Skip to main content

Full text of "Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500 Bd. 1, 1"

See other formats


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  Copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  Copyright  or  whose  legal  Copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  Steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commcrcial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automatcd  qucrying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  from  automated  querying  Do  not  send  aulomated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogX'S  "watermark" you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  andhclping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  Copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  use  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  mcans  it  can  bc  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

Äbout  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organizc  the  world's  Information  and  to  make  it  univcrsally  accessible  and  uscful.   Google  Book  Search  hclps  rcadcrs 
discover  the  world's  books  while  hclping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  füll  icxi  of  ihis  book  on  the  web 

at|http  :  //books  .  google  .  com/| 


Google 


IJber  dieses  Buch 

Dies  ist  ein  digitales  Exemplar  eines  Buches,  das  seit  Generationen  in  den  Realen  der  Bibliotheken  aufbewahrt  wurde,  bevor  es  von  Google  im 
Rahmen  eines  Projekts,  mit  dem  die  Bücher  dieser  Welt  online  verfugbar  gemacht  werden  sollen,  sorgfältig  gescannt  wurde. 
Das  Buch  hat  das  Urheberrecht  überdauert  und  kann  nun  öffentlich  zugänglich  gemacht  werden.  Ein  öffentlich  zugängliches  Buch  ist  ein  Buch, 
das  niemals  Urheberrechten  unterlag  oder  bei  dem  die  Schutzfrist  des  Urheberrechts  abgelaufen  ist.  Ob  ein  Buch  öffentlich  zugänglich  ist,  kann 
von  Land  zu  Land  unterschiedlich  sein.  Öffentlich  zugängliche  Bücher  sind  unser  Tor  zur  Vergangenheit  und  stellen  ein  geschichtliches,  kulturelles 
und  wissenschaftliches  Vermögen  dar,  das  häufig  nur  schwierig  zu  entdecken  ist. 

Gebrauchsspuren,  Anmerkungen  und  andere  Randbemerkungen,  die  im  Originalband  enthalten  sind,  finden  sich  auch  in  dieser  Datei  -  eine  Erin- 
nerung an  die  lange  Reise,  die  das  Buch  vom  Verleger  zu  einer  Bibliothek  und  weiter  zu  Ihnen  hinter  sich  gebracht  hat. 

Nu  tzungsrichtlinien 

Google  ist  stolz,  mit  Bibliotheken  in  partnerschaftlicher  Zusammenarbeit  öffentlich  zugängliches  Material  zu  digitalisieren  und  einer  breiten  Masse 
zugänglich  zu  machen.     Öffentlich  zugängliche  Bücher  gehören  der  Öffentlichkeit,  und  wir  sind  nur  ihre  Hüter.     Nie htsdesto trotz  ist  diese 
Arbeit  kostspielig.  Um  diese  Ressource  weiterhin  zur  Verfügung  stellen  zu  können,  haben  wir  Schritte  unternommen,  um  den  Missbrauch  durch 
kommerzielle  Parteien  zu  veihindem.  Dazu  gehören  technische  Einschränkungen  für  automatisierte  Abfragen. 
Wir  bitten  Sie  um  Einhaltung  folgender  Richtlinien: 

+  Nutzung  der  Dateien  zu  nichtkommerziellen  Zwecken  Wir  haben  Google  Buchsuche  für  Endanwender  konzipiert  und  möchten,  dass  Sie  diese 
Dateien  nur  für  persönliche,  nichtkommerzielle  Zwecke  verwenden. 

+  Keine  automatisierten  Abfragen  Senden  Sie  keine  automatisierten  Abfragen  irgendwelcher  Art  an  das  Google-System.  Wenn  Sie  Recherchen 
über  maschinelle  Übersetzung,  optische  Zeichenerkennung  oder  andere  Bereiche  durchführen,  in  denen  der  Zugang  zu  Text  in  großen  Mengen 
nützlich  ist,  wenden  Sie  sich  bitte  an  uns.  Wir  fördern  die  Nutzung  des  öffentlich  zugänglichen  Materials  für  diese  Zwecke  und  können  Ihnen 
unter  Umständen  helfen. 

+  Beibehaltung  von  Google-MarkenelementenDas  "Wasserzeichen"  von  Google,  das  Sie  in  jeder  Datei  finden,  ist  wichtig  zur  Information  über 
dieses  Projekt  und  hilft  den  Anwendern  weiteres  Material  über  Google  Buchsuche  zu  finden.  Bitte  entfernen  Sie  das  Wasserzeichen  nicht. 

+  Bewegen  Sie  sich  innerhalb  der  Legalität  Unabhängig  von  Ihrem  Verwendungszweck  müssen  Sie  sich  Ihrer  Verantwortung  bewusst  sein, 
sicherzustellen,  dass  Ihre  Nutzung  legal  ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  ein  Buch,  das  nach  unserem  Dafürhalten  für  Nutzer  in  den  USA 
öffentlich  zugänglich  ist,  auch  fiir  Nutzer  in  anderen  Ländern  öffentlich  zugänglich  ist.  Ob  ein  Buch  noch  dem  Urheberrecht  unterliegt,  ist 
von  Land  zu  Land  verschieden.  Wir  können  keine  Beratung  leisten,  ob  eine  bestimmte  Nutzung  eines  bestimmten  Buches  gesetzlich  zulässig 
ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  das  Erscheinen  eines  Buchs  in  Google  Buchsuche  bedeutet,  dass  es  in  jeder  Form  und  überall  auf  der 
Welt  verwendet  werden  kann.  Eine  Urheberrechtsverletzung  kann  schwerwiegende  Folgen  haben. 

Über  Google  Buchsuche 

Das  Ziel  von  Google  besteht  darin,  die  weltweiten  Informationen  zu  organisieren  und  allgemein  nutzbar  und  zugänglich  zu  machen.  Google 
Buchsuche  hilft  Lesern  dabei,  die  Bücher  dieser  Welt  zu  entdecken,  und  unterstützt  Autoren  und  Verleger  dabei,  neue  Zielgruppcn  zu  erreichen. 
Den  gesamten  Buchtext  können  Sie  im  Internet  unter|http:  //books  .  google  .corül  durchsuchen. 


I 


►^ 


The  New  York  Public  Library 
Beqtiest  of 

Wilberforce  Eames 

1937 


I 


i 


«•• 


BIBLIOTHECA  HISTORICA  MBDII  AEVI 

»mH**'  

WEGWEISER 

DURCH  DIE 

GESCHICHTSWERKE 


DES 


EUROPÄISCHEN  MITTELALTERS 

BIS  1500 


VOLLSTÄNDIGES  mHALTSVERZEICHNISS 

zu 

,  ACTA  SANCTORUM*  BOLL.  —  BOUQUET  —  MIGNE  —  MONUM.  GERM.  HIST. 

MÜRATORI  —  RERUM  BRITANN.  SCRIPTORES  etc. 


ANHANG 

QUELLENKUNDE  FÜR  DIE  GESCHICHTE  DER  EUROPÄISCHEN  STAATEN 

WÄHREND  DES  MITTELALTERS 

VON 

AUGUST  POTTHAST 

AUS  HÖXTER  IN  WESTFALEN 


2.  VERBESSERTE  UND  VERMEHRTE  AUFLAGE 


BERLIN 
W.    WEBER 

1896 


BIBLIOTHECA  HISTORICA  MEDH  AEVI 


WEGWEISER 


DÜBCH  DIE 


GESCHICHTS  WERKE 


DES 


EUROPÄISCHEN  MITTELALTERS 

BIS  1500 


VOLLSTÄNDIGES  INHALTSVERZEICHNISS 

Zü 

,ACTA  SANCTORUM'  BOLL.  —  BOUQUET  —  MIGNE  —  MONUM.  GERM.  HIST. 

MÜBATORI  —  RERÜM  BRITANN.  SCRIPTORES  etc. 


ANHANG 

QUELLENKUNDE  FÜB  DIE  OESCHICHTE  DER  EUROPÄISCHEN  STAATEN 

WÄHREND  DES  MITTELALTERS 

VON 

AUGUST   POTTHAST 

AUS  HSZTBB  in  WKSirALSH 


2.  VERBESSERTE  UND  VERMEHRTE  AUFLAGE 

ZWEITER  BAND 


BERLIN 
W.   WEBEB 

1896 


^.».m^A-M 


PI  :l:c  LDiiAßY 
98402R 

R  l.Ul  L 


u 


N. 


Naaldwijk,  vid.  Jan  van  Tiaeldwijk. 

Nachricht,  Eine  vollständige . . .  von  der 
"wegen  dem  Besitze  des  Erzstifts  . . .  Mainz 
geführten  Fehde  «  Chronik,  Mainzer. 

Nachrichten,  Histor.,  über  den  Burgen - 
u.  Städtebau  «=  Annales  Prussici  breves. 

Naddo  da  Monte  Catini  = 
*    Naddo  di  ser  Nepo  da  Montecatini: 
Cronica  Korentina  seu  Memorie  storiche. 

Ausg.:  ap.  üdefonso  di  S.  Luigi,  Delicie  degli 
eruditi  Toscani.  Firenze  1781.  8°  (auek  als  Tom. 
XVIII  gexähU)  p.  1-174. 

N»8tvedaarbogen  »  Annales  Nestve- 
denses. 

'    Nagoldue  monachus  Cluniacensis  (cca. 

1090),    vid.      Vita  8.  Maioli. 

„     „  Odonis  Cloniac. 

Naker,  Liborius,  oberster  Secretär  des 
Hochmeisters  des  Deutschen  Ordens:  Tage- 
buch über  den  Kriegszug  des  Hochmei- 
sters Johann  von  Tiefen  gegen  die  Türken 
i.  J.  1497.  1.  Juni  —  26.  Oct 

Eandsehr.:  Königsberg,  Staatsarchiv  n° 
2718.  2719.    Original. 

Ausg.:  hrsgb.  von  M.  Toeppen  in  Scr.  rer. 
Pruss.  V.  p.  290-314. 

Naidue  Naldius,  Florentinus  (cca.  1479): 

Tita  Jannotii  Manetti  senatoris  Florentini. 

1396—1459. 

Ausg.:  *  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XX.  p. 
527-606.  —  *ap.  Burmann,  Thesaur.  antiq.  Ital. 
IX.  prs.  8. 

:   Epistola  de  laudibus  augustae 

bibliothecae  (i.  e.  Matthiae  Corvini)  in  prosa, 

et  de  eodem  argumento  libri  IV  in  ligata 

oraiione. 

Ausg.:    ^  ed.  Petr.  Jaenichius.    Thorunii.    — 

'^wiederh.  ed.  Belius,  Hungariae  novae  notitia 

III.  p.  589-642.  —  »ed.  Guil.  Fraknoi  «n  Iroda- 

]omtörteneti  emlekek.  Tom.  11.  1892. 

ErL-Sehr.:  Diarium  eraditonim  Italiae  XI.  p.  340. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  iof.  latinitatis  ed.  MansilV. 
p.  24;  V.  p.  92. 
VgL  Manetti. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Naigoldus  =  Nagoldus. 

•  Names  of  the  Eepers  and  Baylyffs  of 
the  Cite  of  London  in  the  tyme  of  Kynge 
Richarde  I. 

After  which  comee  a  register  of  mayors  and  sheriffs 
from  the  first  Institution  of  the  mayoralty  in  the  time  of 
king  John  — 1462.  In  the  letter  part  consists  the  real 
historical  ralne  of  the  work. 

Ausg. :  edited  from  Lambeth  ms.  306  by  James 
Gairdner  in  Three  15"* -Century  chronicles.  Lon- 
don ,  Cam'den  Society  (New  ser.  n°  xxvui.)  1880. 
p.  31-80;  ef.  preface  p.  m-x. 

Nangii  chronicon,  vid.  Guilelmus  de 
Nangiaco. 

Nanni,  Bonifacio:  II  contro-tumulto  di 
Ciompi.  Lettera  del  9  settembre  1378. 

Ausg.:  pubbl.  da Pietro  Fanfani.  Firenze  1867. 
16«»o. 

Narratio,  vid.  auch  Historia  und  li- 
bellus. 

Narratio  Altahensis  de  quorundam  du- 

ciini  Bavariae  genealogia  et  incrementis. 

Ausg:  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  II.  p. 
21.  22. 

Narratio  brevis  belli,  quod  Magnus  iu- 

nior  dux  eiusque  filii  cum  Luneburgen- 

sibus  gesserimt  (1355),  a  cive  ut  apparet 

Brunsvicensi,    Saxonico    idiomate    con- 

scripta. 

Ausg. :  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  III.  p. 
675.  676. 

Narratio  brevis  belli  sacri.  1097—1122. 

Ausg. :  ex  cod.  Florinensi  ante  annos  500  exa- 
rato  ap.  Marlene ,.  Ampi.  coli.  V.  1729.  p.  536-539. 

Narratio  brevis  de  archidiaoono  Cla- 

romontensi,  qui  factus  est  monachus  S. 
Mai'tini  in  Maiori  Monasterio  prope  Tu- 
ronas. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  11.  p.  741.  742. 

Narratio  brevis  de  Friderioi  1  expedi- 

tione  in  Asiam  (1190)  a  quodam  ipsius 
comite  scripta,  in  qua  imperatoris  Fride- 
rioi mors  describitur. 

51 


802 


NARRATIO  BREVIS  —  NARRATIO  DE  FORMA 


Ausg. :  (ed.  Pithoeus)  Ottonis  episc.  Frisingens. 
chronicon  p.  343. 

Vgl.  Johannes  de  Piscina. 
Tageno. 

Narratio  brevis  de  nefanda  haeresi  Ada- 
mitica  in  variis  Austriae  locis  saec.  XIV 
grassante  auctore  anonymo. 

Ausg.:.  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austriae.  11.  p.  533 
-536. 

Narratio  captivitatis  Maximiliani  I  apud 
Brugenses  (anno  1475)  gennanica  lüngua 
scripta. 

Ausg.:  *ap.  Pez,  Scr.  i'er.  Austr.  ü.  p.  551- 
555.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Joa.  Rollii  adnotationes 
chronicae  de  Brugensi  captivitate  Maximiliani  1 
Aug.  germanica  lingua  exaratae  (1467 — 1487)  ed. 
Duellius,  Miscellan.  I.  p.  247-259. 

Vgl.  Docoments  pour  servir. 

Narratio  ciericonim  Bemensimn  qua- 
liter  Ebbo  Remensium  archiepiscopus, 
quod  in  Ludovicum  Pium  imp.  conspi- 
raverat,  ab  episcopis  depositus  (a.  835), 
mox  sedi  suae  restitutus  ac  iterum  de- 
iectus  est  a.  840  —  851. 

Ausg.:  *ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  II. 

p.  340-344.  —  «ap.  Bouquet,  Rec.  VI.  p.  251; 

VII.  p.  277-281.  —  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 

CXVI.  p.  17-22. 

Erl.-Seihr.:  Le  Gointo  in  Annales  eccleaiast.  Vin.  ad 
a.  840.  no  67- 

Vgl.  Carolas  Colvus:  Epistola. 
Ebbo. 

Narratio  consecrationie  ecclesiae  Cas- 
sinensis  =  Anonymi  scriptoris  narratio. 

Narratio  controversiae  inter  capitulum 
S.  Martini  Turonensis  et  Radulphum  eius- 

dem  urbis  archiepiscopum. 

Atcsg.:  *  in  Gallia  christiana  I.  p.  761.  —  *  ap. 
Bouquet,  Rec.  XH.  p.  459-461. 

Narratio  de  Barcinone  capta  a  Sarra- 

cenis  a.  985  —  986. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Marca Hispanica,  append. 
p.  932.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  lÄ.  p.  1;  altera 
UM.  p.  2. 

Narratio  de  Benedicto  V  pontifice  Ro- 
mano (f  965)  Hamburgum  ab  imp.  in  exi- 
üum  relegato. 

Ausg.:  ap.  lindenbrog,  Scr.  rer.  Genn.  sept. 
1706.  p.  117. 

Narratio  de  caede,  vid.  Anonymi  nar- 
ratio de  caede. 

Narratio  de  caede  Holmiensi  a.  1520, 

a  canonicis  Upsaüensibus  composita. 

Ausg. :  ^  in  Handlingar  rörande  Skandinaviens 
Historia.  Tom.  II.  —  *  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic. 
III.  sect.  1.  1876.  p.  68-70. 

Narratio  de  canonisatione  s.  Bemwardi, 
vid.  Vita  s.  Bernwardi. 


Narratio  de  commendatione  Turonicae 
provinciae  et  de  nominibus  et  actis  epi- 
scoporum  civitatis  Turonicae,  similiter  et 
de  nominibus  et  operibus  abbatum  Ma- 
ioris  Monasterii  et  de  destructione  et  reae- 
dificatione  eiusdem  ecclesiae;  et  quare 
dicitur  Mains  Monasterium  (=  Trait6  de 
r^loge  de  la  Touraine  ...  et  du  mona- 
störe de  Marmoutier). 

Ooschrieben  um  1208.  Salmon  macht  es  sehr  wahr- 
scheinlich, dass  Johannes  monachaslfaioris  Mon- 
asterii (t  c.  1210)  ihr  Verfasser  sei. 

Ausg. :  ^  ed.  Laurent.  Bocbelius  cui  ecdcem  Gre- 

gorii  Turon.  Histor.  Francorum.  Paris.  1610.  8^ 

—  'ex  ms.  Paris,  (bibl.  nat. ,  fonds  St.  Victor 

n®  732.  sec.  XIV)  ap.  Salmon,  Recueil  de  chro- 

niques  de  Touraine.  1854.  p.  292-317;  cf.  pref. 

p.  Lxxxvn-ov. 

Narratio  de  conflictu  LaupensL  1339. 

1340. 

Handsckr.:  Bern.  Stadtb.  n*  452.  chart.  sec. 
XV.  4«. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tä.:  Narratio  proelii  Lau- 
pensis  t«  Schweizerischer  Geschichtsforscher,  n. 
1817.  p.  37.  54.  —  »ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p. 
6-16.  —  ' unt.  d.  Tit.:  Conflictus  Laupensis  (äs 
Beilage  II  xu  C.  Justinger  {s.  rf.),  Die  Berner - 
Chronik,  hrsgb.  von  G.  Studer.  Bern  1870.  — 
*  Bruchstücke  ap.  Sinner,  Catalogus  mss.  Ber- 
nensium.  11.  1770.  p.  96-107. 

Erl.'Sekr. ;  Bloesch,  E.,  Rndolf  von  Erlach  beiLanpen. 
Eine  Antwort  [an  StOrler].  Bern  1890.  gr.Bfi.  45pag. 
80  <^ 
Huber,  Al^  ap.  Böhmer  1.  c.  ]>.  ix-xi. 
Kitt,  H.,  Ein  späterer  Zusatz  in  der  Narratio  de  c. 
Laup.  in  Anzeiger  f.  schweizerische  Geschichte.  I. 
ZUiich  1870.  p.  26. 
Lorenz,  Deutschlands  Qeschichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 

1886.  p.  84. 
Studer,  G.,  Quellen  dos  Laupener  Krieges  tn  Archiv 
.    dos  histor.  Vereins  von  Born.  Jahj^.  IV.  HeftS.  p.  17. 
Stürler,  M.V.,  Dor  Laupenkrieg  13B9  und  1340.  Kri- 
tische Beleuchtung  derlradition  als  Beitrag  z.  Läute- 
rung der  älteren  Bernergeschichte.  Born  1^.  8°.  8^ 
pag.  Jk  1.80. 

Narratio  de  consecratione  monasterii 
s.  Michaelis,  vid.  Chronicon  S.  Michaelis 
Lüneburg.   Append. 

Narratio  de  eiectione  abbatis  Sorici- 
nensis. 

Ausg. :  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  I.  p.  1 24. 

Narratio  de  eiectione  Lotharii  in  regem 
Romanorum,  vid.  Electio  Lotharii. 

Narratio  de  episcopatu  Curoniensi  eius- 
que  origine  Danica  cc.  1250  =  Notae  de 
episcopatu. 

Narratio  de  Ezone  comite = Actus  Brun- 
wilar.  monast.  fundatorum. 

Narratio  de  forma  et  modo  electionis 
factae  de  domino  nostro  papa  Martine  Y 
in  concilio  Constantiensi  (1418)  auctore 
anonymo. 


NARRATK)  M  FRIDERICI  IH  —  NARRATIO  DE  MORTE 


803 


Atisg.:  *ap.  Baluze,  MisceÜ.  /VTI-  p.  90-96. 

—  ^wiederh.  cum  var.  lectt.  an.  Mansi,  Concil. 
XXVm.  1785.  p.  889-892. 

Erl.-Sdir.:  Qaetif  et  Echard,  Script,  ord.  Pned.  I. 
p.  760. 

Narratio  de  Friderici  III  imp.  in  Italiam 

profectione  votiva  a.  1468  suscepta,  e  libro 

ceremoniali  desumpta. 

Ausg.:  ap.  Freher,  Rer.  Germ.  scr.  ed.  Struve 
m.  p.  19.  20. 

Vgl.  Piccolomini,  Jac. 

Narratio  de  liindatlone,  vgl  auch 

De  fandatione. 

Fandatio. 

Libellas  de  fondatione. 

Notitia  de  fandatione. 

Notitiae  fnndatioDis. 

Relatio  de  ftindatione. 

Narratio  de  liindatione  abbatiae  Mira- 
torii  ord.  Cisterciensis  in  archiepiscopatu 
Lugdunensi  a.  1131. 

Ausg.:  *ap.  d'Achery,  Spicileg.  XIII.  p.  311 
('ed.  nov.  III.  p.  486).  —  'ap.  öouquet,  Rec. 
XIV.  p.  401-403. 

Narratio  de  fundatione  (955)  et  restau- 
ratione  (1277)  monasterii  s.  Michaelis  in 
Lüneburch. 

Ausg. :  *  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  11.  p.  380. 

—  'ap.  Wedeldnd,  Noten  zu  einigen  Geschicht- 
schr.  des  Mittelalters  III.  p.  208-215. 

Erl.-Sehr:  Gebhardi,  Kurze  Gesch.  des  Klosters  St. 
Michaelis  in  LünebuK.  Celle  1868.  8P.  Jk  1.50. 
Vgl.  Chronicon  mon.  s.  Mich,  in  Lün. 

Narratio  de  liindatione  monasterii  Ebe- 
racensis=Fimdatio  monasterüEberacensis. 

Narratio  de  liindatione  quarund.  eccles. 
=  Libellus  de  fund.  q.  ecclesiarum. 

Narratio  de  Godescalci  vlsionibus  = 

Visio  Godeschalci. 

Narratio  de  Groninge,  de  Thrente  et  de 
Covordia  (cca.  1230)  =  Gesta  episcoporum 
Traiectensium. 

Narratio  de  illatis  Amoldo  inquisitori 
iniuriis ,  vid.  Guilelmus  Pelissus.  Ausg.  n®  3. 

Narratio  de  imperatoribus  domus  Ya- 

lentinianae  et  Theodosianae. 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n»  1791-1794. 
saec.  X.  fol.  99^  —  Madrid,  Univ.-Bibl.  nM34. 
sec.  Xin.  fol.  33. 

Ausg. :  ed.  Th.  Momnisen  in  Mon.  Germ.  bist. 
Auct.  antiq.  IX.  1892.  p.  629.  630. 

Narratio  de  instaurato  Lactorensi  epi- 
scopatu  per  Hugonem  Candidum  aposto- 
licae  sedis  legatum  a®  1068. 

Ausg.:  *ap.  Labbe,  Concil.  IX.  p.  1196.  — 
^tciederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  28. 

Narratio  de  interitu  illustr.  ducis  Oppo- 
liensis  Nicolai  a.  1497  ab  oculato  teste 
descripta. 


Ausg.:  nach  3  Abschriften  hrsgb.  von  Frz. 
Wächter  in  Scr.  rer.  Siles.  XII.  p.  135-138;  cf. 
p.  zx. 

Sri.' Sehr.:  Zeitschrift  des  Vereins  fOr  schlesische 
Geschichte.  XX.  p.  266-259  («in  UOem.  Gedieht  auf 
du  Einriehiung  des  Harxogs).  Vgl.  XXÜ.  p.  296. 

Narratio  de  übertäte  ecclesiae  Faba- 
riensis  (Pfäffers)  — 1116. 

Handsehr.:  St  Gallen,  fol.  33.  saec.  XY. 
in  libro  aureo  s.  Mar.  Fab. 

Ausg. :  ed.  Bethmann  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII. 
p.  410-414. 

Narratio  de  martyribus  legionis  The- 
baicae  =  Fassio  s.  Mauritii  et  sociorum* 

Narratio  de  monasterii  Malleacensis 
devastatione  facta  a  Gaufrido  de  Lezi- 
niaco,  scripta  circa  a.  1230  ab  anonyme 
eiusdem  loci  monacho,  qui  turbis  ilüs 
praesens  interfiiit;  cum  diplomate  Gre- 
gorii  IV  papae  de  compositione  litis  ac 
controversiae  iUius  inter  Malleacensem 
abbatem  et  Ganfridum  Leziniacensem ,  do- 
minum Volventi  et  Maireventi,  dato  Spo- 
leti  Kai.  Mai.  a.  1232. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  ü.  p.  238-248. 

EH.- Sehr.:  Histoire  Utt6raire  de  la  Fnmce.  XXI. 
1847.  p.  686. 

Vgl.  Chronicon  Malleacense. 
Petras  Malleacensis. 

Narratio  de  monasterio  s.  Michaelis 
apud  Slesvicum  et  de  fundatione  mon- 
asterii Aureae  Insulae  1192. 

Geschrieben  1289. 
Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783. 
p.  380-383. 

Vgl.  Fiindatio  monasterii  Gnldholmensis. 

Narratio  de  morte  Bemardi  Septima- 
niae  ducis  a.  844. 

Scheint  nnecht  zu  sein.  —  ,  Anctor  est  Odo  Ariberti.' 
Bouquet. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,. Rec.  VII.  p.  286.  287  ex 
Borelli  Antiquit.  Castrensibus  repetita.  Cf.  praef. 
ad  VII.  p.  xin. 

Narratio  de  morte  Clementis  VII  pp., 
vid.  Vita  Clementis  Yil. 

Narratio  de  morte  Ottonis  IV  imp.  (f 

1215). 

Au^g.:  ap.  Martene,  Thesaur.  anecd.  IH.  p. 

1373-1378.    Ygi   Narratio  de  t«6tamento. 

Narratio  de  morte  Wemeri  episcopi 
Plocensis  (f  post  1165). 

Der  erste  Herausgeber  schreibt  die  Antorschaft  dem 
Johannes  decanas  Plocensis  za,  was  indessen  frag- 
lich erscheint. 

Handsehr. :  Wars  ch  au,  Bibl.  Zamoysc.  n^557. 
sec.  XV. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Mors  et  miraculab.Ver- 
neri  episc.Ploe.  auctore  Johanne  dec.Ploc.ed.  Woj. 
K^trzyhski  in  Mon.  Polen,  bist.  IV.  1884.  p.  750- 
754;  ef.  p.  748.  —  ''Bruchstück  ed.  M.  Perlbach 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  518-520. 

51* 


804 


NARRATIO  DE  NORMANNORÜM  —  NARRATIO  DE  VITA 


Narratio  de  Normannorum  gestis  circa 
Parisiacam  urbem  tempore  Caroli  Calvi 
=  Vita  s.  Germani  episc.  Paris.  Mira- 
cula:  fragmentum. 

Narratio  de  occupatione  Gotlandiae  per 
ordinem  Teutonicum  a.  1398. 

Abgefasst  1401.  Deutsch  geschrieben. 
Ausg. :  ed.  Anneratedt  ap.  Fant,  Scr.rer.  Svecic. 
in.  sect.  1.  1876.  p.  300-303. 

Narratio  de  origine  monasterii  Mariae 
Fontis  (1190). 

Ausg.:  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsv.  II.  p. 
431.  432. 

Narratio  de  origine  monasterii  Montis 
s.  Mariae  monialium  ord.  s.  Aug.  prope 
Helmstede  (1176). 

Handsekr,:  Wolfen büttel,  mbr.  sec.  XTV. 
4^  4.  3.  Ms.  Aug.  —  Chart.  82.  9.  Ms.  Aug.  fol. 

Ausg.:  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  11.  p. 
426.  427. 

Narratio  de  prima  inliabitatione  mon- 
asterii ad  s.  Blasium  =  Liber  constru- 
ctionis  mon.  ad  s.  Blasium. 

Narratio  de  primordiis  ordinis  Theu- 
tonici  a.  1198. 

Zwischen  1204—1211  von  einem  deutschen  Ordens- 
brnder  in  Accon  verfiftsst. 

Handsekr.:  Rom,  Vatic.  N.  263  a  dar.  Mont- 
faucon  n«  2344.  sec.  XIII.  XIV  (Christ,  reg.  n° 
163.  fol.  11^-15'). 

Ausg. :  *  als  Anonymi  Exordium  ordinis  Teu- 
tonici  ap.  B.  Dudik,  Des  hohen  deutschen  Ritter- 
ordens Münzsammlung  in  Wien.  1858.  p.  38-40. 

—  *  wiederk.  ed.  Toeppen  in  Scr.  rer.  Pruss.  I. 
p.  220-225.  —  'Bruchstück  in  Haymari  Mon- 
achi  De  expugn.  Accone  lib.  ed.  Riani  Lugduni 
1866.  p.  65.  66.  —  *  atis  der  Handsekr.  ap.  M. 
Perlbach,  Die  Statuten  des  Deutschen  Ordens. 
Halle  a.  S.  1890.  gr.  4^  p.  159.  160. 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  n.  1887.  p.  208. 
Perlbach,  M.,  Ueber  die  Narratio  de  primordiis  ord. 
Iheuton.  in  Forschungen  zur  deutschen  Ooschichte. 
XIII.  Göttingen  1873.  p.  387-392. 
Wattonbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.2ö6;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.285. 
Vgl.  Origo  et  Initium. 

Narratio  de  proelio  inter  Fridericum 
Pulchrum  et  Liidovicum  Bavarum  habito 
a.  1322  ad  Amphing,  auctore  anonymo. 

Die  Erzählung  ist  deutsch. 
Handsekr.:  Kloster  Neuburg,    Stiftsbibl. 
Chart,  sec.  XVI.  fol.  n»691.  —  Wien,  Hofbibl. 

—  München,  k.  Bibl.  XV.  saec. 

Ausg.:  ^ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  1000- 
1003.  —  *ap.  Rauch,  Scr.  rer.  Austr.  11.  p.  309- 
312.  —  »ap.  Böhmer,  Fontes  I.  p.  161-166. 

Erl.'Schr.:  Archiv  für  Kunde  Österreich.  Goschichts- 
quollen.  IX.  1863.  p.  362-305. 

Beschreibung  des  Treffens  bei  Empfingen  ap,  Finauer, 
Bibl.  Bavarica.  1767.  p.  26-35. 

Notizen  z.  Ampfinger  Schlacht  in  Hormayrs  Taschen- 
buch. 1837.  p.  171, 

Schlacht^  Die,  um  d.  röm.  Beich  bei  Mühldorf  und 
Ampfing  in  Hormayrs  Archiv  1S23.  p.  225. 


Schlacht,  Die,  um  d.rOm.Beidi  bei  Ampfing  q.  Mühl- 
dorf tn  Hormayrs  Taschenbuch.  1690.  p.  462-486. 

Weissagangen,  Einige,  überd.  Schlacht  b«  Mähl- 
dorf  und  Ampfing  in  Honnayrs  Taschenbuch.  1850. 
p.  269. 

Narratio  de  rebus  gestie  Alberti  ex 
ducibus  Brunsv.  =  Gesta  Alberti  II  episc. 
Halberstad. 

Narratio  de  rebus  gestis  archiepisco- 
pomm  Moguntinorum.  1138 — 1410. 

Handsekr.:  versehollen. 

Ausg.:  ^einzelne  auf  den  Rheingau  bexiig- 
liehe  Stücke  ap.  Bodmlmn,  Rheingauische  Alter- 
thümer  p.  160  if.  —  ^ioiederh.  ap.  Böhmer,  Fontes 
IV.  p.  363 -367;  ö/".  p.  XLm 

Narratio  de  rebus  in  Belle  sacro  gestis, 
vid.  Oliverus  scholasticus:  Historia  Da- 
miat  B. 

Narratio  de  reliquiis  in  monasterium 
Scafhusense  a.  1125  translatis. 

Handsekr.:  Schaffhausen,  Ministerialbibl. 
n*^  10.  mbr.  sec.  Xu. 

Ausg.:  *  ed.  J.  J.  Schenkel  in  Beiträge  zur 
vaterl.  Geschichte.  Hrsgb.  vom  bist.- antiq.  Verein 
des  Kantons  Schaffhausen.  Heft  2.  ibid.  1866. 
gr.  8^  p.  43-56.  —  ^unt.d.  Tit.:  Uebertra- 
gung  von  Reliquien  des  h.  Kreuzes  . . .  aus  Trier 
nach  Allerheiligen  hrsgb.  von  F.  L.  Baumann  in 
Quellen  zur  Schweizer  Geschichte.  III.  1.  1883. 
p.  146-157.  —  ^wiederk.  ed.  Holder -Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  954-959. 

üebers.:  deutsch:  hrsgb.  von  J.  J.  Schenkel 
1.  c.  p.  56-72. 

Erl.-Schr. :  Baumann ,  F.L.,  Das  Kloster  Allerheiligen 
in  Schaffhausen  in  Quellen  zur  Schweizer  Geschichte, 
ni.  l.p.  1-191.' 

Vgl.  Notae  S.  Salvatoris  Scafh. 

Narratio  de  restauratione  monasterii 
s.  Fidis  in  Schlettstadt 

Ausg.:  ex  cod.  saec.  XIH  ap.  Dorlan,  Notices 
historiques  sur  l'Alsace.  I.  Colmar  1843.  p.  48-53. 

Narratio  de  testamento  et  morte  Ot- 
tonis  IV  imp.  (f  1215). 

Gleichzeitig. 
Ausg. :  in  Origines  Guelf .  ITT.  p.  840. 
Vgl.  Narratio  de  morte  Ottonis. 

Narratio  de  uxore  Aernulfi  ab  Ella  rege 

Deironim  [in  Northumbria]  violata.  567. 

Handsekr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  Coli. 
n<>  139.  19.  sec.  XHI. 

Ausg. :  *  in  Monum.  Britann.  histor.  in  a  foot- 
note  as  an  illustration  of  tke  Story  of  Buern 
the  Bucecarle.  —  *  ed.  bv  Charl.  Trice  Martin 
ad  caleem  Gaimari  Lestorie  desEngles.  I.  1888. 
p.  328-338;  cf.  preface  p.  xlvu. 

Narratio  de  venerabilibus  palatinis 
Eheni  Ehrenfrido  etc.  =  Actus  Brunwi- 
larensis  monasterii  fiindatorum. 

Narratio  de  vita  et  rebus  gestis  Demi- 
norum  de  Arckel  =  Anonymus  de  vita 
et  rebus  gestis. 


NARRATIO  ERECnONIS  —  NARRATIO  SCRIPTORIS 


805 


Narratio  erectionis  ecclesiae  Magdebar- 

gensds  in  archiepiscopalem. 

Ausg.:  ^  ed.  H.  Meibom  ad  caicem  Widukindi 
Anna).  Francof.  1621.  foi.  p.  108-112.  —  •  ap. 
Meibom,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p.  731-733.  —  *mit 
einem  vollständigem  Apparat  in  Leibnitü  An- 
nales  impeni  ed.  Pertz  III.  p.  238.  —  Alia  nar- 
ratio de  eadem  fundatione  ex  Chronioo  Magde- 
burgensi  ms.  ap.  Meibom  1.  c.  I.  p.  733-735. 

ErL-Sdur.:  Hont,  F.  van,  De  cfaronico  Magdebax:g;oD8i. 

Dias.  BoDnae  1867.  Bf^.  p.  28-8S. 
Lindeck,  Die  SteUang  des  Bisthums  Halberstadt  za 

der  Gründung  des  Enbisthnms  MagdebuTg.  Progr.  d. 

Domgymn.  Halberstadt  1879.  4P. 
Wa  ttenbach,  Dentschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl. 

1. 1898.  p.  357.  not.  1. 

Narratio  ficta  de  yictoria  Neapolitano- 
mm  de  Sarracenis  a.  788  habita  =  Victoria 
Neapolitanorum  ficta, 

Narratio  liindationis  ecclesiae  s.Bartho- 

lomaei  aposi  in  Alniensi  pago  sub  Ayensi 

prioratu. 

Ausg, :  ^  ap.  d'Achery,  Spicileg.  XI.  p.  334  ('ed. 
nov.  in.  p.  601).  —  ■  ap.  Boaquet,  Recueil  XIV. 
p.  361  fragm. 

Narratio  genealogica  posterorum  s.  Leo- 
poldi  Austriae  marchionis,  auctore  ano- 
nym© coenobita  S.  Crucis.  1096  — 1261. 

Ausg.:  *  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  574- 
576.  —  •  ganx  aufgenommen  von  AVattenbach 
in  Annales  Austriae.  Continuatio  Qaustroneob. 
I»  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  610-612. 

Narratio  liistorica  de  origine  gentis  Da- 
norum  auctore  Erico  rege  =  Annales  Ry- 
enses. 

Narratio  historica  de  rebus  Ultraiecti- 
liis  et  imprimis  de  belle  cum  Covordensi- 
biis  etc.  olim  gesto  auctoris  incerti.  1138 
— 1233  «  Oesta  episcoporum  Traiecten- 
sium. 

Narratio  historica  de  sublata  clericis 
Flandriae  testamenta  condendi  facultate. 

Ausg.:  *ap.  Labbe,  Concil.  X.  p.478.  —  *trt«- 
derh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  74-76. 

Narratio  incendii ,  quo  Gemblacense  etc., 
vid,  Guibertus  abb.  Gemblac. 

Narratio  incerti  scriptoris,  vid.  Incerti 
scriptoris  narratio. 

Narratio  litis  inter  Christophorum  I  re- 
gem Daniae  et  Jacobum  Erlandi  archi- 
episcopum  Lundensem.    1256  — 1274. 

Ausg. :  ^  ex  cod.  bibl.  reg.  Hafniensis ,  coli. 
antiq.  n®  2514  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V. 
1783.  p.  583-614.  —  *  excerpta  a.  1254—1257 
ed.  Waitz  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p. 
244-246. 

ErU'Sdtr.:  Palndan-Mfiller,  C,  Konf?£ric  Olipping 
OS  den  romerste  Knrie  i  Kongens  Strid  med  jEr- 
kebiskop  Jacob  Erlandseii  tn  Vidensk.  Selskabs  Skrif- 


ter.  V.  BiBkke.  Hist.  og  phü.  Afd.  4do.  Bd.  VUI. 
Ejebenhayn  1872. 

Narratio  patriarchae  Hierosolymitani 
coram  summo  pontifice  de  statu  Terrae 
sanctae. 

So  lautet  der  Titel  der  Schrift  in  der  pariser  Hs. 
Xk>dex  Bigotianas  nunc  bibl.  legiae',  welche  Marimt  d 
Durand  ohne  allen  Qmnd  als  Liber  nim  Historiae 
or.  Jacobi  de  Yitriaco  erklftrt  haben.  Ebenso  wenig 
führt  diese  Benennung  mit  Recht  das  bei  Bongars^  Gesta 
p.  1125-1145  abRodmokte  Schriftstück,  bezüglich  dessen 
Zameke  in  Berichte  der  k.  Sachs.  Gesellsch.  d.  Wissensch. 
1875.  p.  138  ff.  nachgewiesen  hat ,  dass  es  nichts  als  eine 
Compilation  ans  der  Deaerijatio  reaum  Agarenorum  n.  Olwerii 
Hi8ioria  Damiai.  sei.  £s  muss  aber  noch  bemerkt  werden, 
dass  beide  fttlschlich  als  Lü^r  III.  Jaeobi  de  Viir.  aasge- 
gebene Schriften  keineswegs  blos  veränderte  Abfassungen 
gleichen  Inhalts ,  sondern  zwei  ron  einander  unabhängige 
Compilationen  sind.  Der  liber  lU.  bei  Bongars  gibt  nur 
einen  Theil  der  sogen.  Deaermtio  tig.  Agar,  oder  richtiger 
Dtaerv]^  Terrae  eanciae  des  Patriarchen  von  Jerusalem  u. 
verbindet  damit  ein  grosses  Stück  von  Oüoerii  Hiat.  Dam. 


c^  1  -  27  (Eccard  p.  1898  - 1423).    Die  Narratio  pairiarckae 

Ibrigens  auch  ap.    ~" 
Specol.  histor.  lib.  81.  cap.  54-5)3  vorkommt)  bei  Mairtene 


Sier.  (welche  übrigens  auch  ap.  Vincentium  Bellovac, 


c.  1-18  gibt  die  Descriptio  Terrae  sanctae  wMaiändig  u. 
fügt  dazu  die  kurze  Qesch.  der  Kreuzzüge  seit  Gottfried 
von  Bouillon  bis  1217  (c.  19-251,  womit  die  Brwia  hi- 
ttoria  Terrae  eanetae  bei  Eccard  II.  p.  1849-54  wOrtlich 
übereinstimmt. 

Vgl.  Jacobus  de  Yitriaco. 

Narratio  persecutionis  ecclesiae  Nini- 

Vensis.      Geschrieben  zwischen  1185—1200. 

Ausg. :  ^ed.  Miraeus,  Opera  diplomai.  I.  p.  542. 

—  ^wtederh.  ap. Pertz ,  Mon. scr.  XXV.  p. 554-556. 

Narratio  proelii  Laupensis  «  Narratio 
de  conQictu  Laupensi. 

Narratio  quaedam  de  processu  contra 
fratres  Minores  qualiter  expulsi  erant  de 

viUa  S.  Edmundi.    1256  —  1263. 

Au^g. :  ^  ap.  Dugdale,  Monastlcon  Anglicanum. 
in.  p.  162,  nach  einem  schlechten  Mpt.  —  *ex 
cod.  London.  (Mus.  Brit.  Harl.  638)  ed.  Thom.  Ar- 
nold in  Memorials  of  St.  Edmunds  abbey.  II. 
1892.  p.  263-270.  —  Processus  executorum  in 
re  expulsionis  fratrum  Minorum  ibid.  p.  271-285. 

—  •  abgekürzt  ap.  Battely,  Antiquitates  S.  Ed- 
mundi.   Oxonii  1745.  p.  102-105. 

Narratio  quomodo  regnum  Francorum 
a  Caroä  M.  familia  ad  Hugonem  Capetum 

translatum  sit 

Ausg.:  ap.  d'Achery,  Spicileg.  ed.  2'.  IL  p.493. 

Narratio  rerum  in  monasterio  s.  Man- 

sueti  Tullensis   gestarum,    1060 — 1126, 

auctore  monacho  anonyme  S.  Mansueti. 

Ausg.:  ^der  erstere  Theil  ap.  Calmet,  Hist. 

de  Lorraine.  Ed.  2.  V.  preuv.  p.  cun.  —  *  Ex- 

cerpte  hieraus  in  Gallia  cbristiana  XIII.  p.  1086. 

—  ^Eoccerpte  u.  d.  letztere  Theil  in  AA.  SS.  Bell. 
3.  Sepi  I.  p.  631  sq.  656  sq.  —  *  toiederh.  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  932-934. 

Narratio  scriptoris  anonymi  de  morte 
Caroli  ducis  Burgundiae  a®  1476. 

Ausg. :  publ.  (d'apres  un  ms.  de  l'abbaye  d'Aver- 
bode)  par  Kervyn  de  Lettenhove  in  Chroniques 
relat.  ä  Thist.  de  la  Belgique  sous  la  domination 
des  ducs  de  Bourgogne.  (Ü.)  1876.  p.  480-490. 


806 


NARRATIO  VETUS  —  NAUQERIÜS 


Narratio  vetus  de  ducis  Magni  iunioris 
vidgo  Torquati  fatis,  dialecto  Saxonica. 

Ausg.:  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Braosv.  III.  p. 
219-221. 

Narratio  vetus  de  fimdatione  monasterii 
Luccensis  a.  1163. 

Ausg. :  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bnmsv.  m.  p. 
690-693. 

Narratiuncula  de  fandatione  coenobii 
s.  Crucis  apud  BmnsTic.  1230. 

Ausg. :  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  II.  p.469. 

Narratiuncula  de  fandatione  Scheftla- 
riensi  =  De  fimdatione  SchefÜariensi. 

Narratiuncula  de  Boberto  I  comite  Flan- 
drens!. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XIV.  p.  .592. 

Narratiuncula  quaedam  ex  veteri  chro- 
nico  de  captione  urbis  Paventinae  a.  740 
per  Eliprandum  regem  Longobardonim. 

Ausg.:  ap.  Mittarelli,  Ad  Muratorii  Scr.  rer. 
Ital.  accessiones  p.  368-371. 

Narrative  of  the  proceedings  against 
dame  Alice  Kyteler,  prosecuted  for  sor- 
cery  in  1324  by  Richard  de  Ledrede, 
bishop  of  Ossory  in  Ireland. 

Ausg. :  edited  by  Thom.  Wright.  London,  Cam- 
den  Society  1843.  kl.  4*.  (n®  xxiv). 

Narratives  of  the  arrival  of  Louis  de 
Bruges,  seigneur  de  la  Gruthuyse,  in  Eng- 
land, and  of  bis  creation  as  Earl  of  Win- 
chester in  1472. 

Ausg. :  in  Archaeologia.  XXVI.  p.  265  -  286. 

Narratives  of  the  expulsion  of  the  Eng- 

lish  from  Normandy.    1449  — 1450: 
1^  Robertos  BlondelH  De  reductione  Norman- 

niae, 
2°  Le  recouvrement  de  Normendie ,  par  Berry, 

herault  du  Roy, 
3*^  Conferences  between  the  Ambassadoi's  of 

France  and  England. 
Ausg. :  edited  from  ms.  in  the  imper.  library 
at  Paris  by  Joseph  Stevenson.  Ijondon  1863.  gr. 
8°  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n®  32). 

Naso  (Muaduuinus,  Modoinus),  episco- 
pus  Angustodunensis,  poeta  in  aula  Caroli 
M.  imperatoris  (f  840) :  Ecloga  ad  Caro- 

lum   M.     Zwischen  804—814  geschrieben. 

Handschr. :  London,  Brit.  Mus.  Addition,  mss. 
11034.  sec.  IX.  X.  fol.  36'-40.  —  Darmstadt, 
fragmentarisch. 

Ausg.:  ed.  E.  Dümmler  *  in  Zeitschrift  für 
deutsches  Alterthum,  hrsgb.  von  Steinmever. 
XVIIL  1876.  p.  58-67.  280;  —  «in  Mon.  Germ, 
bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  384-391; 
cf.  AMenda  ibid.  II.  p.  693;  —  ^  wesentlich  be- 
rief Uigt  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XI.  1886.  p.  81-91;  ef.  Einleit.  p.  77-81. 


Naoo:  Bescriptum  ad  Theodulfom  epi- 
scopum  Aurelianensem  in  exilio  moran- 
tem:  ,  Ludere  nemo  potest'. 

Ausg.:  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist 
Poetae  lat  asvi  Carol.  I.  p.  569-573. 

Erl.'Sehr.:  Dümmler,  £.,  tn  Neues  Aidiiv  d.  Ges.  f. 

ft.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p.  142.  576. 
Ebert.  Adf.,  Ailgem.  Geschichte  der  Litentar  des 

Mittelalters  U.  p.  64-68. 
Wa ttenbach,  Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl. 

1.  1885.  p.  147. 263;  II.  p.482  (6.Anfl.  f.  1893.  p.l66). 

Natalibus,  vid.  Petrus  de  Natalibus. 

NaucleniS,  Johannes  (eigentlich  Joh.  Ver- 
geriy  Verge7ihans,  Kanzler  in  Tübingen, 
f  1510):  Chronicon  universale  ab  0.  C. 

—  1500. 

Rühmlicher  Sammlerflelss  nicht  abzusprechen,  sehr 
wichtig  für  d.  14.  n.  15.  Jahrh. 

Ausg.:  unt.  dem  Tit.:  Memorabiüum  omnis 
aetatis  et  omnium  gentium  chronici  oommentarii 
a  Joa.  Nauclero....  digesti  in  annum  salutis  1500 

Complevit  opus  F.  NicoI.Basellius  Hirsaugien- 

sis  annis  1 4  ad  löOO  additis  etc.  £x  Tubinga  Sue- 
viae  urbe  (1516.)  2  in  1  vol.  fol.  —  A  Nauclerus' 
Chronik  allein  *  Ck)loni»  1579.  fol.  —  ^ibid.  1614. 
fol.  —  ^ibid.  1675.  foL  —  Bmit  BaseUius'  Fort- 
setzung und  cum  append.  nova...  a.  1515  — 1544 
curante  Cunr.  Tigemanno  etc.  Colouiae  1544.  2  in 
1  vol.  fol.  —  C  ohne  BaseUius'  Fortsatz.,  aber 
mit  Fortsetx.  des  Laurentius  Surius  von  1500 
— 1564  ^  Coloniae  1564.  2  in  1  vol.  fol.  —  «  ibid. 
1568.  2  in  1  vol.  fol.  —  *  ibid.  1603.  2  vol.  fol.  — 
[Surius*  Fortsetx.  bis  1567  ergänxi  erschien  be- 
sonders CJoloniae  1567.  %^\  —  bis  1574  weiter- 
geführt und  tnit  der  Fortsetx.  Michaels  ab 
Isselt  von  1506  —  1586  (Coloniae  1586.  8^  be- 
reits separat  veröflfentliclit)  Coloniae  1602.  8®.] 

—  Epitomen  chronici  huius  ed.  Nie.  Ambsdorf. 
1534.  8^»  u.  1545.  4^ 

Erl'Sckr.:  Bock,  Oesch.  der  Universität  Tübingen. 
Tübingen  1774.  9f>.  p.  40. 

Joachim,  E.,  Johannes  Nanclems  n.  seine  Chronik. 
Diss.  GöUingen  1874.  8^.  70pag. 

KOnig,  D.,  Znr  Qnellenkritik  des  Nanclems  in  For- 
schungen z.  deutschen  Goschichte.  XVIU.  OötUngon 
1878.  p.  49-88. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aofl.  I. 
1886.  p.  44.  54.  67.  75. 

Moll,  Heinr.,  Johannes  Vergenhanns,  ein  biographi- 
scher Yersuch.  Tübingen  1864.  8^. 

Müller,  Herrn.,  Nicht  Melanchthon ,  sondern  Nikolans 
Basellius  [ein  Hirsaner  Mönch]  Urheber  der  Inter- 
polationen in  der  Chronograpnie  des  Nauklerus  in 
Forschungen  z.  d.  Gesch.  XllU.  1883.  p.  595-600. 

:  K.  E.  Herrn.,  Quellen ,  welche  Abt  Tritheim  im 

2.  Theilo  seiner  Hirsaner  Annalen  benutzt  hat.  Halle 
a.  S.  1879.  80.  p.  22-27. 

S  tei  f  f ,  Earl ,  Der  erste  Buchdruck  in  Tübingen  (1498 
—  1534).  Tübingen  1881.  gr.  S«.  p.  128-131.  n0  84: 
p.  210.  n«  13. 

Naufragium  Arabum  a.  902. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  lH.  p.  548.  549. 

Naugerius,  Andreas,  patric.  Yenetus 
(flor.  1498):  Historia  Veneta  italico  ser- 
mone  scripta  ab  origine  urbis  usque  ad 
a.!l498  (Storia  della  repubblica  Veneziana). 

Handschr.:  Wien,  k.  Hofb.  cod.  XXXVI.  n® 
6211.  sec.  XVI.  Chart.  4^ 


NAÜSTADT  —  NECBOLOGIÜM  ADRIENSE 


807 


Ausg.:  primum  ap.  Moratori,  Sor.  rer.  Ital. 
XXIII.  p.  923-1216. 

Naustadt,  Georg,  gen.  von  Dresden: 
Aufzeichnungen  von  1462  — 1469. 

Ausg. :  aus  breslauer  Bfe.  (Un.-Bibl.  IV.  Q.  81. 
fol.  123)  hrsgb.  von  Alw.  Schultz  in  Zeitschrift 
des  Vereins  f.  schles.  Gesch.  XI.  p.  212. 

Navagiero  =  Naugerius. 

Navigatio  ex  Dania  per  mare  occiden- 
tale  orientem  versus  c.  1270. 

Ausg,:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  p.  622. 
623. 

Nazarius  rhetor  (flor.  321):  Panegyricus 
Gonstantino  Magno  dictus. 

Ausg,:  ^ap.  W.  Jaeger,  Panegyrici  veteres. 
I.  Norimberg.  1779.  8^  —  'ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  VIII.  p.  581-608.  —  •  ap.  Aem.  Baehrens,  Xfi 
panegyrici  latini.   Lipsiae  1874.  8^  p.  213-244. 

Nebrixa,  Ant  di,  vid.  Pulgar,  Hemando 
da:  Chronica. 

Necrologium. 

Erl.-Sdir.:  Baamann,  Fr.  L.,  Bericht  über  Bohwä- 
bische  Todtenbücher  in  Neaes  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  \11.  1882.  d.  21-41. 

:  Ueber  die  Todtenbücher  der  Bisthümer  Angs- 

borg ,  Constanz  n.  Cor  ibid.  XIU.  1888.  p.  411-  429. 

:  Üeber  Todtonbücher  der  Bisthümer  Cor  o.  Con- 


stanz ibid.  Vni.  1883.  p.  427-447. 

G  o  n  tz e  n ,  Die  Oeschichtschreiber  der  sftchs.  Eaiser- 
zeit  p.  100. 

Ebner,  A.,  Die  XlGsterlichen  Gebetsverbrüderongen 
bis  zum  Ausgange  des  karolingischen  Zeitalters. 
Begensbnrg  1890.  8P.  p.  130-154. 

Garns,  P.,  Nekrologien  würtembei^soher  HKnner- 
klöster  m  (Tübinger)  Theolog.  Qnartalschrift.  Jahrg. 
1879. 

Herzberg-Frinkel,  S.,  Ueber  die  necrologischen 
Qaellen  der  Di&cesen  Salzburg  a.  Passan  in  Neues 
Archiv  «to.  XIII.  1888.  p.  271-304. 

Hirsch,  Karl,  Ueber  Diptychen,  Xecrologien,  Mar- 
tyrologien  n.  Verbrüderongsbücher  im  Mittelalter  mit 
besonderer  Rücksicht  anf  dieKronlAnderOesterreichs. 
iProgr.d.  Oynuumunu.)  Graz  1866.  4<*.  Npag.  —  Be- 
richtigungen u.  Ergänzungen  daxu  m  Allgem.  Literat- 
Zeitung.  1866.  p.65. 

Hoheneicher,  Ueber  necrologia  mPertz'  Archiv  V. 
p.  566. 

Loserth,  Job.,  Kleine  steiermArkische  Nekrologien  n. 
nekrologische  Notizen  in  Beitrage  z.  Kunde  steier- 
mArkischer  Geschichtsqnellen.  XXVI.  p.  8  -  21. 

Ho  Uni  er,  Aug.,  Les  obituaires  fran9ais  an  moyen- 
äge.  Paris  1890.  8".  IT.  354  vag.  1  h.  Ce  mimaim 
comprend  p.  157-  281  in  660  vß  uns  exeUlenie  biblio- 
grajpim  det  obü.  franp.,  imprimSt  ou  mamucrita. 

Norrenberg,  Ueber  rheinische  Todtenbücher  ri9  ge- 
druckte u.  23  ungedruckte]  «n  Pastoralblatt.  Hrsgb. 
von  Kreutzwald.  Jahrg.  XXTV.  Köln  1890.  n»  6. 

Piper,  Ferd.,  Die  Kcuendarien  u.  Maityrologien  der 
Angelsachsen ,  sowie  das  Martyrologium  u.  der  Com- 

Sntns  des  Herrad  v.  Landsperg.  Nebst  Annalen  der 
ahre  1869  u.  1860.  Berlin  1862.  gr.  8^.  Jk  3. 
Bonleaux  des  morts  du  IX«  au  XV«  sidcle.  Be- 
cueÜlis  et  publi6s  pour  la  Sociöte  de  l'histoire  de 
France  par  Leopold  DeUsle.  Paris  1866.  gr.  8^.  VI. 
549  pag. 
Schweitzer,  C.  A.,  Vollstftndiger  Auszug  aus  den 
▼orzOglichsten  Calendarien  des  ehemaligen  Fürsten- 
thuras  Bambeig  in  VII.  Bericht  des  histor.  Vereins 
zu  Bamberg.  Bamberg  1844.  8^.  p.  67-319.  Naek- 
ahmenawtrt.  Öitbt  Au8xiSp9  au»  vier  Calendarien  des 
DemaUfU  xu  Bamberg  y  ms  Klosters  Miehelsbetf ,  des 
ChorhemnaHfls  8.  Gangolph^  des  Chorhetrensttfts  S. 
Jäoob,  des  Klosters  Banx,  des  Klosters  Lanafuim,  des 
KhsUrs  NtunJkirchen  tm  Brand,  des  Chornerrenstifts 
Mt  S.  Mariin  in  fbrehhetm. 


Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtequelien.  6.  Anfl. 
1. 1886.  p.  61 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  63 ;  Verzeichniss  voll- 
ständig oder  im  Auszag  gedruckter  Necrologien  p.  437 
-  460 ,  nach  Ländern  u.  Bistkumem  geordnet. 

Wedekind ,  Noten  zu  einigen  Geschichtschreibem  des 
deutschen  UittelAlters.  I.  Hambargl821.  p.  307-339. 
Leknreu^. 

Wegele,  Fix.  X.,  Zurliterator  und  Kritik  der  frän- 
kischen Necrologien.  Nördlingen ,  Beck  1864.  gr.  8^. 
XI.  75 pag.  Jk  1.60.  (Inhalt:  Einleit.  —  Necrologium 
Swarzahense.  Beilage.  —  Necrologium  S.  Stephani 
"Wirceburg.  —  Anhang.  (Auszug  aus  d.  Kloster  Heiden- 
felder  Necrologium.)  

"W harten,  Anglia  sacra.  I.  praefat.  p.  XXI. 

Zahn,  Josef,  Steierische  fjLoerpte  aus  baierischen 
[d.  i.  aus  einem  Tegemseeer  (München ,  Hof  b.  Cbm.  6) 
und  einem  ans  St.  Nicola  bei  Passau]  Necrologien 
in  Beiträge  zur  Kunde  steiermärkischer  Geschicmts- 
quellen.  Jahrg.  HI.  Graz  1866.  p.  84-93. 

:  Zur  Literatur  der  Todtenroteln  ibid.  XIV.  1877. 

p.  112-117. 

Zappert,G.,  Ueber  sogenannte  Verbrüderungsbücher 
u.  Necrologien  im  Uittolalter  in  Sitzungsberichte  der 
k.  Akademie  zu  Wien.  X.p.  417-463;  XI.  p.  5-42 
(OMO*  besonders  abgedrvekt  Wien  1853.  eP.  85  pag.). 

Necrologium  von  Aachen  =  Kecrolo- 

gium  Aquense. 

Necrologium  von  Aarau,  c.  1350. 

Atutg. :  unt.  d,  Tit. :  Bas  Jahrzeitbuch  derLeut- 
kirche  von  Aarau.  Hrsgb.  von  J.  Hunziker.  Aarau 
1872.  gr.  8°  {aiM  Argovia.  Jahresschrift  d.  histor. 
Gesellsch.  des  Eantoos  Argau.  VI). 

Necrologium  Aberdonensis  (Aberdem) 
ecclesiae. 

Ausg.:  publication  of  the  Maitland  Club,  Vol. 
63. 1845:  Registr.  episc.  Aberdon.  U.  p.  1  et  p.207- 
221.  —  Necrologium  Aberdonensis  con- 
ventuB  ord.  fr.  Minorum  [Handschr.:  Aber- 
deen,  Ün.-Bibl.  sec.  XVI.  4*^]  ^in  Miscellany  of 
the  Spalding  Club.  I.  Aberdeen  1841.  4°.  —  «ed. 
Rieh.  Howlett  in  Monumenta  Franciscana.  IL 
1882.  p.  123-140. 

Necrologium  de  Abundantia  »  Necro- 
logium b.  Mariae  de  Abundantia. 

Necrologium  Adelbergenee  ord.  Prae- 

monstr.  dioec.  Constant,  c.  1180  fundatum. 

Ausg. :  nonnisi  fracmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann 
in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  1888.  p.  143.  144. 

Necrologium  Admontense  (Admont), 

Handschr, :  A  d  m  o  n  t ,  Stiftsb.  mbr.  sec.  XI.  fol. 

Ausg. :  ^  excerpta  aus  2  verschiedenen  ap.  Pez, 
Scr.  rer.  Austr.  IL  p.  198-210.  —  Beide  sind  am 
27.  April  1865  beim  Brande  des  Klosters  unter- 
gegangen. Hiervon  unterscheiden  sieh:  •  Bie 
[beiden]  ältesten  Todtenbücher  des  Bene- 
dictinerstiftes  Admont  in  Steiermark  mitgetheilt 
von  Godfr.  Edm.  Friess  in  Archiv  für  österr.  Ge- 
schichte. LXVI.  Hälfte  2.  Wien  1885.  p.  326- 
473;  Register  p.  474-506;  cf.  Einleit.  p.  317-325. 
—  *  Ein  anderes  unt.  d.  Uebersehr.:  Auszüge 
aus  bisher  ungedruckten  Necrologien  der  Bene- 
diktinerklöster St.  Peter  in  Salzburg  u.  Admont 
in  Steiermark,  hrsgb.  von  Andr.  v.  Meiller  in  Ar- 
chiv für  Kunde  österr.  Geschichisquellen.  XIX. 
Wien  1858.  p.  407-410.  —  *ed.Herzberg-Fränkel 
in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  ü.  p.  281-309. 

Necrologium  Adrienee  (Atri)  —1573, 

descriptum  et  recognitum  ex  autographo. 


808 


NECJROLOGIÜM  ALBIGENSIS  —  NECROLOGIUM  ARGENTINENSE 


Ausg.:  ap.  Bindi,  Monunienti  storici  degli 
Abruzzi.  1889.  4^  p.  215-284. 

Necrologium  Albigensis  (AUn)  ecclesiae 
cathedralis.    Saec.  XIV.  XV. 

Ausg. :  einige  Auszüge  ap.  Compayre ,  l^tades 
historiques  et  documents  inedits  sor  TAlbigeois. 
1841.  4^  p.  283.  284. 

Necrologium  Altahae  inf.  (Nieder-Alt- 
aich  a.  d,  Donau,  Dioec.  Passau)  seit  Al- 
tahensis  monasterii  s.  Mauricii  ord.  s.  Ben. 

Handaehr,:  Jena,  cod.  Bosian.  n^  1.  sec.  XII. 
4«.  Cy.  Pertz'  Archiv  XI.  508.  509.  Benutzt  von 
JafFe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  351.  —  Eine 
andere  in  Wien,  cf.  Archiv  X.  488.  —  Nomina 
fratrum  de  Altaha  in  Mon.  Genn.  hist.  Necrol.  IL 
p.  51.  n**  21 ;  libr.  confratem.  p.  184-186.  —  No- 
mina monachorum  Altahen8.997 — 1280  ap.  Pertz 
1.  c.  XVII.  p.  368.  369. 

Necrologium  Altahae  superioris  (Ofrer- 

ÄÜaich  unterhalb  Straubing  a.  d.  Donau) 
monasterii  ord.  s.  Ben.  1101 — 1400. 

Handsehr,:  Wien,  Hofbibl.  lus  canon.  n®90; 
jetzt  n«  2182  (olimTheol.494).  mbr.sec.XII.  kl.fol. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  Theod.  Wiedemann  in  Ar- 
chiv ftir  KundQ  österr.  Geschichtsquellen.  XXVI. 

1861.  p.  313-354  (auch  besonders  abgedr.  Wien 

1862.  gr.  8^).  Unbrauchbar.  Qf.  Literar.  Central 
blatt.  Leipzig  1863.  Sp.  174-176;  Wattenbach, 
Deutschlands  Geschichtsquellen.  2.  Aufl.  p.  533. 
—  *  Auszug  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  572-576; 
cf.  p.  Lxn.  —  Ein  jüngeres  Necrolog  in  Mon. 
Boica.  XII.  p.  278-302. 

Necrologium  Altenbiesanum.  Saec.  XIV. 

dimid.  1. 

Ausg.:  Bruchstücke  *  ap.  Bachern,  Versuch 
einer  Chronologie  der  Hochmeister  des  teutschen 
Ordens.  Münster  1802.  4**.  p.  21 ;  —  *  in  Script, 
rer.  Pruss.  II.  p.  41.  not.  3;  —  *  ap.  Fant,  Script, 
rer.  Suecic.  III.  1.  p.  330. 

Necrologium  von  Altenzelle  ^  Necro- 
logium  Veterocellense. 

Necrologium  Ambianeneis  ecclesiae 
(Amiens)^  dioec,  ßemens. 

Geschrieben  1253 ,  fortgesetzt  bis  ins  14.  Jahrh. 

Ausg.:  aus  3  Hss.  des  13.,  14.  u.  18.  Jahrh. 
unt.  d.  Tit. :  Necrologe  de  l'eglise  d'Amiens  publ. 
par  l'abbe  Roze.  Amiens  1885.  8°.  243  pag.  6  fr. 
(Extrait  des  Memoires  de  ia  Soc.  des  antiquaires 
de  Picardie.  [Ser.  HI.  Tom.  VIU  oder]  XXVIII. 
Amiens  1886.  8°.  p.  265-503).  —  Necrologium 
Ooelestinorum  Ambianensium  (saec.  XY,  Zu- 
sätze saec.  XVI,  XVII)  ap.  M.  de  Beauville,  Re- 
cueii  de  documents  inedits  concernant  ia  Picar« 
die. Lp.  158-164;  c/*. p. xvi.  —  Commemoratio 
fratrum ,  f amiliarium  ordinis  atque  benefactorum 
conventus  Celestinorum  Ambianensis  xum  Theil 
ap.  Daire,  Histoire  d'Amiens  11.  p.  298-296. 

Necrologium  Amelungsbomense  {Her- 

xogthum  Braunschweig,  bei  Holxminden) 
ord.  Cisterc. 


Handsehr.:  Wolfenbüttel,  Origin.  1290/91. 

Ausg. :  hrsgb.  von  H.  Dürre  in  Zeitschrift  des 
histor.  Vereins  für  Niedersachsen.  Jahrg.  1877. 
Hannover  1878.  p.  1  flf.  —  Memorienbuch  des 
Klosters  Amelungsborn  hrsgb.  von  Schmidt  in 
Jahrbücher  des  Vereins  für  meklenb.  Geschichte, 
hrsgb.  von  lisch.  III.  p.  34. 

Necrologe  d'Amiens  =  Necrologium 
Ambianensis  ecclesiae. 

Necrologium  von  Anchin  =  Necrolo- 
gium Aquicinctinum. 

Necrologe  du  prieur6  de  Saint -Andre-* 
ite-^Aire. 

Dieses  ist  im  17.  Jahrh.  von  J.  Bob.  Hannedotiche 
axui  vier  Obituarien  saec.  Xm,  Xm— XV,  XFV  n.  XVl 
compiürt: 

Au^g. :  publ.  avec  des  notes  par  le  Cte.  Brandt 
de  Galamez  in  Le  prieure  de  Saint -A.-1.-A.  au 
dioe.  de  Therouanne  (Saint -Omer  1885.  8".  15Ü 
pag.)  p.  62-83  (Separat -Abdruck  aus  Memoires 
des  antiquaires  de  Ia  Morinie.  XIX). 

Necrologium  S.  Andreae  praepositurae 

{Sayict  Arvdrä  an  der  Traisen  in  Oester- 
reich  unter  d.  Enns).   Saec.  XIII. 

Ausg. :  Auszüge  ed.  A.  v.  Meiller  in  Archiv  f. 
Kunde  österr.  Geschichtsquellen.  XIX.  p.  397- 407. 

Necrologium  S.  Andreae  Taurinensis, 
vid.  Necrologium  Taurinens. 

Necrologium  Andreoviensie  monasterii 
(Andreow,  etwa  8  Meilen  südwestlich  von 
Oracau)  ord.  Cisterc. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  L  i  b  e  r  mortuorum  ed. 
"Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polen,  hist.  V.  1888.  p. 
772-805;.«/.  praef.  p.  768-771. 

Necrologium  Ansbacenee  (Ansbach). 

Ausg.:  ap.  Jung,  Miscellanea  II.  p.  63. 

Necrologium  Antissiodorenee  =  Necro- 
logium Autissiodor. 

'    Necrologium  von  Aosta  ^  Necrologium 
Aügustae  Praetoriae. 

Necrologium  Aquenee  {Aachen)  eccle- 
siae B.  Mariae  V. 

Ausg. :  ed.  Chr.  Quix  (f  1844).  Aquisgrani  1830. 
4*^.  Angehängt  ist  Liber  censuum  eiusdem  eccle- 
siae de  a.  1320. 

Necrologium  Aquicinctini  {Anchin,  dioc. 
Cambrai-Arras)  monasterii  s.  Salvatoris 
ord.  s.  Ben. 

Ausg.:  benutzt  in  Bethmanns  Noten  zu  An- 
nales Aquicinct.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVI.  p.  503 
-506. 

Necrologia  Aquileieneia. 

Ausg. :  Bruchstücke  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  III.  p.  135. 

Necrologium  Argentinense  sive  Argen- 
toratense  {Strassburg). 

Handsehr.:  Donaueschingen  n^  512. 


NECROLOGIUM  AEGENTOGILENSE  —  NECROLOGIUM  AUGÜSTAE  PRAET.   809 


Ausg,:  ^  in  Mones  Anzeiger.  1838.  p.  9-21. 
—  •  ap.  Böhmer,  Fontes  HI.  p.  xv.  —  Ein  van 
eUm  vorhergehenden  tersehiedenes,  a.801 — 1300 
[B£MdsGhr.:  Wolfenbüttel,  84.  ms.  Aug.  mbr. 
sec.  XI.  fol.]  *  ed.  Mooyer  in  Archiv  des  histor. 
Vereins  von  ünterfranken.  XIII.  3.  p.  69-91.  — 
*  Auszug  ap.  Böhmer  L  c.  IV.  p.309.  310.—  •Fra- 
gment ed.  Eoppmann  in  Festgabe  für  Archivar 
"Wehnnann.  Hamburg  1879.  —  Necrol.  Argen- 
toratense,  1183-1293  *  ed.  Wilh.  Wiegand  (aus 
der  Es.  in  Melk) unt.d, Tit.:  das  Melker  Seel- 
buch der  Strassburger  Kirche  in  Zeitschrift  für 
d.  Gesch.  des  Oberrheins.  N.  F.  III.  (der  ganzen 
Reihe  XlII.)  1888.  p.  83-103;  192-205;  ef.  Ein- 
leit.  p.  77-82.  —  *  trotzdem  Äusxüge  als  bisher 
tnMcannt  veröffentlicht  unt.  d.  Tit.:  Ancien 
necrologe  de  Teglise  de  Strasbourg,  tire  des 
mss.  de  Grandidier  par  J.  liblin  in  Revue  d'Al- 
sace.  XU.  p.  244-261.  —  Memorienbuch  des 
Frauenhauses  hrsgb.  von  A.  Woltmann  in  Re- 
pertorium  für  Kunstwissenschaft.  I.  Heft  3  u.  4. 

Necrologium  Argentogilense. 

Ausg. :  Auszug  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.Ben. 
saec.  ni.  2.  p.  364.  365. 

Necrologium  Arneteinensis  abbatiae  ord. 
Praemonstr.  dioec.  Trevir. 

Ausg.:  extractus  *ap.  Wenck,  Hist.  Abhand- 
lungen. I.  p.  138-140;  —  *ap.  Kremer,  Origg. 
Nassoicae.  II.  p.  410-412.  —  •  ap.  Würdtwein, 
Monasticon  palatinum  V.  p.  450.  —  ^  hesser  ap. 
Schliephake,  Geschichte  von  Nassau.  I.  p.  477- 
481.  —  ^vollständig  unt.  d.  Tit.:  Das  Necrolo- 
gium der  vonnal.  Prämonstrat- Abtei  Amstein  a. 
d.  Lahn.  Aus  dem  13.-18.  Jahrh.  Mitgetheilt  von 
Becker.  Wiesbaden  1881.  Lex.- 8«.  VUI.  347  pag. 
J(t  9  (besonderer  Abdruck  aus:  "Annalen  des  Ver- 
eins für  Nassauische  Alterthumskunde  und  Ge- 
schichtsforschung. XVI.  p.  29  ff.). 

Necrologe  d'Arrae  « 

Necrologium  Atrebateneie  monasterii  s. 
Yedasti  (St.  Vaast  in  Arras)  ord.  s.  Ben. 
691  —  1749. 

Yerfasst  von  Mannis  Leföbure  (f  1754). 
Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Necrologe  de  Tabbaye  de 
Saint- Vaast  d' Arras,  publie  pour  la prem.  fois . . . 
par  van  Drival,  Arras  1878.  8®  {auch  in  Docu- 
menta inedits  publ.  par  TAcad.  d' Arras.  n**  7). 
XXni.  502  pag.  y  28  planches. 

Necrologium  Augeneie  ecciesiae. 

Ausg.:  unt.d.  Tit.:  Obituarium  Ausxug  nach 
einer  Copie  Duchesnes  ap.  Bouquet,  Becueil 
XXm.  p.  449-451. 

Necrologium  Augiae  Divitis  (ettam  Au- 
giae  Maioris,  Augiae  Regalls,  Reichenaü) 
ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant  vetustissimum. 
701  —  1000. 

Handschr.:  Wien,  Hofbibl.  Theol.  149,  jetzt 
1815.  mbr.  sec.  X.  4^ 

Ausg.:  *ap.  Donati,  De'  dittici  degli  antichi 
profani  e  sagri;  coli*  append.  di  alcuni  necrol  ogj 
e  calendarj  finora  non  pubblicati.  Lucca  1753. 
p.  244-256.  —  •  ap.  Gerbert,  Monumenta  veteris 


Kturgiae  Alemannicae.  I.  S.  Blasii  1777.  p.  482- 
492.  Sorgfältig.  —  '  compendium  ap.  Böhmer, 
Fontes  IV.  p.  140  als  Kalendarium  necrologicum 
Augiense;  cf,  praef.  p.  xxii.  —  Eine  neue  Re^ 
eension  ist  Necrologium  Augiae  Div.  [an- 
gelegt 912;  Handschr.:  Kloster  Kh  ein  au  (jetxt 
Zürich,  öfifentl.  Bibl.)  saec.  X;  vgl.  Pertz' Arch. 
Vn.  181.  993]  *  unt.  d.  Tit.:  Das  alte  Necrolo- 

S'um  von  Reichenaü,  in  Facsim.  hrsgb.  u.  mit  e. 
Dmment.  versehen  von  Ferd.  Keller  in  Mitthei- 
lungen der  antiquar.  Gesellsch.  zu  Zürich.  VI. 
1848.  p.  37-68.  32  pag.  u.  26  lithogr.  pag.  8^: 
Ji2.  —  *  mit  Weglassung  der  minder  wichtigen 
Namen  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  141  - 144.  — 
'  na4ih  beiden  Becens.  ed.  Fr.  L.  Baumann  in 
Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  271-282.  —  *unt. 
d.  Tit.:  Necrologium  Augiense  gab  Mono  eine 
Üebersicht  des  Inhalts  in  Anzeiger  f.  Kunde  des 
deutschen  Mittelalt.  1835.  p.  17-19;  vgl.  p.  267. 
Es  ist  aber  nur  ein  Bruchstück  der  Annales 
Augienses  {s.  d.).  —  *  Bruchstücke  schon  ap.  Ma- 
biUon, Annales  Benedict.  IL  p.  195-408  etc.  Ma- 
gere Auszüge  aus  einem  andern  reichenauerXecr. 
gab  MabiUon,  Vet  analect.  1723.  p.  427.  —  •  Aus 
Liber  confratem.  Bruchstück  ap.  Herrgott,  Geneal, 
diplom.  Habsburg.  IL  p.  831.  832.  —  ^Bruchstück 
in  Diplomatarium  Islandicum.  I.  Kaupmannahöfn 
1857.  p.  170-172. 

Erl.-Sehr.:  Grimm,  Jac,  Om  oldnordiske  Egonnavne 
i  en  i  Reichenaü  screven  Necrolog  fra  det  9.  og  10. 
Aarbnndr.  tn  Antiquar.  Tidsskrift.  f.  1843/46.  Kjöben- 
havn  1846.  p.  66  -7b  {wiederh.  aus  (icM«n  Klein.  Schrif- 
ten. V.  p.  349 -851). 

Necrologium  Augiae  Maioris  (Mehrerau, 

apudBregenx)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant 

Ausg. :  ^  ed.  Jos.  Bergmann  in  Denkschriften 
der  kais.  Akad.  der  Wiss.  zu  Wien.  Phil. -hist 
Klasse.  V.  1853.  p.  1  -  72  (*  auch  einxeln  daraus 
unt.  d.  Tit. :  Necrol.  Augiae  mai.  Brigantinae  ord. 
s.  Ben.   1728  renovatum  calamo  Pauli  Popelin 

eiusdem  loci  professi  [f  1768].  Mit  Einleit u. 

Erläut  —  De  monasterio  Tubrensi.  "Wien  1853. 
4®.  72  pag.  JkA).  —  •  ed.  Fr.  L.  Baumann  in 
Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I.  p.  1888.  p.  145-152. 

Necrologium  Augiae  MInoris  (Minderau 

oder  Weissenau  bei  Ravensburg  in  Ober- 
schwaben) ord.  Praem.  dioec.  Constant 

Ausg.:  ^unt.d.Tit.:  Necrol. "Weissenoense 
hrsgb.  von  Mono  in  Zeitschrift  für  d.  Gesch.  des 
Oberrheins.  VIII.  Karlsruhe  1857.  p.  317-326. 
Vgl.  daxu  C.  F.  Mooyer,  Bemerkungen  z.  Necrol. 
von  Weissenau  ibid.  IX.  1858.  p.  65-76.  —  *  ed. 
Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I. 
1888.  p.  153-165. 

Necroiogium  Augiensie  (Au  aminn,  bei 
Oars)  monasterii  ord.  s.  Aug.  dioec.  Salz- 
burg.  Saec.  XVn. 

Ausg. :  ^  fragmentum  in  Mon.  Boica.  I.  p.  250. 
251.  —  'fragm.  ed.  Herz  borg -Fränkel  in  Mon. 
Germ.  hist.  Necrolog.  IL  p.  199.  200. 

Necrologium  Augustae  Praetoriae  (Ao- 

sta).  —  NecroL  collegii  canonicorum  SS. 
Petri  et  Ursi  Aug.  Praet 


810 


NECROLOGIÜM  AUGÜSTENSE  —  NECROLOGIÜM  BEDAE 


Ätisg.:  ex  autogr.  (saec.  Xu,  non  X)  descri- 
psit  et  ed.  Anton.  Gai  in  Mon.  hist  patriae.  Script 
ni.  p.  517-540.  —  Necrologium  ecclosiae 
cathedraiis  ibid.  UI.  p.  545-558;  613-668. 

Necrologium  Augustense  (Augsburg), 

Ein  Necrologiam  der  aogsburger  Domkirche  ans  dem 
Mittelalter  ist  nicht  auf  ans  gekommen ,  dagegen  ein  IMmt 
amwimsariofvm  derselben  aas  dem  Anfange  des  16.  Jahih. 
erhalten. 

Handsekr. :  M ü  n  ch  e  n ,  k.  Staatsarch. : ,  Angab. 
Domcapitel  11.  H.  4.  n?  130'.  mbr.  fol.  max.  Liber 
anniv.  f.  8-53;  —  Liber  ordituUionum  f.  54- 
156;  —  ein  zweites  Exempl.  ibid.  II.  H.  4.  n**  139. 

Ät4sg. :  ^  summarium  aus  beiden  in  Monum. 
Boica.  XXXV.  part.  1.  p.  3-119.  —  *  vollständig 
mit  Zusätxen  aus  einem  Missale  sec.  XI  (jetzt 
London,  Brit.  Mus.  Harl.  n*  2908)  ed.  Fr.  L.  Bau- 
mann unt,  d.  Tit.:  Liber  anniversar.  ecclesiae 
mai.  August,  in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  1888. 
p.  55-73.  —  Necrologium  monasterii  s.  Udal- 
rici  (sive  ülrici  et  Afrae)  Augustensis  civi- 
tatis *ap.  Braun,  Notitia  histor.-literaria  VI.  p. 
48-55.  —  »ed.  Baumann  l.  c.  L  p.  120-128. 

Necrologium  Augustodunensis  ecclesiae 
(Antun)  dioec.  Lugdun.    1209  —  1380. 

Ausg.:  ap.  M.  de  Gbarmasse,  Cartulaire  de 
l'eglise  d' Antun  p.  327-340. 

Necrologium  Aureaevailensis  monasterii 
«=  N6crologe  d'Orvai. 

Necrologium  Aurelianense  (Orleans)  S. 
Aviti.   Saec.  XIH— XV. 

Ausg.:  ap.  G.  Vignat,  Cartulaire  du  ohapitre 
de  Saint- Avite.    Orleans  1886.  4°. 

Necrologium  Autiseiodorensis  ecclesiae 
cathedraiis  (Aixocerre).  Saec.  YIII  — 1170. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  n*  5245.  sec. 
XIII;  —  Colbert  n«  1966. 

Au^g. :  *ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  685- 
738.  —  '  vollständiger  ap.  Lebeuf,  Memoires  conc. 
l'hist.  eccles.  et  civ.  d'Auxerre.  II.  Paris  1743. 
4°.  preuv.  p.  246-259  ("nouv.  edit.  par  Challe  et 
Quenün.  IV.  p.  8-21). 

Necrologium  Bambergense  capituli  s. 

Petri  antiquius. 

Ausg.:  ap.  Jaffe,  Bibliotbeca  rer.  Germ.  V. 
p.  555.  —  Necrol.  aliud  e  cod.  Vindob.  1845 
unt.  d.  Tit.:  Xalendarium  necrolog.  loci  incerti. 
801  — 1100  xuerst  ap.  Böbmer,  Fontes  IV.  p.  507 ; 
ef.  V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  XX.  p.  428.  — 
Necrologium  Bamb.eapituli  s.  Petri  sive  canoni- 
corum  ecclesiae  maioris  Bambergensis[j5anrf«cAr.; 
Bamberg,  öffentl.  Bibl.  Ed.  IL  14.  mbr.  sec.  XII] 

*  hrsgb.  von  C.  A.  Schweitzer,  Vollständiger  Aus- 
zug aus  den  vorzüglichsten  Oalendaricn  des  ehe- 
maligen Fürstenthums  Bamberg  in  VII.  Bericht 
des  histor.  Vereins  zu  Bamberg.  1844.  8".  p.  89.  — 

•  Excerpte  wni. d.  Tit.:  Kalendarium  necrolog. 
canouicorum  Babenbergensium.  901  — 1400  ap. 
Böhmer ,  Fontes  IV.  p.  505  -  507.  —  ■  Auswahl  der 
wichtigsten  Namen  ap.  Jaffe  1.  c.  V.  p.  556  -  560. 
—  Neerologlam  Bambergense  S.MicJiaelis  {Mi- 
chelsberg)  antiquius  — 1046?  [Handschr.:  Bam- 
berg, öffentl.  Bibl.  A.  II.  52.  mbr.  sec.  XI]  *  ed. 


6iegf  r.  Hirsch  in  Jahrbücher  des  D.  Reichs  unter 
Heinrich  II.  Bd.  L  p.  556.  557.  —  '  ap.  Jaffe  1.  c. 
V.  p.  561-563.  —  Neerologfinm  Bamb.  8.  Mi- 
cbaelis  posterius.  901—1300  [Handschr.:  Bam- 
berg, öffentl.  BibL  £d.  U.  12.  mbr.  sec.  XU]  ^  ap. 
Schannat,  Vindem.  litter.  II.  p.  47-57.  —  *  hrsgb. 
von  C.  A.  Schweitzer  1.  o.  1844.  p.  112-319.  — 
' unt.  d.  Tit. :  Kalendarium  necrol.  monasterii 
s.  Mich,  in  Babenberg  ap.  Böhmer  1.  c.  IV.  p.  500- 
504.  —  *  Auszug  bis  1180  ap.  Jaffe  1.  c.  p.  563- 
579.— Neeroloiriun  eonrentos  Fnmeiseanoram 
in  XXXVI.  Bericht  über  den  Stand  u.  das  Wir- 
ken des  hist.  Vereins  zu  Bamberg  in  1873.  Bam- 
berg 1874.  p.  1-83. 

Necrologium  Banzense  (Banx)  dioec. 
Bamberg. 

Ausg. :  in  VII.  Bericht  des  histor.  Vereins  zu 
Bamberg.   1844. 

Necrologium  Basiliense  (Az^^Q.  1001  — 

1400. 

Handschr. :  Karlsruhe,  Generallandesarchiv, 
mbr.  sec.  XIV.  fol.  Orig. 

Ausg. :  Auszug  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  145- 
148  als  Kalendarium  necrolog.  Basil. 

Necrologium  Baumburgeneis  canoniae 

s.  Margarethae  ord.  s.  Aug.  dioec.  Salzburg. 

(Baumburg,  unterhalb  vom  Chiemsee  in 

Ober 'Bayern).  Saec.  XV. 

Ausg. :  ^  excerpta  in  Monum.  Boica.  II.  1764. 
p.  264-268.  —  *ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon. 
Germ.  hist.  Necrol.  H.  p.  236-255. 

Nterologe  de  Beauchief  =  NecrologiaEn 
monasterii  de  Bello  Capite. 

Necrologe  de  Beaujeu  dioc.  de  Mäcoa. 

Ausg.:  extracta  ap.  C.  Guigue,  Necrologium 
Matisconensis  ecclesiae  s.  Petri.  Bourg  1874. 16o»o. 
p.  96-99. 

Necrologe  du  prieur^  Saint-L^onor  de 
Beaumont-sur-Oise.  Sec.  Xin. 

Ausg.:  extraits  ap.  Douet  d'Arcq,  Recherches 
. . .  sur  les  comtes  de  Beaumont-sur-Oise.  Amiens 
1855.  p.  143-152. 

Necrologe  de  Beaune.  See.  XYII. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Martyrologe  de  l'insigne 
coUegiale  N.  D.  de  Beaune,  par  l'abbe  Boudrot  in 
Memoires  de  la  Soc.  d'hist.  et  archeol.  de  Beaune. 
Tom.  3-5,  regist.  tom.  7. 

Necrologe  de  Beauvaie.  SaecyXin. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituaire  et  livre  des 
distributions  de  Teglise  cathedrale  de  Beauvais, 

Subl.  d'apres  un  ms.  des  archives  de  l'l^t  ä 
[ons  par  le  Comte  de  Marsy.  Beauvais  1883.  8®. 
64  pag.  (Extrait  des  Memoires  de  la  Soc.  acade- 
mique  de  l'Oise.   Tom.  XU.   1883.  p.  135-194). 

Necrologium  Bedae  martjrologio  in- 
sertum. 

Ausg. :  ex  Eckharti  Comment.  de  rebus  Fran- 
ciae  Orient,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCIV.  p. 
1157.  1158. 


NECROLOGIUM  BELLELAGIENSE  —  NECROLOGIUM  B0HEM0-SILE8IACUM      811 


Necrologium  Bellelagiense. 

Ättsg.:  ed.  C  Nicolet  in  Coup  d^oeil  sur  loe 
travaox  de  la  Societe  Jurassienne  d'emolation. 
Session  lY.  Porrentruy  1852. 

Necrologium  Bellovacense  =  N6crologe 
de  Beauvais. 

Necrologium  Benedictoburanum  S.  Be- 
nedict!,  ord.  s.  Ben.  dioec.  Augustens. 

( Benedictbeicern). 

Handschr,  .'München,  StaatsbibL  cod.  chart. 
fol.  n»  124.  a»  1681. 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Oerm. 
bist.  Necrol.  I.  1888.  p.  3-7. 

Necrologfum  Bergenee  {Bergen  bei  Neur 
bürg). 

Ausg.:  Bruchstuck  in  Archiv  des  Vereins  f. 
d.  Gesch.  von  ünteifranken.  XIV.  1.  p.  154-158. 

Necrologium  Bergensis  monasterii  ord. 

Minor. 

Ausg.:  fragment.  ap.  Storm,  Monum.  histo- 
rica  Norvegiae.  1880.  p.  195.  196;  cf,  indledn.  p. 

LDC-Ua. 

Necrologium  Bergomensis  ecclesiae  = 
Kalendarium  Bergomensis  ecclesiae. 

Necrologium  von  Bern. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Jahrzeitbuch  der  Leut- 
kirche  von  Bern.  1405,  hrsgb.  von  G.  Tobler  in 
Archiv  des  histor.  Vereins  des  Kantons  Bern. 
Bd.  XI.  —  Jahrzeitbuch  des  St.  Vincentius- 
münsters  in  Bern,  hrsgb.  von  A.  Gatschet  ibid. 
Bd.  VI. 

Necrologium  Bemoldi  monachi  S.  Blasii. 

Ausg.:  ^cUs  Necrologium  Bemoldi  Gonstan- 
tiensis  ap.  Oefele.  Ber.  Boic.  Script.  I.  p.  652. 
653.  —  ^cUs  Notae  necrologicae  Bemoldi  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  V.  p.  391-393.  —  "ed.  Fr.  L. 
Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  657 
-659. 

Notae  necrologicae  Beronensis  eccle- 
siae collegiatae  seu  monasterii  s.  Bemo- 
nis  (Beromünster,  Canton  Luxem,  Diöc. 

Constanx).  C.  1200. 

Ausg. :  ^  Auszug  ap.  Herrgott,  Genealogia  dipl. 
gentis  Habsburg.  IH.  p. 850.  851.  —  ^vollständig 
ed.  Th.  V.  liebenau  in  Anzeiger  für  Schweizer 
Geschichte.  1882.  —  '  tciederh.  von  Baumann  in 
Mon.  Genn.  bist.  Necrol:  I.  p.  345.  346.  —  Ober 
anniTersarloniiii.  1300—1500  ^  ed.  Jg.  Vit.  Her- 
zog in  Gescbichtsfreund  .  .  .  der  fünf  Orte.  VI. 
p.  83-157.  —  »ed.  Baumann  1.  c.  p.  347-356. 

Necrologe  de  r^gllse  cathMrale  de  Be- 
ziers. 

Ausg.:  extraits  ap.  Vaissete,  Hist.  generale 
de  lÄnguedoc.  Nouv.  ed.  VUI.  p.  259-261.  — 
Necrologe  de  Saint  -  Aphrodise  de  Beziers  ibid. 
YLTL  p.  261.  262. 

Necrologium  von  Bischofszeil  »  Ne- 
crologium Episcopalis  Cellae. 


Necrologium  Biterrense  »  Necrologe 
de  B6ziers. 

Necrologium  s.  Blasii  monasterii  in 
Nigra  Silva  {Sanct-Blasien)  dioec.  Con- 

stant 

Ausg.:  ^ als  Necrologii  Sanblasiani  fragmen- 
tum  ap.  Endlicher,  Codices  philol.  p.  134;  cf. 
M.Büdinger,  Silvestergabe.  Wien  1858/59  u.daxu 
Mooyer  in  Anzeiger  des  Germ.  Museums.  1860. 
p.  353;  1861.  p.  113.  —  »«fem  fragm.  a.  962— 
1200  (Us  Kalendarium  necrol.  Sanblasiense  ap. 
Böhmer,  Fontes  IV.  p.  148.  149;  cf.  praef.  p. 
XXIV.  n*12.  —  Fragmentum  aliud  *ap.  Mone, 
Quellensammlung  der  badischen  Landesgeschichte. 
m.  1863.  p.  613-619.  —  »ed.  Fr.  L.  Baumann  in 
Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I.  p.  323-329.  —  An- 
nales  necrologiei.  963— 1453  ^  unt.  d.  TU.:  Ne- 
krologiscbe  Annalen  von  St.  Blasien,  mit  zwei  Zu- 
sätzen ,  Bruchstücken  alter  Nekrologien  ap.  Mone 
1.  c.  m.  Karlsruhe  1863.  p.  598-609;  Zusätze  p. 
609-621;  Nachtrag  p.  686;  cf.  Einleit.  p.  594- 
598.  —  ^tciederh.  von  Baumann  1.  c.  p.  329-333. 
—  Vgl.  oben  Necrologium  Bemoldi. 

Necrologium  S.  Blasii  in  Braunschweig. 

Ausg.:  fragmentum  ap.  Wedekind,  Noten  zu 
einigen  Geschichtschreibem  I.  p.  423.  —  Die  bei- 
den ältesten  Memorienbücher  hrsgb.  von  H. 
Dürre  »n  Zeitschrift  des  histor.  Vereins  für  Nieder- 
sachsen. Jahrg.  1884. 

Necrologium  Blauburanum  {Blaubeuem 

in  Württemberg)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Con- 
stant. 

Ausg. :  nur  fragmenta  ed.  F.  L.  Baumann  in 
Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I.  p.  166.  167.  —  -4p- 
pendix:  Excerpta  Christn.  Tubingii  abb.  Blaubur. 
a)  ex  Necrologio  p.  167-169;  b)  ex  Libro  anni- 
versariorum  p.  169.  170.  — -  Fragmenta  alia 
ex  cod.  Carlsnih.  n**  93  *  ap.  Mone,  Quellensamm- 
lung der  bad.  Lande^esch.  III.  p.  620.  621  {kielt 
dafür,  dass  sie  im  Kloster  xu  Sckaffhausen  ge- 
schrieben seien;  aber  falsch).  —  *  ed.  Baumann 
1.  c.  p.  659.  660. 

Necrologium  Bleidenstadense  sive  Bli- 

denstadensis  monasterii  s.  Ferrutii  ord.  s. 
Ben.  dioec.  Magiin t.  {Bleidenstadt  bei  Wies- 
baden). 

Handschr.:  Würzburg,  Archiv.  4*. 

Ausg. :  ^  als  Kalendarium  necrol.  ap.  Böhmer, 
Fontes  in.  p.  152.  153.  —  «ap.  0.  Will,  Monu- 
menta  Blidenstadensia.  1874.  p.  38-42.  —  Liber 
confratemitatis  ibid.  p.  35-37. 

Necrologium  de  Blumenthal  »  Necro- 
logium Novae  Lucis  monasterii. 

Necrologium  Bohemicum  »  Necrolo- 
gium Graddcensis  monasterii. 

Necrologium  Boheme -Silesiacum  usque 
ad  saec.  XTTT  med. 

Ausg.:  in  Zeitschrift  des  Vereins  für  schle- 
sische  Geschichte.  V.  Breslau  1863.  p.  107-115. 


812 


NECROLOGIÜM  BONONIENSE  —  NECROLOOroM  CANTÜARIENSB 


Necrologium  Bononiense  (Bologna). 

Ausg.:  ap.  Maur.  Sarti,  De  daris  archigy- 
mnasii  Bononiensis  professoribus.  I.  pai'S  2.  Bono- 
niae  1772.  fol.  p.  196-200. 

Necrologe  de  Bordeaux. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituaires  de  Teglise 
Saint -Andre  de  Bordeaux  [13.  et  14.  Jahrb.]  in 
Archives  historiques  de  la  Gironde.  XVIII.  p. 
1-260. 

Necrologium  von  Brauweiler  -«  Xecro- 

logium  Brunwilar. 

Necrologium  Bredanum  ecclesiae  B.  Ma- 
riae  semper  Virginis. 

Ausg. :  ap.  C.  P.  Hoynok  van  Fapendrecht,  Ana- 
lecta  Belgica.  III.  1.  Hagae  Com.  1743.  4^  p.  129. 

Necrologium  Bremense.  Saec.  Xni.  XIY. 

Handschr.:  Bremen,  Stadtbibl.  mbr.  fol. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Diptychon  Bremense  nur 

die  Namen  des  13.  u.  14.  Jahrb.  sammt  Erläut. 

hrsgb.  von  E.  F.  Mooyer  in  Spilckei*s  Vaterland. 

Archiv  des  histor.  Vereins   für  Niedersachsen. 

Jahrg.  1835.  Lüneburg  1836.  8^  p.  281-309. 
Erl.  -  Sehr. :  S  p  i  1  c  k  o  r ,  Ueber  das  Terlorne  Bremische 
Todten  -  Register  in  Spangenbergs  N.  vaterl.  Archiv 
I.  1830.  p.  181. 

Necrologium  von  Breelau  =  Necrolo- 
gium Vratislaviens. 

Necrologium  Brixianum,  BrixienseC^re- 

scia).  Saec.  IX— XIV. 

Ausg.:  *ap.  Muratori,  Antiquität.  Ital.  V.  p. 
759-761  unt.  d.  Tit.:  Excerptum  ex  necro- 
logio  antiquiss.  monialium  S.  Juliae  in  civitate 
Brixiana.  —  *  etiam  ap.  Odorici,  Storia  Bre- 
sciana.  IV.  1855.  p.  70  -75.  —  *  ap.  Andrea  Valen- 
tini,  Codice  necrologico-liturgico  del  mouastero 
di  8.  Salvatore  o  s.  Giulia  in  Brescia.  Brescia 
1887.  4^»  (P  n  codice  p.  1-174;  2^  lUustraz.  del 
codice  p.  175-263;  3°Indice  p.  265-327).  Lire  20. 
Cf.  Agost.  Zanelli  in  Archivio  stör,  italiano.  Ser. 
V.  tom.  IV.  1889.  p.  96-105  et  Mühlbacher  in 
Mittheilungen  des  Instit.  für  österr.  Geschichts- 
forschuDg.  X.  1889.  p.  469-479. 

Necrologe  de  Brogne. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituaire  de  l'abbaye 
de  Brogne  ou  de  Saint -Gerard  0.  8.  B.  Publie 
et  annote  par  J.  Barbier  in  Analectes  pour  servir 
ä  l'hist.  eccles.  de  la  Belgique.  XVIII.  (Ser.  II. 
tom.  2.)  1883.  p.  289-336. 

Necrologe  de  Bruges  (Brügge). 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Obituaire  de  ^aint - Do- 
natien  de  Bruges  [S.  Donatiani  Brugensis]  publ. 
par  L.  Gilliodts-van-Severen  in  Comptes  rendus 
des  seauces  de  la  Commission  roy.  d'histoire.  Ser. 
IV.  tom.  XVI.  Bruxelles  1889.  p.  283-371.  Von 
grossem  hist.  Werte;  reicht  vom  Anfang  des  14. 
bis  xum  Ende  des  16.  Jahrh. 

Necrologium  von  Brühl,  Diöc.  Cöln. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Nekrologium  u.  Me- 
morienbuch  der  Franziskaner  zu  Brühl,  nebst 
urkundl.  Nachrichten  über  d,  Gründung  u.  Gesch. 
des  dortigen  Franziskanerklosters  ,  Maria  von  d. 


Engeln  K  MitgeÜieilt  von  Winand  Virnich  in  An- 
nalen  des  histor.  Vereins  f.  d.  Gesch.  des  Nieder- 
rheins. XXXIV.  Köln  1879.  (Necrolog.  p.  105- 
123;  Gesch.  p.  87-105;  ürkund.  p.  123-166). 

Necrologium    Brunnbacense   (Brunn- 

back)  dioec.  "Wirziburg. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Liber  mortuorum  mon- 
asterii  Brunnbacensis  ed.  J.  Kühles  in  Archiv 
des  histor.  Vereins  für  Unterfrankeu  u.  Aschaffen- 
burg. XXI.  Heft  1.  2.  1871. 

Necrologium  Brunevicense  S.  Blasil 
(Braunschweig)  =  Necrologium  S.  Blasii 
in  Br. 

Necrologium  Brunwiiareneis  monasterii. 

Ausg.:  in  Pastoralblatt,  hrsgb.  von  Kreutz- 
wald.  Jahrg.  XXIV.  Köln  1890.  n^  25. 

Necrologium  Bflrglenee. 

Attsg. :  unt.  d.  Tit. :  Jahrzeitbuch  der  Pfarr- 
kirche zu  Bürgein  hrsgb.  von  K.  v.  Schmid  von 
Böttstein  in  Geschichts&eund  . . .  der  5  Orte.  XX. 

Necrologium  Camerae  Fontis  abbatiae 

ord.  Praem.  (Chambre- Fontaine). 

Im  17.  Jahrh.  iiiis  einem  altern  Necrol.  copirt. 

Ausg.:  Auszüge  ap. Toussaints  Du  Plessis,  Hi- 
stoire  de  l'eglise  de  Meaux.  II.  Paris  1731.  4^ 
p.  459-463. 

Necrologium  Caminensis  (Kammin)  ec- 
clesiae cathedralis. 

Nicht,  wie  der  Heraasgeber  will,  aus  d.  14.  oder  15. 
Jahrhundert,  sondern  aus  dem  19.,  d.  h.  von  ihm  selbst. 
Vgl.  Lemcke  in  Baltische  Studien.  XXVI.  1876.  p.  118. 

Ausg. :  hrsgb.  von  v.  Medem  in  Ledeburs  Arch. 

für  d.  Gesch. -Kunde  des  preuss.  Staats.  XVIII. 

Berlin  1835.  p.  97-117. 

Necrologium  Campi  Liliorum  si^e  Cam- 

pililiense  (Lilienfeld)  dioec.  Passav. 

Ausg. : '  ap.  Hanthaler,  Reoensus  archivii  Cam- 
pililiensis.  II.  p.  423-438,  mit  Fälschungen.  — 
^unt.  d.  Tit.:  Das  Todtenbuch  des  Cisterc- 
Stiftes  Lilienfeld  in  Oesterreich  unt.  d.  Enns  ed. 
H.  Zeissberg  in  Fontes  rer.  Austriac.  Abth.  II. 
Bd.  XLI.  p.  1-238  {^aueh  Separat -Abdruck: 
Wien  1879.  gi*.  8^  Ji  3.20). 

Necrologium  Campi  Regls  (Königs felden) 
ord.  8.  Franc,  dioec.  Constant  Habsbur- 
gicum,  c.  1310. 

Aiisg. :  ^  ed.  Henn.  et  Theod.  de  laebenau  in 
Argovia.  V.  1867.  p.  52.  53.  —  •  ed.  Fr.  L.  Bau- 
mann in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  357.  358. 

Necrologium  Campodunensis  monaste- 
rii s.  Mariae  ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant 
(Kempten). 

Ausg. :  nur  Notae  necrologicae  in  Mon.  Germ, 
hist.  Kecrol.  I.  p.  171. 

Necrologium  Cantuariense  (Canterbury). 

Ausg.:  unt.d.  Tit.:  Dies  obituales  archie- 
piscoporum  Cantuahens.  ex  martyrologio  et  obi- 
tuario  ecclesiae  Christi  Cantuar.  ap.  Wharton, 
Anglia  sacra  I.  p.  52-64.  —  Obitiiarium  Can- 


NECROLOGIÜM  CAPUANüM  —  NECROLOGIÜM  CI8MARIENSE 


813 


tuar.  attsxugstreise  in  Epistolae  CaDtuarienses  ed. 
"W.  Stubbs  (=  Rer.  Britann.  Script).  London  1865. 
p.  557-561. 

Necrologium  Capuanum  s.  Benedicti. 

Unecht,  unteTig:e8cboben. 
Ausg.:  ap.  Peregrini,  Histor.  princip.  Lango- 
bard.  ed.  Pratilli  V.  p.  60-85. 

Erl.'Selv.:  E&pke,  B.,  üi  Pertz'  Archiv  IX.  p.  206. 

Necrologium  Carnotenaia  ecclesiae  B. 
Mariae  V.  858—1276. 

Handsekr.:  Chartres,  Stadtb.  bist,  du  pays. 
sec.  Xni.  XIV.  XV.  XVI.  n°  26-30.  Cf,  Aug. 
Molinier,  Obituaires  p.  173. 

Ausg.:  ^ ap.  Mabillon ,  Analecta  yet.  Ed.  nov. 
n.  p.  550-593.  —  'ap.  Lepinois  et  Merlet,  Car- 
tulaire  de  Notre-Dame-de-Chartres.  III.  1865. 
4^  p.  1-226.  —  Hieraus:  A  Elogium  Gaufridi 
episcopi  Camotensis  (f  1149)  ^  ap.  Mabillon,  Ana- 
lecta vet  p.  231  (» ed.  nova  in  8°.  11.  p.  553).  — 
» ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  333.  —  B  Elogium 
Gosleni  episo.  Camot.  (f  1155)  *  ap.Mabillon  l.  c. 
p.  232  (•  ed.  nov.  in  8*.  II.  p.  555).  — -  •  ap.  Bou- 
quet, Rec.  XIV.  p.  395.  —  C  Elogium  Roberti 
III  episc.  Camotensis  (f  1164)  '  ap.  Mabillon  1.  c. 
p.  233  ('  ed.  nov.  in  8«.  11.  p.  556).  —  »  ap.  Bou- 
quet, Rec.  XIV.  p.  429.  —  ß  Elogium  Johannis 
Sarisberiensis  ep.  Camotensis  (f  1180)  ^in 
Gallia  christiana  VIII.  p.  1148.  —  'ap.  Bouquet, 
Rec.  XIV.  p.  486.  —  E Elogium  Petri  Cellensis 
episc.  Camot.  (f  1183)  ^  ap.  Mabillon  1.  o.  p.  233 
(*  ed.  nov.  in  8^  II.  p.  557).  —  '  ap.  Bouquet, 
Rec.  XIV.  p.  487. 

Brl.'Sehr.:  Histoire  Httöraire  de  la  France.  XXI. 
1847.  p.  743.  744. 
Bevae  des  Socio t^s  savants  des  d^partements.  S6r. 
IV.  tom.  in.  part  2.  p.  502. 

Necrologium   Casalensis    ecclesiae   b. 

Evasii. 

At4sg. :  ex  apographo  saoc.  X Vin  ed.  Gust.  Avo- 
gadro  in  Monum.  bist.  patr.  Script.  III.  p.  453- 510. 

Necrologium  Casinense. 

Mit  grosser  Sorget  aas  einem  Hltem  abgeschrieben, 
zwischen  1169  —  1181. 

Handschr.:  Montecasino  n**  47. 

Ausg.:  *  ap.  Gattula,  Histor.  Casinens.  access. 
p.  839-861.  —  *  Excerpta  ex  necrologio  Casi- 
nensi  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  VII.  p.  939- 
950.  —  *Excerpta  ex  Emortuali  ms.  mon.  Cas- 
sinensis  n**  47  ^  ap.  Muratori  1.  c.  V.  p.  75.  76.  — 
'ed.  Carusius  in  Bibliotb.  historica.  I.  1723.  p. 
522.  523. 

Necrologe  du  prieiir6  de  Cassan.  Sec. 

xin. 

Ausg. :  extraits  ap.  Vaissete ,  Hist.  generale  de 
Languedoc.  Nouv.  ed.  V.  p.  36.  37. 

Necrologium  Caetri  Caroli  (Chäteau- 

Chalon)  abbatiae  ord.  s.  Ben. 

Oeschiieben  1416. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit.:  Obituarium  Castri  C.  ed. 
Vavssiere  in  Memoires  de  la  Soc.  d'emulation  du 
Jura.  Ser.  H.  tom.  I.  1875.  p.  120-201. 

Necrologium  Celsoneneis  ecclesiae  (Cel- 
sona,  hodie  Solsona)  — 1590. 


Ausg.:  ap.  J.  Villanueva,  Viage  literario  a  las 
iglesias  de  Espafia.  IX.  Valencia  1821.  8^  p.  234 
-240. 

Necrologe  des  fr^res  Mineurs  de  Cham- 
bery.  1374—1783. 

Ausg.:  publ.  par  E.  Rabut  in  Memoires  et 
documents  publies  par  la  Soc.  savoisienne  d'hiät. 
et  d'archeologie.  VI.  1862;  p.  1-113. 

Necrologe  de  Chambre- Fontaine  =  Ne- 
crologium Camerae  Eontis. 

Necrologe  de  Chartres  =  Necrologium 
Carnotens. 

Necrologe  de  Chftteau- Chalon  =  Ne- 
crologium Castri  Caroli. 

Nterologe  de  Chftteaudun. 

Redigirt  am  1220,  fortgeführt  bis  1760. 
Ausg. :  analysirt  ap.  L.  Merlet,  Inventaire  des 
archives  de  l'hospice  de  Ch.  Chateaudun  1867.  4°. 

Necrologe  de  Chftteauroux.    1213— 

1782. 

Ausg.:  unt.  d.  TiL:  Obituaire  du  couvent 
des  cordeliers  du  Chäteauroux  publ.  d' apres  l'orig. 
par  (Eugene)  Hubert  (Chäteauroux  1885.)  Paiis 
1887.  8^  84pag. 

,    Necrologium  von  Chelles.  1350—1380. 

Ausg.:  hrsgb.  von  A.  Fiala  in  Anzeiger  für 
schweizerische  Geschichte.  I.  Zürich  1870.  p.  160. 

Necrologium  Chemnicenee  S.  Mariae  ord. 

s.  Ben.  dioec.  Misnens.  (Chemniix). 

Handschr.:  Leipzig,  Un.-Bibl,  n°  850.  sec. 
XII.  Xni.  4»;  —  n«  854.  sec.  XVI.  4^ 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Calendarium  siveNe- 
crolog.  monasterii  s,  Mariae  in  Kemniz  ex  codd. 
XLIV  et  XLVII  bibl.  Paul.  Lips.  ap.  Mencken, 
Scr.  rer.  Germ.  II.  1728.  p.  155-164,  jedoch  ge- 
kürxij  unxuverlässig.  —  '  Auszug  ap.  Richter, 
Ohronik  der  Stadt  Chemnitz.  I.  p.  87.  —  •  voll- 
ständig ed.  Hub.  £rmi8ch  in  Codex  dipl.  Saxoniae 
reg.  Hauptth.  II.  Bd.  VI  {auch  in.  d.  Tit. :  Urk.- 
ßuch  der  Stadt  Chemnitz).  Leipzig  1879.  p.  472 
-482. 

Necrologium  Chiemensie  monasterii  s. 
Salvatoris  ord.  s.  Ben.  dioec.  Salzburg,  (c. 
1170  — saec.  XY). 

Au^g. :  ed.  S.  Herzberg-  Fränkel  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  IL  p.  203-212. 

Necrologium  Chrumpnoviensis  monaste- 
rii (Krumaii)  ord.  Clariss.  dioec.  Prag. 

Ausg.:  ^  ed.  Höfler,  Geschichtschreiber  d.  hu- 
sitischen  Bewegung  IL  p.  78-85.  —  '  ap.  Emier, 
Zwei  Krummauer  Necrologien  des  Minoriten  -  u. 
Klarissinenklosters  in  Sitzungsber.  der  kgl.  böhm. 
Gesellsch.derWiss.  Phil.- bist.  Klasse.  Jahrg.  1887. 
p.  198-227. 

Necrologium  Ci8mariense(C^mar)  dioec. 
Lubicens.  ord.  Cisterc. 

Geschrieben  1457.  —  AVnitz  nennt  es  in  Pertz'  Arch. 
YII.  155  Calendarium  cum  libro  dativo  s.  obituario. 


814 


NECROLOGIUM  CITZENSE  —  N^CROLOGE  DE  CORBEIL 


Ausg. :  hrsgb.  von  E.  Eohlmann  in  Quellen- 
sammlung  d.  Gesellsch.  f.Sohlesw.-Holst-Lauenb. 
Geschichte.  IV.  1875.  p.  277-377;  Inhaltsverz.  p. 
378-395;  cf.  Einleit.  p.  272-276. 

Necrologium  Citzense  {Zeitz). 

Ausg.:  ap.  Schöttgen  etEreissig,  Biplomata- 
ria  II.  p.  152. 

Necrologium  Civitatense  (Oividdle)  ve- 

tustum. 

Ausg. :  excerpta  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  m.  p.  635. 

Necrologium  Claraevallensis  monasterii 
ord.  Cisterc.  (Clairvatix).  See.  XV. 

Ausg. :  ap.  Lalore ,  Le  tresor  de  Clairraux  p. 
174-183. 

Necrologium  von  Ciarenthal  =  Necro- 
logium Vallis  s.  Clarae  monasterii. 

Necrologium  Claromontensis  abbatiae 
8.  Andreae  ord.  Praemonstr. 

Ausg. :  Auszüge  ^  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  mss. 
II.  p.  761-763.  — -  'ap.  Baluze,  Histoire  de  la 
maison  d'Auvergne.  11.  p.  264  et  passim. 

Necrologium  Clauetroneoburgense  (Klo- 

stemeuburg)  — 1485. 

Ausg. :  ^  excerpta  ap.  Pez ,  Scr.  rer.  Austr.  I. 
p.  492.  —  '  Auszüge  aus  den  beyden  ältesten 
Todtenbüchem  des  Stiftes  Elostemeuburg  ap. 
Maxim.  Fischer,  Merkwürd.  Schicksale  des  Stif- 
tes u.  der  Stadt  Elostemeuburg.  Abth.  11.  p.  101 
-114.  —  'ed.  Zeibig  in  Archiv  f.  Österreich.  Ge- 
schichtsquellen. VII.  p.  271. 

Vgl.  Chronica  auf  Clostomewbnzi^. 

Necrologe  de  Clermont  =  Necrologium 
Claromont 

Necrologium  Coibaziense  (Colbatx)  ord. 
Cisterc.  dioec.  Camin.  Saec.  XTT — XIV. 

Ausg, :  in  Pommersches  Urkundenbuch.I.  Ab- 
theil. 2.  1877.  p.  493-496. 

Necrologium   de  Coilognanciis  {CoUi- 

nances). 

Im  18.  Jahrh.  begonnen.    Die  Monate  Janr.  bis  Juli 
fehlen. 

Av>sg. :  Auszug  ap.  Toussaints  Du  Flessis,  Bist 
de  Teglise  de  Meaux.  II.  Paris  1731.  4<>.  p.  463 
-465. 

Necrologium  Coloniense  S.  Cuniberü. 

Ausg.:  ap.  Norrenberg,  Gladbacher  Decanats- 
geschichte. 

Necrologium  Coloniense  ecclesiae  s.Ge- 

reonis. 

Handschr. :  Düsseldorf,  Archiv ,  mbr.  saec. 
XIII  init. 

Ausg. :  ed.  Th.  J.  Lacomblet  in  Archiv  für  d. 
Geschichte  des  Nicderrhelns.  III.  1860.  p.  114- 
117  uni.  d.  Tit.:  Memorienbuch  des  Canoni- 
chenstifts  St.  Gereonis  zu  Cöln.   Vgl.  p.  107. 108. 

Necrologium  Coloniense  S.  Mariae  ad 

Gradus. 


Ausg. :  ed.  Lacomblet  in  Archiv  für  d.  Gesch. 
des  Niederrheins  11.  p.  49  -  56.  Vgl.  Neues  Archiv 
der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XTTT.  p.  603-606. 

Necrologium  Coloniense  maioris  eccle- 
siae s.  Martini.  See.  X — XIV  =  Series 
abbatum  S.  Martini  mai.  Colon. 

Necrologium  Coloniense  S.  Pantaleonis. 

Handschr.:  B  e  rl  in,  k.  Bibl.  Cod.  Boruss.  Qu.  234. 
Ausg.:  ap.  Norrenberg,  Gladbacher  Decanats- 
gesohiohte. 

Necrologium  Coloniense  ecclesiae  col- 

legiatae  s.  Severini. 

Handschr. :  M  i  n  d  e  n ,  in  Mooyers  Besitz,  (^o 
jetzt?)  mbr.  fol.  saec.  XIII. 

Ausg.:  unt.d.  Tit.:  Memorienbuch  des  Cöl- 
nischen  Collegiatstifts  zum  h.  Severin  hrsgb.  von 
E.  F.  Mooyer  in  Lacomblets  Archiv  für  d.  Ge- 
schichte des  Niederrheins.  DI.  1860.  p.  147-165; 
Additam.  p.  165.  166.    Vgl.  p.  144  ff. 

Necrologium  Coloniense  S.  Ursulae. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Memorienbuch  d.  Stifts 
St.  Ursula  hrsgb.  von  Dombusch  in  Annalen  des 
histor.  Vereins  für  d.  Niederrhein.  Heft  XXVIII. 
1876.  p.  49-85. 

Necrologium  Coloniensis  ecclesiae  maio- 
ris, sec.  IX — Xin. 

Handschr.:  Trier,  Stadtbibl.  n°  1225.  saec. 
XIV.  fol.  —  Düsseldorf,  Archiv,  sec.  XIII. 

Ausg.:  *  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  342-344. 
—  'ed.  Lacomblet  in  Archiv  für  d.  Geschichte 
des  Niederrheins  11.  p.  10-22.  Vollständiger.  — 
■  nach  der  trierer  Handschr.  (Stadtbibl.  no  14S1) 
sasc.  XIV  exe.  mit  Ausnahme  dessen  y  was  Böh- 
mer u.  Lacomblet  bereits  veröffentlichten  j  unier 
d.  Tit.:  Necrologium  des  Domstifts  zu  Cöln 
auszugsweise  mitgetb.  u.  erläut.  von£.F.Moover 
in  Th.  J.  Lacomblets  Archiv  III.  1860.  p.  384- 
400;  Erläut.  p.  400-415;  Einleit.  p.  374-383.  — 
Nachträge  ap.  Ennen  u.  Eckertz,  Quellen  z.  Ge- 
schichte von  Köln  IL  p.  604 -621;  Notizen  tn For- 
schungen zur  d.  Gesch.  V.  p.  123. 

Eri-Sehr.:  Janssen,  Job.,  inAnnalen  des  bist.  Vereins 
f.  d.  Niederrhein.  I.  1855.  p.95-98. 
Korth ,  O.,  Verzeicbniss  von  Necrologien  21  verschio- 
dener  Stifter  der  Stadt  Köln  tn  Mittbeilungen  ans 
dem  Stadtarcbiv  von  Köln.  Heft  9. 

Necrologium  Conotantiense  {Chnstanx). 

1001—1500. 

Ausg. :  *  im  Ausxuge  mitgetheilt  von  F.  Böh- 
mer in  Geschichtsfreund  .  .  .  der  5  Orte.  XIII. 
Einsiedeln  1857.  p.  231-233.  —  Einige  Erläute- 
rungen dazu  von  E.  F.  Mooyer  ibid.  XVII.  — 
^uiederh.  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  138.  139.  — 
Liber  anniversariorum  Constantiensis  eccle- 
siae maioris  — 1473  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  282-296. 

Necrologium  Copenhagense. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Danic.  Vni.  p. 
538-550. 

Necrologe  de  Corbeil. 

Ausg. :  Anniversaria  in  ecclesia  b.  Exsupcrii 
(Saint -Spire)  de  Corbeil  ifi  Memoires  de  la  So- 


NlfeCROLOGE  DE  CORNILLON  —  NECROLOGIUM  VON  DEUTZ 


815 


ciete  de  Rambouillet  YI.  1881/82.  p.  148-173  publ. 
par  Coüard-Luys. 

Necrologe  de  Cornlllon  » Necrologium 

S.  Koberti  Comiiionis. 

Necrologium  Couftingense  (Frauenklo' 
ster  Kaufungen)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Ma- 
gunt.  901—1100. 

Handsehr.:  München,  Staatsbibl.  Ranshov. 
40.  mbr.  sec.  XUI.  fol. 

Ausg.:  als  Notae  necrologicae  Coufungenses 
*  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  791;  —  •  ap.  Böhmer, 
Fontes  IV.  p.  457.  458. 

Necrologium  Cracovienee  ab  a.  1257— 

1538. 

Ausg.:  ^  nach  d.  Original  ed.  L^towski  in 
Katalog  biskupow  . . .  Erakowskich.  IV.  w  Era- 
kowie  1853.  8^  Anhang,  p.  45-115.  —  «ap.  Bie- 
lowski,  Mon.  bist  Polen.  11.  p.  906-941.  —  Ne- 
crologinm  Gracoviensis  conventus  ord.  Praed. 
[Handsehr.:  Cracau,  Archiv  der  Dominikaner, 
Chart  kl.  fol.  mit  d.  lit :  N(XQoyga(p{a  seu  obi- 
tus  fratrum  . . .  ordinis  nostri ....  Collectio  facta 
a.  D.  1615]  im  At4sxug  hrsgb.  von  H.  v.  Zeiss- 
berg  in  Archiv  für  Österreich.  Geschichte.  LV. 
Wien  1877.  p.  139-163;  Anmerkk.  p.  163-167; 
Einleit  p.  136  fF. 

Necrologium  Cremoneneie   (Oremona) 

ecclesiae  cathedralis. 

Ausg.:  ^  ed.  Fr.  Novati  in  Archivio  storico 
Lombarde.  Anno  VIII.  1880.  p.  245-276;  567- 
589  (30.  Juni  u,  30.  Sept.).  —  «  Bruchstück  in 
Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.d.  Gesch.  ÜI.  p.  136. 137. 

Necrologium  Crucis  8.  Leufredi  mon- 

asterii  {La  Croix- Saint -Leufroy)  ord.  s. 
Ben.  in  dioec.  Ebroicensi. 

Geschrieben  nach  1449  nach  ftlteren. 

Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  cod.  lat.  5549 
(olim  Colb.  4844). 

Ausg.:  Auszug  ap.  Bouquet,  Becueil  XXIII. 
p.  475-480. 

Necrologium  Sanctae  Crucis  seu  San- 

crucensis  monasterii  (Heiligenkreuz)  ord. 

Cisterc.  dioec.  Salzburg. 

Ausg.:  nur  Bruchstücke  ed.  H.  v.  Zeissberg 
in  Zeitschrift  f.  österr.  Gymoasien.  XXVIII.  1877. 
p.  1-11. 

Necrologium  8.  Crucis  Werdeae  (Donau- 
wörth) monasterii  ord.  s.  Ben.  dioec.  Augu- 
stan. 

Ausg. :  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  bist 
Necrol.  I.  p.  118.  119. 

Necrologium  Curiensis  ecclesiae  maio- 

ris  (Cur), 

Ausg.:  ed.  Jos.  Bergmann  in  Denkschriften 
der  "Wiener  Akad.  der  Wiss.  IV.  p.  193-Ü16.  — 
Liber  anniversariorum  ^unt.d.  Tit.:  Necro- 
logium Cur. ,  d.  i. :  Die  Jahrzeitbücher  der  Kirche 
zu  Cur.  Bearb.  u.  hrsgb.  von  Wolfg.  v.  Juvalt. 
Cur  1867.  gr.  8«.  XVI.  199  pag.  Jk  6.  Hier  bleibt 


viel  xu  wünschen.  —  •  wiederh,  von  Fr.  L.  Bau- 
mann in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  p.  619-646. 

Necrologium  Czamowancense  sive  mon- 
asterii in  Czamowanz  (in  Silesia)  ord.  Ci- 
sterc. 

Ausg.:  Notata  ex  mortuario  Czam.  a.  1654 
comparato  hrsgb.  von  Wattenbach  in  Zeitschrift 
des  Vereins  f.  schlesische  Geschichte.  I.  Breslau 
1856.  p.  226-228. 

Necrologium  Czirwensis  (Ciruensis,  Cyr- 
wensis,  Cxeriainsk)  abbatiae  ad  Yistulam. 
Saec.  XIV.  XV. 

Ausg. :  als  Ealendarz  Czerwiüski  ap.  Bielowski^ 
Mon.  bist  Polen,  n.  p.  946. 

Necrologium  Danicum.  See.  XU. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Fragmente  eines  dänischen 
Nekrologs  [ex  cod.  Berolin.,  Ms.  theol.  fol.  n^  149] 
hrsgb.  von  Herm.  Wesemann  in  Jahrbücher  f. 
Landeskunde  von  Schi. -Holstein.  X.  Kiel  1869. 
p.  262-270. 

Necrologium  Dantiscanum  (Danxig). 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. .'Calondarium  vetus  sive 
Tabida  defunctorum  patrum  et  fratrum  cartusiae 
Dantiscanae.  1389—1567  ed.  Wojc.  K^trzyüski 
in  Mon.  Polen,  bist  IV.  1884.  p.  126-136. 

Necrologium  de  Belle  Capite  «  Necro- 
logium monasterii  de  Belle  Capite. 

Necrologium  Deggingense  (Deggingen) 
ord.  s.  Ben.  dioec.  Augustens. 

Nor  in  einer  1666  verfassten  Arbeit  des  spätem  Deg- 
ginger  Abtes  Ludwig  Rmnix  erbalten ,  welche  jedoch  nur 
wenige  Namen  aus  d.  Mittelalter  bietet. 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist  Necrol.  I.  1888.  p.  73-75. 

Necrologium  Denicendorfensis  {Denken- 
dorf)  ecclesiae  coliegiatae,  ord.  s.  Sepul- 

chri,  dioec.  Constant,  prope  Esslingen. 

Ausg.:  nonnisi  fragmentum  ed.  F.  L.  Bau- 
mann in  Mon.  Oerm.  hist.  Necrol.  I.  p.  172. 

Necrologium  Demeburgense. 

Nach  H.  Dttrre  gehört  dies  von  Moover  als  Necrol. 
Dorsiadense  horaosgegebene  Necrolog  nach  Demebnig;  vgl. 
Zeitschrift  des  Hanveroins  III.  p.  4ö3;  VIT.  1874.  p.  178- 
188  u.  y.  Heinemann,  Die  Wolfenb.  Hss.  II.  14. 

Ausg.:  als  Necrologium  Dorstadense 
hrsgb.  von  E.  F.  Moover  in  Archiv  des  histor. 
Vereins  f.  Niedersachsen.  1849.  p.  395-405;  vgl. 
Zeitschrift  des  hist.  Vereins  f.  Nieders.  1850.  p. 
368;  1851.  p.  68-71. 

Necrologe  de  Deuil  »  Necrologium  Dio- 
gilens. 

Necrologe  des  Deutschen  Ordens,  Erz- 

bisthum  Kiga. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Deutsch  -  Ordens  -  Necro- 
loge. Mitgetheilt  von  M.  Perlbach  in  Forschungen 
zur  deutschen  Gesch.  XVII.  Göttingen  1877.  p. 
357-371. 

Necrologium  von  Deutz  =-  Necrologiiim 
Tuitiensis  abbatiae. 


816 


NECROLOGIUM  DIESSENSE  —  NECROLOGIUM  S.  EBRÜLFI 


Necrologium  Diessense  (Diessm  am 
Ammersee,  Augustiner chorherrefi,  heute 
Privateigenthum)  prius  et  posterius. 

Der  erste  Theil«  vollendet  1204—1212,  rfibrt  von 
Liatoldus  canonicas  Diessensis  her;  der  andere  aus 
dem  18.  a.  14.  Jahrh.  von  vielen  Fortsetzem.  1478  legte 
Petrus  Hirssias  can.  Diesa.  ein  neaee  Mortnarium  an, 
welches  bis  ins  17.  Jahrh.  weitei^fOhrt  ist. 

Handschr,  .-München,  Staatsbibl.  lat.  n^  1018 
(olim  n*^5509«,  Diess.  n®9*).  mbr.  fol.  —  Cod. 
Hirssius  ibid.  lat.  n«»  1019  (olim  5509»). 

Ausg.:  *  vollständig  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr. 
IT.  p.  654-673  u.  674-684.  —  Exoerpte  »«nMon. 
Boic.  Vni.  p.  300-310;  —  •  als  Notae  Diessenses 
ap.  Pertz,  Mob.  scr.  XVII.  p.  325  ed.  Jaffe;  pgl. 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  38.  — 
*  Liutolds  Theile  und  die  Forisetzz.  bis  saec.  XY. 
incl.  samt  Noten  aus  Hirssii  Liber  anniversaiio- 
rum  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist.  Ne- 
crol.  I.  p.  8-32,  ef.  p.  7. 

Vgl,  Catalogas  praepos.  mon.  Diess. 
Chronicon  Diessense. 

Necrologium  Dietkirchense  (Dietkirchen 

a.  d.  Lahn)  dioec.  Trevirens. 

Handschr. :  Idstein,  Archi  v  des  Stiftes  Diet- 
kirchen n<»  341.  sec.  Xm  ex.  mbr.  fol.  —  n®  342. 

Atisg. :  unt.  d.  Tit. :  Necrologium  I  des  Chor- 
herrenstiftes S.  Lubentius  zu  Dietkirchen  hrsgb. 
von  Erich  Joachim  in  Annalen  des  Vereins  für 
Nassauische  Alterthumskunde.  XIV.  1877.  p.  253 
-281;  r^/.  Einl.  p.  247-252. 

N6crologe  de  Dijon  »  Necrologium  Di- 
vionens. 

Necrologium  Diogilensis  (Deuil)  mon- 
asterii  ord.  s.  Ben.  dioec.  Paris. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituairodu  prieure  de 
Deuil,  publ.  par  C.  Couderc.  Nogent-le-Rotrou 
1892.  8°  (Extrait  du  Bulletin  de  la  Sociote  de 
l'hist.  de  Paria  et  de  l'Ile- de -France.  1892.  Sept. 
-  Oct.). 

Necrologium  Divionense  S.  Benigni. 

Ausg.:  ap.  Chifflet,  Lettre  touchant  Beatrice 
comtesse  de  Chalon.  Dijon  1656.  p.  207.  —  Ne- 
crologium S.  Stephani  Divion.  ap.  Fyot,  Hist. 
de  Saint -Ätienne  de  Dijon.  Dijon  1696,  preuv. 
p.  251. 

Necrologium  von  Donauwörth  =  Necro- 
logium s.  Crucis  Werdeae. 

Necrologium  Dorstadense ,  vid.  Necro- 
logium Derneburgense. 

Necrologium  Drübeccense  (Drübeck). 

Ausg. :  in  Zeitschrift  des  Harzvercins  f.  Oesch. 
m.  1870.  p.  381-392;  453-487. 

Necrologium  Dublinensis  ecclesiae  ca- 
thedralis. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  The  book  of  obits  and 
martyrology  of  the  cathedral  church  of  the  Holy 
Trinity,  commonly  called  Christ  church,  Dublin, 
edit.  from  the  original  rapt.  by  J.  Clarke  Crost- 
waithe.  With  an  introduct.  by  I.  H.  Todd.  Dublin, 
Irish  archaeolog.  Society  1844.  kl.  4°.  12  s. 


Necrologium  Dunelmeneis  (Durham)  ec- 
clesiae. 

Ausg.:  Excerpta  ex'duobus  obituariis  m Liber 
vitae  ecclesiae  Dunelmensis.  Edited  by  J.  Stevep- 
son.  Edinburgi  (Surtees  Society)  1841.  8^  p.  135 
-148;  149-152. 

Necrologium  Durrensteinenee. 

Ausg.:  ed.  Duellius,  Miscellan.  I.  p.  164-167. 

Necrologium  Duseeldorpiensis  ecclesiae 
B.  Mariae  V. 

Handschr. :  Düsseldorf,  Archiv,  mbr.  saec. 
XIV- XVII. 

Ausg.:  unt,  d,  TU,:  Memorienbuch  des  Ca- 
nonichenstifts  B.  Mariae  V.  zu  Düsseldorf  ed.  Th. 
J.  Lacomblet  in  Archiv  f.  d.  Geschichte  dös  Nie- 
derrheins, m.  1860.  p.  126-129.  Vgl.  p.  113.  114. 

Necralogium  Eberbacenee  (Eberbach  im 
Rheingau)  ord.  Cisterc. 

Ausg.:  *  in  2  Fassungen  saec.  XVII.  XVm 
ap.  Roth,  Fontes  rerum  Nassoic.  I.  3.  p.  1-9  u. 
p.9-61.  —  *Theilchen  ap.  Winckelmann,  Hessen- 
laods  Beschreibung  p.  114. 

Necrologium  Eberndorfensis  monasterii 
s.  Mariae  (Ebemdorf  im  Jaufithal)  ord.  s. 
Aug.  in  Carinthia. 

Angelegt  1480,  abgeschlossen  1G08. 
Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Necrologium  des  ehe- 
mal. Augustiner -Chorherrenstiftes  St  Maria  in 
Juna  oder  Eberndorf  in  Kärnten,  mitgetheilt  von 
Beda  Schroll  in  Archiv  für  österr.  Geschichte. 
LXVIII.  Wien  1886.  p.  215-264;  Anmerk.  p. 
265-294;  Register  p.  295-325;  cf.  Einl.  p.  211- 
214  (auch  besonders  erschienen  Wien  1886.  gr.8^ 
11 7  pag.). 

Necrologium  Ebersbergense  (zwischen 

München  und  Wasserburg,  Benedictiner, 
danti  Jesuiten,  jetzt  gehört  das  Kloster 
dem  Freiherm  v.  Eichthal).  Saec.  X.  XI. 

Ausg.:  ^  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  11.  p.  15- 
18.  —  *  ap.  Wilh.  Scherer,  Leben  Wilirams  Abtes 
von  Ebers  berg  in  Baiom  mSitzungsber.  der  Wiener 
Akad.  der  Wiss.  Uli.  1866.  p.  232-238. 

Necrologium  Ebracensis  monasterii  Gi- 
sterciensis  in  dioecesi  Wirzburgensi. 

Handschr.:  Würzburg,  k.  Bibl.  fol.  44.  chart. 
Ausg. :  ap.  Ign.  Gropp ,  Monumenta  sepulchra- 
lia  Ebracensia.  Herbipoli  1730.  4®. 

Necrologium  Ebroicensis  ecclesiae  ca- 
thedralis  (PJvreux). 

Ausg.:  extracta  ex  2  necrolg.  saec.  XV  ap. 
Bouquet,  Recueil  XXIII.  p.  460-465.  —  Necro- 
loge  de  i'abbave  de  Saint-Taurin  d'Ävreux. 
Publ.  par  l'abbe  Poree.  Caen  1889.  8^  9  pag. 
(Extrait  des  Comptes  rendus  du  Congres  tenu  ä 
fivroux  par  la  Soc.  fran^.  d'archeologie  en  juillet 
1889). 

Necrologium  S.  Ebrulfi  (^vroul)  Uti- 

censis  abbatiae  ord.  s.  Ben. 

Geschrieben  um  1240. 


NECROLOGIUM  VON  ECHTERNACH  —  NECROLOGIUM  ERFORDIENSE 


817 


Ausg.:  excerpta  ex  cod.  Paris,  (bibl.  nai,  lat. 
10062)  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIH.  p.  484-491. 

Necrologium  von  Echternach  =  Necro- 
logium  Epternacense. 

Necrologium  Egmundanum  (Egmond) 
monasterii  s.  Adalberti  ord.  s.  Ben.  dioec. 
Traiect 

Ättsg. :  ap.  H.  van  Wyn,  Huiszittend  leeven.  II. 
Amsterdam  1802.  8°.  p.  90.  —  Necrol.  aliud 
ap.  Yan  den  Bergh,  Oorkondenboek  van  Holland. 
I.  p.  332. 

Necrologium  Eichstetense  {Ekhstedi  in 

Bayern). 

Äusg, :  ap.  Pertz ,  Mod.  scr.  YII.  p.  248.  249. 

Necrologium  Einsiedlense  (Einsiedeln) 

monasterii  s.  Meginradi  ord.  s.  Ben.  dioec. 

Constant  901—1100. 

Atisg, :  ex  cod.  Einsiedl.  n®  319  (olim  63)  mbr. 
sec.  X  Auszug  *  ap.  Grandidier,  Histoire  d'Al- 
sace,  pieces  justif.  p.  268;  —  '  ap.  Böhmer,  Fontes 
IV.  p.  144. 145;  cf.  praef.  p.  xxm.  —  ^vollständig 
ex  cod.  319  et  236  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  358-361  als  Notae  ne- 
crologicae.  —  Neerologiiim  annil644  ap.  Herr- 
gott, Genealogia  dipl.  Habsburg.  HI.  p.  833-835. 
—  Neerologia  duo  alia  sec.  XHI  ohne  Monats- 
tage nach  Tächudis  Abschrift  in  Geschichtsfreund 
der  fünf  Orte.  I.  p. 417-419;  420-424;  unbrauch- 
bar, vgl.  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
Vin.  429.  —  Excerpta  ex  Libro  anniversario- 
rum  Tschudiana  *  ed.  G.  v.  Wyss  in  Jahrbücher 
der  Schweizer  Gesch.  X.  p.  277.  278.  —  *  wiederh. 
v.Baumannl.c.p. 361-363. —  Notae  necrologicae 
sec.  X.  XI  ap.  Pertz,  Archiv  VIU.  p.  738.  741. 

Necrologium  van  81  Elisabeths -dal. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Necr.  van  het  Klooster 
St.  Elisabeths -dal  in  het  voormalig  Graafschap 
Home.    Roermonde  187?  8*^. 

Necrologium  Eltense. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Het  necrologium  en  het 
tynsboek  van  het  adelyk  jufferenstift  te  Hoog- 
Elten  ed.  Eist.  Leyden  1853.  8**  {auch  in  seinen 
Nieuw  Archief  van  kerkel.  geschiedenis.  II.  p.  Iff.). 

Necrologium  Elwacense  {Ellwangen) 
ord.  s.  Ben.  dioec.  Augustens. 

Handschr.:  Stuttgart,  öfFentl.  Bibl.,  cod. 
biblicus  fol.  55.  sec.  XU.  XIÜ. 

Ausg. :  *  ed.  Bessert  in  Württemberg.  Viertel - 
Jahrshefte  für  Landesgeschichte.  Jahrg.  I.  1878. 
p.  206-210.  —  Nachträge  u.  Berichtigg.  dazu  von 
Schneider  Und.  VI.  p.  3;  Verbesserungen  von 
Stalin  ibid.  VI.  p.  263.  —  *  ed.  Fr.  L.  Baumann 
in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  1888  {bereits  1886 
gedruckt),  p.  75-78.  —  « ed.  J.  A.  Giefel  in  Würt- 
tembergische Geschichtsquellen.  IL  1888.  p.  56-67. 

Necrologium  Engelbergensis  conventus 
monachorum  ord.  s.  Ben.  (Engelberg,  Ka7i- 
ton  Unierwalden)  dioec.  Constant. 

Läüfi^t  verloren ;  von  den  Mortuarien  sind  nur  4  Porga- 
mentblätter  erhalten ,  weldie  nnt.  d.  Tit. : 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  Fragmenta  Libri  anniversariorum 
Engelbergensis  ^  ed.  Jos.  Schneller  in  Geschichts- 
freund der  fünf  Orte.  XXVI.  1871.  p.  284-286; 

—  •  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Ne- 
crol. I.  p.  363.  364. 

Necrologium  Engelbergensium  monia- 
lium  ord.  s.  Ben.  (in  vico  ,/w  der  Wetii^ 
sive  ^Das  untere  Kloster  xu  Engelberg  % 
Eant.  Unterwalden. 

Ausg.:  ^als  Jahrzeitbuch  des  Frauenklosters 
zu  Engelberg  ed.  Jos.  Schneller  in  Geschichts- 
freund der  fünf  Orte.  XXVL  1871.  p.  245-284. 

—  *  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Ne- 
crol. I.  p.  365-374.  —  Liber  anniversario- 
rum ibid.  p.  374-382.  —  Fragmenta  libri  an- 
niversar.  ibid.  p.  363.  364. 

Necrologium  Engelportense  (Engelport, 

Angelica  Porta,  auf  dem  Hunsi'iick  bei 

Beilstein)  sanctimonialium,  dioec.  Magunt 
Handschr.:  Co b lenz,  Bibl.  des  Gymn.  Ori- 
ginal, von  1262  bis  1803. 

Ausg. :  hrsgb.  von  v.  Stramberg  als  Necrolog 
der  Abtei  Engelport  in  Archiv  für  rheinländ.  Ge- 
schichte hrsgb.  von  Reisach  u.  Linde,  ü.  Goblenz 
1835.  p.  3-94. 

Necrologium  Episcopalis  Cellae  (Bi- 

schofsxell,  Kanton  Thurgau)  dioec,  Con- 
stant. Nicht  erhalten ;  blos  vorhanden : 

Atisg.:  Rotulus  anniversariorum ecclesiaecol- 
legiatae  (s.  Pelagü),  Episc.  Cellae  ed.  Fr.  L.  Bau- 
mann in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  382-384. 

Necrologium    Eptemacensis    (Echter- 

7iach)  abbatiae  s.  Willibrordi  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Trevirens. 

Ausg.:  Auszug  ap.  Keiffeuberg,  Monuments  p. 
servir  k  l'hist.  des  provinces  de  Namur  etc.  VII. 
p.  210-212.  —  Aus  Necrologium  alterum  ex 
cod.  Paris,  [bibl.  nat.  cod.  lat.  10158.  sec.  XII] 
gibt  die  wichtigeren  Namen  E.  Sackur  in  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  133- 
136.  —  Necrologium  tertium  {zwischen  1511 
— 1528  angelegt)  ed.  Peters  in  Publications  de  la 
Section  historique  de  Tlnstitut  de  Luxembourg. 
XXVIL  [Nouv.  Ser.  V.]  1873.  p.  140-169.  — 
Fragmentum  ed.  Reiffenberg  in  Bulletin  de 
l'Acad.  de  Bruxelles.  X.  2.  1843.  p.  243. 

Necrologium  Erfordense  S.  Mahae  (Er- 
furt) dioec.  Magunt  Saec.  XIII  med.  — 
saec.  XV. 

Handschr.:  Karlsruhe,  Hofb.  fol. 

Ausg. :  Auszüge  aus  dem  Todtenbuche  des  S. 

Marienstifts  zu  Erfurt  ed.  Mono  in  Anzeiger  für 

Kunde  d.  deutschen  Mittelalters.  1835.  p.  141-146. 
Erl.-Schr.:  Mono  in  Zeitschrift  f.  Geschichte  d.  Ober- 
rheins IV.  p.  253. 

Necrologium  Erfordiense  S.  Fetri. 

Ausg.:  *  ap.  Schannat,  Vind.  lit.  EL.  p.  17.  — 
'Mooyer,  Beiträge  zum  Necrolog  des  Klosters 
auf  dem  Petersberge  vor  Erfurt  in  Zeitschr.  f. 
Archivkunde  hi*sgb.  v.  Höfer,  Erhard  u.  v.  Medem. 
I.  Hamburg  1834.  p.  52. 

52 


818 


NECROLOGIUM  ERFORDIENSE  —  NECROLOGIUM  S.  FLORIANI 


Necrologium  Erfordiense  monasterü  ord. 

PraediC.  Beicht  bis  1522. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  üeber  das  Todten-Buch 
des  Dominikaner -Klosters  u.  die  Prediger -Kirche 
zu  Erfurt,  von  A.  Zacke.  Erfurt  1861.  gr.  8^ 

Necrologium  von  Ernen. 

AtLsg.:  ais  Jahrzeitbach  von  £.  hrsgb.  von 
Ferd.  Schmid  in  Walliser  Monatsschrift  f.  vaterl. 
Geschichte.  Sitten  1863.  p.  128.  137. 

Necrologium  von  Essen,  Dioec.  Göln. 

Ausg.:  Harless,  Die  ältesten  Necrologien  n. 
Namenverzeichnisse  des  Stiftes  Essen  in  Lacom- 
blets  Archiv  für  d.  Gesch.  des  Niederrheins.  VI. 
(N.  F.I.)  1868.  p.  63-84. 

Necrologe  d'Evreux  ==  Necrologium 
Ebroicensis  ecclesiae. 

Necrologe  de  Saint -Evroul  »  Necro- 
logium S.  Ebrulfi. 

Necrologium  de  Exaquio  »  Necrolo- 
gium S.  Trinitatis  de  Exaquio. 

Necrologium  Fabariense  (Pfäffers)  ord. 
s.  Ben.  dioec.  Curiens. 

Ausg.:  wonwm  Not ae  necrologicae  *ap.  Ild. 
V.  Arx,  Gesch.  des  Kantons  St.  Gallen.  I.  p.  434; 
IL  p.  31.  59.  226.  282.  —  ^wiederk.  von  F.  L. 
Baumann  in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  p.  646- 
648.  —  Liber  vivorum  et  defunctorum  ed.  A. 
Birlinger  in  Alemannia.  X.  1881.  p.  57-71. 

Necrologium  Fahrensis  {Fahr  a.  d.  Lim- 
mat  i7n  Aargau)  monasterü  sanctimonia- 
lium  ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant.  (c.  1350). 

Ausg. :  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist. 
Necrol.  I.  p.  384-389.  Vgl.  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  VIII.  p.  435. 

Necrologe  de  Farciennes  =  Necrolo- 
gium S.  Francisci  ad  Sabim. 

Necrologe  de  Tabbaye  de  Faremoutiers 

ord.  s.  Ben.  See.  XIH. 

Ausg.:  Auszug  ap.  Toussaints  Duplessis,  Hist. 
de  l'eglise  de  Meaux.  11.  p.  465-468. 

Necrologium  s.  Faronis  abbatiae  {Saint- 
Faron). 

Im  14.  Jahrh.  angefangen.    Vgl.  aber  Mabillon,  AA. 
SS.  o.  B.  Ben.  saec.V.  p.  660. 

Ausg.:  Auszug  ap.  Toussaints  Du  Plessis,  Hi- 
stoire  de  l'eglise  de  Meaux.  II.  Paris  1731.  4°. 
p.  468.  469. 

Necrologium  Faucense  (Fuessen)  S.  Ma- 

gni,  ord.  s.  Ben.  dioec.  Augustens.  (c.  1100). 
Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  I.  1888.  p.  79-89. 

Necrologium  Feldbacensis  {Feldbach  bei 

Steckborn  im  Thurgau)  monasterü  sancti- 

monialium  ord.  Cisterc.  dioec.  Constant. 

(1434). 

Ausg. :  *  Auszüge  aus  dem  Necrolog  des  Klo- 
sters Feldbach,  hrsgb.  von  F.  J.  Mone  in  Frei- 


burger Diöcesan -Archiv.  VII.  p.  292-297.  — 
*ganx  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist. 
Necrol.  I.  p.  389-397. 

Necrologium  Feldwirthense  {Filwertk) 

in  Prisia. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  Jul.  VII.  p.  178. 

Necrologium  de  Feiines  {Flines)  con- 

ventus  monialium  ord.  Cisterc.  Atxeba- 
tens.  dioec.   Saec.  XIII — XVI  med. 

Ausg.:  ap.  E.  Hautcoeur,  Cartulaire  de  Tab- 
baye  de  Flines.  I.  Lille  1873.  8®.  p.  400-445. 

Necrologium  von  Fischbeck  =  Necro- 
logium Visbeccens. 

Necrologium  Fischingensis  {an  d.  Murg 
im  Thurgau)  monasterü  ord.  s.  Ben.  dioec. 
Constant 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  I.  p.  397-405. 

Necrologium  Haviniacensis  {Flavigny) 
monasterü  s.  Petri  ord.  s.  Ben.  dioec.  Augu- 
stodun. 

Labbe  versprach ,  os  heranszageben ,  hielt  Jedoch  sein 
Wort  nicht. 

Au^g. :  Einzelnes  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  UI.  p.  693.  —  Necrologium  Flav. 
auctore  Hugone  Flaviniaoensi  (scriptum  a.  1047 
—  1050)  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  285-287. 

Necrologe  de  Flines  »  Necrologium  de 
Feiines. 

Necrologium  FlorefÜense. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Necrologe  de  Tabbaye 
de  FlorefPe,  de  l'ordre  de  Premontre,  au  dioeese 
de  Namur.  Publ.  par  Joseph  Barbier.  Louvain 
1877.  8°.  166  pag.  3  fr.  {Aus  Analectes  p.  s.  ä 
l'hist  eccles.  de  la  Belgique.  Tom.  XIII). 

Necrologium  Florentinum. 

Ausg.:  ap.  Bandini,  Bibliotheca  Laurentiana. 
IV.  p.  546-555. 

Necrologium  Floriacense  {Fleury). 

Ausg. :  *  ap.  Martene ,  Ampi,  collect.  VI.  p.  650- 
652.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVIII. 
p.  1185-1188. 

Necrologium  S.FIoriani  ord.  s.  Aug.  dioec. 
Passav.  {Sanct- Florian.) 

Ausg. :  ap.  Jod.  Stülz ,  Gesch.  von  St.  Florian 
p.  193.  —  Ein  anderes  tn  Archiv  f. Kunde  österr. 
Gcschichtsquellen.  Notizenblatt.  1852.  p.  291, hrsgb. 
von  Jod.  Stülz.  —  Ein  anderes  unt.  d.  Tit.:  Das 
älteste  Todtenbuch  des  Stiftes  St.  Florian  [ange- 
legt 1099  — 1115,  um  1180  abgeschhsseh]  hrsgb. 
von  A.  Czorny  in  Archiv  für  österr.  Geschichte. 
LVI.  p.  299-367,  cf.  Einleit.  p.  259-299  {auch 
besonders  abgedruckt  \Vi«n  1878.  gr.  8°.  111  pag. 
Ji  1.80).  —  Ein  anderes  bis  1306  unt.  d.  Tit.: 
Das  Calendarium  uecrologicum  des  Propstes  Hein- 
rich n  von  St.  Florian,  nebst  3  anderen  Frag- 
menten hrsgb.  von  A.  Czorny  in  Beiträge  zur 
Landeskunde  von  Oesterreich  ob  d.  Enns.  liefer. 
XXX.  1878.  p.  1-54. 


N^CROLOGE  DE  FONTAINE  -  BT.  ANDRÄ  —  NECROLOGIDli  FULTENBACENSE     819 


Necrologe  de  Fontaine -St.  Andre. 

Ausg.:  extrait  in  Musee  historique  de  Nen- 
chätel  et  de  Yalengin  publ.  par  G.  A.  Matile. 
1843. 

Necrologe  du  prieurö  de  Fontainee.Saec. 

xin. 

Ätisg,:  excerpta  ap.  Toussaints  Duplessis,  Hi- 
stoire  de  l'eglise  de  Meaux.  II.  p.  469-473. 

Necrologium  Fontebraldense  {Font^- 
vraud)  dioec.  Pictaviens. 

Äusg,:  ap.  Pavillon,  Vie  du  b.  Robert  d'Ar- 
brissel,  patriarche  des  solitaires  de  la  France. 
Sauinur  1667.  4^  p.  577. 

Necrologium  Fontis  b.  Mariae  »  Necro- 
logium Fraubrunnensis  monasterii. 

Necrologe  de  Forcalquier. 

Ausg.:  utU,  d.  Tit.:  Extraits  de  i'obituaire 
de  Forcalquier  relatifs  aox  eveques  de  Sisteron. 
Paris,  impr.  nat  1886.  8*.  8  pag.  (=  Bulletin 
historique  et  philol.  du  Comite  des  travaux  histor. 
et  scientifiques.  Annee  1886).  —  Ein  anderes 
unt.  d.  Tit.:  Obituaire  du  chapitre  de  Saint- 
Maiy  de  Forcalquier  (1074—1593)  public  d'apres 
le  ms.  orig.  par  Jos.  Roman.  Digne  1887.  8^ 
XX/F.  92  pcuf.  Wichtig  für  d.  Oeseh,  der  Pro- 
vence u.  Dauphins. 

Necrologe  de  Sainte-Foy  =  Necrolo- 
gium Longae  Villae. 

Necrologium  S.  Francisci  ad  Sabim. 

Ausg.:  unt.d.  2¥/.;  Liber  defunctorum  con- 
ventus  s.  Francisci  ad  Sabim  ou  Obituaire  du  cou- 
vent  de  Saint -Fran^ois  de  Farciennes,  avec  notice 
par  D.  A.  van  Bastelaer.  Mons  1879.  8**.  58  pctg. 
(=  Extrait  des  Annales  du  cercle  archeologique 
de  Mons.  Tom.  XV). 

Necrologium  Fraubrunnensis  monasterii 

sanctimonialium  ord.  Cisterc.  dioec.  Con- 

stant.  {Fraubrunnen,  Canton  Bern). 

Ausg. :  in  Schweizerischer  Geschichtsforscher. 
XI.  p.  313-319.  —  Ein  anderes,  deutsch  ge- 
schrieben 1506  durch  Hans  Riser  von  Burgdorf, 
Carthänser  zu  Thorberg  [Handschr.  .-Bern,  Stadt- 
bibl.  Mss.  bist.  Helv.  I.  35.  foL]  *  unt.  d.  Tit. : 
Jahrzeitbuch  des  El.  Fraubrunnen  hrsgb.  von 
J.  J.  Amiet  in  Begesten  der  Archive  in  der  schwei- 
zerischen Eidgenossenschaft,  hrsgb.  von  Theod. 
V.  Mohr.  n.  1854.  p.  135-16i8.  —  ^wiederh.  von 
Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  L 
p.  405-420.  —  'Excerpte  ap.  Wurstemberger, 
Gesch.  der  Grafen  von  Buchegg. 

Necrologium  Frauenthalensis  monasterii 

sanctimonialium  ord.  Cisterc.  dioec.  Con- 

staiLt 

Ausg. :  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necrol.  I.  p.  421  -423. 

Necrologium  Friburgense  fratrum  ord. 
8.  Francisci,  in  Brisgoia. 

Atisg. :  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VIU.  p.  444. 


Necrologium  Frisingense  {Freising).  701 

—  1100. 

Handschr.:  Bamberg,  Bibl.  des  Domcami 
,Sacramentarium  s.  Gregorii  pp.'  mbr.  sec.  XI 
med.  foL 

Ausg.:  ^ap.  Eckhart,  Comment.  de  rebus  Fran- 
ciae  Orient.  I.  p.  834-837.  —  ^ unt.d.  Tit.:  Ka- 
lendarium  necrol.  missalis Frisingensis ap.  Böh- 
mer, Fontes  IV.  p.  586;  cf.  Vorrede  p.  Lxm.  — 
Necrologium  alterum.  900 — \\QO[Ha/ndschr.: 
Freising,  Domkirche,  mbr.  sec.  X.  exe.]  ^ed.  G. 
Th.  V.  Eudhart  in  Quellen  u.  Erörterungen  z.  baver. 
Geschichte.  VII.  p.  451-472;  Nachtrag  p.  479-481. 

—  *  ap.  Böhmer  1.  o.  IV.  p.  586 -5fe;  cf.  Vorr. 
p.  Lxm.  —  Necrologium  tertium  e  cod.  Monac. 
n«6421.  sec.  X  et  XI  ^unt.  d.  Tit.:  Freisinger 
Todtenbuch  aus  Jaffes  Nachlass  mitgeth.  von  E. 
Dümmler  in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte. 
XV.  Göttingen  1875.  p.  162-166.  —  »ap.  Anton 
Lecbner,  Mittelalterliche  Eirchenfeste  u.  Ealen- 
darien  in  Bayern.  Freiburg  i.  B.  1891.  gl".  8^  p. 
7-23.  —  Necrologium  S.  Stephani  {Weihen- 
Stephan)  ord.  s.  Ben. ,  extraotus  e  necr.  antiquiss. 
ap.  Bugniet,  Versuch  einer  Reihe  Freisinger  Weih- 
biscböfe.    Freising  1799.  p.  49-52. 

Necrologium  von  Freudenthal. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Die  Necrologe  der  Kart- 
hause Freudenthal  (15.  — 17.  Jahrh.)  hrsgb.  von 
AVilkowitz  in  Mittheilungen  des  Musealvereins  für 
Krain.  Jahrg.  11.  1889.  (Text  u.  Commentar.) 

Necrologium  Friteslariensis  ecclesiae 

collegiatae  {Fritzlar)  dioec.  Magunt. 

Ausg.:  in  Zeitscbrift  des  Vereins  für  hessi- 
sche Geschichte.  N.  F.  U.  Suppl.  Kassel  1863. 

Necrologium  Fuldense  sive  Diptychon 
Fuldense  vetus. 

Ausg. :  ^  ap.  Schannat,  Vindemiae  literar.  laps. 
1723.  fol.  p.  16.  —  '  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.Brunsv. 
III.  p.  761.  —  ■  ap.  Böhmer.  Fontes  HI.  p.  x 
aus  n®  1.  —  Necrologium  aliud.  814 — 1040 
[Handschr.:  Leyden,  Un.-Bibl.  mss.  Scaliger. 
n°  49.  sec.  XI.  mbr.  4**]  ed.  Em.  Dümmler  in 
Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XVI.  Göt- 
tingen 1876.  p.  171-177.  Cf  Analect.  Bolland.  I. 
p.  1.  —  Kalendarium  necrologicum  B.  Mariae 
Virg.  in  Monte  Fuldensi  [Liebfrauenkloster  oder 
Frauenberg  vor  Fulda;  Handschr.:  Fulda  n°34. 
sec.  XV.  4«]  a.  801  —  1300  ap.  Böhmer  1.  o.  IV. 
p.  451-455.  —  Annales  necrologici  Fulden- 
ses  maiores.  779 — 1065  *ap.  Leibnit.,  Scr.  rer. 
Brunsv.  III.  p.  762-769.  —  *ap.  Schannat,  Eist 
Fuidens.  p.  464-482.  —  '  Auswahl  aus  beiden  ap. 
Böhmer  1.  c.  III.  p.  155-161;  cf.  Vorr.  p.  xxxvi. 

—  Annales  necr.  Fuld.  minores  ausgexogen 
aus  *  Dronke,  Traditiones  et  antiquitt  Fuldenses. 
Fulda  1844.  4*».  p.  165-182  —  «ap.  Böhmer  1.  c. 
m.  p.  153-155. 

Necrologium   Fultenbacense   {Falten- 

back)  ord.  s.  Ben.  in  marchionatu  Burgo- 
viensi,  dioec.  Augustens. 

Ausg. :  f  ragmenta  *  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  p.  31.  —  *  ed.  Fr.  L.  Baumann 
in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  87.  88. 

52* 


820 


NECROLOGIUM  FÜRSTENFELDENSE  —  NECROLOGIUM  GLADBACENSE 


Necrologium  Fürstenfeldense  (Fürsten- 
feld, westlich  von  Mimchen  a,  d.  Amber, 
Cistercienser). 

Wichtig  f.  d.  Gesch.  der  oberbaierischen  Herzoge. 
Ausg.:  in  Mon.  Boic.  IX.  p.  337-340,  mangel- 
haft. 

Necrologium  von  Füssen  =  Necrologium 
Faucense. 

Necrologium  St.  Galli. 

Ans  dem  9.  u.  10.  Jahrh. 

Atisg. :  *  ap.  Eckhart.  CommeDt.  de  rebus  Orient. 
Franc.  II.  p. 919- 923.  Vgl  Pertz' Arch.  IV.  p.318. 

—  *ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alamann.  I.  1606.  p. 
155-165  («ed.  2*.  I.  p.  94-100)  als  Ephemerides 
monasterii  s.  Galli.  Gf.  Dümmler,  Sanot  Gallische 
Denkmäler p.  V. —  Sanct  Galler  Todtenbuch 
u.  Verbrüderungen.  Hrsgb.  von  Ernst  Dümmler 
u.  Herrn.  Wartmann  in  Mittheilungen  zur  Vater- 
land. Geschichte  hrsgb.  vom  histor.  Verein  zu  St. 
Gallen.  XI.  (N.  F.  I.)  1869.  p.  1-124.  —  Das 
2.  Necrologium  von  St.  G.  (sec.  XII.  XIII.) 
hrsgb.  von  H.  Wartmann  ibid.  XIX.  1884.  — 
Libri  anniversariorum  et  necrologium 
Sancti  Galli  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
bist.  Necrol.  I.  p.  464-487;  ef.  praef.  p.  462-464. 

—  Vgl.  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VIII.  p.  440. 

Erl-Sekr.:  Fiala,  F.,  Boitrftge  zu  den  alteeten  Todten- 
büchem  von  St.  Gallen  und  Rheinau.  850—1219  in 
Kathol.  Schwoizerblfttter  f.  Wissenschaft  und  Leben. 
Jahrg.  XI.  Luzem  1869. 

Necrologium  von  Gaming  =»  Necrolo- 
gium Gemnicense. 

Necrologe  de  Gand. 

Ätisg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituarium  S.  Johannis. 
Necrologe  de  l'egUse  Saint -Jean  (Saint -Bavon) 
ä  Gand,  du  13.  au  16.  siede,  (publie)  par  Napo- 
leon de  Pauw.  Bruxelles  1889.  8°.  X^W.  379 
pag.  5  fr. 

Necrologium  Garsense  (Oars  in  der 

Nähe  von  Au  am  Inn)  ord.  s.  Aug.  dioec. 
Salzburg. 

Ausg.:  Anniversaria  Garsensia  (verfasst 
1714)  ed.  Herzberg-Fränkel  in  Mon.  Germ.  hist. 
Necrol.  11.  p.  201.  202. 

Necrologium  Geervlitensis  ecclesiae  col- 
legiaüs  B.  Mariae  dioec.  Traiectensis. 

Ausg. :  ap.  Hoynck  van  Papendrecht,  Analecta 
Belgica.  III.  2.   Hagae  Com.  1743.  4^  p.  159. 

Necrologium  Geissensis  (Oeiss,  Canton 

Luxem)  ecclesiae  parrochialis.    1499. 

Ausg.:  als  Jahrzeitbuoh  der  Kirche  in  Geiss 
hrsgb.  von  J.  Bölsterli  in  Geschichtsfreund . . . 
der  fünf  Orte.  XXII.  p.  209-220. 

Necrologium  Gemmeticensis  {Jumiegeä) 

abbatiae  s.  Potri  ord.  s.  Ben.  dioec.  Roto- 

mag.  Zwischen  1390— 1418  verfasst. 

Av^g.:  loca  praecipue  notatu  digna  ex  ms. 
Rotomag.  n®  1226  ap.  Bouquet,  Recuoil  XXIII. 
p.  417-423. 


Necrologium  Gemnicense  (Oaming  in 
Nieder '  Oesterreich)  ord.  Garthus.    1357 

—  1477. 

Geschrieben  von  GuUelmns  Hof  er,  monachna  Domns 
Throni  b.  Hariae  in  Gemnico. 

Ausg.:  hrsgb.  von  H.  v.  Zeissberg  in  Archiv 
f.  Österreich.  Geschichte.  LX.   1880.  p.  572-578. 

—  Anniversaria  ibid,  p.  592-596. 

Necrologe  de  Geneve. 

Ausg.:  Obituaire  de  Teglise  cathedrale  de 
Saint- Pierre  de  Geneve,  (Saec.  XI  exe.  —  1522) 
avec  une  introduct. . . .  (publ.  pour  la  prem.  fois) 
par  Albert  Sarasin  in  Memoires  et  documents  pu- 
blies par  la  Soc.  d'hisi  et  archeologie  de  Geneve. 
Ser.  II.  tom.  1.  1882  {auch  besonders  daraus  ab- 
gedruckt Geneve  1882.  8^  XXX.  331  pag.). 

Necrologium  Gengenbacense  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Argentin. 

Erl.'Schr.:  Baumann,  F.  L.,  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  VU.  p.  32. 

Necrologium  di  Genova  »  Necrologium 
Januense. 

Necrologium  8.  Georgii  monasterii  in 
Nigra  Silva  (St,  Georgen)  ord.  s.  Ben.  dioec. 
Constant. 

Erl.-Sohr.:  Baumann,  Fr.L.,  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  p.  29. 

Necrologium  S.  Germani  de  Fratis,  idd. 
Necrologium  Parisiense. 

Necrologium  Gerresheimense,  dioec. 
Colon. 

Ausg.:  in  Th.  J.  Lacomblets  Archiv  für  die 
Gesch.  des  Niederrheins.  VI.  (N.  F.  I.)  Cöln  1868. 
p.  90-102;  cf.  p.  85ff. 

Necrologium  GerundenseexAdonisMar- 

tyrologio  saec.  XI  exarato  desumptum. 

Ausg. :  ^  ap.  Florez ,  Espafta  sagrada.  XLUI.  — 
« ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVIII.  p.90r.  908. 

Necrologium  Gesel(ense  (Qeseke)  dioec. 

Paderborn. 

Ausg.:  ap.  Seibertz,  Quellen  der  Westphäl. 
Geschichte.  III.  p.  298-318. 

Necrologium  Gladbacense,  sec.  X-XY. 

Sehr  reichhaltig. 

Ausg.:  *  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  357-362. 

—  *  excerpirt  ap.  Eckertz  u.  Növer,  Die  Bene- 
dictiner- Abtei  Gladbach.  Köln  1853.  8^  p.  309. 

—  Berichtigungen  ap.  Binterim  u.  Mooren ,  Erz- 
diözese Köln  III.  p.  54.  —  ^  vollständig  unt.  d. 
Tit.:  Necrol.  Gladbac.  Das  Verbrüderungs -  u. 
Todtenbuch  der  Abtei  Gladbach.  Hrsgb.  von Gottfr. 
Eckertz.  Mit  Facsim.  Aachen  1881.  8°.  113  pag. 
(besonderer  Abdruck  aus :  *  Zeitschr.  des  Aachener 
Geschichtsvereins  II.  p.  191-294). 

Necrologium  Gladbacense  alterum,  sec. 

XVI— XVllI. 

Reich  an  Nachrichten  Über  die  Aobte  einer  ganzen 
Reihe  naher ^ind  femer  Klöster. 
Ausg. :  xuerst  ed.  Eckertz  in  Annalen  des  hist. 
Vereins  für  d.  Niedorrhein.  HeftVin.  Köln  1860. 

p.  189-221.      Vgl.  Relatio. 


NECROLOGIÜM  VON  GLATZ  —  NECROLOGIÜM  HAMBURGENSE 


821 


Necrologium  von  Glatz,  Dioec.  Prag. 

Attsg.:  fVagmeote  eines  Glatzer  Todtenbuchs 
(ex  cod.  Gnesnensis  cathedral.  sec.XV)  hrsgb.  von 
W.  K§trzynski  in  Zeitschrift  d.  Vereins  f.  Gesoh. 
u.  Alterth.  Schlesiens.  XXI.  p.  381-388. 

Necrologium  Goerliciense  conventos  frar 
tram  Minorum  seu  Franciscanonun.  1361 
— 1536,  dioec.  Misnens. 

Handsckr. :  Görlitz,  Müichsche  Bibl. mbr.  4^ 
35  fol.  Original.  —  Bibl.  der  Gesellsch.  d.  Wiss. 
(Abschr.  von  Zobel). 

Ausg.:  ed.  Eoehler  in  Scriptores  rer.  Lusa- 
ticar.  I.  Görlitz  1839.  p.  264-296,  resp.  307  u. 
Vorwort  p.  ixi-xxm  u.  Erläuterungen  p.  317- 
350.  —  Nachträge  u.  Verbesserungen  dazu  hrsgb. 
Ton  E.  Wemioke  in  Neues  Lausitzisches  Maga- 
zin. Bd.  L.  Görlitz  1873.  p.  121-128. 

Necrologium  Goeesensis  monasterii  ord. 
s.  Ben.   Sidzburg.  dioec.  1044 — 1751. 

Ausg. :  ap.  Pusch  et  Froelich,  Diplomata  Sacra 
ducatus  Styriae.  I.  p.  133-136. 

Necrologium  Gomersliemense  {Oomers- 
heim  beiAhei  in  Rheinhessen)  dioec.  Mo- 
gunt 

Ausg.:  e  mortuario  monasterii  Amstein  ap. 
Würdtwein,  Monasticon  palatinum  V.  p.  425. 

Necrologium  Gotlandiae  fratnim  Mino- 
rum in  Wisby. 

Inceptam  c.  a.  1340  et  per  secnla  14  et  15  oontinnatam. 
Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  1786. 
p.  557-573. 

Necrologium  von  Gotteethal,  Cisterc- 
Nonnen,  im  Bheingau  bei  Winkel. 

Ausg.:  Bruchstück  ^  ap.  Bodmann,  Rhein- 
gauische Alterthümer  p.  177.  —  '  wiederholt  ap. 
Roth,  Fontes  rerum  Nassoic.  I.  1.  p.  198.  n. 

Necrologium  Gradiceneis  monasterii 
(Hradisch,  Diöc.  Olmütx). 

Handsckr.:  Wien,  k.  Hofbibl.  n«  395  (olim 
theol.  125).  mbr.  sec.  XII.  fol. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Necrologium  Bohemicum 
quod  est  in  margine  Martyrologii  saec.  XII  ap. 
!Dobner,  Monum.  bist.  Boemiae.  III.  1774.  p.  9- 
16;  observatt  praeviae  p.  1-9;  vgl.  Meinert  in 
Wiener  Jahrb.  XLVIII.  Anz.  p.  57. 

Necrologium  von  Grafschaft,  Dioec. 
Cöln. 

Ausg.:  ap.  Seibertz,  Quellen  der  Westfal.  Ge- 
schichte, m.  p.  422-460. 

Necrologe  de  Töglise  paroissiale  de 
Granges  (deutsch:  Gradetz),  Wallis. 

Ausg. :  publ.  par  Jean  Gremaud  in  Memoires 
et  documents  de  la  Soo.  d'hist.  de  la  Suisse  Ro- 
mande.  XVm.  Lausanne  1863.  p.  315-331;  cf. 
pref.  p.  297-307.  . 

Necrologium  Gratianopolitanum  (Ore- 
noble).  Saec.  XIV.  XT. 

Ausg.:  Necrologe  et  cartulaire  des  Domi- 
nicains  de  Grenoble  ap.  Ül.  Chevalier,  Documents 


inedits.  V.  Romans  1870.  8**.  p.  1-15  {auch  be- 
sonders daraus  Romans  1871.  8°  82  pag.). 

Necrologium  van  Groenendael  «  Ne- 
crologium Yiridis  Vallis. 

Necrologium  Gflnthersttialeneis  mon- 
asterii sanctimonialiura  ord.  Cisterc.  dioec. 
Constant.  (Oünthersihal  bei  Freiburg  i. 

Br.)  —1499. 

Ausg. :  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necrol.  I.  p.  296-309. 

Necrologium  Gurcense. 

Ausg.:  '  Necrologium  des  Eathedral- Kapitels 
der  regulirten  Chorherren  von  Gurk.  Mitgetheilt 
von  Beda  Schroll  in  Archiv  für  Österreich.  Ge- 
schichte. LXXV.  Wien  1889.  p.  241-275.  An- 
hang:  Vigiliae  mortuorum  p.  275-279;  vgLYÄn- 
leit.  p.  239  (^auch  einxeln  Wien  1889.  gr.8^  80  A ). 

—  •  in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  II.  p.  448-454. 

Necrologium  S.  Guilielmi  de  Desertis 
{Saint  -  OuiUiem  -  fe  -  Disert) ,  dioec.  Lo- 
devens. 

Handschr.:  Montpellier,  Musee  Fahre,  sec. 
XIV.  4«. 

Necrologium  Gütersteineneie  monasterii. 

Schätzbar. 
Handschr.:  Stuttgart,  k.  Bibl.  hist.  fol.  n® 
421.  Original. 

Necrologium  Habsburgicum  =  Necro- 
logium Campi  Regis. 

Necrologium   Haliiienee  {Kopenhagen). 

1208—1438. 

Ausg. :  ap.  0.  Nielsen ,  Xjobenhavns  diploma- 
tarium.  11.  1873.  gr.  8^  p.  1-21.  —  Obitua- 
rium  ecciesiae  b.  Virginis  Hauniensis.  1299  — 
1421  *  vollständig  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan. 
Vm.  1834.  p.  538-549.  —  » einige  Excerpte  ibid. 
VI.  1786.  p.  372-374. 

Necrologium  Haiberetadeneie  ecciesiae 
cathedralis. 

Ausg. :  ed.  E.  F.  Mooyer  in  Neue  Mittheilun- 
gen des  thüring.  -  sächs.  Vereins  für  Geschichte. 
VIII.  3.  1858.  p.  58.  —  Necrologium  S.  Boni- 
facii  (saec.  XIII.  XIV)  ed.  G.  Schmidt  in  Zeit- 
schrift des  Harzvereins  f.  Gesch.  VI.  1873.  Heft 
3  u.  4.  —  Necrologium  S.  Johannis,  Fragment 
ed.  0.  V.  Heinemann  ibid.  II.  2.  1869.  p.  1-14. 

Necrologium  Halense  =  Necrologium 
S.  Mauritii. 

Necrologium  Hamarense. 

Ausg.:  fragment.  ap.  Storm,  Monum.  historica 
Norvegiae.  1880.  p.  197;  cf.  indJedn.  p.  Lxn. 

Necrologium  Hamburgense  sive  Liber 

memoriarum  et  donatorum  ecciesiae  Ham- 

burgensis.     Vorfasst  in  den  Jahren  1857— 1360. 

Handschr.:  Hamburg,  Bibl.  d.  Hauptkirche. 

—  Kopenhagen,  Un.-Bibl.  Arn.-Magn.  n®  835. 
4°.  Abschrift  d.  torliergeh.  a.  d.  J.  1707;  —  kgl. 
Bibl.  Alte  Samml.  4^  n°  2309.  Copie  0.  Sperlings. 


822 


NECROLOGIUM  HAMELENSIS  —  NECROLOOroM  S.  mPPOLYTI 


Ausg.:  * ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783. 
p.  387-420.  —  '««/.  d.  Tit.:  Necrol.  Hambur- 
gensis  capitoli  ed.  Karl  Koopmann  in  Zeit- 
schrift des  Vereines  für  hamourg.  Geschischte 
VI.  Hamburg  1875.  p.  28-163;  Nachträge  p.  163. 
164;  Inhaltsverzeichn.  p.  165-183;  vgl.  Einleit. 
p.  21-27  {atich  besonders  erschienen  Hamburg 
1868.  8"). 

Necrologium  Hamelensis  (Hameln  a.  d. 
Weser)  capituli  s.  Bonifacii  dioec.  Min- 
dens. 

Aus  mohreren  Mptn.  sec.  XH.  XTTf  etc.  znsammen- 

gestellt. 

Ausg, :  hrsgb.  von  Otto  Meinardus  in  Quellen 

u.  Darstellungen  zur  Gesch.  Niedersachsens.  IL 

TJrkundenbuch  des  Stiftes  u.  der  Stadt  Hameln. 

Hannover  1887.  8^  p.  610-625. 

Necrologium  Hasteriensis  monasterii 
ord.  s.  Ben.  {Hastidres)  dioec.  Leodiens. 
Saec.  XL  XII. 

Ausg.:  irrtkümlich  [vid.  10.  Nov.  Dedicatio 
novae  ecclesiae  in  Ha(r)steria]  a/«Ealendarium 
Ratisponensis  dioec.  ex  cod.  Monacensi  lai  13067 
(olim  bibl.  civit.  Ratisp.)  ap.  Ant  Lechler,  Mittel- 
alterliche Kirchenfeate  in  Bayern.  Freiburg  i.  B. 
1891.  p.  209-221;  Erläut.  p.  221-228. 

Necrologium  Haugense. 

Enth&lt  die  von  1698  —  1814  verstorbenen  Stiftsherren. 
Ausg. :  als  Mortuarium  H.  hrsgb.  von  Phil.  Emil 
Ullrich  in  Archiv  des  histor.  Veieines  von  Unter- 
franken.  XXX.  Würzburg  1887.  8».  p.  89-101; 
ef.  p.  87. 

Necrologium  Heidenfeldense. 

Ausg.:  ap.  Wegele,  Zur  Litteratur  u.  Kritik 
der  fränkischen  Nekrologien.  1864.  8°.  p.  1-39. 

Necrologium  von  Heiligenlcreuz  =  Ne- 
crologium Sanctae  Crucis. 

Necrologium     Heilsbronnense    (prope 

Nürnberg). 

Handsekr.:  Erlangen,  Un.-Bibl.,  sec.  XIII. 
mbr.  fol.,  nur  2  fol.f  die  Monate  Mai — August 
umfassend.  —  München,  k.  Reich sarchiv,  sec. 
XV  fin.  mbr.  fol.  —  Nürnberg,  k.  Archivcon- 
servatorium ,  a*  1483.  mbr.  fol. 

Ausg.:  ed.  M.  Scheins  ap.  R.  G.  Stillfried,  Klo- 
ster Heilsbronn.  Berlin  1877.  Lex.-8°.  p.  333- 
382  (Einleit.  p.  328  -  332),  wo  das  Nürnberger  Mpt. 
genau  abgedruckt,  das  Erlanger  Fragment  {vor- 
her schon  von  Kerler  in  33.  Jahresbericht  des 
histor.  Vereins  von  Mittelfranken.  Ansbach  1805. 
p.  124-129  veröffentlicht)  in  den  Anmerkungen 
vollständig  enthalten  ist  u.  aus  dem  Münchencr 
Cod.  nur  die  Zusätxe  verzeichnet  sind.  —  Ne- 
crologium alterum  ap.  Jung,  Miscellanea  ü. 
p.  32-46. 

Necrologium  von  Heinrichau  =  Necro- 
logium Henrichoviense. 

Necrologium  Heinsbergensis  monasterii. 

Ausg.:  *  fragmenta  edid.  Quix  ap.  Meyer  et 
Erhard,  Zeitschrift  f.  vaterländ.  Gesch.  u.  Alter- 
thumskunde.  V.    Münster  1842.  p.  134-200.  — 


'  ed.  Kessel  in  Zeitscbrift  des  Aachener  Gesch.- 
Vereins.  V.  p.  248-286. 

Necrologium  Hemelsdalensis  monasterii 
{prope  Ypras). 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Obituarium  in  Chronique 
et  cartulaire  de  Tabbaye  de  Hemelsdaele  publies 
par  C.  C.  et  F.  V.  Brages  1858.  4^  p.  32-44. 

Necrologium    Henrichoviense  (dster- 

xienserstift  Heinrichau  in  pr.  Schlesien). 

Handsekr.:  Breslau,  Un.-Bibl.  mbr.  fol.  IV. 
F.  217.  saec.  XIII. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Wattenbach  in  Zeitschrift 
des  Vereins  für  Gesch.  u.  Alterthum  Schlesiens. 
IV.  Breslau  1862.  p.  278-304. 

Necrologium  Herieiense  (Neuenheerse) 
dioec.  Paderborn. 

Ausg. :  ^  mit  Vorbemerk,  u.  Erläuter.  ed.  Jul. 
Evelt  in  Zeitscbrift  für  vaterlfind.  (westfäJ.)  Ge- 
schichte. XXXVI.  Abth.  2.  p.  29-61.  —  »  vor- 
her nur  Ausxug  ap.  R.  Wilmans,  Die  Kaiser- 
urkunden der  Prov.  "Westfalen.  I.  Münster  1867. 
p.  504.  505. 

Necrologium   Hermetisvillanum   {Her- 

metschwil)  sanctimonialium  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Constant  Saec.  Xll — XY. 

Wichtig  f%lr  habsburgische  Oeaealogie  u.  die  Acta  Ma- 
rensia.   Die  erste  Hand  hat  1119— c.  1145  geschrieben. 

Ausg. :  ^  hrsgb.  von  Mart.  Kiem  in  Quellen  z. 
Schweizer  Geschichte.  III.  Das  Kloster  Muri  im 
Kanton  Aargau.  Basel  1883.  8°.  p.  134-166;  ef. 

S.  181  - 183.  —  *  hrsgb.  von  F.  L.  Baumann  in 
[on.  Genn.  bist.  Necrol.  I.  p.  423-436.  —  Li  her 
anniversariorum  ibid.  p.  436-439. 

Necrologium  Hermsdorfense. 

Ausg.:  fragmentum  in  Pertz*  Arch.lY.  p.318. 

Necrologium  Hildeshemense  monasterii 
s.  Michaelis  ord.  s.  Ben. 

Ausg. :  excerpta  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv. 
n.  p,  103-110. 

JErl.-Sckr.:  Das  Necrologium  dos  Hildesheimischen 
St.  Michaelisklosters  Benedictiaer- Ordens  in  Ans- 
.  Zügen ,  commentirt  v.  Mooyer  in  Archiv  des  histor. 
Vereins  für  Niedersachsen.  Hannover  1842.  p.  361- 
469;  1848.  p.  1-88.  Vgl.  Mooyer  in  Nene  ^tthei- 
lungen  VIII.  8.  p  68. 

Necrologium  Hildeehemensis  ecclesiae 
(cathedralis). 

Ausg. :  Auszüge  *  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv. 
I.  p.  763-767.  —  *  treffliche  Erläuterungen  dazu 
ap.  E.  F.  Mooyer,  Auszüge  aus  d.  Todtenbucbo 
dos  hildesheimischen  Hochstifts.  Hannover  1840. 
8®.  {Besonderer  Abdruck  aus  A.  Broennenberg, 
Vaterländ.  Archiv  des  histor.  Vereins  f.  llioder- 
sachsen.  Jahrg.  1840.  p.  49-116.)  —  "Mooyer, 
Excerpta  ex  necrologio  Hildesiensi  in  Neue  Mit- 
theilungen aus  d.  Gebiete  hist.-antiq.Foi3chungen. 
VIU.  H.  3.  4.  1850.  p.  68. 

Erl.'Sckr.:  Mooyer.  Bambergische  Geistliche  in  dem 
Necrologium  des  hildesheimischen  Domstifts  in  8.  Be- 
richt über  d.  Bestehen  und  Wirken  des  hist.  Vereins 
m  Bamberg.  1845.  p.  XLix  -  LVi. 

Necrologium  S.  Hippolyti  »  Necrolo- 
gium S.  Yppoliti. 


NECROLOOroM  flITZKIRCHENSE  —  NECROLOGIUM  KAMENZENSE 


823 


Necrologium  HHzkirchense  {Hitxkirch, 

Deutsch'OrdenS'Cammendej  Canton  Lu-- 
zem). 

Ausg. :  ^  ed.  Back  in  Geschieh tsfreuDd  der  5 
Orte.  XL  p.  92-104.  —  ^  als  Li  her  anniversa- 
riomm  (c.  1350)  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  L  p.  440-445. 

Necrologium  Hofensis  monasterioli  {Hö- 
fen, heute  ein  Theil  der  Stadt  Friedrichs- 
Hafen)  sanctimoniallum  ord.  s.  Ben.  dioec. 

Constant  Saec.  Xu. 

Äusg,:  ^  sammariiim  ap.  Hess,  Monumenta 
Guelfica.  1784.  p.  159-164.  —  »  ed.  Fr. L, Baumann 
in  Mon.  Germ,  hist  Necrol.  L  1888.  p.  173-176. 

Necrologium  Hohenfbrtenee. 

Ausg.:  sub  tiU:  Fragmente  aus  dem  Nekro- 
log des  Zisterzienser -Stiftes  Hohenfurt.  Mit  An- 
merkungen von  Xav.  Max  Millaaer.  Prag  1819 
in  M.  Millaners  Vaterländisch -historische  Auf- 
satze. Bd.  I.  Prag  1832.  (Hai  einen  hesondem 
Titel  in  diesem  Werke.)  70  pag. 

Necrologium  Hohenwartense  (Hohen- 
wart)  sanctimonialium  ord.  s.  Ben.  dioec. 
Augustens. 

Ausg. :  partes  ex  cod.  Monac.  lat.  n''7390  ed.  Fr. 
L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I.  p.  33-35. 

Necrologium  Honauenee  (Honau)  dioec. 
Argentorat 

Ausg.:  ap.  Mono,  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  des 
Oberrheins.  IV.  p.  251. 

Necrologium  van  Houthem  »  Necrolo- 
gium 8.  Mariae  de  Oerlaco  monialium. 

Necrologium  von  Hradisch  =  Necrolo- 
gium Oradicensis  monasterii. 

Necrologium  Hugonie  Flaviniac.,  vid. 
Necrologium  Flaviniac.  monasterii. 

Necrologium  Huysburgenee  (Huisburg) 

ord.  s.  Ben.  dioec.  Halberstad. 

Ausg. :  ed.  Ed.  Jacobs  unt.d.  Tit. :  Das  Todten- 
buch  des  Klosters  Huisburg  in  Zeitschrift  des 
Harzvereins  f.  Gesch.  V.  1872. 

Necrologium  von  St.  Jacob  auf  dem 

Donnersberge ,  vom  Orden  S.  Paul  des  Ein- 
siedlers. 

Ausg. :  ap.  Adf.  KöUner,  Gesch.  der  Herrschaft 
Kirchheim -Boland  u.  Stauf.  Wiesbaden  1854.  p. 
336-340. 

Necrologium  Januense. 

Ausg.:  Libro  degli  anniversarii  a.  1253 — 
1591  del  convento  di  s.  Francesco  di  Castelletto 
seu  Conventus  fratrum  Minoruui  in  Genova  pubbl. 
da  Yinc.  Promis  in  Atti  dellaSocietäLigure  distoria 
patria.  X.  Genova  1874.  Lex. -8°.  p.  391-420. 

Necrologium  von  Jegisdorf. 

Ausg.:  als  Jahrzeitbücher  von  J.  hrsgb.  von 
M.  V.  Stürler  in  Archiv  des  histor.  Vereins  des 
Kantons  Bern.  VII, 


Necrologium  liseneburgense  (Ilsenburg) 
monasterii  ss.  Petri  et  Pauli  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Halberstad. 

Ausg. :  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bninsv.in.  p.  684. 

Necrologium  Insulae  s.  Suiberti  »  Ne- 
crologium Werdense. 

Necrologium  Interiacenee. 

Ausg. :  als  Jahrzeitrodel  der  Augustiner  und 
Augustinerinnen  in  Interlachen  hrsgb.  von  M.  v. 
Stürler  in  Archiv  des  histor.  Vereins  des  Kan- 
tons Bern.  VII. 

Necrologium  S.  Joliannie  Gandavensis 
-«  N6crologe  de  Gand. 

Necrologium  von  Irrsee  -» Necrologium 
Ursinense. 

Necrologium  Islando-Norvegicum  vetus, 
saec.  XI — XIV  complectens. 

Ausg. :  ^  in  Finni  Johannaei  Histor.  eccles.  Is- 
landica  I.  1772.  p.  595-598;  ef  IV.  p.  143-145. 
—  •  ap.  Langebek ,  Scr.  rer.  Dan.  II.  1773.  p.  504 
-519;  cf  p.  502.  —  »  als  Artidaskra,  or  Obi- 
tuarium  in  Sturlunga  saga,  ed.  by  G.  Vigfusson. 
IL  Oxford  1878.  8°.  p.  392-396.  —  Ein  an- 
deres unt.  d.  Tit. :  F  a  s  t  i  necrologici  Islandici 
— 1463  islandice  et  lai.  *  ap.  Langebek  L  c.  VIII. 
1834.  p.  552-568  cum  notis.  —  'Auszug  from  a 
vellum  of  about  1330  in  Sturlunga  saga  1.  c.  II. 
p.  472.  473. 

Necrologium  Isnensis  (Isny)  monasterii 
ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant 

Ausg.:  nur  Notizen  vom  12.-15.  Jahrh.  aus 
dem  1799  von  dem  Mönche  Georg  Neher  ge- 
machten Auszuge  ed.  F.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  177-179.  Vgl.  Neues  Ar- 
chiv der  Ges.  f.  alt.  d.  Gesch.  VII.  p.  35. 

N6crologe  de  Tabbaye  de  Saint- Julien - 

du-Pre,  ord.  s.  Ben. 

Ausg. :  publ.  par  M.  de  Lestang  in  Bulletin  de 
la  Soc de  la  Sarthe.  VIII.  1862.  p.  463-476. 

Necrologe  de  Jumiögee  =  Necrologium 

Gemmeticens. 

Necrologium  von  Kaieerswerth  »  Ne- 
crologium Werdense. 

Necrologium  Kaieheimenee  sive  Caesa- 
riense  (Kaisheim  bei  Donauwörth)  ord. 
Cisterc.  dioec.  Augustens. 

Ausg.:  et  Li  her  anniversariorum  eiusdem 
coenobii,  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist. 
Necrol.  L  p.  88-94. 

Necrologium  Kamenzenee  (Oisterx.- Stift 

Camenz  in  Schlesien). 

Handsehr. :  Breslau,  kgl.  Univ. - Bibl.  IV. 
F.  216. 

Ausg. :  hrsgb.  von  "Wattenbach  in  Zeitschrift 
des  Vereins  für  Gesch.  u.  Alterthum  Schlesiens. 
IV.  Breslau  1862.  p.  307-337.  Vgl.  Wattenbach, 
Monumenta  Lubensia  p.  60. 


824 


NECROLOGIXJM  VON  KAÜFUNGEN  —  NECROLOGIÜM  LEMOVICENSIS 


Necroiogium  von  Kaufüngen  =»  Necro- 
logium  Coufungense. 

Necroiogium  Kemnizense  S.  Mariae  -» 
Necroiogium  Chemnicense. 

Necroiogium  von  Kempten  =  Necroio- 
gium Campodunens. 

Necroiogium  von  Kentrop  bei  Hamm 
an  d.  Lippe.  See.  XIV. 

Ausg.:  in  Lacomblets  Archiv  für  die  Gesch. 
des  Niederrheins.  VI.  (N.  Folge.  I.)  Cöln  1868.  p. 
102-110. 

Necroiogium  von  Klein -Mariazeil.  Saec. 
XIV— XVI  exe. 

Äusg,:  unt.d.Tit:  Das  Todtenbuch  des 
Benedictinerstiftes  El. -Mariazeil  in  Oesterreich 
unt.  d.  Eons  hrsgb.  von  Vincenz  Staufer  in  Stu- 
dien u.  Mittheilungen  aus  d.  Benedictiner- Orden. 
Jahrg.  1. 1880.  Heft  2.  p.  106-120;  H.  3.  p.  49-66; 
H.  4.  p.  94-109;  Jahrg.  II.  1881.  Bd.  I.  p.  28-45. 

Necroiogium  von  Kloetemeuburg  »  Ne- 
croiogium Claustroneoburgense. 

Necroiogium  von  Knutwil. 

Äusg,:  als  Jahrzeitbuch  der  Kirche  in  Kn. 
hrsgb.  von  Jos.  Schneller  in  Geschichtsfreund . . . 
der  5  Orte.  XXIV. 

Necroiogium  von  Königefeiden  =  Ne- 
croiogium Campi  Regis. 

Necroiogium  des  Kreuzstiftee  zu  Bres- 
lau, vid.  Necroiogium  Vratislaviense. 

Necroiogium  von  Krumau  »  Necroio- 
gium Chrumpnoviens. 

Necroiogium  Laceneis  (Laach)  mon- 
asterii  B.  Mariae  Tirg.  sive  monasterii  B. 
M.  V.  in  Lacu. 

Ätisg. :  ^  ed.  Dronke  in  Mones  Anzeiger  für 
Kunde  des  deutschen  Mittelalters.  Jahrg.  1839. 
p.  610.  —  *  ap.  Jui.  "Wegeler,  Gesch.  des  Klosters 
Laach.  Bonn  1854. 8°.  Urkundenbuchp.  117-127. 
—  Necroiogium  vetustius  unt.  d.  Tit.:  Ka- 
lendarium  defunctomm  monast  B.  M.  V.  in  Lacu 
hrsg.  von  Jul.  Wegeier  in  Annalen  des  histor. 
Vereins  f.  d,  Niederrhein.  XXVI.  Köln  1874.  p. 
268-306. 

Necrologe  de  La  Charite  eur  Loire. 

Ausg. :  publ.par  M.  de  L'Espinasse.  Paris  1887. 

Necrologe  de  La  Croix- Saint -Leufroy 

=»  Necroiogium  Crucis  s.  Leufredi. 

Necrologe  de  La  Perine  »  Necroiogium 
Perrinense. 

Necroiogium  S.  Lambert!  in  Stiria  (St 
Lamhrecht)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Salzburg. 

Ausg. :  ^  ed.  M.  Pangerl  in  Fontes  rerum  Au- 
striac.  Abtheil.  II.  Bd.  XXIX.  1869.  —  *ed.  Herz- 
berg-Fränkel  in  Mon.  Genn.  bist.  Necrol.  11.  p. 
309-340. 


Erl.-Sekr.:  Pangerl,  H.,  Ueber  die  beiden  ältasU^Q 
Todtenbücher  des  Benedictanerstiftes  St.  Lombrecht 
in  Beiträgre  zur  Eonde  8teiermftrkisoh.er  Qeecfaichts- 
qaellen.  m.  Graz  1866.  ^.  p.  8-17. 

Necrologe  de  La  Lance. 

Ausg.:  ^  als  Necrologe  de  la  chartreuse  de 
La  Lance  publ.  par  J.  Gremaud  in  Memoires  et 
docum.  publ  j)ar  la  Soc.  d'hist.  de  la  Suisse  Ro- 
mande.  XXXIV.  —  » Extrait  par  Alph.  Petit- 
pierre in  Musee  Neuchütelois.  Becueil  d'histoire. 
Annee  XVI.    Neuchätel  1879. 

Necroiogium  Landense  »  Necroiogium 
Londensis  monasterii. 

Necroiogium  Landsliutensis  conventus 

fratrum  ord.  Minorum. 

Av>sg. :  ed.  Primbs  in  Verhandlungen  d.  histor. 
Vereins  für  Niederbayern.  XIII.  Heft  4. 

Necroiogium  %XzxA\(8aint-Lö)  -1408, 
dioec.  ßotomag. 

Ausg. :  unt,  d,  Tit. :  Obituaire  de  THotel - 
Dieu  de  Saint -L6  extrait  ap.  Bouquet,  Recueil 
XXUL  p.  547-549. 

Necroiogium  Laudunensis  (Lcum)  abba- 
tiae  s.  Vincentii  ord.  s.  Ben.  Saec.  XTTT. 

Ausg.:  excerpta  ap.  Roh.  Wyard,  Histoire  de 
Tabbaye  de  Saint -Vincent  de  Laon.  Laon  1858. 8^ 

Necroiogium  Laureehamense  (Lorsch) 
dioec.  Magunt 

£b  sind  noch  4  erhalten: 

Ausg. :  •  m  ai u s  (ex  cod.  orig.  Wirceburg.,  theol. 

n°  132.  fol.)  *  ap.  Schannat,  Vindemiae  litterar. 

I.  1723.  p.  23-40,  unireu,  es  fehlen  Hunderte  von 

Namen.  —  *noch  mehr  xusammengeschnitten  ap. 

Böhmer,  Fontes  III.  p.  144-152.  —  *»  minus  (ex 

cod.  Rom.  Vatic.  Palat.  n°  485.  sec.  X)  in  Adonis 

Martyrolog.  Romae  1745.  p.  689;  vgl.  Dümmler 

in  Zeitschrift  f.  deutsch.  Alterth.  XVIII.  p.  308. 

—  *^  minus  et  recentius  (ex  cod.  Vatic.  Palat. 

n^  499.  sec.  XII.  foJ.)  ibid.  p.  704.  —  *  kalenda- 

rium  deperditum;  cf.  Mabillon,  De  re  diplomat. 

supplem.  c.  9. 

Eirl.-Sehr.:  Falk,  V.  A.Frz.,  Gesch.  d.  ehemal.  Klosters 
Lorsch.  Main2l866.  p.  171-173. 

Necroiogium  Lausannense.   1510. 

Ausg.:  unt,  d.  Tit.:  Necrologe  de  Teglisc 
cathedrale  de  Lausanne,  publ.  par  Jean  Oremaud 
in  Memoires  et  documents  publies  par  la  So- 
ciete  d'hist.  de  la  Suisse  Romande.  XVIII.  Lau- 
sanne 1863.  8°.  p.  95-223;  anniversaria  mobilia 
p.  224-231;  repert  des  noms  p.  233-246;  cf. 
pref.  p.  91-94. 

Necroiogium  von  Lecce  »  Necroiogium 
Litiense. 

Necroiogium  Lemovicensis  (Limoges) 
ecclesiae  cathedralis  et  monasterii  s.  An- 

dreae  Claromontensis  ord.  Praemonstr. 

Handschr,:  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  XII.  n** 
5243;  --  sec.  Xin.  n«»  5245. 

Ausg.:  excerpta  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p. 
759-763.  —  Necroiogium  I  ecclesiae  s.  Mar- 
tialis  LemoY.  in  Documents  histor.  concernant 


NECROLOGIÜM  LEOPOUENSIS  —  NECROLOGIUM  LUBICENSI8 


825 


principalement  la  Marche  et  le  limousin,  publ. 
par  A.  Leroux,  E.  Molinier  et  Ant  Thomas.  I. 
Paris  (et  limoges)  1883. 8^  p.  1-63.— -  Necrolo- 
gium  n,  in,  IV,  extraits  publ.  par  ]fcmüe  Mo- 
unier  ibid,  1.  p.  63-80.  —  Aliud  Obituarium 
eiüsdem  monasterii  ed.  Duples- Agier  in  Chro- 
niques  de  Saint -Martial  de  Limoges  p.  261-267. 
—  Obitus  anni  1222  ibid,  p.  272.  —  Obituarii 
fragmentum  ibid.  p.  284-287. 

Necrologium  Leopoliensis  monasterii  s. 

Dominici.      Mit  Emtragongen  bis  1611. 

Atisg. :  ed  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Pol.  bist. 
T.  1888.  p.  540-561;  ef.  p.  537  ff. 

Necrologium  von  Leslau  »  Necrolo- 
gium Wladislaviense. 

Necrologe  de  Lessay  =  Necrologium 
S.  Trinitatis  de  Exaquio. 

Necrologium  von  Leubus  »  Necrolo- 
gium Lubense. 

Necrologium  von  Lichtenthai  =  Necro- 
logium Lucidae  Vallis. 

Necrologium  von  Lilienfeld  »  Necro- 
logium Campi  liKomm. 

Necrologium  Limburgense  {Limburg  a. 

d,  Lahn)  conventus  Franci^canorum. 
Ausg.:  ap.  Wenck,  Urkundenbucb  I.  p.  83. 

Necrologe  de  Limoges  »»  Necrologium 
Lemovicens. 

Necrologium  Lincolniense.  Saec.  XU. 

Ausg. :  in  Giraldi  Cambrensis  opera  ed.  James 
F.  Dimock.  VIT.  London  1877.  gr.  8°.  p.  153-164 
als  Obituarium  Lincoln,  ecclesiae  cathedndis. 

Necrologium  Lindaugiensis  monasterii 
(in  insula  lacus  Bodamici)  sanctimonia- 
lium  dioec.  Constant 

Das  Necrologiam  ist  nntoii^egfuigen ,  dagegen  ein  Liber 
annioersar.  in  deutscher  Sprache  ans  der  Mitte  des  18.  Jahrh. 
erhalten ;  fortgeführt  bis  zum  Ende  des  15. 

Ausg.:  *  Liber  anniversariorum  ed.  Fr.  L. 
Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  180- 
197.  —  'Auszug  tmt.  d.  Tit.:  Todtenbucb  des 
Frauenstiftes  Lindau  hrsgb.  von  Primbs  in  Zeit- 
schrift des  histor.  Vereins  für  Schwaben  u.  Neu- 
burg. IV.  1878.  p.  97-159.      ' 

Necrologium  Lindensis  monasterii  » 
Necrologium  Londensis  monasterii. 

Necrologium  Lirensis  {Lyrey  monasterii 
b.  Mariae. 

Handsehr.:  Evreux,  Stadtb.n^n.sec.XIIexe. 

Ausg. ;  0  b  i  t  u  a  r  i  a  ap.  Bouquet,  Becueil  XXIII. 
p.  470-475. 

Necrologium  Litiense  (Lecce).  1194— 
1311. 

Ausg. :  ex  cod.  Neapel.  Brancacc.  Mss.  4.  E.  2. 
See.  XVI.  fol.  38  ed.  Ed.  "Winkel mann  in  For- 
schungen z.  deutschen  Geschichte.  XVIII.  1878. 
p.  476.  477. 


N6crologe  de  Saint -Ld  »  Necrologium 
S.  Laudi. 

Necrologium  ecclesiae  colleg.  in  Lochia 
(Loches).  Saec.  XV. 

Ausg. :  Auszüge  publ.  parBoulay  de  laMeurthe 
in  Bulletin  de  la  Soc.  arcneologique  de  Touraine. 
III.  1874.  p.  81-88. 

Necrologium  Loci  Dei  monasterii  in  Sora 

a^  1518  scribi  coeptum. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p. 
577-587;  cf.  p.  575-577. 

Necrologium   Löwenthalense  (castrum 

Löwenthal  prope  lacum  Brigantinum) 
sanctimonialium  ord.  s.  Dom.  dioec.  Con- 
stant. 

Au^g. :  *  ed.  Sambeth  in  Schriften  des  Vereins 
f.  d.  Gesch.  des  Bodensees.  Heft  XV.  1886,  Aus- 
zug. —  •  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necroi.  L  p.  197-201. 

Necrologium  Londensis  (Landensis,  Lin- 
densis —  L^d,  L^d,  latein.  Linda,  Lond 
a.  d.  Warthe,  westl.  von  Konin,  Oouvem. 
Warschau)  monasterii  ord.  Cisterc. 

Mit  Eintragungen  bis  1763. 
Ausg. :  ^  Bruchstück  ex  ms.  Vindob.  bibl.  caes. 
3398(suppl.  1943).  chart.  8®  ed.H.  Zeissberg  in  Ar- 
chiv für  österr.  Geschichte.  L.  Wien  1877.  p.  25- 
28;  ef.  p.  22  fF.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Liber  mortuo- 
rum  monast.  Landensis  ed.  "Wojc.  K^trzynski  in 
Mon.  Polen,  bist,  V.  1888.  p.  471-500;  cf.  p.  468  ff. 
—  Die  dann  vorkommenden  rheinischen  Namen 
zusammengestellt  in  Mittheilungen  aus  d.  Stadt- 
archiv zu  Köln.  Xn.  p.  90-94. 

Necrologium  Londoniensis  ecclesiae  s. 
PauU. 

Ausg. :  in  Documents  illustrating  the  history 
of  St.  Paul's  Cathedral.  Edited  by  W.  Span-ow 
Simpson.  London  (Camden  Society.  New  Ser.  n® 
26)  1880.  kl.  4'».  p.  61  ff. 

Necrologium  Longae  Villae  (Sainte-Foy 

de  Longueville)  prioratus  dioec.  Rotomag. 

Oesclirieben  um  1885. 
Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  cod.  lat.  5198 
(Colb.  3365). 

Ausg. :  ap.  Bouquet,  Becueil  XXIII.  p.  432-438. 

Necrologium  von  Lorsch  =  Necrologium 
Laureshamense. 

Necrologium  Lubense  (Leubus  in  Schle- 
sien). 

Handsehr.:  Breslau,  Univ. -Bibl.,  von  1615, 
erneuert  1799. 

Ausg.:  ed.  Wattenbach  in  Monumenta  Lu- 
bensia.  VratLslav.  1861.  4^  p.  36-59. 

Necrologium  Lubicensis  ecclesiae  b.  Ma- 
riae. Aus  dem  15.  Jahrb. 

Ausg. :  ^  Der  Memorienkalender  (Necrologium) 
der  Marien -Kirche  in  Lübeck.  Festschrift  namens 
des  Vereins  für  Lübeckische  Gesch.  u.  Alterth. 


826 


NECROLOGIUM  LüBINENßlS  —  NECROLOGIUM  MAGDENAUGIENSIS 


hrtgb.  von  C.  Wehrmann.  Lübeck  1889.  8®.  112 
pag.  ^  2  (*  atich  abgedruckt  in  Zeitschrift  des 
Vereins  f.  Lüb.  Gesch.  VI.  1890.  p.  49-161). 

Necrologium  Lubinensis  {Luhin)  mon- 
asterii  ord.  s.  Ben. 

Ausg.:  als  Liber  mortuorum  ed.  Wojc.  Ke- 
trzynski  in  Mon.  Polon.  bist  V.  1888.  p.  606-652; 
cf.  p.  585-605.  —  Liber  fraternitatis  Lub.  "ed. 
Fryd.  Papee  ihid,  V.  p.  571-584;  cf.  p.  562-570. 
—  ^vorher  ap.  Zeissberg,  Kleinere  Geschichts- 
quellon  Polens.  1877.  Vgl.  Annales  Lubinenses 
i^nomina). 

Necrologium  Luüen$e  (Lucca), 

Ausg.:  "ap.  Baiuze,  Miscellan.  ed.  Mansi  I. 
p.  431.  432.  —  *  Bruchstück  in  Neues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  m.  p.  137.  138. 

Necrologium  Lucernense  {Luxem). 

Ausg.:  Ord.  s.  Benedicti  in  Geschichts- 
freund ...  der  fünf  Orte  IV.  p.  219-245.  — 
Canonicorum  regulär,  ibid.  IV.  p.  245-258. 
Vgl.  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VIII. 
p.  430.  —  Fratrum  Minorum,  c.  1517  hrsgb. 
von  J.  Schneller  in  Geschichtsfreund.  Xm. 

Necrologium  Lucidae-Vallis  abbatiae 
{Lichtenthai  bei  Baden- Baden). 

Ausg.:  ap.  Schannat,  V indem,  litterariae  I. 
p.  164-172.  Nicht  zu  gebrauchen,  lieber  andere 
ef.  Mone,  Quellensammlung  I.  p.  190. 

Vgl.  Chronicon  monast.  Luddae  vaU. 

Necrologium  Lugdunense  (Lyon)  eccle- 
siae  s.  Johannis. 

Sehr  anafQhrliche  Erwfthnnngen  der  EizbischOfe. 

Handschr.:  Lyon,  Bibl.  n0  868.  3. 

Ausg. :  Todestage  der  ErxbischÖfe  daraus  in 
Pertz'  Archiv  VII.  p.  213.  214.  —  Obituariam 
Lugd.  ecclesiae.  Necrologe  des  porsonnages  illu- 
stres et  des  bieofaiteurs  de  l'eglise  metropoli- 
taine  de  Lyon  du  9.  au  15.  siecle  (816 — 1444). 
Publ.  pour  la  prem.  fois  avec  notes  et  docum. 
ined.  par  Mar.  Ol.  Guigue.  Lyon  1867.  kl.  4^  IV. 
327  pag.  Vgl.  darüber  den  Compte-rendu  par 
R.  Vachez.  Lyon  1868.  8°.  —  Obituariam  eccle- 
siae s.  Pauli  Lugd.  ou  Necrologe  des  bienfaiteurs 
de  Teglise  Saint- Paul  de  Lyon  du  XI.  au  XIII. 
siecle,  publie  p.  la  prem.  fois  d'apres  le  ms.  orig. 
...  par  Mar.  Gl.  Guigue.  [Trevoux]  Paris  1873. 
gr.  8^  VII.  119  pag.  25  fr.  —  Obituaire  de  l'ab- 
baye  de  Saint -Pierre  de  Lyon,  du  9.  au  15.  siecle 
^publie  par  (Marie -Claude)  Guigue  d'apres  le  ms. 
orig.  in  Kevue  du  Lyonnais.  1880.  Dcc.  —  '  be- 
sonders daraus  abgedruckt  Lyon  1880.  8.  XLII. 
129  pag.  10  fr.  —  Obituaire  des  Celestins  de 
Lyon  compose  par  Gl.  Berchier  vers  1537.  Publ. 
par  M.  C.  Guigue  ap.  Cl.  Berchier,  Fundacion  et 
chronique  du  monastere  des  Celestins.  Lyon  1883. 
12mo.  p.  45-87. 

Necrologium  Lundense. 

Ausg. :  A  nach  d.  Original  ^ap.  Langebck,  Scr. 
rer.  Dan.  I.  p.  424-426  unt.  d.  Tit.:  Nomina  re- 
gum  Daniao  ab  a.  827-1171,  und  ^  als  Nccrol. 
Lund.  ibid.  IIL  p.  424-473;  —  ^andere  reich- 
haltigere ^unt.  d.  Tit.:  Liber  daticus  vetustior 
(1086-1391)  et  recentior  (saec.  XII  ~  XIV)  ibid. 


p.  475-579  u.  «IV.  p.  27-68.  —  Ount.  d.  Tit.: 
Libri  memoriales  capituli  Lundensis.  Lunde 
Domkapitels  Gavebeger  (,  Libri  datici  Lundenses*) 
paa  ny  udgivene  ved  C.  Weeke  af  Selskabet  for 
udgivelse  af  Kilder  til  Dansk  Historie.  Kjeben- 
havn  1884—1889. 8^  XX.  378 pag.  Diese  beiden 
Gabebücher  sind  Nekrologien  des  Erxbisehofs- 
sitxes  Lund.  Langebeks  Ausg.  vorn/uxiehen.  Auch 
das  von  Langebek  fveggelassene  Martyrologium 
{ein  Auszug  aus  Adonis  Martyrol.)  ist  berück- 
sichtigt. Das  ältere  Oabebuch  ist  unter  Erxbi- 
schof  Eskil  1139—1146  angelegt  und  bis  1410 
fortgeführt;  da^  jüngere,  wesentlich  Ausx-ug  aus 
dem  altem y  wurde  1267  angelegt,  1314 — 1344 

nicht  benutzt  u.  dann  bis  1350  fortgesetzt. 
Vgl.  Liber  memorialis  ecclesiae  Land. 

Necrologium  Luneburgense  {Lüneburg) 

monasterii  s.  Michaelis. 

Ausg.:  ^  ap.  J.  L.  L.  Gebhardi,  Histor.-genea- 
log.  Abhandlungen.  III.  Braunschweig  17(56.  8^ 
p.  1-39.  —  •  excerpta  ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  V.  1783.  p.  383.  384.  —  Necrol.  S.  Mi- 
chaelis aliud  ex  cod.  Hannoverano  (Archiv  A. 
n**.  1)  *  ap.  Wedekind,  Noten  zu  einigen  Schrift- 
steilem.  III.  p.  1-98;  genau  beschrieben  I.  p. 
330 ff.  —  'excerpta  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic. 
in.  1.  p.  327.  —  Necrolog.  S.  Mariae  con- 
ventus  fratnun  Minorum  ap.  Gebhardi  1.  c.  IV. 
p.  215. 

Necrologium  von  Luzem  ^  Necrolo- 
gium Lucernense. 

Necrologium  Lygumensie  (Lygum)  mon- 
asterii. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p. 

578-587. 

Necrologe  de  Lyre  =  Necrologium  Li- 
rensis  monasterii. 

Necrologe  de  Mäcon  ^  Necrologium 
Matisconensis  s.  Petri  ecclesiae. 

Necrologium  Magdeburgense. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n*  1813.  sec. 
XI,  ein  Heiligenkalender,  welcher  aus  Kloster 
Stavelot  stammt  u.  mit  Randnoten  versehen  ist. 

Ausg.:  ^  Kalefider  und  Randxttsätxe  unt.  d. 
7it.:  Calendarium  monasterii  Stabulensis 
ap.  Marteno,  Ampliss.  collect.  VI.  p.  (568-678.  — 
^vollständig  ed.  E.  Dümmler  in  Neue  Mittheil, 
aus  dem  Gebiete  histor.-antiquar.  Forschungen. 
X.  Halle  u.  Nordhausen  1864.  p.  259-265. 

Necrologium  Magdeburgensium  archie- 
piscoporum. 

Ab(;efas8t  zwischen  1325—1858;  Aimiyersarien  der  Erz- 
bischöfe. 

Handschr.:  Dessau,  Archiv. 

Ausg.:  ed.  Winter  in  Neue  Mittheilungen  aus 
dem  Gebiete  hisi-antiq.  Forschungen.  X.  1864. 
p.  265-267.  —  Necrologium  S.  Sebastiani  od, 
Holstein  in  Geschichtsblätter  für  Stadt  u.  JLand 
Magdeburg.  1874.  Heft  2. 

Necrologium    Magdenaugiensis  (Mag- 

denaUf    Avgia     Virginum,    Herrschaft 


NECROLOGIUM  VON  MAILAND  —  NECßOLOGIUM  VON  MEHRERAU 


827 


Unter  -  Toggenburg)    monasterii    sancti- 

monialiiun  ord.  Cisterc.  dioec.  Constant 

Ausg. :  ^  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Oerm. 

bist.  Necrol.  I.  p.  445-454.  —  'Bruchstücke  ap. 

Herrgott,  Genealogia  dipl.  Habsburg.  III.  p.  851. 

Necrologium  von  Mailand  =  Necrolo- 
giom  Mediolanense. 

Necrologium  von  Mainz  »  Necrologium 
Moguntm. 

Necrologium  Maioris  Monasterii  {Mar- 

montier). 

Ausg.:  Eztraits  des  andens  obituaires  par 
Jean  Abrassart ,  secretaire  du  cbapitre  (sec.  XVII) 
publ.  par  Nobilleau  als  Anhang  des  Necrologium 
S.  Martini  Turonensis.  Tours  1875.  8^ 

N6crologe  de  Marche-Ies-Damee,  prös 

de  Namur. 

Ausg,:  als  Necr.  de  Tabbaye  de  M.-les-D. 
in  Analectes  pour  serrir  ä  Tbist.  eccles.  de  la 
Belgique.  VHI.  part  1.  p.  152-195;  part.  2.  p. 
278-325. 

Necrologium  Marchtalenee  (Marcktkal 

a.  Donau)  ord.  Praem.  dioec.  Constant. 

Ausg. :  fragmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ,  bist  Necrol.  I.  p.  201.  202. 

Necrologium  b.  Mariae  de  Abundantia 

monasterii  ord.  can.  s.  August 

Im  13.,  14.  u.  16.  Jahrh.  geschrieben. 

Ausg.:  ex  autographo  ed.  Aloys.  Cibrario  in 
Mon.  bist  patr.  Script.  HI.  1848.  p.  325-434. 

Necrologium  b.  Mariae  V.  Aqueneie  = 

Necrologium  Aquense. 

Necrologium  b.  Mariae   de   Fontanis 

(Fontatnes)  prioratus.   Saec.  XIII. 

Ausg.:  Auszug  ap.Toussaints  duPlessis,  Bist, 
de  l'eglise  de  Meaux.  IL.  Paris  1731 .  4^  p.  469-473. 

Necrologium  S.  Mariae  de  S.  Gerlaco 

monialium  in  Houthem  dioec.  Leodiens. 

1220?— 1810? 

Ausg.:  fragm.  mensium  Maii-Oct.  in  Publi- 
cations  de  la  tioc.  bistor.'de  limbourg.  VI.  1869. 
p.  171-196. 

Necrologium  S.  Mariae  de  Gualdo. 

Ausg.:  ap.  Montfaucon,  Bibl.  mss.  I.  p.  132. 

Necrologium  S.  Mariae  de  Ulliano  ec- 

clesiae  canon.  regulär,  dioec.  Gerundensis. 

Ausg. :  excerpta  ex  ms.  saec.  XIII  ap.  Villa- 
nueva,  Viage  literario  a  las  iglesias  de  EspaÜa. 
XV.  Madrid  1851.  8«.  p.  213.  214. 

Necrologium  B.  Mariae  V.  in  Lacu  = 

Necrologium  Lacensis  monasterii. 

Necrologium  von  Mariahof  »  Necrolo- 
gium Nidingensis  monasterii. 

Necrologium  von  Marienberg  »  Necro- 
logium Montis  s.  Mariae. 


Necrologium  von  Marienberg  bei  Helm- 
städt 

Handsehr.:  Wolfenbüttel,  84.  2.  ms.  Aug. 
mbr.  sec.  XIV.  4*. 

Ausg. :  brsgb.  von  0.  v.  Heinemaun  in  Zeit- 
scbrüt  des  Harzvereins.  XV.  p.  202-204. 

Necrologium  Marienfeldenee. 

Ausg.:  brsgb.  von  L.  v.  Ledebur  in  Dorows 
Denkmälern  alter  Spracbe  und  Kunst  II.  Berlin 
1827.  8*.  p.  123-232. 

Necrologium  von  Marienkron,  Cisterc. - 
Erlöster  bei  Rügemoaide, 

Aus  dem  AafEing  des  16.  Jahrfa. 

Handsehr. :  Berlin,  Bibl.  des  Joacbimstbal- 
scben  Oymnas.,  Bibl.  Oelricbs  n°  9.  4^ 

Ausg. :  aus  dem  Liber  beneficionim  desselben 
Klosters  brsgb.  von  H.  Lemcke  in  Baltische  Stu- 
dien. XXVI.  Stettin  1876.  p.  119-141;  cf.  Einl, 
p.  116-118. 

Necrologium  von  Marienetatt,  Cisterc- 

Kloster  auf  dem  Westeruald. 

Ausg.:  AuRzug  bei  Lotz,  Baudenkmäler  im 
Reg. -Bezirk  Wiesbaden.  Berlin  1880.  p.  315. 

Necrologe  de  Marmoutier  —  Necrolo- 
gium Maioris  Monasterii. 

Necrologe  de  Mareeille. 

Ausg.  .'Obituairede  Saint  -Victor  ä  Marseille 
in  Repertoire  de  la  Societe  de  statistique  de  Mar- 
seille. XXXV.  1872.  p.  177  fi. 

Necrologium  Matieconeneie  {Mäcon)  s. 

Petri  ecclesiae.   Saec.  XII.  XIII. 

Ausg.:  ou  Notice  des  bienfaiteurs  de  Teglise 
Saint -Pierre  de  Mäcon  publie  pour  la  prem.  fois 
d'apres  le  ms.  orig.  (Paris,  Nat.-Bibl.  lat.  n**  5254) 
par  M.  C.  Guigue.  [Bourg]  Lyon  1874.  8^  IV.  112 
pag.  5  fr. 

Nterologe  de  Saint -Maur- des -Foesto; 

c.  1170. 

Ausg. :  fragm.  publ.  par  Prou  in  Memoires  de 
la  Soc.  de  l'hist.  de  Paris.  XIV.  1887.  p.  209-238. 

Necrologe  de  Maurienne.  See.  XII.  xm. 
XIV.  XVI. 

Ausg.:  Obituaire  et  livre  des  distributions 
de  l'eglise  cathedr.  de  Saint -Jean -de -Maurienne. 
Extraits  par  l'abbe  Albrieux  in  Documents  ine- 
dits  publies  par  l'Acad.  de  Savoie.  II.  Cbambery 
1861.  p.  335-385. 

Necrologium  S.  Mauritii  Halis  Saxonum. 

Ausg.:  ap.  Würdtwein,  Subsidia  diplom.  X. 
p.  407-412. 

Necrologe  de  Meaux  =  Necrologium 
Meldensis  ecclesiae. 

Necrologium  Mediolanense. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I.  2.  p.  235. 
236.  —  Necrol.  alterum  ibid.  II.  2.  p.  1035. 

Necrologium  von  Mehrerau  »  ^'^ecrolo- 

gium  Augiae  Maioris. 


828 


NECROLOGIÜM  VON  MEISSEN  —  NECROLOGIUM  MOELLENBECCANAE 


Necrologiüfti  von  Meissen  ^  Necrolo- 
gium  Misnense. 

Necrologium  Meldensis  ecclesiae  cathe- 
dralis  (du  chapitre  de  Meaux). 

Angeftingen  1221/80  reicht  es  bis  zoin  17.  Jahrh. 
Ausg. :  Auszug  ap.  Toussaints  Du  Plessis ,  Hist. 
de  reglise  de  Meaux.  II.  Paris  1731.  4°.  p.  455- 
458.  —  Hin  anderes  Bruchstück  ex  cod.  Colberi 
nM573  ibid,  p.  458.  —  Obituaire  du  Hotel- 
Dieu  et  du  Hopital  Jean -Rose.  See.  XV.  XVI. 
ibid,  p.  473.  474. 

Necrologium  Meliicense  (Melk)  vetus. 

Ausg.:  ap.  Fez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  304-312. 
—  Zwei  Fragmente  ap.  Keiblinger,  Geschichte 
von  Melk.  I.  p.  304;  1160—1165.  —  Die  wich- 
tigeren  Daten  gab  Wattenbach  in  den  Noten  xu 
Annales  Mellicenses  (s.  d.). 

Necrologium  Mergenthemenee  ord.  Praed. 

Ausg,:  ed.  H.  Bauer  in  Zeitschrift  für  das 
wirtembergische  Franken.  Bd.  V.  1861. 

Necrologium  Merseburgense. 

Die  Abfassung  fUUt  vor  1838.    Neaer  als  das  nach- 
folgende Necrol. 

Ai^g. :  edid.  H.  Förstern ann  atts  cod,  no  128 

der  meraeburger  Dombibliothek  in  Thüring.  an- 

tiquar.  Mittheü.  Neue  Mitth.  U.  p.  229. 

Necrologium  Merseburgense. 

Ist  nicht  das  Martyrologinm  Thietmari,  wie  vielfsush 
angenommen  wird.  Aus  dem  10.  n.  11.  Jahrh. 

AiLsg,:  *ed.  Hesse  in  Höfers  Zeitschrift  für 

Archivkunde  L  p.  101-127  aus  cod.  nP  129  der 

merseburger  Dombibliotkek.  —  '  uni.  d.  Tit. :  Das 

alte  merseburger Todtenbuch  hrsgb.  vonE.Dümm- 

1er  in  Neue  Mittheilungen  des  thüring.  -  sächs. 

Geschichtsvereins.  XI.  p.  223-264. 

Erl.-Sehr.:  Dahl,  Bemerkungen  z.  d..  Nachricht  Ton 
einem  Kalendar.  der  merseborger  Domkirche  in  Fertz' 
Archiv  IV.  p.  564. 

Forstemann,  H.,  Calend.  Merseburgense  sec.  XIV 
in  Thüring.  antiq.  Mittheil.  N.  n.  2.  p.  229. 

Hesse,  Nachricht  von  einem  E^alendarium  d.  merse- 
burger Domkirche  aus  den  Zeiten  Bischof  Ditmars. 
brauchbar  für  d.  Gesch.  des  9.— 11.  Jahrii.  in  Pertz' 
Arch.  IV.  p.  276. 

Mooyer«  Nachträge  zu  Hesses  Oommentar  über  d. 
calend.  Mers.  in  Erhard  und  v.  Medems  Zeitschr.  f. 
Archivkunde  I.  und  in  Thüring.  ant.  Mitth.  V.  1.  p. 
49-81.169;  V.  3.  p.  89-99. 

:  Fernere  Mittheilungen  über  das  calend.  Merseb. 

ilnd.\l.2.  1842.  p.  68-106. 

Wilmans,  B.,  Das  calendar.  Merseb.  in  Fertz'  Archiv 
XI.  p.  144. 

Necrologium  Mettense  (Metx)  S.  Ar- 

nulphi.      Verdient  nähere  Beachtung. 

Handsehr,:  Metz,  Stadtb.  sec.  XIV.  D.  75. 

Necrologium  Mettense  ecclesiae  S.  Sal- 
vatoris. 

Handschr.:  Metz,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIV.  XV. 
B.  10. 

Necrologium  Mettense. 

Aus  der  Zeit  Karls  d.  Qr.  u.  Ludwigs  d.  Fr. 

Ausg.:  Ein  Metzer  Todtenbuch  (aus  Jaffes 
Nachlass)  raitgetheilt  von  E.  Dümmler  in  For- 
schungen z.  deutsclien  Geschichte.  XIII.  p.  596- 


600.  —  Necrologium  S.  Petri  Mett  im  Aus- 
zuge in  Voyage  litter.  de  deux  religieux  Bene- 
dict, n.  p.  115. 

Necrologium  Michaelburanum  (Michael^ 
beuem)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Salzburg. 

Ausg.:  ^  Auszüge  ap.  Mich.  Mlz,  Gesch.  des 
Stiftes  Michaelbeuern.  Salzburg  1833.  p.  860-865. 

—  '  hieraus  u.  ex  necrol.  saec.  XVII  ed.  Herz- 
berg-Fränkel  in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  11.  p. 
212-216.  467. 

Necrologium  S.  Michaelis  Babenbergen- 
sis,  vid.  Necrologium  Bambergelise. 

Necrologium  S.  Michaelis  ord.  s.  Ben. 
in  Hildesheim,  vid.  Necrologium  Hildes- 
hemense. 

Necrologium  S.  Michaelis  foris  Yeronam, 
vid.  Necrologium  Veronense. 

Necrologium  S.  Michaelis  Lüneburg., 
vid.  Necrologium  Luneburgense. 

Necrologium  Mildenfurtense  (Mildevor- 

dense).  ver&s«t  1270-1280. 

Ausg.:  Bruchstück  ap.  Berth.  Schmidt,  Ar- 
nold von  Quedlinburg.  Lbaug.-Diss.  Jena  1883. 
8^  p.  94.  95. 

Necrologium  Milstadense. 

Ausg.:  ^ed.  Scholl iner  in  Supplem.^ad  dies. 
Genealog,  de  Weissenoensis  monast.  fund.  p.  6. 

—  *  als  Necrologium  des  ehemal.  Benedictiner- 
stiftes  Milstat  in  Kärnten.  Mitgeth.  von  Beda 
SchroU  in  Archiv  für  österr.  Geschichte.  LXXVTI. 
Wien  1891.  p.  269-304;  Index  p.  304-317;  cf. 
Einl.  p.  267.  268.  —  «ed.  Herzberg -Fränkel  in 
Mon.  Germ,  hist  Necrol.  II.  p.  455-466. 

Necrologium  von  Minderau  »  Necrolo- 
gium Augiae  minoris. 

Necrologium  Misnense. 

Ausg.:  ap.  Schöttgen  et  Ereissig,  Diplomatar. 
n.  p.  97. 

Necrologium  von  Modena  »  Necrolo- 
gium Mutinense. 

Necrologium  Modöetiense(ilf(m^a).  Saec. 
X.  dioec.  Mediolan. 

Ausg. :  ap.  Ant.  Franc.  Frisi,  Memorie  stör,  di 
Monza.  IH.  Milano  1794.  4^.  p.  100. 101.  —  Aliud 
saec.  XII.  ibid.  p.  101.  102.  —  Aliud  saec.  XU. 
ibid.  p.  143-151. 

Necrologium  Moellenbeccanae  (Mollen- 
back  a.  Weser)  abbatiae  dioec.  Mindens. 

Ausg.:  ^  excerpta  ap.  Schannat,  Vindemiae 
litfcerar.  I.  1723.  p.  138-142.  —  «ed.  L.  Schrader 
in  Wigands  Archiv  f.  Alterthumskunde  u.  Gesch. 
Westfalens.  V.  p.  342-384. 

Erl.  -  Sehr. :  H  o o  v  er ,  £.  F. ,  Yersnoh  eines  Nachweises 
der  in  dem  Todteiibnche  des  Klosters  Mölienbeck  vor- 
kommenden Personen  und  Ortschafton  in  Zeitschrift 
f.  Gesch.  u.  Alterthumsk.  Westfalens  IL  P>  1  - 105. 

u.  Falkenheiner,  Fernere  Mittheilongen  über 

das  Necrologium  des  Kl.  Mölienbeck  ibid.  UI.  p.  89 
-119. 


NECROLOGIUM  MOGILENSIS  —  NECROLOGroM  VON  MÜNCHSMÜNSTER         829 


Necrologium  Mogilensis  monasteril  ord. 
Cisterc. 

Äusg, :  excerpta  ex  Libro  mortuorum  ed.TVojc. 
K^trzynsM  in  Mon.  Polon.  bist.  V.  1888.  p.  807 
-813. 

Necrologium  Moguntinae  (Mainz)  eccle- 
siae  metropolitanae  s.  Martini.   Saec.  IX 

— xn. 

Handschr.:  Mainz,  Stadtb.,  in  Rabani  Mauri 
Martyrolog.  sec.  XL  XIL  —  Würzburg,  Archiv. 

Ausg.:  Auszüge  ^  ap.  Schannat,  Yindomiae 
litterar.  I.  1723.  p.  1-4;  —  *tciederh.  ap.  Böh- 
mer, Fontes  m.  p.  141-143;  —  *  fragmentarisch 
ap.  Jaflfe,  Bibl.  ror.  Germ.  III.  p.  721-728.  —  ^voü- 
ständig  nach  Bodmanns  Abschrift  im  Schlosse 
XU  Miltenberg  ed.  Com.  Will  in  Correspondenz- 
blatt  des  Gesammtvereins  der  deutschen  Ge- 
schichts-  u.  Alterthumsvereine.  XXVI.  1878.  n®  8 
u.  9  unt.  d.  Tit.:  Drei  Mainzer  Necrologien.  — 
Fragmente  eines  jungem  Necroi.  sec.  XII  ^  ed. 
Sebenk  von  Schweinsberg  in  Correspondenzblatt 
etc.  1876.  nM.  —  » ed.  C.  Will  ibid.  XXVI.  p. 
57  von  März  bis  Oct.  —  Necrologium  monia- 
lium  S.  Agnetis  ord.  Cisterc.  in  foro  gen  tili. 
Auszug  ^ap.  Bodmann,  Rheingauischo  Alterthü- 
mer  p.  134.  136  not.;  eine  andere  Stelle  p.  893. 

—  *ap.  F.  W.  E.  Roth,  Die  Druckerei  zu  Elt- 
ville  u.  ihre  Erzeugnisse.   1886.  p.  2L  Anm.  2. 

—  » ed.  F.  Falk  in  Neues  Archiv  XIX.  p.  693. 

—  Necrologium  S.  Albani  ord.  s.  Ben.,  ante 
urbem,  saec.  XL  XII  et  B.  Mariae  V.  eccl.colleg. 
ad  gradus  (Mariengreden)  a.  1080 — 1160  ^Aus- 
züge ed.  F.  Falk  in  Correspondenzblatt  XXI.  1873. 
n»  5.  p.  36.  —  '  tollständig  ed.  C.  Will  ibid.  XXVI. 
1878.  n°10.  —  Necrologium  conventus  fratram 
ord.  Praed.  (tcichtig  für  d.  Jahre  1350 — 1450) 
ap.  Bockenheimer,  Beiträge  z.  Gesch.  der  Stadt 
Mainz.  IV.  1878.  36pag. —  Necrologium  eccle- 
siae  collegiatae  s.  Stephani  {reicht  bis  IT.Janr. 
1791;  Handschr.:  Mainz,  Stephanskirche,  Sa- 
kristei) ^  vollständig  ap.  Geo.  Wilh.  Just.  Wagner, 
Die  vormaligen  geistl.  Stifte  im  Grossherzogthum 
Hessen  II.  Darmstadt  1878.  8^  p.  530-555.  — 
'  Excerpta  ed.  F.  Falk  in  Neues  Archiv  der  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  698-700. 

ErL-Schr. :  Falk ,  Frz.,  Necrologia  Mogimtina  in  Neues 
Archiv  d.  Qes.  f.  &.  d.  OoBch.  XIX.  1894.  p.  693 -704; 
gibt  NoUxen,  Brudistüeke  u.  a.  %o.  über  Necrdogien 
diuer  u.  anderer  Kiöater  d&r  Stadt  u.  des  Erxstiftea 
Mainx,  erbringt  auch  Nachweise  über  eine  Anzahl 
noch  %mgedruelUer  rheimscher  Todtenbüeher. 

Necrologium  Moissiacense. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  XII.  n® 
5548.  2. 

Necrologium  Monasteriense  (Münster) 

Westphalorum. 

Ausg.:  vgl.  Ficker,  Die  münsterischen  Chro- 
niken p.  XLV.  ui.  —  Necrologium  Monaste- 
riensis  ecclesiae  cathedralis.  Handschr.:  Mün- 
ster, Prov.- Archiv,  3  Exempl.  saec.  XVI,  aus 
älteren  Nachrichten  xusammengestellt.  —  Ne- 
crolog.  Monaster.  ecclesiae  coUeg.  s.  Mauritii. 
Handschr. :  Münster,  Provinz. - A rch i v  in  Liber 
rabeus  des  genannten  CollegiatstifteSf  mbr.  a* 
1492. 


Necrologium  INonasterieneis  coenobii 
sanctimonialiam  ord.  s.  Ben.  (in  vico  Mün- 
ster, Canton  Graubündien)  dioec.  Curiens. 
1209  —  1494. 

Ausg. :  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necroi.  I.  p.  648.  649. 

Necrologium  INonasterii  de  Belle  Capite, 

i,  e,  Beauchief,  ord.  Praemonstr.  — 1485. 

Ausg. :  in  Johannis  Glastoniensis  chronica  ed. 
Thom.  Heamius.  Oxonii  1726.  8^  append.  p.  557- 
566  mit  d.  üeberschrift :  £x  vetusto  quodam  ka- 
lendario. 

Necrologium  Monasterii  in  Sweiga  SS. 

Mariae  et  Sixti  (Münchsmünster)  ord.  s. 
Ben.  dioec.  Satisbon. 

Ausg. :  ap.  Ant.  Nagel,  Notitiae  origines  domus 
Boicae  sec.  X  et  XI  illustrantes.  Monachü  1804. 
gr.  8®.  p.  Lin-Lvi. 

Necrologium  von  Monte  Cassino  =  Ne- 
crologium Casinense. 

Necrologium  Montensie  monasterii  s. 
Waldetrudis.   Saec.  XIV. 

Ausg. :  excerpta  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXI.  p. 
618.  619. 

Necrologium  Montie  Angelorum  »  Ne- 
crologium Engelbergens. 

Necrologium  Montie  8.  Mariae  (vicm 

Marienberg  im  Vintschgau,  Tirol)  ord. 
s.  Ben.  dioec.  Curiens. 

Ausg.:  ^in  Tirolische  Geschichtsquellen.  II. 
1880  ed.  Basil.  Scbwitzer.  —  «  ed.  Fr.  L.  Bau- 
mann in  Mon.  Germ.  bist.  Necroi.  I.  p.  649-653. 

Necrologium  Montie  8.  Michaelie  (Mojit- 

Saint "  Michel)  monasterii,  dioec.  Abrinc. 
Ausg. :  ^  excerpta  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII. 
p.  576-582.  —  *  ap.  Delisle,  Memoire  sur  d'an- 
ciens  sacramentaires  in  Memoires  de  Tlnstitut  nat. 
de  France.  XXXU.  part.  1.  Paris  1886.  p.  389. 

Necrologium  Montieburgeneie  (Moiite- 

bourg)  monasterii  ord.  s.  Ben.  Constant 

dioec.   Rotomag.  provinc.     Geschrieben  1448. 
Ausg. :  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII.  p.  553-556. 

Necrologium  von  Monza  =  Necrologium 

Modoetiense. 

Necrologe  de  l'abbaye  de  Moree  ord. 

Cisterc. 

Ausg.:  fragments  publ.  d' apres  le  ms.  Paris, 
(bibl.  nat.,  fran9.  n°  23274)  par  Lalore  in  Me- 
moires de  la  Soc.  academique  de  TAube.  XXXVII. 
p.  36 -.S9. 

Necrologium  Moretonieneie  (Mortaing) 

ecclesiae  s.  Ebrulfi. 

Ausg.:  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII. 
p.  582.  583. 

Necrologium  von  Munchsmüneter  «  Ne- 
crologium Monasterii  in  Sweiga. 


830 


NÄCROLOGE  DE  MÜNSTERBILSEN  —  NECROLOGIÜM  NOVI  CAMPI 


Necrologe  de  Mflnsterbilsen. 

Ausg. :  in  Bulletin  de  rinstitut  archeologique 
liegeois.  XU.  1.  p.  27. 

Necrologium  vonMan8terdrei8(inBhein- 

bayem),  Dioec.  Speier. 

Ausg.:  ap.  TVürdtwciü,  Monasticon  palatinam 
V.  p.  447. 

Necrologium  Murenee  {Muri)  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Constant 

Ausg.:  ap.  Herrgott,  Genealogia  dipl.  Habs*- 
burg.  III.  p.  839,  wertlos,  vgl.  Neues  Archiv  VIU. 
p.  434.  —  Notae  necrologicae  ed.  Fr.  L.Bau- 
mann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necroi.  I.  p.  455.  456. 

—  Das  aufd.  deutsche  Oeschichte  Bezügliche  mit 
Noten  von  v.  Zurlauben  in  Pertz '  Archiv  IV.  p.  315. 

Necrologium  Mutinenee  (Modend)  anti- 
quum.   Saec.  IX. 

Ausg. :  ed.  P.  Bortolotti  in  MoDumeoti  di  storia 
patria  delle  provincie  Modenesi.  Cronache.  XIY. 
1886.  p.  117-121;  cf.  prefaz.  p.  32-37.  —  Ne- 
crologium Mutinensis  ecclesiae.  Saec.  X  et 
XI  ap.  Muratori,  Antiquitt.  Italiae.  III.  1740.  fol. 
p.  725-730.  —  Ex  necrologio  capituli  Muti- 
nensis in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
UI.  p.  137. 

Necrologe  de  Namur. 

Ausg.:  Obituaire  de  La  Paix-Notre-Dame 
in  AnaJectes  pour  servir  ä  l'hist.  eccles.  de  Bel- 
gique.  XVI.  p.  433. 

Necrologium   Narbonensis  (Narbonm) 

ecclesiae    S.  Stephani.    Geschnoben  vor  1310. 

Ausg.:  ap.  J.  Vaissete,  Histoire  generale  de 
Languedoc.  VIII.  Toulouse  1879.  4^  p.  251-258. 

—  Der  historische  Theil  aus  3  Obituarien  unt. 
d.  Tit.:  Chronique  de  Saint- Just  de  Narbonne 
ibid.  p.  216-250. 

Necrologium  Naumburgense. 

Ausg.:  "  ap.  Schöttgon  et  Kreissig,  Diploma- 
taria n.  p.  160.  —  'ap.  Lepsius,  Kleine  Schrif- 
ten. I.  p.  31-33.  —  *  Fragment  ed.  M.  Perlbach  in 
Neue  Mittheilungen  aus  d.  Geb.  bist.  -  antiquari- 
scher Forschungen.  XVn.  Halle  1881.  p.  249-255. 

Necrologium  Neidingense  =  Necrolo- 
gium Nidingense. 

Necrologium  Nereeheimense  ord.  s.  Ben. 
dioec.  Augustan. 

Au^g. :  fragmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ.  bist.  Necroi.  I.  1888.  p.  95-98;  —  fragm. 
ex  Libelle  anniversariorum  p.  98. 

Necrologium  Neetvediense.  1130— saec. 
XVI. 

Ausg.:  als  Kalendarium  monasterii  b.  Petri 
Nestved.  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.298- 
318.  —  Obituarium  aliud  ibid.  p.  323-335. 

Necrologium  von  Neuenicamp  =  Necro- 
logium Novi  Campi. 

Necrologium  von  Neuenheerse  =  Ne- 
crologium Herisiense. 


Necrologium  von  Neuwerk  «  Necrolo- 
gium Novi  operis. 

Necrologium  Nidingeneis  monasterii  dicti 
,Uf  Hof  vel ,  Mariahof  ord.  s.  Dom.  dioec. 
Constant  (1494). 

Ausg.:  ^ als  Anniversarienbuch  des  Klosters 
Maria -Hof  bei  Neidingen  ed.  Fickler.  Schulpro- 
gramm.  Donaueschingen  1845.  1846.   8^    Sehr 
fehlerhaft.  —  *  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ. 
•bist.  Necroi.  I.  1888.  p.  309-314. 

Necrologium  von  Nieder-Altaich  =  Ne- 
crologium Altahae  inferioris. 

Necrologium  von  Niederschönenfeid. 

Ausg. :  hrsgb.  von  E.  Geiss  in  Oberbayerisches 
Archiv.  XXI.  München  1860.  Heft  3  {auch  als 
Sep.-Abdruck  erschienen). 

Necrologium  van  Nieuwliclit  =  Necro- 
logium Novae  Lucis. 

Necrologe  de  Notre-Dame  aux  Non- 
naine  en  latin.   Saec.  XIII. 

Ausg.:  d'apres  le  ms.  Paris,  (bibi.  nat,  lat. 
9894)  *  ap.  Lalore,  Collection  des  principaux  obi- 
tuaires  du  diocese  de  Troyes  p.  417-445;  — 
•  publ.  par  E.  de  Barthelemy  in  Revue  de  Cham- 
pagne et  de  Brie.  Tom.  XL  1880;  Xu.  1881. 

Necrologium  Nonnbergense ,  t^.  Necro- 
logium Salisburgensis  monasterii  s.  Eren- 
trudis. 

Necrologium  Nordhusanum. 

Ausg.:  Nekrolog  des  Stifts  zum  h.  Kreuz  in 
Nord  hausen  hrsgb.  von  G.  Schmidt  in  Festschrift 
des  Harzvereins.  1870.  gr.  8®. 

Necrologium  Norvegiae. 

Ausg.:  fragmcntum  ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  V.  1783.  p.  385.  —  Necroi.  alterum,  fra- 
gment.  ibid.  p.  385.  386.  —  Necroi.  tertium, 
fragm.  ibid.  p.  386. 

Necrologium  von  Nottuln  (ecclesia  Nut- 
lonensis). 

Ausg.:  Necrologische  Notizen  hrsgb.  von  R. 
Wilmans  in  Zeitschrift  f.  vaterländ.  (westfäl.)  Ge- 
schichte. XVm.  (N.  F.  Vlll.)  Münster  1857.  p. 
158.  159. 

Necrologium  Novae  Lucis  monasterii  in 
Valle  Florum  (Nieuwlicht  oder  Bloenieyi- 
dael)  ord.  Carthus.  prope  Ultraiectum  — 
1400. 

Ausg.:  od.  L.  van  Hasselt  in  Bijdragen  en 
Mededeelingen  van  de  histor.  Genootschap  van 
Utrecht.  IX.  p.  222-353;  cf  p.  126  ff. 

Necrologium  Novaiiciense  (Novalese). 

Ausg.:  ed.  Bethmann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII. 
p.  130-131,  nur  Excerpte. 

Necrologium  Novi  Campi  {Neuenkamp) 
ord.  Cisterc.  dioec.  Suerinens.  Saec.  XIIL 
XIV. 


NECROLOGroM  NOVI  OPERIS  —  NECROLOGIÜM  PANORMITANÜM 


831 


Ättsg. :  ^  unt.  d,  Tit. :  Necrologium  des  Cister- 
cienserklosters  Neu -Kamp  (oder  Neuenkamp)  in 
Pommern  hrsgb.  von  v.  Medem  in  v.  Ledebnrs 
Archiv  f.  d.  Geschichtsk.  des  preuss.  Staates.  XYI. 
Berlin  1835.  p.  33.  —  »  ap.  C.  G.  Fabricins,  Ur- 
kunden z.  Gesch.  des  Fürstenthums  Rügen.  IV. 
p.  nc-xi.  —  'hrsgb.  von  R.  Prümers  in  Pommer- 
sches  Urkundenbuch.  Bd.I.  Abth.2.  Stettin  1877. 
p.  510-518;  cf.  Einleii  p.  504. 

Necrologium  Novi  Operis  (Neuwerk) 
monasterü  prope  Hallis  ord.  canon.  regul. 
dioec.  Magdeburg. 

Bis  1867  onbekaDDt  u.  ungedmckt. 

Handsckr.:  Hannover,  k.  Bibl.  saec.  XVI. 
Ist  in  Pertz'  Archiv  I.  473,  VIH.  651,  ap.  Böh- 
mer, Fontes  LH.  34  n.  ap.  Potthast,  Biblioth.  (ed. 
1.)  455  als  Necrologium  Maguntinum  fälschlich 
aufgeführt;  das  Origin.  früher  im  Besitz  der  Bi- 
bliotheca  metropol.  Maguntina. 

Ausg. :  als  Necrol.  des  Klosters  Neuwerk  bei 
Halle  hrsgb.  von  Ed.  Bodemann  in  Geschichts- 
blätter für  Stadt  u.  Land  Magdeburg.  II.  1867. 
p.  1.57-178;  vgl.  Einleii  p.  154-157. 

Necrologium  Niimbergensie  monasterü 

s.  Catharinae. 

Ausg.:  ed.  Andr.  "Würfel  unt.  d.  Tit.:  Toden- 
Kal  ender  des  St.  Katharina -Klosters  in  Nürmberg 
mit  der  Priorin  und  des  (Konvents  Insiegein.  Alt- 
dorf 1769.  8®.  —  Necrologium  S.  Aegidii  ed. 
A.  Würfel  cUs  Diptycha  ecclesiae  Egyd.  Norimb. 
1757.  8®.  —  Necrologium  conventus  fratrum 
Franciscanorum  ap.  Oetter,  Histor.  Bibliothek  II. 
p.  35-62. 

Necrologium  von  Ober-Altaich  =  Ne- 
crologium Altahae  superioris. 

Necrologium  von  Oberkirch. 

Ausg. :  als  Jahrzeitbuch  von  0.  hrsgb.  von  J. 
Bölsterli  in  Geschichtsf  round ...  der  5  Orte.  XXII. 
p.  65. 

Necrologium  Obemdorfense. 

Ausg.:  als  Nekrologium  des  Damenstiftes 
Obcmdorf  ap.  A.  Fahne,  Denkmale  und  Ahnen- 
tafeln. Bd.  IV.  Düsseldorf  1880.  kl.  8^ 

Necrologium  von  Oehringen. 

Ausg.:  ap.  Wibel,  Hohenlohische  Kirchen- u. 
Reformations- Historie.  II.  1753.  p.  134-162. 

Necrologium  Olivense  (OUva). 

Ist  nur  eine  im  17.  Jahrh.  ans  alten  Necrologien  ge- 
mAchte  Compilation. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Liber  mortuorum  mon- 
asterii  b.  Mariae  de  Oliva  ed.  Wojc.  K^trzvüski 
in  Mon.  Pol.  bist.  V.  1888.  p.  504-536;  cf.  p. 
501  ff.  {auch  besonders  daraus:  Leopoli  1886. 
Lex. -8°). 

Necrologium  Olomucense. 

Ausg.:  ex  cod.  Holmiensi  sec.  XII  ed.  Beda 
Dudik  in  Archiv  für  Österreich.  Geschichte.  LIX. 
Wien  1880.  p.  639-657  {auch  Separat -Abdruck: 
Wien  1880.  gr.  8^  19pag.  30^.)-  —  Necro- 
logium fratrum  ord.  Minorum  ed.  J.  Loserth 
ibid.  LXV.  1884.  p.  231-254  {auch  einxeln  Wien 
1884.  gr.  8^  24pag.  40  ^.). 


Erl.-Sekr.:  Dndik,  Beda,  Ueber  Nekrologe  der  Ol- 
mützer  Domkirche  «n  Archiv  f.  österr.  Geschichte. 
LXV.  p.  487-689  (aueh  emxeln  daaraua  Wiea  188A. 
gr.  80.  103 pag.  Uli .60). 

Necrologium  Opatowicenee. 

Ausg.:  ap.  Dohner,  Mon.  hist.  Bohem.  HL  p. 
9-19. 

Necrologe  de  l'abbaye  d'Orbais,  ord. 
s.  Ben. 

Ausg.:  ap.  Du  Beut,  Hist.  de  Tabhaye  d*Or- 
bais  publiee  par  Etienne  Heron  de  Villefosse. 
Paris  1890.  p.  131-133. 

Necrologe  d'Orleans  =  Necrologium  Au- 
relianense. 

Necrologe  d'Orval. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Necrologe  de  l'abbaye 
d'Orval  situee  ä  peu  de  distance  de  Virton.  1131 
— 1637  in  Analectes  p.  s.  k  Thist.  eccles.  de  Bel- 
gique.  III.  p.  223-242. 

Necrologium  Osloensie  monasterü  fra- 
trum ord.  Praed. 

Ausg. :  f ragm.  ap.  Storm ,  Mon.  historica  Nor- 
vegiae.  1880.  p.  196;  cf.  p.  lxi. 

Necrologium    Oenabrugensis   ecclesiae 

cathedr.  vetustissimum. 

Ausg. :  ed.  D.  Meyer  in  Mittheilungen  des  hist. 
Vereins  zu  Osnabrück  IV.  1855.  p.  1-231. 

Necrologium  Oseiacense  {Ossiach). 

Handschr.:  Wien,  k.  Hofb.  n'^7243.  fol.  217. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Necrologium  des  ehemal. 
BenedictiDerstif tes  Ossiach  in  Kärnten  ^aufgehoben 
1783].  Bearbeitet  von  Beda  SchroU  %n  Archiv  f. 
Österreich.  Geschichte.  LXXIÜ.  Wien  1888.  p.  279 
-310;  Regist.  p.  311-314  {"^  auch  Sep.-Abdruck 
Wien  1888.  gr.  8°.  70  ^.).  —  »  ed.  Herzberg -Fr. 
in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  H.  p.  443-447. 

Necrologium  Ottoburanum  (Ottobeuem). 

Sec.  xn.  xin. 

Ausg.:  *  ap.  Hess,  Mon.  Gueifica  p.  289-292 
exceipta  ex  cod.  hodie  amisso.  —  ed.  Fr.  L.  Bau- 
mann *  in  Zeitschrift  d.  histor.  Vereins  f.  Schwa- 
ben u.  Neuburg.  V.  1878.  p.  358-450;  —  ^  in 
Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  1888.  p.  99-118. 

Necrologium  Paderbomense. 

Ausg. :  ^  als  Das  älteste  Todtenbuch  über  das 
Hochstift  Paderborn  hrsgb.  von  E.  F.  Mooyer  in 
Zeitschrift  f.  vaterländ.  Gesch.  u.  Alterthumskunde 
Westphalens.  X.  1847.  p.  115-167.  —  ^mit  vie- 
len Eintragungen  aus  Bamberg  ex  cod.  Treviren- 
sis  cathedral.  sec.  XI  in  Hist.  Jahrbuch  derGörres- 
Gesellschaft.  VIII.  p.  475-487.  Vgl.  Scheflfer- 
Boichorst,  Annales  Patherbrunuenses.  Innsbruck 
1870.  p.  73.  Anm.  1. 

Necrologium  Panormitanum  (Palermo). 

1090—1270. 

Ausg. :  ex  cod.  Panorm.  bibl.  municip.  Mss.  Qq. 
E.  2  et  Qq.  F.  34.  n**  9  in  Forschungen  z.  deut- 
schen Geschichte.  XVIH.  1878.  p.  471-474  ed. 
Ed.  Wiokelmann.  —  Necrologium  alterum 
ibid.  p.  474.  475. 


832 


NECBOLOGE  DE  PARACLET  —  NECROLOGIÜM  PRESBüRGENSE 


Necrologe  de  l'abbaje  de  Paraclet,  ord. 
s.  Ben.    En  fran9ais.    Saec.  XIII. 

Ausg.:  ap.  Lalore,  Collect,  des  principaux  obi- 
tuaires  du  diocese  de  Troyes  p.  460-473. 

Necrologium  Parisiense.   Saec.  XTTT. 

Ausg.:  ^  ap.  Guerard,  Cartnlaire  de  l'eglise  de 
Notre-Dame  k  Paris.  lY.  1850.  p.  1-203;  Er- 
gänzungen ap.  L.  Au\Tay,  Docunents  Parisiens. 
Paris  1892.  8°.  —  '  ap.  Delisle,  Memoire  sur  d'an- 
ciens  sacramentaires  tnMemoires  de  Tlnstitut  nat. 
de  France.  XXXII.  part.  1.  Paris  1886.  p.  372- 
388. —  Liber  mori;uaJis  S.Catharinae  Yallis  scho- 
lanun  Parisiensis,  vulgo  nuncupatae  la  Cousture, 
1260,  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII.  p.  147.  —  Ne- 
crologium S.  Dionysii  {geschrieben  um  1254) 
ap.  FeTibien,  Hist.  de  l'abbaye  de  s.  Denis  en 
France.  Paris  1706.  fol.,  preuv.  p.  207-219.  — 
Necrologium  S.  Germani  de  Pratis  s.  Pra- 
tensis (Saint- Oermain- des -Pres)  ord.  s.  Ben. 
[Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat  n<>  13745] 
*  ap.  Bouillart,  Hist  de  l'abbaye  roy.  de  Saint - 
Germain  -  des  -  Prez.  Paris  1 724.  fol. ,  pieces  justif. 
p.  107-121 ,  ohne  Noten  u.  Sorgfalt.  —  *  ed.  Long- 
non  in  Notices  et  documents  publ.  pour  la  Soc. 
de  riiist.  de  France.  Paris  1884.  gr.  8°.  p.  41-53. 
—  Necrologium  alterum,  saec.  XII — 1628 
ap.  Bouillart  1.  c.  p.  122-133.  —  Necrologium 
S.  Genovefae,  1624—1791  ed.  Hippel.  Durand 
in  Revue  des  Societes  savantes.  II.  vni.  1.  u.  2. 
1862.  mai. 

Erl.-Sekr.:  Longnon,  An;.,  Notice  snr  le  plus  ancion 
obitnaiie  de  l'abbaye  de  Saint -Oennam-dee-Prds 
in  Xotices  et  docaments  äc.  p.  19-40.  Damaeh  ist 
das  Necrol.  von  Usuardua  Moischen  856—869  ge- 
schrieben. 

Necrologium  Passaviense. 

Ausg. :  fragmentum  ap.  Dümmler,  Piligrim  von 
Passau  p.  101. 

Necrologium  S.  Pauli  in  Carinthia  ord. 

S.  Ben.  dioec.  Salzburg.  (St  Paul  im  La- 

vantthale). 

Ausg. :  brsgb.  von  Schott  in  Archiv  f.  Vater- 
land. Gesch.  hrsgb.  von  d.  Verein  für  Gesch.  Kärn- 
tens. Jahrg.  X.  1866. 

Necrologium  Pegaviense  (Pegau)  S.  Ja- 
cob!, ord.  s.  Ben.  dioec.  Merseburg. 

Ausg. :  ^  als  Calendarium  Pegav.  ap.  Mencken, 
Scr.  rer.  Germ.  IL  1728.  p.  117-156.  —  *  Fra- 
gmente ap.  Endlicher,  Codd.  philol.  p.  148.  — 
Fragmentum  necrologici  Pegav.  (25.  Janr. — 
21.  Jun.)  ex  cod.  Yindobon.  ed.  P.  Mitzschke  in 
Neues  Archiv  f.  sächs.  Geschichte.  XIV.  Dresden 
1893.  p.  324-330.  Ist  1302/03  angelegt. 

Necrologium  Pelplineneis  monasterii  ord. 
Cisterc. 

Ausg.:  als  Liber  mortuorum  [scriptus  et  re- 
novatus  a.  1402;  c.  additam.  — 1644]  ed.  Wojc. 
K^trzynski  in  Mon.  Polon.  hist.  IV.  1884.  p.  64- 
124. 

Necrologium   Perrinense   (La  P^riiie) 

dioec.    Constant.     Geschrieben  um  1414. 

Ausg.:  Bnichstücke  ap.  Bouquet,  Recueil 
XXIII.  p.  549-553. 


Necrologium  S.  Petri  Mgrae  Silvae 
monasterii  minus,  ord.  s.  Ben.  dioec. 
Constant 

Ausg. :  ed.  Fr.  L.  Baumann  *  in  Freiburger 
Biöcesan- Archiv.  XIV.  1881.  p.  63-96;  —  'tw 
Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  334-338. 

Necrologium  S.  Petri  Vivi. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Liber  de  redditibus  an- 
niversariorum  pertinentibus  ad  conventum  mon- 
asterii 8.  Petri  Vivi  ord.  s.  Ben.  scriptus  a.  1298 
publ.  par  JuUiet  et  Prou  in  Geoffroy  de  Courlon, 
Le  Livre  des  reliques  de  l'abbaye  de  Saint -Pierre - 
le-Vif  des  Sens.  Sens  1887.  8^  p.  153-246. 

Necrologium  Petrishusanum  (Peters- 
hausen)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant  Saec. 

xn— XYm. 

Ausg. :  "  nach  Ussermanns  Abschrift  ed.  Fr. 
L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  p. 
315-323.  —  '  na>ch  der  1886  wiederaufgefun- 
denen Heidelberger  Hs.  ibid.  p.  664-678. 

Necrologium  von  PfäfTers  =  Necrolo- 
gium Fabariense. 

Necrologe   de   Saint-Pierre-hors-les> 

murs  de  Mäcon  «=  Necrologium  Matisco- 
nense. 

Necrologium  Pimense. 

Ausg.:  Leyser,  Necrologium  des  Dominika- 
nerklosters Pirna  in  Berichte  an  die  Mitglieder 
der  deutschen  Gesellsch.  zur  Erforschung  Vater- 
land. Sprache  etc.  zu  Leipzig.  1843.  p.  19. 

Erl.-Sehr.:  Mooyer,  Erlftuterangen  zu  demselben,  Und. 
1848.  p.  33. 

Necrologium  Pistoriense. 

Ausg.:  ap.  Zacharia,  Bibliotheca  Pistoriensis. 
L  1752.  p.  90-98. 

Necrologium  Placentinum  S.  Sabini. 
Saec.  XI— XV. 

Ausg. :  Auszüge  ed.  H.  Bresslau  in  Neues  Ar- 
chiv der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  V.  1880.  p.  439-442, 
das  Kloster  Kitxingen  betreffend. 

Necrologium     Podlasitcensis    (Podla- 

sitsch)  monasterii. 

Ausg.:  ap.  Dudik,  Forschungen  in  Schweden 
p.  404;  vgl.  p.  228. 

Necrologium  von  St.  Polten  »  Xecro- 
logium  S.  Yppoliti. 

Necrologe  de  Pont-ä-Mousson. 

Ausg. :  Auszug  in  Voyage  litteraire  de  deux 
Religieux  Benedict.  U.  Paris  1717.  p.  115. 

Necrologe  de  Port- Royal  des  Champs. 

Ausg. :  als  Necrologe  de  l'abbaye  de  N.  D.  de 
Port- Royal  des  Champs  (fond.  1204  par  la  mere 
Angel,  de  St.  Jean  Arnauld)  publ.  par  Ant.  Rivet 
et  le  P.  Desmares.  Amsteni.  1723.  4**.  —  Sup- 
plem.  au  necrologe  (par  Ch.  Hug.  le  Fevre  de  St. 
Marc).  Amsterd.  1735.  2  vol.  4^ 

Necrologium  Presburgense. 

Ausg.:  ap.  Endlicher,  Mon.  Ai*padiana  p.  58. 


NECROLOGIÜM  PRIORATÜS  S.  ANDREAE  —  NECROLOGIUM  RIVIPOLL. 


833 


Necrologium  prioratus  S.  Andreae  Tau- 

rinensis,  vid.  Necrologium  Taurinens. 

Necrologium  prioratus  S.  Robert!  Cor- 

nilionis  «  Necrologium  S.  ßoberti  Comil. 

Necrologium  Prumienee  {Prüm)  =  An- 
nales  necrologici  Prumienses. 

Necrologium  Pruveningeii8e(B7//(?nm^) 

a.  1168—1205. 

Aissg,:  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XVn.  p.  609. 

Necrologium  Quedlinburgense  primum 

et  secundum. 

Händsckr,:  Wolfenbüttel,  mbr.  sec.  XII. 
13.  Ms.  Aug.  fol. ;  vgl.  Lessing,  Werke  XXIX.  290. 

Ätisg. :  ed.  E.  F.  Mooyer  in  Neue  Mittheilungen 
aus  d.  Gebiete  bist  -  antiquar.  Forschungen.  VIII. 
3.  4.  Nordhausen  1840.  p.  46.  70. 

Erl.  - Sdtr. :  We  i  1  a  n  d ,  L. ,  ChroDologie  der  älteren  Aeb- 


tissiimen 

yereins 

-482. 


n  von  C^aedlinbarR  in  Zeitschrift  des  Han- 
f.  Geschichte.  VUl.  Wemigerod« 


lel875.  p.475 


Necrologe  de  Saint -Quentin  dioc.  de 
Novon. 

Ausg.:  Auszüge  ap.  Desmaze,  La  Picardie. 
Saint  -  Quentin  -  en  -Vermandois.  Paris  1882.  IS^ao. 
p.  133-142. 

Necrologium  Raitenhaslacense  (Baitm- 
haslach)  S.  Mariae  ord.  Cisterc.  dioec.  Salz- 
burg. (Saec.  XV.) 

Ausg.:  ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon.  Genn. 
bist.  Necrol.  11.  p.  260-283.  —  Liber  oblata- 
rius  a.  1341  conditus  ibid.  p.  256.  257.  —  Liber 
defunctorum  genealogicus  saec.  XY.  ibid.  p.  257 
-260. 

Necrologium  Ranehofense,  dioeces.Pa- 
taviens. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  791. 

Erl.- Sehr.:  Pritz,  Gesch.  von  Ranshofen  tn  Archiv  f. 
Kunde  österr.  Geschichtsquellen.  XVII.  p.  377  ff. 

Necrologium  Ratisbonense  (Regensburg) 

S.  Emmerammi  verbunden  mit  Necrolo- 
gium Salzburgense. 

Handschr.:  München,  k.  Hofbibl.  Cod.  Em- 
mer.  0.  L  sec.  XII  et  XIV. 

Ausg. :  in  Monumenta  Boica  XIV.  p.  365. 

Erl.' Sehr.:  Mooyer,  E.  F.,  Auszüge  aus  zwei  Neoro- 
logien  des  Klosters  St.  Emmeran  za  Regensbnrg ,  er- 
l&utort  tn  Verhandlangen  des  histor.  Vereins  v.  Ober- 
pCulz.  Xm.  1849.  p.  272-405. 

Necrologium  Ratisponense  monasterii 
inferioris.    Saec.  IX — XIII. 

Ausg.:  *  ap.  Gerbert,  Monumenta  vet.  litur- 
giae  I.  p.  492-500.  —  'ap.  Böhmer,  Fontes  III. 
p.  483  -  485 ;  cf.  Vorwort  p.  lxiv. 

Necrologium  Ratisponense  monasterii 
superioris.    Saec.  VIII — XIII. 

Ausg.:  ap.  Böhmer,  Fontes  IQ.  p.  485-488; 
ef.  Vorwort  p.  Lxrv.  —  Necrologium  conventus 
fratrum  ord.  Minor,  hrsgb.  von  K.  Primbs  in  Ver- 
handlungen des  histor.  Vereins  V.  Oberpfalz.  XXV. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Necrologium  von  Reichenau  »  Necro- 
logium Augiae  Divitis. 

N6crologe  de  Reims.   Saec.  XIII  med. 

Ausg.:  Obituaire  de  la  commanderie  da 
Temple  de  Reims,  publie  (d' apres  le  ms.  Paris, 
bibl.  nat.,  lat.  15054)  par  le  comte  Ü^Mouard  de 
Barthelemy.  Paris  1882.  4*  [Extrait  de  la  Col- 
lection  de  documents  inedits.  (N^  52.)  Melanges 
historiq.  IV.  p.  303-336]. 

Necrologium  von  Remiremont »  Necro- 
logium Eomaricense. 

Necrologium  Renanum  — 1336. 

Catalogns  canoniconun  S.  Mariae  de  Beno  et  S.  Sal- 
vatoris  de  Bononia  def nnctorom ,  familiariom  qaoque  ac 
benefioctorum. 

Ausg. :  copiate  fidelmente  dal  suo  originale  ap. 
Gio.  GrisostTrombelli,  Memorie  istoriche  concem. 
le  due  canoniche  dl  8.  Maria  di  Reno  e  di  S.  Sal- 
vatore  insieme  unite.  Bologna  1752.  gr.  4**.  p.  329 
-355. 

Necrologium  Resbacensis  (Rebais)  ab- 

batiae.  im  IS.  Jahrh.  angefangen. 

Ausg.:  Auszug  ap.  Toussaints  Du  Plessis,  Hi- 
stoire  de  l'eglise  de  Meaux.  IL  Paris  1731.  4°. 
p.  475.  476. 

Necrologium  Retzense  (Retx)  conventus 

fratrum  Praedic. 

Ausg. :  *  ed.  Duellius  in  Miscellanea  II.  p.  169. 

—  •  ap.  Seb.  Brunner,  Der  Prediger -Orden  in 
"Wien  u.  Oesterreich.  Wien  1867. 

Necrologium  Reunense  (Renn)  in  Styria 
ord.  Cisterc.  1388—1577. 

Ausg. :  ^  ap.  Pusch  et  Froelich ,  Diplomataria 
Sacra  ducatus  Styriae.  11.  Viennae  1756.  4®.  p.  333 
-353.  —  *  Necrol.  vetustius  (saec.  XlVinit). 
Fragmente  ed.  H.  R.  v.  Zeissberg  in  Archiv  für 
Österreich.  Geschichte.  LVIII.  1879.  p.  217-229 
(auch  einzeln:  Wien  1879.  gr.  8^  13pag.  30  ^). 

—  *ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necrol.  IL  p.  341-356. 

Necrologium  Rhenaugiense. 

Handschr. :  R  h  e  i  n  a  u ,  Stif tsbibl.  n®  30.  sec. 
IX.  fol ;  —  n°  74^.  4^ 

Ausg.:    ^  Notae   necrologicae  ed.  Meyer  v. 

Knonau  in  Quellen  z.  Schweizer  Geschichte,  m. 

2.  (Rheinau)  1883.  p.  72-76.  —  »Necrologia 

Rhen.  minora  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ. 

hlst.  Necrol.  I.  p.  456-461. 

Erl. -Sehr.:  Fiala,  A.,  Beiträge  zu  den  ältesten  Todten- 
büchem  von  .  .  u.  Rheinau.  850  — 1249  m  Kathol. 
Schweizerblätter  f.  Wissenschaft  a.  Leben.  Jahrg.  XI. 
Luzem  1869. 

Necrologium  Ripense  aut,  si  mavis,  Li- 
ber daticus  Ripensis.  1240 — 1418. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783. 
p. 534-570.  —  Necrol.  monasterii  fratrum  Praed., 
f  ragm.  in  Kirkehistor.  Sämling  II.  p.  492. 

Necrologium     Rivipollensis     coenobii. 

Saec.  X. 

Ausg.:  fragmenta  ap.  Villanueva,  Viage  lite- 
rario  a  las  iglesias  de  EspaSa.  VIII.  Valencia  1821. 

53 


834 


NECROLOGIÜM  S.  ROBERTI  —  NECROLOGIÜM  SALZBÜRGENSIS 


S^.  p.  233.  234.  Cf.  Ewald  in  Neues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI.  p.  389. 

Necrologium  S.  Robert!  Comilionis  prio- 
ratus  ord.  s.  Ben.  dioec.  Grandinopolit 

Ausg. :  ex  cod.  oiig.  sec.  XIII  ap.  Ulyss.  Che- 
valier, Documents  inedits  relatifs  au  Dauphioe. 
Tom.  IL  livr.  4.  Grenoble  1868.  8^  p.  1-63;  in- 
dex p.  63-84;  cf.  pref.  p.  in-xx. 

Erl.-Sekr.:  Chevalier,  Ul.,  Notice  nur  le  n6crologe 
dn  pTiear6  de  Saint  -  Ilobert  -  de  -  Comillon.  Grenoue 
1868.  9>.  20pag. 

Necrologium  von  Rolandswerth. 

Geschrieben  um  1700. 

Äuag,:  als  Necrologium  des  Benedictiner- 
Nonnenklosters  Rolandswerth  hrsgb.  von  Flosa  in 
Annalen  des  hisi  Vereins  für  den  Niederrhein. 
Heft  XIX.  Köln  1868.  8».  p.  195-219. 

Necrologium  Romanum  S.  Petri  in  Ya- 
ticano. 

Ausg.:  ap.  Dudik,  Iter  Romanum  I.  p.  79-82. 

—  Necrologium  8.  Cyriaci  in  Via  lata  ap.  Mar- 
tinelli ,  II  primo  trof eo  della  santiss.  Croce.  Roma 
1645.  p.  145.  —  Necrologium  S.  Mariae  trans 
Tiberim  ed.  H.  Bresslau  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  p.  100-103. 

Necrologium  Romaricense  (iZeTniramonf 

in  Lothringen),  801 — 1000. 

Ausg.:  ^Bruchstücke  (ex cod.  Romano,  Bibl. 
Angel.  A.  2.  12.  mbr.  sec.  IX — XII.  fol.)  ap. 
Böhmer,  Fontes  IV.  p.  462.  463.  —  ^  die  wich- 
tigsten  Namenreihen  u.  Daten  ausxüglich  atis 
demselben  Cod.  hrsgb.  von  Adalb.  Ebner  unt.  d. 
Tit. :  Der  liber  vitae  u.  die  Nekrologien  von  Re- 
miremont  in  der  Biblioth.  Angelica  zu  Rom  in 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIX.  1894. 
p.  49-83.  —  Necrologium  aliud  a.  1316 — 
1501  ap.  A.  Guinot,  Etüde  histor.  sur  Fabbaye 
de  Remiremont.  Paris  1859.  8^  p.  414-416.  — 
Necr.  aliud  a.  1500—1606  Und.  p.  416-418. 

Necrologium  Rommeredorflensie  eccle- 

siae  ord.  Praemonstr.  (i  Stunde  von  Neur 

vned).  1158—1795. 

'  Handsehr.:  Wi  e s b ad  e  n ,  Landesbibl.,  Origin. 

Ausg. :  ap.Jul.  "Wegeier,  DiePrämonstratenser- 

Abtei  Rommersdorf.  Coblenz  1882.  8*.  p.  87-101. 

—  Necrol.  alterum.  1581—1671.  ibid.  p.  102. 

Necrologium  Ronneburgenee. 

So  benannt  nach  dem  Fundorte  Scbloss  Bmmebmg. 
Geschrieben  saec.  XIV.  Bezieht  sich  aof  den  deutschen 
Orden. 

Ausg. :  *  in  Bunges  Arch.  f.  d.  Geschichte  Liv-, 
Est-  und  Curlands.  Vm.  Reval  1861.  p.  286.  — 
*  ed.  E.  Strehlke  in  Script,  rer.  Pruss.  11.  p.  147. 

Necrologium  von  Rosenthal  =  Necro- 
logium Vallis  Eosarum. 

Necrologium    Roekildense    {Roeskilde, 

Rothschild y  auf  der  In^el  Seeland).  1378 

—1513. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  1786. 
p.592-595.  —  Necrologium  alteiTimafe  Liber 
daticus  Roskildensis  ecclesiae  — 1512  ibid.  III. 
p.  266-275. 


Necrologium  Roetochiense  {Rostock). 

Ausg. :  Aus  dem  Todtenbuche  des  St  Johannis- 
Xlosters  zu  Rostock,  hrsgb.  von  Krause.  Progr. 
d.  Gymn.  Rostock  1875.  4«. 

Necrologium  Rothenee  {Roth  in  Ober- 

Schwaben)  ord.  Praemonstr.  dioec.  Con- 
stant 

Ausg.:  ^Auszüge  ap. Stadelhofer,  Historia  Ro- 
thensis.  Aug.  Vind.  1787.  p.  5.  6.  12-16.  22-24. 
27-29.  55.  —  '  fragmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in 
Mon.  Germ,  liist.  Necrol.  I.  p.  202-205. 

Necrotogium  Rotomageneie  (Ronen)  ec- 
clesiae. 

Eandschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  cod.  lat  5196 
(olim  4229. 1). 

Ausg.:  bis  1329  gestorbene  Personen  ap.  Bou- 
quet,  RecueilXXin.  p.  358-370.  —  Necrolo- 
gium hospitaUs  b.  Mariae  Magdalenae  (geschrie- 
ben um  1470):  die  Namen  des  13. —15.  Jahrh. 
ap.  Bouquet  1.  c.  p.  415.  416. 

Necrologium  Runense  »  Necrologium 
Reunense. 

Necrologium  von  Rupertsberg,  Dioec 
Mainz.   Saec.  XH— XIV. 

Ausg.:  Bruchstücke  des  Necrol.  des  Klosters 
R.  hrsgb.  von  Sauer  in  Annalen  des  Vereins  f. 
Nassauische  Altertbumskunde  u.  Geschichtsfor- 
schung. XVII.  Wiesbaden  1882.  Thl.  II.  p.  1-10. 

Necrologium  von  Ruewil. 

Ausg. :  <üs  Jahrzeitbücher  der  Pfarrkirche  in 
R.  hrsgb.  von  Jos.  Bölsterli  in  Geschichtsfreund 
...  der  5  Orte.  XVII. 

Necrologium    Salemitanum    vel    Sal- 

mannsw^ilarense    (Salem)    ord.     Cisterc. 
dioec.  Gonstant 

Ausg. :  Fragmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ,  bist  Necrol.  I.  p.  323. 

Necrologium    Salemitanum   (Salemo). 

1085—1362. 

Ausg. :  ex  cod.  bibl.  Panorm.  municip.  F.  34. 
fol.  n®  11  ed.  Ed.  Winkelmaon  in  Forschungen 
z.  deutschen  Geschichte.  XVin.  1878.  p.  475.  — 
—  Liber  confraternitatum  et  necrologium  ed. 
C.  Abignenti  in  Archi>'io  storico  per  le  pix)\'incie 
Napolet.  Xm.  Napoli  1888.  p.  449  ff. 

Necrologium  Saizburgensis  ecclesiae  me- 
tropolitanae.  701—1200. 

Das  älteste  Necrologium  von  Salzburg. 

Handsehr.:  Wien,  Hofbibl.,  Salisb.  n»  2090 
(olim  311).  mbr.  fol. 

Ausg.:  ^  Auszug,  vermischt  mit  2  Necrologien 
von  St.  Emmeran  in  Monum.  Boica.  XIV.  p.  365- 
405.  —  •einen  weitläufigen  Auszug  gab  Theod. 
Wiedemann  [unt.d.  Tit.:  Necrologien  des  Dom- 
stifts Salzburg  nach  Handschriften  der  k.  k.  Hof- 
bibl. zu  Wien  mitgetheilt]  in  Archiv  für  Kunde 
österr.  GeschichtsqueUen.  XXVHI.  Wien  1861. 
p.  13-42.  Vgl.  Literarisches  Central  Watt  Leipzig 
1863.  Sp.  292-296.  —  »Auszug  ap.  Böhmer,  Fontes 
IV.'  p.  576-583;  cf.  Vorrede  p.  lxii.  —  *  diese  3 


NECROLOGIÜM  SALZBÜRGENSIS  —  NECROLOGIUM  SEDUNENSI8 


835 


Äusgg.  \sind  neuerdings  van]  Herzberg -Fränkel 
unt.  d.  Tit. :  NeerologrU  Salisburgreiisla  8.  Rad- 
berti maiora  7  [in  foigendtr  WeU»  veröffentlicht: 

Handadur,:  A.'Wien  2090  (1025/41  asaue  ad  fin.  seo.  12). 
B.  CD.  Salzbarg,  Stift  St.  Peter  S.  71. 

Seo.  xn.  xni. 

E.  Und.  S.  71.  Seo.  Xu.  Xm. 

P.  «Nd.  8.  71.  Seo.  XO-XV. 

G.  Wien  n0  484.  See.  XHI— XV. 
Ätug. :  *■  die  Haaptnotizen  von  A  ed.  Proben  una  oum  Ne- 
crologio  S.  Emmeramini  tfi  Mon.  Boica.  XTV.  p.  866-405.  — 
bA.  V.  Meiller  pab  Excerpte  aus  Codd.  B-F  ufU.  d.  TÜel: 
AofflGge  aus  bisher  angednickten  NecroloKien  der  Bene- 
dictinerklGster  za  St.  Peter  in  Salzburg  n.  Admont  in  Steier* 
mark  ete,  «n  Archiv  fBr  Kunde  Qsterr.  Geschichtsquellen.  XIX. 
1858.  p.  209-298;  Begister  p.  299-R80;  Noten  p.  881-396, 
die  er  aber  irrw  dem  Stifte  S.  Peter  »viheiUe.  —  «A  et  8 
vertffBntlichte  Theod.Wiedemann  ibid.  XXVIII.  1861.  p.  13 
-42 ;  43-167.  —  <i  Auszug  ap.  Böhmer,  Pontes  IV]  i.  e.  Septem 
maiora  necrologia  arte  inter  se  coniuncta  in  unum 
coUegit  in  Mon.  Germ,  hist  11.  p.  91-1^.  —  Re- 
gistra  fratrom  8.  Rudberti  Salisb.  duo  ^ed.  Tli. 
Wiedemann  1.  c.  XXVIII.  p. 4 -7.—  "ed.  Herzberg 
1.  c  p.80-82.  —  Memoria  yivornm  et  Memoria 
defanctomm  ^  Excerpt  ed.  A.  v.  Meüler  in  Archiv 
f.  K.  österr.  Geschiohtsq.  XIX.  —  'ed.  Herz  borg 
1.  c.  p.  83-85.  —  Index  fratrum  et  soronim  vi- 
yentimn  et  Catalogns  monasteriorom  fratemi- 
tate  com  8.  Rudberto  connexomm  saec.  XY  exe. 
*  ed.  Wiedemann  1.  c.  p.  167-174.  —  'ed.  Herz- 
berg 1.  c.  p.  8(5-91.  —  Monnmentii  Salisburgen- 
sis  monasterii  s.  Petri  necrologlea.  1*^  Liber 
confraternitatum  vetustior  ab  a.  784  —  saec. 
X  et  XI  '  ap.  Th.  G.  v.  Xangan,  Das  Yerbrüde- 
rungsbuch  des  Stiftes  St.  Peter  in  Salzburg.  Wien 
1852.  fol.  p.  7-17.  —  *ed.  Herzberg-Fr.  1.  c.  IL 
p.  4-44;  c/*.  p.  3.  —  2°  Liber  confraterni- 
tatum recentior  a.  1004  compositus  ^  ap.  Earajan 
1.  c.  p.  118-156.  —  '  ed.  Herzberg-Fr.  1.  c.  n. 
p.  45-56.  —  3'  Catalogi  fratrum  S.  Petri  duo 
(saec.  XI  confecti)  *  ap.  Karajan  1.  c.  p.  1-6  et 
p.  156-161.  —  «ed.  Herzberg- Fr.  1.  c.  p.  57-60. 
—  4®  Liber  oblatarius  8.  JPetri  Salisb.    (saec. 
XIV.  XV.  Zählt  nach  Art  eines  Anniversariums 
die  Donatoren  des  Stiftes  etc.  auf)  ed.  Herzberg - 
Fr.  1.0.  p.  61-64.  —  Xeerologlniii  Sallsbiirgreii- 
sls  monasterii  s.  Erentmdis  Xonnbergense  {ver- 
fasst  1466 j  fortgesetzt  bis  ins  17.  Jahrh.;  es  be- 
findet sieh  unier  den  Hss.  [271.  C  1]  der  Bibl.  des 
Klosters  Nonnberg)  *  ed.  G.  E.  Friess  in  Archiv 
f.  Österreich.  Geschichte.  LXXI.  Wien  1887.  p. 
19-175  unt.  d.  Tit. :  Necrologium  des  Bened.-Non- 
nenstiftes  der  h.  Erentmdis  auf  dem  Nonnberge 
zu  Salzburg;  Register  p.  176-209;  Vorwort  p.  1- 
18.  —  •  ed.  Herzberg -Fr.  1.  c.  II.  p.  65-74.  — 
Anniversaria  ibid.  p.  74 -7ß.  —  Xeerologiam 
Salisbnrgrensis  S.  Rudberti  Wiltinense.   Saec. 
xn.  Xin  {im  Kloser  Witten  bei  Innsbruck  auf 
einem  Bückerdeckel  gefunden)  ed.  Herzberg- Fr. 
1.  c.  IL  p.  198.  199. 

Brl.'Sckr.:  Herzberg-Frftnkel,  S.,  Ueber  das  äl- 
teste Verhrüderungsbuch  von  S.  Peter  in  Salzburg 
tn  Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  &.  d.  Qesch.  XII.  1887. 
p.  55-107. 

:   Ueber  die  necrologischen  Quellen  der  DiScesen 

Salzburg  u.  Passau  ibid.  XIII.  1888.  p.  271-304. 
Huber,  Alois,  Geschichte  der  Einführung  und  Ver- 
breitung des  Christenthams  in  Südostdeutschland  II. 
p.  84-131. 

Necrologium  Sancrucense  ==  JS'ecrolo- 

giiim  Sanctae  Crucis. 


Necrologium  Sangailense  =  Necrolo- 
gium S.  GallL 

Necrologium  von  Samen. 

Ausg.:  Binichstücke  aus  dem  Anniversarien- 
buche in  Samen  hrsgb.  von  Martin  Kiem  in  Oe- 
schichtsfreund  . . .  der  5  Orte.  XXI. 

Necrologium    Scafhusensium  {Schaff- 

hausen)  Pranciscanorum.  Saec.  Xn~1462. 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  I.  p.  502-511.  —  Liber  anniver- 
sariorum  Scafiius.  abbatiae  Omnium  8anctorum 
ord.  8.  Ben.  {nur  Fragmente  übrig)  *  ap.  Mone, 
Quellensammlung  IIL  p.  620;  vgl.  Neues  Archiv 
Vn.  p.  36.  —  '  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  I.  p.  498-502. 

Necrologium  von  Schachdorf  {Canton 

Uri).  1516. 

Ausg.:  in  Geschichtsfreund  . . .  der  5  Orte, 
ni.  p.  160-169  hrsgb.  von  Jos.  Schneller. 

Necrologium  von  Schmerlenbauch  {bei 

Aschaffenburg), 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
IV.  p.  376. 

Necrologium  von  Schoenau. 

Ausg. :  als  Seelbuch  des  Nonnenklosters  Schoe- 
nau hregb.  von  F.W.  E.  Roth  in  Studien  und  Mit- 
theil.  aas  d.  Benedict. -Orden.  lY.  1883.  p.  357  ff. 

Necrologium  von  Schoenenwerd  {Can- 
ton Solothum)  Dioec.  Constanz. 

Ausg, :  in  Urkundio.  I.  p.  79. 

Necrologium    Schussenriedense    ord 

Praemonstr.  dioec.  Constant 

Ausg. :  ed.  Fr.  L.  Baumann  tn  Mon.  Germ,  hist 
Necrol.  I.  p.  205-208. 

Necrologium  von  Schwarzach,   Diöc. 

Würzb. 

Ausg.:  ap.  F.  X.  Wegele,  Zur  Literatur  der 
Fränkischen  Necrologien.  1864.  p.  1-39. 

Necrologium  von  Schwarzenbach  {Canr 
ton  Luxem)  Dioec.  Constanz.  1467. 

Ausg. :  in  Geschichtsfreund . . .  der  5  Orte.  III. 
p.  195  -  209  hrsgb.  von  Jos.  Schneller. 

Necrologium  Scottenee  Yiennae  =  Ne- 
crologium Tiennense. 

Necrologium  Seccoviensis  {Seckau)  ec- 

clesiae  cathedraüs  dioec.  Salzburg.  1321 
—1531. 

Ausg.:  ^excerpta  ap.  Pusch  et  Froelich,  Biplo- 
mataria  ducatus  8t3rriae.  11.  Yiennae  1756.  4°.  p. 
353-365.  —  *ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon.  Germ. 
hist.  Necrol.  H.  p.  356-435. 

Necrologium  Sedunensis  {Sion)  eccle- 
siae  cathedralis.  Saec.  TX-XTTT. 

Ausg. :  publ.  par  Jean  Gremaud  in  Memoires 
et  documents  de  la  Soc.  d'hist.  de  la  Suisse  Ho- 
mande.  XVni.  Lausanne  1863.  p.  255-293;  cf 
pref.  p.  249-254. 

53* 


836 


NECROLOGIÜM  SEEDORFENSIS  —  NECROLOGIÜM  STEINGADENSE 


Necrologium  Seedorfensis   monasterii 

(Cantcm  Uri)  fratrum  et  sororum  ordinis 

equestris  s.  Lazari  ab  a.  1559  in  hodier- 

num  diem  sanctiinoiiialium  ord.  s.  Ben. 

Ausg.:  ^als  Jahrzeitbuch  des  Lazarusspitals 
in  Seedorf  ed.  J.  Schneller  in  Geschichtsfreond 
der  5  Orte.  Xu.  1856.  p.  52-67.  —  »ed.  Fr.  L. 
Baumann  in  Mon.  Germ.  hist.  Necrol.  I.  p.  511- 
521.  Vgl.  Th.  v.  Liebenau,  Fälschung  von  Jahr- 
zeitbüchem  imd  Necrologien  bes.  von  Seedorf  in 
Anzeiger  f.  schweizerische  Gesch.  IV.  p.  81. 

Necrologium  Seeligenthalense  seu  Seli- 
genvallense  {Seidenthal,  gegenüber  von 
Landshut,  Cisterdenserinnen),  See.  XTTT 
—XVI. 

Wichtig  für  d.  Gesch.  der  Herzoge  von  Niederbaiem. 
Ausg.:  in  Mon.  Boic.  XV.  p.  506-550. 

Necrologium  Seitzensie  monasterii  Cart- 
hus.  ord.  — 1601. 

Aitsg.:  excerpta  ap.  Sig.  Pusch  et  Froelich, 
Diplomataria  ducatus  Styriae.  11.  Viennae  1756. 
4«.  p.  329-333. 

Necrologium   von   Seligenpforten    im 

Nordgau,  Dioec.  Eegensburg. 

Ausg.:  in  Hist-dipl.  Magazin  fürs  Vaterland. 
I.  p.  37-67. 

Necrologium  von  Seligenstadt,  Dioec. 
Mainz. 

Ausg.:  ^ap.  Stillbauer,  Necrologium  u.  kurze 
Chronik  der  Abtei  Seligenstadt.  Frogr.  des  Beal- 
gymn.  1880.  —  *  Fragm.  ed.  F.  Falk  in  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIV.  p.  173. 

Necrologium  Senense  {Siena). 

Ausg.:  Das  ap.  Ozanam,  Documens  inedits 
pour  servir  ä  Thistoire  litteraire  de  l'Italie.  Paris 
1850.  8*^.  p.  195-200  unt.  d.  Tit.  Obituarium  ec- 
clesiae  Senensis  veröffentlichte  Kalendarium  = 
Annales  Senenses,  vul.  supra  p.  91. 

Necrologium  Senonense  (Sem). 

Atisg.:  Fragment.  *ap.  Bouquet,  RecueilVII. 
p.  275.  —  •  ap.  Delisle,  Memoire  sur  d'anciens 
sacramentaires  in  Memoires  de  Tlnstitut  nat.  de 
France.  XXXII.  part.  1.  Paris  1886.  p.  164.  — 
Notizen  in  Isidon  Hisp.  opp.  ed.  Arevalo  U.  p. 
332;  ef.  Pertz'  Archiv  XII.  p.  293.  —  Vgl.  Necro- 
logium S.  Petri  Vivi. 

Necrologium  Seonense  {Seon  in  Ober- 

baiem,  Benedictiiier,  jetzt  Badeanstalt) 

dioec.  Salzburg.  Saec.  XTTT — XV. 

Ausg.:  ^in  Mon.  Boic.  11.  p.  158-162  eoccer- 
ptum.  —  *ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  H.  p.  217-235. 

Necrologium  Serratexensie  monasterii 
s.  Mariae  —1378. 

Ausg. :  excerpta  ap.  J.  Villanueva,  Viage  litera- 
rio  a  las  igiesias  de  Espana.  VIII.  1821.  p.  265-268. 

Necrologium  Sigebergense  (Siegburg). 

Nichtig  durch  seine  Nachrichten  über  d.  Familie  dos 
h.  Anno  v.  Köln. 


Ausg.:  ed.Eckertz  ^Annalen  des  hist. Vereins 

f.  den  Niederrhein.  Vm.  Köln  1860.  p.  221-225. 
Vgl.  Vita  8.  Annoms. 

Necrologium  von  Siena  =  Necrologium 
Senense. 

Necrologium  Sindelfingense,  Canon,  s. 
Martini,  dioec.  Constant. 

Schfttsbar.  Reicht  bis  ins  16.  Jahrhundert. 

Ausg. :  *  fragmenta  ed.  C.  F.  Hang  in  Chronici 
Sindelfingensis  quae  supersunt . . .  Tubingae  1836. 
4^  p.  6-11.  —  *ed.  Pr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
hist.  Necrol.  I.  p.  209-212. 

Necrolog  von  Sion,  Ganton  Wallis  = 
Necrologium  Sedunens. 

Necrologium  Sionensis  monasterii  ord. 
Wilhelmit.  (Sion  bei  JKMngnau,  Canton 

Aargau)  dioec.  Constant  Saec.  XTTT— XV. 
Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  hist 
Necrol.  I.  p.  521-526. 

Necrologe  de  Sitten ,  dioc.  de  Tarentaise 
=  Necrologium  Sedunens. 

Necrologium  Spirensis  (Speier)  capituli 

cathedralis.  880  —  1396  resp.  Saec.  XVI. 

Ausg.:  ^als  Kalendarium  necrol.  canonicorum 
Spirensium.  610 — 1200  [ex  cod.  Guelferbyt.,  hrz. 
Bibl.  Overhams  CoUectan.  Vol.  IV]  ap.  Böhmer, 
Fontes  IV.  p.  315-317;  cf.  Vorrede  p.  xl.  —  •ote 
Kalendarium  necr.  can.Spir.  recentius.  610 — 1400 
[ex  cod.  Karlsruhano ,  Generallandesarchiv,  mbr. 
sec.  XTTI — XV.  kl.  fol.  Orig.]  im  Ausxuge  ap. 
Böhmer  1.  c.  IV.  p.  317-327;  cf.  p.  xl.  n<>  19. 
Beide  voll  von  Versehen  u.  Missverständnissen, 
—  *  Bruchstücke  daraus  'ap.  Mone,  Anzeiger. 
1836.  p.  98;  —  *>ap.  Remling,  Gesch.  der  Bischöfe 
von  Speier.  I.  p.  413.  —  *  vollständig  hrsgb.  von 
Reimer  unt.  d.  Tit. :  Das  Todtenbuch  des  Speirer 
Domstifts  in  Zeitschrift  f.  die  Gesch.  des  Ober- 
rheins. XXVI.  Karlsruhe  1874.  p.  414-444,  mit 
Ausschluss  von  manchem  Unnötigen. 

Necrologium  von  Spital  am  Pym,  Dioec. 
Passau. 

Attsg. :  unt.  d.  Tit. :  Necrologium  des  ehemali- 
gen CoUegiatstiftes  Spital  am  Pym  in  Oberoster- 
reich  hrsgb.  von  Beda  SchroU  in  Archiv  f.  österr. 
Geschichte.  LXXII.  1888.  p.  201  {auch  besonders 
abgedruckt  Wien  1888.  gr.  8°.  111  pag.  Ji  1.60). 

Necrologium  Stabulense. 

Ausg.:  ^ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  668- 
678.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVIII. 
p.  1193-1204. 

Necrologium    von     Steinen    (Canton 

Schwyx). 

Ausg.:  *m Geschichtsfreund  der  5  Orte.  XXIX. 
p.  361-364  hrsgb.  von  Jos.  Schneller.  —  'fra- 
gmenta ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  hist 
Necrol.  I.  p.  663.  664. 

Necrologium  Steingadense  ord.  Prae- 

monstr. 

Dies  Mortuarium  ist  1552  verfasst.    Die  Namen  der 
Verstorbenen  sind  den  Todes-  oder  Anniversarien -Tagoa 


NECEOLOOIUM  STETTENSI8  —  NECROLOGIUM  TRECENSIS 


837 


aber  nidit  hinzngefflgt,  sondern  es  sind  den  einzelnen 
nach  fr&iem  fressen  gewfthlten  Tagen  Notizen  zugesetzt, 
welche  CommemoratioDes  genannt  werden. 

Ausg.:  ex  cod.  Monacens.  lai  n*^  1013  ed.  Fr. 

L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  1888. 

p.  35-37. 

Necrologium  Stettensis  (Stetten)  mona- 
sterü  monialium  sub  Castro  Hohenzollem 
siti,  ord.  s.  Dom.  dioec.  Constant 

Ausg.:  ^hrsg.  yod  Locher  in  Mittheilungen 
des  Vereins  f.  d.  Gesch.  in  Hohenzollem.  XIX.  — 
'  fragmenta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
bist  Necrol.  I.  p.  212-214. 

Necrologium  Stockholmeiwe,  vid.  Dia- 
rium fratnim  Minorum  Stockholm. 

Necrologium  von  Straesburg  =  Necro- 
logium Argentinense. 

Necrologium  Strzelnense.  Script  a.  1626. 

Ausg. :  als  hiher  mortuonim  monasterii 
Strzelnenais  ord.  Praemonstrat  ed.  Wojc.  K^tr- 
zynski  in  Mon.  Polen,  bist  V.  1888.  p.  721-767 ; 
ef.  p.  719  ff. 

Necrologium  von  Sursee. 

Ausg. :  als  Jahrzeitbnch  der  Kirche  in  S.  hrsgb. 
von  J.  Schneller  in  Geschichtsfreund.  XVIU. 

Nicrologe  de  Saint-Taurin  d'^vreux, 
vid.  Necrologium  Ebroicensis  ecciesiae. 

Necrologium  Taurineneis  (2bnno^  Turin) 
prioratus  s.  Andreae. 

Ausg.:  ^Excerpte  ed.Betbmann  ap.Pertz,  Mon. 
scr.  VII.  p.  131-133.  —  ^vollständig  ed.  L.  G.  Pro- 
vana  in  Mon.  bist  patr.  Scr.  UI.  p.  193-208.  — 
Necrologium  monasterii  ss.  Solutoris,  Ad- 
Tentoris  et  Octavii  Taurin.  (von  den  Franxosen 
1536  vollständig  zerstört)  ed.  G.  L.  Provana  ibid. 
ni.  p.  213-230. 

Necrologium  Tegemseenee  (südösil.  von 

München,  Benedictiner).   Dioec.  Prising. 
See.  Xn— XV. 

Ausg.:  *ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  I.  p.  632- 
638.  —  •  ap.  Freyberg,  Gesch.  von  Tegemsee  p. 
203-220. 

BrL'Sdir.:  Mooyer  in  den  WestflUischen  Pnmnzial- 
bUttemm.  p.  1-112. 

Necrologium  Tennenbaceneie  monaste- 
rii ord.  Cisterc.  dioec.  Constant  (Tennen- 

back  bei  Emmendingen  im  Breisgau). 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
bist.  Necrol.  I.  p.  338-342. 

Necrologium  Tennikonensis  monasterii 
sanctimonialinm  ord.  Cisterc.  dioec.  Con- 
stant. (Thännikon,  in  lingtia  ecclesiastica 
=  VaUis  Lüiorum,  etiam  Maria  Lilien- 
thal). C.  1370—1620. 

Ausg. :  ^Auszug  ed.  J.  Schneller  in  Geschichts- 
freund der  5  Orte.  IL  p.  113-128.  —  'bü  1500 
ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol. 
I.  p.  527-533. 


Necrologe  des  Temes. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Obituaire  du  prieure 
des  Temes  (en  Idmousin)  ap.  A.  Leroux,  Archives 
bistoriques  du  limousin.  Limoges  1891 .  8®. 

Necrologium  Teruanensis  (ThSroiumne) 
ecciesiae  cathedr.  Saec.  XUI  med. 

Ausg. :  ap.  Duchet  et  Giry,  Cartulaire  de  l'e- 
glise  de  Therouanne.  Saint- Omer  1881.  4^.  p.307 
-329. 

Necrologium  Thierhauptense  o.  s.  Ben. 
dioec.  Augustens.  (Thierhaupten  xunschen 
Augsburg  und  der  Mündung  des  Lech). 
Saec.  Xm.  XIV. 

Au^g. :  ^  Excerpta  in  Mon.  Boica.  XV.  p.  140 
- 144  ex  codice  hodie  non  reperto.  —  *  Fragment 
in  Anzeiger  des  Germanischen  Museums.  XXII. 
p.  8.  —  'ex  cod.  Monac.  lat  21002  mbr.  fol. 
a*  1613  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Necrol.  I.  p.  38-41. 

Necrologe  du  prieur6  de  Saint -Thomas - 
en-Forez.  Saec.  XIII — XV. 

Ausg.:  pubi.  et  suivie  de  Tbist.  de  ce  prieure 
par  L.  Pierre  Gras.  Lyon  1873.  8'. 

Necrologium  Thuringense.  1213—1284. 

Ausg. :  *  ed.  Wegele  in  Zeitschrift  des  Vereins 
f.  thüring.  Gesch.  u.  Alterthumskunde  11.  p.  118. 
119.  —  '  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  457,  fra- 
gmentum. 

Necrologium  Timstainensis  monasterii 
vetus. 

Ausg.:  ed.  Duellius,  Miscoll.  I.  Aug.  Vindel. 
1723.  p.  164. 

Necrologium  Tobelensis  (Tobel)  com- 
mendae  (Canion  Thurgau)  dioec.  Constant 
Saec.  xm— XV. 

Ausg. :  ^fragmenta  ed.  Fi'.  L. Baumann  in  Mon. 
Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  534-537.  —  'Auszug  ap. 
Pupikofer,  Geschichte  des  Thurgaus.  I.  Beil.  p.  36 
-40. 

Necrologe  de  Toumai. 

Ausg.:  Obituaire  de  Saint  Nicolas- des -pres, 
ou  de  Saint  Medard  in  Memoires  de  la  Soc.  bisto- 
rique  et  litter.  de  Tournai.  XL  p.  327-429. 

Necrologe  de  Tours  —  Necrologium 
Turonense. 

Necrologium  Trecensis  (Troyes)  eccie- 
siae cathedralis. 

Ausg.:  Fondations  en  l'eglise  de  Troyes  ap. 
Lalore,  Collection  des  principaux  obituaires  du 
dioo.  de  Troyes  p.  34-138;  pieces  justif.  p.  138 
-213.  —  Compte  des  anniversaires  pour  Tannee 
1348/49  ibid.  p.  19-34.  —  Necrologium  saec. 
XIV.  XV.  ibid.  p.  213-249  et  necrol.  alterum  p. 
249-270.  —  Necrologium  canonicorum  regula- 
lium  congregationis  Gallicanao  ad  usum  S.  Lupi 
Trecensis  (bis  1783)  ibid.  p.  394-409;  Auszüge 
aus  einem  N.  des  18.  Jahrb.  ibid.  p.  410-417.  — 
Necrologium  ecciesiae  colleg.  s.  Urbani  ibid. 
p.  323-360;  pieces  justif.  p.  360-382. 


838 


NÄCROLOGE  DU  TRi:PORT  —  NECROLOGIÜM  UNDERSTORPENSE 


Necrologe  du  Treport  »  Necrologium 
Ulterioris  Portus. 

Necrologium  Trevirense  (Trier). 

Ausg.:  ein  paar  Notixen  aus  einem  verscholle- 
nen alten  Diptychon  Trevir.  ap.  Brower,  Annales 
Trevirenses  I.  p.  459.  461.  470;  vgl.  £.  Dümmler 
in  Neue  Mittheil.  aus  d.  Gebiete  bist. -antiquari- 
scher Forschungen.  XI.  p.  228.  Anm.  16;  R-Wil- 
mans,  Eaiserurkunden  der  Prov.  Westfalen  p.432. 
Anm.  6.  —  Diptychon  aus  ottonischer  Zeit  (nur 
Namen  ohne  Tage)  hrsgb.  von  F.  X.  Kraus  in 
Westdeutsche  Zeitschr.  f.  Geschichte.  IV.  p.  138 
-156.  —  Necrologium  8.  Maximini  {Hand- 
sehr.:  Trier,  Stadtbibl.  n»  1634  (1312).  mbr.  sec. 
XII.  Xin.  fol.]  ^ap.Hontheim,  Prodr.  bist.  Trevir. 
n.  p.  966-994;  ef.  Pertz'  Archiv  XL  p.  290.  — 
*  ed.  F.  X.  Kraus  in  Jahrbücher  des  Vereins  von 
Alterthumsfreunden  im  Rheinlande.  Heft  57.  QQ. 

Necrologium  Tridentinum  {Trient). 

Ausg.:  Notae  necrologicae  Tridentinae  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  Xni.  p.  368-370. 

Necrologium  S.  Trinitatis  de  Exaqaio 
(Lessay)  dioec.  Constant 

Ausg.:  Bruchstück  ap.Bouquet,  RecueilXXIII. 
p.  546. 547. 

Necrologe  de  Saint -Trond  (S.Trudonis). 

Eandschr.:  Lüttich,  Ün.-Bibl.  n®  324.  mbr. 
a*  1361.  fol. 

Ausg. :  ^  in  Analectes  pour  s.  k  Tbist.  eccles. 
de  Belgique.  XVI.  p.  313.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Ne- 
crologe de  Tabbaye  benedictine  de  Saint-Trond, 
precede  d'une  notice  sur  la  meme  abbaye  par  J. 
Lambrechts.  Saint-Trond  1890.  8^  200 pag. 

Necrologe  de  Troyes  »  Necrologium 
Trecense. 

Necrologium  von  Tuggen,  Dioec.  Gon- 
stanz. 

Ausg. :  hrsgb.  y.  Justus  Landolt  in  Geschichts- 
freund ...  der  5  Orte.  XXV. 

Necrologium  Tuitiensis  abbatiae  (Deuix) 
dioec.  Coloniens. 

Ausg. :  in  Lacomblets  Arch.  f.  d.  Gesch.  d.  Nieder- 
rheins. V.  Düsseldorf  1865.  p.  265.  266,  Ausx/ug. 

Necrologe  de  Tülle  archidioc.  Bourges. 

Ausg.:  Obituaire  de  l'egUse  cathedr.  de  T. 
publ.  par  Clement  Simon  in  Bulletin  de  la  So- 
ciete  scientif.  de  la  CJorreze.  XI.  1889.  p.  478-497. 

Necrologium  Tunebergensis  monasterü 
ord.  Praemonstr.  in  Norwegia. 

Ausg. :  fragmenta  ap.  Storm,  Monum.  historica 
Norvegiae.  1880.  p.  195. 196 ;  cf.  inledn.  p.  Lvm. 

Necrologium  Turiceneis  (Zürich)  prae- 

positurae  (lingua  vemac.:  Propstei  sive 
Grossmünster)  dioec.  Constant 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Züricher  Todtenbuch  ed. 
Emil  Grünauer  in  Aelteste  Denkmale  der  Züricher 
Literatur  veröffentlicht  von  M.  Büdinger  und  E. 
Grünauer.  Zürich  1866.  gr.8®.  p.  46 -102  [u.  xwar: 
A.  Martyrologium  p.  46-67;  B.  Necrologium  p. 


68-73;  C.  Correspondirende  Fragmente  des  äl- 
testen Jahrzeitbuches  des  Chorherrenstiftes  p.  74. 
75;  D.  Register  p.  76-78;  £.  Anhang  p.  79-90; 
F.  Exourse  p.  91-102].  —  'Notae  necrologicae 
saec.  X  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ,  bist 
Necrol.  I.  p.  549-551.  —  über  anniversariorum 
p.  551-588;  cf.  introd.  p.547. 548.  —  Li  her  anni- 
versariorum abbatiae  sanctimonialium  (ss.  Felicis 
et  Regulae)  ord.  s.  Ben.  ^  Fragmente  in  Mitthei- 
lungen der  Antiq.  Gesellschaft.  VlJLL.  p.  12. 13.  — 

*  fragm.  et  excerpta  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. 
Germ.  bist.  Necrol.  I.  p.  537-547. 

Necrologium  von  Turin  »  Necrologium 
Taurinens. 

Necrologium  Turonenee  (Tours). 

Ausg.:  Martyrologium  Usuardi  ad  usum  ec- 
desiae  Turonensis  cum  obitibus  et  fundationibus 
(saec.  Xni)  seu  Martyrologe- obituaire  de  Teglise 
metropolit  de  Tours  publ.  par  Tabbe  J.  J.  Bou- 
rasse  in  Memoires  de  la  Societe  archeolog.  de 
Touraine.  XVn.  Tours  1865.  p.  16-82.  —  Ne- 
crologium b.  Martini  Turonensis,  804—1495, 
et  Maioris  monasterü  obituarium  publ.  par 
Nobilleau.  Tours  1875.  8^  60  pag.  —  Neero- 
logium  S.  Julian!  Turon.  publ.  par  £d.  Quin- 
carlet  ex  ood.  Turon.  n®  1279  a^  1469  in  Memoires 
de  la  Soc.  arch.  de  Touraine.  XXIII.  1873.  p. 
242-309;  cf.  introdnct  p.  213-241. 

Necrologium:  Todtenkalender  aus  einem 
Psalterium,  das  i^ahrscheinlich  den  Fran- 
ciscaner-Nonnen  in  Ulm  gehörte. 

Ausg.:  ap.  Geo.  Veesenmeyer,  Miscellaneen. 
Nürnberg  1812.  8°.  p.  156-160. 

Necrologium  S.  Ulrici  sive  Udalrici  et 
Afrae  Augustae  Vindel.,  vid.  Necrologium 
Augustense. 

Necrologium  Ulterioris  Portus  (Le  Tri- 

pari).  —  Obituarium  abbatiae  s.  Michaelis 
Ulterioris  Portus  sub  archiepiscopatu  Ro- 
thomagensi,  ord.  s.  Ben. 

Handschr. :  Ronen,  Stadtbibl.  (Y  36.)  n*»  1229. 
sec.  XV. 

Ausg. :  ^  Excerpta  ed.  d' Acbery  in  notis  ad 
Guiberti  Novigent.  opp.  p.  633  sq.  —  •  Auszug 
ap.  Bouquet,  Becueil  XXTTT.  p.  451.  452. 

Necrologium  Ultraiectinae  ( Utrecht)  ec- 
clesiae  cathedr.  s.  Martini. 

Ausg.:  ^  einige  sebr  alte  Notizen  in  Neues 
Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  ü.  p.  291-293.  — 

*  ed.  Mattbaeus ,  Fundationes  et  lata  ecclesiarum 
Ultraieci  p.  34,  Fragmente  atu  später  Zeit,  — 
Necrologium  S.Pe tri  ed.MatthaeusLc. p.ll6. 
—  Necrologium  S.  Salvatoris  *  ed.  Mattbaeus 
1.  c.  p.  75-108.  —  *  ap.  van  Heussen,  Historia 
episcopatuum  foederati  Belgii.  I.  —  'ed.  v.  Rossnm 
in  Archief  voor  de  Gesch.  van  bet  aartsbisdom 
Utrecht.  Deel  X.  1881.  p.  273;  XI.  1882.  p.  1- 
56;  212-258;  XH.  1883. 

Necrologium  Underetorfense  (Unders- 
torf  oder  Intersdorf  nördl.  von  Dachau 


NECROLOOIUM  S.  ÜRBANI  —  NECROLOGroM  VIRDUNENSE 


839 


a.  d,  Olon,  Augustiner)  dioec.  Frising.  Sea 

XI.  xni. 

Ausg.:  in  Mon.  Boio.  XIV.  p.  168-170. 

Necrologium  S.  Urbani  monasterii  ord. 

Cisterc.  minus  (Canton  Luxem,  Dioec, 

Cansianx). 

Ausg. :  ^]iT8gb.Ton  Jos.  Schneller  tnGeschichts- 
freund.  XVI.  —  •  ed.  Fr.  I*  Baumann  in  Mon. 
Germ,  hist  Kecrol.  I.  p.  487-491.  —  Liber  anni- 
yersariomm  p.  491-498. 

Necrologium  Ursbergenoe  ord.Fraem.  in 
marchionata  Burgoviae,  dioec.  Augustens. 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. Germ. hist 
Necrol.  1.  p.  128-138. 

Necrologium  Ursinense  {Irrsee)  ord.  s. 
Ben.,  prope  Kaufbeuem. 

Das  NecroL  ist  im  16.  oder  17.  Jabrli.  nnteifegangon ; 
nur  noch  sehr  wenige  Notae  übrig. 

Ausg.:  Notae  necrol.  edente  Fr.  L.  Baumann 
in  Mon.  Genn.  hist.  Necrol.  I.  p.  139. 

Necrologium  Urspringensis  (Urspring) 

monasterii  sahctimonialinm   ord.  s.  Ben. 

dioec.  Constant,  apud  Blaubenem. 

Ausg.:  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon. Germ. hist. 
NecroL  I.  p.  214-217. 

Necrologium  Uticensls  monasterii  —  Ne- 
crologium S.  Ebrulß. 

Necrologium  von  Utrecht  -»  Necrolo- 
gium Ultraiectinae  eccl. 

Necrologium  Vallis  8.Clarae  (Ciarenthal) 
monasterii  prope  Wiesbaden,  dioec.  Mo- 
gunt 

Ausg.:  extractns  ex  archivo  Idsteinensi  ap. 
Kremer,  Origg.  Nassoicae  IE.  p.  412-422. 

Necrologium  Vallie  Herum  monasterii 
=  Necrologium  Novae  Lucis. 

Necrologium  Vallis  Rosanim  (Rosenthat) 
dioec.  Wormat 

Ausg. :  '  ex  archivo  Saraepontano  ap.  Eremer, 
OriKg.  Nassoicae  II.  p.  422-426.  —  »  ap.  Adf. 
Köllner,  Gesch.  der  Herrschaft  Eirchheim-Boland 
u.  Stauf.  Wiesbaden  1854.  8^  p.  353-357. 

Necrologium  Vallis  viridis  »  Necrolo- 
gium Viridis  vallis. 

Necrologium  von  Ventimiglia  -»  Necro- 
logium Vigintimiliens. 

Necrologium  Verdense  (Verden  a.  Weser) 

vel  Regula  chori  per  decanum  Hemonem 

de  MandeMo  scripta  1525. 

Ausg.:  ^ap.  Pntje,  Altes  und  Neues.  IX.  p. 
263.  —  '  hrsgD.  von  Holstein  in  Archiv  des  Ver- 
eins f.  Gesch.  u.  Alterth.  der  Herzogthümer  Bre- 
men u.  Verden  u.  des  Landes  Hadeln  zu  Stade. 
XL  1886.  p.  146-192. 

Necrologium  Verdinense  =  Necrologium 
Werthin. 


Mecrologium  Veronense  ( Verona)  S.  Tri- 
nitatis. 

Ausg.:  ap.  Giamb.  Biancolini,  Serie  chrono- 
logica  dei  vesoovi  e  govematori  di  Verona.  Ve- 
rona 1760.  p.  66-71.  —  Necrologium  mona- 
sterii SS.  Viti  et  Modesti  mart.  —1449  ap. 
Biancolini,  Notizie  delle  chiese  di  Verona.  VlI. 
Verona  1766.  4^  p.  144-156.  —  Necrologium 
monasterii  s.  Michaelis  archangeli  foris  ur- 
bem  Veronensem  ubi  nominatur  Campania,  — 
1557  ap.  Bianoolini,  Notizie.  I.  1761.  4^  p.  194- 
220. 

Necrologium  Vetero-Cellense,  dioec. 
Magdeburg. 

Ausg.:  Bruchstücke  eines  Nekrologiums  des 
Klosters  Altenzelle,  hrsgb.  v.  Leyser  in  Bericht 
d.  deutschen  Gesellschaft  in  Leipzig.  1841.  p.  1-10. 

Erl. -' Sckr. :  G autsch.  Beitrttge  zu  einem  CoDunentar 
des  Nekrologiums  des  Klostars  Altenzelle  in  Arch. 
f.  sftohs.  Oesch.  1S43.  p.  24-96. 160. 
Mooyer,  Einige  Eriftuternogen  zu  dem  Nekrologium 
des  Klosters  AlteozeUe ,  iUd.  1844.  p.  27. 

Necrologium  Viennense  (Vienne). 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Hagiologium  Viennense 
(ist  eins  Art  Necrologium  der  Erxbisehöfe  von 
Vienne)  publ.  par  G.  ü.  J.  Chevalier  in  Docu- 
ments  inedits  reiatif  s  au  Dauphine.  Tom.  II.  livr.  5. 
Grenoble  1868.  8*.  p.  1-13;  ef.  pref.  p.  ra-v. 

Necrologium  Viennense  (Wien)  conven- 
tus  ord.  Praed.   1309—1867. 

Ausg.:  ap.  Seb.  Brunner,  Der  Predigerorden 
in  Wien  u.  Oesterreich.  Wien  1867.  8«.  —  Ne- 
crologium fratrum  Minorum  conventualium 
Viennensium  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  II.  p.  471- 
519.  —  Necrologium  monasterii  b.  Mariae 
Virg.  vulgo  ad  Scotos  Viennae  Austriae  ^ed. 
Joa.  Rasch  (alias  Baesch  s.  Rass)  sub  tit.:  Morti- 
logus  capituli  Scotensis  et  anniversarii  monaste- 
riaJis,  calendarium  defunctorum  etc.  Viennae  1584. 
—  *iciederh.  ap.  Pez  1.  c.  I.  p.  695;  vgl.  Sitzungs- 
berichte der  Wiener  Aiad.  d.  Wiss.  Xin.  p.  107. 

Necrologium  Vigintimiliensis  ecclesiae 
cathedralis  (VentimigUa). 

Ausg.:  pubbl.  per  cura  di  Girol.  Rossi  in  Mi- 
scellanea  di  storia  italiana.  V.  1868.  p.  93-103; 
documenti  p.  107-115. 

Necrologium  Villariensis  ( Viüars)  prio- 
ratus  ord.  Cluniac.  dioec.  Vesont. 

Ausg. :  ex  cod.  Paris,  lat.  (nouv.  acq.  n^  348. 
sec.  XII)  Auszüge  ap.  E.  Sackur,  Die  Cluniacen- 
ser  in  ihrer  kirchlichen  u.  allgemeingeschichtl. 
Wirksamkeit  I.  HaUe  a.  S.  1892.  8^  p.  383-386. 

Necrologium  Virdunense  (Verdun)  S. 
Agerici. 

Htmdschr.:  Verdun,  sec.  XI.  XII.  n®  59, 
interessant.  —  sec.  XIV.  n®  60. 

Necrologium  Virdunense  S.  Pauli. 

Handschr.:  Verdun,  mbr.  sec.  XIV.  4®.  n*38. 

Necrologium  Virdunense  S.  Yitoni. 

Enthält  Eintragungen  vom  9.— 12.  Jahrhundert. 

Ausg. :  Excerpte  ex  cod.  Paris.  (Nat.-Bibl.nouv. 
acq.  mss.  lat.  n°  1417.  saec.  XVIII)  ed.  E.  Sackur 


840 


NECROLOGroM  VIRIDIS  VALUS  —  NECROLOGIUM  WESSOBRUNNENSE 


in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XY.  1890. 
p.  126-132.  Vgl,  daxu  Woldemar  lippert  ibid. 
XV.  p.  608-610. 

Necrologium  Viridis  ^^Wi^iOroenendaet) 
ord.  canon.  s.  Augustini ...  in  nemore  Zo- 
niae  prope  Bruxellam. 

Handsckr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n^  557.  sec. 
XIV. 

Ausg.:  ed.Marc.Mastelinus.  Bnixellae,J.Meer- 
becius  s.  a.  4®. 

Necrologium  Vi8beccen8i8  {Fischbeck  a. 
d.  Weser)  monasterii  dioec.  Mindens.  801 
—  14Ö0. 

Handaehr.:  Hannover,  k.  Bibl.  n*  190.  — 
Wolfen büttel,  Gud.  42.  mbr.  sec.  XIII.  fol. 

Ausg,:  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  495-500; 
cf.  Vorwort  p.  Lvn. 

Necrologium  S.  Vitoni  Yirdun.  —  Necro- 
logium Virdunense. 

Necrologium  Voraviense  (Voran). 

Ausg.:  ed.  Herzberg -Fränkel  in  Mon.  Germ, 
bist.  Necrol.  11.  p.  436-440. 

Necrologium  Vratislavieneis  (Breslau) 
monasterii  s.  Vincentii  ord.  Praemonstr. 

Angelegt  1270—1289  reicht  es  bis  ins  17.  Jahrii. 

Ausg. :  *  (ex  cod.  Berolin.  Theol.  fol.  378)  unt. 
d.  Tit. :  Nekrolog  der  Prämonstratenser  zu  St.  Vin- 
cenz  bei  Breslau  hrsgb.  von  Paul  Hein  in  Zeit- 
schrift des  Vereins  f.  Gesch.  u.  Alterth.  Schlesiens. 
X.  p.  419-480;  vgl.  Grünhagens  Einleit.  p.  410- 
418.  —  ^  als  Li  her  moi-tuorum  ed.  Wojc.  K§- 
trzyhski  in  Mon.  Polen,  bist.  V.  1888.  p.  672-718; 
cf.  p.  667  ff.  —  Necrologium  S.  Crucis  ed. 
Arth.  König  in  Zeitschrift  des  Vereins  ete.  VII. 
p.  303-343.  Nachträge  dazu  VIII.  p.  460;  IX.  p. 
404;  X.  p.  216. 

Necrologium  Waldensis  (Wald)  mona- 
sterii sanctimonialium  ord.  Cisterc.  prope 
oppidum  Sigmaringen,  dioec.  Constant. 

Die  Recension  stammt  ans  d.  J.  1606. 

Ausg. :  ed.  Baumann  in  Mon.  Germ.  hist.  Ne- 
crol. I.  p.  218-221. 

Necrologium  WaKingensis  (Wöltinge- 

rode)  monasterii  monialium. 

Handsckr.:  "Wolfe nbüttel.  Heimst.  498. 
mbr.  4^ 

Ausg. :  hrsgb.  von  E.  F.  Mooyer  in  Zeitschrift 
des  histor.  Vereins  für  Niedersachsen.  Jahrg.  1851. 
p.  48-71. 

Necrologium  von  Wedinghausen  bei  Arns- 
berg. 

Ausg.:  ap.  Seibertz,  Landes-  u.  Rechtsge- 
schichte von  Westphalen.  I.  p.  251-255. 

Necrologium  von  Weihenstephan,  vid. 

sub  Necrologium  Frisingense. 

Necrologium  Weingartensis  monasterii 
monachorum  ord.  s.  Ben.  dioec.  Constant. 

Es  gibt  davon  mehrere  Becensionen. 


Ausg. :  ^  excerpta  ex  recens.  hodie  amissa  ap. 
Hess,  Monum.  Guelfica,  pars  histor.  Campidoni 
1784.  p.  133-157.  —  «ed.  Baumann  in  Mon. 
Germ,  hist  Necrol.  L  p.  221-232. 

Necrologium  Weingarteneium  sanctimo- 
nialium. 

Ausg.:  *  excerpta  ap.  Hess,  Mon.  Guelf.,  afi- 
schliessend  an  d.  vorhergeh, Necrol.  —  'ed.  Bau- 
mann I.  c.  I.  p.  232-238. 

Necrologium  von  Weieeenau  =  Necro- 
logium Augiae  Minoris. 

Necrologium  Weiesenburgensis  mona- 
sterii (dioec.  Spirens.)  et  Martyrologium. 
701  —  1100. 

Eandschr,:  Wolfenbüttel,  Weissenb.  45. 
mbr.  sec.  XII.  fol. 

Ausg. :  A  ap.  Mono,  Zeitschrift  für  d.  Geschichte 
des  Oberrheins  XIII.  p.  492  e  cod.  Weisseub.  n® 
81.  —  B  Zwei  andere  *  ed.  E.  F.  Mooyer  in  Ar- 
chiv des  histor.  Vereins  von  ünterfranken.  XIII. 
3.  p.  3-43;  p.  50-67.  —  ^Auszüge  daraus  mit 
Weglassung  geringerer  Personen  ap.  Böhmer, 
Fontes  IV.  p.  310-314;  cf.  p.  xxxix.  n«  17. 

Necrologium  Weiseenoenee  =  Necrolo- 
gium Augiae  Minoris. 

Necrologium  Weltenburgense  (Weltefi- 

bürg  a.  Donau  in  Nieder- Baiern,  Bene- 
dictiner):  Todtenannalen  von  701 — 1400. 

Ausg.:  ^ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  568-572. 

—  ^  ein  weitläufiges  Excerpt  in  Monum.  Boica: 
Xin.  p.  297.  473-493. 

Necrologium  von  Wenau ,  Dioec.  Lüttich. 

Ausg. :  hrsgb.  von  E.  v.  Gidtmann  in  Zeitschr.  d. 
Aachener  Geschichtsvereins  IV.  1882.  p.  251-317. 

Necrologium  Werdenee  S.  Suitberti  (Kai- 
serswerth). 

Handschr.:  Düsseldorf,  Archiv  mbr.  sec. 
XIV  init. 

Ausg.:  unt.d.  Tit.:  Memorienbuch  des  Ca- 
nonichenstif ts  S.  Suidberti  zu  Kaiserswerth  ed.  Th. 
J.  Lacomblet  in  Archiv  f.  d.  Geschichte  des  Nie- 
derrheins. III.  1860.  p.  117-126.   Vgl.  p.  109-113. 

Necrologium  Werdinense» 

Necrologium  Werthineneie  monasterii 
(Werden  a.  d.  Ruhr).   Sec.  IX— XIV? 

Ausg.:  *  ap.  I^eibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  IIT. 
p.  747.  748.  —  *  wiederh.  ap.  Böhmer,  Fontes 
III.  p.  389.  390.  —  Vgl.  Martene,  Ampi.  coli.  VI. 
p.  679-685  (wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXXXVIIL  p.  1203-1210).  — Notizen  aus  einer 
Berliner  Hs.  in  Pertz'  Archiv  VIII.  p.  842. 

Necrologium  Wessobrunnense  sive  Wes- 
sofontanum  (Wessobnmn,  südwestL  vom 

Ammersee)  ord.  s.  Ben.  dioec.  Augustens. 
Ausg.:  ^  ap.  Coelest  Leutner,  Historia  mon- 
asterii Wessofontani.n.  Aug.  Vindel.  1753.  p.1-14. 

—  *  ed.  Baumann  in  Mon.  Germ,  hist  Necrol.  I. 
1888.  p.  42-52. 


NECROLOGIUM  WETTINGENSI8  —  NECROLOGIUM  8.  YPPOLITI  MONAST.        841 


Necrologium  Wettingensis  {Wetiingen) 
monasterii  ord.  Cisterc.  dioec.  Gonstant. 
Saec.  Xm — XY  resp.  XVII.  {In  lingtia 
eccles.  =  Maris  SteUa). 

Ausg. :  *  epitome  ap.  Herrgott,  Genealogia  di- 
plom.  gentiß  Habsburg.  III.  p.  842-848. — *  ed.  Bau- 
mann  in  Mon.  Germ,  bist  Necrol.  I.  p.  588-598.  — 
Index  conditorom  et  benefactonim  p.  598-600. 

Necrologium  von  Weülar,  Dioec.  Trier. 

Ausg.:  ap.  Paul  AVigand,  Wetzlariscbe  Bei- 
trage I.  p.  65-69. 

Necrologium  Wiblingensie  (WibUngm) 
monasterii  ord.  s.  Ben.  dioec.  Gonstant 

Ausg, :  fragmenta  ed.  Baumann  in  Mon.  Germ, 
bist  Necrol.  1.  p.  238.  239. 

Necrologium  von  Wien  »  Necrologium 
Yiennense. 

Necrologium  von  Wienhaueen  »  Necro- 
logium Winhusense. 

Necrologium  Wiiheringense,  dioec.  Pas- 
sav. 

Ausg. :  ap.  Stülz ,  Gesch.  des  Stiftes  Wilbering 
p.  435-445. 

Necrologium  von  Wiliieau,  Dioec.  Con- 
stanz. 

Ausg.:  brsgb.  von  Jos.Bölsterli  in  Geschicbts- 
freund  ...  der  5  Orte.  XXIX.  p.  166-253. 

Necrologium  Wiltense,Wilthinen8e  (ITiT- 

ten)  ord.  Praemonstr.  dioec.  Brixiens. 

Ausg.:  ^wenige  Excerpte  ap.  Hess,  Monum. 
Guelfica  p.  292.  —  '  ckronologiseh  geordnete  Aus- 
xüge  unt.  d.  Tit. :  Das  Nekroiogium  von  Wüten, 
Prämonstratenser-Cborherrenstift  bei  Innsbruck 
in  Tirol,  yon  1142—1689,  brsgb.  von  Sebast 
Bnmner  in  Arcbiv  f.  österr.  Geschichte.  XLII. 
1870.  p.  237-250;  ef.  p. 235  {auch  einxdn  daraus: 
Wien  1870.  gr.  8^  18  pag.  40  ^). 

Necrologium  Wimpineneis  ecclesiae  col- 
legiatae  (Wimpfen  im  Thale). 

Handsckr.:  Karl sr übe. 

Ausg.:  Bruchstück  ap.Mone,  Anzeiger  f.  Kunde 
des  deutschen  Mittelalters.  IV.  1835.  p.  117.  — 
Necrologium  S.  Petri,  Auszug  ap.  Schannat, 
Yindem.  iitter.  n.  p.  64. 

Necrologium  Windbergense  {Windberg 

nordöstlich  von  Straubing)  ord.  Praemon- 
strat  dioec.  Ratisbon.  Saec.  XII.  Xm. 

Ausg.:  in  Monum.  Boica.  XIV.  p.  90-108. 

Necrologium  Winhusense  {Wien?iatcsm 
bei  Celle)  dioec.  Verdens. 

Um  1470  angelegt,  reicht  bis  1622. 
Atisg. :  ed.  H.  Böttger  in  Zeitschrift  des  bistor. 
Vereins  f.  Niedersachsen.  1855.  p.  189-247.  Vgl. 
p.  183-188  u.  H.  V.  Strombeck,  Zum  Nekrolog  des 
Kl.  Wienhausen  ibid.  1861.  p.  373-375. 

Necrologium  von  Winterthur. 

Ausg. :  eUs  Jahrzeitbuch  der  Laurenzenkirche 
in  "W.  hrsgb.  von  Jos.  Schneller  in  Geschichts- 


freund. XrV.  Vgl.  Anzeiger  f.  schweizerische  Ge- 
schichte. 1860.  p.  118. 

Necrologium  Wirciburgense  (saec.  IX). 

Ausg.:  ^  ap.  Eckhart,  Commentat.  de  orientali 
Francia  I.  p.  830.  —  *  ed.  E.  Dümmler  in  For- 
schungen z.  deutschen  Geschichte.  VI.  p.  115-119. 

—  •  fragmentum  in  Archiv  des  bistor.  Vereins 
für  Unterfranken  XIV.  1.  p.  131-154;  ef.  XV.  2. 
p.  371.  —  *  Corpus  regulae  seu  Ealendarium 
necrologicum  domus  s.  Kiliani  Wiroeburgensis, 
saecula  9 — 14.  amplectens.  Hrsgb.  u.  erläutert  v. 
Frz.  X.  Wegele.  München  1877.  gr.  4^  164  pag. 
Ji  4.70  (Aus  Abhandl.  der  bayer.  Akad.  der  Wiss. 
ni.  Classe.  Bd.  XIU.  Abth.  3).  —  Liber  regulae 
Hang.  ed.  Emil  Ulrich  in  Archiv  des  bistor.  Ver- 
eins für  Unterfranken.  XXX.  1886.  p.  249-335. 

—  Necrologium  S.  Stephani  [Handsckr.: 
Würzburg,  k.  Bibl.  Theol.  fol.  121.  sec.  XVI] 
ap.  Wegele ,  Zur  Litteratur  der  fränkischen  Ne- 
crologien.  1864.  p.  45-69. 

Necrologium  Wisbyense  ( Wisby)  »  Ne- 
crologium Gotlandiae. 
Necrologium  von  Wittingau,  Dioec.  Prag. 

Ai4sg. :  brsgb.  von  J.  Loserth  in  Mittheilungen 
des  Vereins  f.  Gesch.  der  Deutschen  in  Böhmen. 
1878.  p.  220  ff. 

Necrologium  Wladislaviense   {Leslau). 

1294  —  1366  =-  Ephemerides  Wladisla- 
vienses. 

Necrologium  von  Wöltingerode  »  Ne- 
crologium Waltingens. 

Necrologe  de  Worb.  1492. 

Ausg. :  L'obituaire  de  Worb  publ.  par  Ad.  Frey 
in  Archiv  des  bistor.  Vereins  des  Kantons  Bern. 
IX.  1876.  Heft  1. 

Necrologium  Wormatiense  {Worms). 

Ausg. :  Notizen  aus  Nonnen münster  bei  dem 
Monachus  Kirsgart.  ap.  Ludewig,  Beliq.  mss.  II. 
p.  29;  ef.  Falk  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XIV.  p.  173. 

Necrologium  Wurmsbacensis  {Wurms- 

back  bei  Rappersu^yl,  Canton  St.  Gallen) 
monasterii  sanctimoniaUum  ord.  Cisterc. 
dioec.  Gonstant. 

Ausg.:  ^  nonntUlae  notae  ap.  Herrgott,  Ge- 
nealogia diplom.  gentis  Habsbu^.  lU.  p.  848.  — 
•  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol. 
I.  p.  600-605. 

Necrologium  Xantense.   Saec.  xm. 

Handsckr.:  Münster,  Paulin. Bibl.  —  Xan- 
ten. Stiftsbibl. 

Ausg.:  *  ap.  Binterim  u.  Mooren,  Die  alte  u. 
neue  Erzdioecese  Köln  I.  p.  375-417  (•  neu  be- 
arbeitet von  Alb.  Mooren.  I.  Düsseldorf  1892.  p. 
561-600;  cf  p.  559).  —  Notae  8.  Victoris  Xan- 
tensis  (necrologicae).  1081-1407  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  xm.  p.  43-45. 

Necrologium  S.Yppoliti  monasterii  {St. 

Polten)  ord.  can.  regul.  S.  Augustini,  dioec. 
Passav. 


842 


NECROLOGIÜM  VON  ZEITZ  —  NENNIÜS 


Ausg. :  ^  in  Duellii  Exempta  genealog.  I.  p. 

125-166.  —  *  vollständig  unt.  d.  Tit.:  Neoro- 

logium  des  ehemaligen  Augustiner -Chorherren - 

Stiftes  8t  Polten.  Mitgetheilt  von  Theod.  Wiede- 

mann  in  Archiv  f.  Kunde  Österreich.  Geschichts- 

Quellen.   Abth.  H.    Bd.  XXI.  p.  441-753  (auch 

besonders  abgedruckt  Wien  1865.  8^  Jk  3).   Un- 

xuverlässig. 

Erl.'Sehr.:  Stark  ,Frz.,  BeridLtigungena.ExiräiuRingeii 
zu  dem  in  den  Fontes  Tonim  Anatriacanun :  Diplo- 
mata  et  acta ,  Vol.  XXI.  abgedr.  Necrologinm  des 
ehem.  Augustiner  -  Chorherren  -  Stifte«  St.  Polten. 
Wien,  Gerold  1865.  8P.  90  4  SSpag,  {aueh  in:  Ar- 
chiv f.  Kunde  osterreich.  Geschichtsquellen  XXXIV. 
p.  371-483). 
Wiedemann,  Theod.,  Berichtigung  der  ,Beriohti- 


-488  tt.  Xiterar.  Centralblatt.  Leipzig  1866.  Sp.  1209 
-1211). 

Necrologium  von  Zeitz  =  Necrologiam 
Citzense. 

Necrologium  von  Zofingen.  1499. 

Ausg. :  als  Jahrzeitbuch  derClarissinnen  in  Zo- 
fingen hrsgb.  von  Th.  Stocker  in  Oeschichtsfreund. 

xxn. 

Necrologium  von  ZQricIi  =  Necrologium 
Turicens. 

Necrologium  Zurziacensis  (Zurxach, 
Canto7i  Äargau)  monasterii  s.  Verenae 
ord.  s.  Ben.  dioec.  Gonstant  Aufgehoben 
1876. 

Ausg,:  Liber  anniversariorum  — 1495  ed. 
Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Germ.  bist.  Necrol.  I.  p. 
606-615. 

Necrologium  Zwetlense,  ord.  Gisterc. 

dioec.  Passav.  a.  1243. 1305. 1317—1458. 

Handsehr.:  Zwetl  n<»84. 

Ausg. :  ^  als  Kalendarium  Zw.  ed.  Wattenbach 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  689-698.  —  *  einiges 
ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  543.  —  Emenda- 
tionen  ed.  Job.  de  Fräst  in  Arch.  f.  Kunde  Öster- 
reich. Geschichtsquellen.  I.  1849.  p.  381. 

Erl.-Sehr.:  Linck,  Annales  ClaravaÜettses. 
Stülz,  Gesch.  von  Wilhering. 

Vgl.  Chronicon  Zwetlense  recent. 

Necrologium  Zwifaltense,  ord.s.Bened. 
dioec.  Gonstant.  (saec.  XII). 

Sehr  wichtig  für  badische  u.  schwäbische  Geschichte 
Handschr.:  Stuttgart,  k.  Bibl.  CJod.  theol.  Q. 
n^  141  u.  bist.  fol.  tl^  420.  Original  u.  Abschrift, 
Ausg.:  ^  ap.  Hess,  Mon.  Guelf.  p.  234-252, 
worin  jedoch  ein  Paar  erhebliche  Anxeichnun- 
gen  fehlen;  vgl,  Stalin,  Wirtemb.  Gesch.  11.  p.  22 
u.  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  p.  33. 
—  '  ed.  Fr.  L.  Baumann  in  Mon.  Genn.  bist.  Ne- 
crol. I.  p.  240-268. 

Nederhoflr,Joh.,Domimcaner(flor.l440): 
Gronica  Tremoniensium  — 1389. 

Ausg,:  im  Auftrage  des  histor.  Vereins  für 

Dortmund  hrsgb.  von  Ed.  Roese.  Dortmund  1880. 

gr.  8^  XXXI,  90  pag.  Jk  2.25. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  II.  1887.  p.  80 ,  ö/".  74. 


Negotiations  between  the  Ambassadors 
of  France  and  England  in  a.  D.  1449. 
June  20-July  4. 

Sind  theils  lateinisch,  tiieils  IraazQsisch  (mit  ron 
Stevoison  beigefQgter  engl.  Uebers.)  abge&sat. 

Ausg. :  ^  ap.  D.  H.  Morioe ,  Memoires  pour  ser- 
vir  de  preuves  k  Tbist  eocies.  et  civile  de  Bre- 
tagne. U.  Paris  1744.  fol.  p.  1454.  —  '  ed.  Jos. 
Stevenson  in  Narratives  of  the  expulsion  of  the 
English.  London  1863.  p.  379-514  («Rerum  Brit 
Dfted.  aevi  sor.  n^  32). 

Nennius  (Banchorensis,  flor.c.859):  Eu- 
logium  Britanniae  sive  Historia  Britonum 
(796—994). 

,Non  tarn  liber  est  quam  corpus  quoddam  libellonim 
argumelrtipluaniinu^histbflei'spectatttiam  ad  Britanniam. 
—  Nennius  non  est  auctor,  sed  recognitor  operis.'  Moimm- 
Mn.  —  Die  Bedaction  Iftllt  nach  A.  de  la  Boraexio  zwischen 
820 — 886 ,  nach  Mommsen  vor  800. 

Handschr, :  Es  gibt  33.  Vgl.  Mon.  bist  Brit. 
praef.  p.  65-68;  Schoell  p.  29;  Stevensons  Ausg. 
p.  xzi-xxix;  Mommsens  Ausg.  p.  112.  119-132 
u.  Hardy,  Catalogue  of  manuscripts  L  1.  p.  318. 
n«  776-817. 

Ausg.:  ^  ap.  Gale,  Script  bist.  Brit.  p.  93-139. 
—  •  wiederh,  ed.  Berti-amus,  Brit.  gentium  histo- 
riae  scr.  1757.  p.  93-144;  observatt.  et  variae 
lectiones  p.  184-198.  —  *unt,  d,  Tit,:  The  ,  Hi- 
storia Britonum',  commonly  attributed  to  Nen- 
nius, from  a  ms.  latoly  discovered  in  the  library 
of  the  Vatioan  palace  at  Rome,  edited  in  the 
10.  Century  by  Mark  the  Hermit,  with  an  eng- 
lish Version,  f$;csim.  of  the  original,  notes  and 
illustrations  by  W.  Gunn.  London  1819.  8®.  — 
^  ex  ms.  London.  (Mus.  Brit. ,  Harlei.  3859)  als 
Nennii  Hist  Brit.  ed.  Jos.  Stevenson.  Lond.,  Engl, 
histor.  Society  18®.  8*^.  —  *  tn  Monum.  histor. 
Britann.  I.  1848.  p.  47-82.  —  «  Stevensons  Aus- 
gäbe  wiederh,  unt.  d.  Tit.:  Nennius  jind  Gildas. 
Hrsgb.  von  San  -  Marte  (Reg.  -RcUh  A.  Schulx).  Ber- 
lin 1844.  8^  ^3.  —  ^unt,  d.  Tit.:  Historia Brit- 
tonum  cum  additamentis  Nennii  ed.  Th.  Momm- 
sen in  Mon.  Germ,  hist  Auct.  antiq.  XUI.  (Chro- 
nica min.  m.)  1894.  p.  143-219.  —  Mirabilia 
Hibernica  metrice  scripta  ex  cod.  Paris.  11108 
ibid.  p.  219-222.  —  «  Excerpta  de  Anglo-Saxo- 
num  introitu  in  Britanniam  ap.  Leibnit,  Scr.  rer. 
Brunsv.  I.  p.  32-40.  —  '  Saxon  and  Welsh  ad- 
d  i  t  i  0 n  s  to  the ,  Historia  Britonum  K  977  ap.  Skene, 
Chronicles  of  the  Piots  p.  11-16;  cf,  preface  p. 
xxm-xxix.  —  Irisb  and  Pictish  additions  {ge-- 
schrieben  1040—1072)  ibid.  p.  23-56  mit  eng- 
lisch. Uebers.;  cf.  p.  xxxi-xxxvi. 

Uebers, :  englisch  *  von  Gunn  {s,  vorher)  und 
•  von  J.  A.  Giles  {xusammen  mit  Gildas).  —  •  Nen- 
nius*s  History  of  the  Britons,  translated  by  J.  A. 
Giles  wBohn's  Antiquarian  library.  T.IV.  1848. 
p.  383-416  u,  öfters. 

irisch  unt.  d.  Tit. :  Leabhar  breathnach  annso 

sis.  —  The  irisb  version  of  the  ,B[istoria  Briton.^ 

of  Nennius.  Edited  with  a  translation  . . .  by  Jam. 

Henthom  Todd.  —  The  .  .  .  additional  notes  by 

.'.  .  Alg.  Herbert.  Dublin  1848.  4^  Publishedhy 

the  Irish  arehaeol,  Society, 

Erl.'Sehr.:  Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im 
karoling.  Zeitalter  p.  174  - 176. 


NEOCASTRO  —  NESTOR 


843 


Dochesne,  L.,  Nennins  retractetoB.  Chaitres  s.  a. 

(1894.)  8».  24pa0, 
Ebert,  Adf.,  All^m.  Geschichte  der  literator  dee 

Mitteialten.  U.  1880.  p.  887-891. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  ed.  Manai  V. 

p.  96. 
Haigh,  D.  H.,  The  conqaeet  efe.,  <.  d.  volUt.  TU.  unt. 

duonicon  Saxonicam. 
Heeger,  Die  Trojanenage  der  Britten  in  Bomania. 

XV.  n«58.  69. 
La  Borde rie,  Arth.de,  £tade8  historiques  bretonnes. 

L'Historia  Britonum  attribo6e  k  Nennins  .  . .  Paris 

[Nantes]  1888.  8P.  VU,  132pag.  6  fr.  Nur  200 Eistmpl, 

gedrueki. 
Lappenberg,  Oesch.  t.  Engl.  L  p.  xxzix. 

Mommsen,  Theod.,  Die  Historia  Brittonum  n.  Kfinig 
LndTis  von  Britannien  tu  Neaee  Archiv  d.  Ges.  f.  i. 
d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  286-293;  —  praefat.  vor 
Miner  Atug.  p.  113-142. 

Oudinus,  Comment.  de  acriptor.  ecoLes.  n.  p.  71  sq. 

Paris,  Panlin ,  Mömoire  snr  Tandenne  chroniqne  dite 
de  Nennlas  et  snr  Thistoire  der  Bretons  de  Hont- 
moath.  La  dans  )a  söanoe  ...  de  cinq  acad^oües 
le  16  aoQt  1865.  Paris,  F.  Didot  1866.  4^.  39pag. 

Prefaco  tn  Monom,  bist.  Britan.  I.  1848.  p.  62-68. 

Schmid,  Gesetze  der  Angelsachsen  I.  p.  zxivsq. 

Schoell,  G.G.,  De  ecdeaiasticae  Britonom  Sooto- 
ramqae  histariae  fontibaa.  BeroUni  1851.  gr.  9*.  p. 
29-37. 

Tarner,  History  of  the  Anglo-Saxoos  l.  p.  197.  u^ 
43;  201. 

Usser,  Jacob.,  Britanniae  eccletiae  antiqoitates  sive 

_primordia.  Dabiini  1689;  Londini  1687. 

Wright,  Biographie  Britann.  Uterar.  L  p.  186-142. 

Zimmer,  Heinr.,  Nennins  vindicatos.  Ueber  Ent- 
stehung, Geschichte  a.  Qaellen  der  Historia  Brit- 
tonam.  Berlin  1898.  gr.  8».  VIU.  842  paa.  Jk  12. 

:  Ein  weiteres  irisches  Zeagniss  fftr  Nennins  als 

Aator  der  Historia  Brittonum  in  Neues  AAhiv  d. 
Ges.  f.  &.  d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  486-448. 

:  Weiteres  Zeugnis  fOr  die  nordvelsche  Herkunft 


der  Samuel  -  Beulan  -  Keoension  da:  Historia  Brit- 
tonum ibid.  XIX.  p.  667-669. 

Neocastro,  B.  de,  vid.  Bartholomaeus 
de  NeGcastro. 

Neophytus  monachas  et  presbyter  di- 
ctu8^!EyxAeiCTToe(flor.  1190):  Aegl tQv xard 
T^  Xiltqav  KtJTVQOv  oyLai&v^  i.  e.  De  cala^ 
mitatibus  Cypri. 

Ein  Brief,  in  welchem  die  traurige  Läse  des  cvprischen 
Volkes  u.  der  orüiodoxen  Kirche  unter  der  utteinisoien  Herr- 
schaft ,  d,  t.  nach  der  Eroberung  der  Insel  durch  Richard 
von  England,  geschildert  wird. 

Ausg.:  ^  ed.  Cotelerius,  Ecclesiae  graecae  Mo- 
namenta.  IT.  Paris.  1681.  p.  457.  —  •  wiederh,  ap. 
J.  P.  Bernhard,  YoUständ.  Geschichte  des  König- 
reichs Cypem.II.  1768.  Beylagen  p.  1.  —  ^vnederk. 
fn.  gegenüberstehender  englischer  Uebers.  ed.  TS^il). 
Stubbs  in  Chronicles  and  memorials  of  the  reign 
of  Richard  I.  VoL  L  1864.  p.  oucixiv-CLrmx. — 
*  neu  colkUioniri  mit  einer  Hs.  der  venediger 
MarcusbibL  ap.  Sathas,  M%a.  ßißXiod'iixri  U.  1873. 
p.  1-4.  —  ^  nocknuüs  collaiionirt  ed.  E.  Miller 
in  Becueil  des  histor.  des  croisades.  Historiens 
grecs.  I.  2.  1875.  p.  559-563. 

Uebers. :  lateinisch  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca 
lat  tant  edita  LXVin.^1863.  p.  871-876. 

ErL-Sekr.:  Erumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin. 
Litteratur.  1891.  p.  88. 

Neotgerus  »  Noigerns. 

Neplacho  abbas  Opatovicensis  (f  1368): 
Chronicon  Bohemiae  s.  Summula  chro- 
nicae  tarn  Bomanae  quam  Bohemicae,  a 
Christo  nato  ad  1348.  Abgeftest  1805-1362, 


Handschr.:  Wien,  Dorotheakirche.  chart.sec. 
XV.  4». 

Ausg.:  *■  ap.  Pez,  8cr.  rer.  Austr.  11.  p.  1005- 
1042.  —  *  ed.  Joe.  Ehnler  in  Fontes  rer.  Bohem. 
III.  1882.  p.  451-484;  ef.  üvod  p.  445-450.  — 
D<u  nokch  Pei  Tob.  Wokanns  Cod.  mpt.  mit 
d.  Ueberschr.:  Epitome  chronicae  Neplachonis 
ap.  Dobner,  Monumenta  lY.  p.  92-123  gedruckte 
Werkchen  ist  die  Arbeit  eines  spätem  selbstän- 
digen Compilators. 

Erl.-8ekr.:  Fri  ed  jung,  Heinr.,  Kaiser  Karl  IV  u.  sein 
Antheil  am  geistigen  Leben  seiner  Zeit.  Wien  1876. 
Bf^.  p.  288-286. 
Lorent,  Deutschlands  Geschiditsquellen.  8.  Aufl.  I. 

1886.  p.  814. 
Me inert,  Die  b5hm.  Geschichtschreiber  des  ersten 
Zeitraums  tfi  Jahrbücher  d.  Literatur.  Anzeigeblatt. 
Wien  1821. 
Palacky,  Fr.,  Wflrdigung  der  ftltesten  bOhm.  Ge- 
schichtschreiber. Prag  1880.  p.  166. 
Teiffe,  Jos.,  Das  Chronicon  OpatoTioense  secundum. 
(Eine  Bemerkung  z.  Quellenkunde  Dalimils)  tu  Mit- 
theilungen des  Instit.  f.  österr.  Geschichtsforschung. 
VI.  1885.  p.  460-464. 

Neri  Capponi,  vid.  Gapponi. 

Neri  Cecchi,  Giovanni  di  Francesco  di, 

cancelliere  (flor.  1461):  II  viaggio  degli 

ambasciatori  Rorentini  al  Be  Luigi  XI 

di  Erancia  nel  1461. 

Ausg.:  pubbl.  da  0.  Milanesi  in  Archivio  stör. 
Italiano.  Ser.  HI.  tom.  I.  1865.  parte  1.  p.  7-62; 
c/lprefaz.  p.  3-5. 

Neri  di  Donato  da  Siena\    .,  t^^^^x: 
Nerius  Donati  filius      }  ^-  ^^^*^- 

Neritinua  »  Stephanus  abbas  Montis 
Alti. 

Nerllus  abbas  ==  Antonius  Nerlius. 

Nestor,  monachus  Eiowiensis  (f  cca. 
1115):  Chronicon. 

Dass  die  unter  Nestors  Namen  umlaufende  alt- 
russische  Chronik  in  der  vorliegenden  Gestalt  nicht  von 
ihm  herrflhren  kann,  ist  zweifellos.  Nestor  hat  einige 
wenige  Stellen  aus  der  altbulgarischen  oder  altkirchen- 
slavischen  (die  altkirchenslavische  Sprache  ist  mit  der 
altbulgaiischen  identisch)  UßberMlxung  dw  Georgins  Mon- 
achus u.  seines  FortBeteers  entlelmt.  Diese  Entlehnungen 
sind  nach  einer  Handschrift  jener  Uebersetzung  als  An- 
hang zu  der  Ausgabe  Nestors  von  1846  p.  240-24S  ab- 
gedruckt. Georgius  M.  ist  also  in  seiner  altbiügarischen 
Uebersetzung  nur  ein  Vorbild  und  nur  in  gewisser  Hin- 
sicht eine  byzantinische  Urquelle  für  Nestor  gewesen.  — 
Der  kirchenslavische  Urtext  der  sogenannten  Mestorschen 
Chronik  ist  nur  in  Handschriften  aus  späterer  Zeit  auf 
uns  gekommen  .welche  hin  und  wieder  Entstellungen  er- 
faluren  haben.  Uebrigens  ist  Nestor  nur  dem  Namen  nach 
der  äUegU  bekannte  russische  Chronist.  Vor  Uim  hat  es 
mehrere  gegeben ,  deren  Aufiseidmungen  er  in  seine  Chro- 
nik au^nommen  hat  und  die  er  dann  fortsetzte.  Die 
ersten  Aufeeichnungen  stammen  aus  der  Zeit  Olegs ,  nach- 
dem er  im  Jahre  882  Kiew  eingenommen  hatte.  —  Fort- 
setzungen der  russischen  Chronik ,  welche  von  Nestor  redi- 
girt  wurde ,  gab  es  verschiedene  an  verschiedenen  Orten, 
die  aber  auck  nicht  in  ihrer  ursprilnglichen  Gestalt  uns 
erhalten  sind. 

Ausg.:  *  w  Petersburgu  1767.  4®.  —  '  unt.  d. 

Tit. :  HecTopb.  Russische  Aniialen  in  ihrer  Slavo- 

nischen  Grundsprache.  Verglichen,  übersetzt  u. 

erklärt  von  Aug.  Ludw.  Schlözer.  Thl.  1  (cura  A. 

L.  Schloezer;  reicht  bis  1093).  Thl.  2  (cura  Ba- 

schilov,  bis  1237).  Thl.  3-5  {bis  1534,  cur.  auctt. 

anon.)  Göttingen  1802—09.  8^  Ji  14.—  »Moskau 


844 


NESTOR 


1781.  4^  —  *  ibid.  1784.  4*».  —  «  Petersburg  1786. 
4^  —  «  ihid,  1796.  4«.  —  •'unt,  d.  Tit.:  JltTOimcL 
HecTopoBa  no  :z(peBHMmeMy  chhckj  MHinca  JlaspeH- 
Tifl,  wsjißme  npo4)eccopa  THMKOBCKaro  npepusaio- 
n^ecH  1019  ro^om».  MocKsa  1824. 4^  Ist  ein  Stück 
des  Originaltextes  nctch  der  Puschkinschen  Hand- 
schrift, —  '  in  üosHoe  coöpame  pyccKHXb  Jl-feio- 
nHcett,  HSji^aHBoe  no  BucoyatimeHy  noBejii^HiiD  ap- 
xeorpa4i.  KOMMHCcieio.  ToMb  nepBH^  1. 11.  CaHFcn»- 
IleTepBypn,  1846.  4«.  Der  1.  Bd.  gibt  die  Chro- 
nik  nach  der  Laurentiusschen  Hs.,  der  2.  Bd. 
nach  dem  Codex  des  St.  Hypatitis -Klosters.  — 
®  textum  russico-slovenicum,  versionem  latinam, 
glossarium  ed.  Fr.  Miklosich.  Yol.  I.  (unic.)  tex- 
tum oontin.  Vindobonae  1860.  gr.  8^  JH  6.  Sorg- 
fältig  bearbeiteter  Text.  —  ^^  unt.  d.  Tit.:  La- 
topis  Nestora.  Stary  tekst  mnicha  Lawrentego 
z  XIV  wieku.  Oddzial  I.(=  Abtheü.I.)  Czf§<5  przez 
Schlözera  krytycznie  wypracowana  przepolszyl 
JuHan  Kotkowski.  Ky6w  1860.  8°.'  XXIV,  271 
pag.  Text  mit  polnisch,  üebers.  u.  Änmerkk.  — 
^*  [Chronik  des  hochwürd.  Nestor  nach  dem  Lau- 
ren tius- Codex.  Mit  e.  Glossar  altrussischer  Wör- 
ter. Moskau  1864.]  gr.8®.  172  pag.  Der  Titel  ist 
russisch. —  ^*d.  slavonische  mit  poln.  üebers.  ap. 
Bielowski,  Mon.  Polen,  bist.  I.  1864.  p.  550-834; 
objaönienia  (=  Erläuterungen)  p.  835-862.  Vgl. 
Einleit.  p.  521-549.  —  *»  Letopis  rusky.  Pre- 
lozil  K.  J.  Erben.  vPraze  1867.  gr.8°.  327  pag. 
Text  mit  Änmerkk.  u.  Glossar.  —  "  Ä^Tcmuch 
no  HnaTCKOMy  cimcKy.  Ha^iame  apxeorpa<j).  kom- 
MHcdeK).  Petersburg  1871.  8°.  {Enthält  die  sogen. 
Nestorsehe  Chronik  nebst  einer  kiewer  u.  roth- 
russischen [galixisch-wolynischen]  Fortsetzung 
bis  6800  =  1292  nach  dem  Codex  Hypaticus,  der 
seinen  Namen  von  dem-  Ipatievskij  monastyrb 
führt,  welches  den  heil.  Hypatius  als  Namens- 
patron hat.)  —  ^^  JlibTomiCb  no  JlaBpeH-rieBCKOMy 
cuHCKy.  H3;iaHie  apxeorpa<().  KOMMHCcieio.  Peters- 
burg 1872.  8'*.  Unstreitig  die  beste  Ausgabe  der 
sogen.  Nestor  sehen  Chronik,  aus  dem  Codex  Lau- 
rentianus  (nach  dem  Mönch  Lavrentij,  der  mit 
dem  J.  1377  seine  Schrift  schloss)  samt  dessen 
Fortsetzungen  der  Nestorschen  Annalen  nach  der 
ssuxdaler  Redaction.  Beicht  bis  6885  =  1377. 
—  Angehängt  ist  p.  465-512  das  Chronicon 
Ssuzdalien8e»on6713— 6927  (=1205— 1419). 
Früher  im  1.  Bd.  der  Ilojmoe  CoÖpanie  ohne  das 
letztere  Chronicon.  —  ^^HeciopoBa  JI-feTonncB 
H  noyneHie   Bja;piMHpa  MonoMaxa,   na^ame   a-^h 

yHaumxcH cocraB-ieHHoe  11.  BacneiOBBiM'L. 

Moskau  1874  (=  Chronik  Nestors  u.  Instruction 
des  Wladimir  Monomachus,  ed.  P.  Basistov.) 
Schulausgabe. 

Üebers.:  dänisch:  Nestors  Eussiske  Eronike 
oversat  og  forklaret  af  C.  W.  Smith.  Kjobenhavn 
1869.  gr.  8°.  Krön.  6. 

deutsch :  ^  Des  heiligen  Nestor . . .  älteste  Jahr- 
bücher der  russischen  Geschichte  v.  858 — 1203 
nach  der  zu  St.  Petersburg  in  slavisch.  Sprache 
u.  der  Königsberger  Handßchr.  gedruckten  Ausg. 
übers,  u.  mit  Änmerkk.  versehen  von  J.  B.  Scherer. 
Leipzig  1774.  4**.  Sehr  unzuverlässig.  —  *  unt. 
d.  Tit. :  HecTopL.  Russische  Annalen  in  ihrer  sla- 
vonischen  Grundsprache.  Verglichen ....  erklärt 
u.  übers,  von  A.  L.  Schlözer.  Göttingen  1802 — 09. 


5  Bde.  8^  Reicht  im  letzten  Bde.  bis  1534.  Ver- 
dienstvolle Arbeit,  vgl.  dazu  die  Reeension  in 
Wilna.  Liter.  Zeitg.  1806.  n®  24  u.  Joh.  v.  Müllers 
Reeens.  in  Jenaische  Liter.  -  Zeit^.  1806  {atteh  ab- 
gedruckt im  26.  Theil  der  MülTerschen  Werke. 
Stuttgart  1834).  Als  Einleitung  hierzu  erschien 
von  Schlözer,  Probe  russischer  Annalen.  Bre- 
men 1768.  8°.  —  ■  einen  Auszug  u.  eine  Er- 
gänzung der  vorhergehenden  Arbeit  bildet  Joseph 
Müllers  Altrussische  Geschichte  nach  Nestor.  Ber- 
lin 1812.  8°.  —  *  Auszüge,  soweit  sie  Oesterreich 
betreffen,  von  M.  Büdinger  in  Jahrbuch  für  Vater- 
land. Gesch.  Jahrg.  L  Wien  1861.  p.  23-46. 

französisch:  ^  Chronique  de  Nestor,  trad.  en 
frauQ.  d'apres  l'edit.  imper.  de  Petersbourg  (ms. 
de  Koeni^berg),  accomp.  de  notes  et  d'un  recueil 
de  pieces  inedites  touchant  les  anciennes  rela- 
tions  de  la  Russie  avec  la  France,  par  Louis 
Paris.  Paris  1834.  35.  2  vol.  8<^.  16  fr.  Cf.  Jour- 
nal des  Savants.  1835.  Dec.  p.  732.  Ftisst  aufd. 
fehlerhaften  Ausg.  von  1767  u.  Scherers  deut- 
scher lieber  setz.,  unzuverlässig.  —  'CJhronique 
dite  de  Nestor.  Traduite  sur  le  texte  slavon. 
russe,  avec  introd.  et  commentaire  critique  par 
Louis  Leger.    Paris  1884.  gr.  8^   XXVIU.  399 

?ag.  Nach  der  Ausg.  Miklosichs  gemacht.  Vgl. 
.Martinov  in  Revue  des  questions  historiques. 
XXX VL  Paris  1884.  p.  359-362. 

lateinisch:  Nestoris  chronicon,  cap.  57-67  in 
Romanorum  sermonem  conversa  per  C.  Lucza- 
kowski.  Lemberg  1891.  8°.  19  pag, 

polnisch:  s.  Ausg.  n®  10.  12. 

russisch:  von  Jazykow.  Petersburg  1809 — 19. 
3  Bde.  8^.  Eifie  hier  u.  da  gekürzte  Üebers.  van 
Sehlözers  Nestor  mit  Beigabe -einer  russischen 
üebers.  des  Originaltextes. 

tschechisch:  s.  Ausg.  n?  13. 

Nestor:  Vitae  sanctorum  venerabilium 
et  patrum  nostrorum  Peczericorum. 

Erst  in  Brachstücken  von  fremder  Hand  zasammeD- 
gereiht;  fUr  d.  russ.  Gesch.  nicht  ohne  Bedeatang. 

Ausg.:  '  Kioviae  1661.  » 1702.  fol.  —  "  Mos- 
cuae  1759.  fol. 

Erl.-Schr.:  Barsov,  N.  P.,  Geogrrafla  natchalnoi  lie- 
topisi  [t.  0.  Abriss  der  rassischen  histor.  G-eoKraphie. 
Geographie  der  Hit.  Chroniken.  (Nestor.)]  Varsovio 
1873.  8^.  p.  10-180.  (2.An8g.  ibid.  1886.  &.)  ÜMsisek 


BecryaceBT»  Peomhh'b,  0  cociaB-fe  pyccicDXB 
jrfeTonncefi  äo  Kom;a  XIV  n^ira.  St.  Petersburg 
1869.  8^^.  (Bestonjew  Rioomine ,  Ueber  d.  Goropositioa 
der  rass.  Chroniken  bis  zum  Ende  des  14.  Jahrh.) 

Butköw,  Oöopona  JltiTonncH  PyccKoÄ  Hecro- 
poBoä  oTh  HaB'frra  cKenniKOBi»  (Vortheidigung 

von  Nestors  rassischer  Chronik  gegen  die  Schmähung 
der  Sceptiker.)  üeiepE.  1840.  8°. 
Engelmann,  Aug. ,  Clux)nologische  Forschungen  aaf 
dorn  Gebiete  der  russischen  und  livlSndischon  Ge- 
schichte des  18.  u.  14.  Jahrh.  in  Mittheilungen  aus 
d.  Gebiete  der  Gesch.  Liv-,  Esth-  u.  Kurlands.  IX. 
p.  866  ff.,  orierUirt  über  die  ruasiaehm  ForUetxmgefk 
Nestors  aus  dem  13.  u.  14.  Jahrh. 

rejieoHOB'b,C.,  Bapani  iiPycL.  St.  Petersburg 
1876.  2  vol.  80.   (C.  Qedeonov,  Wartger  u.  Russen.) 

Fo-iyÖHHCKift,  E.,  Hcropia  PycciKoit  Itep- 

ICBH.    Moskwa  1880.  81.  2  vol.  BP.  (E.  Golubinsky, 
Gesch.  der  rass.  Kirche.) 

H.ioBaöcKifi,  PaaucKam^  o  HaHa.Tfe  PycH. 

Moskwa  1876.  8^.   (Uovaiski,  Untersuchungen  über 
den  TJrsprong  Rufislands.) 


NESTOR  —  NIBELÜNGUS 


845 


Karlowicz,  Joa.,  Quaestiones  ex  historia  Polonioa 
saeculi  XI.  1.  De  Boleelai  I  hello  Kioviensi.  Diss. 
inaug.  Berolini  1866.  8^.  44  pag. 

K(at8chenowsk7?)  tn  B^kCTHHICb  EBponu. 
Jahrg.  1811. 

Krug,  Ph.,  Abstammong  n.  ErklArang  einiger  rassi- 
scher Wörter  in  XestoiB  Chronik  u.  Jaioelavs  Gesetzen 
in  aeinm  Foisohungen  in  d.  ftltem  Gesch.  Rnsalands. 
St.  Petersb.  1848.  (2  vol.  gr.Bfi.)  U.  p.  286-814. 

:  Welchem  Volk  gibt  Nestor  den  Namen  KopülflSH? 

and.l.  p.  145-166. 

Kubar6w,  HecTopb,  nepBUÄ  imcaTeji»  Pocci- 

ficKott  HcTopitt  I],epKOBHoft  H  FpaacAaHCKott 
(Nestor,  der  erste  politische  nnd  kirchliche  Ge- 
schichtschreiber Basslands)  in  CöopHHITb  (Archiv) 
der  kaiserlichen  (YeseUsch.  f.  rassische  Gesch.  and 
Alterthümer.  Moskaa  1842.  Tom.  IV. 

Knnik,  £.,  Die  Berufting  der  schwedischen  Bodsen 
dorch  die  rinnen  a.  Slawen.  Petersborg  1844.  2  vol. 
NB.  Man  val.  auch  Kuniks  Ärbeittn  in  M6mo!re8  de 
TAcad.  imper.  de  St.  Pdtersboai^ ,  besonder»  S6r. VU. 
tom.  23. 

Lambine,  Les  soarces  da  rddt  de  Nestor  toachant 
Torigine  des  Rasses  in  Joamal  da  ministere  de  l'in- 
straction  pablioae.  St.  P^tersbooig  1874. 

Löger,  L.,  De  Nestore  reram  Bossicarttm  scriptore. 
Lotet.  Pans.  1868.  8^.  39  pag, 

Materials,  The,  of  early  Bossian  history  in  The 
Westminster  Beview.  New  ser.  LXVII.  London  1886. 
p.  100-111. 

Miklosich,  Frz. ,  üeber  die  Sprache  der  ältesten  rassi- 
schen Chronisten ,  vorzüglich  Nestors.  Wien  1866.  8^. 
52  pag.  (Äua:  Sitzungsber.  der  k.  Akad.  der  Wiss.  za 
Wien.  Phü.-hist.  Cl.  XIV.  Jahig.  1864.) 

norojiHHa,M.,  Hecropi»,  HcropHHecKO-KpHnra- 
ecKoe  pa3cy3i;:;eHie  o  Hanajrb  pyccRHX'b  Jt-fero- 
imceit.  Mo€KBal839.  8^.  229  crp.  {erschien  in  dmd- 
seher  Uebersetx.  von  F.  Löwe  unt.  a.  7Ht. :  Nestor,  eine 
hiat.-krit.  üntersachang  Über  den  Anfang  der  rass. 
Chroniken  von  H.  Pogodin.  [Vcrher  in  Beiträge  zor 
Kenntniss  des  Bass. Boiches.  nrsgb.  von  K. £.  v. Baer 
a.  Gr.  V.  Helmersen.  Bd.  X.  St.  Petersb.  1844.  &>]. 
Petersburg  a.  Leipzig  1844.  Bf^. 

IIop(J>HpbeB'L,  H.,  HcTopia  pyccKoft  ejosec- 
HOCTH.  I.  Kasan  1870.  BP.  (J.  Porfiriew,  Gesch.  der 
Toas.  Literatar.) 

Samysslowskij,  E. ,  K  woprossa  o  S80.stawe  po- 
weeti  wremennvch  yet  [Zur  Frage  über  die  Zasam- 
mensetzangderN^estor-Chronik]  in  ^arnal  min.  narod- 
nago  Proswieschtschenia.  V.  p.  47-  54. 

Cyxou.iHHOB'L,  M.  H.,  0  ;ipeBHitt  PyccKOÄ 
JI'feToimcn ,  KEicb  naMflTHUErik  .lUTepaTypKoirb. 
C.-UerepEyprb  1856.  8».  280  pag.  S.  behandeUdie 
Nestorscha  Chronik  nicht  eUs  historische  QutUle,  son- 
dern als  Ldüerahar- Denkmal,  toodurch  er  eine  grosse 
F^hde  hervorrief. 

Thomson,  Will. ,  The  relations  between  ancient  Bassia 
and  Scandinavia  and  the  origin  of  the  Bussian  State. 
Oxford  &  London  1877.  8**.  [deutsch:  Der  Ursprung 
des  rass.  Staates.  Uebers.  von  L.  Bomemann.  Gotha 
1879.  80.  UI2.40.  VII.  166  pag.] 

Wiszniewski,  Mich.,  Historya  literatury  polski^j 
II.  p.  30-46. 

Netter  of  Waiden ,  vid.  Thomas  Netter. 

Neubrigensie,  vid^  Ouilelmus  Neubri- 
gensis. 

Neumärkisches  Landbuch,  vid.  Ludwig 
der  Aeltere. 

Neumarkt,  Joh.  von  =  Johannes  Novi- 
forensis. 

NJala    seu   Njäls-Saga,   seu   Brennu- 
Niäls-Saga,  seu  Fljötshlithinga-Saga. 

Gesch.  d.  weisen  Nials  nnd  seines  Sohnes  Karl  bis 
1017;  an^hlicher  Verfasser  ist  SämondFrode.  Aach  wich- 
tig für  die  Geschichte  von  Grossbritannien.  Um  1275  auf- 
gezeichnet. 


Ausg. :  '  unt.  d.  Tit. :  Sagan  af  Niali  I^örgeirs- 
syui  ok  Sonum  Hans  . . .,  utgefin  efter  gavmlvin 
Skinnbokvm  (af  Ol.  Olavius) . . .  Prentvd  i  Kavp- 
mannahavfn  1772.  4®.  (FI.)  282 pag.  —  •  Sa^an 
af  Niali  I^org  .  .  .  Prentud  eptir  utgaiunni  i  Kaup- 
mannahöfn  arid  1772.  Vifteyar  Klaustri  1844.  8^ 
427  pag.  —  *textum  scholis  academicis  subii- 
ciendum  edid.  8.  H.  B.  Svenson.  I.  (unic.)  Lon- 
dini  Gothor.  1867.  8^  112  pag.  —  *  unt.  d.  Tit.  : 
Nj&la.  Udgivet  efter  gamle  Hss.  af  det  Kongel. 
Nordißke  Oldskrift-Selskab.  Bd.  I.  11.  Kiöben- 
havn  1875 — 83.  8^  (Zugleich  von  Islendinga 
Sogar  Bd.  ÜI.)  [Edid.  Cout.  Gislason  et  Er.  Jons- 
soD.]  —  '  Njala,  a  kostoaö  hins  konunglega  nor- 
rsena  forn£reßÖa^elags.  Kaupmannahöfn  1875.  8^ 
3  70  pag.  [Edid.  Oonr.  Gislason  et  Er.  Jonsson.] 
Blosse  Textau^gabe.  —  Auszüge:  ^  in  Antiqui- 
tes  Kusses  d'apres  les  monuments  historiques  des 
Islandais  et  des  anciens  Soandinaves.  II.  Copen- 
hague  1852.  4^  p.  237-247.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Eine 
altisländische  Brandlegung.  Episode  aus  der  Er- 
zählung vom  Leben  des  Njal  (Eap.  124  ff.).  Aus 
d.  altnoi-d.  Urtexte  übertragen  von  Bemh.  Döring. 
Progr.  d.  Thomasschule  Leipzig  1878.  4**.  20  pag. 

Uebers.:  dänisch:  *  ap. N.M. Petersen,  Histo- 
riske  Fortsellinger  om  Isla^ndemes  Faerd  hjemme 
og  ude.  m.  Kjöbenh.  1841. 8^  p.  3-359.  —  «gjen- 
f ortalt  af  H.H.  Lefolii.  Odense  1863.  8^  200 pag. 
—  'oversat  af  K.  L.  Sommerf eldt.  Kristiania  1871. 
8^  334  pag.  2  Karten. 

deutsch:  übers,  von  J.  Claussen.  Leipzig  1878. 
8^  Jk  4.75. 

englisch:  Nials  Saga:  the  story  of  Bumt  Njal, 
or  life  in  Iceland  at  the  end  of  the  10.  Century, 
from  the  Icelandic  by  Geo.  Webbe  Dasent.  Edin- 
burgh 1861.  2  vol.  8°.   With  map  et  plates.  25  sh. 

lateinisch:  unt.  d.  Tit.:  Nials -Saga.  Historia 
Niali  et  iiliorum^  latine  reddita,  cum  adiecta  chro- 
nologia,  variis  textus  Island,  iectionibus  eammque 
crisi,  nee  non  glossario  et  indioe  (ed.  J.  Johnso- 
nius).  Havniae  1809.  4°.  XXXU.  872  pag.  et  3 
tabb. 

schwedisch:  in  Isländska  sagor.  I  svensk  be- 
arbotning  för  all  man  läsning.  I.  Nials  saga.  Öf- 
versatt  af  Alb.  Ulr.  Bäath.  Stockholm  1879.  8^ 
p.  1-288. 

Eirl.  -  Sehr. :  D  a  h  1  m  a n  n ,  Forschanren  I.  p.  372. 

Hauch,  Carsten ,  Inledning  til  Foreliraninger  over 
Njals-sa^a  og  flere  med  den  beeliegtede  Sagaer  in 
seinen  Afhandlinger  og  »sthetiske  Betragtninger. 
Kjebenhavn  1855.  8».  p.  411-467. 

Lehmann,  Karl  a.  Hans  Schnorr  von  Carols- 
feld,  Die  Nidlssage  insbesondere  in  ihren  jaristi- 
schon  Bestandtheilen.  Ein  kritischer  Beitrag  zur  alt- 
nordischen Rechts-  and  Literatargeschichte.  Berlin 
1883.  80.  rilL  234  pag.  Ui  6. 

Malier,  Sagabibl.  (deutsche  Ausg.)  I.  p.  37. 

Thorkelsson,  Jon.,  Skyringar  a  visam  i  Njals  soga. 
Schulprogr.  Reykjavik  1870.  8».  32  pag. 

Nibelungus,  filius  Childebrandi  comitis 
avunculi  regis  Pippini:  Annales. 

Er  setzte  vom  J.  752  ab  das  anter  Leitung  des  Vaters 
an  den  sogenannten  Frede  gar  {s.  d.)  als  Fortsetzung  an- 
geschlossene Werk  über  die  kgl.  Herrschaft  Pippins  fort. 
Spuren  desselben  glaubte  Fertz  1828  im  ersten  bis  768 
reichenden  Theile  der  Annales  Laurissenses  gefun- 
den zu  haben,  während  er  1868  zur  tJeberzongung  ge- 
langte, dass  die  von  ihm  Fragmenta  Werthinensia 
genannten  Bruchstücke  sich  aui  Nibelungs  Werk  stützten 
u.  eine  Quelle  der  Annales  Mettenses  u.  Laorisscnses  seien. 
Giesebrecht  trat  ihm  mit  einem  altern  Fragment  von  769 


846 


NICCOLA  DELLA  TüCai  —  NICEPHORÜS  CAUJSTÜS  XANTHOPÜLUS 


—  772  (m  Archiv  für  Schweizer  Geschichte.  1872.  p.246. 
246)  entgegen.  —  Vgl.  Wattenbach,  Dentschlanas  Oe- 
scbichtsqaellen.  6.  Anil.  I.  1886.  p.  120;  6.  Aofl.  I.  1893. 
p.  127. 

Niecola  della  Tuccia  (nat  1400,  mer- 
cante,  priore  del  popolo  in  Viterbo  1452, 
1454,  1456,  1458  e  1467,  f  post  1473): 
Cronache  di  Viterbo  e  di  altre  cittä,  scritte 
in  2  parti,  cioö  nella  prima  di  quanto  ^ 
successo  a  Viterbo  e  luoghi  vicini  sino 
al  1476,  e  nella  seconda  di  ciö  ch^ö  av- 
venuto  in  Viterbo  e  in  altre  provincie 
del  mondo  dall'  a.  1417  al  1468. 

Äusg,:  ^  der  2.  Theü  unt.  d,  Tit.:  Cronaca 
de*  principali  fatti  d'Italia  dair  a.  1417  —  1468 
pubbl.  per  la  prima  volta  da  nn  ms.  di  Monte- 
nascone  per  cora  di  Franc.  Orioli.  Roma  1852. 
8°.  —  •  beide  pubbl.  a  cura  dlgn.  Ciampi  in  Do- 
cumenti  di  storia  Ital.  Tom.  V.  (Cronache  di  Vi- 
terbo.) 1872.  p.  3  -112  parte  1%  p.  113-272  parte  2»; 
note  p.  277-411.  Cf,  prefaz.  p.  vii-xlu. 

Erl.-Sthr.:  Cristofori,  F.,  Cronaca  di  AnzUottoYi- 
terbese  1169—1265,  continaata  da  Nicola  deUaTaccia 
fino  all'  a.  1464  in  Bnonarotti.  Serie  lU.  tom.  8.  p. 
300-812  ecc;  406-415. 

Niccolö  Barbaro,  vid.  Barbaro. 

Niccolö  Ciminello,  vid.  Giminello  di 
Bazzano. 

Niccolö  da  Poggibonsi,  Fra:  Libro  d' 

oltramare.  1345. 

Ausg.:  ^  pubbl.  da  Alb.  Bacchi  della  Legga. 
Bologna  1881.  2  vol.  16n>o  (=  Scelta  di  curiosita 
letterarie  del  seo.  XIII  al  XVII.  Disp.  182.  183). 
—  *  Auszüge  ap.  Lami,  Catalog.  codd.  bibl.  Ric- 
card.  Florent.  mss.  4^  p.  297.  298.  —  *  unt.  d. 
Tit.:  Yiaggio  in  Terra  santa  descritto  da  ano- 
nimo  trecentista,  teste  inedito  del  1345.  Bologna, 
Regia  tipogr.  1867.  8°. 

:  Damasco  e  le  sue  adiacenze  del 

sec.  XIV.  Dal  Viaggio  in  Terra  santa. 

Ausg. :  edito  da  Franc.  Zambrini.  Imola  1878. 
8*^.  15  pag.  (Per  nozze  L.  Banchi-Gius.  Brini.) 

:  Viaggio  da  Venezia  a  Gerusalem. 

1345. 

Ausg.:  Imola  1872.  8®.  16 pag.  (,in  occasione 
delle  nozze  Casoni-Nardozzi^). 

Nicolö  degr  Augustini:  Gli  suceessi  bei- 
lici  nel  ItaUa  dal  fatto  d'arme  de  Ghie- 
redada  del  1509  fin  al  presente  1521  cosa 
bellisisstma  e  nuova  in  ottavo  rima. 

Ausg.:  ^Venezia,  Zoppino  1521.  4^  —  ^ihid.^ 
Bonfandino  1617.  4^ 

£y/.-5e^.:Mazznc belli,  Scrittori  d'Italia 1. 1.  p.216. 

Niccolö  di  Borbona:  Cronaca  delle  cose 
deU'  Aquüa  dall'  a.  1363—1424. 

Ausg. :  per  la  prima  volta  ap.  Muratori ,  An- 
tiquit.  Ital.  YI.  p.  853-880. 

Niccolö  di  Niecola  della  Tuccia  =  Nie- 
cola della  Tuccia. 


Niccolö  Maria  di  Strassoldo  (tl511  in 
Udine):  Cronaca.  1469—1509. 

Chroniqae  de  famille  d'nn  gentühomme  da  moyen  ft^e. 
Ausg. :  pubbl.  per  oura  di  Vinc.  Joppi.  Udine 
1875.  gr.  8^  27 pag,  {Noxxe  Strassoldo-  Qalliei.) 

Niccolö  Mati,  vid,  Mati. 

Niccolö  Roseili,  vid.  Cardinalis  Ära- 
goniae. 

Nicephonis  Barensis  archidiaconus,  vid, 
Vita  s.  Nicolai  ep.  Myr.  {iransUUio), 

Nicephoruo  %rf%mw»(Oemahl  d.Anna 
Comnena^  f  1 137)  :*YXri  lOTOQiag  sive  Com- 
mentarii  de  rebus  Byzantinis.  1057 — 1081 
sive  Historiarum  libri  IV. 

Enthalten  eine  Geschichte  der  Comnme  von  Isaac  bis 
Alexins.  Nicht  frei  von  Parteilichkeit. 

Handschr. :  Die  einzige ,  früher  von  Joe.  Ouia^ 
dus  Ictus  besessene  räizlicb  verschollen. 

Ausg.:  ^ed.  Petr.  rossinus.  Paris.  1661.  fol. 
(Byzantinae  historiae  scriptores.  Tom.  HI.  ad  eal- 
cem  Procopii) ,  mangelhaft.  —  *  wiederh.  Yenetüs 
1729.  fol. ,  mit  d.guien  Commentar  pon  Du  Gange. 
—  'recogn.  Aug.Meineke.  Bonnae  1836  »u^ammen 
mit  Cinnamus  {vid.  s.  v. ,  zugleich  ein  Iheil  des 
Corp.  scr.  bist.  Byzant.).  —  *  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  graecaCXXVU.  1864.  p.  1-216.  —  «to^ 
tine  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat  tant  edita. 
LXV.  p.  17-124.  —  Emendationes  ed.  S.  Bockl 
in  Blätter  f.  das  bayer.  Gymnasialschulwesen.  XXI. 
1885.  p.  18. 

Erl.-Sehr.:  G frörer,  Byzantinische  Geschichten,  m. 

Graz  1877.  p.  741.  791.  828  ff.  ^ 

Krnmbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin.  Litteratar. 

1891.  p.  76-78  t«.«.t0. 
Oster,  £.,  Anna  Komnena.  1.  Progr.  Rastatt  1868.  p. 

5.  58  (VenceidiniM  der  äUem  Lüarahar). 
Petersen,  F.  0.,  Kritisk  Undersfigelse  om  Aegtheden 

af  Portalen  .  .  .  .  af  Nikephoros  Bryennios  u»  Det 

Kong.  Danske  Videnskabeznes  Seldrabs  hist.  og  phlL 

Afh.  VU.  1845.  p.  21-39. 
Seger,  Joh.,  Byzantinische  Historiker  des  10.  a.  II. 

Jahrh.  1.  Nikephoros  Bryennios.  Einephilol. -histor. 

Untersnchang.  München  1888.  gr.  B9.  IV.  129  pag. 

Strnve,  Biblioth.  histor.  ed.  Mensel.  Y.  1.  p. 249-251. 
"We y  m an ,  C,  in  Berliner  philol.  Wochenschrift.  1889. 
p.  1242  ff. 

Nicephorus  Callistus  Xanthopulus  (flor. 
1841  Constantinopoli) :  Catalogus  impera- 
torum  et  patriarcharum  CPoütanorum. 

In  Versen. 
Ausg, :  ^  graece  editus  una  cum  Theodor!  pro- 
dromi  epigrammat.  Basileae  1536.  8^  —  'gr.  ed. 
Labbe  in  Protrepticon  de  historicis  Byzantinis. 
Paris.  1648.  fol.  p.  34  {diese  Schrift  bildet  den 
Anfang  des  1.  Bds.  der  pariser  Byzant.  histor. 
Script.).  —  ®ap.  ßanduri,  Imperium  Orientale,  I. 
Paris.  1711.  fol.  praef.  et  p.  190.  — *  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrol.  graeca  lat.  tant.  edita.  LXXUpMs 
p.  695-704;  Bandurii  notae  p.  703-770. 

:    Historiae    ecclesiasticae    libri 

XVni,  a  Christo  nato  ad  a.  610. 

Nicht  ganz  unbodeatondes  Werk ,  aber  voll  von  Fabeln. 
Griechisch  geschrieben. 

Ausg.:  ^ gr.  et  lat.  cum  vers.  Joa.  Langii  et 
reo.  Frontonis  Ducaei.  Paris.  1630.  2  vol.  fol.  Oe^ 


NICEPHORUS  CAUJSTUS  XANTHOPULUS  —  NICEPHORÜS  PATRIARCHA       847 


sehätxte  Ausg.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  gräeca. 
CXLV.  1865.  p.  549-1331;  CXLVI  et  CXLVn. 
p.  1-632. 

üebers,:  deutsch:  übers,  von  M.  Faggem  d. 
Eiteren.  Ingolstadt  1588.  2  Thle.  in  1  Bd.  fol. 

franxös.:  Histoire  ecclesiastique  de  Nice- 
fore,  antenr  grec,  trad.  du  latin  (de  Laogius) 
en  fran9.  par  deux  docteurs  (Ben.  Hangart  et 
Jean  Gillot).  Paris  1578.  2  vol.  fol. 

latine:  ^Historia  eodesiastica,  lai  reddita 
ab  J.  Langio.  Basll.  1560.  fol.  —  *  wiederh.  Pa- 
risiis 1562.  fol.  —  »  Und.  1573. 4«.  —  «  ibid,  1630 
(«.  Ansg.  n*  1).  —  •  n*  1  toiederk.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. graeca  lat  tant.  edita.  LXXUI.  1864.  p.529 
-1168;  LXXraWs.  p.  9-694. 

Nicephorus  Callistus  Xanthopulus:  De 

excidio  Hierosolymitano  Carmen  iambi- 

cum  trimetrum. 

Ausg. :  ^  lat.  ex  interpretat.  Fed.  Morelli  in 

Expositio  thematom  dominioorum  et  memorabi- 

lium  quae  Hierosolymis  sunt.   Auetoribus  poeta 

graeco  anonyme  et  Epiphanio  etc.  (Lutetiae  Paris.) 

1620.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrol.  graeca  lat. 

tant.  edita.  LXXIUWs.  p.  799-802. 

Erl.-Sehr.:  Baur.  F.  Ch^  Die  Epochen  der  kirchlichen 

Oeechichtschreibong.  Tabingen  1852.  8^.  p.  82. 
Boor,  C.  de,  m Zeitschrift  fl&  Kirchengesoüchte.  VI. 

1884.  p.  482. 
Jeep,  Ladw.,  m  Nene  Jahrbficher  f.  Philologie  und 

Pädagogik.  Siipplem.-Bd.  XIV.  1885.  p.  96,  üb»  du 

QtuUm. 
Krnmbacher,  K.,  OoBch.  der  byzantin.  literatar. 

1891.  p.  92.  98  u.  s.  uf. 
^ipsing,  B.  A.,  Die  PapstTerzeichnisse  des  Easebios 

a.  der  yon  ihm  abhSngigen  Chronisten  kritiadi  nnter- 

snoht.  Progr.  d.  Univ.  Kiel  1868.  4P.  29pag. 

Nicephorus  confessarius  (saec.  X),  vid. 
Vita  s.  Andreae  Sali. 

Nicephorus  episcopus  Gonstantinop.  = 
Nicephorus  patriarcha  Constant 

Nicephorus  Gregoras  (11359):  'laro- 

Qia  ^Pi[äfiai7Li^  s.  Byzantina  historia  libris 
XXXVn.  1204—1359. 

Geschmacklos  n.  von  beschrankter  Urteilskraft  sengend. 
Ldurreich  dnrch  viele  Umständlichkeiten. 

Ausg.:  Mibri  XI,  a  Theod.  Lascari  usq.  ad 
Andronici  posterioris  obitiim  gr.  et  lat  ed.  Hie- 
ron. Wolfius.  Basil.  1562.  fol.  —  'm  Historiae 
Byzant  scriptores  treö.  Genev.  1615  (netier  Tit. 
Colon.  Allobrog.  1615.)  fol.  —  "^  Diese  11  Bücher 
verbesserte  und  ^tfennehrte  mit  13  anderen  un- 
edirten  gr.  et  lat.  Jo.  Boivin.  Paris.  1702.  2  vol. 
fol.  —  ^toiederh.  Venet  1729.  2  vol.  fol.  {der 
3.  Bd. .  welcher  die  noch  fehlenden  14  Bücher 
enthalten  sollte,  ist  nicht  erschienen).  —  ^Lib. 
1-23  gr.  et  lat.  c.  annot.  H.  Wolfii,  C.  Ducangii, 
J.  Boivini  et  C.  Capperonnerii  cur.  L.  Schopen. 
Bonnae  1829.  30.  2  vol.  8°;  Lib.  24-37  als  Hi- 
storiae Byzant  libn  postremi  ab  Imm.  Bekkero 
nunc  primum  editi.  Bonnae  1855.  8°  (Vol.  Uli»). 
Jk  29  (=«  Corpus  Script  bist.  Byzant).  —  ®  librum 
37mnm  (nach  der  Bonner  Ausg.  =  36*^™)  ed.  cum 
versione  gaUica  Val.  Parisot  in  Notices  et  ex- 
traits  des  mss.  XYII.  part.  2.  1851.  p.  1-406 
nebst  histor.  Kommentar  u.  Notixen  über  Hand-' 
sehr.  —  ^  n°5  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 


CXLVin.  Paris.  1865 ;  CXLIX.  p.  1-  671.  ^ » Aus- 
zug in  Kecueil  des  histor.  des  croiäades.  Histo- 
rieos  grecs.  I.  1875. 

üebers. :  französisch :  par  Cousin.  Paris  1685. 8®. 

italienisch:  unt.  d.  Tit,:  Historie  dl  Costan- 
tinopoli  descritte  da  Niceforo  Gregora,  trad.  da 
Lod.  Dolce  {nur  die  11  ersten  Bücher).  Yenezia 
1569.  4^ 

lateinisch:  {mit  Zonaras,  Nicetas  u.  Chalco- 
condylas  zusammen)  ^  Lutetiae  Paris.  1567.  — 
■  Francofurti  ad  M.  1578.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca  lat  tant  edita.  LXXIY.  1865.  p.  61-962. 

russisch :  [von  Schalsneif  in  Die  byzantinischen 
Geschichtschreiber.  St  Petersburg.  Bd.  XU.  1862. 
gr.  8^. 

Nicephorus  Gregoras:  Epistolae  2. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant 
ed.  LXXIY.  p.  1035-1040. 

:  Oratio  in  obitum  Theodori  Me- 

tochitae  (tl332). 

Ausg. :  ^  gr.  et  lat  ed.  J.  Labbeus  zusammen 
mit  Michael  Qlycas.  Paris.  1660.  8*.  —  •  ed.  J. 
Meursius  in  Theodori  Metochitae  historiae  Bo- 
manae  über  singularis.   Lugd.  Bat.  1618. 

Erl.-Sdisr.:  Florin skij,  Tim.,   [Die  SOdalaven  nnd 

Byzanz  im  2.  Viertel  dee  14.  Jahrhonderts.]  Peters- 

bniv  1882.  2  vol.  9>.  RuuiseK. 
Hopf,  0.,  De  historiae  ducatns Athenienais  fbntibns. 

Bonnae  1862.  9^.  p.  68. 
Krnmbacher,   K.,    Geschichte  der  byzantinischen 

Litterator.  l^L.  p.  98-97  u.  «.  v. 
Schopen,  L.,  Beitrüge  zur  byzantinischen  Gesch.  n. 

Chronologie  aas  den  noch  nngedrackten  Büchern  des 

Kicophoms  Gregoras.  Bonn  1886.  4fi.  {Progroßmm  de» 

Oynmamuma.) 
Strnve,  Bibliotheca  historicaed.  Mensel  V.  1.  p.l89 

'^^"  Vgl.  Vita  ss.  Codrati,  Dion. 

Nicephorus  magister  Antiochiae,  Goe- 
lum  dictus,  vid.  Vita  s.  Simeonis  styl, 
iun. 

Nicephorus  patriarcha  Gonstantinop., 
Homologetes  (i.  e.  Confessor  fideiy  f  829) : 
^larogia  avvzo/jiog  s.  Breviarium  histori- 
cum  de  rebus  gestis  ab  obitu  Mauricii  ad 
Gonstantinmn  Copronymum.  602 — 769. 

Ausg. :  ^  nunc  prim.  vulg.  ac  lat  redd.  op.  D. 
Petayii  c.  eiusd.  notis  chronolog.  Access,  et  alia 
insuper  Iragmenta  Theophanis,  ificephori  Gregor., 
Pachymeri  et  aliorum  nondum  in  hanc  diem  edita. 
Paris.  1616.  8^.  —  » gr.  et  lat.  interpr.  D.  Petavii 
c.  eiusd.  notis.  Paris.  1648.  fol.  («=  Vol.  I  der 
Byzant.  historiae  Script.).  —  •  wiederh.  Venet. 
1729.  fol.  —  *  zusammen  mit  Paulus  Silentia- 
rius  ex  rec.  Imm.  Bekkeri.  Bonnae  1837.  8*^  (= 
Corp.  scr.  bist.  Byz.).  Mit  vielen  Verbesserungen. 

—  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca.  C.  1860. 

—  *  weit  überholt  in  Nicephori  archiepiscopi  Con- 
stant opuscula  historica.  Ed.  Carolus  de  Boor. 
Lipsiao ,  Biblioth.  Teubner.  1880.  8°.  Nach  dem 
Vatican.  Original -Codex. 

üebers.:  französisch:  *trad.  en  fran9ais  par 
Moret  Paris  1684.  8°.  —  'trad.  par  Cousin.  Paris 
1685.  8^ 

slavisch :  vgl.  darüber  V.  Jagiö  in  Archiv  für 
slavische  Philologie.  II.  1877.  p.  17. 


848 


NICEPHORUS  PATRIARCHA  —  NICETAS  AC0MINATU8 


Nicephonis  patriarcha:   Xqovoyoa^pia 

aiüvxofjLog.  Chronographia  brevis  seu  Chro- 
nologia  compendiaria  ab  0.  C.  — 828. 

Aiug, :  ^  graece  ed.  J.  Scaliger  in  setfiem  The- 
sauras  temporum.  Lugduni  Batav.  1606.  fol.  p. 
293  -  306  ('  im  Nachdruck  desselben  von  AI.  Monis 
Amstelodami  1658.  fol.  p.  301-312).  —  »Nie.  Con- 
stant.  chronographia  brevis.  Gr.  et  lai  c.  Jo.  Goari 
notis  xusammen mit  Georgius  Syncellus.  Pa- 
ris. 1652.  fol.  —  ^wiederh.  Venet.  1729.  fol.  — 
*  recogn.  G.Dindorfius  xusammen  mit  Georg.  Syn- 
cellus. Bonnae  1829.  8®  (==  Corp.  scr.  hist  Byz.). 
—  ®  graece  c.  vers.  latina  (Anastasii  Bibl.)  et  notis 
crit.  ed.  C.  A.  Gredner.  Giessae  1832  —  38.  Prs.  1. 
2.  4°.  Univers. 'Progr.  —  'ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca.  C.  1860.  —  ^  xusammen  mit  d,  vorhergeh. 
Werke  «n  N-i  archiep.  Constant  opuscula  histor. 
Edid.  Gar.  deBoor.  lipsiae,  Bibl.  Teubner.  1880. 
8^  Am  besten,  auf  neuer  Grundlage. 

Uebers.:  latine:  A  *  a/«  Niceph.  chronolog.  se- 
cundum  Graeconim  rationem  temporibus  expo- 
sitis,  conversa  in  latinam  ling.  et  illustr.  a  Joa. 
Camerario.  Add.  est  eins  narratio  de  synodo  Ni- 
caena  et  acces.  nova  enumer.  synod.  oecumen. 
Basil.  1561.  fol.  —  »  s.  1.  et  a.  (1572.)  8^  — 
•Lipsiae  1573.  4°.  —  B  lat.  ex  versione  Ana- 
stasii Bibliothecarii  ^  in  seinen  Lectiones 
subsecivae.  Lugd.  Bat.  1555.  —  *  m  Bibl.  PP. 
Paris.  IL  1575.  —  »iWtf.  VH.  1589.  —  *t»  A-i 
opp.  Paris.  1616.  4«.  —  ^in  Bibl.  PP.  Colon.  IX. 
1618.  —  «  in  Bibl.  max.  PP.  XIV.  Lugduni  1677. 
p.  72.  —  ^  cum  notis  Ant  Contii  in  A-i  opp. 
Napoli  1725.  fol.  p.  326.  —  «m  A-i  Bibl.  Hi- 
storia  ecclesiastica.  Paris.  1649.  fol.  —  ®  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXXIX.  p.  511-554.  —  ^«ed.  Car. 
de  Boor  in  seiner  Ausg.  des  Theophanes  (s.  d.) 
IL  1885.  p,  36-59. 

:  Antirrhetica. 

Ausg.:  ap.  Pitra,  Spicilegium  Solesmense.  I. 
1852.  p.  302-503;  IV.  p.  233-380. 

— — :  Constitutiones  ecclesiasticae. 
Ausg.:  graece  et  lat.  ap.  Pitra,  Spicilegium 
Solesmense.  IV.  1858.  p.  389-415. 

:  Epistola  ad  Leonem  HE  papara. 

Ausg. :  graece  et  lat.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat. 
CIL  p.  1037-1068. 

Erl.-S<^.:  Fabricias,  Biblioth.  graeca  ed.  Harless 

Vn.  p.  462.  603-G09. 
Geizer,  U.,   Sextns  Jaliiu  Africanas.  II.  1.  1885.  p. 

384-388. 
Hanke,  M.,  De  byzantin.  reram  scriptoribns  Oraecis 

p.  223-251. 
Hergenröther,  Jos.,  Photlas.  II.  1867.  p. 261  ff.,  über 

das  kirchl.  u.polü.  Leben  des  Niogph. 
Hirsch,  F.,  Byzantinischo  Studien  p.  17.  127  ff. 
Ignatiua  Diaconus,  vid.  Vita  s.  Nicephori  patr. 
Iriarte,  Catalogns  codicam  Matritens.  I.  p.  480,  u6er 

eine  madrider  Hs. 

Krumbacher,  K.,  Geschichte  der  byzantin.  Littera- 

tur.  1891.  p.  126  - 128  u.  s.  «j. 
Nicolai,  Rad.,  Griechischo  Literaturgeschichte.  UI. 

Magdeburg  1878.  p.  98-100. 
Pitra,  Spicilegium  Solesmense.  1. 1852.  p.  Lxv-Lxxvm. 
S  t  r u  V  e ,  Hibliotheca  histor.  ed.  Meusel  V.  1.  p.  155-157. 
Vgl.  Vita  s.  Nicophori  patr. 

Nicephonis  philosophus  (901),  vid.  De 
s.  Antonio  Caulea  {oratio). 


Nicephonis  presbyter  Constantmopoli 
(950)  =  Nicephorus  confessarius. 

Nicetas  Acominatus  Ghoniates  (f  cca. 
1216):  Byzantina  historia  annorum  88; 

1118  —  1206.    FoTtsetzer  des  Zonaras. 

Ausg. :  *  gr.  et  lat.  ed.  Hieron.  Wolfius.  Basil. 
1557.  fol.;  enthält  21  Bücher.  —  *c.  chronologia 
notisque  et  vers.  "Wolfiana  ed.  Sim.  Goulartius  Sil- 
vanectensis.  Genevae  1593.  4*.  —  ■  in  Historia 
rerum  in  Oriente  gestarum.  Francof.  ad  M.  1587. 
fol.  —  *  gr.  et  lat.  interpr.  H.  Wolfio,  c.  eiusd.  not. 
et  glossario  C.  H.  Fabroti.  Paris.  1647.  fol.  (=  By- 
zant  histor.  Script.).  —  *  tciederh.  Venet  1729. 
fol.  —  'ex  recens.  Imm.  Bekieri.  Bonnae  1835. 
8®  (=»  Corp.  scr.  hist.  Byzant).  J^  14.  —  Uoiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  graeca.  CXXXTX  et  CXL. 
—  ^die  auf  die  Kreuxfahrer  bezüglichen  Stücke 
von  1196 — 1206  auch  in  Recueil  des  histor.  des 
croisades.  Histor.  grecs.  I.  1875. 

Uebers.:  deutsch:  einzelne  Stücke  ap.  Tafel, 
Komnenen  u.  Normannen.  Ulm  1852.  8®.  p.  232  ff. 

französisch:  trad.  par  Cousin.  Paris  1685.  8*. 

italienisch :  *  H  i  s  t  o  r  i  a  degli  imperatori  Greei 
descritta  da  Niceta,  trad.  da  Joseppe  Horologgi. 
Venet.  1562.  4^  —  »  ibid.  ap.  Fr.  Sausovino  1562. 
4**;  —  •  alla  quäle  si  e  aggiunta  l'historia  di  Nice- 
foro  Gregora,  trad.  da  Lod.  Dolce.  ibid.,  GioHto 
1569.  2  vol.  4°.  —  *  ibid.  1571.  —  *della  historia 
di  Niceta  delle  cose  dell'  imperio  di  Constanti- 
nopoli  lib.  VII.  Venet.  1562. 

lateinisch:  *  ed.  Hieron.  "Wolfius,  s.  Ausg.  n®  1. 
Sie  ist  öfters  mit  seiner  Uebersetxung  des  Zo- 
naras, Nicephor.  Gregoras  et  Laon.  Chalc.  iviederh. : 
»Paris.  1567.  fol.,  —  »» Fiancof .  1568.  fol.,  — 
« ibid.  1578.  fol.,  —  ^  Basileae  1587.  fol.  —  » lat. 
aus  Ausg.  n°  4  wiederh.  ap.  Migne,  Patrol.  graeca 
lat  tant  edita.  lAIX.  1863.  p.  185-208;  —  De 
rebus  gestis  ManueUs  Comneni  libri  7  p.  209-290; 
Imperium  Alexii  Comneni  Porphyrog.  Manuel  is 
imp.  filii  p.  291-314;  Imperii  Andronici  Comneni 
libri  2  p.  313-352;  Imperii  Isaacii  AngeU  libri  3 
p.  351-398;  Imperii  AJexii  Comneni  fratris  Isaacii 
Angeii  libri  3  p.  399-446;  Isaacii  Angeii  una  cam 
Alüxio  filio  iteratum  imperium  p.  445-454;  Im- 
perium Alexii  Ducae  cogn.  Murzufli  p.  453-462 ; 
liber  de  rebus  post  captam  a.  1204  urbem  gestis 
p.  461-492. 

russisch:  in  [Die  byzantinischen  Geschicht- 
schreiber].  Bd.  I.  Petersburg  1860.  gr.  8®. 

ErL'Schr.:  Conz,  C.P.,  Laudatio  Wielandii.  Acc.sermo 
de  Niceta  etCinnamo,  Byzantinis  historicis.  Tubingae 
1818.  80.  75  A 

D.ronke ,  De  Xiceta  Acom.  et  Zonara  ete.  Confluentiae 
1839.  40.  (Programm.) 

Holzach,  F.,  Die  aa8wärtig:o  Politik  des  K&nigreichs 
Sicilien  vom  Tode  Bogers  II  bis  zam  Frieden  von 
Venedig.   1154  —  1177.  Diss.  Basel  1892.  8».  93peuf. 

Hopf,  C,  De  historiae  ducatus  Atheniensis  fontibus. 
Bonnae  1852.  8<>.  p.  66. 

Kap -Herr,  Hansv.,  Die  abendländische  Politik  Kai- 
ser Manuels  mit  besonderer  Bücksidit  auf  Deutsch- 
land. D188.  Strassburg  1881.  BP.  p.  121-181. 

Krumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin.  Litteiutor. 
1891.  p.  84-88  u.  s.w. 

Kugler,  B.,  Studien  ziir Geschichte  des  zweiten  Krouz- 
Zttiyres.  Stuttgart  1866.  8».  p.  38-43. 

Marczali,  Ilorm.,  Uni^tims  Geschichtsquellen.  Berlin 
1882.  8».  p.  134-136.^ 

N  e  u  m  a  n  n  ,  C. ,  Griechische  Geschichtschreiber  u.  Ge- 
schichtsquellonim  12.  Jahrh.  Leipz.  1888. 8^.  p.  103-105. 


NICETAS  ACOMINATCS  —  NICOLAUS  BOTRONUNENSIS 


849 


Reinach,  Salom.,  La  fln  de  Tempire  nee  m  «uim 
Es^mssesarchöoiogiqnes.  Paris  18^.  p.  281 -312.  r«r- 
gktch  zwischen  Nieelas  u.  ViUehcnrdomn. 

Sainte-Benye,  CA.,  Causeriee  da  Inndi.  IX.  Paris 
1864.  p.a06-S90.  Skbcsts  ybvNyxtaa  u.  Vükhardomn. 

Strnve,  Bibliotheca  histor.  ed.  Meiuel  V.  1.  p.  196 
-189. 

Ullmann,  NicoUrnsvonMenthono,  Enthymios  Ziga- 
beoQs  und  Nioetas  Choniatea  oder  die  dogmatische 
Entwickelnng  der  griech.  Kirche  im  12.  Jahrh.  m 
Studien  n.  Kritiken.  1883.  p.  647-743. 

ü  8  p  e  D  8  k  i  j ,  Tbeod. ,  [Der  byzantinische  Schriftsteller 
Niketas  Akominatos  Chon.J  Petersboxg  1874.  gr.  8^. 
Ru89ia^. 

W i  I  k  en ,  Fr..  Andronicos  Gomnenus  tn Baamers  Histor. 
Taschenbach.  II.  Leipzig  1831.  p.  431-645.  ht  ein  Ahm- 
xug  am»  Nitäas. 

Nicetas  Acominatus:  Xarratio  de  statuis 
antiquis  quas  Franci  post  captam  a.  1204 
Constantinopolm  destruxerunt 

Ausg. :  ^  fragmentiun  gr.  et  lat.  ed.  A.  Ban- 

durius  in  Imperiam  Oriente.  Tom.I.  Paris.  1711. 

fol.  —  *  ex  cod.  Bodleiano  emendatius  edita  a 

Frid.  Wilken.  lipsiae  1830.  8^  75  Ä.  —  •  ap.  Fr. 

Witten,  Oesch.  der  Kreuzzüge.  Bd.  V.  Leipzig 

1829.  —  *  xuaammen  mit  dem  vorhergeh,  Werl^ 

ed.  Imm.  Bekker  p.  854-868. 

Uebers. :  französisch  ap.  Buchen,  CoUection.  III. 
Eri.'Sckr.:  Heyne,  Gottl.,  Abhandlangen  über  die 

Kunstwerke  in  Konstantinopel  tn  Commentat.  societ. 

reg.  sdent.  Gottingensis.  XI.  17M).91.  p.  8-62:  XU. 

1792.  p.  278-808. 
Petersen,  F.  C,  Allgem.  Einleitung  in  das  Studiam 

der  Archäologie,  ftbers.  Ton  Friedrichsen.    Leipzig 

1829.  p.  189-149.324. 

Nicetas  Choniatea  =»  Nicetas  Acomi- 
natus. 

Nicetas  Paphlago  (cca.  880),  vid. 

Acta  8.  Barthol.  apostoli  (ortU.  3a). 

„     ,,  Jacobi  Alpnaei. 
Laudatio  s.  Hyacinthi  mart. 
Vita  s.  Ignatii  patriarchae. 
Erl.-Sdur.:  Krambacher,  Oosch.  derbyzantin.  Litte- 
ratur  1891.  p.  70.  137. 147.  233. 

NicetiusepiscopusTrevirensis:  Epistola 

ad  Chlodosuinsam  reginam  Langobardo- 

nun,  qua  eafii  hortatur,  ut  Alboinum  ma- 

ritum  ad  fidem  catholicam  adducat   Cca. 

a.  563. 

Ausg. :  ^  ap.  Freher,  Corp.  Franc,  histor.  p.  189. 
—  '  ap.  Duchesne ,  Hist  iVanc.  scr.  I.  p.  853.  — 
•ap.  Sirmond,  Concil.  Galliae  I.  p. 322.  —  *ap. 
Bouquet,  Rec.  IT.  p.  76.  77.  —  *  ap.  Mansi,  Conc. 
IX.  p.  767.  —  •  ed.  Gondlach  in  Mon.  Germ;  hist. 
Epist.  m.  p.  118.  —  Epistola  ad  Justinianum 
imp.,  qua  eum  ab  haeresi  revocare  conatur,  a° 
565 ,  *  ap.  Freher  1.  c.  p.  190.  —  •  ap.  Duchesne 
1.  c.  I.  p.  852.  —  *  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  320.  — 
*  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  78.  —  ^  ap.  Mansi  1.  c. 
IX.  p«769.  —  «ed.  Gundlach  1.  c.  p.  120-122.  — 
Beide  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.LXVIII.  p.  375-380. 

Nicolas  de  Baye,  vid.  Baye. 

Nicolas  le  Huen,  carmelite:  Des  croi- 
s6es  et  entreprises  faites  par  les  rois  et 
princes  chretiens  pour  le  recouvreraent 
de  la  Terre  sainte  «  Bemhardus  de  Brey- 
denbach  (Uebers.,  fraiix.). 

Vgl.  Passages  de  oultre  mer. 
Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Nicolaus  abbas,  'tnd.  Nicolaus  Thingey- 
rensis  abbas  (f  1158).' 

Nicolaus  Ambianensis  canonicus  (flor. 
1204):  Chronicon  ab  O.G.  usque  ad  a.  1204. 

Eine  Compilation  aus  Easebias,  Hieron.,  Sige- 
bert  a.  seinen  Fortsetzem. 

Handsehr. :  Paris,  Nat.-Bibl.  suppl.  lat.  n*^ 783. 

—  Rom,  Vatic.  Christin,  n*  454.  mbr.  sec.  XIV. 
Ausg. :  ^  die  Jahre  1 135 — 1204  in  Excerpten 

ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  21-23;  XVm.  p.  701. 
702.  —  ^die  Jahre  424—1203  in  Excerpten  ed. 
Bethmann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VI.  p.  473. 474  als 
Auctarium  Nicolai  Ambianensis  ad  Sigebertum 
Gemblac. 

WrL-Sehr.:  Leclerc,  V..  m  Histoire  litt6raire  de  la 
France.  XXI.  1847.  p.  669-661. 

Nicolaus  Aragoniae  cardinalis,  vid.  Car- 
dinalis Aragoniae. 

Nicolaus  Bagnatorius  ord.  Praed.  (cca. 
1516),  vid.  Vita  Conradini  Bomadae. 

Nicolaus  Bertrandi,  vid.  Yita  b.  Guil- 
lelmi  de  Tolos. 

Nicolaus  Borghesius  sive  Burgensius, 
eques  et  Senator  Senensis  (cca.  1483),  vid. 

Vita  s.  Catharinae  Senens. 
„     ,1  Jacobi  Philippi. 
,,    b.  Joachini  Senensis  {vüa  viduoUi»). 
„     8.  Peregrini  Latiosi. 

Nicolaus  Botrontinensis  episcopus  (in 
partibus):  Relatio  de  itinere  Italico  Hen- 
rici  VII  imp.  ad  dementem  V  papam. 
1310  —  1313. 

Ein  Schriftsteller  ersten  Ranees ,  ausgezeichnet  in  der 
Qewandtheit  des  Aasdrucks.  Steht  entschieden  anf  Seiten 
des  Kaisers. 

Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl.,  anc.  fonds  lat. 
n«  6027  (olim  9920).  chart  sec.  XTV.  4».  —  Tu- 
rin, kgl.  Ün.-Bibl.  H.  IV.  23.  chart.  sec.  XVn. 
4°.  Abschrift  der  vorigen. 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Vitae  pap.  Avenion.  II. 
Paris.  1693.  p.  1147-1230.  —  wiederh.  »ap.  Reu- 
ber,  Vet.  Script —  tom.  unus  edid.  Joannis  p.  795- 
832;  —  •  ap.Muratori,  Script  rer.  Ital.  IX.  p.887- 
934;  —  und  *ap.  Böhmer,  Fontes  I.  p.  68-137. 

—  ^aufs  neue  fiaeh  d.  pariser  Ms.  hrsgb.  von 
Ed.  Heyck.  Innsbruck  1888.  8^  XLIV.  104  pag. 
JL  3.60.  Vgl.  Bibliotheque  de  r&.  des  chartes. 
L.  1889.  p.  245-247  und  Neues  Archiv  der  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  617.  n°  193. 

Uebers. :  deutsch  von  "W.  Friedensburg.  Leip- 
zig 1882.  8°  (=  Geschichtschr.  der  deutschen 
Vorzeit.  XIV.  Jahrh.  Bd.  2.  p.  1-101). 

italienisch:  Bonacosa  di  ser  Bonavita  da 
Pistoja  (1328  —  1338  Notar),  Volgarizzamento 
della  Relazione  del  viaggio  di  Arrigo  VII  in  Italia 
di  Nicolö  vesc.  di  Botrinto;  pubbl.  per  cura  di 
Franc.  Bonaiui  in  Archi\io  stör.  Italiano.  Ser.  I. 
Appendice.  Vol.  IV.  1847.  p.  63-160.  Ist  nur  eine 
täuschend  nachgeahmte  Mystificution  P.  Fan- 
fanis;  vgl.  sein  Dino  Compagni  vendicato.  Mi- 
lano  1875.  p.  181  srj. 

Erl.  -  Sehr. :  D  ö  n  n  i  g  e  s ,  Gesch.  des  deatschen  Kaiser- 
thuras  im  U.  Jahrh.  1. 1.  Berlin  l&ll.  p.  26-30. 

54 


850 


NICOLAUS  BRAVIACENSIS  —  NICOLAUS  CUSANUS 


Barthold,  F.  TV.,  Der  ROmerzog  E.  Heinrichs  von 
Lfitzelborg.  I.  Kö^gsbergr  1880.  p.  899. 

Felsberg,  0.,  Beitrage  zur  Qosch.  des  BOmerzogs 
Heinricha  VII.  Inaag.-Diss.  Freibiug  i.  Br.  1886.  8», 
passim.    ■ 

Gregorovins,  Ferd.,  Qesch.  der  Stadt  Born  im  Mit- 
telalter. VII.  Stuttgart  1867.  p.  29.  Anm.  3. 

Heyck  in  seiner  Äu^.  p.  xxvtii-xliii. 

II gen.  F.,  Kicolans  von  Butrinto  als  Qaelle  zur  Ge- 
schichte Heinrichs  Vn.  Inang.  -  Diss.  Jena  1878.  80. 
63pag. 

König,  D.,  Kritische  Erörterungen  zu  einigen  Italien- 
sehen  Quellen  für  die  Gesch.  des  Bömeizngs  K.  Hein- 
richs VII.  Inang. -Diss.  Göttingen  1874.  80.  66pag. 

Lorenz,  0.,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl. 
n.  1887.  p.  268.  413.  (1.  Aufl.  p.  292  ff.) 

Mahrenholtz,  Rieh.,  Ueber  die  Relation  des  Nico- 
laus von  Butrinto  (Relatio  de  itinere  Ital.  Henrici 
VII).  Inaug.  -  Dissert.  Halle  1872.  8^.  52^. 

Pöhlmann,  B.,  Der  Römerzug  Kaiser  Heinrichs  VII 
n.  die  Politik  der  Curie,  des  Hauses  Ai^oa  u.  der 
Welfenliga.  Mflnchener  Inang. -Diss.  Nümbeig  1875. 
8^,  paeeim. 

guetif  et  Echard,  Script,  ord.  Praedic.  I.  p.  522. 
o  m  f  a  h  r  t  Kaiser  Heinri<ms  VII ,  Die ,  im  Bildercyclus 
des  Codex  Balduini  Trevir.  hr^b.  v.  d.  Direction  der 
kgl.  preuss.  Staatsarchive,  mit  erllut.  Text  von  G. 
Inner.  Berlin  1881. 

Sommerfeldt,  Gust.,  König  Heinrich  Vn  und  die 
lombard.  Städte  in  d.  J.  1310—1812  tn  Deutsche  Zeit- 
schrift f.  Geschichtswissenschaft.  H.  1889.  p.  97-155. 

:  Zur  Fngo  nach  der  Herkunft  des  Prediger- 
mönches Nicolaus  Titularbischofe  von  Butrinto  in 
Jahrbuch  der  Gesellschaft  fUr  lothring.  Gesch.  und 
Alterthumskunde.  Jahrg.  V.  1898.  Heft  2. 

Nicoiaus  Braviacensis  »  Nicolaus  de 
Braia. 

Nicolaus  Burgensis  »=»  Nicolaus  Borghe- 
sius. 

Nicolaus  Burgmann,  vid.  Burgmann. 

Nicolaus  Cabasila  archiep.  Thessalon, 
(flor.  1350),  vid.  Encomium  s.  Theodorae 
viduae  (unter  Vita). 

Nicolaus  canonic.  S.  Mariae  et  S.  Lam- 
berti  Leodiens.  (f  1142):  Elogium  Algeri 
scholastici  sive  Praefatio  dorani  Nicolai 
Leod.  in  libros  magistri  Algeri. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon,  Analecta  I.  p.  303  ('ed. 
nov.  p.  129-131).  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  XIV.  p.  262.  263. 

Erl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 6.  Aufl.  n.  1886.  p.  131.888;  6.  Aufl.  U.  1894. 
p.  146.  420. 

Vgl.  Vita  s.  Lamberti  ep.  Leod.  (Triumphu). 

Nicolaus  canon.  regul.  coenobü  Canti- 
pratani ,  vid,  Vita  s.  Mariae  Oigniac.  (sup- 
plement.). 

Nicolaus  cardinalis  Aragoniae,  vid.  Car- 
dinalis Aragoniae. 

Nicolaus    Claraevallensis    monachus 

(1175):  Epistolae. 

Ausg.:  ex  edit.  Job.  Picardi  ap.  Migno,  Pa- 
trolog.  lat.  CXCVI.  p.  1595-1654. 

Nicolaus  Cusanus  [=  Krebs  von  Cues 
im  Trierschen]^  decanus  S.  Florini  Con- 
fluentiae,  fit  1448  cardin.  S.  K.  E.  (f  1464): 
De  catholica  concordantia  libri  3. 

Abgeschlossen  1433.    Dies  Werk,  ist  der  vollendetste 
Ausdruck  der  iiüttelaltorlichen  Staatslehre. 


Ausg.:  ^ap.  Schard,  De  iurisdictione  p.  465- 
676.  —  »ap.  Schard,  Syntagma  p.  285-390.  — 
•ap.  Schard,  Sylloge  p.  285-390.  —  *»«  Nicolai 
de  Cusa  opp.  (ed.  Faber  Stapulensis).  Tom.  LH. 
Paris.  1514.  fol.  —  *  in  eiusdem  opp.  Basileae 
1565.  fol.  p.  692. 

Nicolaus  Cusanus:  De  auctoritate  prae- 
sidendi  in  conciHo  generali. 

Ausg.:  ap.  J.  M.  Düx,  Der  deutsche  Cardinal 
Nicolaus  von  Cusa.  I.  1847.  p.  475-491. 

ErL-Schr.:  Birck,  Nikolaas  von  Cnsa  anf  dem  Konzil 
zn  Basel  tti  Histor.  Jahrbuch  der  Odires- Gesellschaft. 
Xm.  1892.  p.  770-782. 

:  Za  NUcolaus  von  Cues  Auftreten  anf  dem  Basler 

Konzil  in  (.Tübinger)  Theolog.  Qaartalschrift.  Jahrg. 
LXXm.  1891.  p.  356-870. 

Hat  Nikolaus  von  Cues  seine  Ansicht  über  den 


Primat  geändert?  Und.  LXXIV.  1892.  p.  617-642. 
Brockhans,  Clem.,  Gregor  von  Heimburg  p.  221. 
:  Nicolai  Ousani  de  condlii  universalis  potestate 

sententia.  Lipsiae  1867.  Bfi. 
Clemens,  F.  Jac.,  Giordano  Bruno  u.  Kicolans  von 

Cusa.  Eine  philosophische  Abhandlung.  Bonn  1847. 

80.  IV.  254  pag.  JkS. 

Düz,  Joh.  Mart.,  Der  deutsche  Cardinal  Nicolaus  von 
Cusa  u.  die  Kirche  seiner  Zeit.  Begensbnrg  1847.  48. 
2  Bde.  80.  1039  pag.  Mit  Portr.  ^12.  (U.  p.  252- 
811  obigee  Werk  aenau  cmalgtfirf). 

Er d mann,  Grundriss  der  Gesch.  der  Philosophie.  I. 
p.  467  ff. 

Faickenberg,  Rieh.,  Orund20ge  der  Philosophie  des 
Nicoiaus  Cusanus.  Breslau  1880.  gr.  8^.  ///.  160  pag. 
Jk4. 

Falk,  F.,  Cardinal  Nicoiaus  von  Cusa  in  Rom  u.  Cues 
an  der  Mosel  in  Der  Katholik.  1892.  Jahrg.  LXXII. 
Bd.  I.  p.  88-96. 

Glossner,  M.,  Nikolaus  von  Cusa  u.  Marius  NizoHus 
als  Vorläufer  der  neueren  Philosophie.  Münster  1891. 
gr.  80.  192  pag.  JL8. 

Grube,  K.,  Die  Legationsreise  des  Kardinals  N.  v.  C. 
durch  Norddeutschland  im  J.  1451  in  Histor.  Jahr- 
buch der  Götres- Gesellschaft.  I.  Münster  1880.  p. 
393-412. 

Hartzheim,  Vita  Nicolai  de  Cusa.  Trevlris  1730.  40. 

Jäger,  Alb.,  Ueber  die  den  Cardinal  u.  Bischof  von 
Brixen  Nie.  von  Cusa  betreffenden  Geschichtsquellen 
in  den  Tiroler  Archiven.  Wien  1852.  8o. 

:  Regesten  u.  urkundl.  Daten  über  d.  VerhIltnisFe 

des  Card.  N.  v.  C.  als  Bischof  von  Brixen  zum  Her- 
zoge Sigmund  v.  Oesterreich.  Wien  1852.  80. 

:  Der  Streit  des  Cardinal  Nicolaus  von  Cusa  mit 

dem  Herzog   Sigmund  von  Oesterreich.    Innsbruck 
1861.  2  Bde.  gr.  8». 

Joachimsohn,  P.,  Gregor  Heimbuiig.  Bamberg  1891. 
gr.  8°.  p.  146  ff.  etpaesim. 

Kraus,  Fr.  Xav.,  Die  Handschriften  -  Sammlung  des 
Kardinals  Nicolaus  von  Cusa  in  Naumanns  Serapoom. 
Jahrg.  XXV.  Leipzig  1865.  gr.  80. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtequellen.  8.  Aufl.  n. 
1887.  p.  379-382. 

Meyer  von  Knonau,  G.,  Cusanus,  Bischof  von 
Brixon  u.  die  Schweiz.  1460  m  Berichte  der  antiquar. 
Gesellschaft  in  Zürich.  1868.  p.  62. 

:  Der  Schmollwinkel  eines  mittelalterlichen  Kir- 
chenfürsten in  den  Dolomiten.  Bischof  Cusanus  von 
Brixen.  1450 — 1464  tn  Jahrbuch  des  Schveizehschen 
Alpenklubs.  XXHI.  1888. 

Pastor,  Ludw.,  Geschichte  der  Päpste  1.  p.  345. 

Sauer,  Die  ersten  Jahre  der  münsterischen  Stifts- 
fehde  u.  die  Stellonfi:  des  Kardinals  Nikolau#Cu8anus 
zu  derselben  während  seiner  gleichzeitigen  Legation 
In  Deutschland  in  Zeitschrift  für  vaterländ.  (westfU.) 
Go8ch.  u.  Alterthumskunde.  XXXI.  p.  84-177. 

Sauerland,  H.  V.,  Notiz  zu  Uebingers  Beitrag  «Zur 
Ix)bons^oschichte  des  Nikolaus  Cusanus*  m  Uistor. 
Jahrbuch  der  Görres  -  Ge.seHschaft.  XIV.  1893.  p.  836. 

SchAfer,  Jac.,  Dos  Nicolaus  von  Kues  Lehre  vom 
Kosmos.  Mainz  1887.  80.  72  pag. 

Soharpf  f,  Frz.  Aiit.,  Der  Cardinal  u.  Bischof  Nico- 
iaus von  Cusa  als  Reformator  in  Kirche,  Reich  o. 
Philosophie  des  15.  Jahrh.  Mainz  1843.  8o.  —Tübingen 
1871.  80.  Zwei  verschiedene  Werke  uni.d.  gleichen  TUei. 
Vgl.  Histor.- polit.  Blätter.  LXIX.  p.  276-289. 


NICOLAUS  DE  ABAGONIA  —  NICOLAUS  DE  CLEMANGIS 


851 


Stampf,  Theod. ,  Die  poUtiBchen  Ideen  des  Nicolans 
von  Cnes.  Köln  1866.  8P. 

Uebinger,  Joh.,  Die  angeblichen  Diidoge  Petrwces 
über  die  wahre  WeiBheit  tu  Vierteljnhrsschrift  fttr 
Kultur  und  Litteretur  der  Benaissanoe.  Hrsgb.  von 
Geiger.  I.  Berlin  1886.  bt.  80.  ji. 57-70.  Bsiceist,  daaa 
der  gröesU  TheU  dtr  Moni  DuUoge  von  Nioolaus  Cu- 
sMuva 'herrührt. 

:  Cardinal  Nicolaus  Cusanus  in  Deutschland  tu 

Histor.  Jahrbuch  der  Oönee  -  OeeeUachaft.  YIII.  p. 
629  ff. 

Die  Philosoph.  Schriften  des  Nicolaus  Cnsanus 


m  Zeitscnrilt  f.  I^iloeophie  u.  philos.  Kritik.  Uiv. 
CV.  1. 

— :  Die  Ootteslehre  des  Nikolaus  Cosanus.   Pader- 
born 1888.  8P.  198  pag.  Ji  2.40. 

Philosophie  des  Nicolaus  Cusanus.   WQizbuig 


1880.  80. 

:  Zur  Lebensgeschichte  des  Nikolaus  Cnsanus  in 

Historisches  Jahrt)uch  der  GOrres  -  Gesellschaft.  XIV. 
1893.  p.  549-561. 
Zimmermann,  Bob.,  Der  Cardinal  Cusanus  als  Vor- 
Iftufer  Leibnitzens  in  Sitmngsber.  der  Wiener  Akad. 
der  Wissensch.  Vm.  1852.  p.  906. 
Vgl,  Epitaphium  Nicolai  Cus. 
Heimburg:  Invectiva. 

Nicolai»  de  Aragonia  cardinalis  »-  Car- 
dinalis Aragoniae. 

Nicolai»  de  Arimino,  ord.  Min.  (cca. 
1413),  vid.  Vita  Baynaldi  Concoregü 

Nicolaus  de  Baye,  vid.  Baye. 

Nicolaus  de  Bibera,  Occultus  Erforden- 
sis,  custos  ecclesiae  in  Bybera:  Carmen 
satiricum. 

Die  fünf  TerBchiedenenBestandtheile  des  Werkes  lassen 
an  der  Einheit  desselben  u.  der  richtigen  Wahl  des  Titels, 
der  besser  mit  Poem  ata  zu  vertauschen  wHre ,  zveifeln. 
Wol  geschrieben  zwischen  1281—1288. 

Handsehr.:  Berlin,  Kiel,  Frag,  "WolfeD- 
büttel;  vgl.  Fischer  in  seiner  Ausg.  p.  24-36. 
—  Paris,  Nat-Bibl.  nM1345.  a*  1455.  —Wien, 
Hofbibl.  n«  3467  (Tabulae  codd.  II.  298). 

Ausg.:  ^  uni.d.  Tit.:  Carmen  historicum  oo- 
culti  auctoris  saec.  XIII  hrsgb.  von  C.  Höfler  in 
Sitzungsber.  der  k.  k.  Akad.  der  Wissensch.  Hist- 
phü.  Klasse.  XXXVn.  Wien  1861.  p.  191-262; 
rgl.  Einleit.  p.  163-191  {auch  besonders  abgedmokt 
Wien,  Gerold  1861.  gr.  8^  82  pag.)  und  ibid. 

xxxvm.  p.  150  u.  Lvm.  ises.  p.  5-19.  — 

*  hrsgb.  von  Theob.  Fischer  in  Geschichtsquellen 
der  Prov.  Sachsen.  I.  Abth.  2.  1870.  p.  37-121; 
Glossen  p.  122-139;  Register  p.  140-143;  Ex- 
cursheft  p.  144-174  (•  auch  besonders  abgedruckt 
unt.  d.  Tit. :  Erfurter  Denkmäler.  II.  Halle  1870. 
gr.  8«). 

Uebers. :  im  Versmass  des  Oriffinals  von  Albr. 
Rienaecker  in  Jahrbücher  der  kgl.  Akad.  gemein- 
nütziger Wissensch.  zu  Erfurt.  Neue  Folge  Vn. 
1873. p.  1-101  (auch  besonders  daraus  erschienen: 
Erfurt  1873.  8*).  Vgl.  hierüber  Theob.  Fischer  in 
Neue  Mittheilungen  aus  d.  Gebiet  hist-antiq.  For- 
schungen. XIII.  Halle  1874.  p.  295-302. 

EH.- Sehr.:  Fischer,  Thoob.,  Einleit.  zu  seiner  Ausg. 
Abth.  2.  p.  1-  86 ;  —  in  Sybels  Uistorischer  Zeitschrift 
XXV.  p.  441 -448. 

FnnkhAnelm  Zeitschrift  für  Thüringische  Geschichte 
V.  p.  276 ff. 

Herrmann,  E.,  Bibliotheca  E^rfnrtina  p.  896. 

Herqnet,  Karl,  in  Nene  Mittheilungen  aas  d.  Ge- 
biete historisch  -  antiqoar.  Forschiingen  des  thüring.  - 
sAchs.  Vereins  für  Alterth.  XlII.  p.  303. 

Kirchhoff,  A.,  in  Kene  Mittheilongen  .  .  .  XII.  p. 
294  ff. 


Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsqnellen.  8.  Anfl.  II. 
1887.  p.  134-186. 

Muther,  Th.,  in  Glasers  Jahrbach  f.  Oeeellschaf ts - 
n.  Stsatswi^senschaften  XII.  p.  25-40  n.  p.  871. 

y.  Tettau ,  Nioolaus  von  Bibra,  der  Dichter  des  Occul- 
tus in  Hitteilungen  des  Vereins  f.  d.  Gesch.  u.  Alter- 
tumskunde von  Erfurt.  HeftXV.  1892.  p.  206  —  207. 

Trithemius,  Liber  de  scriptoribus  eccles.  p.  74. 

Wegele,  F.  X..  Friedrich  der  Freidige.  Nordlingen 
1870.  gr.  9».  p.  866-869. 

HVeiland,  L.,  mv.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  XXX. 
p.  180. 

Wolf,  Lecüones  I.  p.  468. 

Nicoiaus  de  Braya  decanus  (ilor.  1226): 
Carmen  de  gestis  Ludovici  Till  Pranco- 
rum  regis  sive  Gesta  Ludovici  VIII  he- 
roico  carmine.    1223  — 1226. 

1870  schlechte  Hexameter;  das  XJebrige  fehlt. 

Ausg. :  *  ap.  Duchesne ,  Hist  Franc,  scr.  V.  p. 
290  -  322 ,  voller  Fehler.  —  '  wiederh.  u.  verbessert 
ap.  Bouquet,  Recueil  XVII.  p.  312-345.  —  'die 
Verse  13Ö3-1870  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVI.  p.  480-487. 

Uebers. :  Nicolas  de  Bray,  Des  faits  et  gestes 
de  Louis  VIII,  poeme  historique.  Publ.  en  prose 
frany.  ap.  Guizot,  Gollection  XI.  p.  389-463  (Paris 
1825). 

Nicolaus  de  Brega  =  Tempelfeld,  Nicol. 

Nicoiaus  de  Butrinto  ===  Nicolaus  Botron- 
tinensis. 

Nicolaus  de  Clemangis  (ap.  Brown,  Fa- 
scic:  Clamengiis;  archidiac.  Baiocensis, 
D'  theoLParisiensis,  secretarius  papae  Avi- 
nione,  f  1434  Parisiis):  De  corrupto  Ec- 
clesiae statu  über  seu  Tractatus  de  ruina 
Ecclesiae  circa  tempora  concilii  Constan- 

tiensis.  Geschrieben  1401  oder  1402. 

Ausg. :  ^  (ed.  Eubulns  Oordatas)  s.  1.  et  typogr. 
1519.  4*^.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Speculum  ecclesiae 
pontificiae.  De  corrupto  eccl.  statu.  Access,  eius- 
dem  epistola©  super  concil.  gener.,  Petri  de 
Alliaco  De  reformat.  eccles.,  ex  Gereono,  Ber- 
nai-do,  Marsil.  Patav.,  Alvaro  Peiagio  et  aliis  ar- 
gument.  ad  deteg.  ecclesiae  pontif.  foeditatem 
coUecta  et  ed.  a  Edw.  Bulkley.  Londini  1606.  8°. 
—  '  in  Nicolai  de  Cl.  opp.  ed.  Joh.  Mart.  Lydius. 
Lugduni  Bat.  1613.  4°.  {191  pag.).  —  *ed.  Joh. 
a  Fuchte.  Helmaestadii  1620.  8^  72  foL  —  *  ap. 
Brown,  Fasciculus  rerum  expetendamm.  11.  Lon- 
dini 1690.  p.  555-570.  —  "ap.  Hardt,  Magnum 
oecum.  Constantiense  concilium.  I.  1696.  pare  3. 
p.  1-52. 

:  Disputatio  habita  per  scriptum 

super  materia  concilii  generalis  ad  scho- 
lasticum  Parisiensem. 

Ausg. :  ^  (ed.  Orthv.  Gratius)  Fasciculus  rerum 
expetendamm.  Coloniae  1535.  fol.  p.  197-203.  — 
'  wiederh.  ed.  Brown,  Fasciculus  rer.  expet.  I. 
Londini  1690.  fol.  p.  393-406. 

Uebers. :  Das  ain  Concilium  irren  möge  . . . 
zur  zeyt  des  Costentzer  Conciliums  . . .  geschri- 
ben  . . .  Auss  dem  Latein  in  das  teutsch  gezogen 
durch  Johannem  Ehinger  . . .  Augspurg,  Phil.  Ul- 
hart  1537.  4°.  16  Bl. 

54* 


852 


NICOLAÜS  DE  CLEMANGIS  —  NICOLAÜS  DE  SIEGEN 


Nicolaus  de  Clemangis:  Opusculum  de 
ruina  Ecclesiae,  vid,  oben  De  corrupto 
Eccl.  statu. 

Vota  pacis  ac  emendatioms  in 


coneilio  Gonstantiensi  quaesitae  a.  1417, 

i.  e.  Selectae  epistolae,  quibus  reges,  pon- 

tifices  aliosque  ipsum  denique  concilium 

Constant  obsecravit,  ut  corruptos  eccle- 

siasticorum  mores  emendarent  etc. 

Ausg.:  ex  cod.  Wolfenbutt.  ap.  Hardt,  Con- 
stant conoil.  I.  prs.  2.  p.  1-70. 

Erl.-Sehr.:  L'Ecny,  Essai  snr  la  Tie  de  Jean  Gersan. 

n.  Paris  1882.  »>.  p.  371-877.  . 
Lorenz,  Deutschlands  Qeschichtaqnellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  868.  871.  876. 
Müntz,  Ad.,  Nicolas  de  Clömanges,  sa  vie  et  ses 

6crits.  Strasbourg  1846.  8^. 
Schaberth,  Onst.,  Ist  Nikolaus  von  Cl^manges  der 

Verfasser  des  Buches  ,De  corr.Eccles.  statu'  ?  Frogr. 

derRealsch.  Qrossenhain  1882.  4o.  48pag. 
:  Nikolaus  von  Clemanges  als  Verfasser  der  Schrift 

,De  corrupto  Eccl.  statu.'  Inaug.-Diss.  Qrossenhain 

(Leipzig)  1888.  gr.  8f>.  38pag.  76  4. 
Vita  Nicolai  de  aem.  ap.  Hardt  1.  c.  I.  2.  p.  71-84. 
Voigt,  0.,  Enea  Silvio,  l.  p.  194. 

:  Wiederbelebung  des  klass.  Alterthums.  U.  p.  362. 

Vgl.  Declaratio  nationis  OaUicae. 

Nicolau8  de  Cracovia  ord.Cisterc.:  Chro- 
nicon  monasterii  Claratumbensis  ord.  Ci- 
sterc.    1220—1505. 

Ausg. :  ed.  "W.  K^trzyÄski  tn  Mon.  Polon.  bist 
VI.  1893.  p.  433-480;  cf.  introd.  p.  429-432. 

Nicolaus  de  Curbio  ord.  Min.,  postea 
a.  1247  episc.  Asisinatensis,  vid,  Vita  In- 
nocentii  IV  pp.  (f  1254). 

NiGolaus  de  Cuea  »  Nicolaus  Cusanus. 

Nicolaus  de  Dinckelspuhel  (Dimkelspu- 
hei  falso  Maust)  ^  theologus  Viennensis, 
Alberti  V  ducis  Ausüiae  legatus:  Oratio 
ad  Sigismundum  Caesarem  de  auctoritate 
imperatoris  res  concilii  gubernandi,  ut  pu- 
blica paretur  salus  sublato  schismate  pa- 

pali.   1415. 

Ausg.:  ^ap.  Hardt,  Constant.  concii.  IE.  prs. 
7.  p.  182-187.  —  ^  tciederh.  ap.  Mansi,  CJoncil. 
XXVIII.  1785.  p.  516-519. 

Nicolaus  de  Fara,  provincialis  ord.  Min. 
a.  1477,  vid,  Vita  s.  Johannis  de  Capi- 
strano. 

Nicolaus  de  Hanapis,  ord.Praed.,  patri- 

archa  Hierosol}Tnitanus  (f  1291.  Mai.  18), 
vid.  De  excidio  urbis,  supra  p.  365. 

ErL'Sehr.:  Le  Giere,  Vict.,  Nicolas  de  Hanapes  in 
Ilistoire  litt^raire  de  la  Franco.  XX.  1842.  p.  51-78. 

Nicolaus  de  Jamsilla:  Historia  de  rebus 
gestis  lYiderici  11  imp.  eiusque  filiorum 
Conradi  et  Manfredi,  Apuliae  et  Siciliae 
regum.  1210 — 1258.  —  Adneotitur  Ano- 
nymi supplementum  de  reb.  gestis  eiusd. 


Man&edi,  Caroli  Andegavensis  et  Conra- 
dini regum.  1258—1265. 

Muratori  hAlt  f&r  den  Verfuser  des  Supplementum 
den  Saba  Malaspina.  —  Nicol.  de  Jams.  ist  Fort- 
setzer des  Ricardus  de  S.  Germano;  von  Oeainnung 
Qibelline.  Genau. 

Handschr,:  Palermo,  Bibl.  Fitalia.  —  Rom, 
Bibl.  Barberina  n^'  833.  chart  fol.  p.  227;  Bibl. 
Chigi;  Bibl.  Boncompagni.  Vgl.  Neues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  III.  p.  162. 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Anonymus  de  rebus 
gestis  Friderioi  11  ap.  üghelli,  Italia  sacra  IX. 
p.  752  (•  ed.  nov.  X.  Anecd.  ügh.  p.  561  -654).  — 
^loiederh.  unt.  d.  TU.:  Gesta  Friderici  11  imp. 
eiusque  filiorum  Conradi  et  Manfredi  regum  ap. 
Eccard,  Corp.  bist  I.  p.  1025-1148.  —  ^wieder- 
ahgednAckt  in  Carusii  Biblioth.  Sicula  II.  p.  675, 
sehr  viele  Druckfehler  u.  inexaet;  nur  oemer- 
kenswert  wegen  ausgefüllter  Lücken.  —  '  mit 
dem  Namen  des  Verfassers,  vermehrt  u.  ver- 
bessert ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  VIII.  p.  493- 
584;  supplementum  p.  585-616.  —  ^wiederh.  in 
Raccolta  di  tutti . . .  scrittori  dell'  istoria . . .  di 
Napoü.  Vol.  XI.  1770.  4®,  besonders  paginirt, 
167 pag.  —  'ap.  Del  Re,  Cromsti  e  scrittori  II. 
1868.  p.  101  -  200  mit  gegenübersteh,  italienischer 
Uebersetxung  von  Stanisl.  Oatti, 

Uebers. :  italienisch  ^  da  8.  Gatti  ap.  Del  Re 

1.  c.  (s.  Ausg.  n»  7).  —  *  tciederh.  Napoli  1868.  4^ 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  Gesohichtsquellen. 
8.  Aufl.  U.  1687.  p.  269. 

Nicolaus  de  Jeroschin,  vid.  Jeroschin. 

NIcolaua  de  Laurentio  »  Cola  di  Rienzo. 

Nicolaus  de  Montigni  (1308  abbas  de 
Castello  S.  Martini),  vid,  Historia  mona- 
sterii Viconiensis. 

Nicolaus  de  Norton  (saec.  XIY),  vid. 
Annales  Wigomiensis  prioratus. 

Nicolaus  de  Pelhrzimow,  vid.  Johannes 
de  Lukavecz. 

Nicolaus  (de  Posnania,  archidiaconus 
Wratislaviensis):  Dictamina. 

Sammlung  von  Schriftstücken,  welche  in  die  Jahro 
1378  bis  resp.  1884  fallen;  für  die  Gesch.  der  Zeit  von 
hohem  "Werte. 

Handschr.:  Königsberg,  TJn.-Bibl.  in  n®  101. 
a*  1378. 

Av^g. :  ed.  Wattenbach  in  Codex  dipL  Sil  es. 
V.  Breslau  1862.  p.  299-324. 

Erl.-Sdw.:  "Woelky,üeber  Nicolaus  aus  ermllndischen 
Quellen  in  Zeitschrift  des  Vereins  f.  Gesch.  u.  Alterth. 
Schlesiens.  VIII.  p.  472—474. 

Nicolaus  de  Siegen  seu  Syghen  (f  1495 
als  Mönch  aufdemPeter.sberge  bei  Erfurt): 
Chronicon  ecclesiasticum.  —  Früher  dtirt 
als  Chronicon  Thuringicum  sive  Petrense. 
480—1494. 

Vgl.  über  dasseüfe  W.  v.  Oöthe  u.  C.  A.  Vulpins  tu 
Pertz'  Archiv  V.  p.  554-558  umi  Wedele  in  Zoitschr.  des 
Vereins  f.  thOring.  Geschichte.  I.  p.  237-248. 

Handschr. :  W  e  i  m  a  r ,  Geh.  Haupt  -  u.  Staats- 
archiv, F.  166.  Original;  F.  167.  Abschrift  von 
1740. 


NICOLAUS  DE  SIEGEN  —  NICOLAUS  MINORITA 


853 


Ausg. :  zum  erstenmal  hrsgb.  y.  Frz.X.'Wegele. 
Jena  1855.  8«.  JH  9  {bildet  auch  dm  2.  TM.  der 
Thüring.  Geschichtsquellen).  Ueber  die  Varianten 
nach  Gallus  Stass  vgl.  Zeitschrift  des  Vereins 
1  Thüringische  Geschichte.  IV.  p.  447 -468. 

Nicolaus  de  Siegen:  Contiiiuatio  seu  Ad- 

ditiones  ad  Ghronicon  Lamberti  Schafiia- 
burgensis.  1077  —  1472. 

Qnden  bebauptst  and  Wegele  lüUti  fILr  sehr  wahr- 
scheinlidi ,  dass  N.  d.  S.  der  Verf.  dieser  Fortsetzung  sei ; 
Struve  sagt  Ton  ihm :  ignoti  nominis. 

Atisg, :  ^  ed.  Pistorins ,  Scr.  rer.  Genn.  I.  p.  253 

(»ed.  Struve  L  p.  425-439). 

Erl.-Seht. :  Gnden ,  Programma  de  obitn  praelati  Adami 
{worin  jam  Bnotü  gefuhrt  %eird).  Erfotdiae  1681.  4P. 


Erl.-Sckr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 
Man»  VI.  p.  216. 
Hesse,  L.  F.,  Zar  Geschichte  thüring.  n.  slchäscher 
KlSster,  aas  der  thflring.  Chronik  des  NicoL  ▼on 
Sj^hen  in  Nene  Mittheilnngen  a.  d.  Gebiete  histor.- 
antiqoar.  Forschungen.  IX.  1867.  p.  1  -  37. 
Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqueUen.  8.  Aufl.  ü. 
1887.  p.  111-114.  881. 

Vgl.  Anonymi  Erphesfordensia  historia. 

Nicolaus  de  Tiufburg  (1240):  Epheme- 
rides monasterii  s.  GalU. 

Ausg.:  &p.  Goldast,  Scr.  rer.  Alam.  I.  1780. 
p.  94. 

Nicolaus  de  Tuccia  =  Kiccola  della 
Tuccia. 

Nicolaus  Eymerici  ord.  Praed.,  capella- 
nus  papae  ac  Inquisitor  haeret  pravitatis 
in  Aragonia  1376  (f  4.  Janr.  1399):  Di- 
rectorium  inquisitonim. 

Handsckr.:  12  zählt  Denifle  auf  in  Archiv  für 
litt.-  u.  Eirchengeschichte  des  Mittelalters.  I. 
BerHn  1885.  p.  143  ff. 

Ausg.:    ^  impressum  Barchinonae   per  Joa. 

Luschner  Alßmanum  1503.  —  '  denuo  . . .  emen- 

datum  . . .  cum  scholiis  Franc.  Pegnae  (Pe&a?). 

Bomae,  aedibus  Populi  Romani  1578.  3  part.  in 

1  vol.  fol.  —  ^wiederh.ibid.  1587.  fol.  —  *fviederh. 

Venetiis  1591.  fol.  —  ^ibid.  1607.  fol. 

Erl.-Sckr.:  Denifle,  H.,  Die  Handschriften  von  Eyme- 
richs  Directorinm  inquisitionis  in  Archiv  f.  Literatur 
u.  Kirchengesch.  des  Mittelalters.  I.  1886.  p.  143. 
Lea,  Henry  Cüharl.,  Bigtarr  of  the  Inquisition  of  the 

middle  age.  ü.  London  1888.  p.  174;  III.  p.  688. 
Molinier,  Charl.,  L'Inquiaition  dans  le  midi  de  la 
France  an  13.  et  14.  siödes.  Paris  1880.  p.  6.  not.  1 ; 
p.  37  fr. 
Schalte,  J.  F.  ▼..Gesch.  der  Quellen  u.  Litteratur 
des  kanonischen  Rechts.  H.  p.  400. 
Vgl.  Vita  Dalmatii  Moner. 

Nicolaus  Falconi,  vid.  Haython. 

Nicolaus  Floreke,  vid.  Floreke. 

Nicolaus  Gallus  monachos  Suession. 
(cca.  1110),  vid.  Vita  s.  Godfridi  episc. 
Ambian. 

Nicolaus  Gerung,  vid-  Gerung. 

Nicolaus  Glassberger,  vid.  Glassberger. 

Nicolaus  Grill,  vid,  Ajmelen^  Mühldort'er. 

Nicolaus  Guercius  (flor.  1265),  vid.  Ga- 
faras. 


Nicolaus  Jeroschin,  vid.  Jeroschin. 

Nicolaus  Johannis  fil.,  archiepisc.  Lun- 
densisrChroniconrerumDanicarum.  1104 
—1468. 

Ausg. :  ap. Ludewig,  Reliq.mss.  IX.  p.  166-175. 

Nicolaus  Lanckmann ,  vid.  Lanckmann. 

Nicolaus  Leodiensis  »  Nicolaus  cano- 
nicus  S.  Mariae. 

Micolau«{|:i;j^^},custosS.Vin- 

centii  (f  post  1514),  vid.  Gesta  abbatum 
monasterii  s.  Vincentii. 

Nicolaus  Lincopiensis  episcopus  (saec. 
XIV),  vid.  Vita  s.  Anskarii  (Uebers.,  alt- 
schwedisch). 

Nicolaus  Lundensis  archiepiscop.  (1361 
— 1379?):  Chronicon  archiepiscoporum 
Limdensiuin  1104 — 1379,  c.  continuatio- 
nibus  Tuvonis  et  Birgeri  archiep.  ad 
a.  1472  resp.  1497. 

Ausg.:  ^ ed.  Thom.  Bartholinus.  Hafniae  1709. 
8^  54  pag.  —  *  unederh.  von  Suhm  ap.  Langebek, 
Scr.  rer.  Banic.  VI.  p.  623-638,  mit  Oegenüber- 
Stellung  des  Textes  aus  2  verschied.  Mss.;  ef.  p. 
621.  —  ■  excerpta  ed.  Annerstedt  ap.  Fant,  Scr. 
rer.  Svecic.  III.  sect.  1.  1876.  p.  129-132. 

ErL-Sekr.:  Schlfer,  Dietr.,  Dänische  Annalen  und 
Chroniken.  Hannover  1872.  8P.  p.  71-78. 

Nicolaus  Maniacucius  canonicus  ord.  s. 
August  Lateranensis  basiUcae  (c.  1180): 
Catelogus  Romanorum  pontificum  a  Pe- 
tro  ad  Eugenium  III  (f  1153)  sive  Versus 
ad  incorrupta  pontificum  nomina  conser- 
vanda,  cum  continuat  — 1271. 

Versibus  hezametris.  —  In  mehreren  Hss.  fortgesetzt, 
z.  B.  bis  auf  Alexander  m  (fllSS),  bis  1271  bei  Pertz. 

Ausg. :  ^  bis  Alex.  HI  ed.  Onuphr.  Panvinius 
in  Annotat  ad  Platin  am  in  Vita  Alexandri  III 
p.  207.  —  •  ed.  Papebroch.  c.  notis  in  Propylaeo 
AA.  SS.  BoU.  Mai.  V.  p.  *27.  —  «  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XXVm.  p.  529.  530. 

NB.  Hiemach  ist  oben  p.  762  der  Artikel  Maniacutius 
zu  ergftnzen. 

Nicolaus  Marescaicus,  vid.  Marescalcus. 

Nicolaus  S.  Mariae  Leod.  canonicus  (f 
1142)  =  Nicolaus  canonicus  S.  Mariae. 

Nicolaus  Mati,  vid.  Mati. 

Nicolaus  Minorita:  De  controversia  pau- 
pertatis  Christi  sive  Chronicon  de  gestis 
contra  Fraticellos.  1321—1338. 

Sammlung  von  Aktenstücken  mit  kurzem  verbinden- 
den Text  über  den  Streit  zwischen  den  Pftpsten  u.  den 
Minoriten  über  die  sogenannte  Armuth Christi,  welche  viel- 
fach von  Raynald  (besond.  ad  a.  1322  §  68) ,  von  Baluxe, 
Vitae  papamm  Aven.  u.  von  Wadding,  Ann.  Bfinorum  be- 
nutzt wurde.  Aus  den  von  jenen  citirten  Bruchstücken  kam 
Karl  Müller  auf  die  Vermuthung,  dass  Johannes  Mino- 
rita u.  Nicolaus  Minorita  identisch  seien ;  es  gelang 
ihm,  die  Identität  unwiderleglich  nachzuweisen,  weshalb 


854 


NICOLAUS  MINORITA  —  NICOLAUS  U  PAPA 


beide  hier  in  Hdschr.  u.  Ausg.  Texeinigt  sind.  —  Müller 
meint,  dass  dieser  Nicolaas  vielleicht  Nicolaas  Fri- 
singensis  sei ,  der  18S0.  Mflrz  26  als  Zeo^  in  der  Appel- 
lation Cesenas  gegen  die  Bnlle  ,Qnia  vir  reprobus'  in 
Hfinchen  anftritt. 

Handsehr,:  Darmstadt.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.  fonds  lat.  n«  5154  (olim  Colb.  678).  sec.  XIV. 
von  1321— 1338  (mcÄ<  1328  i4ne  Böhmer  wüt).  — 
Rom,  Bibl.  Vatic.  n^  4008  (reteht  weiter  aU  die 
von  Baltixe  benutxte  Handsehr.).  —  Venedig, 
Marcusbibl.  Vm.  174  (Z  196).  Chart.  sec.XV  (hier 
Johanne  ord.  Min.  auctore). 

Ätisg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Chronicon  de  gestis  contra 
Fraticellos  auctore  Johanne  Minorita  ap.  Ba- 
luze,  Miscellan.  ed.  Mansi  in.  p.  206-358;  Alh- 
druck  einer  unvollatänd.  Handsehr.  des  Nicol. 
Min.  —  *  Excerpta  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p. 
588-608;  cf.  Vorrede  p.  luv.  n«  55.  —  ■Bruch- 
stücke ap.  Ficker,  Zur  Geschichte  des  Eurvereins 
zu  Bense  in  Sitzun^sber.  der  k.  k.  Akad.  der  Wis- 
sensch.  Hist.-phil.Classe.  XL  Wien  1853.  p.673.  — 
*  AxLQzxLgunt. d.  Tu. :  Belatio de pontificata  Jo- 
hannis  XxTI  scripta  a  quodam  fautore  haeresis 
Fratricellorum  hrsgb.  von  H.  Lämmer  aus  Cod. 
Vatic.  n°  7187  in  Meletemat.  Roman,  mantissa. 
Ratisbonae  1875.  p.  63 ff.  —  'Auszüge  aus  den 
noch  unedirten  Stücken  des  Chronicon  ed.  Karl 
Müller  in  Briegers  Zeitschrift  f.  Eirchengeschichte. 
VL  Gotha  1884.  p.  82-103;  —  Uebersicht  des 
Inhalts  der  Chronik  ibid.  p.  68-77;  —  Abwei- 
chungen des  Drucks  bei  Baluze  und  des  hand- 
schrifu.  Nicolaus  Und.  p.  78-82. 

Uebers.:  italteniseh:  hrsgb.  von  Franc.  Zam- 
brini,  Storia  di  tra  Michel e  Minorita  come  fu  arso 
in  Firenze  nel  1389;  con  documenti  risguardanti 
i  Fraticelli  della  povera  vita.  Bologna  1864.  kl.  8*^. 
p.  59-115  unt.d,  J^.:  Cronica  deUa  quistione  in- 
sorta  nella  Corte  di  papa  Giovanni  XXII  a  Vi- 
gnone  circa  la  povertk  di  Cristo  (=  Dispensa  50 
der  Scelta  di  cunosita  letterarie  inedite  o  rare). 
Nur  Bruchstück. 

Erl.  -  Sehr.  .-Janssen,  Joh . ,  Joh.  Friedr.  Böhmers  Leben 
n.  Briefe  ü.  1868.  p.  290. 
Lorenz,  Dentschlands  Geschichtsqnellen.  8.  Aufl.  II. 

1887.  p.  276.  346. 
Müller,  Carl,  Der  Kampf  Ludwigs  des  Baiem  mit 
der  römischen  Curie.  I.  TQbingen  1879.  gr.  8<*.  p. 

854  ir. 

:    Zeitschrift  für  Kirchengeschichte,  hrsgb.  von 

Biieger.  VL  1884.  p.  63-112. 

:  Zeitschrift  für  Kirchenrecht,  hrsgb.  von  Dove 

XIV.  p.  2. 
Biezler,  Die  literarischen  Widersacher  der  Päpste. 
Leipzig  1874.  9P.  p.  102  et  passim. 
Vgl.  Johannes  Minorita. 
Occam. 

Nicolaus  Montignius,  vid.  Historia  mon- 
asterii  Viconiensis. 

Nicolaus  MuflTel,  t^.  MufiPel. 

Nicolaus  Occultus  =  Nicolaus  de  Bi- 
bera. 

Nicolaus  I  papa:  Epistolae  a.  858—867. 

Handsehr..!^ ATIS,  Nat.-Bibl. sec. XI V.  nn458. 
36;  —  sec.  X.  2864.  5095. 4.  —  sec.  X.  1557.  11. 

Ausg.:  ^ in  Binii  Conoil.  VI  (sive  III  prs.  I). 
—  'ap.  Labbe,  Concil.  VIII.  —  *ap.  Hardouin, 
Concil.  V.  —  *  Concil.  ed.  Veneta.  X.  —  *  43  an- 
norum  863—867  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  385- 


438.  —  *am  vollständigsten  kü.  Mansi.  Collect 
concil.  XV.  p.  159.  —  "^toiedeni.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  CXIX.  p.  769-1200;  CXXIX.  p.  1011- 
1016.  —  Epistolae  spuriae  Wn  Mon.  Germ, 
bist  Epifit  III.  p.  99.  100;  —  Wn  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VE.  p.  177.  178. 

Brl.'8ckr.:  Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im 

karolingiioben  Zeitalter  p.  667-560. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V. 

p.  100. 
Frantin,  Le  pa^  Nicolas  I  et  le  jenne  roi  Lotiiaire. 

Fragment  histonqne.  Djjon ,  impr.  RiUratot  1862.  8**. 

86pag.  (Extraü  des  Mömoires  de  l'acad.  de  Dgon.) 
Jaffe,  Regesta  pontificnm  Boman.  £d.  2.  I.  18S6.  p. 

841-968;  11.  p.  746. 
Laemmer,  H.,  Papst  Nicolans  I  n.  die  byzantinische 

Staatskirche  seiner  Zeit.  Berlin  1867.  gr.  B^.  Jk  1. 
Roquain,  Les  lettres  de  Nicolas  I  in  Jonnial  des 

Savants.  1880.  Sept. -Nov. 
Sdraiek,  Max,  De  s.  Nicolai pp.  I.  emstoiamm  co- 

dicibns  qnibasdam  mannscriptis.  Habintationnchnft. 

Breslau  1882.  gr.  9*.  44  pag.  Jk  1. 
Thiel,  Andr.,  De  Xicolao  pana  I  oommentationes  doae 

historioo  -  canonicae.  BnmsDergae  1869.  9*.  .411. 
Vgl.  Vita  Nicolai  I  pp. 

Nicolau8  11  papa:  Epistolae  a.  1058  — 
1061. 

Ausg. ;  *  4  ad  Gervasium  Eemensem  archiep. 
ap.  Duchesne,  Eist  Franc,  scr.  IV.  p.  198-200. 

—  ^unederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XI.  p.  492-494. 

—  Epistolaad  clenim  Sistaricensem,  qua  eom- 
mendat  Gerardum  episc.  (1060)  *  in  Gallia  christ 
I.  instrum.  p.  89.  —  •  wiederh.  ap.  Bouquet  1.  c. 
p.  494.  495.  —  Epi Stola  ad  episcopos  Gtüliae  a. 
1059  ^  ap.  Labbe,  Conc.  IX.  p.  1096.  —  •  in  Chro- 
nico  Viidun.  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  193. 

—  'ap.  Bouquet  1.  c.  XI.  p.  652.  —  Epistola 
ad  reginam  Galliae  cc.  a.  1C^9  ^  in  Petri  Damiani 
epist  lib.  Vn.  c.  9.  —  •  ap.  Bouquet  L  c.  XI.  p. 
653.  —  Epistola  ad  R(aiinuQduin?)  comitem  Ru- 
tenensem  *  ap.  Labbe ,  Concil.  IX.  p.  1097.  —  •  in 
Chronico  Viniun.  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  193. 

—  'ap.  Bouquet  1.  c.  XL  p.  654.  —  40  epist.  et 
diplomata  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLIII.  p. 
1301-1362.  —  Appendix:  Epistola  sub  ficto  Ul- 
rici  episoopi  nomine  ad  Nicol.  11  pp.  ^  iuxta  Mar- 
tene,  Ampi,  collect.  I.  p.  449  —  *  unederh.  ap. 
Migne  1.  c.  p.  1361-1366. 

:  Statutum  de  electione  papae  a. 

1059.  April.  18. 

Ist  in  zwei  Fassangen  erhalten. 
Ausg. :  A  kaiserliche  Fassung  ^  ex  cod.  Vatic. 
ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IL  2.  p.  176-180.  —  •a?t«- 
derh.  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae.  I.  p. 
229-233.  —  «ex  cod.  S.  Udalrici  ap.  Jaffe,  Bibl. 
rer.  Germ.  V.  p.  21.  —  *  ex  codd.  Floreflf.  et 
Aquens.  ap.  P.  Scheffer -Boichorst,  Die  Neuord- 
nung der  Papstwahl  durch  Nicolaus  IL  1879.  8". 
p.  27.  —  *  wiederh.  ap.  Doeberl ,  Mon.  Germ,  se- 
lecta.  m.  München  1889.  gr.  8«.  p.  13-16.  — 
'^päpstliche  Fassung  *  ap.  Scheffer -Boichorst  1.  c. 
p.  14-18.  —  wiederh.  als  Papstwahldekret  von 
1059  *ap.  Doeberl  1.  c.  p.  11-13  —  u.  »ap.  Alt- 
mann u.  Bemheim ,  Ausgew.  Urkunden  z.  JSrläut 
der  Verfass.- Gesch.  Berlin  1891.  8®.  p.  77-79.  — 
C  3  Texte  synoptisch  ohne  die  Einleit  ap.  Hin- 
schius,  Kirchenrecht  L  1869.  p.  248-250. 

Erl. 'Sehr.:  Bernhard!,  VT.,  Das  Decret  Nicolaas  II 
tibor  die  Papstwahl  in  Forschungen  z.  deutschen  Ge- 
schichte. XVlI.  1877.  p.  397  ff. 


NI(X)LADS  in  PAPA  —  NICOLO 


855 


Meyer  ▼.  Knonau,  G.,  Jahrbücher  des  D.  Reiches 
unter  Heinr.  IV  u.  Heinr.  V.  Bd.  I.  1880.  p.  186  ff. 
p.  678  ff. 

HiDBchins,  P..  Das  Wahldeltret  des  Papstes  Niko- 
laus n  m  seinem  Eirchenrecht  der  Katholiken  und 
Protestanten.  I.  1869.  p.  248-261. 

Jaff6,  Regesta  pontificnm  Boman.  Ed.  2.  I.  1886.  p. 
657-666;  n.  p.  750. 

Säur,  Hugo,  De  Statute  Nicolai  II.  Diss.  hist  inaug. 
Bonnae  1866.  8P.  42pag. 

Waitz,  O.,  üeber  d.  Decret  des  I^pstee  Nicolaos  n 
über  die  Papst -Wahl  in  Forschungen  zur  deutschen 
Geschichte.  IV.  Oöttingen  1864.  8^.  p^  108-120. 

:  Weitere  Bemerkungen  zu  dem  Decrete  des  J. 

1059  ftber  die  Papstwahl  ibid.  VII.  p.  401  ff. 

:  Das  Decret  des  Papstes  Nicolaus  U  über  d.  Phpst- 

wahl  im  Codex  üdalriei  ibid.  X.  p.  614  ff. 

:  Ueber  eine  Handschrift  des  Wahldecrets  Papst 

Nicolaus  U  ibid.  XVIH.  p.  179  ff.  —   Berichtigung 

V>.  668. 
ill,  C,  üeber  die  lUschung  des  Decrets  Papst 
Nicolans  II  über  die  Papstwahl  ibid.  IV.  p.  685.660. 
Nebst  Nachschr.  von  G.  Waitz  ibid.  p.  651. 

Nicolaus  III  papa  (f  1280). 

Erl.'Schr.:  Potthast,  Regesta  pontiflcum  Rom.  n. 
1875.  p.  1719-1755. 

Nicolaus  IV  papa  (f  1292):  Epistolae  a. 

1288— 1292  scriptae. 

ffandsehr,:  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XIV.  n" 
4047,  anni  1—4». 

Ausg. :  *  ap.  Waddinfc,  Annal.  ord.  Minor,  n. 
append.  —  'ap.  Raynald,  Annal.  eocles.  —  "ed. 
BzoTios,  Annal.  eocles.  ad  annos  supra  laudcUos. 

:  Registres.  Recueii  des  buUes  de 

ce  pape. 

Ausg. :  publ.  ou  analysees  par  Emest  Langlois. 
Fase.  1.  Paris  1886;  2.  3.  1887;  4.  1890;  5.  1891; 
6.  7.  1892;  8.  9.  1893.  gr.  4^ 

Brr.'Sehr.:  Potthast,  Regesta  pontiflcum  Rom.  II. 
1875.  p.  1826-1915.  2138. 

Nicolaus  V  papa  (f  1329.  Mart  4):  Re- 
gistram. 

Ausg. :  in  Regestenfonn  (399  Nummern)  hrsgb. 
von  K.Eubel  tnArchivalische  Zeitschrift.  N.Folge. 
lY.p.  123-212. 

Nicolaus  patriarcha  Constantinopolita- 
nus  (bis:  901—907  et  912—925):  Epi- 
stolae 163. 

Bieten  fOr  die  politische  und  kirchliche  Geschichte 
jener  Zeit  wichtige  AufechlÜsse. 

Ausg.:  *ex  cod.  Vatic.  ap.  Ang.  Mai,  Spici- 
legium  Romanum.  X.  2.  1844.  p.  161-440.  — 
'  iciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca.  CXI.  1863. 
p.  1-406. 

Sri.  -  Sehr.:  Erumbscher,  Oesch.  der  byzantin.  Litte- 
ratur.  1891.  p.  187. 

Nicolaus  III  patriarcha  CPolitanus  co- 
gnomento  Grammaticus  (1084 — 1111): 
Constitutiones  synodicae. 

Ausg.:  ap.  Pitra,  Spicilegium  Solesmonse.  lY. 
1858.  p.  466-476.  —  Alia  canonica  Und.  p.  476 
-491. 

Nicolaus  prior  Yiconiensis  (flor.  1203), 
vid.  Historia  monasterii  Viconiensis. 

Hicoiaus  Ragvaldi,  confessor  generalis 
(f  1514),  md.  Vita  s.  Catharinae  Suec. 
{translat). 


Nicolaus  Roselli  =  Cardinalis  Arago- 
niae. 

Nicolaus  ROsch,  vid,  Busch. 

Nicolaus  Schradin,  md.  Sehradin. 

Nicolaus  Smeregus,  vid.  Smeregus. 

Nicolaus  Specialis  (cca.  1337):  Historia 
Sicula  in  8  Hbros  distributa  ab  a.  1282 
—1337. 

Ist  von  Oudinus,  Oomm.  de  script.  eccl.  m.  P*  968 
fXlschlich  mit  Nicolaus  Hinorita  verwechselt.  Tort- 
gesetzt Ton  Michael  de  Platea. 

Handsekr. :  Palermo,  Bibl.  Fitalia ,  XYI.  sec. 

Ausg.:  ^  ed.  8teph.  Baluze  im  Anhange  xu 
Petri  de  Marca  ,Marca  HispanicaS  Paris.  1688. 
fol.  p.  598.  —  *ap.  Bannann,  Thes.  Sicil.  V.  — 
•ed.  Carosius,  Bibl.  Sicul.  II.  —  '•ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  X.  p.  917-1092.  —  '  supplementis 
aucta  ap.  Qregorio,  Bibliotheca  scriptorum  Ara- 
gon. I.  1791.  p.  293-508;  praef.  Muratorii  p.  285- 
287;  praef.  editoris  p.  289-292. 

ErL'Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  etinilm.  latinitatis 
ed.  Mansi  V.  p.  181. 
Frenzel,  C,  Zur  Kritik  mittelalterlicher  Oeschicht- 
schreiber.  U.  Nicolaus  Specialis  in  Allgem.  Monats- 
schrift fUr  Wissenschaft  und  Literatur.  Halle  1854. 
Heft  8. 

Nicolaus  Stulmann,  vid.  Stulmann. 

Nicolaus  Tegrimus,  iuriscons.Ticinensis 
(tl527?),  vid.  Vita  Castrnccii. 

Nicolaus  Tempelfeld,  vid,  Tempelfeld. 

Nicolaus  Thingeyrensis  abbas  ord.  s. 
Ben.,  in  Islandia  (fllöS):  Catalogus  re- 
liquiarum  ConstantinopoÜtanarum. 

Ausg. :  ^in  Antiquites  Bosses,  d' apres  les  mo- 
numents  historiq.des  Islandais e^e.  11.  Copenhague 
1852.  4^  p. 416 -425.  —  '  wiederh.  ap.  Riant,  Exu- 
viae.  n.  1878.  p.  213-216;  ef.  I.  p.  ocv. 

:  Itinerarium  Romam  et  ad  Terram 

sanctam.  1151 — 1154. 

Islandice. 
Ausg.:  cum  translat  lat.  ap.  Er.  Chr.  Wer- 
lauff,  Symbolae  ad  geographiam  medii  aevi  ex 
monumeDtis  Islandicis  (Hafniae  1821. 4^  Glpag.) 
p.  1-8.  Cf.  Antiquites  Kusses.  II.  p.  394-415. 

Sri." Sehr.:  Grimm,  Wilh.,  Deutsche  Heldensage  p. 

102.  n«27;  p.  322.  n«  169. 
Riant,  Paul,  Expeditions  et  pMerinages  des  Scandi- 

naves.  Paris  I860.  8®.  p.  80-85. 
Schierenberg,  6.  A.  B.,  Die  Gnitaheide.  Wo  liegt 

sie?  u.  welches  sind  die  Dörfer  Homs  und  Kiliandr? 

m  Zeitschrift  f.  vaterlttnd.  [westfäl.]  Gesch.  u.  Alter> 

thumskunde.  XL  VI.  2.  18»B.  p.  12a -131. 

Nicolaus  Trivetus,  vid.  Trivetus. 

Njcolaus  von  CuesUj^.    j^^^^asanus. 
Nicolaus  von  Cusaj 

Nicolaus  von  Gerau,  vid,  Chronicon 
Schutterani  monast. 

Nicolaus  von  Jeroschin,  vid.  Jeroschin. 

Nicolaus  Wigeiius,  vid.  Wigelius. 

Nicolö  =  Niccoiö. 


856 


NroERHOFF  —  NITHARDUS 


NiderhofT,  Joh.  »  Nederhoff. 
Niederdeutsche  Erzihlung  von  der  Er- 
mordung, vid.  Erzählung  vom  Tode. 

Niederheim ,  vid,  Johannes  von  Nieder- 
heim. 

Niels  »ricebislcop  Lundske  »  Nicolaus 
Lundensis  arehiepiscopus. 

Niels  seu  Nigels,  Mönch  auf  Soröe 
(saec.  XTT  fin.):  Den  Danske  Riimkrö- 
nike.   Ab  0.  C.  —1478. 

Nach  Annalista  Saxo  bearbeitet.  Hauptwerk  der 
dänischen  Poesie.  Andere  halten  diese  Chronik  ffir  ein 
Fabrikat  ans  der  2.  Hälfte  des  16.  Jahxh. 

Handschr.:  vid.  Petersen,  Bidrag  til  den  danske 
Literaturs  Historie  I.  p.  130.  Note. 

Ausg.:  *  Kiöbenhavn,  Godfrit af  Ghemen  1495. 
4^  DcL8  erste  gedruckte  dänische  Buch,  äusserst 
selten.  Ein  vollständ,  Exemplar  in  d.  ün.-BibL 
XU  Kopenhagen.  —  ^wiederk,  ibid.  1501.  •  1508. 
*  1533.  8^.  —  *Malmö  1534.  8«.  —  «Kjöbenhavn 
1567.  '  1573.  •  1613.  8».  —  •  efter  G.  af  Ghemens 
udgave  . . .  udgivet  af  Christ.  Molbech.  ibid.  1825. 
8'.  Mit  einem  Glossar,  Nur  1 70  Exempl.  gedruckt, 
—  ^^unt.  d.  Tit.:  Den  gamle  Danske  Rüm-Krö- 
nike  udg.  af  C.  S.  Ley.  Kjöbenhavn  1841.  8®.  — 
^^unt.  d.  Tit.:  Den  Danske  Rimkronike,  trykt 
ved  Gotfred  af  Ghemen,  Kjebenh.  1495.  Udgivet 
i  fotolithografisk  Faksimile  af  Budtz  Müller  &  C'**. 
.  .  .  Kj0benhavn  1873.  8*.  —  "  excerpta  (ex  n«  9) 
ed.  Annerstedt  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  III. 
sect.  1.  1876.  p.  132-140. 

Uebers.:  ein  Stück  der  alten  plattdeutschen 
Uebers.  mitgetheilt  von  A.  L.  J.  Michelsen  in 
Falcks  Staatsbürger!.  Magazin  f.  Schleswig.  VI. 
1826.  p.  597-610. 

Erl.-Sckr.:  Erslev,  Kr.,  «n  Historisk  Tidsskiift.  6. 
Riekke.  m.  n.  866. 
Bosenberg,  Nordboemes  Aandsliy  H.  p.  888-894. 

Niem,  vid.  Theodericus  de  Niem. 
Nigellus,  ^nd.  Ermoldus. 
Nigellus  praecentor  ecclesiae  Cantua- 
riensis  (flor.  1190):  Speculum  stultorum. 

Oreat  satiric  poem  directed  especially  against  the 
scholais  and  ecclesiastics  and  against  the  coirnptions  of 
the  monastic  Orders. 

Ausg. :  now  first  edited  by  Thom.  "Wright  in 
The  Anglo -Latin  satirical  poets  and  epigramma- 
tists  of  the  12.  Century  (==  Rer.  Brit.  med.  aevi 
scr.  n«59).  L  1872.  p.  3-145. 

:  Tractatus  contra  curiales  et  offi- 

ciales  clericos. 

Satire  on  the  oorraptions  of  the  times ,  althoogh  the 
toxt  is  written  in  prose,  and  tho  introdaction  only  is 
composed  in  characteristic  verse. 

Ausg.:  ed.  Thom.  Wright  1.  c.  L  p.  146-230. 

:  Versus  ad  dominum  Guliehnum 

Eliensem  episcopum  (1189 — 1197). 

Ausg.:  ed.  Thom.  Wright  1.  c.  L  p.  231-239. 
Cf.  introduction  p.  xrx-xxv. 

Niger,  md,  ßadulphus  Niger. 
Niger,  Francisc,  Venetus  doctor:   In 
faustissimü  principem  Sigismundü  ser.  ar- 


chiduc.  austriae  (f  1496)  p.  foelicissimo 
novae  spösae  epithalamio  carminü  Ubellus. 

Ausg.:  's.  1.  et  a.  (Paduae,  Matth.  Cerdon) 
1480.  4°.  14  Blätter.  —  *  Venetüs  1480.  4«. 

Niger,  Johannes  (saec.  XY),  trid.  Yita 
b.  Oddini. 

Nilus  monachus  (cca.  1070),  vid. 

Historia  de  ss.  Theodolo  preeb. 
Martyrium  s.  Theodati  Anc. 
Vita  8.  Philareü. 

Nilus  Thessalonicus  arehiepiscopus:  De 
primatu  papae  Bomani  libri  2. 

Wol  am  1438 ,  nielU,  wie  Riezler  n.  Lorenz  annnhmen^ 
schon  um  1860  gcnschrieben. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  30-39. 

Erl.'S^.:  Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsquellen. 
8.  Aufl.  U.  1887.  p.  862. 

Nithardus  abbas  Mediolacensis  (1070), 
vid,  Vita  s.  Liutwini  archiep.  Trever. 

Nithardus,  Angilberti  filius,  Caroli  M. 
imp.  ex  Bertha  filia  nepos,  S.  Bichahi 
abbas  (f  cca.  858):  De  dissensionibus  fili- 
orum  Ludovici  Pii  ad  a.  usque  843  seu 
Historiarum  übri  IV.  814—843. 

Manchmal  parteiisch,  sonst  klar  u.  yerstlndig.  Jac. 
Grimm  lieferte  hierzu  in  Pertz'  Mon.  U.  p.  666  eine  Mit- 
theilunr  über  die  von  Kith.  aufbewahrten  berflhmten  deut- 
schen mdesformeln,  geleistet  bei  Strasbuz«  11.  Febr.  842. 
Vgl.  Diez,  Altromanische  Sprachdenkmale.  Bonn  1846. 
p.  Isq. 

Handschr,:  Paris,  Nat-Bihl.  Einzige/ 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  De  dissensionibus  filio- 
rum  Ludovici  Pii  ad  annum  usq.  843  libri  lY  ad 
Caroi.  Calv.  Francorum  reg.  ed.  Pithoeus,  Script 
coaet.  XII.  p.  433-488.  —  ■  wiederholt  ap.  Du- 
ohesne,  Hist.  Franc,  soripi  II.  p.  359 -3ö1.  — 
*ap.  Schilter,  Scr.  Germ,  n®  vii.  jp.  83-110.  — 
*ap.  Bouquet,  Reo.  VI.  p.  67-72;  VU.  p.  10-33. 
—  *ap.  Pertz,  Mon.  G.  IL  p.  649-672.  —  ^ inier 
Scriptores  rer.  Gorm.  in  us.  scholarum  recudi 
fecit  Pertz  ex  Mon.  Germ.  Hanno v.  1830.  8*  Cneu 
eoUationirty  ed.  2».  ibid.  1870.  8»  FZZZ  67pag. 
75  A).  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXVI.  p. 
45-76.  _  «•  ed.  Alfr.  Holder.  Freiburg  i.  Br.  1882. 
8^  54pag.  75^.  —  Excerpta  ex  libro  III  in 
B.  Vulcanii  Sylloge  de  literis  et  lingua  Getarum. 
Lugd.  Bat.  1597.  8«.  p.  67. 

Uebers. :  deutsch :  von  Jul.  v.  Jasmund.  Berlin 
1851.  8°  (=  Geschichtschreib,  der  deutsch.  Vor- 
zeit. IX.  Jahrh.  6.  Bd.);  —  3.  neu  bearbeit  Aufl. 
von  W.  Wattenbach.  Leipzig  1889.  8«.  ^1.20 
(==  Bd.  XX.  der  2.  Gesammtausg.  der  Geschicht- 
schreiber). 

französisch:  ap.  Guizot,  Oollection  HI.  p.  433 
-497. 

Erl.-Schr.:  Arbois  de  Jubainville,  Le  texte  franc 
de«  serments  de  Strasboxirg  d'aprös  la  nouvelle  ^tion 
de  Nithud  («.  oben  Ausg.  n^  7)  tn  Biblioth^ae  de 
l'^ole  des  chartos.  XXXU.  1871.  p.  S21-34U. 

Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im  karoling. 
Zeitalter.  Carlsruhe  1840.  p.  224-227. 

B  o  r  1  i  d  r  e ,  Ursmar ,  Nithard  Abt  von  Gentula  [S.  Ri- 
quier]  in  Studien  u.  Mittheilungen  aus  dem  Benedict. - 
u.  dem  Cisterc.- Orden.  VIU.  BrÜnn  1887.  p.  175-181. 

Carlet,  £tude  sur  Nithard.  Chauny  1872.  9*.  Ißmig. 

E  b  e  r  t ,  Adf . ,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des  Mit- 
telalters. II.  1880.  p.  870 -374. 


NIZO  ABBAS  —  NOMINA  ABBATUM 


857 


Gas  16,  Armand f  Les  sennents  de  Strasbouig,  6tnde 
histohqne,  critique  et  philologiqne.  Tours  18B8.  8P. 
35pag.  —  6dit.  2.  roTue  et  corrig6e.  Paris,  BeÜn 
im.  80.  40paf. 

H&TiS8er,L.,  Die  tentschen  Geschicbtsohreiber.  Hei- 
delberg 18S9.  p.  41. 

H6nocqae,  iltade  sor  Nithard  m  Bulletin  de  laSo- 
ci6U  des  antiquaires.  Annöe  1870.  p.  404-473. 

:  Observations  h  propos  de  l'^tade  sor  Nithaid  par 

M.  Carlot  ibid.  Annöe  187S.  p.  825-851. 

Hever^  Job.,  De  intestinis  sabLudovioo  Pio  eius^ue 
filüs  in  Franoorain  regno  oertaminibus.  Dtss.  bist. 
Monasterü  1858.  8P.  47pag. 

Histoire  litt6raire  de  la  Trance  V.  p.  204. 

Kantzemüller,  Otto,  Nithard  o.  sein  Geecbichts- 
werk.  Jenaer  Inaug.-Diss.  Gaben  1878.  8^. 

Liron,  Coirection  propos^  dans  le  texte  de  Thist.  en 
Nithard  in  Minen  Singxüarites  histariqaes  III.  p.  285. 

Manitios,  H.,  Za  dentschen  Geflohichtsauellen  des 
9.  bis  12.  Jahrhtu^etrts  m  Nene«  Archiv  a.  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  IX.  1884.  p.  618;  2J.  1886.  p.  69.  70.  73. 

Meyer  von  Knonan,  Ger.,  Ueber  Nithards  vier 
Bflcher Geschichten.  Inang.-Diss.  (Berlin  1865.)  Leip- 
zig 1866.  gr.  4P.  162  pag.  u.  e.  Karte. 

Monrcin,  M.  de,  Sennents  prdtöes  k  Strasbonig  en 
842  par  Charles  le  Chanve,  Louis  le  Germanique  et 
leurs  arm^es  respectives,  extraits  de  Nithard,  ms. 
de  la  Bibl.  du  roi  n<^  1964 ,  tnuluits  en  fraapais ,  avec 
des  ttotes  grammaticales  et  critiquee,  des  obsenrat. 
sur  les  langues  romane  et  ftancique  et  un  spedmen 
du  ms.  Paris ,  Didot  1815.  8P. 

Paetz,  Chrstn.,  De  vita  et  fide  Nithardi.  Diss.  inaug. 
Halls  1865.  8P.  42  m. 

Petavius,  P.,  De  Nithardo,  Car.  M.  nepote  ac  tota 
eius  prosapia  breve  syntaföna.  ^  Paris.  1613.  4f*.  — 
^wisderhoU  ap.  Ducheane ,  Hist.  Fianc.  scr.  H.  p.  351 
—  u.  »ap.  Bouquet,  Reo.  YH.  p.  1-10. 

Schwartz,  Gh.,  Der  Bruderkrieg  der  85hne  Ludwigs 
des  Frommen  u.  d.  Vertrag  zu  Verdun.  Fulda  1843.  4^. 

ITattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  115 
- 118  (5.  Aufl.  I.  1885.  p.  165. 200. 203 ;  6.  Aufl.  1. 1893. 
».174.212-215). 

'enck,  W.  B.,  Das  ftflnkische  Beich  nach  d.  Ver- 
tiage  zu  Verdun.  843—861.  Leipzig  1851.  8». 
VgL  Epitaphium  Nithardi. 


We 


abbas  Mediolacensis  {Meilach,  f 

1077),   rnd.    Vita  s.  Basini  arch. 

„     „  Liutwini  arch.  Trev. 

Nizo  monachus  S.  Laurentü  Leodiensis 
(flor.  1140),  vid,  Vita  Friderici  episc.  Leo- 
diensis (f  1121). 

Noboas  diaconus  Casinensis  (cca.  1120), 
vid.  Yita  s.  Leonardi. 

Noferi  Strozzi,  vid.  StrozzL 

NofW  di  ser  Piere  delle  Kiformagioni: 
Cronaca  [della  soUevazione  dei  Ciompi, 
del  SUD  esilio  e  quanto  in  fesso  operö]. 
1378  giugno  22—1381  gennaio. 

Handsehr. :  Florenz,  Bibliot.  Magliabech., 
Strozzi  II.  4.  348.  chart  sec.  XIV. 

Ausg. :  ap.  Ollis.  Od.  Corazzini ,  I  Ciompi.  Cro- 
nache  e  documenti.  Firenze  1887.  8°.  p.  3-18;  ef. 
prefaz.  p.  xxi  ff. 

Erl.-Sdir.:   Corazzini,  Gins.  Od.,  Assedio  di  Pisa 
(1405—06).  scritti  e  documenti  inediti.  Firenze  1885. 
QPf  teo-veUläufig  über  ser  Hotri  gehandeU  i»t. 
Vgl.  Capp<»i,  Gino. 
Cronichetta  Strozz. 
Diario  Gompagn. 
Diario  dello  Squittin. 

Nogarolus,  Hieron.:  Carmen  panegyri- 
cum  pro  Ticentinis  ad  imperatorem  Maxi- 
müianum  I  a  Patavina  obsidione  Vicen- 
tiam  revertentem. 


Äusg,:  *  Argentorati,  Math.  Schurer  1513.  4^ 
—  *iüiederh,  ap.  Freher,  Genn.  rer.  scr.  II.  p. 
301-303  (»ed.  Struve'II.  p.  583-586). 

Nogent,  G.  de  =  Guibertus  abbas  mon. 
s.  Mariae  Novigenti. 

Nohe,  Nohius  (Nuhe),  Johannes,  aus 
Hersfeld:  Ghronicon  Hassiacum,  cui  ti- 
tuhcs  in  ms.  erat  Hessische  Chronic  von 
Julio  Caesare  47  jähr  v.  Chr.  Geb.  an  bis 
anf  d.  J.  Chr.  1523. 

Deutsch  geschrieben;  unbedeutend. 

Ausg.:  ^  ap.  Senckenberg,  Selecta  iuris  et 
histor.  V.  1739.  p.  387-518.  —  •  Auszug  von  1442 
— 1523  hrsgb.  nach  d.  Orig.(?)  von  G.  Landau  «n 
Zeitschrift  des  Vereins  f.  hessische  Geschichte.  T. 
Kassel  1850.  p.  1-13  aus ,  Chronologia  ab  imperio 
Octaviani  Aug.  usque  ad  a.  Chr.  15^3^;  ist  jeden- 
falls eine  andere  Reeenston. 

Ert.'Sckr.:  Pistor,  Jul.,  in  Zeitschrift  des  Vereins  f. 
hessische  Geschichte.  N.  F.  XVD.  1892.  p.  9. 

:  üntersudiungen  über  den  Chronisten  Johannes 

Nnhn  von  Hersfeld.    Beilage  zum  Jahreebericht  des 
Friedr.-Gymn.  Cassel  1898.  9*.  74  pag. 

Noitz,  Beinhart  (Bürgermeister  der  Stadt 
Worms,  1 1518):  Tagebuch.  1493—1509. 
Mit  Berücksichtigung  der  ofBziellen  Acta 
Wormatiensia  1487—1501. 

Handsehr.:  Worms,  Stadtarohiv  n^  10.  4°. 
Einzige. 

Ausg.:  ^  ap.  H.  Boos,  Monum.  Wormatiensia. 
1893.  p.  373-543.  —  Beilagen:  A.  1487—1493. 
Acta  Wormatiensia.  Ursachen  des  Streites  zwi- 
schen der  Stadt  u.  dem  Bischof  Johannes  v.  Dal- 
berg  p.  544-570.  —  B.  Elf  Briefe  des  R  Noltz 
1494—1507  p. 570-584.  —  •  Bruchstücke  •  hrsgb. 
von  Fr.  Soldan  in  Quartalblätter  des  hist  Vereins 
f.  d.  Grosshrzgth.  Hessen.  1885;  —  ^wiederh.  in 
H.  Künzels  Grosshrzgth.  Hessen.  2.  Aufl.  Giessen 
1893.  p.  114  ff. 

B^l.-Sehr.:  Boos,  Heinr.,  Einleit.  um  aeiner  Auagctbe  p. 

XXXV- XLH. 

Morneweg,  K. ,  Johannes  von  Dalbeig ,  ein  deut- 
scher Humanist  n.  Bischof  (1465—1603).  Heidelberg 
1887.  80. 

Nomina  abbatum  Egmondensium. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  ^VI.  p.  444. 

Nomina  abbatum  monasterii  s.  Morentii 
Salmurensis.  692—1055. 

Ausg.:  ed.  Marchegay  et  Mabille  in  Chro- 

niques  des  eglises  d'Anjou  p.  197-200. 

Vgl.  Ghronicon  monast^rii  s.  Flor.  Salm. 
Historia  „  „      „        „ 

Historia  eversionis  mon.  s.  Flor. 

Nomina  abbatum  monasterii  in  Petri- 

domo  {Petershausen  bei  Constanx).   990 

—1556. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  sor.  XX.  p.  682.  683. 

Nomina  abbatum  S.  Prosperi  Regiensis. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rerum  Itai,  scr.  VIII. 
p.  1177.  1178. 

Nomina  abbatum  Sithiensium. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  606.  607. 


858 


NOMINA  ABBATÜM  -  NOMINA  MILITUM 


Nomina  abbatum  Walciodorensium. 

Ausg.:  ^hinter  Epistola  Henrici  Leodiensis 
episc.  ad  Walciodorenses  inter  Wibaldi  epißt.  ap. 
Martene,  Ampi,  collect.  11.  p.  523.  n'*  351.  —  '  ap. 
Jaffe,  Bibl.  I.  p.  498.  n°  371  unt.  d.  Tu,:  Cata- 
logTiß  abbatum  Walciod.  —  *  unederh,  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  Xm.  p.  294. 

Nomina  abbatum  Zwifaltensium. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
Xin.  p.  333. 

Nomina  archiepiacoponim  et  episcopo- 
rum  Angliae  ab  s.  Augustini  adventu  ad 
medium  fere  saec.  XU. 

Ausg.:  in  Monum.  Britann.  histor.  I.  1848. 
p.  616-626. 

Nomina  archiepiscoporum  Magdebur- 

gensis  ecclesiae  — 1403  resp.  1445. 

Ausg.:  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIV.  p.  485.  486  ex  cod.  Guelferbytano  (Weis- 
semb.  A*). 

Nomina  captorum  in  proelio  iuxta  Fey- 
ters  19.  die  Septb.  1356. 

Ausg.:  ad  calcem  Adae  Mnnmuth  Contin. 
chronic,  ed.  E.  M.  Thompson.  1889.  p.  470.  471. 

Vgl.  Nomina  interfectoram. 

Nomina  comitum  Flandriae  »  Genea- 
logia  comitum  Kandriae  brevis. 

Nomina  dominorum  Eberspergensium. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  15. 

Nomina  episcoporum  catholicorum,  qui 
Carthaginem  venerunt  a.  484. 

Ausg.:  in  Mon.  Genn.  bist.  Auct.  antiquiss. 
m.  pars  1.  p.  63-71. 

Nomina  episcoporum  Lincopensium,  vid. 
Chronicon  episc.  Lincop. 

Nomina  episcoporum  Matisconensium. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  Yet.  analect.  fol.  p.  221. 

Nomina  episcoporum  Mediolanensis  ec- 
clesiae. 53—1018. 

Handschr.:  Bamberg,  kgl.  Bibl.  C.  47;  P.  I. 
8.  Aeltor  als  die  von  "Wattenbach  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  VIII.  p.  102-104  gegebene. 

Ausg.:  ap.  Dämmler,  Oesta  Berengarii  {s,  d.) 
p.  161-165. 

Vgl.  Catalogns  archiop.  Mediol. 

Nomina  episcoporum  Patavinorum. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  VIII.  p. 
361-364. 

Nomina  episcoporum  Pragensium. 

Ausg. :  ex  cod.  Monacensi  lAt.  n®  17703.  saec. 
xm  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  1309. 1310.  Correcter  als  die  Series  ap.  Pertz 
1.  c.  XVn.  p.  721. 

Nomina  episcoporum  Eegiensium  — 
1540. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Kerum  Ital.  scr.  VIII. 
p.  1179.  1180. 


Nomina  episcoporum  Trevirensium  (50). 

Ausg. :  ex  libro  aureo  monast  Pnimiensis  f. 
108  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Sept.  IV.  p.  400. 

Nomina  episcoporum  Yerdensium. 

Ausg.:  ex  cod.  saec.  XIII.  XIV  ap.  "Wede- 
kind, Noten  zu  einigen  Geschichtschr.  I.  p.95. 96. 

Nomina  fratrum  huius  ecclesie  {i.  e.  Lu- 
binensis,  ord.  s.  Ben.)  quorum  elemosinis 
utimur. 

Ein  VerbrfldenmgBbach ,  dessen  Uterer  Theil  zTrischeo 
1118—1140  Uegt. 

Ai4sg. :  ed.  H.  v.  Zeissberg  in  Archiv  f.  Öster- 
reich. Geschichte.  L.  1877.  p.  9-15;  cf.  Einleit 

p.  3-9.        Vgl.  Annales  Lnbinenses. 

Nomina  imperatorum,  regum  et  alio- 
rum,  qui  se(?)  preponuntur  Domino  Duci 
(Venetiarum).  1310—1346. 

Handschr.:  Venedig,  Archiv,  Recueil  des 
pactes  ni-  fol.  82^-101.  87. 

Ausg.:  ed.  L.  de  MasLatrie  in  Bibliotheque 

de  r^^ole  des  chartes.  VI.  ser.  I.  1865.  p.  48- 

54.  —  II.  Infrascriptis  preponitur  Dominus 

Dux  ibid.  p.  54-58.  —  ÜI.  Tituli  regum,  ba- 

ronum  et  prelatorum  ibid.  p.  59-64. 

Brl.'Sehr.:  Mas  Latrie,  Listes  des  prisces  et  selfnienrs 
de  divers  pavs  dress^  poor  l'exp^dition  de«  lettre« 
de  la  choncollerie  da  Doge  de  Venise  au  14.  sidde 
ibid.  p.  48-47. 

Nomina  interfectorum  in  proelio  iuxta 
Peyters  commisso  inter  Edwardum  pri- 
mogenitum  regis  AngUae  principem  Wal- 
liae  et  regem  Franciae  Johannem  19.  die 
Sept.  1356. 

Ausg.:  ad  calcem  Adae  Murimuth  Contin. 
chronic.  ed.>  £.  M.  Thompson.  1889.  p.  469. 

Vgl.  Nomina  captonun. 

Nomina  militum   et  armigerorum  qui 

pro  aliquibus  dictorum  priscorura  se  ple- 

gios  et  hostagios  erga  Philippum  regem 

constituerunt 

Ausg.:  ap.  Duchesne,  Hisi  Franc,  scr.  V.  p. 
270.  271. 

Nomina  militum  et  armigerorum,  qui 
venerunt  in  exercitum  Philippi  UI  regis 
apud  Apamiam,  cimi  adversus  comitem 
Fuxi  profectus  est  a.  1271. 

Ausg.:  ^ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  V. 
p.  550-552.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  K«c.  XX. 
p.  541.  542.      Vgl  Taxatio. 

Nomina  militum  Franciae,  ferentium 
bannerias  tempore  Philippi  Augusti  regis. 

Ausg.:  ap.  Duchesne,  Hisi  Franc,  scr.  V.  p. 
262-267. 

Nomina  militum  ferentium  bannerias  tarn 
in  Normanniae,  quam  aliis  Franciae  pro- 
vincüs  tempore  Phiüppi  H  regis. 

Ausg.:  *ap.  Duchesne,  Hist.  Norm.  scr.  p. 
1031-1036.  —  'ap.  Mazeres,  Hist  Anglic.  se- 
lecta  monumenta  n°  16. 


NOMINA  MONACHORUM  —  NORTHOF 


859 


Nomina  monachorum  Altahensium  a.  990 
—  1280. 

Ausg.:  ^ap.  Heiden,  Des  Klosters  Niederalt- 
aich  kurze  Chronik.  Regensburg  1732.  4®.  p.  61. 
98.  99.  —  *  ap.  Lackner,  Memoriale  seu  Alta- 
hae  infer.  memoria.  Passavü  1779.  fol.  p.  137- 
140.  —  ■  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVn.  p. 
368.  369. 

Nomina  monacliorum  S.  Maximlni  Tre- 
verensis. 

Ausg. :  '  ap.  J.  N.  ab  Hontheim ,  Prodromus 
bist  Trevir.  p.  1006.  —  »ed.  F.  X  Kraus  in 
Jahrbücher  des  Vereins  von  Alterthumsfreunden 
im  Rheiniande.  L.  p.  213.  —  'ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  302. 

Nomina  Normannorum  qui  floruemnt 
in  AngUa  ante  conquaestum  et  tempore 
Guilelmi  Conquaestoris. 

Ausg. :  ^ap.  Duchesne,  Hist.  Norm.  scr.  p.  1023- 
1030.  —  *ap.  Mazeres,  Hist  Anglic.  selecta  mo- 
numenta  n^  15. 

Nomina  pontiflcum  Juravensis  sedis  et 
abbatum.    582  (696)  — 1246. 

Handaekr,:  Wien, Hofbibl.n« 2090 {olim311). 
mbr.  fol. 

Ausg.:  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  584.  585. 

Nomina  poteotatum  Paduae  -»  Gatalogus 
potestatum. 

Nomina  Prisconum  qui  in  belle  Bovi- 
nensi  capti  a.  1214  traditi  sunt  praepo- 
sitis  Parisiensibus  per  manus  magistri  6ua- 
rini  et  Jo.  Paal6e. 

Ausg,:  ex  registro  ms.  ap.  Duchesne,  Hist. 
Franc,  scr.  V.  p.  268-270. 

Nomina  regum  Daniae  ab  a.  827— 1171, 
vid.  Necrologium  Lundense. 

Nomina  regum  Daniae  a  Dan  ad  Ericum 
Güpping  (saec.  XIII). 

Awrg.:  ap.  Langebek,  Script,  rer.  Dan.  I.  p. 
19.  20. 

Nomina  regum  Francorum  ex  cod.  Mon- 
tispessulano  — 1181. 

Ausg.:  ed.  Eoepke  ap.  Pertz,  Mon.  scr,  X. 
p.  138.  139. 

Nomina  reliquianim  sanctorum,  quae 
habentor  in  sacristia  conventus  firatrom 
Minorum  Januensium  a®  1322. 

Ausg. :  ed.  Tinc.  Promis  tn  Atti  della  Societä 
ligure  di  storia  patria.  X.  Genova  1874.  p.  423 
-433. 

Nomina  eanctorum  e  stibrpe  ducum  Bra- 
bantiae  descendentium,  vid.  Genealogia 
ducum  Brab.  ampliata.   Append. 

Noms  dea  abbayes  qui  dolyent  charroi 
au  roi. 

Ausg. :  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII.  p.  731. 732. 


Nonnosua  {Zeitgenosse  Justinians):  Le- 

gatio  ad  Aetbiopes,  Amerites  et  Saracenos 

CCa.  533.    Nur  noch  fra^entarisch  vorhanden. 

Ausg. :  ^  xusammen  mit  Dexippus  ed.  Niebubr 
p.  479-482  in  Corp.  Script,  hist.  Byzant.  I.  Bonnae 
1829.  —  »ap.  C.  Müller,  Fragm.  hist.  Graec.  IV. 
p.  178-180.  —  •  ap.  L.  Dindorf,  Hist  Graec.  min. 
I.  p.  473-478. 

Erl.-Sckr.:  Dillmann,  Zur  Geschichte  des  axnmiti- 

sohen  Reiches  m  Abhandl.  der  Berliner  AJcad.  d. 

Wiss.,  phU.-hi8t.Kl.  1878.  p.177-288  u.  1880. p.  1-51. 

Krambacher,  Geschichte  der  byzantln.  Litteratnr. 

1691.  p.  49. 

Norbertus  abbas  ^IMrgensts  (f  1117), 

vid.  Vita  s.  Bennonis  episc.  Osnabrug.  (f 
1088). 

Norges  Kongo -Sagaer,  vid.  Snorre  Stur- 
lesen. 

Northof,  Levolduß  a  (11358):  Gatalo- 
gus archiepiscoporum  Coloniensium.  94 
—1349. 

Ist  nach  Caesarins  Heisterb.  bearbeitet  und  bis 
1660  fortgesetzt. 

Handschr.:  Berlin,  k.  ßibl.  ms.  Bornssic.  n^ 
169.  4*.  sec.  XV.  —  Wolfenbüttel. 

Ausg. :  *  ap.  Meibom ,  Scr.  rer.  Germ,  II.  p.  4- 
10;  notae  p.  11-16.  —  ^wiederh.  ap.  Böhmer, 
Fontes  ü.  p.  282-294.  —  •  besser  ap.  Seibertz, 
Quellen  der  westfälischen  Geschichte  11.  p.  2-19 
unt.d.  Tit.:  Cronica  pontificumColoniens.; 
Nachtrag  p.  417-420.  —  *  hrsgb.  von  C.  L.  P. 
Tross.  Hamm  1859  mit  dem  folgenden  Werke  (s.d.) 

&  253-297.  —  *  ed.  Herm.  Cardauns  ap.  Pertz, 
on.  scr.  XXIV.  p.  358-362. 

Vgl.  Ciissariiis  Heisterb.:  Oalal. 
Catalogus  arch.  Colon. 
£frl.-Sehr.:  Fi ck er  in  Zeitschr.  f.  westflü.  Geschichte 
XL.  Allerthumsk.  1862. 
Janssen  in  Annalen  des  histor.  Vereins  für  d.  Nieder- 
rhein. 1. 1.  1856.  p.  81. 

:  Chronicon  comitum  de  Marca  et 

Altena  sive  Origines  Marcanae.    1000  — 
1358. 

N.  stellte  dies  Werk  aas  einer  altem  Quelle  des  Klosters 
Altenberg  znsanunen. 

Handschr.:  Arnsberg,  k.  Regier. -Bibl.  saec. 
XVIII.  Chart  —  Bremen,  Stadtbibl.  mbr.  4®. 
(vgl.  Pertz,  Archiv  VII.  699).  —  Brüssel,  Burg. 
Bibl.  sec.  XVIL  n^  7769.  —  Jena,  Buder.  4^ 
n»48.  Chart,  sec.  XIV.  XV.  —  Middlehill  n« 
3312.  —  Wolfenbüttel,  chart  sec.  XVII.  fol. 
Gud.  35.  Vgl.  über  sie  Tross'  At^g.  p.  v  -  rx ;  Neues 
Archiv  X.  p.  598. 

Ausg.:  ^  edii  et  not.  illustr.  op.  et  stud.  H. 
Meibomii.  Hanov.  1613.  fol.  —  *  ap.  Meibom,  Scr. 
rer.  Germ.  I.  p.  377-409;  supplem.  p.  409.  410; 
notae  p.  411-424;  cf.  p.  375 ff.  —  ^ unt.d.  Tit.: 
Levolds  von  Northof  Chronik  der  Grafen  von  der 
Mark  und  der  Erzbischöfe  von  Cöln.  Aus  Hand- 
schriften verbessert  u.  vervollständigt  von  C.  L. 
P.  Tross.  Hamm  1859.  8°.  Mit  gegenüberstehen- 
der deutscher  üebersetxung.  —  Die  Einleitung 
genügt  nicht. 

üebers.:  Lewolds  v.  North  off  Chronik  der 
Grafen  v.  d.  Mark  bis  zum  J.  1391.   Uebers.  u. 


860 


NOTA  ADMUNTENSIS  —  NOTA  STRASBURGENSIS 


umgearbeitet  von  Dlrich  Veme  Capellan  zu  Hamm 

15&  ap.  Seibertz,  Quellen  der  westfäl.  Gesch. 

I.  p.  16-42.  —  Tross,  Probe  einer  Uebers.  von 

L.  Northofs  Chronik  der  Grafen  v.  d.  Mark  in 

Westphalia.  1826.  8t.  38.  —  vollständig  tnT.'s 

Ausgabe  (s.  vorher). 

&rl.  -  Sdtr. :  Lorenz,  Doatschlands  Oeschichtsquellen. 
8.  Anfl.  IL  1887.  p.  68-76. 

Nota  Admunten8i8  a.  1228. 

Ausg.:  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 

IX.  p.  593.      Vgl.  Notee  Adm. 

Nota  brevis  eorum  quae  in  concUio 
Lugdunensi  a^  1245  gesta  sunt 

SUmmt  von  einem  Augenzeugen. 

Ausg.:  ap.  Mansi,  Collect,  concil.  XXIII.  p. 
610-613. 

Ert.-Sekr.:  Tangl,  M.,  Die  sogenannte  Brevis  nota 
Aber  das  Lyoner  Concil  von  1246  in  Mittheilongen 
des  Instil.  f.  Ostexr.  Oeschichtsforschiing.  XII.  1891. 
p.  246-263. 

Nota  Cappenbergensis. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  529.  530. 

Nota  de  Balduino  YII  comite  Mandrensi. 
Ao  1118.  1119. 

Ausg.:  ^ap.  De  Smet,  Corpus  chron.  Flan- 
driae  I.*p.  79.  —  ^wiederh,  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIY.  p.  360. 

Nota  de  Conradino  -»  Nota  historica  de 
Cunradino. 

Nota  de  dedicatione  Beronensi  (Bero- 
münster,  Cant  Luxem)  a^  1107.  Dec.  28. 

Ausg.:  *  ed.  Jos.  Schmeller  in  Der  Geschichts- 
freund. Mittheil,  des  histor.  Vereins  der  5  Orte, 
in.  EinsiedeLi  1846.  p.  195.  —  '  unederh.  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1285. 

Nota  de  Erkenbaldo  episcopo  Argenti- 
nensi  a.  965—987. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XTTT.  p.  323. 

Nota  de  Heinrico  V  rege  Oerm.  excom- 
municato  a.  1114.  1115. 

Ausg.:  in  Pertz'  Archiv  VII.  p.  543. 

Nota  de  invaeione  Tartarorum  in  ün- 
gariam  a^  1241. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  f.  lat.  n<*  8917 
(olim  Suppl.  lat  1675). 

Ausg. :  *  ed.  "Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXTV. 
1879.  p.  65.  —  •  *n  Korrespondenzblatt  des  Ver- 
eins f.  Siebenbürgische  Landeskunde.  1882.  p.  55. 

Nota  de  Odalrico  episc.  Basileensi  or- 
dinato  a.  825. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  374. 

Nota  de  recuperatione  ville  Dayow(7a- 
schow?)^  1278 — 1301,  pro  monasterio  s. 
Mariae  canon.  reguL  in  Rudnitz. 

Ausg. :  ed.  Stenzel  in  Scr.  rer.  Sil  es.  11.  p.  488- 
490. 

Nota  de  Tietgaudo  archiepiscopo  Tre- 
verensi  a.  850. 

Ausg.:  in  Pertz'  Archiv  Vin.  p.  595. 


Nota  de  unctione  Pippini  —  Nota  mon- 
achi  S.  Dionysii. 

Nota  dedicationis  ecclesiae  s.  Gastoris 
Confluentinae  a.  1108. 

Ausg. :  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1281. 1282. 

Nota  dedicationis  Lnxemburgensis.  987. 

Ausg.:  ed.  H.  V.  Sauerland  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  1282.  1283. 

Nota  dedicationis  S.  Martini  Treveren- 
sis.   ÄP  1097. 

Ausg.:  ^ap.  Sauerland,  Triersche  Geschichts- 
quellen. 1889.  gr.  8*.  p.  37.  —  •trtecforÄ.ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1280.  1281. 

Nota  Eberspergensis.  A.  1312. 

Ausg.:  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. XXV. 
p.  872. 

NotaFabariensis(iya7f^s)a.  1375. 1386. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  V.  p.  388.  389. 
not  52. 

Nota  flindationis  coenobü  Sindeisberg. 
A.  1115. 

Ausg. :  ^  ap.  Grandidier,  Histoire  d* Alsace  II. 

Sreuv.  p.  ccxxvi.  —  *ap.  L.  Spach,  L'abbaye  de 
[armoutier  et  le  couvent  de  Sindeisberg.  Stras- 
bouig  1861.  p.  8.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  1002. 

Nota  historica  de  Cunradino.   1262. 

Ausg. :  ^  e  cod.  Sangallensi  n^  206  ap.  Böh- 
mer, Fontes  IV.  p.  126.  —  *  vorher  ap.  Pertz, 
Mon.  I.  p.  71.  —  '  nicht  vollständig  ap.  Mone, 

Quellensammlung  I.  p.  219. 

Erl.-Sehr.:  Bnsson ,  Am.,  in  Forsohnngen  z.  deutschen 
Geschichte  XI.  p.  140. 

Vgl.  Notae  Weingartenses. 

Nota  Leodiensis  a.  1416. 

•    Ausg. :  •  in  N«ue8  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gescb- 
Xm.  p.  600.  601. 

Nota  monachi  S.  Dionysii  de  unctione 

Pippini  regis  Prancorum  a.  754:  ,Si  nosse^. 

Oeechrieben  767.  ,  Pretioaissimnm  historiae  Pipinianae 
monamentum.*  Knueh;  betrifft  die  Königsweihe  P.'s  durch 
Papst  Stephan  IL 

Bandschr.:  Brüssel  n°  7666-71.  sec.  X.  4^ 
fol.  96'. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Clausula  de Pippinoap 
Mabillon,  De  re  diplomatica  p.  384  (*  ed.  3.  I 
Napoli  1789.  p.  400).  —  *in  Gregorii  Turon.  opp 
ed.  Ruinart  p.  991.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p 
9.  10.  —  *  ed.  B.  Krusch  in  Mon.  Germ,  bist  Scr, 
rer.  Merovingicarum  I.  p.  465.  466.  —  •  ed.  G 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  1.  —  ^  ed 
Beda  Plaine  in  Studien  u.  Mittheil,  aus  dem  Be- 
nedict- u.  d.  Cisterc.- Orden.  Jahrg.  VII.  1886. 
Bd.  I.  p.  30.  31;  cf.  p.  31-33  als  Clausula  San- 

dionysiana. 

£rl.-Sdw.:  Wattenbach,  Deutschlands  Oeschichts- 
quellen.  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  127. 

Nota  Strasburgensis  {sive  Dedicatio  ec- 
clesiae in  Burcheim)  a.  1035. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  1881.  p. 46 
ed.  Waitz. 


NOTAE  ADMUNTEN8ES  —  NOTAE  CORBEIENSES 


861 


Notae  Admuntenses.  1273  —  1424. 

Genealogiflche  Notuen  ftber  Ostorr.  Fürsten. 
Ausg.:  hrsgb.  von  J.  "Wichner  in  Stadien  n. 
MittheUungen  aus  d.  Benediotinerorden.  U.  2.  p. 

325  ff.  Vgl.  Nota  Adm. 

Notae  AKahenses  a.  765  —  1585. 

Ans  Terschiedonen  Vss.  gesammelt. 

Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII. 
p.  421-427. 

Notae  AKorfeneee ,  vid.  Notae  historicae 
Altorfenses. 

Notae  S.  Amati  Duacenses  a.  1206 — 

1358. 

Atisg. :  ex  cod.  Gheltenhamensi  n^  16895.  sec. 
Xa  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  28-31. 

Notae  Anglicae.  1240—1271. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXYII.  p.  503. 

Notae  Argentinenees,  vid.  Notae  histo- 
ricae Argentin. 

Notae  S.  ArnuM  Mettenses.  929—1243. 

Ausg.:  ed.  G.Waitz  ap. Pertz, Mon.scr.XXIV. 
p.  526.  527. 

Erl.'8ekr. :  Wai tz  «n  Neues  Archiv d.  Qes.  f.  1.  d. Qesch. 
ni.p.  67-76. 

Notae  Augiensee.  861—1005.  1385— 
1393. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  V.  p.  71.  not.  67. 

Notae  Aureaevalleneee  a.  549—1192, 

vid.  Chronicon  Leodiense  breve. 

Notae  Babenbergensee  sepulcrales  a. 

1029—1501. 

Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII. 
p.  640-642. 

Notae  Basiliensee  a.  1281.  1283. 

Ausg.:  ex  cod.  Carlsmhano  sec.  XIII  ed.  L. 
Weiland  in  Die  Yaticanische  Hs.  der  Chronik 
des  Mathias  von  Neuenbürg.  Göttingen  1892.  4^ 
p.  62. 

Notae  Baumburgenses  a.  1058—1383. 

Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII. 

p.  437.  438. 

Vgl.  Honomenta  Baomborg. 

Notae  Bernenses.  1286—1405. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII.  p.  273.  274. 

Notae  8.  Blasii  Bninsvicensis.  1299— 
1482. 

Sunt  varii  aigomenti ,  praesertim  saeo.  XIII  et  XIV. 
Waüx. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Excerpta  chronolo- 
gica  de  duoibus  Brunsvicensibus  (905 — 1314) 
et  de  reliquüs  ecclesiae  collegiatae  s.  Blasii  (1312) 
*  ap.  Mader,  Antiquitates  Brunsvicenses  p.  165- 
172;  —  unederh.  'ap.  Mader,  Yetustas  ducum 
Brunsric.  p.  165-172;  —  *ap.  Leibnit.,  Scr.  rer. 
Brunsv.  11.  p.  59-61.  —  *  unt.  obig.  Tit.  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIY.  p.  826.  827. 

Notae  Blidenetadensee,  vid.  Notae  histo- 
ricae Blidenst 


Notae  Boemicae.  1278—1356. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIY.  p.  62. 

Notae  brevee  Alsaticae. 

—  Ausg. :  I.  Nota  Str&sburgensis  a'  1035  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  46.  —  II.  Notae 
Weissenburgenses  a.  1075.  1072  ihid.  p.  46.  47. 

Notae  Broniensee,  a.  1102. 1120. 1131. 

1154.    1175.  Unbedeutend. 

Ausg.:  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIY. 
p.  27. 

Notae  Buranae  a.  1005  (?)  —  1063. 

Betreffsn  Ejrchweihen. 
Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII. 
p.  320-322. 

Notae  Caminenses  a.  1495.  1496. 

Ausg. :  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX. 
p.  720. 

Notae  Canueinae  a.  1082.  1090. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  Xn.  p.  385.  386. 
not  14. 

Notae  Caeineneee  a.  1349. 1362. 1500. 

Ausg. :  ed.  Pertz  in  Mon.  Germ.  scr.  XIX.  p. 
320. 

Notae  S.  Clarae  Wratislav.,  vid.  Notae 
monialium  S.  Clarae. 

Notae  Clarentalensee  {Nonnenkloster 
Clarenthal  bei  Wiesbaden). 

Ausg. :  ap.  8.  Wiedmann,  Nassauische  Chro- 
nisten des  Mittelalters.  Wiesbaden  1882.  p.  24. 25. 

Notae  Cluniacensee  a.  412—1359. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.SuppLlatn<^996. 
mbr.  sec.  XIII.  —  N"  5030.  fol.  chart.  sec.  XY. 
Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XYII.  p.  722. 

Notae  Colbazienses  a.  1307.  1349. 

Ausg. :  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX. 
p.  719.  720. 

Notae  Colmarienses  de  sororibusColmar. 

Ausg.:  ap.  Mone,  Anzeiger  f.  Kunde  der  d. 
Yorzeit.  1834.  p.  325.  —  Notae  a.  1232—1269 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYII.  p.  197.  not.  3. 

Notae  Colonieneee  a.  1192—1369. 

Handschr.:  Darmstadt,  Staatsarchiv,  im 
Schannatschen  Nachlass. 

Ausg.:  ^unt,d.Tit.:  Anonymi  chronicon 
archiepiscoporum  Coloniensium  ap.  Wuerdtwein, 
Nova  subsid.  dipl.  Xü.  p.  327-339.  —  •  als  No- 
tae Colon,  ed.  H.  Cardauns  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXIY.  p.  362-365.  —  Notae  aliae  a.  1269  — 
1342  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  alt.  d.  Gesch. 
Xin.  p.  598. 

Notae  Conetantienees  [Coutances].  1258 

—  1260. 

Ausg. :  ap.Bouquet,  Recueil  XXin.p.  543-546. 

Notae  Corbeienses.  1133—1241. 

Handschr.:  Münster,  Prov.- Archiv  l.  132. 
mbr.  sec.  XII.  XIII. 

Ausg. :  *  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  I.  p.  72.  73. 

—  *  iciederh.Si^.  Pertz,  Mon.  scr.  XUI.  p.  277. 


862 


NOTAE  COUFÜNGENSES  —  NOTAE  S.  EMMERAMMI 


Notae  Couftingenses  (Kaufungen)  saec. 
X  et  XI. 

Auag,:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  791. 

Notae  Cracovienses.  1109.  resp.  1133 
— 1170  =  Spominki  Krakowskie. 

Notae  Cracoviensee.  1200—1426. 

Atisg. :  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polon. 
bist.  V.  1888.  p.  905.  906. 

Notae  de  epiecopis  Pataviensibus  Gre- 
mif anenses.   804  — 1091. 

Ausg, :  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  623.  624. 
Vgl.  Historia  episc.  Patav.,  notae. 

Notae  de  epiecopatu  Curonensi. 

Omnia  fere  falsa  sunt. 

Atisg,:  ^unt  d.  Tit:  Narratiode  episcopatu 
Curoniensi  eiusque  origine  Danica  c.  1250  ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783.  p.  572-574.  — 
*a.  1162.  1169.  1183.  1243  ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  246. 

Notae  de  flindatoribus  monasterii  Ba- 
stcdensis. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  512. 

Notae  de  universitate  studii  Cracoyien- 
sis.    1400  —  1515. 

Ausg. :  ed.  TV.  K§trzy6ski  tn  Mon.  Polon.  bist 
V.  1888.  p.  907.  908. 

Notae  dedicationum  Baumburgenses. 
•1058  —  1883. 

Ausg. :  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  437. 438. 

Notae  dedicationum  S.  Eucharii  Treve- 
rensis.   A®  1148. 

Ausg. :  *  in  A  A.  SS.  Boll.  Febr.  III.  p.  453.  — 
'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  1278-1280.  —  Epytaphium  capelle  s.  Quirini 
a.  1287  ibid.  p.  1280. 

Notae  dedicationum  Fuldenses.  812— 
1168. 

Ausg.:  *ap.  Brower,  Antiquitt.  Fuldens.  Ant. 
verp.  1612.  p.  151-155.  119.  123.  —  ^wiederk. 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1287.  1288. 

Notae  dedicationum  S.JacoblBabenber- 
gensis.  1072-1147,  i;id.  Notae  S.JacobiB. 

Notae  dedicationum  S.  Mariae  ad  mar- 
tyres  Treverensis. 

Ausg.:  ex  cod.  Trever.  n^  23  (1307)  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1272-1275. 

Vgl.  DedicatJo  altaris  S.  Mariae  ad  mart. 

Notae  dedicationum  S.  Maximini  Tre- 
verensis. 942 — 1 024  =  Notae  S.  Maximini 
Trev. 

Notae  dedicationum  monasterii  Him- 
merode. 1170.  1177.  1185.  1222. 

Ausg. :  ed.  H.  V.  Saucrland  ap.  Pertz ,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1283. 

Notae  dedicationum  S.  Faulini  Treve- 
rensis. A.  1049.  1093.  1088.  1148. 


Ausg.:  ex  cod.  Trever.  bibl.  civit  n'*  1343  ed. 
H.  V.  Bauerland  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 
1276.  1277. 

Notae  dedicationum  Bastedensium  saec. 
XIV  et  a.  1346. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXV.  p.  503. 

Notae  dedicationum  Rhenaugienses. 
1126.  1130.  1167.  1210. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  Frid.  Waltaspül  in  Der 
Oeschichtsf reund.  Mittheil,  des  histor.  Vereins  der 
fünf  Orte.  IH.  Einsiedeln  1846.  p.  217  ff.  —  •  tri«. 
derk.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1284.  1285. 

Notae  dedicationum  Wettingenses.  1227. 

1256.  1259.  1274. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1285. 
1286. 

Notae  Dieesenses.  Unter  diesem  Titel 
vereinigte  Jaff6: 

a.  Chronicon  Diessense  breve  a.  1122 
—1432. 

Ausg.:  '  kürzer  ab  a.ll51 — 1432  ap.  Oefele, 
Rer.  Boic.  scr.  ü.  p.  701.  702.  —  *  vollständiger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  324-327. 

b.  Catalogus  praepositorum  Diessen- 
sium  a.  1132—1316. 

Ausg.:  ^  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  n.  p.  692. 

—  •  ap.  Pertz  1.  c.  p.  327.  328. 

c.  De  fundatoribus  monasterii  Dies- 
sensis. 

Es  sind  6  Commemorationes : 
Ausg.:  a  »  in  Mon.  Boic.  VIII.  p.  297.  —  '  ap. 
Pertz  1,  c.  p.  328.  —  B  ap,  Pertz  1.  c.  p.  328.  — 
C  ap.  Pertz  1.  c.  p.  329.  330.  —  D  ^  ap.  Hund,  Me- 
tropol. Salisburg.  IE.  p.  180.  —  *  ap.  Koeler,  De 
ducibus  Meraniae.  Altdorf.  1734.  4^  p.  22.  — 
•  ap.  Oefele  1.  c.  II.  p.  673.  —  *  ap.  Pertz  1.  c.  p. 
330.  —  ^^unt.  d.  Tit.:  Anonymi  Diessensis 
memoria  sepulchralis  comitum  Diessensium  ap. 
Oefele  1.  c.  U.  p.  703.  —  •  in  Mon.  Boic.  VIII.  p. 
299.  300.  —  «  ed.  Duellius,  Miscellan.  11.  p.  127. 
128.  —  *  ap.  Pertz  1.  c.  p.  330.  331. 

Notae  Eberbacenees  a.  1186. 1460. 

Unbedeutend. 

Ausg. :  ap.  Pei-tz ,  Mon.  scr.  XVI.  1859.  p.  14. 

Notae  Egmondanae.  1113—1190. 1250. 

Ausg.:  ^  ap.  van  den  Bergh,  Oorkondenboek 

van  Holland  en  Zeeland.  I.  p.  335.  —  *  ed.  G. 

Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  960.  961.  — 

Notae  a.  863—985  ibid.  XVI.  p.  443. 

Erl.-Sckr. ;  v.  R  i  c  h  th o f o n ,  Die  Alteren  Egmonder Ge- 
schichtsquellon  p.  104. 

Notae  Einsidlenses.  838—1039. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  V.  p.  70.  not.  66. 

—  Nota  a.  1354  in  Pertz'  Archiv  VIII.  p.  741. 

Notae  S.  Emmerammi.  752—1431. 

I.  Xota  de  reliquiis  a  Ramwaldo  abbate  allatis.  — 
n.  Notiie  fictitiae  de  dedicatione  ecclesiae  a  Formoso  pp. 
facta  eic.  —  LEI.  Notae  ox  cod.  Monaoonsi,  Lat.  n0  148<0 
(Emmer.  870). 

Ausg.:  cd.  Holder- Eg^er  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1094;  1094-1098;  1098.  1099. 


NOTAE  S.  EMMERAMMI  —  NOTAE  HISTORICAE 


863 


Notae  S.  Emmerammi  a.  1052—1064 
resp.  1468. 

Attsg. :  ^  als  Kotae  historicae  e  cod.  S.  Ernm. 
a.  1197—1227  ap.Böhmer,  Fontes  HL p. 495 -498. 

—  *  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  572- 

576.  Vgl,  Aimales  Emmarammi. 

Notae  e  libro  ebumeo  Botomagensi  ex- 
cerptae. 

Ahge&sst  im  12.  Jahrb.,  mit  Fortsetzungen  bis  saeo. 

xvni. 
Äi4sg. :  notae  saeo.  XUI  et  XIV  ap.  Bouquet, 
Rmieil  XXIH.  p.  371-377. 

Notae  ex  codice  Falkensteinensi.  1133 
—1164. 

Handsckr.:  München,  kgL  Arcb.  (liber  red- 
dituum  Sigbotonis  III  com.  de  Neabnrg). 

Ausg.:  ^  ap.Hond,  Metropol.  Salisbiirg.  ed.Ge- 
wold.  III.  Monaci  1620.  p.  502  (•  Batispon.  1719. 
m.  p.  348).  —  •  in  Monum.  Boica.  VE.  p.  501- 
503.  —  *  in  Drei  bayerische  Traditionsbücher  aus 
dem  Xn  Jahrb.  München  1880.  kl.  4^  p.  42. 43. 

—  *  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1072. 

Notae  Florentinae  —1360. 

Attsg.:  ap.  Schaabe,  Die  Quellen  der  Welt- 
chronik des  h.  Antonin.  Progr.  des  Gymn.  Hirsch- 
berg 1880.  4°. 

Notae  1\indationi8  ordinum  =  Zapiski 
0  poczatkach. 

Notae   Fueretenfeldenses  de   ducibus 

Bavariae.  1211—1304. 

Aiisg. :  ^  e  Gewoldianis  coUectaneis  ap.  Oef ele, 
Rer.  Boic.  scr.  II.  p.  555.  556  unL  d.  Tit,:  Ano- 
nymi Fürstenfeldensis  breve  chronicon  Bava- 
riae; cf,  p.  520.  —  ^wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXIV.  p.  75. 

Notae  Gandavenees  a.  1241—1288. 606 

—  914.  1379.  1348. 

Ausg. :  ed.  J.  Heller  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV. 
p.  585.  586  ex  cod.  Bruxell.  n^  16531. 

Notae  Gemblacenses.  1137—1204? 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxellensi  n°  5408-11.  sec. 
XIII  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIV. 
p.  593-599. 

Notae  geneaiogicae  Bayaricae. 

Ausg. :  I.  ex  cod.  Monac.  n°  12631  (Ransh.  31). 
saec.  XJl  *  ed.  Giesebrecht  in  Sitzungsberichte  d. 
baver.  Akad.  d.  "Wissensch.  1870. 1.  p.  562.  —  *  ed. 
Vaitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  76. 

IL  ttnt.  d.  Tit.:  Genealogia  comitum  Neu- 
burgensium  sive  Formbacensium  ^  in  Mon.  Boica. 
IV.  p.  9;  —  ^  in  Urkundenbuch  des  Landes  ob 
der  Enns  L  p.  778.  —  »  ed.  Waitz  1.  c.  p.  76.  77. 

Notae  S.  Georgii  Mediolanenses,  vid. 
Annales  Mediolanenses  minores  et  notae. 
NO  2. 

Notae  S.  Gereonie  Coloniensis.  1067— 

1069. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Stuttgart,  fol.  n°  21.  saec.  XI 
ed.  "W.  "Wattenbach  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f. 


ä.  d.  Gesch.  VI.  p.  447.  —  •  wiederh.  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  723. 

Notae  S.  Germani  Farisiensis. 

Handsckr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  fran9.  n^ 
17023  (olim  S.  Germ.  1513).  fol.  68. 

Ausg.:  ^  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIH.  p.  134. 
—  •  Bruchstück  ap. Pertz,  Mon.  scr.XXVL  p.610. 

Notae  Gneenenses.  265— 1383  =  Spo- 

minki  Gnieznieliskie. 

Notae  Gneznenses.  1454—1459. 

Ausg.:  ed.  'Woic.  Kftrzyüski  in  Mon.  Polen, 
bist.  V.  1888.  p.  909. 

Notae  Gorzieneee. 

De  dedicatioDibas  eoclesiae  Gor.  a.  765  — 1888. 

Ausg.:  ^  ap.  Ferd.  des  Robert,  Deux  codes 
manuscrits  de  l'abbaye  de  Gorze.  Nancy  1884. 
p.  8.  —  '  wiederh.  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  974-977. 

Notae  Halberetadenses.  803—919. 

Ausg.:  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  I.  p.  602.603. 

Notae  Haleebninnensee.    1117.  1133. 

1338. 

Ausg.:  ap-  Pertz,  Mon.  scr.  XVI.  p.  13. 

Notae  Hanoveranae  a.  1297. 

Ausg. :  ^  ap.  Grupen ,  Origines  et  antiquitates 
Hanoveranae.  1740.  p.  136.  140.  —  •  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XVI.  p.  432.  433. 

Notae  historicae  Altorfenses.  1132  — 
1334. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Aloys  Schulte  in  Mitthei- 
lungen des  Instit.  für  österr.  Geschichtsforschung. 
IV.  1883.  p.  211-213;  cf.  p.  209. 

Notae  historicae  Argentinenses.  1132 

—1338. 

1.  Aus  der  Handschr.  des  Ellenhard  zu  St.  Paul. 

1132—1297. 

2.  Aus  der  Handschr.  Cod.  Univ.  238  in  Wien. 

1277—1338. 

Enthalten  viele  Notizen  über  Kaiser  Rudolf  I. 

Ausg.:  ap.Böhmer,  Fontes  III.  p.  113-117; 
117-120. 

Uebers.:  Fragmente  einer  deutschen  Uebers. 
hrsgb.  von  A.  Bernoulli  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  IX.  1884.  p.  209.  210. 

Notae  historicae  Blidenstadenses.  1346 
—1391. 

Handschr. :  "Würzburg,  kgl.  Archiv ,  im  Ne- 
crol.  Blidenst. 

Ausg.:  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  392.  393. 

Notae  historicae  calendarii  Cracovien- 
sis  ad  annorum  dierumque  ordinem  re- 
dactae.  (1025)— 1491. 

Ausg.:  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polon. 
bist  VI.  1893.  p.  649-677;  cf.  introduct.  p.  645 
-648. 

Notae  historicae  de  Cunradlno  et  de 
Rudolfe  rege.  1267.  1268.  1273  =  Notae 
Weingartenses. 

Vgl.  Xota  historica  do  Cunradlno. 


864 


NOTAE  mSTORICAE  —  NOTAE  NINOVENSES 


Notae  historicae  e  codice  S.  Emme- 
rami  =  Notae  S.  Emmerammi. 

Notae  historicae  ex  codice  coenobii 
servorum  B.  Mariae  Virg.  de  la  Scala  Ve- 
ronae.  1325—1327. 

Gibt  ein  gutes  Bild  vom  Eintritt  Lndwigs  in  Italien. 
Ausg. :  *  ap.  Verci ,  Storia  della  marca  Trivi- 

flana.  IX.  1788.  p.  88.  —  '  tciederh,  ap.  Böhmer, 
ontes  I.  p.  167-170. 

Notae  hietoricae  ecclesiae  s.  Bartholo- 
maei  Frankofiirdensis.  1474.  1475.  1485. 

Atisg. :  ^  ap.  Würdtwein ,  Subsidia  diplom.  I. 
p.  130-135.  —  »Böhmer,  Fontes  IV.  p.  396-399. 
—  *  ed.  R.  Proning  in  Quellen  zur  Frankfurter 
Geschichte.  I.  1884.  p.  22-27. 

Notae  hietoricae  Farfenses.  1087-1228. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  589.  590. 

Notae  hietoricae  Mogantinenses.  961 
—1459. 

Ausg.:  zuerst  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  391. 
392. 

Notae  hietoricae  Senenses.  1141—1285. 

Ausg. :  aus  einem  Cod.  der  Bibl.  des  CoUedo 
degli  Artigianelli  in  Turin  hrsgb.  von  Carlo  Ci- 
polla  in  Mittheilungen  des  Instit.  für  österr.  Ge- 
schichtsforschung. £rg.-Bd.II.  1888.  p.  580-584; 
c/lEinleüp.  568-580. 

Notae  S.Jacobi  Babenbergensis  a.1072 
—1147. 

Ffir  die  Oesch.  des  Bischob  Otto  I  von  Interesse. 
Ausg.:  ^unvollständig  in  Einundzwanzigster 
Bericht  des  histor.  Vereins  zu  Bamberg.  1858.  — 
'  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  637-639. 

Notae  leneneee,  vid.  Geschichtsquellen, 
Isnyer;  supra  p.  508. 

IVotae  Langeneee. 

Ausg. :  ed.  Grotefend  in  Zeitschrift  des  histor. 
Vereins  f.  Niedersachsen.  Jahrg.  1862.  p.  262  -  273. 

Notae  Laureehameneee  {Lorsch)  a.  764 
—777.  1232.  1266.  1358. 

Ausg. :  ex  cod.Wirzburg.  Theol.  fol.  n®  132  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  40. 

Notae  Leicneneee.  1439.  1441   1436. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Spominki  Leknenskie  ed. 
Aug.  Bielowski  in  Mon.  rolon.  bist.  III.  p.  255. 

Notae  Lemovtceneee  a.  1238. 1239. 1255. 

1272—1275. 

Ausg. :  ex  codd. Paris.  [Nat. -Bibl.  ms. lat. 5452. 
11019]  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  436.  437. 

Notae  Leodiensee  a.  1346—1364. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
Xni.  p.  601.  602. 

Notae  Ublinenses  a.  1456. 1487. 1495. 

1497. 

Ausg. :  *  ex  cod.  3.  annalium  Pölonorum  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  663.  —  *wn/.  d.  Tit.: 
Spominki  Lubflskie  ed.  A.  Bielowski  in  Mon 
Polon.  bist.  HI.  p.  254.  255. 


Notae  8.  üariae  Mediolanenses,  vtd, 
Annales  Mediolanenses  minores  et  notae. 
NM. 

Notae  S.  Mariae  Traiectenses. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1304. 

Notae  S.  Martialis  Lemovicenses. 

Ausg.:  ex  codd.  Paris.  [Nat -Bibl.  ms.  lat 
n»  1013.  11019]  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p. 
436  a.  1194.  1266.  1241.  1254.  —  Nota  a.  1028 
in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  p. 
636.  637. 

Notae  S.  Martini  Lemovicenses. 

Ausg.:  ex  cod.  Paris.  n<»  5452.  a.  1215—1273 
in  Auswahl  ap.  Pertz  1.  c.  p.  437-439. 

Notae  S.  Maximini  Treverensis.  A.  952. 
1018. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Les  autels  de  St- 
Maximin  de  Treves  publ.  par  L.  Delisle  in  Bi- 
bliotheque  de  Tfeole  des  chartes.  XLV.  1884.  p. 
578.  —  *wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  967.  —  ^ergänxt  u.  vervollständigt y  a.  942 — 
1231,  ed.  H.  V.  Sauerland  ibid.  XV.  2.  p.  1269 
-1272  als  Notae  dedicationum  S.  M.  T. 

Notae  Medioianeneee,  vicL  Annales  Me- 
diolan.  minores  et  notae. 

Notae  miecelianeae  »  Spominki  mies- 
zane. 

Notae  Monaeterieneee  a.  1041—1088. 

1197. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVI.  p.  439-441. 

Notae  monaeterii  Montis  s.  Michaelis. 
1191—1311. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXIQ.  p.  570-582. 

Notae  monialium  S.  Clarae  Wratisla- 
viensium.  1257  —  resp.  1682. 

Diese  AafzeichnunKen ,  in  die  älteste  Handschr.  (saec. 
XIV)  der  VUa  Ännae  dueisMU  unt.  d. Titel :  Alia  relacio 
eingetragen ,  enthalten  den  Beginn  eines  Katalogs  der  Aeb- 
tisainnen  von  St.  Clara  zu  Broslan ,  der  dann  in  der  2.  Hb. 
von  Verschiedenen  bis  1456,  1607,  endlich  1682  fortge- 
setzt ist. 

Handschr.:  Breslau,  Un.-Bibl.  Cl.  IV.  Fol. 
193.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  156;  —  CI.  IV.  Fol.  173. 
mbr.  sec.  XV. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Alia  relacio  ^ed.  Hoff- 
mann in  Monatsschrift  von  und  für  Schlesien.  I. 
Breslau  1829.  p.  242.  243 ;  —  *  ap.  Stenzel ,  Script 
rer.  Siles.  II.  p.  130-132.  —  ""unt.  obig.  Tit.  mit 
e.  Fortsetzung  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIX.  p.  534-536.  —  *tn  Mon.  Polon.  bist.  III. 
p.  691-695. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqneUen. 
3.  Aufl.  II.  1887.  p.  236.  240. 
Zoissborg,  H.,  Die  polnische  Geschichtschreibong 
des  Mittelalters.  I>eipzig  1873.  p.  124. 

Notae  necrologicae,  vid.  sub  Necrolo- 

giimi. 

Notae  Ninovenses  a.  1297—1301. 1363. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXV.  p.  548.  549. 


NOTAE  PARISIENSES  —  NOTAE  TEGERNSEENSES 


865 


Notae  Pari8ien8e8  de  genere  comitum 
Flandrensium. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  cod.  lat.  ii®9778 
(chartularium  Fhilippi  August! ,  olim  n®  9852' 
Wattx.,  9852A  Äni^.);  —  »*  10916  (olim  9832. 
a.  a.). 

Ausg.:  ^unt.d,Tit.:  Geoealogia  comitum 
Flandriae  et  quorundam  aliorum  magnatum  ap. 
Bouquet,  Reo.  XTTT.  p.  415-417.  —  ^urU.  obtg. 
Tit.  ed.  "Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  257 
-259.  —  Notae  Par.  a.  412—1359  Und.  XVÜ. 
p.  722. 

Notae  Parmenses.  1147—1180. 

Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XYIU. 
1868.  p.  664. 

Notae  Paseerini ,  irid.  Annales  Foroiu- 

lienses. 

Notae  S.  Petri  Babenbergenses  a.  1024 
—1472. 

Ausg.:  ed  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII. 
p.  636. 

Notae  S.  Petri  Coloniensis  a.  1247. 

Beschreibxmg  der  alten  Domkirche  und  Notiz  über 
die  schon  1247  getroffenen  Vorbereitungen  zom  Neaban. 
Watlenbaek. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XVI.  p.  734.  735. 

Notae  Petrishueenses.  1170—1249. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  682. 

Notae  Pisanae  a.  1128.  1148.  1154. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  266. 

Notae  Poenanienses.  1274. 1278. 1257. 
1265  =  Spominki  Poznaüskie. 

Notae  Pruveningenses  (prope  Begens- 

bürg)  ab  a.  1119—1273. 

Ausg. :  *  in  Monumenta  Boica  XIII.  p.  23-31. 
—  '  ed.  "Wattenbach  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XVII. 
p.  610-612. 

Notae  Pnjveningenses  aliae. 

L1&8  — 1165  geschrieben;    bieten  auch  Notizen  über 
1273.  1279.  1282.   Ergänzung  der  vorhergehenden. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1076-1078. 

Notae  Ranshofenses  de  Cunigunde  imp. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  791. 

Notae  Reicbenbacenses  [Eeickenbach 
a.  d.  Murg,  Württemberg]. 

Handschr.:  Stuttgart,  Öffentl.  Bibl.  Cod.  bist. 
n°  147.  mbr.  saec.  XII.  4°. 

Ausg.:  in  dem  Liber  traditionum  monasterii 
Reiöhenbach  ^ap.  M.  Euen,  Collect  scriptorum 
rerum  hist.-monast.-ecclesiactic.  Ülmael756.  fol. 
11.  2.  p.  55.  71.  —  *  *n  Württemberg.  Jahrbücher, 
hrsgb.  von  Carl  Pfaff.  1852.  Heft  1.  p.  104-139; 
Erläuter.  p.  139-157.  —  *m  Wirtembergisches 
Urk.-Buch.  11.  p.  391.  —  ^hieraus  *m7C*  Notae 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1023.  1024. 

Notae  Romanae  S.  Mariae  trans  Tibe- 

rim  a.  1111.  1123. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  n°  14801. 
sec.  XII. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg, :  ed.  Pertz  in  Mon.  Grorm.  scr.  XIX.  p. 
273.  Vgl.  H.  Bresslau  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  p.  100. 

Notae  Romanae.  1062—1223. 

Ausg.:  e  cod.  8.  Marci  Venet.  X.  72  ed.  Wei- 
land in  Pertz'  Archiv  XII.  p.  78.  79. 

Notae  S.  Salvatoris  Scafhusensis. 

Betreffen  die  E^weihung  der  Salvatorkirche  durch 
den  Constanzer  Bischof  Rumolf  i.  J.  1064. ;  andere  histor. 
Nachrichten,  sind  angeschlossen.  —  Baumann  möchte  sie 
Bernold  (j- 1110)  zuschreiben. 

Ausg.:  *  in  Archiv  für  Schweiz.  Geschichte. 
Vn.  p.  250.  —  •  uni.  d.  Tit.:  Bericht  über  die 
Einweihung  von  Allerheiligen  (1064.  Nov.  3),  das 
Leben  der  Stifter,  die  Reliquien  des  Klosters  u. 
eine  Altarweihe  durch  den  Erzbischof  (Bruno) 
von  Trier  hrsgb.  von  F.  L.  Baumann  in  Quellen 
zur  Schweizer  Geschichte.  III.  Basel  1883.  p.  139- 
142.  —  •  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII. 
p.  721-723.      Vgl.  Narratio  de  reliquUs. 

Notae  Seccovienses.   1272—1504. 

Betreffen  bes.  die  Bischöfe  von  Seckau ;  sie  ergänzen 
die  spärlichen  Nachrichten  über  dieselben  wesentlich. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Willib.  Hauthaler  in  Neues 
Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVHI.  1893.  p. 
675-678;  cf.  p.  674. 

Notae  Sindelfingensee.  1110—1270. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  301. 

Notae  sive  Annales  Äureaevailenses  = 
Chronicon  Leodiense  — 1192. 
Notae  Stabulenses.  1030—1246  resp. 

1342.  Nonnisi  tituU  aitarium. 

Ausg. :  ^  ex  chartul.  Stabul.  in  arch.  Du^ßel- 
dorp.  mbr.  sec.  XV.  4°  ed.  W.  Harless  in  dem 
Aufsatxe:  Der  Reliquien-  u.  Ornamentenschatz 
der  Abteikirche  zu  Stablo  in  Jahrbücher  des  Ver- 
eins von  Alterthumsfr.  im  Rheinlande.  XLVL 
1869.  p.  138-140.  —  *ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  964-966.  —  ^nur  ein  Theil 
ap.  Martene  et  D.,  Ampi,  collect.  H.  p.  66.  — 
Notae  aliae  a.  1148  ex  cod.  Bruxell.  n^4335. 
4336  sec.  XII  *  ap.  Martene  I.  c.  II.  p.  125.  — 
'ap.  Pertz  1.  c.  p.  966.  —  Notae  aliae  a.  1232. 
1246.  1336  ex  cod.  Brux.  n*»  1820-7  sec.  XIII 
ap.  Pertz  1.  c.  p.  966.  967.  —  Reliquiae  sancto- 
rum  in  eoclesia  Stabulensi  asservatae  ed.  Hai'less 
1.  c.  p.  140.  141. 

Notae  Stabulenses  a.  1232. 1246. 1239. 

1253. 

Ausg. :  ex  cod.  Musei  Britann.  n°  24145.  sec. 
XII  ed.  Waitz  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  32. 

Notae  Stabulenses  de  Wibaldo  abbate 
Corbeiensi.  1117—1146. 

Ausg. :  ex  cod.  Bruxell.  n**  2035.  mbr.  sec.  XII 
ed.  Jaffe  in  Biblioth.  rer.  Germ.  I.  p.  74.  75. 

Notae  Sweigo-Monasterienses(lföne/tö- 

mmister).  1092—1133. 

Ausg.:  ap. Pertz,  Mon. scr. XV. 2. p.  1073 -1075. 

Notae  Tegernseenses. 

A.  978.  979.  982  et  quaedam  de  reliquiis. 

Ausg.:  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1067.  1068. 

55 


866 


NOTAE  ÜNDERSDORFENSES  —  NOTITIA  DE  CALÜMNIA 


Notae  Undersdorfenses  a.  1173— 1483. 

Ausg. :  ex  nocrologio  ündersdorf .  ed.  Jafife  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XVÜ.  p.  332.  333. 

Notae  Vallis  lucentis  (Vauluisanty  Diöc. 

Sens),  1129.  1170.  1178. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  101. 

Notae  Veronenses.   1328—1355  resp. 

1409. 

Handsckr.:  Verona,  Stadtb.  n«»  815.  a*  1421 . 
f.  52-55'. 

Atisg, :  ed.  Carlo  Cipolla  in  Antiche  oronache 
Veronesi.  1. 1890.  p.  471- 477;  cf.  prefaz.p.ui-Liv. 

Notae  S.  Victoris  Xantensis.  1081  — 
resp.  1297,  resp.  1411. 

Kirchweihnotizen. 

Handsehr.:  Münster  in  Westf.,  Paulin.  Bibl. 
n**  1273.  mbr.  sec.  X.  gr.  fol. 

Ausg.:  ed.  G.  "Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII. 
p.  43-45. 

Notae  Weingartenses.  1124.1183.1267. 

1268.  1273. 

Handsehr.:  Fulda  n*»  112  (lU.  d.  13). 

Ausg.:  ^unt.d.Tit:  Notae  historicae  de 
Cunradino  et  de  Rudolfe  rege  ap.  Böhmer,  Fon- 
tes IV.  p.  126-128.  —  *  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIV.  p.  830.  831.  —  Notae  de  dedi- 
cationibus  in  monasterio  f actis  ex  codd.  Puld.  n* 
29  et  73  ibid.  p.832.  833.  —  De  Rudolfe  'in 
Archiv  f.  alt.  deutsche  Geschichtskunde.  VIII.  p. 
626.  —  '  ap.  Böhmer  1.  c.  p.  128. 

Vgl.  Nota  historica  do  Conradino. 

Notae  Weiseenburgensee  a.  1072—1075. 

Notizen  über  Kirchweihen  in  jenen  Jahren. 

Attsg.:  od.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII. 
1881.  p.  46.  47. 

Notae  Weltenburgenses  a.  1046—1358. 

Ausg.:  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII. 
p.  571.  572. 

Notae  Wessofontanae.   752-- 1065. 

Xotitiae  de  fundatione  monastorii  Wessobninnensis  ete, 

Handsehr. :  München,  Staats b.  Lat.  n°  1 422 1 
(Emm.  C.  40).  saec.  XI.  fol.  45';  — .  n^  22021 
(Wess.  21).  saec.  XII.  fol.  1'. 

Ausg.:  *  ap.  Khamm,  Hier.  August,  p.  3.  — 
^unt.  d.  Tit.:  Fundatio  Wessobrunnensis  mon- 
asterii  ap.  Hund ,  Metropol.  Salisburg.  ed.  Gewold. 
111.  Katisp.  1719.  fol.  p.  336.  —  *  ap.  Leutner, 
Historia  Wessofont.  I.  p.  9.  —  *unt.  d.  Tit.:  No- 
titia  fundationis  m-i  W-s  in  Mon.  Boic.  VII.  p. 
372.  —  ^  ap.Portz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1024-1026. 

Notae  Wladislavienees  a.  1346—1353. 

Ausg.:  ^  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  689. — 
*^  in  der  Schulausgabe  der  Annales  Poloniae  (s.d.) 
p.  119.  —  ®  ap.  Bielowski,  Mon.  Polen,  hist.  II. 
p.  944.  945. 

Notae  Wolfelmi,  r?^.  Wolf'elmus. 
Notae  Wratislaviensium  mon.  S.  Gl.,  vid. 

Notae  monialium  S.  Clarae. 

Notae  Zarnovecenses  [Sar7ioivicx].  1433 

— 1441.  Deutsch  goschrieben. 


Ausg.:  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polon. 
hist.  V.  1888.  p.  910-912. 

Notae  Zwifaltenees.   1156  —  1180. 

Ausg. :  ex  cod.  Stuttgart,  n®  123.  fol.  mbr.  sec. 
XII  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.829. 
830. 

NotaiO  del  Nantiporto :  Diane = Diarium 
Romanae  urbis. 

Notar  des  Königs  Bela  =  Anonymi 
Belae  regis  notarii  Gesta  Hung. 

Notar  Giacomo,  vid.  Giacomo. 

Notes,  Brief,  of  occurrences  under 
Henry  VI  and  Edward  IV.  1307—1462. 

Lateinisch  geschrieben. 
Ausg, :  ed.  from  ms.  Lambeth  n°  448  by  James 
Gairdner  in  Three  15***  Century  chronicles.   Lon- 
don, Camden  Society  (Newser.  n^XXVni)  1880. 
p.  148-163. 

Notchems  abbas  Altivillarensis,  vid.  Vita 
s.  Helenae  imp.  {De  veritate). 

Notgems  episcopus  Leodiensis  (f  1008), 

^d-  Vita  s.  Hadalini. 

,,     „  Landoaldi. 
,,     ,,  Remacli  {vüa  aHa). 
Erl.-Sehr.:  Eurth,  Godefr.,  Biographie  de  l'eveqao 
Notger  au  12.  siöcle.  Bruzelies  1891.  SP.  60f>ag. 
Bai  kern,  J.  J.,  Quelques  dv6noments  da  temps  de 
Notger  67^ue  de  Liege.  Li6ge  1870.  8^. 

Noticia  =  Notitia. 

Notitia  conoiiiabuli  apud  S.  Felicem  de 
Caraman  sub  papa  haereticorum  Niqiiinta 
celebrati  a.  1167. 

Ausg. :  '  ap.  Guill.  Bosse ,  Hist  des  ducs,  mar- 
quis  et  comtes  de  Narbonne.  Paris  1609.  4*.  p. 
483.  —  *  ap.  J.  J.  Percin ,  Monumenta  conventus 
Tolosani  fratr.  Praed.  p.  1.  —  ^wied&rli,  ap.Bou- 
quet,  Reo.  XIV.  p.  448-450. 

Notitia  consecrationis  phirium  altarium 

in  ecclesia  s.  Stephan!  Divionensis  post 

incendium  a.  1137. 

Ausg. :  ^ap.  Perard ,  Recueil  de  plusieurs  pieees 
curieuses  servants  ä  ('bist,  de  Bourgogne.  Paris 
1664.  fol.  p,  111  et  134.  —  ^unederh.  ap.  Bou- 
quet,  Rec.  XIV.  p.  403. 

Notitia  controvereiae  et  compositioni& 

de  dominio  comitatus  Provinciae. 

Ausg.:  *  ap.  Honor.  Beuche,  La  chorographie^ 
ou  description  de  Provence.  Ü.  Aix  1664.  fol. 
p.  124.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  XIL 
p.  364-366. 

Notitia  de  calumnia  Kotonensium  mon- 
achoriim  super  ecclesia  s.  Salvatoris  de 

Bairiaco.    1062. 

Ausg.:    ^  ap.  Baluze,  Miscellan.  VII.  p.  223 

(*ed.  uova  III.  p.  45).  —  ^ap.  Morice,  Histoire 

eccles.  et  civile  de  Bretagne.  I.  Paris  1756.  fol. 

'  preuv.  p.  417.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p. 

149-153. 


NOTITIA  DE  CONSECRATIONE  —  NOTITIA  DE  RESTITUTIONE 


867 


Notitia  de  coneecratione  altaris  Garro- 

fensis  monasterii  ab  Urbano  11  papa  facta 
ao  1096. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Eec.  XIV.  p.  102.  103. 

Notitia  de  consecratione  altaris  Clunia- 
censis  et  immunitate  ipsius  loci  ab  Ur- 
bano n  pp.  sancita.    1095. 

Aus  ff.:  ^in  Bibliotheca  Cluniaceosi  p.  518.  — 
^wiederk.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  100-102. 

Notitia  de  constructione  castri  Caroli- 
vanae  per  Ludovicum  VI  Francorum  re- 
gem.   1122. 

Ausg. :  '  ap.  Martine,  Ampi.  coUectio  I.  p.  678. 

—  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  221. 

Notitia  de  conetnictione  monasterii 
Aquicinctensis  «  Fiindatio  monasterii 
Aquicinct 

Notitia  de  controvereia  quae  erat  inter 
abbaten!  Usercensem  et  priorem  Vente- 
demensem  propter  locum  de  Manzenas. 

Aiisg,:  *  ap.  Baluze,  Miscellanea  VI.  p.  492. — 
^  iciederk.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  188-191. 

Notitia  de  decimis  in  Thuringia.  Saec. 

xn. 

Ausg,:    ^ap.   Wenck,   Hessische   Landesge- * 
schichte.  11.  Urk.  p.  24.  n*»  17.   Sehr  fehlerhaft 

—  '  aus  der  Marburger  Hs.  ed.  Holder -Egger  tn 
Lamperti  mon.  Hersfeld,  opera.  1894.  p.  355.  356. 

Notitia  de  ecciesia  Chahanniarnm  Ma- 
iori  monasterio  adiudicata  a.  1006. 
Ausg.:  ^  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IV.  p.  127. 

—  ^tnederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  119. 
120. 

Notitia  de  ecciesia  s.  Dionysii  de  Ko- 
gento  Climiacensibus  asserta  a.  1094. 

Ausg.:  ^  in  Bibl.  Cluoiacensi  p.  546.  —  ^  in 
Historia  Perticens.  p.  157.  —  *ap.  Bouquet,  Rec. 
XIV.  p.  91-93. 

Notrtia  de  ecciesia  s.  Eugenii  de  Vian- 

cio  scripta  ab  anonyme  Albiensis  eccle- 

siae  canonico  (cca.  med.  saec.  XII). 

Ausg.:  *ap.  Baluze,  Miscellan.  VI.  p.  431.  — 
'ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  49-52. 

Notitia  de  ecciesia  Filgerarium,  quo- 
modo  in  possessionem  Maioris  Monasterii 
devenerit  a.  1096. 

Ausg.:  *ap. Morice,  Hist.  eccles.  et  civile  de 
Bretagne.  I.  Paris  1756.  fol.  preuv.  p.  488.  — 
'*•  wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  145-147.  . 

Notitia  de  fundatione, 

vgl.  <mch:  Fundatio. 

Libellos  de  fundatione. 
Narratio  ,,  ,, 

Notitia  ftindationis. 
Notitiao         „ 

Notrtia  de  fundatione  monasterii  de  Ca- 
ritate  ad  Ligerim.  1056. 


Ausg. :  ^  ap.  Lebeuf ,  Dissertt.  ad  illustrandam 
historiani  Franc.  I.  (1738. 12mo)  p.  385.  —  « wiederh, 
ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  41-45. 

Notitia  de  fundatione  (a.  1080)  mon- 
asterii Silvae  Maioris  ab  ipso  s.  Geraldo 
seu  Gerardo  fundatore  conscripta. 

Ausg.:  ' ap.  Mabilion,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  868.  —  '  wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec. XIV. 

p.  45.  46.    Vgl.  Vita  s.  Geraldi  abbatis. 

Notitia  de  Gaufrido  (Goffirido)  Grisago- 
nella  comite  Andegavensi  a.  978. 

Attsg. :  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  III.  p.  623.  not.  63. 

Notitia  de  iilatis  Geraldo  de  Barta  ar- 

chiepiscopo  Auxitano  (1170  — 1192)  mo- 

lestiis  initio  eins  pontificatus. 

Ausg.:  ^in  Gallia  christiana  I.  instr.  p.  162. 

—  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XII.  p.  387-391. 

Notitia  de  incursu  Normannorum  a.  880 
=  Notitia  de  Ludovici  regis  etc. 

Notitia  de  Langobardis  brevissima. 

Fabelhaft. 

Handschr.:  Wien,  k.  Hofbibl.  n«  3517  (Hist 
prof.  800).  a»  1391.  fol.  69'. 

Ausg, :  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ,  hist  Scr.  rer. 
Langob.  p.  602. 

Notitia  de  übertäte  Beccensis  mona- 
sterii circa  professionem  episcopis  ab  ab- 
batibus  faciendam. 

Ausg.:  ^ap.  Mabilion,  Annal.  o.  s.  Bened.  Y. 
p.  635.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p. 
270-277. 

Notitia  de  Ludovici  (III)  regis  ion.  in- 
vasione  Pranciae  occidentalis  a®  880. 

Betrifft  den  Krieg  Ludwig  des  Jung,  g^en  die  Söhne 
Ludwig  des  Stammlers.  —  Ist  nicht  Fragment  eines  grossem 
"Werkes .  sondern  besondere  Äufzeichnong. 

Ausg. :  *  ex  cod.  lat.  Monacensi  3851  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  III.  p.  569.  n.  2.  —  ^unt.  d.  Tit.:  No- 
titia de  incursu  Normannorum  a.  880  in  Regi- 
nonis  Prumiens.  chron.  ed.  Kurze  inter  Scriptores 
rer.  Germ,  in  usum  schol.  1890.  p.  180. 

Erl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  I.  18S5.  p.2i6.  not.  1  (6.  Aufl.  1. 1893. 
p.  228). 

Notitia  de  Petragoricensibus  episcopis, 

qui  donis  suis  primordia  canonicorum  S. 

Asterii  adiuvere.    991  — 1122. 

Ausg. :  primum  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  221. 
222.  Vgl.  Oesta  Fetragor.  episc. 

Notitia  de  primordiis  abbatiae  s.  Petri 
supra  Divam,  ubi  de  comitibiis  Aucensi- 

bus  et  primis  loci  abbatibus. 

Ausg. :  ^  in  Gallia  christiana.  XI.  instrum.  p.  153. 

—  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  143-145. 

Notitia  de  restitutione  villae  Patriciaci 

monasterio  Floriacensi  a^  885. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabilion,  Aimales  ord.  s.  Ben. 
lib.  38  §  97.  —  ^iciederh.  ap.  Bouquet,  Recueil 
IX.  p.  705. 

55* 


868 


NOTITU  DE  VILLA  —  NOTITIA  GALLIARUM 


Notitia  de  villa  Novilliaco,  vid,  Hinc- 
marus  archiep. 

Notitia  deflnitionis  inter  monachos  S. 
Victoris  Massiliensis  et  Psalmodienses. 

Ausg, :  ^ap.Mabillon ,  De  re  diplomatica  p.  617. 

—  *  ap.  Martene ,  Ampliss.  collect.  1.  p.  558.  — 

*  in  GaUia  christiana.  VI.  instrum.  p.  184.  —  *ap. 
Ruinart  in  append.  ad  Vitam  Urbani  II  p.  391. 

—  *ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  104-106. 

Notitia  dignitatum  omnium  tarn  civilium 
quam  militarium  utriusque  imperii.  Ap- 
pendix: De  rebus  bellicis  et  utilitate  lar- 
gitionum. 

Geschrieben  zwischen  400  —410.  Enth&lt  Tortreffliche 
statistisch-histor.  Notizen.  Ist  das  byzant.  Staatshandbach, 
d.  i.  Verzeichniss  der  Hof-,  Civil-  u.  Militär- Aemter. 

Handachr. :  München,  k.  Hofbibl.  2  Exempl. 
von  1430  u.  1551.  —  Paris.  —  Venedig  (cf. 
MoreiU,  Bibl.  Mss.  Bassani.  1802.  p.  390). 

Avsg. :  *  ed.  J.  C.  Alciatus.  Lugduni  ap.  Gry- 
phinm  1530.  8°.  Mangelhaft  u.  unbrauchbar.  — 

*  wiederh.  in  Aiciati  opera  Tom.  VI.  {Bei  Sal- 
lengre,  Thesaur.  aut.  rom.  T.  I  ist  nur  die  Ab- 
handl.  Alciats  ohne  die  Notitia  imp.  abgedruckt). 

—  ^besser  ed.  S.  Gelenius  als  Notitia  utraque 
cum  orientis  tum  occidentis  ultra  Arcadii  Hono- 
riique  tempora  . . .  Basil.  ap.  Froben  1552.  fol. 
Zum  erstenmal  vollständig.  —  *  ed.  c.  com.  G. 
Pancirolus.  Venetiis  1593.  fol.  —  *  wiederh.  ibid. 
1602.  fol.;  ^dann  Lugduni  1608.  fol.  und  'Ge- 
nevae 1623.  fol.  —  ®  ed.  Graevius,  Thesaur.  antiq. 
Rom.  Tom.  VII.  p.  1309.  —  *  ox  rec.  Phil.  Labbei 
in  Byzant.  histor.  script.  Paris.  1651.  fol.  — 
^^  wiederh.  daraus  Paris.  1661.  12mo.  _  ^^nach 
diesem  Abdruck  auch  im  Corp.  histor.  Byzant. 
Venet.  —  "recens.,  comment.  indiceque  illustr. 
Ed.Böcking.  Pars  1.  2.  Bonnae  1839.  50;  Index 
ibid.  1853.  3  vol.  8°.  Ji  32.  —  ^«accedunt  No- 
titia urbis  Constantinopolitanae  et  laterculi  pro- 
vinciarum.  Edid.  Otto  Seeck.  Berolini  1876.  gr.  8®. 
XXX.  339  pag.  Ji  16.  —  **  in  Geographi  latini 
minores.  Collegit,  recens.,  prolegom.  instruxit 
Alex.  Riese.  Heilbronn  1878.  gr.  8'».  —  "  Auszug 
ap.  Schoell,  Abrege  de  la  littorature  Romaine  III. 
p.  244-466. 

Erl.'Schr.:  v.  Aretin,  Literär.  Handbuch  f.  die  baieri- 
sche  Gesch.  Hflnchen  1810.  p.  76-80. 

Böckin g,  Ed.,  Ueber  die  Notitia  diKnitatum  ntrins- 
quo  imperii.  Kino  Abhandl.  z.  Literatnrgfeschichte  n. 
Kritik.  Bonn  1834.  gr.  Sfi.  Jk  2. 

Jullian,  C,  in  Mölanges  d'archdologie  I.  p.  284;  UI. 
p.  80. 

Mommsen.Th.,  in  Hermes.  Zeitschrift  f. klass. Philo- 
logie. XIX.  ja.  233. 

Omoiit,  U.,  Le  plus  ancien  ms.  de  la  NoHHa  digni- 
tatum. Paris  1891.  eP.  22  pag.  {Extraü  des  JA^moiros 
de  la  Sociötö  nationale  des  antiquaires  de  France. 
Tom.  61.) 

Savignv,  Gesch.  des  röm.  Rechts  im  Mittelalter.  I. 
p.  72-114. 

Seeck,  Otto,  Quaestiones  de  Notitia  dignitatum.  Diss. 
innag.hist.  Berolini  1872.  8*^.  31  pag.  Jkl.  >^/.  Hermes 
IX.  p. 217. 

Stoffenhagen,  £.,  in  Hermes  XIX.  p.  458. 

Touffel,  W.,  Gesch.  der  römischen  Literatur  p.  111. 

Walter,  Ferd.,  Gefach ichle  des  röm.  Rechts  bis  auf 
Jiistinian.  I.  1804).  p.  563  fL. 

Notitia  ecciesiarum  urbis  ßomae.  Saec. 
IX. 


Ausg.:  ex  ms.  Salisburg.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  GL  p.  1359-1365. 

Notitia  episcopatuum  orbis  christiani  = 
Provinciale  Romanum. 

Notitia  fiindationis  Ascoviensis  «  No- 
titia fimdationis  et  restaurat  mon.  Ascov. 

Notitia  Ibndationis  cellae  s.  Johannis 

prope  Tabemaß  Alsaticas  (St  Johann  bei 

Zabem)  a.  1126.  1127. 

Ausg.:  ^ap.  Schoepflin,  Alsatia  diplom.  I.  p. 
204.  —  •  in  Gallia  christiana.  V.  instr.  p.  479. 

—  ■  besser  ap.  Grandidier,  Histoire  d'Alsace  11. 
pr.  p.  ocLxn-ccLxvi.  n°  608. —  *  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1003-1005. 

Notitia  ftindationia  et  restauratiouis  mon- 
asterii  Ascoviensis. 

Ausg. :  ^  in  Gallia  christiana.  Y.  instr.  p.  473. 

—  '  ap.  Grandidier,  Histoire  d'Alsace.  II.  preuv. 
p.  Lxxv.  —  "ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 995. 
996. 

Notitia  fündationis  S.  Georgii  in  Nigra 
Silva  =  Notitiae  fundat.  et  traditionum. 

Notitia  fiindationis  monasterii  Eberba- 
censis. 

Handschr.:  Wiesbaden,  Archiv,  a*  1211. 

Ausg.:  ^ ap.  Bodmann,  Rheingauische  Alter- 
thümer  I.  p.  108.  —  'ap.  Rössel,  ürkundenbuch 
der  Abtei  Eberbach  I.  p.  10.  —  *  ap.  W.  Sauer, 
Codex  diplom.  Nassoicus  I.  1.  p.  191.  —  *  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  990-992. 

Notrtia  ftindationis  monasterii  Elchin- 
gensis  a.  1142. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VI.  p.  634.  635. 

Notitia  fündationis  monasterii  Rorensis. 
1138. 

Ausg.:  ^ap.  Dalhammer,  Canonia  Rohrensis. 
Ratisbonae  1784.  p.  2.  —  ^wiederh.  in  Monum. 
Boica.  XVI.  p.  100  —  w.  '  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1084. 

Notitia  fiindationis  monasterii  Wesso- 
brunnensis,  md.  Notae  Wessofontanae. 

Notitia  Gallianim. 

Nicht  vor  Endo  des  4.  Jahrh.  geschrieben. 

Handschr. :  Th.  Mommsen  zählt  101  in  Mon. 
Germ.  bist.  Auct.  antiquiss.  IX.  1889.  p.  512  et 
p.  561-575  auf. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I. 
1636.  p.  4-15.  —  *ap.  Bouquet,  Recueil  I.  p.  122; 
IL  p.  1 .  —  "  wiederh.  ap.  Guerard,  Essai  sur  le 
syteme  des  divisions  territoriales  des  Gaules.  Paris 
1832.  —  *  hrsgb.  u.  untersucht  von  W.  Brani- 
bach.  Frankfurt  a.  M.  1868.  gr.  8°.  41  pag.  {Be- 
sofiderer  Abdruck  aus  Rheinisches  Museum  für 
Philologie.  N.  F.  XXIII.  p.  262).  —  *  ed.  Ottn 
Seeck  m  Notitia  dignitatum.  Berolini  1876.  gr.8®. 
p.  261-274.  —  ö  ed.Th.Mommsen  1.  c.  p.  584-G12. 

Erl.  -  Sehr. :  Mommsen,  Praeiat.  I.e.  p.  652  -  561 ;  576 
-583. 


NOTITIA  GURPITI0NI8  —  NOTIHAE  FUNDATIONIS 


869 


Notitia  Gurpitionis.  Duello  probatur  ec- 
clesiam  s.  Medardi  monasterio  Bellüocensi 
debere  attribui.  A®  961. 

Ausg, :  *  ap.  d' Achery,  Spicileg.  Xm.  p.  268.  — 
*unederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  TS.,  p.  729. 

Notitia  patriarchatuum  Antiocheni  et 
HierosolymitanL 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CGI.  p.  1063- 
1068. 

Notitia  placiti  de  libertate  alodii  Gha- 
mareij  inter  Theobaldum  comitem  Camo- 
tensem  et  monachos  Maioris  Monasterii. 

Ausg.:  primum  ap.  Bouquet,  Rec.  XIY.  p. 
240-242. 

Notitia  provincianim  et  civitatum  Afri- 
cae.  Nomina  episcoponim  cathoL  diver- 
sarum  provintiaram,  qui  Carthagine  ex 
praecepto  regali  venenint  pro  reddenda 
ratione  fidei  die  kaL  Februar,  a^  6^  regis 
Hunerici. 

Eine  Znsammenstellanf?  dar  afrikanischeii  Bischöfe  im 
6.  Begiernngsjahre  des  VandalenkOnigs  Hunirich,  471  an 
der  Zahl. 

Ausg, :  *ap.  Migue,  Patrolog.  lat.  LVIII.  p.269- 
276;  ef.  notae  et  observatt.  in  eandem  p.  275- 
358.  —  *  recen8.  Carol.  Halm  in  Mon.  Germ, 
hist  Auct.  antiquiss.  HI.  1.  1879.  p.  63-71.  — 
'  ed.  M.  Petschenig  in  Victoria  episc.  Vitensis 
Historia  persecutionis.  Vindobonae  1881.  8^  (zu- 
gleich Corpus  scriptorum  eccles.  lat.  VII). 

Notitia  provincianim  et  civitatum  Galliae 

=  Notitia  Galliarum. 

Notitia  seculi,  vid,  Jordanus  Osnabru- 
gensis. 

Notitia  seu  libellus  de  tribulationibus  et 
angustiis  et  persecutionibus  Maiori  Mon- 
asterio iniuste  illatis  ab  arehiepiscopo  et 
clericis  S.  Mauricii  Turoaensis;  et  de  ad- 
quisitioue  et  renovatione  privilegii  et  li- 

bertatis  eiusdem  ecclesiae. 

Ausg. :  *  ex  editione  Laur.  Bochelli  ad  calcem 
Historiae  Gregorii  Turon.  p.  137  —  ■  ap.  Bouquet, 
Rec.  XIV.  p.  93-98. 

Notitia  synodaiis  diffinitionis  concUü 

apud  Castrüm  Badulfi  celebrati  de  terra 

de  Conolio  eontroversa  inter  monachos  S. 

Cypriani  Pictavensis  et  Fontebraldenses. 
Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IV.  p.  134. 
—  •  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  233.  234. 

Notitia  synodaiis  diffinitionis  pro  im- 
munitate  coenobii  Cluniacensis. 

Ausg.:  *  ex  Bibliotheca  Cluniacensi  p.  509  — 
-ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  25.  26. 

Notitiae  Altorfbnsos. 

Ausg.:  1.  Notitia  saec.  XUI  de  roliquiis  a 
Leone  IX  pp.  allatis  *  ed.  A.  Schulte  in  Mitthei- 
lungen des  Instit.  für  Österreich.  Geschichtsfor- 


schung. IV.  p.  212.  —  *wiederh.  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  992.  993. 

2.  Notitia  fundationis  monasterii  Altorfensis 

*  in  Gallia  christiana.  V.  instr.  p.  465.  —  *  ap. 
Grandidier,  Histoire  d'Alsace.  I.  preuv.  p.  CLxxxni. 

—  *unederh.  ap.  Würdtwein,  Nova  subsidia  V.  p. 
379.  —  *  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  993.  994. 

3.  Notitia  de  decimis  abbatiae  Alt.  donatis 

*  ap.  Grandidier  I.  c.  11.  preuv.  p.  cxxv.  n®  469. 

—  *  toiederh.  ap.  Pertz  1.  o.  p.  994.  995. 

Notitiae  clironologioae  ex  rotulis  vete- 
ribus  partim  in  domo  Bernardi  Azzurinii 
existentibus,  partim  in  domo  Jacobi  de 
Pasiis,  necnon  ex  archivo  conventus  s. 
Francisci  de  Faventia,  ab  a.  1414 — 1499. 

Ausg.:  ap.  Mittarelli,  Ad  Muratorii  scr.  rer. 
Ital.  accessiones  p.  340-371. 

Notitiae  de  ecciesia  s.Clementis  Credo- 
nensis  «=  Notitiae  quatuor. 

Notitiae  Episcopatuum  ecclesiae  orien- 
talis. 

Verzeichniss  der  dem  Patriarchen  von  Constantinopel 
unterstehenden  Metropolitensitze,  der  von  den  Metropo- 
liten unabhängigen  Erabisthümer  und  der  jedem  einzelnen 
der  Metropoliten  untergebenen  Bisthümer.  Wichtig  für  d. 
kirdüiche  n.  weltliche  Gesch.  des  ostrOmischen  Reiches. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  HierocHs  synecdemus  et 
Notitiae  graecae  episcopatuum.  Accedunt  Nili 
Dozapatrii  notitia  patriarchatuum  et  locorum  no- 
mina  immutata.  Ex  recognit.  Gust.  Parthey.  Be- 
rolini  1866.  gr.  8°.  XIV.  385  pag.  Jü  9.  Hier 
sind  die  bis  dahin  an  verschiedenen  Stellen  ge- 
druckten Stücke  übersichtlich  xusammengestellt; 
nur  Abdruck  der  alten  Ausgaben. 

Erl.  -  Sefur. :  Bo o r ,  Carl  de ,  Nachträge  zu  den  Notitiae 
Episcopatuum  in  Briegers  2^itschrift  für  Klrchen- 
geschichte.  Xil.  1891.  p.  903  -  822 ;  619  -  531 ;  XIV. 
1898.  p.  573-699. 
Golzer,  H.,  in  Jahrbücher  für  deutsche  Theologie. 
Xn.  Gotha  1886.  p.  837  ff. ;  p.  629  ff. 

Notitiae  ftindationis  et  traditionum  S. 
Georgii  in  Nigra  Silva  ord.  s.  Ben.  1083 

—1155. 

Handsehr.  .-Karlsruhe.  Landesarchiv  n**  798. 
Chart,  sec.  XVII.  fol.  Abschrift  Oaissers. 

Ausg.:  *ed.  Crusius,  Annales  Suevici  II.  lih. 
IL  c.  3.  —  ^wiederh.  ed.  F.  Petrus,  Suevia  ec- 
clesiastica  p.  349.  —  •  na^h  der  Abschrift  Oaissers 
hrsgb.  von  J.  Bader  in  Mones  Zeitschrift  f.  d.  Ge- 
schichte des  Oberrheins.  IX.  1858.  p.  194-225; 
cf.  p.  193.  Reich  an  Druckfehlem  y  nicht  voll- 
ständig. —  *  vollständig  ed.  Holder -Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1007-1023;  cf  p.  1005. 
Viele  Irrthümer  in  geographischer  Beziehung  ; 
vgl.  Zeitschrift  für  die  Gaschichte  des  Oberrheins. 
N.  F.  IV  (der  g.  Reihe  XUR).  1889.  p.  251.  Dem 
Herausgeber  war  entgangen,  dass  L.  Baumann  be- 
reits die  auf  ehemals  fürstenbergische  Orte  be- 
züglichen Theile  in  Fürsten  bergisches  Urkunden- 

buch.  Bd.  V  veröffentlicht  hatte. 

Erl.-Schr.:  Roth  von  Schreckenstein,  Teber  die 
Notitia  fundationis  des  Klosters  St.  Georgen  auf  d. 
Schwarzwalde  in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  des  Ober- 
rheins. XXX VII.  Karlsruhe  18SI.  p.  338-384. 
Schulte,  A.,  Und,  XLU.  1889.  p.  251. 
Vgl.  Annales  S.  Geoi^ii. 


870 


NOTITIAE  FÜNDATIONIS  —  NOVATIANÜS 


Notitiae  ftindationis  moDasterii  Bibur- 
gensis.  1130—1140. 

Ausg.:  n°  1  *  ap.  Hund,  Metrop.  Salisburg.  ed. 
Gewold.  II.  Monaci  1620.  p.  203  (» Ratisp.  1719. 
n.  p.  140.  141).  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  1085-1087. 

n»  2.  *  ap.  Hund  1.  c.  p.  202  (»  ed.  1719  p.  139). 

—  «  ap.  Pertz  1.  c.  p.  1087.  1088. 

n°  3.  Seines  abbatum  Biburgcnsium  usque  ad 
saec.  XIV  ap.  Pertz  1.  c.  p.  1088. 

Notitiae  fundationis  monasterü  Bosonis- 

villae  (Busendorf,  BouxonviUe)  dioec.  Met- 

tensis  quinque.  1033 — 1070. 

Atisg. :  ^  ap.  CaJmet,  Hist.  de  Lorraine  I.  p.  543 
(•ed.  2.  ni.  preuv.  p.  lxxx),  fehlerhaft.  —  *in 
anderer  Ordnung  ap.  Vignier,  La  veritable  ori- 
gine  des  tres- illustres  maisons  d'Alsace.  Paris 
1649.  p.  97.  99.  102.  106.  109.  —  *  wiederh,  in 
Gallia  christiana.  IV.  p.  191.  —  'ex  Calmet  et 
ms.  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  977-980. 

Notitiae  fundationis  monasterü  Corbei- 
ensis. 

L  Notitia  cum  memoria  donatorum,  ante  a. 
1158  scripta.  Ausg.:  *  grösstentheils  ap.  Kind- 
linger,  Sammlung  merkwürdiger  Schriften  p.  168 
-171.  —  ^uni.d,  Tit.:  Traditiones  quaedam 
ap.  P.  Wigand,  Gesch.  von  CJorvey  u.  Höxter.  I. 
Abth.  2.  Höxter  1819.  p.  222.  223.  —  •  ex  cod. 
archivi  Monaster.  I.  133.  sec.  XII.  p.  93  a/«  Ca- 
talogus  donatorum  Corbeiensium  ap.  R.  "Wil- 
mans,  Die  Kaiserurkunden  der  Provinz  West- 
falen. I.  Münster  1867.  8*^.  p.  508-510.  —  ^wie- 
derh. von  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  1043.  1044. 

II.  Notitia  saec.  XTTT  scripta  ^  als  Fundatio 
Corbeiensis  monasterü  ex  ms.  archivi  Monaster. 
Vn.  5208.  mbr.  4®  ap.  Wilmans  1.  c.  p.  507.  508. 

—  ^iciederh,  ap.  Pertz  1.  c.  p.  1044.  1045. 

Erl.-Schr.:  Meyer,  Mart.,  Notitine  fundationis  mon- 
asterü Corbeiensis  in  «Mn«m  Zur  ftlteren  Gesch.  Cor- 
Toys  Q.  Höxters  (=  Beitrüge  ?..  Geschichtsforschung. 
Hrsgb.  von  G.  von  Below.  I.)  Paderborn  1898.  S».  p. 
11-27. 
Rodenberg,  C,  Die  Vita  "Walae  als  historische  Quelle. 
Diss.  Göttingen  1877.  8».  Excurs  p.  97-102. 

Notitiae  S.  Georgii  in  Nigra  silva  » 

Notitiae   fluidationis   et    traditionum    S. 
Georgii. 

Notitiae  graecae  episcopatuum  =  Noti- 
tiae Episcopatuum. 
Notitiae  monasterü  Omnium  Sanctorum. 

1223—1284. 

Ausg.:  ap.  Schannat,  Vind.  litter.  I.  p.  142. 

Notitiae  quatuor  de  ecciesia  s.  Clemen- 
tis  Credonensis  controversa  inter  mon- 
achos  S.  Albini  Andegavensis  et  Vindo- 

cinenses. 

Ausg.:  (*  ex  Martene,  Thes.  anecd.  IV.  p.  94; 
•ex  BaJuze,  Miscellan.  11.  p.  163;  ■  ex  Baluze 
1.  c.  p.  168;  *  ex  Baluze  1.  c.  p.  164)  ap.  Bouquet. 
Rec.  XI Y.  p.  83-89. 


Notitiae  tres  de  iure  coemeterü  con- 

troverso  inter  Ausciensem   ecclesiam  s. 

Mariae  et  monachos  S.  Orientii. 

Ausg.:  *ap.  Clem.  de  Brugelles,  Chroniques 
d'Auch.  Toulouse  1746.  4'.  —  'ap.  Bouquet,  Ree. 
XIV.  p.  321-324. 

Notizen,  Historische,  über  denBurgen- 
und  Städtebau  =  Annales  Prussici  breves. 

NotIceniS  abbas  AltviUarensis,  t^.Tita 
s.  Helenae  imp. 

Noticerus  Balbulus  Sangallensis  mon- 
achus  (f  912):  Epistola  ad  Ruodpertum, 
qua  de  obtrectationis  crimine  se  purgat 

Ausg. :  ^  ap.  Pez ,  Thes.  anecd.  VI.  —  •  ude- 
derh.  ap.  Migue,  Patrolog.  lat  CXXXL  p.  1163. 

:  Fommlae  IX. 

Ausg.:  *ap.  Neugart,  Cod.  diplom.  Alemann. 
I.  pcMsim.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1163- 
1170.  —  '  in  Mon.  Germ,  hist  Legum  sect.  V. 
Formulse  p.  390-433. 

:  Martyrologium. 

Schliosst  sich  an  die  fthnllchdn  'Werke  des  Ado  und 

Handschr.:  St.  Gallen,  Stiftsb.  n«  456. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  761 
(*ed.  nov.  11.  3.  p.  89-184;  ef.  Basnagii  obscrvat. 
p.  87  sq.).  Der  Schluss  des  Oetobers  u.  die  beiden 
letxtenMonate  fehlen  hier.  —  ^wiederh.  ap. Migne. 
Patrolog.  lat.  CXXXI.  p.  1029-1164. 

JSrl.-Sohr.:  Dümniler,  £.,  DasMartyrolo^um  Xotkers 
u.  seine  Verwandten  in  FcM'schungen  zur  deatschon 
Geschichte.  XXV.  QöttinKen  1885.  p.  197-220.  — 
Einschiebsel ,  welche  der  Zeit  ihres  Verf.  nahestehen 
n.  namentlich  die  deutschen  Heiligen  berficksichtigen 
n.  2U-220. 
Wattenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  18BÖ.  p.  59.254-257:  IL  p.479  (6.  Aufl.  I.  1893.  p. 
60.187.272-274.895;  11.  p.  609). 
Vgl.  Monachtts  Sanj^Uensis. 
Vita  8.  ealti  abb. 
,,    b.  Notkeri  Balbuii. 

Nouveau  recit  de  Tattentat,  vid.  Be- 
richte, Zwei. 

Nouvelles,  Plusieurs,  envoy6es  deNaples 

par  le  roy  Charles  YlII  ä  Monseigneur  df 

Bourbon  et  d'Auvergne. 
Ausg. :  s.  1.  1494.  8^ 

Nova  legenda  Angliae,  vid,  Gapgrave. 
Novatianus  antipapä  (251?). 

Erl.-Schr.:  Jaff6,  Regesta  pontiflcum  Bom.  Ed.  2.  I. 

1885.  p.  19. 

NovatianiJ9  presbyter  Romanus  (flor. 
250):  Opera. 

Ausg. :  ^  ed.  E.  Weichmann.  Oxooii  1724.  8*. 

—  *  ed.  Jackson.  Londini  1728.  8*.  —  'ap.  Migne, 

Patrolog.  lat.  III  und  zwar  De  trinitate  p.  Ä5  - 

952.  —  De  cibis  iudaicis  epistola  p.  953-964.  — 

Epistola  ad  s.  Cyphanum  cleri  Homani  nomine 

scripta  p.  963  -  970.  —  AtMserdem  vielen  Ausgg, 

Cyprians  (z.  B.  von  Oberthür)  u.  TertuUians  an- 

gehängt. 

Erl.-Schr.:  Lumpor,  (rothofir.,  Dissert.  prooemialls  de 
vita  et  seriptis  Novntiani  ap.  Migne  I.  c.  p.  861-884. 


NUHE  —  OCCAM 


871 


Nuhe,  Joh.  =  Nohe. 
Numerus  monasteriorum  monialium  or- 
dinis  fratrum  Praedicatorum. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  539- 
548.  —  '  Auszug  ap.  Bouquot,  Recueil  XXIII. 
p.  187-192. 

Numerus  navium  copiarumque  omnium 
quibus  Angliam  appulit  devicitque  Gui- 
lelmus  Normannus 

Randsehr. :  vgl,  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
inaterials  11.  p.  1. 

Ausg.:  ^in  the  Report  of  Commissioners  on 
tlie  Public  Records  (1800-1819).  I.  p.  488.  —  » ap. 
Harris  Nicolas,  History  of  the  royal  navy.  — 
'ap.  Giles,  Scr.  rer.  gest.  Willelmi  Onquestoris 
p.  21. 

Nunnez  de  Toledo,  Ferd.:  La  historia 
dell  reino  de  Bohemia. 


Entweder  Uebenotzang^  oder  Auszog  des  Werkes  von 
Aeneas  Sylvias. 

Ausg,:  Sevilla  1509.  fol. 

NuAez  de  Villasan,  Juan,  vid.  Chronica 
del  muy  esclar.  pr.  y  rey  don  Alonso  XI. 
1312—1350  (oben  p.  229). 

Nuptiae  regis  Hungariae  Mattbiae  et  co- 
ronatio  Beatricis  reginae  (a.  1476)  a  pala- 
tini  comitis  legato  descripta  anonyme. 

Lesenswürdig,  treue  Beschreibung. 

Auag, :  *  xuerst  ed.  Bongars ,  Rer.  Hungar. 
Script,  p.  354-362.  —  *  ap.  Schwandtner.  Scr. 
rer.  Hungar.  I.  p.  509-527. 

Nürnbergs  Krieg ,  vid.  Krieg  Nürnbergs. 

Nya  Krönikan  =  Karls -Krönikan. 

Nya  Krönikans  Fortsättninger  =  Sture- 
Krönikoma. 


0. 


Obbertus  »  Olbertus. 

Oberhasler,  vid.  Vom  Herkommen. 

Oberrheinische  Chronik = Chronik,  Ober- 
rheinische. 

Obertus  cancellarius  Januensis  (flor. 
1170),  vid.  Cafarus. 

Obertus  episcopus  öenuensis  (cca.  1060), 
vid.  Vita  s.  Syri. 

Obertus  Stanconus  (fl.  1 2  7  0),  vid.  Cafarus. 

Obltuaire  =  Necrologium. 

Obituarium  —  Necrologium. 

Obitus  divi  dni  Friderici  Tercii  impa- 
toris  semp.  Augusti  exequieq.  felices  se- 
quuntur. 

Eine  kurze  Erzählung  des  Tode«  F. 's,  die  Beschrei- 
bung des  Leichenbegängnisses  u.  Gnbschrift. 

Ausg. :  {am  Ende :)  Impressum  Wiennae  per 

Johamiem  Winterburg.  Theo,  de  Wijck  compo- 

sitor.  s.  a.  (1494).  4^  4  B. 

Erl.-Sehr.:  Denis,  Buchdruckeigeich.  Wiens.  n<*806. 

Obitus  Eugenii  iV  papae  (f  1447)  et  ele- 
ctio  Nicolai  V  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ^et  ms.  Italico  latine  edid.  Pape- 

brochius  ante  AA.  SS.  Bell.  Mai.  V.  p.  *120-*122; 

p.  *125-*126. 

Vgl.  Aeneas  Sylvins:  Oratio  de  morto. 

Obitus  WHIermi  Mi  regis  Angliae  a.  1120. 

Atisg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VI.  p.  486. 

Obitve  u  KreSöaku  (26.  srpna  1346). 
Ausg. :  in  Fontes  rer.  Hohem.  III.  1882.  p.  238 
-240. 

Obsidione  di  Padua  nel  1509,  vid.  Cordo. 

Obsidionis  Jadrensis  libri  duo.  1345. 
1346  =  Historia  Jadrensis  obsidionis. 


Occam  m*ßOckam,  GuUelmus  de,  ex 
Anglia,  D'  theol.,  ord.  Minor,  (f  10.  Apr. 
1347,  nach  Riexler  nicht  vor  1349):  Com- 
pendium  errorum  Johannis  XXII  papae. 

Geschrieben  zwischen  1885  — 1888  gegen  die  Consti- 
tutionen ,Ad  conditorem  canonnm',  ,Cum  inter  nonnullos*, 
,Qnia  qnomndam'  u.  ,Qttia  vir  reprobus'. 

Au>sg. :  ^  una  cum  Summaria  (vid.  Opus  no- 
naginta  etc.).  Accedunt  in  fine  Littere  recitat.  Mi- 
chaelisdeCezena etc.  Lugdnni , Trecbsel  1495. 
fol.  —  *ap.  Ooldast.  Monarchia  II.  p.  957-976. 

Erl.'Schr.:  Riezler,  S.,  Die  literarischen  Widersacher 
der  Päpste.  Leipzig  1874.  8».  p.  245. 

:  Defensorium  contra  errores  Jo- 
hannis XXII  papae:  ,Universis  Christi- 

fidelibus'. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Defensorium  .  .  .  ma- 
gistri  Gull.  Okam  ...  de  paupertate  Christi  et 
ftatrum  Minorum  ac  statu  evangelico  contra  .  .  . 
errores  Johannis  papae  XXII  *  in  den  verschied. 
Ausgg.  des  Firmamentum  trium  ordinum  beatiss. 
patris  nostri  Francisci,  xuerst  Parisüs  1512.  fol. 
—  '  in  Singulare  opus  ordinis  serapbici  Francisci. 
in.  Venetiis  1513.  p.  87-98.  —  » wiederh.  ap. 
Ed.  Brown,  Fasciculus  rerum  expetendarum  et 
fugiendarum.  II.  Londini  1690.  p.  436-465.  — 
^  auch  in  Johannis  Minoritae  Chron.  de  gestis 
contra  Fraticellos  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi 
III.  p.  341-356,  wo  es  Michael  Cesena  xuge- 
schrieben  wird. 

:  Dialogus  inter  magistrum  et  di- 


scipulum  in  tres  partes  distinctus,  qua- 
rum  prima  de  haereticis,  secunda  de  erro- 
ribus  Johannis  XXII,  tertia  de  potestate 
papae,  conciliorum  et  imperatoris. 

Der  1.  Theil  dieses  Sammelwerkes  besteht  aus  7  Bü- 
chern ,  verfasst  1342  oder  1343 ;  dor  2.  Theil ,  schon  lÄÖ 
oder  1334  geschriobcn ,  bietet  den  TradaVus  de  dogmatibu» 
{8.  d.)  noch  einmal ;   dor  3.  Theil ,  1313  verfasst ,  ist  als 


872 


OCCAM 


Bnichstück  auf  uns  gekommen,  welches  2  Traotate  ent- 
hält, Ton  denen  der  1.  ans  4  Bfichern  (,De  potestate 
papae').  der  2.  aus  3  Bflchem  (,De  potest.  imp/)  besteht. 
—  Die  inhaltreichste  Schrift  Occama. 

Handschr.:  Avignon,  Stadtbibl.  2  Exempl. 

Auag, :  ^  die  beiden  ersten  Theüe  unt,  d.  Tit.  : 
Bialogorum  libh  Septem  adversus  haereticos;  eiufi- 
dem  Tractatus  de  dogmatibus  Job.  pp.  XXII.  Li 
fi/ne:  1476.  s.  l.  (Paiisiis,  Petr.  Caesar  et  Job. 
StoD)  fol.  —  «alle  3  Lugdmii  1494.  fol.  —  'Lug- 
duni  1498.  fol.  —  ^ap.  Goldast,  Monarcbia  II.  p. 
399-739;  740-770;  771-957. 

Äusxug:  Henricus  de  Zoemeren,  Epi- 
thoma  primae  partis  Dialog!  de  baereticis  a  Guil. 
Ockamo  compositi.  Lovanii,  Job.  de  Westfalia 
1481.  4°.  130  fol.  Hain  8435.  Sehr  selten. 

ErL'Schr.:  Riezler  1.  c.  p.  267-271. 

Occam:  Octo  quaestionum  decisiones, 
ind,  Super  potestate. 

:  Opus  nonaginta  dierum  de  utili 

dominio  rerum  ecclesiasticarum  et  abdi- 
catione  bonorum  temporalium  etc:  ,Do- 
ctoris  gentium'. 

Geschrieben  bald  nach  1880.  Enthält  die  Geschichte 
Michaels  von  Cesena  n.  Alles  was  seinen  Streit  betrifft.  — 
Wurde  später  von  Occam  dem  Düüogua  aU  6.  Tractat  des 
3.  Thoils  einverleibt. 

Ausg. :  ^  (ed.  Jodoc.  Badius)  unt  d.  Tit. :  Sum- 
maria seu  epitomata  124  capitulorum  Operis  xc 
dierum  M.  Guilbelmi  de  ockä.  Lugduni,  Job. 
Trecbsel  1495.  fol.  —  •  ibid.  1496.  fol.  —  « ap. 
Ooldast,  Monarcbia  n.  p.  977-992;  993-1236. 

Erl.'Sehr.:  Lorenz,  I^atschlands  Oeschichtsaaellen. 
n.  1887.  p.364. 

Marcour,  E.,  Antheil  der  Mlnoriten  am  Kampfe  Lud- 
wigs rv  p.  80. 

Riezler,  1.  c.  p.  242-244. 

:  Super  potestate  summi  pontificis 

octo  quaestionum  decisiones  sive  Octo 
quaestionum  decisiones  super  potestate 
ac  dignitate  papali:  ,Sanctum  canibus'. 

Entstanden  1339^1342;  gegen  Lnpolds  von  Beben- 
bui^  ,De  iuribus  regni*  gerichtet. 

Ausg.:  ^  (ed.  Jodoc.  Badius)  Lugduni,  Job. 
Trecbsel  1496.  fol.  —  *  wiederh.  ap.  Goldast^ 
Monarcbia  II.  p.  313-391. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz  1.  c.  p.  854.  361. 
Riezler  1.  c.  p.  249-254. 

:  Tractatus  de  dogmatibus  Johan- 

nis  XXn  papae:  ,Verba  oris  eins'. 

Verfasst  1883  odor  1334 ,  später  als  pars  II  dem  ,  Dia- 
logos*  (s.d.)  einverleibt. 

Ausg. :  *  xusammen  mit  Dialogorum  libri  7 

adv.  baereticos.  s.  1.  (Parisiis,  Petr.  Caesar  et 

Job.  StoU)  1476.  fol.  —   *  wiederh.  ap.  Goldast, 

Monarcbia  II.  p.  740-770. 

Erl.'Sehr.:  Riezler,  1.  c.  p.  244. 

:  Tractatus  de  electione  CarolilV: 

,Quia  sepe  viri'  =  Traktat  gegen  die  Un- 
terwerfung. 

:  Tractatus  de  iurisdictione  impe- 

ratoris  in  causis  matrimonialibus. 

Wenn  echt ,  dann  i.  J.  1342  geschrieben. 

Handschr.:  Bremen,  Stadtbibl.,  xusammen 
mit  Lupolds  v.  Bebenburg  Schrift  De  zelo.  Cf. 
Pertz'  Arcbiv  VII.  p.  692. 


Ausg.:  ^in  dem  seltenen  Werke:  Imp.  Ludo- 
vici  lY  Bavariae  ducis  sententia  Separation  is  inter 
Margaretam  duoissam  Carinthiae  et  Job.  regis  Bo- 
hemiae  fil. .  .  .  Oum  consultationibus  .  .  .  Marsilii 
de  Padua  et  Ouilbelmi  Occami .  .  .  nunc  primum 
ed.  ex  ms.  (per  Marq.  Freber).  Heidelbergae  1598. 
fol.  [München,  Hofbibl.]  p.  33-44.  —  *  wiederh. 
ap.  Goldast,  Monarcbia  I.  p.  21-24. 

ErL-Sdtr.:  Müller,  Karl,  1.  c.  IL  p.  161. 
Riezler  I.e.  p.  254-257. 

Occam:  Traktat  gegen  die  XJnterwer- 
fungsformel  Clemens'  VI. 

Verfasst  etwa  zu  Anfang  1348. 

Handschr.:  Brunn, Franzensmuseum  n®51. — 
Eicbstätt,  Bibl.  des  Domcapitels  n®  269.  chan. 
sec.  XY.  p.  461.  Der.  Iraktat  ist  nicht  selbstän- 
dig y  sondern  in  beiden  Hss.  einem  Werke  des 
Conrad  von  Megenberg  eingefügt. 

Ausg. :  ^  Stücke  unter  dem  falschen  Tit. :  D  e 
electione  Caroli  ed.  C.  Höfler  in  seinem  Aus 
Avignon  in  Abbandl.  der  k.  böbm.  Oes.  der  Wiss. 
6.  Folge.  U.  Prag  1868.  p.  13-16;  cf  p.  30  (*  auch 
besonders  abgedr.  ibid.  1868).  —  •  unt.  obig.  Tit. 
ed.  Karl  Müller  in  Festschrift  dem  Grossherzog 
V.  Hessen  Ludwig  IV  zum  25.  Aug.  1888  gewidmet 
von  d.  Landesuniversität.  Giessen  1888.  4^  p.  5  - 
26;  Einl.  p.  3.  4. 

JSy/. -SoÄr.;  Lorenz,  Deutschlands  GeachichtsqaeUen. 

3.  Anfl.  n.  1887.  p.  855.  not.  2. 
M filier,  Karl,  Slampf  Ludwigs  des  Baiem  mit  der 

rßm.  Curie  U.  Tübingen  1880.  B9.  p.  251. 
Riezler  1.  c.  p.  271.  272. 

Srl.-S(^.:  Canisius,  H.,  Hefutatio  triuni  tractataani 
a  quodam  iurisconsulto  Heidelbergensi  Marsilii  de 
Padua  et  Guilleimi  Occami  nomine  editonim.  Ingol- 
stadii  1600.  i9. 

Dorner,  A.,  VerhAltniss  von  Kirche  und  Staat  nach 
Occam  in  Theologische  Studien  u.  Kritiken.  L\^1I. 
1885.  p.  672-722. 

Friedberg,  Aemil.,  De  fininm  inter  ecclesiam  et 
civitatem  regundonim  indicio  quid  medii  aevi  docto- 
res  et  leges  statuerint.  Diss.  inaug.  Lipaiae  1861.  8'\ 
p.  247  ff. 

Qierke,  0.,  Das  deutsche  Genoseenschaftsrecht.  m. 
Berlm  1861.  gr.  BP.  p.  518. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschiohtsquellon.  8.  Aufl.  IL 
1887.  p.  347.  852.  359. 

Müller,  K.,  Wilhelm  von  Occam  in  Aligem.  deutsche 
Biographie.  XXIV.  p.  122-126. 

Pregor,  Wilh.,  Der  kirchenpolitisdie  Kampf  unter 
Ludwig  d.  Baier.  München  1877.  4«.  p.  36.  53. 

Ritter,  Geschichte  der  Philosophie  Vlll.  p.  574. 

Scaduto,  Fr.,  Statoe  chiesa  negli  scritti  politici  dalla 
fine  della  lotta  per  le  investiture  sino  alla  roort«?  dl 
Ludovico  il  Bavaro.  (1122—1347.)  Firenze  1882.  S-» 
{aus:  Pubblicazioni  dol  r.  Istituto  di  studi  supori- 
ori  eoc.). 

Schreiber,  Wilh . ,  Die  politischen u. religiCeen Doctri- 
nen  unter  Ludwig  dem  Baiem.  Landshut  1858.  S9. 

Schwab,  J.  B. ,  Johannes  Gerson.  Würzbui^g  1858. 
gr.  80.  p.  31-37;  274-290. 

Seidenberger,  J.  B.,  Die  kirchenpolitische  Littst 
ratur  unter  Kai&er  Ludwig  d.  Bayern  u.  die  Zoofl- 
klmpfe  vornehmlich  in  Mainz  m  Westdeutsche  Zeit- 
schrift für  Geschichte  u.  Kunst.  VJII.  Trier  1889.  p. 
92-118. 

Silbernaglj  J.,  Occams  Ansichten  über  Kirche  nnd 
Staat  in  Histor.  Jahrbuch  der  Görres  -  Gesellschaft. 
VII.  1886.  p.  4253-438. 

Stobbe,  0.,  Gesch.  der  deutschen  Rechtsquellen. 
Abth.  I.  Braunschweig  1860.  SP.  p.  454. 

Thomas  in  Mölanges  d'arch6ologie  publ.  par  l'^Ieolo 
tnng.  de  Rome.  II.  1882.  p.  446. 

Thomasius,  Chr.,  Uistoria  oontentionia  inter  impe- 
rinm  et  sacerdotium  c.  9.  §  106. 

Wadding,  Annales  fratnim  Minorum.  VI.  p.  136. 
Vgl.  Disputatio  inter  Clericom. 


OCCO  —  ODO  DE  DEOGILO 


873 


Occo  Scarlensis  seu  Scharlensis  (saec. 
X):  Origines  Frisiae. 

Snspectae  sunt.  Joh.'VlietamaaiUas  in  lingoam  beU 
gicam  transtnlit  ac  Andr.  Corneuus  oontlnaayit. 

OccuKus  (seil,  auctor)  =  Nicolaus  de  Bi- 
bera. 

Ochsenbrunner,  Thom.,  ord.  Praed.  Ba- 
sileens.:  libellus  de  aetatibus  populi  Ro- 
mani. 

Ausg.:  Romae  1493.  4^ 

Ockam  =  Occam. 

Octavianus  de  Martinis(1482),  ridYita 
s  Bonaventurae  (oratio). 

Octavien  de  St.  Gelais,  vid.  Gelais. 

Oculus  pastoralis  sive  Libellus  erudiens 
futurum  rectorem  populorum  anonyme 
auctore. 

Oeschrieben  um  1222.  wahrscheinlich  von  Bon  com - 
pagni,  dem  YerfiBsser  von  De  obsidione  Anconae. 

Ausg.:   ex  cod.  Phil.  Argelati   ap.  Muratori, 

Antiq.  Ital.  IV.  p.  95-128. 

Eri.-Sekr. ;  R  o  a  s  1 ,  Luigi,  Gli  scrittori  politici  Bolognesi. 
Bologna  1888.  gr.  8».  p.  55  -  67. 

Odalricus  »  XJdalricus. 

Odbertus  =^  Otbertus. 

Oddi ,  vid.  Annali  brevi  della  citta  di 
Perugia  et  Annales  et  notae  Parmenses. 

Oddur  monachus  Islandus(f  1220),  vid. 
Saga  Olafe  Tryggwass. 

Oddverja-Annäll  seu  Annales  brevio- 
res.    A  Julio  Caesare  ad  a.  1427. 

Ausg. :  ed.  G.  Storm  in  Islandske  Annaler.  1888. 
p.  429-491;  ef.  p.  xxxvm-xLVi. 

Odilbertus  archlepiscopus  Mediolanen- 

sis  (f  814):  Responsum  ad  Caroliun  M. 

809—812. 

Ausg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  Legg.  I.  p.  171.  172. 
—  •  in  Mon.  Germ.  bist.  Capitular.  I.  p.  247. 
248. 

Odilo  abbas  Gluniacensis  (f  1049):  Epi- 
stolae  aliquot  ad  Pulbertum  et  Fulberti 
aliorumque  ad  Odilonem. 

Ausg.:  *ap.Duchesne,Bibl.Cisterciensis.  Paris. 
1614.  fol.  p.  349.  —  *  epist.  4  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXLII.  p.  939-944. 

Brl.-Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Oeschichts- 
qnellen.  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  422. 

Vgl.  Epitaphium  Ottonis  Magni  imp. 
Vita  8.  Adalheidae  imper. 
„     „  Maioli  abb.  Clun. 
,,     ,,  Odilonis  abb.  Clun. 

Odilo  monachus  S.  Medardi  Suessionen- 
sis  (flor.  920),  ind. 

Acta  S.  Sebastiani  m.  (iranäl.). 
Vita  8.  Medardi  {sermo). 
F^EUteklkh  beiaelegt: 

Transiatio  ss.  Tiburtii ,  Marc,  et  Petri. 
JSyL'Sdtr.:  Watten b ach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 6.  Aufl.  I.  1883.  p.  199. 


Odo:  Emestus  seu  carmen  de  varia  Er- 
nesti  Bavariae  ducis  fortuna.  Libri  8. 

Hexameter,   dem  Encbischof  Albert  von  Magdeburg 
(1305—1282)  gewidmet. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  Anecd.  III.  p.  307 
-376. 

Odo  abbas  Gluniacensis  (f  942),  vid, 

Vita  8.  Benedict!  abb.  Casin.  {aermo). 
,,     ,,  Geraldi  com. 
,,     „  Gr^rii  Turon. 
„    b.  tianae  Magdal.  (sermo). 
,,    8.  Abirtini  arch.  Turon.  {qnliph.,  termo  und 
traetaius). 
Erl.-Sehr.:  Bahr,  Gesch.  der  rOmisohen  Literatur  im 
karolingischen  Zeitalter  p.  245.  588-543. 
Histoire  littöraire  de  la  France  VI.  p.  289  sq. 
Vgl.  Vita  Odonis  Cluniac. 

Odo  abbas  Corbeiensis  =  Odo  episco- 
pus  Bellovacensis. 

Odo  abbas  Glannafoliensis  {Olanfeuil, 

cca.  868),  vid.  Yitei  s.  Mauri  abb.  Glannaf. 
(Mirac.). 

Erl-Sthr.:  Histoire  littöraire  de  laFranoeV.p. 884 sq. 

Odo  abbas  Maioris  Monasterii  (f  1137), 

vid.  Chronica  de  gestis  consulum  Ande- 
gav.  Handschr. 

Odo  abbas  S.  Remigii  (1136):  Epistx)lae. 
—  Charta  de  fundatione  carthusiae  Mon- 
as Dei. 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CLXXII. 

s.  Odo  archiepiscopus  Cantuariensis  (f 
958),  v^.  Vita  s.  Wilfridi  archiep.  Ebo- 
racensis  (episiola). 

Odo  canonicus  regularis  S.  Yictoris  at- 
que  inde  abbas  S.  Genovefae  Parisiensis 
(t  1166):  Epistolae  7. 

Ausg.:  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  IL  p.  525  (*  ed. 
nov.  II.  p.  529). 

Odo  comes:  Epistola  ad  Robertum  re- 
gem Francorum  cca.  a.  1025:  ,Pauca  tibi^ 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  501. 

Odo  de  Deogilo  seu  Diogilo  {Deuil  prope 

Pmis)  monachus  S.  Dionysii,  dein  abbas 
Compendiensis,  tum  abbas  S.  Dionysii  (f 
1162):  De  profectione  Ludovici  VII  regis 
Francorum  in  Orienten!  a.  1147 — 1149 
sive  De  via  s.  Sepulchri  a  Ludovico  VII 
Francorum  rege  suscepta.  Libri  VII,  sive 
über  de  itinere  L-i  VII  reg.  Fr.  in  Ter- 
ram  sanctam. 

Handschr.:  Montpellier  n*'39.  mbr.  sec. 
Xin.  fol.  15-41,  einzige. 

Ausg.:  *  ap.  Fr.  Chifflet,  S.  Bemardi  Clarae- 
vall.  abb.  genus  illustre  assertum;  accedant  Odo- 
nis de  Biogilo,  Johannis  eremitae 

opuscula.  Divione  1660.  4<>.  p.  9-77.  —  *  ap.  Chif- 
flet, Miscellan.  —  •  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLXXXV.  p.  1205-1246.  —  ^  Excerpta  »ap. 
Bouquet,  Recueil  XII.  p.  91-94;  —  ^  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVI.  p.  60-73. 


874 


ODO  DE  SOLIACO  —  ODORICUS  DE  PORTÜ  NAONIS 


Uebers.:  Odon  de  Deuil,  Histoire  delacroi- 
sade  de  Louis  YII.  Trad.  et  publ.  par  Guizot,  Col- 
lection  XXIV.  p.  279-384. 

Erl.-Sehr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  etinf.  latimtatis  ed. 

Hausi  V.  p.  158. 
Histoire  httörairo  de  la  France  Xu.  p.  6U  (.wioderh. 

ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCV.  p.  991-lüOO). 
K agier,  B.,  Stadien  z. Geschichte  des  zweiten  Kreaz- 

zjif^es.  StuttiTArt  1866.  8».  p.  11-13. 
Michaud,  Bibliothd<}ue  des  croisades  I.  p.  228-245; 

bespriehi  das  Buch  vm  Ausxuge. 
Oodinas,  Cotnroent.  de  8criptor..eccles.  IILp.  144S. 
Struve,  Bibl.  historica  ed.  Meusel  II.  2.  p.  292. 

Odo  de  Soliaco,  episcopus  Parisiensis 
(f  1208):  Constitutiones  synodicae. 

Ausg, :  ap.  Migne ,  Patrolog. lat.  CCXH.  p.  57-68. 

:  Statuta  et  donationes  piae. 

Ausg.:  ap.  Migne  1.  c.  p.  69-96. 

Odo  de  Vavcemani  (saecXIV),  vid.Yi\jsi 

Gaucheri  abb. 

Odo  diaconus  Ausciensis  (f  988) :  Epi- 
Stola  ad  Garciam  archiepisc.  Ausciensem 
de  s.  Venantiae  eeclesia. 

Ausg. :  ^  in  Gallia  christiana  I.  append.  p.  159. 
—  *  tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII. 
p.  311-314. 

Odo  episcopus  Bellovacensis  ex  abbate 
Corbeiensi  (f  880),  vid.  Vita  s.  Lueiani 
episc.  Bellov. 

Odo  episcopus  Tusculanus:  Epistola  ad 

Innocentium  IV  pp.  de  gestis  a.  1249  in 

insiila  Cypro  contra  infideles  ab  exercitu 

christiano. 

Ausg. :  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  YII.  p.  213  (*  ed. 
nov.  m.  p.  624). 

Odo  Fossatensis  monaclius,  vid.  Vita 

Burchardi  comitis. 

Odo  rex  Franciae  (orientalis,  888— 
898):  Diplomata  30. 

Ausg.:  ex  div.  editt.  ap.  Bouquet,  Becueil  IX. 
p.  440-466. 

■:  Electio  sive  Coronatio. 

Ausg.:  als  Capitulum  Odonis  regis,  quando 
unctus  est  a  Walterio  archiep.  Senonensi  a.  888 
^  ap.  Baluze,  Capitular.  II.  p.  291;  —  *  wiederh. 
ap.  Bouquet  1.  c.  IX.  p.  314.  —  '  ap.  Pertz,  Mon. 
legg.  I.  p.  554. 

Odo  Rigaudus,  vid.  Rigandus. 

Odolricus  episcopus  Aurelianensjs :  Epi- 
stola ad  Fulbertum  Camotensem  episcop. 
dfi  1027:  ,Quod  tuo'. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  504. 

Odon  de  Deuü  =  Odo  de  Diogilo. 
0Är}---^-STetriYivi8e- 

nonensis  (f  1046):  Chronicon  ab  a.  675 
ad  1032. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  soo.  XIII.  n° 
5002,  cont..]  173;  —  St. Germ.  sec.XVIT.  n«  1600. 


Ausg. :  ^  ap.  Duehesne ,  Hist  Franc,  scr.  II.  p. 
636-641.  —  »  ap.  Bouquet,  Rec.  VIII.  p.  236;  X. 
p.  165-169.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLII. 
p.  769-778  nach  no  1.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Odoramni 
demonstratio  per  annos  Domini  .  .  .  .  ap.  Dum, 
Bibliotheque  hist.  de  1' Tonne.  11.  1863.  p.  391- 
402.  —  *Fragmentum  a.  675-982  »ed.Pithoeus, 
Scriptores  XII  coaetanei  p.  296  (ed.  Francof.  p. 
214.  215).  —  **  ed.  Baronius,  Annal.  eccles.  ad  a. 
875.  n*^  7.  —  Scripta  Odoranni  alia:  Fra- 
gmentum  ....  Origo,  actus  et  finis  domnae 
Theudechildis  reginae  et  constructio  monasterii 
s.  Petri  ap.  Dum  I.  c.  II.  p.  389.  390.  —  Ad  Wil- 
lelmum  abbatem  sub  earitatis  laude  gratiarum 
actio,  et  de  accusatoribus  et  accusatis,  seu  de 
faisis  testibus.  De  conspirationibus  ....  ibid.  p. 
403-406.  —  Ad  Evrardum  mon.  de  tribus  que- 
stionibus  ibid.  p.  406-409.  —  Ad  Rotbertum 
monachum  de  tonis  music.  ibid.  p.  409-411.  — 
De  divisione  raonochordi  ibid.  p.  411-416.  — 
Ad  Arembertum  monachum  de  responsorio 
,A8piciens  a  longo'  ibid.  p.  416-422.  —  Ele- 
ctio episcopalis  ab  Odoramno  edita  ibid.  p.  422. 
423.  —  Sermo  in  ordinatione  episcopi  pronun- 
tiandus  ibid.  p.  423.  424.  —  De  iniuriis  sacer- 
dotum  ibid.  p.  424-426.  —  Exhortatio  Mascia- 
censibus  monachis  directa  ibid.  p.  426.  427.  — 
Testamentum  fraternae  unaniniitatis  ibid.  p. 
427-430.  —  Epistola  ad  Ayfredum  i6trf.  p.  430 
-431.  —  Opuscula  13,  item  in  s.  Salvianum 
hymnum  et  episcopomm  Senonensium  ^itaphia 
ap.  Mai,  Spicilegium  Roman.  IX.  1843.  n®  6. 

Erl.'Schr.:  Bibliog^raphio  d'Odoranne  ap.  Dara  I.e. 
U.  p.  489-446. 
Challe  in  Balletin   de  la  Soci^t^   des   sciences   de 

rYonne  X.  p.  275-356. 
Histoire  littorairo  de  lä  France,  voy.  son  article. 
Le  Cointe,  Annal.  ecclesiast.  IV  ad  a.  704.  n^8. 
Strnve,  Biblioth.  historica  ed.  Meusel  YII.  2.  p.  23. 
Vgl.  Annales  S.  Columbae. 
Clarius. 
Translatio  ss.  Saviniani,  Potent. 

Odorimde{R3;.^S'J„„,,}(t.e.Por- 

denone):  Liber  de  Terra  sancta. 

Geschrieben  1330. 

Handschr.:  Berlin,  königl.  Bibl. ,  theol.  lat. 
4°.  nM41.  sec.  XV  u.  s.  w.  Vid.  Röhricht,  Bi- 
bliotheca  geograph.  Palaestinae.  Berol.  1890.  p. 
69  fr. 

Ausg.:  ^sub.tit.:  Peregrinatio  tn  AA.  SS. 
Bell.  14.  Janr.  I.  p.  986-992.  —  »ed.  G.  Venni  in 
Elogio  storico  delle  geste  del  b.  Odorico.  Venezia 
1761.  4°.  p.  46-83;  illustrazioni  ibid.  p.  84-149. 
—  •  primum  (falsol)  edid.  J.  C.  M.  Laurent  in 
Peregrinatoros  medii  aevi.  1864  (et  1873).  p.  146 
-158.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Les  voyages  en  Asie  au 
14.  siecle  du  bienh.  fröre  Odoric  de  Porde- 
none  religieux  de  Saint -Franpois,  publ.  avec 
des  notes  par  Henri  Cordier.  Paris  1891.  gr.  8^. 
CL  vm.  602  pag. ,  14  tav.  (Mit  d.  Vortit. :  Re- 
cueil de  voyages  et  de  docum.  p.  s.  ä  l'hist.  de 
la  geographie  depuis  le  13.  jusqu'ä  la  fin  du  14. 
siecle.  Tom.  X.)  60  fr. 

:  Chronicon.    Cum  continuatione 

filii  eins  Johannis  de  Pordenone. 

Saec.  XIV  erste  HÄlfte. 


OEHEIM  —  OLAFS  SAGA 


875 


Ausg.:  ^  ap.  Bianchi,  Documenti  per  la  storia 
del  Friuli.  I.  1844.  p.  58.  —  *  Excerpte  •  ap.  Ba- 
luze,  Titae  paparum  Avenion.  I.  p.  1411.  1417 
(aus  Cod.  Colbert  d®5496);  —  »»ap.Wadding,  An- 
nal.Mmor.ada.l305§12;  1307  §6;  1328§3,6«/c. 

Erl.  -  Sehr.:  Archivio  Veneto  XID.  p.  408.  409. 
Ehrle  m  Archiv  fflr  Literat.-  u.  Kirchengeschichte 

des  Mittelalters  I.  p.  600. 
G  u b e rnati s ,  Ang.  di ,  Storia  dei  viaggiatori  Italiani. 

Livomo  1675.  p.  138-142. 
Kanstmann  m  OOrres  Histor.-polit. Blätter.  XXXVIU. 

p.  507  ff. 
Lorenz,  Deotschlands  Geschichtaquellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  261. 
Xeamann,  A.  W.,  in  Oeeterr.  Zeitschrift  f.  kathol. 
Theologie.  1872.  p.  6  ff. 

Vgl.  Acta  bo.  Thomae  de  Tolentino. 
Vita  8.  Odorici. 

Oeheim,  Oehem,  Gallus  =  Oheim. 

Ölkofra  thattr  =  Thattur  af  Anklofra. 

Oetbertus,  vid,  Yita  s.  Friderici  episc. 
Ultraiect 

OfTenburg ,  Henman  (14 1 3  oberster  Zunft- 
meister in  Basel  ti.s.w,):  Memoiren.  1413 
—1454. 

Ausg. :  in  Schweizerischer  Geschichtsforscher. 
Xn.  Neuburg  1844.  p.  33  ff.  —  Bericht  über 
seine  Reise  nach  Nikolsburg',  wo  er  den  König 
zu  treffen  hoffe,  1422.  März  20  tn  Deutsche 
Keichstags- Akten.  VIII.  Gotha  1883.  p.  117.  118. 
—  Bericht  aus  Strassburg  von  den  Erklärungen 
verschiedener  Städte  an  die  Kurfürsten  in  Be- 
treff des  Anschlags.  1428.  Janr.  13  ibid.  IX.  1887. 
p.  131.  132. 

Erl. -Sehr.:  Bnrckhardt,  Abel,  Bilder  aas  der  Ge- 
schichte von  Basel.  Heft  2 :  Das  KarthAaser  Kloster. 
Henman  Offenbni^.  Die  Stiftung  der  Universität.  Basel 
187S.  S9. 106 paa.  JH. 20. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Anfl.  I. 
1886.  p.  127. 

OfRcium  ad  ducem  Normanniae  con- 
stituendum. 

Ausg,:  ap.  Duchesne,  Hist.  Norm.  scr.  p.  1050. 
1051. 

Oger  d'Anglure ,  vid.  Anglure. 

Ogerill8  Alferiu8,  archiyarius  Astensis 
(flor.  1294),  vid.  Chronica  Astensia. 

Ogerius  Panis  (flor.  1210),  t^id  Cafarus. 

Oheim,  Öhem,  Öham,  Gallus,  geb.  in 
Radolfszell,  Caplan  des  Gotteshauses  Rei- 
chenau  (f  nach  1496):  Chronik  von  Rei- 
chenau.  Cronick  des  Gotzhuses  Rychen- 
owe. 

Handsekr.:  vgl.  Brandi's  Ausg.  p.  rxm-xxvin. 

Ausg. :  ^  (nach  8  Handschr.  unter  Zugrunde- 
legung der  Freiburger  ün.-  Hs.)  hrsgb.  von  K.  A. 
Barack.  Stuttg.  1866.  8®  (84.  Publikation  des  liter. 
Vereins  daselbst).  246  pag.  ^  9.  —  *  Die  Chro- 
nik des  Gallus  Öhem,  bearb.  von  Karl  Brandi. 
Heidelberc  1893.  gr.  4«.  XXVÜL  216  pag.  u.  27 
Taf.  Jk  20  («=  Quellen  u.  Forschungen  z.  Gesch. 
der  Abtei  Reichenau.  II).  Das  Wappenbuch ,  iceU 
ehes  in  der  1.  Ausgabe  fehlte  ist  in  diese  aufge- 
nommen. 


Erl. 'Sehr.:  Barack,  K.  A.,  Gallus  Oheim,  der  Chro- 
nist des  Klosters  Reichenau  in  Schriften  dos  Vereins 
f.  d.  Geschichte  des  Bodensees.  I.  Landau  1869.  Lex.- 
8°.  p.  125 -129. 

Breitenbach,  Osk. ,  Die  Quellen  der  Reichonauor 
Chronik  des  Gallus  Öhem  u.  der  histor.  Werth  dieses 
"Werkes  in  Neues  Archiv  d.  Ges  f.  ä.  d.  Gesch.  II. 
1877.  p.  109-208. 

Gmelin,  Mor.,  Urkundliches  über  Gallus  Oheim  in 
Zeitschr.  f.d. Gesch.  des  Bodensoes.  HefLiX.  Lindau 
1879.  p.  IIB -120. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Anfl.  I. 
1886.  p.  60. 

Meyer,  J.,  in  Birlingers  Alemannia.  IX.  p.  274. 

Mone,  J.,  Quellensammlung  f.  badische  Landesgesch. 
I.  p.  87  u.  231 ;  III.  p.  139. 

Roth  von  Schreckenstein,  Der  Bericht  des  Chro- 
nisten Gallus  Oheim  Aber  die  Gründung  der  Deutsch  - 
Ordenscommende  in  Mainau  in  Zeitschrift  f.  die  Ge- 
schichte des  Oberrheins.  XXXII.  Karlsruhe  1880.  p. 
331-839. 

Schönhuth,  0.,  Chronik  des  ehemaligen  Klosters 
Reichenau.  Konstanz  1835.  Bf.  p.  183. 

Schreiber  in  Pertz'  Archiv  IV.  p.  384. 

Schulte,  Aloys,  Albrecht  von  Bonstetton  u.  Gallus 
Ohem  in  Zeitschrift  f.  d.  Geschichte  des  Oberrheins. 
N.  F.  Vra.  Karlsruhe  1898.  p.  709.  710. 

"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutachlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.1886.p.259;  ILp.ö5(6.Aufl.L  1893. p. 276;  n.p.69). 

Zapf,  Reisen  p.  28. 

Oheim  de  Cella  Ratolfi  =  Oheim,  Gallus. 
Olafil  8aga  hins  helga  (f  1030). 

Ist  die  karzere  Saga,  geschrieben  1160—1180. 

Atisg. :  '  unt.  d.  Tit. :  Olafs  saga  hins  helga. 
En  kort  saga  om  Koog  Olaf  den  Hellige  fra  an- 
den  Halvdeel  af  het  12.  Aarhundrede  ....  üd- 
givet  af  R.  Kevser  og  C.  R  ünger.  Christiania 
1849.  8*.  XI.  J 50 pag.  —  » Bruch.stücke  'in  An- 
tiquites  Busses.  I.  Copenhague  1850.  4^  p.  472- 
477.  —  **  zwei  Ex  Vita  Olavi  sancti  regis  Nor- 
wegiae  mit  Latein.  Uebers.  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXIX.  1892.  p.  394.  395. 

n.  Olafs  saga  hins  helga.      • 

Die  ausführlichere  Saga  vom  h.  Olaf.  —  Die  Heraus- 
geber halten  Snorre  Sturleson  mit  Recht  für  ihren 
Verfasser. 

Atag. :  *  in  Fornmanna  sögur.  Bd.  III.  FV. 
Kaupmannahöfn  1829.  30.  8**.  —  ^  unt.  d.  Tit.: 
Saga  Olafs  konungs  ens  helga.  Udförligere  saga 
om  Kong  Olaf  den  Hellige  efter  det  asldste  fuld- 
stsendige  Pergaments  Haandskhft  i  det  störe  kon- 
gol.  Biblioth.  i  Stockholm.  (Udgivet  af  P.  A.Munch 
og  C.  R.  Unger.)  Christiania  1853.  8^  XL  VIII. 
S20  pag.  —  *  Auszug  in  Antiquites  Russes.  I. 
Copenhague  1850.  4^  p.  127.  441.  —  *  To  Brud- 
stykker  af  den  seldste  Olafs  saga  helga,  fundne 
i  det  norske  Rigsarkiv  i  Christiania  1873  ap.  Gust. 
Storm,  Snorre  Sturlassöns  Historieskrivning.  Kjö- 
benh.  1873.  8^  p.  233-235.  —  »  Bruchstücke  üb. 
den  Krieg  von  1043  unt.  d.  Tit. :  Ex  Snorronis 
vita  Olavi  sancti  regis  ap.  Pertz,  Mon.  scr. XXIX. 
1892.  p.  350.  351. 

üebers.:  dänisch:  in  Oldnordiske  Sagaer  . . . 
udgivne  i  oversaBttelse  af  det  kongel.  Nord.  Old- 
skriftselskab.  Vol.III.IV.  Kjöbenhavn  1827.31.8^ 

lateinisch:  als  Historia  Olai  sancti  regis  ex 
vet.  sermone  cura  Sveinbjömis  Egilssonii  inter 
Scripta  histor.  Islandorum.  Tom.  IV.  V.  Hafniae 
1829.  1833.  8°  (auch  besonders  Hafniae  1834.  2 
vol.  8°). 

schwedisch :  unt.  d.  Tit. :  Sanct  Olaffis  Saga  p& 
Swenska  Bim.  .  .  .  Uplagde  i  Stockholm  af  Johan 
Hadorphio.  (1675.)  8^   VI  173  {21}  pag. 


876 


OLAFS  SAGA  —  OLIVERUS 


ni.  Olaft  saga  hins  helga  med  {)attum. 

Ausg.:  in  Flateyjarbok.  £n  Samliog  it  Dorske 
Kongesagaer.  II.  Christiania  1862.  8^  p,  3-394. 
—  Saga  Olafs  kon.  hins  helga.  Eptir  Styrmi 
prest  ^  in  Foromanna  sögur.  Bd.  V.  Eaupmaiina- 
höfh  1830.  8«.  p.  225-242.  —  »  in  Flateyjarbok. 
in.  1868.  p.  237-  248  {lateinisch  in  Scripta  histor. 
Islandorom.  V.  p.  223-238).  —  Olafs  saga  hins 
helga  in  Heilagra  manna  sögur.  Fortsei! inger... 
om  heilige  mtend,  udg.  af  C.  R.  ünger.  11.  Chri- 
stiania 1877.  8^  p.  159-182. 

Erl.'Sehr.:  Mohnike,  Heimskrin^la  I.  p.  418. 
Malier,  Krit.  ondersögelse  p.  233-256. 
Vgl.  Acta  8.  Olavi  regia. 

Olafs  saga  Tryggvasonar  (flOOO). 

Ursprünglich  in  zwei  lateinisch  geschriebenen,  jetzt 
nur  nocn  in  islttndischer  TJebersetzang  vorhandenen  Be- 
censionen  übrig,  deren  grössere  (I)  von  einem  1220  ge- 
storbenen MOnche  Oddur,  die  kleinere  (II)  von  seinem 
Zeitgenossen,  dem  MOnche  G annlang  herrührt. 

I.  Ausg. :  *  unt  d.  Tit. :  Saga  om  K.  Ol  off  Trygg- 
waszon  i  Norrege  ....  Historia  Olai  Tryggwae 
filii  in  Norrigia  .  .  .  idiomate  gothico  s.  suecico 
vetusto  primum  condita  ab  Oddo  monacho  Is- 
lando,  nunc  in  linguam  hodiem.  sueticam,  quin 
et  latin.  translata  ab  I.  Istm.  Beenhielm.  Upsalae 
1691.  2  part.  in  1  vol.  4°.  Sehr  selten.  —  *  unt 
d.  Tit. :  Saga  Olafs  kon.  Tr. ,  rituö  i  öndveröu  af 
Oddi  miink  in  Fommanna  sögur.  X.  Eaupmanna- 
höfn  1835.  p.  216-376.  —  ^ unt.  d.  Tit.:  Saga 
Olafs  kon.  l^ggvasunar.  Kong  Olaf  Tryggvesöns 
saga  forfattet  paa  Latin  henimod  slutningen  af 
det  12.  Aarhundr.  af  Odd  Snorreson,  munk  i  Thin- 
geyre  kloster  paa  Island ,  og  siden  bearbeidet  paa 
Norsk.  (Ex  cod.  Holmensi  ms.  Island.  n°  20.  4^ 
mbr.  sec.  XIV).  Udgiven  af  P.  A.  Munch.  Chri- 
stiania 1853.  8^  XXIV.  112  pag.  2tab.  —  ^  Aus- 
züge '  Uta.  d.  Tit. :  Itt  Stj'cke  af  konung  Olaf 
Tryggjasons  saga,  hvilken  Oddur  munck  pa  gam- 
mal  götska  beskrifwit  hafwer,  af  itt  gammalt  per- 
gam.  ms.  aftrykt.  (Edid.  Ol.Verelius.)  Vp8alal665. 
8^.  16  pag. ;  —  **  in  Grönlands  historiske  Mindes- 
mterker.  IL  Kjöbenh.  1838.  8^  p.  234-237  als 
Uddrag  af  Ol.  Tr.  saga,  forfatt.  af  Odd  Snorre- 
sön ;  —  '^  in  Antiquites  Busses.  I.  Copenhague 
1850.  4^  p.  414-426;  —  ^unt.  d.  Tit.:  Ex  histo- 
ria Olavi  Tryggonis  filii  priore  ed.  F.  Jeosson  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  369-371  u.  Ex 
historia  ampliata  p.  371-380  mit  latein.  Uebers. 

Uebers.:  dänisch:  mOldnordiske Sagaer. Bd. X. 
Kjöbenh.  1836.  p.  174-328  ed.  N.  M.  Petersen. 

lateinisch:  in  Scripta  histor.  Isländern m.  X. 
Hafniae  1841.  8^  p.  201-349. 

II.  Ausg.:  xusammen  mit  der  grossem  Re- 
cens.  in  Saga  thess  Haloflega  herra  Olaff  Trygg- 
vasonar Noregs  kongs  s.  Historia  Olavi  Tryggvae 
filii  (auctore  Gunnlaugo  monacho,  i.  e.  latino 
eins  de  Olavo  Tr.  libro,  a  Bergo  abb.  verso,  super- 
structa).  Skalhollte  1689.  1690.  2  vol.  4«. 

in.  Saga  Olafs  konungs  Tryggv.  (i.  e.  Histo- 
ria Olavi  maxima  auctore  anonyme  non  ante  sec. 
XIII  med.  conscripta  Au^g. :  *  in  Fommanna  sö- 
gur. I-III.  Kaupmannahöfn  1825.  27.  —  'Aus- 
züge *  in  Antiquitates  Americanae.  Hafniae  1837. 
4^  p.  193.  194;  —  »»  in  Grönland  histor.  Mindes- 
miorker.  IL  1838.  p.  222-234;  —  «  in  Antiqui- 
tes Busses.  L  1850.  p.  393-414;  —  *  ed.  F.  Jens- 


son  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  p.  381-394  mit 
latein.  Uebers,  [Uebers.:  dänisch:  tn  Oldnordiske 
Sagaer.  Bd.  I-ÜI.  Kjöbenh.  1826.  27.  —  latet- 
nisch :  ex  vet.  sermone  opera  Sveinbjömis  Egils- 
sonii  in  Islandia  in  Scripta  histor.  Islandorom. 
Vol.  I-m.  Hafniae  1828.  29-1 

IV.  Historiae  Olavi  fragmentum  (nonnisi 
extrema  cap.  58-64)  ex  cod.  univ.  Upsal.,  collect. 
Delagard,  ed.  P.  A.  Munch  p.  64-71  seiner  Ausg. 
I.  n»  3. 

V.  Olafs  saga  Tryggvasonar  meö  f»attum  tn 
Flateyjarbok.  £n  Sämling  af  norske  Konge- 
Sagaer.  L  Christiania  1860.  8*.  p.  39-583. 

Erl.-Sehr.:  Johnstone,  Jam.,  Anecdotee  of  OLave  the 

Blake,  king  of  Man  and  tlke  Hebridiana  isles.  s.  1. 

(Ck>penhag.)  17bO.  9. 
Mohnike,  Heimskringla  I.  p.  477. 
Müller,  Sagabibl.  m.  p.  m-211. 

:  Cntisk  undOTBögelse  p.  213-288;  298-318. 

Olsen ,  Bj.  Magn.,  Kronologiske  bemterkninger  om  Olaf 

Tr^'^nr^asons  regeringshistorie  tn  Aarbeger  for  Dordisk 

Oldkyndighed  og  Historie,  ^ebenh.  18^8.  p.  1-58. 
Ferin'gskiold,  Job.,  Historia  regis  Olavi,  Trygwae 

filii.  1  Holmiae  1622.  fol.  *  ibid.  1697.  8°.  ^  Hafniae 

1833.  8». 
Verelins,  OL,  Fragmentiun  Olai  Tryggvascxis.  Upsal. 

1655.  8». 
Wächter,  Heimskringla  I.  p.  cvi. 

0laU8,  Ericus  =  Ericas  OlaL 
«b«1«.bb.s{|-^-j}(tl048), 

vid.  Historia  s.  Veroni  conf. 

s.  Oldegarius  Tarraconensis  archiepiseo- 
pus  (1137):  Epistolae  et  Charta. 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CLXXII.  p. 
1359-1362. 

Oldradus  Bisdominus,  vid.  Yita  b.  Am- 
brosii  Sansedonii. 

Oliva  episcopus  Ausoncnsis,  vid. 

Acta  8.  Afrae  mart.  {comaerMo). 

Vita  s.  Nardssi  ep.  Gemnd.  (coniwjfo  et  Mrmo). 

Oliverus  (Oliveriua)  scholasticus  Colo- 
niensis,  dei/n  episcopus  Paderbomensis, 
tum  cardin.  episcopus  Sabiijensis  *)  (f 
1227):  De  captione  Damiatae  ad  Engei- 
bertum  Colon«  archiep.  seu  Epistola  ad 
Engelbertum  archiep.  Colon,  de  obsidione 
Damiatae  et  iis  quae  vidit  in  Oriente  a. 

1218.  1219. 

Handschr. :  L  e  y  d  e  n ,  Univ.  -  Bihl.  Cod.  Voss, 
lat.  4«.  sec.  XIV.  n<»  13.  —  Paris,  Nat,-Bibl.  sec. 
XVI.  5136.  —  sec.  XIII.  4861.  —  sec.  XIV.  4955. 

Atisg.:  *  ap.  Bongars,  Gesta  Dei  I.  1611.  p. 
1185-1192.  —  »ed.  Aeg.  Gelenius,  Vindex  liber- 
tatis  s.  Engel bertas  archiepiscopus.  Goloniae  1633. 
p.  329-339.  —  » Auch  bei  Röhricht  (s.  u.), 

Uebers.:  Oliviers  Scholasters  zu  Cöln  Send- 
schreiben an  d.  Erzbischof  Engelbert  üb.  d.  Ein- 
nahme y.Damiette  i?i  Westphaua.  1825.  St  41-43. 

:  Epistolae  10. 

Ausg. :  (mit  kritischem  Apparat  u.  Erläut.)  unt. 
d.  Tit. :  Die  Briefe  des  Kölner  Scholasticas  Oliver 


*)  Die  Angabe,  Oliver  sei  presb.  earä.  S.  Sabinae  ge- 
wesen ,  ist  falsch. 


OIJYERUS  —  ONSORGIUS 


877 


brsgb.  von  Beinh.  Röhricht  in  AVestdeuische  Zeit- 
schrift für  Gesch.  u.  Kunst.  Jahrg.  X.  Trier  1891. 
p.  169-208.  Vgl,  Einleit.  p.  161-169. 

Olivenis:  Historia  Damiatina.  1217 — 
1222. 

Diese  Scfarift,  von  grosser  Wichtigkeit  für  d.  Oesch. 
des  5.  Kreuzzuges ,  ist  ihrem  Kern  nach  aas  zwei  Briefen 
hervorgegangen,  welche  OHoer  an  seine  Freunde  in  Köln 
gerichtet  hat.  A.  Der  wate  reicht  bis  zur  Einnahme  des 
Nilthurms  am  25.  Aug.  1218 ,  der  xweüe  bis  znr  Einnahme 
von  Damiette  am  6.  Nov.  1219.  Beide  Briefe  existiren  be- 
sonders. Der  «rtte  steht  in  einem  Mpt.  zn  Wolfenbüttel 
(cod.  Qndianns  n<>  181.  fol.  5),  noch  nngedrackt ;  der  zweite 
ist  gedinckt  (s.  oben  Epist.  ad  Engel d.  Col.  archiep.).  — 
B.  Diese  beiden  Briefe  vereinifft  u.  mit  einer  Fortsetzung 
bis  zur  Einnahme  von  Tanis  (Ende  Novb.  1219)  versehen 
bilden  das  Werk ,  welches  OcUe  {».  Ausg.)  veröffentlichte. 
—  C.  Eine  zweite  Fortsetzung  führt  die  Erzählung  bis 
zum  JuLi  1220.  Das  so  for^esetzte  Werk  ist  von  Neueren 
(Gretser ,  Bongars)  der  Sietoria  orientaüe  als  über  III«* 
angefügt,  welche  Jacob us  de  Vitriaco  (s.  d.)  unvoll- 
endet hinterlassen  hatte ,  und  eo  wird  es  dem  letztem  als 
Autor  zusesohrieben  und  ihm  die  Bojle  eines  Plagiators 
tmt  Unreda  aulgebOrdet.  —  D.  Endlich  fUhrt  eine  dritte 
Fortsetzung  oder  letzte  Angabe ,  die  JEeeardeciie ,  die  Er- 
z&hlung  bis  Sept  1222. 

Handsckr. :  von  B:  Cambridge,  vgl.  Hardy , 
Descr.  catalogue  of  materials  III.  p.  59.  —  Lon- 
don, Society  of  Gray's  Inn.  —  Zeitz,  ,Liber 
S.  Mariae  de  Fosavia.^ 

Ausg,:  B*  ohne  Namen  des  Verf.  als  Historia 
captionis  Bamietae  ap.  Gale,  Histor.  Anglic.  scr. 
n.  1691.  p.  435-452.  —  ^von  der  londoner  Hs. 
gab  J.  A.  Giles.  London  1846.  8^  einen  Theilj  dar- 
unter p.  7  sq.  die  Histor.  Damiatina  unt.  dem 
mehrfach  falschen  Tit.:  Incerti  scriptoris  nar- 
ratio  de  rebus  in  belle  sancto  a.  D.  1217 — 1218 
^estis;  primum  edidit  ex  unico  cod.  qui  in  bibl. 
Anlae  -  Gracanae  servatur.  —  D  ap.  Eccard ,  Cor- 
pus bist.  med.  aevi.  11.  1723.  p.  1397-1450. 

:  Historia  de  ortu  Jherasaiem  et 

de  eins  variis  eventibus. 

Ungedruckt.  ,  Eine  dürftige  Gesch.  Jerusalems  bis  zum 
1.  Kren2znge*.  Ficker,  Engelbert  der  Heilige  p.  254. 

Handschr. :  Wo Ifenbüttel,  herz.  Öibl.  cod . 
Aug.  30,  5.  fol. 

:  Historia  regum  Terrae  sanctae. 

1096  —  1217.  Für  die  Gesch. Friedrichs  I  von  Wert. 

Handschr. :  N  o  r  d  k  i  r  c  h  e  n ,  Bibl.  des  Grafen 
Plettenberg. 

Ausg.:  ap.  Eccard,  Ck)rp.  bist.  med.  aeri  II. 
p.  1355-1396. 

Erl.'Sekr.:  Ficker,  Engelbert  der  Heilige  Erzbischof 
von  Köln  p.  251. 

:  Eelatio  de  expugnatione  Dami- 

atae.  1217—1219. 

,  Ex  duabus  e^istolis  ad  Colonienses  datis  confecta ,  a 
libro  poct  edito  pruna  praesertim  parte  diversa/  Waiix. 

Handschr. :  Wo  Ifenbüttel,  hrz .  Bibl.  G  uden. 
nn31.  mbr.  sec.  XIII.  4^  fol.  5-17. 

Ausg.:  *  ed.  G.  Waitz  ad  calcem  Chronicae 
regiae  Coloniensis.  Hannoverae  1880.  8°.  p.  324- 
339;  cf.  p.  xmi.  —  *  ed.  Röhricht,  Epistolae 
{s.  o.)  p.  170-175. 

Eyi.'Sehr.:  Barth,  Casn.,  Notae  ad  OUverium  in  F. 
Ladewig,  Reliq.  mss.  III.  p.  554. 
Bücken -Hu et,  K.,  Rembrandts  Hoimat,  übers,  u. 
hrsffb.  von  Q.  von  der  Ropp.  Leipzig  1885.  Bd.  1;  xu 
Anfang  eine  Schilderung  dee  Oliver  u.  s&ner  ZeU,  inü 
BemUxung  »einer  Schrieen  u.  der  Chronik  des  Emo. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitntiä  od.Maiisi 
V.  p.  162. 


Histoire  littöraire  de  la France XYIII.  1885.  p.  14-29. 

Hoogeveg,  Herrn. ,  Die Faderbomer Bischobwahl vom 
J.  1223  in  Zeitschrift  für  vateriftnd.  [i.  s.  westfäl.j  Ge- 
schichte u.  Alterthumskunde.  XLVI.  Münster  1888. 
Abtheil.  2.  p.  92  - 122  (Regesten  Olivers  p.  109  - 122). 

:  Der  kölner  Domscholaster  Oliver  als  Kreuzpredi- 
ger 1214  — 1217  m  Westdeutsche  Zeitschrift  f.  Ge- 
schichte u.  Kunst.  Vn.  Trier  1888.  p.  235-270. 

:  Die  Kreuzpredigt  des  Jahres  1224  .  .  .  mit  beson- 


derer Rücksicht  auf  die  Erzdißcese  Köln  in  Deutsche 
Zeitschrift  für  Geschichtswissenschaft,  hrsgb.  von 
Quidde.  IV.  Freibuigi.  B.  1890.  p.  64-74. 
— :  Der  Krenzzug  von  Damiette  (1218—1221)  in  Mit- 
theilungen des  Instit.  f.  österr.  Geschichtsforsch.  YIH. 
Innsbruck  1887.  p.  188-218;  IX.  1888.  p.  249-288. 
414-447,  pcusvn, 

:  Eine  neue  Schrift  des  Kölner  Domscholasteis  Oliver 


[d.  i.  De  situ  Terre  sancte  in  der  Darms t&dter  Hs. 
n<>  231.  Chart,  sec.  XVj  in  Neues  Archiv  d.  (3es.  f.  ft. 
d.  Gesch.  XVI.  1891.  p.  186-192. 

Jnnkmann,  W. ,  Magister  Oliverius  Scholasticus,  Bi- 
schof von  Paderborn ,  Cardinalbischof  von  S.  Sabina 
u.  der  Kreuzzug  von  Damiette  in  Zeitschrift  f.  kathol. 
Theologie.  L  Münster  1851.  p.  99-129;  205-290. 

Röhricht,  Reinh. ,  Bibliotheca  geograph.  Palaestinae. 
Berlin  1890.  p.  44.  45. 

Wa  tte  nb  a  ch ,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.407.  not.  8;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.446.  not.  2. 

Wilmans  in  Pertz'  Archiv  X.  p.  213. 

Zarncke,  Ueber  Olivers  Histona  Damiatina  und  das 
sogenannte  3.  Buch  der  Historia  orientalis  des  Jacob 
von  Vitrv  in  Berichte  der  kgl.  sächs.  Geeeilsch.  d. 
Wiss.,  phil. -bist.  Klasse.  Leipzig  1875.  p.  188-148. 

Olivier  de  Dixmude  =  Olivier  van  Di- 
kasmuda. 

Olivier  de  La  Marche,  vtd.  La  Marche. 

Oliviervan  Diicaemuda  (Dixmude),  Stadt- 

rath  in  Ypres:  Merkwaerdige  Gebeurte- 

nissen,  vooral  in  Viaenderen  en  Brabant, 

en  ook  in  de  aengrenzede  landstreken, 

van  1377  tot  1443. 

Ausg. :  met  voorrede  en  aeoteek.  uitgeg.  door 
J.  J.  Lambin.  Ypres  1835.  4®. 

Olympiodorus  Thebanus  (cca.  425) :  ^'YXtj 
ioTOQiag  sive  Xdyot  iaTOQiy.oL  Libri  22. 

Nur  noch  ein  Auszug  erhalten,  Fortsetzung  des  £u- 
napios. 
Ausg. :  zusammen  mit  Dexippus  ed.  B.  G.  Nie- 
buhr.  Bonnael829. 8°  (=  Corp.  scr.  bist.  Byzant). 

Erl.  -  Sehr. :  Rosenstein, J.,  Kritische  Untersuchungen 
über  d.  Verhältniss  zwischen  Olympiodor ,  Zosimus  u. 
Sozomenus  in  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte. 
I.  Göttingen  1862.  p.  167-204. 

Om  iconung  AJbrekt.  Allegori. 

Fr&m  1390 :  talet.  225  Verse. 
Ausg.:  *ed.  Joh.  Messenius,  Chronicon  Sue- 
ciae  rhythm.  malus.  Holmiae  1616.  8^  —  ^  ed. 
Joh.  Hadorphius,  Chronicon  Sueciae  rhythm.  ma- 
lus et  minus,  ibid.  1674.  4®.  —  ■  unt.  d.  Tit.  : 
En  lustig  lijknelse  om  Sverige  och  konung  Al- 
brecht ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  I.  sect.  2.  1818. 
p.  210-212.  — -  *unt.  obigem  Tit.  ed.  G.  E.  Klem- 
ming  in  Svenska  Medeltidens  Rim-Krönikor.  I. 
1865.  p.  207-214. 

Onsorgius,  Udalr.,  canonicus  Ratisbon.: 

Chronicon  Bavariae.  602 — 1422. 

Ausg.:  ex  autogr.  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr. 
I.  p.  356-369. 

:   Catalogus  Romanoriim  pontlfi- 

cum  et  imperatorum. 


878 


ONUFRIUS  —  ORATIO  LEGATORÜM 


Ausg. :  excerpta  Boica  ap.  Oef ele ,  Rer.  Boic. 
scr.  I.  p.  370-373. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqitellen . 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  208. 

Onufrius  card.  de  S.  Cruce,  6veque  de 
Tricaria,  16gat  apostolique  (tl476):  M6- 
moire  sur  les  affaires  de  Liöge  en  1468. 

n  nous  foornit  des  renseignements  officiels  sar  rtin 
des  övönements  les  plus  memorablos  des  onnales  Beiges. 

Hafidschr. :  Kopenhagen,  im  Besitz  des  frü- 
hem Ministerpräsidenten  M.  J.  Estrup. 

Ausg.:   publ.  par  Stanisl.  Bormans   pour  la 

Commission  roy.  de  l'histoire.   Bruxelles  1886. 

8".  XXXIV.  202  pag. 

Erl.- Sehr.:  Estrup,  £tQde  historimie  tn  Annales  littö- 
rairos ,  histor.  et  artistiquos  du  Nord.  1828  (überaetxt 
von  St.  Bormans  in  Publicatiüns  de  La  Soci6t6  des 
bibliophiles  liögoois.  1861). 

Onulfus  monach.  Blandiniensis  (c.  1050), 
vid,  Vita  s.  Popponis. 

Oorlog  van  Grimbergen. 

Diese  Dichtung  erzählt  in  romantischem  Stil  die  Nie- 
derlage der  Herren  von  Grimbergen  bei  Dendennonde  zwi- 
schen 1142  —  1159.  Von  zwei  Verfassern,  deren  erster  im 
18.  Jahrh.,  der  Fortsetzer  aber  um  1400  schrieb.  —  Früher 
mit  Unrecht  dem  Jean  van  Heäu  beigelegt. 

Ausg.:  Fragmente  ^ap.  Bntkens,  Trophces 
de  Brabant.  Preuves  p.  136.  188.  —  *  ap.  Mooe, 
Uebersicht  der  niederländisch.  Volksliteratur  äl- 
terer Zeit.  Tübingen  1838.  p.  105.  —  «ap.  HofF- 
mann,  Horae  Belgicae.  I.  Vratisl.  1830.  p.  48.  — 
*  vollständig  unt.  d.  Tit. :  De  Grimbergsche  Oor- 
log. Ridderdicht  uit  de  14*  eeuw.  Uitgeg.  door 
Ph.  Blommaert  en  C.  P.  Serrure.  Gent  1852.  54. 
2  vol.  8°.  Mit  farbigen  Wappen.  Nur  lOOMcempl. 

für  den  Buchhandel  abgexogen. 

Erl. -Sehr.:  David,  J.,  Sur  la  valeor  historique  de  la 
Chronique  rim6e  de  la  gnerre  de  Grimbeighe  in  Choix 
des  mömoires  de  la  Soci6t6  litteraire  de  l'Uuiversitö 
cathol.  de  Louvain.  I.  liouvain  1841.  8^. 

Pinchart,  A.,  in  Messagor  des  sciences  histor.  de 
Belgique.  Gand  1850.  8«>. 

S  m  e  t .  J.  J.  de ,  Examen  critique  des  ancions  monn- 
ments  sur  lesquelles  los  historiens  ont  fond6  le  rdcit 
de  la  guerre  de  Grimberge.  (Bruxelles  18Ö0.)  4^^. 

Oorloghen,  Wonderlycke,  van  kayser 
Maximillaen  I  =  Chronique  des  faits  et 
gestes,  supra  p.  312. 

Opatowitz,  vid.  Neplacho  abbas  Opato- 
vieensis. 

Optatianus  Porfyrius,  Fublilius  (prae- 

fectiis  urbi  329  et  333?):    Panegyricus 

Constantino  Augiisto  dictus. 

Ausg.:  ^  ed.  P.  Pithoeus,  Poemata  vett.  Paris. 
1590.  —  ^  wiederh.  Lugduni  1596.  8^.  —  *  e  cod. 
ms.  M.  Velseri.  Aug.  Vindel.  1595.  fol.  28  Blatt. 
—  *  wiederh.  in  Marci  Velseri  opp.  Norimbergae 
1682.  —  ^  ed.  Chr.  Amoldi.  Norimb.  1692.  — 
*^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XIX.  p.  395- 
432.  —  '  recens.  L.  Müller.   Lipsiae  1877.  8®. 

Erl.' Sehr.:  Teuf  fei,  "VV.  S.,  Gesch.  der  röm.  Litera- 
tur. 5.  Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1016-1018. 

Optatus  Afer,  Milevitanus  episcopus: 
De  schismate  Donatistarum  adversus  Par- 
menianum  libri  7. 

Verfas.st  um  370. 


Ausg. :  ^  ed.  F.  Balduinus.  Paris.  1563.  fol.  — 
»  ed.  L.  Ellies  Du  Pin.  Antwerp.  1700.  fol.  — 
»  ap.  Galland,  Bibl.  PP.  V.  p.  461.  —  *  ed.  F. 
Oberthür.  Würziburgi  1790.  —  *ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  XI.  p.  883-1104.  [Schoenemanni  no- 
titia  literaria  ibid.  p.  875-884.  —  Prolcgomena 
i.  e.  Dupini  praefat.  ibid.  p.  759-770;  Veteruni 
testimonia  de  O-o  p.  769-772;  Historia  Dona- 
tistarum p.  771-824;  Geographia  sacra  Africae 
p.  823-876.J  —  «ap.  H.  Hurter,  Opuscula  ss.  Pa- 
trum selecta.  Ser.  I.  Yol.  VIII.  Oeniponte  1870. 
lömo.  —  ^recens.  et  comment  critico  instroxit 
Carolus  Ziwsa.  Accedunt  10  monumenta  vett,  ad 
Donatistarum  historiam  pertinentia.  Prag  1893. 
8».  XL  VI.  332  pag.  Jk  9.60  [=  Corpus  seripto- 
rum  ecclßs.  latin.  Vindobon.  Vol.  26]. 

Opus  chronicorum  de  rebus  a.  1259  — 
1296  gestis  auctore  monacho  anonymo  S. 

Albani.  Geschrieben  1301—1308. 

Handsehr.:  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Clau- 
dius D.  VI.  fol.  115*-134»». 

Ausg.:  *  ed.  Henr.  Thom.  Rüey  in  Chronica 
monasterii  s.  Albani.  3.  Johannes  de  Trokelowe. 
London  1866.  gr.  8**  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi 
scr.  n°  28)  p.  3-59.  —  »  Bruchstück  a.  1264  — 
1294  ed.  F.  Liebermann  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXVHL  p.  520.  521. 

Opus  de  gestis  Ludovici  Pii  e.  praef. 
Waiafridi,  vid.  Theganus. 

Opus  de  gestis  Ludovici  XI  Francorum 
regis,  vid.  Basinus. 

Opusculum  cui  titulus  »  Gesta  triam- 
phalia. 

Opusculum  de  ftindatione  =  Fundatio 

monasterii  Nonantulani. 

Opusculum  de  situ  civitatis  Mediolani 
una  cum  vitis  priorum  archiepiscoponun 
Mediolanensium  auctore  anonymo  (saec. 
IX.  X)  =  Datiana  historia. 

Opusculum  ex  libris  Domus  communis 
Tholosae  excerptum  de  Karoli  regis  Fran- 
ciae  in  Tholosam  adventu  a.  1389. 

Atisg.:  ap.  Nie.  Bertrandi,  De  Tholosanonim 
gestis.   Tholosae  1515.  fol.  p.  59. 

Oratio  anonym!  episcopi  habita  in  con- 
cilio  Romano  a.  864. 

Ausg. :  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  11.  2.  p.  1.S5- 
140. 

Oratio  contra  cruciferos  Thorunii  ar- 
bitris  a.  D.  1464  habita. 

Ausg.:  ed.  Osw.  Balzer  in  Mon.  Polon.  hist. 
IV.  1884.  p.  195-205;  cf  Einlcit.  p.  192-195. 

Oratio  legatorum  Yenetorum  ad  Maxi- 

milianuni   caesarem    habita   Memmiagae 

tertio  Kai.  Januarii  1508.  —  Resporii^io 

Maximiliani.  Monitorium  contra  Venetos. 
Ausg.:  *  Liptzk  per  Melch.  Lotter  1509.  4°.  — 
-  typis  Martini  Herbipol.  4*^. 


ORATIO  PRO  CORONATIONE  —  ORDERICÜS  VITALIS 


879 


Uebers.:  detäseh:  Eyn  Rede  der  gesandten 
Botschaffter  der  Yenediger  an  herren  Maximilia- 
num  Römischen  Kayser,  gethane  zu  Memmingen 
etc.  s.  1.  et  a.  (1509).  4^ 

Oratio  pro  coronatione  Friderici  ni, 
vid,  Aeneas  Sylvias. 

Oratio  pro  vicario  Cremonae  ad  Fride- 
ricum  in  imp.  adventantem  habita  a.  1452 
penes  Lauretum  Xin  kal.  Janr. 

Ausg.:  ^  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  U.  p.  30- 
32  C  ed.  Strave  II.  p.  44). 

Oratio  suasoria  ad  Nicolaum  Y,  vid. 
Aeneas  Svlvius. 

Orationes  dtiae.  Altera  habita  a  legatis 
summi  pontificis  coram  imp.  Maximiliano 
pro  colligendis  decimis  in  expeditionem 
in  Turcas.  Altera  Tiri  euiusdam  doctiss. 
adhortantis,  ne  principes  in  decimae  prae- 
stationem  consentiant 

Ausg.:  ^  (am  Ende:)  emprime  en  che  paijs 
new  trouve  nome  Utopya  Tan  1519.  14.  Mars.  4^ 
—  *  wiederh.  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  ed. 
Stmve  n.  p.  698-705. 

Orationes  Viennae  Austriae  ad  D.  Maxi- 

milianiun  Caes.  Aug habitae  in . . .  Trium 

regum  ad  caesarem  conventu  a.  1515. 

Ausg.:  Viennae  1516.  4°. 

Ordenschronik,  vid.  Hochmeisterehronik. 
Ordenschronik,  Danziger.  1190—1439. 

'Wahrscheinlich  das  Werk  des  91  j&hrigen  Kreuzherm 
Heinrich  Caper  (f  1457).  Lebensvoll  ist  darin  die  Ge- 
schichte des  Danziger  Bttrgermeisters  Conrad  Leczkau  ge- 
schildert, welcher  in  schändlicher  Weise  ein  Opfer  des 
Deutschen  Ordens  wurde. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Theod.  Hirsch  in  Scr.  rer. 
Pmss.  IV.  1870.  p.  366-383.  —  Beilage  1.  Der 
Danziger  Bericht  über  Conrad  Leczkau  u.  sein 
histor.  Gehalt  ibid.  p.  384-401.  —  Beüage  //. 
Der  Aufi-uhr  in  Danzig  i.  J.  1416  ibid.  p.  401- 
404.    r^/.  Einleit  p  357-365. 

Erl.-Sdtr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  II.  1887.  p.  198. 

Ordericus  Vitalis  AngUgena,  coenobii 
s.  Ebrulfi  Uticensis  (St.  Evroul  en  Nor- 
mandie)  monaehiis  (f  p.  1142):  Historiae 
ecclesiasticae  Ubri  XIII  a  Chr.  n.  —  1 142. 

Wichtig  fflr  d.  Gesch.  der  Normannen ,  Kreuzztige  u. 
kirchliche  Begebenheiten  damaliger  Zeit.  Voll  der  red- 
lichsten Wahrheitsliebe  n.  reicher  Erfahrung. 

Handsehr.:  Bern,  öfPentl.  Bibl.  n°  555.  chart. 
sec.  XV.  4°  (olim  J.  Bongarsii;  hieraus  bei  Du- 
chesne).  —  Middlehill,  Bibl.  Phillipps,  n°  1836. 
mbr.  sec.  XV.  —  Oxford,  Bodl.  Fairfax  n**  17. 
saec.  XII.  —  Paris,  Nat-BibL,  anc.  fonds  lat. 
n^  5506  (olim  4207  D;  3761  Colbert).  sec.  XII. 
Xni.  4°;  —  n«  5506.  2  (olim  4207  E;  3762  Colb.) 
sec.  Xni.  A^\  —  n<>  10913  (früher  Alenvon  n«» 
46);  _  suppl.  lat.  n<»  1135  (St.  Evroul  n«  125). 
sec.XII.  4°;  —  anc.  fonds  lat.  n®  5122  (olim  4207). 
Chart,  sec.  XVI.  fol.;  —  n»  5123  (olim  4207.  A. 
et  4207.  B,  n°  760  Colb.).  chart.  sec.  XVI.  2  vol. 


fol.;  —  n«»  5124  (olim  4207.  3.  3  et  4207.  3.  3.  3 
(n<>  184  Baluze).  chart.  sec.  XVI.  2  vol.  fol.;  — 
n<>  4861  (olim  5217.  2).  mbr.  fol.;  —  n»  6503.  — 
Collect.  Dupuy  n®  875.  mbr.  sec.  XVI.  fol.  — 
St.  Germain  lat.  n<>462  (olim  258).  mbr.  sec.  XVI. 
fol.  —  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n«  703.  B.  mbr. 
4®.  —  Rouen,  Stadtb.  n°  3,  4  mss.  relat.  k  la 
Nonnandie ,  chart  sec.  XVI.  2  vol.  fol.  —  Vgl. 
Hardy,  Descript.  catalogue  of  materialsll.  1865. 
p.  217-223.  n<»  301  —  sowie  Leop.  Delisle  in  Pre- 
vosts  Ausg.  des  Order.  Vit.  V.  p.  xciii-oiv;  über 
das  Vatican.  Fragment  in  Bibliotheque  de  l'Ecole 
des  chartes.  XXXVn.  1876.  p.  491-494. 

Ausg. :  *  ap.  Duchesne ,  Script,  bist.  Normann. 
p.  319-92.5.  —  *ap.  Bouquet,  Reo.  IX.  p.  10-18; 
X.  p.  234-236;  XI.  p.  221-248;  XII.  p.  585-770. 

—  "ed.  Aug.  le  Prevost,  Guerard  et  Leop.  De- 
lisle. Parisiis  1838  —  1855.  5  vol.  gr.  8^  45  fr.  — 
*  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXVUI.  p.  17- 
984  nach  Duchesne  u.  Bouquet.  —  * ...  in  partes 
3  divisi.  Besan9on,  impr.  Bonvalot  1891.  8°. 
1700  pag.  —  Ein  Fra,gment  des  7.  Buches  unt. 
d.  Tit.:  Fragmentumde  Willielmo  Conquestore 
ap.  Camden,  Anglica,  Normannica  etc.  p.  29-35. 

—  Ein  anderes  von  1066—1070  ap.  Franc.  Ma- 
seres,  Historiae  Anglicanae  circa  tempus  con- 
questus  Angliae  selecta  monumenta.  Londini  1807. 
4«.  p.  173.  —  Fragmenta  a.  1124—1142  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  51-82;  andere  Bruch- 
stücke ex  übr.  1.  3.  4-10.  12.  13.  ibid.  XXVL 
p.  11-28.  —  Appendix:  Miraculum s. Magni  de 
12  sociis  toto  anno  girantibus  ibid.  p.  28.  29.  — 
Excerpta  ed.  Carusius,  Biblioth.  historica.  IL 
1723.  p.  912-921. 

Uebers. :  nach  einem  xienilich  gtäen  Texte  ins 
Franxös.  übers,  von  M.  Louis  Dubois.  Paris  1825 
—27.  4  vols.  8^  {Bilden  zugleich  Bd.  25-28  von 
Guizot,  Collection  des  memoires). 

Ordericus  Vitalis,  Ecclesiastical  history  of 
England  and  Normandy,  translat.  by  Thom.  Fo- 
rester, in  Bohn's  Antiquar,  library.  Tom.  27.  28. 
30.  36.  London  1853.  54.  4  vol.  kl.  8°. 

Erl.  -  ScÄr. :  Delisle,  L<k)p. ,  Notice  sur  Orderte  Vital 
vor  Prevosts  Ausg.  {».  ohm  n®3).  V.  p.  i-cvi. 

:  in  Biblioth^ue  de  TEcole  des  chartes.  XXXIV. 

p.  267-282,  über  O.'a  VtrhäUnisa  xuöuilämua  Gerne- 
Hoensis. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  ed.  Hansi  V. 

p.  151. 
Lapponberg,  Geschichte  vonEngland  H.  p. 878-893, 

iwer  Orderic  u.  aeuw  Quellen. 
Pertz,  Praefftt.  in  Mon.  scr.  XX.  p.  50.  51. 
Rioult  de  Neuville,  Louis ,  La  conqu§te  de  1' Ang- 
lotorre  par  les  Normands  in  Revue  des  question« 
historiquos.  XXI.  Paris  1877.  p.  173-188. 
Steenstrup,  Joh.C.  U.R.,  Normannerne.  Bd.  I.  In- 
ledning  i  Normannertiden.  Ejebenhavnl876.  8^.  VIII. 
381  pag. 
Tessier,  J.,  De  Orderico  Vitali.  Poitiera  (Paris)  1872. 

8^.  68  pag. 
Wa  1 1  o  n  D  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  192;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.218. 
Wichort,  Th.  F.  A.,  Die  Wahl  Lothars  HI  zum  deut- 
schen Könige  in  Forschungen  zur  deutschen  Gesch. 
XII.  Göttingen  1872.  p.  57-112. 
Wright,  Th.,   Ordericus  Vit.  in  hie  Biographia  Bri- 
tannica  liter.  II.  p.  111-116. 
Vgl.  Acta  b.  Judoci. 

üistüria  Francorum  Sononens. 
Vita  s.  Ebrulfi  abb. 
„     „  Outhlaci  (append.). 
,,     ,,  Nicolai  ep.  Alyr.  {iransl.). 
,,     ,,  Orderici  Vitalis. 
,,     ,,  Oswaldi  ep.  Wig. 


880 


ORDINARIUM  —  ORESTES 


Ordinariiim    ecclesiae    s.  Matthaei    in 

Brimsvic.    1265  —  1420. 

Ausg. :  excerpta  ap.  Leibnit.,  Script,  rer.  Bninsv. 
II.  p.  470. 

Ordinacio  de  predicacione  s.  Crucis  in 

Anglia. 

Verfasst  1216,  vielleicht  Ton  Phiiippns  Ozonien- 
sis  magister. 

Handschr.:  Antwerpen.  Mus.  Plantin.  n^  56. 
mbr.  sec.  XIII.  4^  —  Oxford,  Coli.  Balliol.  n« 
167.  mbr.  sec.  XIII.  kl.  fol. 

Ausg.:  ap.  Röhricht,  Qiiinti  belli  sacri  scr. 
min.  p.  3-26;  ef,  p.  vii-x. 

Ordinatio  ingressus  Friderici  imp.  vulgo 
in  in  Urbem. 

Deutsch.   Sehr  detaillirto  Schildemng  des  Einzugs  in 
Born  1460. 

Handachr.:  Benedictbeuern  (Beuron  Lo- 
rem). 

Ausg, :  ap.  Pez,  Script,  rer.  Austr.  II.  p.  560-570. 

ßrl.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
8.  Aufl.  II.  1887.  p.  307.  not.  1. 

Ordinationes,  tractatus  et  statuta  Ludo- 
vici  IX  Franconim  regis,  Raymundi  co- 
mitis  Tholosae  et  legati  papae  pro  extir- 
patione  haeresis  Albigensium. 

Ausg.:  ap.  Duchesne.  Hist.  Franc,  scr.  V.  p. 
810-825. 

Ordines  iudicionim  Dei. 

A.  Ordines,  benedictiones ,  exorcismi  ad  singu- 

las  probationes  spectantes  ed.  K.  Zeomer 
in  Mon.  Germ.  hist.  Formul.  p.  604-637. 

B.  CoUectiones  iudicionim  Dei  I-X.VIII.  p.638- 

693. 
Singula  capita  quae  saepius  occurnmt  p.  694-706. 
Missa  iudicii.  p.  707.  708. 
Psalmorum  versus,  p.  709.  —  Appendix:  I-IV. 

Ordines  Anglicani  p.  710-721;  V.  Ex  libro 

iuris  Polonici  p.  721.  722. 

Vgl.  ludicium  aquae. 

Ordo  ad  benedicendum  ducem  Aquita- 
niae. 

Atisg. :  *  ap.  J.  Besly,  Hist.  des  comtes  de  Poi- 
tou.  Paris  1647.  fol. ,  preuves  p.  183.  —  *  ed. 
Theod.  GotJiofredus  in  Ceremoniale  Franciae.  I. 
p.  605.  —  'ap.  Bouquet,  Recueil  XU.  p.  451-453. 

Ordo  antiquus  episcoporum  suSragane- 
ornm  Mediolanensis  ecclesiae. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rerum  Ital.  scr.  I.  2. 
p.  228. 

Ordo  coronationis  Caroli  II  in  regno 
Hlotharii  11  factae.    869.  Sept.  9. 

Ausg.:  *  ap.  Baluzo,  Capitular.  11.  p.  301.  — 
•ap.  Pcrtz,  Mon.  logg.  I.  p.  514.  —  ^ed.  Krause 
in  Mon. Germ.  hist.  Capitul.  II.  2. 1893.  p. 456. 457. 

Ordo  coronationis  Hludovici  Balbi.  877. 
Dec.  8. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Capitular.  II.  p.  306. — 
'  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  544.  —  ^  ed.  V.  Krause 
in  Mon.  Germ.  hist.  Capitul.  11.  2.  1893.  p.  461. 
462. 


Ordo  coronationis  Romanae.  962—1125. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  n.  1.  1837.  p.78. 

79;   187-193.      Vgl.  Coionatio. 

Ordo  et  Torma  ad  recipiendum  =  Em- 
pfang und  Wahl. 

Ordo  et  nomina  Slesvicensium  episco- 
porum -=-  Catalogus  episcoporum  Slesvic. 

Ordo  Farfensis,  vid.  Hugo  abbas  Far- 
fensis. 

Ordo  ftineris  Johannis  Oaleatii  Yice- 

comitis  Ducis  Mediolani  (f  1402.  Sept  3) 

peracti  a.  1402  et  Oratio  tunc  habita  in 

eiusdem    exsequiis    a  fratre    Petro   de 

Castelletto  ord.  crem.  s.  August  1402. 

Oct  20. 

Au^g. :  primum  ap.  Muratori ,  Script,  rer.  Ital. 
XVI.  p.  1029-1036;  1038-1050. 

Vgl.  Epitaphium  Johannis  Oal. 

Ordo  praepositorum  monasterii  Novi- 
monasteriensis  in  Holsatia. 

Ein  zwischen  1488—1494  abgrefasstes  Gedicht. 

Ausg. :  ed.  Nikol.  Beeck  in  Quellensammlung 
der  Schlesw.-Holst-Lauenburgischen  Gesch.  IT. 
1875.  p.  201-203. 

Ordo  qualiter  Hludowicus  rex  a.877  Tl. 
id.  Dec.  ab  Hincmaro  archiepiscopo  ße- 
mensi  fuit  coronatus  Compendii  «  Hinc- 
marus:  Coronationes.  11. 

Ordo  qualiter  Philippus  I  fijius  Hen- 
rici  I  regis  Francorum  in  regem  conse- 
cratus  est  a.  1059. 

Ausg. :  *  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  IT. 
p.  161-166.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  XI.  p.  32. 

Uebers.:  unt.  d.  Tit.:  Proces  verbal  du  sacre 
Philippe  I  ä  Rheims,  le  23  mal  1059.  Publ.  en 
lang.  frauQ.  par  Guizot,  Collection  VII.  p.  89-92 
(Paris  1825). 

Ordo  Romanus  antiquus  ad  usum  mon- 
asteriorum. 

Ausg. :  ab  annis  circa  1000  accomodatus  ex  ms. 
cod.  Morbacensi  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXVI. 
p.  997  - 1006. 

Ordo  Romanus  de  consuetudinibus  et 
observantiis  .  . .  Ecclesiae  Bomanae.  n®  i 
-XV.  Sec.^^II— XT. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  Museum  Italicum.  Tom. 
IL  Parisiis  1689.  4«. 

Erl.  -  Sdir. :  M  e  c  k  e  1 ,  üeber  daa  Alter  der  beiden  ersten 
römischen  Ordines  Mabillons  in  (Tübinger)  Theolog. 
Qaartalschria.  Jahrg.  1862.  p.  60  ff. 

Ordonnance  de  M°^®  la  Comtesse  J'Aleii- 
9on  et  de  Bloys  =^  Relation  anonyme  des 
derniers  moments  de  Joanne  comtesse 
d'Alen(;on. 

Orestes  patharcha  Hierosolymitanus^ 
vid.  Acta  s.  Christophori  {vita  et  convers.). 


ORFINUS  —  ORIGO  MONASTERH 


881 


Orflnus  Laudensis  iudex  (saec.  XIII  ine.) : 
Poema  de  regimine  et  sapientia  potestatis. 

Gedicht  zum  Lobe  der  Kaiser  Friedrich  I  n.  II. 
Äusg,:  nunc  prim.  ed.  Anton.  Ceruti  in  Mi- 
scellanea  di  storia  italiana  YII.   1869.  p.  B3-d4 
(cum  tabula);   ef.  pref.  p.  29-32   et  v.  Sybels 
Histor.  Zeitschrift.  XXIX.  p.  445. 

Oricellarius  »  Bemardus  Oricellarius. 
g.  ,  .,         ,    f  Pundatio. 

Origo,  ^.  «w^A  I  Narratio. 

Origo  comitum  Andegavensium. 

Ausg. :  *  ex  cod.  S.  Vict  Paris,  n*^  419  ap.  Bou- 
Quet,  Recueil  XU.  p.  534-539.  —  *  fragm.  ap. 
J.  Besley,  Eist  des  oomtes  de  Foitou.  Paris  1647. 
fol.,  preuv.  p.  493. 

Origo  comitum  Yindocinensium. 

Ausg,:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  661.  — 
*ap.  Bouquet,  Bec.  XI.  p.  31. 

Origo  concilii  Gonstanciensis  genera- 
lis. 1414. 

Oewihrt  eine  TortreCRiche  Uebersioht  über  den  Ver- 
lauf des  groaeen  Schisma.    Sie  gehOrt  als  Einleitung  zn 
dem  Tagebuch  Fillastres  (s.  d.). 
Ausg.:  *  ap.  Mansi,  Concil.  XXVTI.  p.  532- 
534,  im  Allgemeinen  eorrect.  —  *  mit  Abwei- 
chungen ap.  Martene,  Ampi,  collect.  YII.  p.  1405- 

1408. 

Erl.  -  Sehsr. :  F i n  k  o ,  Heinr.,  Forschongen  zur  Qesch. 
des  Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1889.  gr.  8^.  p. 
76  ir.  p.  167. 

Origo  Conotantini  imp.  sive  AnonTini 
Valesiani  pars  prior,  vid.  Anonymus  Va- 
lesii.  Äusg,  n®  11.  12. 

Origo  et  exordium  gentis  Francorum 
=  Carmen  de  exordio  gentis  Franc. 

Origo  et  gesta  Sivardi  ducis  Northum- 
briae  eiusque  filii  Waldewi  comitis. 

Ausg. :  ap.  Langebek ,  Scr.  rer.  Dan.  III.  p.  287- 
302.  Vgl.  Vita  s.  Waldevl. 

Origo  et  historia  brevis  Mvemensium 
comitum,  vid.  Hugo  Pictavinus. 

Origo  et  incrementum  villae  Montis- 
Marsani  seu  Marciani  in  capite  Wasconiae. 

Ausg.:  *ap.  Estiennot,  Fragmens  IX.  p.  418. 
—  »ap.  Bouquet,  Bec.  XII.  p.  377.  378. 

Origo  et  inltium  Ordinis  Teutonici  in 
Prussia  a  quo  ordo  Teutonicus  (originem 
duxit)  qui  olim  inLivonia  (regnavit).  1188 
—1559. 

Ausg. :  ed.  C.  J.  A.  Paucker  in  Bunges  Archiv 
f.  d.  Gesch.  Liv-,  Est-  u.  Curlands.  YUI.  Beval. 
8^.  1861.  p.  58-65. 

Vgl.  Narratio  de  primordiis. 

Origo  gentis  Langobardorum  sive  Chro- 

nicon  Rotharis. 

Waitz  meint ,  diese  Geschichte  sei  nach  der  Mitte  des 
7.  Jahrb.,  Watten bach  sie  sei  um  670  geschrieben.  Sie 
wurde  bis  in  die  neuere  Zeit  fOr  eine  Abkürzung  der 
Langobardengeschichte  des  PaulusDiaconus  gehalten , 
ist  jedoch  vielmehr  deren  Grundlage. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Handsehr.:  Gotha,  herz.  Bibl.  mbr.  sec.  XL 
fol.  max.  {vgl.  Pertz'  Archiv  XI.  p.  604  ff.).  — 
La  Cava,  sec.  XI.  —  Madrid,  kgl.  Bibl.  D.  117. 
mbr.  sec.  X.  —  Mo  de  na,  Arohiv  der  Cathedrale, 
sec.  X  ex.  (vgl.  Pertz'  Arch.  XI.  p.  596). 

Ausg. :  ^  ed.  Gar.  Baudi  a  Yesme  in  Historiae 
patr.  monumenta.  Edicta  regum  Langobard.  Aug. 
Taurin.  1855.  fol.  p.  5-10.  —  ^wiederh.  ed.  J.  F. 
Neigebaur  in  Edicta  regum  Langobardorum.  Mon- 
achii  1855. 8^  p.  1-4.  —  '  ed.  F.  Bluhme  ap.  Pertz, 
Mon.  Germ,  bist  Legg.  IV.  1868.  p.  641-647.  — 
^ex  cod.Cavensi  tn  Codex  diplom.  Cavens.  III.  Me- 
diolani  1876.  gr.  4^  Append.  p.  5-16.  —  *ed.  G. 
Waitz  in  Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Langob.  p.2-6. 

Uebers. :  ^  von  0.  Abel ,  Paulus  Diaconus  u.  die 
übrigen  Geschichtschreiber  der  Langobarden.  Ber- 
lin 1849.  8^  p.  1-8.  —  *unt.  d.  Tit.:  Vorwort  zu 
dem  Gesetzbuch  König  Rotharis  ap.  v.  Stoltzen- 
berg.  Die  Spuren  der  Longobarden  vom  Nordmeer 
bis  zur  Donau.  Hannover  1889.  gr.  8^  p.  48-52. 

Srl.'Sdir. :  Baudi  aVesme,  Introductio ad editionem 
p.  LXXI  •  Lzxxn. 

Bethmann  m  Pertz'  Archiv  X.  p.  852-865. 

Ebert.  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  O.  1880.  p.  89.  46,  vrichlig. 

Lupi,  Emil.,  Dei  caratteri  intrinseci  per  classiflcare 
i  Laogobardi  nelle  loro  attinenze  stonche  cogli  altri 
popoli  Qermanici  tn  Archivio  della  Societ&  Komana 
di  sioria  patria.  m.  p.  806-860. 

Mo  mm  sen ,  Th.,  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  &.  d.  Gesch. 
V.  1880.  p.  57-76;  tn  Hermes.  Zeitschr.  f.  klass.  Philo- 
logie. XII. 

P  all  mann,  Gesch.  der  Völkerwanderung  11.  p.  194. 

Platner,  C.,  in  Forschungen  zur  deutschen  Gesch. 
XX.  1880.  p.  171-182. 

Schmidt,  Ludw.,  Aelteste  Geschichte  der  Lango- 
barden ,  ein  Beitrag  zur  Gesch.  der  Völkerwanderung. 
Inaug.  -  Diss.  Leipzig  1884.  SP. 

:  Paulus  Diaconus  u.  die  Origo  gentis  Langobard. 

«n  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  I.  d.  Qesch.  XUI.  1888. 
p.  891-394. 

Troya,  C,  Dissertazione  sulla  cronologia  della  cronioa 
di  Rotari  da  re  Alboioo  fino  alle  stesso  Rotari. 

Vogeler,  Adf.,  Paulus  Diaconus  u.  die  Grigo  gentis 
Langobard.  Ein  Beitrag  z.  Kritik  der  Historia  Lango- 
bardorum. Progr.d.  Andreas -Gymn.  Hildesheim  18B7. 
4P.  16  pag.  Geam  Mommten. 

Waitz,  G.,  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  V. 
1880.  p.  421-423. 

:  tn  Göttinger  gel.  Anzeigen.  1866.  p.  1585  ff. 

Wa  tt  0  n  bach ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.  155.  not. ;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.  164.  not.  1. 

Weise,  Jul.,  Italien  u.  die  Langobardenherrscher  von 
568  —  628.  Hallo  1887.  gr.  BP,  passim. 

Origo  humani  generis. 

Verfasser  und  Abfnssungszeit  unbekannt ,  geschrieben 
zwischen  234  u.  427. 
Ausg. :  *  ex  unico  cod.  Taurinensi  (olim  Bo- 
biensi)  una  cum  Lactantii  Institut,  ed.  Ch.  M. 
Pf  äff.  Parisiis  1712.  —  »ap.  F.  F.  Fleck,  Wissen- 
schaft!. Reise  durch  das  südliche  Deutschland  etc. 
n.  3.  1837.  p.  189.  —  «ap.  Frick,  Chronica  mi- 
nora.  I.  1893.  p.  133-152;  cf.  praofat.  p.  Lxvn- 
Lxxvn.  ccxvi. 

Vgl.  Liber  Genealogus. 

Origo  monasterii  Cappenbergensis.  1122. 

Ausg.:  ex  ms.  Monasteriensi  (Staatsarch.  VI. 
76.  Chart,  sec.  XVIL  fol.)  ed.  Th.  llgen  in  Zeit- 
schrift f.  Vaterland,  [westfäl.]  Gesch.  u.  Alterth. 
XLYI.  1.  1888.  p.  169-180;  notae  p.  180-187;  cf. 

p.  168.         Vgl.  Vita  s.  Godofridi  com.  Capeoberg. 

Origo  monasterii  Windebergensis  =  Re- 
latio  de  origine  mGnast.  Windeb. 

56 


882 


ORIGO  RE0I8  —  OROSroS 


Origo  regis  Jagyelo  et  Wytholdi  ducum 
Lithuaniae. 

üebersetznng  der  Utesten  litthauischon  Chronik. 
Ätisg.:  ed.  Prochaska  in  Ewartalnik   histo- 
ryczny.  [Zeitsclirift  des  histor.  Vereins  hrsgb.  von 
X.  Liske.]  Ü.  1888,  atca  der  ,Eronmatrikel  von 
Polen  ^  in  Moskau. 

Origo  regum  Erancorum. 

Ätisg,:  ap.  Bonquet,  Bec.  XL  p.  412. 

Origo  Suevorum  =  Anonymus  de  Sue- 
verum  origine. 

Origines  Banzensis  sive  Banthensis  coe- 
nobii  ad  Moenum  in  dioec.  Bamberg.,  de- 
scriptae  ab  Henrico  abbate.  1060 — 1123 
=  Fundatio  monasterii  Banzensis. 

Origines  Cioterciensis  ordinis  a.  1098 
incertis  auctoribus. 

Ausg,:  ap.  Labbe,  Bibl.  mss.  I.  p.  640-647. 

Vgl.  Anonymi  ezordiam. 
Exordinm. 
Historia  nasoentis  coenobii. 

Origines  Cuienburgicae.  1015—1494. 

Verfi&sser  soll  Zweder  van  Culenbarch,  ex  dy- 
nastis  de  Culenburch  sein.  Unbedentend,  eigentlich  ein 
Hans-  und  Familienbach,  aber  ,een  mengelmoes  van  al 
het  geeiD.  den  schrijver  voor  den  geeet  kwam.' 

Ätisg,:  ed.  Matthaeus,  Yet.  aevi  aDal.  111.  Ha- 
gae  Com.  1738.  p.  589-656.  4^  De  kronijk  xelve 
is  achter  in  het  Mollandseh. 

Erl.-Sckr.:  Paquot,  Ifömoires  ponr  servir  d.  Thisi. 
Iitt6r.  des  Pavs  Bas  V.  p.  218. 
Wind,  Bibliotneek  der  Nederlandsche  geschiedschnj- 
vers  p.  88. 

Origines  Livoniae  ^  Henricus  Lettus. 
Origines  Murensis  monasterii  in  Hel- 

vetiis  ord.  s.  Ben.  =  Acta  Murensia. 

Oricneyinga-Saga. 

Geschichte  der  Orkneyischen  Jarle  vom  9.-18.  Jahrta. 
Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Orkneyinga -Saga  s.  Hi- 
storia  Orcadensium  a  prima  Orcadum  per  Nor- 
vegos  occupatione  ad  exitam  saeculi  XU.  Acc. 
Saga  hins  helga  Magnusar  eyja  Jarls  s.  Vita  s. 
Magni  insularum  comitis.  Ex  ms.  leg.  Magn.  c. 
vers.  lat.,  variet.  lect.  et  ind.  ed.  Jon.  Jonaeus. 
Hafniae  1780.  4^  —  •  ed.  with  notes  and  intro- 
dnct.  by  J.  Anderson.  London  1873.  gr.  8°.  — 
• — 1170  in  Icelandio  Sagas.  Edited  by  Gudbrand 
Vigfusson  (=  Rerum  Brit.  medii  aevi  scr.  n°  88) 
I.  1887.  p.  1-221.  Addenda  p.  222.  223.  Cf.  pre- 
faoe  p.  IX -xn.  —  *  Auszug  in  Antiquites  Russes 
d'apres  les  monuments  histor.  des  Islandais.  IL 

Copenhague  1852.  4^  p.  211-221. 

Erl.-Sckr.:  Müller,  Sagabibliothek  (deutsche  Äuag.)  l. 
p.  170. 
Mnnch,  P.  A.,  Geographiske  Oplysninger  om  de  i 
Sagaeme  forekommende  skotske  og  irske  Steds- 
navne  in  Annaler  for  Nordisk  Oldkyndighed  og  Hi- 
storie. Kjebenh.  18ö2.  p.  44-103;  1857.  p.  308-336. 
T ho  m  sen ,  Grlm.,  Den  nordiske  Nationalitet  paaShet- 
lands-  og  Orknöerne  i&u2. 1862.  p.  3-28. 

Omatomontanus,  vid.  Telomonius  Or- 
natomont. 

Orosius,  Paulus  (nat.  cca.  390),  Hispa- 
nus  presbyter:  Historiarum  adversus  pa- 


ganos  libri  YII,  auch  mit  d.  räthseUiaften 
TV^/Honnesta,  Ormista  mundi  («>^cfor6ß» 
au^  De  miseria  mundi  [?])  — 417. 

H&ngel  an  Correctiieit  n.  chronolog.  Genaaigkeit  zeigen 
sich  überall.  Im  Mittelalter  LeitCadea  beim  Unteirloht  in 
der  Universal  -  Geechichte. 

Handachr, :  es  gibt  fast  200;  ich  nenne  nur 
einige:  Bern,  öffentl.  Bibl.  n«128;  n<»  169. — 
Boulogne,  Stadtb.  mbr.  sec.  XI.  fol.  —  Bour- 

fes,  Bibl.  de  la  Sainte-Chapelle,  suppl.  lat  n® 
9.  mbr.  fol.  sec.  XIY  exe.  —  Breslau,  Rhe- 
digersche  Bibl.  sec.  IX.  X.  —  Brüssel,  Buig. 
Bibl.  mbr.  sec.  XI.  fol.  n*5424;  —  sec.  XII.  n* 
9531;  —  mbr.  sec.  XV.  —  Chartres,  StadtbibL 
sec.  X.  n*  20.  —  Donaueschingen  sec.  vni. 

—  Dresden,  k.  Archiv,  mbr.  sec.  XIIL  —  Flo- 
renz, Bibl.  Laurent.  65, 1.  sec.  VI.  —  Mailand, 
Ambros.  (Bobiensis).  sec.  Vin.  —  Montpellier, 
Ün.-Bibl.  n»  94.—  St  Omer,  Stadtb. mbr. sec. XI. 
fol.  717.  —  Paris,  Bibl.  des  Arsenals,  bist  lat. sec, 
XIV.  n«  7.  —  Rom,  Vatic.  Palat.  n<*829.  sec.  Vm. 

—  Utrecht,  Ün.-Bibl.  256.  p.  —  Valencien- 
nes,  mbr.  sec.  X.  4^  ü.  3.  27,  schöne  Handschr. 

Ausg.:  ^  Aug.  Vindel.  (ap.  J.  Schüszler)  1471. 
fol.  —  •  per  Aen.  Vulpem  castigatae.  (Vicentiae) 
per  Herm.  Levilapidem  Coloniensem  (cca.  1475). 
fol.  —  ^  (Venetiis)  Leon.  Achates  (cca.  1475).  fol. 

—  *  (Vicentiae,  Herm.  Lichtenstein)  s.  a.  fol.  — 
•Venetiis  1483.  fol.  —  «Venetiis,  per  E.  Ratdolt 
Augustens.  1484.  foL  —  ^Venetiis,  Christ  de 
Pensis  de  Mandello  1499.  fol.  —  *  Venetiis,  ex- 
pensis  Bernaixlini  Veneti  de  Vitalibus  1500.  fol. 

—  'Basüeae,  ap.  Leonardum  Basileens.  s.  a.  fol. 

—  "Paris.  1510.  4^  —  "  ibid.  1517.  4«,  cum 
praefat  Ludovici  Thiboust.  —  **edente  Sebast. 
Mengino.  Paris,  ap.  Joh.  Parvum  1524.  fol.  — 
*•  wiederh.  ibid.  1534.  fol.  —  **  a  mendis  vindic. 
ad  vett.  exempl.  fidem  restit.  ed.  Ger.  Bolsvinge. 
Coloniae,  ap.  Euch.  CJervicomum  1526.  fol.  — 
**  ex  recons.  Jo.  Caesarii.  fbid.  1536. 8®.  —  *•  ilnd. 
ap.  Gasp.  Genepaeum  1542.  8^  —  *^per  Franc 
Fabricium.  Coloniao  1561.  8^.  —  ^^wiederh.  ibid. 
1574.  8*»  —  u.  "  1582.  8^  —  « in  Bibliothecis 
Patnim.  —  '^ap.  L.  de  la  Barre,  Historia  vete- 
nim  patrum  christiana.  Paris.  1583.  fol.  —  '*  c. 
annotatt  Fabricii,  additis  quoque  Lud.  Lautii  notis, 
ex  recens.  A.  Schotti.  Moguntiae  1615.  8*.  1663. 
8*».  —  "  ap.  Jo.  Ph.  Vorburg,  Historiae  IE.  p.  491. 
Francof.  1650.  fol.  —  **  rec.  Sig.  Haverkamp. 
Lugduni  1738.  4^  —  «  ed.  2**.  ibid.  1767.  4«». 

—  *®Oro8ius  cum  Havorkampi  et  Bivarii  notis 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XXXI.  Paris.  1846.  p. 
663-1174;  cf.  praefat  variae  etc.  p.  635-663.  — 
'^  ad  fidem  rccensionis  S.  Havercampi.  Edit  al- 
tera. Vol.  1.  2.  Thoruni  1857.  1877.  gr.  8^  Jlf  9. 

—  '^  Accedit  eiusdem  Liber  apologeticus.  Recens. 
et  com  man  t.  crit.  instruxit  Karolus  Zangemeister. 
Vindobonae  1882.  8*  {zugleich  von  Corpus  scri- 
ptorum  ecclesiast  Tom.  V).  XXXIX.  819  p€ig. 
Ji  16.  Hauptausgabe.  —  ■*  P.  Orosii  bist.  adv. 
pag.  libri  7  ex  recens.  Caroli  Zangemeister.  Li- 
psiae,  Teubnerl889.  8°.  XXII.  371  pag.  JUS.  — 
Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  I.  p.  587-598. 

üebers.:  verteutscht  durch  Hieron.  Bonem. 
*  Colmar  1519.  fol.  —  *  Franckf.  1576.  fol.  — 
« ibid.  1581.  fol. 


0R08IU8  —  ORTLIEB 


883 


^  Les  histoires  de  Paul  Orose  traduites  en 
franp.  Senecque  de  motz  dorez  des  quatre  ver- 
tus  en  fran^oys.  Paris  1491.  fol.  goth.  —  'trad. 
par  Le  Noir.  Paris  1526.  fol. 

Paulo  Orosio  tradott.  di  latino  in  volgare 
'  per  M.  A.  Bonaccivoli.  Yinegia  1528.  4®.  —  •  per 
Giov.  Guerini  da  Lanzia.  P.  Alex.  Pag.  Benacen- 
ses.  F.  Bena.  V.  V.  (Vinegia  1539.)  8«.  —  »  vol- 
garizz.  di  B.  Giamboni,  pubbl.  da  Franc.  Tassi. 
Firenze  1849.  8*. 

The  Anglo-Saxon  version  from  the  histo- 
rian  Orosius.  By  Aelfred  the  Gi*eat  (angefertigt 
xicisehenSSl^  901),  *  Together  with  an  enrfiflh 
transiation  from  the  Anglo  -  Sazon.  By  DainesBar- 
rington.  London  1773.  8**.  —  *  ed.  by  B.  Thorpe 
xiisammen  mit  Keinh.  Pauii's  Life  of  Alfred  the 
Great  in  Bohn's  Antia.  library.  Tom.  22.  London 
1853.  8®.  —  •  Bjng  Alfred's  version  of  the  com- 
pendious  history  of  the  world  by  Orosius,  Anglo- 
Saxon  and  Endish  edited  by  Jos.  Bosworth.  Lon- 
don 1859.  gT.8^  —  *King  Alfred's  Orosius.  Edited 
bv  H.  Sweet.  Part  1.  London,  Early  English  Text 
Society  1883.  8*.  —  *  Extracts  from  Alfred's  Oro- 
sius. Edited  by  H.Sweet.  Oxford,  Clarendon  Press 
Series  1885.  8^  —  "  Bruchstück  hieraus  in  Scri- 
pte res  rer.  Pruss.  L  p.  732-735  mit  deutscher 
Uebersetxung, 

Erl.'Sekr.:  Antonio,  Nie,  Bibliotheca his^ana  vetns, 
car.  Frano.  Perez  Bayer.  Saec.  V.  1.  Hatnti  1790.  p. 
285  sq. 

Beck,  G.  Fr.  H.,  Disa.  de  Orosii  historici  fontibna  et 
aactoiitate,  et  altera  de  Antonii  Raudensis  aliqoo 
opere  inedito.  Gothae  1834.  gr.  8^.  Jk  1.60. 

Büdinger,  M.,  m  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift  VIl. 
p.  118. 

Castro,  Rodrig.  de,  Biblioteca EspaSola.  II.  1786.  p. 
237-347. 

Dalmasses  y  Boz,  P.  J.  de,  Dissertacion  historica 

Syt  la  patria  de  Paulo  Orosio  que  fae  Tarragona  en 
atalnna,  y  no  Braga  en  Portugal,  en  qne  satis- 
facen  las  razones ,  que  en  contro  escrivio  el  Marques 
de  Mondejar.  Barcelona  1702.  fol. 
Ebert,  Adf.,    Ailgem.  Geschichte  der  literatur  dee 

Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  837-344. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  Latinitatis  ed.  Mansi 

V.  p.  174-177. 

Florez,  Espana  sagrada.  XV.  p.  314-861;  XVI.  p. 

90.91;  XXX.  p.  397. 
Frisch,  Joh.  Leonh.,  Explicatio  tituii  Honnesta,  qui 

Orosii  libro  inscriptus  invenitur  tn  Miscellanea  Bero- 

Uneuiam.  p.  310.  811. 
Oams,  Pius  Bonif.,  Kirchengeschichte  von  Spanien. 

Bd.  U.  Abth.  1.  Regensbnrg  1864.  p.  398-411. 
Orubitz,  Em.,  Emendationes  C^sianae,  ex  cod.  Por- 

tensi  aliisque  fontibus  ductae.  Lipsiae  1836.  gr.  4P. 
H e  n  m  an  n ,  Ch.  A. ,  Programma  quo  Paulo  Orosio  no- 

men  tertiumHoimisdae  restituitur.  Gottingael732.4^. 
Kaufmann,  G.,  Ueber   das  Föderatverhältniss   des 

tolosanischen  Reichs  zu  Rom  tn  Forschungen  z.  deut- 
schen Geschichte.  VI.  Göttingen  1866.  p.  436-476. 
Mo  Her,  D.  G.,  Dissertatio  de  Paulo  Orosio.  Altorfii 

1689.  40 
T.  Mörner,  Th.,  De  Orosii  vita  eiusque  historiarum 

libris  VII  adversus  paganos.  Berolini  1844.  gr.  ^.  Jk  3. 
Müllenhoff,  Karl,  Deutsche  Alterthumskunde.  III. 

Berlin  1892.  gr.  8».  p.  228-253. 
X e u m an  n ,  üeber  d.  Lage  v.  Wulfstans  Truso ,  Wisle- 

mund  u.Witland  tnNeue  Preussische  Provinz. -Blätter. 

VI.  1864.  p.  290. 

Fallmann,  R.,  Gesch.  der  Völkerwanderung.  II.  Wei- 
mar 1864.  80.  p.  282-245. 

Paucker,  C.  v.,  Die  Latinität  des  Orosius.  Berlin 
1883.  gr.  80.  41  pag.  Jk  2.40  {au8  seinen  Vorarbeiten 
zur  latein.  Sprachgeschichte.  Thl.  III). 

Sauva^e,  H.,  De  Orosio.  Parisiis  1674.  S».  232pag. 

Schilling,  Hugo ,  König  Aelfreds  angelsachsische  Be- 
arbeitung der  Weltgeschichte  des  O^sius.  Leipziger 
Inaag.  -  Dies.  Halle  a.  S.  1866.  9^.  IV.  61  pag.  Jk  1.60. 


Struve,  Bibliotheca  histor.  ed.  Mensel  1. 1.  p.  69-61. 
Teuf  fei,  "W.  S.,  Gesch.  der  röm.  Literatur.  6.  Aufl. 

Leipzig  1890.  p.  1166-1168. 
Voll,  Berth.,  Ueber  das  Jahr  der  Schlacht  bei  Pol- 

lentia.  Progr.  d.  Gymn.  COalin  1864.  40.  33  pag. 
Wattenbach,  Deutschlands  Gesohichtsquellen.  6.  Aufl. 

L  1886.  p.  77;  6.  Aufl.  L  1888.  p.80. 


Zangemeister,  Karl,  Die  Chorographie  des  Orosius 
in  Commentationea  philologae  in  nonorem  Theod. 
Mommseni.  Berolini  1877.  Hoch -40.  p.  716. 

d'Orronville:  Chronique  de  Louis  de 
Bourbon. 

Ausg.:  ap.  Buchon,  Choix  de  chroniques  IV. 

Orthegrimus  =  Othelgrimus. 

Ortilo  de  Lilienfeld,  monachus  Gampi- 
liliensis  (saec.  Xu  fin.):  Notolae  anecdo- 
tae  priores  (902  — 1063),  e  chronica  . . . 
stirpis  Babenbergicae  in  Osterrichia  do- 
minantis,  quam. . .  Aloldus  de  Peklarn, 
. . .  Austriae  marchionis  Adalberti  a.  1034 
— 1056  capellanus  conscripsit, . . .  excer- 

ptae.  Untergeschoben. 

Handsekr,:  "Wien,  k.  Hof  bibl.  Novi  419.  mbr. 
sec.  Xin. 

Äusg, :  ^  libello  de  exordio  Campililii  prae- 
misso,  editae  et  illustratae  a  Chr.  Hanthaler. 
Crembsii  1742.  8®  —  «.  *  mit  seinen  Fasti  Cam- 
pililienses  I.  2.  p.  1275. 

:  Liber  de  exordio  Campililii. 

Fälschung  Hanthalers. 

Ausg.:  ^ed.  Chr.  Hanthaler  xttsammen  mit 
dem  vorhergeh,  Werke,  Crembsii  1742.  8°.  — 
*mit  seinen  Fasti  Campililienses  I.  2.  p.  1291. 

Erl.'Schr.:  Abb  an  dl.  der  kgl.  bOhm.  Gesellsch.  der 

^'^issensch.  (Sectionsbericht  ▼.  28.  Oct.  1841). 
Blum  berger  tn  Wiener  Jahrbücher.  Bd.  87.   1839. 

Anzeigeblatt  p.  21. 
Chmel,  Handschriften  der  Wiener  Hofbibliothek  II. 

p.  666. 
Jacobi,  De  Ottocari  chronico  Auatriaco.  Wratislav. 

1839.  p.  32  sqq. 
M  a r  c  z  a  1  i ,  Herrn. ,  Ungarns  Geschichtschreiber.  Berlin 

1882.  8».  p.  161. 
Waitz,  0.,  Jahrbücher  des  Deutschen  Reichs  unter 

König  Heinrich  I.  Berlin  1863.  8».  p.  237. 
Wa ttenbach, Deutschlands Qeschichtequellen.  6. Aufl. 

II.  1886.  p.474;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.496. 

Ortlieb  monachus  Zwivildensis,  tum  (ab 
a.  1140?)  abbas  Neresheimensis  (f  1163): 
Chronicon  Zwifaltense  (Zwivildense)  sive 
De  origine,  fiindatione,  incrementis  mon- 
asterii  Zwifaltensis  libri  IT  —  1 141 ;  c.  con- 
tin.  —1145. 

1185  begonnen,  aber  nicht  vollendet.    Enthält  f.  die 
Localgesch.  Schwabens  viel  Lehrreiches. 

Handschr. :  {vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  66. 
67.)  Stuttgart,  k.  Bibl.  cod.  hist.  Q.  n'^  261.  mbr. 
saec.  XII.  Original. 

Ausg.:  ^  ap.  Hess,  Mon.  Guelf.  p.  166-203. — 
'ed.  Abel  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  67-92  ruich 
der  Urschrift.  —  ■  ed.  Eug.  Schneider  in  Würt- 
tembergische Geschichtsquellen.  ÜI.  1889.  p.  23- 
51 ;  cf.  p.  6  (*  auch  besondere  abgedruckt  unt.  d. 
Tit. :  Die  Zwifalter  Annalen  u.  Ortliebs  Chronik. 
Stuttgart  1889.  Lex.-8°.  60  pag.).  —  *  Auszug  ex 
libro  II:  translatio  manus  s.  Stephan!  ap.  Bie- 
lowski,  Mon.  Polen,  hist.  II.  p.  2-5. 

56* 


884 


OBVAK-ODDS  SAGA  —  OTTO  DE  S.  BLASIO 


Erl.'Sehr. :  B  a  n  m  a  n  n ,  L. ,  Die  Kopflsche  üompilatioa 
der  Zwifalter  Ghroniken  Ortliebs  und  Bertholds  «fi 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  V.  1880.  p.  462 
-466,  bespriofU  du  Qmpilat.  von  Georg  KoplT  {1650) 
im  SiutUmrfer  ^aaUaimh. 
Stftlin,  wirtambexigische  Geschichte.  II.  p.  15. 
Wattenbach,  Deatschlands Geschichtsqnellen  p . 397 
(5.  Aufl.  n.  1886.  p.869;  6.  AalL  U.  1894.  p.  894). 
Vgl.  Annales  Zwifedtenses. 
Bertholdas  abbaa. 

Orvar-Odds  Saga. 

Ausg. :  ^  hrsgb.  mit  £mleit. ,  Lesarten  etc,  yon 
R.  C.  Boer.  Leiden  1888.  8®.  —  » hrsgb.  von  R. 
C.Boer.  Halle  a.S.  1892. 8°  (=  Altnordische  Saga- 
Bibliothek,  hrsgb.  von  G.  Cederschiöld.  Heft  2). 
XXIV.  124  pag.  Jk  3.60. 

Osbernus  Anglonormannus :  Libellus  de 
expugnatione  Lyxbonensi  seu  urbisTJlixis- 
bonensis  a.  1147. 

Der  Verf.  war  Angenzeoge ,  handelt  über  die  Erobe- 
rong  Lissabons  durch  die  Kreuzzügler  ans  dem  Nord- 
westen Europas.  CJf.  der  Bericht  in  Annales  S.  Disibodi 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  27. 

Handsckr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  Coli, 
n«  470.  mbr.  12mo.  fol.  422. 

AiAsg.:  *  in  Portugaliae  Mon.  histor.  Scr.  I. 
p.  392-405.  —  *  from  the  orig.  ms.  edited  by  Will. 
Stubbs  in  Chronicles  and  memorials  of  the  reign 
of  Richard  I.  Vol.  I.  London  1864.  introduct.  p. 
cxLiv-CLXXxn.  —  'Auszug  ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVII.  p.  6  - 10. 

Erl. -  Sehr. :  Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  II.  1886.  p.  396.  not.  1  (6.  Aufl.  11. 
1894.  p.  438.  not.  2). 

Vgl.  Amulftis:  Epistola  ad  Milonem. 
Dnodechinus  sacerdos. 
Itinerarium  peregrinorum. 

Oabernua  monachas  Cantuariensis  (f 
cca.  1100),  vid. 

Vita  s.  Bregwyni  (viia  alia), 
„     „  Dunstani. 
„     „  Elfledae  {vüa  alt.). 
„     „  Elphegi  Cant. 
„  ^,  Ooonis  archiep.  Cant. 
Erl.- Sehr.:  Wright,  BiographiaBrit.liter.II.p. 26-28. 

Oabertus  de  Clara:  Epistolae,  vid.  Her- 
bertus  de  Losinga. 

Osius  episcopus  Cordubensis  (f  358): 
Sententiae  sive  Canones  sanctomm  et  bea- 
tonun  Patrum  qui  Sardicae  convenerunt. 

Ätisg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  VIII.  p.  1317- 
132S  graece  et  lat.  —  Epistola  ad  Constantium 
augustum,  graece  et  lat.  ibid.  p.  1327-1332.  Cf. 
Notitia  historica  de  Oslo  ibid.  p.  1309-1318. 

Oaterchronik  =  Chronicon  paschale. 

Osthoven,  vid.  Henricus  de  Osthoven. 

Osvalds  konungs  saga,  vid.  Tita  s.  Os- 
waldi  regis. 

Oswaldua  episcopus  (?),  vid.  Chronicon 
Ramsiense. 

Otakar  =  Ottokar. 

Otakarus  =  Ottocarus. 

Otbertus  episcopus  Leodiensis  (f  1119): 
Epistola  s.  historia  de  Henrico  IV,  vid. 
Historia  de  vita  Heinrici  IV. 


Othelboldus  abbas  S.  Bavonis  Ganden- 
sis  (1019  —  1024):  Epistola  ad  Otgivam 
comitissam  Flandriae,  uxorem  Balduini 
Sarbati. 

Recenset  sanctos  ac  possessiones  S.  Bavonis. 

Ausg.:  ^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLI.  p. 
1337  - 1342.  —  »  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  L 
d.  Gesch.  Vin.  p.  370-374. 

Othelgrimua  oomes  s.Liadgeri,t7Ü2.  Vita 
8.  Liudgeri  (vita  aU.). 

Othenia  Norvegus,  vid.  Periplus. 

Othlonua  sive  OthlohFrisingensis,  mon- 
achu8S.EmmeramiRatisbonensis(a.  1067): 
Liber  temptationum  et  visiommi  seu  Li- 
bellus de  suis  tentationibus,  varia  fortuna 

et  SCriptiS.   Enthalt  viel  von  O.'s  Leben. 

Handsckr. :  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  378. 

Ausg.:  c^r  Liber  de  temptatione  ^unt.d. 

Tit.  .-Anonymi  monachi  Ratisponensis  libellus . . . 

ap.  Mabillon,  Vet.  analeci  IV.  Paris.  1685.  8** 

(•ed.  nov.  Paris.  1723.  fol.  p.  107-120).  —  »ap. 

Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVL  p.  29-58.  —  '•dcr 

2.  Theil  wiederh.  von  Wilmans  ap.  Pertz,  Mon. 

scr.  XL  p.  387-393.  —  Liber  visionum  *  ap. 

Pez,  Thes.  anecd.  lü.  2.  p.  547-613.  —  •  ap.  Migne 

1.  c.  —  ^wiederh.  visio  5-11.  13-15.  17.  23.  von 

Wilmans  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  378-387. 

ErL'Sdir.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen p.  247  (6.  Aufl.  n.  1886.  p.  28. 46.  60-63.  161 ; 
6.  Aufl.  II.  1894.  p.  66 -69. 74). 

Vgl.  Vita  s.  Altonis. 

,,     „  Boniükcii  archiep.  Mog. 
„     „  Magni. 
„     ,,  Pirminii. 
„    „  Wolfkangi. 

Otho  «  Otto. 

Ott  Ruianda  Handlungsbuch. 

Ifanuale  des  Chefs  eines  der  grSssten  Handelsh&Qser 
von  Ulm  im  15.  Jahrh. 

Außg. :  nach  d.  Orig.  der  StadtbibLinUIm  hrsgb. 
von  K.  D.  Hassler  u.  Frz.  Pfeiffer.  Stuttgart,  Bibl. 
des  liter.  Vereins  (=  Publik.  n<»  1*)  1843.  8«.  ^  2. 

Otterburnua,  Thomas,  Anglus  Francisca- 
nus  (a.  1411):  Historia  Anglica  ab  origine 

gentis  usque  ad  Eduardum  IV. 

Handsckr.:  London,  Brit.  Mus.  bibl.  Cotü 
Vitell.  F.  IX. 

Ausg. :  xusammen  mt^  Johannes  Whetham- 
stade  ed.  Thom.  Hearne.  Oxonii  1732.  2  vol.  8**. 

Otto  abbaa  Aulae  regiae  (f  1314),  vid^ 
Geschichtsquellen,  Die  Königsaaler. 

s.  Otto  Bamberganaia  episcopus  (f  11 39) : 
Epistolae  et  diplomata  48. 

Au^g. :  ^  intermixtis  variorum  ad  ipsum  litteris 
ap.  Ussermann,  EpLscopatus  Bambergensis.  1802« 
Cod.  prob.  p.  55  sq.  —  *  wiederk.  ap.  Migne ,  Pa- 
trolog. lat.  CLXXIIL  p.  1313-1356. 

Otto  de  S.  Blaaio  sive  Sanblasianus  ab- 
bas (t  1223):  Ad  libruni  VU  chronici 
Ottonis  Frisingensis  ep.  continuatae 


OTTO  DE  S.  BLASIO  —  OTTO  FRISINGENSIS 


885 


historiae  appendix,  deducta  ab  a.  1146  in 
annam  1209. 

Gibt  viele  schltzbare  genaue  Nachrichten  in  nemlich 
gutem  Stil.  —  I&t  derartig  dem  Chronicon  Ottoe  y.  Fr.  an- 
gefügt ,  dass  der  Verf.  dasselbe  von  Lib.  VII  c.  7  an  in 
einen  Anszug  brachte  n.  statt  der  Cap.  84.  36  seine  eigene 
ErzShJung  gab. 

Handsckr.:  London,  Brit.  Mos.,  Egerton  n^ 
1944.  mbr.  sec.  XIII  exe.  fol.  —  Paris,  Nat.- 
Bibl.  fonds  lat.  n*  4895.  A.  mbr.  sec.  XIV.  fol. 
(ann.  1153—1209).  —  Wien,  kk.  Hofb.  n<»540 
(bist.  prof.  672).  mbr.  sec.  XUI.  4*»;  —  univ.  n^ 
838.  Schw.  I.  611,  jetzt  3334.  chart.  a'  1482.  fol.; 

—  bist.  prof.  231  et  232,  jetzt  n*  9017.  chart. 
sec.  XVI.  fol. 

Ausg.:  ^  ed.  ürstisius,  Germ.  bist,  illastr.  I. 
1585.  p.  197-227  {^wüderk.  ibid.  1670).  —  »ad 
fidem  codd.  bibl.  caes.  Vindob.  castigata  ap.  Mura- 
tori,  Scr.  rer.  Ital.  VI.  p.  865-910.  —  ^gut  ap. 
Üssermann,  Germ,  sacrae  prodromus  II.  1792.  p. 
453-514.  —  »  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  582-640. 

—  ^unt.  d.  Tit.:  Cbroniciab  Ottone  Frisingensi 
conscriptl  continuatio  auctore  ut  videtur  Ottone 
Sancti  ^lasii  monacho  sive  Continaatio  Sanbla- 
siana  a.  1146  —  1209  ed.  R  Wilmans  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XX  p.  304-334.  —  Continuatio  a. 
1209 — 1276  {feist  ganx  aus  Martinus  Polonus 
entnoimnen)  ibid.  p.  334-337.  —  ^  inter  Scri- 
ptores  remm  German.  in  usum  scholarnm.  Ottonis 
Frising.  opp.  I.  1867.  p.  417-492. 

üehers. :  Die  Chronik  des  Otto  von  St.  Blasieii. 
Uebersetzt  von  floist  Kohl.  Leipzig  1881.  S^ 
(=  Geschichtschreiber  der  d.  Vorzeit  XU.  Jahrb. 
8.  Bd.). 

EH.- Sehr.:  BOhmer  1.  c.  Vorrede  p.  Lxxn. 
StSlin,  Wirtemberg.  Geschichte  11.  p.  9. 
T  h  o  m  a  e ,  Heinr.,  Die  Chronik  dee  Otto  von  St.  Blasien 

kritisch  ontersncht.  Inaiag.-Dise.  Leipzig  1877.  gr.  8^. 

104  pag. 
Watten bach,  Dentschlands  Oeschichtsqnellen.  p.  366 

(5.  Aufl.  n.  1886.  p.  264 -256;  6.  Anfl.  U.  1894.  p.284. 

286). 
Wilmans,  Praefat.  xu  tdner  Auag.  1.  c.  p.  802-904. 

Otto  Eich8teten8i8  episcop.  (f  1195),  vid. 
Gundechanis. 

Otto  Frisingensis  episcopus,  antea  ab- 
bas  Morimimdi  (f  22.  Sept  1158  auf  einer 
Heise  in  Morimund):  Chronicon  seu  remm 
ab  initio  mundi  ad  sua  usque  temporal  146 
libri  Vm. 

Gelehrt,  freimfithig,  geschmackter  Aasdmck;  vom 
7.  Buche  an  Zei^ifesohicnte  mit  Einschaltang  ▼.  Urkunden. 
—  Otto  wurde  1867  anf  dem  Domplatz  von  FVeising  eine 
Statae  errichtet.  —  Fortgesetzt  von  Otto  de  S.  Blasio. 

Handsckr.:  a)  alte  lückenhafte,  nicht  inter- 
polirte:  Admont,  Stiftsb.  n®  164  (16).  mbr.  sec. 
Xn.  fol.  —  Hannover,  kgl.  Bibl.  Schrank  I.  9. 
mbr.  sec.  Xu.  4".  —  Heiligenkreuz,  Stiftsb. 
n*  197.  mbr.  sec.  XIII.  kl.  fol.  —  Klosterneu- 
burg, Stiftsb.  n^  691.  chart,  sec.  XVI.  fol.  — 
London,  Brit.  Mus.  15824.  chart.  sec.  XV;  — 
Arundel  n*  380.  chart  sec.  XV.  —  München, 
Staatsbibl.  cod.  Bav.  3.  Lat  1003/17124.  mbr.  sec. 
XU.  foL  —  Reun,  Stiftsb.  mbr.  sec.  XII.  — 
fiom,  Bibl.  Barberin.  n®  1968.  chart.  sec.  XV.  fol. 

—  Wien,  k.  k.  Staatsb.  n*  3335  (oUm  univ.  839). 
Chart  sec.  XV.  fol.  —  Zwetl,  Stiftsb.  n"  284. 
mbr.  sec.  XUI.  4». 


b)  gleichzeitige  vollständige  ^  nicht  interpo- 
lirte:  Graz,  Un.-Bibl.,  n«  42,  59  und  n«»  42,  63, 
beide  mbr.  sec.  Xu.  fol.  —  Jena,  Un.-Bibl.  Bos.  9. 
mbr.  sec.  XU.  fol.  —  Rom,  Bibl.  Casanatens.  A. 
in.  29.  mbr.  sec.  XIII  ine.  gr.  4®.  —  Strass- 
burg,  öflFentl.  Bibl.  88.  mbr.  sec.  XU.  kl.  fol.  Ver- 
brannt. 

c)  interpolirte :  1"  Weifische  Interpolationen. 
London,  Brit  Mus.  Egerton  n**  1944.  mbr.  sec. 
Xni.  foL  —  Wien,  Schottenkloster,  sec.  XVI; 
—  Staatsb.  n»  540  (bist  prof.  672,  olim  bist,  lat 
155).  mbr.  sec.  XIII.  4;  —  n«  3334  (univ.  838. 
Schw.  L  611).  Chart  a»  1482.  fol. ;  —  n°  9017  (bist 
prof.  932).  Chart. sec. XVL fol.—  Zürich,  Stiftsb., 
Bibl.  Carol.  C.  33.  mbr.  sec.  XIII.  fol.  —  2<>  Wiitels- 
bachische  Interpolationen:  Giessen,  Un.-Bibl. 
n®  176  (olim  Senckenberg).  chart.  sec.  XV.  foL  — 
München,  Staatsb.  Lat.  n^  709,  Mpt  des  Ge.  Ch. 
Joannis  zu  einer  neuen ,  nicht  erschienenen  Ausg. ; 
n»  6377  (cod.  Bav.  2,  Frising.  177).  mbr.  sec.  XV 
exe.  fol.;  —  n®  7839  (olim  Indersd.  439).  chart 
sec.  XV  exe.  fol.;  —  n^  18198  (cod.  Bav.  207). 
Chart  a*  1479.  fol.  —  Stuttgart,  k.  Bibl.  Hist 
n<>  101.  Chart,  sec.  XV.  fol.  —  Wolfenbüttel, 
herz.  Bibl.  n«  76.  chart.  a*  1449.  fol.;  —  n«  205. 
chart.  sec.  XV.  fol. 

d)  deren  Existenx  bekannt,  wovon  aber  genaue 
Nachrichten  fehlen:  Augsburg,  Bibl.  des  Je- 
suitenkl.,  2;  —  Bibl.  Zapf,  chart  sec.  XV.  fol.  — 
Chiemsee.  —  Florenz,  Medic.  Bibl.  —  Mai- 
land, Ambros.  Bibl.  mbr.  sec.  XUI.  —  Mün- 
chen, Staatsb.  Lat  n»  1206  (cod.  Bav.  206).  chart. 
a»  1464.  fol.;  —  n«  1208  (cod.  Bav.  208).  chart. 
a}  1485.  fol.;  —  n«  1209  (cod.  Bav.  209,  olim 
Scheyem).  cbart  a*  1510.  fol.;  —  n®  1210  (cod. 
Bav.  210).  Chart,  sec.  XV.  fol.  —  Pas  sau.  — 
Regensburg,  Fürstl.  Tum-  u.  Taxissche  Bibl. 
(olim  Neresheim).  chart.  sec.  XV.  —  Seiten- 
stetten,  Stiftsb.  n^  xnx.  chart  sec.  XV. 

Ausg.:  *(opera  Job.  Cuspiniani,  f  1529).  Ar- 
gentorati  ex  aedibus  Matth.  Schuren  mense  Martio 
1515.  fol.  xusammen  mit  Gesta  Frider.  I  cum 
Rahew.  contin.  Vortreffliche  Ausg<ibe,  nach  dem 
Mpt.  des  Schottenstiftes  xu  Wien;  bildet  die 
Grundlage  der  3  folgenden  Ausgaben.  —  ^toie- 
derh.,  mit  einxelnem  Neuen  aus  2  Mpt.  des  M. 
Flacius  ed.  Pet.  Pithoeus.  Basil.  1569.  fol.  — 
'  wiederk.,  aber  mit  einigen  verschiedenen  Les^ 
arten  {aus  Züricher  [?]  Mpten.)  am  Rande  ed. 
Urstisius,  Germ.  hist.  illustr.  I.  p.  9-194  {^une- 
derh.  ibid.  1670.  fol.).  —  «  ap.  B.  Tissier,  Bibl. 
Cisterciensis  VUI.  p.  1-114,  nur  Wiederholung 
der  edit  princ,  obiool  es  auf  d.  Tit.  heisst:  Ot- 
tonis chronicon  et  historia .  .  .  prodeunt  nunc 
primum.  —  •ed.  R.  Wilmans  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XX.  p.  116-301  (ao  1864  finita,  sed  a.  1868 
publiei  iuris  facta).  Erste  kritische  Ausg.  — 
^  wiederh.  unt.  d.  Tit. :  Ottonis  ep.  Fris.  chroni- 
con ex  recens.  R.  Wilmans  inter  Scriptores  rerum 
Germ,  in  usum  schol.  Hannoverae  1867.  8**.  Oum 
4  continuationibus  p.  352-500. 

Uebers.:  deutsch:  Der  Chronik  6.  u.  7.  Buch. 
Uebersetzt  von  Horst  Kohl.  Leipzig  1881.  8® 
(=  Geschichtschreiber  d.  deutschen  Vorzeit  [XU. 
Jahrb.  8.  Bd.]  Lief.  60.  Jk  2.40. 


886 


OTTO  FRI8INGEN8I8 


Otto  Fri8ingen8i8:  Oesta  Friderici  I  im- 
peratoris.  Libri  TL  — 1156.  Cum  conti- 
nuatione  Rahewini  — 1160.  Libri  II  ei 
anonymi  — 1170. 

, Reich  an  Flüchtigkeiten,  nichts  weniger  als  ein  Master 
historischer Coinposition.'  W.v.  Oi$§tI>reeht.  Wattenbach 
nimmt  Otto  v.  Fr.  gegen  den  Vorwurf  absichtlicher  nnd 
kunstvoller  Verdunkelung  der  Vorgänge  in  Schatz.  —  Sein 
Schüler  und  Notar  Rahe  winus  (so  waitz;  Ragewinus 
bei  Wilmans;  bei  anderen  Radewinus^  Rachwinus ,  Re- 
guinus ;  die  seit  der  1.  Ausgabe  allgemein  gewordene  Form 
Radeyicus  dürfte  wol  einem  Schreibfehler  entstammen), 
spater,  1168,  Propst  von  St  Vitus  in  Freising,  lieferte 
nicht  allein  die  Fortsetzung  bis  llGOjSondem  auch  nach 
Wilmans  jene  bis  1170 ,  die  als  das  w  erk  eines  Anony- 
mus umläuft. 

Eandsekr.:  Admont,  Stiftsb.  n^  165.  mbr.  sec. 
Xn.  —  G iessen,  TJn.-Bibl.  n°176  (olim  Senoken- 
berg).  Chart,  sec.  XV.  fol.  —  München,  Staatsb. 
Lat.  u^  19411  (Tegems.  1411,  olim  E.  33).  sec. 
xn.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  Lat.  n«  138.  mbr.  sec. 
XII.  4<^.  —  Rom,  Vatic.  ohne  N^  chart.  sec.  XV. 
fol.  —  Vorau,  Stiftsb.  mbr.  sec.  XII.  fol.;  —  n** 
111.  mbr.  sec.  XII.  8^  —  Wien,  Staatsb.  n«  233 
(bist  prof.  350).  mbr.  a»  1160.  fol.;  —  n^  629  (ins 
can.  133).  mbr.  sec.  XU.  8^  —  Wolfenbüttel, 
hrzgl.  Bibl.,  Heimst,  n®  206.  mbr.  sec.  XII.  fol. ;  — 
Heimst,  n®  205.  chart.  sec.  XV.  fol. 

Ausg. :  ^  (opera  Job.  Cuspiniani).  Argentorati 
1515.  fol.  post  Ottonis  chronicon.  —  •  wiederk, 
ed.  Petr.  Pithoeus.  Basil.  1569.  fol.,  additis  qui- 
busdam  variis  lectt.  et  appendiee.  —  '  ed.  Ur- 
stisius,  Germ.  bist,  illustr.  I.  1585.  p.  403-474 

—  Rahevinus  p.  475-558  (*  wiederh.  Und,  1670 
fol.)  —  *  ex  Cuspiniano  wiederh.  ap.  Tissier,  Bibl 
Cisterciensis  VIII.  p.  115-162;  —  Rahevinus  p 
162-213.  —  «  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  VI.  p 
637-738;  —  Rahevinus  p.  739-858.  —  ^  unt,  d 
Tit.:  Gesta  Friderici  I  imp.  auctoribus  Ottone 
et  Ragewino  praeposito  Frisingensibus.  Libri  4 
ed.  R.  Wilmans  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  347- 
415;  —  Ragewini  libri  3  et  4  p.  415-491;  — 
Appendix  a.  1160—1170  p.  491-493.  —  ""inter 
Scriptores  rer.  Germ,  in  usum  scholarum  tciederh. 
Hannoverae  1867.  8**.  Ji  3.30.  —  *  inier  Scr.  rer. 
Germ,  wiederh.  unt. d.  Tit. :  Ottonis  etRahe- 
wini  Gesta  Friderici  I  imp.  Ed.  2'.  Recensuit 
G.  Waitz.  Hannoverae  1884.  8'.  XXXI.  305  pag. 
(Ottonis  gesta  p.  1-129,  Rahew.  p.  129-276,  Ap- 
pend.  p.  277-280;  cf.  praefat.  p.  v-xxxi.)  Ji  3.75. 

—  ^°  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p. 
260-263;  XIU:  p.  649-663;  663-665. 

Uebers.:  deutsch:  ^in  Fr.  Schillers  Memoiren. 
Abth.  I.  Bd.  2;  Anmerkk.  Bd.  3.  4.  —  'die  ersten 
2  Bücher.  Uebers.  von  Horst  Kohl.  Leipzig  1883. 
8*  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vorzeit. 
[XII.  Jahrb.  9.  Bd.]  Lief.  69).  Ji  4.  —  Rahe- 
w  i  n  8  Fortsetzimg  derThaten  Friedrichs . . .  Uebers. 
von  Horst  Kohl.  tbid.  1886.  8^.  «AI  4  (=  Geschicht- 
schreiber . . .  Lief.  78). 

:  Epistolae. 

Ausg. :  nonnullae  ab  Ottone  Fr.  datae  vel  ad 
eum  missae  *  in  Gerhohi  Reichersp.  opp.  ap,  Pez, 
Thes.  anecd.  I  et  VI.  —  *  in  Wibaldi  epist.  ap. 
JafFe,  Mon.  Corbeiens.  p.  519.  —  [Epistola  de 
morte  Friderici  I  imperatoris  a°  1190  ed.  R.  Wil- 
mans ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  494-496.] 


Otto  Frisingensis:  Fragmentum  de  Hil- 
debrando  papa. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Apologia  pro  Henrico  IV. 
Hanov.  1611.  4^  p.  18-20. 

:  Historia  Austriaca. 


Nach  Untisios ,  Germ.  bist,  illoatr.  praef .  p.  4  sollte 

Wolphinuigns  Lazius  dieselbe  eiost  besesBen,   Otto   Fr. 

selbst  (testa  I.  c.  10  darauf  hingewiesen  haben.  Dies  sind 

IxTthttmer,   vgl.  Wattenbach,    Deatschlands  Oeschicfats- 

quellen  6.  Anfl.  U.  1886.  p.  246.  not.l;  6.  Aufl.  II.  1894. 

p.  276.  not.  2. 

EH.'8ehr.:  Albrecht,  Laur.,  De  Conradi  III ,  Henrici 

filii,   Friderici  I,   Henrici  VI,    regum  Snevicomm 

electioniboB  disqnisitio.  Diss.  inang.  Vratialav.  1866. 

8».  34jpag. 

Balzani,  U.,  Le  cronache  Italiane  nel  medio  evo. 
JfUano  1884.  8».  p.  280-287:  Ottone  di  Frisinga. 

Bau  mann  2  F.  L.,  Isingrim,  der  Freund  Otto«  von 
Froising  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI. 
1881.  p.  600-602. 

Bernheim,  Ernst,  Der  Charakter  Ottos  von  Freisinn 
und  seiner  Werke  tn  Mittheilungen  des  Instituts  für 
Österreich.  Geschichtsforschung.  VI.  1885.  p.  1  -51. 

Büdinger,  M.^  Die  Entstehung  des  8.  Buctes  Ottos 
von  freising  m  Sitzungsberichte  der  Wiener  Akad. 
der  Wissensch.  Phil.-hist.  Qaase.  XCVIII.  1881.  p. 
825-366  {auch  bewndtn  abgedr.  Wien  1881.  gr.  Bfi. 
44  pag.). 

:  Von  den  Anfibigen  des  Schuhiwanges.    Zuriet 

1866.  p.  40-46,  über  dis  Züricher  He. 

D  e  w  i  t  z ,  Würdigung  von  Bruno .  Progr.  Offenburg  1881 . 
p.  17. 

D 1  ttmar,  Guil.,  De  fontibus  nonnulUs  historiae  Fride- 
rici I  Barbaro^ae.  Diss.  inang.  Begimonti  Pr.  IB&i. 
Bf>.  p.  21-25  ,de  Ottone  Frisineensi '. 

Dümgo  et  Mone,  Ottonis  frisingenns  chronicon, 
Ottonis  de  S.  Blasio  continuatio  m  Pertz'  Archiv  III. 
p.  224. 

Gaisser,  Pr.,  (äarakteristik  des  Bischo&  und  Chro- 
nisten Otto  V.  Freisingen.  Progr.  d .  Gymn.  in  Rottweii. 
Tübingen,  Fues  1860.  4P.  Jk  1.15. 

Giesebrecht,  L^  Wendische  Geschichten  III.  p.338. 

Qieseb recht,  W.  v.,  Geschichte  der  deutschen  Kai- 
serzeit. IV.  1877.  p.  894-889. 

V.  Göthe,  W.,  Beschreibung  einer  Cluonik  des  Otto 
von  Freysinsen  tn  Pertz'  Archiv  II.  p.  301. 

Grotefend,  Herrn.,  Der  Werth  der  Gesta  Friderici 
imp.  des  Bischofs  Otto  v.  Freising  für  die  Gesch.  des 
Reichs  unter  Friedrich  I.  Inang. -Diss.  Hannover  1870. 
&.  70  pag. 

Gundlach,  W.,  Zu  Rahewin  tn  Neues  ArchiT  d.  Ges. 
f.  tt.  d.  Gesch.  XI.  1886.  p.  569.  570. 

Hegowiech,  D.H.,  Histor.  u.  literar.  Aufsitze.  Kirt 
1801.  p.  222-231. 

Histoire  Httöraire  de  la  France  XIII.  p.  268. 

Hoheneichor,  Otto  von  Freisingen  tn  Pertz*  Archiv 
I.  p.  169. 

Huber,  Alf.,  tn  Mittheilun^^en  des  Instituts  fUr  öster- 
reichische Geschichtsforschung.  II.  p.  374-382. 

Hub  er,  Bonif.,  Otto  voa  Freising,  sein  Charaktia-, 
seine  Weltanschauung,  sein  Vortilltniss  zu  seiner 
Zeit  u.  seinen  Zeitgenossen  als  ihr  Geschichtschroi- 
ber.  Gekr.  Preisschrift.  München  1847.  Bfi. 

Jordan,  Gust.,  Ragevini  Gesta  Friderici  imp.  Eine 
quellonkritische  Untersuchung.  Diss.  Strassburg  l^L 
^.80.  89  pag.  Jk2. 

Kiofhaber.  Beschreibung  des  Chron.  Ottonis  Frisin- 
gensis  in  d.  kgl.  Contr. -Bibl.  zu  München  tn  Pertz' 
Archiv  IV.  p.  511. 

Kohl,  Horst,  Beitrüge  zur  Kritik  Bahevins.  I.  Di» 
Entlehnungen  aus  fremden  Autoren.  Progr.  d.  Gymn. 
Chemnitz  1890.  40.  24  pag.  Jk  1. 

Kugler,  B.,  Studien  zur  Gesch.  des  zweiten  Kreuz- 
zuges. Stuttgart  1866.  8P.  p.  7- 10. 

Lang,  K.  H.  V.,  Einige  Nachrichten  über  Otto  v.  Frei- 
singen  tn  Pertz'  Archiv  VI.  p.  317. 

Lang,  L.,  Psychologische  Cnarakteristik  Ottos  von 
Froising.  Ein  Beitrag  z.  Gesch.  der  Philologie  und 
Historiographie  des  Mittelalters.  Diss.  inang.  Augs- 
burg 1852.  gr.  SP.  IV.  52  pag. 

Lasch,  Berth.^  Das  Erwachen  und  die  Entwickelon^ 
der  histor.  Kntik  im  Mittelalter.  Breslau  1887.  ^.  p. 
87-40  etc. 

Lüdecke, W.,  Der  historische  Wert  des  ersten  Buches 
von  Ottos  von  Freising  Gesta  Friderici.  Inang.- Diss. 


OTTO  FBISINGENSIS  —  OTTO  IE  DiP.  GERM. 


887 


Halle  a.  S.  1884.  Bfi.  53pag,  und  Fortaetc.  «m  Progr. 
d.  Oyinii.  Stendal  1886.  4P.  82pag. 

Manitins,  M.,  Za  Bahewin  tn  If euee  Archir  d.  Qee. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XII.  1887.  d.  868-868. 

Marczali,  H.,T7nganiBGeachicht8qaellen.  Berlin  1882. 
80.  p.  1ÖO-132. 

Härtens,  C,  Ein  Beitrag  nur  Kritik  Ragewins.Dissert. 
OTeil8waIdl877.  80. 

Michael,  W.,  Die  Formen  de«  onmittelharen  Ver- 
kehrs zwischen  den  deutschen  Kaisern  n.  souveränen 
Forsten  vornehmlich  im  10.,  11.  u.  13.  Jahrh.  Ham- 
burg u.  Leipzig  1888.  8^.  p.  98-119  (ü^  Rahewin). 

Nitzsch.  K.  w.,  Charakteristik  Ottos  v.  Freising  in 
V.  Syheis  Histor.  ZeitBchrift.  III.  p.  834. 

Frutz,  H.,  Badewins  Fortsetzung  der  OestaFriderici 
des  Otto  von  Freising ,  ihre  Zusammensetzung  u.  ihr 
Werth.  QueUenkritische  Untersuchung.  Danzigl878. 

fr.  9fi.  Aoeftiom  des  moMMnhaflen  ÄttstehreUttuM  aus 
osephus:  De  hello  lud. 
Bibbeck,  W.,  Kaiser  Friedrich  I  und  die  rOmische 

Curie  in  d.  J.  1167-1159.  Leipzig  1881.  8».  poBsim. 

Qteifi  di$  ZimerldMigkmX  Rahmoina  heftig  am. 
Riezler,  S.,  Namen  und  Vaterland  des  Gesohicht- 

schreibers  Bachwin  (=  Bagewin)  m  Forschungen  z. 

deutschen  Geschichte.  XVIII.  1878.  p.  639. 
Scheffer-Boichorst  tn  Mittheilungen  des  Instituts 

f.  Österreich.  Geschichtsforschung.  VI.  1885.  p.  688- 

687,  gegen  Waiix'  Auagabe. 
Schumacher,  K.W.,  Beitrage  z.  deutschen  Beichs- 

geschichte.  Eäsmiach  1770.  4P.  p.  1. 
:  Betrachtung  Über  denWerth  der  histor.  Schriften 

des  ehemal.  Bischöfe  Otto  zu  Freysingen  ap.  Finauer, 

Bibliothek  I.  p.  141-168. 
Simonsfold,  Henry,  Bemerkungen  zu  Bahewin  m 

Historische  Aufsätze  dem  Andenken  an  G.  Waitz  ge- 
widmet. Hannover  1886.  gr.S^.  p.204-227.  Beapncht 

die  nie/U  benutde  Handaehr,  von  Seüenaieäen.    Vgl. 

auch  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  IX.  1884. 

p.  208-206. 
Sorgenfrey,  Th.,  Zur  Qiarakteristik  des  Otto  von 

Freising  als  Geschichtsschreiber.  Progr.  der  hOhem 

Büigersch.  Greiz  1873.  4P.  19wfg. 
Stftlin,  Wirtembergische  Geschichte  II.  p.  12. 
Vacandard,  E.,  Amauld  de  Brescia  in  Revue  des 

questions  historiques.  XXXV.  1884.  p.  52  - 114. 
Wagner,  Paul,  £berhard  II  Bischof  von  Bamberg. 

Inaug.-Diss.  Halle  a.  S.  187?  80.  p.  99-112  %«  Rahe- 

wn. 
Waitz,  üeber  die  verschiedenen  Beoensionen  von 

Ottos  u.  Bahewins  Oosta  Friderid  I  in  Sitzuncsber. 

der  Beriiner  Akad.  der  Wissensch.  Hist.  -  phU.  Cl. 

XIX.  1884.  p.  331-342.  HäU  Rahewin  eetbeffur  dm 

Verf.  von  3  Beeens.  der  Oeeta. 

:  in  Schmidts  Zeitschrift  f.  Geschichtswissenschaft 


II.  p.  110. 

Wattenbach  «n  Archiv  fOr  Kunde  östeneich.  Ge- 
schichtsquellen XIV.  p.  58. 

:  Deutschlands Geschichtsqnellen  p.  850  sq.  (6.  Aufl. 

L  1885.  p.  2. 6.  n.  p.  9. 241-  2o4 ;  6.  Aufl.  L  1893.  p.  2. 
5.  n.  p.  271- 279;  279-284). 

Weis,  Ant.,  in  BntrOge  zur  Kunde  steiennärkischer 
Geschichtsquellen.  XII.  p.  38,  über  den  codex  Run. 

Wie d e  man n ,  Theod. ,  Otto  v.  Freysingen  nach  seinem 
Leben  u.  Wirken.  Ein  histor.  Versuch.  Mit  e.  Vor- 
rede von  Carlmann  Flor.  Passau  1849.  8^. 

Wild,  Badevicus  und  sein  Verhältniss  zu  Otto  von 
Freisingen.  Progr.  d.  Gymn.  Görlitz,  BAmisch  1865. 
4P.  30pag. 

Wilmans,  B.,  Ottos  von  Freisingen  VerhBltniss  zu 
den  Wittelsbachem  tn  Pertz'  Archiv  XI.  p.  65-76. 

:  Ueber  die  Chronik  Ottos  von  Freisingen,  Und. 

X,  p.  131  - 173. 

:  Zur  Geschichte  der  Handschriften  v.  Ottos  von 

Frdsingen  Chronik,  Und.  XI.  p.  18-64. 

:  Praefht.  xu  seiner  Ausg.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XX. 

p.  83-115;  888-347. 

Wyss,  Geo.  r.,   Gesch.  der  Historiographie   in  der 
Schweiz.  ZOrich  1894.  gr.  SP.  p.  62-64. 
Vgl.  Epitaphium  Ottonis  Fris. 

Otto  I  imp.  Germ.  (Magnus,  936  —  973): 
Constitationes  annonim  948  —  971. 

Atisg,:  *ap.  Pertz,  Mon.  leg^.  11.  1.  1837.  p. 
19-34.  560.  561.  —  «ed.  L.  Weüaod.  in  Mon. 
Germ,  hisi  Legum  sect.  IV.  Constitt  I.  1893.  p. 
8-37. 


Otto  I  imp.  Germ.:  DipLomata. 

Ausg,:  ed.  Th.  Sickel  in  Mon.  Germ,  hisi 
Diplom.  I.  1884.  p.  80-638.  —  Diplomata  13 
annoram  941-969  ex  div.  editt.  ap.  Bouquet,  Re- 
cueüJX.  p.  379-392. 

:  Leges  Langobardorum. 

Ausg.:  'ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  I.  2.  p. 
169-173.  —  «ed.  Boretius  ap.  Pertz,  Mon.  legg. 
IV.  1868.  p.  568-580. 

:  Privilegium  vel  pactum  eccle- 

siae  Romanae  concessum  a.  962. 

Ausg.:  'ed.  Baronius,  Annales  ecclesiast.  ad 
a.  962.  —  '  ap.  Marini,  Nuovo  esamine  della  auten- 
ücitk  eee.  Roma  1822.  —  *als  Ottonis  M.  pa- 
ctum cum  Johanne  XII  pp.  ap.  Pertz,  Mon.  legg. 
n.  2.  p.  159-166.  —  *  ap.  Theiner,  Codex  diplom. 
dominii  temporalis  s.  Sedis.  I.  Romae  1861.  p.  4. 
n*  4.  —  *  ap.  Th.  Sickel,  Das  Privilegium  Ottos  I. 
1883.  —  •  wiederh.  in  Mon.  Germ.  hist.  Diplom. 
I.  1884.  p.  322-327.  —  ^ap.  Altmann  u.  Bern- 
heim, Ausgew.  Urkunden  zur  Yeifass.  -  Gesch. 
Deutschlands.  Berlin  1891.  8^  p.  74-77.  —  8n'»6 
wiederh.  ed.  Weiland  1.  c.  p.  23-27. 

Ifrl.-S<^. :  F i  c  k  e r ,  Jnl. ,  Forschungen  zur  Reichs  -  a. 
BeohtsgoBchichte  Italiens.  II.  1869.  p.  299  ff.  p. 862 ff. 

Pflngk-Harttnng,  J.  r.,  Das  Privileginm  Ottos  I 
fQr  die  röm.  Kirche  in  Forschungen  zur  deutschen 
Geschichte.  XXIV.  OOttingen  1884.  p.  667-681. 

Sickel,  Theod.,  Das  Pririlegium  Ottos  I  fflr  die  röm. 
Kirche  vom  Jahre  962.  Innsbruck  1888.  BP.  Vgl.  dazu 
Weiland  in  Zeitschrift  für  Kirchenrecht  XIX.  p.  162 
tt.  praefat.  xu  eeintr  Ausg.  p.  24. 

:  Sacramentum  factum  domno  pa- 

pae  Joanni  XII.  Formula  Anselmiana. 
962. 

Ausg.:  ^  ap.  Jaffe,  Bihl.  rer.  Germ.  II.  p.  591. 

—  ^wiederh.  ed.  Weiland  1.  c.  p.  21.  22  litteris 
minoribus.  —  Juramentum  corporale.  Formula 
Bonithoniana  ^  ed.  Sigonius,  Historia  i*egni  Italici. 
Francof.  1591.  p.  166.  —  'ap.  Mai,  Spicileg.  Ro- 
man. VI.  p.  227.  —  ■  ap.  Watterich ,  Rom.  ponti- 
ficum  vitae  I.  p.  746.  747.  —  *  ap.  Jaffe  1.  c.  p. 
593.  —  Juramentum  quod  facere  fecit  suos  fide- 
les  antequam  Romam  adiret  '  ap.  Jaffe  1.  c.  p.  588. 

—  ^wiederh.  ed.  Weiland  l.  c.  p.  21.  22. 

Vgl.  Goronatio  Ottonis  I. 
Epitaphium  Ottonis  I. 
Hrotsuitha. 
Liudprandus. 

Otto  II  imp.  Germ.  (961—983).  Con- 
stitationes. 

Ausg.:  ^ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  1837.  p. 
32-35.  —  'ed.  L.  Weiland  in  Mon.  Germ.  hist. 
Legum  sect.  IV.  Constitt.  I.  1893.  p.  38-44. 

:  Diplomata. 

Ausg. :  ed.  Th.  Sickel  in  Mon.  Germ.  hist.  Di- 
plom. II.  1.  1888.  p.  1-384.  —  Diplomata  3  ex 
div.  editt.  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  393-396. 

Otto  III  imp.  Germ.  (983—1002):  Con- 
stitutiones  a.  996?— 998. 

Ausg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  11.  1.  1837.  p. 
36.  37.  —  •  Constitutiones  a.  992—1001  ed.  Wei- 
land in  Mon.  Germ.  hist.  Legum  sect.  IV.  Con- 
stitt. L  1893.  p.  45-56. 


888 


OTTO  m  IMP.  GEKM.  —  OTTOKAR  [VON  STEIER] 


Otto  III  Imp.  Germ.:  Leges  Langobar- 
dorum. 

AtLsg.:  *ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  I.  2.  p. 
174.  —  *ed.  Boretius  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IV. 
1868.  p.  580.  581. 

Otto  IV  imp.  Germ.  (1198—1218):  Con- 
stitutiones. 

Äiisg.:  ap.  Pertz,  Mod.  legg.  11.  1.  1837.  p. 
203-207;  214-222. 

:  Corapositio  cum  Ludovico  I  duce 

Bayariae  a.  1212. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  11.  1.  p.  220. 

:  Confoederatio  cum  Alberto  mar- 

chione  Brandenburgensi  a.  1212. 

Ausg,:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  U.  1.  p.  220.  221. 

:  Confoederatio  cumEberhardo  ar- 

chiepiscopo  Salzburgensi  a.  1210. 

Ausg,:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  U.  1.  p.  218. 

:  Conventio  cum  Theodorico  mar- 

chione  Misnensi  a.  1212. 

Aiisg,:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  U.  1.  p.  218.  219. 

:  Pactum   cum  Adolfo   archiepi- 

scopo  Coloniensi  a.  1202. 

Atisg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  206.  207. 

:  Pactum  cum  Johanne  rege  An- 

gliae  a.  1202. 

Ausg,:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  207.  208. 
Vgl,  Coronatio  Ottonis  IV. 

Otto  Morena,  vid,  Morena. 

Otto  Oetieneis  cardinalis,  legatus  Sedis 
apostol.:  [Rundschreiben  über  den  Ver- 
lauf der  Verhandlungen  auf  dem  Partei- 
tage in  Gerstungen.  1085.  Febr.] 

Atisg, :  ^  ed.  Kunstmann  in  Zeitschr.  f.  kathol. 
Theol.  IV.  1840.  p.  114  fif.  —  *  ap.  Giesebrecht, 
Geschichte  der  deutschen  Kaiserzeit.  5.  Aufl.  III. 
Leipzig  1890.  p.  1263-1266.  n«  11. 

Otto   praepositue  Raitenbuchensis  in 

Bavaria  (flor.  1170):  Epistolae  ad  fratrera 

suum  Rupertum  abbatem  Tegernseensem 

(11186)  aliosque. 

Ausg.:  *  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  VI.  pr8.2. 1729. 
p.  22-29.  —  *  in  Origines  Guelfic.  ed.  Scheid.  II. 
Hanoverae  1751.  p.  604.  608-615.  —  *  andere  ap. 
Meiohelbeck,  Histor.  Frisingensis  I.  2.  p.  471-473. 
508-510.  515.  554.  555.  565.  566. 

Erl.-Schr.:  Fechner,  H.,  Udalrich  II  von  Aqnileja  u. 
Otto  von  Baitenbnch  in  Archiv  f.  Kunde  Österreich. 
Geschichtsqnellen  XXI.  p.  295-350.  Vgl.  Göttinger 
gel.  Anzeigen.  1859.  p.  1902  ff. 
'Wattenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  6.  Aufl. 
II.  1894.  p.  386. 887. 

Otto  prior  Waldsassensis:  Chronicon 
Waldsassense.  —  Accedit  eiusdem  aucto- 
ris Descriptio  exterminii  monasterii  sui 

sub  bello  Bavarico  raaiore.  1098-r-1504. 
Ausg,:  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  Script.  I.  p.  53- 
82;  83-87. 


Otto  Sanblasianus  »  Otto  de  S.  Blasio. 

Otto  von  Heiligenkreuz,  Abtl318— 1327, 

vid.  Albrecht  I:  Fonnelbuch. 

quellen,  Die  Eönigsaaler. 

Ottobonus  scriba  (flor.  1180),  vid.  Ga- 
farus. 

Ottocarue  II  Bohemiae  rex:  Epistolae, 
vid,  Henricus  de  Isemia. 

:  Pacta  cum  Eudolfo  rege  a.1276. 


1277. 

Ausg. :  ap.  Pertz,  Mon.  Legg.  11. 1.  p.  407-409; 
413-421.    Vgl.  Aunales  Otaktriani. 

Ottokar  von  Homeck  =  Ottokar  von 
Steier. 

Ottokar  [von  Steier]  (f  zwischen  1312 
— 1318):  Oesterreichische  Reimchrouik  s. 
Chronicon  austriacum  rhythmicum  ab  ex- 
cessu  Priderici  11  imp.  (1250)  ad  a.  usque 
1309  perductum. 

Gibt  treffliche  Beitrage  zur  Staats-,  Sitten-  n.  Cal- 
torgeschichte  der  Zelten  Kaisers  Rndolf  nnd  Albrecht  I ; 
besteht  aus  mehr  als  88000  Versen.  Ottoluu'  schrieb  die 
noetische  Literatur  seiner  Zeit  ans.  Die  Bedeutung  der 
Chronik  als  Geschichtswerk  sinkt  dadurch  erheblich,  der 
dichterische  Wert  verschwindet  völlig. 

Handschr, ;  A  d  m  o  n  t ,  Stif tsb.  n"  1 9.  chart.  sec. 
XV.  fol.  —  Jena,  Un.-Bibl.  Oxid.  rnss.  rec.  f. 
adj.  3.  Chart  fol.  —  St.  Gallen,  Stiftsb.  n*>  658. 
Chart,  fol.  —  Stockholm,  Reichsbibl.  1734  £rs. 
Kat.  Phil,  in  4^  n«  37.  chart.  gr.  4'».  —  Wien, 
Hofbibl.  nö3040.  chart.  sec.  XV.  foL;  —  n®  3047. 
chart.  sec.  XV.  fol.  —  Wolfenbüttel,  herzgl. 
Bibl.  n®  291.  Gud.  Latin,  chart.  sec.  XV.  Vgl,  See- 
müller vor  seiner  Ausg,  p.  vn-xxv. 

Ausg.:  ^nach  d.  Admonter  Hs.  ap.  Pez,  Scr. 
rer.  Austr.  III.  1745  {fiUlt  den  ganzen  Band),  — 
*unt.  d,  Tit.:  Ottokars  österreichische  Reim- 
Chronik.  Nach  den  Abschriften  Franz  lichten- 
Steins  hrsgb.  von  Joseph  Seemüller.  Halbbd.  1.  2. 
Hannover  1890.  93.  gr.  4®  (=  Monum.  Germ.  hist. 

—  Deutsche  Chroniken.  Bd.  V.  Thl.  1. 2),  —  •  Fra- 
gmente: ■  Vers  45397-53465  aus  d.  Wolfenb.  Hs. 
ap.  Eccard,  Corp.  hist.  medii  aevi.  n.  p.  1455.  — 
^  hieraus  144  Verse  wiederh,  ap.  Ferd.  WÜcke, 
Gesch.  des  Ordens  der  Templer.  2.  Aufl.  I.  Halle 
1860.  p.  455-459.  —  °  einzelne  Stücke  ap.  Wiede- 
burg,  Ausführl.  Nachrichten  von  einigen  alten  . .  . 
Mss.  Jena  1754.  p.  95  ff.  nach  d.  Jenaer  Hs.  — 
^  Fragment  aus  Pez  ed.  J.  F.  Willems  in  Jean  de 
Heelu:  Chronique.  Bruxelles  1836.  4®.  p.  354-373. 

—  •  Vers  48594-48780  ed.  Karajan  in  Sitzungs- 
berichte der  Wiener  Akad.  der  Wiss.  LXV.  p. 
565  ff.  —  'Vers  3694-3868  u.  5245-5420  ed.  R 
Dürnwirth  i?i  ^.  Jahresbericht  der  k.  k.  Ober- 
realschule zu  Klagenfurt  1881.  —  »  488  Verse 
ed.  H.  Dürnwirth  in  Zeitschrift  f.  deutsches  Alter- 
thum.  XXIX.  1885.  p.  307-318.  —  ^  Vers  51020- 
51193  und  51566-51723  ed.  A.  Schönbach  tn 
Sitzungsber.  der  Wiener  Akad.  d.  Wiss.  XCVII. 


OTTOKAR  [VON  STEIER]  —  PACHYMERES 


889 


1882.  p,  783  ff.  —  Die  von  J.  B.  Gentilotti  n.  von 
Daniel  Nessel  beabsichtigten  Ausgaben  sind  nie- 
mals erschienen. 

Erl.- Sehr.:  Bnssoii,  Arn.,  Beitrflge  zur  Kritilc  der 
steyrischen  Beimclm)iiik  u.  zür  Reichageschiohte  im 
13.  Q.  14.  Jahrh.  in  SitzanKsber.  der  k.  k.  Akad.  der 
Wiseensch.  XVl-XVm.  XXI.  1887—92.  {Äuekbe- 
soliden  abgedntekt:  I-IV.  Wien  1887-92.  Lex. -8»). 

Domeier,  V..  Die  Absetzung  Adolfs  von  Nassau. 
BerUn  1889.  S9.  VII.  58pag,  Jk  1.60. 

Dürnwirth,  R.,  Zwei  Bruchstücke  aus  altdeutschen 
Dichterwerken  (Titurel  und  Ottackers  Reimchronik). 
Progr.  der  Staatsobeuealschule.  Klagenfurt  1881.  8^. 
39paff. 

Henrici,  Emil,  Die  Nachahmung  des  ,Twein*  in  der 
steirischen  Reimchronik  in  Zeitschrift  f Qr  deutsches 
Alterthum.  XXX.  (N.  F.  XYIU.)  Berlin  1886.  p.  196 
-204. 

Hormayr.  Archiv.  1817.  p.  606. 

Hub  er,  Alf.,  Die  steieriscne  Reimchronik  [Ottokars] 
u.  das  Ssteneich.  Intenegnum  m  Mittheilungen  des 
Instituts  f.  österr.  Oeschiditsforschung  IV.  p.  41-74. 

Jacobi,  Th.,  De  Ottocari  chronicoAustnaoo.  Vratisla- 
viae  1839.  9>.  Jk  1. 

J  a  k  8  c  h ,  A.  T. .  Neu  entdeckte  Handschriftenfragmente 
der  Steierischen  Reimchronik  «n  Mittheilungen  des 
Instit.  für  österr.  Geschichtsforschung  VI.  1886.  p. 
166-168. 

Earajan,  Th.  t.,  Zu  Ottokar  von  Steiermark  in 
Sitzungsber.  der  k.  k.  Akad.  der  Wissensch.  Phil.  - 
bist.  Classe.  LXV.  d.  666  iF.  (aueh  betondera  gedntekt 
"Wien  1870.  gr.  8P.  26pag.). 

Khautz,  Versuch  einer  Gesch.  der  Österreich.  Ge- 
lehrten p.  18-26. 

Kunisch,  J.  G.,  Ottokar  von  Homeck  u.  seine  ge- 
reimte Cnronik  des  Landes  Oesterreich  «n  Büsching, 
wöchentliche  Nachrichten  IV.  p.  163-162. 

Lamnel ,  Jos.,  Die  Landekreuze  von  1264  u.  das  stei- 
riscne  Ennsthal .  mit  32  urkundl.  Beilagen  in  Archiv 
für  Ssterr.  Geschichte.  LXXI.  HUfte  2.  p.  297-462. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  I. 
1886.  p.  242-262;  266.  264.  278;  H.  p.  406. 


Palacky,  Fr.,  Geschichte  v.  Böhmen.  U.  Abth.  1. 
Pragl^.  8».  p.  380-388. 

Rieder,  Chronicon  Ottocari  in  rebus,  quae  ad  Hen- 
ricum  abbatem  pertinent,  ne  sit  tons  rerum  Stiriae 
scriptoribus.  Progr.  d.  Gymn.  Gratz  1869.  4<'. 

Schacht,  Th.,  Aus  und  über  Ottokars  v.  Homeck 
Reimchronik  oder  Denkwürdigkeiten  seiner  ZSeit.  Zur 
Gesch.  d.  Literatur  u.  des  Lebens  der  Teutschen  im 
13.  Jahrb.  Mainz  1821.  8P  (vgl.  hierzu  Wiener  Jahr- 
bücher. XVm.  p.  227). 

Zahn,  J.V.,  StoiermärkischeGeschichtsblAtter.  1. 1880, 
mU  einem  Liehtdrudc  dar  von  Ä.  SdiSnbach  entdeMen 
Fragmente  der  äUtsten  bekamUen  He. 

Otwinus  abbas  S.  Bavonis  Oandavensis 
(c.  983  —  998):  Epistola  ad  Adalwinum 
abbatem  Blandiniensem. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
X.  p.  373.  374. 

Oud  Goiitsch  chronycxken  =  Jan  van 

Naeldwijk. 

Oudalricus  =»  üdalricus. 
Oudaiscaicus    abbas   SS.  Oudabici   et 
Afrae  (fllSO),  vid. 

Vita  8.  Adalberonis  ep.  August. 
„     „  Conrad!  ep.  Constant  {vü.  alt.). 

Oude  Friesche  Kronijken  —1474. 

Ausg. :  uitgeg.  door  het  Fiiesche  Genootschap. 
Leeuwarden  1853.  4". 

Ousmannus  (cca.  980),  vid.  Tita  s.  Ga- 
droae. 
Otitremeuse,  J.  d',  vid.  Jean  des  Preis. 
0xenede8,  vid.  Johannes  de  Oxenedes. 


p. 


(Pacantius,  Alex.  Bened.):  Diaria  de 
bello  Carolino. 

Enthftlt  Berichte  über  den  Krieg  Karls  ViU  gegen 
Italien. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  (Venetiis,  Aldus  1496).  4^ 
Sehr  selten. 

Pacatus    Drepanius   Gailus,    Latinus, 

rhetor:  Panegyricus  Theodosio  I  Magno 

dictus  a.  388  Kai.  Sepi 

Ausg. :  *  ed.  J.  Scheffer.  Upsalae  1668.  -•—  •  ed. 
J.  Arntzen  c.  notis  varior.  Amstelodami  1753.  — 
'  ex  Jacobi  de  la  Baume  Panegyr.  vett.  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  XIII.  p.  477-522;  cf.  intro- 
duet  p.  471  sq.  —  •  ap.  E.  Bährens,  XII  pane- 
gyrici  latini.    lipsiae  1874.  8^  p.  271-314. 

Erl.-Sehr.:  Teuf  fei,  W.  S.,  Qesohichte  der  römischen 
Literatur.  5.  Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1066-1067. 

Pacca,  Cola  Aniello:  Cronecha  dall'  a. 
600  sino  al  1102. 

Ausg.:  in  Raccoita  di  varie  croniche,  diarj  ed 
altri  opuscoli  cosi  italiani  come  latini  apparte- 
nenti  alla  storia  del  regno  di  Napoli.  I.  Napoli 
1740.  4^  p.  3-21. 

Pace  da  Certaldo,  vid.  Certaldo. 
Pachymeres,  Georg.,  Nicaeanus  (f  p. 
1308):  Michael  Palaeologus  seu  historia 


rerum  a  Michaele  Palaeologo  ante  impe- 
rium  et  in  imperio  gestanim. 

Diese  und  die  folgende  Schrift  umfassen  den  Zeit- 
raum von  1256  —  1806. 

Ausg. :  '  primum  ed.  ex  hibl.  Barberin.  interpr. 
Petro  Possino.  Graece  et  lat.  Romae  1666.  fol. 
Selten.  —  •  mit  d.  folgenden  unt.  d.  Tit. :  De  Mi- 
chaele et  Andronico  Palaeologis  libri  XIII.  Re- 
cogn.  Imm.  Bekker.  Bonnae  1835.  2  vol.  8®.  Ji  24 
(=  Corpus  scr.  bist  Byzant).  —  '  laiine  ex  edit 
n^  1  repetit.  ap.  Migne ,  Patrolog.  graecalat.  tant.  ed. 
LXXIT.  p.  233  -  558 ;  Possini  observatt  lib.  3  p.  559 
-684;  appendix  ad  hasoe  observatt.  p.  685-824. 

Pachymeres:  Andronicus  Palaeologus 
seu  historia  rerum  ab  Andronico  seniore 
in  imperio  gestarum  usque  ad  ann.  eins 

aetatis  undequinquagesimum.    Libri  VII. 

Ausg. :  ^  prim.  ed.  ex  bibl.  Barberin.  interpr. 
Petro  Possino.  Graece  et  lat.  Romae  1669.  fol. 
Selten.  —  ^mit  d.  vorhergehenden  xusammen 
ed.  Bekker  (s.  vorher).  —  '  ebenso  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. graeca.  CXLIII.  1865.  p.  407.  —  *  laiine 
ap.  Migne,  Patrol.  graeca  lat.  tant.  edita.  LXXII. 
p.  831-1266;  Possini  observatt.  p.  1265-1386. 

üehers.:  russisch:  beide  Schriften  in  [Die 
byzantinischen  Geschichtschreiber].  Bd.  II.  Pe- 
tersburg 1861.  gr.  8°. 


890 


PACIANU8  —  PACTUM  YENETÜM 


Erl.-Sehr.:  David,  Animadven.  in  obeeiratt.  chrono- 
logicaa  Possini  ad  Pachymorom.  Divione  1679.  4P. 
Hanke,  M.,  De  Byzantin.  renun  scriptoribos.  Lips. 

1677.  j>.  566-576. 
Hopf,  C.,  De  histor.  dncatas  Atheniens.  fontibus  p.67. 
Krambacher,  Oesch.  der  byzantin.  Litteratnr.  1891. 
p.  90-92. 

Vgl.  Encomium  s.  Theodosiae. 

Pacianus  Barcinonae  in  iugis  Fjrenaei 
episcopus  (f  391):  Epistolae  3  ad  Sym- 
phronianum  (al,  Sempronium)  Novatia- 
num. 

Äusg, :  ^  in  Paciani  opp.  ed.  J.  Tilios.  Paris. 
1538.  —  Un  Bibl.  PF.  max.  IV.  p.  305.  —  Un 
Gallandi  Bibl.  vett.  PF.  VII.  p.  257.  —  *  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  Xm.  p.  1051-1082. 

.   Erl.-Sdir.:  Gams,  P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  IT. 
Abth.  1.  Regenshur^  1864.  p.  818  -  824 ,  wo  catek  ande- 
nr  JAtarahtmadwaa. 
Teuf  fei,  W.  S.,  Gesch.  der  rSm.  Literatur.  5.  Aufl. 
Leipzig  1890.  p.  1074.  n0  4. 

Pacta  et  conventiones  quae  Baldui- 

nus  rex  Jerusalem  fecit  b.  Marco,  cum 

multis  aliorum  pactis  cum  Venetis  initis 

ab  a.  1125. 

Handsehr.  .*  Kopenhagen,  k.  Bibl.,  alt.  Samml. 
anni  1475.  n<>  2166. 

Pacta  inter  commune  Astense  et  Ro- 
bertum  Siciliae  regem  a.  1312. 

Ausg. :  ed.  Vinc.  Promis  in  Miscellanea  di  sto- 
ria  italiana.  IX.  1870.  p.  137-168. 

Vgl.  Annales  Astentes. 

Pactio  Aquisgranensis  inter  Karolum 

Calvum  et  Ludowicum  11. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL 
p.  453.  —  ^  als  Factiones  Aquenses.  870.  Mart.  6 
ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  516.  —  'ed.  Boretius 
in  Mon.  Germ.  hist.  Capitul.  IL  1.  p.  191. 

Pactio  Priderici  I  regis  et  Bertolfi  IV 
ducis  de  Zeringen.   1152. 

Ausg.:  inter  Wibaldi  epist.  ed.  JafFe,  Bibl. 
rer.  Germ.  L  p.  514.  n*^  383. 

Pactius,  vid,  Thomas  Pactius. 

Pactum  Anagninum  inter  Fridericum  I 
imp.  et  Alexandrum  III  papam.  A.  1176. 
Nov. 

Aiisg. :  ^  aus  einer  gleichzeitigen  Copie  im 
Vatic.  Archiv  zu  Rom  (Arm.  IL  caps.  I.  n*  8) 
hrsgb.  von  P.  Kehr  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  XIIL  1888.  p.  109-113;  vgl.  Einl.  u. 
Erläut  p.  77-109.  —  ^wiederh.  ap.  Doeberl,  Mo- 
numenta  Germaniae  selecta.  IV.  München  1890. 
p.  235  -  240.  —  *  ed.  L.  "Weiland  in  Mon.  Germ, 
hist.  Constitutiones.  L  1893.  p.  350-353.  n°  249. 
—  Promissio  legatorum  imperialium  *  ed.  Pa- 
gius  in  Critica  in  Barooii  Annales  eccles.  ad  a. 
1176,  tom.  IV.  p.  646.  —  *  ap.  Lünig,  Codex  dipl. 
Italiae.  I.  Lips.  1726.  p.  15.  —  'ap.  Pertz,  Mon. 
legg.  n.  1.  p.  149.  150.  —  *  ap.  "Watterich,  Rom. 
pontificum  vitae  IL  p.  601.  —  *ap.  Vignati,  Sto- 
ria  della  Lega  Lombarda  p.  285.  —  ®  ed.  J.  v. 
Pflugk-Harttung  in  Foi-schungon  zur  deutschen 
Geschichte.  XXIIL  1883.  p.  208,  nicht  correet. 


—  '  ap.  Doeberl  1.  c.  p.  240-242.  —  •  ed.  L.  Wei- 
land 1.  c.  p.  353.  354. 

Erl.  -  Sehr. :  F  e  c  h  n  e  r ,  Erzbischof  Widunann  von  Mag- 
deburg tn  Forschongen  z.  deutschen  Geschichte,  v . 
p.  4&6-458. 

Giesebrecht,  Oesch.  der  deutschen  Kaiaerzeit  V.  2. 
1888.  p.  793-806. 

Hefele,  Condliengesohichte.  2.  Aufl.  V.  n.  696-698. 

Prutz,  H.,  Kaiser  Friedrich  I.  Bd.  n.  p.  287-297. 

Reuter,  Herrn.,  Gesch.  Alexanders  ni.  Leipzig  1864. 
p.  289-251. 

Varrentrapp,  Gonr.,  Erzbischof  Chiistiao  I  von  Mainz. 
Berlinl867.  8*.  P.69-7L 

Pactum  Argentoratenae  Hludowici  et 
KaroU  U.  842.  Febr.  11. 

Ausg. :  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ.  hist.  Ca- 
pitul. n.  1.  1890.  p.  171. 

Pactum  Venetum  (Fax  ecclesiae  et  im- 
perii).  Jul.  Aug.  1177. 

Diese  Bezeichnung  ist  besser  als  die  übliche  Pntx  Veneta^ 
weil  sie  den  Charakter  eines  PrAliminarrertrages  ausdruckt 

Handsehr.:  Klosterneuburg,  Stiftsbibl.  n^ 
643*.  sec.  XII  fin.  f.  3.  —  Rom,  Vatic.  Archiv, 
Arm.  I.  caps.  IV.  n®  10,  nach  d.  Original. 

Ausg.:  ^ed.  Sigonius,  De  i-egno  Italiae.  Ve- 
netiis  1574.  p.  545  u.  in  allen  anderen  Ausgg., 
wülkürlieh  geändert.  —  *ap.  Goldast,  ConstituL 
imper.  III.  1610.  p.  353  u,  in  den  anderen  Ausgg. 

—  *  ed.  Palatius,  Aquila  Sueva.  Venetiis  1679. 
p.  188.  —  *ap.  Lünig,  Reichsarchiv  IV.  p.  128. 
n^  94;  '^ibid.  XV.  p.  162.  n°  73.  —  «ap.  Mansi, 
Concil.  L  Suppl.  II.  p.  678  ('  ed.  2\  XXH.  p.  193). 

—  ^  in  Sigonii  opp.  ed.  Argelatus.  n.  p.  802.  — 
**  in  Recueil  des  traitez.  I.  p.  26.  —  **  ap.  Lünig, 
Codex  dipl.  Italiae.  I.  Lips.  1726.  p.  17.  —  "  ap. 
Dumont,  Corps  universel  diplomatique.  I.  Am- 
sterdam 1726.  p.  94.  —  "  ap.  Savioli,  Annales  Bo- 
lognesi  IV*.  p.  17.  n»  237.  —  "  ap.  Vignati,  Storia 
della  Lega  Lombarda  p.  300.  —  "  ap.  Schoepflin, 
Commentationes  hist.  et  crit.  p.  553.  —  **  ap. 
Hartzheim,  Concil.  German.  in.  p.  411.  —  *®ap. 
Friedr.  Chrph.  Jonath.  Fischer,  Geschichte  des 
Despotismus  in  Teutschland.  Halle  1780.  8".  p. 
111.  —  "ap.  Max  Fischer,  Merkwürd.  Schick- 
sale des  Stiftes  u.  der  Stadt  Neubui^g.  ü,  Wien 
1816.  p.  152.  n<»  18.  —  "a&  Pactum  Anagninum 
ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IL  p.  147.  ~  " ap.  Theiner, 
Codex  dipl.  dominii  tempor.  S.  Sedis  I.  p.  22.  n* 
30  {allein  nach  d.  röm.  Mpt.).  —  *°  in  Monum. 
hist.  patriae.  Scr.  IV.  p.  32.  —  **  als  Instrum en- 
tum  pacis  Anagninae  ap.  Watterich,  Vitae  ponti- 
ficum IL  p.  597.  —  •*  ed.  F.  Kehr  in  Neues  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIIL  1888.  p.  114-118. 

—  ^'iviederh.  ap.  M.  Doeberl,  Monumenta  Ger- 
maniae selecta.  IV.  München  1890.  gr.  8°.  p.243- 
247.  —  '*  wiederh.  als  Der  Friede  zu  Venedig  zwi- 
schen Friedr.  I  u.  Fabst  Alex.  III  1177  ap.  Alt- 
mann u.  Bernheim ,  Ausgewählte  Urkunden.  Ber- 
lin 1891.  8^  p.  83-86.  ~  "ed.  L.  Weiland  in 
Mon.  Germ.  hist.  Legum  sect.  IV.  Constitutiones 
L  1893.  p.  362-365.  n<>  260. 

JOrl.-Schr.:  Eichner,  Rieh.,  Beitrüge  znr  Gesch.  des 
Venetianer  Friedenskongresses  vom  J.  1177.  Inaug.- 
Diss.  Berlin  1886.  8P.  66  pag. 

Fechner,  Erzbischof  Wichmann  von  Magdeburg  tn 
Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  V.  p.  460-473. 

Giesebrecht,  W.,  in  Allgem.  Monatsschrift  f.  Litte- 
ratnr. 1852.  April,  p.  2-270. 

:  Gösch,  der  deutschen  Kaiserzeit.  V.  2.  1888.  p. 

824-862. 


PAGANUS  GATINELLI  —  PALMERIUS 


891 


Hefele,  ConcUiengeachichte.  2.  Aufl.  V.  p.  696-706. 

LCwenfeld,  S.,  Die  unmittelbaren  Folgen  de«  Frie- 
dens von  Venedig.  Nach  den  neuen  Docnmenten  dee 
Cambridger  Begisterfragments  in  Forschungen  zur 
deutschen  Gesch.  XXV.  1886.  p.  461-461. 

Nitzsch,  E.  "W.,  Gesch.  des  deutschen  Volkes.  II. 
Leipzig  1883.  p.  298-dUl. 

Peters,  Carl ,  Untersuchungen  z.0e6chichte  des  Frie- 
dens von  Venedig.  Berliner  Preisschrift.  Hannover 
1879.  CT.  8».  VT.  160  mg.  Jk  4. 

Prutz,  Hans,  Kaiser  Friedrich  I.  Bd.  U.  Danzigl872. 
p.  310-885. 

Reuter,  Heim.,  Geschichte  Alexanders  IH.  Bd.  UI. 
Leipzig  1864.  p.  281-330;  728-764. 

Röhricnt,  Reinh.,  Ein  Brief  [des  BischofB  Philipp 
von  051n  an  den  Bischof  Radulf  von  Lflttichl  über 
die  Geschichte  des  Friedens  von  Venedig  tn  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.Geech.  XVII.  1892.  p.  621- 623. 

Simonsfeld,  H.,  Zum  Frieden  v(«i  Venedig  tn  For- 
schungen z.  d.  Gesch.  XX.  p.  424-488. 

Varren-trapp,  Cour. ,  Erzbischof  Christian  I  von  Mainz. 
Berlin  1867. 9>.  p.  78  -  92 ;  —  m  v.  Sybels  Histor.  Zeit- 
schrift. XLVU.  p.  406  ff. 

Waitz,  G.,  tn  Göttinger  gel.  Nachrichten.  1867.  n0  9. 

_p.  389ff. 

will.  Coro..  Konrad  von  Witteisbach,  Cardinal,  Erz- 
bischof V.  Mainz  u.  v.  Salzburg.  Begensbuig  1880.  8**. 
p.  35-44. 

Vgl.  Castellanus  Bassian. 
Belatio  de  pace  Veneta. 

Paganus  Gatinelli  (==  F6an  GatLneau), 
vid.  Chronicon  S.  Martini  Türen.  249 — 
1227. 

Page,  John:  Poem  on  the siege  of  Ronen 
by  Henry  V. 

Eandsehr.  .-London,  Brit.  Mus. ,  Egerton  Col- 
lect n®  1995.  Chart,  fol.  n''12;  —  Bodl.  mss.  n® 
124,  unvollständig;  —  Harleian  Coli,  n»  2256. 
n<»  753. 

Ausg.:  *  ed.  by  J.  J.  C-onybeare  in  The  Ar- 
chseologia.  Vol.  XXI.  —  '  ed.  by  Fred.  Madden 
in  The  Archseolog^a,  Vol.  XXII.  —  *  vollständig 
ed.  by  James  Gairdner  in  Historical  collections 
of  a  Citizen  of  London  in  the  15.  Century  [Lon- 
don, Camden  Society  1876.  kl.  4«.  N.  Ser.  XVII.] 
p.  1-46;  ef.  p.  x-xvi. 

PaielH,  GuiU.,  eques  Vicentinus:  Pro 
patria  ad  illustriss,  Nicolanm  Trunum 
Venetum  Ducem  gratulatio. 

Ausg.:  s.  I.  et  a.  (Venetiis  circa  1472,  wahr- 
seheinlich  durch  Jenson).  7  Blatt,  Sehr  selten. 

Palaeologus,  vid.  Michael  Palaeologus. 

Palamas,  Gregorins,  archiep.  Thessa- 
lonic.  (flor.  1351),  tnd.  Acta  s.  Petri  Athen. 

Brl.-Sekr.:  Krumb  ach  er,  K.,  Oesch.  der  bysantini- 
sehen  Littarator.  1891.  p.  2U3  u.  oft. 

Palecz,  i*id.  Stephanus  Palecz. 
Palencia,  vid,  Alonso  de  Palencia. 
Palla  di  Noferi  degli  Strozzi,  vid,  Strozzi. 
Palla  Nofrii  de  Strozis  miles,  vid,  Strozzi. 
Palladius  Fu8GU8  ,  Italus  Patarinus ,  prof. 
Justinopoli  (flor.  1470):  De  situ  orae  Illy- 

rici  libri  2. 

Ausg.:  *  Venetiis  1540.  —  '  ed.  Joa.  Lucius, 
Dalmatia.  1666.  —  •  ap.  Schwandtner,  Scr.  rer. 
Hungar.  IH.  p.  755-764. 

jS-l.'Sehr.:  Haner,    De  scriptoribas  rer.  Hongaric. 
Yiennae  1774.  p.  47. 


Palladius  Hellenopolitanus  episcopus:  'H 

TCQÖg  ^aßüov  iazoQia  sive  Historia  Lau- 
siaca. 

Palladins  hat  ans  Bnflnos  geschöpft ,  welcher  um  400 
in  Aqoileja  schrieb;  ersterer  verfasate  am  420  diese  dem 
Lansus  gewidmeten  Vitae  bs.  PP.  oder  Denkwürdigkeiten 
der  Asketen. 

Ausg,:  Joa.  Meursius  primus  graece  nunc  vul- 
gavit  et  notas  adiecit.  Lugd.  Bat,  Elzevir  1616. 
Ißmo.  —  «ex  edit.  J.  Henrici  Floss  ap.  Migne, 
Patrolog.  graeca.  XXXIV. 

Uebers, :  interprete  Gentiano  Herveto  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.I.XXIII.  p.  1091-1218;  Rosweydi  no- 
tatio  p.  1217-1234.  —  In  Palladii  librum  praelu- 
dia  et  de  eodem  libro  elogia  (i.  e.  Peregrinationes 
Pdladii  et  Melaniae  iun.  ex  Baronii  Annal.  eccl.) 
p.  1065-1092. 

Eri.-S^.:  Am^linean,  E.,  De  historia  Lansiaca, 
qnaenam  sit  hnins  ad  monachonun  Aegyptiomm  hi- 
storiam  scribendam  utilitas,  theds.  Adiecta  sunt 
quaedam  huins  historiae  Coptica  flragmenta  inedita. 
Parisiis ,  E.  Leroox  1887.  8<*. 
We ingarten,  H..  Ursprung  des  MSnchtfaums  in  Brie- 
gers  iSeitschrift  fdr  Kirchengeschichte.  1. 1877.  p.  23. 
§6-80.  5^9. 
Zö ekler,  PaUadios  in  Herzogs  Real-Encyclopädie 
XX.  p.  881. 

vgl.  Vita  s.  Ammonis  Aegyptü. 
„     „  ApoUonii  abb. 
Dorothei  Theb. 


1»      n 
»»      )» 


)>      II 


Johannis  eremitae. 

Johannis  Chrysost.  {vüa  alia). 


Pallas  Spangel,  vid.  Spangei. 
Paimeriua,  Matthaeoa,  Floreiitinus  (f 

1475):  Chronicon  ex  libro  eius  de  tem- 
poribus  sive  Chronicon  Piorentinum.  449 
—1449. 

Florenz  oft  berücksichtigt ;  ist  pApstlich  gesinnt.  Chro- 
nologisch genau.  Schliesst  sich  als  Ix)rt8etz.  an  Eusebii- 
Hieronymi  resp.  Prospori  Chronicon  u.  wurde  von 
Matthias  Palmerias  (dem  folgenden)  bis  1482  fort- 
geführt. 

Handschr,:  Oxford,  Maralen  College.  n*>184, 
endet  1448.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  XV.  n* 
4295-27.  —  Dresden,  k.  Bibl.  sec.  XY.  4^  n» 
49.  —  Madrid,  k.  Bibl.  F.  28.  f.  Ij  —  T.  85  mbr. 
fol.  mio.  sec.  XVI  ist  ein  italienischer  Auszug. 
—  Berlin,  k.  Bibl.  chart.  sec.  XV.  Lat.  fol.  n® 
195.  —  Rom,  Bibl.  ürbinas,  mbr.  sec. XV.  n<>606. 

Atug. :  *  curante  Bonino  Mombritio  cum  Eu- 
sebii-Hieronymi  chronico.  Mediolani  ap.  Lava- 
gnium  8.  a.  (cca.  1475).  fol.  —  *  als  Fortsetzung 
an  Hieronymus'  resp.  Prospers  Chron.  Venetiis 
ap.  Erh.  Ratdolt  Augustanum  1483.  4°.  —  'Paris. 
1518.  4^  —  *ap.  Sichard,  Chronicon.  Basil.  1529. 
fol.  p.  94.  —  » in  Scriptt.  Florent.  I.  p.  216.  — 
*Excerpta,  augmentationes  et  emendationes  ed. 
Tartinius,  Rer.  Ital.  script.  I.  p.  209. 

:  De  captivitate  Pisarum  a  Flo- 

rentinis  expugnatarum  a,  1406  ad  Nerium 
Capponium,  sive  De  belle  contra  Pisanos 
gesto  a  Florentinis  a^  1406  commentarius. 

Ausg.:  *  ex  recens.  Levini  Nicolai  Moltheri  xu- 
sammen  mit  Conclave  in  quo  Fabius  Chisius  pon- 
tifex  creatus  est.  Slesvici  1656.  8°.  —  ^wiederh. 
ex  bibl.  J.  B.  Recanati  ap.  Burmann,  Thesaur. 
scriptor.  Italiae.  VlII.  pars  2  —  u.  'ap.  Mura- 
tori,  Scr.  rer.  Ital.  XIX.  1731.  p.  165-194. 


892 


PALMERIÜS  —  PANORMITA 


Palmerius,  Matthaeus,  Florentinus:  Hi- 

storia  Rorentina.  1432 — 1474. 

Ungedruckt. 

Handaehr.:  Florenz,  Bibl.  nazion.  (Maglia- 
bech.)  XXV.  n»511.  chart  fol.  Original. 

:  Vita  Nicolai  AcciaioÜ,  Floren- 
tini, magni  seneschalli  Apuliae.  1310  — 
1366. 

Ausg.:  ex  mss.  Neritinis  ap.  Muratori,  Scr. 
rer.  Ital.  XQL  1728.  p.  1201-1230. 

üebers.:  italice  trad.  da  Donato  Acciajoli  (f 
1473).  Fiorenza  1588.  4°  ad  calcem  Historiae  do- 
mus  illustris  Ubaldinonim. 

Erl.-Sekr.:  Ben  venu  ti,  Cr.  B.,  Qaadri  storici  Fioren- 
tini.  Matteo  Palmieri.  Firenze  1889.  8". 
Bottari,  Ercolo,  Matteo  Palmieri  in  Atti  della  B.  Ac- 
cademia  Lucchese  di  scienze ,  lettere  ed  arti.  XXIV. 
Torino  1886.  p.  891  sq. 
Cavalli ,  La  scienza  politica  in  Italia  in  Memorie  dell' 
I.  B.  IstitntoVeneto  di  sdenze  eoo.  XII.  yenezial864. 
p.  298  sq. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinit.  ed.  Mansi  V. 

p.  60. 
Messeri,  AntOD.,  Matteo  Palmieri  cittadino  di  Firenze 
del  sec.  aV  in  Archiyio  storico  Italiano.  Ser.  V.  tom. 
18.  Firenze  1894.  p.  257-822;  docnmenti  p.  828-840. 
Bös  1er,  Aug.,  Kardinal  Johannes  Dominicis  Erzie- 
hnngslehre.  Freiboi^g  i.  B.  1894.  gr.  8^  (=  Herder» 
Padagog.  Bibliothek.  Bd.  VU).  p.  290-237. 

Palmerius,  Matthias,  Pisanus  (tl483 
Eomae):  Opus  de  temporibus  suis.  1449 
—1482. 

Ist  eine  Fortsetzung  des  Torhergenannten  Werkes  des 
Matthaeus  Palmerias. 

Handschr,:  Madrid,  k.  Bibl.  F.  28.  v.  1449- 
1465,  das  Uebrige  fehlt. 

Ausg.:  ^  als  Fortsetzung  an  Eusebii-Hiero- 
nymi  (c/".)  chronicon.  Venetiis  ap.  Erh.  Ratdolt 
1483.  4^  —  «Paris,  ap.  H.  Stephanum  1512.  4^» 
und  ■  ibid.  1518.  4®.  —  *  in  Sichardi  chronico. 
Basil.  1529.  fol.  —  *  ibid.  1539.  4^  —  •  verbessert 
u.  vermehrt  ed.  Tartinius,  Rer.  Ital.  scr.  I.  p.  235. 

Palomar,  Job.,  D'  iur.  utr.:  Quaestio 

cul  parendum  est,  an  sanctissimo  Domino 

nostro  papae  Eugenio  IV,  an  Concilio  Ba- 

siliensi  tanquam  superiori.  1437. 

Handschr.:  München,  k.  Staatsbibl. 

Ausg.:  ap.  J.  J.  J.  v.  DöUinger,  Beiträge  zur 
polii,  kirchl.  u.  Colturgesch.  der  6  letzten  Jahr- 
hunderte. II.  Regensburg  1863.  gr.8*.  p.  414-441. 

Pals  biscups-Saga  sive  Historia  Pauli 
episcopi. 

Ausg. :  ^  zusammen  mit  Hungurvaka  (s.  d.). 
Hafniae  1778.  8^  p.  143-253.  —  ^  in  Biskupa 
Sögur,  gefnar  ut  af  hinu  Islenzka  bokmentafe- 
lagi.  I.  Kaupmannah.  1858.  p.  125-148.  —  "Aus- 
zug in  Grönlands  historiske  Mindesmaarker.  11. 
Kjebenhavn  1838.  p.  762-767. 

ErL-Sekr.:  MQUer,  Sa(|abibl.  (dauUche  Ätug.)  I.  p.l39. 

Paltramus  sive  Vatzo,  consul  Viennen- 
sis:  Chronicon  Austriacum  a  nato  Christo 
ad  a.  1301.  —  Continuatio  per  Nie.  Vi- 
schelium  coenobitam  Sancrucensem  ord. 
Cisterc.  ab  a.  1302 — 1310.  —  Anonymi 
continuatio  ab  a.  1310 — 1455. 


Dass  Vatzo  der  Verfosser  dieser  Chronik  und  Vatzo 
der  bekannte  Bttrgenneister  von  Wien  zwei  Terschiedene 
Personen  sind,  hat  Wattenbach  erwiesen. 

Handschr.:  Kloster  Neuburg,  Stiftsbibl. 
Chart,  sec.  XVI.  fol.  n*»  691.  —  Wien,  k.  Hof- 
bibl.  hist.  prof.  668,  jetzt  539.  mbr.  sec.  XII.  Die 
vorhergehende  Handschrift  y  sowie  der  Abdruck 
hiernach  ist  nur  ein  Auszug  aus  dieser, 

Ausg.:  mit  Auslassung  dessen,  was  bis  1062 
reicht  ap.  Pez,  Script,  rer.  Austr.  I.  p.  707-724; 
724.  725;  726-738.  Vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  IX 
p.  699. 

Erl.'Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsoaellen. 
8.  Aufl.  I.  1886.  p.  218. 

Paludanus,  vid.  Petrus  Paludanus. 
Panaretos,  vid.  Michael  Panaretos. 

Pandulphus  {kS^}<^«^-1^3^)'*'^ 

über  pontificalis. 
Vita  Calixti  H  pp. 

,,    Gelasii  U  pap. 

,,    Gregorii  VII  pont.  {vita  aüa). 

„    Innocentii  II PP.  {väa  3^). 
Gesta  Johannis  VIlI  pp. 
Vita  Nicolai  I  pp. 

Pandulphus  de  Columna,  t;id.  Landulfüs 
de  Columna:  Tractatus  de  translatione. 

Panegyrici  veteres  Constantino  Magno 

(llCtl,   VUl.     Incerti  (ut  putant  Mamertini)  panegyricus. 
E^umenius. 
Incerti  panegyricus. 
Nazaxius. 

Ausg. :  ^  ed.  Wolfg.  Jaeger.  Norimberg.  1779. 
8«.  I.  p.  306-551.  —  «  ed.  H.  J.  Amtzen.  Ultra- 
iecti  1790—97.  2  vol.  4<>.  —  »  in  Panegyrici  latini 
XII.  Recens.  Aemil.  Baehrens.  Lipsiae  1874.  8®. 
{XXVI.  324  pag.  Ji  3.60.) 

Panegyricus  in  laudem  Berengarii  = 
Gesta  Berengarii  imp. 

Panegyricus  libellus,  t^.Libellus  pane- 
gyricus. 

Panegyrique  en  vers  de  Guillaume  n 
comte  de  Hainaut  (f  1345). 

Ausg. :  publ.  par  Ch.  Potvin.  Mons  1863.  8*. 

Panis,  Ogerius (flor.  1200),  vid.  Cafanis. 

Panormita.  Unter  diesem  Namen  ist 
bekannter  Antonius  Beccadelli  Panormi- 
tanus,  ab  Alfonso  Neap.  rege  legatus  eius- 
que  amicus  (f  1471):  De  dictis  et  factis 
Alphonsi  regis  Aragonum  übri  4. 

Schätzenswert,  weil  BeccadeUi  als  unmittelbarer  Augen- 
zeuge  schrieb.  £än  echt  hofmännisches  Buch,  abgensst 
1456. 

Ausg.:  '  Neapoli  (Pisis)  1455.  4^  —  *  Floren- 
tiae  1485.  4°.  —  •  c.  commentar.  Aen.  Sylvii  et 
scholiis  Jac.  Spiegelii.  Basileae  1538.  4^  —  *  cura 
Dav. Chytraei.  Rostochii  1590.  4*.  —  ^unt.d.  Tit.: 
Parallela  Alphonsina  etc.  ed.  Marq.  Freher. 
Hanoviae  1611.  4^  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Ant  Pa- 
normitae  speculum  boni  principis  etc.  ed. 
Jo.  Santes.  Amstelod.  1646.  12mo.  —  »  ap.  J.  G. 
Menschen,  Vitae  summorum  dignitate  et  erudi- 
tione  viror.  ...  11.  Coburg!  1736.  4**.  p.  1-4. 


PANORMITA  —  nAPAZTAZEIZ 


893 


lieber s.:  spanisch  yon  Job.  de  Molina.  Bor- 
gis  1530.  4".  —  Zarag09a  1553.  4^  —  Antverp. 
1554.  4« 

NB,  m&rxH  gekört  die  1466  cm  Hofe  von  Neapel  ver- 
fasete  Schrift:  Aeneae  Sylvii  commentarii  in  libros 
Antonii  Panomiitae  poetae  de  dictis  et  factis  AlphoDsi 
T6^8,  m  Aen.  Sylvii  opp.  BasU.  1671.  fol.,  auch  menrmtUa 
wtU  BeeeadeUü  Werk  xmammengedmekt. 

Panortiiita:Epistolae  familiäres  (a/.;  Oal- 
licae)  ac  Campanae.  1420 -1434;  1434  ad 
mortem  Alphonsi  I  regis  Neapol. 

Sehr  axmdiend. 
Ausg. :  ^  uni.  d.  Tit. :  Antonii  Panhonnitae  fa- 
miliarium  Über.  Neapoli  s.  a.  (Sixt  Riessinger 
1471;  a/.1478).  fol.  —  ^  urU.  d.  Tit.:  Epistola- 
rum  libri  V,  orationes  duae  et  carmina  varia. 
Venetüs  1553.  4®.  —  'ed.  auctior  et  emend.  Pa- 
normi  1746.  fol.  Ist  der  3.  Bd.  des  Thesaurus  cri- 
ticus  wm  Gruter,  von  welehem  die  Theatiner  in 
Palermo  einen  neuen  AbdruekveranstaUeten;  vgl. 
Ramorino,  Contributi  p.  7.  —  Epistolaea.  1458 
— 1471  in  Regis  Ferdmandi  et  aliorum  epistolae 
ac  orationes  utriusque  militiae  ed.  Vico  Equense. 
1586. 

:  Hermaphroditus. 

Ea  sind  Epigramme,  welche  die  Emancipation  des 
Fleisches  predigen  n.  einen  moderaen  Sittenspiegel  hin- 
zuhalten voigeben.  Papst  Eugen  IV  Uesa  das  Schandbach 
Öffentlich  Ywbrannen. 

Ausg.:  ^in  Quinque  illustrium  poetarum  lusus 
in  Venerem.  (Edidit  Mercier  abbe  de  St  Leger?) 
Paris.  1791.  8«.  —  *unt.  d.  Tit.:  Antonii  Panor- 
mitae  Hermapbr.  Primus  in  Germania  ed.  et  apo- 
phoreta  adiecit  Frid.  Carol.  Forbergius.  Coburgi 
1824.  8«  —  »Mfi/.rf.  Tit. :  L'Hermaphrodite.  Texte 
latin.  Avec  une  choix  des  notes  de  Forberg,  et 
traduit  pour  la  prem.  fois  en  fran^-ais.  Paris,  Li- 
seux  1892.  8*.  50  fr.  Nur  110  numerirte  Exetn- 
plare  gedruckt.    Nickt  im  Handel. 

:  Oratio  ad  Pridericum  III  imp.  in 

coronatione  illius  Bomae  habita  a.  1450. 

Ausg. :  *  ex  edit.  vei  Veneta  ap. Froher,  Genn. 
Rer.  scr.  ed.  Struve  III.  1717.  p.  5-8.  —  ''in 
Principum  et  illustrium  virorum  epistolae.  Ve- 
netüs 1574;  —  'Amstelod.  1644. 

:  Orationes  duae  ad  Gaetanos  et 


ad  Yenetos  de  pace. 

Ausg. :  ed.  Fazio  in  De  rebus  gestis  Alphonsi. 

ErL-Sekr.:  Barozzi.  L.  e  Remig.  Sabbadini,  Studi 
snl  Panormita  e  snl  Valla.  Firenze  1891.  8».  XL  268 
pag.  L  7.  iZuglridi  em  Theü  der  Pubblicazioni  del 
r.  Istitato  di  stndt  superiori  pratici  e  di  perfeziona- 
mento  in  Firmaze:  sezione  di  filoeof.  e  filoloKia). 

Colangelo,  Fr.,  Vita  de  Ant.  Beccadelii,  detto  il 
Panormita.  Nanoli  1821.  B>. 

Bamorino,  Fei.,  Contributi  alla  storia  biografica  e 
critica  di  Ant.  Beccadelii.  Palermo  1883.  Sfi.  89pag. 

:  Notizia  di  alcnne  epistole  e  carmi  inediti  di  An- 
tonio il  Panormita  in  Archivio  stör.  Italiano.  Ser.  V. 
tom.  S.  Firenze  1889.  p.  447-450. 

Strave,  Bibliotheca  histor.  ed.  Mensel  YT.  1.  p.  257. 

Vo  igt,  Qeo. ,  Die  Wiederbelebung  des  classischen  Alter- 
thoms.  2.  Aufl.  I.  1880.  p.  480 -489.  492.  493  eic, 

"Wolff,  UfaxY.,  Leben  n.  Werke  des  Antonio  Becca- 
delii gen.  Panormita.  Leipzig  1894.  9f>.  VII.  ÜSpag. 
JL2. 

Paolino  di  Pieri,  vid.  Pieri. 

Paotino  Minorita,  Fra:  Trattato  De  re- 
gimine  pectoris. 


Atug. :  pubbl.  (in  dialetto  Veneziano  del  XIV 

seoolo,  con  introduz.,  note,  glossario  ecc.)  da  Adf. 

Mussafia.  Vienna  e  Firenze  1868.  8^  Jk  8. 
Vgl.  Panlinna  Minorita. 

Paolo  dello  Mastro:  Diario  e  memorie 
di  diverse  cose  accadute  in  Borna  dal  1422 

al   1484.     FOr  die  Oeech.  Roms  nicht  unwichtig. 

Ausg. :  ^  pubbl.  per  cura  di  De  Antonis  in  II 
Buonarroti.  Ser.  II.  Tom.  X.  ßoma  1885.  p.  3  - 
13;  37-48;  109-119;  141-148.  —  » pubbl.  ner 
cura  di  M.  Pelaez  in  Archivio  della  Sooietä  Ro- 
mana di  storia  patria.  XVI.  p.  41  sq. 

Paolo  di  Benodetto  di  Cola:  Memoriale. 
Dello  Mastro  dello  rione  di  Ponte. 

Ausg. :  in  Cronache  Romane  inedite  del  medio 
evo  pubblicate  da  AchiUe  de  Antonis.  I.  Roma, 
Loescher  1876.  kl.  4^  38  pag.  Jk  5.  Nur  150 
Ejoemplare  gedruckt. 

Paolo  dl  Liello  Petrone  dello  rione  di 
Ponte  —  Paulus  filius  LaeUi. 

Paolo  Veneto  >»  Paulinus  Minorita. 

Paparonuo,  Aldobrandinus,  ord.Praed. 
(Sienae  f  1286),  vid.  Vita  b.  Ambrosii  San- 
sedonii. 

Paponbok,  Dat  »  Pfaffenbuch. 

Paphnutius  abbas,  t^-Vita  s.  Onuphrii. 

Papianus,  vid.  Lex  Romana  Burgun- 
dionum. 

» 

Pappenhoim ,  Matthaeus ,  marescalcus 
de  (t  1511):  Chronica  australis  antiqua. 
852—1326. 

Oleichlantend  an  vielen  Stellen  mit  Joh.  Victoiiensis. 
Handschr. :  Wien,  k.  Bibl . 
Ausg.:  '  ein  Auszug  ap.  Freher,  Germ.  rer. 
scr.  I.  p.  311-326.  —  *  vollständig  mit  Fortsetz. 

bis  1344  ap.  Freher  ed.  Struve  I.  p.  430-490. 
JEW. -Sehr.;  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inflmae  latini- 
tatis  ed.  Mansi  V.  p.  51. 

Cf.  Chronicon  Elvacense. 

Paraenesis  episcopomm  Galliae  ad 
treugam  Dei.   Cca.  a.  1042. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  161. — 
•  ap.  Bouquet,  Rec.  XI.  p.  516.  517. 

Vgl.  Constittttiones  pacis. 

Paralipomena  rerum  memorabilium  a 

Friderico  II  usque  ad  Carolum  V.  1229 

— 1537  (per  Casp.  Hedionem). 

Ausg. :  ^  Argentorati  1537.  fol.  —  *  ibid.  1540. 
fol.  —  '  als  Anhang  xu  Ekkehardi  üraugiensis 
Chronicon.  Basil.  1569.  fol. 

nagaazdaeig  avvvo^oc  XQOvivLai. 

Von  einem  Anonymus  aus  Ensebins ,  Sokrates ,  Theo- 
doras  Lector  zwischen  1143—1180  compilirt. 

Ausg.:  ^ap.Banduri,  Imperium  Orientale.  Vol. 
I.  3.  (Paris.  1711.  fol.)  p. 81.  —  'ed.  lÄmbecius, 
Notae  ad  Codinum  p.  85.  —  *  in  Breves  demon- 
strationes  chronographicae ,  gr.  et  lat.  ed.  Com- 
befis.  Paris.  1664.  4°.  —  *no  1  wiederh.  in  Georgii 
Codini  excerpta  de  antiquitatibus  Constan tinopol. 


894 


PARENTI  —  PASCHASroS  RADBERTU8 


ex  recogn.Imm.Bekkeri.  Bonnae  1843. 8®  (=  Cor- 
pus Script,  bist.  Byzant.)  —  *  ap.  Migne,  Patro- 
log.  graeca.  CLVII.  1866. 

Parenti,  Pietro:  Diario. 

Atisg. :  Auszug  der  J.  1496.  97  {tint,  d.  lieber^ 
Schrift :  Auszüge  aus  noch  ungedruokten  floren- 
tmischen Chroniken)  ap.  L.  v.  Ranke,  Sämmtliche 
Werke.  XL.  Leipzig  1877.  8«.  p.  342-345. 

Parfiies,  Johannes,  Ensdorf.  monachus: 
Chronicon  Ensdorffense.  1121 — 1480. 

Deutsch  geschrieben. 

Ausg.:  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  Script,  I.  p.  581- 
588;  ef.  p.  579. 

Paris,  tnd.  Matthaeus  Paris. 

^"^^  {  JrSlSsIs  }'  B<>°o°i«°si8,  Le- 
one  X  pontif.  ceremoniarum  in  aula  Ko- 
mana  arbiter  (f  1513):  Diarium  curiae 
seu  Diarium  Alexandri  VI  papae. 

Handschr,:  München,  k.  Hofbibl.  cod.  lat. 
n«  135-146. 

Ausg. :  ein  Bruchstück  ap.  Mabillon ,  Museum 

Italicum  11.  p.  587.  —  ein  anderes  a.  1518 — 1522 

ap.  Ch.  G.  Ho£fmann,  Nova  scriptorum  ac  mona- 

mentor.  collectio.  I.  Lips.  1731.  4^  p.  401-500. 
Vgl.  Bnrchaidus ,  Joh. 

:  Historia  Leonis  X  papae. 

Handschr. :  L  e  y  d  e  n ,  Univ.-  Bibl.  cod.  lat  41 . 
Ausg. :  excerpta  ap.  Ch.  God.  Hofifmann ,  Nova 
scriptorum  collect.  I.   Lipsiae  1731.  4^ 

Pari8iu8  de  Cereta:  Chronicon  Yero- 
nense  ab  a.1117 — 1278,  cum  continua- 
tione  anonymi  ad  a.  1375  =  Annales  Ve- 
ronenses.  n^  3. 

Parieberg,  Joh.,  vid.  Chronica  de  du- 
catu  Stettin. 

Parochus  Suaelensis,  vid.  Chronicon 
Slavicum. 

Pars  genealogiae  ducum  Brunsvic.  et 
Luneb.,  vid.  Chronica  principum  Saxo- 
niae. 

Pars  secunda  historiae  Iherusolimita- 
nae,  vid.  Secunda  pars  bist  Iherusol. 

Partinus  de  Brembüla,  Antoniolus,  no- 
tarius  d.  iudicis  rationis:  Feriae  ab  a.  1337 
—1391  resp.  1409. 

Ausg. :  ed.  C.  G.  Finazzi  in  Miscellanea  di  sto- 
ria  italiana.  V.  1868.  p.  269-272;  273.  274;  ef. 
prooem.  p.  267. 

Ausg.:  *  ed.Rhamnusius,  De  hello  Constanti- 
nopolitano  ed.  II.  libr.  V.  p.  223.  —  *  ap.  Mura- 
tori ,  Rer.  Ital.  scr.  XII.  p.  328  in  nota  ad  Dan- 
duli  chronicon.  —  '  ap.  Wilken,  Gesch.  d.  Kreuz- 
züge. V.  1829.  Append.  p.  5.  —  *  ap.  Buchon, 
Edaircissements  sur  la  doniination  fran9.  etc.  I. 


1840.  gr.  8«.  —  *  ed.  Tafel  u.  Thomas  w  Fontes 
rer.  Austriac.  Ahth.  U.  Diplom.  XII.  Wien  1856. 
p.  464-488;  da»u  Epimetrum  l-III  p.  489-501. 
Vgl.  introd.  p.  452-464. 

Parvum  chronicon  Astense  «  Chroni- 
con Astense  parvum. 

Paschale  Campanum.  464 ->  599. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n®  2077. 
sec.  VI.  fol.  96'. 

Ausg. :  ^  ap.  Mansi  in  Apparatu  ad  Baronii 

Aonal.  eccles.  Lucae  1740.  p.  229-233.  —  '  ap. 

Roncalli,  Chronica  latin.  L  1787.  p.  721-736.  — 

'  ed.  Th.  Mommsen  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct  an- 

tiqiüss.  IX.  1889.  p.  745-750. 

Erl.'Sekr.:   Rossi,  Inscript.  Christian.  I.  p.  uuv  et 
p.  479. 

Paschalia  antipapa  (687— c.  692). 

ErL-Sehr.:  Jaf  f6,  Regesta  pontiflcam  Rom.  Ed.  2.  L 
1886.  p.  248. 

Paachalisl  papa(t824):  Epistolae  qua- 

tUOr.     nie  Echtheit  wird  theilweise  bezweifelt. 

Ausg.:  ^  am  besten  ap.  Mansi,  Collect  conciL 
XIV.  p.  371.  Suppl.  conciL  L  p.  799.  F^/.Har- 
douin,  Conc.  IV.  p.  1213.  —  •  der  2.  Brief  auch 
ap.  Baronium,  Ann.  eccies.  ad  a.  821.  n^  IV.  p. 
840.  —  ^der  3.  ibid.  ad  a.  817.  n°  XIX.  p.  800 
ed.  Venei  —  *  5  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CiXIX. 
p.  977-986  u.  ibid.  ex  Mansi  CU.  p.  1085-1094. 
—  ^  epist  spuria  in  Mon.  Germ,  hist  Epist  UL 
p.  97.  98. 

Erl.-Sdtr.:   Dapin,  Bibliothöque  des  antoois  eocI4- 
siastiqües.  VEl.  p.  177. 
Jaff6,  Regesta  pontiAcam  Rom.  Ed.  2.  1. 1885.  p.318 
-320;  n.  p.  748. 

Paschalis  II  papa  (f  1118):  Epistolae. 

Ausg.:  '  106  aus  Baluze,  Mabillon,  Martene 
etc.  gesammelt  u.  chronologisch  geordnet  ap.Bou- 
quet,  Rec.  XV.  p.  17-63.  —  •  538  epp.  et  Privi- 
leg, ex  variis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  ClXin. 
p.  31-448.  —  Epistolae  26  diversorum  ad  P-m 
ibid.  p.  447-470.  —  Epistolae  in  Mon.  Genn. 
hist.  Epist  in.  p.  106.  107 ;  —  in  Neues  Archiv 
der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  III.  p.  169-178;  VI.  p.  292; 
VII.  p.  166. 

:  Concilia  de  investitura  praela- 

tonim. 

Ausg. :  ap.  Pertz,  Mon.  T^gg-  H.  2.  p.  180-182. 

JSrl.-Sdir.:  Jaff6  1.  c.  p.  702-772;  n.  p.  753. 
Vgl.  Dispatatio  vel  defensio. 

Paschalis  III  (Guido  Cremensis)  anti- 
papa (t  1168). 

Erl.-Sckr.:  Jaff6  1.  c.  Ed.  2.  II.  1888.  p.  426-429. 

Paschasius  diaconus  (c.  511):  Epistola 
ad  Eugippium. 

Ausg. :  in  Mon.  Germ,  hist  Auct  antiq.  I.  2. 
p.  3.  4. 

Paschasius  Radbertus  abb.  ord.  s.  Ben. 
coenobii  s.  Petri  Corbeiensis  (f  c  860): 
Versus  ad  Carolum  regem  quos  scripsit, 
quando  ad  eum  misit  librum  suum  De 
corpore  et  sangiiine  Domini:  ,Audenter 
nimc^ 


PASKO  -  PATRICrcS,  AUGUSTINUS 


895 


Attsg. :  '  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  134.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  312. 

—  Carxnina  ed.  £.  Dümmler  in  Mon.  Germ.hist. 

Poetae  aevi  Car.  III.  p.  38-53. 

Vgi,  Paano  ss.  Rafini  «t  Val«r. 
Vita  8.  AdAÜUtfdi  abb.  Corb. 
„    „  Pucbadi  Radb. 
„     „  Walae  abb.  Corb.    . 
Ert.'Sdtr.:  Bihr,  Oeach.  der  rOmiachen  Literatur  im 
karolingiachen  Zeitalter  p.  28S.  462-471. 
Choisy,  E.,  Paschaae  Radbert;  6tode  bistoriqne  aar 
le  9.  sidcle.  (Thöse  de  Mootauban.)  Gendre  1889.  BP, 
127  pag. 
Dümmler,  E.,  in  Neaea  Archiv  d.  Oea.  f.  I.  d.  Oeach. 

IV.  1879.  r.  901-906. 
Dapin,  Biblioth.  dea  aoteoia  eccl^astig.  VU.  p.62. 
Uistoire  litt6raire  de  )a  Fnuice  V.  p.  287. 
SchrOckh,  Kiichengeachichte  XXUI.  p.  442. 

Pasko  (Diminutivfonn  für  Pawel,  Paul), 
Godystaw  —  Baszko. 

Passages  de  Charles  YU  et  du  dauphin 
Louis  ä  Ldmoges  en  1439,  des  memes  et 
de  la  reine  de  France  en  1442. 

Lateinisch  gesehiieben. 
Ausg. :  ^  in  Memoires  de  la  Societe  des  anti- 
quaires  de  France  XI.  p.  357.  —  •  in  Btdletin 
de  la  Soc.  d'agricoltare,  sciences  et  arts  du  Li- 
mousin.  1842.  —  *unt.d.  Tit.:  Adventus  regis 
Caroli  VH  .  .  .  Lemovici  ed.  Maurice  Ardant  in 
Bulletin  de  la  Soc.  archeolog.  du  Limousin.  1854. 

—  *  publ.  par  Duples- Agier  in  Chroniques  de 
Saint -Maitial  de  Limoges.  1874.  p.  202.  —  *  texte 
original  publ.  par  Alfr.  Lerouz  in  Bibliothe<iue 
de  TEcole  des  chartes.  XLVL  1885.  p.  304-314. 

Passages  de  oultre  mer.  Du  noble  Gode- 
froy  de  bouillon  qui  fut  roy  de  Hierusalem. 
Du  hon  roy  sainct  Loys,  et  de  plusieurs 
Tertueux  princes  qui  ce  sont  croisez  pour 
augmenter  et  soustenir  la  foy  crestienne... 

On  Attribae  cet  oavrage  k  S4b.  Mamerot  qui  Taarait 
tormin6  en  1474.  D'aprda  les  ,  Archivea  de  TOrient  latin' 
I.  p.  255  l^atttear  eat  Nicole  Le  Hnen,  i'an  doa  tra- 
dncieors  de  Bemhardiis  de  Breydenbach  («.  d.)  en  frangais. 

Ausg. :   *  Paris  1487.  8^  —  •  ilz  se  vendent 

en  la  rue  sainct  Jacques  a  lenseigne  de  Lelepbant 

(1492—1512).  8^  —  *unt.  d.  Tit.:  Les  Passaiges 

doultremer  faitz  par  les  francoys uiederh. 

Paris  1518.  fol. 

Passerinua,  Petrus,  vid.  Annales  Fo- 
roiulienses. 

Paasio,  vgl.  Gesta,  Legenda,  Nar- 
ratio,  besonders  unter  Vita, 

Paaaio  Judaeorum  Pragensium  secun- 
dum  Johannem  rusticum  quadratum. 

Stammt  aoa  dem  J.  WS^. 
Ausg. :  in  Sitzungsber.  der  k.  böhmischen  Ge- 
sellsch.  der  Wiss.  Jahrg.  1877.  Prag  1878.  p.  11-20. 

Passionale,  'ind.  Jacobus  de  Yoragine. 

Passo  honoroso  ( Weg  der  Ehre)  defen- 
dido  por  el  excelente  caballero  Suero  de 
Quifiones,  copilado  de  un  libro  antiguo 
por  Fr.  Juan  de  Pineda. 

Eine  auaftihrliche  Enählong  des  Kampfes  für  don 
Durchgang,  der  1434  an  der  Brücke  von  Orbigo,  nahe 


bei  Leon,  fochten  wurde.  Geschrieben  von  Delena, 
einem  amtlichen  Schreiber  Johanns  IL  Schätzbar,  weil 
sie  die  Sitten  der  Zeit  erUutert  und  merkwürdig  w^:en 
dea  StUa. 

Ausg. :  ^  Salamanca  1588.  —  *  ed.  J.  M.  de 
Flores.  Madrid  1784.  4®  als  Appendix  an  Cro- 
nica  de  Don  Aluaro  de  Luna. 

Erl.-Sekr.:  Maurv,  Juan  Mar.,  Eavero  y  Almedora. 

12  Gesänge.  Pana  1840.  12mo. 
Saavedra,  Don  Angel  de,  Paaao  honroso.    Madrid 

1820—21.  2  vol.  12roo.  Diese  QedkhUder  arwoAnien 

beiden  Verf.  beruhen  auf  jener  Ckromk. 
Ticknor,  Oeach.  der  schönen  Literatur  in  Spanien. 

Deutsch  Ton  Julius.  I.  p.  160. 

Passoni,  Dominic,  vid.  Yita  b.  Theo- 
baldi  Alb. 

Pastime  of  People,  vid.  Rasteil. 

s.  Pastor  (saec.  11),  vid.  Acta  ss.Poten- 
tianae  et  Prax. 

Pastoraiet,  Le. 

L'auteur  6ciiye  apr^  la  mort  de  Henri  V  et  la  triste 
fin  de  Jean  sana  Peur.  Ce  poeme  contient  9141  verses, 
welche  die  Gesch.  dea  Streites  zwischen  Joh.  Herzog  v. 
Bnrgund  u.  den  Armagnaken  behandeln. 

Ausg.:  ^  d'apres  le  ms.  de  la  bibl.  roy.  de 
Bruxelles  publ.  par  Kervyn  de  Lettenhove  in 
Chroniques  relat  ä  Thist  de  la  Belgique  sous  la 
dominat  des  ducs  de  Bourgogne.  III.  (Texte  franp.) 
1873.  q.  573-852.  —  «Proben  u.  Auszüge  «ap. 
van  Hasselt,  Essai  sur  l'histoire  de  la  poesie 
franp.  en  Beige  p.  222.  —  **  ed.  Ameilhon  in 
Notes  et  extr.  des  niss.  VII.  p.  426-449. 

Patavinus  Leoninus  »  Leoninus  de 
Padua. 

nazQia  Tfjg  KiovüTavTivovTtöXetag  seu 
Origines  urbis  Constantinopolitanae  ac  de- 
scriptio  aedis  Sophianae.  libri  4. 

Unter  dem  Kaiser  Alexins  Comnenua  (1061  —  1118) 
entstanden. 

Ausg.:  graece  et  lat.  ap.  Banduri,  Imperium 
Orientale.  1.  3.  Paris.  1711.  fol.  p.  1-80. 

Erl.-Sehr.:  Krumbacher,  Gesch.  der  bvzantin.  Litte- 
ratur.  1891.  p.  168.  n^l. 
Vgl.  Codinus. 

Patriarcats  de  Jerusalem  et  d'Antioche. 

Gehört  zu  den  Prownciale  genannten  Bisthums-  etc. 
Verzeichnissen,  verfksst  zwischen  1168—1187;  ursprüng- 
lich wol  griechisch  geschrieben. 

Handschr.:  Bern,  offen tl.  Bibl.  n°  590  (olim 
P.  Daniel),  mbr.  sec.  XDI.  8«. 

Ausg.:  in  Itineraires  ä  Jerusalem,  publ.  par 
Henri  Michelant.  Geneve  1882.  gr.  8".  p.  11-19; 
ef.  pref.  p.  xii.  xm. 

Patriarcilium  Bituricense  sive  Historia 
patriarcharum  et  archiepiscoporum  Bitu- 

ricensium a  s.  Ursino  ad  Jacobum  Re- 

gium,  95.  archiep.,  auctore  anon.  monacho 
Sansulpitiano  in  suburbio  Bituricae  civi- 
tatis. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  3-150. 

Patricius,  Augustinus,  Senensis,  magist. 
ceremoniar.  in  aula  Romana,  dein  ab  a. 
1483  episc.  Pientinus  (f  Romae  1496): 
De  comitiis  imperii  sub  Priderico  imp.  III 


896 


PATMCIUS,  AUGUSTINUS  —  PAULINÜS  MINORITA 


apud  Batisponam  celebratis  a.  1471  com- 
mentariolus 

Atisg.:  ^inter  Patricii  epistoL  (una  cum  Ja- 
cobi  Piccolomini  epist.)  Mediolani  1506.  fol.  — 
•ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  IL  p.  143-146  ("ed. 
Struve  II.  p.  288). 

Patricius,  Augustinus:    Descriptio  ad- 

ventus  Friderici  III  imp.  ad  Paulum  pa- 

pam  n  a.  1468. 

Ausg.:  ^ed.  Baynaldus,  Annal.  ecclesiast.  ad 
a.  1469.  —  *  auctiar  e  cod.  Yallioell.  ap.  Mabil- 
lon,  Museum  Italicum  I.  1687.  p.  256-272.  — 
*tviederh,  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  II.  p.  609-623. 

—  *ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XXIIL  p.  205- 
216.  —  ^unt,d.  TiL:  Narrati o  de  Friderici  imp. 
in  Italiam  profectione  votiva  a^  1468  suscepta,  e 
libro  ceremoniarum  desumta  ap.  Freher,  Germ, 
rer.  scr.  ed.  Struve  III.  p.  19-21;  ef.  ü.  p.  284. 

Vgl.  Piccolomini,  Jac. 

:  Pontificalis  über,  seu  Libri  3  de 

sa€ris  caeremoniis  Ecclesiae  Bomanae. 

Ausg. :  magna  diligentia  Augustini  Patricii,  Jo. 
Burckardi  et  Jac.  Lucii  correctus  et  emendatus. 
^Romae  1485.  fol.  •  1487.  fol.  —  »Lugduni  1511. 
fol.  —  *  Bomae  1516.  fol.  —  *  Venet.  1516.  fol. 

—  «Floient.  1521.  8^  —  ^Coloniae  1557.  8^  — 
»  Romae  1560.  fol.  —  •  Coloniae  1572. 8°.  —  "  Ve- 
net.  1573.  "  1616.  fol.  —  "  ed.  C.  G.  Hoffmann, 
Nova  Script,  et  monument.  collect.  11. 

:  Summa  conciliorum  Basileensis 

1431  et  Florentini  a.  1438  seq.  habitorum. 
Ausg.:  *ap.  Labbe,  Concil.  XIII.  p.  1488.  — 
'  ap.  Hardouin,  Concil.  IX.  p.  1081.  —  '  wiederk, 
ap.  Hartzheim,  Concil.  German.  Y. 

:  Vita  Fabiani  Bencii  Politianen- 

sis  prof.  iur.  eccles.,  f  Romae  1481. 

Ausg,:  ap.  Mabillon,  Mus.  Italic.  I.  p.  251-255. 
JBrl.-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis. 
Üb.  I.  p.  400-408. 

Vgl.  Johannes  de  Segovia. 

Patricius,  Franciscus,  Senensis,  ponti- 
fex  Caietanus  [Oaeta,  f  1494]:  De  institu- 
tione  reipublicae  libri  IX. 

Ausg.:  *  Parisiis  1519.  —  '  Argentorati  1595. 

:  De  regno  et  regis  institutione 

libri  IX. 

Ausg. :  *  Parisiis  1519.  —  '  Argentorati  1594. 

Erl.-Sehr.:  AValter,  Ferd.,  Natnrrecht  u.  Politik  im 
Lichte  der  Gegenwart.  2.Aafl.  Bonn  1871.  gr.8<>.  §530. 

Patricius,  Petrus,  vid.  Petrus  Patricius 
et  Magister. 

Patrizzi,  Agostino  de' =  Patricius,  Aug. 
Paulioltz  de  Operchoven,  vid.  Andi-eas 
presb.  Ratisbonensis. 

Paul  Pole,  t'id.  Pole. 
Pauli,   Theodericus,   vid.  Theodoricus 
Pauü. 

Pauli  Historia  Langobardorum  »  Paulus 
Diaconus:  Historia  gentis  Langob. 


Pauli  Supplementum  rerum  Langobard., 
vid,  Paulus  Diaconus:  Historia  gentis  Lan- 
gob. n.  Continuatio  Komana. 

Paulin  de  Perigueux  »  Faulinus  Petro- 

corius. 

Paulinus  Aquileiensis  patriarcha,  artis 
grammaticae  magister  (f  11.  Janr.  802  — 
804):  Versus  in  obitum  Herlci  ducis  Fo- 
roiuliani  a.  799  occisi:  ,Mecum  Tiniavi'. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.,  cod.  lai  n« 2846 
(olim  Puteanus),  sec.  X.  fol.  116. 

Ausg. :  ^  ap.  Lebeuf ,  Dissertat  sur  l'hist.  ec- 
clesiast de  Paris.  I.  p.  426.  —  *  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  V.  p.  848.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
XCIX.  p.  683.  —  *  ap.  Dumeril,  Poesies  popu- 
laires  anter.  au  12.  sieole.  Paris  1843.  p.  241-244. 

—  *ap.  Coussemaker,  Hisi  de  l'harm.  p.  87-90. 

—  "aus  dem  Ck)d.  Bern.  455  ap.  Sinner,  Catal. 
codicum  bibl.  Bemens.  I.  p.  146-157.  —  ^  aus 
diesem  u.  Cod.  Bern.  394  ap.  Hagen,  Carmina 
lat  medii  aevi  p.  90-93.  —  •  e  codd.  Paris,  et 
Bern,  in  Einhanii  Vita  Earoli  M.  ed.  G.  H.  Pertz 
inter  Scriptores  rer.  Germ,  in  usum  Scholar,  p. 
37-39  (ed.  4-.  Hannov.  1880.  8«.  p.  33-35).  — 
*  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist  Poet  lat 
I.  p.  131-133. 

:  Carmina. 

Av^g. :  ed.  £rn.  Dümmler  in  Mon.  Genn.  bist. 
Poetae  lat  aevi  Caiol.  I.  1881.  p.  126-148;  cf. 
praefat  p.  123-126. 

JBrl.-Schr.:  Büdinger,M.,  OesterreicUacho  0«schicht8 
bis  ziam  Aiugang  des  13.  Jahrh.  I.  Leipzigr  1868.  gr.8^. 
p.  141-147. 

Dümmler,  £.,  Paalinns  von  Aqnileia  ui  Neu»  Ar- 
ohiv d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p.  113-118. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  U.  1880.  p.  89-91. 

Wa  ttenbach,  DeatschlandsGejichichtsqaclIen.  5.  Aofl. 
1.  1886.  p.  142. 143. 204;  6.  Anfl.  I.  1898.  p.  151. 216. 

Paulinus  Burdegalensis  (c.  470):  Epi- 
stola. 

Ausg. :  in  Mon.  Germ,  hist  Auct.  antiq.  VIII. 
p.  275.  276. 

Paulinus  de  Venetiis  ord.  Min.  =  Pau- 
linus Minorita. 

Paulinus  episcopus  Biterrensis  (f  430), 
vid.  Acta  s.  Genesii  ndtar. 

Paulinus  Mediolanensis  diaconus,  s.  Am- 
brosii  episc.  notarius:  Libellus  adversus 
Coelestiuni,  Zosimo  papae  oblatus  (c.417), 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XX.  p.  711- 

716;  cf.  prolegom.  p.  703-710. 

Erl. '  Sehr. :  Ebert.  Adf. ,  Allgom.  Geschichte  der  late- 
ratur  des  Mittelalters.  I.  2.  Aafl.  Leipzig  1889.  p.344. 
Paucker,  E.,  in  Zeitschrift  f.  d.  (Österreich.  Gvmna- 
sien.  XXXU.  p.  481. 

Vgl.  Vita  s.  Ambrosii  Modiolan. 

Paulinus  Minorita  (f  1345):  Speciüum 
sive  Satyrica  rerum  gestanim  mundi  hi- 
storia: ,lnterroga  de  diebus'. 

Dass  dieser  Paulinus,  welcher  von  1824  — 1345  auf 
dem  bischöflichen  Stuhle  von  Pozzaoli  sresesson  hat  fauch 
genannt  Paulinus  de  Venetiis,  ord.  Min.,  capelianos 


PAUUNUS  N0LANU8  —  PAULUS  AEMILIUS 


897 


et  jHMnitentüoiiu  Johiumis  XXn  papae].  und  Jordanus 
ord.  Minor,  ein  und  dieselbe  Person  sind ,  hat  H.  Simons- 
fsld  nadigewieaen.  —  Eine  Hanptquelle  dee  Andreas  Dan- 

Eandsehr.:  Bamberg,  kgl.  BibL  £.  DI.  10. 
sec.  XIV;  cf.  Pertz*  Archiv  V.  p.  53.  —  Cracaa, 
Un.-Bibl.  n*  445.  —  Dresden,  k.  Bibl.  L.  7  fol. 
—  Florenz,  Bibl.  Laurent,  plut  XXI.  1,  bis  Bo- 
nifaz  Vni.  —  Olmütz,  Capitel-BibL  n»  200.  — 
Paris,  Nat-Bibl.  lat  nM940.  —  Toulouse, 
Dep.-Bibl.  n»  451.  —  Rom,  Vatic.  n»  1960.  Vgl 
Herschel  im  Serapeum  XVH.  1856.  p.  97-103. 
334  u.  Pertz*  Archiv  Xu.  p.  229.  587-725. 

Ausg.:  ^nur  stückweise,  vom  J.  950 — 1320 
unt.  d,  Tit. :  Excerpta  ex  chronico  J  o  r  d  a  n  i ,  cui 
titulum  fecit  Sat^ca  gestarum  rerum  regum 
atque  regnorum  et  summorum  pontificum  historia 
a  creat  mundi  usq.  ad  Henricum  YII  (1320)  pri- 
mum  ex  ms.  bibl.  Yatic.  ap.  Muratori,  Antiquität. 
Ital.  IV.  p.  951-1034,  lüeken-  u.  fehlerhaft.  — 
'ausxüglieh  unt,  d.  Tit.  .'Historia  satirica  regum, 
regnorum  et  summorum  pontificum  a  mundi  crea- 
tione  usque  in  Henricum  VII  Roman,  augustum 
ab  auet.  anonyme  ante  a.  1328  sciipta  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  XXII.  p.  12-15. 

JErl.'Seikr. .'A^oetini,  Notizie  istorico - critiche  intomo 
la  vita  e  le  opere  degli  scrittori  Vinlziani.  II.  1762. 
p.  294  ff.  nä>  VOM  Faolino  Minorita. 

E  u  b  e  1 ,  Konr.,  UandechriftUches  zur  Chronik  des  sogen. 
Joxdanns  m  Hiatorischee  Jahrbuch  der  Oörrea- Gesell- 
schaft. XIV.  1898.  o.608>60e;  vervolUtänd^  Simon»- 
fßtdM  Anffobm,  üt  ümt  beriMgun^bmiärfHg. 

Lorenz,  Deutschlands  Geecfaichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  282. 

Mathaei,  Vita  Nicolai  V.  1761.  80. 

Simonsfeld,  H.,  Handschriftliches  zur  Chronik  dea 
sogenannten  Jordanns  in  Forschungen  zur  deutschen 


Geschichte.  XV.   Göttingen  1875.   p.  145-166;    cf. 

VII.  p. 
Bemerkungen  zu  der  AVeltchronik  des  Frater 


Neues  Archiv-  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  vll.  p.  67. 

»gei 

Paolinus  von  Venedig,  Bischöfe  von  Pozzuoli  m 
Deutsche  Zeitschrift  fCLr  Geschichtswissenschaft.  X. 
1898.  p.  120-127. 

Vgl.  PaoUno  Minorita. 

Paulus  Pnteolanns. 

Paulinus  Noianus  episcopus  (f  431):  £pi- 
stolae. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXI.  p.  153- 
418.  —  Variantes  lectiones  p.  419-438.  —  Poe- 
mata  ib.  p.  438-710;  variae  lectt  p.  710-713. 

Erl.-Sehr.:  Hartel,  "W.  v.,  Patristische  Studien.  VI. 
Zu  den  Gedichten  des  h.  Paulinus  von  Nola.  Wien 
1895.  gr.  8».  Jk  2. 
Puech,  A.,  De  Paulini  Nolani  Ausoniiqno  epistula- 
rum  commercio  et  communibus  studiis.  Thesis.  Paris. 
1887.  80. 
Teuffei,  W.  S.,  Gesch.  der  rSm.  Literatur.  5.  Aufl. 
Leipzig  1890.  p.  1122  fi  487. 

Vgl.  Vita  s.  Paulini  Nolani. 

Paulinus  Petrocorius  (von  P^rigueux, 
c.  470),  vid.  Vita  s.  Martini  Turon.  me- 
trica. 

Erl.  -  Sehr. :  DrevX>n ,  J.  M.,  De  Paulini  Petrocorii  vita 
et  scriptis.  Quid  ad  litteras  praesertim  christianas 
oontulerit  Legenda  s.  Martini.  Agen  (impr.  Lentheric) 

1889.  gr.  9>.  236  vag. 

Teuffei,  W.  S.,  Gesch.  der  röm.  Literatur.  5.  Aufl. 

1890.  p.  1218  §  474.  8. 

Paulinu8  presbyter  Mediolanensis  (flor. 
422),  vid.  Vita  s.  Ambrosii  Mediolan. 

de  Paulo,  vid.  Paulus  de  Paulo. 

Paululus,  vid.  Vita  s.  Erardi. 

Potthaat,  Bibliotheca  historica. 


Paulus  Aemilius,  Veronensis  et  canon. 
Parisiensis  (f  1529) :  De  rebus  gestis  Fran- 
corum  usque  ad  a.  1110. 

Viel  gelobt  und  viel  getadelt:  Gallorum  Livius. 
Ausg.:  ^(Parisiis)  in  aedibus  Jod.  Badii  Ascen- 
sii  8.  a.  (1517?).  fol.,  enthält  nur  4  Bücher;  je- 
doch gibt  es  auch  einige  Exemplare,  die  7  oder 
9  Bücher  enthalten,  obwol  das  Titelblatt  nur  4 
verheisst;  wahrscheinlich  wurden  jene  später  ge- 
druckt u.  ohne  weiteres  dem  übrigen  Werke  bei- 
fegeben.,  —  '  usque  ad  a.  1223  libri  6.  Pans.  ap. 
^ad.  8.  a.  (1500?)  foL  —  'usque  ad  a.  . . .  libri  7. 
Paris.  8.  a.  foi.  —  ^  usq.  ad  a.  1488  libri  9.  s.  1.  et 
a.  fol.  —  ^unt.  d.  Tit.:  De  rebus  gestis  Fran- 
cor..^  usque  ad  a.  1488,  libri  decem;  additum  est 
de  legibus  item  (Jo.  Tilii)  Francoram  chronicon. 
Paris.,  ex  oflic.  M.  Yascosani  1539.  fol.  Schöne 
Altsgabe.  —  ^wiederholt  ibid.  1544.  fol.  {hierbei 
hat  Tilii  chron.  das  Datum  1543).  —  ^urU.  d.  Tit. : 
P.  A£m.  Yer.  historio.  clariss.  de  reb.  gest. 
Franc,  libri  10.  Chronioon  de  üsd.  regibus,  a 
Pharamundo  usq.  ad  Henric.  II.  Paris.,  Vasoosa- 
nus  1548.  8^,  xusammen  mit  der  Fortsetxung 
Arnoldi  Ferroni  Burdigaleusis,  ....  de 
rebus  gestis  Gallorum  libri  4,  ad  historiam  Pauli 
Aemilii  additi.  Parisiis,  Yascosanus  1549.  8^  {Sie 
erschien  auch  besonders  *  Lutetiae,  Yascos.  1550. 
fol.  —  **  Lutetiae,  Yascosanus  1554.  fol.  —  ^  Lu- 
tetiae, Yascos.  1555.  8^  —  ^auch  in  der  Ausg. 
BasU.  1601.  fol.  s.  unt.  no  17).  —  ""unt.  d.  Til: 
P.  Aem.  Yer.  ...  de  reb.  gest.  Franc,  ad  chri- 
stianiss.  Galliarum  reg.  Franciscum  Yalesium  eins 
nominis  primum,  libri  10,  ...additum  est  de  regib. 
item  (Jo.  Tilii)  Francorum  chronioon  . . .  Lutetiae, 
ex  off.  M.  Yascosani  1550.  —  Amoldi  Ferroni, . . . 
de  reb.  gest.  Gallorum  libri  9,  ad  histor.  P.  Aem. 
additi :  perducta  historia  usq.  ad  tempora  Henrici 

II Lutetiae,  Yascosanus  1550.  1  vol.  fol.  — 

^wiederh.  Lutetiae  1554.  fol.  —  *°  Parisiis  1555. 
8^  mit  niedlichen  Typen  gedruckt,  sehr  selten. 

—  '^wiederholt  ibid.  1560.  fol.  —  '^wiederhoU 
ibid.  1566.  fol.  —  '^unt.  d.  Tit:  Historiae  iam 
denuo  emendatae  P.  Aemylii  Yeronensis  de 
reb.  gest.  Fr. . . .  libri  X.  A.  Ferroni  ...  de  reb. 
gest.  Gallorum  libri  IX  ad  historiam  P.  Aemylii 
additi,  a  Carole  YIII  usq.  ad.  Henric.  IL  Joa. 
Thom.  FreigU  paralipomena  ad  Aemyl.  et  Ferro- 
num  adiecta  usq.  ad  a.  1569.  Ad  huius  historiae 
lucem  in  fine  adiunctum  est  Chronicon  Joa.  Tilii 

de  regibus  Francor cum  omnium  regum 

imaginibus.  Basil.  per  S.  Henricpetri  1569.  3  tom. 
in  1  vol.  fol.  —  "Lutet  Parisior.  1577.  fol.  — 
'^wiederholt  ibid.  1592.  fol.  —  'Hbid.  1598.  fol. 

—  '''wiederholt  Basil.  ap.  Seb.  Henricpetri  (1601.) 
2  vol  fol.  Letzte  Ausgcibe;  obwol  vermehrt,  den- 
noch von  geringem  Werte. 

Uebers. :  '  die  ersten  2  Bchr.  unt.  d.  Tit. ;  Les 
deux  Premiers  livres  de  l'histoire  de  France, 
ecrite  en  Latüi  par  Paul -Emile;  traduits  par  S. 
de  Monthiere.  Paris  1556.  4°.  —  ^die  5  ersten 
Bücher  unt.  d.  Tit.:  Les  cinq  premiers  livres 
de  rhistoire  de  Fr.  de  Paul -Emile  traduits  par  Jan 
Kegnart.  Paris  1553.  8^;  —  wiederholt  ibid.  1556. 
fol. ;  —  imprimees  nouuellement  sur  la  correction 
du  S.  Denis  Sauvage  de  F.  en  Brie  etc.  Paris  1557. 

57 


898 


PAULUS  ALVARUS  —  PAULUS  DIACONÜS 


foL;  —  tbid,  1574.  fol.  —  'alle  20  Bächer  mit 
Ferronis  Fortsetzung  tnU.  d.  Tit, :  Histoiredes 
faicts,  gestes  et  conquestes  de  Roys,  princes 
.  .  .  composee  premierement  en  Latin  par  .... 

Paul-AEmile Paris  1581.  1597. 1602.  1609. 

1643.  fol. 

italienisch  vollständig  als  Historia  delle  cose 
di  Francia  di  Paolo  Emilio  recata  in  lingna  vol- 
gare.  Venetia  1549.  4^ 

deutsch :  Frantzösiscber  und  anderer  Nationen 
Historien  . .  .  nebst  der  Fortsetzung  von  J.  Frey, 
äuss  der  lateinischen  Zung  vertolmetscbet  durch 
Chr.  Wurstisen.  Basel  1572.  fol.  —  toiederhoÜ 
ibid.  1574.  fol.  Mit  vielen  Portraits. 

Erl.-Sekr.:  Strnye,  Bibl.  historica  od.  Measel  YII.  1. 
p.  11-14. 

Paulus  Alvarus  seu  Albanis  Corduben- 

sis  (cca.  860):  Carmina. 

Ausg,:  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat  aevi 
Car.  m.  p.  122-142. 

Vgl.  Vita  b.  Eiüogü. 

Paulus  Anglicus,  decretorum  doctor 
(1404):  Specolum  aureum  papae,  eius 
curiae,  praelatorum  et  aliorum  spiritua- 
liiun  saper  plenitudine  potestatis  papalis. 

Ausg.:  ^  ap.  Goldast,  Monarchia  imperii  II. 
p.  1527-1558.  —  •  tn  Ed.  Brown!  append.  ad 
Orthy.  Gratii  Fasciculum  rer.  expetendarum  et 
fugiendarum.  Lond.  1690.  fol. 

Paulus  Aquileiensis  diaeonus  =  Paulus 
Diaconus. 

Paulus  Attavantus  Florentinus  (f  1499), 
vid.  Vita  b.  Joachim  Senensis. 

Paulus  Bemriedensis  can.  reguL  et  pre- 
sbyter  (f  1146—1150),  vid. 

Tita  8.  Erardi. 
„     ,,  Oroeorii  VII  pap. 
,,     ,,  Herlucae. 
JErl. '  Sehr. :  Balzani,  U.,   Le  cronache  Italiano  nel 
medio  evo.  Milano  1684.  p.  171-176. 
Briefwechsel,  Bayrisch- mailändischer,  im  12.  Jahr- 
hundert in  Histor.-polit.  Blätter  f.  d.  kath.  Deutsch- 
land. CX.  1892.  p.  97-103. 
Herrmann,  Max,  Paul  u.  Gebhard  Ton  Bemried  n. 
ihre  Briefe  an  Mail&nder  Geistliche  in  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIY.  1889.  p.  565-688. 
May,  J.,  Loben  Pauls  von  Bcniried  ibid.  XII.  1887. 

W[>.  835-862. 
attenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
II.  1886.  p.  68.  200.  289.  358. 494 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p. 
226  268.388.519. 
"Watterich,  Born,  pontificum  vitae.  I.  p.  c-CY. 

Paulus  Casinensis  ^  Paulus  Diaconus. 

Paulus  Cyrus  Florus  =  Paulus  Silen- 
tiarius. 

Paulus  de  Celano  (flor.  1248),  vid.  Vita 
s.  Placidi  ereniitae. 

Paulus  de  Magistris,  md.  Stepbanus 
Infessura. 

Paulus  de  Paulo,  patricius  ladrensis, 
a.  1402  advocatus  regis  Ladislai:  Memo- 
riale  ab  a.  1371—1407. 

Stil  schlecht,  höchst  dürftige  Mittheilungen. 


Ausg.:  ^ed.  Joa.  Lucius,  De  regno  Dalmatiae 
et  Croatiae.  Amstelod.  1666.  fol.  p.  423-438.  — 
•  ap.  Schwandtner,  Scr.  rer.  Hangar.  III.  p.  723 
-754. 

Erl.'Sekr.:  Haner,  De  scriptor.  rer.  Hongaric.  VieosM 
1774.  8».  p.  42-44. 

Paulus  Diaconus,  auch  Casinensis,  Le- 
vita,  Warnefridi  genannt  (f  13.  Apr.  797  ?): 
Epistola  ad  Adalardum  abbatem  Corbei- 
ensem:  ,Cari8simo  —  in  omne  tui'. 

Der  Veif.  nennt  sich  blos  Paulus,  wird  aber  wol 
mit  llabiUon  VSx  unsem  Paulus  Diaconus  zu  halten  sein. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  St  Germ,  n* 
280.  Facsimile  ap.  Mabillon,  De  re  diplom.  p.  360. 
Der  Codex  ist  1791  gestohlen. 

Ausg. :  '  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec 
I.  p.  397.  —  '  ap.  Mabillon ,  Annal.  ord.  s.  Ben. 
n.  p.  284  ad  a.  787.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
XCV.  p.  1590.  —  ed.  G.  Waitz  *  in  Neues  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  I.  1876.  p.  566  —  u. 
'  in  Mon.  Germ,  hist  Scr.  rar.  Langob.  1878.  p.  21. 

:  Epistola  ad  Adelpergam:  ,Do- 

innae  A.  —  utere  felix'. 

Qesdirieben  zwischen  766—774. 

Handschr.:  vid.  Pertz*  Archiv  X.  p.  297. 

Ausg.:  *ed.  Champollion-Figeac  in  L'ystoire 
de  li  Normant  par  Aime  du  Mont- Gassin.  1835. 
8*.  praef .  p.  24.  —  *  ap.  Papencordt,  Gesch.  des 
vandaUschen  Reichs.  1837.  p.  398.  —  '  ap.  End- 
licher, Catalogus  cod.  philol.  biblioth.  Yindobon. 
palat  I.  p.  306.  —  *  ed.  Waitz  in  Pertz'  Archiv 
IX.  p.  675.  —  *  ed.  Hartel  in  Sitzungsber.  der 
k.  Akad.  der  Wiss.  in  Wien.  LXXI.  1872.  p.  294. 
—  •ap. Dahn,  Langobard.  Studien  I.  1876.  p.  77, 
aus  Papencordt. 

:    Epistola    ad   Karolum   regem: 

,Propagatori  —  noster  et  altus  amor^ 

Geschrieben  zwischen  7S9 — 797. 

Hatidschr.:  vid.  Pertz'  Archiv  X.  p.  298. 

Ausg.:  ^  ed.  Haeftenus,  Disquisit  monast  p. 
1086.  —  *ed.  du  Breul,  Chron.  Casinens.  1603 
{vid.  unt.  Leo  Marsicanus  p.  718).  p.  797.  —  *  ed. 
Angelus  de  Nuce  ad  Leonis  Marsic.  chron.  I.  12 
ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  IV.  p.  277.  —  *  ap.  Ma- 
billon, Vet  analect  Paris.  1723.  p.  19.  20.  -—  *  ap. 
Migne  1.  c.  XCV.  p.  1583-1589.  —  «  ap.  Jaffe^ 
Bibl.  rer.  Germ.  IV.  p.  358. 

:  Epistola  ad  Karolum  Magnum: 

jDivinae  (fehlt  bei  Migne)  iargitatis  mu- 
nere'. 

Ausg.:  ex  ^Mabillonii  Annal.  Bened.  —  *ap. 
Migne  1.  c.  XCV.  p.  1589.  —  »  ed.  Waitz  in 
Mon.  Germ,  hist  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  19. 
not.  5. 

:  Epistola  ad  Theuderaarum : ,  Ama- 

billimo  —  sine  fine  valete'. 

Geschrieben  783.  Janr.  10. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  n<>  528. 

Ausg.:  *  ap.  Lebeuf ,  Dissert  sur  l'histoire  de 
Paris  I.  p.  297.  —  « ap.  Migne  1.  c.  XCV.  p.  1590- 
1592.  —  ^ap.  Dahn,  Langobardische  Studien  I. 
1876.  p.  79.  —  *  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ,  hisu 
Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  16. 


PAULUS  DUCONÜS 


899 


Paulus  Diaconus:  Epitaphium  Adelei- 
dis  filiae  Earoli  regis  quae  in  Italia  nata 
est  (f  774):  ,Hic  tumuiata  —  tenet'. 

Äusg,:  ^  in  d,  Ausg.  seiner  Gesta  epp.  Metten- 
sium.  —  *ap.  Meurisse,  Histoire  des  evesques 
de  Teglise  de  Metz.  Metz  1Ö34.  foL  p.  28.  —  *  ap. 
Bouqnet,  Rec.  V.  p.  192.  —  *ap.  Migne,  PatroL 
lat  XCIV.  p.  1603.  —  *  ed.  E.  Dümnüer  in  Mon. 
Genn.  bist  Poetae  lat  Carol.  J.  p.  59. 

:  Epitaphium  Adeleidis  filiae  Pi- 

piui:  ,Perpetusdis  —  pater'. 

Ausg. :  ^  in  Gesta  epp.  Mettensium.  —  '  ap. 
Meurisse  1.  c.  p.  29.  —  *ap.  Bouqnet  I.  c.  p.  191. 
—  *  ap.  Migne  1.  c.  XCIV.  p.  löOl.  —  *  ed.  E. 
Dümmier  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat.  I.  p. 
57.  58. 

:  Epitaphium  Ansäe  reginae,  uxo- 

ris  Desiderii  regis:  ,Lactea  splendifico^ 

Verfiftsst  nach  774. 

Handsekr.:  Leipzig,  Stadtbibl.,  fiep.  L  74. 
sec.  X. 

Ausg. :  ^  ed.  Mor.  Hanpt  in  Berichte  der  Sachs. 
Gesellsch.  der  Wissenscb.  1850,  pbil.-bist  XI.  II. 
p.  8.  —  *  wiederh.  ed.  Waitz  in  Mon.  Genn.  bist. 
Scr.  rer.  Langob.  p.  191.  192.  —  *in  Pauli  D. 
Histor.  Langob.  inter  Scriptores  rer.  Germ,  in  us. 
scbol.  1878.  p.  248.  249.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Super 
sepulcrom  domnae  Ansäe  reg.  ed.  Dümmier  in 
Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat  I.  1881.  p.  45.  46. 

:  Epitaphium  Arichis  ducis  Bene- 

ventani  (f  25.  Aug.  787):  ,Lugentum  la- 
crimis  —  lari'. 

Schön  und  toU  inniger  Empfindung. 
Ausg. :  ^  in  Gbronieon  Salernitanum  I.  c.  20 
(ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  III.  p.  482).  —  •  ed.  Baro- 
nius,  Annal.  ecdes.  ad  a.  787.  —  'ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  11. 1.  p.  310.  —  *  ap.  Bünau,  Reicbs- 
geschicbte  III.  p.  758.  —  •ap.  Liruti,  Notizie  de' 
letterati  de  Friuli.  I.  1760.  4^  p.  180.  —  •  ap. 
rghelli,  Ital.  Sacra  Till.  p.  52.  —  ^  ed.  E.  Dümm- 
ier in  Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat  1. 1881.  p.  66-68. 

:  Epitaphium  Chlodarii  pueri  regis 

(t  778):  ,Hoc  satus  in'. 

Ausg.:  ed.  £.  Dümmier  1.  c.  I.  p.  71-73. 

:    Epitaphium    Constantii   ducis: 

,Hic  decus  Italiae'. 

Ausg. :  ed.  £.  Dümmier  1.  c.  I.  p.  78.  79. 

:  Epitaphium  Fortunati  episcopi: 

,L[igenio  —  precor'. 

Geechrieben  zwischen  782  —  786  in  Poitien. 

Handschr. :  ausser  denen  der  Histor.  Langob. 
in  Paris,  Nat-Bibl.  n®  2832.  sec.  IX  med. 

Ausg. :  *  in  eius  Historia  Langobard.  IIb.  II. 
c.  13.  —  *ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p. 
518.  —  'ap.  Bouquet,  Rec.  11.  p.  537.  —  *ed. 
E.  Dümmier  1.  c.  I.  p.  56.  57. 

:  Epitaphium  Hildegardis  filiae  Ka- 

roli:  ,  Hildegard  —  petis'. 

Ausg.:  ^in  d.  Ausg.  seiner  Gesta  epp.  Met- 
tens.  —  'ap.  Meurisse,  Histoire  de  Metz  p.  28. 


—  'ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  192.  193.  ■—  *  ap. 
Migne  1.  c.  XCIV.  p.  1602.  —  » ed.  Dümmier  L  o. 
p.  59. 

Paulus  Diaconus:  Epitaphium  Hilde- 
gardis reginae  (f  30.  Apr.  a.  782):  ,Aurea 

—  tuis'. 

Ausg. :  ^  in  d.  Ausg.  von  Pauli  D.  gesta  epp. 
Mettensium.  —  *  toiederh.  in  A A.  88.  Boll.  AprU. 
in.  p.  789.  —  *ap.  Meurisse,  Histoire  de  Metz 
p.  27.  —  ^  in  Alcuini  opera  ed.  Quercetanus  p. 
1757;  "ed.  Proben  II.  p.  553.  —  'ap.  Bouquet, 
Rec.  V.  p.  192.  —  '  ap.  Migne  1.  c.  XCIV.  p.  1601. 

—  •  ed.  E.  Dümmier  1.  c.  I.  p.  58.  59. 

:  Epitaphium  Kotaidis  filiae  Pi- 

pini  regis:  ,Hic  ego  —  parentes'. 

Ausg. :  ^  in  seinen  Gesta  epp.  Mettens.  —  '  ap. 
Meurisse,  Histoire  de  Metz  p.  28.  —  '  in  Alcuini 
opera  ed.  Proben  n.  p.  553.  —  *  ap.  Bouquet, 
Rec.  V.  p.  191.  —  *ap.  Migne  1.  c.  XCV.  p.  1601. 

—  ^  ed.  £.  Dümmier  in  Mon.  Germ,  hist  Poetae 
lat  I.  p.  57. 

:  Epitaphium  Sophiae  neptis:  ,Ko- 

scida  de  lacrimis'. 

Ausg. :  ed.  E.  Dümmier  1.  c.  I.  p.  46.  47. 

:  Gesta  episcop.  Mettensium,  vid. 

infra  eius  Liber  de  episcopis  Mettensibus. 

:  Historia  gentis  Langobardorum. 

Libri  6  seu  Langobardica  historia  seu  De 
gestis  Langobardorum  libri  6.  568 — 744. 

Die  Bedeutung  dieses  in  Montecassino  Torfossten ,  leider 
unvollendet  gebUebenen  'Werkes  beweisen  ICD  bekannte 
und  16  verlorene  Handschriften ,  10  Fortsetzungen ,  über 
15  Auszüge ,  18  verschiedene  Ausgaben  u.  stete  Benutzung 
durch  spätere  Geschichtschreiber  bis  tiet  ins  16.  Jahrh.  — 
Fortgesetzt  von  Andreas  presb.  Bergomas,  Erchem- 
pertus  etß. 

Handschr.:  Aleii9on,  Stadtb.,  olim  Uticensis 
S.Ebrulii,  mbr.  sec.  XII. —  Bibl.  des  Grafen  Ash- 
burnham,L(ibri)n**86.  mbr.sec.XlI. —  Assisi, 
sec.  VIII  ex.,  fragmenta  librorum  II  et  V.  —  Avi- 
gnon,  Museum  Calvet,  mbr.  sec.  XIII.  —  Bam- 
berg, kgl.  Bibl.  E.  III.  14.  mbr.  sec.  XI.  —  Bern, 
Un.-Bibl.  n*  83.  mbr.  sec.  XI.  fol.;  —  n°  208.  mbr. 
sec.  XIV.  fol.  —  Bologna,  S.  Salvatoris  n'»276. 
mbr.  sec.  XI.  4^  —  Brüssel,  Burgund.  Bibl.  n* 
8244  (olim  Korssendonk).  chart  a*  1489;  —  n® 
9184.  a»  1227;  —  n»  18395.  3  (oHm  Gent,  Bibl. 
Lammens).  mbr.  sec.  XII.  8^  —  Cesena,  Bibl. 
der  Minoriten  (Malatest.),  plui  XII.  5.  a*  1454.  — 
Cambridge,  Cläre  Hall,  mbr.  sec.  XIII.  fol.  — 
Cassel,  I^desbibl.,  6  folia,  mbr.  sec.  IX.  4^.  — 
Cheltenham, Bibl.  Thom.Phillipps,nn885.  mbr. 
sec.  IX.,  excerpta;  —  n®  1886  (olim  S.  Remigii 
Remens.  etc.)  sec.  X ;  —  n®  1887  (olim  S.  Vincent. 
Metens.,  tum  Colleg.  Claromont.  n®  683,  postea 
Meermanni  n**  796).  mbr.  sec.  IX  ex.  vel  Ä;  — 
n'^  3706.  —  Cividale  (Porumiulii),  Bibl.  der  Ca- 
thedrale,  sec.  IX  med.  —  Florenz,  Bibl.  Läu- 
renz.  LXV.  34.  sec.  X.  fol.  —  St.  Gallen,  Stifts- 
bibl.  n°  547.  mbr.  sec.  XII.  foL;  —  n°  620.  mbr. 
sec. XU.  fol.;  —  n° 635.  mbr.  sec. VIII.  IX.  fol.  — 
Giessen,  IJn.-Bibl.  n°688  (olim  in  Weingarten), 
mbr.  sec.  tX.  4°.  —  Glasgow,  Museum  Hunte- 

57* 


98402K 


900 


PAULUS  DIACONUS 


rianum,  S.  4.  52.  mbr.  seo.  XTTI  ex.  XTV.  fol.  — 
Gotha,  herz.  Bibl.  a°139.  mbr.  seo.  XII.  8^  — 
II.  B?  191.  mbr.,  fragmenta.  —  Grenoble,  Stadt- 
bibl.  n*338.  mbr.  seo.  XIII.  —  Haag,  kgl.  Bibl. 
n®  906.  mbr.  seo.  XII  ex.  8°;  n^  907.  mbr.  sec.  IX. 

—  Heidelberg,  Un.-Bibl.,  palatin.  n®  912.  mbr. 
sec.  IX.  4^  —  Kopenhagen,  kgl.  Bibl.,  coli.  reg. 
antiq.  n^  2158.  sec.  IX  vel  X.  4^.  Cod,  pretiosus. 

—  Leipzig,  Stadtbibl.  1. 60.  mbr.  sec.  IX— X.  4«. 

—  Leyden,  Un.-Bibl.  Lat  n®  71.  mbr.  sec.  XI. 
fol.  —  London,  Brit.  Museum  n"  14092.  mbr. 
seo.  XV.  8**;  —  Cotton.  Otho  A.  10,  verbrannt; 

—  Cotton.  Yitellius  E.  II,  verbrannt;  —  Harlei. 
n«  5383.  mbr.  seo.  XHI.  4^  —  Kings  13,  A.  XXH 
(olim  St  Bertin),  mbr.  sec.  XI;  —  Kings  15,  C. 
VI.  a*  1130;  —  Kings  12,  C.  IV.  mbr.  sec.  XUI. 

—  Madrid,  kgl.  Bibl.  V.  188.  mbr.  et  chart.  seo. 

XIV.  —  Mailand,  Bibl.  Ambros.,  C.72.  mbr.  sec. 

XI.  fol.;  —  Bibl.  Brera,  A.  N.  XIV.  29.  ohart. 
sec.  XVI  in.  —  Mantua,  olim  monast.  Padoliro- 
neusis.  —  Monza,  Stadtbibl.  n®135.  mbr.  sec.  XI. 

XII.  —  München,  kgl.  Hof-  u.  Staatsbibl.  lat. 
n«  4602  (Benedictbeuern  n°  102).  mbr.  sec.  XII. 
8*»;  —  lat.  n<»6391  (Frising.  n»  191).  mbr.  sec.  XI. 
4®;  —  lat  n**  18571  (Tegemsee  n'  571).  mbr.  sec. 
XI  ex.  —  St  Omer,  Stadtbibl.  n^  736.  chart.  sec. 
XVL  fol.  —  Oxford,  Balüol.  n«  295  (olim  C.  21.) 
seo.  Xm;  —  Bodl.  n°  1302  (olim  H.  39).  mbr.  sec. 

XII.  fol.;  —  Bodl.,  DoiTill.  X.  I.  3.  38.  chart.  seo. 

XV.  fol. ;  —  Coli.  CJorp.  Christi  n**  82.  mbr.  sec. 

XIII.  foL  max.;  —  (Doli.  Magdalen.  lat  14.  mbr. 
sec.  XIV.  4^  —  Paris,  Nat-Bibl,  fonds  lat  n« 
4877  (olim  Colb.)  mbr.  sec.  XIH;  —  n«  5315  (olim 
Colb.)  mbr.  sec.  XT.  fol. ;  —  n<>  5872  (olim  Nie. 
Favre),  mbr.  sec.  XI;  —  n°  5873  (olim  Colb.)  mbr. 
sec.  XII;  —  n®  6158  (olim  Puteanus),  mbr.  sec. 
XII;  —  n^  6159.  mbr.  sec.  XL  8<>;  —  n°  6160. 
mbr.  sec.  XIII;  —  n*^  6815.  mbr.  sec.  XIV;  —  n«» 
14693  (StVict.  289).  mbr.  sec.  XIV.  fol.;  —  n*» 
17568  (olim  Notre  Dame  127).  mbr.  sec.  XUI. 
fol.;  —  n^  17780.  chart.  sec.  XVL  —  Parma, 
Stadtbibl,  de  Kossi  H.  IV.  126  (olim  Lat  35). 
mbr.  sec.  XU  ex.  8^  —  Pest,  Ungar.  Nat- 
Museum,  mbr.  sec.  XH.  4^  —  Rom,  Vatic.  n* 
1795.  mbr.  sec.  XUI.  fol.;  —  nM981  (oHm  S. 
Viventii).  sec.  XI;  —  n°  1983.  mbr.  sec.  XV.  fol.; 

—  n^  1984.  mbr.  sec.  XL  fol. ;  —  n^  3339.  mbr. 
sec.  XL  fol. ;  —  n9  3852.  sec.  IX.  4**,  nur  Fragmente; 

—  n'»  4917  (olim  Sirleti).  mbr.  sec.  XI.  4";  —  n« 
8086.  Chart,  a*  1488.  4<>;*)  —  Vatic.  Christ  n«578 
(olim  n°  1220).  sec.  XII;  —  n<>  597.  mbr.  sec.  X; 

—  n®  710.  mbr.  sec.  XL  fol.;  —  n^  801.  mbr.  sec. 
X.  4« ;  —  n°  905.  mbr.  sec.  XIII.  fol. ;  --  n<»  5764.  — 
Vatic.  Ottobon.  n®  909  (olim  Christin.  n°  350).  mbr. 
sec.  XII.  fol.;  —  n®  941.  sec.  XVU.  chart.;  —  n^ 
1378.  mbr.  sec.  XU;  —  n«  1702.  chart.  sec.  XTV; 

—  Vatic.  Palatin.  n®  851.  chart.  sec.  XV;  —  n* 
927.  mbr.  a*  1181;  —Vatic.  Urbinas  n^  984.  chart 
sec.  XV.  —  Bibl.  S.  Angeli  V.  lU.  19.  ohart.  sec. 
XV.  —  Bibl.  Casanatens.  A.  I.  21.  mbr.  sec.  XIU. 
fol.;  —  A.  U.  34.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  —  Bibl.  Chigi 
G.VI.  156.  ohart.  sec.  XV.  —  Bibl.  Corsini  n^863. 
Chart,  sec.  XVI;  —  Bibl.  Vallicell.  B.  61.  mbr.  a* 


*)  Diese  Handschrift  ist  von  "Waitz  vor  seiner  Ausgabe 
anxroinial ,  unter  n°  62  u.  n^  102 ,  aufgeführt. 


1460.  4«.  —  Ronen,  Stadtbibl.  n«  28.  27  (olim 
Gemmeticens.  G.  21).  mbr.  sec.  XL  fol.  —  Salis- 
bury,  Bibl.  der  Cathedrale  n«  1060.  234.  mbr.  sec. 
XIU.  —  Spalato,  Bibl.  des  Klosters  s.  Dominid 
(olim  Civitatensis).  mbr.  80o.X.  4*.  —  Stuttgart, 
kgl.  Bibl. ,  bist  n^  26.  9  Quaternionen  in  8^  — 
Trier,  Stadtbibl.  n^  1142.  mbr.  sec.  X.  —  Tnrin 
iß.  G.  Calligaris  in  Bollett.  deir  Istituto  stör.  Ital. 
n»  10.  1890.  p.  31  flF.).  —  Utrecht,  Un..BibL  n* 
287  (olim  Campensis).  mbr.  sec.  X.  fol.  min.  — 
Wien,  k.  k.  Hof-  u.  Staatsbibl.  n^  104  (Hist  prof. 
516).  a'  1464.  mbr.;  —  n»  182  (Hoheodorf  16). 
mbr.  sec.  XU.  fol.;  —  n*'  237  (ffist  prof.  680). 
mbr.  sec.  X.  4®;  —  n®  406  (lur.  civ.  64,  olim 
Gotwicens.).  mbr.  sec.  XU.  fol. ;  —  n^  443  (Hist 
eccl.  n»  81).  sec.  XI  vel  XII;  —  n®  3126  (Hist 
prof.  n<>477).  chart.  sec.  XV;  —  n.^  3177  (HLst 
eccl.  n«  75).  chart.  a*  1501 ;  —  n<»  7911  (Reo.  1951). 
ohart.  seo.  XVIU.  fol.;  —  kais.  Hof-  u.  Staats- 
archiv n°  771  (universal,  n**  5).  ohart  sec.  XV. 

üeber  alle  genannten  Handschriften  sind  Nachr.  mit- 
getheilt  in  Pertz'  Archiv  m.  138.  226;  V.  118-122.  619; 

VI.  47;  erschöpfend  hat  74  behandelt  Bethmann  ibid. 

VII.  276 -8ö8,  vgl.  p.  1025.  Zeile  6;  andere  hinzugekom- 
mene a.  alle  geographisch  geordnet  ibid.  X.  817.  Pauli 
in  Neues  Archiv  ll.  161-168.  Ausserdem  vgl.  Waitz  tn 
Pertz'  Archiv  IX.  673-708;  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  t. 
d.  Qesch.  I.  1876.  p.  686  ff.  u.  besonders  vor  seiner  Ausg. 
p.28-44.—  F^J.otMM  Calligaris,  O.,  Di  an  nuovo  mano- 
scritto  della  ,Hist  Longob.'  dl  Paolo  Diaoono  tn  BoUet- 
tino  dell'  Istituto  stör,  italiano.  X.  Roma  1890.  8^.  p.  31-92 
und  Silvio  Andreis,  Intomo  al  codice  Bambergease  di 
P.  Diaoono.  Firenze  1868.  8^.  {Eatraüo  d«l  Aichivio  stör. 
Ital.  Ser.  m.  tom.  VII.  parte  2.  Anno  1868.  p.  23-32). 

Ausg. :  *  ufU.  d.  Tit. :  Pauli  Diaooni  eccl.  Aqui- 
legiensis  historiographi  peroelebris,  De  origine  et 
gestis  regum  Langobardorum  libri  VI.  Cum  in- 
dice  et  ai^mentis.  Venumdatur  ab  Joanne  Panio 
et  Jodoco  Badio  Ascensio.  (Paris.)  Anno  1514. 
fol.  Herausgeber  ist  Guilelm.  Parvus.  Ein 
wahres  Münster  von  dem,  tcas  eine  Ausgabe  nicht 
sein  soll.  Rücksichtslos  geändert,  —  Die  Ausg. 
Lngduni  1495.  8^  welche  Maittaire,  Annal.  ty- 
pogr.  I.  P.  n.  60ö,  und  nach  ihm  Panzer  u. 
Ebert  anführen,  existirt  nicht  u.  beruht  wol 
nur  auf  Verwechslung  mit  d,  Ausg,  Lngd.  Bat 
1595.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Jemandes  de  reb.  Go- 
thorum.  Paulus  Diaconus  Foi'oiub'ensis  de  gestis 
Langobardorum.  Auf  d.  letzten  Seite :  Impressi 
sunt  hü  libri  Jornandis  atque  Pauli  Diaooni  Augu- 
stae  Vindel.:  solerti  opera  Joannis  Miller.  Anno 
a  nativ.  Dom.  1515.  (üe  21.  m.  Martii.  Heratts- 
geber  ist  Conrad  Peutinger.  Wirklieh  vor- 
treffliche Ausgabe.  —  •  Eutropii  insigne  volumen, 

quo  ßomana  hist.  uni versa  describitur 

Pauli  Diaconi  Aquileiensis  de  gestis  Langobar- 
dorum libri  VI.  Basileae  in  off.  Frobeniana.  ijino 
1532.  fol.  min.  mit  Vorrede  des  S.  Gelenius. 
Wiederholung  der  edit.  princ,  mit  einigen  Aen- 
derungen.  —  *  Pauli  Warnefridi  Langobardi  fdü^ 
diac.  Foroiul. ,  De  gestis  Langobardorum  libri  VI. 
Lugduni  Batav.,  ex  off.  Plantiniana  ap.  Fr.  Raphe- 
lengium  1595.  8°  min.  Herausgeber  ist  Fr.  Lin- 
denbrog,  nicht  Bonavent.  Vulcanius.  Jkxt 
nach  der  Peutingerschen  Ausg.  —  *  buchstäblich 
wieder h.  ohne  L.'s  Namen  u.  Vorreden  in:  Go- 
thicarum  et  Langobardicarum  rerum  scriptores 
aliquot  veteres,  ex  bibl.  Bon.  Vulcanii  et  aliorum. 
n.  Lugd.  Bat.  ap.  Joann.  Maire  1618.  8^  min.  p. 


PAULUS  DIACONUS 


901 


5-316.  —  •  veränderte  2.  Ausg. :  Diversarain  gen- 
tium bistoriae  antiquae  scriptores  tres  (Joraandes. 
Isidoros.  Paul.  Diac.)  Frid.  Lindenbrogius  rec. 
et  obss.  illostravit  Hambnrgi  1611.  4*.  p.  187.  — 
"*  Historiae  Augostae  scriptt.  latini  minores  .  . . 
opera  Jani  Gruteri.  Hanoviae  1611.  fol.  p.  1122. 
Der  Lindenibrogecke  Text  von  1595,  aber  mit  Ver- 
besserungen. —  ®od.  H.  Orot  ins  tn  Histor.  Gotb., 
Yandal.  et  Langobard.  IL  Amstelod.  ap.  Elzevir 
1655.  8*.  p.  1.  —  •  in  Bibl.  mar.  Patrnm  Lugdnn. 
Xin.  1677.  p.  332.  Wiederholung  der  vorigen.  — 
^^cum  yar.  lect  cod.  Ambros.  ac  Modoet  et  an- 
nott.  Horat  Blanci  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I. 
1.  1723.  p.  405-511.  Text  der  Lindenbrogschen 
Ausg.  Wertvoll  wegen  der  Varianten.  —  **ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  XCV.  p.  433-672.  Wieder- 
holung von  nf»  10.  —  *•  eine  neue  Bearbeitung  auf 
Grund  aller  voraufgegangenen  Untersuchungen 
unt.d.  Tit.:  Pauli  Historia  Langob.  edentibus 
L-Bethmann  et  G.Waitz  in  Mon.  Germ,  bist  Scr. 
rer.  Langob.  1878.  p.  45-187.  —  ^'inter  Scriptores 
rerum  German.  in  usum  scbolarum.  Haimoverae 
1878.  8*  268  pag.  ^  3.  —  "  über  VI  ex  oodice 
Bambergensi  fol.  181-191  per  cura  di  Silv.  An- 
dreis in  Archivio  stör.  Italiano.  Ser.  IIL  tom.  VII. 
parte  2.  Anno  1868.  p.  33-52.  —  Auszug,  vid. 
auf  Seite  903  unter  NB.  IIL 

üebers.:  deutsch:  *Paul WarnefriedsGesch. 
der  Langobarden.  Zum  erstenmal  nacb  einem  Co- 
dex der  k.  Bibl.  zu  Bamberg  aus  dem  10.  Jabrh. 
übers,  u.  mit  Anmerk.  von  E.  v.  Spruner.  Ham- 
burg 1838.  gr.  8».  Ji  2.50.  {Auch  unt.  d.  Tit. : 
Sammlung  d.  vorzüglichsten  Quellenschriftsteller. 
1.  Bd.)  —  •  übers,  nach  dem  echten  Text  von 
0.  Abel  (=  Geschichtschr.  der  deutschen  Vorzeit. 
Vm.  Jahrb.  4.  Bd.).  BerHn  1849.  8^'  2.  Aufl. 
unt.  d.  Tit. :  Paulus  Diakonus  u.  die  übrigen  Ge- 
schichtschreiber der  Langobarden.  Bearb.  von 
Reinh.  Jacobi.  Leipzig  1878.  8«.  Ji  2.80  [=  Ge- 
schichtschreiber ...  2.  Aufl.  Lief.  6]). 

franxösiseh:  par  Fauberi  Paris  1603.  8®. 

italieniseh:  unt.  d.  Tit.:  Paolo  Diacono 
della  chiesa  d'Aquilea,  Bella  origine  e  fatti  dei 
Re  LoDgobardi,  trad.  per  Lud.  Domenichi.  Vinegia 
1548. 8*.  —  »frf«/crÄ.  Vineg.  1554. 8^  —  ^wiederh. 
Milano  1631.  12«no.  _  *  als  Storia  dei  fatti  de' 
Longobardi,  trad.  da  Q.  Viviani.  Udine  1826.  8°. 

^l.-iSic^.:  Blhr,  Oesch.  der  chiistl.  Dichter  n.  Qe- 
schichtschreiber  RomB  p.  156. 

Bethmann,  Pauli  DUconi  histor.  Langob.  tn  Pertz' 
Archiv  YII.  p.  274 -.358  —  Paulas  Diaconus  Leben 
und  Schriften,  u.  die  Geschichtschreibung  der  Lango- 
barden ilfid.  X.  p.  247-834;  835-414.  Trefßiehe  Ab- 
hamdiunjfmi. 

Ckroast,  A.,  Zu  Panlns  Diaconns  Hist.  Lanrob.  IV. 
38  tn  Nene«  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890. 
p.  585-587. 

DÜmgeetMone,  Faali  Diaconi  Foroioliensis  de  gesÜA 
Langobardonim  libri  VI  tn  Pertz'  Archiv  III.  p.  226. 

Fabre,  Paul,  üne  ville  de  Panl  Diacre  in  M^Ianges 
d'arch^l^e  et  d'histoire.  XIII.  1898.  döcemb. 

Fitting,  H.,  Jniistische Schriften  des  früheren llittel- 
alters.  Halle  1876.  8^.  p.  103,  xu  Hist.  Lang.  I.  c.25. 

Gindice,  Pasq.  dei,  Lo  storico  dei  Langobardi  e  la 
critica  moderaa.  Saissegna.  Milano  1880.  BP. 

Jacobi,  Reinh. ,  Die  Quellen  der  Langobardongeschichto 
des  Fanlns  Diaconus.  Ein  Beitrag  z.  Ge«ch.  deutscher 
Historiographie.  Halle  a.  S.1877.  &>.  100  pag.  UK2.80 
(«inStüekdamm,  34 pag.,  enehim  Und.  1876a/clnaug.- 
DisB.). 

Lnpi,  Emil.,  Dei  caratteri  intrinseci  per  classificare  i 
Langobardi  nelle  loro  attinenze  storiche  cogU  altri 


popoli  Germanioi  tn  Archivio  daUa  Sodeta  Romana 

di  storia  patria.  in.  p.  808-360. 
Mal  fatti  tn  Archivio  stör,  per  Trieste,  l'Istria  e  il 

Trentino.  H.  1883.  fiue.  4.  (Zu  Üb.  m.  c.  9.  81.) 
MartenStW.,  Politische  Geschichte  desLangobarden- 

reichs  unter  KOnigliotprand.  Diss.  inaug.  Heidelbeig 

1880.  BP.  (Excnrs  zu  VT  c.  54  p.66-71.) 
Mock,  Dietr.,  De  Paoli  Diaconi  historia  Langobaido- 

rum.  Heiligenstadt  1875.  8^  (p.  66-66  der  Festschrift). 
MommseUfTh.,  Zu  Paulus  Diaconus  tn  Neues  Arohiv 

d.  Ges.  f.  a.  d.  Gesch.  UI.  1878.  p.  185.  188. 
Mommsen,  Th.  u.  Fitting,  Ueber  die  Quelle  von 

Hist.  Langob.  I.  c.  25  über  Jnstinians  Gesetzgebung 

«Md.  lU.  p.  899-401;  Mommsen  p.  401.  403. 
Mommsen, Th.,  Die  Quellen  d.  Langobardengeschidito 

des  Paulus  Diaconus  ibid.y.  188ü.  p. 58 -106.  Mite. 

Karte. 
Monod,  G.,  «n Revue  critique  d'histoire  1. 1879.  p. 276. 
Nagel,  S.,  Longobardisohe  Geschichten,  dem  Paulus 

D.  naoheizihlt ,  für  die  deutsche  Jugend.  Düsseldorf 

1849.  BP. 
Neff,  K.,  Zur  Frage  nach  den  Quellen  der  Histwia 

Langobudorum  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 

XVU.  1892.1).  204 -208. 
Pabst,  H.,  Geschichte  des  langobardischen  Hetzog- 

thums  in  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte.  II. 

Göttingen  1862.  n.  407-  518. 
Pa  11  mann.  B.,  Geschichte  der  V5lkenrandening.  II. 

Weimar  1864.  gr.  BP.  p.  56  ff. 
Pantano,  And.,  Paolo  Diacono  e  le  oompilazioni  di 

Giustiniano.  Catanial891.  BP.  21  pag. 
V.  Schlichtegroll,    Bemerkungen    über    die  alte 

Handschr.  des  Paul.  Diac.  de  gest.  Lang,  in  d.  kgl. 

Bibl.  zu  München  tn  Pertz'  Archiv  III.  p.  188. 
Schmidt,  Ael  toste  Geschichte  der  Langobarden ,  ein 

Beitrag  zur  Gesch.  der  Völkerwanderung.  Inaug. - 

Diss.  Leipzig  1884.  BP. 
Ludw.,  Paulus  Diaconus  und  die  Origo  gentis 

Langobardorum  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 

Xm.  1888.  p.  891-394. 
Schüz,  Comment.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 

historicis  (de  incognito  compilatore  Frehenano)  p. 

852-371. 
Tamassia,  Nino,  ün  capitolo  della  storia  langobar- 

dica  di  Paolo  Diacono:  osservazioni  storico -giuri- 

diche.  Bologna  1890.  8^.  14 pag.  {aus:  Archivio  giu- 

ridico.  XLIIl.  p.  1  ff. ;  beHfi  Lih.  1.  c.  25). 
Virchov,  Rud.,  Ueber  den  Weg,  auf  welchem  die 

Langobarden  gekommen  tn  Verhandlungen  der  Ber- 
liner Anthropolog.  Gesellschaft  vom  17.  Nov.  1888. 

p.  506-532. 
Vogel  er,  Adf.,  Paulus  Diaconns  u.  die  Origo  gentis 

Langobardorum.  Ein  Beitrag  zur  Kritik  der  Historia 

Langobardorum.  Progr.  d.  Andreas  -  Gymn.  Hildea- 

heiml887.  4P.  15  pag. 
Waitz,  G.,  Ueber  die  handschriftliche  Ueberliefening 

und  die  Sprache  der  Historia  Langob.  des  Paulus  «n 

Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  1.  d.  Gesch.  I.  1876.  p.  535 

-566. 
:  Zur  Fraae  nach  den  Quellen  der  Historia  Lango- 
bardorum ilnd.Y.  1880.  p.  416-424. 

:  P*raeflRtio  xu  teiner  Ausg.  p.  12-45. 

Wa ttenbach,  Deutsdüands  Geschichtsquellen  p. 95 - 

99  (5.  Aufl.  1. 1885.  p.  160  ff. ;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.  169 

-171). 
Weise,  Jul.,  Italien  und  die  Langobardenherrscher 

von  568—628.  Halle  1887.  gr.  BP,  pauim. 


NB.  I.  Waitz  hat  seiner  Ausg.  noch  zwei  Epi- 
fomae  ex  Pauli  historia  factae  angehängt: 
I.  De  regibus  qui  praefuerunt  Winolis  et 
statione  eorum  — 636. 

Handschr. :  Cheltenham,  Bibl.  Thom. 
Phillipps,  n®  3075.  mbr.  sec.  IX.  —  Leip- 
zig, Senatsbibl.Rep.  IT.  129'.  sec.X. —  Pa- 
ris, Nat-Bibl.  n«»  14693  (St  Vict  289).  sec. 
XIV.  —Venedig,  Marcusbibl.  XIV.  137. 
Ausg.:  *ed.  Fr.  Christ,  Origines  Lau- 
gobardicae.  Halae  1728.  4*.  —  ^wiederh. 
in  Pertz*  Archiv  IV.  p.  465  —  u.  *  von 
Baudi  di  Vesme  in  Historiae  patr.  monu- 
menta.  Edicta  reg.  Langob.  V.  p.  189.  — 


902 


PAULUS  DIACONUS 


*  ed.  Waitz  t»  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer. 
Langob.  p.  195. 
IL  Istoria  Langobardorum  {Handschr.:  Pa- 
ris, Nai-BibJ.  n*^  4931.  mbr.  sec.  Xm.  fol. 
56-58)  —744  ed.  Waitz  l.  c.  p.  196.  197, 
xind  Tier  Contiiinatlones: 

L  CoDtinuatio  Casinensis  — 774  (ist mit 
Ercbempert  hrsgh,  von  Carraccioli,  Pere- 
grini,  Muratori  etc)  ed.  "Waitz  1.  c.  198-200. 
Vgl,  Wattenbach,  Deutschlands  Geschicbts- 
quellen.  6.  Aufl.  L  1893.  p.  307;  II.  p.  235. 
not.  2. 
n.  Continuatio Romana  — ^2^,{Hand8ehr,: 
Rom,  Vatic.  Palat.  n«927).  Ausg.:  ^den 
ersten  Theil  ed.  J.  Gruter,  Script  bist, 
augustae  (1611.  fol.)  p.  1191.  —  *  ganx 
unt.  d.  Tit.:  Pauli  supplementum  re- 
rom  Longobardicarum  e  ms.  Palatino  ap. 
Freher,  Coro.  bist.  Franc,  p.  178.  —  •«Tte- 
derh.  unt.  d.Tit.:  De  rebus  Pipini  et 
Caroli  M.  in  Italia  ex  libro  VI  cum  ap- 
pendice  ab  a.  776— 825  ap:  Duchesne,Hi8t. 
Franc,  scr.  II.  p.  205-208.  —  *  in  Bibl.  Pa- 
trum max.  Xni.  p.  322.  —  »  unt,  d.  Tit. : 
Fragm  entum  Langobard.  bist.  Paulo  Dia- 
oono  attributum  ap.  Muratori,  Scr,  rer. 
Ital.  I.  2.  p.  183.  184.  —  •unt.  d.  Tu.:  Ex 
conti nuatore  anonyme  supplementi  Lan- 
gobardicorum  Paulo  Diacono  attribati  ap. 
Bouquet,  Reo.  V.  p.  189.  190;  VT.  p.  173. 
—  ''unt.  obigem  Tit.,  mit  d.  Codex  ver- 
glichen ed.  Waitz  1.  c.  p.  200-203.  Vgl. 
Wattenbach,  Deutschlands  Geschieh tsq. 
6.  Aufl.  1.  1893.  p.  204.  304. 

in.  Continuatio  tertia  —809  (Als Buch  VII 
angefügt,  reicht  bis  Karl  d.Gr.  Geschrieben 
sec.  xm.  XTV.  —  Handschr. :  St  Omer, 
Stadtbibl.  n«  736.  chart.  fol.)  ed.  Waitz  1.  c. . 
p.  204-216. 

rV.  Continuatio  Lombarda  (reicht  bis  Karl 
d.  Gr.  774.  —  Handschr.:  Venedig,  Mar- 
cusbibl.  n^  402.  sec.  XV.  fol.  67.  —  Rom, 
Bibl.  Barberin.  n«  1707.  chart.  sec.  XVL) 
ed.  Waitz  1.  c.  p.  216-219. 

Excerpta  ab  historia  Pauli  Wamefridi  de 
gestis  Longob.  c.  annott.  Horat.  Blanci  Rom. ,  et 
prolusione  et  animadv.  Fr.  M.  Pratilli  ap.  C.  Pere- 
grini.  Eist,  prino.  Langob.  I.  p.  1.  —  Gleichfalls 
nur  excerpta  ap.  Bouquet,  Rec.  II.  p.  634.  — 
Fragm  entum  de  episcopis  Mediomatricum  ec- 
desiae  ed.  Pithoeus,  Hist.  Franc.  Script,  coaet.  12. 
Ed-  Francof.  p.  288-290.  —  Ex  libro  II  ap.  Du- 
chesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  916-918.  —  Aus- 
zug {d.  i.  älteste  Stammsagen  u.  Uebersicht  der 
Könige  bis  auf  Rothari)  nach  Muratori  ap.  Geng- 
ier, German.  Rochtsdenkmäler.  1875.  p.  515-521. 

Paulu8  Diaconus:  Historia  Romana:  ,Fri- 
mus  in  Italia  ut  quibusdam  placet  —  li- 
bello  pro  menda  sunt'.   Libri  16. 

Gewöhnlich  in  d.  Handschriften  mitEntropii  brer. 
histoiiae  Rom.  libri  X  vereinigt,  denen  die  Historia 
Rom.  als  Supplement  folgt.  —  Paulus  D.  verfaaste  diese 
Bearbeitung ,  d.  h.  Erweiterung  u.  Fortsetzung  des  Eutrop, 
zwischen  766  —  771  auf  Verlangen  der  Herzogin  Adelporga 
von  Benerent  und  fttgte  den  10  nur  bis  Valens  reichenden 


Bfichem  seines  Vorgftngers  6  neue  (lib.  XI-XVI)  bis  553 
als  eigene  Arbeit  hinzu.  —  Fflr  uns  wertlose  Compilatian, 
war  fürs  Mittelalter  von  grosser  Bedeutung ,  wie  <he  vielen 
Ueberarbeitnngen ,  Fortsetiungen ,  Benutzungen  {pffl.  Hi- 
storia miscella)  beweisen. 

Handschr.:  Bamherg,  öffentl.  Bibl.  E.  HE.  4. 

513.  sec.  X.  —  Berlin,  kgl.  Bibl.,  lat  4^  nM. 

sec.  Xin.  —  Florenz,  Laurent.  XX.  2.  sec.  XI; 

—  LXV.  35.  sec.  XI.  Cf.  Pertz*  Arohiv  X.  p.  309. 

—  Giessen,  Un.-Bibl.  668.  sec. IX.  —  Erems- 
münster,  Xlosterbibl. ,  sec.  XII.  —  Mailand, 
Ambros.  Bibl.  A.  85.  inf.  sec.  XV;  —  C.  72.  inf. 
sec.  XIV;  —  F.  94.  sup.  sec.  XV.  —  München, 
Staatsb.  n^  3516.  sec.  XI.  —  N  eapel,  öffentl.  Bibl. 
IV.  C.  38.  sec.  xm-,  —  IV.  C.  40.  sec.  XIV.  — 
Paris,  Nat.-BibL  fonds  lat  n^  2320.  A;  —  n<>  4693. 
B.  sec.  XIU;  —  n«  5692;  —  n«»  5693.  sec.  XV ;  — 
n«  5796.  sec.  XII;  —  n*>5797.  sec.  Xni;  ~  n« 
5798.  sec.  XIV;  —  n«5799;  —  n«  5800;  —  n'» 
6815;  —  n»  14693  (S.  Victor  289).  sec.  XIV;  — 
n^  17568.  sec.  XIII.  —  Perugia,  H.  75.  sec. XTV. 

—  Rom,  Vatic.  n°  303.  sec.  XIV;  —  n«»  1479. 
sec.  XI;  —  n«  1982.  sec.  XU;  —  laP  1983.  sec.  XV; 

—  n^  3339.  sec.  XI;  —  n«  4853.  sec.  XV;  —  n» 
7312.  sec.  XII;  —  Christ  reg.  n«  710.  sec.  XV; 

—  n«  1749.  sec.  XV.  —  Ottobon.  n'^  1371.  sec.  XV; 

—  n^  1400.  sec.  XV;  —  n<>  1762.  sec.  XV;  —  n'» 
2006  (1465).  sec.  XV.  —  ürbin.  n*»433.  sec  XTV; 

—  n°  456.  sec.  XIV;  —  n®  669.  sec.  XV.  —  Ar- 
chiv. S.  Petri.  sec.  Xm.  —  Bibl.  CSorsini  n*  122. 
sec.  XV.  —  St  Gallen  n*  635.  sec.  VHI.  IX. 

—  Venedig,  Marcusbibl.  hist  prof.  X.  31.  sec. 
XV;  —  n«387.  sec.  XV.  —  Wien,  Univ.- Bibl. 
n^  104.  sec.  XV;  —  n*»  178.  sec.  XTV;  —  n«239. 
sec. XII;  —  n«»  583.  sec.  X;  —  n°  679.  sec.  XU;  — 
n'>3225.  sec.  XV.  —  ZwetI,  n«  298.  sec.  XIL  — 
üeber  andere  in  England  u.  s.  w.  vgl.  Pertz'  Ar- 
chiv X.  p.  310. 

NB.  II.  Zu  beachten  ist:  1^  dass  alle  ältere 
Ausgaben  Eutropii  broviarium  in  der  von 
Paulus  D.  geschaffenen  Form  enthalten,  und 
dass,  seit  Sconhovius  Basileae  1546  zuerst  Eutro- 
pius'  reinen  Text  veröffentlicht  hat,  Paulus*  Text 
desselben  nicht  mehr  aufgelegt  ist; 

2?  dass  aUe  ältere  Ausgaben  der  reinen  Hi- 
storia Romana  den  Titel:  Paulus  D.,  De 
estis  Romanorum  oder  De  historiis  ita- 
icae  provinciae  ac  Romanorum  führen  und 
nicht  6,  sondern  8  Bücher  (also  lib.  XI-XVIII) 
zählen; 

3°  dass  auch  verschiedene  Handschriften  18 
statt  16  Bücher  (Mailand  n*»  85;  Neapel  IV.  C. 
38  u.  40;  Rom,  Urb.  463,  Ottob.  1371)  enthalten, 
wobei  Paulus'  Werk  17  Bücher,  der  unten  zu  er- 
wähnende Äusx^ug  das  18.  bildet;  während  an- 
dere (Berlin,  Middlehill,  Paris  14693)  17  auf- 
weisen, wobei  als  lib.  XVH  der  erwähnte  Aus- 
zug erscheint,  und  noch  andere  (Rom,  Vatic. 
19ö2;  Wien,  hist  prof.  516)  sogar  das  Werk  in 
15  Bücher  zusammengezogen  u.  den  Auszug  als 
lib.  XVI  angeschlossen  haben.  —  Wann  u.  durch 
wen  diese  Eintheilung  der  Bücher  beliebt  wor- 
den, lässt  sich  nicht  nachweisen;  schon  Lan- 
dulfus  Sagax  (um  1000)  fand  sie  vor,  als  er 
Paulus'  Werk  ohne  den  Auszug  (lib.  XVHI),  aber 
in  17  Bücher  zerlegt,  dem  seinigen  zur  Grund- 
lage nahm. 


fi 


PAULUS  DIACONUS 


903 


Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Eatropius.  Breviarium 
historiaa  Romanae.  Fol,  ^;  Incipit  Eutropias 
historiographus:  et  post  eum  Paulus  DiaconuB: 
De  historiis  itaüce  prouinoie  ao  Romanorum.  — 
In  fine:  Somae  1471.  4^  mai.  -~  ^uni.  d.  Tit.: 

Historiae  augustae  scriptores.  Suetonius Eu« 

tropius.  Paulus  Diac.  (Cum  episi  Boni  Accursii.) 
Mediolani,  Phil,  de  Lavagna  1475.  fol.  (3  tom. 
in  1  voL)  Tom.  m.  —  •  unt.  d,  Tit. :  Historiae 
aug.  scriptores  (cum  Suetonio,  Eutropio  et  Paulo 
Diac.)  Yenetüs  1480.  fol.  —  *  dasselbe.  Yenetiis, 
Bemardus  NovarieDsis  1489.  fol.  —  ^dasselbe. 
Venetiis,  J.  Rubeus  de  Yercellis  1490.  fol.  — 
*unt.  d.  Tit.:  Eutropii  Paulique  Diao.  de  inclytis 
totius  Italicae  proyinciae  ao  Romanorum  gestis 
libri  18 ,  cum  marginalibus  amiotationibus  Nicolai 
MaÜlanü  Rothomagensis.  Parisüs  ap.  Oalliotum 
du  Pre  1512.  fol.  —  ^tmt.d.  Tit.:  Suetonius  Tran- 
quülus  ITTT  Ca^sares . . .  Eutropii  de  lestis  Rom. 
Ubri  10.  Pauli  Diac.  Hbri  8  ad  Eutropii  historiam 
additi.  (Ed.  J.  Bt  Egnatius.)  Yeoetüs,  Aldus  1516. 
8^  —  ^tmt.  d.  Tit.:  Herodiani  historiae  libri  8. 
Sezti  Aur.  Yictoris  a  D.  Caesare  Augosto  usque 
ad  Theodosium  exoerpta.  Eutropii  historiae  libri 
10.  Pauli  D.  libri  8  ad  Eutropii  historiam  ad- 
diti.. .  in  fine:  Morentiae,  Phil.  Junta  1517.  8^ 
—  *unt.  d.  Tit.:  Scriptores  histor.  augustae,  re- 
cogn.  Erasmus  Roterod.  Basileae,  Frohen  1518. 
fol.  --  ^^  unt.  d.  Tit. :  Suetonius  Tranq.  XU  Cae- 
sares . . .  Eutropii  libri  10.  Pauli  D.  libri  8 . . . 
additi . . .  Annotationes  etiam  Erasmi  in  Suetonium, 
Eutrop.  et  Paul.  Diac.  Yenetüs  1521.  8*.  Wieder- 
holung von  nf>  7.  —  ^^  Scriptores  historiae  aug. 
Coloniae  1527.  fol.  —  "  unt.  d.  Tit. :  Eutropii 
historia  Romana,  insigne  volumen . . .  Pauli  Diac. 
Aquileiensis  de  gestis  Longobard.  libri  6.  (Ed. 
Sgm.  Oelenius.)  Basileae,  Frohen  1532.  fol.  — 
^*unt.  d.  Tit.:  Pauli  Diaconi  (Pauli  Yuamefrid 
Langobardi,  qui  fuit  filius  Diaconi  ForoiuHensis) 
de  gestis  Romanorum  libri  8  ad  Eutropii  histo- 
riam additi.  Parisüs  ap.  Sim.  Golinaeum  1531.  8^ 

Die  folgenden  Aiiagg.  h&ng«n  Panliu'  6  rosp.  8  BOcher 
dem  miMH  Eutrop  an : 

^*  Parisüs  ap.  Hier,  de  Mamef  1560.  —  ^*  unt.  d. 
Tit. :  Eutropii  historiae  Rom.  libri  10.  His  additi 
Pauli  Diaconi  libri  8.  (Ed.  P.  Morula.)  Lugduni 
Bat ,  Elzevir  1592.  8®.  —  "  wiederh. ,  aber  ver- 
mehrt mit  EI.  Yinetas  und  H.  Glareanus'  Noten. 
Lugduni,  Fr.  Faber  1594.  12ao.  —  "un<.  d.  Tit.: 
Hist  Rom.  scriptores  latini  veteres  qui  extant 
omnes.  Ebroduni  1621.  fol.  —  ^'  unt.  demselben 
Tit.  Genevae  1623.  fol.  —  ^*  unt.  d.  Tit.:  Scri- 
ptores hist  aug.  latini  veteres  qui  extant  omnes 

in  unum  redacti  corpus  edente . . .  Bennone 

Csp.  Haurisio.  Heidelbergae  1743.  fol.  (3  tomi.) 
Tom.  n.  —  ^  ed.  H(ans)  Droysen  in  Mon.  Germ, 
hist  Auct.  antiquiss.  II.  1879.  p.  4-182  üb.  I-X 
in  Gestalt  von  Zusätxen,  durek  iceleke  der  Verf. 
den  dem  Eutrop  entnommenen  Grundstock  er- 
fceitert  half  unter  dem  Texte  des  letxtem  abge- 
druckt; Üb.  XI-XYI  tn  zusammenhängendem 
Text  vollständig  p.  185-224.  Dem  üebelstande, 
dass  in  dieser  Ausgabe  die  Historia  Rom.  des 
Paulus  doch  nicht  vollständig  dargeboten  wird, 
hat  der  Herausgeber  durch  die  folgende  Ausg. 
mit  fortlaufendem  Texte  abgeholfen.  —  '^  unt. 


d.  Tit.:  Panü  Historia  Bomana.  Beroüni  1879. 
gr.  8^  XIV.  150  pag.  Jk  2.40.  Vgl.  über  Droy- 
sens  Ausg.  Waits  in  Götting.  gel.  Anzeig.  1879. 
Mal  7.  p.  577-602.  —  Vorhir  musste  Muratori, 
Scr.  rer.  ItaL  1. 1  in  allem  als  Ausgabe  dienen^  wcu 
er  aus  der  von  ihm  mit  A  bex,eichneten  mailän- 
der  Handsehr.  im  Texte  mit  gerader  und  in  den 
Noten  mit  eursiver  Schrift  gegeben  hat. 

SrL-Sekr.:  BAQoh,  Qiut.,  lieber  dieHistori»  romana 

dee  Paulos  Diaoonos.  EineQueUennntarsachong.  Qöt- 

tingen  1878.  Sfi.  76  pag. 
Bethmann  tP»  Perts'  AtoIut  X.  p.  807-310. 
ChampoUion-Figeao  inmintrAtug.  von L'ystaire 

de  11  Nonnaat  par  Aim^  moine  da  Mont-Cassin. 

Paria  1886.  pi^f.  p.  34. 
Droyaen,  H..  De  Pauli  Historia  romana  tor  Mkmr 

Autg.  Eutropi  Breviarioni  m  Monum.  Qenn.  histor. 

Berolini  1879.  gr.  iP.  p.  xxvm  -  xxxiv. 
:  Die  Zusammensetzung  der  Historia  romana  dee 

Paulus  Diaoonus  in  Forsohungen  zur  dentsohea  Oe- 

sohichte.  XV.  1875.  p.  167-180. 
Harte  1,  Wilh.,  Eutropins  und  Paulus  Diaoonus  Ik 

Sitzungsberichte  der  wiener  Akad.  der  Wisa.  Hist.- 

phil.  Oasae.  Bd.  LXXI.  1872  {auek  huond&n  dorm» 

abgedmeU  Wien  1873.  Lex.-8P.  86  pag.  Jk  1.40). 
Holder- Egger,   0.,  Untersuchungen  über  einige 

annalistische  Quellen  zur  QMch.  des  6.  u.  6.  Jahn. 

n.  14.  PauiUB  Diaconus  in  Neues  Arohiv  d.  Ges.  f. 

a.  d.  Oesch.  I.  1876.  p.  800-809. 
Oechsli,  Ueber  die  Historia  romana  des  Paulus  Dia- 
oonus. Dissert.  Zürich  1878.  9>. 
Pa  11  mann,  R.,  Geschichte  der  V51kerwa&deruiig.  II. 

Weimar  1864.  8».  p.  196. 
Papencordt,  Gesciiichte  derVandalisohan  Hemohaft 

inAfrikajp.  384-415. 
Waitc  Ml  Forschuncen  zur  deutschen  Oeechichte  I. 

p.  4  ff.  —  und  in  OOttinger  gel.  Anzeigen.  1879.  p. 

56S-602. 
Wa  tt  e  nb  a ch ,  Deutschlands  Qesohichtsguellen.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.60. 157 ;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.  52. 166. 

NB.  HL  Am  Ende  der  Historia  Romana  ver- 
sprach F.,  die  folgende  Zeit  im  nächsten  Buche 
zu  behandeln.  Dies  geschah  jedoch  nicht,  son- 
dern er  machte  später  daraus  ein  besonderes  Werk, 
die  Historia  gentis  Langobard.  Aus  dieser 
fertigte  ein  Anderer  einen  Auszug:  ,Cum  iam 
ut  praemissum  est  —  Anastasius  presbiter  ordi- 
natus  estS  und  hängte  ihn  als  Liber  XYII  an 
Paulus*  Werk.  Der  Verf.  ist  unbekannt;  Muratori 
hält  Landolfus  Sagax  dafür,  aber  irrig. 

Handsehr.:  in  Pertz'  Archiv  X.  p.  311. 

Ausg. :  ^  »usammen  mit  Yarro  de  ling.  iatina. 
Romae  1471.  4».  —  ^unt.  d.  Tu.:  Suetonius,  Hi- 
storiae augustae  scriptores,  Eutropius,  Paulus. 
Ed.  Bonus  Accursius.  Mediolani  sp.  Phil,  de  La- 
vagna. 1475.  4^  —  '  inter  Hist.  augustae  scri- 
ptores. Venei  1489.  fol.  —  *  Eutropius,  Paulus. 
Paris.  1512.  fol.  —  *  wiederh.  ibid.  1531.  8*».  — 
•  Sueton.,  Aur,  Victor,  Eutrop.,  Paulus.  Ed.  Eg- 
natius. Venei  ap.  Aldum  1516.  8®,  —  wiederh. 
M519.  8^  «1521.  8^—  »Herodianus,  Eutrop., 
Paulus.  Florentiae  ap.  Juntam  1517.8°.—  *°Sue- 
ton.,  Hist.  aug.,  Aurel.  Vict.,  Eutrop.,  Paul.,  Am- 
mian.  Marcell.  Ed.  Erasmus  Rot  Basü.  ap.  Fro- 
hen 1518.  fol.  —  "  Historiae  august.  scriptores. 
Coloniae  1527.  fol.  —  "Historiae  august.  Script, 
ed.  F.  Sylburg.  Francof.  1588.  fol.  —  "  Eutro- 
pius, Paulus.  Ed.  Merula.  Lugd.  Batav.  ap.  El- 
zevir. 1592.  8*.  —  "  wiederh.  ibid.  1594.  8°.  — 
^'  Historiae  antiquae  ex  27  auctoribus  contextae 
1.  6,  ed.  Gothofredus.  1591,  stückweise  wiederh. 
1684. 8®.  —  "  Historiae  Romanae  scriptores.  Au- 
reliae  Allobrog.  1609.  fol.,  —  ^'  wiederh.  Ebro- 


904 


PAULUS  DIACONUS 


duni  1621.  fol.  u.  "  Heidelbergae  1743.  fol.  — 
^'  ah  Histoiiae  Romanae  epitome.  Amsterd.  1625. 
lemo.  _  wiederh,  ^  ibtd.  1630.  16n»o  u.  "  Lugd. 
Batav.  1648.  12mo.  —  «»ed.  H.  Droysen  in  Mon. 
Germ,  bist,  Auci  antiq.  11.  Berolini  1879.  gr.  4*. 
p.  396-405.  —  Wa8  Muratori,  Script,  renim  Ital. 
LI.  p.  179-185  unt  d.  Tu,:  Landtdphi  Sagacis 
additamentxun  ad  historiam  miscellam  (Chronicon 
a.  725 — 813)  gibt^  ist  bloa  die  Fortsetxung  aus 
der  Äfnbrosian.  Handschrift  nP  86. 

NB.  lY.  Ganz  in  derselben  Weise,  wie  Eutro- 
pius  von  Paulus,  wurde  letzterer  wieder  über- 
arbeitet und  bis  813  fortgesetzt  in  einem  Werke, 
welches  gewöbnlicb  den  Namen  Historia  mi- 
scella  führt:  , Primus  in  Italia  ut  quibusdam 
placet  —  et  obsessam  Adrianop.  cepit.^  Der  Verf. 
wird  in  einigen  Handschr.  Landolphus  Sagax 
genannt,  über  den  wir  aber  gar  nichts  wissen. 
Er  legte  Paulus*  Werk  zu  Grunde,  interpolirte 
es  reichlich  und  fügte  noch  8  Bücher  hinzu,  die 
er  aus  Anastasius  ganz  abschrieb,  so  dass  das 
ganze  aus  26  Büchern  bestehende  und  viel  ge- 
brauchte Werk  gar  keinen  Wert  hat.  Die  Aus- 
gaben siehe  oben  p.  612. 

Paulu8  Diaconus:  Liber  de  episcopis 
Mettensibus,  seu  Liber  de  ordine  et  nu- 
mero  episcoporum  in  civitate  Mettensi  seu 
Gesta  episc.  Mettensiuin  usque  ad  a.  766. 

Geschrieben  nach  783,  das  älteste  Werk  der  Art  dies- 
seits der  Alpen.  Hieraas  and  ans  Fredegar  sammt  Fort- 
setzen! entstand  Genoalogia  Carolingicae  domas. 

Handschr. :  vid.  Pertz*  Archiv  X.  p.  307 ;  — 
E.  Dümmler  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  in.  p.  187,  bespricht  diejetxt  in  Bremen 
(Stadtbibl.  C.  36.  mbr.  sec.  IX.  8**)  befindliche  y  von 
Freher  benuixte  Handschr.;  —  Gatalogue  des 
mss.  des  departements  Y.  p.  lxii. 

Ausg.:  ^  ap.  Freher,  Corp.  bist.  Franc.  I.  p. 
172-177.  —  » in  Bibl.  raax.  PP.  Lugd.  XITI.  p. 
329.  —  '  ap.  Calmet,  Hist.  civile  et  eccles.  de  ia 
Lorraine  I.  Preuves.  p.  51-60.  —  *nol  wiederh. 
ap.  Pertz,  Mon.  Germ.  II.  p.  260-268.  —  ^  als 
textus  primus  ex  Pertzio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
XCV.  p.  699-710;  textus  secundus  ex  Calmet 
ibid.  p.  709-722  unt.  d.  Tit.:  Gesta  episc.  Mett. 
Beide  Texte  lauten  an  vielen  Stellen  verschieden. 

—  Fragmentum  de  Caroli  M.  maioribus  ac  eins 
liberis  *  ap.Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  II.  p.  201. 

—  ^  tpiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  190-194. 

—  IHn  anderes  ap.  Bouquet  I.  p.  640.  —  Ein 
anderes  de  b.  Arnulf o  ed.  Pithoeus,  Scriptores 
XI  coaetanei  p.  288. 

Uebers.:  im  Auszüge  von  0.  Abel  vor  seiner 
Uebers.  von  Finhards  Jahrbüchern  (s.  c^.)  p.  1-8; 

—  2.  Aufl.,  bearb.  von  W.  Wattenbach  in  der^ 
selben  Uebers.  Leipzig  1880.  8**. 

:  Versus    ad   Carolum:    ,Summo 

apici  —  vigorem'. 

Handschr.:  Leiden,  Voss.  lat.  quart.  44.  sec. 
X;  Voss.  lat.  fol.  3.  sec.  X.  —  Reichenau,  vid. 
Mabillon,  Ann.  11.  328. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Vet.  anal.  p.  19  (ed.  se- 
cund.)  —  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poetae  lat.  I.  p.  68. 


Paulus  Diaconus:  Versus  ad  Karolom: 
jUtere  felix  —  gloria  gentis'. 

Ausg.:  ^  ed.  Colinus,  Homiliae.    Basil.  1557. 

—  '  wiederh.  ap.  Mabillon ,  Yei  analect  (ed.  sec.) 
p.  19.  —  •  ap.  lirutti,  Notizio  de'  letterati  del 
Friuli  I.  p.  184.  —  *  ap.  Pertz'  Archiv  X.  p.  296. 

—  "  ed.  E.  Dümmler  1.  c.  p.  69. 

:  Versus  ad  regem:  ,Cyiithius  oc- 

ciduas^ 

Antwort  auf  eine  Botschaft  Karls  über  einen  Wett- 
kämpf  mit  Petras  y.  Pisa.  Qedichtot  783  oder  7S4. 

Handschr.:  Paris,  Nai-BibL  n<^  528. 

Ausg.:  ^  ap.  Lebeuf,  Dissert.  sur  Thistoire  de 
Paris  I.  p.  411.  —  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  XCV. 
p.  1599.  —  •  ed.  E.  Dümmler  L  c.  p.  54. 

:  Versus  (ad  regem):  ,Sensi  cuius 

—  senio'. 

Antwort  anf  Karls  von  Petras  Grammaticos  v.  Pisa 
verfasstes  Oedicht  ,No6  dicamns.'  Geschrieben  zwischen 
781—786. 

Handschr.:  Paris,  Nat- Bibl.  n<*  528. 

Ausg. :  ^  ap.  Lebeuf,  Dissert.  sur  Thistoire  de 
Paris  I.  p.  406.  —  •  ed.  G.  "Waitz  in  Mon.  Germ, 
bist.  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  18.  19.  —  *  ed.  E. 
Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  I.  p.  49. 

:  Versus  ad  regem  precando :  ,Ver- 

ba  tui  famuli^ 

Fttr  seinen  gefangenen  Brader  Arichis,  geschrieben 
zwischen  780—782. 

Handschr.  .-Paris,  Nai-  Bibl.  n*  528.  —  Rom, 
Vatic.  ohne  Verf.  zwischen  Werken  des  h.  Pau- 
linus. 

Ausg.:  ^  ap.  Lebeuf,  Dissert.  sur  Thistoire  de 
Paris  I.  p.  414.  —  ^  als  Carmen  s.  Paulini  ad 
Deum  ap.  Mai,  Auct.  classici  Y.  p.  30.  —  '  ap. 
Migne ,  Patrolog.  lat  XCV.  p.  1599.  —  *  ed.  "Waitz 
in  Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  15. 

—  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist  Poetae 
lat  L  1881.  p.  47.  48. 

:  Versus  de  annis  a  principio  i.e. 

De  sex  aetatibus  mundi:  jA  principio'. 

Gedichtet  763. 

Handschr.:  Florenz,  Bibl.  Laurenz.  Strozzi 
46.  mbr.  sec.  XIV.  8°.  fol.  W.  —  Madrid,  kgl. 
Bibl.  A.  16.  sec.  X.  fol.  52;  ef.  Pertz*  Arch.  VIII. 
p.  187. 

Ausg.:  ^  ap.  Dahn,  Langobardische  Studien.  I. 
Leipzig  1876.  8^  p.  76.  —  '  ed.  Waitz  in  Mon. 
Germ.  hist.  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  13.  —  *  ed. 
E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist  Poetae  lat.  aevi 
Carolini.  I.  1881.  p.  35. 

:  Versus   de   episcopis  Mettensis 

civitatis  quomodo  sibi  ex  ordine  succes- 

serunt  — 774:  ,Qui  sacra  vivaci'. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  fonds  lat  n* 
9428.  sec.  IX.  fol.  126. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Versus  de  episc.  Met^ 
tensibus  ap.  Meurisse ,  Histoire  des  evesques  de 
Metz.  1684.  fol.  p.  685.  —  *  wiederh.  ap.  Calmet, 
Bistoire  de  Lorraine.  I.  preuv.  p.  cxix.  —  •  wie- 
derh. unt.d.  Tit.:  De  ordine  Metensium  episco- 
porum ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCV  p.  721-724. 

—  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist  Poetae 


PAULUS  DUC0NU8  —  PAULUS  LAELIU8 


905 


lat  aovi  Caiol.  L  1881.  p.  60.  61.  —  *  ohne  Na- 
men des  Verf. — c.  770  ed. Holder- Egger  ap.Pertz, 
Mon.  8cr.  XIII.  1881.  p.  303-305. 

Sri.' Sehr.:  Chanssier.  Sor  roxurine  apostoliqne  de 
r^liae  de  Metz  ap.  Migne  l.o.  XCV.  p.  678-696. 

Erl. - Sekf. :  Abel,  0.,  Einleitung  ni  Miner XJebenetx. 
(♦.«.)  p.  V-; 


Andreis j  Silv.,  Intocno  al  Codice  BambeigoDse  di 
Paolo  Diacono  in  ArchiTio  storico  Italiano.  VII.  parte 
2.  p.  28-58  {pmektepant  Firenae  1866.  8^.  32  vag.). 

Balz  an  i,  XJgo,  Early  chroniclen  of  Eorope.  Itiüy. 
London ,  Society  for  promotinif  Christian  knowledge 
1888.  p.  66-90.  —  (Le  crooache  Italiane  nel  medio 
evo.  yilano  1884.  8».  p.  66-80). 

Bethmann,  ^ralas  Diacoons'  Leben  u.  Schriften  in 
Pertz'  Archiv  X.  p.  347-334  {aueh  aU  SeparatabdntBk 
Hannover  1849.  8^  tnekienan). 

Barsian,  Oeachichte  der  Philologie.  I.  p.  19. 

Calligaris,  Oius.,  in  BoUetUno  dell'  btitato  stör. 
Ital.  n^  10.  p.  31 .  über  eine  Tnriner  Hs.  sec.  XV. 

:  Saggio  di  stnd!  critici  sn  Paolo  Diacono.  Venezia 

1890.  4<>.  77/  pag.  (=  JutxM  aua  Memorie  della  r. 
Depataz.  di  storia  patria  per  la  Venezia.  XI.  1890). 

Bahn.  Felix,  Langobardis^e  Studien.  Bd.  1.  —  Äueh 
m.d.  TU.:  PanlnsDiaconus.  Abth.l.  DeaPanlnsDiac. 
Leben  u.  Schriften.  Leipzig  1876.  gt.9*.  LVL104pQfi. 
Jk  S.tO. 

:  Zq  Paolos  Diaccmos  tu  MMwn  Bausteine.  Reihe  II. 

f.  341- SU. 
mmler,  E.,  Paolns  Diaconos  in  Neoes  Archiv  d. 

Oes.  f.  &.  d.  Qesch.  IV.  1879.  p.  102-112.  Vgl.  X. 

1885.  p.  166. 
:    Zo  den  Gedichten  des  Paolos  Diaconos  ibid. 

XVII.  1892.  p.  397-401. 
Ebert,  Adf.,   Allgem.  Geschichte  der  literator  des 

Mittelalters.  U.  Leipzig  1880.  p.  36  -  66. 
£y  ssenhardt.  F.,  Zu  Paolos  Diaconos  m  Nene  Jahr- 
bücher für  Philologie  o.  Pldag.  1877.  Heft  3. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Hansi  V. 

p.  210-214. 
0 1  o  d  i  c  e ,  P.  del ,  Stodt  di  storia  e  diritto.  Milano  1889. 

BP.   EnthSU  oueA  mmm  Abhandlung  über  PtnäuB  D., 

wkkt  er  1880  viurat  veröffenUiehtt. 
Neff ,  Carol.,  De  Paolo  Diacono  Fest!  epitomatore. 

FtogT-  der  Stodienanstalt  inKaiserslaotarn.  Erlangen 

1891.  9*.  64  pag. 

Ranke,   Leop.  v.,   Paolos  Diaconos  in  Sämmtliche 

Werke.  LI  (auch  m.  d.  TU. :  Abhandlongen  o.  Ver- 

soche).  Leipzig' 1888.  p.  79-91. 
Sopra  on  codice  singolare  di  Paolo  Diacono  tu  B 

Saggiatore ,  giomale  Romano  di  storia. . .  da  A.  Gen- 

narelli  e  P.  Mazio.  V.  Roma  1846.  p.  130. 
Teoffel,  W.  S.,  Gesch.  der  römischen  Literator.  6. 

Anfl.  Leipzig  1890.  $  39.  5;  261.  6;  415.  4;  600.  6. 
Tosti,  L.,  Storia  deUa  badia  di  MontecasKino.  I.  Roma 

1888.  8^.  p.  85  If. :  Paolo  Diacono  e  sooi  fhtti ;  p.  293 

-807:  Delle  opere  dl  P.  D. 
Traobe,  Lodw.,  Zo  den  Gedichten  des  FaolosD.  in 

Neoes  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  199 

-201. 
VTa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DeotschlandsGeschichtsqoellen .  5.  Aofl. 

1. 1885.  p.  166 -162;  6.  Aofl.  L  1893.  p.  152. 163 -171. 

IL  p.  506. 
NB.  Eine  grosse  Zahl  ftlterer  Erlloterongsschziften 
führt  Bethmann  1.  c.  p.  262-264  aof. 

Auaeardtm  vgl.  De  s.  Aoctore  ep.  Met.  (fiorni^.).  — 
Vita  6.  Amolphi.  —  Vita  s.  Benedicti  (humnuu  o.  versus). 

—  V.  8.  Cypnani  ep.  Carth.  (passio).  —  v.  s.  Gregorii  M. 

—  De  s.  Jonanne  bapt.  (kgmnus).  —  V.  s.  Mariae  Aegypt. 

—  V.  s.  Maori  (versus).  —  V.  s.  Mercorii  (hymnus).  —  V. 
8.  Scholasticae  (earmsn  ond  versus),  velehe  dem  Paulus 
Diac.  xum  Theü  mü  RedU,  xum  Theü  ßlsehlidt  xugesehrii- 
ben  u/erden. 

Ferner:  Alcoinns  {cam.).  —  Andreas  presb.  Beigom. 

—  Cannen  ad  Paolom.  —  Epitaphiom  Paoh  Diac. 

Paulus  diaconi»  N6apolitanu8(flor.temp. 

Karoli  Calvi):  Acta  s.  Mariae  Aegyptiacae 
de  graeco  in  latinum  translata. 

Erl.'Stkr.:  Fabricios,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  V. 
Florent.  1868.  p.  199. 

Paulus  diaconus  seu  grammaticus  Ca- 

(f  1105),  vid,YitaL  s.  Gebizonis. 


Paulus  Elias,  lector  collegii  Hafiiiensis 

CarmeUtarum  (f  1534):    Chronicon  Ski- 

byense  sive  Annales  rerum  Danicarum 

ab  a.  1046—1534. 

Äusg,:  ^  ap.  Ludewig,  Reiiq.  mss.  IX.  p.  39- 
79.  —  •  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IL  p.  554- 
602.  —  '  ap.  H.  RfiiTdam ,  Monum.  historiae  Da- 
nicae  I.  p.  1-107.  —  *  excerpta  ed.  Annerstedt  ap. 
Fant,  Scr.  rer.Svecic.lII.  sect  1. 1876.  p.  140-142. 

Erl.'Sehr.:  Engeist  oft  tu  Nyt  historiak  Tidsskiift.  n. 
p.  1-174;  416-644. 
Palodan  Müller  m  Historisk  Tidsskzift.  3.  Biekke. 

1.  p.  1-64. 

Paulus  Elussnsis,  i;ü{.  Acta  s.  Theognii 
episc. 

Paulus  Emsritsnsls  diaconos  (f  650): 
Yitae  et  miracula  patrum  Emeritensium 
(Merida). 

Der  Name  des  onbekannten  Verfsssen  ist  erdichtet; 
geschrieben  om  die  Mitte  des  7.  Jahrhonderts. 

Ausg. :  *  ed.  Barnab.  Moreno  de  Vargas.  Ma- 
triti  1633.  4«.  —  » c.  notis  Th.  Tamtüa  de  Var- 
gas. Antverp.  1638.  4®.  —  *  wiederh. ,  jedoch  in 
einzelne  Theile  xerrissen  in  Franc.  Bivarii  notae 
ad  Chronicon  (Pseudo-)Maximi.  Matriti  1651. 
fol.  p.  515-521;  532-534;  585-590;  645;  653; 
661-664;  668;  711;  713.  —  ^  n^  2  wiederh.h^, 
Aguirre,  Concil.  Hispan.  IL  p.  639.  —  *  an.  Flo- 
rez,  Espafia  sagrada.  XlII.  p.  323.  —  '  ap.  Biigne, 
Patrolog.  lat  LXXX.  p.  115-164.  —  Apospas- 
mation  de  rebus  Emeritensibos  ex  Hispaoia  an- 
tiqua  Tbomae  Tamajo  de  Vargas  ibid.  p.  163-180. 
C^.  Notitia  histor.  ex  Antonii  Bibl.  Hispan.  I.  p. 
373  ibid.  p.  111-114.  —  »Bruchstück  ap.  Bou- 

quet,  Rec.  II.  p.  706. 

Erl.'Sehr. :  Oams ,  P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  II. 

2.  RerensboifT  1874.  p.  HS -118. 

Vgl.  die  fmraus  eniMnten 

ViU  s.  Fidelis  ep.  Emer. 
„    „  Noncti. 
„'  „  Benovati. 

SS.  Paulus  st  Stsphanus  abbates:  Be- 
guia  ad  monachos. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXVI.  p.  949 
-958. 

Paulus  filius  Laslii  Petroni,  Bomanus 
de  Regione  Pontis  (flor.  1447):  Miscella- 
nea  historica  ab  a.  1433 — 1446.  Italice, 

Ausg. :  primum  ap.  Mnratori ,  Script,  rer.  Ital. 
XXIV. p.  1105-1130  unt  d.  Tit. :  Mesticanza  della 
cecitä  de  Romani. 

Paulus  Galsatsnsis  monacbas(cca.560), 
vid,  Vita  s.  Hilari  abb.  Galeat 

Paulus  Grammaticus  Casinensis  (t  1 105), 

vid.  Vita  s.  Gebizonis. 

Paulus  Jadrensis  (von  Zara)  «  Paulus 
de  Paulo. 

Paulus  Judaeus  Fuldensis  monachus 
(flor.  1130),  vid,  Vita  s.  Erardi. 

Paulus  Laelius  Petronus  »  Paulus  filius 
Laelii. 


906 


PAULUS  LANGroS  —  FAX  C0NSTANT1EN8IS 


Paulus  Langius,  vid.  Langius. 

Paulus  Levita  =  Paulus  Diaconus. 

Paulus  Lulma  seu  Lulmius,  rectiusül- 
mius  Bergomensis,  ord.  eremit  (f  1484), 

vid.  Yita  b.  Magdalenae  Alb. 

„     „  „         de  Como. 

„     ,,  Maiiae  de  Alber. 
„     „  Monicae. 

Paulus  Orosius,  vid.  Orosius. 

Paulus  papa  (f  767)  —  Paulus  Roma- 
nus pontifex. 

Paulus  perfidus,  qui  tyrannioe  rebel- 

lionem  fecit  in  Gallia  Wambano,  prin- 

cipi  magno  Toletano:  Epistola. 

Ausg.:  ^  ap.  DucheBne,  Hist  Frano.  scr.  I.  p. 
820.  —  » ap.  Bouquet,  Recueil  II.  p.  706. 

Paulus  Puteolanus  (Pseudo-Jordanus): 

Satyrica.  I7m  ISSl  geschrieben. 

Ausg.:  ^  in  Raynaldi  Annal.  eocles.  L  ad  a. 
1217  §  40;  1218  §§  7.  11.  18;  1219  §  17  e  cod. 
yatio.1960.  —  *ap. Röhricht,  Testimonia  min.  de 
Y.  hello  sacro.  Genevae  1882.  gr.  8^  p.  259-261. 

SM.- Sehr.:  Simonsfeld,  H.,  Andrees  Dandolo  und 

sein  Qeschichtswerk.  Mfinchen  1876.  8^.  p.  116-120; 

tn  Forschongen  war  deutschen  (j^««ohichte.  XV.  1875. 

p.  145-162 ;  —  Ml  Stadien  ra  Marino  Sannto  inimmh. 

Vgl.  Panlinas  liinorita. 

Paulus  Rodolphi  van  RIxtel  (vroeger  ge- 
heeten  Job.  Gruyter) :  Proeliarius  of  strijd- 
boek,  bevattende  de  jongste  oorlogen  in 
Friesland.  1494—1517. 

Oeschrieben  1518.  Das  latein.  Original  ist  noch  nn- 
gedruckt. 

Uebers, :  koÜand.  door  Ottema  voor  het  Friesch 
Genootschap.  Leeuwarden  1855.  8^ 

s.  Paulus  I  Romanus  pontifex  (f  767): 
Epistolae. 

Attsg. :  epistolae  Godicis  Carolini  integrae  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXIX.  p.  1135-1198.  Cf. 
Notitia  histor.  ibid.  p.  1126  sq.  —  Epist  spu- 
ria  in  Mon.  Germ.  hist.  Epist.  III.  p.  95. 

Sri.' Sehr.:  Ja  ff  6,  Regeata  pontiflcom  Roman.  Ed.  2. 
I.  1885.  p.  277- m 

Paulus  Scordilli  (cca.  1410),  vid.  An- 
dreas seu  Agnellus:  Liber  pontif. 

Paulus  Silentiarius:    Descriptio  S.  So- 

phiae  et  ambonis.  ^'EAq>Qaatq  vfjg  fieydkijg 
exTcXr/aiag  yuxi  äfißwvog. 

Zar  Einweihongsfeier  662,  Decb.  24  geschrieben.  Der 
Verf.  heisst  auch  sonst  Paulus  Cyrus  Florus,  imp. 
Justiniani  primicerius  silentiarioram. 

Ausg. :  ^  gr.  et  lat.  interprete  Carolo  du  Fresne 

Ducange  xusammen  mit  Cinnamus.  Paris.  1670. 

fol.  —  •  Venetiis  1729.  fol.  (Byz.  hist  scr.)  — 

'  mit  Joann.  Gazaei  desciipt.  tabulao  mundi  reo. 

Fr.  Giaefe.  Lips.  1822.  8°.  .>«  2.  —  *  mit  Georgii 

Pisidae  expedit  persica,  bellum  Avarium,  He- 

raclias,  s.  Nicephori  patriarch.  Constant.  breviar. 

rerum  post  Mauricium  gestar.  recogn.  Imm.  Bek- 

kerus.  Bonnae  1837.  gr.  8*.  Jd  8.50.  (=--  Corp.  scr. 

hist  Byz.).  —  *!Afxßoiv  auch  einxeln  gr.  e  cod.  Pa- 


latino ed.  Imm.  Bekker.  Berolini  1816.  4^  ~ 
^  n^  1,  versio  lat  iviederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca  lat  tant  edita  XIIV*.  p.  179-198;  ambcn 
nis  descr.  p.  197-202. 

Uebers.:  ^Paulus  Sil.  Beschreibung  der 
H.  Sophia  u.  des  Ambon.  Metrische  Uebersetzung 
mit  Anm.  von  C.  W.  Eortüm.  Berlin  1854.  4*.  — 
'  Paulus  des  Silentiariers  Beschreibung  der  Hagia 
Sophia  oder  des  Tempels  der  göttlichen  Weisheit 
Uebers.  von  J.  J.  Kreutzer.  Mit  einem  Grondriss. 
Leipzig  1875.  8<*.  IK.  89  pag.  JL  1.50. 

Sri.  -  Sehr.:  Kinkel,  O.,  Mosaik  zur  Konatfeechichte. 
BerUn  1876.  p.  275  -  801 ,  «wgthmadar  Aüfeaix  üiber  di» 
Sopkienkneke. 
Spitzner,  F.,  Obaanratt.  crit.  in  P.  Silentiar.  £r- 
fordiaa  1^28.  8«. 

Paulus  vsl  Paululus(flor.lllO),  vid.YitBL 

s.  Erardi. 


vieL  Waltherus. 


Paulus  Walter      \ 
Paulus  Waltherus  / 

Paulus  Warnefridl  =  Paulus  Diaconus. 

Pauwels,  Thierry  =  Theodericus  Pauli. 

Pavinius,  Job.  Francisc,  Patavinus 
Ictus  (f  cca.  1480),  vid. 

Vita  s.  Bonaventarae  (relatio). 
„     ,,  Leopold!  Auati.  march.  (oro^). 

Pavo,  vid.  Jordanus  Osnabrugensis. 

Pavo,  vid.  Pecock. 

Pax  Berengarii  cum  Angeltruda  a.  898. 
Decb.  1. 

Ausg.:  ^  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  565.  •— 
^  unt.  d.  Tit.:  B-i  regis  promissio  Angiltrudae 
data  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ,  hist  CapituL 
IL  p.  126. 

Pax  Constantlensis  {Constanz).  1183. 
Jun.  25 -Nov.  22. 

A.  Privilegium  imperatoris  Fridericil. 
Jun.  25. 

Handschr.:  Brescia  —  Lodi  —  Modena  —  Pia- 
cenza  —  Reggio  —  Venedig  —  Verona  etc.  Cf. 
Weiland  p.  409.  410. 

Ausg.:  Den  Text  des  Corpus  iuris  (Labor  de 
pace  Constantiae)  ^ed.  Cuiacius,  De  feudis  libri 
V.  1566.  p.  221,  es  fehlen  cap.  35-42  ete.  — 
'  wiederh.  ap.  Dumont,  Corps  diplomatique.  I. 
p.  98  —  u.  'ap.  Salice,  Annali  Tortonesi  p.  501. 

—  ^gekürzt  ed.  Sigonius,  De  rogno  Italiae  Hbri 
XIV.  Franoof.  1591.  p.  338.  —  *  toiederh.  ap. 
Lünig,  Reichsarchiv  IV.  p.  136;  —  •ap.  Lünig, 
Codex  diplom.  Italiae  I.  p.  29  —  u.  ^  ap.  Schia- 
vina,  Annalos  Alexandrini  in  Monum.  historiae 
patr.  XL  p.  54.  —  ^der  Text  des  Corpus  iuris 
vollständig  ex  recens.  Gothofredi  ap.  Dumont- 
Rousset,  Supplement  au  Corps  diplomat  LI.  p. 
62  —  u.  ^  in  Documentl  di  storia  Italiana.  VI. 
p.  780.  —  ^^aiLS  4  oodd.  ap.  Muratori,  Antiqui- 
tates  Ital.  IV.  1741.  p.  307,  gute  Ausg.  —  "«?»«- 
derh.  ed.  Carlinius,  Do  pace  Constantiae  p.  215. 

—  ^'  textus  Marcianae  venetae  ap.  Canciani,  Bar- 
barorum leges  antiquae.  V.  1792.  p.  48.  —  **  toie- 
derh. ap.  Kandier,  Codex  diplom.  Istriae,  mit 
Auslassung  der  Cap.  39-42.  —  ^*textus  Vatie. 


PAX  VENETA  —  PELAGIÜ8  H  PAPA 


90T 


1989  {pessimae  nottie)  ap.  Würdtwein,  Nova  sub- 
sidia  diplom.  XII.  p.  26.  —  ^  ieoUus  Laudensis 
ap.  Yignati,  Storia  della  lega  Lombarda  p.  385  — 
u,  ''tn  Bibliotheca  histor.  Ital.  Vol.  JJl:  Godice 
diplom.  Laudense.  Parte  U.  p.  127.  —  ^^textus 
Bononienais  ap.  Sayioli,  Annali  Bolognesi  n.  2. 
p.  133.  —  *•  texium  Veroneruem  ed.  Carol.  Cl- 
polla  in  Archivio  Veneto.  XXV.  p.  391.  —  *•  ter- 
ittm  Vereelienaem  ed.  Peyron  in  Monum.  historiae 
patr.  Chart  I.  p.  915.  —  *^ap.  Pertz,  Mon.  legg. 
11. 1.  p.  176-180.  —  ^^iniMTum  ae  genuinum 
texium  primus  ed.  L.  Weiland  tn  Mon.  Oerm. 
hist  Legom  sect  IV.  Constitutiones  I.  1893.  p. 
408-418. 

B.  Juramentam  nnntionun  Lombardioorara. 
Äusg,:  *ap.  Pertz  l.  o.  p.  180.  —  *ed.  Wei- 
land 1.  c.  p.  419,  wo  auch  andere  Auegg. 

C.  Apocha  Rudolfi  camerarü  Plaoentinis  data. 
Nov.  22. 

Äusg, :  ed.  Weiland  1.  c.  p.  419.  420. 

Pax  Veneta,  vid. 

FiMstiiiB  Venettun. 
Belatio  de  paoe  Yeneta. 

Payne,  Fetr.,  vgl.  Confdtatio  primatus 
papae. 

Peckham,  Johannes,  archiepiscop.  Can- 
tuaiiensis  (f  Dec.  1292):   Epistolae  720 

annoram  1279—1292.  JuL 

Handechr.:  Lambeth,  mbr.  —  Oxford,  All 
Sonls'  College  n®  182.  mbr.  sec.  XV. 

Au»g, :  e&ed  by  Charles  Trice  Martin.  London 
1882—- 85.  3  vol.  gr.  8«  («  Ker-  B^it  med.  aevi 
Script  n*  77). 

Pecock,  Beginald  (lord  bishop  of  Ghi- 

chester,  flor.  cca.  1395 — 1459,  laHne  dH- 

ctus  Pavo):  The  Repressor  of  over  much 

blaming  of  the  Glergy.    5  parts. 

Äusg, :  edited  by  Churchill  Babington.  London 
1860.  Vol.  1.  2.  gr.  8^  H  Kerum  Britann.  medii 
aevi  scriptoree.  n*  19)  p.  1-567.  —  Excerpts  from 
John  Bury's  answer  to  Pecock's  Repressor  en- 
titled  fOladios  Salomonis*  ibid,  p.  567-613.  — 
,Abbreviatio  Reginaldi  Pekok',  being  avindi- 
cation  of  his  sermon  at  Panl's  Cross  ibid,  p.  615- 
619.  —  Extract  from  Gascoigne's  theol.  dict 
ms.  Vol.  n  (Lincoln  Coli.  Oxon.  p.  597-599).  ibid, 
p.  621-624. 

Pedro  Fernandez  de  Yelasco,  vid.  Seguro. 

Pedro  Miguel  Carboneil ,  vid.  Carbonell. 

Pedro  Tomich ,  vid.  Tomich. 

Pelagiua,  Alv.,  vid.  Alvarus  Pelagius. 

Pelaglua  dlaconus  Tjrassonensis,  vid. 
Vita  s.  Prudentii  episc. 

Pelaglua  Ovetensis  episcop.  (=  Pelayo 

von  Omedo,  f  1153):  Breve  compendium 

s.  historia  Hispaniae  ab  a.  1020 — 1109. 

Ausg. :  ^  ap.  Pr.  Sandoval ,  Histor.  de  V  obispos. 

Pampelonae  1615.  fol.;  —  *ibid.  1634.  fol.  — 

'ap. ilorez,  Espafia  sagr.  XIV.  1786.  p.  472-490. 


—  ^ap.  Ferreras,  Histor.  de  Espafia  XVI.  app. 
p.  49. 

Pelaghie  I  papa  (f  560):  Epistolae. 

Aueg. :  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXIX.  p.  393- 
422.  —  EpistoTa  ad  Sapaudum  Arelatensem 
episoopom:  ,Qaomodo  ergo  me^  558.  Sept-560 
^ap.  Theioer,  Disauisitiones  criticae  p.  202.  — 
'  ed.  P.  Ewald  in  r^enes  Archiv  d.  Oes.  f.  ä.  d. 
Gesoh.  V.  p.  535.  —  •  ed.  "W.  Qundlach  in  Mon. 
Oerm.  bist  Episi  lU.  p.  442-445.  Cf.  Jaffe,  E^ 
gesta  n®978  (624).  —  Epistola  ad  Valeria- 
na m  patricinm:  ,Peto  ergo  ut^  558.  Sept. -560 
^  ff»  Ivonis  Oamotensis  episc.  opp.  I.  Paris.  1647. 
p.  32B  {^iciederh.  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  GLXI. 
p.  721).  —  '  ap.  Deosdedit,  Collect  canon.  ed. 
P.  Martinucci  p.  105.  —  ^  in  Corpus  iuris  can. 
ed.  Friedberg.  I  j.  941  (Decr.  Grat.).  —  •  ap. 
Mansi ,  Concil.  IX.  p.  732.  —  *  ap.  Migne  1.  c. 
LXrX.  p.  394.  413.  —  'ed.  P.  Ewald  1.  c.  V. 

S.  560.  —  •  ed.  W.  Gundlach  1.  c.  p.  445.    Cf. 
äffe  1.  0.  n«  1038  (680). 

Eri.-Sekr.:  Ja  ff  6,  Regeeta  pontiflonm  Boman.  Ed.  2. 
I.  1886.  p.  134-186;  n.  p.  738. 

Pelaglua  II  papa  (t  590):  Epistola  ad 

Aiuia[cha]riuin  episc.  Autissiodorensem, 
qua  hortatur  ut  regibus  Franconim  sua- 
deat  ne  cum  Longobardis  foedos  habeaat: 
,Laadanda  tuaeS  A.  580.  Oct  5. 

Ausg. :  ^  ap.  Sirmond ,  Concil.  Oall.  I.  p.  375. 

—  •  unederh.  ap.  Bouqnet,  Rec.  IV.  p.  82.  —  ■  ap. 
Mansi,  Concil.  IX.  p.  890.  —  *  ap.  Migne,  Patrol. 
lat  LXXII.  p.  705.  —  *  ed.  W.  Gundlach  in  Mon. 
Germ,  hisi  Epist.  III.  p.  448.  Cf.  Jaffe,  Regesta 
n<»  1048  (684).  —  Epistola  ad  Childebertum 
regem  contra  eos,  (^ui  de  iide  aliter  sentiont,  quam 
in  epistolis  Leonims  et  in  concilio  Calchedonensi 
contmetur,  a"  556  *  ap.  Sinnend  L  c.  I.  p.  304.  — 
*ap.  Bouquet  1.  c.  FV.  p.  71.  72.  —  Epistola  ad 
eum,  cui  mittit  fidei  suae  confessionem  ^  ap.  Sir- 
mond 1.  c.  I.  p.  310.  —  •  ap.  Bouquet  1.  c.  IV. 
p.  74.  —  Epistola  ad  oundem  de  Sapaudo  Arelai 
episc.  qui  alterius  episcopi  iudicium  subire  iussus 
fuerat  a*  557  *  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  308.  — 
•ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  73.  74.  —  Epistola  ad 
euodem ,  qua  significat  se  vices  suas  Sapaudo  con- 
cessisse,  a*^  557  ^ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  308.  — 

•  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  73.  —  Epistola  ad 
Aunarium  Autissiodor.  episc:  , Quantum  Deo 
placitos'.  586?  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  L  p.  420. 

—  'ap.  Duru,  Bibliotii.  historique  de  TTonne  I. 
p.  327.  —  'ap.  Delalande,  Conc.  Gall.  a  Jac.  Sir- 
mondo  edit  supplem.  p.  58.  —  ^ap.  Mansi,  Conc. 
IX.  p.  906.  —  *ap.  Migne,  Patrol.  lat.  LXXIL 
p.  744.  —  •  ed.  W.  Gundlach  in  Mon.  Germ.  bist. 
Epist.  m.  p.  449.  Cf  Jaflfe,  Regesta  n«  1057  (689). 

—  Epistola  ad  Sapaudum  Arelatensem  episc. 
de  epistola  sua  ad  Childebertum  regem  etc.  ^  ap. 
Sirmond  1.  c.  I.  p.  309.  —  *  ap.  Bouquet  1.  o.  IV. 
p.  74.  75.  —  Epistola  ad  eundem,  in  qua  mo- 
deste  laudes  reiicit,  quibus  illum  Sapaudus  in  lit- 
teris  suis  ornarat  *  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  303.  — 

•  ap.  Bouquet  I.e.  IV.  p.  71.  —  Epistola  ad 
eundem,  qua  illi  commendat  reditum  Hominis- 
boni  subdiaconi  etc. ,  a^  556  ^  ap.  Sirmond  1.  c.  I. 


908 


PELAYO  —  UEPI  TUN  TA^ÜN 


p.  306.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  IV.  p.  72.  —  Epi- 
stola  ad  enndem,  qua  vices  illi  suas  in  Oalliade- 
legat,  a**  557  *  ap.  Sinnond  1.  c.  I.  p.  307.  —  •  ap. 
Bouquet  1.  c.  IV.  p.  72.  73.  —  Epistolae  et  de- 
creta  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  LXXII.  p.  703-760. 

Erl.-Sekr.:  Jaff6,  Regesta  pontificaiii  Born.  Ed.  2.  I. 
1886.  p.  187-140. 

Pelayo,  Alv.  =  Alvarus  Pelagius. 
Pelbartus  de  Temeswar,  vid.  Tita  s. 

Stephan!  regis  {sermo). 

Pälerinage  d'une  dame  gauloise  »  Sil- 
via. . . . 

Pelerinaiges  por  aler  en  Jherusalem 
[c.  1231]. 

Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  franp.  9082. 
mbr.  860.  XIII.  fol.  —  Wien,  Hofb.  2590.  mbr. 
800.  XIV.  foL 

Ausg.:  ^  ap .  M.  de  Vogüe,  Les  egiises  de  ia 
Terre  sainte.  Paris  1860.  4^  p.  444-451.  —  «ed. 
P.Riant  ap.Miohelant  et  Raynaud,  Itineraires  ä  Je- 
rusalem. 1882.  p.  89-103;  ex  cod.  Cbeltenhamensi 
6664,  sec.  XIV  ibid.  p.  104-104';  cf.  pref.  p.  xix. 

Pelhisso,  Guilheml  =  Guilelmus  Pe- 
Peli88on,  Ouillem  j  lissus. 

Pellegrino  =  Peregrinus. 

Pelrinages  etpardouns  de  Acre  [c.  1280]. 

Ausg.:  (ex  cod.  Musei  Brit.  London.,  Harl. 
2253.  mbr.  sec.  XIV)  publ.  par  P.  Riant  ap.  Mi- 
chelant  et  Raynaud ,  Itineraires  ä  Jerusalem.  1882. 
p.  229-236;  ef.  p.  xxx. 

Penninge,  Sicke  =  Beningha. 

Perceval  de  Cagny,  vid.  Chronique  des 
ducs  d'Alengon. 

Perdiccas,  protonotarius  Epbesi  (irp- 
cert):  Ilegl  t€jv  iv  ^leQoaoX^'fnoig  xvQia- 
xcDv  d-ea^dviov.  —  Expositio  thematum 
dominicomm  et  memorabilium  quae  Hie- 
rosolymis  sunt 

260  ärmliche  politlscho  Fünftehnäilber. 
Ausg.:  ^  ed.  Leo  Allatius,  ZvfÄfitxTu.  I.  Co- 
loniae  1653.  —  wiederh.  ^mit  Genesius  in  Corp. 
scr.  bist.  Byzant  Venot.  1733.  —  'ap.  Migne, 
Patrolog.  graeca  CXX.  1880.  p.  264  —  u.  *  ibid. 
CXXXIII.  1864.  p.  986.  —  »  latine  ap.  Migne, 
Patrol.  graeca  lattant.  edita.  LXVII.  p.  1167-1172. 

Vgl.  Nicephoras  CalUstus:  De  ezcidio. 

Peregrinatio  ad  loca  sancta,  vid.  Silvia 
Aquitana. 

Peregrinatio  s.  Paulae,  vid.  Vita  s.Paulae 
viduae. 

Peregrinatio  seu  Passagium  ad  Terram 
sanctam  Alberti  ducis  Saxoniae,  vid.  Al- 
bertus dux  Saxoniae. 

Peregrinus  abbas  monasterii  b.  Mariae 
de  Fontanis  albis  {Fontaines-les-Blanches) 
dioec.  Turon.  ord.  Cisterc.  (f  1211):  Hi- 


storia  praelatomm  et  possessionum  illius 

abbatiae.  C.  1127—1200. 

A%t8g. :  *  ap.  d'Acbery,  Spicileg.  X.  p.367  (*  ed. 
nov.  IL  p.  573-581).  Diese  Ausg.  hat  2  fcUsehe 
Daten:  1227  u.  1231  staU  1127  u.  1131.  —  "ap. 
Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  494-498.  —  *ufU.  d. 
Tit.:  Historia  monasterii  b.  Mariae  de  Fontanis 
albis  ohne  Verf.  ap.  Salmon,  Recueil  de  chro- 
niques  de  Touiuine.  1854.  p.  257-291;  cf.  pref. 

p.  LXIX-LXXXVT. 

JV{.  -  Sehr. :  F  ab  ri  c  i  n  s ,  Bibl.  med.  et  inflm.  latinitatU 
ed.  Mfmsi  V.  p.  226. 
Histoire  Utt^miro  de  la  Fnmoe  XV.  p.  840;  XXI. 
p.  687. 

Peregrinus  Priecianue  (flor.  saec.  XTV 
fin.):  Historia  Ferrariensis. 

Ausg.:  fragmenta  a.  1289 — 1336  ex  ms.  cod. 
ed.  L.  Vischi  in  Monumenti  di  storia  patria  delie 
provincie  Modenesi.  XV.  1888.  p.  353-376. 

Perene,  GuUehnus  de  la  »  Guillaume 
de  la  Perene. 

Perez  de  Guzman ,  Fern.  (Neffe  des  Pedro 
Lopez  de  Ayala,  f  p.  1450?):  Compila- 
cion  de  la  crönica  de  Juan  IL,  vid,  Cro- 
nica  del  sefior  rey  D.Juan,  supra  p.  231. 

:  De  las  generaciones  y  semblan- 

zas  6  obras  de  los  excelentes  reyes  de 
Espafia  D.  Enrique  III  6  D.  Juan  11  etc. 

Eine  merkwürdige  Reihe  vod  OemAldea. 
Ausg.:  xusammen  mit  PereoC  vorhergehendem 
Werke  ^Logröno  1517.  p.  241;  —  und  *  Sevilla 
1543.  —  « Madrid  1775.  4*. 

:  De  los  claros  varones  de  Espafia. 

Ausg.:  ^  in  Mar  de  historias.  Vallensole  1512. 
fol.  —  ^xusammen  mit  Crönica  del  sefior  rey 
D.  Juan  (epitome,  Madrid  1678.  fol.). 

ßrL-Sdw.:  Antonio,  Nie,  Bibliotheca hisp.  retos  II. 
p.  177.  431. 

Perger,  Bernhard.:  Oratio  Wienne  ha- 
bita  in  fiinere  imperatoris  etc.  FoL  2a: 
Oratio  in  fiinere  JViderici  tercij  Romar 
norum  Imperatoris  Vienne  habita  p  spe- 
ctabile  virü  d.  Bemhardü  Perger  Ulic  in 
conciUo  civiü  Viennensium  etc. 

Ausg.:  ^Wienne  s.  a.  (1493.)  4®.  4  BläU.  — 
*  verbesserter  Abdruck  s.  a.  et  1.  (Eomae,  Steph. 
Plannck  1493).  4^  4  Blatt. 

üeql  Tfjg  dvaXwaetog  tuxI  Tijfg  alxfia- 
Ixoaiag  fj  yiyovev  irtb  tGv  IleQaaßv  etg 
'-^^rrixijv  Ikd^va.  1458. 

Klagelied  auf  die  Eroberung  Athens  durch  die  Türken 
in  69  Versen. 

Ausg.:  ed.  Gabr.  Destunis.  St  Petersburg  1881. 
(Russisch.) 

Erl.-8ehr.:  Oregorovias,  F.,  Gesch.  der  Stadt  Athen, 
n.  p.382ff. 
Erambacher,  Gesch.  der  byzantin.  Litteiatar.  1891. 
p.  424. 

üegi  t{ov  rdqxüv  tGv  ßaaiXecov  in 
templo  Constantinopol.  ss.  Apostolonim 
auctore  anonyme. 


PEBINGERUS  —  PETBARCA 


909 


Ausg.:  ap.  A.  Bandori,  Imperimn  Orientale. 
L  3.  Paria.  1711.  foL  p.  121. 

P^ringenis    abbas    Tegemseensis    (c 

1050):  Eplstolae  12. 

Ausg.:  *  ap.  Pez,  Thee.  aneod.  V.  1.  p.  141.  — 
^viederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXTil.  p.  1313 
-1318. 

Periplus  Otheri  Norvegi  et  Wulfetani, 
sive  eoram  Narrationes  de  suis  in  septen- 
trionem  et  in  man  Balthico  navigatio- 
nibus. 

Ausg.:  anglo-saxonice  cum  veTS.  lat  ap.  Lan- 
gebek,  Scr.  rer.  Dan.  IL  p.  106-123. 

Perizoio  da  Pisa,  notare  imperiale:  Ri- 
cordi  dall'  anno  1422  sino  al  1510. 

Ausg.:  in  Archivio  stör.  Ital. VI.  2.  p.  387-396. 

Pernoldus  ord.  Praed.:  Chronica  ace- 
phala Friderici  Bellicosi,  ultimi  ducis 
Babenbergici,  interregni  post  eum  et  Mar- 
garitae  sororis  eins. 

Ein  Machwerk  des  Heniugebeis. 

Ausg.:  ap.  Chrys.  Hanthaler,  Fasti  CampUi- 
lienses.  I.  Uncii  1747.  fol.  p.  1312. 

Erl.'Sekr.:  Jacobi,  Th.,  De  Ottooari  chionico  Aa- 
striaco.  Wratisi.  1889.  p.  82. 
Palacky,  Fr.,  t«  AbhaDdl.  der  kgl.bOhm.OeseUsch.d. 
Wisaenschaft.  (Sectionsbericht  t.  28.  Oct.  1841).  5.  V. 
2.  Bd.  p.  29. 


Wa ttenbach.  Die  Österreichischen  Freiheitsbriefe 

hichtsqn 
IL  1886.  p.474;  6.  Aufl.  ü.  1894.  p.496. 


rattenbach.  Die  österreichischen  Freiheitsbnefe  p. 
106-107 ;  —  Deatschlands  Oeschichtsquellen.  6.  Aufl. 


Perrinet  Du -Pin,  vid.  Du -Pin. 

Persona,  vid.  Gobelinos  Persona. 

Peter  aus  Andlau,  Herm.  =  Petrus  de 
Andlo. 

Peter  Beclcer,  vid.  Becker. 

Peter  Eschenloer,  vid.  Eschenloer. 

F^eter  Langtoft,  vid.  Langtoft. 

Peter  Luder,  vid.  Luder. 

Peter  Rot,  tnd.  Rot 

Peter  Suclienwirt,  vid.  Suchenwirt 

Peter  van  der  Heyden  (f  1473)  »  Pe- 
trus de  Thymo. 

Peter  von  Dusburg  «-  Petrus  de  Dus- 
burg. 

Peter  von  Hagenbach,  vid.  Reimchro- 
nik über  Peter  v.  H. 

Peter  von  Königsaal,  vid.  Geschichts- 
quellen, Die  Eönigsaaler. 

Peterman  Etterlyn,  vid.  Etterlyn. 

Petite  chronique,  vid.  Cbronique. 

Petitiones  Bohemorum  propositae  in 
Basileensi  concilio,  cum  approbatis  ac  re- 
ceptis  ab  Ecclesia  responsionibus. 


Ausg. :  ^  tn  Fascicolus  reruni  expetend.  (ed. 
0.  Gratins.  Coloniae)  1535.  fol.  160.  161.  —  «tn 
Fasciculus  rerum  expet.  ed.  Brown.  I.  1690.  p. 
319-322. 

Petrarca, Francesco  (f  1374):  Chronica 
delle  vite  de'  pontefici  et  imperadori  Ro- 
mani,  alla  quäle  sono  State  aggiunte  quelle 
da'  tempi  del  Petrarca  insino  ä  Pio  IQ. 

Wild  denselben  Tielleicht  mit  Unrecht  beigeleg^t. 
Ausg. :  '  Florentiae  ap.  8.  Jacobum  de  Ripoli 
1478.  fol.  Selten.  —  •  Venetia  1507.  4«.  —  » Vi- 
negia  1526.  8«.  Selten.  —  *  ihid.  1534.  8».  — 
» Mirandulae  1624.  4«.  —  •  Fiorenza  1625.  4» 

:  De  viris  illustribus  vitae. 


Eandsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.,  fonds  lat  n^ 
5784;  n«  6069.  F. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  TU. :  De  viris  illustribus  libri 
nondum  editi  pars  1-4.  Vratislaviae  1828 — 33. 
4*.  Ist  etwa  die  Hälfte.  Herausgegeben  von  G.  £. 
Chr.  Schneider  nach  einer  breslauer  Hs.  als  aka^ 
demische  Festschriften.  —  *  primo  ex  codd.  Vra- 
tislav.,  Yatic.  et  Patavino  in  lucem  editae  cura 
Aloysii  Razzolini.  Bononiae  1874.  8^  in  Vol.  I  der 
folgenden  üeberseixung. 

Uebers.:  Yite  degU  uomini  illustri  .  .  .  vol- 
garizzate  da  Donato  degli  Albanzani  da  Prato- 
vecchio,  ora  per  la  prima  volta  messe  in  luce 
. .  .  per  cura  di  Luigi  Razzolini.  Bologna  1874. 
2  vol.  8». 

Erl.'Sekr.:  Nolhac,  Pierre  de,  Iio  ,De  viris  illustri» 
bos*  de  P6trarque,  notice  sur  lee  mss.  orii^nauZf 
soiyie  de  ftagments  inMits.  Paris  1890.  4fi.  {Tiri$  de» 
Notioes  et  extraits  des  mss.  XXXIV.  pari.  1.)  92pag. 
NB.  Ein  hierans  auf  Wunsch  des  Francesco  da  Fer- 
rara  vom  Verf.  selbst  1378  veranstalteter  Auszug  steht  unt. 
d.  TU.:  Epitome  vitanim  virorum  illustrium  in  den  Ge- 
sammtausgaben  der  Werke  Petrarcas.  — Ueber  die  Schick- 
sale dieser  Schrift  pal.  Dom.  Rossetti,  Petrarca,  Oiulio 
Celso  e  Boccaccio.  Trieste  1828.  8^. 

:  Epistolae  de  iuribus  imperii  Ro- 
man! 15.       Geschrieben  1350—1870. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchiall.  p.  1345  [lies 
1441)-1465.  —  Epistolae  familiäres  [gehören 
XU  den  wichtigsten  Beiträgen  der  Zeitgeschichte] 
*  s.  1.  1484.  4®.  —  *  ex  castigatione  Seb.  Manila 
Romani  Venetiis  1492.  4°.  —  '  »n  eiusdem  Opp. 
Tom.  IL  Basileae  1581.  fol.  —  *Oenevae  1601. 
8^,  alle  4  unkritisch  u.  unvollständig.  —  ^  zum 
erstenmal  vollständig  unt.  d.  Tä.:  Fr.  P-ae  epi- 
stolae de  rebus  famüiaribus  et  variae,  tum  quae 
adhuc  tum  quae  nondum  editae,  familiarium  sci- 
licet,  libri  24,  Yariarum  liber  unicus  nunc  pri- 
mum  integri . . .  %'ulgati  studio  et  cura  JosopbiFra- 
cassetti.  Florentiae  1859—63.  3  vol.  S^  [Uebers.: 
unt.  d.  Tit.:  Lottere  delle  cose  familiari;  libri 
XXIV.  Lettere  varie :  libro  unico.  Ora  la  prima 
volta  raccolte,  volgarizz.  e  dicbiarate  con  note 
da  Gius.  Fracassetti.  Firenze  1863  —  67.  5  vol.  8°, 
mangelhaft j  guter  Commentar.  —  In  epistolas 
F.  P-ae  do  rebus  familiär,  et  var.  adnotationes. 
Opus  Josephi  Fracassetti  posthumum,  editura  cura 
C.  Antona-Traversi  et  Ph.  Raffaelli.  Fermo  1890. 
8°.  587  pag.]  —  Epistolae  seniles  in  Opp. 
Basileae  1554.  p.  812 sq.  [Uebers.:  unt.  d.  Tit.: 
Lottere  senili,  volgarizz.  e  dicbiarate  con  noto 
da  Gius.  Fracassetti.   Firenze  1869.  2  vol.  8°.] 


910 


PETRARCA  —  PETRUS  BERNARDI 


Erl.-Sdir.:  Lorenz,  Dentschlands  Geschichtsqnellen. 
8.  Aufl.  1. 1886.  p.SOi;  U.  1887.  p.  288. 291. 359.  Sd6. 

Palm,  Italienische  Ereignisse  in  den  ersten  Jahren 
Karls  IV.  Dissert.  QOttingen  1878.  9>.  p.  68-60. 

Petrarca  als  Humanist  und  Patriot  tu  Histor. -poli- 
tische Blätter.  LXXIV.  Hflnchen  1874.  ]^.  699-612. 

Voigt^  O.,  Die  Briefisammlung  Petrarcas  wi  Ahhandl. 
der  hist.  Classe  der  kgl.  Baver.  Akad.  derWissensch. 
XVI.  Abth.8.  München  1888.  4«.  (Auch  mnxdn  darau» 
München  1888.  4f>.  101  pag.  Jk  3.) 

Petrarca:  Parma  liberata  dal  giogo  di 
Mastino  della  Scala,  addl  21  maggio  1341. 
Canzone  politica. 

Au9g. :  nuovamente  esposta  e  ridotta  a  miglior 
lezione  da  Fr.  Berlan.  Bologna  1870.  16mo. 

Erl.-Sekr.:  Carrari,  Vinc,  Espositione  della  Canzone 
del  Petnu'ca:  Quel  che  ha  nostra  natura  in  so  piü 
degno.  Macerata  1577.  49. 

Erl.  -  Sehr. :  aUen  aiefu  in  gro$ser  Zahl  in  Fabricii  Bibl. 

med.  et  inflm.  latinitatis  ed.  Mansi  V.  p.  227  sq. 
Geiger,  Lndw.,  Petrarca.  Festschrift.  Leipzig  1874. 

gr.  80. 
Körting,  Petrarkas  Leben  n.  Werke.  Leipzig  1874. 
Lamers,  C.  H. W.,  De  Francisd  Petrarchae  vita,  mo- 

ribns,  in  bonas  literas  meritis.  Traiecti  ad  Bh.  1842. 

8».  138  pag. 
Voigt,  Geo.,  Die  Wiederbelebung  des  classischen  Al- 

terthums.  2.  Aufl.  I.  Berlin  1880.  p.  21-169. 

Petri,  Ant,  vid.  Antonius  Petri. 

Petrina  de  Balma,  vid,  Yita  b.  Coletae 
(summarium). 

Petruccio  de  Unctis,  Pulginas:  Fra- 
gmenta  Fulginatis  historiae.  1424—1440. 

Italienisch  geschrieben. 

Ausg.:  ap.Moratori,  Antiq.Ital.  lY.  p.  149-154. 

Petrus  a  Thymo  =  Petrus  de  Thymo. 

Petrua  a  Vallibus,  ord.  Min.  (flor.  1445), 
vid,  Vita  b.  Coletae  virg. 

Petrus  Abaelardi  (f  1142):  Epistola  ad 
amicum  seu  Lib^Uus  de  calamitatibus  suis. 

Selbstbiographie  in  Form  eines  Briefes,  die  in  mar- 
kigen Strichen  die  Erschütterungen  zeichnet,  welche  der 
geniale  Franzose  durchlebt  u.  überlebt  hat. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil XIV.  p.  278-294. 

Erl.  -  Sehr. :  Bezold,  Fr.  y.,  Ueber  die  AnfRnge  der 

Selbstbiographie  im  Mittelalter.  Bede.  Uniy.-Schrift 

Eriangen  1898.  gr.  40.  p.  16. 
De  Palo,  Michole,  Due  novatori  del  XII  secolo  [Ar- 

naldo  da  Brescia  e  Pietro  Abelardo]  in  Archiyio  sto- 

rico  Italiano.  Ser.  V.  tom.14.  Firenze  1894.  p.  79-114. 
Deutsch,   S.  M.,  Peter  Abftlard.   1888.  8P.  p.  26  ff., 

42  ff. 
Hausrath,  A.,  P.  Ab&lard.  Ein  Lebensbild.  1893.  8^. 

p.  V.  p.  1  ff.  126  ff. 
Tosti,   Storia  di  Abelardo  e  de'  suoi  tempi.    Napoli 

1851.  8®. 

Petrus  abbas  Aulae  regiae,  vid.  Ge- 
schichtsquellen, Die  Königsaaler. 

Petrus  abbas  Caroli  Loci ,  vid.  Petrus 
Caroli  Loci  abb. 

Petrus  abbas  Heinrichowiensis ,  vid.  Li- 

ber  fundationis  claustri  s.  Mariae. 

Petrus  abbas  Vangadiciae  (cca.  1060): 

vid.  Vita  s.  Theobaldi  erera. 

Petrus  Aegidius  Delphus:  GQrjvqjdla  scu 
lamentatio  qua  genius  doniini  Maximiliani 


inter  praeficas  in  pompa  funerali  mortem 

eins  deplorat  ^ 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Threnodia  in  fnnus  imp. 
Maximüiani.  Eiusdem  de  eodem  oaesare  et  aliis 
heroibus  epitaphia  cum  aliquot  epigrammatüs. 
Andverpiae  1519.  4^  —  '  wiederh.  c.  notis  Spie- 
gelii  ap.  Froher,  Germ.  rer.  scr.  II.  p.  435-442 
(«  ed.  Struve  n.  p.  760-764). 

Petrus  Älvastrensis  prior,  confessor  s. 
Brigittae  (flor.  1373),  vid.  Vita  s.  Brigit- 
tae  Suec.  {vita  iert.). 

Petrus  Amelti  de  Brenaco,  Gallus  Ale- 

ctensis,  Urbani  V  sacrista,  postea  archi- 

episc.  Tarentinus  (a.  1398):     Itinerariimi 

OregoriiXI  AvenioneBomam,  incoeptum 

13.  Sept  a.  1376. 

Ausg.:  ^  ed.  Bzovius,  Annal.  ecclesiast.  ad  a. 
1376.  n«  31  et  ad  a,  1377.  —  •  ed.  Massonius  et 
Ciacconius  tn  Vita  Gregorii  XI.  —  •  ed.  Ps^ir. 
Massonius,  De  episoopis  urbis  Bomae.  —  ^  ap. 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  III.  2.  p.  690-712. 

Vgl.  Vita  s.  Brigittae  Saeo.  ieanomxal.). 

Petrus  Andreas  de  Gastaneis  (cca.  1460), 
vid.  Vita  s.  Andreae  Corsini. 

Petrus,  Antonius,  vid.  Antonius  Petri. 

Petrus  archiepiscopus  Barensis  »  Pe- 
trus Canusinus. 

Petrus  Aulae  regiae  abbas,  vid.  Ge- 
schichtsquellen, Die  Königsaaler. 

Petrus  S.  Autberti  Gameracensis(1300), 
vid.  Vita  s.  Dymnae. 

Petrus  Azarius,  vid.  Azarius. 
Petrus  Baiocensis  Gallus,  ord.  Praed. 
(flor.  1392):   Chronicon  sui  temporis  ab 

a.  1350 — 1392.     SoU  inhaltreich  sein. 

Ausg.:  ed.  Thaddaeus  de  Argentina.  Basil., 
Job.  Boppardi  1512.  8^ 

Petrus  Bathoniensis  archidiaconus  = 
Petrus  Blesensis. 

Petrus  Bechini  fil.,  canonicus  S.  Mar- 
tini Turonensis  (1 143  — 1160):  Chronicon 
ab  0.  C.  —1137. 

Handschr. :  London,  Brit.  Mus. ,  CJotton.  Ve- 
spas.  D.  Xni.  —  Paris,  Nat-Bibi.  ms.  lat.  n* 
2825.  sec.  XII;  —  n<>  12696.  —  Rom,  Vatic. 
Christ,  reg.  n'^  561.  609.  1852.  sec.  XII. 

Av^g. :  ^  von  Kaiser  Deeius  (250)  an  ap.  Sal- 
mon,  Recueil  de  chroniques  de  Touraine  p.  1-63; 
ef.  pref.  p.  v-xv.  —  ^  Ein  Theil  ap.  Duehesne, 
Hist.  Franc,  scr.  III.  p.  365-372.  —  «BrucLstück 
ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p. 
477.  478.  —  Notae  usque  ad  a.  1199  in  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  613.  —  Zu- 
sätze bis  1180  ap.  Marchegay  etMabille,  Chro- 
niques des  egiises  d'Anjou  p.  145-151. 

Petrus  Bernardi  alias  de  Corilo,  Gran- 
dimontensis  prior  V:  Epistolae. 


PETRUS  BERTRANDUS  —  PETRUS  CANONICUS 


911 


Ausg,:  ^  ap.  Martene,  Thes.  aneod.  Lp.  454. 
—  *  wtederh.  sp.  Migne,  Patrolog.  lat  CXJlV.  p. 
1165-1176. 

Petrus  Bertrandu8,  1320  episcopus  Ni- 
yemensis,  1325  episc.  Augostodunensis, 
1331  Cardin.  S.  Clement  (f  1349):  De 
iurisdictione  ecclesiastica  et  politica  sive 
Actio  seu  über  contra  Petrum  de  Cu- 
gneriis  consiliarium  regium  super  facto 
praelatorum  ecclesiae  Oallicanae  pro  eius- 
dem  ecclesiae  libertate:  ,Libellas  iste  con- 

flatus  ^  Datirt  vom  1.  Sept.  1329. 

Handsehr.:  Paris,  Nat-BibL  Golbert  2672 
(Baluxe), 

Ausg.:  ^  Parisiis  1495.  4*.  —  *  unt,  d.  TU.: 
Libellas  adversas  mag.  Petr.  de  Cagner.  Parfai- 
süs,  Joh.  Petit  1513.  8*  39  foL  —  ■  ibid,  1589. 
4«.  —  *  ibid.  1594.  4«.  —  *  ibid,  1610.  4*.  —  •  in 
Tractatas  tractatuum  aniv.  iuris.  XU.  p.  406.  — 
'  ap.  Goldast,  Monarchia  II.  p.  1361-1383. 

Erl.'Sekr.:  Raynaldi  Annal.  ecdes.  ad  a.  1329  {  75. 
Schulte,  J.F.v.,  Üesch.  der  Qaeüen  dee  canonischen 
Rechts,  n.  Stuttgart  1877.  gr.  8».  p.  236. 

Petrus  Bertrandus  iunior  de  Coium- 

bario,  episcop.  Ostiensis  et  cardinalis  (f 

1361):  Iter  ad  coronationem  Caroli  lY 

imp.  Bomani  a.  1356. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  354- 
358. 

Petrus  BibWoüiWwrlm  (ignotus):  Histo- 
ria  Francorum  abbreviata.  680  —  898. 

Wertloses  Exoerpt  der  Annales  Fuldenses. 
Ausg.:  ^  ap.  Dachesne,  Eist  Franc,  scr.  III. 
p.  540-543.  —  •  ap.  Bonquet,  Rec.  V.  p.  325.326; 
Vi.  p.  205;  Vn.  p.  158;  VIII.  p.  98.  —  *  ap.  Pertz, 
Mon.  I.  p.  416-418.  —  *•  tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat  CLL  p.  1279-1284. 

Petrus  Bischof  von  Naumburg  (1434 — 

1463):  Klage  wider  den  Herzog  Wilhelm 
von  Hessen:  1®  an  den  Landgrafen  Lud- 
wig von  Hessen  a.  1450;  2°  An  den  Lant- 
grafen  Ludewig  von  Hessen  u.  an  den 
Abt  zu  Hersfelde  a.  1451. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Fedor  Bech.  Zeitz  1875. 
gr.  4«.  p.  1-9;  9-19;  Erläuterungen  p.  20-26. 

Petrus  Bituricensis  archiepiscop.  (1141 

—1171):  Epistolae. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Eist.  Franc,  scr.  lY. 
p.  520.  —  *  hieraus  u.  aus  andern  Werken  16 
eptst.  ap.  Bouquet,  Rec.  XV.  p.  703-710. 

Petrus  Blesensis  {BUns)^  Bathoniensis 
archidiaconus,  discipulus  Johannis  Sari- 
sberiensis  (f  1200):  Epistolae. 

Die  besseren  Ansichten  des  Zeitalters  schimmern  durch. 
HeUsinniif  and  freimUthig. 

Handsehr.:  [Vgl.  Bardy,  Descript.  catalogue 

of  materials  II.  1865.  p.  553-558,  xühlt  93  auf.] 

Admont,  Stiftsb.  chart.  sec.  XIV.  4°.  —  Bern, 

off.  Bibl.  n»  208.  sec.  XIII.  —  Brüssel,  k.  Bibl. 


mbr.  sec.  XIII;  —  chart.  fol.  sec.  XV;  —  Burg. 
Bibl.  sec.  XV.  n<>648.  899.  1459;  —  sec.  XIV. 
n*9608.  —  Cambridge,  S.  Peter,  1682.  20.  — 
Gas  sei,  kgl.  Bibl.  chart.  sec.  XIV.  Theol.  fol.  n^ 
64.  —  Chartres,  Stadtbibl.  sec.  XIII.  247;  — 
Eist,  du  pays  n«  51  anni  1374.  —  Cöln  IV.  n* 
67.  mbr.  et  chart.  sec.  XV.  —  Leipzig,  Raths- 
bibL  chart.  fol.  sec.  XV.  Rep.  1. 19.  —  Leyden, 
Ün.-Bibl.  mbr.  sec.  XIII.  n'  198.  Cod.  lat.  —  Lon- 
don, Brit.  Mus.  Sari.  mbr.  sec.  XVI.  325.  fol. 
327  sq.  —  Löwen,  Ün.-Bibl.  mbr.  sec.  XV.  fol. 
241.  e.  -.  Middlehill,  474.  1697;  —  475. 1698. 

—  Montpellier,  Un.-Bibl.  sec.  XV.  n»  369.  — 
München,  k.  flofbibl.  Cod.  lat.  chart.  sec.  XV. 
n*  70;  —  Cod.  Ebersp.  chart.  sec.  XV.  31.  —  Ox- 
ford, Un.-Bibl.  Bodl.  2017.  2327.  2671;  —  Oriel 
Coli.  906.  54;  —  New  Coli,  chart.  sec.  XV.  n* 
127.  8»  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  Xm.  n«  2604. 
2605.  2607;  —  sec.  XV.  n«  2608-2611;  —  sec. 
Xni.  2836. 3 ;  —  sec.  XIV.  2953-2962 ;  —  sec.  XIV. 
7717.  8;  —  8t  Germ,  n«  1302. 1303.  —  St.  Germ, 
frang.  Sari,  n^  376.  —  Arsenalbibl.  theol.  n®  518. 
aecXV.—  Rom,  Bibl.  Vatic.  n'2973.  —  Strass- 
burg,  Alte  Ün.-Bibl.  chart.  sec.  XV.  4«.  B.  H. 
39.  —  Turin,rAthenaeum  n*  675.  sec.  XIII.  — 
Wolfenbüttel,  mbr.  sec.  XV.  fol.  Gnd.  73;  — 
Chart  anni  1438.  fol.  Selmst  460;  —  mbr.  4^ 
Selmst  707. 

Ausg. :  ^  Incipiüt  epistole  Magistri  petri.  In 
fine:  Ezpliciüt  epistole  magistri  petri  blesensis 
bathoniensis  archidyaconi.  s.  1.  et  a.  (Bruxeilis 
cca.  1480).  fol.  —  *  in  Petri  oper. . . .  indostria 
mag.  Andree  boucard  calcographi.  Impensis  autem 
Johannis  petit  (Paris.)  1519.  fol.  —  '  in  oper. 
omn,  ed.  r.  de  Gussanville.  Paris.  1667.  fol.  — 
*  unederh.  in  Bibl.  PP.  Lugdun.  XXIV.  p.  911- 
1365.  —  •  in  oper.  ed.  J.  A.  Giles.  Oxonii  et  Lon- 
dini  1847.  48.  4  vol.  8*.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CCVII.  p.  1-560.  —  '  3  ap.  Duchesne,  Eist 
Franc,  scr.  IV.  p.  462.  —  "12  ap.  Bouquet,  Rec. 
XIX.  p.  267-282  aus  d.  J.  1182— 1196.  —  »2  anni 
1200  ap.  GaUand,  Bibl.  PP.  XIV.  1781.  p.  633. 

—  ^^  epistolae  selectae  ad  Siculos ,  ed.  Carusius, 
Biblioth.  historica.  L  1723.  p.  489-501. 

Petrus  Blesensis:  Continuatio  historiae 
Ingulphi  Croylandensis,  a.1091 — 1118. 

Eine  Fälschung  des  14.  Jahrhnnderts. 
Ausg. :  ap.  Fell ,  Rer.  Anglic.  Script  vet.  Oxonü 
1684.  p.  108-130. 

Erl.-Sehr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitati& 
ed.  Mansi  V.  p.  247. 
Liebermann,  F.,  in  Neues  Archiv  d.  Qes.  f.  ä.  d. 

Qesch.  XVUI.  p.  2&6-265. 
W  r  i  g  h  t ,  Peter  of  Blois  tn  his  Biographia  Britannica. 
literar.  U.  p.  366-379. 

Vgl.  Ingulphus  abbas. 

Petrus  Calo  Dominic,  vid.  Calo. 

Petrus  Cameracensis  =  Petrus  de  AI- 
liaco. 

Petrus  Cameracensis  ->  Petrus  S.  Aut- 
berti Cameracensis. 

Petrus  Cendidus  =  Decembrius. 

Petrus  canonicus  S.  Autberti  Camera- 
censis (flor.  1300),  vid.YitsL  s.  Dymnae. 


912 


PETRUS  CANONICUS  —  PETRUS  DAMIANI 


Petrus  canonicus  Bridlingtoniensis  » 
LangtofL 

Petrus  Canttnelli,  vid.  Gantinellius. 

Petrus  Canusinus  et  Barensis  arcbi- 
episc.  (flor.  800),  ind.  Vita  s.  Sabini  episc. 

Petrus  cardinalis  Cameracensis  »  Pe- 
trus de  Alliaco. 

Petrus  cardinalis  diaconus  (f  1050)  =- 
Petrus  diaconus  card.,  cancellarius. 

Petrus  Carmelita  (saec.  XIV),  vid.  El- 
lenhardus:. Bellum  Walth. 

Petrus  Caroli  Loci  abb.  ord.  Cist.  (sec. 
XIII),  vid,  Vita  s.  Guilelmi  archiep.  Bi- 
turic. 

Petrus  Casinensis  =  Petrus  diaconus 
Casinensis. 

Petrus  Cassiodorus,  eques  Anglus  (flor. 
1250):  Epistola  de  tyrannide  pontificis 
Eomani  in  iura  regni  et  ecclesiae  Angli- 
canae. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  11.  12. 

Petrus  CeWensh  {MoüHer-la-CeUe)  ab- 
bas  ord.  s.  Ben.  in  suburbio  Trecensi,  de- 
nique  a.  1182  in  episcopatu  Camotensi 
successor  Jobannis  Sarisberiensis  (f  1187) : 
Epistolae  et  variorum  ad  eum  169.  Li- 
bri  9. 

Ausg. :  *  c.  notis  Jac.  Sirmondi.  Parisiis  1613. 
8^  —  *  in  Sirmondi  opp.  Paris.  1696.  —  »  Venet 
1729.  ÜI.  —  *  in  Bibl.  Patrum  Lugd.  XXIII.  p. 
823.  —  *  ap.  Duchesne,  Eist.  Franc,  scr.  IV.  p. 
462.  —  «  25  epist.  ap.  Bouquet,  Rec.  XVI.  p.  706 
-715.  —  Opera  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CCII. 

Erl.-Sehr.:  Elogium  Fotri  CeUensis  episoopi  Carao- 
tensis  'ap.  Mabillon,  Analectall.  (8^)  p.  o57  (*fol. 

FabriciuB,  Bibl.  med.  et  inr.  latmitatis  od.  Ifansi  V. 

p.  252. 
Oillet,  Honr.  Jos.,  DePetroCellensi  abbate  S.Bemigii 

Bemensis  etCarnotensi  episcopo.  Dissert.  Nancy  (Pa- 

lisiis)  1881.  Bfi.  116  pag. 

Petru8  Cernayensis  <=  Petrus  Samensis. 
Petrus  Claraevallen8i8  abb.  (cca.  1162): 

Epistolae. 

Ausg.:  *  ap.  Tissier,  Biblioth.  Cisterciens.  III. 
p.  264.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CGI.  p.  1393 
-1404.  Cf.  Oudin,  Comment.  de  Script,  eccles.  IL 
p.  1561. 

Petrus  Cluniacensis  dictus  Ycnerabilis 
(fllöB):  Epistolae  a.  1131—1153  scri- 
ptae.   Libri  6. 

Ausg. :  *  ed.  Petrus  de  Monte  martyrum.  Paris. 
1522.  fol.  —  *  ap.  Andr.  Duchesne,  Bibliotheca 
Cluniacensis  p.  622-958.  —  ^  m  Biblioth.  Patrum 
Lugdun.  XXU.  p.  826.  —  *  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLXXXIX.  p.  61-472;  Supplement, 
p.  471-486.  —  '  Epistolas  6  historicas  ex  editis 


exoerpsit  atque  recens.  Duchesne,  Hist  Franc 
scr.  lY.  p.  458-461.  —  '34  epist.  ap.  Bouquet, 
ßecueü  XV.  p.  626-655. 

Erl.'Sckr. :  Fabricias ,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 
Maosi  y.  p.  2&5. 

Petrus  Ciuniaceneis:  libri  n  adversus 
nefariam  sectam  Saracenorum. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  IX.  p.  1120- 

1185.  Ygi  vjt^  g  p^jri  MftnricU  [ftmtg.). 

„    „  Petri  YeDerab. 

Petrue    confeesor  Yadstenensis    (flor. 
^1373),  vid.  Vita  s.  Brigittae  Suec.  {vita 
iert). 

Petrue  Coral,  vid.  Goral 
Petrus  Crassus,  iudex  Rayennas,  laicus : 
Defensio  Heinrici  IV  regis. 

Qeschrieben  1064 ,  nach  Sadendorf  a.  Ficker  1060. 

Ausg.:  ex  cod.  unico  Hannover.  (XI.  671.  sec. 

XVI.  fol.,  f.  65-89')  ^als  Klageschrift  gegen 

Pabst  Gregor  Yll  ap.  H.  Sudendorf,  Registmm 

oder  merkwürdige  Urkunden.  I.  Jena  1849.  p.  22- 

50.  —  *  verbessert  ap.  Ficker,  Forschungen  zur 

Eeichs-  u.  Bechtsgesch.  Italiens.  lY.  p.  106-124; 

vgl.  in.  p.  112.  —  'ed.  L.  de  Heinemann  in  Mon. 

Genn.  hist.  libeUi  de  Ute.  I.  1891.  p.  434-453; 

cf.  praef.  p.  432. 

Erl.-Sdir.:  Oiesebrecht,  Gesch.  der deatschon Kai- 

serzeit.  6.  Aufl.  III.  d.  499  ff.  1162. 
Helfenstein,  Jac.,  Gregors  YII  Bestrebungen  nacfa. 

den  Streitschriften  seiner  Zeit.  FxBhkfort  a.  M.  1886. 

80.  p.  120  ff. 
Mlrbt,  C,  Die  Pablizistik  im  Zeitalter  Gregore  YU. 

LeipsdK  1894.  er.  8''.  p.  18  u.  8.  w. 
"Watten  bach,  DentschJandsGesGhichtsqnellen.5.  Aufl. 

n.  1886.  p.208;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.29U. 

Petrus  Cymaeus,  t;i*d.  Cyrnaeus. 

Petrus  Damiani,  monasterii  Fontis  Avel- 
lani  in  Tuscia  prior  et  abbas,  posfea  a*^  1058 
cardinalis  episcopus  Ostiensis  (f  1072): 
Actus  Mediolanenses  adHildebrandum  car- 
dinalem  archidiaconum,  de  legatione  sua 
quam  Nicolai  11  iussu  susceperat 

Ausg.:  ^  in  eius  oper.  ed.  Const  Caietanus. 
Romae  1606—1615  [3  vol.  fol.  (wiederh.  Lugdnni 
1623.  fol.)  Ein  4.  Bd.  kam  Romae  1640.  fol.  dazu 
(wiederh.  in  einem  Bde.  Paris.  1642.  u.  1663. 
fol.)].  Tom.  III.  n<»  5.  —  »  ap.  Watterich,  Rom. 
pontificum  vitae  I.  p.  219-229. 

:  Disceptatio  synodalis  de  electione 

pontificis  Romani  inter  regis  advocatum 
et  Romanae  ecclesiae  defensorem. 

Oeschriobon ,  wio  es  scheint ,  im  Joni  oder  Juli  1062. 
Wichtig  für  die  Interpretation  des  Decrets  Nioolaus'  U 
über  die  Pnpstwahl  vom  J.  1069. 

Handschr.:  Monte  Cassino,  n°  359.  mbr. 
sec.  XI.  Xn.  4°.  fol.  7-20.  —  Rom,  Capitels- 
arcbiv  von  St.  Peter,  ohne  Signatur;  —  Ottobon. 
n^  321.  —  Wien,  n*722  (Itec.  37*).  mbr.  secXIIL 
kl.  fol.  f.  9-14. 

Ausg.:  ^  in  Baronii  Annal.  eccles.  XL  1605. 
p.  303-315.  —  ^wiederh.  ap.  Goldast,  Monarchia. 
II.  1614.  p.  45-65.  —  'tn/er  Petri  D-i  opp.  ed. 
Const.  Caietanus.  III.  1615.  p.  23-33.  —  '*Lug- 
duni  1623.  —  » in  P-i  D-i  opp.  III.  1642.  p.  21- 


PETRUS  DAMIANI  —  PETRUS  DE  ALLIACO 


913 


30.  —  «  in  Concilior.  Tom.  XXV.  1644.  p.  638-664. 

—  'ap.  Hardouin,  Concil.  VI.  1714.  p.  1119-1136. 

~  »m  P-i  D-i  opp.  III.  1743.  p.  25-36.  —  »ap. 

Mansi,  Coli,  concil.  XIX.  1774.  p.  1002-1018.  — 

^Un  P-i  D-i  opp.  IH.  Bassanr  1783.  p.  51-73.  — 

"ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLV.  p.  67-87.  — 

^'ed.  Loth.  de  Heinemann  in  Mon.  Oerm.  bist. 

libelli  de  lite.  I.  1891.  p.  77-94;  cf.  p.  76.    Die 

beiden  röm.  Hss.  u.  die  EdiL  prineeps  des  Ba- 

ronius  sind  nicht  bentUxt. 

Ert.-Sckr.:  Damberg  er,  Synchronistische  Qeschichte 
VI.  p.  616. 

Giesebrecht)  Gesch.  der  deotsohen  Kaiseneit.  in. 
1876.  p.  88. 

Härtens,  W.,  Die  Beaetznng  des  plpstlichen  Stahles 
unter  den  Kaisern  Heinrich  III  n.  Heinridi  IV.  Frei- 
borg  i.  B.  1886.  p.  148 -158. 

Meyer  Ton  Knonan,  Ger.,  Jahrbficher  des  Deut- 
schen Reiches  anter  Heinrich  IV  u.  Heinrich  V.  Bd.  I. 
Leipzig  1890.  Excais  IX.  p.  684.  688  -694 :  Zar  Be- 
ortheilang  der  Discept.  synod.  des  Petras  Damiani. 

Scheffer-Boichorst,  F.,  Ueber  die  Anfänge  des 
Kirchenstreites  anter  Heinrich  IV.  Excurs:  Text- 
kritische fiemerkangen  zu  des  Petras  Dam.  Discept. 
synod.  in  Mittheilungen  des  Instit.  für  Osterr.  Ge- 
schichtsforschung. XIII.  ^.  129-137.  OiM  *u  Hmm- 
mamu  ÄuMg,  ißieklige  Srganxungen  u.  BeriehÜgttngmt. 

Petrus  Damiani:  Epistolamm  üb.  vni. 

Handsekr. :  Paris,  Nat-Bibl.  s.  XIV.  n»1645; 

—  sec.  Xm.  n®  2332.  12.  —  Utrecht,  Un.-Bibl. 
245.  e.  256.  n.  248.  k.  —  Strassburg,  Alte  Un.- 
Bibl.  Chart,  sec.  XV.  4^  B.  II.  39. 

Ausg. :  ^  in  oper.  stud.  ac  labore  Const  Caie- 
tani.  I.  Romae  1606.  fol.  —  '  ed.  Const.  Caietanus. 
Paris.  1610.  4^  —  ^Nol  wiederh,  Lngduni  1623. 
fol.  I;  —  *  wiederh.  Paris.  1642;  —  u.  *  Paris. 
1663.  fol.  —  «Paris,  et  Venet.  1743.  fol.  —  ' une- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXUV.  p.  205-498. 

—  "Epistolae  4  ad  s.  Hugonem  Ciuniacensem 
abb.  ap.  Marrier,  Bibüoth.  Cluniac.  p.  478.  — 
^Epistola  ad  Besideriam  Casinensem  abbatem 
cca.  a.  1001  *  ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  IV. 
p.  145.  —  •Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  X. 
p.  492. 

Sri.  -  Sehr. :  C i  p  o  1 1  a ,  Gar. ,  Appunti  storici  tratti  daUe 
epistole  di  s.  Pier  Damiani.  Torino  1892.  8^.  8  pag. 
{Estr.  dagU  Atti  della  r.  Accad.  delle  scienze  di  Torino. 
Vol.  XXVn ,  24  aprile  1892.) 

:  Iter  Gallicum,  tdd.  Vita  b.  Petri 

Dam.  (De  Qall.  profect). 

:  Ldber  Qomorrhianus.  AdLeonem 

IX  Bomanum  pontif. 

Behandelt  die  SittenltMigkeit  des  Clems  seiner  Zeit. 

Ausg. :  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLV.  p.  159 
-190. 

:  Liber  gratissimus,  Heinrico  Ra- 

vennati  arcbiepiscopo  missus. 

Sic  appellatnr  ,  qnia  de  his  compositns  est ,  qui  gratis 
a  simoniacis  ordinati  sunt ' ;  scriptns  acstate  a*  1052. 

Handschr. :  1.  Recension  Ko m ,  Vatic.  n°  5075. 
mbr.  sec.  XI.  kl.  4<^.  —  St.  Omer,  Stadtbibl.  n® 
228.  mbr.  sec.  XII  exe.  fol.  min. 

2.  Recension  a*  1060  Monte  Cassino,  n®  338. 
mbr.  sec.  XII.  gr.  fol. 

3.  Recension  München,  Staatsbibl.  n®  14451 
(StEmmer.  E.  74).  mbr.  sec.  XIII.  4^  f.  105-134; 

—  n«  22272  (Windberg.  72).  mbr.  sec.  XII.  XIII. 
4°.  f.  51-75.  —  Wien,  Hof-  u.  Staatsbibl.  n02177. 
sec.  XII.  4*.  fol.  92-122'. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Attsg. :  *  in  Petri  D-i  opp.  ed.  Const  Caietanus. 
in.  1602  Cibid.  m.  Bassani  1783.  p.  85-146). 
—  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLV.  p. 
99-154.  —  *  ed.  Loth.  de  Heinemt^nn  in  Mon. 
Germ.  hist.  Libelli  de  lite.  I.  1891.  p.  17-75;  cf. 
introd.  p.  15-17.  —  «Bruchstück  unt  d.  Tit.:  Pe- 
trus D-i  über  Heinrich  IH  ap.  Doeberl,  Mon.  Germ, 
selecta.  HL  1889.  p.  68-71. 

Erl.~Sdir.:  Hergenröther,  Die  Koordinationen  der 
alten  Kirche  tn  Oesterreich.  Quartalschrift  f.  kathol. 
Theologie.  I.  Wien  1862.  p.  418  ff. 

Petrus  Damiani:  Tractatus  de  corre- 
ctione  episcopi  et  papae. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  II.  p.  43-45. 

Erl.-Sekr.:  Fetzer,  CA.,  Vonmtersnohang  zu  einer 
Oesch.  des  Pontifikats  Alexanders  II.  Diss.  Strass- 
burg 1887.  BP.  BupndU  und  untenucM  du  Schrifim 
I^einu' Damiani. 
Mirbt ,  Carl ,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VU. 

Leipzig  1894.  gr.  S«.  p.  7.  275  -  283  äe. 
Wattenbach,  DentschlandsQeschichtsquellen.  6.  Aufl. 
U.  1886.  p.  192. 198;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.486.  II.  p.ai7. 
224.  225. 
Andere  $.  unt.  Vita  b.  Petri  Damiani. 

Vgl.  Acut  SS.  Luciliae,  Fl.  (acta  al.). 

Expositio  visionnm  ss.  Mariani  et  Jac. 
Vita  8.  Bonifacii  archiep.  ap. 
„     „  Dominici  Loric. 
,,     „  HUarii  ep.  Pict.  {termo). 
„     „  Mauri  ep.  Caes. 
,,     ,,  Odilonis  abb. 

,,    b.  Rodulfi  erem.  Avell.,  ep.  Eugub. 
,,     ,,  Romnaldi. 
„     „  Severi  ep.  Rav.  {atrmo). 

Petrus  Danbussonius,  vid.  Danbusso- 
nlus. 

Petrus  Danus  =  Petrus  de  Dada. 

Petrue  de  Aliiaco  (Äilly,  nat  1350,  can- 
cellarius  universit  Paris.  1389,  episcopus 
Cameracensis  1397,  cardin.  tit  S.  Chry- 
sogoni  1411,  f  1420):  Canones  reforinar 
tionis  Ecclesiae  in  concilio  Constantiensi 
scripti  in  ipso  concilio. 

Geschrieben  1.  Nov.  1416. 
Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Libelius  de  emenda- 
tione  Ecclesiae  a  Petro  de  A.  patribus  olim  oblatus 
in  concilio  Constantiensi  congregatis  (ed.  Ulricus 
ab  Hütten),  s.  1.  et  a.4°.  Hain  n^'Sö?.  —  ^wiederh. 
in  Fasciculus  rerum  expetendamm.  (Ed.  0.  Gra- 
tius.  Coloniae)  1535.  fol.  203-208.  —  ^wied&rh, 
in  Fasciculus  renim  expet.  ed.  Edw.  Brown.  I. 
1690.  p.  406-416.  —  *  ap.  Jo.  Wolf,  Lectiones 
memorabil.  I.  p.  756.  —  *  unt.  obigem  Tit.  ex  ms. 
Vindobon.  {wo  die  Ueberschrift  Tractatus  de 
ref orraatione  Ecclesiae  lautet)  ap.  Hardt,  Constant 
concil.  I.  pars  8.  p.  409-433.  —  ®  in  Gersoni  opp. 
ed.  E.  Bupin.  II.  p.  903. 

Erl.-Schr.:  Tschackert,  Peter  von  Ailly  p.  260  ff., 
p.  356. 

:  Capita  agendorum  sive  Tractatus 

agendorum  in  concilio  generali  Constan- 
tiensi. 


Bis  auf  Tschackert  wurde  dieser  anonyme  Tractat, 

berühmten  Franc. 
Zabarella  («.  d.)  zugoschrieben. 


allein  auf  v.  d.  Ilardts  Angabe  hin ,  dem 


Handschr.:  Korn,  Vatic,  Cod.  palat.  595.  fol. 
93  (77) -95  (79),  vollständig.  —  Wien,  Hof- u. 
Staatsbibl.,  n°  5070-71  (cod.  Elstraw.). 

58 


914 


PETRUS  DE  ALUACO 


Ausg, :  ^ap.  v.  d.  Hardt,  Constant.  concil.  I. 
p.  506-536;  Inhaltsaogabe  p.  503.  504,  unvoü- 
ständig.  —  'Ein  Stück  dieser  Vorschläge,  etwas 
mehr  ausgearbeitet  u.  umgefindert,  anonym  urU, 
d.  Tit.:  Consultationes  cardinaJium  süionim- 
que  praelatorum  ibid.  II.  p.  584-587. 

Sri.  -  Sekr. :  F  i  n  k  e ,  Heinr. ,  Zar  litterarischon  Thätig- 

keit  des  Kardinals  von  Cambray  m  Min«»  Forschungen 

zur  Gesch.  des  Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1^9. 

gr.  80.  p.  108-132. 
Lenz,  M.,  Drei  Tractate  aus  dem  8chriftoncyclus  des 

Constanzor  Concils  untersucht.  Marburg  1876.  p.  86. 

Note. 
Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  8.  Aufl.  II. 

1887.  p.  370. 
Tschackert,  P.,  Pseudo - Zabarellas  «Capita  agen- 

dorum '  in  Briegers  Zeitschrift  fQr  Kirchengeschichta. 

I.  Gotha  1877.  p.  460-462;  vgl.  deatm  Peter  von  Ailli 

p.  166. 

Petrus  de  Alliaco:  De  potestate  Eccle- 
siae,  fid.  Tractatus  de  Ecclesiae  potestate. 

:  De  querelis  Franciae  et  Angliae. 

—  De  iure  successionis  utrorumque  re- 
gum  in  regno  Franciae. 

Theologisch  -  politiache  Dialoge  aas  den  Jahren  1413 
— 1415,  deren  Verfasser  wahrscheinlich  ein  nordfranzösi- 
scher Geistlicher  ist.  Früher  auch  G  e  r  s  o  n  zugeschrieben ; 
neuerdings  dem  Petrus  de  Alliaco  abgesprochen. 

Ättsg. :  ^  auctore  Petro  card.  Cameracensi  ed. 

Melch.  Goldast  in  Sibylla  Francica,  seu  de  mi- 

rabili  puella  Johanna  Lotharioga  . .  .  disserta- 

tiones  aliquot.  Ursellis  1606.  4^  ad  calcem  p.  18- 

27 ;  p.  28-42.  —  •  in  Gereoni  opp.  ed.  Ellies  Dupin. 

IV.  Antverp.  1706.  p.  844-850;  p.  850-858. 

Erl.'Schr.:  Tschackert,  Paul,  Die  Unochthoit  der 
angeblich  Aillischen  Dialoge  ,De  qnaerelis*  etc.  in 
Briegors  Zeitschrift  für  Kirchengeschichte.  I.  Gotha 
1877.  p.  149-166. 

:  Errores  sectae  hominum  intelli- 

gentiae,  et  processus  factus  contra  fra- 
trem  Wülelmnm  de  Hildenissem  Carme- 

litam.  Geschrieben  1411. 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  11. 
p.  288-298. 

:  Exhortatio  ad  concilium  Con- 

stantiense    super    correctione   calendarii 
propter  ingentes  eins  errores.  1417.  Mart. 

Ausg.:  ^ap.  y.  d.  Hardt,  Constant.  concil.  III. 
pars  6.  p.  72-91.  —  »ap.-  Mansi,  Concil.  XX VIII. 
p.  370-381. 

Erl.-Schr.:  Tschackert,  Peter  von  Ailli  p.  331. 

{ : )    Invectiva    Ezechielis    contra 

pseudopastores. 

Ausg.:  ap.  Tschackert,  Peter  von  Ailli.  Gotha 
1877.  Anhang,  p.  12-15  ex  cod.  Paris.  n^3122; 
unvollständig. 

:  Libellus  de  emendatione  Eccle- 
siae, vid.  oben  Canones  reformationis. 

[  :  Monita  de  necessitate  reforma- 
tionis ecclesiasticae  in  capite  et  in  mem- 
bris,  in  principio  concilii  Constant.  con- 
signata  seu  Avisamenta  pulcherrima  de 
unione  et  reformatione  membrorum  et 
capitis,  vid.  Theodericus  de  Niem.] 


Petrus  de  Alliaco:  Opusculum  de  diffi- 
cultate  reformationis  in  concilio  univer- 
sali.  Scriptum  a.  1410  proxime  ante  con- 
cilium Constant  ad  Johannem  Oersonem 
Parisiensem  cancellarium,  vid.  Theoderi- 
cus de  Niem.] 

ßrl.-Sekr.:  Tschackert,  Paul,  Der  Cardinal  Peter 
von  Ailli  u.  die  beiden  ilun  zugeschriebenen  Schriften 
,De  diffic.  reform,  in  oonc.  univ.*  und  ,  Monita  de 
necess.  reform,  eccl.'  m  Jahrbttcher  fOr  deutsche 
Theologie.  XX.  1875.  p.  272  sq. 

:    Oratio   de    officio    imperatoris, 

papae  reliquorumque  membrorum  con- 
cilii Constantiensis  pro  emendatione  Ec- 
clesiae, habita  Constantiae  1417. 

Ausg. :  *  Argentinae  1490.  4^  —  •  wiederh.  ap. 
Hardt,  Constant.  concil.  I.  pars  8.  p.  436-450.  — 
'  in  Gereoni  opp.  ed.  E.  Dupin  11.  p.  917.  —  *  ap. 
Mansi,  Concü.  XXVIU.  1785.  p.  947-956. 

:  Propositiones  utUes  ad  exstin- 

ctionem  schismatis  per  viam  concilii  ge- 
neralis. 

Ausg. :  in  Gersoni  opp.  ed.  E. Dupin.  IL  p.  112. 

:  Recommendatio  sacrae  Scriptu- 

rae  et  alia  opuscula. 

Ausg. :  in  Fasciculus  rerum  expetendarum  ed. 
Edw.  Brown.  II.  1690.  p.  508-(;41. 

:   Tractatus   agendorum,  s.  oben 

Capitula  agendorum. 

:  Tractatus  de  ecclesiastica  pote- 
state seu  De  potestate  Ecclesiae. 

Geschrieben  1416. 

Ausg.:  ^  s.  1.  et  a.  4°.  —  'ap.  Hardt,  Con- 
stant. concil.  VI.  pars  4.  p.  15-78.  —  '  in  Ger- 
soni opp.  ed.  E.  Dupin  IL  p.  925-960. 

Erl.-Sehr.:  Finke,  Heinr.,  Forschungen  zur  Gesch. 
des  Konstanzer  Konzils.   Paderborn  1889.  p.  96-lUO. 

:  Tractatus  de  reformatione  Ec- 


clesiae, s.  oben  Canones  reformationis. 

NB.  Ueber  die  (Theodericus  de  Niem  angehören- 
den) dem  Petras  von  Ailli  zageschricbonen  Monita  de 
necessitate  reformationis  Ecclesiae  (ap.  Hardt  1.  c.  1.7. 
p.  277)  und  Opusculum  de  difficultate  reformatio- 
nis in  concilio  unlvers.  {ibid.  I.  6.  p.  255)  vid.  Schwab, 
Gerson  p.  481. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.   U.  1887.  p.  321.  867.  370.  373.  374. 

Rambare,  L.,  Piorre  d' Ailly  et  ses historions.  Amiens 
1887.  8<>.  iOpag.  (ExtraU  de  (a Revue  des  sciences  ec- 
clesiastiqaesj. 

Salembier,  Ludov.,  Petrus  de  Alliaco.  Diss.  theol. 
InsuUs  (Lille)  1886.  Qfi.  XLIX.  384pag.ltt.  (Recons. 
von  A.  Kobler  in  Zoitschrift  für  kathol.  Theologie.  XI. 
Innsbruck  1887.  p.  366-362). 

:  T'no  page  inödite  de  l'histoire  de  la  Vul- 

gate.  Amiens  1892.  ^.  98  pag.  Ist  wm  Reüu  von 
Artikeln  aus  der  Revue  des  sciences  eccl^iastiques. 
1890  ff. 

Schulte,  J.  F.  V.,  Geschichte  der  Qnellon  des  cano- 
nischen Rochts.  II.  Stuttgart  1877.  gr-S^.  p.  401. 

Schwab,  J.  B.,  Johannes  Gerson.  Würzbuig  1858. 
gr.  8«.  p.  85-96.  144-168.  185 - 231 .  456  fte. 

Tschackert,  Paul,  Der  Cardinal  Peter  von  Ailli  u. 
die  beiden  ihm  zugfeschriebenen  Schriften :  De  diffi- 
culiatt  reform.  .  .  .  u.  Monita  de  neeeeeüaU  in  Jahr» 
bücher  für  deutsche  Theologie.  XX.  1875.  p.  272-310. 

:  Peter  von  Ailli  (Petrus  de  Alliaco).    Zur 

Geschichte  des  grossen  abendländischen  Schisma  u. 


PETRUS  DE  ALVAROnS  —  PETRUS  DE  B08C0 


915 


der  RefoiBConcilieii  von  PSsm  und  ConstMiz.  Anhang : 
Petri  de  AUiaco  aoecdotonun  partM  aelectae. 
Gotha  1877.  8».  XVI.  382.  53  vag.  Jk  9.  {Cf.  Bevue 
hutoriqne.  IX.  Puis  1879.  p.  464-471). 
Tschackert,  IHial,  Petrne  AUiaoenoji  card.  Camera- 
oensis  de  Eoclesia  quid  docnerit  et  quid  pro  ea  prae- 
stiterit  ex  fbntibas  aperitor.  Diu.  inaog.  Part.  l.%^ra- 
tislar.  1876.  9.  36pag. 
Vita  Fvtri  de  AUiaco  card.  Camerae.  ap.  Hardt  1.  c. 
I.  pan8.  p.  450-487. 

Vgl.  Epistola  DiaboU  Leviathan. 

Theodericns  de  Niem :  De  diflBcoltate  re- 

form. 
Theoderioos  de  Niem:  De  neoeesitate. 
Vita  s.  Petri  de  Morrone. 

Petrus  de  Alvarotis:  Oratio  coram  Ba- 
perto  rege  Roman,  nomine  totius  univer- 
sitatis  Patavinae  a.  1401  habita. 

Ätug.:  ed.  Duellius,  Miscellan.  1.  1723.  p.  129 
-137. 

Petrus  de  Andio ,  Hermannas  [i,  e.  Her- 
mann Peter  aus  Andlau] :  Libellus  de  Ce- 
sarea  monarchia  ad  Fridericum  UI  sive 
De  imperio  Bomano-Germanico. 

Der  Veitueer ,  seither  allgemein  als  PtUir  von  Ändkm 
bezeichnet,  gehörte  nicht  zn  der  bekannten  adligen  Fa- 
milie von  Andiene;  er  selbst  nennt  sich  in  der  1.  Ansg. 
obi^r  Schrift:  IWta  de  Andh,  AlaaÜae  oppido  agnomen 
eoniraktnt.  Sein  Tanfoamo  war  Hermann.  Von  1450  — 
14C0  finden  wir  ihn  als  bischöflichen  Caplan  am  Münster 
zn  Basel,  1465^  1470,  1471  als  Decan  der  Jurist.  Facol- 
tAt  an  der  dorügen  jongen  üniversitAt,  von  1461—1481 
als  Vicekanzler  derselben ;  f  1484.  —  Das  Werk  hat  er 
1460  geschrieben. 

Handsehr,:  Basel,  ÜDiv.-Bibl.,  Fol.  U.  10. 
Chart,  sec.  XV.  fol.  —  Darmstadt,  Großsh.  Bibl. 
n*  242.  Chart  a»  1556.  fol.  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
cod.  lat.  n«  6030  (olim  9980.  Bai  uze  70).  chart. 
a«  1490.  fol.;  —  Missions  etrang.  n°  287.  sec.  XV. 

Ausg. :  '  unt.  d*  Tit. :  Petri  de  Andlo  canonici 
Columbariensis  De  imperio  Romano,  regis  et 
augusti  creatione,  inauguratione,  administratione : 
officio  et  potestate  Electorum;  aliisque  imperii 
partibos,  iuribas  ...  libri  II  ...  nunc  primum 
...  in  publicum  coUati.  (Edid.  Marq.  Freher.) 
Argentorati  1603.  4**.  —  •  mit  neuem  Titelblatty 
aber  hinter  coUati  mit  dem  Zusatx  Cum  notis 
Marq.  Freheri.  Argentorati  1612.  4°.  Diese  Er- 
weiterung durch  die  angehängten  Noten  umfasst 
diepag.  143-206.  —  •wiederh.  unt.  d.  Tit.:  Re- 
praesentatio  reipublicae  Germanicae  sive  tracta- 
tus  de  S.  R.  G.  I.  regimine  in  Tractatus  varii  ed. 
Tobias  Oelhafen.  Norimbergae  1657.  4^  —  *  nach 
der  1.  pariser  Es.  hrsgb.  von  Joseph  Hürbin  in 
Zeitschrift  der  Savigny- Stiftung  für  Rechtsge- 
schichte {u.  xwar  Liber  I)  XII.  2  (German.  Abth.). 
Weimar  1891.  gr.  8«.  p.  40-103;  vgl  Einleit.  p. 
34-40;  über  II"  ibid.  XUI.  German.  Abth.  1892. 
p.  163-219. 

Erl.'Sekr.:  Hugo,  Onst.,  in  Zeitschrift  f.  geschicht- 
liche Rechtswissenschaft ,  hrsgb.  V.  Savigny.  I.  Ber- 
lin 1815.  p.  346-349. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  384-386. 

Revtte  d'Alsace.  1879.  p.  153. 

Saint-Leger  tn Millins Magazin  ency clopedique.  II. 
Pari«  1795.  p.  224. 

Schalte,  J.  J.  V..  tn  Allgem.  Deutsche  Biogrraphie. 
I.  p.  4SI. 

Stintzing,  Roder.,  Ulrich  Zasius  p.  82  ff.,  p.  340  ff. 

Stobbe,  0.,  Geschichte  der  deutschen  Rechtsquellen. 
Abth.  I.  Braonachweig  18G0.  8°.  p.  456. 


Petrus  de  Blarrorivo:  Opus  de  belle 
Nanceiano  a.  1476. 

Ausg. :  in  celebri  Lotharingiae  pago  D.  Nicolai 
de  Porta  1518.  fol. 

üebers.:  traduit  du  latin  par  N.  C.  Romain 
ap.  Calmet,  Histoire  de  la  Lorraine. 

Petrus  de  Bordeille,  episc.  Petragori- 
censis:  Justificatio  puelle  Francie  nomine 
Johanna. 

Handsehr.:  Paris,  Arsenalbibl.  bist  tat.  sec. 
XV.  n«88. 

Vgl.  Chroniqne  de  la  Pncelle. 

Petrus  de  Bosco  [=  Dubois],  advocatus 
causarum  regalium  balliviae  Constantien- 
sis  in  Normannia  [=  avocat  royal  du  bail- 
liage  de  Coutances]  (f  cca.  1319):  Deli- 
beratio  super  agendis  a  PhiUppo  rege  con- 
tra epistolam  papae:  ,Quod  autem  papaS 

Geschrieben  1301. 

Ausg. :  Bruchstück  in  (P.  Dupuy)  Histoire  dv 
difFerend  d'entre  le  pape  Boniface  VIII  et  Phi- 
lippes  le  Bei  roy  de  France.  Paris  1655.  fol.  preuv. 
p.  44. 

:  De  recuperatione  Terrae  sanctae. 

1905—1907  r&rfasst.  Voll  modemer  Ideen.  Ueberans 
merkwürdiger  Tractat. 

Handsehr.:  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n®  1642. 
mbr.  sec.  XIV,  einzige. 

Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Anonymi  de  recup. 
Terrae  s.  ap.  Bongars,  Gesta  Dei  II.  p.  316-361. 
—  ^vollständiger  unt.  d.  Tit.:  De  recup.  T.  s. 
Traito  de  politique  generale  par  Pierre  Dubois 
public  .  .  .  par  Ch.  V.  Langlois.  Paris  1891.  8°. 
XXIV.  144  pag.  2  fr.  75  c.  {Forme  aussi  le  9. 
fascie.  de  la  Collection  de  textes  p.  s.  k  l'etude 
...  de  l'histoire).  —  •  Die  über  die  Erwerbung 
des  linken  Rheinufers,  ja  des  ganzen  deutsehen 
Reiehes  für  die  Kapetinger  handelnde,  von  Bon- 
gars (p.  353  post  omittere)  unterdrückte  Stelle 
'  zuerst  hrsgb.  von  Em.  Renan  in  Histoire  litte- 
raire  de  la  France.  XX VII.  1877.  p.  738;  ^teie- 
derh.  ap.  Karl  Wenck,  Clemens  V  u.  Heinrich  VII. 
Halle  1882.  gr.  8^  p.  91. 

(— — :)  Summaria,  brevis  et  corapen- 
diosa  dootrina  felicis  expeditionis  et  ab- 
breviationis  guerrarum  ac  litium  regni 
Francorum. 

Gegen  Ende  des  J.  1300  dem  Könige  Philipp  IV  von 
Frankreich  seitens  des  wahrscheinlichen  Verfassiers  Pierre 
Dubois  überreicht,  welcher  hierin  die  Weltherrschaft 
Frankreichs  und  dio  Beseitigung  des  römisch  -  deutschen 
Kaiserthums  fordert. 

Handsehr.:   Paris,    Nat.-Bibl.    ms.    lat.  n° 

Ausg.:  nur  längere  Auszüge  ed.  Nat.  de 
"Wailly  in  Memoires  de  l'Acad.  des  inscript.  et 
helles  lettres.  XVIII.  pari  2.  1849.  p.  435-494. 

Erl.-Sehr.:  Wailly,  Nat.de,  Memoire  sur  uu  opuROule 
anonyme  intitul6:  Suminaria,  brevis  ....  Franco- 
rum. s.  1.  et  a.  (Paris  1847.)  Ö».  43  pag.  (Extraü  de 
la  Bibliotheque  de  l'^cole  des  chartos.  2.  ser.  t.  IIL 
p.  273j.  

Erl.-Schr.:  Histoire  littorairo  de  la  Fmnee  XXVI. 
p.  471. 

58* 


916 


PETRUS  DE  BRENACO  —  PETRUS  DE  EBULO 


B  i  e  z  1  e  r ,  S . ,  Die  literarischen  Widersacher  der  Pftpste. 

Leipzig  1874.  Sfi.  p.  143.  144. 
S ch alte ,  J.  F. ▼.,  Greech.  der  Qoellen  des  cuioniBchen 
Bechts.  n.  Stuttgart  1877.  gr.  Bf>.  p.  179. 
Vgl.  Dispntatio  inter  Clericam. 
Quaestio  de  potestate  papae. 
Sapplication  du  pneable. 

Petrus  de  Brenaco  =  Petrus  Amelii. 

Petrus  de  Castelletto  ord.  erem.  (1402), 
vid.  Ordo  funeris  Johannis  Galeatii. 

Petrus  de  Columbario  card.  Ostiensis: 
Testamentum  d.  d.  5.  Jul.  1361. 

Ausg.:  ap.  Fr.  Duchesne,  Histoire  de  tous  les 
cardisaux  Franpois  de  naissance.  II.  preuv.  p. 

359-368.    Ygi  Johannes  dictus  Porta  de  A. 
Iter  Bomaoum. 

Petrus  de  Condeto,  capellanus  regis  s. 
LudoYici:  Ceratae  tabulae  a  m.  Jonio  1283 
ad  m.  Nov.  1285. 

Es  sind  Docnmente  zur  kgl.  Finanzwirthschaft. 

Ausg.:  reram  ordine  distiibutae  ap.  Bouquet, 
Recueil  XXII.  p.  430-468. 

:  Ceratae  tabulae  adversariorum 

modo  ab  a.  1284  ad  a.  1286  conscriptae. 
Aiisg. :  ap.  Bouquet,  Recueil  XXII.  p.  469-501. 

:  Epistolae   de  rebus  gestis  sub 

extrema  regis  s.  Ludovici  tempora  ac 
post  excessum  eiusdem  IV. 

Ausg. :  *  ap.  d' Achery,  Spicileg.  11.  p.  551  (•  ed. 
Dov.  III.  p.  664-668). 

Petrus  de  Corilo  =•  Petrus  Bernardi. 

Petrus  de  Cugneriis  consiliarius  regius 
(flor.  1329),  vid.  Petrus  Bertrandus. 

Petrus  de  Dacia  seu  Dania  (ord.  Praed., 

1326  rector  universitatis  Parisiensis):  Ca- 

lendarium. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Danic.  VI.  p. 
261-265. 

Erl.-Sehr.:  Petersen,  N.  M.,  Bidrag  til  den  danske 
Literatur  Historie.  I.  1868.  p.  82.  Note. 

Petrus  de  Dacia,  monachus  Yisbyensis, 
lector  Skeningae  a.  1271 — 75,  vid.  Vita 
b.  Christinae  Stumbulensis. 

Petrus  de  Dusburg,  ord.  Teutonici  sa- 
cerdos  (1326):  Cronica  terre  Prussie  seu 
Chronicon  Prussiae  atque  Ordinis  Teu- 
tonici, a.  1190—1326. 

.Das  bedeutondsto  Denkmal  der  Älteren  preuss.  Ge- 
schichte.' T^}ppen.  -  Dor  Altere  Theil  meist  aus  Ptole- 
maeus  deFiadonibus  und  MnrtinusOppaviensis 
entlehnt.  — Nicolaus  Joroschin  übersetzte  die  Chro- 
nik in  deutsche  Reime. 

Handschr. ;  T h  o  rn ,  Magistratsbibl.  A.  111.  sec. 
XYII.  fol.  —  Königsberg,  k.  Bibl.  fol.  1568.  — 
Berlin,  kgl.  Bibl.  ms.  Boniss.  fol.  08.  sec.  XVI 
med.  —  Wien,  k.  Hofb.  n«  9093,  olim  bist.  prof. 
466.  sec.  XVII.  Vgl.  Script,  rer.  Pruss.  I.  p.  12-15. 

Ausg. :  *  c.  contiuuatione  anonymi  usq.  ad  a. 
1435  ed.  Christoph.  Ilartknoch.  Francof.  et  Lipsiae 
(auch  Jenae  findet  man  in  vielen  Exempl.)  1679. 


4^  Durch  Fehler  entsetzlich  entstellt.  Sehr  seUen. 
—  *  ed.  Toppen  in  Script  rer.  Pru8sic.  I.  p.  21- 
213,  sapplem.  a.  1326—1435  ex  Hartknochii  edit. 
p.  213-219  u.  p.  816;  vgl.  Einkit.  p.  3-20.  — 
■excerptum  a*  1422  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Sveeic. 
ni.  sect.  1.  p.  333. 

Erl.-Sehr.:  Beckherrn,  C,  Das  , propoffDaculiim  in 
introita  terre  Nattangie*  der  Chronic  des  Dosburg' 
(pars  111.  cap.  188)  in  Al^roussische  Monatsschrift. 
XXITT.  Königsberg  i.  Pr.  1886.  gr.  80.  p.  283-303. 

Doli,  Die  Familie  der  "Walpoden  in  Mainz,  sodann 
die  drei  ersten  Hochmeister  und  die  Sltesten  (Sud- 
nikenschreiber  des  deutschen  Ordens  mQoartalblJltter 
des  Vereins  für  Literatur  u.  Kunst  zu  Mainz.  Mainz 
1881.  Heft  2.  p.  15. 

F  ab  r  i  c  1  u  s ,  Bibl.  med.  et  inf .  latinitatis  ed.  Mansi  T. 
p.  269. 

Fuchs.  Walth..  Peter  von  Dnsbuti^  n.  das  Chronicon 
Olivense.  Ein  quellenklitischer  Beitrag  z.  Gesch.  der 
Eroberung  Preussens  durch  den  Deutschen  Orden. 
Königsberg  1884.  gr.  8°.  92  mg.  Jk  3.  {Äua  Alt^ 
preussischo  Monatsschrift.  Xxf.  p.  198-260.  421- 
484  bemmders  abgedntdd.  —  Vorher  eradtien  ein  Theil 
davon  in  Königaberg  aU  Inau^.-Diss.  1884.8".  SSpag.) 

Lorenz,  Deutschlands Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  208-205. 

Perlbach,  M.,  Preussisch -polnische  Studien  zur  Ge- 
schichte des  Mittelalters.  Heft  ü.  Halle  1886.  gr.8t*: 
Die  ältesten  preuss.  Annalen  p.  71-  94 ;  Zu  Peter  von 
Dusburg  p.  95-119. 

Bethwiscn,  Conr.,  DieBeruftmg  des  deutschen  Or- 
dens gegen  die  Preussen.  Berlin  lQß8.  SP.  p.  49-58. 

Toppen,  M.,  Gesch.  der  preussischen  Historiographie 
p.  1-15. 

Voigt,  J.,  lieber  den  Werth  u.  die  Glaubwürdigkeit 
der  Chronik  des  Ordenspriesters  Peter  von  Dusbuig- 
m  seintfr Gesch.  Preussens  III.  Königsbeiig  1828.  Bei- 
lage 2.  p.  603-626. 

"Wiszuiewski,  Mich.,  Historya  literatnry  polski^ 
IL  p.  140-146. 

Petrus  de  Ebulo,  Magister  (cca.  1196): 
Carmen  de  motibus  Siculis  et  rebus  inter 
Henricum  VI  Kom.  imp.  et  Tancredum  sec. 
Xn  gestis.  1189  —  1195,  seu  Liber  ad 

honorem  Augusti. 

Handschr.:  Bern,  öff.  Bibl.  n®  120.  mbr.  fol. 
sec.  XIII.  Einxige. 

Ausg. :  ^  cum  notis  histor.  ...  ed.  Sam.  EngeL 
Cum  (8)  figuris.  Basileae  1746.  4®.  —  ^wiederh. 
in  Raccolta  di  tutti  i  piü  rinomati  scrittori  dell* 
istoria  generale  del  regno  di  Napoli.  Vol.  XI. 
Napoli,  Giov.  Gravier  1770.  4®,  besonders  pagi- 
nirt.  —  '^ap.  Del  Ro,  Crouisti  e  scritt.  sincroni 
I.  1845.  p.  405-439  mit  gegenüberstehender  ita~ 
lien.  Uebers.  in  Prosa  von  Emman.  Rocco;  Noten 
p.  441-455.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Liber  ad  honorem 
Augusti  \i.  e.  Henrici  VI].  Nach  der  Orig.-Hs.  f. 
akad.  Uobungen  ed.  Ed.  Winkelmann.  Lipsiae  1874. 
8°.  X.  96pag.  Krit.  Bemerkungen  dazu  m  Jenaer 
Litteraturzeitung.  1874.  p,  743. 

JB^l.  -  Sehr. :  Block,  Paul ,  Petrus  de  Ebulo  und  seine 
Nachrichten  über  die  Gemahlin  Kaiser  Heinrich  VI. 
Progr.  des  Roalgymn.  Pronzlau  1883.  4fi.  40  vag. 

Block,  P(aul),  Zur  Kritik  des  Petrus  de  Ebulo.  Teil 
1.  2.  Prenzlau  1883.  8*.  68  u.  56  vag.  (Teil  I  ist  Srpa- 
ratabxug  der  vorlirrgehenden  Schrifl,  Teil  U  =  Greifs- 
walder  Inaug.-LHss.) 

Carini,  Isid.,  in  Archivio  storico  Siciliano.  Pabbli- 
CHzione  periodica.  N.  ser.  Anno  I.  Palermo  1876.  gr. 
80.  p.  488-500. 

Hagen,  U.,  Bemerkungen  zu  Petrus  de  Ebulos  Ge- 
dicht de  bello  Siculo  in  Forschnn^n  zur  deutschen 
Go^ch.  XV.  Göttingon  187Ö.  p.  605-609. 

Pannen  borg  in  Lättorarisches  Contmlblatt.  IST.*),  p. 
242- 245. 

Sackur,  E.,  Zu  Petrus  de  Ebulo  in  Xenes  ArcMv  d^ 
Ges.  f.  11.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  387-393. 


PETRUS  DE  F6NIN  —  PETRUS  DE  MLADENOWICZ 


917 


Simons feld,  H.,  Yenetiamsohe  Stadien  I.jp.  70-78; 

—in  Neaee  Archiv  d.  Ow.  f.  ft.  d.  Oesch.  U.  p.  854. 
Wattenbsoh,  DentscUandsOMchichtsqaeUenll.  1886. 

p.298;  U.  1894.  p.  331. 

Petrus  de  Fenin  =  Pierre  de  F6iiin. 

Petnie  de  Gazata  vicarius  gener.  epi- 
scopi  Begiensis  (f  1414),  vid,  Chronicon 
Begiense. 

Petrus  de  Godis ,  Yicentinus :  Dyalogon 
de  conioratione  Pot-caria.  1453. 

Handsehr.:  Königsberg.  —  Rom,  Yatic. 
3619.  4167. 

Äusg,:  aus  einer  Eönigsb.  Handsehr.  hrsgb. 
Ton  M.  Perlbach.  Greifswald  1879.  gr.  8«.  34pag. 
^1.20. 


Erl.-Sekr.:  £pinoig,  Henri  de  1\  Nicolas  V  et  la  con- 
Oiorgi/Vita  Nicolai  Y.  Bomaei742.  4«. 


•Pii 

jaration  d  Etienne  Porcari  m  Berue  des  qaestions 
Idstoriqaefl.  XXXI.  Paris  1882.  p.  160-192. 


Bajtrgi .  Oreate ,  La  oongiaxa  di  Stefano  Porcari  oontro 

Niccolö  papa  Y.  Modena  1867.  ISmo.  47 pag. 
Sanesi ,  O.,  Stefano  Porcari  e  la  sna  congiura.  Stadio 

storioo.  Pistoial887.  16mo.  156  pag. 
Tommasini,  M.  0.,  Docnmenti  relativi  a  Stefano 

Porcari  in  ArclÜTio  della  Societä  romana  di  storia 

patria.  m.  Koma  1879.  p.  68-188. 
Vgl.  Alberti  aupm  p.  30. 

Petrus  de  Hallis,  publicus  imperiali 
auctoritate  notarins,  filius  Gonradi  de 
Hallis  Herbipolens.  dioec:  Summa  de  li- 
teris  missilibus  in  coriis  principom  et 
alionun  nobilium. 

Ein  Poimelbach,  geschrieben  1337. 
Äusg,:  atis  seinem  Processus  iudiciarius  (in 
Kloster  Göttweih,  n*  167.  mbr.  kl.  fol.)  hrsgb.  von 
Friedr.  Fimhaber  in  Fontes  rer.  Anstriac.  Abth. 
n.  Diplom.  Bd.  VI.  Wien  1853.  p.  9-123;  cf,  Ein- 
leit  p.  1-8. 

sis  (Floreffe  bei  Namur)  ord.  Praemonstr. 
(t  1390.  Janr.  12) :  Catalogus  abbatum  Fior- 
efßensium  — 1307. 

Ausg.:  ed.  Aub.  Miraeus,  Chronicon  ordinis 
Praemonstratensis.    Coloniae  1613.  12™o. 

:    Compendium   chronicomm   ab 

0.  C.  — 1385.       Ungedmckt. 

Handsehr.:  Giessen,  Un.-Bibl.  n*  160.  mbr. 
See.  XV.  fol.  f.  25-70.  —  Köln,  «.  Pertz'  Archiv 
VII.  p.  697.698;  Cardauns  in  Chit>niken  der  deut- 
schen Städte.  Köln  I.  p.  lxxv.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.,  lat  n«  9431  {olim  Colb.  751),  s.  Lindner  in 
Forschungen  z.  d.  Gesch.  Xu.  p.  257.  258. 

Erl.'Sehr.:  Wattenbach,  Bemerkungen  zu  Petms  de 
Herentals  in  Archiv  fOr  Österreich.  Oeschichte.  XLII. 
Wien  1870.  p.  616-519  (gibt  daraius  mm  Erzählung 
über  Kaiser  Karl  IV). 

:  Vitae  papanim  Johannis  XXII, 


Benedicti  XTT  .  .  .  Clementis  VIT. 

Ausg. :  '  ap.  Baiuze ,  Vitae  papanim  A venio- 
nensium.  I.  1693,  u.  xwar  Vita  Johannis  XXII 
p.  179-184;  Bened.  XH  p.  237-240;  Clera.  VI 
p.  309-318;  Innoc.  VI  p.  361.  362;  Urbani  V 
p.  413-416;  Gr^orii  XI  p.  483-486;  Clem.  VH 
p.  539-562,  —  ^tciederh.  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 


Ital.  m.  2:  Johannis  XXII  p.  499-502;  Bened. 
Xn  p.  547.  548;  Clem.  VI  p.  584-587;  Innoc. 
VI  p.  609.  610;  Urbani  V  p.  637;  Gregorii  XI  p. 
674.  675;  Clem.  VII  p.  759-771. 

JH.-5oAr.;  Berlidre,  Ursm.,  Pierre  de HerenthiJs  w 
Annalee  de  la  Soc.  arch^olog^qne  de  Namnr.  Xvill. 
1890.  p.  325.  hUerusant. 

L  i n  d  n  e  r ,  Th.,  Petras  ab  Herentals ,  prior  Florettensis 
in  Forschungen  rar  deutschen  Qescnlchte.  XH.  1872. 
p.  257-269. 

Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsqnellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  41.  48.  62. 

Müller,  Carl ,  Koniad  von  Halberstadt  u.  Petrus  von 
Herentals  in  Forschungen  zur  deutschen  Qeschichte. 
XIX.  Göttingen  1879.  p.  519.  520  (zeigt  hier,  dass  die 
Yitae  auf  Conrad!  Haloerstad.  chronographia ,  nicht 
aber  hrie  er  Forschungen  etc.  XYni.  p.  169.  170  be- 
hauptä  hatte]  auf  Henricus  de  Hervoruia  beruhen). 

Wenck,  Karl,  Peter  von  Herentals  u.  Werner  von 
Lflttich  ibid.  XX.  1880.  p.  290-292. 

Vgl.  Vita  Benedicti  XII  pp.  (vita  eept.). 


„    dementia  VI  pp.  (jrita  6«). 

„        VlTpp.  (tita  Ol.). 
,,    Innocentii  VI  pp.  (vita  quarta). 
„    Johannis  XXII  pp.  (vi(a  aJia). 
„    Urbani  V  pp. 


Petrus  de  Langtoft,  vid.  Langtoft. 
Petrus  de  Malliaco,  vid.  Chronica  uni- 
versalis Mettensis. 

Petrus  de  MIadenowicz  (1416  magister 
Pragensis  univers.,  1439  rector  eiusd.  et 
parrochus  S.  Michaelis,  f  1451):  Historia 
de  fatis  et  actis  magistn  Johannis  Hus 
Constanciae.  1414.  1415. 

Handsehr.:  Prag,  Stand. Museum,  üeber  an- 
dere vgl.  Höfler,  Gesohichtschreiber  I.  p.  109  ff. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Magistri  Petri  de  M.  re- 
latio  de  mag.  Johannis  Has  causa  in  Constant 
concilio  acta  ap.  Paiacky,  Documenta  mag.  Job. 
Hus  vitam  .  .  .  illustrantia.  Pragae  1869.  p.  235- 
324.  —  '  xtim  erstenmale  der  echte  Text  ap. 
Höfler,  Geschichtschreiber  der  husitischen  Be- 
wegung I.  p.  111-315  (und  xtoar  in  folgenden 
Abschnitten: 

Index  codicis  p.  111-114.  —  Briefe  des  Jo- 
hann Hus  zu  Constanz  p.  122-135.  —  Proces- 
sus ad  captivitatem  incipitur,  per  quem  modum 
ortus  est  p.  135-169.  —  De  concilio  ad  S.  Jaco- 
bum  p.  169-177.  —  Copiae  literae  regi  directae 
Constantiam  ex  parte  dominorum  de  Moravia  p. 
177-178.  —  Depositiones  testium  p.  182-207. 
—  Relatio  Johannis  Hus  p.  207-220.  —  Re- 
sponsiones  ad  articulos  M.  Johannis  p.  220- 
241.  —  Articuli  Parisiensium  contra  M.  Jo- 
hannem  Hus  p.  241-244.  —  Articuli  coUecti 
per  concilium  mediante  Palecz  p.  244-256.  — 
Articuli  extracti  ex  tractatu  facto  contra  M. 
Stephanum  Palecz  p.  256-262.  —  Articuli  de 
tractatu  facto  contra  M.  Stanislaum  de  Znoyma 
p.  262-265.  —  Nota  et  responsiones  breves  M. 
Johannis  Hus  p.  265-269.  —  Articuli  extracti 
ex  processu  causae  contra  Johannem  Hus  p.  269- 
273.  —  Continuatio  relationis  de  fatis  Johannis 
Hus  p.  273-289.  —  Ordo  procedendi  in  causa 
M.  Johannis  Hus  p.  290-296.  —  Copia  literae 
quam  Sbinco  A.  papae  Johanni  XXIII  destinare 
debuit  p.  297.  —  Sermo  quem  praedicare  inten- 
debat  J.  Hus  in  concilio  p.  297-315.  —  Schluss- 
wort p.  315-320). 


918 


PETRUS  DE  MONTE  —  PETRUS  DE  VINEIS 


Uebers.:  deutsch:  History  wie  Johann  Hussen 
ym  Concilio  zu  Costnitz  durch  den  Bapst  und 
seinen  Anhang  öffentlich  verdammt  ist,  1414. 
Mit  angehenckter  Protestation  des  Schreibers,  der 
bei  allen  stücken  u.  puncten  gewesen  ist.  (Uebers. 
von  N.  Krompach,  nrsgb.  von  J.  Agricola.)  Ha- 
ganaw,  J.  Secer  1529.  8". 

Erl.'Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Qeschlohtaqaelleii. 
8.  Aufl.  I.  1886.  p.  828-890. 
Palacky,  Würdigung  bObmischer  Qeschichtschreiber 
p.  209. 

Petrus  de  Monte  (episcopus  Brixiensis 
1442 — 1457):  De  potestate  Romani  pon- 
tificis  et  generalis  concilii  seu  De  pri- 

matu. 

Handsehr.:  Rom,  Vatic,  Ottobon.  n**641;  cf, 
Pertz'  Archiv  XII.  p.  361. 

Auag, :  *  s.  1.  et  a.  4°.  Hain  n®  11591.  —  ^unt. 

d.  Tit. :  De  monarchia  ed.  Nie.  Chalmot.  Lugduni 

1552.  4*».  —  »ed.  Felinus.  Romae  1577.  16^0.  _ 

*  unL  d.  Tit. :  De  primatu  in  Tractatus  univ.  iuris 

XIII.  1.  p.  144.  —  ^wiederh,  ap.  Roccaberti,  Bibl. 

pontific.  XVIIL  p.  100. 

Ihrl.  -  Sehr.:  Schulte,  J.  F.  v.,  Gesch.  der  Quellen  des 
canon.  Rechts.  H.  Stuttgart  1877.  gr.  8P.  p.  817. 

Petrue  de  Monte  Rubiano  (saec.  XIY), 

vid.  Vita  s.  Nicolai  Tolentinatis. 

Petrus  de  Natalibus  (deiNadali),  epi- 
scopus Equilinus  (f  ante  1406) :  Catalogus 
Sanctorum.  Libri  XTT. 

Ein  Verzeichniss  der  Heiligen  nach  der  Ordnung  ihrer 
Jahrestage  mit  beigefügten  kurzen  geschichtlichen  Nach- 
richten. 

Ausg.:  ^curante  Antonio Verie.  Vicentiae  1493. 
fol.  —  •  Argentinae  1502.  fol.  —  « Venetiis  1506. 
fol.  —  -»Lugduni  1508.  fol.  —  ^  ibid.  1514.  fol. 
—  ®  ex  emendatione  Alberti  Castellani.  Venetiis 
1516.  4^  —  'Lugduni  1543.  fol.  —  «ex  emendai 
Alb.  Castellani.  Venetiis  1616.  fol. 

Erl.-Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  V.  p.  93. 

Petrus  de  Palude  (de  la  Palu)  =  Petrus 
Paludanus. 

Petrus  de  Pretio,  protonotarius  Conra- 
dini  regis:  Adhortatio  ad  Henricum  iUu- 
strem,  in  qua  non  solum  fatalem  casum 
Conradini  describit,  sed  et  Margaretham, 
Friderici  11  imp.  filiam  Alberti  marchionis 
Misniae  uxorem  veram  Conradini  haere- 
dem  fuisse  testatur. 

Geschrieben  1269.  —  Inhaltlich  sehr  unbedeutendes 
Memoire  über  den  unglücklichen  Ausgang  der  Expedition 
Conradins.  Lorenx. 

Handschr. :  Leipzig,«.  Adelung,  Directorium 
130.  —  Göttingen.  —  Jena. 

Attsg. :  ^  ed.  Joh.  Herrn.  Schminckius.  Lugd. 
Batav.  1745.  —  '  ap.  Del  Re,  Cronisti  e  scrittori 
Napoletani.  II.  1868.  p.  685,  con  versione  ital.  di 
Stanisl.  Gatti. 

Uebers.:  p.  8-12  der  1.  Ausg.  in  Koelhoffsche 
Chronik;  vgl.  Chroniken  der  deutschen  Städte. 
Xin.  p.  542. 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  11.  1887.  p.  101. 135. 


Schirrmacher,  Friedr.,  Die  letzten  Hohenstanfen. 

G0ttingenl871.  p.  886.  387.  577.  n«  22.  688-585.  587. 

nOS8. 
Wegele,  F.  X.,  Friedrich  der  Freidige.  NördlingeB 

1870.  p.  861. 

Petrus  de  Prussia  ord.  Praed. ,  vid.  Le- 
genda  b.  Alberti  Magni  (vitä). 

Erl.-Schr,:  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqueUen. 
8.  Aufl.  L  1886.  p.  20.  not.  2.  3;  II.  p.  60. 

Petrus  de  Pulka  »  Petrus  Tzech  (Zech, 
Zach)  de  Pulka. 

Petrus  de  Remis,  ord.  Min.  (flor.  1445), 
vid.  Vita  b.  Coletae. 

Petrus  de  Ripalta  Placentinus  (saec.  XIY 
exe.):  Chronica  Piacentina. 

Ausg. :  Excerpta  a.  814 — 1080  ap.  Pertz,  Mon. 

scr.  XVm.  p.  410. 

Vgl.  Antonius  de  Ripalta. 
Chronicon  Placentinuin. 

Petrus  de  Salemo,  vid.  Chronicon  Ca- 
vense. 

Petrus  de  Suchern,  vid.  Ludolfus  de  Su- 
chern. 

Petrus  de  Thymo  (van  der  Hey  den, 
canon.  et  thesaurarius  S.  Gudulae  BruxelL, 
sec.  dl.  avocat  du  magistrat  de  Bruxelles, 
t  1473):  Chronicon  Brabantiae. 

Eine  wichtige ,  in  ihrem  wertvollen  Bestände  ans  Di- 
plomen sich  zusammensetzende  Chronik. 

Handsehr.:  Brüssel,  Stadtarch.  3  vol.  fol. 
Original  und  3  Ahschriften. 

Ausg.:  *  Auszüge  a.  984— 1047  ap.  Sencken- 
beig,  Selecta  iur.  et  hist  EI.  1735.  p.  206-218. 
—  *  r.  Reiffenberg  unternahm  auf  Königs  Wil- 
helm I  Wunsch  die  Herausgahef  der  erste  Band 
aber  reichte  nur  bis  zum  J.  814,  cUs  die  Revolu- 
tion von  1830  die  Arbeit  unterbrach;  er  erschien 
unt.  d.  Tit. :  Petii  a  Thymo  Historia  Brabantiae 
diplomatica.  Bruxellis  1830.  4^  Mit  dem  Portrait 
Karls  d.  Qr.  Die  Commission  roy.  d'histoire  hat 
später  auf  die  vollständige  Publieation  verzichtet. 

Petrus  de  Valle  Semaio  sive  monachus 
coenobii  Vallium  Cemaii  =  Petrus  Sar- 
nensis. 

Petrus  de  Vallibus  »  Petrus  de  Remis. 

Petrus  de  Versailles,  monachus  S.Dio- 

nysii:  Epistola  de  calamitatibus  Franciae 

earumque  remediis  ad  Johannem  Jouvenel, 

regis  Prancorum  consiliarium. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  1723- 
1737. 

Petrus  de  Vineis  (Yinea),  Capuanus,  can- 
cellarius  Friderici  II  imp.  (f  1249):  Epi- 
stolae. 

Das  schätzbarste  von  P.  hinterlassene  Denkmal ,  eine 
reiche  Qaelle  für  d.  Gesch.  des  Kaisers  Friedrich  U  und 
seiner  Zeit. 

Handsehr. :  vgl.  über  die  zahlreichen  unter  P. 
de  V.  Namen  umgehenden  Briefe  Pertz*  Archiv 
V.  p.  353-447;  VII.  p.  890-980;  IX.  p.499;  X. 


PETRUS  DE  VINEIS  —  PETRUS  DIACONUS  CASINENSIS 


919 


p.  449.  —  Barcelona,  Archiv.  Vgl,  P.  Ewald  in 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI.  p.  387  u. 
Is.  Carini,  Relation  über  die  Archive  u.  Biblio- 
theken Spaniens.  I.  Palermo  1884.  p.  31. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Querimonia  Frider.  TIete. 
(33  Briefe  des  I.  Beßu.)  ed.  Job.  Securius.  Ha- 
geuoviae  1529.  8«.  —  ^  vollständiger  unt.  d. Tit.: 

Epistolarom  onibus  res  Friderici  II  imp.  gestae 

describuntur  libri  VI  (cur.  8.  Schard.).  Basil.  1566. 
8*.  Sehr  fehlerhaft.  —  •  epistolar.  libri  VI  glos- 
sario  illustrati  Germani  Philalethis  {wahrsehein" 
lieh  von  Goldast).  Ambergae  1609.  8*.  —  *ap. 
Martene,  Ampi.  coli.  IL  p.  1137.  —  *  adieotis  var. 
lect.  cur.  J.  R.  Iselius  [Iselin].  Basil.  1740.  2  vol. 
8^  —  «ap.  Hahn,  Ck)llect.  mon.  I.  p.  116-278. 
—  '  unt.  d,  Tit. .'  Vie  et  correspondance  de  Pierre 
de  la  Vigne  ministre  de  Tempereur  Frederic  IT. 
Avec  une  etude  sur  le  mouvement  reformiste  au 
18.  siecle.  Par  A.  Huillard-Breb olles.  Paris  1864. 
gr.  8*^.  XVI.  446  pag.  6  fr. 

Petni8  de  Vineis:  Instnimentum  a.  1 235. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  Legg.  II.  1.  p.  310.311. 
:  Versus. 

G^en  die  Dominikaner ,  Minoriten  n.  a.  Geistlichen, 
welche  gegen  den  Kaiser  hetzten  n.  s.  w. 

Ausg. :  ^ap.  Du  Meril,  Poesies  populaires.  1847. 
p.  163-177.  —  «ap.  Huillard-BrehoUes,  Vie... 
de  Pierre  de  la  Vigne.  1864.  p.  402-417.  Vgl. 
Neues  Archiv  der  Ges.  f.  fi.  d.  Gesch.  XVII.  p.502. 

Sri.' Sehr.:  Allgemeiner  literar.  Anzeiger.  1799.  n<>65. 

p.  1688. 
Andisio,  G.,  SiKtema  religiöse  e  politico  di  Fede- 

rico  II  e  di  Pier  dolla  Vigna  m  Annaii  Cattolici.  1866. 

25.  Ang. 
Bindi,  Pietro  della  Visna  ed  i  grandi  Capnani  del 

regno  di  Federico  II.  Napoli  1878.  9P. 
Blasiis,  Gins,  de,  Della  vita  e  dello  opere  di  Pietro 

della  Vigna.  Opera  premiata.  Napoli  1860.  8^.  294 

pag. 
Capasso,  A.  e  Gabr.  Jannelli,  Pietro  della  Vigna. 

Caseita  1882.  8P.  Oegm  Faraom. 
D  C  n  n i  ge  3 ,  Excerpte  aus  einem  Tariner  Codex  f  Athe- 

naenm  D.  38)  der  Briefe  Petri  de  Vin.  m  teiner  Gewh. 

des  deutschen  Kaiserthnms  im  14.  Jahiii.  1, 1.  Berlin 

1841.  p.  814-318. 
Dnrana,  Vict.,   Pierre  des  Vignes,  chanceliier  de 

Temperenr  Fr^d^nc  II.   Sa  biographie.  ses  lettres. 

Thdse.  Toalonse  (Montpellier)  1661.  ^.95  pag. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V. 

p.  2S4. 
Faraone,  Gins.,   La  casa  di  Pier  della  Vigna  in 

Caiazio  descritta  ed  illustrata.  Napoli  1880.  40. 
:  Della  patria  di  Pier  della  Vicna.  Napoli  1880. 

4^.  32  pag.  Vgl.  Archivio  stör,  per  le  proyincie  Na- 

poletane.  V.  1880.  gr.  8».  ]).  208-212. 
:  Pier  della  Vigna  di  Gaiazzo.  Risposta  k  signori 

B.  Capasso  e  G.  Jannelli.  Caserta  1888.  9^.  110  pag. 
:  Caiazzo  patria  di  Pier  della  Vigna ,  contro  Gabr. 

Jannelli  di  Capoa:  apologia.  Caiazzo  1888.  8^.  386 

pag.  L6. 
Höhler,  Matth^  Peter  de  Vineis.  Historische  Erzäh- 
lung ans  den  2iieiten  des  deutschen  Kaisers  Friedrich 

II.   Steyl  1880.  »>.  27 5  pag.  ul  2.50  (übert.  unln  d. 

Tit. :  TJn  grand  chaocelier :  Pierre  des  Vignes ,  r6cit 

historique ;  traduit  et  adaptö  par  J.  de  Bochay.  Tours 

1888.  ^.  239  pag.  1  fr.  »)  c.) 
Jannelli,  Gabr. ,  Pietro  della  Vigna  di  Capua :  nuove 

ed  ultime  risposto  al  Sig.  Gius.  Faraone.  Caaertal886. 

80.  518  pag.  Con  tav.  L  10. 
Pagano  m  Rivista  Enropea.  1878.   p.  788  fr.  {beusUa 

1858  gesekrMen). 
Revue  des  langues  Romane».  1888.  p.  430  sq. 
Bondoni,  G.,  La  Rocca  di  S.  Miniato  al  Tedesco  e 

Ja  motte  di  Pier  della  Vigna  m  Rivista  stör.  Italiana. 

Anno  V.  Toiino  1888.  p.  38-46. 
Torraga,  P&tria  di  Pier  della  Vigna  in  Rassegna  setti- 

manaie.  1888.  Jnni  20. 


Wa  tte  n  b  a  ch ,  D^otschlands  Geachichtaquellen.  6.  Aufl. 
U.  1886.  p.  487. 440;  6.  Aufl.  n.  1894.  p.477.  480. 

Petrus  decanu8  TrevireBsis,  vid,  Chro- 
nicon  Marbacense. 

Petrus  diaconus  cardinalis,  cancellarius 
Ecclesiae  Romanae  (f  1050),  vid.  Vita  s. 
Mansueti  (mirac.  alterum), 

Petrus  Diaconus  Casinensis  monachus 
ac  bibliothecarius  (f  cca.  1140):  Catalogi 
regum,  pontificum,  abbatum. 

Ausg, :  Auszüge  ap.  Pertz,  Mon.  8cr.  III.  p.  219. 

:  Catalogus  abbatum  Casinensium, 

usque  ad  Wibaldum. 

Ausg.:  ap.  A.  Caravita,  I  codici  e  le  arti  a 
Monte  Cassino.  I.  1869.  p.  89-93. 

:  Chronica  monasterii  Casinensis 

1075  — 1139,  vid,  Leo  Marsicanus. 

:  Liber  de  locis  sanctis. 

Handsehr. :  Monte  Cassino,  n® 36 1. sec. XII. 
4«.  —  Neapel,  kgl.  Bibl.  D.  22bis.  sec.  XV.chart 
kl.  fol. 

Ausg.:  ^prologus  ap.  Märten e,  Ampi.  co!l.YI. 
1729.  p.  789-791  mit  d.  Noten  Mabilhns,  uelcher 
diese  Schrift  im  Nov.  1685  in  Monte  C.  entdeckt 
hatte.  —  •  das  ganze  Werk  ap.  Tosti ,  Storia  della 
badia  di  Monte  Casino  II.  1842.  p.  121-129,  voller 
Lücken  u.  Fehler.  —  *tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CLXXIII.  p.  1115-1134.  —  *  (ed.  co- 
mes  P.  Riant)  unt,  d.  Tit.:  Petri  C-s  dyaconi 
liber  de  1.  s.  seu  Descriptio  Terre  sancte  et  totius 
terre  repromissionis  itinerarium.  Neapoli  1870. 
12mo  {\il  ^^  gedruckt).  XXIV.  48  pag.  Nur  99 
Eocempl.  abgezogen.  Cf.  Bibliotheque  de  l'&ole  des 
chartes.  1870.  p.  370-374.  —  » in  S.  Hilarii  tra- 
ctatus  de  mysteriis  et  hymni  et  s.  Silviae  Aquit. 
peregrinatio  ed.  G.  F.  Oamurrini.  Romae  1887. 
p.  113-143;  cf.  p.  xxxYii.  —  •  \latein.  wiederh. 
mit  russischer  Uebers.  von  J.  W.  Pomii^owsky. 
Petersburg  1889.  8*»]. 

:  Liber  de  ortu  et  vita  iustorum 

coenobii  Casinensis. 

Ausg. :  argumenta  capitum  ^  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  —  *  wiedefh.  ap.  Mar- 
tene,  Ampi. collect.  VI.  p.791.  —  ^ganx  ap.  A.Mai, 
Nova  collectio  scr.  VI.  2.  p.  245.  —  *  wiederh.  ap. 
Migne,  Pati-olog.  lat.  CLXXIII.  p.  1063-1116. 

:  Liber  illustrium  virorum  Casi- 
nensis archisterii,  scriptus  ad  Pandulfam 
Teanensem  episcopum.  —  Accedit  Sup- 
plementum  conflatum  per  Placidum  Ro- 
manum  monachum  Casinensem. 

Geschrieben  vor  1187,  mager ,  aber  trotzdem  wegen 
vieler  Notizen  sehr  nützlich. 

Ausg. :  ^  ex  cod.  bibl.  Barberinae  ed.  Job.  Bapt. 
Marus,  cum  commentario  cui  de  codd.  Casinensi- 
bus  nonnulla  insunt,  zusammen  mit  Placidi 
mon.  Casinensis  Supplemente.  Romae  1655.  8**. 
—  ^wiederh.  Parisiis  1666.  8^  —  »m  Bibl.  Patr. 
Lugdun.  XXI.  1677.  p.  347.  —  *  in  Bibl.  eccles. 
J.  A.  Fabricii.  Hamb.  1718.  fol.  p.  165.  —  *  ap. 


920 


PETRUS  DIACONUS  CASINENSIS  —  PETRUS  MALLEACENSIS 


Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  YI.  p.  9-62.  Aecedit  Pla- 
cidi  supplementum  p.  63-84.  —  ^ap.  Burmann, 
Thesaur.  antiq.  IX.  p.  329.  —  ^  iuxla  Murat.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CLXXm.  p.  1009-1050; 
suppl.  p.  1050-1062. 

Pefrti8  Diaconus  Casinensis:  Praefatio 
registri  Casinensis. 

Ausg.:  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  567.  — 
'ap.  Minie  L  c.  p.  1133. 

Erl.-Sekr.:  Balzani,  ü.,  Le  cronache  Italiane  nel 
medio  ovo.  Milano  1884.  8o.  p.  168-168. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V. 

p.  261. 
G  a  1 1 0 1  a ,  Historia  abbatiae  Montia  Casioi.  Venet.  1782. 

fol.  p.S82.  393.  902-914. 
Mnratori,  Praefat.  1.  o.  VI.  p.  6-8. 
Schttz,  Commentar.  critieiis  de  scriptis  et  scriptori- 

bu8  historicis  p.  371-876. 
Tiraboschi,  Storia  della  letteratora  italiana.    Ed. 

NajMl.m.p.  269-261. 
Tosti,  L.f  Storia  deUa  badia  di  Monte  Gasino.  n. 

1842.  p.  116-119. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsqaellen .  6.  Aufl. 
1. 1886.  p.88.  n.  p.  209. 210;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.  86.  II. 
p.286.287.492.498. 
Vgl.  auch: 

Ejpistolae  ad  Petrum  Diac.  misaae. 
Vita  B.  Aldemarii. 
,,     „  Athanasii  ep.  Neap. 
„     „  Benedict!  Casin.  {fiUtoriea  rüaHo), 
„     „  Bruni  seu  Bnmonia. 
„     „  Gebizonis. 
,,     „  Guinizonia. 
„     „  Leonis  IV  pp. 
„     ,,  Marci  ep.  Atin.  (Autor.). 
,,     „  liartini  dicti  Martii. 
„     „  Placidi  diac. 
„     „  Sabini  ep.  Can. 
„    b.  Victoria  III. 

Petrus  Diaconus,  grammaticus,  natione 
Pisanus  (f  ante  799):  Carmina. 

Ausg.:  coniunctim  cum  Pauli Diaconi  cann. 
ed.  Ern.  Dümmler  in  Mod.  Germ.  bist.  Poetae 
lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  35-77. 

:  Carmen  ad  Paulum  WarneMdi, 

vid,  Alcuinus. 

:  Versus:  ,Nos  dicamiis  —  eru- 

diti  regulis'. 

Bald  nach  781  im  Auftra^^e  Karls  d.  Gr.  an  Paulus 
Diaconus  goriditet ;  dessen  Antwort  vid.tmi.  9«inem Namen 
Versus:  ,Sensi,  cuius.* 
Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  n«  528. 
AiMg.:  ^ap.  Lebeuf,  Bissert.  sur  Tbistoire  de 
Paris.  I.  —  'ed.  Waitz  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr. 
rer.  lAngob.  1878.  p.  17.  18. 

Petrus  diaconus  Neapolitanus  »  Petrus 
subdiaconus  Neapel 

Petrus  Divensis  (t.  e.  monachus  S.  Petri 

snpra  Divam,  dioec.  Sagiens.,  flor.  1149): 

Gesta  Septem  abbatum  Beccensium,  me- 

trice  conseripta. 

Ausg. :  ^  ap.  Martene ,  Ampi.  coli.  VI.  p.  95  -105 ; 
variae  loctt.  et  additiones  p.  105-112. —  ^wiederh, 
ap.Migno,  Patrolog.  lat.  CLXXXI.  p.  1709-1718. 

Petrus  Dominicus  de  Baono,  ep.Tarvisin. 
(1360),  irid,  Vita  b.  Henrici  Baucenens. 

Petrus  Dorlandus  Cartbusianus,  vid.  De 
8.  Anna  matre  (mirac.  ant). 


Petrus  Dux  Venetiarum  ad  Hemicum  I 

regem.  Oeechrleben  982—938. 

Atisg. :  ap.  £.  Bummler,  Gesta  Berengarii  imp. 
p.  157.  158;  cf.  p.  74. 

Petrus  episcopus  Brixiensis  »  Petrus 
de  Monte. 

Petrus  episcopus  Lodovensis  in  Gallia 
inferiore  (flor.  1312):  Chronicon  Simonis 
comitis  Montisfortis  =  Praeclara  Pran- 
corum  facinora. 

Petrus  episcopus  INeidensis  »  Petrus 
presbyter  card. 

Petrus  episcopus  Taurianensis,  vid.  Vita 

s.  Fantini  (vita  alt). 

Petrus  Fei.  Cymaeus,  vid.  Gjmaeus. 

Petrus  Florentinus  ord.  Minor.,  vid.  Tita 
b.  Margaritae  Faventinae. 

Petrus  Galesinius,  vid.  Galesinius. 

Petrus  grammaticus  Pisanus  »  Petrus 
Diaconus,  grammaticus. 

Petrus  Guillermus  bibliothecarius  S.  Ae- 
gidii  in  Gallia  (flor.  1142):  über  ponti- 
ficalis. 

Ist  nur  eine  Abschrift  des  von  Pandnlphns  Pisanus 
verfassten  Theiles  d&sIAberjponÜfioalu,  welche  Petr.  Ouill. 
1142  angefertigt  und  mit  einigen  unbedentenden  Zua&taen 
▼ersehen  hat;  es  kann  nicht  angezweifelt  werden,  daas  er 
irrigerweise  als  Verfissser  hingestellt  wird.  Seine  Abschrift 
kam  in  Vergessenheit,  wurde  bald  nach  1431  wiederauf- 
gefnnden  n.  mit  Benutzung  Ton  Martinua  Oppavienna  u. 
Bgmardus  Chddonü  ergänzt  n.  fortgeführt. 

Atisg. :  in  Liber  pontificalis  ed.  L.  Duchesne. 

IL  1892.  p.  199-328;  cf.  introd.  p.  xxv-xsxvn; 

Wattenbach ,  Deutschlands  Geschichtsq.  6.  Aufl. 

U.  1894.  p.  222.  332. 

Vgl.  Liber  pontificalis. 

Vita  s.  Ae^idii  (mtrae.). 
,,    Benedicti  X  pp. 
Erl.-Schr.:  Watterich,  Rom.  pontificnm  vitae  I.  p. 

XLIX. 

Petrus  Herp,  vid.  Herp. 

Petrus  Lodovensis  »  Petrus  episcopus 
Lodovensis. 

Petrus  magister  (sec.  XI) :  Versus  contra 
simoniam. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VI.  p.  539.  540. 

Petrus  magister  scholarum  Stumbulens. 
(saec.  Xni),  vid.  Vita  b.  Christinae  Stumbul. 

Petrus  Malleacensis  coenobii  monachus 
(flor.  1070):  Libri  11  de  antiquitate  et  com- 
mutatione  in  melius  Malleacensis  insulae 
(Maillexais  in  Nieder -Poitou)  et  Transla- 

tione  corporis  s.  Rigomeri. 

Au^g. :  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  ü.  p.  222-234 ; 
234-238.  —  ^wiederk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLVI.  p.  1247-1272.—  'die  Translaiio  wied^rh. 
in  AA.  SS.  Bell.  24.  Aug.  IV.  p.  789-791  —  t#. 


PETRUS  MARCELLUS  —  PETRUS  RANSANUS 


921 


*ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p. 
134-136.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  X. 
p.  178-184. 

VgL  Chronieoii  llalleacense. 
Xamtio  de  monast.  Mall. 
Vita  B.  Rigomeri  {hUt.  tnm»l.). 

Petrus  Marcelltis  Antonii  F.  Yenetas: 
De  vitis  principum  et  gestis  Venetorum  a 
primo  Paulutio  Anafesto  usque  ad  obitum 
Ducis  74.  Augastini  Barbadici  a.  1502. 

Äusg,:  » Venetiis  1554.  8^  —  •Francof.  1674. 
8*.  —  'ap.  Gruter,  Chronicon  chronicomm  po- 
liticum.  I.  Franoof.  1514.  8^  p.  581-728. 

Petrus  Mercilio  seu  Mersilio,  vid.  Chro- 
nica Finatensis. 

Petnie  monachu8Bethleemiticas(f  1523. 
Dec.  13):  Chronica. 

,Koas  avona  retrandiö  tont  ce  qui  n'offhut  qa'im 
intßr&t  local  et  sp^ial.  Ne  manqne  point  de  Tafeur.' 
jßürryn  de  L. 

Handschr.:  Brüssel,  Burgund. Bibl.  n»  1278; 
einxige. 

Ausg. :  nur  die  Jahre  1382  — 1488  ed.  Eeryyn 
de  LettenhoYe  in  Chroniques  relatives  ä  Thist. 
de  la  Belgique  sous  la  domination  des  dacs  de 
Bourgogoe.  (IL)  1876.  p.  339-468. 

ErL'Sehr.:   Biographie  nationale  de  Belgique.  X. 
Bnixellee  1889.  p.  10. 11. 

Petrus  monachus  coenobii  Yallium  Cer- 
naii  «  Petrus  Samensis. 

Petrus  monachus  Heisterbacensis ,  vid, 
Chronicon  Marbacense. 

Petrus  Natalis  =  Fetrus  de  Natalibus. 

Petrus  Ostien-  f  =  Petrus  Bertrandus. 
sis  episc.     \  »  Petrus  Damiani. 

Petrus  Paludanus,  Burgundus,  ord. 
Praed.,  fit  1329  patriarcha  Hierosolymi- 
tanus  (f  1342):  De  potestate  ecclesiastica 
sive  De  regimine  clavium  seu  potestate 
ecclesiastica  sive  De  causa  immediata  ec- 
clesiasticae  potestatis  sive  Tractatus  de 
principe  et  praelatorum  Ecclesiae  pote- 
state. 

Oeschrieben  um  1829.  —  Nach  Petrus  Bertrandus 
(im  Vorwort  zam  Apparat  über  den  Über  Sextos,  mit- 
getheilt  von  Baloze,  a.  Schalte)  ist  Gailelmns  Fetri 
de  G o d i n 0 )  episcopna  Sabinensis  cardinalis  (f  1386)  der 
Verfisaser. 

Handeekr. :  Paris,  St.  Germain  294.  —  Prag, 
Kapitel  0. 50  (7.  Stück).  -.Rom,  Vatio.  n»  4109; 
—  Ottobon.  n®  641 ;  —  Bibl.  des  Canon.  Ro8si.mbr. 
sec.  XV.  foL  Vgl  Pertz'  Archiv  XII.  p.  361.  411. 
Ausg.:  Paris.,  J.  Petit  1506.  4«  (ein  Werk, 
welches  eine  Sammlung  verschiedener  Traktate 
über  diesen  Öegenstand  enthält).  —  Brachstück 
ap.  Raynald. ,  Annales  eccles.  ad  a.  1328  §  30-32. 

Eri. -  Sehr. :  Bellarmin,  De  scriptoribas  eccles.  p. 271 . 
Fahr i eins,  Bibl.  lat.  med.  et  inf.  aetatis  ed.Mansi  V. 

p.  192. 
Biezler,  S.,  Die  literarischen  Widersacher  derPftpste. 

Leipzigl874.  8».  p.287. 
Schalte^.  F. y.,  Gesch.  der  Quellen  des  canonischen 

Bechts.  U.  Stuttgart  1877.  gt.Bf^.  p.234. 


Petrus  papa  (f  64?). 

Brl.-Sekr.:  Jaffö,  Begesta  pontificnm  Born.  Ed.  2.  I. 
1886.  p.  1. 

Petrus  Parthenopensis,  vid,  Passio  ss. 

Quatuor  Coronat. 

Petrus  Passerinus  Utinensis  tabellio  (c. 
1360):  Diarium  rerum  Foroiuliensium  ab 
a.  1258  —  1356  (1348),  vid.  Annales  Fo- 
roiulienses. 

Petrus  Patricius  et  Magister  (officio- 

rum,  534  Gesandter  Justinians  an  Theo- 
derichs Tochter  Amalasuntha  etc.,  f  post 

562):  ^latoQiai  sive  Legationes. 

Ausg. :  ^  in  Eclogae  legationum  ed.  Hoeschei. 
Aug.  Vindel.  1603.  4«.  p.  14-21.  —  »gr.  et  lat. 
Carolo  Gantoclaro  interprete  et  cum  eiusdem  et 
Henr.  Yalesii  notis  inter  Excerpta  de  legationibos, 
cum  Ph.  Labbei  protreptico  de  scriptt.  Byzani 
Paris.  1648.  fol.  ( Vgl.  Byzantinae  bist  scr.  n°  1.) 
—  '  zusammen  mit  Dexippus  rec.  Niebtdir  p. 
119-132  (—  Corp.  scr.  bist  Byzant.  1829).  — 
*  in  Fragmenta  bistor.  Oraec.  ed.  G.  Müller.  IV. 
p.  184-191;  addenda  ü.  670.  —  **n  Hist.  Graec. 
min.  ed.  L.  Dindorf.  1.  p.  425-437. 

NB.  DoB  von  Suidaa  8.  v.  ITir^oq  ihm  xugetchriebtn» 
Werk  ns^l  noXtnxng  xaraaraaetoi .  iceJohM  Ä.  Mai  in 
dem  von  ihm  in  Serwi.  vrimr.  nooa  ooUsel.  II.  Bomae  1827. 
p.  671-609  vni.  d.  Titel  ne^l  noXirtx^t  inwr^firji  ver- 
offmüiektgn  wiedererkennen  viU,  anrieht  Niebukr  in  pro- 
legem,  od  Dexim.  p.  XXIV  ihm  ah. 
Erl.'Sehr.:  Krambacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin. 
Littaratnr.  1891.  p.  46-49. 

Petrus  Paulus  Vergerius,  vid.  Yergerius. 
Petrus  Payne,  vgl  Gonfiitatio  primatus 
papae. 
Petrus  Petragoricensis  episc.  «  Petrus 

de  Bordeille. 

Petrus  Pisanus,  cardin.  (flor.  1130),  vid. 

Liber  pontiflcalis. 
VitaGregoriiVU. 
Paschalis  II. 


Urbani  11. 


Erl.-Sdir.:  Balzani,  TJ.,  Le  oronache  Italiane  nel 
medio  OTo.  Milane  1884.  9P.  p.  178-183. 
Wa  tt  e  n  b  ach ,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl. 
I.  1885.  p.144.  II.  p.  196. 216. 299;  6.  Aufl.  I.  1893.  p. 
152.  U.p.  222. 244. 

Petrus  Pisanus  diaconus  (f  ante  799) 

«  Petrus  Diaconus,  grammaticus. 

Petrus  Pope,  vid.  Popo. 

Petrus  Presbyter  cardin.  S.  Chrysogoni, 

antea  episcopus  Meldensis:  Epistolae  et 

variorum  ad  eum. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  560.  —  ^13  der  Jahre  1175  —  1178  aus  Du- 
chesne u.  Martene  gesammelt  u.  cbronologiscb  ge- 
ordnet ap.  Bouquet,  Recueil  XVI.  p.  680-684. 

Petrus  prior  Alvastrensis  =«  Petrus  Al- 
vastr.  prior. 

Petrus  Ransanus  sive  Ranzanus,  vid. 
Banzanus. 


922 


PETRUS  RHEMENSIS  —  PETRUS  VAN  DER  HEYDEN 


Petrus  Rhemensis  »  Petrus  a  YaUibus. 

Petrus  Riga,  canonicus  S.Dionysii  Re- 
mensis:  Versus  de  gaudio  filii  regis  quando 
fuit  natus  (i.  e.  1165.  Aug.  21  Philippus 
Augustus). 

Handschr.:  Paris,  Arsenalbibl.  n^'llSÖ.  fol. 
39^. 

Ättsg. :  ed.  H.  Franc.  Delaborde  in  Notices  et 
documents  publ.  pour  la  Soc.  de  l'hist.  de  France. 
Paris  1884.  gr.  8^  p.  123-127. 

Vgl.  Altercatio  Victoris  IV. 

Petrus  Rostius,  t;«(2.  Rostius. 

Petrus  Russius  («  Petrus  de  Rubels?), 
vid.  Bandinus. 

Petrus  Samensis  sive  Yallis  Samaii 
(Vaux'Cemay)  ord.  Cisterc.  monachus: 
Historia  de  factis  et  triuraphis  memora- 
bilioribus  nobiüs  viri  Simonis  comitis  de 
Monteforti,  sive  Historia  Albigensium  et 
belü  sacri  in  eos  a.  1209  suscepti  duce 
et  principe  Simone  a  Monte -Forti,  dein 
Tolosano  comite... 

'Wichtig  fUr  die  Albigenserkriege ,  reicht  bis  1217. 
Der  Verfasser  war  Angenzeugo. 

Handschr.:  Paris, Nat.-Bibl.fondslat.n<'2601. 
mbr.  sec.  XUI;  —  n«  18334.  mbr.  sec.  XIII. 

Ausg.:  ^  ex  mss.  codd.  in  lucem  n.  prim.  edita 
(a  Nicol.  Camuzat  canon.  Trec.)  Trecis  1615.  8^ 
—  'en  latin  et  fran9.  Trecis,  N.  Rousset  1617. 
2  in  1  vol.  8**.  —  "  ap.  Duchesno,  Scr.  bist  Franc. 
V.  p.  554-665.  Lücken-  u.  fehlerhaft.  —  *  ap. 
Tissier,  Bibl.  Cisterc.  .VII.  p.  1-72.  —  *ap.  Bou- 
quet,  Rec.  XIX.  p.  1-113,  nach  guten  Mss.  — 
^ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCXIII.  p.  543-712 
nach  Duchesne.  —  ^  einige  Abschnitte  ed.  0.  Hol- 
der-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  398-403. 
üebers.:  'Trecis  1617.  S\  s.  Ausg.  no 2.  — 
^unt.  d.  Tit.:  Histoire  de  la  ligue  sainte.  falte  11 
y  a  380  ans,  ä  la  conduite  de  Simon  de  Mont- 
Fort,  contre  les  heretiques  Albigeois,  . . .  sous 
les  rois  Philippe- Auguste  et  saint  Loiüs.  Le  tout 
ecrit  par  F.  Pierre  des  Vallees-Semay.. .  environ 
Tan  1198  et  mis  en  notre  langue  franpaise  Tan 
1569  par  M.  Arnauld  Sorbin  . . .  eveque  de  Ne- 
vere.  Paris,  G.  Chaudiere  1585.  8°.  —  '  unt.  d. 
Tit.:  Pierre,  moine  de  Vaulx-Cerüay,  Histoire 
de  rheresie  des  Albigeois . . .  Trad.  on  lang.  frauQ. 
Publ.  par  Guizot,  Collect.  XIV.  p.  1-344  mit  meh- 
reren dahin  gehörigen  Documenten  u.  Abhand- 
lungen. 

JSyi.-Sehr.:  DonaiSf  C.,Un  Episode  des  croisades  contre 
los  Albigeois.  Le  niöge  de  (Wca^sonne  1-16  aoüt  1209 
in  Revue  des  qneintioDs  hiHtoriqaos.  XXXI.  Paris  1682. 
p.  121-159. 
Histoire  litt6rairo  de  la  France.  XVII.  p.  246. 
Me^er,  Paul,  Chanson  de  la  croisade  contro  les  Al- 
bigeois. II.  p.  yili-xiii. 
Smedt,  Ch.  oe,  I.<es  soorcos  de  l'hist.  de  la  croisade 
conlro  Im  Albigeois  in  Revue  dos  questions  histo- 
riqnes.  XVI.  1874.  p.  4S3-481. 
Vgl.  Rishanger:  Oe  boUis. 

Petrus  Siculus:  Historia  Faulicianorum. 

Ausg. :  '  gr.  cum  lat.  versione  ed.  Matth.  Rader 
in  ffetTier  Historia  Man icbaeorum.  Ingolstadiil604. 


4°.  —  '  ebenso  ed.  C.  L.  Giesebrecht.  GoettiDgae 
1845.  46.  2  part  4^  Progr. 

Petru8  Siculus  Argivor.  episc,  vid.  Tita 
s.  Athanasii  ep.  Methon. 

Petrus  subdiaconus,  vid.  Vita  s.  Juli- 
anae  virg.  Nicom.  (alia  vita), 

Petrus  subdiaconus  Neapolitanae  eccle- 
siae  (flor.  910),  vid.  Gesta  episcoporum 
Neapolitanorum. 

Erl.'Sehr.:  Wattenbach,  DeatschUmds  GeschichU- 
qaellen.  6.  Aafl.  I.  p.  288.  289.  U.  212;  6.  Aufl.  I. 
1898.  p.  308. 

vgl.  De  8.  Agnello  abbate  (mint.). 
Miracnla  s.  Agrippini. 
Vita  8.  Athanasii  ep.  Neapol.  {vUa  aUa). 

Petrus  Tarraconensis  archiepiscopus: 
Consultatio  ad  inquisitores. 

Vom  Jahre  1242.  Nach  Msheriger  Annahme  nur  bruch- 
stückweise erhalten ,  in  Wahrheit  aber  vollständig  in  Do»- 
trina  de  modo  prooBdendi  (s.  d.). 

Ausg.:  ^als  Excerpta  ex  concilio  ed.  Eyme- 
ricns,  Directorium  inquisitorum.  Venetiis  1607. 
p.  220.  —  ^als  eins  Actorum  conoilii  aliqua  pars 
ed.  Bzovius,  Annal.  eccles.  ad  a.  1242  §  4.  — 
ohne  diese  Bezeichnung  'ap.  Hardouin.  Concil. 
VII.  p.  350.  —  *ap.  Mansi,  Concil.  XXIH.  p. 
553-558.  —  »ap.  Hahn,  Ketzer  II.  p.  730-735. 

Erl.'Sckr.:  Malier,  Karl,  Die  Waldenaer.  Gotha  1886. 
80.  p.  142-145. 

Petrus  Thaborita  (of  Pieter  Jacobszon 
van  Thabor,  f  cca.  1530):  Kronijk  van 
Vriesland.  781—1527. 

Ausgezeichnet  durch  Wahrheitsliebe. 

Ausg. :  ed.  Visser  et  Amersfoordt  in  Archief 

voorvaderiandsche  inzonderheid  Friesche  geschie- 

denis.  Leeuwarden  1824. 1827. 1828.  8^  p.  1-443. 

Erl. '  Sehr.  .-Wind,  Bibliotheek  der  Nedwiandsche  go- 
schiedschrijvers  p.  120-122. 

Petrus  Traiecti  (fin.  saec.  XV),  vid.  Vita 
Johannis  Hatten. 

Petrus  Tudebodus ,  vid.  Tudebodus. 

Petrus  Tzech  (Zech,  atich  Zach)  de 
Pullca,  D'  et  prof.  theoL,  ambasiator  uni- 
versitatis  Viennensis  in  concilio  Constan- 
tiensi  1415—1418  (f  post  1423):  Episto- 
lae  84. 

Die  Reihenfolge  ist  nicht  voUstlbidig ,  es  fehlen  viele. 
Ausg. :  hrsgb.  von  Friedr.  Fimhaber  in  Archiv 
f.  Kunde  österr.  Geschichtsquellen.  XV.  Wien 

1856.  p.  12-70;  cf.  Eioleit.  p.  3-12. 

Erl.  -  Sehr. ;  Aschbach,  Gesch.  der  Wiener  Universität. 
I.  p.424-428. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  II. 
1887.  p.  377. 

Petrus  Vadstenensis  confessor  s.  Bri- 
gittae,  vid.  Vita  s.  Brigittae  Suec.  {Hta 
tert). 

Petrus  Vallium  Samaii  monax^hus  = 
Petrus  Sarnensis. 

Petrus  van  der  Heyden  =  Petnis  de 
Thymo. 


PETRUS  VENERABIUS  —  PHILIPP  VON  KATZENELLNBOGEN 


923 


Peinis  Venerabilis  =  Petras  Clunia- 
censis. 

Petrus  Visselbeccius ,  tnd.  Yisselbeccius. 

Petrus  Ympens  —  Pierre  Impens. 

Petrus  Zatecensis,  orphanorum  sectae 
presbyter:  Liber  diumus  de  gestis  Bohe- 
morum  in  concilio  Basileensi.   1431. 

Ausg, :  (ed.  F.  Palacky)  in  Acta  concil.  Basil. 

I.  p.  287-357;  cf.  p.  xvui. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  OeschichtsqaeUen . 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  884. 

Petrus  Zittaviensis,  abbas  Aulae  Re- 
giae  (f  1339):  Cronica  Aulae  Regiae  {Kö- 
nigstzal,  böhmisch  Zbraslaw)^  vid,  Ge- 
schiehtsqueilen,  Die  Eönigsaaler. 

JErL'SiÄr.:  Fried  ja  nir,  Heinr.,  Kaiser  Karl  IV  und 
sein  Antheil  am  geistigen  Leben  seiner  Zeit.  Wien 
1876.  80.  p.  9-21. 
Loaerth,  J.,  Die  geistlichen  Schriften  Peters  von 
Zittau  m  Sitznngsber.  der  Wiener  Akad.  d.  Wissen- 
scharten. Phüos.-hist.  Gl.  XCVIII.  1881.  Heft  2. 

Pezzati ,  Francesco  di  messet  Antonio, 
canonico  in  Duomo:  Diario  della  rebel- 
lione  d'Arezzo  a.  1502. 

Ausg.:  ed.  F.  Polidoh  in  Archivio  stör.  Ital. 
I.  p.  213-226. 

PfaflTenbuch,  Das  [,Dis  is  dat  Papen- 
bok'].  Anno  1418.  Judica.  Ein  Fragment. 

Eine  gleichzeitige  Rathsdenkscfarift  über  die  1413  be- 
ginnenden Kämpfe  des  braanschweigischen  Rathes  mit  den 
herrschenden  Kreisen  des  städtischen  Klerus. 

Aiisg. :  hrsgb.  von  Ludw.  Häflselmann  in  Chro- 
niken der  deutschen  Stfidte.  XVI.  1880.  p.  19- 
79;  Anhang  p.  80-82.  VgL  Einleit.  p.  3-18  u. 
Einleit  p.  m-Liv. 

Sri.- Sehr.:  Lorenz,  Dentschlands  Oeschichtsquellen. 
U.  1887.  p.  146. 

Pfintzing,  Melchior,  Propst  in  Nürn- 
berg (f  1535):  Theuerdank.  Die  geuer- 
lichkeiten  vnd  eins  teUs  der  geschichten 
des  loblichen  streytparen  vnd  hochbe- 
i-ümbten   helds  vnd   ritters   Herr  Tewr- 

dannckhs.    Harte,  aber  kraftvolle  Sprache. 

Ausg.:  *  Nürnberg  s.a.  (1517.)  fol.  Mit  118 
Holzschnitten  von  Hans  Schäoffelein  und  Hans 
Burgkmair.  —  'Augspurg  1519.  fol.  Beide  schätz- 
bar wegen  des  Originaltextes;  sehr  selten  u.  we- 
gen der  eigenthümliehen  artistischen  u.  typogra- 
phischen Ausstattung,  welche  ihnen  ihr  Drucker 
Hanns  Sehönsperger  d.  ältere  gab,  wahre  Biblio- 
thekschäixe  geworden.  —  'Augsburg,  H.  Stainer 
1537.  fol.  —  *  ed.  Burcard.  Waldisius.  Frankfurt 
a.M.,  Egenolph  1553.  fol.  —  ^  wiederh.  ibid.  1563. 
fol.;  —  ^  ibid.  1589.  fol.;  Tsxt  sehr  interpolirt 
u.  verändert,  mit  einer  ideinen  Chronik  Maxi- 
milians und  Ph.  Melanchthons  Leichenrede  ins 
Detdsche  übertragen.  —  'Franckfort  a.  M.  1596. 
8^.  Mit  Holxsehnitten.  Schlechter  Abdruck  der 
Ausg.  V.  1563.  —  «  ed.  Matth.  Schultes.  Ulm  1679. 
fol.  —  "*  wiederh.  Augsburg  s.  a.  (1693)  fol.  Oft 
willkürlieh  der  Text  verändert.  —  *°  hrsgb.  von 


Carl  Haltaus.  Quedlinburg  1836.  gr.  8^  (zugleich 
Abth.  I.  Bd.  2  der  Bibliothek  der  ges.  deutschen 
Nationalliteratur).  Ji7. —  ^^  Der  Theuerdank  nach 
der  2.  Ausg.  von  1519  mit  den  sämmtl.  118  Holz- 
sohn, in  verjüngtem  Massstabe  hrsgb. v.J.  Scheible 
in  Bas  Kloster  weltlich  u.  geistlich.  Bd.  lY.  Stutt- 
gart 1846.  p. 53-501 ;  vgl.  Einleit.  p.  1- 52.  Ji  10.50. 
—  **  unt.  d.  Tit. :  Der  Teuerdank.  Hrsgb.  von  Karl 
Gödeke.  Leipzig  1878.  8«.  XXXV.  297  pag.  — 
**  Ausg.  no  2  wiederh.  in  Facsimiledruck  in  Pu- 
blications  of  the  Holbein  Society.  XY.  London 
1882—84.  3  parts.  fol.  £  3.35.  —  "  Der ,  Theuer- 
dank S  Faksimile -Reproduction  nach  der  1.  Ausg. 
von  1517  mit  118  Holzschn.  von  H.  Schäufelein, 
Leonhard  Beck,  Hans  Burgkmair  u.  a.  u.  dem 
Schönspergerschen  Fracturtypendruck  in  photo- 
lithograph.  Nachbildung,  nebst  einer  .  .  .  Einlei- 
tung von  Sim.  Laschitzer.  Wien  1887.  Imp.-4^ 
116  (u.  580)  pag.  {Zugleich  Bd.  VlII  voti  Jahrbuch 
der  kansthistorischen  Sammlungen  des  Allerhöch- 
sten Kaiserhauses.)  Jk  40. 

Sri.' Sehr.:  y.  Aretin,  BeitrflcTO  zur  Gesch.  und  Lite- 
ratur V.  p^67. 
Bartsch,  reintre  jpraveur  VII.  p.  272. 
Bouterwek,  ^^^ch.  der  Poesie  und  Beredsamkeit  IX. 

p.  871. 
Carton,  Ch.  L.,  Le  Theuerdank,  poöme  all^gorique. 

Bruges  1843.  8».  10  pag.   (Extretü  des  Annales  de  1* 

Soci^tö  de  r^mulation  de  Bruipes). 
Chmel,  Hand.schr.  d.  kaiserl.  Biblioth.  U.  p.  432-458. 
Fabricius,  Blbl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  Y. 

p.  60. 
Heller,  J.,  Skizze  einer  Oesch.  der  yersohiedenen 

Ausgaben  Theuerdanks  in  Sack  und  Hellers  Beiträge 

zur  Kunst-  und  Literaturgesch.  Nürnberg  1822.  8^. 

p.  LXXXYI  -  cxx. 
Jansen,  Essay  sur  Torigine  de  la  gravnre  I.  p.  128. 
Köhler,  J.  Dav.,  Dissert.  de  indyto  libro  poetico 

Tenrdank.  Altorf.  1714.  4«;  wted^hoU  1719.  4»;  1737. 

4°. ;  nem  Aufl.  von  B.  F.  Hummel.  NOmberg  1790.  49. 
LUtzelberger,  E.  C.  J.,  Der  Theuerdank  in  Album 

des  literar.  Vereins  in  Nürnberg  für  18ü8.  Nürnberg 

1863.  80.  p.  180-216. 
Hone,  Anzeiger  f.  Kunde  des  deutschen  Hittolalters. 

1886.  p.  843. 
Pertz*  Archiv  VIII.  p.  186. 
Serapeum.  1842.  II. 
Titz,  A.  G.,  De  inclito  libro  poetico  ,Theuerdanck'. 

Altorfii  1714.  4«.  —  wiederholt  ibid.  1737.  4P. 
Wiener  Literaturzeitung.  1813.  p.  801. 
Zurlauben,  B.  F.  A.  J.  D.,  Dilförentee  pi^ces  de 

Theuerdank,  po^me  h^roique,  appartenant  aux  an- 

ciens  temps  de  la  poesie  allemande,  traduites  en 

fhui9ai8.  Paris  1776.  €P. 

Pflnzing,  Georg:  Pilgerreise  nach  Jeru- 
salem. 1436  u.  1440. 

Ausg.:  *ap.  Röhricht  und  Meisner,  Deutsche 
Pilgerreisen  nach  dem  heil.  I^nde.  Berlin  1880. 
8°.  p.Ö5-96.  —  *ap. Kamann,  Pilgerfahrten  Nürn- 
berger Bürger  nach  Jerusalem  in  Mittheilungen 
des  Yereins  f.  Gesch.  der  Stadt  Nürnberg,  ifeo. 
p.  40-87. 

Phelippe  de  Nevaire  (Novaire),  vid. 
Gestes  des  Chiprois. 

s.  Philastrius  episcopus  Brixianus  (flor. 
370):  Liber  de  haeresibus. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XII.  p.  1111- 
1302.  Cf.  Galeardi  praef.  ibid.  p.  1053-1098; 
Fabricii  praef.  p.  1097-1100. 

Philipp  von  Katzenelinbogen:  Pilgerfahrt 

nach  Aegypten  und  Palaestina.  1433. 


924 


PHILIPPE  DE  BEAUMANOIR  —  PHILIPPUS  CRASULLO 


Äusg, :  *  hrsgb.  von  J.  v.  Amoldi  in  Die  Vor- 
zeit, ein  Taschenbuch  f.  d.  Jahr  1821 ,  hrsgb.  von 
K.  W.  Justi.  Marburg  1821.  p.  43-74.  —  »ed. 
Röhricht  u.  Meisner,  Pilgerfahrt  des  letzten  Grafen 
Ph.  y.  K.  in  Zeitschrift  für  deutsches  Alterthum. 
N.  F.  XIV.  1882.  p.  348-371. 

Philippe  de  Beaumanoir,  jurisconsulte 
fran9ais  (f  1296):  Les  coutumes  du  Beau- 
voisis. 

Ätisg. :  ^  unt.  d,  Tit. :  Le  coustume  de  Beau- 
Yoisis  .  . .  avec  les  notes  de  La  Thaumassiere. 
Bourges  et  Paris  1690.  fol.  —  •  nouv.  edition  publ. 
. .  .  par  le  (?•  Beugnot  Paris  1842.  2  vol.  8«. 
(Pour  la  Soc.  de  Thist.  de  France.) 

Erl.'Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  Fnmce.  XX.  1842. 
p.  366-406. 

Philippe  de  Cominee,  vid.  Comlnes. 

Philippe  de  Gand  samomm6  Mus, 
6veque  de  Toumay  (f  1283),  vid.  Mouskäs. 

Philippe  de  Maizieree,  vid.  Somnium 
Viridarii.  —  Vgl.  Philippus  Macerius. 

Dk:is»^«.  -I-.  /  Havarrel,  vid.  Gestes  des 
Philippe  de  I  „3^^.^^  J      ctip^^ig 

Sri. -Sehr.:  Paris,  aast.,  Philippe  de  Novaro  in  Bo- 
mania.  XIX.  p.  99-102. 

Philippe  de  Navarre. 

Blflhete  hauptsächlich  1218  —  1287;  schrieb  a.  a.  Mö- 
moires  sar  sa  Tie.  Ob  wiederaofgefanden ? 
EH.- Sehr.:  Beui^not,  C,  Notice  snr  la  We  et  les 
6crit8  de  Philippe  de  Mavarre  in  Bibliothdque  de 
r^le  des  Charte».  II.  1840.  p.  1-81. 

Philippe  de  Valoie:  Lettre  ä  Alphonse 

IV  roi  d' Aragon,  tir6e  des  registres  du 

parlement  de  Paris. 

Ausg. :  publiee  pour  la  premiere  fois  sous  les 
auspices  de  ßuizot  .  .  .  par  Fr.  Michel.  Paris 
1835.  8«. 

Philippe  de  Vigneulles  =  Philippe  von 
Vigneulles. 

Philippe  de  Villette,  ind.  Histoire  de 
Charles  VI. 

Philippe  de  Voisine,  seigneur  de  Mon- 
taut  (f  avant  1501):  Voyage  ä  J6rusalem. 

n  partit  du  diateatt  de  Montaut  (Gers)  pour  la  Pale- 
stine  le  16  avril  1490.  Le  Journal  de  voyage  a  6t6  redig^ 
par  Jean  de  Belesta ,  seoretaire  de  Ph.  de  VoLsins. 

Ausg.:  publ.  pour  la  Soc.  historique  de  Gas- 
cogne  par  Ph.  Tamizey  de  Larroque.  Auch  1883. 
(Paris  1884).  8^  3  fr.  60  pag. 

Philippe  le  Bei,  roi  de  France  (f  1314): 
Lettres  inödites.  1285—1314. 

Ausg. :  publ.  au  frais  du  ministere  de  Tinstruct. 
publ.  par  Ad.  Baudouin.  Avec  une  introduction. 
Paris  1887.  8^  Jd  6.40. 

Philippe  le  Hardi ,  vid.  Itin^raires. 


Philippe  [  ,y,^„3n^t 


vid.  Mouskes. 


figypte   ä  Alphonse   comte  de  Poitiers, 
fröre  de  saint  Louis.   20  Avril  1250. 

der 

l^'^iedervereiniKCUifr  der  Qraftehaft  Toulouse  mit 


EnthUt  unter  anderem  die  getreue  Erzfthlong    dei 
inigODff  der  Qraftehaft  Toulouse  mit  nank- 
reich.    Beiner  und  Iduer  Stil. 


Handschr.:  Paris,  Staatsarchiv,  seci  lüstor., 
tresor  des  chartes,  carton  J.  a^890^ 

Ausg.:  publ.  par  T.  Saint -Bris  tn  Bibliotheque 
de  r&K)le  des  chartes.  I.  1839.  p.  394  >  403;  ef. 
p.  389-394. 

Philippe  Utenbroeice,  vid,  Maerlant 

Philippe  von  Vigneulles.  Oedenkbach  des 
Metzer  Bürgers  Philippe  von  Vigneull^; 
aus  den  Jahren  1471 — 1522. 


Philippe,  tresorier  de  Saint-Hilaire  de 
Poitiers,    chapelain:   Lettre  adress6e  en 


Trotz  des  deatschen  Titels  sind  diese  MSmoiru  tnax- 
zSslsoh  geschrieben.  Wichtig  ftir  die  Koltargescfaic^te. 

Ausg. :  nach  der  Handschrift  des  Verf.  [in  der 

Biblioth.  A.  Prosts  zu  Metz]  hrsgb.  von  H.  Mi- 

chelant  in  Bibl.  des  literar.  Vereins.    Stuttgart 

1852.  8«.  (Publikation  24.) 

ErL-Sehr.:  Lempfrid,  H.,  Philipp  von  Vignealles 
Aachenfahrt  i.  J.  1610.  Saaigemflnd  1889.  BP.  300 fog. 

Philippe  Wielant,  vid.  Wielant 

Philippine  de  Porceiet  (1297),  md,  Yie 
de  s.  Douceline. 

Philippus  abbas  Bonae  Spei  =  Philip- 
pus de  Harvengt 

Philippus  abbas  in  Eleemosyna  [Au- 
möne  ou  petii  Citeaux  prds  Blois,  f  post 
1174]  ord.  Cisterc:  Epistolae. 

Ab  hoo  Philippe  Phiiippas  de  Harr  engt,  qnaaiTis 
EleomoHynarii  iognomento  hodieqae  notetor,  omnino 
est  discemendos. 

Ausg.:  ^25  ap.  Gar.  de  Yisch,  Biblioth.  scri- 
ptorum  ord.  Cisterc.  Colon.  Agripp.  1656.  4^  p. 
336-352.  —  *40  epp.  ap.  Tissier,  Bibliotheca  PP. 
Cisterciensium.  III.  Bonofonte  1660.  fol.  p.  237 
-252. 

Erl.-Sekr.:  Histoire  litt6raire  de  la  France.   XIV. 
1869.  p.  166-178. 

Vgl.  Vita  8.  Amandi  opisc.  Traiect.  ,Ldf  BoHamdisiu 
donnent  eet  ouvrage  pour  Vabbi  d»  Bomu- Etpinaue ,  quoi- 
qu'il  M  nomme  hd-meme  Plülippas  de  Eleemosyna.^ 

Philippus  Alberici,  vid.  Tita  b.  Johaanis 
Angeli. 

Philippus  Augustus  Francorum  rex:  Te- 
stamentum. 

Ausg. :  ap.Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  V.  p.  261. 

Philippus  Bergomas  =  Foresta. 

Philippus  Bonacursius,  vid.  Callimachus 
Experiens. 

Philippus  Claraevallensis,  vid.  Tita  s. 

Bemardi  Claraevall.  (lib.  VI^). 

Philippus  Crasullo:  Annalium  de  rebus 
Tarentinis  fragmentum.  1352 — 1415. 

Ausg.:  in  Raccolta  di  varie  croniche,  diarj 
ed  altri  opuscoli,  cosi  italiani  come  latini  appar- 
tenenti  alla  storia  del  regno  di  Napoli  di  Pietro 
Giannone.  Tom.  V.  Napoli  1782. 


PHILEPPUS  DE  DIVERSI8  —  PHILOSTOROroS 


925 


Phtlippus  de  Divereis  de  Quartigianis, 
rhetor:  Ragusa. 

1440  verlksstf  interessanter  Beitrag  zarCultarfreschichte. 
Ausg.:  ed.  Y.  Branelli.  3  Progr.  di  ginnasio 
sup.  Zara  1880—82. 

Philippus  de  Eleemoeyna  =  Philippus 

abbas  in  Eleemosyna. 

Philippus  de  Harvengt,  abbas  Bonae 
Spei  ord.  Praemonstr.  in  Hannonia  Came- 
rac.  dioec.  (f  1183). 

Dieser  ist  Ton  Philippus  abbas  in  Eleemosyna 
dkrctoi«  ro  unterscheiden.  Ihm  wird  auch  fUschlioh  die 
Vüa  t.  Amandi  wi$e.  Truieet.  und  die  Vüa  ».  WaUetrydiM 
virg,  beigelegt.  Er  Terfasste: 

Vita  s.  Agnetis  virg.  ^jposno). 
„    „  Angastini  ep.  flipp.  {vHa  alia). 
11    n  Cyrid  et  Jirnttae. 
„     ,,  Iix>illani. 

„     „  Qisleni  oonf.  {vUa  VU). 
,,     „  Landelini  abb.  Cxisp.  [vUa  aUa), 
„     „  Odae  virg. 
,,     ,,  Salvii  mart. 
ErL'Sehr.:  Berlidre,  Ursm.,  Philippe  de  Hairengt 
in  Revue  B^nMictine.  (Maredsous)  1892.  p.  24-81; 
190-136. 
H  i  s  t  o  i  r  e  iitt6raire  de  la  France  XIV.  1869.  p.  268-296. 
Opera  omnia.  £d.  Nie.  Chamart.  Doaci  1621.  fol. 

Philippus  de  Leydie  (f  1380):  Tractatus 
de  cura  reipublicae  et  sorte  principantis. 

Ausg.:  ^ed.  J.  Severinus.  Lugduni  Bat.  1516. 
4*.  —  «ed.  8.  Petzoldus.  Amstelaedami  1701.  4^ 

ErL-Sehr.:  Frain.  R.,  Over  Philippus  van  Leiden  en 
ziJD  werk  m  Verslagen  en  mededeelingen  der  koninkl. 
Akad.  van  wetensch.,  afdeel.  Letterkonde.  Amster- 
dam. S4r.  I.  tom.  VUI. 

Philippus  de  Lignamine,  vid,  Lignamine. 

Philippus  de  Mazzeriis,  vid^  Philippus 
Macerius. 

Philippus  elector  archipalatinus:  Epi- 
stolae,  vid.  Carolus  VIII  rex  Galliae. 

Philippus  episcopus  Eichstetensis  (f 
1322),  v^d,r^^     ^  ^  .      ,  .     , 

''  De  B.  Onndecharo  (mtroe.). 

Vita  8.  Walbareis  {vüa  aka). 
„     „  'Wüiibaldi  {vüa  alia). 

Philippus  Ferrarius,  vid.  Tita  s.  Hono- 
ratae. 

Philippus  Harvengt  »  Philippus  de  Har- 
vengt 

Philippus  Leodiensis  archidiaconus,  vid. 
Vita  s.  Thomae  archiep.  Cant  (14). 

I  Macerius      ^ 
de  Maizieres  I 

stre  lamentable  et  consolatoire  sur  le  fait 
de  la  desconfiture  lacrimable  du  noble  et 
vaillant  roy  de  Honguerie  par  les  Turcs 
devant  la  ville  de  Nicopoli. 

Ausg.:  publ.  par  Kervyn  de  Lcttenhove  in 
Oeuvres  de  Froissart.  Vol.  XVI  dans  les  notes. 

Erl.-Sdur.:  Bibliothöqno  dd  l'^colo  des  chartes. 
XXXIV. 


Delaville  Le  Ronlx,  Jos.,  La  France  en  Orient 

an  14.  sidcle.  Paris  1886.  8^.    Kapütl  Maiziöres. 
Jorga,  Niool.,  Une  coUection  de  lettres  de  Philippe 

de  Maiadres  [Paris.  Bibl.  de  1* Arsenal  no  499]  in. 

Revue  historiqae.  XLIX.  1892.  p.  89-57;  806-822. 
MasLatrie,  Histoire  de  Chypre.  Tom.IletUI.  Paris 

1858.  61. 
Mo  linier,  Ang.,  m  Archives  de  TOriont  latin.  I.  p. 

342  ir. 

Vgl,  Somniom  Vlridarii. 

Vita  b.  Petri  Thomasii  (f  1966). 

Philippus  Massiliensis  episcopus  (1229 
— 1263):  Epistola  ad  Innocentium  IV  pp. 
de  rebus  gestis  in  Terra  sancta. 

Ausg. :  ap.  d'Achery,  Spicileg.  III.  p.  628  (ed. 
in  fol.). 

Philippus  monachus  Claraevall.  —  Phi- 
lippus Claraevallensis. 

Philippus  MouskAs  (Mousk^t),  vid. 
Mouskds. 

Philippus  Oxoniensis  magister,  vid.  Or- 
dinacio  de  predicacione. 

Philippus  papa  (768  pellitur). 

Sri, 'Sehr.:  Jaffö,  Riigesta  pontificnm  Rom.  Ed.  2.  L 
1885.  p.  284. 

Philippus  prior  S.  Frideswidae  Oxonien- 
sis, vid.  Vita  s.  Frideswidae  (miracula). 

Philippus  I  rex  Franciae  (1108):  Epi- 

stolae  et  diplomata. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patfblog.  lat.  CLIX.  p.  836 
-844. 

Philippus  II  rex  Franciae:  Factum  cum 
Philippe  rege  Romanorum  a.  1198. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  iegg.  II.  1.  p.  202.  203. 

Philippus  IV  rex  Franciae:  Pactum  cum 
Alberto  I  rege  Romanorum  a.  1299. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  Iegg.  IL  1.  p.  472.  473. 
—  Tractatus  cum  Heinrico  VII  imp.  Rom.  a. 
1310.  1311  ibid.  p.  511-516. 

Philippus  rex  Roman.  (1198—1208): 
Constitutiones. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  Iegg.  II.  1.  p.  201.  202. 

208-214.    Vgl.  Electio  Philippi. 

Philippus  thesaurarius  S.  Hilarii  =»  Phi- 
lippe trösorier. 

Philocalus,  Furius  Dionysius,  vid.  Ea- 
lendaria  duo. 

Philomena  (1237  —  1255),  vid.  Gesta 
Karoli  M.  ad  Carcassonam. 

Philostorgius  Cappadox  (cca.  430) :  Ec- 

clesiastieae  historiae  a  Constantino  M.  Arii- 

que  initiis  ad  sua  usque  tempora  libri  12, 

aPhotioin  epitomen  contracti.  300  —  425. 
Ausg. :  *  gr.  et  Lit.  nunc  primuin  ed.  J.  Gotho- 
fredus.  Genevae  1642.  4°.  —  '  xusamrnen  mit 
Theodorotus  gr.  et  lat.  emendatius  ed.  H.  Vale- 
sius.  Paris.  1073.  fol.,  besser  als  die  vorher^ 
gehende  Ausg.  —  "ex  edit.  Henr.  Valesii,  quam 


926 


PHILOTHEÜS  ACHILLINÜS  —  PifiCES 


recens.  Gull.  Reading.  Cantabrigiae  1720.  fol.  — 
^  tciederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca  iat.  tant. 
edita.  XXXV.  p.  235-300.  —  Supplementa  p. 
299-302.  —  Fragmenta  p.  303-308. 
Vgl.  Historia  s.  Artemii. 

Philotheus  Achillinus,  vid.  Somnium  Yi- 
ridarii.  Ausg,  n®  2. 

Philotheus  monacb.  {pseudofi.,  =  Fran- 
cisc.  Mauroy,  monach.  Claraevallens.,  cca. 
1153),  vid.  Vita  s.  Bernardi  ClaraeT.  {car- 

Phocas  (flor.  1185),  vid.  Johannes 
Phocas. 

Phoenix  incerti  auctoris,  Lactantio  tri- 
butus:  ,Est  locus  in'. 

Ausg.:  ap.  Migne, Patrolog.  Iat.  VII.  p. 277-284. 

Photius  patriarchaConstantinopolitanus 
(cca.  820  —  c.  891):  Descriptio  ecclesiae 
Dei  Genitricis  in  palatio  exstructae  a  Ba- 
silio  Mac.  imperat 

Ausg.:  ^ap.  A.  Banduri,  Imperium  Orientale. 
I.  3.  Paris.  1711.  fol.  p.  117.  —  *ed.  Lambecius, 
Not.  ad  Codinum  p.  185.  —  'ap.  Migne,  Patro- 
log. graeca  CIL  p.  563-574. 

Erl.'Sehr.:  HergonrOther,  Jos.,  Fhotias,  Patriarch 

▼on  Constantinojpel.   Sein  Leben ,  seine  Schriften  n. 

das  griediische  Schisma.  Re^nsburg  1867.  gr.  8^. 
Jagor,  Histoire  de  Photius.  Paris  1846.  8^. 
Jungmann,  Bern.,  De  Schismate  Photiano  in  »einen 

Dissertationes  selectae  in  historiam  ecclesiast.  III. 

Ratisbonnae  1882.  8^.  p.  319-442. 
Krumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin.  Litteratur. 

1891.  p.  223  ff.  u.  a.  w. 

Photius  scerophylax  et  logotheta,  vid. 
Encomium  ss.  Lucilliani  etc. 

Phrantzes,  Georgius,  protovestiarius  (f 
post  1477).  XqovLY.öv  FeojQyiov  ^qovtZti 
Tod  ytQWToßeaviaQiov  eig  xiaaaqa  ßißkla 
diaiQe»6v.  1259—1477. 

Ausg.:  ^vOv  nQdrov  ixSol^^v  inifxiXtft^  4*q. 
KaQ.  UXTfQ.  'Ev  BUwf^  1796.  fol.  Jtt  15.  Aus 
der  münchener  Handsehr.  —  *  xusamnien  mit 
Joann.  Cananus  t^n«^  Joann.  Anagnostes  ex 
rec.  Imm.  Bekkeri.  Bonnae  1838.  8**  {=  Corp.  Script, 
bist.  Byzant).  Jk  8.50.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  graeca  CLVI.  1866.  p.  631-1080. 

Uebers.:  latine  ^  interpr.  Jac.  Pontano  et  c. 

eiusd.  notis  hinter  s.  Ausg.  des  Tkeophylactus  Si- 

mocatta.  Ingolstad.  1604.  4°.  Fehlt  vieles.  —  *  tcie- 

derh.  u.  xusamnien  mit  Genesius  im  Corp.  scr. 

bist.  Byzant.  XXIII.  Venetiis  1723.  fol.  —  » ap. 

Migne,  Patrolog.  graeca  iat.  tant.  edita.  LXXIX. 

1865.  p.  361-536. 

Erl.-Schr.:  Angolini,  C,  Di  un  codice  preco  conte- 
nonto  la  cronaca  bizant.  di  Giorgio  Franza  in  Biblio- 
filo  di  Bologna.  XIV.  p.  3.  4. 

Destunis,  G.,  [Bemerkungen  zur  Textverbesserung 
beider  Chroniken  des  Phrantzes  in  Journal  des  Mi- 
nister, für  Volksau fklärung.]  CCXCI.  1894.  Janr., 
Abth.  f.  class.  Philolog.  p.  1-11.  Russisch  aeschrieben. 

Fabricius,  Biblioth.  graeca  ed.  Harloss.  vJII.  p.  74; 
XII.  p.  132. 

Krumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantinischen  Litte- 
ratur. 1891.  p.  105-10711.'».  w. 


Piorling,  Le  mariag«  d'un  Tsar  au  Vatican  «i»  Berue 

des  questions  historiques.  XLII.  Paris  1887.  p.  353- 

396;  XLin.  1888.  p.  580-588. 
Struve,  Bibl.  historica  ed.  Meosel  V.  1.  p.  277-263. 
Yast,  Henri ,  Le  cardinal  Besearion.  Paria  1878.  gr.Bo. 

p.  189  ff. 
:  Le  siöge  et  la  prise  de  Ccoatantinople  par  let 

Turos  en  1458  in  Revue  hiatoriqne.  XUl.  Paria  18Ö0. 

p.  1-40.  • 

Plbo  episcopus  Tullensis  (1107):  Diplo- 
mata. 

Ausg. :  ex  diversis  ap.  Migne,  Patrol.  Iat  CLVII. 
p.  419-444.  —  Notitia  historica  de  eo  ex  Gallia 
Christ,  (nov.  ed.)  XUL  p.  991  ibid.  p.  413-418. 

Pibo  monachus  S.  Mansueti  Tüll.  (flor. 
1115),  vid.  Vita  s.  Mansueti  ep.  Tüll,  (cfe- 
vatio). 

Piccolomini ,  Aeneas  Sylvius  Bartholo- 
maeus,  vid.  Aeneas  Sylvius. 

Piccolomini,  Amanatus  » 

Piccolomini,  Jacobus  (ante  adoptionem 
«  Jacobus  Ammanatus),  cardinalis  Pa- 
piensis  (f  1479):  Rerum  suo  tempore  ge- 
starum  commentarii  cum  eiusdem  Epi- 
stoüs.  1464—1469. 

Es  ist  eine  Fortsetzung  der  Commentarii  seines  Gfinners 
Pius  II  (Aeneas  Sylvius).  Die  Briefe  sind  für  d.  Zeit- 
geschichte wichtig  und  viel  gebraucht. 

Ausg.:  ^Mediolani  1506.  fol.  —  ^cum  Pii  II 
{vid.  Aeneas  Sylvius,  Comment.  Ausg.  n°  3)  com- 
mentar.  rerum  suo  tempore  gestarum.  Franoof. 
1614.  fol.  —  '  Aus  d.  4.  Buche  Piccolominis  be- 
sonders abgedruckt :  De  Leodiensium  dissidio  cum 
episc.  suo  Ludovico  Borbonio  et  de  Leodii  civi- 
tatis excidio  lamentabili  narratio  historica,  a.  1468 
ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  II.  1602.  p.  129-134 
(*  ed.  Struve  II.  p.  261).  —  '  excerpta  de  expu- 
gnatione  Leodiensi  wiederh.  ex  edit  n°  2  ed.  F. 
X.  de  Ram  xusammen  mit  Johannes  de  Los  {s.  d.) 
Bruxellis  1844.  p.  371-382.  —  «ex  libro  VUo,  De 
Friderici  111  imp.  in  Italiam  prof  ectione  vo- 
tiva  et  honorifico  Romam  adventu  quidque  ibi  cum 
Paulo  II  pp.  egerit,  a®  1469'  ap.  Freher,  Germ. 
rer.  scr.  II.  1602.  p.  140-143  (ed.  Struve  II.  p. 
284-301). 

:  Epistolae. 

Ausg.:  ^et  commentarii.  Mediolani,  28.  Marl. 
1506.  fol.  —  ^mit  neuem  Titel  ibid.  1521.  fol. 

:  Narratio  historica  de  Hussitis  et 

de  Georgio  Pogiebrachio  Bohemorum  rege. 

Auszug  aus  dem  6.  Buche  seiner  Commentarii. 

Ausg.:  ap.  Freher,  Script,  rer.  Bohemic.  p. 

206-221.    Vgl.  Epitaphium  Jacobi  Ammanati. 

Pictish  Clironicie  ==  Chronicle,  Pictish. 

Picus  de  Mirandola(tl533),  vid,  Tita 
Savonarolae. 

Pieces  relatiyes  ä  la  prise  de  Gonstan- 
tinople  en  1453. 

Ausg.:  ap.  Buchen,  Choix  de  chroniques  YIII. 

Erl.'Sehr.:  Mordtinann,  A.  D.,  Belagerung  u.  Erobe- 
rung Constantinopels  durch  die  Türken  im  J.  14ö3. 
Nach  den  Originalquellen  bearbeitet.  Stattgart  1858. 
8«.  148 pag.  Jk'6. 


PIERl  —  PILEUS  DE  PRATO 


927 


1,  Paolino  di,  Rorentino  (f  post 
1305):  Cronica  delle  cose  dltalia  dall' 
a.  1080—1305. 

'Wahrfaeitsbeflissen ;  in  sprachlicher  Beaehaog  ohne 
Wert. 

Ausg. :  ^  pubbl.  ...  dal  cav.  Ant.  Fil.  Adami. 

ßoma  1755.  4^  —  '  in  append.  degli  Scrittori 

delle  cose  ital.  II.  p.  1  {bekannter  als  ed.  Tar- 

tinius,  Her.  Ital.  scr.  II.  p.  1). 

BrL'Sdtr.:  Hartwig,  0.,  Qaellen  u.  Forschungen  II. 
p.  247. 

Piero,  Giovanni  di  Ser:  Sei  capitoU 
dell'  acquisto  di  Pisa  fatto  dai  Fiorentini 
nel  1406. 

Äusg,:  in  Archivio  storico  Ital.  VI.  2.  p.  247 
-279. 

Piero  di  Giovanni  Minerbetti,  vid.  Mi- 

nerbetti. 
Pierre  Bechin  »  Petrus  Bechini  fiL 

Pierre  Clioinet  ou  Ghoysnet,  vid.  Bo- 
sier  des  gueires. 

Pierre  Cochon,  vid.  Cochon. 

Pierre  de  Conde  —  Petrus  de  Condeto. 

Pierre  de  Fenin,  sire  de  Grincourt  (f 
um  1506):  M6moires  comprenant  le  r6cit 
des  6y6nements  qui  se  sont  pass6s  en 
France  et  en  Bourgogne  sous  les  rdgnes 
de  Charles  VI  et  de  Charles  VII.  1407 
—1422. 

In  picardischer  Mandart  geschrieben.  Rührt  nidU  von 
Pierre  de  F^nin  (-f-1433),  6cuyer  et  pannetier  de  Char- 
les VI,  her,  dem  es  Den.  Godefroj  zutheilte.  Für  die  drei 
letzten  De<^ttnien  der  Regierung  Carls  VI  Ton  Frankreich 
eine  der  wichtigsten  Qaellen. 

Handschr.  :T&ris,  Nat-Bibl.  n°10319.3(olim 
Baluze  654).  chart.  sec.  XV.  4°. 

Atisg,:  ^als  Änkatig  xu  Juvenal  des  Ureins 
(«.  d.),  Histoire  de  Charles  VI  publ.  par  Theod. 
Godef roy.  Paris  1614.  4®.  —  '  ap.  Den.  Godefroy, 
Histoire  de  Charles  VI.  Paris  1653.  fol.  p.  445- 
496.  —  wiederh.  ^in  Collection  univ.  des  me- 
moiröS  publ.  par  Perrin.  V.  1785.  p.  331-509; 
observations  p.  510-556  —  u.  ^ap.  Petitot,  Col- 
lection des  memoires.  VII.  1819.  p.  237-370.  — 
^  nach  d.  pariser  Ms.  publ.  par  la  Soc.  de  Thist. 
de  France  par  M"«  (L.-M.-E.)  Dupont.  Paris  1837. 
8®.  9  fr.  —  •  ap.  Michaud  et  Poujoulat,  Nouv. 
collection.  n. 


de  la  Vigne  =  Petrus  de  Yineis. 

Pierre  de  Lambert,  vid.  Lambert 

Pierre  de  Langtoft,  vid.  Langtoft. 

Pierre  de  Salmon,  vid.  M§moires  de 
Pierre  de  S. 

Pierre  de  Vaux-Cernai  =  Petrus  Sar- 
nensis. 

Pierre  Duboie  »  Petrus  de  Bosco. 

Pierre  Impens,  n6  a  Tirlemont  cca.  1445, 
meine  du  prieur6  de  ßethl6em  pres  de 


Louvain  1468,  dont  prieur  1491,  f  1523. 
D6c.  18. 

Eri.'Sehr.:  Foppens,  Bibliotheca  Belgien.  U.  1739. 
p.  966. 

Pierre  le  Fruitier  dit  Salmon  «  Sal- 
mon, P.  de. 

Pierre  Le  Prestre,  abb6  de  Saint-ßi- 
quier:  Chronique.  1444 — 1471. 

Der  Verf.  copirt  Monstrelet  von  1444—48,  Jacqnes 
de  Cleroq  von  1448  —  67,  Jean  de  Wavrin  von  1467—72, 
selbständig  von  1472—1477. 

Ausg. :  publ.  pour  la  prem.  fois  d'apres  le  ms. 
orig.  et  precedee  d'une  notice  sur  l'auteur  par 
le  mq»  de  Belleval.  Abbeville  1877.  8®.  159  pag. 
{Aus:  Memoires  de  la  Societe  d'emulation  d'Abbe- 
ville.  3.  ser.  II.) 

Pierre  Sala,  vid.  Sala. 

Pietro  Muti  della  Gazzata,  vid.  Chro- 
nicon  Regiense. 

Pignollus,  Laniranc.  (flor.  1260),  vid. 
Cafarus. 

Piiegrinus  Laureacensis  seu  Passavien- 

sis  episcopus  (f  991) :  De  conversione  Hun- 

garorum  ad  Benedictum  VII  pp.  a.  974. 

Ausg.:  *  ap.  Ludowig,  Scr.  rer.  Bamberg.  II. 
p.  365-369.  —  *  wiederh.  ap.  Endlicher,  Renim 
flungar.  mon.  p.  131-133. 

:  Epistola  ad  Benedictum  VII,  in 

qua  petit  pallium  et  privilegiorum  con- 
firmationem. 

Ausg.:  ^  ap.  Hund,  Metropolis  p.  356.  —  *  ed. 
Lazius,  Libri  12  de  republica  Romana,  sect.  7. 
cap.  5.  p.  1286.  —  *  in  Conciliorum  tomis. 

JErl.'Sehr.:  Chronicon  Qotwicense  I.  p.  130. 

Dttmmler,  £.  Ludw.,  Piligrim  von  Passan  und  das 
Enbisthum  Lorch.  Leipzig  1854.  8^.  Jk  8. 

Giesebrecht,  W.,  Oesch.  der  deatschen  Kaiserzeit. 
Bd.  1.  Braunschw.  1866.  p.  768. 

Hansiz,  Germania  sacra  i. 

Ifittermfiller.  Rop. ,  War  Bischof  Piligrim  von  Pas- 
san ein  Urkanaenf&lscher?  in  Der  Katholik.  1867.  I. 
Mainz,  p.  837-862. 

ühlirz,  K.,  Die  Urkundenfälschung  zu  Passau  im 
10.  Jahrh.  in  Mittbeilnngen  dos  Instit.  für  ßsterr.  Ge- 
schichtsforschung, m.  1882.  p.  177-228. 

"Waitz  in  Göttinger  gel.  Anzeigen.  Jahrg.  1856.  p. 271. 

Wa  1 1  e  nb  a  ch ,  Deutschlands  Ueschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.49.Sf74;  G.  Aufl.  I.  1893.  p.  51. 405. 

Pileu8  archiepiscopus  Genuensis:  Ora- 
tio ad  Sigismundum  imp.  de  reformatione 
Ecclesiae  in  concilio  Constantiensi  prose- 
quenda.  1415. 

Ausg.:  *  ap.  Hardt,  Constant.  concil.  I.  pars  15. 
p.  812-818  ex  ms.  Lipsiensi.  —  ^  wiederh.  ap. 
Mansi,  Concü.  XXVIII.  1785.  p.  527-531. 

Pileus  de  Prato,  ex  Patavino  episcopo 
archiepiscopus  Ravennas  et  cardinalis  (f 
1401):  Epistola  pro  electione  UrbaniYI 
ad  Ludovicum  comitem  Flandriae  a^  1378 
data. 

Ausg. :  ^  ap.  d'Achery,  Spicileg. IT.  p.  301  ('ed. 
nov.  lU.  p.  743). 


928 


PILGERFAHRT  —  PIRKHEIMER 


Pilgerfahrt,  (Eine),  in  das  heil  Land 
im  J.  1494. 

Verfasiser  denelben  yieileicht  Ludwig  Freih.  y.  Oieifen- 
stein.  Der  Anfiuig  fehlt. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Theod.  Schön  in  Mitthei- 
Inngen  des  Instit.  für  österreichische  Oeschichts- 
forschung.  XIII.  1892.  p.  438-469;  vgLEuAeit 
p.  435-438. 

Piligrimus  episc.  Fassaviensis  »  File- 
grinus  Laureacensis. 

Pina,  Ruy  de,  chronista  mör  do  Reino 
(t  1519):  Chronica  d'Elrei  D.  Aifonso  o 
quarto  do  nome  e  setimo  dos  Reis  de 
Portugal. 

Atiag,:  tirada  a  luz  per  P.  Craesbeeck  e  na 
sua  officina  impressa.    Lisboa  1653.  fol. 

:  Chronica  do  muito  alto  e  muito 

esclarecido  principe  i).  Affonso  in  quinto 
rey  de  Portugal. 

Ausg. :  ed.  Mig.  Lopes  Ferreyra.  Lisboa  Occi- 
dental 1728.  fol. 

:  Chronica  do  muito  alto  e  muito 

esclarecido   principe   D.  Aflfonso  11   ter- 

ceiro  rey  de  Portugal. 

Ausg.:  ed.  Mig.  Lopes  Ferreyra.  Lisboa  Occi- 
dental 1727.  fol. 

:  Chronica  do  muito  alto  e  muito 

esclarecido  principe  D.  Sancho  I  segundo 

rey  de  Portugal. 

Ausg. :  ed.  Mig.  Lopes  Ferreyra.  Lisboa  Occi- 
dental 1727.  fol. 

:  Chronica  do  muito  alto  e  muito 

esclarecido  principe  D.  Sancho  11  quarto 

rey  de  Portugal. 

Ausg. :  ed.  Mig.  Lopes  Ferreyra.  Lisboa  Occi- 
dental 1728.  fol. 

:  Chronica  do  muito  alto  e  muito 

esclarecido  principe  D.  Diniz  sexto  rey 
de  Portugal. 

At^g. :  ed.  Mig.  Lopes  Ferreyra.  Lisboa  Occi- 
dental 1729.  fol. 

NB.  Die  lissaboner  Alutdomie  hat  diese  Werke  Pinas 
als  classisch  anerkannt.  —  Man  findet  die  fünf  letztem 
auch  in  einen  Band  zusaiiiniongebunden. 

:  Chronica  d'Elrei  D.  Joäo  IL 

Atisg. :  in  Collec9äo  de  livros  ineditos  de  bist. 
Portug.  II. 

:  Chronica  do  senhor  rei  D.  Af- 
fonso V. 

Ausg. :  in  Collecpao  de  livros  ineditos  de  bist. 
Portug  I. 

:  Chronica  do  senhor  rei  D.Duarte. 

Ausg.:  in  CoUecvilo  de  livros  ineditos  de  bist. 

Portug.  I. 

Erl.'Schr.:  Lea  o,  Duarte  Nnfios  de,  Cronicas  dos  reyes 
Joäo  I ,  D.  Duarte  o  Affonso  V.  Lisboa  1780.  2  vol.  49. 

Pinamons  Peregrinus  deBrembate,  vid. 
Tita  s.  Gratae. 


Pineda,  Juan  de,  t;^.  Passo  honoroso. 
Pionius,  vid.  Vita  s.  Polycarpi. 
Pipinus,  vid.  Franciscus  Pipinus. 
Pippinus  ab  Heristallo,  maior  domus 

Franc.  (680—714):  Diplomata. 

Ausg. :  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz ,  Mon.  diplom.  I. 
1872.  p.  91-96;  209-212. 

Pippinus  maior  domus,  princeps  (741 
—751),  rex  Franconim  (751—768):  Ca- 

pitularia. 

Ausg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  20-32;  Ü. 
p.  13.  14.  —  '  in  Mon.  Germ,  bist  Capitul.  I.  p. 
31-43.  221.  222. 

:  Diplomata  annorum  743 — 751. 

Ausg. :  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz ,  Mon.  Diplom. 
L  1872.  p.  103-110.  —  Diplomata  P-i  regis 
19  a.  752-768  ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  697-711. 
—  Diploma  pro  monasterio  s.  Hilarii  Picta- 
vensis ,  a.  768  ap.  Bouquet  1.  c.  VUl.  p.  677. 

:  Epistola  ad  Lull  um  Moguntinum 

archiepiscopum  (755 — 768). 

Ausg. :  ^  als  Constitutio  de  letanüs.  764  ap.  Ba- 
luze ,  Capitul ar.  I.  p.  185.  —  *  als  Encyclica  de 
letanüs.  765  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  32.  — 

•  inter  Bonifacii  epist.  115  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer. 
Germ.  III.  p.  281.  —  *  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ, 
bist.  Capitul.  I.  p.  42.  —  Epistola  ad  Gayroi- 
num  abbatem  . . .  Flaviniacensem :  ,Mittimus  tibi^ 
(748—751)  '  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  L  p.  269.  — 

•  wiederh.  ap.  Le  Cointe,  Annal.  eccles.  Franc.  V. 
p.  180.  —  •  ap.  Bouquet,  Rec.  lY.  p.  99.  —  *  ap. 
H.  Bordier,  Du  recueil  des  chartes  Meroving.  p. 
57.  —  *  ed.  W.  Gundlach  in  Mon.  Germ.  hisL 
Epist.  m.  p.  468.  Cf.  Böhmer -Mühlbacher,  Re- 
gesten n®  Ü2. 

Pippinus  i  rex  Aquitaniae,  filius  Lu- 
dovici  Pii:   Diplomata  22  annorum  818 

—838. 

Ausg.:  *  ap.  Bouquet,  Rec.  VL  p.  663-680.  — 
«  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XCVI.  p.  1501-1590. 

Pippinus  ii  rex  Aquitaniae:  Diplomata 

9  annorum  839  —  848. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  YIII.  p.  355-363. 

Pippinus  rex  Italiae,  fiUus  Caroli  M. 
(781—810):  Capitularia. 

Ausg.:  ^  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  42-193.  — 

•  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  I.  p. 
187-212. 

:  Leges  Langobardorum. 

Ausg. :  *  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  I.  p.  1 18- 
125.  —  '  ed.  Boretius  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IV. 
1868.  p.  514-522. 

Pirldieimer,  Wüibald  (f  1530):  Histo- 
ria  belli  Suitensis  sive  Helvetici  a  prima 
sua  origine  usque  ad  expeditioneni  a 
Maximiliane  susceptam.    Libri  2. 

Der  Verf.  wohnte  dem  Foldzoge  von  1499  alK  An- 
führer der  nürnbergischen  Trappen  bei.  Treno  KrEählang 
in  klarer  und  schöner  Sprache. 


PIRMINIUS  —  PLANCTUS  AÜGIAE 


929 


Äusg, :  *  in  Pirckheimeri  oper.  politic.  historic. 
eic.  ed.  M.  Goldast.  Francoforti  1610.  fol.  p.  63- 
92.  —  *  ap.  Freher,  Genn.  rer.  scr.  lU.  1611.  (•  ed. 
Struve  ni.  p.  47).  —  *  ap.  Füsslin ,  Thesaur.  histor. 
Helvei  —  *  hieraus  einzeln  Tiguri  1747.  8*. 

Uebers.:  deutseh  von  E.  Münch  unt,  d.  Tit,: 
W.  P.'s  Schweizerkrieg  u.  Ehrenhandel  mit  sei- 
nen Feinden  zu  Nürnberg.    Nebst  Biographie  u. 

Jüit  Schriftenverzeichniss.  Basel  1826.  8^ 

ErL-Seiv.:  Anzeiger  f.  Knnde  d.  deutochen  Yoizeit. 

1868.  i|0  9. 
Hagen,  Deutschlands  liter.  n.  religiöse  VerblltniBse 

im  R^onnationszeitalter ,  mit  besonderer  Rücksicht 

anf  W.  Pirkheimer.  1.  Bd.  Erlangen  1841. 
Hai  1er,  Bibl.  der  schweizer  Oesch.  V.  p.  312. 
HoWetische  Bibliothek  Lp.  127-180. 
.Ton mal  helvetique.  1759.  Blars.  p.  279. 
Mark  wart,  O.^AR'illibald  Pirkheimer  als  Qeschicht- 

schreiber.  Diss.  Basel  1886.  S».  J73pag.  Jk2. 
Mayer,  P.'s  Aufenthalt  zu  Nennhof,  von  ihm  selbst 

geschildert.  NambeiK  1828. 

:  Zttm  Andenken  Pirkheimer«.  Nürnberg  1828. 

Mercnre  Soisse.  1784.  Mai.  p.  45. 

Pirminius  abbas  Augiae  diyitis,  iu7n 
episeopus  Meldensis  (f  c.  755):  Scarapsus 
de  singulis  libris  canonicis. 

Ist  eine  Lehrsammlong  ans  den  canonisehen  Büchern. 

Ausg.:  *  ap.  MabiUon,  Vet.  analecta  IV.  1675. 
Append.  p.  569.  —  *  ap.  Galiand ,  Biblioth.  vet. 
PP.  Xm.  1779.  p.  277-285.  —  »  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  LXXXIX.  p.  1030.  —  *  ap.  0.  F.  Ca- 
spar!,  Kirchenhistorische  Anecdota.  1. 1883.  p.  150 
-193. 

Uebers,:  deutsch  ap.  Heber,  Die  yorkarolin- 
gischen  Glaubensheidon  p.  238-248. 

ErL'Sdtr,:  Egli,  Emil,  Kirchengeschichte  der  Schweiz 

bis  aaf  Karl  d.  Gr.  Zünch  1893.  gr.  BP.  p.  72-82. 

Vgl.  Vita  s.  Pinninii  episc.  Meldensis. 

Piscina,  vid.  Johannes  de  Piscina. 

Pisides,  vid.  Georgias  Pisides. 

Pi80  monachus,  vid,  Vita  s.  Hucberti 
monachi. 

Pittl,  Buonaccorso,  ambasciadore  diFi- 
renze  in  Alamagna  al  nuovo  eletto  impe- 
radore  duca  Ruberto  di  Baviera  a.  1401: 
Cronica. 

Ausg,:  *  ed.  G.  Manni.  Firenze  1720.  4».  Sel- 
ten. —  *  hieraus  (p.  60-70)  die  Erzählung  von 
seinen  Verhandlungen  mit  K.  Ruprecht  betr.  des- 
sen Romfahrt  1401.  Juli  —  1402.  Apr.  '  ap.  Joh. 
Janssen ,  Frankfurts  Roichscorrespondeuz.  1.  Frei- 
burg i.  B.  1863.  gr.  8^  n«  1067.  p.  641-648;  — 
^  in  Deutsche  Reichstagsakten.  IV.  Gotha  1882. 
kl.  4^  n*  302.  p.360-362;  V.  1885.  n°  27.  p.57-61. 

Erl.-Sehr.:  vgl.  über  den  Verf.  die  Cronica  p.  15  ff., 
die  Vorrede  p.  xxx  ff. 

Gaddi .  Jac.,  Elogia  historica.  Floren tiae  1637.  p.  270 ff. 

Reichstaffsakten,  Deutsche.  IV.  (lotha  1882.  n« 
268.  p.  301  (BegUluingungsinstrumerU  Pütis  aeüena 
Flormx  d.  d.  1401.  Febr.  21) ;  vfi  aj9.  p.  433  {Bealau- 
bigtmgwinatr.  PUHs  bei  den  FhrerUüiem  seiien»  des  K. 
IhipredUu 

s.  Piu8  I  papa  (f  155?):  Epistolae  spu- 

riae. 

Ausg.:  ed.  W.  Gundlach  in  Mon.  Genn.  hist. 
Epist.  UL  1891.  p.  86.  87. 

Erl. '  Sckr. :  Jaff^,  Regesta  pontificnm  Roman.  Ed.  2. 
I.  1885.  p.  7.  8. 

Potthast,  BibUotheca  historica. 


Piu8  II  papa  =  Aeneas  Sylvius. 

Placidus  abbas  Augiae  maioris,  vid. 
Tita  b.  Fidelis  a  Sigmaringa. 

Placidus  monachus  Casinensis,  vid.  Pe- 
trus Diac.  Casin. :  Lib.  illustr.  vir. 

Placidus  Nonantulanus  monachus,  al 
prior:  über  de  honore  Ecclesiae. 

Gegen  Kaiser  Heinrich  V  a.  die  Investitur  von  Laien- 
hand  gerichtet.  Za  Aasgang  des  Jahres  1111  Terfiasst. 

Handschr. :  A  d  m  o  n  t ,  Stiftsbihl.  n^  735.  mbr. 
sec.  XII.  8^  —  Göttweih,  Stiftsbibi.,  hetäe  »er- 
loren,  hiemcush  bei  Pez  gedruckt.  —  Venedig, 
Marcusbibl.  Cl.  IV.  n«  95  (VIII.  89).  mbr.  sec.  XII. 
8^ ;  enthält  nur  Cap.  18  -  59.  —  W  i  e  n ,  Staatsbibl. 
n«  2235.  mbr.  sec.  XU.  8®;  hört  in  Cap.  118  auf, 

Ausg.:  *  ap.  Pez,  Thesaur.  anecd,  II.  2.  p.  75- 

180.  —  •irterfcrÄ.ap.  Migne,  Patrolog.  iat.CLXlII. 

p.  615-690.  —   '  ed.  Loth.  de  Heineinann  et  E. 

Sackur  in  Mon.  Germ.  bist.  Libelii  de  Ute  IL  1893. 

p.  568-639;  cf  p.  702  et  prooem.  p.  566  sq. 

Erl.-Schr.:  Oiesehrecht,  W.y.,  Geschichte  der  deut- 
schen Kaiserzeit.  III.  4.  Anfl.  1877.  p.  1057. 

Helfenstein,  Gregors  Vli  Bestrebungon  nach  den 
Streitschriften  seiner  Zeit.  Frankf.  18Ö6.  Sf>.  p.  76. 

Kayser,  Rad.,  Placidus  von  Nonantula:  De  honore 
Ecclesiae.  Ein  Beitrag  tut  Oesch.  des  Investitur- 
streites. Inaug.-Diss.  Kiel  1888.  8°.  65  pag.  NiefU 
befriedigend. 

Mir bt,  Karl ,  Die  Publizistik  im  Zeitolter  Gregors VU. 
Leipzig  1894.  gr.  9>.  p.  76. 

S  c  h  u  m ,  "Wilh.,  Kaiser  Heinrich  V  u.  Papst  Paschalis 
U  im  J.  1112  m  Jahrbücher  der  kgl.  Akad.  gemein- 
nütziger Wissenschaften  zu  Erfurt.  N.  F.  Heft  Vin. 
1877.  p.  196.  198.  200.  201.  207.  208  ete. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geachiohtsquellen.  6.  AufL 
II.  1886.  p.202;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  228. 619. 

Placita  inter  principes  Borbonenses  et 
monachos  Silviniacenses  de  consuetudi- 
nibus  Villae  Silviniacensis. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Annal.  oixi.  8.  Ben.  V. 
app.  p.  654.  —  *wiederh.  ap.  Bouquet,  Reo.  XIV. 
p.  522-524. 

Placitum  inter  Ncn-gaudum  Aeduensem 
episcopum  et  Cluniaeenses  a.  1103. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thesaur.  anecd.  IV.  p. 
124.  —  » ap.  Bouquet,  Reo.  XIV.  p.  117.  118. 

Placitum  Kemausi  habitum  a  Raimunde 
comite  in  gratiam  Giberti  Nemausensis 
episcopi  adversus  Genesium  a9  890. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  706.  707. 

Planctua  Augiae  [Reichenau]-,  ,Augia 
regaüs^ 

Verfasser :  angoblieh  Abt  Konrad  (vonZimmern), 
+  1253  oder  1255.  Nach  Bruschius  um  1427  geschrieben. 
29  gereimte  Verse. 

Ausg, :  ^  vollständig  ed.  Gasp.  Bruschius ,  Mon- 
asteriorum  Germaniae  praecipuorum  centuria  I. 
Ingolstad.  1551.  fol.  p.  13.  28  Verse  {^wiederh. 
Sulzbachii  1682.  4^  p.  47).  —  *  ap.  Zapf,  Reisen 
in  einige  Klöster  Schwabens  p.  28.  —  *  ap.  J.  v. 
Lassberg,  Liedersaal  IL  p.  lxxxii  eine  längere 
Stelle.  —  *  die  ersten  14  Verse  ed.  Schrei Ixjr  in 
Pertz'  Arch.  IV.  p.  394.  —  « ap.  Schönhuth ,  Chro- 
nik des  Klosters  Reichenau  p.  183.  29  Verse.  — 
'ap.  Mone,  yuelleusammlung  III.  p.  139,  nur  die 

59 


930 


PLANCTÜS  CAROn  —  PLATINA 


ersten  20  Verse.  —  ^  t»  Chronik  des  Gallus  Oheim 
hrsgb.  von  E.  Barack  (Stuttgart  1866)  p.  23,  gibt 
29  Verse,  —  *  «n  Chronik  des  G.  Öhem,  bearb. 
Ton  Karl  Brandi.  1893.  p.  93. 

Erl.-Sckr.:  Breitenbach,  0.,  m  Neues  Archiv  d.  Qes. 
f.  ä.  d  Gesch.  11.  p.  178.  188. 

Roth  von  SchrecKenstein,  üeber  dra  Yerf.  des 
Plonctos  Angiae  in  Forschungen  z.  deutschen  Ge- 
schichte XV.  1875.  p.  135-144. 

Scheffer-Boichorst,  F.,  in  Zeitschrift  f.  d. Gesch. 
des  Obeirheins.  N.  F.  III.  p.  190. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
II.  1886.  p.438;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.478. 

Planctus  Caroli  »  Planctus  de  obitu 
Earoli  M. 

Planctus  de  amissione  Terrae  sanctae. 

Dies  Gedicht  ist  1190  —  1200  verfasst. 

Bandschr.  .'München,  Hofbibl.  mbr.  sec.  XIY. 
Schlechter  als  die  folgende:  —  Rom,  Vatic.  Pa- 
iat.  n<»  927. 

Ausg.:  ohne  üebersehrifl  *  ap.  Aretin,  Bey- 
träge  zur  Gesch.  u.  Literatur.  VII.  p.  297;  —  •  ap. 
Soltau,  Einhundert  deutsche  Yolkslieder  p.35;  — 
'  ap.  Edelestand  du  Merii ,  Poesies  populaires  la- 
tines  anterieures  au  12.  siecle.  Paris  1843.  p.  411 ; 

—  *  inter  Carmina  Burana  (=  Bibliothek  dos  lite- 
rarischen Vereins  in  Stuttgart.  1847.  Publicat.  16). 
n*  XXVI.  p.  29-32.  —  •  unt.  obigem  Tit.  ap.  P.  E. 
D.  Riant,  De  Haymaro  Monacho.  (Parisiis)  1865. 
8®.  p.  119-123.  —  «  ed.  C.  CJipolla  im  Anhang  von 
G.  Cerrato*s  italien.  Uebersetzung  von  Thr.  llgen, 
Markgraf  Conrad  von  Montferrat  (Marburg  1880. 
8%  185K).  8°. 

Planctus  de  captivitate  Waidemari  11  et 
"Waidemari  III  regum  Danorum:  ,Plange 
primatus'. 

Wichti;^  Gedicht.  Verfigisst  1228.  Mai  7—1226.  Dec.  21. 

Ausg.:  '  ap.  Hvitfeld,  Danmarckis  rigis  kren- 
nicke  I.  p.  188-190.  —  *  wiederh.  ed.  Pontanus, 
Rerum  Danicarum  historiae  p.  310.  —  ®  ap.  Pfef- 
finger,  Vitriarius  illustratus  II.  Gothae  1731.  4°. 
p.  502.  —  *  ap.  Du  Meril,  Poesies  populaires  la- 
tines  du  moyen  äge.  Pa'Vis  1843.  gr.  8°.  p.  277- 
282.  —  *  neu  redigirt  ap.  R.  Usinger,  Deutsch - 
dänische  Geschichte.  1189—1227.  Berlin  1863. 
8^  p.  434-436.  —  «  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz. 
Mon.  scr.  XXIX.  p.  267.  268. 

Erl.  -  Sct^. :  Wa  ttenbach,  Deutschlands  Ooschichts- 
quellen.  II.  1894.  p.  478. 

Planctus  de  obitu  Hugonis  abbatis  S. 
Qiiintini  et  S.  Bertini  (t844),  vid.  Rhyth- 
mus de  obitu. 

Planctus  de  obitu  Karoli  Magni  imp. 
(f  814):  ,A  solis  ortu'. 

Der  Vüitassor  war  Mönch  im  Kloster  Bobbio. 

Handftchr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n*^ 
1154.  soc.  X.  —  Trier,  Capitf^lbibl.  n°  133^  sec. 
XL  —  Verona,  Capitolbibl.  XC.  (85.)  sec.  X. 
fol.  45. 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Hymnus  Columbani  ad 
Andreani  opisoop.  de  obitu  Caroli  inter  Hvabani 
Mauri  poemata  ed.  Chrstph.  Browerus.  1617.  p.85. 

—  ^  unt.  d.  Tit.:  Rhythmus  in  obitum  Caroli 
M.  ex  cod.  Veronensi  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital. 
IL  2.  p.  600.  —  ^  ap.  Büuciuot,  Kecueil  V.  p.  407. 


408,  wo  der  Hymnus  falschlieh  cuidam  Golam- 
bano  forte  abbati  Tmdonensi  beigelegt  ist.  —  ^  ex 
cod.  Paris,  ap.  Edelestand  Dumenl,  Poesies  popm- 
laires  latines  anterieures  au  12.  siecle.  Paris  1&43. 
p.  245.  —  'ex  codd.  Bruxell. ,  Paris,  et  Veron. 
in  Einhardi  Vita  Earoli  M.  ed.  Pertz.  Hannov. 
1845.  p.  40  (•  Ed.  4\  Hannov.  1880.  8*.  p.  35-37). 

—  'ap.Coussemaker,  Histoire  de  rharmonie.  Paris 
1852.  p.  91.  —  "  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ, 
bist.  Poetae  lat  aevi  Carol.  I.  p.  435.  436.  Cf.  Ad- 
denda  ibid.  II.  p.  694. 

Srl.-Sokr.:  Dttmmler,  E.,  «n  Neues  Archiv  d.  Gee.  f. 

ä.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p.  151. 
Ebert,  Adf.,  AUt^em.  Geschichte  der  litaratur  d«8 

Ifittelaltera.  U.  1880.  p.  811.812. 
Wa  ttenbach^  Deutschlands  Geschichtsquellon.  6.  AuiL 

I.  1898.  p.  216.  not.  3. 

Planctus  de  obitu  Raimundi  eomitis  Bar- 
cinonensis  (f  1017). 

Ausg.:  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  GescL 
m.  p.  407-409. 

Planctus  de  statu  regni  Daniae  sub 
Christophoro  11  c.  1329:  , Gerne,  plange'. 

In  leoninischen  Versen. 

Ausg.:  ^  ap.  Hvitfeld,  Hist.  Daniae  eoclesia- 
stica  (ed.  in  fol.)  I.  p.  459-461.  —  *  wiederh.  ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  1786.  p.  551-557. 

Planctus  destructionis  regni  üngariae 
per  Tartaros.  A®  1241:  ,Tu  qui  Deus'. 

Gedicht,  wahrscheinlich  1342  verfesst. 

Eandschr.:  Breslau,  Univ.-BibL  n«  256  (I. 
262),  Chart,  sec.  XV.  f.  155'. 

Ausg.:  *  ed.  H.  Marczali  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IL  1877.  p.  618-625;  ef  p.616. 

—  «  in  Törtoneti  Tär.  1878.  H.  —  •  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  604-607. 

Sri.  -  SeJkr. ;  Marczali,  Heinr. .  Ungarns  GeschicbtE- 
quellen.  Berlin  1882.  p.  116.  llS. 

Planctus  b.  Galli. 

Ueber  die  Plünderung  des  Kirchenschatzes  unter  K- 
schof  Eberhard  von  Constanz  (f  1274). 

Ausg. :  *  ap.  Mone ,  Quellensammlung  lH.  p. 
136;  cf.  p.  680.  —  'hrsgb.  von  G.  Meyer  v.  Kno- 
nau  hinter  Christian  Kuchimeister  {s.  d.)  in  Mit- 
theilungen zur  Vaterland.  Geschichte.  XVllI.  N.F. 
VIII.  St.  Gallen  1881.  p.  360. 

Erl.-Schr.:  Meyer  vonKnonau,  Ger.,  Zum  Planctus 
b.  Galli  in  Anzeiger  f.  Schweizerische  Geschidite.  V. 
1887.  p.  1  u.  82  ff. 
"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Goschichisquellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.55.  not.  2;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.69.  not.  3. 

Planctus  Hungariae  super  destructionem 
«=  Planctus  destructionis. 

Planctus  in  obitum  Hugonis  abbatis  S. 
Bertini  et  S.  Quintini  (f  844):  ,Hug  dulce 
nomen'  =  Rhythmus  de  obitu. 

Planctus  Karoli  Magni  ^  Planctus  de 

obitu. 

Piano  Carpini ,  vid.  Johannes  de  Piano 
Carpini. 

Piatina,  eigejitUch  Bartolommeo  de* 
Sacchi,  bibliothecar.  Yatican.,  ans  IHa- 
dena  (lat.  Platiiia)  im  Cremonesischen  (■{- 


PLATINA  —  POEMA  OERMANICÜM 


931 


1481):  Historia  urbis  Mantuae  ab  eius 
origine  (imprimis  ab  a.  1146)  —  1464,  et 
seren.  familiae  Oonzagae.   Libri  YI. 

Ausg. :  ^  ed.  Petr.  Lambecius  c.  adnotat.  Yio- 
dobon.  1675. 4^  —  •  unederh,  ap.  Muratori,  Script, 
rer.  Ital.  XX.  p.  641-862  (u,  xwar  Lambecius' 
'Widmung  an  Ferd.  Carl  Goozaga  Herzog  v.  Mau- 
tua  p.  615;  Mantuae  laudes  p.  616;  Barth.  Sacchi 
prooemium  p.618;  Lambecii  adnotatt.  in  Platinae 
prooem.  p.  619-638;  Historia  Mantuana  p.  641- 
862);  cf,  praef.  p.  611-614.  —  •  ap.  Burmann, 
Thesaur.  Script  Ital.  IV. 

Piatina:  über  de  Tita  Christi  ao  de 
vitis  smnmorum  pontificum  Eomanorum. 

Von  Petrus  bis  Paul  II  (1471).  Oft  scharbinnig  for- 
schend, mit  meist  unbefangener  VTahrheitsliebe.  Fast  in 
aJle  Sprachen  übersetzt. 

Handsehr,:  Rom,  Vatic.  Bibi.  n<»2044.  Ort- 
ginal. 

Ausg.:  ^ab  Hier.  Squarzafico  edit.  (Yenetiis) 
Job.  de  Colonia  1479.  fol.  Erste  Ausgabe^  sehr 
selten;  vgL  Maittaire  p.  371;  Crevennä  V.  p. 
67;  de  Bure  4475;  Panzer  HI.  p.  146.  n®  393. 

—  ^tciederh.  Basil.  1479.  fol.  —  "Coloniae  1479. 
fol.  —  *  Nurembergae,  A.  Koburger  1481.  fol. 
Editio  princeps  non  eastrtUa,  —  '  (Venetiis,  Tar- 
visii)  per  Joa.  Vercellens.  1485.  fol.  —  "  Platynae 
hystoria  de  vii  pontif.  diligenter  recognita  et  nunc 
tantum  integre  impressa.  Venetiis,  Phil.  Pincius 
1504.  fol.  —  '  Parisüs  1505.  8^  —  »  Venetiis, 
Pincius  1511.  fol.  —  •Coloniae  (Lugduni)  1512. 
go  _  lOYenetüs  1518.  fol.  —  "Coloniae  1529. 
fol.  —  "Paris.  1530.  8^  —  "Norimbergae  1532. 
fol.  —  ^*Coloniae  1540.  fol.  —  ^^ibid.  1551.  fol. 

—  *®  multo  locupl.  per  Onuphr.  Panvinium.  Colon. 
1562.  fol.  —  "  Venetiis  1 562.  4^  —  »»Coloniae 
1.568.  fol.  —  "  Lovanii  1572.  fol.  —  ^  Coloniae 
1574.  fol.  —  •*  ibid,  1593.  4».  —  "  Colon.  Ubior. 
1600. 4^  —  "Colon.  1610.  4«.  —  "c.effig.omnium 
pontif.  Colon.  Agripp.  1626.  4^.  —  "  recusa  ab- 
sque  Panvinii  continuatione  unt.  d.  Tit. :  B.  Pla- 
tinae Cremen ensis  opus  de  vitis  ac  gestis  sum- 
morum  pontificum  ad  Sixtum  IV  pont.  max.  de- 
ductum.  In  Belgio  1645.  12mo.  Oibt  den  Text  der 
ed.  prtnc.j  d.  k.  in  seiner  ursprünglichen  Oe- 
staU.  —  •«  Coloniae  1660.  8°.  —  *'  s.  1. 1664. 12mo. 

Ausxug:  Vitae  Rom.  pont.  ex  Piatina  in  epi- 
tomen  redactae,  c.  imaginibb.  labore  Jo.  a  Glano. 
Leodü  1597.  8°. 

Uebers. :  deutsch:  *  Neuburg  a.  d.  Donau  1546. 
fol.  — »München  1604.  fol.  —  ''Franckfurtieiö.fol. 

französisch:  'Paris  1519.  fol.  —  ^ ibid.  1544. 
8^  —  »trad.  par  Coulon.  Paris  1651.  2  vols.  4^ 

italienisch:  *  Delle  vite  dei  Pontefice.  Vinogia 
1546.  4^  —  Ubid.  1552.  8^  —  ^  unt.  d.  Tit.: 
Delle  vite  de'  pontefice  per  fino  al  papa  Pio  IV 
e  sommariamente  tutte  le  guerre  o  altre  coai 
notabili.  Venetia  1565.  12mo.  —  *ibid.  1500.  8^ 

—  *da  Lucio  Fauno  tradotta.  Venetia  1592.  4®. 
Can  ritratti.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Historia  dello 
vite  dei  sommi  pontefici  dal  Salvator  nostro,  ac- 
cresc.  da  0.  Panvinio  ed.  A.  Cicarelli.  sino  a  Paolo 
V.  Venetia  1608.  4^  Con  ritratti.  —  Hbid.  1613. 
4®.  —  'con  la  vita  dei  Piatina  scritta  da  N.  A. 
Cafferi.   Venetia  1663.  4^  —  »  fino  al  Alessan- 


dro  VII  regnante.  Con  ritr.  Venetia  1666.  4*.  — 
'•fino  al  Innoc.  XI.  Venetia  1685.  4».  —  "  ibid. 
1703.  4».  —  "  ibid.  1715.  A\  —  «» fino  all'  a. 
1730,  aggiunto  la  vita  dei  Piatina  scritta  da  N.  A. 
Caferri.  Con  ritr.  Venezia  1730.  4».  —  '*  fino 
a  Benedetto  XIII.  Con  la  cronologia  ecclesiast. 
dei  Onofrio  Panvinio.  Venezia  1730.  2  vol.  4®.  Con 
ritratti.  —  »» fino  a  Clemente  XIII.  Venezia  1760 
—  65.  4  vol.  4®.  Con  ritratti.  15  sc.  Beste  Ausg. 

englisch:  ^unt  d.  Tit.:  Lives  of  the  Popes, 
from  the  time  of  Our  Saviour  to  reign  of  Sixtus 
IV,  contin.  from  1471  to  the  present  time,  by 
P.  Rycaut.  2.  edit.  London  1688.  fol.  —  ...»from 
the  Accession  of  Gregory  VII  to  the  death  of 
Paul  II.  Written  originally  in  Latin ,  and  transl. 
into  English.  Edit.  by  \V.  Benham.  London  1888. 
8°.  316  pag.  1  sh.;  —  ibid.  1893.  8".  304  pag.  1  sh. 
Erl.-Sdur.:  Pastor,  L.,  Die  Originalhandschhft  von 
Piatinas  Geschichte  der  Pftpste  tn  Deutsche  Zeit- 
schrift für  Geschichtswissenschaft.  IV.  Freibare  1890. 
p.  350-856. 
Va  i  r  a  n  i ,  Cremonensiom  monnmenta  Romae  extantia. 
I.  Romae  1778.  p.  11  ff.  BibliogrMhie. 
Vgl.  Vita  Ualixti  III  pp. 

Piatina:  Vita  Nerii  Capponii  (f  1457). 

Ausg. :  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  XX.  p.  479 
-516. 

:  Vita  Sixti  IV  pont.  max.  auctore 

anonymO.      ist  von  Platlna  veifasst. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  III.  2.  p. 
1053-1069. 

Erl.'Sehr.:  Bayle,  Dictionnaire  s.v. 
Bissolati,  Stof.,  Vite  di  dae  iilastri  Gtomonesi  (Bar- 
tolommeo  Piatina  e  M.  Gir.  Vida).  Miiano  1856.  BP. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis  ed.  Mansi 

V.  p.  a03. 
Zeno,  A.,  Dissertat.  Voss.  I.  p.  256. 
Vgl.  Capponi. 

Plunt8Ch,  Tilemann  (Canonicus  in  Mün- 
stereifel,  flor.  1450),  vid.  Münstereifeler 
Chronik. 

Pöhlder  Chronik  =-  Ännales  Palidenses. 

Poem ,  Alliterative  =  Alliterative  poem. 

Poem,  Anglo-Norman  «  Anglo-Norman 
poem.  , 

Poema  de  Aifoneo  onceno  rey  de  Ca- 
stilla  y  de  Leon. 

Crönica  rimada.    Autor:  Rodrigo  Yanez.    Es  nn 
monumciito  historico  -  po^tico  de  innegable  importancia. 

Handsehr.:  Bibliothek  des  Escorial.  III.  Y. 
9.  saec.  XIV. 

Ausg. :  publicado  por  vez  primera ....  con 
noticias  y  observaciones  de  Florentio  Janer.  Ma- 
drid 1863.  gr.  8^ 

Poema  de  Carole  INagno  rege  et  Leo- 

nis  III  papae  adventu  ad  eundeni  =  Angil- 
bertus:  Carmen  de  Karolo  Magno. 

Poema  germanicum  vetus  de  ainissione 

Terrae  sanotae. 

Roimchronik  aus  d.  14.  Jahrh.,  6730  Verse  enthaltend. 
Anfang  und  Endo  defoct. 

Ausg.:  ap.  Eccard,  Corp.  hist.  medii  aevi  II. 
p.  1455-1576. 
,       NB.  Was  an  diesem  Gedicht  zu  Anfang,   an  einigen 
Stellen  der  Mitte  u.  am  Schluss  fehlt,  hat  Wiedo bürg 

59* 


932 


POEMA.  GERMANICUM  —  POGGIUS 


ans  dem  Codex  der  Jenenser  Bibl.  in  der  Nachricht  von 
alten  teutschen  poetischen  Mss.  m  Jenenser  Hbliothek.  II. 
p.  76-110  ergÄnzt. 

Poema  germanicum  vetiis  de  bist  fundat 
parthen.  s.  Bemhardi  «  Anonymi  poema 
germ. 

Po6me  de  la  Croisade  contre  les  Albi- 
geois  =  Chanson  de  la  Croisade. 

Poeme  inedrt  sur  Fr6d6ric  Barberousse 
=  Gesta  Friderici  I  imp. 

Poeme  sur  la  bataille  de  Crecy  en  1346. 

Ätisg. :  ap.  Buchon,  CoUection  XIV.  p.  281-300. 

PoAme  sur  la  bataille  deLi^ge  en  1468. 

Ausg.:  ap.  Buchon,  CoUection  XLIII.  p.  245- 
264. 

Poöme  sur  la  deposition  de  Bichard  II. 

Ätisg.:  *ap.  Buchen,  CoUection  XIV.  p.  321- 
405.  —  *  with  an  english  translation  by  Webb 
in  Archaeologia  Britann.  XX. 

Poenitentia  iniuncta  bis  qui  bello  Sues- 
sionico  inter  Karolum  et  Robertiim  reges 
interfuerunt  a.  924. 

Ausg. :  ap.  Duchesne,  Eist  Franc,  scr.  IL  p.  588. 

Poesis  de  beroe  Vualtbario,  vid.  Ekke- 
bardus  I  abbas. 

Poeta  anonymus  »  Poeta  Saxo. 

Poeta  Saxo:  Vita  Caroli  Magni.  Libri 
Y,  seu  Annales  de  gestis  Caroli  Magni  imp. 
a.  771—814. 

Der  goschichtliche  Wert  übersteigt  bei  Weitem  den 
dichterischen.  Pertz  vermuthet,  dass  Agiuu  ihr  Ver- 
fasser sei. 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  chart.  sec.  XV, 
^^/usammen  mit  Vita  s.  Bemardi  Menthon.;  sie 
hängt  von  der  folgenden  ab.  Vgl,  Pertz'  Archiv. 
VII.  p.379.—  Wolfenbüttel,  hrz. Bibl., Heimst. 
{früher:  Ijammspringe).  sec.  XI.  mbr.  4**. 

Ausg. :  ^  ed.  K.Keineocius  ex  "Wolfenbutt.  bibl. 
Helmaestadii  1594.  4^  Fehlerhaft.  —  *opera  Joa. 
Boueri  et  Guillermi  Beuchet,  s.  a.  et  1.  4°.  Sehr 
selten.  —  •  tciederh.  ap.  Schilter-Kulpis. ,  Aeneae 
Sylvii  histor.  rerum  Friderici  III.  Argen torati 
1685.  Append.  n®  IV.  p.  3-44.  —  *  ap.  Duchesne, 
Ilist.  Franc,  scr.  II.  p.  1 36.  —  *  emendatiores  ap. 
Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsvic.  I.  p.  120-171.  —  ®c. 
annot.  Reineccii  et  variantt.  Leiboitii  ap.  Bouquet, 
Recueil  V.  p.  136-184.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  I.  p. 
227-279.  —  ^  wiederh.  &p.  Migne  ^  Patrolog.  lat 
XCIX.  p.  683-736.  —  » ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Genn. 
IV.  p.  544-627;  cf  p.  542. 

üebers.:  unt.  d.  Tit.:  Karl  der  Grosse.  Epi- 
sches Gedicht  von  Poeta  Saxo.  Buch  I  metrisch 
übei-s.  von  Julius  Mäntler.  Progr.  d.  Gymn.  Lieg- 

nitz  1865.  4°. 

Erl.-Sckr.:  Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im 
karoling.  Zeitalter.  1810.  p.  124. 

Brie  den,  Hub.,  Bistoriscner  Wert  des  Poeta  Saxo 
für  die  Gesch.  Karls  d.  Gr.  Progr.  d.  Gymn.  Arns- 
berg 1878.  40.  16  vag. 

Dumm  1er.  £.,  tn  Xenes  Archiv  d.  Ges.  f.  R.  d. Gesch. 
IV.  1879.  p.  542. 

Ebert.  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Litteratnr  dos 
Mittelalters.  111.  Leipzig  1887.  p.  125-129. 


Pertz'  Archiv  Vn.  p.  379. 

Simsen,  B.  E.,  Der  Poeta  Saxo  und  der  Friede  zu 

Salz  (a.803)  tn  Forschungen  z.  dentschen  Geschickte. 

l.  Göttingen  1861.  p.  308-326. 
Wa  ttenbach,  Dentschlnnds  Geschichtsqaellon.  5.  Aufl. 

L  1885.  p.241;  6.Aafl.  L  1893.  p.256. 

Poeta  Weinsbergensis  =  Bebaim  (Tita  et 

res  gestae). 

Poggibonsi,  vid.  Niccold  da  Poggibonsi. 

Poggius,  Fr.  Bracciolini,   canceilarius 

Floren tinus,  orator  in  Constantiensi  con- 

cilio  (f  1459):  De  Hieronymi  Pragensis 

obitu  et  supplicio  (f  1416)  vera  descriptio. 
Ausg. :  *  in  Fasciculus  rerum  expetend.  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  152-154.  —  *t« 
Fascicul.rer.  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690.  p.304- 
307. 

ErL'Sekr.:  Barkart,  D.,  lieber  die  Auffindung  des 
Platzes ,  auf  welchem  Juh.  Huss  u.  Hieron.  von  Prag 
verbrannt  worden.  Constanz  1828.  8*^. 
Eiselein,  Josua,  Begründeter  Aufweis  des  Flafzps 
bei  der  Stadt  Constanz ,  auf  welchem  Johannes  Hn^s 
u.  Hieronymus  von  Prag  in  d.  J.  1416  n.  1416  ver- 
brannt worden.  Constanz  1847.  8^. 

:   De  potestate  papae  et  concilii 

über. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  [ca.  1510.]  34  lin.  76  fol.  4^ 
Unbekannter  Druck.  L.  Rosenthal  in  München. 
Cat.  LXII.  n»  2195. 

:  Dialogus  contra  hypocrisim. 

Für  die  Geschichte  Papst  Gregors  XII  wichtig. 
Ausg.:  iuxta  ^editionem  Lugduu.  1679  *  in 
Fascic.  rer.  expetend.  ed.  Brown.  II.  1690.  p.  570- 
583.  —  «Excerpt  (p.  580.  581)  wiederh.  von  H. 
V.  Sauerland  in  Briegers  Zeitschrift  für  Kirchen- 
geschichte. IX.  1888.  p.  290-292. 

:  Epistola  ad  Leonardum  Areti- 

num  de  admirabili  animi  praesentia  in 
Hieronyrao  Pragensi  coram  iudicio  et  in 

busto.  Data  Constancie  1416,  III  kal.  Jon. 

Au^g. :  *  acced.  Historia  de  Sigismundo  ...  et 
Guiscardo ...  ab  Aretino  e  graeco  in  lat  trad. 
s.  1.  et  a.  (c.  1490).  4^  8  fol.  Haio  13210.  —  » ap. 
Hardt,  Constant.  conc.  III.  p.  64-71.  —  ^s.  üebers. 
n«  3.  —  *  s.  Ucbers.  n»  4. 

Uebers. :  *  unt.  d.  TU. :  "VVie  Hieronimus  von 
Prag  ain  anhänger  Johannis  Huss  durch  das  Con- 
ciliura  zu  Constantz . . .  verurtailt  unn  verprannt 
worden  ist.  ..  (übers,  von  Niclas  von  Weil). 
s.  1.  et  a.  4®.  6  Blatt.  —  *  toiederh.  Franckf  urt  u. 
Leipzig  1686.  12mo.  _  3  ap.  Etterlyn  (s.  rf.),  Chro- 
nica hrsgb.  von  J.  J.  Spreng.  Basel  1752.  fol.  p. 
140-148  aus  Niclas  von  Wyle,  18  Translatze. 
Esslingen,  Conr.  Fyner  1478;  es  folgt  p.  148-152 
das  laiein.  Original  sowie  p.  152-157  eine  bessere 
deutsche  Uebersetzung.  —  *  Nie.  von  Wyle  XI. 
Translation:  Process  des  Hieron.  auf  dem  Concil 
zu  Costnitz.  Mit  latein.  Text  u.  Anmerkk.  hrsgb. 
von  Niemeyer.    Crefeld  1852.  4°. 

:  Epistola  ad  qnendam  Nicolaum 

de  coronatione  Sigismundi  regis  per  Euge- 
nium  IV  pp.,  d.  d.  Eomae  11  non.  Jun. 
1433. 


POGGIUS  —  POLITIANUS 


933 


Ausg. :  *  ed.  Gudenus ,  Codex  diplom.  Moguntin. 
II.  1747.  p.  627-632.  —  •  ap.  Baluze,  Miscellan. 
ed.  Mansi  III.  p.  183-185. 

Poggius:  Epistolae. 

Ausg. :   '  unt.  d,  Tit. :  Historiae  convivales  di- 

sceptativae,  oratiooes.  epistolae,  invectivae 

et /acetiarum  über.  Argentinae  1510.  fol.  min.  — 
'  ilnd.  1511.  fol.  min.  —  *  vollständiger  ibid.  1513. 
fol.  min.  Alle  3  selten.  —  ^  Basil.  1538.  fol.  in 
eins  Opera  p.  293.  —  *  Epistolae;  edltas  collegit 
et  emendav.,  plerasque  codicib.  eruit,  ordine 
chronol.  disposuit  notisque  illustravit  eques  Thom. 
deTonellis.  Tom.I.  (— 1431  )  Florentiae  1832.  8«; 
n.  (1431—1447)  ilnd.  1859,  nach  Jbnellis  Tode 
hrsgben.;  in  Italien  nicht  häufig,  in  Deutsehland 
nicht  XU  finden.  —  III.  (1447  —  1457)  ibid.  1861. 
Ist  nicht  in  die  Oeffentliehkeit  gekommen;  das 
einxige  Exemplar  hiervon,  sowie  von  der  ganxen 
Tonellischen  Ausg.  besitzt  in  Deutschland  der 
Gen.-Director  der  kgl.  Bibl.  in  Berlin  Öust.  WH- 
mans.  —  Epistolae  57  in  Poggii  Dialog,  de  var. 
fort  ed.  Dom.  Geoigius.  Append.  Florent.  1723. 
—  Epistolae  daae  (Zeno  episc.  Feltrensi  \seu 
Poggii  Invectiva  in  Jacopum  Zenum  ep.  Feltr.]  et 
Francisco  [de  Legnamine]  episc.  Ferrariensi  papae 
in  spiritualibus  Crbis  vicario  1459.  1460)  editae 
ab  Aug.  Wilmans  in  Index  scbolarum  in  acade- 
mia  Georgia  Aug.  per  sem.  est.  1877,  Gottingae. 
4®.  p.  3-10.  —  Epistola  ad  regem  Aragonum 
ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  III.  p.  154-156. 

:  Historia  Florentina  ab  origine 

nrbis  usque  ad  a.  1455.  Libri  VIIL 

"Wichtig  f&r  die  Geschichte  dor  florentinischeD  Kriege 
zwischen  1350 — 1456.  Ein  Florentiner  von  gatem  Schrot 
und  Korn,  zuverllssig  und  klar. 

Ausg. :  '  nunc  prim.  in  lue.  edita ...  et  c.  not. 
et  auctoris  vita  illustr.  ab  Joa.  Bt.  Recanato.  Ve- 
netiis  1715.  4*.  —  *vermeßirt  ab  eodem  edita  ap. 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XX.  p.  191-434.  —  'ap. 
Burmann,  Thesaur.  bist  Ital.  VIII.  prs.  1. 

Uebers.:  *  Historia  Fiorentina,  tradocta 
di  latino  in  nostra  lingua  da  Jacopo  suo  figliulo. 
Vinegia  1476.  fol.  —  »Firenze  1492.  fol.  —  'rive- 
duta  e  correttaper  F.  Serdonati.  Fiorenza  1598.  4®. 

:  Invectio  in  delatores,  item  epi- 


stolae aliquot  et  fragmenta. 

Ausg. :  ap.  Mai,  Spicilegium  Roman.  IX.  1843. 
n<>  28  u.  29. 

:  Oratio  in  fünere  Leonardi  Arre- 


tini. 

Ausg.:    ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  lY. 
p.  8-11. 

:    Vita  Francisci  Zabareliae  car- 

dinalis.  1417. 

Ausg.:  ap.  v.  d.  Bardt,  Concil.  Constant.  I.  9. 

p.  537-546. 

NB.  Die  anonyme  Schnft:  ,Hnssen9  letzte  Tage 
Q.  Feaertod.  In  Sendschreiben  von  Pogias  an  L.  Nicolai.' 
s.  1.  et a.  [Bentlingen  1M6.]  8»,  wiederh. wU. d.Tü.:  PoKins 
Floren tinos ,  Kurze  Todesgeschichte  des  Johannes  Huss. 
Hrsgb.  Ton  J.  O.  Mander.  Stuttgart  1847.  8^,  und  unederh. 
unt.  dem  er»tm  Titel  ReatUngen,  Heerbrandt  (1892).  b^,  ist 
onteigeschoben. 

Erl.-Sckr.:  Bisticci,  Vespaa.  da,  Vite  di  noroini  illustri 
del  secolo  XV  ...  da  Bartoli.  Firenze  1859.  8". 


0  e  r  V  i  n  Q  t ,  Historische  Schriften.  I.  FFankftart  1833. 
p.  60. 

(Lenfant,  J.)  Foggiana  ou  la  vie,  le  caractdre,  lea 
seniences  et  les  bona  mots  de  Pogge  Florentin.  Avec 
son  histoire  de  la  r6pablique  de  Florance  ete.  Amster- 
dam 1720.  2  voi.  8<>. 

Schmidt,  Otto  Ed.,  Gian.  Francesco  Poggio  Braccio- 
lini.  Ein  Lebensbild  aus  dem  15.  Jahrh.  tn  Zeitschrift 
für  allgemeine  Geschichte.  HI.  Stuttgart  1886.  gr.8<>. 
p.  893-426. 

Shepherd,  W.,  The  lifb  of  Poggins  Bracc.  Liverpool 
1602.  40.  (2.  edit.  ibid.  1837.  8») ;  —  franxöeieeh  Paris 
1819.  8^;  —  italienueh,  trad.daTomm.  Tonelli.  Firenae 
1825.  2vol.  80. 

Vita  Poggii  Florentini  auctore  Recanato  ap.  Mura- 
tori, Scr.  rer.  Ital.  XX.  p.  163-190.  Mü  P.'e  Büdniee. 

Voigt,  Geo.,  Wiederbelebung  des  classischen  Alter- 
thums.  2.  Aufl.  1.  Berlin  1880.  gr.  S».  p.  329-342  e< 
paseim. 

Vgl.  Apophthegmata. 

Polde,  vid.  Johannes  de  Polde. 

Pole ,  Paul ,  Kaplan  in  Königsberg,  dann 
Kau&nann  (f  nach  1532):  Preussische 
Chronik  oder  Chronica  des  hochlobwird. 
ritterlichen  Teutzschen  ordenes  zusambt 
der  eddelen  lande  Prewssen  und  Leyff- 
landt  Ursprungk  uffs  aller  kurtzest  be- 
griffen. 

Enthftlt  eine  Chronik  des  Deutschon  Ordens  u.  reicht 
bis  auf  den  Tod  Friedrichs  von  Meissen  1510;  dem  grOssteu 
Theile  nach  nur  eine  Vereinigung  der  jüngom  Hochmeister- 
Chronik  u.  der  Ebort  Ferberschen  Chronik. 

Handsehr.:  Königsbergs  Stadtbibl.  S.  26.  fol. 
Original;  —  Bibl.  des  Staatsarchivs.  Fol.  1.  — 
Leipzig,  Rathsbibl.  Rep.  IV.  24.  c.  fol. 

Ausg. :  auszugsweise  hrsgb.  von  M.  Tooppen 

in  Scr.  rer.  Pruss.  V.  p.  185-214;  cf.  Einleit.  p. 

173-185. 

Eri-Sekr.:  Toeppen,  IVoussische  Historiographie  p. 
206  ff. 

PolemiliS  Silvius  =^  Silvius  Polemius. 

Polhaim,  Weichardus  de,  md.  Chroni- 
con  Salisburg.  et  Weichardus  de  P. 

Polirtoria  di  Ferrara  dalP  a.  1288  — 
1367,  scritta  da  anonimo  —  Bartholomaeus 
Ferrari ensis.  Vgl.  Zambrini,  Opere  vol- 
gari.    1884.  p.  828. 

Politianus,  Angelus  {eige^itUch  Angiolo 
de^  Ambrosini  atis  Monte  Puiciano,  1)^  de- 
cretorum  et  canonicus  Floren  tinus  a®  1493, 
f  1494):  ConiurationisPactianaeanni  1478 
commentarius. 

Meisterhafte  Geschichte  dieser  Verschwörung  der  Pazzi 
in  Florenz  1478,  aber  nicht  vomrtheilsfrei. 

Ausg. :  *  (Florent.)  1478.  4°.  —  'in  eiu^  Operib. 
Basil.  1553.  fol.  —  *a»w  sorgfältigsten  mit  den 
betr.  Documenten  ed.  Jo.  Adimari.  Neapoli  1769. 
4^  —  *  wiederh.  ap.  W.  Roscoe ,  The  lif  e  of  Lo- 
renzo  de'  Medici  called  the  Magnificent,  III.  Liver- 
pool 1795.  Append.  n«xxi.p.69.  —  *Pisis  1800.  4". 

Uebers. :  *  unt.  d.  Tit. :  Congiura  dei  Pazzi, . . . 
volgarizz.  da  G.  J.  M.  Livorno  1830.  12™«.  —  *  La 
congiura  de*  Pazzi ,  trad.  dal  latino  da  Anicio  Bo- 
nucci.  Firenze  1856.  16n»o.  —  '^unt.  d.  Tit.:  Po- 
liziano,  Storia  della  congiura  de'  Pazzi  tradotta 
dal  Filippo  Cicconetti    in  Giornale  ai'cadico  di 


934 


POLLUX  —  S.  PONTIANÜS  PAPA 


scienze . . .  CLXXIY  (Nuov.  ser.  XXIX).   Roma 

1862.  p.  158-177. 

Erl.'Sekr.:  Ammirato,  Sc,  Congioxm  de' Pozzi  e  Ga- 
erra  della  ropabblica  Fiorentina  contro  gli  stati  Ro- 
mano e  Napolitano  dall'  a.  1478  al  1480  estratta  da 
codici.  Firenze  1826.  8°. 

Bernavt,  J.,  in  Hermos.  ZI.  1876.  p.  129 ff. ;  —  in 
Oea.  Abhaadlonfi^n.  II.  p.  880  ff. 

BonafonSf  Norb.  A.,  De  Angeli  Politiani  vita  et 
operibos  disqoisitiones.  Paiiaiis  1846.  8®.  XV.  276 
pag.  Cf.  Fnu»ssetti  tn  Saggiatore.  VI.  Roma  1846. 
p.  24S-252. 

Castellanif  6.,  Angelo  Poliziano  rivtauratore  degli 
stndi  cUfisici.  Carrara  1868.  8P. 

Del  Lungo,  Isid.,  La  patria  e  gli  aotenati  d' Angelo 
Poliziano  m  Archivio  stör.  Italiano.  Ser.  III.  tom. 
XL  parte  1.  Anno  1870.  p.  9-S2:  append.  p.  83-44. 

:  Prosa  volgari  inedite  e  Poesie  latine  e  greche  edite 

e  inedite  di  Ang.Ambrogio  Poliziano.  Firenze  1867. 8'*, 
MO  p.  vu.  not.  1.2  NoekuteiM  über  Biograpki&n  P.'s. 

QabottOf  F.,  Una  relazlone  soonoscinta  di  Angelo 
Poliziano  oolla  Corte  di  Milano  in  Rivista  ttorica 
Italiana.  Anno  VI  {aueh  einxeln  darauB  Torino  1889. 
80.  27 pag.). 

Hagen,  Aug.,  Orfeus  von  Ang.  Poliziano  in  Italia, 
hngb.  von  A.  Renmont.  I.  Berlin  1888 ,  giU  Nach- 
riiMtn  übttr  P.'s  Leben  u.  Schriften. 

Hoffmann,  S.  F.  W.,  Lebensbilder  berühmter  Huma- 
nisten. I.  Leipzig  18S7.  8^. 

Hählv,  J.,  Angelas  Politianns,  ein  Lebensbild  aus 
der  Renaissance.  Leipzig  1864.  8^.  173  pap. 

Mazzoni,  Onido,  II  Poliziano  e  ramanesimo  m  La 
Vita  italiana  nel  rinascimento.  II.  Hilano  1898. 16mo. 
p.  216  ff. 

Meiners,  Lebensbeschreib.  bertUimter  Mttnner.  Bd. II. 

Menoken,  Fr.  0.,  Hist.  vitae  et  in  liter.  meritor. 
AnffeU  Politiani.  Lips.  1786.  4o. 

Piellat,  £.  de,  Epitre«  d'Ang.  Politien  et  de  ses 
oontemponiins  illastres  de.  Lyon  1874.  8^.  95  pag. 

R Osler,  Aog.,  Kardinal  Johanne«  Dominicis  Erzie- 
hnngslehre.  Freiburg  i.  B.  1894.  gr.  SP  (=  Herders 
PKdagog.  Bibliothek.  VII)  p.  247-258. 

Rnberto.  L.,  Stn^j  sul  Politianas  in Rivista  di  filo- 
logia.  XII.  1884.  p.  212  ff. 

Serassi  vor eeiner  Auegabe  wmP.'e  , Stanze'  Lavita 
di  Ang.  Poliziano.  Padua  1761. 

Pollux  =  Julius  Polydeukes. 

Poloner,  vid,  Johannes  Poloner. 

Polonu8  =^=  Martinus  Oppaviensis. 

Polycarpus  monachus  Eioviensis,  vid. 
Zywot  Mojzesza  W^grzyna. 

Polycrates  episcEphesinus  (f  ante  2 1 1), 
vid.  Acta  s.  Timothei  apost 

Polycronycon,  vid.  Banulphus  Higden. 

Polydeukes,  vid.  Julius  Polydeukes. 

Polyptychum'*')  Gonstantiensis  [Coutan- 

Ces]  dioecesiS.    Geschrieben  vor  1316. 

Ätisg. :  ap.  Bouquet,  Rec.  XX TIT.  p.  494-542. 

Polyptychum  Botomagensis  dioecesis. 

Verfosst  unter  Ludwig  d.  Heiligen. 

Handsckr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  latin.  n* 
11052  (olim  suppl.  lat.  718). 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Reo.  XXTTT.  p.  229-329; 
appendix  p.  330.  331. 

Pomerius,  Henric,  magist.  de  Bruxella^ 
prior  apud  Septem  Fontes  et  1431  apud 
Yiridem  Vallem  (f  1469.  IV.  non.  Jun): 

*)  i.  6.  V  Nomina  dominomin  et  praelatoram  ad  quos  in 
singulis  parochiis  spectabat  itispraesentandirectoris ;  1?>  valor 
onmiom  benoficiorom. 


Opusculum  de  origine  monasterii  Yiridi 
VaUis  [Oroenendael]  et  de  gestis  patrum 
et  fratrum  in  primordiali  fervore  ibidem 
degentium.   Partes  3. 

Ättsg. :  nunc  primum  editum  ex  cod.  BruxclL 
bibl.  reg.  2926-28.  mbr.  sec.  XV.  8*  tn  Analect 
BoUand.  IV.  1884.  p.  263-3.33  (undMcar:  Pars  I: 
Origines  monasterii  —  Pars  II:  Vita  b.  Johannis 
Rusbrochii  sive  Ruysbrochii  canon.  s.  Aug.,  prioris 
in  Brabantia  [f  1381;  nur  ein  Auszug  dieser 
Schrift  steht  vor  Ruysbrochii  opp.  ed.  Surius. 
Coloniae  1692.  fol.]  —  Pars  III:  Vita  fr.  Jo- 
hannis de  Leuwis  alias  de  Affliginio  qui  dictus 
est  Bonus  coquus  —  Appendix:  Planctus  "Wil- 
helmiJordani[t  1372]  super  obitu  fr.  Johannis 
de  Speculo  alias  de  Cureghem;  epilogus  p.  334). 

Erl.-Sohr.:  Claeys,  Jan  Baysbroeck  tn  Beifort  Jaarg. 
y.  half},  a.  p.  881-384. 
Foppens.  Bibliotheca  Belgica  I.  1739.  p.  460. 
Oadinus,  Scriptoros  ecclesiast.  UI.  17^.  p.  2SG6. 

Pomponius  Laetus,  Julius  (f  1497  £o- 
mae):  De  caesaribus  compendium.  libri 
II.  237  —  668. 

Ausg.:  ^  cum  eius  opuseulo  De  exortu  Ma- 
ohometis  Venet.  1498.  4^  —  ^  ibid,  1500.  4«. 

—  '  zusammen  mit  dem  folgenden  Moguntiae 
1521.  8*.  —  *ap.  Sylburg,  Ser.  minores  Koma- 
norum.  IL  Francof.  1588.  fol. 

:  De  exortu  Machometis. 

Ausg.:  ^  cum  opusc.  De  caesaribus  Venet 
1498.  4®.  —  •  cum  Roberti  monachi  libris  de 
belle  Christiane.  Basileae  1533.  fol. 

:  De  Bomanae  urbis  vetustate,  sive 

de  eius  antiquitatibus,  templis,  sepulchris, 

vüs,  portis,  thermis,  statuis  etc. 

Ausg.:  '  Romae  per  Marian.  de  Blanchellis 
1515.  4».  —  •Bononiae  1520.  4^  curante  Jo.  Bapt 
Pio.  —  «Antverp.  1561.  8*.  —  *  Paris.  1573.  S\ 

—  *  Francofurti  1588.  8^  —  « UM.  1628.  8*».  — 
^Moguntiae  1521.  8®  etc. 

üebers.:  italienisch  von  Franc.  Baldelli.  Vi- 
negia  1549.  8^ 

Pontanus ,  Job.  Jovianus,  Caeretanos  ex 
agro  Spoletano  (f  1503):  Historia  sui  tem- 
poris  sive  Belli  quod  Perdinandus  senior 
Neapoiitanorum  rex  cum  Johanne  Ande- 
gavensi  duce  gessit,  libri  VI. 

SchOne  Sprache. 

Ausg.:  ^  in  eius  opp.  Venetiis  1518.  4**.  — 
•  in  eius  opp.  11.  Basil.  1538.  8^  —  *  cum  Bar- 
thio  Facio  de  rebus  ab  Alphonso  I  gestis.  Basil. 
1566.  8^  —  *ap.  Burmann,  Thes.  antiq.  Ital.  IX. 
prs.  3.  —  "  c.  Jacobi  Bracelli  (s.  d.)  Genuensis 
libris  V,  una  cum  historiae  enoomio,  Andr.  AI- 
ciato  auctore.  Hagenoae  1530.  4*.  —  'Dordraci 
1618.  8^ 

üebers.:  italienisch:  ^Vinegia  1524.  8*.  — 
'  ibid.  ap.  Mich.  Tramezzinum  1544.  8®.  —  ■  per 
Jacob.  Miauri.  Neapoli  1590.  4^ 

s.  Pontianus  papa  (f  235). 

Erl.'Sekr.:  Jaffö,  Regesta  pootifioam  Rom.  Ed.  2.  I. 

1885.  p.  14. 


PONTICUS  —  PRAECLARA  FRANCORUM  FACINORA 


935 


YiruimiusTarvisinus  (f  1520), 
vid.  Galfridus  Monmutens.  {hisi,  Britann), 

Erl.'Sokr.:  Campanini,  Nab.,  Pontico  Vimnio,  lettora 
pnbblioo  di  lottere  grache  e  UtineaBeggiodelrEinilia 
(1500— 150B).  Modeoal891.  8».  36fag.  {EMr.  dagti 
Atd  e  memorie  delle  depntazioni  di  storia  patria  per 
le  provincie  modenesi  e  parmensi.  Ser.  HI.  Vol.  iV. 
paxle  2.) 

Pontiflcal,  The,  of  Egbert  archbishop 
of  York  (731  —  767). 

Ausg. :  f  rom  a  ms.  of  the  0**»  er  10**^  Century 
in  the  natioDal  library  at  Paria.  Edited  by  W. 
Green  well.  London,  Surtees  Society  1853. 8^  11  s. 

Pontificale  Bomanum  ==  über  pontifi- 
calis. 

PontHicalis  historia,  vid.  Johannes  Sa- 
risberiensis. 

Pontius  abbas  S.  Rufi  (1124):  Epistola 
ad  Calmosiacensem  abbatem. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lai  CLXIII.  p. 
1477-1480. 

Pontili8  diaconus  Carthagin.  (cca.  250), 
vid,  Tita  s.  Cypriani  episc. 

Pontiii8  episcopus  Claromontanus  (f  cca. 

1172):  Epistola  ad  Mauritium  episc.  Pa- 

risiensem. 

Ausg.:  ap.  de  Tisch,  Bibl.  Cisterdensis p.  281. 
n»3. 

Popo,  Magister  Petrus:  Colloquia  de 
scholis  Herbipolensibus. 

Ausg. :  als  Ein  Beitrag  zur  Vorgeschichte  der 
Würzburger  Hochschule ,  als  Festgabe  zu  deren 
300 jähr.  Jubiläum  aus  e.  Handschr.  des  15.  Jahrh. 
erstmals  hrsgb.  Yon  Gteo.  Schepss.  Würzburg  1882. 
gr.  8°.  35  pag.  Jk  1.50. 

Porcaria  coniuratio,  vid. 

Alberti,  L.  B. 
Petrus  de  Oodis. 

Porcellius  Neapolitanus,  poeta  et  scriba 
Alphonsi  I  utriusque  Siciliae  regis:  Com- 
mentarii  comitis  Jacobi  Picinini  sive  Dia- 
rium rerum  ab  ipso  gestarum  a.  1452  et 
1453  fervente  beUo  inter  Venetos  et  Fran- 
ciscum  Sfortiam  Mediolanensium  Ducera. 

Libri  9.  Am  Ende  onvollsUbidig. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XX.  1731. 
p.  69-154;  iXV.  p.  1-66. 

Pordenone,  vid.  Odoricus  de  Pordenone. 

Porner,  Hans  (Kaufinann,  Mitglied  des 
Rathes  der  braunschweiger  Altstadt):  Ge- 
denkbuch.  1417  —  1426. 

Ausg.:  hrsgb.  von  L.  Hänselmann  in  Chro- 
niken der  deutschen  Städte.  VI.  1868.  p.  218- 
281;  ef.  Einleit  p.  211-217. 

:    Itinerarius  Johannis   et  Amd 

Pomer  cum  Luppoldo  Faber  in  Terram 
sanctam  germanice  conscriptus. 


Ausg.:  (ex  cod.  Ouelferbyt.  August.  42.  3) 
hrsgb.  von  L.  Hänselmann  unt.  d.  TiL:  Hans 
Porners  Meerfahrt  in  Zeitschrift  des  histor.  Ver- 
eins för  Niedersachsen.  1875.  p.  113-156. 

ErL'Sekr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschiohtsquellen. 
8.  Aufl.  n.  1887.  p.  146. 

Porphyritis  Optatianus,  vid.  Optatianus. 

Porta  daAnnoniaco,  vid.  Johannes  dictus 
Porta. 

Portoveneri,  Oiov.:  Memoriale  come  il 
Be  di  Francia  passa  in  Talia  per  aqiüstare 
il  reame  di  Napoli.   1494 — 1502. 

Ausg. :  in  Arohivio  stör.  Italiano  VI.  2.  p.  283- 
360. 

Portrait  historique  de  Charles  Vn  roi 
de  France,  vid.  Baude. 

Posilge,  vid.  Johann  von  Posilge. 

Poasidius  Afer,  vid.  Tita  s.  Augustini 
Hippon.  (vita  alia). 

Potho  presb.  et  monachus  Pruveningen- 
sis  saec.  XII,  vid.  Tita  et  revelat  Agnetis 
Blannbekin.   Ausg. 

Pouillä  de  Tancien  diocöse  de  Troyes, 
r6dig6  en  1407. 

Original  Terloien ,  nur  eine  Copie  von  1686  vorhanden. 
Ausg:  publ.  pour  la  prem.  fois  par  H.  d'Ar- 
bois  de  JubainvUle.  Paris  1853.  8^  Avec  caries. 

Potamiua  episcopus  Ulyssiponensis  (flor. 

cca.  355):  Epistola  ad  AÜianasium  et  Tra- 

ctatus  2. 

Ausg.:  *  ap.  Galland,  Bibl.  PP.  V.  p.  96.  — 

•  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  VIII.  p.  1411-1418. 

£y/.-&Ar.;  üams,  Kirchengeschichte  Spaniens.  U.  p. 
220. 

Pozzo,  Conradus,  vid.  Annales  Wesso- 
fontani. 

Praecepta  Ludovici,  vid.  Ludovicus. 

Praeceptum  Caroli,  vid.  Karolus. 

Praeceptum  Felicia  papae,  vid.  Felix. 

Praeceptum  Ludovici,  ind.  Ludovicus. 

Praeclara  Francorum  facinora  varia- 

que  ipsorum  certamtua  pluribus  in  locis 
tarn  contra  orthodoxae  fidei,  quam  ipsius 
Gallicae  gentis  hostes  non  impigre  gesta 
ab  a.  1202 — 1311,  ab  iUustriss.,  inquam, 
principe  Montisque  Fortis  comite  dum  vi- 
veret  Christi  athleta . . .  accuratissime  re- 
coUecta:  hoc  historiaU  nusquam  tarnen  viso 
clauduntur  epithomate. 

Ist  nur  ein  Aunug:  aus  des  Bernardus  Guidonis 
Floros  cronicorum  {».  (^>en  p.  161) ;  bei  Bouquet ,  Reo.  XXI. 
p.  691  wird  dies  Schriftchon  für  einen  Then  der  genannten 
Flores  erklärt.  —  Andere  schreiben  es  dem  Petrus  epi- 
scopus Lodovensis  zu. 

Ausg. :  *  s.  L  et  a.  8**,  typts  Oothicis.  —  *  cor- 
recter  ap.  Catel ,  Histoire  des  comtes  de  Toulouse, 


936 


PRAELLAEUS  —  FRISCH  JJ  ANUS 


inter  Monim.  p.  111.  (Paris  1623.  fol.)  —  ^mtt 
Hinxufügung  der  Worte:  Quae  vulgo  Chronioi 
Simonis  comitis  Montis-fortis  nomine  designatar, 
auctore  nt  quidam  pntant  Petro  Lodoyensis 
ecclesiae  episcopo  (cca.  1312)  ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  V.  p.  764-792. 

üebers. : .  *  unt.  d,  Tit. :  Histoire  des  gnerres 
faites  en  plusieurs  lieux  de  la  France,  tant  en 
ia  OuyeDDe  et  Languedoc  contre  les  heretiques 

depuis  Tan  1200 — 1311,  par  Jean  Fornier 

de  Montauban.  Tonlose  1562.  4°.  —  '  unter  d. 
Tit.:  Des  gestes  glorieux  de  Franpais  et  de 
leurs  divers  combats  vaillamment  soutenus  en 
divers  lieux...  de  Fan  1202  —  1311.  Trad.  en 
lang,  franp.  Publ.  par  Guizot,  Collect.  XV.  p.333- 
410  (Paris  1824). 

Praellaeus,  Budolphus  [=  Raoul  de 
Presles],  consiliarius  Caroli  V  regis  Gal- 
liae  et  magister  libellorum  supplicum  in 
curia  Parisiensi,  vid. 

Quaestio  de  potestate  papae. 
Quaestio  in  atramque  partem. 

PratO,  Joh.  Andreas  de  \  ,     .   ^AQQ\ 
Prato,  Giov.  Andreas  del/  ^^*^  ^^^^^' 
vid.  Cronache  Milanesi. 

Preis,  vid.  Jean  des  Preis. 

Prendilacqua,  Franc,  vid.  Vita  Victo- 
rini Feltrensis. 

Presbyter  Bremensis,  vid.  Chronicon 
Holtzatiae. 

Presbyter  Diocieensis  =-  Diocleas  pre- 
sbyter. 

Presbyter  Misnensis,  ^idd.  SiMdus. 
Presbyter  Moguntinus,  t^V^.Vita  s.  Bo- 

nifacii  archiep.  Mogunt  (suppleni.  seu 
passio). 

Presbyter  Traiectensis ,  vid.  Yitsi  s.Bo- 
nifacii  archiep.  Mogunt 

Presles,  vid.  Baoul  de  Presles. 

Pretio,  vid.  Petrus  de  Pretio. 

Priamus  presbyter  (c.  750),  vid.  Vita 
SS.  Marini  et  Anniani. 

PHblslawj  genannt  Pulkawa,  vid.  Pul- 

kawa. 

Prima  flindatio  fratrum  Minorum  •« 
Fundatio  fratrum  Min. 

Primatus  monachus  (monasterii  s.  Dio- 
nysii?):  Chronicon  — 1285. 

Für  die  Gosta  Ladovici  IX  etPhilippim  des  Guil- 
lelrnns  de  Nangis  die  Hauptqnelle;  letzterer  hat  blos 
ziemlich  ausgedehnte  Fragmente  von  Öeoffroy  de  Beaulieu 
n.  a.  dazwischen  geschoben.  —  P.'s  Chronicon,  weldies 
der  Verf.  des  Chrmioon  UoMonienae  (t.  e.  Balduinas  Aven- 
nonsis)  noch  benutzt  hat,  ist  verloren  und  nar  in  alt- 
franzOsischer  Uebersetzung  des  St.  Jacob -Hospital- 
bruders Jean  du  Vignay  (Jehan  deVignay),  die  er  nach 
1S28  vollendete ,  erhalten. 


Handschr. :  London,  Brit  Mos. ,  Eing  19.  D. 
I.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  194-251. 

Uebers. :  *  unt.  d.  Tit. :  Chronique  de  Primat 
(1250 — 1278)  trad.  par  Jean  du  Vignay  publ.  par 
Nat.  de  "Wailly  ap.  Bouquet,  Rec.  XXIII.  p.  5- 
106;  cf.  p.  1-5.  —  »Auszüge  von  1253—1275 
ed.  H.  Brosien  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  628. 
629;  639-671. 

Erl.'Schr.:  Brosien,  Herrn.,  Wilhelm  von  Nangis  u. 

Primat  m  Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  ft.  d.  Gesch.   IV. 

p.  426-509:  —  u.  a&im  Vomde  ap.  Pertz  1.  c.  p.  624 

-681. 

Delaborde,  H.  FranQ.,  m  Bibliothdque  de  l'Rcole 

des  Charles  XLI.  1880.  p.  61-74. 
Meyer,  Paul,  Rapport  sur  nne  Ifisaion  litt6raire  en 
Angleterre  in  Aroiivos  des  missions  scientifiques  et 
littöraires.  Sör.  n.  Tom.  III.  (Paris  1862).  p.  262  ff. 

Primordia  Oandersheimensla,  vid.  Hrot- 
suita. 

Primordia  Windbergensia  =  Relatio  de 
origine. 

Prischuch,    Thomas,    von    Augsburg: 

Ticht  von    Costenz.    in  ISSe  Verson. 

Handschr.:  München,  k.  Hofbibl.  n°594.  fol. 
84-107. 

Ausg.:  ^  ap.  HÖfler,  Geschichtschreiber  d.  hu- 
sitischen  Bewegung  II.  p.  354-399.  —  ^besser 
ap.  R.  V.  Liliencron,  Die  hißtor.  Volkslieder  der 
Deutschen.  I.  Leipzig  1865.  p.  228-257. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqueÜMi. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  880.  not.  1 ;  n.  p.  401. 

Prisciano,  Pellegr.  =  Peregrinus  Pri- 
scianus. 

Priscianus  Caesariensis,  grammaticus 
Constantinopoli:  De  laude  imperatoris 
Anastasü  (491—518). 

In  812  Hexametern ,  mit  einer  Vorrede  in  22  Jamben ; 
wol  um  612  verfasst. 

Hatidsehr.:  Bern,  n"  363.  sec.  IX,  defect.  — 
Wien,  Hofbibl.  n<>  16  (Bobiensis).  sec.  Vm.  IX. 

Ausg. :  *  nunc  primum  .  .  ed.  St.  L.  Endlicher. 
Viennae  1828.  8^.  —  *  rec.  Imm,  Bekker  in  Corp. 
hist.  Byzant.  I.  Bonnae  1829.  p.  517.  —  *  ap. 
Aemil.  Baehrcns,  Panegyrici  latini  XII.  Lipsiae 
1874.  8^  —  *  ap.  Aemil.  Baehrens,  Poetae  latini 
minores.  V.  Lipsiae  1883.  p.  264. 

^^.-iSc^.:  Osann,  Fr.,  Ueber  die  Lebenszeit  des  I'ri« 
scianus  in  seinen  Beitrftgen  zur  fj^echieehen  a.  römi- 
schen LiteratuigescU.  Kassel  1830.  II.  Bd.  u^  2, 
Teuffei,  W.  S.,  Geschichte  der  rGmischen  I^teratur. 
5.  Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1242-1246. 

Priscillianus  Abilae  episcopus  (f  385): 
Ad  Damasum  —  De  fide  et  apocryphis  etc. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Priscilliani  quae  super- 
sunt  [ex  cod.  Wirceburg.  Theol.  q.  3.  sec.  V.  VI] 
ed.  G.  Schepss.  Vindobonae  1888  {xtigleichTiOm. 
XVlll  des  Corpus  eccies.  Script).  8*^. 

Erl.-Schr.:  Paret,  F.,  Priscillianus ,  ein  Reformator 
des  4.  Jahrh.  Kirchongeschichtlicho  Studie  nebst  Com- 
mentar  zu  den  erhaltenen  Schriften.  WQrzburg  189L. 
gr.  80.  VII.  302  pag,  JkQ. 

Schepss.  (}.,  Priscillian  ein  neu  aufgefundener  Schrift- 
steller. Würzburg  1886.  8». 

:  Die  Latinität  des  Priscillian  in  Archiv  für  latoin. 

Lexikographie  III.  p.  808. 

Teuf  fei,  W.  S.,  Geschichte  der  römischen  Litemtur. 
5.  Aufl.  I^ipzig  1890.  p.  1056. 1057. 


PRISCUS  SOPHISTA  —  PROCESSUS  HABITI 


937 


sophista,  Thrax,  legatusTheo- 
dosii  iunioris  imp.  ad  Attilam:  Historia 
Byzantina  usque  ad  a.  474. 

Nur  der  seine  Gesandtschaft  betreffende  Abschnitt  ii(t 
hiervon  erhalten. 

Atug.:  fragmenta  '  ap.  Hoeschel,  Eclogae  le- 
gationum.  Aug.  Vindel.  1603.  4^  p.  21-61.  —  in 
Excerpta  de  legationibos  'Paris.  1648,  '  Yenetiis 
1729  und  xuletxt  ^  Bonnae  1829  in  Corpus  scr. 
histor.  Byzant.  xusammen  mit  Dexippus  ed.  B. 
G.  Niebubr. 


de  Damiette  en  1219  =  Fra- 
gmentom  de  captione  Damiatae. 

Prise  de  Jeruealem  ou  la  vengeance 
du  Sauveor.   Texte  proven^al. 

Ausg.:  publie  en  entier  pour  la  prem.  fois 
d'apres  le  ms.  de  la  bibl.  nat  par  C.  Chabaneau. 
Paris  1891.  8^  59  pag. 

Privilegium  S.  Rom.  Ecciesiae  a  Con- 
stantino  M.  imp.  «  Constantinus  M.  imp.: 
Constitutum. 

Privilegium    epiecoponim    Germinlaci 

congregatorum  pro  Corbionensi  monaste- 

rio  a.  843. 

Ausg.:  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  249.  —  » ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p. 
284-286. 

Privilegium  et  erectio  collegii  poeta- 

rum  et  oratorum  in  Yiennensi  gymnasio 

per  Maximilianum  I  imp.  a.  1501. 

Ausg.:  *  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  II.  p.  237. 
238  («  ed.  Sü-uve  IL  p.  488). 

Probue,  Mellanius,  vid. 

Vita  s.  Mnnettsae  Tiri:. 
„     ,,  Patricii  Hibeni. 

Proces  de  condemnation  et  r^habilita- 

tion  de  Jeanne  d'Arc  dite  la  Pucelle.  1480. 

Ausg.:  publie  pour  ia  prem.  fois  d'apros  les 
mss.  de  la  bibl.  roy par  Jules  Quioherat.  Pa- 
ris 1841—49.  5  vol.  8^  45  fr. 

Erl.-Sekr.:  Robillard  de  Beaarepaire,  Ch.  de, 
Becherches  snr  le  proeds  de  condemnation  de  Jeanne 
d'Arc.  Ronen  1869.  BP.  128  pag. 

Vgl.  Mömoires  snr  Jeanne  d'Arc. 

Proces  de  Jeanne  la  Pucelle.  Manu- 
scrit  in6dit,  16gu6  par  Benoit  XIV  ä  la 
biblioth.  de  Tuniversitö  de  Bologna. 

AtAsg. :  publie  avec  une  iotroductioD  par  An- 
dre du  Bois  de  la  Villerabel.  Saint -Brieuc  1890. 
18mo.  C.  21 7  pag.  3  fr.  50  c. 

Uebers.:  L.  Taxil  et  P.  Fesch,  Le  martyre 
de  Jeanne  d'Arc.  !^dition  donnant  la  traduotion 
fidele  et  complete  du  Proeh  de  la  Pucelle  d'apres 
les  mss.  autbentiques  de  Pierre  Cocbon.  Paiis 
1890.  18»o.  528  pag.  3  fr.  50  c. 

Proces -veriial  du  sacre  Philippe  I  » 
Ordo  qualiter  Philippus  {Uebers.). 

Proces -veriiaux  des  s^ances  du  Con- 
seil    de    r6gence    du   roi   Charles   YIII, 


pendant  les  mois  d'aoüt  1484  ä  janvier 
1485. 

Ausg. :  publies  ....  par  A.  Bemier  (in  Col- 
lection  de  documents  inedits.  n'^  74).  Paris  1836. 
4».  10  fr. 

Processo  dei  congiurati  Bresciani  del 
1512. 

Atug. :  pubblic.  ed  illustr.  da  Feder.  Odorici  in 
Raccolta  dl  cronisti.  Milano  1857.  Vol.  II.  prs.  1. 

Processo  istorlco  della  insurrezione  di 
Sicilia  deir  a.  1282,  estratto  da  pergar- 
mena  autentica  esistente  nell'  archivio 
della  catedrale  di  VerolL 

Ausg. :  in  Ricordi  e  documenti  del  Vespro  Si- 
ciliano.  I.  1882.  p.  86-113. 

Processus  contra  Valdenses  in  Lom- 

bardia  superiore  anno  1387. 

Ausg.:  pubbl.  per  cura  di  Oirol.  Amati  in 
Archivio  stör.  Italiano.  111.  Serie,  tom.  I.  1865. 
parte  2.  p.  16-52;  IL  1.  p.  3-61.  Cf.  Awerti- 
mento  ibid.  1.  2.  p.  3-15. 

Brl.  -  Sehr. :  Perrin ,  Jean  Panl ,  Histoire  dos  Vandois. 
Genöve  1618. 
Lefi:er,  Jean,  Histoire  g^n^rale  des  6grlises  evange- 
liques  des  vall^  da  Piemont  uu  vandoises.  Leyde 
1669. 

Processus  electionis  domini  Symonis 
abbatis  S.  Edmundi.  1257. 

Ausg.:  ex  cod.  London.  (Mus.  Brit.  Harl.  645) 
ed.  Tbom.  Arnold  in  Memorials  of  St.  Edmunds 
abbey.  IL  1892.  p.  253-259;  ef.  introd.  p.  xxvi 
-xxxn  (=  Rerum  Brit,  med.  aevi  scr.  n"  96). 

Processus  factus  iussu  D.  Clementis  Y 
pp.  super  zelo,  quem  habuit  D.  Philippus 
IVanciae  rex  in  petendo  convocari  con- 
eilium  super  haeresi  imposita  D.  Boni- 
facio papae  Vni.  A®  1311.  april. 

Ohne  Kenntniss  dieses  Prozesses  sollte  die  Gesch. 
dieses  merkwürdigen  Pspstes  nicht  geschrieben  werden. 
Blieb  Dnunann  unbekannt. 

Ausg.:  abgedruckt  nach  einer  im  Sept.  1630 
vidimirten  Copie  ap.  C.  HÖfler,  Rückblick  auf 
Papst  Bonifaz  VIII  u.  die  Literatur  seiner  Ge- 
schichte. Nebst  einer  wichtigen  urkundl.  Beilage 
aus  d.  vatican.  Archiv  in  Rom  in  Abhandl.  der 
histor.  Cl.  der  k.  bayer.  Akad.  der  Wiss.  Bd.  III. 
Abth.  3  (=  Denkschriften.  XVII.  München  1843) 

p.  45-84;  vgl.  p.  32  ff. 

Vgl.  Bonifacins  VIII  pp. 

Processus  liabiti  ab  inquisitore  here- 
tice  pravitatis  in  provincia  s.  Francisci 
contra  communia  et  speciales  civitates 
Tuderti  et  Amelie  annis  1329  et  1330. 

Diese  Acten  enthalten  die  Untersuchung  gre^n  die 
Fraticellon  des  Convents  St.  Fortnnat  in  Todi  und  gegen 
die  Ghibellinen  in  Todi  und  Amelia,  denen  die  Partei- 
nahme für  Ludwig  den  Baier  als  ein  Hanptklagegrund 
vorgewortfen  warde. 

Handschr.:  Rom,  Archiv  des  Vatic,  Abtli. 
Archiv.  Avinion.  n"  i04  der  CoUectoriae. 

Au^g. :  einzelne  Proben  hrsgb.  von  Frz.  Ehrle 
in  Archiv  für  Litteratur-  u.  Kirchengesch.  des 
Mittelalters.  I.  Berlin  1885.  gr.  8^  p.  159-164. 


938 


PROCESSUS  IN  CAUSA  —  PROCOPIUS  CAESARIENSIS 


Processus  in  causa  fidei  contra  quam- 
dam  mulierem  Johannam  vulgariter  di- 
ctam  la  Puceüe  =  Procös  de  condemna- 
tion. 

Processus  in  curia  Romana  in  causa 
arbitralis  sententiae  ab  Sigismundo  rege 
Bomanor.  inter  Ericum  regem  Daniae  et 
comites  Holsatiae  super  ducatu  Slesvi- 
censi  regi  adiudicato  latae,  quam  co- 
mites ad  papam  appellaverant  «»  Acta 
Processus. 

Processus  inter  Ghristophorum  II  regem 
Daniae  et  Tucbonem  episcopum  Burglar 
nensem  a®  1330. 

Ausg.:  ex  originali  ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  VI.  1786.  p.  545  ff. 

Processus  inter  Ericum  regem  Daniae 
ab  iina  et  ducem  Slesvicensem  ac  comi- 
tes Holsatiae  ab  altera  parte  de  ducatu 
Slesvicensi  a.  1424  =  Acta  processus. 

Processus  litis  inter  Christophorum  I 
regem  Daniae  et  Jacobum  Erlandi  archi- 
episcopum  Lundensem.  1256 — 1274  « 
Narratio  litis. 

Procopius  Caesariensis   (f  cca.  562): 

^u4viyLdota  s.  arcana  historia,    quae   est 
liber  nonus  Historiarum. 

In  diesem  am  668  abschliessenden  Werke  nimmt  Pr. 
das  in  seinen  übrigen  über  Jastinian  nnd  dessen  Oemahlin 
rühmlich  Erwähnte  zarück.  Schmutziges  Pamphlet  eines 
servilen  doppelzüngigen  Mannes. 

Ausg,:  *gr.  et  lat.  Ex  bibl.  Vatic.  Nie.  Ale- 
mannus  protulit,  lat.  reddidit  et  notis  illustravit. 
Lugduni  1623.  fol.  —  *  Lugduni  1634.  fol.  — 
•Colon.  1669.  fol.  —  *  gr.  et  lat.  N.  Alemanno 
defcnsorc  piimom  .  .  .  prolata,  nunc  .  .  .  falsi- 
tatis  convicta  a  Job.  Eichelio.  Heimst  1654.  4^ 
Daran  befindet  sich  unt.  d.  Tit :  Imper.  Justi- 
niani  defensio  adv.  Alemannum  autore  Th.  Rivio, 
curante  J.  Eichelio.  Heimst.  1654.  4**.  —  ^Zwei 
ungedruckte  Stellen  über  die  Attsschtceifungen 
der  Kaiserin  Theodora  veröffentlichte  zuerst  gr. 
et  lat.  Bemh.  de  la  Moiinaye  in  Menagiana.  I. 
Paris.  1715.  p.  347;  III.  p.  255;  wiederh.  in  den 
folg,  Ausg.  —  ®  graecum  recogriov. ,  emendav., 
lacanas  supplevit  .  .  .  annot.  crit.  et  bist  adiecit 
J.  C.  Orellius.  Acc.  append.  continens  descriptio- 
nem  pestis  et  famis  Constantinopol.  et  in  aliis 
orbis  Rom.  partibus  saevientium,  ex  eiusdem 
Procopii  libro  de  bellis  excerptae.  Lipsiae  (Turici) 
1827.  8^  Mit  4  Karten.  ^  8.  ~  '  Procopius  in 
Corp.  Script  bist.  Byz.  ex  recens.  G.  Dindorf. 
(3  vol.  Bounae  1833—38.  8°).  Tom.  ffl.  Mit  Wie- 
derholung der  Noten  Nie.  Alemanni  (Ausg.  n®  1). 
—  ®  unt.  d.  Tit. :  Anecdota  ou  histoire  secrete  de 
Justinien,  par  le  senateur  Proc.  de  Cesaree,  edit. 
par  Isambert.  Paris,  Didot  1856.  gr.  8®.  Texte, 
traductian  et  notes  philol.  Höchst  oberflächliche 
Arbeit.  Cf.  Dahn,  Prokopius  p.  494-497. 


Uebers.:  deutseh:  Geheime  Geschichte,  übers, 
u.  mit  Anm.  erläutert  (von  Job.  Paul  Reinhardt). 
Erlangen  1753.  8'. 

englisch:  The  secret  history,  translated  into 
English.  I/)ndon  1674.  8®. 

französisch:  in  der  Ausg.  n°  8  von  Isambert 

lateinisch:  in  den  Ausg.  n®  1  u.  4. 

Procopius  Caesarienois:  Panegyris  in 
Anastasium. 

Ausg.:  graece  ap.  Yilloison,  Anecd.  IL  p.  28. 

:  Ileqi  tQv  TCTiGfAdvcov  ro€  deOTtö- 

rov  ^lovaitviavoü.    De  aedificiis  conditis 
vel  instauratis   auspicio  lustiniani  imp. 

libr.  VI.  Vollendet  im  Jahre  558. 

Ausg. :  ^  gr.  prim.  ed.  Beatus  Rhenanus  e  ms. 
cod.  C.  Peutingeri  cum  Procopii  de  reb.  Gotho- 
rum  etc.  et  Agatbia.  Basil.  1531.  fol.  p.  1.  — 
*  wiederh.  Parisiis  1543.  fol.  —  *  besser  ed.  Hoe- 
Bchel  ad  ealeem  Prooopii  historiar.  Aug.  Yind. 
1607.  fol.  —  *  Diese  Ausg.  verbesserte  sammt  der 
latein.  Uebers.  Claud.  Maltretus  im  Ck)rp.  bist. 
Byzant.  Paris.  1663.  fol.  —  wiederh.  im  Corp, 
Byzant  *Venet  1729;  —  *im  (>)rp.  Bonn.  (Proco- 
pius. Tom.  III.)  ex  recens.  Guil.  Dindorfii  1838.  8^ 

Das  1.  Capitel  des  1.  Buches  De  instaurato  s. 
Sophiae  templo  mit  neuer  uebers.  ed.  Franc.  Com- 
bensus  in  Manipulus  originum  rerumque  CPoli- 
tanarum.  Paris.  1664.  4^  p.  283. 

Uebers.:  lateinisch:  *  per  Amoldum  Vesa- 
liensem.  Moguntiae,  Ivo  Schoefer  1538.  8^  — 
^wiederh.,  xusammen  miV  Pfocopii  historiarum 
et  Zosimus.  Basil.  1576.  fol.  —  'De  Justiniani 
imp.  aedificiis,  lat.  interpr.  Fr.  Cranefeldio,  c. 
annot.  Th.  Adamaei.  Paris.  1537.  4®. 

englisch:  Procopius.  On  Justinian's  boildings 
.  .  .  translat  by  Aubrey  Stewart  (with  notes  by 
C.  W.  Wilson).  London,  Palestine  Pilgrim's  Text 
Society  1886.  8^  178  pag. 

französisch :  trad.  eu  f  raup,  par  Fumee  sieur  de 
Genille  zusammen  mit  Histoire  des  guerres  .  . . 
contre  les  Yandales  et  les  Goths.  Paris  1587.  fol. 

italienisch :  De  gli  edifici  di  Giustiniano  imp. 
Di  greco  in  volg.  trad.  da  Bed.  Egio.  Yinegia  1547. 
8*.  —  in  Opere  di  Procopio  di  Cesare.  Milane 
1828.  8«. 

:  T(öv  xof^*  abrdv  lavoQiwv  ßißlia 


(JxTcä  seu  Historiarum  sui  temporis  libri 
Vm.  395—559. 

In  noch  ziemlich  guter  Sprache  nnd  mit  g^iOBser  Un- 

Sarteilichkeit  abgefasst.  Die  zwei  ersten  Bficher  enthalten 
ie  Kriege  mit  den  Persem  ,  die  nftchsten  zwei  jene  mit  den 
Yandalen ,  395—545 ;  die  drei  folgenden  enthalten  ro&txa^ 
487—629;  im  8.  Buche  findet  sich  eine  übersichtl.  Dar- 
stellung der  Ereignisse  bis  zum  J.  554. 

Ausg. :  ^  in  dessen  opp.  Acc.  liber  de  aedificiis 
Justiniani  fere  duplo  quam  antea  auctior.  Opera 
D.  Hoeschelii.  Aug.  Yind.  1607.  fol.  {Borste  Ausg.; 
de  aedificiis  zuerst  griech.  an  der  latein.  Uebers. 
der  Bücher  de  reb.  Gothor.  etc.  Basil.  1531;  s. 
unt.)  —  '  gr.  et  lat.  c.  not  Claud.  Malti^ti.  Paris. 
1661—63.  2  vol.  fol.  —  *  nachgedruckt  Venet 
1729.  fol.  —  *ex  rec.  G.  Dindorf.  Bonnae  1833 
zusammen  mit  Procopii  i(v(x6oTa  (=*  Corp.  scr. 
bist.  Byzant).  Vol.  1.  2. 


PROCOPIUS  CAE8ARIENSIS 


939 


Uehers.:  lateiniseh:  die  4  ereien  BUeher  De 
bello  Persico  ex  Ters.  Baph.  Volaterrani.  Romae 
1509.  fol. 

Die  4  Utxten  Bücher  De  bello  Gottomm  ex 
interpretatione  Christ.  Personae.  'Komae  1516. 
fol.  —  '  tüiederh.  unt  d.  TiL :  Procopii  de  rebus 
Gothor.,  Persar.  ao  Vandalor.  libri  VIII  una  oum 
Agathia,  Jomande  et  Leon.  Aretini  libris  lY  de 
bello  Italioo  contra  Gothos.  Basil.  1531.  fol.  Eni- 
hält  auch  die  erste  grieeh.  Ausgabe  des  Buches 
De  aedificiis  Justin. ,  hrsgb.  von  Beat.  Rhenanus. 

—  ^wiederh.  cum  Zosimo  ed.  Arnoldus  Vesalien- 
sis.  Basil.  1576.  fol.  —  *•  cum  Agatbia  et  Jor- 
nande  ex  reo.  et  c.  notis  Vulcanii.  Genevae  (Lug- 
duni)  1594  (1618).  8«  —  »  ex  vereione  Hug.  Grotii 
in  dessen  Collect,  bist.  Goth.  Ämstelod.  1655.  8^ 
p.  139.  —  *  wiederh,  in  dessen  HiBtoria  Gotho- 
mm,  Vandalorum  et  Langobardorum.  Paris.  1656. 
8".  —  ^  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  II.  p.  29- 
47.  -  'De  bello  Gothico  libri  4  ex  interpre- 
tai  Gl.  Maltreti  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I.  1. 
p.  247-369.  Nomina  appellativa  et  yerba  gothioa 
...  ab  Hug.  Grotio  expficata  p.  370-372.  Index 
propriorum  nominum  Gothiconun  . . .  p.  373-378. 

—  'De  hello  Gothico  libri  4,  cum  excerptis 
ex  Agathia  Hug.  Grotio  interprete.  Cherii  1854. 
go  _  >«De  bello  Vandalico  capita  selecta  ex 
Procopii  libro  IT  ed.  Jos.  Partsch  in  prooemio  ad 
Corippi  Johannidem  in  Mon.  Germ,  bist  Auct. 
antiquiss.  III.  2.  1879.  p.  xxxYm-xuii. 

deutsch:  ^  Geschichte  seiner  Zeit.  Uebers.  u. 
mit  Eriäutemngen  versehen  von  P.  F.  Kanne- 
giesser.  Greifswald  1827->-31.  4  Bde.  gr.8^  Jk  20. 

—  *  unt,  d,  Tit. :  Vandalenkrieg.  Uebers.  von  D. 
Coste.  Leipzig  1885.  8«.  XXI.  82  j>ag.  Jk  1.20 
(=  Geschichtechreiber  der  deutschen  Vorzeit. 
(TL  Jahrb.  2.  Bd.]  lief.  73  u.  der  2.  Gesammt- 
ausg.  Bd.  6;)  —  u.unt.d.  Tit. :  Gothenkrieg.  Nebst 
Auszügen  aus  Agathias,  sowie  Fragmenten  des 
Anonymus  Valesianus  u.  des  Johannes  von  An- 
tiochia.  Uebers.  von  D.  Coste.  Leipzig  1885.  8^. 
^  7  (=  Geschieb tschreiber  d.  d.  Vorz.  Lief.  76 
u.  der  2.  Gesammtausg.  Bd.  7). 

englisch :  History  of  the  wars  of  the  emperor 
Justinian  etc.  translai  by  Henry  Holcroft.  Lon- 
don 1653.  fol. 

französisch:  Oeuvres  de  Procope  (de  la  guerre 
contre  les  Perses  et  les  Vandales,  par  L.  Mauger). 
Paris  1669.  70.  2  vol.  8®.  Benutzte  nur  die  ba- 
seier  latein.   üebersetxung. 

—  De  la  guerre  contre  les  Goths.  livres  2 
premieres,  par  G.  Paradin.  Lyon  1578.  8°. 

—  Histoire  des  guerres  de  Tempereur  Justi- 
nien  contre  les  Vandales  et  les  Goths,  trad.  du 
grec  par  M.  Fumee  sieur  de  Genille.  Paris  1587. 
fol.  Hierbei  befindet  sich  auch  die  Uebers.  De 
aedificiis. 

italienisch:  De  la  guerra  de  Gotti  libri  tre,  di 
lai  in  voleare  trad.  da  Bd.  £gio.  Vineg.  1544.  8^ 

—  De  la  guerra  di  Giustiniano  imper.  contra 
i  Persiani  ed  i  Vandali  lib.  IL  Di  lat  in  volg. 
trad.  da  Bd.  Egio.  Vineg.  1547.  8«. 

Ausxüge:  De  priscis  sedibus  Gothorum,  Hun- 
norum  et  Vandalorum  excerpta  ex  Procopii  lib. 
IV  de  beUo  Gothico,  in  Vulcanii  Gothic,  et  Lon- 
gobard.  rer.  scriptt.  I.  p.  239-253. 


JSH.-&kr,,*  AaUr,  ,Aag.,  Deüde  Frooo|iii  CaesareensiB 
in  aecundo  bello  Persico  Jastiniaiii  I  imp.  enanrando. 
Diss.  inaug.  Bonnae  1876.  S».  iSpag.  60  4 

Saldi,  Bq.,  Difesa  di  Procopio  contFa  le  calamnie  di 
Flav.  Kendo.  Urbino  1627.  4«. 

Balzani,  U.,  Le  cronache  Italiane  nel  medio  evo. 
llilanol884.  p.  22-3S. 

Brann,  Herrn.,  Procopina  Caeaariensis  qoatenas  imi- 
tatus  Sit  Thacydidem.  Inaag.-Diss.  £rlangae  1885. 
8».  eipag. 

:  Zum  Texte  des  Prokop  m  Byzantinische  Zeit- 
schrift. U.  Leipzig  1898.  p.  106-109. 

Byzanz  anter  Justinian  tn  Das  Ausland.  Stuttgart 
1866.  4«.  n«36.  p.  817. 

Bahn ,  Fei.,  Die  KOnige  der  Germanen.  Abth.n.  Man- 
chen 1861.  gr.  8».  p.  260-268. 

:  Prokopius  von  Cftsarea.  Ein  Beitrag  zur  Historio- 
graphie der  VOlkenrandening  u.  des  sinkenden  BO- 
merthums.  Berlin  1865.  gr.  8^.  VI.  504  pag. 

De bidour.  Antonin,  L'imp^Fatrice  Thöodora;  4tade 
critiaue.  Paris  1885.  12mo.  2  fr.  Oegtn  dis  OloMb- 
wimgkeü  dtr  Anecdota. 

Duwe,  Adf.,  Quatenns  ProcopiusThucydidemimitatas 
Sit  Progr.  d.  Oymn.  Jever  1886.  49.  37  vag. 

Eckardt.  Herrn.,  De  anecdotis  Procopii  Caeeariensis. 
Diss.  histor.  Regimonti  1861.  8<*.  44  paa.  75  4 

:  Zur  Charakteristik  des  Procop  und  Agathias  als 

Quenenschriftsteller  für  den  Gothenkrieg.  Progr.  d. 
Friedr.-Gymn.  Königsberg  i.  Pr.  1864.  4fi.  25 pag. 

Gomperz,  Th.,  tn  'W'ienor  Studien.  Zeitschrift  für 
classische  Philologie.  II.  1880.  n.  6  ff. 

0  u  n  d  1  ac  h ,  J.  J.  G.,  Quaestiones  procopianae.  Dissert. 
Harbuigi  1861.  40.  28  pag.  {a»iek  oJLb  Progr.  Hanau 
1861).  Ueber  du  Olaubunirdigkeü  der  Äneedata. 

Gundling,  N.  H.,  Obserrationes  in  rem  literar.  spe- 
ctantes.  I.  Franoof.  et  Lips.  17U7.  p.  202. 

Hansen,  A.,  ^Ve^  veranlasste  die  Berufung  der  Van- 
dalen  nach  Afriea?  Eine  histor.  Untersuchung  gegen 
Procop,  Vand.  I.  8.  Dorpat,  Universitätsdruckerei 
1842.  4».  13  pag. 

Haury,  J.,  Procopiana.  Progr.  d.  k.  Bealgymn.  Augs- 
burg f.  d.  Studienjahr  1890/91.  Augsburg  1891.  8». 
37  pag.  WiU  bnoriam,  das$  der  gröeets  Theü  der  Hi- 
Btorien  P.'e  aekon  i.  J.  645  niedergeaekrieben  Mt  ete. 
:  Procopiana.  (II.Theil.)  Progr.  d.Realgymn.  Mün- 


chen 1893.  Bfi.  43  pag 

Byz 


:  Zu  Prokop  m  Byzantinische  Zeitschrift.  II.  1898. 

p.  290. 
Herwerden  «n  Mnemoeyne.  IX.  Lugd.  Bat.  1881.  p. 

104-112;  149-166,  über  d.  aehleehie  Auag.  Dindorft. 
Hofmann,  K.,  Zur  Kritik  der  byzantin.  Quellen  für 

die  ROmerkriege  Kobads  I.  Progr.  d.Gymn.  Schwein- 
furt 1877.  4«. 
Jahns,  Max,   Geschichte  der  Kriegswissenschaften. 

Abt.  l.  München  1889.  8».  p.  143-146. 
Jung,  Jal. ,  Geographisch  -  Historisches  bei  Procopius 

von  Caesarea  tn  W  ieuer  Studien.  Steitschrift  f.  class. 

Philologie.  V.  Wien  1883.  p.  85-115. 
Kirchner,  Zu  Prokops  Darstellung  der  Perserkriege 

des  Anastasios,  Justin  und  Justinian.  Progr.  der  Gr. 

SUdUchule.  Wismar  1887.  4^.  19  pag. 
Krumbacher,   K.,  Geschichte  der  byzantin.  Litte- 

ratur.  München  1891.  gr.  8^.  p.  41-46  u.  s.  w. 
La  Mothe  le  Yayer,  Oeuvres.  IV.  2.  PfOrten  1756. 

p.  144-167. 
Levesque  de  la  Ravalidre,  B^flezions  contre  l'idöe 

g6n6rale  que  Procope  est  Tauteur  de  l'hist.  seeröte 

de  Jnstinien  m  M6m.  de  TAcad.  des  inscr.  XXI.  p.  78. 
Mallet,  C.  £.,  The  empress  Theodora  mThe  English 

histor.  Review.   IL  London  1887.  gr.  8».  p.  1-20. 

Oegen  die  Echtheit  der  Anecdota. 
Moroni,  G.,  L'invito d'Eudoesia  aGenserico  wPnbbli- 

cazioni  del  r.  Istituto  di  studi  superiori  di  Firenze. 

1882. 
P al  1  m  an  n ,  R.,  Geschichte  der  Völkerwanderung.  II. 

Weimar  1864.  8*>.  p.  61  ff.,  105  ff. 
Patzig.  Edwin,  Jonannes  Antiochenns  Fr.  200  Salm. 

und  Prokop  m  Byzantinische  Zeitschrift.  II.   1893. 

p.  591-598. 
Pflugk,  Aug.  Jul.  E.,  Emendationes  ad  Prooopium  tn 

eeifien  Schedae  criticae.  Gedani  1835.  gr.  40.  Jk  1.25. 
Pflugk-Harttnng,  Jul.v.,  Belisars  Vandalenkrieg 

tn  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  LXI.  München  1889. 

p.  69-96. 
Ranke,  Leop.von,  Procopius  tn s«tn«r Weltgeschichte. 

IV.  2.  Leipzig  1884.  Bf>.  p.  285-312.  Gegen  die  Glaub- 
würdigkeit der  Anecdota.  Die  vorgetragenen  Argumente 

ikberxeugen  nicht. 


940 


PROCOPIUS  DIACONUS  —  PROSARELATION 


R  e  i  n  k  e  n  g ,  Jos.  Hub. ,  Anecdota  sintne  scripta  a  Pro- 
copio  Caes.  inquiritur.  Diss.  bist.  crit.  Yratislaviae 
1858.  80.  30pag.  Qegm  die  Eehtheü. 

Bei pr ich,  Berth.,  Ueber  nnmerische  Angaben  im  hello 
roth.  desProkup  vonCäsarea.  Progr.d.Gymn.  Gross - 
ätrehlitz  1886.  4P. 

Rivios«  Thom.,  Jostiniani  defensio  adversns  Äleman- 
nam.  Francof.  1628.  8^;  —  curante  J.Eicholio.  Helm- 
stadii  1654.  Sf>.  Cf.  Dahn,  Prokopias  p.  470-479. 

S  ch  e  f  1 1  e  i  n ,  Joh.,  De  praepositionum  usa  Procopiano. 
Diss.  inang.  Erlangons.  Ratishonae  1898.  gr.  ^  (au^ 
als  Jahresboricht  ilber  das  kgl.  neue  Gymnas.  f.  das 
Studien] .  1892/98.  RegensbuiK  1893.  gr.BP ausgegeben). 
63pag.  Wertvoll. 

Schubert,  H.  v.,  Die  Unterwerfung  der  Alamannen 
unter  die  Franken.  Kritische  Untersuchung.  Stras- 
burg 1884.  gr.eP.  p.  90-93:  Procop. 

Schulz,  Alfr.,  Procopius  De  hello  Vandalico  lib.  I. 
1-8.  E^e  histor.  Untersuchung.  Berlin  1871.  gr.  4,^. 
ISpag.  Jkl. 

Struye,  Bibliotheca  histor.  ed.  Meusel.  Y.  1.  p.  225 
-233. 

Struve,  K.  L.,  Opuscula  selecta.  I.  Lipsiae  1864.  8^. 
p.  243  ff. 

Teuf  fei,  W.  S.,  Procopius  von  CKsarea  in  Schmidts 
Zeitschrift  f.  Geschichtswissenschaft.  VIIl.  1847.  p. 
88  -  78.  Sekr  gut  (mederh.  in  ^V.  S.  Teuffels  Studien 
u.  Charakteristiken.  Leipzig  1871;  2.  Aufl.  ibid.  1889. 
p.  248ff.). 

Trivorius,  Gbr.,  Observatio  apologetica  ad  inscri- 
ptionem  orationis  ad  anteeesaores  Digestis  Justiniani 
praepositae ;  adversus  quosdam  iurisconsultos  et  Pro- 
copii  anecdota.  Paris.  1631.  4<^.  Cf.  Dahn,  Prokopius 
p.  468-470. 

A^ollgraff,  J.  C,  in  Mnemosyne.  X.  1882.  p.  422  ff. 

Werlauff ,  E.  C,  in  Det  kong.  Danske  Videnskaber- 
nes  Selskabs  histor.  og  philos.  Afhandlinger.  1845. 
p.  41-104.  ErkUhrt  Proeops  Nadtriehien  Ober  die  nordi- 
sehen  Länder. 

Procopius  diaconus  et  chartophylax,  vid. 
Vita  s.  Marci  evang.  (encom.). 

Procopius  notarius  Pragensis  (flor. 
1476):  Chronicon. 

Eandschr. :  Wittingau,A rchi v  des  Fürsten 
Schwarzen berg  (Crux  de  Telcz).  Ms.  Trebon.  A. 
16.  fol.  224-232. 

Ausg. :  ap.  Höfler,  Geschichtschreiber  der  husi- 
tischen  Bewegung  I.  p.  Ö7-78.  Cf.  ibid.  p.  lv  fF. 

Procossius  archiepiscopiis  Cracoviensis 
(t  986):  Chronicon  Slavo-Sarmaticum. 
2000  a,  Chr.  —  992  p.  Chr. 

Ein  onsaubores  Machwerk  des  Przybystaw  Dyamen- 
towski  (saec.  XVni). 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Chronicon  Slavo-Sarma- 
ticum cum  Procossii  sec.  X  scriptoris  atque  de 
origine  Toporeonim  (eorumque  militaribus  armis) 
ex  libris  Zolavi  (canou.  Carcov.  a.  1067)  et  Ka- 
gnimiri(comit.deGora,  Histor.  polon.  regum  christ. 
a.  992—1070)  sec.  XI  scriptorum  excerpta.  (Edid. 
H.  Kownacki.)  Varsaviae  1827.  8°. 

Uebers.:  unt.  d.  Tit.:  Kronika  polska  przez 
Prokosza  w  wieku  X  napisana  z  dodatkami  z  kro- 
niki  Kagnimira  pisarza  w  wieku  XI.  Przez  H. 
Kownackiego.  Warszawa  1825.  8^ 

Erl.-Schr.:  Dobrowski  in Wienor  Jahrbücher.  XXXU 
oder  XXXVII.  p.  77. 

Proeiium  Woeringianum,  vid.  Heelu. 

Professio  fidei  fratriim  Waldensium  regi 

Vladislao  ad  Hungariam  missa,  quam  ipsi 

falso  satisfactoriani  appelJant 

Ausg.:  *  in  Fasciculus  rprum  expetendarum 
(ed.  0.  Gratius.   Coloniao)   1535.  fol.  81-86.  — 


•  in  Fasciculus  rer.  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690. 
p.  162-172. 

Progenies  Dolensium  principum. 

Ausg. :  *  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  II.  p.  740.  — 
'Bruchstück  ap.Bouquet,  BecueilXU.  p.456. 457. 

Prologus  paschae  ad  Vitalem  scriptus 
ao  395. 

Wichtig  wegen  der  Angaben  über  die  Chriistenverfol- 
grmgen. 

Au^g. :  ^  ex  cod.  Coloniensi  n®  83U.  sec.  VIII 
ap.  Br.  Krusch,  Studien  zur  christlich -mittel - 
alterl.  Chronologie.  Leipzig  1880.  gr.  8®.  p.  229; 
cf.  p.  32.  195.  —  »ex  cod.  Oxon.  (Digby  n»  63. 
sec.  IX)  pars  prior  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct. 
antiquiss.  IX.  1692.  p.  737.  738. 

Promissio  Hugonis  regis  in  die  coro- 
nationis  suae  3.  Jul.  987. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  658. 

Promissio  Karlomanni  Galliae  regis  a. 
882.  Septb. 

Ausg.:  *  ap.  Baluze,  Capitular.  11.  p.  281.  — 
»ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  549. 

Propliecy  of  St  Berchan  (saec.  Vn  fin.). 

Oeechrieben  1094^1097.  This  prophecy  contains  a 
history  of  the  Irish  king«  down  to  the  reign  of  Mairch«ir- 
tach  O'Brien  (flllS)  and  likewise  an  acconnt  of  the 
mission  of  s.  Golomba  to  Sootland  eic. 

Ausg.:  nur  der  erste  Theil  des  Gedichts,  wel- 
cher sich  auf  Schottland  bezieht,  ap.  Skene,  Cbro- 
nicles  of  the  Picts  p.  79  - 105  mit  englischer  Uebers. : 
cf.  p.  XXXIX  ff.  —  Der  erste  Theil  ist  von  der  Ro- 
yal Irish  Academy  herausgegeben. 

Prophetia,  vid,  unter  Vita  des  oder  der 
betreffenden  Heiligen, 

Proplietia  Merlini ,  vid.  Gal&idus  Mon- 
mutensis. 

Proplietiae  satyricae  in  papas  aliquot 

saeculi  XIII  et  XIV  =  Joachim  abbas 
Florensis:  Yaticinia, 

Propositio  episcopi  Tomacensis,  vid, 
Filastre,  GiüL 

Propositio  Facta  in  curla  Romana  co- 
ram  papa  contra  Wiclefistas  a.  D.  1413 
mense  Decembri. 

Ausg.:  ox  cod.  Vindob.  4941.  fol.  l*-2*  ap. 
Palacky,  Docum.  mag.  Joh.  Hus  p.  457-460. 

Prosaisica  Krönilcan  «  Chronicon  Sue- 
ciae  prosaicum. 

Prosapia  Francoruin  regum  ad  Dago- 
bertum  iuniorem,  filium  Childeberti  II. 

Ausg.:  *ap.  d'Achery,  Spicileg.  II.  p.  800.  — 
*ap.  Bouquet,  Rec.  II.  p.  697. 

Vgl.  Gonoalogia  rc^nm  Francomm. 

Prosarelation  über  die  cöhier  Unruhen 

1481—82. 

Atisg. :  hrsgb.  von  H.  Cardauns  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte.  XIV.  1877.  p.  926-944. 

Vgl.  Keiinchronik  über  die  cOlner  Unrohon. 


PROSPER  AQUITANUS 


941 


Prosper  Aquitanus  (Notar  in  der  päpst- 
lichen Kanzlei?,  f  wahrscheinlich  463): 
Epitoma  chronicon  ab  a.  379  —  445  resp. 
455. 

Der  Terfasser  wird  in  einigen  Handschr.  anch  Tiro 
Prosper  genannt  (,Tidetar  non  temere  Tironis  nomen  ei 
thbai.*  Afomnuen).  Mit  der  Erschaffong  der  VTelt  begin- 
nend bietet  er  zonftchst  einen  magern  Auszag  ans  der 
Chronüc  des  Hieronymas ,  benntzt  dann  von  Christi  Tode 
ab  ein  den  Ravennatischen  Fasten  entstammende«  Ck»n- 
sQlarverzeichnis8  als  Qmndlage  (weshalb  das  \Verk  auch 
Chronicon  consulare  genannt  wird),  entlehnt  Zusätze 
ans  AngustinaSf  Orosins  de.  n.  berichtet  von  425  an  als 
Au^nzenge.  Der  erste  Theil  bis  878  ist  als  wertlos  schon 
früh  in  den  meisten  Ausgg.  fortgelassen. 

A.  1.  Redaction,  später  Chronicon  vul- 
gatum  (ab  a.  379 — 445)  genannt,  weil  sie  in 
dieser  Form  als  Fortsetzung  des  Hieronymas  lange 
allein  bekannt  war  u.  vielfach  gedruckt  wurde. 

Handschr.:  14  nicht  interpolirte,  50  interpo- 
lirte  aufgeführt  von  Holder -Egger  in  Neues  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  I.  1876.  p.  16-21.  Vgl. 
auch  Pertz*  Archiv  VII.  1839.  p.  228 -235;  Momm- 
sen  rar  seiner  Ausg.  p.  353-371. 

Ausg. :  ^  curante  Bonin o  Mombritio  cum  £use- 
bii-Hieronymi  chronico  et  Palmerio.  Mediolani 
ap.  Lavagnium  s.  a.  (cca.  1475.)  fol.  208  fol.  ä 
35  lin.  Ein  Exemplar  ohne  Titel  in  Qöttingen. 
—  •  Chronica  Eusebii,  Hieronymi,  Prosperi,  Mat- 
thaei  et  Mathiae  Palmeriorum.  Venetiis,  ap.  Erb. 
Ratdolt,  idib.  Sept.  1483.  4^  180  fol.  —  wiederh. 
'  unt.  d.  Tit. :  Eusebii  chronicon ,  quod  Hierony- 
mus  latinum  facere  curavit.  Ad  quem  et  Prosper 
et  Matth.  Palmerius  et  Mathias  Palmerius,  demum 
et  J.  Multivallis  complura  adiecere.  Paris. ,  Henr. 
Stephanus  1512.  4*;  —  *und  ibid.  1518.  4«.  — 
^ap.  Job.  Sichard,  ,En  damus  chronicorum  di- 
vinum plane  opus  eruditiss.  autorum  usque  ad 
a.  1512:  Eusebii . .  .'  Basileae  1529.  fol.  p.  89- 
94.  —  •Chronicon  Eusebii,  Hieron.  et  Prosperi 
ed.  Joa.  Savaro.  Basil.  1536.  4**.  —  '  Chronicon. 
Basileae,  ap.  Henr.  Petrum  1536  {num  1539?) 
nicnse  Martio.  4°.  —  *  ibid.  ap.  Henr.  Petrum 
1542.  4°.  —  ^ibid.  ap.  Henr.  Petrum  1549,  mense 
Martio.  4^  —  *°  Prosperi  chron.  ab  a.  379— 445 
ed.  Onuphr.  Panvinius  zusammen  mit  Fasti  con- 
sulares,  Comes  Marcellinus  etc.  Venetiis  1558. 
fol.  Append.  p.  52-56.  —  "  Basil.,  ap.  Henr. 
Petrum  1570.  4^  —  "  Chronica.  Basil.  ex  offi- 
cina  HoDricpetrina  1579.  4®.  —  *^  Lutetiae  Paris., 
ap.  Mich.  Sonnium  1587.  4^  —  "  [=  pars  2*  des 
Chronicon  integrum]  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  I. 
Ingoist.  1601.  i?.  p.  134-147.  —  '^  unt.  d.  Tit.: 
Chronica  trium  illustiium  auctorum  Eusebii  e/c. 
ed.  Amaldus  Pontacus,  Yazatensis  episc.  Burdi- 
galae  1604.  fol.  p.  198-210;  notae  p.  760-790 
{letztere  wiederholt  ^®  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
XXVII.  p.  725-746  et  1181-1206).  Selten.  Erste 
kritische  Ausg.  aus  28  Mss.  u.  8  Edii.  —  "  ap. 
J.  J.  Scaliger,  Thes.  temporum.  I.  Lugd.  Bat.  1606. 
fol.  p.  188-197  (^^unverändert  wi^erh.  in  edit. 
Amstelodam.  1658.  fol.).  —  **  ex  Canisio  in  Bibl. 
PP.  Colon.  V.  pars  3.  (1618.  fol.)  p.  191-194.  — 
^  ex  mss.  codd.  J.  Sirmondi  et  P.  F.  Chiffletii  ab 
a.  343-455  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I. 
1636.  p.  201-209.  —  **ex  Bibl.  Colon,  wiederh. 
in  Bibl.  PP.  Lugdun.  max.  VIII.  1677.  fol.  p. 
194.  —  *'  in  Prosperi  opp.  omn.  (cura  Joan.  Lo 


Brun  des  Marettes  et  Luc.  Urb.  Mangeant).  Paris. 
1711.  fol.  p.  734-755.  —  "ate  Pars  2»  des  Chro- 
nicon integrum  in  Canisii  Lect.  antiq.  ed.  Bas- 
nage. L  Antverp.  1725.  fol.  p.  295-305  (p.  252- 
264  enthalten  nur  Canisius'  u.  Basnages  praefat. 
u.  animadverss.).  —  **  in  Hieronymi  opp.  ed.  Val- 
larsius.  VIII.  Veronae  1740.  fol.  p.  823-856,  cum 
Pontaci  notis.  —  **  Ausg.  no  22  wiederh.  in  Pro- 
speri opp.  Venetiis  1744.  fol.  —  ^no24  wiederh. 
in  Hieronymi  opp.  ed.  Vallarsius.  VIII.  Venetiis 
1769.  p.  821-856.  —  "ap.  Roncalli,  Vetust.  lat. 
Script,  chron.  I.  Patavii  1787.  4^  p.  705-720.  — 
'*ab  a.  379  —  455  ap.  Bösler,  Cbron.  medii  aevi. 
1793.  p.  131  sq.  —  ^als  Fortsetzung  zu  Euseb.- 
Hieron.  Chron.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XXVII. 
1846.  p.  703-724  und  ^  als  Pars  2*  des  Chroni- 
con integnim  ibid.  LI.  1861.  p.  583-606. 

B.  2.  Redaction,  das  sogen.  Chronicon  in- 
tegrum ab  0.  C.  —  455  (dessen  Text  von  379 — 
445  mit  dem  Chronicon  vulgatum  identisch  ist), 
in  duas  partes  distributum:  l'ars  1*  ab  ortu  rerum 
ad  mortem  Valentis,  cum  annotatione  consulum 
a  morte  Cbristi:  ,Adam  cum  esset  ^  —  ,sepultura 
quoque  caruit*.  —  Pars  2'  a  morte  Valentis  imp. 
379  usque  ad  obitum  Valentiniani  III  ot  Komam 
aVandalis  captam  a.455:  ,  Hucusque  Hieronymus 
presb.  —  perpetuum  perdat  auctoritatem '. 

Handschr.:  9  bespricht Holder-Egger  tn Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  I.  1876.  p.  25-27. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Viri  clariss.  Tironis  P-i 
Aq-i  chronicon  integrum  ab  Adamo  usque  ad 
obitum  Valentiniani  ...  ex  variis  codd.  calamo 
exaratis  ap.  Labbe,  Bibl.  nov.  mss.  I.  Paris.  1657. 
fol.  p.  16-55.  Oute  Ausg.,  nicht  ganz  frei  von 
Interpolationen.  —  *  wiederh.  von  Graevius ,  Thes. 
antiq.  Rom.  XI.  Traiecti  ad  Rh.  1699.  fol.  p.  272- 
324.  —  ^  in  Prosperi  oper.  Paris.  1711.  fol.  p. 
685-734;  734-755.  —  *  ex  Labbeo  in  Canisü 
Lect.  antiq.  ed.  Basnage  I.  Antverp.  1725.  fol. 
p.  264-305  (u.  zwar  Pars  1*  ,Adam  cum  esset 
—  sepultura  quoque  caniit*  p.  264-294;  Pars  2*: 
,Huc  usque  Hieronymus  —  pace  discederet'  p. 
295-305).  —  *ex  Ijabbeo  ap.  Bouquet,  Recueil 
L  p.  624-635.  —  "  ap.  Roncalli,  Vet.  lat.  scr. 
chron.  L  Patavii  1787.  4°.  p.  635-676.  —  ^  ex 
edit.  Paris.  1711  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LI. 
1861.  p.  535-606  (Pars  1»  p.  535-584;  Pare  2» 
p.  583-606).  —  ^unt.  d.  Tit.:  Prosperi  Tironis 
Epitoma  chronicon  edita  primum  a.  433,  con- 
tinuata  ad  a.  455  ed.  Theod.  Mominsen  in  Mon. 
Germ,  hist  Auct.  antiquiss.  IX.  1892.  p.  385-485, 
cum  6  additament.  p.  486-499. 

C.  Die  1.  Redaction  mit  einer  römischen  Fort- 
setzung bis  451,  in  Afrika  (Karthago)  überarbeitet, 
bis  457  fortgeführt  u.  endlich  durch  eine  üeber- 
sicht  der  Gesch.  des  Vandalen reiches  bis  zu  dessen 
Untergänge  534  erweitert  [nach  dem  ersten  Heraus- 
geber Chronicon  Canisianum  oder  nach  dem 
Fundorte  der  Hs.  (St.  Ulrich  u.  Afra  in  Augsburg) 
Chronicon  Augustanum  oder  Ulricianum 
genannt]  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  I.  p.  148-162 
('ed.  Basnage  L  p.  306-312).  —  'm  Bibl.  PP. 
Colon.  V.  prs.  3.  (1618.  fol.)  p.  194-197.  —  Un 
Bibl.  PP.  Lugd.  max.  VIll.  1677.  p.  197.  —  '^ap. 
Roncalli,  Vetust.  lat  Script  chron.  I.  1787.  p. 
677-704.  —  ^  ap.  Rösler,  Chron.  medii  aevi  p.  82. 


942 


PROSPER  AQUITANÜS  —  PROVINCIALE  ROMANÜM 


Prosper  Aquitanus.  Auctarium  Pro- 
speri  — 560. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n®  2077. 
mbr.  sec.  VII.  4"*. 

Ausg.:  ap.  Roncalli,  Vetust.  lat.  Script,  chron. 
I.  p.  721-73Ö. 

Chronicon   imperiale  seu 

Pithoeanum,  vid,  Chronicon  imperiale. 

Prosperi  Aquitani  chronici 

Continuator  Havniensis  — 641. 

So  genannt, 'weil  sich  die  Chronik  anProsper  anschliesst 
u.  nach  dem  Fundorte  der  einzigen  Handschr.,  welche  G. 
Waitz  188b  entdockte;  bei  Bethmann  heisst  sie  Lemgo- 
bardisehß  Chronik,  bei  Holder -Egger  Die  Chronik  von  641. 
Der  \  erfasser  schwankt  zwischen  der  Form  des  Chron. 
Tulg.  n.  des  Chron.  integmm. 

Eandsckr.:  Kopenhagen,  tgl.  Bibl.  Aelt. 
Samml.  n'454.  mbr.  sec.  XI;  Mommsen:  sec.  XII 
vel  XIII. 

Ausg.:  ^  ed.  Geo.  Hille.  Berolini,  "Weidmann 
1866.  gr.  8^  37 paß.  50  ^.  —  *ed.  Th.  Mommsen 
in  Mon.  Germ.  bist.  Auct.  antiquiss.  IX.  1892. 
p.  298-313.  317.  319.  321.  331.  333.  337-339. 

Erl.-Schr.:  Hille,  Geo.,  De  continuatore  Prosperi  a. 

641  Hauniensi.  Diss.  inaug.  hist.  Berolini ,  Mittler  & 

Sohn  1866.  gr.  S».  39  vag.  Jk  1. 
Holdor- Egger,  Die  Chronik  von  641  in  Nenes  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  l.  1876.  p.  259-268.  280. 
Kaufmann,  G.,  Der  Appendix  des  Marias  und  der 

Continuator  Prosperi^  namentlich  ihre  Benutzung  der 

Chronik  des  Isiaor  w,  Forschungen  zur  deutschen 

Geschichte.  XIII.   G8tting«-n  1878.  p.  418-424.   Vql. 

Philologus.  Zeitschiift  f .  d.  klass.  Altertum.  XXXiV. 

p.  385.  728;  XLII.  p.  477.  502. 
Mommson,  Th.,  Pnisperi  continuatio  Havniensis  in 

Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiquiss.  IX.  1892.  p.  266-271. 
Waitz  in  Nachrichten  von  der  kgl.  Ges.  d.  Wissensch. 

zu  Göltingen  1865.  n0  4.  p.  94;  lyi.Pertz'  Archiv  VII. 

18S9.  p.  251. 
Wa  1 1  o  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Anfi. 

I.  1885.  n.  81 ;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.  84. 165.  not.  1. 
Weise,  Jul.,  Italien  u.  die  Langobardonherrscher  von 

568  —  628.  Halle  1887.  gr.  8»,  pasaim. 

Erl.-Schr.:  BKhr,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 

Supplementband.    Die   christl.- römische  Literatur. 

p.  98-102. 
Eoert,   Adr.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  I.   Leipzig  1874.  gr.  8«.  p.  849-352  (I. 

ibid.  1889.  p.  365-368;  440-443). 
Ebert-Lemcke,  Jahrbuch  für  romanische  Literatur 

XI.  1870.  p.  157." 

Fernow,  H.,  Romanische  Elemente  in  der  Chronik 

Prospers  in  Jahrbuch  fiir  roman.  Literatur.  XI.  1870. 

p.  25^. 
(Hagen,  Joh.vander)  Obsorvationos  in  Prosperi  Aqui- 

tan.  chronicon  integrum  eiusquo  IjXXXIY  annorum 

cyclum.  Amstelod.  1733.  4». 
Hertzberg,  H.,  Die  Historien  und  die  Chroniken  des 

Isidorus  v.  Sevilla.  Diss.  Göttingon  1874.  S®.  p.  49-52. 
Herzog,  Realencyclopädie  für  protestaut.  Theologie. 

XII.  p.  250.  251  (XII.  18b3.  p.  3^)0  ff.). 
Hdlder- 

nion  in 

p.  15-90;  327- 3ai. 

:  Continuatio  Prosperi  ex  ms.  Augustano  ibid.  p. 

278.  279. 

:  C«)ntinuatio  Prosperi  ex  ms.  Vnticano  u.  Aucta- 
rium Prosperi  ibid.  p.  28(}-291. 

Kaufmann,  0.,  Ueber  das  Foodoratverhältniss  des 
tolosanischon  Reichs  zu  Rom  in  Fon-ifhungen  z.  deut- 
schen Geschichte.  VI.  Göttingen  186*)    p.  435-476. 

Man  so,  Chronica  Prosperi  Aquit.  I.  Vratislav.  1820. 80. 

Mommsen,  Th. ,  tn  Abhandl.  der  kgl. .sllchs. GesoUsch. 
der  Wis^oHK-h.   1861.  p.  508  ff  ;  l)<K)-674. 

:  Inlroduotio  vor  seiner  Ausg.  in  Mon.  Germ.  hist. 

Auct.  antiquiss.  IX.  I«i2.  p.  343-384. 

Ourtin,  C,  DisK.  sintrularis  de  Prosporo  Äquitano,  in 
ipsiuH  Commeiit.  do  scriptor.  occles.  I.  Lips.  1722.  fol. 
p.  1I75-12U6. 


Ef^ger,  Die  Chronik  Pro.spers  von  Aquita- 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  I.  1876. 


Pallmann,  R.,  Geschichte  der  Völkerwanderung.  H. 

Weimar  1864.  S^.  p.  498  -  504  (Die  HeiduannaUn  u. 

die  Sehlaeht  bei  PbUmiia  402). 
Papencordt,  Fei.,  Gesch.  der  Vaodalischea  Herr- 
schaft. Berlin  1837.  p.  355  -  358. 
Potthast  in  prasf.  ad  Henrici  de  Hervordla  chroni- 
con p.  XXI.  n^  29. 
Rivet  in  Hist.  littöraira  de  la  France  ü.  p.  325  sq.; 

389  sq. 
RS s  1er,  Ch.  F.,  Chronica  medii  aevi.  I.  Tubing.  1796. 

(die  praefat.  u.  dissert.  de  chronicis  p.  75-83). 
Salinas,  J.,  Vita  s.  Prosperi  Aquitani  in  eiusdem  et 

Honorati  Massiliensis  opera.  Romae  1780.  8^.  p.1-82. 
Seeck,  0.,   Studien  zur  Geschichte  Diocletians  und 

Constantlns  II  in  Neue  Jahrbücher  f.  Philologie  n. 

Pftdag.  1889. 
StruTO,  Biblioth.  historica  ed.  Mensel  I.  1.  p.  61. 
Teuf  fei,  Vt''.  S.,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 

6.  Aufl.  Leipziff  1890.  p.  1175-1178. 
Volz,  Berth.,  lieber  das  Jahr  der  Schlacht  bei  Pol- 

lentia.  Progr.  d.  Gymn.  Cöslin  1864.  4«.  33  pag. 
"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen .  6.  Aufl. 

I.  1885.  p.  78  -  80 ;  ef.  p.  7. 9. 156. 404 ;  6.  Aufl.  I.  1893. 

p.  81-83. 

Prosper  TIro  =  Prosper  Aquitanus. 

s.  Protadius  Yesuntiiius  episcopus  (f 
624):  Martyrologium  per  anni  circulum. 

Ausg.:  *np.  Dunod,  Hist.  de  l'eglise,  ville  et 
dioce.se  de  BesanQon.  I.  —  *wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LXXX.  p.  411-422. 

Proterius  episcopus  Alexandiinus  (flor. 

455):  Epistola  ad  Leonem  papam  de  pa^ 

schall  computo. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXVII.  p. 
507-514. 

Protocoll  der  Commission  zu  Anagni, 
eingesetzt  1255  vom  Papste  behufe  der 
Untersuchung  des  Introductorius  des  Ge- 
rardus  de  Borge.  San-Donnino  und  der 
Werke  Joachims  von  More. 

Lateinisch  geschrieben. 
Ausg.:  zum  erstenmal  hrsgb.  von  H.  Denifle 
in  Archiv  für  Litteratur-  u.  Kirchengesch.  des 
Mittelalters.  I.  Berün  1885.  gr.  8°.  p.  99-142. 

Protzan,  fid.  Arnold  von  Protzan. 
Provinciale  cancellariae  apostoiieae  = 

Provinciale  Romanum. 

Provinciale  Daciae  sive  designatio  epi- 
scopatuum  Daniae,  Sveciae  et  Norvegiae 
c.  1270. 

Ausg.:  ap.  LaDgebek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  1786. 
p.  610.  611. 

Provinciale  ordinis  fratrum  Minorum 
vetustissimum. 

Ist  um  1343  geschrieben;  bekundet  die  grosse  Ver- 
breitung des  Ordens  in  damaliger  Zeit.  —  Bei  Wadding 
u.  Hhighini  nur  mangelhaft  herausgegeben. 

Ausg.:  secund.  cod.  Vatic.  n°  1960  denuo  ed. 
Conradus  Eubel.  Ad  Claras  Aquas  (Quaraeclii) 
1892.  8^  90pag. 

Provinciaie  Romanum. 

tintheilung  der  rtiinischen  Kirche  nach  ihren  Provinyen 
11.  Bischotsitzen  auf  dem  Erdball.  latvouCencius»  Came- 
rarius,  spUter  Cardinal  u.  Papst  (Uonorius  111)  um  1211 
vortasst.  Handbuch  für  die  päpstliche  Kanzlei. 

Ausg. :  ^  ap.  Tetr.  Rebuflf,  Praxis  beneficiorum. 
Venetiis  1600;   *  Parisiis  1664.  p.  475.  —    »  «mf . 


provinciaij:  romanüm  —  psellos 


943 


d.  Tit. :  N  0 1  i  t  i  a  episcopataum  orbis  christiani 
sive  Codex  provineialis  Romanus.  £x  vet.  cod. 
ante  annos  fere  500  scripto  publicabat  notisque 
illustrabat  Aub.  Miraeiis.  Paris.  1610.  —  *unt. 
d.  Tit.:  Notitia  patriarchataum  et  orchicpisco- 
patuum  orbis  cbristiani.  Item  Codex  provineialis 
epiBcoporam  Tetus  et  novus,  ed.  Aud.  Miraeus. 
Antverpiae  1611.  —  *n*3  tciederh.  Antverpiae 
1613.  -T-  *  ed.  Carolus  a  S.  Paulo,  Oeograpbia 
Sacra.  Lutei  Paris.  1641.  lol.  ad  ealeem  p.  64  £f. 
ex  bibl.  reg.  —  ^  ap.  Emman.  a  Schelstrate,  Anti- 
miitas  ecdesiae  dissertationibus  .  .  .  iUustrata.  II. 
Koinae  1697.  fol.  p.  759  fr.  sub.  tii.:  Notitia  .  .  . 
ab  episc.  Catharensi  ante  350  annos  scripta,  ex 
codd.  2923  et  3986  bibl.  Vatic.  —  '  ap.  Schel- 
strate 1.  c.  II.  p.  747  aub  tit. :  Notitia  ecclesia- 
mm  tempore  Caelestini  III  a.  1225  conscripta  a 
viro  religioso  etMilone  eins  abbate,  ex  codd.  mss. 
145  et  1253  bibl.  Vatic.  (Christin.).  —  ^tciederh. 
ap.  Binterim,  Denkwürdigkeiten  I.  2.  p.  560-591, 
sehleeht.  —  ^^  ap.  TTeidenbach ,  Calendarium  hist- 
christ.  medii  et  novi  aevi.  Regensburg  1855.  Quer- 
fol.  p.  264-278;  cf.  p.  xin  ex  ms.  sec.  XI Ü.  — 
'^ap.  Döllinger,  Beiträge  z.  polii,  kirchl.  u.  Cnl- 
targesch.  der  6  letzten  Jahrhunderte.  II.  Regens- 
burg 1863.  gr.  8^  p.  277-296  (dieselbe  Recens.wie 
unter  n®  7).  —  "  nw^.  d.  Tit.:  Liber  provin- 
eialis ex  cod.  Musei  Brit.  (Cotton.  Nero  D.  i. 
fol.  162^)  ed.  Henry  Richards  Luard  in  Matthaei 
Paris  Chronica  maiora.  VI.  1882.  p.  446-464.  — 
*'  in  Der  Liber  cancellariae  apostolicae  vom  J. 
1380  u.  der  Stilus  palatii  abbreviatus  Dietrichs 
von  Nieheim.  Hrsgb.  von  0.  Erler.  Leipzig  1888. 
gr.  8®.  p.  19-44  {Recension  aus  d.  13.  Jahrh.). 

Erl.-Sckr.:  Bresslan,  H.,  Haodbndi  der  Urktuiden- 

lehre.  I.  Leipzig  1889.  p.  253-258. 
Denifle,  H.,  in  Archiv  fUr  Litteratnr-  n.  Kirchen- 

geschichte.  il.  1886.  p.  57.  not. 
Enbel ,  Bemerkungen  z.  Provindale  in  Tangls  ,Päpstl. 

Eanzleiordnnngen '  in  Histor.  Jahrbuch  der  GGrres  - 

Gesellschaft.  XVI.  1895.  p.  320-835. 
Rattin  ger,  D.,  Der  Patriarchatsprengel  von  Constan- 

tinopel  ibid.  U.  1881.  p.  24-48. 

Provinciale  Tancredi,  i.  e.  Registriim 
de  curia  Romana. 

Continet  patriarchatus ,  archiepiscopatus  et  episcop. 
omniom  provinciamm  totius  christianitatis. 

Handschr.:  London,  Brit.  Museum,  Egerton 
1944.  mbr.  sec.  XIII.  fol.  —  Zürich,  Bibl.  Carol. 
C.  33.  mbr.  sec.  XIII.  fol.  Hier  eingetragen  von 
Frater  Liutoldus  de  Regensburg,  welcher  es  von 
einer  Heise  nach  Italien  mitgebracht  hatte. 

Ausg. :  nur  den  Anfang  ed.  R.  Wilmans  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  275  in  fine  lib.  VII  Chro- 
nici  Ott.  Frising. 

Provinciale  vetus,  vid.  Albinus. 
Prudeirtius  Clemens ,  Aurelius  (flor.  348 

—  cca.  410):  Conti-a  Symniachuni  librill. 

On  ne  possdde  de  lui  aucun  6crit  on  prose.  Allard. 
Verfa&st  zwischen  401 — 403,  bekämpft  im  I.  Buche  den 
Heidenglauben  im  Allgom.,  im  2.  die  Behauptungen  des 
Symmachus. 

Ausg.:  in  eiusdem  oper.  ed.  Y.  Gisolin.  Ant- 
verj).  1564;  ed.  Jo.  Weitz.  Hanoviae  1613.  8®; 
Ämstelod.  1631.  16"«;  ed.  N.  Heinsius.  Amstelod. 
1667.  8«;  ed.  Th.  Obbarius.  Tubingae  1845.  8^ 
ed.  A.  Dressel.  Lipsiae  1860.  8°  u.  s.  w. 


VgL  Acta  s.  Cassiani  mart. 

,,  88.  Emetherü  et  Celed. 
,,    „   Laurentii  archid.  (hymnua). 
„    jt   martyram  XVlIlSebast.  (/^ymmu). 
Erl.-Sdir.:  Allard,  Paal,  Pmdence  historien  in  Reirae 
de«  qnestion8  historiqnes.  XXXV.  Paria  1884.  p.346 
-886. 
:  Rome  an  4.  sitele  d'aprds  les  podme8  de  Pm- 
dence ibid.  XXXVI.  1884.  p.  5-61. 

:  La  pol6miqne  contre  le  paganisme  an  4.  siöcle 


d'aprds  lea  poömes  de  Pmdence  in  Le  Contemporain. 
1884.  LivT.  du  15  avril. 

:  L'haglographie  an  4.  sidcle :  martyres  de  s.  Hlppo- 


Ivte ,  de  8.  Laarent ,  .  .  .  .  d'aprte  les  poömes  de  Pm- 
dence in  RoTue  des  qnestions  histoiiqaes.  XXXVH. 
1885.  p.  8ö3-4()5. 

Boissier,  Q.,  Ktndes  d'histoira  religieuse :  Le  poöte 
Pmdence  m  Revae  des  denx  mondes.  Ann4e  LlX. 
1889.  XCLp.  357-890. 

Both,  V.,  Pradentiaa'  Schrift  gegen  Symmachns. 
BasUtt  1882.  4°. 

Brockhaas,  Gl.,  Aorelins  Prudentias  Clemens  in 
seiner  Bedeutung  f.  die  Kirche  n.  seine  Zeit.  Leipzig 
1872.  8». 

Oams,  P.,  Kjrchengeschichle  Spaniens.  II.  Abth.  1. 
Regensburg  1864.  p.  337-  358. 

Hertzberg,  Claudianns,  Ausonius,  Pradentins.  Be- 
richt Über  die  neuere,  dieselben  betreffende  Litera- 
tur in  Philologns.  II.  Jahrg.  S.  Heft.  p.  585  sq. 

Middoldorpf,  De  Pmdentio  et  theologia  Pradentiana 
commenUtio.  Pars  (1.)  2.  Vratislaviae  1823.  26.  4<» 
{uriederh.  in  Zeitschrift  für  histor.  Theologie.  H.  Leip- 
zig 1832.  p.  127-190). 

P 1  ai  n  e ,  £claircissements  sur  un  poöme  hagiographique 
de  Pmdence.  Amiens  1889.  8^  {cnis  Revue  des  sciences 
eccl^iastiques). 

Puech ,  Mar.  P.  A.  Jos.,  Pmdence ;  6tude  sur  la  po^e 
latine  chrötienne  au  4.  si^le.  Thöse.  Paris  1888.  8^. 
312  pag. 

Rösler.  Aug.,  Der  kathol.  Dichter  Aurelius  Pmden- 
tiua  Clemens.  £in  Beitrag  z.  Kirchen-  n.  Dogmen- 
geschichte des  4.  u.  5.  Jahrh.  Freiburg  1886.  8''.  XIV. 
486  pag.  Jk7. 

Schmitz,  Matth.,  Die  Gedichte  des  Pmdentius  und 
ihre  Entstehungszeit.  I.  Progr.  d.  Gymn.  Aachen  1889. 
40.  38  pag. 

Sixt,  G.,  Ueber  die  lyrischen  Gedichte  des  Aurelius 
Pmdentius  Clemens.  Progr.  des  Karls -Gymn.  Stutt^ 
gart  1889.  40.  46  pag. 

:  Des  Pmdentius  Buch  Dittochaeon.  Tübingen  1891. 

8».  16  mw. 

Teuf  fei,  \V.  S.,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 
5.  Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1119-1121. 

Weymann,  Carl,  Seneca  u.  Pradentins  tnCommen- 
tationes  Woelfflinianae.  Lipsiae  1891.  8".  p.  281 -287. 

Zanioi,  Aug.,  Aurelio  Prudenzio  demente,  poota 
cristiano.  Veneria  1889.  S'^;  2.ediz.  Veneria  1890.  8<^. 
38pog. 

Prudentius  episcopus  Trecensis  (f  861), 

vid.  Annales  Bertiniani. 

Vita  s.  Maurae  vii^. 
Erl.  -  Sehr. :  D  ü  m  m  1  e  r ,  E.,  in  Neues  Archiv  d.  Ge«.  f. 
a.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p.  314. 
Ebert,   Adf.,  Allgem.   Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  II.  1880.  p.  267 ;  über  die  Annalen  p. 
3*i6-368. 
Girgonsohn,  J.,  Pmdentius  u.  die  Bertinianischen 
Annalen.  Ein  Beitrag  z.  Quellenkunde  des  9.  Jahrh. 
Rijra  1875.  8». 
VTa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DeutschlandsGoschichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.  196. 263. 277 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  214,204. 295. 

Przibico  =  Pulkawa. 

Psellos,  Constantinus,  gewöhnlich  nach 
seinem  Mönchsname?i  Michael  genannt 
(1042  Prof.  der  Philosophie  in  Constan- 
tinopel,  1044  Staatesecretär,  1054  Mönch, 
1071  —  78  erster  Minister,  f  ™i  1079): 
XgovoyQacpia  Trovrjd-eiaa  Tvß  navoöffii)  fjtov- 
ax(l  IVlixarjX  T(p  tnegvifiii),  iozogoboa  rag 
Ttqd^eig  iojv  [iaaiXtcov 976  —  1077. 


944 


PSELLOS  —  PTOLEMAEUS  DE  FIADONIBÜS 


So  lautet  der  Titel  in  der  einzigen  Handschrift  (Paris, 
Nat.  -fiibl.  cud.  gr.  n^  1712) ;  der  Heraasgeber  Änderte  ihn 
um  "wie  folgt: 

Ausg. :  *  unt,  d.  Tit. :  BvCavrivijg  icfro^fag  kxa- 

rovTiUTTiQfg  ap.  Gonst.  Sathas,  Mtaauovtxii  ßtßlio- 

^ijxrj.  IV.  1874.  p.  3-299.  —  *ein  Theil  wiederh. 

mit  Comment.  von  B.  Hase  in  Recueil  des  histo- 

rieos  grecs  des  croisades.  I.  Paris  1875,  p.  1-69. 

PsellOS:  'ETtizacpioilöyoi.  1043—1075. 

Drei  grosse  Leichenreden,  welche  durch  ihre  Wich- 
tigkeit flir  die  Zeitgeschichte,  sowie  durch  ihre  künst- 
lerische  Form  hervorragen. 

Ausg.:  ap.  Bathas.  Miaaiojv.  ßißXi^d^i^xri.  IV. 

1874.  p.  303-462  {u.xtcar:  VEyxtof^iaaTixög 

(fg  TÖv  TKCTQUiQ/rp/  xÖQ  Ali/UTil  TW  KriQovXXuQiov 

p.  303-387.  —  2°  "Eyxüifliov  tig  röv  xOq  Ktav- 

aravTivov  TiaTQutg/iiv  KtavaTttvtivovnökitüg  tov 

^eixovSrjv  p.  388-421.  —   3®  "EniTiiiftog  eig 

röv  nuTQiuQj^rjv  xDq  ^ Itaiivvipf   röv   Sitftkivov  p. 

421-462). 

:  ^EyTLio^iov  elg  xijv  fjiriTtQa  avvod. 

Leichenrede  auf  seine  Matter;  gef&Ut  durch  Wärme 
der  Empfind ong. 

Ausg.:  ap.  Sathas,  Mtoanav.  ßißXiod^i^xr}.  V. 
1876.  p.  3-61. 

:  ^Eyy,io/,iiov  elg  ttjv  dvyaztQa  2tv- 

Xiavrjv  TtQÖg  üqag  ydfiov  TeXevnjoaaav. 
Ausg.:  ap.  Sathas  1.  c.  V.  p.  62-87. 

:  ^Eycivdq^iog  elg  Nr/,iJTav  f.iatazo}Qa 

zfjg  ayolfjg  toü  äyiov  JlivQOv, 

Ausg.:  ap.  Sathas  1.  c.  V.  p. 87-96.  —  Dazu: 
Mov(t)&tu  etg  röv  roO^AxTovdQtov  uStkiföv  ibid. 
p.  96-102.  —  Movq)&(a  efg  röv  TiQonoavyxiXXov 
xal  uTirQonoktrrjv  'Etftaov  xOq  NixrjtfÖQov  ibid. 
p.  102-105. 

:  ^EyYAjt)iJiiao%iY.ol  Xdyoi. 

Ausg.:  1®  JJQÖg  röv  ßaaU^a  röv  MovofAci^ov 
{schwülstig  u.  leer]  ap.  Sathas  1.  c.  V.  p.  10(3-141. 
—  2'^^Eyxaifiiov  tfg  ^füKtwrjv  röv  d-tooiß^arnrov 
fjir]rQOJiokiripfEvx(ur(m'  xal  nQotroauyxeXXov  ibid. 
p.  142-167. 

:  ^ETtiaxohxl  208. 

An  Kaiser  n.  hoho  Würdenträger  des  Staates  u.  der 
Kirche  gerichtet  beziehen  sich  die  meisten  auf  besitimmte 
Anlässe  n.  bieten  reiche  Aufschlüsse  über  byzantin.  Kul- 
turzustände, Verwaltung  und  Geschichte.  —  Oogen  8U0 
Briefe  sind  noch  unedirt. 

Au>sg. :  ^  einen  Theil  ed.  B.  Hase  in  Recueil 
des  historiens  des  croisades.  Histor.  grecs.  I.  1875, 
eingestreut  unter  die  aus  der  Chronik  des  Mi- 
chael Attaleiates  herausgegebenen  Stücke.  —  'ap. 
Sathas,  Mtacuwv.  ßißXcof)^ijxrj.  V.  1876.  p.  219- 
523.  Ausgelassen  hat  Sathas  die  9,  icelche  Bois- 
sonade  schon  früher  y  und  die  31,  welche  Tafel 
bereits  {u.  xwar  27  davmi  irrthümlich  als  Ar- 
beiten des  Erz  bisch  of  8  Eustathios  von  Thessalo- 
nich) veröffentlicht  hatte.  —  '  epistolae  12  ap. 
Migüe,  Patrolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  LXII. 
1863.  p.  1109-1122. 

Erl.  -  Sehr. ;  A 1 1  a  t  i  u  s ,  Leo ,  Diatribe  de  Psellis  et  oorum 
scriptis.  Romael634  (wiederh.mü  Ikrichäg.  ed.Fabri- 
cius,  Biblioth.  graeca  ed.  Haricss.  X.p.  41-97  und  ap. 
Migno,  Patrolog.  graeca.  CXXII.  p.477-5ö8).  Enthall 
xahlreiche  Irrthünwr. 
Bury,  J.  B.,  Roman  emperors  from  Basil  II  to  Isaac 
Komnenos  in  The  Engush  histor.  Review.  IV.  18&9. 
p.  41-frl;  251-285. 


Draeseke,  J.,  Zu  Michael  Psellos  in  Zeitschrift  für 
wissenschaftl.  Theologie.  XXXII.  p.  303 -^U;  cf. 
p.  512. 

Fischer,  Will.,  BeitrHge  zur  histor.  Kritik  des  Leon 
Diakonus  und  Michael  Psellos  in  Mittheilungen  da» 
Instit.  f.  Osten*.  Geschichtsforschung.  VU.  1886.  p. 
868-377. 

:  Studien  zur  byzantin.  Geschichte  des  11.  Jahr- 
hunderts. Progr.  d.Gymn.- Anstalt.  Plauen  i.V.  1883. 
gr.  49.  56  pag. 

Krumbacher,  Karl,  Gesch.  der  byzantin.  Litteratur. 
München  1891.  p.  174-181  d  pa»sim. 

Linder,  W.,  Prolegomena  ad  Psellum  in  Piaton.  de 
animae  procreat.  p.  S-6;  sticht  AUatius  xh  berieh- 
tigm. 

Nicolai,  Rud.,  Gesch.  der  griech.  Literatur.  III.  1878. 
p.  298-906. 

Pantazides,  J.,Hi.^^vVff<ov.  HI.  1874.  p.  668-686, 
gibt  £mendaHonen. 

R  a  m  b  a  u  d ,  Alfr. ,  Michel  Psellos,  philosopho  et  homme 
d'6tat  Byzantin  an  XI.  si^le.  Sa  vie  et  ses  oeuvres 
d'aprös  les  r^centes  publications  de  Const.  Sathas  in 
Revue  historique.  III.  Paris  1877.  p.  241-282. 

Rhodius,  Bruno,  Beitrftge  z.  Lebensgeschichte  u.  zu 
.den  Briefen  des  Psellos.  Progr.  Plauen  i.V.  1892.  gr. 
49.  26  pag.  JL  1.80.  Vgl.  daxu  Byzantinische  Zeit- 
schrift. II.  1893.  p.  148-161. 

ROckl,  S.,  in  Blfttter  für  das  bayerische  Gvmnasial- 
schulwesen.  XXL  1885.  p.  4-19,  handeU  vber  du 
Quellen. 

Sathas,  Const.,  TTQoXoyoi  xu  Vol.  IV  und  V  seiner 
Aleaaiary.  ßißXtox^/jxtj.  Er  erörtert  dearin  tatafübr- 
Uch  das  Leben  u.  die  Bedeutung  des  M.  I^iaeüus. 

Seger,  Job.,  Byzantinische  Historiker  des  lU.  u.  11. 
Jahrh.  I.  Nikophoros  Bryennias.  München  1888.  gr. 
8«.  p.  36  n. 

Sonny,  A.,  Das  Todesjahr  des  Psellos  und  die  Ab- 
fassungszeit der  Dioptra  in  Byzantinische  Zeitschrift, 
m.  1894.  p.  602.  603. 

Pseudo-Abdias  Babylonius,  vid.  Acta 
s.  Bartholomaei  apost 

Pseudo  -  Gordianus ,  vid.  Acta  ss.  Fla- 
cidi,  Eutychii. 

Pseudo- Jordanus  =  Paulus  Puteolanus. 

P8eudo-Luitprandu8,  vid.  Liudprandus: 
Opusculum. 

Pseudo -Maximus  »  Marcus  Maximus 
episc.  Caesaraug. 

Pseudo -Turpinus  =  Turpinus. 

Pseudo -Udalricus:  Epistola  de  conti- 
nentia  clericorum. 

Vcrfasst  zwischen  1074—1078  u.  fälschlich  dem  heil. 
Bischöfe  Udulrich  von  Augsburg  (923  —  973)  zuge- 
schrieben. Gegen  den  Coelibat. 

Ausg. :  *  in  Orthodoxographa,  theologiae  sacro- 
sanctae  ac  syncerioris  fidei  doctores.  Basileae, 
J.  Herold  1555.  fol.  p.  1254-1257.  —  ^  unt.  d, 
Tit. :  Rescriptio  s.  Ulrici  episc,  in  qua  papae 
Nicoiao  de  contincntia  clericonim  . . .  respondet 
ex  cod.  S.  Laurentii  Leodiens.  ap.  Martene,  Ampi, 
collect.  I.  1724.  p.  449-4.54.  —  Unter  Udalrici 
Babenbergensis  epist.  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ. 
V.  p.  114-122  (Cod.  Udalr.  n^  56.)  —  *  ed.  L.  de 
Heiüemann  in  Mon.  Germ,  bist,  Ldbelli  de  Ute. 
I.  1891.  p.  255-260.  267. 

Erl.- Sehr.:  Loserth,  Joh.,  Zu  Pseudo  -  Udalricus*  De 
coiitinontiii  clericorum  in  Archiv  d.Ges.  f.  &.  d.  6«E*ch. 
XX.  1895.  p.  444 -450. 
Mirbt,  C,  Die  Publizistik  im  Zeitaltar  Gregors  VIL 
Iveiprig  1894.  gr.  8».  p.  12. 

Ptolemaeus  de  Fiadonibus  =  Ftolemaeus 
Lucensis. 


PTOLEMAEUS  LUCENSIS  —  PÜECHL 


945 


PtolemaeusLucensis,  prior  ord.  Praed., 
tum  episcopus  Torcellanus,  discipulus  s. 
Thomae  Aquinaüs  (f  1327):  Annales  ab 
a.  1061  —  1303. 

NB.  n  Dome  battosimale  del  nostro  scrittoro  fa  Bar- 
tolommeo,  dol  ^aale  con  troncamento  della  prima  sillaba 
si  fece  Tolomeo^  latinamente  Tholomaeu»;  di  nome  abbreviato 
sotto  la  penna  delli  scrittori  ö  formato  nn  altro  al  totto  di> 
veno,  i.  e.  Ptolemaeus.  C.  MimäoU. 

Handsekr.:  Lucca,  öffeDtl.  Bibl.,  zwei  sec. 
XIV  (cod.  di  E.  Cr.  Ferrucci,  mbr.  4®  u.  cod.  di 
Convento  di  8.  Romano,  chart.  foi.),  beide  reichen 
nur  bis  1294;  —  Staatsarohiv,  chart.  sec.  XIV. 
kl.  fol. 

Ausg.:  '  Lngduni,  typis  Jac.  Koussin  1619.  8^. 

—  »  in  Bibl.  PF.  max.  Lugd.  XXV.  1677.  p.  949. 

—  '  mit  Beseitigung  der  Lücken  in  den  vorher- 

gehenden  Ausg.  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XI. 

1727.  p.  1249-1306.    Vgl.  Fabricius,  Bibl.  med. 

et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI.  p.  21,  wo  ver- 

sehiedene  Lesarten  angegeben  sind.  —  *in  neuer 

Gestalt  ed.  Carlo  Minutoli  unt,  d.  Tit.:  Annales 

Ptolemaei  Luc nunc  primum  a  mendis  in- 

numeris  expurgati  ac  ad  integram  lectionem  ad 

fidem  (3)  codicum  restituti  in  Docunienti  di  storia 

Italiana   pubbl.  a  cura  della  r.  Deputaz.  sugli 

studi  di  storia  patria  per  le  prov.  di  Toscana . . . 

VI.  (Cronache  dei  sec.  XHI  e  XIV.)  Firenze  1876. 

gr.  4^  p.  35-104;  index  p.  105-113;  errata  p. 

115.    Cf.  Awertimento  p.  5-34.    l^xt  correct. 
ErL-Sckr.:  Qnetif  et  Echard,  Script,  oid.  Praed.  I. 
p.  541. 

:  De  regimine  principum. 

Eine  Portsetzung  (von  lib.  II.  c.  6  — Hb.  IV  Ende) 
des  gleichnamigen  anvollendet  gebliebenen  Werkes  des  h. 
Thomas  ab  Aqaino  (».d.).  Nach  Busson  1274  —  1282 
geschrieben.  Vgl.  (OOllinger)  Janas  p.  905. 

Ausg. :  in  Thomae  Aquinatis  oper.  Tom.  XVI. 
Parmae  1865.  gi*.  4^ 

Erl.-Sdir.:  Basaon.  A.,  m  Sitzangsber.  der  Wiener 
AJcad.  d.  Wissensch.  LXXXVIIl.  p.  724-726. 

Lorenz,  Deatschlands  Geschichtsquellen  II.  1887.  p. 
338. 

Quetif  et  Echard,  Scr.  ord.  Praedic.  I.  p.  543. 

:  Historia  ecciesiastica.   libri  24 


a  Christo  nato  — 1312. 

Soll  nach  Qaotif  I.  p.  541  nor  bis  1295  von  Ptol.,  alles 
übrige  von  anderen  herrühren.  —  Gedenkt  der  Päpstin 
Johanna,  fortgesetzt  bis  1861  von  Henricus  dapifer 
a  Diessenhoven,  Domherrn  zu  Ck>n8tanz.  Beichhaltig, 
aoKgestattet  mit  vielen  genealog.  Notizen. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XIV.  5126; 

—  sec.  XV.  5127.  c.  cont.  usq.  ad  Martin.  V;  — 
sec.  XV.  5125  A.  ad  Bonif.  Vlll.  —  München, 
Hofbibl.,  cod.lat.  n*  21259.  fol.  243.  —  Mailand, 
Bibl.  Ämbros.  —  Päd  na. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XI.  p.753- 
1216;  lib.  XXIV»*  ex  cod.  Patav.  p.  1217-1242. 

—  £xtracta  de  chronica  de  gestis  summorum 
pontificum  et  occurrentibus  tempore  eorandem 
super  Roberti  Guiscardi  genealogia'ed.  Hieron. 
Surita  ac^^ra/eemGaufrediMalaterrae.  Caesaraugu- 
stae  ex  officina  Dominici  a  Portonariis  de  Ursinis 
1578.  fol.  —  *  ap.  Schott,  Hispania  illustr.  III. 
p.  372-384.  —  •  ed.  Graevius,  Thosaur.  Siciliae  V. 

—  Aliud  excerptum  super  genealogia  Caroli 
regis  Siciliae  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc.  s<t.  V. 
p.  893.  —  Vita  Clementis  papae  V  ap.  Bai  uze, 
Vit.  pap.  Avenionens.  I.  1693.  p.  23-56.  —  Die 

Potthafit,  Bibliotheca  historica. 


Vitae  der  Päpste  Jobannis  XXII,  Benedicti  XII, 
Clementis  VI,  Innocentii  VI  et  Gregohi  XI  ex 
Ptolemaei  continuatore  *ed.  Papebroch  in  Pro- 
pyiaeo  ad  AA.  SS.  II.  p.  75  sq.,  et  *Baluze,  Vit 
pap.  Avenionens.  I.  p.  173-178;  p.  235.  236;  p. 
299-310;  p.  357-360;  p.  477-480.  —  ""hieraus 
wiederh.  ap.  Muratori ,  RiBr.  Ital.  scr.  III.  2.  p.  502. 

Erl.'Sekr.:  Docen,  B.  J.,  Heinrichs  Trachses'sen  zu 
Dlesenhoven  Fortsetzung  des  grOsaem  Oeschichts- 
werks  dee  Ptolomaeas  Luoensis  v.  J.  1888—1961  m 
Pertz'  Archiv  II.  p.  26. 

Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatia  ed.  Mansi  VI. 
p.20. 

König  2  Dletr.,  Ptolomaeas  von  Lncca  a.  die  Flores 
chroniconun  des  Beraardos  Qoidonia.  Eine  Quellen- 
untersnchnng.  AVttrxbarg  1876.  gr.8».  72  vag.  Jk  1.80. 

:  Tolomeo  von  Lucca.  E3n  biographiscnerVersach. 

Progr.  d.  Realschale.  Harbarg  1878.  gr.  4<>.  13  pag. 
Jk  1. 

Krflger,  K.,  Des  Ptolomaeas  Lacensis  (ord.  Praed. 
saec.  13)  Leben  and  Werke.  Inaog.-Diss.  OOttingen 
1874.  8».  84paa. 

Lorenz,  Deatschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  66.  84.  92.  160;  U.  p.  204.  260.  276.  278. 
2?4.  3a8. 

Paoli  tnBassegna  settimana.  L  1878.  n«20.  Mai.  19. 

Scheffer-Boichorst,  F.,  tn  Pertz' Archiv  XIL  p. 
462-466. 

:  Florentiner  Studien  p.  260. 

Simonftfeld,  U.,  Zur  Historiognphie  des  U.Jahr- 
hunderts. 2.  Zur  Kirchengeschichte  des  Tolomeo  von 
Lucca  MI  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  X  VIII. 
Göttingen  1878.  p.  314  -  321 ;  mir  LMorien  mm»  Mura- 
lori§ehen  Text. 

:  Uober  das  VerhAltniss  des  Tolomeo  von  Lucca 

zu  den  älteren  Florentiner  Chroniken  tn  Neaes  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  I.  d.  Gesch.  VIU.  1883.  p.  386-396. 

Toppen  in  Scriptores  rer.  Prussicar.  I.  p.  4. 

Pubiius  Victor:  Descriptio  urbis  Bomae. 

Ist  ein  Leitfaden  der  Topographie  Roms,  welchen 
Italiener  des  15.  Jahrh.  aus  der  834— 357  gemachten  ,No- 
titia  regionum*  u.  dem  367—408  Beschriebenen  ,Curio- 
sum  urbis  Bomae  regionum  XIV  *  herstellten  u.onter  dem 
Namen  des  neaentdeckten  Verfassers  Pubiius  Victor  in  die 
gelehrte  Welt  schickten. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Descriptio  urbis  Bo- 
mae, quae  aliquando  desolata,  nunc  gloriosior 
püssimo  imperio  restaurata,  incerto  auctore  qui 
vixit  sab  Honorio  aut  Valentiniano  III  ed.  Phil. 
Labbe.  1651.  —  ^wiederh.  mit  Qegenüherstellung 
des  Textes  aus  Codd.  Vatic.  n®  3321  et  1984  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  XVIII.  p.  437-456. 

Erl.-Sekr.:  Jordan,  U.,  Forma  urbis Romae regionom 
XIV.  Berolini  1874. 

:  Tonographie  der  Stadt  Rom.  Bd.  II.  Berlin  1871. 

Vgl.  Descriptio  regionum. 

Pucci,  Antonio  (f  1373):  Guerra  tra' 
Fiorentini  e'  Pisani  dal  1362  al  1365, 
scritta  in  ottara  rima. 

Pucci  ist  der  früheste  italienische  Satiriker. 
Ausg.:  (ap.  P.  Ildefonso  di  S.  Luigi)  Delizie 
degli  eruditi  Toscani  VI.  p.  189-266. 

Vgl.  VLUani,  Giov. 

Pucheler,  Joh.,  vid.  Bucheler  und  Res 
Misnicae. 

Puchlein  der  Stiftung  des  closters  Oten- 
pach  prediger  ordens. 

Boncht  aus  d.  14.  Juhrh.  über  d.  Grilndong  (1230/40) 
des  Klosters  Oetenbach  in  Zürich  von  einer  dortigen  Nonne. 

Ausg.:  hi-sgb.  von  J.  Bächtold  u.  H.  Zeller- 
"Werdniüller  in  Züricher  Taschenbuch.  N.  F.  XII. 
1889.  p.  213-276. 

Püechl,  In  diesem,  ist  begriffen  des  Rö- 
mischen Künigs  Verantwortung  auff  die 

60 


946 


PÜGLIOLA  —  PULKAWA 


Clag,  so  der  Künig  von  Frankreich  über 
den  Römischen  Künig  anff  diesem  Reichs- 
tag zu  Costenz  den  Churfürsten,  Fürsten 
ynd  Stennden  des  heiligen  Reichs  unpiUi- 
chen  und  mit  Erdichten  werten  gethan  hat 

Atisg.:  8. 1.  et  a.  (1507.)  4®. 

Pugliola,  B.  della,  vid,  Bartholomaeus 
della  Pugliola. 

Pugna  Bovinensis,  vid.  De  pugna  Bovi- 
nensi. 

Pulci,  Luigi:  Li  fatti  di  Carlo  magno 
et  de  suoi  Paladini,  in  ottava  rima. 

Ausg.:  Venetia  1481.  fol. 

Ptilex,  Confortus,  Vicentinus:  Historiae 

Vicentinae  ab  a.  1871  usque  ad  a.  1387 

fitigmenta. 

Äiisg.:  primum  ap.  Muratori,  Ber.  Ital.  scr. 
XIII.  p.  1237-1270.    Vgl.  praefat.  ibid.  p.  1233. 

Pulgar,  Hemando  da,  Staatsrath,  Oe- 
heimschreiber  Ferdinands  und  Isabellens 
(f  1531):  Crönica  de  los  Reyes  Don  Fer- 
nando 7  Dofla  Isabel. 

Endigt  U90.  Der  Stil  gut,  die  Erzfthluog  kurz  und 
langweilig.  Man  hielt  früher  mit  Unrecht  Antonio  de 
Neorixa  fflr  den  Verfasser. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  ^  Chronica  de  los  muy 
altos  y  esciarecidos  reyes  catholicos  don  Fer- 
nando y  doi5a  Ysabel . . .  corapuesta  por  el  mae- 
stro  Antonio  de  Nebrixa.  Yalladolid,  on  casa 
de  Sebast.  Martinez  ano  de  1565.  fol.  —  *  Das- 
selbe Werk  wie  das  vorhergehende  j  aber  unter 
dem  Namen  des  wahren  Verfassers  u.  mit  Ver- 
mehrungen y  betitelt:  compuesta  que  fue  en  ro- 
mance  por  Hernando  de  Piilgar . . .  vista  por  don 
Hemando  de  Aragon,  arpobispo  de  (^'aragopa. . . 
con  una  smnaria  adicion  des  las  otras  oonquistas. 
Car^pa  en  casa  de  Miguel  de  Suelues  alias 
Capifla,  1567.  fol.  —  *untd.  Tit.:  Crönica  de 
los  sefiores  reyes  catolicos  don  Fernando  y  doüa 
csabel  de  Castilla  y  de  Aragon,  escnta  por  su 
cronista  Hemando  del  Pulgar,  contexada  con 
antiguos  manuscritos  y  aumentada  de  varias  ilu- 
straciones  y  enmiendas.  Valencia,  Benito  Mon- 
iert 1780.  fol.  Schöne  Atisgabe. 

Uebers.:  latein.:  *Aelii  Antonii  Nebris- 
se nsis  rerum  a  Ferdinande  et  Isabella ge- 

starum  decades  II,  et  belli  Navaricnsis  libri  U. 
Annoxa  insuper  archiepiscopi  Rod e rici  chronica, 
aliisque  historiis  antebac  non  excussis:  Episcopi 
Gerundensis  Paralipomenon  Hispaniae,  Ostrogo- 
thorum,  Ilugnorum,  Vandalonim  aliommque  hi- 

storia Apud  Granatam  1545.  fol.  Selten.  — 

'  ibid.  1550.  8°.  —  *  ap.  Bei ,  Rerum  Hispanic. 
Script.  IL  n°  12.  p.  1073.  —  *  ap.  Schott,  Hispania 
illustr.  I.  p.  786. 

französisch:  Francfourt  1573. 
Erl.-Schr.:  Brinckmeier,  Ed.,  Abriss  der  spanischen 
Nationalliteratnr.  Leipzig  1844.  p.  126. 
Strave,  Bibl.  historicaed.  Mcusel  VI.  1.  p.  263-266. 

:  Los  claros  (28)  varones  de  Espafia 


y  las  treyenta  y  dos  cartas. 

Trefflich  geschilderte  Biographien. 


Ausg.:  ^  Alcala  de  Henares,  Miguel  de  Guia 
1524.  kL  4^  Selten,  dem  Nieol.  Antonio  unbe^ 
kannte  Ausg.  —  •Zamoral543.  4*.  —  "Valla- 
dolid  1545.  4^  —  *wiederh.  Amberes  1632.  8^ 
—  t*.  *  unt.  d.  Tit. :  Claros  varones  de  Castilla  y 
letras.  Madrid  1775.  8^  •1789.  kL  8«. 

Uebers.:  lateinisch  mit  Petri  martyris  epi- 
stolis.  Amstelod.  1620.  fol. 

Vgl.  Gr6nioa  del  gran  ci^itan  Don  Oonzalvo  de 
Cördov». 

Pulgar,  Hernando  Perez  da:  Coronica 
llamada  las  dös  oonquistas  dal  reyno  de 
Napoles,  donde  se  cuenta  las  altas  y  he- 

roycas  virtudes  del rey  don  AJonso 

de  Aragon,  con  los  hechos  y  hazafias  ma- 
rauiUosas  que  en  paz  y  en  guerra  hizo  el 
gran  capitan  Oon9alo  Hemandez  d'Aguilar 
y  d'  Cordova;  con  las  ciaras  y  notables 
obras  de  los  capitanes  don  Diego  de  Men- 
do9a,  y  don  Hugo  de  Cordona,  el  conde 
Pedro  Nauarro,  Diego  Garcia  Parcedes  y 
de  otros  valerosos  capitanes  de  su  tiempo. 

Eb  ist  nicht  gicher,  ob  dieser  Hernando  Perez  da 
Palgar  a.  Hernando  da  Palmar,  der  Verf.  der  voraof- 
gehenden  Werke ,  ein  u.  dieselbe  Person  sind. 

Ausg.:  Carago^a,  Agosün  Milla  1559.  kl.  fol. 

Pulka,  vid.  Petrus  Tzech. 

Pulkawa,  Pfibico,  de  Tradenina,  ar- 
tium  überal.  D'  (f  1380):  Crönica  Boe- 
morum  sive  Chronicon  de  gestis  incliti 
regni  Boemiae.  700—1330. 

Ein  böhmische«  Fürstenbnch  und  insofern  der  Kern 
der  yorzfiglichsten  böhmischen  Zeitbücher.  Oesimdes  Ur- 
teil. Aach  für  brandenborgische  Oeschichte  bedeutend. 
Handschr. :  vgl.  über  sie  Palacky,  Würdigung 
p.  178.  —  Leipzig,  Üniv.-Bibl.  1328.  22.  — 
Prag,  Univ.- Bibl. I.e. 24.  chart  fol.  sec.  XIV;  — 
I.D.  1374  (hiemach  edirte  Dobner).  —  Brunn, 
Ständebibl.,  Cerronis  Nachlass  n*^  328.  —  Paris, 
Bibl.  Czartoryski,  0.  1414.  mbr.  sec.  XIV.  4^ 

Ausg.:  ^unt.d.Tit.:  Anonymi  chronicon 
Bohemicumab  orig.  ducum  Bohem.  ap.  Mencken, 
Scr.  rer.  Germ.  UI.  p.  1617-1770.  —  ^unt.d.  Tit.: 
Chronicon  Bohemiae  seu  Chronica  Bohemicalis 
ad  a.  1800  ap.  Ludewig,  Reliq.  mss.  XI.  p.  128- 
383  (reichen  beide  jedoch  bis  1329).  —  •  bessere 
Recension  ap.  Dobner,  Monumenta  histBoem.  III. 
p.  72  -  290 ;  observatt.  praeviae  p.  63  -7 1 ;  viele  Feh- 
ler. —  *  Fragmente  •  unt.  d.  Tit. :  Bruchstücke 
einer  Brandenburgischen  Chronik  in  Pulcawas  Böh- 
mischer Chronik  ap.  Riedel,  Cod.  diplom.  Bran- 
denburg. Hauptth.  IV.  Bd.  L  p.  1-22  {lateinisch 
u.  böhmisch,  letzteres  nach  Prochdxkys  lieber- 
Setzung);  —  ^wiederh.  von  K^trzyöski  in  Rocz- 
niki  towarzystwa  Przj-jaciol  nauk.  V.  Poznan  1869. , 
p.319  ff.  [Jahrbücher  der  Posener  Gesellschaft  der 
"Wissenschaftsfreunde].  —  ^ein  anderes  «n  Script 
rer.  Prussic.  I.  p.  247.  248. 

Uebers. :  böhmisch  unt.  d.  Tit. :  Eronyka  cesska 
od  Pribika  Pulcawy  z  Tradenina  ed.Fr.Prochazky. 
w  Praze  1786.  8°. 

Erl.-Schr.:  Fried  jung,  Heim.,  Kaiaer  Karl  IV  n.  win 
Antheil  am  geistigen  Loben  seiner  Zeit.  Wien  1876. 
8».  p.  225-233. 


PULKAWA  —  QUOMODO  NOMENOIUS 


947 


H«rtel,    Gast.,  üntarsuohaDgen  über  die  lltesten 

Brandenb.  Chroniken  m  Forschangen  rar  deutschen 

Oeschichte.  XIX.  1879.  p.  212-234. 
Lorenz,  DeutachUnds  Geechichtaquellen.  8.  Aufl.  I. 

1886.  p.  908.  SU ;  II.  p.  121.  242. 
Ho  ehr  8,  Car.  Theod.,  De  fontibos  Br«ndenbii]]Ken»- 

bns,  qni  ad  historiam  pertineot  domna  Ajcanioram. 

Diae.  inaoK.  Benmonti  Pr.  1868.  9^. 
PalackT,  Fr.,  Würdigung  der  altböhm.Oeschichtschr. 

Prag  1890.  p.  17S. 
Platner,  C,  Veber  die  im  Pnlkawa  enthaltene  Bran- 

denbnrgiache  Chronik  tn  ForschnngeQ  rar  denteohen 

Geschichte.  XVU.  1877.  p.  612 -520. 
Riedel ,  Fr.,  1.  c.  p.  ix-xvi. 


Pulkawa,  Pfibico,  de  Tradenina.  Ano- 
nymi continuatio  chronici  Bohemici. 
1126—1162. 

Äuag. :  ap.  Mencken ,  Scr.  rer.  Oenn.  lU.  p.  1800. 

V^l.  andere  FbrUäxungm  vmtar  Annales  patrio 
sermone  acripti. 

Purchardus  »  Borchardus. 

Puylaurens,  Ouill.  de  =  Oailelmus  de 
Podio. 


Q. 


Quaestio  de  poteatate  papae:  ,Rex  pa- 

cificus  Salomon^ 

'Wahrscheinlich  von  Petras  de  Bosco  {9.d.)  nm 
1806  verfassi.  Raoal  de  Presles  {».  d.)  lieferte  davon 
eine  franzOe.  TTebersetrang. 

Ati^g. :  (ap.  P.  Dupuy)  Histoire  dv  differend 
d'entre  le  pape  Boniface  YIII  et  Philippes  le  Bei 
roy  de  Franoe.  Paris  1655.  fol.,  preuv.p.6ö3-683. 

Brl.-Sehr.:  Riezler,  S..  Die  Uterar.  Widersacher  der 
Papste.  Leipzig  1874.  9*.  p.  141. 

Quaeatio  in  utramque  partem  dlsputata 
de  potestate  regia  et  pontificali  sive  Tra- 
ctatas  de  potestate  pontificali  et  imperiali 
seu  regia:  ,Quaestio  est'. 

Istlan^e  Zeit  ÜLlschlich  dem  Aegidius  deColamna 
oder  Aegidius  Bomanns  ord.  Aug.  (f  1316)  zugeschrie- 
ben ;  sein  Tractatus  de  ecclesiast.  jsotestate  ist  noch  un- 
gedrnckt.  —  Karl  V  von  Frankreich  gewidmet,  wahr- 
scheinlich 1364  —  1880  von  Raonl  de  Presles  verfMst. 
Fusst  auf  Dante  u.  Johann  v.  Paris. 

Ausg.:  ap.  Ooldast,  MonarcMa  II- p-  96-107. 

üebers. :  französisch  yon  Raoul  de  Presles  ap. 

Goldast  1.  c.  I.  p.  39-57. 

Eri.'Sdtr.:  Lorenz,  Deatschlands  Geschiohtsquellen 
II.  1887.  p.  839.  861. 
Riezler,  S.,  Die  literarischen  Widersacher  der  PSpste. 
Leipzig  1874.  8^.  p.  13d-141.  804. 

Qualiter  Nortnanni  civitatem  Andega- 

vensem  ceperunt  et  ab  ea  per  Carolum 

Calvum  expulsi  sunt  a.  872. 

Äusg, :  ex  chron.  S.  Sergii  Andegav.  ap.  Du- 
chesne,  Eist.  Franc,  scr.  11.  p.  400. 

Qualiter  receptua  fliit  rex  Francie  Ea- 
rolus  cum  filio  suo  Delphine  ...  in  Castro 
Lemovicensi  a.  1442  -»  Passages  de  Char- 
les vn. 

Qualiter  sita  est  Jerusalem,  c.  1095. 

Eandschr. :  Paris ,  Arsenal  n^  1161  (102).  sec. 

xn.  fol. 

Ausg.:  ap.  Tobler  et  Molinier,  Itinera  Hieros. 
latioa.  I.  1877.  p.  345-349. 

Quarkemboldue  pauperum  yicecancel- 
larius,  vid.  Theodericus  de  Niem:  Litte- 
rae  in  Gregorium  XTT. 

Quedlinburg,  Arnold  von  -»  Amoldus 
protonotarius. 

Querela  in  gratiam  nothorum  -"  Ano- 
nymi querela. 


Querimonia  contra  regem  Wenceslaum. 

Unbedentend. 
Ausg. :  [ex  ood.  Viennens.  Palat  4902]  ap.  Höf- 
ler, Oescbichtschreiber  der  husitischen  Bewegung. 
II.  p.  308-310. 

Querimonia  contra  reginam  Sofiam. 

Ausg. :  ap.  Höfler,  Geschichtschreiber  der  hu- 
sitischen Bewegung.  U.  p.  310.  311. 

Quintus  Julius  Hilarianus,   vid.  Hila- 

rianus. 

Qulrini ,  Laurus,  professor  Fataviae  1451 
(t  in  insula  Candia  cca.  1466):  Epistola 
ad  papam  Nicolaum  Y  d.  d.  15.  Jul.  1453. 

Sehr  wichtig. 
Ausg.:  ap.  Giov.  degli  Agostini,  Notizie  degli 
scrittori  Yeneziani.  Yenetia  1752.  4^  Selten. 

Quirini ,  Yincenzo  (legatus  Yenetus) :  Bi- 
latione  a  Massimiliano  imperatore  Tanno 
1506. 

Höchst  interessant;  sie  bezieht  sich  auf  die  gesammten 
damallKon  Verhältnisse  des  deutschen  Reichs  unter  Maxi- 
milian 1. 

AtMg. :  '  ed.  Chmel  in  Schmidts  Zeitschrift  für 

Geschichtswissenschaft  II.  1844.  p.  273-288;  334 

-356.  —  'im  Auszug  in  Bericht  über  die  Ver- 

handl.  der  kgl.  sächs.  Gesellschaft  der  Wissensch. 

zu  Leipzig.  Philol.-hist.  Ci.  IX.  p.  57-85. 

Quirinus,  Thad.,  patricius  Yenetus: 
Oratio  gratulatoria  ad  Fridericum  HL 
imp.  Roma  a  coronatione  venientem  no- 
mine suae  reipubl.  1450. 

Ausg.:  *  ap.  Freher,  Genn.  rer.  scr.  II.  p.  28- 
30  (*  ed.  Struve  II.  p.  42-47). 

Quomodo  Bohemi  vocati  sint  ad  Basi- 
leensem  synodum  et  quid  illic  egerint, 
cum  oratLone  Juliani  cardin.  ad  illorum 
legatos. 

Ausg. :  ^  in  Fasciculus  rerum  expetend.  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  157-1Ö0.  —  Un 
Fasciculus  rerum  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690. 
p.  311-319. 

Quomodo  Nomenoius,  tyrannus  Britto- 
num,  de  quatuor  episcopatibus  fecit  Septem 

tempore  Karoli  Calvi,  regis  Francorum. 
Ausg. :  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  U.  p.  407. 

60* 


948 


BABANUS  MAUBUS  —  BADÜLFU8 


R 


Rabanus  Mauru8,  a.  822  abbas  Fulden- 

sis,   847    archiepiscopus   Maguntinus  (f 

856):  Carmina. 

ÄiMg. :  *  ed.  Chr.  Brower  in  Append.  ad  Ve- 
nantii  Fortunati  opp.  Mogtmtiae  lö03  et  *  1617. 
4^  —  '  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist  Poe- 
tae  lat.  aevi  Carol.  n.  1884.  p.  159-244.  —  Ap- 
pendix hymnorum  incertae  originis  p.  244-258. 
Cf.  prooem.  p.  154-159  et  Addenda  p.  700. 

Erl.-Sehr.:  Dümmler,  E.,  in Nenes  Archiv  d.  Oes.  f . 
ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  286-294.  581. 

:  Oeschichte  dos  ostfrttnkischen  Reichs.  I.  Berlin 

1862.  gr.80.  p.  299 -80».  883-890. 

:  Epistola   ad  Juditham  imperar 


tricem  cca.  836:  ,Cum  celsitudo'. 

Ausff. :  ^  ap.  Mabülon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saeo. 
IV.  2.  p.  42.  —  •  ap.  Bouquet,  Reo.  VI.  p.  355.  — 
Epistolae  9  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXU.  p. 
1507-1576. 

:  über  de  computo.  (A^  820.) 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  n. 

p.  62-84.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 

CVn.p.  669-728. 

:  Martyrologium. 

Geschrieben  842—854. 

Handachr. :  Mainz,  Stadtbibl.  —  St.  G  a  1 1  e  n , 
Stiftsbibl.  n»  457.  458. 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  688 
(«  ed.  Basnage  II.  2.  p.  313-352).  —  •  in  Rabani 
opp.  ed.  Colvenerins.  VI.  Coloniae  1627.  fol.  p. 
179.  —  *  ex  Canisio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CX. 
p.  1121-1188.  —  Prologus  eins  una  cum  ver- 
gib, ad  Grimoldum  editus  ap.  Mabillon,  Analecta 
vet.  IV.  p.  326.  —  AI  ins  prologus  Ratleico  ab- 
bati  Scligenstadensi  inscriptus  ap.  Mabillon  1.  c. 
IV.  p.  418. 

Erl.-Sehr. :  Dümmler,  E.,  Das  Mfurtyrologinm  Notkers 
u.  seine  Verwandten  in  Forschangren  zur  deutschen 
Geschichte.  XXV.  p.  197-200,  über  Raban,  mit  Er- 
gänxAmg  du  Textes. 

Vgl,  Acta  ss.  Marcellini  et  Potri  (Hymnus). 
De  8.  Vonantio  alio. 

Epitaphium  Ädalhardi  (monachi,  f  856?). 
Einhardi. 
Gondramni. 
Haistalfi. 

Irmingardis  imper.  (f  851). 
Isanberti  presb.  et  mon.  (-f-  856). 
Lotharii  imp.  (f  855). 
Otgarii  archiop .  Magunt.  (f  847). 
Babani  archiop.  Magunt. 
,,  Ratlaici  presb.  (t8o4). 

,,  Reginbaidi  chorepisc. 

Translatlo  s.  Alexandri. 
Vita  b.  Mariae  Magdal. 
Erl.-Sehr.  über  Kabanas  vid.  sub  Vita  b.  Babani  Mauri. 

Rabenstein,  vid.  Jobannes  de  Raben- 
stein. 

Rabler,  Job.,  u.  i.  D^,  Maximiliani  imp. 
secretar.:  Oratio  ad  principera  et  sena- 
tum Venetiim  habita  a.  1507.  die  27.  Jun. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  (1507.)  4^ 

Radbertus,  vid.  Paschasius  Radbertus. 

Vgl.  Katpertns. 


11 


11 
11 


11 


Radbodus  episc.  Noviomenais  (f  1098), 

"f^'  Vita  s.  Godebertae. 

„     „  Medardi  ep.  Nov.  (vifo  cMa). 

Radbodus  episc.  Traiectensis  (f  917): 
Annotatio  ad  a.  900. 

,  Ob  mentionem  de  Zaendeboldi  regis  ot  Folconis  obita 

iniectam  typis  digna.'  I^rtx. 

Aitsg.:  ^ unt.  d.  Tit. :  Breve  chronicon  ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  267.  — 

'  wiederk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIE.  p. 

547.  548.  —  ^  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  II.  p.  218. 

:  Carmina. 

Ausg.:  ex  diversis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXXXn.  p.  557-560.  —  Versus  de  hirundine 
ed.  E.  Dümmler  in  Zeitschrift  f.  deutsches  Alter- 
thum.  XIX.  p.  388. 

:  Epitaphia  duo  pro  se  ipso:  ,Ae- 

suries  te  Christe'  et  ,0  Deus  omnipoteas'. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  II.  p.  218.  —  Das 

erste  Ep.  atteh  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 

saec.  V.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXXXII. 

p.  557. 

Vid.  etiam  Vita  s.  Amalbergae  {sermo). 
„     „  Lebuini  \edoga). 
„     ,,  Martini  archiep.  Tnron.  {lÄbeüus  de 
miraatlo,  of/ls.  et  Versus  «eu  oreüo). 
„     ,,  BHdbodi  Ultraiect. 
„     ,,  Servatii  ep.  Tangr.  (sermo). 
,,     „  Suiberti  {sermo). 
Eirl.'Sehf.:  Bahr,  G«sch.  der  römischen  Literatar  im 
karoling.  Zeitalter  p.  248. 
Dümmler,  E.,  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 

IV.  1879.  p.  549.  550. 
:  Radbod  Bischof  von  Utrecht  (899  —  917)  in  All- 
gemeine Deutsche  Bi(»raphie.  XXVII.  p.  110-112. 
Histoiro  litt6raire  de  la  France  VI.  p.  158  sq. 
Vita  s.  Radbodi  ep.  Trai. 

AVa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.849.850;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.»75.  U.  p.ölS. 

Radegundis  regina  Erancoram  (f  587) : 

Epistola. 

Attsg. :  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz ,  Mon.  Diplom. 

imp.  I.  1872.  p.  8-11. 

Vgl.  Vita  s.  Radegundis. 

Radeichisus  seu   Radelgisus  princeps 

Beneventi  (851):  Capitulare  sive  Divisio 

principatus  Beneventani  Sigiiiulfo   prin- 

dpi  concessa. 

Atisg. :  *  ap.  Muratori ,  Eer.  Itkl.  scr.  1. 1.  p.  260 
-262;  cf.  p.  259.  —  '  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IV. 

1868.  p.  221-225.  —  ^inter  Scriptores  rer.  Germ, 
in  usum  Scholar.    Edictus  Langobard.    Hannov. 

1869.  p.  195-201. 

Radevicus,  vid.  Otto  Frisingensis. 
Radoinus  l  w{j^^^^  [  Larinensis,  znd. 

Vita  s.  Pardi  episc. 

Raduinus,  ind.  Yisio  Baduini. 

Radulfus,  vid.  auch  Rudolphus. 

Radulfus  (flor.  1290),  vid.  Historia  (s.) 
Neiiiinis. 


BADULFUS  ABBA8  —  RADULFUS  DE  DICETO 


949 


l 


RaduHüs  abbas  Coggeshalensis  (f  c. 
1228)  =  Radulphus  de  Coggeshall. 

RaduHte  Bocking,  ord.Praed.(flor.l270), 
vid.  Yita  s.  Bichardi  episc.  Cicestr. 

RaduHiia  Cadomenais  ( Cäen ,  f  p.  1 1 30) : 
Gesta  Tancredi  Siciliae  regis  in  expedi- 
tione  Hierosolymitana  ab  ipso  belli  sacri 
exordio  a.  1099  ad  a.  1108. 

Wahxliafte  Erafthlang,  (pite  Sprache. 

Handschr. :  B  r  ü  8  s  e  1 ,  ehem.  Gembloux ,  mbr. 
sea  XU.  4^  Original, 

Äusg, :  ^  ap.  Martene ,  Thesaur.  anecd.  III.  1717. 
.  106-210.  —  '  triederk.  ap.  Muratori,  Scr.  per. 
tal.  V.  1724.  p.  285-333.  —  «  ap.  Migne,  Patro- 
log.  lat  CLV.  p.  491-590.  —  *  in  Recueil  des  hi- 
storiens  des  croisades.  Histor.  occid.  III.  1866.  p. 
587-601  praefatio  Muratorii,  p.  603-716  textus. 
Cf.  preface  p.  xxxix-xiJ. 

Uebers,:  Kaoul  de  Caen,  Faits  et  gestes  du 

prmce  Tancrede  pendant  l'expedition  de  Jenisa- 

lem.  Trad.  et  pubi.  par  Guizot,  Collection  XXTTT. 

Paris  1825.  p.  1-294. 

ErL-Sekr,:  Hagenmeyer,  Peter  der  Eremite  p.  10. 
112  ff.  218. 
H  i  c  h  an  d ,  Bibliographie  I.  p.  814. 
Pratz,  H.,  Ealtnrgieschichte  der  Krevzzüge.   Berlin 

1888.  gr.  8».  p.  458. 
Struve,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  II.  2.  p.  291. 
V.  Sybelf  Qesch.  des  ersten  Krenzzngs  p.  60  (2.  Aufl. 
Leipzig  1881.  p.  64-67). 

Radulphus  Cantuariensis  archieplsco- 

pus:  Epistola  Galixto  papae  missa  que- 
rens  de  iniuria  sibi  et  ecclesiae  Cantua^ 
riensi  illata  in  consecratione  archiepiscopi 
et  causis  ecclesiae  Eboracensis  a.  1122. 

Handschr,:  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  II.  p.  147.  n^  212. 

Äusg, :  ^  ap.  Twysden ,  Historiae  Anglic.  scri- 
ptores  decem  p.  1735-1748.  —  •  ap.  Wilkins,  Con- 
cüia  Angliae  I.  p.  396-404.  —  "ex  cod.  Musei 
Brit.  (Cotton.  Claudius  E.  y ;  Domitian  A.  v)  edited 
by  James  Baine  in  The  historians  of  the  Church 
of  York-  II.  1886.  p.  228-251;  ef.  preface  p.  xvi. 

abbas  Cluniacensis. 

Radulfbs  de  Columna,  'ind.  Landiilfus 
de  Columna:  Tractatus  de  translatione. 

Radulphus  de  Coggeshall  sive  Cogges- 

hale,  1207  abbas  Cisterc.  ord.  in  Cogges- 
hall, resignirte  1218  (fcca.  1228):  Chro- 
nicon  Anglicanam  seu   Historia  Angli- 

cana.  1066—1223. 

Handscfir,  .-London,  Brit.  Mus.  Ck)ttoD .  Yespas. 
D.  X.  sec.  XrQ.  Original;  —  College  of  arms.  — 
Paris,  Nai-Bibl.  ood,  lat.  129  (olim  St.  Vict.  n« 
476).  sec.  Xin. 

Ausg.:  ^ap.  Martene,  Ampi.  coli.  V.  p.  801- 
870.  —  '  ed.  J.  Duncin  in  eiusdem  oper.  Novio- 
magi  1852.  4*.  —  •  ed.  Jos.  Stevenson.  London 
1875.  gr.  S'»  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  66) 


p.  1-206.  —  ^  ein  Tkeil  ap.  Bouquet,  Recueil 
Xm.  p.  217-219.  —  «Auszüge  a.  1110—1223 
ed.  IL  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX Vn.  p.  344- 
358.  — '  BrucnstiLok  ap.Riant,  Exuviae  II.  p.  237. 

[Radulphus  de  Coggeshall:  Chronicon 
Terrae  sanctae  seu  Libellus  de  expugna- 
tione  Terrae  sanctae  per  Saladinum.  1186 
—1188  resp.  1191. 

Wird  gewöhnlich  dem  Badalphas  de  Coggeshall 
zageschzieben ;  jedoch  ist  die  Begi^dnng  dieser  Annahme 
anerweislich.  Der  Irrthnm  entstimd  wol  dsdorch ,  dass  der 
Libellus  in  beiden  Codd.  hinter  jenem  Chron.  Angl.  on- 
mittelbar  folgt. 

Handschr.:  wie  bei  d.  vorhergehenden  "Werke. 

Ausg. :  ^  ap.  Martene ,  Ampi,  collect.  V.  p.  547- 
582;  cf.  observ.  praev.  p.  543  ff.  —  '  ed.  Joh.  Dun- 
cin in  eiusd.  oper.  Noviomagi  1852.  4^.  —  'ed. 
Jos.  Stevenson  in  Badulphi  de  C.  chron.  Anglic. 
1875.  p.  209-262.  —  *unt.d.  Tit.:  Anonymi  chro- 
nicon Terrae  s.  seu  Libellus  de  exp.  ftach  dem 
pariser  Cod.  ap.  Prutz,  Quellenbeiträge.  I.  1876. 
p.  2WS-99;  vgl.  Einleit.  p.  xix-xl.  —  *  Bruch- 
stücke ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII. 
p.  219.  220]. 

— :  Libellus  de  motibus  Anglicanis 
sub  Johanne  rege.   1213 — 1216. 

Ausg. :  ^  Fragment  ap.  Martene,  Ampi,  collect. 
V.  p.  871-882.  —  » vollständiger y  aber  lückenhaft 
ap.Bouquet,  RecueilXVm.  p. 59-120.—  R.Pauli, 
Gesch.  von  England  III.  p.  876  ff.  gibt  Notizen  zur 
Textüberlieferung. 

:  Opera. 

Ausg.:  tmt.  d.  Tit. .'Radulphi  abbatis  de  Cog- 
geshal  Opera  quae  supersunt  curante  Alfrede  Jo- 
hanne Duncin  nunc  primum  edita.  Noviomagi: 
viginti  quinque  exemplis,  haud  plurimis,  impres- 
sis  1852.  4^  (Inhalt:  Observatio  praevia  —  De 
expugnatione  Terrae  Sanctae  per  Saladinum  li- 
bellus —  Chronicon  Anglicanum  —  Additiones 
monachi  de  Cogeshale  [e  ms.  Yespas.  D.  x]). 

Erl.-Sdtr.:  Paali,  B.,  Geschichte  von  England.  UI. 
1858.  p.  876-880. 

Radulfiis  de  Diceto*),  magister  Fari- 
siensis,  1183  decanus  Lundoniensis  S. 
PauU  (t  22.  Nov.  1202  vel  1203):  Abbre- 
viationes  chronicorum  — 1147;  —  Capi- 
tula  Tmaginura  historiarum.  1148 — 1198 

—  c/ Ymagines  historiarum.  1148 — 1202. 

Handschr.:  Dublin,  Trinity  Coli.  E.  4.  24.  — 
London,  Bibl.  des  Erzbisch,  von  Canterbury  in 
Lambethhouse  (opera).  n**  8.  mbr.  sec.  XIII.  8®. 

—  Brit.  Mus.  Cotton.  Claudius  E.  3 ;  —  Faust.  A.  8. 
sec.  XIII;  —  Otho  D.  7;  —  Reg.  13.  E.  6.  sec. 
XIII;  —  Tiber.  A.9.  sec.XIII.  —  Ripley  Castle 
in  Torkshire,  im  Besitz  des  Herrn  Ingüby,  n®  4. 

AfMg. :  *  ap.  Twysden,  Eist.  Angl.  Script  p.  429 
-524;  ymag.  p.  525-710;  toimfndn  von  Fehlem 
in  den  Daten.  —  '  in  Radulfi  de  D.  oper.  histor. 
Edited  from  the  orig.  mss.  by  William  Stubbs 

*)  Ob  es  Diss  in  Xorfolk  ist,  wie  in  Bist.  Iitt6r.  de  la 
France  XVI.  p.  499  aufgestellt  wird ,  bleibt  zweifelhaft.  — 
The  Capüula  form  a  summary  of  tho  Contents  of  the  Ynumi. 
hist,  the  Chief  work  of  oor  Compiler. 


950 


RADÜLFÜS  DE  DICETO  —  RADULPHUS  NIGEB 


(2  vol.  London  1876.  gr.  8*.  =  Rerum  Brit  med. 
aevi  sor.  n*  68):  abbreviat.  I.  p.  3-263;  — 
capitnla  «frtd.  p.  267-287;  —  ymagines  I.  p. 
291-440;  IL  p.  3-174.  —  »Theile  aus  den  Ymct- 
^«ne^ap.Bouquet,  RecaeilXIIL  p.  183-205;  XYII. 
p.  615-660.  —  *  Auszüge  a.  662— 1139  awAb- 
brev.  chron.  und  a.  1151 — 1200  aus  Ymag.  bist, 
ed.  R  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  254-. 
260;  260-286.  —  *  die  Liste  der  in  Abbrev.  chron. 
benutxten  Qewährsmänner  ed.  R  Pauli  in  Neues 
Archiv  d  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  III.  1878.  p.  208-214. 

Erl.-Setur.:  Pauli,  B.,  Geschichte  von  £nfland.  III. 
1853.  p.  860.  861.  Cf.  ▼.  SybeU  Histor.  Zeitachrift 
XXX Vm.  1877.  p.  838-848. 

Radulfbs  de  Diceto:  Gatalogos  ponti- 
ficum  Romanorum  — 1178. 

Ausg. :  ed.  R  Pauli  ap.  Pertz ,  Mon.  sor.  XXVU. 
p.  286-289. 

:   CatÄlogi    imperatorum,    regum 

Erancorum,  Gothorum,  Langobardorum. 
Ausg,:  ap.  Pertz,  Mon.  scr. XXVIL  p. 289-292. 

:   De  partitione  provinciae,  vid. 

Anonymi  de  partitione. 

:  De  regibus  Anglorum.    872  — 

1170. 

Ausg.:  in  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs 
n.  p.  234-239. 

:  De  synodis  Ecelesiae  ab  a,  321 

—1179. 

Ausg.:  tn  R-i  de  D.  oper.  histor.  IL  p. 270-274. 

:  De  viris  illustribus  quo  tempore 

scripserint 

In  Äbbremat.  ehronio.  enthalten. 

Handsehr.:  Cambridge,  Corp.  Chr.  Coli.  E. 
4.  24.  —  London,  Brit  Mus.  Cott  Otho  D.  7. 

Ausg.:  i'n  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs  I. 
p.  20-24. 

:  Epistola  ad  Willebnum  de  Lon- 

gocampo  praesulem  Eliensem. 

Ausg.:  in  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs 
n.  p.  177-180. 

:  Gesta  Normannorum.  Libri  8  et 

supplementum. 

Handsehr.:  London,  Lambethhouse  n^8. 

Ausg.:  mitd.  Ueberschrift :  ,Qualiter  Dane- 
marchia  multos  procreaverit  qui  regnum  Franco- 
rum  ab  omni  parte  vastaverint,  incenderint,  sub- 
iugaverint,  tibi  sequentia  declarabunt'  in  R-i  de 
D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs  II.  p.  243-267. 

:  Historia  compendiosa  de  regibus 

Britonum  usque  ad  a.  689. 

Ausg.:  *ap.  Gale,  Eist.  Brit.  scr.  p.  553-559. 
—  •*>*  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs  II.  p. 
222-231. 

:  Historia  sedis  Cantuariensis,  seu 

Annales  archiepiscoporum  Cantuariens. 

Wurde  früher  dorn  Stephanus  do  Langthon  zn- 
goschrieben. 
Ausg.:  ap.  Wharton,  Anglia  Sacra  IL  p.  677- 
693.  —  Nur  eine  Collation  des  Mpts.  in  Cam- 


bridge, Corp.  Chr.  Coli.  n°  76  gab  Stubbs  in 
R-i  de  D.  oper.  histor.  II.  prefaoe  p.  Lxi-Lxvm, 
quia  ,  nihil  hie  invenies  quod  non  extat  in  Ab- 
breviat. chron.  eiusdem  autoris;  hi  vero  Annales 
ubique  discrepant  ab  Historia  archiep.  Cantuar. 
quae  sub  nomine  Radulphi  prodiit  in  tom.  II  An- 
gliae  8acrae^  Nasmiths  Catalogue  p.  49. 

Radulfüs  de  Diceto:  Indicuius  de  suc- 
cessione  archiepiscoporum  Cantuarien- 
sium  et  a  quibus  apostolicis  pallia  susce- 
perunt 

Ausg. :  ^  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  87-89. 

—  ^mit  d.  Ueberschrift:  Quimtum  archiepiscopi 
Cantuarienses  in  archiepisoopatu  vixerunt  ete.  in 
R-i  de  D.  oper.  bist.  ed.  Stubbs  11.  p.  208.  209. 

:  Opuscula. 

Handsehr.:  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Ti- 
berius  A.  9.  —  Ripley  Castle  in  Yorkshire,  ^ 
H.  Day  Ingilby.  n*  4.  mbr. 

Ausg.:  in  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed.  Stubbs 
n.  p.  180-278. 

:  Qualiter  Danemarchia  -«  Gesta 

Normannorum. 

:  Quantum  archiepiscopi  Gant  = 

Indicuius. 

:  Series  causae  inter  Henricum 

regem  et  Thomam  archiepiscopum  Can- 

tuariensem. 

Handsehr.  .'London,  Brit  Mus.  Reg.  13.  E.  6; 

—  Vespas.  A.  22. 

Ausg.:  ^ap.  Twysden,  Hist  Angl.  scr.  I.  p. 
711-720.  —  »w  R-i  de  D.  oper.  histor.  ed. 
Stubbs  n.  p.  279-285. 

:  Series  comitum  Andegavensium 

et  Flandrensium,  ducum  ApuUensum. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXVIL  p.  292.  293. 

Erl.-Sehr.:  Stubbs,  Will.,  Preface  m  Ricardi  do  D. 
opp.  histor.  I.  p.  IX  •  c ;  TL.  p.  vn  -  lx. 
Wright,  Th.,  Biographia  Britannica  liter.  n.  p.  413 
•  416. 

Vgl.  Annales  S.  Edmondi. 

Radulphus  de  Glanvilla  (f  1190)  »  Ba- 
nulphas  de  Glanvilla. 

Radulphus  de  Hygden  =  Banulphus 
Higden. 

Radulphus  de  Noviomago  (saec.  XY), 

vid.  Legenda  b.  Alberti  Magni  (legenda 
alia). 

Radulphus  de  Rivo=Budolphus  deRivo. 

Radulphus  frater  ord.  Fraed.  Anglicus 
(c.  1270)  «  Badulfus  Bocking. 

Radulphus  Glaber  =  Bodulphus  Grlaber. 

Radulphus  Mediolanensis  =  Baoul  sive 
Badulphus  Mediolan. 

Radulphus  Niger,  Anglus,  Cistere.  ord. 
(cca.  1206):  1^  Chronicon  succinctum  de 


RADÜLFÜS  REMENSIS  —  RAINAGOLA 


951 


Titis  imperatorom  et  tarn  Franciae  quam 
Angliae  regam,  a  Christo  incamato  us- 
que  ad  regnum  Henrici  11  regis  Angliae 
a.  1206;  —  2®  Chronicon  ab  initio  miindi 

ad  a.  1199. 

Handsehr,:  Dublin,  Trinity  Coli.  R  4.  24.  — 
London,  Brit  Mus.  Gotton.  Gleopat.  G.  X.  seo. 
XIII.  4»  fol,  1-55;  —  Chron.  2A^  Vespas.  D.  X. 
sec.  XHI  [ — 1161;  es  folgen  Annales  breves  a. 
1162—1178];  —  Reg.  13.  A.  12.  sec.  XIII;  — 
Bibl.  des  Heroldsamt»  n*  11.  sec.  XIII.  —  Paris, 
Xat-Bibl.  ms.  lat.  n«  15076  (St.  Vict.  476).  sec. 
XIU;  —  n»  14359.  sec.  XVII. 

Äusg, :  '  unt,  d.  TU. :  The  chronicles  of  Ralph 

Niger  new  first  edited  by  .  .  .  Rob.  Anstruther. 

London,  Caxton  Society  1851.  8".  —  'Auszüge 

a.  771 — 1194  ex  Ghronica  universal!  ed.  R.  Pauli 

ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVIL  p.  331-341;  a.  879 

—1168  ex  Chronica  Anglica  p.  341-343;  e  eon- 

tinuatione  anonyma  (»==  Annales  breves  der  Hs.) 

p.  343.  344. 

Srl.-Sekr.:  Paali ,  B«iDh.,  Die  ChroDiken  de«  RadnlfQs 
Niger  tu  Xachrichten  von  der  kgl.  Geeellsch.  der 
WiflBensch.  za  GötÜngea.  1880.  n«  19.  p.  679-589. 

Raduifte  Remenaia  archiepiscopus  (f 

1124):  Epistolae. 

Äusff.:  ö  et  diplom.  7  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLXIII.  p.  1417-1432. 

Radulfbs  Tortarius  «  Rudolphus  Tor- 
tarius  {Raoul  Tortaire). 

Radulphua  S.  Tnidonis  ^  Budolfus  ab- 
bas  S.  Trudonis. 

Raffkino  Caresini,  vid.  Dandolo. 

Rage¥finit8  praepositas  Frisingensis,  vid. 
Otto  Frisingensis. 

Ragimbertua  abbas  Leuconaensis  (saec. 
Vn),  vid,  Vita  s.  Walarici. 

Raginaldus  Cantabrigiensia  S.  Augiistini 
monachus  ord.  s.  Ben.  (nat  1030/1050  in 
Faye-la-Vineuse  in  Poitou,  f  post  1109): 

Carmina. 

Ausg.:  ^einige  ap.  "Wright,  Anglo- Latin  sa- 
tirical  poets.  IL  1872.  p.  259.  —  » 31  ed.  F.  Lie- 
bermann in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XHL  1888.  p.  531-  556.  —  •  Proben  ap.  Groke, 
£ssay  on  the  origin  of  rhyming  Latin  verse.  1828. 

p.  63. 

Ert.'Sehr.:  Liebermann,  Fr.,  Rnginald  von  Canter- 
bory  1.  c.  p.  519-681. 
VgL  Keginaldas. 

Ragüel  presbyter  Cordubensis  (flor.  960), 
vid.  Acta  s.  Pelagii  mart. 

Rahewinus  =  Ragewinus. 

RahingtlS  monachusFlaviniacensis  (saec. 
X):  De  codice  Vergiliano  a  se  scripto. 

Ausg.:  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
T.  p.  431.  432. 

Raikdsla  =  Reykdsela. 


Raimundus  de 


>  canomcus 


Raimo,  LudoY.  de,  vid.  Aiinales  de 
Saimo. 

Raimundus  Agilaeus  »  Raimundus  de 
Agiles. 

Raimundus  Bernardi ,  consiliarius  regis 
Franciae,  legatus  a.  1383  ad  imperato- 
rem:  Oratio  coram  Wenceslao  imp.  pro 
demente  papa  VE  contra  Urbauum  VI. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  II.  p.  1120. 

Raimundus  1  comes  Butenensis  et  mar- 
chio  Gothiae:  Testamen  tum  a^  961. 

Ausg.:  ^  ap.  Vaissete,  Histoire  generale  de 
Languedoc.  IL  Paris  1735.  fol.  preuv.  p.  107.  — 
^wiederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  724-728. 

Agiles 

Aguilers 

Arguilliers 

Podiensis  (Le  Ptiy):  Historia  Francorum 
qui  ceperunt  Hierusalem  a.  1095 — 1099. 

Höchst  schatzbare  Quelle  roll  reicher  Details.    Der 
Terf asser  war  Aoyenzeago. 

Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Hari.  4340 
(lib.  I.  c.  ult.  —  lib.  IX.  0. 11).  sec.  XIL  —  Paris, 
Nat.-Bibl.  sec.  XIU.  5131.  3;  sec.  XV.  5131.  A; 
—  sec.  XIU.  5132;  5511  A;  —  Arsenalbibl.  hist 
lat  n®  103.  sec.  XII. 

Ausg.:  ^ap.  BongarR,  Gesta  Dei  per  Francos 
L  p.  139-183.  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV. 
p.  591-668.  —  •  in  Recueil  des  historiens  des 
croisades.  Hist.  occid.  IIL  1866.  p.  235-309.  Cf. 
preface  p.  xvn-xxvi. 

Uebers.:  trad.  en  franp.  par  Guizot,  in  seiner 

Collection  XXL  (Paris  1824)  p.  227-397. 

Eri.'Sehr.:  Barth,  Casp.,  Notae  in  ennd.  ap.  Lnde- 

wig,  Reliq.  mss.  lU.  p.  290-291. 
F  a  b  ri  c  i  u  8 ,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  37. 
Hagenmeyer,  Anonymi  Oesta  Francorum.  1890.  p. 

49-68. 
Klein,  Clem.,  Raimond  ron  Agriilers.    Oaellen»tadie 

znr  Gesch.  des  ersten  Kren2ziiges.  Berlin  1892.  8P. 

(IV.)  246  pag.  Jk2.76. 
Hichaud,  Bibliothöque  des  croisades.  I.  1822.  p. 42. 

:  Histoire  des  croisades.  VI.  p.  42  ff. 

Fratz,  H.,  Kalturgeschichte  der  KreuzzOge.  Berlin 

1683.  gr.  ^.  p.  456.  456. 
y.  Sybel,  Gesch.  dee  ersten Kreuzzoge«.  2.  Aofl.  Leip- 
zig 1881.  p.  16-22. 

Raimundus  {  Jj  {JJJJ  }  (f  1399),  vid. 

Vita  b.  Agnetis  virg.  Hontepol. 

9  5« 


I»     fi 


Catharinae  Senens. 


Raimundus  Hugonis  ord.  Praed.  in  con- 
ventu  Brageriaci  (cca.  1368),  idd,  Yita  s. 
Thomae  Aquinatis  {hist  transl.  —  iwiVa- 
culä). 

Raimundus  monacinis  S.  Andreae  Ave- 
nionensis  (flor.  c.  1100),  vid.  Vita  s.  Pontii 
abbatis. 

Rainagola  canonicus  Autissiodor.  (saec. 
IX.  X),  vid.  Historia  episcoporum  Autis- 
siodorens. 


952 


RAINALDUS  ABBAS  VIZELIACENSIS  —  RANULPHÜS  HIGDEN 


(t  1129),  vid, 

YitÄ  s.  Hugonis 

abb.  Clunia- 


censis. 


Rainaldus  abbas  Vi- 
zeliacensis  « 

Rainaldus  archiep. 
Lugdunensis  » 

Rainaldus  de  Semur, 
monachus  Cluniac. 

Rainaldus  archidiaconus  S.  Mauritii  An- 
degavensis:  Chronicon  breve  a.  320—1075, 
resp.  — 1152. 

Nor  die  Jahre  976—1075  rühren  von  Rainald  hör; 

das  Folgende  bis  1106  hat  einen  Unbelcannten  zum  Ter- 

fasser. 

Handsckr.:  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Otho. 

B.  IV,  bei  einer  Feuersbrunst  xerstört.  —  Rom, 

Vatic.  Christ,  reg.  n®  980.  mbr.  secXU.  kl.fol.  f.  42. 

Ausg.:  *  ap.  J.  Durant,  Recueil  d'anciennes 

actes.  U.  p.  24.  —  '  ed.  Marchegay  et  Mabille, 

Chroniqnes  des  egl.  d'Anjou  p.  3-16;  c/l  p.  ni-vi. 

—  '  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  286 ; 

XII.  p.  478.  479. 

Rainaldus  episc.  Lmgonensis  (cca.  1080), 
vid,  Yita  s.  Mamantis. 

Rainaldus  subdiaconus  Casinensis,  vid. 
Vita  8.  Benedicti  Casin.  (vita  alia). 

Rainoldus  =  Rainaldus. 

Ralph  de  Coggeshall  =  Badulphus  de 
Coggeshall. 

Ralph  del  J!jJ*y}  =  Radulfas  de  Diceto. 

Ralph  de  Glanville  =  Ranulphus  de 
Glanvilla. 

Ralph  Higden  -^  Ranulphus  Higden. 

Ralph  Niger  «  Radulphus  Niger. 

Rambaldis,  vid.  Benevenutus  de  Ram- 
baldis. 

Ramon  Muntaner,  vid.  Muntaner. 

Rampertus  episc.  Brixiensis  (flor.  838), 
vid.  Acta  s.  Philastri  (transl). 

Ranco  de  Ericinio  in  Bohemia,  Adal- 

bert.,  magister,  scholasticus  ecclesiae  Pra- 

gensis  (f  1388):   Concio  pro  die  deposi- 

tionis  seu  sepultui*ae  Karoli  IV  imp.  (f 

1378). 

Ausg. :  in  Fontes  rerum  Bohem.  III.  1882.  p. 
433-441. 

Erl.-Schr.:  Loserth,  J.,  Der  Mafpster  Adalb.  Ranco 
de  Ericinio  in  Archiv  f.  österr.  Geschichte.  LVII. 
p.  203-276. 
:  BeitrllgG  zur  hnssitischen  Bewegung.  Nachträg- 
liche Bemerkungen  zu  dem  Magister  Ad.  R.  de  Er. 
in  Mittheilungen  dos  Vereins  f.  d.  Gesch.  der  Deut- 
schen in  Böhmen.  XVU.  p.  198-213. 

Rangerius  episcopus  Lucensis  (f  1112): 
Liber  de  anulo  et  baculo. 


Behandelt  in  1160  Versen  den  InTestitarBtreit ;  abge- 
fasst  im  Dec.  1110. 

Ausg. :  ed.  E.  Sackur  in  Mon.  Genn.  bist.  Li- 
belli  de  lite.  IL  1893.  p.  508-533;  ef.  prooem.  p. 
505-508. 

Srl-Sd».:  Mirbt,  C,  Die  Poblizistik  im  Zeitalter 

Qiegors  VU.  Leipzig  1894.  gr.  SP.  p.  74  «te. 
"Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Gescfaichtaqnellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  201 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.228. 

Vgl.  Vita  s.  Anselmi  ep.  Luoensis  (vUa  akd). 

Ranieri  Sardo,  vid.  Sardo. 
Ransanus  »  Ranzanus. 
Ranulphus,  vgl  Radulphus. 
Ranulphus  de  Glanvilla  (fllOO).  Tra- 

ctatus  de  legibus  et  consuetudinibus  regni 
Angliae,  tempore  regis  Henrici  11  com- 
positus,  iusticie  gubemacula  tenente  illu- 
stri  viro  Ranulpho  de  Glanvilla  .  .  . 
Libri  14. 

Dass  RamUpkuB  de  O.  der  Verfuser  dieeee  Tractat:» 
ist,  bleibt  noch  zu  erweisen. 

Ausg. :  ^  Londini,  in  aedibus  Rieh.  Totteli  1554. 

12mo.  __  *ibid.  1557.  12ifto.  _  »tractatus  .  .  .  qui 

nunc  imprimitur  post  50  annos  a  priori  et  prima 

impressione . .    (Londini)  in  aedibus  Thom.  Wight 

lö04.  12nio.  —  *  wiederh.  mit  WegUissung  des 

Prologus.  Londini  1673.  12«no.  —  *  ibid.  1676. 

12mo.  _  «  tn  Traites  sur  les  coutomes  Anglo- 

Normandes,  publiees  in  Angleterre  depuis  le  XI 

—  XIII  siecle  .  .  .  par  Houard.  I.  Ronen  1776. 
4^  p.  373-581.  —  ^  cum  oodd.  Hari.,  Bodl.  et 
"Mi  11.  collatus,  ed.  Job.  Rayner.  Londini  1780.  8^ 

—  *  ap.  Georg  Phillips,  Englische  Reichs-  und 
Rechtsgeschichte.  IL  Beriin  1828.  8^  p.  337-473; 
prologus  ibid.  I.  p.  237.  not.  369,  anant^m, 

Uebers.:  englisch:  by  John  Beames.  London 

1812.  8^ 

Erl.-Schr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIV. 
1869.  p.  546-549. 
Phillips,  Oeo. ,  Englische  Reichs-  n.  Rechtsgosdiichte. 

I.  Berlin  1827.  p.  281-242. 
Wright,  Thom.,  Rannlph  de  Glanyille  m  hi»  Bio- 
graphia  Britann.  literar.  II.  p.  275-280. 

Ranulphus  Higden,  monachus  S.  Wer- 
burgae  Cestrensis  (Chester,  f  probabl.  1363 
mense  Martio):  Polychronicon  ab  O.  C.  — 
Edwardum  III  regem  Angliae.  Libri  TII. 

Eine  bis  ins  16.  Jahrh.  hinein  in  EIngland  sebi  be- 
liebte Weltgeschichte,  die  von  Unwissenden  mit  d.  Tit. 
I^ycrcUioon  oder  Hiaioria  pobtcraÜea  vorsehen  a.  fUsch- 
lich  einem  andern  Verf.  (z.  B.  Bogenu  Oeatrenaia)  beitre- 
1^  wnrdo.  K»  sind  mehr  als  100  Handsdhrif ten  beluinnt. 
—  Dem  historischen  Werke  geht  ein  geographisches  (Lib. 
T.  cap.  1-60  in  Vol.  I.  II.  p.  2-174)  vorauf,  welche«  eine 
Beschreibang  sämmtlicher  damals  bekannter  Länder  ent- 
hält n.  im  14.  u.  15.  Jahrh.  abgefiis^t  ist. 

Higden  hat  drei  Uebersetzer  gefunden ,  von  denen  der 
eine  John  Trevisa  ans  Com  wall  stammte  u.  Caplan  bei 
Lord  Berkelay  war ;  seine  Uebersotznng  reicht  bis  1360  n. 
ist  vom  18.  April  1387  datirt.  Die  andere  ist  zwischen  1432 
— 1450  gefertigt.  Beide  bieten  wichtige  Illustrationen  für 
den  allmftli8;en  Wechsel  der  englischen  Sprache.  Die  dritte 
Uebers.  rührt  von  Caxto  n  her ;  er  vermehrte  sie  mit  einem 
8.  Bucho  oder  einer  Fortsetznng  von  1387—1460. 

Eine  Fortset2ung  von  1381—1394  lieferte  Johannes 
Malverne,  Mönch  von  Worcoster. 

Handschr.  .Brüssel,  Burgund.  Bibl.  n«  9903. 

mbr.  See.  XIV.  fol.,  wird  hier  irrig  dem  Johannes 

Bertelot  zugelegt.  —  Cambridge,  Trinity  Coli. 


RANUJJ>HUS  HIGDEN  —  RATHERIÜS  VERONENSIS 


953 


0.5. 12.  mbr.  sec.  XV.  foL;  —  Caias  College 
n«  82.  mbr.  sec.  XIV.  fol. ;  —  St.  John's  ColL  A.  12. 
mbr.  sec.  XIV;  —  Univ.-Bibl.  I.  i.  3.  1.  mbr.  sec. 
XIV.  fol. 

Ausg. :  ^nur  die  TheiU,  tcelehe  sieh  auf  Briten 
u.  Sachsen  der  engl.  Oeseh,  bexiehen  ap.  Gale, 
Hist.  Biitann.  Script  p.  179-287.  —  •  together 
with  the  English  trandations  of  JohnTrevisa 
and  of  unknown  writer  of  tbe  15*^  Century.  Vol. 
1.  2.  Edited  by  Churchill  Babington;  Vol.  3-9. 
Edited  by  Joseph  Rawson  Lumby.  London  1865 
—86.  gr.  8®  (=  Rerum  Brit  med.  aevi  scr.  n®41). 
Creighton  in  Engl,  hist  Review.  1888.  Oct  p.  789 
tadelt  diese  Ausg. 

Uebers,:  ^englisch:  by  JohnTrevisa  [Hand- 
sehr.:  Cambridge,  St.  John's  Coli.  H.  1.  mbr. 

—  London,  Brit  Mus.  Additam.  n^  24194.  mbr. 
{erUhält  folgende  Note  auf  einem  Blatt  Papier: 
Archbishop  Tenison's  library,  mss.  n°  1.  Higden's 
Polychronlcon ,  transl.  by  John  de  Tr.,  finished 
1387)]  unt,  d.  Tit.:  Polycronycon,  conteynyng  the 
beiynges  and  dedes  of  many  tymes,  in  8  books; 
translated  from  the  said  RadulphusHygden,  monk 
of  ehester,  by  sirJoh.Trovisa.  (We8tminster)1482. 
fol.  Diese  Ausg.  hat  Caxton  besorgt,  —  *  nachge^ 
druckt  Westmestre  1495.  fol.  —  'Trevisas  Uebers. 
u.  diejenige  des  15.  Jahrh.  [Handsehr.:  London, 
Brit  Mus.  Harley.  n^»  2261.  chart.  sec.  XV.  4«] 
sind  in  Babington  -  Lumbys  Ausg.  dem  kUein. 
Texte  gegenüber  abgedruckt,  u.  zwar  die  jüngere 
unterhalb  Trevisas  Uebers.  zum  erstenmale.  Sie 
reicht  bis  1342  und  wird  aufgenommen  von  Cax- 
tons  Uebers.  (Lib.  VII.  cap.  44);  letztere  steht 
in  Lumbys  Ausg.  (s.  o.)  unter  Trevisas  Uebers.  in 
Vol.  Vm.  p.  341-353. 

Johannes  Malvernaeus 

(Malveme),  Anglus  Wigomiensis  ord.  s. 
Benedicti:  Gontinuatio  Polychroniconim 
Ranulphi  Higden.  1381—1394. 

Ausg.:  ed.  Jos.  Rawson  Lumby  in  Ranulphi 
Higden  Polychron.  [ex  ms.  Cantabrig.  (Corp.  Chr. 
Coli.  nM97)]  IX.  p.  1-283. 

The  Vni^  Book  of  the  Po- 
lychronlcon from  Caxton. 

Ausg. :  ed.  Jos.  Rawson  Lumby  in  Ranulphi 

Higden  Polychron.  Vlfl.  p.  522-587. 

Erl.'Sekr.:  Monnmenta  histor.  Britaniüca.  I.  1848. 
introdact.  p.  8  -  5. 

Vgl.  Adamus  de  üak. 

Ranzanus,  Petr.  (nat.  1428  Panormi  in 
Sicilia,  legatus  regis  Matthiae  et  episc. 
Luceriae,  f  1492):  Epitome  rerum  Hun- 
garicarum  seu  über  annalium  de  rebus 

Hungaricis.   Nor  sprachlich  bedeatend. 

Ausg. :  ^  edid.  Joh.  Sambucus  e.  aliis  rerum 
Hungaricar.  scriptoribus.  Viennae  1558.  fol.  — 
•  unt.  d.  Tit. :  Epitome  rer.  Hung.  ed.  Luc.  Pe- 
cbius.    Tymaviae  1579.  8^  —  »Budae  1746.  4^ 

—  *  ap.  Bongars,  Sor.  rer.  Hung.  p.  202-268.  — 
'ap.  Schwandtner,  Scr.  rer.  Hung.  I.  p.  322-412 
ed.  Lips.  (•  I.  p.  405  ed.  Vienn.).  —  ^  inter  Hi- 
storiae  Hungar.  fontes  domest.  ed.  M.  Florianus. 
IV.  1885.  p.  116-286. 


Eri.'Schr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latmitatU 
ed.  MansiV.  p.  274-277. 
Haner,  De  scnptoribas  rerom  Hungar.  Viennae  1774. 

p.  62-66. 
Krönet,  Frz.,  in  Beitrage  zur  Knnde  steiermarkischer 
Oeschichtsauellen.  Vm.  1871. j>.  91.  92. 
Vgl.  Vita  b.  Uargaritae  Hangar. 
„     s.  Vinoentii  Ferrerii. 

Raoul  de  Caen  «  Radulfus  Gadomensis. 

Raoul  de  Coloumelle,  vid.  Landulfus  de 
Golumna:  Tractatus  de  translatione. 

Raoul  de  Presles,  couseiller  da  roy 
Charles  le  Quint  de  France  et  maistre  de 
requestes  de  son  hoste! ,  vid. 

QQaestio  de  potestate  papae. 
Quaeetio  in  utramqoe  partem. 

Raoul  Glaber  »  Bodulphus  Glaber. 

Raoul  sive  Radulphus  Mediolanessis: 
De  rebus  gestis  Friderici  I  imp.  in  Italia 

—  Gesta  Friderici  I  imp.  in  Lombardia. 

Raoulet,  Jean,  vid.  Chronique  de  1403 
— 1429. 

Raphael  Maphaeue      \  »  Maphaeus, 
Raphael  Voiaterranus  /         Baph. 

Raetell,  John  (f  1536  in  London):  The 
pastyme  of  people;  the  cronycies  of  dyrers 
realmys,  and  most  specyally  of  the  realm 
of  Englend. 

,Hi8  work  is  of  little  valae.'  Mon.  hüi.  Brii. 

Ausg.:  *  London ,  printed  by  J.  Rastell  1529. 
fol.  —  »edited  by  T.  F.  Dibdin.  London  1811.  4«. 

Ratbodus  «  Badbodus. 

Ratchie  rex  Langobardorura  (744  — 
749;  756.  757):  Leges. 

Ausg. :  *  ap.  Muratori ,  Rer.  Ital.  scr.  I.  2.  p. 
85-88.  —  *ed.  F.  Bluhme  ap.  Pertz,  Mon.  logg. 
IV.  1868.  p.  183-193;  474-478.  —  Unter  Ben- 
ptores  rer.  Germ.  Edictus  Langob.  1869.  p.  152-161. 

—  *  Bruchstück  ap.  Gengier,  Gennan.  Recbtsdenk- 
mäler.  1875.  p.  572-576. 

Ratherlus  Veronensis  episcopus  (f  974): 
Epistolae. 

Bieten  einzelne  wichtige  Beiträge  über  die  Zeitgesch.. 
besonders  über  die  Lombardei.  Sonst  von  überwiegena 
theologischem  Interesse. 

Ausg.:  *  in  Ratherii  opera,  ed.  Petrus  et  Hie- 
ronymus  fratres  Ballerinii.  Voronae  1765.  fol.  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVI.  — 
sex  ap.  d'Achery,  Spicileg.  I.  p.  371  (5  davon 
auch  ap.  Chapeaville,  Gesta  pontif.  Tungrens.  I. 
p.  179).  —  Septem  ap.  Pez  et  flüber,  Ck)d.  diplo- 
mat.  I.  p.  93.  —  tres  ap.  Martene,  Collect,  ampl. 
IX.  p.  965.  —  duae  ad  Manassem  episc.  Vicen- 
tinum  ed.  Barth.  Campagnola  in  Liber  iuris  ci- 
vüis  urbis  Veronae.  ibid.  1728.  4°.  p.  243-246. 

—  Fragmentum  epistolae  contra  Baldricum 
episc.  Leodiensem  (c.  955)  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  178-180. 


954 


RATHERIU8  VERONBNSIS  —  RECCAREDUS 


Ratherius  Veronensis:  Itinerahum  Bo- 
mam. 

Ausg,:  ap.  d*Acbery,  Spicileg.  L  p.  379-384. 

Erl.- Seher.:  De  Ratherio  ep.  veroneDsi  ap.Mabillon,  AA. 
SS.  o.  5.  Ben.  saec.  V.  p.  478-487. 
Fabrioina ,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  62. 
Vogel ,  Ratiieriofl  voo  Verona  n.  das  10.  Jahrhundert. 

Jena  1854.  2  Bde.  BP. 
Watten  b  ach,  DentschlandsGeschichtsqaellen.  6.  Anfl. 
1. 1898.  p.  879. 380;  II.  p.613. 
Vgl.  De  s.  Hetrone  {vUa). 
Fragmenta  Ratherü. 
Vita  8.  TJramari  abb.  (viia  aüa). 

Rathsannalen,  Görlitzer.  1488—1496. 

Verfasser  scheint  der  Bfligermeister  Bernhard  Heizer 
in  Görlitz  (f  1512)  gewesen  zu  sein. 

Eandschr.:  Görlitz,  Rathsbibl.  cbart.  fol. 

Aitsg. :  ed.  J.  L.  Haupt  in  Scriptor.  rer.  Lusa- 

ticar.  U.  Görlitz  1841.  p.  3-390;  Erläuterungen 

p.  392-453. 

Vgl.  Hasse,  Job. 

RathsbQcher,  Wormser,  vid.  Aus  Worm- 
ser  Katsbüchern. 

Rathschronik,  Landshuter  {Landshut  a. 
d.  Isar  in  Bayern).    1439  — 1504. 

Oefele  schreibt  das  ganze  Werk  dem  Stadtschreiber 
Job.  Vetter  za;  indessen  ist  anzunehmen,  dass  das  vor 
1490  (Vetters  Dienstantrittiijahr)  Liegende  von  den  Stadt- 
Schreibern  dieser  Zeit  herrfüirt. 

Ausg.:  ^tmt.d.  Tit.:  Fasti  consulares  ci- 
vitatis Landishutanae  ex  autogr.  ap.  Oefele, 
Rer.  Boic.  Script.  II.  p.  761-779.  —  'hrsgb.  von 
E.  Tb.  Heigel  in  Cbroniken  der  deutschen  Städte. 
XV.  1878.  p.  283-350;  urkundl.  Nacbrichten  über 
die  in  d.  Chr.  erwähnten  Rathsgeschlechter  p.  351- 
366.  Vgl.  Einleit.  a)  Stadtgeschichte  p.  247-272, 
b)  Die  Rathschronik,  ihr  Verf.  u.  ihre  Handschrif- 
ten p.  273-282. 

Brl.-Sehr.:  Lorenz,  0.,  Deutschlands  Geschichts- 
qnellen.  3.  Aufl.  I.  1886.  p.  196. 

Ratio  decimae  a.  1313  collectae. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Reo.  XXI.  p.  557-560. 

Rationarium  Austriae  auctore  anonyme. 

Est  summa  redituum  qui  ex  Austria  habebantur.  Coa- 
fectum  a.  1265  —  1267. 

Ausg. :  ap.  Rauch ,  Rer.  Austriae.  Script.  IL  p. 
1-113. 

Rationes  ac  reprobationes  articulorum 

Wiclefi  et  sectatoris  eins  Johannis  Huss 

in  concilio  Constantiensi  damnatorum. 

Ausg.:  ^  in  FascicuJus  rerum  expetendarum 
(ed.  0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  140-148.  -— 
*  in  Fasciculus  rer.  expet.  ed.  Brown.  I.  1690. 
p.  191-266. 

Rationes  Zbignei,  vid.  Zbigneus. 

Ratpertua  monachus  Sangallensis  (f 
ante  895):  Casus  S.  Galli  sive  Liber  de 
origine  (614)  et  diversis  casibus  monaste- 
rü  8.  Galli  in  Alemannia  usque  ad  abbar 
tem  Bernhardum  seu  a.  883. 

'Wichtig  fUr  Sagen  - ,  Sitten  -  und  Kulturgeschichte. 
Ausg.:  ^ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alara.  I.  p.  19 
(*  ed.  Senckenberg  I.  p.  1 ).  Nicht  getreu.  —  *xu9n 
Theil  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  HI.  p.  481. 


—  *•  ed.  Ild.  ab  Arx  ap.  Pertz,  Mon.  Germ.  IL 
p.  59-74.  —  ^hieraus  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXXVI.  p.  1057-1080.  —  «hrsgb.  von  G.  Meyer 
von  Enonau  in  St.  Gallische  QeschichtsqueileiL 
Abth.  IL  St  Gallen  1872  als  Teztus  de  origine 
et  diversis  casibus  monasteiii  s.  Galli  editus  a 
Ratperto  p.  1-64;  cf.  Einleii  p.  i-xx  ».  Excurs 
I-TI  p.  65-257  tt.  2  Karten  (=  Mitteilungen  zur 
vaterl.  Gesch.  Hrsgb.  vom  histor.  Verein  des  Kan- 
tons St.  Gallen.  XHI). 

Erl.' Sehr.:  BAhr,  Gesch.  der  römischeB  Literatur  in 

Icaroling.  Zeitalter  p.  2S9. 
Dümge  et  Mone,  Scriptores  rerum  San-OaUemÄam 

m  Pertz'  Archiv  Ul.  p.  248. 
Fabricius ,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  54. 
Histoire  littöraire  de  la  France  Y.  p.  687. 
Meyer  ▼.  Enonau,  G.,  Ratpert,  Mönch u. Geschiefat- 

s<mreiber  in  St.  Gallen  tn  Allgem.  deut8<^  Biogra- 
phie. XXVn.  p.  365  ff. 
Bettberg,  Deutschlands Eirchengeschichte.  n.  p.ll6. 
Wa  tt  e  n  b  a oh ,  Deutschlands GesdüchtsqueUen.  6.  AaH 

1. 1886.  p.  252. 266. 257 ;  6.  Aufl.  L 1893.  p.  268. 272. 27a 
Zimmermann,  Geo.Rud.,  Batpert,  der  erste  Zurcher- 

gelehrte.  Ein  Lebensbild  aus  a.  9.  Jahrh.  Basel  187d. 

gr.80.  XL  247mg.  jiS.60.  NwehDwmiagr  in  IMenr. 

CmJtnibktU.  im.  p.  1814  ohne  wiMmsehafU.  Wert. 
Vgl.  Casus  S.  Galli. 

Epitaphium  Hildegardao. 

Raul  sive  Radulphus  Mediolan. :  De  rebus 
gestis  Eriderici  =»  Gesta  Friderici  I  imp. 
in  Lombardia. 

Raulin,  Job.,  vid.  Yita  s.  Ludovici  K. 

Raveneau,  leh.,  religieux  de  Tabbaye 
de  8t  Wandrille  (1467),  vid.  Chronique 
abr6g6e  du  roi  Richard. 

Ravennu8  episc.  Arelatensis  (450),  vid. 
Vita  s.  Hiiarii  Arelatens. 

Ravensberger  Fehde.  1403/05,  vid.Me- 
moriale  des  15.  Jahrhunderts.  N®  2. 

Raymundus  »  Raimundus. 

Raynaidus  »=  Rainaldus. 

Raynerius  de  Grancia  Fisanus  »  Rei- 
nerius  Granchi. 

Razzi ,  Silvan. ,  abbas  Gamaldulensis,  tnd. 

Vita  b.  Alberti  eremitae. 
„    8.  Johannae  viig.  Baln. 
„    b.  Oringae. 
„    b.  Tomasii  erem. 
,,    6.  Romualdi  (iraaul.  und  vüU.). 

Rebdorf,  vid.  Henricus  de  Rebdorf. 

Rebellamentu ,  Lu  =  Gronica  del  ribella- 
mentu,  supra  p.  230. 

Recapitulatio  omnium  abbatum  eccle- 
siae  Ninivensis  ==  Gatalogus  abbatum  Ni- 
novensium. 

Reccaredus  rex  Wisigoihorum  (f  601): 
Antiqua  (legura)  collectio. 

Nur  Bruchstflcke  erhalten. 

Ausg.:  Die  Westgothische  Antiqua  oder  das 

Gesetzbuch  Reccared  des  Ersten.    Bruchstücke 

eines  Pariser  Palimpsesten,  hrsgb.  von  Friedr. 

Blume.  Halle  1847.  8®;  —  mit  Zusätzen  u.  Be- 


RECEPTA  —  REGAN 


955 


richtigangen  in  seiner  Textkritik  des  Westgoten- 
rechts. Und.  1872.  8* 

I!rl.-8ekr.:  Merkel,  J.,  Beccareds  I  Sammlung  des 
treetgothiacheii  Volksrechts  in  Zeitschrift  fOr  deat- 
schoe  Recht.  XII.  p.  281-294. 
Pert«*  Archiv  VIII.  p.  113-116;  XI.  p.  216. 
Vgl.  Lex  Wisigotfaonun. 

Recepta  et  expensa  a.  1234  inter  Can- 
delosam  et  Ascensionem. 

Ausg.:  ap.  Boaquet,  Reo.  XXI.  p.  227-251. 

Recepta  magna  de  termino  Ascensionis 
a.Doiu.  1238  mense  Majo,  et  magna  ex- 
pensa. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Bec.  XXI.  p.  251-260. 

Recesvindus  abbas  Hispanus  (saec.  XI 
fin.):  Carmen. 

Ausg. :  ed.  E.  Düramler  in  Mod.  Germ,  bist 
Poetae  lat  Carol.  111.  p.  148.  149. 

Recfaenschaft,  Heimliche  (Hemelik  Re- 
kenscop,  einiger  der  Rathsältesten  und 
Eathsgeschworenen  der  Stadt  Braun- 
schweig).  4  Theile.   1374  —  1406. 

Zeigt ,  wie  die  Stadt  Br.  darch  mancherlei  Missgeschick 
in  Schaden  und  Schulden  gerethen,  die  zu  bedeutender 
HChe  angewachsen ,  und  wie  man  Wege  gefunden ,  sie  zu 
bew&Itigen  n.  s.  w.  Die  H.  R.  musste  alle  S  Jahre  vor  den 
Rath^enossen  verlesen  werden.  —  VTahrscheinlicher  Ver- 
fttsser:  Hermann  von  Vechelde. 

Ausg. :  hrsgb.  von  L.  Häoselmann  in  Chroni- 
ken der  deutschen  Stifte.  VI.  1868.  p.  133-207; 
cf.  Eiol.  p.  123-132. 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsquellen. 
8.  Aufl.  n.  1887.  p.  146. 

R6cit  eil  vers  de  la  bataille  de  Muret 
12.  Sept.  1213  «  Versus  de  victoria  co- 
mitis  Montisfortis. 

R^Cit,  Nouveau,  de  Patten  tat,  vid.  Be- 
richte, Zwei. 

RecKs  d'un  bourgeois  de  Yalenciennes. 
De  la  cröation  —1366. 

Diese  Chronik  bricht  mit  dem  J.  1966  ab;  wie  weit 
sie  reichte ,  ist  unbekannt.  Bietet  fUr  die  Qesch.  Flanderns 
und  des  Hennegau  im  14.  Jahrh.  schätzbares  Material. 

Handsehr.:  Paris,  Arsenal bibl. 

Ausg. :  ^  publ.  pour  la  prem.  fois . . .  par  Eer- 
yyn  de  Lettenhove.  Lonvain  1877.  gr.  8*.  X 
425  pag.  Der  erste  Theil  von  Erschaffung  der 
Welt  bis  Philipp  von  Yalois  ist  nur  eine  Chro- 
nologie u.  unter  der  Uebersekrift  , Notes'  p.  1-80 
gegä)en;  eine  dann  folgende  Chronique,  urelcke 
nur  eine  der  Redaeiionen  der  Bücher  des  Bau- 
douin  d'Avesnes  {s.  d.)  ist,  ist  fortgelassen;  das 
Uebrige  wurde  mit  Il6cits  bezeichnet.  —  *  einige 
Capitel  ap.  Buchon,  Choix  de  chroniques.  1838. 

—  '  Auszüge  gab  Kervyn  de  Lettenhove  in  den 
Noten  XU  seiner  Ausgebe  des  Froissart  (s.  d.), 
1870  ff. 

RecKs  d'un  möneetrel  de  Reims  au  13* 

Si^le.  Geschrieben  1260. 

Handsekr.:  Brüssel,  von  de  Smet  veröffent- 
licht, ohne  näher  die  n*  n.  das  Alter  des  Cod. 
anzugeben ;  in  einem  andern  Dialekt  geschrieben. 

—  London,  Brit  Mus.,  mss.  addit.  n®  7103;  — 


n«  11753.  mbr.  seo.  XIIL  —  Paris,  Nat-Bibl., 
fonds  franQ.  n«  10149.  sec.  XVI;  —  n«  24430. 
seo.  XIV  (gab  L.  Paris  heraus);  —  n*^  13566 
(Abschrift  von  London  n*  7103);  —  Sorbonne 
n®  454.  —  Ronen,  Stadtbibl.  0.  53.  sec.  XIV. 

Ausg. :  ^ unt.  d.  unrichtigen  Tit. :  Chroni(|ue 
de  Rains  publ.  sur  le  ms.  unique  du  14.  siecle 
de  la  bibl.  du  Roi  par  Louis  Paris.  Paris  1837. 
8®.  —  ^unt.d.  Tit.:  Chronique  de  Flandres  et 
des  croisades  publ.  par  J.  J.  de  Smet  in  Corpus 
chronicorum  Flandriae.  III.  1856.  p.  575-687.  — 
'  theilweise  a^  Fragment  d*une  chronique  ano- 
nyme dite  Chronique  de  Reims  ap.  Bouquet,  Reo. 
XXIL  p.  302-329.  —  ^unt.  obig.  Titel  publ.  par 
Natalis  de  Wailly.  Paris  1876.  gr.  8«  pour  la  Soc. 
de  Thist.  de  France.  —  •  Bruchstück  »  unt.  d. 
Tit.:  Ex  historiis  anonym i  Rem ensis.  1187 — 
1260  ed.  0.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  Germ, 
scr.  XXVI.  p.  526-555;  cf  p.  523-526.  —  ^ein 
anderes  nach  Wailly  ap.  Röhricht,  Tesümonia 
minora  de  5.  hello  sacro.  J882.  p.  110-118. 

Erl.  -  Sdir. :  Le  C 1  erc  m  Histoire  litt6ndre  de  la  Fnnoe 
XXI.  1847.  p.  711-717. 
Wailly,  Nat.  de,  Notice  sur  6  mss.  cont.  ronyrag» 
anonyme  publik  en  1887  por  M.  Louis  Paris  sous  le 
titre  de  ,(;hronique  de  Rains'  in Notices  et  extraits 
des  mss.  (Paris  1876.  40).  XXIV.  2.  p.  289  ff.  {auek 
beaonder»  abffednidd:  Paris  1876.  4«.  52 pag.). 


:  Obsenrations  sur  la  langue  de  Reims  au  18«.  si^le 
tn  M^moires  de  TAcad.  des  inscriptions.  XXVIII.  2. 
p.  287  ff. 
—  :  Pr6(iftoe,  notice  et  sommaire  critiqne  vor  ttitur 
Auagab§  p.  i  -  Lxxi. 

Recite  du  siege  d'Harfleur  en  1415,  par 
un  t6moin  oculaire.  Document  nouveau. 

Ausg. :  trad.  et  annote  par  A.  Hellet  Ronen 
1882.  8*.  29  pag. 

RecuperatllS  de  Petramala  Aretinus,  vid, 
Vita  b.  Ambrosii  Sansed. 

Redmannus  (Redmayne),  Robertus:  Hi- 
storia  Henrici  V  regis  Anglorum.  1413 
—  1422.  Aug.  31. 

The  work  is  composed  1586  —  1544  in  the  latter  part 
of  the  reign  of  Henry  VIII.  Oole. 

Hafuischr.:  Cambridge,  Trinity  Coli.  0.  i. 
47.  Chart.  8^ 

Ausg. :  ed.  Charl.  Aug.  Cole  in  Memorials  of 
Henry  V.  London  1858.  gr.  8**  (=-  Rer.  Brit  med. 
aevi  scr.  n®  11)  p.  3-59.  Cf  prefaoe  p.  vn-xxvm. 
Schwache  Ausgabe. 

Vgl.  Thomas  Elmham :  über  metr. 
Versus  rhythmici. 

Redusiie,  vid.  Andreas  de  Redusiis. 

Reformation  Kaiser  Friedrichs  lU,  vid. 
Priedrich  m. 

Reformation  Kaiser  Sigmunds,  vid.  8i* 
gismund. 

Regan,  Maurice,  secr6taire  de  Dermod 
Mac-Murrough,  roi  de  Leinster:  Histoire 
dlrlande. 

Irländisch  geschrieben  ^  nur  noch  ein  Fragment  von 
1167—1173  vorhanden.  Zuerst  ins  Französ.  und  hieraus 
ins  Englische  ttbersetzt;  letztere  Uebers.  steht 

Ausg.:  ap.  Walter  Harris,  Hibemica.  *Dubl. 
1757.  fol.  p.  1-22  (^wiederh.  ibid.  1770.  8% 


956 


REGES  —  REGINO  PRÜMIENSIS 


Reges  Francomm  a  Chlothario  II. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  H.  p.  307.  308. 

Regimarus  monachus  S.  Oalli  (c.  850): 
Yersus. 

Ausg.:  in  Mon.  Germ,  hist  Poetae  lai  aevi 
Carol.  II.  p.  480. 

Reginald  Pecock,  vid.  Pecock. 

Reginaldus  de  Cresi  =  Eeginaldiis  de 
Wroxham. 

Reginaldus  de  Wroxham  (f  1235) :  Chro- 
nica. 

Ausg.:  Auszüge  a.  1213 — 1216  ex  ms.  Lon- 
don. (Brit.  Mos.  Reg.  14.  C.  6)  ed.  H.  Rieh.  Luard 
in  Flores  historiarum.  I.  1890.  p.  Lixi-Lvn. 

Reginaldus  monachus  Dunelmensis  (cca. 

1165),  vid,  Vita  8.  Cttthberti  {KMlw). 

„     „  Godrici. 
„     ,,  Oswald!  regia. 

Reginbertus  episcopns  Fataviensis  (f 
1147):  Epistola. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  80.  not  13. 

Regino  Pnimiensis  abbas  (f  915):  Ghro- 
nicon  sive  Annales  non  tarn  de  Augu- 
stonim  vitis  quam  aliorum  Germanorum 
gestis  et  docte  et  copiose  disserentes.  A 
Christo  nato  usque  ad  a.  906. 

Von  einem  Anonymus  (nach  Vossins  De  histor.  latin. 
med.  aevi  H.  p.  318  ohne  Orond  ein  gewisser  Romerius; 
jedenfells  ist  der  Verf.  ein  unbekannter  Mönch  ans  St. 
Jlfazimin  in  Trier;  Giesebrecht  hat  die  Vermuthung  aus- 
gesprochen^ dass  dieser  Autor  der  dortige  Monachus  Adal- 
bertus  sei,  welcher  968  archiepiscopus  Magdobur- 
ensis  wurde)  bis  967  fortgesetzt.  —  Die  Glaubwärdig- 


ceit  wird  viel  zu  hoch  angeschlagen.  Dürrer  Stil. 

Handsehr.:  behandelt  Pertz  in  Archiv  in. 
p.  230.  291,  ausführlich  V.  p.  759.  VII.  p.  381. 
XI. p. 299,  Mon. Germ. Lp. 539; — v.  Aretin,  Bei- 
träge VII.  p.  239;  —  Waitz  in  Göttinger  gel. 
Anzeigen,  Nachrichten  1871.  n**  15  spricht  über 
die  mün ebener  (ehem.  freisinger)  Handsehr., 
wahrscheinlich  die  Urschrift  des  Continv^or.  — 
Am  besten  schreibt  darüber  F.  Kurze,  Hand- 
schriftliche Üeberlieferung  u.  Quellen  der  Chronik 
Reginos  u.  seines  Fortsetzers  in  Neues  Archiv 
der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  295-330. 

Ausg.:  *(ed.  Seb.  de  Rotenhan.)  Mogunt,  Jvo. 
Schoeflfer  1521.  fol.  Sehr  selten.  Ueber  den  Her- 
ausgeber vgl.  Burckhard,  Analecta  ad  comm.  p. 
81  fr.  —  'ap.  Schard,  Chronographi  4  p.  14,  schlechi. 
—  ''ed.  Pistorius,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p.  3  {*ibid. 
ed.  Struve  I.  p.  3-112;  voll  von  Fehlem).  —  ^ad 
calcem  Chronic!  Conradi  a  Liechtenaw.  Argen- 
torati  1609.  fol.  p.  379-445.  —  «ap.  Pertz,  Mon. 
Germ.  L  p.  536-612;  Continuator  Reginonis 
a.  907  —  967  ibid.  p.  614-629.  —  Eine  Ergänzung 
zum  J.  967  ibid.  VI.  p.  620.  —  'ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXXII.  p.  13-150;  Contin.  p.  151- 
174 ;  Pertzii  praefat.  p.  9  - 13.  —  ®  inier  Scriptores 
rer.  Germ,  in  usum  schol.  ex  M.  G.  h.  recusi  Re- 
ginonis abb.  Prüm,  chronicon,  cum  coutinuat. 
Trevir.  Recogn.  F.  Kurze.  Hannoverae  1890.  8**. 
XX.  196  pag.  Ji  2.40.  —  ®Excerptum  de 
Normannorum  gestis  a.  812-890  ap.  Duchesne, 


Hist.  Norm.  scr.  p.  7-13.  —  "  Bruchstück  nach 
Pertz  ap.  Gengier,  Germanische  Rechtsdenkmäler. 
1875.  p.  263-265. 

üebers.:  deutsch  von  E. L.Dümmler.  Berlin 
1857.  8®'  (=  Geschichtschreiber  der  d.  Vorzeit 
IX.  Jahrh.  14.  Bd.);  2.  Aufl.  Leipzig  1890.  8*  (= 
Geschichtschroiber ...  2.  Gesammtausg.  Bd.  27). 
Jü  1.80;  —  die  Fortsetzung  deutseh  von  M.  Bü- 
dingen Beriin  1857.  8<»  (ibid.  X.  Jahrh.  1.  Bd.); 
2.  Aufl. ,  neu  bearb.  von  W.  Wattenbach.  Leipzig 
1890.  8**  (=  Geschichtschreiber ...  2.  Gesammt- 
ausg. Bd.  28).  80  ^. 

Wrl.-Sohr.:  Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im 
Icaroling.  Zeitalter  p.  184-186;  ÖB5-638. 

Bäum k er,  Wilh.,  Begino  von  Priim  in  Allgem.  deut- 
sche Biographie.  XXVII.  p.  657  ff. 

C  o  n  t  z  e  n ,  Geschichtschreiber  der  sKchsisdien  Kaiser» 
zeit  p.  ^. 

Dümge  et  Mone,  BM^nonis  Pnimiensis  chronicon w 
Pertz'  Archiv  ffl.  p.  290. 

Dümmler,   Ernst,  in  der  Vomd$  xw  Uebers.  der 
Chrcnik. 

:  De  Amulfo  rege  dissert.  p.  174. 176. 

:  Geschichte   des  ostfränkischen  Reichs  in 

Jahrbücher  der  deutschen  Geschichte.  Berlin  1862. 
65.  2  Bde.  gr.  8°. 

:  Kaiser  Otto  der  Grosse.  Begonnen  von  Ru- 


dolf Köpke.  Leipzig  1876.  gr.  SP. 

Erben,  wilh.,  Zu  der  Furtsetzung  des  Regino  von 
Prüm  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Geech.  XVL 
1891.  p.  618-622. 

£  r  m  i  s  c  h ,  Hub . ,  Die  Chronik  des  Regino  bis  813.  Eine 
Quellenuntersnchnng.  GSttingen  1^2.  8^.  86  vag. 

Giesebrecht,  W.,  Geschichte  der  dentschen  kniser- 
zeit.  L  Braonschweig  1855.  p.  740  (2.  Aufl.  n.  p.  53- 
55 ;  579.  —  6.  Aufl.  I.  p.  778). 

Grosfeld,  De  archiepisoonatus  Magdeburg,  oziginibus. 
Monasteiii  1855.  8«>.  p.  277 

Häu8ser,L.,  Die  teutschen  G^schichtschreiber.  Hei- 
delberg 1839.  p.  45. 

Harttung.J.,  Ueber  Regino  von  Prüm  in  Forschungen 
zur  deutscnen  Geschichte.  XVIIL  GOttingmi  1S78.  p. 
S62-868. 

Hoheneicher,  Noch  eine  Stelle  des  Begino  Pnimien- 
sis chronicon  betr.  in  Pertz'  Archiv  IV.  p.  554. 

Isenhart,  H.,  Ueber  den  Verfasser  und  die  Glaub- 
würdigkeit der  continuatio  Reginonis.  Inang.-Di^. 
Kiel  1890.  8°.  47  pag. 

Kurze,  F.,  s.  uni.  Handsehr. 

Loserth,  J^.,  Studien  zu  Cosmas  von  Prag  in  Archiv 
für  östemjich.  Geschichte.  LXI.  Wien  1880.  gr.  8», 
p.  4-19:  Regino  u.  Cosmas. 

Maurenbrecher,  W.,  Die  Kaiserpolitik  Ottos  I  ta 
Svbels  Histor.  Zeitschrift.  1861.  1.  H.  p.  124.  153. 

Rudhart,  G.  Th.,  Ist  die  Altenbnnr  bei  Bamberg 
wirklich  das  Castrum  Babenbeigk  Reginos  zu  den 
Jahren  902.  906  u.  dio  civitas  Papinberc  der  Urkunde 
vom  Jahre  978?  Bamberg  1885.  4<>.  {Profframtn  du 
Lyeeums.) 

:  Ist  Reginos  Babenbergk  die  Altenboig  bei  Bam- 
berg? Blicke  in  die  Uigoschichte  der  Stadt  Bamben;. 
Nümbeig  1836.  BP. 

Rü hl,  Verbreitung  des  Justin  im  Mittelalter  p.  12-14. 

Schlosser,  Weltgeschichte  für  das  deutscne  Volk. 
VI.  p.  162. 

Schulz,  P.,  Dio  Chronik  des  Regino  vom  J.  813  an. 
Inaug.-Diss.  Halle  1888.  8f>.  74  pag. 

Schüz,  H..  Commentar.  criticus  de  scriptis  et  scriptor. 
histor.  tJlmae  1763.  p.  150-154. 

Semler,  Versuch  den  Gebranch  der  Quellen  der  mitt- 
lem Staats  -  u.  Kirchengesüh.  zu  erleichtern  p.  18. 

Waitz,  G.,  Jahrbücher  des  Deutschen  Reichs  unter 
König  Heinrich  I.  Noue  Bearbeitung.  BecÜn  18(3.  3®. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen  p.  13^. 
140.  185.  186.  (4.  Aufl.  I.  p.  210-214;  contin.  p.2ö7. 
296.  —  5.  Aufl.  L  1885.  p.6.  242  -  247. 842.  343 :  IL  p. 
181. 182.  —  6.  Aufl.  I.  IKÖ.  p. 257. 259-262 ;  IL  p. öOl 

Werra,  Jos.,TJeber  den  Continuator  Reginonis.  Inang.- 
Diss.  Leipziffl883.  Bfi.  VIII.  100  pag. 

Wy  1 1  e  n  b  a  c  h ,  Einige  Worte  über  einen  vonüglich«« 
Codex  Ms.  der  Chronik  des  Regino  in  Pertz*  Archiv 
n.  p.  229. 

:  Noch  ein  Wort  über  Regino  und  die  UrsdiriR 

seiner  chronica  ibid.  IH.  p.  291. 


REGINO  PRÜMIENSIS  —  REGÜLAE  CANCELLARIAE 


957 


Prumiensis :  Epistola  ad  Hatho- 
nem  I  archiepiscopum  Moguntinum. 

Ausg.:  in  Reginonis  chronic,  ed.  Fr.  Kurze 
inter  Scriptores  rer.  Germ,  in  usum  schol.  1890. 
8^  p.  XIX.  XX.  —  Epistola  de  harmonica  insti- 
tutione  ad  Ratbodum  archiep.  Treverensem  ibid. 
p.  xvin.  XIX. 

:  Libri  duo  de  synodalibus  causis 

et  disciplinis  ecclesiasticis  iussu  dorn,  re- 

ver.  archiep.  Trever.  Batbodi  ex  diversis 

sanctorum  patrum  conciliis  atque  decre- 

tis  COlIeCti.    Verfesst  um  906;  lehrreiches  Werk. 

Handschr,:  Arras,  Stadtbibl.  mbr.  sec.  XI.  4^ 
n«»  675. 

Ausg.:  ' ed. Joach. Hildebrand.  Helmstad.  1659. 
4".  Text  wiükürlieh  geändert.  —  ■  cura  Steph.  Ba- 
luzü.  Paris.  1671.  8«.  —  wiederh.  *  Viennae  1765. 
i^  —  u.*  ap.  fiarzheiin,  ConciJ.  Germ.  II.  p.  438. 

—  *  rec.  et  annotat  dupl.  adiec.  F.  G.  A.  Was- 
serschieben. Lipsiae  1840.  8*.  Ji  9.  In  der  Vor- 
rede  spricht  der  Herausgeber  über  die  Lebens- 
umstände  des  Abtes  Regino  u.  über  die  QueüeHy 
aus  denen  er  schöpfte.  —  *  ex  edit.  Baluzii  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIL  p.  185-370;  Ba- 
luzü  praefat  p.  175-184;  B-i  notae  p.  399-453. 

—  ^Bmchstück  ex  lib.  U  ap.  Gengier,  German. 

Eechtsdenkmäler.  1875.  p.  772-774. 

Eri.'Sekr.:  Bthr,  GMch.  der  rOm.  Litermtnr  im  karo- 
lingischen  Zeitalter  p.  6.%. 

Regiones  urbis  Romae. 

Geschrieben  306 —384. 

Ausg. :  ap.  Heinr.  Jordan,  Topographie  der  Stadt 
Rom.  II.  1871.  p.  539. 

Erl.'Sekr.:  Mommsen,  Th.,  inMon.  Germ.  hist.  Anct. 
antiqniss.  IX.  1892.  p.  77. 

Register  and  chronlcle  of  the  abbey  of 
Aberconway  =  Chronicon  monasterii  de 
Aberconway. 

Registnim  bonorum  domus  D.  Floren- 

cii,  ab  ipsis  firatribus  emptonun  de  pro- 

priis  pecuniis.  1391 — 1493. 

Ausg.:  ap.  Dambar,  Analecta  I.  p.  224-244. 

Regietrum  Burghutariorum  ecclesiae 
Bambergensis. 

Enthalt  viele  VerfQgangeii ,  welche  fOr  die  territoriale 
Verwaltung  des Fürstenthams  im  13.  u.U.  Jahrh.  charakte- 
mtisch  sind. 

Atisg.:  hrsgb.  von  C.  Höfler,  Deutsche  Zu- 
stände im  13.  u.  14.  Jahrb.  vom  fränkischen  Stand- 
punkte aus  als  Einleitung  zu  dem  Registrum  B. 
ecci.  Bamb.  in  18.  Bericht  über  das  Wirken  des 
histor.  Vereins  zu  Bamberg.  1853. 

Birl.  -  Sehr. :   Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellcn. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  152. 

Regietrum  damnorum  a  Cruciferis  in 
Mazovia  a.  1413  factorum.   Fragmentiim. 

Ausg.:  ed.  Wojc.  K^trzynski  tw  Mon.  Polon. 
hiöt.  V.  1888.  p.  926-930. 

Regietnim  Eleemosynariae  D.Pauli  Lon- 

dinensis. 

Ausg.:  now  first  printed  from  a  ms.  in  the 
Harl.  Coli,  of  the  Brit.  Museum  .  .  .  with  notcs 


by  miss  Hackett    London  1827.  4^    Privately 
printed. 

Regietnim  episcopatus  Moraviensis,  e 
pluribus  codicibus  consarcinatum  circa  a. 
1400,  c.  continuat  diplomatum  recentio- 
rum  usque  ad  a.  1623. 

Ausg.:  edited  by  Cosmo  Innes.  (Edinburgh) 
printed  for  the  Bannatyne  Club.  1837.  4^ 

Regietnim  Farfense,  vid.  Gregorius  Ca- 
tinensis:  Registrum.    Supra  p.  539. 

Regietnim  fratrum  Minorum  Londoniae 
—  Fundatio  fratrum  Minorum  Londoniae 
prima. 

Regietnim  Gregorii  VII  pont.  max. ,  vid. 

Gregorius  VII  papa. 

Regietnim  redituum,  decimarum  et  ex- 

actionum  ad  episcopum  Roskildensem  in 

Selandia,  Meonia  et  Rugia  pertinentium 

circa  1370. 

Ausg. :  ap.  Langebek ,  Scr.  rer.  Danic.  Yll.  p. 
1-152. 

Regietnim  reliquiarum  et  induigentia- 
rum  in  monasterio  Cismariae. 

Ans  dem  EInde  des  15.  Jahrfanndeits. 

Ausg.:  hrsgb.  von  K.  Eohlmann  in  Quellen* 
Sammlung  der  Gesellschaft  für  Schlesw.- Holst- 
Lauenb.  Geschichte.  IV.  1875.  p.  267-271;  Nach- 
trag p.  395. 

Regietnim  Wiltunense,  Saxonicum  et 
Latinum,  in  museo  Britannico  asserva* 
tum,  ab  a.  regis  Alfredi  892  ad  a.  regis 
Edwardi  1045. 

Ausg. :  nunc  demum  notis  illustraverunt  J.  In- 
gram, Sh.  Turner  e^c.  Londini,  typis  Nicholsianis 
1827.  fol.  XI.  56  pag. 

Rigle  du  Temple,  La. 

Ausg. :  publ.  pour  la  Soc.  de  Thist.  de  Franc» 
par  Henri  de  Curzon.  Paris  1886.  S°. 

Regula  monasterii  s.  Caesariae  sive  Sta- 
tuta sanctarum  virginum  a  s.  Caesario  ep. 

scripta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  730- 
737. 

Regula  Tamatensis  monasterii.  [Oppi- 
dum  Tamada  =  Agaunum.] 

Ausg. :  ap.  Migoe ,  Patrolog.  lat.  LX VI.  p.  977 
-986. 

Regulae  cancellariae  Martini  Y  papae 

in  Constantiensi  concilio  1417.  Nov.  11 

electi  a  Johanne  Ostiensi  card.  et  vice- 

cancellario  a.  1417.  d.  12.  Nov.  in  concilio 

scriptae  et  a.  1418.  d.  26.  Febr.  ibidem 

publicatae. 

AusQ.:  ap.  Haitlt,  Constant.  concil.  I.  prs.  2U 
p.  965-991. 


958 


REGULAS  CAKCKTJ.ARIAK  —  BEIMCHBONIK  VON  FLANDERN 


Regulaa  eaiicellariaa  sive  constitatio- 

1168  Johannis  papae  XXm  Bononiae  pa- 
bUcatae  <L  19.  JuL  1410. 

Ätug. :  ap.  Hardt,  Constaat  oonciL  L  pis.  2L 
p,  9M-964. 

Reikdaela-Saga  ^  Vemnndar  saga. 

ReimaniNis  monacbus  Gorzensis  (?,  saec. 
X),  vid.  Vita  8.  Cadroae  abbatis. 

Reimbaldus  Leodiensis  S.  Lambert!  ca- 

nonicuH:    Epistola  ad  omnes  fideles  de 

achismate  in  Romana  ecclesia  exorto  a. 

1130. 

Atug.:  ^  ed.  Baronins,  Annal.  ecclesiast  ad  a. 
1130.  0^43.  —  *  wiederh.  ap.  Boaquet,  Becaeil 
XV.  p.  366-368.  —  Epistolae  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CLXIL  p.  751.  752. 

Reimbaldus  praepoaitus  S.  Johann.  Leo- 
diens.  (cca.  1115),  vid,  Yita  s.  MaioIL 

Reimchronik  der  Bischfife  von  Osna- 
brück —1454. 

Entstanden  zwischen  1465  und  1480.  Xiederdeatsch. 

Handsckr.:  Osnabrück,  Rathsarcbiv,  chart. 

Ausg, :  '  (hrBgb.  von  C.  J.  B.  Stüve)  in  Mit- 
theiluDgcn  des  histor.  VereiDS  zu  Osnabrück.  VIT. 
1864.  p.  3-22;  ef.  Eioleit.  p.  1-3.  —  '  hrsgb.  von 
H.  Forst  4n  Osnabrücker  Geschichtsquellen.  I. 
1891.  p.  7-18;  cf.  Einleit.  p.  xi-xv.  —  *die  letz- 
ten Abschnitte  (Vers  405-452)  in  Dietr.  Lilies 
Ueborsotz.  der  Erdmannschen  Chronik.  IL  Osna- 
brück 1792.  p.  3.  7.  12.  69. 

Reimchronik  der  Herzoge  von  Braun- 
schwoig  =  Reimchronik,  Braunschwei- 
gische. 

Reimchronik  des  Appenzeller  Krieges. 
Von  einem  Augenzeugen  verfasst  u.  bis 
1405  fortgesetzt. 

Ausg. :  mit  Anmerkungen  hrsgb.  von  Udeph. 

von  Arx.    St.  Gallen  1830.  8°.  Jk  3.50. 

Erl.'Sehr.:  Der  Appenzellorkriefr;  bis  zar  Schlacht  am 
Stoss.  1400—1405  in  Helvetischer  Almanach  für  1801. 
p.  1-40. 
Lorenz,  Deutschlands  Goschichtsquellen.  3.  Aafl.  I. 

1886.  p.  131. 
Neue  BeitrM^e  z.  Gesch.  des  sogen.  Appenzellerkriogos 
V.  J.  1405  -  1406.  Ilrsgb.  von  C.  Wegelin.  St.  Gallen 
n.  Bern  1844.  Bf>. 

Reimchronik  des  Klosters  Irrsee,  vid, 

Kurtz. 

Reimchronik  über  die  CSiner  Unruhen 

1481  —  82.  887  Verse. 

Ausg.:  hrsgb.  von  H.  Cardauns  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte.  XIV.  1877.  p.  945-961. 

Vgl.  Prosan«lation. 

Reimchronik  über  die  Rostocker  Dom- 
httndel.  Uh8. 

Betrifft  dio  Stroitigkoiton  über  die  Erhebung  der  Jacobi- 
kircho  in  Koet(.)ok  zu  einem  (\)Uo};latstift.  Unbedeutend. 

Ausg.:  hrHgb.  von  £.  Siiss  in  Jahrbücher  des 
Vereins  für  meklenburg.  Gesch.  u.  Alterthums- 


hinde.  Jahrg.  45.  Schwerin  1880.  8*.  p.  38-52; 
vgl.  Einleit  p.  33-37;  Berichtigungen  p.  314. 

Vgl.  Veide,  Van  der  Bostocker. 

ReiiBcbroiiik  über  P^ter  von  Hagenbach 

(t  9.  Mai  1474)  und  die  Burganderkriege. 
1432—1480. 

Das  Original  wurde  1480  in  Breisach  vedaaat ;  ist  Ter- 
loten. 

Handschr.:  Strasburg,  saec. XVI.  —  Stutt- 
gart, saec.  XVII. 

Ausg. :  ed.  Frideg.  Hone  in  Quellensammlung 
der  badischen  Landesgeschichte.  III.  1863.  p.  257 
-417;  Zusätze  p.  417-434;  Nachträge  p.  681-684. 
Vgl  Einleit  p.  183-256. 

ErL'Sekr.:  Bernoulli,  C.Chistph.,  DerLandvogtPbter 
Ton  Hagenbach.  Thl.  I.  bis  1472  in  Beitrtge  z.  vater- 
llnd.  Geschichte  hrscb.  von  der  histor.  and  antiqnar. 
QeMllsch.  zn  Basal.  N.F.  III.  Basel  1890.  p.  813-380. 

Faber.  C.  W.,  Peter  von  Hagenbach.  Progr.  d.  6e- 
werbeschule.  M&lhauseu  1885.  gr.9^.  48  pag.  {tcitder- 
koU  ap.  Stocker,  Vom  Jon  zum  Schvaizwald.  n. 
Aaraal885.  p.  294-820). 

Lorenz,  Deutschlands  GeschiehtMuellen.  3.  Anll.  I. 

1886.  p.  130. 136. 

Nerlinger,  Gh.,  Pierre  de  Hagenbach  et  La  domi- 
naüon  Boaiguignonne  en  Alsaoe.  (1469  —1474).  Nancv 
1890.  gr.  80.  XL  172  pag,  {mu  Annales  de  TEst.  xL 
-XLU). 

8 1  o  e  b  e  r ,  Aug. ,  Peter  von  Hagenbach ,  bar^nindischer 
Landvogt  im  Sundgan  u.  Elsass  (1469—1474)  tn  AJ- 
satia.  1800. 

Tuefferd,  P. -£.,  Pierre  de  Hagenbach  tu  Revue 
d'Alsaoe.  1878. 

Wimpheling,  Jac.,  Poetischer  Dialog  über  Peter 
von  Hagenbachs  Tod  (zu  Breisach  1474)  *m  Zeitschrift 
für  dio  Gesch.  des  Oberrheins.  XXII.  p.  390-39(7, 
hrsgb.  von  W.  Wattenbach.  —  *  w/dderhoU  von  C 
Chr.  Bemoulli  in  Basier  Chroniken.  UI.  1887.  p.386 
-391;  cf.  £inleit.  p.  381-385. 

Witte,  H.,  Zur  Geschichte  der  Entstehung  der  Bur- 
gunderkriege ,  Herzog  Sigmunds  Beziehungen  zu  den 
Eidgenossen  und  zu  Karl  dem  Kühnen  von  Boigund 
1469  —  1474.  Hagenau  1885.  4».  Vgl.  Zeitschrift  f.  d. 
Gesch.  des  Oberrheins.  N.  F.  VIII.  p.  646  ff. 

Reimchronik  über  den  Schwabenkrieg. 

1499. 

Ausg. :  mitgotheilt  von  W.  Golther  in  Anzei- 
ger für  Schweizer  Gesch.  XXI.  1890.  p.  11-18. 
—  Nachtrag  dazu  von  A.  Stern  ibid.  p.  46-48. 
Vgl.  Schradin. 

Reimchronik  vom  Veriuet  des  heiligen 
Landes  «  Poema  Germanicam. 

Reimchronik  von  Flandern.  772  —  25. 

April  1405. 

Besteht  aus  10669  Versen ,  deren  Verfasser  unbekannt 
sind.  Von  1847  —  1406  selbständige  Arboit  eines  Zeit- 
genossen. 

Ausg.:  *  nach  einer  niederländ. Handschr.  zum 
ersteninale  hrsgb.  mit  Anmerk.  von  Ed.  Kausler. 
Tübingen  1840.  8°.  Jk  15.  —  ^ohne  Anmerk.  naer 
het  Comburgsclie  Handschr.  in  Stuttgart  wieder k. 
ap.  J.  J.  de  iSmet,  Corpus  chronicorum  Flandhae. 
IV.  1865.  p.  591-896  unt.dTü.:  Rijmkronijk 
van  Viaenderen. 

Erl.-Schr.:  Blommaert,  Ph.,  De  nederduitsche  6«duy- 
vers  van  Gent.  Gent  1861.  8P.  p.  23  ff. 
Lorenz,  Deutschlands  Gescliichtsquelleii.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  16. 

Mono ,  Ueborsicht  der  niederländ. Volksliteratur  p.  119. 

Pirenne,  IL,  La  Rijmkronijk  van  Vlaenderen  et  scs 
sonrees.  Bruxelles  18^8.  if>.  22pag.  (Exiraü  dsOompte- 
rendu  des  s^ices  do  la  Commission  roy.  d'hist.  et 
rec.  de  ses  buUetins.  Ser.  FV.  tom.  XV.  n^  4.  p.  846 
-364). 


EEIMCHRONIK  VON  MARKGRAF  WALDEMAR  —  REIMCHRONIK,  JÜNGERE      959 


Reimchronik  von  Markgraf  Waldemar 

(dem  felschen).  1342—1404. 

Verloren,  VerfMser  nnbekaiuit. 

Ausg.:  Bnichstück  ap.  K.  F.  Klöden,  Diplom. 
Geschidite  des  Markgrafen  Waldemar  Ton  Bran- 
denburg. IV.  Berlin  1845.  8*.  p.  354-357. 

Reimchronik  von  Preussen ,  Kurze.  1252 
—1261.  1330—1338. 

mcht  voD  groner  Bedeutung.  266  Verse.  Der  Ver- 
Mitelie^  -        -  - 


ein  Mitglied  dee  deatechen  Orden«. 

Ausg.:  zwei  Fragmente  (ex  ms.  Boross.  4^  n^ 
299  der  k.  Bibl.  zu  Berlin)  zum  erstenmale  hrsgb. 
von  £.  Strehlke  in  Scr.  rer.  Pruss.  II.  1863.  p. 
2-5;  5-8. 

Reimchronik  von  Steyer  »  Ottokar  von 
Steier. 

Reimchronik,  Aeltere  Liviftndieche  — 

Reimchronik,  Livländische. 

Reimchronik,  Braunschweigische.  768 

—1279. 

Oesdmeben  zwischen  1279—1292,  resp^l278.  Histo- 
lisch  n.  q»«chlich  wiohtigee  Denkmal  von  9889  Versen. 

Handsökr.:  Hamburg,  Stadtbibl.  n^  8.  mbr. 
sec.  XIU.  XIV.  fol.  —  Wolfenbüttel,  hrzgl. 
Bibl.  Aug.  81,  14.  chart.  sec.  XV.  fol. 

Ausg.:  ^ unt.  d.  Tit.:  Chronica  vnd  Histo- 
rien der  Braunschweigiscben  Fürsten  herkommen, 
8tamm  vnnd  Geschlecht . . .  durch  Justinum  Gob- 
ier von  8.  Gewer.  Franckfort  am  Meyn  1566.  fol. 
53  Blätter.  Modemisirende  üeber arbeitung.  Text 
oft  sinnloe.  —  *unt.  d.  Tit.:  Chronicon  princi- 
pum  Brunsvioens.  rhythmicum  antiquum  ap.  Leib- 
nit,  Scr.  rer.  Brunsvic.  III,  1711.  p.  1-147.  Stellte 
die  Texte  der  WolfefUriUtler  Eandschr.  u.  der  1. 
Ausg.  einander  gegenüber.  Text  gleichfalls  nicht 
lesbar.  Beide  Ausgg.  reichen  nur  bts  1218.  — 
^unt.d,  Tit.:  De  Kronika  fan  Sassen  in  Bi- 
rnen fan  Wedekind  went  up  Albregt  fan  Bruns- 
wyk  1279.  Na  der  shrivt  berigted  .  .  .  dorg  K. 
F.  A.  Scheller.  Braunschweig  1826.  8^  Ji  4.50. 
Ein  wahres  Monstrum  ist  diese  Ausg.  —  *  unt. 
obigem  Titel  hrsgb.  von  Ludw.  Weiland  in  Mon. 
Germ,  bist  Deutsche  Chroniken.  II.  1877.  p.  459 
-574.  Der  erste  lesbare  Text. 

ErL-Sckr.:  Bech,  F.,  Beitrilge  zorErklftrang  derBnon- 
schweiger  Reimchronik  in  Bartschs  QermaDia.  XXIU. 
p.  142-155. 

Cohn ,  A.  L.,  De  rebns  inter  Henric.  VI  imp.  et  Henri- 
cnm  Leonem  actis  dissert.  Vratislav.  1856.  89.  p.  18 
-24.  VergleidU  doM  Ckron.  rhyihm.  mit  d.  Ckronioon 
Stederbtmnae. 

Damns,  R.,  Arnold  and  die  Brannschweigor  Reim- 
chronik in  »einem  Die  Slavenehronik  Arnolds  von 
Lübeck  (8.  d,)  in  Zeitschrift  ete.  p.  238-235. 

Kohlmann,  Karl,  Die  Braunschweiger  Reimchronik 
auf  ihre  Quellen  geprüft.  Inaur.  -  Diss.  Kiel  1876.  4P. 
79  pag.  Jk  3.  Vgl.  daxu  L.  Weiland  in  v.  Sybels 
Histor.  Zeitschrift.  XXXVU.  (N.  F.  I.)  1877.  p.  160 
-164. 

Lappenberg,  Die  alte  Reimchronik  der  Herzoge  von 
Brannschwetg  in  Pertz'  Archiv  Vi.  p.  890-408,  be- 
epriehi  eingehend  die  Hamb.  He. 

Lorenz,  Dentschlands  Geschichtaqnellen.  8.  Aofl.  I. 
1886.  p.  189-142. 

Strombeck  m  Braonschweigisches  Magazin.  1826.  H. 
XIV.  p.  207. 

Wat  t  e  n  b  ach ,  Dentschlands  GeschichtsqneUen.  5.  Aofl. 
L  1885.  p.  418. 

VTeiland,  Vorrede  xu  eeiner  Aueg.  1.  c.  p.  430-458. 


Reimchronik,  Breisacher  —  Beimchro- 
nik  über  Peter  von  Hagenbach. 

Reimchronik,  Bunzlauer,  ^nd.  DaUmil. 

Reimchronik,  Deutsche. 

Handsehr.:  Kopenhagen,  TJniv.-Bibl.,  A.- 
Magn.  Stg.  mbr.  fol.  32. 

Ausg.:  ap.  Nyerup,  Symbol,  ad  literat  Teu- 
tonicam. 

Reimchronik ,  Flandrische  =  Beimchro- 
nik  von  Flandern. 

Reimchronik,  Hamburgische,  vom  Jahre 
810  bis  zum  Tode  Graf  Adolfe  IV  von 
Holstein  (tl261)  ^  Reimchronik,  Klei- 
nere Holsteinische. 

Reimchronik ,    Hamburg  -  holsteinische, 

vom  Jahre  1199 — 1231  «-  Reimchronik, 
Holsteinische.  Ausg,  ^A^ 

Reimchronik ,   Hamburg  -  holsteinische. 

Bruchstücke,  das  Leben  Graf  Adolfe  IV 
(1239)  betreffend  =  Reimchronik,  Hol- 
steinische. Ätisg.  B^ 

Reimchronik,  Holsteinische.  1199-1261. 

Seither  waren  von  diesem  zwischen  1381—1438  ab- 

Sefassten  Oedichte  nur  einzelne  Stücke  bekannt,  die  in 
er  neaesten  Ausgabe  vereinigt  sind;  sie  stammen  ans 
einer  verlorenen  holstein.  Reimchronik  über  d.  Jahre  UM 
—1261,  von  welchen  nnr  d.  Jahre  1199—1231  u.  von  1289 
—1261  erhalten  blieben. 

Handsehr.:  Vers  1-512:  Hamburg,  Stadtb., 
deutsche  Gesch.  n*  22.  chart.  sec.  XVII.  fol.  — 
Hannover,  kgl.  Bibl.  XXI.  1283^  chai-t  sec. 
XVII. fol. — Kopenhagen,  kgl. Bibl., alteSamml. 
n»  820.  Chart,  sec.  XVI.  fol.  —  Vers  5i3-t)5l  nur 
Hannover,  kgl.  Bibl.  XXI.  1283.  chart  sec. XVI. 
XVII.  fol. 

Ausg. :  *  A  Vera  1-512  der  Weilandschen  Aus- 
gabe ^unt.d.  Tit.:  Holsteinische  Chronica 
von  A.  1199 — 1225  ap.  Nie.  Stapborst,  Hambur- 
gische Kirchengeschichte.  Tbl.  I.  Bd.  2.  1725.  p. 
118-131.  —  *»  ap.  Dreyer,  Monum.  antiq.  Cym- 
bricae  anecdota.  I.  Lübeck  1760.  4^  p.  403-478. 
^  unt.  d.  Tit.:  Hamburgisch-Holsteinische 
Reimchronik  vom  J.  1199 — 1231  ap.  Lappen- 
berg ,  Hamburgische  Chroniken.  18(5 1 .  p.  1 93  -  2 1 2 ; 
c/".  Vorrede  p.  v-xin.  [Die  Ausg.,  welche  Lambecius 
in  seinenOrigineB  Hamburg,  xu  bringen  beabsich- 
tigte, hat  er  vaiias  ob  causas  nicht  veröffentlicht; 
cf.  Schluss  des  Index.]  —  B  Vers  513-651  *  hrsgb. 
vonG.  Waitz  in  Nordal bingische  Studien.  VI.  1851. 
p.  91-96;  ef.  Einleit.  p.  88-91.  —  ^  unt.  d.  Tit.: 
Bruchstücke  einer  Hamburgisch-Hol- 
stoinischen  Reimchronik,  das  Leben  Graf 
Adolfs  IV  (1239  —1261)  betr.  ap.  Lappenberg  1.  c. 
p. 213-217;  c/*.  Vorrede  p.xiv-xvra  —  'AB  heraus- 
gegeben von  L.  Weiland  in  Mon.  Germ,  histor. 
Deutsche  Chroniken.  IL  1877.  p.  615-626;  cf  p. 
609-615. 

Erl.-Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
queUen.  6.  Aufl.  II.  1886.  p.  312. 

Reimchronik,  Jüngere  livländische,  vid. 

Hoeneke. 


960 


REIMCHBONIK,  KASTLER  —  REIMCHRONIK,  UVLÄNDISCHE 


Reimchronik,  Kastler. 

Der  Verfasser  Hermann  Labens  war  von  1328  — 
1866  Abt  za  Kastei.  700  Verse. 

Ausg.:  ap.  M.  von  Freyberg,  Sammluiig  hist. 
Schriften  n.  Urkunden.  II.  Stuttgart  u.  Tübingen 
1829.  p.  4.Ö9-485;  Noten  p.  486-488. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz,  DentscUands  Oeschichtsqnellen. 
8.  Aafl.  I.  1886.  p.  188. 

Reimcfironilc,   Kleinere  Holsteinische. 

810—1261. 

Nor  Aaszng  ans  der  Holstemisehen  R.-Chr.  mit  einer 
prosaischen  Elinleitung  über  die  J.  810 — 1124. 

Handschr, :  Hamburg,  Stadtbibl,  Hamb.  Mss. 
Vol.L  p.47.  Chart  fol.;  —  Commerzbibl.,  2  Exem- 
plare, Abschriften,  —  Kopenhagen,  kgl.  Bibl., 
neue  Samml.  n°  284»;  n®  284»».  Abschrtflm. 

Ausg. :  ^ap.  Gottfr.  Schütze,  Sammlung  von  bis- 
her ungedruckten  Beweis-  u.  Erläuterungsschrif- 
ten zur  Hamburg.  Geschichte.  Hamburg  1780.  4^ 
p.  26.  —  ^unt.d.  Tit.:  Kurze  Hamburgische 
Reimchronik  vom  J.  810  bis  zum  Tode  Graf 
Adolfs  IV  von  Holstein  (f  1261)  ap.  Lappenberg, 
Hamburgische  Chroniken.  1861.  p.  218-226;  cf. 
Vorrede  p.  xix-xxii.  —  * unt.  d.  Tit.:  Auszug 
der  Holsteinischen  Reimchronik  hrsgb.  v.  L.  Wei- 
land in  Mon.  Germ.  hist.  Deutsche  Chroniken  II. 
1877.  p.  627-631.  —  *  die  letzten  35  (205-240) 
Verse  modemisirt  schon  früher  ap.  Westphalen, 
Monum.  inedita  II.  p.  1583. 

üebers. :  lateinisch  unt.  d.  Tit. :  Adolpheis  de 
historia  .  .  .  comitum  .  .  .  Schomburgensium  .  .  . 
decantata  per  Henricum  Aquilonipolensem  [i.  e. 
Heinr.  Vischer  aus  Northeim,  schrieb  xtcischen 
1507 — 1524)  poetam  *  una  cum  Herrn,  de  Ler- 
beke  Chronico  ed.  H.  Meibom.  1620.  4^  p.  155. 
—  ^wiederh.  ap.  Meibom,  Rer.  Germ.  scr.  1. 1688. 
p.  599-604. 

Reimchronik,  Kurze,  von  Preussen,  vid. 
Reimchronik  von  Preussen. 

Reimchroniic,  Lateinische.  1081-1472. 

Handschr. :  Berlin,  kgl.  Bibl.  lat.  4^  n*  4. 
Chart,  sec.  XV. 

Av^g. :  hrsgb.  von  H.  Cardauos  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte  XIII.  1876.  p.  203-208. 

Reimchronik,  Lippstädter,  der  Soester 
Fehde.  1435—1449. 

Geschriebon  nm  1520. 

Handschr. :  Soest,  Stadtarchiv  XX ,  106.  saec. 
XVI.  4°;  —  Stadtbibl.  A.  2.  cca.  1700.  fol. 

Ausg.:  ^  unt.  d,  Tit.:  Historia  belli  Coloni- 
ensis  et  Susatensis  vulgo  die  Soestische  Fehde  ap. 
Th.  G.  W.  Emminghaus ,  Memorabilia  Susatensia. 
Jenac  1749.  4°.  p.  583.  —  'hrsgb.  von  J.  Han- 
sen in  Chroniken  der  deutschen  Städte.  XXI. 
1889.  p.  182-275;  cf.  Einleit.  p.  175-181.—  ^etn- 
^elne  Stücke  ap.  G.  Frh.  v.  Vincke,  Sagen  u.  Bil- 
der aus  Westfalen.  2.  Aufl.  Hamm  1856.  8".  p. 
455  ff. 

Reimchronik,  Livländische.  1143-1291. 

Der  Verfasser  ist  unbokaiint,  nach  Berginnmi  Ditleb 
von  Alnpeko;  nach  Schirren:  der  Cisier/ionser  Wic- 
bold  Do  sei  ('••).  Xach  Berkholz  ist  Ditleh  v.  Alnpoke 
weder.  Abschrei bor  noch  Verfasser,  ist  er  überhaupt  nichts 
als  das  Erzeugniss  einer  nnverschiimten  Fäl»chunc^. 

Ha^idschr.:  Hoidelberj^,  Univ.- Bibl.  Cod. 
palat.  367.   mbr.  sec.  XV.  4°. —  Kopenhagen, 


kgl.  geh.  Archiv.  Fragment,  1  Bogen,  sec.  XVI. 
fol.  (Vers  2039-2064,  6715-6756).  —  Riga,  livl. 
Ritterschafts -Bibl.  Mss.  n*^  2.  mbr.  saec.  XIV. 
med.  4^ 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Rhythmi  de  transactione 
Stensbyensi  etc.  (V.  2039-2064,  6715-6756)  in 
Symbolae  ad  literaturam  Tentonicam  antiquio- 
rem  .  .  .  editae  sumtibus  Petri  Frid.  Snhm  (Hav- 
niae  1787)  p.  439-444.  —  «  (456  Verse)  1  Bogen 
4^  als  Probe  gedruckt  von  Gust  v.  Bergmann. 
Riga,  Stadtbibl.  Brotxiana.  —  *  Probe  von  108 
Versen  hrsgb.  von  üb.  Bergmann  in  Rigaische 
Stadtblätter.  Hrsgb.  von  der  literarisch -prakt 
Bürgerverbindung.  Riga  1812.  8«.  p.  378-382; 
425-427,  mit  Uebersetx.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Fra- 
gment einer  Urkunde  der  ältesten  lievländischen 
Geschichte  in  Versen,  aus  der  Orig.- Handschr. 
zum  Druck  befördert,  mit  einig. Erläuterungen  u. 
einem  Glossar  versehen  von  üborius  Bergmann. 
Riga  1817.  4^  Erste  vollständige  Ausgabe  der 
Rigaer  Handschr.  Lückenhaft.  Nur  10  7  Exem- 
plare gedruckt.  Sehr  selten.  6-10  Ruh.  —  *  unt. 
d.  Tit. :  Ditleb  von  Alnpeke.  Ergänzung  des  von 
D'  Lib.  Bergmann  herausgegebenen  Fragments 
einer  Urkunde  der  alt.  lievländ.  Geschichte  in  Ver- 
sen ,  nach  der  Heidelberger  Hdschr.  jener  Reim- 
chronik .  .  .  Hregb.  von  C.  Ed.  Napiersky.  Gra- 
tulat.  -  Schrift  zur  3.  Sec. -Feier  der  Universität 
Königsberg.  Riga  u.  Leipzig  1844.  gr.  8^.  J$  4. 
Nur  10  7  Exempl.  gedruckt.  —  •  hrsgb.  von  Frz. 
Pfeiffer.  Stuttgart,  Bibliothek  des  literar. Vereins 
(==  Publik,  n«  7*»)  1844. 8^  ^5.  —  ^Varianten  zur 
Bergmannschen  Ausg.  der  Reimchronik  aus  der 
Heidelberger  Hdschr.  dieser  Chronik  (hrsgb.  von 
C.  Ed.  Napiersky).  Riga  1845. 4^  NurlöOExempL 
gedruckt.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Ditlebs  von  Aln- 
peke Livländische  Reimchronik,  enthalteod  Der 
Riterlichen  Meister  vnd  Bmder  zu  Nief  landt  ge- 
schieht; nach  dem  Bergmannschen  Drucke  mit 
den  Ergänzungen  u.  den  abweichenden  Lesarten 
der  Heidelberger  Hdschr.  neu  bearbeitet  u.  hrsgb. 
[Einleit,  Paraphrase,  Glossar  u.  Erläut.  von  C. 
E.  Napiersky;  Text,  Orts-  u.  Personenregister  von 
Th.  Kalimeyer]  in  Scriptores  rerum  livonicar.  I. 
Riga  1853.  Lex.-8°.  Mit  vortrefflicJtem  Chrnmen- 
tar.  —  ®  hieraus  besonders  wieder h.  Riga  1857. 
Lex.-8^  340  pag.  —  ^^  im  Ausxuge  hrsgb.  von 
E.  Strehlke  in  Script,  rer.  Prussic.  I.  1861,  p.  627 
-645.  —  **  mit  Anmerkk.  .  .  .  u.  Glossar  hrsgb. 
von  Leo  Meyer.  Paderborn  1876.  gr.  8**.  416  pag. 
Vgl.  Göttinger  gelehrt.  Anzeigen.  1876.  p.  433  ff. ; 
Steinmever  in  Anzeiger  f.  Deutsches  Altert h um 
u.  Literat.  U.  1876.  p.  240  ff.  —  "Bruchstück  ap. 
Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  III.  1.  1876.  p.  329. 

Uebers.:  ^  von  Heinr.  Blindner  [=  K.  H.  von 
Busse],  Proben  einer  üebersetzung  in  Das  In- 
land. Eine  Wochenschrift  für  Liv-,  Esth.-u.  Cur- 
lands  Geschichte.  1836.  Dorpat.  Lex,-8^  n*»  23. 
Beilage,  n«  30.  Beilage.  —  ^unt.  d.  Tit.:  livlän- 
dische Reimchronik  von  Dittlieb  von  Alnpoke  in 
das  Hochdeutsche  übertragen  u.  m.  Anmerkk.  ver- 
sehen von  E.  Meyer.  Reval  1848.  8**.  —  *  von 
C.  E.  V.  Napiersky  in  Scriptores  rer.  Livonicar. 
1.  p.  523-727;  Glossar  p.  784-813. 

Erl.-Scfa-.:  Alnpeke,  Die,  in  der  Gegend  von  Meisten 
in  Das  Inland.  Eine  Wochenschrift .  .  .  Dorpat  1847. 

n0  48. 


REIMCHRONIK,  LITLÄNDISCHE  —  REINERUS  MONACHCS 


961 


Bech,  F.,  Zor  livUndischen  Retmchronik  m  Baltische 
Studien.  V.  p.  740.  Vgl.  Bartsch'  Gennania.  XXII. 
p.  39. 

Beise,  Th.,  tu  Das  Inland.  IHU.  n^Sl. 

:  Nachträge  zum  Schriftsteller- Lexikon.  I.  Mitau 

1859.  &>.  p.  9 ;  II.  p.  72. 

Berkholz,  O.,  Der  Bergmannsche  Cofex  der  livllnd. 
Reimchronik  in  Mittheilungen  aus  dem  Gebiete  der 
(tesch.  Liv-,  Est-  u.  Kurlands.  XII.  RIk»  1872.  p. 
33-71  {auch  bewndera  abgedruekt  Riga  1872.  8^  39 
fog.).  Mü  e.  Schriftiafä. 

:  Ueber  ungedrticktes  handschriftliches  Ma- 
terial zur  livtflnd.  Roimchronik  in  Sitzungrsber.  der 
Gesellsch.  f.  d.  Gesch.  der  Ostseeprovinzen.  1875.  p. 
16  ff. 

Ewers,  G.,  m  Neue  inlftndische Blatter  (redigirtTon 
F.  E.  Rambach).  Dorpatl8I7.  4^  p.  16. 

Oöttinger  gel.  Anzeigen.  1819.  p.  831. 

Leipziger  Literatur -Zeitung.  1818.  n^S.  p.  57-61. 

Linder,  B.,  Zur  älteren  livlSndischen  Reimchronik. 
Dissert.  Leipzig  1891.  8».  74pag. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  218.  225-228. 

Meyer,  Leo.  Die  Esten  in  der  livländ.  Reimchronik 
in  Sitzungsber.  der  gel.  estn.  Gesellschaft.  1872.  p. 
1-19.  38. 

:  Ueber  die  in  der  llvland.  Reimchronik  enthal- 
tenen Nachrichten  von  den  Esten.  Vortrag.  Dorpat 
1872.  80. 

:  Ueber  die  livlAnd.  Reimchronik  (Ueberlieferung 

n.  Ausgaben)  in  Baltische  Monatsschrift.  N.  F.  lÜf. 
Riga  1872.  p.  353-381. 

:  Zur  livlibid.  Reimchronik  m  Zeitschrift  f.  deut- 

i$che  Philologie ,  hrsgb.  von  Höpfner  u.  Zacher.  IV. 
p.  407-444. 

:  in  Sitzungbber.  der  gelehrten  estnischen  Gesell- 
schaft zu  Dorpat.  Heft  X.  Dorpat  1871.  8».  p.  31.  52. 
66;  XIV.  Ibfö.  p.  150. 

Jl  on  e  in  Heidelbeiger  Jahrbfichem.  1819.  Febr.  n^  8. 9. 
p.  116-137. 

Napiersky,  C.  E.,  üeher  die  Ausgaben  der  Reim- 
ehronik  in  Das  Inland.  Eine  Wochejischrift .  .  .  Dor- 
pat 1844.  p.  581-584. 

:   ,  Brief'  an  Fr.  Pfeiffer  in  Heidelberger  Jahrb. 

1S44.  rfi  59.  p.  942  ff. 

Pabtt,  £.,  Beitrttge  zur  Kunde  Est-,  Liv-  u.  Kur- 
lands. III.  1870.  p.  227. 

:  Stellen  aus  Aliipeke  in  der  bremischen  Reim- 
chronik in  Pertz*  Archiv  V.  1847.  p.  46-59. 

:  in  Das  Inland.   Eine  AVochenschrift  .  . .  Dorpat 

18Ö4.  n«30-33. 

Paacker,  C.  J.  A.,  Ditleb  von  Alnpeke  in  Arbeiten 
der  kurlftnd.  Gesellschaft  fflr  Literatur  u.  Kunst.  I. 
MiUul847.  p.  106-114. 

:  Ueber  des  Ditleb  von  Alnpeke  Reimchronik  in 

Esthona.  Redig  von  Fr.  Schleicher.  I.  Reval  1829.  49. 
p.  33. 

Pfeiffer,  Fn.,  in  Heidelberger  Jahrf>.  1845.  n«  10. 
p.  159.  Brwidervmg.  Vgl.  Das  Inland.  1845.  p.  616. 

Rathlef,  G.,  Das  Verhiltniss  der  kleinen  Meister- 
chronik zum  Chronicon  Uvoniae  Hermanns  von  Wart- 
berge u.  zur  Reimchronik  in  Verhandlungen  der  gel. 
eetniachen  Gesellschaft.  Vm.  1877.  p.  27-84. 

Recke,  J.  Fr.  v.  und  K.  Ed.  Napiersky,  AUgom. 
Schriftsteller-  u.  Gelehrten  -  Lexikon.  I.  MiUu  1827. 
9».  p.  34. 

Schirren,  C,  Der  Verfasser  der  livländischen  Reim- 
chronik in  Mittheilungen  aus  dem  Gebiete  der  Gesch. 
Liv-,  Est-  u.  Kurian&.  VUI.  1865.  p.  19-83. 

Strehlke,  E.,  in  Scr.  rer.Prussic.  I.  1861.  p. 625-627. 

Tielemann,  G.,  in  Rigaische  SUdtblAtter.  Kigal8L2. 
ifi.  p.  427-433;  1817.  p.  213. 

V^^'achtsmuth,  Friedr.,  Ueber  die  Quellen  u.  den  Ver- 
fasser der  alteren  livländischen  Reimchronik.  Progr. 
Mitau  1878.  gr.4«>.  36  nag.  Jk  2.  Vgl.  v.  Sybels  Histor. 
Zeitschrift  XLin.  p.535. 

"Wa  t  s  o  n ,  K.  Fr. ,  Darstellung  des  Inhalts  der  bisherigen 
Lücke  in  dem  Annalisten  Ditleb  von  Alnpeke  in  Neues 
Mnaoom  der  teutschen  Provinzen  Russlands  hrsgb.  von 
C.  E.  Baupach.  I.  Dorpat  1825.  ^.  p.  59  -  70. 

Winkelmann,  Ed.,  Bibliotheca  Livuniae  historica. 
Berlin  1878.  p.  206.  vfi  4864. 
Vgl.  Hoeneke. 


Reimchronik,  LOtticher 

Leodiensis. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Canonicus 


Reimchronik,  Mecklenburgische,   vid. 

Kirchberg. 

Reimchronik,  Niederrheinische. 

Ans  dem  Ende  des  13.  Jahrh. ;  nur  zwei  Bruchstücke 
(oder  Lieder)  sind  erhalten: 

1»  Die  Schlacht  im  Marchfeld. 
V  Die  Schlacht  von  U Ollheim. 

Ausg. :  ^  hi-sgb.  von  H.  F.  MassmaDn  in  Haupts 
Zeitschrift  für  deutsches  Alterthum.  III.  p.  176- 
303;  304-607.  —  •  ap.  R.  v.  Liliencrou,  Die  hi- 
stor. Volkslieder  der  Deutschon.  I.  Leipzig  1869. 
p.  4-7;  23-29. 

Reimchronik,  Numbergische.  Tom  Jahr 
1298. 

Ausg. :  Fragmente  bei  Oetter,  Geschichte  von 
Nürnberg.  U.  Vers.  p.  312. 

Erl.-S^.:  Mono,  Quellen  und  Forschungen  I.  p.  216. 

Reimchronik,  Rostocker  -»  Reimchro- 
nik über  die  Rostocker  Domhändel. 

Reimchronik,  Steierische=  Ottokar  von 
Steier. 

Reimchronik,  Weder,  der  Soester  Fehde. 

1433 — 1449.     Vor  1463  verfftsst. 

Handschr,:  Paderborn,  Bibl.  des  Gymn.  P. 
VI.  13  Ms.  3.  cca.  1500.  kl.  fol. 

Ausg.:  hi-sgb.  von  Jos.  Hansen  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte.  XXI.  1889.  p.  282-336; 
c/:  Einleit.  p.  279-281. 

Reimchronik,  Zwettler.  Chronik,  das 
Stift  Zwettl  u.  das  Geschlecht  der  Khün- 
ringer  betreffend. 

Ebro,  seit  1273  der  IS.  Abt  jenes  Stiftes,  jcilt  nach 
willkürlicher  Annahme  als  Verf.  dieses  Zeitbuchs ;  es  endi^ 
mit  seinem  Tode  ISOl.  Hat  manche  Fehler. 

Ausg.:  *  ed.  J.  Fräst  in  (Hormayrs)  Archiv! 
Geogr.,  Historie,  Staats-  u.  Kriegskunst.  "Wien 
1818.  n°  64.  p.  250-252;  n«  65.  p.  262-264;  n« 
70.  p.  274-276;  n°  73.  p.  287-290.  —  ^wiederh, 
in  Hormayrs  Taschenbuch  f.  d.  vaterländische  Ge- 
schichte. XXXI.  Leipzig  1842.  p.  4-26. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz.  Deutschlands  Oeschichtsquellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  pi  223. 

Reinbold  Siecht,  vid.  Siecht 
Reinerius  Granchl  sive  de  Grancie,  Pi- 

sanus,  ord.  Praed.  (f  p.  1342):   Carmen 
de   proeUis   Tusciae   usque   ad   a.  1342. 

Libri   8.     sehr  dnnkel  and  rauh,  nicht  unwichtig. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XI.  p.291- 
356;  cf.  praefai  p.  285-290. 

Relnenis  Groninghen,  vid,  Schichtspiel. 
Reinen.8  monachu8{S^-^"'}(«««c. 

XI),  vid.  Vita  s.  Gisleni  (vita  III  et  mi- 
racul.), 

Reinertis  monachus  Leodiensis  coenobii 
s.  Jacobi,  vid,  Lambertus  Parvus. 

Reinertis  monachus  Leodiensis  coenobii 
s.  Laurentii  (cca.  1190):  Breviloquium 

61 


962 


REINERÜS  M0NACHU8  —  RELATIO 


de  incendio  ecclesiae  s.  Lambert!  Leodien- 
sis  a.  1187. 

Schildert  den  Brand  der  Domkirohe  in  Lfittich. 
Atisg. :  *  ap.  Pez ,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  207- 
210.  —  ^wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV. 
p.  151-154.  —  •  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XX.  p.  620. 

Reinerus  monachus:  De  ineptiis  cuius- 
dam  idiotae  Ubelli  in  ad  amicum,  auch 
unt  d.  Titel:  De  gestis  abbatum  S.  Lau- 
rentii  ab  a.  1027  —  1158. 

Ist  geirissermassen  eine  Fortaetzang  des  Rupertus 
abb.  S.  Heriberti  Tuitiensis. 

Ausg.:  *ap.  Pez,  Thesaur.  anecd.  IV.  3.  p.  20 
-52.  —  •  libell.  1  et  2  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XX.  p.  593-603.  —  Contlnuatio  de 
abbatibus  c.  11 80 —1342  auctore  ignoto  et  pro- 
ducta ad  a.  1404  ab  Arnolde  de  Borchout, 
novicioimm  instructore  et  postea  canonico  S.  Ma- 
tern! Leod.  (t  1450)  ibid.  p.  604-606;  606-612. 

:  De  clarls  scriptoribus  monasterii 

s.  Laurent!!  Leod!ens!s.   L!bell!  3. 

Ausg. :  *  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  19-52. 
—  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV.  p. 
15-40. 

:  L!bellus  act!on!s  gratiarum  ad 

b.  Laurentium  super  ded!cat!one  nova  ec- 
clesiae monasterü  su!  a.  1182. 

Schildert  die  neue  Einweihang  der  Kirche  des  ab- 
gebrannten St.  Lorenzklosters  bei  Lattich. 

Ausg. :  *  ap.  Pez ,  Thes,  anecd.  IV.  3.  p.  197- 
208.  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CCIV.  p.  145- 
152.  —  •  od.  TV.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX. 
p.  616-620.  —  Epistola  ad  Fredericum  Stabu- 
fensem  monachum ,  qua  ei  hunc  li bellum  mittit, 
ap.  Martene,  Ampi,  collect.  1.  p.  953. 

:  Opusculum  ad  amicum  familiä- 
rem De  casu  fulminis  super  ecclesiam  mon- 
asterü 8.  Laurent!!  a.  1182. 

Schildort  den  Brand  des  Lorenzkiostors  bei  LQttich. 

Ausg.:  *ap.  Pez,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  187- 
196.  —  '  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  I.  p.  954- 
960.  —  *  ex  Pezio  wiederk.  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat.  CCIV.  p.  137  - 145.  —  *  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz, 
Mön.  scr.  XX.  p.  612-616. 

:  TriumphaUs  Bulonic!  libr!  5,  vid. 

Vita  s.  Lambert!  Leod.  {Triumph.). 

Erl.-Schr.:  Reiner,  roliRieox  du  monastöre  de  Saint - 
Laurent  k  U^fge  in  Histoire  litt^raire  de  la  France. 
XIV.  1869.  p.  420-425. 
Heb  er  dio  Handschrift  seiner  Werke  in  Löwen  cf. 

Pertz'  Archiv  VIIL  p.  483. 
"Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p. 406 
(5.  Aufl.  IL  1886.  p.  .'»4.  386;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.löO. 
421). 

Vgl.  Acta  s.  Laurentii  (Reirunts). 
PasHio  B.  Mariao  Tertulli. 
Vita  s.  Everacii. 

,,  Friderici  cp.  Leod. 

„  Mariae  Cappad. 

,,  Pelat^iae. 

,,  Reginardi. 

,,  Theobaldi  seu  Tiebaldi. 

„  AV'olbodouis  {Vita  alia). 

Reinerus  monachue  Sellensis  »  fiei- 

nerus  mon.  Gislenianus. 


Reinenie  Sacchoni,  vid.  Sacchoni. 

Reinerus  Snoyus,  vid.  Snoyus. 

Reinhardus    Reinehusensis    abbas    (f 

1106):    Opusculum   de  familia  Winzen- 

burgensi  et  Reinhard!  episcopi  Halbersta- 

densis  (f  1123). 

Ausg. :  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Bransv.  Lp.  TOB- 
TOS. 

Reinliart  Noifz,  vid.  Noltz. 

Reinoid  Kericlioerde,  vid.  Kerkboerde. 

Reinoidus  monachus  Yallis  b.  Mariae  in 
Saxonia  apud  Helmstat  ( Marienthal ,  f 
1269):  [Historia  contentionis  inter  filios 
Henric!  comitis  Anschariae  et  marchio- 
nem  Henricum  Misnensem  post  mortem 
H.  Raspe  lantgraVi!  Thuringorum  super 

eins   hereditate   etc.].    Geschrieben  1250. 

Ausg.:  ^ap.  H.  Sudendorf,  Drkundenbuch  z. 
Gesch.  der  Herzöge  von  BrauBSchweig.  I.  Han- 
nover 1859.  4°.  p.  23-25.  —  *  Bruchstücke  •  t» 
H.  Eckstormii  Chronicon  TValkenredense.  Helmae- 
stadii  1617.  4«.  p.  338;  —  »»ap.  J.  G.  Leuckfeld, 
Antiquitates  Walkenred.  Leipzig  u.  Nordhausen 
4^  p.  400.  not.  r. 

Reise  Karls  d.  Gr.  nach  Jerusalem  = 
Chanson  du  pölerinage.  —  Vgl.  Iter  H!e- 
rosolymitanum. 

Reiser,  Friedr.,  ^ind.  Sigmund. 

Reicening  -  Kost  der  reise  in  Pruissen 
des  graaven  Willem  van  Oostervant  van 
St  Martyn  in  winter  1386  tot  19.  April 
1387,  onder  hertoge  Albrecht  van  Beieren. 

Handmehr.:  Haag,  Niederl.  Reichsarchiv,  fol. 
Ausg.:    ed.  Hirsch  in  Script,  rer.  Pruss.  EI. 
p.  762-781. 

Reicenscop,  Hemelik  »  Rechenschaft, 

Heimliche. 

RelapäO  da  derrota  naval;  fa^anhas^  e 
suc^essos  dos  Cruzados  que  partiräo  do 
Escalda  para  a  Terra  santa  no  anno  de 
1189.  Escrita  em  Latim  por  hum  dos 
mesmos  Cruzados. 

Ausg.:  traduzida  e  aunotada  por  Joäo  Bapt. 
da  Silva  Lopez.    Lisboa  1844.  kl.  4^ 

Relatio  a  quibus  et  quando  domus  hec 
{i.  e.  Eberacensis)  fimdata  sit «—  Fundatio 
monasterii  Eberacensis. 

Relatio  alia  =  Notae  moniaUum  S.Clarae 
Wratisl. 

Relatio  coaevi  de  sententia  et  morte 
M.  Johannis  Hus.  —  Ordo  et  processus 
quahter  sententiatus  examinatus  et  ere- 
matus  fiiit  Johannes  Hus. 


RELATIO  DE  BONEFACIO  Vm  —  RELäHO  RHODIORÜM 


963 


Handsehr.:  Prag,  Böhm.  Museum  4.  D.  12; 

—  Univ.-Bibl.  X.  F.  10. 

Attsg.:  ap.  Höfler,  Geschichtschreiber  derhu- 
sitdschen  Bewegung  IL  p.  306-308. 

Relatio  de  Bonefacio  VIII  papa  capto 
et  liberato  a.  1303  «=  Berichte,  Zwei,  über 
das  Attentat. 

Relatio  de  Davide  rege  Tartarorum  chri- 
stiano  a.  1221. 

Äusg,:  ap.  Eccard,  Corp.  hist.  medii  aevi  II. 
p.  1451-1454. 

Relatio  de  exordio  monasterii  Alten- 
bergensis  ord.  Cisterc.  dioec.  Coloniens. 

Aas  dem  13.  Jahrhtmdert. 
Ausg. :  ^  nach  der  Düsseldorfer  Hs.  in  Le- 
volds  T.  Northof  Chronik  der  Grafen  von  der  Mark, 
hrsgb.  von  Tross.  Hamm  1859.  p.  315-318  u.  in 
dem  Bericht  des  Levold  selbst  p.  50-59.  —  *a6- 
weiehend  davon  ap.  C.  Jongelin ,  Notitia  abbatia- 
rum  ord.  Cisterc.  lib.  II.  p.  13.  —  Eine  einfachere 
Fassung  in  Form  einer  Beimehronik  unt.  d. 
Tit.:  Gedicht  über  die  Gründung  der  Abtei 
Altenberg  hrsgb.  von  W.  Harless  nach  e.  Ab- 
schrift sec.  XVI  in  Zeitschrift  des  Bargischen 
Geschichtsvereins.  XI.  (N.  F.  I.)  Bonn  1876.  p. 
73-80;  sprachliche  Bemerkungen  dazu  von  F. 
Woeste  ibid,  XIII.  1877.  p.  229-236. 

Erl.-Sdir.:  Loren 2,  Dentscblands  OeschichtBqaellen. 
8.  Aüil.  n.  1887.  p.  12. 

Relatio  de  expeditione  Eriderlci  imp. 
in  Terram  sanctam  =  Gesta  Friderici  I 
imp.  in  expedit.  sacra. 

Relatio  de  fiindatione  Oladbacensis  mon- 
asterii, vid.  Chronicon  Gladbacense. 

Relatio  de  infeodatione  comitatus  Na- 

mucensis  (Namur),    1046  — 1064. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXI.  p.  610.  611. 

Relatio  de  Obitu  Gregorii  YII  papae  a. 
1085. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  V.  p.  563.  not.  58. 

Relatio  de  obsidione  Yiterbiensis  civi- 
tatis a.  1243.  Nov.:  ,In  illis  autem'. 

Handsehr.:  Rom,  Vatic.  cod.  palat.  953.  sec. 
Xra.  mbr.  8^ 

Ausg. :  ed.  E.  "Winkelmann  in  Acta  imperii.  I. 
Innsbruck  1880.  p.  546-553. 

Relatio  de  origine  monasterii  Winde- 
bergensis  ( Windberg  bei  Straubing).  1 142 

—  1167. 

Handsehr.:  München,  k.  Hofb.  22201;  — 
22248  (Windb.  48).  mbr.  sec.  Xll. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  400- 
407  (^ed-Basnage  III.  2.  p.211-215).—  ^wiederh. 
in  Monum.  Boica  XIV.  p.  9-18  —  w.  *  ap.  Böh- 
mer, Fontes  III.  p.  519-524;  cf.  Vorrede  p.Lxvin. 

—  *  unt.  d.  Tit. :  Primordia  Windbergens.  ed. 
Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  560-565.  — 
®  Bruchstück  des  3.  Cap.  in  A  A.  SS.  ßoU.  14.  Jaur. 
I.  p-  977  als  Vita  s.  Engelmari. 


Relatio  de  pace  Veneta  a.  1177. 

Handsehr.:  London,  BiitMus.  Kings  6.  C.  II. 
mbr.  sec.  XII. 

Ausg. :  *  ed.  "Wüh.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIX.  p.  461-463.  —  ^eorrecter  ed.  ügo  Balzani 
in  Bullettino  dell'  Istituto  stör.  Italiano.  X.  1890. 
p.  7  - 16.  Hiemach  ist  der  Verf.  kein  Augerueuge. 
—  ^wiederh.  ap.  Andrea  Marcello,  De  pace  Ve- 
neta relatio,  edita  da  Balzani.  Venezia  1891.  8^ 
16  pag.  (=  Separ.- Abdruck  aus  Nuovo  Archivio 
Veneto.  I.  p.  220  ff.). 

Erl.-Sehr.:  Eichner,  R.,  Beitrftge  zur  Geschichte  des 
Venetianer  FriedenscongresBeb  vom  Jahre  1177.  Dias. 
1886.  80.  66  pag. 

Vgl.  Pactum  Venetum. 

Relatio  de  piis  operibus  Ottonis,  vid, 

Vita  s.  Ottonis  ep.  Bamberg. 

Relatio  de  pontiflcatu  Johannis  XXII 
papae  a  quodam  fautore  haeresis  Prati- 
cellorum. 

Ist  nur  ein  Anazag  aas  Nicolaas  Minorita  («.  d.). 

Relatio  de  prima  inhabitatione  mon- 
asterii ad  s.  Blasium  «  Liber  constructio- 
nis  monast  ad  s.  Blas. 

Relatio  de  Theiitbergae  receptione  scri- 
pta.  865. 

Ausg.:  *ap.  Pertz,  Mon.  legg.  L  p.  503.  — 
'ed.  Krause  in  Mon.  Germ.  hist.  Capitul.  U.  2. 
1893.  p.  468.  469. 

Relatio  de  Willelmo  nobilissimo  comite 
Normannorum  brevis,  authore  anonymo. 

Handsehr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  IL  p.  6. 

Ausg. :  ^  ed.  Taylor  in  his  History  of  Gavel- 
kind.  London  1663.  4°.  —  *  wiederh.  ap.  Giles, 
Script,  rer.  gest.  Willelmi  Conquestoris  p.  1  fF. 

Relatio  Marchianensie  de  pugna  Bovi- 
nensi  a.  1214. 

Handsehr. :  D  o  u  a  i ,  Stadtbibl.  n®  217  (olim  cod. 
Marchian.). 

Ausg. :  *  ap.  Hippel.  Duthiiloeul,  Catalogue  de- 
scriptif  et  raisonne  des  mss.  de  la  bibliotheque 
de  Douai.  Douai  1846.  8«.  p.  234.  —  '  ed.  G.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  390.  391. 

Erl.-Sehr.:  Delpech,  Bataille  de  Boavines  (27jaill. 
1214),  notice  6crite  h  I'usago  des  artistes  peintres 
char)fOs  de  la  d^coration  de  l'eglise  de  Bouvinee  et 
de  la  roonographie  de  leurs  travaax  qui  en  sera  6dit6e 
olt^riearementet  conjointement  avoc  Ics  arbres  genöa- 
logiques  des  familles  existantes  et  descenduntes  des 
combattants  de  Bouvines.  Bar-le-Dac  1888.  8^.  46 
pog. 
Horlzanschki,  De  pugna  Bovincnsi.  Dissert. Ualae 
1883.  8°. 

Relatio  qualiter  renovata  est  vita  mon- 
achonim  =  Restauratio  monasterii. 

Relatio  Rhodiorum  militum  magistri  de 

servata  urbe  sua  et  insigni  rictoria  contra 

Turcas  ad  Fridericum  III  imp. 

Ausg. :  ap.  Freher,  Rerum Germ.  scr.  ed.  Struve 

n.p.  305-309. 

Vgl.  Danbassonius. 

61* 


964 


RELATIO  VICTORIAE  —  REOLDÜS 


Relatio  victoriae  per  Fulconem  Ande- 
gavenseni  comitem  de  Guillelmo  Picta- 
viae  comite  reportatae  a.  1047. 

Äiisg. :  *  ap.  Jean  Besly,  Histoire  des  corates 
de  Poitou.  Paris  1647.  fol.,  preuves  p.  357.  — 
'ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  29-31. 

Relation  anonyme  de  la  prise  d'Acre 
en  1291  =«  De  excidio  urbis  Acconis. 

Relation  anonyme  des  derniers  moments 
de  Jeanne  comtesse  d'Alen(;on  et  Blois  (f 
29  janv.  1292). 

Ausg.:  unt,  d.  Tit.:  Ordonnance  de  M"**  la 
comt.  d^Alen^on  et  de  Bloys  que  eile  fist  ä  son 
trespassement  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  1219 
-1238. 

Erl.  -  Sehr. :  Histoire  litt^iaire  de  la  France  XX.  1842. 
p.  107-113. 

Relation  de  l'ambassade  de  Migon  de 
Rochefort,  vid.  Gaian. 

Relation  de  la  Croisade  de  Nicopoli  par 
im  serviteur  de  Gui  de  Blois. 

Ätisg. :  partie  11  publ.  par  Kervyn  de  Letten- 
hove  in  Oeuvres  de  Froissart  («.  d.).  XVI.  Bru- 
xelles  1872.  p.  413-443. 

Relation  du  siige  de  la  ville  d'Exeja 
en  Allagen  par  un  moine  du  meme  mona- 
störe d6pendant  de  la  Sauve-Majeur  dans 
le  Bordelois.   (Post  a.  1110.) 

Ausg.:  *  ap.  Estiennot,  Fragmens  IX.  p.  332. 

—  »ap.  Bouquet,  Rec.  XII.  p.  384.  385. 

Relation  du  siege  de  Metz  en  1444. 

Attsg. :  publ.  par  MM.  de  Saulcy  et  Huguenin 
aine.  Metz  1835.  8^ 

Relation  inedite  de  l'attentat,  vid,  Be- 
richte, Zwei. 

Reliquiae  Constantinopolitanae,  c.  1150. 
Aitsg.:  ex  2  mss.  ap.  Riant,  Exuviae.  U.  1878. 
p.  211.  212;  c/l  I.  p.  ccv. 

Reliquiae  chronicorum  Caesaraugusta- 
nomm.  450  —  568. 

Ausg, :  ed.  Th.  Mommsen  in  Mon.  Germ.  hist. 
Auetores  antiq.  XI.  (Chronica  min.  II.)  1893.  p. 
222.  223;  cf.  p.  221  u.  165. 

Reliquiae  sacrae  Glastoniensis  ecclesiae. 

Aitsg.:  in  Jobannis  Glaston.  chronica  ed.  Th. 
Hearne.  Oxonii  1726.  p.  445-454. 

Rembertus  =  Bimbertus. 

Remedius  Curiensis  episcopus  (c.  800): 

Gapitula.  Perperam  ei  attributa. 

Ausg. :  *  ed.  G.  Haenel  in  Richters  Krit.  Jahr- 
büchern f.  deutsche  Rechtswissensch.  111.  p.  583. 

—  *ap.  G.  Haenel,  Lex  Romana  Visigoth.  Lips. 
1849.  4°.  p.  455.  456.  —  *ed.  v.  Wyss  in  Archiv 
für  Schweizer  Geschichte.  VII.  p.  205-227.  — 
*  ap.  Th.  V.  Mohr,  CJodex  diplom.  zur  Gesch.  Cur- 
Rätions.  I.  Cur  1848.  8^  p.  278-285.  n«  194.  — 
*ap.  P.  C.  Planta,  Das  alte  Rätien  staatlich  und 


kulturhistorisch  dargestellt.    Berlin  1872.  8®.  p. 

449-462.  —  ®  ed.  G.  Haenel  ap.  Pertz,  Mon.  Legg. 

V.  1875.  p.  180-184.  —  ^  edit.  nov.  ed.  K.  Zeumer 

als  Statuta  pro  episcopatu  Cuhensi  c.  a.  800 

facta,  quae  vulgo   Capittda  Remedii  dicuntur, 

ex  cod.   S.  Galli  ihid.  V.  1889.  p.  441-444.  — 

®  Auszug  ap.  Gengier,  German.  Rechtsdenkmäler. 

1875.  p.  424-428. 

Erl. -Sehr.:  Brunn  er,  Heinr.,  Dentsche  Bechtsgesch. 
I.  Leipzig  1887.  p.  364.  366. 
Stobbe,  0.,  De  le^  Roman&  tJtinensi  p.  24-26. 

:  Geschichte  d.  deutschen  Rech tsqnellen.  I.  Braun- 

schweii?  1860.  p.  206-208. 
Vgl.  Remigius  episc. 

s.  Remigius  archiepiscopus  Remensis  (f 
533):  Epistolae  4. 

Ausg. :  ^  ap.  Freher,  Corpus  hist.  Franc,  p.  184- 

—  '  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  847-850. 

—  '  wiederk.  in  Gregorii  Turonens.  opp.  ed.  Rui- 
nart p.  1326.  —  *  ap.  Sirmond,  Conc.  Galliae  L 
p.  175.  —  »ap.  Labbe,  Concil.  IV.  p.  1268.  1401. 
1608.  —  ®ap.  Marlot,  Metropolis  Remensis  11. 
8  u.  11.  —  'ap.  Bouquet,  Rec.  IV.  p.  51-53.  — 
»ap.  Mansi,  Concil.  VIII.  p.  178.  345.  608.  609. 

—  •ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXV.  p.  963-970. 

—  *°  ed.  Lecoy  de  la  Marche  in  Bibllotheque  de 
TEcole  ies  chartes.  VI.  ser.  11.  1866.  p.  59.  60. 

—  "ed.  Gundlach  in  Mon.  Germ.  hist.  Epist  III. 
p.  112-116.  —  Testamentum  ap.  Migne  1.  c. 
p.  970-974. 

Uebers.:  ap.  Longueval,  Histoire  de  l'eglise 
Gallicane.  11.  1730.  p.  286. 

Erl.-Sehr.:  Lecoy  de  la  Marche,  A.,  De  l'inter- 
pr^tation  d'une  lettre  [,  Ruoipr  ad  nos  H  de  s.  Remi 
k  Clovis  in  Bibliothöque  de  TEc.  des  eh.  I.e.  p. 59-74. 
(Ribaud  de  la  Chapelle)  Oissertations  sur  l'ori- 
gine  des  Francs ,  sur  le  tombeau  de  Childeric  I .  .  .  . 
sur  une  lettre  de  s.  Remy  k  Clovis  ete.  Paris  1748.  Bfi. 
Vgl.  Vita  s.  Remigii. 

Remigius  episcopus  Curiensis  (flor.820): 
Canones  pro  sua  diocesi. 

Ausg.:  *  ap.  Hartzheim,  Conc.  Germ.  H.  — 
^tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CU.  p.  1093- 

1112.  Vgl.  Remedius  Curiensis. 

Remontrances  de  runirersit^  et  de  la 
ville  de  Paris  ä  Charles  VI  sur  le  gou- 

vemement  du  royaume.  1413.  Ktt.  13. 
Atisg. :  publ.  par  H.  Moran ville  in  Bibliotheque 
de  l'Ecole  des  chartes.  LI.  Paris  1890.  p.  422- 
442;  cf.  introduct.  p.  420. 

Renax,  Jehan,  vid.  Chevalier  au  Cjgne. 

Renda,  Felix,  vid,  Vita  s.  Aniati  episc. 
Nusci. 

Renerius  ord.  Praed.:  Summa  de  Ca- 
tharis  et  Leonistis  seu  Pauperibus  de 
Lugduno. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  aneod.  V.  p.  1759- 
1776. 

Renier  de  St,  Laurent  =*  Keinerus  mon- 
achus  Leodiensis. 

Reoldus,  Bertramus,  mona^hus  Mori- 
mund.  in  agro  Mediolanensi  (flor.  1326), 
vid.  Vita  s.  Prancae. 


REPETA  —  RHEGINO 


965 


Repeta,  Manfredo:  Cronaca  dal  1464 

al  1489. 

Ausg. :  pubbl.  da  Domen.  Bortolan  per  le  nozze 
Garnier- Folco.  Vicenza  1887.  8°.  32  pag. 

Repgauische  Chronik  \  _  Weltchronik 
Repgow,  Eike  de       j  "  ^^  eitciironix, 

Sächsische. 

Replicatio  pontificii  oratoris  ad  Ger- 
maniae  principes,  in  qua  de  annatis,  de 
concilio  generali  et  rebus  aliis  multa  ac 
Taria  tractantur. 

Ausg. :  *  in  Fasciculus  rerum  expetend.  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  175.  176.  —  »«» 
Fasciculus  rerum  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690. 
p.  349-352. 

Replicacio  Quidamistanim  de  stilo  ma- 

pstri  Stephani  Palecz.  Item  responsio  do- 
ctorum  adversus  praedictas  duas  replica- 
ciones. 

Ausg.:  ex  cod.  Yindob.  4941.  fol.  58  ap.  Ijo- 
serth ,  Beiträge  z.  Geschichte  der  husitischen  Be- 
wegung. IV.  Wien  1889.  p.  58-75  {aus  Archiv  f. 
(»st erreich.  Geschichte.  LXXV.  Hälfte  2.  p.  344- 

361);  cf.  p.  .33. 

Vgl.  Palecz. 

Res  geatae  ab  a.  1383  ad  a.  1485  au- 
etore  anonyme. 

Die  ^anze  Chronik  ist  noch  nicht  publicirt.  QehCrt  zn 
den  kostbarsten  Quellen  dieser  Epoche. 

Bandschr.:  Bern. 

Ausg. :  nur  ein  Fragment  publ.  par  Kervyn 
dp  Ijettenhove  in  Chroniques  relat.  ä  I'hist.  de 
la  Belgique  sous  la  dorn  in.  des  ducs  de  Bour- 
g(»gne  (=*  CoUectiüu  des  chroniques  Beiges).  (11.) 
1S76.  p.  207-234. 

Res  Misnicae  ab  a.  1426—  (1488,  sed 
legas)  1478  versioni  Germanieae  Chronici 
Vetero-Cellensis  additae  et  Joanni  Pu- 
chelero  adscriptae. 

Deutsch  abgefejist  von  einem  Anonymus.  Die  Erzilh- 
lunf?  endet  mit  dem  grussen  Brande  in  Erfurt  1472;  un- 
mittelbar angehängt  ist  zu  1488  (wol  Schreib-  oder  t^se- 
fehler  statt  1478)  eine  Mittheiluni?  des  Hans  Buch ol er 
is.  d.,  =  Joh.  Pucheler)  über  die  Vorschwftrung  der  Pazzi 
zu  Florenz  u.,  da  dessen  Name  am  Schluss  als  Verf.  ge- 
nannt wird,  ihm  dos  Ganze  irrig  beigelegt. 

Handschr.:  Weimar,  chart.  sec.  XV  (früher 
im  Besitz  von  C.  S.  Schurzfleisch). 

Ausg.:  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  U.  p. 
417-431;  p.  431-434  Geschieht  von  der  stad  Flo- 
rentz,  geschriben  von  Hanss  Pucheler. 

Res  trium  pontiftcum  Gregorii  XII,  Be- 
nedicti  XIII  et  Johannis  XXIII,  qui  pro 
pace  et  unione  Ecclesiae  ad  cessionem  aut 
papatus  resignationem  in  concilio  Con- 
stantiensi  perducendi  (ap.  Hardt,  Constant. 
concil.  II.  prs.  3-8),  "ind, 

Anonymi  calcaria. 

,,        obtestatio. 
Andreas  Lascharius:  Orationes. 
Consultationes. 
Nicolaos  de  Dinckelspnhel. 


Rescriptum  ad  epistolam  synodalem  epi- 

scoporum  Francorum  ex  Germania  et  Gal- 

lia  congregatorum  pro  causa  Ludovici  Pii 

imp.:  , Romano  pontifici  scribentes'. 
Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarch ia  U.  p.  38-43. 

Rescriptum  heresiarcharum  Lombardie 
ad  Pauperes  de  Lugduno,  qui  sunt  in 

Aiamannia.        Geschrieben  1230. 

Ausg.:  ap.  W.  Preger,  BeitrSge  zur  Gesch. 
der  Waldesier  im  Mittelalter  in  Abhandlungen 
der  Münchener  Akad.  d.  Wiss.  UI.  Cl.  XIH.  1. 
1875. 

Resendius,  Andr.,  vid.  Vita  b.  Aegidii 
ord.  Praed. 

Responsio  excusatoria  fratrum  Wal- 
densium  contra  binas  literas  R.  P.  Augu- 
stini theoL  doct.  ad  regem  Vladislaum 
Hungar.  datas. 

Ausg.:  ^in  Fasciculus  rerum  expetendarum 
(ed.  0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  86-95.  —  '  in 
Fasciculus  rer.  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690.  p. 
172-191. 

Responsio  facultatis  theolog.  studii  Pra- 

gensis  contra  posicionem  Wiclefistarum 
edita  per  magistrum  Stanislaum  de  Znoy- 
ma  doctorem  subtiliss.  theologie  =  Infor- 
matio  contra  errores  et  hereses. 

Responsio  Ludovici  iV,  vid.  Ludovicus 

IV  imp. 

Restauratio  monasterii  s.  Petri  Salis- 
burgensis. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Relat io  qualiter  rono- 
vata  est  vita  monachorum  ad  S.  Potrum  in  No- 
tizenblatt. Beilage  zum  Archiv  für  Kunde  öster- 
reichische Geschichtsquellen.  VI.  1856.  p.  41-43. 
—  '  tciederh.  ap.  Pertz,  Mon.  script.  XV.  2.  p. 
1056.  1057. 

Revelatio  facta  s.  Stephane  pp.  \     . , 
Revelatio  Stephani  II  pp.  j '  ^^"^ 

Vita  s.  Dionysii  Areopag.  auctore  Hil- 
duino. 

Revelationes  s. . . .,  vid.  unter  Vita  s — 

Vgl.  auch  Tisio. 

Reylcdaela  saga  »  Vemundar  saga. 

Reynerus  =  Reinerus. 

Rhabanus  »  Rabanus. 

Rhapsodiae  s.  publice  spectaculo,  quo 
per  Septem  Electores,  Regem,  Phoebum, 
Mercurium,  Bacchum,  novem  musas  per- 
sonatus  laudes  Maximiliani  ob  devictum 
regis  Bohemiae  exercitum  Viennae  a.  1504 
decantatae  sunt. 

Ausg.:  Viennae  1505.  4^ 

Rliegino  =-  Regino. 


966 


RHODE  —  EIBELLIONE 


Rhode,  Johannes,  archiepiscopus  Bre- 
mensis  (1493—1511):  Chronicon  sive  Re- 
gistrum  bonorum  et  iurium  ecclesiae  Bre- 
mensis. 

AtLsg. :  excerpta  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bnmsv. 
n.  p.  253-272;  vgl.  prolegom.  ibid.  seci  XXIII. 

Rhythmi  de  imp.  Heinrici  VII  obitu,  quem 
frater  Paulmus  ord.  Praed.  instinctu  Flo- 
rentinorum  in  eucharistia  intoxicavit 

Ausg.:  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  I.  append. 
p.  15-19. 

Rhythmi  de  s.  Othmaro,  vid.  Tita  s. 
Othmari. 

Rhythmi  de  victoria  Caroli  regis  Fran- 

coram  contra  Conradinum  de  Alemania 

apud  Albam  a<^  1268. 

Ausg.:  ex  cod.  Sangallensi  n°  1008  ed.  Am. 
Basson  in  Deutsche  Zeitschrift  für  Geschichts- 
wissenschaft. IV.  1890.  p.  332-338;  338-340. 

Rhythmus  antiquus  de  neee,  vid.  Tita 
Caroli  Boni. 

Rhythmus  de  captivitate  Paschalis  pa- 

pae.     Verfasst  zwischen  12.  Febr.  — 12.  Apr.  1111. 

Handsckr.:  Paris,  Nat-Bibl.  nM1832.  sec. 
XII.  f.  8. 

Ausg. :  ed.  £.  Dumm] er  ^  in  Forschungen  z. 
Deutschen  Geschichte.  XVI.  p.  576-579;  —  «Vn 
Mon.  Germ.  hist.  Libelli  de  lite.  II.  1893.  p.  673 
-675. 

Rhythmus  de  obitu  Hugonis  abbatis 
Sithiensis  seu  S.  Bertini  et  S.  Quintini, 
Caroli  Magni  et  ßeginae  concubinae  filü 

(f  844.  Jun.  14):  ,Hug  dulce  nomen'. 

Handsckr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n® 
1154.  sec.  X.  fol.  133. 

Ausg.:  *  ap.  Lebeuf,  Recueil  de  divers  ecrits 
p.  s.  d'eclaircissem.  k  l'hist.  de  France.  Paris  1738. 
12nio.  p.  167.  168.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Versus  in 
mortem  abbatis  Hugonis  ap.  Bouquet,  Recueil  VII. 
p.  305.  —  •  ap.  E.  Dumeril,  Poesies  populaires 
lat.  anter.  au  12.  sieclo.  Paris  1843.  p.  251-253. 

—  *  ap.  Coussemaker,  Histoire  de  l'harmonie. 
Paris  1852.  p.  92.  93.  —  *a/«  Planctus  in  obi- 
tum  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae 
lat.  aevi  CaroJ.  II.  1884.  p.  139.  140. 

Erl.  -  Sehr. :  D  ü  m  m  1  e r  in  Keuos  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gösch.  IV.  1879.  p.  267. 

Ebert,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des  Mittel- 
alters. II.  1880.  p.  313.  314. 

Sickel,  Th.,  Acta  Karolina.  I.  p.  96. 

Rhythmus  de  obitu  Ottonis  lU  imp.  et 
electione  Henrici  II  imp.  Merkwürdig. 

Ausg.:  ^  ap.  Höflor,  Deutsche  Päpste  I.  p.  331. 

—  *  auch  ap.  Höfler,  Böhmische  Studien  in  Ar- 
chiv f.  Kunde  Österreich.  Geschichtsquelien.  XII. 
p.  316. 

Erl.-Skkr.:  Giesebrecht,  Geschichte  der  dentschen 
Kaisorzeit  II.  p.  26  (2.  Aufl.  p.  27). 

Rhythmus  de  Pipini  rcgis  Italiae  victo- 
ria Avarica  a.  796. 


Ausg. :  *  inter  Scriptores  rer.  Germ,  in  usum 
schol.  Einhardi  Vita  Karoli  M.  Ed.  4'.  p.  32.  33. 

—  '  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist  Poet, 
lat.  aevi  Gar.  I.  p.  116.  117. 

Rhythmus  de  pugna  Fontanedca  «  An- 
gilbertus  miles. 

Rhythmus  de  victoria  Lombardorum  a^ 
1175  reportata  de  Friderico  I  imp. :  ,De- 
scribere  proposui'. 

Besteht  ans  18  dreiversigen  Strophen  mit  jambischem 
Rhythmus. 

Ausg.:  ex  cod.  Vatic.  (Urb.  394.  chart.  sec. 
XIV)  ed.  0.  Holder -Egger  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  .XVII.  1892.  p.  495.  496;  cf. 
p.  493. 

Rhythmus  de  victoria  Rudolfi  contra 

Odoacrum  regem  Bohemorum  a^  1278: 

,Ense  belli  dimicat'. 

Au^g. :  ed.  Jos.  Huemer  in  Archiv  f.  österr. 
Geschichte.  LXVI.  Wien  1886.  p.  187-189;  ef. 
Einleit.  p.  185. 

Rhythmus  in  obitum  Caroli  Magni  au- 
ctore  anonyme  «  Planctus  de  obitu  Ka- 
roli Magni. 

Rhythmus  satiricus  de  temporibus  Rot- 
berti regis  Francorum  — 1031. 

"Wichtig  f.  d.  Eenntniss  der  Sitten  jener  Zeit.  Nament- 
lich gegen  die  Umtriebe  des  Grafen  Landric  v.  Nevers  ge- 
richtet. 
Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Anal.  vet.  III.  p.  533 
('ed.  nova  p.  366).  —  'ap.  Bouquet,  Recueil  X. 
p.  93-95.  —  *  ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLL  p.  753.  754. 

Rhythmus  tetrastichus  de  obsessa  et 
expugnata  Accone  a.  1189—1191  =  Hav- 
marus  Monachus. 

Rhythmus  Teutonicus  Ludovico  Balbi 
fiüo  acclamatus,  cum  Nortmannos  a.  883 
vicisset:  , Einen  Kuning  weiz  ich'. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  ^Enwtxiov  rhythmo  teu- 
tonico  Ludovico  regi  acclamatum,  cum  Noitman- 
nos  a.  883  vicisset,  ex  cod.  ms.  monasterii  El- 
nonensis  sive  s.  Amandi  in  Belgio,  per  D.  Joh. 
Mabillon  .  .  .  descriptum;  interpretatione  latina 
et  commentat.  historica  illustravit  Jo.  Schilter. 
Argentorati  1696.  4".  —  ^wiederh.  ap.  Schilter, 
Thes.  antiquitatum  Teuton.  IL  Ulmae  1727.  fol. 

—  ^  wiederh.  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IL 
p.  72-75  unt.  d.  Tit.:  Epinikion  Teutonicura.  — 
*  ap.  Mabillon,  Annales  ord.  s.  Bened.  ID.  p.  684. 

—  *  wiederh.  c.  versione  lat.  Jo.  Schilteri  ap. 
Bouquet,  Recueil  IX.  p.  99-102. 

Rhythmus  über  die  Schlacht  auf  dem 

Marchfelde  1278  =  Rhythmus  de  victoria. 
RibellamentU;  Lu,  di  Sicilia  contra  re 
Carlu  =  Cronica  del  ribellamentu. 

Ribellione,  La,  di  Filippo  senza  Terra. 
Narraüi  di  un  contemporaneo.  1462  — 
1464  rcsp.  1466. 


RICARDIS  —  RICARDUS  DE  CIRENCESTRU 


967 


Ausg.:  mit  d.  Ueberschrift:  Registre  de  choses 
faictes  par  Philippe  moDsieur  de  Sauoye  conte  de 
Basgeae  des  le  temps  que  le  Roy  de  France  lay 
bailla  Charge  de  gens  darmes  au  pays  d'Ast  jus- 
ques  a  ce  que  il  fut  constitue  prisonnier  au  chastel 
de  Loches  pubbl.  per  cura  di  Bollati  in  Miscel- 
lanea  di  storia  italiana.  XVI.  (N.  S.  I.)  1877.  p. 
458-507.  —  Excerpta  computi  Johannis  Vag- 
nionis  condomini  Trufferelli  magistri  hospicii  Phi- 
lippi  de  Sabaudla  comitis  Baugiaci  p.  506-513. 

Ricardis  Augusta:   Charta  pro  Stiva^ 

giensi  coenobio.  A®  884. 

Atisg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  662.  663. 

Ricardus,  vid.  auch  Richardas. 

Ricardus  Bartholinus,  vid.  Bartholinus. 

Ricardus  canonicus  S.  Trinitatis  Lon- 
doniensis  ord.  s.  Aug.  (flor.  1222):  Itine- 
rarium  peregrinoram  et  Gesta  regis  ßi- 
cardi,  seu  Historia  ßicardi  I  regis,  seu 
Itinerarium  Kichardi  Anglorum  regis.  Li- 
bri  TL  1170—1194. 

Nicolaus  Tri 7 et  (saec.  XIII)  schreibt  das  ItiDonurinm 
dem  Ricardus  can.  S.  Trio.  London,  zu ;  ihm  folgten  Leland 
u.  a.  Bibliographen.  Gale  hielt  irn^rweise  mit  dem  Co- 
pisten  der  benutzten  cambridger  Handschr.  den  Dichter 
(ieoffrey  Vinsauf  (Galfddns  de  Vino  salvo),  des^sen 
Veise  auf  Richard  angefügt  waren ,  für  den  Verf.  des  Wer- 
kes. Allein  PotriesUntersQchiingen ,  sowie  die  von  B.  Pauli 
(Gesch.  Englands  III.  p.  874  et  praefat.  ap.  Pertz)  u.  Stnbbs 
stallen  mOgUchst  fest,  dass  der  Kanonikus  Ricardus  der 
wahre  Verfasser  ist.  Neuerdings  haben  G.  Monod  und  G. 
Paris  tn  Revue  des  sodöt^s  savantes  des  d^partements. 
Sör.V.  tom.VI.  1874.  p.  98  nachgewiesen,  dass  Ricardus 
ein  gegen  12000  Verse  enthaltendes  altfhmzSs.  Gedicht 
eines  Clerikers  Ambrosius  (s.  d.)  als  Quelle  benutzt 
habe  (eine  Analyse  in  Revue  historioue.  III.  p.  229).  — 
Nach  BarÜLS  Mpt.  hiess  der  Autor  und  das  Werk  Guido 
AdduanensisDe  bellis  Palaestinis  u.  dies  hat Fabricius, 
Bibl.  med.  et  inf.  lat.  lib.VII.  369  anf^nommen.  —  Das 
"Werk  wurde  zwischen  1200—1220  abgefasst.  Sehr  an- 
ziehende Schreibart. 

Handschr.:  Cambridge,  Corp.  Christ.  Coli, 
n''  129.  sec.  XKI;  —  Un.-Bibl.F.f.  1.25.  sec.XlU. 
—  Cheltenham,  Bibl.  Phillipps  n°  3874.  sec. 
XIV  (vollständiger  als  d.  übrigen  Codd.).  —  Lon- 
don, Brit.  Mus.  Reg.  14  C.  10;  —  Cotton.  Faust. 
A.  VIT.  sec.  Xm.  —  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n°  14775. 
76.  mbr.  sec.  XIII. 

Ausg.:  ^  ap.  Bongars,  Gesta  Dei  I.  p.  1150- 
1172  ohne  Namen  des  Verfassers  y  nctch  einem 
sehr  lückenhaften  Mpt.  y  nur  ein  Bruchstück  des 
1.  Buches  unt.  d.  Ueberschrift:  Historia  Hiero- 
solymitana  auctore  anonymo  Anglico.  Fragmen- 
tum.  —  ^sämmtliche  6  Bücher  ap.  Gale,  Hist. 
Angl.  Script  1687.  p.  247-429;  flüchtig  und  un- 
genügend; schlecht  interpunctirt.  —  C.  Barth ii 
in  hanc  historiam  notae  ap.  Ludewig,  Reli([.  mss. 
m.  p.  539  et  glossariuin  p.  551.  —  ^  edit.  by 
"William  Stubbs  in  Chronicles  and  memorials  of 
the  reign  of  Richard  I.  Vol.  1  unt.  d.  Tit.:  Iti- 
nerarium Peregrinorum  et  Gesta  regis 
Ricard i;  auctore  ut  videtur  Ricardo  canonico 
S.  Trin.  Lond.  London  1864.  gr.  8^  CLXXXIX. 
468  pag.  {mit  d.  Nebentit. :  Chronicles  and  me- 
morials of  the  reign  of  Richard  I.  Vol.  I.  —  Zu- 
gleich von  Rerum  Brit  med.  aevi  scr.  n°  38).  — 
*  theihceise  (a.  1187—1194)  ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz, 


Mon.  bcr.  XXVIL  p.  195-219.  —  »  ein  Fragment 

unt.  d.  Tit. :  Bruchstück  über  den  E reuzzug 

Friedrichs I (De  sacris  adversus Saracenos  bellä 

.  .  .  fragm.  Ab  a**  1187)  *  hrsgb.  von  J.  v.  Reiffen- 

berg.  Stuttgart  1844.  8"  (=  Bibliothek  des  literar. 

Vereins.  Publikat.  9)  u.  ^  in  Bulletin  de  TAcad. 

roy.  de  Bruxelles.  XI.  1.  p.  45-65. 

Uebers.:  unt.  d.  Tit.:  ChrODicles  of  the  Cru- 

saders:  .  .  .  Oeoffrey  de  Vinsauf  ...  in  Bohn's 

Antiquarian  library.  VI.  p.  69-339. 

Erl.-Sdw.:  Riezler,  S.,  Itinerarium  Ricardl  in  For- 
schungen z.  deutschen  Geschichte.  X.  p.  105. 
Stubbs,  Will.,  Introduction  vor  seiner  Aiag.  p.  ix- 

CXL. 

Wright,  Th.,  Richard  the  Canon  tn  hü  Biographia 
Britann.  literar.  II.  p.  415. 

Ricardus  cardinalis  «  Richardus  Nar- 

bonensis  archiepisc. 

RlcardusjC; jj^fj,  monachus  Wesi. 

monasteriensis  (cca.  1350):  De  situ  Bri- 
tanniae  libri  2. 

Eine  FAlschung,  s.  Ricardus  de  Cirencestria. 
Ausg.:  ^ap.  Bertram,  Britannicar. gentium  hist 
antiq.  Script  1757.  p.  1-60;  notae  p.  145-176.  — 
^wiederh.  ap.  Wm.  Stukeley,  Itinerarium  curio- 
sum  .  .  .  CenturiaU.  Londini  1776.  fol.  p.  79-168 
nebst  Stukeley's  Account  {s.  Erl.  -  Sehr.).  —  ®  ap. 
James  Johnstone,  Antiquitates  Celto-Normanni- 
cae,  containing  the  Chronicle  of  Man  and  the  Isles 
.  .  .  Copenhagen  1786.  4«.  p.  93-124;  notes  of 
Beiti-am  p.  152.  —  *  unt.  d.  Tit. :  The  description 
of  Britain,  translated  from  Ricardus  of  Ciren- 
cester,  with  the  original  treatise  ,de  situ  Britan- 
niae^  Edit  by  H.  Hateher.  London  1809.  8°.  Mit 
Karte  u.  Facsim.  XXIII.  166  u.  12S  pag.  — 
*  unt.  d.  Tit. :  A  eommentary  on  Richard  of  Ciren- 
cester,  and  Antoninus's  Itiooraries  of  Britain ;  . . . 
with  Richard's  original  work.  ßv  G.  Dyer.  Exeter 
1814.  8<>.  p.  181-230  (^neue  Titelausg.  ibid.  1816. 
8^  p.  181-230).  —  'ap.  J.  A.  Giles,  History  of 
the  ancient  BritoDS.  II.  Historical  documents  con- 
cerning  the  ancient  Britons.  London.  G.  Bell  1847. 
8^  p.  380-420  (n°V.  Ricardi  Cicestrensis  [sic.^ 
de  situ  Britanniae). 

Uebers. :  *  zusammen  mit  Richard  of  Devizes 
english  by  J.  A.  Giles.  London  1841.  8**.  —  *me- 
derh.  1848  in  Bohn's  Antiquarian  libraiy  IV.  p. 
419 -5(X).  (Dieser  Band  hat  auch  d.  Tit.:  Six  old 
english  chronicles,  transl.  by  J.  A.  G.)  —  •  die 
andere  s.  unt.  d.  Ausgaben. 

Erl.-Sdtr.:  Mavor,  John  E.  B.,  in  seiner  Preface  xu 
Ricardus  de  Cirencestria  p.  xxil-ci,  tpo  er  eine  ge- 
naue Analyse  des  Werkes  gibt. 

Ricardus  de  Cirencestria*),  seit  1355 

ecclesiae  b.  Petri  Westmonasterii  prope 
Londoniam  monachus  (f  1400  aut  1401): 
Speculum  historiale  de  gestis  regum  An- 
gliae.  Libri  lY.  447—1066. 

•)  ,Thi8,  not  Ricardus  Corinensis,  it  will  be  ob- 
served ,  is  the  truo  name.'  Mayor  p.  xv.  not.  1.  Compilation 
aus  bekannten  älteren  Werken.  Das  ganze  4.  Buch  ist  eine 
Verherrlichung  Eduards  dos  Bekenners.  —  [Irrig  u.  unsinnig 
sind  dem  Namen  ,Kic»rdus  de  Cirencestria'  einst 
noch  andere  Dinge  beierelogt  worden ,  gedruckt  unt.  d.  Tit. : 
De  situ  Britanniae  («.  Ricardus  Ckninensis)  oder  als  Itine- 


968 


RICARDUS  DE  GERBOREDO  —  RICHARDÜS  ARMACHANÜS 


Handschr.:  Cambridge,  Un.-Bibl.  F.  f.  1.  28. 

Äusg,:  from  tbe  copy  Id  the  public  library, 
Cambridge.  Edited  by  John  E.  B.  Mayor.  Vol.  I. 
A.  D.  447— 871;  Vol.  ü.  A.  D.  872—1066.  Lon- 
don 1863.  69.  gr.  8^»  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi 
scr.  n<^30). 

Erl.-Schr.:  Hübner,  E.,  wi  Rhein.  Museam  für  Philo- 
logie. N.  F.  XI.  1867.  p.  40. 

Hayor,  Preface  1.  c.  U.  p.  cxxx-CLXVii. 

Stukeley,  Wm.,  An  accoont  of  Richard  of  (^ren- 
cester,  monk  of 'Wesiminster,  and  of  his  works: 
with  his  ancient  map  of  Roman  Brittain ;  and  the 
Itinerary  thereof.  Read  at  the  Antiquarian  Society, 
March  18 ,  1766.  London  1767.  40.  94  pag.  {wiederhoä 
in  Stukeleys  Itinerarium  corioaum.  llondon  1776.  p. 
79-168). 

Wex,  C.  J.,  in  Rhein.  Maseam  für  Philologrie.  1846. 
n.  348  ff. 

whitaker,  John,  History  of  Manchester.  I.  London 
1771.  40.  p.  64  ff. 

Ricardus  de  Gerboredo  (Gerberoy),  epi- 
scopus  Ambianensis  (f  1211):  De  capta  et 
direpta  a  Latinis  Constantinopoli,  et  quo- 
modo  Walo  caput  s.  Johannis  Bapt.  in- 
venit  et  ad  Ambianum  deportavit 

Ätisg.:  ^in  AA.  SS.  Boll.  Jim.  IV.  1707.  p. 
745-747  (»ed.  nov.  V.  p.  639-641).  —  ^wiederk. 
ap.  Charl.  Salmon,  Histoire  du  chef  de  s.  Jean- 
Baptiste.  Amiensl876. 12mo.  p.  199-203.  —  ^ohne 
die  Wunder  wiederh,  ap.  Riaut,  Exuviae.  I.  1877. 
p.  35-44  init  untergeseUter  buchstäbl.  franxös. 
üebersetx>,  (entnommen  aus  Rob.  Visour,  Recueil 
de  la  vie,  mort,  invcntion  et  miracles  de  s.  Jean 
Bapt.  Amiens  1649.  12mo.  p.  46-57);  cf.  p.  Lxin 

-LXVII. 

Ricardus  filius  Nigelli ,  thesaurarius  re- 
gis  Henrici  11  a.  fere  1178,  tum  episco- 
pus  Londoniensis  (f  1198):  Dialogus  de 
scaccario. 

Früher  dem  Gervasius  von  Tilbury  mit  Unrecht 
zugeschrieben. 

Handschr.:  cf.  Hardy,  Descript.  cataJogue  of 
materials  IL  p.  410;  III.  p.  330.  —  Liebermann, 
Einleit.  in  den^Dial.  de  scacc.  p.  5.  6. 

Atisg.:  *  ed.  Thom.  Madox,  The  history  and 
antiquities  of  the  Exchequer.  Appendix.  London 
1711.  fol.  —  ^wiederh.  ibid.  1769.  2  vol.  4°.  — 
'  tciederh.  ap.  W.  Stubbs,  8ele(!t.  charters  and 
other  illustrations  of  English  constitut.  history. 
2.  ed.  Oxford  1878.  8«.  p.  168-248;  Textcorrec- 
turen  dazu  ap.  Liobennann  1.  c.  p.  8.  9. 

Uebers.:  The  ancient  dialogue,  conceming 

the  exchequer,  published  from  2  m.ss.  volumos, 

callcd  the  Black  Book  and  the  Red  Book.    By 

Thom.  Madox.  London  1758.  4^ 

Erl.-Schr.:  Liebermann,  F.,  Einleitung  in  den  Dia- 
logus de  scaccario.  Inaug.-Diss.  Oöttingon  1876.  8^. 
113  pag.  JL2. 

Ricardus  Maydiston  »  Richardus  de 
Maidstone. 


rarinm  des  rrnnischen  Britanniens ,  deren  Unochtheit  unbe- 
streitbar bleibt ,  wie  Mayor  nachgewiesen  hat.  Eine  Hdsehr. 
ist  niemals  zum  Vorschein  gekommen;  bis  1747,  in  welchem 
Jahre  C.  Bertram  in  Kopenhagen  mit  dieser  Fälschung  her- 
vortrat ,  wusste  Niemand  von  ihr  das  Geringsto.  Zweifellos 
liegt  ihr  das  lünerarium  Anionini  unter  Benutzung  anderer 
alter  Autoren  oft  nach  gedruckten  Ausgaben  u.  mit  modemon 
Emendationen  zu  (irunae.J 


Ricardus  ord.  Praedic. :  De  inTenta  Un- 
garia  magna  tempore  Gregorii  EK  (+  1241). 

ÄtMg. :  ex  bibl.  Vatic.  ap.  Endlicher,  Rer.  Hung. 
mon.  p.  248-254. 

Riccardus  -^  Richardus. 

Ricciardi  da  Pistoia,  Francesco,  detto 
Ceccodöa:  Ricordi  storici  dal  1494  al  1500. 

Ausg. :  pubblicati  per  cura  di  Pietro  Vigo.  Bo- 
logna, G.Romagnoli  1882.8*».  XXXI.  129 pag.  L  5. 

Riccobaldus  de  Ferrara  »  Ricobaldus. 

Riccoldo  da  Monte  di  Croce  »  Ricol- 
dus  de  Monte  Crucis. 

Ricemarchus  episc.  S.  Davidis  (f  1096), 
vid.  Vita  s.  Davidis. 

Richard  canon  of  the  Holy  Trinity  = 

Ricardus  canonicus  S.  Trinitatis. 

Richard  de  Hexham  »  Richardus  Ha- 
gustaldensis. 

Richard  Fitz-Meal  =  Ricardus  filius  Ni- 
gelli. 

Richard  Fox,  vid.  Fox. 

Richard  le  PAIerin,  trouv^re  du  12. 
siöcle,  vid,  Chanson  d'Antioche. 

Richard  le  Poitevin,  moine  de  Clunj 
«  Richardus  Cluniacensis. 

Richard  of  Devizes  ==  Richardus  Di- 

visiensis. 

Richard  prior  of  Hexham  «  Richardus 

Hagustaldensis. 

Richard  Ullerston,  vid.  Ullerston. 

Richard  von  Poitiers  »  Richardus  Clu- 
niacensis. 

Richardus  abbas  Floriacensis  (t979): 

Consuetudines  et  iura  ecclesiae  de  Re- 
gula. 

Ausg.:  *ap.  Labbe,  Bibl.  mss.  11.  p.  744.  — 
*  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVI. 
p.  1303-1310. 

Richardus  abbas  {JjJ"J/»,^}(t  1046), 

vid,  Vita  s.  Vitoni. 

Erl.-Schr.:  Sackur,  Ernst,  Richard  Abt  von  St.Vann«. 
Inaug.-Diss.  Breslau  1886.  gr.BP.  98 pag.  Jk  1. 

Richardus  archidiacon. 

Augustae  Praetoriae 

Richardus  Augustanus 

Vita  s.  Bemardi  Menfh. 

Richardus  Armachanus  archiepiscopus: 

Defensio  curatorum  contra  eos  qui  se  di- 
cunt  privilegiatos.  A®  1357.  Nov.  14. 
Ausg.:  ap.  Goldast,  MonarchiaU.  p,  1392-1410. 

Vgl.  Bogerius  Chonnoe. 


(cca.l010),f;irf. 


RICHARDUS  BARDENIENSIS  —  RICHARDUS  DE  8.  GERMANO 


969 


Richardus  Bardeniensis  moaachus,  vid, 
Vita  Roberti  Grosthed  {viia  et  epistola). 

Richardus  Beere,  abbas  Glastoniensis 
(cca,  1503):  Terrarium  coenobii  Glasto- 
niensis. 

Ausg. :  in  Johannis  Glastoniensis  chronica  (s. 
d.)  excerpta  ed.  Thom.  Hearne.  Oxonii  1726.  8°. 
p.  287-357. 

Vgl.  Vita  s.  Dnnstani  (epistota). 

Richardus  Bellilocensie  (cca.  1050),  vid. 

Tita  s.  Kodingi. 

Richardua  canonicus  Augustensis  =  Ri- 
chardus archidiaconus  Augustae  Praeto- 
riae. 

Richardus  canonicus  Newnburgensis, 
vid,  Lewpoldus. 

Richardus  Cicestrius  =  Ricardus  de 
Cirencestria. 

Richardus  Cluniacensis  monachus  sm 
Pictaviensis  (flor.  1162):  Chronicon  ab 
0.  C.  —1172. 

Handschr.:  Bern,  öffentl.  Bibl.  n®  575.  mbr. 
8^  sec.  XIII,  geht  bis  1162.  —  Madrid,  Un.- 
Bibl.  n"  134  (olim  Alcobac.)  saec.  XIII.  —  Paris, 
Nat-Bibl.,  fonds  lat.  n°  4934  (olim  Baluzii)  sec. 
XUI;  n«  5014.  5  (ab  0.  C.  —  Eugen  III);  nM7556; 

—  blancs  mant.  n*'  21  ( — 1173  ex  codice  Petavii). 

—  Perugia,  I.  75.  n»  16015.  mbr.  sec.  XIII.  fol. 
16-92.  —  Rom,  Vatic.  Christ.  n°268-,  vgl.  n^U] 

—  nM63;  —  n«  191 1 .  mbr.  sec.  XIII.  —  Ottobon. 
n<»  481.  mbr.  sec.  XIII;  —  n«  750.  chart.  sec.  XIV. 

—  Bibl.  des  Fürsten  Borghese,  n®  312.  mbr.  sec. 
XIll.  fol.  —  Wien,  k.  Hof-  u.  Staatsarchiv  n° 
787  (Univ.  23).  sec.  XV.  fol.  Vgl.  tl  Berger, 
Notice  sur  divers  manuscrits  de  la  biblioth.  Va- 
ticane.  —  Richard  le  Poitevin,  meine  de  Cluny, 
historien  et  poete.  Paris  1879.  gr.  8^  Arec  1  pL 
140  pag.  5  fr.  (=  Bibliotheque  des  Eooles  frang. 
d'Athenes  et  de  Rome,  fasc.  6).  Qibt  eine  ge- 
naue Beschreibung  von  9  Mss.  u.  in  einem  An- 
hang p.  123  Bruchstücke  der  Chronik ^  welche  die 
Herausgeber  ausgelassen  haben. 

Ausg.:  *aÄ  a.  754 — 1153  ap.  Martene,  Ampi. 
collect.  V.  p.  1159-1174.  —  »e  cod.  Petav.  Vatic. 
m it  bedeutend erveitertem  Text unt. d.  Tit.:  Chro- 
nicon ab  imperio  Caroli  M.  800 — 1162  ap.  Mura- 
tori,  Antiquit.  Ital.  IV.  p.  1079-1104.  —  »Bruch- 
stücke 'ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  258;  IX.  p. 
21-24;  X.  p.  263;  XI.  p.  285;  XII.  p.  411-421. 

—  ^  ap.  Berger,  Notice  (».  o.).  —  "  ed.  Waitz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  76-84;  —  continuatio 
Itala  a.  1143—1250  ibid.  p.  85.  86. 

:  Fundatio  monasterii  Caritatis  ad 

Ligerim. 

Ausg.:  ap.  Lebeuf,  Recueil  de  divers  ecrits 
p.  s.  d'eclaircissem.  ä  l'hist,  de  France.  I.  Paris 
1738.  12mo.  p.  381-416. 

ErL'Schr.:  Pabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mann  VI.  p.  76. 
Histoire  litt^raire  de  la  Fxance.  XII.  p.  478-480: 
Xm.  p.  530-536. 


Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deatschlands  Geschichtsquellen.  5.  AulL 

U.  1886.  p.427;  6.  Aufl.  U.  18$^.  p.467. 
Weiland,  L.,  tu  Pertz'  Archiv  XII.  1872.  p.  43-58. 


Kichardus 


Richardus  de  Belle  leco  - 

Bellilocensis. 

Richardus  de  Devizes  —  Richardus  Di- 
Tisiensis. 

Richardus  de  S.  Qermano,  notarius  re- 
gis  Sieiliae  (f  1243):  Chronica  regni  Si- 
ciliae  sive  Chronicon  Sicnlum  rerum  per 
orbem  gestarum  ab  excessu  Guillelmi  Si- 
eiliae regis.  Redact  I:  1208—1226;  Re- 
dact  II:  1189—1243. 

Freies .  nDterrichtetes  ürtheil ;  die  wichtiRrste  Chronik 
fflr  die  Oosch.  Friedrichs  II.  Von  Geeinnnn;  Gibolline.  — 
A.  Oaudonzi  hat  die  l.Redaction,  von  1208 — 1226  reichend, 
'wiedenraf^ftinden  nnd  sammt  der  2.,  mehr  die  Zeitifosch. 
behandelnden  (1189—1243),  von  Pertz  bereits  veröffent- 
lichten heraasgegeben  («.  u.). 

Handschr.:  Bologna,  Stadtbibl.  sec.  XV.  — 
M  i  d  d  1  e  h  i  1 1 ,  chart.  4°  suh  tit. :  Chronica  Sieiliae, 
anni  1602.  —  Montecasino,  n®  450.  —  Pa- 
lermo, Bibl.  Fitalia.  —  Rom,  Bibl.  Barberini 
n<>  1235.   Vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  321.  322. 

Ausg.:  ^  ap.  Ughelli,  Ital.  sacra  III.  p.  953 
(*  ed.  nov.  X.  Aoecd.  ügh.  p.  173-242),  sehr 
schleckt  u.  verstümmelt.  —  ^  correcter  ap.  Mu- 
ratori,  Scr.  rer.  Ital.  VII.  p.  967-1052.  —  *ed. 
Carusius,  Biblioth.  historicall.  1723.  p.  545-625. 

—  *ap.  Gattula,  Accessiones  11.  p.  766-820.  — 
•  in  Raccolta  di  croniche,  diari  ece.  Napoli  1 780sq. 
IV;  nur  Wiederholung  Muratoris.  —  'ap.  Del 
Re,  Cronisti  e  scrittori  II.  1868.  p.  5-100  mit 
gegenüberstehender  ital.  Uebersetx.  von  N.  Corcia. 

—  ^uni.  d.  Tit.:  Ryccardi  de  S.  Germano  An- 
nales ed.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  323-384  nach 
dem  Autograph.  —  ^unt.  d.  Tit.:  R-i  chronica 
inter  Scri])türe8  ror.  Germ,  in  usum  schol.  recudi 
fecit  G.  H.  Pertz.  Hanno verae  1864.  8°.  Ji  1.50. 

—  ^^U7it.  d.  Tit.:  Ignoti  monachi  Cisterciensis  S. 
Mariae  de  Ferraria  Chronica  et  Ryccardi  de 
S.  Germano  chronica  priora  repperit  in  cod.  ms. 
Bononiensi  atqiie  nunc  primum  edidit  Aug.  Gau- 
dcnzi,  adiectis  eiusdem  Ryccardi  chronicis  poste- 
riori bus  ex  (»ditione  Georgii  Pertzii.  Napoli  1888. 
4®.  169  pag.{^=  Societa  Napoletana  di  storia  patria. 
Monumenti  storici.  Ser.  I.  Cronache).  L  15.  Nur 
275  Exempl.  gedruckt.  —  Ist  die  ältere  höchst 
wichtige  Becension,  bedeutend  ausführlicher  als 
die  seither  bekannte  spätere.  Der  Text  von  Pertx 
ist  xur  Vergleichung  ganx  mitabgedruckt. 

Uebers. :  italice  ^  ap.  Del  Re  I.e.  —  '  trad.  da 
N.  Corcia.  Napoli  1868.  4°. 

:  Epistola  ad  patres  Casinenses  in 

fine  vitae  siiae. 

Au^g. :  *  ap.  Gattula,  Accessiones  ad  historiam 
CaiBsinensem.  Tom.  II.  1734  ex  cod.  Casin.  n®342. 

—  *  wiederh,  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XIX.  p.  384- 

386.  —  '  in  Ryccai'di  chronica  inter  Scriptorc^s 

rer.  Germ,  in  usum  Scholar,  recusos.  1864.  8°. 

p.  1.56-160. 

ErL-Schx.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  VI.  p.  79. 
Lau,  Th.,  Die  Entstehonf^gesch.  der  Magna  Charta. 
Hamburg  1657.  8".  p.  4-8. 


970 


RICHARDUS  DE  MAIDSTONE  —  RICHARDÜS  OF  DEVIZES 


Loewe,  H.,  Richard  von  San  Gerxnano  a.  die  ältere 

Bedaction  seiner  Chronik.  Halle  a.  S.  1891.  gr.  Bfi. 

Vm.lOOpag.  Jk2. 
Winkel manUf  Verhttltniss  der  beiden  Chroniken  des 

Bichard  von  SanGermano  in  Mittheilang:en  des  Instit. 

f.  österr.  Geschichtsforuchnng.  XV.  1894.  p.  600-613. 

Richardus  de  Maidstone  (Majdiston), 
ord.  Carmel.  in  monasteriis  de  Aylesfbrd 
et  Oxonii,  D^  theol.  (f  1396):  De  concor- 
dia  inter  regem  ßicardum  11  et  civitatem 
Londoniensem.  29.  Aug.  1393.  Poema. 

Handschr.:  Oxford,  Bodleian  libr.,  Digby. 
n«  94.  fol.  8^ 

Ausg. :  edited  by  Thom.  Wright  *  zusammen 
mit  Alliterative  poem  of  the  deposition  of  king 
Richard  II.  London,  Camden  Society  (n<>  3).  1838. 
kl.  4**.  p.  31  -51;  —  '  in  Political  poems  and  songs 
relat.  to  English  histoiy.  I.  1859.  p.  282-300.  Cf. 
introduct.  p.  Lxxin  fF.  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi 
scr.  n"  14)  unter  d.  Tit.:  The  reconciliation  of 
Richard  II  with  the  City  of  London. 

Richardus  de  Monte  Corvino  »  Eichar- 

dus  episc.  Montis  Corvini. 

Richardus  Divisiensis,  monachus  cathe- 
dralis  Wintoniensis  (cca.  1192):  Chronicon 
de  rebus  gestis  Eicardi  I  regis  Angliae. 

1189—1192. 

Handschr.:  Cambridge,  Corp.  Christ.  Coli, 
n®  339.  —  London,  Brit.  Mus.,  Cotton.  Domitian. 
A.  Xin.  sec.  Xin.  mbr.  kl.  4^ 

Ausg. :  ^  nunc  prim.  typis  mandatum  cur.  Jos. 
Stevenson.  Londini,  English  histor.  Society  1838. 
gr.  8°.  —  *  ed.  Rieh.  Howlett  in  Chronicles  of  the 
reigns  of  Stephen  etc,  III.  London  1886.  gr.  8°. 
p.  381-454;  cf.  preface  p.  lxvii-lxxiv  (=  Rerum 
Brit.  med.  aevi  scr.  n°  82).  —  '  Auszüge  ed.  Lie- 
bermann ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  76-80. 

Uebers.:  The  chronicle  of  Richard  of  De- 

vizes  conceming  the  dceds  of  Richard  I,  king 

of  England,    also  Richard   of  Cirencesters 

description  of  Britain.  Translat.  and  edited  by  J. 

A.  Gilcs.  *  London  1841.  8°;  —  *  wieder h.  in  Scri- 

ptores  monastici.    London,  Jam.  Bohn  1845.  8^ 

8  sh.  —  ^  unt,  d.  Tit. :  Chronicles  of  the  Crusa- 

ders :  Richard  of  Devizes , . . .  in  Bohn's  Antiquar. 

library.  Tom.  6.  London,  kl.  8^  5  sh. 

Erl.-Schr.:  Wright,  Biographia  Britannica  liter.  II. 
p.  360 -.S62. 

Richardus  I  dux  I^ormannorum :  Diploma 
quo  Tillani  Britnevallem  concedit  mona- 
sterio  s.  Dionysii  a®  968. 

Ausg.:  ^  ap.  Doublet,  Hist.  de  St.  Denys  p. 
815.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p. 
731.  732. 

Richardus  Eliensis  monachus:  Conti- 
nuatio  historiae  Eliensis  ab  a.  1 107 — 1169. 

Ist  die  Fortsetz,  von  Thomas  Eliensis  und  wurde 
fortpeführt  von  zwei  Anonymi  u.  Rob.  Stewarde  Prior 
zu  Ely  (1486  —  1564). 

Ausg.:  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  615- 

630  im  Atisxuge. 

ErL'Schr.:  AVright,  Richard  of  Ely  in  Ais  Biographia 
Britannica  litor.  II.  p.  280-283. 
Vgl.  Monachus  Eliensis. 


Richardus  episc.  Montis  Corvini  (flor. 
1130),  vid.  Vita  s.  Alberti  episc. 

Richardus  fi'ater:  Chronicon  quod  Fetro 

Cluniacensi  abbati  scripsit  (post  mortem 

Petri  a®  1156  continuatum  ad  a.  1174). 
Attsg.:  a^  841 — 866  ex  schedis  J.  Mabillonii 
ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  258.  259. 

Richardus  Hagustaldensis  seu  Haugu- 

Staldensis  (Hexham)  prior  (11163-1178): 
De  gestis  regis  Stephani  et  de  belle  Stan- 
dards.   1135  —  1139. 

Fortgesetzt  von  Johannes  Hagnstald. 

Handschr.:  Cambridge,  Coi*p.  Christi  Coli., 
Parker's  hbr.  n<»  139  (olim  F.  v.). 

Ausg.:  ^  ap.  Twysden,  Hist.  Angl.  script.  p. 
309-330.  —  *ed.  James  Raine  in  Memorials  of 
Hexham  prioiy.  I.  London,  Surtees  Society  1864. 
p.  63-106  als  Account  of  king  Stephen.  —  'ed. 
Rieh.  Howlett  in  Chronicles  of  the  reigns  of 
Stephen  etc.  IIL  London  1886.  gr.  8^  p.  139- 
178  (=  R«rum  Britann.  med.  aevi  scr.  n®  82). 

—  *  Bruchstücke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII. 
p.  12-14. 

Uebers.:  englisch  by  Jos.  Stevenson  unt.  d. 
Tit.:  The  Acts  of  king  Stephen  and  the  battle 
of  the  Standard  in  Church  historians  of  England. 
Tom.  IV.  prs.  1.  1856.  8^  p.  35-58. 

:  De  statu  et  episcopis  Hagustal- 
densis ecclesiae. 

Von  der  Gründung  bis  auf  Erzhischof  Thurstan.  Fort- 
gesetzt von  Johannes  Hagustald. 

Ausg. :  ^  ap.  Twysden ,  Hist.  Anglic.  Script,  p. 

285-308.  —  '  ed.  J.  Raine  1.  c.  L  p.  1  -62.  —  •  Z>ie 

Miracula  s.  Wilfridi,  episcop.  Eborac.*)  unt. 

d.  Tit. :  De  ss.  Haugustaldensis  ecclesiae  et  eorum 

miraculis  liber  auctore  anonyme  (saec.  XII)  *ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  229- 

222*.  —  ^  ed.  J.  Raine  1.  c.  L  p.  216-219. 

Erl.-Schr.:  Wright,  Th.,  Biographia  Britann.  liter.  II. 
p.  184. 

Vgl.  Stnbbs. 

Richardus  Londoniensis  ^  Ricardus  ca- 

nonicus  S.  Trinitatis  London. 

Richardus  monachus  Hortensis,  vid.\i\3i 
s.  Martini  vulgo. 

Richardus  Narbonensis  arehiepiscopus: 

Notitia   de   gravaminibus  ecclesiae  suae 

illatis. 

Ausg. :  ^  in  Gallia  christiana.  VI.  instr.  p.  28. 

—  •  ap.  Vaissete,  Histoire  de  Languedoc  IL  p. 
399.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p. 
181-183.  —  Epistolaeap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXn.  p.  1601-1606. 

Richardus  of  Cirencester  -=  Bicardus 

de  Cirencestria. 

Richardus  of  Devizes  =  Richardus  Di- 
visiensis. 


•)  AVilfrid  war  der  erste  Bischof  von  Hexham  (cf.  Vita  s. 
Wilfridi). 


RICHARDUS  P1CTAVIENSI8  —  RICHERUS  MONACHUS  SENONIENSIS 


971 


Richardus  Pictaviensis  »  Richardus 
Cluniacensis. 

Richardu8  prior  ecclesiae  Haugustal- 
densis  «  Richardus  Hagustaldensis. 

Richardus  I  rex  Angliae:  Pactum  cum 
Heinrico  VI  imp.  Germ.  a.  1193. 
Ausg.:  ap.  Fertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  196. 

Richardus  rex  Roman.  (1257—1272): 
Constitutiones. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  381.  382. 

:  Epistolae  3. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
Xin.  p.  219-222. 

Richardus  Scrope,  vid.  Miscellanea  re- 
lating . . . 

Richardus  Ullerston,  vid.  Ullerston. 
Richental,  vid,  Ulrich  von  Ricbental. 

Richerius  chronographus,  vid.  Tita  s. 
Gundelberli  ep.  Sen. 

Richerius  monachus  Senoniensis  »  Ri- 
cherus  monachus  Senoniensis. 

Richenis  abbas  S.MartiniMetensis(sec. 
XII  ine.),  vid.  YitBi  s.  Martini  archiepisc. 
Turon.  (mta  alia). 

Richerus  monachus  S.  Remigii  Remen- 
m:  Historiarum  übri  IV.  884—995.  An- 
nales.  955  —  998. 

Das  einzige  Hpt.,  in  Bamberg  (E.  UI.  3}  von  Pertz 
1833  aafgefauden,  ist  unverkennbar  Original  nnd  schon 
Ten  Ekkeh.  Uraug.  unzweirelhaft  benatzt.  Sehr  wert- 
ToU  als  ,  einziger  Berichterstatter  Über  jene  hochwichtige 
Zeit,  in  welcher  die  Herrschaft  von  den  Karolingern  auf 
die  Ca^tinger  überging.'  Watienbaeh.  —  Darstellung  nicht 
ohne  Künstelei. 

Ausg. :  *  mit  betcunderungswürdiger  Meister- 
schaft aus  den  vergilbten  Zügen  der  Handschrift 
krsgb.  von  Pertz,  Mon.  scr.  111.  p.  561-657.  Ap- 
pendices  p.  657-694.  —  ^  inter  Scriptores  rer. 
German.  in  us.  scholar.  recudi  fecit  Pertz.  Hanno v. 
1840.  8«  (» ed.  2».  Recogn.  G.  Waitz.  ibid.  \S11. 
8".  Jk  2.70).  —  *  wieder h.  unt.  d.  Tit.:  Histoire 
de  son  temps aveo  traduction  franp.  [en  re- 
tard ,  notice  et  comment.  par  J.  Guadet  (pour  la 
boc.  de  rhist.  de  la  France).  Paris  1845.  2  vol. 
gr.  8°.  —  *iuxta  Pertz  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXVin.  1853.  p.  17-170;  ef.  p.  1-18.  —  ""tmt. 
d.  Tit.:  Histoire  des  Gaules  au  10.  siecle,  avec 
traduct.,  notes . . .  par  A.  M.  Poinsignon.  Reims 
1855.  8^  Avee  une  carte. 

Uebers.:  deutsch  von  Karl  v.  d.  Osten -Sacken, 
m.  Einl.  von  W.  Wattenbach.  Berlin  1854  (=  Ge- 
ßchichtschr.  der  d.  Vorzeit.  Jahrb.  X.  Bd.  10.);  — 
neu  bearb.  von  W.  Wattenbach.  2.  Aufl.  Leipzig 
1892.  8^  Jk  4.50  (=  Geschichtschr.  der  d.  Vor- 
zeit 2.  Gesammtausg.  Bd.  37). 

französisch:  mit  latein.  Nebentexte  *  von  J. 
Guadet  (s.  Ausg.  n®  4).  Ungenau.  —  '  Desgl.  von 
A.  M.  Poinsignon  {s.  Ausg.  n**  6).  —  "  unt.  d.  Tit. : 
Les  derniers  Carolingiens  d'apres  le  meine  Richer 


et  d'autres  sources  originales;  texte  traduit  et 
etabli  par  Babelon.  Paris  1877.  18ino.  XI.388pag. 

JSH,'Schr.:  Bardot,  Georges,  Un  passage  de  Richer 
(Üb.  1.22 -24)  tf»  M61anges  carolingiens  par  MM.  Bar- 
dot ,  Pouzet  et  Breyton  (=  Biblioth^ne  de  la  facultö 
des  lettre«  de  Lyon,  tom.VII).  Paris  1890.  8^.  no  1. 
39pag. 

B  0  r  g  n  e  t ,  Xoto  sur  nn  chroniqnear  (Richer)  publik 
dans  les  Monnmenta  Oerm.  historica  (III)  in  Ballet, 
de  TAcad.  de  Bmxelles.  X.  1.  1843.  p.  149. 

BUdinger,  Max,  lieber  Gerberts  wissenschaftl.  und 

Solitische  Stellang.  I.  Kassel  1851.  9>.  p.76-79  ,An- 
eatangen  über  Richers  Oeschichtswerk'. 

Farr«,  Ed..,  Endes  comte  de  Paris  et  roi  de  France. 
Paria  1893.  8«.  p.  290-233. 

Giesebrecht,  w.,  Richer  III.  c.  67-96,  ein  zum 
erstenmal  in  Pertz'  Mon.  nns  Licht  getretenes  Ge- 
schichtswerk, tn  Jahrb.  des  deutschen  Reichs  unter 
Otto  II.  Berlin  1840.  Excurs  15. 

:  Gesch.  der  deutschen  Kaiserzeit  I.  p.  749. 

Göttinger  gel.  Anzeigen.  1835.  Oct  n«  168.  p.  1619. 

Havet,  Jul.,  m  Revue  historique.  XLV.  p.  290-297, 
«4  Richer  IV.  12. 13. 

Histoire  litt^r.  de  la  France  VI.  p.  603. 

Kalckstein,  C.  v.,  Gesch.  des  französ.  Königthums 
unter  den  ersten  (Japetingem.  I.  Berlin  1877.  p.  476 
-482. 

Matthäi,  Ad.,  Die  HAndel  Ottos  II  mit  Lothar  von 
Frankreich  (978  —  980).  Inaug.-Diss.  Halle  1882.  8». 
Prüft  R.'b  Glaubwürdigkeit  für  die  angegebene  Zeit. 

Maurenbrecher,  G. ,  De  historicis  X  saecuh  scri- 

Storibus ,  qui  res  ab  Ottono  M.  gestas  memoriae  tra- 
iderunt.  Bonnae  1861.  BP.  p.  69-74. 

:  tn  V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  1^1.  p.  125. 

Mignet,  Richeri  historiarum  libriquatuor.  Decomposi- 
tion  de  l'empire  carlovingien.  Av6nement  de  Hugues 
Opet  et  Etablissement  de  sa  raco  in  Journal  des  Sa- 
vants.  Annöe  1866.  Paris.  4».  p.  5-19;  183-196;  205 
-219. 
Monod,  G.,  Ktudes  sur  l'hist.  de  Hugues  C^pet.  I. 
Les  sources  historiques  in  Revue  historique.  XXVIII. 
p.  241-272. 
Reimann,   Ed.,  De  Richeri  vita  et  scriptis.  Olsnae 

1845.  80.  48pag.  {Breslauer  Promotvonsschrift.) 
"Wat  t  e  n  b  a  c  h  ,  L)eutj>chlaiids  Goschichtsquellen  p.  204 
-206(5.  Aufl.  L  iaS5.p.  381-384.  II.  p.490;  6.  Aufl.  L 
1893.  p.  413 -416.  II.  p.515). 
Wittich,  K.,  Richer  über  die  Herzoge  Giselbert  von 
Lotibringen  u.  Heinrich  von  Sachsen  in  Forschungen 
zur  deutschen  Geschichte.  III.  Göttingen  1863.  p.l07 
-141. 

Vgl.  Concilium  Oius. 

Mosomenso. 
Remense. 


>» 


?? 


1267) 


Richerus*)  monachus  Senoniensis  (f 

ord.  s.  Ben. :  Gesta  Senoniensis  ec- 
clesiae sii^e  Chronicon  monasterii  Seno- 
nensis  in  Yosago  dioec.  Tullens.  sive  Hi- 
storia  abbatiae  Senoniensis.  Libri  5.  720 
—1264. 

Hafidschr.:  Nancy,  Stadtbibl.,  anni  1536.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds  lat.  n^  10016  (suppl. 
lat.  n°  554,  früher  im  Kloster  Senones).  mbr.  sec. 
XIII.  fol.  min.,  unier  den  Augen  des  Verfassers 
gefertigt;  —  Abschriften  n^  12860.  12861  (St. 
Germ,  n®  475,  Baluze  5,  n°  2).  sec.  XVII. 

Ausg.:  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  III.  p.  271- 
445  ('ed.  nov.  IL  p.  608-655),  hat  Vieles  aus- 
gelassen. —  ^  vollständig  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXV.  p.  253-345;  cf.  praef.  p.  249-253. 
—  Kürzere  Bruchstücke  *  ap.  Calmet,  Hi- 
stoire de  Lorraine.  IL  preuv.  i-l  ('  ed.  2*.  III. 
p.  139).  —  *ap.  Grandidier,  Hist.  d'Alsace.  Pieces 
justificat.  IL  p.  36-45.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  19. 
Jim.  lU.  p.883.  884.  —  Grössere  Theile  ^  Die 

*)  Ita ,  non  Richeiriua  nomen  in  codice  -scriiitam  est. 


972 


RICHERÜS  MONACHÜS  WALCIODORENSIS  —  RICULFüS 


Tita  s.  GuDdelberti  ap.  M<abillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  III.  2.  app.  p.  470-486.  —  ''ap.  Bou- 
quet,  Rec.  XL  p.  3Ö7-369;  von  1198—1225  ibid. 
XVm.  p.  683-696.  —  ^  ron  11.52— 1263  ap.  Böh- 
mer, Fontes  ITT.  p.  31-66. 

Uebers.:  unt.  d.  Tit.:   Chronique  de  Richer, 
meine  de  Senones.  Traduction  fran^.  du  16.siecle 

par  Jean  Cayon.  Nancy  1842.  4°.  Nur  100 

numerirte  Exempl.  gedruckt.  —  Pa>g.  231  ff.  sind 
einige  Supplemente  xu  d'Acherya  Ausgabe  an- 
gefügt. 

Erl.  -  Sehr. ;  A  r  o  n  i  n  s ,  J. ,  in  Zeitschrift  f.  d.  Geschichte 
der  Juden  in  Deutschland.  II.  p.  7G-81 ,  üb&r  das  Blut- 
tnmder  in  I^n. 
Böhmer,  Fontes  III.  p.  xvm-xxii. 

Histoire  litt^raire  de  la  France  XIX.  p.  79-82. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchen^eschichto  I.  p.  621. 
"Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  389 

(5.  Aufl.  II.  1886.  p.3ß8;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.399j. 
Weiland  in  Sybols  Histor.  Zeitschrift.  Bd.  46.  p.500 

(xu  Wttüx'  Äusg.\. 
Wienand,  W.,  Bellum  Waltherianum.  Strassbnrg  1878. 

KT.  80.  p.5-11. 
w  in  keim  an  n  ,  Ed.,  üebor  die  Schlacht  bei  Bonvines 
am  27.  Juli  1214  in  anner  Geschichte  Kaiser  Frie- 
drichs II.  Bd.  I.  Berlin  18^53.  p.  102-104. 
Vgl.  Tita  Antonü  abb.  Sononiensis. 
,,     s.  D(H)dati  ep.  Niv. 
Gundelberti  arch. 


>>     >> 


Richenis  monachus  Waiciodorensis,  vid, 

Passio  s.  Ui-sulae  (translatiö). 

Richildis  rcgina:  Diplonia  quo  mona- 
sterio  Gorziensi  quaedam  confert  a®  910. 

Ausg.:  *  ap.  Calmet,  Eist,  de  Lorrainc.  I. 
preuv.  p.  333.  —  *  wiederh.  ap.  Bouquet,  Re- 
ciieU  IX.  p.  664.  665. 

Richin,  Fulco,  com.  Andeg.,  vid.  Fulco 
Rechin. 

Ricobaldus,  Gervas.,  Ferrariensis  (cca. 
1312):  Pomerium Ravennatis  ecclesiae seu 
Historia  universalis  ab  a.  circiter  700 — 
1297. 

Handschr.:  Florenz,  Bibl.  nazion..  Conv. 
soppr.  878.  B.  4.  --  Leyden,  Ün.-Bibl.  Cod.  Pe- 
rizon.  sec.  X.  p.  493.  —  Middlehill,  sec.  XV. 
fol.  Chart.  —  Moden a,  Bibl.  Estens.  IV.  G.  6.  — 
Oxford,  Un.-Bibl.  Canonici.  miscelJ.  n°402.mbr. 
sec.  XIV.  fol.  —  Paris,  Nat-Bibl.  anni  1433. 
nM911.,  reicht  bis  1295.  —  Rom,  Vatic.  n°  2011. 
3796.  5291  (alle  3  =  1.  Recens.);  5989  (2.  Re- 
cens.).  —  Bibl.  Vallicell.  D.  19;  D.  22.  —  Ve- 
nedig, Marcusbibl.  IX.  Lat  22.  chart.  sec.  XV 
(2.  Rocens.).  —  Verona,  Dombibl.  CCVIII.  sec. 
XV.  fol.  —  Wolfeubüttel,  mbr.  anni  1417;  18. 
5.  Ms.  Aug.  fol.  Vgl.  L.  Bethmann  in  Neues  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  II.  1877.  p.  356-359. 

Es  besteht  aus: 

1.  Historia  imperatonini  Romano  -  Germani- 
corum  a  Carole  M.  — 1298. 

Ausg.:  *  ap.  Eccard,  Corp.  hist.  medii  aevi  I. 
p.  1 1 49  - 1 188.  —  '  purgatior  et  auctior  ap.  Mu- 
ratori,  Scr.  rer.  Ital.  IX.  p.  107-144. 

2.  Historia  pontificum  Romanonim  ab  a.  95 
—1249. 

Ausg. :  *  ap.  Eccard ,  Cor}),  hist.  medii  aevi  I. 
p.  1189-1224.  —  '  besser  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 


Ital.  IX.  p.  147-186.  —  Additamentum  ex  cikI. 
ms.  bibl.  Estensis  p.  187-192. 

3.  Compilatio  chronologica  ab  0.  C.  usque 
ad  a.  1312. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Chronicon ,  continuatum 
a  se  edid.  Job.  Phil,  de  Lignamine,  MessanensLs, 
eques  Siculus  et  typographus  Romanus.  Romae 
1474.  4°.  —  •  wiederh.  als  Cronica  pontifiöü  im- 
peratorüq?.  Roniae  1476.  4°.  —  "  besser  ap.  Ec- 
card, Corp.  I.  p.  1225-1298.  —  *  ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  IX.  p.  193-262. 

4.  Philippi  de  Lignamine  continuatio  chnv 
nici  Ricobaldini.  1316—1469. 

Ausg.:  vid.  sub  Lignamine,  p.  740. 

Ricobaldus:  Excerpta  de  Theoderico 
rege  Gottorum. 

Ausg.:  ed.  Vulcanius,  Goth.  et  Longob.  i-er. 
Script.  IL  p.  167-177. 

:  Chronicon  Romanorum  inipera- 

torum  a  Carolo  Magno  usque  ad  Otto- 

nem  IV  lati7ie  circiter  a.  1298  a  Rico- 

baldo  Ferr.  ut  fertur  scriptum,  post  200 

annos  deinde  a  comite  Matthaeo  Maria 

Boiardo  Ferr.  in  itaticam  linguam  con- 

versum  sive  Ricobaldo  FeiT.  ab  ipso  sup- 

positum. 

Ausg.:  ox  huius  vereione  quae  sola  supe^OJ^t 
U7it.  d.  Tit.:  Istoria  imperiale  ap.  Muratori,  Scr. 
rer.  Ital.  IX.  p.  291-420.  Am  Schluss  unroll- 
ständig. 

Erl.- Sehr.:  Fabre,  Paul,  Sur  nn  ms.  nonveaa  da  chn)- 
niqueur  Ricobaldo  de  Ferrare.  Paris  1892.  &*  (=£x- 
traü  des  Comptes  -  rendus  de  l'Acad.  des  inscript.  ot 
belles  -  iettros.  XIX.  p.  378-384). 

Fabricius,  Bibliotheca  mediae  et  inf .  latinitati».  Lib. 
VII.  p.  155-167;  XVII.  s.  v.  Ricob.  (ed.  Mansi). 

Holder- Efrger,  0.,  Ueber  Ricobaldus'  handsehrifU. 
Werke  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XI. 
1886.  p.  277-287. 

Ricoldus  de  Monte  Cnicis,  ord.  Praed. 
(t  1309  Florentiae):  Ldber  peregrinatio- 
nis  sive  Itinerarius,  c.  1294. 

Handschr. :  W o  1  f  e  n  b  ü  1 1  e  1 ,  hrz.  Bibl.  n®  40. 
"Weiss,  chart.  fol.  saec.  XIV. 

Ausg.:  *  ap.  Laurent,  Peregrinatores  mtMÜi 
aevi.  Tjps.  1864.  p.  100-141  (*  ed.  2'.  ibid.  1873. 
p.  105-141). 

L^ebers.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Itinerario  ai  pa*»si 
orientali .  .  .  dato  ora  in  luoe  da  Vinc.  Finesclii. 
Firenze  1739.  8^  78pag.  —  ^unt.d.Tü.:  Viag- 
gio  in  Terrasanta  di  fra  Riccoldo  da  Monte  di 
Croco ,  volgarizzaniento  del  sec.  XIV  secondo  un 
ms.  della  Bibliot.  imper.  di  Parigi.  (Per  cura  da 
F.  L.  Polidori,  F.  Grottanelli  e  L.  Banchi  per  le 
nozze  Loreta- Zanihrini).  Siena,  tipogr.  Mucci 
1864.  8°.  XIV.  27  pag.  Nur  150  Exempl.  ge- 
druckt. 

Ricordano  Malespini,  vid.  Malespini. 

Riculflis  =»  RihcolAis. 

Ricuiflis  Suessionensis   episcop.  (902): 

Statuta. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXI.  p. 
15-24. 


RID0LFÜ8  —  RIM-KRÖNIKAX 


973 


RidolfllS  notarius  [flor.(?)c.  1050]:  Hi- 
storiola  scripta  omnium  renim  memoria 
dignanim,  que  Brissiane  civitati  accide- 
nmt  imperantibus  Franchis.  774  —  865. 

Sicherlich  ein  Machwerk  des  14.  oder  15.  Jahrh.,  wo 
nicht  gar  ans  späterer  Zeit.  Schade  um  die  schönen  Ge-i 
schichten. 

Ausg.:  *  edid.  Biemmi  in  Historia  di  Brescia 
II.  1749.  4°.  p.  9.  —  'ap.  Federigo  Odorici,  Storie 
Breseiane  111.  p.74-86;  gegen  Bethtnann  verthei- 
digt  p.  87.  88. 

Erl.-Sekr.:  Bethmann  wi  Pertz'  Archiv  X.  p.  386. 

Riedesel ,  Job. :  Hessische  Cbronik.  1233 
—1330. 

Nor  in  Anszfl^n  erhalten ,  welche Wigand  Gersten- 
her  IT  ( er)  (».  d.)  gegen  Ende  des  15.  Jahrh.  daraas  machte 
n.  Schmincke  (Monimenta  Hassiaca.  II.  1748.  p.  378  -  463) 
aas  defisen  Antogniph  veröffentlichte.  Ueber  die  Person 
des  Verf,  ist  nichts  sicheres  bekannt;  dasa  er  1327  ge- 
storben sei,  bleibt  za  erweisen. 


Erl.-Sdir.:  B^mont.  Chart.,  De  la  condemnation  de 

Jean  Sans-Torre  par  la  Conr  des  pairs  de  France 

in  Revne  historique.  XXXII.  Paris  1886.  p.  33-72; 

290-311. 
Delaborde,  H.  Fr.,  £tiide  sur  la  chmniqae  en  prose 

deOuillaome  le  Breton.  Paris  1881.  S9.  p.  31-48. 
— :  Notice  sur  les  ouvrages  et  sur  la  vie  de 

Rigord  m  Bibliothdque  de  r£cole  dos  chartes.  XLV. 

1884.  p.  685-614;  grÖMtentheii»  aufgenommen  in  die 

folgend» 


ij  Cola  di,  vid,  Cola  di  Rienzo  et 
Vita  di  Cola  di  Kienzi. 

Rigaudus.  Yisitationes  Odonis  Rigaadi 
archiepisc.  Botbomagensis.  1248 — 1269. 

R.  war  ein  Vertrauter  Ludwigs  d.  Heiligen  von  Frank- 
reich. In  dieser  Schrift  ,  mores  et  instituta  saeculi  XIII 
gravissimis  aiigumentis  illustrata  producuntnr.' 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  nM245  (olim 
131  Guignieres). 

Ausg. :  '  unt.  d.  Tit. :  Journal  des  visites 
Pastorales  d'Eude  Rigaud,  archevesq.  de  Bouen, 
1248 — 1269,  publ.  pour  la  prem.  fois  par  Theo- 
dose Bonnio.  Bouen  1847.  —  '  fragmenta  ap. 
Bouquet,  Rec.  XXI.  p.  571-593. 

Rigordus  seu  Rigotus,  natione  Gothas, 
medicus  regius,  monachus  S.  Dionysii, 
regis  Franconun  chronograpbus  (f  1 7.  Nov. 
1206/9):  Gesta  Philippi  II  Augusti  regis 
Francorum.    1179—1208. 

Hocbioreschfttzte  Geschichte.  Verarbeitet  u.  fortgesetzt 
von  Qnilelmus  Brito  —1215. 

Handschr. :  Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat.n'*5925. 
Colb.  290.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  f.  248.  Cf.  darüber 
L.  Delisle,  Mem.  de  la  Soc.  de  l'hist  de  Paris. 
IV.  p.  191-212.  —  Rom,  Vatic.  Christ.  n*'88  (alii 
83).  mbr.  sec.  XIII.  XIV.  fol.  176-198. 

Ausg.:  ^  cd.  Pithoeus,  Hist.  Franc,  scr.  vet.  p. 
158-224.  —  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  V. 
p.  3-67.  —  »ap.  Bouquet,  Rec.  XVII.  p.  1-62; 
116;  addenda  ex  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  662  ibid. 
XVm.  p.  797.  798.  —  *  ed.  H.  Fran<?.  Delaborde 
in  Oeuvres  de  Rigord  et  de  Guillaume  le  Bre- 
ton. I.  Paris  1882.  p.  1-167.  —  *  Auszüge  ed.  A. 
Molinier  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  289-294. 

Uebers. :  Rigord  .  .  .  Vie  de  Philippe  -  Auguste 
. . .  Publ.  en  lang.  fran^.  par  Guizot,  CJollect  XL 
p.  1-179.  (Paris  1825.) 

:  Courte  chronique  [^'.  e.  Manuale] 

des  rois  de  France. 

Hiervon  hat  Aug.  Molinier  die  ersten  8  Blätter  wieder- 
aufs^efunden. 

Handschr. :  Soissons,  Municipalbibl.  n^  1 20. 

Ausg. :  Bruchstücke  ed.  Delaborde  in  Biblio- 

th^iue  de  Vtßole  des  chartes.  XLV.  p.  600-604. 


Notice  sur  loa  oeuTres  et  sur  la  vie  de 
Rigord  in  »einer  Ausgabe  der  Oeuvres  de  Rigord  etc. 
II.  1885.  p.  III -XXXIII. 

de  la  Curne  de  St.  Palaye,  M^m.  concemant  la 
vie  et  les  ouvragos  de  Rigord  in  Memoires  de  l'Acad. 
des  inseriptions  VIII.  p.  628-648  (ed.  in  8°.  XII.  p. 
242). 

Uerbomez,  Annand  d',  Le  voyage  de  Philippe  -  Au- 
guste ä  Toumay  en  1187  m  Revue  des  questions  hi- 
storiques.  L.  1891.  p.  693-GIO. 

Histoire  litt6raire  de  la  France.  XVII.  p.  5-20. 

Wilmans  m  Pertz'  Archiv  X.  p.  206-210. 

Rigotus  »  Bigordus. 

RihcolfÜ8    arebiepiscopus   Moguntinus 

(t  813):  Epistola  ad  Eginonem  a.  810. 

Ausg.:  *■  als  Encyclica  Riculfi  archiep.  ad  suf- 
fraganeos  suos  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  1.  p.  165.  — 
»  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  IV.  p.  392.  —  «  ed. 
Boretius  in  Mon.  Oerm.  hisi  Capitul.  I.  p.  249. 

Riim-Kroniik,  Hollantscbe.  Door  enen 
Wiens  naeme  nocb  onbekent  is  voor  319 
Jaren  bescbreven. 

Ausg.:  med  voorrede  van  Jan  van  der  Does. 
*8  Gravenhage  1620.  fol. 

Rijmkronijk  van  Viaenderen  =  Keim- 

cbronik  von  Flandern. 

Riimkrönike,  Danske,  vid.  Niels. 

Rimbegia  =  Rymbegla. 

RimbertUS  arcbiepisoopus  Hamburgen- 
sis  et  Bremensis  (f  888),  ind. 

Vita  s.  Anskarii. 
,,     ,,  Rimberti. 

RimchriNlikan ,  Stora  Svenska  =  Eriks - 
Erönikan. 

Rime  di  anonimo  sulla  sollevazione  di 
Trento  1435. 

Ausg.:  pubbl.  per  cura  di  G.  Papaleoni  in  Ar- 
chivio  Trentino.  VIIL  Trento  1889.  8°.  p.  167-207. 

Rim-Krönikan,  Lilla. 

Historisch  wertlos,  um  die  Mitte  des  16.  Jahrh.  in 
Form  von  Munoli^en  verfasst.  Reicht  vom  ersten  Oothen- 
kSnig  Erich  bis  auf  den  Tod  Christophs  1448.  Nur  eine 
metrische  Umschreibung  des  Chronieon  Sueeiae  proemcum. 

Handschr. :  Kopenhagen,  TJniv.-  Bibl. ,  cod. 
Askabyensis  a*  1492  (Arn.-Magn.  n"  191.  fol.)  f. 
107-112.—  Stockholm,  kgl.Bibl.,  cod.  Vere- 
lianus  a*  1457.  p.  490;  —  Fru  Elins  bok  (D.  3). 
a*  1476.  fol.  p.  559-592,  ohne  Prooemium.  Vgl. 
Klemming,  Rim-Krönikor  in.  p.  246-254;  274 
-282. 

Ausg.:  *  als  Chronieon  Sveciae  rhythmicum 
minus  ed.  Joh.  Messenius.  Stockholmiae  1615.  8^ 
—  *  ed.  Ignat.  Meurer.  ibid.  1643.  8^  beide  xu- 
sammen  mit  Chronieon  Sueeiae  prosaicum.  — 
'  ap.  Joh.  Hadorph,  Chronica  duo  rhythmica  de 
rebus  gestis  vet.  Sueeiae  regum.  L  Stockholmiae 


974 


RIMKR0NIKE  —  RIZZARDO 


1674.  4^  —  ^unt.d,  Tit.:  Gamla  ooh  minsta 
Sv.  Rimchr.  Chronicon  rhythm.  mious  ap.  Fant, 
Scr.  rer.  Svecic.  I.  sect.  1.  1818.  p.  252-260  mit 
eine?n  Prooemium ,  welches  bei  Klemming  fehlt, 
—  *  ex  cod.  Vereliano  als  Lilla  Rim-Kröniian 
ed.  0.  E.  Elemmiog  in  SveDska  Medeltidens  Rim- 
Krönikor.  I.  1865.  p.  215-231  nebst  TülsegCA«- 
hang)  1-7  p.  232-253,  von  welchen  n^  1  mit  Recht 
in  den  früheren  Äusgg.  noch  als  Theil  der  Chro- 
nik angefügt  ist,  n*^  2  bei  Fant  p.  260  steht  u, 
von  n^  7  (Kl.  p.  239-253  nach  Hans  Boossons  Ab- 
schrift vom  J.  1584)  die  Verse  1-175  als  Con- 
ti nuatio  chronici  bei  Fant  p.  260-262  e  cod. 
Mart.  L.  Aschanei  n^  3  nunc  primum  geboten  wer- 
dm.  —  Die  von  Fant  p.  255;  255.  256;  256.  257 
aas  Cod.  6  eingeschobenen  Stücke  findet  man  als 
Theüe  der  Yngre  redaktion  af  Lilla  Rim-Kr.  bei 
Klemming  1.  c.  I.  p.  266;  270-273;  275-277,  aber 
10  Verse  mehr. 

Erl.'Sehr.:  Ropp,  Q.  v.  d.,  Zar  deatsch-skandinaTi- 
schen  Gesch.  des  lö.  Jahrh.  Leipzig  1876.  p.  1Ö5-157. 

Rimkrenike  =-  Kürakrönike. 
Rinesberch ,  G. ,  vid.  Rynesberch. 
Rinuccini,  Eil.  di,  vid.  Cino. 
Ripalta,  vid. 

Antonius  d&  Ripalta. 
Petrus  de  mpalta. 

Ripamontitis,  Jos.,  vid.  Calchus. 

Riquardus  canonicus  S.  Donatiani  Sru- 
gensis  (flor.  1085),  vid.  Miracula  s.  Dona- 
tiani. 

Rishanger,  Will.,  monachus  Benedicti- 
nus  S.  Albani,  cronigraphus  sive  croni- 
cator  (ut  ipse  se  dixit,  minus  recte  re- 
centi  aevo  historiographus  Eduardi  I  ap- 
pellatus,  f  post  1312):  Chronica.  1259 
—1306. 

Seither  bekannt  gewesen  als  Continuatio  Mat- 
thaei  Parisiensis. 

Handschr. :  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Fau- 
stina B.  IX ;  —  Reg.  13.  E.  ix.  fol.  177-326  (reicht 
bis  1272);  —  Claudius  E.  III.  —  Oxford,  Bodl. 
libr.  n*»  463  (von  1259—1420). 

Ausg. :  '*  *•  •  der  erste  Theil  bis  1 272  ist  hrsgb. 
von  G.  Wats  in  seinen  3  Ausgg..des  Matthaeus 
Paris  1640. 1644.  1684  {s.d.),  der  Rest  des  Wer- 
kes in  der  Chronik  des  Tbom.  Walsingham  [s. 
d.).  —  *  vollständig  ed.  Henry  Thomas  Hiley  in 
Chronica  monasterii  s.  Albani.  2.  Will.  Rishanger. 
London  1865.  gr.8^  (=  Renim  Brit.  med.  aevi  scr. 
n«  28)  p.  1-230. 

:  Chronicon  seu  Narratio  de  duo- 

bus  bellis  apud  Lewes  [14  mai  1264]  et 
Evesham  [4  aug.  1265]  inter  regem  An- 
gliae  et  barones  suos  commissi s. 

Ilafidschr.:  London,  Brit. Mus.  Cotton.  Clau- 
dius D.  VL  sec.  XIV.  fol.  97»-114'',  einzige. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Chronicle  of  William  de 
Rishanger  of  the  Barons'  wars.  The  miracles  of 
Simon  de  Montfort.  Edited  .  .  by  James  Orchard 
Halliwell.  London,  Camden  Society  (n°  15)  1840. 


kl.  4^  —  *  ed.  H.  Thom.  RiJey  in  Chronica  mon- 
asterii  s.  Albani.  n®  7.  Ypodigma  Neustriae.  Lon- 
don 1876.  gr.  8°  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr. 
n«»  28)  p.  491-565.  —  » Excerpta  ed.  F.  Lieber- 
mann ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVIII.  p.  514-518; 
cf  p.  512. 

Rishanger:  Gesta  Edwardi  I  regis  An- 
gliae  seu  Becapitulatio  brevis  de  gestis 
domini  Edwardi  regis  cum  quibusdam 
aliis  accidentibus.  1297—1307. 

Haiidschr. :  London,  Brii  Mus.  Cotton.  Clau- 
dius D.  VL  fol.  189;  —  Reg.  14.  C.  1.  foL  4. 

Ausg. :  *  ed.  H.  Thom.  Riley  in  Chronica  mon- 
asterii  s.  Albani.  2.  Will.  Rishanger.  London  1865. 
gr.  8^  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  28)  p.  411 
-424.  —  •  Auszug  ed.  F.  Liebermann  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVIIL  p.  518.  519;  cf  p.  513. 

Vgl.  Annales  regam  Angliae. 

Ritius,  Michael,  patric.  XeapoUt:  De 
regibus  Franciae  a  Marcomiro  ad  Ludo- 
vicum  Xn  libri  III  ad  Guidonem  Ma- 
gnum  Franciae  cancellarium,  scriptiRo- 
mae  a.  1505  et  in  a.  1503  desinent«s. 
[De  regibus  Hispaniae  libri  DI,  de  regi- 
bus Hierosolymitanis  über  I,  de  regibus 
Neapolis  et  Siciliae  libri  in  et  de  regi- 
bus üngariae   libri  11.     Fehlen   in  der 

Frekerschen  Ausgabe.] 

Ausg.:  ^  ap.  Freher,  Corp.  bist  Franc,  p.  531 
-549.  —  •  vorher  Romae  1505. 4°.  —  » Basil.  1517. 
4«.  —  *  ibid.  1534.  8^  —  *  NeapoU  1645.  4«.  — 
®  xusammen  mit  Chr.  Besoldi  Synopsis  renini  ab 
orbe  condito  gestarum.  Tubingae  1630.  r2n»o.  — 
^  ap.  Bei ,  Rerum  Hispan.  scr.  IL  n^  7.  —  *  ap. 
Schott,  Hispan.  illustr.  I,  p.  1140.  —  ® libri  II  de 
reg.  Ungar,  xusammen  mit  Bonfinius,  Rer.  Hung. 
decad.  in  allen  Ausgaben. 

Erl.  -  S^. :  U  a  n  e  r ,  De  Script,  rerum  Hongaricar.  p.  104. 

Ritmi,  Due,  e  una  narrazione  in  prosa 

di  autori  contemporanei  intomo  aUa  presa 

di  Negroponte.  1470. 

Ausg.:  ed.  F.  L.  Polidori  in  Archi\do  storico 
Italiano.  Append.  Vol.  IX.  1853.  p.  397  sq. 

Ritus  coronandi  imperatorem,  vid. 

Catalogrus  pontificum  Roman.,  praeposita  .  .  . 
Vgl.  Coronatio. 

Onlo  coronationia. 

Ritus  electionis  abbatis  Casinensis. 

Atisg.:  ex  cod.  bibl.  Casin.  n'*  257  ap.  Muratim, 
Rerum  Ital.  scr. IV.  p. 610- 612.  —  Qualiter  con- 
firmandus  sit  a  Romano  poutifice  etc.  p.  612-622. 

Rivo,  vid.  Eudolphus  de  Rivo. 

Rixfridus  Frisius,  episcop.  Traiect  (f 

886),    vid.     Vita  8.  Lmdgeri  (epistola). 

,,     ,,  Suiberti  (e^toto). 

Rixtel ,  vid.  Paulus  Rodolphi  van  RixteL 

Rizzardo,  Jacopo:  La  presa  di  Xegro- 

ponte.  1470. 

Ausg.:  ed.  E.  Cicogna.  Venozia  1844.  8°. 


ROBBIA  —  ROBERT  VON  WAUSSOR 


975 


Robbia,  vid.  Luca  della  Rubbia. 

Robert  Aboland ,  vid.  Chronicon  S.  Mar- 
tini Turon.  249—1227. 

Robert  Abt  von  Hont- Saint- Michel  « 

Robertos  de  Monte. 

Robert  de  Brunne  »  Robert  of  Brunne. 

Robert  de  Clary,  Chevalier  ,pau vre' (f 
post  1216):  Li  Estoires  de  chiaus  qui 
conquisent  Gonstantinoble,  ou  La  prise 

de  Constantinople.  1203. 

Handsehr.:  Kopenhagen,  kg].  Bibl.,  ältere 
Samml.  n*^  487.  mbr.  saec.  XIV.  foi. ,  einzige. 

Ausg, :  *  unt.  ersierem  Tit.  publ.  par  O"  Paul 
Riant  Paris,  Jouaust  1868.  4*».  88  pag.  Nur 
50  Exemplare  gedruckt.  La  guerra  franeo- ger- 
manica del  18  70  fece  andare  in  mahra  quella 
stampa  ad  uno  o  due  esemplari.  —  '  tciederh. 
Geneve  1871.  8^  Nur  46  Exemplare  gedruckt, 
äusserst  selten.  —  '  unt.  d.  zweiten  Tit.  ap.  Hopf, 
Chroniques  greco  -  romanes.  1873.  p.  1-85.  — 
^Bruchstücke  ap.  Riant,  Exuviae  U.  1878.  p.  230 
-232;  ef.  I.  p.  ccix.  —  '  Auszug  ap.  B.  Zeller, 
L'empire  franpais  d'Orient:  la  quatrieme  croi- 
sade  (1199— 1205).  Paris  1886.  32mo.  192  pag. 

Erl.  -  Sehr. :  Hopf,  Introduction  p.  vii  -  xin. 
Klimke,   Die  Quellen  zur  Gesch.  des  4.  Krenzznges. 

Diss.  Breslaa  1875.  BP.  105  pag. 
Nyrop,  Kr.,  Zu  Robert  de  Clari  in  Zeitschrift  für 

romaDischo  Fhilolo^rie.  III.  1879.  p.  96-98.    Vergln- 

ehung  des  Mpts.  mü  Hopfs  Ausg. 
Rambaad,  A.,  Robert  de  Clari ,  (pi^rrier  et  historien 

de  la  qaatridme  croisade.  Caen  1872.  8*^.  37  pag. 
Romania.  Vm.  p.  462. 
Streit,   Lad.,   Commentatio   de   auctoribus  qnartae 

quae  habetur  sacrae  expeditionis  historiam  gpectan- 

tibas  epitome.  Patbasii  1863.  40.  p.  6 

Robert  de  laMarck,  sire  deFleuranges, 
vid.  Fleuranges. 

Robert  de  Sainceriaux,  t-t^^.Sainceriaux. 
Robert  de  Saint- Marien  »  Robertus  ca- 

nonicus  S.  Mariani  Autissiod. 
Robert  de  Torigni  =  Robertus  de  Monte. 
Robert  Greystanee  »  Grajstanes. 
Robert  le  Meine  ==  Robertus  Remensis. 
Robert  Manning  of  Brunne,  canon  of 

the  abbey  of  Brunne  or  Bourne  in  Lin- 
colnshire:  Chronicle  or  Story  of  England 
—1388. 

Verftisst  za  Sixhills  1888.  Eine  Roimchronik ,  deren 
2.Theil  Heame  (s.  Langtoft)  veröffentlichte.  Der  1.  Theil, 
16630  Verse  umfassend ,  ist  entschieden  der  unwichtigste. 
,  His  chronicle  is  a  work  of  fiction ,  not  a  contribution  to 
£nglish  histoiy,  bat  to  the  history  of  English.^ 

Ausg. :  *  der  erste  Theil  bis  a.  Ö89  zum  ersten- 
mal vollständig  edited  from  mss.  at  Lambeth  pa- 
lace  et  the  Inner  Temple  (library,  Petyt  ms.  n° 
511.  Yol.  7)  by  Freder.  J(ames)  Furnivall.  Part 
1.  2.  London  1887.  gr.  8^^  (=  Rerum  Brit.  med. 
aevi  scr.  n®  87).  [Part  I.  introd.  p.  i  -  xxiir,  text 
p.  1-454;  IL  p.  455-580;  Indexes  p.  583-766; 
glossary  p.  769-846.]  Nachlässig  edirt.  —  ^  für 


den  spätem  y  zuletzt  historisch  wichtigen  Theil 

vgl.  Hearnes  Ausg.  unter  Langtoft. 

Erl.  -  Sehr.:  ten  Brin k ,  Englische  Litterator  p.  372 ;  — 
Anglia  IX.  p.  48.  622. 
Körting,  Orundriss  der  engl.  Literator  p.  119. 123. 
Pre  assner,  Osk.,  Rob.  Ilannyng  of  Brunnes  Uebcr- 
setzang  von  Pierre  de  Langtofts  Chnuiicle  and  ihr 
Verhältniss  zam  Originale.  Diss.  Breslau  1891.  gr.  8^. 
70  pag.  Jk  1. 

Robert  of  Brunne  —  Robert  Manning 
of  Brunne. 

Robert  of  Gloucester  (monachus  S.  Petri 
Glocestrensis?):  Metrical  chronicle  from 
Brüte  to  1271. 

Poesielose  Reimchronik  von  mehr  als  12000  Versen, 
bald  nach  1297  compilirt.  Die  Sprache  war  der  Dialekt 
von  Gloacestershire. 

Handsehr.:  Cambridge,  Univ.  library  E.  e. 
4.  31.  mbr.  sec.  XV;  —  Pepysian  libi-ary,  Mag- 
dai.  Coli,  n®  2014.  mbr.  sec.  XV;  —  Trinity  Coli. 
R.  4.  26.  mbr.  cca.  1400.  —  Flintshire,  Lord 
Mostyn's  libr.  n«  259  (olim  38),  cca.  a*  1440.  — 
London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Calig.  A.  xi.  mbr. 
geschrieen  1320—1330;  —  Harlei.  n*  201.  sec. 
XIV;  —  Additam.  19677.  mbr.,  geschrieben  1390 
— 1400,  unvollständig.  —  Oxford,  Bodl.  libr., 
Digby  205.  sec.  XV. 

Ausg.:  ^from  the  Harleian  ms.,  with  a  oon- 
tinuation  from  a  Cotton.  ms.  and  an  appendix 
edited  by  Thom.  Hearne.  Oxford  1724.  2  vol.  8^ 
—  *  wiederh.  London  1810.  2  vol.  8^  —  »  edited 
by  Will.  Aldis  Wright.  Part  1.  2.  [Part  1.  p.  1- 
494;  2.  p.  495-776;  append.  p.  779 -877;  glossary 
p.  881- 982.]  London  1887.  gr.  8*»  (=  Rerum  Brit. 
med.  aevi  scr.  n^  86).  Moderne  Interpunction, 
grosse  Anfangsbuchstaben  der  Eigennamen  etc. 
werden  vermisst.  —  *  Auszüge,  Deutschland  betr., 
ex  Roberti  Gloucestr.  Chronico  rhythm.  Anglioo 
a.  1192  —  1271  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVllI.  p. 
664-669  ?nit  lateinischer  Uebersetzung. 

Erl.' Sehr.:  Brossraann.  K.,  Uober  die  Quollen  der 
mittelonglischen  Chronik  des  Robert  von  bloacester. 
Inaug.-Diss.  Breslau  (Striegau)  1887.  gr.  8®.  49 pag. 

Cook e  in  Athenseum.  1888.  Mai  12.  p.  600;  June  30. 
p.  828. 

Uardy,  Descriptive  catalogue  of  materials.  I.  p.  26. 
68;  111.  p.  181-189.623. 

Pabst,  Felix,  Die  Sprache  der  mittelenglischen Reim- 
chionik  des  Robert  von  Gloucester.  1.  Lautlehre. 
Inaug.-Diss.  Beriin  1889.  8°.  144  pag.  .412.60. 

—  :  Flexion  bei  Robert  von  Gloucester  in  Anglia. 
XIII.  p.  202. 

Strohmeyer,  Hans,  Der  Stil  der  mitielenglischen 
Reimchronik  Roberts  von  Gloucester,  eine  Unter- 
suchung zur  Ermittelung  der  Verfasser  dieses  Werkes. 
Diss.  inaug.  Berlin  1891.  8».  106  pag.  Jk2. 

:  Das  Verhältniss  der  Hss.  der  neimchronik  Ro- 
berts von  Gloucester  in  Archiv  f.  das  Studium  der 
neueren  Sprachen.  XCI.  p.  217. 

Wrightin  Atheuseum.  1888.  Mai  19.  p.  630;  Jaly  14. 
p.  64. 

Vgl.  Vita  s.  Thomae  archiep.  Cant.  {Robert  of 
Ghue.). 

Robert  of  Salop  =  Robertus  prior  Sa- 
lopiensis. 

Robert  Sainceriaux,  vid.  Saluceriaux. 
Robert  von  Auxerre  =  Robertus  cano- 
nicus  S.  Mariani  Altissiod. 

Robert  von  Waussor  =  Robertus  Wal- 
ciodorensis. 


976 


ROBERTO  DA.  SANSEVERINO  —  ROBERTÜS  DE  MONTE 


Roberto  da  Sanseverino:  Viaggio  in 
Terra  santa  a.  1458. 

Ausg. :  pubbl.  per  cura  di  Gioacchino  Maruffi. 
Bologna  1888.  8<>.  XX  VI.  336  pag.  (=  Scelta  di 
cuiiosita  lett.  ined.  o  rari  dal  sec.  XIII — XVII. 
Disp.  229). 

Robertus  abbas  Aroasiensis,  rtV;.Fun- 

datio  monasterii  Aroas.  (contin). 

Roberhia  abbas  de  Thorneye  [antea  sa- 

crista  S. Edmundi  =  Robertus  de  Gra- 

velee,  f  1237]:  Epistola  ad  successorem 

R.  sacristam  S.  Edmundi  a^  1216. 

Atisg. :  ed.  Thom.  Arnold  in  Memorials  of  St. 
Edmunds  abbey.  II.  1892.  p.  133. 134;  cf.  p.  xxiv 
(=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  96). 

Robertus  abbas  Gotewicensis,  vid^Yitd^ 

Altmanni  episc.  (mta  aL), 

Robertus  abbas  S.  Michaelis  de  Monte 

sive  in  Periculo  maris-=  Robertus  de  Monte. 

Robertus  abbas  Waiciodorensis  =  Ro- 
bertus Walciodorensis. 

Robertus  Aboland,  vid.  Chronicon  S. 

Martini  Turon.  249—1227. 

Robertus  Altissiodorensis  »  Robertus 
canonicus  S.  Mariani  Autissiodor. 

Robertus  archidiaconus  Ostrevandensis 
(cca.  1140),  vid.  Yita  s.  Ayberti  de  Crisp. 

Robertus  Autissiodorensis  =  Robertus 
canonicus  S.  Mariani  Autissiodor. 

Robertus  Baston,  vid.  Baston. 

Robertus  canonicus  S.  Mariani  Autis-' 
siodorensis,  prior  S.  Mariae  extra  muros 
<nat  1156,  f  1212):  Chronicon  —1211, 
sive  Chronologia  seriem  teniporum  et  hi- 
storiam  rerum  toto  in  orbe  gestarum  om- 
nium  ab  eins  origine  usque  ad  a.  1211 
cum  appendice  ad  a.  1228  complectens. 

Diesen  Appendix  verfassto  Huko  canonicus  S. 
Mariani  Altissiodorensis.  —  Holder-Egger  fügte 
seiner  Ansg'abe  zwei  Continuationes  bei  («.  urU). 

Handschr. :  A  u  x  e  r  r  e ,  Stadtbibl.  n°  1 32.  mbr. 
fol.  niax.  Äutograph.  —  Montpellier,  üniv.- 
Bibl.  n**  26  (olim  S.  Mariae  Pontiniac).  mbr.  sec. 
XIV  ex.;  —  n°  27.  mbr.  fol.  (olim  S.  Germ.  Au- 
tissiod.)  sec.  XIII.  —  Rom,  Vatic.  Christ,  n®  88. 
mbr.  fol.  max.  sec.  XIII.  XIV.  —  Stuttgart,  k. 
Bibl.  Chart,  fol.  sec.  XV  ex.  (Abschrift  des  folg. 
Cod.)  —  Trier,  Stadtbibl.  n<>  1287  (CIX).  mbr,  et 
chart.  sec.  XV.  fol.  Vgl.  Holder-Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVI.  p.  223-226. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Chronicon  Antissio- 
dorense  sive  anonymi  (Roberti)  monachi  S.  Ma- 
riani Antiss.  chronologia  etc.  Paris.  1608.  4^  — 
^  als  Chronologia  seriem  . . .  continens  usq.  ad 
a,  1200  opera  et  stud.  Nie.  Camuzati.  Trecis  16()8. 
4^  (Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latin.  ed.  Mansi 


VI.  p.  95  hält  fälschlich  diese  beiden  Ausg.  für 
eine  u.  dieselbe.)  —  *  ibid.  1668.  4^  —  *  ibid. 
1669.  4°.  —  *  ran  1112  an  rollständig  y  aber  mit 
Fortlassung  der  entlehnten  Stellen  ed.  0.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  226-276, 
cum  2  continuationibus  p.  276-287  [Contin.  I.  a. 
1214—1218  et  additament.  a.  1223  p.  276.  277; 

—  Contin.  IL  a.  1211—1220  p.  278-286;  —  ad- 
ditam.  a.  1225  p.  286.  287].  —  «  Bruchstücke  ap. 
Bouquet,  Recueil  X.  p.  275;  XL  p.  308.  309;  XII. 
p.  289-299;  XVHL  p.  247-290. 

Erl.-Schr.:  Bibliotn^que  des  aotears  de  BooiKOgne 
8.  V.  Robert. 

Dümge  et  Mono,  Roberti  monachi  Autissiod.  chro- 
nicon in  Pertz'  Archiv  III.  p.  245. 

Histoire  litt^mire  de' la  France.  XVI.  p.  256. 

Lebeuf,  M6in.  concemant  l'histoire  eccl^.  et  cir. 
d'Aoxerre.  Paris  1743.  49.  p.  490. 

:   Lettre  de  M.  B.  Ch.  d  Auxcrre  sur  le  vori table 

auteur  do  la  chronique  de  S.  Marien  d'Anxerre  «n 
Mdm.  de  litt^rat.  du  P.  Des- Molo ts.  VIII.  p.  412. 

Quantin,  Notice  «ur  l'autenr  do  la  Chronique  de 
Saint -Marien  et  sur  une  nouvelle  Edition  de  cet 
ouvrage  tn  Bulletin  de  la  Societo  dos  seiences  hi- 
storiquoR  et  naturelles  de  rYonne.  Annee  1883.  Tom. 
XXXVIII.  D6c. 

Salmon,  Andi6,  Recueil  de  chroniques  de  Tounüne. 
Tours  18Ö4.  gr.  Bf>.  p.  xxi  -  xxm. 

Waitz,  (t.,  Weltchronik  des  Hobortos  Alti&siodorensis 
u.  verwandte  Werke  in  Nouos  Archiv  d.  Ges.  f.  I.  d, 
Gesch.  IL  1877.  p.  337.  338. 

Wattenbach,  Deutschlands  Gösch ichtsquellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  421. 422;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.461. 

Wyttenbach  in  Pertr  Archiv  IIL  p.  522. 

Vgl.  Chronicon  S.Martini  Turon.  249  —  1227. 

Robertus  de  Avesbury  (saec.  XIV):  De 
gestis  mirabilibas  regis  Edwardi  III.  1307 
—1856. 

Durch  treue  Erzähluna^  n.  die  beigefügten  Act^nstQcke 
"wertvolles  Werk. 

Handschr. :  Cambridge,  Trinity  Coli.  R.  v.  32. 
mbr.  sec.  XY.  fol.  —  London,  Brit.  Mus.  Harley 
n°  200.  mbr.  sec.  XV.  8°,  am  Schluss  unvollstän- 
dig. —  Oxford,  Bodley  libr.,  Douce  n°  128.  mbr. 
sec.  XV.  8°. 

Ausg. :  ^  ed.  Thom.  Heame.   Oxonii  1720.  8*. 

—  ^  ad  calcem  Adae  Murimuth  Contin.  chronica- 
mm  ed.  by  Edward  Maundo  Thompson.  London 
1889.  gr.  8°.  p.  279-471;  cf  introduct.  p,  xxii- 
XXVI  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n**  9.3). 

Robertus  de  Boston ,  vid.  Johannes  ab- 
bas burgi  s.  Petri. 

Robertus  de  Gravelee  =  Robertos  ab- 
bas de  Thorneye. 

Robertus  de  Graystanes  =  Oraystanes. 

Robertus  de  Monte  sive  Robertus  de 

Torineio  (Thorigny,  Tangni)^  1149  prior 
Beccensis,  1154  abbas  Montis  S.  Michae- 
lis, f  1 186.  Mai.  27) :  Accessiones  et  appen- 
dix  germana  de  rebus  praecipue  Ajaglo- 
Norraannicis  ad  Sigibertum  Gemblacen- 
sem  ab  a.  385  — 1100,  ritf.  Sigebertus 
Gemblacensis. 

:  Continuatio  Sigeberti  sive  Chro- 
nica a,  1100  —  1186. 

Sehr  bedeutond  für  die  normannisch  -  englische  Ge- 
schichte.   Begründet  auf  Sigeberts  Chronik. 


ROBERTUS  DE  MONTE  —  ROBERTÜS  GLOUCESTRENSIS 


977 


Handschr.:  Avranches  n**  159. —  Bayeux, 
BiW.  capitul.  sec.  XII. —  Cambridge,  Un.-Bibl. 
F.  f.  I.  31.  sec.  XIII.  —  Hannover,  kgl.  Bibl. 
n®  212.  sec.  XVII.  —  London,  Brit.  Mus.  Arun- 
del  n«  18;  —  Cotton.  Domitian.  VIII.  fol.  70-93»»; 

—  Hailev  n'^ööl.  sec.  XII;  —  Reg.  13.  C.  XI. 

-  Madrid,  kgi.  Bibl.  X.  81.  sec.  XV.  —  Ox- 
ford, Bodl.  libr.  n«  212  (olini  2041).  fol.  —  Pa- 
ris, Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n®4861,  geschrieben 
cca,  1220;  —  n°  4862.  sec.  XII;  —  n<^  4992.  sec. 
XII;  —  n«  14663,  geschrieUm  vor  1401.  —  Rom, 
Vatic.  Christ  reg.  .053.  sec.  XIII.  —  Ronen, 
öffenti.  Bibl.  U.  81.  sec.  XV;  —  Y.  15.  sec.  XII. 
Vgl  Pertz,  Mon.  scr.  VI.  p.  293;  Howlett,  Pre- 
face  p.  XXXVII -Lxv  (s.  Ausg.  n"  12). 

Ausg.:  Bei  allen  sind  die  Ausgaben  S i ge- 
be rts  XU  rergleiehenf  nämlich  *  ed.  Ant  Rufus. 
1513.  p.  124-160»';  nicht  vollständig,  sondern 
nur  die  Jahre  1154 — 1186.  Sehr  fehlerhaft. — 
Wiederholt  von  'Schard,  "Pistorius,  *Struve.  Scr. 
rer.  Germ.  I.  p.  864-942.  —  ^  einen  Theil  (1139 
—11 68)  unt.d.  Tit. :  Chronica  Normanniae  ed.  Du- 
chesne,  Scr.  rer.  Normann.  p.  977-1003.  —  *  ap. 
de  la  Barre,  Historia  Christ,  veterum  PP.  p.  460»* 
-476»*.  —  ^  vollständig  ed.  d'Achery  in  Guiberti 
abbatis  B.  Mariae  de  Novigento  oper.  Paris.  1651. 
fol.  p.  717-810.  —  ■  hiemach  Auszüge  ap.  Bou- 
•luet,  Recueil  X.  p.  269;  XL  p.  165-169;  XIU. 
p.  283-326;  XVIIL  p.  334-348.  —  *  ganx  voll- 
ständig ed.  Bethmann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VI.  p. 
475-535;  cf.  p.  454  sq.  —  ^^  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLX.  1854.  p.  413-546.  —  "  unt. 
d.  Tit.:  Chronique  de  Robert  de  Torigni, 
abbe  du  Mont- Saint -Michel;  suivie  de  divers 
opuscules  historiques  de  cet  auteur  et  de  plu- 
sieurs  religieux  de  la  meme  abbaye ,  le  tout  pu- 
blie  d'apres  les  mss.  orig.  par  Leop.  Delisle.  Tom. 
1.  2.  Rouen  1872.  73.  8«.  LXXI.  377;  XIX.  419 
pag.  (=^  Publication  de  la  Soc.  de  l'hist.  de  Nor- 
mandie.)  24  fr.  Treffliche  Ausgabe.  —  ^^  unt.  d. 
Tit.:  The  Chronicle  of  Robert  of  Torigni, 
abbot  of  the  monastery  of  St.  Michael -in- l^eril - 
of-the-Sea  edited  by  Rieh.  Howlett  in  Chronicles 
of  the  reigns  of  Stephen,  Henry  II  et  Rieh.  1. 
Vol.  IV.  1890  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  82), 
und  xtcar:  Accessiones  p.  3-60;  Cronica  p.  61- 
315.  —  Continuatio  Beccensis  a.ll57 — 1160 
p.  317-321  [ein  Bruchstück  hieraus  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXVI.  p.  513.  not.*].  —  Appendix. 
Excerpta  ex  cartulario  monasterii  s.  Michaelis 
p.  331-360. 

Uebers.:  englisch  ^  der  Theil  von  1 100  an  publ. 
by  Jos.  Stevenson  in  TheChurchHistorians  of  Eng- 
land. IV.  1856.  p.  675-813  nach  Bethmanns  Text. 

Erl.  -  Sehr. :  J  a  n  n  i  n  g  ,  DisqDisitio  in  supplementam 
chronolc^icom  quod  chronico  Si^:eberti  Geiiiblac.  sub- 
iangi  solet  sub  nomine  Roberti  de  M.  m  AA.  SS.  Bell. 
Jon.  VII.  p.  171-174. 

Pauli,  Geschichte  Englands  III.  p.  858. 

Stravo,  BibL  historicaed.  Mousel  I.  1.  p.  74. 

Robertii8  de  Monte:  De  imnmtatione  or- 

dinis  monachorum  in  Normannia  a.  1154; 

item  de  abbatibus  et  abbatiis  Normanniae 

et  aedificatoribus  earum. 

Ausg.:  'ed.  d'Achery. «>*  Guiberti  abbatis  B. 
Mariae  de  Novigento  opp.  Lutet.  Paris.  1601.  fol. 

Potthast,  Bibbotheca  historica. 


p.  811-818.  —  wiederh.  •  ap.  Bouquet,  Recueil 
XIV.  p.  381-387  —  und  »ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CCII.  p.  1309-1320. 

Robertus  de  Monte:  Epistola  ad  abba- 
tem  Beecenseni  a9  1182. 

Robert»  Autorschaft  ist  zweifelhaft. 
Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XVIIl.  p.  333. 

—  Epistoia  ad  Gervasium,  priorem  S.  Serenici, 
scripta  a.  11 50 — 1154  *  cd.  d'Achery  post  Gui- 
berti Novig.  opp.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
Cai.  p.  1507-1510. 

:  Historia  Henrici  I  regis  Anglo- 

rum  seu  Liber  octavus  Guilelmi  Gemme- 
ticensis  inter  a.  1135 — 1150. 

Ausg.:  *  ed.  d'Achery  in  Guiberti  abb.  B.  Ma- 
rias de  Novigento  opp.  Lutet.  Paris  1 651.  fol.  p.  7 15. 

—  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIX.  p.  1210  et 
» CLX.  p.  424  et  *  CCll.  p.  1310.  —  *  Bruchstück 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  8-11. 

Erl.' Sehr.:  Bethmann  ap.  Pertz.  Mon.  scr. VI.  p.282. 
Bouquet,  Rec.,  praefnt.  p.  90. 
Hirsch,  De  Sijriberto  Qpmblac.  p.  387. 
Bis  toi  re  littöraire  de  la  France  XIV.  1869.  p.  862-874. 
Haynes,    llistoire  (cenörale  do   Tabbaye  du  Mont- 

Saint- Michel.  Rouen  1872.  p.  172-178. 
Labbe,  Bibl.  manuRcr.  I.  p.  848. 
Morlais,  Do  vita  et  scnptis  Roberti  de  Torinnoio, 

abbatis  in  Monte  S.  Mirbaolis.  Tho&iB.  Parisiis  1881. 

gT.  80.  X  91  vag.  3  fr.  Weriloa. 
Pertz'  Archiv  VI.  p.  282.  283. 

NB.  Fabricins'  Angaben  über  Robert  eind  foit  aUe 
faUeh. 

Vgl.  Chronicon  Beccenbis  abbatiae. 

,.         monasterii  s.  Mich.  Viid. 
Gailelmas  Oemeticensi.s. 

Robertus  de  Romana,  diaconus  Sapo- 

nariae  (1162),  vid.  Vita  s.  Laverii. 

Robertus  de  Swapham  (t  1273):  Histo- 
ria et  regestum  privilegiorum  coenobii 
Burgensis.  1177—1245. 

Ist  Fortsetzung  des  Hup:o  Candidas;  Roberts  Schrift 
fand  an  Walterus  de  NVhytleseye  einen  Weiter- 
führer. 

Ausg.:  ap.  Sparte,  Histor.  Anglic.  soriptores. 
nnV.  p.  95-122. 

lyi.  -  Sehr. :  M^moires  de  la  Grande  Bretagne.  XIV. 
p.  41*6. 

Robertus  de  (lÄl^l  =  Robertus  de 

jlTorineioj 

Monte. 

Robertus  dux  Burgundiae,  ülius  Ro- 
berti Francorum  regis,  frater  Henrici  I 
regis:  Diplomata  octo,  c.  a.  1030 — 1054. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  607-615. 

Robertus  episc.  Elgensis  (c.  1135),  vid. 

Vita  Canuti  Lawardi  (vita  alt.), 

Robertus  episc.  Metensis  (1916):  Di- 
plomata et  epistolae. 

Ausg.:  ex  diversis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXII.  p.  529-53Ü. 

Robertus  Gaguin,  vid.  Gaguin. 
Robertus  Gloucestrensis  =  Robert  of 

Gloucester. 

62 


978 


ROBERTUS  GROSSETESTE  —  ROBERTUS  REMENSIS 


Robertus  Grosseteste,  episcopus  Lin- 

colniensis  (ab   a.  1235  — 1253):    Episto- 

lae  131. 

Ausg.:  ^  ed.  Henr.  Rieh.  Luard.  London  1861. 
gr.  8®  {=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  25)  p. 
1-444.  Cf.  Verzeichniss  der  benutzten  Mss.  tbid, 
Preface  p.  xcvi-xcvin;  Inhalt  der  Briefe  p.  xcix- 
cxxxi.  —  '  Von  diesen  131  epist.  sind  im  Appen- 
dix ad  Fasciculum  rerum  expetendarum  et  fu- 
giend.  ed.  by  Edw.  Brown  (f  1699).  Londini  1690 
gedruckt  n«  4.  8.  10-12.  17.  22-30.  32.  35-38. 
40-56.  61-66.  68.  71.  72.  73-104.  106-126.  128. 

Erl.  -  Sehr. :  F  e  1 1 o  n ,  Jos. ,  Robert  Grosseteste .  Buchof 
von  Lincoln.  Ein  Beitrag  zur  Kirchen-  und  Cultur- 
geschichto  dos  13.  Jahrh.  Freibarg  i.  B.  1887.  gr.  df^. 
VIII.  112 pag.  Jk  l.eo. 

Histoire  littörairo  de  la  France  XVUI.  p.  437-444. 

Lechler,  G.V.,  Robert  Grossetoste ,  Bischof  von  Lin- 
coln. Leipzig  1884.  4°. 

Pauli,  Reuih. ,  Bischof  Grosseteste  und  Adam  von 
Marsh.  Ein  Beitrag  zur  älteren  Geschichte  der  Uni- 
versität Oxford.  Tübingen  1864.  4P.  UnweraüätsseftrifL 

^Vgl,  Richard QS  Bardeniensis. 
Vita  Roborti  Grosthead. 

Robertus  Guiba  Biitannus,  episcopus 

Trecorensis  [Tr^guier]^  legatus  Francisci 

ducis  Britanniae:  Oratio  ad  Innocentium 

Vni  pont.  max.  in  obedientia  praestanda 

(habita  Komae  a.  1485). 

Ausg. :  s.l.et  a.  (Romae,  Steph.  Plannck,  1485). 
4^  2  fol.  k  33  Hn. 

Robertus  Guiscardi:  Jm-amentum  de 
Apulia,   Calabria   et  Sicilia  a.  1059  m. 

Julio. 

Ausg.:  ex  cod.  Vatic.  ap.  "Watterich,  Rom. 
pontificum  vitae  I.  p.  233.  234. 

Robertus  S.  Mariani  Autissiodorensis 
«  Robertus  canonicus  S.  Mariani. 

Robertus  monachus  Benedict.  S.  Re- 
migii  dioec.  Remensis  =^  Robertus  Re- 
mensis. 

Robertus  monachus  peregrinus  in  Hei- 
vetia  (1491),  vid,  Vita  s.  Theodori  episc. 
Octod. 

Robertus  monachus  S.  Mariani  Autis- 
siodorensis =  Robertus  canonicus  S.  Ma- 
riani. 

Robertus  Ostrevandensis,  vid.  Tita  s. 

Ayberti  de  Crisp. 

Robertus  prior  Salopiensis  (flor.  1140), 
vid,  Vita  s.  Wenefredae  (vita  altera), 

Robertus  Redmannus,  vid.  Redmannus. 

Robertus  Remensis  monachus :  Historia 
Hierosolymitana  usque  ad  a.  1099.  Libri 
VIII.  ,UniYei*sos  qui  hanc'. 

Geschnoben  nach  HIB.  Compilation  ohne  eig'cnthüm- 
liebe  Bedeutang;  hat  die  weiteste  Verbreitung  gefanden. 

Ilandschr. :  Bern,  öffoutl.  Bibl.  —  Brüssel, 
Burg.  Bibl.  mbr.  sec.  XII.  n»  9823.  —  Cambrai, 


mbr.  sec.  XII.  4^  n*»  710.  —  Escorial  D.  IIL  11. 
sec.  XIII.  —  St.  G al  1  en,  Stiftsbibl.  mbr.  sec. XII. 
Xin.  n«'  620.  320-547.  —  Linz,  Lycealb.  C.  c. 
V.  5.  —  Montpellier,  Ün.-Bib!.  sec.  XII.  n* 
235.  146.  —  Oxford,  Bodl.  Land.  633  (olim  G. 
85).  —  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XIII.  5129;  —  rec. 

XIV.  XV.  5507-5509.  —  Compiegne,  sec.  XU. 
n«  41.  —  St.  Genevieve  sec.  XV.  H.  17.  —  Rom, 
Bibl.  Vatic.  mbr.  sec.  XII.  4^  n«  2001 ;  chart  sec. 

XV.  fol.  n"  3901.  —  Troyes,  sec.  XIII.  4«  (Coli. 
Trec).  —  Kloster-Neuburg,  Stiftsb. sec.  14/15. 
fol.  n<»722.  —  Kopenhagen,  k.  Bibl.  alt.  Samml. 
4?.  mbr.  2159.  —  Wien,  k.  Hofb.  bist  eccl.  42 
jetzt  9779.  chart.  fol.  sec.  XVII;  bist  prof.  3^ 
jetzt  427.  mbr.  sec.  XII.  —  "Wolfenbüttel,  mbr. 
sec.  XII.  4**.  Gud.  167,  vorzüglicher  Codex;  — 
chart.  fol.  Heimst.  345.  —  Gegen  100  Mpte.  sind 
bekannt;  vgl,  Hagenmeyer,  Peter  der  Eremite  p.  9; 
^  Riant,  Alexii  Comneni  imp.  ad  Robertum  I 
Flandriae  com.  epist.  spuria,  prcf.  p.  xin;  eiusd. 
Inventaire  p.  71  ff. 

Ausg.:  *  s.  1.  et  a.  (Coloniae,  ter  Hoemen  1470 
—72.)  4*».  Sehr  selten  (Bonn,  Un.-Bibl.  n«  448. 
IT  3  a.  sec.  XV.  —  Paris,  Nat-Bibl.,  reserve 
J.  286  A).  Mit  Stücken  aus  Fulcheri  Hist  Hie- 
rosol.  untermischt.  —  '  mit  einigen  anderen  Schrifl- 
stellem  unt.  d.  Tit.:  Bellum  christianonim  prin- 
cipum,  praecipue  Gallorum,  contra  SarraceDOä  a. 
salutis  1097  pro  Terra  sancta  gestum  etc.  Basil. 
1533.  fol.  —  ^untid.  Tit.:  De  christianonim  prin- 
cipum  in  Syriam  profectione  a.  1096  instituta  et 
post  devictos  Saracenos  regni  Hierosolymitani  oe- 
cupatione  ap.  Reuber,  Script,  rer.  Germ,  Franc^f. 
1584.  p.  217-271  (*ed.  Joannis  p.  303-398).  — 
'ap.  Bongars,  Gesta  Bei  I.  p.  30-81  (hier  in  9 
Bchm.  statt  S,  weil  das  7.  in  2  Bchr.  getheilt 
ist).  —  *  wicderh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLV. 
p.  669-758.  —  '  libri  IX  in  Recueil  des  historiens 
dos  croisades.  Hist.  occid.  III.  1866.  p.  717-882; 
cf.  preface  p.  xu-lv. 

Uebers.:  italienisch  ^unt.d.  Tit.:  Historia  della 
guerra  fatta  da  principi  chiistiani  contra  Saracini 
per  Tacquisto  di  Terra  santa,  .  .  .  trad.  da  Fran- 
cisco M.  Baldelli.  Fiorenza  1552.  8*.  —  *  unt.  d. 
Tit.:  La  guerra  per  li  priucipi  cristiani  guerre- 
giata  contra  i  Saracini  con-ente  A.  D.  1095.  Tras- 
lata  in  volgare  per  uno  da  Pistoia.  (Pubbl.  per 
cura  di  Sebast.  Ciampi.)  Firenze  1825.  gr.  8®.  S96 
pag.  —  ^  wiederh.  unt.  d.  Tit. :  La  prima  croc-iata 
.  .  .  di  Robeiio  mon.,  trad.  .  .  .  con  nota  e  schia- 

rimenti  de!  prof.  G.  B.  Cereseto.  Nizza  1854.  3  vol. 
16n>o. 

deutsch :  in  Revssbuch  dess  heyligen  Landes. 
Frankfurt  a.  M.  1584.  fol.  p.  1-30. 

franxösisch:  Robert  le  Moine,  Histoire  dp  la 
premiere  croisade,  ap.  Guizot,  CJollection  XXIH. 
Paris  1825.  p.  299-476. 

Erl.-Schr.:  Barth,  Cnsp.,  Animadversiones  ap.  Lnde- 

wig  ,  Reliq.  mss.  III.  p.  44-132*. 
M  a  r  q  u  a  r  d  t ,  (i  eo. ,  Die  Historia  Hierosoljnnitaiui  de» 

Kobcrtiis  Monachus.  Ein  (^uellenkrit.  Beitrag  z.  Gor^h. 

dos  orston  Krouzzags.  Diss.  KAnigsberg  i.  Pr.  18^2. 

jfr.  8».  66  pag.  .Ä  1.20. 
Stru  VC,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  U.  2.  p.  271. 
Sybol,  n.  V.,  Gohch.  des  ersten  Kreozzugs.  2.  Anfi. 

I>oipzig  1881.  p.  44-46. 
Wilmans  in  iWtz'  Archiv  X.  p.  211. 
Vgl.  Epistolae  dnao. 


ROBERTÜS  REX  FRANCORUM  —  RODERICUS  (XIMENiS)  TOLETANüS    979 


Robertus  rex  Franconim:  Diploma  quo 

quasdam  rillas  monachis  Sandionysianis 
concedit  a^  923. 

Ätisg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  559.  560. 

Robertus  rex  Franconim:  Diplomata  54, 

annomm  991-1031. 

Ausg.:  *  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  573-626; 
cf.  monitum  p.  565-572.  —  '14  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXLI.  p.  945-970. 

" :  Epistola  ad  Gauzlinum  Bituri- 

censem  archiepiscopum,  cca.  a.  1022 :  ,Volo 

TOSS 

Ausg.:  ap.  Bouqnet,  Recueil  X.  p.  495.  — 
Responsio  Gausliui :  , Quod  placuit ^  ibid,  p.  496. 
497. 

Robertuo  Rieh  Pontigniacensis,  vid.  Yita 
s.  Edmundi  Kich  Cantuar.  {vita  alia). 

Robertus  Torineiensis  =  Bobertas  de 
Monte. 

Robertus  Waiciodorensis  moiiachus(flor. 

1140),  md,  Vita  s.  Forannani  (f  982). 

Robinus,  vid.  Gesta  consulum  Andega- 
Torum. 

Roboam  seu  Noboas  diaconus  Casinens. 
(cca.  1120),  vid.  Vita  s.  Leonard!  conf. 

Rochefort,  Mig.  de,  vid.  Gaian. 

Rochus  monachus  Useneburgensis  (c. 
1000?),  vid.  De  v.  Haimone  ep.  Halb,  (f 

853). 

Rocznik  Franciskai  ski  Krakowski.  1202 
—1288.  Latine. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Poion.  bist, 
m.  p.  46-52. 

Rocznik  Kamleniecki  »  Annales  Ea- 
menzenses. 

Rocznik  kapituiny  Krakowski »  Annales 
Cracoviensis  capituli. 

Rocznik  Krasiiiskich  —1351.  Latine. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  tn  Mou.  Polon.  bist 
in.  p.  127-133. 

Rocznik  Krosnleiiski.  1427—1498. 

Ausg. :  wydal  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon. 
hLst.  III.  1878.  p.  249.  250. 

Rocznik  krötki  Krakowski  »  Annales 
Cracovienses  breves. 

Rocznik  Kujawski  =  Annales  Cuiayiae. 

Rocznik  Lubinski= Annales  Lubinenses. 

Rocznik  matopolski  [»  Annales  Polo- 
niae  minoris].  899  —  964;  965—1415. 
Latine. 

Ausg.:  unt.  d.  Uebersckrift :  Registrum  An- 
nalium  Polonorum  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon. 


Polon.  bist.  n.  p.  818-825;  ef.  p.  816;  —  HI. 
p.  140-202;  ef.  introd.  p.  135-139. 

Rocznik  mazowiecki.  Latine. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  p.  203.  204. 

Rocznik  Hiechowski  =  Annales  Mecho- 
vienses. 

Rocznik  Sfdziwoja.  965— 1360  =  An- 
nales Sandivogii. 

Rocznik  swiftokrzyskie— 1447.  Latine. 

Verfasst  1490. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  p.  59-86;  cf.  introd.  p.  53-59. 

Rocznik  swiftokrzyskie  dawny  »  An- 
nales Cracovienses  vetusti. 

Rocznik  Traski. 

Ausg. :  mit  Gegenüberstellung  der  Annales  a 
piimo  Christian 0  duce  Mescbooe  Polonorum  et 
uxore  sua.  965 — 1343  und  der  Aimales  Craco- 
vienses. 966 — 1291  ap.  Bielowski,  Mon.  Pol.  bist 
n.  p.  828 — 861.  —  Dopelnienie  Szamotulskie. 
1370—1426  ibid.  p.  861-871. 

Rocznik  wiellcopolski  =  Annales  ma- 
ioris  Poloniae. 

Rodericus  Sancii  de  Arevalo,  episc.  Pa- 
lentinus  (11470):  Historia  Hispanica  ab 
adventu  Herculis  ad  tempora  Henrici  IV 
(1469).  Libri4. 

Ausg. :  *  Palentiae  1470.  fol.  Sehr  selten.  — 
'ap.  Bei,  Rer.  Hispan.  scr.  I.  p.  290.  —  'ap. 
Scbott,  Hispan.  illustr.  I.  p.  121-246.  —  ^ein- 
xeln  hieraus  Francofurti  1603.  fol. 

Uebers.:  italienisch:  unt.  d.  Tit.:  Compen- 
diosa  istoria  Ispanica  di  Rod  Santio.  (Roma)  Ydal- 
ricus  Gallu8(1470).  4*^.  Setir  selten;  p^/.  Panzer, 
Annal.  typogr.  IL  p.  416.  33;  IV.  p.  391. 

Erl.-Schr.:  Strave,  Bibl.  historica  ed.  Mousel  VI.  1. 
p.  116-117. 

Rodericus  Simonis    1  t-.i-.*« «..-«»      u 
Rodericus  (Ximenes) }'  Toletanus  archi- 

episcopus  (f  1247):  Chronica  Hispaniae 
ab  origine  priina  ad  a.  D.  1243  seu  De 
rebus  Hispaniae.   Libri  IX. 

Ist  die  erste  Gesammtt^eschichte  Spaniens  von  der 
Xiedorlassung  der  RüDier  — 1243. 

Handschr. :  Paris,  N  at.  -  Bibl .  sec.  XIV.  n® 
5869;  —  Bibl.  des  Ai-senals,  bist.  lat.  n**  7.  sec. 
XIV.  —  Wolfenbüttel,  chart.  anni  1378.  fol. 
Gud.  59. 

Ausg. :  ^  xu^animen  wiVAeliiAntoniiNe- 
brissensis  {s.  unt.  Pulgar)  rerum  a  Ferdinande 
et  Isab.  gestar.  decades  II.  Granatae  1545.  fol. 
Selten.  —  ^ap.  Bei,  Rer.  Hispan.  scr.  I.  n°  4.  — 
»ap.  Schott,  Hi.span.  illustr.  II.  1603.  p.  25-148. 
—  Hieraus  entnommen  Vitas.  Fe  r  d  i  n  a n  d  i  III 
(s.  d.).  —  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Rec.  XII.  p. 
381-384;  XIX.  p.  228-231. 

Uebers.:  ^  ins  Catalanische  1266  übertragen 
von  Pedro  Ribera  de  Perpeja.  Mpt.  in  d.  Bibl.  des 
Escurial.  Ungedruckt.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Jimenez 

62* 


980 


RODERICUS  TOLETANÜS  —  ROGERÜS  DE  HOVEDEN 


de  Rada  (arzobispo  donRodrigo):  Cronica  de 
Espafia,  tradüjola  en  Castellano  y  la  continuo 
hasta  SU  tempo  D.  Gonzalo  de  la  Hinojosa,  obispo 
de  Burgos,  y  despues  un  anonimo  hasta  el  a£Lo  de 
1451.  Madrid  1893.  4^  13  pes.  (=  Ck)leccion  de 
documentos  iaeditos  para  la  historia  de  Espafia. 
CV). 

Rodericus  Toletanus:  Historia  Arabum 
a  Mahomede  usque  ad  Alnioadum. 

Ausg.:  ^  ap.  Schott,  Hispania  illustr.  IT.  p.  162 
-186.  —  ^  correctiorem  edid.  Jac.  Golius  cum  El- 
macini  Historia  Saracenica.  Lugd.  Batav.  1625.  fol. 

:  Historia  Ostrogotborum,  Hunno- 

rum,  Yanddomm  ac  Suevonim  et  Ala- 
norum  et  Silingorum.  453  —  555. 

An  Stoff  nicht  unergiebig. 

Ausg. :  ^  ap.  Bei ,  Rer.  Hispan.  scr.  I.  n**  3.  — 
•ap.  Schott,  Hispania  illustr.  IL  p.  148-162.  — 
'  xusarmnen  mit  Roderici  chronica  Hispaniae. 
Granatae  1545.  fol. 

:  Historia  Komanorum  — 1150. 

Ausg.:  ap.  Schott,  Hispania  illustrata  II.  p. 
186-195. 

Rodgarius  comes:  Charta  qua  Yenan- 

ciacum  villam  concedit  monasterio  s.  Hi- 

larii  in  territorio  Carcassonensi  a®  981. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Annal.  Bened.  lib.  49. 
n°5.  —  ^wtederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  735. 

Rodul'fiw^}'  ^^^*  ^^^^^^  Rudolphus. 
Rodrigo  =  Eodericus. 

Roeder,  Matthaeus,  theologus  Parisien- 
sis:  Oratio  in  concilio  Constantiensi  d. 
30.  Dec.  1414  habita. . 

Ausg.:  ap.  Walch,  Monimenta  I.  fasc.  2.  p. 
29-50;  cf.  praefat.  p.  xix-xxiv. 

Roger  Machado,  i'id.  Machado. 

Roger  of  ehester,  vid.  Ranulphus  Hig- 
den. 

Roger  ofPontigny  =  Eogerias  Pontinia- 
censis. 

Rogerius  abbas  Aurelianensis,  vid.  Yita 
s.  Evurtii  episc.  Aurel.  (inventio). 

Rogerius  canonicus  Yaradiensis  =  Ro- 
gerius magister. 

Rogerius  Chonnoe,  ord.  fr.  Minor.,  ma- 
gister: Defensio  religionis  Mendicantiiim 
contra  ea,  quae  ...  in  Richardi  Arma- 
chani  archiepiscopi  operibus  contra  eam 

obiiciuntur.  A®  1857. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchiall.  p.  1410-1344 

{sed  legas  1440). 

Vgl.  Kichardns  Arinach.  archiep. 

Rogerius  de  Pontiniaco  monachus  = 

Rogerius  Pontiniacensis. 


Rogerius  diaconus  canonicus  Catacensis 
(flor.  1120),  vid.  Chronica  Trium  Taber- 
narum. 

Rogerius  episc.  Abellinens.,  vid.  Yita 
SS.  Modestini  episc.  etc. 

Rogerius  magister,  Apulus,  capellanus 
Johannis  tit  S.  Laurentii  in  lue.  presb. 
Card.  (Toletani),  fit  1249  archiepiscopus 
Spalatensis  (f  1266):  Miserabile  Carmen 
super  destructione  regni  Hungariae  tem- 
poribus  Belae  lY  per  Tartaros  facta.  1242. 

Der  Stil  barbarisch. 
Ausg. :  *  ad  calcem  Johannis  de  Thwrocz  Chro- 
nic, rer.  Hungaric.  Aug.  Yindel.  impensis  Theo- 
baldi  Feger  et  typis  Erh.  Ratdolt  1488.  III  non. 
Jun.  —  *  Brunnae  Morav.  1488.  20.  Mart.  (certe 
hoc  fraudulenter  scriptufn).  —  •  ap.  Bongars, 
Rer.  Hung.  Script.  1600.  p.  178-198.  —  *  ap. 
Schwandtner,  Scr.  rer.  Hungar.  I.  1746.  p.  292- 
321.  —  *ap.  Endlicher,  Rer.  Hungar.  mon.  Ar- 
pad.  p.  255  -  296.  —  ®  ed.  M.  Florianus  in  Histo- 
riae  Hungar.  fontes  dornest.  IV.  1885.  p.  45-87. 
—  'ed.  L.  de  Heinemann  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 

XXIX.  1892.  p.  549-567;  cf.  introd.  p.  547. 
Erl.-Schr.:  Czwittingor,  Specimen  Hunjnuiae  lito- 
ratae  p.  217. 
Haner,  De  scriptoribus  rer.  Hnnfiraricar.  p.  22-"25. 
Marczali,  Heinr.,  Ungams  Oeschichtschroiber.  Ber- 
lin 1882.  p.  113.  114. 

Rogerius  monachus  Casae  Xovae  (coa. 
1230),  vid.  Yita  b.  Placidi  Rhodiensis. 

Rogerius  monachus  Croylandensis,  vid. 
Yita  s.  Thomae  archiep.  Cantuar.  (11). 

Rogerius  Pontiniacensis,  vid.  Yita  s. 

Thomae  archiep.  Cantaar.  (2  et  16). 

Rogerus  =-  Ruotgems. 

Rogerus  abbas  S.  Evurtii  Aurel.  =--  Ro- 
gerius abbas  Aurelianensis. 

Rogerus  Bacon,  vid.  fiacon. 

Rogerus  Cisterc:  Fordan.  (cca.  1181), 
vnd.  Vita  s.  Elisabethae  Schoenaug.  (re- 
velationes). 

Rogerus  de  {  JjJjJjJ«  },  magister,  de- 

ricus  regius  (f  1201  — 1212):  Chronica 
seu  Annalium  Anglicanorum  libri  2.  449 
—1201. 

Der  Thoil  von  732—1148  scheint  Copie  oincrCompi- 
latiou  zu  soiii ,  ivelche  uro  llül  in  Northumbrien  rerfa^^t 
wurde  u.  einige  Zutiätzo  von  Hoveden  erhielt.  Von  1148 
—1169  (ein  sehr  wortvoller  Theil  des  Werkes)  ist  aus 
einer  andern  Quelle  abgeleitet  und  von  Hoveden  nidit 
immer  mit  Urthoil  erweitert.  Von  1170—1192  reicht  der 
Theil,  welcher  mit  der  Chronik  correspondirt ,  die  unter 
dem  Namen  des  Benedict  of  Poterborough  bek.-uint 
ist;  aber  es  ist  keine  Copie,  bisweilen  eine  Abkürzuni?, 
manchmal  Paraphrase.  Die  .1.  1192—1201  sind  ganz  Uovo- 
dens  Arbeit ,  Äusserst  wortvoll  u.  wichtig. 

Handschr.:  Cambridge,  Colleg.  S.  Trinit., 
olim  Th.  Gale,  0.  9.  23.  sec.  XUI.  —  London, 
Brit.  Mus.  Reg.  14,  C.  2,  reicht  bis  1180,  ge- 


ROGERÜS  DE  HOVEDEN  —  ROLANDÜS  PATAVINüS 


981 


schrieben  1195.  Ärehityptts,  (Der  hierzugehörige 
2.  ThI.  von  1181—1201  in  Oxford,  Bodl.  libr. 
Laud.  582  [oiim  Carleolensis]) ;  —  Harley.  n'»3602. 
sec.  XIII;  —  Arundel  n*  69  (olim  S.  Edmundi); 
—  nM50.  sec.  XIII;  —  CJottoo.  Claud.  B.  VII. 
sec.  Xm.  —  Oxford,  Bodl.  libr.,  Douce  n«  207. 
sec.  Xni  ex.  —  Bibl.  des  Marquis  de  Salisbury, 
olim  W.  Cecil  of  Burghley,  sec.  XV.  Vgl,  Hardy, 
Descript  catalogue  of  materials  II.  p.  251-255. 
n°  346;  Stubbs  in  seiner  Ausgäbe  I.  p.  lxxiv- 

LXXXIV. 

Attsg. :  ^  ap.  Savile ,  Rer.  Angl.  Script.  Londini 
1596.  p.  230-471  {^tciederh.  Francof.  1601.  p.  401 
-829).  —  'edited  {witk  a  netc  iext)  by  Will.  Stubbs. 
Vol.  1-4.  London  1868—71.  gr.8<»(=  Rerum  Brit 
med.  aevi  scr.  n**  51).  [Vol.  IV  enthält:  Text  p.  3 
-190  (a4196— 1201);  glossary  p.  193-195;  indicos 
p.  199-433;  collation  of  the  pages  of  this  edition 
with  the  London  and  Frankfoit  editions  of  Savile*s 
text  p. 435-440].  —  Excerpte  nach  Saviles  Text 
^  unt.  d.  Tit. :  De  rebus  gestis  Henrici  Leonis  Saxo- 
niae  ducis  et  fUii  eins  Ottonis  IV  imp.  1180 — 1200 
ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  T.  p.  876  -  880.  — 
^andere  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  309-316; 
xm.  p.  205-209;  XVIL  p.  547-615.  —  from 
mpts.  ®ap.  Leland,  Collectaneal.  p.  123-136;  HL 
p.  171-212.  —  *a.  801— 1201  ed.  F.  Liebermann 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  138-183.  —  ^unt, 
d.  Tit.:  Versus  de  crucigeris  (Savile  p.  666)  ap. 
Riant,  De  Haymaro  MoDacho  disquisitio  crit.  (Pa- 
risiis) 1865.  gr.  8^  p.  124.  125.  —  Contlnuatio 
annorum  1202 — 1226  auctore  anonyme  [fälsch- 
lich einem  erfabelten  Walterus  de  Coventria 
xt4gesehrieben]  *  ed.  Will.  Stubbs  unt.  d.  Tit.: 
Memoriale  Walten  de  Coventria  oder  The  hi- 
storical  coUections  of  Walter  of  Coventry  edited 
from  the  ms.  in  the  library  of  Corpus  Christi 
Coli,  n^  175,  Cambridge.  Vol.  1.  2.  London  1872. 
73.  gr.  8®  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n'^  58). 
[Pars  I:  Miscellanea  historica.  Historia  Britonum 
percompendium,  Nomina  regum  Angliae  etc.  Vol.  I. 
p.3-26.  —  Pars  II:  Annales  Angliae.  1002  —  1225 
Vol.  L  p.  27-464;  IL  p.  3-279].  —  •  Auszüge  ap. 
Irland,  Collectanea  I.  p.  349-363  (ed.  l\  p.  284- 
206);  IL  270-275  (ed. 3».  p. 315 -323).  —  »Bruch- 
stücke a.  1202— 12if3  unt.  d.  Tit.:  Ex  annalibus 
Rf»geri  de  H.  ab  anonyme  continuatis  ap.  Bouquet, 
Recueil  XVIIL  p.  164-187.  —  *  andere  ed.  F.  Lie- 
bermann ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  183-190. 

üebers.:  unt.  d.  Tit.:  Aonals  comprising  the 
hi.story  of  England  from  732  —  1201;  translated 
bv  H.  T.  Riley,  with  notes  and  comment.  London, 
Bohn's  Antiq.  library  1853.  2  vol.  8^ 

Erl.-Sehr.:   Dolarc,  0.,  I^  Saint- Sit^ge  et  1a  con- 

qaete  de  rAngleterre  par  les  Normands  in  Revue 

des  qaestioDS  historiqoes.  XLI.  Paris  1887.  p.  387-381. 
Fabricius,   Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis.   Lib.  VIII. 

p.  827. 
Lappenberg,  Geschichte  Englands  I.  p.  lxi. 
Lieber  mann,  F.,  Praefat.  ap.  Pertz  1.  c.  p.  133-138. 
Pauli,  B.,  Geschichte  Englands  III.  p.  871.  872. 
S  c  h  ü  z ,  Commentar.  de  scriptis  et  scnptoribas  histo- 

ricis  p.  238. 
Stubbs,   Will.,   Preface   xu   seiner  Ausffabe  Ro^eri 

de  Houedene  I.  p.  ix-cix;  IV.  p.  vii-cviii  {über 

Leben  de.). 
:  Prefoce  vor  mmer  Ausg.  "Walten  de  Coyentria. 

I.  p.  IX- XL VIII ;  II.  p.  vii-xrv. 
Wright,  Th.,  ßiographia  litterar.  Britannica  II.  p. 

410.  411. 


Rogeru8  de  Wendover  monachus  abba- 
tiae  s.  Albani,  1217  prior  cellae  de  Beal- 
vero  (Bealvair,  f  1236):  Chronica  sive 
Liber  qui  dicitur  Flores  historiarum.  Ab 
0.  C.  —1235. 

Der  erste  Heransgeber  hat  alles  ror  449  Fallende ,  der 
zweite  gleichfalls  den  Anfiing  der  Chronik ,  darunter  das 
nie  gedruckte  erate  Stück  u.  eine  Reihe  wertvoller  Notizen 
willkürlich  fortgelassen;  er  beginnt  erst  mit  1154. 

Handschr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  Coli. 
n°2ö.  mbr.,  Script  cca.  a.  1230.  fol.;  —  n«  16  (ab 
a.  1189  —  1253).  —  London,  Brit.  Mus.  Cotton. 
Nero  D.  v.  mbr.  sec.  Xlll.  fol.  (—1250);  —  Otho. 
B.  V.  sec.  XIV;  —  Harlei.  n^  1620.  mbr.  fol.  (ab 
0.  C.  —1189).  —  Oxford,  Bodlei.  libr.,  Douce 
collect,  n®  ccvn.  mbr.  sec.  XIlI.  fol.;  allein  voll- 
ständig. 

Ausg. :  *  nunc  primum  ed.  Henr.  0.  Coxe.  Lon- 
dini, Engl.histor.  Society  1841 — 44.  4  vol.w.  1  vol. 
Appendix  ibid.  1849  =  5  vol.  gr.  8^  £3.—  ^  unt. 
d.  Tit.:  Chronica  sive  Flores  historiarum  ab  A. 
D.  1154  etc.  The  Flowers  of  history  by  Roger  of 
W. :  from  1 154  edited  from  the  original  [?J  mpts. 
by  Henry  G.  Hewlett  Vol.  1-3.  London  1886  — 
89.  gr.  8®  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n°  84). 
Es  ist  keine  Tteue  Recefision  geliefert  j  sondern 
einfach  der  Text  von  Coxe  vermehrt  durch  Les- 
arten wiedergegeben.  Die  1.  Ausg.  ist  dieser  vor- 
xuxiehen.  —  '  die  für  deutsche  Qesch.  wichtigen 
Theile  ed.  F.  Liebermann  unt.  d.  Tit. :  Ex  Rogen 
de  Wendover  monacbi  S.  Albani  Floribus  histor. 
a.  304-1235  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXYIII.  p.  20- 
73;  cf  praefat  p.  3-20. 

Uebers. :  unt.  d.  Tit. :  R.  de  W. ,  Flowers  of 
history.  Transl.  by  J.  A.  Giles.  London,  Bohn's 
Antiq.  library  1849.  8°. 

Erl.-Sckr. :  Hewlett,  Introdnction  xu  seiner  Ausg.  III. 
1889.  p.  \ii-LXXix,  biograpMcal  notiees  of  Wendower 
and  estimate  of  his  valus  as  an  historian. 
Theopold,  Ludw.,  Krit.  Untorsachnngen  über  die 
Qaellen  zur  angelsiichs.  Geschichte  des  8.  Jahrh.  Gr>t- 
tingerDiss.  Lemgo  1872.  »>.  p.  101-112. 

Rohrbach,  Bemh.,  vtd.  Eorbach. 

RÄdiw^}  P**Ä^'""«'  Professor  acade- 
micus  grammaticae  et  rhetoricae  (f  2.  Febr. 
1276):  Liber  chronieorum  sive  Memoriale 
temporum  de  factis  in  Marchia  et  prope 
marchiam  Tarvisinam  libris  XII  seu  Chro- 
nieorum Eccelini  Romani  tertii  libri  XII. 

1188— -1260.    1262.      OlanbwürdiK. 

Handschr.:  Mailand,  Ambros.  Bibl.  P.  125. 
sup.,  Chart,  fol.,  Script,  a.  1414 — 28.  —  Modena, 
Cod.  E.st(?nsis,  sec.  XVI.  chart.  fol.  —  München, 
Hof-  u.  Staatsbibl.  cod.  lat.  n®94.  chart.  a»  1509.  — 
Parma,  H.  H.  V.  63.  mbr.  sec.  XIII.  4°.  —  Rom, 
Vatic.  n"  4941.  mbr.  sec.  XIV.  —  Venedig,  Mar- 
cusbibl.  CCCCl.  mbr.  sec.  XIV.  4°.  —  Vicenza, 
Bibl.  comun.  (Bertoliana).  L.  6.  9.  Oonzati.  chart. 
et  mbr.  sec.  XV.  kl.  fol.  f.  28-104. 

Ausg.:  *  ed.  Felix  Osius  cum  Albertino  Mus- 
sato.  Venetiis  1 636.  fol.  —  *  besser  a.\).  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  Vlll.  1726.  p.  lt)9-360;  cf  pro- 
logus,  capit.  et  praefat.  2'.  p.  157-168.  —  *  Jip. 


982 


ROLANDÜS  MONACHUS  —  ROLEVINCK 


Burmann,  Thesaur.  Ital.  VI.  —  *  ed.  Jaffe  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  38-147.  Cf.  praefat.  p. 
32-38. 

JSy/.-ScAr.:  Bonardi,  Anton.,  Ezzelino  nella  leggenda 

religiosa  e  nella  novella.  —  Le^grende  e  storieüe  su 

Ezzelino  da  Romano.  Padova  1892.  »>.  26  ei  89pag. 

L2. 
:  Della  vita  et  gesti  di  Ezzolino  DI  da  Romano 

scritta  da  Pietro  Gerardo  («.  d.)  Studio.  Vonezia.l8d4. 

8*^.  J49  pag.    Vgl.  Q.  Sanesi  in  Archivio  stör.  Ital. 

Ser.  V.  tom.  14.  1894.  p.  192-195. 
Brentari,  Ott.,  Ecelino  da  Romano  nella  mente  del 

popolo  e  nella  poesia.  Padova  e  Verona  1889.  16mo. 

84  pag.  L  1.26. 
Cantü,  Ezzelino  da  Romano,  storia  d'un  Ghibellino, 

opera  naova  riveduta  dall'  aatore.  Milano]874.  gr.SP. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatU  ed.  Mansi  VI. 

p.  122. 
0  er ar d  o ,  Pietro,  Vita  et  zesti  d'Ezzelino III  da  Roma. 

Libri  IX ,  ne'  (^uali  s'ha  Ta  cognitione  de  le  guerre  de 

la  Marca  Triaisinn  ...  da  gli  anni  1100  fin'  ä  1272. 

[Pubbl.  da  Faoflto  Longinno.]  Venetia  1543.  8*^.  —  (a 

siMsa.  Con  effigie.  Bassano  1677.  12mo. 
Gittermann,  J.  M.,  Ezzelin  von  Romano.  I.   Die 

Gründang  der  Signorie  [1194—1244.]  Stuttgart  1891. 

80.  164  pag.  Jk2A0. 
GroBsi,  Uistoria  de  Ezzelino  III  da  Roma,  con  Tori- 

gine  e  fine  della  sua  famiglia.  Venet.  1622.  8^. 
Lenel,  "Walt.,   Stadien  zur  Geschichte  Paduas  und 

Veronas  im  13.  Jnhrh.  Diss.  Strassbaifr  1898.  SP. 
Storia  d'Ezzelino  lil  da  Roma,  dell'  origine  della  sua 

famiglia.  e  dolli  snccessi  della  Marca  dal  1100  al  1252. 

Vicenza  1610.  8*. 
Verci,  Storia  dogli  Ecellini.  Venozia  1841.  8  vol.  8f>. 
Winkelmann,  Ed. ,  Geschichte  Kaiser  Friedrichs  II. 

Berlin  1863.  8«.  p.  20. 
Vgl.  Godi. 

Maurisius. 
Thaddaeas  Vincent. 

Rolandus  monachus,   vid,  Cronaca  di 

S.  Stefano. 

Rolevinck,  Wemer  (nat  1425  in  Laer, 
ord.  Carthus.  Coloniae  Agripp.,  f  1502): 
Fasciculus  teinporum  omnes  antiquorum 
cronicas  complectens.   Ab  0.  C.  — 1474. 

Ist  in  allen  Ausgaben  bald  weniger,  bald  mehr  intor- 
polirt.  Wenige  Chroniken  wurden  so  popalär,  keine  so 
oft  gedruckt  als  diese.  Von  Verschiedenen  fortgesetzt.  — 
Der  Name  des  Verfassers  fehlt  in  vielen  Ausgaben; 
es  heisst  statt  dessen  meistens:  ,a  devoto  Carthuaiensi 
OoUmie*,  ,per  quendam  Carthusiensem',  ,cuiu8dam  viri  /m- 
siorianan  atudumtsimi*. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  n°2744.  3.  sec. 
XV;  —  Sorbonne  n°  380.  sec.  XV. 

Ausg.:  *  Coloniae,  Arnold,  ther  fluemen  1474. 
fol.  —  *  Coloniae  s.  a.  fol.  Oeht  bis  1474  u.  ist 
mit  d,  vorhergehenden  gleichzeitig  gedruckt»  — 
•Lovanii,  Job.  Veldenor,  1476.  fol.  —  *  Coloniae, 
Conrad.de  Hoemborch  1476.  fol.  —  *(Spirao)  Petr. 
Dracb  1477.  fol.  MitHolxschn.  Sehr  selten.  Erstes 
in  Speier  gedrucktes  Buch.  —  ®  (Colon iao)  Nicol. 
Götz  de  Sletstadt  1478.  fol.  Abgedruckt  ndch  d. 
4.  Ausgabe,  mit  Zusätzen.  -»-  'Venetiis,  Georg. 
Walch.  1479.  fol.  —  ^  Coloniae,  Henr.  Quentell 
1480.  fol.  77  fol.  (Hain  n«  6929).  Mit  Holz  sehn. 
—  »Venetiis,  Ebrhard  Batdolt  1480.  fol.  Diese 
und  die  von  demselben  Verleger  *°  1481.  ^^  1484. 
^'  1485  etc.  in  fol.  wiederholten  Ausg.  sind  die 
schönsten.  Mit  vielen  Ilolzschn.  74  fol.  —  "  Ar- 
gen torati,  Job.  Gruninger  1480/1.  fol.  Abdruck 
der  4.  Ausg.,  enthält  aber  eine  Erzählung  von 
Trier  sehen  Umständen  aus  1477,  die  in  allen 
übrigen  Ausgg.  fehlt.  —  "...  cronica  impressa 
Ispalen.  singulari  industria  atque  impensa  Bar- 


Üiolomei  segura  ata.  Alfonsi  de  porta  a.  d.  1480. 
fol.  Sehr  selten,  ältestes  in  Spanien  gedrucktes 
Buch.  —  "  Basileae  1481.  fol.  —  »«  Venetiis, 
Ehrh.  Ratdolt  1481.  fol.  —  '^  Coloniae,  Henr. 
Quentell  1481.  fol.  ex  recens.  Henrici  Virczburg 
de  Vacb.  —  "  Ulmae,  Job.  Zainer?  1481.  fol. 
ErUh,  die  Zusätze  de  Vdehs  u.  ist  die  beste  der 
vielen  folgenden  Ausg.  —  "Basileae,  Bern.  Ri- 
cbelius  1482.  fol.  —  *^Memmingae,  Alb.  Kanne 
de  Duderstat  1482.  fol.  Das  erste  in  Memmingcft 
gedruckte  Buch.  —  '*  Venetiis ,  Ebrh.  fiatdolt  1485. 
fol.  —  **  (Aquilae)  Adam  alemanns  impress.  pa- 
ravit  1486.  Dec.  2.  fol.  —  "  Lovanü  1486.  foL 

—  »*  Argentine,  Job.  Pryss  1487.  fol.  —  *^ibid. 
ap.  eund.  1488.  fol.  —  **  ibid.  ap.  eund.  1490. 
fol.  —  "  editio  altera,  .  .  .  1490.  fol.  —  ^  Ve- 
netiis 1490.  fol.  —  "  Lugduni  1490.  fol.  —  •*  s.  1. 
1490.  fol.  —  "s.  1.  1492.  fol.  —  »Parisiis,  ap, 
Job.  Parvum  1512.  4°.  —  '•  Parisiis,  ap.  eund. 
1518.  4».  —  ^  Parisiis,  ap.  eund.  1523.  4^  — 
"Venetiis  1580.  fol.  —  '•ed.  Pistorius,  Scr.  rer. 
Germ.  IL  p.  580.  —  "  ibid.  ed.  Struve  II.  p.  397 
-576  mit  Johannes  Linturii,  plebani  Curicnsis 
in  VoiÜandia  Fortsetzung  (1475—1514)  p.  577- 
604.  Beifn  J.  1493  bringt  Linturius  die  auf 
den  Streit  Maximilians  I  wegen  Annas  v.  Bre- 
tagne bezüglichen  Reden  umgewechselten  Schriften 
u.  zwar: 

a.  Jacob!  Wimpheling  ad  Carolum  Fran- 
ciae  regem  pro  Maximiliano  oratio. 

b.  Roberto  Gaguino  ord.  s.  Trinit  ministro 
generali,  Francorum  regis  oratori  Jaco- 
bus  Wimpbelingus  Slestadensis  salu- 
tem  d.  Febr.  1492. 

c.  Carmen  sapphicum  desselben  an  densel- 
ben. März  1492. 

d.  Robert.  Gaguin  iuris  pontificii  tibi  de- 
ditus  intei*pres  Jac.  Wimpb. 

e.  desselben  (Därmen  elegiacum  ad  Jac 
Wimphelingum. 

f.  Responsio  Jacobi  "W.  ad  epistolam  et 
Carmen. 

Uebers. :  deutsch  mit  d.  Tit. :  Cronick  die  man 
nempt  ein  Bürdlin  .  .  .  der  Zyt.  ^  Basel,  Bern. 
Richel  1481.  fol.  —  *  wiederh.  mit  d.  Tii.:  Ein 
Cfonica  von  anfang  der  weit  byss  uflf  die  jar 
Cristi  1492.  s.  1.  et  a.  (Strasburg,  Job. Pryss  1493.) 
fol.  Ebert  n®  7360.  Panzer  I.  p.  197.  n^  339.  — 
'Augsburg  1524.  fol. 

französisch  ^  unt.  d.  Tit. :  Jje  petit  f ardelet 
des  tcmps,  trad.  par  P.  Fai-get.  Lyon  1483.  foL 

—  «  Geneve  1495.  fol.  —  *  Lyon  1498.  fol.  — 
^  unt.  d.  Tit. :  Les  fleurs  et  les  maniers  des  temps 
passez.  Paris  1505.  fol.  —  ^  ibid.  1508.  fol.  — 
^ibid.  1513.  fol. 

holländisch  unt.  d.  Tit. :  Chronica  die  biet  Fa- 
sciculus temporum  etc.  Utrecht,  Jac.  Veldenar 
1480.  fol.    Schöne  Ausg.    Vgl.  Veldenarius. 

Rolevinck:  De  laudibus  Westphaliae^ 
sive  De  laude  antiquae  Saxoniae  nunc 
Westphaliae  dictae,  sive  De  Westphalo- 
rum  sit^e  antiquorum  Saxonum  situ,  mo- 
ribus,  virtutibus  et  laudibus  libri  3. 

Wichtig  für  die  Sittengeschichte. 


ROLEYINCK  —  RORBACH 


983 


Ausg.:  *  s.  l.  et  a.  (Coloniae,  coa.  1478.)  4*. 
Aeusserst  selten,  treil  der  Verf.  diese  Ausg.  bald 
nach  ihrem  Erscheinen  temichten  Hess.  In  den 
späteren  Ausgg.  ist  der  Text  verdorben.  —  *  cura 
Ortw.  Oratii.  Coloniae  1500. 4**.  —  •  tciederh.ibid. 
1514.  4^  2H  fol.  —  *  Coloniae  übiorum  1602. 
12mo.  ^  s  Coloniae  1639.  8«.  —  «  ap.  Leibnit., 
Scr.  rer.  Brunsv.  III.  p.  606-652;  tabula  p.  652. 
(i53.  —  T  Wetzlariae  1736.  4».  —  «  im  Original - 
Text  nach  der  ersten  Ausg.  mit  deutscher  Ueber^ 
setxung  von  Ludwig  Tross.  Mit  Vorrede  von  Herrn. 
Rump,  Köln  1865.  gr.  8^  XXXI.  253  pag.  Ji  4. 

Uebers. :  deutsch  *  unt.  d.  Tit. :  Von  der  I^ge, 
den  Gebräueben ,  Tugenden  u.  dem  Lobe  der  West- 
falen. Uebers.  von  Job,  Val.  Kutscheit.  Lemgo 
1834.  8^  —  »  hrsgb.  von  Ludw.  Tross  (f  23.  Mai 
1864),  vid.  Ausg.  n»  8. 

Rolevinck:  De  regimine  rusticorum. 

Die!^>  Schrift  ist  wol  aas  der  Sorge  um  dio  schon 
damals  »ich  entwickelnden  Aufstände  der  Bauern ,  deren 
Lat^e  {[^eradezn  tranrifr  erscheint,  hervor^r^rangen. 

Ausg.:  *  s.  1.  et  a.  (Coloniae,  Arn.  ther  Hoer- 

nen  1474  V)  4**.  59  fol.  27  lin.  —  •  Lovanii  in  domo 

Job.  de  Westfalia  (c.  1485).  4*   62  fol.  30  lin.  — 

» s.  1.  et  a.  4".  80  fol.  27  lin.  —  *  s.  I.  et  a.  (Henr. 

Quentell,  Coloniae)  4».  27  lin.  —  *  s.  1.  et  a.  4^ 

60  fol.  30  lin.  —  "  s.  1.  et  a.  4^  56  fol.  29  lin. 
Erl.-Sekr.:  Clement«  Bibl.  carieuae  historique.  VIII. 

Leipsicl759.  p.  250-262. 
Elan  er,  Alois,  De  vita  et  scriptis  historicis  Wemeri 

Rolevinck.  Diss.  inaug.  Vratisiaviae  1872.  8^.  41  mtg. 
Götz,  Merkwürdigkeiten  der  Dresdener  Bibliothek  I. 

p.  431. 
Janssen,  Joh.,   Deutsche  Geschichte  seit  dem  Aus- 
gange dos  Slittelalters.  I.  Freiburg  i.  B.  1878.  p.  74-70. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  52.  93.  331-333. 
Biederer,  Nachrichten  ans  der  Kirchen  - .  Gelehrten  - 

u.  Bücher-  Geschichte  I.  p.  25a.  418. 
Schelhorn,  Beitrüge  zur  Erläuterung  der  Gesch.  der 

schwlbischen  Kirchen  u.  s.  te.  Memmingen  1772.  8*^. 
Schot tgen  ad  Fabricii  bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  VI. 

p.  884. 
TVegele,  Deutsche  Historic^^phie.  MQnchen  1885.  BP. 

L25.  48.  Vgl.  Alldem.  Deutsche  Biographie.  XXIX. 
ipzig  1889.  p.  72  sub  voce. 
lATolffgram,  Hugo,  Neue  Forschungen  zu  Werner 
Rolevincks  Leben  n.  Werken  t»  Zeitschrift  für  vater- 
lAnd  Gesch.  u.  Alterthnmskujide.  XLVIII.  Münster 
18y).  Abth.  1.  p.  85-136;  L.  1892.  Abth.  I.  p.  127-161. 
(Die  ersten  3ü  Seiten  erschienen  auch  als  Dissert. 
Münster  1890.  Bf>.) 

Rollius,  Joann.,  ?;V(/.  Narrati  o  captivititis. 

Romaeus  Philocasius,  Dad.,  vid.  A^ita 
s.  Baculi. 

Roman  de  Gilles  de  Chin,  vid.  Gautier 

de  Toumay. 

Romano,  vid.  Annales  Yeronenses  au- 
ctore?  de  Romano. 

Romanus  papa  (f  897):  Epistolae  ü. 

Ausg.:  *  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  206.  207. 
—  '  ap.  Mansi,  Collect,  concil.  XVIII.  p.  185.  — 
^wiederh.  ap.Migne,  Patrolog.  lat  CXXIX.  p.  859 
-862. 

Erl.'Sckr.:  Jaffa,  Regesta  pontificom  Roman.  Ed.  2. 
I.  1885.  p.  441. 

Rombaut  de  Doppere:  Chronique  bru- 

geoise.  1491—1498. 

Ausg.:  publ.  par  H.  Dussart.  Bniges  1893.  4^ 


Romerius,  vid.  Regino  Prumiensis: 
Chronicon. 

SürnäSt!}  "chiepiscopus  Salernita- 
nus  (t  1181):  Chronicon  sive  Annales  ab 

0.  C.  —1178. 

Handschr. :  Brüssel,  Burg.  Bibl.  Abschrift 
von  1763.  Ein  Theil  n^  3924.  —  Mailand,  Bibl. 
Ambros.  chart.  sec.  XV  oder  XVL  Abschrift.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.  Abschrift  sec.  XVI.  nM996; 
—  R«s.  St  Germ.  paq.  95.  n**  7.  2.  Abschr.  sec. 
XVn.  —  Rom,  Bibl.  Vatic.  n«  3973.  Original. 
Vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  XVllI.  p.  396-398. 

Ausg.:  '  mit  Noten  von  J.  A.  SaxiuSj  ab  a. 
926—1178  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  VII.  p. 
7-244.  —  »  ab  a.  1 121— 1 178  ap.  Del  Re,  Cronisti 
e  scrittori  sincronil.  p.  1-71  mtt  gegenüberstehen- 
der italienischer  Uebersetxung ,  Varianten  und 
Noten  p.  72-80;  altra  lezione  a.  1121— 1154  de/ 
cod.  Salem.,  ibid.  p.  559-563.  —  ^unt.  d.  Tit.: 
Annales  a.  893— 1178  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIX.  p.  398-461,  Cf.  praefat  ibid.  p. 
387-398.  —  *  annu«  1177  ap.  Baronium,  Annal. 
eccles.  XII.  Fast  ganx.  —  *  ab  a.  1173  — 1178 
ed.  Contelorius,  Concordiae  inter  Alexandrum  II 
pontif.  et  Friderieum  I  imper.  Venetiis  confir- 
matae  narratio.  Parisiis  1632.  p.  199-237  ex  cod. 
Vatic.  —  "ab  a.  1165 — 1178  ed.  Carusius,  Bi- 
blioth.  histor.  regni  Siciliao.  IL  1723.  p.  865 -904. 

Erl.-Sehr.:  Bethmann  in  Pertz'  Archiv  X.  p.  251. 
Hill(|:er,  F.,  Das  Verhttltni»8  des  Hngo  Faleandus  za 

Romuald  von  Salomo.  Thl.  l.u.4.  Inaag.-DUs.  Halle 

1878.  8°. 
Hirsch,  Ferd.,  Do  Italiao  inferioris  annalibus  saec.  X 

et  XI.  Diss.  inanj?.  Beroiini  1864.  S^.  p.  GU-74. 
Notitiae  do  Komualdo  ap  rghoUi,  Ital.  sacra  VII.  p. 

656;  —  ititderh.  ed.  Carusius,  Bibl.  hist  II.  p.  8(>3. 
AV e  i  n  r  0  i  c  h  ,  G. ,   Chronicon  Amalphitannm  et  Ro- 

mualdus  Salemitanos  inter  se  comparantar  in  seiner 

Dissprt.   inauß. :    De  conditione  Italiae  infor.   (ire- 

gorioVII  pontifice.  Rogimonü  l*r.  1864.  8«.  {96  pag.) 

p.  76-79. 

Rorbach,  Bemh.,  Patricier  in  Frank- 
furt a.  M.  (t  1482):  Familienchronik  bis 
1482.    Mit  Zusätzen  1481. 1482. 1501.  — 

Auch  Stirps  Rorbach  benannt. 

Handschr.:  Frankfurt  a.  M.,  Stadtbibl.  F.  f. 
95.  Original. 

Ausg.:  ^hrsgb.  u.  eingeleitet  von  Geo.  Ed.  Steitz 
in  Archiv  für  Frankfurts  Geschichte  u.  Kunst. 
N.  F.  II.  1862.  I^x.-8°.  p.  416-437;  cf.  Einleit. 
p.  404-415.  —  •  als  Stirps  R.  hrsgb.  von  Rieh. 
Froning  in  Quellen  zur  Frankfurter  Geschichte. 
Lp.  156-180;  cf.  Einleit.  p.  xxviii-xxxi. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqueUen. 
3.  Aufl.  1.  1886.  p.  141.  142. 

:  Liber  gestorum.  1338—1482. 

Zasaminonfcostellt  aus  drei  v.  Fichardschen  u.  a.  Mss. ; 
der  bunte  Inhalt  diosor  nach  Rubriken  geordneten  Ta^es- 
neuigkeiten  biotot  ein  lebhaftes  Bild  von  dem  Treiben 
einer  Grossstadt  im  15.  Jahrh. 

Ausg.:  ed.  R.  Froning  in  Quellen  z.  Frankfur- 
ter Gesch.  I.  p.  181-223;  cf.  Einl.  p.  xxxI-xxx^^Il. 

Rorbach,  Job,  Kanonikus  am  Bartho- 
lomäus-Stift in  Frankfurt  a.M.  (tl502): 
Tagebuch.  1493  —  1502. 


984 


BORICO  —  ROSITZIUS 


Handsekr.:  Frankfurt  a.M.,  Stadtbibl.  F.  f . 
Mss.  251  (olim  LitQ.).  12mo.  Original, 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Frankfurter  Chronik 
hrsgb.  u.  eingeleitet  A^on  Geo.  Ed.  Steitz  in  Archiv 
für  Frankfurts  Gesch.  u.  Kunst.  N.  F.  III.  1865. 
p.  106-203;  ef,  Einl.  p.  47-105.  —  *  hrsgb.  von 
R.  Froning  in  Quellen  zur  Frankfurter  Geschichte. 
I.  p.  237-313;  cf.  Einl.  p.  xxxix. 

ErL-S(^.:  Nachrichten  Über  den  Familien  besitz  a. 
andere  Verfattltnisse  der  Familie  Rorbach  ibid.  I.  p. 
892-416;  vgl.  p.  434. 
Lorenz  1.  c.  p.  142. 

Rorico  episcopus  Laudunensis:  Charta 
pro  restitutione  monachorum  in  abbatia 
s.  Yinceiitii.   A^  961. 

Ausg.:  *  in  Gallia  christiana.  IX.  instr.  p.  187. 

—  *  wtederh,  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  730. 

Rorico  (?  prior  S.Dionysii  Ambianen- 
sis,  cca.  1100?,  secundum  alios  Moissia- 
censis  apud  Cadurcos  monachus):  Gesta 
Francorum,  libri  lY. 

Gesch.  der  frllnk.  Monarchie  bis  Chlodwig  I  a.  511.  Vgl. 
Oesta  regum  Francoram. 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Eist.  Franc,  scr.  I.  p. 
799-818.  —  »  ap.  Bouquet,  Rec.  m.  p.  2-19.  — 
«  ap.  Migne,  Pati-olog.  lat.  CXXXIX.  p.  589-616. 

Erl.  -  Sehr. :  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf .  latiiütatis  ed. 

Hansi  VI.  p.  125. 
Lebeuf,  J.,  Bech.  critiq.  surle  tomps  oü  vivoit  Thi- 

storien  Boricon  et  sur  Taatorite  qne  doit  avoir  cet 

öcrivain  in  M6m.  de  l'Acad.  des  inscr.  XVII.  p.  228 

(XXVI.  p.  869  ed.  &  la  Haye;. 
Legen dro  de  St.  Aubin,  Diss.  sur  le  tomps  et  Tan- 

thenticit6  de  Boricon  in  Mercuro  de  France.   1741. 

Octob.  p.  2188. 
Struve,  Bibl.  historicaed.  Mensel  VIL  1.  p.279.280. 
Thorheko,   A..  Uebor  die  Gesta  Theodonci.   Progr. 

Heidelberg  1875.  p.  13-18. 

Roselli,  Niccolö,  vid.  Cardinalis  Ara- 
goniae. 

Rosellis,  vid.  Antonius  de  Rosellis. 

Rosenplüt,  Job.  (f  cca.  1460) :  Beschrei- 
bung des  siegreichen  Gefechts  der  Xürn- 
berger  gegen  die  verbündeten  Fürsten  bei 
Heinpach  1450. 

Der  Verf.  nahm  daran  selbst  Theil. 

Ausg.:  *  ap.  J.  P.  Reinhard,  Beitr.  z.  Historie 
des  Frankenlandos.  I.  p.  225-242.  —  '  in  ,  Deut- 
sches Museum'  von  1782. 

Rosier  des  guerres  —1461;  terminS 
par  la  Cronicque  abr6g6e  du  noble 
royaume  de  Fi*ance. 

Manuel  d'6ducation  pour  le  danphin  Charles.  —  L'au- 
tcur  est,  non  pos  le  roi  Louis  XI,  maiä  bien  Pierre 
Choysnet  ou  Choinet,  m6decin  -  astrologien  de  ce 
prince,  f  1477  lo  6  avril. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds  fran^. 
nM42. 1238. 12.39. 1240.1965.4986.17273.24261. 

—  Roucn,  Stadtbibl.  anc.  fonds  P;  am  vollstän- 
digsten. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Lo  rosier  des  guerres 
cöpile  par  le  feu  Roy  loys  XI  de  ce  nom.  —  In 
fine :  imprime  a  Paris  par  le  ueufue  feu  Michel 
lo  Noir  ...  1521.  kl.  4°.  —  •  reimprime  avec  le 
Rozier  historial  de  France.  Paris,  26  feur.  1522. 
fol.  (II  y  a  des  exempl.,  dont  frontispice  parte  : 


Paris,  Fran^.  Regnault  1523.  fol.)  —  ^  rHmpr. 
in  Rozier  ou  Epithome  historial  de  Fraoce,  di- 
uise  en  3  parties.  Paris.  Fran^. Regnault,  20  feur. 
1528.  fol.  —  *  Lyon,  Oliv.  ArnouUet.  4®.  tdition 
eitie  dans  la  Bibliotheque  de  Du  Verdier,  doni 
eile  ne  donne  pas  la  date.  —  ^  publ.  par  Jeau 
d'Espagnet.  Paris  1616.  8®,  tr^  defectueuse  edi- 
tion.  —  *  Bruchstücke  ap.  Heilot  (».  Ei:l.-Schr.). 

Erl.'Schr.:  He  Hot,  A.,  Soorces  de  la  chronique  du 
Roaier  du  guentB  —  in  Revue  historiqae.  A^XIX. 
Paris  1885.  p.  75-81. 
Kaulek,  Jean,  Louis  XI  est -51  I'autenr  du  Rosier 
des  guerre»?  in  Bevue  hiscorique.  XXI.  Paris  18KS. 
p.  812-822  (besonders  abgedrwkt  Nogent  -  le  -  Rotrou 
1883.  8P.  11  vag)' 

Rositziuo,  Sigism.,  canonicus  ecel.  ca- 
thedral.  Vratislav.  (f  post  7.  Mai  1470): 
Chronica  et  numerus  episcoporum  Vra- 

tislaviensium.   1051 — 1468. 

Handschr, :  Schloss  Fürstenstein,  Grafl ich 
Hochbergsche  Bibl.,  IV.  2.  11.  Vgl.  Zeissberg^ 
Poln.  Geschichtschreib,  p.  133.  not.  3.  —  Schlots 
Diaban  (Kreis  Steinau  a.0.).  Gräflich  Schwei- 
nitzsche  Bibl.  —  Warmbrunn,  Bibl.  des  Grafen 
Schaffgotsch. 

Ausg.:  *  ap.  Sommersberg,  Scr.  rer.  Siles.  I. 
p.  64-68,  ungenügend.  —  ^besser  nach  Junge- 
ren  Abschriften  ed.  Franz  Wächter  in  Scr.  rer. 
Siles.  XII.  p.  31-36.  —  ^  als  Cronica  .  .  .  und 
Gesta  .  .  .  1051—1482  ed.  W.  Ketrzynski  in  Mon. 
Poloü.  bist.  VI.  1893.  p.  576-584;  ef.  introd.  p. 
572-575.  —  ^Fragmente  ap.  Fr. Wilh. Sommer, 
Regnum  Vannianum  antiquam  Silesiain  complo- 
ctens:  accedunt  eiusdem  lemmata  histor.  ad  du- 
catum  et  urbem  Vratislav.  pertinentia  .  .  .  Vra- 
tislav. 1722.  4^  p.  214-224. 

:  Gesta  diversa  transactis  tempo- 

ribus  facta  in  Silesia  et  alibi.  1237 — 
1470. 

Ausg.:  *  ap.  Sommersberg,  Scr.  rer.  Siles.  I. 
p.  69-97.  —  *  besser  ed.  Franz  Wächter  in  Ser. 
rer.  Siles.  XII.  p.  37-86.  —  «  ed.  Ketrzynski  in 
Mon.  Polen,  hist.  VI  {vid,  antea). 

:  Berichte  üb.  die , Hussitenkriege  \ 

Ausg.:  ed.  Colm.  Grünhagen  in  Scr.  rer. Siles. 
VI.  1871.  p.  158-163. 

Erl.- Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latiiiitari'^ 

ed.  Mansi  VI.  p.  18:S. 
F  ü  1  d  c  n  0  r ,  J .  J . ,  Bio  -  et  bibliographia  d.i.  Schlesische 

Bibliothek.  I^nbanl731.  4«.  p.  246 -298. 
Kaff  1er,  Adalb.,  Dp  Sigismnndo  Rositzio.  Diss. iIUn^^ 

Vratislav.  1866.  8«.  28  pag. 
(Klose,  B.  S.)  DarstollunjT  der  inneren  Verhflltni^^^ 

der  Stadt  Breslau  von  1458  —  1626  ap.  Stenzel,  Scr. 

rer.  Siles.  III.  1847.  p.  330  ff. 
:  Documentirte  Gesch.  u.  Beschreibung  von  Bres- 
lau in  Briefen.  Breslau  1781—83.  &.  I.  p.130;  II.  1. 

p.  220,  II.  2.  p.  12. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  LI. 

1887.  p.  246.  247. 
Markgraf,  U.,  Zar  Biographie  des  Sigesmund  Ro>it^ 

in  Zeitschrift  f.  Gesch.  u.  Alterthumskunde  Schlesien«^. 

XV.  Breslau  1880.  p.  246  -  248. 
Runge,  Chrstn.,   Miscellanea  liter.  de  qaibosdam  in- 

editis  historiaeSilesiacae.  Olsnae  1712.  4*.  II.  Spec.  2j. 
:   Xotitia  historicorum  gentis  Silesiacae.  I.  Vra- 
tislav. 1775.  p.  99  fi. 
Wächter,  Frz.,  Einleit.  xu  seiner  Avag.  in  Scr.  itT. 

Siles.  XU.  1883.  p.  xii-xnn. 
ZeisKberg,H.,  Die  polnische Geschichtschreibnn:;  d(^ 

Mittelalters.  Leipzig  1878.  p.lS2-134. 138.156.3i.)7. 


ROSLA  —  ROTHE 


985 


Rosla,  Henric,  Nienborgensis  Saxo: 
Herlingsberga  sive  Poemation  de  hello 
inter  Henricum  Mirabilem,  ducem  Brun- 
svicensem  et  Lüneburg,  ac  confoederatos 
Saxoniae  principes  gesto  ob  arcem  Her- 
lingsbergam  a.  1287.  Ante  annos  plus 
minus  360  in  media  barbarie  non  in- 
eleganter scriptum. 

Äusg,:  ^ed.J.  H.Meibomius.  Lunaeburg.  1652. 

4°.  —  *  iciederh.  ap.  Meibom ,  Scr.  rer.  Germ.  I. 

p.  775-783;  notae  p.  784-806. 

Erl.-Sekr.:  Lorenz,  Doatsehlands  Ooschichtsqaellon. 
3.  Aafl.  U.  1867.  p.  136.  152. 

R088,  Johannes,  canonicus  in  Osney, 
antiquarius  Warwicensis  (f  1491):  Histo- 
ria  regum  Angliae. 

Ausg.  .•  *  e  cod.  in  biblioth.  Bodlei.  ed.  Thom. 
Heame.  Oxonii  1716.  8'^.  —  ^tciederh,  ibid.  1745. 
8°.  —  ^  unt.  d,  TiL :  Britannioa  sive  de  regibus 
veteris  Britanniae  usque  ad  exilium  gentis  et 
Saxonum  Imperium  etc.   Francofurti  1607.  8°. 

:  Historiola  de  comitibus  Warwi- 

censibus. 

Ausg. :  ed.  Thom.  Heame.  Oxonii  1728.  8®  xu- 
sammen  mit  Historia  ntae  .  .  .  Richardi  II  An- 
gliae regis,  a  monaoho  quodam  de  Evesham  con- 
signata. 

Rosselli,  Nicolaus  =  Cardinalis  Ara- 
goniae. 

Rost,  Maiirus,  abbas Iburgens.,  vid.YitaL 
Bennonis  episc.  Osnabrug.  (vita  metr.). 

Rostius,  Petrus,  canonic.  Steinvelden- 
sis,  vid.  Vita  b.  Hildegondis  comitissae. 

Rostangnus  Cluniacensis  monach.  (nai 
1206),  vtd.  Narratio  exe.  capitis  s.  C le- 
rn entis  pp.  (t  c.  100). 

Roswitha  »  Hroswitha. 

Rot,  Hans,  aus  Basel:  Pilgerreise  1440. 

Ausg. :  hrsgb.  von  A.  Bernoulli  in  Beiträge  zur 
Vaterland.  Geschichte,  hi-sgb.  von  der  histor.  Ge- 
sellschaft zu  Basel.  N.  F.  I.  1881.  p.  326-391. 

Rot,  Peter,  aus  Basel:  Pilgerreise  1453. 

Ausg.:  *  hrsgb.  von  A.  Bernoulli  in  Beiträge 
zur  Vaterland.  Geschichte.  N.  F.  I.  Basel  1881. 
p.  413-428.  —  '  ausxüglich  ap.  Haenle,  Urkun- 
den U.Nachweise  z.  Gesch.  des  Schwanen -Ordens. 
Ansbach  1876.  p.  37-39.  —  ""  desgl.  ap.  Stillfried 
u.  Haenle ,  Das  Buch  vom  Schwanen  -  Orden.  Ber- 
lin 1881.  fol.  p.  197.  198.  —  *  desgl.  von  Röh- 
richt in  Wochenblatt  der  Johanniter- Ordensbal- 
ley  Brandenburg.  1882.  p.  130.  131. 

Rotcharius,  vid.  Visio  Kotcharü. 

Rote  Buch  von  Weimar,  tnd.  Buch^  Das 
Rote. 

Rotfridus,  t-ia.  Vita  s.  Kemigii  episcopi 
Remensis  (transl). 


Rothari  rex  Langobardorum  (636  — 
652):  Edictus. 

Ausg.:  ^  als  Leges  Rothari  ap.  Maratori.  Rer. 
Ital.  scr.  I.  2.  1725.  p.  17-48.  —  *  in  Edicta  re- 
gum Langobardoiiim  edita  .  .  .  studio  comitis  Ca- 
roli  Baudi  a  Yesme.  Aug.  Taurin.  1846.  fol. ,  nur 
wenige  Exempl.  gedruckt.  —  '  ap.  Troya,  Istoria 
d'Italia.  IV.  pars  2.  1853.  p.  60-464,  mit  weü- 
läufigem  Comment.  —  *  in  Edicta  regum  Lan ge- 
bärd, edita  .  .  .  studio  com.  Gar.  Baudi  a  Vesme. 
Aug.  Taurin.  1855.  (Monum.  historiae  patr.)  fol. 
p.  11-80,  ruich  einer  St.  Q aller  Hs.  —  *  secun- 
dum  edit  Aug.  Taurin.  repetenda  curavit  J.  F. 
Neigebaur.  Monachii  1855.  8^  —  ®  ed.  F.  Bluhme 
ap.  Pertz,  Mon.  Legg.  IV.  1868.  p.  3-90.  —  ''in 
Edictus  ceteraeque  Langobard.  leges  ...  ex  maiore 
edit.  correctiores  recudi  curavit  Fr.  Bluhme  inter 
Scriptores  rer.  Germ,  in  usum  schol.  Hannov.  1869. 
8^  p.  1-73.  —  •  hiemach  Auszüge  ap.  Gengier, 
German.  Rechtsdonkmäler.  1875.  p.  522-546;  cf. 
p.  158-161.  —  •  nach  Bluhme  ap.  Padeletti,  Fon- 
tes iuris  italici  medii  aevi.  1877. 

:  Leges  {aiis  Liber  legis  Lango- 


bardorum Papiensis,  auch  Lex  Lombarda 
genannt). 

Ausg.:  ed.  A.  Boretius  ap.  Pertz,  Mon.  Legg. 
IV.  1868.  p.  289-397. 

Erl.-Schr.:  Branner,  Heinr.,  Deutsche  Rechtsg«sch. 

I.  Leipzig  1887.  p.  368-374. 

Pasqnale  del  Oiudice,  Le  tracce  di  diritto  Romano 

Delle  leggi  Longobarde.  Fasc.l.  Editto  di  Rotari.  1886. 

Savigny,  Gesch.  des  römischen  Bechts  im  Mittelalter. 

II.  p.2ü9«f. 

St  Oboe,  0.,  Gesch.  der  deutschen  Rechtsqaellen.  I. 
Braunschweig  1860.  p.  122-128. 

Tamassia.  Giov.,  Le  fonti  dell'  Editto  di  Rotari.  Pisa 
1889.  gr.8o.  XVIII.  93 pag.  Jk4. 

Rothe,  Job.,  aus  Luxemburg,  Capellan 
der  Landgräfin  Anna  zu  Eisenach  (cca. 
1434):  Chronik  von  Thüringen.  Chroni- 
con  Thuringiae  vemaculum,  alias  Isena- 
cense  t>el  Erfordiense  dictum.  Ab  0.  C. 
—1440. 

Der  Verfasser  wurde  früher  Monachus  Isenacen- 
sis  genannt.  Ueppige  deutsche  Sprache ,  fabelreich. 

Handschr. :  Dresden,  k.A rchi v ,  chart.  f o  1 . 
—  Sondershausen,  Kirchenbibl.  —  Werni- 
gerode. 

Ausg. :  ^  mit  der  Bezeichnung :  auctore  mon- 
aoho Isenac.  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  II.  p. 
1633-1824.—  ^untd.  Tit.:  Düringische  Chro- 
nik des  Johann  Rotlie  ed.  R.  von  liliencron  in 
Thüringische  Geschichtsquellen.  Bd.  III  {auch  als 
Separatabdruck  erschienen.  Jena  1859.  gr.8°).  — 
*  bearbeitet  u.  hrsgb.  von  E.  Fritsche.  Eisenach 
(1888).  S"".  264  pag.  Jk  3.60.  Kastrirt. 

Erl.-Schr.:  Aue,  K.,  Joh.  Rothe  tn Zeitschrift  d.  Vereins 

für  thüringische  Geschichte.  IV.  Jena  1860.  p.  217  sq. 
:  Zu  dem  Vorzeichniss  der  Joh.  Rothen  betrefFen- 

den  Urkunden  Und.  Ul.  1869.  p.  361.  362. 
Bech,   Fed.,  Mittheilung  u.  krit.  Beleuchtung'  eines 

bisher  übersehenen  längeren  Akrostichon  des  Joh. 

Rothe  aus  Kreuzburg.  Progr.  d.  Gvmn.   Zeitz  1861. 

40.  8  pag. 


986 


ROTRODUS  —  RUDOLF  VON  EMS 


Bech,  Fed. ,  Nene  MittheilaDgen  über  Joh.  Bothe. 
Progr.  d.  Qymn.  Zeitz  1860.  40. 

:  üober  Joh.  Bothe  in  Pfeiffers  Oermania.  "Wien. 

V.  p.  226:  VI.  1861.  p.  45-80.  2Ö7-287;  VU.  p.854; 
IX.  p.  172. 

Bechstein,  Reiuh.,  Bibliographie  von  J.  Rothe  in 
Zeitschr.  des  Vereins  f.  thüiing.  Gesch.  IX.  (N.F.I.) 
p.  259  ff. 

:  Zu  der  Thüringer  Chronik  des  Joh.  Rothe  in 

Pfeiffers  Germania.  IV.  Wien  1869.  Heft  4. 

Fankhänel,  lieber  Johannes  Rothe.  Progr.  z.  Gesch. 
der  Schule.  Eisenach  1844.  4«. 

:  Zusälze  zu  dem  der  v.  Liliencronschen  Bearbei- 
tung der  thüring.  Chronik  des  Joh.  Bothe  beigefügten 
Glossar  in  Zeitschrift  des  Vereins  f.  thür.  Geschichte. 
IV.  p.  220 -225. 

Herrmann,  K.,  Bibliotheca  Erfortina.  186S.  p.71.72. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  8.  Aufl.  II. 
1887.  p.  100.  103-107.112. 

Michelsen,  A.  L.  J.,  Ueber  eine  handschriftliche 
Chronik  Thüringens  aiis  dem  15.  Jahrh.  in  Zeitschrift 
d.  Vereins  f.  thüring.  Gesch.  I.  p.  73  ff.  223. 

:  Vrkundenverzeichniss,  Joh.  Bothe  betreffend  ibid. 

III.  p.  21-44;  IV.  p.  219. 

Sigismund,  B..  tWd.  XV.  (X.F.VII.)  Jona  1891.  p. 
552  -  576 ;  bisspricht  die  rehleehU  Ausg.  von  E.  Friiitche. 

Witzschel,A.,  in  Pfeiffers  Germania.  XVII.  1872. 
p.  129-169. 

:  Beitrttge  zur  texteskritik  der  düringischen  Chro- 
nik des  Joh.  Bothe.  Progr.  1875.  4«.  14  pag. 

Vgl.  Vita  s.  Elisabethae  fil.  Andr.  {auetor  rhytkm.). 

Rotrodus  archiepiscopus  Botomagensis: 
Epistolae  et  variorum  ad  eum.  1165—1174. 

Äusg, :  26  aus  verschied.  Werken  gesammelt 
u.  chronologisch  geordnet  ap.  Bouquet,  Rec.  XVI. 
p.  626.t)33. 

Roya,  vid.  Aegidius  de  Eoya. 

Rozmital,  vid.  Leo  de  Bozmital. 

Hubertus  =  Rupertus. 

Rubeus  de  Aragonio  =  Augustinus  Ru- 
beus  de  Arag. 

Rubrica  de  suscepcione  regis  Roma- 
norum  in  civitate  Nüi*enbergensi  a.  D. 
1414  =  Einzug  König  Sigmunds. 

Rucellai,  vid.  Bemardus  Oricellarius. 

Rudborne,  Thomas:  Historia,  vid,  Tho- 
mas Rudbome. 

Rudburn,  Thomas,  iun.:  Breviarium, 
vid.  Thomas  Rudborne. 

Rudimentum  novieiorum,  epitome  sive 
svstema  historiae  universalis  auctore  in- 
certo  confecta  et  in  6  aetatcs  divisa,  ab 
0.  C.  — 1473. 

Wahrscheinlich  von  einem  Franziskaner  u.  zvrar 
grösstentheils  aus  dem    Chronicon    slav.   parochi  Susol. 
verfasst;  nicht  zu  verachten  für  die  Qesch.  d.  15.  Jahrh. 
Ausg.:  in  urbQ  Lubicana  [Lubecae]  per  Lucain 
Brandis  de  Schasz.   1475.  2  in  1  vol.  fol.    Vgl. 
Hain,  Bepert.  no  4996.  M.  bemerkenswerten  Holz- 
schnitten. Das  erste  in  Lübeck  gedruckte  Buch. 
Erl.  -  Sehr. :  vanSeelen,  Selecta  literaria  p.  558  {letzte 
Au»g.). 
"SVolff  gram,  Ha^o,  Neue  Forschungen  zu  "Werner  Ro- 
levincks  Leben  in  Zeitschrift  für  vaterlAnd.  [westfäl.] 
Gesch.  u.  Alterthumskunde.  XLVm.  1890.  Abth.  1. 
p.  125-130. 

Rudolf  Colonna,  t/^/.  Landulfus  de  Co- 
lumna:  Tractatus  de  translatione. 


Rudolf  von  Ems,  Dienstmann  des  Grafen 
von  Montfort  (f  1250—1254):  Wilhelm  v. 
Orleans  oder  Dourlens.  3  Bücher. 

Oeschrieben  1241  .beginnt  mit  Wilh.  dem  Eroberer  a. 
endet  mit  Ootfried  v.  Bouillon.  Noch  nicht  frunz  gedruckt. 

Handschr.:  St.  Gallen,  Vadiao.  Bibl.  n"302. 
Chart,  sec.  XIII.  fol.  —  Andere  nennt  Fr.  Pfeiffer 
im  Anzeiger  1854.  n®  4. 

Au^g. :  nur  Bruchstücke  *  in  Neuer  literari- 
scher Anzeiger.  1807.  n®  11.  —  'Aurora  1804. 
n°99;  —  »Museum  I.  p.  662;  —  *  Adelung  I. 
p.  46 ;  —  *  Docen ,  Miscellan.  IL  p.  150;  —  •  Mone, 
Anzeiger  V.  p.  50  u.  VIII.  p.344;  —  ^Altdeutsche 
Blatt.  J.  p.  246.  —  Inhalt  bei  Casperson,  Wilhelm 
von  Franse.  Cassel  1782—84. 1.  VIII  ff.;  —  An- 
zeiger IV.  p.  27-34. 

:  Weltchronik. 

(redichtet  für  Kaiser  Konrad  IV  zwischen  1250—1254. 
—  Ezistirt  in  zwei  verschiedenen  Rec^nsionen ;  gegen  50 
Handschriften. 

Ausg.:  Gedruckt  nur  einzelne  Stellen  u.  zwar 
aus  </.  äl  t,  Becension  sehr  vieles  in:  *  G.  Schütze, 
Die  histor.  Bücher  des  alten  Testameots.  Ham- 
burg 1779—81.  2  Bde.  8^  —  *in  Hamburgische 
Unterhaltungen.  VIII.  p.  297 ;  —  *  ap.  Lambecium, 
Catal.  bibl.  civit.  Vindobon.  I.  Viennae  1750.  p. 
64;  —  *  ap.  Schelhom,  Amoenitat.  literar.  III. 
p.  12;  —  '^bei  Tenzel,  Monatl.  Unterred.  1691. 
p.  922;  —  ®  bei  Eschenburg,  Neuer  literar.  Anzeig. 
1808.  n^26.  p.  4Ö9;  —  "^  bei  Zapf,  Reise  durch 
einige  Klöster  Schwabens  p.  128.  133;  —  '  bei 
Hoffmann,  Altdeutsche  Blätter  I.  p.  246;  —  ^ bei 
Graff,  Diutiska  I.  p.  48;  —  ^<»  bei  Vilmar,  Die 
zwei  Recensionen  der  Weltchronik  p.  61. 

Abschnitte  atts  der  jung.  Becension  geben : 

*  Adelung,  Nachricht  über  deutsche  Handschr.  in 
d.  Bibl.  d.  Vatican.  I.  p.  22.  11.  p.  176;  —  '  Aaf- 
sess,  Anzeiger.  1833.  p.  171;  —  *  Docen,  Miscell. 
n.  p.  35.  —  *  Gottsched,  Neuest.  I.  p.  246;  — 

*  Graff,  Diutiska  III.  p  406;  —  «Hagen,  Grundr. 
d.  Gesch.  der  deutsch.  Poesie  p.  228  u.  545;  — 
'Mone,  Anzeiger.  1838.  p.  431;  —  *Oberlin,I)iatr. 
de  Conrad.  Herbipol.  p.  27;  —  ®Schelhom,  Bei- 
träge zur  krit.  Gesch.  der  deutschen  Sprache  I. 
p.  593;  —  "Vilmar  1.  c.  p.  67. 

Sonstige  Bruchstücke:  ^tmi.  d.  Tit.:  Aus 
R.  V.  Ems  Weltchronik  hrsgb.  von  "W.  Crecelius 
in  Birlingers  Alemannia.  XVIII.  Bonn  1890.  p. 
94-96.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Fragmente  der  Univ.- 
Chronik  des  R.  v.  E.  in  Coponhagen  hrsgb.  von 
Edzardi  u.  Mogk  in  Germania.  XXVII.  Wien  1882. 
Heft  1.  —  ^andere  hrsgb.  von  Herrn.  Fischer  in 
Germania.  XXX.  1885.  p.  175-183.  —  *  andere 
hrsgb.  von  Ant.  Birlinger  ibid.  p.  183-191;  — 
^andere  hrsgb.  von  Tbeod.  Gelbe  ibid.  p.  191- 
193.  —  ^  unt.  d.  lY/..-  Bruchstück  aus  Rudolfs 
Weltchronik  hrsgb.  von  Adalb.  Jeitteles  ibid.  p. 
120  (wenig  wert;  die  Verse  entsprechen  dem  Ab- 
druck bei  Schütze  I.  p.  76-78).  —  ^unt.  d.  Tit.: 
2  Fragm.  der  Weltchr.  R.'s  v.  E.  hrsgb.  von  J.  Lo- 
serth  in  Zeitschrift  f.  deutsches  Alterthum  und 
deutsche  Litteratur.  XXIX.  (N.  F.  XVII.)  Berlin 
1885.  p.  236-246.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  2  Bruehst 
der  Reimchrouik  des  R.  v.  E.  in  Zeitschrift  für 
deutsche  Philologie.  XXI.  1888.  Heft  3.  —  ^  tmi. 
d.  Tit. :  Regensburger  Bruchstücke  der  Weltchro- 


KUDOU"  VON  HOHENEMS  —  RODÜLPHUS  GLABER 


987 


nik  Rud.  von  Ems  u.  des  Marienlebens  von  Bruder 
Philipp  mitgetheilt  u.  besprochen  von  H.  Graf  v. 
Walderdorff.  Stadtamhof  (1877).  8^  58  pag.  — 
*®  andere  brsgb.  von  Karl  Reissen berger  aus  einem 
Ms.  im  Landesarchiv  suGraz  in  Germania,  Viertel- 
jahrschrift etc.  XXXIV.  Wien  1889.  p.  490-492. 

Erl.-Sekr.:  Adelung ,  Maf^zin.  I.  St.  2.  p.  241. 

D o boren tz,  Otto,  Die  Erd-  n.  VGikerknnde  in  der 
'Weltchronik  des  Rudolf  von  Hohen  -  Ems  in  Zeit- 
schrift ffir  deutsche  Philologie.  XII.  1880.  p.  257- 
Sül;  387-454;  XIII.  1881.  p.  29 - 57 ;  166 - 223. 

Docen,  Misoellan.  II.  p.  So.  903. 

Dürrwirth,  Ueber  die  Universal  -  Chronik  Rudolfe 
(V.  Ems)  in  Zeitschrift  f.  deutsches  Alterthum.  XVI. 
Berlin  18B4.  Heftl. 

Ebcrtf  Ueberlieferungen  II.  p.  86. 

G  e  r  V  i  n  u  8 ,  Gesch.  der  deutscnen  Dichtung.  5.  Aufl.  II. 
p.  77. 

Graff ,  Diutiska  III.  p.  276.  443.  449. 

Hagen,  Grundriss  d.  Gesch. d. deutschen  Poesiop.  225. 

:  Gedichte  des  liittelalters  I.  p.  567.  p.  xix. 

:  Minnesinger  IV  ^.652. 

Hörn,  Sammlung  z.  einer  histor.  Handbibl.  p.  768. 

Jacobs,  Beitr.  a.  d.  Schätzen  d.  Gothaischen  Bibl.  II.* 
p.  228  u.  243. 

Ma»smann,  Recens.  d.  Diutiska  in  d.  Heidelberger 
Jahrb.  1826.  p.  1 166. 

:  Rccons.  d.  Hohen  Liedes  v.  Bartholomae,  ibid. 

1828.  p.  190. 

Yilmar,  A.  F.  C,  Die  zvei  Recensionen  und  Hand- 
schriftenfamilien der  ÜVeltchronik  Rudolphs  v.  Ems, 
m.  Auszügen  a.  d.  noch  ungedrnckten  Theilen  beider 
Bearbeitungen.  Progr.  des  Gymn.  Marburg  1839.  4*. 
U«2. 

Zacher,  Die  ViTemigeroder  Handschrift  von  Rudolfs 
AVeltchronik  in  Zeitschrift  für  deutsche  Philologie. 
IX.  1877.  p.  461-471. 

Rudolf  von  Hohenems  -  Budolf  von  Ems. 

Rudolphus  =  Rodulphus,  Rudoifu8,  Ruo- 
dolftis,  Ruodulfiis. 

Rudolphus  abbas  Cluniacensis  (fllT?. 

Sept.  20),  vid.  Vita  b.  Petri  Mauricii  cogn. 
Venerabilis. 

EH.- Sehr.:  Histoire  litt6raire  de  la  France.  XIV. 
1869.  p.  4-6. 

Rudolphua  abbas  S.  Pantaleonis  Colo- 

niensis  (flor.  1121),  vid.  Acta  translat.  s. 
iiniiis  mil.  Leg.  Theb. 

Rudolphus  abbas S.Trudonis  (St.  Tnajen 

oder  8t  Trond,  f  1138):  Epistolae  4. 

Ausg,:  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  317-332. 

—  *  wiederh.  ap.  Migne^  Patrolog.  lat.  CLXXVIII. 

p.  193-218.  —  Ein  Brief  des  Chronisten  Rudolf 

von  St.  Trend  an  Rupert  von  Deutz ,  mitgeth.  von 

F.  "W.  E.  Roth  in  Neues  Arohiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 

Gesch.  XVIL  1892.  p.  617.  618. 

Vgl.  Gesta  abbatum  Trudonens. 

Passio  s.  Gereonis  (Inveni,  et  translai.). 
Vita  s.  Lietberti. 

Rudolphus  Agricola,  vid.  Agricola. 

Rodulfus    Bituricensis    archiepiscopus 

(flor.  866):  Capitula. 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Misoellan.  ed.  Mansi  II. 
p.  104-113.  —  *  wiederh.  ap.  Migne.  Patrolog. 
lat  CXIX.  p.  703-720. 

Rudolphus  de  Frameynsperg ,  Bavanis: 

Itinerarium  in  Palaestinam  ad  montem 
Sinai  et  in  Aegyptum  b9  1346. 

Nor  ein  Bruchst&ck  vorhanden. 


Handsehr.:  München,  Staatsh.  lat.  n<* 26636. 
See.  XV.  f.  385. 

AiMg.:  *  ap.  Canisium,  Lect.  antiq.  VI.  p.  323- 
327  (»ed.  Basnage  IV.  p.  358-360). 

Rudolphus  de  Langhen,  vid.  Langhen. 

Rudolphus  de  Muyden,  Muda  =  Bier 
de  Müden. 

Rudolphus  de  Noviomago,  vid.  Tita  b. 

Alberti  Magni  (legenda). 

Rudolphus  de  Radegg  (iam  ante  1314) 
scholasticus  Einsidlensis:  Capeila  here- 
mitarum. 

Gedicht  worin  der  Ueberfell  des  Klosters  Einsiedeln 
am  1.  Mttrz  1814  durch  die  Schweizer  weitläufig  geschil- 
dert wird;  historischen  Wort  besitzen  nur  der  2.  u.  der 
4.  Theil  desselben. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Gall  Morell  in  Geschichts- 
freund der  5  One.  X.  p.  170  ff. 

Sri. '  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
8.  Aufl.  I.  1886.  p.  79. 

Rudolphus  de  Rivo  (Raoul  de  Ruisseau)^ 
decanus  Tongrensis  (f  1403):  Gesta  ponti- 
ficura  Leodiensium  Engelberti  a  Marka, 
Johannis  de  Bavaria  (ab  Arkel)  et  Ar- 
noldi  ab  Hom.   1347—1389. 

Für  den  angegebenen  Zeitraum  Ton  grossem  Werte. 
Ausg. :  ap.  Chapeaville ,  De  gestis  pontif .  Leod. 
m.  p.  1-58.     Die  Jahre  1386  —  1389   hat  der 
Herausgeber  nach  Lorenz  aus  späteren  Schrift- 
stellern willkürlich  ergänzt  ibid.  p.  58-67. 

Erl.'Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
8.  Aufl.  II.  1887.  p.  34. 
Wind,  Bibliotheek  der  Nederlandsche  geschiedschr\j- 
yers  p.  64. 

Rudolfiis  Fuldensis  =  Rudolphus  mon. 
Puldensis. 

Rodulphus  Glaber  (Radulphus,  Rudolfus), 

monachus  S.  Benigni  Divionensis,  d£in 
Cluniacensis  monachus  (f  1050):  Fran- 
corum  historiae  libri  V,  seu  Historiarum 
sui  temporis   libri  V  ab  elect  Hugonis 

Capeti  in  regem  987  ad  a.  usque  1044. 

Handschr.  .-Paris,  Nat.  -  Bibl.  ms.  lat.  n®  6190. 
sec.  XII  fin.;  —  n^  10912.  sec.  XI;  —  n«  13834. 
sec.  XVI.  Copie  der  vorigen.  —  Rom,  Vatic.  n® 
618.  sec.  XV  ]  ausserdem  vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  VII. 
p.  50. 

Ausg.:  *  ed.  Pithoeus,  Eist.  Franc.  Script.  XI. 
Francof.  1596.  p.  1-59.  —  ^wiederh.  mit  Besse- 
rungen ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p.  1- 
58.  —  «ap.  Bouquet,  Reo.  VIII.  p.  238-240;  X. 
p.  1-63  —  u.  *  nach  Duchesne  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CXLII.  p.  611-698.  —  ^  unt.  d.  Tit.: 
Raoul  Glaber,  Les  cinq  livres  de  ses  histoires, 
900  —  1044,  publ.  par  Maurice  Prou.  Paris  1886. 
8^  XV.  143  pag.  3  fr.  50  c.  Out.  {Zugleich  ein 
Band  der  Collection  de  textes  p.  servir  ä  l'etude 
et  l'enseignement  de  Thist.)  —  ®  Auszüge  ed. 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  51-72;  cf. 
p.  48  sq. 

Uebers.:  alt  französisch:  ap.  Guizot,  Collect. 
VI.  p.  169-355. 


988 


EUDOLPHUS  MONACHUS  CASAE  DEI  —  RUFINU8  PRESBYTER 


Erl.-Sdtr. :  C  o  n  t  z  e  n ,  Die  Geschichtschreiber  der  deut- 
schen Kaiserzeit  p.  72-76. 
de  la  Curne  de  bt.  Paiaye,  Möm.  conoemant  la  vie 

et  les  onrra^es  de  Glaber,  historien  da  terops  de 

Hagrnes  Capet  in  M6m.  de  litt^rature  tir^s  de  re- 

gistres  de  l'Acad.  des  inscript.  VKI.   Paris  1733.  p. 

649  (6d.  k  Ja  Uave  XII.  p.  274). 
Gebhardt,  £.,  L  (^tat  d'Ame  d'un  meine  de  Tan  1000: 

IjC  chroniqneur  Raoal  Glaber  in  Revue  des  deux 

mondos.  CVII.  1891.  p.  600-628. 
Giesebrecht.'W.,  Geschichte  der  dentechen  Kaiser- 

zoit  II.  p.  529  (5.  Aufl.  IL  1885.  u.  567). 
Häusser,  L.,  Die  teutschen  Geschichtschr.  Heidelb. 

1889.  p.  83. 
Havet,  Julien,  Note  sur  Baoul  Glaber  in  Revue  hi- 

storique.  XL.  Paris  1389.  p.  41-48,  xum  Theü  gegen 

Saekur. 
Kuypers,   Heinr.,  Studien  Über  Rudolf  den  Kahlen 

(Rodulfus  Glaber).  Müustersche  Diss.  inaug.   Goch 

1891.  &>.  JTOpag. 
Monod,  Etudes  sur  Thistoire  de  Hugaes  Capet  in 

Revue  historique.  XXV III.  p.  270. 
Petit,   Ernest,  Raonl  Glaber  tn  Revue  historique. 

XLVIIL  Paris  1892.  p.  283-299. 
Pflugk- Harttang,  J.  v.,  Untersuchungen  z.  Gesch. 

Kaiser  Konrads  II.   Stuttgart  1890.  8».  VIII.  77  pag. 

Jk2.  p.  59-64. 
Saekur,   Ernst,   Studien   über  Rodulfus  Glaber  in 

Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIV.  1889.  p. 

879-418;  vgl.  XV.  p.  212.  n0  21. 
Schüz,  Coinment.  criticus  de  scriptis  et  scriptor.  hi- 

storicis  p.  198. 
Waitz  ap.  Pertz  1.  c.  p.  48-50. 
Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.322 

(5.  Aufl.  IL  1886.  p.  188;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  213). 
Vgl.  Vita  s.  Guilelmi  I  abbatis. 

Rudolphus  monachus  Ca8ae  Dei  (saec. 

XII),  md.  Vita  s.  Adelelmi  {vita  alia), 

Rudolphus  (Ruodolfus)  monachus  Ful- 
densis  (t865),  vid, 

Annales  Fuldenses. 

De  s.  Venantio  al.  mart. 

Miracala  sanctorum  in  Fuldenses  ecclesias 

translatorum ,  vid.  Vita  b.  R«ibani  M. 
Translatio  s.  Aiexaudri. 
Vita  8.  Liobae. 

„    b.  Rabani  Mauri. 

Rudolphus  monachus  Marclanensis  = 

Kudolphus  abbas  S.  Trudonis. 

Rudolphus  monachus  s.  Sepulcri  ap. 

Caraeracences   (cca.  1290),   vid,  Vita   s. 
Lietberti. 

Rudolphus  Praellaeus  =  Raoul  de 
Presles. 

Rodulfus  rex,  Bichardi  Burgundiae  da- 
cis  filius:  Diplomata  21  a.  924  —  935. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  562-581. 

Rodulfus  rex  Burgundiae  Transiuranae: 
Diplomata  annorum  888  —  910. 

Ausg.:  ex  div.  editt.  ap.  Bouquet,  Recueil  IX. 
p.  691-693. 

Rodulfus  III  rex  Burgundiae  Transiuien- 
sis  seu  Provinciae:  Diplomata  17  annorum 
993—1031. 

Ausg.:  '  ex  div.  monum.  ap.  Bouquet,  Recueil 
XL  p.  542-554.  —  *  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CLL 
p.  1021-1026. 

Rudolphus  I  rex  Roman.  (1273—1291): 

Constitutiones. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IL  1.  p.  382-458. 


Rudolphus  I  rex  Roman.:  Diplomata. 

Ausg, :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XL  p.  581;  Xm.  p.  627-629. 

:  Epistolae. 

Von  urkundlichem  Werte. 

Au>8g. :  ^  ed.  C.  Cenni  in  Monumenta  domina- 
tionis  pontificiae  et  codex  Rudolphinus.  Romae 
1760.  2  vol.  4°.  —  ^unt.d.  Tit.:  Codex  episto- 
laris  Rudolph!  I , . .  locupletior  . . .  editus  et  oom- 
ment.  illustratus  . . .  opera  Martini  Gerberti.  ( Cufn 
imag.)  Typis  San-Blasianis  1772.  foL  —  *F.  J. 
Bodmann,  Cod.  epistol.  Rud.  I  epist  230  anecd. 
cont.,  correctis  iusuper  et  sappl.  auctis,  a  Ger- 
berto  editis.  Lipsiae  1806.  8**. 

Erl.-Sekr.:  AI  Ige  m.  deutsche  Bibliothek.  XXIV.  197. 
Anh.  37-52.  p.  1740-48. 
Erlanger  Beitrage.  1743.  p.  441. 
Ernosti,  Neue  theol.  Biblioth.  II.  p.  844-851. 
Oatterer,  Journal  IV.  p.  154. 
«         Göttinger  gel.  Anzeigen.  1775.  p.  370. 

Hai  1er,  Bibl.  d.  Schweiz.  Gesch.  ü.  p.  1911. 

:  Fax  cum  Carolo  I  rege  Siciliae 


a.  1280. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  U.  1.  p.  423-425. 

:  Kegistri  fragnientum. 

Nur  17  Formeln. 

Handschr.:  Berlin,  k.  BibL  Lat,  4^  300. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  F.  Kaltenbrunner  in  Ar- 
chiv f.  Österreich.  Geschichte.  LV.  1877.  p.  253- 
263;  cf.  Einleit.  p.  249-253. 

:  Tractatas  et  pacta  cum  Otakaro 

rege  Bohemiae  a.  1276.  1277. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  407-409; 
413-416;  419-421.  —  Tractatus  cum  Nicoiao 
III  pp.  a.  1278.  1279  ibid.  p.  421.  422. 

Vgl.  Coronatio. 
Electio. 

Rudolphus  Tortarius,  monachus  Moria- 
censis  (cca.  1114),  vid. 

Vita  s.  Benedicti  Rbb.  Gas.  (mirae.). 
„     „  Mauri  abb.  Olann.  (tranalai.). 
Erl.-Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  France  X.  p.  88 
{tpiederhoU  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLX.  p.  1171- 
1178). 

Ruflnus  magister,  vid.  Vita  s.  Raymundi 
Palmarii. 

Ruflnus  Presbyter  Aquileiensis  (f  cca. 
410):  Historia  ecclesiastica  Eusebii  con- 
versa  et  duobus  libris  {i.  e.  a.  325  —  395) 
aucta. 

Ist  eine  lateinische  Bearbeitung  der  Kirchengeschicht*? 
des  Eusebius,  diu  402  untemoinnien.  Qenoss  im  Abend- 
lande grosses  Ansehen. 

Au^g.:  ^  s.  1.  et  typogr.  1474.  fol.  unt.  d.  Tit. : 
E-i  historia  cccl.  per  Rufinura  e  graeco  ia  lat. 
traducta.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Liber  historiae  eecles. 
E-i  Caesar.,  quam  b.  Rufinus  presb.  de  grae«.H> 
in  lat.  transtulit.  Romae,  ap.  J.  Ph.  do  Lignaniin«^ 
1476.  fol.  —  '  Maotuae,  ap.  J.  Schallum  147l>. 
fol.  —  **  Parisiis  1497.  4^  —  *oum  Bedae  Hist. 
eecles.  Argentinae  1514.  fol.  min.  —  *  unt.  d.  Tit. : 
E-i  bist.  eccl.  Riifino  interprete.  Accnravit  .  .  . 
Gaufr.  Boussardus.  Paris,  s.  a.  8^  —  ^  ex  eiMt. 
Boussardi  Lugduni  1523.  8^  —  *  unt.  d.  Tit.: 
Auetores  historiae  eecles. ,  worin  E-i  bist  eccl. 


RÜFINÜS  PRESBYTER  —  RUPERTUS  ABBAS  S.  HERIBERTI 


989 


Eufino  interpr.  Rufini  pr.  Aquil.  libri  duo  reco- 
gniti  per  Beatum  Rhenanum.  ßasileae,  Frobon 
1523.  fol.  —  »ex  Boussardi  edit.  Paris.  1525.  8^ 

—  *®Basileae,  Frohen  1528.  foL,  Wiederholung 
von  ü® 8  ohne  die  Vorreden.  —  "ex  edit.  Bous- 
sardi Lugduni  1533.  8®.  —  **  Wiederholung  rofi 
n»  8  Basileae  1539.  fol.  —  '^  Parisiis  1541.  fol.  — 
^*  in  Eusebii  opp.  lat.  edit  Basileae,  Henricpetri 
1542.  fol.  Tom,  111.  —  "t«  Auetores  Hist.  eccles. 
ex  ed.  B.  Rhenani.  Basileae  1544.  fol.  —  ^^inter 
Auetores  bist.  eccl.  Antverpiae  ap.  Joa.  Steelsium 
1548.  8*».  —  "  Rufini  bist  eccl.  libri  2  ...  ex 
interpret  Wolfg.  Musculi.  Basileae  1549.  fol.  — 
**  iciederh.  ibid,  1554.  fol.  —  *»  tviederh.  ibid, 
1557.  fol.  —  *®«n  Eusebii  opp.  cum  scboliis  J.  J. 
Grvnaei.  Tom.  IL  Basil.  1570.  fol.  —  '^  Parisiis 
1571.  fol.  —  »* Parisiis  1580.  fol.  —  "unt.d. Tit.: 
Tomi  II  eccl.  bistoriae  Eusebii  Pampb.  hbri  9,  Ru- 
fino  Aquil.  interpr.,  ac  duo  ipsius  Rufini  libri, 
studio  Petri  Tbomae  Cacciari.  Romae  1740.  41. 
4®.  —  **  nur  Rufini  libri  2  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat  XXI.  p.  461-540. 

Riffinus  Presbyter:  Historia  eremitica 
smi  Historia  monachorum  seu  über  de 
viris  patnim. 

Eine  Lebensf^eschichte  von  33  Heiligen  in  der  nitri- 
9chen  Wüste,  ohne  besondern  Oohalt. 

Ausg.:  ^  s.  1.  et  a.  (1462.)  fol.  —  's.  1.  et  a. 
(Xeapoli  cca.  1470).  fol.  —  'Ulmae,  Joa.  Zainer 
s.a.  fol.  —  *  Norimbergae,  A.  Koburger  1478. 
fol.  —  *  Norimbergae  1483.  fol.  —  ®  Venetiis, 
Oct.  Scotus  Modoetiensis  1483.  4®.  —  ^Norim- 
bergae, A.  Koburger  1485.  fol.  —  ®  Venetiis,  ap. 
Bon.  Locatellum  1500.  4^  —  *Lugduni  per  Nie. 
Wolff  de  Lutrea  1502.  4«.  —  ^^  Lugduni,  per 
Jannot  de  Campis  1507.  4^  —  "Venetiis  1508. 
4^  —  1»  Lugduni,  Steph.  Baiann  1509.  4°.  — 
'•'Lugduni,  per  Jac.  Sachen  1512.  4^  —  "Lug- 
duni, per  Jac.  Mvt  1515.  4^  —  ** Lugduni,  per 
Jac.  Mareschal  1520.  4^.—  "Lugduni  1536.  4°. 

—  ^^ Lugduni,  per  A.  Vincentium  1537.  4^  — 
'^Coloniae.  per  Gasp.  Gennepaeum  1547.  fol.  — 
»^'Coloniae  1548.  fol.  —  *'>Compluti  1596.  4".  — 
"  Opera  et  studio  Herib.  Rosweydi.  Antverp.  1615. 
fol.  —  ^^lüiederh.  Lugduni  1617.  fol.  —  u.  **  Ant- 
verpiae 1628.  fol.  —  "  tn  R-i  opp.  ed.  Dom.  Val- 
larsius.  Veronae  1745.  fol.  —  *^iriWcrA.ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  XXI.  p.  387-462  cum  notis  Ros- 
weydi. 

Erl.-Sckr.  .*  B  ä  h  r ,  Gesch.  d.  römischen  Literatur.  Suppl.- 

Band.  2.Abth.  p.2i8. 
Ebert,    Adf.,  Alitrem.  Geschichte  der  Literatur  dos 

Mittelalters  im  Abendlande.  I.  2.  Aufl.  Leipzig  18»9. 

p.  321-327. 
K 1  m  m  el ,  De  Rofino  Eosebii  interprete.  Gerae  1838. 4^. 
Pancker,  K.,  De  latinitate  Uieronymi.  Berolini  1880. 

p.  154. 
Peregrinatio  Raffini  etMelaniaeap. Migne,  Patrolog. 

lat.  LXXm.  p.  707-736. 
Schoenomann,  Biblioth.  histor.- literaria  patrom  la- 

tinomm.  I.  Lips.  I7Ü2.  8".  p.  683-614. 
Teuf  fei,  W.  S..  Geschichte  der  ruoiischen  Literatur. 

5.  Aufl.  Leipzig  18Ü0.  p.  1117.  §435. 
VallarsiuB,  Dom.,  Vita  Tyrannii  Ruflni,  ortu  Con- 

cordions»is ,  civitate  Aquileiensis,  presbyteratu  Hiero- 

solymitani.   Libri  2  ap.  Migne,   Patrolog.  lat.  XXI. 

p.  75-21>4. 

Riifii8:  Chronicon  Lubicense. 

Reicht  bis  1430:  der  Verfasser  soll  nach  (Trautoff  Min- 
derbmder  im  Katharinonkloster  zu  Lübeck  gewesen  sein. 


Ausg.:  Ausxüge  ^von  1400 — 1430  ap.  Grau* 

toff,  Sammlung  der  lübeckischen  Chroniken  in 

niederdeutscher  Sprache  II.  p.  456-577.  —  ^  in 

Script,  rer.  Pruss.  III.  p.  407-410.  —  '  vom  J. 

1427  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  III.  1.  p.  214-216. 

Erl.-Sekr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  U.  1887.  n.  168.  173.  174.  180. 
Strehlke,  E.,  in  Script,  rer.  Pmas.  III.  p.  25,  über 
die  Verwandtsehaß  mit  Annales  Prussici  auctore  Fran- 
ciscano  Thomnensi. 

Riifiis  Octodurensis  (Taurinensis  epi- 

scopus):  Epistola  ad  Nicetium  Treviren* 
Sern  episc,  qua  Uli  artißces  transniittit 
c.  550. 

Ausg.:  'ap.  Freher,  Corpus  Franc,  historiae 
p.  199.  —  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I. 
p.  863.  —  '  tciederh.  ap.  Bouquet ,  Rec.  IV.  p. 
75.  —  ^  ed.  Gundlach  in  Mon.  Germ.  hist.  Epist. 
III.  p.  133. 

Ruiand,  vid.  Ott  Ruland. 

Rumor  de  submersione  sacerdotuni  in 

Bythom  {Beuthen,  Oberschlesien)  a®  1363. 
Ausg.:  ap.  Stenzel,  Scr.  rer.  Silesiac.  II.  1839. 
p.  149-151. 

Rumpler,  Angel.,  abbas  Formbacensis 

ord.  s.  Ben.  (f  1513):  Chronicon  de  du- 

cibus  Bavariae  ab  a.  Chr.  507 — 1339. 

Ausg.:  ap.Finauer,  Bibliothek  d.  baier. Staats-, 
Kirchen-  u.  Gelehrten -Geschichte  I.  p.  23-32. 

:  De  gestis  in  Bavaria  libri  VI  ab 

excessu  Oeorgii  Divitis  Bavariae  infer. 

ducis  ad  a.  1506. 

Ausg.:  ex  autographo  ap.  Oefele,  Rer.  Boic. 
scr.  I.  p.  99-138  u.  139-147. 

Erl.-Sckr.:  Cummentatio  de  vita  et  scriptis  A.  Rum- 
pleri  «p.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr,  I.  p.  88-98. 
Lorenz,   Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  198;  II.  p.  407. 

Ruodepertus  magister  s.  Galli:  Epi- 
stolae. 

Ausg.:  ap.  Ooldabt,  Scr.  rer.  Alam.  II.  1730. 
p.  65. 

Ruodpertus  =  Eobertus. 

Ruopertus  monachus  Mediolacensls,  di- 
scipulus  Gerberti  (c.  990),  vid.  Yita  s.  Adal- 
berti  diac.  Egmond. 

Ruotgerus  Bened.  seu  clericus  Colonien- 
sis  ad  S.  Pantaleonem,  vid. 

Acta  8.  Patrocii  (transl.). 
Vita   ,,  Brunonis  arch.  Col. 

Rupert  Abt  von  Deutz  =  Rupertus  abbas 
S.  Heribert!. 

Rupertus  abbas  Gotewicensis  (f  1199)^ 
lid.  Vita  s.  Altmanni  ep.  Fat.  (vita  alia). 

Rupertus  abbas  S.  Heribert!  Tuitiensis, 

mitea  monachus  S.  Laurentii  Leodiensis. 


990 


RÜPERTUS  ABBAS  S.  HERIBERTI  —  RYCCARDUS 


(f  1129):  Chronicon  S.  Laurentii  Leodien- 
sis  sive  Res  gestae  episcoporum  Leodien- 
sium  et  abbatum  S.  Laurentii.  Libri  V. 
959—1095. 

Die  drei  ersten  Bücher  verloren,  deshalb  nur  fra- 
gmentarisch u.  Interpol irt  auf  ans  gekommen.  Beachtens- 
wert. Gewissermaason  fortgesetzt  von  Reinerns  mon. 
Leodiens.  coenob.  s.  Laurentii,  Adrianus  de 
Veteribusco  und  Uenricus  de  Palude. 

Handschr.:  verloren. 

Ausg.:  *  ap.  Martene  et  Durand,  Ampi,  col- 
lect. IV.  p.  1038-1082,  resp.  1164  c*  varior.  con- 
tinuationibus.  —  *  ed.  TVattenbach  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  VIII.  p.  261-279.  —  *  wiederh.  ap.  Migne. 
Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  671-702.  —  *  Brachstück 
ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  171. 

Erl.-Sdir.:  Manitius,  M.,  Zu  Ruperti  chron.  S.  Lau- 
rentii Leodiensis  w  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch. 
Xm.  1868.  p.  639 -642. 

Rupertus  abbas  S.  Heriberti:  De  incen- 
dio  Tuitiensi  d.  28.  Aug.  1128. 

Ausg. :  *  edid.  Witlichius.  Coloniae  1573.  4^ 
Sehr  gut.  —  •  wiederh.  mit  einigen  Auslassun- 
gen von  Jaffe  ap.  Pertz.  Mon.  scr.  XII.  p.  629- 
637  —  u.  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CIXX.  p. 
333-358.  —  *  fehlerhajft  in  Ruperti  opera.  Paris. 
1638.  Coloniae  1526.  Moguntiae  1631.  fol.  IL  p. 
884  al. 

:  Libri  XII  de  gloria  et  honore 

Filii  hominis. 

Ausg.:  fragm.  ex  libro  12.  (de  Cunone  I  episc. 
Ratisponensi  a.  1126)  ap.  Pertz  1.  c.  XU.  p.  637. 
638. 

Erl.-Sckr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 

Mansi  VI.  p.  185  sq. 
Histoiro  littöraire  de  In  France.  XL  p.422  (witderh. 

ap.  Migno  1.  c.  p.  703-804  als  Dissert.  chron. -histo- 

rica  de  vita  et  scriptis  Ruperti). 
Jaffd,  Prnofat.  ap.  Pertz  l.  c. 
Müller,  Jos.,  lieber  Rupert  von  Deutx  n.  dessen  Vita 

s.  Heriberti.  Progr.d.kath.  Gymn.  an  Aposteln.  Köln 

1888.40.  31pag. 
Roth,  F.  W.  E.,  Rupert  von  Doutz  in  Die  kathol.  Be- 

weg^ung  in  unseren  Tagen ,  hrsg.  von  H.  Rody.  XX. 

Würaburg  1887.  Heft  16-18. 
Ruperti  abb.  Tuitiens.  opera  omnia  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CLXVII-CLXX. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

IL  1886.  p.  123. 136. 137.237.347  ;  6.  AuÜ.  IL  1894.  p. 

137.  150-152.  194.882. 

Vgl.  Passio  b.  Eliphii. 

Vita  Cunonis  abb.  Sigeb. 
„     s.  Heriberti. 

Rupertus  abbas  Tegernseensis,  a7itea 

decanus  Tegerns.,  frater  Ottonis  praepo- 
siti  Kaitenbuchensis  (f  1186):  Epistolae. 

Ausg. :  ap.  Pez ,  Thesaur.  anecdot.  VI.  pars  2. 
1729.  p.  4-11;  aliorum  epistolae  ad  eum  ibid. 
p.  11.  12. 

""P®""^\Go8larien8l8  praepositus/  ^^ 

Henrici  IV  belle,  irid.  Cannen  de  belle 
Saxonico. 

Rupertus  monachus  S.  Laurentii  Leo- 
diensis =  Rupertus  abbas  S.  Heriberti. 

Rupertus  Tuitiensis  »  Rupertus  abbas 
S.  Heriberti  Tuit. 


Ruprecht  von  Freysing:  Stadtrechtsbuch 
und  Landrechtsbuch. 

Das  erstere  ist  1328  verfasst ,  das  zweite  eine  Bearbei- 
tung des  schwäbischen  Landrechts  für  das  Stift  Freysing. 

Ausg. :  '  Das  Stadtrechtsbuch  (fälschlicli  von 
d.  Herausgeber  in  2  Bücher:  Landrecht  u.  Lehn- 
recht getheilt)  ap.  Westenrieder,  Werke.  VII.  1802 
(auch  besonders  abgedruckt).  —  *  beide  Werke  unt. 
d.  Tit. :  Das  Stadt-  und  das  Landrechtsbuch  Ra- 
prechts  von  Freysing.  Nach  5  münchner  Hss.  Ein 
Beitrag  z.  Gesch.  des  Schwabenspiegels.  Von  G. 
Lud.  V.  Maurer.  Stuttgart  1839.  8*.  JL  5.50. 

Erl. '  Sdtr. :  S  t  o  b  b  e ,  0. ,  Gesch .  der  deutschen  Becfats- 
quellen.  I.  Braunschweig  1860.  p.  435-437. 

Ruricius  episcopus  Lemovicensis  (*f-  non 
multo  post  507):  Epistolae.  libri  2. 

Handschr.:  vgl.  B.  Krusch  vor  seiner  Ausg. 
in  Mon.  Germ.  Auct.  antiq.  VIII.  1887.  p.  lxix- 

LXXI. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lcct.  antiq.  V.  1004. 
p.  425  -  523  cum  epist.  Fausti  episc.  R.  ('  wiederh. 
ed.  nov.  ed.  Basnage  I.  1715.  p.  352-407).  —  '«w 
Max.  Bibl.  vet.  PP.  VIII.  ~  *  in  Bibl.  PP.  ed. 
Paris.  II.  1654.  p.  369.  —  *ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LVIII.  1862.  p.  67-124.  —  «ed.  Br.  Knis<:*h 
ifi  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiq.  VIII.  1887.  p. 
299-350;  cf.  prooem.  De  Ruricio  ep.  Lemov.  ü>id. 

p.  LXn-LXXIV. 

Erl. 'Sehr.:  Engolbrecht,  Beitrage  zur  Kritik  a.  Er- 
klärung des  Apollinaris  Sidonius,  Fanstus  u.  Ruri- 
cius in  Zeitschrift  für  Österreich.  Gymnasien.  1890. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  138  {gibt  die  Namen  der  Brief empfänger). 
Histoire  litteraire  de  la  France  HL  p.  49. 
Sammarthani,  Oallia  christiana  IL  p.  601. 
Teuf  fei,  W.  S.,  Gesch.  der  rOm.  Literatur.   5.  Aufl. 
Leipzig  1890.  p.  1203.  §  468.  n«  9. 
Vgl.  Vita  s.  Ruricii  II  ep. 

RQsch,  Niclaus,  Stadtschreiber  in  Basel 
u.  s.  w.  (f  1506):  Beschreibung  der  Bur- 
gunderkriege. 1474 — 1476. 

Ausg. :  hrsgb.  von  C:  Chr.  Bemoulü  in  Basier 
Chroniken.  III.  1887.  p.  292-332;  vgl.  Einleit 
p.  275-292. 

Russ,  Melchior,  Eitter  von  Luzem  (f 
1499):  Eidgenössische  (Schweizer-)  Chro- 
nik, heute  Luzemer  Chronik. 

Geschrieben  seit  1482.  Sie  geht  vom  Herkommen  der 
Stift  im  Hof  zu  Luzeni  aus  und  hGrt  mitten  in  einer  Ur- 
kunde V.  J.  1400  auf;  der  Rost  ist  verloron.  Nidit  an- 
ziehend für  den  Leser ,  aber  interessant  für  den  Forscher. 

Ausg. :  zum  erstenmale  hrsgb.  von  Jos.  Schnel- 
ler. Bern  1834.  8*^  (=  Geschichtsfi-eund  .  .  .  der 
5  Orte.  Bd.  X). 

Erl.- Sehr.:  Bernoulli,  A.,  Die  Luzernerchronik  des 

Molohior  Russ.  Inaug.-Diss.  Basel  1872.  8^. 
D  ä  n  d  1  i  k  e  r ,  C,  Das  Schweigen  von  Russ  fiber  Win- 

kelriods  That  in  Anzoigor  f&r  sohweizerisdie  (re- 

schichte.  IV.  Zürich  1873.  p.  81. 
Lorenz,  Deutschlands  Goscnichtsquellen.  8.  Aufl.  I. 

188ß.  p.  122. 
"Wyss,  G.  V.,  Ritter  Melchior  Russ  u.  Dekan  Albert 

V.  Bonstetten  in  Anzeiger  f.  schw.  Gesch.  1862.  p.2s. 

Russius,  Petrus,  vid.  Bandinus. 

Ruysbroek,  vid.  Guilelmus  de  Buys- 
broek. 

Ryccardus  de  S.  Germano  =  Richardus 
de  S.  Germano. 


KYDAARBOGEN  —  SABELUCTS 


991 


Rydaarbogen  »  Annales  Ryenses. 

Rymbegla,  sive  Sudimentum  computi 
ecclesiastici  et  annalisyeterumlslandorum. 

Ausg, :  ^  islandice  et  latine  cum  notis  Steph. 
Biömonis.  Hafniae  1780.  4^.  —  '  Auszug  in  An- 
tiqoites  Busses  d'apres  les  monuments  histor.  des 
Islaudais.  II.  Copenh.  1852.  4<^.  p.  448. 

Rymkronik  van  Briüiand ,  vid,  Jean  de 
Klerk. 

Rymkronyk  van  Viaenderen  »  Reim- 
chronik von  Flandern. 

Rynesberch,  Ghert,  Yicarius  to  dem 
Dome  (f  1406)  und  Herbert  Schene,  Keller 
(cellerarius)  to  deme  Dome  unde  Kanonick 
bi  St.  Anschari  (f  1413-1418):  Bremische 
Chronik. 


Von  Anf.  des  Erzbisth.  bis  1430;  mit  Fortsetzungen 
bis  1518.  —  Xiederdeutsch.  "Wichtig. 

Handschr.:  zahlreich,  vgl.  über  sie  Lappen - 
berg,  Geschichtsquellen  des  Erzstiftes  und  der 
Stadt  Bremen  p.  xziv-xxxn. 

Ausg.:  ap.  Lappeoberg  1.  c.  p.  55-176. 

Erl.-Sekr. :  B i  p p e  n ,  W.  v.,  Die  Verfasser  der  ältesten 
Bremischen  Stadtchronik  in  Bremisches  Jahrbuch. 
Hrsgb.  von  d.  histor.  Qesellsch.  des  Künstlervereins. 
XII.  1S88.  p.  106-131. 
:  Anhang  zu  Lindners  («.  u.)  Abhandl.,  insbeson- 
dere über  das  VerhAltniss  der  Chronik  zu  den  Fäl- 
schungen ibid.  XIII.  1886.  p.  23-31. 

:  Gerhard  Rinesberch  in  Allgem.  Deutsche  Bio- 


graphie. XXVIII.  p.  629. 

Koppmann,  K.,  Beiträge  zur  Bremischen  Quellen- 
kunde. II.  Zu  der  Chronik  von  Rvnesberch  u.  Schene 
in  Bremisches  Jahrbuch.  VI.  1872.  p.  2d6-265. 

Lindner,  Th.,  Die  Privilegien  der  Könige  Wilhelm 
und  Wenzel  für  die  Stadt  Bremen  und  die  Zeit  der 
Fälschung  ibid.  XIII.  1886.  p.  1-22,  beaonders  p.  13  -16. 

Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  3.  Aufl.  n. 
1887.  p.  158.  166.  412. 


je-  ^ 

Vgl. 


Wolters. 


s. 


Saba  Malaspina,  vid.  Malaspina. 

Sabellicue,  Marc.  Anton.  Coccius  (f 
1506):  Carmen  genethliacum  urbis  Ve- 
netae  seu  rerum  Venetarum  panegyricus. 

Ausg.:  ap.  Schott,  Italia  illustrata  p.  35-41. 

:  De  pngna  Turcorum  et  Vene- 

torum  ad  Sontium  amnem. 

Ausg. :  ap.  Lonicer,  Chronica  Turcica  II.  1578. 

:  De  Yenetae  urbis  situ.  Libri  3. 

Ausg.:  H.  1.  et  a.  (14?V)  4«.  27  Blätter.  — 
^  xusammen  mit  dessen  Carmina  in  munitionem 
Sontiacam  etc.  Venet.  1487.  1502.  —  ■  in  Sabel- 
lici  opp.  m.  Basileae  1560.  p.  249.  —  *  ap.  Schott, 
Italia  illustrata  p.  1-34.  —  *  ed.  Graevius ,  Thes. 
Italiae  V.  prs.  1. 

:  De  Venetis  magistratibus  liberl. 

Ausg.:  ^Yenetiis  1488.  4°.  —  'in  Sabellici 
opp.  III.  Basileae  1560.  p.  278.  —  "  ap.  Schott, 
Italia  illustrata  p.  41-51.  —  *  ed.  Graevius,  Thes. 
Italiae  V.  prs.  1. 

:  De  vetustate  Aquileiae  et  Fori 

Julii   libri  VI.      Unbedeutend. 

Ausg. :  *  xusanrmen  mit  dessen  Carmina  in 
munitionem  Sontiacam,  in  aedem  Sontiac. ,  in  Car- 
nicum  incendium  etc.  s.  1.  et  a.  (cca.  1490).  4®. 
--  '  wiederh.  s.  1.  1554.  4*.  —  *  in  Sabellici  opp. 
III.  Basil.  1560.  p.  201.  —  *  ap.  Schott,  Italia 
illustrata  p.  51-103.  —  *ed.  Graevius,  Thesaur. 
Italiae  VI.  prs.  4. 

:  Enneades  seu  Rhapsodia  histo- 

riarum  ab  0.  C.  —1504.   Libri  92. 

Einsichtsvoll  bearbeitet,  am  genügendsten  in  d.  spätem 
Zeit;  Ton  alterthümlich.  Erste  in  antikem  (ieiste  verrasste 
allgemeine  Weltgeschichte. 

Ausg.:  ^Enneades Septem  priores.  Venetiis  1498; 
—  Fortsetzung  unt.  d.  Tit. :  Secunda  pars  Enne- 
adum  ab  inclinatione  Romani  Lmp.  ad  a.  1504, 
cum  epitome.  Venetiis,  Bern.  Vercellensis  1504. 
xusammen  2  vol.  fol.  —  ^wiederh.  als  Rhapso- 


diae  historiarum  enneadum.  Paris,  ap.  Ascensium 
1509.  2  vol.  fol.;  —  'ibid.  1513.  2  vol.  fol.  — 
^c.  contin.  Hedii  usque  ad  a.  1538.  Basil.  1538. 
2  vol.  fol.  —  '  cum  contin.  Coel.  See.  Curii  usq.  ad 
a.  1560  in  Sabellici  opp.  I  et  II.  Lugduni  1535. 
fol.  —  •  per  C.  J.  Curionem.  Basil.  1560  (4  vol. 
fol.).  I.  II.  m. 

Erl.-Sehr.:  Bibliotheca  histor.  Hamburg.  Cent.  X. 
p.  225.  228.  293, 
Frey  tag,  Adparatus  litterar.  II.  p.  1055. 

Sabellicus:  Opera  omnia. 

Ausg.:  *  Venetiis  per  Albertinum  de  Lisona 
1502.  fol.  —  '  Basileae  ap.  Hervagium.  1538. 
2  vol.  fol.  —  ^wiederh.  ibid.  1.560.  4  vol.  fol. 

:  Rerum  Venetarum  ab  urbe  con- 


dita  ad  Marcum  Barbadicum  Venetiarum 
principem  (1486)  libri  H3. 

Erste  bedeutende  Oesch.  Venedigs,   aber  ohne  be- 
deutenden Inhalt;  schön  geschrieben. 

Ausg.:  *  Venetiis,  arte  et  industria  A.  de  Tor- 
resanis  de  Afula  {sie!  lies  Asula)  1487.  fol.  Sehr 
selten.  —  ^wiederh.  ibid.  1514.  fol.  —  ^Basileae 
1652.  4«.  —  *  Basil.  1670.  4°.  —  »  in  Istorici 
delle  cose  Veneziane.  I.  Venezia  1718.  4°.  p.  1- 
878.   WiederfioluTig  der  ersten  Ausgabe. 

Uebers. :  *  unt.  d.  Tit. :  Croniche  che  tractano 
de  la  origine  de  Veneti  e  del  principio  della  citta 
e  de  tutte  le  guerre  da  mare  e  terra,  fatte  in 
Italia,  Grecia  e  Balmacia.  Volgariz.  per  Matheo 
Vesconte  de  Sancto  Canciano.  s.  I.  et  a.  (1488.)  fol. 
Scheint  die  älteste  Ausgabe  xu  sein.  —  *  wiederh. 
Venet.  s.  a.  (1505.)  fol.  —  ^  als  Historie  Vinitiane. 
Vinegia  1544.  4°  und  *  ibid.  1553.  4°.  Con  bei 
frontispixio.  —  *  trad.  da  Lod.  Dolce.  Venet.  1554. 
fol.  —  ^  Vescantes  Uebers.  wiederh.  unt.  d.  Tit. : 
Deir  historia  Vinitiana  libri  33.  Vinegia  1558.  8^ 
—  '  wiederh.  Venetia  1668.  4*».  —  » Venezia  1747. 
2  vol.  8°.   Con  ritr. 

Erl.-Schr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  VI.  p.  140. 

:    Vicentinus    Crater    seu    urbis 

agrique  Vicentini  descriptio.   Liber  I. 


992 


SABINIANÜS  —  SACHSENSPIEGEL 


Ausg.:  ^  ap.  Schott,  Italia  illustrata  p.  104- 
112.  —  »Padova  1843.  gr.  8^ 

üebers.:  unt.  d.  Tit.:  Traduzione  de!  Crater 

"Viceotinus  poemetto  di  M.  Ant.  Cocc.  Sabellico 

tratto  dalle  di  lui  opere  stampate  in  Yenezia  oel 

1502.  Padova  1843.  gr.  8^  {Der  lateinische  Text 

ist  gegenübergestellt.)  80  pag. 

Eri.-Sckr.:  Zono,  A.,  Marci  Antonii  Sabellici  vita  in 
Istorici  delle  cose  Venoz.  I.  p.  xxix  -  lxvii. 

Sabinianus  papa  (f  606). 

Erl.'Sehr.:  Jaffö,  Rogesta  pontificnm  Roman.  Ed.  2. 
I.  1885.  p.  220. 

Sacchi,  Bartholomaeus  ^  Piatina. 
Sacchoni,  Rainerus:  Summa  de  Catha- 

ris    et   Leonistis.     Geschnoben  um  1250. 

Handsehr.:  München,  Staatsbibl.  lat.  14620. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  V.  p.  1775 sq. 

Erl.  -  Sehr. :  6  i  e  s  e  1  e  r ,  Commentatio  critica  de  Rainen 
Sacchonii  Samma  de  Catharis  et  Leonistis.  (Progr. 
aestiv.)  aoettingae  18S4.  4o. 

Sacco  di  Prato  (1512):  Tre  narrazioni. 

Ausg.:  in  Archivio  stör.  Ital.  I.  p.  229-271. 

Sachacinua  de  la  Gazata  «  Sagacius 
de  Gazata. 

Sachsen ,  Herzog  Albrecht  von  =  Al- 
bertus dux  Saxoniae. 

Sachsen,  Friedrich  von,  vid,  Friedrich 
von  Sachsen. 

Sachsenchronik  =  Weltchronik,  Säch- 
sische. 

Erl- Sehr.:  Weiland,  L.,  Die  Sachsenchronik  u.  ihr 
Verfasser  in  Forschungen  zur  deutschen  Oeschichte. 
XIV.  Gßttingon  1871.  n.  459-610. 

:  Zur  Quellenkritik  der  Sachsenchronik  ibid.  XHI. 

1873.  p.  159-198. 

Sachsenchronilc  =  Chronicon  Saxoni- 
cum,  Anglo-Saxon  chronicle. 

Sachsen  -  Chronic  (Uettlingische) ,  Eine 
uhralte,  aus  der  grossen,  in  Nieder-Teut- 
scher  Sprache  beschriebenen  und  zu  Hal- 
berstadt im  Manuscript  befindlichen  zu- 
sammengezogen. 28 — 1438. 

Geschrieben  1455;  enthält  p.  185  z.  Jahre  1350  eine 
wichtige  Stelle  über  die  wirkliche  Existenz  des  Schalkes 
Till  Eulenspiegel,  an  der  vielfach  gezweifelt  wurde. 

Ausg.:  ap.  Abel,  Sammlung  p.  27-220. 

Erl.- Sehr.:  Abels  Vorbericht  ibid.  p.  1-27. 

Sachsenspiegel  (Speculum  Saxonicum). 

Dh.s  älteste  deutsche  Rechtsbuch ,  verfnsst  vom  Ritter 
Eike  von  Repgowe  wahrschoinlieh  zwischen  1224  — 
1235.  —  Der  Sachsensp.  zerfällt  in  zwei  Thcilo :  das  säch- 
sische Landreeht  u.  das  sächsische  Ijehnreehi. 

1.   Das  sächsische  Landrecht. 

Ausg. :  Alle  sind  in  Foliofonnat ,  wenn  nicht 
ein  anderes  angegeben :  *  Basel  1474.  —  *  Cöln 
1480.  —  »  Augspurg  1481.  —  -•  Basel  1482.  — 
*  Basel  1483.  —  « Leipzig  1488.  —  '  Stendal  1488. 

—  « Leipzig  1490.  —  «  Augspurg  1496.  —  ^°  Augs- 
purg 1501.  —  ''  KrakaulüOü.  —  "  Augsburg  1507. 

—  *^  Augsburg  1517.  —  "  Strassburg  1521.  — 
"Tübingen  1528.  -  »«Uipzig  1528.  —  .^'hrsgb. 
von  Chrst.  Zobel.  Leipzig  1535.  —  '•' ed.  Jasker, 
Juris  provincialis  (juod  Speculum  Saxon.  vulgo 


nuncupatur,  libri  3.  Cracoviae  1535.  —  *®  Leipzig 
1539.  —  '<>  Leipzig  1545.  —  "Bautzen  1547.  — 
"  Dresden  1553.  —  *' hrsgb.  von  Zobel.  Leipzig 
1560.  —  **  hrsgb.  von  Zobel.  Leipzig  1561.  — 
**  Leipzig  1562.  —  ^  ed.  Klioger  a  Steingaw. 
Lipsiae  1570.  —  *^Lemberg  1580.  —  •*"  Leipzig 
1582.  —  "  Cöln  1592.  —  »°  Leipzig  1595.  —  »*  ed. 
M.  Klinger,  Das  ganze  sächs.  Lcmdrecht  in  eine 
richtige  Ordnung  gebracht.  Frankfurt  1600.  — 
^*  hrsgb.  von  Ch.  Zobel  -  Menius.  Leipzig  1614.  — 
3«  Heidelberg  1614.  —  »*  Warschau  1676.  —  "  von 
J.  F.  Ludovici.  Halle  1720.  4^  —  »«  hrsgb.  v.  D.  L. 
W.  Gärtner.  Leipzig  1732.  fol.  —  "Der  Sachsen- 
spiegel oder  d.  sächs.  Landrecht  nach  d.  Berliner 
Hs.  V.  J.  1369,  mit  Varianten  aus  17  and.  Texten 
hrsgb.  von  C.  G.  Homeyer.  Berlin  1827.  8^  — 
'*  Des  Sachsenspiegels  erster  Theil  oder  das  sächs. 
Landrecht.  Nach  d.  Berl.  Hs.  von  1369  hrsgb.  von 
C.  G.  Homeyer.   2.  verm.  Ausg.   Berlin  1835.  8*^. 

—  ^^  nach  d.  ältesten  Leipziger  Hs.  hrsgb.  von 
Jul.  Weiske.  Leipzig  1840.  16^0  (*^2.  Ausg.  ibid. 
1853.  16mo;  _  -«i  6.  Aufl.  neu  bearb.  von  R.  Ilil- 
debrand.  ibid.  1882.  16^0.  J^  2.80).  —  "  zusam- 
mengestellt mit  dem  schwäbischen  Landrecht,  mit 
hochdeutscher  üebersetx.  und  Repertorium  von 
Sachsze.  Heidelberg  1848.  8^  JH  7.20.  —  "Das 
sächsische  Landrecht,  nach  der  Quedlinburg.  Perg.- 
Hs.  hrsgb.  von  Otto  Goeschen.  Halle  1853.  8°. 
^  1.50.  —  **  ap.  A.  V.  Daniels,  Rechtsdenkmäler 
des  deutschen  Mittelalters.  111.  I^nd-  u.  Lehen- 
rechtbuch. Sächsisches  Land- u.  Lehenrecht.  Schwa- 
ben- und  Sachsenspiegel.  Bd.  1.  Landrechtbuch. 
Berlin  1860(1857). 4°;  ent^t  iyUColonnennebeti- 
einander  den  Schwabenspiegel j  dessen  franxUs. 
Ueberseix.  und  den  Sachsensp.  nach  dem  Codex 
palcUin.  u,  dem  Codex  Quedlinb.  —  **  Des  Sach- 
senspiegels erster  Theil,  oder  das  Sächs.  Land- 
recht.  Nach  d.  berl.  Hs.  .  .  .  hrsgb.  von  C.  G.  Ho- 
meyer. 3.  Aufl.  Berlin  1861.  gr.  8°.  ^  9.  —  '•«Der 
Sachsensp. ,  Landrecht  u.  Lehnrecht.  Nach  dem 
Oldenburger  Cod.  picturatus  1336  lirsgb.  von  A. 
Lübben.  Oldenburg  1879.  8^  ^  6.  —  ^'  Der  Sach- 
sensp. hrsgb.  von  R.  Hildebrand.  1882,  s.  n'  41. 

—  ***De  Saksenspiegel  en  Nederland,  ed.  B.  J.  L. 
baron  de  Geer  van  Jutphaas  in  AVerken  der  ver- 
eeniging  tot  uitgave  der  brennen  van  het  oude 
vaderlandsche  recht  gevostigd  te  Uti*echt.  R.  I. 
n°  10.  's  Gravenhagc  189?.  8°. 

Uebers.:  holländisch:  ^  Goude  1472.  —  ^  ibid, 
1479.  —  » Delft  1480.  —  *  Goude  1482.  —  «^  Leiden 
1502.  —  ""ibid.  1512.  —  'Antwerpen  1539.  — 
®  n"  2  iciederh.  mit  2  Anhängen  von  Grupen  u. 
Meermau.  Hannover  1763. 

lateinisch:  per  Conradum  notarium  in  Sando- 
miria.  Ausg. :  in  Commune  incliti  Felonie  regni 
Privilegium  constitutionum  et  indultuum  publici- 
tus  decretoi'um  approbatorumquo  cum  nounullis 
juribus  tam  divinis  quam  humanis  per  . . .  Alexan- 
drum .  .  .  regem  Polonie  .  .  .  Cracovie  1506.  fol. 
p.  cxcvii. 

polnisch:  (aus  der  latein.)  *  Cracoviae  1559. 

—  Ubid.  1565.  —  «1573. 

Erl.  -  Sehr. :  Die  Literatur  über  den  Sachsensp.  ist  sehr 

gross ;  hier  sind  nur  die  wiehtig^en  Werke  aufgeführt. 

Daniels,  A.  v.,  Do  Saxonici  Speculi  origine  ox  iuris 

communis  libro ,  Spoculo  Suevico  perpermn  noreinari 

solito.   Berolini  1852.  S^.  Jk  6.   Erklärt  hierin  den 


SACHSENSPIEGEL  —  SAINCERIAUX 


993 


Sdiwaben»pi»g€l  fjir  da*  unprvmgliek»  Werk  mnd  dm 

SaAatnsp.  für  ewwn  btotsen  Autxug  daraua. 
Daniels,  A.  v. ,  Alter  a.  Ursprung  des  Sachsenspie- 

geU.   Beriin  1853.  9*.  Jk  2. 
F  i  c  k  e  r ,  Jul.,  üeber  die  Entstehongszeit  des  Sachsen- 
spiegels n.  die  Ableitung  des  Schwabensp.  ans  dem 

Deutachenspiegel.  Innsbruck  1659.  9*. 
Frensdorif,  J.,  Ueber  das  Alter  niederdeutscher 

RachtsaufeeidiDungen  in  Hansische  Oeschichtsblltter. 

VI.  p.  101-110,  über  d.  Saeheenapiegel. 
:  Beitrftge  zur  Qesch.  u.  &kiftrung  der  deutschen 

Rechtsbacher.  I.  G<)ttingen  1888.  dP. 
Hftnel ,  G.,  Das  Beveisverfohren  des  Sachsenspiegels. 

Leipzig  1868.  ef>. 
Homeyer.C.O.,  Extravaganten  des  Sachsenspiegels. 

Berlin  1861.  2fi. 
;   Die  Handschriften  des  Sachsenspiegels.    Berlin 

1859.  8P. 

— :  Die  Informatio  ex  Specnlo  Saxonum.  Berolini 

1857.  SR. 

Die  Stellung  des  Sachsenspiegels  zum  Schwaben- 


spiegel, und,  1858. 

Jofly,  Das  Beweisverfahren  nach  dem  Sachsenspiegel. 
Heidelberg  1846.  b^. 

3[eckbach^  Hier.  Cbstph.,  Anmerkungen  Aber  den 
Sachsenspiegel.  Jena  (1764).  4^. 

Schröder,  R.,  Zur  Kunde  des  Sachsenspiegels  tnZoit- 
schrift  der  Savitniy  -  Stiftung  für  Rechtsgeschichte. 
Gcnnan.  Abth.  IX. 

-  — :  Zu  der  praefatio  rhythmica  des  Sachsenspiegels 
ibid.  Xm. 

Schulz,  Speculum  Saxonicam  num  latino  sermone 
conceptam  sit?  Jenae  1875.  &^. 

Schuster,  H.M.,  Beitrftge  z.  Auslegung  des  Sachsen- 
spiegels in  Mittheilnngen  des  Instituts  f.  österr.  Ge- 
schichtsforschunir  UI.  IV. 

Steffeohagen,E.,  Die  Entwicklung  der  Landrech  ts- 
^losse  des  Sachsenspiegels.  Lief.  1-4.  Wien  1H84.  B9. 

:  Die  Verbreitung  des  Sachsenspiegels  in  Holstein 

in  Zeitschrift  der  Ges.  f.  Scfalesw.  -  Holst.  -  Lauen- 
burgische  Geschichte.  XXI.  Kiel  1891.  p.  367-371. 

St  ebbe,  O.,  Gesch.  der  deutschen  Rechtsquellen.  I. 
Brannschweig  1860.  p.  288-319;  355-403. 

Stutz,  Ulr.,  Das  Verwandtschaftsbild  des  Sachsen- 
spiegels u.  seine  Bedeutung  fUr  die  sftchsische  Erb- 
folgeordnung. Breslau  1890.  8».  VIII.  84  pag. 

Wiiutzky,  P.,  Der  Sachsenspiegel.  Diss.  Berlin 
1880.  80. 

'Winter,  F.,  Eike  von  Repgow  u.  der  Sachsenspies^el 
tn  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XVUI.  1878. 
p.  380  fr. 

II.  Das  sächsische  Lehnrecht. 

Ausg. :  *  Augspurg  1482.  fol.  —  •  ibui.  per 
Erharte  radtolt  1493.  —  ■  ibid.  1495.  —  *  ibid. 
1499.  —  *  niedersächs.  Text  ibid.  1516.—  « hrsgb. 
von  Chstph.  Zobel.  Leipzig  1537.  —  ^  hrsgb.  von 
Franc.  Komanus.  Leipzig  1589;  modemisirt.  — 
*ap.  J.  Schilter,  Codex  iuris  Alamannici  feudalis. 
Argentin.  1679.  4^  (^  wiederh.  ibid.  1696.  4";  — 
-  ^^  c.  annott.  J.  G.  Schertzü  ibid.  1728.  4®).  — 
"  hrsgb.  von  J.  F.  Ludovici.  HaDe  1721.  4°.  — 
"ap.  H.  E.  Senckenberg.  Corpus  iuris  feud.Germ. 
Giessae  1740.  8°  ("ed.*2»  ed.  Eisenhart  Halae 
1772.  8°).  —  **  Des  Sachsenspiegels  zweiter  TheU, 
nebst  den  verwandten  Rechtsbüchem.  Ursgb.  von 
C.  G.  Homeyer.  Bd.  1.  Das  Sachs.  Lehnrecht  u. 
der  Richtsteig  Lehnrechts.  Berlin  1842.  —  Bd.  2. 
Der  Auetor  V.  de  beneficiis,  das  Görlitzer  Rechts- 
buch u.  das  System  des  Lehn  rechts,  ibid.  1844. 
gr.  8°.  Jk  17. 

Erl.-Sckr.:  Stobbe,  0.,  Gesch.  der  deutschen  Rechts- 
quellen. 1.  Braunschweig  1860.  p.  320-324. 

Saechsische  Weltchronik  »  Weitchro- 
nik, Saechsische. 

Ssmundr  bins  frödi  (f  1133),  vid,  Edda. 

SaewuifkJS  (negociator?):  De  situ  Hie- 
rusalem  sive  Relatio  peregrinationis  ad 

Potthast,  Bibliothec«  historica. 


Jerusalem,  sive  Iter  ad  Terram  sanctam 

et  descriptio  eius  annis  1102  et  1103. 

Ausg.:  ^  ap.  Michel  et  Wright,  Relations  des 
Yoyages  de  Guillaume  de  Rubruk,  Bemard  le 
Sage  et  Saewulf  p.  237  -  274.  —  »  publ.  par  M. 
d'Avezac  tn  Recueil  de  voyages  et  de  memoires 
publ.  par  la  Societe  de  geographie.  IV.  Paris  1839. 
4«.  p.  833-854;  ef.  p.  817-8^2.  —  "ap.  R.  Willis, 
The  charch  of  the  holy  Sepulchre.  London  1849. 
p.  141  R. 

Ueber s.:  deutsch:  in  Das  heil.  Land.  1878.  p. 
121-127;  144-150;  179-184.  1879.  p.  0-11. 

englisch:  ap.Th.üVright,  Earlytravels  p. 31-51. 

Ert.-Sehr.:  Hardy,  Descript.  catalogue  of  materials 
U.  1865.  p.  96.  n«  142. 

Sagas,  Historische. 

Die  hisiorischen  Sagas  des  scandinavischen  Festlandes 
sind  vollstAndig  erschienen  in  Fommanna  SGgur  Bd.  1-12. 
Kopenhagen  1825—37  mit  latein.  und  dAniMcher  Ueber- 
setzung,  jede  gleichfalls  in  12Bdn.;  die  historischen  Is- 
lands (Müller,  P.  £.,  Sagabibl.  Bd.  1)  zum  Theil  in  Björn 
MarcusKons  beiden  Sammlungen  Uolum  1756 ,  eine  4^,  die 
andere  8^,  und  tn  Islendinga  bügur.  Bd.  1.  2.  Kopenhagen 
1829.  30.  Neue  Sammlung  mit  gleichem  Titel,  doch  mit 
kritischem  Apparat  Bd.  1.  2.   Kopenhagen  1843  —  47. 

Vgl.  Höbius,  Th.,   Ueber  die  Utere  isländi- 
sche Saga.  Leipzig  1852.  8^. 
MQller,  P.  £.,  Critisk  Undersögelse  af 
Danmarks  og  Noi^s  Sagnhistorie.  Kjö* 
benh.  1823.  40. 

Saga  af  Finnboga  =  Finnboga  Saga. 

Saga  af  Thordi  Hraedu  »  Thördar  saga 
hredu. 
Saga  af  Vemundi  »»  Yemundar  saga. 

Saga  Sitfrika  konilngs  af  Bern,  vid. 
Wilkina  Saga. 

Saga  Gautreks  konüngs  »  EUstoria  Oo- 
thrici. 

Saga  hina  helga  Magnuaar  egin  jarls 

—  Magnus  Saga  helga. 

Saga  Olafs  konungs  ens  helga  (f  1030), 
vid.  Olafs  Saga  hins  helga. 

Saga  Olafs  Tryggvasonar,  vid.  Olafs 

Saga  Tryggvasonar. 

Saga  Osvalds  konungs,  vid,  Yitei  s.  Os- 
wald! regis  (saga). 

Saga  Sverris  konungs  »  Sverris  saga. 

Sagacius  Mutus  de  Gazata  (f  1353),  vid. 
Chronicon  Regiense. 

Sagen  von  alten  Dingen  der  erlichen 
Stadt  Mentze  ==  Chronik  von  alten  Dingen. 

Sagorninus,  vid.  Johannes  diaconus 
Venetus. 

Sainceriaux,  Eobert  de:  Sermon  en 
vers. 

Der  Verfasser  beklagt  den  vorzeitigen  Tod  des  Königs 
Ludwig  VIll  am  8.  Doch.  1226. 

Handschr. :  verschollen. 
Ausg. :  ^fälschlich  unt.d.  Tit.:  Sennon  en  vers 
de  Rob.  de  S.  sur  la  mort  du  roy  saint  Louys 

63 


994 


SAINT -GEL  AIS  —  SALIMBENE 


publ.  par  Du  Gange  in  seiner  Äusg,  des  Join- 

ville  (s.  d.)  p.  162-168.  —  *  wieder h,  ap.  Bou- 

quet,  Recueil  XXIII.  p.  125-131. 

ErL-Sekr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  XXm. 
p.  416  sq. 

Saint- Gelais,    Jean   de,    seigneor    de 

Montlieu:  Histoire  de  Louys  XII  roy  de 

France    et   de   plusieurs   choses   m6mo- 

rables  advenues  en  France  et  en  Italic 

jusqu'ä  Tan  1510. 

Ausg. :  mise  en  lumiere  par  Theod.  Godefroy. 
Paris  1622.  4^ 

Erl.-Sekr.:  Struvo,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  VU.  2. 
p.  183. 

Saint- Gelais,  Octavien  de:  Le  Yergier 
d'honneur. 

Gibt  manches  Bemerkenswerte  über  Carl  VII ,  Lndw. 
X  u.  Carl  VIII  von  Frankreich. 

Ausg.:  »  Paris  1526.  4».  —  *  ibid.  s.  a.  fol. 

ErL'Sekr.:  Castaigne,  Eos..  Notice  litt6niire  sur  la 
femille  Saint- Qolais.  Angouldmel836.  18mo.  29pag. 

Saint  Remy,  vid.  Le  Fövre. 

Sala,  Pierre^  maitre  d'hötel  de  Louis 
XII:  Hardiesses  des  grands  reis  et  em- 

pereurs.  vollendet  1616. 

Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl.,  supplem.  lat. 
n*  191. 

Ausg.:  nur  le  Recit  sur  la  Pucelle  *ap.  Sym- 
phor.  üuyon ,  Hist.  d'Orleans.  —  *  wiederk.  ap. 
Lenglet  Dufresnoy,  Histoire  de  Joanne  d'Arc.  II. 
p.  149.  —  '  vollständiger  u.  besser  ap.  Quicherat, 
Proces  ...  de  Jeanne  d'Arc.  IV.  Paris  1847.  p. 
278-281. 

Saladinus  soldanus:  Epistola  ad  Fride- 
ricum  I  imperatorem  (1180 — 1182). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä,  d.  Gesch. 
XL  p.  571-577. 

Salemer  Haus-Annaien,  vid.  Tractatus 
super  statu. 

Salimbene,  de  |  ^^^j^^^^^^j^} ,  Farmen- 

sis,  ord.  Minor,  (nat  1221):  Chronicon  ab 
a.  1167—1287. 

"Wichtig  für  die  Gesch.  Oboritaliens  n.  der  innern  Strei- 
tigkeiten der  Fratricellen  des  Franziscanerordens.  Lebons- 
frisches  Spiegelbild  des  18.  Jahrhunderts. 

Handsehr.:  Rom,  Vatic.  n<»  7260.  sec.  XIIL 
8°.  Originale^),  beginnt  mit  1167.  —  Bibl.  der 
Propaganda (V),  vgl.  Pertz'  Archiv  XII.  p.  415.  — 
Parma,  Este-Bibl.,  Abschrift  von  7260.  —  Bibl. 
Ashburnham,  sec. XV,  rgl.  Neues  A rch iv d. Ges. 
f.  ä. d. Gesch. IV. p.6n.  —  Paris,  Nat-Bibl.,  Col- 
lect. Moreau.  Abschrift  des  de  La  Porte  du  Theil. 

Ausg.:  *  nur  die  Jahre  1212  — 1287  in  Mo- 
numente histor.  ad  provincijw  Parmens.  et  Pia- 
centin.  pertinentia.  III.  (Auch  mit  d.  Specialtit. : 
Chronica  fr.  Salimbene  Parmens.  ord.  Min.  ex  cod. 
Vatic.  nunc  priraum  edita.)  Parmae  1857.  4°.  p. 
1-399.  Nach  verstihmnelter  Copie  schlecht  ge- 
druckt. Vgl.  über  die  Auslassungen  u.  Mängel 
Fr.  Novati,  La  cronaca  di  Salimbene  in  Gior- 
nale  stör,  della  letteratura  Italiana.  I.  1884.  p. 


381-423.  —  ^Den  fehlenden  Anfang  von  1167 
— 1212  veröffentlichte  aus  dem  röm.  Mpt.  Cledat 
p.  67-116  als  Anhang  zu  seiner  These:  De  fra- 
tre  Salimbene  .  .  .  Parisiis  1878.  gr.  8*  {s.  Eri.- 
Schr.)  u.  gab  eine  Vergleichiing  des  Cod.  Vatic. 
mit  den  50  ersten  Seiten  jener  Ausgabe  in  An- 
nuaire  de  la  Faculte  des  lettres  de  Lyon.  I.  Paris 
1883.  p.  201;  HL  1885.  p.  161  ff.  —  »ein  grosöe- 
res  Bruchstück  ap.  Maurum  Sarti ,  De  claris  archi- 
gymnasii  Bononiensis  prof essoribos.  I.  prs.  2.  Bo- 
nonaie  1772.  fol.  p.  208-214.  —  *  Auszüge  e  chro- 
nico  SaUmbeni  de  Salimbenis  facta  ab  episcopo 
D'  Munter  in  Pertz'  Arch.  IV.  p.  121 ;  vgl.  p.  214. 
—  ^  Ein  Auszug  nach  dem  Mpt  Rom.  Vatic.  ap. 
J.  H.  Albanes ,  Vie  de  sainte  Douceline.  Marseille 
1879.  gr.  8«. 

üebers.:  Cronaca  da  Fra  Salimbene  .  .  .  vol- 
garizzata  da  Carlo  Cantarelli ,  suli'  edizione  unica 
del  1857,  corredata  di  note  eee.  per  cura  di  Bat- 
tei.  Vol.  1.  2.  Parma  1882.  83.  16mo.  XV.  351\ 
370  pag.  Wertlos.  ,Infelioe  traduzione.'  Novati 
in  Giornale  storico  I.  p.  409. 

JS^l.-Sckr.:  Balzani,  ügo,  Le  croniche  Italiane  nel 

medio  evo.  Milano  1884.  p.  248-249. 
Bar  ine,  Un  moino  Italien  dn  18.  sidcle:  Lacroni^ae 

du  fröre  Salimbene  in  Revue  politiqae  et  litt^raire. 

S6r.  III.  Paris  1883.  kl.  4«.  n«  7. 
Chroust,  Ant.,  Tageno,  Ansbert  und  di-^^  Historia 

Peregrinomm.  Drei  krit.  Cntersnchungen.  Graz  1892. 

gr.  8ö.  p.  86-97. 
Cl^dat,  L.,  De  fratro  Salimbene  et  de  eins  chronicae 

anctoriute.   Parisiis  1878.  gr.  SP.  119  pag.  4  fr.   Un- 

bedeutend. 
:   La  chrouique  de  Salimbene  in  Annaaire  de  la 

Facultö  des  lettros  de  Lyon.  I.   Paris  1883.  p.  201- 

214;   III.   fasc.  1  (CoUaium  der  erxten  50  Sriten  der 

Parmenaer  Aum.  ndt  d.  VaUean.  Mpt.)  —  und  B<ovae 

historique.  XXIV.  1884.  p.  224-227. 

:  Fra  Salimbene  in  Revue  Lyonnaise.  1881.  Mai. 

Clerici  in  Philolog.  Wochenschrift,  hrsgb.  v.  Hirsch- 

feldor.  1882.  p.  143-145;  175-182. 
Dove,  Alfr.,  Die  Doppolchronik  v.Roggio  u.d. (Quellen 

Salimbenos.  Leipzig  1873.  gr.  SP.   Trtffliche  Sc4irifL 
Ehrle,  Frz.,  tn  Zeitschrift  für  kathol.  Theoloi?io.  VIL 

1883.  p.  767-769. 
Gaspary,  Adf.,  Geschichte  der  italienischen  Litera- 
tur. I.  ßeriin  1885.  gr.  SP.  p.  177-180;  602. 
Gebhart,  £mile,  Frii  Salimbene  franciscain  du  13. 

siöcle  in  Bulletin  de  la  Soci^tö  historique  et  Cercle 

Saint -Simon.  U.   Paris  1884.  juillet  2.  p.  107-132. 

Vortrag. 
Höfler,  C,  Ueber  den  Werth  und  den  Inhalt  der 

grossen  handschnftl.  Chronik  Salimbene  d'Adanus 

von  Paima  in  Mttnchener  gelehrte  Anzeigen.   XIV. 

1842.  Dp  81.  85.  86. 
Le V i ,  Guido ,  Aica  Traversari :  aneddoto  Salimbeniano 

in  Atti  e  memorie  delle  deputaz.  di  stnd.  p.  per  le 

Erov.  Modenesi  e  Parmensi.  Ser.lII.  Vol.  IV.  parte  2. 
Iodeual887.  8».  33  pag. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  U. 

1887.  p.  261. 
Michael,  Emil,  Der  Chronist  StUimbene  in  Zcüt- 
schrift  für  kathol.  Theologie.  XIII.  Innsbruck  18{^9. 
p.  225-269. 
:  Ein  Chronist  des  18.  Jahrhunderts  m  Der  Katho- 
lik. 1K89.  I.  p.  535-543. 

:  Salimbene  und  seine  Chronik.  Eine  Studie  zur 


Gesehich tschroibung  des  13.  Jahrh.   Innsbruck  18^*9. 

SP.  Vll.nöpag.  Jkl.  (fi;/.  Histor. -  politische  BÜltt.?r. 

CV.  München  1890.  p.  157-160). 
Mussafia,  Adf.,  tn  Jahrbuch  für  romanischen,  eng- 
lische Literatur.  VI.  Leipzig  1865.  p.  222  ff. 
Novati,  I^a  cronaca  di  Sdimbene  m  Giomaio  stodoo 

della  lettonitura  italiaua.  I.  1884.  p.  381  ff. 
Tabarrini,   Marco,  Della  cronaca  di  fra  Salimbono 

tn  Archivio  storico  Italiano.  Nuova  ser.  XVI.  1.  1862. 

p.  25-69;  XV III.  2.  1863.  p.  42-89. 
:  Scritti  di  critica  storica.  Fironzel877.  16mo. 


IX.  499  pag.  {Ikr  Inhalt  ist  bereits  in  Archivio  stL4-. 
Fiorent.,  Arch.  stör.  Ital.  eto.  veröffentlieht.) 


SALIMBENI  —  SALVIANÜS 


995 


Salimbeni,  Gherardo  fiartolini,  sena- 
tore  di  Firenze:  Cronica  del  magnifico 
Lorenzo  de'  Medici  duca  di  Urbino  (f 
1519). 

Ausg, :  '  (ap.  P.  Ildefonso  di  S.  Luigi)  Delizie 
degli  eniditi  Toscani.  XXllI^  (seu  Appendice  al 
tomo  XXIII)  p.  1-80.  —  *  Firenze,  Cambiagi 
1786.  8». 

Salmon,  Pierre  de,  secrötaire  de  Char- 
les YI  roi  de  France  1408:  M^moires. 

Der  Rehgieux  de  Saint  Denys  hat  die  U^moires  de 
Salmon  gekannt.  Es  ist  nicht  nnvahrscheinlich ,  dass  die 
VeTflK£ser  identisch  sind. 

Ausg.:  ^ap.  Buchon,  Gollection  des  chroniques 
nationaJes.  1826.  XXV.  3.  supplem.  aux  Chro- 
niques deFroissart.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Les  de- 
mandes  faites  par  le  roi  Charles  VI  touchant  son 
etat  et  le  gouTemement  de  sa  personne,  avec 
les  reponses  de  P.  Salmon.  Paris,  Crapelet  1833. 

gr.  8"  (aus  Mpt  der  Nat-Bibl.  fonds  frant;».  23279). 
Erl.-Sekr.:  Moranvill^,   H.,  Pierre  le  Fruitier  dit 
Salmon  etait-il  cordelier?  in  BibUothöqae  de  TEcole 
des  chartes.  L.  1889.  p.  575-678. 
Vgl.  Chroniqne  du  religieux. 

Salomo  Britonum  rex:  Epistola  ad 
Adrianum  II  pp.  a®  869:  ,Mundi  termino'. 

Ausg.:  ^  ap.  Argentre,  Historia  Britanniae  lib. 
n.  c.  55.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  596. 

Salomo  III  episcopusConstantiensis  (890 
—  920):  Epistolae. 

Ausg.:  2  ap.  Dümmler,  Sanct  Gallische  Denk- 
mäler p.  230-239;  die  letzte  Epist.  auch  ap.  Ca- 
oisium ,  Lect.  antiq.  II.  3.  p.  245. 

:  Formulae. 

Frfiher  Formulae  Alsaticae  genannt.    Dümmler 
schrieb  diese  Brief-  nnd  Urkandenmostersammlang  dem 
Bischof  Salomo  III  nm  d.  Jahr  BlMi  za ,  während  sie  nach 
Zeomers  Ansicht  ans  vier  ventchiedenen  Theilen  besteht, 
von  welchen  die  Brüder  WcUdo  und  Salomo ,  <$pAter  Bischöfe 
rou  Freising  n.  Constanz,  in  d.  J.  877  u.  878  den  letzten 
anbiegt  haben.  Er  hält  femer  dafür ,  dass  die  ganze  Com- 
pilation  znr  Zeit  Salomos  III  von  Constanz,  aber  ohne 
dessen  nachweisliche  Mitwirkung,  höchst  wahrscheinlich 
von  dem  St.  Galler  Mönche  yotker  Batbulxu  (f  912)  za- 
sammengesetzt  sei. 
Ätisg.:   ^  ex  cod.  Paris,  suppl.  lat.  n°  1007. 
see.  X  ap.  Le  Pelletier,  Codex  canonum  veteris 
ecclesiae  Romanae.  Paris.  1687.  fol.  Append.  p. 
431-440.  —  ^  wiederh.  ap.  J.  G.  Eccard,  Leges 
Francorum  Salicao  et  Ripuar.  Francof.  1720.  fol. 
p.  232-246.  —  'ap.  Canciani,  Barbarorum  leges. 
II.  p.  401-414.  —  *  ap.  Walter,  Corpus  iur.  Germ, 
aiit.  III.  p.  523-546.  —  *ex  cod.  Rbeinau.  see.  X 
ed.  V.  Wyss  als  Alamannische  Formeln  u.  Briefe 
aus  d.  9.  Jahrh.  in  Mittheil un gen  der  antiquar. 
Gesellschaft  in  Zürich.  VII.  1850.  4^  p.  17-58. 
--  ®  ex  cod.  Vindob.  Auszüge  ap.  Denis,  Codd. 
mss.  theol.  palat.   Vindobon.   I.  3.  p.  2977   {.vgl. 
Stalin,  Wirtemberg.  Geschichte  I.  p.  237  ff.).  — 
^px  cod.  Monacensi  (cod.  lat.  19413.  see.  XII)  ed. 
Rockinger  in  Quellen  u.  Erörterungen  zur  baye- 
rischen u.  deutschen  Gesch.  VII.  p.  189-256.  — 
*  uni.  d.  Tit. :  Das  Formelbuch  des  Bischofs  Sa- 
lomo III  hrsgb.  u.erläut.  von  E.  Dümmler.  Leipzig 
1857.  gr.  8^  Jk  4.50.  Verbesserungen  ap.  Dümm- 
ler, St.  Gallische  Denkmäler  p.  261.  —  ®  ap.  Migne. 
Patrolog.  lat.  LXXXVII.  p.  875-892.  —  »«  ap.  E. 


de  Roziere ,  Recueil  general  des  f ormules  usitees 
dans  Tempire  des  Francs  du  5. — 10.  siecle.  Tom. 
I.  II.  Paris  186L  gr.  8®,  nach  Materien  geordnet. 

—  **  unt.  d.  Tit.:  Collectio  Sangall ensis  Salomoms 
III  tempore  conscripta  ed.  Zeumer  in  Mon.  Germ, 
bist.  Formul.  p.  390-437. 

Salomo  III  episcopuo:  Yersus  ad  Da- 
donem  episcopum. 

Atisg. :  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  ed.  Basnage 
IL  pars  3.  p.  235-251.  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXXXII.  p.  561-574. 

Sri.- Sehr.:  Dämmert^  F.  L.,  Salomos III  von  (In- 
stanz Formelbuch  n.  Ekkehards  IV  Casas  S.Oalli  in 
Forschungen  zor  deutschen  Geschichte.  VIU.  p.  327 
-866. 

Dümmler,  E.,  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  tt.  d. Gesch. 
IV.  1879.  p.  651-564. 

Heidemann.  J.,  Salomon  III  von  Konstanz  vor  An- 
tritt de«  Bisthums  i.  J.  890.  Ein  Beitrag  zur  Kritik 
von  Ekkehards  IV  Casus  S.  Qalli  in  Forschungen  z. 
deutschen  Gesch.  VII.  p.  425-462.  Vgl.  Jahrbuch  für 
die  Literatur  der  Schweizergeschichte.  I.  1867.  p. 
129.  130. 

Raczek ,  F.  W.  v.,  Salomo  III ,  Bischof  von  Konstanz 
U.Abt  von  St.  Gallen.  Ein  Beitrag  z.  deutschen  Gesch. 
am  Ende  des  9.  und  im  Anfluige  des  10.  Jahrh.  Thl.  I. 
Progr.  d.  Gymn.  (Gross -}Glogau  1868.  4«.  20paa. 

Stobbe,  0..  Geschichte  der  deutschen  Rechtaquellen. 
I.  Braunschweig  1860.  p.  255-257. 

Watten bach,  DeutschlandsGeschichtsquellen.  5. Aufl. 
I.  1885.  p.  257. 258;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.  274. 275. 

Zeumer,  Formulae  Salomonis  tn  Neues  Archiv  d.Ges. 
f.  ft.  d.  Gesch.  VIII.  1888.  p.  506-540. 

Salomon  Aben  Verga,  vid.  Yerga. 
Salutati,  Coluccio,  cancelliere  Fioren- 
tino:  Epistolario. 

Von  grossem  Werte  für  die  Gesch.  von  Florenz. 

Ausg.:  pubbl.  per  cura  di  Fraocesco  Novati. 
Vol.  L  n  (1367  —  1400).  Roma  1891.  93.  8°.  L  20 
(=  Fonti  per  ia  storia  d'Italia  pubbl.  dall'  Istituto 
stör.  Italiano:  epistolari,  see.  XIV.  Vol.  15.  16). 

:  In  Antonium  Luschum  Vicen- 

tinum  de  repubiica  Florentina  male  sen- 
tientem. 

Ausg. :  (ed.  Dom.  Moroni.)  Florentiae  1826.  8°. 

Erl.-Schr.:  Novati,  Franc,  I^  giovinezza  di  Coluccio 
Salutati.  Sasgio  di  un  libro  sopra  la  vita,  le  opore 
e  i  tempi  di  C.  S.  Torino  1888.  8^.  121  pag. 

Saluzzo  di  Castellar,  Gio.  Andrea:  Me- 
moriale  dal  1482  al  1528. 

Ausg. :  edito  da  Vinc.  Promis  in  Miscellanea 
di  storia  italiana.  VIII.  1869.  p.  415-625;  cf. 
pref.  p.  411-413. 

Saluzzo,  Gioffr.  di  =  Gioffredo  della 
Chiesa. 

Salvatus  Sauri ensis,  vid.  Vita  s.  Mar- 
tini presb. 

Salvianus  presbyter  Massiliensis  (flor. 
cca.  430):  De  gubernatione  Dei  libri  8 
sive  De  vero  iudicio  et  Providentia  Dei 
ad  s.  Salonium  episc.  Viennensem  libri  8. 

Geschrieben  bei  dem  Einbruch  der  nordischen  ViUker- 
stämme  in  Italien.  Wichtig  für  die  Zeit  der  Vülkerwan- 
derung. 

Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n®  10628.  see. 
XIII.  —  Paris,   Nat.-ßibl.  n«  3791.  see.  XV; 

—  n°  13385.  see.  X. 

63* 


996 


SALVIANUS  —  SALVIATI 


Ausg. :  ^  cura  Jo.  Alex.  Brassicani.  Basileae, 
Froben  1530.  fol.  Voll  von  Fehlem.  —  *  Romae 
ap.  Paul.  Manutium  1564.  fol.  —  'm  Bibl.  PP. 
Bigneana.  III.  Paris.  1575.  fol.  p.240.  —  *  Parisiis, 
H.  Marnef  1575. 12mo.  —  ^  ex  bibl.  P.  Pithoei.  Pa- 
risüs  1580.  8^  —  «tn  Bibl.  PP.  Bigneana.  Ed.  2. 
V.  Paris.  1589.  fol.  p.  161.  —  '  cura  Jo.  AI.  Bras- 
sicani. Accessit  eiusd.  epistolanim  Über  I  nunc 
primum  editus.  Paris.  1594.  12»ao.  —  *cum  notis 
F.  Pithoei  et  Brassicani  et  epist.  Paris.  1608. 12n»o. 
—  »  in  Bibl.  PP.  Bigneana.  Ed.  3.  V.  Paris.  1610. 
fol.  p.  123.  —  ^^  in  S-i  Mass.  opera,  curante 
Cunrado  Rittershusio.  I.  Altorfii  1611.  8°.  —  "  in 
Bibl.  PP.  Colon.  V.  HI.  p.  323  (Coloniae  1618. 
fol.)  —  "  in  S-i  opp.  ed.  C.  Rittei-shusius.  Ed.  2. 
Norimbergae  1623.  8^  —  "  Rothomagi  1627. 
12mo.  _  "  Oxoniae  1633,  8^  —  "  in  Jacobi  Mer- 
lonis  Horstii  Tuba  orbis  christiani  ad  reforma- 
tionem  ecclesiast.  disciplinae.  Coloniae  Agiipp. 
1635.  4«.  n«  7.  —  "  in  Bibl.  PP.  V.  Paris  1644. 
fol.  —  ^"^unt.  d.  Tit.:  De  Providentia  et  gubernat. 
Dei.  Paris.  1645.  12mo.  —  ^^uni.  d.  Tit.:  Cen- 
soria  de  praesentibus  Europae  calamitatibus 
earumque  causis  praeloquia  ab  Osiandro  Stuauo 
in  lucem  edita,  Lugduni  1647.  4®.  —  "  Ausg. 
noöuriederh.  Paris.  1648.  8^  —  ^unt.  d.  Tu.: 
Sanct.  presbytt.  S-i  Mass.  et  Vincentii  Lirinensis 
opp.  Steph.  Baluzius  . . .  emendavit  notisque  illu- 
stravit.  Paris.  1663. 8°  —  "  wiederh.  ed.  2».  Paris. 
1669.  8^  —  ^^  wiederh.  in  Bibl.  PP.  max.  VUI. 
Lugduni  1677.  fol.  p.  339-401.  —  "Baluzii  edit 
3*.  Paris.  1684.  8®.  —  "  iciederh.  cura  libro  com- 
ment.  Rittershusii  ac  notis  integrls  Weitzii,  Adami 
etc.  Bremae  1688.  4**.  —  **  cum  notis  Baluzii. 
Venetiis  1728.  8°.  —  *®  ex  3.  edit.  Baluzii  in 
Gallandii  Bibl.  PP.  X.  Venetiis  1774.  fol.  p.  1- 
102.  —  ^^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LIII. 
p.  25-158.  —  *®ed.  Car.  Halm  inter  S-i  presb. 
Massil.  libri  qui  supereunt  {in  Mon.  Genn.  bist. 
Auct.  antiquiss.  I.  pars  1.  Berolini  1877.  gr.  4®) 
p.  1-106.  —  *•  ed.  F.  Pauly  inter  S-i  Massil.  oper. 
Vindobonae  1883.  8**  (=^  Corpus  Script,  ecclesiast. 
lat.  Tom.  Vni). 

Uebers.:  deutsch:  Von  der  göttlichen  Welt- 
regierung. Von  Pet.  CafiFer.  Aachen  1858.  8**. 

englisch:  unt.  d.  Tit.:  SaWian's  Treatise  of 
God's  government,  and  the  justice  ....  translated 
into  English.  London  1700.  8^ 

franxös. :  *  trad.  en  f  i*an9.  par  B.  B.  D.  S.  Lyon 
1575.  8°.  —  *  in  Oeuvres  de  Salvian,  trad.  avec 
des  notes  par  Pierre  Gorse.  Paris  1655.  4^  — 
"  in  Oeuvres  de  Salvien . . .  trad.  par  Bonnet. 
Paris  1700.  2  vol.  12mo.  _  *  in  Oeuvres  de  S... 
trad.  par  un  pere  Jesuite  (t.  e.  Mareuil).  Paris 
1734.  12mo. 

italienisch:  ^Milano  1579. 12"io.  —  *Avignone 
1703.  4*>. 

Salvianus:  Epistolae  IX. 

Handschr.:  Bern,  öffentl.  Bibl.  E.  n''219  und 
Paris,  Nat-Bibl.  n<>  3791.  sec.  X.  für  epist.  n® 
1-7;  für  epist  VIII*  Paris  1.  c.  n°  9559.  sec. 
VU/VIII  u.  n«  12236;  für  epist.  IX'  Paris  1.  c. 
n°  2785.  sec.  XI.  Vgl.  Halm  in  Sitz.-Ber.  der 
Münchener  Akad.  1876.  I.  p.  390;  F.  Pady  in 
Sitz.-Ber.  der  Wiener  Akad.  XCVIII.  1881.  p.  3. 


Av^g. :  ^  xusammen  mit  De  gubem.  Dei  edid. 
P.  Pithoeus.  Paris.  1580.  8°.  —  «  ibid.  1594.  12nio 
(vgl.  Ausg.  n*»  7  des  vor.  Artik.).  —  •  ibid.  1608. 
12mo  ^rgi,  Ausg.  n°8).  —  *w  S-i  opp.  curante 
C.  Rittershusio.  Altorfii  1611.  8®.  I.  (vgl.  Ausg. 
n*>  10).  —  *  in  Bibl.  PP.  Colon.  V.  III.  (Colon. 
Agripp.  1618.  fol.).  —  «Rothomagi  1627.   12mo. 

—  '  Oxoniae  1633.  8^  —  «  in  Gallandü  Bibl.  PP. 
X.  Venetiis  1774.  fol.  —  ®ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LIIL  p.  157-174.  —  "ed.  Car.  Halm  irUer 
S-i  presb.  Mass.  libri  qui  supersunt  (in  Mon. 
Germ.  bist.  Auct.  antiquiss.  I.  1)  p.  106-119. 

Salvianus:  Ad  versus  avaritiam  prae- 
sertim  clericonira  et  sacerdotum  seu  Ti- 
mothei  ad  Ecclesiam  libri  4. 

Ln  epist.  IX  exponit ,  cur  hos  libros  Timothei  nomine, 
non  sao  inscripserit. 

Handschr. :  Paris,  Nat.-Bibl.  n*  2172.  sec.  X; 

—  n«  2785.  sec.  XI. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Timothei  episc.  ad  ec- 
clesiam catholicam  toto  orbe  diffusam  et  Salviani 
ep.  Massiliens.  in  librum  Timothei  ad  Salvium 
episc.  praefatio  ed.  Jo.  Sichardus  in  Antidotou 
contra  diversas  omnium  fere  saeculorum  haereses. 
Basileae  1528.  fol.  —  *ap.  Joa.  Herold,  Haere- 
siologia.  Basileae  1556.  fol.  p.  579-613.  —  't» 
Bibl.  PP.  Bigneana.  III.  Paris.  1575.  fol.  —  *  ed. 
P.  Pithoeus  una  ctim  De  gubem.  Dei.  Paris.  1580. 
8^  —  Un  Binii  Bibl.  PP.  ed.  2*.  V.  Paris.  1589. 
fol.  —  **  Paris.  1594.  12mo.  —  •  cum  annot  J. 
Macherentii.  Troviris  1609.  4°.  —  ^in  S-i  opp. 

cur.  C.  Rittershusii.  Altorfii  1611.  8**.  II 

"  in  Gallandii  Bibl.  PP.  vett.  X.  —  "  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LIÜ.  p.  173-238.  — 
**ed.  Car.  Halm  inter  S-i  presb.  Mass.  libri  qui 
supersunt  (in  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiquiss. 
I.  1)  p.  120-168.  —  ^«  ed.  Fr.  Pauly  in  Corpus 
Script,  eccles.  latin.  VIII.  Vindobonae  1883.  8*. 

Erl.-Sckr.:  Ebert,  AUgem.  Geschichte  der  Littontor 

des  Mittelalters.   I.  p.  437  (I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889. 

p.  459-467). 
Hnuck  in  Herzogs  RoaU Encyclopttdio   für  protast. 

Theologie.  2.  Aufl.  Xlil.  1884.  p.  dL7-819. 
Heyne,  C.  G.,  Opera  academica.  VI.  p.  119. 
Hirner,  F.  X.,  Zar  Sprache  Salviaus.  Progr.  des  Ly- 

ceums.  Freising  1869.  4^. 
Histoire  liit6raire  de  la  France.  II.  1735.  p.  517. 
Kaufmann,  G.,  m  Räumers  Histor.  Taschenbuch. 

1869.  p.  47. 
M6ry,  L.,  Stades  sur  Salvien,  prStre  de  Marseille. 

Montpellier  1849.  i^.  180  pag. 
Pauly,  Fr/..^  Dio  handschriftliche Üeberliefening  des 

Salvianus  tn  Sitrungsbor.  der  k.  Akad.  d.  Wiss.  in 

Wien.  Phil. -hist.  Cl.  XCVIII.  1881.  p.8-41. 
Potrouchevskii,  V.,   Salvian  presbiter  Masilüskii 

i  ego  sotchinöniia.  Kiov  189B.  8^.   260  pag.  (d.  i. 

Priester  S.  von  Marseille  u.  seine  Werke). 
Teuffel,  F.  W.,  Gesch.  der  römischen  Literatur.  5. 

Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1188-1191.  §465. 
Tillemont,  Memoires  XVL  p.  181. 

Watten  bach,  DeutschlandsGeschichtsquellen.S.  Aufl. 
I.  1885.  p.45;  6.  Aufl.  I.  p.46. 

Zschimmer,  Wilh. ,  Salvianus  der Presbytor  voaMas- 
silia  und  seine  Schriften.  Ein  Beitrag  zur  Gesch.  der 
christlich  -  lateinischen  Literatur  im  6.  Jahrh.  [Jenaer 
philos.  Inang.-Diss.J  Halle  1875.  &>.  IV.  90pag.Jkl.&0. 

Salviati,  Jacopo:  Cronica  o  memorie 
daU'  anno  1398  ai  1411. 

Ausg. :  ^  (ed.  P.  Ildefonso  di  S.  Luigi)  ap.  Lami, 
Delizie  degli  eniditi  Toscani.  XVIII.  p.  175-361. 

—  *  auch  einxeln  aus  dieser  Sammlung  Firenze 


SALZBURGER  WELTCHRONIK  —  SANÜTUS 


997 


1784.  8^  —  » Bruchstücke  in  Deutsche  Reichs- 
tags- Akten.  IV.  Gotha  1882.  p.  68-70,  p.  122.  123. 

Salzburger  Weltchronik,  t/cf.  Weltchro- 
nik. 

Sambieneie  canon.,  vid.  Canonicus  Sam- 
biensis. 

Sampayue,  Steph.,  vid,  Vita  b.  Petri 
Gonsalez. 

Samplnie  episcopus  Astoricensis  (1035 

— 1040,  antea  presbyter  et  notarius  regis 

Legiooensis):  Historia  Hispaniae  ab  a.  Chr. 

866  —  982. 

Aiisg. :  *  edid.  Prud.  Sandoval  in  Historias  de 
cinoo  obispos.  Pampeion.  1615.  fol.  ibid.  1634. 
—  '  ap.  Ferreras,  Historia  de  Espaila.  XVI.  Ma- 
drid 1727.  —  •  ap.  M.  Bergan za,  Ferreras  con- 
vencido.  Madrid  1729.  —  *  ap.  Florez,  Espaöa 
sagrada  XIV.  p.  438-472. 

Erl.-Sehr.:  Oams,  Eirchengeschichte  Spaniens.  II.  2. 
1874.  p.  406-410. 

Samson  abbas  Cordubensis  (f  890): 

Carmina. 

Ausg. :  ed.  L.  Traube  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae 
lat.  aevi  Carol.  III.  p.  146.  147. 

Samson  abbas  S.  Edmiindi  (f  1212), 

i^id.  Passio  s.  Edmundi. 

Samson  archiepiscopus  Khemensis:  Ap- 
pendix annorum  1113 — 1163  ad  Anselmi 
Gerablacensis  abbatis  chronicon. 

Ausg.:  ed.  Pistorius-Struve,  Scr.  rer.  Germ. 
I.  p.  1015.  1016. 

Samuel  presbyter  Aniensis:  Temporum 
usque  ad  suam  aetatem  (a.  1179)  ratio. 

Ausg. :  *  e  libris  historiconim  summatim  col- 
lecta,  opus  ex  haicanis  5  codd.  a  Job.  Zohrabo 
dilig.  descript.  atq.  emendatum;  F.  Zobrabus  et 
Ang.  MaiiLS  edidenint  xusammen  mit  der  anne- 
niscken  Uebersetxung  ton  Eusebii  Caesar,  chro- 
nicon. Mediolani  1818.  gr.  4**.  —  ^tciederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  XII.  1857. 
p.  791-934. 

Sanchez  de  Tovar,  vid.  Chronica  del 
muy  esclarecido  principe  D.  Alfonso  etc, 
[vid.  oben  p.  229). 

Sanclus,  Rod.,  vid.  Rodericus  Sancii. 

Sanders,  Johannes:  Chronika  unde  uth- 
settinge  der  hermeisters  in  Liffiande  von 
1-235.  Jor  beth  uppit  Jor  Christi  1484, 
oder  Meisterchronik.  Mit  Notixeii  frw  1558 
resp.  1561  fortgesetzt. 

Eine  correctere  Rodaction  derselben  Quelle,  welche 
der  Heermeisterchronik  za  Grunde  liegt. 

Handschr.:  Upsala,  Un.-Bibl.  4°.  chart.  sec. 
XVI. 

Ausg. :  hrsgb.  von  C.  Schirren  in  Bunges  Ar- 
chiv f.  d.  Geschichte  Liv-,  Est-  u.  Curlands.  VIII. 
Reval  1861.  p.  268-283;  cf.  p.  112. 


Sandeus,  Felinus,  Lucensis  episcopus 
(f  1503):  Epitoma  de  regibus  Apulie  et 
Sicilie,  nominatim  de  Alphonso  Arrago- 
num  rege. 

Compiiatton  aus  Pandolphos,  Otto  Frising.  u.  a. 

Ausg.:  ^ edente  Mich.  Femo.  s.  1.  et  a.  (1496). 
4°.  —  '  cum  Barth.  Facii  dialogo  De  vitae  felici- 
tate  ed.  Marq.  Freher.  Hanov.  1611.  4°.  —  *  wie- 
derholt mit  F.* 8  Notefi  ap.  Burmann,  Thesaur. 

antiquit.  Sicil.  V. 

Erl. ' Sehr. .-Fabricins,  Bibl. med.  et  infimae  latinitatis 
IIb. VI.  p.462. 

Sangallensis  =  Monachus  Sangallensis. 
Sangeorgius  \  Benevenut  »  Beneve- 
San  Giorgio  j    nutus  de  S.  Georgio. 
Sanudo,  Marino     \  •  ,„•   ^    t^^««,.^: 

filius,  Venetus  patricius  (f  1535):  Com- 
mentarius  de  hello  Gallico  sive  de  rebus 
in  Italia  gestis  a  Carole  YIII  et  Ludo- 
vico  XII  Galliae  regibus  ab  a.  1494  — 
1500.  Italice  scriptus.  —  Auch  bekannt 
unt.  d.  Tit.:  Chronicon  Venetum  anonym! 
coaevi  scriptoris  ab  a.  1494  — 1500. 

Ausg.:  ^  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XXIV. 
1738.  p.  5-166.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Cronacbetta, 
pubbl.  da  R.  Fulin.  Venezia  1880.  8^  Vm.  238 
pag.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Spedizione  di  Carlo  VIII 
in  Italia.  Pubbl icata  per  cura  di  Rinaldi  Fulin. 
Venezia  1883.  8*^.  10  fr.  (Estratto  daW  Archivio 
Veneto.  Ser.  I.) 

:  Commentarii  della  guerra  di  Fer- 

rara  tra  ü  Viniziani  ed  il  Duca  Ercolo 
d'Este  nel  1482. 

Ai4sg. :  per  la  prima  volta  pubblicati.  Venezia, 
Picotti  1829.  fol.  (Ihibbl.  per  noxxe  da  L.  Manin.) 

:  Della  solenne  processione  fattain 

Venezia  per  la  lega  conchiusa  tra  Carlo  Y 
imp.  e  la  Repubblica  Veneta  nel  1523. 

Ausg.:  inedita  narrazione.  Venezia  1852.  8°. 
:  I  Diari. 

Sie  füllen  nicht  weniger  als  58  Foliobftnde,  in  wel- 
chen vom  J.  14%  bis  Sept.  1533  Tag  fOr  Tag  verzeichnet 
ist,  was  in  aller  Welt  vorging  n.  was  aas  aller  Welt  in 
Venedig,  gleichsam  dem  Fokns  der  Universalpolitik  sich 
sammelte  and  weit  a.  breit  ergoss.  —  Der  Beschluss  sie 
za  drucken  wardo  im  Juli  1877  za  Padaa  gefasst. 

Handschr.  .'Venedig,  Marcusbibl.  Autograph. 

Ausg.:  ^  pubbl.  a  cura  della  r.  deputazione 
Veneta  di  storia  patria  (per  Federico  Stefani, 
Gugl.  Berchet,  Niccolö  Barozzi).  Tom.  1-42  (col. 
416)  oder  Fase.  1-181.  Venezia  1879—1894  (Ende 
Dec.)  4".  äL5.  —  ^ ein  vollkommen  grütuilicher 
Ausxug  ap.  Valentinelli,  Esposizione  di  rapporti 
fra  la  Rejmbblica  Veneta  e  gli  Slavi  meridionali, 
brani  tratti  dai  Diarj  di  Marin  Sanudo.  Venezia 
1863.  8°.  Vol.  1  (un.)  1496—1515. 

:   Documenti   tratti  dagli  inediti 

Diarii. 

Ausg. :  per  cura  di  A.  Tessier.  Venezia  1874. 
4°.   Per  noxxe. 


998 


SANÜDO 


Sanudo:  Esposizione  di  rapporti,  vid. 
Diari. 

:  Itiiierario  per  la  Terraferma  Ve- 

neziana  nell'  anno  1483. 

Ätisg, :  (pubbl.  da  Rawdon  Brown).  Con  roolti 
rami.  Padova  1847.  4*. 

:  Narrazione  della  festa  data  in 


Venezia  dalla  Compagnia  della  Calza  nel 
1520  per  Taccettazione  di  tre  socii. 

Äuag. :  (pubbl.  da  G.  Beltrami.)  Venezia  1852. 8^ 

:  Narrazione  delle  nozze  di  Paolo 

Contarini  Q.  Zaccaria  e  di  Vienna  Gritti 
nel  1526. 

ÄKsg. :  (pubbl.  da  C.  Pisani.)  Venezia  1853.  8^ 

:   Vitae  ducum  Venetorum  (vite 

de'  duchi  di  Venezia)  italice  scriptae,  ab 

origine  urbis  sive  ab  a.  421  — 1493. 

Ausg.:  ^ primum  ap.  Muratori,  Script,  rer. 
Ital.  XXII.  p.  405-1252;  cf.  praef.  p.  401-403. 

—  ^hieraus  Vita  di  Piero  Mocenigo,  pubbl.  da 
Rin.  Fulin.  Venezia  1882.  8^ 

Wrl.'Sckr.:  Brown^  Rawdon,  Ragguagli  sttUa  vita  e 
snile  opere  di  Manno  Sanudo  detto  il  loniore,  Veneto 

gatrizio  e  cronista  dei  sec.  XV.  XVI.  Venezia  1837. 
8.  8  vol.  80.  16  fr.  In  DeuUchland  selttn. 
Fnlin,  Rinaldo,  Marino  Sanudo  e  la  spedizione  di 

Carlo  Vni  in  Italia.  (Cronaca  del  r.  liceo  Marco  Polo). 

Venetial881.  4P.  32j)ag.,  beendet  1882. 
:  Memoria  sni  Diani  e  Diaristi  Veneziani.  Venezia 

1881. 8<^  {in  oeaassione  del  Congresso  internaz.  geograf.). 
Leva^  0.  de,  Marino  Sanuto  il  giovane  e  le  opere  sue 

in  Rivista  storica  italiana.  Anno  VI.  disp.  2.  1889. 
Ricotti,  Erc.,  I  Diarii  di  Maiin  Sanuto  e  ona  som- 

mossa  in  Torino  nel  1525.  Spigolature.  Totino  1880. 

8°.  16pag. 
Struve ,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  VII.  2.  p.  185. 

Sanudo  Marino,  senior,  Venetus  pa- 
tricius,  (üctus  Torsello  (Torxel,  Tourxelle 
schreibt  er  selbst,  f  post  1837.  Dec.  30): 
Historia  Hierosolymitana  seu  Secreta  fide- 
lium  crucis  super  Terrae  sanctae  recu- 
peratione  et  conservatione  seu  De  expe- 
ditione  in  Terram  sanctam  seu  Opus  Ter- 
rae sanctae.   Libri  3. 

Begonnen  1806,  vollendet  1321 ;  wichtig  f.  Friedrichs  II 
Kreuzzug.  —  Der  Text  ist  vom  Verfasser  selbst  mehrfach 
überarbeitet. 

Handschr.:  Brüssel,  Burgund.  Bibl.  n°9347. 
nibr.  anni  1332;  —  n<>  9404.  mbr.  sec.  XIV.  fol. 

—  Florenz,  Bibl.  Laurenz.  Flut.  XXI.  n<>  23. 
Chart,  sec.  XV;  —  Bibl.  Riccard.  n®  237  (olim 
K.  III. 33).  mbr.  sec.  XIV.  —  London,  Brit.  Mus., 
Abth.  IV.  Additional  mss.  n°  19513.  mbr.  sec, 
XIV;  —  n''  27376.  mbr.  sec.  XIV.  —  Mailand, 
Bibl.  Ambros.  n°  205.  —  München,  k.  Hofbibl. 
Cod.  lat.  n®  14621  (olim  S.Emmer.).  mbr.  sec.  XIV. 

—  Neapel,  Bibl.  nazion.  n°  V.  F.  35.  mbr.  sec. 
XIV.  —  Paris,  Nat.-Bibl.,  Colb.  n<»  644.  sec. XIV. 

—  Rom,  Vatic.  n®  2003.  chart.  sec.  XV;  —  n<» 
2971.  mbr.  sec.  XIV;  —  n<>  2972.  mbr.  sec.  XIV; 

—  Christ.  n°  548.  mbr.  sec.  XIV.  —  Valen- 
ciennes  D.  4.  10.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  —  Ve- 
nedig, Marcusbibl.,  Cod.  Zanetti  lat.  n°547.  mbr. 
sec.  XIV.  u.  n°  410.  mbr.  sec.  XIV. 


Ausg, :  ^  ap.  Bongars,  Gesta  Dei  11.  p.  1  -  288. 
Mit  Karten  des  Autors.  —  '  grössere  Bruchstücke 
ap.  Röhricht.  Testimonia  min.  de  V  belle  sacro. 
Genevae  1882.  p.  252-258. 

Sanudo:  Istoria  del  regno  di  Romania 
sive  regno  di  Morea.  4  parti. 

Das  lateinische  Original,  zwischen  1328—1338  geschrie- 
ben, existirt  nicht  mehr;  nur  eine  gleichzeitige  Ueber- 
setzong  ist  erhalten. 

Handschr.:  Venedig,  MarcusbibL,  Cod.  ital. 
Class.  Vn.  n«»  712.  chart.  sec.  XVIII.  4^  fol.  1-25. 

Ausg.:  'ap.  Hopf,  Chroniques  Greco-Romanes 
p.  99-170.  —  ^Bruchstück,  auf  die  Siziliaa. 
Vesper  bezüglich,  ^  hrsgb.  mit  Hopfs  Zustimmung 
von  Pietro  Mugna  in  Rivista  contemporanea.  To- 
rino 1855.  fasc.  15  (Juli);  —  ^wiederk,  mit  eini- 
gen Zusätzen  unt,  d.  Tit. :  Storia  di  Carlo  d'Angio 
e  della  guerra  dei  Vespro  Siciliano;  brani  della 
storia  inedita  del  regno  di  Romania,  scritta  tra 
il  1328—1333  da  Mar.  San.  il  vecchio,  pubbL  da 
Carlo  Hopf.  Napoli  1862.  8°.  31  pag.  —  üeber 
die  Echtheit  vgl.  Hopf  in  Augsburger  Allgem. 
Zeitimg.  1855.  n*»  294.  Beiblatt 

.  Fragmentum  (ad  complen- 

dum  librum  Conquistas  imperii  Komaniae). 

Handschr,:  Paris,  Nat.-BibL  n«  9644. 

Ausg.:  ^ohne  Namen  des  Verf,  ed.  Ducange 
nach  seiner  Ausg.  des  Villehardouin.  1657.  p.  230. 
—  'ap.  Hopf,  Chroniques  Greco-Romanes  p.  171- 
174. 

:  Epistolae  XXTTT. 

Sind  sAmmtiich  aus  Venedig  datirt  nnd  in  den  Jahren 
1328  —  29  geschrieben. 

Ausg.:  ap.  Bongars,  Gesta  Dei  ü.  p.  289-316. 

:  Epistolae  X  adhuc  ineditae. 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n°  9347  u. 
9404.  —  München,  k.  Hofbibl.  S.  Emmer.  621. 

Ausg.:  ed.  Eunstmann  in  Abhandl.  derhistor. 
Classe  der  k.  bayer.  Akad.  der  TVissensch.  VII. 
1855.  p.  753-819;  Skizzirung  derselben  p.  745- 
752. 

:   Lettres    inödites    et    mömoires 

(1334—1337). 

E8  sind  5  hochinteressante  Briefe  bezw.  Bmch&t&cke 
von  Briefen  und  4  Abhandlungen ,  welche  die  Vriederauf- 
nahme  der  Kreuzzüge  gegen  die  Türken ,  die  Beziehungen 
der  Tartaren khane  zum  päpsÜ.  Stuhle  und  da«  VerhältnLss 
zwischen  Kaiser  und  Papst  betreffen.  Gefunden  VBQQ  zu 
Bom  in  dem  Einbanddeckel  einer  Incunabel. 

Ausg. :  d'apres  le  ms.  (Paris,  Nat-Bibl.  nouv. 

acq.  fr.  5842.  fol.  2  et  3)  publ.  par  C.  de  la  Ron- 

ciere  et  Leon  Dorez  in  Bibliotheque  de  l'feule 

des  chartes.  LVl.  Paris  1895.  p.  34-44;  ef.  in- 

trod.  p.  21-33. 

:    Storia   di  Carlo  d'Angiö,   vid. 

Istoria  del  regno.   Ausg. 

Erl.  -  Sehr. :  B  a  r  t  h  o  1  d ,  Römerzug  Heinrichs  V II.  I. 
p.  295. 

Faucon,  Marino  Sanudo  l'ancien  ä  Avignoa  (venu 
en  1321  il  rosta  jnsqu'au  printemps  de  1322)  in  Me- 
lange» d'archoologie  et  d'histoire  (£cole  fran^.  de 
Borne).  Annoe  II.  1882.  fasc.  2.  avril. 

Kopp,  J.  C,  Marino  Sanudo  und  der  Lnzeraer  See 
(18(16  —  1831)  in  Geschichtsblätter  aus  der  Schweiz. 
Bd.  II.  p.  2U  ff. 

Eunstmann,  F.,  Studien  über  Marino  Sanudo  den 
Aeltoren   mit   einem  Anhange  Miner  nngedmckten 


SANZANOME  —  8AX0  GRAMMATICUS 


999 


Briefe  m  Abhandlangen  der  histor.  Claase  der  kgl. 

bayer.  Akad.  der  Wissenach.  VII.  1856.  p.  697-819. 
Lelewel,  Geographie  du  mo^en  iige  II.  p.  19-84. 
Lorenz,  Oentschiands  QeechichtsqneUen.  8.  Aofl.  II. 

1887.  p.  280. 
Poatansqne,  DeMarini  Sannti  Tita  et  soriptis.  Pa- 

risü8l866.  80.  102  pag. 
:  De  libro  Secretomm  fldeliom  cmcis,  caias  anotor 

M arinns  Sanntos.  Honte  Pessolano  1864.  8^*.  54  pag. 
Saint  Marc  Girardin  m  Bevae  dee  denx  mondet. 

LI.  1864.  p.  54-69. 
Simonsfeld,  H.,  Studien  zu  Marino  Sannto  dem  Ael- 

teren  m  Neuee  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  VII. 

1882.  p.  46-72.  —  Vgl.  Archivio  Veneto.  XXU.  1881. 

p.49-51;  XXIV.  1883.  p.  251-279. 
Strnve,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  U.  2.  p.  283-287. 

Sanzanome,  ICtus  Florentinas  (flor. 
1231):  Gesta  Jlorentinorum.  1125—1231. 

Brechen  mitten  im  Jahre  1231  ab.  Die  geschichtliche 
Ansbeute,  welche  sie  gewähren,  ist  nicht  bodentend. 

Handschr.  .'Florenz,  Nat-Bibl.  (Magliabech.) 
Classe  II.  Palch.  n.  n°  124.  sec.  XIII.  4^  —  Cl. 
II.  P.  11.  n®  127,  Abschrift  der  vorigen, 

Ausg.:  ^  ed.  primum  0.  Hartwig  in  Index 
lectionnm  habendarum  per  semestre  aestiv.  in 
nniversit  Marburgi  1875.  4^  34  pag.,  nur  der 
Text.  —  'ap.  Hartwig,  Quellen  n.  Forschungen 
zur  alt.  Gesch.  der  Stadt  Florenz  I.  1875.  p.  1-34. 
—  '  nunc  primum  in  lucem  prodeunt  cuii  G(ae- 
tano)  Milanesi  in  Bocumenti  di  storia  Italiana... 
per  le  provincie  di  Toscana...  Vol.  VI.  (Cronache 
dei  sec.  XUI  e  XIV.)  Firenze  1876.  p.  123-154. 
Dieser  Theil  des  Bandes  war  schon  gedruckt,  als 
die  Ausg.  H.'s  erschien;  cf.  prefaz.  p.  vi. 

Erl.-Sekr.:  Scheffer  -  Boichorst,  F.,  Florentiner 
Stadien.  Leipzig  1874.  gr.  8«.  p.  256-259. 
Wa  ttenbach.  Deutschlands  Geschichtsqaellen .  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.294;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.326. 

Sardo,  Banieri:  Cronaca  Pisana.  962 
— 1400. 

Ausg. :  ed.  Bonaini  in  Archivio  stör.  Italiano 
VI.  2.  p.  63-244;  ef.  VI.  1.  p.  xv.  not.  2. 

Erl-Sehr. :  Knoll ,  OsIe.,  Beitiilge  znr  italien.  Historio- 
graphie im  14.  Jahrh.  Göttingen  1876.  9>.  p.  77-  84. 
Wa  r n  ecke,  Qeo. ,  Der  2.  Romeneog  Kaiser  ICarls  IV. 

Jenaer  Inaag.-Diss.  Altona  1851.  fP.  62  pag. 
^ernnsky,  Der  erste ROmerzag  Kaiser KarilV.  Inns- 

bmck  1878.  p.  88.  not.l ;  p.40.  not.l. 
Zambrini,  Opere  volgare  a  stampa  p.  918. 
Vgl.  Chronicon  Pisannm  ^1342. 
Oonica  di  Pisa. 

Sarrazin,  trouvöre  du  13.  siöcle:  Ke- 
lation  du  tournoi  de  Harn. 

Ausg.:  publ.  par  Francisque  Michel  in  Hi- 
stoire  des  ducs  de  Normandie  (s.  d.).  Paris  1840. 
8«.  p.  213-384. 

Sassenchronik,  vid.  Sachsen -Chronic 
(Hettüngische). 

Sassenkroneke  =  Weltchrpnik,  Säch- 
sische. 

Satira. 

Handschr.:  Prag,  Bibl.  d.  Domcapitels  D.  51. 
fol.  331»». 

Ausg.:  ap.  Höfler,  Geschichtschreiher  derhu- 
sitischen  Bewegung  II.  p.  319-321. 

Satira  coronae  regni  Boemiae  in  regem 

Hungariae  Sigismundum.   1420. 

Handschr.:  Prag,  Üniv.-Bibl.  III.  G.  16.  fol. 
100. 


Ausg.:  ap.  Höfler,  Geschichtschreiber  derhu- 
sitischen  Bewegung  II.  p.  321-327. 

Saulheim,  vid.  Werner  von  Saulheim. 

Sauromanua ,  Georg.:  Oratio  ad  aug. 
principes  Carolum  imp.  Romanorum  ele- 
ctum  et  Ferdinandum  germanum  post 
Maximilian!  caesaris  obitum. 

Ausg.:  ^  Bononiae,  per  Hieron.  de  Benedictis 
1519.  4®.  — '  ^wiederh.  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr. 
n.  p.  421-435  (•  ed.  Stnive  IL  p.  743-760). 

Savonarola.  —  Tractato  di  frate  Hie- 
ronymo  da  Ferrara  circa  il  reggimento 
et  govemo  deUa  citta  di  Firenze. 

Eine  der  eraten  Schriften  Savonarolas. 

Ausg. :  *  s.  1.  et  a.  4^  20  fol.  —  *  s.  l.  et  a. 
(1495?)  4^  28  fol. 

:  Prediche  di  frate  Hieronimo  da 

Ferrara  (raccolte  da  Ser  Lorenzo  ViToli 

da  la  Viva  voce  giomo  per  giomo  mentre 

che  e  predicava). 

Ausg.:  in  fine:  impresso  nella  citta  di  Fi- 
renze .  .  .  1496.  8  febbraio.  fol.    Sehr  selten. 

Vgl.  Vita  Savonaroi». 

Savonarola,  Michael  (f  1461):    Com- 

mentariolus  de  laudibus  Patavii,  a.  1440 

compositus.  Libri  2. 

Ausg. :  ap.  Muratori ,  Scr.  rer.  Ital.  XXIV.  1738. 
p.  1137-1186. 

Saxmundus  legis  dictator  Frisicas  (ca. 

800?):  Judicia. 

Ausg.:  ed.  K.  de  Richthofen  ap.  Pertz,  Mon. 
Legg.  m.  1863.  p.  688-691.  693. 

Saxo  Grammaticus,  Longus(= Lange?), 
origine  Syalandicus,  praepositus  Roskil- 
densis  (f  1204):  Gesta  Danornm  seu  Hi- 
storiae  Danicae  libri  XVI  — 1185. 

Erste  einheimische  Oeschichte  der  Dänen ,  welche  aber 
an  jeder  sichern  Chronologie  Mangel  leidet.  Begonnen  vor 
1186,  voUendel  nicht  vor  1206  —  8. 

Handschr.:  keine.  Bruchstück  in  Angers 
(jetzt  in  Kopenhagen,  kgl.  Bibl.,  2  fol.). 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Danonim  regum  hero- 
umqne  histori^  .  .  .  nunc  primum  .  .  .  impress^. 
(Ed.  Christiemus  Petri.)  In  fine:  Impressit  in 
inclyta  Parrhisiorum  academia  Jod.  Badius  Ascen- 
sius  1514.  gr.  8^  (8)  CXCIX  fol.  Höchst  seltene 
Ausg.  —  » Basil.  1534.  fol.  —  « Francof.  ad  M. 
1576.  fol.  —  *  ed.  Steph.  Joa.  Stephaoius.  Sorae 
1644.  45.  2  in  1  vol.  fol.  Der  2.  Bd.  enthält  du 
wenig  bekannten ,  aber  sehr  geschätxten  S  t  e  p  h  a  - 
nii  notae  uberiores  in  historiam  Danicam  Saxo- 
nis  Gramm.  Sorae  1645.  fol.  —  *  ed.  Chm.  Adolph. 
Klotz,  ups.  1771.  4«.  Jk  9.  Wiederholung  der 
vorigen  Ausg.,  auch  der  Druckfehler,  aber  ohne 
Noten.  —  *  rec.  et  comment.  illustr.  Petr.  Erasm. 
Müller.  Pars  I.  vol.  1.  2.  Havniae  1839.  gr.  8^ 
—  Opus  morte  MüUeri  interruptum  absolvit  Joa. 
Matthias  Velschow.  Pars  II.  ibid.  1858.  gr.  8®. 
Recht  gute  Ausgabe.  —  ^  uivt.  d.  Tit.:  Saxonis 
Gramm.  Gesta  Danoinira.    Hi*sgb.  von  Alfr.  Hol- 


1000 


SAXO  GRAMMATICU8 


der.  Strassburg  1886.  gr.  8^  LXXXJ'JIL  724 
pag.  —  ^non  parvam  partem  ed.  G.  Waitz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  43-161 ;  ef,  p.37. 
—  ®  excerpta  ed.  Annerstedt  ap.  Fant,  Scr.  rer. 
Svecic.  III.  seci  1.  1876.  p.  89-100;  cf.  p.  88. 

üebers.:  dänisch:  ^eine  treffliche  lieferte  Andi. 
Serensen  Vedel.  Kjobenhavn  1575.  fol.;  *  wieder- 
holt ibid.  1610.  fol.  —  ■  paa  Dansk.  Eller  den 
danske  historie,  .  .  .  som  Saxo  Oramm.  .  .  .  efter 
den  Store  Erke-Biskop  Absalonis  ordre  etc.  ved 
Sejerum  Schousbelle.  Kjcbenh.  1752.  4°.  —  *  deis 
1.  Buch  übersetzte  Job.  Lauerentsen.  Kjebenh. 
1713.  4°.  —  *  Danmarks  Krönike  af  Saxo  Gramm, 
fordansket  ved  N.  F.  S.  Grundtvig.  Kjebenhavn 
1818  —  22.  3  vol.  4°  («4.  ndg.  Kjebenh.  1886.  8^ 
666  pag.).  —  ^  netie  Ausg.  von  n^  1  mit  Glossar 
u.  Vedels  Leben  von  Wegener  unt.  d.  Tit. : . . .  Den 
danske  krenike  . . .  oversat  af  A.  Sor.  Vedel  trvkt 
paa  ny  og  tilligemed  Vedels  levnet  af  C.  F.  Wege- 
ner ndf^ivet  ved  samfundet  til  den  danske  lite- 
ratura  Fremme.  Kjobenhavn  1851.  Eoy.-8^ 

niederdeutsch:  Dyt  is  de  Denscke  kroneke 
de  Saxo  grammaticus  de  poeta  ersten  ghcscbrefP 
in  dat  latine  vnde  daema  in  dat  dudesck  gbe- 
settet  is  durcb  Tb.  Gbeysmer.  s.  I.  et  a.  (Lübeck 
c.  1475  oder  1485)  Ebert  n<>  20414;  Nyerup,  Spi- 
eilegii  bibliographiei  specimen  p.  160;  Panzer  I. 
n®  70:  Scheller y  Sassische  Bücherkunde  n®  496.  — 
Ist  nur  eine  Uebersetxung  von  Tbomas  Gbeys- 
mer (s.d.). 

Erl.  -  Sehr. ;  A 1  a  n  u  8 ,  Joh .  Jan. ,  Ad  oriminationes  Johannis 
Qoropii  Becani  et  alioram  similiam ,  obiectas  Saxoni 
Qrammatico ,  responsio  brevia.  Hafniae  1627.  4<>. 
Badon,  G.  L.,  Symbola  ad  augendas  ling^ao  vema- 
calae  copias  e  saxonis  Orammatici  intorpretatione 
Vedolana.  Havniae  1780.  4«.  91  pag. 

:  Til  F.  V.  Moltke  om  vor  danske  hiBtories  fader 

Saxo  Grammaticus  og  trangen  til  en  ny  ndgave  og 
oversaetelse  af  Saxos  paa  Latin  skrevne  danske  hi- 
Btorie.  Odense  1809.  8P. 
Bruun,  Chr.,  Om  det  nylig  fundne  Fragment  af  en 
Codex  af  Saxo  Grammaticos  in  Tidsskrift  for  philo- 
logi  og  piBdagogik.  II.  1^1.  p.41-61.  —  Deraew  ver- 
öfferUlicku  in  photogr.  Abdruck  und  erläuterte  die  oben 
unier  Handschr.  genannten  xvfei  Blätter  in  Lyckens- 
kningsskrift  til  Kjobenhavns  Universitet  ved  dets 
800  ais  Stiftelses  fest  1879.  40. 
Car^zow,  J.  B.,  Diss.  bist. - litteraria  do  vita,  eru- 
ditiono  ot  scriptis  Saxonis  Qrammatici.  Helmstadi 
1762.  40. 
Cohn.  Adf.,  TJeber  zwei  Ereignisse  des  Jahres  1180 
in  Forschangen  zur  deutschon  Geschichte.  I.  1862. 
p.  327-345. 
Cold  in  Histor.  Arkiv.  Ky  Rfekke.  XIII.  p.  256.  336. 
Dahlmann,  F.  C,  Einleit.  in  die  Kritik  der  Gesch. 
von  Altdänemark  tn  seinen  Forschungen  auf  d.  Ge- 
biet der  Geschichte.  I.  Altona  1822.  p.  151-237;  — 
tn  eeiner  Geschichto  von  Dttnemark.  I.  Hamburg  1840. 
p.  9  -14 ;  vgl.  p.  301  «f. 
Elze,  G.,  zu  Saxo  Grammaticus  in  Zeitschrift  für 

deutsche  Philologie.  XXI.  1888.  p.  200. 
Er  sie  V,  Kr.,  Kildeme  til  Danmarks  Historie.  Kebon- 
havnl892.  SP.  p.  6.  7;  tn  Historisk  Tid.sskrift.  VI. 
Rflokke.  III.  p.  602. 
Fock,    0.,   Rügensch - Pommersche  Geschichten.    I. 

Leipzig  1861.  8».  p.  126-136. 
Fos,  Andr.  (f  1607),  Consora  de  Saxone  Grammatico 
eiusone  intorpretibus ,  scoliastis  et  recapitulatoribus 
tn  Monumenta  historiae  Daniao.    Historiske  Kilde- 
skriftor  .  .  .  udgivne  af  H.  Herdam.   U.  Kjebenhavn 
1875.  p.  568-679;  cf.  Einleit.   p.  541-667  et  TilliBg 
p.  580-694. 
Gersdorf.  Bepertorium.  1858.  n«  11. 
Giesebrecht,  L.,  Wendische  Geschichten.  III.  p. 

363  ir. 
Grund,  Ose,  Kaiser  Otto  d.  Gr.  angeblicher  Zug  gegen 
Dttnemark  tn  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte. 
Xi.  Göttingen  1871.  p.  563-592. 


Hasse ,  P.,  Das  Angersscho  Fragment  des  Saxo  Gram- 
maticus in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XII. 
1887.  p.  317-332. 

Hegewisch^  D.  H.,  Charakteristik eini^per  Dänischen 
und  Norwegischen  Geschichtschreiber  tn  (Guldber^k) 
ZiOitung  für  Literatur  u.  Kunst  in  den  kgl.  däniseh<^u 
Staaten.  L  Kiel  1807.  4P.  p.  39-45:  Svend  Aageson 
u.  Saxo  Gramm. 

Hierild,  Henr.,  Saxo  Grammaticus  vindicatos  s.  diss. 
phil.-hist.-critica  de  puritale  lingoae  latioae  ot  casti- 
tate  historiae  Danicae  in  Saxone  ete.  Hafniae  1702.  4«. 

Holder  -  Egger^  0.,  Zur  Textkritik  des  Saxo  nnd 
Sueno  Aggeson  tn  Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  &.  d.  Gc^ch. 
XIV.  1889.  p.  137-162. 

Hovg&rd,  0.  A.,  Tidsregningen  i  Valdemar  I  historie 
med  sierligt  hensyn  til  adskillige  forvanskninger  af 
Saxes  text  tn  Historisk  Tidsskrift.  IV.  Bcekke.  H. 
1871.  p.  470-678;  VI.  p.  429. 

Howorth,  H.H.,  Saxo  Grammaticus  tn  The  Athe- 
naeum.  1876.  ifi  2477.  n.  621 ;  n»  2492.  p.  149.  150. 

Jergensen,  Bidrag  til  Nordens  Historie  p.  223.  229. 
230. 

Kall-Rasmussen,  M.  N.  C,  Om  to  nylig  fundne 
fragmenter  af  en  Codex  af  Saxo ,  1865  tn  Aarsberet- 
ninger  fra  det  k.  Geheimearchiv,  ndg.  af  C.F.Wegener. 
1.  TilliiMrp.23-87. 

K  i  n  c  h ,  J. ,  Bidrag  til  en  Textkritik  af  de  7  sidste  Bogt^r 
af  Saxes  Danmarkshistorie  tn  Aarbeger  for  Nordisk 
oldkvndighed  og  historie.  Kjebenhavn  1874.  p.  271 
-834. 

Kunik  tn  Bulletin  do  la  classe  des  scienoes  histo- 
riques,  philol.  et  politiq.  de  TAcad.  unper.  des  sc-ien- 
ces  de  St.  Pötersbouiig.  VH.  n«  9.  10.  p.  143  ff.  p. 
216  ff. 

Latham,  R.  G.,  Two  dissertations  on  the  Hamlet  of 
Saxo  Grammaticus  and  af  Shakespear.  London  1872. 
BP.  160  pag. 

Lebedew,  J.  A.,  [Ueber  don  letzten  Kampf  der  Bal- 
tischen ^laven  mit  den  Doutschen.1  Disscrt.  Kiev 
1873.  80.  p.  67-70.  Russiach  geeckrieben. 

Lvsholm,  Frid.,  Exerritinm  historicum  s.theses  api)- 
logeticae  pro  Saxone  Grammatico.  Hafniae  1712.  4<'. 

M  o  1  b  e  c  h ,  Saxo  Grammaticus ,  hans  Historie  <^  Cha- 
rakteer  og  hans  laerde  Samtidige  i  Danmark  tn  Nyt 
histor.  Tidsskrift.  V.  Kjobenh.  1854.  S».  p.  1-124. 

Müller,  P.  E.,  Symbola  ad  historiam  concilionun  e 
Saxone  Grammatico.  Progr.  Hafniae  1834.  4^. 

:  Critisk  Undersftgelse  af  Dänemarks  og  Nor- 

rs  Sagnhistorie  eil.  om  Trovärdighed  af  Saxos  <lib. 
IX)  .  .  .  kilder.  Kjebenhaven  1828.  40. 
:  Critisk  Undersögelse  af  Saxos  histories  s\-t 

sidste  (X-XVI)  böger.  Kjobenhaven  1830.  4P.  £in 

Meieterstuek  von  geacMchtlieher  OonUrinaiion. 
Nehrmann,  J.,  Dissertatio  de  Saxone  Grammatico 

historico.  Lund  1772.  40. 
Paludan-Müller,  C.  (f  1882),  Bidrag  til  kritik  af 

Saxos    Historiovosrk    tn    Historisk    Tidsskrift.    IV. 

Riekke.  V.  1876.  p.  333-881. 
:   Hvad  var  Saxo  Gramm,  og  hvor  er  hans  Grav. 

Indbydelse  til  de  offonti.  Examina   in  Nyki&bings 

cathodral  skolo.  Nykobing  1861. 
Petersen,  N.  M.,  Bidrag  til  den  danske  Literaturs 

Historie.  1.  Kjobenhavn  1863.  p.  42-47. 
Plessner,  Ch.  U.  A.,    Et  brudstykke  af  en  hidiil 

ukjendt  Codox  af  Saxo  tn  Aarsberctninger  fra  det  k. 

Goheimearchiv,  ndg.  af  C.  F.  "Wegener.  ^^.  Kjobenh. 

1876—82.  40.  TilliBg  p.  3-8. 
Reimer,  G.,  Dissert.  de  vita,  emditiono  et  scripti^^ 

Saxonis  Grammatici.  Helmstad.  1762.  4^  30  Oätier. 
Rosonborg,  Nordboemes  Aandsliv  H.  p.  318. 
Ruh  1 ,  Verbreitung  des  Justinus  im  Mittelalter.  Habilit- 

Schrift.  Leipzig  1871.  p.  19.47. 
Schalfnrik,  Namen  u.  JjBge  der  Stadt VTineta.  Leipz. 

IKtß.  8°. 
Schröder,   Anmärkninger  röiande  Martin  Aschanei 

codex  af  Saxo  Grammat.  1  fOrra  halften  af  1600  taiet 

tn  Kongl.  Vitterhets  Historie  och  antiouitets  scad. 

Hnndlingar.  XVI.  Stockholm  1841.  p.  Sb8. 
Schüz,  Commentar.  criticos  de  scriptis  et  scripturibus 

historicis  p.  409-411. 
Steenstrup,  Joh.  C.  H.  R.,  Normanneme.  Bd.I.  In- 

ledning  i  Normannertiden.  Kjobenhavn  1876.  8^.  Till. 

381  pag. 
Suhm,  P.  Fr.,  Critisk  historio  af  Danmark,  udi  den 

hodonske  Tid  fra  Odin  til  Gorm  den  Gamle.  Kjoben- 
havn 1775.  1776.    Bind  2.  u.  3.  A°.    EnthaUen  einen 

Commentar  xu  Saxo  Gr.,  verfertigt  mU  aittseeroräad- 


SAXON  CHRONICLE  —  SCHICHTBÜCH 


1001 


HekerMühe  und  Bdueitheä.  Vgl  kierxu  Gßttinper 
gelehrte  Anz.  1777.  p.  105. 
Sahm ,  P.  Fr.f  ADmnrkniDger  over  Saxo  Grammaticus 

m  Sohms  samlede  Skrifter.  IX.  p.  134-192. 
Usinger,  R.,  Dentsch  -  dänische  Ueschichte  1 189  — 
1227.  Berlin  1863.  8^.  p.  71.  Sehälxban  QueUemmier- 
mekitng. 
Waitz,  6.,  Zar  Kritik  dänischer  GeschichtsqneUen. 
II.  Quellen  des  Saxo  tf»  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  XII.  1887.  p.  17-25. 
Wattenbach,  DeutschfandsGeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.3U;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.347. 
Vgl.  Vita  Canuti  Lawardi. 
„     Canuti  reg.  Dan. 
NB.  Em  exUHrt  auch  ein  unierge9ehotene$  Wtrk  m.  d, 
Tüel:  Saxonis  Grammatici  Oud  -  Batavien ,    oitgeg.  door 
Jac.  Duim.  Leyden  1606.  8^,  dessen  vrirklieher  Autor  Scri- 
▼erius  itt. 

Saxon  chronicie  =  Chronicon  Saxoni- 

cum. 

Scala,  Barthol.:  Apologia  contra  vitu- 

peratores  civitatis  Florentinae. 
Ausg.:  Floren tiae  1496.  fol. 

:  Historia  Floren tina. 

Ausg.:  ed.  Graevius,  Antiquit.  Italiae.  VIII. 
pars  1. 

Scalacronica,  vid.  Gray. 

Schamdocher,  Georg. :  Breve  chronicon 
rerum  quarundam  sab  Friderico  III  rege 

gestarum.    1440  — 1470.    Deutsch  geschrieben. 

Ausg.:  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  I.  p.  316- 
318;  monamenta  quaedam  diplomat.  huc  facien- 
tia  p.  319-321. 

Scbedel,  Hartm.,  Humanist  il  Arzt  in 
Nürnberg  (geb.  1440,  f  1514):  Chroni- 
con mundi,  seu  Chronicon  chronicorum 
seu  Liber  chronicarum  ab  0.  C.  — 1492. 

Fleissig  gesammelt,  gut  geschrieben,  aber  ohne  Ord- 
nung. —  Ist  auch  unter  dem  Namen  Nürnberger  Chro- 
nik  oder  Hartmanns  Chronik  bekannt  und  wurde 
früher  mit  Unrecht  DCring  zugebchrieben. 

Handschr, :  Nürnberg,  Stadtbibl .  II.  98. 

Ausg. :  *  Nuremberf^e ,  Anth.  Koberger ,  1 2.  Juli 
1493.  fol.  Öoth.  mit  Holxsehn.  von  Wohlgemuth 
n.  Pleydenwurff.  (Ebert  I.  322;  Panxer  I.  204. 
360.)  —  *  wiederh.  Aug.  Vindel.  ap.  Schoensper- 
ger  1497.  fol.  Wenig  gesuchte  Ausg.  —  ^Bruch- 
stück de  Sarmatia  ed.  Pistorius ,  Scr.  rer.  Polon. 
I.  p.  163.  164. 

Uebers.:  deiäsch  unt.d.  Tu,:  Buch  der  Cro- 
nicken  vnd  Geschichten  von  Georg  Alt  Nürm- 
berg,  Koberger  23.  Decbr.  1493.  fol.  Goth.  Mit 
iienselben  Holxsehn,  u.  seltener  als  die  latein, 
Ausg.  —  '  wiederh.  Augspurg  ap.  Hansen  Schön- 
sperger  1496.  fol.  —  i*. '  ibid.  1500.  fol.  Weniger 
schön  als  die  andere.  Bei  vielen  Exemplaren 
fehlt  El.  169.  by  weil  hier  die  Päpstin  Johanna 
mit  dem  Kinde  steht. 

:  Chronicon  Babenbergense  usque 

ad  a.  1497. 

Handschr.:  München,  k.  Hofbibl.  Cod.  lat. 
n®  46.  Chart,  sec.  XV. 

:  Chronicon  monasterii  s.  Aegidii 


Schedel:    Chronicon  Noribergense  et 

locorum  vicinorum  ab  a.  1115 — 1399. 
Ausg. :  ap.  Oefele ,  Rer.  Boic.  scr.  I.  p.  330.  331. 

:  Historia  de  illustribus  principi- 

bus  Bavariae  — 1477. 

Handschr.:  München,  k.  Hofbibl.  Cod.  lat 
338.  Chart,  sec.  XV. 

Ausg.:  *  ed.  M.  Freher.  Ambergae  1602.  4®.  — 
»  Hanov.  1707.  4^ 

:  Historia  rerum  memorabiliam. 


Noribergensis.  1 140  —  1 504. 

Ausg. :  ap.  Oefele ,  Rer.  Boic.  scr.  1.  p.  349  -  352. 


1489—1460. 

Ausg.:  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  Script.  I.  p.  393-398. 

:  Opusculum  historicum  de  ortu 

ac  laudabili  progressu  conventus  fratruin 

ord.  Praed.  Noribergae. 

Ausg.:  ex  autographo  ap.  Oefele,  Rer.  Boic. 
scr.  I.  p.  375.  376. 

Erl.'Schr.:  GOz,  Merkwürdigkeiten  der  kgl.  Bibl.  in 
Dresden  I.  d.  399. 

L  e  n  g  n  i  c  h ,  Neue  Nachr.  z.  Bücher  -  u.  Uflnzkunde  I. 
p.  196. 

Loga,  v.T.,  Die  Städteansichten  in  H.Schedels  Welt- 
chronik in  Jahrbuch  der  kgl.  preuss.  Kunstsamm- 
lungen. IX.  Berlin  1889.  p.  93-157;  184-196  [ertckien 
Berlin  1888  aU  Dissert.  32pag.). 

Quartalblätter,  Hessische.  1886.  Heft  2.  p.  92. 

Schelhnrn,  Amoenitates  literar.  III.  p.  139. 

Thausing,  M.,  Michel  Wolgemut  als  Meister  W  a. 
der  Ans(rleich  über  den  Verlair  der  Hartm.  Schedei- 
schen AVoltchronik  in  MittheilunKen  des  Inst  it.  für 
Osterreich.  Geschichtsforschung,  v.  1884.  p.  121-127. 

Urkunde  über  Schedel ,  Eine  m  Geigers  Viertel jahrs- 
schrift  f.  Kultur  u.  Literat,  der  Renaissance.  I.  Berlin 
1886.  gr.  80.  p.  502. 

liV'attenbach,  W.,  Hartmann  Schedel  als  Humanist 
in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XL  1871. 
p.  351-374. 

Ift  ille,  U.  A.,  Nümbeigisches  Gelehrtenlexicon.  III. 
p.  499. 

Schenck   von   Schenckenstein ,   Wev- 

precht:  Historia  monasterii  Chombergeii- 

sis.  1088—1525. 

Ausg.:  ed.  Duellius,  Miscellan.  lib.  IL  p.  269. 

Schene.  Herbert,  viä.  {  «>;;-^-'^- 

Schenkung ,  Constantinische  »  Constan- 
tinus  M.  irap.:  Constitutum. 

Schichtboick,  Dat\   .^.,    T?^^uu.r.^ 
Schichtbuch/Das)-  ^^1*-    E^^Wung 

der  Aufstände  in  Braunschweig  von  1293 
—1514. 

Sein  Verfasser  ist  der  Zollschreiber  Hermann  Bote 
(lebte  noch  1520)  in  Braunschweig. 

Handschr.:  "Wolfenbüttel,  hrzgl.  Bibl.  Ex- 
travag. 120.  Chart.  4".  Original;  —  Copie  Blanken- 
burg  107.  Chart,  sec.  XVI.  fol. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Shigt-Bok  der  Stad 

BruDSwyk.  Zur  Ergänzung  von  G.  G.  Leibnitii  Scr. 

rer.  Brunsw.  hrsgb.  von  Karl  F.  A.  Scheller.  Mit 

3  lithogr.  Tafeln.  Braunschweig  1829.  8°.  Jk  4.50. 

—  '  hrsgb.  von  Ludw.  Hansel  mann  in  Chroniken 

der  deutschen  Städte.  XVI.   1880.  p.  299-493; 

12  Anhänge  p.  494-563;  Nachträge  p.  503-566; 

Glossar  p.  567-640.   Vgl.  Einleit.  p.  271-298. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  U.  1887.  p.  146. 


1002 


SCHICHTSPIEL  —  SCHOPPEN -CHRONIK 


Schicht8piel ,  Das  [,Dyt  is  das  schicht- 
speel  to  Brunswick'].  Keimchronik  über 
den  Aufruhr  in  Braunschweig  von  1488 
—1491. 

Verfasser:  Reynems  Groninghen;  vollendet  1492. 
Janr.  18. 

Handschr. ;  Wolfenbüttel,  hrz.  Bibl .  Heimst. 
n^  120.  Chart,  fol. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Ludw.  Hänselmann  in  Chro- 
niken der  deutschen  Stadt«.  XVI.  1880.  p.  101- 
255;  Anhang  p.  259-268.   Vgl.  Einleit.  p.  85-100. 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  DeutschUnds  Geschichtsqaellen. 
3.  Anil.  n.  1887.  p.  146. 

Schifaldus,  Thomas  (1495),  vid,  Vita 
b.  Petri  Hierem. 

Schilling,  Diebold:  Beschreibung  der 
Burgundischen  Kriegen.  Und  einicher  an- 
derer in  der  Schweitz,  u.  sonderlich  zu 
Bern,  um  selbige  Zeit  vorgefallenen  merck- 
würdjgen  Begebenheiten. 

Der  Verf.  schrieb  in  diesem  Werlce  die  Gesch.  seiner 
Zeit  V.  1468—1484.  Er  war  aus  Solothum  gebürtig,  Ge- 
richtsschreiber  zn  Bern  u.  anmittelbarer  TheiLnehmer  an  d. 
bargund.  Kriegen.  —  Merkwürdig  wegen  der  eingerückten 
alten  kriegerischen  Volkslieder  und  hervorstechend  durch 
seine  Trefflichkeit.  Ebort  20652. 

Handsehr,:  Middlehill,  n<>  1218. 

Ausg.:  *Bern  1743.  fol.  Mit  Kupferstichen 
van  Herliberger.  —  •  hrsgb.  von  G.  Studer  in 
Quellen  znr  Schweizer  Geschichte.  I.  p.  191-298. 

Erl.-Sehr.:  Studer,  G.,  Die  Handschriften  der  bemer 
Stadtchronik  von  Conr.  Justinger,  D.  Tchachtlan,  D. 
Schilling  etc.,  im  Archiv  d.  histor.  Vereins  d.  Kantons 
Bern.  1861.  4.  Bd. 

Schilling,  Diebold:  Schweizer  Chronik 
—1509. 

Der  Verf.,  ein  Neffe  des  vorauf^ehenden  gleichnamigen 
Bemor  Chronisten ,  war  Sohn  desUnterstadtschreibers  Joh. 
Schilling  zu  Lucom  u.  Kaplan  an  St.  Peter  daselbst.  Er 
starb  1518  —  24.  —  Die  Chronik  fKngt  an  mit  der  Gründung 
der  Stift  im  Hof  zu  Luoem  503  und  reicht  bis  1509. 

Ausg. :  abgedruckt  nach  d.  Originalhandschrift 
a.  d.  Bürgerbibl.  der  Stadt  Lucem.  Lucem,  Schiff- 
mann 1862.  gr.  4**.  Mit  lithogr.  Abbildungen  u. 
1  Facsim.  12  fr.  75  c. 

Erl.-Sckr. :  H  af n  er ,  Hans ,  lieber  eine  alte  Handschrift 
der  Chronik  dos  Diebold  Schilling  in  Solothurnisches 
Wochenblatt  für  Freunde  der  .  .  .  vaterl.  Geschichte. 
1810.  p.  81. 

Hall  er,  Helvetische  Bibliothek  IV.  p.  854. 

Liebenau,  Th.de,  XJne  6pisode  de  l'hist.  de  Mul- 
house,  prec^dde  d*une  notice  biographique  snr  le 
chroniqueur  Schilling  in  Bulletin  du  Muis^e  histo- 
rique  de  Mulhouse.  Ann6o  VII.  1882. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquollon.  8.  Aufl.  I. 
1886.  p.  126;  vgl.  106.112. 

Meyer  V.  Knonau,  G.,  Zur  Kritik  des  Luzemer  Chro- 
nikschreibers Dieb.  Schilling  in  Anzeiger  f.  schweize- 
rische Geschichte.  XHI.  Zürich  1867.  p.  28. 

Tob  1er,  G.,  Die  Chronisten  u.  Geschichtschreiber  des 
alten  Bern  in  Festschrift  zur  VU.  Säcularfeier  der 
Gründung  Berns.  1191—1891.  Bern  1891.  gr.  89. 

SchiKberger,  Johannes,  aus  München: 
Keisen  in  Europa,  Asia  und  Afrika  von 
1394—1427. 

Handschr. :  Donaueschingen,  Fürstenberg. 
Bibl.  n«481.  sec.  XV.  4°.  —  Gent,  Stadtb.  n'^ 
418  (29  suppl.)  sec.  XV.  —  Heidelberg,  Un.- 
Bibl.  n°  216.  sec.  XV.  fol.  —  Nürnberg,  Stadtb. 


n«34.  sec.  XV.  4^  —  Si  Gallen,  Stiftsb.  n? 
628.  sec.  XV.  fol.  Bruchstück. 

Ausg.:  ^  s.  1.  et  a.  (Augsburg,  A.  Sorg)  48  Bl. 
k  32-36  Zeilen.  —  «s.  1.  et  a.  58  fol.  k  33  oder 
34  Zeilen.  —  's.  1.  et  a.  45  fol.  k  37  Zeilen,  zwei- 
spaltig. —  *  s.  1.  et  a.  (Ulm,  J.  Zainer  1473?) 
40  fol.  k  33  Zeilen.  —  »  Frankfurt  a.  M.  1494.  4^ 

—  ®  Nürnberg,  Joh.  vom  Berg  u.  Ulr.  Newber.  — 
^  Frankfurt  a.  M.  1549.  —  «  n«  2  wiederh.  Frank- 
furt a.  M.  1553  u.  1554.  —  ^ibid.  bei  VTeigand 
Hau  s.  a.  —  *°  ibid.  1557.  4<».  —  "  ibid.  s.  a.  bei 
Weigand  Han  (f  1562).  —  "  Magdeburg,  Joh. 
Franncke,  s.  a.  8^  —  "Frankfurt  a.  M.  1606.  8» 

—  "  8.  1.  1678.  8^  —  "  n<>  8  wiederh.  s.  1.  et  a. 
(c.  1700).  —  *®  hrsgb.  von  A.  J.  Penzel.  München 
1813.  8°  ["neue  (Titel-) Ausg.  ibid.  1814.  8»].  — 
"  zum  erstenmal  nach  der  gleichzeit  Heidelberger 
Hs.  hrsgb.  u.  erläut.  von  Karl  Friedr.  Neumann. 
München  1859.  8*. 

ErL'Sekr.:  Röhricht,  Bibliotheca  geograph.  PsUe- 
stinae.  Berolini  1890.  p.  108. 104. 

Schiphower,  Johann.,  de  Meppen,  frat 
ord.  Eremit,  (nat.  1463):  Chronicon  Olden- 

burgensium  archicomitum.  1031 — 1508. 

Handschr. :  K  o  p  e  n  h  a g e  n ,  kgl.  Bibl.  Tottschc 
Samml.  n<>  1820  anni  1594.  4^  —  n"  1821  anni 
1621.  4<>. 

Ausg.:  ap.  Meibom,  Scr.  rer.  Germ.  11.  p.  123 
-194. 

Erl.-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  Latanitatis 
od.  Mansi  IV.  p.  136. 
Lorenz,  Deutscnlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  155.  160.  276. 
Oncken,   H.,   Zur  Kritik  der  oldenbiiz*giscfaen  Ge- 
schichtsquellen im  Mittelalter.  Diss.  Berlin  1891.  9*. 

Schivenoglia,  Andrea:  Cronaca  di  Man- 
tova  dal  1445  al  1484. 

Ausg. :  ^  trascritta  e  annotata  dal  Gonte  Carlo 
d'Arco  (t  1872).  Milano  1857.  8^  78  pag.  — 
^auch  in  Raccolta  di  cronisti  e  documenti  sto- 
rici  inediü  da  Giuseppe  Müller. 

Schlecht,  Reinb.  »  Siecht 

Schmidt,  Johannes,  Franziskaner  in 
Elmendingen  bei  Pforzheim:  Chronika- 
lische Aufzeichnungen. 

Ausg.:  von  1356 — 1455  hrsgb.  von  H.  Haupt 
in  Birlingers  Alemannia.  XHI.  Bonn  1885.  p.  148 
-152.  —  Andere  von  1349—1462  hrsgb.  von 
H.  Haupt  in  Württem bergische  Viertel jahrshefte 
für  Landesgeschichte.  Jahrg.  VIII.  Stuttgart  1886. 
Lex.. 8°.  p.  290.  291. 

Schnacicenburg ,  Anton.,  monachus  Cor- 

beiens.  Westfal.  s.  Benedict!  (f  1476):  Aii- 

nales  Corbeienses  ab  a.  820 — 1471. 

Ausg.:  *ap.  Pauliini,  Syntagma  rerum  Genn. 
p.  365.  —  '  ap.  Leibnit,  Script,  rerum  Brunsv. 
n.  p.  296. 

vid.  Johannes  Yictoriensis. 

Schoppen -Chronilc,  Die  Magdeburger. 
3  Bücher.  47  v.  Chr.— 1372  n.  Chr.  Mit 


SCHÖPFEN -CHRONIK  —  SCHÜRSTAB 


1003 


Fortsetzungen  von  1373—1428;  1450  — 
1468;  1473—1516. 

Hanptqnelle  ffir  die  Stifts  -  a.  Stadtgesohichte  Ma|(de- 
bnrigrs  im  13.  n.  14.  Jahrh.  —  Der  Titel  bezieht  sich  nicht 
aaf  den  Inhalt ,  sondern  aaf  den  Zweck  u.  die  Veranlassun^f 
des  Werkes.  Sein  erster  Verfasser  war  von  1860  an  Schrei- 
ber am  SchÖffenstnhl  in  Magdeburg. 

Handsekr.:  Berlin,  kgl.  Bibl.  ms.  Bor.  n^  172. 
Chart  sec.  XV.  fol.;  n^  173.  fol.  geschrieben  um 
1590.  —  Hannover,  kgl.  Bibl.  XIX.  3.  1127. 
sec.  XVI.  4*.  —  Magdeburg,  Stadtbibl.  XU. 
nM02,  geschrieben  1540.  fol;  XII.  n<^  85.  sec. 
XVI.  XVn.  fol.,  Au9xug;  XII.  n<^  69.  fol..  ge- 
schrieben 1565/6.  —  Wernigerode,  fürstl.  Stol- 
bergsche  Bibl.  fol.  Vgl.  Delius,  Die  Herausgabe 
der  Magdeb.  Schöffen  -  Chronik  in  v.  Ledebnrs  Ar- 
chiv Vin.  p.  80-83;  Janicke  in  seiner  Ausg.  p. 

XU-L. 

Ausg, :  hrsgb.  von  Karl  Janicke  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte.  VH.  1869.  p.  1-421;  Ur- 
kundenanhang p.  422-433;  Glossar  p.  434-484; 
tgl.  Einleit.  p.  xi-l.  —  Bruchstücke  * unt.  d. 
Tit.:  Mittheilungen  aus  der  Magdeb.  Schoppen - 
Chronik.  Ein  Beitrag  zur  Kenntniss  städtischen 
Lebens  im  deutschen  Mittelalter  u.  zugleich  An- 
kündigung einer  Ausg.  der  Seh. -Chr.  Von  Karl 
Janicke.  Magdeburg  1865.  gr.  8^  VIII.  57  vag. 
Jk  1.25.  —  ^  ap.  0.  Abel.  König  Philipp  der  Hohen- 
staufe.  Berlin  1852.  8^  p.  259-271  (Vorrede  u. 
die  J.  1134—1209).  —  ''hrsgb.  von  v.  d.  Hagen 
in  Neues  Jahrbuch  der  Berlinischen  Gesellschaft 
f.  deutsche  Sprache  u.  Alterthumskunde.  IV.  1841. 
gr.  8°.  p.  121.  —  *  hrsgb.  von  E.  Winkelmann  in 
seiner  Geschichte  Kaiser  Friedrichs  11.  Berlin 
1863.  gr.  8^  p.  94-102  (die  J.  1210—1286). 

Erl.  -  Sehr. :  Hertel ,  G.,  Verzeichniss  der  Magdeborger 
Schnitheissen ,  Schöffen  n.  Ratmfinner  (aas  der  Mag- 
deburger ScbSppen  -  Chr.  Stadtbibl.  ms.  n«  102.  fol.) 
in  GeschichtsblAtter  für  Stadt  und  Land  Magdeburg 
XVI.  1881.  p.  263-267. 

:  Untersuchungen  über  die  ftltesten  Brandenburger 

Chroniken,  die  Magdeburger  SchOppenchronik  und 
das  Chronicon  archiepisc.  Magdeburgensium  m  For- 
schungen z.  deutschen  Geschichte.  XIX.  Göttingen 
1879.  p.  212-234. 

Holstein,  H.,  Dat  blicken  und  kAkwien.  Beitrag  zur 
Erklärung  einer  Stelle  der  Magdeburger  Schoppen- 
Chronik  «fi  Geschichtsblätter  fdr  . . .  Magdebuig.  V III. 
1873  p.  250 -206. 

Janicke,  K.,  Ueber  die  Lebensumstände  und  den 
Namen  des  ersten  Verfassers  der  Magdeb.  Schoppen- 
Chronik  ibid.  I.  1866.  Heft  IV.  p.  25-31. 

:  Verzeichniss  der  Magdeburger  Bürgermeister  u. 

Kämmerer  von  1213—1607  Und.  II.  1867.  p.  276-298. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  U. 
1887.  p.  123.  128. 

S  el  1  o ,  G.,  Greye  Wodenborch  in  Zeitschrift  für  deut- 
sche Alterthumskunde  XXIII.  p.  49. 

Wa  ttenbach,  DeutschlandsGoscnichtsquellen .  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.316|  6.  Aufl.  H.  1894.  p.349. 

"Weiland,  L.,  *n  Forschungen  zur  deutschen  Gesch. 

xin. 
Schradin,  Nicol.  (Kanzleischreiber  zu 
Luzern):  cRonigk  diss  kiergs  {sie!)  gegen 
den  allerdurchlüchtigisten  hern  Romischen 
konig,  als  ertzhertzogen  za  Osterich,  vnd 
dem  schwebyschen  pundt  .  .  .  eins  teilss, 
vü  stett  vfi  lender  gemeiner  eidgenosschaft 
des  andern. 

Reimchronik  vom  Krieg  der  Eidgenossen  mit  Maxi- 
milian I  und  dem  schwäbischen  Bunde  1499. 

Handsehr.:  Einsiedeln,  Original. 


Ausg. :  ^  gedrugkt . . .  inn  der  lobl.  Statt  Surse 
im  Ergow  .  .  .  1500.  4^  Mit  41  Holzschnitten. 
(Daselbst  soll  1515  eine  2.  Auflage  erschienen 
sein.)  Sehr  selten.  —  *  Der  Schwabenkrieg  von 
1499,  besangen  in  teutschen  Reimen  von  N.Schr. 
im  Geschichtsf  reond.  Mittheil,  des  histor.  Vereins 
der  5  Orte.  IV.  Einsiedeln  1847.  p.  3-66;  cf.  Xül. 
p.  2.  —  'Auszüge  ap.  Balthasar,  Merkwürdig- 
keiten m.  p.  244-251«. 

Erl.-Sekr.:  Hall  er,  Bibl.  der  Schweizsr- Gesch.  V. 
p.  98. 
Panzer,  Annal.  typ<^.  U.  P-  92. 
Scheuchzer.  Bibl.  histor.  Helvetic. 

Vgl.  Reimchronik  Aber  d.  Schwabenkrieg. 

Schrertwein  seu  Schritovlnus:  Catalogus 
archiepiscoporum  et  episcopomm  Laurea- 
censis  et  Pataviensis  ecclesiarum.  250  — 
1455. 

Bemerkenswert,  well  darin  des  Albertus  Bohemus 
Miaaivbuch  benutzt  zu  sein  scheint. 

Ausg.:  ap.  Rauch ^  Rer.  Austr.  scr.  II.  p.  431- 
521 ,  mit  einer  Fortsetz.  a.  1477—1514  ibid.  p.522 
-530,  wahrscheinlich  ex  cod.  Vindobon.  9529. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  194.  347. 
Batzinger,  G.,  in  Histor. -polit.  Blfttter.  LXXXIV. 
p.  887-846,  unterwetU  die  NachridUm  Ober  Albertua 
Boftenma. 

Schrift  der  schismatischen  Kardinäle, 
vid.  Beno  card.  presb. 

Schrifttafeln  von  Oliva  «  Fontes  Oli- 
venses.  n®  3.  Tabulae. 

Schuren,  Gert  (Gerriz)  van  der,  (geb. 
1411,  Secretär  des  Herzogs  Johann  von 
Cleve,  f  nach  1489):  Clevische  Chronik. 

1000  — 1478.       Niederdeutsch. 

Handsehr.:  Berlin,  kgl.  Bibl.  sec.  XVI.  sec. 
XVIII.  —  Cleve,  Archiv,  chart.  4^  —  Land- 
gerichtsbibl.  sec.  XVI.  olim  Heresbach,  Original. 
—  Jena,  Ün.-Bibl.,  Budor  n°  245.  chart.  sec. 
XVII.  fol.  —  Maihingen,  fürstl.  Oettingen- 
Wallerst.  Bibl.  n«  13.  chart  sec.  XVI.  —  Wesel, 
Gymn.-Bibl.  sec.  XVUI. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Chronik  von  Cleve  hrsgb. 
von  L.  Tross.  Hamm  1824.  8°,  nach  jüngeren 
Handschriften.  —  *  na^ih  d.  Origin.  nebst  Vor- 
geschichte und  Zusätzen  von  Turck,  .  .  .  hrsgb. 
von  Rob.  Schölten.    Cleve  1884.   gr.  8^  XXX 

278  pag.  (Mit  3  Facsim.) 

Erl.- Sehr.:  Harless,  Gert  van  der  Schuren  tnAUgem. 
deutsche  Biographie.  XXXIII.  1891.  p.  80-82. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  IT. 
1887.  p.  87.  88. 

Vgl.  Anonymi  chronicon  de  genealogia. 

Schürstab,   Erasmus:   Geschichtsbuch. 

Geschrieben  zwischen  1464  —  67;  fortgesetzt  bis  1607. 

Handsehr.:  Nürnberg,  kgl.  Archivconser- 
vatorium,  bist.  Mpte.  n**  251.  chart.  fol. 

Ausg. :  ein  Beitrag  zur  Gesch.  der  Stadt  Nürn- 
berg im  14.  u.  15.  Jahrh.  Hrsgb.  von  Friedr.  v. 
TV'eoch  in  31.  Jahresbericht  des  histor.  Vereins 
in  Mittelfranken.  Ansbach  1863.  p.  45-77;  An- 
hang dazu  p.  78-84.   Cf  Einleit.  p.  39-44. 

Schürstab,  Erhard  (nürnberger  Raths- 
mitglied  u.  Bürgermeister,  f  1461):  Be- 


1004 


SCHWABENSPIEGEL  —  SCYLITZES 


Schreibung  des  ersten  markgräfl.  Krieges, 
vid.  Krieg  Nürnbergs. 

Schwabenspiegel  (Speculum  Aleman- 
nicum). 

Entstanden  zwischen  1273  —  1282.    Er  zerf&llt  nach 
seinen  Vorbildern  in  Landrecht  u.  Lehnrecht. 

Ausg.:  ^•*'s.  l.et  a.  (Augspurg,  Anton  Sorg). 

fol. ,  alle  drei  verschieden.  —  *  Augspurg  1480. 

fol.  —  *  Strassburg  1505.   —   «  ibtd.  1507.   — 

'hrsgb.  von  Job.  Meichsner.  Frankfurt  1561  (?); 

—  ^ibid.  1566;  ~  ''ibid.  1576.  —  '<»ap.  Gold- 
ast, Von  Reichssatzungen.  I.  1609.  fol.  p.  31.  — 
"ap.  J.  Schilter,  Codex  iuris  Alamann.  feudalis. 
Argentor.  1697.  4*^,  nur  das  Lehnrecht.  —  "ap. 
Burgermeister,  Corpus  iuris  Germ.  Ulmae  1717. 
40.  —  18  ap.  J.  Schilter,  Codex  iuris  Alamann. 
Ed.  2.  Argentor.  1728.  fol.,  mir  das  Lehnrecht. 

—  **  ap.  J.  A.  a  Berger,  Collatio  codicis  iuris 
Alam.  tarn  provinc.  quam  feudalis  eiusque  anti- 
quissimi  de  a.  1434  cum  ms.  Argentorati  a.  1505 
impresso ,  ad  cuius  exemplar  illam  adomavit  Joa. 
Meichsnenis  editionera  quae  prodiit  Francof.  adM. 
a.  1566.  Lipsiae  1726.  4^  —  "  blos  das  Landrecht 
ap.  SchaDuat,  Sammlung  alter  histor.  Schriften. 
I.  Frankfurt  1727.  4°.  p.  163-322.  —  ^^blos  das 
Landrecht  ap.  Jo.  Geo.  Scherz,  Jus  provinciale 
Alemannicum  ...  ex  insigni  codice  . . .  Raymundi 
KrafFtii.  Ulraae  1727.  fol.  —  ^'*  wiederh.  ap.  J. 
Schilter,  Thes.  antiquitt.  Teutonic.  II.  Ulmae  1727. 
fol.  —  ^®  das  Lehnrecht  in  2  verschied.  Formen 
ap.  Senckenberg,  Corpus  iuris  feudalis.  1740.  p. 
29-207;  208-237.  —  ^^unt.  d.  Tit.:  Speculi  Ale- 
mann ici  jus  provinciale  et  feudale  c.  comment 
perpetuo  ed.  Hieron,  v.  d.  Lahr  ap.  Senckenberg, 
Corpus  iur.  Germ.  II.  1.  Francof.  1766.  fol.  — 
Ebenda  II.  2.  p.  1  ein  Abdruck  der  Ambroser 
Handschrift.  —  '^aus  einer  zum  Gebrauch  des 
Stiftes  Asbach  gemachten  Bearbeitung  des  Schwa- 
benspiegels unt.  d.  falschen  Tit. :  Das  deutsche 
Kaiserrecht  ap.  M.  V.  Freyberg,  Sammlung  hi- 
storischer Schriften  u.  Urkunden.  IV.  Stuttgwt  u. 
Tüb.  1834.  p.  501-718.  —  *^  Der  Schwabenspiegel 
oder  schwäbisches  Land-  und  Lehen -Recht buch 
nach  e.  fls.  vom  J.  1287  hrsgb.  von  F.  L.  A.  Freili. 
V.  Lassberg.  Mit  e.  Vorrede  von  A.  L.  Reyscher. 
Tübingen  1840.  gr.  8**.  —  '*  Der  Schwabenspiegel 
in  d.  ältesten  Gestalt  mit  d.  Abweichungen  der  ge- 
meinen Texte  u.  den  Zusätzen  derselben  hrsgb. 
von  Wilh.Wackemagel.  Theill  (einx.).  Das  Land- 
recht des  Schwabenspiegels.  Mit  e.  Titelbilde  des 
ältesten  Druckes.  Zu  rieh  u.  Frauen  feld  1840.  kl.4^ 

—  **Des  Schwaben  Spiegels  Landrechtbuch,  hrsgb. 
von  A.  Gengier.  Erlangen  1851. 12n»o.  Blosser  Text 
w.  Wörterbuch  (^^2.  Aufl. ibid.  1875. 12mo.^2.50). 

—  '*ap.  A.V.Daniels,  Rechtsdenkmäler  des  deut- 
schen Mittelalters.  111.  Land-  u.  Lehenrechtbuch. 
Sachs.  Land-  u.  Lehenrecht.  Schwaben-  u.  Sach- 
senspiegel. Bd.  1.  Landrechtbuch,  hrsgb.  von  A. 
v.  Daniels.  Berlin  1860.  4°.  —  '« Text  des  Codex 
Altemberger  hrsgb.  von  G.  Lindner.  Klausenburg 
1885.  8^ 

Uebers. :  franxös. :  LeMiroir  du  Souabe  d'apres 
le  ms.  fran<?.  de  la  bibl.  de  la  ville  de  Beme  (XIV. 
siecle),  publie  par  G.  A.  Matile.  Neufchätel  1843. 
gr.  4°.  141  pag. 


Erl.'Sckr.:  F  ick  er,  Jal.,  üeber  die  Entstehonfrszpit 
des  Schwabenspiegels.  Wien  1874.  8^.  Jk  1  {aus 
Sitznngsber.  der  Akad.  d.  Wiss.). 

:  Ueber  die  Entstehongszeit  des  Sachsenspiegels 

nnd  die  Ableitung  des  Schwabenspiegels  ans  dem 
Deutschen  Spiegel.  Innsbruck  1859.  8°. 

:  Zur  Frage  nach  dem  Entstehangsorte  des  Schwa- 
benspiegels in  Mittheilongen  des  Ii^tit.  f.  österr.  Ge- 
schichtsforschung. XI. 

:  Zur  Genealogie  der  Handschriften  des  Schwaben- 
spiegels. Wien  1862.  8^.  504  i^ua  Sitzungsber.  der 
Akad.  d.  Wiss.). 

H aiser,  Karl,  Zur  Genealogie  der  Schwaben^iegel- 
handschriflen.  I.  II.  Weimar  1876.  78.  Bf>.  Jk  12. 

Lab  and,  Paul,  Beitrfigo  zur  Kunde  des  Schwaben- 
spiegels. Berlin  1868.  SP.  Jk  5.50. 

Lindner,  G.,  Der  Schwabenspiegrel  bei  den  Sieben- 
bürger Sachsen  in  Zeitschrift  der  Savigny- StÜlong 
f.  Rechtsgeschichte.  Gennan.  Abth.  VI. 

Rockinger,  L.,  Der  KSnige  Buch  u.  der  sogenannte 
Schwabenspiegel  in  Abhandl.  der  hist.  Cl.  der  kgl. 
bayer.Akad.  d.Wiss.  XVU.  München  1886.  p.3-102. 

:  in  Sitzungsberichte  der  Wiener  Akad.  d.  Wiss. 

CVII.  1878.  ^.  1-S2,  oüft  eine  UebeniefU der sämmU, 
465  ihm  bekannt  geicordenen  Handaehriflen  des  Schwa" 
benspiegels. 

Stobbe,  0.,  Gesch.  der  deutschen  ReehtsqueUen.  1. 
Braunschweig  1860.  p.  833-355;  4SI- 435. 

Strobl,  J.,  Berthold  von  Regensbarg  u.  der  Schwa- 
benspiegel. Wion  1878.  8®  {cau  Sitzungsberichte  der 
Akad.  d.  W^iss.). 

Schweickhofer,  Job. ,  abbas  Neresbeim., 
vid.  Annales  Neresbeimenses. 

Sconfitta  di  Montaperto. 

Doscrizione  della  rotta  di  Montaperti. 

Ausg.:  ^  pubbl.  dal  Porri.  Siena  1836.  8^  — 
*  wiederholt  per  L.  Carrer  in  Cronache  antiche 
Toscane.  Venezia  1841.  p.  273-288. 

Vgl.  Libro  di  Montaperti. 

Scordillus,  Faul.,  praepositus  Bavennat 
ecclesiae,  vid.  Andreas  seu  Agnellas. 

Scripta  de  feodis  ad  regem  spectanti- 
bus  et  de  militibiis  ad  exercitum  Tocan- 
dis,  e  Pbilippi  Augasti  regestis  excerpta. 

Ausg.:  ap.Bouquet,  Recueil XXIII.  p. 606-723. 

Scriptor  anonymus  de  morte  Caroli  du- 
cis  Burgundiae  =  Narratio  scriptoris  anon. 
de  morte. 

Scriptum  contra  primatiimpapae =Con- 
fiitatio  primatus  papae. 

Scriptum  scholae  Parisiensis  de  peri- 
culis  Ecclesiae,  compositum  a.  1339. 

Ausg. :  in  Fasciculus  rerum  expetendarum  ed. 
Brown.  II.  1690.  p.  17-42. 

Scriptum  vetus  de  ecclesia  Bremens!. 

Ausg.:  *  ap.  lindenbrog,  Scr.  rer.  Germ.  1706. 
p.  116.  —  *  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  I.  p.  366. 

Scrope  arcbbisbop  of  York,  vid,  Mi- 
scellanea  relating  .... 

Scylitzes,  Jobannes  (circa  1081):  ^Erti- 
rofif)  lOcoQicüv  s.  Compendium  bistoriarum, 
incipiens  a  Nicepbori  imp.  obitu  ad  impe- 
rium  Isaaci  Comneni  pertingens.  811  — 
1057,  resp.  1079  (1081). 

Nach  einer  bisher  allgemein  herrschenden  Ansicht  exi- 
stiren  hiervon  zwei  Hecensionen ,  von  denen  die  erste  nur 


SEBALD  BAMBEROER  —  8E6ACIUS 


1005 


noch  lateinisch  vorhanden  ist  Ihrer  bediente  sich  Ce d re- 
nn s.  Die  zweite  reicht  bis  1061.  Indessen  ist  die  Fnge 
noch  nicht  entschieden.  —  Fortsetzung  des  Theophanes. 

Ausg.:    1.  Recens.   Joaimis  Curopalatae  Scil- 

lizzae   historiaram   compeDdium,   quod  incip.   a 

Nicephori  imp.  a  Genicis  obitu  ad  imper.  Js.  Co- 

inneni  pertiogit.  Lat.  ed.  Joa.  Bapt  Gabius.  Yenet. 

1570.  fol.  —  2.  Recens.  ^  Secundae  editionis  Joa. 

Scylitzae  compendii  historiarum  (811 — 1061)  pais 

posterior  [i.e.  a.  1057 — 1079]  vuigata  ad  Cedreni 

calcem  a  Car.  Ann.  Fabrotto,  gr.  et  lat.  cum  vers. 

J.  B.  Gabii  binc  inde  emendata  et  notis  Joan.  Goari. 

Paris.  1647.  fol.  (=  Corpus  bist.  Byzant.).  II.  p.807 

-868.  —  Wiederholt  Venet  1729.  fol.  —  «ed. 

Imm.  Bekker  xusammen  mit  Cedrenus.  Bonnae 

1839.  II.  p.  641-744.  —  *unt.d.  Tit.:  Excerpta 

ex  Breviario  bistorico  Joa,  Scylitzae  Curop.  ex- 

eipientia  ubi  Cedreous  desinit  ap.  Migne,  Patrolog. 

graeca  lat  taut,  edita.  LXII.  p.  717-770. 

Ei-L-Schr.:  Fabricias,  Bibl.  Graeca  ed.  Harless  VII. 
p.  722. 

Hirschf  F.)  Byzantinische  Studien.  Leipzig  1876.  p. 
ä56ff. 

KoUar,  Supplement.  I  ad  Lambec.  comment.  de  bibh 
Vindob.  I.  p.  613. 

Krumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantinischen  Litte- 
ratar.  München  1891.  p.  138-140  et  pcuaim. 

M ab  i  1 1  i 8 .  L.,  Zwei  Wiener  Handschriften  des  Johan- 
nes Scylitzes.  Erlan^rer  Diss.  Breslau  1890.  8^.  31pag. 

Nicolai f  Bnd.,  Griechische  Literaturgeschichte.  IIl. 
Magdeburg  1878.  p.  109. 

Pro  log  US  in  bist,  byzant.  Joa.  Scylitz.  ex  cod.  ms. 
Coislin.  Gr.  et  lat.  ed.  B.  Montfsueon  in  Bibl.  Coisi. 
Par.  1715.  fol.  p.207  (viedtrh.  von  I.  Bekker  m  seiner 
Äueg.  de»  Cedrenus.  I.  p.  3  sq.). 

RCckl,  S.,  in  Blitter  für  das  bayer.  Gymnasialschul- 
wesen. XX.  1884.  p.  277-282. 

NB.  Eine  vollständige  Ausgabe  des  grieokischen  Textes 
hat  man  nicht  veranstaltet,  weil  der  grOsste  Theil  des 
Werkes  fast  wörtlich  im  Cedrenus  enthalten  ist. 

Sebald  Bamberger,  vid.  Bamberger. 
Sebaetianue  Penieinus  ord.  Praed.  (cca. 

1512),  nid,  Vita  s.  Columbae  Reat 

Sebaetianue  Salmaiiticeneis  episc,  vid. 

Alphonsus  in  rex. 

Sebaetianue  Sericus  (cca.  1518),  vid. 

Tita  b.  Amati  Salud. 

Sebastien  Mamerot,  vid.  Passages  d'oul- 
tre  mer. 

Secco  »  Sico. 

Secunda  pars  historiae  Iherusolimita- 
nae  ab  a.  1100  — 1124  «=•  Anonymi  hi- 
storiae HierosoL  pars  secunda. 

Secundinue  Hibernus,  alias  Sechnallus, 

filius  sororis  s.  Patricü  (f  448),  vid.  Yitsi 
s.  Patricil  Hibem.  (hymn.). 

Secundinue    Ventura,    vid.    Chronica 

Astensia. 

Sedatue  episcopus  Nemausensis  (c.  506): 
Epistolae. 

Ausg.:  ed.  Br.  Erusch  in  Mon.  Germ.  bist. 
Auct  antiq.  VIII.  1887.  p.  273-275. 

Sedulius  Scotus,  poeta  (fior.  Leodii  840 
—  860):   über  de  rectoribus  christianis 


et  convenientibus  regulis,  quibus  est  res- 
publica  rite  gubemanda. 

Ein  christlicher  Fürstenspiegel. 

Ausg.:  *Lipsiae  1619.  4°.  —  *ap.  Ang.  Mai, 
Spicilegium  Roman.  VIII.  1842.  p.  1-69.  —  »ed. 
L.  Traube  in  Moo.  Oerm.  bist.  Poetae  lat  aevi 
Car.  IIL  1.  1886.  p.  154-166. 

Sedulius:  Carmina. 

Ausg. :  40  ed.  E.  Dümmler.  Progr.  Halle  1869. 
4®.  —  Alia  ed.  Em.  Grosse.  Progr.  des  Friedr.- 
Gymn.  Königsberg  1868.  4°.  —  Alia  ed.  H.  Pi- 
lenne,  Sedulius  de  Liege  in  Memoires  de  TAcad. 
roy.  de  Belgique.  Tom.  XXXIII.  —  Carmina  5 
ad  Eberbardum  marcbionem  Foroiuliensem  ed. 
E.  Dümmler  in  Jabrbücber  für  vaterländ.  Ge- 
schicbte.  Jabrg.  I.  Wien  1861.  p.  167-188.  — 
Carmen  ad  Hattonem  abbatem  Fuldensem  ed. 
E.  Dümmler  in  Forsobungen  zur  deutseben  Ge- 
scbicbte.  \.  p.  394.  —  Carmen  ad  Hartgarium 
episc.  Leodiensem  ed.  L.  Traube  in  Mon.  Germ, 
bist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  IIL  1.  1886.  p.  166- 
180.  — AdKarolum  Calvam  regem  variaque  car- 
mina ibid.  p.  180-232.  —  Ad  Tadonem  arcbiep. 
Mediolanensem  (t868)  aliaque  carmina  ibid.  p. 
232-237.  —  Appendix.  Scotti  cuiusdam  car- 
mina duo  (c.  855)  ibid.  p.  238-240. 

Erl.'Sehr.:  Boissier,  Gaston,  Le  , Carmen  paschalo* 
et  r,Opus  paschalo'  de  Sedulius.  Paris  (1882).  8° 
{extraü  dt  Uk  R«vue  de  philologie,  de  litteratore  et 
d'hist.  anciennes.  1882.  janvier). 

Dümmler  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  M.  d.  Gesch.  IV. 
1879.  p.  315-320;  XIII. 

Ebort.  Adf.,  AÜKem.  Geschichte  der  Literatur  dos 
Mittelalters.  II.  1880.  p.  191-202. 

Pi renne,  H.,  Sedulius  de  Liöf^.  Bruxelles  1882.  9f>. 

Traube,  Ludw.,  0  Roma  nobilis.  Philoloir.  Unter- 
suchungen aus  dem  Mittelalter.  München  1891.  gr.S". 
99pag.  Jki  ibeeonders  abgedr.  aus:  Abhandl.  d.  kgl. 
bayer.  Akad.  d.  ^^ise.  I.  Classe.  Bd.  XIX.  Abth.  2. 
1891);  handeit  hierin  auch  über  Sedulius  Scottus  u. 
seine  Werke  u.  bietet  den  gesammien  lüerar.  Apparat 
XU  dessen  richtiger  Würdigung. 

Wa  ttonbach,  Deutnchlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.  281. 248. 2Ö0 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  246. 2ü3. 266. 

SeflPher,  Joh.  d.,  vid.  Chronica  des  Lan- 
des Oesterreich. 
Seffried  von  Miitterstadt,  Johannes,  vi- 

carius  cathedr.  Spirensis  (+1472):  Chro- 
nica praesulumSpirensis  civitatis  seuChro- 
nicon  Spirense  ab  U.  C.  —  1468  resp.  1478 
(1513). 

Handschr.:  Hannover,  k.  Bibl.  —  Wien,  k. 
Hof-  u.  Staatsb.  n»  9787.  chart.  soc.  XVI.  XVII. 

Atisg. :  '  ohne  Namen  des  Verf.  ( ,  nomen  illius 
nescitur.'  Ecc.)  a.  727 — 1512  ap.  Eccard,  Corp. 
bist,  medii  aevi  11.  p.  2257-2272  ex  cod.  flannov. 
Zahllose  Fehler.  —  *  mit  Namen  des  Verf.  ex  ms. 
Henrici  de  Barckbausen  ap.  Senckenberg,  Selecta 
iuris  et  histor.  VI.  1742.  p.  149-198;  cf.  praef. 
p.  54.  Viele  Fehler.  —  '•ap.  Böhmer,  Fontes  IV. 
p.  327-351;  cf.  p.  xli. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  1.  1886.  p.  138.  134. 

Sefher,  Joh.,  vid.  Chronica  des  Landes 
Oesterreich. 

Segacius  Mutus  de  Gazata  (cca.  1353), 
vid.  Chronicon  Regiense. 


1006 


SEGERÜS  —  SERCAMBI 


Segerus  PauIIus,  vid.  Tita  s.  TelesphorL 

Segovia,  vid.  Johannes  de  Segovia. 

Seguro  de  Tordesillas  (der  Burgfriede 
von  Tordesillas), 

Unterrichtend  und  gewährt  einen  tiefen  Blick  in  den 
Geist  der  Zeit.  Behandelt  eine  Reihe  von  Berathangen, 
die  1489  dort  zwischen  Joh.  11  und  einem  Theile  seiner 
Edlen  gehalten  wurden.  Verf.  ist  Pedro  Fernandez 
de  Velasco,  gewöhnlich  der  gute  oder  trene  Graf  Haro 
genannt. 

Ausg.:  ^  Milano  1611.  —  ^besser  Madrid  1784. 

4®.  {Bildet  xugleich  einen  Theil  des  5.  Bd.  der 

Coleccion  de  las  cronicas.) 

Seherus  abbas  Calmosiacensis(t9.Mai. 
1128):  Primordia  Calmosiacensis  mona- 
sterii  ord.  s.  Aug.  {Ckaumouxey,  Diöx. 
Toul),  1091—1109.  Libri  2. 

Lehrreiche  Schrift. 

Handsckr.:  fehlen. 

Ätisg. :  *  das  ganze  Werk  ap.  Martene ,  Thes. 
anecd.  III.  p.  1162-1198.  —  «ed.  Jaflfe  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  aII.  p.  324-347.  —  'ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CLXII.  p.  1119-1152.  —  *ap.  Duha- 
mel, BoGuments  rares  ou  inedits  de  Thist.  des 
Vosges  IL  1869;  gibt  ein  Capitel  mehr.  —  ^das 
erste  Buch  gab  Calmet,  Hist.  eccl.  et  civ.  de  la 
Lorraine  II.  1728.  Preuv.  p.  lxxxix  -  cxn.  — 
®  Bruchstücke  unt.  d.  Tit. :  Gesta  Seheri  abb.  Calm. 
ap.  Bouquet,  Recueil  XTV.  p.  125-141. 

Erl.-Schr.:  Histoire  llttöraire  de  la  France.  XXI. 

1847.  p.  671. 
Waitz  in  Göttingor  gel.  Anzeigen.  1870.  p.  1993. 
Wa  1 1  e  nb  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 6.  Aufl. 

n.  1886.  p.116;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  129. 

Seifridus  abbas  Tegemseensis  (f  1068): 

Epistolae. 

Ausg.:  ^ap.  Pez,  Thes.  anecd.  V.  p.  236.  — 
^wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLII.  p. 
719-724. 

Seissel,  Claude  de,  vid.  Sejssel. 
Sejours  de  Charles  VIII  ä  Lyon  sur  le 

Rosne.  Extraits  de  rhistoire  des  Paicts 
gestes  et  victoires  du  roy  Charles  VIII. 
1493. 

Ausg. :  publ.  par  P.  M.  Gonon  in  Melanges  hi- 
storiques  et  litteraires  ou  recueil  de  documents 
rares  ou  inedits,  reiatifs  a  l'histoire  de  la  ville 
de  Lyon.  Lyon  1847.  gr.  8^  p.  3-34. 

Sejours  de  Charles  VIII  ä  Romme.  1493 

— 1494.  Extraits  de  la  tres  curieuse  et 
chevaleresque  Hystoire  de  la  Conqueste 
de  Naples. 

Ausg. :  publ.  par  P.  M.  Gonon  ^  Lyon  1842. 
gr.  8°;  —  'm  Melanges  historiques  et  litteraires 
ou  recueil  de  documents  rares  . . .  reiatifs  a  l'hist. 
de  Lyon.  Lyon  1847.  gr.  8*^. 

Sejours  du  roy  Loys  XII  ä  Lyon.  Ex- 
traits de  riiist.  des  faicts  gestes  et  ric- 
toires  du  roy  Loy  Xll.  1498. 

Ausg.:  publ.  par  P.  M.  Gonon  in  Melanges 
historiques  et   litter.   ou    recueil    de  documents 


rares  . . .  reiatifs  k  Thistoire  de  Lyon.  Lyon  1847. 
gr.  8*.  p.  37-56. 

Senarega,  Bartholom.,  Genuensis  (f  cca. 

1514):  De  rebus  Genuensibus  commen- 

taria  ab  anno  1488 — 1514. 

Ausg.:  primum  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Itai. 
XXIV.  p.  513-634. 

Senatorium  sive  dialogus  historiae  Mar- 
tini abbatis  Scotorum  Viennae  — 1460,  vid. 
Martinus  abbas  Scotorum. 

Senatus  (auch  wol  Senatus  Bravonius 

genannt)  prior  Wigorniensis,  vid,  Tita  s. 
Oswald!  ep.  Wigom.  (vita  alia). 

Sendbrieflr  der  graffen  herre  und  Ritter- 
schaft hertzogen  Euprechten  verwandten 
tzu  der  königliche  Maiestat  Rethen  hoflF- 
gesinde  und  diner  ufi  antwort  derselbigen 
hendel  und  Kriegsleuflf  diszer  tzeit  be- 
geben. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  (1504).  4^  8  Bl. 

Sentences  de  Liege. 

Av^g. :  ap.  Buchon,  Collect  XLITI.  p.  265-271. 

Sententia  arbitralis  Joannis  regis  Fran- 

ciae  super  controversia  honoris  et  appel- 

latione  ad  duellum  inter  Ottonem  ducem 

in  Brunswich  et  Henricum  ducem  Lan- 

cestriae  d.  9.  Decb.  1352. 

Ausg.:  ap.  Leibnit,  Scr,  rer.  Brunsv.  U.  p. 
47-50. 

Sententia  damnationis  doctrinae  Johan- 
nis  Wiclefi  et  articulorum  45  lata  per  syn- 
odum  Constantiensem. 

Ausg.:  ^ in  Fasciculus  rerum  expetend,  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  foL  150.  151.  —  »m 
Fasciculus  rer.  expetend.  ed.  Brown.  I.  1690.  p. 
299-301. 

Sententia  definitiva  per  Gonstantiense 
concilium  contra  Johanneni  Huss. 

Ausg. :  *  in  Fasciculus  rerum  expetend.  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  151.  —  'm  Fasci- 
culus rer.  expet.  ed.  Brown.  I.  1690.  p.  301. 

Sententia  exauctorationis  Wenceslai, 
vid.  Acta  de  exauctoratione  Wenceslai. 

Seraphinus  Firmanus,  vid.  Tita  s.  Gen- 

tilis  Ravenn. 

Sercambi,  Giovanni,  Lucchese  (f  1424): 
Croniche.  1164—1409. 

Muratori  war  nur  das  zweite  Buch  voa  1400 — 1409  be- 
kannt; er  hielt  das  ersto  von  1164 — 1400  für  rorloren. 

Ausg.:  ^von  1400—1409  unt.  d.  Tit.:  Cro- 
niche del  secondo  libro  di  Lue«a,  e  del  sig. 
Paoio  Guinigi  di  Lucca,  ed  altri  paesi,  come 
chiaramente  apparirä  per  ordine  und  Chroui- 
con  de  rebus  gestis  Lucensium  ap.  Muratori, 
Rerum  Italic,  scr.  XVIII.  p.  797-898.  —  *  pubbli- 
cate  sui  mss.  original i  a  cura  di  Salvatore  Bongi. 


SERCAMBI  —  SERIES  ABBATUM  LEMOVICENSIS 


1007 


Eonia  (Lucca)  1892.  93.  3  vol.  gr.  8*  (=  Fonti  per 
la  storia  d'Italia  pubbl.  dair  Istit  stör,  italiano. 
Scrittori.  See.  XIV.  XV.  n»  19.  20.  21).  XLVIIL 
45 S;  451;  476 pag.  L  60.  Cf.  Gius.  Rondoni  in 
Archivio  stör.  Italiaoo.  Ser.  V.  tom.  Xu.  1893. 
p,  424-435. 

Sercambi:  Novelle  inedite. 

Von  Wichtigkeit  für  die  Enltnrgesohichte  und  für 
Mailand,  Rom,  Venedig,  Verona. 

Ausg.:  tratte  dal  cod.  trivulziano  n^  193  per 
cura  di  R.  Renier.  Torino  1889.  8^  LXXVl 
436  pag, 

Brl.-S^r.:  Minntoli,  C,  Discorao  intorno  la  vita  e 
gli  scritti  di  Giovanni  Sercambi.  Lueca  1846.  8<*. 

Ser  Lapo  Mazzei,  vid.  Mazzei. 
Sergius  I  papa  (f^Ol). 

Eiri,'Sekr.:  i^itk^  Regesta  pontificom  Roman.  Ed.  2. 
I.  1885.  p.  244.  24o;  II.  p.  741. 

Sergius  II  papa  (f  847) :  Epistola  ad  epi- 

scopos  transalpinos  de  praelatione  Drogo- 

nis  (episc.  Mettensis)  vicarii  Sedis  apost 

Ausg.:  'ap.  Labbe,  Concil.  VII.  p.  1799.  — 
* ap.  Bouqiiet,  Recueil  Yll.  p.  383.  —  'ex  Mansi 
Conc.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  GVL  p.  913-916; 
ef.  notitia  histor.  p.  905.  —  Epistola  de  a.  846 
ex  Lappenberg  ap.  Migne  L  c.  CXXIX.  p.  997- 
1000.  —  Bulla  spuria  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XL  p.  371-373. 

ErL-Sekr.:  Jaff6  1.  c.  p.  327-329;  II.  p.  744. 

Sergius  lii  papa  (f  911):  Epistolae  et 
privilegia. 

Ausg.:  9  ex  variis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXL  p.971-982.  —  Epistolae  in  Mon.Germ. 
bist  Epist.  III.  p.  100-102;  in  Neues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IX.  p.  537.  538.  —  Epistola 
ad  Amelium  Uzeticensem  episcopuni  ap.  Bouquet, 
Recueil  IX.  p.  213.  Cf.  Jaffe,  Regesta  L  1885. 
p.  445-447;  IL  p.  746. 

Sergius  iV  papa  (f  1012):  Epistolae  et 
diplomata. 

Ausg.:  16  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIX. 
p.  1499-1528.  Cf.  Jaffe,  Regesta  L  1885.  p. 
504.  505. 

Sericus,   Sebast,  vid.  Tita  b.  Amati 

Salad. 

ICatalogus. 
Verzeiehniss. 

Series  abbatum  Agaunensium,  vid.Series 
chronologica. 

Series  abbatum  S.  Amandi  Elnonensis 
—1262. 

Ausg.:  ex  cod.  Valenclenensi  n°  330 ^i«  ap. 
Pertz,  Mon.  ser.  XIII.  p.  386.  —  Alia  usque  ad 
saec.  XV  ap.  Reiffenberg,  Chroniquo  de  Philippe 
Mouskes.  1.  Append.  p.  521. 

Vgl.  Catalogos  abb.  S.  Amandi  Ein. 

Series  abbatum  S.  Bavonis  Gandaven- 

sis  — 1517. 


Ausg.:  in  Johannis  de  Thilrode  chronioo  ap. 
Pertz,  Mon.  ser.  XXV.  p.  566. 

Series  abbatum  S.  Benigni  Divionensis. 
1041—1421. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  ser.  XIII.  p.  380.  381. 

Series  abbatum  S.  Bertini  Sithiensium^ 

vid.  Lambertus  Audom. 

Series  abbatum  Biburgensium  — 1371. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  ser.  XV.  2.  p.  1088. 

Series  abbatum  Byszoviensis  seu  Coro- 

noviensis  coenobii  orA  Cisterc.  1253  — 

1738. 

Ausg.:  ed.  Wojc.  E^trzynski  in  Mon.  Polen, 
hist  V.  1888.  p.  815-817. 

[Series  abbatum  Cassinensium  per  annos 

ab  abbate  Petronace  Brixiano  720  ad  abb. 

Rainaldiun  Calamentanum  1137...  auctore 

Camillo  Peregrinio. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  ser.  V.  p.  201 
-223.] 

Series  abbatum  Cismariensium,   vid. 

Series  abbatum  Lubicensium. 

Series  abbatum  Cluniacensium  a.  910 

—1244. 

Ausg.:  ed.  Duples- Agier  in  Chroniques  de 
Saint -Martial  de  Limoges  p.  246. 

Series  abbatum  Egmondani  monasterü 

in  Traiectensi  dioec.  siti. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  ser.  XVI.  p.  444. 

Series  abbatum  et  praepositorum  Lau- 
reshamensium  — 1167. 

Ausg.:  ex  cod.  "Wirziburg.  Theol.  fol.  n®  132 
*  ap.  F.  Falk,  Geschichte  des  ehemaligen  Klosters 
Lorsch.  Mainz  1866.  8^  p.  119;  —  »ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  ser.  XIII.  p.  317.  318. 

Series  abbatum  Haviniacensis  coenobii 
a.  755 — 1096  =  Catalogus  abbatum  Fla- 
viniacensium. 

Series  abbatum  Fontanellensium  me- 

trica  —1483. 

Ausg.:  einige  kurze  Elogia  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil XXlll.  p.  428.  429. 

Series  alibatum  Fuldensium  »  Catalo- 
gus abbatum  Puldens. 

Series  abbatum  Lambacensium  a.  1056 

— 1291,  vid.Wta  Adalberonis  ep. Wirzib. 

Series  abbatum  Laureshamensium ,  vid. 

Series  abbatum  et  praepositorum. 

Series  abbatum  Lemovicensis  S.  Mar- 

tialis  monasterü. 

Ausg.:  ed.  Duples -Agier  in  Chroniques  de 
Saint -Martial  de  Limoges  p.  240.  241.  —  Series 
alia  a.  848— 1295  ibid.  p.  241-243.  —  Series 
alia  a.  848  —  1220  ibid.  p.  243. 


1008 


SERIES  ABB.  LUBICENSIÜM  —  SERIES  ARCHIEPISC.  COLONIENSIUM 


Series  abblatum  Lubicensium  S.Johan- 

nis  et  Cismariensium. 

Ausg. :  *  ed.  K.  Kohlmann  in  Quellensamin- 
lung  der  Gesellsch.  f.  Schlesw.- Holst.- lÄuenbur- 
gische  Geschichte.  IV.  1875.  p.  260-264.  Anhang 

fc265.  266;  ef.  Eioleit.  p.  254-259.  —  *  ap.  Pertz. 
on.  scr.  XIII.  p.  348.  349. 

Series  abbatum  Lunaelacensium  -1421. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  365. 

Series  abbatum  S.  Mariae  in  Rastede 

—  1380. 

Ausg.:  ex  cod.  Oldenburg,  archivi  YI.  A  1.  p. 
24.  sec.  XIV  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII. p. 345. 346. 

Series  abbatum  S.  Martialis,  vid.  Se- 
ries abbatum  Lemovic. 

Series  abbatum  S.  Martini  maioris  Co- 
loniensis, 

Ausg.:  ^unt.d.Tit.:  Excerpta  ex  kalenda- 
rio  necrologico  S.  Mart.  mai.  Colon,  [ex  cod.  gy- 
mnasii  cathol.  Colon,  n®  263.  chart.  sec.  XIV.  4"] 
ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  347.  348.  —  *  ap. 
Kessel,  Antiqoitates  monasterii  s.  Martini  mai. 
Colon,  p.  111.  —  'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  287.  288. 

Vgl.  Chronioon  S.  Martini  Colon. 

Series  abbatum  S.  Michaelis  Lunebur- 
gensis,  vid.  Tabula  gentis  Billingorum. 

Series  abbatum  Oliviensium    —1569. 

Ti'agmentum. 

Ausg. :  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polen, 
hist.  V.  1888.  p.  137-139;  cf.  p.  136. 

Series  abbatum  Osterhovensium  -1335. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  558. 

Series  abbatum  Pelpiinensium.  1296— 

1679. 

Ausg.:  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polen. 
hist  IV.  1884.  p.  62-64. 

Series  abbatum  Petridomus  in  Constan- 

tiensi  dioecesi. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  682. 

Series  abbatum  Praemonstratensium. 

1120—1220. 

Ausg. :  ex  cod.  ßruxell.  n°  6718  ap.  Pertz ,  Mon. 
«er.  XIII.  p.  391. 

Series  abbatum  Prumiensium  [Prü7n  i, 

d.Eifel]  —1068,  cum  contin.  — 1576. 

Handschr.:  Trier,  Stadthibl.  n°1709(LXxxvi). 
fol.  108'.  mbr.  sec.  X— XII. 

Ausg.:  ^  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  460.  461. 

—  '  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  302.  303. 

Series  abbatum  Sollempniacensium  a. 

631—1220. 

Ausg.:  ed.  Duples- Agier  in  Chroniques  de 
Saint- Martial  de  Limoges  p.  245.  246. 

Series  abbatum  Stabulensium  -c.l250, 
-contin.  —1602. 


Ausg.:  duae  series,  una  ex  cod.  Düsseldorf), 
(tabular.  reg.  n^  1),  altera  ex  cod.  Ambianensi  n** 
500  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  292-294. 

Series  abbatum  S.  Vedasti  Atrebat^n- 
sis  —842. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XIII.  p.  382. 

Series  abbatum  Waiciodorensium  -1 148. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  294. 

Series  abbatum  Weissenburgensium. 

Ausg.:  antiquior  — 1262  et  recentior  — 1496 
^  ap.  Zeuss ,  Traditiones  Wizenborgenses  praef.  p. 
XVII  et  xviir.  —  '  wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  319-321.  —  Series  alia  a.  623—1545 
ap.  Schannat,  Vindemiae  literar.  I.  p.  5-15. 

Series  abbatum  Werthinensium  —  c. 

1196. 

Handschr.:  Berlin,  kgl.  Bibl.  Lat.  fol.  322. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Catalogus  abbatum 
Werthinensium  ex  cod.  sec.  XI  Werthinensi  ap. 
J.  G.  ab  Eckhart,  Comment.  de  rebus  Franciae 
Orient.  IL  p.  918.  —  *  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr. XIII.  p.  288.  —  Sylloge  abbatum TVer- 
thinens.  ab  Ucnr.  Hagen  elaboratum  ap.  Leibnit.. 
Scr.  rer.  Brunsv.  III.  p.  600. 

Series  abbatum  Wessofontanorum  — 

1174. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p,  1026. 

Series  abbatum  Zwetlensium. 

Ausg.:  duae  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  366. 
367. 

Series  ac  brevior  historia  =«  Series  re- 

gum  Daniae. 

Series  archiepiscoporum  Arelatensium 

(Arles)  —1347. 

Handschr. :  Paris,  Nat.  -  Bibl.  f onds  lat.  n** 
2812. 

Ausg. :  '  unt. d.  Tit. :  Diptycha  ccclesiae  Are- 
latensis  ap.  Mabillon,  Anal,  vet  Ed.  2.  p.  220.  — 
'  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  377.  378.  —  Series 
altera  — saec.  XVII  [Hafidschr.  ibid.  fonds  lat. 
n°  5295]  ap.  Pertz  1.  c.  p.  377.  378,  der  vorher- 
gehenden gegenübergestellt. 

Series  archiepiscoporum  Bisontinorum 

(Vesontionensium,  Besan^on). 

Ausg.:  tres  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  371 
-373.  —  Series  4ta  1 «»  aA.  SS.  BoU.  (ed.  Paris.) 
Jun.  I.  p.  669.  —  •  ap.  Dunod ,  Hist.  de  Besanpon. 
I.  pr.  p.  III.  —  •  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz  1.  c. 

p.  372.  Vgl.  Catalogus  episcop.  Bistint. 

Series  archiepiscoporum  Bremensium 

—1308. 

Atisg. :  ex  cod.  Oldenburg,  archivi  VI.  A  1  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  345. 

Series  archiepiscoporum  Coloniensium. 

Ausg.:  ed.  Holder -Eggor  ap.  Pertz,  Mon. scr. 
XIII.  p.  284-287  u.  xwar:  I.  Series  Audoma- 
rensis.  —  II.  Series  Gladbacensis  (vorher 
unt.  d.  Tit.:  Series  episcoporum  et  archiepisoo- 
porum  Coloniensium  a  s.  Matemo  ad  Wigboldum 


SERIES  ARCHIEPISC.  MOGUNTIX.  —  SERIES  EPISC.  ET  ABB.  GERMANIAE      1009 


[de  Holte,  1 1304]  ed.  J.  H.  Mooren  ap.  Brewer, 
Vaterländische  Chronik  der  Rheinprovinz.  L  p. 
267.268).—  III.  Series  Werthinensis  (ror- 
her  *  unt  d.  Tit. :  Series  episcoporum  et  archi- 
episcoporum  Colon iensium  a  s.  Materno  ad  Phi- 
lippum  [de  Heinsberg,  +1191]  ap.  J.  G.  ab  Eck- 
bart, Comment  de  rebus  Franciae  Orient.  II.  p. 
918;  —  *  e  cod.  S.  Ludgeri  in  Wertina  sec.  XI 
ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  340.  341 ;  ef.  Vorrode 
p.  Lii).  —  IV.  Series  Brunwilarensis  {vor- 
her e  cod.  S.  Nicolai  de  Bmnwilare  sec.  XI  ap. 
Böhmer,  Fontes  III.  p.  340).  —  V.  SeriesThio- 
derici  aeditui  Tuitiensis  {vorher  ed.  F.  X.  Kraus 
1»  seinen  Notizen  aus  u.  über  den  Codex  Theo- 
dorici  aus  der  Abtei  Deutz  in  Jahrbücher  des 
Vereins  von  Alterthumsfreunden  im  Rheinlande. 
XLI.  Bonn  1866.  p.  46-49). 

Series  archiepiscoporum  Moguntino- 
rum. 

Attsg.:  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  311-316,  tt.  xicar  cUs:  1.  Series  Ful- 
da nsis  {vorher  *  ed.  F.  Falk  ex  cod.  Bernensi  n° 
368  in  Literarischer  Hand  weiser.  Münster  1867. 
p.  437 ;  —  •  in  seinem  Catalog  der  vorbonifacia- 
nischen  Bischöfe  von  Mainz.  Mainz  1870.  8").  — 
IL  Series  Scheftlariensis.  —  III.  Series 
Zwetlensis  (vorher  *  ed.  Wattenbach  in  Pertz' 
Archiv  X.  1851.  p.  609;  —  '  tciederh.  ap.  Böhmer, 
Fontes  III.  praefat.  p.  xxxiii;  —  ^  ap.  Jaffe,  Bibl. 
T('T.  Germ.  III.  p.  2).  —  IV.  Series  Seligen- 
stadensis.  —  V.  Series  S.  Jacobi  Mogun- 
tiui.  —  VI.  Series  S.  Petri  Erphordiensis 
\rorher  '  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  139;  —  'ap. 
Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  III.  p.  2).  —  VII.  Series 
Altahensis  — 1259.  —  VIII.  Nomina  episc. 
ex  cod.  Musei  Britannici.  —  IX.  Series  Mo- 
guntina  {vorher  *  excerpta  ap.  Böhmer,  Fontes 
IJI.  p.  139.  —  ^ganx unt,  d.  Tit.:  Nomina  episc. 
et  archiepisc.  Mogimtinorum  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer. 
Germ.  III.  p.  3-7). 

Series  archiepiscoporum  Nidrosien- 
8ium.  1154—1538. 

Ausg. :  *  in  Diarium  Vadstenense  ed.Eric.Ben- 
zelius.  üpsaliae  1721.  4°.  p.  243.  —  *ap.  Lange- 
bek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  p.  616.  617.  —  » ap.  Storra, 
Monum.  historica  Norvegiae.  1880.  p.  189-192; 
e/".  inledning  p.  lvi-lviii. 

Series  archiepiscoporum  Remensium. 

Ausg.:  duae  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  381. 
—  Series  alia  ex  cod.  Paris.  n°6042.  sec.  XII 
in  Monte  S.  Michaelis  scripto  ibid.  XIII.  p.  750. 

Series  archiepiscoporum  Salisburgens. 

inetrice  scripta  =  Catalogus  presulum  lu- 
vavensiuni. 

Series  archiepiscoporum  Treverensium. 

Ausg.:  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  298-301,  u.  xwar:  I.  Series  S.  Gis- 
leai  {vorher  ^  ed.  Maur.  Hillar,  Vindic.  eccios. 
Trpvir.  p.  79  u.  den  erstem  Theil  noch  einmal 
p.  159;  —  '  ap.  J.  N.  ab  Hontheim,  Histor.  Tre- 
rir.  dipl.  I.  p.  XXV ;  —  ^tciederh.  in  kk.  SS.  ßoll. 
Sept.  IV.  p.  366  et  Oct.  Vlll.  p.  19;  —  *  ap.F.X. 
Kraus,  Die  altern  Bischofskataloge  von  Trier  in 

Potthast,  Bibliotheca  hibtorica. 


Jahrbücher  des  Voreins  von  Alterthumsfreunden 
im  Rheinlande.  XXXVUI.  p.  32).  —  IL  Series 
Lamberti  Audomarens.(rorAered.F.X.Kraus 
1.  c.  XUV.  p.  163).  —  III.  Series  Richenba- 
censis  {vorher  ed.  Kraus  1.  c.  XLIV.  p.  164).  — 
IV.  Series  Epternacensis  {vorher  ed.  Kraus 

1.  c.  XXXVIII.  p.  37).  —  V.  Series  Brunwi- 
larensis {vorher  ed.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.458). 

—  VI.  Series  Prumiensis  {vorher  ^in  kk. 
SS.  Bell.  Sept.  IV.  p.  400;  —  »ed.  Kraus  1.  c. 
XXXVIII.  p.  32;  —  "ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p. 
458). —  VII.  Series  Altenbergensis  (rorAer 
ed.  Birlinger  in  (Haupts)  Zeitschrift  für  deutsches 
Altorthum.  XV.  p.  371).  —  VIII.  Series  Tre- 
V  e  r  e  n  s  i  s  {vorher  ap.  Hontheim ,  Histor.  Tre vir. 
dipl.  III.  p.  962). 

Series  arcliiepiscoporum  Vesontionen- 

Sium  tres  «  Series  archiepiscoponim  Bi- 
sontinorum. 

Series  archiepiscoporum  Viennensium 

et  episcoporum  Gratianopolitanorum  duae 
(—1119  et  —1012). 

Ausg.:  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  375. 376.—  Series  archiep.Vienn.— 1030 
ibid.  XIII.  p.  375. 376. 

Series  chronologica  primorum  12  ab- 

batum  Agaunensium. 

Ausg.:  ex  cod. Bruxell. 8287a  in  AA. SS. Bell. 

2.  Nov.  I.  557. 

Series  consulum,  sapientum  et  antia- 
norum  quorundam  urbis  Mutinae  ab  a. 
1142 — 1291,  excerpta  e  pervetusto  ms. 
regesto  communis  eiusdem  urbis. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XV.  1729. 
p.  635  — 638. 

Vgl.  Annalos  Mutinonsiam. 
JohannoH  de  Bazauo. 

Series  dominorum  Dolensium  et  Castri- 

Radulfi  genealügica  cum  nominibus  ab- 
batum  monasterü  b.  Mariae  Burgi-Do- 
lensis. 

Aueg.:  *  ap.  lAbbe,  Bibl.  nova  IL  p.  740.  741. 

—  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  XII.  p.  456. 

Vgl.  Catalogtts  abbatum  Dolensium. 

Series  ducum  Bawariae.    513  —  1255 

resp.  1339. 

Scheint  auf  Vcranlassong  des  Herimannus  Alta- 
hensis verfasst  za  sein. 

Ausg.:  *  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  480. 481; 
cf.  praef.  p.  lxiv  m.  Fontes  IL  p.  xlvui.  —  •  ed. 
G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  73.  74  in 
2  Recensionen. 

Series  ducum  et  regum  Bohemiae  us- 

que  ad  Johannem   regem    auetore   ano- 

nymO    SaeC.  XV.    unbedeutend. 

Atisg.:  aj).  Dobnor,  Mon.  bist.  Boemiae  III.  p. 
32-86;  cf.  observatt.  praeviae  ibid.  p.  24-32. 

Series  episcoporum  et  abbatum  6er- 
maniae. 

64 


1010       SERIES  EPISC.  ET  ABB.  GERMANIAE  —  SERIES  EPISC.  AMBIANENSIUM 


Ausg.:  ed.  0.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
8cr.  XIII.  p.  282-392,  u,  xtcar: 

1.  Series  archiepiscoporum  Colonien- 
sium  p.  284-287. 

Series  abbatum  S.  Martini  mai.  Colon,  p.  287. 

288. 
Series  abbatum  Werthinensium  p.  288. 
Series  episcoponim  Mindensium  p.  289.  290. 
Series  episcoponim  Leodiensium  p.  290.  291. 
Catalogus   abbatum  Gemblacensium  p.  291. 

292. 
Series  abbatum  Stabulensium  p.  292-294. 
Nomina  abbatum  Walciodorensium  p.  294. 
Series  episcoponim  Traiectensium  p.  295. 

2.  Series  archiepiscoporum  Treveren- 
Bium  p.  296-301. 

Nomina  monachorum  S.  Maximini  Trev.  p. 

301.  302. 
Series  abbatum  Prumiensium  p.  302.  303. 
Catalogi  episcoponim  Mettensium  p.  303-307. 
Series  episcoponim  Virdunensium  p.  307. 
Series  episcoponim  Tullensium  p.  308. 

3.  Series  archiepiscoporum  Mogunti- 
norum  p.  308-316. 

Series  abbatum  et  praepositoiTim  Lauresha- 

mensium  p.  316-318. 
Series  episcoponim  ßpirensium  p.  318.  319. 
Series  abbatum  Weissenburgensium  p.  319- 

321. 
Catalogi  episc.  Argentinensium  p.  321-324. 
Series  episc.  Constantiensium  p.  324-326. 
Catalogi  abbatum  S.  Galli  p.  326-330. 
Catalogus  abbatum  Augiensium  p.  331-332. 
Nomina  abbatum  Zwifaltensium  p.  333. 
Series  episc.  Augustanorum  p.  333-335. 
Series  episc.  Eichstetensium  p.  336.  337. 
Catalogus  abbatum  Castellcnsium  p.  337. 
Catalogus  episc.  "Wirzeburgensium  p.  337-340. 
Series  abbatum  Fuldensium  p.  340. 
Series  episc.  Babenbergensium  p.  340.  341. 
Series  episc.  Paderbomensium  p.  341.  342. 
Series  episc.  Hildeslieimcnsium  p.  342.  343. 
Series  episc.  Verdensium  p.  343. 
Tabula  gentis  Billingorum  et  Series  abbatum 

S.  Michaelis  Luneburgensis  p.  344. 

4.  Series   archiepiscoporum  Bremen- 
sium  p.  345. 

Series  abbatum  S.  Mariae  in  Rastede  p.  365. 

366. 
Series  episc.  Raceburgensium  p.  366.  367. 
Series  episc.  Aldenburgensium  et  Lubicen- 

sium  p.  367.  368. 
Series  abbatum  S.  Johannis  Lubicensis  et  Cis- 

mariensium  p.  368.  369. 
Series  episc.  Siesvicensium  p.  369.  370. 

5.  Catalogi    archiepiscoporum    Salis- 
burgensium  p.  350-356. 

Versus  de  abbatibus  Admuntensibus  p.  356. 

357. 
Series  episc.  Frisingensium  p.  357.  358. 
Series  episc.  Ratisponensium  p.  359-361. 
Series  episc.  Patavicnsium  p.  361-364. 
Series  abbatum  Lunaelaceusium  p.  364.  365. 
Catalogus  abbatum  Gottwicensium  p.  365. 366. 
Series  abbatum  Zwetlensium  p.  366.  367. 


6.  Series  patriarcharum  Aquilegien- 
sium  p.  367.368. 

Series  episc.  Tridentinorum  p.  368-370. 

7.  Series  archiepiscoporum  Bisonti- 
norum p.  370-373. 

Series  episc.  Basileensium  p.  373.  374. 

8.  Series  archiepiscoporum  Viennen- 
sium  et  episc.  Gratianopolitanonim  p.  374-376. 

Series  episc.  Gratianopolitanonim  p.  376. 377. 

9.  Series  archiepiscoporum  Arelaten- 
sium  p.  377.378. 

10.  Ex  archiepiscopatu  Lugdunensi. 
Series  episc.  Matisconensium  p.  378. 379. 
Series  episc.  Lingonensium  p.  379.  380. 
Series  abbatum  S.  Bcnigni  Divionensis  p.  380. 

381. 

11.  Series  archiepiscoporum  Bemen- 
sium  p.  381. 

Series  episc.  Cameracensium  auctore  Lam- 

berto  Audomarensi  p.  382. 
Seriös  abbatum  S.  Vedasti  Atrebatensis  p.382. 
Series  episc.  Noviomensium  et  Tomacensiom 

p.  383.  384. 
Versus  de  abbatibus  S.  Martini  Tomac.  p.  384. 

385. 
Series  abbatum  S.  Amandi  Elnononsis  p.  ^5. 
Catalogus  abbatum  S.  Amandi  Elnon.  uberior 

p.  386-388. 
Lamberti  Audomarensis  Series  episcoponim 

Morinensium  p.  389. 
Lamberti  Audomarensis  Series  abbatum  S. 

Bertini  et  praepositonim  S.  Audomari  Si- 

thiensium  p.  389-391. 

12.  Series  abbatum  Praemonstraten- 
sium  p.  391. 

13.  Series  magistrorumgenoraliumord. 
fratrum  Minorum  p.  392. 

Series  episcoponim  et  archiepiscopo- 
rum Coloniensium ,  a  s.  Matemo  (314)  ad 
Philippum  (de  Heinsberg,  f  1191)  =  Se- 
ries archiepiscoporum  Coloniensium.n^IIL 

Series  episcoponim  et  archiepiscopo- 
rum Coloniensium  a  s.  Matemo  ad  Wig- 
boldum  (de  Holte,  f  1304)  =•  Series  ar- 
chiepiscoporum Coloniensium.  n^  II. 

Series  episcoporum  et  archiepiscopo- 
rum Moguntinensium.  80 — 1320  =  Se- 
ries archiepiscoporum  Moguntin.  n®  YI 
et  IX. 

Series  episcoponim  Aldenburgensium  et 

Lubicensium  — 1317. 

Atisg. :  *  ap.  Leverkus,  Urkimdenbuch  des  Bis- 
thums  Lübeck  I.  p.  135.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  347.  348. 

Series  episcoporum  Ambianensium  — 

c.  1175. 

Attsg. :  ex  cod.  Paris,  n'  6042  saeo.  XII  scripto 
in  Monte  S.  Michaelis  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz. 
Mon.  scr.  XITI.  p.  752. 


SERIES  EPISC.  ARGENTINENS.  —  SERIE8  EPISC.  PADERBORNENSIUM         1011 


Series  episcoporum  Argentinens.  e  cod. 

Ellenhardi,  tnd,  EUenhardus  (catahgus). 

—  Series  tres  (—992,  —1126  et  —1273) 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  Xni.  p.  322-324. 

Series  epiecoponim  Atrebateneium  et 

Cameracensium. 

Äusg,:  ed.  Holder -Egger  ex  cod.  Paris,  n^ 
6042.  saec.  XII  in  Monte  S.  Michaelis  Bcripto  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  750.  751. 

Seriee  epiecoponim  Auguetanorum. 

Ausg.:  series  5  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  334.  335.  —  Series  6'  ex  cod. 
Monacensi  Lat  n"  22033  (Wessobr.  33)  saec.  XU 
ed.  H.- Egger  ibid.  XV.  2.  p.  1308.  1309. 

Series  epiecoponim  Babenbergensium 

seu  Bambergensium. 

Ausg.:  duae  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII  p.  341. 

—  Series  alia  —  1303  ex  cod.  Monacensi  ar- 
ehivi  reg.  Alt.  iof.  n*  39  ed.  Holder -Egger  ilnd. 
XV.  2.  p.  1309. 

Series  epiecoponim  Baelleeneium  — 

1060. 
Atisg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  374. 

Series   epiecoponim   Cameracensium, 

vid.  Lambertus  Audomar.  et  Series  episc. 
AtrebaL 

Series  episcoporum  Conetantiensium. 

Ausg.:  ed.  Holder  -  Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  325.  326  und  xtcar  als  V  Series  Zwi- 
faltensis  ex  cod.  Stuttgardiensi ;  —  2®  Se- 
ries Sangallensis  e  cod.  Sangall.  n^453.  sec. 
XIII  (vorher  ^  ed.  J.  ab  Arx  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
II.  p.  39;  —  '  ap.  Mone,  Quellonsammlong  I. 
p.  307). 

Series  epiecoponim  Culmensium.  1222 

—1416  resp.  1625. 

Ausg.:  ed.  Wojc.  K^trzytiski  in  Mon.  Polon. 
bist.  IV.  1884.  p.  50-52;  ef.  introd.  p.  48  ff. 

Series  epiecoponim  Eichstetensium. 

Ausg. :  dnae ,  Scheftlariensis  et  Altabensis,  ap. 
Pertz ,  Mon.  scr.  XIII.  p.  336.  337. 

Series  episcoporum  Frisingensium. 

Ausg.:  tres  ed.  Holder -Egger  ap.  Peitz,  Mon. 
scr.  Xm.  p.  357.  358. 

Series  epiecoponim  Gratianopolitano- 

nim  —1080. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  377. 

Vgl.  Series  archiep.  Vieanensium. 

Series  episcoporum  Gurcensium  usque 
ad  finem  saecuÜ  XVII. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Jun.  V.  p.  520. 
521. 

Series  episcoporum  Halberstatensium 

—  1253. 

Ausg. :  ex  cod.  bibl.  civit.  Treverensi  n°  1999. 
saec.  XlIl  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1311. 
1312. 


Series  episcoporum  Hildesheimensium. 

Ausg. :  ex  cod.  Guelferbyt  ms.  Aug.  4  (83.30) 
*  ap.  Leibnit,  Scr.  rer,  Brunsv.  I.  p.  768.  —  *  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  848.  —  '  ex  eodem  et 
alia  series  ex  cod.  Hannover,  n*  859  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  342.'  343. 

Series  episcoporum  Leodiensium. 

Handsehr. :  Valenciennes,  Stadtb.  n*^  166. 
sec.  XI,  bietet  die  1.  Series.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.,  cod.  lat.  n<>  4280.  mbr.  sec.  XI.  8°,  enthält 
die  2.  Series. 

Ausg. :  beide  Series  gegenübergestellt  ed.  Hol- 
der-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  290.  291. 

Series  episcoporum  Lingoneneium  — 

1209. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
xm.  p.  379.  380.  —  Series  alia  —  c.  1170  ex 
cod.  Paris.  n°  6042.  sec.  XII  in  Monte  S.  Michaelis 
Scripte  ibid.  XIII.  p.  749.  750. 

Series  epiecoponim  Lubicensium  =  Se- 
ries episc.  Aldenburgens. 

Series    episcoporum    Matisconensium 

(Mäc&n)  —1228. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  Analecta  vet.  Ed.  2*. 
p.  221.  —  •  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  378.  379. 

Series  episcoporum  Mettensium  —  964. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  305.  306. 

—  Series  aliae  duae  (—1006  et —1073)  ibid. 
p.  306.  307. 

Series  episcoporum  Mindensium. 

Qesckrieben  um  1270. 

Ausg.:  ex  cod.  tabularii  reg.  Hannover.  n"133. 

mbr.  sec.  XIU  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz ,  Mon. 

scr.  XIII.  p.  289.  290. 

Cf.  Hermannas  de  Lerbeke. 

Series  episcoporum  iNorinensium  —  c. 

1170. 

Ausg. :  ed.  Holder-Egger  ex  cod.  Paris,  n®  6042 
saec.  XI T  in  Monte  S.  Michaelis  Scripte  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  751. 

Vgl.  Lambertus  Aadomarensis. 

Series  episcoporum  Norvegiae  totius  a 

religionis  christianae  initiis  usque  ad  a. 
1325,  ut  et  abbatum  Islandiae,  item  no- 
mina  provinciarum  Norvegiae  1313  vel 
circiter. 

Ausg.:  ap.  Langcbek,  Scr.  rer.  Dan.  VI.  1786. 
p.  615-620;  620.  621;  621. 

Series  episcoporum  Noviomensium  — 

1171  resp.  1251. 

Ausg. :  duae  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  383. 
384.  —  Series  alia  — c.  1175  ex  cod.  Paris, 
n®  6042.  sec.  XII  in  Monte  8.  Michaelis  scripto 
^id.  XIU.  p.  751. 

Series  epiecoponim  Paderbomeneium 

—  1463. 

Ausg.:  ex  codd.  Berolinens.  Liat.  fol.  n*  11. 
sec.  XV  et  Theoi.  in  4°  n*»  141.  sec.  XVI  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  342. 

64* 


1012 


SERIES  EPISC.  PATAVIENSIUM  —  SEKTES  REGÜM  SEPTENTRIONIS 


Series  episcoporum  Pataviensium. 

Atcsg.:  4  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XIII.  p.  362-364.  —  Series  alia  ibid.  XV. 
2.  p.  1310.  1311. 

Series  epiecoporum  Prageneium   967 

— 1343,  auctore  anonymo  sec.  XV. 

Ausg.:  ap.  Dobner,  Mon.  bist.  Boemiae  III. 
p.  37-39.  —  Memoriae  primorum  3  archiepi- 
scop.  ibid.  p. 39-42.  —  Series  alia  —  1258  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1309.  1310.  —  Series 
alia  —  1431  ibid.  XVII.  p.  721. 

Series  epiecoporum  Raceburgensium  — 

1335. 

Ausg.:  ex  cod.  Havniensi  sec.  XIV  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  346.  347. 

Series  episcoporum  Ratisbonensium. 

Ausg.:  ap.  Böhmer,  Fontes  III.  p.  481-483; 
cf.  Vorrede  p.  lxiv.  —  Series  tres  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIU.  p.  359-361. 

Series  episcoporum  SIesvicensium. 

Ausg.:  ex  cod.  Monasteriensi ,  olim  Abdinghof. 

*  ap.  Lappen berg,  Bremische  Geschichtsquellen 

p.  5;  —  *  ed.  Lappenberg  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 

Vn.  p.  392  —  et  Un  Pertz'  Arohiv  IX.  p.  397. 

—  ^wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  349. 

350.  —  Series  alia  ab  a.  951—1602  ap.  Lange- 

bek,  Scr.  rer.  Danic.  VII.  p.  165-170.  —  Corn. 

Hamsfortii  catal.  ep.  Slesvic.  usq.  ad  1584  ibid. 

p.  170-176. 

Vgl.  Catalogus  episc.  Slesvic. 
Cypraeus. 

Series  episcoporum Spirensium  —1075. 

Hafidsehr.:  München,  Hof-  u.  Staatsbibl., 
Fragm.  mss.  I^t.  F.  2.  sec.  XI;  —  cod.lat.  n"  17072 
(olim  Schoftl.  72). 

Ausg. :  *  ap.  Remling,  Gesch.  der  Bischöfe  zu 
Spoier  I.  p.  174.  not.  236,  unbrauchbar.  —  *ed. 
Holder-Egger  ap. Pertz,  Mon. scr. XIII. p. 318. 319. 

Series  episcoporum  Tomacensium  — 

1219. 

Ausg. :  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  383.  384. 

Series  episcoporum  Traiectensium. 

Goschrieben  um  dio  Mitte  des  14.  Jahrh. 

Ausg. :  ex  cod.  archivi  Hannoverani  (Cop.  XII. 
90.  mbr.  fol.)  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XIII.  p.  295. 

Series  episcoporum  Tridehtinorum  — 

1310. 

Ausg.:  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII  p.  368-370. 

Series  episcoporum  Tullensium. 

Ausg. :  duae  ( —  1 108  resp.  — 1230)  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.308.  —  ^prior  etiam  in  (Haupts) 
Zeitschrift  für  deutsches  Alteithum  XV.  p.  370. 

Series  episcoporum  Tungrensium. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  125.  126. 

Series  episcoporum  Verdensium  —1 365. 

Ausg. :  *  in  Chronic. episc.  Vei*dens.  ap.  Leibnit., 
Scr.  rer.  Brunsv.  IL  p.  211.  —  *ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  Xni.  p.  343. 


Series   episcoporum  Viennensium    = 

Chronicon  Viennensium  antistitom. 

Series  episcoporum  Virdunensium  — 

1089. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  307. 

Series  episcoporum  Viromandensium  — 

1251. 

Ausg.:  ed.  Holder-Egger  ex  cod.  Paris,  n® 
6042  saec.  XII  in  Monte  S.  Michaelis  scripto  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIH.  p.  751. 

Series  episcoporum  Vratislaviensium. 

Wahrscheinlich  zwischen  7.  März — 4.  Jali  1382  verfasst. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  Eafifler  in  Zeitschrift  des 
Vereins  für  Gesch.  u.  Alterth.  Schlesiens  I.  Bres- 
lau 1856.  p.  224.  225;  vgl.  Einleit.  p.  213-22C). 

—  •  ed.  "W.  Ketrzj'nski  in  Mon.  Polen,  hist.  VI. 
1893.  p.  560. 

Erl.  -  Sehr.:  Zeissherg,  H.,  Die  polnische  G«fichicht- 
schreibang  des  Mittelalters.  Leipzig  1878.  p.  137. 
Vgl.  Catalogus  episc.  Vratislav. 

Series  magistrorum  generalium  ordinis 

fratrum  Minorum.    1201  — 1258. 

Ausg.:  ex  cod.  Monacensi  n®  13029  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XIII.  p.  392. 

Vgl.  Bornardas  de  Bessa. 

Series  ministrorum  provinciaiium  pro- 
vinciae  Saxoniae. 

Ausg. :  *  ex  cod.  1525  Paulin.  lipsiens.  hrsgb. 
von  Fr.  Ehrle  in  Zeitschrift  für  kathol.  Theolo^^'. 
VII.  p.  771.  —  *  in  Analecta  Franciscana  IL  1887. 
p.  583-585. 

Series  patriarcharum  Aqullegiensium 

—  1395. 

Ausg. :  *  ap.  de  Rubeis,  Monum.  Aquileg.,  App. 
p.  6.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  367.  368. 

Series  praepositorum  S.  Audomari  Si- 
thiensium,  vid.  Lambertus  Audom.  (ser.abb. 
S.  Bert). 

Series   praepositorum   Yoraviensium. 

Saec.  XIV.  XV. 

Ausg. :  ed.  0.  Kernstock  in  Beitrage  zur  Kunde 
Steiermark.  Geschichtsquellen.  XIV.  1877.  p.  1-lS. 

Series  priorissarum  Zukovicnsium. 

Ausg. :  ed.  W.  K^trzyüski  in  Mon.  Polon.  bist. 
IV.  1884.  p.  141.  —  Series  praepositorum  ibid, 
p.  142. 

Series  regum  Daniae  a  Dano  ad  Fhde- 

ricum  II  auctore  Cornelio  Hamsfortio. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  I.  p.  33- 
42.  —  Series  alia  ibid.  Lp.  15  u.  I.  p.  66. 

Series  regum  Francorum  —814. 

Ausg.:  ex  cod.  Bernensi  n°  83  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  Xlli.  p.  724. 

Series  regum  Northymbrensium. 

Ausg.:  in  Simeonis  Dunelmensis  opp.  ed.  Ar- 
nold IL  p.  389-393. 

Series  regum  Septentrionis  vetustissima 
a  Japheto  ad  Haraldum  Harfager  Norve- 


SERTES  RUNICA  —  SEYSSEL 


1013 


giae  et  Horda-Knutum  Daniae  reges  « 
Langfedgatal  (i.  e.  genealogia). 

Series  ninica  regum  Däniae  prima,  a 
Dan  —1319. 

Ausg. :  ^  ed.  Olaus  Wormius  c.  verstörte  IcU,  Haf- 
niae  1642.  fol.  xusammen  m.  d.  folgenden.  —  'irie- 
derk,  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Danic.  I.  p.  26-30. 

Series  runica  regum  Daniae  altera  — 

1319.  In  altdlnischer  Sprache. 

Ausg.:  ^ fragmeatum  ed.  Ol.  Wormius.  Haf- 
niae  1642.  fol.  —  *  kiemaeh  u.  nach  einem  Mpi. 
saec.  XIV vollständig  2^^.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan. 
I.  p.  31-34. 

Series  triplex  regum  Septentrionis. 

Aiisg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  I.  p.  10- 
13  (T.  vers.  kU. 

Serie  canon.  Baiocensis  (flor.  1083): 
Yersus  de  regina  Mathilda  uxore  Gui- 
lelmi  Conquestoris. 

Handschr, :  vid.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  11.  p.  31.  n»  39;  p.  69.  n«  96. 

Ausg. :  ed.  Jos.  Stevenson  in  Notes  and  iUu- 
strations  to  Thomas  Gray's  Scalachronica.  Edin- 
bui-gh,  Maitiand  Club  1836.  4*. 

Erl.-Sekr.:  Histoire  littöraire  de  la  France  XV.  p.  vi. 

:  Yersus  de  rege  Guilelmo.  A.  D. 

1087. 

Ausg. :  ed.  Stevenson  1.  c.  p.  217. 

:  Versus   de   capta   Baiocensium 

elvi  täte  a.  1106. 

Ausg. :  ^  in  Notices  et  extraits  de  manuscripts 
XI.  2.  p.  169-177.  —  «ap.  Bouquet,  RecueilXIX. 
p.  xci-xcvii.  —  '  ap.  "Wright,  Satirical  poems.  11. 

p.  241.         Vgl.  Vita  s.  Wulstani  (vernts). 

Serie  Fontanus  sive  grammaticus,  An- 

glus,  abbas  Fontanus  et  postea  Kircho- 
stallensis  (a.  1160):  Descriptio  belli  inter 
regem  Scotiae  Davidem  I  et  barones  An- 
gliae  a.  1135  gesti. 

Ausg.:  ap.  Twysden,  Histor.  Anglic.  scr.  p.331. 

Sermo,  vid.  auch  Oratio  und  Yita. 

Sermo  de  s.  fratre  Invicem  inelegans: 
,Suscipite  invicem'. 

Ausg. :  ed.  Wattenbach  in  Anzeiger  für  Kunde 
der  deutschen  Vorzeit.  XV.  1868.  p.  39. 

Sermones  ad  Bohemos. 

Sie  sind  versificirt  uod  noch  zu  I^ebzeiten  dos  Königs 
Wenzel  (-f- 1419)  von  einem  Katholiken  geschrieben.  890 
Verse. 

Handschr.:  Prag,  Böhm. Museum,  saec. XV. 
4.  D.  12.  f.  87-91;  —  Univ.-Bibl.  X.  F.  9. 

Ausg. :  ap.  Höfler,  Geschieh tsch reiber  der  husi- 
tischen  Bewegung  I.  p. 541- 557.  Varianten  dazu 
ibid.  II.  p.  90-92. 

Servatus  Lupus  =  Lupus  abbas  Ferrar. 
Servicia  Normanniae  (et  qui  ea  debent). 

Geschrieben  am  1242. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XXIII.  p.  729. 


Severinus  papa  (t640). 

Erl.-Sehr.:  Jaffö,  Begesta  pontiacam  Rom.  Ed.  2.  I. 
1886.  p.  227. 

Severus,  vid.  Sulpitius  Severus. 
Sevenis  Maioricensis  episcopus  (flor. 

418):  Epistola  de  Judaeis. 

Ausg. :  ^  ed.  Baronius ,  Annal.  ecclesiast.  ad  a. 
418.  n®  44.  —  •  unederh.  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat.  XX.  p.  731-746. 

Severus  Sulpitius  »»  Sulpitius  Severus. 

Sexta  Silvia  Aquitana  ==  Silvia  Aqui- 
tana. 

Seyssel,  Claude  de  (f  1520):  Apologie 
des  louanges  de  Louis  XII  roy  de  France, 
pour  repondre  aux  detracteurs,  composöe 
Tan  1510. 

Ausg.:  ap.  Godefrov,  Histoire  de  Louis  XII. 
I.  Paris  1615.  4».  n«  2. 

:  La  proposition  et  l'harangue  faite 

et  propos6e  par  .  .  .  Seyssel  ...  au  roy 
d'Angleterre  Henry  VII  pour  le  mariage 
de  madame  Claude  de  France  avec  Mr.  le 
duc  de  Valois,  en  latin  et  en  francjois. 

Ausg. :  ap.  Godefroy,  Histoire  de  Louis  XII. 
I.  n«  5. 

■:  La  victoire  de  Louis  XII  contre 

les  Venitiens  et  la  bataille  d'Agnadel  en 
Lombardie  en  1508. 

Ausg. :  Paris  1510.  4«. 

-  -:  L'excellence  et  la  felicitö  de  la 
victoire  qu'eut  le  trös-chr6tien  roy  de 
France  Louis  XII  de  ce  nom,  dit  Pore 
du  peuple,  contre  les  Venitiens,  au  lieu 
appell6  Aignadel  prös  de  la  ville  de  Ca- 
ravos  en  la  contröe  de  Giradade  au  pays 
de  Lombardie  Tan  de  grace  1509  le  4. 
de  Mai. 

Ausg.:  ap.  Godefroy,  Histoire  de  Louis  XU. 
IL  nM. 

:  Les   louanges   du  bon  roy  de 

France  Louis  XII  de  ce  nom,  dit  Pore 

du  peuple,  et  de  la  felicitö  de  son  rögne. 

Compos6es  en  latin  par  .  .  .  Seyssel  . .  . 

et  translat6es  par  lui  du  latin  en  fran- 

Qois  Tan  1508.  —  Auch  mit  dein  Tit.: 

Histoire  singuliöre  du  roy  Loys  XH  de 

ce  nom  etc. 

Durch  dieses  Werk  trug  der  Verfasser  wesentlich  zur 
Gestaltung  einer  einfachen,  natärlichon  historischen  Dar- 
stellung bei. 

Ausg. :  *  utü.  d.  Tit. :  Histoire  singul.  Paris 
1508.  4^  —  ''ibid.,  Corrozet  1558.  8°.  —  »revue 
par  Den.  Sauvage.  ibid.  1587.  8°.  —  *ap.  Gode- 
frov. Histoire  de  Louis  XII  (Paris  1615.  4°).  I. 
nM.' 

Erl.-Schr.:  Struve,  Biblioth.  histor.  ed.  Meusel  VII. 
2.  p.  181. 


1014 


SGEZD  —  SroONlUS  APOUJNARIS 


Sgezd:  Cysarzske  Welebnosti  we  Wjdni 
a  naygasneyssych  trzij  kralno  gich  mi- 

lostij  w  Praze. 

Avsg,:  w  Praze,  Mik.  Konac  1515.  8^ 
Erl.-Sehr.:  Jnngmann,  Literat.  öMke  p.  94. 

Shigt-Bök  der  StadBnuiswyk=Schichtr 
boick,  Dat 

Shillingford,  John,  mayor  of  Exeter 
1447—50:  Letters  and  papers.  1447--48. 

Aitsg, :  edited  by  Stuart  A.  Moore.  (London) 
Camden  Society  (N.  ser.  II).  1871.  kl.  4^  —  The 
A  r t  i  c  1  e  s  of  complaint ,  answers ,  replications  and 
rejoinders  between  the  bishop  .  .  .  and  the  mayor 
.  .  .  of  the  city  of  Exeter  ibid.  p.  75-132. 

SJSBlIandske  Aarbog.  1028—1282  = 
Chronica  Danorum  Sialandica. 

Sibilla  =  Vaticinium  Sibillae. 

Sibrandus,  Leo  seu  Leonius,  abbas  (f 
1238):  Chronica  abbatum  Horti  Mariani 
(Kloster  Mariengarten)  et  Lidliimensium. 

Ausg.:  ^  ap.  Hugo,  Sacrae  antiquit.  Monum. 
IL  1725.  n**  V.  —  *  Bruchstück,  die  Stiftung  des 
Klosters  Rubus  S.  Mariae  betreff. ,  ap.  Hugo ,  An- 
nales Praemonstratenses  IL  p.  711.  712.  —  ^wie- 
derh.  ap.  "Wiuter,  Die  Praemonstratenser  des  12. 
Jahrhunderts.  Berlin  1865.  p.  346.  347. 

:  Vitae  et  res  gestae  abbatum  in 

Lidlum  ab  aede  condita  (1132)  usque  ad 

a.  1475. 

Ausg.:  ed.  Matthaeus,  Vet.  aevi  analecta.  HI. 
1738.  p.  539-588. 

Er l.- Sehr. :  ]il  u  1 1  e r .  S. ,  I4jst  van  noord  -  nederlandsche 
Kroiiiiken.  Utrecht  1880.  p.  82. 
Vgl.  Vita  b.  Eelkonis. 
,,     ,,  Frederici. 

Sicardu8,  episcopus  Cremonensis  (f 
1215):  Chronicon  ab  0.  C.  —1213. 

Auffallend  romanhaft,  sonst  guter  Ton.  EnOhlta.  a. 
die  Expedition  Friedrichs  I  in  den  Orient. 

Handschr.:  Breslau,  Bibl.  Rhediger  Rep.  IL 
n°  48.  fol.  mit  Fortsetz,  bis  1230;  —  Univ.- Bibl. 
2  Mss.,  vgl  Portz'  Archiv  IV.  p.  93-96.  —  Brüs- 
sel, Burg.  Bibl.  n°  5150.  —  München,  k.  Hofb. 
mbr.  sec.  XIV.  Cod.  lat.  n°  314.  kl.  fol.  —  Paris, 
Nat.-Bibl.  suppl.  lat.  sec.  XVIL  n«  798.  —  Wien, 
k.  Hofbibl.  bist.  eccl.  78  jetzt  3352.  chart.  fol.' 
sec.  XIV.  XV.  f.  84.  Vgl.  Waitz,  üeber  die  an- 
gebliche Handschr.  in  Modena  in  Nachrichten 
von  der  kgl.  Gesellsch.  der  Wiss.  Göttingen  1871. 
p.  519-528. 

Atisg. :  ^  resectis  quae  nativitatem  Christi  prae- 
cedunt  e  codd.  bibl.  Vindob.  et  Estensis  ap.  Mu- 
ratori,  Scr.  rer.  Ital.  VII.  p.  529-626,  unvoll- 
ständig ;  ef.  praef.  p.  523  -  527.  —  ^  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CCXIII.  p.  437-540.  — 
•  Fragment  ap.  Bouquet,  Recueil  XIX.  p.  247. 
248.  —  *  Abschnitte  aus  der  Hs.  dor  breslauer 
Stadtbibl.  ap.  Komorowski  {s.  Erl.-Schr.)  p.  57-80. 

:  Mitrale,  sive  de  officiis  eccle- 

siasticis  summa. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCXIII. 


ErL-Sehr.:  Chroust,  Ant.,  Tageno,  Ansbert  and  die 

Historia  Peregrinoram.    Drei  krit.  Untersnchnngen. 

Graz  1892.  gr.  &,  p.  85  — 97;  die  Gesta  Federid  o. 

die  Chronik  Sikards  von  Cremona  p.  192-196. 
Dove,  Alfr.,  Die  Doppelchronik  von  B^^o  lud  die 

Quollen  Salimbenes.  Leipidsr  1873.  ^.  8^.  p.  90  etc. 

yVgl.  Schelfer -Boichorsts  Recens.  tn  Jenaer  Lite- 

ratonseitung.  1874.  p.  455.] 
Ilgon,  Th.,  Markgri^f  Conrad  von  Montfenat.  Diss. 

Marburg  1880.  8».  p.  12-24. 
Komorowski,  Erich,  Sicard,  Bischof  von  Cremona. 

Eine  Studie  zur  Historiographie  des  13.  Jahih.  Di»s. 

Königsbergi.Pr.  (1881.)  8«. IK  81pag.  Unbefnsd^end. 
Riezler,  0.,tn  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte. 

X.  p.  106. 
Stenzel  tn  Pertz*  Archiv  IV.  p.  94. 
'Wa  1 1  e  n  b  a  oh ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  284. 295;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  315. 337. 

Sicardu8      princeps     Langobardorom 

(836):  Capitulare. 

Ausg.:  ^  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  IL  1.  p. 
257-259  ex  Peregiinio;  cf.  p.  256.  —  ^als  Pactio 
cum  Neapolitanis  a.  836  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IV. 
1868.  p.  216-221.  —  ^inter  Scr.  rer.  Germ,  in 
usum  schol.  Edictus  Langob.  1869.  p.  185-194. 

Sicco  Beningha,  vid,  Beningha. 

Sico  Polentonus  cogn.  Eicci  (1405  can- 
cellarius  Patavinus),  vid. 

Vita  Albertlni  Hojssati. 
,,    Dantis  et  Boccaccii. 

Sido  ==  Sydo. 

Sidonius  Apollinaris,  episcopus  Claro- 
montanus  in  Arvernia  (f  post  479,  oL 
484):  Epistolae  147.   Libri  DL 

Handschr. :  vid.  Luetjohanns  Praef at.  vor  seiner 
Ausg.  p.  vi-xxn  u.  Fr.  Leos  Zusätze  p.  xxni-XLiy. 

Ausg.:  *  ed.  Elias  Vinetus.  Lugduni  1552.  8®. 
—  '  ed.  Jo.  de  Woweren  cum  notis  Petri  Colvii. 
Parisiis  1568.  —  ^  ed.  Joa.  Savaro  una  cum  Cas- 
siodori  Yariar.  Parisiis  1579.  fol.  —  *  wiederh. 
Parisiis  1609.  fol.  —  *  ed.  Geverhard.  Elmen- 
horst.  Hanoviae.  —  ^'ed.  Jac.  Sirmondus.  Paris. 
1614.  —  'wiederh.  ibid.  1652.  ~  »ed.  J.  F.  Gre- 
goire  et  F.  Z.  Collombet.  Lyon  et  Paris  1836. 
3  vol.  8^  —  »  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LTIII. 

{).  443-640.  —  *®  in  Oeuvres  de  Sidoine  Apol- 
inaire  (texte  latin),  publieos  pour  la  prem.  fois 
dans  l'ordre  chronologique,  d'apres  les  mss.  de 
la  bibl.  nationale,  accompagnees  de  notes  des 
divers  commentateurs,  .  .  .  avec  des  dissertt  sur 
la  langue,  la  Chronologie  de  sos  oeuvres,  les  edi- 
tions  et  les  mss.  par  Eugene  Barret  Paris  1879. 
gr.  8^  16  fr.  —  "«nf.  d.  Tit.:  Gai  Sollii  Apol- 
linaris Sidonii  epistulae  et  caimina,  rec.  et  emend. 
Cbristianus  Luetjohann.  Accedunt  Fausti  aliorum- 
que  epistulae  ad  Buricium  aliosquo;  Ruricii  epi- 
stulae. Rec.  et  emend.  Bruno  Krusch.  Berolini 
1887.  gr.  4°.  Ji  16.  LXXVIU.  484  pag.  {Auch 
m.  d.  Tit.:  Monumenta  Germ.  bist.  Auctorum 
antiq.  Tom.  YIII.  p.  1-172;  173-264). 

Uebers. :  Oeuvres  de  Sidoine  Apoll.  (Tearf,  franx. 
Uebers. ,  Noten)  par  J.  F.  Gregoire  et  F.  Z.  Col- 
lombet. Lyon  &  Paris  1836.  3  vol.  8°. 

:  Cannina  24. 

Ausg. :  in  den  Ausgg.  der  Epistolae,  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LVIII.  p.  639-748;  —  ed.  Lütjo- 
hann,  s.  oben. 


SIDONIÜS  APOLLINARIS  —  SIFRIDÜS  PRESBYTER  DE  BALNHÜSIN 


1015 


Uebers. :  trad.  par  E.  Barret  in  Collection  des 

auteurs  Latins  avec  la  traduction  en  fran^.  publ. 

sous  la  direction  de  Nisard.  Paris,  F.  Didot  1888. 

8*.  304  pag. ,  xusammen  mit  Ausone  t*.  Venance 

Fortunat 

Erl.-Sekr.:  Ampere,  HUtoire  litt^raire  deFrsnoe  ayant 
Caiarlemagne.  U.  Paris  1868.  p.  216  sq. 

Barr  et,  Sidoino  Apollinaire  de  la  sod^tö  gallo>roiDaine 
m  Revne  de  France.  1876.  D^c.  81. 

Bi  s  ch  o  f  s  k  y ,  Rnd. ,  De  C.  Sollii  ApoUinaris  Sidonü  sta- 
düa  Statianis.  Viennae,  Konegen  1881.  gr.8.  87  pag. 

Büdinger,  Max,  ApoUinaris  Sidonias  als  Politiker. 
ESne  universalhistonsche  Studie.  Wien  1881.  gr-  8^. 
(Aus:  Sitzungsber.  der  Wiener  Akad.  der  Wissensch. 
Phil.-hist.  Kl.  XCVII.  1881.  p.  915-954). 

Chaix,  L.  A.,  Saint  Sidoine  Apollinaire  et  son  sidcle. 
Oayrage  coaronn6.  CIönoont-Ferrand  &  Paris  1867. 
68.  2  vol.  8«.  9  fr. 

:  ün  mot  snr  s.  Sidoine  Apollinaire.   C36nnont- 

Ferrand  1871.  8».  36  vag. 

Chatelain,  Emile,  Becherchea  snr  an  ms.  celöbre 
de  Sidoine  Apollinaire  (le  Vatic.  n^  3420)  in  M^langes 
Graox.  Paris  1884.  &.  p.  321-327.  [Recaeil  de  travaux 
d't^mdition  classiqae  dödie  ä  la  memoire  de  Charles 
Graux.]  50  fr. 

Cnper,  Commentar.  historicns  de  s.  Sidonio  Apoll. 
m  AA.  SS.  BoU.  23.  Aug.  IV.  p.  597-624. 

Dirksen,  Hinterlassene  Sclu-iften.  I.  p.  149  so. 

DiiTal-Arnoald,  Loois,  Etudes  d'histoire  an  droit 
romain  an  5.  siöcle  d'apr^  les  lettres  etc.  de  Sidoine 
Apollinaire.  Paris  1888.  8o.  2  fr.  50  c.  Bm. 

Ebert,  Allgemeine  (ieschichto  der  Litteratnr  des  Mit- 
telalters. I.  Leipzig  1874.  p.  401- 410(1.  2.Aafl.  1889. 
p.  419-428). 

Engelbrecht,  A.,  Beitrüge  zur  Kritik  n.  Erklftmng 
des  Apoll.  Sidonins,  Faustos  und  Ruricins  in  Zeit- 
schrift f.  d.  österr.  Gymnasien.  1890.  p.  481. 

Es  mein,  A.,  Sor  qnelones  lettres  de  Sidoino  Apolli- 
naire :  Le  droÜ  dans  Ja  Ganle  romaine  an  5.  siöcle, 
la  eompoeHio,  le  e(^otuU.  \e  prit  d'argent ,  lemariage, 
le  oomes  eimtaHt.  Paris  1885.  8^  1  fr.  bOc.{Vgl. Revoe 
gön^rale  dn  droit  en  France  et  h  l'^tranger.  Ann6e 
IX  1885.  livr.  4.) 

F e  r  t  i g ,  M.,  C.  Sollius  ApoUinaris  Sidonias n.  seine  Z«>it, 
nach  seinen  Werken  dargestellt.  3  Abth.  Männerstadt 
(Würzbujg)  1845.46.  Passau  ia48.  gr.40.  Programme. 

Geis  1er,  Eugen.,  I/)ci  similes  auctorum  Sidonio  an- 
terionim  m  Mon.  Qerm.  bist.  Anct.  antiquiss.  vni. 
1887.  p.  361-416. 

Georges,  Un  öveqae  de  Troyes  et  Sidoine  Apolli- 
naire. Troyes  1878.  8P.  31  pag. 

Germain.  Essai  littöraire  et  historiqae  sar  ApolU- 
naris  Siaonius.  Montpellier  1840.  8^. 

Grnpe,  Ed.,  Zur  Sprache  des  ApoUinaris  Sidonias. 
Progr.  d.Gymn.  Zabem  1892.  gr.4o.  15  pag.  Ji  1.50. 

Gustafs  son,  F.,  De  ApoUinari  Sidonio  emendando. 
Helaingfors  1882.  8^. 

Hertz,  M.,  Analecta  ad  earminnm  Horatianorum  hi- 
storiam.  V.  Vratislav.  1882.  p.  16  sq. 

Jeep,  Ladov.,  De  Sidonio  Clandiani  imitatoro  in  seiner 
Ausg.  von  Claadii  Clandiani  cannina.  (Lipsiae  1876. 
79.  2  vol.  gr.  8<0  IL  p.  L^^I  »q- 

Kaufmann,  Geo.,  Die  Werke  des  C.  SoUins  ApolU- 
naris  Sidonias  als  eine  Quelle  für  d.  Geschichte  seiner 
Zeit.  Inang.-Diss.   GOttingen  1864.  ^.  44 pag.  Jk\. 

:  Ueber  Leben  u.  Charakter  des  C.  SoUius  ApoUi- 
naris Sidonins  in  Neues  Schweizerisches  Museuni 
hrsgb.  von  W.  Vischerete.  V.  Basel  1865.  p.  1-28. 

:  in  Göttinger  gel.  Anzeigen.  1868.  p.  1001-1020 

(bespridd  das  Werk  von  Chaix). 

Kret  seh  mann,  H.,  De  C.  Sollii  ApoUinaris  Sidonü 
latinitate.  2  partes.  Memel  1870.  72. 

Kalla,  M.,  Qnaestiones  Statianae.  Vratislaviae  1881. 
8».  p.  28  so. 

Manitias,M.,  Gesch.  der  christl.  lateinischen  Poesie. 
1891.  p.  218-224. 

Mohr,  P.,  In  ApoUinaris  Sidonü  epistulas  et  cannina 
observationes  criticae.   Sondershansoa  1877. 

:  Zu  Sidonins  Cannina.  Laubach  1881. 

:  Zu  ApoUinaris  Sidonins.  Progr. d.Gymn.  Bremer- 
haven 1886.  40.  18  pag. 

Mommsen,  Theod.,  De  vita  Sidonü  in  Mon.  Germ, 
hist.  Anct.  antiquiss.  VIII.  p.  xliy-liii. 

:   Ueber  Sidonius  ApoUinaris  am  wostgothischen 

Hofis  t»  Sitzungsberichte  der  Berliner  Akad.  d.  Wiss. 
1885.  p.  215-228. 


Müller,  Max,  De  ApoUinaris  Sidonü  latinitate.  Ob- 
servationes ad  etymologiam ,  syntaxin ,  vocabulorum 
apparatum  spectantes.  Diss.  inaug.  phüol.  Balis  Sax. 
1888.  gr.  &>.  104  pag.  Jk  1.60. 

Pnrgold.Karl,  Archaeologische Bemerkungen  zu Clan- 
dian  u.  gidonius.  Gotha  1878.  gr.  SP.  120  pag.  JL  2. 

Bei  nach,  S..Un  passage  de  Sidoine  Apollinaire.  Lea 
pr6tendas  volcans  de  la  France  centrale  au  5.  sidcle 
m  Revue  arch^ologiqne.  1890.  juUlet-aoüt. 
'  Sandret,  L.,  Sidoine  Apollinaire  historien  in  Revue 
des  questions  historiques.  XXXII.  Paris  1882.  p.210 
-224. 

Teuf  fei,  W.  S.,  Geschichte  der  romischen  Literatur. 
5.  Aufl.  1890.  p.  1194-1200.  §467. 

Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands Geschichtaqnellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.85;  n.  p.  470. 480;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.86. 
Vgl.  De  8.  Abraham  abb. 

Epitaphium  Sidonü  ApoUinaris. 

Siege  de  Reuen  en  1418,  r6cit  du  roi 

Charles  VI. 

Ausg.:  Saint -Quentin  1875.  8®.  13 pag. 

Siege  de  Reuen  par  le  roi  Charles  YII 
en  1449.  Pr61iminaires  de  la  capitulation 
entre  le  duc  de  Sommerset,  gouvemeur 
de  la  viUe,  et  le  roi  de  Fi'ance. 

Ausg.:  publ.  pour  la  prem.  fois  par  A.  Pottier 
inEevue  retrospectiveNoVmande.  n^3  {umfassend 
14  pag.). 

Siege  of  Carlaverocic  in  the  XXYUI. 
Edward  I  a.  D.  1300,  with  the  arms  of 
the  earls,  barons  and  knights,  who  were 
present  to  the  occasion. 

Ausg.:  with  a  translation  etc.  by  Nioholas 
Harris  Nicolas.  London  1828.  4^ 

Siege  ef  Harflet  (Harfleur)  et  batayl 
of  Äzencourt  by  king  Henry  V.  1415. 

Ausg.:  ap.  Buchon,  Collection  XXXIU. 

Siegen,  vid.  Nicolaus  de  Siegen. 

Silfridus  Presbyter  INisnensie:  Chroni- 
con  universale  sive  Compendium  histo- 
riarum  = 

Sifridus  Presbyter  de  Balnhusin  {Gross- 

ballhausen  bei  Weissensee  in  Thüringen, 
f  1308):  Historia  universalis  (ab  0.  C. 
— 1304)  et  Compendium  historiarum  (ab 
0.  C.  —1306). 

Silridus  -vmrde  seit  Albinus  and  Fabricius  bis  anf 
Holder-Egger  fälsehlich  b\s  presbyter  Misnensis  be- 
zeichnet. —  Das  Compendium  ist  dasselbe  Bach  wie  die 
Historia,  aber  nm  Vieles  vermehrt,  bis  1306  fortgef&hrt 
a.  unter  d.  genannten  Titel  nochmals  herausi^egeben.  Von 
beiden  Ausgaben  besitzen  wir  noch  die  Trschrilt  des  Verf., 
Jedoch  ist  keine  voUst&ndig  gedruckt  worden. 

Handschr.:  Erlangen,  Un.-Bibl.  n°576.mbr. 
sec.  XIV.  kl.  8°  (Hist.  univ.).  —  Leipzig,  Un.- 
Bibl.  n^  1315.  mbr.  sec.  XIV.  gr.  8°  (Compend.). 
—  Abschriften  hiervon :  n**  825.  chart,  sec.  XV. 
foL;  —  n®  826.  chart.  sec.  XV.  fol.  —  w.  Dres- 
den, k.  BW.  n°  97.  Chart,  sec.  XV.  gr.  4^ 

Ausg.:  Nur  ein  Auszug  aus  dem  Compend. 
historia rnm  von  458  an  ^in:  Geo.  Fabricii 
Rerum  Misnicarum  libri  VII.  Dps. ,  Em.  Voegelin 
s.  a.  (die  Dedication  ist  von  1569)  4°.  p.  273- 
340.  —  *  in  Georgii  Fabricii  Originum  stirpis 
Saxonicae  libri  VII.  Jenae,  Tob.  Steinmann  1597. 


1016 


SIGEBERTÜS  GEMBLACENSIS 


fol.  in  den  angedruckten  rebus  Misnicis  p.  141- 
181.  Unveränderter  Abdruck  der  vorig.  Ausgabe. 
—  *  in  demselben  Werke,  Jenae  1598.  fol.  p.  141 
(blos  neue  Titelausgabe).  —  *  in  G.  Fabricii  Re- 
mm  Germaniae  magnae  et  Saxoniae  univei'sae 
Volumina  duo.  Lips.,  HenDing  Grose  1609.  fol.  II. 
p.  141.  Dieser  2.  Thl.  ist  von  demselben  DruckCy 
tcie  die  Ausg.  von  1597  u.  1598  u.  nur  mit  neuem 
Tit.  versehen.  —  *  ed.  Pistorius,  Script,  rer.  Germ. 
I.  p.  682-704.  Text  wie  bei  Fabricius.  Dieser 
Abdruck  ist  der  schlechteste.  —  ®  tciederh. ,  aber 
mit  vielen  Zusätxen  aus  einer  Collation  der  leip- 
xiger  Handschr.  ed.  Pistorius  -  Struve ,  Scr.  rer. 
Germ.  I.  p.  1020-1255.  —  '  den  Prologus  in  Com- 
pend.  bist,  au^  dem  erstem  Theile  nur  weniges^ 
vollständig  jedoch  beide  Werke  vom  12.  Jahrh. 
an,  indem  das  Compend.  ganz  und  nur  das 
in  der  Histor.  nicht  Stehende  in  Klammern 
[  ]  daxwischen  gefügt,  bei  grösserer  Differenz 
beider  Werke  aber  beide  Texte  nebeneinander 
gestellt  wurden,  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XXV.  p.  684-718;  cf.  praef.  p.  679-684. 

Erl.-Sehr.:  Adelung.  Directorium  p.  145. 
Dose,  Notitia  sciipt.  bist.  univerB.  p.  198. 
Ebert,  Des  Presbyter  SiiAids  Cbronik  in  Pertz'  Ai- 

cbiv  I.  p.  42.  116. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  179. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  99.  100. 
Quotif,  Scriptores  ord.  Praed.  I.  P- 743. 
Struve,  Bibliotheca  Saxonica  p.  266. 
Tenzel  ap.  Mencken,  Script,  rer.  Germ.  II.  p.  934. 
Wenck,  C.,  tn  Zeitschrift  des  V^oreins  f.  thürinirische 

Gesch.  X.  iN.  F.  II.)  Jena  1882.  p.  416-420;  XU.  p. 

204.  G3. 
Will,  Com.,  Sifridus  ,Bymen8is'  prepositus,  nicht 

,Bnnnensis',  nicht  ,Binf^nsis*  in  Neues  Archiv  der 

Ges.  f.  K.  d.  Gesch.  VIII.  1883.  p.  384.  386  (xum  J. 

1200). 

Sigebertus  Gemblacensis  monachus  (f 

5.  Oct.  1112):  Chronographia  381—1112. 

Ein  wahrer  Schatz  von  historischen  Notizen,  jedoch 
mit  manchen  Fehlern  behaftet.  Die  Gesinnung  S.'s  ist 
kaiserlich.  —  Von  mehreren  fortgesetzt  und  sehr  viel  be- 
nutzt. 

Handschr.:  verloren  21,  vorhanden  42;  ge- 
ordnet u.  kritisirt  in  Pertz*  Archiv  VII.  p.  533- 
536  u.  in  Pertz'  Mon.  scr.  VI.  p.  284-297.  — 
London,  Brit.  Mus.  Additam.  42145;  cf.  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  326.  327. 

Ausg. :  ^  U7it.  d.  Tit. :  Sigeberti  Gemblacensis 
coenobitao  chronicon  ab  a.  381  ad  1113  cum  iu- 
sertiouibus  ex  historia  Galfridi  et  additionibus  Ro- 
berti  abb.  Montensis,  103  sequentes  annos  com- 
plectontibus,  promovente  e.  p.  domino  GuiJelmo 
Parvo  d.  t.  c.  r.  nunc  primum  in  lucem  emissum. 
Venalo  habetur  in  officina  Henrici  Stephan  i,  ubi 
impressum  est,  e  r.  s.  d.  s.  e.  i.  v.  S.  I.  i.  o.  I.  P. 
s.  1.  a.  [id  est:  e  regione  scolae  Decretorufn  sita: 
et  in  vico  s.  Jacobi  in  officina  Joa.  Parvi  sub 
lilio  aureo].  —  In  fine:  Absolutum  est  Parisiis 
hoc  Sigeberti  chronicon  cum  non  paucis  additio- 
nibus per  Henr.  Stephanum  .  .  .  expensis  eius- 
dem  et  Johannis  Parvi  bibliopolae  insignis  a.  D. 
c.  t.  d.  [i.  e. :  a^  Domini  cuncta  tempora  dispo- 
nentis]  1513.  calendis  Junii.  4°.  Nicht  sehr  ae- 
curat  gearbeitet.  Herausgeber  war  Anton.  Eu- 
fiis.  Cf  Maittaire  II.  1.  p.  87-89;  Panzer,  Ann. 
typ.  VIII.  6.  —  *  unreräyidert  wiederh.  in  (Sim. 


Schard)  Germanicarum  reinun  IV  chronographi 
.  .  .  Francofurti  ad  M.  a.  D.  1566.  fol.  Einige 
Exemplare  haben:  Parisiis  ap.  Jacq.  Dupuis  1566. 
andere:  Basileae,  noch  andere:  Lugduni;  es  ist 
aber  dasselbe  Buch  mit  geändertem  Titel.  —  ^  ed. 
Margarinus  de  la  Eigne  in  Sacra  biblioth.  SS. 
patrum.  Paris.  1575  u.  in  der  2.  Ausg.  1589.  fol. 
VII.  p.  1339,  ohne  Fortsetzungen,  neuer  Abdruck 
der  ersten  Ausg.  —  *ed.  Pistorius,  Illostr.  vf?t. 
Script,  a.  1583.  I.  p.  477.  —  *  ibid.  edit  2^. 
Hanov.  1613.  p.  477.  Est  Schardius  redivivus  in 
Sigeberto,  nil  amplius.  —  *  ed.  Laurentius  de 
la  Barre  in  Historia  christiana  veterum  patrum. 
Parisiis  1583.  fol.  p.  401.  Wiederholung  der  er- 
sten Ausg.  —  ^  Chronicon  Sigeberti  Gemblacensis 
monachi ,  ad  autographum  veteresque  Codices  ma- 
nuscriptos  comparabim;  accessit  Anselmi  Gem- 
blacensis abbatis  chronicon,  cum  auctariis  Gem- 
blacensi,  Affligemensi,  Valcellensi  et  Aquicin- 
ctino,  studio  Auberti  Miraei.  Antverpiae  ap. 
H.  Verdussen  1608.  fol.  min.  Erste  Ausg.  des 
echten  Textes.  —  ®  ap.  Pistorium,  Script,  rer. 
Germ.  ed.  Stnive  I.  p.  689-864.  Einige  gute 
Noten.  —  °  ed.  d'Achery  in  seiner  Ausgabe  de^s 
Guibertus  Novigentensis  (Paris.  1651.  fol.);  hier 
ist  zuerst  Hobertus  de  Monte  vollständig 
wiedergegeben;  fehlerhaft  in  den  Namen.  Bringt 
ton  876  an  die  Zusätze  desselben  zum  Sige- 
bert.  —  ^''ed.  L.  C.  Bethmann  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  VI.  p.  300-535.  Am  besten,  nach  dem  Ori- 
ginale. ,  Edition  definitive,  tant  eile  estparfaite\ 
Bei  ffe  nberg.  Sie  besteht  aus  folgenden  Theilen : 

Chronica  Sigeberti  Gemblacensis  a. 
381—1111 p.  3a). 

Anselmi  Gemblacensis  continuatio  a. 
1112—1135  (ap.  Pistor.  -  Struve  I. 
p.  943  -  957)  [  Vgl.  Samson  archiep.]  p.  375. 

Continuatio  Gemblacensis  a.  1136 — 

114o p.  ooö. 

Auctarium  Gemblacense  a.  465 — 1 148 

(ap.  Pistor. -Struve  I.  p.  958-966)  p.  390. 

Auctarium  Aquicinonse  a.  651 — 1167  p.  392. 

Auctarium  Affligomense  a.  597. 1005 
—  1 163  (ap.  Pistor.-Struve  I.  p.  966 

~OitJJ       ..........        U.     OirO« 

Continuatio  Aquicinctina  a.  1149  — 
1237*)  (ap.  Pistor.-Struve  I.  p.976 
-1015) p.  405. 

Continuatio  Bergensis**)  a.  1201 — 

1237 p.  43ö- 

Auctarium  Hasnoniense  a.  610.  1069 

— 1149 p.  441. 

Auctaiium  Sithiense  a.  640 — 820    .   p.  44*2. 

Auctarium  s.  Judoci  a.  795.  840  .     .  p.  443. 

Continuatio  Atrebatensis  a.  1114 — 

1127 p.  443. 

Continuatio  Tornacensis  a.  1 1 14. 1 127. 

1132—1172.1332—1334    .     .     .  p.  443, 

Auctarium  Laudunense  a.  928.  1052 

*)  Eine  Fortsetzung  hiervon,  ab  a.  1237 — 1270,  "welcije 
Bethmjuin  nicht  verüffontlichen  wollte,  ed.  Reiffonbetir  m 
Monum.  pour  s.  t\  l'hist.  des  prov.  de  Namnr  etc.  Vll.  p.  21.j 
-229  unt.  d.  TU.:  Auotarii  Aqalcinctini  [i.e.  Anchin^  U.\- 
gmentum. 

*')  monasterium  s."\Viimoci  ord.  S.Ben,  in  Bergues,  Flar.- 
dria. 


SIGEBERTÜS  GEMBLACENSIS 


1017 


Auctariam  Corbeieose  a.  479—885  p.  447. 
ContiDuatio  Praemonstrateosis  a.  1 1 1 3 

— 1155 p.  447. 

Continuatio  Burburgensis  a.  1114 — 

1164 p.  456. 

Continuatio  Valcellensis  a.  1 1 14  -1 163  p.  458. 

Auctariam  Bellovacense  a.  649 — 1 163  p.  461 . 
Auctariam  Mortui  Maris  a.  1054  — 

1234 p.  463. 

Auctariam  Ursicampinum  a.  382 — 

1154 p.  469. 

Auctarium   Nicolai  Ambianensis   a. 

424—1203 p.  473. 

Roberti  de  Monte  auctarium  a.  385 

—1100;  cronica  a.  1100—1186    .  p.  475. 

'  ^  Bethmanns  Ausgabe  mit  allen  Fortsetxungen 
iciederholt  ap.  Migne,  Fatrolog.  lat  CLX.  p.  57- 
546;  Bethmanni  prolegom.  p.  9-58.  —  ^^Ausxüge 
ap.  Bouquet,  Recueil  UI.  p.  332-348;  Y.  p.  375- 
380 ;  VI.  p.  233 -  235 ;  VIl.  p.  249  -  253 ;  VKI.  p.  308 
-316;  X.  p. 216-219;  XI.  p.  162-165;  XHI.  p.  256 
-282  [und  zwar  ex  Sigeberto  a.  1073— 1112  p. 
256-266;  ex  Anselmo  Gembl.  a.  1113  — 1136  p. 
266-270;  ex  Auctar.  Gerablac.  a.  1136—1149  p. 
271-274;  ex  Auctar.  Affligom.  a.  1149—1168  p. 
274-278;  ex  Auctar.  Aquicinct.  a.  1163  —  1200 
p.  278-282]  und  Ex  alterius  Roberti  appen- 
dice  ibid.  XUI.  p.  326-333,  sowie  Ex  brevi  ad 
Sigebertum  appendice  ad  a.  1162  (ap.  Labbe,  Bibl. 
nov.  I.  p.  390)  ibid.  p.  334;  XVIII.  p.  534-554  (ex 
Annal.  Aquicinct.  monast.  a.  1181 — 1225). —  Ano- 
nymiBlandiniensis  Appendicula  ad  Sigebertum, 
a.  1113—1152  ap.  Bouquet  l.  c.  XIV.  p.  16-21. 

Erl.-Sckr.:  Bethmann,  L.  C,  Praef.  ap.  Pertz  1.1. 
p.  268-299. 

:  De  Sigeberto  Gemblaconsi.  Hannov.  1842.  8^. 

Bonnell,  H.  E. ,  Die  Anfinge  des  karolingischen 
Hausee.  BerUn  1866.  S«.  p.  160  {VerhäUnigs  SigiberU 
«.  der  Ärmaies  Xanlense»). 

Cauchie,  A.,  La  qaerelle  des  investitures  dans  les 
dioc^ses  de  Li^g:e  et  de  Cambrai.  Part.  I  in  Recneil 
de  travanx  pabli6s  par  les  membres  de  la  Conference 
d'histoire  de  M.  le  prof.  Ch.  Moeller.  II.  Louvain 
1890.  8°.  Bthanddi  p.67ff.  dU  potemiachen  Schriften 
Sigeberts  tmd  legi  demselben  die  Dicta  cniusdam  de 
disGordia  pape  et  re{ris(<.  d.),  wdekd  er  aus  einer  brüs- 
aeler  Ha.  neu  abdruckt ,  bei. 

Dfimmler,  £.,  Auxilius  und  Vulgarias.  1866.  p.  27 
{über  d.  J.  900—907). 

FoppenB,  Bibl.  Belgica  II.  p.  1096  sq. 

H  ä  u  s  s  e  r ,  Die  teutschen  Geschichtschreiber.  Heidel- 
berg 18S9.  p.  78. 

H  ir  s  c h ,  D. ,  De  vita  et  scriptis  Sigiberti  mon.  Gemblac. 
Dies,  inaug.  Berol.  1841.  &>.  Jkl. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  XXI.  1817.  p.  675. 
676  {über  das  Auetar.  Aquicinet.). 

H  u  y  gh e n  s ,  Sor  la  raleur  de  la  chronique  historiqne 
de  Sigebert  de  Mons.  Gand  1889.  8°. 

Mirbt,  Carl,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregor«  VH. 
Leipzig  1894.  gr.  8«.  p.  12.  73. 

Raonx,  Notice  sor  ud  passage  reman|nable  de  la 
chronique  de  Sigebert  de  Qeinblours ,  rolatif  ä  l'au- 
toritö  pr^tendue  par  les  papes  sur  les  couronnes  des 
rois  in  Nouv.  m^moires  de  1  Acad.royale  dos  sciences 
et  helles  lettres  de  Bruxelles.  IV.  1827.  p.  461. 

Schüz,  Commentar.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 
historicis  p.  164-168. 

"Wagner,  Paul,  Eberhard  II  Bischof  von  Bamberg. 
Inaug. -Dis».  Halle  a.  S.  1877.  Ö».  p.  113-119  {über 
den  Wert  der  Nachrichten  der  Continuatio  AquiciTictina 
Sig.  Gembl.  in  d.  J.  1156—59). 

Tratten  bach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
L  188Ö.  p.6.347;  II.  p.  112. 140-147;  6.  Aufl.  II.  1894. 
jj.  155-162. 

\S  i  n  d ,  Bibliotheek  der  Nederlandsche  geschiedfechrij- 
vers  p.  23  u.  506. 


Sigebertus  Gemblacensis:  De  passione 
sanctorum  Thebaeorum ,  vid,Tassio  s. Mau- 
ritii  et  soc.  {passio  al). 

( :)  Epistola  cuiusdam  adversus  lai- 

corum  in  presbyteros  comugatos  contu- 
meiiam  sive  Apologia  contra  eos  qui 
calumniantur  missas  coniugatorum  pre- 
sbyterorum. 

Handschr. :  Brüssel,  n*  5576  -  5604.  sec.  XI 
exe.  foi.  201'.  —  Wien,  u?  2213.  sec.  XII.  f.  45. 

Ausg.:  ^ap.  Martene,  Thes.  anecd.  1.  p.  230- 
241  ex  cod.  Bruxell.  —  *  ed.  E.  Sackur  in  Mon. 
Germ.  hist.  Libelli  de  lite  IL  1893.  p.  437-448; 
ef.  p.  702  et  p.  436. 

:  Epistola  de  differentia  quatuor 

temporuin  Trevirensibus  clericis  sab  no- 
mine Leodiensium  scripta:  ,Quaerentibus 
nobis.' 

Ausg.:  'ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  294. 
—  ^wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLX.  p. 

813-825.    Vgl.  Epistola  Trevirensium. 

:  Epistola  Leodiensium  adversus 

Paschalem  papam  sive  contra  epistolam 
Paschalis  H  P.  M.  data  a.  1102  vel  1103. 

Hitzigre  Vertheidigrungsschrift  ge^en  d.  Papst  Paschalis 
n ,  der  die  Anhänglichkeit  der  Lütticher  an  Kaiser  Hein- 
rich lY  angegriffen  hatte. 

Handschr. :  vid.  Sackur  vor  seiner  AtLsg.  p.  450. 

Ausg.:  ^ap.  Crabbe,  CJoncil.  IL  1551.  p.  809 
-817.  —  'ap.  Schard,  De  iurisdict,  auctoritate 
et  praeemineDtia  imperiali.  Basil.  1566.  fol.  p.  127 
-141.  —  *ap. Schard,  Syntagma  tractatuum  de  im- 
periali iurisdictione.  Argentorati  1609.  fol.  p.  64 
-71.  —  *  ap.  Goldast,  Apologiae  pro  imper.  Hen- 
rico  IV.  Hanov.  1611.  4^  p.  188-203.  —  *ap. 
Schard,  Sylloge  hist. -pol. -ecclesiast.  Argent.  1618. 
p.  64-71.  —  «m  Collect,  concil.  Paris.  XX VI. 
1644.  p. 702-721.  —  'in  Collect,  concil. Colonieus. 
IL  p.  809.  —  *ap.  Labbe,  Concil.  X.  1671.  p.  630 
-042.  —  ^  in  Fasciculus  rerum  expetendarum  et 
fugiond.  ed.  Edw.  Brown.  IL  Lond.  1690.  fol.  p. 
176-184.  —  ^^  in  Histor.  eccles.  Magdeburg.  Cen- 
turiat.  Centur.  XU.  p.  1110-1127.  —  >»  ap.  Hai-- 
doiün,  Concil.  VI.  2.  1714.  p.  1770-1782.  —  ^'in 
cod.  Udalrici  ap.  Eccard,  Corpus  histor.  11.  1723. 
p.238.  —  ^''ex  cod.  Stabulensi  ap.  Martene,  Ampi, 
collect.  1. 1724.  p. 587-594.  —  "ap.  Mansi,  Collect, 
concil.  XX.  1775.  p.  986.  —  ^^in  cod.  Udalrici  SLp. 
JaflFe,  Bibl.  rer.  Germ.  V.  p.  201-225.  —  *«ed.  E. 
Sackur  in  Mon.Geim.  hist.  Libeili  de  lite  IL  1893. 
p.  451-464;  c/:  p.  449. 

Uebers.:  en  fran^ais  par  Gervais.  1697. 

:  Gesta  abbatum  Gemblacensium 

ad  a.  1048. 

Handschr.  .-Leipzig.  Raths  -  Bibl.  Autograph. 

Ausg. :  *  ap.  d' Achery,  Spicileg.  VI.  p.  505 
(ed.  nov.  IL  p.  759  -  768).  Voll  von  unglaublichen 
Fehlem.  —  *ap.  Peiiz,  Mon.  scr.  Vlll.  p.  523- 
542.  —  ^wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLX. 
p.  595-628.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.XL 
p.  201.  202. 


1018 


SIGEBERTÜS  GEMBLACENSIS  —  KAISER  SIGISMUNDS  REFORMATION 


Sri.' Sehr.:  HaDitins,  M.,  Zu  Sigeberts  Gosta  abba- 
txim  Gemblacensium  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d. 
Gesch.  XUI.  1886.  p.  209-214. 

Godeschalcusmonachus 

Gemblacensis:  Gesta  abbatum  Gembla- 
censium continuata,  a.  1048 — 1136,  cum 
panegyrico  abbatum. 

Ausg.:  ^  ap.  Peiiz,  Mon.  Script.  VIII.  p.  542- 
563.  —  ^wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLX. 
p.  627-658. 

:  Liber  de  scriptoribus  ecclesiasti- 

cis.  174  capita. 

Ausg. :  *  ap.  Suffrid.  Petrum ,  De  scriptor.  ec- 
clesiasticis.  Coloniae  1580.  8°.  —  '  c.  scholiis  A. 
Miraei  in  seiner  Bibl.  eccles.  Antverp.  1639.  fol. 
p.  131-158.  —  ^ed.  Fabricius,  Bibl.  ecclesiastica. 
Hambnrgi  1718.  fol.  p.93.  —  *wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLX.  p.  547-592  cum  Miraei  scholiis. 

Erl.-Sckr.:  Hirsch,  Sigf.,  De  vita  et  scriptis  Sigi- 
berti  p.  330-337. 

:    Rescriptum    pro    Leodiensibus 

clericis:  ,Quia  ut  alt' 

Atisg,:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLX.  p.  826 
-830. 

:  Yita  Sigeberti  III  regis  Austra- 

siae  (f  663),  conditoris  ecclesiae  et  ab- 
batiae  s.  Martini  extra  civitatem  Metten- 
sem sitae. 

Ausg. :  *  ohne  Namen  des  Verf.  ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  591.  —  'locupletior  et  ca- 
stigatior  in  Surii  Vit.  SS.  1.  Febr.  VII.  (Colon. 
Agr.  1581.)  p.  84-91.  —  "cum  comment.  et  an- 
nott.  G.  Henschenii  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I. 
p.  227-231.  Vgl.  p.  942.  —  *  hieraus  ap.  Bouquet, 
Rec.  n.  597-602  —  und  *  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXXXVn.  p.  303-314.  —  Vita  brevior 
ap.  Migne  1.  c.  CLX.  p.  725-730. 

Erl,  -  Sehr. :  D  o  in  a  i  s  o  n ,  L. ,  fetade  critique  stir  la  Vie 
de  Saint  Si^obert,  roi  d'Äastrasie,  par  Sigebert  de 
Gembloux  %n  Travanx  de  TAcad.  nationale  de  Reims. 
Tom.  LXIV.  1880.  Hiernach  hat  du  Viia  keinen  hüto- 
risehen  Wert. 
Struro,  Bibliotheca  historica  ed.  Mensel  VII.  1.  p. 
307-309,  tvo  mehrere  aufgezählt  sind;  andere  a.  unt. 
Vita  8.  Sigibertini  reg. 
Vgl.  auch  Acta  s.  Theodardi. 
Passio  s.  Lnciae. 

,,     fsa.  Manritii  et  soc.  (=  ss.  The- 
beornro). 
Vita  Doodorici  I. 
,,    8.  Lambert!  Leod. 
„     „  Maclovii. 
,,     ,,  Olberli  abb.  Qembl. 
,,     ,,  Wieberti   fand.    coen.    Gombl. 
(auch  historia  elevat.  und  mi- 
raeula). 

Sigebertus  I  rex  Francorum  (561—  575) : 
Epistola  ad  Desideriiun  Cadurcensem  epi- 
scopum. 

Wird  als  unecht  bezeichnet;  gehOrt  aber  wol  Sige- 
bert UI  an ,  da  Desidorius  a.  655  starb. 

Ausg.:  *ap.  Balaze,  Capitular.  L  p.  143.  — 
'ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz,  Mon.  Diplom.  I.  1872. 
p.  129.  130. 

.  Sigebertus  III  rex  Francorum  (634— 
656):  Diplomata. 


Ausg.:  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz,  Mon.  Diplom.  I. 
1872.  p.  21-25.  172.  —  Diplomata  et  epistolae 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVU.  p.  319-326. 

Slgeboto  monachue  Cellae  PauUnae 
(saec.  XU) ,  vid.  Vita  s.  Paulinae  fund. 

Sigefk*idU8  abbas  Gorzensis  (1040?): 
Epistolae  duae. 

SigiMd  ist  wol  der  erste,  der  aber  das  Eindringeii 
französ.  Moden  in  Deutschland  klagt. 

Ausg.:  zuerst  ap.  W.  Giesebrecht,  Gesch.  der 

deutschon  Kaiserzeit  n.  p.  613-619  (IL  5.  Aufl. 

1885.  p.  714-719). 

£}rl.-Sehr.:  Steindorff,  Ernst.  Jahrtücher  des  deut- 
schen Reichs  unter  Heinrich  IH.  Bd.  I.  Leipzig  1874. 
p.  188-192. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  GeschichtsqueUen.  6.  Aufl. 
II.  1894.  p.  123. 

Sigefridus  archiepiscopus  Moguntinus 
(tl084):  Epistolae. 

Nur  im  Codex  TTdalrici  erhalten  (s.  d.). 
Erl.'S^.:  Wa  ttenbach,   Dentsc'hlands  Oeschichts- 
quellen.  5.  Aufl.  II.  1886.  p.  82.  108-106;  6.  Aofl.  II. 
1894.  p.  111.  114. 

Sigehardus  monachue  S.  Albani  (1298), 

vid.  Vita  s.  Aurei. 

„    ,,  Albani  martyris. 

Sigehardue  monachue  San-Maximinia- 
nensis  (f  966),  md.  Vita  s.  Maximini  ep. 
Trevir.  (mirac) 

Sigewardue  (saec.  XI,?  abbas  Fulden- 
sis,  f  1043),  vid.  Vita  s.  Meinolphi. 

Sigibertue  =  Sigebertus. 

Sigifridue  -=  Sigefridus. 

Sigilaue  (Mettensis?  c.  850):  Vei*sus  ad 
Hlotharium  I  imp. 

Ausg.:  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Genn.  hist 
Poetae  lat.  aevi  Car.  I.  p.  670-671. 

[Sigiemund,  f  1437.  Dec.  9.]  —  Keyeer 
Sigmunde  Guldin  Bulle,  auf  dem  Reichs- 
tag zu  Nürmberg  aufgericht  a.  D.  1431. 

Aitsg.:  ap.  Goldast,  Constitutiones  imperiales. 
IV.  1713.  p.  166-170. 

:  Kaieer  Sigiemunde  Reformation. 

AVol  Ende  1438  ist  dieses  auf  den  Namen  Sigianmnd 
geflUschte ,  Reformation  des  geisüiehen  u.  %oeUiehen  Standes 
betitelte  Aktenstück  vorfasst.  Nach  BOhm  ,  keineswegs 
eine  gewöhnliche  Schmähschrift,  sondern  ein  wohldorch- 
dnchtes  Reformproject ,  dessen  Foi'derongen  hinsichts  der 
weltlichen  socialen  Verhältnisse  radikal  genug  sind.'  — 
Ooldast  nennt  den  Verfttssor  Friedrich  von  Lands- 
kron;  Böhm  behauptet,  dass  dieser  Friedrich  niemand 
anders  als  Friedrich  Reiser  war,  der  1468  in  Strass- 
\>UTg  als  Ketzer  btlsste. 

Handsehr.:  München,  Staatsbibl.,  cod.  germ. 
n«  568.  Chart,  a*  1447.  fol.  f.  187-216;  —  n°  702 
(früher  St.  Ulrich  u.  Afra  in  Augsburg),  a*  1452. 
4^  f.  1-71*;  —  n^  3887.  chart  a*  1469.  fol.  f.  48 
-89**.   Vgl.  Böhm,  Friedr.  Eeisers  Reform,  p.1-6. 

Ausg.:  ^Augspurg,  Joh.  Bämler.  Oct.  1476. 
fol.  48  fol.  (NB.  Ausgaben  von  1467  und  1470 
existiren  nicht.)  —  •  Augspurg,  Ant.  Sorg  1480. 
fol.  xusammen  mit  der  ßeformation  Friedrichs  DI 
u.  dem  unt.  d.  Namen  KÖnigshofens  Chronik  (j. 


KAISER  SIGISMUNDS  REFORMATION  —  S.  SILVERIÜS 


1019 


am  Schlt4ss  von  Twioger  v.  E.)  bekannten  Werke. 

—  '  uni.  d,  Tit. :  Hienach  volgot  die  Reformation 

so  der  alier  dnrchle  ||  üchtigst  gn^  mechtigst 

fürst  vnn  herr,  herr  Sigmüd  Rö  |{  inischer  keyser 

...  In  dem  naecbsten  concilien  |{  czu  Basel  (!)  die 

heilig  cristenlich  kirche  in  beständige  ord  ||  nung 

zu  bringen  fürgenomme  het Gedruckt  vnd 

volendet  zu  Angsporg  am  samstag  ||  vor  Judica. 

Anno  Dni  1484.  foh  38  nicht  numer.  Bl.  Auf  d, 

Rückseite  des  1.  Blattes  (Vorderseite  leer)  ein 

den  Kaiser  schlafend  darstellender  Holzschnitt. 

Sehr  selten.  KgL  Bibl  in  Berlin.  —  M490?  — 

*  Kaiser  Sigm.  Ref.  —  Fol.  i«  Die  Reformacion 

So  5  allerdurch  ||  leifchtigestGrossmechtigist  fürst 

vnd  herr  .  herr .  Sig  |i  mund  .  Romischer  .  Keyser 

. .  .  etc.  Inn  de  nechsten  Conclien  (!)  zu  Costentz 

die  jl  Cristenlich  kirchen  In  bestetige  Ordnung  zu 

pringen  '|  für  genomen  hett.    Darumb  dann  das 

vermelt.  Con-  :  cilium  der  zeit  angesehen  .  wie 

hernach  von  wort  tzu  !|  werten  aygenlichen  vol- 

get.  —  Fol.  2ö;  (J  Hie  nach  volget  die  Refor- 

mac  I  iö.  —  Am  Ende  Fol.  28^:  Gedrurkt  (!) 

durch  Lucam  Zeissenmair,  in  . . .  Augspurg  Anno 

Dni  1497.  fol.  —   «Strassburg,  20.  Dec.  1520. 

IV U  Bogen.  KgL  Bibl.  Berlin.  —  'Basel,  Th. 

Wolff  1521.  4^   Berlin.  —  «s.  1.  (Wittenberg) 

1521.  4«.  —  "^  wiederholt  s.  1.  et  a.  (1522.)  4«. 

.96*  Bl.  —  *®  in  Reformation  oder  Ordnung  aller 

Ständen,  Geistlicher  u.  Weltlicher,  der  ....  Rom. 

Keyser,  K.  Friederichs  des  Andern ,  K.  Sigmunds, 

K.  Friederichs  III,  K.  Maximilians  I.  [Mit  Vorrede 

u.  Anm.  von  Nie.  Höninger.]  Basel ,  Seb.  Henric- 

petri  1577.  8^  GöttingeUj  Ün.-Bibl.  —  " 

verteutscht  und  erklert  durch  Friedrich  von 

Landtscron,  Keiser  Sigmunds  Rath,  a.  C.  1440 

ap.  Goldast,  Imperatorum  regiun  et  electorum 

S.  R.  I.  statuta  et  rescripta.  Tom.  IV.  1.  Francof. 

a.  M.  1607.  p.  170-200.  —  ^^  tciederholt ,  aber 

zum  erstenmal  willkürlich  in  zwei  T heile  zerlegt 

ap.  Goldast,  Constitutiones  imperiales.  IV.  Class. 

I.  1713.  p.  170-187;  187-200.  —  »*50  wiederh. 

u.  xwar  Die  Geistl.  Reform,  deutsch  ap.  Lünig, 

Spicileg.  ecclesiast.  des  Teutschen  Reichsarchivs. 

Leipzig  1716.  p.  257-275,  Die  Weltliche  Reform. 

ap.  Lünig,  Teutsches  Reichs -Archiv,  Conttnuat. 

II  {i.  e.  Bd. IV)  ibid.  1720.  p.  238-250.  —  '^unt. 

d.  Tit. :  Reformation  des  geistl.  u.  weltl.  Standes 

ap.  Willy  Böhm ,  Friedr.  Reisers  Reformation  des 

K.  Sigmund.    Mit  Benutzung  der  ältesten  Hss. 

nebst  e.  krit.  Einleit.  u.  e.  erklärenden  Commen- 

tar.  Leipzig  1876.  8^  (IV.  260  pag.  JL  7.20)  p. 

161-252. 

Erl.-Sehr.:  Bernliardy,'W.,  in  Jenaer  literatarzeitung. 
1876.  p.  792. 

Bezold  tn  SitzDngsber.  der  Mftnchener  Akad.  d.  Wiss. 
1884.  p.  686. 

Goll ,  Jar.f  Qaellen  u.Untersach.  zur  Gesch.  der  BCh* 
mischen  Brüder.  I.  Praf  1878.  p.  27. 106. 

Korth,  Die  froldene  Balle  des  K.  Si^smund  ^  Zeit- 
schrift fOr  christliche  Kunst.  1888.  p.  42. 

Lorenz,  Deatschlands  Geschichtiquellon.  3.  Anfl.  II. 
1887.  p.  302. 

[Sigismund.]  Des  koninks  Signiundus 
Cronica  zu  Ungern,  vid.  Cronica  des  ko- 
ninks Sigmundus. 

Sigismundi  ducis  Austriae  eiusque  ad- 
vocati  Gregorii  Heimburg  Appellatio  et 


apologia  contra  censuram  et  excommuni- 
cationem  Pii  II  pontif.  Rom.  a.  1460,  vid. 
Heimburg. 

Sigismundus  de  Comitibus,  Fulginas, 
secretarius  papalis  (f  1512):  Büstoriae  sui 
temporis.  1475—1510. 

Diese  Geschichte  Hber  die  Expedition  Carls  VIII,  die 
Schlacht  Ton  Taro ,  den  Tod  Alexanders  VI  üc.  ist  an- 
verdient  in  VeiK^^^n^oit  geiathen. 

Handsehr. ;  F o  1  i gn o ,  Bibl.  comun.  delle  scuole 
in  San  Niccolö,  sec.  XV.  chart.  fol.  —  Mailand, 
Ambros.  Bibl.  A.  1Ü9.  sec.  XVI.  chart. 

Atisg. :  *  f ragmenta  ed.  Ign.  Ciampi  in  Archivio 
stör.  Italiano.  Ser.  IV.  tom.  I.  Firenze  1878.  p.88 
-97.  —  *  vollständig  ed.  Ferdinando  Calabri.  Vol. 
1.  2.  Roma  1882.  83.  8^ 

Erl.'S^.:  Ciampi,  Ign.,  Dei  libri:  Historiamm  soi 
temp.  di  Sigismondo  de'  Conti  da  Foligno  1.  c.  p. 
71-88. 

Sigismundus  Gossenbrot,  mdMeisterlin. 

Sigismunduo  Meioterlin,  vid.  Meisterlin. 

Sigismundus  religioous:  Chronicon  Au- 
gustanum  =  Meisterlin. 

Sigismundus  Rosicz  «  Rositzius. 

Sigioardus  canonicusRemensis:  Rhyth- 
mus de  morte  Fulconis  episcopi  Remen- 

sis  (t900):  ,0  Pulco^ 

Ausg.:  *  ex  Labbei  Bibl.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXIX.  p.  1145.  1146.  —  » ap.  Edel.  Du- 
meril,  Poesies  populaires  latines  anterieures  au 
12.  siede.  Paris  1843.  8^  p.  266. 

Sigmanio  cellerarius  Cremifanensis,  vid. 
Historiae  Patavienses. 

Sigmund  =  Sigismund. 

Sigoli,  Simone,  Fiorentino:  Viaggio  al 
monte  Sinai.  1384. 

Ausg.:  *  teste  di  lingua.  Firenze  1829.  8®. 
LXIL  286  pag.  —  »Napoli  1831.  8^  —  ""  ibid. 
1839.  8°.  —  *  Milano  1841.  8°  (in  Bibl.  d.  op. 
Ital.  n°427).  —  *Pamia  1844.  8°.  —  ""ibid.  1853. 
8».  _  7  Napoli  1855.  8^  —  •  ap.  0.  GargioUi, 
Viaggi.  Firenze  1862.  p.  133-268.  —  ""  unt.  d. 
Tit.:  I  viaggi  in  Terra  santa  di  Simone  Sigoli 
Fiorentino  e  Sit  Mariano  da  Siena  recati  a  buona 
lezione  . . .  per  uno  da  Parma.  Parma  1865.  8®.  — 
*®  als  Viaggio  in  Terra  santa  tn  Biblioteca  della 
gioventa  Italiana.  LVIII.  Torino  1873. 8^  —  "Fi- 
renze 1883.  8^ 

Sigtuna- aarbogen  =  Annales  Sigtu- 
nenses. 

Siigrave,  Henricus  de:  Chronicon  An- 

gliae  ad  a.  1274. 

Ausg. :  f  rom  the  Cotton  ms.  edited  by  C.  Hook. 
London,  Caxton  Society  1849.  8*. 

s.  Silverius  papa  (föST):  Epistolae  2. 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  LX VI.  p.  85 
-88.  —  Xotitia  de  eo  ibid.  p.  79-84.  Cf  JafFe, 
Eegesta  pontificum  Rom.  Ed.  2.  I.  1885.  p.  115. 
116;  II.  p.  738. 


1020 


SILVESTER,  ERZBISCBOF  —  SILVIÜS  POLEMIUS 


Silvester,  Erzbiechof  von  Biga,  vid. 

Streit  des  Erzbischofs  Silvester. 

Silvester'*')  Giraldus  Cambrensis  =  6i- 
raldus  Cambrensis. 

s.  Sylvester  I  papa  (f  335) :  Opera  quae 
extant.  —  Epistolae  quae  ad  eum  at- 
tinent:  Epistolae  2  Arelatensis  synodi. 

Atisg,:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  VIII.  p.  815- 

820.  —  Epistola  Nicaenae  synodi  ibid.  p.  822. 

823.  —  Rescriptum  ad  synodum  Nicaenam  ib, 

p.  823.  824.  —  Co n eil i um  Romanum  ib.  p.  825 

-830.  —  Canon  vei  constitutio  Silvestri  episc. 

urbis  Romae,  et  domini  Constantini  augusti,  qua- 

liter  ecclcsiastici  gradus  custodiantur,  vel  religio 

ibid.  ^.  830 'SAO. 

En.'Sehr.:  Jaff^,  Re^sta  pontificnm  Rom.  Ed.  3.  I. 
1886.  p.  28-30;  U.  p.  738. 

Silvester  II  papa  (flOOS):  Epistola  ad 
Stephanum  regem  Hungariae.  Jaflffe  n^ 
3909  (2995). 

Ätisg. :  ed.  Florianus  in  Historiae  Hungaricae 
fontes  domestici.  Pars  I.  Vol.  1.  p.  06-98.  — 
Epistolae  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VIII.  p.  364;  IX.  p.  356.  —  Opera  omn.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX. 

Erl.-Sehr.:  Jaff*  1.  o.  p.  496-501;  II.  p.  747. 
Vgl.  Gerbertus  sive  Sylvester  II. 

Silvester  (III)  antipapa  (1045—46). 

Erl-Sehr.:  Jaff6  1.  c.  p.  623.  524. 

Silvester  IV  antipapa  (Maginulfus).  1105 
—1111. 

Erl.  -  Sehr.:  Jaf  f6  1.  c.  p.  773.  774. 

Silvester  Silvestrinorum  fimdator,  vid. 
Vita  b.  Bonfilü. 

s.  Silvia  Aquitana:  Peregrinatio  ad  loca 
sancta  annis  fere  385  —  388. 

Verfasst  zur  Belehnmg  der  Nonnen  eines  Klosters  an 
der  Rhone. 

Haiidsckr.:  Arezzo,  saec.  XI. 

Ätisg.:  ^unt.  d.  Tit.:  S.  Hilarii  Tractatus  de 
mysteriis  et  hyinni,  et  s.  Silviao  Aquitanae 
Peregrinatio  ad  loca  sancta:  quae  inedita  ex  cod. 
Aretino  deprompsit  Joh.  Franc.  Gamurrini.  Ac- 
cedit  PetriDiaconi  Liber  de  locis  sanctis.  Ro- 
mae  1887.  4^.  XXXIX.  151  pag.  {Zugleich  von 
Bibliotoca  dell'  Accademia  stor.-giuridica  Vol. IV.) 

—  '  verbessert  und  mit  Comment.  ed.  J.  F.  Ga- 
murrini. Edit.  altera  in  Studi  e  documenti  di 
storia  e  diritto.  Anno  IX.  Roma  1888.  4^  p.  99- 
174  (^atich  besonders  abgedruckt  Roma  1888.  4^ 
5  fr.).  —  *  besser  als  die  vorhergeh.  edita ,  ros- 
sice  versa,  notis  illustrata  ab  Joh.  W.  Pomia- 
i:owsky.  St.  Petroburgi  1889.  gr.  8^  XV.  312 pag. 
Au^h  mit  russischem  Titel.  {Aus:  ^OQO^oSoiog 
IlttXuiaTivrj  2.'vvuyojyt]  [Schriften  der  rechtgläu- 
bigen Gesellschaft  für  Palästina.]  Bd.  VII.  Thl.  2). 

—  Die  liturgischen  Abschnitte  in  mehrfach  be- 
richtigtem Abdruck  im  Anhang  ap.  Duchesue, 

')  Sic  calied  by  bis  enomios.  The  word  Sylvester  seems 
to  have  been  used  as  a  (^eiieral  term  of  roproach  aj^ainst 
the  Wclsh  cIorj?y  in  tho  12.  Century.  —  .(iiraldas  Cambr. 
ab  An^^lis  irrisone  Silvester  vocatur.*  R.  Pauli. 


Origines  du  culte  chretien  p.  471-500.  —  Ob  der 
vom  Grafen  P.  Riant  beabsichtigte  Abdruck  der 
1.  Ausgabe  für  die  von  der  Societe  de  TOrient 
latin  veröffentlichten  Itinera  (latina)  hierosolymi- 
tana  ed.  T.  Tobler  et  A.  Molinier,  wo  er  in  Tom.  I 
zwischen  p.  48  u.  49  eingeschaltet  werden  soüttj 
ausgeführt  wurde,  weiss  ich  nicht. 

Uebers.:  italienisch:  unt.  rf.  Tit.:  11  pelle- 
grinaggio  di  s.  Silvia  Aquitana  ai  luoghi  santi, 
.  .  .  volgarizz.  dal  sac.  G.  Marinoni.  Milano  1890. 
8».  71  pag. 

russisch:  s.  Ausg.  n®  4. 

£?rl.-Sehr.:  Cabrol,  Fernand,  Le ms.  d'Arezxo.  £crits 

inödits  de  s.  Hilaire  et  pdlerinage  d'une  dame  gau- 

loiso  du  4.  sidcle  aox  heax  saints.   Paris  1888.  Bf*. 

48  pag.  (Extraü  de  la  Revue  da  monde  catholique. 

1888.  mars.) 
Davin ,  Pölerinage  de  8.  Sylvie  anx  lieox  saints  soas 

Thöodose   le  Grand  m  LXniver«.   1887.   Sept.  29. 

Oct.  30. 
Delislo,  L.,  in  BibUothdque  de  l'^ole  des  chartes. 

XLVU.  1887.  p.  842-846. 
Ebert,  AUgem.  Gesohichte  der  literattir  des  Mittel- 
alters. I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  345-347. 
Gamurrini,  G.  F.,  I  misteri  e  gl'  inne  di  s.  Hilario 

vescovo  di  Poitiors  ed  una  Peregrinazione  ai  Lao^hi 

santi  nel  4.  socolo  m  Studi  e  documenti  di  »toria  e 

diritto.  Anno  V.  Roma  1884.  p.  81-107. 
:  Della  inedita  peregrinazione  ai  Luoghi  santi  nel 

4.  socolo  ibid.  Anno  VI.  Roma  1885.  p.  145-167. 
Geyer,  Paul,  Rrit.  Bemerkungen  zu  Sextae  SUriaA 

Aquitanae  peregrinatio  ad  loca  sancta.    Progr.  dor 

Studionanstalt  bei  St.  Anna.   Augsbuiig  1890.  8*^.  to 

pag.  Jk  l.ao. 
Jahrbuch,  Histor.,  der  GOrres - Gesellsdiaft.  V.  p. 

675;  VII.  1886.  p.  189.  147;  VIII.  1888.  p.  754. 
Kohler,  C,  Note  sur  un  ms.  de  la  biblioth.  d'Arc^zzo 

in  Bibliothdque  de  l'^cole  dos  chartes.  XLV.  lSä4. 

p.  141-151.  Meini,  dasa  die  Tochter  TheodogiuB  d.  Gr. 

Galla  Placidia  das  Werkehen  verfasst  habs. 
Erttger,  G.,  Eine  Reise  ins  heilige  Land  im  4.  Jahrii. 

tn  Preussische  Jahrbücher.  LX.VI.  1890.  p.  491-jOö. 
Laurent  de  Saint  Aignan,  Le  p^lerinage  de  >. 

Sylvie  aux  lieux  saints  en  335.  Orleans  1880.  8^.  2:i 

pag.  {Aus  Lectures  et  m^moiros  de  TAcad.  de  saiiite 

Croix.  VI.). 
M o  m  m  8  en ,  Th. ,  lieber  einen  neu  au^fnndenen  ReL«!^- 

bericht  nach  dem  gelobten  Lande  tn  Sitzungsber.  der 

k.  Akad.  der  Wiss.  zu  Berlin.  1887.  n<>  XXIII.  p.  357 

-364. 
Revue  historiaue.  XXXIX.  Paris  1889.  p.  145. 146  f«n> 

Druckfehler  der  Ausg.  aufaeführi  sind). 
Teuf  fei,  W.  S.,  Gesch.  der  it^mischen  Literatur.  5. 

Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1042.  n«  8. 
de  Waal ,  Feste  des  Klrchei^jahres  zu  Jerusalem  tior^n 

Endo  dos  4.  Jahrh.  tn  Römische  QaartaUchri.ft  für 

Christi.  Alterthumskunde.  I.  1887.  p.  297-315. 
Weyman,   K.,   Ueber  die  Pilgerfahrt  der  Silvia  in 

das  heil.  Land  in  Tübinger  thoolog.  Qaartalschrift. 

Jahrg.  LXX.  1888.  p.  34  -  50.  Commeniar. 
Wölfflin,  Archiv  für  latein.  Lexikographie.    XV.  p. 

259-276;  VI.  p.  568. 

Silvius,  vgl.  Sylvias. 

Silvius  Polemius,  Gallus,  amicus  Hi- 
larii Arelatensis  episcopi:  Laterculus. 

Zu  Anfang  dos  Jahres  449  vori^ffontlicht.  —  Der  Appa- 
rat für  die  Nomina  provinciarwn  ist  staunenswert  ireord- 
net.  Das  Büchlein  enthält  ausser  diesem  Nachweis  d>n 
Provinzen  einen  Kalonder ,  ein  Regentenverzeichnisi« ,  eine 
Zasammenstolliing  der  Thiere  u.  ihrer  Stimmen,  der  Loc«- 
litäten  von  Koro,  der  Gewichte  u.  Maasse  ete. 

Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n'*  10691- 
10695.  sec.  XII. 

Ausg.:  *  praefatio  aliaque  pauca  in  AA.  SS. 
Boll.  Janr.  I.  1643.  praefat.  gen.  p.  xliii.  —  *  me- 
nologium  adiunctis  quibusdam  excerptis  ed.  Hen- 
schen  ibid.  Jun.  VIL  1717.  p.  176-184.  ~  »ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  XIII.  p.  676.  —  *  idem  iii»*- 


SIMEON  —  SIMEON  (METAPHRASTES) 


1021 


nologium  nach  keiner  guten  Abschrift  ed.  Momm- 
sen  in  Corpus  ioscript  Latinarum.  1. 1863.  p.  332. 
—  *  das  übrige  ed.  Mommsen  in  Abhandl.  der  k. 
Sachs.  Gesellsch.  derWiss.  IL  Leipzig  1857.  p.23l 
-277;  gab  nach  eigener  Benutxung  der  Hs.  ibid. 
III.  1881.  p.  694-696  Textverbesaerungen.  —  ^in 
verbesserter  Ausg.  ^  jedoch  mit  Ausschluss  des  im 
Corp.  i.  Lat.  gegebenen  Kalenders  ed.  Th.  Momm- 
sen in  Mon.  Germ,  bist  Auct.  antiquiss.  IX.  1892. 
p.  518-551;  cf.  praef.  p.  513-517.  —  ^Bruch- 
stück aus  der  Ealendertafel  nach  n*^  2  ap.  E.  Egii, 
Martyrien  u.  Martyrologien  ältester  Zeit.  Zürich 
1887.  8«.  p.  106.  107. 

Simeon,  vgl  auch  Simon. 

Simeon,  Bischof  von  Suodal  (f  1226), 

vid.  Xestor. 

Simeon  de  Durham  »  Simeon  Dunel- 
mensis. 

Simeon  Dunelmensis  ecciesiae  s.  Guth- 
berti  monachus  et  praecentor  (f  post  1129): 
Epistola  ad  Hugonem  decanum  Eboracen- 
sem  de  archiepiscopis  Eboraei,  a.  627 — 
735  resp.  796. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Titus 
A.  XIX.  1.  sec.XV. —  Cambridge,  Corp.  Christi 
Coli.  F.  V.  139.  sec.  XII. 

Ausg.:  ^ap.  Twysden,  Hist.  Anglic.  Script,  p. 
75-79.  —  *ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  sect.  2.  — 
^  ed.  Thom.  Rud.  Londini  1732.  8».  —  *  inter  Sy- 
meonis  monachi  opp.  omuia.  Edid.  Thom.  Arnold. 
I.  Lond.  1882.  p.  222-228  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi 
Script,  n®  75).  —  *  ed.  James  Haine  in  The  histo- 
rians  of  the  Church  of  York.  IL  1886.  p.  252- 
258;  cf.  preface  p.  xvi. 

:   De  obsidione  Dnnelmi  a.  869, 

et  de  probitate  TJethredi  comitis,  et  de 
comitibus  qui  ei  successerunt. 

Ausg.:  *  ap.  T^'ysden ,  Hist.  Anglic.  script.  p. 
79-82.  —  *i«  Svmeonis  mon.  Dunelm.  opp.  omn. 
ed.  Thom.  Aniold.  I.  London  1882.  p.  215-220. 
Cf.  Hardy,  Catalogue  of  materials  I.  2.  p.  569. 

:   Historia  de  regibus  Anglorum 

et  Dacorum  libri  IL  616 — 1129,  sive  Hi- 
storia de  gestis  regum  Anglorum,  sive 
Historia  regum  Anglorum. 

Unselbständige  Compilation ;  fortgesetzt  von  1130— 
UM  von  Johannes  Hagustaldensis  (John  of  Hex- 
ham).  Äasgeschrieben  von  Rogerus  de  Hovoden. 

Handschr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  Coli, 
n**  139  (olim  F.  v.)  sec.  XII  exe.  Einxige. 

Ausg. :  *  ap.  Twysden,  Histor.  Anglican.  script. 
deoera  p.  85-256.  —  ^wi^derh.  ab  a.  616-957  in 
Monument,  histor.  Britann.  ed.  Petrie  I.  1848.  p. 
645-688.  NB.  Die  Jahre  616 —  736  umfassen 
die  Passio  ss.  Ethelredi  et  Ethelberti  regiae  stirpis 
puerorum.  —  ^unt.d.  Tit.:  Svmeonis  Dan.  opera 
et  collectanea.  «Edited  by  J.  Hodgson  Hinde  in 
The  Publications  for  the  Surtees  Society.  Vol.  51 
for  the  year  1867.  Durham  1868.  gr.  8^°.  —  *m 
Svmeonis  monachi  Dunelm.  opp.  omnia.  Edidit 
Thom.  Arnold  IL  London  1885.  p.  3-283;  cf.  pre- 


face p.  ix-xxxvni. 


merktcürdige  Angaben 


zur  fränk.  Oesch,  in  den  Noten  xu  den  Excerp- 
ten  aus  Guilelmus  Malmesbur.  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  X.  p.  455-457.  —  •  excerpta  quaedam  ex 
Historia  de  gestis  reg.  Angl.  (ap.  Twysden  1.  c. 
p.  101-104;  108-110)  ed.  J.  Raine  in  The  Priory 
of  Hexham.  London,  Surtees  Society  I.  1864. 
gr.  8^  p.  204-210.  —  '  Auszüge  a.  802  —  1128 
ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz  1.  c.  XIII.  p.  157-160.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  XIII.  p.  79-91. 

JEVr - Sc/br. :  Theopold,  Lndw.,  Erit.  Untersuchungen 
über  die  Qaellen  zur  angelsEchs.  Oeflchichte  des  8. 
Jahrh.  Oöttinger  Diss.  Lemgo  1872.  9>.  p.  76-83. 

Simeon  Dunelmensis:  Historia  DiineU 
mensis  ecciesiae.   Libri  lY.  635 — 1096. 

Handschr.:  Cambridge,  Ün.-Bibl.  —  Dur- 
ham, Original.  —  London,  Brit.  Mus.  Cotton. 
Faustina  A.  5;  Titus  A.  II;  Vespas.  A.  VI;  Harlev 
nM924.  —  Oxford,  Bodley.  libr.  Fairfax  VI; 

—  Land  700.  Vgl,  Hardy,  Catalogue  of  mate- 
rials IL  p.  77. 

Ausg.:  *ap. Twysden,  Histor.  Anglic.  scr.  de- 
cem  p.  1-68.  —  *ed.  Thom.  Bedford  unt.d.  Tit.: 
Symeonis  mon.  Dunhelm.  Ubellus  de  exordio  at- 
que  procursu  Dunhelm ens.  ecciesiae.    Cui  prae- 

mittitur Thomae  Rad  erudita  disquisitio,  in 

qua  probatur  non  Turgotum,  sed  Symeonem  fuisse 
verum  huius  libelli  auctorem Accedunt  prae- 
ter alia  ex  codice  flistoriae  Dunhelmensium  epi- 
scopor.  continuatio,  et  Libellus  de  iniusta  vexa- 
tione  Willelmi  I  episcopi,  nunc  prim.  editus.  Lon- 
dini 1732.  8°.  —  *ed.  Thom.  Arnold  in  Symeonis 
monachi  Dunelm.  opp.  omn.  I.  London  1882.  p. 
17-135.  —  Continuatio  I  usque  ad  electionem 
Wllelmi  de  S.  Barbara.  1099—1141  ibid.  p.  135- 
160.  —  Continuatio  II  usque  ad  episcopatum 
Hugonis  de  Puteaco.  1141—1154  ibid.  p.  161-169. 
Cf.  Praefatio  [cum  nominibus  et  episcoporum  et 
monachorum  ecciesiae  Dunelm.]  ibid.  p.  3-6; 
[Epitome]  seu  Praefatio  historiae  Dunelm.  eccl. 
p.  7-16.  —  Aaetarium:  I.  De  iniusta  vexatione 
TVillelmi  episcopi  1  ibid.  1.  p.  170-195.  —  II. 
Historia  de  s.  Cuthberto  ib.  p.  196-214.  —  III. 
De  obsessione  Dunelmi  ib.  p.  215-220.  —  IV. 
De  situ  Dunelmi  et  de  sanctorum  reliquiis  quae 
ibidem  continentur,  Carmen  ib.  p.  221.  222.  — 
V.  Epistola  de  archiep.  Eborac.  ib.  p.  222-228. 

—  VI.  [Capitula  de  miraculis  et  translat.  s.  Cuth- 
bertij  ibid  p.  229-261.  —  [VlII-XXL]  ibid.  IL 
p.  333  -  362.  NB.  n°  i  ist  im  Anhang  der  Ausg. 
n**  2,  n®  ii-v  sind  ap.  Twysden  u.  ap.  J.  H.  Hinde 
gleichfalls  gedruckt. 

lieber s.:  in  Church  historians  of  England.  Vol. 
V  unt.  d.  Tit.:  The  historical  works  of  Simeon 
of  Durham,  translat.  from  the  original  latin,  with 
pref.  and  notes  by  J.  Stevenson.  London  1855.  8^ 

Erl.'Sehr.:   Hardv,  D.,  Descriptive  catalogue  of  ma- 
teriiUs  I.  2.  p.  5ti9;  cf.  II.  p.  77.  n«  IIB. 
Pauli,  R.,  Karl  d.  Grosse  in  northumbrischeii  Aiinalen 
in  Forschungen  z.  doutächen  Geschichte.  XII.  Göt- 
tin^'en  1872.  p.  139 -K>G. 
"Wright,  Th.,  Biographia  Britannica  lilerar.  II.  p.  101. 
Vgl.  Acta  ss.  Ethelredi. 

Simeon  (Metaphrastes  et)  Logothetes  et 

Magister  (+  ante  969):  XQOvoyqacpia  seu 
Chronicon    ex  diversis  decem  historicis 


1022 


SIMEON  (METAPHRASTES)  —  SIMON  DE  COVINO 


collectum,  ab  0.  C.  — 963,  continuat  — 
1071. 

unbekannt  sind  die  Verf.  der  Fortsetznnf^  bis  1071.  — 
Nor  das  Stück  von  Leo  Armenins  bis  Nicephoras  Phocas 
(963),  ein  magreres  and  trockenes  Machwerk,  dessen  TTr- 

3aelle  Theophanes  continuatus  war,  ist  gedruckt, 
as  übrige  verloren.  —  Ueber  den  Verf.  herrschen  bei  den 
Literarhistorikern  die  verschiedensten  Ansichten,  indem 
sie  bald  »wei  verschiedene  Personen  (Simeon  Logoth.,  der 
um  960,  and  Simeon  Metaphr.,  der  am  Schlüsse  des  10. 
Jahrhunderts  gelebt  haben  soll)  aas  ihm  machen ,  bald  ihn 
für  eine  gelten  lassen.  Simeon  war  Staatssecretair  unter 
Kaiser  Leo  (f  912)  und  wurde  Metapkraates  genannt ,  weil 
er  verschiedene  alte  Heiligenlegenden  fjLeritpqaae,  wn- 
arbeHeU.  Diesen  Metaphrasen  verdankt  er  seine  Canoni- 
sirung,  und  die  Verehrung,  welche  ihm  die  Mönche  be- 
wiesen ,  macht  es  begreiflicn ,  warum  mehr  als  600  Heili- 
genlegenden seinen  Namen  führen;  die  grössere  Anzahl 
derselben  ist  längst  für  unecht  erklilrt,  jedoch  sind  ihm 
127  verblieben ;  der  Katalog  bei  Migne ,  Patrolog.  graeca 
CXIV.  p.  293  nennt  87  Vitae.  —  Oh  er  der  Verf.  dieser 
Chronographie  war,  steht  dahin,  und  es  bleibt  zweifel- 
haft, ob  der  Autor,  welcher  gewöhnlich  den  Namen  Si- 
meon (Pseado)Metaphrastes  trHg^,  überhaupt  eine  wirk- 
liche historische  Person  ist. 

Ausg. :  *  Simeonis  magistri  ac  logoth etae  An- 
nales a  Leone  Armenio  ad  Niceph.  Phocam,  graece 
et  lat.  ed.  Fr.  Combefis  tnter  Scriptores  post  Theo- 
phanem.  Paria.  1685.  8^  p.  401-498.  —  ^tciederh. 
unt,  d.  Tit. :  Theophanes  continuatus,  Joannes  Ca- 
meniata,  Symeon  magister,  Georgius  monachus. 
Ex  recens.  Imm.  Bekkeri.  Bonnae  1838.  gr.  8^ 
(=.  Corp.  scr.  hist.  Byz.)  p.  603-760.  —  *  lat.  aus 
Ausg.  n**  1  unederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat.  tant.  edita  LVn.  p.  327-406. 

Erl.'Sdtr.  .-Hirsch,  Ferd.,  Byzantinische  Studien.  Leip- 
zig 1876.  p.  52  ff.,  803-3ÖO. 

Joannu,  Theoph.,  Mvrjfieta  ayioXoyixd.  ir  Beve- 
ria  1884.  IlooXoyog  p.  11  ff. 

Krambacher,  K.,  Gesch.  der  byzantin.  Litteratur. 
1891.  p.  68.  69;  136-138. 

K u n  i  k ,  £.  Ed.,  Uober  das  Verhäitniss  des  Continuator 
Thoophanis  za  dem  Symeon  Logothetes  oder  Pseudo- 
metaphrastes  ap.  Phil.  Krug,  Forschungen  in  d.  älte- 
ren ueschichte  Russlands.  IL  Petersburg  1848.  p.  785 
-8U7.    WiefUig. 

Leo  Allatius,  De  Symeonnm  scriptis  diatriba,  Sy- 
meonis  Metaphrastao  laudatio  auctore  Michaele 
P se  1 1  o ,  sanctae  Mariae  planctas ,  ipso  Metaphraste 
auctore,  eiasdem  aliquot  epLstolae,  Leone  Allatio 
ipso  interprete.  Paris.  1664. 

Nicolai,  Bud.,  Oesch.  der  griechischen  Literatar. 
HL  Magdeburg  1878.  p.  107-109.  70.  lOO.  104. 

Schüz,  Commeniar.  cnticus  de  scriptis  et  scriptoribos 
historicis  p.  276-278. 

Vasilievslcij.  Gr.,  Ueber  das  Leben  u.  die  "Werke 
des  Symeon  Motanhrastes  in  (Journal  des  Ministe- 
riams  f.  Volksauf klärung)  Journal  ministerstva  na- 
rodnago  prosvjestcenija.  St.  Potorsb.  1880.  p.  379  - 
437.  Ituasisch  gwchrieben. 

Vgl.  Vita  s.  Abercii. 

Acta  s.  Acepsimae  opisc. 

Cortamen  s.  Acyndini. 

Acta  s.  Agathae  virg.  (octo  alia). 

,,     ,,  Alypii. 
Martyrium  s.  Anastasiae  virg. 
Acta  s.  Androae  trib. 
Martyrium  s.  Anysiae. 
Vita  s.  Apollinans  Syndet. 
Acta  s.  Arestae. 

,,     „  Babylae  {alia  acta). 
Vita  ,,  Bonifacii  ep.  Ferr.  (jiafnvQ.). 

„     ,,  Caeciliae. 
Martyrium  s.  Callinici. 
Acta' SS.  CallLstrati. 

,,       s.  Carpi. 
Martyrium  s.  Catherinae  Alexand. 
Acta  s.  Charitinae. 

,,     ,,  Clemeiitis  ep.  (ead.  acta). 

,,  ,,  Comelii  cent. 
Vita  s.  Danielis  styl. 
Passio  s.  Demetrii  {pass.  3a). 


Acta  6.  Eleatherii  ep.  mart.  Rom. 
Martyriam  s.  Epimachi  Peius. 
Vita  s.  Eadocimi  Justi. 
Martyrium  s.  Eugeniae. 
Vita  8.  Euphrosynae  vii^. 
Acta  8.  Eustathii  (martyr.). 
Martyriam  ss.  Eustratii. 
Vita  s.  Galactionis. 

,,     „  Georgii  megalomart.  (jia^.). 

„     „  Gregorii  op.  Agrig. 
Acta  ss.  Hermyli. 
Martyrium  s.  Öieronis. 
Acta  8.  Jacobi  fratr.  Domlni. 

„     ,,  Jacobi  eremitae. 

j,     „  Ignatii  Theophori. 
Vita  „  Johaanicii. 

,,    b.  Johann is  apost. 

„     s.  Johannis  oloemos.   {aiia  viiä}. 

„     „  Lacae  apost. 

„     „  Marcelli  archim. 
Martyriam  ss.  Marciani  et  Martyrii. 
Vita  s.  Matronae  Pei^ns. 
Acta  ,,  Matthaei  apost. 
Martyriam  s.  Menae. 
Vita  s.  Monodorae. 
Passio  s.  Mercurii  {eeiiam.). 
Vita  s.  Patapii. 

,,     ,,  Philippi  apost.  (aüa  aela). 
Acta  „  Honii  {alia  add). 

,,     ,,  Romali  mart. 
Martyriam  s.  Samonae. 
Acta  s.  Sompsonis  xenod. 

„  ss.  Septem  Dorm,  {aota  long.), 

,,    ,,   Sorgii  et  B.  {acta  €Ut.). 

,,    ,,    Severiani  {mart.). 
Vita  s.  Silvestri  I. 
Acta  „  Simeonis  stylitae. 
Vita  ,,  Spiridionis. 
Acta  „  Stephani  ep. 
Vita  ,,  Theclae  mart. 

„     „  Theoctistes. 
Martyriam  s.  Theodori  Tyr. 
Vita  s.  Theodosii  coenob. 

,,     ,,  Theophanis  Magni  {alia  Wto). 
Gesta  s.  Thomae  apost. 
Acta  s.  Thyrsi  {aha  aää). 

,,     ,,  Timothei  apost.  {vita  alia). 

,,     „  Xenophontis. 
Vita  SS.  Zenobii  et  Zenobiae. 

Simeon  of  Durham  =  Simeon  Dunel- 
mensis. 

Simeon  ord.  fr.  Minonim:  Itinerariiun. 
1332. 

Handsehr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  colL 
n«  407.  sec.  XIV. 

Atbsg. :  unt.  d.  Tit. :  Itinerarium  f ratmni  Sy- 
meonis  et  Hugonis  Iliumiuatoris  ord.  fr.  MiDor. 
ed.  Jacobus  Nasmith.  Cantabrig.  1778.  8**.  p.  1-73. 

Simon  abbas  Sithiensis  (depositas  a. 
1136,  antea  monachus  S.  Bertini  Sithien- 
sis, a.  1127  abbas  Alchiacensis,  f  1148): 
Gesta  abbatum  S.  Bertini  Sithiensium,  vid. 
Folcuinus  abbas  Lobiensis. 

Vgl.  Vita  s.  Bertini  abb.  {vHa  mebioa). 

Simon  de  Covino,  Leodiensis,  magister 
Parisiensis,  a^trologiis  (flor.  1350):  Libel- 
lus  de  iudicio  Solis  in  convivio  Saturni, 
sive  de  horrenda  illa  peste,  quae  a.  1348 
late  per  totam  Europam  grassata  est 

Foema,  versibas  hexametria. 

Hafidschr.  .-Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat,  n®  8639. 
mbr.  4<>  et  n°  8370.  chart.  4^ 

Atisg. :  ed.  E.  Littre  in  Bibliotheque  de  l'Ecole 
des  chartes.  IL  1840.  p.  208-243;  cf.  p.  200-206. 


SIMON  DE  EYE  —  SISEBÜTHUS 


1023 


Simon  de  Eye,  abbas  Rameseiensis  a. 
1317  —  1332. 

Ausg. :  Auszüge  ed.  W.  Dann  Macray  in  Chro- 
nicon  abbatiae  Bameseiensis.  London  1886  (<»  Rar. 
Brit  medii  aevi  scr.  n<»83)  p.  412-416. 

Simon  de  Keza,  lid,  K6za. 

Simon  de  Warwicic,  vicL  Stephanus  de 
Whitbv. 

Simon  de  Zanacliis,  Carthusianus  (flor. 
1472),  vid.  Vita  b.  Ursulinae  virg. 

Simon  der  Heilige,  Bischof  von  Susdal 
(t  1226),  vid.  Nestor. 

Simon  iudaeue  et  Theophilus  cbristia- 
•nus:  Altercatio. 

Cm  4S0  nach  einem  griechischen  Muster  geschrieben. 
Nach  GennadioB ,  De  viris  iUustr.  cap.  61  ron  einem  Gal- 
lier namens  Enagrius  verfasst. 

Ausg.:  * ap.  Martene,  Thes.  aneod.  V.  p.  1.  — 
'  aus  Cod.  Bamberg.  B.  3.  31.  sec.  X  vervollstän- 
digt hrsgb.  ap.  A.  Harnack  u.  0.  v.  Gebhardt, 
Texte  u.  Untersuchungen  zur  Gesch.  der  altchristl. 
Literatur.  I.  Leipzig  1883.  p.  3. 

Byi.  -  Sehr.:  Corssen ,  Pet.,  Die  Altercatio  Simonis  ja- 
daei  et  Theophili  christiani  aaf  ihre  Quellen  geprüft. 
Berlin  1890.  4«.  34pag. 
Paucker,  K^  in  Zeitschrift  für  die  Osterreich.  Gy- 
mnasien.  XXXII.  p.  481. 

Simon  Leontinensis,  ord.  Minor.,  Fri- 
derici  in  Siciliae  regis  confessor,  magi- 
ster  capellanus  regiae  capellae  (flor.  1377): 
Chronicon  a  Northmannorum  in  Sicilia 
adventu  — 1377,  ab  anonyme  inde  con- 
tinuatum  usque  ad  1434. 

Der  1.  Theü  ist  nur  ein  Compendium  Ganfridi  Mala- 
terrae  historiae  und  deshalb  vom  Herausgeber  nicht  ver- 
öffentlicht. 

Ausg. :  *  ap.  Gregorio ,  Bibliotheca  scriptorum 
Aragon.  U.  1792.  p.  309-323;  c/*.  praef.  p.  305- 
307. —  ^unt.d.Tit.:  Simone  daLentini:  La 
conquesta  di  Sicilia  per  manu  di  lu  Conti  Rugeri 
di  Normandia.  —  Genealogia  di  lo  Conti  Rugeri 
in  Cronache  Siciliane  p.  1-88  resp.  111. 

Simon  Lingoniensie,  Galius,  ord.  Praed., 
episc.,  Nannetensis  (f  post  1383):  Acta 
legationum,  quas  pro  summis  pontificibus 
et  regibus  Franciae  plures  egit 

Ausg.:  ein  Theil  ap.  Martene  et  Durand.  Thes. 
anecdot.  IV.  p.  961-968. 

Simon  monachus  S.  Bertini  »  Simon 
abbas  Sithiensis. 

Simon  Romanue,  vid.  Vita  b.  Helenae 
Tiduae. 

b.  Simon  Wiadimiriensis  episcopus,  vid. 
Vita  s.  Arethae. 

Simone  da  Lentini  =^  Simon  Leontinensis. 

Simone  deiia  Toea  (nato  nel  1300,  f 

1380):  Annali.    1115  —  1346. 

Narra  molti  fktti  dolla  cittü  di  Firenze. 


Ausg.:  ^  ed.  Manni  in  Cronichette  antiche. 
Firenzp  1733.  4^  p.  125-151.  —  *  wiederh.  in 
Cronichette  antiche.  Milano  1844.  p.  125-170. 

Simone  Sigoli,  vid.  Sigoli. 

Simonetta,  Job.  (f  1491?):  Rerum  ge- 
starum  Franoisci  Sfortiae  Vicecomitis  Me- 
diolanensium  Ducis  (1421—1466)  libri  31. 

SchOner  lateinischer  Stil. 

Ausg.:  ^ed.  Ant.  Zarotti.  Mediolani X  kal.Febr. 
1479.  fol.  —  ^wiederh.ilnd.l486.io\.'-  'wiederh., 
sed  aueta  et  eollata  cum  autograpko  ap.  Mura- 
tori,  Scr.  rer.  Ital.  XXI.  p.  171-782;  ef.  praef.  p. 
167  - 169. 

Uebers. :  italienisch  unt.  d.  Tit. :  ^  Historia 
delle  cose  facte  dallo  invict.  duca  Franc.  Sforza, 
scripta  in  lat.  da  G.  Simoneta  et  tradocta  in  lingua 
Fiorentina  da  Cristof.  Landino.  Milano  1490.  fol. 

—  ^wiederh.  Vinegia  1544.  8®.  —  *eine  andere 
Uebers.  van  Seb.  Fausti.  Trojane  (Vinegia)  1543. 8*. 

Erl.'Sekr,:  Capella,  Gal.,  Commentarii  delle  cose 
fstte  per  la  restitutione  di  Francesco  Sforra,  tead. 
per  Fr.  Philippo]»oli.  Vinegia  1088.  &». 
Giovio,  P.,  La  Tita  di  Sforza ,  che  ta  padre  di  Fran- 
cesco duca  di  Milano,  trad.  per  Lod.  Domenichi. 
Fiorenza  1649.  &^. 

Simpertue  abbas  Murbacensis  (flor.  809): 
Eegularia  statuta  monasterii  Murbacensis. 

Ausg. :  *  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  II.  —  •  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XCIX.  p.  737-746. 

s.  Simpliciue  papa  (f  483):  Epistolae  18. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LVIII.  p.  35- 
62;  ef.  prolegom.  p.  31  c^  JafiFe,  Regesta  ponti- 
ficum  Rom.  Ed.  2.  L  1885.  p.  77-80. 

Sire  Raul  sive  Badulphus,  Mediolanen- 
sis  (synckronus):  De  rebus  gestis  Fride- 
rici  I  imp.  in  Italia.  1154—1177  =  Gesta 
Priderici  I  imp.  in  Lombardia. 

s.  Siricius  papa  (f  398):  Epistolae  et 
decreta. 

Ausg. :  *  ap.  Coustant,  Epist.  Roman,  pontif.  I. 
p.623.  —  '  wiederh.  ap. Migne,  Patrolog.  lat.  XIU. 
p.  1131-1196;  cf.  prolegom.  ibid.  p.  1115-1131. 
Erl.-Sdtr.:  Dissertatio  de  sanctitate  Siricii  papae 
ap.  Miime  1.  c.  p.  1229-1286. 
Jaffa,  RegesU  pontificom  Born.  Ed.  2.  I.  1885.  p.40 
-42;  U.  p.  734. 

Sieebllthue  Gothorum  rex  (1621):  Epi- 
stolae 8. 

Ausg.:  *ap.  Florez,  Espafia  sagrada  VII.  p. 
307.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  IjXXX. 
p.  363-378.  —  Wichtig  darunter  sind  folgende  4 : 
Epistola  ad  Cicilium  Mentesanum  episc:  ,0b- 
tabam  carissime^  (c.  615)  ^ap.  Ximena,  Catalogo 
de  los  obispos  de  Jaen  p.  35.  —  *ap.  Florez  1.  c. 
VII.  p.  309.  —  »  ap.  Migne  1.  c.  LXXX.  p.  363. 

—  *  ed.  Gundlach  in  Mon.  Germ.  bist.  Epist.  III. 
p.  662.  —  Epistola  ad  Eusebium  Tarraconensem 
episc:  ,Mortuam  magis*  (614  —  620)  *  ap.  Florez 
1.  c  VII.  p.  317.  —  '  ap.  Migne  1.  c  LXXX.  p.  370. 

—  *  ed.  Gundlach  1.  c.  p.  668.  —  Epistola  ad 
Theudilanera  filium  suum:  ,Quis  eoim  ultra* 
(612  —  620)  Up.  Florez  1.  c  VII.  p.  318.  —  »ap. 
Migne  1.  c.  LXXX.  p.  370.  —  *ed.  Gundlach  1.  c. 


1024 


SISINNIUS  PAPA  —  SNORRE  STüßLES0N 


p.  669-671. —  Epistola  ad  Adualualdum  Lan- 
gobardorum  regem  eiusque  mati*em  Theodelin- 
dam:  ,Tunc  enim  Caritas'  (616 -—620)  '  ap.  Florez 
1.  c.  VII.  p.  321.  —  '  ap.  Migne  1.  c.  LXXX.  p. 
372.  —  »ed.  Gundlach  1.  c.  p.  671-675. 

Erl.-Sekr.:  Antonius,  Biblioüi.  Hispan.  ret.  I.  p.2{20. 
Teuf  fei,  W.  S.,  Gesch.  der  römischen  Litentor.  6. 
Aufl.  1890.  p.  1291.  §495.  n«  1. 

Vgl.  Vita  8.  Desidorii  ep.  Vienn.  {vüa  4Ui). 

Sisinnius  papa  (f  708). 

Erl.-Sekr.:  Jafr6,  Regesta  pontificum  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  217. 

SiViardus  abbas  Anisolensis  (f  ante  536), 

Vid.  Vita  s.  Carilefi. 

„    „  Siviardi. 

s.  Sixtus  I  papa  (f  125?). 

Erl.'Sehr.:  Jaff6,  Regosta  pontificum  Rom.  £d.  2.  1. 
1885.  p.  5.  6. 

s.  Sixtus  II  papa  (t  258):  Epistolae  2 

dubiae. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  V.  p.  83-90. 
Cf.  Jaffe  1.  c.  p.  21.  22. 

s.  Sixtus  III  papa  =  Xystus  UI  pp. 

Sixtus  IV  papa  (f  1484) :  Passagium  sive 

bulla  exhoiians  principes  christianos  ad 

sacram  expeditionem  in  Turcas  suscipien- 

dam,  missa  Philippo  Palatino  et  electori 

a.  1481. 

Ausg.:  *ap.  Freher,  Germ.  rer.  Script.  II.  p. 
161-166  (»ed.  Struve  H.  p.  310). 

Skaansk  Aarbog.  1316  —  1389  =  An- 
nales Daniel  ab  a.  1316  — 1389. 

Skilholts-Annaler.    140—1012.  1181 

—  1264.  1273  —  1356. 

Atisg.:  efter  Am  Magn.  ms.  n°  420.  A.  4°  ed. 
G.  Stonn  in  Islandske  Annaler.  1888.  p.  159-215; 
cf.  p.  xv-xviii.  —  Annalbrudstykke  fra  Skäl- 
holt.  1328—1372,  efter  Arn  Magn.  ms.  423.  A. 
4°  ibid.  p.  219-229;  cf.  p.  xvm-xx. 

Siecht,  ßeinhold,  Cantor  von  Jung  St 
.  Peter   in  Strassburg:    Chronik.    1366  — 

1444.     Eine  Fortsetzung  der  Flores  temporum. 

Ausg.:  ex  cod.  Basil.  univors.  D.  IL  9**  ed. 
R.  Fester  in  Zeitschrift  f.d. Gesch.  des  Oberrheins. 
N.  F.  IX.  1894.  p.  79-145. 

Sluys,  Willem  van  der,  pastoor  te  Rot- 
terdam (nat.  1453,  f  post  1500):  Chro- 
nycke  off  corte  ende  waere  beschryvinge 
der  Stadt  Rotterdam. 

Behandelt  de  geschieden is  der  Jonker  Fransen -oorlog 
tot  1489. 

Ausg.:   *  omgewerkt  en  verkort,  door  C.  van 

Alkomade.  Rotterdam  1724. 8**.  —  -wiederh.  ibid. 

1756.  8°. 

Erl.-Schr.:  Alkemade,  C.vnn,  Jonkor  Fransen -oorlog, 
Voorrede. 
Paquot,  Mömoires  XIV.  p.  81. 
"Wind,  Bibliotheek  der  nedcrl. geschiodschrijverH  p. 87. 

Smaragdus  abbas  monasterü  s.  Michae- 
lis (Saint- Mihiel)  Virdunensis  (f  cca. 
826  —  830.  IV  kal.  Nov.):  Carmina. 


Ausg. :  ed.  £.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  p.  607-619;  cf.  prooem. 
p.  604  sq.  et  Addenda  ibtd.  II.  p.  698.  Vgl,  auch 
M.  Manitius  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XL  1886.  p.  563. 

Erl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Qeschichts- 
quellen.  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  S26. 
Vgl.  Epitaphium  Smaragdi. 

Smaragdus  Ardo,  abbas  monasterü  Ania- 
nensis  (f  843),  vid.  Vita  s.  Benedicti  ab- 
batis  Anian. 

(Smaragdus  aut  Romanus)  exarchus: 
Epistola  ad  Childebertum  II  regem  (585 
aut  590):   ,Cum  bona  omnia'. 

Atisg, :  *  ap.  Freher,  Corpus  Franc,  hist.  p.  207. 

—  •  ap.  Duchesno ,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  870.  — 
'ap.  Bouquet,  Recueil  IV.  p.  87.  —  *ed.  Gund- 
lach in  Mon.  Germ.  hist.  Epist  III.  p.  145-147. 

—  Epistola  ad  eundem:  , Quantum  christiani- 
tas*  (585  aut  590)  '  ap.  Freher  1.  c.  p.  208.  —  'ap. 
Duchesnc  1.  c.  I.  p.  871.  —  'ap.  Bouquet  1.  c. IV. 
p.  88.  —  *  ed.  Gundlach  1.  c.  p.  147. 

Smeregus,  Nicol.,  notarius  Vieentinus: 
Chronicon  Vicentinum  a.  1200  — 1279. 
Cum  anonymi  Supplemente  a.  1280—1312. 

Ausg. :  ^  ed.  Fei.  Osius  vor  Albertin.  Mussatus: 
Historia  augusta.  Venet.  1636.  fol.  p.  57.  —  '  rer- 
mehrt  u,  verbessert  studio  J.  A.  Saxii  ap.  Mura- 
tori,  Scr.  rer.  Ital.  VIIL  1726.  p.  97-108;  109-114. 

—  *  wiederh.  ap.  Burmann,  Thes.  histor.  Ital.  VI. 

Lugd.  1732. 

Vgl.  Goditts. 
Maurisius. 

Smet,  Andries  de,  vid.  Cronycke,  Die 
alder-excellentste  (supra  p.  306). 

Snavel,  Albertus,  Belga(saec.  XVfin.): 
Chronica  rerum  praecipue  ad  Belgii  foe- 
derati  provincias  spectantium.    Versibus 

leoninis.  1200 — 1421.    Von  geringem  Werte. 

Ausg.:  ap.  Dumbar,  Analecta  III.  p.  633-635. 

Snorre  Sturlesen,  Sturleson,  Sturlas- 
sen, auch  Snorri  Sturluson  (erschlagen 
22.  Sept  1241):  Heimskringla,  auch  ^fi 
Noregskonunga  oder  Noregskonunga  Sö- 
gur  oder  Norges  Kongo -Sagaer  [d.  i.  Kreis 
der  Heimat,  Leben  der  Könige  Norwegens 
oder  Sagen  der  Könige  Norwegens]  ge- 
nanjit. 

Die  Heimskringla  reicht  von  der  alten  mythischen  '£f>\\ 
bis  auf  den  norwog.  König  Miignus  Erlingsson ,  +  1177. 
Fortgesetzt  am  besten  durch  Knrl,  Abt  zu  Thingeyri 
(Zeitgenosse  Snorris),  in  der  Gesch.  des  Königs  Svemr, 
-j-  1202.  Nach  anderen ,  wie  Storm ,  £.  Mogk  ett.  i>t  sie 
durchweg  von  Snorri  verfasst  und  lag  1232  fertig  vor.  — 
Edle  krttftige  Diction ,  gut  durchgefUhrto  Anordnung  und 
pragmatische  Behandlung  zeichnon  das  Werk  aus. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Heimskringla  eller  Snorre 
Sturlusons  noi*dlänske  Eonunga  Sagor,  sive  Hi- 
storiae  regum  soj)tentr.  a  Snorrone  Sturlonide, 
ante  secula  V  pati  io  seraione  antiquo  conscri[»tae, 
deinde  a  Gudmundo  Olavio  suecice  translatae, 
quas  e  codd.  mss.  edid.,  versione  gemina  (suec. 


SNORRE  STURLESÖN 


1025 


et  lai.)  notisq.  brev.  ind.  poet.  vel  rer.  sparsim 
insert.  illastr.  J.  Peringskjöld.  Stockholm.,  lit 
Wankiwianis  1697.  2  vol.  fol.  Enthält  den  islän- 
dischen Jhxt  der  Heimskr.,  aber  nach  fehler- 
haften  Mpten.  Die  beigefügte  schwedische  Ueber- 
setz  nng  von  GudmundOlafson  gilt  für  exacter 
als  die  totem,  von  Peringskjöld.  —  '  Heims- 
kringla  edr  Noregs  Konunga-Sögor  af  Snorra 
Sturlusyni.  Snorre  Sturlesons  Norske  kongera 
Historie.  Historia  regom  Norvegiconim  conscr.  a 
Snorrio  Sturlae  filio,  Island,  dan.  et  lat.  nov., 
emend.  et  aucta  [edid.  G.  Schoening.  Hauniae 
1777.  Tom.  I.  fol.,  Tom.  II.  1778.  fol.;  Tom.  III. 
quam  auct.  et  accur.  edend.  post  G.  Schoening 
operi  immortuum  accur.  Sk.  Th.  Thorlacius. 
Hauo.  1783.  fol.  (enthält  eine  nette  Ausgabe  der 
Heimskr.y  carrecter  als  die  vorige,  mit  däni- 
scher Uebersetxung  statt  der  schwedischen)^  Tom. 
IV.  ibid.  1813.  fol.  edid.  B.  Thorlacius  et  E. 
C  Werlauff,  Tom.  Y.  ibid.  1817.  fol.  edd.  B. 
Thorl.  et  E.  C.  Werlauff,  Tom.  VI.  ibid,  1826. 
fol.  edd.  B.  Thorlacius  et  E.  C.  Werlauff. 
Zusammen  also]  6  vol.*)  fol.  Hauniae  1777—1826. 
.ä,  108.  Sehr  selten  u,  gesucht.  —  ^unt.  d.  Tit.: 
Snorra  Sturlusonar  Heimskringia  edur  Noregs 
Kuridüga  Sögur.  Bindi  I.  Hft.  1.  2  (nicht  mehr 
ersehieyien).  Leirargördum  ^id  Leira  1804.  8®. 
XVl.  865  pag.  Die  kurxe  Vorrede  au f  dem  Um- 
schlagdechel  ist  von  Magnus  Stephensen  unter- 
xeichnet.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Konunga  SÖgur  af 
Snorra  Sturlusyni.  Islandice.  Holmiae  1816—29. 
3  vol.  8**.  Wiederholung  der  Ausg.  n"  2,  ohne 
Vorrede  y  Uebersetxung ,  Commentar.  —  *unt.  d. 
Tit.:  Heimskringia  eller  Norges  Kongesagaer  af 
Snorre  Sturla.ss0n,  udgi\Tie  ved  C.  R.  Uoger. 
Christiania  1868.  gr.  8^  XXII.  860 pag.  —  ""unt. 
d.  Tit. :  Heimskringia  eda  Sögur  Noregskonunga 
Snorra  Sturlusonar.  Upsala  1870—72.  3  vol.  8^ 
(Hrsgb.  von  N.  Linder  u.  K.  A.  Haggson;  Ab- 
druck der  vorhergehenden  Ausgabe,  welcher  die 
von  Unger  ausgeschlossenen  Stücke  wiederein- 
verleibt  sind.)  —  ^Auszüge  a.  970 — 1136  unt.  d. 
Tit.:  Ex  Snorronis  historia  regum  Norwegien- 
^ium  dicta  Heimskringia  ed.  F.  Jensson  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  333-349,  mit  latein. 
Ueber  Setzung. 

Uebers. :  dänisch :  *  Norske  Kongers  Krönicke 
og  Bedrift,  indtil  unge  Eong  Haagens  Tid,  som 
döde  Anno  domini  1263.  udsat  af  gamle  Norske 
paa  Danske  af  J.  Mortenson.    Ejöbnhaft'n  1594. 

'}  Inhalt:  Vol.  L:  1.  Ynglinga  Saga;  2.  HAlfdanar 
.Saarta;  3.  Haralds  Saga  ens  hiirfagra;  4.  Saga  hakonar 
OOda;  6.  Saga  af  Hanüdi  konnngi  Graffeld  oc  Haconi  JarU 
Sitnirdar  syni;  6.  Saga  af  Olafi  konuagi  Tr^'ggua  syni.  — 
ViA.  IL :  7.'  Saga  Olafe  konongs  hins  Helga ,  Hamids  -  Sonar. 
—  Y(A.  III.:  8.  Sagan  af  Magnase  G6da;  9.  Sagan  af  Ha- 
ralde Hardrada;  10.  Sagan  af  Olafe  Kyrra;  11.  Sa^a  Mag- 
iiu<<ar  konongs  ins  Berfaetta:  12.  Saga  af  Signrdi  konongi 
Jorsala-Fara,  Eysteini  oc  Olafi;  13.  Sagan  af  Magnus!  ko- 
nong-i  Blinda  oc  Harald! j  14.  Sagan  af  Slgurdi,  Inga  oc 
Eysteini :  15.  Sagan  af  Kakoni  Horda  Breid ;  16.  Saga  Mag- 
nösar  konongs  ElrUogrs  sonar,  (ieisli;  Einar  Skulesons  Iovt 
net.s  be^krivelse.  —  Vol.  IV. :  Saga  Suerris,  Hakonar  Suor- 
ri«rsonar,  Quttorms  Sigurdarsnnar ,  ok  Inga  Bardarsouar,  Xo* 
n^'-'s  konmiga.  —  Vol.  V.:  Hisu)ria  repis  Haconis  (irandaovi, 
et  fragmentum  historiae  regis  Magni  legum  emendatoris.  — 
Vol.  VI.:  Explicatio  carminum  in  Heimskringia  occurren- 
tmm;  di&aoisitio  de  Snorronis  fontibus  et  anctoritate  (auctore 
P.  E.  Mullero  {vorher  ge/um  Hafniae  1820.  fol.  erschienen]). 
Indices  hist.,  geograph.  et  antiq. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


12™o.  Nur  Ausxug.  —  *  Snorre  Sturlesöos  Norske 
Eongers  Chronica.  Vdsat  paa  Danske  äff  H.  Feder 
Claussön ,  fordum  Sogneprest  i  Vndal.  Hrsgb,  von 
Olaus  Worm.  •Ejöbnhafn  1633.  4^  Sehr  freie, 
nicht  ganx  vollständige  Uebers.  —  ^  wiederh. 
Ejöbenhavn  1647.  4*  —  u.  ''ibid.  1757.  4^  — 

•  Norges  Eonge  -  Erönike  af  Snorre  Sturlesön  for- 
dansket  ved  N.  Fr.  Sever.  Gruntvig.  •  ibid.  1818 

—  22.  3  vol.  4»  (»»2.  udg.  Ejebenh.  1864.  8°;  — 

*  3.  udg.  ibid.  1878.  8°).  Soll  der  in  dem  grossen 
Werke  vorxuxiehen  sein.  —  *  Norske  Eougers 
Sagaer,  oversatte  af  Jac.  Aall.  Christiania  1838 

—  39.  3  vol.  4".  Mit  vielen  Kupfern.  —  *  Soorre 
Sturlesons  Norske  Eongehistorie.  Oversat  af  P. 
A.  Munch.  Christiania  1838.  Bd.  I.  1.  (107  pag.) 
S°.  —  •  Norges  Eonge -Sagaer  fra  de  aridste  Tider 
indtil  anden  Halvdeel  af  det  13.  Aarhundrede 
efder  Christi  F0dsel,  forfattende  af  Snorre  Stur- 
lasson,  Sturla  Thordsson  og  flere,  og  oversatte 
af  P.  A.  Munch  (Bind  H  udgivet  og  fortsat  af  0. 
Rygh).    Christiania  1859—71.  2  vol.  8<». 

deutsch:  ^  Heimskringia  oder  Sagen  der  Eö- 
nige  Norwegens.  Aus  dem  Island,  von  G.  Moh- 
nike.  Bd.  I.  Abth.  1.  2.  Stralsund  1835  —  37.  8^ 
«4K  10.50.  Nicht  vollendet.  —  *  Snorri  Sturlusons 
Weltkreis  (Heimskringia).  übers,  u.  erläutert  von 
Frd.  Wächter.  Leipzig  1835.  1836.  1.  u.  2.  Bd.  8". 
Jk  13.50.    Unvollendet  geblieben. 

englisch :  '  The  Heim.skringla  or  Chronicle  of 
the  kings  of  Norway,  translated  from  the  Ice- 
landic  of  Snorro  Sturlesön  . .  by  Sam.  Laing.  Lon- 
don 1844.  3  vol.  8°.  —  •  Heimskringia;  or,  the 
history  of  the  kings  of  Norway.  London  1893. 
4  vol.  crown  8°  in  Roxburghe  stile.  Each  7  s  6  d. 

schwedisch:  ^  Norlandz  Chrönika  och  Beskriff- 
ning:  hvaruthinnan  förmähles  the  äldste  Histo- 
rier om  Swea  och  Gotha  Rijken,  sampt  Norrie, 
och  een-deels  om  Danmark  u.  s.  w.  Tryckt  pa 
"W'ijsingzborg  1670.  fol.  Nur  Ausxug.  Die  Ueber- 
setxung  ist  von  J.  Rugman.  —  'Eonunga-Sagor 
af  Snorre  Sturlesön.  Oefwersättning  (af  G.  Ri- 
chert).  Stockholm  1816— 1829.  3  vol.  8°.  —  «Eo- 
nunga-boken  eller  sagor  om  Ynglingame  och 
Norges  konungar  indtil  är  1177,  af  Snorro  Stur- 
lesön. öfversatt  och  förklarad  af  Hans  Olof  Hilde- 
brand-Hildebrand.  Orebro  1869  —  71.  3  vol.  8^ 

—  *  Heimskringia  eda  Sögur  Noregs  Eonunga. 
Upsala  1870  — 72.  3  vol.  8".  —  *  Snorre  Sturle- 
sons Eonungasagor,  udgiv.  af  Hans  Hildebrand. 
2.  uplag.  Stockholm  1889.  8°.  718  pag.  Er.  5. 
(•  3.  upl.  ibid.  1892.  8*^). 

Snorre  Sturlesön:  Hättatal. 

Snorris  dichterisches  Hauptwerk,  dessen  erster  Theil 
den  König  Uakon,  die  beiden  letzten  den  Jarl  Skull  ver- 
herrlichen.   Gedichtet  1221  —  1223. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Theod.  Möbius.  Halle  a.  S. 
1879.  81.  2  Bde.  8^  Jk  5.20. 

ErL-Schr.:  Adelung  in  Erholungen.  1797.  II  u.  IV. 

p.  141. 
Boesen,  J.  £. ,   Snorre  Sturlesön.    Et  nordisk  tids- 

billede  fra  det  13.  hundredar.    Kjobenhavn  1879.  8°. 

160  vag.  (=  KulturhistoririkePersonlighedor.  Ser.  II). 
Cronholm,  Abr. ,  Do  Snorronis  Sturlonidis  historia. 

Diss.  acad.  Lundae  1811.  8^.  53  pag.,  unbedeutend. 
Dahlmann,  Forschungen  auf  dem  Gebiete  d.  Gosoh. 

I.  p.  lüö.  356. 
Delius,  Nachträge  zu  Snlzors  Theorie  der  schönen 

Künste  VI.  p.  245;  VII.  p.  1. 
Deppin g  im  Journal  des  Savans.   1829.  p.  47. 

65 


1026 


SNORRE  STÜRLES0N  —  SOMNIüM  VIRIDARH 


0  ei  j  er ,  Urgreschichte  Schwedens  jp.  817  - 324. 

Janssen,  Finn.  Vita  Snoironis  ntorlaei  in  Heims - 
kringla  (ed.  Scnoening).  I.  Hamiiae  1777.  p.  xxni- 
XLV;  genealogia  p.  xlvi-l. 

:  Snorri  Siorluson  in  Snorra  Edda  ed.  Ama-Mog- 

naeus.  III.  p.  652-672. 

K  e  y  s  e r ,  A.,  Nordmsßndenefl  yiden8kal»elighed  og  Lit- 
teratnr  i  Middelalderen.  Christiania  1866.  8».  p.  899. 

Magnasen ,  Finn,  Udsigt  oyer  Snorre  Sturiesoens  liv 
og  lernet.  KJebenharn  1823.  8^.  52  pag. 

Maurer,  Konr.,  Heber  Heimslcringla  n.  ihre  Ent- 
stehung in  aeinem  Ueber  die  Ausdrücke :  altnordische, 
altnorwegische  u.  isländische  Sprache  tn  Abhandl.  der 
k.  bayer.  Akad.  der  Wiss.  Cl.  I.  Bd.  XI.  Abth.  U. 
München  1867.  p.  114-146. 

Mob  ins,  Theod.,  Ueber  die  Helmskringla  tn  Zeit- 
schrift für  deutsche  Philologie.  Y.  1874.  p.  141-146. 

Mohnike,  Einleitung  xu  gemer  Utbers.  («.  o.). 

Müller,  P.  E.,  De  Snorronis  fontibus  et  auctoritate. 
Hafniae  1820.  fol.  {mich  in  Tom.  VI  dgr  TexUKuagaJU 
n^2f). 

:  Om  den  islandske  Historieskrivning^  Oprindelse, 

Flor  og  TJndeiigang,  tn  Nordisk  Tidskrift  for  Old- 
kyndighed  I.  p.  341. 

:  Undersi^else  om  Kildezne  til  Snorros  Helms- 
kringla og  disses  Trovaerdighed  af  Saxos  og  Snorros 
Eilder.  Kiöbhavn  1823.  4«. 

Munch,  P.  A.  in  Antiquit^B  Busses.  I.  Gopenhague 
1850.  p.  28Ö-240. 

:    Praefatio   ad  Saga  Olafs   konungs  ens  helga. 

Christiania  1868. 

Paul,  Herm.,  Qrundriss  der  german.  Philologie.  II. 
Abth.  1.  Strassburg  1893.  gr.  80.  p.  128-130. 

Petersen,  N.  M.,  Den  oldnordiske  Literaturs  Historie 
in  Annaler  for  nordisk  Oldkyndighed  og  Historie. 
1861.  Kjebenhavn  1865. 

Bösen  borg,  C.  A.,  Nordboemes  Aandslir.  1.  Kjeben- 
havn 1877. 

Bosselet,  A.,  De  Snorrone  Sturlaeo.  Diss.  inaug. 
Berolini  1868.  8». 

Bothstoin,  K.,  Diss.  hist.  de  Snorrone  Sturlae  filio 
eiusque  scriptis.  Pars  1.2.  Lundaol806.  4!^.  15.18^, 

Storm,  Qust.,  Snorre  SturlassÖns  Historieskrivmng, 
en  kritisk  tindersögelse.  KjObenhavn  1878.  8».  {IX.) 
292  nag.  Mit  einer  Karte. 

:  HarHaandskrifter  af  Helmskringla  angivet  Snorre 

SturlassOn  som  Kongesagaens  ForfintterV  in  Arkiv 
for  nordisk  Füologi.  I.  p.  47;  U.  819. 

Thorkelsson,  J.,  Bomserkninger  til  nogle  Steder  i 
Yersene  i  Heimskringla.  Kjobenh.  1884.  8P. 

Thorlacius,B..  Vita  Sturlae  Thordii  tn  Heimskringla. 
V.  Hauniael8l8.p.  XVII -XXVI. 

Vigfusson,  G.,  Prologomena  ad  Sturlungasaga.  I. 
Oxford  1878.  §  14 :  ef.  §  4. 

Wächter,  Ferd.,  Heimskringlae  illustratae  et  Gorma- 
norum  historiam  iUustrantis  specimen.  Jenae  1834.  BP. 
Vgl.  Edda. 

Olafs  saga.  U. 

Snoyus,  Beinerus,  Ooudanus  (Reinier 
Snoy,  f  1537):  De  rebus  Batavicis  libri 
Xin  a  temporibus  remotissimis  ad  a.  1519. 

Der  Verf.  ist  ein  originelles  ErzOhlertalent ,  der  Stil 
alterthümlich  und  manirirt. 

Ausg. :  emendati  et  recogniti  opera  Jac.  Bras- 

sicae  (Jac.  Cool)  ap.  Sweertiura ,  Rer.  Belgic.  annal. 

II.  Francof.  1620.  fol.  p.  1-193. 

Frl.- Sehr.:  Andreas,  Val.,  Bibl.  Bolg.  p.  790. 
Foppons,  Bibl.  Belg.  II.  p.  1061. 
Muller,    Lijst   van   noord  -  nederlandsche  kronijkeu. 

1880.  p.  20. 
Paquot,  Mömoiros.  XI.  p.  56. 
Visschor,  L.  G.,  Over  Beinier  Snoy  tn  Werken  van 

het  historisch  Genootschap  te  Utrecht.  Kronijk.  Jarg. 

II.  1846.  8**.  p.  173 sq.  Vgl.  seine  Historisch  tijdschrift. 

I.  Utrecht  1841.  4«.  p.  34 sq. 
Wind,  Bibliotheek  der  Nederlandscho  geschledschrij- 

vcrs  p.  115-119. 

Socrates  scholasticus  Constantinopoli 
(saec.  V  med.):  Historia  ecclesiastica.  Li- 
bri 7.  306  —  439. 

Er   benutzte   bei  der  Abfassung  Urkunden,   Briefe, 
kaiserliche  Edicte,  bischöfliche  Schreiben  u.  s.  w. 


Ätisg. :  ^  xusammen  mit  Eusebii  Caes.  H.  £. 
graece  ed.  Rob.  Stephanus.  Lut  Paris.  1544.  fol. 
—  ^wiederh,  Genevae  1612.  fol.  —  'tmt.d.Tü.: 
Socratis  schol.  et  Hermiae  Sozomeni  historia  ec- 
cles'!  gr.  et  lat  ed.  Henr.  Valesins.  Paris.  1668. 
fol.  —  *  wiederh.  Mogunt  1677.  fol.  —  ^wiederh. 
Paris.  1686.  fol.  —  «  wiederh,  Amstelod.  1695. 
(1700).  fol.  —  '  (ed.  W.  Reading)  Cantabrigiae 
1720.  fol.  —  *"  Taurin.  1748.  fol.  —  •  graec«  ex 
recens.  Valesii.  Oxonii  1844.  8*.  —  *®  graece  et 
lat.  Edidit  Rob.  Hussey.  Oxodü  1853.  3  vol.  8^ 
15  sh.  —  **  lat.  H.  Valesio  interpr.  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrol.  graeca  lat.  tant.  edita.  XXV.  p. 
731-1124. 

Uebers.:  englisch:  *by  E.  Walford.  London, 
Bohn*s  Ecclesiast  library  1844.  8**.  —  •  aecording 
to  the  text  of  Hussey,  with  an  introduction  bv 
Will.Bright.  Oxford,  Clarendon  press  1878.  gr.Sl 
7  sh.  6  d. 

Erl.  -  Sehr. :  Beer,  Car.  de.  Zu  Socrates  Hist  eccl.  VII. 

16  in  Briegers  Zeitschrift  f.  Eirchengeschichte.  V. 

p.  844. 

Uolzhausen,  De  fontibiu,  quibus  Socrate«,  Soztj- 

menus  et  Theodoretus  usi  sunt.    Gottingae  1825.  &. 

Vgl.  Cassiodorus :  Histor.  ecclesiast. 

Soester  Fehde  oder  Kriegsgeschichte 
des  Erzbischofs  Diedrich  von  Köln  (1437- 
1459)  mit  der  Stadt  Soest  1417-1447. 

Episches  Gedicht  aus  dem  Ende  des  15.  Jahrh.,  be- 
arbeitet nach  Bartholomaeus  von  der  Lake  (rid, 
Kriegstagebuch  der  Soester  Fehde).  Verfasser  unbe- 
kannt, Sprache  niederdeutsch.    8111  Verse. 

Handschr.:  Paderborn,  Bibl.  des  Gyinn. 
Theod.  mbr.  sec.  XV. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Historia  belli  Colon ion- 
sis  et  Susatensis  vulgo  die  Soestische  Fehde  ap. 
Th.  G.  G.  Emminghaus,  Memorabilia  Susateusia. 
Jenae  1749.  4°.  p.  583-708. 

Uebers.:  in  latein,  Prosa  als  Historia  belli 
Susatensis  succincta  im  Anhang  tfon  B.  Wittii 
Histor.  antiq.  Occidental.  Saxoniae  seu  nunc  West- 
phaliae.  Monasterii  1778.  4^  p.  679-727. 

Erl.' Sehr. :  H  a n  s  e  n ,  J.,  Zur  Vorgeschichte  der  Soester 

Fehde.  Teil  1.  Münstersche  Inaug. -Diss.  Trier  1883. 

gr.  80.  62  pag. 
Hausberg,    Heinr.,    Die  Soester  Fehde.    GGttinger 

Inaug. -Diss.  Trier  1882.  SP.   59  pag.  (beaond.  atgair. 

aus:  Westdeutsche  Zeitschrift  mr  Gesch.  u.  Kunst. 

I.  Trier  1882.  gr.  8^.  p.  180  -  238 :  819  -  378 ,  wogUkk- 

%eitig  die  xugehörigen  Urkwuien  gegeben  sind). 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  U. 

1887.  p.  79. 
SoesterFehde,  Die,  in  Zeitschrift  für  preu^.  Gesch. 

u.  Landeskunde!  XV.  1878.  p.  602-63i. 

Vgl.  Kriegstagebuch  der  Soestor  Fehde. 

Soldo,  Ch.  a,  vi(L  Christophorus  a  Soido. 

Sommi,  Maladobato:  Dell'  assedio  di 
Cremona.  1446.  Cronaca  inedita. 

Ausg.:  pubbl.  a  cura  del  marchese  Sommi 
Picenardi.  Firenze  1880.  8^ 

Somnium  Viridarii  de  potestate  papae  et 
principiiin  secularium:  ,Audite  somniiuu 
meiim.' 

,  Eine  Mosaikarbeit  von  fest  durchaus  unselbstlndlxem 
Charakter.' Afü^iar.  Geschrieben  1876.  Verfasser:  Philipp*^ 
do  Maizidres  (f  1405). 

Handschr.:  a)  laieinisehe:  Cheltenhani,  Bibl. 
des  Sir  Thom.  Phillipps.  —  Montpellier,  Bibl, 
de  r&ole  de  medec.  saec.  XV.  —  Paris,  Nat- 


SOMNITJM  TIRIDARII  —  SOZOMENÜS  SALAMINIUS 


1027 


BibL,  2  ExempL,  vgl,  P.  Paris,  Mss.  fran(?ais  IV. 
p.  299;  —  Bibl.  Mazarin.  Cod.  ms.  478.  mbr.  fol. — 
Toulouse,  Stadtbibl.  —  h)  franxösisehe:  Bour- 
ges.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  7  mss.,  vgl.  P.  Paris 

I.  c;  —  Arsenalbibl.  —  Soissons,  Stadtbibl. 

Ausg.:  A.  latein.  Text:  * unf.  rf. r*V. .•  Aureus 
de  utraque  potestate  libeilus,  temporali  scilicet 
et  spiritaali,  ....  Somnium  Viridarii  vulgariter 
Duncupatus,  formam  tenens  dialogi.  Parisiis,  opera 
et  diiigentia  Jac.  Ponchin,  samptibus  vero  Galioti 
duPrel516.—  •«n^.rf.  TO.;  Philo tb ei  Achil- 
lini consiliarii  regis  Somnium  Viridarii  de  iuris- 
dictione  regia  et  sacerdotali.  libri  2  ap.  Ooldast, 
Monarchia  s.  Rom.  imp.  I.  p.  fi8-22f9.  -r  B.  fran- 
xös.  Text:  ^unt  d,  Ttt:  Le  Songe  du  Vergier 
lequel  parle  de  la  disputation  du  clerc  et  da 
cheualier.  Paris  (o/.  Lyon).  Imprime  par  J.  Maillet 
1491.  fol.  —  ^ä  la  fin:  imprime  ä  Paris  par  le 
Petit  lÄurens  pour  Jehan  Petit  s.  a.  (oca.  1500). 
fol.  Sehr  selten.  2-300^  —  *  wiederholt  ap. 
(Dupuy)  Traitez  des  droits  et  übertez  de  l'eglise 
Gallicane  (3.  edit  publ.  par  Jean  Loais  Brunet) 

II.  s.  1.  1731.  fol.  (Vgl.  über  diese  Ausgg,  Marcel 
in  Revue  de  legislation  et  de  jurisprudence.  XXI. 
1862.  p.  40-45.) 

Erl.  -  Sehr.:  Bezold ,  F.  v.,  Di«  Lehre  von  der  Volks- 
Boaveränetät  wfthrend  des  Mittelalters  in  v.  Sybels 
Histor.  Zeitschrift.  XXXVI.  1876.  p.  349. 

Durand  deHaillane,  Les  übertez  de  l'dglise  Galli- 
cane. in.  Lyon  1771.  p.  604. 

Förster,  Staatslehre  des  Mittelalters  m  Allgem.  Mo- 
natsschrift fQr  TVissenschnft  a.  Litteratur.  1858.  p. 
820  ff.  p.  922  ff. 

Friedberg,  £.,  Die  mittelalterlichen  Lehren  iy»er  das 
Verhältnifs  von  Staat  nnd  Kirche  tn  Zeitschrift  für 
Kirchenrecht,  hrsgb.  von  R.  Dove  VUL  p.  79. 

:  De  finiom  inter  ecclesiam  et  civitatem  regondo- 

nun  iadicio  anid  medii  aevi  doctores  et  leges  statue- 
rint.  Diss.  Lipsiae  1861.  8^.  p.  248. 

Laboalaye  in  Revue  de  legislation  et  de  jnrispm- 
dence  1^1.  p.  1  s^. 

Lancelot  in  M^moires  de  rAcad6mie  des  inscriotions 
XIII.  1735  imd  Nachtrag  m  Mistoire  de  l'Acaa.  des 
inscript.  XXL  1754.  p.  203  sq. 

LeBoenfin  Histoire  de  TAcad^mie  des  inscript.  XVL 
p.  219. 
•  Lorenz,  0.,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  IL  1887. 
p.  339.  361. 

Marcel  in  Revne  de  legislation  et  de  jarispmdence 
XXI.  1862;  XXII.  1863. 

Michel,  L.,  Analyse  da  Songe  du  Vergier,  snivie 
d'nne  dissertation  snr  Tantenr  de  cet  onvrage  c^löbre. 
(Paris)  1863.  gr.  Sfi.  103  pag.  3  fr.  {Exlrait.) 

Müller,  Carl,  Ueber  das  Somniam  Viridarii.  Beitrag 
zur  Gesch.  der  Literatur  über  Kirche  und  Staat  im 
14.  Jahrh.  in  2Seitschrift  für  Kirchonrecht ,  hrsgb.  von 
R.  Dove.  XIV.  Tübingen  1879.  p.  134-205. 

Paris,  Paul.,  Manuscripts  ft'an9ais  de  la  bibliothoqne 
du  Roi.  IV.  p.  209.  328. 

:  in  M^moires  de  1' Institut  royal  de  France,  Acad. 

des  inscr.  et  belies  lettres.  if.   Ser.  XV.   1842.  p. 
336-399. 

Rio  zier,  0.,  Die  literarischen  Widersacher  derPiipste. 
Leipzig  1874.  &<>.  jp.  275-277.  304. 

Schaeffner,  "Wilh. ,  Geschichte  der  Rechtverfiissung 
Frankreichs.  2.  Aufl.  II.  Frankfurt  1859.  p.  628. 

Seidenberger,  J.  B.,  Die  kirchonpoli tische  Litte- 
ratur unter  Ludwig  dem  Bayern  u.  die  ZunftkUinpfo 
vornehmlich  in  Mainz  in  AVestdentsche  Zeitschrift  f. 
Geschichte  u.  Kunst.  VUl.  Ib89.  p.  92-118. 

Songe  de  Duvergier,  Le  1  =  Somnium 
Songe  du  Vergier,  Le     /  Viridarii. 

Songe  veritable,  Le:  pamphlet  politique 
d'un  Parisien  du  15*  siede. 

C'est  un  document  sans  valenr  littöraire,  mais  d'un 
int^rdt  historique  tr^s  notable  pour  T^poque  &  luquello  il 


se  rapporte.  La  dato  en  est  fix^  ä  l'ann^  1406.  —  3174 
gereimte  Verse. 

Ausg.:  publ.  par  H.  Moranville.  Paris  1891.  8" 
i=  Exirait  des  Memoires  de  la  Soc.  de  Thist  de 
Paris  et  de  rlle- de -France.  Mem.  17.  1890). 

Songs,  Poiitical,  of  England  from  John 
to  Edward  II. 

Ausg.:  edit.  by  Thom.  Wright.  London  1839. 
kl.  4*.  Printed  for  the  Camden  Society,  n^  6. 

Sophienchronik,  vtd.  Jt-ronncB  Co({)i- 
ftcKas. 

Sophroniue  Graecns  (flor.  cca.  392) :  Ca- 
talogus  de  viris  illustribus. 

Ist  nur  eine  ^iechische  üeberaetz.  de«  gleichnamigen 
"Werkes  des  h.  Hieronymus. 

Ausg.:  '  graece  ed.  Des.  Erasmus.  Basil.  1539. 

4^  —  xusammen  mit  fiieronymi  oper.  'Paris. 

1623.  fol.    •  Francofurti  1684.  fol.  —  *  in  Fabri- 

cii  Biblioth.  ecclesiast  Hamburg!  1718.  fol. 

Sophroniue  Hierosolymitan.  patriarcha 
(t  638),  vid. 

Vita  s.  Cyri  et  Johannis  {hxMt.  mtroe.). 
„     ,,  Mariae  Aegypt.  (oeto  atia). 

s.  Soter  papa  (f  174?). 

Erl.-Schr.:  Jaff^,  Regesta  pontificum  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  9.  10. 

Sozomenus  Parisieneie:  Histoha  ab  a. 
1001—1294. 

Ausg. :  Ausz.  (ed.  Tartinius)  Rer.  Ital.  scr.  I.  p.  1 . 

Sozomenus  presbyter  Fistoriensis  (f 
1458):  Historiae  seu  Chronicon  univer- 
sale ab  0.  C.  ad  sua  usque  terapora  1455. 

Barbarisches  Latein  und  niedriger  Stil ;  elend  zusam- 
mengestoppelt,  derart,  dass  selbst  Tadel  zu  viel  Ehre  wäre. 

Handschr.  .-Löwen,  Bibl.  abbe  de  Ram.  2  Bde. 
sec.  XV  (reicht  bis  1292).  —  München,  Hofb. 
Cod.  lat.  n*»  19  chart.  (pars  2dft  bis  1292). 

Ausg. :  nur  ein  Theil  unt.  d.  Tit. :  Specimen 
historiae  ab  a.  1362  — 1410  ap.  Muratori,  Script, 
rer.  Ital.  XVI.  p.  1063-1198;  cf.  praefai  p.  1059 
-1062.  Die  Jahre  1410 — 1455  xu  geben  verhin- 
derte die  Inquisition. 

ErL'Schr.:  Ciampi,  Seb.,  Notizie  del  can.  Sozomeno 
con  il  Compendio  della  continuazione  trovata  della 
sua  cronaea  dal  1410—1453.   Pisa  1810.  S». 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.Maosi  VI. 
p.  2(J0. 

Gervinus,  G.G.,  Histor.  Schriften.  I.  Gesch.  der 
florentin.  Historiographie.  Frankfurt  a.M.  18.88.  p.65. 

H  e  1  m  0 1 1 ,  Hans  F.,  KOnig  Ruprechts  Zug  nach  Italien. 
I^eipziger  Inau^.  -  Diss.  Jena  (Leipzig .  G.  Fock)  1892. 
8°.  p.  3-6.  17.65. 

Invernizzi,  G.,  Storia  letteraria  d'Italia.  II  risui^- 
mento.  I.  Milano  1878.  p.  299. 

Ram,  1\  F.  X.  de,  Recherches  sur  la  chroniqne  uni- 
verselle de  Sozomonus  de  Pistole.  Bruxelles  1851.  8^. 
29  pag.  (ßua  Bulletin  de  i'Acad.  des  mences.  S^r.  I. 
tom.  XVUI.  part.  1.  2). 

>Va  r  n  e  c  k  e ,  Geo . ,  Der  2.  Rijmerzug  Kaiser  Karls  IV. 
Jenaer  Inaug. -Diss.  Altona  1^1.  8^.  51  pag. 

Sozomenus  Saiaminius,  Hermias  (f  post 
446  Constantinopoli):  Historiae  ecclesia- 
sticae  libri  2  et  Historia  ecclesiae  chri- 
stianae,  libri  9.    323  —  439. 

Xenophon  ist  im  Stil  nachgeahmt. 
Ausg.:  das  Ganxe  findet  sich  abgedruckt  in 
den  M«^cr  Socrates  angeführten  Ausgaben  von 


65 


\* 


1028 


SPAXGEL  —  SPOMINKI  POZNANSKIE 


R.  Stephanus  u.  H.  Valesius.  Paris.  1544. 1668  etc. 
fol.,  dann  von  W.  Keadiog.  Cantabrig.  1720.  fol. 
—  ex  H.  Valesio  interprete  ap.  Migne,  Patrol.  gr. 
lat  tant.  edita.  XXV.  p.  11 25  - 1502.  —  Einzeln  ed. 
Rob.  Hussey.  Oxonii  1859.  60.  3  vol.  8°.  15  sh. 

Erl.-Sefur.:  Holzhausen,  De  fontibus  quibuB  Socrates, 
SozomenasetTboodoretns  asi  sunt.  Oottini^ael825.8^. 
Rosen  stein,  J.,  Kiit.  Untersuchungen  über  d.  Ver- 
hältniss  zwischen  Olympiodor,  Zosimus  und  Sozo- 
menus  in  Forschungen  zur  deutschen  Oeschichte.  I. 
Göttingen  1862.  p.  167-204. 

Vgl.  Acta  ss.  Acepsimae  etc. 
„      ,,   ÄTsacii. 
,,      ,,    Eusebii,  Nest. 

Spangel,  Pallas:  Oratio  ad  Maximilia- 
num  Rom.  regem,  cum  1489  apud  Philip- 
pum  comit.  palat  Heidelbergae  pernocta- 
ret,  nomine  universitatis  ibidem. 

Ausg.:  *  ap.  Freher,  Gemi.  rer.  Script.  II.  p. 
221.  222  ('  ed.  Struve  II.  p.  459). 

Specialis,  vid,  Nicolaus  Specialis. 

Specianus,  Job.  Bapt,  Dueis  Mediolan. 

consiliarius:    De  belle  Gallico  commen- 

tarü.  1523—1526. 

Ausg. :  ed.  A.  Ceruti  in  Bibliotheca  bist.  Ita- 
liana.  I.  Mediolani  1876. 

Speculum  Saxonicum  =  Sachsenspiegel. 

Spehtzhart,  Hugo  =  Hugo  de  Rütlinga. 

Speierische  Chronilc  »Chronik,  Speie- 
rische. 

Spicilegium  Ravennatis  historiae  sive 
Monumenta  historica  ad  ecclesiam  et  ur- 
bem  Ravennatem  spectantia. 

Enthält  Vita  s.  ApoUinaris,  Caloceri,  Proculi  Uc. 
archiopp. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Script,  rer.  Ital.  I.  2.  p. 
529-583. 

Erl.  -  Sehr. :  Fall m an n ,  Gesch.  der  Völkerwanderung. 
II.  Weimar  1864.  S9.  p.  243  ff. 

Spiegel  deutscher  Leute,  auch  Deut- 
schenspiegel genannt 

Ist  ein  Mittolglied  zwischen  dem  Sadiaenapi^el  u.  dem 
Sehteabenapiegel  und  will  nicht  blos  das  Gewohnheitsrecht, 
sondern  auch  das  Kaiserrocht  darstellen.  Der  erstere  Spie- 
gel liegt  ihm  zu  Grunde.  Entstanden  nach  1285. 

Ausg. :  Der  Sp.  deutscher  Leute.  Textabdruck 

der  Innsbrucker  Handschrift  Innsbruck  1859. 8°. 

Erl.' Sehr.:  Stobbo,  0.,  Gösch,  der  deutschen  Rechts- 
quellen. I.  Braunschweig  1860.  p.  327-883. 

Spiegel  historiael,  vid,  Maerlant. 

Spinelli  de  Juvenatio,  Matthaeus,  vid, 
Matteo  di  Giovenazzo. 

SpittendorfT,  Marcus,  Rathsmeister  in 
Halle  a.S.:  Denkwüi'digkeiten.  1474.  Juli 
—1480.  Juli. 

Handschr.:  Hallo,  Marienbibl.,  chart.  fol.  — 
Magdeburg,  Stadtbibl.  Man.  Fol.  n*^  16;  —  Man. 
Fol.  n°  35 ,  unvollständig. 

Ausg.:  hrsgb.  von  der  Histor.  Commiss.  der 
Prov.  Sachsen.  Bearbeitet  von  Julius  Opel.  Halle 
1880.  8^  XL  VIII.  5S2pag.{=^  Geschichtsquellen 
der  Prov.  Sachsen.  Bd.  XI). 


Erl.- Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquelien. 
3.  Aufl.  II.  1887.  p.  127.  128. 

Spominici,  vid.  auch  Xotae. 
Spominici  Bochnieiiski.  1423—1447. 

Ausg. :  wydal  Stanisl.  Lukas  in  Mon.  Polon. 
bist.  III.  1878.  p.  243-245. 

Spominki  Gnieznieiiskie.  I.  965—1142. 

n.  1025—1279.  m.  1283—1383.  Laune. 
Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  1878.  p.  42.  43;  43;  43-45. 

Spominki  Kazimierskie.  1422—1473. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist 
IIL  1878.  p.  242.  243. 

Spominki  Koprzywnickie  (Coprivnicen- 
ses).  1143—1212.  Latine. 

Au^g. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist. 
III.  p.  134.  135. 

Spominki  Krakowskie.  1109  resp.  1133 
— 1170.  Latine, 

Ausg.:  '  ap.  Zeissberg,  Polnische  Geschiebt- 
schreibung.  Leipzig  1873.  p.  33.  not,  4.  —  'ed. 
Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist.  HI.  p.  52.  — 
'  als  Notae  Cracovienses  ed.M.Perlbach  ap.Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  p.  421.  422. 

Spominki  Krakowskie.  1410—1461. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  hist. 
III.  1878.  p.  240-242. 

Spominki  teknerfskie.  1436—1441. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist. 
III.  1878.  p.  255. 

Spominki  Lubelskie  ^  Notae  Lubli- 
nenses. 

Spominki  Lwowskie.  I:  1351  —  1447. 

—  II:  1439—1454. 

Ausg.:  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  1878.  p.  250.  251. 

Spominki  mieszane  {i.  e.  notae  miscel- 
laneae).  1072—1492. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  p.  228-231. 

Spominki  Minorytöw  Samborskich.  1455 

—  1501. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  1878.  p.  252. 

Spominki  Pilznerfskie.  1486—1548. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist 
in.  1878.  p.  245-249. 

Spominki  Ptockie,  1055—1357  i  So- 

chaczewskie,  1124 — 1462.  Latine. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist, 
in.  p.  119-124. 

Spominki  Poznariskie.  1274. 1278. 1257. 

1265.  Latine, 

Ausg.:  *  in  Magistri  Tincentii  episc.  Crac. 
chron.  Polouor.  ed.  Przezdziecki.  Cracov.  1862. 
p.  16.  —  '  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist 


SPOMINKI  TRZEMESZENSKIE  —  STATUTA  GENERALIA 


1029 


IIL  p.  52.  —  '  ed.  Perlbach  ap.  Pertz ,  Mon.  scr. 
XXIX.  p.  424. 

Spominki  Trzemeszeriskie. 

Atisg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  bist. 

m.  p.  134. 
Spominki   Wislickie    {WLsUcy,   Notae 

VisUeienses).  1305 — 1479.  Latine, 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  hist. 
III.  p.  124-120. 

Spominki  Wtadistawskie  »  Notae  Wla- 
dislavienses. 
Spominki  WroczTawskie  {Breslau), 

Betreffen  grusstentheils  das  Sandstift  n.  das  Vinzenz- 
stift  in  Breslau  in  chronologrischer  Unordnung  aus  den 
J.  1090— 1450. 

Ausg. :  ed.  Semkowitz  in  Mon.  Polon.  hist.  III. 
1878.  p.  716. 

Spominki  Zakonnika  ^wietokrzysklego. 

1434—1454. 

Atisg.:  wydal  Teod.  TVierzbowski  in  Mon. 
Polon.  hist.  m.  1878.  p.  411-414. 

Spretus,  Desid.,  Ravennas:  De  ampli- 
tudine,  devastatione  et  de  instauratione 
urbis  Ravennae. 

Ausg. :  *  Venetiis  per  Matth.  Capcasam  1489. 
4<».  —  »Ravennae  1796.  3  vol.  4^  Cum  figuris. 
—  'ed.  Graevius,  Antiquit.  Ital.  VII.  prs.  1. 

Sprottus,  Thomas,  Norwicensis,  ord. 
Bened.  in  coenobio  s.  Augustini  Canta- 
brig.  (cca.  1274):  Chronica  ab  0.  C.  — 
1232  resp.   1272,  cum  assumentis  qui- 

busdam  incerti  auctoris  ad  a.  1339. 

Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Vi- 
tellius  D.  XI. 

Ausg.:  ed.  Thom.  Heanie.  Oxonii  1719.  8^*. 

Uebers.:  translat.  froin  the  original  ms.  by 
■\\'m.  Bell.  Liverpool  1851.  4^ 

Spustoszenie  Sambora  r.  1498. 

Ausg. :  ed.  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Polon.  hist. 
III.  1878.  p.  253.  254. 

Stadboek  van  Groningen  van  het  jaar 
1425. 

Ausg.:  *  naar  het  oorspronkl.  afschrift  afgedr. 
en  met  aanmerk.  (door  J.  de  Rhaer).  Groningen  s. 
a.  gr.  8°.  560  pag.  u.  Facsim.  —  '  uitgeg.  door 
A.  Telting.  's  Gravenhage  1887.  8<^.  XV.  97 pag. 
(=  "Werken  der  Vereeniging  tot  uitgave  der  bron- 
nen  van  het  oud  vaderlandsch  recht,  gevestigd 
te  Utrecht.  Reeks  I.  n®  9).  ü.  2. 

Stadtbuch,  Das  Kieler,  von  dem  Jahre 
1264  bis  zum  Jahre  1289. 

Ausg. :  *  aus  der  Handschrift  hrsgb.  von  J. 
Fr.  Lucht.  Kiel  1842.  4®.  —  *  besser  hrsgb.  von 
P.  Hasse.  Kiel  1875.  8°. 

Stadtweg,  Joh.,  Foppendikensis  (saec. 
XV):  Chronicon  vemaculum  a  Pipino 
usque  ad  a.  1441. 

In  niedersftchsischer  Mundart;  unbedeutende  Kaiser - 
und  Pftpstgeschichte. 


Ausg.:  Auszüge  mit  Nichtberücksichtigung 
des  vor  741  Hergehendeti  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer. 
Brunsv.  III.  p.  263-276. 

Staindel,   Joh.,   presbyter  Pataviensis 

(1508):  Chronicon  generale  ab  0.  C.  — 

1508. 

Ausg.:  ab  a.  700  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr. 
I.  p.  420-542;  cf.  monitum  praev.  p.  417-420. 

Stanconus,  Obertus  (flor.  1270),  vid, 
Cafarus  n^  11. 

Stanislaua  abbas  Olivensis,  vid,  Fontes 
Olivenses.  n®  2.  Chronica  Olivensis. 

Stanislaua  de  Znoyma  {Znaim)^  Ma- 
gister: Tractatus  de  Romana  ecclesia. 

Ausg.:  auszugsweise  ex  cod.  Vindobon.  4941 
fol.  19*- 25*  ap.  Loserth,  Beiträge  z.  Gesch.  der 
Husitischen  Bewegung.  IV.  p.  53.  54  (==  Archiv 
f.  österr.  Geschichte.  LXXV.  Bd.  11.  p.  339.  340). 

Erl.-Sehr.:  Schwab,  J.  B.,  Johannes  Gerson.  Würz- 
burg  1858.  gr.  &>.  p.  576. 

Stanielaua    lector   Cracoviensis   ord. 

Praed.  (saec.  XIV),  r/d.  Vita  s.  Hyacinthi. 

Stargardia,  vid.  Angelus  de  Stargardia. 

StarJ  letopieowe  cestj  =  Annales  pa- 
trio  sermone  scripti. 

Statiue,  Leonard. ,  Florentinus  (f  1425): 
Oratio  pro  maturanda  reformatione  in  con- 
cilio  Constantiensi  d.  l.Mart.  1416  habita. 

Ausg. :  ap.  Walch,  Monimenta  I.  fasc.  3.  p.  127 
-162;  cf.  praef.  p.  xxviii-xxxv. 

Status  regni  Hungariae  sub  Bela  III 
rege. 

Ausg.:  ex  cod.  Paris,  ap.  Endlicher,  Rer.  Hung. 
mon.  p.  245.  246. 

Statuta  Altahensia. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  537.  not. 

Statuta  antiqua  ecclesiae  Lugdunensis 
=  Statuta  Lugdun.  ecclesiae. 

Statuta  communis  Farmae  digcsta  a. 
1255. 

Ausg. :  in  Monumenta  histor.  ad  prov.  Parm. 
pert.  I. 

Statuta  fraternitatis  b.  Oregorii  et  Au- 
gustini conf.  in  Güstrow  (/.  e,  Statuten 
des  s.  Gregorii-Kalands  zu  Güstrow). 

Verbreitet  volles  Licht  über  diese  Brüderschaft. 
Atisg. :  hrsgb.  von  F.  Lisch  in  Jahrbücher  des 
Vereins  f.  meklenburg.  Geschichte.  XLIV.  Schwe- 
rin 1879.  8°.  p.  17-28.  —  Fercula  (i.  e.  Speise- 
zettel für  den  Kai  and  zu  Fastnacht)  in  prima  cena 
in  ieiunio  post  vigilias  p. 29-32.  F^/.Einl.  p.3-16. 

Statuta  generalia  edita  apud  Barcino- 
nam  a.  1451  in  conventu  ord.  Minor.  B. 
Mariae  de  Jesu. 

Ausg.:  ed.  Rieh.  Howlett  in  Monumenta  Fran- 
cisc.  IL  1882.  p.  81-119. 


1032 


STEPHANÜS  DE  FULGERHS  —  STEPHANÜS  INFESSURA 


Praed.  (f  Lugduni  c.  1261):  Tractatus  de 
diversis  materiis  praedicabilibus. 

Sammlanif  von  Beispielon  zum  Gebnach  ffir  Prediger, 
wortvoll  für  Kultur-  u.  Sitten  ^schichte ;  enthRlt  auch  den 
für  die  Geschichte  der  Waldenser  wichtigen ,  nach  1249 
preschriebenen  Tradahis  de  s^lem  donis  Spirütu  saneti. 
Dieser  steht 

Ausg. :  *  bruchstückiceise  ap.  Argentre ,  Collect, 
iudicior.  I.  p.  85  sq.  —  *  vollständig  mit  nur  we- 
nigen stets  angedeuteten  Auslassungen,  nebst  Aus- 
'iciigen  aus  den  übrigen  Tractaten  in  Anecdotes 
historiques,  legendes  et  apologues  tires  du  receuil 
inedit  d'feienne  de  Bourbon  .  .  .  publies  pour  la 
Soc.  de  l'hist.  de  France  par  A.  Lecoy  de  la  Marche. 
Paris  1877.  8°. 

Erl.  -  Sehr. :  M  u  1 1  e  r ,  Karl ,  Geschichte  der  TTaldonsor. 
Gotha  1886.  8».  passim,  besonders  p.  166-172. 

Vid.  Vita  s.  Guilolmi  Firmati. 

,,    b.  Yitalis  abb.  Saviniacen&is. 


Stephanus  de  S.  Georgio  (flor.  cca.  1291), 

vid.  Historia  (s.)  Xerainis  {Reprobaiio). 

Stephanus  de  Langthon ,  vid,  Radulfus 

de  Diceto :  Historia  sedis. 

Stephanus  de  Liciaco,  Grandimont.  prior, 
vid.  Tita  s.  Stephani  Grandimont 

Stephanus  de  Praga,  professor  theol.: 
Oratio  in  concilio  Constantiensi  habita 
a.  1417  mense  Junio  de  matiiranda  Ec- 
clesiae  emendatione. 

Ausg.:  ^ ex  cod.  Helmstad.  ap.  Hardt,  Con- 
stant.  concil.  I.  prs.  16.  p.  823-847.  —  *wiederh, 
ap.  Mansi,  Conc.  XXVIII.  1785.  p.  577-593. 

Stephanus  de  Salanhaco,  vid.  Magistri 

in  theologia. 
Stephanus  de  Salviniec,  vid.  Bemardus 

Iterii. 

Stephanus  de  Senis,  prior  domus  S. 
Mariae  de  Gratia  ord.  Carthus.  prope  Pa- 
piam  (1411),  vid,  Tita  b.  Catharinae  Se- 
nensis  (ep.). 

Stephanus  de  S.  Victore  »  Stephanus 
can.  regiil.  abbatiae  Piperac. 

Stephanus  de  Whitby  abbas  (f  1112): 
Historia  fundationis  abbatiae  S.  Mariae  V. 
Eboraci  a.  1088. 

Handschr.:  vid.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials  II.  p.  49.  n°  75. 

Ausg.:  unter  dem  Verfassemamen  Simon  de 
War w ick  in  Dugdales  Monasticon  III.  p.  554 
(ed.  nova). 

Stephanus  diaconus  Arelat.  (flor.  545), 

vid.  A^ita  s.  Caesarii  episc. 
Stephanus  Eddius,  vid.  Eddius. 
Stephanus  episcopus  Rhedonensis  » 

Stephanus  de  Fulgeriis. 


Stephanus  episcopus  Tornacensis  (a. 

1192)  =  Stephanus  Tornacensis. 

Stephanus  Infessura,  senatus  populique 
Rom.  scriba  (f  cca.  1500):  Diarium  urbis 
Romae  ab  a.  1294—1494  {=  Diario  della 
cittä  di  Roma). 

"Wird  verschiedenen  Verf.,  u.  a.  LaeliusPetro- 
nius  und  Paulus  de  Magistris,  mit  Unrecht  mi:«»- 
schrieben.  Theils  italienisch  theils  lateinisch  verfasst. 

Handschr.:  Albano  Laziale,  Bibl.  Ginsti- 
nianea  (Seminar,  vescov.),  sine  signat.  sec.  XVII. 

—  Berlin,  kgl.  Bibl.,  ms.  ital.  fol.  37  in  4^  sec. 
XVn.  —  Bologna,  Un.-Bibl.  848.  sec.  XVII. 

—  Cortona,  Bibl.  comunale  302.  sec.  X^^IL  — 
Florenz,  Nat-Bibl.CXXVII  GinoCapponi.  sec. 
XVIII;  —  II.  ni.  422.  Magliabecch.  XXX VIU, 
3.  61.  sec.XVI;  —  Bibl.  Riccard.  1182.  sec.XVUI. 
4°.  —  Hannover,  kgl.  Bibl.,  Schrank  V.  5.  — 
London,  Brit.  Mus.  n°8431.  sec.  XVII.  gr.  8*»; 

—  n°  8432.  sec.  XVII.  4«;  —  n«8433.  sec.  XVII; 

—  n'»8434.  sec.  XVII;  —  n'^  26802.  sec.XVII;  — 
Bibl.  of  Yelverton  nP  5314.  Vol.  76.  sec.  XVI.  — 
Modena,  Bibl.  des  Staatsarchivs,  sec.  XVII;  — 
Bibl.Campori.  sec.  XVIII.  —  Neapel,  Bibl.Bran- 
cacc.  11.  F.  10.  soc.  XVII.  —  Nat.-Bibl.  X.  D.  25. 
sec.  XVII.  fol.  —  Paris,  Nat-Bibl.  lat  n^  898S 
(olim  Colb.  234).  sec.  XVII;  —  n«  13733  (oiim 
St.  Germ.  116).  sec.  XVII;  —  n*»  12541  (St.  Genn. 
932).  sec.  XVII;  —  n°  13732.  sec.  XVII;  —  fonds 
ital.  n«  670.  671.  sec.  XVII;  —  n°  672.  sec.  XVII; 

—  n°  193.  sec.  XVII.  —  Parma,  kgl.  Bibl.  HH. 
m.  1086.  sec.  XVI.  4°.  —  Perugia,  Bibl.  comun. 
Podiani  A.  30.  sec.  XVII.  —  Poppi,  Bibl.  comu- 
nale CCXII.  sec.  XVI  exe.  —  Rom,  Archiv,  de' 
Cerimonieri  pontif.  M.  4.  sec.  XVI;  —  A.  1.  sei*. 
XVIII.  —  Archiv,  stör,  comun.,  cred.  XIV.  tum. 
5.  sec.  XVII.  —  Archiv.  Vatic.  (arch.  di  CastelK 
Schrank  IX.  ord.  Ir).  sec.  XVI;  —  Schrank  XV. 
n°  61.  —  Bibl.  Barberini  LIV.  51  (olim  n®  3160). 
sec.  XVH;  UV.  52  (olim  n«  1087).  sec.  XVH; 

—  LV.  5.  sec.  XVIII;  —  LV.  56.  sec.  XV  IL  — 
Bibl.  Chigi.  G.  II.  62.  sec.  XVI;  —  G.  IL  61.  se-ir, 
XVII.  —  Bibl.  Casanat.  XX.  VL  7.  sec.  XVin. 

—  Bibl.  Corsini  1344.  sign.  38.  E.  21.  soc.  XVIL 

—  Bibl.  Ferraioli,  2  Exempl.  sec.  XVH.  —  Bibl. 
naz.  V.  Emman.  304.  XVIII.  fonds  Gesuit.  sec. 
XVIL  —  Bibl.  Vatic.  nM522.  sec.  XVI;  —  n^ 
6389.  sec.  XVII;  —  n«  5294.  sec.  XVI;  —  n* 
6823.  sec.  XVI;  —  Ottob.  n*^  1116.  sec.  XVIII;  — 
n«  2626.  sec.  XVII;  —  Bibl.  Vallicell.  I.  74  (hodi- 
00833).  sec.  XVI;  —  I.  75  (hodie  00834).  seo. 
XVI.  —  Turin,  Nat.-Bibl.  IL  49.  sec.  XVI.  — 
Venedig,  Marcusbibl.  Ital.  App.  cl.  VI.  n^cxLix. 
sec.  XVIL  kl.  fol. 

Ausg.:  *  ap.  Eccard,  Corp.  bist.  II.  p.  1863- 
2016.  —  ^  wiederh.  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ita!. 
III.  2.  p.  1111-1252.  —  ""mit  d.  Vortit.:  Stephani 
Infessurae  civis  Romani  Diaria  rerum  Romana- 
rum suorum  temporum  ab  a.  1304 — 1494  «.  d, 
Haupttit.:  Diario  della  citta  di  Roma  di  Stefano 
Infessura  scribasenato.  Nuova  ediz.  a  cura  di 
Oreste  Tommasini.  CJon  5  tavole.  Roma  1890. 
gr.  8°.  XXXL  337  pag.  L  10  (=  Fonti  per  la  sto- 
ria  d'Italia.  Vol.  VI).  —  Altro  principio  del  Dia- 
rio (1294)  ibid.  p.  297. 


STEPHANUS  JULIACUS  —  STEPHANUS  PRESBYTER 


1033 


Erl. -  Sehr. :  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
'     ed.  Mansi  V].  209. 
Paulus,  Sophronizon  VI.  p.  6. 
Tommasini^Or.,  in  Archivio  della  r.  Societä  romana 

di  storia  patria.  XL  p.  481-640. 
:  n  Diario  dell'  Infessnra:  studio  preparatorio  alla 

naova  edizione  di  esso.  Roma  1889.  8°. 
:  Niiovi  documenti  illastrativi  del  Diario  di  Ste- 

fiuio  Infessara.  Roma  1889.  8^.  36pag.  {au8:  Archivio 

della  r.  Societit  romana  di  storia  patria.  XII.  1889. 

p.  5-36). 

Stephanus  Juliacus,  Dr.  theol.  Sorbo- 
nae  Paris.,  vid.  Tita  b.  Coletae. 

Stephanus  Landaven8i8(cca.H20),  vid. 

Tita  s.  Teliavi. 

Stephanus  Leodiensis  abbas  (f  1112), 

vid.  Tita  s.  Modoaldi. 

Stephanus  Leodiensis  episcop.  (t  920), 

v^id,  Tita  s.  Lambert!  episcopi  Leod. 

Stephanus  magister  (c.  700):  Carmen 
de  STnodo  Ticinensi  a.  698. 

Ausg.:  '  ed.  L.  B€>thmann  in  Mon.  Germ.  bist. 
Ser.  rer.  Langob.  1878.  p.  189-191.  —  ^wiederh. 
in  Pauli  bist.  Langob.  inter  Scriptores  rer.  Germ, 
in  usum  schol.  1878.  8°.  Append.  p.  245-248. 

Stephanus  Maleu,  vid.  Maleu. 

Stephanus  monachus  Beccensis  =  Ste- 
phanus Rothomagensis. 

Stephanus  monachus  Benedict,  abbas 
Montis  Alti  =  Stephanus  abbas  Montis 
Alti. 

Stephanus  monachus  Cellae  Xovae  (cca. 
1150),  vid,  Tita  s.  Rudesindi. 

Stephanus  monachus  S.  Pantaleonis  Co- 
loniensis  (cca.  980),  r^id.  Inventio  s.  Mau- 
rini. 

Stephanus  monachus  Sabaita,  t^.  Acta 

SS.  Johannis,  Sergii  .... 

Stephanus  Palecz,  Ma^ster:  Tractatus 
de  Romana  Ecclesia. 

Ausg.:  auszugsweise  ex  cod.  Vindobon.  4941 
fol.  14** -19*  ap.  Loserth,  Beiträge  zur  Geseb.  der 
Husitischen  Bewegung.  IV.  p.  54-56  (=  Arcbiv 
für  Österreich.  Gesch.  LXXV.  Hälfte  II.  p.  340- 
342);  cf.  p.  31. 

:   Tractatus    gloriosus:   ,Cum   in 

nonnullis'.    Wol  im  Sommer  1412  yerfasst. 

Ausg.:  ex  cod.  univ.  Pnig.  III.  G.  6.  foL  16' 
ap.  Loserth,  Beiträge  zur  Gesch.  der  Husitischen 
Bewegung.  IV.  Wien  1889.  p.  47-53  (---Archiv 
f.  Österreich.  Gesch.  LXX  V.  Hälfte  II.  p.  332  -  339) ; 

cf.  p.  17.     Vgl.  Replicacio  Qnidamistarnm. 

Stephanus  i  papa  (f  257). 

Erl.' Sehr.:  JtLif6,  Regesta  pontificam  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  20.  21 ;  II.  p.  782. 

Stephanus  electus  (f  752). 

Erl. 'Sehr.:  Jaff6  1.  c.  p.  270. 

Stephanus  II  papa  (f  757). 

Erl.  -  Sehr.:  Jaffö  1.  c.  p.  271-277. 


Stephanus  III  papa  (f  772):  Epistolae. 

Attsg.:  3  ap.  Bouquet,  Recueil  V.  p.  591- c93. 
Cf.  Joffe  I.e.  p.  285-288. 

Stephanus  IV  papa  (t  817):  Bullae. 

Ausg.:  ex  diversis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXXrX.  p.  973-978. 

Erl.'Sekr.:  Jaf f6  1.  c.  p.  816-318. 

Stephanus  V  papa  (f  891):  Epistolae. 

Ausg.:  *  ap.  Mansi,  Collect,  concil.  XVni.p.6. 

10.  —  »  3  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  200.  201.  — 

■33  epp.,  dipiom.  et  privil.  ex  Mansi,  Bouquet 

et  aliis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXIX.  p.  78')- 

822;  epistola  ex  Lappenberg  ibid.  p.  1021. 1022. 
Erl. -Sehr.:  Jaff6  l.  c.  p.  427-486. 

Stephanus  VI  papa  (f  897):  Epistolae. 

Ausg.:  *  2  ap.  Mansi,  Collect,  concil.  XVIII. 
p.  175  (der  kürxere  ist  aus  Fiodoardi  Hist.  eccl. 
Kern.  IV.  4  entnommen).  —  *  ap.  Bouquet,  Rec. 
ES.  p.  204.  205.  —  *  epp.  et  privil.  3  ex  Mansi, 
d'Achery  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXIX.  p.  855 
-860.  —  Epistola  a.  887  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VII.  p.  159.  Cf  Jaf f e  1.  c.  p. 
439.  440. 

Stephanus  VII  papa  (f  931):  Epistolae 
et  privilegia. 

Au^g.:  ap.  Migne.  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p. 
1051-1056.  —  Bulla  in  Neues  Archiv  der  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XL  p.  377-379.  Cf  Jaffe  1.  c.  p. 
453.  454. 

Stephanus  VIII  papa  (f  942):  Epistolae 
et  privilegia, 

Au^g.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p. 
1089-1092.  —  Epistola  a*  941  *ap.  Calmet,  Hi- 
stoire  de  Lorraine  I.  —  *  wiederk.  ap.  Bouquet, 
Rec.  IX.  p.  224.    Cf.  JafFe  1.  c.  p.  457.  458. 

Stephanus  IX  papa  (f  1058):  Epistola 
ad  Gervasium  Remensem  archiepisc.  A. 
1058. 

Ausg. :  *  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  198.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XI.  p.  491. 
492.  —  Epistola  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  401.  Cf  Jaffe  1.  c.  p.  553-556. 

Stephanus  X  papa  (f  1058):  Epistolae 

et  privilegia. 

Ausg.:  8  ex  diversis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLIILp.  869-884. 

Stephanus  Parisiensis  episcopus  (1124 

—1144):  Epistolae. 

Ausg. :  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  III.  p.  155  (*ed. 
nov.  in.  p.  489).  —  M6  annorum  1126  —  1133 
ap.  Bouquet,  Rec.  XV.  p.  329-338.  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLXXIII. 

Stephanus  praecentor  Ulyssiponensis, 
vid.  Tita  s.  Tincentii  levitae  irnirac.). 

Stephanus  presbyter:  Epistola  ad  Au- 

narium  Autissiodorensem  episcopum:  ,De- 
cursis  litteris'.  573  —  603. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  BoU.  Mai.  L  p.  50  (*  ed. 
nov.  p.  52).  —  «  ibid.  Jol.  VlI.  p.  222  (•»  ed.  nov. 


1034 


STEPHANÜS  REDONENSIS  —  STETTER 


p.  233).  —  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  420.  — 
*  ap.  Dura,  Bibliotheque  histor.  de  PYonne.  L 
p.  331.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXII.  p. 
769.  —  ^  ed.  W.  GundJach  in  Mon.  Germ.  bist. 
Epist.  IIL  p.  447. 

Stephanus  Redonensis  episcopus  =  Ste- 
phanus  de  Falgeriis. 

Stephanus  rex  Hungariae  (f  1038):  De 
institutione  morum  ad  Emericum  diicem. 

Ausg.:  ^  unt,  d.  Tit.:  Monita  quibus  filium 
Emericum  instruxit,  ut  regnum  recte  admini- 
straret  ap.Migne,  Patrolog.  lat.  CLL  1853.  p.  1233 
-1244.  —  *  od.  Florianus  in  Historiae  Hungar. 
fontes  domestici.  Pare  I.  Vol.  I.  p.  102-112;  cf. 
p.  220-232.  —  Leges  et  Privilegium  protoab- 
batiae  s.  Maiüni  Pannoniae  concessum  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLL  p.  1243-1256. 

Stephanus  Rothomagensis,  monachus 
Beccensis  (flor.  c.  1170):  Carmea  de  Gau- 
frido  comite  Andegavensi. 

Äusg,:  ed.  Marchegay  et  Salmon  in  Chroni- 
ques  d*Anjou  L  p.  313-315. 

Vgl.  Notitia  de  Gaofrido. 

:  Carmen  elegiacum  de  Waleranno 

comite  Mellenti. 

Handschr,:  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n** 
14146. 

Ausg. :  ed.  by  Rieh.  Howlett  in  Chronicles  of 
the  reigns  of  Stephen,  Henry  11  etc.  IL  1885. 
p.  776-780. 

:   Draco  Normannicus.    Libri  3. 

Poema. 

Feiert  darin  besonders  die  Kaiserin  Mathilde  von 
Deutschland  (f  1167)  u.  ihren  Sohn  den  KUnig  von  Eng- 
land bis  zum  J.  1169. 

Handschr.:  Rom,  Yatic.  Christ  reg.  1267;  — 
Ottobon.  n^  3081.  chart.  sec.  XV. 

Ausg.:  *  in  Aug.  Maii  Opp.  Romae  1871.  4°. 
Append.  I.  p.  20-65.  —  *  unt.  d.  Tit.:  Le  D ra- 
gen nomiand  ot  autres  poemes  d'6tienne  de 
Kouen.  Publ.  [pour  la  Sog.  de  Thist.  de  Nonnan- 
die]  par  Henri  Omont.  Rouen  1884.  8°.  260  pag. 
12  fr.  —  ^  ed.  by  Rieh.  Howlett  in  Chronicles  of 
the  reigns  of  Stephen,  Henrj'  11  etc.  Vol.  IL 
1885.  p.  589-757.  —  Additamenta:  ,Quae  im- 
peratrix  Mathildis  dedit  ecclesiae  Becci  in  orna- 
mentis  [ad  lib.  IIL  vei-s.  32]  p.  758-760.  —  Fra- 
gment of  a  poem  as  to  the  return  of  Henry  II 
from  Normandy  after  the  arrangement  of  the 
peace  a.  1169  ibid.  p.  760-762.  —  Appendix  p. 
766-781.—  -»Excerpta  » ed.  J.  J.  Brial  ««  No- 
tices  et  extraits  des  niss.  VlII.  2.  p.  297 ;  —  **  a. 
1125—1169  ed.TVaitz  ap.  Pertz,  Mon.scr.XXVL 
p.  154-194. 

Brl.-Schr.:  Fierville,  £tienne  de  Rouon,  moine  du 
Bec  aa  12.  siccle ,  autear  du  Draco  Xormfinnicua  in 
Bulletin  de  la  Societe  des  antiquaires  de  Kormandie. 
VII.  p.  2;  VIII.  fasc.  1.  2. 

Hardy,  Descript.  catalogue  of  materials  IL  p.  297- 308. 
u9  406  {ffibt  auch  eine  Analyse  des  Gedichts). 

"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquollen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.  301 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  333. 

Vgl.  Johannes  mon.  Maioris  Monast. 

Stephanus  Senensis  »  Steph.  de  Senis. 


Stephanu8  Serva  Cremonensis  (init 
saec.  XYI),  vid,  Vita  s.  Ubaldi. 

Stephanus  Tornacensis  episcopus  ab  a. 

1192,  primo  abbas  S.  Evurtii  Aureliae 
ad  Ligerim,  tum  abbas  S.  Genovefae  Pa- 
risiensis(t  1203):  Epistolarum  partes  tres. 
1163—1203. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl. sec. XIII. 8566A: 
—  8630  A.  —  Valenciennes,  mbr.  sec.  Xül. 
4°.  B.  4.  98.  —  Wolf  enbüttel,  mbr.  sec.  XIY. 
8°.  Gud.  309. 

Ausg. :  *  ed.  J.  B.  Massen  xusammen  mit  Ger- 
berti et  Johannis  Sarisberiensis  Epistolis.  Paris. 
1611.  4®.  —  ^wiederh.  in  Bibliotliecis  Patnim.  — 
*  in  eiusdeni  Opp.  ed.  et  40  ineditis  locupletavit 
Claudius  du  Molinet.  Lutet.  Paris.  1679.  (1682.)  4». 
p.  1-415.  Fehler fiaft.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CCXI.  p.  309-542.  —  *  Supplemen- 
tum  ed.  J.  J.  Brial  in  Notices  et  extraits  des  mss. 
de  la  bibl.  roy.  X.  2.  p.  66.  —  •  wiederh.  ap.  Mign»^ 
1.  c.  p.  543  -  562.  —  '*  40  epist.  ex  Mollnet  ap.  Bion- 
quet,  Recueil  XIX.  p.  282-306.  —  »«n/.  d.  Tit.: 
Lettres  d'Etienne  do  Tournai.  Nouv.  edition  par 
Jules  Desilve.  Valenciennes  1893.  8^  —  Epi- 
stel am  ad  ^Vilhelmum  archiep.  Remens.  ed.  Ba- 
luze,  Miscellan.  I.  p.  420  (ed.  Mansi  III.  p.  90).  — 
Alias  plures  epp.  ed.  Miraeus,  Opp.  diplom.  IL 
p.  838.  981.  1197.  1200.  1201;  IIL  p.  364.  579. 

:  Planctus  super  interfectione  Jo- 
hannis decani  a.  1168. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XIY.  p.  450.  451. 
Vgl.  Epitaphium  Ladowici  Fr.  regis  VII. 
Vita  8.  Geraldi  abb.  {aermo). 

Stephanus  Trenta,  episcopus  Lucanus: 
Legatio  apostoüca  Viennam  et  in  Hunga- 
riam  a.  1459  et  sequenti. 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  I.  p. 
490-494. 

:   Legatio   Anglicana   a.  1467  et 


1468  habita. 

Av^g.:  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  I.  p. 
494-502. 

Stephanus  Viennensis  archiepiscopus: 

Epistola  ad  Albericum  Ostiensem  episc, 
apost  sedis  legatum  cca.  a.  1145. 

Ausg.:  *ap.  Martene,  Thes.  anecd,  I.  p.  307. 
—  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XY.  p.  421.  422. 

Stero,  Henric,  vid. 

Annales  SS.  Udalrici  et  Afrae. 
HenriciLs  Stooro. 
Herroannus  Altahensis. 

Stetter,  Joh.,  (1392  Säckelmeister  von 
Constanz,  f  nach  1399):  Constanzer  Chro- 
nik. 

Verloren.  Eine  Reconstruction  derselben  ist  (m  Cursir- 

Schrift)  versucht 

Ausg.:  ap.  Thcod.  Ludwig,  Die  Konstanzt^r 
Geschichtschreibung  bis  zum  18.  Jahrh.  Inaiis?.- 
Diss.  Strassburg  1894.  8°.  p.  209-221.  Erlüut 
etc.  p.  221-237. 

Vgl.  Chronik,  Constanzer. 


STEWART  —  STOLBERG,  BOTHO 


1035 


Stewart,  William:  Baik  of  the  Chro- 
nicus of  Scotiand,  vid.  Boethius,  Hect: 
Historia  Scotorum  (Uebers.). 

Steynruck  «  Steinmck. 

Sthenus,  Bartbolom.,  Bregensis  (Brieg\ 
1460  magister,  ordinis  Cruciferoruin  Rho- 
diensimn  Vratislaviae  (f  post  1512):  De- 
scriptio  totius  Silesiae  atque  civitatis  re- 
giae  Wratislaviensis. 

Eine  historisch  -  topoKiaph.  Beschreibung  mit  ausge* 
pr&(^m  Nationalbevnsstsein. 

Handschr.:  Rom,  Bibl.  Chigi;  ans  dieser  trug 
Bacdtkie  die  Varianten  in  Sommers  Ausgabe  ein, 
die  sich  in  der  breslauer  Bemhardinerbibl.  be- 
findet, 

Ausg,:  *  ed.  Fr.  "Wilh.  Sommer  (später  geeukli  : 
von  Sommersberg),  RegnumVannianum  antiquam 
Silesiam  complectens:  accedunt  eiusdem  lommata 
...  et  Steni  Bregensis  descriptio  Silesiae  .  .  .  sub 
initium  saec.  XTl  confecta,  nunc  primum  ex  mpt. 
cod.  edita.  Vratislaviae  1722.  4«.  p.  137-204.  — 
^naeh  BancUhüs  Coüation  erschien  xueret  der 
2.  Theil  unt.  d.  Tit.:  Doscriptio  Vratislaviae 
. . .  e  cod.  Romano  accuratius  ...  ed.  Joa.  Theoph. 
Eunisch.  Progr.  des  Friedr.-  Gymn.  Breslau  1832. 
4";  derl. Theil  unt.  d.  Tit.:  Descriptio  Silesiae 
...  ed.  Joa.  Theoph.  Kunisch.  Progr.  d.  Fr. -Gymn. 
Breslau  1836.  4«. 

Uebers.:  des  Hauptabschnittes  über  Breslau, 

von  J.  G.  Kunisch  f>i  HofFmanns  (v.  Fallersieben) 

Monatschrift  von  u.  für  Schlesien.  I.  1829.  p.  94- 

112;  vgl.  IL  p.  564. 

Erl.-Sehr.:  F 11  Idener,  Joh.  Jak.,  Schlesische  Biblio- 
thek a.  Bficherfaistorie.  Repos.  I.  Sect.V.  $  1.  p.296. 

Klose  ap.  Stenzel,  Scr.  rer.  Siles.  III.  p.  387. 

Kunisch,  Joh. Ob.,  in  Schles.  Pxovinzialblfttter.  1833. 
Angast.  p.  99-109. 

Zeist»berg,  H.,  Die  polnische  Geschichtj^chrelbnng 
des  Mittetaltera.  Leipzig  1873.  p.  154  -156. 

Stich,  Heinrich,  Abt  von  Lehnin  (1400 
— 1432):  Gedenkbuch  über  die  Streitig- 
keiten des  Klosters  mit  seinen  Nachbarn. 

1419  angelegt. 

Ausg.:  unvollständig  ap.  Riedel,  Codex  di- 

plomat.  Brandenburg.  Hauptth.  I.  Bd.  X.  Berlin 

1856.  4^  p.  413-446. 

Erl.'Sehr.:  Sello,  U.,  Lehnin.  Beitrage  2.  Gesch.  von 
Kloster  u.  Amt.  Berlin  1881.  gr.  8^.  p.  147  ff. 

StHfhing,  Von  der  löblichen,  des  hoch- 
würdigen Gotteshauses  Einsidlen  vnser 
lieben  Frauen  Chronik. 

Ausg.:  Ulm  1494.  4**.  Vgl.  Panzer,  Annalen 
III.  p.  77. 

Stoicowich,  Johannes  =  Johannes  de 
Ragusio. 

Stoke,  Melis  (i.  e.  Aemilius) :  Holland- 
sche  Rijm-Kroniek,  inhoudende  de  Ge- 
schiedenissen d.  Graven  van  Holland  tot 
het  Jaer  1305,  door  eenen  wiens  naeme 
onbekent  is,  voor  286  Jaren  beschreven. 

M.  stoke  lebte  als  ,anneclprc'  f».  e.  clericus,  capel- 
lanns)  des  Grafen  'Wilhelm  111  von  HoUaiid.  Da.ss  or  aus 


Egmond  war ,  ist  nicht  bezevgt.  Er  schrieb  vor  1806  sein 
Werk  in  10  BQchem ,  reichend  von  der  Völkerwanderung 
bis  auf  den  Tod  Johannes  II,  694  —  1905.  Unschätzbares 
Denkmal  für  die  alte  Landesgeschichte  Hollands. 

Handsehr.:  Gent,  Bibl.  des  Prof.  Semire; 
nur  ein  Fragment  von  38  Versen  aus  d.  8.  Buche. 
—  HaaK,  kgl.  Bibl.  n«722.  723.  724.  mbr.  sec. 
XV.  Vgl  Hoflfmann,  Horae  Belgicae  I.  p.  70-77; 
Mone,  üebersicht  p.  110.  —  Utrecht,  Bibl.  des 
Prof.  De  Geer.  mbr.  sec.  XIV.  4®. 

Ausg. :  ^  met  een  Voorrede  van  Jan  van  der 
Does.  (Uitgeg.  door  H.  Lz.  Spieghel.)  t'Amstelred. 
159] .  fol.  Smr  selten^  weil  ein  Brand  dengrössten 
Theil  vernichtete.  —  ^wiederh.  und  xuerst  mit 
d.  Namen  des  Verf.:  Hollandtsche  Riim-Kroniik 
van  Melis  Stoke.  'sGravenhage  1610.  fol.  —  •  Hol- 
landse  Jaar-Boeken  of  Rym-Kronyk  van  Melis 
Stoke.  Met  de  afbeeldingen  van  alle  de  Hollandse 
graven  en  noodige  uitleggingon  door  Com.  van 
Alkemade.  Leyden (Rotterdam)  1699.  fol. — *  Rijm- 
kron\jk  van  Melis  Stoke,  med  historie-,  oudheid- 
en  taalkundige  Aanmerkiogen  door  BalthazarHuy- 
decoper.  Leyden  1772.  3  vol.  gr.  8®  t*firf  4°.  Das 
gelehrteste  Werk  dieser  Art  im  vorigen  Jahr- 
hundert. —  *  Rijmkroniek.  üitg.  voor  de  Histo- 
risch Genootschap  te  Utrecht  door  W.  G.  Brill. 
Utrecht  1885.  2  vol.  8^  380;  XCVL  290  pag. 
9  fl.  80  c.  (=  Bronnen  van  de  geschiedenis  der 
Nederlanden  in  de  middeleeuwen).  —  •Bruch- 
stücke »rfcr  Jahre  1247—1256  ap.  Böhmer,  Fontes 
n.  p.  416-432;  —  ^andere  ed.  Ciarisse  in  Ver- 
handelingen van  de  Maatsch.  van  nederl.  Letterk. 
te  Leyden.  II.  2.  p.  242  (Boek  IIL  vs.  993  ff.);  — 
^andere  ed.  H.  Bormans  in  Compte-rendu  de 
l'Acad.  de  Belgique.  Ser.  IL  tom.  VL  Bullet.  1854. 
p.  99-106  (Boek  VI.  vs.  359-510);  —  *  andere  ed. 
Bcriverius,  Toetssteen  achter  het  Goudsch  krön. 

p.  252. 

Erl.-Sehr:  Bibliotheca  Roeveriana  I.  p.67;  bttdkreibt 
3MpU. 

Bolhuis  van  Zeebnrgh,  Kritiek  der  Friesche  ge- 
schiedschrijvers  p.  21-25. 

Barmannas,  Traiectom  eruditum  p.  362. 

Clignett,  J.  A.,  Vertoog  over  het  aantal  der  hand- 
schriften  door  Huydecoper  gebruikt  by  de  aitgaaf  der 
Kijmkronijk  van  M.  St.  'sGravenhage  1825.  8". 

Foppen s,  Bibliotheca  Belgica  I.  p.  49. 

Jonckbloet,  Middelnederl.  dichtkonst  III.  1.  p.  176 ff. 

Klait,  A.,  Consi)ectas  historiae  criticae  comitatos 
Hoüandiae  et  Zeland.  Item  epistola  ad  P.  H.  van  de 
Wall  de  nonnallis ,  quae  in  nupera  editione  chronici 
vemacali  rtiythroici  Aemilü  Stoke  occorrunt.  Tra- 
iecti  ad  Rhen.  1773.  4<).  Seltm. 

Literat. -Blatter.  1805.  VI.  p.  74. 

Lorenz,  Deutschlands  Gesciiichtsqaellen.  3.  Aufl.  U. 
1887.  p.  17. 

Mone,  F.  J.,  Uoben^icht  der  niederllndischen  Volks- 
literatur p.  110. 

Richthofe n,  K.  Freih.  v.,  Die  Älteren  Egmondcr 
Geschichtsquellen.  Berlin  1886.  8°.  p.  2U2-2Ü7. 

Wagen  aar,  J.,  in  Vaterlandsche  Letteroefeningen. 
II.  Amsterdam  1773.  p.  14 -3(). 

"Wind,  Bibliotheok  der  Nederlandsche  geschied^^chrij- 
vers  p.  40-45. 

van  Wijn,  Histor.  en  letterk.  avondstonden.  Am- 
sterdam 1800.  p.  277-  284. 

NB.  Vgl.  ausserdem  das  Fragment  aas  d.  J.  1358  bei 
Hatthaeus,  Analect.  I.  p.  65,  welches  einer  Fortsetz. 
anzugehören  scheint. 

Stolberg,  Botho  Graf  zu:  Meerfahrt  nach 
Jerusalem.  1493/94. 

Erl.  -  Sehr. :  vgl.  darüber  E.  Jacobs  in  Zeitschrift  des 
Harzvereins  I.  lbU38.  p.  192-194. 


1036 


STOLBERG,  HEINRICH  —  STROMER 


Stolberg,  Heinrich  d.  alt  Graf  zu:  Meer- 
fahrt nach  Jerusalem  und  ins  gelobte  Land. 
Tagebuch  Tom  16.  Mai  —  4.  Aug.  1461. 

Anfang  und  Ende  fehlen;  die  Reise  dauerte  vom  21. 
bez.  26.  März  — 10.  Oct.  —  Früher  fillschlich  als  ein  Bruch- 
stück der  Pilgerfifthrt  seines  Sohnes  Botho  angesehen. 

Handseßtr,:  Wernigerode,  Archiv  A.  1,  4. 
sec.  XV. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  Ed.  Jacobs  in  Zeitschrift 
des  Harz-Yereins  für  Geschichte  I.  Wernigerode 
1868.  p.  194-220;  rgl  Einleit.  p.  173-194.  Er- 
gänxungen  xu  einzelnen  xweifelhaften  Punkten 
bietet  ein  Abschnitt  aus  K.  S toll  es  Thür.- Er- 
furtische Chronik  hi-sgb.  von  Hesse.  Stuttgart 
1854.  p.  50.  51 ,  freichen  Paul  Lemcke  in  der  selb. 
Zeitschrift  XIII.  1880.  p.  484-  488  wiederholte. 

—  *  Auszug  ap.  Röhricht  u.  Meisner,  Deutsche 

Pilgerreisen.  Berlin  1880.  p.  483.  484. 

Erl.-Sckr.:  v.  Müivorstedt,  Gesch.  der  Grafen  von 
Stolberg  p.  362. 
:  Rogesta  Stolbergica.  p.  533.  535.  n«  1602. 1608. 

Stolle,  Konrad  (Yicar  zu  St.  Sever  in 
Erfurt,  flöOö):  Thüringisch -Erfurtische 
Chronik  —1499. 

Ausg. :  ^  (nach  der  Jenaer  Handschr.  d.  i.)  aus 
der  Urachrift  hragb.  von  Ludw.  Friedr.  Hesse. 
Stuttgart,  Bibl.  des  liter.  Vereins  (Publicat.  32) 
1854.  8°  {XXVIII.  216 pag.  Ji  7),  nur  diejenigen 
Stellen^  in  denen  der  Verf.  als  Augenxeuge  selb- 
ständig auftritt  und  worin  er  eine  zusammen- 
hängende Darstellung  wichtiger  u.  interessanter 
Ereignisse  seiner  Zeit  liefert.  —  '  Bruchstücke 
hrsgb.  von  L.  F.  Hesse  in  Haupts  Zeitschrift  f. 
deutsches  Alterthum.  VlII.  Leipzig  1850.  p.  302 
-347. 

Erl.'Sehr.:  Herrmann ,  K.,  Bibliotheca Erfurtina.  1863. 

p.  81-88. 
L  0  m  c  k  e ,  P. ,  in  Zeitschrift  des  Harzvereins  XIU.  18S0. 

p.  484-488. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  S.  Aufl.  IT. 

1887.  p.  108.  109 ;  139. 
Mich  eisen,  A.  L.  J.,  in  Zeitschrift  für  Thüriogische 

Geschichte  I.  p.  219-230. 

Stora  Svenska  Kirachrönikan  —  Eriks - 
Krönikan. 

Storia  dal  principio  del  sec.  Xin  » 
Cronica  o  storia. 

Storia  dell'  assedio  e  della  ricupera 
dl  Zara  fatta  dai  Yeneziani  nel  1346, 
scritta  da  un  contemporaneo. 

Ursprünglich  lateinisch ;  ins  Italienische  sec.  XV  über- 
setzt. 
Au^g.:    ap.  Jac.  Morelli,    Monumenti  Vene- 
ziani  di  varia  letteratura.  Venezia  1796.  4*^.  p.  i 

-  xxxvn. 

Erl.-Sckr.:  Voigt,  G.,  in  Abhandl.  der  bayer.  Akad. 
der  Wisscnsch.  XVI.  8.  1886.  p.  62. 
Vgl.  Historia  Jadrensis  obsid. 

Storia  di  fra  Michele  Minorita  come 
fu  arso  in  Rrenze  nel  1389. 

Ausg. :  con  documenti  risguardanti  i  Fraticelli 

della  povera  vita.    Testi  inediti  del  buon  secolo. 

(Pubbl.  per  cura  di  Giul.  Vanzolini.)  Bologna  18(34. 
16mo. 

Strabo,  rid.  Walafridus  Strabo. 


Stralius,  Laurent  (i^o/.):  Annales.  1084 
— 1314,  vid,  Annales  Ryenses  (Uebers.). 

Straesoldo,  vid.  Niccolö  Maria  di  Stras- 

soldo. 

Strehlener  Fragment,  vid.  Fragment, 
Strehlener. 

Streit,  Der,  zu  Mühldorf  1322  =  Xar- 
ratio  de  proelio  etc. 

Gehaltreiche  und  schöne  Erz&hlung.  Eins  der  filtef^tea 
Denkmäler  geschichtlicher  Prosa  in  deutscher  Sprache.  — 
Füge  p.  804  hinzu: 

Hafidschr. .-Wien,  Hofb.  ms.  rec.  1548  (Salisb. 
416).  mbr.  sec.  XIV;  n°  8223  (Salisb.  422).  sec. 
XVU. 

Ausg. :  ....  —  *  vollständiger  hrsgb.  von  H. 
J.  Zeibig  in  Archiv  für  Kunde  der  Österreich.  Ge- 
schichtsquellen IX.  p.  362-365. 

Streit  des  Erzbischofii  Silvester  Stode- 
wäscher  von  Riga  mit  dem  Deutschen 
Orden  in  Lievland  während  des  Bundes 
in  Preussen  ums  Jahr  1450,  muthmass- 
Uch  von  Christoph  Forstenau  um 
1470  verfasst 

Handschr.:  Königsberg,  Geh.  Archiv,  fol. 
Sammlung  liev-  etc.  ländischer  Urkunden. 

Ausg. :  hrsgb.  von  C.  E.  v.  Napicrsky  in  Bunges 
Archiv  f.  d.  Geschichte  Liv-,  Ehst-  u.  Coi-lands. 
Vll.  Keval  1854.  8^  p.  151-184. 

Strinati,  Neri  degli:  Cronichetta  dal 
1312—1400. 

Fu  scritta  da  Neri  nella  cittA  di  Padova ,  ovo  trora- 
vasi  insiome  alla  sna  famiglia  bandito  dalla  patria. 

Ausg.:  wia  cum  P.  da  Certaldo,  Storia  della 
guerra  etc.  Firenze  1753.  8°.  p.  97  sq. 

Stromer,  Ulman  (nürnberger  Kauf-  u. 
Batmann,  f  3.  April  1407):  ,Püchel  von 
meim  gesiechet  und  von  abentewr*.  1349 
—1407. 

Eine  sehr  wortvolle  und  glaubwürdige  Quelle  für  die 
Zeiti^eschichte,  insbosondoro  für  die  Geschichte  desStidte- 
krieges  in  den  70er  u.  80 er  Jahren  des  14.  Jahrhnndertf;. 

Handschr.:  Bamberg,  kgl.Bibl.,  Hellersche 
Samml.  J.  H.  III.  n°  85.  chart.  sec.  XVI.  4*;  — 
n«  245.  —  Archiv,  Scheurl  n"  306.  chart  sec.  XVI. 
4^  —  Nürnberg,  k.  Archiv  n®  59.  mbr.  sec, 
XVI.  4<>;  —  n°  172.  chart.  sec.  XVIL  4°;  —  n« 
173.  chart.  sec.  XV.  4^  —  Bibl.  d.  German.  Mus. 
n"  6146.  Chart,  sec.  XIV.  XV.  4»;  —  n'^ÖU?. 
chart.  sec.  XV.  4°.  —  Wolf  onbüttel,  herz.  Bibl. 
n°  19.  Aug.  Chart,  sec.  XV.  4°. 

Ausg.:  *  hrsgb.  von  K.  Hegel  in  Chroniken 
der  deutschen  Städtö  I.  Nürnberg  1862.  p.  21- 
106.  Beilagen  dazu  (1.  die  Tilgung  der  Jaden- 
schulden 1385  u.  1390;  2.  Nürnbergs  Huldigung 
u.  Gclöbniss  f.  K.  Wenzel  1376.  Juli  28;  3.  Nürn- 
bergs Beitritt  zum  Städtebund  1384;  4.  Nümbei^ 
im  grossen  Städtekrieg.  1387  —  1389;  5.  Brief 
ülman  Stromers  an  Heinrich  Topler  in  Roten- 
burg. 1397;  6.  Die  Anerkennung  K.  Euprechts 
in  Nürnberg.  1401.  Janr.;  7.  Urkunden,  Ulnian 
Stromer  u.  seine  Kinder  betreffend;  8.  Urkunden 


STROZCA  —  SITBSIDE 


1037 


über  d.  Bauerni'echt;  9.  die  Ehrbaron  u.  das  Pa- 
triciat;  10.  K.  Ludwigs  Urkunde  über  Nürnbergs 
Züllfiviheit  1332.  Sept.  12;  11.  Münz-  u.  Preis- 
verhältnisse; 12.  Nürnbergs  Stadthaushalt;  13.  An- 
hang über  die  Sprache  Ulman  Stromers  von  Dr. 
Lexer)  p.  111-312;  vgl,  Einleit.  p.  1-20;  Ilandschr. 
p.  12-20;  Nachträge  p.  473-476.  —  'einen  kurzen 
Auszug  in  Verbindung  mit  einer  andern  bis  1477 
reichenden  Chronik  enthält  die  latein.  Bearbeitung 
Tun  Hartm.  Schedel  unt.  d.  Tit. :  A  n  o  n  y  m  i  Chro- 
nicon  Noribergense  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  I. 
p.  322-329.  —  '  Bruchstücke  •  in  Ch.  Gl.  v.  Murrs 
J(jurnal  zur  Kunstgeschichte.  V.  Nürnberg  1780. 
8".  p.  136-145  (über  die  Papiermühle  Stromers); 
XIII.  p.  10;  —  **ap.  Will,  Nürnbergische  Münz- 
belustigungen I.  Nürnberg  1764.  4".  p.  50.  55;  — 
•"  ap.  G.  W.  Lochner,  Zeugnisse  über  das  deutsche 
Mittelalter  I.  Nürnberg  1837.  8^  p.  227-242  (der 
Städtekrieg);  —  ^  Bruchstück t  in  xusammenge- 
xogener  Fassung  ap.  Höfler,  Fränkische  Studien 
in  Archiv  für  Österreich.  Geschichtsquellen  V.  p. 
25.  26;  —  •  Bruchstücke  f  welche  Bamberg  be- 
treff eti  ap.  J.  Wegele ,  Fürstbischof  Gerhard  u.  d. 
Städtekrieg  im  Hochstift  Würzburg.   Nördlingen 

1S61.  8^  p.  40-48. 

Erl.-Sehr.:  Jacobsen,  Joh.,  Die  Schlacht  bei  Reut- 
lingen 14.  Mai  1377.  Leipzig  1882.  gr.  8®.  p.  8. 
Lorenz,  Deatschlauds  Geschichtaqaellea.  3.  Aofl.  I. 
18«6.  p.  163.  164. 

Strozca,  Titus  Yespasianus:  Oratio  ad 
sanetiss.  ac  beatiss.  dominum  nostrum 
dominum  Innocentium  Yin  pontif.  max. 

Der  Redner  war  Gesandter  des  Herzogs  von  Ferrara. 

Atisg.:  s.  1.  et  a.  (1484.)  4°.  4  fol.  a  35  lin.  Es 
existirt  hiervon  auch  eine  andere  Ausg.,  vid.  Hain 
n*>  15103. 

Strozzi,  Palla  di  Noferi,  dell'  uffizio 

de'  ,Dieci  di  Balia^  in  Firenze:  Diario. 

1423.  1  giugno  —  1424.  11  di  marzo. 

Ausg.:  in  Archivio  storico  Italiano.  Ser.  IV. 
tom.XI.  1883.  p.  26-48;  145-156;  293-309;  XU. 
p.  3-22;  XIU.  p.  153-170;  XIV.  1884.  p.  3-18. 
Cf.  introduz.  XI.  p.  20-25. 

Strz^bski  »  Martinus  Oppaviensis. 

Stubbs,  Thom.,  ord.  Praed.  et  prof.  theol. 
(flor.  1373):  Vitae  Eboracensium  archi- 
episcoporum  ab  origine  ad  a.  1373,  vid. 
Chronica  pontificum  ecclasiaeEboracensis. 

Stulmann,  Nicolaus.  Capitel- Kämmerer 
zu  Lauingen:  Chronik.  1387—1407. 

Hatidschr. :  Lindau,  Stadtbibl.  chart.  sec.  XV. 
2.  Hälfte,  fol. 

Ausg.:  hrsgb.von  Jos. "Würdiger  im  32.  Jahres- 
bericht des  histor.  Kreisvereins  im  Reg. -Bez.  von 
Schwaben  u.  Neuburg.  1866.  (Augsburg  1867.)  p. 
17-32;  vgl.  Einleit.  p.  9-17. 

Erl.  -  Sdtr. :  Lorenz,  Dentschlands  Geschichtsqaellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  97. 

Sture -Krönikoma  eller  Nya  Krönikans 
Fortsättningar.  Fortgängen  af  IJnions- 
Striderna  imder  Karl  Knutsson  och  Stur- 
arne.   1452 — 1520.    6426  Verse. 


Handschr.:  rp/.  Klemming,  Rim-Erönikor.  111. 
p.  261-273. 

Ausg.:  ^  ed.  0.  £.  Klomming  in  Svenska  Me- 
deltidensRim-Krönikor.UI.1867.  [Sture I.]  14o2V 

—  70  p.  1-63;  [Sture  ü.]  1470—87  p.  64-116; 
[Sture  III.]  1488  —  96  p.  117-144;  [a.  1452?  — 
1520  p.  145-230];  Anmärkningar  p.  299-303.  — 
*in  anderer  Recension  o/«  Continuatio  II  [t.6. 
Chronici  Sueciae  rhythm.  mai.].  1452 — 70;  Con- 
tin.m.  1470  —  88;  Contin.lV.  1488  —  96;  Ontin. 
V.  1496  ad  aevum  regis  Gustavi  I  ap.  Joh.  Ha- 
dorph,  Chronica  duo  rhythmica.  I.  Stockholmiae 
1674.  4*;  —  ^ebenso  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  I. 
sect.  2.  1818.  p.  149-170;  170-187;  188-195;  196 
-209  (nur  die  Ferse  4989  -  6426  oder  Klemming 
p.  172-230). 

Erl.  -  Sehr. :  Kopp,  G.  v.  d. ,  Zur  deutsch  -  skandinayi- 
schen  Gesch.  des  15.  Jahrh.  1876.  p.  148-155. 

Sturia  Th6rd88on  (Thortfarson,  filius 

Thordi   fratris   Snorronis   (nat  1214,   f 

i^o4j,    Vt(l.      Hükonar  sa^  gamla. 

Jdafcnns  saga. 

Sturldiiga  saga. 

Stuiiunga-Saga  seu  Islendinga-Saga  hin 
mikla. 

Geschichte  des  SturlusjEroncroschlechtes  von  1116—1264. 
Verftsser:  Sturia  Thörff^son  (f  1284). 

Ausg. :  '  Sturlünga  -  Saga  edr  Islendinga  -  Saga 
hin  mikla.  Nu  ütgeugin  a  prent  ad  tilhlutun  hins 
islenzka  hokmentafelags,  eptir  samanburd  hinna 
merkilegustu  hacdarita  er  fengist  gätu.  Kaupman- 
nahöfn  1817—20.  4  vol.  in  2  Bdn.  4°.  —  ^unt. 
d.  Tit.:  Sturlünga  Saga,  including  the  Islendinga 
Saga  [1196—1262]  of  lawman  Sturia  Thordsson 
and  other  works,  edited  with  prolegom.,  append., 
tahles,  indicos  aod  maps  by  Gudbrand  Vigfüsson. 
2  vol.  Oxford,  Clarendon  press  1878.  gr.8^  CCIX. 
409;  518  pag.  53  fr.  {l  2.  2  sh.)  —  » Auszug  •  in 
Grönlands  historiske  Miodcsmaerker.  II.  Kjöbenh. 
1838.  p.  749-762;  779-784.  —  »»  in  Antiquites 
Busses.  II.  Copenhagiie  1852.  4^  p.  350-355. 

Erl.  -  Sehr. :  Magnuson,   F.,  in  Grünlands  historiske 
Mindesmsprker.  1.  Kjöbenhavn  1838.  p.  65-70. 
Müller,  Sagabibliothek  I.  p.  243-249. 

Sturlusen,  vid.  Snorre  Sturlesen. 

Suavius  abbas  S.  Severi  in  capite  Ya- 
sconiae  (1107):  Statuta  pro  s.  Severi  Villa 
{Saint- Severe  au  Cap  de  Gascogne  dioc. 
d'Aire,  c.  1100). 

Ausg.:  *ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  277. 

—  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLVIL 
p.  477-480. 

Submonitio  ad  diem  8.  Junii  a.  1236, 

[x.  e.  Nomina  eomm  qui  ,  submoniti  faerunt  ad  tres 
septimanas  penthecostos  apud  S.  Germanam.  in  Laya  ad 
servitiam'  (adversus  Campaniae  comitem?)]. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXIII.  p.  725.  726. 

Submonitio  ad  diem  5.  Mail  a.  1242. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXIII.  p.  726-728. 

Submonitiones  a.  1253  factae. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXIII.  p.  730.  731. 

Subside  pour  l'ostdeFlandres,  Tan  1304. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XXI.  p.  564-566. 

—  Subside  .  .  .  l'an  1314  ibid.  p.  566-570. 


1038 


SÜCCESSIO  —  SUGERÜS  ABBAS 


Successio  comitum  Tirolis.  1269—1439. 

Ausg.:  ^  ed.  Lambecius,  Conunent.  de  bibl. 
Vindob.  lib.  IT.  p.  466.  —  *  ap.  Kollar,  Anal. 
Vindob.  I.  p.  822-825: 

Vgl.  Gandelflng. 

Successio  episcoporum  Menevensium  et 

Gesta  eorum  (i.  e.  Bernardi  et  Davidis  II) 

saeciüo  XII. 

Handschr.  .-London,  Brit.  Mus.  Cott  Dom.  i.  ff. 
löö'^-löV»»  mbr.  4«.  saec.  XV. 

Ausg. :  ed.  J.  S.  Brevver  in  Append.  ad  Giraldi 
Cambr.  oper.  Vol.  III. 

Successio  episcoporum  Mindensium  = 

Chronicon  episcoporum  Mindensium  usq. 
ad  1599. 

Successio  episcoporum  Moguntinensium. 

80—1508. 

Handschr,:  München,  Staatsbibl.  cod.  lat 
647.  Chart  sec.  XVI.  4^ 

Ausg.:  ap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  355-363. 

Successores  s.  Hildulfi,  md,  über  de 
s.  Hildulfii  succ. 

Suchenwirt,  Peter  (aus  Wien  geb.,  f  um 
1396):  Gedicht  von  der  Fürsten  taylung 
in  Oesterreich,  Herzog  Albrecht  und  Her- 
zog Leopolt. 

Ausg.:  in  Hormayrs  Archiv.  1822.  p.  219. 

:  Gedicht  von  fünf  Pursten,  von 

dem  von  Maylan,  von  Marchgraf  Sigmund, 
von  Carlus,  von  Herczog  Wilhalm  von 
Oesterreich  und  vom  Herzog  Leopold  von 
Oesterreich. 

Handschr.:  k.  k.  Hofbibl.  in  Wien. 

Ausg. :  ^  in  Hormayrs  Archiv.   1822.  p.  288. 

—  '  in  der  Ausg.  der  Werke  S.'s  von  Primisse r. 
n°  XX. 

:    Gedicht  von  Herzog  Albrecht 

seeligen  von  Oesterreich  (f  1358). 

Ausg.:  in  Hormayrs  Archiv  1822.  p.  190. 

:  Die  Schlacht  bei  Sempach  1386. 

Bmchstück  aus  S.'s  Lied  von  den  5  Fürsten. 

Ausg.:  mitgeth.  v.  Docen  in  Samml.  für  alt- 
deutsche Lit.  u.  Kunst,  hrsgb.  von  F.  H.  v.  d.  Ha- 
gen. I.  Bd.  1.  Breslau  1812. 

Erl.-Schr.:  Lorenz,  0..  Die  Sempacher  Schlachtlieder. 
Wien ,  Tendier  &  Seh.  1861.  gr.  8°.  80  4 
Vgl.  Halbsater. 

:  Fünf  Ehrenreden. 

Ausg.:  veröffentlicht  von  G.  E.  Friess  in 
SitzuDgsber.  der  Wiener  Akad.  der  Wissensch. 
LXXXVIII.  1878.  p.  99-126. 

:  Werke. 

Ausg. :  *  mit  Einleit.,  Bemerk,  u.  Wörterbuch 
hrsgb.  von  A.  Primisser.  Wien  1827.  8^.  Ji  10.75. 

—  *  hieraus  die  auf  Preussen  u.  Livland  he- 
xüglichen  Stellen  hrsgb.  von  E.  Rtrehlke  in  Scr. 
rer.  Pruss.  IL  18ö3.«p.  155-169.  —  'Bruch- 
stücke ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  III.  1.  p.  331. 332. 


Birl.  -  Sehr. :  Basse,  Fet.  Sachenwirts  Sa^n  über  Liv- 
land in  Mittheilangen  aas  dem  Gebiete  der  Ge^h. 
Lir-,  Kar-  a.  Esüands.  Bd.  HI.  Heft  1.  Riga  1843. 
80.  p.  1-2L 

Koberstein,  A.,  Sprache  des  Österreich.  Dichtefs 
Sachenwirt.  8  Thle.  Progr.  Naambnrg  1828  —  52.  4«. 
169  pag. 

■ :  Quaestiones  Sachen wirtianae.  Progr.  Xomborgi 

1842.  40.  68pag. 

Kratochwil,  F.,  Der  österreichische  Didactikcr  Pet. 
Sachenwirt ,  sein  Leben  a.  seine  Werke.  Projn-.  des 
Obergymn.  Krems  1871.  8^. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqaellon.  3.  Aufl.  l. 
188G.  p.  2S6-240. 

P  ö  1  z  l ,  Der  gegenwärtige  Stand  der  Sachenwirt  -  Hand- 
schriften in  Blätter  des  Vereins  für  Landeskunde  ran 
Niederüsterreich.  XXIV.  p.  184  ff. 

Suderman,  Hilbrant,  Bürger  in  Köln: 
Aufzeichnungen  von  1489  — 1504. 

Nidit  ohne  Lücken.  Inhalt  sehr  bescheiden. 
Ausg.:  mitgetheilt  aus  d.  Handschr.  [Kopen- 
hagen, kgl.  Bibl.,  alte  Samml.  n^666.  chart  fol.] 
von  H.  Cardauns  in  Annalen  des  histor.  Vereins 
f.  d.  Niederrhein.  XXXIII.  Köln  1879.  p.  41-49. 

Sueder  de  Culenburch,  i^id.  Origines 
Culenburgicae. 

Suen  Aggeson  =  Aageson. 

Sueno  Aggonis  filius  «  Aageson. 

Sueno  episcopus  Yiburgensis  (1150). 
vtd.  Iter  Ilierosolymitanum. 

Sueriu8  Gosuinus,  episcopus  Olisipo- 
nens.,  vtd.  GosAvinus:  Carmen. 

Sufiyagia  monasterii  Mogilnensis  ord. 
s.  Ben. 

Ausg.:  ed.  "Wojc.  K^trzynski  in  Mon.  Polen, 
bist.  V.  1888.  p.  ()60-6ö6;  cf.  introd.  p.  653-ü.o9. 

Sugerus  abbas  S.  Dionysü  Parisiensis 
{nat.  1082,  f  1151):  Constitutiones  et  Te- 
stamen tum. 

Ausg.:   *ap.  Duchesne,  Eist  Franc,  scr.  IV. 

.  546-557.  —  *  tciederh.  ap.  Migne,  Patnjlog. 

at.  CLXXXVI.  p.  1445-1460;  et  p.  1439 -14-k). 

■:  Chartae  13  annorum  1125—1150. 

Ausg. :  ed.  A.  Lecoy  de  la  Marche  in  Oeuvres 
compl.  de  Suger.  Paris  1867.  gr.  8».  p.  319-364. 
—  Accedit  Indication  des  chartes  imprimeos  ou 
inedites  ayant  rapport  k  Suger  p.  365  -  374. 

:  Epistolae. 

Sehr  wichtige  Briefe  dieses  mftchtigen  Reichsveml- 
ters  während  des  Ereozzuges  Ladwigs  VII.  ,  Aacun  n'in- 
patiente  par  nne  obäcaritö  plus  pr6tontiease ,  aucan  n^ 
conjure  un  plus  invincible  sommeil  que  l'abb^  Sager.' 
Simnondi. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.,  fonds  latin  n* 
14192  (olim  St.  Germ,  n«  1085.  2).  saec.  XIII. 
(24  epist). 

Ausg.:  *  164  (hierunter  S,  welcJie  ueder  an 
Suger  gerichtet,  noch  von  ihm  geschrieben  stttd) 
ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p.  493.  — 
^21  novae  ap.  Martene  et  Durand,  Thes.  anecd. 
I.  p.  414-425.  —  'ap.  Mabillon,  Analect  vet.  1. 
p.  328  (ed.  2.  p.  463).  —  M28  der  Jahre  1U5 
— 1151  aus  Duchesne  wiederh.  mit  noch  einigen 
aus  anderen  Sammlungen  ap.  Bouquet,  Rec.  XV, 
p.  484-532.  —  ^187  aus  Duchesne  ap.  Migno. 


l 


SUGEBÜS  ABBAS  —  SÜLPICIÜS  SEVERUS 


1039 


Patrolog.  lat.  CLXXXVI.  p.  1347-1440.  —  «26 
epist.  publ.  par  A.Lecov  de  la  Marcbe  in  Oeuvres 
(■orapl.  de  Suger.  Paris  1867.  gr.  8».  p.  239-284, 
suivie  d'une  Indication  des  lettres  adressees  (a. 
1128 — 1151)  ä  Tabbe  Suger  par  differents  per- 
sonnages  p.  285-317. 

Sugerus  abbas:  Fragmentum  vitae  Lu- 
doTici  iunioris  praeparatae  per  Sugerum. 

Handsckr.:  Paris,  Nat-Bibl.,  ms.  lat.  12710. 

Äusg, :  ^  unt  d.  Tit. :  Fragment  inedit  de  la  Vie 
de  I/mis  VII  publ.  par  Jul.  Lair  in  Bibliotbeque 
de  rfoole  des  chartes.  XXXIV.  1073.  p.  589- 
596;  cf.  p.  582-589.  —  '  in  besonderem  Abdruck 
u.  ntiehträglieh  geliefert  xu  Oeuvres  compl.  de 
Suger  publ.  par  A.  Lecoy  de  la  Marche.  Paris 
1867.  gr.  8*  vom  p.  2-12.  —  ■«»»  Anhang  von 
Aug.  Moliniers  Atcsg.  der  Vita  Ladovici  VI  (s.d.). 

:  Libellus  de  conseeratione  eccle- 

siae  a  se  aedificatae  et  translatione  cor- 
porum  s.  Dionysii  ac  soeiorum  eins  facta 

a.  1 140. 

Handsekr. :  verschwunden. 

Ausg. :  ^  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  350-359.  —  *ap.  Mabillon,  Vet.  analecta  (Paris. 
1723)  p.  463.  —  ^vollständig  ap.  Felibien,  Hi- 
stoire  de  l'abbaye  de  Saint- Denys.  Paris  1706. 
fol. ,  preuv.  p.  cLXXxxii.  —  *  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat.  CLXXXVI.  p.  1239-1254.  —  *publ.  par  A. 
Lecoy  de  la  Marche  1.  c.  p.  213-238;  cf.  p.  xi.  — 
*  Brachstück  ap.Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  312-318. 

:  Liber  de  rebus  in  sua  admini- 

stratione  gestis. 

Handsekr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  ms. lat.  nn3835 
(olim  St.  Germ.  n°  1072).  sec.  XII. 

Atisg.:  *ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  331-349.  —  ^besonders  ed.  Duchesne.  Paris. 
1648.  8^  —  *  ap.  Felibien  1.  c.  preuves  p.  clxxii. 
^  *  ap.  Bouquet,  Recueil  XII.  p.  96-102.  —  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CLXXXVI.  p.  1211-1240. 

—  *  publ.  par  A.  Lecoy  de  la  Marche  1.  c.  p.  155- 
209. 

:    Vita  Ludovici  YI  Grossi  sive 

Crassi  regis  Francorum  (f  1137),  Phi- 
lippi  I  filii. 

Handsekr.:  Paris,  Nat-Bibl.,  fonds  latin  n® 
5925  (Colb.  290).  sec.  XIII.  fol.  f.  199;  —  n»  6265, 
geschrieben  1515;  —  n*»  12710  (St  Germ.  n<>  1085 
olim  646).  mbr.  fol.  min.  sec.  XIII.  f.  12';  —  n° 
17546  (Notre  Dame  n°  135).  mbr.  fol.  sec.  XII; 

—  n®  17656  (Notre  Dame  n*»  133).  sec.  XII.  — 
Bibl.  Mazarine  H.  543,  (olim  St.  Denis),  sec.  XII. 

Ausg. :  ^  ed.  Pithoeus,  Hist.  Franc,  scr.  XI.  p. 
95-136.  Sekr  fehlerhaft;  bekannt  als  ,Editio  ger- 
manica'. —  '  besser  ap.  Duchesne,  Hist  Franc. 
scr.  IV.  p.  281-321.  —  'c.  animadvers.  ap.  Bou- 
quet, Recueil  XII.  p.  10-63.  —  *ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat  CLXXXVL  p.  1253-1340.  —  *publ. 
par  A.  Lecoy  de  la  Marche  in  Oeuvres  compl. 
de  Suger.  Paris  1867.  gr.  8'.  p.  5-149.  —  ^unt. 
d.  Tit.:  Vie  de  Louis  le  Gros,  suivie  de  l'hi- 
stoire  du  roi  Louis  VII,  publ.  d'apres  les  mss. 
par  Aug.  Molinier.  Paris  1887.  8^  L.  196  pag. 


5  fr.  50  c.  (=  Fase.  ^  de  la  CJollection  de  textea 
p.  s.  ä  l'etade  de  l'hist).  —  '  Auszüge  ed.  A. 
Molinier  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  47-59.  — 
'  Supplementum  ap.  Mabillon,  Analect  I.  p.  328. 
Uebers.:  Vie  de  Louis-le-Gros,  publ.  en  lang, 
fran«?.  ap.  Guizot,  CoUection  VIIL  1825.  p.  1-160. 

Erl.-Sehr.:  Luchaire,  Achille,  Lonia  VI  le  Gros. 
Annalos  de  sa  vie  et  de  snn  r5giie  (1081  —  1137), 
ayec  une  introdnct.  histor.  Paris  1890.  &>.  CC.  39& 
pag.  15  fr. 

:  Recherche«  historiqnee  et  diplomatiqnee  sur  les 

premi^ree  annöos  de  la  vie  de  Louis  le  Gros  (1081 
—1100).  Paris  1886.  8».  51  pag. 
Ho  linier,   Aug.,   So^r  aotear  d'une  Piurtie  de  la 
chronique  dite  Histona  Ladovici  VII  in  Bibliothöqae 
de  r^ole  des  chartes.  XLVill.  1887.  p.  286-288. 
Vgl.  Versus  in  laudem. 

ViU  Sogen,  wo  oucA  Erl.-Schr. 

Sulcardii8  Westmonasteriensls  (saec. 
XII):  Libellus  de  fimdatione  Westmona- 
steriensls ecciesiae. 

Ausg. :  ^  in  Monasticon  Anglicanum.  L  p.  57. 
—  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV.  p.  1635-1638. 

Sulpicius  Severus  presbyter  Aquitani- 
cus  (flor.  cca.  365  —  425):  Chronica  ab 
exordio  mundi  usque  ad  tempus  suum. 
Libri  2. 

Bisher  in  den  llteren  Ausgaben  nach  der  edit.  prin- 
ceps  fälschlich  Sacra  Histona,  in  den  jüngeren  Hi»toria 
$aera  betitelt.  —  Ein  wissenschaftliches  Geschichtswerk 
hat  Sulp,  weder  geliefert  noch  beabsichtigt,  wohl  aber 
ein  gutes  u.  angenehmes  Lesebuch. 

Handsekr. :  Rom,  Vatic.  n*' 825.  mbr.  sec. XI, 
früher  in  Hildesheim.  Einxige.  Vgl.  Halm  in 
Sitzungsber.  der  kgl.  bayer.  Akad.  d.  Wiss.  Phil.- 
hist.  Cl.  1865.  Juli  1.  IL  p.  37. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Sulpitii  Severi  Sacrae 
historiae  a  mundi  exordio  ad  sua  usque  tempora 
deductae  libri  II  nunc  primum  in  lucem  editi. 
Item  aliae  quaedam  historicae  appendices,  lectu 
dignissimae.  Accessit  rer.  et  verbor.  copiosus  in- 
dex. (Edid.  M.  F.  [i.  e.  Matth.  Flacius.])  Basileae, 
per  Joa.  Oporinum  (1556).  8°.  192  pag.  Beispiel- 
los leichtfertig  besorgte  Ausg.  Selten.  —  *  Colon. 
Agripp.  ap.  Joa.  Gymnicum  1573.  kl.  8°.  —  "cum 
comment.  Car.  Sigonii.  Bonon.  1581.  8°.  —  *wie- 
derh.  Francof.1592.  8^  —  *^Hanoviae  1602.  8^  — 
«Lugd.  Batav.,  Elzev.  1635.  12«no.  —  ^  ibid.  1643. 
12mo.  _  ^ibtd.  1656.  12mo.  —  ®  *n  Sigonii  opp. 
IV.  prs.  2.  Mediol.  1734.  fol.  —  ><»cur.  Jo.  Drusio. 
Amhem.  1607.  8^  —  "ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
XX.  p.  95-160.  —  Vgl.  Historia  continuata  ex 
Joh.  Sleydani  libro  de  quatuor  summis  imperiis: 
cum  optimis...  editionibus  accurate  collata  et 
recognita.  Lugd.  Bat.  ex  offic.  Bonar.  et  Elzev. 
1626.  8®.  —  Auch  abgedruckt  in: 

Sulp.  Severi  opera:  A  emendat  et  illustr. 
ed.  a  Vict.  Giselino.  ^  Antverp.  1574.  8®;  *  Paris. 
1575.  fol;  »Coloniae  1600.  12mo;  *  Lugd.  Batav., 
Elzevir.  1643.  12nio;  *Amstelod.  ex  offic.  Elzev. 
1656.  12™o.  Die  vor  Giselinus  aufgetretenen  Her- 
ausgeber haben  Flacius'  Namen  verschwiegen  u. 
sich  die  willkürlichsteti  Aenderungen  erlaubt. 
G.  ging  auf  Fl.  als  die  einxige  damals  vorhan- 
dene Grundlage  xurück,  nennt  dessen  Codex 
Hildesianus  aber  stets  falsch  Herdesianus.  — 
B  accurante  G.  Hornio.  *Lugd.  Bat.  1647.  8^ 
*t6. 1654.  8°;  ^  Amstelod.,  Lugd.  Bat.  et  Roterod. 


1040 


SÜLPICIÜS  SEVERUS  —  SUNTHAIM 


1665.  8^  —  C  c.  notis  Joa.  Voretii.  ^Berolini  1668. 
12mo;  »Lipsiae  1703.  8°;  ""ibid.  1709.  8°.  KH- 
tisch  tcertlos.  —  ^  curante  J.  Gezelio.  Aboae  1669. 
8®.  —  E  a  mendis  purg.,  notis  illustr.  opera  Hieron. 
Mercier.  Paris.  1675.  8^  —  F  in  Bibl.  max.  PP. 
Lugd.  VI.  p.  324.  —  G  cur.  J.  C.  Hofmeister.  Tiguri 
1708.  8°.  —  H  c.  notis  Vorstii  et  ex  recens.  Joa. 
Clerici.  (Edid.  Chr.  Schöttgen.)  Lipsiae  1709.  8^ 

—  I  studio  et  labore  Hieron.  de  Prato.  Veronae 
1741  —  54.  2  vol.  4".  Durch  fremdartige  Beiga- 
ben angeschwellt.  In  Deutschlatid  sehr  selten,  — 
K  tciederh.  ap.  Galland,  Bibl.  PP.  VIII.  Venet. 
1772.  fol.  p.  355.  —  l^unt.  d.  Tit.:  Sulpicii  Severi 
libri  qui  supersunt.  Rec.  et  comment.  erit  in- 
struxit  C.  Halm.  Vindobonae  1866.  8°  (=  Corpus 
scr.  ecclesiastio.  Vol.  I.) 

Sulpicius  Sevenis:  Dialog!  tres. 

Ausg.:  ap.Migne,  Patrolog.  latXX.  p.  183-222. 
:  Epistolae  tres. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XX.  p.  175- 
184.  —  Epistolae  7  aliae  ibid.  p.  223-248. 

Erl.  -  Sdvr, :  A  m  p  d  r  e ,  Histoire  littdraire  de  la  France 
avant  Charlemagne.  I.  Paris  1867.  p.  296  ff. 

Bernays,  Jac,  Ueber  die  Chronik  des  Sulpicius  Se- 
vems.  Ein  Beitrag;  zur  (iesch.  der  klashischen  und 
bibl.  Studien  Berlin  1861.  4»  (=  Jahresbericht  der 
Franckelschon  Stiftung).  Geistreich. 

Bernhard  y,  Orundriss  d.  römischen  Literatur.  Braun- 
schweig  1872.  p.  997. 

Ebert.  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  1.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  327-336. 

Fürtner,  Jos.,  Textkritische  Bemerkungen  zu  Sul- 
picius Severus.  Progr.  d.  Gymn.  Landshut  1885.  8*'. 
42 pag.  ( Vgl,  Wochenschrift  f.  class.  Philologie  II. 50). 

Oilly.  W.  S.,  Sulpicius  Severus  in  bis  Vigilantius 
and  nis  timos.  London  1844.  8^.  p.  85-63. 

Gundlach ,  Wilh.,  Die  Vita  Heinnci  IV  u.  die  Schrif- 
ten des  Sulpicius  Severus  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  Ä.  d.  Gesch.  XI.  1686.  p.  291-309. 

Halm,  C,  Von  der  handschriftl.  Uoberlieferung  der 
Chronik  des  Sulp.  Sev.  in  Sitzungsbcr.  der  k.  bayer. 
Akftd.  der  "Wissensch.  1865.  IL  p.  37-64. 

Harnack  in  Herzog  Kealencyclopädio  für  protest. 
Theologie.  2.  Aufl.  XV.  p.  62  ff.  «.  v. 

Holder-Egger,  0.,  Chronik  des  sogen.  Severus  Sul- 
pitius  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  1. 1876. 
j).  276-278. 

Klein,  Frz.  Vinc.  Aus  Handschriften  dos  Sulpic.  Se- 
verus zu  dessen  Lebensbeschreibung  des  h.  Martinus. 
Progr.  d.  Gvmn.  Colenz  1820.  4*. 

Manitius,  M.,  Zur  Gesch.  von  Sulnicius'  Schriften 
über  S.  Martinus  im  Mittelalter  in  rCoues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIV.  n.  165-170. 

:  Zur  Benutzung  des  Sulpicius  Severus  im  Mittel- 
alter Und.  XV.  1890.  p.  194-196. 

Faucker,  C.  v.,  De  latinitate  Sulpicii  Severi.  Berlin 
1883.  gr.  8^.  38  pag.  JL  2  (aus  dessen  Vorarbeiten 
zur  latoin.  Sprachgeschichte.  Thl.  III). 

Reinkens,  Jos.  Hub.,  Sulpicius  Sov.  als  Biograph 
dos  heil.  Martinus  in  seinem  Martin  von  Tours  der 
wunderthatige  Mönch  u.  Bischof.  Breslau  1866.  8". 
p.  258-274. 

Schell,  J.,  De  Sulpicio  Severe  Sallustianae ,  Livia- 
nae,  Taciteae  elocutionis  imitatore.  Diss.  inaug.  Mon- 
asterii  WoKtf.  1892.  BP.  {IV.)  50  pag. 

Teuffei,  W.  S.,  Gesch.  der  römischen  Literatur.  5. 
Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1186-1139.  Ü  441. 

AVa  1 1  o  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GeschichU>quellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.  56,  60. 98;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.  57. 62. 101. 

"Wogen er^  Paul.  Frid.  (Chrstn. Breithaupt  praes.)  Sti- 
lum  Sulpicii  Soueri  .  .  .  commondat.  Diss.  phiL  Halae 
Magd.  itlS.  40. 

Vgl.  Vita  s.  Hilarii  Pict.  ep. 

,,     ,,  Martini  archiep.  Tur. 

Epithoma  chronicorum  Se- 
veri cognomento  Sulpicii   ab  0.  C. 

—  511. 


Diese  merkwürdige,  fllr  die  wcytgotisclie  Geschichte 
von  4ÖU — 500  nicht  unwichtige  Schrift  ist  dem  Sulpiäus 
Severus  mit  Unrecht  beigelogt.  Sie  scheint  um  733  abge- 
fasst  zu  sein. 

Handschr.:  Madrid,  sec.  XIII.  Ton  0.  Waltz 
aufgefunden,  vgl.  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  IV.  209;  VI.  325;  K.  Zangeraeister  in 
Rhein.  Museum  f.  Philol.  N.  F.  XXXHI.  p.  222. 

Ausg.:  *  ap.  Florez,  EspaiÜa  sagrada  IV.  Ma- 
drid 1749.  p.  430-456.  —  *von  379  an  wiederh. 
ap.  Holder-Egger,  lieber  die  "Weltchronik  {s.  uX 
—  ^unt.  d.  Tit.:  , Chronica  ad  a.  511*  ed.  Th. 
Mommsen  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiqmss. 
IX.  p.  98. 

ErL'Sehir.:  Holder-Egger,  Ueber  die  Weltchrcmik 
des  sogen.  Severus  Sulpitius  u.  südgalUsche  Annalea 
des  6.  Jahrh.  Eline  Qnellenuntersnchunir.  Inang.-Diss. 
(iöttingen  1875.  8«.  75  pag.  Jkl.^d.^Vgl.  Zarockes 
Literar.  Centralblatt.  1875.  n^  43. 

Summa  concilii  Constantiensis. 

Knappgefasste  Konzilsgeschichte. 
Ausg. :  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VII.  p.  1405- 

1420. 

Erl.-Sekr.:  Finke ,  Heinr.,  Forschungen  zur  Gesch.  des 
Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1889.  gr.8^.  p.  157-159. 

Summa  Curiae  Hegis.  Ein  Formelbuch 
aus  der  Zeit  König  Rudolfs  I  und  Al- 
brechts I. 

Ein  far  die  Kanzlei  des  Königs  1274—1306  bearbei- 
tetes Formelbuch. 

Ausg. :  aus  einer  Erlanger  Hs.  (n^  563.  mbr. 

sec.  XIV.  kl.  4»)  mitgetheilt  von  Otto  Stobbe  in 

Archiv  für  Kunde  Österreich.  Geschichtsquellen. 

XIV.  Wien  1855.  p.  317-385;  cf.  Einleit  p.  307 

-316. 

Summa  Gerhard!  (magistri).  Ein  For- 
melbuch aus  der  Zeit  des  Königs  Johann 
von  Böhmen  (c.  1336  —  1345). 

Handschr.:  Prag,  Un.-Bibl.  IV.  C.  23.  chart, 
kl.  fol. 

Ausg.:  hi-sgb.  von  Ferd.  Tadra  in  Archiv  f. 
Österreich.  Geschichte.  LXIII.  Wien  1882.  p.329- 
582;  cf.  Einleit.  p.  307-328,  Index  p.  583-594. 

Summa  omamentorum  tesaurarie,  quam 
tempore  Raimundi  abbatis  (1225  — 1245 
monasterii  s.  Martialis  Lemovieensis)  Ma- 
theus  de  Userehia  custodiendam  accepit 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat  n®  11311. 
fol.  28.  29. 

Ausg.:  publ.  par  H.  Duples-Dagier  in  Biblio- 
thequo  de  TEcole  des  chartes.  Ser.  IV.  tom.  L 
p.  29-35. 

Summaria,  brevis  et  compendiosa  do- 
etrina,  t'td.  Petrus  de.Bosco. 

Summula  de  Guelfls. 

Aus  dem  14.  Jahrh.,  ohne  Weit. 

Ausg.:  ap.  Hess,  Monum.  Guelf.  I.  p.  121-132. 

Sunthaim  sive  Suntheim,  Ladisl.,  Ba- 
venspurgensis,  presb.  Constantiensis,  Vien- 
nensis  canonicus,  Maximiliani  I  imp.  a 
sacris  et  historüs  (f  1513,"  nach  anderen 
1526):  Famiüae  Germaniae  principum  il- 
lustratae. 


SUNTHAIM  —  SYCHARDUS 


1041 


Handschr.:  Stuttgart,  k.  öffentl.  Bibl.  Cod. 
bist.  Fol.  n«  249.  chart.  sec.  XVI. 

Ausg.:  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  II.  u.  xtcar 
nionitum  editoris  p.  557-562;  a.  Familia  ducum 
Bavariae  p.  562-575;  b.  Familia  paiatinorum  to- 
mitum  Rheni  p.  575-581;  o.  Familia  marcbionum 
de  Baden  p.  582-591;  d.  Familia  comitum  de 
Wirtembori?  et  genealogia  p.  591-603;  e.  Mona- 
steriologia  Franconiae  p.  603-612;  f.  Familia  bur- 
^raviorum  Nurnbergensium  p.  612-621.  —  In- 
dex ap.  Zapf,  Merkwürdigkeiten  I.  p.  8-ll,ntWi^ 
tollstätidig. 

Sunthaim:  Genealogie  der  Markgrafen 
von  Brandenburg  u.  der  Burggrafen  von 
Xümberg. 

Ausg.:  *  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  II.  p.  612- 
621.  —  ^tciederh.  ap.  Riedel,  Cod.  dipl.  Branden- 
burg. Haupttheil  IV.  Bd.  I.  Familia  antiq.  march. 
Brandenb.  p.  257-261;  Familia  antiq.  burgrav. 
Nurnb,  p.  261-271;  cf.  p.  xxn. 

:  Historia  de  familia  "Welphonum 

sive  Giielforum  brevis. 

Ausg.:  ap.  Leibnit.,  Script,  rer.  Brunsv.  I.  p. 
S00-80t). 

:  Chronik  seu  Cionicken. 


Ist  mehr  eino  topographische  BoschreibuDK  Schwabens, 
d.  h.  des  grossem  TheiU  des  jetzitcen  KGuigreichs  Würt- 
temberg ,  sowie  Vorarlbergs  u.  s.  w. 

Handschr.:  Stuttgart,  k.  öffentl.  Bibl.  Cod. 
bist.  Fol.  n®  250.  chart.  saec.  XVI. 

Ausg.:  ^  einige  Abschnitte  unt.  d.  Tit.:  Fa- 
milia comitum  de  Wirtemberg  ap.  Oefele,  Rer. 
Boic.  scr.  II.  p.  591-603;  —  'ap.  Moser,  Wir- 
temberg. Bibliothec.  1796.  p.  83;  —  ^  ap.  Mem- 
miiiger,  Canstatt.  1812.  p.  149  ff.  —  *i>*  Schwä- 
bisch. Taschenbuch  auf  d.  Jahr  1820.  p.  218  ff.  — 
^  ein  Abschnitt  unt.  d.  Tit. :  Das  Donau thal  von 
L.  S.  hrsgb.  von  Frz.  Pfeiffer  in  Jahrbuc^h  für 
Vaterland.  Geschichte.  I.  Wien  1861.  p.  275-297. 
—  ^  ein  grösserer  Abschnitt  unt.  d.  Tit. :  Die  äl- 
teste württembergische  Landesbeschreibung  mit- 
p^theilt  von  J.  Hartmann  in  Württembergische 
Viertel  Jahrshefte  für  lÄndesgesoh.  Jahrg.  VII. 
1884.  p.  125-129. 

:  Tabulae  Claustro-Neobiirgenses 

de  primis  Aiistriae  marchionibiis  et  diici- 
hus,  operam  conferente  Jacobo  praepo- 
sito  Ciaustro-Neoburgensi.  928  — 1267. 

Deutsch  geschrieben,  voller  Fohler. 

Ausg. :  ^unt.d.  Tit. :  Der  löbl.  Fürsten  vnd  des 
Landes  Oesterreich  Altharkommen  vn  Regierung. 
BtLsil.  1491.  fol.  —  ^wiederh.  ap.  Fez,  Scr.  rer. 
Austr.  L  p.  1004. 

Erl.-Sekr.:  Aschbach.  Jos.,  Geschichte  der  k.  Uni- 
versität zu  Wien.  II.  Wien  lb77.  p.  377-381. 

Supplementum  episcopologii  Vratislav., 
ii'd.  Catalogus  episc.  Yratislaviensiiim. 

Supplementum  seu  fragmentum,  rid, 
Fraginentum  concilii  Romani. 

Supplication  du  pueuble  de  France  au 
roy  contre  le  pape  Boniface  VIIL 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Wahrscheinlich  am  1303  von  Petrus  deBo9co(«.  i.) 
verfasst. 
Ausg.:  *  s.  1.  1501  (?).  Bulaeus,  Hist.  univ. 
Paris.  IV.  p.  15.  —  '(ap.  Pierre  Dupuy)  Histoire 
dv  differend  d'entro  le  pape  Boniface  VIII  et 
Philippes  le  Bei  roy  de  France.  Paris  1655.  fol., 
preuv.  p.  214-219. 

Surquet  dict  Hoccalus,  vid,  Jean  Sur- 
quet  • 

Suter,  vid,  Halb-Suter. 

Suzobonus,  Job.  (flor.  1260),  vid.  Ca- 
farus  n®  9. 

Svarfdoela-Saga  (historia  Svarfdölen- 
sium). 

Ausg.:  in  Islendinga-Sögur.  T.  IL  1830.  p. 
113-198. 

Uebers.:  dänisch  ap.  N.  M.  Petersen,  Histo- 
riske  Fortjellinger  om  Islapndemes  Fa»rd.  IV. 
Kjobenh.  1844.  8°.  p.  259-275. 

Sverris  Saga,  i.  e.  Historia  Sverreris 
regis  Norvegiae  (1177 — 1202),  cuiusprio- 
rem  partem  Carolus  abbas  Thingorensis 
Islandiae  (f  1213),  filius  Johannis,  poste- 
riorem üizurr  Haussen  vel  secund.  alios 
auctor  anonymus  composuit 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Kong  Sverres  Historie 
ed.  B.  Thorlacius  et  Werlauff  in  Heimskriugla 
edr  Noregs  Konuuga-Scigur.  IV.  Kjöbenhavn  1813. 
fol.  p.  1-334.  —  *tw  Fommanna  sögur.  VIII.  Kaup- 
mannah.  1834.  p.  1-448  ex  cod.  Arn.  Magn.n°327. 
4^  unt.  d.  Tit.:  Saga  Sverris  konungs.  —  *die 
älteste  Recension  ex  cod.  Hafniens.  bibl.  univ. 
Am.Magn.n"47  (cod.Eirspennill).  mbr.  fol.c.  1280 
Scripte  ed.  C.  R.  Unger  in  Konunga  sögur.  Sa- 
gaer om  Sverre  og  hans  Efterfelgere  in  Det 
norske  Oldskriftsolskabs  Samlinger  n®  13.  15.  18. 
Christiania  1873.  —  *  in  ertceiterter  Form  in 
Flatevjarbok.  En  Sämling  af  norske  Kongo -Sa- 
gaer. "^IL  Christiania  1862.  p.  533-701.  —  *  Aus- 
zug in  Antiquites  Kusses.  IL  Copenhague  1852. 
4°.  p.  76-79. 

Uebers.:  dänisch:  *  in  Oldnordiske  Sagaer 
udgivne  i  Ovei*sii'ttelse  af  det  k.  nord.  Oldskrift- 
selskab.  VIIL  Kjöbenh.  1834.  —  » in  Snorre  Stur- 
Icsous  norske  Kongers  sagaer,  oversatte  af  J.  Aall. 
IIL  Christiania  1839.  4^  p.  1-144.  —  «oversatte 
af  Munch  og  0.  Rvgh^'it  Norges  Kongo -Sagaer. 
n.  1871.  p.  1-178. 

lateinisch:  *  ed.  Th.  Torfaeus ,  Histor.  rer.  Nor- 
vegic.  IV.  Hafniae  1711.  fol.  p.  1-74.  -—  »m 
Scripta  histor.  Islandorum.  VIIL  Hafniae  1837.  8°. 

Erl.-Schr.:  Anecdoton  historiam  Sverreri  reg.  Nor- 
vegiae illastrans.  ^ E  cod.  mbr.  bibl.  Arnama^naoanae 
(114  A.  4*^)  c.  vers.  lat.  et  comm.  ed.  E.  Chr.  Werlaaff. 
Uavniae  1815.  8"^.  —  *ex  eodtm  cod.  sub.  tii. :  Om  den 
norske  Kirkes  Forhold  til  Staten  in  Speculam  reprale. 
Holmiae  184^.  p.  176-190.  Eine  Apoiogie  der  hönigl. 
Majestät  gegen  die  AnmassungendernortDegisehen  Geist- 
lichkeit. 

Vgl.  Uistoriae  reg^um  Xorwegiae. 

Swapham,  vid.  Kobertus  de  Swapham. 

66 


1042 


SYDO  CANONICUS  —  SYNODUS  ACTA  APÜD  ALTHEIM 


Sydo  canonicus  regularis  Falderae  in 
Holsatia  (saec.  Xu)  = 

Sydo  praepositus  Novimonasteriensis  in 
Holsatia  (f  1201):  Epistola  ad  Gozwinum 
pastorem  in  Haseldorpe. 

Geschrieben  vor  11.  Oct.  1196,  oiu  die  Zng^hÖrigkeit 
des  Kirclispiels  Bishorst  zu  NeamQnster  darzuthuo. 

Handschr.:  Hamburg,  Stadtarch.,sec.XVme. 

Äiisg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Bericht  des  Sido  u.  a. 
Nachrichten  über  Vizelin  und  das  Kloster  Neu- 
münster. . .  ed.  J.M.  Lappen berg  in  Staatsbürger- 
liches Magazin  hrsgb.  von  N.  Falck.  IX.  Schles- 
wig 1829.  p.  4-12;  cf.  p.  1  «F.,  Noten  dazu  p.  12- 
16.  —  *  ed.  Nik.  Beeck  in  Quellensammlung  der 
schlesw.-holst-lauenburgißchen  Gesch.  IV.  1875. 
p.  172-184.  Varianten  dazu  aus  den  Papieren 
der  Bollandisten  [Brüssel,  Burgund.  Bibl.  8972] 
mitgetheilt  von  C.  Schirren  in  Zeitschrift  der  Ges. 
f.  schlesw.-holst-lauenb.  Gesch.  VIII.  Kiel  1878. 
p.  312.  313;  cf.  p.  326.  327.  —  » Bruchstücke  als 
Synopsis  historiae  Neomonasteriensis  ed.  G.  Hen- 

schen  in  AA.  SS.  BoU.  Mart.  I.  p.  6.54. 

Erl.-Schr.:  Bippen.  Wilh. v..  Eilt.  Untersuchung  über 
die  Versus  de  vita  Vicelini  und  den  sogen.  Bericht 
des  Propst  Sido  von  Neumttnster.  Göttinger  Inaug.- 
Diss.  Lübeck  1868.  Bfi.  öl  vag. 
Schirren,  C,  Die  Epistola  Sidonis  in  seinen  Bei- 
trftge  zur  Kritik  älterer  holstein.  Geschichtsquellen. 
Leipzig  1876.  S».  p.  233-236. 

:  Die  sogen.  Epistola  Sidonis  in  Zeitschrift  der 

Ges.  f.  schl.  .  .  .  Gesch.  VIL  1887.  p.  283-285. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquollen.  6.  Aufl. 
IL  188G.  p.809;  6.  Aufl.  II.  1694.  p.342. 
Vgl.  Vita  s.  Vicelini  {verstu  ant.). 

Syllabus  poteatatum  Yeronensium.  1194 

—  1306. 

Ausg.:  ed.  Carlo  CipoUa  in  Antiche  cronache 
Veronesi.  I.  1890.  p.  387-408  ex  ms.  bibl.  capitul. 
Veron.  n°815;  cf.  prefaz.  p.  xxxvi-xl. 

Sylloge  diplomatum,  litterarum,  actorum 
publiconim  etc.  quoruin  testinionio  et  fide 
res  Austriacae,  Hungaricae  eic.  ab  imper. 
Friderico  iisque  ad  a.  1453  gestae  in  pri- 
mis  nitiintur. 

Schfttzbaro  städtische  Actonsamuilnng.  Eine  Fort- 
setzung bildet  das  Copey-Buch  der  Stat  "Wienn 
(«.  d.). 

Ausg. :  omnia  nunc  prinium  collecta  et  in  lu- 
cem  prolata  ap.  KoUar,  Antilect.  monum.  II.  1762. 
p.  827-1403. 

Sylvester  •=  Silvester. 

Sylvius,  Ptoiema?us,  r/rf.Kalendaria  an- 
tiqua  duo. 

Symbolum  Atlianasianum. 

Dass  es  von  Veiiantius  Fortunatus  verfasst  sei, 
behauptet  allein  Murutori,  Anecd.  II.  p.  222. 

Handschr.:  Mailand,  Amhrus.  Bibl.  0.  212. 
sup.  mbr.  saec.  VIII.  8°.  fol.  14. 

Ausg.:  ^  ap.  Muratori,  Anecd.  ex  Ambros.  bi- 
bliothecae  codd.  nunc  prim.  eruta.II.  Mediol.  1698. 
p.  225.  —  wiederh.  *  inter  Fortunati  op]).  ed.  Luchi. 
II.  1786.  p.  184;  —  » ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
LXXXVIII.  p.  585.  —  *ed.  Krusch  inter  F-i 
opp.  in  Mon.  üerm.  bist.  Auct.  antiq.  IV.  2. 1885. 
p.  105.  106;  cf.  i)rooeni.  p.  xxxi.  —  Veber  andere 


xahlreiche  Atisgg.  rgl.  Hahn,  Bibl.  der  Svmbole.. 
der  alten  Kirche.  2.  Aufl.  Breslau  1877. 8^  Schaff. 
The  creeds  of  christendom  II.  New  York  1877. 
p.  66. 

Symeon,  vgl.  Simeon. 

Symeon  biskup  Suzdaiski ,  vid.  Xestor. 

Symeon  Magister  et  Logothetes,  rid. 
Simeon  Metaphrastes. 

Symeon  of  Durham  =  Simeon  Diinel- 
mensis. 

Symmachus  papa  (f  514):  Epistola  ad 
Caesariura  de  privilegiis  Arelatensis  ec- 
ciesiae,  a^  514. 

Ausg.:  *  ap.  Sirmond,  Concil.  Gall.  I.  p.  187. 
—  '  ap.  Bouquet,  Rec.  IV.  p.  55.  —  Epistola  ad 
episcopos  Galliae,  qua  divisionem  Provmciae  inier 
Viennensem  et  Arelatensem  episcopos  a  I^one 

f)p.  constitutam  confirmat,  a®  513  ^  ap.  Sirmond 
.  c.  I.  p.  186.  —  *  wiederh.  ap.  Bouquet  1.  c.  IV. 
p.  54.  55.  —  Epistolae  et  decreta  ap.  Migne, 
Fatrolog.  lat.  LXII.  p.  49-80.  —  Epistolae  in 
Mon.  Germ.  bist.  Epist.  III.  p.  33-42.  91.  Cf 
Jaffe,  Kegesta  pontif.  Rom.  Ed.  2.  I.  1885,  p. 
96-100;  II.  p.  736. 

Symmachus,  Q.  Aurelius,  consul  Ordi- 
narius et  Urbi  praefectus  (f  402):  Episto- 
larum  iibri  X. 

Ausg.:  ^  c.  notis  Fr.  Jureti  et  Joa.  Lectii.  Ge- 
nevae 1598.  8°.  —  *  Paris.  1604.  4«».  —  «c.  notis 
Paraei.  Neap.  Nemet.  1628.  8°.  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  XVIII.  p.  145-406;  cf  p.  141.  — 
^  unt.  d.  Tit.:  Epistulae  editae  post  eius  obi- 
tum  a  Q.  Fabio  Memmio  Symmacbo  filio  ed.  Otto 
Seeck  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct.  antiquiss.  VI.  1. 
1883.  p.  1-278. 

:  Orationes. 

Attsg.:  ed.  0.  Seeck  1.  c.  p.  318-340. 

—  -  -:  Relationes. 

Sninmiung   amtlicher  Berichte,  welche  S.  als  pr;ief. 
U.  384.  885  den  Kaisern  eingereicht  hat. 

Ausg.:  ed.  0.  Seeck  1.  c.  p.  279-317. 

Erl.-Sckr.:  Morin,  Kug.,  fitude  sur  la  ne  et  sur  1^ 

6criu  de  Bvmmaquo ,  prüfet  de  Rome  en  384.   Pah« 

1847.  8«.  mpag. 
Seeck,  0.,  Prooeinium  1.  c.  p.  v-ccxii,  %poaufh  über 

Codd.  n.  a.  Ausg.  xpeUläußg  gehandelt  ist. 
Teuf  fei,  W.  S.,  Gesch.  der  romischen  Literatur,  ö. 

Aufl.  Leipzig  1890.  p.  1079-1085  §  425. 

Symphosius  (saec.  IV.  Y?):  Aenigmata. 

Ausg.:  ap.  Migne.  Patrolog.  lat.  Vli.  p.  2Sl»- 
298. 

Erl.-Schr. ;  T e u f  f o  1 ,  W.  S.,  Gesch.  der  rOmischen  Lit^ 
ratur.  6.  Aufl.  1890.  p.  1152  §449,  tro  auch  antc^i 
Ausgg.  aufgeführt  sind. 

Syncellus,  vid.  Georgias  Syncellus. 

Synodus,  vgl.  Concilium. 

Synodus  acta  apud  Altheim  in  £ava- 

ria  a.  916. 

Ausg.:  ap.  M.  v.  Freyberg,  Sammlung  histor, 
Schriften  u.  Urkunden  IV.  Stuttgart  1834.  p.  223 
-239;  not4ie  p.  239.  240. 


SYNODÜS  AD  THEODONIS  —  SYNODÜS  MOGUNTINA 


1043 


Synodus  ad  Theodonis  villam  habita 

Oct  844. 

Au^g. :  *  ap.  Peilz ,  Mon.  lepg.  T.  p.  380.  —  *  ed. 
Boretius  in  Mon.  Germ,  bist  Capitul.  IL  1. 1890. 
p.  112-1  IG. 

Synodus  apud  Sanctam  Macram  acta, 

in   loco    qui    dicitur  Finibus   Remensis 

parocbiae,  IV  non.  Apr.  881. 

Attsg. :  *  ap.  Sirmond ,  Cono.  Galliae  III.  p.  502. 

-  -  Bruchstück  ap.Bouquet,  Rec.  IX.  p.  307. 308. 

Synodus  apud  Saponarias  habita  a.  859. 

Jim.  14. 

Ausg.:  *  ap.  Baluzc,  Capitular.  II.  p.  129.  — 

-  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I  p.  463.  —  •  ed.  Krause 
in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  IL  2.  p.  447-450. 

Synodus  apud  Ticinum  palatium  acta 
a.  876  mense  Febr.,  confimata  in  svn- 
odo  apud  Pontigonem,  cum  missis  do- 
mini  apostoiici  Johannis  aliisque  multa- 
rimi  provinciarum  episcopis,  eodem  anno 
mense  Junio. 

Ausg. :  ap.  Duchesne ,  Bist.  Franc,  scr.  IL  p.  458. 

Synodus  apud  Vermeriam  habita  r^  853. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  420-422. 

Synodus  Aquensis  I.  860.  Janr.  9. 

Ausg. :  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  465.  —  *ed. 
Krause  in  Mon.  Genn.  bist.  Capitul.  II.  2.  1893. 
p.  463-466.  —  Synodus  Aquensis  IL  860. 
Febr.  *  ap.  Pertz  1.  c.  p.  466.  —  *  ed.  Krause  l.  c. 
p.  466-468. 

Synodus  Aribonis  archiepiscopi  Mogun- 
tini, in  qua  de  ieiunÜKS  ac  aliis  ceremo- 

niis  fit  decisio,  habita  a*^  1023. 

Ausg. :  '  in  Fasciculus  rerum  expetend.  (ed.  0. 
(iratius.  Coloniae)  1535.  fol.  162.  —  *  in  Fasci- 
culus rer.  expetend.  ed.  Brown  I.  1690.  p.  324. 

Synodus  Atrebatensis  a  Gerardo  Game- 

racensi  et  Atrebatensi  episcopo  celebrata 

a.  1025  adversus  quosdam  haereticos. 

Ausg.:  *  ap.  d'Achery,  Spieileg.  I.  p.  607.  — 
'  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  540-542. 

Synodus  Attiniacensis.  874.  Jul.  1. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Capitular.  IL  p.  233.  — 

-  ap.  Pertz,  Mon.  iegg.  I.  p.  522.  —  '  ed.  Krause 
in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  IL  2. 1893.  p.  458 -461. 

Synodus  Augustana.  Saec.  X. 

Atisg. :  ap.  Canisium ,  Lectiones  antiq.  od.  Bas- 
nage III.  1.  p.  11  sq. 

Synodus  Aurelianensis  a.  1022  adver- 
sus novos  Manichaeos. 

Ausg.:  *  ap.  d'Acben,',  Spieileg.  IL  p.  670  e 
tbartario  S.  Petri  Caroot.  —  '  wieder h.  ap.  Bou- 
quet, Recueil  X.  p.  536-539. 

Synodus  Bellovacensis.  845.  April. 

Ausg.:  *  ap.  Baluze,  Capitul.  IL  p.  19.  —  *  ap. 
Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  386.  387.  —  *  ed.  Krause 
in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  IL  2. 1893.  p.  387. 388. 


Synodi  Brixinenses  saeculi  XY. 

Aus  dor  Zeit  von  1419— UTSf. 

Ausg. :  primus  edid.  G.  Bickell.  Oeniponte  1880. 
8°.  80pag. 

Erl.'Sekr.:  Orisar,  H.,  Ein  Bild  aus  dem  deutschen 
Synodfülebon  im  Jahrhundert  vor  der  Giaubensspal- 
tun;;  in  Hintorisches  Jahrbuch  der  Görres  -  Gesell- 
schaft. I.  Münster  1H80.  gr.  9*.  p.  006-640. 

Synodus  Burdegalensis  a<^  1080  habita. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV.  p.  1645 
-1648. 

Synodus  Carisiacensis.  —  Epistola  ad 
Hludovicum  regem  Germaniae.  858.  Nov. 

Ausg.:  *  ap.  Baluze,  Capitul.  U.  p.  101.  —  •  ed. 
Krause  in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  U.  2.  1893. 
p.  427-441. 

Vgl.  Conventus  apud  Carisiacum. 

Synodus  Dingolvingensis.  Saec.  X  med. 

Ausg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  logg.  IL  2.  p.  171.  — 

» ap.  Pertz.  Mon.  legg.  III.  1863.  p.  482.  483.  Vgl. 

Pertz*  Archiv  YII.  p.  820.  826;  Quellen  z.  baye- 

riscben  Gescbicbte  I.  p.  408. 
Vgl.  Tassilo  dux. 

Synodus  Engilenhemensis.  Saec  X. 

Ausg.:  ap.  Canisium,  Lectiones  antiq.  ed.  Bas- 
nage III.  1.  p.  8-10. 

Synodus  Francofurtensis.  794.  Jun. 

Ausg. :  ^als  Capitulare  Francofordiense  ap.  Ba- 
luze, Capitular.  I.  p.  263  —  «.  *  ap.  Pertz,  Mon. 
legg.  I.  p.  71.  —  ^ed.  Boretius  in  Mon.  Germ, 
bist.  Capitul.  L  p.  73-78. 

Synodus  Gerundensis  a.  1078  celebrata. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IV.  p.ll87. 
—  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV.  p.  1643-1646. 

Synodus  Helenensis  sub  Oliba  episcopo 
Ausonensi  in  loco  Tulugiensi  habita  a® 
1047. 

Ausg.:  *  ed.  Petrus  de  Marca,  De  concordia 
sacerd.  et  imperii.  Lib.IV.  c.  14.  p.435. —  *Brucb- 
stück  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  514. 

Synodus  Mediolani  a^  868  habita. 

Ausg.:  mitgetbeilt  von  Friedrieb  Maa.ssen  in 
Sitzungsber.  d.  pbil.-bist.  Classe  d.  "Wiener  Akad. 
d.  Wiss.  XLIX.  1865.  p.  306-310  {aucßi  besofuiers 
abgedr.  Wien  1865.  gr.  8°). 

Synodus  Mediolani  provincialis  a.  1287 
habita  ab  Ottone  Yicecomite  archiepisc. 
Mediolan.  Accedunt  constitutiones  Gui- 
fredi  S.  R.  E.  cardinalis. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  VIII.  1726. 
p.  1053-1064;  1065-1068. 

Synodus  Mettensis  a<>  859.  MaL  28  — 

Jun.  4. 

Ausg. :  *  ap.  Baluze,  Capitular. IL  p.  121.  —  'ap. 
Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  458-461.  —  *  ed.  Krause 
in  Mon.  Germ.  bist.  Capitul.  U.  2. 1893.  p.  441-447. 

Synodus  Moguntina.  950  —  954. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  iegg.  IL  2.  p.l58. 159. 

Synodus  Moguntina.  a.  1071. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  V.  p.  185-189. 

66* 


1044 


SYNODUS  MOGUNTINA  —  TABULA  ROBERTI 


Synodus  Moguntina  de  treuga  Dei  a. 

1085. 

Ausg.:  ^  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  54-59. 

—  *  ap.  Doeberl ,  Mon.  Germ,  selecta  UI.  1889. 

p.  49-51.       Vgl.  Treuga  Dei. 

Synodus  Nycaena.  L  —  Fragmenta  ver- 
sionis  Copticae  libri  synodici  de  primo 
concilio  oeciimenico  Nicaeno. 

Atisg.:  ^  a  Zoega  Georgio  primum  edita  — 
•  nunc  denuo  recusa  cum  emendatt.  ...  et  ver- 
sione  lat.  cura  Caroli  Lenormant  ap.  Pitra,  Spici- 
legium  Solesmense  I.  ]852.  p.  513-536;  cf.  p.509 
-512.  —  Tilg  uy{ag  aw66ov  rijg  iv  Ntxaftc  tkqI 
loC  ityiov  Ilitaya  gr.  et  lat.  ibid.  IV.  p.  541 ;  cf. 
excursus  p.  540-555. 

Synodus  Papiensis  a.  850. 

Ausg. :  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ.  bist.  Capi- 
tul.  II.  p.  116-122.  —  Synodus  Papiensis  Gre- 
gorii  V  pp.  a°  997  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  2.  p. 
171.  172;  scr.  ÜI.  p.  694. 

Synodus  Pergami  habita  provincialis, 
praesidente  Castono  seu  Cassono  Medio- 
lanensi  archiepiscopo  a.  1311. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  IX.  p.  545 
-580. 

Synodus  Pistensis  a^  862. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  477-483. 

Synodus  Pontigonensis  Karoli  II  a.876. 
Jim.  Jul. 

Ausg. :  ^  ap.  Baluze,  Capitular.  11.  p.  249.  250. 
249.  245.  249.  —  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  532 
-536. 

Synodus  Ratisponensis  I  et  n  a.  932 

et  Saec.  X. 

Ausg.:  *  ap.  Portz,  Mon.  legg.  IL  2.  p.  171. 172. 

—  »  ap.  Pertz  1.  c.  legg.  III.  1863.  p.  482.  483. 

Synodus  Havannas  a.  898  sub  Lam- 

berto  imperatore. 

Ausg.:  ^  als  Lamberti  imp.  conventus  Ra- 
vennas  anni  898  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  562 
-565.  —  ^  ed.  Boretius  in  Mon.  Germ.  hist.  Ca- 
pitul.  n.  p.  109.  110.  123-126. 


Synodus  Regia  Ticina  a.  855. 

Ausg. :  ap.  Canisium ,  Lectiones  antiq.  ed.  Bas- 
nage II.  2.  p.  353-368. 

Synodi  Romanae.  499.  501.  502. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Acta  synhodorum  hahi- 
tarnm  Romae  a.  499.  501 .  502  ed.  Theod.  Momm- 
sen  €td  calcem  Cassiodori  Senatoris  Variae.  1894. 
p.  399-415;  p.  416-437;  p.  438-455;  cf.  praofat 
p.  394-398  (=  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiq.  XU). 

Synodus  Romana  a.  826. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  2.  p.  11-16. 

Synodus  Romana  a.  1027. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  12. 

Synodus  Romana  a.  1059. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  2.  p.  176-180. 

Synodus  Romana  a.  1112. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  2.  p.  181. 

Synodus  Romana  a.  1123. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  11.  2.  p.  182. 

Synodus  Suessionensis.  853. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  416-420. 

Synodus  Ticinensis  ab  episcopis  re- 
gnique  proceribus  celebrata  pro  electione 
seu  confirmatione  Widonis  in  regem  Ita- 
üae.  A«  899. 

Ausg.:  ex  archiv.  monasterii Bobiensis  ap. Mu- 
ratori, Scr.  rer.  Ital.  II.  1.  p.  416  (vn)-416  (ix);  cf. 
praef.  p.  416-416  (vii).  —  Synodus  alia  a®S7Ö 

*  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  528-532.  —  '  in  Mon. 
Germ.  hist.  Capitul.  U.  p.  98-104. 

Synodus  Trecensis  a.  1107. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  11.  2.  p.  181. 

Synodus  Vermeriensis.  853.  Aug.  27. 

Ausg.:   ^  ap.  Baluze,  Capitular.  II.  p.  57.  — 

*  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  420.  —  *  ed.  Krause 
in  Mon.  Germ.  hist.  Capitul.  II.  2. 1893.  p.  421 -423. 

Synodus  Warstallensis  a.  1109. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  2.  p.  180. 

Syrus  monach.  Cluniacensis  (flor.lOOO), 

Vid.  Vita  s.  Maioli  (rtte  alia). 

I,     ,,  Odilonis. 


T. 


T  i  magister  schol.  1  rk      i.  •   / 

T-  \  scholasticus       I  Osnabrugensis  (c. 

1118),  vid.  Wido  episc.  Osnabrugensis. 

Tabula  consanguinitatis  Friderici  I  re- 
gis  et  Adelae  reginae.  1153. 

Ausg.:  inter  Wibaldi  epist.  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer. 
Germ.  1.  p.  547.  n«  408. 

Tabula  gentis  Billingorum  et  Series  ab- 
batum  S.  Michaelis  Luneburgensis. 

Geschrieben  1071—1085. 

Ausg.:    *  ap.  Gebhardi,  Historisch  -  genealo- 
gische Abhandlungen  III.  p.  39.  —  *  ap.  Wede- 


kind, Noten  zu  einigen  Geschichtschreibem  I.  p. 
336.  —  3  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XlII.  p.  344  ed.  0. 
Holder -Egger. 

Tabula  Karolorum  et  Ottonum  ex  cod. 
Monacensi. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  II.  p.  314. 

Tabula  Ringstadiensis  de  regibus  et 
principibus  Daniae  Eingstadii  ab  a.  1 130 
— 1341  sepultis. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Danic.  IV.  p. 
278-281. 

Tabula  Robert!  Mignon,  vid.  Mignou. 


TABULAE  CERATAE  —  TARNEAU 


1045 


Tabulae  ceratae  anni  1307,  olim  in 
abbatia  s.  Germani  Paris.,  nunc  in  bibl. 
imper.  (suppl.  lat  n^  1388)  servatae. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXII.  p.  544.  555. 

Tabulae  ceratae  anni  1308,  in  bibl. 
Genevensi  servatae. 

Äusg, :  ^  ed.  Job.  Senebier  in  Catalogue  rai- 
sonne  des  mss.  de  la  bibl.  de  Geneve.  Geneve 
1779.  8**.  —  •  ap.  Bouquet,  Recueil  XX TT.  p.  555 
-  565 ;  nova  recensio  ibid,  praef .  p.  xxxqi.  xxxiv. 

Tabulae  ceratae  annorum  1303  et  1304. 

Handschr.:  Paris,  Nat-BibL,  suppl.  lat.  n" 
1387.  —  Reims,  Stadtbibl. 

Ausg.:  Auszüge  ap.  Bouquet,  Recueil  XXII. 
p.  535-544. 

Tabulae   ceratae  Johannis  Sarraceni, 
in  thesauro  cartarura  servatae.  A.  1256. 
Ausg,:  ap.  Bouquet,  Rec.  XXI.  p.  284-392. 

Tabulae  fiindatonim  et  benefactomm 
monasterii  b.  Mariae  de  Oliva  «  Fontes 
Oiivenses.  n^  3. 

Tabulae  Karolorum  et  Ottonum  genea- 
logicae  — 1125. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  III.  p.  214.  215; 
vgl.  VI.  p.  32. 

Taccone  Baldassare:  La  coronazione  e 
sponsalizio  de  la  seren.  regina  madonna 
Bianca  Maria  Sforzia  Augusta  descritta. 
In  ottava  rima. 

Ausg.:  Milano  per  Leon. Pachel  1493.  4^ 

Taddeo  »  Tfaaddaeus. 

Tafurus,  Angelas,  Neritonensis  (flor. 
1484):  Historiea  descriptio  belli  Veneti 
ad  versus  Gallipolitanos,  Neritonenses  ali- 
osque  populos  Hydnmtinae  provinciae 
a.  1484  $eu  Ragionamen to  della  guerra 
de'  signuri  Viniziani  contro  la  cettate  di 
Gallipoli,  di  Nerito  (seu  Nardo)  et  altri 
luochi  della  provinzia  {seu  di  Terra  di 
Otranto). 

Gregorovius ,  Die  histor.  Stadien  p.  7  erklärt  diese 
Schrift  für  eine  Fälschung  des  Gio.  Bemardino  Tafari. 

Ausg.:   *  ap.  Muratoii,  Scr.  rer.  Ital.  XXIV. 

p.  913-922.  —  ^wiederh.  in  Opere  di  Angelo  ed 

altri  Tafuri.  I.  Napoli  1848.  8°. 

Tagebuch  über  Friedrich  von  Hohen- 
zollem,  Bischof  von  Augsbui'g  (1486  — 

1505).       Der  Verfasser  war  Friedrichs  Uofcaplan. 

Handschr.:  Augsburg,  Archiv  des  bischöfl. 
Ordinariats  (früher  in  Dillingen). 

Ausg.:  ^unt.d.Tii.:  Tagebuch  über  die  3 
ersten  Regierungsjahre  des  Bischofs  Friedrich  v. 
Züllem  [23.  Febr.  148G— März  1489]  hrsgb.  von 
V.  Steichele  in  Beiträge  zur  Gesch.  des  Bisthums 
Augsburg,  Anhang  zu  Merkles  Archiv  f.  Pastoral- 
conferenzen.  Augsburg  1848.  8°.  —  '  ufit.  obig, 
Tit.  {mit  fortlaufendem  Kommentar  erläutert  u. 


unier  Anreihung  alles  dessen  y  was  dem  Heratts- 
geber  über  Friedrieh  bekannt  geworden  f  so  dass 
sieh  das  Tagebuch  xu  einem  vollen  lAbensbilde 
gestaltet  hat)  hrsgb.  von  Theod.  Dreher  in  Mit- 
theilungen des  Vereins  für  Gesch.  u.  Alterthums- 
kunde  in  Hohenzollem.  Jahrg.  XVIIl.  1884/5.  Sig- 
maringen, p.  1-64;  XIX.  1885.0.  p.  1-96;  XX. 
1886/7.p.l-48;  XXI.  1 887/8. p. 49 -92.—  ''daraus 
wiederh.  Freiburg  i.  B.  1888. 8^  IV.  252  pag.  Ji  3. 

Tagebuchfragment  über  das  Eonstan- 
zer Konzil  «  Acta  et  actitata. 

Tageno,  decan.  Patavinus  {Passau ,  f 
1190.  Nov.  3):  Descriptio  expeditionis 
asiaticae  Friderici  I  imp.  contra  Turcas. 
1189.  1190. 

Dieser  Bericht  ist  zum  Theil  in  Magni  presb.  Ratisb. 
Chronicon  Reichersbergense  aafgeDommeii  (ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  609 -517).  —  EnthJlt  den  wich- 
tigen Brief  des  Bischofs  Dietpold  von  Passau  an  Herzog 
Leopold  IV  von  Oesterreich. 

Ausg.:  *  ed.  Joa.  Aventin.  1522.  4^  Exemplar 
in  der  kgl.  Bibl.  xu  München.  Vgl.  K.  A.  Mu£Fat 
in  Bayer.  Annalen.  1833.  Blatt  für  Vaterlands- 
kunde p.  507.  —  *  ed.  Reusner  in  Epistolae  Tur- 
cicae  (1598.)  p.  291.  —  •  ap.  Freher,  Germ.  rer. 
scr.  I.  Append.  p.  6-15  (*  ed.  Struve  I.  p.  407- 
416). 

Erl.-Sdvr.:  Chroust,  Anton,  Tageno,  Ansbert  u.  die 

Historia  Pereiujinorum.   Drei  krit.  Untersuchungen  z. 

Gesch.  des  Kreuzzuges  Friedrichs  I.  Graz  1892.  gr.8®, 

paaaim,  Usondera  p.  12-47. 
Fischer.   Karl,  Geschichte  des  Kreuzzuges  Kaiser 

Friedrichs  I.  1870.  p.  6-16. 
Pannenborg  m  Forschungen  z.  deutschon  Geschichte. 

XIII.  1883.  p..Sl7- 319. 
Riezler,  S.,  Tageno  u.  Ansbert  in  Forschungen  zur 

deutschen  Geschichte  X.  p.  87-  98. 
Tauschinski  u.  Pangerl  in  Fontes  rorum  Austriac. 

Abth.  I.  Script.  V.  1863.  p.  xix. 
Wattenbach,  DeutschLaiids Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

II.  1894.  p.  303. 315. 

Tagino  archiepiscopus  Magdeburgensis 
(f  1012):  Chronicon  archiepiscoporum 
Magdeburgensium  a  fundatione  urbis  — 
1004. 

F.  Kurze  hat  versucht ,  die  nach  Btiner  Meinung  vom 
Encbischof  Tagino  herrührende  Ulteste  Magdebuixer  Bis- 
thumschronik  aus  der  jungem  Bearbeitung,  welche  von 
dem  jüngsten  Bruder  des  Oeschichtschreibers  Thietmarus 
Merseburg,  episc,  Brun  (L025— 1034  Abt  in  Magdeburg  u. 
Nienburg) ,  veranlasst  oder  selbst  vorgenommen  sein  soll, 
herauszuschülen.   An  'Wlllkürlichkeiten  mangelt's  nicht. 

Ausg. :  U7it.  d.  Tit. :  Taginos  Chronik  in  Bruns 

Bearbeitung  hrsgb.  von  F.  Kurze  in  Mittheilungen 

des  Instit.  f.  österr.  Geschichtsforschung.  Ergänz.- 

Bd.  HI.  1892.  p.  410-450;  vgl.  Einl.  p.  397-409. 
Erl.-Schr.:  Simson,   Paul,  Zu  den  ältesten  magde- 
burger  Geschichtsquellen  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  848-368. 
Uhlirz  in  Mitthciluntren  des  Jnstit.  fär  österr.  Ge- 
schichtsforschung. XV.  p.  121-128. 
Vgl.  Chronicon  Magdeb. 

Gesta  archiep.  Magdeburg. 

Taille  de  Paris  en  1313,  vid,  unter 
Godefrov  de  Paris. 

Tangmarus  =  Thangmarus. 
Tarneau,    Gerald,   notaire   de  Pierre- 
buffi^re:    Chronique  et  Journal.    1423  — 

1438.  Lateinisch  geschrieben. 


1046 


TARRA  —  TEMPELFELD 


Handsckr,:  Limoges,  Stadtbibl.  n®  23. 

Ausg.:  publ.  par  Alfr.  Leroux  et  Aug.  Bos- 
vieux  in  Chartes ,  chroniques  et  memoriaux  pour 
s.  ä  rhist.  de  la  Marche  et  du  Limousin.  Tülle 
et  Limoges  18S6.  gr.  8^  p.  204-237. 

Tarra  monachus  (flor.  600):    Epistola 

ad   Recaredum    regem:    ,Clementissiiiie 

domne'.  (586  —  601.) 

Ausg. :  '  ap.  Florez ,  Espaüla  sagrada  XIIL  p. 
414.  —  ^wiederh.  ap.Migne,  Patrolog.  lat.LXXX. 
p.  19-22.  —  'ed.  W.  Gundlach  in  Mon.  Germ, 
bist.  Epist.  IIL  p.  676. 

Tassilo  dux  Baiuvariorum  (749—788): 

Decreta  cum  actis  synodi  Dingolvingen- 

sis  (a.  772)  et  Niuhingensis  (ca.  775). 

Ausg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  ÜI.  p.  459-468 
ed.  J.  Merkel.  —  •  Auszug  ap.  Gengier,  German. 
Rechtsdenkmäler.  1875.  p.  380-384. 

Vgl.  Synodas  Ding^lviDg. 

Ta880nU8,  Alexander  (nat  1488,  f  1562), 
Mutinensis:  Chronicon  Mutinense  sive 
Cronaca  di  Modena.  349 — 1562. 

Muratori  verüffentlichte  in  seiner  nur  bis  1500  reichen- 
den Sammlung  der  Script,  rer.  Ital.  aus  dieser  Chronik 
blos  die  Jahre  1181—1336,  weil  ,sentio  mihi  esse  in  mani- 
bus  non  TasAoni  chronicon,  sed  antiquos  Annales  Muti- 
nensos,  qaonim  ille  non  auctor,  sed  tantummodo  coliector 
fnit.'  Li.  vischl  Hess  sie  volistftndig  abdrucken  a.  stellte 
ihr  in  Parallel  - Colonnen  die  Cronaca  di  0.  daBazzano 
und  Cronaca  di  Bonif.  Morano  gegenüber,  ,chö  coteste 
tre  cronache  appigono  tre  parti  di  una  cronaca  sola/ 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Annales  veteres  Mu- 
tinensium  (ex  vetustioribus  et  synchronis  scri- 
ptoribus  de  verbo  ad  verbum  transscripti  ab 
Alexandre  de  Tassonibus)  a.  1131—1336  ap.  Mu- 
ratori, Scr.  rer.  Ital.  XI.  p.  53-82  cum  addita- 
mentis  variis  auctoris  anonymi  a.  1343  —  1501  p. 
82-86;  fehler-  u.  lückenhaft.  —  *  vollständig  m. 
Gegenüber  Stellung  der  Cronaca  di  G.  da  Bazzano 
u.  Cronaca  di  Bonif.  Morano  in  Parallel'  Colonnen 
ed.  L.  Vischi  in  Monumenti  di  storia  patria  delle 
provincie  Modenesi.  Serie  delle  cronache.  Tom. 
XV.  {Auch  mit  d.  Tit.:  Cronache  Modenesi  di 
Alessandro  Tassoni,  di  Giovanni  da  Bazzano  e 
di  Bonifazio  Morano  secondo  l'esatta  lezione  dei 
codici  .  .  .  ora  per  la  prima  volta  nella  loro  in- 
tegritä  pubblicate  a  cura  di  L.  Vischi ,  F.  Sandon- 
nini,  O.Easeili.  Modena  1888.  gv.AP).  Füllt  den 
ganxen  Band  (der  Muratorische  Text  steht  p.  13 
-  211)  t«.  xwar:  Preliminari  di  A.  Tassoni  alla  sua 
cronaca  p.  1-6;  cronaca  di  A.  Tassoni  p.  7-348; 
cronaca  di  G.  da  Bazz.  p.  7-300  (a.  1363);  cronaca 
di  Mor.  (ab  a.  1109— 1347)  p.  12-256.  T^r/.  pre- 
laz.:  Tassoni  p.  xn-xix,  Morano  p.  xix-xxvi. — 
A.  Spinelli,  Indice  delle  Cronache  Moden,  di 
Aless.  Tassoni . . .  Modena  1893.  8°. 

Vgl.  Bonifacius  de  Morano. 
Johannes  de  Bazano. 
Vita  s.  Qeminiani. 

Taurentius:  Epistola  ad  Ruricium  epi- 
scopiun  Leraovicensem  (c.  490). 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct.  antiq.  VlII. 
p.  272. 

Taverne,  Antoine  de  la:  Journal  de  la 
paix  d'Arras  faite  en  Tabbaye  royale  de 


St  Vaast  entre  le  roy  Charles  Vii  et  Phi- 
lippe le  Bon  duc  de  Bourgogne.  1435. 

Ausg. :  mis  en  lumiere  .  .  .  par  Jean  CoUart. 
Paris  1651.  12ino. 

Taxa  episcopatus  Wrati^laviensis  a* 
1456,  vid.  Varia  e  codicibus  Vratislav. 
nM. 

Taxatio  decimae  quatuor  annorum  regi 

concessae  pro  negotio  Arragoniae  Valen- 

tiaeque  regnorum  in  ordine  Cisterciensi 

in  regno  Franciae  constituto. 

Ausg. :  ap.  Bouquet,  Recueil  XXI.  p.  531. 532. 

Taxatio  expensarum  et  emendarum  con- 
tra nobiles,  qui  submoniti  non  fuerunt  (ve- 

nerunt)  in  exercitum  Paxensem  a.  1271. 
Ausg.:  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc.  Script,  V. 

p.  550-552. 

Vgl.  Nomina  militnm  äo.  qui  vener. 

Taxrolle,  vid.  Annaten -Taxrolle. 

Tebaidus  episc.  Eugubinus,  vid.  Vita 
s.  übaldi. 

Tedaldi,  Jacques,  marchant  Florentin : 
Informations  de  la  prinse  de  Constanti- 
nople  par  Tempereur  Türe  le  29.  jour  de 

may  1453.     Französisch  geschrieben. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Informations  envoyees 
tant  par  Francisco  de  Franc  ä  .  .  .  Mgr.  le  car- 
dinal  d'AvigDon,  que  par  Jehan  Blanchin  et 
Jacques  (Edaldy,/a/50.'fc^a«)  Tedaldi  mareh. 
Flor.,  de  la  pr.  de  Const.  .  .  .  1453  a  laquelle 
le  dit  Jacques  estoit  personnellement  ap.Martene^ 
Thes.  anecd.  I.  p.  1819-1825. 

Tegrimus,  Nicol.,  iurisconsult  Lucensis 
(t  1527?),  vid.  Tita  Castruccü. 

s.  Teleephorus  papa  (tl36?). 

Erl.-Sehr.:  Jaff^,  Regesta  pontiflcum  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  6. 

Telomonius  Omatomontanus  (i,  e.  Tie- 

lemann   vom   Ziernberge    aus   Eimbeck, 

1494):    Descriptio    belli   inter   Henricos 

iun.  et  sen.  duces  Brunsvic.  et  Lüneburg. 

civitatemque  Brunsvicensem  circa  a,  1492 

gesti. 

Ausg.:  *  s.  1.  (Ma^^deburgi ,  Maur.  Brandiss) 
1494.  4^  —  'ap.  Leibnii,  Scr.  rer.  Brunsv.  11. 
p.  88-103. 

Erl.  -  Sehr.  .'Grotefendtn  Zeitschrift  des  hislor.  Verei  ns 
für  Niedersachsen.  Jahrg.  1863.  p.  179 ;  Jaht«.  l&^S. 

'Tempelfeld  seu  Tympelfelt,  Nicolaus, 
Bregensis  (Brieg).^  s.  theol.  prof.  universi- 
tatis  Cracoviensis,  canonicus  A'^ratisla- 
viensis  (f  post  1471):  Tractatus  utrum 
liceat,  electo  in  regem  Bohemiae  dare 
obedienciam. 

Behandelt  die  Rechtmässigkeit  der  Wahl  Oeorjrs  von 
Fodiebrad  zum  Koni;;  von  Böhmen;  einseitig.  Enthalt 
interessante  Daten  über  die  erste  Zeit  des  HossitNithucs. 


TEMPELFELD  —  TERTCLLIANrS 


1047 


Hafubehr. :  Breslau,  Un.  -  Bibl.  cod.  chai-t.  L 
Q.  90.  a»  1458. 

Ausg. :  nur  einxelne  Theile  rollständig,  der 
Rest  in  Auszügen  y  urelche  Plan  u.  Ausführung 
des  Werkes  erkennen  Ictssen,  hi'sgb.  von  J.  Lo- 
serth  in  Archiv  f.  Österreich.  Geschichte.  LXL 
Wien  1880.  p.  133-187. 

Erl.-Sdir.:  Loserth,  J.,  Dio  Denkschrift  des  Bros- 
laaer  Domherrn  Nicolaas  Tompelfeld  von  Brieg  über 
die  "Wahl  Georgs  von  Podiebrad  zum  K(^nig  von  Böh- 
men. Ein  Beitrag  zur  Kritik  der  Uusitongeschichte 
des  Johannes  Cochlaeus  ibid.  p.  91-132. 

Tempelfeld:  Traetatus  contra  Georgiuni 
Podibrat  assertum  regem  Bohemiae,  a,  D. 
1459  die  visit.  Mariae:  ,Ordo  naturae'. 

Ist  die  Uauptschrift  Tempelfelds. 

Ausg.:  ex  cod.  n*  1092  bibl.  Paul  in.  Lips.  ap. 
Max  Jordan,  Das  Königthum  Georgs  von  Pode- 
brad.  Leipzig  1861.  8».  p.  372-388. 

XB.  Eschenloer  hat  am  EInde  seines  deutschen  Mpts. 
hiervon  eine  deutsche  Uebersetznng  mitgetheilt. 
Erl.- Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  335;  II.  p.  251. 

Tenor  sententiae  deiSnitivae  contra  Hie- 

ronjinum  Pragensem,  quem  velut  palmi- 

tem  putridum  et  aridum  Ecciesia  conde- 

ninavit 

Ausg. :  *  in  Fasciculus  renim  expetend.  (ed. 
0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  151.  —  *  t>i  Fasci- 
culus rer.  expetend.  ed.  Brown  I.  1690.  p.  302- 
304. 

Terminatio  ecclesiae  in  Haiger  (iii 
Xassaü)  a.  1048. 

Handschr.:  Hannover,  kgl.  Bibl.  XYIIL  n° 
1020. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  D  e  d  i  c  a t  i  o  ecclesiae  in 
Heigerin  cum  terminationis  eiusdeni  descriptione 
aj».  Kremer,  Origines  Nassoic.  II.  p.  120-122.  n® 
bU.  —  «ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  971.  972. 

Terminatio  ecclesiae  in  Habach  (dioec. 
August.  Yindel).  A»  1073. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Ueberschrift :  Kirchweihe  u. 
Pfarrmarkung  des  Stiftes  Habach  hrsgb.  von  £. 
Oefele  in  Oberbaverisches  Archiv  für  vaterländ. 
Geschichte.  XX XU.  München  1872/3.   p.  8-10. 

—  '  tciederh,  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 
1026.  1027. 

Tertullianus,  Quintus  Septimius  Fio- 
rens,  presbyter,  Carthaginiensis  (f  cca. 
230):  Opera>) 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  I.  u.  xicar: 
!•  Apoiogeticus**)  ad  versus  gentes  pro  christianis 

')  Ändere  Augg.:  ed.  Beat.  Rhenanus.  Basil.  1021;  — 
ed.  j.  Pamelins.  Antverp.  1579;  triederh.  Franeqnerae  1597 
eic;  —  ed.  N.  Ri^altios.  Paris.  16S4.  1641  etc.;  —  ed.  J.  S. 
S<»mler.  6  vol.  Hidae  1770— 76;  —  ed.  F.  Oberthür.  2  vol. 
HerbipoU  1780;  —  ed.  E.  F.  Leopold.  4  vol.  Lipsiae  1K39  — 
41;  —  ed.  F.  Oehler.  (Ed.  maior.)  3  vol.  Lipsiae  1853;  — 
led.  minor.)  ibid.  1854. 
")  Andere  Ausg.:  ed.  S.  Havercamp.  Lngduni  Bat.  1718; 

—  ed.  Ritter.  Elberfeld.  1828;  —  apol.  et  ad  nat.  libri  2,  ed. 
F.  Oehler.  Halae  1849;  —  ed.  J.  Kavser.  Paderbomae  l8(io; 

—  ed.  T.  H.  Bindley.  Ozonii ,  Clarendon  press  1889.  irr.  8'\  ~ 
De  praescriptione  haereticomm  —  ad  martyres  —  ad 
scapnlam  ed.  T.  H.  Bindley.  Oxonii ,  Clarendon  press  1894. 
b'r.  8*».  6  8h. 


p.  257-536.  —  Jo.  Laur.  Mosheim,  De  aetate 
Apologetici  Tertull.  disquisitio  p.  535-560.  — 
2^  Ad  nationes  libri  2  p.  559-608.  --  3<*  De  testi- 
monio  animae  p.  607-618.  —  4°  Ad  martvres  über 
p.  619-628.  —  5<»  De  spectaculis  p.  627-662.  — 
6°  De  idololatria  p.  661-696.  —  7"  Liber  ad  Sca- 
pulam  p.  697-706.  —  Nie.  Le  Nourry,  Dissert. 
in  Tertulliani  Apoiogeticum,  nationes  libros  2  et 
unum  ad  Scapulam  p.  705-1144.  —  8®  Liber  de 
oratione  p.  1143-1196.  —  9®  De  baptismo  ad- 
versus  Quintillam  libor  p.  1197-1224.  —  10^  De 
poenitentia  p.  1223-1248.  —  IV  De  patientia  p. 
1249-1274.  —  12°  Ad  uxorem  libri  2  p.  1273- 
1304.  —  13°  De  cultu  foeminarum  libri  2  p.  1303 
-1334. 

ap.  Migne  1.  c.  II.  u.  xwar:  1°  Liber  de  prae- 
scriptionibus  adversus  haereticos  p.  9-74.  —  2° 
Libri  polemici  p.  73-886.  —  3°  Libri  morales  p. 
887-1050.  —  4°  Carmina  T-o  adscripta  p.  1053- 
1114.  —  Index  generalis  ap.  Migne  1.  c.  III.  p. 
1509-1594. 

Erl.'Sehr.:  Bonwetsch,  G.Xath.,  Die  Schriften  Ter- 
tuUians  nach  der  Zeit  ihrer  Abfassang  unter&ucht. 
Bonn  1878.  gr.  8<*.  8ff  pag.  Jk  2. 

Courdaveaux,  TertuUien  in  Revue  de  Thistoire  des 
religions.  Ann«^  XII.  tom.  23.  n^  1. 

Ebert,  Adf.,  TertulliansVerhältniss  zu Minncins Felix, 
nebst  einem  Anhang  über  Commodians  Carmen  apolo- 
getioum  in  Abhandl.  der  kgl.  sAchs.  Ges.  der  Wiss. 
1868.  XII.  Leipzig  1870  {auch  einzeln  daraua:  Leipzig 
1868.  gr.  80.  Jk  2.40). 

GottwaldfP.,De  montanismo Tertnlliani.  Vratislav. 
1862.  80. 

Harnack,  Adf.,  Zur  Chronologie  der  Schriften  Ter- 
tullians  m  Zeitschrift  f.  Kirchengeschiohte.  II.  Gotha 
1878.  p.  672-583. 

Hauck,  Alb.,  Tertullians  Leben  u. Schriften.  Erlangen 
1877.  BT.  80.  VI.  410 pag.  JLb.m. 

Hesselberir,  Karl ,  Tertullians  Lehre  aus  seinen  Schrif- 
ten entwickelt.  Thcil  1  {einx.).  Leben  und  Schriften. 
Dorpat  1848.  gr.  80.  IV.  136 pag.  Jk  2.40. 

Hückstädt.  E.,  Das  pseudo - tertuUianische  Gedicht 
,  Adversus  Marcionem*.  Leipzig  1875.  8*^. 

Kellner,  Ueber  die  sprachlichen  Eieren thUmlichkeiten 
Tertullians  in  Tübinger  theol.  (^uartalschrift.  1876. 
p.  229-251. 

Kroymann,  Emil,  Quaestlones  Tertull ianeae  criticae. 
Oeniponti  18^)4.  gr.  8^.  159  pag.  ^8.20. 

Leimbach,  C.  L.,  Beiträge  z.  Abendmahlslehre  Ter- 
tullians. 1874.  8«.  Jk  2. 

Ludwig,  G.,  Tertullians  Ethik.  Leipzig  1885.  8°. 

Lumper,  Gotefr.,  Dissert.  de  vera  aetate  ac  doctrina 
scriptorum ,  quae  supersunt  Q.  Sept.  Tertulliani  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  I.  p.  85-180. 

Neander,  Aug.,  Antignostikus ,  Geist  des  Tertullian 
und  Einleitung  in  dessen  Schriften.  2.  Aufl.  Berlin 
1849.  8».  Jk  7. 

Noeldecheu,  E.,  Die  Abfassungszeit  der  Schriften 
Tertullians.  Leipzig  1888.  S«  (-  --  Texte  und  Unter- 
suchungen z.  Gebch.  der  altchristl.  Literatur.  Bd.  V. 
Heft  2). 

:  Tertullian  Von  dem  Kranze  in  Zeitschrift  für 

Kirchengcsohichte.  XI.  Gotha  1890.  p.  363-394. 

:   Tertullian  u.  das  Spielwesen,  insbesondere  der 

Circns  in  Hilgenfelds  Zeitschrift  für  wissenschaftl. 
Theologie.  XXXVII.  1894.  Heft  1. 

• :  Tertullians  Gegen  die  Juden  auf  Einheit,  Echt- 
heit ,  Entstehung  geprüft  in  Texte  u.  Untersuchungen 
z.  Gesch.  der  altchristl.  Literatur  hrsgb.  von  0.  v.  Geb- 
hardt.  Bd.XIL  1894.  8°.  Heft  2.  IV.  92  pag. 

Pamelius,  Jac,  Vita  Q.  Sept.  Flor.  Tertulliani  Car- 
thairinien«is  presbyteri  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  I. 
p.  73-86. 

Paradoxa  Tertulliani,  cum  antidoto Paroelii  ap. Migne 
1.  c.  p.  179-210. 

Praefatio  (Codices et editioncs)  ap. Migne  I.e.  p.9-72. 

Proverbiales  formulae  toto  opere  Tertull iano  con- 
tentae ,  auctoribus  Beato  Rhenano  et  And.  Hugo  Bru- 
gensi  ap.  Migne  1.  c.  p.  209-250. 

Ron  seh,  H.,  Das  Neue  Testament  Tertullians.  Leip- 
zig 1871.  8».  Jk  14. 


1048 


TESTIMONIUM  —  THATTR  OM  ACDÜN 


Teoffel,  W.  S.,  Gesch.  der  römischen  Literatur.  5. 

Aufl.  Leipzig  1890.  p.  939 -94ö.  §  373,  wichtig! 
IJ  hl  hörn,  Joa.  Ger.  Guil.,  Fnndamenta  chronologiae 

Tertullianeae.    Diss.  inaag.   Gottingae  1852.  gr.  Bfi. 

VI.  66 vag.  Jk\:20. 
Vliet,  J.  van  der,  Studia  ecclesiastica.  Tertullianns. 

I.  Critica  et  interpretatoria.  Lugduni  1891.  gr.  8*^. 

Vin.l02pag.  J$2. 

Testimonium  authenticum  de  revela- 
tione  reliquiarum,  vid.  Tita  s.  Prambaldi. 

Testimonium  de  domino  Brunone  ex 
Tita  Gerhard!  abbatis  Broniensis,  vid. 
Vita  s.  Gerardi  abb.  Bron. 

Teterius  sophista,  servus  s.  Quirici,  vid. 
De  s.  Quirico,  Julitta  etc. 

Tetgerius  monachus  Floriacensis :  Ter- 

sus  ad  Renconem  episcopum  Claromon- 

tenum  (c.  1028—1052). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VI.  p.  443.  444. 

Teudradus  monachus  (c.  850):  Versus. 

Atisg.:  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi 
Gar.  II.  p.  678. 

Teudulfus  episcopusTerdonensis:  Garta 

pro  monasterio  Bobiensi  a.  862. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Ge.sch. 
V.  p.  429. 

Teufelsbrief,  vid.  Lucifer. 

Teulfus  monachus  (flor.  11 10),  vid.  Chro- 
nicon  Morigniac.  monasterii. 

Tewrdannckh ,  vid.  Pfintzing. 

Textus  de  dedicatione  ecclesiae  «  De- 
dicatio  ecclesiae. 

Tliaddaeus  abbas  Scotorum  Batisponae 
(1457):  Chronica  fundationis  Scotorum  [de 
ss.  Kiliano,  Virgilio  et  Lullo|. 

Ausg.:  excerpta  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  lY. 
2.  p.  473.  474  (ed.  Basnage  IV.  p.  752j. 

Thaddaeus  Quirini,  vid.  Quirini. 

Thaddaeus  Vicentinus  notarius:  Versus 
rhytlmiici  de  Ecelino  Eomano  et  Alberico. 

Ausg. :  *  ed.  Felix  Osius  xusammen  mit  Al- 
beiiiiius  Mussatus  (s.  d.)  p.  32.  —  *  ap.  Burmann, 
Thesaur.  Italiae  VI. 

Erl.  -  Sehr.  a.  unter  Manrisius. 

Rolandinus. 

Thadeus  Neapolitanus,  Magister:  Hy- 

storia  de  desolacione  et  conculcacione  ci- 
vitatis Acconensis  et  tocius  Terre  sancte, 
in  A.  D.  1291. 

Verfasst  im  Decomber  1291. 
Ausg.:  opus  annis  abhiuc  592  conscriptum 
nuncque  primum  ad  fidem  codd.  mss.  Musaei 
Britannici,  Tauriuensisque  Athenaei,  in  lucem  edi- 
tum  (per  Paulum  comitem  de  Riant).  (ienevae, 
J.  G.  Fick  (1874).  8°.  XXHL  72  pag.  Ji  G.  xV?/r 
300  Exemyl.  gedruckt. 


Thangmarus  presb.,  dmide  decanus  ec- 
clesiae cathedr.  Hildesheimens.  (flor.  1023), 
vid.  Vita  s.  Bemwardi. 

Erl.- Sehr.:  Beelte,  Gh.,  Thangmar.  Sein  Leben  und 
Beurtheilung  seiner  Vita  Bemwardi.  Progr.  d.  Gvmu. 
Joseph.  Hildesheim  1881.  4P.  26]ku. 
TSTa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 
L  1885.  p.  324 -826;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  316 -349. 

Thättr  af  Anlclofra  s.  Thörhalls  thattr 
ölkofra  (i.  e.  Historiola  de  Oelkofre  Is- 
lando  sive  De  Thorhalle  a  mitra  cervi- 
siae). 

Ausg.:  ap.  Marcusson,  Nockrer  margfrooder 
sögu-thaetter  Islendinga.  Hoolum  1756.  4^  p. 
34-37. 

Thättr  af  Isleifi  biskupi  s.  Narratio  de 

Isleifo  episcopo. 

Ausg.:  ^  xtisaynmen  mit  Kristoi-Saga  edid. 
Erichson.  Hafniae  1773.  8°.  p.  130-141.  —  -i« 
Biskupa  sögur.  I.  Xaupmaonahöfn  1858.  8^  p. 
51-56. 

Uehers.:  dänisch:  ap.  Fr.  TTinkel  Hom,  Bil- 
leder  af  livet  paa  Island  HI.  1876.  p.  246-248. 

Thättr  af  Karli  Vesala  seu  Res  gestae 

Caroli  infortunati. 

Ausg.:  *  island.  et  lat.  ed.  B.Thorlacius.  (Progr. 
acad.)  Hauniae  1815.  fol.  —  *tciederh.  in  seinen 
Opusc.  III.  p.  309-360.  —  » ap.  C.  R.  Unger,  Mur- 
kinskinna.  Christiania  1867.  8^  p.  3-7. 

Thättr  af  Leifi  össurarsyni,  i.  e.  Nar- 
ratio de  Leivo  Össuris  filio. 

Eigentlich  ein  Stück  der  Geschichte  der  FarOer. 

Ausg. :  island.  et  lat  edid.  B.  Thorlacius.  Haf- 
niae 1817.  fol.  14 pag.  —  'ap.  C.  C.  Rafn,  FiH- 
reyinga-saga  eller  Fivröboernes  Historie.  Kjöbeii- 
havn  1832.  8°.  cap.  49-58. 

Thättr  af  Thorvaldi  Vidfoerla  s.  Nar- 
ratio de  Thorvaldo  peregrinatore. 

Ausg. :  xusammen  mit  HuDgur^'aka.  Hafniae 
1778.  8".  p.  254-339. 

Thättr  Haifreds  Vandraedaskalds  s.  Hi- 
storiola Halfredi  cognomine  Vandraeda- 
skald. 

Ausg.:  in  Vita  Olavi  Trvgg^'i  filii  II.  p. 77-87; 
109-115;  247-250;  304-307  u.  Append.  p.  19-22. 

Erl.-Schr.:  Giosebrecht,  L.,  Halfred  VandrSda&kald. 
Progr.  d.  Gymn.  Stettin  1830.  4^ 

Thättr  om  Audun  Vestfyrdska  (i.  e.  De 
Auduno  VestQordensi). 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Commentarium  aneed'>- 
tum  de  Auduno  regem  Suononem  Astrithidam  in- 
visente,  island.  et  lat.  edid.  Thorlacius.  Hafniae 
1818.  fol.  (//).  8  pag.  —  »  ap.  P.  A.  Manch  og 
C.  R.  Unger,  Oldnorek  Liesebog.  Christiania  1847. 
8^  p.  21-24.  —  "ap.  C.  R.  Unger,  Morkinskinna. 
Christiania  1867.  8^  p.  61-65.  —  *  in  Flatevjar- 
bok.  III.  Christiania  1868.  8<*.  p.  410-415.  — 
*  Auszug  in  Grönlands  historiske  Mindesmirrkor. 
II.  Kjöbenh.  1838.  p.  630-653. 

Uehers.:  Audun  aus  Vestfjord,  eine  Islands- 
sago, übei-setzt  von  Ahlefoldt-Laurvig  in  (Win- 


THATTR  THORLEIFS  —  THEODERICUS 


1049 


frieds)  NordalbiDgische  Blätter.  L  2.  1820.  p.  103 
-113. 

Tbattr  Thorleift  Jariaskälds. 

Ausg.:  '  in  Fonimanna-Sögur  III.  1827.  p.  89 
-104.  —  •«»  Flateyjarbok ,  udgiv.  af  G.  Vigfüsson. 
I.  Christiania  1860.  p.  207-215. 

Uebers.:  deutseh:  von  Giesebrecht  in  Pom- 
mersche  Provinzialblätter.  I.  Stettin  1827.  p.  368. 

dänisch:  in  Oldoordiske  Sagaer  .  .  .  oversatte 
af  C.  Chr.  Rafn.  III.  Kjöbenh.  1827.  p.  80-94. 

lateinisch:  in  Scripta  historica  Islandorum 
.  .  .  latine  reddita  (cura  8v.  Egilssonii).  III.  Haf- 
niae  1829.  8°.  p.  93-108. 

Thebaica  legio,  vid.  Passio  s.  Mauritii 

et  sociorum. 

Thebaldus  Buccapecus  (Coelestinus), 
1124. 

Erl.-Sdir.:  Jaff6,  Regesta  pontificaiii  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  822. 

Thedmar,  Amald  Fitz-,  vid.  Chronicies 
of  the  Mayors. 

Theganus,  chorepiscopus  Trevirensis: 
Tita  Hludowici  imperatoris  sive  De  gestis 
domini  Ludowici  imp.  813  —  835.  Cum 
appendice  a.  836.  837. 

'Wahrscheinlich  835  RroschriebeD.  Die  Appendix  der 
Jahre  836.  837  von  anderer  Hand.  In  Form  und  Inhalt 
-renig  befriedigend,  einseitig. 

Hatidschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  II.,  Nachträge 
dazu  in  Pertz'  Arclüv  VII.  p.  364  u.  XI.  p.  286. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Opus  de  gestis  Ludovici 
Pii  irap.  c.  praef.  "Walafridi  Strabonis  abb. 
Aujdensis,  ed.  Petr.  Pithoeus,  Scr.  XII  coaetan. 
p.  295-321.  —  'ap.  Schilter,  Scr.  rer.  Germ.  p. 
07-81.  —  ■  ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  II. 
p.  273-285.  — .  *  c.  appond.  et  annot.  ap.  Bouquet, 
Rec.  VI.  p.  73-85,  hat  einige  gute  Anmerkk.  — 
^ap.  Pertz,  Mon.  II.  p.  585-604  (praef.  Walafridi 
p.  589.  590).  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CVI.  p.  405-428.  —  '  die  Cap.  6.  8-13. 16. 17. 
19-26.  33.  35  ex  Pertzio  ap.  Gengier,  German. 
Rechtsdenkmäler.  1875.  p.  240-250;  cf.  p.  18. 

Die  Appendix  ausserdem  *  ed.  Lambecius, 
Cdrnm.  de  bibl.  Vind.  lib.  II.  c.  5.  p.  391.  —  'ap. 
Kullar,  Anal.  Vind.  I.  p.  595.  —  '  ap.  Bouquet, 
R<'cueil  1.  c.  p.  85.  86.  —  *  ap.  Migne  1.  c.  p.  428  - 
430 ;  praef.  Walaf ridi  p.  405. 

Uebers.:  deutsch:  Die  Lebensbeschreibungen 
Kaiser  Ludwigs  d.  Fr.  von  Thegan  u.  vom  sogen. 
Astronomus.  übers,  von  Jul.  v.  Jasmund.  Bt»rlin 
18.')0  (=  Geschichtschr.  d.  d.  Vorzeit.  IX.  Jahrb. 
4.  Band).  %\  —  2.  Aufl.  Neu  bearb.  von  W.  Wat- 
tenbaeh.  Leipzig  1889.  8^  XVI.  147 pag.  JL2 
(=  Geschichtschr.  d.  d.  Vorzeit.  2.  Gesammtausg. 
Bd.  19.  8«). 

französisch:  ap.  Guizot,  CoUection  III.  p.  275 
-309. 

£rL-Sehr.:  BAhr,  Gesch.  der  r5m.  Literatar  im  karo- 
ling.  Zeitalter.  Carlsrohe  ISIO.  p.  221. 
Brower,  Chr.,    Observationes  de  ThoKaiio  in  seinen 

Annales  Trevir.  Leodii  1G70.  fol.  p.  273.  ' 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Gesch.  der  Literatur  dos  ^littel- 

alters.  II.  1880.  p.  358-301. 
Foss ,  R.,  LudwisT  der  Fromme  vor  seiner  Thronbestei- 
gung. Progr.d.Friedr.-Wilh.-Gyinn.  Bt'rlin  1808.  4«>. 


Häasser.  L.,  Die  teatschen  Oeschichischreiber.  Hei- 
delberg 1839.  p.  86. 

Histoire  litt^r.  de  la  France  V.  p.  45-49. 

Legendre,  Nouv.  hist.  de  France  VI.  p.  251. 

Simson,  B.,  Ueber  Thegan  den  Geschichtschreiber 
Lodwigs  d.  Fr.  m  Forsdiongen  zur  deutschen  Ge- 
schichte. X.  Göttingen  1870.  p.  327-352. 

:  Jahrbücher  des  frftnk.  Reichs  unter  Lud- 
wig d.  Fr.  I.  Leipzig  1874.  8». 

Struve,  Bibl.  historica  ed.  Meusel  VU.  2.  p.  1-8. 

Vossius,  De  histor.  lat.  II.  38.  p.  287. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  114 
(5.  Aua.  I.  1886.  p.  197.  243.  260.  268 ;  6.  Auü.  I.  1893. 
p.  206. 209. 258. 277. 280). 

Vgl.  Ennoldus  Xigellus. 
Vita  Hludowici. 

Theobaldu8  Be8uen8i8  monachu8  (1126), 

vid.  Acta  s.  Prudentii  mart. 

Theobaldu8    epi8Copu8   Eugubinu8   (f 

1171),  vid.  Vita  s.  Ubaldi  (vita  alia). 

Theobaldu8  monachu8,  vid.  Yita  s.  Gum- 

mari. 

Theobaldus  thdol.  profe88. :  Publica  con- 
questio  de  nimis  diu  dilata  in  concilio 
Constantiensi  cleri  reformatione,  publi- 
cata  mense  Augusto  a.  1417. 

Ausg.:  ap.  v.  d.  Hardt,  Constant.  concil.  I. 
pre.  19.  p.  898-912. 

Theodebertu8  (Theodobaldu8)  rex  Fran- 

corum  (f  553):  Epistola  ad  Justinianum 

imp.  de  gentibus  sibi  subditis.  547. 

Ausg. :  '  ap.  Freher,  Coi-pus  Franc,  historiae  p. 
198.  —  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  862. 
—  'ap.  Bouquet,  Rec.  IV.  p.  59.  —  *ed.  Gund- 
lach  in  Mon.  Germ.  hist.  Epist.  III.  p.  131.  — 
Epistola  ad  eundom  de  laudibus  sui  genitoiis, 
cca.  534  sciipta  ^  ap.  Freher  I.  c.  p.  198.  —  •  ap. 
Duchesne  L  c.  I.  p.  862.  —  •  ap.  Bouquet  l.  c.  IV. 
p.  58.  —  *  ed.  Gundlach  1.  c.  p.  132.  —  Epistola 
ad  eundom,  qui  ab  ipso  3000  virorum  poscebat 
*ap.  Freher  1.  c.  p.  198.  —  *ap.  Duchesne  1.  c, 
I.  p.  862.  —  ^  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  59.  — 
*  ed.  Gundlach  1.  c.  p.  133. 

Theodemani8  abbas  Casinensis:  Epi- 
stola ad  Karolum  M.  (saec.  IX). 

Wird  für  unt4>rH:oschoben  gehalten. 

JIa«c?scAr.;  Pari  s ,  Nat.-Bibl.  sec.  XII.  5256. 13. 

Ausg.:  mPetriDiaconichronicoCasiQensi  1. 12. 

Frl. -Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  VI.  p.  224. 

Theodericu8  -=  Theodoricus. 

Theodericus  {unbekannt):  Libellus  de 
locis  sanctis  editus  circa  A.  D.  1172. 

Uandschr.:  Wien,  k.  k.  Hof  bibl.  n°  3529. 
chart.  saec.  XV. 

Ausg.:  *  Cui  accedunt  breviores  aliquot  (4) 
descriptiones  Terrae  sanctae.  Nach  handschriften 
mit  bemerkungen  hrsgb.  v.  Titus  Tobler.  St.  Gallen 
und  Paris  1865.  8^  261  pag.  p.  1-112;  141-175: 
Vorläufer  der  Noten  zu  Theodeiicus;  p.  176-237: 
Noten  zu  Theod.  —  '  ap.  Tobler  et  Molinier,  Iti- 
nera  Hierosolym.  latina  I.  1877.  p.  61-80.  Vgl. 
Röhricht,  Bibliotheca  geogr.  Palaestinae.    Bero- 

lini  1890.  p.  9.     Vgl.  Theodosius. 


1050 


THEODORETÜS  EPISCOPUS  —  THEODORICUS  DE  MONASTERIO 


Theodoretus  episcopus  Cjri  {Cyrrhus 

in  Syrien,  f  457):  Historia  ecclesiastica. 
325—427.  Libri  5. 

Geschrieben  um  460.    Sie  ist  hftnfig  theolof^isch  und 
historisch  unrichtig,  aber  doch  im  Ganzen  zuverlässig. 

Ausg. :  *  graece  xtisam7neii  mit  Eusebii  Caesar. 

bist,  eccles.  Lut.  Paris.,  IT.  Stephanus  1544.  fol. 

—  graece  et  lat.  una  cum  eodetn  emendatius  c. 
notis  ed.  H.  Valesius    '  Lutet.  Paris.  1673.  fol.; 

—  *  Moguntiae  (Francof.  ad  M.)  1679.  fol.  — 
*wiederh.  Amstelod.  1695.  fol.  —  ^wiederh.  (ed. 
G.  Reading)  Cantabrigiao  1720.  fol.  —  ^  wieder h, 
Taurini  1748.  fol.  —  '  c.  notis  Valesii  recens. 
T.  Gaisford.  Oxonii  1854.  8<».  7  sh.  6  d.  -^  Auch  in 

Theodoreti  opera  omn.:   ^gr.  et  lat.  ed. 

studio  Jac.  Sirmondi  (et  J.  Gamerii).  Paris.  1642 

— 84.  5  vol.  fol.  —  'ex  recens.  Sirmondi  gr.  et 

lat.  c.  glossario  ed.  J.  L.  Scbulze  et  J.  A.  Noesselt. 

Halae  1769—74.  5  vol.  8^  —  «ed.  J.  P.  Migne. 

Paris.  1860.  5  vol.  Imp.-8^  Ji  60  {zugleich  Tom. 

80-84  des  Cursus  patrologiae;  seriea  graeca). 

Erl.-Sekr.:  Holzhausen,  Comment.  de  fontibus  qui- 
bus  Socmtes,    Sozomenus  et  Theodoretus  in  scri- 
bendo  hisl.  sacram  usi  sunt.  Gotting.  1825.  S". 
Glubokowski,  Xikoi.,  Der  sei.  Theodoret,  Bischof 
von  Cyms,  sein  Leben  und  seine  schriftstoUerische 
Thfitigkeit.   Eine  kirchenhistor.  Untersuchung.  Mos- 
kau 1890.  2  Bde.  Lex.-S».  IV.  352;  IV.  614  pag. 
Rusmsch  guehrieben.  Bedeutendes  Werk. 
Güldenpenning,    Ä.,    Die    Kirchengeschichte   des 
Theodoret  von  Kyrrhos.    Eine  Untersuchung  ihrer 
Quellen.  Halle  1889.  gr.  S®.  IV.  103 pag.  M  2. 
Richter,  J.  Fr.  Chr.,  Comroentatio  de  Theodoreto, 

epistolai-um  Paulini  interprete.  Lipsiae  1822.  ^. 
Schulze.  Joh.Fr.,  Dis^rt.  de  vita  et  scriptis  b. Theo- 
doreti. Balis  1769.  8®. 
Schtiz,  Commentar.  criticus  de  scriptis  et  sciiptori- 
bus  historicis  p.  449-466. 

Vgl.  Acta  s.  Abdae  epiac. 
Vita  ,,  Abraamis. 
,,     ,,  Aphraatis. 
„     „  Baradati. 
„      ,,  Domninae. 
,,     ,,  Eusebii  anach. 
,,      ,,        ,,       ep.  Sam. 
Acta  ,,  Jacobi  ep.  Nis. 
Vita  „  Julian!  Sabae. 
S8.  Maranae. 


Vita  s.  Bavonis  ivita  aUa). 
,,     „  Landradae  virg. 
„     ,,  Rumoldi. 
„     „  Trudonis  (rito  aUa  a.  aermo.) 


s.  Marae. 


Acta  „  Marcelli  ep. 
Vita  „  Maronis. 

,,     „  Petri  Galat. 

,,     „  Publii  abb. 

,,     „  Salamanis. 

,,     ,,  Thalnssii. 

,,     ,,  Theodosii  Ant. 
Zononis  mon. 


>>     1» 


Theodoricus  a  Leydis:  Breviculi  parvi 
positi  super  sepulchra  comitum  et  comi- 
tissanmi  Hollandiae  in  monasterio  Haec- 

mundensi  quiescentium.  900 — 1151. 

Handschr.:  Leeuwarden,  Burgerweesh.  1670. 

Ausg.:  als  Anhang  xu  Johannes  de  Leydis 
(chronic.  Egmondan.)  ed.  A.  Matthaeus.  Lngd.  Bat. 
1692.  p.  144. 

Erl.-Sehr.:  Paquot,  M6moires  VlI.  t».  878. 
"Wind,  Bibl.  der  Nederl.  geschiedschr.  p.  67. 

Theodoricue  abbas  Benedict. ,  vid.  Yita 

s.  Hildegardis. 

Theodoricus  abbas  S.  Trudonis  (Tru- 

donopolitanus)  ord.  Ben.  dioec.  Leodiensis 

(t  1107),   vid,     Vita  s.  Amalbergae. 


Theodoricus  aedituus  Tuitiensis,   i-id. 

Thiodericus. 

Theodoricus  antipapa  (t  1 102). 

Wrl.'Sehr.:  Jaffö,  Begesta  pontificum  Born.  Ed.  2.  L 
1885.  p.  772. 

Theodoricus  archiepiscopus  Colonien- 
sis:  Statuta  ecclesiae  Coloniensis  in  pro- 

vinciali  synodo  a.  1423.  Apr.  22  edita. 

Ausg.:  ap.  Mansi,  Concil.  XXVIII.  1785.  p. 
1049-1058. 

Theodoricus  archiepisc.  Trevirensis  (f 
977),  vid.  Vita  s.  Lutnidis. 

Theodoricus  S.  Audoeni  monachus  (flor. 

1079). 

Die  Vita  s.  Audoeni  u.  Gesta  archiep.  Rhoto- 
magens.,  welche  einige  Literarhistoriker  diesem  bellten, 
schreiben  andere  dem  FulbertusS.  Audoeni  mon.  zu. 

Theodoricus  de  Apolda  ord.  Praed.  (nat 

1228),   vid.    Vita  8.  Dominici  fundat.  (vito  alia). 

„     ,,  Elisabethao  filiao. 
Erl.-Sehr.:  Boerner,  G.,  Die  Vita  s.  Eli&abeth  von 
Dietrich  von  Apolda  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XIII.  1888.  p.  472-491;  die  Bearbeitung  vtm 
Dietrichs  Vita  s.  Elisabeth  ib.  p.  491-498. 

Theodoricus  de  Monasterio '^)  (Kerke- 
ring,  prüf,  in  universit  Coloniensi  eiusque 
legatus  in  concilio  Constantiensi,  f  ante 
1425):  Panegyricus  d.  4.  Jul.  1415  in  con- 
cilio Constantiensi  dictiis. 

Ausg.:  ap.  Walch,  Mooimenta  I.  fasc.  2.  p.  81 
-103;  cf.  praofat  p.  xxx-xxxvii. 

:  Panegyricus  de  infanda  Ecclesiae 

corruptione  in  concilio  Constantiensi  d. 

16.  Febr.  1416  dictus. 

Ausg.:  ap.  TValch,  Monimenta  I.  fasc.  3.  p.  95 
-126;  cf.  praef.  p.  xxv-xxriii. 

:  Epistolae. 

Ausg.:  ap.  Maiiene,  Thes.  anecd.  IL 

Erl.-Sehr.:  Evelt,  J.,  Mittheiluncren  über  einige  re- 
lehrte Westfalen  in  Zeitschrift  f.  Geschichte  u.Älter- 
Uiumskunde Westfalens.  XXI.  1861.  p.263ff.;  p.2lt6. 
Finke,  Heinr.,  Forschangen  znr  w^tfU.  Gesch.  IL 
Zur  Gesch.  westfHl.  Schriftsteller  des  Blittelalten:. 
5.  Dietrich  von  Münster  ibid.  XLV.  1887.  Abt.  1.  p. 
140 -14ö;  vgl.  XL VII.  1.  p.  220. 


*)  Von  diesem  ist  ein  jflngerer  Theodoricus  de  Mon- 
asterio, der  eigentlich  Dietrich  COldo  hiess  und  als  Fran* 
ciscaner  -  Observant  am  11.  Decbr.  1515  zu  Löwen  starb,  vohl 
zu  unterscheiden;  er  kommt  auch  unter  dem  Kamen  Theo- 
doricus de  Osnabrugo  (wo  er  längere  Zeit  weilte)  vor. 
Als  Verfasser  des  ersten  gedruekten  deutsehen  Katedüsmut, 
1470  herausgegeben  unter  dem  Titel :  ,Der  Kresten  Speg<pi% 
geschrieben  in  niederdeutscher  Sprache,  bleibt  er  stets  be- 
achtonsswert.  Ueber  ihn,  nicht  über  den  Xltern  The«l.  de 
M.  handelt  die  ,Vita  Theodorici  de  Monasterio  ord.  Min. 
regularis  ob^iervantiae ,  viri  sanctitatis  opinione  clarissinii/ 
Duaci  1631.  4»;  —  wiederh.  Monasteril  Westph.  1636.  4^ 
16 pag.,  welche  von  dem  Ganonicus  Arnold  Rais  rerfas^t 
ist.  —  In  Struncks  Westfalia  sancta  ist  irrigerweise  der 
Theodoricus  Osnabrug.  für  eine  von  diesem  jungem  Theod. 
de  Monast.  verschiedene  Person  angosdien.  Vgl.  auÄ  ,  Zwei 
norddeutsche  Franziskaner  aus  dem  Zeitalter  der  Refonaa- 
tion'  in  Der  Katholik.  Mainz  1860.  Mai -Heft. 


THEODORICÜS  DE  NIEM 


1051 


Theodoricus  de  Nietn ,  Xyem  (L  e.  Nie- 
heim  in  Westfalen,  sein  Oeburtsort;  lite- 
rarum  apostolic.  scriptor  et  abbreviator 
1378—1395;  proridirter  Bischof  von  Ver- 
den [electus  Yerdensis]  Juni  1395—1399. 
Mai;  1406  —  1410  wieder  abbrev.;  1410 
— 1418  aufs  neue  scriptor  et  abbrev.;  f 
Marx  1418  in  Masiricht):  Avisamenta 
pulcherrima  de  unione  et  reformatione 
membronim  et  capitis  fienda  —  Monita 
de  necessitate  reformationis  {s.  u), 

:  Cediila  alfixa  ad  valvas  palatii 

episcopalisConstantiensis  die  lunae  8  men- 
sis  Martii  1415. 

Xacfa  Lindner  rührt  dieser  Anschlafi^  von  Theodori- 
cas  de  Xyem  her:  Erler  bezweifelt  dessen  Aatorschaft. 

Aiisg. :  ap.  Martone  et  Durand,  Thesaur.  anecd. 
II.  p.  1620-1623. 

Erl.-Schr.:  Er  1er,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  Leip- 
zig 1887.  p.  451-453. 
Lindner,  Th.,  Dietrich  von  Xiem  in  Zeitschrift  fOr 
allgemeine  Geschichte.  1885.  p.  528. 

:  Chronica*)  =  Privilegia  aut  iura 


(s.  u,). 

:  Chronicon,  vid,  unten  Fragmenta 

quinque. 

Diese  Chronüc ,  bis  aof  wenige  Fragmente  verloren 
eetrangren ,  schrieb  Th.  de  X.  nach  dem  Verluste  seines 
Bischofssitze«  in  Verden. 

:   Chronicon  —  Vitae  pontificura 


is.  u.). 


:  Contra  dampnatosWiclivitas,virf. 
Tractatiis  contra  d.  W. 

:  De  bono  Komani  pontificis  regi- 

mine,  vid.  Epistola  ad  dorn.  Johannem 

xxni. 

:  De  difficnltate  reformationis  Ec- 

clesiae  in  concilio  universali. 

Verfasst  im  Aug.  1410  nnd  zwar  nach  v.  d.  Hardts 
u.  a.  irrifrer Meinung  von  Petrus  de  Alliaco  (f  1420); 
I^Dz,  Nitzsch  und  Schwab  schreiben  das  TVerkchon  dem 
Theodoricas  de  Nyem  zu.  Erler  bezweifelt  die  Rich- 
tigkeit. 
Handsckr.:  MüncheD,  Staatsbibl.  n^  5361 
iChiems.  ep.  61).  fol.  215. 

Ausg.:  *  ex  ms.  Helmestad.  ap.  v.  d.  Hardt, 
Constant.  concil.  I.  pars  6.  p.  255  -  269.  —  *  in 
Gersoni  opp.  ed.  E.  Dupin  II.  p.  867-875.  —  ^der 
Anfang  ,Bone  pater  —  prosperari  deberent'  unt. 
d.  Tit. :  Zeitgenössischer  Bericht  nach  dem  Tode 
K.  Ruprechts  1410  äp.  HÖfler,  Geschichtschreiber 

der  husit.  Bewegung.  IL  Wien  1865.  p.  470.  471. 

Erl.-Sekr,:  Erlor,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887. 

p.  473-490. 

Lenz,  H.,  Drei  Tractate  aus  dem  Schriftencyclus  des 

Constanzer  Concils.  Marburg  1876.  gr.  8**.  p.  29-79. 

Nitzsch,  K.  "W.,  Geschichte  des  deutschen  Volkes. 

ni.  p.  337. 

")  Dieser  von  einer  Hand  saec.  XV  in  dem  Cod.  "Wemi- 
gerod.  üb«-  das  IVerk  geschriebene,  von  Förstemann,  Die 
KiHfl.  Stolb.  Bibl.  zu  'Wernigerode.  Nordhausen  1866  u.  von 
Holder -Egger  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VIII. 
1882.  p.  204  beibehaltene  Titel  hat  eine  grOssere  Berechti- 
gung, als  der  von  Schard  gewählte  ,Privilegia  aut  iura.' 


Schwab,  Johannes  Gerson.  WQrzbnrg  185S.  p.  470-472. 
Tschackert,  Paul,  Der  Cardinal  Peter  von  Ailli  u. 

die  beiden  ihm  zugeschriebenen  Schriften  ,  De  difflc. 

reform,  in  conc.  univ.'  und  ,  Monita  de  necess.  reform. 

Eccl.'  in  Jahrbücher  für  deutsche  Theologie.  XX. 

Gotha  1875.  p.  272-310. 

Theodoricus  de  Niem:  De  modis  uni- 
endi,  vid,  Joh.  Gerson. 

:  De  necessitate  =  Monita  de  ne- 
cessitate (ä.  u.). 

:  De  scismate.   Libri  3. 

Das  bedeutendste  Werk  Theod-s  de  Nyem ,  welches  er 
am  25.  Mai  1410  beendete.  Es  ist  trotz  der  reichen  Fülle 
des  Stoffes  in  Bezug  auf  Urthcile  über  Personen  u.  That- 
sachen  nur  mit  prüfender  Vorsicht  zu  gebrauchen.  —  Die 
Fortsetzung  bildet  Uistoria  de  vita  («.  u.). 

Handsckr.:  Gotha,  herzogl.  Bibl.  n**  22  (olim 
monasterii  Pigaviensis).  chart.  sec.  XV.  Ihr  Text 
weicht  von  dem  der  1.  Ausg.  bedeutend  ab.  — 
Wolfenbüttel,  herz.  Bibl.  nM04.  sec.  XV;  cf. 
Y.  Heinemann  I.  296. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Theodorici  Niemensis  De 
schismate  papistico,  quod  coepit  inter  ürbanum 
VI  pp.  et  Clem entern  antipapam  duravitque  sub 
ipsis  et  eorum  successoribus  ab  a.  D.  1379  (!) 
usque  ad  concil.  Constantiense  per  annos  plus 

minus  39  . . .  libri  3 Author  omnem  vitam  in 

Curia  Romana  contrivit Vale.  M.D.XXXVI. 

—  In  fine:  Excudebatur  Norimbergae  ap.  Joa. 
Petreium  a.  Chr.  1532.  fol.  —  **  wiederk.  unt.  d. 
Tit. :  Historiae  Theodorici  de  Niem . . . . ,  qua  res 

suo  tempore durante  perniciosissimo  schismate 

inter  Urbanum  VI  et  dementem  antipp.  eorum- 
que  successores  gestae  uberrime  exponuntur,  libri 
IV.  Quorum  III  antea  quidem  excusi  fuere,  quar- 
tus  autem  . . .  nunc  primum  in  lucem  profertur. 
(Edid.  Simon  Scbardius.)  Basileae,  Thom.  Guari- 
nus  1566.  fol.  Das  selbständige  Nemus  unionis 
(«.  u.)  ist  hier  fälschlich  als  Liber  IV"  ange- 
fügt. —  ■  wiederh.  Norimbergae  1592.  fol.  — 
*  unt.  d.  Tit. :  Theodorici  a  Niem . . .  episcopi  Ver- 
densis  Historiarum  sui  temporis  libri  4,  quorum 
tres  de  schismate  universali;  quartum  vero  Ne- 
mus unionis  autor  inscripsit Hisce  Francisci 

Zabarellis ...  de  eins  temporis  schismate  tracta- 
tus:  et  Joa.  Marii  Belgae . . .  Liber  de  24  schi- 
smatis  in  Ecclesia,  et  conciliorum  Gallicanae  ec- 
clesiae  praestantia  et  utilitate . . .  adiectus  est. 
Argentorati  1609.  8°.  —  ^wiederh.  Argentorati 
1629.  8^  —  ""unt.d.  TU.:  Theoderici  de  Nyem 
De  scismate  libri  tres.  Recensuit  et  adnotavit 
Georgius  Erier.  Lipsiae  1890.  gr.  8^  XX  S42 
pag.  —  Excerpta  ex  libro  I  ,de  gestis  Otto- 
nis  Tarentini  ducis  Brunsvicensis  ^  ap.  Leibnit., 
Script  rer.  Brunsv.  II.  p.  50-56.  —  Excerpta 
ex  libr.  III  ,de  potestate  pontificis  atque  imperat. 
et  an  imperator  in  temporalibus  subsit  pontifici' 
ap.  Goldast,  Monarchia  imperii  IL  p.  1376**- 1379**. 

—  Eine  Stelle  desselben  Werkes,  die  Beschrei- 
bung von  Luceria  hat  Herm.  v.  d.  Hardt  aus 
dem  Cod.  Gothan.  (Pegaviens.)  in  seiner  Schrift: 
,In  discrepantiam  mss.  et  editionum  exemplis  ex 
sec.  XIV  et  XV  Henrici  de  Hassia  et  Theodorici 
de  Niom.  Helmstad.  1715.  8".  p.  12-16  publicirt, 
sehr  abweichend  von  Schards  Ausgabe. 

Erl.-Schr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  Leipzig 
1887.  p.  295-334. 


1052 


THEODORICÜS  DS  NIEM 


Saaerland,  H.  V.,  Anmerkungen  zu  Dietrichs  von 
Nieheim  Werke  De  scismate  in  üistor.  Jahrbuch  der 
Qörres-Gesellschart.  VII.  1886.  p.  62  IT. 

Topf,  H.,  Zur  Kritik  KSoigshofens  in  Zeitschrift  für 
die  Gesch.  des  Oberrheins.  XXXVI.  Karlsruhe  1883. 
p.  171-180. 

Theodoricus  de  Niem :  De  vita  ac  fatis 
Constanciensibus  =  Historia  de  vita  Jo- 
hannis  XXm  (s,  u.). 

:  Descriptio  de  investitura  episco- 

patuum  —  Privilegia  aut  iura  (s.  tc). 

:    Epistola    ad    dorn.   Johannem 

XXIII  transmissa  de  bono  Romani  pon- 

tificis    regimine.   Geschrieben  UIO? 

Ausg.:  ex  cod.  Rom.  Vatic.  n**  4039  hrsgb.  von 
Daniel  Rattinger  in  Historisches  Jahrbuch  der 
Görres- Gesellschaft.  V.  1884.  p.  163-178. 

Erl.-Sckr.:  Erler,  Goo.,  Dietrich  von  Nioheim.  1887. 
p.  375-879. 

:  Epistola  Luciferi  seu  Satanae 

ad  Johannem  Dominici,  ord.  Praed.,  presb. 
Card.  S.  Sixti. 

Rattinger  schreibt  dieses  Pamphlet  gegen  den  Kardi- 
nal von  Ragusa  dem  Theodoricus  deNyem  zu;  Erler 
spricht  es  ihm  ab;  Sauerland  hAlt  den  Notar  Pegaletti 
für  den  muthmasslichen  Verfasser. 

Handschr.:  Dan  zig,  Bibl.  der  Marionkirche 
n®  244.  —  Eichstätt,  Seminarbibl.  n«  159.  chart. 
4«;  n<>  269.  fol.  361.  —  Rom,  Bibl.  Corsini  39. 
G.  1.  fol.  124;  Yatic.  4192  (4102  Lorenz),  fol.  226^ 

—  Wien,  Hofbibl.  11804.  fol.  376.  —  Wolfen- 
büttel, hrz.  Bibl.  n°  396;  ef.  Heinemann  I.  p. 
292.  —  Heimst.  361. 

Atisg. :   ^  in  Nemus  unionis  {s.  u,)  VI.  c.  29. 

—  '  in  Nicolai  Glassberger  (s.  d.)  Chronica  edita 
in  Analecta  Franciscana.  IL  1887.  p.  229-231.  — 
•  ap.  Walch  Monimenta  medii  aevi  I.  fasc.  3.  p. 
255-260.  (Cf.  Chronicon  magn.  Belgicum  od.  Pi- 
storius-Struve,  Sor.  rer.  Germ.  UI.  p.  376). 

Erl.-Schr.:  Erler,  G.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887.  p. 
439-445. 

Rattinger,  Dan.,  in  Kritikheft  zum  15.  Bde.  von 
Dambergors  synchronist.  Gesch.  der  Kin'ho  im  Mit- 
telalter. Regensburg  1863.  p.  104 ;  —  in  Literarische 
Rundschan.  I.  Aachen  1875.  p.2ö2;  —  in  Historisches 
Jahrbuch  der  Görros  -  Gesellschaft.  V.  1884.  p.  166. 

R  {)  8 1  e  r ,  Aug. ,  Cardinal  Johannos  Dominici ,  0.  Fr.  Ein 
Reformatorenbild.  Freiburg  i.B.  1893.  fpr.BP.  p.  155 ff. 

Snuerland,  H.  V..  Cardinal  Job.  Dominici  und  sein 
Verhalten  zu  den  kirchl.  Union.'^bestrebangen  während 
d.  J.  1406—1415  in  Briofrers  Zeitschrift  f.  Kirchen- 
geschichto.  IX.  1S88.  p.  275-277. 

S  i  0  b e k i  n  g ,  Beitrüge  zur  Gesch.  der  groKscn Kirchen- 
spaltung. Progr.  der  Annen  -  Realsch.  Dresden  1881. 
45.  p.  20. 

Vgl.  Dominici,  Joh. 

:  Exhortatio  ad  Kupertum  regem 

Romanorum,  ut  a  diuturno  somno  excitiis 
pontificum  schisma  exstirpet  et  iniperii 
iura  refonnet. 

Ist  auch  im  Nemus  unionis  tractat.  VI.  cap.  32  ent- 
halten. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarehia  imperii  II.  p. 
1381^-1384'>. 

:  Formula  cancellariae  apostolicae 

=  über  cancellariae  (s.  u.). 

:   Fragmenta   quinque   chronicae 

circa  a.  1399  scriptae. 


Diese  Chronik  ist  bis  auf  wenige  Fragmente  verloren 
gegangen. 

Handschr. .-Wien,  Staatsb. Cod. pal at. n" II 794 
(theol.  n°  888).  chart.  sec.  XVI.  fol.  f.  37-62'.  Im 
offiziellen  gedruckten  Katalog  der  Bibhothck  be- 
zeichnet als:  Theodoricus  Niem,  episc.  Verdens., 
Excerpta  initio  et  fine  mutila  ex  opere  de  po- 
testate  imperatorum  in  papas .... 

Ausg.:  ^unt.d.  Ueberschrift:  Fünf  Fragmente 
aus  der  ChroDik  des  Dietrich  von  Nieheim  hrsgb. 
von  H.  Y.  Sauerland  in  Mittheiluugen  des  In- 
stituts f.  österr.  Geschichtsforschung.  VI.  Inns- 
bruck 1885.  p.  589-614;  vgl.  Einleit  p.  583-589. 
—  *  wiederh.  als  besonderer  Abdruck  Frankfurt 
a.M.,  Mahlau  u.  Waldschmidt  1885.  gi*.  8^  32pag. 

Erl.-Schr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1S87. 

?.  264  -  278 :  Die  Fragmente  des  Cod.  palat.  Vindobor^ 
1794  u.  die  Chronik  des  D.  v.  N. 
Sauerland,  U.V.,  Das  Leben  des  Dietrich  von  Xie- 
heim  p.  79. 

Theodoricus  de  Niem:  Historia  de  vita 
Johannis  XXIII  pontificis  Romani. 

,  Qui  liber  quasi  continuatio  est  operis  eiusdem  aQCTv>- 
ris  de  Schismate.'  Meibom.  —  Das  Urtheil  über  den  Pap>t 
ist  durch  Parteileidenschaft  getrübt. 

Handschr.:  zur  Zeit  unbekannt. 

Ausg. :  ^  ed.  Henr.  Meibom,  avus.  Francof.  ad 
Moen.  1620.  4^  —  ^wiederh.  ap.  Meibom,  Scr. 
rer.  Germ.  I.  p.  5-50  mit  Noten;  ef.  p.  1-4.  — 
'  unt.  d.  Tit. :  De  vita  ac  fatis  Constantiensibus 
Johannis  pp.  XXIII  usque  ad  fugam  et  careerein 
eins . . .  Libri  3  ap.  v.  d.  Hardt,  Constant  com.il. 
II.  pars  15.  p.  335-460. 

Erl.-Schr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nioheim.  18S7. 
p.  334-345. 

:   Historiae  qua  res  suo  tempore 

. . .  durante  pernic.  schismate . . .  exponun- 
tur  libri  4  =  De  scismate  (s.  o.). 

:  Informacio  facta  cardinalibus  in 

conclavi   ante   eleccionem  pape  Joannis 

XXIII    modemi.      Geschrieben  1410. 

Handschr.:  "Wien,  Hof-  u.  Staatsbibl.  5007. 
chart.  sec.  XV. 

Ausg.:  ap.  Geo.  Erler,  Dietrich  von  Xiehoim. 
1887.  Beilage  n®ll.  p.  xxx-xli.  Vgl.  Erläut.  ibid. 
p.  370-375. 

:  Invectiva  in  dififugientem  e  Con- 

stantiensi  concilio  Johannem  XXIII  a, 
1415  edita  seu  Epistola  seu  tractatus  bo- 
nus  de  tribus  de  papatu  contendentibus. 

Dies  gohlUsige  Pamphlet  ist  höchst  wahrscheinlich  von 
Theodoricus  de  Xyem  verfasst. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  Bibl.  n®  4956.  fol. 
65-74.  —  Wien,  Hof-  u.  Staatsbibl.  n°  4170.  ful. 
96»»- 104. 

Ausg.:  ex  mss.  Helmstad.  ap.  v.  d.  Hardt^  Con- 
stant. concil.  n.  pars  14.  n.  296-330. 

Erl.-Sckr.:  Erler,  Geo.,  Dietridh  von  Nieheim.   18S7. 
p.  382-402. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 

1887.  p.  322. 
Sauerland,  Das  Leben  des  Dietrich  v.  N.  p.  74. 

:  liber  cancellariae  apostolicae. 

Abgefasst  1380,  auch  bekannt  unt.  d.  Tit.:  Formula 
cancellariae  apost.  Es  enthält  Vorschriften  für  die 
päpstl.  Kanzleibeamten,  Formeln  für  dieBeamteneide^Tax- 
ordnungen  für  die  auszufertigenden  Schreiben  etc.  —  EJi. 


THEODOBICÜS  DE  NIEM 


105ä 


zweiter  Liber  canc.  apost..  gleichfalls  1880  von  Thood. 
de  Niem  angelegt  nnd  bis  1560  fortgeführt,  ist  zu  Rom, 
Bibi.  Barberin.  XXXV.  69.  VgL  darüber  M.  Tangl  in  Mit- 
theilnngen  des  Instit.  für  Osterr.  Gesohichtsforschong  X. 
1889.  p.  464-466. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds  lat  n® 
4169  (olim  Colb.  3317,  cod.  reg.  3918.  4).  mbr. 
Original;  —  n°  4170.  Copie  sec.  XVIII. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Der  Liber  cancellariae 
apost.  vom  Jahre  1380  u.  der  Stilus  palatii  ab- 
breviatus  Dietrichs  von  Nieheim.  Hrsgb.  von  Geo. 
Erler  (Leipzig  1888.  gr.  8».  XXX.  234  pag.)  p. 
1  -  214.  —  '  Bruchstücke  aus  dem  Liber  canc. 
apost.  nach  einer  bisher  unbekannten  Hs.  [t.  e, 
Basel,  Ün.-Bibl.  A.  IV.  20]  hrsgb.  von  Wilh.  Alt- 
mann wi  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV. 
1890.  p.  418-422. 

Erl.'Sekr.:  Erler,  Dietrich  von  Nieheim.  1887.  p.  258 
-260. 

Lindner,  Th.,  Boitrftge  zu  dem  Leben  u.  den  Schrif- 
ten Dietrichs  von  Nieheim  in  Forschungen  zar  deat- 
scben  Geschichte.  XXI.  p.  69-75. 

Ottenthai,  E.  v.,  K<^^lae  cancellariae  apostolicae. 
Die  päpstlichen  Kanzleiretreln  von  Johannes  XXII  bis 
Nicolaus  V.  Innsbruck  1888.  gr.  BP. 

Sanerland,  Das  Leben  des  Dietrich  v.  N.  p.  73. 

Theodoricus  de  Niem:  Liber  de  re^io- 
nibus  orbis  et  qualitatibus  habitantium  in 
eisdem. 

Dieses  geographische,  im  Nemus  unionis  VI.  c.  35 
citirte  Werk  scheint  verloren  zu  sein. 

:  [Litterae  in  Gregorium  XII  pp. 

eiusque  ciiriam  contumeliosae]. 

Slit  der  psoudonymen  Unterschrift:  , Quarkeinboldns 
pauperam  vicecancellarius.*  —  Lindner  u.  Sauerland  hal- 
ten Theodoricus  de  Xyem  für  den  Verfasser;  nach 
Erler  hat  er  mit  diesem  Schmählibell  nichts  zu  thun. 

Äusg,:  mit  der  Uebersckrift :  Haec  affixa  sunt 

valvis  ecclesiae  Pisanae,  ambobus  collegiis  unitis, 

mortuis  cardinali  Florentino  et  cardinali  Leodiensi 

[i.  e.  nach  Octb.  1408]  ap.  Martene,  Ampi,  collect. 

VII.  p.  826-840. 

En.'Schsr.:  Erler,  Dietrich  von  Nieheim.  1887.  p.445 
-451. 
Lindner,  Dietrich  von  Nioheim  in  Zeitschrift  f.  all- 
gemeine Geschichte.  1885.  p.  414. 
Sauerland,  Das  Leben  des  Dietrich  von  Nieheim  p.  76. 

:  Monita  de  necessitate  reforma- 

tionis  Ecclesiae  in  capite  et  in  membris, 
in  principio  concilii  Constant.  consignata 
seu  Avisamenta  pulcherrima  de  unione  et 
reformatione  membromni  et  capitis  fienda. 

Geschrieben  1414;  v.  d.  Hardt,  welcher  das  Werk  an- 
fänglich dem  Petrus  de  Älliaco  (f  1420)  beigelogt 
hatte,  sprach  es  bald  dem  Theodoricus  de  Nyem  zu, 
vgl.  Constant.  coucil.  I.  pars  8.  p.  484  sq. ;  ihm  folgten 
Lenz,  Drei  Tractate  p.  8,  Finke.  Forschungen  zur  west- 
VL\.  Gesch.  p.  1dl  ft.  u.  Schwab.  Sauerland  hält  die  Autor- 
schaft für  wahrscheinlich,  anderen  ist  sie  zweifelhaft.  Erler 
leugnet  sie. 

Handschr.:  Eom,  Vatic.  cod.  palat.  595.  fol. 
72.  —  Wien,  Hof-  u.  Staatsb.  nM956.  fol.  61- 
74;  cod.  Elstraw.  L  (n®  5069).  chart.  sec.  XV.  fol. 
42-55. 

Ausg.:  *  ex  cod.  ms.  Vindobon.  n®  5070  ap. 
v.  d.  Hardt,  Constant.  concil.  I.  pars  7.  p.  277-309. 
—  '  in  Gersoni  opp.  ed.  Ell.  Dupin  \l.  p.  885- 
902.  —  '  der  Schluss  ex  cod.  Rom.  palat.  ap. 
Heinr.  Finke,  Forschungen  zur  Geschichte  des 
Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1889.  gr.  8°.  p. 
267-278  (fehlt  in  den  Wiener  Handschr.). 


Erl.'Sdir.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887. 

p.  458-473. 
Lenz,  M.,  Drei  Tractate  aus  dem  Schriftenoyclus  des 

Constanzer  Concils.  Marburg  1876.  gr.  8^.  p.  8  -  28. 
Lindnor,  Th.,  Dietrich  von  Niem  in  Zeitschrift  für 

allgem.  Geschichte.  1885.  p.  521. 
Tschackert,  Paul ,  in  Jahrbflchor  für  deutsche  Theo-. 

logie.  XX.  Gotha  1875.  p.  272-310;  —in  Peter  von 

Ailli.  Gotha  1877.  gr.  Bf>.  p.  180.  Anm.  258. 

Theodoricus  de  Niem:  Nemus  unionis. 

Ist  ein  selbständiges  abgeschlossenes  \Verk ,  nicht  das 
4.  Buch  von  De  scismate ,  wie  viele  mit  Schard  angenom- 
men haben.  Es  bildet  ein  Urkundenbuch  zur  Gesch.  der 
Vnionsverbandlungen  Gregors  XU  u.  Benedicts  XIII ;  ab- 
geschlossen am  25.  Juli  1408. 

Hafidschr.:  unbekannt. 

Ausg.:  '  ed.  Sim.  Schard  im  unmittelbaren 
Anhang  an  Theodorici  de  N.  De  scismate  unt. 

d.  Tit.:  Historiae  Th-i  a  Niem de  progressu 

schismatis  sub  Urbano  VI  excitati  deque  rebus 
pro  eo  inter  Gregorium  XII  et  Benedictum  XIU 
tollende  suseeptis  cum  expositione  eorum,  quae 
tunc  temporis  in  republica  accideiiint,  liber  IV*"*^ 
quem  author  Nemus  unionis  inscripsit.  Basi- 
leae,  per  Thom.  Guarinum  1566.  fol.  —  Die  an- 
deren Ausgg.  sieh,  da  das  Werk  nur  als  4.  Buch 
von  De  scismate  gedruckt  ist,  oben  unter  De 
scismate ,  Ausg.  ^*  *•  *.  —  Hieraus  sind  entnom- 
men: E  legi  um  Ottonis  M.  imp.  [Nem.  VI.  c. 
33]  ap.  Meibom,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p.  663-665; 
—  Epistola  Th-i  de  Nyem  ad  Johannem  car- 
dinalem  Leodiensem  eiusque  epist.  responsor. 
[Nem.  VI.  c.  20.  21]  ap.  Goldast,  Monarchia  III. 
p.  1380. 

Erl.-Schr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887. 
p.  278-296. 
Sauerland,  Das  Leben  des  Dietrich  v.  N.  p.  77. 

:  Privilegia  aut  iura  imperii  circa. 

investituras  episcopatuum  et  abbatiaruni 
restituta  a  papis  imperatoribus  Romanis. 

Verfasst  1414. 

Handschr.:  Berlin,  legi.  Bibl.  ms.  latin.  4^ 
n*^  312.  chart.  sec.  XV.  —  Wernigerode,  fürstl. 
Stolberg.  Bibl.  Za.  33.  chart.sec.XV.  —  Wolfen- 
büttel, hrz.  Bibl.  n°  402  (Heimst.  367).  chart. 
sec.  XV.  fol.  39-75. 

Ausg.:  ^  ap.  Schard,  De  iurisdictione.  Basil. 
1566.  fol.  p.  785-859.  Die  hier  p.  781-783  vorkom- 
metide  Vorrede  an  den  Kurfürsten  von  Sachsen 
fehlt  in  den  anderen  Ausgaben.  —  unt.d.  Tit.: 
Descriptio  de  investitura  episcopatuum  regum. 
Theutonicorum ,  ex  quodam  antiquiss.  libro  Flo- 
rentino . . .  fidel  iter  extracta  unt.  dem  Nebentit.: 
Privilegia  aut  iura  '  ap.  Schard,  Syntagma  p.  247- 
285  —  u.  'ap.  Schard,  Sylloge  p.  247-285.  — 
Excerptum  (privil.  de  fundatione  archiepiscop. 
Magdeburgens.  de  a.  812)  ap.  Meibom,  Scr.  rer. 
Germ.  I.  p.  736. 

Erl.-Schr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887. 
p.  345  -  367. 
Lindner,  Th.,  Beiträge  zu  dem  Leben  u.  den  Schrif- 
ten Dietrichs  v.  N.  in  Forschungen  zur  deutschen 
Geschichte.  XXI.  p.  86-92.  Oibt  eine  Uebersiehi  des 
Inhalts. 

9 

:  Stilus  palatii  abbreviatus. 

Kurzer  Leitfaden  der  Geschäftsordnung  des  Sacrum 
palatium,  abgofasst  1878 — 1389. 

Handschr.:  München,  Hof-  u.  Staatsb.  Cod. 
lat.  n«  3063  (And.  63).  chart.  sec.  XV.  fol.  254.. 
Einxige. 


1054 


THEODORICUS  DE  NIEM 


Ätisg. :  in  Der  Liber  cancellariae  apost 

{8.  0.)  hrsgb.  von  Geo.  Erler  (licipzig  1888.  gr.8°). 
p.  217-234. 

Erl.-Sehr.:  Erler,  Einleitang  zur  Ausgr.  p.  xxvi-xxx. 

:  Dietrich  von  Xieheim.  1887.  p.  260-268. 

Lindner,  Th.,  Beiträge  1.  c.  p.  69.  70. 

TheodoriGUS  de  Niem:  Tractatus  contra 
dampnatos  Wiclivitas  Pragae. 

Geschrieben  Uli. 

Handschr.:  Krakau,  Un.-Bibl.  n°  1373.  chart 
sec.  XV.  fol.  252' -254". 

Ausg.:  hrsgb.  von  Geo.  Erler  in  Zeitschrift 
für  Vaterland,  [westfäl.]  Gesch.  u.  Alterthums- 
kunde.  XLIIL  Abth.  1.  1885.  p.  184-198;  Einleit. 
p.  178-184. 

Erl.-Sckr.:  Erler,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheim.  1887. 
p.  a79-382. 

:  Tractatus  de  modis  uniendi  ac 

reformandi  Ecclesiam,  vid,  Joh.  Gerson. 

[ ■:  Vitae  pontificuni  Eomanorum  a 

Nicoiao  rV  usque  ad  Urbanum  Y  et  inde 
ab  anonymo  usque  ad  a.  1418  continua- 
tae,  additis  imperatonun  gestis. 

Der  Titel  ung;enaa,  da  die  Chronik  von  1285  —  1431 
reicht  a.  die  Päpste  Honorias  IV  bis  Martin  V  incl.  be- 
handelt.  —  Nach  den  Untersuchnn^n  ?>lers  u.  Lindners 
kann  Theodoricus  de  Nyem  mcht  mehr  als  Verfasser 
falten ;  als  solchen  hat  letzterer  den  canonicus  Bonnensis 
Werner  von  Lattich  foKtgestellt. 

Handschr,:  Mailand,  Bibl.  Anibros.  I.  84.  P. 
sup.  sec.  XV,  bis  auf  Martin  V.  —  T^'olfon- 
büttel,  hrz.  Bibl.  cod.  Aug.33. 14.  chart.  sec.XV. 
fol. ;  —  Weissenb.  85.  mbr.  sec.  XIV.  4°. 

Ausg.:  *  ap.  Eccard,  Coii).  bist,  medii  aovi.  I. 
p.  1461-1550.  —  *  excerpta  ap.  Fant,  Scr.  rer. 
Svecic.  III.  1.  p.  332.] 

Erl.-Sehr.:  Er  1er,  Geo.,  Dietrich  von  Nieheiin.  1887. 

p.  424-439. 
Lindnor,  Th.,  Ueber  einige  Quellen  zur  Papst^esch. 

im  14.  Jahrh.  in  Forschungen  zur  deutschen  Gesch. 

XU.  Göttingen  1872.  p.  236-250. 
:  ^Verner  von  Lüttich  und  Peter  von  Herentals 

ibid.  XU.  p.  666. 

Erl.-Sehr.:  Bernhardi,  Wilh.,  Dietrich  von  Nieheim 
in  V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  LXL  p.  426-440, 
nadt  Erler. 

Chroust,  A.,  Dietrich  von  Xlem  und  das  Konstanzer 
Concil  in  Deutsche  Zeitschrift  f.  Geschichtswissen- 
schaft. VI.  Freiburg  1891.  p. 360 -360.  Beitrag  xu  D.'s 
UixUn  Lebensjahren. 

Er  1er,  Goo.,  Dietrich  von  Xieheim.  (Theodericus  de 
Nyem.)  Sein  Loben  u.  seine  Schriften.  liOipzig  18N7. 
gr.  80.  XIV.  490.  XLVjpag.  {Vgl.  llgon  in  West- 
deutsche Zeitschrift  für  Geschichte  u.  Kunst.  VUl. 
1889.  p.  179-184«.  H.  V.  Sauerland  in  Miltheiluniren 
dos  Instit.  f.  öhterr.  Geschichtsf.  X.  1889.  p.  637- <io8j. 

:  Die  historischen   Schriften   Dietrichs  von  Nio- 

heim.  Habilit.  -  Schrift.  I^ipzig  1887.  gr.  8°.  VJIT. 
104  vag.  Ist  nur  ein  Stück  der  rwhergehenden  Scftrift. 

:  Zur  Geschichte  des  IJisthnms  Verden  i.  d.  J.  1895 

— 1402  in  Zeitschrift  de»  histor.  Vereins  für  Nieder- 
sachsen. Jahrg.  1887.  p.  1(>3-186. 

Evelt,  J.,  in  Zeitschrift  für  Gesch.  u.  Alterthums- 
kuiide  Westfalens.  XXL  1861.  p.  282. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  in  f.  lalinitatis  ed.  Mansi  V. 
Patavii  1754.  p.  137. 

Finke,  Heinr.,  Die  uns  erhaltenen  Bruchstücke  des 
Tagebuches  dos  Diotrich  von  Nieni  in  Römische  Quar- 
talschrift für  Christi.  Alterthumskunde  u.  fürKircheu- 
gesch.  Urstfb.  von  A.  de  Waal.  Jahr^.  I.  Rom  1887. 
p.  47-58.  [In  Thl.  II  u.  IV  dos  v.  d.  Hardtschen  Con- 
stant.  concil.  findet  sich  eine  Reihe  tauebuchartiger 
Notizen  zerstreut,  die  Finke  I.e.  in  ihren  ohrakte- 
ristischen  Hauptthoilon  zusammen  stellt.  Er  Mit  Theo- 
doricus de  Xyein  für  deren  Vorta>ser ,  wird  aber  mit 


dieser  Ansicht  von  Erler,  Dietr.  v.  N.  1887.  p.  397- 
402  zurückgewiesen.] 

Finke,  Heinr.,  Forschungen  zur  westniifchen  G(>- 
schichte.  U.  Zur  Gesch.  westfäl.  Schnftsteller  de^ 
Mittelalters.  4.  Dietrich  von  Niem  in  Zeitschrift  f. 
Vaterland.  Gesch.  u.  Alterthumskunde  (Westfalens-. 
XLV.  1887.  Abt.  1.  5.  130-140. 

:    Dietrich  von  Niem  in  Konstanz.    Dietrich  i>: 

Verf.  der  Reformschrift ,  De  necessitate.*  -  -  Ein  Aus- 
zug aus  ,De  modis'.  —  Handschriften  der  sogen.  In- 
vective.  —  Dietrich  wahrscheinlich  Verf.  der  v.  d. 
HardtschenTagebuchbmchstücke  in  seinen  Forschnn- 
gen  zur  Gesch.  des  Konstanzer  Konzils.  Paderborn 
1889.  gr.  8».  p.  132-149. 

:  Zu  Dietnch  von  Niem  und  Jlarsilias  von  Padoa 
in  Römische  Quartalschrift  für  christl.  Altertham>- 
kande.  VII.  Rom  1893.  p.  224-227. 

Fritz,  AlphonSy  Ist  Dietrich  von  Nieheim  der  Ver- 
fasser der  drei  sogen.  Constanzer  Tractate?  in  Zeit- 
schrift für  vaterl.  Ge^^.  u.  Alterthamskonde  (West- 
falens). XL  VI.  1888.  Abt.  1.  p.  157-167. 

:  Zur  Quellenkritik  der  Schriften  Dietrichs  von 

Niem.  Inaug.-Diss.  von  Münster.  Paderborn  ltSSf>.  S'. 
70  pag.  Jk  1.60  (=  Münsterische  Beitrflg^o  zur  (ie- 
schichtsforschung.  Heft  10). 

Gebhardt,  Bruno.  Dietrich  von  Nieheim  w»  PreaT>si- 
8che  Jahrbücher.  Hrsgb.  von  U.  v.  Treitschke.  LXI. 
Beriin  1888.  p.  379-392. 

:  55 ur  Chronik  des  Dietrich  von  Niem  in  Nea*>s 

Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIII.  Uannover  18^>?. 
p.  226-230.  NB.  Diese  jctxi  nicht  mehr  vorhandent 
Chronik  ist  nur  atts  Citaten  des  Dietrich  Eogelhu« 
bekannt. 

Ho  üben,  Herrn.,  Eine  Studie  über  Theodorich  v>in 
Nieheim  in  Der  Katholik.  Zeitschriften.  Jahnr.  LX. 
1H80.  I.  Mainz,  p.  67-75,  nach  den  Crüersuehungm  dn 
Rectors  der  Anima  xu  Born  Alous  Flir  (f  l?369i. 

Krause,  Dietrich  von  Niem,  Konrad  von  Veohta. 
Konrad  von  Soitau,  Bischöfe  von  Verden  l.'KO  — 
1407  in  Forschungen  z.  deutschon  Geschichte.  XIX. 
Güttingen  1879.  p.  692-610. 

:  Nochmals  die  Bischöfe  von  Verden  Dietrich  vor 

Niem  und  Konrad  von  Soltau  ibid.  XXII.  1882.  p. 
248-261. 

Krömecke,  Ed.,  Geschichtliche  Nachrichten  über  di*' 
Stadt  Nieheim  in  Zeitschrift  für  Gesch.  u.  Alterthums- 
kunde Wesll'aieus.  XXXI.  p.66  ff. 

Lindner,  Th.,  Beitrüge  zu  dem  Leben  n.  den  Schrif- 
ten Dietrichs  von  Niem  in  Forschungen  zur  deutschen 
Geschichte.  XXI.  Göttiiigen  18bl.  p.b9-92. 

:  Dietrich  von  Niem  in  Zeitschrift  für  allirememe 

Geschichte.  II.  1885.  p.  401-416;  516-533." 

:  Gesch.  dos  deutschen  Reichs  unter  König Wr»ii2e'., 

I.  Bniunschwoig  1875.  p.  4IU. 

-  -  :  1,'ober  einige  Quellen  zur  Papstgeschichte  ioi 
14.  Jahrhundert  in  Forschuniren  zur  doutschou  G»- 
schichte.  XII.  Göttingon  1872.  p.  235-259;  ti5tt-<K> 

Lorenz,  0.,  Deutschlunds  Geschichtsquellen.  3.  Auü. 

II.  Beriin  1887.  p.  152;  313-823:  371-374;  413.  414. 
Michael,  Das  Leben  des  Dietrich  von  Niem  in  Jahres- 
bericht des  histor.  Vereins  f.  d.  Grafschaft  RavcnsU'n: 
zu  Bielefeld.  II.  Bielefeld  1878.  p.  1-  48. 

1*  r  a  t  j  e ,  Des  Verdischen  Bischofs  Diederichs  von  Niem 
Leben  u.  Schriften  in  Altes  u.  Neues  aus  den  Her- 
zo^thUmem  Bi^emen  u.  Verden.  VIl.  Stade  1774.  p. 
171-186. 

Rat  tinger,  Dan.,  in  Kritikheft  zum  15.  Baude  v.>n 
Dambergers  synckronist.  Gesch.  der  Kirche  and  d<^r 
Welt  im  Mittelalter.  Regensburg  18K3.  S*».  p.  101-115 : 
—  in  Literarische  Rundschau.  1.  Aachen  1875.  p.  21 1  ff. 
[dagegen  Suuerland,  Das  Lol>en  des  D.v.  N.  p.79-*^ii. 

:  Zu  Dietrich  von  Nieheiui  in  Histor.  Jahrtnoh  «Kt 

(iorres- Gesellschaft.  XII.  München  1891.  p.  75- 7«» 
(betr.  eine  von  D.  v.  N.  unterzeichnete  IhUie  l  rbans  17 
d.  d.  Januao  15  kal.  Sept.  pont.  a*' 9.  t.  e.  138<ii. 

Rosenkranz,  G.  J.,  Dietrich  von  Niem  (l.'US  — lilt> , 
in  soiner  Zeit,  in  seinem  Loben  u.  Berufe  in  Ze:i- 
schritt  für  Gesch.  und  Alterthumskunde  Westfalen». 
VI.  Münster  1843.  p.  37-88. 

Rosenmeyer,  Theodor  (!)  von  Niem  und  <.n>boli-i 
Persona  m  Tross'  Wostphalia.  1825.  Stück  14  u.  10. 

Silgmüller,  Dietrich  von  Niem  und  der  Li  bor  por.n- 
ficalis  in  Historisches  Jahrbuch  der  Gurtes  -  (iest»]!- 
schaft.  XV.  1894.  Heft  4. 

Sauerland,  H.  V.,  Das  Leben  des  Dietrich  von  Nie- 
heim. Nebst  einer  Uebersicht  über  dessen  Schrift»-i. 
I Inaug.-Diss.]  Göttingen  1S75.  8*.  87 pag.  (Vgl.  Ta 
Lindners  Recens.  in  Picks  Monatsschrift  für  rheiii.- 


THEODORICÜS  DE  TflURINGIA  —  THEODORICUS  MON.  S.  EUCH  ARU 


1055 


vestfAl.  üescbtehte.  I.  1875.  p.  482-486,  disvmXZ 
in  Sybels  iUstur.  Zeitschrift.  XXXV.  187Ü.  p.  433- 
431)  M.  SanerlMnds  Aiitw.  in  Picks  Monatsschr.  II. 
1876.  p,  44G-45()). 
Sanerland.H.  V.,  Der  sotten.  Briofwechsol  des  Trie- 
rer Erzbischofs  Hilliu  Q.  Dietrich  von  Nieheims  Chro- 
nik in  Neaes  Archir  d.  Oes.  f.  ft.  d.  Gesch.  XII.  1887. 

p.  öü9-eoi. 

—    - :  Eine  Quelle  der  Historia  Polonica  des  Johannes 

Dhii^iss  inMittheilangon  deslnstitats  f.ü^terr.Gesch. 

VII.  lnni(bnic£  1886.  p.  642  ff. 
Schüz,  Commentar.  criticas  de  scriptis  et  Koriptori- 

biis  historicis  p.  291-306  (de  Niemo  eiusqne  scnptis). 
Schwab,  J.  B.,  Johannes  Gerson.  Eine  Monoifraphie. 

Würzburg  1858.  8».  p.  470  ff. 
Tan  gl,  M.,  Der  yollsttndixe  über  cancellariae  des 

Dietrich  von  Nieheim  in  Mittheilangen  des  Instit.  f. 

<>sterr.  Geschichtsforschung.  X.  p.  464-406. 
Tschackert,  Paul,  tu  Herzog  Real  -  Encyklopädie 

für  protei^Unt.  Theologie.  III.  1878.  p.  596. 
"Wächter,   Ferd.,  Dietrich  von  Niem  in  Ersch  und 

(Trabers  Allgem.  Encyklopädie  der  Wissenschaften. 

Sect.  I.  Bd.  25.  Leipzig  18*4.  4».  p.  138-140. 
W'etzeru.  AVeite,  Kirchonlexikon.  III.  Freibarg i.B. 

18H4.  p.  1747-1749,  Art.  verfaast  von  Evelt. 

Theodoricu8  de  Thuringia  »  Theodo- 

ricus  de  Apolda. 
Theodoricus  Engelhusius,   vid.  Engel- 

husius. 

Theodoricus  episcopus  Meteneis,  vid, 

Epitaphiam  Evrardi. 

:    Inventio   sanctorum   a   domno 

Theoderico  ep.  Met.  repertorum  atque  ad 
civitatem  Metensem  translatoinim. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXX^^I. 
p.  363-370. 

Theodericus  episcopus  Virdunensis  (f 

1089):  Epistola  qua  episcopos  et  prin- 
cipes  adversus  Gregorium  VII  pp.  com- 
Diovet,  a^  1080.  Jim. 

Au^g.:  *ap.  Goldast,  ConsHtutioaes  imperial. 

I.  1713.  p.  236.  —  *  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ. 

IV.  p.  129.  n*»  62  codicis  üdalrici  Babenberg.  — 

^ed.  KuDO  Francke  in  Mon.  Germ.  bist.  Libelli 

di*  lito.  I.  1891.  p.  282.  —  Epistola  alia,  qua 

Eplberto  electo  Trevirensi  exponit,  quare  ad  eum 

ruDsecraudum  non  sit  venturus,  a**  1080.  Jun.  ap. 

Jaffe  1.  c.  p.  130-133.  n*  63  cod.  Tdalr.  Bab. 
ErL-Schr.:  Mirbt,  Carl,  Die  Publizistik  im  Zeitalter 
(iregors  VII.  Lcipzii;  1894.  gr.  8°.  p.  17  u.  a.  w. 
Wa  tt  o  n  b  a  ch,  Deutschlands  (» eschichtwiuoUcn.  6.  Aufl. 
II.  1886.  p.lOS;  6.  Aufl.  II.  1Ļ4.  p.ll9. 
Vgl.  W'enricas  scolast.  Trevir. 

(Frie 
Theodoricus  \  Frig 

[  Liber 

Theodoricus  Loerius  de  Stratis,  mon- 
achus  Carth.  Colon.,  vid,  Tita  v.  Dionysii 
Carthus. 

Theodoricus  marchio  Misnensis:  Con- 

ventio  cum  Ottone  IV  imp.  a.  1212. 
Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  218.  219. 

Theodoricus  monachus  =  TheodoriciLs 

nionachus  eoenobii  Nidarholm. 

Theodoricus  monachus  S.  Audoeni  =- 

Theodoricus  S.  Audoeni  monachus. 


,  vid.  Vrie. 


Theodoricus  monachus  Benedict,  vid, 

Vita  s.  Hildegardis. 

Theodoricus  monachus  eoenobii  Nidar- 

holm  dioc.Nidrosiensis  [bekannter  a&mon- 
achus  Nidrosiensis,  c.  a.  1160  vel  1170]: 
Historia  de  antiquitate  regura  Norwagien- 
sium  sive  Commentarius  de  regibus  ve- 
tustis  Norvagicis  in  de  ab  Haraldo  Haar- 
fageri  usque  ad  Siwardum.  861 — 1136. 

Der  älteste  norwef^ische  Geschichtjichreiber. 

Handschr.:  Kopenhagen,  Un.-Bibl.  Arn. 
Magn.  n°  98.  sec.  XVII.  —  Upsala,  Un.-Bibl., 
de  la  Gardie  n^  32. 

Ausg.:  ^unt.d,  Tit.:  Commentarii  historici 
duo,  hactenus  inediti;  alter  de  regibus  vetust. 
Norv.  a  Theodorico  monacho  sec.  XII  concinnatus, 
alter  de  profectione  Baoorum  in  Terram  sanctam 
.  .  .  primum  a  Bernh.  Ca.sp.  Kirchmann  publicati 
cum  .  .  .  notis  .  .  .  e  schedis  avi  (t.  e.  Johannis 
Kirchmann)  collectis.  Amstelodami  1684.  8^  — 
« ap.  Langebok ,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783.  p.  312- 
341;  ef.  introd.  p.  311.  —  ^ed.  Gust.  Storni  in 
Monum.  historica  Norvegiae.  1880.  p.  1-68;  cf. 
indledning  p.  i-xiv;  tilla'g  I.  p.  200-202.  —  *  Aus- 
züge ed.  \\'aitz  ap.  Portz,  Mon.  scr.  XXIX.  1892. 
p.  248-251. 

Erl.-Sehr.:  Marray,  J.  P.,  Abhandl.  von  dem  ältesten 
norvegischen  üoschichtsohroibor ,  dem  Mönche  Thoo- 
dorich  in  Douti«eho  Schriften  der  kgl.  Socictät  der 
Wiss.  zu  (töttinifen.  1.  p.  267. 

Theodoricus    monachus    Dunelmensis 

(flor.  1160),  vid.  Tita  s.  Margaritae  reg. 
Scotorum. 

Theodoricus  monachus  Eptemacensis 

(f  post  1192):  Chronicon  Epternacense 
—726. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Gothano  n°  71  , Liber  aureus' 
dicto  ed.  L.  AVeiland  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIII. 
p.  38-64;  cf.  praof.  p.  16-18;  20-23.  —  »Bruch- 
stück ed.  Keiffenberg  in  Bulletin  de  l'Acad.  de 
Bruxelles.  X.  2.  1843.  p.  264.  —  ^tciederh.  von 
ihm  in  Monuments  de  Xamur.  TII.  (Coliectiou 
de  chrouiques  Beiges.  XV.)  p.  209.  210. 

:  Libellus   de   libertate  Epterna- 

censi  propugnata.  1192. 

Handschr.:  Gotha,  herz.  Bibl.  n®  71.  mbr. 
fol.  f.  111-120. 

Ausg. :  *  ohne  Namen  des  Verf.  ap.  Martene, 
Ampi,  collect.  IV.  p.  453-4Ö7.  —  ^  tciederh.  unt. 
d.  Tit.:  Acta  super  negotio  perrautationis  castri 
Nassau  et  abbatiae  Ept(»rnacensis  inter  Henricum 
VI  imp.  atque  archiepisc.  Treverensem  Johauuem 
ohne  Xatnen  des  Verf.  ap.  Kremer,  Origines  Nas- 
soicae  II.  p.  382-404.  —  'ed.  Weiland  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIII.  p.  04-72. 

Erl.  -  Sdir. ;  Wa ttonbach,    Deutschlands  Goschich ts- 
quellen.  5.  Aufl.  II.  Om.  p.  380.   Vgl.  I.  p.l21.  126; 
6.  Aufl.  U.  18M.  p.  417. 
Vgl.  Vita  s.  Irminae. 

Theodoricus  monachus  S.  Eucharii  = 

Theodoricus  monachus  S.  Matthiae. 


1056       THEODOEICÜS  MON.  FLORUCENSIS  —  THEODORICUS  REX  OSTROGOTH. 


Theodoricus  monachus  Floriacensis,  rid. 

Vita  s.  Benedict!  Casin.  (über  de  illat). 

Theodoricus  monachus  Hersfeldensis  = 

Theodoricus  mon.  Floriacensis. 

Erl.-Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
qaellen.  6.  Aufl.  I.  189S.  p.  418. 

Theodoricus  monachus S.Matthiae  prope 

Treverim  (a.  1000),  md.  Vita  s.  Celsi  (in- 
vent,  sermo,  iranslat). 

Theodoricus    monachus   [Nidrosiensis 

(cca.  1160  XU  Droniheim)]  «  Theodori- 
cus monachus  coenobii  Xidarholm. 

Theodoricus   monachus  Theolegiensis 

{alias  Tholegiensis  [Tholei.  Dioec.  Trier] 
flor.  1060),  vid,  Vita  s.  Conradi  archiep. 
Trevirensis. 

Theodoricus  Pauli  sive  Paulus,  alias 
Franco,  decanus  S.  Martini  Gorcomensis 
in  Belgio  (nat  1416,  f  post  1489):  Hi- 
storia  de  cladibus  Leodiensium  annis  1465 
—1467. 

Handschr. :  Hamburg,  Stadtbibl. ,  Hist.  imp. 
n«  31»».  Chart,  sec.  XV.  fol. 

Ausg.:  ex  apographo  cod.  ms.  capit.  eccl.  ca- 
thedr.  Tomacensis  in  bibl.  reg.  Bruxell.  (bibl.  v. 
Hulthem  n°  787)  ed.  F.  X.  de  Ram  xusammen  ynit 
Jobannes  de  Los  {s.d.).  Bruxellisl844.  p.  187-232. 

:  Chronicon  universale. 

Dieses  Chronicon  bestund  aus  drei  Thoilon ,  von  wel- 
chen der  Verf.  den  ersten  Speadum  historiaie  benannte 
u.  in  zwei  Hälften  (lib.  I- XIII,  XIV- XXVII)  schied.  Die 
erste  Hälfte  ,Liber  de  quatuor  regnis  maiuribus'  sdieint 
verloren  gegangen ;  die  zweite  ist  handschriftlich  in  Bres- 
lau erhalten  und  gibt  eine  vollständige  Gesch.  der  röm. 
Päpste  u.  Kaiser  von  825-  -1477.  Autojrraph  laut  fol.286*>: 
,  Liber  isto  pertinot  Theodorico  Pauli  de  Ghorinchem  prosb., 
qui  et  eundem  conscripsit  propna  manu.'  —  Die  im  zweiten 
Theile  behandelten  Gei?enstände  zählt  de  Ram  (a.  Erl.-Schr.) 
auf;  der  dritte  Theil  mit  dem  Titel  , Liber  bellorum  Dei^ 
bietet  nur  eine  sclavische  Abschrift  der  Historia  Hierosol. 
des  Robertua  moruiehus. 

Handschr.:  Breslau,  Stadtbibl.,  bibl.  Rhe- 
diger.  chart.  kl.  fol.  —  Brüssel,  Burgund.  Bibl. 
nM7916.  8^  —  Löwen,  Bibl.  de  Ram.  1838. 
gr.  fol.  Autograph  (V). 

Ausg. :  Auszüge  aus  der  2.  Hälfte  des  I.  Theiles 
ap.  AV.  Focke,  Theodoricus  Pauli  (s.  Erl.-Schr.). 
Halle  a.  S.  1892.  p.  22-119,  ico  auch  eine  genaue 
Analyse  des  Werkes. 

,  Les  deux  ouvrajjfes  suivants  ont  pour  auteur  Thiorri 
P  au  weis,  doyen  du  chapitre  de  Saint -Martin  ä  Oorcom 
Qui  naqnit  dans  cette  ville  en  1116.  Ils  sont  tir^s  Tun  et 
raatre  du  Ms.  de  son  Chronicon  universale.'  Kervyn 
de  L.,  Introd.  p.  xi. 

:  Compendium  de  rebus  actis  sub 

ducib US  Burgund iae.  1380  — 1485. 

Ausg.:  ed.  Kervyn  de  Lettenhove  in  Chro- 
niques  rolat.  ä  l'hist.  de  la  Belgiquc  sous  la  do- 
minat.  des  ducs  de  Bourgogne.  (11.)  1876.  p.  235 
-2G3. 

:  Narratio  cilia  de  ducibus  Bur- 

gundiae.    I>Pr  Schluss  fehlt. 
Ausg.:  ibid.  p.  264-328. 


Erl.-Sekr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  V. 
p.  6ÜÖ;  VI.  p.  640. 
Focke,  "Wem.,   Theodericas  Pauli,   ein  Goscbi<-ht- 
schreiber  des  XV.  Jahrhunderts  und  sein  Spoculam 
historiaie.  Halle  a.  S.  1892.  gr.SO.  122  paa.  {Zugleich 
von  Hallische  Beitrftge  z.  Geschichtaforscnong  hr^'n. 
von  Theod.  Lindnor.  Heft  1).  Jk2. 
Foppens,  Bibliotheca  Belgica.  II.  1739.  p.  1118. 
Muller,  S.,  Lijst  van  Xoord-Nedorlandsche  kronijkea. 

Utrecht  1880.  S».  p.  24.  88.  90.  91. 
Bam,  P.  F.  X.  de,  m  Comi)t8 - rendu  des  s^onces  de 
la  Commission  roy.  d'histoire.  II.  Bruxelles  18^.  p. 
98-108. 

Vgl.  Anonvmus  de  vita  et  rebus. 
Translatio  s.  Barbane  {mirac.). 
Vita  s.  ApoUinahs  ep.  Bavonn.  (jEV/.-ScAr.;. 

Theodoricus  prior  S.  Jacobi  Stettinen- 
sis,  vid.  Gesta  priorum  S.  Jacobi. 

Ttieodoricus  rex  Francorum  =  Theu- 

dericus. 

Theodoricus  rex  Ostrogothonim  {al: 

Italiae,  493—526):  Edictum. 

Ausg. :  *  M.  Aur.  Cassiodori  Senatoris  Varia- 
rum  libri  12.  ...  Edictum  Theodorici  regis  Ita- 
liae .  .  .  [ed.  Petr.  Pithoeus(V)l.  Paris.  1579.  fol. 
p.  1-19.  —  Ebenso  in  den  folgenden  Ausgg.  des 
Cassiodor.  —  •  ap.  E.  Linden brog,  Cod.  leg.  anti- 
quarum.  Francof.  1613.  fol.  p.  241-260.  —  'ap. 
Goldast,  Collect,  constitutionum  imperialium.  III. 
1713.  p.  18-31.  —  *ap.  Georgisch,  Corpus  iuns 
Germ,  antiq.  1738.  —  'ap.  Ctvnciani,  Barbarorum 
leges  antiq.  I.  1781.  —  «ed.  G.  Fr.  Rhön,  Com- 
ment.  ad  edictum  Th-i.  Halae  1816.  4*.  —  'ap. 
Walter,  Corpus  iur.  Germ,  antiq.  III.  p.  381-414; 
—  *ap.  Dahn,  Könige  der  Germanen.  IV.  p.  44- 
102;  118-122.  —  ""ex  F.  Pithoei  edit.  repetitum 
a  F.  Bluhme  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  V.  1875.  p. 
145-179.  —  »>rologus,  cap.  23.  24.  26.  28.  21^. 
32.  54. 107. 108.  143  et  epilogus  ap.  H.  G.  Gengk^r, 
Germanische  Rechtsdenkmäler.  1875.  p.  463-407; 
cf.  p.  150.  —  *'ap.  Thiel,  Epistoiao  pontifi(um 
Roman.  I.  p.  686. 

Erl.-Sckr.:  v.  Aretin,  LitorÄr.  Handbuch  f.  d.  baie- 

rische  Geschichte.  München  1810.  p.  SO. 
V.  Bethmann-Uollveg,  Civilprozess  im  Mittelalter. 

1.  p.269ff. 
Brunn  er,  Heinr.,  Deutsche  Rcchtsgeschichte.  I.  I^Mp- 

ziRl887.  p.  36Ö-367. 
Dahn,  Fei.,  Könige  der  OermaneD.  IV.  p.  1-44.  103 

-117.  137-189. 
Entstehungszeit,  Die,  des  Eküctum  Theoderici  in 

Zeitschrift  der  Sarigny-  Stiftung  f.  Rechtsgeeoh.  VII. 

1886.  p.  29  ff. 
Gaudenzi,  A.,  Gli  editti  di  Teodorico  e  di  Atalario« 

e  il  Diritto  roinano  nel  regno  degli  Ostrogoti.  TuriLo 

1884.  BP.  94pag.  LI.  öOc. 
Glöden,   Iw.  v.,  Das  röm.   Recht  im  ostgothisrht^n 

Reiche.  Jena  1843.  8fi.  p.  5  ff.  ( Vgl.  dazu  Walch  in 

Jenaer  Allg.  Liter.- Zeitung.  1845.  n^  10-12.  14-16.  > 
Patetta,  Feder.,  SuU'  anno  della  promolgazione  d>^i:' 

editto  di  Teodorico  tn  Atti  della  r.  Accademia  dA\'* 

scionzo  di  Torino.  Vol.  XXVIII.  (disp.  1U-15.>  T»- 

rino  1893. 
Savif^ny,  Gesch.  des  rum.  Rechts  im  Mittelalter.  IL 

p.  172-181. 
Schupfer,  Franc,  L'Editto  di  Teodorico.  Studii  sulL' 

anno  della  sna  pubblicazione  tit  Memorie  dell'  Acca- 

demia  dei  Lincei.  III.  parte  1.  1888. 
Stobbe,  0.,  Gesch.  der  deutschen  RechtsqueUen  i. 

Braunschweig  1860.  p.  94-100. 

:   Epistolae  23  ad   Chlodovaeiim 

regem  Francorum,  Gundobaldura  regem 
Burgimdionum  et  alios. 


THEODORICUS  SCHOLASTICÜS  —  THEODOSIUS  MONACHÜS 


1057 


Äusg, :  ^  ex  M.  Aurelii  Ca8siodori  epistolis  ap. 
Duchesne,  flist  Franc,  scr.  I.  p.  837-847.  — 
^wiederk.  ap.  Bouquet^  Kecneil  IV.  p.  1-10. 

Vgl.  Cassiodoros. 
Ennodius. 
Gesta  Theoderici. 
Vita  Theoderici  Magni. 

Theodoricii8  scholasticus  Eptemac.  — 
Theodoricus  monachus  Eptem. 

Theodoricus  Thuringus  »-  Theodoricus 
de  Apolda. 

Theodoricus  Trevirenois  archiep.  =» 
Theodoricus  archiep.  Trevir. 

Theodoricus  Tuitiensis  »  Thiodericus 
aedituus  Tuitiens. 

Theodoricus  Vrie,  vid,  Yrie. 
Theodorus  C^^P'^^^^^^'^lfr^^       ^^* 

Tita  s.  Magni  fund. 

Theodorus  Constantinopolitanus ,  Ana- 
gnostes  {i.  e.  lector,  flor.  527):  Historiae 
ecelesiasticae  eclogae.  Libri  2.  Cum  con- 
tinuatione  ad  a.  527. 

Auszog  ans  den  Kirchengeschichten  des  Socrates, 
Siizomenas  und  Theodoretus,  welchem  Theodorus  jene 
Furtsetznng  anfügte.  Nicephoras  Caliistns  (f  p.  I34I)  hat 
daraus  Excerpta  erhalten. 

Ausg. :  *  graece  xusammen  mit  Eusebii  Caesar, 
bist.  eccl.  Paris.,  Rob.  Stephanus  1544.  fol.  — 
'  gr.  et  lat.  c.  notis  ed.  H.  Valesius  {xusammen 
mit  Tbeodoreti  H.  E.).  Paris.  1673.  fol.  « Mogunt. 
1679.  fol.  —  *  wiederh.  (ed.  G.  Reading)  Canta- 
brig.  1720.  fol.  ^Taurini  1748.  fol.  —  «excerpta 
ex  Henr.  Valesii  edit.  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca 
lat  tant  edita  XLIY.  p.  693  -708.  —  Fragmenta 
p.  709-714. 

Erl.-Schr.:  Boor,  Gar.  de,   Za  Theodorus  Lector  in 

2^itschrift  für  Kirchengosohichte.  VI.  Gotha  lBd4.  p. 

573-677. 
Dangers,  De  fontibus  Theodori  [lectoris]  et  Evagrii. 

Dias,  theol.  praemio  omata.  Gottingae  1841.  49. 
Sarrazin,  J.  V.,  De  Theodore  Lectore,  Theophanis 

fönte  praecipoa.  Lipsiae  1881.  Bf^. 

Theodorus  Daphnopata,  vid.  Oratio  in 
Translat  s.  Praecursoris. 

Theodorus  de  Leili  =  Laelius. 

Theodorus  eremKa  =  Theodorus  Cam- 
pidonensis. 

Theodorus  Gaza,  vid.  Gaza. 

Theodorus  Laelius,  vid.  Laelius. 

Theodorus  Lector  =  Theodorus  Con- 
stantinopolitanus. 

Theodorus   Metochita   (f  1332),    vid. 

Glycas. 

Theodorus  monachus  Palidensis  (flor. 
1390),  vid.  Annales  Palidenses. 

Theodorus  Palidensis:  Xarratio  profe- 
ctionis  Godefredi.  1096—1099. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  in  Recueil  des  historiens  des  Croi- 
sades.   Histor.  oocid.  111.  p.  603  ff. 

Theodorus  I  papa  (f  649):  Eplstolae  et 
ad  eum. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXXVII. 
p.  75-102.  cy.  Jaffe,  Regesta  pontificum  Roman. 
Ed.  2.  I.  1885.  p.  228-230. 

Theodorus  11  papa  (f  897). 

Erl.'Sehr.:  Jaffd  1.  c.  p.Ul. 

Theodorus  Spanduginus  Cantacuzenus : 
über  de  origine  et  moribus  Turcarum. 

Ausg. :  Florentiae  1468.  8^ 

Uebers.:  italien.:  Fiorenze,  ToiTentioil551.8^ 

Theodorus  Studita  abbas  (f  826) :  Epi- 
stolae  278.  Libri  IL 

Ausg. :  *  ap.  Siimond ,  Opera  varia.  —  '  tcie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrol.  graeca.  XCIX.  —  Epi- 
stolae  284  aliae  ap.  Mai,  Nova  Patrum  biblio- 
theca. VIII.  ed.  Cozza.  1871. 

Erl.-Sehr.:  Tougard,  A.,  La  pers^cution  iconoclaste 
d'apres  la  correspondance  de  s.  Theodore  Stndite  in 
Revue  des  ouestions  histor.  L.  Paris  1891.  p.  80-118. 
Vgl.  \  ita  8.  Anienii  anach. 

Acta  s.  Bartholomaei  ap.  (onä.). 
De  s.  Piatone  heg.  (oratio). 
Vita  s.  Theophanis  Magni. 

Theodosius:  De  situ  Terrae  sanctae 
liber  saeculo  VI  ine.  conscriptus. 

Ausg.:  *  im  ächten  Text,  u.  der  Breviarius 
de  Hierosolyma,  vervollständigt  hrsgb.  von  J.  Gil- 
demeister. Bonn  1882.  gr.  8°.  37  pag.  Ji  1.60 
(  Vgl.  A.  Molin ier  in  Revue  critique.  1882.  Avril 
24.)  —  •  recensionem  J.  Gildemeisteri  repetivit, 
Versionen!  rossieam  nota.sque  adiecit  Job.  Pomia- 
lowski.  St.  Petroburgi  1891.  8*^.  IV.  147  pag. 
{Auch  m.  d.  Tit. :  Prawoslawnyj  palestinskij  swor- 
nik.  Tom.X.  Fasel). —  P'^/.Röhricht,  Bibliotheca 
geograph.  Palaestinae.  Berolini  1890.  p.  9.  n®  12. 

Vgl.  Theodoricus. 

Theodosius  Magnus  (f  395) :  Selecta  de 
religione  decreta. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XIII.  p.  521- 
542.  —  Epistola  concilii  Constantiuopolitani 
oecum.  ad  Theodosium  ibid.  p.  543.  544.  —  Epi- 
stola ad  Ausonium  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct. 
antiq.  V.  2.  p.  1. 

Theodosius  Melitenus:  Chronographia. 

Ist  nur  eine  mit  einem  selbständigen  Namen  versehene 
üeberarbeitung  des  Leo  Grammaticus. 

Ausg.:  *  ex  cod.  gr.  bibl.  Monac.  ed.  et  ref. 
Tb.  L.  Fr.  Tafel  in  Monumenta  saecularia.  Class. 
III.  1.  Monachii  1859.  4^  ^  17.  —  ^  ein  Stück 
aus  demselben  Cod.  schon  früher  ed.  Mart.  Cru- 
sius,  Aethiopicae  Heliodori  historiae  epitome. 
Francofurti  1584.  p.  359-375. 

Erl.-Schr.:  Krumbachor,  K.,  Gesch.  der  byzantin. 

Litteratur.  1891.  p.  135.  136. 
Nicolai,  Rud. ,   (io^ch.  dor  griechischen  Literatur. 

III.  Magdeburg  1878.  p.  105-107. 
Tafel,  L.,  De  Theodosio  Moliteno.  Tubingiie  1828. 

Theodosius    monachus    S yracusanus : 

Epistola  ad  Leonem  archidiac.  de  Syra- 
cusanae  urbis  expugnatione  a.  878  vel 
880  per  Arabes.  Graece. 

67 


1058 


THEODOSIUS  MONACHÜS  —  THEOPHANES  BYZANTINUS 


Ausg. :  graece  et  lai  ed.  G.  B.  Hase  xtisammen 
mit  Leo  Diaconus.  Parisiis  1819.  fol.  p.  177-182; 
cf.  praef.  p.  xv. 

Uebers.:  latine:  *ap.  Roccli.  Pirri,  Sicilia  sacra 
seu  ecclesia  Syracusana  II.  p.  144.  —  •  ed.  Caie- 
tanus,  Vit.  SS.  Siculor.  II.  p.  272.  —  «ed.  Ca- 
rusius,  Bibl.  histor.  Siculae.  I.  1723.  Histor.  8a- 
rac.-Sicula  p.  24-31;  Caietani  animadvers.  p.  31 
-38.  —  *  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  L  2.  p.  257- 
265.  —  Bruchstück  *  ap.  J.  Fr.  Abela,  Melita 
illustrata  üb.  3.  p.  307.  —  *  ed.Piccolus,  De  antiq. 
iure  eccles.  Sicil.  par.  2.  p.  145. 

italienisch:  ein  Theil  ap.  Inveges,  Panorm. 
sac.  ann.  878.  p.  654. 

russisch:  übers,  von  D.  Popow  {xu^ammen 
mit  Leo  Diaconus).  Petersburg  1820.  4^ 

Erl.-Schr.:  Krambacher,  Gesch.  dor  byzantin.  Li tte- 
ratur.  1891.  p.  59. 

Vgl.  Leo  Diaconns. 

Theodosius  monachus  (963) :  Expugnatio 
Cretae  descripta  a  Theodosio  diacono  im- 
peratori  Romae.  Acroasis  1-5. 

Au^g. :  ^  ap.  Nie.  Mar.  Foggini,  Histor.  Byzant. 
Append.  nov.  Romae  1777.  fol.  —  *  tviederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  LVIII. 
p.  1011-1042. 

Theodricus  «  Theodoricus. 

Theoduinus  Noricus,  episc.  Leodiensis 
(f  1075)  =•  Deoduinus. 

Theodulphus  eplscopus  Am-elianensis 
(f  veneno  cca.  821):  Capitula  ad  presby- 
teros  parochiae  suae. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CV.  p.  191- 
208.  —  Capitulare  secunduni  eiusdem  ad  eos- 
dem  *  ap.  Baluze-Mansi,  Miscellan.  U.  p.  99- 
103.  —  *  in  Theodulfi  opp.  ed.  Sirmond  I.  Paris. 
1696.  fol.  p.  1-28.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
CY.  p.  207-224. 

:  Carmina. 

Handschr. :  vgl.  E.  Dümmler  vor  seiner  Ausg. 
p.  440-442. 

Ausg. :  ^  inter  Theodulfi  opp.  ed.  Jac.  Sirmond. 
1646  (73  carm.  in  6  libros  divisa).  —  *  ap.  Ma- 
billon,  Vet.  analecta  L  p.  383  («ed.  2.  I.  p.  410- 
412),  supplementa  quaedam.  —  *  no  1  et  2  wie- 
derh.  in  Bibl.  max.  PP.  Lugdun.  XIV.  1677.  p. 
28  sq. ;  —  *  inter  Sirmondi  opp.  II.  Paris.  1696. 
p.  1029-1128  —  u.  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
OV.  p.  283-380.  —  '  ed.  E.  Dümmler  in  Mon. 
Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  445- 
569;  573-578;  dubia  p.  578-581;  append.  p.  629. 
630.  —  Cf.  Addenda  ibid.  IL  p.  694-697.  Vgl. 
M.  Manitius  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XL  1886.  p.  561-563. 

:  Versus  de  Carole  Magno  et  eius 

liberis:  ,Te  totus'. 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL 
p.  647.  —  'ap.  Bouquet,  Rocueil  V.  p.  415.  — 
*  in  Sinnondi  opera.  IL  Paris.  1696.  fol.  —  *  ap. 
Migne  I.e.  CV.  p.  315-322. 

:    Versus   de   Fulrado   abbate  S. 

Quintini. 


Ausg.:  *ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  E. 
p.  648.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  420. 

Theodulphus:  Versus  de  Ludovico  im- 
peratore:  ,Inclite  Caesar  ave'. 

Ausg.:  *ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  504 
(*  ed.  Basnage  11.  2.  p.  72).  —  wiederh.  *  ap.  Du- 
chesne, Hist.  Franc,  scr.  IL  p.  326;  —  "•  ap.  Bou- 
quet, Rec.  VL  p.  257-262.  —  *ed.  E.  Dümmler 
in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  p. 

577.  578. 

Erl.-Schr.:  Cnissard,  Gh.,  Th^odolfe  6rSqae  d'Or- 

l^ans,   sa  vie  et  &es  oeanes,  avec  une  caute  da 

Plagua  aurelianerma  aa  9.  sidcle.  Orleans  1892.  b*^. 

{Extraü  du  tom.  XXIV.  des  M^moires  de  la  Soc. 

arch^ol.  et  histori^ne  de  rOrl^anais.)  353 pag. 
Dümmler,  £.,  in  Iseues  Archiv  d.  Ges.  f.  &.  d.  Gesch. 

IV.  1879.  p.  241- 260. 
Ebert.  Ad.,  Beitrftge  znr  karoling.  Literatur.  1.  2  tu 

Bericüte  über  die  Verhandl.  der  kgl.  sächs.  Ge«ell>ch. 

d.  "Wissensch.  II.  1878.  p.  95. 
:  AUgem.  Geschichte  der  Literatur  des  Mittelalter». 

n.  1880.  p.  70-84. 
H an  r 6 a u ,  Singalaritös  lüstoriqnes  et  litt6raires.  Paris 

1861.  8°. 
Histoire  litt^raire  de  la  France  IV.  p.  471. 
R  z  e  h  u  1  k  a ,  Ernst ,  Theodulf  Bischof  von  Orleans.  Abt 

der  Klöster  St.  B6nott  zu  Fleory  und  St.  Aigoan  ia 

Orleans.  Inaag.-Diss.  Broslaa  (1875).  9*. 
Simsen ,  B..  Jahrbücher  des  fränkischen  Beidis  unter 

Ludwig  d.  Fr.  I.  p.  114. 
Wa  tt  e  Q  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqoellen.  5.  Aii£. 

L  1885.  p.  144.204;  IL  p.482;  6.  Aufl.  I.  1883.  p.  loö. 

216). 

Vgl.  Epitaphium  Fastradae. 

Hadriani  pp. 
Helmengaldi. 

Theofridus  abb.  Eptemacensis  (f  1110): 

Plorum  epitaphü  Sanctomm  Ubri  4. 

Handeln  über  die  Reliquienverehrung  u.  die  borühm- 
testen  Reliquien. 

Handschr.:  Gotha,  herz.  Bibl.  n'' 70.  mbr. 
sec.  XL  fol.  —  Trier,  StadtbibL  n*»  1378.  mbr. 
sec.  XII  exe.  fol.  87'. 

Ausg. :  ^  Joannes  Roberti  .  .  .  descripsit ...  et 
notis  il]ustravit.  Luxemburg!  1619.  4".  —  *  u;ie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLVII.  p.  313-404. 
—  Sermones  duo  eiusdem  ibid.  p.  405 - 41 0. 
Erl.-Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  Fnince  IX.  p. üOö 
iwiederh.  ap.  Migne  i.  c.  p.  293-298). 
Pertz,  Mon.  G^erm.  scr.  Xlll.  p.  740. 
Roberti ,  Joa.,  Vita  ThioiVidi  abbatis  et  domini  Kfter- 
nacensis  ex  eius  operibus  coUecta  ap.  Migne  1.  c.  p. 
303-312. 
Sauorland,  Trierer  G^schichtsquellen.  1889.  p.  135 iT. 
VTa  1 1 0  n  b  a  c  h ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5 .  Aufl. 
Lp.  125.  II.p.109;  6.  Aufl. L p.  115. 133. H.p.  120.417. 
Worvoke,  N^.  van,  gab  zwei  Sermones  de«  Thiufhd 
auf  S.  Willibrord  mit  einer  Abhandl.  über  Th.'s  I>»b*»n 
u.  schriftstell.  Thätigkeit  heraus  in  Organ  für  chri^tl. 
Kunst.  Luxemburg  1885. 
Vgl.  Vita  s.  liutwini. 

WilUbroidi. 


11 


11 


11 


Theophanes  abbas  Apri  atque  confes- 
sor  •=  Theophanes  Isaacius. 

Theophanes  Byzantinus  :Iavoqi&v  ßlßlotr 

X.  566  — 58L 

Ausg. :  ^  fragmenta  c.  Dexippo  gr,  et  lat  edid. 
Niobuhr  (=  Corp.  scr.  hist.  Byz.  I.  Bonnae  1829^ 
p.  483-486;  Phil.  Labbei  cominentar.  p.  589 -tKX>. 
—  *ap.  C.  Müller,  Fragmenta  histor.  Graec.  IV. 
p.  270.  —  ^ap.  L.  Dindorf,  Histor.  Graeci  mi- 
nores. I.  Lipsiae  1870.  p.  446.  —  Excerptai« 
Photii  bibliotheca  graeca,  cum  Dav.  Hoeschelii 
notis.  Aug.  Yindel.  1601.  fol. 


THEOPHANES  CONFESSOR  —  THEOPHYLACTÜS  BULGAR.  ARCHIEPISC.       1059 


Uebers.:  laiine:  MnterpreteAndr.  Schotte,  cum 

Hoeschelii  notis,  Schotti  scholiis.  Genevae  1613. 

fol.  —  ^triederk.  Rothomagi  1653.  fol.  —  *cum 

«iliis  Excerpt.  de  legationibus  cum  eorund.  et  Phil. 

Labbei  notis.  Paris.  1648.  fol.  {==  Byzantinae  hist. 

scriptores.  I). 

Erl.-S^r.:  Boor,  C.  de,  Zu  Theophanes  in  Byzanti- 
Dische  Zeitschrift.  I.  Leipzig:  1892.  p.  591-593. 

Holder-Egfcer,  Theophanes  in  Neues  Archiv  d. Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  I.  187^  v.  291-294. 

Krumbacher,  K.,  Gesell,  der  byzantinischen  Litte- 
rator.  1891.  p.  51. 

Theophanes  Confeseor  =-  Theophanes 
Isaacias. 

Theophanes  Isaacius  sm  Isauricus  (f 

817/8  auf  Samothrace):    Chronographia. 
284—813. 

Fortsetzung  des  Georgius  Syncollus.  Ein  Werk 
von  grosser  Verwirrung. 

Ausg.:  *  Theophanis  chronographia,  Leonis 
Orammatici  vitae  recentiorum  imperatorum  J. 
('oar  latiue  redd.,  Theophanem  notis  illustr.,  var. 
lect.  multipl.  codd.  coliat.  adi.,  Fr.  Combefis  ite- 
rum  recens. ,  not,  posteriomm  Theophanem,  in- 
Tegris  Leonem  Gramm,  discussit  exque  fide  codd. 
aux.  emend.  Paris.  1655.  fol.  —  ^tciederh.  Venet. 
1729.  fol.  Tom.  IV.  —  'ex  recens.  Jo.  Classeni. 
2  vol.  [Dem  2.  Bd.  geht  vorauf  die  873  —  875 
rerfasste  latein.  Uebersetxung :  Anastasii  Bi- 
bliothecarii  historia  ecclesiastica  ex  rec.  Imm. 
Bekkeri.j  Bonnae  1839—41. 8^  Ji  22.50  (=  Corp. 
scr.  hist.  Byz.).  —  *  tciederh.  mit  Ooars  u.  Com- 
hpfis'  Noten  sowie  Anastasius*  Uebersetxung  Vi^. 
Migne,  Patrol.  graeca.  CVIII.  1861.  —  ^  latine 
ap.  Migne,  Patrol.  graeca  lat.  tantum  edita.  LVI. 
|).  375-818.  —  Chronographica  narratio  com- 
plectens  ea  quae  tempore  Leonis  filii  Bardae  Ar- 
rn<»Di  contigerunt  (i.  e.  Vitam  Leonis  Armen i)  ex 
••Uit.  Goari  ibid.  p.  817-830.  —  «rec.  Carolas  de 
Böor.  Lipsiae  1883.  86.  2  vol.  gr.  8^  (Vol.  II  enth. 
gleichfalls  Ana.stasii  Bibl.  hist.  trip.).  —  Hieraus 
De  rebus  Caroli  M.  cum  imperatore  Con- 
stantinopol.  ab  a.  776 — 801  *ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  U.  p.  198.  —  'ap.  Bouquet,  Re- 
c'ueil  V.  p.  187-189.  —  Probe  einer  neuen  krit.- 
ext'getischen  Ausgabe.  Von  G.  L.  Fr.  Tafel  in 
Sitzangsber.  der  Wiener  Akad.  der  WLss.  PhiL- 
his't.  Classe.  IX.  1852.  p.  21-172  {Abschnitt  über 
Kaiser  Heraclius  mit  Ana^tasius'  UebersetK.). 

Erl-Sckr.:  Boor,  Car.de.  tn  Hermes.  XVn.  1882.  p. 

489  ff.  —  u.  in  Zeitschrift  f.  Kirchengeschichte  hrsgb. 

von  Brieger.  VI.  1884.  p.  489. 
:  Zur  Chronographie  des  Theophanes  in  Hcrmos. 

XXV.  1890.  p.  301-307. 
Geiz  er,  H.,   Soxtus  Julius  AfHcanus.  11.  1.  1885.  p. 

176  ff. 
Henschen,  Godefr. ,  Exegesis  praeliminaris :  chrono- 
graphia s.  Thoophanis  illustrata  in  AA.  SS.  Boll. 

Mart.lll.  p. IV- XII  {iffiederh.  ap. Migne,  Patrol.  graeca 

lat.  tant.  edita.  LVI.  p.  889 -910). 
Hirsch,  Ferd.,  Byzantinische  Studien.  Leipzig  1876. 

p.  375 ,  passitn. 
Jeep,  Ludw.,  tn  Jahns  Jahrbücher  f.  Philologie.  Suppl.- 

Bd.  XIV;  1885.  p.  81  ff. 
Krumbacher,  K.,  Geschichte  der  byzantin.  Litte- 

ratnr.  1B9L  p.  120-124. 
:   Zur  Chronik  des  Theophanes  tn  Hermos. 

XXIII.  1888.  p.  626  -  628 ,  emendvrt  eint  Stelle  xu  a.  613. 
Neumann,  C,  DieVTeltstellung  des  byzantin.  Reiches 

vord.  Kreuzzügen.  Habil it. -Schrift.  Ueidelben;  is^. 

8».  XU.  121  pag.,  pasnm. 


Nicolai,  Rud.,  Gesch.  der  griechischen  Literatur.  III. 
Magdeburg  1878.  j).  100.  101. 

Sarrazin,  Jos.  \ict. ,  De  Theodoro  Lectore  Theo- 
phanis  fönte  praecipuo.  Diss.  inaug.  Jenae  1880  {er- 
toeUtrt  in  Commentat.  philol.  Jenenses.  I.  1881.  p. 
163-238). 

Strnve,  Bibliotheca  histor.  ed.  Mensel  V.  1.  p.  148. 

Vita  Theophanis  auctore  Simeone  Metaphr.  Gr.  et  lat. 
Ex  ms.  gr.  biblioth.  Sfortianae  Rom.  c.  adiect.  notis 
tfi  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  IL  p.  224 -229;  700-704. 

Vita  Theophanis  sou  laudatio  a  Theodoro  Studita  scri- 
pta aot  alio  coaevo ,  gr.  et  lat.  tior  Theophanis  chro- 
nographia —  und  latine  c.  comment.  praevio  et  not. 
tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  II.  p.  218-224. 
Vgl.  Vita  s.  Theophani  Magni. 

Theophanes  continuatus,  0\  fierä 

Qeoq^dvrjv,  Scriptores  post  Theophanen,  ab 
a.  813  — 961.    Libri  6. 

Ausg. :  A.  *  Chronographia  indo  ducens  exor- 
dium  ubi  Theophanes  desiit . . .  hoc  est  a  Leonis 
Armenii  imperio  (813) — 868.  Libri  4  auctore  ano- 
nyme. Gr.  et  lat.  ed.  Franc.  Combefis  inier  Scri- 
ptores post  Theophanem  (=  Corp.  hist. Byz.)  Paris. 
1685.  fol.  p.  1.  —  *  uriederh.  ap.  Migne,  Patro- 
log.  graeca  CIX.  —  'lat.  ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca  lat.  tant.  edita.  LVII.  1862.  p.  15-116.  — 
*  Bruchstück  unt.  d.  Tit. :  Chronographia 
Constantioi  Porphyrogeniti  iussu  scripta  ex  libro 
III.  n®  37  (a.  839)  grance  et  lat.  ap.  Bouquet,  Rec. 
VI.  p.  235.  —  B  *  Liber  b^.  Constantinus  Por- 
phyrogenitus:  Historia  de  vita  et  rebus  gestis 
Basilii  Macedonis  ed.  Leo  Allatius  llvfifiixia.  U. 
Colon.  Agripp.  1653.  p.  1-179.  —  'gr.  et  lat.  ed. 
Combefis  1.  c.  p.  21 1  -  353.  —  ®  lat.  wiederh.  ap. 
Migne  1.  c.  LVU.  p.  117-182.  —  C  Liber  6t«8.  Ano- 
nymus de  rebus  Leonis  philosophi,  Basilii  filii 
lat.  ap.  Migne  1.  c.  LVII.  p.  183-246.  —  D  Libri  6 
xusammen  mit  Johannes  Cameniata,  Symeon 
magister,  Georgius  monachus  ex  recognit.  Imm. 
ßekkeri.  Bonnae  1838.  8°.  ^  14  (=  Corp.  scr. 
hist.  Byz.). 

Erl.-Schr. ;  H  i  r  s  ch ,  Ferd. ,  Byzantinische  Studien.  Leip- 
zig 1876.  p.l75-3«r2. 

Krumbacner,  K..  Geschichte  der  byzantin.  Li ttera- 
tur.  1891.  p.  124-126. 

Nicolai,  Rud. ,  (friechische  Literaturgeschichte.  III. 
1878.  p.  101.  102. 


Theophanes  Isauricus 

Isaacius. 


Theophanes 


Theophilus  Alexandrinus  (f  ^l^)?  ^'^• 

Narratio  de  s.  Menae  etc. 

Theophilus  christianus,  vid.  Simon  iu- 
daeus. 

Theophylactus   Bulgarorum    archiepi- 

SCOpus,  antea  Constantinopoli  magister 
rhetorum  (f  1107):  Ilaideia  (iaaiXrM).  In- 
stitutio  regia  ad  Porphyrogenitum  Con- 
stantinum.  Partes  11.  Graece. 

Ausg.:  ^ gr.  et  lat.  ex  bibliotheca  Florent- 
Medicaea  ed.  Petr.  Possinus.  Parisiis  1651.  4°. — 
wiederh.  '  inter  Byzant.  histor.  scriptores.  Edit. 
Venet.  Tom.  XX;  —  ^  in  Theophylacti  opp.  III. 
Venet.  1758.  p.  529-548;  —  *  ap.  Migne,  Patro- 
log. graeca.  CXXVI.  1864.  p.  253-286;  cf  praef. 
CXXV.  p.  465.  —  ^  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca 
lat.  tant.  ed.  LXIV. 

67* 


1060      THEOPHYLACTÜS  BÜLGAR.  ARCHIEPISC.  —  TfflETMARüS  ABB.  HELMW. 


Theophylactus  Bulgarorum  archiepi- 
8C0pu8:  Opera. 

Ausg.:  ^  Venetiis  1754 — 58.  4  vol.  gr.  fol.  — 
^  unederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca.  Tom. 
CXXTTI-CXXVI.  Paris.  1864.  Lex.-8«.  —  «te- 
tine  ap.  Migne,  Patrolog.  gr.  lat.  tant.  ed.  LXIII. 

■^^  Vgl.  Martyriam  ss.  martymm  qnindocim. 

Vita  8.  deinen üs  archiep.  Bulgar. 

Theophylactus  magister  rhetorum  Gon- 
stantinopol. «  Theophylactus  Bulgarorum 
archiepiscopus. 

Theophylactus  Simocattes  Aegyptius 
(flor.  sub  Heraclio  imp.  610  —  640):  loto- 
Qia  o2xot;/i£vix^  seu  Chronicon  universale 
seu  Historiae  Mauritii  Tiberii  libri  VIII. 
582  —  602. 

Geschrieben  auf  Veranlassang  des  constantinop.  Pa- 
triarchen Sergios  (f  639). 

Ausg. :  ^  gr.  ed.  B.  Yulcanius.  Lugd.  Bat.  1596. 
12mo.  —  *  Thooph.  Simocattae  omnia.  Graece  ex 
bibl.  A.  Schotti  c.  praef.  J.  Gruteri.  (Heidelbergae) 
ap.  Commelin.  1597.  8*.  —  •  eadem  ex  vers.  lat. 
ac  castigat.  J.  Kimendonoii.  Heidelb.  1598.  8°.  — 

*  gr.  et  lat.  unt.  d,  Tit. :  Theoph.  Sim.  historiae 
Mauricii  Tiberii  imp.  lib.  VIII.  Item  Georgii  Phran- 
zae  chronicor.  de  ultimis  Orient,  imperii  tempo- 
ribus,  de  SultaDorum  Osmanidarum  origine,  suc- 
cessione,  reb.  gestis,  usquo  ad  Mahometem  II, 
de  rebus  denique  Peloponnesiacis  ante  et  post 
captam  Ck)DstaDtinopolim  libri  III.  Epistola  Geor- 
gii Trapezuntii,  qua  Joannem  Palaeologum  imp. 
hortatoi',  nt  ad  synodum  in  Italia  celebrandam 
proficiscatur.  Omnia  ...  in  lat.  conversa  et  not. 
illustr.  a  Jac.  Pontano.  Ingolstadii  1604.  4*.  Aus 
einem  schlechten  Codex;  viele  Fehler.  —  '  hesser 
Theoph.  Sim.  historiamm  libri  VIII  interpr.  J. 
Pontano.  Editio  priore  castig.  et  gloss.  gr.-bar- 
baro  auct.  st.  et  op.  C.  A.  Fabroti.  Paris.  1647. 
fol.  Mit  neuen  Fehlem.  —  *  toiederh.  Venet.  1729. 
fol.  —  '  recogn.  Imm.  Bekker  xt^ammen  mit  Ge- 
nesius.  Bonnae  1834.  8**  (=  Coi-p.  scr.  hist.  By- 
zant).  Auch  blas  Wiederholung  der  Pontanus- 
schen  Ausgabe  mit  geringen  Verbesserungen.  — 
®  ex  cod.  Vatic.  n*^  977  ed.  Carolas  de  Boor.  Lip- 
siae  1887.  kl.  8<».  XIV.  437  pag.  Ji  6.  Gute  kri- 
tische Aufgabe.  —  Fragmenta  *  gr.  et  lat.  ap. 
Hoeschel,   Excerpta  de  legationibus  p.  176.  — 

*  lat.  ap.  Bouquet,  Reo.  IL  p.  73.  —  '  fragm.  hist 
VI.  2.  15  gr.  et  polonice  ap.  Bielowski,  Mon.  Po- 
Ion,  hist.  1.  p.  3.  4. 

Erl.-Schr.:  Bernhardy  in  Berliner  Jahrb.  f.  wissen- 

schaftl.  Kritik.  1836.  n0  56-59. 
Boissonnade,  Praef.  ad  Theoph.  Sim.  quaest.  phys. 

Paris.  1835.  p.  i  -  xxxiv. 
Bury,  J.  B.,  The  chronologj'  of  Theophylaktos  Siroo- 

catta  in  EngÜsh  historiear  Review.  III.  188S.  p.  310 

-315. 
Jeop,  L.,  tn Rheinisches Maseum f. Philologie.  XXXVI. 

1^1.  p.  357. 
:  in  Jahns  Jahrbücher  für  Philologie  tmd  Pädag. 

Suppl.-Bd.  XIV.  1885.  p.  164-178. 
Kramhacher,  K.,  Gesch.  der  byzanün.  Litteratnr. 

1891.  p.  54-59. 
N  a  n  c  k ,  Aug. ,  Mölanges  Gr6co  -  Romaines.  III.  p.  59  ff. 
Richthofe n,  Ferd.v.,  China.  1.  Berlin  1877.  p. 551  ff. 
Strave,  Biblioth.  historica  od. Mensel  V.l.  p. 242-244. 
Vgl.  Vita  s.  Clemontis  archiep.  Balgarorum. 


Theosterictes  monachus  (flor.  825),  ind. 
Vita  s.  Nicetae  conf. 

Theotrochus  diaconus  (Laurissensis?, 
saec.  X?):  Epistola  ad  Ootbertum  pre- 
sbjt.  de  officio  ecclesiastico  Fuldensi. 

Ausg, :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
IV.  p.  409-412. 

Thetmaru8  magister:  Iter  ad  Terram 
sanctam  a.  1217. 

Nor  eine  von  Auslassungen  n.  Einschiebseln  strotzendo. 
vielleicht  im  14.  Jahrhundert  gemachte  Ueberarbeitung  von 
T  h  i  e  t  m  a  r  i  Peregrinatio. 

Handsehr.:  Basel,  OefFentl.  Bibl.  B.  X.  33. 
mhr.  —  Gent  u.s.w.  Vgl.  Röhricht,  Bibliotheca 
geogr.  Palaestinae.  Berolini  1890.  p.  47.  n®  119. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Voyages  faits  en  Terre- 
sainte  par  Thetmar,  en  1217,  et  par  Burchard 
de  Strasbourg,  en  1175,  1189  et  1225  pubL  par 
baron  St.-Genois  in  Memoires  de  TAcaid.  beige. 
XXVI.  Bruxelles  1851.  p.  19-58;  cf.  p.  1-13 
(*  daraus  besonders  abgedr.  Bruxelles  1851.  4®. 
61  pag.).  — -  •  ex  cod.  Basil.  edidit  Titus  Tohler. 
St.  Galli  et  Bernae  1851.  16n»o.  IIL  73  pag. 

üebers.:  deutsch:  Im  Auszuge  hrsgb.  von  J. 
A.  Sprecher  v.  Bern  egg  in  Mr.  Maltens  Neuesto 
Weltkunde.  1843.  1844.  p.  184-193. 

Vgl,  Thietmarus  magister. 

Theudericus  III  rex  Fraucorum  (675— 

691):  Diplomata. 

Ausg.:  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz,  Mon.  Diplom. 
I.  1872.  p.  43-52;  188-194.  —  Praeceptiones 
ecclesiasticae  et  monast  17  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXXXVn.  p.  1319-1342. 

Theudericus  IV  rex  Francorum  (720— 

737):  Diplomata. 

Ausg.:  ed.  K.  Pertz  ap.  Pertz,  Mon.  Diplom. 
I.  1872.  p.  80-86;  201-206. 

Theudolnus  Catalaunensis  praepositus 
(flor.  868),  vid.  Vita  s.  Memmii  (epistola). 

Theuerdank,  Thewerdanck,  vid,  Pfint- 
zing. 

Theulfüs  monachus  Mauriiiiaceiisis(flor. 
cca.  1150),  vid.  Chronicon  Mauriniacens. 
monasterii. 

Theurocz,  vid.  Johannes  de  Thwroez. 

Thiathildis  abbatissa  S.  Bomarici  (c.  830 
—  840):  Indicularius. 

Ausg. :  ed.  K.  Zeumer  in  Mon.  Genn.  histor. 
Formul.  1886.  p.  525-528. 

Thidreks  Saga,  vid.  Wilkina  Saga. 

Thierri  Pauweis  «=  Theodoricus  Pauli. 

Thiethardus  scholast  Osnabnig.,  vid. 
Wido  episc.  Osnabrugensis. 

Thietmarus  abbas  Helmwardeshus.,  vid 

Vita  s.  Modoaldi  (translat). 


THIETMARUS  EPISC0PU8  MERSEBURGENSIS 


1061 


Thietmani8  episcopus  Merseburgensis 

(geb.  976, 1 1018.  Dec.  1):  Chronici  libri 

vm. 

VoUendot  1018.  Wichtig  für  die  Qeech.  der  slchs. 
Eüser.  Der  Verf.  war  Tortraat  mit  slavisch.  Geschichten 
imd  schrieb  in  eigenthümlich  gebildeter  Sprache.  Eine 
HaaptqneUe  f.  d.  Geschichte  jener  Zeit  wegen  seiner 'Wahr- 
haftigkeit. 

Handsehr.:  Dresden,  kgl.  Arch.  mbr.  gr.  4*. 
Autograph,  —  Brüssel,  kgl.  ßibl.  n®  5815.  mbr. 
sec.  XII.  fol.  f.  209.  Ueber  beide  Pertz'  Archiv 
VII.  p.  421-427.  Vgl.  auch  Pertz,  Mon.  scr.  VI. 
p.  543;  m.  p.  729-731. 

Ausg,:  *  ed.  Rein.  Reineccius.  Francof.  1580. 
fol.  Lückenhaft.  —  •  teiederh.  ibid.  1600.  fol.  — 
'  c.  notis,  tabb.  genealogic.  et  ind.  ed.  Joach.  Job. 
Mader.  Heimst  1667.  4®.  Beineccius'  Text;  nach- 
lässig behandelt.  —  *  unt.d. Tit.:  Ditmarus  re- 
stitutus  seu  Chronici  Ditmari  episc.  Mersburgen- 
sLs  libri  VIII  zuerst  vollständig  ap.  Leibnit ,  Scr. 
rer.  Er.  I.  p.  323-427.  Variae  lectiones  et  emen- 
dationes  ibid.  p.  1005.  1006.  —  "^  ed.  J.  A.  Wag- 
ner. Norimbergae  1807.  4°.  ^10.  Mit  guten  An- 
merkungen. —  •  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  111.  p.  733 
-871  ed.  Lappenberg.  —  '  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p.  1183-1422.  —  ""  inier 
Soriptores  rer.  Germ,  in  usum  scholanun.  Th-i 
Mers.  ep.  chronicon  post  edit.  J.  M.  Lappen bergii 
reco^ovit  Frider.  Kurze.  Hannoverae  1889.  8^ 
X  VIII.  293  pag.  Ji  3.  Mit  veränderter  Bücher- 
und  Capiteleintheilung.  —  Z)<m  1.  Buch  ed.  P.  E. 
I^itenberger.  Merseburgil753.4®.  jNotarum  nube 
involuium.'  —  Bruchstücke*  ap.  Bouquet,  Rec. 
X.  p.  118-137.  —  *  in  Scriptor.  rer.  Prussic.  1. 
p.  238.  —  •  auf  Slavien  bexügliehe  ap.  Bielowski, 
Mon.  Polon.  bist  I.  p.  241-318;  cf.  Einleit.  p.  231 
-241.  —  *ap.  Fant,  Script,  renim  Svecic.  III.  1. 
p.  327. 

Uebers. :  *  unt.  d.  Tit. :  Ditmari  merseburger 
Chronika,  verdeutscht  durch  G.  Hahn.  Mit  Holx- 
sehnitten.  Leipzig  1606.  fol.  [Auch  mit  dem  Tit.: 
Historia  Martisburgica.  Darinnen  Chronica  Dit- 
mari etc.^  —  '  Dithmar,  Aelteste  deutsche  Chro- 
nik; nebst  dess.  Lebensbeschreibung.  Aus  d.  Lat. 
u.  mit  Anmerkungen  von  Joh.  Fr.  Ursinus.  Dres- 
den 1790.  S'».  ^5.50.  (Noten  dazu  von  Kin- 
derling  in  Leipziger  Allgem.  Lit.  Anz.  1800.  n° 
178.  Novb.  p.  1753;  1801.  n°  11.  p.  97.  n^  165. 
p.  1586;  von  Wagner  in  n«  77  p.737.)  —  »über- 
setzt von  J.  M.  Laurent  in  Geschichtschreiber  der 
deutschen  Vorzeit  (XI.  Jahrb.  l.Bd.).  Berlin  1849. 
8°.  Mangelhaft.  (2.  Ausg.,  besorgt  von  Joh.  Strze- 
bitzki.  Leipzig  1879.  8°  [=  Geschichtschreiber  . . . 
2.  Gesamtausg.  ibid.  1892.  8^  Bd.  39.]  Ji  3.60). 

polnisch:  unt.  d.  Tit.:  Kronika  Dytmara  bi- 
skupa  Merseburgskiego  jako  jedno  z  najdawniejs- 
zych  öwiadectw  historycznych  o  Polske;  wed- 
tug  wydania  w  zbiorze  pomnikow  niemieckich 
Pertza,  przelozona  na  j^zyk  polski  i  obja^niona 
przez  Zygm.  Komamickiego.  Zytomierz  1861.  4°. 

Erl.- Sehr.:  Brackner,  Carl,  Stndien  znr  Gesch.  der 
sftchsischen  Kaiser.  Inang.-Diss.  Basel  1889.  8o.  72 
pag.  Jk  1.60. 

Brückner,  Bethra  lag  anf  der  Fischerinsel  in  der 
Tollense ,  vid.  Adaroas  Bremensis ,  Erl.  -  Sehr. 

Cohn,  Adf.,  Das  Todesjahr  Thietmars  von  Mcrsebun? 
»n  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte.  VIII.  Göt- 
tingen 1868.  p.  160-163. 


Cohn,  Adf. ,  Ueber  den  Ursprung  des  Poienkrieges 
von  1015.  Beitrag  zur  Kritilc  Thietmars  von  Merse- 
burg Und.  VII.  1867.  p.  415 -424. 

C  0  n  t  z  e  n ,  Geschichtschreiber  d.  sächsischen  Kaiserzeit 
p.  46-64. 

Dummler,  E.,  in  Neue  Mittheilnngen  aus  d.  Gebiet 
histor.-antiquar.  Forschungen.  XI.  p.  223-264. 

Ebert  apridU  von  mnem  3.  Codex  deaDümar  von  Mer»- 
hurg  in  Pertz'  Archiv  V.  p.  524. 

Ebert,  Ueber  die  Wagnersche  Au^^be  der  Ditmar- 
schen  Chronik  in  Pertz'  Archiv  n.  p.  58-71. 

Giesebrecht,  L.,  Wendische  Geschichten  III.  p. 305. 

W. ,  Thietmars  Nachrichten  über  den  Slavenauf- 

stand  des  Jahres  d83  im  Vergleich  mit  denen  des  säch- 
sischen Chronographen  und  des  Helmold  tu  Giese- 
brechts  Jahrbücher  des  deutschen  Reichs  unter  der 
Herrschaft  Kaiser  Ottos  II.  Berlin  1840.  Excurs  11 ; 
— in  deMun  Gesch.  d.  Kaiserzeit.  Braunschweig  1855. 
I.  p.746;  n.  p.517  (2.  Aufl.  I.  p.780;  II.  p.548). 

H  tu  SS  er,  L.,  Die  teutschen  Geschichtschreiber.  Hei- 
delberg 1839.  p.  54. 

Hegewisch,  Charactere  aus  dem  Hittelalter  ]p.  43. 

Hesse,  Ueber  ein  Messbuch  und  Kalender  mit  Ein- 
tragungen von  Thietmars  Hand  in  Pertz'  Archiv  IV. 
p.  276  u.  Ausgabe  v.  Hesse  in  Hofers  Zeitschrift  f. 
Archivkunde  1.  p.  111.  Vgl.  Wilmans  mi  Pertz'  Ar- 
chiv XI.  p.  141. 

Hoiubowski,  P.,  Chronika  Ditmara  kak  istocznik 
dla  ruskoj  istorii.  Kijew  1878.  8^. 

Karlowicz,  Joa.,  Quaestiones  ex  historia  Polonica 
saeculi  XI.  1.  de  Boieslai  I  hello  Kiovionsi.  Diss. 
inaug.  Berolini  1866.  8fi.  44  pag. 

KUhlor,  Der  cod.  Dresdensis  des  Ditmar  von  Merse- 
burg in  Das  neue  Lausitzer  Magazin.  XVII.  Görlitz 
1839.  p.  105. 

Kurze,  Fried.,  Abfassun^zoit  und  Entstehungsweise 
der  Chronik  Thietmars  vn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  XIV.  1888.  p.  69-86. 

Bischof  Thietmar  von  Mersebui^  u.  seine  Chro- 


nik in  NeujahrsblAtter,  hrsgb.  von  der  histor.  Kom- 
mission der  Provinz  Sachsen.  XIV.  Halle,  Pfeffer 
1890.  gr.  80.  42  pag. 

:  Nachlese  zur  Quellenkunde  Thietmars  (zwei  ver- 
lorene hildesheimer  Hss.)  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  XVI.  1891.  p.  461-472. 

Lappenberg,  J.  M.,  Zur  Biographie  d.  Thietmar  von 
Merseburg  m  Pertz'  Archiv  IX.  p.  438  u.  Vorrede 
zu  Laurents  Ueborsetzung'  {».  o.). 

Leyser.  Zu  Dietmar  von  Merseburg  I.  2  in  Berichte 
an  die  Mitglieder  der  deutschen  Gesellschaft  zur  Er- 
forschung vaterl.  Sprache  u.  Alterthümer.  Leipzig 
1843.  p.  12. 

L  i  n  d  n  e  r ,  Theod '. ,  Zur  Sage  von  der  Bestattung  Karls 
d.  Gr.  in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XIX. 
Güttingen  1879.  p.  181-186  (*u  Thietmar  IV.  29). 

:  Die  Fabel  von  der  Bestattung  Karls  d.  Grossen 

in  Zeitschrift  des  Aachener  Geschichtsvereins.  XIV. 
1892.  p.  131-212  {XU  Thietmar  IV.  47). 

Maurenbrecher  in  Sybels  Histor.  2teitschrift.  1861. 
p.  121.  153. 

Otto,  Ueber  das  Todesjahr  des  Bischofs  Thietmar  v. 
Merseburg  in  K.  Ed.  Förstemann ,  Neue  Mittheil,  aus 
d.  Gebiet  historisch -antiquar.  Forschungen.  Hallen. 
Nordhausen  1840.  2.  Heft.  p.  141.  —  »y.  Wilmans  in 
Pertz'  Archiv  XI.  p.  151. 

Pabst,  Herm.,  Zur  Kritik  von  Thietmar  VI.  31-40 
ap.  Hirsch,  Kaiser  Heinrich  II.  Bd.  II.  p.  450  ff. 

Schiffner.  A.,  Ueber  den  Punkt  wo  Kaiser  Hein- 
rich II  im  J.  1004  in  Böhmen  eingebrochen  {heUst  bei 
Thieimar  Nisani)  ap.  J.  L.  Haupt ,  Neues  lausitzer 
Magazin.  XVUI.  Görlitz  1840.  p.  213. 

Schmeckel,  Alfr.,  Ueber  Diethmar  v.  Merseburg  im 
Jahresbericht  über  das  Dorogvmnasium  zu  Merseburg. 
1856.  4P.  Jämmerliche  Schrift. 

S  c  h  ra  i  d  t ,  L.^  Zur  Geschichte  der  Dresdener  Thietmar- 
handschrift  in  Neues  Archiv  für  sächsische  Gesch.  u. 
Alterthumskunde.  XVI.  1895.  p.  129. 

Schüz,  Common  t.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 
historicia  p.  175-179. 

Simson,  Paul,  Zu  den  ältesten  Magdeburger  Ge- 
schichtsquellen in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XIX.  1^.  p.  343-368. 

Stasinski,  J.,  Quibus  legibus  innixa  sit  ratio,  quae 
intor  Poloniam  atque  Imperium  Rom.-Gorman.  inde 
ab  a.  966  usque  ad  a.  1025  intercessit.  Berolini  1861. 
&.  p.  5.  16  sq.  39  so. 

Strzebitzki,  Joh . ,  Thietmarus  episc. Merseburgensis 
quibus  fontibus  usus  sit  in  chronids  componendis 


1062 


THIETMARUS  MAGISTER  —  THOMAS  AB  AQÜINO 


qnaetitiones  criticae.  Diss.  inaag.  Bogimouti  Pr.  1670. 
SP.  32pag. 

Strzebitzki,  Job.,  Zar  Kritik  Thietmara  von  Merse- 
burg in  Forschangen  z.  deutschen  Geschichte.  XIV. 
Göttingen  1874.  p.  349-966. 

üsinger,  R.,  Ein  dentscher  Bischof  dos  11.  Jahrb.  in 
Westennanns  Illustr.  deutschen  Monatsheften.  Braun- 
schweig 1868.  Mai. 

Vita  Ditmari  ex  cod.  mto.  cuiusdam  chronici  uiti- 
stitum  Mersebunrensium  ^ap.  Leibnit.,  Scr.  ror.  Br.I. 
p.  427-430:  —  'ap.  Wagner,  Chxonicon  Ditmati. 

Waitz,  G.,  Ueber  Thietmar  VII.  20  in  Forschungen 
znr  deutschen  Geschichte.  XIII.  Göttingen  1878.  p. 
492-494. 

Wattenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen .  5.  Aufl . 
I.  1885.J).  332  -  836 ;  II.  p.  488.  —  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  855 
-360;  II.  p.  512. 

Wiszniowski,  Mich. ,  Historya  literat.  polski^j  II. 
^.18-30  (Dyimar  Mersburski). 

'V^üstemann,J.£.,  IVogr.  de  primis  in  Saxonia  philo- 
sophiae  originib.  et  de  episcopo  Merseburg.  Dithmaro 
philosopho.  Viteberg.  1760.  4,9. 

Zeissberg,  H.,  Deutschlands  Politik  gegon  Polen  in 
Zeitschrift  für  d.  Österreich.  Gymnasien.  1868.  p.92. 

:  Die  Kriege  Kaiser  Heinrich  II  mit  Herzog  Bo- 

leslaw  I  von  Polen  in  Sitzungsberichte  der  phil.-hist. 
Cl.  der  Wiener  Akad.  der  Wiss.  LVII.  1868.  p.  265 
-432  poMtm. 

:  Zu  Thietmar  von  Merseburg ,  lib.  VII.  c.  5  -  8  in 

Mittheilungen  des  Instituts  f.  Osten*.  Geschichtsfor- 
schung. III.  1882.  p.  109-115. 

Vgl.  Vita  s.  Bnmonis  archiep.  seu  Querfurt. 

Thietmarus  magister  (flor.1217):  Pere- 

grinatio. 

Handschr.:  vid.  I^urents  Ausg.  p.  55-60.  — 
Rostock,  Un.-Bil)l.,  mss.  bist.  10  (olim  III.  4. 
6).  Chart,  fol. 

Ausg, :  *  ad  fid.  codicis  Hamburg.  .  .  .  edidit 
anuotatione  illustravit  .  .  .  indieem  verboruni  et 
rer.  adiecit  J.  C.  M.  Laureut.  Haniburgi  1857.  4°. 
{IV.)  80  pag,  Jil.—  ''  bis  xu  Cap.  VIII  (p.  20) 
mit  afiderer  Eintkeilung  schon  früher  ed.  J.  M. 
Laurent  ufit.d.  Tit.:  M.  Thietmari  historiao 
de  dispositione  Terrae  sanctae  particula  I. 
Hamburgi  1852.  4®.  {Oratulations- Schrift  für 
Friedr.  Karl  Kraft.)  —  '  ap.  Laurent,  Quattuor 
peregrinat.  1873.  4^  Anhang. 

Erl.-Schr.:  Krause,  K.E.H.,  Zu  Magister  Thetmanis 
(Thietmarus)  in  Forschungen  z.  deutschon  Geschichte. 
XV.  Göttingen  1875.  p.  153-166. 
Vgl.  Thotmarus. 

Thilrode,  vid.  Johannes  de  Thilrode. 

Thiodericus  aedituus  (Küster)  Tuitien- 
sis  inonasterii  ss.  Mariae  et  Heribert!  (flor. 
1164):  Opuscula. 

Handschr. :  Sigmaringen,  Bibl.  des  Fürsten 
von  Hobenzollern,  mbr.  fol.  Autograph.  Der  Co- 
dex enthält  folgende  Schriften: 
.  1°  Necrologium  monasterii. 
2°  Index  ecclf*siai*uin,  quibuscum  fratres  Tui- 

tiense.s  eommuniono  orationum  utuntur. 
3°  Com  memo  ratio  benefactorum  monasterii. 
4®  Catjilogus  abbatum  — 1164;  oontin. — 1545. 
5**  Haec  sunt  parrochiao  quae  b.  Heriberte  col- 

lectas  suas  . . .  annuatim  . . .  inferre  solent. 
6^  De  possessionibus  ecclesiae. 
7^  Qualiter  divina  officia . . .  fuerint  instituta. 
8°  Kevelationes    titulorum  vcl    nominum   ss. 

martyrum  et  ss.  virginum  Coloniensium  a. 

1155—1164. 
9°  De  translatione  s.  Heriberti  nostri  patroni 

a.  1147. 


10'  De  sollempnitatibus  martyrum  prescripto- 

rum. 
11°  Summam  eunotorum  qui  nosse  cupis  chro- 
nicorum,  haec  lege  t.  e.  Chronicon  uni- 
versale brevissimum.  Ab  0.  C. — 1163. — 
Catalogus  pontificum  Born,  sub  tit. :  Hiis 
viguit  papis  Romanae  sedis  gloria. 
12°  Catalogus   archiepiscoporum  Coloniensium 

—1167. 
Ausg. :  *  n°  3.  4.  6.  8  u.  ein  Excerpt  von  1  ed. 
Lacomblet  in  Archiv  für  die  Gesch.  des  Nieder- 
rheins. V.  p.  265-322,  mit  reichem  Commentar 
p.  251-264.  —  *  n°  9  u.  12  ed.  F.  X.  Kraus  in 
Jahrbücher  des  Vereins  von  Alterthumsfreunden 
im  Rheinlande.  XLI.  p.  43-49.  —  «  n®  12  ed. 
Holder -Egger  ap.  Fertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  ^sr». 

—  *  xum  Theil  in  Auszügen  n°  3.  4.  8.  9.  1 1  ed. 
Holder -Egger  ap.  Pertz  1.  c.  XIV.  p.  562-564: 
564-569;  569.  570;  570.  571;  571-577. 

Sri. -Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Oeschicbt«- 
qnellen.  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  247.  413. 

Vgl.  Historia  s.  Ursulae  {revdationes,  s.  eben 
n9  8). 
Vita  s.  Heriberti  (De  tratulat.). 

Thjodrek  Munk  «=  Theodoricus  moii- 
achus  coenobii  Nidarholm. 

Thiofridus  =  Theofridus. 

Thomais  magistra  s.  Febroniae  (saec. 
IV),  vid,  Vita  s.  Febroniae. 

Thomas  ab  Aquino,  ,Doctor  angelicus\ 
ord.  Praed.  (nat  1227,  D^  theol.  1257,  t 
1274.  Mart.  7):  Contra  impugnantes  Dei 
cultum  et  religionom. 

Es  worden  hier  imr  2  Aasgg.  oitirt. 

Ausg. :  ^  in  edit.  Roman.  Tom.  XIX.  —  *  in  S. 
Thomae  Aq.  opp.  omn.  ad  fidem  optimarum  editt. 
accurate  recogn.  XV.  Parmae  1864.  gi*.  4".  p.  1-75. 

:  Contra  pestiteram  doctrinam  re- 

trahentium  horaines  a  reiigionis  ingressu. 

Ausg. :  ^  in  edit.  Roman.  Tom.  XVII.  —  -  in 
Th-ae  A-s  opp.  omn.  XV.  1864.  p.  103-193. 

:  De  perfectione  vitae  spiritualis. 

Ausg. :  ^  in  edit.  Roman.  Tom.  XVIII.  —  '  f« 
Th-ae  A-s  opp.  omn.  XV.  1864.  p.  76-102. 

:  De  regimine  Judaeonim  ad  du- 

cissam  Brabantiae. 

Ausg.:  ^  in  edit.  Roman.  Tom.  XXI.  —  *  in 
Th-ae  A-s  opp.  omn.  XVI.  1865.  p.  292-294. 

:  De  regimine  principum  et  rusti- 

corum  ad  Regem  Cypri.  Libri  4:  ,Pria- 
cipium  autem  intentionis'. 

Nur  lib.  I  u.  II.  c.  1-4  rühren  vom  h.  Tfa.  von  Aqair. 
her,  dio  Fortsetzung  v.  Ptolemaeus  Lncenais  i'«.  <tf.i. 

Ausg.:  '  s.  1.  et  a.  (1490—1500).  4^  23 Blatt, 
ä  31  Zeilen.  —  ■  De  reg.  princ,  de  regimine  iu- 
deorum  etc.  Parisiis,  Jo.  Par^-ua  1509.  8*.  —  *  C<'- 
loniae  1643.  12^0.  —  *  in  edit.  Roman.  Tom.  XX. 

—  ^  in  Thomae  Aquinatis  opp.  XVI.  Parmae  186o. 
p.  225-291. 

Erl.-Schr.:  Antoniades,  Basil.,  Die  Staatslehn«  d>^ 
Thomas  ab  Aquino.  I^ipzig  1890.  &.  VI.  127 pag. 

Jk  2.50. 


THOMAS  A  KEMPIS  —  THOMAS  CANTUARIENSIS 


1063 


Baumann,  J.  J.,  Die  Staatslehre  des  h.  Thomaa  von 
Aquin.  Leipzig  1873.  8^.  p.  80  ff.  Sehr  sorgßUiger  AtU' 
xug  au»  den  ersten  xwei  Bädum  von  De  regim.  princ. 

Boa  las,  Franp.,  Thomae  de  regimine  prineipam  do- 
ctrina.  Lxurdani  1880.  Bf^.  95  pag. 

Contzen,  ueinr.,  Thomas  von  Aquino  als  volkswirt- 
schaftlicher Schriftsteller.  Leipzig  1861. 

:  Zur  Würdigung  des  Mittelalters  mit  beson- 
derer Beziehung  auf  die  Staatslehre  des  heil.  Thomas 
von  Aquin.  Ca^l  1870. 

Fengueray,  Essai  sur  les  doctrines  politiques  de  s. 
Thoraas  d\A<min.  Paris  1857. 

Oierke,  0.,  Das  deutsche  Oenossensehaftsrecht.  HI. 
Berlin  1881.  gr.  8*^.  p.  515  u.a.w. 

Huet,  Recherches  histori<iues  et  critiq.  sur  la  vio  et 
les  onvrages  et  la  doctrine  de  Henri  de  Oand.  (^and 
1838.  8^.  Letxlerm  ist  die  franxos.  Uebersetxun^  der 
Sdarift  De  regim.  princ.  wol  mit  Unredä  xtAMseAntfften. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen  11.  1887.  p. 
21.337. 

Noiens,  W.  H.,  De  leer  van  den  hl.  Thomas  van 
Äquino  over  het  recht.  Diss.  Utrecht  1889.  80.  181 
pag.  Jk  2.50. 

Riezler,S.,  Die  literarischen  Widersacher  der  Päpste. 
Leipzig  1874.  Bfi.  p.  137. 

Staatslehre,  Die,  des  heil.  Thomas  von  Aquin  und 
ihre  Bedeutung  f&r  die  Gegenwart  in  Histor. -polit. 
Bllitter  f.  d.  kath.  Deutschland.  LXXVIL  Mtinchen 
1876.  89.  p.  41-59;  113-131;  278-291. 

Thoemesj  Nie,  Divi  Thomae  A(}ninatis  opera  et  prae- 
cepta,  quid  valoont  ad  res  ecclesiasticaspoliticas  socia- 
les. Commentatio  lit.etcrit.  Parsl.  Berolini  1875.8^. 

"Walter,  F.,  Das  Eigenthum  nach  der  Lehre  des  h. 
Thomas  v.  Aquin  und  des  Socialismus.  Gekr.  Preis- 
schrift. Freibuigi.  Br.  1895.  8«.  rill.  228pag.  JL.  2.40. 
Vgl.  Vita  s.  Thomae  ab  Aquino. 

Thomas  a  Kempis  (t  1471):  Chronicon 
monasterii  s.  Agnetis  (op  den  Kemelerberg, 
aan  de  andere  xijde  van  Zwol  gelegen), 

1385  —  1471. 

Handsehr, :  Brüssel,  Burgund.  Bibl.  n®  8853. 
sec.  XV.  8^ 

Ausg. :  ^  ed.  Herib.  Rosweyde.  Antverp.  ap. 
Belleros  fratres  1615.  8^  —  *  wiederh.  ibid,  ap. 
Hipr.  Verdussium  1622.  8°  cum  Roswevdi  vin- 

ai 

diciis  Kempensibos. 

ErL'  Sehr.:  Bäh  ring,  B.,  Thomas  von  Kempen,  der 

Prediger  der  Nachfolge  Christi.  Nach  seinem  äussern 

n.  innem  Leben  dargestellt.   Berlin  1849.  gr.  8^. 
Böhringer,  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeugen.  II.  S. 

Zürich  1855.  p.  677-811. 
Foppens,  Bibliotheca  Belgica  II.  p.  1138. 
Moll,  Kerkgesch.  11.  2.  p.  349. 
Mooren ,  J.,  Nachrichten  über  Thomas  a  Kempis.  Cre- 

feld  1855.  Bfi.  Jk  2.50. 
Muller,  S.,  Lijst  van  noord  - nederlandsche  kronijken. 

Utrecht  1880.  8^.  p.  84. 
Saxe,  Onomasticon  II.  p.  396. 
de  Wind,  Bibliotheck  der  Nederlandsche  geschied- 

schrijvers  p.  76. 

Thomas  abbas  Eveshamensls,  vid.  Chro- 
nicon abbatiae  de  Evesham. 

Thomas  Agnellus,  magister,  Wellensis 
archidiaconus  (flor.  1183):  Senno  demorte 
et  sepultura  Henrici  regis  Angliae  iunio- 
ris  a«  1183. 

This  little  history  is  the  prodnction  of  a  warm  partizan. 
Stevenson.  —  Ist  dem  Thom.  A.  nur  doshalb  zugeschrieben, 
weil  sie  in  der  Hs.  unter  seinen  Sermones  vorkommt. 

Ausg.:  ex  cod.  Oxooiensi  (Bodlei  libr.  Laud 
1100  er  71)  ed.  Jos.  Stevenson  in  Radulphi  de 
Coggeshall  Chron.  Anglican.  1875.  p.  265-273. 

Thomas  Agnus  seu  Agnellus  de  Lentino, 
patr.  Hierosol.  (f  1277),  vid,  Vita  s.  Petri 
mart  ex  ord.  Praed. 


Thonas  Anglus,  prof.  iur.  eocles.  (flor. 
1404):  Speculum  aureum  papae,  eins  cu- 
riae  et  praelatorum. 

Dialog,  worin  die  während  des  grossen  Schisma  bei 
Vergebung  der  Pfründen  u.  8.  w.  herrschend  gewordenen 
Missbrftuche  beschrieben  sind. 

Ausg.:  ^ap.  M.  Goldast,  Monarchia  s.  Romani 
imperii.  Tom.  II.  Hannov.  1611.  fol.  —  *ed.  Ed. 
Brown  im  Appendix  ad  Oituini  Gratii  Fasoicul. 
rer.  expetendarum  et  fugiendar.  Londini  1690.  fol. 

Thomas  Antonii  Senensis  ord.  Praed. 
(cca.  1430),  vid.  Vita  s.  Catharinae  Sen. 
{vita  alia), 

Thomas  Aquinas  »  Thomas  ab  Aquino. 

Thomas  archidiaconus  »  Thomas  Spa- 
latensis. 

Thomas  Basin,  vid.  Basin. 

Thomas  Cantimpratensis  [Cha7iiimpri 

bei  Cambrai,  ord.  Praed.  Lovanii,  nat. 
cca.  1210,  f  cca.  1270]:  Bonum  univer- 
sale de  proprietatibus  apum;  später  mit 
dem  Ergänxungstitel:  Miraculorum  et 
exempiorum  memorabilium  sui  temporis 
libri  IL 

Hat  durch  die  dem  Leben  entnommenen  Beispiele  den 
Charakter  einer  Geschichtsqnelle. 

Ausg. :  *  s.  1.  ot  a.  fol.  Ein  Exempl.  in  Bonn, 

ün.-Bibl.  —  'ed.  Geo.  Colvenerius.  Duaci  1597; 

^ibid.  160.0;  ^ibid.  1627.  fol.  —  *  Bruchstück  ap. 

Robei-tson,  Materials  for  the  histoiy  of  Thomas 

Bocket.  II.  1876.  p.  292-295. 

Erl.-Schr.:  Kirsch,  Paul,  Des  Thomas  von  Chan- 

timprö  Buch  der  "Wunder  u.  denkwürdiger  Vorbilder. 

Ein  Beitrag  zur  Kultuniresch.  des  13.  Jahrh.  Jenaer 

Inaug.-Diss.  Gleiwitz  1875.  89.  44  pag. 

Mever,  K.,  Der  Aberglaube  des  Mittelalters.  Basel 

1884.  80.  p.  163  «f. 
SchUz,  Comment.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 

historicis  p.  471-473. 
VTa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  P.42Ö.44G;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  465. 487. 500. 
Vgl.  Acta  b.  Jordani  (alia  exempla  und  kymnus). 
Gesta  V.  Thomae  de  Cantiprato. 
Vita  b.  Christinae  Mirab. 
,,     „  Liutgardis  virg. 


,,  Mai^aritae  Iprcns. 
„  Maria«  Oigniacensis. 


Thomas  Cantuariensis  archiepiscopus  et 
Angliae  primas  (f  1170):  Epistolae. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Vatic.  ed.  Christo.  Lupus. 
Bruxellis  1682.  4°.  —  »337  atis  Lupi  editio  col- 
lata  cum  mss.  n*^  5320  et  5372  bibl.  Paris,  nat.  u. 
verschied,  anderen  Werken  gesammelt  ap.  Bou- 
quet,  Reo.  XVI.  p.  210-487  aus  d.  Jahren  1164— 
1172.  —  »ed.  J.  A.  Giles.  Oxonii  1845.  2  vol.  8^ 
—  *Epist.  197  s.  Thomae  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXC.  p.  435-672.  —  Epist.  variorum  ad 
ipsum  et  alios  ibid.  p.  671-740.  —  Epist.  808 
ad  historiam  s.  Th-ae  C.  pertinentes,  a.  1155 — 
1165,  1166  —  1169,  1169  —  1220  ap.  Robertson, 
Materials  for  the  history  of  Thomas  Becket.  V. 
1881.  p.  1-545  (nM-226);  VI.  1886.  p.  1-643 
(n"^  227-530);  VII.  1885.  p.  1-585  (n"531-808j. 
Vgl.  Vita  s.  Thomae  archiep.  Cant. 


1064 


THOMAS  CAPÜANÜS  —  THOMAS  DE  MERLEBERGE 


Thoma8  Capuanus ,  Born.  eccl.  presbyter 
Card.:  Dictator,  multas  bullas  pontificum 
et . .  alias  epistolas  cum  publice  tum  pri- 
vate nomine  scriptas  continens. 

Ausg.:  ap.  Hahn^  Collectio  monumentoram  I. 
p.  279-385. 

NB.    Ueber  das  Todesmhr  vgl.  Richardtu  de  S.  Ger- 
mano  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIX.  p.  878. 

Thomas  Ceparanus ,  vid.  Tita  s.  Eran- 
cisci  conf.  (speculum), 

Thomaa    Chaundelerus,    vid.   Chaun- 

deler. 

Thomaa  Chesterfeld  (Chesterton),  ca- 

nonicus  Lichfeldensis  (a.  1347):  Historia 
de  episcopis  Coventrensibus  et  Lichfelden- 
sibus  a  prima  sedis  fundatione  (656)  ad 

a.  1347. 

Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Cleo- 
patra. D.  9;  Vespas.  E.  16. 

Ausg.:  ap.  'NVharton,  Anglia  sacra  I.  p.  423- 
443.  —  Additamentum  ex  historia  lichfel- 
densi  recentioris  cuiusdam  (Guilelmus  Whit- 
locke,  canon.  Lichfeld.,  is  fuisse  videtur)  scripta 
circa  a.  1575  ibid.  p.  444-447.  —  Eiusdem 
authoris  continuatio  historiae  Lichfeldensis  ab 
a.  1359  —  1569  ibid.  p.  448-450. 

Thomas  de  Acerno,  episcopus  Luce- 
riensis:  Opusculmn  de  creatione  Urbani 
VI  papae  (f  1389)  et  creatione  domini 
Gebennensis  in  antipapam,  sive  Chroni- 
con  Vaticanum. 

In  diesem  Werkchcn  wird  bewiesen,  dass  die  Wahl 
TJrbans  eine  legitime  gewesen. 

Attsg.:  ^  Bruchstücke  ap.  Baluze,  Vit.  pap. 
Avenionons.  —  *  vollständig  ex  cod.  Vatic.  ap. 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  IIL  2.  p.  715-730. 

Thomas  de  Aquino  «  Thomas  ab  Aquino. 
Thomas  de  Beckington ,  bishop  of  Bath 

and  Wells:  A  joumal  during  bis  embassy 

in  1442,  to  negotiate  a  marriage  between 

Henry  VI  and  a  daughter  of  Count  Ar- 

magnac. 

Ausg. :  with  notes  . . .  edited  by  N.  Harris  Ni- 
colas. London  1828.  8^ 

Vgl.  Chaondoler. 

Thomas  de  Bozolasto,  ord.Praed.  (saec. 
XIV),  vid.  Vita  s.  SibyUinae  Pap. 

Thomas  de  Burton  abbas  (flor.  1396), 
vid.  Chronica  monasterii  de  Melsa. 

Thomas  de  Cantiprato  »  Thomas  Can- 
timpratensis. 

Thomas  de  Celano  (1230),  vid.  Vita  s. 

Prancisci  confess. 

Thomas  de  Chesterfeld  =  Thomas  Che- 
sterfeld. 


Thomas  de  Eccleston,  ord.  Min.  Lon- 
doniae:  De  adventu  fratrum  Minonim  in 
Angüam.    1224  —  1250. 

Vollendet  1264—1274.  Sehr  inhaltreiche  Ge9cliichti> 
des  Ordens  in  England  während  der  ersten  25  Jahre  sein«« 
Bestehens. 

Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Nero 
A.  IX.  mbr.  sec.  XIV.  —  York,  Capitelbibl.  sec. 

XIV.  4*.  —  Lamport  Hall,  libr.  of  sir  Charies 
Isham.  Fragment. 

Attsg.:  *  ed.  J.  S.  Brewer  inier  Monumenta 
Franciscana  (=  Renun  Brit.  med.  aevi  scr.  n®  4). 
Vol.  I.  1858.  p.  5-72.  Cf.  Summary  p.  cin-cn. 
—  Die  5  ersten  Gollationes  (ap.  Brewer  p.  8-*2ö> 
nach  dem  erst  später  gefundenen  Lamport  Fragni. 
noch  einmal  ed.  Rieh.  Howlett  in  Mon.  Francisc. 
n.  1882.  p.  7 - 28.  —  *  aus  beiden  nora  f juta 
recensione  inter  Analecta  Franciscana  ed.  CoUeg. 
s.  Bonaventurae.  I.  1885.  p.  217-256.  —  Appen- 
dix p.  257  -  275.  —  ®  Auszüge  ed.  F.  Liebermann 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVUI.  p.  561-569. 

Thomas  de  Elmham,  monachus  S.  Aagu- 
stini  iuxta  Cantuariam,  tandem  in  coe- 
nobio  de  Lenton  ord.  Cluniac.  prior  (a. 
1426):  Vita  et  gesta  Henri ci  V  Angliae 

regis    ("f"  1422).    von  geringer  Bedeutung. 

Ausg,:  ed.  Thom.  Heame.  Oxonii  1727.  8®.  — 

Eademvita  metrice  ab  eodem  auctore stee L i b f  r 

metricus  de  Henrico  ^  Angl.  rege  {Handsehr.: 

London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Julius  E.  IT.  mbr. 

fol.;  —  Vespas.  D.  XIIL  chart.  4«;  —  Harley.  861. 

Chart,  fol.;  —  4763.  chart.  fol.;  —  Reg.  13.  A. 

XVL  Chart.  4^  —  Oxford,  Bodl.  libr.  n«  462. 

mbr.  4°.  fol.  326;  —  Rawlinson  B.  214.  chart,  4". 

fol.  137]  ^  ibid.  Append.  p.  375.  —  »  ed.  Cbarl. 

Aug.  Cole  in  Memorials  of  Henry  V.    I/judcn 

1858.  gr.  8*^  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n®  11) 

p.  79-166;  cf.  preface  p.  xli-lvid. 
Vgl.  Gosta  Uennci  V. 
Redmannus. 
Titus  Livins  Foroiul. 
Versus  rhythmici. 

:  Historia  monasterii  s.  Augiistini 

Cantuariensis. 

Unter  Heinrich  IV  zwischen  1414—1418  geschrieben. 
Ein  umfassendes  Zeitbuch  jenes  Klosters. 

Handsehr.:    Cambridge,  Trinity  Hall,  sh;. 

XV.  —  London,  Brit.  Mus.  Hariei.  n®  68*5,  mo- 
dern copy. 

Ausg.:  ed.  by  Charles  Hardwick.  London  18.38. 
gr.  8"  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi  scr.  n**  8).  Chite  Äu^g. 

Erl.-Sehr.:  Hardy,  Descript.  catal(^pie  of  materials.  I. 
2.  1862.  p.  505.  no  1068. 

Thomas  de  la  Mare, 
Thomas  de  la  More, 
Thomas  de  la  Moore, 

le  Baker:  Vita  et  mors  Edwardi  II. 

Vgl.  More,  Sir  Thomas. 

Thomas  de  Loches  =  Thomas  Pactius. 

Thomas  de  Marlborough  \   , ,      p 
Thomas  de  Merleberge   J  ^^^^^^^ 

hamensis  (f  1236),  vid.  Chronicon  abba- 
tiae  de  Evesham. 


vid.  Galfridus 


THOMAS  DE  PACCIO  —  THOMAS  OCHSENBRUNNER 


1065 


Thomas  de  Paccio  -»  Thomas  Factius. 

Thomas  de  Papia  ^  Thomas  Tuscus. 

Thomas  de  Parce  (Parceium)  =  Tho- 
mas Factius. 

Thomas  de  Radolio  «  Thomas  monachus 
de  Radolio. 

Thomas  de  Walsingham ,  vid,  Walsing- 

ham. 

Thomas  de  Wykes,  vid.  Wykes. 

Thomas  Ebendorfer,  vid.  Ebendorfer. 

Thomas  Eliensis  monachus  (cca.  1174): 
Historia  Eliensis  monasterii  — 1107. 

In  zwei  Büchern,  das  erste  enthält  Vita  s.  Ethil- 
dritae  (£theldredae)  and  endet  970,  das  zweite  1107. 
Richardus  Eliensis  setzte  sie  fort  bis  1169. 

Ausg.:  ^  ap.  Gale,  Histor.  BritanD.  sciipt  p. 
489-523.  Gibt  das  2.  Buch  mit  einigen  Aus- 
lassungen. —  •  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p. 
xxxix-Lxn.  Prolog  und  Anfang  von  Thomas^ 
Gesch.,  p.  593-614  das  übrige  im  Auszüge,  — 
p.  615-630  Richards  Fortsetzung,  —  p.  631-665 
MoDachi  Eliensis  anonymi  coDtinuatio  ab  a. 
1169—1388,  —  p.  666-674  Monachi  Elien- 
sis anonymi  continuatio  ab  a.  1388  — 1486.  — 
p.  675-677  Roberti  Stewarde  contin.  ab  a. 
1486  —  1554.  —  Endlich  p.  678-681  Richardi 
Eliensis  historia  de  con versione  abbatiae  Elien- 
sis in  episcopatum. 

:  Pragmentum  de  dignitate  abbatis 

Eliensis. 

Ausg.:  ap.  "Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  682. 

ErL-Sekr.:  Wright.  Thomas  of  Ely  in  Ais  Biographia 
Britannica  litor.  II.  p.  280-283. 
Vgl.  Vita  s.  Ethildritae. 

Thomas  episcopus  Alexandrinus :  Epi- 
stola. 

Angeblich  aus  Saec.  II  exe.  Fälschung  des  Oratorianers 
J^rome  Vignier. 

Ausg.:  ap.  d'Achery,  Spicilejf.  XII.  p.  515.  Cf. 
P.  Battifol  tn  Bibliotheque  de  l'Ecole  des  chartes. 
XLVU.  p.  336. 

Thomas  episcopus  Strengnensis  (f  1443): 
Carmen  de  Engelbrecto.  Sueeice. 

Ausg.:  ap.  Fant.  Scr.  rer.  Svecic.  II.  sect.  2. 
1828.  p.  161  - 164. 

:  Carmen  de  violata  fide  Erico  Puke 

publice  data.   A.  1437.    Suecice. 

Ausg.:  ap.  Fant  1.  c.  II.  sect.  2.  p.  165-167. 

Thomas  Franciscanus:  Chronicon  de 
rebus  a  sua  secta  et  praecipue  in  Anglia 
gestis,  ad  Simonem  de  Esseby  Francisc. 

directum.    1206  —  1308? 

Ausg.:  Excerpta  *  ap.  Leland,  CoUectanea  IV. 
p.  341.  —  ^wiederh.  ed.  J.  S.  Brewer  inter  Mo- 
nomen ta  Franciseana  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi 
scr.  n'>4)  I.  1858.  p.  547-551. 

Thomas  frater:  Chronicon  ab  0.  C.  resp. 
ab  Augusto  — 1278. 


Betrifft  Torzflglich  England  n.  Franlueich.  TiotE  der 
sagenhaften  Haltung  der  Beachtung  wert.  —  Ist  identisch 
mit  Thomas  Tnscns  (s.  d.). 

Handschr.:   London,  Brit.  Mus.  Harl.  mbr. 

seo.  XIV.  3723  (-1266);  3775. 4.  —  Paris,  Nat- 

Bibl.   seo.  XIV.  6815.  6   (ab  Augusto  —  1278. 

Vgl.  Pertz'  Arch.  VII.  67;  XI.  379). 

Thomas  Fremperger  (1474),  vid.  Hi- 
storia translationis  tunicae. 

Thomas  Gheysmer,  oriundus  Sundis, 
monachus  Ottoniensis  (1431):  Compen- 
dium  historiae  Danicae  ab  initio  ad  a.  1481. 

Hn  Theil  hiervon  bekannt  als  Anonymus  rerum 
Danic.  scriptor.  12^10 — 1286  (s.  d.),  das  übrige  Auszai;  aus 
Saxo  Orammat.  {f.d.)  u.  Fortsetzung  auf  eigene  Hand. 

Ausg. :  *  ap.  Langebek ,  Scr.  rer.  Dan.  II.  p. 
287-400.  —  'excerpta  ed.  Annerstedt  ap.  Fant, 
Scr.  rer.  Svecic.  III.  sect  1.  1876.  p.  123-125. 

B^rL-Sehr.:  Erslev,  Kr..  Kildeme  til  Danmarks  Hi- 
storie.  Kebenhavn  1892.  8^.  p.  10:  Jydske  Krenike. 
Schäfer,  Dietr..  Dftnische  Chroniken  p.  81-83. 
U  s  i  n  g  e  r ,  R.,  Dftnische  Annalen  p.  89  -  93. 

Thomas  Gray  of  Heton,  md.  Gray. 
Thomas  Lentinus  (f  1277)  patharcha 

Hierosolymit,  vid.  Vita  s.  Petri  martyris 
ex  ord.  Praed. 

Thomas  Lirar,  vid.  Lirar. 

Thomas  Lochensis  prior  =  Thomas  Pa- 
ctiiis. 

Thomas  monachus  de  Radolio  (flor. 
1204),  vid. 

Vita  b.  Petri  abb.  Claraevallis. 
„     „  Petri  Monoculi. 

Thomas  monachus  Frigidi  Montis ,  vid. 

Vita  s.  Thomae  archiep.  Cant.  (17). 

Thomas  More  (geb.  1480),  vid.  More. 

Thomas  Netter.  —  Fasciculi  zizanio- 
rum  magistri  Johannis  Wyclif  cum  tri- 
tico.  Ascribed  to  Thomas  Netter  of  Wai- 
den (f  1431),  Provincial  of  the  Carmelite 
Order  in  England  and  Confessor  to  king 
Henry  V. 

Eine  gleichzeitige  ErzHhlung  über  die  Entwickelang 
der  Lollarden. 

Ausg.:  ed.  by  "W.  W.  Shirley  (f  1866).  Lon- 
don 1858.  8°  (*=  Rerum  Britann.  medii  aevi  scr. 
n«  5). 

Thomas  notarius  Eichstetensis  (flor.  c. 
1320):  Gesta  Chunradill,  Johannis  I,  Phi- 
lippi  episcoporum  Eichstetensium.  1297 — 
1824. 

Ausg. :  ed.  L.  Betbmann  et  G.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXV.  p.  591-593. 

:  Additamenta  ad  Gundechari  Li- 

brum  pontificalem  Eichstetensem. 
Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  251. 

Thomas  Ochsenbrunner,  vid.  Ochsen- 
brunner. 


1066 


THOMAS  PACTIUS  ~  THÖRDAR  SAGA 


Thomas  Pactius  sive  Paccio,  Lochen- 

sis  prior  (f  1168):  Historia  comitum  An- 
degavensium.   843  — 1160. 

Ist  die  2.  Bedaetion  der  Chronica  de  gestis  consn- 
lam  Andegav. 

Handsckr.:  Paris,  Nai-BibL,  melanges  Col- 
bert.  Tom.  XLVI.  fol.  146- 198;  —  Collect.  Hous- 
seau.  Tom.  XXI.  fol.  14;  —  ms.  lat.  n'  10039, 
verloren, 

Äusg, :  *  ed.  Marchegay  et  Salmon  in  Chro- 
niques  d'Anjou.  I.  p.  319-347.  —  *  Bruchstück 
ed.  Holdei:- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI. 
p.  90. 

Erl.-Sehr. :  Habillotn  Chroniques  dos  comtos  d'Änjou. 
Paris  1871.  p.  xiv-xxv. 

Vgl.  Cnronica  de  gestis  cons.  Andeg. 
Fragmentiiin  hist.  br.  com.  Andeg. 
Fulco  Rechin. 
Gosta  consnlom  Andeg. 
Johannes  monachns  Maioris  mon. 
Liber  de  compositione. 

Thomas  Prischuch,  vid,  Prischuch. 

Thomas  Rodelius  von  Igny  »  Thomas 
monachus  de  Radolio. 

Thomas  Rudborne  (Rudbumus),  mon- 
achus Wintoniensis  cathedralis  eccles.  s. 
Swithuni,  iun.  (flor.  1438  — 1480):  Bre- 
Tiarium  chronicorum  a  Bruto  usque  ad 
anniim  18.  Henrici  III  regis,  1234,  sive 
Historia  minor. 

Handsckr. :  London,  Brit.  Mus.  CJotton.  Nero, 
A.  XVII. 

Ausg.:  Bruchstücke  ^  ap.  Wharton,  Anglia 
Sacra  I  in  den  Noten  xu  Rudbumi  historia  niaior. 
Der  Prolog  ibid.  p.  287.  —  'ap.  Leland,  Col- 
lectanea  11.  p.  404-430. 

Thomas  Rudborne  (Rudbum)  sen. ,  mon- 
achus Wintoniensis :  Historia  maior  de  fun- 
datione  et  successione  ecclesiae  Wintoni- 
ensis usque  ad  a.  1138. 

Oeschrieben  um  1440. 

Handsckr.:  London,  Brit. Mus.  Cotton. Galba. 
A.  15. 

Ausg.:  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  179- 
286.  —  Aceedunt  Annales  Wintoniensis  ecclesiae 
ab  a.  633—1277  p.  288-314  ete, 

Thomas  Saga,  vid,  Tita  s.  Thomae  ar- 
chiep.  Cantuariensis. 

Thomas  Schifaldus,  vid.  Schifaldus. 

Thomas  Spalatensis  archidiaconus  (f 
1268):  Historia  Salonitanorum  sive  pon- 
tificum  Salonitanorum  atque  Spalatensium. 
Ab  apostolorum  temporibus  usque  ad  a, 
1266  seu  Historia  Spalatina. 

Handsckr.:  Rom,  Vatic.  n°  7019.  chart.  sec. 
XV;  vgl,  Pertz'  Archiv  XII.  257;  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  256. 

Ausg.:  *  ed.  J.  Lucius  stib  finem  operis  Do 
regno  Dalmatiae  et  Croatiae.  Amstelod.  1666.  fol. 
p.  312-370.  —  ^wiederk.  ap.  Farlati,  Illyrium 
sacrum.  V.  p.  1  —   ti,  ^  ap.  Schwandtner,  Scr. 


rer.  Hungar.  III.  p.  532-635.  —  *  Auszüge  ed. 
L.  de  Heinemann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXTX 
p.  570-598;  ef.  p.  568  ff. 

Sri.  -  Sehr. :  D um m  ler ,  E. ,  üeber  die  älteste  Gesch. 

der  Slaven  in  Dalmation  m  Sitznngsber.  der  Wiener 

Akad.  d.  Wissensch.  XX.  p.  368  ff. 
Farlati,  Illyrium  sacrum  lil.  p.282. 
Haner,  De  scriptoribus  rerum  Hungaric.  p.  25. 
Lorenz,   Deutschlands  GeschichtsqueUan.  3.  Aufl.  I. 

1886.  p.  344;  II.  p.  411. 
M  a  r  c  z  a  1  i ,  Hei nr. ,  Ungarns  GeschichtsqueUoi.  Berlin 

1882.  p.  116-118. 
Simonsfeld,  H.,  Dandolo  p.  128. 
Vgl.  Acta  s.  Raynerii  arch. 

Thomas  Sprottus,  vid,  Sprottus. 
Thomas  Tuscus  (de  Papia),  ord.  Minor., 

minister  provincialis  Tusciae,  Floren tiniis 
(a.  1245  in  concilio  Lugdunensi,  1269 
Senis  degebat) :  Gesta  imperatorum  et  pon- 
tificum  —1278. 

Ge&chrieben  1279  in  Florenz.  —  Identisch  mitChro* 
nicon  a  Chr.  n.  —  1266  im  Brit.  Mos.,  Harley  d^3775. 
4  (Pertz'  Arch.  VII.  81)  n.  mit  Thomae  ft:atris  chron.  ab 
Augusto  — 1278  in  Paris,  Nat. -Bibl.  ms.  lat.  n^  6815.  6 
(P.'sArch.VII.  67). 

Handsckr. :  Florenz,  Bibl.  Laurent ,  plutens 
XXL  cod.  5.  n«624.  fol.  —  Paris,  Nat-Bihl. 
Lat.  n«  6818.  mbr.  sec.  XIIL  fol. 

Attsg. :  ^  nur  d.  Einleit.  u.  der  letzte  Theil  seit 

Heinrick  Fap.  Böhmer,  Fontes  IV.  p.  609-6IS: 

618-672  unt.  d.  Tit.:  Minoritae  Florentini 

Gesta  imp.  —  'ed.  Ern.  Ehrenfeuchter  ap.  Pertz, 

Mon.  scr.  XXII.  p.  490-528.  —  »Bruchstück  ap. 

Hagenmeyer,  Peter  d.  Eremite  p.  319. 

Erl.-Schr.:  Böhmer  1.  c.  p.  Lxrv'-Lxvn.  n^öö. 
Ehrenfeuchter,  Praeftit.  xu  sewer  Ausg.  1.  c.    p. 

483-490. 
Hagen mey er,  H.,  Peter  der  Eremite.  Leipzig  1879. 

pr.  8«.  p.  10.  50.  54.  61. 
"Winkelmann,  E.,  MiDoritao  Florentini  G^sta  inip. 
— 1278  in  Forschungen  z.  deutschen  G^chichte.  Ix. 
Göttingen  1869.  p.  447-454. 
Vgl.  Thomas  frater. 

Thomas  von  Chantimpre  =  Thomas  Can- 
timpratensis. 

Thomas  Walsingham ,  vid,  Walsingham. 

Thomas  Wykes,  vid,  Wytes. 

Thomasius,  Francisc.  (cca.  1460),  vid. 
Bandinus  de  Bartholomaeis. 

Thomassin,  Mathieu,  pr^sident  des  com- 
ptes  ä  Grenoble  (n6  ä  Lyon  en  1.391): 
Rogistre  delphinal. 

Er  verfiAsste  dies  Werk  über  die  Geschichte,  Rechte 
nnd  Prärogative  der  kronprinzlichen  Krone  auf  Verlai^ca 
des  Dauphin  Lotus  (später  Ix)iiis  XI)  1456. 

Handsckr.:  Grenoble,  Stadtb. 

Ausg.:  Auszüge  über  die  Jungfrau  von  Or- 
leans ap.  Buchen ,  Pantheon  littoraire.  Paris  1838; 
—  *ap.  Quicherat,  Proces . . .  de  Jeanne  d'Arc. 
IV.  1847.  p.  303-312. 

Thördar  saga  hredu  (i.  e.  Historia  Thordi 
turbati). 

Ausg.:  *ap.  Marcusson,  Nockrer  margfrooder 
Sögu-Thaetterlslendinga.  Hoolum  1756.  4®.  p.  59- 
81.  —  ^  mit  däniscker  üebers.  unt.d.  Tit.:  8a- 
gan  af  tordi  hredu  ved  H.  Fridriksson  in  Nor- 
diske  Oldskrifter.  Tom.  VI.  Kjöbenhavn  1848.  8«. 


THÖRHALL'S  THATTR  —  TITULI  SAECÜLI  IX 


1067 


—  »ed.  Gudbr.  VigMsson  tbid,  XXVII.  1860.  p. 
93-105.  —  *  Auszug  • «»  Antiquites  Russes 
d'apres  les  monuments  histor.  des  Islandais,  II. 
Copenh.  1852.  4^  p.  315.  316;  —  ^  ed.  G.  Vig- 
füsson  «n  Sturlunga  saga.  IL  Oxford  1878.  p.  501. 

ErL-Sckr.:  Mflllor,  Sagabibliothek  (<lnitm:A«  ^tiM.)  I. 
p.  199. 

Thörhair8  thattr  ölkofra  »  Thättr  af 
Anklo&a. 

Thoriac8-Saga  helga  seu  Historia 
sancti  Thorlacis  episcopi  Skalholtensis  (f 
1193). 

Ausg. :  im  Auszüge  ^  in  F.  Johannaei  Hist 
ercles.  Island.  I.  p.  287-300.  —  '  in  Grönlands 
historiskeMindesmaerker.  udg.  af  det  Kongel.  Nord. 
Oldskrift-Selskab.  IL  Kjobenh.  1838.  p.  767-772. 

—  '  tu  Biskupa  sögur,  gefnar  üt  af  hinn  islenzka 
bukmentafelagi.  I.  Eaupmannahöfn  1858.  p.  87- 
124.  —  Alia  vita  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan. 
IV.  p.  624-627.  —  Fragmentum  vitae  aliae  ibid, 
p-  627.  628;  fragmenta  lectionum  de  s.  Th-o  p. 
629.  630.  —  De  s.  Th-o  ex  missali  Nidros.  et  ex 
bi-eviar.  Nidros.  p.  630-632. 

ErL-Sehr.:  M  6  blas,  Theod.,  Catalogms  libronim  is- 
Undic.  et  Dorvegic.  Lipsiae  1856.  p.  154. 

Verzoichniss  der  .  .  .  altnordischen  Sprache 


.  .  .  ersch.  Schriften.  Leipzifr  1880.  p.  105 
Müller,  Sagabibl.  (deuUeht  Aiug.)  1.  p.  24o. 

TfaorieifiB  thattr  jarlask^ds  »  Tbättr 
Thorleife. 

Thorne,  GuUelm.,  monach.  Cantuar.  (cca. 
1380):  Chronicon  de  rebus  gestis  abba- 
tiim  S.  Augustini  Cantuariae.  578 — 1397. 

Bis  1272  eine  Abkttrzang  der  Chronik  des  Thomas 
Sprottns. 

Ausg.:  ap.  Twvsden  et  Seiden,  Histor.  Anglic. 
scr.  II.  p.  1757-2202. 

Vgl.  Vita  s.  Lanfranci  arch.  (antüanfr.). 
„     „  Mildredae  {kitt.  tranal.). 

Thorvalds  thattr  vldförla  =  Thattr  af 
Thorvaldi. 

Threnodia  in  obitum  Ottonis  Frisingen- 
sis  episc.  «  Epitaphium  Ottonis  Frising. 

&Qf}vog  neqi  Tafxvqhiyyov  =  Klage- 
gesang über  Timur  Lenk. 

Anonymes  Gedicht,  abf^fasst  -vrlhrend  dos  grossen 
Verheerangsznges  Timurs  1402. 

Ausg.:  ex  cod.  Paris,  graec.  2914  (a°  1403 
8cripto,  vgl.  Psichari,  Essais  de  grammaire  hist. 
nt^ü-  grecque.  I.  1886.  p.  26)  *ap.  W.  AVagner, 
Medieval  greek  texts:  beicg  a  collection  of  the 
earliest  compositions  in  vulgär  Greek,  prior  to 
the  year  1500.  Iy)ndon  1870.  p.  105-109.  — 
^fcieilerh,  ap.  "W.  Wagner,  Carmina  graeca  medii 
aevi.   Lipsiae  1874.  p.  28-31. 

Erl.'Sehr.:  Krambachor,  Gesch.  der  bvzant.  Litte- 
ratur.  1891.  p.  423. 

Thüring  frickart  oder  Fricker,  vid. 
Frickart 

Thwn^^^^^  }  ^^'  ^^^^^^^  ^®  Thwrocz. 
Thymo,  v^id,  Petrus  de  Thymo. 


Tibertinus,  Joh.  Matth.,  vid.  Martyrium 
s.  Simonis  pueri. 

Tichtel,  Johannes,  Austriacus  Greinen- 
sis:  Diarium  res  Viennae  potissimum  ge- 
stas  enarrans.    1477  — 1495. 

Ausg. :  *  ap.  Rauch,  Rer.  Austr.  scr.  11.  p.  533- 
563,  unvollständig,  —  *  vollständig  ed.  Th.  v. 
Karajan  in  Fontes  rer.  Austr.  Script  I.  p.  3-66 
('  auch  einzeln  daraus  Wien  1865.  gr.  8®). 

Eri'Sehr.:  Horawitz,  Adalb.,  Johannes  Tichtel,  ein 
"Wiener  Aizt  des  15.  Jahxii.  in  Berichte  and  Mitthei- 
Innjcen  des  Wiener  Alterthnms Vereins.  X.  \rienl869. 
p.  25-34. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  228. 

Tidemannus,  Henricus,  episcopus  Lin- 
copensis  (f  1500):  Carmen  de  Carole  Vin 
Canuti  rege  Sueciae  et  Norvegiae.  Suecice, 

Ausg.:  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  11.  sect.  2. 
1828.  p.  169.  170. 

Tidericus  de  Osenbnigge  ==  Theodor. 

Vrie. 
Tidericus  Lange,  vid.  Lange. 
Tidericus  Vrie,  vid.  Yrie. 

TigemacIlUS  abbas  Cloynensis  (=  Ti- 
ghernac  of  Cloinmaenois,  +  1088):  An- 
nales Hibemici.    305  — 1088. 

Irisch  geschnoben;  fortgesetzt  bis  1178. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Bodlei.,  Rawlinson  n**  488. 
irice  et  lat.  ed.  O'Connor,  Rer.  Hibern.  scr.  IL 
p.  1-314.  Ineorrect.  —  'Aa.szüg6  a.  501  — 1072^ 
mit  englischer  Uebers,  ap.  Skene,  Chronicles  of 
the  Picta  p.  66-78;  cf.  p.  xxxviii;  —  from  the 
Continuation  a.  1093—1099  ibid.  p.  141. 

Tileman  Ellien,  vid.  Chronit,  Limburger. 

Tilpinus  =•  Turpinus. 

Tireclianus  episcopus,  vid.  Tita  s.  Pa- 
tricii  Hibera. 

Tirel,  Jean,  gardien  des  chartes  de 
Marmoutier  (flor.  1426),  vid.  Chronicon 
abbatum  Maioris  Monasterii. 

Tiro  Prosper  «  Prosper  Aquitanus. 

Tisserandus,  Joh.,  ord.  Min.  (saec.  XY), 
vid.  Legenda  ss.  Martyrura  quinque. 

Titianus  episcopus  Tarvisinus  (flor.  484), 
vid.  Vita  ss.  Florentii  et  Yindemialis. 

Tituii  saeculi  VIII. 

Ausg. :  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  101-115  {cf. 
p.  99  ff.)  u.  XKar  vgl.  Epitaphia  civitatis  Papiae. 

—  Epitaphium  Aggiardi  —  Arichis  —  Caesarii  cons. 

—  Cumiani  —  Gilleberti  —  Geroldi  —  Hadriani  I 

—  Johannis  ep.  Nepes.  —  Natalis  —  Rotgangi  — 
Versus  de  Gautone. 

Tituli  saeculi  IX  ineuntis. 

Ausg.:  ed.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  430-433,  u. 


1068 


TITUS  UYIUS  —  TRACTATUS  BREVIS 


zwar  vgL:  De  conditione  Ecclesiae.  —  Epita- 
phium Grimoaldi  —  Riculphi.  —  Versus  Ebrardi 

—  in  anla  Aquisgr. 

Titus  Livius,  Foroiuliensis :  Vita  Hen- 
rici  V  regis  Angliae.    1413  —  1422. 
Ausg,:  ed.  Thom.  Hearne.   Oxonii  1716.  S'*. 

Erl.-Sckr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  IV.  p.  278;  VI.  p.  274. 
Qiornale  de'  letterati  d'Italia.  XXVIII.  p.  400. 
Vgl.  Oesta  Henrici  V. 
Thomas  de  EUmliam. 

Todtenbuch  =  Necrologium. 

Toelner,  Jobannes:  Handlungsbuch  von 

1345  —  1350. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Karl  Eoppmann.  Eostoek 
ISan.  8^  ///.  XXXVI.  72pag,  J6  2.50  (=  Ge- 
schichtsquellen der  Stadt  Rostock.  I). 

Tolomeo  von  Lucca  =  Ptolemaeus  Lu- 
censis. 

Tolosanus  canonicus  Faventinus,  dia- 

Conus  Faventinae   ecclesiae  et  magister 

(1219  paralysi  percussus,  f  1226):  Cbro- 

nicon  seu  Historia  Faventinae  civitatis  ab 

a.  20  ante  Chr.  — 1219.  Anonymus  con- 

tinuavit  ad  a.  1236  p.  Chr. 

Ausg.:  ^ap.  Mittareili,  Accessiones  histor.  Fa- 
ventinae. Venetiis  1771.  fol.  p.  11-194;  cf.  prae- 
fat.  p.  3-9,  notae  in  ipsam  historiam  p.  195-218. 

—  ®ab  Joh.  Bapt.  Borserio  (f  1785)  ex  3  codd. 
depromptum  adiectis  eorumdem  var.  lectt.  ed. 
M(arc.)  Tabarrini  in  Documenti  di  storia  Ital. 
Tom.  VI  (==  Cronache  dei  seo.  XIU  e  XIV).  1876. 
p.  597-708;  708-743:  animadv.  p.  745-797.  Nach 
einer  bessern  Handschr.  als  die  von  Mittarelli 
benutzte,  weicht  von  der  1.  Ausg.  wesentlich  ah. 
Cf.  prefaz.  p.  59 1-596.  Trotxdem  nicht  brauchbar. 

Erl.-Sehr.:  Simons feld,  H.,  üntorsuchangen  zn  den 
Faentinor  Chroniken  des  Tolosanns  u.  seiner  Fort- 
setzer in  Sitzungsber.  der  k.  bnyer.  Akad.  d.  Wiss. 
Phil.-hist.  Ol.  München  1893.  I.  p.  308-372. 
Wa  tt e  n b  a ch ,  Deutschlands  Oeschichtsqaellen.  6.  Aufl. 
n.  1894.  p.  329. 619. 

Tomacelli,  Domenico  Capece,  duca  di 

Monasterace  (sec.  XY) :  U  principe  di  Ta- 

ranto.  Cronaca. 

Atisg. :  Napoli  1877.  gr.  8^  641  pag.  Jk  6. 

Tomellus,  Balduini  cognom.  Montan! 
Flandriae  et  Hannoniae  comitis  secreta- 
rius,  monachus  S.  Amandi  (c.  1075);  De 
laudibus  Balduini  YI,  sive  Historia  Has- 
noniensis  monasterii  ord.  s.  Ben.  in  dioec. 
Atrebatensi.  670—1070. 

Glaubwürdig  wegen  des  benutzten  Klosterarchivs. 

Handschr.:  Valenciennes,  Stadtb.  n**  388. 
mbr.  sec.  XII;  —  nM73.  sec.  XVII. 

Au^g. :  *  ap.  Martene,  Thes.  aoecd.  lU.  p.  777- 
793 ,  ungefiau.  —  '  in  wesentlich  verbesserter  Ge- 
stalt in  Jacobi  de  Guisia  Annales  Hannoniae  ed. 
Fortia  XL  p.  26-76.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLVII.  p.  587-600.  —  *  ed.  Holder-Eggor  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIV.  p.  149-158.  —  *  Bruch- 


stück ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  108-111.  — 
De  Ute  abbatiarum  Elnonensis  et  Hasnoniensis 
*  ap.  Martene  1.  c.  p.  793-796;  —  »  ap.  Pertz  1.  c. 
p.  158-160. 

Erl.'Sckr.:  Fahr ic ins,  Bibl.  med.  et  inllm.  latinitatis 

ed.  Mansi  VI.  p.  276. 
Faqnot,  M6moires  poor  servir  ft  Thistoire  litt^raiie 

des  Pavs  Bas  XIV.  p.  860. 
Wa  tt  e  n  b  a cb ,  Deutacnlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  162;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  169. 
Wind,  Bioliotheek  der  Nederlandsche  geschiedschrij- 

vers  p.  21. 

Tomich,  Pedro,  caualler:  Historia  e 
conquestes  del  reyalme  Darago  6  prin- 
cipat  de  Cathalufiya. 

Vollendet  1438;  reicht  bis  Ferdinand  den  KathoUscbr-n. 

Ausg. :  *  Historia  y  conquesta  dels  comptes  dn 
Barcelona  y  reis  d'Arago.  Barcelona,  por  Juan 
Rosenbach  Alamany  1495.  fol.  —  ^wiederh,  ibid. 
1519.  4°.  --  *unt.  d.  Tit.:  Messen  Pere  Tomich. 
Histories  e  conquestes  dels  excellent  cathohc^ 
reys  de  Arago  e  de  lurs  antecessors,  los  comtes 
de  Barcelona.  Affegida  la  historia  del  excellen- 
tissim  e  catholich  Rey  de  Hispanya  Don  Fer- 
rando.  Barcelona  per  Carles  Amoros,  Prouen«;'al 
1534.  4^  —  *wiederh.  Barcelona  1886.  4^ 

Erl.-Sohr.:  Denk,  0.,  Einführung  in  die  Ge«ch.  der 
altcatalanischen  Litterator.  München  1893.  8<*.  p.  IJl. 
122;  489. 

Tommaso  di  Silvestro,  canonico  (sec. 
XV  fin.):  Cronaca. 

Ausg.:  ein  Bruchstück  ponll6l — 1313,  haupt- 
sächlich Orvieto  beireffend,  unt.  d.  Tit.:  Cronaca 
latina  estratta  da  altra  cronaca  scritta  da  T.  di  S. 
ed.  F.  A.  Gualterio  in  Cronaca  inedita  .  .  .  di 
Franc.  Montemarte  {s.  rf.)  di  Corbara.  II.  Torino 
1846.  p.  212-225. 

Torquatus,  vid.  Antonius  Torquatus. 
Torselli  =  Sanudo,  Marin.,  sen. 
Tosa,  vid.  Simone  della  Tosa. 
Toudeboeuf  =  Tudebodus. 

TraCt   On   the   PictS.   Geschrieben  vor  1160. 

Ausg.:  irisch  u.  englisch  ap.  Skene,  Chro- 
nicles  of  the  Picts  p.  125.  126;  cf.  p.  xlyi.  — 
Another  Tract  {irisch,  geschrieben  vor  1373) 
mit  engl,  lieber s.  ibid.  p.  318-321;  cf.  p.  utviii. 
—  Another  Tract  (irisch,  geschriebeti  vor  1391) 
mit  engl.  Uehers.  ibid.  p.  322;  cf  p.  lxviii.  — 
Another  Tract  (geschrieben  vor  1418)  mit  engl. 
Uebers.  ibid.  p.  323-329;  cf  p.  lxix. 

Tract  on  the  Scots  of  Dalriada. 

Irish ;  very  cnrions  docament.  6ej«chricbeii  Tor  1372. 
Ausg.:  mit  engl.  Uebers.  ap.  Skene,  Chrtjoirle? 
of  the  Picts  p.  3(fe-317;  cf.  p.  Lxvin.  —  Anoth»'r 
Tract,  with  metrical  prophecy  (^escÄric^n  ror 
1437)  ex  ms.  Brit.  Mus.  bibl.  reg.  13.  E.  x  ibid. 
p.  330.  331 ;  cf  p.  lxix. 

Tract  on  the  tributes  paid  to  Baedan, 

king   of  Ulster.    Geschrieben  vor  1160. 

Ausg.:  irisch  u.  engl.  ap.  Skene,  Chrouides 
of  the  Picts  p.  127-129;  cf.  p.  xLvm. 

Tractatus  brevis  seu  Determinatio  com- 
pendiosa  de  iurisdictione  imperii  et  aucto- 


TRACTATUS  CONSÜLTATIONIS  —  TRACTATÜS  DE  ORIGINE 


1069 


ritate  summi  pontificis  circa  imperium: 
.Quoniam  apud  multos^ 

Oeschriebeii  1886— 1S60.  üngednickt. 

Handsehr.:  Bremen,  Stadtbibl.  Pertz'  Archiv 
TIl.  p.  692;  vgl  Hl.  p.  639;  II.  p.  208;  X.  p. 
669.  —  München,  Staatsbibl.  cod.  lat.  n«  5832. 
sec.  XYl.  fol.  121-137;  ef.  Riezler,  Die  liter. 
Widersacher  p.  302. 

Ausg.:  eine  Stelle  ap.  J.  J.  I.  v.  Döllinger, 
Papstfabeln  p.  96. 

Erl.-Sekr.:  Lorenz.  Deutschlands  Oeschichtsqaellen 
U.  1867.  p.  368.  not.  2. 

Tractatiis  consultationis  super  divortio 
matrimonii  inter  Johannem  et  Marga- 
retham  etc,,  vid.  Marsilius  de  Fadua. 

Tractatiis  contra  Oraecorom  errores. 
(Saec.  Xm.) 

Ausg.:  ap.  Caniaiom,  Lectiones  antiq.  ed.  Bas- 
nage IV.  p.  29-80. 

Tractatiis  de  aetatibus  Ecclesiae. 

Geschrieben  1800—1400. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  25. 

ErL-Sdw.:  Riezler,  S.,  Die  literar.  Widersacher  der 
Papste.  Lcipag  1874.  BP.  p.  153.  Anm.  2. 

Tractatus  de  annatis:  ,Iii  ista  materla^ 

(1416.) 

Handsehr. :  Ve  n  e  d  i  g ,  Marcusbibl.  Cl .  IV.  n* 
20.  fol.  45. 

Ausg:  ap.  Heinr.  Finke,  Forschungen  zur  Ge- 
schichte des  Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1880. 
gr.  8°.  p.  283-287. 

Tractatus  de  captione  urbis  Constan- 
tinop.  a.  1453,  vid.  Aeneas  Sylvias:  Tra- 
ctatus, supra  p.  24. 

Tractatus  de  captivis  christianis  ad 
papam,  Maximilianum  Bomanorum  re- 
gem,  item  ad  onmes  reges  et  illustres 

principes. 

Ausg.:  Augustae  Vindel.  1498.  4®. 

Tractatus  de  congregando  concilio  tem- 
pore schismatis  =  Conradus  de  Geln- 
hausen. 

Tractatus  de  ecciesia  s.  Petri  Alden- 

burgensi  auctore  clerico  quodam  Alden- 
burgensi  «  Chronicon  Aldenburgensis 
monasterii  parvum. 

Tractatus  de  expugnatione  urbis  Con- 

stantinopolis  sive  Historia  de  cladibus 
civitatis  Constantinopolitanae  a.  1453. 

Soll  von  A  e  n  e  a  s  S  y  1 T  i  a  8  («.  d.)  verfasst  sein ,  wes- 
halb auch  dort  aufgeführt. 

Ausg.:  ex  cod.  Rubeae  Vallis  ap.  Martene, 
Ampi,  collect.  V.  p.  785-800. 

Tractatus   de   haeresi  Pauperum  de 

Lugduno  auctore  anonymo,  vid.  David 
Augustensis. 

Tractatus  de  investitura  ^  Disputatio 

Tel  defensio  quorundam  cattolicorum  . .  . 


Tractatus  de  investitura  episcoporum 
per  imperatores  facienda. 

Geechrieben  kurz  nach  dem  Osterfeste  1109.  Die  Hand- 
schriften nennen  kemm  Verfasser.  Der  zweite  Heraasgeber 
Sohard  stellte  1656  als  Verf.  den  angeblichen  Autor  der 
Schrift  De  utdtaU  EeeUtiae  eonaervanda  d.  i.  Walramns 
episc.  Xaumburgensis  aof ,  und  von  da  an  blieb  diese 
willkürliche  Annahme  gang  und  gSbe,  obgleich  bereits 
Oretser,  (lennina  adversus  M.Goldastum  defensio.  Ingoist. 
1612.  p.  95  (Opp.  VI.  p.  306)  die  Unrichtigkeit  derselben 
nachgewiesen  natte.  Ebenso  spricht  sich  P.  Ewald  (y^tl- 
nun  von  Xaombaig.  Bonn  1874.  8^.  p.  82)  gegen  die  Iden- 
tität TValrams  n.  des  Verf.  des  vorliegenden  Tractats  ans. 

Handsehr.:  Bamberg,  kgl.  Bibl.  ms.  P.  I.  9. 
n<»  64.  sec.  XI.  XU;  —  Q.  VI.  31.  sec.  XII.  Cf. 
Pertz'  Archiv  VII.  p.  822.  —  London,  Brit.  Mus. 
Ms.  Arundel  n"  242.  chart.  sec.  XV.  f.  125.  — 
München,  Staatsb.  cod.  lat.  n^  17736.  mbr.  sec. 
XII.  4*^;  —  n®  569.  Abschrift  der  vorhergeh.  aus 
d.J.  1498.— Regensburg,  Bibl. d. Fürsten Th um 
u.  Taxis  n«»  182.  chart.  sec.  XVI.  f.  244.  —  Wien, 
Hof-  u.  Staatsbibl.  n*»  532.  sec.  XIV.  4°.  f.  127. 

Ausg. :  ^  ed.  Matth.  Flacius  lUyr. ,  Catalogus 
testium  veritatis.  Edid.  2.  Argen tin.  1562.  fol. 
p.  212-216.  (Die  1.  Aufl.  von  1556  enthält  den 
Tractat  nicht.)  —  tciederh.  •  ap.  Schard,  De  iuris- 
dictione  .  .  .  imperiali.  1566.  fol.  p.  711-717;  — 
•  ap.  Schard,  Syntagraa  p.  72-75;  —  *  ap.  Schard, 
Sylloge  p.  72-75.  —  *ap.  Melch.  Goldast,  Apo- 
logiae  pro  .  .  .  Henrico  Iv.  Hanov.  1611.  4®.  p. 
226-233.  —  ®ap.  Jo.  Wolf,  Lectiones  memora- 
biles.  Francof.  1671  (^  Opp.  omn.  theol.-hist.-poUt. 
I).  —  ®  ap.  Ludewig,  Reliq.  mss.  XII.  1741.  p. 
432-443.  —  »  ex  vitioso  cod.  Bamb.  Q.  VI.  31 
hrsgb.  von  Fr.  Kunstmann  in  Tübinger  theol. 
Quartalschrift.  Jahrg.  1837.  p.  196  ff.  Entstellt.  — 
***  ed.  E.  Bemheira  in  Mon.  Germ.  bist.  Libelli  de 
lite.  n.  1893.  p.  498-504;  cf.  prooeni.  p.  495  ff. 

Erl.-Sehr.:  Bernheim,  Ernst,  Ueber  den  Traktat  De 

investitura  episcoporum  in  Forschungen  zur  deut- 
schen Geschichte.  XVl.  Göttingen  1876.  p.  281-295. 

Vgl.  Westdeutsche  ZeiUchrift  f.  Geschichte.  I.  1882. 

p.  378  ff. 
Ewald,  Paul,  Walram  von  Naumburg.    Zur  Gesch. 

der  publicist.  Literatur  des  11.  Jahrh.  Diss.  Bonn 

1874.  8°.  p.  82. 
Giosebrecht,  Geschichte  der  deutschen  Kaiserzeit 

m.  1877.  P.  lOöO. 
Martens,  AVilh.,  Die  Besetzung  des  päpstl.  Stuhles 

unter  den  Kaisern  Heinrich  III  u.  IV.  Freiburg  i,  B. 

1886.  p.  289,  beluMjftetf  dost  dieaer  Traetai  füeht  vor 

1112  verffust  sei. 
Mirbt,  C,   Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VII. 

Leipzig  1894.  gr.  9^.  p.  74. 
Peiser,  Geo.,  Der  deutsche  Investiturstreit  unter 

König  Heinrich  V.  Diss.  Leipzig  1883.  BP. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschiehtsquellen.  5.  Aufl. 

IL  1886.  p.  76. 205;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  84. 232. 

Tractatus  de  Lambert!  abbatis  moribus 
=  Tractatus  de  moribus. 

Tractatus  de  legibus  Angliae,  tnd.  Ra- 
nulphus  de  Glanvilla. 

Tractatus  de  modis  uniendi  ac  refor- 
mandi  Ecclesiam,  vid.  Job.  Gerson. 

Tractatus  de  moribus  Lambert!  abbatis 
S.  Bertini  —1119  (tll25). 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  946-953. 

Tractatus  de  origine  Hussltarum,  vid. 

Broda. 


1070 


TRACTATUS  SEü  INFORMAnO  —  (TREITZSAÜ RWEIN) 


Tractatus  seu  informatio  =  Informatio 
de  niülitate. 

Tractatus  super  statu  monasterü  Salem 

{Salmannsweiler).  1134 — 1337. 

Eis2:enÜich  nar  eine  Geschichte  des  Salemer  Abtes  Ul- 
rich II  von  Selfingen  (1282  — 18L1),  wahrscheinlich  von 
Adelbold  von  Solfingen,  einem  Münche  unsers  Ci- 
sterzienserkiosters  geschrieben. 

Ausg.:  nach  der  einx.  Handschr.  ap.  Mone, 

Quellensammlung  III.  1863.  p.  25-41.  Nachtrag 

p.  663-666;  cf.  Einleit.  p.  18-24.  —  Zu7n  Theil 

bilden  eine  Ergänzung  die  SalemerHaus-An- 

nalen.  1287—1315. 1495—1516,  hrsgb.  von  Job. 

Bader  in  Zeitschrift  für  die  Gesch.  des  Oberrheins. 

XXIV.  Karlsruhe  1872.  p.  249-258. 

Vgl.  Hlstoria  bzevis  monastfrii  Salemitani. 

Traditio  de  Ostarbeke  Wiberti  et  filii 
eius  Waldberti  a.  834. 

Ausg.:  ap»  Peiiz,  Mon.  scr.  IL  p.  217.  218. 

Traditiones  quaedam  Corbeiensi  mon- 
asterio  faetae,  vid.  Notitiae  fundationis 
monast.  Corb. 

Traimundus  monachus  Claraevallensis : 

Epistolae  historicae,  quas  nomine  Ludo- 

vici  VII  regis,  Petri  et  Henrici  abbatum 

Claraevallensium  et  aliorum  conscripsit. 

Ausg. :  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p. 
477-490. 

Tralte  de  l'öloge  de  la  Touraine  =  Xar- 
ratio  de  commendatione. 

Traite  de  paix  propos6  et  ofFert  ä  Arras 

en  1435.  sept  7  par  le  roy  Charles  de 

France  aux  Anglois. 

Ausg.:  ap.  Martene.  Thes.  anccd.  I.  p.  1784- 
1789. 

Traites  de  paix,  negociations,  contrats 
de  mariages  ...  et  autres  aetes  servant  de 
preuves  ä  Thistoire  du  roy  Charles  VIII. 

Ausg.:  pris  sur  les  originaux  ap.  Theod.  Gode- 
froy,  Histoire  de  Charles  VIII.  n*^13. 

Tranquillus  Partbenius  Andronicus  Dal- 
mata:  Oratio  ad  Germanos  habita  contra 
Turcas  ad  Maximilianum  caes.  Augustae. 

Ausg.:  Augustae  Vind.  1518.  4°. 

Translatio,  vid.  sub  Vita. 

Translatio  sanguinis  Domini  in  Angiam. 
925. 

Enthalt  neben  vielem  Fabelhaften  manche  schätzbare 
Nachricht. 

Handschr. :  vid.  ap.  Pei tz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  445*. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Annal.  Benedict.  III. 
p.  699-704.  Sehr  nachlässig  u.  unvollständig. 
—  *  od.  Joa.  Georg.  Dorscheus  in  Specimen  sce- 
letomaniae  pontificiae.  Argentorati  1643. 12™°.  — 
^besser,  aber  auch  nicht  vollständig  ed.  Waitz 
ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  I V.  p.  446*-  449.  —  *  voll- 
ständig ap.  Mono,  Quellensammlung  I.  p.  68-77 
[vgl.  p.  671-676). 


Uebers.:   in   deutschen  Reimen  von  Albert, 
hrsgb.  von  Schmeller,  MüAchen  1844. 

Erl.'Schr.:  Aronias  «n  Zeitschrift  für  d.  Gesch.  dtt 

Jaden  in  Deutschland  U.  p.  76-81. 
Carton,  Ch.  L.,  Essai  sar  Thistoire  da  Saint -Sang, 
dopnis  les  premiers  siöcles  da  christianisme.  Broges 
I80O.  8«.  116  pag. 

Vgl.  Histoire  du  pröcieox  sang. 

TransJationes    sanctorum    Beneventi 
faetae. 

Unter  dieser  Ueberschrift  hat  Waitz,  Mon.  Genn.  hist. 
Scr.  rer.  I^angob.  p.  673-582  folgende  vereinigt  («.  du- 
seUten  unter  vita) : 

Translatio  dnodecim  martyrom. 
s.  Mercnrii. 
s.  Heliani. 


»» 


?> 


Transunto  d'alcune  cose  notabili  == 
Chronicon  Saminiatense. 

Traversarius,  Ambrosius,  generalis  Ca- 
maldulensis  (natus  c.  1376,  f  Florentiae 
12  kal.  Nov.  1439):  Epistolae  latinae. 

"Wichtige  Briefsammlung.  ,  AinbrosiiCamaldalensi&  epi- 
stolae historiam  sai  temporis  continent.*  Mabiüon. 

Ausg. :  '  in  20  libros  distributae  ap.  Martene, 
Ampi,  collect.  III.  1724.  p.  5-694  ex  mss.  Flo- 
ren tinis  a  Mabillonio  erutae.  —  ^unt.  d.  TiL: 
Ambrosii  T-i  alioinimquo  ad  ipsum  et  ad  alios 
de  eodem  Ambrosio  latinae  epistolae,  a  Petro 
Canneto  abbate  Camaldulensi  in  libros  25  tributae. 
Accedit  eiusdem  Ambrosii  Vita,  in  qua  historia 
litteraria  Florentina  ab  a.  1192 — 1440  ex  monu- 
mentis  potissimum  nondum  editis  deducta  est,  a 
LÄurentio  Mehusio.  Florentiao  1759.   2  vol.  fol. 

—  *  Epistola  {hier  nicht  gedruckt)  ap,  Mittarelli, 
Bibl.  mss.  S.  Michael.  Venei  I.  p.  47.  —  Ueber 
eine  noch  unbenutzte  Handschr.  vgl.  Morelli, 
Codd.  lat.  bibl.  Nanianae  p.  105. 

:  Hodoeporicon. 

Beschreibung  einer  Ttoiso,  die  Ambrosia«  als  Camal- 
dalensergeneral  1431  — 1434  darch  Italien  zar  Visitation 
der  Klöster  seines  Ordens  machte. 

Ausg.:  ex  bibl.  Medicaea  (a  Nicoiao  Bartho- 
lino  Bargensi)  publicae  luci  assertum.  Florentiao 
et  Lucae  s.  a.  (1681 ;  die  Druckerlaubniss  daiirt 
vom  I.März  1680).  4^  72 pag.  Verstümtnelt  u. 
ineorrect.  Vgl.  Bandini,  Catal.  codd.  lat.  I.  p.  49; 
Beckmann,  Litteratur  der  Reisebeschreib.  I.  p.507. 

—  Watt,  Bibl.  Britann.  w.  die  Biographie  univer- 
selle, 1.  cd.  sub  voce  Ambroise  le  Camaldule  eitiren 
zwei  Ausg.:  Florentiae  1431  u.  1432.  4®,  iro  die 
Jahre  der  Reise  für  die  Jahre  des  Druckes  ge- 
nommen sind. 

Erl.  -  Sehr. :  M  a  s  i  n  s ,  Alf  r. ,  Uober  die  Stollang  des  Kamal- 
dulensers  Ambrogio  Traversari  zam  Papst  Engen  IV 
und  zum  Basler  Konzil,  l^gr.  Döbeln  1888.  gr.  4^. 
22  pag.  Jk  2.50. 

Meiners  in  Lebensbeschreibungen  berOhmter Mlnner 
aus  don  Zeiten  der  Wiederherstellung  der  VTisscn- 
schafton.  II.  Zürich  1796. 

Voiurt,  Geo.,  Die  Wiederbelebung  des  classischen  AI- 
tcithums.  2.  Aufl.  I.  1880.  p.  317-324  d  pasnm. 

(Treitzsaurwein.)  Der  VTeiss  Kunig,  eine 
Erzehlimg  von  d.  Thaten  Kaiser  Maximi- 
lian des  Ersten,  von  Marcus  Treitzsaur- 
wein von  Erntreitz  [f  1527.  Sept  6]  auf 
dessen  Angeben  zusammengetragen. 

Handschr. :  Wien,  k.  Hof  bibl. 


(TREITZSAÜKWEIN)  —  TRITHEMIUS 


1071 


Ausg.:  ^  mit  von  Hannsen  Burgkmair  dazu 
verfertigten  (237)  Holtzschnitten.  Wien  1775.  fol. 
Diese  Ausgabe  wurde  vom  Abbe  Hoffstätter,  Be- 
amten der  k.  Hofbibl.  unternommen.  Im  Jahre 
1 799  kaufte  der  Buchhändler  S.  Edwards  in  Lon- 
don den  Best  der  Exemplare  und  gctb  sie  unter 
folgend.  Tit.  in  den  Handel:  —  *  Weisz  Eunig. 

—  Tableau  des  priocipaux  evenements  de  la  vie 
et  du  regne  de  Tenipereur  Maximilien  I  en  iine 
suite  de  237  planches  gravees  en  bois.  .  .  .  Im- 
prime  ä  Vienne  chez  J.  Alberti  et  se  trouve  k 
Londres  chez  8.  Edwards.  1799.  fol.  —  *  Supple- 
ment; 8  planches  qui  manquent  dans  les  editions 
de  1775  et  1799,  copiees  par  J.  Schratt  et  publ. 
par  Edw.  Tross.  Paris  18ö7.  fol.  —  *  unt.  d.  Tit. : 
Der  ,Weisl[unig*  mit  132  Holzschn.  nach  Zeich- 
nungen von  Hans  Burgkmair,  Leonhard  Beck, 
Hans  Springinklee  u.  Schäufelein  abgedruckt  un- 
mittelbar von  den  Orig.- Holztafeln  vom  J.  1516 
und  8  zinkogr.  Ta£f.  (33  Sogen)  in  Jahrbuch  der 
kunsthistor.  Sammlungen  des  Allerhöchsten  Kai- 
serhauses. Jahrg.  Y  (Bd.  VI.  Hälfte  1).  Wien  1886 

—  und  unt.d.  Tit.:  Der  ^Weiskunig'  nach  den 
Dictaten  u.  eigenhänd.  Aufzeichnungen  E.  Maxi- 
milians I  zusammengestellt  von  Marx  Treitzsaur- 
wein  von  Ehrenti-eitz ,  mit  106  Holzschn.  nach 
Zeichn.  von  Hans  Burgkmair  .  .  .  u.  Schäufelein, 
abg€?dr.  unmittelbar  von  den  Orig.  -  Hol ztaf.  vom 
J.  1516,  11  zinkogr.  Taff.  u.  einer  durch  6  zinkogr. 
Taff.  illustr.  Einleitung  (von  Alwin  Schultz).  (40 
Bogen.)  ibid.  Jahrg.  VI.  (Bd.  VI.  Hälfte  2.)  Wien 
18S7.  Imp..4^  Ji  120. 

£rl.- Sehr.:  Anzeiger  fflr  Kunde  der  deatschen  Vor- 
zeit. 1854.  p.  215-242. 

Bartsch,  Peintre  -  graveur  VII.  p.  224. 

Büsching,  Wochontl.  Nachrichten.  IV.  1776.  p.  73. 

GSttinger  gelehrte  Anzeigen.  1776.  p.  1194-1197. 

Hansen,  CR.,  De  claro  libro:  Der  Weisskonig. 
Francof.  ad  Viadr.  1776.  4*. 

König  Ferdinands  I  Instruction  an  Max  Treitssaner- 
wein  wegen  Fortsetzung  der  Herausgabe  de»  Weiss 
Knnigs ,  Theuerdanks ,  der  Ehrenporton ,  der  Genea- 
logie des  Österreichischen  Kaiserhauses  u.  der  Schrif- 
ten des  Stabius.  Dat.  Augsburg  1.  Mär/  1526  in  Ar- 
chiv für  Kunde  Osten-.  Qeschichtsquellen.  Notizen- 
blatt. VIII.  p.  286-288. 

Lilioncron,  B.  v.,  Der  Weisskunig  Kaiser  Maxi- 
milians I  in  (Fr.  v.  Raumers}  Histor.  Taschenbuch. 
Hrsgb.  von  W.  H.  Riehl.  V.  Folge.  Bd.  3.  Leipzig 
1873.  p.  323-358. 

Ranke,  Leop.,  Zur  Kritik  neuerer  Geschichtschreiber. 
Berlin  1824.  8».  p.  141  ff. 

Schönherr,  D.,  üeber  Marx  Treytz - Sourwein ^  Ge- 
heimschreiber Kaiser  Maximilians  I ,  dessen  Heimath 
und  Familie  in  Archiv  für  Osterreich.  Geschichte. 
XLVIII.  Wien  1872.  p.  357-374. 

Tremoille  \  Seigneur  de  ( Bouchet. 
Tremouillej     la,  md.    \  Charles  VIII. 

Trenta,  vid,  Stephanus  Trenta. 

Treuga  Dei  in  synodo  Moguntina  a. 
1085  promulgata. 

Dieses  Gesetz  als  Heinrici  IV  imp.  Constitatio  Pucis 
Dei  zu  bezeichnen  ist  falsch;  denn  die  Bischöfe  u.  nicht 
der  Konig  gebieten  hier ,  ja  er  ertheilt  nicht  einmal  seine 
Bestätigung. 

Ausg.:  *ap.  Pertz,  Mon.  Legg.  IL  1.  p.  54-59. 

—  ^  wieder h.  ap.  Doeberl,  Mon.  Germ,  selecta. 
m.  1889.  p.  49-51. 

Vgl.  Synodus  Mogunt. 

Trickingham ,  vid.  Elias  de  Trickingham. 


Trtfolius  presbyter  (flor.  520) :  Epistola 
ad  b.  Faustuin  senatorem  contra  Johan- 
nem  Scytham  monachum. 

Ausg.:  ex  Labbeo  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
LXIII.  p.  534-538. 

Triomphes,  Les  douze,  de  Henry  VII 
roy  d'Angleterre. 

In  French  verses.  Henry  is  compared  to  Hercules 
struggling  with  Elnvy,  and  Margaret  duchess  of  Burgendy 
to  Juno.  Geschrieben  um  1497. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  Reg.  16.  E. 
XVIL  Chart. 

Ausg.:  edited  by  Jarnos  Gairdner  in  Memo- 
rials of  king  Henry  VII  (=  Benim  Brit.  med. 
aevi  scr.  n«  10).  London  1858.  gr.  8^  p.  133-153; 
übersetzt  ins  Englische  ibid.  p.  307-  327 ;  cf.  pre- 
face  p.  xxi-xxxvii. 

Tripartita  historia,  vid.  Cassiodorus. 

Tristanus  Caracciolus,  vid.  Caraocio- 
lus. 

Trithemius  «et^Trittenhemius,  Job.,  ab- 
bas  S.  Jacobi  mai.  Herbipolensis,  quon- 
dam  Sponhemensis  (f  1516):  Annalium 
Hirsaugiensium  tomi  2  complectentes  hi- 
storiam  Franciae  et  Germaniae,  gesta  im- 
peratorum,  regum,  prineipum,  episcopo- 
rum,  abbatiun  et  illustrium  virorum;  vor 
der  Umarbeitung  mit  dem  Titel:  Chro- 
nicon  Hirsaugiense.  830 — 1514. 

Von  grOsster  Wichtigkeit  für  die  ganze  Bildnngs- 
geschichte  Deutschlands ;  httufig  ohne  Kritik  in  den  femer 
liegenden  Zeiten. 

Ausg.:  ^ als  Chronicon  Hirsaug.  Pars  I. 
ab  a.  830 — 1370.  Basileae  ap.  Job.  Parvum.  s.  a. 
fol.  —  '  ibid.  1559.  fol.  —  *  int.  eius  Oper.  ed.  M. 
Freher.  IL  Francof.  1601.  fol.p.  1-235.  Sehr  seit. 
—  *als  Annales  Hirsaug.  vollständiger  mit 
dem  2.  Theile  von  1371 — 1514,  jedoch  mit  meh- 
reren Mängeln  u.  verdorbenen  Lesarten  (ed.  Ma- 
billon),  typ.  monast.  8.  Galli  1690.  2  vol.  fol. 

Eri.  -  Sehr. :  Aschbach,  Gesch.  Kaiser  Sigismunds  III . 
p.  384.  IV.  p.  43.  420. 

Harttang,  Jnl..  in  Forschungen  zur  deutschen  Ge- 
schichte. XIX.  1879.  p.  420-422. 

Häusser,  Gesch.  der  rheinischen  Pfalz  I.  p.  155. 

Krem  er,  Gesch.  des  Kurfürsten  Friedrichs  v.  d.  Plklz 
p.  315.  329. 

Müller,  K.  E.  Horm.,  Quellen,  welche  der  Abt  Tritheim 
im  ersten  Theilo  seiner  Uirsauer  Annalen  benutzt  hat. 
Leipzig  1871.  ifi.  VI.  59paa 

"che  de 


Quollen,  welche  der  Abt  Tritheim  im  zweiten 

Theile  seiner  Uirsauer  Annalen  benutzt  hat.  Halle  a.  8. 

1879.  80.  VIII.  72pag. 
Faul,  Aug.,   Do  fontibus  a  Trithemio  in  prima  parte 

Chronic*!  Hirsangiensis  adhibitis.  Diss.  inaug.  Halis 

18C7.  80.  64pag. 
Pertz' Archiv  III.  p.  542. 
Schneegans, "W.,  Abt  Johannes  Trithemius  u. Kloster 

Sponheim.  Kreuznach  1880.  gr.80.  VII.295pag.  JL  4. 
S  t  il  1  i  n ,  AVirtoinberpische  Geschichte  III.  p.  10. 265. 301. 
Spittler,  Gesch.  Wirtombergs.  Beil.  68. 
Vgl.  Chronicon  'Wirtembergense. 

:    Cathalogus  illustrium  virorum 

Germaniam  suis  ingeniis  et  lucubratio- 
nibus  omnifariam  exornantium. 

Der  erste  Versuch  einer  gelehrten  deutschen  Literatur- 
geschichte. 


1072 


TRITHEMIUS 


Ausg.:  ^Mognntiae,  Petr.  Friedberg  1495.  4^ 
Sehr  selten.  —  *  tn  T-i  opera  ed.  M.  Freher. 
I.  Francof.  1601.  fol.  p.  121-183. 

Trithemius:  Catalogus  seu  Liber  scri- 
ptorum  ecclesiasticorum. 

Verfasst  1487—1494. 

Ausg. :  ^  Moguntiae  ap.  Petr.  Fridbergiam  1494. 
fol.  —  *s.  l.  et  a.  (Basileae,  J.  Amerbach  1494). 
fol.  char.  Rom.  Sehr  selten.  —  '  wiederh.  Pari- 
siis ap.  Bert.  Rembolt  et  Jo.  Parvum  1512.  4°. 

—  *  studio  Balth.  Weriini.  Coloniae  1531.  4«.  — 
^toiederh.  ibid.  1546.  4®.  —  ®in  Tr-i  opp.  Spi- 
ritual, ed.  Job.  Busaeus.  Moguntiae  1 602  u.  ^  1605. 
fol.  cum  appendice.  —  *  in  Trithemii  opp.  ed.  M. 
Freher.  I.  p.  184-412.  —  ®ed.  Fabricius  in  Bi- 
blioth.  ecclesiasi  Hamburgi  1718.  fol. 

:  Chronicon  ducum  Bayariae  et 

comitum  palatinorum  Bheni  s.  De  origine 
gentis  principumque  Bavaroruni  commen- 
tarias. 

Ufd.  d.  Tit. :  Chronicon  snccessionis  dncom  Bavariao 
et  comitom  Palatinorum  ad  Philippnm  palat.  comit.  princ. 
elect.  in  Bibl.  Stnivio  -  Bader,  p.  1076  aufgeführt.  —Oeht 
bi8  J50S. 

Ausg.:  » Francof.  1544.  4».  —  Ubid.  1549.  4«. 

—  ^  m  Trithemii  opera  ed.  Freher.  I.  Francof.  1601. 
fol.  p.  100-120. 

üebers.:  deutsch:  unt.  d.  Tit.:  Joannis  Tri- 
themii Apts  zu  Sponheim  Chronicon  des  hochlöbl. 
Hauss  der  Pfalzgrafschaft  bey  Rhein  u.  Herzog- 
thum  in  Bayern.  Aus  d.  Latein,  ins  Deutsch  übor- 
sezt  durch  Ph.  E.  Voegelin.  Neustadt  a.  d.  Hai'dt 

1616.  4^  Sehr  selten. 

Erl.'Sekr.:  v.  Aretin,  Ltterär.  Handbuch  f.  d.  baie- 
rische  Gesch.  p.  1Ö6-168. 

:  Chronicon  monasterii  s.  Jacobi 


in  suburbio  Herbipolensi.  1140 — 1509. 

Ausg.:  ^in  Trithemii  oper.  Spiritual,  ed.  Jo. Bu- 
saeus. Mogunt.  1605.  fol.  p.  l.  —  *  wiederh.  ap. 
Ludewig,  Scr.  rer.  Würzburgens.  p.  993-1004. 

:  Chronicon  Sponheimense  ab  a. 

1124 — 1526;  cum  continuatione  nescio 
cuius  ad  a.  1526. 

Handschr.:  Würzburg,  königl.  Bibl.  chart. 
fol.  126. 

Ausg.:  in  eius  opp.  ed.  M.  Freher  II.  p.  236- 
435.  —  Bruchstück  unt.  d.  Tit.:  Do  Laurisha- 
mensis  coenobii  in  alium  statum  convcrsione  sub 
Friderico  II  imp.  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  I. 
append.  p.  1-6. 

Erl.'Schr.:  Drlmf^e  et  Mone,  JoannU  Trithomii  chro- 
nicon SSpanheimense  in  Pertz'  Archiv  III.  p.  251. 

:    Compendiura    seu    Breviarium 

primi  yoluminis  chronicorum  seu  anna- 
lium  de  origine  regam  et  gentis  Fran- 
corum,  ex  Hunibaldo  decerpturn.  429 
—750. 

Äu^g.:  *  Moguntiae,  Jo.  SchöfiFer  1515.  fol.  — 
'  Parisiis  1539.  fol.  —  ■  iw  T-i  opp.  ed.  M.  Freher 
I.  p.  1-99.  —  *  als  Compendium  de  origine 
Francorum  ap.  Schard,  Scr.  rer.  Germ.  I.  Basil. 
1574.  p.  301.  —  *  wiederh.  ap.  Ludewig,  Scr. 
rer.  Würzburg.  p.  1011-1046. 


Uebers. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Johannsen ,  Abt  zu 
Sponheim:  Eyne  schone  Cronica  von  Erstem  ur- 
sprunck  iin  iifgewachsen  der  Francken ,  zwie  sie 
in  Deutsch  Landt  komen  etc.  durch  Jac.  Schenck 
in  Deutsch  transferiert.  Speyer  1522.  fol.  Mü 
Holxschn.  —  *unt.  d.  Tit.:  Chronica  vom  Ur- 
sprung, Herkomen  und  Zunemen  der  Franken. 
(Frankfurt  a.  M.)  1563.  8^  —  »  tdederh.  ibid. 
1605.  8^ 

Trithemius:  De  scriptoribus  ecclesiasti- 
cis,  vid.  Catalogus  seu  Liber. 

:  De  viris  illustribus  ordinis  s.  Be- 
nedict! libri  IV. 

Ausg.:  *  Coloniae,  ap.  Gerv.  Calevium  1575. 
fol.  —  ^  in  Tr-i  opp.  Spiritual,  ed.  Busaeus.  Mo- 
gunt. 1605.  fol.  n*  2.  p.  16. 

:  Epistoiae  familiäres  ab  excessu 

eius  de  Sponheimensi  monasterio  ad  prin- 
cipes,  clarosque  vires  scriptae  atque  hi- 
storüs  eius  aevi  refertae.  Libri  11. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Epistolarum  f  amil.  libri  2 
ad  diverses  Geimaniae  principes,  episoopos  ac 
eruditione  praestantes  vires.  Hagenoae  1536.  4®. 
—  *«n  Tr-i  opp.  ed.  Freher  IL  p.  438-574. 

:  Historia  belli  Bavarici  a.  D.  1504 

PhUippo  Palatino  electori  et  Ruperte  eius 

filio  a  Maximiliane  imp.  indicti  et  a  qui- 

busdam  principibus  hostiliter  illatL 

Ausg.:  abgedruckt  aus  dessen  Annales  Hir- 
saugienses  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  IL  p.  321- 
381;  vgl  m.  p.  113-136. 

:  Nepiachus  i.  e.  libellus  de  stu- 

diis  et  scriptis  propriis  a  pueritia  repe- 

titis. 

Ausg.:  ap.  Eccard,  Corp.  bist,  medii  aevi  U. 
p.  1825-1844. 

:  Res  gestae  Friderici  I  palatini 

electoris.  1437—1477. 

Ausg. :  Heidelbergae  1602.  4°  {abgedruckt  aus 
dessen  Chronicon  Hirsaugiense). 

Eirl.  -  Schar. :  A  n  d  re  a  e ,  Joh.  Henr.  (f  1793} ,  Craoenacom 
palatinum  cum  ipsius  archisatrapia.  Siaiihemii  1784. 
40.  p.  282  {eine  Vita  Trithemii). 

Berühre,  D.  U.,  Mölanges  d'histoiro  monastiqno  in 
Revue  b4n6dictino  do  l'abbayo  de  Haredsoos.  1892. 
n^  9  {les  fcdaificaiUma  de  Trithhnt). 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis,  ed.  Mansi 
IV.  p.  164-160. 

(Falk,  Frz.)  Aus  dem  gelehrten  Freundeskrpise  des 
Abis  Trithemius  (Trofler  zu  Mainz  1521)  tn  Histor.- 
polit.  Blätter.  LXXVII.  München  1876.  S».  p.923-9ffi, 

Goldman n,  A.,  Zwei  unedirto  Briefe  dos  Abtes  Jo- 
hannes Tiithemius  in  Studien  u.  Mittheil,  ans  dem 
Benedict. -Orden.  Jahrg.  IV.  1883.  IW.Il.  p.l87-ia'> 

:  Zur  Trithemius -Litteratnr  ibid.  HI.  Jahr^.  18^2. 

Heft  4.  p.  832.  333;  Nachtrag  Jahrg.  rv\  I.  p.  21'^; 


IL  p. 
Hörn,  Frz.,  Johannes  Trithemius,  Biographie.  Mit 

Portr.  Würzburg  1843.  4«. 
Lorenz,  Deutschlands  Goschichtsquellen.  8.  Aufl.  H. 

1887.  p.  53.  111.  134. 
MarcuHO,  M.,  Ueber  den  Abt  Johannes  Trithemius. 

Diss.  Ilflllo  1874.  80. 
■Montz,  üoo.,  I8t  es  betriesen,  dass  Trithemius  ein 

Fälscher  war?  Diss.  Jena  1892.  8«.  77 pag.  Jk  L2«>. 

Gegen  ihn  "Wattenbach  in  dir  Deutsche  Litteraiux- 

zoitung.  1892.  vPAl.  p.  1334. 


TRITTENHEIM  —  TUBERO 


1073 


(Mittermüller,  R.)  Johannes  Tritibemias  als  Ge- 
schJchtschreibor  von  P.  R.  M.  in  Histor.-poliL  Blät- 
ter. LXU.  p.  837-865. 

M  aller ,  H.,  lieber  das  Verhaltniss  des  Abtes  Tritheim 
za  Joachim  I  von  Brandenbaig.  Progr.  des  Oymn. 
Crossen  1868.  4«. 

Maeller,  Herrn.,  De  Trithemü  abbatis  vita  et  ingenio. 
Diss.  inaoff.  Halis  Saxon.  1863.  BP.  28pag. 

Xic^ron,  M6m.  p.  s.  &  Thist.  des  hommes  illnstres 
de  la  r^nbliqae  des  lettres.  Tom.  38.  Paris  1727.  8®. 

Pf  ist  er,  Herrn.  V.,  Vom  Ursprange  der  Franken  unter 
Bezugnahme  auf  Trittenheims  Chronik,  sowie  auf 
Aethicas  Histrius.  Dannstadt  1891.  gr.  9>.  43  pag. 
75  4 

Silbernagel,  Johannes  Trithemius.  Eine  Monogra- 
phie. Landshut  1868.  gr.  Bfi.  VI.  245  pag.  JL  3.30. 

Stork,  Ph.  A.,  Darstellungen  aus  dem  Rhein-  und 
Mosellande.  I.  Essen  1818.  8^.  p.  223. 

Thevet,  Histoire  des  hommes  illustres.  II.  p.  267. 

Traube,  Ludw. .  0  Roma  nobilis  in  Abhandlungen 
der  bayer.  Akad.  d.  Wiss.  I.  Ol.  XIX.  Bd.  2.  Abth. 
p.  313-316,  stelU  den  Tr.  als  Fälaeher  hin. 

Yulpius,  CA.,  Curiositlten  der  .  .  .  Vor-  u.  Mitwelt. 
IX.  Weimar  1821.  8«.  p.  212-224. 

"Wa  tt  e  nb  ach ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.2.8  (6.  Aufl.  I.  p.  2. 8).  83  (86);  II.  p.470. 

'Wolf f.  C,  Johannes  Trithemius  und  die  Riteste  Ge- 
schichte des  Klosters  Hirsau  in  Württembergische 
Jahrbücher  für  Statistik  und  Landeskunde.  Jahrg. 
1868.  (Stuttgart  1866.  gr.  SP)  p.  229-281. 
Vgl.  Hunibaldns. 
Meg^nMdus. 

Vita  B.  Maximi  episc.  Mogunt. 
„    „  Rabani  Mauri  (vita  al.). 

Trittenheim  =  Trithemius. 

Triumphus,  August,  vid.  Augustinus 
Triumphus. 

Triumphus  S.  Lambert!  de  castro  Bul- 
lonico  a.  1141,  vid.  Vita  s.  Lamberti  Leo- 
diens.  (Triumphus), 

Triumphus  8.  Remacli ,  vid.  Tita  s.  Ke- 
macli. 

Trivetus ,  Nicolaus ,  ord.  Praed.  (f  1328): 
Chronicon  ab  a.  1135 — 1307,  s^wAnnaies 
Plantagenistarum  sive  sex  regum  Angliae 
qui  a  comitibus  Andegavensibus  originem 
traxerunt 

Eine  mit  genauem  Sammlerfleisse  bearbeitete  Fort- 
setzung des  Guilelmus  Malmesbiriensis. 

Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Cott  Nero. 
D.  X.  fol.  107-114  (ab  a,  1287—1323);  —  Harl. 
sec.  XVn.  4322  (1136—1317).  —  Paris,  Nat.- 
Bibl.  sec.  XIV.  Sorb.  886;  —  sec.  XV.  Sorb.  887. 

Ausg.:  *  ap.  d*Achery,  Spicü.  VIII.  p.  411-728 
(ed.  2\  III.  p.  143-231).  —  ^unt.  d.  Tit.:  An- 
nales sex  regum  Angliae,  e  praestantiss.  cod. 
Giastoniensi  edid.  Ant  Hall.  Oxonii  1719.  8°;  — 
eiusdem  Triveti  continuatio  ab  a.  1307 — 1318, 
ut  et  Adami  Murimuthensis  Chronicon;  qui- 
bus  accednnt  Johannis  Bostoni  Speculum  coe- 
nobitarum  et  Edm.Boltoni  Hypercritica,  ed.  Aut. 
Hall.  Oxonii  1722.  8«.  —  *rec.  Thom.  Bog.  Lon- 
dini,  English  histor.  Society  1845.  gr.  8°.  12  sh. 

Erl.-Sehr.:  Originals  and  analogues  of  Chaucer.  Vol. 

I. :  Tale  of  Constance  ftx>m  the  French  of  Nicholas 

Triret.  Edit.  bv  Brock.  London,  Chaucer  Society 

(Publicat.  n«  7)  1872.  8». 

Qnetif  et  Echard,  Script,  ord.  Praedic.  I.  p. 561-665. 

Troianus  Santonensis  episc:  Epistola 
ad  Eumerium  Namnetensem  episcopum: 
,Deferentibus  diaconibus'.  c.  582. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  *ap.  Sirmond,  Conc.  Gall.  I.  p.  250. 
—  'ap.  Mansi,  Conc.  IX.  p.  108.  —  *ap.  Migne, 
Patrol.  lat.  LXVII.  p.  995.  —  *  ed.  W.  GundLch 
in  Mon.  Germ,  bist  £pi8t.  HI.  p.  437. 

Trokeiowe,  vid.  Johannes  de  Trokelowe. 

Trolle,  Arvidus,  eques  (f  1505):  Anno- 
tata  chronologica.  1350—1380. 

Ausg.:  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  I.  sect.  1. 
1818.  p.  236.  237. 

:  Calendarium. 

Gibt  einige  brauchbare  Notizen  aus  dem  15.  Jahrhun- 
dert ;  die  lateinischen  Nachrichten  sind  von  einer  Jüngern 
Hand.  Geschrieben  1476. 

Ausg.:  ap.  Fant  1.  c.  I.  1.  p.  233-235. 

Troyes,  vid.  Jean  de  Troye. 

Trzciana,  Job.,  vid.  Vita  b.  Michaelis 
Gedrocii. 

T8Chachtlan,  Bendicht,  Mitglied  des 
grossen  Rathes  1452,  des  kleinen  1458, 
1465,  Venner  von  1469—1473  (f  1493): 
Bemer  Chronik.  1424—1470. 

Der  Gerichtschreiber  Diebold  Schilling  (s.d.)  hat 
in  seiner  Stadtgeschichte  Berns  von  1191—1470  die  Arbei- 
ten Justingers  u.  Tsdtaditlans  zu  Grunde  gelegt,  letztem 
aber  sehr  gekflrzt;  führt  die  Geschichte  seiner  Zeit  fort 
bU  1480. 

Handsehr.:  Bern,  Stadtbibl.  H.  I.  1.,  mbr.  3 
vol.  fol.1484.  —  Zürich,  Stadtbibl.  A.  120.  chart. 
4*;  —  A.  76,  Abschrift  aus  dem  17./18.  Jahrh. 

Ausg. :  *  die  xu^ei  ersten  Bände  von  D.  Schil- 
lings Werk  (bis  1466)  sind  von  Em.  Stierlin  u. 
Joh.  Rud.  Wyss  unt.  d.  Titeln:  Justingers  Ber- 
ner Chronik  und  Tschachtlans  Berner  Chronik 
(Bern  1819  u.  1820. 8°)  herausgegeben.  Der  3.  Bd., 
welcher  den  Rest  der  von  Schill  in  jj  überarbeiteten 
Tschachtlanschen  Chronik  (bis  1470)  u.  seine  Fort- 
setzung bis  1480  enthält,  ist  bereits  1743  unt.  d. 
Tit.:  Dieb.  Schillings  Beschreibung  des  Bur- 
gund.  Kriegs.  Bern  1743.  fol.  gedruckt.  —  ^unt. 
d.  Tit.:  Berner  Chronik  1424—1470  von  B.  Tsch. 
nebst  den  Zusätzen  des  D.  Schilling  [in  Parallel- 
abschnitten unter  dem  Text]  hrsgb.  von  G.  Studer 
in  Quellen  zur  Schweizer  Geschichte.  I.  Basel 
1877.  p.  199-298;  cf.  Einleit  p.  191-198. 

Erl.-Sehr.:  Fetscherin,  R.,  Das  sogen.  Zeitregister 

von  Tschachtlan  gehört  dem  17.,  nicht  aber  dem  15. 

Jahrh.  an  in  Archiv  für  schweizerische  Geschichte. 

Bd.  X.  1856. 
Lorenz,  Deutschlands  Gescbichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 

1886.  p.  112;  126.  Not.  2;  127. 
Bftdle,  Nie,  Bemerkungen  zu  Tchachtlans  Chronik 

in  Anzeiger  f.  schweizerische  Geschichte.  1.  Zürich 

1870.  p.  233. 
Studer,  G.,  Die  Chronik  von  Tschachtlan  in  Archiv 

des  hibtor.  Vereins  des  Kantons  Bern.  Bd.  VI. 
:  Die  Handschriften  der  bemer  Stadtchronik  von 

Conr.    Justinger,    Dittlinger  -  Tschachtlan ,    Diebold 

Schilling  und  der  bemer  Stadtchronik  im  Anschluss 

an  Königshofen  ibid.  Bd.  IV.  1861. 
Tobler,  G.,  Die  Chronisten  u.  Geschichtschreiber  des 

alten  Bern  in  Festschrift  zur  VII.  Säcularfeier  der 

Gründung  Berns  1191—1891.  Bern  1891.  gr.  BP. 
Vgl.  Fründ,  Hans. 

Tuberinus,  J.  M.  (flor.  1475),  vid.  Mar- 
tyrium s.  Simonis  pueri. 

Tubero,  Ludov.,  Dalmata,  abbas  (saec. 
XY  fin.):  Commentariorum  de  rebus  suo 

68 


1074 


TÜCCIA  —  TÜDEBODUS 


tempore  in  Pannonia  et  Turcia  et  finiti- 
mis  regionibus  gestis  libri  XI.  1490  — 
1522. 

Ausg.:  * cura  Adel. Crauelü Thuringi.  Francof. 
ad  M.  1603.  4».  —  •  wiederh.  ibid,  1627.  4«  — 
w.  '  ap.  Schwandtner,  Script,  rer.  Hungar.  IL  p. 
107-381. 

Erl.  -  Sehr.:  Haner,  De  scriptoribns  remm  Hongaricar. 
p.  110. 

Tuccia,  vid.  Niecola  della  Tuccia. 

Tucher,  Anton  (Nürnberger  Losunger): 
Haushaltbuch.  1507—1517. 

Gewahrt  mancherlei  Einblicke  in  das  Leben  eines  rei- 
chen Patriziers  jener  2^it. 

Ausg. :  (nach  d.  Orig.  in  Dresden)  hrsgb.  von 

"Wilh.  Loose.  Stuttgart,  Bibl.  des  literar.  Vereins 

(Publicat  n«  134)  1877.  8^  Jk  6. 

Tucher,  Endres  (Mitglied  des  grossen 
Raths  in  Nürnberg,  f  1440.  Aug.  13): 
Memorial.  1421—1440. 

Eandschr.:  Nürnberg,  German.  Mus.  Bibl. 
von  Skjheurl,  Collect- Bd.  *.  chart  sec.  XVI.  fol., 
einxige. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Th.  v.  Kern  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte  IL  1864.  p.  9-30;  Beilagen 
p.  33-53;  vgl  Einleit.  p.  3-8. 

Erl.-siBhr.:  Lorenz,  Dentschlands  Oeschichtsqnellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  168. 

Tucher,  Endres:  Baumeisterbuch  der 
Stadt  Nürnberg.  1464—1475. 

Von  grossem  Werte  für  die  Topographie  u.  Geschichte 
Nürnbergs  zur  Zeit  seiner  Blüte. 

Ausg.:  (nach  3  nürnberger  Hss.)  mit  einer  Ein- 
leitung von  Friedr.  v.  Weech  hrsgb.  von  Matthias 
Lexer.  Stuttgart,  Bibl.  des  literar.  Vereins  (Publi- 
cation  n«  64)  1862.  8^  JH  8. 

Tucherschee  Memorialbuch.    1386— 

1454. 

Uinfasst  das  Leben  des  nümbergischon  Bllrgers  Bert- 
hold Tncher  von  seiner  Oebort  1386.  Jani  28  bis  zum 
Tode  1454.  Mai  6  n.  bietet  genaue  Kunde  über  seine  Kin- 
der und  Enkel. 

Handschr.:  Nürnberg,  Germ. Mus.,  Scheurl- 
sche  Bibl.  Collect.- Bd.  H.  chart  sec.  XVI.  fol.  — 
Weimar,  grosshrzl.  Bibl.  n°  86.  chart.  a*  1502. 
fol.   Vgl.  Pertz'  Archiv  VIH.  p.  690. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Th.  v.  Kern  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte  X.  1872.  p.  14-26;  Beilagen 
p.  29-43;  vgl.  Einleit  p.  3-13. 

Tuchersche  Fortsetzung  der  (Nürnber- 
ger) Jahrbücher  bis  1469.    1395  (1469) 

—1499. 

Handschr. :  s.  die  Einleit  zur  Ausg.  p.  452 -455. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Th.  v.  Kern  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte  XI.  1874.  p.  456-507;  Bei- 
lagen p.  511-531;  vgl.  Einleit  p.  443-455. 

Erl.' Sehr.:  Lorenz  1.  c.  p.  1G9. 

Tucher,  Hans,    Bürger  in  Nürnberg: 

Wallfart  und  Keise  in  das  gelobte  Land. 

1479. 

Ausg.:  *  Augspurgh,  H.  Schönsperger  1482. 
kl.  fol.  Hain  no  15668.  —  *  beginnend  ohne  Tit. : 


,Naoh  Christi  unsers  lieben  Herrn  gepurt^  ete. 
Nürnberg  (bei  Zeninger)  1482.  4^.  Zweite  cor- 
recteste  Originalausgabe.  Ebert  nfi  23151.  Pan- 
xer  L  «0  159.  —  •  Augspuig,  Anth.  Sorg  1486. 
kl.  fol.  U.S.W.  Eine  gute  Zusammenstellung  ailer 
Ausgaben  gab  Frz.  Falk  tn  Vereinsschrift  d.  GÖrres- 
Gesellschaft.  1879.  p.  106  u.  dann  Röhricht,  Bi- 
bliotheca  geogr.  Palaestinao.  Berolini  1890.  p.  127. 
128.  —  Erschien  auch  in  latein,  Uebersetxtmg. 

Erl.- Sehr,:  Kern.  Theod.  v.,  Elisabeth  von  Luxem- 
burg n.  Berthola  Tücher  tn  Anzeiger  fGr  Kunde  der 
deutschen  Vorzeit.  1871.  p.  91-96. 

:  Das  Oeechlecht  der  Tücher  in  Nttmbeisr  n.  seine 

Gedenkbficher  nebet  nrknndlicben  Nachiicnten  üb4*r 
die  Brfider  fierthold  a.  Endres  in  S7.  Jahresbericht 
des  histor.  Vereins  fär  Mittelfranken.  ÄnsbAcrli  1871. 

Tudebodue  seu  Tudebovie,  Petrus,  sa- 
cerdos  Sivracensis  [Sivrai,  Diöc.  Poiiiers, 
cca.  1100]:  Historia  de  Hierosoiymitano 
itinere  ab  a.  1095—1099.   libri  Y. 

Diese  Schrift  ist  lange  als  die  ureprfingUche  Erzäh- 
lung der  Gesta  Franoornm  et  aJ.  Hier.,  aber  als  die 
abgekfirzte  Copie  derselben  von  einem  Ungenannben  an- 
gesehen worden.  Eine  ganz  irrige  Annahme,  wie  Sybel 
und  Gurewitsch  bewiesen  haben.  Jene  Gesta  sind  tob 
Tudebod  fast  wörtlich  au^nommen  u.  yennehrt  thciis 
durch  eigene  Zuthaten,  theils  durch  Entlehnungesi  aas 
Raimundus  de  Agiles.  —  Gegen  diese  Ansichten  ist  Clem. 
Klein,  Raimund  von  Aguilers.  Berlin  1892.  p.  137-1IÖ 
scharf  auQsetreten  und  hat  sie  fttr  falsch  erklärt. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  n°3904.  sec. 
XII.  8®.  —  Montpellier,  Bibl.  der  medic.  Fa- 
cultÄt,  n'»  II.  142.  sec.  XIII.  4^  —  Paris,  Nat,- 
Bibl.,  fonds  lat.  n^  4892  (olim  cod.  Besleyi  et  n* 
4729).  sec.  XII.  Hiemach  ap.  Dnchesne;  —  n® 
5153.  A.  sec.  XH.  kl.  4^ 

Ausg.:  ^  ed.  Joh.  Besley  ap.  Duchesne,  Hist 
Franc,  scr.  IV.  1641.  p.  773-815.  —  ^  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV.  p.  763-823.  —  •  t« 
vollständig  anderer  Gestalt  und  Eintheilung  ex 
cod.  Paris.  5133  mit  der  Vorrede  Besleys  in  Re- 
cueil  des  histor.  des  croisades.  Hist  oocid.  III. 
1866.  p.  1-117;  cf.  preface  p.  i-x.  —  Tadebodis 
imitatns  et  eonthmatus  ex  cod.  bibl.  Gasinen- 
sis  n^  300,  qui  inscribitur  ,  Historia  peregrinorum 
euntium  Jerosolymam  ad  liberandum  s.  sepol- 
crum  de  potestate  ethnioorum '  ^unt.d.Tit.:  Hi- 
storia belli  sacri  ap.  Mabillon,  Museum  italic. 
I.  2.  p.  130-236.  —  '««  Recueil  des  histor.  des 
croisades.  Hist.  occid.  IE.  1866.  p.  167-229;  cf. 
pref.  p.  XIII -XVII.  —  '  Bruchstück  in  Chronicon 
Casinense  ap.  Muratori,  Rer.  Ital.  scr.  IV.  p.  479. 

üebers. :  französisch  unt.  d.  Tit. :  Memoires  de 
rhistorien  Pierre  Tudebode  (ou  Tudeboeuf)  sur 
son  pelerinage  ä  Jerusalem.  Traduits  du  latin 
avec  notes  .  .  .  etc.  par  Stephen  de  Goy.  Quim- 
per  (Paris,  Champion)  1878.  8°.  327 pag.  5  fr. 

Erl. -Sehr.:  Barth,  Casp.,  Notae  ap.  Ludewig,  Betiq. 

mss.  HI.  p.  3-44. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Hans!  V. 

p.  282. 
Gurewitsch,  J.,  Zur  Kritik  der  Goschichtschreibor 

des  ersten  Krenzzugs  in  Forsdiungen  zur  deatschco 

Geschichte.  XIV.  Göttingen  1874.  p.  1S5-175. 
Hagenmeyer,  Heinr.,   Anonymi  gesta  FrancMvm. 

Heidelberg  1800.  p.  81-89. 
Klein,  Clem..  Raimund  von  Aguilers.  QuelleBstudi« 

zur  Gesch.  aes  ersten  Kreuzzugea.  Beiiin  189Q.  8". 

146  pag.,  poMim. 
Michaud.  Histoire  des  croisades.  VI.  p.  180 ff. 
Pollok,  Car.,   Quaestionum  de  quatuor  primi  beili 

sacii  historiis,  quae  sub  Tadebodi  nomine  coapte- 


TÜDBBODÜS  ABBREVIATÜS  —  TüRPINUS 


1075 


=  Tudebodus. 


hendantar,  pazs  L  Diw.  inang.  YntiAlaTiae  1872.  8^. 

36pog. 
Strave,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  II.  2.  p.  289. 
St  bei,  H.  ▼.,  Qeech.  des  ersten  Kreozzu^.  2.  Aufl. 

Lnpflffl881.  p.  22-46. 
VgL  Anonymi  expeditio. 

Tudebodus  abbreviatus,  t;t(i.  GestaFran- 
conim  et  al.  Hieros.  (Atisß.  vfi  2). 

Tudebodus  imitatus,  vid.  Tudebodus 
(Tudebodus  imit). 

Tudeboeufl 
Tudebovis  j 

Tugdaio     j 

Tundalus     ,  tnd.  Yisio  Tundali. 

Tungdalus  | 

Tummulillis,  vid,  Angelo  de  Tummu- 

miis. 

TumuKi  successi  in  Firenze  Tanno  1378. 
Notizie  tratte  da  un  Diario  manoscritto 
inedito  (sec.  XIV)  della  Biblioteca  nazio- 
naie. 

Äusg,:  pubbl.  da  A.  Gherardi  in  Archivio  sto- 
rico  Italiano.  Ser.  lU.  tom.  XVII.  1873.  p.  379- 
393;  cf,  p.  377. 

Turgotus  Dunelmensis  prior  (f  cca. 
1115):  Historia  ecclesiae  et  episcoporum 
Dimelmensium  — 1097. 

Diese  Schrift  wurde  von  Simeon  Dnnelmensis 
in  seiner  Hist.  eccl.  Don.  yollstindig  ausgeechrieben. 

Ausg.:  ^ cUs  Simeonis  monachi  Dunelmen- 
sis Historia  de  Dunelm.  eccl.  ap.  Twysden,  Hist. 
angl.  8cr.  p.  1-58.  —  •  ed.  Thom.  Rud.  Londini 
1732.  8®.  [siehe  unter  Simeon  Dunelmensis.)  — 
Continnatio  historiae  Turgoti  de  episcopis 
Bunelmensibus  ab  a.  1096 — 1144  authore  mon- 
acho  Dunelmensi  anonymo  ap.  Wharton,  Anglia 

Sacra  I.  p.  705-717. 

£^{.-50^.:  Kabrioins,  Bibl.  med.  ot  iuf.  latinitatis 
ed.  Mansi  VI.  p.  278. 
AVright,  Biographia  Britannica  liter.  II.  p.  70-78. 
Vgl.  ViU  Bedaa  Venerab. 
,,    s.  Uargaretae  reg. 

Turkenraizz,  Die,  im  J.  1456  (Zug  des 
Wiener  Contingents  gegen  die  Türken). 

Ausg.:  ap.  Schlager,  Wiener  Skizzen.  Neue 
Folge.  III.  p.  85. 

TurÖCZ,  vid,  Johannes  de  Thuröcz. 

Turpinus  (Tulpinus,  Tilpinus),  Johann., 
archiepise.  Remensis  (f  cca.  800):  Histo- 
ria de  Tita  Garoli  Magni  et  Bolandi  eins 
nepotis. 

Eins  der  popnlätsten  Bücher  des  Mittelalters.  Mach- 
verk  des  11. /12.  Jahrh.  n.  nichts  weniger  als  echt,  obwol 
vom  Papst  Calixt  U  a.  1122  für  authentisch  erklärt.  Nach 
0.  Paris  ist  der  1.  Theil  (Gap.  1-5)  vor  1100  wahrschein- 
lich von  einem  Spanier  verfasst,  wfthrond  der  2.  (.Cap.  6 
-31)  von  einem  Mönche  in  Vienne  herrührt,  welcher  um 
1110  sdirieb.  Ciampi  httlt  für  den  Verf.  einen  gewissen 
Ootfrid,  Prior  des  St.  Andreas  -  Klosters  zu  Vienne. 
,S<*minarium  infinitamm  naenianunS  aber  auch  eine  der 
ersten  Quellen  des  romantischen  Heldengedichts. 


Handsehr,:  existiren  gegen  50;  ich  nenne  da- 
von: Aachen,  Stiftscapitel,  mbr.  sec.  XIV.  gr. 
fol.  —  Basel,  Un.-Bibl.,  cod.  lat.  D.  v.  15  (E. 
ni.  3).  —  Cambridge,  Un.-Bibl.,  cod.  lat.  Dd. 
I.  17.  —  Halberstadt,  BibL  des  Domgjnoin.  n^ 
126.  —  Magdeburg,  Dombibl.  cod.  lat.  n^44.  — 
Montpellier,  Un.-Bibl.  (7  Exempl.)  —  Mün- 
chen, Staatsbibl.  cod.  lat  n<^  11319  (Fölling  19); 

—  n»  14617  (Emmer.  G.  1);  —  n»  22246  (Windbg. 
46).  —  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n«4895.  A. 
mbr.  sec.  XIV.  fol.  f.  137-141 ;  —  n»  6187.  mbr. 
sec.  XUI.  4».  f.  52-94;  —  n*  17656  (olimNotre 
Dame  133).  mbr.  sec.  XII  exe.  f.  29-47,  die  beste 
u.  älteste  von  20  pariser  Handsehr,  des  Turpin ; — 
fonds  fran^.  n^  6795.  sec.  XIII.  kU,  u.  altfranxö- 
siseh,  —  Rom,  Vatic.  Ottobon.  n®  1033.  chart.  sec. 
XV.  4^  fol. 62-106  unt.  d.  Tit.:  Oesta  b.  Karoü 
in  Hispania.  —  Wien,  Staatsbibl.  n®  527  (olim 
hist.  prof.  n^  666).  mbr.  sec.  XIV.  4®.  fol.  53-87; 

—  n'^  4372  (olim  theol.  n*  257).  mbr.  sec.  XV.  fol. 
Ausg.:  ^ap.Schard,  Chronographi  IV.  Francof. 

1566.  p.  1.  —  *  ap.  Reuber,  Scr.  rer.  Germ.  1584, 
p.  67  ('  ed.  Joannis  p.  97 ;  gibt  auch  die  Supple- 
mente von  Lambeeius  u.  Kollar).  —  ^  unt.  dem 
Tit.:  De  vita  Caroli  M.  et  Rolandi  historia  J. 
Turpino  ^nilgo  tributa,  ad  fid.  cod.  vetust.  emend. 
et  observ.  philol.  illustr.  a  Seb.  Ciampi.  Florent. 
ap.  Molini  1822.  S**.  Die  Einleitung  ist  unkri- 
tisch. —  *  Reuber s  Ausg.  wieder h.  von  Reiften - 
berg  hinter  Chronique  rimee  de  Philippe  Mous- 
kes  (s.  d.)  I.  Bruxelles  1836.  Append.  p.  489- 
518;  cf.  introduct.  I.  1836.  p.  cclvu;  II.  1838.  p. 
cuv-cLxxxi.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  T-i  historia  Ka- 
roli  Magni  et  Rotholandi.  Texte  revu  et  com- 
plete  d'apres  7  mss.  par  Ferd.  Castets.  Paris  1880. 
8°.  XII.  92  pag.;  Montpellier,  Soc.  pour  l'etude 
des  langues  Komanes  1880.  8^  4  fr.  —  Supple- 
menta  *  ed.  Lambeeius,  De  bibl.  Vindob.  lib.  E. 
p.  334;  —  '  wiederh.  ap.  Kollar,  Anal.  Vindob. 
I.  p.  478-488. 

Uebers.:  A.  1206  ward  diese  Chronik  schon 
ins  Französische  übersetzt  u.  benutzt t  x.  B. 
in  den  Chroniques  de  St.  Denis,  von  Albericus, 
Vine.  Bellov. ,  Phil.  Mouskls.  —  *  Chronique 
et  histoire  faicte  et  composee  par  revereud  pere 
en  dieu  Turpin  archevesque  de  Reims  lung  des 
pairs  de  Fräce.  Paris,  maistre  Pierre  Vidoue  1527. 
4^  (Gaguin  [«.  (/.],  der  schon  1501  starb,  wird 
fälschlich  als  lieber setxer  angesehen.)  Sehr  sel- 
ten. —  •  wiederh.  Paris,  Silvestre  1835.  4®.  Nur 
in  120  Exempl.  gedruckt.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  La 
Chronique  dite  de  Turpin,  publice  d'apres  les 
mss.  de  la  bibl.  nation.  1850  et  2137  par  F.  A. 
Wulff.  Lund  1881. 8°.  —  Eine  andere  altfranxös. 
Uebers.  erschien  unt.d.  Tit. :  Der  Pseudo- Turpin 
in  altfranzösischer  Uebei'setzung.  Nach  einer  Hs. 
(Cod.  Gall.52)  der  Münchner  Staatsbibl.  hrsgb.  von 
Thr.  Auracher.  Progr.  d.  Maxim iliansgymn.  Mün- 
chen 1876. 8°.  72pag.  —  Eine  andere  unt.  d.  Tit. : 
Die  sogenannte  Poite\'inische  Uebersetzung 
des  Pseudo -Turpin  nach  den  Handschriften  mit- 
getheilt  von  Thr.  Auracher.  Hallo  a.  S.  1877.  gr.8®. 
80  pag.  JL  2.  {Sonderabdruck  aus  Groebers  Zeit- 
schrift f.  romanische  Philologie.  I.)  —  Eine  an- 
dere publ.  par  Hauroau  in  Notices  et  extraits  des 
mss.  de  la  bibl.  nation.  XXXII.  part.  2.  1889.  — 

68* 


1076 


TÜRPINUS  —  TWINGER  VON  KÖNIGSHOFEN 


Eine  andere  en  proven^al  hrsgb.  von  0.  Schultz 
in  Zeitschrift  f.  i-omanische  Philologie.  XIV.  1891. 
Heft  3.  4.  —  Nicht  xu  verwechseln  hiermit  ist 
d<is  Volksbuch:  Chronique  de  Turpin  arch- 
evesque  ot  duc  de  Reims,  traduite  par  Mikius 
(«. e.  Michael)  de  Harnes  [Handschr.:  Paris,  Ar- 
senalbibl.,  ms.  fran^.  n®  2995  u.  3516.  sec.  XIII]. 
Lyon  1583.  8^ 

dänisch:  unt.  d.  Tit.:  Keyser  Karls  Magnus 
kroenicke.  ^  s.  1.  (Copenhagen)  et  a,  4^  —  •  wie- 
derh.  Malmoe  1583.  4^ 

deutsch:  *  ap.  Schilter,  Thesaurus  antiquitat 
Teuton.  —  'von  Ed.  Hufnagel  in  Rheinisches 
Taschenbuch  1822.  p.  97.  —  *  /n  gelungenen  Ro- 
nianxen  bearbeitete  diese  Chronik  Fr.  Schlegel 
im  Poetischen  Taschenbuch  für  1806.  —  *  Ein 
prosaischer  Auszug  mit  kritischen  Beigaben  ap. 
F.  W.  V.  Schmidt,  Ueber  die  italien.  Helden- 
gedichte aus  dem  Sagenkreise  Karls  d.  Gr.  Ber- 
lin u.  Leipzig  1820.  8°.  p.  43. 

englisch :  in  History  of  Charles  the  Great  and 
Orlando  ascribed  to  Turpin,  translated  ....  by 
Th.  Rodd.  London  1812.  2  vols.  8°.  Selten. 

flämisch :  xum  Theil  in  Die  alder  excellentste 
Cronycke  van  Brabant . . .  t' Antwerpen  1518.  fol. 
{s.  oben  p.  306). 

Erl.'Schr.:  Bähr,  Oescb.  der  lOmischon  Literatur  im 

kaiol.  Zeitalter  p.  197-200. 
Ciampi,  Seb.,  Sopra  un  eodice  in  pei]|irameno  del  sec. 

XIII    concemente   alla  cronica  attribuite  all'  arci- 

vescoTO  Tnrpino  in  Accad.  di  Torino.  XXV.  1820. 

p.  65. 
:  De  vita  Caroli  Magni  et  Rolandi  historia  Joanni 

Tprpino  vulgo  tributa.  Floront.  1822.  BP. 
Dnnlop,  L.,  History  of  fictions  I.  p.  868. 
Eichhorn,  Gesch.  d.  Gtiltar.  Erlftut.  p.  88. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  ed.  Mansi  IV. 

p.  161. 
de  Foncemagne,  Examen   de  la  tradition  histor. 

tonchant  le  voyage  de  Charlemagne  k  Jerusalem  in 

M^m.  de  TAcad.  des  inscr.  XXI.  p.  149.  bist.  (ed.  & 

la  Have ,  Hist.  X.  p.  236.  260). 
Frennd,  La  chanson  de  Gni  de  Bonrfcogne  et  ses 

rapports  avec  la  Chanson  de  Roland  et  la  Chronique 

de  Turpin.  Ciefeld  1885.  40. 
Gervinns,  Gesch.  der  deutschen  Dichtung  I.  p.  860. 
Grimm,  AV.,  Rnolandee  liet  p.  xxxiv. 
Hirsch,   S.,  Ueber  Turpins  Leben  und  Einfluss  auf 

Sigibert  in  seiner  Sekrtft  De  vita  et  script.  Sigib. 

Berolini  1839.  8°. 
Histoire  littör.  de  la  France  IV.  p.  205. 
Huet  de  Froberville,  Dias.  crit. sur  deux  ouvrages 

intitules  Chronioue  de  Turpin.    Orleans  1785.   12mo 

(aucAap.  Miliin,  Melangos  de  la  litt^rature  etrang.  IV). 
Lebeuf,  Examen  crit.  de  trois  histoires  fabulenses, 

dont  Charlemagne  est  le  suJet  in  M^m.  de  l'Acad. 

des  inscr.  XXL  hist.  p.  186. 
Marchai,  J.,  Note  sur  la  chronique  dite  de  Turpin  in 

Bull,  de  l'Acad.  de  Belgique.  III.  Bruxelles  1886.  p.  23. 
de  Martonne,  Examen  de  quelques  oi>inions  ömises 

au  suJet  de  la  Chronique  dite  de  Turpin  in  Soc.  des 

Antiq.  de  France  XI.  1835.  p.  301. 
M^langes  tiros  d'une  grande  biblioth.  V.  p.  78. 
M6moires  de  l'Acad.  des  inscript.  Vtl.  hist.  p.  298; 

XVIL  p.  737. 
Paris,  Gaston ,  De  Pseudo - Turpino.  Parisiis  ,  Fraiick 

1865.  8«.  68pag.  2  fr.  Grundlegende  Arbeit.  Vgl.  Güt- 

tincer  gel.  Anzeigen.  1866.  p.  1295-1801. 
:  Histoire  poetique  de  Charlemagne.  Paris  1865.  8**. 

10  fr. 
Porcel.  Gord.  (Duftüsnoy),  Bibliothöque  des  romans 

IL  p.  182. 
Struve,  Bibl.  historica  ed.  Mousel  VII.  1  p.  349-351. 
XJhland  in  de  la  Motte  Fouqiio  u.  Neumaiins  Musen. 

Berlin  1812.  III.  Quart,  p.  90. 
"Warten,  History  of  enghsh  pootry  I.  p.  185. 
TVattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

IL  1686.  p.  148.  not.  3;  222 ;  6.  Anll.  IL  1894.  p.250. 
Wiener  Jahrbücher.  XXXL  Ibiö.  p.  103. 


Turrecremata,  vid.  Johannes  a  Turre- 
cremata. 

TQret,  Conradus,  Dr.  med.,  a^  1485 
Tigurinas  physicus,  caesar.  maiestatis  me- 
dicus  et  eques:  De  situ  Confoederatomm 
descriptio. 

Eine  kurze  Beschreibung  der  EidgODOSsenschait ,  vpr- 
fasst  1495—1497.  Juni. 

Handschr.:  Wien.  k.  k.  Hof  bibl.,  cod.  Palat 
n*>  567.  mbr.  sec.  XV.  4".  Original.  —  Mailand. 

Ausg. :  ed.  G.  v.  W(yss)  u.  H.  W(artinann)  in 
Quellen  zur  Schweizer  Geschichte  VI.  Basel  1884. 
p.  1-21.  — Dieselbe  Descriptio  (ohne  wesent- 
liche Abweichung  von  der  vorhergehenden)  narh 
einer  mailänder  Hs.  mitgetheilt  von  Emilio  M4'tta 
ib.  p.  314-327.  —  Gleickxeitige  deutsche  V  eher - 
Setzung  ibid.  p.  22-43.  —  Verzeich niss  der 
Namen  auf  der  Liandkai-te  hierzu  p.  44-51.  — 
Bei  Türst  nicht  aufgezählte,  doch  von  der  Karre 
berücksichtigte  Gebiete  p.  51-58,  mitgetheilt  von 
M(eyer)  v.  K(nonau).  Vgl.  Nachwort  p.  59-72  u. 
p.  328-333.  Nebst  Karte. 

Vgl.  Albert  von  Bonstetten. 

Tusch,  Hans  Erhart:  Die  biirgundische 
Historie,  eine  Keimchronik.    1477. 

Geschichte  Karls  des  KQhnen  in  Vereen  Ton  änem 
Feinde  desselben. 

Ausg. :  *  Strazburg  a®  D'  1477  durch  MoDtelic. 
4».  44pag.  Cf.  Pertz'  Archiv  IX.  p.  523;  Haller 
V.  p.  214.  —  ^  als  Beitrag  zur  4.  Jahrhundert- 
feier der  Schlacht  von  Murten  [22.  Juni  lS7*Jj 
hrsgb.  von  Edm.  Wendung  und  Aug.  SlÖbt^r  in 
Alsatia  1875/76.  p.  341-451  {besoTiderer  Abdruck 
Colmar  1876.  8^  Jk  2). 

Tuteboius  »  Tudebodus. 

Tuto  monachus  ord.  s.  Ben.  in  Fran- 
conia  inf.  (saec.  Xu):  Opuscula. 

Ausg.:  e  2  codd.  Admontens.  nunc  primum 
ed.  Willibaldus  Rubatscher.  Graecii  1882.  %\  VII. 
155  pag.  —  Vorher  edirte  derselbe  Tutonis  S<^r- 
mones  4  cum  epistola.  Graz  1880.  4^ 

Vgl.  Vita  s.  Felicitatis  (De  prateomüa). 
Passio  s.  Viti  (pasaio  et  martyrimn). 

TUYO  (Tuve)  Liindensis  archiepiscopus 
(f  1472),  vid.  Nicolaus  Limdensis  archi- 
episcopus. 

Twinger  von  König8hofen  (westlich  von 

Strasburg),  Jacob  (geb.  1346,  Priester  in 
Strasburg,  f  1420):  Chronik. 

Eine  dor  ersten  deutschen  Weltgeschichtan  in  Pro-*«. 
mit  welcher  der  Verfasser  die  Gesch.  seiner  LandM>bjifr 
and  seines  Wohnortes  verband.  Et  begann  sie  1382  .für 
die  klugen  Laien',  fing  sie  1386  ron  neuem,  aber  kni?'.'r 
zu  schreiben  an  und  unternahm  es  um  1400  noch  einm^J, 
sie  wieder  aus Führli eher  abzufassen;  in  der  letztem  a*- 
stalt  ist  sie  jetzt  herausgegeben.  Die  erste  Be«rt<«itiL<i? 
reichte  nicht  über  1390 ,  die  zweite  kürzere  niciit  u^ ' : 
1391  hinaus ;  die  dritte  erstreckt  sich  bis  zum  J.  lila. 

Handschr.:  51  sind  bekannt;  ich  nenne  da- 
von folgende:  Bern,  öff.  Bibl.  A.  49.  sec.  XV. 
fol.  —  Breslau,  Rhedig.  Bibl.  Rep.  I.  n«  16.  f-l- 
—  Basel,  Un.-Bibl.  E.  11.  11.  E.  I.  1.  E.  a.  it- 
1414).  Chart,  —  St.  Gallen,  Stiftsb.  n*657  chait. 
sec.  XV.  fol.  (reicht  von  der  Schöpfung  —  »nwi 


TWINGER  VON  KÖNIGSHOFEN 


1077 


1346);  n*  628;  630.  —  Middlehill,  chart  sec. 
XIV.  n*  605.  —  München,  Hofb.  cod.  germ. 
Chart  fol.  n«  330  (— 1430,  weicht  von  Sohilter 
ab  von  1386—1430);  n*337  anni  1461.  —  Stras- 
burg, Alte  Ün.-Bibl.  chart.  fol.  A.  II.  11;  — 
C.  VI.  40.  —  Johannit.-Bibl.  B.  90.  91.  —  Stadtb. 
deutsch  tt.  lateinisch  {letztere  ist  1870  bei  der  Be- 
lagerung xuffrundegegangen).  fol.  Autographa; 
ausserdem  6  alte  Absehriflen.  —  Bibl.d. Priester- 
seminars, Original,  liegt  der  Ausg.  Schiltera  von 
1698  XU  Gründe.  —  Wolfenbüttel,  hrz.  Bibl. 
ms,  Aug.  45. 7.  chart.  sec. XV.  fol.  —  Vgl, Chmel, 
Die  flandschr.  der  k.  k.  Hofbibl.  II.  430;  Hegel 
in  seiner  Ausg.  Einleit.  p.  199-224,  wo  er  51 
beschreibt.  —  A.  Schulte,  Die  Original handschr. 
Königshof ens  in  Mittheilungen  des  Instit  f.österr. 
Geschichtsforschung.  IV.  1883.  p.  462.  463.  — 
Georg  Wolfram,  Eine  Hs.  von  Königshof  ens 
Strassburgischer  Chronik  [in  Cheltenham,  BibL 
des  Sir  Fitz  Roy  Fenwick,  geschrieben  um  1404] 
in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  des  Oberrheins.  N.  F. 
VI  (der  g.  R.  XLV).  1891.  p.  98-104. 

Ausg. :  ^  s.  1.  et  a.  {statt  des  Titels  findet  man 
folg.  Anfang:)  Fol.L  a.  Hie  vahet  an  die  Cronica 
wie  got  geboren  ward  ete.  Am  Ende  fol.  183.  a: 
zwelff  iare.  183  unpagin.  Blätter  (Augustae  Vin- 
delicor.,  Joh.  Bämler  1474),  fol.  Königshofens 
Vorrede^  sowie  das  1.  Cap.  von  Erschaffung  der 
Engel  ist  fortgelassen  und  sogleich  mit  d.  Oesch. 
Roms  begonnen.  Diese  Chronik  ist  von  grosser 
Seltenheit,  sie  war  Schilter  unbekannt.  Vgl.  Hain 
n»9791.  Ebert  nM1498.  Panzer,  Zusätze  p. 
14  (3  Exempl.  in  München ,  Staatsbibl.  Incun.  n*^ 
765-767).  —  ^unt.dTit.:  Die  älteste  Teutsche, 
so  wol  Allgemeine ,  als  insonderheit  Elsassische  u. 

Strassburgische  Chronicke,  von  Jac.  v.  Kön , 

von  Anfang  der  Welt  biss  ins  Jahr  n.  Chr.  Ge- 
burth  1386  beschrieben;  anjetzo  zum  ersten  mal 
heraus-  u.  ni.  histor.  Anmerk.  in  Truck  gegeben 
von  Joh.  Schiltem.  Strassburg  1698.  4?.  —  'hrsgb. 
von  C.  Hegel  in  Chroniken  der  deutschen  Städte. 
VIII.  1870.  p.  230-498;  IX.  p.  499-910.  Anhang 
p.  911-917;  Beilagen  p.  921-1078;  Glossar  p. 
1079-1134.    Vgl.  Einleit.  VlIL  p.  155-229  (*  auch 

besonders  abgedruckt  Leipzig  1870.  gr.  8°). 

SB.  Die  erhaltenen  Fragmente  der  lateinischen 
Chronik  König&hofens  hat  L.  Dacheux  in  Mittheilmii^n 
der  Gesellach.  f.  Erhaltung  der  gcsch.  Denkmale  im  Elsass. 
Folire  II.  Bd.  IV.  aos  der  Ausi^.  Schiltere  n.  den  Papieren 
\oü  L.  Schneegana  zusammengestellt. 

Anonymus  bei  Appenwiler, 


d.  i.  Anonyme  Zusätze  und  Fortsetzungen 
zu  Königshofen  nach  der  Abschrift  Er- 
hards von  Appenwiler.    1120  — 1454. 

Atisg. :  hrsgb.  von  A.  Bemoulli  in  Basier  Chro- 
niken IV.  p.  422-459;  cf  Einleit.  p.  411-421. 

Fortsetzungen  des  Königs- 
hofen.   1385  —  1545. 

Ausg.:  ap.Mone,  Quellensammlung III.  p.473- 
545;  cf.  Einleit.  p.  468-472  u.  p.  684.  685. 

Auszug  für  Elsassisehe  Ge- 
schichte. 

Ausg. :  t»  Code  histor.  et  diplomat.  de  la  ville 
de  Strasbourg  I.  part.  1  gemischt  mit  Closeners 
Chronik  u.  Fortsetzungen  bis  1446. 


Erl.'Sekr.:  An,  G.  7.  d.,  Zar  Kritik  KOnigshofens.  Tu- 
binf^er  Inaag.-Diss.  Elssen  (1880).  8^.  54pag. 

Bemoulli, A.,  K0ni9:8hofen8  Berieht  über  die  Schlacht 
bei  Sempach  m  Jahrbach  für  Schweizer  Oesdiichte.V. 
Zürich  1879. 

Dacheux,  L.,  Die  Cronicka  uff  Ünser-Fraaen-Hauss. 
La  chronique  de  la  maison  de  TOeuvre  Notre-Dame 
k  Strasbourg.  Etüde  sur  un  ms.  de  la  Chronique  de 
Koenigshoven.  Strasboarg  1886.  gr.  Bf  (aueh  m  Bul- 
letin de  la  Sociötd  pour  la  conaervatioa  des  mona- 
ments  histor.  d'Alsace.  XII).  Behandelt  die  im  Strass- 
burger  lYieetereeminar  wiederaufgefundene,  ton  Hegel 
in  seiner  Ausg.  leider  nidU  benutzbare  Hs. 

Dttmge  etMone,  Jacobi  Twingeri  de  ESnigshoven 
chronicon  in  Pertz'  Archiv^  Hl.  p.  254. 

Farrat,  Bericht  über  die  griSssere  deutsche  Chronik 
des  Jacob  von  Königahoven.  Wiesbaden  1871. 

FrensdorfffF.,  StrassborgischeGeschichtschreibunt; 
tnPreoBsische Jahrbücher.  XXVII.  Berlin  1671.  gr.d». 
p.  274-287. 

H  e  g  e  1 ,  C. ,  Ueber  die  ▼iedergeftindeDe  Hs.  von  Königs- 
hofens Chronik  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch. 
XU.  1887.  p.  207. 208. 

Hollaender,  S.F.,  De  Jacobo  Twingero  Regiovillano 

valgo  Jac.  de  Koonigshoven.  Argentorati  1789.  4^. 
Jacobsen,  Joh.,  Die  Schlacht  bei  Reutlingen  14. Mai 

1377.  Leipzig  1882.  gr.80c=  Historische  Studien.  Heft 

VIU.)  p.  4  ff. 
Kuni.sch,  J.  G.,  Jac.  Twinger  v.  Königshovon  und 

seine  Chronik  in  W.  Müllers  Askania.  Dessau  1820. 

2.  Heft  p.  158 ;  vol.  Pertz'  Archiv  li.  p.  213. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  I. 

1886.  p.  45-62;  vgl.  p.  5.7.  28.  93.  97.  111. 133.  275; 

U.  p.  406. 
Mone,  Fortsetzungen  des  Königshofen.  Von  1001 — 1544 

in  seiner  Quellensammlujig  d.  bad.  Landesgeschichte  I. 

p.  251-309. 
Notice  sur  Koonigshoven  et  sa  chronique  in  Code 

histor.  et  diplom.  de  la  ville  de  Strasbouiig  I.  1.  p. 

21-60. 
Oborlin,J.J.,  De  Jacobo  Twingero  Regiovillano  vulgo 

Jac.  V.  Königshoven.  Argentorati  1789.  A^. 
Schulte,  Alois,  Closoner  und  Königshofen ,  Beiträge 

zur  Geschichte  ihres  Lebens  u.  der  Entstehung  ihrer 

Chroniken  in  Strassburger  Stadien  hrsgb.  von  Martin 

u.  Wiegjuid.  I.  Strassburg  1883.  8».  p.  277-  299. 
Topf,  Hugo,   Zur  Kritik  Königshofens.    (Güttinger 

Inau|r.-DisK.)  Karlsruhe  1882.  &>.  {Auch  in  Zeitschrift 

f.  d.  Gesch.  des  Oborrbeins.  XXXVI.  Karlsruhe  1883. 

p.  1-48;  170-211).  90pag. 

NB.  Hieran  schliessen  wir  am  besten  die  all- 
gemein unter  demXamen  KöDigshovensChro- 
nik  bekanriten  folgetiden  Werke: 

—  F.2.a:  Ül  Hie  nach  volget  ein  Cronica 
vö  allen  kaysem  vn  künigen  die  seider  xpi  ge- 
purd  geRegiert  vn  gereichssnet  habe  welich  Cro- 
nica gar  kurczweylig  nüczlich  vn  lieplioh  zu  hören 
ist.  —  F.  139.  a:  (II  Getruckt  von  Johanne  Bämler 
zu  Augspurg  Am  Fi*eytag  vor  Simonis  vn  Jude 
jn  de  Ixxvj  iar.  —  F.  141.  a:  Ql  Hie  nach  vol- 
get von  allen  Bäbsten,  die  von  sannt  Peter  dö 
ersten  pabst  biss  auff  diese  czeit  gewesen  seind. 
—  F.  195.  a:  dl  getruckt  vn  vollenndet  von 
Johanne  Bämler  zu  Augspurg  am  freitag  nach 
sant  Galle  tag  Anno  se  jn  de  Ixxvj  iare  fol.  — 
Hain  9792. 

—  F.  1.  a:  Ol  Ein  register  in  die  nachgeende 
kronick  dz  dir  weiset  etc.  —  F.  10.  a:  QI  Hie- 
nach  volget  ein  Cronica  von  allen  keysem  vnd 
künigen  die  seyder  Cristi  gepurdt  geregirt  vnd 
gereichssnet  haben  wolich  Cronica  gar  kürczweilig 
vnnd  lieplich  zehören  ist.  —  In  fine:  QI  Ge- 
tnickt  vnd  vollendet  von  Anthonio  sorg  in  d. 
keyserlichö  st^t  Augspurg  auf  sampstag  nächst 
nach  vnser  frawen  gepurt.  do  man  zalt  nach  xpi 
gebrut  {sie!)  MCCCCLXXX.  jar.  fol.  —  Hain 
9793.  Ebert  11499. 


^ 


1078 


TYLICHIÜS  —  ÜDALRICÜS  DE  WEILHAIM 


—  F.  1.  a:  Dye  Cronica  von  keysem  vnd 
bebsten.  R  70.  a.  1 13:  Ol  Friderich  ein  füret 
von  Österreich  ward  darnach  erwölet  vnd  als  er 
noch  auf  den  heutigen  sant  Martins  tag  do  man 
zalt  nach  cristi  gebart  Mcccclxxxvij.  jar  alss  dz 
buche  gedruckt  ward  in  leben  ist  etc.  —  In  fine  : 
(H  Gedruckt  vnd  voUendt  von  Hannsen  schön- 
sperger  in  der  key serlichen  stat  Augspurg.  An 
der  mitwoch  Katharine  do  man  czält  nach  Cristi 
gepurt  tausen  (aicf)  vierhundert  sibenundachczig 
iar.  fol.  —  Hain  9794. 

Erl.-Sdtr. :  v.  A  r  n  o  1  d  i ,  Vorläufige  Nachricht  vtwi  einer 
sehr  seltenen  Chronik  der  Kaiser  xuid  Pftbste.  Aogs- 
bnrg  1476  in  Pertz'  Archiv  11.  p.  213. 

:  'Weitere  Bemerkungen  Aber  die  Cronica  von  allen 

Eaysem  tt.  ▼.  allen  Bttbsten.  Augspurg,  Joh.  Bämler 
1476  in  Porlz'  Archiv  II.  p.  222;  vgl,  p.  261. 
S tader,  6.,  Die  Handschnfton  der  bemer  Stadtchro- 
nik V.  Conr.  Jastinger,  D.  Tschachtlan,  D.  Schilling 
n.  der  bemer  Stadtchronik  im  Anschlnss  an  Königs- 
hofen  in  Archiv  des  histor.  Vereins  des  Kantons  Bern. 
1861.  4.  Bd. 

Vgl.  Vita  s.  Florontii  episc.  Argent. 


Tylichius,  Job.,  praepositus  S.  Mauritii 
etc.:  Chronic.  Misnense,  vid.  Annales  Ye- 
tero-Cellenses. 

TympelfeK  =  Tempelfeld. 

Tysilio  episcopus  Gaeliae  (saec  VII): 
Chronicon. 

Galfridns  Monmntensis  hat  dasselbe  ans  den 
Oälischen  ins  Lateinische  (aber  incorrect  nach  ^Cambruc 
register.'  I.  London  1796.  p.  848)  übersetzt. 

Ausg.:  ap.  Owen,  Myvyrian  archaiology  of 
Wales  (London  1801—7.  3  vol.  8^)  IL  p.  81-"390. 

üebers. :  englisk  by  Pet.  Boberts  in  Collecta- 
nea  Cambrica.  [Auch  m.  d.  Tit. :  The  chronicle 
of  the  kings  of  Britain;  translated  from  the  WeLh 
copy  attributed  to  Tysilio.]  London  1811.  4*. 

deutsch  von  San  Marte,  s.  u.  Galfndus  Mod- 
mntensis. 

Tzech  (Zech)  de  Pulka,  tnrf.  Petrus  Tzeoh. 


u. 


Ubaldus  monachus  {fingiri):  Chronic! 
Neapolitani  fragmenta.    717  —  1027. 

Ein  untergeschobenes  Machwerk  neuerer  Zeit 

Ausg.:  ^  ap.  Pratilli,  Histor.  princip.  Jjango- 

bard.  III.  p.  27  -  78.  —  •  wiederh.  in  Croniche  e 

diaij  Napoletani  11.  p.  381. 

Erl.-Sohr.:  Capasso,  Bartol.,  La  Cronica  napoletana 
di  rbaldo ,  edita  dal  Pratilli  nol  1751 ,  ora  stampata 
novoUamente  e  dimostrata  una  inipostura  del  secolo 
scorso.  Napoli  18&5.  9P.  XXVI.  64pag. 
Köpk e ,  R.,  Ubaldi  chronicon  Neapel,  in  Pertz'  Archiv 
IX.  1847.  p.  212-224. 

Uberti,  Fazio  degli:  Invettiva  contro 
Carlo  IV. 

Oeisselt  darin  des  Kaisers  Habsucht. 

Ausg.:  in  seinen  Liriche  edite  ed  inedite . . . . 
per  cura  di  Rodolfo  Renier.  Firenze  1883.  8". 
p.  120. 

Ubertus  de  Lampugnano:  Utrum  omnes 
christiani  subsunt  Romano  imperio. 

Eine  1380  gehaltene  Vorlesung. 

Ausg. :  in  Zeitschrift  für  geschichtliche  Rechts- 
wissenschaft II.  p.  246-256. 

Udalricus,  vgl  auch  Huldericus  u.  Fseu- 
do-Udalricus. 

Udalricus  abbas  Tegemseensis:  Epi- 
stolae. 

Ausg. ;  4  ^  ap.  Pez ,  Thes.  anecd.  V.  1 .  p.  228. 
—  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLI. p.  1321-1324. 

Udalricus  Babenbergensis  clericus  (?): 
Codex  epistolaris,  continens  varionim  pon- 
tificum  et  imperatorum  Eomanorum,  ut  et 
S.  R.  E.  cardinalium  et  S.  R.  I.  principum 
ecclesiasticorum  seculariumque  epistolas. 
900  —  1134. 

Eine  Sammlung  von  Formeln  zu  Urkunden  u.  Briefon, 
durch  welche  die  deutsche  (ieschichte  besonders  im  An- 
fange des  12.  Jahrh.  ungemein  aufgehellt  wird.  Ein  leben- 
diges Bild  der  Verhältnisse  geben  die  Briefe,  welche  Kaiser 


Lothar  mit  Heinrich  dem  Stolzen  und  Papst  lonocenz  II 
wechselte. 

Handsehr.:  München,  Staatsbibl.  lat.  45^ 
(olim  Benedictobur.  94).  mbr.  sec.  XU.  4".  — 
Wien.  kk.  Hofbibl.  n*^  398  (ins  can.  45).  mbr.  sec. 
XII.  fol.;  —  n^»  611  (ins  can.  130).  mbr.  sec.  XII. 
80.  _  Wolfenbüttel,  hrz.  Bibl.  n*  1024.  mbr. 
sec.  Xn.  4<'.  —  Zwetl,  Stiftsbibl.  n«  283.  mbr. 
sec.  xn.  4^ 

Ausg. :  ^  einige  ed.  B.  Reineccius  cum  Hlstoria 
Henrici  IV  et  (Benonis  vita)  Gregorii  Vn.  Fnui- 
cof.  1581.  fol.  p.  29.  —  *  dieselben  u.  mehrere  ap. 
S.  Tengnagel,  Vetera  monumenta  pro  Gregorio  VII 
contra  schismatic.  Ingolstad.  1612.  4^  —  ^aftdere 
ap.  Gretser,  Epistolae  quas  Romani  pontifices  ad 
varios  imper.  et  reges  dederunt.  Ingoist.  1618. 
4^  —  *  ap.  Eccard,  Corp.  bist  medii  aevi  11.  1723. 
p.  1-374,  voller  Fehler.  —  *283  ap.  JafFe,  Bibl. 
rer.  Germ.  V.  p.  17-469;  cf.  praefat  p.  I  -16.  — 
*•  einige  aus  d.  Wiener  Hs.  hi"Sgb.  von  Kortüm 
in  Schlossers  Archiv  II.  p.  368-372  {durch  Wat- 
tenbach die  Unechiheit  erwiesen  in  Archiv  für 
Kunde  Österreich.  Geschichtsquellen.  XIV.  1.  p. 
39  ff.). 

Byi.-Sdir.:  Beyer,  K.,  tn  Forschungen  z.  dentsohea 

Geschichte.  aXI.  p.407-4l3,  iU)er  deu  DtUtoH  einiger 

Briefe. 
Dümmler,  E.,  Und.  XXIV.  p.  421,  vnmaeh  Flacios 

xutrai  Briefe  daraus  mügetheiU  hat. 
:  Za  Udalrich  von  Babenbei^  in  Neues  Archir  d. 

Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  222-227. 

Fabricias,  Bihl.  med.  et  infim.  latinitatis  ed.  llansi 
VI.  p.  286. 

Giesebrocht,  Gesch.  der  deatsohon  Kaiserzeit.  III. 
4.  Aufl.  1877.  p.  1074, 

Pez,  Bern.,  Dissert.  apol. - litteraria  ad  .  .  .  Je.  Ben. 
GentUottum  ab  Engelsbrunn  . .  .  pro  editione  intesrh 
synta^atis  dlplom. -bist. -epistolaris  Udalrici  Baben- 
bergensis ex  cod.  Zwetlensi ,  impognata  ab  Ang.  Fo&- 
tejo.  Aug.  Vindol.  et  Graedi  1717.  4«. 

"Wattonbach,  Deutschlands  Geschlchtsqaellen  p.9>6 
(5.  Aufl.  II.  1886.  p.l64.  165;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  1S4. 
186). 

Udalricus  de  Weilhaim,  canon.  reg.  s. 
Aug.  in  monasterio  Diessensi  (flor.  1458): 


UDALRICUS  EPISC.  AUGUSTENSIS  —  ULRICH  (VON)  RICHENTHAL 


1079 


Epistola  de  tribulationibiis  et  proceUis 
monasterii  soi  ad  Johannem  de  Weilhaim 
priorem  Mellicensem.   A^  1465. 

Ätisg,:  ap.  Pez,  Bibliotheca  ascetica.  VIII. 
1725.  p.  574-578. 

Udalricus  episcopus  Augu8ten8i8:  Epi- 
stola de  contmentia  =  Pseudo -Udal- 
ricus. 

Udalricus  episcopus  Constantiensis  (f 

1140),  vid.  Vita  s.  Conrad!  ep.  Aug. 

Udalricua  monachua  Cluniacensis  (cca. 
1018):  Antiquiores  consuetudines  Clunia- 
censis monasterii.   Libri  3. 

Ausg.:  *  ap.  d'Achery,  SpicUeg.  IV.  p.  21  ('ed. 
nova  I.  p.  641).  —  *vnederk,  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXLLX.  p.  635-778. 

Udalricus  Onsorgius,  vid.  Onsorgius. 

Udalricus  Welling,  vid.  Annales  SS. 
Udalrici  et  Afrae. 

Udalricus  2üisius,  vid.  Zasius. 

Udalscaicus  Augustensis  (f  cca.  1150) 

=  Uodalscalcus. 

Ueber  den  Ursprung  der  Schwyzer  » 
Vom  Herkommen  der  Schwyzer. 

Uebertragung  von  Reliquien  etc.  -»  Nar- 
ratio  de  reUquiis. 

Ufüngus  vel  UflTo,  monachus  coenobii 
s.  Ludgeri  Werthinensis  ord.  s.  Bened.  (in- 
tra  980 — 1000):  Carmen  breve  in  lau- 
dem  Werthinae. 

Ausg.:  ap.  Leibnii,  Script,  rer.  Brunsvic.  III. 
p.  604.  605. 

EH.' Sehr.:  Bunto,  H.,  in  Jahrbuch  der  Gesellschaft 
f.  bildeDde  Kunst  u.  yaterl.  Alterthiuner  zu  Emden. 
X.  p.  118. 
Wa  tt  e  n  b  a  c  h ,  Deutschlands  Oescbichtsqnellen.  5.  Aufl. 
1. 1886.  n.  288. 328;  6.  Aufl.  1.  1898.  p.^.845. 
Vgl.  Vita  s.  Idae  viduae  Egberti. 
„     ,,  Liudgeri  {Carmen). 

UfTruhr  zu  Mentz  a^  1525  im  Bauern- 
krieg =  Aufruhr,  Der,  zu  Mainz. 

Ulgerius  Andegavensis  episcopus  (f 
1148):  Relatio  pro  monasterio  Eotensi  ad 
Innocentium  11  pp.  adversus  monachos 
Yindocinenses  a.  1136. 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  HT. 
p.  15-17.  —  *tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXX.  p.  1649-1654.  —  Epistolae  4  ibid. 
p.  1655.  1656.  —  Testamen  tum  ibid.  p.  1655- 
1658. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France  XU.  p. 
302  iwiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1641-1648). 
Vgl.  Epitaphium  Marboai  R.  ep. 

Ullerston,  Bichard.,  Anglus,  Oxoniensis 
prof.  theoL:  Petitiones  quoad  reformatio- 
nem  Ecclesiae  militantis. 

Geschrieben  1408. 


Ausg. :  ex  ms.  Gantabrig.  ap.  Hardt,  Constant. 
concil.  I.  prs.  27.  p.  1126-1171;  cf.  praef.  p.lll7- 
1125. 

Ulman  Stromer,  vid.  Stromer. 

Ulmanis  praepositus,  eiiam  presbjter 
et  monachus  S.  Vedasti  Atrebatensis  (flor. 
875),  vid.  Vita  s.  Vedasti  (inventio,  mirac.). 

Uimius  Bergomensis  »  Lulmius,  Paul. 

UlpIlO  monachus  Wadstenensis  (f  1433), 
vid.  Vita  s.  Catharinae  Suec. 

Ulricli  Fiietrer,  t-wi.Pütrer. 

Ulricli  von  Liclitenstein,  steiermärki- 
scher  Ritter  (geb.  um  1200,  f  1275  oder 
1276):  Frauendienst 

Darstellong  seines  Lebens  ron  1211—1255,  die  Älteste 
Antobio(^phie  in  nnserer  Litteratur.  —  Gedicht  in  19000 
oder  mehr  Versen. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Frauendienst  oder  Ge- 
schichte u.  Liebe  des  Ritters  u.  Sängers  U.  v.  L. 
von  ihm  selbst  geschrieben,  nach  alten  Hss.  be- 
arbeitet [in  Prosa]  u.  hrsgb.  von  Ludw.  Tieck. 
Stuttgart  u.  Tübingen  1812.  8*.  Vgl.  Büsching 
in  Jenaer  Liter.  -  Zeitung.  1815.  n®  56.  57.  — 
*  weitläuf.  Ausxug  ap.  v.  d.  Hagen,  Minnesinger. 
IV.  p.  324  ff.  —  3  TT.  V.  L.  mit  histor.  Anmerkk. 
von  Th.  V.  Karajan  hrsgb.  von  Karl  Lachmann. 
Berlin  1841.  8^  {IV.)  729  pag.  Umfasst  xugleich 
das  Frauenbuch.  —  *  hrsgb.  von  Reinh.  ßech- 
stein.  Leipzig  1887.  8^ 

:  Frauenbuch. 

Gedicht  von  2092  Versen ,  verfasst  1257.  Beklagt  in 
der  Weise  eines  Gesprächs  die  unter  Mftnnem  u.  Frauen 
eingerissene  Verderbniss  der  Sitten. 

Ausg.:  ^  aus  d.  Wiener  Hs.  hrsgb.  von  J.  Berg- 
mann in  Wiener  Jahrbücher  für  Litteratur.  Bd. 
XCU.  u.  XCni.  Wien  1840.  41.  —  ^viel  besser 
hrsgb.  von  Karl  Lachmann  hinter  Frauendienst 

(s.  Ausg.  n°  3). 

Erl.-Sekr.:  Becker,  R.,  Wahrheit  u.  Dichtung  in  U. 's 
V.  L.  Frauendienst.  Hallo  1888.  8°. 

Beckh-Widmannstetter,  L.  v.,  U.'s  r.  L.  Grab- 
mal anf  der  Frauenburg.  Graz  1871. 

:  Studien  an  den  Grabstätten  alter  Geschlech- 
ter der  Steiermark.  Berlin  1877.  78.  8°. 

Büsching,  Wöchentliche  Nachrichten.  U.  p.  214-216 
(xu  L.'s  Frauendienst). 

Falke,  Jac,  Geschichte  des  fürstlichen  Hauses  Lich- 
tenstein. I.  Wien  1869.  p.  57-124. 

Hagen,  Minnesinger.  IV.  p. 221- 404.  Leben  U.'sv.  L. 

Knorr,  K.,  Uebor  IJ.  v.  L.,  histor.  u.  litter.  Unter- 
suchungen. Stiftssbnrg  1875.  Bfi.  104  pag. 

Lind,  K.,  U.'s  v.  L.  Grabmal  auf  der  Frauenburg  in 
Mittheilungen  der  k.  k.  Centralcommission.  XvII. 
1872.  p.  cii.  cm. 

Puff,  Beiträge  zur  Gesch.  Ulrichs  von  L.  Marburg 
1866.  4«. 

Bödiger,  M.,  in  Zeitschrift  für  deutsches  Alterthum . 
XXU.  p.  380-882. 

Schoenbach,  A.,  Zu  U.  v.  L.  ibid.  XXVI.  p.  907- 
826.  Regesten. 

Silberstein,  A.,  U.  v.  L.  der  ritterliche  Minnesinger 
u.  seine  Abenteuer  in  Denksäulen.  1879.  p.  79-162. 

Ulrich  (von)  Richenthal,  Bürger  in  Con- 
stanz  (t  nach  1438):  Chronik  des  Con- 
stanzer  Concils  oder  Das  Concilium  so  ze 
Costenz  ist  gehalten  worden.  1414—1418. 

Der  Verfasser  dieses  hochinteressanten  Tagebuches  (der 
nicht,  wie  Bück  meint ,  am  16.  Mai  1434  gestorben  ist, 


1080 


ULRICH  (VON)  RICHENTHAL  —  UODALSCALCUS  AUGUSTENSIS 


da  er  noch  1438  in  Urkunden  vorkommt)  war  Augenzeuge, 
jedoch  kein  Cleriker.  Geschrieben  in  alamannisch  -  ober- 
rheinischer Sprache. 

Handschr, :  Aulendorf,  Besitzer  Graf  Gustav 
zu  Königsegg.  —  Constanz.  —  Karlsruhe, 
2  Exempl.  —  Petersburg,  kais.  Bibl.  (latein.). 
— '  Wien.  —  Winterthur,  jetzt  nicht  mehr 
auffindbar.  —  Wolfenbüttel. 

Ausg.:  ^  Augspurg,  Anth.  Sorg  1483.  fol.  Mit 
vielen  Holzschnitten.  —  '  Augspurg  1536.  fol. 
Mit  Holzschnitten.  In  beiden  Ausgg.  ist  an  Stelle 
der  Originalsprache  der  Aagsburger  Dialekt  ge- 
setzt. —  «Franckfurt  a.  M.,  P.  Keffeler  1575.  fol. 
Mit  Holzschnitten.  Alle  3  Ausgg.  weichen  in  Teoct 
u.  Illustrationen  von  den  Handechr.  ab,  sind  ver- 
stümmelt u.  ungenau.  —  *  der  AiUendorfer  Co- 
dex hrsgb.  von  Mich.  Rieh.  Bück.  Stuttgart  u. 
Tübingen,  Bibl.  d.  Literar.  Vereins  (158.  Publicat.) 
1882.  8^  255 pag.  Jil. 

NB.  Von  dem  Constanxer  Codex  hat  J.  Marmor 
in  seiner  Schrift  ,Das  Konzil  zu  Konstanz'  ibid. 
1858,  2.  (Titel-)  Aufl.  1874  einen  Auszug  mit 
wörtlicher  Wiederholung  gegeben,  femer  eine 
kurze  Probe  der  Sprache  u.  Darstellungsweise  in 
seinem  Aufsatz  ,  Ulrich  von  Richental  u.  seine 
Concilschronik'  in  Freiburger  Diöcesan- Archiv 
YII.  p.  133-144  veröffentlicht  —  Derselbe  Codex 
wurde  (Stuttgart  1869)  von  G.Wolf  in  Constanz 
photographirt  (ä  Exempl.  6(X)  fl.).  —  Die  Aulen- 
dorfer  Handschr.  ist  von  Herrn.  Sovin  (Karlsruhe 
1881.  Quer-fol.),  in  kleiner  Anzahl  durch  Licht- 
druck vervielfältigt,  herausgegeben.  —  Die  Pe- 
tersburger Hs.  veröffentlichte  die  kais.  niss.  ar- 
chaeolog.  Gesellschaft  St  Petersburg  1874.  gr.4**; 
diese  Ausg.  enthält  6  chromolithogr.  Facsimiles 
u.  66  lithogr.  Tafeln,  latein.  Text  mit  französ., 
russischer  u.  deutscher  Uebereetzung. 

Erl.'Schr.:  Bück,  M.  R.,  Zwei  neue  Richentalsche 
Codices  [sind  die  beidm  Koarlaruher]  in  Zeitschrift  für 
d.  Gesch.  des  Oberrheins.  N.  F.  II.  fd.  g.  Reihe  XLI.) 
Freiburg  i.  B.  1887.  p.  111-117. 

G  m  e  1  i  n  ,  M. ,  Eine  urkundlicho  Notiz  über  Ulrich 
Roichental  in  Anzeiger  für  Kunde  der  deutschen  Vor- 
zeit. XXV.  1878.  p.  820,  betrifft  Ulrichs  Ehe. 

Hoyck,  Ed.,  Ulrich  von  Richenthal,  Chronist  des  Con- 
stanzer  Concils  in  Allf^emeino  deutsche  Biographie. 
XXVIII.  p.  433-435.  Vgl.  atieh  Ilistor.-polit.  Blatter. 
XCIII.  p.  10 ;  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte. 
XXV.  p.  533-556. 

Kautzsch,  Die  Handschriften  von  Ulrich  Richentals 
Chronik  des  Constanzer  Concils  in  Zeitschrift  f.  d. 
Gesch.  des  Oberrheins.  N.  F.  IX  (d.  g.  Reihe  XL VIII). 
1894.  Hüft  3. 

Lorenz,  Deutschlands  Goschichtequellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  95-97  (ist  der  irrigen  Meinung,  dass  Gebh. 
Dacher  [s.  d.]  dU  J.  Ausg.  Ulricfis  veranlasst  habe); 
II.  p.  377.  404, 

Buppert,  Ph.,  Konstanzor  Beitrttgo  zur  badischen  Ge- 
schichte. KonsUinz  1888.  &\  p.  151-156. 

Trantz,  Th.,  Das  Concii  zu  Constanz.  Karlsruhe  1874. 
80.  29  pag. 

Ulrich  von  Richentals  Chronik  des  Konstanzer 
Concils  in  Histür.-polit.  Blätter.  XCIII.  1884.  p.813 
-856. 

:  Ueber  Hus  und  Hieronyraus. 


Ulricus  episcopus  {nomen  fictum):  Epi- 
Stola  ad  Nicolaum  II  papam,  vid.  Hulde- 
ricus. 

Uitanus  Mac  Goncubar  episc.  Ardbre- 
coDensis  (f  cca.  662),  vid.  Vita  s.  Brigi- 
dae  virg.  Scot  {mta  alia). 

Umbertus  episcopus  Genuensis  =  Ober- 
tus  episc.  Gen. 

Umno  (dieser  angebliche  Verfdssemame 
ist  nichts  als  ein  Lesefehler  statt  i  m  m  o  *). 
vid.  Vita  s.  Arnulfi  episc.  Mettensis  (vita 
alia). 

Unctis,  t'id.  Petruccio  de  Unctis. 

Unresttis,  Jacobus,  sacerdos  Carinth. 
(f  cca.  1509):  Chronicon  Austriacum.  Pars 
posterior  a.  1464 — 1500. 

Enthält  das  Leben  Friedrichs  III.  Deutsch  i^oschriebeti. 
Handschr. :   Hannover,  kgl .  Bibl .  a®  XIÜ. 
783.  Chart,  fol. 

Ausg.:  ap.Hahn,  Collect. monnm.  I.  p. 537-803. 

Erl.'Schr.:  Krones,  Frz.,  Die  österreichische  Chron Li 
Jakob  Unrests  mit  Bezug  auf  die  einzig  läsher  be- 
kannte Hs.  der  k.  Bibl.  zu  Hannover  tn  Archiv  für 
Österreich.  Geschichte.  XLVm.  Hälfte  II.  Wienl8?2. 
gr.  »>.  p.  423-499. 

:  Chronicon  Carinthiacum.   764— 

1475. 

Nur  ein  Auszug  aus  Ottokars  [v.  Steier]  Reim- 
chronik. Deutsch  abgefasst. 

Ausg.:  ap.  Hahn,  Coli,  monum.  I.  p.  479-536. 

:  Von  dem  landt  Vngem  weylandt 


Handschr.:  Prag,  Üniv.-Bibl.  XVI.  Ä.  17. 

Ausg.:  'Augsburg  1483.  fol.  —  'ap.  Höfler, 
Geschichtschreiber  der  husitischen  Bewegung  II. 
p.  399  -  405 ;  es  sind  Bruchstücke  von  fol.  xl.  xliv. 
Uli.  Lxxxvn. 

Ulricus  Bambergensis  -^--  Udalricus  Ba- 

benbergensis. 


Pannonia  genannt.   417 — 1162. 

Ist  der  älteste  Versuch  einer  deutsch  gosc-hriebonen 
I*ro8achronik  Ungarns.  Verfasst  1499—1606. 

Handschr.:  Hannover,  wi^  oben. 

Ausg.:  Bruchstück  mit  erläut  Bemerkungeu 
hrsgb.  von  Frz.  Krones  in  Mittheilungen  des  lu- 
stit.  für  österr.  Geschichtschreibung.  I.  1880.  p. 
355-372;  cf.  krit.  Einleit.  p.  339-355. 

Erl.  -  Sehr. :  J  a  k  s  c  h ,   Aug.  ▼. ,  Zur  Lebonsgfischichte 

Jacob  Unrests  in  Mittheilungen  des  Instit.  f.  Gsterr. 

Gesch.  IV.  1883.  p.  468-465. 
Krones,  Frz.,  in  Beiträge  zur  Kunde  steiermArki- 

scher  CToachichtsquellen.  Jahi^;.  VII.   Graz  1870.  b^. 

p.  6-7.  82.  38.  52  etc.;  VIU.  p.  70-71. 
Lorenz,   Deutschlands  Geschicht«quellon.   3.  Aufl.  L 

18h6.  p.  285-287:  II.  410. 
Wichmann,  P.  J.,  in  Beiträge  zur  Kunde  steier- 

märkischer  Geschichtsquellen.  XIX.  1883.  p.  76. 

Uodalscaicus  Augustensis  SS.  Udalriei 

et  Afrae  abbas  {1124  —  cca.  1150):  De 
Eginone  et  Herimanno  sive  Xarratio  de 
controvei'siis  inter  Hennannum  episc.  Au- 
gustamim  et  Eginonem  abbatem  S.  Udal- 
riei occasione  investiturarum. 

Einseitige  u.  leidenschafthcfae  Schrift,  Sprache  bitntis 
schwülstig.  Geschrieben  1120—1124. 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII. p. 431. 

Ausg.:  ^ap.  Canisium,  Lect.  aiitiq.  II.  p.  205- 

243  ('ed.  Basnage  III.  2.  p.6-19).  —  »ex  BiL<- 

*)  , Kxhortatione  plurimorum  commonitos  Umno  lUga» 
immo)  Dci  gratia  praeTontus.'  Wattenbach  1.  1986.  p.  12*.- 
not.  3. 


UODAIÄCALCÜS  AÜGUSTENSIS  —  USUARDUS 


1081 


nage  ap.  Migne,  Patroiog.  lat  CLXX.  1854.  p. 
837-862.  —  *  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII. 
p.  429-447. 

Uodal8calcu8  Aiigu8ten8i8:  Carmen  de 
itinere  et  obitu  Eginonis  abbatis  S.  Udal- 
rici  (t  1120). 

Ist  in  leoniniscben  Versen  geschrieben,  nicht  toU- 
stAndig. 

Ausg.:  ^ed.  C.  Bruschius,  Chronologia  mon- 
asteriorum  Germaniae.  Solzbaci  1682.  4^  p.  496. 
—  'ap.  Caoisiam,  Lect.  antiq.  ed.  Basoage  III. 
2.  p.  20-22.  —  »ap.  Mi^e,  Patroloff.  lat  CLXX. 
p.  861  -864.  —  *  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII. 
p.  447.  448. 

:  Begistrum  tonorum. 

Ein  kleines  musilcaiisches  ^erk. 

Handschr.:  Wolfenbüttel,  cod.  Gud.  n°334. 
mbr.  pag.  140. 

Ausg.:    ed.  Jaffe   in  Steicheles  Archiv  f.  d. 

Gesch.  des  Bisthums  Augsburg  II.  1859.  p.  69- 

Tb»,  aber  ohne  die  Noten. 

Erl.'Schr.:  "Wattenbachf  Deutschlands  Oeschichts- 
mellen.  5.  Aufl.  IL  1886.  p.  58. 59  (6.  Aufl.  I.  1898.  p. 
II.  n.  68. 518). 
Vgl.  Vita  Adalberonis  ep.  August. 


queuen.  o. 

287;  II.  p.  68. 518). 

Ad« 

Conradi  ep.  Cbnstant.  {vita  aii.). 


Urailill8  presby ter,  Paulini  Nolani  disci- 
pulus  (flor.  431):  Epistola  de  obitu  s.  Pau- 
lini ad  Pacatum. 

Ausg. :  ex  Surio  (22.  Jun.)  ap.  Migoe,  Patroiog. 
lat,  LIU.  p.  859-866. 

Uranus,  Nicephoms  -«  Nicephorus  ma- 
gister. 

s.  Urbanu8  I  papa  (f  230). 

Erl.'Sekr.:  Ja  ff  6,  Regesta  pontiflcum  Rom.  Ed.  2.  J. 
1885.  p.  13.  14;  U.  p.  781. 

Urbanua  II  papa  (flOOO):  Epistolae. 

Ausg.  .*  '  81  aus  verschied,  Werken  gesammelt 
u.  chronologisch  geordnet  ap.  Bouquet ,  Reo.  XIV. 
p.  689  -737  cum  append.  ,  De  Atrebatensi  episco- 
patu  ab  ÜrbanoII  restituto*  (ex  Baluze,  Miscellan. 
V.  p.  237)  ibid.  p.  738-757  et  alia  append.  ,De 
controversia  pro  Salmoriacensi  pago  inter  Vien- 
nensem  et  Gratianopolitanam  ecclesias^  (ex  Rui- 
nartio  in  append.  ad  Vit.  Urb.  II  in  Ouvrages 
pösthumes  de  J.  Mabillon  et  Th.  Ruinart  III.  p. 
358)  ibid.  p.  757-762.  —  « epp.  et  privil.  304  ap. 
Migne,  Patroiog.  lat.  CLI.  p.  283-552.  —  Epp.  3 
diversorum  ad  U-m  II  ibid.  p.  551-558.  —  Epi- 
stolae in  Mon.  Germ.  bist.  Epist.  III.  p.  102- 
1Ö6;  aliae  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
IL  p.  220.  221;  VU.  p.  164-166. 

Erl..Se/tr.:  Jaff6  1.  c.  p.  657-701;  U.  p.  752. 
Vgl.  Vita  Urbani  II. 

Urbanus  III  papa  (fllS?):  Epistolae. 

Ausg.:  *  3  annorum  1186  et  1187  ap. Bouquet, 
Rec.  XJX.  p.  329.  330.  —  »  aliae  ap.  Martene, 
Tbes.  anecd.  II.  —  '  147  epp.  et  privil.  a.  1185 
—1187  ap.  Migne,  Patroiog.  lat.  CCII.  p.  1331- 
1532. 

Erl.-Sekr.:  JaffÄ  1.  c.  n.  1888.  p.  492-528.  769. 

Urbanua  IV  papa  (tl264):  Kegistmm. 

Ausg.:  annus  quartus  (=  23  epist.  d.  d.  5.- 
23.  Sept.  1264)  ed.  Paul  Maria  Baunigarton  in 


Römische  Quartalsobrift  III.  Rom  1889.  gr.  8^ 
p.  45-56  ex  cod.  n^  29  des  Vatican.  Geheimar- 
chivs; ef.  p.  42-45;  56-58. 

Url.-Sdur.:  Potthast.  Re^sta  pontificam  Rom.  n. 
1875.  p.  1474-1541.  ^129.  2138. 

{abbas    Locociacensis  \ 
monachus  Oallus        >  (saec. 
Pictaviensis  i 

VII),  vid.  Vita  s.  Leodegarii. 

Ureinua  (Ursicinus)  antipapa(366— 367). 

JDrL-Sehr.:  Jaffö,  Regesta  pontificam  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  86. 

Ureio  abbas  Altimontensis  (f  1079),  vid. 
Vita  s.  Marcelli. 

Urea  notarius  Januensis  (coaet):  De 
Victoria  quam  Genuenses  ex  Friderico  11 
retulerunt  a.  1242  Carmen. 

Ein  heroisches  Gedicht.  Vgl.  Sopranns,  De  scriptori- 
bns  Ligoriae  p.  279 ;  OlUoinus  in  Athenaeo  Ligustico  p.  541. 

Ausg. :  ed.  Thom.  Vallaurius  in  Histoiiae  pa- 
triae monumenta.  (Tom.  VI.)  Chartarum  II.  Aug. 
Taur.  1853.  fol.  p.  1741-1764. 

Erl.-Sehr.:  Gaspary,  Gesch.  der  Italien.  Literatur  I. 
p.  396.  536. 
W 1  n k  e  1  m  a n  n ,  Ed.,  Geschichte  Kaiser  Friedrichs  II. 
BerUn  1863.  Sfi. 

Urapergenala  »  Conradus  a  Ldchtenaw. 

Vgl.  Ekkehardos  Uraugiensis. 

Urepning  der  Schwyzer,  Ueber  den  =- 
Vom  Herkommen  der  Schwyzer. 

Uraua  presbyter  Amalphitanus:  Chro- 
nica Amalphitanorum  praesulum. 

Ausg. :  f ragmentum  de  Andrea  archiep.  Amal- 

f>hit.  ad  a.  1484  ap.  Ughelli,  Ital.  sacra  ed.  Go- 
eti  VII.  p.  244.  245. 

Usuardua  monachus  S.  Germani  de 
Pratis  (a.  875):  Martyrologium. 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  sec.  XI.  n*^ 
10849.  —  Dijon,  Un.-Bibl.  sec.  XII.  fol.  n<»379. 
fol.  3.  —  Evreux,  Stadtb.  sec.  XII.  n^  17.  — 
Orleans,  soc.  IX.  n*>  273.  —  Paris,  Nat.-BibL 
sec.  XIII.  n^  5244;  Bibl.  St.  Genev.  H.  16.  anni 
1329.  —  Würzburg,  k.  Bibl.  mbr.  Th.  fol.  141. 

Ausg.:  ^ Lubecae  1475.  fol.  in  opere:  Rudi- 
mentum  Noviciorum  {s.d.).  —  *  Gebennis 
1480  unt.  d.  Namen  Jacobi  de  Voragine.  — 
'a/»Martyrologium  secundum  moremRo- 
manae  curiae  ed.  Beilinus  de  Padua.  Venetiis 
1498.  —  *  a  G.  A.  Vespuccio  emendatum.  Flo- 
rentiao 1486.  4^  —  *  Colon.  Agripp.  1490.  fol.  — 
«Patavii  1500.  —  ^ed.  Greven.  Colon.  1515.  8«. 
—  ^  ibid.  1521.  —  ®ed.  Joh.  Muneratus.  Paris. 
1536.  ~  "m/i/.  d.  Tit.:  Martvrol.  D.  Husuuardi 
monachi,  omnium  testium  Chiisti  .  .  .  tormenta 
.  .  .  complectens.  In  fitu:  1537.  s.  I.  kl.  4*.  — 
"  c.  annotatt  J.  Molani.  Ix)vanii  1568.  8°.  —  ^*  op. 
J.  Molani;  acoed.  indiculus  SS.  Belgii.  Lovanii 
1573.  8^  —  "c.  additionibus,  op.  Joa.  Molani; 
acct'd.  indiculus  SS.  Belgii.  Antverp.  1583.  8°.  — 
"ap.  de  la  Barre.  Historia  christiana  Vf^temm 
patrum.  Paris.  1583.  fol.  —  **ed.  J.  B.  Sollerius. 
Antverp.  1714.  1717.    2  vol.   fol.    Wertcoll.    Ist 


1082 


USUSMAKIS  —  VALLA 


Separatabdruek  der  Ausg.  in  AA.  SS.  Boll.  («. 
d,  folgende  n?).  —  *•  in  AA.  SS.  Boll.  Jun.  VI  et 
VII.  p.  373-779  {Mitte  des  Bandes).  —  "ad 
autogr.  fidem  editum  et  ab  observatt.  P.  SoIIerii 
vindic.  opera  et  studio  J.  Bouillarti.  Paris.  1718. 
4*.  —  ^®  Sollerius'  Ausgabe  tciederk,  Venetiis 
1745.  fol.  —  "ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXin. 
p.  599-992;  CXXIV.  p.  9-860.  —  ^  ad  excusa 
exemplaria  14,  ad  codd.  mss.  integres  17  atqiie 
ad  alios  ferme  50  collatam  .  .  .  opera  et  stud. 
Joa.  Bapt  SoUerii.  Editio  novissima  curantibus 
L.  M.  Rigollot  et  Joa.  Camandet.  Parisiis  1866. 
fol.  900  pag.  60  fr.  —  •*  Usuardi  mart.  ad  usum 
ecciesiae  Toronensis  cum  obitibus  et  fundatiooi- 
bus  publ.  par  J.  J.  Bourasse  in  Memoires  de  la 
Soc.  archeolog.  de  Touraine.  XVII.  Tours  1865. 
—  Variae  lectiones  ms.  Usuardiui  Martyro- 


logii  ab  Üsuardo  P.  SoIIerii  ap.  Franc.  Ant.  Zacha- 
rias.  Bibliotheca  Pistoriensis.  Aug.  Taurin.  1752. 
4».  p.  137-163. 

Erl.-Sekr.:  Bahr,  Gesch.  der  rOmiichen  litentar  im 
karoling.  Zeitalter  p.  601. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mass 
VI.  p.  a09. 

Longnon,  A.,  Notice  sor  le  plasancien  obitaaiiede 
l'abbaye  do  Saint -Oennain- des -Pr6s  «nNotices  et 
docnments  publiös  ponr  la  Soc.  de  rhist.  de  France. 
Paris  1884.  9>.  p.  19  ff.,  über  Usuard. 

'Wa  ttenbach,  Deotschlands  Oeschichtaqaelleii.  5.  AoiL 
1. 1885.  p.  69. 404.  U.  p.  465. 478}  6.  Aufl.  L 1898.  p.  üO. 

Ususmaris,  Marinus,  vid.  Cafarus. 

Utenbroeke,  Philipp,  vid.  Maerlant 

Utho  episcopus  Argentoratensis  (f  965), 
vid.  Vita  s.  Arbogasti. 


V. 


Vadia  officialium  regum  in  bailliviis, 
senescalliis  et  aliis  terris  regni.  Item  in 
hospitio  regis  et  regine.  1328. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Gag  es  des  officiers  ro- 
yaux  vers  1329  ed.  Jules  Viard  in  Bibliotheque 
de  rjfecole  des  chartes  LI.  Paris  1890.  p.  240-267. 

Vagad,  Gauberto  Fabricio  de,  monge 
de  s.  Bemardo:  Chronica  de  Aragon. 

Ausg.:  A  la  vuelta:  Comienza  la  Chronica  de 
los  muis  altos  y  muis  poderosos  PVincipes  y  Heyes 
christianissimos  do  sos  siempre  constantes  y  fide- 
lissimos  Reynos  de  Sobrarbe,  de  Aragon,  de  Va- 
lencia f  les  otros  por  Gauberto  Fabricio  de  Vagad. 
AI  fin  se  lee:  En  Carogo^a  en  la  imprenta  de  Paulo 
Hurus  de  Constancia;  en  el  Anno  MCD.  XCIX.  fol. 

Valgandus  Mediani  monasterii  monachus 
(flor.  post  1206),  vid.  Vita  s.  Hildulphi 
episc.  Trev.  (vita  quarta). 

ErL-Sekr.:  Histoire  litt^raire  do  la  Franco  VII.  p.2S9 
(unederh.  ap.  Migno,  Patrolog.  lat.  CO.  p.  588-588). 

Valdemarsaarbogen  =  Annales  Walde- 
mariani. 

Valdenses,  irid.  Processus  contra  Val- 
denses. 

Valentinus  diaconus  (saec.  lY),  vid.  Yita 

s.  EmygdiL 

Valentinus  papa  (t827). 

ErL'Sdur.:  Jaff6,  Begesta  pontificiun  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  322. 

Valera,  Diego  de  (Historiograph  bei 
Ferdinand  u.  Isabella,  auch  Oberküchen- 
meister [maestre-sala]) :  Cronica  de  Espafia. 
La  Cronica  de  Espafia  dirigida  a  la  muy 
alta  0  muy  excellente  Princessa  serenis- 
sima  etc.  Dofia  Isabel  Eeyna  de  Spafia, 
de  Secilia  e  de  Cerdefia  etc.  Abreviada 
por  Diego  de  Valera. 


Ausg.:  ^ In  fine:  En  ciudad  de  Sevilla  im- 
presa  por  Alonzo  del  puerto  e  nel  a2o  del  nasci- 
mento  de  nuestro  Salvador  ihu  xpo  mill  et  qua- 
trocentos  et  ochenta  et  dos  afios  (1482).  fol.  — 
'  unt.  d.  Tit. :  Chronica  de  Espafia  abre>iada. 
Bargis  per  Fridericum  de  Basilea  1487.  fol.  — 
'  unt.  d.  Tit. :  La  Cronica  de  EspaSia  dirigida  a 
la  muy  alta  Pnncessa  Seremssuna  Beyna  Duna 
Tsabel  Reyna  de  Espafia  etc.  Abreviada  por  su 
mandado  por  Messen  (Don)  Diego  de  Valera.  — 
In  fine:  Fue  impresa  per  el  dicho  Henrico  Enol 
anno  de  nascimiento  de  nuestro  saluador  ihesu 
Christo  De  mill  et  quatrocientos  et  ochenta  de 
nuene  anos  (1489).  Deo  gracias.  fol.  —  *  unt.  d. 
Tit. :  Cronica  de  Espafia  etc.  Hispali  1492.  fol.  — 
^unt.  d.  Tit.:  Cronica  de  Espafia  abreuiada  pjt 
Diego  de  Valera.  En  Carago^a  por  Paulo  Hu  ms 
de  Constancia.  Ano  1493,  fol.  —  ^8alamaiical403. 
fol.  —  Ubid.  1499.  fol.  —  «Sevüla  1527.  fol,  — 
^ibid.  1534.  fol.  —  '""ibid.  1553.  fol.  —  "tWrf. 
1567.  fol. 

Erl.-Sehr.:  Antonio,  Nie,  Bibliotfa.  Hispan.  Tetas  IL 
p.  207. 
Brinckmeior,  Ed.,  Abriss  der  spanischen  National- 
litoratur.  Leipzig  1844.  p.  190. 

Valerius  (cca.  257),  vid.  Vita  s.  Pontii 
mart 

Valerius  abbas  S.  Fetri  de  Montibus 
Compluti  (c.  692  —  696),  vid.  Vita  s.  Fru- 
ctuosi. 

Erl.-Sekr.:  Garns,  Eirchengeachichte  Spaniens  II.  2. 
1874.  p.  157.  158. 

Valerius  diaconus,  vid.  Acta  s.  EmygdiL 

Valla,  Laurentias,  patricius  Somanus 
(f  1457  oder  1465):  De  falso  credita  et 
ementita  Constantini  donatione  decla- 
matio. 

Er  mnsste  später  diese  offene  Darl^ong  jenes  Betrag 
widormfen.  Geschrieben  1439. 

Ausg.:  ^in  eiusd.  Oper,  Basil.  1540.  fol.  p. 
761.  —  ^  in  Fasciculus  remm  expetend.  et  fu- 
giend.  (ed.  0.  Gratius.  Coloniae)  1535.  fol.  p.  66-79. 


VALLA  —  VATICINIÜM 


1083 


—  'ed.  Ed.  Brown  in  Fasciculos  rerom  expetend. 
I.  Londini  1690.  fol.  p.  132-157.  —  *ap.  Schard, 
De  inrisdictioDe  p.  734-780.  —  '  ap.  Scbard,  Syn- 
tagma  p.  401-426.  ~  "  ap.  Schard,  Sylloge  p.  401 
-426.  —  ^ed.  Aleide  Bonneau.  Paris  1879.  18m« 
in  seiner  üebersetznng  (9.  folg.). 

Uebers,:  unt.d,  Tit.:  LaDonation  de  Con- 
stantin,  premier  titre  du  ponvoir  temporal  des 
papes,  ou  il  est  prouve  que  cette  donation  n*a 
jamais  existe,  et  qne  Facte  attribue  k  Constantin 
est  Foeuvre  d'nn  fanssaire  (XV.  siecle).  Traduit 
en  franpais  ponr  la  prem.  fois  et  precede  d'une 
etade  historiqne  par  Aldde  Bonneau,  avec  le 
texte  latin.  Paris  1879.  18mo.  10  fr. 

Valla:  Historianim  Ferdinandi  regis 
Aragoniae  libri  3.  Becht  umeheod. 

At4sg,:  *Romae  1520.  4*.  —  «ap.  Schott,  Hi- 
span.  ill.  I.  p.  727-785.  —  'Parisüs  1521.  4«.  — 
*ibid.  1528.  fol.  —  » Vratislaviae  1540.  8^  — 
*  ap.  Bei ,  Eer.  Hispan.  scr.  IL  n®  11.  —  ^  Franco- 
furti  1603.  fol.  Besonderer  Abdruck  aus  Schott. 

lyL-Schr.:  Barozzi,  L.  eBemigio  Sabbadini,  Stadt 
snl  Panormita  e  snl  Valla.  Firenze ,  Le  Monnier  1891. 
40.  XI.  268  vag.  L  7.  \Baroxxi,  Lorenzo  Valla.  1.  La 
Corte  lombaraa  e  i  primi  anm  del  Valla.  2.  Lorenzo  Valla 
ed  U  risorgimento  degli  stndf  classic!  in  Italia ] 

C 1  a  Q  s  e  n ,  Laorentiiis  Valla ,  hans  liv  og  skrif ter.  Kjö- 
benhaTB  1861.  Sfi. 

Friedberg,  Aemtl.«  De  finiom  inter  ecclesiam  et  civi- 
tatem  regundoruro  iadicio  quid  medii  aevi  doctores  et 
leges  statueriut.  Diss.  inaog.  Lipsiae  1861.  89.  p.249. 

Helwig,  De  Laarentio  Valla.  Lemgoviae  1749.  4fi. 

Lorenz,  Dentschlaods  Geschichtsqnellen.  8.  Aafl.  U. 
1887.  p.  880.  886. 

Mancini,  Girol.,  Vita  di  Lorenzo  Valla.  Firenze.  G. 

Sansoni  1892.  8^.  VI.  389  pag.  L6. 
:  Alcnne  lettere  di  Lorenzo  Valla.  Torino,  Loescher 

1893.  80.  48  pag.  {Egtraäe  dal  Oioraale  stör,  della 

letterat.  ital.  XXI.) 

Monrad,  D.  G.,  Den  forste  kamp  om  den  apostol. 
Froesbelgendelses  Oprindelse.  Lanrentins  Valla  og 
Konciliom  i  Florens.  KjebenhaTn  1875.  8^.  341  pag. 

:  Die  erRte  KontroTorse  über  d.  Ursprung  des  apost 

Glaubensbekenntnisses.  Lanr.  Valla  n.  das  Konzil  zu 
Florenz.  Deutsch  von  A.  Michelsen.  Gotha  1881.  8f*. 
277 pag.  Jk  6.  (Seile  222  ff.  NoHxen  vJber  den  GeburU- 
ort,  das  Todeejahr  ele.) 

(Poggiali)  Memorie  intomo  alla  vita  e  agli  scritti  di 
Lorenzo  Valla.  Piaoenza  1790.  8^. 

Stenchus,  Augustin.,  Contra Laurentinm  Vallam  De 
falsa  donatione  Constantini  libri  2.  Lugduni  1647.  4P. 
Yerthädigt  die  Eckümi. 

S  trau 88,  Dav.  Friedr.,  Ulrich  von  Hütten  1.  p.  282. 

Strnve,  Bibliotheca  histor.  ed.  Meusel  VI.  1.  p.  254 
-256. 

Vahlen,  Job.,  Lorenzo  Valla,  ein  Vortrag.  2.  Ab- 
druck. Berlin  1870.  8».  —  Val.  OMch  »ein  L.  Valla  in 
Alnumach  der  "Wiener  Akad.  1864 ,  u.  Vallee  opusc. 
tria  in  Sitzungsber.  der  Wiener  Akad.  d.  Wiss.  1869. 

Voigt,  Georg,  Enea  Silvio  de'  Piccolomini.  I.  Berlin 
1856.  gr.  80.  p.  238. 

:  Die  Wiedorbelebnng  des  classischen  Alterthums. 

I.  Berlin  1869.  gr.  8».  p.  226  (2.  Aufl.  I.  ib.  1880.  p. 
464-480). 

'Wolff,  llaxv.,  Lorenzo  Valla ,  sein  Leben  und  seine 
Werke.  Eine  Studie  zur  Litteraturgeschichte  Italiens 
im  15.  Jahrh.  Leipzig  1893.  gr.8P.  VIL134pag.  Jk2.Q0. 
Werthe. 

Zumpt,  C.  G.,  Leben  U.Verdienste  des  Lanrentius 
Valla  m  Schmidts  Zeitschrift  für  Geschichtswissen- 
schaft. IV.  Berlin  1845.  p.  897-484. 

Vgl.  Epitaphium  Laurentii  Vallae. 

Vallaljöts-Saga:  de  Ljoto  Yallensi. 

Hängt  mit  der  loosvetninga-Saga  zusammen. 

Ausg.:  *  in  Islendinga-Sögur.  11.  1830.  p.  199 
-228.  —  'm  Islenztar  Fomsögur,  gefnar  ut  af 


Heim  Islenzka  Bogmentafelagi.  II.  Eaupmanna^ 
höfn  1881.  8^ 

Valor  decimarum.    vor  iso?  abgefasst. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  XXI.  p.  541-545. 

Valor  decimarum  omnium  provinciarum 
et  dioecesiam  regni. 

Vertasst  zwischen  1818—1880. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Kecueü XXI.  p.  561. 562. 

Valramus  »  Walramus. 
Valsingham,  Th.,  vid.  Walsingham. 
Van  der  Bostocker  Veide,  vid.  Veide. 
Van  Heelu,  vid.  Heelu. 

Vaquerus,  Bertrandus,  theologus  Montis 
Pessulanus:  Panegyricus  d.  18.  Aug.  1415 
in  concilio  Constantiensi  dictus. 

Ausg.:  ap.  Waloh,  Monimenta,  fasc.  11.  p.  107 
-120;  ef.  praef.  p.  xxxvn-XL. 

Varagine,  tnd.  Jacobus  de  Yoragine. 

(de  Varanis,  Yolerand.:)  Carmen  de  ex- 
pugnatione  Genuensi. 

Ausg.:  Parißiis  1507.  4®. 

Varia  e  codicibus  Vratislaviensibus. 
1^  Taxa  episcopatus  Wratislaviensis  de  a^ 
1456. 
Ausg. :  ed.  W.  K^trzynski  in  Mon.  Polen,  bist. 
VI.  1893.  p.  586. 

2^  Descriptio  brevis  Slavoniae  (sec.  XIV). 
Ausg.:  ed.  W.  K^trzyöski  ibid.  p.  587.  588. 

3^  Historia  de  abbate  recepto  a  dyabolo. 
Auetore  Michael  e  fratre  ord.  s.  Ben. 
necnon  abbate  coenobii  s.  Crucis  in  Monte 
Calvo. 
Ausg. :  ed.  W.  K^trzynski  ibid.  p.  588.  589. 

4<>  Notae  —  1469. 
Ausg.:  ed.  W.  E^trzynski  ibid.  p.  590.  591. 

Variioquus  Erphurdianus  antiquitatum. 
438—1517. 

Eine  Art  erfürter  Stadtchronik ,  die  jedoch  nur  eiii 
Excerpt  aus  Chronicon  S.  Petri  Erf.  und  den  Annale»  S. 
Pebi  Erphesf.  ist. 

Ausg.:  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  II.  1728. 
p.  461-560. 

Erl.-Sekr. ;  Herr  mann  ,E.,  Bibliotheca  Erfortina.  1863. 
p.  83-86. 
Lorenz,  Deutschlands  Qeschichtsqaellen.  3.  Aufl.  U. 
1887.  p.  102. 

Varisio,  Chriatophorua  a,  1453  provin- 

cialis  ord.  Minor.  Wratislaviae  (f  1491), 
vid.  Vita  s.  Johannis  de  Capistrano. 

Vastatio  monasterii  Medeshamstede  in 

Anglia  per  Danos  a®  870. 

Ausg.:  *ap.  Dugdale,  Monasticon  Anglican.  I. 
p.  68.  —  ^iciederk.  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan. 
II.  p.  52-56. 

Vaticinium  Sibyllae  (Tiburtinae). 

Ausg. :  *  in  einem  Aufsatxe :  Eine  Sibylle  des 
Mittelalters  ed.  R.  üsinger  ex  cod.  Bemensi  A.  9. 
saec.  XI  exe.  in  Forschungen  zur  deutschen  Ge- 


1084 


VATICINIÜM  SIBILLAE  ERITHEAE  —  VELDENAR 


schichte.  X.  p.  621-623;  Noten  p.  624-631;  tr^ri. 
XI.  p.  147-150.  —  ^wiederk.  ap.  Pertz,  Mon.  ßcr. 
XXII.  p.  375.  376. 

Erl.-SdKT.:  Waitz,  O.,  Vaticinium  Sibillae  in  Neues 

Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  VUI.  1888.  p.  172.  173. 

Wa  ttenhach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

IL  1886.  p. 203. 'J69;  6.  Aufl.  n.  1894.  p.  280. 881. 
Zezschwitz,  Gerh.  V.,  Vom  rOmischen  Kaiserthom 
deutscher  Nation ,  ein  mittelalterliches  Drama.  Leip- 
zig 1877.  p.  42.  168.  Vgl.  daxu  A.  v.  Gutschmid  in 
y.  Sjbels  Histor.  Zeitschrift.  XLI.  p.  146-164. 
Vgl.  Godefridus  Viterb. 

Vaticinium  Sibillae   Eritheae  Babylo- 

nicae. 

Wol  zwischen  1261—  64  von  einem  joacbitischen  Mi- 
noriten  in  Italien  abgefasst.  Es  gibt  zwei  Recenslonen, 
eine  längere ,  welche  die  ursprüngliche  ist ,  u.  eine  kürzere. 

Handaehr.:  Brüssel.  —  Florenz.  —  Göt- 
tingen, Un.-Bibl.,  ms.  philol.  n°  79.  sec.  XIY. 
—  Rom,  Vatic.  Vgl.  darüber  Holder -Egger  in 
Neues  Archiv  XV.  p.  151-155. 

Ausg.:  die  längere  Recens.  ed.  Qolder- Egger 
in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890. 
p.  155-173;  vgl.  p.  143-151. 

Vaticinium  Sibillae  Samiae. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  1.  c.  XV.  p.  178; 
cf,  p.  177. 

Vatnsdaela  saga  {i.  e.  Historia  Yatns- 
daelensium). 

Geech.  des  Geschlechtes  Ingemusds ,  welches  sich  seit 
dem  9.  Jahrh.  im  Vatnsthale  auf  Island  angesiedelt  hatte. 

Atisg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Vatnsdaela  saga  ok  saga 
af  Finnboga  hinum  rama.  Vatnsdölemes  historie 
og  Finnboge  hün  Staerkes  levnet.  .  .  .  üdgivne  af 
Er.  Chr.  Werlauff.  Kjöbenhaven  1812.  4^  XXL 
384  pag.  —  '  in  Islendinga  sögur.  Utgefandi 
Sveinn  Skulason.  Hepti  I.  Akui-eyri  1858.  8«.  (//.) 
108  pag.  —  ^  ap.  G.  Vigfüsson  und  Th.  Möbius, 
Fornsögur.  Leipzig  1860.  8^  p.  1-80. 

Uebers.:  dänisch:  ap.  N.  M.  Petersen,  Histo- 
riske  Fortiellinger  om  Islaendemes  Faerd.  IV. 
Kjöbenh.  1844.  8^  p.  3-106. 

schwedisch:  unt.d.  Tit.:  Fomnordiska  sagor. 

öfvers.  .  .  .  af  C.  J.  L.  Lönnberg.  I.  Vatnsdaling- 

ames  sagor.  Norrköpiug  1870.  8°.  146  pag.  (Mit 

Karte.) 

Erl.'Sckr.:  Müller,  Sagabiblloth.  (deutBche  Ausg.)  l. 
p.  108. 

Vatzo,  vid.  Paltramus. 

Vauix-Cemay,  P.  de  «  Petrus  Sar- 
nensis. 

Vecerius,  Conrad us,  Lucelburgensis, 
Maximiliani  I  et  Caroli  V  impp.  a  se- 
cretis  (cca.  1523):  De  rebus  gestis  imp. 
HenriciVII  libeUus.  1303—1313. 

Ausg. :  ^  mit  einer  kleinen  Schrift  De  dua- 
bus  Siciliae  seditionibus.  Hagenoae  1531.  —  *ap. 
Frecht,  Coli,  mit  Witichindus  Corbeionsis.  Basil. 
ap.  Her\^ag.  1532.  fol.  p.  84.  —  *ap.  Räuber,  Vet. 
scr.  p.  458  {ibid.  ed.  Joannis  p.  773).  —  *  ed. 
TJrstisius,  Germ.  bist,  illustr.  II.  p.  63-73.  — 
^  ed.  Rein.  Reineccius  mit  Chronicon  Hierosoly- 
mitan.  Helmstadii  1585.  p.  2. 

Veerus,  Albericus,  canon.  S.  Osithae 
(cca.  1250),  vid.  Vita  s.  Osithae. 


Veghi ,  ind.  Antonio  dei  Yeghi. 

Vegius,  Maphaeus,  canonicus  basilicae 
Vaticanae  (f  1457):  Libellus  de  antiqua 
s.  Petri  apostoli  basilica  in  Vaticano.  Li- 
bri  4. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  Jun.  VII.  p.  61-85. 

Erl.-Sdir.:  Janning.  Gommentar.  de  aactore  oinsqne 
gestia  ac  scriptis  aiiis ,  Und.  p.  67-  61. 

:  Gommentar.  de  basilica  s.  Petri  apoetoli  aatzqaa, 


a  Constantino  Ma^^no  fandata  Bomae  in  Vaticano, 
ibid.  p.  86  -171  (mU  Orundrisa  u.  xturi  Abtikhingen). 
vgl.  Mallins. 

Vita  s.  Bemardini  Senens. 

Vegius,  Scipio,    protophysicus  Medio- 

lanensis:   Historia  rerum  in  Insubribus 

gestarum  sub  GaUorum  dominio.  1515  — 

1521. 

Ausg.:  ed.  A.  Ceruti  in  Bibliotheca  histor. 
Italiana.  I.  Mediolani  187G. 

- — :  Ephemerides.  Lib.2.  1521-1523. 

Ausg.:  ed.  A.  Ceruti  1.  c.  I. 

Veide,  Van  der  Rostocker.   Rostocker 

Chronik  von  1488—1491. 

Handschr. :  R  o  s  to  c  k ,  Univ.  -  Bihl.  Mss.  Meck- 
lenb.  0.  55.  4°. 

Av^g. :  zum  erstenmale  aus  d.  Hs.  hrsgb.  von 
K.  E.  H.  Krause.  Progr.  d.  Gymn.  Rostock  1880. 
4°.   VI.  24  pag. 

Erl.-Schr.:  Koppmann,  K.,  Zur  Gesch.  Rostocks  tn 

Rostocker  Zeitung.  1883.  n»  220. 2S2. 244. 266. 268. 279. 

Lange.  Rdf.,  Krantz* Bericht  Über  die  RoatockerDom- 

handoi  in  Hansische  Geschichtsbifttter.  V.  Jahrg.  lS8o. 

p.  64-81. 

Veit  Arenpeclc,  vid.  Ampeckius. 

Veit  Weber,  vid.  Weber. 

Velasco,  Pedro  Pemandez  de,  vid.  Se- 
guro  de  Tordesillas. 

Veldeicen,  Heynr.  van,  vid.  Vita  s.  Ser- 
vatii  ep.  Tungr. 

Veldenar,  Jan,  Buchdrucker  zu  Utrecht 
(1480):  Fasciculus  temporum,  inhoudende 
die  cronycken  van  ouden  tyden  . .  .  be- 
slutende  mit  die  Cronycken  der  conighen 
van  Vrancryck  van  Enghelande  ende  van 
de  Hertoghen  van  Brabant  . .  . 

Erste  niederländische  Volkschronik ;  sie  ist  spSter  ins 
Lateinische  tibersetzt  und  als  Chronicon  de  Hol! am 
von  Matthaens  in  Anal.  vet.  V.herausgogebon.  — Veldcnaer 
steht  bei  diesem  Buche  kein  anderes  Verdienst  zu ,  als  dass 
erRolevincks  Fase.  temp.  Übersetzt  u.  erweitert  hat. 

Ausg.:  Utrecht  1480.  fol.  —  Ein  Auszug,  der 

nur  da>3  niederländische  Interesse  berücksichtigte. 

erschien  von  M.  Z.  van  Boxhorn  unt.  d.  Tit.: 

Kronijk  van  Hollandt,  Zeelandt  ende  Westvries- 

landt,  door  Jan  Veldenaar,  uitgeg.  door  S.  v.  B. 

Leyden  1650.  4<». 

Erl.-Schr.:  Löher,  Frz.,  Jacobtta  von  Bayern  u.  ihre 

Zeit.  I.  Nördlingon  1869.  S».  p.  420. 
Nijhoffs  Bijdragen.  N.  B.  VIIJ.  p.  349.  850. 
Saxe,  Onomasticon  II.  p.  474.  488.  598. 
van  "^Vijn,  Huiszitt.  leven.  11.  p.  87. 
Wind,  Bibliotheek  d. Nederlandsche  geschiedschr^j^ers 

p.  84-86. 


VELIUS  —  VERGA 


1085 


Velins,  Csp.  Urs.:  De  hello  Pannonico 
libri  X. 

Betrifft  die  Kriege  nriacben  Mathias  Corvinns  und 
Friedrich  111  in  den  Jahren  1477—79  etc. 

Ausg.:  primum  in  lucem  prolati  et  .  .  .  an- 
notat, etc.  cura  A.  Fr.  Kollar.  Viennae  1762.  4®. 

Erl.'Sekr.:  Chmel,  Hababnrg.  Excnne.  I.  m  Sitzungs- 
berichte der  Vgl.  Akad.  der  Wissecsch.  'Wien.  vi. 
p.  245. 

Velieji  Excerpta  \      ir^n^^fo 

Veiieji  Galli  fragmentum  /  ^  ^^^^"T^^ 
ex  Gallica  historia. 

Velluti,  Donato  (nat  1313):  Cronica  di 
Firenze  dall'  anno  1300  fino  all'  1370,  ed 
un  frammento  di  un'  altra  cronica  (dair 
a.  1342 — 1345)  scritta  da  Francesco  di 
Giovanni  di  Durante  (f  1377). 

EinllBMdi  nnd  naiv,  treuherzig  und  bieder.  Wichtig  f&r 
eine  Oesch.  der  kleinen  Kriege ,  Tractate  und  Bündnisse. 

Handsekt.:  Florenz,  Bibl.  Magliabech.  Cl. 
XXV.  cod.  461. 

Ausg.:  ^Firenze,  Domin.  Maria  Manni  1731. 
4®.  158  pag.  —  *  Bruchstück  ap.  Ijami,  Delicia? 
eruditor.  (Caritonis  et  Hippopbili  hodoeporici  Pars 
m.)  Florentise  1741.  8^  p.  1197  ff. 

Erl.-Schr.:  Del  Lange,  Isid.,  Una  Vendetta  in  Firenze 
il  giomo  di  San  Giovanni  del  1295.  2.  ediz.,  con 
ragginnta  di  an  facsimile  e  di  an  Saggio  della  Cro- 
nica  domestica  di  messer  Donato  VelluU,  restitaita 
suir  aatografo  e  commentata.  Firenze  188?  8^.  L  2. 
Palm,  Konr.,  Italienische  Ereignisse  in  den  ersten 
Jahren  Karl  IV.  Inaag.-Diss.  GOttingen  1873.  8^ 
166  pag.)  p.  14. 19.  31  ff. 

VeKhem,  vid,  Lodewijk  van  Velthem. 

Vemundar  saga  ok  Yiga-Sküta  {i.  e. 
Historia  Vemundi  et  Skutae  a  caede  dicti), 
auch  Reykdaela  saga  genannt.  Saec.  X. 

Ausg. :  ^  als  Sagan  af  Yemundi  in  Islendinga 
sögur.  II.  Kaupmannah.  1830.  p.  229-320.  —  ^  als 
Reykdaela  saga  in  Islenzkar  Fomsögur,  gefnar 
ut  af  Heim  Islenzka  Bogmentafelagi.  II.  Kaup- 
mannah. 1881.  8^ 

Erl.-Sehr.:  Maller,  SagabibUothek  {deuUehi  Äuag.)  I. 
p.  96. 
Yigf«s8on,G.,  tnN^' Fdlagsrit.  XXI.  1861.p.  121. 122. 

Venantius  Fortunatus  =  Fortunatus  Ye- 
nantius. 

Venantius  Honorius  Clementianus  For- 
tunatus, presbyter  Italiens,  dein  episcop. 
Pictav.  «=»  Fortunatus  Venantius. 

Venericus,  ex  clerico  Trevir.  episcopus 
Yercellensis,  amicus  Gregorii  VII:  De 
unitate  Ecclesiae  conservanda  et  de  Schi- 
smata quod  fuit  inter  Heinricum  IV  imp. 
et  Gregorium  VII  =  Walramus  episcopus 
Naumburgensis  (vid.  Ausg.  *). 

Erl.'Sehr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 
Mansi  VI.  p.  288. 

Ventura  de  Perusio:  Epistola  ad  Ste- 
phanum  de  Nardinis  de  Forlivio  iur.  utr. 


D'  de  adventu  honorab.  ducis  Sigismundi 
Austriae  ad  Constantiam  civitatem  Ale- 
maniae  a^  1459. 

Ausg.:  *  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  II.  p.  113 
-117  (»ed.  StruveU.  p.  177-188). 

Ventura,  Guilielmue,  civis  Astensis 
(1325),  vid.  Chronica  Astensia. 

Ventura,  Secundinus,  notarius  Astensis 
(1457),  vid.  Chronica  Astensia. 

Vereinigung  kaiserl.  Ma.  mit  künig  von 
Hungern  Polen  Böhem.  Auch  wie  und 
wa  sy  zu  samen  komen  seynd  etc.  was 
herschafft  und  volk  darbey  gewesen  und 
wie  sy  zu  Wienn  eingezogenn  seind  mitt 
mer  verlauffung  und  handlung  alles  hier- 
innen klerlich  begriffen. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  4^ 

Verardus,  Carolus  (f  1500):  In  laudem 
ser.  Ferdinandi  Hispaniarum  regis,  Bethi- 
cae  et  regni  Granatae  obsidio,  victoria 
et  triumphus,  et  de  insulis  in  mari  In- 
dico  nuper  inventis. 

Ausg. :  ^  s.  1.  1492  nihil  sine  causa.  I.  B.  4\ 

—  »  Basileae  1494.  4^  —  *  unt.  d.  Tit. :  C.  Ve- 
rardi  historia  de  urbe  Granata  singulari  virtute 
felicibusque  auspiciis  Ferdinandi  et  Hellisabes^ 
Hispaniarum  regis  et  reginae,  expugnata.  Romae 
1493.  4°.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Expugnatio  regni  Gra- 
natae, quae  contigit  a.  abhinc  402  a  catholico 
rege  Hispaniarum  Ferdinande.    Basil.  1533.  fol« 

—  *  wiederh.  ap.  Schott,  Hispan.  illustr.  U.  p. 
861-877. 

Verba  Merlini  de  primo  Friderico  imp. 
et  secundo. 

Die  Propheiia  Merlini  bei  Barthol.  Cotton  (Pertz,  Mon.. 
scr.  XXVIll.  607)  a.  die  alteren  britannischen  Weissa- 
gungen bei  Galfridas  Monmath.  haben  hiermit  nichts  zu 
than. 

Ausg.:  ed.  Holder -Egger  in  Neues  Archiv  d. 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  175-177 ;  cf.  p.  174. 

Verbrfiderungsbuch  »  Liber  confrater- 
nitatum. 

Vereinigung  so  die  steten  Orte  der  Eyd- 
genoszschaft  mit  der  Stadt  Chur  und  Ge- 
meinden des  Gottshaus -Bundes  gemacht: 
samt  einem  kurzen  Begriff  und  Auszug 
des  Schwabenkriegs,  so  mit  einer  löbl. 
Eydgenoszenschaft  und  den  Grauen  Bün- 
den sich  erhoben  u.  zugetragen  hat  im 

J.  1499. 

Ausg. :  s.  1.  et  a.  4°.  144  S. 

Erl.  -  Sehr. :  H  a  1 1  e  r ,  Bibl.  der  Schweizer-Gesch.  V.  p .  97. 

Verga,  RSalomon  Aben:  Liber  Schevet 
Jehuda,  continens  calamitates  et  exüia, 
quibus  Judaei  a  variis  gentibus  vexati 
sunt,  narrationes  de  aliquot  Pseudo-Mes- 


1086 


VERGERIUS  —  VERSUS  DE  ABBATIBüS 


siis  eorumque  poenis,  de  controversiis 
inter  Judaeos  et  Christianos  agitatis  etc. 

Wichtig  für  Geschichte  u.  Geographie  d.  Mittelalten; 
er  schildert  die  Iieidon  der  Jaden  in  den  verschiedenen 
Ländern ,  berichtet  fiber  Beügionsdispute  zwischen  Juden, 
Christen  n.  s.  w. 

Ausg.:  denao  edid.,  text  secund.  omnes  edit. 
coDstit.,  var.  lect.  adiec,  introd.,  notis,  ind.  mul- 
tisque  additamentis  auxit  M.  Wiener.  Hannoverae 
1855. 56. 1.  n  {enthält  die  deutsehe  Uebersetxung). 
«^6.  —  Tom.  3,  der  den  wissenachaftl.  Apparat 
enthalten  sollte,  ist  nicht  erschienen, 

VergerillS,  Petrus  Paul.,  Justinopolita- 
nus  (i,  e.  Capo  d'Istria,  f  1428):  Historia 
sm  Vitae  Carariensium  principum  ab  eo- 
rum  origine  usque  ad  Jacobini  mortem 
(1355).  —  Accedunt  eiusdem  Orationes 
ei  Epistolae  variae  historicae. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Remm  Ital.  scr.  XYI.  p. 
113-184;  189-215;  215-242. 

:  Epistola  de  morte  Prancisci  Za- 

barellae. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Rerum  Ital.  scr.  XYI. 

Erl.'Sekr.:  Fabricius,  Bibl.med.  et  inf.  latinitatis  ed. 
Mansi  VI.  p.  289. 
Vadianns,  Joach. ,  Biofrraphia  Petri  Panli  Vergerii 
senioris.  —  in  fme:  De  ingenais  moribus,  opus  P.P. 
Vergerii.  *8. 1.  et  a.  40.  —  ^  Viennae  Pannoniae  per 
Hieron.  Philonalem  et  Joa.  Singreniom  socios,  ex- 
pensis  Leonardi  Alantsee  1611.  4^. 

Verhandlungen  der  Tagfahrt  zu  Thom 
1464:  ,Dis  ist  das  buch  des  handeis  u. 
des  recesses  ...  für  dem  herren  bischoflf 

u.  rethen  von  Lübeck die  sich  .  .  . 

in  die  beteidinge  eines  fredes  unde  hin- 
legunge  des  kriges  zcwischen  dem  ko- 
nige  von  Polen  u.  unserm  gnedigen  hem 
homeister  u.  seinen  v^rirdigen  orden  ge- 
leget hatten  ^ 

Ist  der  Beoess,  welchen  die  Königsbeii^r  Abgeord- 
neten abgefasst  haben;  dos  einzige  Ueborbleibsel  eines 
solchen. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Th.  Hirsch  in  Script,  ror. 
Pruss.  V.  1874.  p.  228-242. 

Vermerckt  den  gemeine  Anschlag  so 
unser  aUergnedigster  herr  der  Römisch 
Keyser  mit  sambt  den  Churfiirsten,  Für- 
sten, Prelaten,  Grauen,  Herren  imd  Stet- 
ten  auff  den  Tag  zu  Augspurg  wider  die 

Türke  geordnet  un  geseczt  hat. 

Ausg.:  s.  1.  (Augsburg,  Bämler)  et  a.  (1474). 
4^  10  Blätter. 

Vermerckt  der  Romischen  konigküchen 
Majestät  Reichstag  zu  Costenz.  Anno  do- 
mini  1507  Jare.  Was  für  herre  do  ge- 
wesen sind  Deszgleichen  der  Aydgenos- 
schaft  löblich  Ordnung  un  fümemen  den 
Äukunfftigen  Romzug  betreffcndt 

Ausg. :  s.  1.  et  a.  4°.  Vgl.  Panzer,  Annalen  der 
^t.  deutschen  Literatur  p.  279. 


Vemani,  vid.  Guido  Yernani. 

Vemicher  Fehde,  Die.  1460,  vid.  Me- 
moriale  des  15.  Jahrhunderts,  n®  6. 

Veronae  rhythmica  descriptio  antlqua 
=»  Descriptio  Veronae. 

Verordnung  und  vermannung  tzu  der 
Ritterschaft  yn  die  bruderschaft  sandt  Jör- 
gen wider  die  unmenschliche  that  und 
geschieht  der  Türgken.  szo  an  den  christ- 
geleubigen  geüpt  und  begangen.  Von  Rö- 
mischer königl.  Mayestatt  auszgegangen. 

Ausg.:  * Leybsigck  1494.  4^  IV,  Bl.  —  •irw- 
derh.  in  MeuseLs  Histor.-iiterar.-bibliogr.  Magazin 
III.  p.  37. 

Versiculi  de  eversione  monasterii  s.Flo- 
rentii  Salmurensis  seu  monasterii  Glon- 
nensis  a.  848  in  pago  Andegavensi:  ,Dul- 
ces  modos'  —  ,nobis  coelitus'  «»  Versus 
de  eversione. 

Versus,  vid.  atich  Rhythmus,  Vita. 

Versus  ad  Ebenem  Remensem  (archi- 
episcopum)  auctore  monacho  Altivilla- 
rensi:  ,Ebo,  Remense  decus'. 

Ausg.:  ^  versus  1.8-15  ap.  Mabillon,  Annal. 

ord.  8.  Ben.  IL  p.  508.  —  ^alU  in  Ck>mptes-rendus 

de  r  Acad.  des  inscript.  VI.  1877.  p.  98.  —  »  ed.  E. 

Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist   Poetae  lat  I.  p. 

623.624;  IL  p.  350.351. 
Vgl.  Ebbo. 

Versus  ad  Emchonem  episcopum  Eri- 
singensem  (1283—1311). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
VII.  p.  397. 

Versus  ad  Pippinum  I  regem  Aquitaniae. 

Ausg.:  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat.  aevi 
Car.  I.  p.  92.  93. 

Versus  ad  Rudolfiim  I  regem  a.  1276. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  iL  d.  Gesch. 
VIL  p.  216.  217. 

Versus  anonym!  de  praeconio  urbis  Lau- 

dunensis. 

Ausg.:  ^  ap.  Martene,  Ampi,  collect  I.  p.  662. 

—  *  tciederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  IX.  p.  1C5.  106, 

Versus  aureis  characteribus  exarati  in 
vetust  cod.  ms.  bibl.  Colbert :  ,Rex  bene'. 

Ausg.:  ^  ap.  Bai  uze,  Capitular.  IL  p.  1568. — 
*  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  314-317. 

Versus  canonici  Ninovensis  de  captione 
Guidonis  comitis  Flandriae  a.  1300. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  547.  548. 

Versus  de  abbatibus  Admuntensibus 

—1411. 

Ausg. :  *  ap.  Pez ,  Scr.  rer.  Austriac.  IL  p.  210. 

—  'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIIE. 
p.  356.  357. 


VERSUS  DE  ABBATIBUS  —  VERSUS  DE  LOTHARIO 


1087 


Ver8U8  de  abbatibus  8.  Martini  Toma- 
censis:  ,Hmc  de  —  vita  terminatur'. 

Verfimt  zwisohen  1160—1184. 
Ausg. :  ex  cod.  TomaceDsi  n^  169  ap.  Pertz, 
Mon.  sor.  XIII.  p.  384.  385. 

Versus  de  Aquilegia  ^  Carmen  de  Aqui- 

legia. 

Versus  de  belle  Fontanetico  »  Angil- 
bertus  miles. 

Versus  de  Berchtoldo  abbate  Engel- 
bergensi  (f  1197). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  S.  d.  Gesch. 
XI.  p.  608. 

Versus  de  Bobuleno  abbate  Bobiensi 
(saec.  Vil). 

Ausg. :  ed.  E.  Dümmler  ibid.  X.  p.  334.  335. 

Versus  de  Carole  Magno,  rid.  Tita  Ca- 
roli  Magni.   Libri  3  (versus). 

Versus  de  Cunone  II  episcopo  Ratisbo- 
nensi  (f  1185). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesoh. 
n.p.  387-391. 

Versus  de  Dagulfo  scriptore,  vid,  Da- 

galfus. 

Versus  de  destructione  Aquileiae  num- 
quam  restaurandae. 

Ausg.:  ^  ap.  Steph.  Endlicher,  Catalogus  codd. 
mss.  biblioth.  paiat.  Vindob.  I.  Viennae  1836.gr.4^ 
p.  298  -  300.  —  '  ap.  E.  Dumeril ,  Poesies  popul. 
lat.  p.  234.  —  '  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ. 
bist.  Poet  lat.  aevi  Carol.  L  p.  142-144. 

Vgl.  Carmen  de  Aquilegia. 

Versus  de  dignitate  urbis  Tomacensis. 

Ausg. :  ed.  "Waite  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XIV.  p. 
857.  358. 

Versus  de  Ekberto  archiepiscopo  Tre- 
verensi  (977—993). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
n.  p.  437.  438. 

Versus  de  Ellenhardo  episcopo  Frisin- 
gensi  (1052—1078). 

Ausg.:  in  Neues  Archiv  etc.  XII.  p.  571.  572. 

Versus  de  episcopis  Argentinensibus. 
346  —  991. 

Bestehen  aas  2  Abschnitten ,  welche  gewöhnlich  dem 
Bischof  £rchembald  von  Strassbuix  (965  —  991),  von 
Böhmer  der  2.  unbedingt,  zugeschriel^  werden. 

Ausg. :   ^  in  Aen.  Sylvii  Histor.  Frider.  XU  c. 

praef.  Xulpisii.  1685.  n®  X.  p.  120.-—  (*  mit  neuem 

Tit.  1702)  ap.  Schüter,  Script  n<>  X.  p.  120-122. 

—  '  in  Königshof  ens  Chronik  ed.  Schilter  p.  491- 
494  nach  der  UUein.  Hs.  von  K.'s  Chronik.  — 
^ap.  Schöpflin,  Alsatia  illostrata.  I.  Colmariae 
1751.  fol.  p.  336.  —  *  xerstüekt  ap.  Grandidier, 
Histoire  de  Teglise  de  Strasbourg  I.  1776.  p.  126. 

—  'ap.  Oberlin,  Alsatia  literata  sub  Germanis 
See.  IX  et  X.  Dissert.  Argentor.  1786.  p.  64.  — 
'  aus  der  Hs.  des  Albertus  Argent  ap.  Böhmer, 


Fontes  m.  p.  1-4;  der  erste  Abschnitt  (31  Hexa- 
meter) nach  der  altem  Hs.  noch  einmcU  in  einer 
Note  der  Vorrede  p.  xin  abgedruckt.  Vgl,  Vor- 
rede p. xn-xv.  —  ^unt.  d,  Tit.:  Catalogus  epi- 
scoponuu  Argentin.  metricus  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  321.  322. 

Erl.'Sehr.:  Friedrich,  J.,  Drei  nnediiteConcilien  p. 54. 
Rettberg,  Deatschlands  Kirchengeschichte.  IL  p.60: 

vgl.  I.  p.  214. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DentBchlandsOeschichtsquellen.  5.  Aufl . 
1. 1885.  p.868;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.886. 

Versus  de  episcopis  Mettensibus : ,  Qui 
Sacra  —  per  evuni',  vid.  Paulus  Diaconus: 
Yersus  de  episc. 

Versus  de  eversione  monasterii  Glon- 
nensis  (cca.  a.  848  —  850). 

Handschr. .-Cheltenham, Bibl. PhiUipps ,  sec. 
XI;  vgl.  Marchegay  in  Bibliotheque  de  T^cole 
des  chartes.  Ser.  IV.  p.  127-131. 

Ausg.:  ^  unt.  d,  Tit.:  Versus  rhjrthmici  de 
evers.  monast.  Glonnensis  ap.  Mabillon,  Annales 
ord.  8.  Ben.  II.  Append.  p.  753.  754.  —  wiederh. 

•  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Sept.  VI.  p.  415.  416;  — 
'  ap.  Lobineau,  Histoire  de  Bretagne  II.  p.  49;  — 

*  ap.  Bouquet^  Recueil  VII.  p.  306.  307;  —  »ap. 
Dumeril,  Poesies  popul.  anter.  au  12.  siecle  p. 
255-261;  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXX. 
p.  1212-1214.  —  ''nach  neuer  Teatvergleiehung 
ed.  Dom.  Pitra  in  Archives  des  missions  scienti- 
fiques.  IV.  1856.  p.  180-184.  —  «nacÄ  d.  Orig.- 
Text  ed.  Marchegay  et  Mabille  in  Cbroniques  des 
eglises  d'Anjou  p.  201-204.  —  •  ed.  E.  Dümmler 
in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  II. 
1884.  p.  147-149. 

Erl. ' Sehr. :  Histoire  litt^raire  de  la  France  V.  p. 380. 
Meyer,  "VT.,  tn  Sitztmgsber.  der  philol.  Classe  der  Mün- 
chener Akad.  d.  Wiss.  1882. 1.  p.  96,  über  daa Metrum. 
Vgl.  Chroniccn  monasterii  s.  Florentii  Salm. 
Historia  eversionis. 
Historia  monasterii  s.  Florentii  Salm. 

Versus  de  Friderico  I  imp.  (1190). 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XV.  p.  394. 

Versus  de  Friderico  II  imp. 

Ausg.:  in  Pertz'  Archiv  VII.  p.  212;  X.  p.461. 

Versus  de  Gautone  abbate  Meldenses 
(saec.  Vm). 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi 
Carol.  I.  p.  115. 

Versus  de  Gibboino  comite,  monacho 
S.  Remigii  Remensis  (c.  830). 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi 
Carol.  II.  p.  678.  679. 

Versus  de  laude  civitatis  Laudae. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXII.  p.  372.  373. 

Versus  de  laude  urbis  Metamm. 

Ausg. :  *  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  307. 
—  *  wiederh.  ap.  Bouquet,  Reo.  XL  p.  435-437. 

Versus  de  Lothario  imperatore. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  Annal.  ord.  s.  Ben.  n. 
p.  745.  —  *  wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p. 
307.  308. 


1088 


VERSUS  DE  LUDOVICO  VI  —  VERSUS  IN  IMAGINEM 


Versus  de  Ludovico  VI  rege  Francorum 
cognomento  Grosso. 

Ausg.:  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc.  Script.  IV. 
p.  327. 

Versus  de  Mediolano  »  Laudes  Medio- 
lanensis  civitatis. 

Versus  de  Mediolano  ciTitate:,Altaurbs 
et  spaciosa'. 

Ausg.:  ed.  E.  Dümniler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  24-26. 

Erl.-Schr.:  Ebert,  Allgem.  Goschichte  der  Literatur. 
2.  Aufl.  I.  p.  611 ;  ef.  IL  p.  86.  Anm.  1. 

Versus  de  obitu  Sainaldi  abbatis  Flo- 
riacensis. 

Ausg.:  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
V.  p.  635.  636. 

Versus   de   obitu  Willermi   filii   regis 

Angliae  a.  1120. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VI.  p.  486. 

Versus  de  obsidione  Acconis  a.  1190 
=  Gedicht,  Ein  zeitgenössisches. 

Versus  de  ordine  comprovincialiom  pon- 
tificum  provinciae  Salisburgensis:  ,Dicta 
Juvavo  —  fultus  eodem'. 

Yerfasgt  zwischen  835  —  858. 

Handsckr. :  München,  Staatsh.  Lat.  n*^  14743 
(olim  S.  Emmer.  a.  5). 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon ,  Analecta  vet.  IV.  p.  525 
('ed.  2»  p.  346.  347)  unt.  d.  Tit.:  Incerti  poe- 
tae versus  de  opiscopis  et  archiep.  Saltzburgens., 
de  episc.  Ratispon.,  Frising.,  Pataviens.  et  Sa- 
bionensibus.  —  ^wiederh.  ap.  tez,  Scr.  rer.Austr. 
I.  p.  9.  10.  —  ■  ed.  E.  Dümmler  in  Archiv  für 
Kunde  Österreich.  Geschichtsquellen.  XXII.  p.  283 
-285.  —  "'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
Xni.  p.  351.  352.  —  ^  ed.  E.  Dümmler  in  Mon. 
Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  IL  p.  637-639. 

Erl.-Schr.:  Histoire  Utt^raire  de  la  France  V.  p.  212. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte.  U.p.280. 

248.  260.  269.  274. 
TTa  ttenbach,  Deatschlands  Geschichtsqaellen.  5.  Aofl. 

L  1885.  p.  275;  6.  Aufl.  L  p.  292. 

Versus  de  primis  comitibus  Lovanien- 
sibus. 

Au^g. :  ^  ed.  Miraeus,  Diplomata  Belg.I.  p.  178. 
—  ^  ap.  Bouquet,  RecXL  p.  437. 

Versus  de  primis  fundatoribus  mon- 
asterii  Zwetlensis. 

Uebers. :  ins  Deutsche  ühertragen  (u.  mit  ein- 
leit,  histor.  Notizen)  von  K.  Riedel.  Progr.  d.Real- 
gymn.  Waydhofen  a.  d.  Thaya  1887.  gr.  8^ 

Versus  de  Roma  ab  Heinrico  lY  rege 
a.  1084  niense  Martio  expugnata:  ,Venite 
cuncti'. 

Ausg.:  ex  cod.  Hannover.  (XL  671.  sec.  XVI. 
fol.  90)  unt.  d.  Tit.:  Gedicht  auf  die  Einnahme 
Roms  J084  ap.  Sudondorf,  Registrum  merkwür- 
diger Urkunden.  I.  Jena  1849.  p.  55.  56.  —  *  ed. 
E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist.  Libelli  de  lito. 
I.  1891.  p.  433.  434. 


Versus  de  rota  mundi  auctore  ano- 

nymo.  Poetische  Weltbeschreibong.   ■ 

Ausg. :  ^ ed. Pertz,  Ueb.  eine  fränkische  Kosmo- 
graphie  des  7.  Jahrh.  in  Ahhandlungen  der  Berl. 
Akad.  der  Wissensch.  1845.  p.  253.  —  •  (aus  Hs. 
München,  cod.  lat.  903)  ap.  Wright,  Anecd.  p. 
101-104. 

Erl.  -  Sehr. :  Wattenbach,  Deatschlands  Geschicht^- 
Quellen  p.  71  (6.  Aufl.  L  1885.  p.  106;  n.  p.  4^*: 
6.  Aufl.  I.  1898.  p.  111). 

Versus  de  Rudolfe  I  rege  Germ.  a.  1273. 

1275. 

Ausg.:  in  Pertz'  Archiv  11.  p.  388-390;  YIIL 
p.  341. 

Versus  de  Tartaris,  vid.  Carmina  de 
regno  Ungariae.  I. 

Versus  de  Verona  *»  Landes  Yeronensis 
civitatis. 

Versus  de  victoria  comitis  Montisfortis 
apud  Muretum  12.  Sept.  1213. 

Geschrieben  Nov.  1215  — Sept.  1217. 

Handsckr. :  Paris,  Nat  -  Bibl. ,  ms.  latios  n^ 
2878.  sec.  XIII.  8^ 

Au^g. :  ed.  A.  Molinier  in  Notices  et  documenis^ 
puhl.  pour  la  Soc.  de  Thist.  de  France.  Paris 
1884.  gr.  8°.  p.  133-139;  cf.  p.  129-132. 

Versus  de  Victoria  nrbe  evei^sa  a.  1248 

^  Carmina  trinmphalia  tria. 

Versus   de  viris  illustribus   dioeeesis 

TarvanensiSj   qui  in   sacra   fuere  exi>e- 

ditione. 

Ausg. :  ^  ap.  Martene  et  Durand ,  Ampi.  coli. 
V.  p.  539.  540.  —  *  wiederk.  ap.  Migne ,  Patrolo£. 
lat.  CLV.  p.  1093.  1094. 

Versus  de  W>lleimo  duce  Normanno- 
nira  occiso  (f  942)  =  Compiainte  sur  Tas- 
sassinat. 

Versus  et  epitaphia  etc.  de  Carole  Calvo. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL  p, 
660.  —  «  ap.  Bouquet,  Recueil  VIL  p.  310;  VIIL 
p.  678. 

Versus  ex  libro  magistri  Bicardi  cano- 
nici S.  Victoris  Paris.,  vid.  Gedicht,  Ein 
zeitgenössisches. 

Versus  in  aula^  ecclesiae  palatii  Aquis- 
granensis. 

Ausg.:  ed.  £.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist 
Poet.  lat.  {.  p.  432. 

Versus    in  fronte   bibliorum  positi  et 

litteris  aureis  exarati  in  vetustiss.  cod.  ms. 

monasterii  s.  Dionysii  (nunc  bibl.  r^,): 

jBiblorum  seriem'. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Capitular.  II.  p.  15Ö6.  — 
»  ap.  Bouquet,  Recueil  VIL  p.  313.  314. 

Versus  in  imaginem  Caroli  Calvi:  ,Hic 
residet'. 


VERSUS  IN  LAUDEM  —  VESPASIANO  DA  BISTIZZI 


1089 


Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  Analect.  vet.  lY.  p.  52. 
—  *  ap.  Bouquet,  RecueU  VII.  p.  317. 

Versus  in  laudem  Fippini  I  regis  Aqui- 

taniae. 

Ausg, :  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Poet,  lat  aevi  Carol.  II.  p.  92.  93. 

Versus  in  laudem  Sugeri  abbatis  S.  Dio- 
nysii  Parisiensis  (f  1151). 

Ausg. :  *  ap.  Duchesne,  Hist  Franc.  8cr.  IV.  p. 

491.  —  *  *n  Oeuvres  de  Suger  publ.  par  A.  Lecoy 

de  la  Marche.  Paris  1867.  gr.  8».  p.  424-426. 
Vgl.  Sageras. 
\ita  Sogori. 

Versus  in  mortem  Hugonis  abbatis  (f 
844)  =  Rhythmus  de  obitu  Hugonis. 

Versus  inscripti  libro  EYangeliorum,vi(2. 
Vita  Caroli  Magni.  Libri  3  (versus). 

Versus  inscripti  monumento  Caroli  Calvi 

in  choro  ecclesiae  s.  Dionysii:   ,Imperio 

Carohis'. 

Aiisg.:  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  322. 

Versus  libris  saeculi  octavi  adiecti. 

Atisg.:  ed.  Dümmler  in  Mon.  Oerm.  hist  Poe- 
tae  lat  aevi  Carol.  I.  p.  89-98;  ef.  p.  87. 

Versus  litteris  aureis  inscripti  pulvino 
apposito  sub  capite  s.  Remigii:  ,Hoc  opus'. 

Aitsg,:  ^  ap.  Mabillon,  Annai.  Bened.  lib.  34. 
n®42.  —  •  ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  318. 

Versus  memoriales  Babenbergens.  1278 

—1349. 

Ausg. :  ed.  Jaffe  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XVII.  p. 
639.  640. 

Versus  rhythmici  de  Henrico  V  Anglo- 
mm  rege  (f  1422). 

Handsehr. :  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Cleo- 
patra B.  1.  mbr.  sec.  XV.  4®. 

Ausg.:  ed.  Charl.  Aug.  Cole  in  Memorials  of 
Henry  V.  London  1858.  8^  (=  Herum  Brit  med. 
aevi  scr.  n"  11)  p.  65-75;  ef.  pref.  p.  xxvin-XL. 
Vgl.  Redmannos. 

Thomas  de  F.lmham. 

Vertreibung   der  Deutschen  von   der 

Prager  Universität  1384—1412. 

Ausg.:  ap.  Höfler,  Geschichtschreiber  der  hu- 
sitischen  Bewegung  11.  p.  128-208  (und  zwar: 
Appellatio  rectoris  uni versitatis  studii  Pragen- 
sis,  1384.  Decbr.  p.  128-130;  —  Incipit  appel- 
latio  in  causa  collegiorum  studii  Pragensis,  1384. 
Decbr.  p.  130-133;  —  Litera  regis  Hungariae 
Sigismundi  ad  Oregorium  pp.  XII.  1408.  p.  133- 
134;  —  Böhmische  Denkschrift  an  die  Car- 
dinäle  zu  Pisa.  1409.  p.  134-138;  —  Ex  apo- 
logia  mag.  Johannis  Przibram  p.  138-141;  — 
Ex  Sermone  mag.  Stefani  Palec  p.  142. 143;  — 
Querimonia  cleri  archiepiscopo  pragensi  (sie!) 
contra  mag.  Johannem  Huss.  1408.  p.  143-145; 
--  Rosponsio  magistri  Hus  ad  aiticulos  que- 
rimoniae  cleri.  1408.  p.  145-153;  —  Ex  s ar- 
men e  M.  Johannis  Hus:  Vos  estis  sal  terrae. 
1410.  p.  153.  154;  —  Inceptio  super  quodlibet 

Potthast,  Bibliotfaeca  historica. 


M.  Andreae  de  Bi*oda  p.  155;  —  Ex  privile- 
giis  uni  versitatis  Prägens,  p.  156;  —  Tracta- 
tulus  Mag.  Johannis  de  Husinecz  (dicti  Huss) 
p.  156-165;  —  Oeffentlicher  Anschlag  des 
Joh.  Hus  als  Rector  1409  p.  166.  167;  —  Jo- 
hannis Hus  iiterae  ad  archiepiscopum  Sbinco- 
nem.  1409.  p.  168- 170;  —  Klagschrift  des  An- 
dreas von  Brod  gegen  die  Wycleffiten  1406/10. 
p.  170-171;  —  S acerdos  Martinus  Lupacz  scri- 
bendo  cuidam  amico  ponit  et  istud  inter  caetera 
contra  perverses  Pikhardos  qui  sensu  camis  viam 
Dei  Omnibus  modis  pervertere  laborant  p.  171- 
173;  —  Oratio  legati  Caroli  VI  Francorum  regis 
ad  Wenceslaum  Rom.  et  Bohem.  reg.  1409.  p.  174 
-187;  —  Conclusio  universitatis.  1410. 15.  Jun. 
p.  187;  —  Notarius  univeraitatis  ad  anonymum 
p.  188;  —  Sophia  regina  Bohem.  ad  Oddonem 
cardin.  Columnensem  p.  188.  189;  —  Sophia  re- 
gina Bohem.  ad  pp.  Johannem  XXIII  et  alios  p. 
189-192;  —  Thomas  archiep.  Cantuar.  universis 
fidei  cathol.  zelatoribus.  1411.  7.  Mai.  p.  193;  — 
Literae  publ.  a  duobus  notarüs  die  3.  Jul.  1411 
conscriptae  p.  193-196;  —  Sententia  proce- 
rum  de  controversia  inter  archiepiscopum  et  re- 
ctorem  et  M.  Hus.  1411.  7.  Jul.  p.  197-199;  — 
Uebereinkunft  des  Erzbischofs  Sbinco  mit  d. 
Könige.  1411.  Aus  d.  Böhm.  p.  199.200;  —  Carta 
praetensa  ex  parte  Huss  data  contra  papam  et 
praelatos  ecclesiae  Prag.  1412.  20.  Jun.  p.  201- 
203;  —  Supplicatio  cleri  facta  papae  contra 
Johannem  Hus  p.  204.  205;  —  Litera  rectoris 
Prag,  studii  ad  universitatem  Wiennensem.  1413. 
8.  Jul.  p.  205.  206;  —  Ex  defensione  libri  de 
trinitate  (magistri  Joh.  Vicleph)  facta  per  M.  Joh. 
de  Hussinetz  p.  206.  207;  —  Ex  mag.  Symonis 
de  Tyssnow  defensione  libri  Johannis  Wykleff  p. 
207.  208). 

Erl.  -  Sehr. :  H  0  f  1  e  r ,  Carl  Ad.  Gonst. ,  Magister  Johannes 
HtiK  und  der  Abzng  der  deatschen  Professoren  und 
Studenten  aus  Prag  1409.  Prag,  Tempsky  1864.  8^. 
XL  327 pag. 

Verus  episcop.  Arausiensis  (cca.  480), 
vid.  Vita  s.  Eutropii. 

Verzeichniss,  vid,  auch  Catalogus,Chro- 
nicon,  Descriptio,  Indiculus  w.  Series. 

Verzeichniss  der  Bischöffe  von  Halber- 
stadt. 778—1435. 

Ausg.:  ap.  Abel,  Sammlung  p.  230-237. 

Verzeichniss  der  Bischöffe  zu  Mnden. 
780—1426. 

Ausg.:  ap.  Abel,  Sammlung  p.  237-244. 

Verzeichniss  der  Ertz- Bischöffe  von 
Magdeburg.  967—1403. 

Ausg.:  ap.  Abel,  Sammlung  p.  220-230. 

Verzeichniss  der  Hochmeister,  vid, 
Hochmeister. 

Verzeichniss  der  Provinzial  -  Minister 
der  Sachs.  Franziskaner- Provinz  =•  Cata- 
logus  ministrorum. 

Vespasiano  da  Bistizzi:  Lamento  dlta- 
lia  per  la  presa  d'Otranto  a.  1480. 

69 


1090 


VESPASIANUS  FLORENTINÜS  —  VICTOR  TÜNNÜNENSIS 


Ausg. :  in  Archivio  stör.  Italiano  IV.  p.  452  ff. 
Vgl.  Cronaca  di  Napoli  di  Notar  Giacomo  ed. 
P.  Garzilli.  Napoli  1845.  8°.  p.  146. 

Ve8pa8ianu8Florentinu8(med.saec.XY): 

Virorum  illustrium  103,  qui  saeculo  XV 
extiterunt  vitae. 

Ausg.:  Eomae  1839  unt.d.TtL:  Spiel] egium 
Romanum. 

:  Vitae   Eugenü  IV  (f  1447)  et 

Nicolai  V  (f  1455)  pontificum  Romano- 
rum.  Italice  scriptae. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Script,  rer.  Ital.  XXV. 
p.  253-266;  267-292. 

Vgl.  Vita  Julian!  Caesarini. 

Ve8pro  Siciliano,  U  =  Cronica  del  ri- 
bellamentu,  s.  p.  230. 

Veteri8  poetae  carmen,  vid.  Carmen 
apologeticum. 

Vetter,  Job.,  grammataeus  Landishuta- 
nus:  Fasti  consulares  civitatis  Landishu- 
tanae  =  Eathschronik,  Landshuter. 

Vetue  clironicon  Sueciae  prosaicum  = 
Chronicon  Sueciae  pros.  vetus. 

Via  Hierosolymitana  «  Descriptio  iti- 
neris  in  Terram  sanctam. 

Viaggio  in  Terra  santa  descritto  da  ano- 
nimo  trecentista.  Testo  inedito  del  1392. 

Ausg.:  pubbi.  per  cura  di  Franc.  Zambini.  Bo- 
logna 1867.  kl.  8^  Nur  106  numerirte  Exempl. 
gedruckt. 

Viana,  Carlos  de  (f  1461):  Crönica  de 
los  reyes  de  Navarra. 

TJmfasst  die  Oesch.  Navarras  von  den  frühesten  Zeiten 
bis  zur  Thronbesteigung  Karls  m  i.  J.  1390.  Vollendet  1454. 

Ausg. :  nach  4  Hss.  publ.  por  Don  Jose  Yan- 

guas  y  Miranda.    Pamplona  1843.  4^  200  pag. 
Erl.-Sdvr.:  Quintana,  Espanoles  colebres.    I.   18U7. 
p.  12  ff. 

Victor  Capuanue  episcopus  (flor.  550): 
Fragmentum  de  cyclo  paschali. 

Ausg. :  ex  Bedae  Vener.  libro  de  rat.  temp.  cap. 
49  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXVIII.  p.  1097. 1098. 

Victor  Cartenneneie. 

Apokryph.  Victor  soll  in  dem  Buche  von  Mieniras, 
Scheduumaia  atüiqua.  Matriii  1645  {sec.  cU.  1653)  publi- 
cirt  sein  und  Marcus  "will  ihn  in  seiner  Hiatoire  des  Van' 
dalea  (Paris  1836)  benutzt  haben.  Die  sorgfältigsten  Er- 
kundigungen auf  allen  grOssem  Bibliotheken  Europas  aber, 
-weldie  Papeneardi,  Waitx  und  Dahn  bislang  nach  dem 
Mientrasschen  Werke  anstellen  Hessen ,  waren  vergeblich, 
und  nouestens  hat  Emil  Hubner  (vgl.  Monatsberichte  der 
k.  Akad.  d.  Wissensch.  1862.  Berlin.  I.  p.  529.  Note),  der 
sich  spociell  auf  seiner  Reise  durch  Spanien  um  dies  Buch 
bemühte ,  gleichfalls  keine  befriedigende  Auskunft  zu  ge- 
ben vermocht.  Notizen  Über  diesen  apokryphen  Victor 
Cartennensis  findet  man  bei  Waitz,  Verlassungsgeschichte 
I.  p.  261.  Note  (2.  Aufl.  H.  p.  166.  Anm.  8);  bei  Dahn, 
Könige  der  Germanen  I.  p.  xv.  xvi.  p.  240  und  in  Göt- 
tinger gelehrte  Anzeigen.  1H61.  Stück  60  p.  1992.  Vgl. 
TVatteubach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl.  I. 
1885.  p.  80;  U.  p.  468  (6.  Aufl.  1.  p.  83;  II.  p.  489). 

Victor  Maseilieneie,  ^■^d.  Annales  S.Vi- 
ctoris  Massiliensis. 


Victor  I  papa  (f  c.  199):  Epistolae  spu- 
riae. 

Ausg. :  in  Mon.  Germ.  bist.  Epist.  m.  p.  87-89. 
Erl.-Sckr.:  Jaff6,  Begesta  pontificom  Rom.  Ed.  2.1. 
1885.  p.  11.  12;  n.  p.  731. 

Victor  II  papa  (f  1057):  Epistolae  et 
diplomata  pontificia  20. 

Ausg.:  ex  variis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLUI.  p.  803-838.  Cf.  Jaffe  1.  c.  p.  549-553; 
n.  p.  750. 

Victor  III  papa  (f  1087):  Epistolae. 

Ausg. :  2  ex  Mabillonio  et  Üghellio  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXIiX.  p.  961-964.  Cf.  Jaffe  L  c. 
p.  655.  656. 

Vgl.  Carmen  in  laudem. 

Dosiderins  Casinensis  abbas. 

Victor  IV  antipapa  (Gregorius).    113s. 

ErL'Sekr.:  Jaff6  1.  c.  p.  919. 

Victor  IV  antipapa  (Octavianus,f  1164). 

Erl.'Sckr.:  JnfU  1.  c.  U.  1888.  p.  418-426. 
Vgl.  Altercatio. 

Victor  Tunnuneneie  sive  Tonnennensis 

(Momrnsen)  ecclesiae  Africanae  episcopus: 
Chronicon  — 567. 

Nur  der  Theil  von  444  an  ist  erhalten. 

Handschr.:  Leiden,  Ün.-Bibl.  Cod.  Bon.  Vul- 
canii  n°  20.  II».  —  Madrid,  Un.-Bibl.  nM34. 
sec.  Xin.  —  Middlehill,  n°  740.  —  Rom, 
Bibl.  Barberin.  chart.  sec.  XVI.  n»  2.533. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Chronicon  Victoris  episi. 
Tunn.,  Chronicon  Joannis  Biclariensis,  legatioLuit- 
prandi . . .,  synodus  Bauarica,  sab  Tassilone  Ba- 
variae  duce  ....  Omnia  nunc  primum  in  lue.  ediia 
stud.  H.  Canisii.  Ingolstad.  1600.  4<»  {^uricderh. 
in  Canisii  Lect.  antiq.  ed.  Basnage  I.  p.  3 19-335 1. 

—  ^  Auch  ap.  Scaliger,  Thesaur.  temprjrum  U. 
p.  1.  —  *ap.  Schott,  Hispan.  illustr.  IV.  p.  117. 
--  *  ed.  Galland  in  Bibl.  PP.  XII.  p.  223-234. 

—  •  ap.  Pithoeum,  Opuscul.  p.  397.  —  '  ap.  Ron- 
calli,  Vet.  lat.  scr.  chron.  II.  p.  337-380.  —  *ap. 
Rösler,  Chron.  medii  aevi  p.  302.  —  •ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LXVin.  p.  941-962  ex  üallandio. 

—  ^®  ed.  Theod.  Mommsen  in  Mon.  Genn.  bist. 
Auetores  antiq.  XI  (Chronica  min.  II).  1893.  p. 
184-206;  cf.  praef.  p.  178-183;  subsidia  critica 
p.  165-177. 

Erl.  -  Sehr. :  Bahr,  Gesch.  der  rOmisch.  Litorator.  Suppl .  - 

Bd.  Abth.  1.   Carlsruhe  1836.  d.  109. 
Ebort,  Adf. ,   AUgem.  Geschiente  der  Litoratnr  des» 

Mittelalters.  I.  2.  AuÜ.  1889.  p.  686. 
Frick,  C,  in  Rheinisches  Museum  für  I'hilologie.  N*. 

F.  XLIV.  1890.  p.  369ff. 
Hertzber^,  H.,   Die  Uistorion  u.  die  Chroniken  de$ 

Isidorus  von  Sevilla.  Dissert.  GCttingen  1874.  8"^.  p. 

60.  61. 
Holder-Egger,  O.,  Victor  von  Tonnona  ti»  Neacs 

Archiv  der  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  I.  1876.  p.  298 -ai. 
Mommsen ,  Th.,  Zu  den  Annales  Vedastini  Und.  XVI. 

1891.  p.  4d0.  431. 
F  a  p  e  n  c  0  r  d  t ,  Fei. ,  Gesch.  der  Vandalischen  Hcnsduft 

p.  359  ff. 
Pflugk-Harttune,  J.  v.,  Belisars  Vandalenkiie;; m 

V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  LXI.  1889.  p.  69-». 
Rösler,  Chronica  medii  aevi  p.  121-125. 
Schüz,  Comment.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribw 

historicis  p.  509-530. 
Teuf  fei,  Av.  S.,  Gesch.  d.  römischen  Literatar.  5.Aofi. 

Leipzig  1890.  p.  1254.  n»  3.  4. 
TTattonbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen p. 5a 

(5.  Aufl.  1.  1885.  p.  80;  6.  Aufl.  I.  18d3.  p.  83j. 


VICTOR  VITENSIS  —  VICTRING 


1091 


\r  e  s  s  e  1  i  n  ß^ ,  P. ,  Diatribe  de  Judaeornm  archontibas 
ad  inscription.  Berenicensein  et  dissert.  de  eTanfroliis 
iasKci  imp.  Anastasii  non  emendatis  in  Victorem  Tun- 
nnnensem.    Traieeti  ad  Rh.  1738.  8^. 

Victor  Vitensis  {al  Uticensis)  episcopiis 
(eca.  484):  Historia  persecutionis  Wan- 
dalicae  sive  Africanae  ecclesiae  (al.  pro- 
viuciae)  sub  Geiserico  et  Hunirico  Wan- 
dalonim  regibus.  Libri  3.  427 — 484. 

Enthält  neb^n  den  Klagen  über  die  Verfolgungen  der 
Vandalen  viele  Belohmng  über  die  Sitten  und  Sinrich- 
tun^en  dieses  Volkes. 

Handschr.:  es  sind  sehr  viele  erkalten ,  mei- 
ütens  jungem  Datums :  A  d  m  u  n  t ,  Stiftsb.  n®  739. 
•^ee.  XII.  —  Bamberg,  kgl.  Bibl.  E.  3. 4.  sec.IX. 
Pertz'  Arch.  VI.  p.  40.  —  Berlin,  kgl.  Bibl.  lat. 
4^  n«»  1.  sec.  XII.  —  Bern,  Tn.-Bibl.  n»48.  sec. 
XI.  —  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n°  1794.  sec.  X.  — 
Ed in  bürg,  sec.  X.  Neues  Arch.  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Uesch.  III.  p.  (523.  —  Laon,  Stadtb.  n^  113,  sec. 
IX.  —  Paris,  Bibl.  Mazarin,  sec.  X.  Neues  Arch. 
VI.  p.  495.  —  Petersburg,  kais.  Bibl.  sec.  IX. 
Fragmente.  Neues  Arch.  V.  p.  613.  —  Wien, 
k.  k.  Staateb.  n<»  400  (hist.  prof.  178).  sec.  XIII. 
f.  9;  —  n^408.  sec.  XI;  —  n^»  583  (univ.  239). 
sec.  X.  —  Zwetl,  Stiftsb.  299.  sec.  XII.  —  Bibl. 
des  Earl  of  Ashburnham.  Neues  Arch.  III.  p.  610 
M.  8.  w.   Vgl.  Pertz'  Archiv  VI.  1839.  p.  236.  237. 

Aitsg.:  "  Parisiis,  Joa.  Panus  [Jehan  Petit] 
1517  (?).  8^  Aetisserst  selten.  —  wiederh.  per  Beat. 
Kbenanum  (in  Histor.  ecclesiasL  Script.)  'Basü. 
1535.  foL,  '  1554.  fol.  —  wiederh.  cura  R.  Lori- 
chii  ^  Coloniae  1537.  8«;  *BasiI.  1541.  8°.  —  «Pa- 
nsiis  1541.  fol.  —  '  in  Grynaei  Orthodoxogra- 
phis  I.  p.  799.  —  '  m  Bibliothecis  Patrum.  — 
^  in  Delibati  Africanae  historiae  eccles.  s.  Optati 

Milenitani  lib.  VII Victoris  Uticensis  lib.  3 

de  persec.  Vand.  in  Africa,  c.  annot.  ex  Fr.  Bal- 
duini  comment.  rer.  eccl.  Paris.  1569.  8^  —  ^^cum 
operib.  Vigilii  Tapsen sis  et  not.  Fr.  Chiffletii.  Di- 
vione  1664.  4®.  —  "  ap.  Ruinart,  Historia  perse- 
cutionis Vandalicae.  Paris.  1694. 1737. 8«  et  "  Ve- 
nrtiis  1732.  4*.  —  '•  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
LVIII.  p.  179-260.  —  "liwa  cum  Lactantii  libro 
de  mort.  persec.  ap.  H.  Hui-ter,  Opuscula  ss.  Pa- 
trum selecta.  Ser.  I.  Vol.  XXII.  Oeniponte  1873. 
16mo.  —  IS  rec.  Card.  Halm  tn  Mon.  Germ.  hist. 
Auct  antiquiss.  III.  1.  p.  1  -58  (^^  besonders  dar* 
aus  abgedruckt  Berolini  1879.  gr.  4*^.  X  90  pag. 
Ji  3).  —  *^  rec.  M.  Petschenig.  Accedit  inceiti 
auctoris  Passio  Septem  monachorum  et  Notitia 
. . .  in  Corpus  scriptorum  ecclesiast.  Vol.  VII. 
Vindob.  1881.  8^  XUI.  174  pag.  Ji  3.60. 

Uebers. :  deutsch :  *  Bischof  Victors  von  Vita 
Geschichte  d.  Glaubensverfolgung  im  Lande  Afrika, 
übersetzt  von  M.  Zink.  Progr.  d.  Studienanstalt. 
Bamberg  1883.  8°.  XL  90  pag.  —  *  übers,  von 
Adam  Mally.  Wien  1884.  8*».  XVI.  16S  pag. 

holländisch :  Historie  . . .  van  de  . .  grousame 
ver\'o]ghinghe  den  goeden  kerstenen  aenghedaen 
van  de  wreede  Vandelen  in't  lantschap  van  Afry- 
ken  ...  In  . . .  nederlantsche  sprake  ouerghestellt 
door  Jacob  Nieulant. . .  Antwerp.  1568.  8". 

italienisch:  in  Niccolö  MachiavoUi  ed  il 
suo  centenario,  con  una  sua  versione  storica  non 
mai  pubblicata.  Firenze  1869.  8**.  19  pag.  Diese 


Uebersetxung  hat  N.  M.  selbst  gefertigt;  vgl.  Re- 
vue des  questions  historiques.  VII.  1869.  p.  278. 

Erl.-Sehr.:  Aul  er,  A.,  Victor  de  Vita  tn  Historische 

Untersachongen.    Arnold  Schäfer  zum  25jAhr.  Jubi- 

lAam  .  .  .  gewidmet.  Bonn  1882.  gr.  S^.  p.  253. 
B&hr,  Gesch.  der  rOmischen  Literatur.  Suppl.-Band. 

2.  Abth.  p.  381. 
Cnper,  Commentar.  hiatoricns  de  Victore  Vitensi  tn 

AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  628-682. 
Ebert,  Adf.,  Gesch.  der  Literatur  des  Mittelalters  im 

Abendlande.  1.  Leipzig  1874.  p.  483-436  (I.  2.  Aufl. 

0^.  1889.  ^454-408). 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  293. 
Papencordt,  F.,  Gesch.  der  yandalischen  Herrschaft 

in  Afrika.  Berlin  1837.  SP.  p.  366. 
Petschenig,  Mich . ,  Die  handschriftliche  Ueberliefe- 

rung  des  Victor  von  Vita.  Wien  1880.   Lex. -8^.  98 

pag.  Jk  1.50  (aiM:   Sitzungsber.  d.  k.  Akad.  d.  W'i.ss. 

in  Wien.    Philos.-hist.  Cl.    Jahrg.  1879.   Bd.  XCV. 

Dec.  besonders  abgedruekt). 
Potzsch,  W.,  Viktor  von  Vita  und  die  Kirchenver- 

folt^ng  im  Wandalenreiche.    Progr.  des  Bealgymn. 

Döbeln  1887.  4«».  XLlIpag.  A.  2.50. 
Prolegomena    ap.  Migne,   Patrolog.  lat.  LVIII.  p. 

125-180. 
Rninart,  Th.,  Historia  persecutionis  Vandalicae.  Vo- 

netiis  1732.  4P  {wiederfi.  urU.  d.  Tit. :  Commontarius 

histor.  de  persecutione  Vandalica  ap.  Migne  1.  c.  p. 

395-431). 
Schüz,  Commentar.  chticus  de  scriptis  et  scriptoribns 

historicis  p.  530. 
Teuf  fei,  W.S.,  Gesch.  d.  rOmisch.  Literatur.  5.  Aufl. 

Leipzig  1890.  p.  1206.  §  470. 

Vgl.  Acta  ss.  Cypriani  et  Fei. 
,,     8.  Eugenii  ep.  Carth. 
Passio  s.  Liberati  abb. 
,,      „  Martiniani. 
,,      „  Septem  monachorum. 

Victoria  Neapolitanorum  ficta  (a^  788). 

Erzählung  eines  fabelhaften  Sieges  der  Neapolitaner 
über  die  Sarrazenen. 

Handschr. :  Rom,  Vatic.  Ottobon.  n*^  2940.  sec. 
XIV.  fol.  69. 

Ausg. :  *  ed.  Waitz  in  Mon.  Gorm.  hist.  Scr.  rer. 
Langob.  1878.  p.  465.  466.  --  ^wiederh.  unt.  d. 
Tit. :  Neapel itanorum  de  Baracenis  victoria  a.  788 
habita  iicta  narratio  ed.  Bart.  Capasso  in  Monum. 
ad  Neapolit.  ducatus  historiam  perünentia.  1. 1881. 
p.  347.  348. 

Victorinus  episcopus  ForoiaUensis  (c. 
506):  Epistola. 

Ausg. :  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiq.  VIII. 
p.  271.  272. 

Victorius  Aquitanus:  Cursus  paschalis 
annorum  DXXXII  ad  Hilanim  archidia- 
conum  ecclesiae  Romanae  a.  457. 

Veranlasst  durch  die  Osterstreitigkeiten  der  Jahre  444 
u.  454. 

Ausg.:  *  ed.  Aegid.  Bucherius,  De  doctrina 
temporum  commentario  in  Victorium  Aquit.  alios- 
que  antiquos  canonum  paschalium  scriptores.  Ant- 
verp.  1633.  —  *  wiederh.  ibid.  1664.  —  «ed.  Th. 
Mommsen  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiquiss. 
IX.  1892.  p.  677-735;  cf.  p.  669-676. 

Erl.-S(^.:  Histoire  littöraire  de  la  France  11.  p.  424. 
Krusch,  Br.,  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  tt.d.  Gesch. 

IV.  p.  KiO;  cf.  Ueber  eine  Hs.  des  Victurius  IX. 

1884.  p.  271-281. 
M  o  in  m  s o  n  ,  Cas» iodor  p.  565.  660. 
Reif  f  er  scheid  in  Biblioth.  patrum  latin.  II.  p.  93. 
Teuf  fei,  W.  S.,  (ie.soh.  der  röm.  Literatur.  5.  Aufl. 

Leipzig  1890.  p.  1208.  §  470.  n«  8. 

Victring,  Johann  von  =  Johannes  Yicto- 
riensis. 

69* 


1092 


VIDA  —  VILLANI,  FILIPPO 


Vida,  Hieron.,  Cremonensis,  vid.  Mar- 
tyrium s.  Dalmatii. 

Viga-Glüms-Saga. 

Geschichte  des  1003  auf  Island  verstorbenen  Häupt- 
lings Glam. 

Äuag. :  ^  ap.  MarcussoD ,  Agiaetar  Fornmanna- 
Sögur,  ern  a  thrick  utgeignar  etc.  Hoolum  1756. 
S^.  p.  180-240.  —  *  Viga-Glums-Saga,  sive  Vita 
Yigae  Glumi.  Ouias  textus  ad  fid.  praestani  cod. 

dilig.  exaci  et  coli carm.  in  ord.  pros.  redact. 

et  iod.  tripl.  e  ms.  leg.  Magnaeani  ed.  G.  Petei-sen. 
Havniae  1786.  4®.  —  '  tn  Islendinga  sögur.  Eptir 
gömlum  handritum  ütgefnar  at  tilhlutun  hins  Ko- 
nüngliga  Norraena  Fornfneda  Felags.  IL  Kaup- 
mannahöfn  1830.  8°.  p.  321-398.  —  *afoGluma 
saga  farsgb.  von  Gudm.  Tborl4ksson  in  Islenzkar 
fornsögor.  I.  Kaupmannahöfn  1879.  p.  1-112. 

Uebers.:  dänisch:  ap.  Fr.  "Winkel  Hom ,  Bil- 
leder  af  livet  paa  Island.  Islandske  sagaer.  I. 
Kjebenhavn  1871.  8°.  p.  195-256. 

englisch:  Viga  Glum's  Saga.  The  story  of  Viga- 
Glum,  translat.  from  the  Icelandic  by  Edmund 
Head.  London  1866.  12mo.  3  sh. 

Erl.-Sohr.:  Müller,  Sagabibl.  {deuisck» Äutg.)  I.  p.61. 

Viga -Styre- Saga  ok  heidarvlga. 

Geschichte  des  Häuptlings  Agrip  ^nannt  Viga-Styr. 

Aus  d.  10.  u.  11.  Jahrh.    Fortgesetzt  in  der  Heidarviga- 

Saga  iß.  d.). 

Ausg. :  ^  in  Islendinga  sögur.  I.  Kaupmanna- 
höfn 1829.  p.  261-350.  —  Un  Islendinga  sögur, 
udgivne  . .  af  det  Eong.  Nord.  Oldskr.-Solskab.  IL 
Kj0benh.  1847.  8°.  p.  277-394.  —  «Auszug  in 
Antiquites  Busses  d'apres  les  monuments  historiq. 
des  älandais.  IL  Copenhague  1852.  gr.  4^  p.  263- 
268.  n^  xLix. 

ErL'Sekr.:  Müller,  Sagabibl.  {deutsche  Ätug.)  I.  p.26. 
Thorkelsson,  J6n,  Sk^ringar  ä  visnm  i  nokkurum 
islenzkum  sögum.    Progr.  Iteykjavik  1868.  p.  27  -  85 
lerklärt  du  Voraö,  tMJc^  m  v.-St.-S.  vorkommen). 

Vigilas  monachus  Albeid.,  vid.  Chroni- 

con  Albeldense. 

Vigilius  episcopus  Tridentinus  (f  cca. 

405):  Epistolae  duae. 

Ausg.:  *ap.  Galland,  BibL  PP.  YIII.  1772. 
p.  203-206.  —  ^  wieder h.  ap.  Migne,  Patrolog. 
fat.  XUI.  p.  549-558;  cf.  p.  543. 

Vgl.  Martyrium  ss.  Sisennii  äe. 

Vigilius  papa  (f  555):  Epistola  ad  epi- 
scopos  Galliae,  qua  nuntiat  se  Aureliano 
vices  suas  in  Gallia  delegasse,  a^  546. 

Ausg.:  *ap.  Sirmond,  Ck)ncil.  Gall.  I.  p.  275. 

—  *ap.  Bouquet,  Rec.  IV.  p.  65.  —  Epistola 
ad  Aurelianum  Arelatenscm  episc,  qua  ei  post 
obitum  Auxanii  vices  suas  in  Gallia  delegat,  a° 
546  ^  ap.  Sirmond  l.  c.  I.  p.  274.  —  *  Bruchstück 
ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  64.  —  Epistola  ad  eun- 
dem,  qua  eum  hortatur,  ut  Childeberto  regi  sug- 
gerat,  ut  ad  regem  Gothorum  sciibat  ne  quid  in 
ecciesia  Romana  turbari  sinat,  a°  550  ^  ap.  Sir- 
mond 1.  c.  I.  p.  287.  —  "  Bruchstück  ap.  Bouquet 
1.  c.  IV.  p.  66.  —  Epistola  ad  Auxanium  Arelat. 
episc,  qua  usum  pallii  dififort  ^  ap.  Sirmond  1.  c. 
I.  p.  270.  —  'fragm.  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  61. 

—  Epistola  ad  eundem,  qua  vices  illi  suas  in 
Gallia  delegat,  a°  545  *  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  271. 


—  •  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  61.  62.  —  Epistola 
ad  Caesarium  Arelatensem,  qua  respondet  inter- 
rogationi  sibi  a  Theodeberto  rege  factae  ^  ap.  Ba- 
ronium,  Annal.  eccles.  ad  a.  538.  —  *ap.  Bou- 
quet 1.  c.  IV.  p.  59.  60.  —  Epistola  ad  episco- 
pos  Galliae,  qua  Auxanium  Arelat  episc.  vica- 
rium  sedis  apost.  constitutum  esse  nuntiat,  a^  545 
*  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  272.  —  *  ap.  Bouquet  1.  c. 
IV.  p.  62.  63.  —  Epistolae  et  decretaap.  Migne, 
Patrolog.  lat  LXTX.  p.  15-128.  —  Petri  de 
Marca  Dissert  de  Vi^ii  decretali  ep.  pro  con- 
firmatione  V.  synodi  tbid.  p.  127-144.  —  Epi- 
stolae in  Mon.  Germ,  bist  Epist.  III.  p.  57 -6S. 

Erl.-Sekr.:  Jaff6,  Begesta  pontiilcam  Rom.  Ed.  2.  I. 
1886.  p.  117-124;  II.  p.  738. 

Vignay,  Jean  du  ^  vid.  Primatus. 

Vigne,  And.  de  la  (f  1529):  Le  Vergier 
d'honneur  de  Tentreprise  et  voyage  de 
Naples. 

Wichtig  für  die  Sittengeschichte  zur  Zeit  Carls  vm. 
Ausg.:  ^  Paris  (1495?)  fol.  —  'ap.  Cimberet 
Danjou,  Archives  curieuses  de  Thistoire  de  France. 
Tom.  I.  Paris  1834.  8^ 

Erl.-Schr.:  FoncemagnemM6m.  de  TAcad.des  iD&ci. 
XVU.  p.  579. 
Strave,  Bibliothoca  hiator.  ed.  Mensel  YH.  2.  p.  172. 
173. 

:  Extrait  de  Phistoire  du  voyage 

de  Naples  du  roy  Charles  Vni,  mise  par 
6crit  en  forme  de  joumal  de  son  expres 
vouloir.    1494  —  1495. 

Wird  von  Desrey,  Relation  («.  d.)  orginzt. 
Ausg. :  ap.  Theod.  Godefi'oy,  Histoiro  de  Charles 
vm.  n»  3. 

:   La  louange  de  rois  de  Prance 

en  vers  et  en  prose. 

Verfasst  bei  Gelegenheit  der  Gesandtschaft  Ludwigs 
XI  an  den  Papst. 

Ausg.:  *  Paris  1507.  8«.  —    *wiederh,  ibid. 

1608.  8°. 

Vigne,  Pierre  de  la  =  Petrus  de  Vineis. 

Vigneulles  =  Philippe  von  Vigneulles. 

Villcina  Saga  =  Wilkina  Saga. 

Villani,  Filippo  (f  1405):  über  de  ori- 
gine  civitatis  Horentinae  et  eiusdem  fa- 
mosis  eivibus. 

Der  1.  Theil,  fast  nur  Fabeln,  ist  nie  gedruckt;  d?r 
2.  Thoil  ist  wichtig  u.  gewissennassen  der  arste  VersacL 
einer  wissonschafUichen  u.  LiterSxgMchichte  toh  Floreüz. 

Handschr.:  über  das  Autograph  (AshbumL- 
Laurenz.  942)  vgl.  Um.  Marchesini  in  Archi\io 
stör.  Italiano.  Ser.  V.  tom.  U.  1888.  p.  366-379. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Liber  de  civitatis  Floren- 
tiae  famosis  eivibus,  ex  cod.  Medioeo  Laurent 
nunc  primum  editus,  aliique  fere  synchroni  scn- 
ptores  de  Florentinonim  litteratura,  cura  G.  C. 
Galletti.  Accedunt  F.  Bocchii  elogia  Florentinomm 
doctrinis  iosignium.  Florentiae  1847  et  1844.  2  in 
1  vol.  4°. 

Uebers. :  eine  alte  italienische  unt.d.  Tit. :  Tite 
d'uomini  illustri  Fiorentini  ^  ed.  G.  M.  MazzuchellL 
Venetia  1747.  4^  —  ^wiederh.  Firenze  182ö.  S*. 

—  '  wieder h.  ibid.  1847.  8^  —  *  auch  in  der  Ge- 


VILLANI,  GIOVANNI  —  VILLANI,  MATTEO 


1093 


sammiausg.  der  Ylllani  von  Ign.  Moutier.  Firenze 
1823  (5.  das  folgende  Werk),  Diese  üebersetxung 
übertrifft  das  Original  an  Eleganz  y  steht  ihm 
aber  an  Genauigkeit  nach.  —  *  aneh  mit  der 
Cronica  des  Matt.  V.  u.  der  Cronica  di  Dino  Com- 
pagni  zusammen.  Milano  1834.  gr.  8^ 

Villani,  Giovanni,  cittadino  Eiorentmo 
(f  1348):  Historie  Morentine  seu  Cronica 
seil  Cronica  universale  seu  Historia  uni- 
versalis italice  scripta,  a  condita  Floren tia 
-1348.   Libri  12. 

Erinnert  durch  Einfalt  n.  Mannigfoltigkeit ,  Kraft  a. 
Naivität  an  Herodot.  Dieser  nnterrichtendste  von  allen 
Historikern  seiner  Zeit  lieferte  das  grösste  Geschiohtswerk 
Italiens.    Von  1286  an  eigenthümlich. 

Handsehr.:  Rom,  Archiv  der  Peterskirche. 
34.  E. 

Ausg. :  ^unt.  d.  Tit. :  Croniche  in  nur  10  Bchm. 
xuerst  Vinetia  per  Jac.  Fasolum  1537.  fol.  Sehr 
fehlerhaft.  —  ^mit  Buch  11  u.  12  xtisammen  als 
Cronica  universale.  Fiorenza  1554.  2  vol.  8®.  — 
^  Libri  12.  Fiorenza,  Giunti  1559.  4®.  —  *unt.d. 
Tit.:  Storia  Fiorentina  nuovamente  corretta  e 
alla  sua  vera  lezione  ridotta.  Fiorenza,  F.  e  J. 
Giunti  1587.  4^  —  »Firenze  1562.  4^  —  «va- 
riantibus  lectionibus  ac  supplementis  aucta  ope 
cod.  ms.  Job.  Bapt  Recanati  ap.  Muratori,  Rer. 
Ital.  scr.  XIII.  p.  9-1002.  —  ^  wiederh.  in  Rac- 
colta  di  classici  Italiani.  Milano  1802.  8°.  —  'a 
miglior  lezione  ridotta  coli'  ajuto  de'  testi  a  penna. 
Firenze,  per  il  Magheri  1823.  8  vol.  8".  —  'con 
note  filol.  di  Ignazio  Moutier  e  con  appeud.  stor.- 
peograf.  compilate  da  Franc.  Gber.  Dragomanni. 
Firenze  1844.  4  vol.  8^  —  *°  wiederh.  Firenze 
1847.  7  vol.  8®.  —  "«n/.  d.  Tit.:  Le  cronache 
storiche  . . .  Milano  1848.  7  vol.  8°.  —  *'  xusam- 
men  fnit  den  Gron.  Filippos  u.  Matt.  Trieste  1857. 
58.  2  vol.  8^  —  "  unt.  d.  Tit. :  La  cronica  di 
Giov.  V.,  annotata  ad  uso  della  gioveotü  da  Ce- 
lestino  Durando.  Torino ,  libr.  Salesiana  1879.  8^. 
5  vol.  16™o. 

Uebers.:  deutsch:  das  9.  Bucb  von  W.  Frie- 
den sborg  in  Gescbicbtschreiber  der  deutschen 
Vorzeit  XIV.  Jahrb.  IL  2.  p.  105-145. 

Fortgesetzt  in  gleichem  Geiste ,  wenn  auch  mit  we- 
niger rnnsterhafter  Schreibart  von  seinem  Bmder 

Viliani,  Matteo,  cittadino  Fiorentino  (f 
1363)  bis  1363  u.  von  lib.  XL  cap.  61 
an  von  dessen  Sohne  Filippo  bis  1364: 
Istorie  di  Matteo  Viliani,  che  continua 
quelle  di  Giovanni  suo  fratello.  Libri  11. 

Ausg, :  ^  zusammen  mit  d.  vorhergehenden  als 
Cronica  universale  de  suoi  tempi.  Fiorenza  1554. 
2  vol.  8^  —  »  unt.  d.  Tit.:  Storia  di  M.  VilJani... 
che  serve  di  continuazione  a  quella  di  G.  suo 
fratello.  Venezia  ad  instanza  di  Giunti  di  Fio- 
renza 1562.  4^  Oute  Ausg.,  enthält  aber  nur 
8  Bücher  und  einen  Theil  des  9.  —  '  aus  einem 
pollständigem  Cod.  das  ganxe  Werk  als  Historia 
universale  de'  suoi  tempi.  Firenze,  Giunti  1577. 
40  _  4  tciederh.  ibid.  1581.  4^  —  *  mit  d.  Ueber- 
Schrift:  Matthaei  Villanii  eiusque  filii  Philippi 
historia  ab  a.  1348 — 1364  ap.  Muratori,  Rer.  Ital. 
scr.  XIV.  p.  9-728;  cont.  p.  9-770.  —  «Milano 


1729.  2  vol.  fol.  —  *  modemisirt  in  Raccolta  dei 
classici  ital.  Milano  1802.  Vol.  1-8.  8«».  Auch  in 
besondem  Abdrücken  hieraus  als  Viliani ,  Istorie 
fiorentine  erschienen.  —  *  correct  ed.  J.  Moutier. 
Firenze  1825.  26.  6  vol.  8^  —  ^unt.d.  Tit.:  Istorie 
fiorentine.  Milano  1834.  gr.  8^  —  "  unt.  d.  Tit. : 
Cronache  di  Dino  Compagni,  e  di  Gio.,  Matt,  e 
Fil.  VUlani.  Padova  1841.  gr.  8^  {800 pag.)  L  36. 

—  ^^  zusammen  mit  Matteo  e  Filippo  unt.  d.  Tit. : 
Croniche  a  miglior  lezione  ridotte  coli'  ajuto  de' 
testi  a  penna,  con  note ...  da  Franc.  Gherardi 
Dragomanni.  Firenze  1845— 47.  7  vol.  8^  L63. 

—  ^^  wiederh.  Firenze  1847.  7  vol.  8<».  —  "t4n<. 
d.  Tit. :  Le  cronache  storiche  di  Giovanni,  Matteo 
e  Füippo  Vilani  a  miglior  lezione  ridotte , . . .  con 
note  filol.  di  J.  Moutier  e  G.  M.  Mazzuchelli,  e 
di  una  Cronaca  inedita . . .  Milano  1848.  7  vol.  8^ 

—  ^^unt,d.  Tit.:  Croniche  di  Giovanni,  Matteo 
e  Filippo  Viliani . . .  pubbl.  di  A.  Rachel i  in  Bi- 
blioteca  classica  italiana.  Trieste  1857.  58.  2  vol. 
8^  _  "  unt.  d.  Tit. :  Croniche  di  G  .,  M.  e  F.  Viliani 
secondo  le  migliori  stampe  e  corredate  di  note 
filol.  e  storiche.  Vol.  I.  Milano  1857.  gr.  8°.  — 
*•  Bruchstücke  ed.  L.  Carrer  in  Biblioteca  class. 
italiana  di  scienze  ecc.  {auch  m.  d,  Tit. :  Cronache 
antiche  Italiane).  Classe  VIH.  Venezia  1841.  8^ 
p.  139-271. 

NB.  Oiov.  Viliani 8  Werk  wurde  poetisch  bearbei- 
tet von  Antonio  Pncci  (-f-  1373,  vgl.  oben  p.  945)  unt.  d. 
Tu. :  Centiloqxiio  di  A.  P.  che  contienne  la  cronica  di  Giov. 
Viliani  in  terza  rima  ab  a.  del  roondo  2854  al'  a.  di  Cristo 
1373.  Canti  91  Aitsg.:  (ap.  Laigi)'  Oelizie  degli  eruditi 
Toscani.  Tom.  III  -  vi  incl.  {auat  einxeln  kieraua  Firenze 
1772  —  1775.  4  vol.  89). 
Erl.  -  Sehr. :   B a  1  z an  i ,  Ugo ,  Le  cronache  Italiane  nel 
medio  evo.    Idilano  18S4.  S^  p.  301-306. 
Böhmer,  Begesta  Lndovici  Bavari  p.  x. 
Dönniges,  Gesch.  des  deutschen  Kaiserthoms  im  14. 

Jahrh.  I.  1.  Berlin  1841.  p.  107-131. 
Faraglia,  X.,  in  Archivio  stör,  per  le  provincie  Na- 

poletane.  XI.  1886.  p.  554  ff.  BwgraphMchta. 
Gaspary,  Adf.,  Gesch.  der  italienischen  Literatur.  I. 

Berün  1885.  gr.  8».  p.  369-377.  533. 
Gervinus,  Historische  Schriften  I.  p.  24-44. 
Guasti,  Anton.,  Del  valore  storico  di  un  passo  delle 
croniche  di  Giovanni  Viliani,   concemente  l'origine 
di  Prato  in  Archivio  stnr.  Italiano.    Sor.  V.  tom.  4. 
1889.  p.  108-114  {betrifft  lib.  IV.  c.  26). 
Hartwig,  0.,  Giov.  Viliani  u.  die  Leggenda  di  Messer 
Gianni  di  Procida  in  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift. 
XXV.  p.  233-271.  —  Ueberutxt  unt.  d.  Tu.: 

:  Giov.  Viliani  e  la  leggenda  di  Messer  Gianni 

da  Procida.  Vers,  dal  tedesco  per  Mattia  di  Martino. 
Palermo  1873.  12mo. 
Imbriani,  V.,  t»  Propugnatore.  XII.  1.  p.  330-351; 

2.  p.  54-81. 
Knoll,  Osk.,   Beiträge  zur  italienischen  Historiogra- 

Shie  im  14.  Jahrh.  GOttin>ron  1876.  8^.  p.  1-30:  Zur 
Ihronologie  des  Matteo  Viliani. 

Lami,  G..  Di  un  compendio  inedito  della  Cronica  di 
Giov.  Viliani  nelle  sne  relazioni  con  la  storia  fioren- 
tina Malispiniana  in  Archivio  stör.  Italiano.  Ser.  V. 
tom.  5.  1890.  p.  369-416. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aafl.  H. 
1887.  p.  2&4.  285. 

Sanosi,  Iren.,  Di  un  incarico  dato  dalla  Repubblica 
Fiorentina  a  Giovanni  Viliani  m  Archivio  stör.  Ita- 
liano. Ser.  V.  tom.  XII.  1893.  p.  366-369. 

Scheffor-Boichorst,P.,  Florentiner  Studien.  Leip- 
zig 1874.   8°.  p.  24.  222  ff. 

Schottmüller,  Konr. ,  Viliani  in  seinem  Der  Unter- 
gang des  Templer  -  Ordens.  I.  Berlin  1887.  gr.  Bf^.  p. 
684-689. 

Tenneroni,  Di  un  com^ndio  sconosciuto  della  Cro- 
nica di  Giovanni  Viliani  in  Bullottino  dell'  Istituto 
storico  Italiano.   1893.  n«  13. 

Tiraboschi,  Storia  della  letteratura  italiana.  V.  2. 
Milano  1823.  p.  608. 


1094 


VILLANOVA  —  VILLENEUVE 


"Weltzien,  Qerh.,  üntersachnng  italienischer  Quellen 
zum  Romerzuge  Ludwigs  dos  Baiem  1827— -1^39.  Diss. 
Halle  1882.  &>,  passim. 

Werunsky,  Geschichte  Kaiser  Karls  IV.  II.  p.  408. 
Vgl.  Vita  s.  Zenobii  ep.  Flor,  (trarul.  2.  et  3). 

Villanova,  Guilelmus  de,  vid.  Villeneuve. 

Villehardouin,  Geoffroy  de(tl213):  Hi- 
stoire  de  rempire  de  Constantinople  sous 
les  empereurs  fran9ois,  (1204)  ott  LaCon- 
queste  de  Constantinople  ou  M6moires  de 
Tille -Hardouin. 

Villeh.  war  Theilnehmer  dieses  Kreuzzugos,  kost- 
bares Werk,  eins  der  ältoston  Denkmäler  nordfranzüsi- 
scher  PYosa.  —  Fortgesetzt  von  Henri  de  Valon- 
ciennes. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  L'histoire  de  GeofFroy 
de  Villa -Hardouin,  marechal  de  Champagne  et 
de  Romanie,  de  la  conqueste  de  Constantinople 
par  les  barons  fran9ois  associez  aux  Venitiens, 
depuis  Tan  1198 — 1204:  par  Blaise  de  Vigenere. 
Paris  1585.  4®.  Mit  beigefügter  (assex  plate  tra- 
duction.  B  u  c  h  0  n )  Ueberseixung  in  das  neuere 
Französische.  —  *  besser^  aber  ohne  Uebers.  als 
Histoire  ou  chronique  du  seigneur  Geoffroy  de 
Vüle- Hardouin  etc.  Lyon  1601.  fol.  —  ^unt.d, 
Tit.:  L'histoire  de  Tempire  de  Constantinople  sous 
les  empereurs  franpois  etc,  Par  Charl.  du  Fresne 
du  Cange.  Paris  1657.  fol.  Zugleich  von  Byzan- 
tinae  historiae  scriptores.  Paris.  Tom.  XX VL  — 
Das  erste  Werk,  wodurch  Ducange  seinen  Buf 
in  der  Gelehrten -Welt  begründete.  Er  benutzte 
hierbei  die  ersten  Bogen  einer  xu  Venedig  be- 
beabsichtigten  Ausg.,  deren  Druck  1573  aiif  Be- 
fehl der  republikan.  Regierung  angefangen,  aber 
bald  wieder  gehindert  wurde.  —  *  nebst  Fort- 
setzung eines  Afionymus  (Henri  de  Valon- 
ciennes)  vom  Ende  des  13.  Jahrh.  par  Brial  ap. 
Bouquet,  Recueil  XVm.  p.  432-491;  491-514. 
—  *  ap.  Petitot,  CoUection  I.  —  ®  ap.  Michaud 
et  Poujoulat,  Nouv.  collect.  I.  —  '  ap.  Buchen, 
CoUection  I-III.  —  ^urU,  d.  Tit.:  De  la  con- 
queste de  Constantinoble,  par  JofiProi  de  Ville- 
hardouin et  Henri  de  Valenciennes.  Edition 
faite  sur  des  mss.  nouvellement  reconnus  par 
Paulin  Paris.  Paris  (Societe  de  Thist.  de  France), 
J.  Renouard  1038.  8<».  —  » ap.  Buchen,  Recher- 
ches  et  materiaux  IL  p.  33-168;  171-213.  Als 
Anhang  befindet  sich  hier  p.  217-297  der  Ab- 
druck eines  Ms.  (Paris,  Nat.-Bibl.,  suppl.  n®  207), 
welches  gleichfalls  Villehardouin  et  Henri  de  V. 
enthält,  aber  in  Flandern  geschrieben  u.  deshalb 
wegen  seiner  eigenthümlichen  Schreibart  für  das 
Studium  der  französischen  Sprache  von  grossem 
Interesse  ist.  —  ^°  U7it.  d.  Tit. :  Histoire  de  la 
conquete  de  Constantinople.  Avec  la  continuat. 
de  Henri  de  Valenciennes.  Texte  rapproche 
du  frang.  moderne  et  mis  ä  la  portee  de  tous  par 
NataHs  de  Waüly.  Paris  1871.  18mo.  XIH.  287 
pag.  3  fr.  50  c.  —  *^  unt.  d.  Tit.:  La  conquete 
de  Constantinople . . .  avec  la  continuation  de 
Henri  de  Valenciennes.  Texte  original  du 
13.  siecle  accompagne  d'une  traduct.  en  fran?. 
moderne  et  d'un  vocabul.  par  Nat.  de  Wailly. 
Paris,  F.Didot  1872.  gr.  8^  XXVI.  511  pag.  15  fr. 
Treffliche  kritische  Au^g,  —  ^*  unt.  d.  Tit. :  La 
conquete  de  Const.  de  G.  de  V.-H.,  publ.  par  Nat. 


de  Waüly.  Eclair cisseniefits.  Paris,  F.Didot  1874. 
8«.  104  pag.  —  "  nMl  wiederh.  3.  edit  Pari.s 
1882.  gr.  8^  20  fr.  —  "  texte  rapproche  du  fran- 
9ais  moderne,  par  G.  Mailhard  de  la  Couture. 
Lille,  Desclee  1889.  8^  4  fr.  —  ^^unt.  d.  Tit.: 
La  conquete  de  Constant  Texte  et  traduction 
nouvelle,  avec  notice,  notes  et  glossaire  par  Emile 
Beuchet.  Paris,  Lemerre  1891.  2  vol.  8*.  X.  475. 
443  pag.  40  fr.  —  ^®  Auszug  ap.  B.  Zelier,  L'em- 
pire  frangais  d'Orient:  laquatriemecroisadc(1199 
—1205).  Paris  1886.  32mo.  192  pag. 

Uebers. :  englisch,  translated  by  T. Smith.  Lon- 
don 1829.  8*^.  Nach  Ducanges  lext. 

Erl.-Sekr.:  Analekten  der  mittel-  u.  neugriiechischeD 
Literatur.  Hrsgb.  von  A.EUissen.  Leipzig  1856.  IGioo. 
2.  Bd.  Die  Franken  im  Peloponnes.  Geoftoy  v»l 
Villehardouin  nach  dor  griechischon  Verschromk  d^ 
Franken  in  Morea.  Originaltext  u.  metrische  Ver- 
deutschung. 

Arbois  de  Jubainville,  Nouvelles  recherches  sor 
le  chronioueur  Oeofroi  de  Villehardouin  tu  Revue 
des  sociötes  savantes  des  d^partements.  III.  s6r.  Tom. 
L  Paris  1863.  p.  364-373. 

Daunou  in  Histoire  litt^raire  do  la  France.  XVII. 
1832.  p.  160-171. 

Haase,  A.,  S^'ntaktische  Untersuchungen  za  VüIa. 
hardouin  u.Jomville.  Oppeln  1884.  gr.S'*.  JT'.  JIJ  pog. 
Jk  3.60. 

Hopf,  C,  De  historiae  dncatus  Athenienais  fontibu^. 
Bonnae  1852.  8P.  p.  35  ff. 

y.  Karwowski,  Die  altfranziysische  Geschichtschnn- 
bnng  in  ihren  vier  Vertretern :  Ville-Hardoain ,  Join- 
ville ,  Froissart  u.  Comines.  Progr.  d.  Oymn.  Leob- 
schütz  1886.  4fi.  XXII  pag. 

Klimke,  Die  Quellen  zur  Gösch,  des  vierten  Kreuz- 
zuges. Diss.  Breslau  1876.  8^.  105  pag. 

Kressner,  A..  Ueber  den  epischen  Charakter  d«?r 
Sprache  des  Ville-Hardouin.  Braunschwoig  1677.  s:t.  i^. 

Kreyssig,  Fr.,  Gesch.  der  f ranzös.  Nationallitenitur. 
6.  Aufl.  I.  Berlin  1889.  p.  227-290. 

Krollick,  Ueber  den  Ck)njunctiv  bei  Villehardouin.. 
Diss.  Greifswald  1877.  8".  42  pa^. 

Lucas,  Gottfried  von  Villehardouin.  Progr.  d.  Gvmn. 
Warendorf  1860.  40.  20  pag. 

Baumair,  Arth.,  Ueber  die  Syntax  Heinrich«  von 
Valenciennes.  Progr.  der  Stadien- Anstalt.  Aschaffen- 
burg 1888.  8^.   51  pag. 

Roserot,  Deux  cartes  inMites  concemant  le  p^re  et 
les  fröres  pr6sum^8  de  Goofl^i  de  Villehardomn  tu 
Bulletin  historique  et  philol.  du  Coroit^  des  travaax 
historiques  et  scientiflques.    Ann6e  1884.   n0  3.4. 

-Sayous,  Ed.,  Villehardouin;  du  caract&re  moral  de 
sa  chronique  tn  Acadömie  des  sciences  morale«  et 
politiquos.  Compte-rendu.   1886.   Livr.  2.  8. 

Sepet,  Marius,  Geoffiroi  de  Ville-Hardouin  (ConqntMe 
de  Constantinople).  Analyse  historique  et  iitt^raire. 
Paris  1874.  gr.  S«.  23  pag.  1  fr.  25  c. 

:  Le  texto  de  Villehardouin  m  Revue  des  que- 

stions  historiques.  XIII.  Paris  1873.  p.  274  -  276. 

Stroit,  Ludov.,  Comment.  de  auctoribus  quartaequae 
habetur  expeditionis  historiam  spectantibus.  Putbu>ii 
1863.  40.  p.  6  ff. 

Struve,  Bibl.  historica  ed.  Mensel  V.  l.p.  263-266. 

Todt,  B^ernh.),  Die  Eroberung  von  Oonstantinopel 
i.  J.  1204.  Aus  dem  Altfranzöa.  des  Gottfried  von 
Villo  -  Hardouin  unter  Ergilnzung  aus  anderen  zeit- 
genöss.  Quellen.  Halle  1878.  S».  rUI.  280  pag.  v. 
2  Karten.  UK2.80. 

\V ai  1  ly ,  Nat.  de,  Notice  sur  6  mss.  de  la  Biblioth^rn 
nationale,  contenant  le  texte  de  Geofih>i  de  Ville- 
hardouin.  Paris  1872.  40.  144  pag.  {Stmaiabdntdt 
aus  Notices  et  extraits  des  mss.  de  la  bibl.  nat.  Tt^fa. 
XXIV.  2.  D.  4ff.) 

■ :  Ville-Hardouin  et  Joinville.    Notice  Ino  dans  la 

KÖance  publ.  de  l'Acad.  des  inscript.  du  20  dec.  IS72. 
Paris  1872.  40.  25  pag. 

Villeneuve,  Guillaume  de,  Chevalier  et 
maistie-d'Hostel  du  Roi  de  France  Char- 
les YIII:  Histoire  des  guerres  d'Italiesous 
Charles  VIII  roi  de  France,  de  Xaples  et 


VILLON  —  VINCENTTOS  BELL0VACENSI8 


1095 


de  Jerusalem,  ou  M6moires  sur  rexp6di- 
tion  de  Naples.   1494  —  1497. 

Äusg,:  ^ufU,  d,  TU,:  Historia  belli  Italic!  sub 
Carolo  Vni  rege  Franciae. . .  a  Guillelmo  de  Villa- 
nova gallice  scripta  ap.  Martene,  Thesaar.  anecd. 
III.  p.  1505-1544.  —  *fn  Collection  universelle 
des  mem.  XIV.  1786.  p.  1-87;  observations  p.  88- 
99.  —  »ap.  Petitot,  Ck)llection  XIII.  —  *ap.  Mi- 
chaud  et  Poujoulat,  Nouv.  collection  IV.  —  *ap. 
Buchon,  Choix  de  chroniques  VII. 

Vilion:  Le  dit  de  la  naissance  de  Marie 

de  Bourgogne. 

Aiisg.:  ap.  Prompsault,  Oeuvres  de  Vilion  p. 
41 1  -479. 

Vincentius  Bellovacensis ,  ord.  Praed.  in 
Royemont  (f  1264):  Speculum  historiale, 
libri  XXXI. 

Reicht  bis  1244;  ef.  Vioc.  31,105.  Bildet  einen  Theil 
des  specnlnm  qnadraplex ,  d.  i.  naturale ,  doctrinale,  mo- 
rale  (erst  spater  von  einem  Anonym,  zugefügt)  u.  histo- 
riale. —  Enthalt  auch  in  den  letzten  Büchern,  sogar  über 
franzos.  Geschichte,  nichts  Eignes ;  schreibt  denRigor- 
das  u.  den  Guilelrnns  Brito  ans.  —  Der  Aator  selbst 
verfertigte  hieraus  einen  Auszag  ont.  d.  Tit. :  Memoria  le 
{8.  unitn)^  einen  andern  besorgte  Adamns  Claromon- 
tensis  {s.  d.). 

Handsehr,:  Berlin,  k.  Bibl.  Lai  n**  75.  fol.  — 

Bern,  öffontl.  Bibl.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  n«  40,  libri 

25-32;  —  mbr.  sec.  XIII.  fol.  n°  18,  Ubri 28-32; 

—  mbr.  sec.  XIII.  fol.  n^29,  lib.  28-32.  —  Bou- 
loj^ne,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  —  Breslau, 
BibL  Rhediger.  Kep.  II.  n®  9.  mbr.  fol.  2  vol.  cca. 
1315  geschrieben.  —  Brüssel,  Burgund.  Bibl., 
mbr.  sec.  XIV.  n°  79  (TI»  pars);  —  ann.  1450.  n** 
9146-9151;  ~  sec.  XV.  n^  17970  (Hulthem  986) 

—  Cambridge,  Un.-Bibl.  —  Chartros,  Stadt- 
bibl.  sec.  XIV.  n<»  160.  —  Dijon,  Un.-Bibl.  sec. 
XJV.  XV.  n*  329.  fol.  (bis  lib.  XIII.  2).  —  Es- 
kurial,  mbr.  fol.  sec.  XV.  E.  I.  14-16.  —  T.  u. 
O.  I.  2.  —  Gent,  v.  Alstein.  mbr.  sec.  XIV.  fol. 

—  Gotha,  hrz.  Bibl.  sec.  XIII.  cod.  89.  —  Lö- 
wen, Un.-Bibl.  mbr.  sec.  XV.  8°.  —  Lyon,  Bibl. 
sec.  XIV.  n«  800  (a  175).  Nur  24  Bchr.  —  Mai- 
land,  Bibl.  Ambros.  —  Middlehill,  ex  bibl. 
monast.  de  Alna.  sec.  XIII.  n"  4643  (3*  pars).  — 
München,  Hof-  u.  Staatsbibl.,  cod.  lai  8201 
(Metten  1*),  früher  im  Kloster  Metten;  cf,  R. 
Mittermüller,  Kl.  Metten.   Straubing  1856.  p.  76. 

—  Namur,  Stadtb.  chart.  anni  1506.  fol.  n^  66. 

—  Olmütz,  Un.-Bibl.  2.  L  3.  anni  1470;  —  3. 11. 
13.  Chart,  fol.  anni  1471.  .Pars  11'.  —  Oxford, 
I^n.-BibL  n<»  2435  (16  Bchr.);  —  Morton  College 
590-593. 123- 126.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.XIV. 
4897-4902;  Augustins.  sec.  XUL  n°  60.  67;  — 
St.  (ferm.  sec.  XIII.  n«  1392;  —  St.  Germ,  frang. 
Harl.  n*  475  (IV.  pars);  —  Sorbonne,  sec.  XIII. 
n«»  891.  892.  —  Arsenalbibl.  bist.  lat.  n«  112.  113. 

—  Troyes,  Bibl.  sec.  XV.  4^  2  vol.  —  Reihe  V. 
links,  sec.  XV.  fol.  (Clarevall.  —  2  vol.  lib.  1-9. 
25-32.)  —  Turin,  Athenaeum,  sec.  XIV.  n°578 
(pars  II»).  —  Valencia,  n«  107.  108.  —  Wien, 
k.  Hofb.  Novi  485.  chart,  sec.  XV  (deutsch). 

Ausg.:  *s.  1.  et  a.  ( Argentorati ,  Joh.  Mentelin 
cca.  1468).  4  partes  in  2  vol.  fol.  Erster  unda- 
tirter  Druck.  Ebert  23612.  —  *  Argentorati.  Joh. 
Mentelin  1473.  4  vol.  fol.  —  »s.  1.  (Aug.  Vindel. 


in  monast  s.  Udalrici  et  Afrae)  1474.  3  vol.  fol. 
Sehr  selten.  Die  Mönche  der  genannten  Abtei 
haben  nur  das  Spec.  bist,  gedruckt.  —  '*Basi- 
leae  ap.  Joa.  Amerbachium  1481.  fol.  —  *  (Vene- 
tiis)  per  Herm.  Lichtenstein  Colon iensem  1483. 
fol.  —  ^Norimberg.  ap.  Ant.  Coburger  1484.  fol. 

—  ^  Venetiis  1494.  fol.,  schöne  Aufgabe.  Vgl. 
Panzer,  Annal.  in.  n®  1786.  —  »Aug.  Vindel. 
1496.  fol.  —  »Venetiis  1591.  fol.  —  "op.  Beno- 
dictinorum  collegii  Vedastini.  Duaci  1624.  fol. 
Oute  Ausgabe^  hier  u.  da  fehlerhaft,  lieber  ihre 
Differenz  mit  der  van  Mentelin  vgl.  Henr.  de 
Hervordia  chronicon  ed.  Potthast  p.  xv.  —  Bruch- 
stücke •  ex  libr.  29.  30.  31  ed.  Holder-Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXIV.  1879.  p.  164-167.  836. 
837.  —  *»ein  grösseres  über  den  Kreuzzug  a.  1217 

—  19  ex  edii  Duac.  p.  1260  ap.  R.  Röhricht, 
Testimonia  minora  de  5.  hello  sacro.  Genevae 
1882.  gr.  8^  p.  97-110. 

Uebers.:  Miroir  historial.   *  Lyon  1479.  fol. 

—  Miroir  hystorial  (trad.  par  J.  de  Vignarv). 
•Paris  1495  —  96.  fol.  —  ^wiederh.  Paris  1531. 
fol.  —  *  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  314; 
XI.  p.  410-412;  XXI.  p.  71-75. 

Vincentius  Bellovacensis:  Memoriale 
omnium  temporum. 

Vom  Verfasser  selbst  um  1244  gefertigter  Auszug  aus 
dem  Speculum  historiale  in  80  Capitoln,  welche  sich  in 
seinem  Speculum  naturale  cap.  22,  2C-100, 102-106  voll- 
sUndig  wiederfinden. 

Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  nM936  (olim 
5234).  mbr.  sec.  XIV.  4^  —  Wien,  Hof  bibl.  n<> 
604  (olim  univ.  637).  mbr.  sec.  XIIL  kl.  4«. 

Ausg.:  ed.  0.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 

scr.  XXIV.  1879.  p.  157-162.  —  Continuatio 

ex  eins  SpecuH  naturalis  libro  32do.  a.  1242 

-1250  ibid.^.  162-164. 

ErL'Schr.:  Holder-Egger,  Prooeminm  ap.  Pertz  1.  c. 
p.  154-157. 
Wailly,  Nat.  de,  Notice  sur  une  chronique  anonyme 
du  13.  siecle  in  Bibliothdque  de  l'Eoole  des  chartes. 
S^r.  IT.  tom.  I.  1844.  p.  388-395. 
'^''aitz,  G.,  üeber  kleine  Chroniken  des  13.  Jahrh.  in 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  III.  1878.  p.  49-58. 

Erl.-Sehr.:  Bourgeat,  J.  B.,  £tudes  sur  Vincent  de 
Beauvais ,  th^iogien ,  philosophe ,  enc yclopödiste, 
ou  Spöcimen  des  6tudes  tnöologioues ,  phuosophiques 
et  scientifiqnes  au  moven  %e,  jQII.  siöclo,  1210  — 
1270.  Thdse  pour  de  doctorat.  Paris ,  Durand  1856. 
80.  231  pag. 

Boutaric,  Ed^.,  Examen  des  souroes  du  Speculum 
historiale  de  Vincent  de  Beauvais.  Ouvrage  couronn6. 
Paris  lWi3.  80. 

:  Vincent  de  Beauvais  et  la  connaissance  de  l'anti- 

quit6  classique  au  13.  sidcle.  Paris  1875.  89.  65  vag. 
(Abdruck  aus  Revue  des  questions  historiques.  X\U. 
p.  5-57). 

Brosien,  H.,  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch. 
IV.  1879.  p.  437-439.  463.  500. 

Desbarreaux  -  Bertrand,  £tude  bibliographlque 
sur  rödition  du  Speculum  quadruplex  de  \  incent  de 
Beauvais,  attribuee  ä  Jean  Mentel  ou  Mentelin,  de 
Strasbourg.  Paris  1872.  S®.  25  pag.  et  4  planches. 

Eckhardt,  Jh.  Fr.  (f  10. Decb.  1794) ,  Nachricht  von 
des  Vincenüi  Bellovacensis  Spoculo  historiali .  einem 
seltenen  Buche  der  Bibliothek  zu  Eisenach.  Eisenach 
1769.  4«. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 
p.  298. 

Friedrich,  Rieh., Vincentius  von  Beauvais  als  Päda- 
gog  nach  seiner  Schrift  De  eniditione  filiorum  re- 
galium.  Inang.-Diss.  Leipzig  1883.  gr.Ö^.  43 pag.  Jk  1. 

Gass,  "W.,  Zur  Geschichte  der  Ethik:  Vinconz  von 
Beauvais  und  das  Speculum  moralo.  Artik.  1.  u.  2  in 


1096 


VINCENTIÜS  CANONICUS  —  VINCENTTOS  (KADLÜBEK)  CRACOV. 


BriegeiB  Zeitschrift  für  Kirchengeschichte.  I.  Gotha 
1877.  p.  865-896;  H.  1878.  p.  832-365,  610-536. 
Gi  am  belli,  Carlo,  Di  Vincenzo  Bellovacense :  nota. 
Roma  1886.  4P.  31  pag.  { Abdruck  au8  Rendiconti  della 
r.  Accademia  dei  Lincei,  classe  stör. -filol.  4.  sor. 
Vol.  IT.  1886.  fasc.  5  e  6.)  Ueber  V.'a  Werke,  AncUyee 
des  Spee.  bist.  ete. 

Histoire  litt6raire  de  la  France.  XVIU.  1835.  p.449 
-619. 

Liliencron,  B.  v.,  Ueber  den  Inhalt  der  allgemeinen 
Bildung  in  der  Zeit  der  Scholastik.  Festrede  znr  Feier 
des  117.  Stiftungsfestes  der  Akad.  d.Wiss.  München 
1876.  gr.  40.  47pag.  HandeU  über  Vinc.'e  Bedeutung. 

Lindner,  Th.,  (Der  Chronographos  bei  Vincentins  von 
Beanvais  =  p.  206  -  212  der  Äbhandl. :)  Die  Fabel  von 
der  Bestattung  Karlsd.  Gr.  tn  Zeitschrift  des  Aachener 
Geschichtsvereins.  XIV.  1892.  p.  131- 212. 

Qa6tif  et  Echard,  Scriptores  ordinis  Praed.  I.  p. 
212-240. 

Richter,  0.,  De  Vincentii  Bellovacensis  excerptis 
Tibuliianis.  Diss.  Bonnae  1865.  80.  75j)ag. 

Schlosser,  Fr.,  Vincenz  von  Beauvais,  mit  3  Ab- 
handlungen. Frankfurt  a.  M.  1819.  2  Bde.  BP.  hi  xu- 
nächst  Üebersebtung  von  Vincenz'  De  institutione  lill- 
omm  regiorum  seu  nobilinm. 

Schulte,  J.  F.V.,  Geschichte  der  Quellen  u.  Literatur 
des  canonischen  Rechts.  II.  Stuttgart  1877.  gr.BP.  p. 
120-122. 

Schüz,  Clomment.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 
historicis  p.  531-534. 

Vogel,  A.,  LiterSr. - histor.  Notizen  über  den  mittel- 
alterlichen Gelehrten  Vinc.  V.  Beauvais.  Üniv.-Progr. 
Freibuig  1843.  40  {63  Seiim.). 

:  in  Zeitschrift  für  Theologie.  X.  p.  277-869. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  424 
(5.  Aufl.  IL  1886.  p.424;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.463). 

(Wel  1  e  r ,  J.  G.)  Altes  aus  allen  Theilen  der  Geschichte. 
I.  Chemnitz  1760.  BP.  p.  226. 

Vgl.  Vita  s.  Antonini  mart. 

Vincentius  canonicus  Fragensis  »  Yin- 
centius  Pragensis. 

Vincentius  Cracoviensis  episcopus  = 

Vincentius  (Kadlubek). 

Vincentius  de  Burgundia  »  Vincentius 
Bellovacensis. 

Vincentius  Hispanus  (saec.IX  exe.):  Car- 
men. 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi 
Gar.  IIL  p.  147. 

Vincentius  (Kadtubelc),  Cracoviensis  epi- 
scopus 1208  — 1218,  antea  praepositus 
Sandomiriensis;  sponte  resign.  et  fit  1218 
monachus  Andrejoviensis  [Jedrxejöw]  ord. 
Cisterc.  (f  1223):  Historia  Polonica  seu 
De  gestis  Polonorum  libri  4,  seu  Cliro- 
nica  Polonorum  — 1203. 

Die  ersten  drei  Bücher  dieser  Chronik  sind  in  Form 
eines  Dialogs  abgefas.'>t  u.  wurden  von  I^lewel  u.  a.  ohne 
ausreichende  Gründe  dem  krakauer  Bischof  Matthaeus 
C  h  o  1  e  w  a  als  Verfasser  zugesprochen.  Es  steht  aber  fest, 
dass  jener  sie  nicht  goschriebon,  sondern  Vincentius 
selbst  das  Ganze  abgofasst  hat.  Letzterer  wird  eist  in 
jüngeren  Quellen,  nicht  vor  dem  16.  Jahrh.  Kadlubek 
genannt,  ein  schwer  zu  deutender  Beiname. 

Handsehr.:  Breslau,  Rhedig.  Bibl.  chai-t.  a* 

1441.  kl.  fol.  —  Dzikow,  Bibl.  des  Grafen  Job. 

Tarnowski,  sec.  XIV  oxe.  —  Komik  bei  Posen, 

Bibl.  des  Grafen  Dzialvnski ,  chart.  sec.  XIY.  4°. 

—  Krakau.  Univ.-Bibl.  n«  731  (olim  Seb.  Pe- 

tricius).  Chart,  sec.  XV.  4°;  —  n°  732.  chart.  sec. 

XV.  4«;  —  n«  733.  chart.  sec.  XV.  4^;  —  n«  734 

(olim  Nicol.  de  Lathowycz).  chart.  a*  1451.  4®;  — 


n°  735  (olim  Nicol.  Kotwicz).  chart  sec.  XV.  4"*; 
—  n®  358  (olim  Andreas),  chart.  sec.  XV.  4";  — 
(olim  monachus  Johannes),  chart  a'  1437.  fol. ;  — 
n<>  736.  chait.  sec.  XV.  4^  —  Kapitelbibl.  (olim 
Jos.  Odelf).  chart  sec.  XV.  4";  —  (olim  Joh.  t. 
Szadek).  chart.  sec.  XV.  fol.  —  Handsehr.  des 
Jos.  Muczkowski  {wo  Jetzt?)  chart.  fol.  —  Hand- 
sehr. des  Joh.  y.  Szabic  (einst  in  Muczkowskis 
Besitz),  chart  4**.  —  Lemberg,  Bibl.  des  Grafen 
Baworowski  (olim  Nie.  Bolesta).  chart.  sec.  XV. 
4«;  —  (olim  Pauls),  chart.  sec.  XV;  —  n*>  3S5. 
chart.  sec.  XVL  4°.  —  Paris,  Bibl.  des  Fürsten 
Czartoryski  (olim  Pulawys  Bibl.).  Handsehr.  des 
Theoph.  V.  Boguslawice,  chart.  sec.  XV.  fol.:  — 
n«  1318  (olim  Matth.  v.  Kobylin),  chart  sec.  XV. 
4°;  —  n^  1312.  sec.  XV.  kl.  fol.;  —  n«  1315  (olim 
Matth.  V.  Pelczyno).  chart.  4®;  —  n®  1317.  chart 
sec.  XV.  4«;  —  n°  1316.  chart  a*  1467.  4^  — 
Petersburg,  kais.  öffentl.  Bibl.,  cod.  lat  S^. 
n<>  2  (nach  Bielowski  sign,  X.  Q.  V.  OTJ.  IV. 
TL^  2).  mbr.  sec.  XIV;  —  cod.  lat  4°.  n«  Ki5. 
chart.  sec.  XIX.  Copie  der  vorigen;  —  cod.  lat  4^. 
n^  2  {nach  Bielowski  sign.  L  Q.  OT^i.  IV.  n«  6). 


chart.  sec.  XV; 
sec.  XV;  —  cod. 


cod.  lat.  fol.  Z.  n^  19,  chart. 


lat. 


—  theol.  n°  91.  chart. 


4^  n®  6.  Chart  sec.  XV; 
sec.  XV.  —  Warschau, 


Ordinariatsbibl.  der  Zamojski,  chart  sec.  XV.  4®. 
—  Bibl.  des  Kazimir  Stronczynski  (olim  Nie.  Bf>- 
lesta).  chart.  sec.  XV.  4^;  —  (olim  Pawel)  chait 
sec.  XV.  4°.  —  Wien,  k.  Hof-  u.  Staatsbibl. 
n"  480  (olim  Cod.  Eugenianus).  mbr.  sec.  Xlll. 
kl.  fol.;  —  n°  3416  (olim  Joh.  Fabri).  chart  sec. 
XV.  XVI.  fol.  Vgl.  über  alle  35  (wozu  noch  8 
jetzt  unbekannte ,  hier  nicht  aufgeführte  kommen) 
Bielowski,  Aug.,  "Wst^p  krytyczny  do  dziejow 
Polski.  w  Lwowie  1850.  p.  127-156  u,  vor  seiner 
Ausg.  p.  6fP.;  Zeissberg  in  Archiv  für  österr. 
Geschichte.  XLII.  Wien  1870.  p.  187-193  «4.  dessen 
Die  polnische  Geschichtschreibung  des  Mittelal- 
ters. Leipzig  1873.  p.  67.  not  2-72;  Pertz,  Mon. 
scr.  XXIX.  p.  473-476. 

Ausg. :  ^auf  Veranstaltung  des  Felix  von  Her- 
hurt  Dobromili  in  offic.  Joa.  Szeligae  1612.  8®. 
Sehr  fehlerhaft.  —  *  wiederh.  xu  Ende  von  Ühi- 
gossus,  Hist  Polen.  H.  p.  593-826.  Lipsiae  1712. 
fol.  —  ^unt.  d  Tit.:  Res  gestae  principum  et  tp- 
gumPoloniae  perVincentium  (Kadlubkonem)  saec. 
Xll  et  XIII  enarratae;  quibus  accedit  chruuicon 
Polononim  per  Dzierswam  saec.  XH  scriptorem 
compositum.  Editio  repetita  ad  fid.  codd.  q^iii  ser- 
vantur  in  tabulario  societ  regiae  phüomat  Var- 
saviensis.  (Ed.Hippol.Kovnacius.)  Varsaviae  182-1. 
2  vol.  8°.  Parsl  304  pag.,  II.  193  pag.  Ktchi 
genügende  Ausg.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Magistii  Viu- 
coDtü  episc.  Cracov.  chronica  Polonorum  sive  ori- 
ginale regum  et  principum  Poloniae  .  . .  Ed.  Alex, 
ex  comitibus  Przeidziecki.  Interpretation e  polonica 
addita  opera  A.  I.  et  M.  S.  Cracoviae  1862.  gr.  8\ 
M  9.  Aeusserst  ungenau;  vgl.  die  sehr  eingehende 
Besprechung  v.  Prof.  Jülg  in  Innsbruck  in  Wochen- 
schrift für  Wissenschaft,  Kunst  u.  öffentl.  Leben. 
Beilage  zur  k.  k.  Wiener  Zeitung  1862.  n«  27.  — 
*  unt.  d.  Tit. :  Magistri  Vincentii,  qui  Kadlubek  vu- 
cari  solet,  de  origine  et  rebus  gestis  Polononim 
libri  4.  EdiditAdolphusMulkowski.  Cracoviae  1864. 
8°.  {Vgl.  die  Kritik  von  A.  Bielowski  in  Biblioteka 


VINCENTIÜS  (KADLUBEK)  CRACOV.  —  VINCENTIUS  PRAGENS18 


1097 


Ossolinskich.  Poczet  nowy.  VI.  Lwow  1865.  p.  280 
-322.)  Entstellt  durch  die  Aufnahme  von  Bie- 
htcskis  Hypothesen  in  den  Text,  —  *  unt,  d.  Tit, : 
Magisth  Vincentii  chronicon  Polonoram.  Mistrza 
Wincentego  kronika  Polska  ap.  Bielowski,  Mon. 
Polon.  bist.  IL  1872.  p.  249-447;  cf,  Einleit  p. 
193-248.  —  '  besonderer  Abdruck  hieraus  Lwöw 
1872.  gr.  8^  268  pag.  —  "  Auszüge  Ex  magistri 
Vincentii  chron.  Polon.  ed.  M.  Perlbach  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  477-500;  ef,  p.  471  ff. 
NB.  Die  Ausg.,  welche  erschien '  (edente  Leng- 
nich)  unt,  d.  lit»:  Vinc.  Xadlubko  et  Martinus 
Gallus ,  Scriptores  historiae  Polonae  Tetustissimi, 
cum  2  anonymis,  etc,  Gedani  1749.  fol.  —  ^ge- 
nau wiederh.  ap.  Mizler  de  Kolof ,  Historiar.  Po- 
lon. Script  III.  p.  1-26,  ist  von  den  vorhergehen- 
den ganx  abweichend,  nicht  in  Gesprächsform, 
und  hat  Dxierswa  zum  Verf.  (v.  Ossolinski ,  Kad- 
lubek  übers,  v.  Linde  p.  85;  Lelewel,  Ueber  Mat- 
thaens  Cholewa  ibid.  p.  424;  Zeissberg,  Poln.  Ge- 
schieh tschreibung  p.  76). 

Uebers.:  polnisch:  unt.  d.  Tit.:  Mistrza  Win- 
centego^  zwanego  Kadtubkiem,  bisk.  Krak.,  kro- 
nika Polska.  Wydanie  AI.  Przezdziecki  . .  .  Tlo- 
maczone  z  tacinskiego  przez  A.  J.  —  M.  S.  Kra- 
kow 1862.  gr.  8^  {bildet  zugleich  einen  Anhang 
^u  der  Ausg.  no4,  s.  vorher).  —  Eine  verkürxte 
Uebers.  ist  die  folgende:  Wincentego  Kad- 
lubka  historya  Polska,  skrocona  przez  F.  C.  (des 
Vincent  Kadlubek  polnische  Geschichte,  abge- 
kilrxt  von  F.  G.  d.  i.  Frx.  Cxaykowski,  Domherrn 
xu  ßotcicx).  Lowicz  1804.  8**. 

Sri.  -  Sehr.  .'Angerstein,  Konflikt  des  polnischen  Könif^s 
Boleslas  II  mit  dem  Krakauer  Bischöfe  Stanislaus  in 
Zeitschrift  der  histor.  Gesellschaft  f.  d.  Provinz  Posen. 
IV.  1889.  p.  259 -281. 

Bielowski,  Ang.,  Mistrz  Wincenty  i  jego  Kronika 
Polska  in  Biblioteka  Ossolinskich.  Poczet  nowy.  II. 
Lw6w  1863.  p.  351-452  (p.  406:  Pan  Jülg  i  pan  Gut- 
schmid ,  Auaeinandersetx'ung  mit  ihnen. 

Caro,  Jac,  Geschichte  Polens  II.  Gotha  1863.  &.  p. 
566-573. 

Czaczki.  Thadd.,  Prüfung  der  polnischen  Gesch.  des 
Martin  Galliis  u.  Vincent  Kadtnbek ,  aus  Xowy  Pa- 
mietnik.  Warszawski  1801.  n©  2.  Febr.  p.  183-197 
deutteh  Mniar  Ossolinskis  Vincent  Kad^aoek  p.  349 
-369. 

Dainalewicz,  St.,  Lux  ecclesiae  Andreoviensis.  Ro- 
mae  1650. 

Dobrowski  in  dem  Wiener  Jahrb.  XXVII.  p.  255; 
XXVIII.  p.  201. 

Gtitschmid,  A.  v.,  Ueber  die  Fragmente  des  Pomp. 
Trogus  a.  d.  Glaabwfirdigkeit  ihrer  Gewährsmftnner. 
Avs  dem  2.  Suppl.-Bd.  der  Jahrb.  f.  klassische  Philo- 
logie. Leipzig  18Ö7. 

— :  Kritik  der  polnischen  Urgeschichte  des  Vinc. 
Kadt.  in  Archiv  f.  Osterr.  Geschichtsqnellen.  XVII. 
1857.  p.  295-326  {auch  als  SeparaiaMr.  Wien  1857. 
8^  ersodenm). 

Hof  f mann .  J.  D.,  Zufällige  Gedanken  über  des  Kad- 
iabko  Nachricht  von  dem  Feldzuge  Alexandri  M. 
wider  die  Polen  n.  dessen  nnglücklichem  Ausgange 
im  Thomer  Wochenblatt.  1763. 

Janowski,  Joh.  X.,  Investigentnr  omnes  sententiae 
et  loci  inris  Romani,  qnotqnot  in  Cad^nbcone  oc- 
currant  et  indicentnr  fontes  comm.  Varsaviae  1827. 
8®.  Nachtrage  bei  Zeissberg  in  Archiv  etc.  p.  97  ff. 

Jülg,  8.  Aosg.  n<>4. 

Laskiewicz.J.K.,  Chwa^a b.  Wincentego  Kadtabka. 
Krakow  1765.  16mo. 

Lelewel,  Joach.,  Erwfthnnng  von  den  ältesten  pol- 
nischen Geschichtschreibern ,  besonders  d.  Kadhibek, 
deutsch  hinter  Ossolinskis  Kadhibek  p.  388-408. 

:  Bemerkungen  über  den  Matthaeus  vom  Wappen 

Cholewa,  einen  poln.  Geschichtschr.  des  12.  Jahrb., 
insonderheit  das  1.  Buch  seiner  Gesch.,  deutsch  von 
S.  G.  Linde,  ibid.  p.  415-692. 


Lelewel,  Joach.,  Polska  wieköw  srednich.  I.  Poznan 
1846.  p.  1-17,  wo  auch  andere  AMandliamen  aufgeführt 
sind. 

:  Uwagi  nad  Mateuszem  herbu  Cbolewa.  Warszawa 

i  Wilno  1811,  8^. 

:  We  wzgl^zie  dzieiow  naradowychPolskich  postr- 


zezeniatfte.  w  Warsavie  1811.  8^. 

Ossolinski.  Graf  J.  M.,  Wiadomosci  historyczno- 
krytyczna  ao  dzieiröw  literatnry  Polskiej  o  pisaizach 
Polskich.  n.  Krakow  1820;  neue  Ausg.  II.  Lwöw  1852. 
8P  [Vincent  Kadlubek,  ein  histor. -icrit.  Beitrag  zur 
slavisch.  Literatur.  Ins  Deutsche  übers,  von  Sam.  G. 
Unde.  WaiBchaa  1822.  8f>.  Jk  12]. 

Praimowski,  Adam,  Wiadomosc  o  naydawnieyszych 
dzieiopisach  Polskich  z  powoda  dwöch  re^opismöw 
darowanych  Towarzystwa  kröl.  w  Warsavie  löll.  8". 

Szembek,  Fr.  (f  1644),  Vita  b.  Vincentii  Kadtubek 
episcopi  Cracoviensis  s.  1.  et  a. 

Starovolskius,  Sim.,  Vita  et  miracula  servi  Dei 
Vinc.  Kadlnbkonis.  Cracoviae  1642.  4P. 

Swistuu,Ph., Uwagi do  pierwszej  ksi^gi kroniki Win- 
centego Kadhibka  Id.  i.  Bemerkungen  zum  1.  Buche 
der  Chronik  des  V.  K.]  Progr.  d.  Gymn.  Rzeszow 
1887.  40. 

Tyszynski,  A.,  Kronika  Wincentego  Kadhibka  in 
Biblioteka  Warszawaka.  1867.  2.  p.  194  ff. 

Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p. 384 
(5.  Aufl.  U.  1886.  p.324;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.358). 

Wiszniewski,  Mich.,  Historya  literatury  polski^j  II. 
p.  60-94.  (Mateusx  herbu  ChoteuHi  i  Kadtubek.) 

Zeissberg,  Heinr.,  Die  polnische  Geschichtschrei- 
bung des  Mittelalters.  Leipzig  1873.  Lex.-SP.  p.  48- 
78:  Vinc.  Kadh 

:  Vincentius  Kadhibek,  Bischof  von  Krakau  (1206 

—1218;  tl223)  u.  seine  Chronik  Polens.  Zur  Lite- 
raturgeschichte des  13.  Jahrh.  in  Archiv  für  öster- 
reichische Geschichte.  XLII.  Wien  1870.  p.  3-206; 
Index  verborum  in  magistri  Vinc.  de  orig.  et  reb. 
gest.  Polon.  libros  4  ibid.  p.  207-211  {auch  Separat - 
Abdr.:  Wien  1869.  gr.  8".  211  pag.  Jk3). 

Vincentius  Kylciensis  (Kielce)  monachus 
(flor.  1253),  vtd,  Vita  s.  Stanislai  Cracov. 
(vita  alia). 

Vincentius  Pragensis  ecclesiae  canon. 
et  notarius,  capeUanus  episcopi  Danielis 
(t  p.  1174):  Annales  seu  chronicon  Boe- 
morum  ab  a.  1140 — 1167. 

Fortgesetzt  von  Gerlacus  abbas  Milovicensis ,  be- 
nutzt vonCosmae  continuator  Prägens.,  Neplacho 
u.  Pulkawa.  —  Gründliche  Darstellung,  ziemlich  reine 
Schreibart.  Der  Verfasser  war  ein  vrarmer  Verehrer  Frie- 
drichs I.  Wichtig  für  italienische  u.  böhmische  Geschichte. 

Handsehr.:  Strahow,  Praemonstrat. - Klost. 
in  Prag,  Bibl.  D.  K.  123.  nibr.  kl.  fol.  sec.  XIV. 
mit  d.  Tit.:  Liber  de  Mileusk,  Mylewsk.  Auto- 
graph, defect.  —  Kloster  Raigern,  g.  17,  Ab- 
schrift der  vorigen.  —  Leitmeritz,  Abschrift. 
Vgl.  Pertz ,  Mon.  scr.  XVII.  p.  657. 

Ausg.:  ^  ed.  Joa.  Aug.  Kneysl.  1754.  —  'ap. 
Dobnor,  Monumenta  I.  1764.  p.  29-78  nach  der 
schlechtesten  Abschrift^  voll  Fehler.  —  '  nach 
dem  Autograph  mit  Ausfüllung  der  Lücken  aus 
Cosmae  contin.  Prag.  u.  Pulkawa  ed.  Watten- 
bach ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XVII.  p.  658-683.  — 
*xugleich  mit  Ansbeiii  (s.  d.)  Historia  u.  Ger- 
laci  (s.  d.)  Annales  ed.  Hippol.  Tauschinski  et 
Math.  Pangerl  in  Fontes  rerum  Austriac.  Scr.  V. 
1863.  p.  91-139.  —  *  ed.  Adolphus  Mulkowsky. 
Cracoviae  1864.  8^  —  ^  mit  böhmischer  Uebers. 
unt.  d.  Tit.:  Letopis  Vincencia  ed.  Jos.  Emier  in 
Fontes  rer.  Bohem.  II.  p.  407-460. 

Uebers.:  Jahrbücher  von  Vincenz  u.  Gerlach. 
Nach  der  Ausg.  der  Mon.  Germ.  hist.  übers,  von 
Geo.  Grandaur.  Leipzig  1889.  8°  {=  Geschieht- 


1098 


YINCENZ  VON  KRAKAÜ  —  VISTO  TÜNDALI 


Schreiber  der  deutschen  Vorzeit.  Lief.  86.  Jahrh. 
Xir.  Bd.  16). 

Erl.  -  Sehr. :  D  e  1 1 1  o  f  f ,  R. ,  Der  Römerzu;?  Friedriclu  I. 

1877.  p.  12.  Anm.  2;  p.  19.  Anm.  2;  p.  86.  Anm.  6; 

p.  40.  Anm.  1;  p.  62.  Anm.  2. 
Palacky,  Fr.,  AVürdigun^  dor  alten  böhmischen  Ge- 

Bchichtschreiber.  Prag  1830.  p.  65.  71. 
Pertz'  Archiv  IX.  p.  404. 
Botondi ,  P.,  Vincentii  Pragensis  aimalos  in  Archivio 

stör.  Itaiiano.   Ser.  III.  tom.  X.  parte  2.  Anno  1S69. 

p.  92-108. 
Taaschinski  u.  F.,  Einleitung  xu  ihrer  Ausg.  1.  o. 

p.  xx>ai-xxxu. 
Tourtual,  Flor.,  Böhmens  Antheil  an  den  Kämpfen 

Friedrichs  I  in  Italien.  Gnttingen  1865.  BP. 
"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Gcscbichtsquellen.  5.  Anfl. 

II.  1886.  p.  288 -290;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  320 -322. 

Vincenz  von  Krakau  «  Vincentius  (Kad- 
labek)  Cracov.  episc. 

Vincenzo  Quirini,  vid,  Quirini. 

Vindricus  sive  "Widricus  abbas  S.  Apri 
monast.  Tullensis,  vid,  Tita  s.  Gerardi  ep. 
Tullensis. 

Vinsauf  seu  Vinesaivua  =»  Galfridus  de 

Vino  salvo. 

Vinuta  di  lu  Re  Japicii  a  la  citati  di 
Catania.  Prosa  Sicula  del  1287,  md.  Atha- 
nasius  Acensis. 

Vischelius,  vid.  Paltramus. 
Visio ,  vid,  auch  Vita. 

Erl.- Sehr.:  Fritzsche,  C,  Die  lateinischen  Visionen 
des  Mittelalters  bis  zar  Mitte  des  12  Jahrh.  irt  K.  VoU- 
müUers  Romanische  Forschangen.  II.  Erlangen  1886. 
gr.  80.  p.  247;  III.  p.  837-869. 

Visio  Bernoldi ,  vid.  Hincmarus  archiep. 
Remensis. 

Visio  Caroli  RRagni  (de  suo  nomine  seu 
de  lapsura  progeniei  suae.). 

Im  9. Jahrh.  za  Mainz  entstanden;  gegen  die  Ansben- 
tnng  der  Eircheng^ter  durch  Karls  Nachfolger  gerichtet. 

Handschr.:  Frankfurt  a.  M.,  Stadtb.  n®  67. 
mbr.  sec.  XU.  —  Paris,  Nat-Bibl.  fonds  lat. 
5010.  mbr.  sec.  XII. 

AtL8g. :  ^  ap.  Graff ,  Althochdeutscher  Sprach- 
schatz III.  p.  853-856.  —  *avec  traduct.  franp. 
par  J.  F.  Gadan.  Troyes  1821.  8°  unt.  d.  Tit.: 
Visio  quam  vidit  Karolus  imp.  (=  CoUection  du 
bibliophile  Troyen).  Nur  100  ExempL  gedruckt, 
—  '  ap.  Jaflfe,  Bibl.  rer.  Germ.  IV.  p.  701-704.  — 
^  ap.  Gengier,  German.  Rechtsdenkmälcr.  1875.  p. 
237-240.  Cf.  Falk  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  XI.  1886.  p.  617. 

Uebers.:  detäsch  als  Kaiser  Karls  Traum  in 
Einhards  Leben  Karls  d.  Gr.  übers,  von  Abel.  An- 
hang 2.  p.  63-65. 

Visio  Fulgentii  abbatis  primi  AfQige- 
mensis  (1109). 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  417. 

Visio  Godeschalci  (agricolae  in  parro- 
chia  Novimonasteriensi). 

Abgefasst  um  1190. 

Handschr. :  Wo  1  f  e  n  b  ü  tte  1 ,  hrz.  Bibl.,  Heimst. 
n°  558  (in  Pertz'  Archiv  VlI.  p.  222  als  Heimst. 
459).  mbr.  4«. 


Ausg.:  alle  beschränken  sich  auf  Au^xüge: 
*  unt.  d.  Tit. :  Exhistoria  Godeschalci  msta.  ex- 
cerpta  quaedam  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  I. 
1707.  p.  870-875,  sehr  mangelhaft.  —  *unt.  d. 
Tit.:  Excerpta  quaedam  e  visionibus  G-i  ap. 
F.  D.  Haeberlin,  Analecta  medii  aevi  ad  illuslr. 
iura.  Norimbergae  1764.  8^  p.  571-608.  —  'irtV- 
derh.  ap.  LÄDgebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783.  p. 
363-377;  cf  p.  362.  —  *  unt.  obigem  Titel  ed. 
Rud.Üsinger  in  Quellensammlung  d.  Schl.-Holst.- 
Lauenb.  Geschichte.  IV.  1875.  p.  89-126;  cf  Eiii- 
leit.  p.  75-88  (*  besofulers  daraus  ahgedr.  Kiel 
1875.  8^  54  pag.  JL  1.20). 

Visio  s.  Pauli. 

Ausg.:  Ein  Beitrag  zur  Visionslitteratur  mit 
einem  deutschen  u.  2  latein.  Texten  hrsgb.  von 
Herm.  Brandes.  Halle  a.  S.  1885.  8"*.  VI.  102  pag. 
Ji  2.80. 

Visio  pauperculae  mulieris. 

Ausg.:  *  ap.  Wattenbach,  Deutschlands  Ge- 
schichtsquellen. 5.  Aufl.  I.  1885.  p.  260.  261. 
not.  3;  *6.  Aufl.  I.  1893.  p.  277.  not  2.  —  «iriV- 
derh.  aus  einer  frühem  Aufl.  ap.  Malfatti.  Ber- 
nardo  re  d'Italia.  Firenze  1876  (Nuova  Antologia). 

Visio  Raduini  monachi  Longobardi. 

Bezieht  sich  anf  Erzbischof  Ebo  von  Beims  und  Lud- 
wigs Streit  mit  seinen  Söhnen. 

Ausg. :  •  wörtlich  in  Flodoardi  {s.  d.)  Historia 
Remensis  ecclesiae  11.  c.  19  (ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIII.  p.  471).  —  **  aus  einer  besondem  Hs.  (Vatic. 
Christ,  reg.  n°466.  sec.  XI.  f.  64)  ed.  Holder-Egsrer 
in  Neues  Archiv  der  Ges.  für  ä,  d.  Gesch.  XL  ]i. 
262.  263. 

Visio  Rotcharii. 

Ausg. :  Auszug  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
Saec.  IV.  1.  p.  667. 

Erl. -Sehr.:  Anzeiger  des  German.  Maseams.  XXH. 
j).  78. 
TVattenbach,  Deatschlands  Oeschichtsqoellon.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.261.  not.  (6.  Aufl.  1. 1893.  p.278). 

Visio  Tundaii  (Tnugdali)  a.  1148. 

Wird  in  mehreren  alten  Hss.  dem  Gerhohus  Rnchert- 
pergensia  zugeschrieben. 

Ausg.:  *ap.VincentiumBellovacensem,  Specul. 
bist.  lib.  27.  c.  88-104.  —  ^  ein  grosser  Thieil  in 
Henrici  de  Hervordia  chronico  ed.  Potthast  p. 
250.  251.  —  '  in  Comeri  chron.  ap.  Eccard,  Coq». 
bist.  med.  ae\T  TL.  p.  697.  —  *  in  Libellus  de 
raptu  animae  Tundali  et  eius  visione  tractans  de 
poenis  infemi  et  gaudiis  paradisi.  S.  1.  et  a.  (Co- 
lon., Ulr.  Zell  cca.  1470).  4^  18  fol.  ä  27  lin. 
Sehr  selten.  Hain  15542.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Visio 
Tnugdali.  Hrsgb.  von  0.  Schade.  Halle  1869.  gr.4^ 
IV.  26 pag.  ^1.50.  F^^Z.  Liter.  Centralblatt.  1869. 
n°  45;  Revue  critique  d'histoire.  1870.  n«  30.  — 
®  unt.  d.  Tit. :  Visio  Tnugdali.  Lateinisch  u.  alt- 
deutsch hrsgb.  von  Albr.  Wagner.  Erlangen  1882. 
8*^.  LXXn.  186  pag.  Jk  5.  ( Vgl.  darüber  E.  Pe- 
ters in  Anglia.  Zeitschrift  f.  engl  Philologie.  VL 
Hallo  1883.  Heft  3.) 

Uebers.:  deutsch  in  poetischer  Behandlung 
des  13.  Jahrh.  ap.  Hahn,  Gedichte  des  12.  und 
13.  Jahrb.   Quedlinburg  1840.  8^ 

Duggals  leizla  ap.  C.  R.  Unger,  Heilagra 
manna  sögur.  I.  Christiania  1877.  8®.  p.  329- 


VISIO  WETTTINI  —  VISSELBECCIUS 


1099 


362.  —  Auszug  unt.  d,  TU. :  Ür  leiziu  Dug- 
gals  ap.  K.  Gislason,  Fire  og  fyrretyve  .  .  . 
utrykte  Prever.  Kjebenh.  1860.  8^  p.  447- 
456. 

Vision  de  Tondaius,  recit  mystique  du  12. 
siecle,  mis  en  franpais  pour  la  prem.  fois 
par  0.  Delepierre.  Mons,  Soc.  des  biblio- 
philes 1837.  8^  XXIV.  58pag.  Nur  100 
Exempl.  gedruckt. 

V  i  s  i  0  n  e  di  Tugdalo ,  volgarizzata  nel  sec.  XIV, 
ed  ora  per  la  prima  volta  posta  in  luce  da 
Franc.  Corazzini.  Bologna  1872.  8^  XG. 
139  pag.  L  7. 

Tundale.  Das  mittel  englische  Gedicht  über 
die  Vision  des  Tundalus  auf  Grund  von  4  Hss. 
mit  Einl.  u.  Anm.  hrsgb.  von  Albr.  Wagner. 
Halle  a.  S.  1893.  8<».  XL.  146  pag.  Ji  4. 

Erl.-Sdtr.:  Oervinns,  Geschichte  der  deutschen  Dich- 
tung I.  p.  174  (5.  Aufl.  I.  p.264). 

G  o  s  c  h  e ,  R. ,  Archiv  für  Literaturgeschichte.  I.  p.  486 
-489. 

Ka^nzniacki,  E.,  Zur  Literatur  der  Visionen  in  der 
Art  der  Viaio  7\mdali  in  Archiv  filr  slavische  Philo- 
logie. XVL  1894.  p.  42-46.  Gilft  ein  Fragment  der 
Vision  dea  Karthagtn  Taxaotes  (sec.  XV)  in  bafgar.- 
sloven.  Sprache. 

Mussafia,  A.,  Sulla  visione  di  Tnndalo.  Viennal871. 
gr.8«. 

Peters,  Emil,  Die  Vision  des  Tnugdalns.  ein  Bei- 
trag z.  Kulturgeschichte  des  llittelalters.  Progr.  des 
Dorotheensifidt.  Realgymn.  Berlin  1895.  4o.  30  pag. 
Jkl. 

Sprenger,  Roh.,  Albers  Tundalus.  Inaug.-Diss.  Halle 
1875.  gT.BP.  67 pag. 

Wa  ttenbach,  DeutschlandsGetschichtsqnollon.  5.  Aufl. 
IL  1886.  p.  221. 279. 348;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  249.810. 
382. 

Visio  Wettini  monachi  Augiensis  (f  824). 

Der  Bischof  Heito  von  Basel  (t836),  vorher  Abt 
von  St.  Gallen  (806—822),  hat  von  dieser  Vision  eine 
kürzere  prosaische  Bearbeitung  geliefert,  Walafridus 
Strabo  denselben  Gegenstand  in  Verse  (gegen  lOCK)  Hexa- 
meter) u.  poeiisehen  Stil  fibertragen.  Die  erstere  war  im 
Mittelalter  sehr  beliebt  und  kommt  ungemein  oft  in  Hand- 
schriften vor. 

Handschr. :  auctore  Heitone  Brüssel,  Burg. 
Bibl.  n»  10615-10729.  sec.  XU.  fol.  f.  85'.  —  Pa- 
ris, Nat-Bibl.  n<>  18095  (olim  Notre-Dame  228). 
sec.  X.  f.  87.  —  Rom,  Yatic.  Christ,  reg.  n°598. 
sec.  X.  f.  9'.  —  St  Gallen  n°  573.  sec.  IX.  X. 
kl.  4^  1  294.  —  Zürich,  Stadtbibl.,  Hist.  n«28. 
sec.  IX.  f.  93,  u.  8.  w. 

auctore  Walahfrido  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n° 
10615-10729.  sec.  XII.  fol.  f.  87.  —  München, 
Staatsb.  n°  18628.  sec.  XI.  4°.  f.  71.  —  Oxford, 
Bodl.  libr. ,  Laud  misc.  410.  sec.  XI.  4**.  f.  18.  — 
Rom,  Vatic.  Christ  reg.  356.  sec.  X.  kl.  8°.  — 
St  Gallen  n^  573.  sec.  IX.  X.  kl.  4^  f.  320.  — 
Valencia  n*»  393  (N.  5.  1).  sec.  IX.  4°.  f.  108, 
u.  8.  w.  Vgl.  Pertz'  Archiv  lY.  p.  145,  VII.  p. 
1005;  Greith,  Spicil.  Vatic.  p.  108;  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  284;  E.  Dümmler  vor 
seiner  Ausg.  1.  c.  p.  266. 

Ausg. :  *  Heitos  Bearbeitung  zuerst  in  Liber 
trium  virorum  et  trium  spiritualium  virginum. 
Parisiis  1513.  8^  —  ^ohne  Praefat.  ex  mss.  Pu- 
teano  et  Besliano  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  1.  p.  265-271  (ed.  Venet  p.  249).  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CV.  p.  769- 
780;  beide  fehlerhaft.  —  *  ed.  E.  Dümmler  in 
Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  II.  1884. 
p.  267-  275.  —  Die  Praefatio  Haitonis  xuer8t  ap. 


"Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  2. 
Aufl.  1866.  p.  184  (3.  Aufl.  I.  p.  225). 

auctore  Walahfrido  *  ed.  Canisius,  Lect  antiq. 
ed.  Basnage  II.  2.  p.  205-221.  —  «ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  IV.  1.  p.  272-293  (ed.  Venet 
p.  257).  —  « in  Bibl.  Patrum  max.  XV.  p.  212. 

—  *  ex  Canisio  ap.  Migne,  Patrol.  lat  CXIV. 
p.  1063-1082.  —  *  ed.  E.  Dümmler  1.  c.  11.  p. 
301-333.  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil 
V.  p.  399. 

Erl.-Schr.:  Ebert,  Adl.,  AUgem.  Geschichte  der  Lite- 
ratur des  Mittelalters.  II.  1880.  p.  149-152. 

:  in  Sitzuntrsberichten  der  k.  sächs.  Geseil^ch.  der 

Wissensch.  1878.  p.  101. 

Mabillon  1.  c.  p.  268-26Ö. 

Plath.  Konr.,  Znr  Entstehunprsgeschichte  der  Visio 
"Wettini  des  Walahfrid  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft. 
d.  Gesch.  XVII.  1892.  p.2t>8-279  {auch  beeonders  ab- 
gedrvcki:  Berlin,  Siebert  1892.  8».  .411.40). 

Roth,  Geschichte  des  Benefizialvesens  p.  827. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.  188Ö.  p.  260. 261  (6.  Aufl.  I.  1893.  p.  277- 280). 

Visiones  8.  Elisabeth  virginis  abbatissae 
Schoenaugiensis. 

Handschr.:  München,  k.  Hofb.  Cod.  lat.  mbr. 
sec.  XIII.  n°  324. 

Ausg.:  ^  ed.  Jac.  Faber.  Paris.  1513.  fol.  — 
»  wiederh.  Coloniae  1628.  fol.  —  *  in  AA.  SS. 
Bell.  18.  Jun.  III.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Die  Visionen 
der  h.  Elisabeth  u.  die  Schriften  der  Aebte  £k- 
bert  u.  Ernecho  von  Schoenau.  Nach  den  Orig.- 
Hss.  hrsgb.  von  F.  "W.  E.  Roth.  Mit  historischem 
Abriss  des  Lebens  der  heiligen  Elisabeth,  der 
Aebte  Ekbert  u.  Ernecho.  Ein  Beitrag  zur  Mystik 
u.  Kirchengesch.  Brunn  1884.  gr.  8^  CXXVIII. 
414  pag.  Jk  8. 

Vgl.  Vita  s.  Eliaabethae  sive  de  obitu. 

Visiones  s.  Flotildae  virgiiiis  in  La- 
venna  Remensis  territorii  villa  940. 

Ausg.:  ^ed.  Pithoeus,  Scriptores  XII  coaetan. 
Paris.  1.588  et  Francof.  1594.  8°.  p.  201-207.  — 
'  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  II.  p.  624. 

Visiones  Godeschalci  Novimonasterien- 
sis  «  Visio  Godeschalci. 

Visiones  s.  INechtildis  sanctimonialis  (a. 

1154)  sive  Spiritualis  gratiae  libri  V. 

Ausg. :  *  Lipsiae.  —  'in  Belgio.  —  * c.  evan- 
gelio  Nicodemi,  Lentuli  epistola,  visione  Isaiae 
prophetae.  s.  Alberti  epLscopi  Agrippinensis  et 
Sibyllae  Erythraeae  vaticinio.  Venetiis  1522.  8°. 

—  '•Coloniae  1536.  —  *  Venet.  1558.  —  ^ibid. 

1568  etc. 

Erl.-Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latiuitatis 
ed.  Mansi  V.  p.  64. 

Visitatio  in  Almania  de  tempore  do- 
mini  Roberti  abbatis  Cluniacensis.  1418. 

Ausg. :  ed.  "Wojc.  K^trzvnski  in  Mon.  Polen. 
hmt.  V.  1888.  p.  914-916." 

Visselbeccius ,   Petras,  ord.  s.  Bened. 

Eresburgi   (f  1395):    Chronicon    Huxa- 

riense,    a  Gregorio  Witte henne  conti- 

nuatum.  1073—1498. 

Ausg.:  ap.  Pauliini,  Svntagma  rer.  German. 
Francof.  1698.  4^  p.  1-159. 


1100 


VITA  —  VOM  HERKOMMEN 


sanctae  . . . .  i 
sancti .... 
sanctarum 
sanctoram 


Vita 

Acta 

Elogium 

Gesta 

Inventio 

Legenda 

Martyrium  i  sanca  ....    i  ^^ 

Oratio 

Passio 

Revelatio 

Rhythmi 

Translatio 

Versus 

hinter  dem  Schlüsse  des  laufenden  Alphabets,  wo  die 
Vitae  nnd  alle  sonstigen  unter  den  genannten  Bezeich- 
nungen damit  zusammenhängenden  Schriften  in  sich  alpha- 
betisch nach  den  Personennamen  geordnet  ihren  Platz  ge- 
funden haben. 

Vitalianus  papa  (f  672). 

Erl.'Sehr.:  Jaff6,  Regesta  pontificum  Rom.  Ed.  2.  I. 
1885.  p.  235-237;  U.  p.  740. 

yj-  ,.   /  de  Auxitana  provincia  \    . , 
Vliaiis  I  protonotar.  sedis  apostol.  /  ^^' 
Vita  s.  Bertrandi. 

Vitalis,  Order.,  vid,  Ordericus  Vitalis. 

Vitalis  Valentinus,  ord.  s.  Erancisci: 
Oratio  in  concilio  Constantiensi  festo  Epi- 
phanias a.  1415  recitata. 

Ausg.:  ap.  Walch,  Moniinenta  I.  fasc.  2.  p. 
53-77;  cf,  praef.  p.  xxv-xxx. 

Vitellius,  Erasm.,  episeopus  Fiocens.: 

Oratio   in  Augustano   conventu  ad  ces. 

Maximilianum  nomine  regis  Polonie  Sigis- 

mundi  habita  coram  imperii  electoribus 

plurimisqueQermanie  principibus  20.  Aug. 

1518. 

Ausg. :  *  Augustae  Vindelic.  in  officina  Mille- 
rana.  4**.  8 Bl.  —  'ap.  Reiisner,  Selectae  ora- 
tiones  I.  p.  65. 

:  Oratio  in  prestita  obedientia  so- 

lemni  sanct  D.  N.  Julio  pape  11  nomine 

sereniss.  principis  dom.  Alexandri  regis 

Polonie   et   Magni   ducis   Littvanie   etc. 

habita  Eome  in  consistorio  publice  .  .  . 

die  lune  X  mensis  Marcii  1505. 
Ausg. :  s.  1.  et  a.  4°.  4  fol. 

Vitoduranus ,  ?'id.  Johannes  Vitoduranus. 

Vitoldus  magnus  DuxLithuaniae:  Codex 

epistolaris  a.  1376 — 1430. 

Ausg.:  collectus  opera  A.  Prochaslia  in  Mo- 
numenta  medii  aevi  historica  res  gestas  Poloniae 
illustrantia.  Tom.  VI.  Cracoviae  1882.  8^  .M  36. 

Vitriaco,  vid.  Jacobus  de  Vitriaco. 

VItus  Cortonensis,  ord.  Älinor.  (f  1250), 
vid.  Vita  b.  Humilianae. 


VItus  prior  Eberspergensis:  Chronicon 
Bavarorum  ab  origine  gentis  —1504. 

Ausg. :  ap.  Oefele ,  Scr.  rer.  Boic.  n.  p.  706-739. 

Erl.-Sehr.:  v.  Aretin,  Literftr.  Handbuch  f&r  d.  baie- 
rische  Geschichte  p.  161-154. 
Pez,  Thesanms  aneodot.  ni.  p.  23.  2i. 

Vlventlus  episeopus  (cca.  549) ,  vid.  Vita 
s.  Caesarii  ep.  Arel. 

Völsunga  Saga  (i.  e.  Historia  Völsungo- 
rum). 

Ausg.:  *ap.  E.  J.  Bjömer,  Nordiska  Kampa- 
dater  .  .  .  Volumen  historicum  cont  variomin  in 
orbe  hyperboreo  antiquo  regum  .  .  .  res  .  .  gestas. 
Holmiae  1737.  fol.  n®  XI.  115  pag,  —  »  ap.  F.  v. 
d.  Hagen,  Altnordische  Sagen  u.  Lieder.  Breslau 
(1814.)  S*'.  p.  17-118.  —  »ap.  C.  C.  Rafn,  Forn- 
aldar  sögur  Nordrianda.  I.  Eaupinannahöfn  1820. 
p.  113-234.  —  *ap.  Sophus  Bugge,  Nonxine  Skrif- 
ter  af  sagnhistorisk  indhold.  U.  Christi ania  1865. 
8^  p.  81-199.  —  *ap.  Ernst  Wilken,  Die  pro- 
saische Edda  im  Auszuge.  I.  Paderborn  1877.  8*. 
p.  149-234.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Die  Volsuogasaga. 
Nach  Bugges  Text  m.  Einleit.  u.  Glossar  hrsgb. 
von  Wilh.  Ranisch.  Berlin  1891.  gr.  8«  XVIIL 
216  pag.  Jk  3.60. 

Uebers. :  dänisch :  *  unt.  d.  Tit. :  YolsuDga  Saga 
eller  Historien  om  Sigurd  Tafnersbane  efter . . .  ap. 
C.C.Rafn,  NordiskeKaempe:  Historier.  I.  Kjebenh. 
1822.  8^  166 pag.  (Saga  p.  1-55;  Anmaerkn.  p.  156 
-166).  — «ap.  Rafn,  NordiskeFortids Sagaer. I.  Kjö- 
benh.1829.  8^  p.  106-217.  —  ^unt.d.  TU.:  Sagaen 
om  VolsuDgerne,  oversat  efter  det  Islandske  af  V. 
UUmann.  Kjobenhavn  1873.  8°.  107  pag. 

deutsch:  ap.  A,  Rassmann,  Die  deutsche  Hel- 
densage. I.  1857.  —  nebst  der  Geschichte  der 
Nornagest,  übers,  von  H.  v.  d.  Hagen.  2.  Aufl. 
umgearb.  von  A.Edzardi.  Stuttgart  1880.  8°.  Jk  6. 

englisch:  unt.  d.  Tit.:  Völsunga  Saga.  The 
story  of  the  Völsungs  and  Nibelungs  with  cer- 
tain  Songs  f  rom  the  eider  Edda.  Translat.  froni  the 
Icelandic  by  Eirikr  Magnussen  and  Will.  Morris. 
London  1870.  8^  XX.  275  pag. 

schwedisch:  unt.  d.  Tit.:  Historia  Volsungo- 
rum  svetice  reddita.  Vertit  A.  J.  Arwidsson.  (Diss. 
acad.  1-3.)  Aboae  1820—21.  8*. 

Erl.-Schr.:  Fritzner,  Job.,  Beviso  navnene  i  de  nor- 
diske  Völsanga.sagn ,  at  disse  ero  laante  fra  Tyds- 
kerno?  in  Norsk  Historisk  Tidsskrift.  I.  1870*.  p. 
179-186. 

Morris,  W.,  The  story  of  Sigpird  the  Volsan^  and 
the  fall  of  tho  Nibelungs.  I^ndon  1877.  8*'. 

M  ü  1 1  e  n  h  o  f  f ,  Karl ,  Die  alte  Dichtang  von  den  Nib€^ 
langen.  I.  Von  Sigfrids  Abnon  in  Zeitschrift  für  deut- 
sches Alterthum.  XXIII.  1877.  p.  113-173  (xu  c&p. 
1-12). 

Symons,  Barend,  ünteraachnngon  über  die  S4)i:<»- 
nannte  Völsunga  saga  in  Beitrftge  z.  Gesch.  der  deut- 
schen Sprache  und  Literatur.  III.  1876.  p.  199 -diö 
(auch  besonders  abgedruckt  Hallo  1876.  8^.  104  pag. 
Jk2). 

Volcmarus  abbas  Fürstenfeldensis  seu 
Campi  principum,  vid.  Monachus  Fürsten- 
feldensis. 

Vom  Herkommen  der  Schwyzer  oder 
Ueber  den  Ursprung  u.  das  Herkommen 
der  Schwyzer  und  Oberhasler. 


VON  DEM  STREIT  —  WAGE 


1101 


Gewebe  von  Fabeleien ,  in  welchen  die  Genannten  als 
Abkömmlinge  der  Schweden  erscheinen.  Nach  Bernoalli 
1440  Ton  Joh.  Frtind  («.  d.)  yerfasst. 

Handschr.:  Genf,  im  Besitze  des  Prof.  Ga- 
lifife ,  Chart  sec.  XVII.  kl.  4^ 

Ausg. :  ^  Eine  wiederaufgefundene  Schrift  aas 
dem  15.  Jahrh.,  mit  Erläut  u.  kiit.  Untersuchun- 
gen hrsgb.  von  Hugo  Hungerbühler  in  Mitthei- 
limgen  zur  Vaterland.  Geschichte.  XIV.  (N.  F.  IV.) 
St.  Gallen  1872.  p.  1-100.  —  *al8  Anhang  in 
Stretlinger  Chronik,  hrsgb.  von  J.  Baechtold. 
Frauenfeld  1877.  8^ 

Erl. '  Sekr.:  Bernonlli,A.,  Etterlins  Chronik  der  Eid- 
genossenschaft. ZOrich  1876.  p.  39. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  8.  Anfl.  I. 
1886.  p.  llö. 

S türler,  M.  y.,  Das  Herkommen  der  Schwyzer  und 
die  Chronik  yon  Strftttlingen  m  Anzeiger  f.  schweize- 
rische Geschichte.  II.  Zürich  1671.  p.  2S9. 

Va  n  c  h  e  r ,  P. ,  La  chroniqne  de  Strlttßngen  et  le  Trait6 
de  l'origine  dee  Schwyzois  ibid,  IL  p.  £39 ;  IV.  p.326. 

Von  dem  Streit  und  der  Schlacht  vor 
Berchtheim,  zwischen  Würzbnrg  und 
Schweinfurt  gelegen,  a.  1398  unter  dem 
Bischof  Gerhard. 

Von  einem  ungenannten ,  poetische  Beschreibung. 
^Ausg.:  ap.  Jo.  Paul  Reinhard,  Beiträge  zur 
Historie  des  Frankenlandes  II.  p.  259-3^. 

Von  der  gegenwärtigen  durchächtung 

der  Cristenheyt  angethan  von  den  Türken. 

Ausg. :  Am  Ende :  Hie  endt  sich  der  Tractat 
gesamlet  nach  der  gepurt  Cristi  1474  jare  van 
etlichen  prüdem  prediger  ordens  von  der  gegen- 
wärtigen Durchächtung  der  Cristeheyt  angethan 
von  den  Türeken  erklärend  durch  bewärte  ge- 
schrifft  wie  sie  vor  bezaichnet  und  gemerckt  sey 
unnd  von  was  sund  wegen  der  crysten  sy  sey 
angethan  un  wan  sy  wird  ein  end  haben.  Ge- 
druckt und  voUedet  saligklichen  im  LXXXVI.  jar. 
Amen.  s.  a.  4^  VgL  Panzer,  Zusätze  p.  57. 

Voragine,  t^.  Jacobus  de  Yoragine. 

Voyage  de  Charlemagne  ä  Jerusalem  = 
Chanson  du  pdlerinage;  vid.f,  215. 

Voyage  de  la  saincte  cyt6  de  Hierusa- 

lern,  avec  la  description  des  lieux,  portz, 

villes,  citez  et  aultres  passaiges,  fait  Tan 

1480,  estant  le  siege  du  Grand  Türe  ä 

Rhodes  et  regnant  en  France  Loys  XI 

de  ce  nom. 

Ausg. :  publ.  par  Ch.  Schefer.  Paris  1882.  S\ 
LXVII.  157  pag. 

Vressenich,  GuiL  (flor.  1358),  vid.  Yita 
b.  Hermanni  Josephi. 


Vrie  1 

Vrwi  r  Theodericus,  Westphalus,  lector 

s.  theologiae  provinciae  Saxonicae  ord.  s. 
Aug.  Osnabrugensis  (floruit  adhuc  1425): 
De  consolatione  Ecclesiae  sive  Historia 
concilii  Constantiensis.  Libri  8. 

Verfasst  im  J.  1417  zn  Constanz ;  formell  eine  Nach* 
ahmong  des  Boethias. 

Ausg.:  ^in  librorum  ac  tractatuum  doctoris 
.  .  .  Gerson,  cancellarii  Paris. . .  .  Vol.  IV.  (Colo- 
niae,  Joh.  Eoelhoff  de  Lübeck  1484.  fol.)  fol.  324^ 
-392.  —  ^unederh.  et  ex  cod.  Brunsvic.  Rudolpheae 
bibl.  recensita  ap.  v.  d.  Hardt,  Constant.  concil.  I. 
prs.  1.  p.  2-221. 

Erl.-Sdir.:  Finke,  Heinr.,  Dietrich  Vrye  n.  sein  Werk 
über  das  Konzil  in  seinen  Forschungen  und  Quellen 
zur  Oesch.  des  Konstanzer  Konzils.  Paderborn  1889. 
p.  88-51. 

Jostes,  Zar  Geschichte  der  mittelalterlichen  Predigt 
in  Westfalen  in  Zeitschrift  f.  Geech.  n.  Alterthoms- 
knnde  Westfalens.  XLIV. 

KoldOf  Die  deutsche  Aagustinercongregation  n.  Jo- 
hann von  Staupitz  p.  64  ff. 

Vita  Theoderici  Vrie  ap.  ▼.  d.  Hardt  1.  c.  p.  222-227. 

Vulculdue  capellan.  Liutpoldi  archiepi- 
scopi  Moguntini  (1051 — 1059),  vid.  Vita 
s.  Bardonis  arch.  Mog. 

Vlllfadue  Bituricensis  episcopus  (875): 
Epistola  pastoralis  ad  parochos  et  paro- 
chianos  suos. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXI.  p.  1135 
-1142. 

VuHlnus  Boetius  episcop.  Pictaviensis 
(cca.  830):  vid.  Vita  s.  Juniani  abbatis. 

Vulgarius,  Eugenius  (flor.  intra  887 — 

928):  De  causa  Formosiana  libellus. 

Ausg. :  cap.  1-19  hrsgb.  von  £.  Dümmler  in 
seinem  Buche  Auxilius  u.  Vulgarius.  Quellen  u. 
Forschungen  zur  Gesch.  des  Papstthums  im  An- 
fange d.  10.  Jahrh.  Leipzig  186Ö.  %\  p.  117-139. 

:  Epistolae  et  carmina. 

Ausg. :  hrsgb.  von  E.  Dümmler  1.  c.  p.  139-156. 

Erl.' Sehr.:  W^attenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
qnollen.  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  805. 

Vulgerius  magister:    Versus   in  Boni- 

facium  Vin  papam  (1294)  et  mores  cleri. 
Ausg. :  ap.  Eccard ,  Corp.  histor.  medii  aevi  II. 
p.  1849-1858. 

Vulgrinus  Biturig.  archiepiscopus :  Epi- 
stolae in  causa  Innocentii  II  Rom.  pont 

Au^g.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXIX.  p. 
41-48. 


W. 


Wace,  trouvdre  angio-normand  (f  post 
1171):  Chronique  ascendante  des  ducs  de 
Normandie. 

Eline  metrische  Genealogie  in  315  Alexandrinern ,  ent- 
haltend eine  Gesch.  Heinrichs  II  n.  kurze  Angaben  über 
seine  Vorfahren.  —  Du  Meril  spricht  diese  Chronik  dem 
Wace  ab,  wie  schon  Miehel,  Benoit  I.  p.  xv  that. 


Ausg. :  *  ed.  M.  Fr.  Pluquet  in  Memoires  de  la 
Societe  des  Antiquaires  de  la  Normandie.  I.  2. 
Rouen  1825.  8<».  p.  444-447.  —  •  hrsgb.  von  Hugo 
Andresen  in  Waces  Roman  de  Rou.  Thl.  I.  Heil- 
bronn 1877. 

Erl. -Sehr.:  Hormel.  Untersuchung  über  die  Chronique 
ascendante  u.  ihren  Verfa.sser.    Harburg  IS8Ü.  8^. 


1102 


WACE  —  WALAFRIDUS  STRABO 


Wace:  Le  Roman  de  Brut,  chronique 
rim6e. 

Beendet  1155;  bearbeitet  nach  Galfridus'  Mon- 
matensis  Histor.  reguzn  Britaiiniae.  Das  älteste  be- 
kannte Denkmal  des  bretonisch' normannischen  Sagen- 
kreises. 

Attsg.:  ^publie  pour  la  prem.  fois  d'apres  les 
mss.  des  bibliotheques  de  Paris,  avec  un  com- 
mentaire  et  de  notes  par  Le  Roux  de  lincv. 
Rouen  1836—38.  2  vols.  gr.  8°.  —  »Bmchstück 
(Vers  6116-6225)  tciederh,  von  Jos.  Klinkenberg 
in  Jahrbücher  des  Vereins  von  Alterthumsfreun- 
den  im  Rheinlande.  LXXXXIII.  Bonn  1892.  p. 
167-170;  betrifft  die  britische  Ursulasage. 

Erl.'Sehr.:  Abraham,  L.,  De  Rob.  Wacii  carmine 
quod  inscribitar  Brutus.  Hafniae  1828.  8^.  Hierin:  Do 
rebus  ab  Hengisto  et  Horsa  gestis  Carmen,  alt  fron- 
xösiseh  u,  dänisch.   Es  sind  dies  Textproben,  teelehe 
A.  seiner  unausgeführt  gebliebenen  Ausg.  vormifschiekte. 
Bartsch,  K.,  Eine  Handschrift  von  Waces  Brut  in 
QrCbers  Zeitschrift  f.  romaii.  Philologie.  VI.  Halle 
1882.  Heft  2.  3. 
Haigh,  D.  H.,  The   conquost  of  Great  Britain  etc. 
London  18G1.  &>.  S.  d.  volUtänä.  Tit.  unt.  Chronicon 
Saxonicum. 
Krautwald,  Heinr.,  Layamons  Brut  verjflichen  mit 
Waces  Roman  de  Brut  in  Bezug  auf  die  Darstellung 
der Cnlturverhftltnisse Englands.  I.  Inaug.-Diss.  Bres- 
lau 1887.  gr.80.  32pag.  Ä  1. 
Hey  er,  Paul,  De  quelques  chroniquos  Anglo-Nor- 
mandes  qui  ont  port^  le  nom  de  Brut  in  Bulletin 
de  la  Soci6t6  des  anciens  texte»  fran^ais.  Annte  IV. . 
Paris  1878.  8».  p.  104 -14ö. 

Zetsche,  Aem.  Will.,  Ueber  den  1.  Theil  der  Be- 
arbeitung des   ,  Roman  de  Brut^   des  Wace   durch 
Robert  Mannyng  of  Brunne.   Inaug.-Diss.   Leipzig 
1887.  gr.  8°.  84pag.  Jkl.20. 
Vgl.  Lagamons  Brut. 

:  Le  Koman  de  Kou  (Rollo)  et  des 

ducs  de  Normandie. 

Ausg,:  ^publie  pour  la  premiere  fois  d'apres 
les  mss.  de  France  et  d'Angleterre,  avec  des 
notes  ....  par  Frederic  Pluquet  (et  Aug.  Le  Pre- 
vost).  Rouen  1827.  2  vols.  gr.  8°.  Supplem.  ibid. 
1829.  gr.8°.  —  ^toiederh.  von  A. Malet  (s.Uebers.) 
London  1860.  8**.  —  '  hrsgb.  von  Hugo  Andresen. 
Heübronn  1877—79.  3Thle.  in  2  Bdn.  gr.  8".  Ji24. 
—  ■'Extraits  ap.  Bouquet,  Rccueil  XL  p.  320- 
344;  Xin.  p.  220-255. 

übers. :  deutsch :  metrisch  bearbeitet  von  Frz. 
V.  Gaudy.  Glogau  1835.  8°. 

engl.  unt.  d.  Tit.:  *  Waco's  chronicle  of  the 
Norman  conquest  from  the  Roman  de  Rou;  trans- 
lated  by  Edg.  Taylor.  (London)  1837.  Roy.-8^  — 
^unt.  d.  Tit.:  The  conquest  of  England,  from 
AVace's  poem  of  the  Roman  de  Rou.  Now  first 
translated  into  English  rhymc,  with  the  Franco- 
Norman  text  after  Pluquet  and  the  notes  of  Le 
Prevost,  E.  Taylor  and  others,  by  A.  Malet.  Lon- 
don 1860.  8°. 

Erl.  -  Sehr. :  Koerting,  G.,  Ueber  die  Echtheit  der  ein- 
zelnen Teilo  des  Roman  de  Rou  in  Adf .  Eberts  Jahr- 
buch Vni.  p.  170. 

:  Ueber  die  Quellen  des  Roman  de  Rou.  Inaug.- 

Diss.  Leipzig  18t>7.  8«.  67  pag.  Jk  1.20. 

Lorenz,  Friedr.,  Der  Stil  m  Mnistre  Waces  Roman 
de  Ron.  Inaug.-Diss.  Leipzig  1885.  8^.  94  pag. 

Grell i,  C,  Krit.  Anmerkungen  zu  Le  Roman  de  Rou 
et  des  ducs  de  Normandio  hirsgb.  von  Pluquet.  Zürich 
1845.  40. 

Raynouard,  F.  (f  1836),  Observations  philologiques 
et  grammaticales  sur  le  Roman  de  Run.  Rouen  (Paris) 
1829.  80. 

Vgl.  Chronique  ou  histoire. 
Chroniques  de  Normandio. 


Wace :  L'^tabllssement  de  la  f ete  de  la 

conceptiGn  Notre-Dame  dite  la  Fete  aux 

Normands. 

Ausg.:  publie  pour  la  prem.  fois  .  .  .  par  G. 
Mancel  et  G.  S.  Trebutien.  Caen  1842.  8^ 

Erl.- Schar.:  Bouquet,  Recueil  XIII.  p.  220.  221. 
Brink,  B.  ten ,  Wace  und  Galfrid  von  Monmouth  tfi 

Eberts  Jahrbüchern.  IX.  1868.  p.  241-270. 
Du  M^ril,  E.,  Ia  vie  et  les  ouviages  de  Wace  Und. 

I.  18Ö9.  p.  1-48. 
Hardy,  Descriptive  catalogue  of  materials.  II.  I8>o. 

p.  428-437. 
Hormel,  H.,  Waces  Leben  und  Werke  vi  Franco- 

Gallia.  V.  p.  lif. 
Kloppe,  Recherches  sur  la  dialecte  de  Guaoe  iWaa*, 

trouvöre  anglo  -  normand  da  XII.  sidcle.   Part.  I.  II. 

Magdebourg  1853.  54.  4?.    (Programm  des  Pädagog. 

xum  Kloster  U.  L.  F.) 
Kowalski,  Der  Conjunctiv  bei  Wace.  Dissert.  Bres- 
lau 1882.  80.   51  pag. 
Kreyssig,  Fr.,  Gesch.  der  französischen  Nation»:- 

literatur.  6.  Aufl.  I.  Berlin  1889.  8».  p.  155.  30G.  223. 
Paris,  G.,  in  Romania  1880.  Oibt  über  W.  neue  That- 

saehen. 
Pluquet,  Fr.,  Notice  sur  la  vie  et  les  6crits  de  Rob. 

Wace.  Rouen  1824.  8«. 
Round,  J.  H.,  Wace  and  bis  authorities  in  The  Enr- 

lish  histor.  Review.  VIII.  London  1893.  p.677-6{>3. 
Uhlemann,  Grammatisch-krit.  Studien  über  Wac«» 

I^  concepcion  Nostre  Dame  u.  St.  Nicholas.    Bre- 
men 1878.   Bfi.   128  pag. 
Wright,  Biofrraphia  Britannica  liter.  IL  p.  205-212. 
Vgl.  Vita  b.  Mariae  Magdal.  (rie). 
Vita  8.  Nicolai  episc.  Myrensis. 

Wahl  und  Einritt  Erzbischofs  Dietrich 
von  Cöln.  1414/15,  vid.  Memoriale  des 
15.  Jahrhunderts,  n^  4. 

Wahl  und  Krönung  König  Ruprechts, 
1400/01,  vid.  ibid.  n^  1. 

Wahlverhandlungen  von  1463,  vid.  ibid 
n0  7. 

Wahraus  (Wahreus,  Warruss,  Waur- 
rauss),  Erhard,  Kauf-  und  Eathsherr  in 
Augsburg:  Chronik.  1126  — 1445,  mit 
Nachträgen  zum  J.  1462. 

Handschr.:  München,  Staatsbibl.  cod.  germ. 
n°  379.  Chart,  sec.  XV.  4°;  vgl.  Lexer  in  d.  Äujug. 
p.  215. 

Ausg. :  hrsgb.  von  F.  Frensdorff  in  Die  Chro- 
niken der  deutschen  Städte.  IV.  1865.  p.  216  -241. 
—  Beilagen:  1.  Chronikalische  Notizen  des  14. 
Jahrhunderts  p.  245-249.  —  2.  Der  Zug  nach 
Zwingenberg.  1362  p.  250-258.  —  3.  Die  Ter- 
Weisung  des  Ludwig  Hömlin  aus  der  Stadt  1415 
p.  259-261.  —  4.  Die  Ermordung  des  Sebastian 

Ilsung.  1425  p.  262-264.   Vgl.  Einleit.  p.  201-214. 
Erl. -Sehr.:  Lorenz,  Deatschlands  Gosdiichtsqnollcii. 
8.  Aufl.  I.  1886.  p.  LOG.  101. 

Wal,  Johan  (Kölnischer  Gesandter): 
Rechnungsbuch  über  seine  Reise  nach 
Basel  und  Ulm.  1433.  1434. 

Ausg.:  hrsgb.  von  Ennen  in  Annalen  des  hi^t 
Vereins  für  den  Niederrhein.  XVII.  p.  102. 

Walafrldus  Strabo,  discipulus  Kabani 
Mauri ,  abb.  Augiensis  *)  (f  849) :  Carmina. 

*)  Die  Bezeichnung  ,al}b<xs  S.  Oalli*  (z.  B.  vnn  TnUie- 
uiius)  ist  ebenso  falsch  wio  die  ,  FSddensis  monaekus  *  fz.  B. 
von  Mifpie). 


WALAFRIDÜS  STRABO 


1103 


Ausg, :  *  ex  cod.  S.  Galli  n*^  869.  sec.  IX  exe. 
kl.  4**  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  537-670 
{iciederh.  *  ed.  2*  ed.  Basnage  IJ.  2.  p.  184-264); 

—  '  in  Bibl.  PP.  Lugdun.  XV.  p.  204-239;  —  u. 
'  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1043-1130. 

—  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetao 
lat.  aevi  Carol.  IL  1884.  p.  267-423;  —  Appen- 
dix p.  423-473.  Cf.  Addenda  p.  701  et  prooem.  p. 
259-266. 

Walafridus  Strabo:  De  morte  Wettini 
monachi  Augiensis  (f  824)  Carmen  ad  Gri- 
maldum  eapellanum. 

Ausg.:  >  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  CXIV.  p.  1082 
-1084.  —  »  ed.  Dümmler  1.  c.  11.  p.  334. 

:  Liber  de  cultura  hortorum. 

Aiisg,:  ed.  Dümmler  1.  e.  IL  p.  335-350. 

:  Liber  de  exordiis  et  incremen- 

tis  quanmdam  in  observationibus  eccle- 
siasticis  rerum,  seu  De  rebus  ecclesiasti- 
cis,  seu  De  officiis  divinis. 

Entliftlt  viel  Beachtenswertes  über  die  Verfossong  der 
Kirche  in  jenen  Zeiten. 

Uandschr,:  Paris,  Nat.-Bibl.,  cod.  lat.  n° 
10757  (nur  Cap.  31,  gedruckt  in  Formulae  ed. 
Zeumer  p.  391).  —  St.  Gallen  nM46.  —  Wien, 
Hof  bibl.  n«  914. 

Ausg. :  *  ed.  Jo.  Cochlaeus,  Speculum  antiquae 
devotionis  circa  missam.  Moguntiae  1549.  fol.  n**  2. 

—  *  ap.  M.  Hittorp,  Collect,  scriptorum  de  catho- 
licae  ecclesiae  divinis  officiis  ac  ministeriis.  Co- 
lon. 1568.  p.  390.  n*»  7.  —  » in  Bibliothecis  Pa- 
trum (Lugdun.  XV.  p.  181-199).  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  919-966.  —  *  textum  re- 
cens.,  annotatt.  histor.  et  exeg.  illustravit  Alois. 
Knoepfler.  Monachü  1890.  gr.8°.  XVIII.  114 pag. 
Jt  2.40. 

:  Poemata,  vid.  Carmina. 

:  Versus  ad  Ruadbemum  laicum 

a.  834  de  exilio  Judith,  imperatoris  Lu- 
dovici  Pii  coniugis:  ,Omnia  qui'. 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL  p. 
338-340.  —  «  ap.  Bouquet,  Rec.  VI.  p.  267-271. 

—  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1095. 1096. 

—  *  ed.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat. 
II.  p.  388-390. 

:  Yersus  de  Gerolde  comite,  fra- 

tre  Hildegardis  reginae,  Caroli  M.  con- 
iugis, qui  in  certamine  contra  Hunos 
caesus  est  a.  799. 

Excerpti  ex  eius  carmine  ad  Grimaldum  capeUanom 

(a,  oben). 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc.  Script.  IL 
p.  649.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIV.  p. 
1079.  —  ®  ed.  Dummler  in  Mon.  Genn.  hist.  Poe- 
tae lat  n.  p.  329.  330. 

:  Yersus  de  Hlothario  Hludovici 

Pii  filio,  de  Hludovico  Hludovici  Pii 
filio  etc. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  —  *ap. 
Bouquet,  Recueil  VI.  p.  267-271.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1093. 


Walafridus  Strabo:  Yersus  de  imagine 
Tetrici  [i.e.TheodoriciGothorum  regisj  sive 
Yersus  in  Aquisgrani  palatio  editi  anno 
Hludovici  imp.  XY  de  imagine  Tetrici. 

In  diesen  266  Hexametern  n.  3  Distichen  erzählt  W. 
Str.  829  seine  erste  Begegnung  mit  dem  Kaiser  n.  seinem 
Hofe. 

Ausg. :  *  hrsgb.  von  C.  P.  Bock  in  Jahrbücher 
des  Vereins  von  Alterthuinsfreunden  im  Rhein- 
lande. V.  Bonn  1844.  p.  161-170.  —  «ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1089-1108.  —  »hrsgb.  von 
E.  Dümmler  in  Haupts  Zeitschrift  für  deutsches 
Alterthum  XII.  p.  401-469;  vgl.  XIX.  p.  466.  — 
*  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat. 
aevi  Carol.  11.  p.  370-378.  Vgl.  daxu  L.  Traube 
in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVIII. 
1893.  p.  664.  665. 

Erl.-Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Literatur 
im  karoling.  Zeitalter  p.  lOO-lOö;  217-219;  898-401. 

Basnage,  De  Walaf.  Str.  eiusquö  scriptis  observatio 
in  »einer  Ausg.  von Canisias,  Lect.  antiq.  II.  2.  p.  179 sq. 

Bock,  C.  F.,  Die  Reiterstatue  des  OstgothenkOuigs 
Thec^dorich  vor  dem  Palaste  Karl  d.  Gr.  zu  Aachen 
in  Jahrbücher  des  Vereins  von  Alterthamsfreonden 
im  Bheinlando.  V.  Bonn  18U.  p.  1  - 160.  {BehandeU 
auch  das  Leben  W.  St-s.) 

:  Die  Reitorstatue  des  OstgothenkOnigs  Theodorich 

....  Aachen.    Aas  dessen  Kachlass  tbid.  L.    Bonn 
1871.  p.  1-52. 

DQmmler,  £.,  Die  handschriftliche  üeberliefernng 
der  latein.  Dichtungen  aus  der  Zeit  der  Karolinger 
in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  &.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p. 
270-286. 

Ebert.  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  II.  1880.  p.  145  - 166. 

:   Zu  der  Lebensgeschichte  Walahfrid  Strabos  in 

Sitzungsberichte  der  k.  sächs.  Gesellsch.  der  Wissen- 
schaften. 1878.  p.  100  ff. 

Fabricius,Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Maosi  VI. 
p.  310. 

Grimm,  Herrn.,  Das  Reiterstandbild  des  Theodorich 
zu  Aachen  und  das  Gedicht  des  Walafriod  Strabus 
darauf.  Berlin  1869.  gr.  8».  VI.  93  pag.  Jk2.Ö0. 

Wilh.,  Zur  Geschichte  des  Reims  p.  656-658. 

Uistoire  littöraire  de  la  France.   V.  p.  61-76. 

Huemer,  Joh.,  Zu  "Walaftid  Strabo  in  Neues  Archiv 
d.  Gos.  f.  ä.  d.  Gesch.   X.  1885.  p.  166-169. 

König,  J.,  Ueber  Walafriod  Strabo  von  Reichenau 
in  Freiburgor  Diöcesan- Archiv.  Or^an  des  kirchlich- 
histor.  Vereins  der  Erzdiöcese  Freiburg.  III.  Frei- 
burg i.  B.  1868.  p.  817-464. 

:  Walafriod  Strabos  vermeintliches  Tagebuch  ibid. 

XV.  1881.  p.  185-200. 

Marty,  M.,  Wie  man  vor  lOOO  Jahren  lehrte  u.  lernte, 
dargestellt  an  einem  Zeitgenossen  des  h.  Meinrad: 
Walafriod  Strabo.  Maria-Einsiedeln  1857.  4P.  18  pag. 
Progr.  ( Wiederholt  ohne  Namen  des  Verf.  in  Der  Ka- 
tholik. Mainz  1857.  II.) 

Schlosser,  Jul.  v.,  tn  Sitzungsber.  der  Wiener Akad. 
der  Wiss.   CXXIII.  1891.  p.  167-175. 

Simson,  Bernh.,  Jahrbücher  des  Fränkischen  Reichs 
unter  Ludwig  d.  Frommen.  I.  Leipzig  1874.  p.  320. 
Anm.  8.  Neuere  erläuternde  Literatur  aufgeführt. 

Walafrid  Strabo  in  Histor.  - polit.  Blätter.  CVIII. 
München  1891.  p.  75  -  78. 

TValafridi  Str.  opera  audi  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXIII.  CXIV.  Paris.  1854. 

Wattenbach,  Dentechlands Geschichtsqnellen. p .  142- 
144;  147-149  (ö.AulL  1.  1885.  p.  170.  171.  176.  197. 
222.  2{>4;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  209.  270.  276-281). 

Vgl.  Einhordus,    Vita  Karoli  Magni  (prologus 
Walafridi,  Ausg.  no  28  ff.;. 
Epitaphium  Bemaldi. 

„  Walahfridi  Str. 

,,         Werdonis. 
Theganus  (praefat.). 
Visio  Wettini. 
Vita  s.  Bleitiimaci. 
,,    s.  Galli. 
„    s.  Leodegarü. 
„    s.  Mammae. 
„    s.  Otmari. 


1104 


WALBERTUS  —  WALRAMÜS 


Walbertus  monach.  Marchianensis  (cca. 
1128),  vid.  Vita  s.  ßictradis  {miracukC). 

WalcheniS  et  Manasses,  vid,  Gesta 
episcoporum  Cameracensium. 

Waldhauser,  Conrad.,  fie/.  Apologia  Con- 
radi  W. 

Waldnenis,  Wilhelm:  Epistola  d.d.  15. 
Jan.  1519  ad  Bened.  Furstenbach,  mon- 
asterii  s.  Magni  in  Fuessen  abbatem  data. 

Enthält  die  einzelnen  Umstände  vom  Tode  and  Be- 
gräbniss  Kaisers  Maximilian  I. 

Ausg.:  'ap.  Fidler,  Austria  sacra  I.  2.  p.  348. 
—  *  unt.  d.  lit. :  Missiv  Schreiben  an  den  Erwir- 
digen  herrn  Boned.  Abbt  zu  Fuessen  von  dem 
seeligen  Ableiben  Maximiliani  in  Oesterr.  Archiv 
für  Geschichte  ete,  1831.  p.  324. 

Waldo  »  Gualdo. 

Walingforde,  Guil.  =  Waljmgford. 

Wallingford*),   Johannes  de,   a.  1231 

monachus  S.  Albani,  ante  1250  sacerdos 

et  infirmarius,  1252  procurator  abbatiae 

(t  1258  in  Cella  de  Wymondham) :  Cro- 

nica. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.,  Cotton.  Ju- 
lius D.  vn. 

Ausg.:  *  ap.  Gale,  Histor.  Britann.  sor.  15.  p. 
525-550,  nur  «?on  449 — 1035,  aber  auch  so  Vie- 
les, insbesondere  die  Vitae  SS.  auslassend,  — 
*  Auszüge  aus  d.  Codex  selbst  von  1201  — 1258 
ed,  F.  Liebermann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVIII. 
p.  506-511;  cf.  p.  505. 

Uebers. :  transl.  by  Jos.  Stevenson  in  Church 
historiaos  of  England.  Vol.  UI.  London  1854.  8^ 

Walo  abbas  S.  Amulfi  Mettensis  (c. 
1073):  Epistolae  7. 

Werden  noch  immer  unter  dem  vom  Heraasgeber  Ma- 
billon  irrig  gesetzten  Namen  (ruilelmus  angeführt;  ef. 
J.  V.  Pflngk  -  Harttang  in  Noues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gresch.  VH.  p.  222.  —  Ein  Brief  sehr  wichtig  bezüglich 
der  Wahl  Gregors  VII. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  Vet.  analecta  I.  p.  247 
-276  («ed.  nova  p.  455  ff.). 

Walo  Aeduorum  epi8C0pu8:  Testamen- 
tum.   Ao  918. 

Ausg.:  ^  ap.  Petr.  de  Lalande,  Conciliorum 
antiq.  Galliae  a  J.  Simioniio  editorum  supple- 
monta.  Paris.  1666.  fol.  p.  320.  —  ^  wiederh.  ap. 
Bouquet,  Kecueil  IX.  p.  716.  717. 

[Waleramnusl 
Walramus      ^  episcopus  Naumburgen- 
Waltramus  j 

sis  (f  1111)]:  De  unitate  Ecclesiae  con- 
servanda,  et  schismate,  qnod  fiiit  inter 
Henrichum  IV  imp.  et  Gregorium  VH 
pont.  max.  cniusdam  eins  temporis  liber, 

')  Nicht  za  verwechseln  mit  Johannes  prior  Collae  apad 
Wallingrf'ord,  dann  nbbas  S.  Albani  1195—1214,  dereine  bis 
1188  reichende  Chronik  geschrieben  haben  soll.  Vgl.  Liober- 
mann  1.  c.  p.  8.  9. 


sive  Apologiarum   pro  imperatore  Hen- 
rico  IV  libri  3. 

Man  nimmt  an,  dass  der  Verfasser  Walram  von 
Xaamburg  sei,  aber  fälschlich.  Wir  wissen  seinen  Na- 
men nicht.  Er  war  1086  MSnch  za  Hersfeld.  Der  neueste 
Heransgeber  meint  (p.  181) :  ,  Causa  non  exstat ,  qoa  co- 
gamor  dicere,  'Walramnm  illom  libmm  scripai^.  .  . . 
Attamen  hoc  nobis  snmimus,  .  .  veri  simile  esse,  Wal- 
ramnm  scriptorem  hnias  libri  faisse*. 

Handschr.:  Fulda,  ist  versehwunden. 

Ausg. :  ^  ed.  Ulr.  ab  Hütten.  [Moguntiae ,  Joa. 
Scheffer  1520.]  4^  —  ^wiederh,  unt.  d.  Tit.:  De 
unitate  ...  et  schismate,  quod  fuit  inter  Henr. 
IV  imp.  Rom.  et  Gregor.  VII  pont  max.  cuius- 
dam  eins  temporis  theologi,  quem  quidam  Vene- 
lici  Yercellensis  esse  existimant,  Liber:  ab  Hut- 
teno  in  bibl.  Fuldonsi  inventus  ap.  Schard,  De 
iuiisdiotio'ne  p.  1-126;  —  "ap.  Schard,  Synta^ia 
p.  1-64;  —  *  ap.  Schard,  Sylloge  p.1-64.  —  *n»2 
wiederh.  unt.  d.  Tit.:  De  unitate  ....  tiieologi 
[wie  bei  Schard]  (quidam  Venericum  Vercellen- 
sem,  alii  Walramum  Naumbuigensem  esdstimant) 
Liber  apologeticus  ap.  Freher,  Germ.  rer.  scr.  I. 
p.  155-236  («  ed.  Struve  L  p.  233).  —  ^  ap.  Gold- 
ast, Apologia  p.  53-183.  —  ®  ap.  Ludewig,  Beliq. 
mss.  XU.  p.  432.  —  *  inter  Scriptores  rer.  Ger- 
man.  in  usum  scholarum.  Recens.  W.  Schwen- 
kenbecher.  Hanno verae  1882.  8°.  XXIL  146  pag. 
Ji  2.40.  —  *•  urd.  d.  Tit.:  Liber  de  unitate  Ec- 
clesiae conservanda.  Recognov.  W.  Schwenken- 
becher  in  Mon.  Germ,  bist  libelli  de  Ute  11. 
1893.  p.  184-284  mit  Bemerkungen  von  Sackur; 

cf.  prooem.  p.  173-184. 

mrl.'Sckr.:   Berger,  Fried.,    Zar  Kritik  der  Streit- 
schrift De  unitate  Ecclesiae  conservanda.    Inang. 


Diss.  Halle  1874.  B».  32  pag.  —  Gm»,  um  P.  Ewald 
•n  Svbels  Histor.  Zeitschrift.  XXXIV. 
G i  0  s  e  b  r  e  c  h  t ,  \V.  v. ,  Geschichte  der  deutschen  Kai- 


p.  4U. 


serzeit.  IH.  4.  Aufl.  1877.  p.  lOöO  ft.,  eingekefid. 
He  feie,  Conciliengeschichte.  2.  Aofl.  V.  p.  177. 
Helmsdörffer,  Forschungen  zur  Gesch.  des  Abtes 

Wilhelm  von  Hir&chau.  Göttingen  1874.  8P.  p.  26-'^. 
Mirbt,  Carl,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VU. 

Leipzig  1894.  gr.  ^.  p.  52-68]. 

Walramus:  Epistola  ad  Ludowicum. 
Thuringiae  landgravium,  qua  ipsum  mo- 
net,  ut  pontifice  deserto  imperatori  fideni 
exhibeat  —  Herrandi  abbatis  Ilsenebur- 
gensis,  1094  episcopi  Halberstadensis  Re- 
sponsio  nomine  Ludowici,  a^  1095. 

Ist  auch  enthalten  in  den  Annales  S.  Disibodi. 
Ausg.:  ^  ap.  Goldast,  Apologia  scripta  pro 
Henrico  IV.  Hanov.  1611.  i?.  p.  51-53.  —  *  ap. 
Leuckfeld,  Antiquität.  Halberstadens.  p.  693.  — 
^  in  Dodechini  continuat.  quam  voctint  ad  Ma- 
rianum  Scotum  (s.  d.)  a.  1090.  —  *  ed.  Baronios, 
Annal.  eccles.  ad  a.  1090.  §  8-11.  —  *  ap.  Lünig. 
Spicileg.  ecclesiast.  Pars  11.  append.  p.  146.  — 
®  ex  Baronio  repetita  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLVm.  p.  1441-1448  et  '  CUX.  p.  985-992.  - 
^in  Annales  S. Disibodi  ap.  Pertz,  Mon. scr. XVII. 
1861.  p.  10-14.  —  ^hieraus  wiederholt  ed.  E. 
Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist  libelli  de  iite. 
IL  1893.  p.  286-291  unt.  d.  Tit.:  Walrami  et 
Herrandi  epistolae  de  causa  Heinrici  regis  con- 
scriptae. 

:  Epistola  ad  ecclesiani  Bamber- 

gensem. 


WALRAMUS  —  WALTERÜS  GISBURNENSIS 


1105 


Äusg,:  *  ap.  Eccard,  Corpus  histor.  ü.  p.  263. 
—  ^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CUX.  p.  991.  992. 

[Wairamus:  Libellus  de  investitura  epi- 
scoporum  per  imperatores  facienda  =  Tra- 
ctatiis  de  investitura  episcoporum.] 

Erl.-Schr.  .-Ewald,  Paul ,  Walram  von  Naamban?.   Zur 

Geschichte  d.  publicistischen  Literatur  des  11.  Jahrh. 

Diss.  hist.  Bonnae  1874.  8».  86  mxg.  Jk  2. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Maosi 

VI.  p.  313. 
Schüz,  Commentar.  criticus  de  scriptis  et  scriptori- 

bns  historicis  p.  540  -  547. 
VTa tt e  n  b a ch ,  Deutschlands Oeschichtsqaellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  76,  vgl.  p.  38.  1.  p.  6;  6.  Aufl.  II.  1894. 

p.  40.  83.  84. 

Vgl.  Vita  s.  Leonaidi  conf.  (epiai.) 

Wateingham ,  Thomas,  mon.  Bened.  S. 
Albani  (cca.  1440):  Historia  Anglicana  sivc 
Historia  Angliae  brevis.  1272—1422. 

Ein  Mönch  des  Xamens  VTalsingham  war  bis  1394 
Praecentor  u.  Scriptorarius  in  St.  Albans,  bis  14(X)  Prior 
der  Zelle  von  Wymundham  u.  kehrte  alsdann  ins  Kloster 
zurück ;  er  war  damals  schon  bejahrt. 

Handschr.:  London,  Ck)llege  of  arms,  Anin- 
del  n"  vn.  mbr.  sec.  XV.  fol.  —  Brit.  Mus.  Reg. 
13.  E.  IX.  sec.  XIV.  fol.,  reicht  bis  1392. 

Ausg. :  *  xiisammen  mit  Asserius  Menevensis 
ed.  Matth.  Parker.  Londini  1574.  fol.,  sehr  in- 
accurat  u.  sehr  selten.  —  '  in  Anglica^  Hiber- 
nica,  Cambrica  a  veteribus  scripta  ex  bibl.  G.Cam- 
deoL  Francof.1603.  fol.  p.43-408.  —  »ed. Henry 
Thom.  Kiley  in  Chronica  monasterii  s.  Albani.  I. 
Thom.  Walsingham.  Vol.  1  a.  1272—1381;  Vol.  2 
a.  1381—1422.  London  1863.  64.  gr.  S""  (=  Ke- 
ruiu  Brit  med.  aevi  scr.  n?  28).  Cf.  introduct.  I. 
p.  ix-xxin;  IL  p.  vii-xxiv. 

Uebers. :  Auszug  tmt.d.  Tit. :  Histoire  tragique 
. .  de  P.  de  Gavereton  gentil-home  Gaseon,  jadis 
le  mignon  d'Edouard  fi  roy  d'Angleterre,  tiree 
des  chroniques  de  Thomas  Valsingham  et  tour- 
noe  de  Latin  en  Franyois  par  Jean  Boucher.  s.  1. 
1588.  8°. 

:  Tpodigma  Neustriae   vel  Nor- 

manniae  ab  irruptione  Nonnannorum  ad 

annum  TL  Henrici  V.  1066—1419. 

Es  ist  fraglich ,  ob  Walsingham  der  Verfasser  dieser 
Chronik  sei. 

Handschr,:  Cambridge,  Corp.  Christi  Coli., 
Parker  Collect.  n°  240.  chart.  8°. 

Ätisg.:  *  ed.  M.  Parker.  Londini  157 4.  fol. —  *«n 
Änglica,  Hibemica  etc.  a  vett.  scripta  ex  bibl.  G. 
Camdeni  p.  413-592.  —  «ed.  by  Henrj'  Thom. 
Piley  in  Chi'onica  monasterii  s.  Albani.  VII.  Ypod. 
Neust,  a  Th.  "W.  .  .  .  cooscriptum,  London  1876. 
gr.  8*^  (=»  Kerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n*^  28)  p.  3  - 
488;  cf.  Lectiones  variae  in  Th.  Wals.  Hist.  Angl. 
ed.  ßiley  IL  p.  425* -426*. 

Walter  Bower,  abbas  Insulae  s.  Colum- 
bae  {Inchcolm,  flor.  1441),  vid.  Johannes 
de  Fordun. 

Walter  de  Gisbum  =  Walterus  Gisbiir- 
nensis. 

Walter  de  Hemingsburgh  =  Waltems 

Gisburnensis. 
Walter  Mapes  »  Walterus  Mapes. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Walter  of  Coventry  «  Walterus  de  Co- 
Yentria. 

Walter -Sage,  vid.  Ekkehardus  I  abbas. 

Walterius  Aurelianensis  episcopus  (ilor. 
867):  Capitula  promulgata  in  s}Tiodo  apud 
Bullensem  fundum  VII  kal.  Junii  cele- 
brata. 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXIX.  p.  725 
-746. 

Walterius  de  Muda  monachus  B.  Ma- 
riae  de  Thosan  (cca.  1284),  vid.  Vita  b. 
Torphimi. 

Walterius  Senonensis  episcopus  (923): 

Statuta. 

Ausg. :  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p. 
717-720. 

Walterus  abbas  Dervensis:  Epistolae. 

Ausg.:  ed.  by  C.  Messiter.  London,  Caxton 
Society  1850.  8*'. 

WaKerus  archidiaconus  Tervanensis  (fl. 
1127),  vid. 

Vita  Caroli  Boni. 
„    b.  Johannis  episc.  Tervan. 

Walterus  de  Clusa:  Historia  Arden- 
siuni  dominorum. 

Ausg.:  Fragmenta  ap.  Bouquet,  Recueil  XI. 
p.  299;  Xni.  p.  442-453. 

WaKerus  de  Coventria:  Memoriale. 

Ist  ein  erfabelter  Historiker,  welcher  in  Coventry  seine 
Heimat  gehabt,  wahrscheinlich  als  Mönch  in  York  sein 
"Werk,  eine  Fortsetzung  des  Rogerns  de  Houedene, 
1202  —  1226,  geschrieben  haben  nnd  Zeitgenosse  Königs 
Eduard  I  gewesen  sein  soll.  Weder  Leland  noch  Tanner 
noch  andere  Bibliographen  haben  über  seine  Person  and 
Geschichte  etwas  beibringen  können.  Handschr.  seines 
, Memoriale'  in  Cambridge,  Corpus  Chr.  Coli,  n"  17Ö; 
Abschrift  davon  in  London,  brit.  Mus.  Harl.  669.  Ätug.: 
unter  Rogems  de  Houedene:  Continuatio. 

Walterus  de  Heminghburgh  =  Walte- 
rus Gisburnensis. 

Walterus  de  Whytieseye:  Historia  coe- 
nobii  Burgensis  ab  a.  1246 — 1321. 

Fortsetzung  des  Robertus  de  Swapham. 
Ausg.:  ap.  Sparke,  Histor.  Anglic.  scr.  p.  125 
-216.  Vgl.  Historiae  coenobii  Burg. 

WaKerus  Gisburnensis,  ortus  gente  de 

Hemingburgh  aut  de  Hemingbrough  loco 
in  Eboracensi  comitatu,  canonicus  ord. 
s.  Aug.,  tum  a.  1302  subprior  S.  Mariae 
in  Gisbum,  Torkshire  (tpostl313):  Cro- 
nica  de  gestis  regum  Angliae  ab  a.  1066 
—1300,  resp.  1307.  1312.  Libri  3,  seu 
Historia  de  rebus  gestis  Edwardi  I,  II 
et  m.  1048—1346. 

Die  Ältoste  Hs.  schliesst  mit  1297,  aber  die  Vorrede 
besÄSft  ausdrücklich,  dass  die  Chronik  bis  lÄX)  geführt 
worden  solle.  Im  Lansdowne  Ms,  (Brit.  Mus.)  n«  239  reicht 
sie  bis  lÄJT.  im  Cambridger  Ms.  (Coq).  Chr.  Coli,  n»  2oO) 
bis  1346,  jedoch  mit  einer  Lücke  von  1315  —  1327.  — Mit 
grosser  Sorgfalt  und  historischer  Treue  geschrieben. 

70 


1106 


WALTERUS  HEMINGBURGH  —  "WANDALBERTÜS  PRÜMIENSIS 


}  = 


Walterus 


Handsckr. :  Cambridge,  Corp.  CJuisti  Coli. 
no  250.  —  Trinity  Coli.  R.  7-9.  mbr.  sec.  XIV 
(—1297).  —  London,  Coli,  of  the  arms  u**  13. 
mbr.  sec.  XIV.  —  Brit.  Mus. ,  Cotton.  Tiber.  B. 
IV.  mbr.  sec.  XTV.  f.  90;  —  Vespasian.  A.  IX. 
mbr.  sec.  XIV.  f.  156",  —  Lansdowne  n°  239.  mbr. 
sec.  XIV. 

Ausg.:  ^  der  erste  Theil  von  1066—1272  unt. 
d.  Tit.:  Chronica  Walteri  Hemingford  canonici 
de  Gisburn  de  gestis  regum  Angliae  ap.Gale,  Bist. 
Angl.  scr.  II.  p.  453.  —  *  der  andere  Theil  von 
1273—1346  unt.  d.  Tit.:  Walteri  Hemingforde 
Historia  de  reb.  gestis  etc.  ed.  Th.  Hearne.  Oxo- 
nii  1731.  2  vol.  8*^.  —  *  das  Oanxe  unt.  d.  Tit.: 
Chronicon  Walteri  de  Hemingburgh  vulgo  He- 
mingford nuncupati  de  gestis  regiini  Angliae,  ed. 
H.  C.  Hamilton.  London,  English  histor.  Society 
1848.  8*».  —  ■*  Auszüge  a.  1129—1307  ed.  F.  lie- 
bermann  ap.  Pert;z,  Mon.  scr.  XXVIII.  p.  629- 
646;  cf.  p.  627. 

Waitenis  Hemingburgh 
Waltenis  Hemingford 

Gisbumensis. 

Waltenis  Map  seu  Mapes ,  clericus  Ken- 
rici  n  regis  Angliae,  ex  Lincolniensi 
praecentore  a^  1197  effectus  Oxoniensis 
archidiaconus  (fcca.  1210):  De  nugis  cu- 
rialium.     Distinctiones  quinque. 

Nach  J.  Fr.  BOhmer  ist  ,  dieser  begabteste  lateinische 
Dichter  des  Mittelalters  der  c^Unischo  Domherr  Primas^ 
den  die  Engländer  als  WcUter  Mapee  uns  geraubt  und  den 
nur  ont  vor  wenigen  Jahren  [vor  1850]  Jac.  Grimm  uns 
wieder  gerettet  hat'.    Janssen,  Böhmers  Leben  1.  p.  3S6. 

Handsckr.:  Oxford,  Bodlei.  libr.  n°851.  sec. 
XrV  exe.,  einzige. 

Ausg. :  ^  edited  from  the  unique  ms.  by  Thom. 
Wrißht.  London,  Camden  Society  (n*»  50)  1850. 
kl.  4°.  —  •  Ausxüge  *  ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  XXVII.  p.  63-74.  —  ^  ap.  Robertson,  Mate- 
rials for  the  history  of  Thomas  Becket  IV.  p. 
259.  260. 

:   Latin   poems   commonly   attri- 

biited  to  Walter  Mapes. 

Ausg. :  coUected  and  edited  by  Thom.  Wright. 

London,  Camden  Society  (n°  16)  1841.  kl.  4°. 

Erl.  -  Sehr.:  Haupt,  2toit8chrift  f.  deutsches  Alterthum. 
V.  p.  296. 

Kingsford,  G.  L.,  Walter  Map  or  Haues  in  Dictio- 
narv  of  national  i)iography  ed.  by  S.  Lee.  XXXVI. 
London  1893.  gr.  8".  p.  109-112. 

Phillips,  G.,  "Walther  Map.  Ein  Beitrag  z.  Charak- 
teristik König  Heinrichs  u  von  England  u.  des  Le- 
bens an  seinem  Hofe.  Wien  1863.  gr.  S''  (  -  Sitzungs- 
berichte der  k.  Akademie  der  Wissenschaften  X.  p. 
319-899)  u.  in  seitun  Vermischte  Schriften  HI.  fWien 
1860.  80)  p.  115-198. 

Stephens,  Thom. ,  Ooschichte  der  wHIschen litoratur. 
Aus  dem  Engl,  üborbctzt  von  San-Marte.  Hallo  1864. 
gr.  8«.  p.  261  ff. 

"Wattenbach,  Deutschlands  Qeschichtsqnellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  443;   6.  Aufl.  IL  1894.  p.  249.  484. 

Wiener  Studien.  VL  p.  287. 

Wright,  Th.,  Walter  Mapes  «n  hi8  Biographla  Bii- 
tannica  liter.  II.  p.  295-810. 

Waltenis  praepositus  Marchthalensis 
(f  cca,  1241),  vid.  Historia  monasterii 
Marchtelanensis. 


Waltharius,  poema  saeculi  X\     . ,  p, 
Waltharius  princeps  Aquitaji  /'  ^^•^^■ 
kehardus  I  abbas. 

WaKheniS,  vgl  auch  Baltherus. 

Walthenis,  Paulus,  Guglingensis  [Güg- 

lingen  m  Württemberg]^  ord.  s.  iVanc: 
Itinerariiim  in  Terrain  sanctam  et  ad 
Sanctara  Catharinam. 

Begann  die  Reise  im  August  1481  aus  Heidelbcnr  n. 
erreichte  Rom  auf  der  Heimkehr  am  10.  Febr.  14S1.  Uivr 
endet  auch  der  Bericht. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Matthias  Soll  weck.  Tübin- 
gen, literarischer  Verein  [192.  Publikation]  1S9J. 
8^  XVL327pag. 

Walthenis  Spirensis  subdiaconus  (983), 

vid.  Vita  s.  Christophori. 
Waltramus  =  Walramus. 
Walyngford  sive  Walingforde,   Goilel- 

mus,  abbas  monasterii  s.  Albani  (f  post 
1488.  Aug.  27):  Registrum.  1476.  Aus.  5 
—1488. 

Ausg.:  ed.  Henry  Thomas  Riley  in  ChroniLS 
monasterii  s.  Albani.  N°VI.  Vol.  II.  London  1873. 
gr.  8°  (==  Rerum  Britann.  med.  aevi  scr.  n**  2S)  p. 
140-291. 

Wandalbertus  Pnimiensis  monachus  et 
diaconus  (natiis  813,  f?):  Carmina. 

Handsckr. :  vgl.  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  IV.  p.  306-312;  Biimmler  vor  seiner  Ausg. 
-p.  568. 

Ausg. :  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Genn.  bist. 
Poetae  lat,  aevi  Garol.  11.  1884.  p.  569-62-2  (i*. 
xwar:  Martyrologium  p.  569-604;  De  mensium 
Xn  nominibus,  signis  etc.  p.  604-616;  Horok- 
gium  per  XII  mensium  punctos  p.  616.  617;  De 
horarum  metis  p.  617.  618;  De  creatione  mumii 
p.  619-622).  —  ^  der  grössere  Theil  ap.  d'Achery, 
Spicileg.  V.  p.  305-360  (•  ed.  nova  II.  p.  39-64). 
—  *  verbessert  u.  ergänzt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXI.p.  577-640. 

Uebers. :  De  mensium  nominibus  deutsch  tod 
Paul  Herzsohn  in  "Westdeutsche  Zeitschrift  für 
Geschichte  I.  p.  277-290. 

-:  Elogium  Lotharii  imp. 

Ausg.:  ^  in  praefat.  ad  Martyrologium  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  V.  p.  314.  —  *  ap.  Bouquet. 
ßecueil  VII.  p.  308. 

:  Martyrologium  carmine  heroidi 

scriptum;  praemissa  epistola  ad  Otricum. 

Vollendet  848;  1919  Verse. 

Handsckr. :  Paris,  Nat.-Bibi.  n?  2832.  21.  >ei . 
IX;  —  Bouh.  n»  151.  sec.  IX.  —  Rom,  Vat:.. 
Christ,  rog.  n^  438  (olim  255).  sec.  X.  f.  1-30.  - 
Sanct  Gallen,  n°  250.  sec.  IX.  f.  28-G5. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Ephemeris  ohne  Xamen 
des  Verf.  in  Bedae  opp.  I.  Basileae  1563.  p.  243 
-265.  —  ^wiederk.  in  Bedae  opp.  I.  Coloniae  1612. 
p.  191-213.  —  ^  mit  dem  Namen  des  Verf.  in 
Usuardi  Martyrolog.  Gpera  Joa.  Molani.  liovanü 
1568.  8°.  —  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  L  p.  3uä, 


WAR  —  WEICHARDUS 


1107 


schleckt  (*  ed.  2*.  II.  p.  39-62).  —  «  ap.  Migne, 
Patrolüg.  lat  CXXI.  p.  577-624.  —  ^  erste  krit, 
Afisg.  «i.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist.  Poe- 
tao  lat.  aevi  Carol.  IL  p.  569-604. 

Brl.'Selir.:  B&hr,  Gesch.  der  rGmischen  Literatur  im 

karoUn^schen  Zeitalter  p.  114. 
Du  m  m  1  o  r ,  E.,  in  Neaes  ArchiT  der  Ges.  f.  I.  d.  Gesch. 

IV.  1879.  p.  905-312. 
Ebort,  Ädf.,   Allgom.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelaltere.  II.  Ib80.  p.  18Ö-191. 
Fabriciaa,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.  314. 
Histoire  litt6raire  de  la  France  V.  p.  377. 
AVatt  e  n  b  ach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

1.  1886.  p. 69. 248;  6.  Aufl.  I.  1893.  p. 60. 258. 
Vgl.  Vita  s.  Goaris  presb.  {ytta  aUa). 

War  of  the  Gaedhil  with  the  Gaill,  or 
the  Invasions  of  Ireland  by  the  Danes 
and  other  Norsemen. 

Reicht  nicht  über  1014  hinaus.  Nach  O'Connor ,  Rer. 
Hibern.  scr.  1.  p.  LVI  soll  Mac  Liag  (f  1015)  the  ,chief 
pfH't  of  Ireland  der  Verfasser  sein.  —  Nach  der  Meinung 
di'S  Herausgebers  ist  das  AVerk  in  der  gegenwärtigen  Form 
eine  rerhältnissmfissig  mooerne  Version  eines  zweifellos 
alten  Originals.  Die  Geschichte  wird  nach  Art  der  skandi- 
iuivi>chen  Sagas  erzAhlt. 

Ausg.:  the  original  Irish  text,  edited,  with 
transl.  and  introd.  by  James  Henthorn  Todd.  Lon- 
don 1SÜ7.  gr.8*>  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi  scr.  n®  48). 

Warinus  abbas  Corbeiensis  (a.  826),  vid. 
Passio  s.  Yiti  (versus). 

Warkworth,  John,  Master  of  St  Peter's 
College,  Cambridge  (from  1473—1498): 
Chronicie  of  the  first  13  years  of  the  reign 
of  king  Edward  IV.  1461—1474. 

Handmehr. :  Cambridge,  Li br.  of  St.  Peter's 
Coli.  n°  230.  mbr. 

Ausg.:  ^  cdit.  by  J.  0.  Halliwell.  London,  Cam- 
den  Society  1839  (n«  10).  kl.  4^  —  «tn  modern 
arthograpky  in  the  Chronicles  of  the  "White  Rose 
of  York.  London  1845.  8^ 

Wartnannua  monachus  Augiensis  et  epi- 
scopus  Constantiensis  (f  1034),  vid.  Vita 
s.  Pirminii. 

Warnahariua  presb jter  Lingonens.  (saec. 

>  11),   vid.     Acta  s.  Desiderii  ep.  Lingon. 
„     „  Speusippi,  Eleus. 

Warnecariua  (maior  domus?):  Epistola 
ad  Cerauniiun   Parisiensem   episcopum: 

,Praecipuis  beatissimorum\  c.  614. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Bell.  Janr.  II.  p.  76  (*  ed. 
nov.  p.  440).  —  *ap.  Migne,  Patrol.  lat.  LXXX. 
p.  185.  —  *  ed.  W.  Oundlach  in  Mon.  Germ.  hist. 
Epist.  IIL  p.  457. 

Warnefridua  =  Paulus  Diaoonus. 
Wartberge,  vid.  Hermannus  de  Wart- 

ber^e. 

Was  sich  noch  khonig  Mathie  thode 
(t  1490.  Apr.  6)  zugetragen. 

Ausg.:  nach  3  Abschriften  hrsgb.v. Frz. Wäch- 
ter in  Scr.  rer.  Siles.  XII.  p.  125-134;  cf.  p.  xx. 

Waterlos,  Lamb.,  vid.  Annales  Came- 
racenses. 


Watenstedius,  Busse,  Mindensis,  1460 
canonicus  Hamelensis:  Chronicon  Min- 
dense.  780—1435. 

R.  'Wilmans  erkannte  zuerst ,  dass  'Watenstedias  eine 
Filschung  dos  Botrücers  Paollini  sei;  LOvinson  hat  den 
Beweis  dafür  erweitert. 

Ausg.:  ap.  Paullini,  Syntagma  rertun  Germa- 
nicarum.  Fraucofurti  1697.  4". 

JBrl.- Sehr.:  v.  Alten,  Uober  das  Verhftltniss  der  vier 
ungedraclcten  Mindener  Chroniken  zn  einander  — 
ihre  bisher  vermathete  Priorität  nnd  ihr  wirkliches 
Alter  in  Zeitschrift  des  histor.  Vereins  für  Nioder- 
sachson.  Jahrg.  1874^'5.  Hannover  187Ö.  p.  (157-215 
resp.)  171-174. 

LOvinson,  Herrn.,  Die  Mindensche Chronik  des  Bosso 
AVatensted  eine  Fälschung  Paullinis.  Paderborn  1890. 
Ö*.  XJI.  64pag.  Ji  1.60. 

Loronz,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  S.  Aufl.  U. 
1887.  p.  91. 

Wavrin }'  ^^^'  ^^^^  ^®  Wavrin. 

Wazo  episcopus  Leodiensis,  vid.  An- 
selmus  Leodiensis. 

Erl.-Sehr.:  Alberdingk  Thym,  P.,  Vazon  öveqne  de 
Li6ge  (1041—1044)  et  son  temps.  1862.  8<\  23pag.  {Be- 
aondertr  Abdrvek  aus  dtr  Revue  Beige  et  ötrangöre.) 

Weber,  Veit,  aus  Freiburg:  Lieder  aus 
dem  burgundischen  Kriege.  1476. 

Voll  Uebermuth  u.  Trotz  auf  den  alten  Ruhm. 

Ausg.:  ^  Veit  Webers  Kriegs-  u.  Siegeslieder, 
hrsgb.  von  H.  Schreiber.  Frei  barg  1819.  8°.  — 
'  bei  Dieb.  Schilling  (f.  rf.),  Beschreibung  der  bur- 
gundischen Kriegen.  Bern  1743.  fol.  p.  120.  146. 
183.  278.  347.  —  *ein  Lied  über  die  Schlacht 
von  Murten  1476  bei  "Wackemagel,  Altdeutsches 
Lesebuch  p.  803. 

ErL-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschieh tsquellen. 
3.  Aufl.  1.  1886.  p.  127.  not.  1. 

Wedel,  Matthias:  Oratio  pro  parte  du- 
cum  Stettinensium  coram  imperatore  a» 

1465.  Betrifft  die  Stettiner  Erbfolge. 

Ausg.:  ^  ap.  Aug.  Balthasar,  Yitae  iuriscon- 
sultorum  Gr^'phiswaJdensium.  1739  im  Artikel: 
M.  Wedel.  —  *ap.  Eaumer,  Codex  diplom.  Bran- 
denburgensis  continuatus.  1.  p.  257,  mit  einem 
Zusatz,  der  in  nP I  fehlt.  —  'hrsgb.  von  J.  G. 
L.  Kosegarten  in  Baltische  Studien.  Jahrg.  XVI. 
Heft  2  (Stettin  1857.  8°).  p.  87-95;  Zusatz  p.  96. 

Erl.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  U.  1887.  p.  lüö.  not.  1. 

Wegeberichte,  Littauische. 

Berichte  an  den  Deutsch  -  Ordensmarschall  über  die 
auf  den  Kriegsreisen  nach  Littauen  einzuschlagenden  Wege, 
geschrieben  zwischen  1384  —  1402. 

Ausg. :  ed.  Theod.  Hirsch  in  Script,  rer.  Prussic. 

n.  p.  662-711. 

Weichardus  de  Polhaim  1302  canoni- 
cus, 1312  archiepiscopus  Salisburgensis 
(f  1315):  Continuatio  annalium  S.  Rud- 
berti  SaUsburg.  1280—1307. 

Fast  wörtlich  aus  Eberhardus  archid.  Ratispon. 
genommen. 
Ausg.:  *  ap.  Pez,  Script,  rer.  Austr.  I.  p.  382- 
404.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  810-818. 

Erl.  -  Sehr. :  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqnellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  214. 

Vgl.  Chronicon  Salisburgense. 

70* 


1108 


WEICHBILDCHRONIK  —  WELTCHRONIK,  KONSTANZER 


Weichbildchronik,  (Magdeburger). 

Diose  ganz  kurze,  vielfach  mit  dem  sächsischen  "Weich- 
bildreeht  verbundene  Kaisorchronik  bis  auf  Wilhelm  von 
Holland  ist  blos  eine  mit  verschiedenen  magdeburgerXach- 
riehten  interpolirte  Bearbeitung  der  Sächaiscfun  Weiicfanonik. 

Ausg. :  in  den  älteren  Augsburger  u.  Chrstph. 
Zobelschen  Drucken  u.  Nachdrucken  des  ,  Sachs, 
oder  Magdeburger  "Weichbildrechts '  u.  des  ,  Sjichs. 
Lehenrechts  vnndt  Weich bilt's'.  —  ^  unter  dem 
Tit.:  Chronicon  brove  Magdeburgense  ap. 
Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  III.  p.  349-360  nach 
einer  sehr  schlechten  Leipziger  Hs.  —  '  unt.  d. 
Tit.:  Cronica  de  tempore  creationis  mundi  ap. 
Daniels  u.  Gruben,  Das  sächs.  Weichbildrecht, 
Berlin  1857.  p.  25-52.  —  ®ein  kurzes  in  Naum- 
burg- gefundenes  Fragment  unt.  d.  Tit. :  Bruch- 
stück einer  Kaiserchronik  hrsgb.  von  Breiten bach 
in  Neue  Alittheilungen  aus  dem  Gebiete  hist.- 
antiq.  Forschungen.  XV.  Halle  1882.  8^  p.  485 
-488. 

Erl.'Sehr.:  Pfeiffer,  Frz.,  Untersuchungen  über  die 
repegovische  Chronik.  Breslau  1854.  8^.  p.  17-21. 

"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsque;len.  5.  Aufl. 
n.  18b6.  p.420;  6.  Aufl.  11.  1894.  p.459. 

"Weiland ,  Ludw.,  Uober  die  Weichbildchronik  in  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ft.d.  Gesch.  1. 1876.  p.  201- 206. 

Weichbildrecht,  Das  Sächsische. 

Ausg.:  ^  Augspurg,  Ant.  Sorg  1482.  fol.  — 
^ibid.  1489.  —  Ubid.  1495.  —  *ibid.  1499.  — 
^ibid.  1508.  —  "^  ibid.  1516.  —  ^  hrsgb.  von 
Chrstph.  Zobel.  Leipzig  1537.  —  *  ibid.  1554.  — 
Ubid.  1555.  —  ^Ubid.  1557.  —  ^^ibid.  1589.  — 
»•  ibid.  1598.  —  »»  Das  sächs.  Weichbild  in  d. 
latein.  u.  jetzo  gebräuchl.  hochdeutschen  Sprache, 
hrsgb.  von  Ludovici.  Halle  1721.  4^  —  "  Das 
Sachs.  Weichbild  recht  nach  d.  Cod.  palat.  n°  461 
hrsgb.  von  v.  Thüngen.  Heidelberg  1837.  8**.  — 
"  unt.  d.  Tit. :  Dat  buk  wichboldo  recht.  Das 
sächs.  Weichbildrecht  nach  e.  Hs.  der  k.  Bibl.  zu 
Berlin  von  1369  hrsgb.  von  A.  v.  Daniels.  Berlin 
1853.  8^  —  *®  ap.  A.  v.  Daniels,  Rechtsdenkmäler 
des  deutschen  Mittelalters.  I.  Das  sächs.  Weich- 
bildrecht. Jus  municipale  Saxonicum.  Hrsgb.  von 
A.  V.  Daniels  u.  Fr.  v.  Graben.  Bd.  1.  Weltchro- 
nik u.  Weicbbildrecht.  Berlin  1857.  4^  —  "  Das 
Sächsische  oder  Magdeburgische  Weichbild  -  Recht. 
Nach  d.  Pergam.  -  Hs.  einst  der  Stadt  Orlamünde, 
jetzt  zu  Gotha,  vom  J.  1381.  Zum  erstenmal e 
hrsgb.  mit  e.  Glossar  von  0.  A.  Walther.  I^ipzig 
1871.  Lex.-S'». 

Erl.-Schr.:  Stobbe,  0.,  Gesch.  der  deutschon  Rechts- 
qnellen.  1.  Braunschweig  1860.  p.  403-411. 

Weihegedicht  an  Adolf  Grafen  von  der 
Mark  bei  seinem  Regierungsantritt  als 
Bischof  von  Münster:  ,0  stirpis  quem'. 

1357  zum  Bischof  von  M.  erwählt  hielt  er  erst  im 
Febr.  1369  seineu  feierlichen  Einzug  in  Münster;  1808 
wurde  er  Erzbischof  von  Cöln ,  resigiiirto  1364  und  hei- 
ratete. Der  Herausgeber  vermuthet,  diiss  Levold  von 
N  Ortho  ff  (s.d.)  der  Verf.  sei. 

Ausg. :  ex  cod.  Erfurt,  bibl.  Amplon.  ed.  H.  A. 

Erhard  in  Zeitschrift  f.  vaterländische  (westfäl.) 

Gesch.  u.  AlterthumskuDde.  YHI.  Münster  1845. 

p.  252-260. 

Weilhaim,  vid.  Udalricus  de  Wcilhaira. 

Weinreich,  Casp.,  Mitglied  des  Colle- 
giums  der  Bürgerrepräsentanten  in  Danzig 


(saec.  XY.  2.  Hälfte):  Danziger  Chronik. 
1461—1496. 

Die  Chronik  belehrt  fiber  die  Stellung  D-s  nach  seiQ<>r 
Einverleibung  in  Polen  und  gibt  fOx  jene  25eit  intere^^Ante 
Aufschlüsse  Über  die  commerciellen  und  gewerblichen  Vt-r- 
h&ltnisso  jener  Stadt. 

Ausg.:  *  hrsgb.  u.  erläutert  von  Th.  Hirsch  u, 
F.  A.  Vossberg.  Berlin,  Stargardt  1855.  gr.  4*. 
^12.  Von  diesem  Werke  tcurden  nur  200  Exem- 
plare auf  Papier  und  2  ä  Ji  225  auf  Perga- 
ment gedruckt.  XX  VIII.  132  pag.  —  *  wieder h., 
jedoch  mit  geänderter  Orthographie  und  Inter- 
punktion in  Script,  rer.  Pruss.  IV.  1870.  p.  727- 
800;  c/:Einleit.p.725-727.  —  »Excerpte  ap.Frint 
Scr.  rer.  Svecic.  III.  1.  1876.  p.  308.  309. 

Erl.  -  Sdir. :  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtjiqacU<>L . 
3.  Aufl.  n.  1887.  p.  200. 

Weise  Kunig,  vid,  Treitzsaurwein. 
WIeitmQhl,  md.  Benessius  de  WaitmueL 
Wellensis  canonicus  (1423):  Historia  ih 

episcopis   Bathoniensibus   a  prima  sedLs 
fundatione  704  ad  a.  1423. 

Ausg.:  ap.  AVharton,  Anglia  sacra  I.  p.  553- 
571.  —  Continuatio  ab  a.  1424—1540  ibid. 
p.  572-576.      Vgl.  Adamus  Doroershamensis. 

Welling,  TJdalric.  et  Conrad.,  monachi  S.*^. 
Udalrici  et  Afrae  Augustenses  (flor.  saec. 
XIV),  vid.  Aimales  SS.  Udalrici  et  Afrae. 

Weltchronilc  eines  Deutschordensheim 

=  Chronicon  breve  fratris  ut  videtur  ord. 
Theuton. 
Weltchronilc  eines  Minoriten  Ton  AssIm. 

Ab    0.  C.  — 1334.     Lateinisch  geschrieben. 

Handsehr.:  Assisi,  Bibl.  des  Franzisk.-Klost, 
n»  341.  mbr.  sec.  XIV.  4*. 

Ausg.:  Bruchstücke  in  Neues  Archiv  d.  G*^«». 
f.  ä.  d.  Gesch.  X.  1885.  p.  235-239;  cf.  p.  227. 

Weltchronik,  Eine  deutsche  =  Chronik, 
Deutche. 

Weltchronik,  Königsberger.   Chronicon 

ab  0.  C.  usque  ad  mortem  Conradini. 

Nur  ein  Theil  herausgegeben.  Von  Waitz  als  Tel-  :• 
Setzung  des  abgekürzten  Textes  der  SfäeksiachtH  W^kkr^- 
nik  nachgewiesen. 

Handsehr.:  Königsberg,  Un.-Bibl.  n^llö*. 
mbr. 

Ausg.:  der  auf  Heinrich  11 ,  Konrad  III  uu\ 

Heinrich  HI  bezügliche  Abschnitt  getreu  da  L 

dem  Mpt.  ap.  Giesebrecht,  Gesch.  der  deutscL^'L 

Kaiserzeit.  2.  Aufl.  II.  p.  668-671. 

tM.-Schr.:  Giesebrecht.  Und.  I.  p.  789-792  (spn-tt 
Aber  die  in  enger  Verwandtschaft  stehenden  sa.-'  .- 
haften  Erzählungen  d.  Annales  Palidensoä^  der  k>^  r.j.%- 
berger  Weltchronik  und  dos  Chronicon  Kepcsrun:j. 

Weltchronik,  Konstanzer.  Von  Erschaf- 
fung der  Welt  —1384. 

Deutsch;  grösstentheils  aus  MartittUB  JUnoriia  '.&J 
Martinus  Oj^xiviensis  geschöpft. 

Handsehr.:  München,  Staatsbibl.  Cod. gem. 
n«»  426.  Chart  sec.  XV.  4». 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Eine  Konstanzer  Weltcbr. 
aus  dem  Ende  des  14.  Jahrh.  hrsgb.  von  TL  v. 


WELTCHRONIK,  SÄCHSISCHE 


1109 


Kern  in  Zeitschrift  der  Gesellschaft  f.  BefÖrde- 
ruDg  der  Geschichtskunde  von  Freiburg,  dem 
Breisgau,  ...  I.  Freiburg  i.  B.  1869.  8.  p.  198- 
235;  p.  402-405;  auch  besonders  erschienen.  — 
Hier  xcird  eine  lieber  sieht  des  ganzen  Inhalts 
der  Chronik  geboten.  In  den  ersten  Ttieilen  sind 
dort,  tco  der  Verf.  blos  übersetxt  hat,  nur  die 
Anfangs-  u.  Schlussworte mitgetheiU ,  ihnen xur 
Seite  diejenigen  der  Quelle.  Vollständig  unge- 
druckt  ist  der  letzte,  Saeeulum  XI V^^  betref- 
fende Abschnitt. 

Erl.-Schr.:  Einleitang  und.  p.  181-197. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  3.  Aufl.  I. 

1886.  p.  92. 
Ludwig,  Th.,  Die  Konstanzer  Geschichtschroibang. 

Inaug.-Diss.  Strassburg  1894.  8*^.  p.  6. 
Bappert,  Chroniken  der  Stadt  Konstanz,  ibid.  1891. 
CT.  8».  p.  11. 

Weltchronik,  Sachsische.  Ton  Erschaf- 
fung der  Welt  —1248  resp.  1260. 

Die  Älteste  P*rosadarstellung  der  Weltgeschichte  in 
deatscher  und  zwar  mittolniederdeatscher  Sprache.  —  Dies 
iteitvprbreitete  Werk  des  Mittelalters  ging  firüher  unter 
den  verschiedensten  Titeln ;  es  hiess:  Chronica  impe- 
rAtorum  Saxonica,  Chronica  Romanorum.  Chro- 
nicon  imperatorum  et  pontificum,  Chronioon 
L üneburgi cum  Saxonica  lingua  conscriptum,   Chro- 
nicon  Repegovii,  Chronicon  heren  Eiken  yon 
Kepgow,    Historia  Romanensis,    Repgauische 
Chronik,   Sachsenchronik,  Sassenkroneke, 
Zeitbuch  des  Eike  vonRepgow;  heute  nennt  man's 
Sachsische  Weltchronik.   —  Ueber  die  Bedenken, 
diese  Chronik  nach  Eike  von  Ropgow  oder  einem  Mit- 
irliede  der  Familie  Repgow  zu  bezeichnen,  vgl.  Weilands 
Vorrede  zu  seiner  Ausg.  p.  49-66;  er  stellt  fest,  dass  ge- 
wichtige Gründe  gegen  die  Autorschaft  Ei  kos  sprechen, 
aber  ein  Blutsverwandter  desselben,   geistlichen  Standes, 
sie  abfrefasst  hat.    Derselbe  schrieb  zuerst  die  kürzeren 
F2LSi<ungen  A  u.  B  und  dann  die  ausführlichere  C. 
Handschr. :  A.  Kürzeste  u.  älteste  Recension 
(fandet  früher  als  B.  C;  seit  König  Philipp  kleine 
Zusätze,  nicht  in  B.  C):  Berlin,  k.  Bibl.  germ. 
4^  n«>  284.  mbr.  sec.  XIV.  —  Frankfurt  a.  M., 
Stadtb.  D®  50.  chart  sec.  XVI.  fol.  —  Hamburg, 
Stadtb.  hist.  univ.  n®  10**.  chart.  sec.  XV  exe.  fol. 
—  Heidelberg,  Un.-Bibl.  n®  525.  chart.  sec. 
XV  exe.  4^  —  Leipzig,  Buchhändler  T.O.Weigel 
a«  1872.  Chart.,  geschrieben  1394—1412.  fol.  — 
Müncherf,  Staatsb.germ.n°55.  mbr.  sec.  XI V  ine. 
4®;  —  germ.  n®  327.  chart.  sec.  XV.  fol.;  —  germ. 
n®  3959.  Chart  sec.  XV.  gr.  fol.  —  Wi  en,  k.  k. 
Hofb.  D®  2692   (hist.  prof.  DCXXXI.   Ambras. 
262).  mbr.  sec.  XV.  fol.;  —  n°  2917  (hist.  prof. 
DLXXXIX).  Chart,  a»  1467.  foL,  Gopie  der  Ham- 
burger Hs. 

B.  Mittlere  Recension  (von  K.  Heinrich  V  bis 
1177  sehr  dürftig,  von  da  an  eine  Menge  nord- 
deutsch-dänischer  Nachrichten):  Berlin,  k.  Bibl. 
germ.  fol.  n°  129.  mbr.  sec.  XUl.  —  Bremen, 
Stadtb.  a.  38.  mbr.  sec.  XIH  exe.  fol.  —  Kopen- 
hagen, k.  Bibl.,  alte  Samml.  n"  1978.  chart.  sec. 
XV.  4°.  —  Leipzig,  TJn.-Bibl.  nP  1308.  chart. 
sec.  XV.  fol.  {hieraus  bei  Mencken).  —  Peters- 
burg, k.  Bibl.,  Fragment,  mbr.  sec.  XV. 

0.  Weiteste  Recension  (sehr  ausführlich  von 
Heinrich  V  bis  1177;  schiebt  in  den  Text  bei  Karl 
d.  Gr.  häufig  längere  Erzählungen  aus  der  Kaiser- 
chronik etc.  ein):  Dresden,  k.  Bibl.  I.  54.  chart 
sec.  XV.  fol.  —  Gotha,  herz.  Bibl.  M.  63  (j^txi 
Sachsenchronik  90).  mbr.  sec.  XlII.  fol.  (neuere 
Abschriften  in  Hannover  [n**  778]  u.  Weimai*).  — 
Hannover,  k.  Bibl.  XL  674.  chart.  sec.  XV.  foL 


—  Kopenhagen,  k.  Bibl.,  alte  Samml.  n®  457. 
chart.  sec.  XV.  fol.  —  Pommersf  elde,  Bibl.  des 
Grafen  Schönbom  n<»  2723.  chart.  a*  1411.  fol.  — 
Strassburg,  1870  untergegangen.  —  Wolfen- 
büttel, herz.  Bibl.  Aug.  44,19.  chart.  sec.  XVI 
et  XVÜ.  fol.  Vgl.  über  alle  Weiland  vor  seiner 
Ausg.  p.  4-20;  Kaisei-chronik  hrsgb.  von  Mass- 
mann I.  p.  XXV ;  III.  p.  75-81;  Zeitbuch  des 
E.  V.  R.  hrsgb.  von  Massmann  p.  589-650;  Pertz* 
Archiv  lU.  p.  239;  VI.  p.  13.  231. 373;  VII.  p.  650. 

Ausg. :  *  der  grössere  Iheil  von  742  an  unt. 
d.  Tit.:  Chronicon  Lüneburgicum  Sax.  ling. 
conscript  atque  ad  Wilhelmum  reg.  Germ,  ex- 
tensum  ( — 1247)  ap.  Eccard,  (Corpus  histor.  med. 
aevi  L  1723.  p.  1315-1412  nach  der  Qothaer  Hs., 
im  Ganzen  correct.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Das  Zeit- 
buch des  Eike  vonRepgow,  in  ursprünglicher 
niederdeutscher  Sprache  u.  in  früher  lateinischer 
Uebersetzung  hrsgb.  von  H(ans)  F(erdin.)  Mass- 
mann. Stuttgart,  Bibl.  des  Literar.  Vereins  (Pu- 
blicat.  n^  42)  1857.  8^  X.  753  pag.  Ji  7.  Dru^ikt 
die  Bremer  Hs.  ab,  gibt  unzuverlässige  Varianten 
der  anderen  Hss.  u.  die  wesentlichsten  Erweite- 
rungen des  Cod.  Oothanus.  Unzulängliche  Aus- 
gäbe.  Die  von  M.  zu  dem  deutschen  Texte  parallel 
gegebene  latein.  Uebersetzung  war  früher  bekannt 
unter  d.  Tit.:  Historia  imperatorum  (yid. 
Uebers.).  —  ^unt.d.Tit.:  Die  Repgauische 
Chronik,  das  Buch  der  Könige.  Hrsgb.  von 
Gust  Schöne.  Elberfeld  1854.  4°.  VIIL  109  pag. 
u.  2 Taff.  Jii  (aus:  Programm  der  elberfelder 
Realschule.  Jahrg.  1858  besonders  abgedruckt). 
Ist  nur  kritische  Textausgabe.  Vgl.  v.  Sybels  Hi- 
stor. Zeitschrift  I.  1860.  p.  215.  —  *  unt.  obigem 
Tit.  hrsgb.  von  Ludw.  Weiland  in  Mon.  Germ, 
hist  Deutsche  Chroniken  IL  1877.  p.  65-258.  — 
Nebst  7  Anhängen.  Anhang  I:  Der  Sachsen 
Herkunft  p.  259-265;  cf.  p.43.  —  Anh.  II:  Papst- 
katalog p.  265-273;  cf  p.  43.  —  Anh.  III:  Ka- 
talog der  röm.  Könige  u.  Kaiser  p.  273.  274;  cf 
p.  44.  —  Anh.  IV:  Genealogie  der  Weifen  p.  274 
-276;  cf  p.  44.  —  Anh.  V:  Zeittafel  des  1.  Jahrh. 
nach  Chr.  Geburt  p.  276.  —  Anh.  VI:  Genea- 
logie der  Grafen  von  Flandern  p.  277 ;  cf.  p.  44. 
—  Anh.  VII:  Zeittafel  bis  zum  J.  1229  p.  278. 
279;  cf  p.  44. 

Foitsetznn^eii  der  Sächsischen  Weltchronik: 

a)  Sächsische  Fortsetzung  a.  1252 — 1275 
*  hrsgb.  von  Waitz  in  Forschungen  z.  deutschen 
Geschichte  IV.  p.  599-603.  —  '^  hrsgb.  von  Wei- 
land l.  c.  p.  284-287;  cf.  Einl.  p.  280-283.  — 

b)  Thüringische  Fortsetzung  a.  1227—1350 
p. 292-319;  c/:  Einl.  p. 287- 291  [dergrösste  Theil 
früher  hrsgb.  von  Stübel  am  Schluss  seiner  Ausg. 
des  Chronicon  Sampetrinum  in  Geschichtsquellen 
der  Prov.  Sachsen  I.  p.  189  ff.].  —  c)  Erste  bai- 
rische  Fortsetzung  a.  1216— 1314  (Wahl  Lud- 
wigs u.  Friedrichs)  *  ap.  Massmann,  Kaiserchronik 
II.  p.  495-512;  —  ''der  Abschnitt j  welcher  Lud- 
wig d.  Baier  behandelt  (cap.  27.  28)  ap.  Böhmer, 
Fontes  I.  p.  xxxix ;  —  '  in  Die  Repgauische  Chro- 
nik hrsgb.  von  G.  Schöne  p.  92  -  98.  —  *  ed.  Weiland 
l.  c.  p.  323-336;  cf  p.  319-322.  —  d)  Zweite 
bairische  Fortsetzung  a.  1315 — 1348  p.  337- 
340;  cf  p.  336.  —  e)  Dritte  bairische  Fort- 
setzung a,  1315—1342  ^ap.  Massmann,  Kaiser- 


1110 


WELTCHRONIK,  SÄCHSISCHE  —  WERMANNUS 


chronü  11.  p.  513-522;  —  'in  Die  Repgauische 
ChroDik  hrsgb.  von  G.  Schöne  p.  98  -102 ;  —  'hrsgb. 
V.  Weiland  1.  c.  p.342-348;  cf.  p.340.  —  f)  Fort- 
setzungdes  Deutschen  Martin  von  Troppau 
a.  1310—1347  ^in  Herrigs  Archiv  f.  d.  Studium 
der  neueren  Sprachen  XXV.  p.  303-309 ;  —  *  wie- 
derk,  von  TVeiJand  1.  c.  p.  349-351.  —  g)  Vierte 
bairische  Fortsetzung  a.  1314—1454  ibid, 
p.  356-384;  cf.  p.  352-355. 

Basler  Zusätze  zur  Sachs.  Weltchronik  von 
1314 — 1356  [nur  eine  Fortführung  der  ersten 
hairisehen  Fortsetx.]  hrsgb.  von  A.  BemouUi  aus 
der  Baseler  Hs.  (öffentl.  ßibl.  E.  VI.  26)  *  in  An- 
zeiger für  Schweizer  Geschichte.  1882;  —  *  in 
Basler  Chroniken  IV.  1890.  p.  368-374;  cf  Einl. 
p.  365-367. 

üebers,:  lateinisch:  unt.  d.  Tit.:   Historia 

imperatoruma  Carole  M.  ad  Fridericum  II  imp., 

speciatim  ad  a.  1235  auctore  anonyme  Saxone  ex 

cod.  Lips.  *  ap.  Mencken,  Scr.  i*er.  Germ.  III.  p. 

63-128  (von  Waitz  1837  zuerst  als  Uebersetzung 

erkannt  in  Rankes  Jahrb.  des  deutschen  Reiches. 

1. 1.  p.  182).  —  '  vollständig  neben  dem  deutschen 

Texte  ap.  Massmann ;  s.  oben  Atisg.  n°  2.    Ilielt 

man  früher  für  das  Original. 

Frl.- Sehr.:  Anzeiger  für  Kunde  der  deutschen  Vor- 
zeit. 1858.  no  1.  p.  35. 

Bernonlli,  A.,  Die  Basier  Handschrift  der  Repgaai- 
schen  Chronik  [Un.-Bibl.  E.VI.  26.  4»,  blieb  Weiland 
unMcanrUh  Solothum  1882.  8'^.  (Sonderabdmck  aus 
Anzeiger  i.  Schweizer  Gesch.  IV.  1S82.  p.2ö.  41.  Vgl. 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  a.  d.  Gesch.  VIII.  p.  409). 

Cohn,  L.  A.,  De  rebus  int.  Henricum  VI  et  Henricum 
Leonem  actis.  Vratislav.  1856.  8°.  p.  25. 

Docen  in  Neuer  literarischer  Anzeiger.  Jahrg.  1806.  p. 
289-295;  1807.  p.659.  660;  Ober  die  Ha.:  München, 
germ.  n*'55. 

Dümge  ot  Hone,  Repgovii  chronicon  in  Fertz'  Ar- 
chiv III.  p.  239. 

Ficker,  Do  Henrici  VI  imp.  conatu  electiciam  regum 
in  imperio  Romano  -  Gormanico  succossionem  in  horo- 
ditariam  mutandi.  1849.  p.  26  sq. 

Hoffmann  von  Fallersleben,  Verzoichniss  der 
altdeutschen  Hss.  der  k.  k.  Hofbibliothek  zu  Wien. 
1841.  p.  208,  beapricht  die  beiden  wiener  Hs. 

Jacobs,  Beitrüge  zur  älteren  Literatur.  II.  1836.  p. 
373 ,  bespricht  die  Gothaer  Hs. 

Lappenberg,  Von  dor  Chronik  dos  Grafen  Gorhard 
V.  Holstein  und  der  Repgowschen ,  sowie  der  soge- 
nannten Lüneburger  Chronik  in  Portz'  Archiv  VI.  p. 
373 ;  vgl.  VII.  p.  650. 

Loronz,  Doutschltuids  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  34. 160;  IL  p.60.  114.  130.  141.  155.  161.  183. 
191.  828.  403. 

Ma&smann,  Nachweisung  über  den  Anfiing  der  Chro- 
nocken  der  Sassen  ap.  Spangenborg,  Neues  Vater- 
land. Archiv.  I.  1825.  p.  233  in  Münchener  golohrte 
Anzeigen.  1842.  Sp.  10^. 

Nitzscn,  Kar.Wil.,  Do  chronicis  Lubecensibus  anti- 
qnissimis  comment.  Rogimontii  1863.  4^^.  15  pag. 

Pfeiffer,  F.W.,  De  chronico  Eiconi  de  Bepgow  ad- 
dicto  maiore.  Berolini  1853.  8^. 

:  Untersuchungen  Über  die  repogovische  Chronik. 

Breslau  1854.  &>. 

Waitz,  G.,  lieber  eine  Sächsische  Kaiserchronik  und 
ihre  Ableitungen.  Göttingen  1863.  4°  (aus:  Abhandl. 
der  kgl.  Gesellsch.  der  Wissensch.  zu  Güttingen.  Bd. 
XU). 

:  in  Pertz'  Archiv  VII.  1839.  p.  650  if.,  bOiandeU 

die  xuvt  kopenhagener  Hss. 

Watten b ach,  Deutschlands  Geschichtsquellon  p.421 
(5.  Aufl.  II.  1886.  p.  398.  not.l,  p.  415-420;  6.  Aufl. 
II.  Ib94.  p.  464- 457). 

'W'edekind,  A.  Chr.,  Das  Chronicon  Lüneburg,  in 
Gotha  in  seinen  Noten  zu  einigen  Goschichtschreibem 
des  Mittelalters  II.  p.  267-  273. 

Weiland,  L.,  Die  Sachsenchronik  und  ihr  Verfasser 
in  Forschungen  zur  deutschon  Geschichte.  XIV.  1874. 
p.  459-510. 


Weiland,  L.,  Zur  Quellenkritik  der  Sacfasonchxonik 

ibid.  XIIL  1873.  p.  159-198. 
W  i  n  k  e  1  m  an  n ,  Ea. ,  Geschichte  Kaiser  Friedrichs  II. 

Berlin  1863.  &.  p.  16-18. 

Weltchronik,  Salzburger  =»  die  Chronik 

deren  letzter  Theil  als  Chronicon  breve. 
fratris,  ut  videtur,  ord.  Theuton.  (s.  obat 
p.  256)  abgedruckt  ist. 

Weltchronik,  Schwäbieche  <»  Chroni- 
con Suevicum  univers. 

Wenceelaua  Higek,  vid.  Hägek. 

Wencealaua  rex  (1376—1400):  Diplcn 

mata  inedita. 

Ausg.:  ap.  Scheidt,  Biblioth.  bist  Goettiiig.  L 
p.  130-183.  —  Diplomata  a,  1398  t«  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  p.  585  -  589. 

Wencealaua  II  rex  Bohemiae:  Pactum 
cum  Alberto  I  rege  Germ.  a.  1305. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IT.  1.  p.  486.  487. 

Wendover,  vid.  Rogerus  de  Wendover. 

Wenger,  Conrad.,  canon.  Brixiensis  (cea. 
1500):  Do  hello  inter  Venetos  et  Sigis- 
mnndum  Austriae  archiducem  gesto  h- 
bellus.  1487. 

Atisg. :  *  Basileae  1544.  8®.  —  •  Argen torati 
1717.  fol.  —  '  ap.  Frehor,  Germ.  rer.  scr.  11. 
p.  215-221  (*ed.  Struve  U.  p.  445). 

Wenricue  scolasticus  Trevirensis,  tum 
episcopus  Yorcellensis?  (f  1082.  Sept.  30): 
Epistola  sub  Theodorici  episcopi  Virdu- 
nensis  (1047  — 1089)  nomine  composita 
ad  Hildebrandum  papam:  ,Omni  tempore*. 

Geschrieben  zwischen  Oct.  1080  — Aug.  1081.  Potit  ab 
eo ,  quid  respondero  dobeat  iis ,  qui  eins  censoram  de  In- 
continentia clericomm  etc.  impngnabant. 

Handachr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n®  i>576- 
5604.  sec.  XII.  —  Wien,  Staatsb.  n#2213. 

Atisg.:  *  a/s  Epistola Theod.  Virdun.  episcopi 
ad  Gregorium  VII  pp.  ap.  Martene,  Thes.  ane<>i. 
I.  p.  214-230.  —  *  ed.  Kuno  Francko  in  Mon. 
Genn.  hist.  Libelli  de  lite  I.  1891.  p.  284-299. 
628;  cf  introd.  p.  280-284.  —  "UelKJr  ein  Fra- 
gment aus  cap.  5  in  Cod.  Admont.  n*  257  tgl. 
F.  Thaner  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XVI.  1895.  p.  541.  542. 

Erl.-Schr.:  Mirbt,  Carl,  Die  Pablizistik  im  Zeitalter 
Gregors  VII.  Leipzig  1804.  gr.  S^.  d.  23  ff. 
^a  ttenbach,  Deutschlands  GeschicntsqaoUeffi.  6.  Aufl. 


Vgl.  Manegoldns :  Liber  ad  Gebeh. 
Theodericns  ep.  Virdan. 

Werinherus  =  Wemerus. 

Wermannus ,  Laurentius  {coaetan.) :  Epi- 
stola de  obsidione  Holmiensi  a.  1518  ad 
Henrichuni  Lichtenfels  et  reliquos  regis 
Christiemi  cantores. 

Ausg. :  *  in  Handlingar  rörande  Skandinaviens 
Historia.  XXXIl.  Stockholm  1851.  p.  57.  —  *ed. 
Anncrstedt  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Suecic.  III.  1.  18T*5. 
p.  151-153.     Vgl.  Expeditio  Danica. 


WERNER  VON  LÜTTICH  —  WEZILO 


1111 


Werner  von  Liittich  =  Wemerus  Leo- 
diensis. 

Werner  von  Saulheim ,  frat  Minor.  (Broi- 
der  Wimher  von  Saulnheym) :  Erzählung 
über  die  Stiftung  des  Klosters  Ciarenthai 
hei  Wiesbaden.  1314. 

Handschr. :  Original verl oren.  —  Wiesbaden, 
k.  Staatsarchiv,  7  Abschriften. 

Ausg.: '  ap.  Kremer,  Origin.  Nassoic.  IL  p.405 

(Rec.  B).  —  '  ap.  Schliephake,  Geschichte  von 

Nassau  IL  p.  225  (Rec.  A);  vgl.  IV.  p.  41. 

Erl.-Sdir.:  Widmann,  Sim..  Nassaaische  CSuomsten 
des  Mittelalters.  Progr.  d.  Gymn.  Wiesbaden  1882. 
40.  p.  20-34. 

Wemerus  abbae  S.  Trudberti  in  Brisgoia 

(1280),  vid.  Vita  s.  Tnidberti  (vita  tert). 

Wemerus  abbas  Weingartensis  (f  1188), 

rid.  Monachus  Weingartensis. 

Wemems  Leodiensis,  canonicus  Bon- 

nensis  (saec.  XIV  fin.). 

Die  unter  dem  Namen  des  Theodoricns  de  Niem 
gehenden  Vitae  ponttficum  Romanorum  (ap.  Kccard ,  Corp. 
bist.  I.  p.  1461-1560)  nimmt  Theod.  Lindner  ihrem  wich- 
tigsten Bestandtheil  nach  filr  Werner  ton  lAUHeh  in  An- 
sprach. —  Die  Vita  II*  InnocmHi  VIpp.  und  die  VUa  IL* 
LrbaniVpp.  (ap.  Balüze,  Vitae  pp.  Även.  I)  sind  ctuetore 
quodatn  oanonico  eedesiae  Bunnensis  in  dioee.  Coloniensi  ge- 
schrieben; letzterer  ist  nach  Lindner  der  schon  genannte 
Werner  von  L. 
Sri.- Sehr.:  Lindner,  Tb. ,  tn  Forschungen  z.  deutschen 
Geschichte  XIL  p.  238  -  259.  656-658. 
Lorenz,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  8.  Aufl.  H. 

1887.  p.  41.  322. 
Müller,  Carl,  Eine  Papstgeschichte  bis  auf  Benedict 
XII  und  deren  Spuren  in  Heinrich  v.  Hervord .  Chro- 
nicon  Sampetrinam ,  Anonymus  Leobiensis ,  Werner 
von  Lüttich  und  Vita  4*  ^nedicti  XII  (ap.  Baluze, 
Vitae  pp.  Aven.  I.  p.  225)  in  Forschungen  zur  deut- 
schen Geschichte.  XIX.  1879.  p.  499-514. 
Vgl.  Vita  Innocontii  VI  pp. 
„     Urbani  V  pp. 

Wemerus  monachus  Tegemseensis:  An- 
nales. 1183—1196. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXIV.  p.  58. 
Vgl.  Legenda  s.  Quirini  {jnsno}. 

Wemerus  Roievinck,  vid.  Kolevinck. 
Wemher  =  Werner. 
Werricus  abbas  Lobiensis  (f  1204),  vid. 
Yita  Alberti  episcopi  Leodiensis. 

Erl.-Sckr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
qnelJen.  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  423. 

Wesselius  Groningensis,  D"^  theol.  (,Lux 

muudi'  vulgo  dictus):  Tractatus  de  ciigni- 

tate  et  potestate  ecclesiastica,  de  vera  et 

recta  obedientia  et  quantum  obligent  sub- 

clitos  mandata  et  statuta  praelatorum.  A® 

ca.  1476. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  563-572. 

:  Propositiones  de  potestate  papae 

et  Ecclesiae. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  572-574. 

:  Responsio  de  potestate  pontüicis 

Komani  in  indulgentiis. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Monarchia  I.  p.  574-588. 


Westerrodus,  Bemardus,  Corbeiensis 
monachus  (1367):  Planctus. 

Interessantes  Gedicht. 

Ausg.:  ^ed.  Matth.  Flacius  in  Catalog.  testium 

veritatis  p.  101-112  (Basil.  1557).  —  «ap.  Wolf, 

Lection.  memorab.  I.  p.  657-660.  —  'ap.  Matth. 

Bernegger,  Hypobolimaea  divae  Mariae  deiparae 

camera ;  seu  idolum  Lauretanum ,  eversis  Baronii 

Card.,  Canisii,  Turriani  ac  Tursellini  iesuitanim 

faicimentis,  deiectum.  Argentoratil619. 4°.  p.  140. 

—  *  ap.  Walch,  Monimenta  I.  fasc.  4.  p.  243 -254; 

ef.  praef.  p.  xxxvu. 

Erl.  -Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  U.  1887.  p.402.  not.  4. 

WesthofT,  Dietrich:  Chronik  von  750 

—1550. 

Handschr.:  Dortmund,  Stadtarchiv,  ohne 
Sign.,  fol.  Fragm.  —  Münster,  k.  Staatsarchiv, 
ohne  Sign.,  fol.  Fragm.  —  Paderborn,  Bibl. 
des  Gymn.  P.  82.  fol. 

Ausg.:  auszugsweise  hrsgb.  von  J.  Hansen  in 
Chroniken  der  deutschen  Städte  XX.  1887.  p. 
177-462;  Beilagen  p. 463-478;  vgl.  Eioleit.  p.l49 
-176  u.  p.  XXV. 

Wettinus  monachus  Augiensis  (f824), 
vid.  Vita  s.  Galli  abbatis. 

Vgl.  Visio  Wettini. 

Wevelinkhoven ,  vid.  Florenz  von  Weve- 
linkhoven. 

Weverslaicht  [Weberschlacht]^  Die,  in 
Cöhi.  1369—1371. 

Episches  Gedicht  von  480  erhaltenen  Versen  Aber  die 
inneren  Unruhen  in  Cüln,  namentlich  über  den  Sieg  der 
Geschlechter  über  die  an  der  Spitze  der  Zünfte  stehenden 
Weber. 
Ausg.:   *hrsg.  von  E.  v.  Groote  im  Anhang 
xur  Hagenschen  Reimchronik.   Cöln  1834.  8®.  p. 
214-230.  —  ^iciederh.  ap.  v.  Liliencron,  Die  hi- 
stor.  Volkslieder  der  Deutschen  I.   Leipzig  1865. 
p.  70.  —  "  hrsgb.  von  H.  Cardauns  in  Chrooiken 
der  deutschen  Städte  XII.  p.  243-257;  Anmer- 
kungen p.  258-262;  Beüagen  p.  263.  264.   Vgl. 
Einleit.  p.  239-242. 

Erl- Sehr.:  Ennen,  Gesch.  der  Stadt  Cöln  H.  p.  665 

-682. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen  II.  1887.  p. 

64.65. 
Merlo,  J.  J.,  Das  Ansgabebuch  der  Mittwochsrent- 

kaoimer  zu  K/iln  1370—1380  in  Annalen  des  bist. 

Vereins  f.  den  Niederrhein.  XXXIX.  1883.  p.  141-153. 

Wey,  William,  fellow  of  Eton  College: 
Itineraries  to  Jerusalem  a.  D.  1458  and 
a.  D.  1462,  and  to  St.  James  of  Com- 
postella  a.  D.  1456. 

Ausg. :  from  the  original  ms.  in  the  Bodleian 
librarj'.  London,  Roxburghe  Club  1857.  4°. 

Weyprecht  Schenck,  vid.  Schenck  von 
Schenckenstein. 

Wezilo  archiepiscopus  Moguntinus  (f 
1088). 

In  seinem  AVerke:  Die  Streitschriften  Altmanns  von 
Passau  u.  Wezilos  von  Mainz  (Paderborn  1890.  gr.  8°)  hebt 
M.  Sdralek  ganze  Theile  als  Stücke  einer  gegnerischen 
Polemik  aus  der  Streitschrift  {vid.  i^xn  über  canonum). 


1112 


WHETHAMSTEDE  —  WIDO  EPISC.  FERRARIENSIS 


welche  er  dem  Altmann  beilegt,  heraus  (p.  103-105. 110. 
111.  113.  119.  122.  126j  and  steilt  als  deren  Verf.  den  Erz- 
bischof Wezilo  hin. 

Whethamstede,  vid,  Johannes  Whe- 
thamstede. 

Wibaldu8  abbas  Casinensis:  Epistolae  3 
ad  monachos  Casinenses. 

Ausg.:  ex  regesto  Petri  Diaconi  n°  641  ap. 
Muratori ,  Rerum  Ital,  scr.  IV.  p.  622. 

Wibaldus  abbas  Corbeiensis  (seit  1146) 
et  Stabulensis  {seit  1130,  f  1158):  Epi- 
stolae 470  annorum  1119—1157. 

Ein  grosser  Schatz  für  die  Geschichte  und  Politik 
jener  Zeit. 

Handachr.  .-6611111,1^.  Staatsarchiv  h.  I.  D.  18. 
4^  mbr.  saec.  XII  (früher  in  Aachen,  dann  in 
Düsseldorf).  Vgl.  Pertz'  Archiv  VII.  p.  878  und 
Jaffes  Ausg.  p.  610.  —  Montecasino  n°  270. 

Ausg.:  ^441  ap.  Martene  et  Durand,  Ampi, 
collect,  n.  p.  183-599.  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  laiCLXXXIX.  p.  1121-1458.  Appendix: 
diplomata  varia  38  p.  1457-1508;  observatt.  prae- 
viae  p.  1087-1122.  —  ^deintegro  ed.  Jaflfe,  Bibl. 
rer.  Germ.  I.  p.  76-602;  appendicis  loco  epist. 
472-475,  cum  de  Corbeia  agant,  p.  603-605.  — 
Einxelne :  '  9  aus  Martene  wiederh.  ap.  Bouquet, 
Rec.  XV.  p.  532-540;  —  ^einige  ap.  Muratori, 
Ror.  Ital.  scr.  IV.  p.  622;  —  *  6  hrsgb.  von  v.  Räu- 
mer in  Ledeburs  Neues  allgem.  Archiv  I.  1836. 
p. 68 -77  {mit  Verbesserungen  xu  Marlenes  Au^g.)'^ 

—  **  2  ed.  Pertz,  Mon.  Germ.  legg.  II.  p.  85  u.  88; 

—  "3  ap.  Jaffe,  Geschichte  des  deutschen  Reiches 
unter  Conrad  III.  1845.  p.  218-220. 

Erl.-Sckr.:  Jaffö  in  seiner  Ausgabe  p.  606-616. 
Janssen,  Joh.,  De  Wibaldo  abbate  dissertatio  inaug. 

Bonnae  1853.  8°. 
:  Wibald  von  Stablo  und  Corvey  (1098— 1158), 

Abt ,  Staatsmann  u.  Gelehrter.  Münster  1854.  ^. 
Mann,  L.,  "Wibald  Abt  von  Stablo  und  Correy  nach 

seiner  politischen  ThAtigkeit.  Dissert.  Halle  1875.  8^. 

94pag. 
Marteno  et  Durand,  DeWibaldi  vita  I.e.  p.  158-183. 
Notae  Stabulenses  de  Wibaldo  ed.  Jaffö  1.  c.  I.  p. 

74.  75. 
Phillips,  "Wibald  in  uinen  Yennischte  Schriften  I. 

p.  316, 
Toussaint,  Etudos  sur  Wtbald,  abbö  de  Stavelot, 

du  Mont-Cassin  et  de  la  Nouvelle  -  Corbie.  Xamur 

1890.  8«.  162  pag.  Cf.  Revue  B6n6dictine.  1891.  n^S. 
Wa  1 1 e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  240 ;  cf.  p.  241. 328 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  153. 

269-271.361. 

Wiberti  traditio  =  Traditio  Ostarbeke. 

Wibertus,  vid,  auch  Guibertus. 

Wibertus  antipapa  =  Wibertus  vel  Cle- 
mens. 

Wibertus  archidiaconus  Tullensis,  vid. 
Vita  Leonis  IX  papae  {vita  alia), 

Wibertus  (vel  Clemens  III)  antipapa  (f 
1100):  Decretum:  ,Quantae  et  quam'. 

Hac  epistola  Wibertus  docreta  s^'nodi  Romanae  ab 
ipso  a.  1089  habitae  proroulgat.  Udalricus  Babonbergensis 
(8.  d)  eam  in  Codicem  epistolarum  suum  recepit. 

Handschr. :  vid.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  hist. 
Libelli  de  lite  I.  p.  621. 

Ausg. :  in  Udalrici  Babenb.  Cod.  *  ap.  Eccard, 
Corpus  histor.  U.  n°  168. 169;  —  *ap.  Jaffe,  Bibl. 


rer.  Germ.  V.  p.  145-152.  —  'ap.  Mansi,  Concil. 
XX.  p.  596.  —  *  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  CXLVIII. 
p.  832.  —  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist. 
LibelU  de  lite  I.  1891.  p.  622-626;  ef.  p.  621. 

Wibertus  (vel  Clemens  III) :  Epistolae  et 
privUegia  XL  

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLVlll.  p. 
827-842. 

Clemens  antipapa:  Epistola  ad 

Wratislavium  Bohemiae  regem. 

Nach  Oiesebrecht  1061  oder  1085,  nach  Langer  1090  91 
gOiichrieben. 

Ausg. :  ^  ex  cod.  S.  Emmeranii  Ratisb.  ap.  Pez. 
Thes.  aneed.  V.  1.  p.  286.  —  •  Bruchstück  in  Ct- 
dex  dipl.  Saxoniae  reg.  II.  1.  n*  39;  I.  1.  n°  157. 

Erl.-Sehr.:  Jaff6,  Regosta  pontificam  Roman.   Ed.  2. 

I.  1885.  p.  649-655;  IL  p.  751. 
Köhnc ke ,  Otto,  Wibert  von  Bavenna  (Papst  Clein*n« 

III).   Ein  Beitrag  zur  Papstgeschichte.   Leipzig  ls^>^. 

gr.  SP.  Jk  8. 
Langer,  0. ,  Excurs  über  den  Brief  des  Gegenpaps:tt>« 

Klemens  an  '^'ratislav  von  Böhmen  in  Mittbedan.'^-ii 

des  Vereins  f.  Gesch.  der  Stadt  Meissen.  I.  5.  Innj. 

p.  81-38. 

Vgl.  Anselmus  ep.  Lucensis. 

Wiciif,  John  =  Wyclif. 

Widefordus  {al  Wodfordus),  Guilhelmus. 
vid.  Guilelmus  Widefordus. 

Wide,  vid.  auch  Guido. 

(Wide  Ambianensis  episcopus,  f  ante 
1076):  Carmen  de  expeditione  Wilhelmi 
Conquestoris,  seu  Carmen  elegiacum  de 
beUo  Normannico  seu  De  conquisitione 
Angliae  per  Guilelmum  ducem  Norman- 
niae,  seu  De  pugna  apud  Hastings  seu 
Carmen  de  Hastingae  praelio. 

420  Disticha. 

Handschr.  .-Brüssel,  Burg.  Bibl.  n**  629.  mbr. 
sec.  XII;  vgl.  Pertz'  Archiv  VII.  1006;  —  n»  330. 
mbr.  sec.  XIII. 

Ausg. :  ^  in  Collection  of  Historians  edited  by 
ord.  of  the  Record  Commiss.  seu  Monum.  bist  Bri- 
tann, ed.  Petrie  I.  1848.  p.  856-872.  —  ^teiederh. 
by  Mr.  W.  II.  Black  in  Appendix  C.  to  Mr.  Purton 
Cooper's  Report  on  Rymer's  Foodera  p.  78-8*5. 
—  "  in  Chroniques  Anglo-Normandes  . . .  recueü 
. . .  publie  par  Francisq.  Michel.  III.  Rouen  1840. 
8^  p.  1-38. 

Erl.  -  Sehr. :  H ard  y ,  Descriptive  cataiogne  of  matcrials. 
L  2.  p.  671. 
Wr i gh t ,  Th.,  BiographiaBritannica  literar.  II.  p.  15.  l^. 

Vgl.  Epitaphium  Angelranni. 

Wjdo  Aretinus  =  Wido  monachus. 

Wide  episcopus  Curiensis  (f  1122):  Epi- 
stolae. 

Ausg. :  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
III.  p.  170-177. 

Wide  episcopus  Ferrariensis  (f  po^t 
1092):  De  scismate  Hildebrandi. 

1085  —  24.  Mai  1086  auf  Befohl  Clemens'  III  verfa^-r. 
Reich  an  geschichtlichen  Nachrichten. 

Handschr.:  einxige  in  München,  Bibl.  d-* 

Maffei.  4**.  saec.  XI. 


WmO  EPISC.  OSNABRUGENSIS  —  WIDÜKINDÜS  MONACH.  CORBEIENSIS      1113 


Ausg. :  ^xum  erstenmale  ed.  Wilmans  ap.Pertz, 
Mon.  scr.  XII.  p.  153-179;  cf.  praef.  p.  148.  — 
'  wiederb. ,  sed  recogD.  E.  Dümmler  in  Mon.  Gerni. 
hist.  Libelli  de  lite  I.  1891.  p.  532-567;  c/".  praef. 
p.  529-532. 

Erl.-Schr.:  Oie  so  brecht,  Qesch.  d.  deutschen  Kaiser- 
zeit. H.  p.  685  (2.  Aufl.  p.  627 ;  5.  Aafl.  III.  p.  1063). 

Lehmann -Danzig,  Bomh.,  Das  Bach  Widos  von 
Ferrara  ,  TJeber  das  Schisma  des  HUdebrand '  im  Za- 
sammenhange  des  Gregorianischen  Kirchenstreites. 
Innsbmcker  Diss.  Freibarg  i.  Er.  1878.  B9.  IV.  93pag. 
Jtl.&O. 

Mirbt ,  Carl ,  Die  Pablizistik  im  Zeitalter  Gregors  VU. 
Leipzig  1894.  gr.  99.  p.  6.  40  ete. 

Panzer,  Konr.,  Wido  von  Ferrara  De  scismate  Hil- 
debrandi.  E^n  Beitrag  z.  Geschichte  des  Investitar- 
stieitee.  Leipzig  1880.  gr.  89.  IV.  64  pag.  Jk  I.CO. 
( Sonderabdruek  au»:  Historische  Stadien  hrsgb.  von 
V.  Arndt.  II.) 

Rappel,  Geo.,  Die  Wahl  Papst  Gregors  VU.  Jenaer 
Inaug.-Diss.  Chemnitz  1876.  gr.  8^.  76pag. 

Wa  1 1  e  n  b  a  c  h ,  Deutschlands  Oeschichtsqnellen.  6.  Aufl. 
II.  1886.  p.  204. 205;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.231. 

Wido  episcopus  Osnabrugensis,  a7itea 

praepositus  Osnabrugensis  (f  1101):  Liber 
de  controversia  inter  Hildebrandum  et 
Heinricum  imperatorera. 

Hano  libellum  intra  a.  1081  — 1065  oonscriptom ,  quo 
Wibertum  antipapam  eiusque  inthronisationem  contra  Gre- 
gorium  VII  pp.  Wido  def endebat,  a.  1118  T(hiethardus ?) 
masister  scholarum  Osnabr.  in  «ceerp^um  redegit;  nonnisi 
in  Udalrici  Babenb.  coUectione  epistolarum  haec  eaxgrpta 
ad  nostram  penrenemnt  memoriam. 

Ausg. :  *  in  Udalrici  Babenberg.  {s.  d.)  Codic. 
n**  172  ap.  Eccard,  Corpus  histor.  IL  p.  183-194 
ex  ms.  Viudobon.  n®  398  (iua  canon.  45).  sec.  XII. 

—  ^als  Electa  ex  opusculo  'Widonis  in  Udal- 
rici Cod.  n®  190  ex  mss.  Zwetiensi  n®  283  et  Vin- 
dobon.  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  V.  p.  328-345. 

—  '  excerpta  ed.  L.  de  Heinemann  in  Mon.  Germ. 
hist.  Libelli  de  lite  1.  1891.  p.  462-470. 

Uebers.:  uni.  d.  Tit.:  Eine  Beweisführung, 
dass  nicht  sowol  Wigbertus,  Erzbischof  von  Ra- 
venna,  als  Clemens  HI  auf  rechtmässige  "Weise 
auf  den  päpstlichen  Stuhl  inthronisii-t,  wie  auch 
dass  Hildebrand,  welcher  auch  Gregor  VII  ge- 
nannt wird,  mit  Recht  verworfen  worden  ist. 
Uobersetzt  von  H.  Hartmann  in  Mittheilungen 
des  histor.  Vereins  zu  Osnabrück.  Vin.  1866.  p. 
305-327.  Der  Dompropst  wird  hier  unrichtig 
Wiho  statt  "Wido  genannt. 

Erl.'Sthr.:  Cassander,  O.,  Das  Zeitalter  Hildebrands 
ffir  und  gegen  ihn.  Aus  zeitgleichen  Quellen.  Darm- 
stadt 1842.  80.  p.  128.  129. 

Oiesebrecht,  W.  y.,  Gesch.  der  deutschen  Eaiser- 
zeit.  5.  Aufl.  m.  p.  1049. 

Uelfenstein,  Jac,  Gregors  VII  Bestrebungen  nach 
den  Streitschriften  seiner  Zeit.  Frankfurt  a.  M.  1856 
8®.  p.  80.  118.  168. 

Mirbt,  Carl ,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VU 
Leipzig  1894.  gr.  8P.  p.  81.  32  etc. 

Thyen,  Luc,  Benno  II.  Diss.  Göttingen  1860.  S».  p 
180-185. 

Watten  bach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  S.Aufl 
II.  1886.  p.28;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.dO. 

Wido  imp.  (st  rex  ItaUae,  889  —  894) 
Capitularia  (i.  e.  Electio  et  Capitulare  Pa- 
piense). 

Atisg.:  *  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  I.  p.  554-558. 

—  *ed.  Boretius  in  Mon.  Germ.  hist.  Capitul.  II. 
p.  104-109. 

:  Leges  Langobardorum. 


Ausg,:  *  ap.Muratori,  Rer.ItaL  scr.  I.  2.  p.l66- 
168.  —  'ed.  Boretius  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  IV. 
1868.  p.  559-568. 

Wido  monachuo  (Aretinus) :  Epistola  ad 
Heribertum  archiepiscopum  (Mediolanen- 
sem)  de  simonia:  ,Fraternae  mortis'. 

Drei  der  bekannten  sieben  Codices  besagen ,  dass  dieses 
Schreiben  ,ad  archiepisc.  Mediolanensem ',  einer  dass  es 
,ad  Heribertum  archiep.'  gerichtet  sei ,  die  übrigen  nennen 
keinen  Adressaten.  Verfasser  scheint  Guido  Aretinus 
in  monasterio  Pomposiano  prope  Ravennam  monachus  u. 
die  Epistola  von  ihm  zwischen  1023—1083  geschrieben 
zu  sein. 

Handsehr.:  Lucca,  Archiv  des  Domcapitels, 
Piut  I.  n®  32.  sec.  XIII.  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
n<^  4281  A.  (Cod.  D.  Ant.  Faure  04).  sec.  XI.  XII. 
fol.  101 ;  —  n«  5517.  sec.  XII.  —  Rom,  Bibl.  Bar- 
berin.  XII.  74.  —  Sanct  Gallen,  Stiftsb.  n*676. 
fol.  91. 

Ausg.:  *  ap.  Baluze,  Miscellan.  I.  Paris.  1678. 
p.  412.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLL  p.  637- 
640.  —  •  ed.  Frider.  Thaner  in  Mon.  Germ.  hist. 
Libelli  de  lite  I.  1891.  p.  5-7;  cf.  introduct.  p. 
1  -4;  p.  629.  —  Einzelne  Theile,  besonders  Capitel 
,Si  quis  obiecerit'  •»'»  den  Sammlungen  der  Ca- 
nones ,  **  in  Widonis  Ferrariens.  libro  De  scismate 
I.  c.  5,  °  in  der  Sammlung  der  Canones  Deusdedit 
1.  IV.  c.  53  ete. 

:  Epistola  ad  Michaelem  monasterii 


Pomposiani  ascetam  a.  1026:  ,Aut  dura'. 

Ausg.:  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  502.  503. 
Erl. '  Sehr. :  Mirbt,  Curl ,   Die  Publizistik  im  Zeitalter 
Gregors  VII.  Leiprig  1894.  gr.  BP.  p.  6. 

Wido  praepositus  =  Wido  episcopus 
Osnabragensis. 

Wido  rex  =  Wido  imp. 

Widricus  abbas  (1065) :  Epistola  ad  Hen- 
ricura  HE  imperatorem. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog».  lat.  CXLIII.  p. 
1371-1374. 

Widricus  abbas  S.  Mansueti  Tuliensis, 
Mediani  monasterii,  S.  Apri  monast.  Tul- 
iensis (flor.  1027—1049),  vid,  Yite  s.  Ge- 
rardi  episc.  Tuliensis. 

Widuicindus  monaoh.  Corbeiensis  (966— 

980?):  Kes  gestae  Saxonicae  sive  Anna- 
Uum  libri  3,  ab  a.  Chr.  919  —  973. 

In  jeder  Beziehung  eine  der  vorzüglichsten  Quellen 
des  Mittelalters.  Fliessonde,  nach  den  Alten  gebildete 
Sprache,  jedoch  oft  dunkel. 

Handsehr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  III.  p.  412 sq. 

Ausg. :  ^unt.  d.  Tit. :  Witichindi  Saxonis  remm 
ab  Henrico  et  Ottone  I  imp.  gestarum  libri  3  ap. 
Frecht,  Collect,  scr.  Basil.  1532.  fol.  p.52  sq.;  vor- 
aufgeht W.'s  von  Trithemius  verfasste  Vita.  — 
^unt.  d.  Tit.:  Witichindi  annales  . . .  editi  de  fide 
cod.  ms.  et  e  publicato  exemplari  alicubi  aucti. 
Add.  est  brevis  appendix  de  familia  et  reb.  gest. 
Palatinor.  Saxoniae  ex  chron.  Gozecensi.  Item  hi- 
stor. Henrici  Leonis,  ducis  Saxon.  et  Bavariae,  ex- 
cerpta de  Annalibus  Helmoldi,  Amoldi  et  Saxonia 
Eranzii.  St.  et  op.  R.  Reineccii.  Francof.  1577. 
fol.  Hübsch  gedruckt,  aber  nicht  so  vollständig^ 


1114 


WIDUKINDUS  MONACH.  CORBEIENSIS  —  TTIE  UND  IN  WELLICHER 


tcie  die  1.  Ausg.  —  '  unt.  d.  Tit. :  Primi  et  anti- 

quiss.  historiae  Saxonicae  scriptoris  Wit an- 

nal.  libri  III,  emendatius  et  auct.  quam  antea 
editi  c.  luculentis  Dotis  quae  instar  iusti  comm. 
esse  possimt.  Op.  et  st.  H.  Moibomii  (sen.).  Francof . 
1621.  fol.  —  ^tpiederh.  von  Meibomius  oep.,  Scr. 
rer.  Germ,  I.  p.  629-663;  notae  p.  665-704.  — 
*  ex  edit  1*  collata  cum  cod.  ms,  bibl.  Casin.  ap. 
Leibnit,  Scr.  rer.  Br.  I.  p.  220-232.  —  «ed.  0. 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  III.  p.  416-467.  — 
'  inter  Scriptores  rerum  German.  ex  Mon.  Germ, 
in  usum  schol.  recudi  fecit  G.  H.  Pertz.  Hannov. 
1840.  8°  (»ed.  alt.  ibid.  1866.  8^  —  «ed.  3*. 
Denuo  recogn.  G.  Waitz.  ibid.  1882.  8^  XVL 
88  pag.  Ji  1.35).  —  *°  n®  6  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXXXVII.  p.  123-212;  Waitzii 
praefat.  p.  115-124.  —  Agumma  capitum  ex 
quibus  constant  tres  libri  Widukindi  Corb. ,  quales 
leguotur  in  cod.  antiq.  bibl.  Casinensis,  ap-Leibnit., 
Scr.  rer.  Br.  Lp.  208-211.  —  B  Variae  lectio- 
nes  ex  Widukindi  codice  archivi  electoral.  Dres- 
densis  ap.  Leibnit.  1.  c.  I.  p.  211-220.  —  CFra- 
gmenta  ^  ap.  Bouquet,  Rec.  VIII.  p.  217-219; 
—  *ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Br.  I.  p.  70.  —  *Iib. 
in  ex  recens.  "Waitzii  ap.  Bielowski,  Mon.  Polon. 
bist.  Lp.  124-144. 

Uebers. :  unt.  d.  Tit. :  *  Geschichte  König  Hein- 
richs I  u.  Kaiser  Ottos  d.  Gr.  (hrsgb.  von  Poll- 
mächer).  Dresden  1790.  8^  —  'Sächsische  Ge- 
schichten, übers,  von  R.  Schottin.  Mit  Einieit.  von 
Wa'ttenbach.  Berlin  1852  (=  Geschichtschreiber 
d.  deutsch.  Vorzeit.  X.  Jahrb.  6.  Bd.).  —  2.  Aufl. 
Neu  bearbeitet  von  W.  Wattenbach.  Nebst  der 
Schrift  über  die  Herkunft  der  Schwaben  u.  Abra- 
ham Jakobsons  Bericht  über  die  Slavenländer. 
Leipzig  1882.  8°  und  wiederh.  Leipzig  1891.  8<> 
(=  Geschichtschr.  d.  d.  Vorzeit.  2.  Aufl.  Lief.  18 
und  2.  Gesammtausgabe.  Bd.  33).  XIX.  155  pag. 
.M  2.40. 

Erl.'SchT.:  Bei s sei,  St.,  Uober  Ottos I  Krönunc:  (Wi- 
dnk.II.  1)  in  Annalen  des  Aachener  Geschichtsvereins. 
1888.  p.  14  ff. 

BoTcht  et  de  Brinken,  De  AVitechindi  Corbeiensis 
vita  et  scriptis  annaliam  codd.  et  edd.  c.  consilio  novae 
editionis  parandae  in  Nova  Acta  societatis  Jablono- 
vianae.  III.  p.  128. 

Brackner,  Carl ,  Studien  zar  Gesch .  der  sächsischen 
Kaiser.  Inanjf.-Dies.  Basel  1889.  8o.  72  pag.  Jk  1.50. 

C  0  n  t  z  e  n ,  Oeschichtschreiber  der  sächsischen  Kaiser- 
zoit.  Regensburg  1837.  p.  11-28. 

Giesobrecht,L., AV endische  Geschichten  III.  p. 295. 

W.,  Geschichte  der  deutschen  Kaisorzeit  I.  p.741 

(1.5.  Aufl.  1881.  p.  779). 

GloSl,  Ad.,  Zur  Geschichte  der  alten  Thüringer  in 
Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  IV.  Göttingen 
1864.  p.  197-240. 

Grässe,  J.  G.  Th.,  Lehrbuch  einer  Litorärgescbichto 
der  berühmtesten  Völker  des  Mittelalters.  Dresden 
1639.  I.  2.  Hälfte,  p.  753. 

Grund,  Ose,  Kaiser  Otto  dos  Gr.  angeblicher  Zug 
gegen  Dänemark  in  Forschungen  z.  deutschen  Ge- 
schichte. XI.  1871.  p.  Ö63-592. 

H ausser.  Die  teutscnen  Geschichtschroiber.  Heidel- 
berg 1839.  p.  50. 

Heinemann,  0.  v.,  Markgraf  Gero.  £^o  bist.  Mono- 
graphie. Braunschwoig  1860.  gr.  BP. 

:  Die  Niederlage  der  Sachsen  durch  die  Normannen 

880  (zu  AVid.  I.  IG)  in  Mittheilungen  des  Vereins  f. 
Hamburgischc  Geschichte.  1880.  p.  58-65. 

Kirchhoff,  Alfr.,  Uober  den  Ort  der  Ung^mschlacht 
in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XII.  1872. 
p.  573-692. 

Köpke,  Rnd.,  Widukind  von  Korvei.  Ein  Beitrag  zur 
Kritik  der  Geschichtschreiber  dos  10.  Jahrhunderts. 
Berlin  1867.  gr.  8o.  Jk  3.60.  (Zugleich  von  Ottonischo 


Stadien.  Bd.  I.)  Vgl.  Waitz  m  OOitixiger  gel.  An- 
zeigen. 1867.  p.  1429-1438. 

Krause,  K.  £.  H..  Zu  Widukind  1. 12  in  Neues  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVI.  1891.  p.  610-612. 

Lorenz,  Ernst,  Die  Thüringische  Katastrophe  vom 
J.  531  in  Zeitschrift  des  Vereins  f.  Thüringisdie  Ge- 
schichte. XV.  (N.  F.  VII.J  Jena  1891.  p.  337-405. 

Manitius,  M.,  Zu  deutscnen  (reschichtsqoeUea  des 
9.— 12.  Jahrhunderts  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f .  &.  d. 
Gesch.  XI.  1886.  p.  45-?3. 

Maurenbrechor,  G.,  De  historicis  X.  saecnli  scii- 

Storibus ,  qui  res  ab  Ottone  M.  gestaa  momoriae  tra- 
ideront  dissert.    Bonnae  1861.  B^.  p.  32-43.    VgL 

V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  1861.  p.  120.  150  so. 
V.  Planck,  Die  Erzählung  Widukinds  in  seinen  Res 

g^tae  Saxonicae  U.  10  in  Sitzuiigsber.  d.  kgl.  l>aver. 

Akad.  d.Wissensch.  Phil.-hist.  Kl.  1^6.  p.  155-18». 
P  ü  n  i  n  g ,  De  VTidukindo  historico.  Reckllnghiisae  1859. 

40.  22  pag.  {Progr.  d.  Gymn.). 
Baase,  Joh.,   Widukind  von  Koivei.    Inang. - Disjs. 

Rostock  1880.  8».  46  pag.  Gegen  Koepke. 
Bommel,  Otto,  Der  Aufstand  Herzog  Lndolfs  vcm 

Schwaben  i.  d.  J.  953  u.  954  in  Forschungen  z.  deut- 
schen Geschichte.  IV.  Göttingen  1864.  p.  123-158. 

Vgl.  daxu  W.  Manrenbrecher  ibid.  p.  587-  698. 
Simsen.  Bemh.,  Zu  der  Stelle  über  das  KampfurtbeU 

bei  Widukind  H.  10  ibid.  XXV.  1885.  p.  36Ö-3T3. 
:  Zur  Kritik  des  Widukind  in  Nenes  Archiv  d. 

Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XH.  1887.  p.  597.  698. 
:  üeber  die  verschiedenen  Texte  des  Widukind 

tWd.,XV.  1890.  p.  5()5-67o. 
Stasinski,  T.,   Quibus  legibus  innixa  sit  {vgL  taiL 

Thietmarus)  p.  2  sq.  p.  39  sq. 
S  y  b  e  1 ,  Die  sächsische  Sage  bei  Widnchind  in  Sdinifdts 

Zeitschr.  f.  Geschichtswissenschaft  II.  p.  677. 
Waitz,  G.,  Praefatio  ap.  Perta  1. 1.  111.  p.  408-416. 
:  Ueber  die  Entwickelung  der  deutschen  Histt»rio- 

graphie  im  Mittelalter  m  Schmidia  Zeitschrift  für 

Geschichtsw.  II.  p.  100. 

Ueber  das  Verhältnis  von  Hrotsuits  Gescta  Oddo- 


nis  zu  Widukind  in  Forschungen  z.  deotschen  Ge- 
schichte. IX.  1869.  p.  336-342. 

Watten  b ach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  16S 
-170  (5.  Aufl.  1. 1885.  p.  308 -312.  II.  p.4ö7;  6.  Aufl.  L 
1893.  p.  328 -833.  IL  p.  254. 511.) 

Wyneken  in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte. 
XXL  1881.  p.  239-250. 

Wie  Künig  Matthias  (Corvinus)  die  New- 
statt  (Wien)  belagert    1486. 

Kurze  Mittheilungen  eines  gleichzeitigen  Verfassers. 

Ausg.:  ap.  Kalten  back,  Oesterr.  Zeitschrift  f. 
Geschichte.  1836.  p.  144. 

Wie  Künig  Matthias  die  Oesterreichi- 
sehen  in  die  Flucht  schlegt  (16.  Juni  1484 
bei  Korneuburg). 

Ausg.:  ed.  Kaltenbäck,  Oesterr.  Zeitschrift  f. 
Geschichte.  1836.  p.  4. 

Wie  und  mit  welcheriey  herlikeit  und 

solempniteten  auch  durch  welche  Bischöfe 
prelaten  fürsten  und  Herren  dasz  begeng- 
nisze  und  Exequien  etwan  desz  allerdui-ch- 
leuchtigsten  etc.  Herrn  Priederichs  desz 
heyligen  Eömischen  Reichs  Keysers  eie, 
etc.  czu  Wyenn  yn  Oesterreich  gehalden 
vorbracht  und  begangen  sey. 

Ausg.:  Lyptzk  s.  a.  (1493).  4^  6 Blätier. 

Wie  und  in  wellicher  gestalt  Kay.  May. 
von  Brück  auss  gen  Lunden  in  Engeland 
gezogen,  ankommen  und  Empfangen  wor- 
den ist. 

Enthalt  die  Beschreibung  einer  Reise  des  Ealseis  pl« 
Brfiggo  zum  KOnig  Heinrich  VH  von  England  im  3lAi  und 
Juni  1513. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  (1513?)  4^  4  Blätter. 


WIELANT  —  WIGO 


1115 


Wielant,  Philippe,  Chevalier,  seigneur 
de  Landeghem  etc.,  pr6sident  du  Grand 
conseil  de  Malines  (n6  1439,  f  1520): 
Eecueil  des  antiquit^s  de  Flandre. 

,üne  v^ritable  mine  d'or.'  de  Smd. 

Ausg. :  ap.  J.  J.  de  Smet,  Corpus  chronic.  Fian- 
driae.  IV.  1865.  p.  7-431  d*apres  divers  mss.  de 
la  bibl.  de  Bourgogne  k  Bmxelles;  table  des  ma- 
tieres  p.  433-442. 

Wierstraat,  Cristianus(Stadtsecretär  von 
Neuss,  flor.  1474):  Histori  des  beleegs  van 
Xuis. 

Reimchromlc ,  behandelt  die  Bela^rong  der  Stadt  Xenss 
dorch  Herzog  Karl  den  Kähnen  von  Bnrgnnd  i.  J.  1474. 

Ausg.:  *s.  1.  et  a.  {wahrscheinlich  Köln,  ge- 
druckt vom  Drucker  des  Schürenschen  Theuto- 
nista  um  1475).  4^  Ein  Exmnplar  1811  in  Utrecht 
verkauft.  —  ^unt.d.Tit.:  Dit  ys  dye  hystorie 
van  der  Eirlicher  Stat  Nuys  (in  Versen  von  Ch. 
Wierstraat).  Colin  1497.  4^  Ein  ExempLinLeip- 
xig,  Un.-Bihl.  —  *  wieder h.  hrsgb.vonE.v.Groote. 
Cöln  1855.  gr.  8^  Jk  2.40.  --  *  hrsgb.  von  C. 
Nörrenberg  u.  Adolf  Ulrich  in  Chroniken  der 
deutschen  Städte.  XX.  1887.  p.  509-614;  Beilage 
p.  615;  EiDleit.  p.  481-495;  Üeberlieferung,  Or- 
thographie p.  495  -  508 ;  Literatur  über  den  Neus- 
ser  Ki-ieg  p.  615.  616. 

Erl.  '  Sehr. :  Br ann  e ,  BeitiHge  znr  Geschichte  der  deut- 
schen Sprache  I.  p.  17ff.,  handelt  über  W.'s  Sprache. 

Collot  d'Escury.  Hollands  roem  in  knnsten  on 
wetenschappen.  IV.  p.  291  sq. 

Janssen  «n  Annalen  de«  hist.  Vereins  für  den  Nieder- 
rfaein  I.  1855.  p.  226. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqoellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  5.  55. 

Meinerich,  Sprachlidie  Untersuchungen  zu  Christian 
Wierstraat«  Chronik  der  Stadt  Neuss.  Inaug.-Diss. 
Leipzig  1885.  &>. 

Mone,  Quellen  und  Forschungen  I.  p.  559. 

Ulrich,  Adolf,  Acten  zum  Neusser  Kriege  1472 — 
1475  in  Annalen  des  histor.  Vereins  für  den  Nieder- 
rhein. XLIX.  K51n  1889.  BP.  Das  ganxe  Heft.  Eine 
wiehüg»  ErgänxMng! 

Vgl.  Historia  vnd  beschreibung. 

Wigand  Gerstenbergier) ,  vid.  Gersten- 
berg(er). 

Wigand  von  Marburg,  Herold  {auch 
Deutschordensritter?):  Preussische  Reim- 

chrOllik.     Bis  auf  wenige  Fragmente  verloren. 

Handschr.:  Donauescbingen,  fürstl.  Für- 
stenbergsche  Bibl. ,  2  f ol.  mbr.  Bruchstück.  134 
Verse  enthaltend. 

Ausg. :  *  alte  lateinische  Vehersetx.  von  c.  1464 
unt,  d.  Tit.:  Chronicon  seu  Annalcs.  1311  — 
1394,  c.  continuatione  anonymi  — 1433  ed.  J. 
Voigt  et  E.  Raczynski.  Posnaniae  1842.  4°.  Ji  6. 
Mit  polnischer  Uehersetxung.  —  *  unt.  d.  Tit.  : 
Cronica  nova  Prutenica  sed  in  multis  super- 
fluis  verbis  descisa,  inchoataquo  a.  1293  et  ter- 
minata  a.  1394  vel  circa  ed.  Theod.  Hii-sch  in 
Script  rer.  Pnissic.  II.  1863.  p.  453-662  (9  Ori- 
ginalfragmente, latein.  üebersetz.  und  sonstige 
Üeberreste).  Vgl.  Einleit.  p.  429-452.  —  Bei- 
lage I.  Die  littauisoben  Wegeberichte  p.  662-711. 
—  Beilage  IL  Littauische  Berichte,  a)  Ein  Be- 
richt Herzog  Witowds  von  Littauen  p.  71 1-7 14.  — 


b)  Elageartikel ,  welche  König  lagal  während  der 
Verhandlungen  zwischen  Thom  und  Raczans  11.- 
21.  April  1388  gegen  den  Hochmeister  vortragen 
lässt  p.  714.  715.  —  Beilage  HL  a)  Aus  der  Chro- 
nik des  Archidiaconus  von  Gnesen  p.  715-720 
nach  Sommersbergs  Text,  aber  verbessert  nach 
der  Königsberger  Hs.  —  b)  Aus  dem  polnischen 
Zeugenverhör  vom  J.  1339  p.  720-731  etc.  Es 
folgen  noch:  Beilagen  V-X  p.  731-800.  Verbcs- 
serungen p.  804 -806.  —  *  (zwei  neue)  Bruchstücke 
hrsgb.  von  K.  A.  Barack  in  Pfeiffers  Germania. 
XII.  1867.  p.  194-205(274 VersederHs.  inDonau- 
eschingen).  —  *  wiederh.  von  Th.  Hirsch  »m  Scr. 
rer.  Pruss.  IV.  p.  2-8;  cf  p.  1.  —  *  Andere 
Bruchstücke  **ap.  Casp.  Schätz,  Preussische 
Chronik.  1592. 110  Verse;  —  ^  hragb.  von  E.  Kauff- 
mann  in  Mittheilungen  aus  dem  Gebiet  der  Gesch. 
Liv-,  Est-  u.  Kurlands.  III.  Riga  1845.  p.  129- 
133;  —  **  hieraus  wiederh.  in  Scr.  rer.  Pruss.  IL 
p.  468-471.  —  ''hrsgb.  von  Ed.  Krömecke  in 
Anzeiger  für  Kunde  deutscher  Vorzeit.  V.  1858. 
p.  335.  336;  —  ^wiederh.  in  Preussische  Provin- 
zialblÄtter.  IL  1858.  p.  357.  —  ^Auszüge  die 
Geschichte  Livlands  betr. ,  mitgetheilt  von  C.  E. 
V.  Napiersky  nach  d.  Ausg.  von  Voigt  in  Bunges 
Archiv  f.  d.  Gesch.  Liv-,  Esth-  u.  Curlands.  I. 
Reval  1857.  p.  285-302. 

Uebers.:  deutsch:  Die  Chronik  "Wigands  von 
Marburg.  Hrsgb.  von  Joh.  Voigt  u.  E.  Raczynski. 
Königsberg  1840.  8^ 

Erl.  -  Sehr. :  Doli,  Die  Familie  "Walpoden  In  Mainz ,  so- 
dann die  drei  ersten  Hochmeister  und  die  Ältesten 
Chronikenschreiber  des  deutschen  Ordens  in  Quartal- 
blätter des  Vereins  f.  Literatur  u.  Kunst  zu  Mainz. 
Mainz  1831.  Heft  2.  p.  15. 

Herda,  Reinh.,  Quaestiones  de  fontibus ,  quibus  Dlu- 
gossius  usus  Sit  in  componenda  historia  Polonica  in 
disputationem  adhibito  libro  decimo.  Dissert.  inaug. 
Vratislaviae  1865.  8».  62pag.  p.  11-29. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  II. 
1887.  p.  208-210.  228.  232. 

Lucas,  Ueber  die  Chronik  des  deutschen  Ordens- 
Ritters  W'it'and  von  Marburg  in  Beitiilge  zur  Kunde 
Preussens.  VI.  1824.  p.  466-506. 

Toppen,  M.,  Gesch.  der  preuss.  Historiographie  p. 
28  -  35. 

Wiszniewski,  Mich. ,  Historya  literatury  polskiöj  U. 
p.  147-160. 

Wigandus  Marburgensis  =  Wigand  von 

Marburg. 

Wigandus  pre8byter(Bilefeldensis?  saec. 
XIII  ine.),  vid.  Vita  b.  Waldgeri. 

Wigbodus  (c.  775  — 800):  Versus  ad  Ca- 
rohim  Magnum. 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi 
Car.  I.  p.  95-97. 

Wigelius,  Nicolaus,  Silesius  Brigensis 
(flor.  1427):  De  valore  indulgentiarum  ad- 
versus  Joannem  Ilussum  disputatio. 

Ausg.:  ap.  Walch,  Monimenta  II.  fasc.  1.  p. 
25-66;  cf.  praefat.  p.  xxv-xxxvi. 

Wigo  decanus  Phyuhtwangensis  mon- 
asterii  (f  980):  Epistoiae. 

Ausg.:  13  ^ ap.  Pez,  Thes.  aneod.  VI.  p.  110. 
—  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII. 
p.  9-16. 


1116 


WIGORNIENSIS  MONACHÜS  —  WILWOLT  VON  SCHAUMBURG 


Wigorniensis  monachus:  Annales  de 
rebus  ecclesiae  Wigorniensis  a  prima 
eius  fundatione  (680)  ad  a.  1308. 

Die  Chronologie  oft  verwirrt. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Ca- 
ligula.  A.  10. 

Attag.:  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  469- 
530  mit  Fortlassung  des  von  andern  Entlehnten. 

—  Continuatio  ab  a.  1302—1540  ibid.  p.  531 

-540.  Vgl.  Vita  s.  Wulstani. 

Wikes,  Thom.,  vid.  Wykes. 

Wilbrandus  canonicus  Oldenburgensis 
(f  1234.  Jiü.  27  Ultraiectinus  episcopus): 

Itinerarium  Terrae  sanctae^    A®  1211. 

Handschr.:  Berlin,  k.  Bibl.  ms.  Diez.  C.  fol. 
60.  saec.  XVII.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  lat.  n<>  3088. 
sec.  XVI;  —  fran?.  n^  10130.  sec.  XIII. 

Ausg. :  *  in  Leonis  Allatii  ^ufi^txra  ed.  Bart. 
Nihasius.  Coloniae  Agripp.  1653.  8°.  p.  122-152. 

—  'tn  Genesius,  De  rebus  Constantioopolitanis. 
Venetiis  1733.  Append.  n®  7.  p.  9-19.  —  *unt. 
d.  Tit.:  Reise  nach  Palästina  u.  Kleinasien,  .  .  . 
iatein.  u.  deutsch  mit  erklär.  Anmerkk.  u.  einer 
Biographie  des  Verf.  hrsgb.  von  J.  C.  M.  Laurent. 
Hamburg,  Köhler  1859.  4*'  {77 pag.  Ji  2).  p.  1- 
30;  deutsch  übers,  p.  31-67;  Anmerk.  p.  67-76. 
Vgl.  Zarnckes  Literar.  Centralblatt.  1860.  p.  36. 

—  'ap.  Laurent,  Peregrinatores  mediiaeviquatuor. 

Lipsiae  1864.  4«  et  ibid.  1873.  p.  162-190.  Sequi- 

tur  stemma  Wilbrandi. 

Erl.-Schr.:  'Watten baoh,  Deutschlands  Ooschichts- 
qaellon.  5.  Aufl.  D.  1886.  p.827.39U;  6.  Aufl.  U.  1894. 
p.  861.  430. 

Wildenberg,  vid.  Ebran  de  "Wildenberg. 
Wilhelm  der  Tapfere   (Landgraf  von 

Thüringen):  Pilgerfahrt  zum  heil.  Lande 
im  J.  1461. 

Ausg.:  hrsgb.  von  J.  G.  Kohl.  Bremen  1868. 

gr.  8'>.  157  Seiten  Jk^. 

Erl.-Sekr.:  Böhricht,  Bibliotheca  geograph.  Palae- 
stinao.  Berolini  1890.  p.  117.  n»  318. 

Wilhelm  von  Tyrue  «  Guilelmus  Tyrius. 

Wilhelm  Wittwer,  vid.  Wittwer. 

Wilhelmus 
Willelmue 
Willem 
Willermus 
William  of  . .   . 

Wilkina  Saga  eller  Historien  om  konung 
Thiderich  af  Bern  och  hans  kämpar;  samt 
Niflunga-Sagan,  innehällandes  nägra  6ö- 
thiska  konungars  och  hieltars  forna  be- 
drifter  i  Ryssland,  Polen,  Ungern  etc,  sive 
Historia  Wilkinensium,  Theoderici  Yero- 
nensis  ac  Niflungorum,  continens  rerum 
atque  heroum  quorundam  Gothicorum  res 
gestas  per  Russiam,  Poloniam,  Hungariam, 
Italiam,  Burgundiam,  Hispaniam  etc. 


>  «=  Guilelmus  .  .  . 


Ausg.:  ^islandiee,  suecice  et  latine  edid.  J. 
Peringskiold.  Stockholmiae  1715.  fol.  C^t  ouvrage 
qui  est  trh  curieux,  est  rare  hors  du  royaumc 
de  SuMe.  DuFresnoy.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Saga 
Biöriks  konungs  af  Bern.  Forttelling  om  kong  Tlu- 
drik  af  Bern  .  .  .,  i  norsk  bearbeidelse  fra  det  13. 
aarhundredo  efter  tvdske  kilder.  üdgivet  af  C.  R. 
Unger.  Christiania  1853.  8^ 

Uebers.:  dänisch:  ^ap.  C. Chr. Rain ,  Nordiske 
Krempe -Historier  efter  Islandske  Haandskr.  11. 
Kjöbenh.  1823.  8^  652 pag.  —  «ap.  C.  Chr.  Rafu, 
Nordiske  Fortids  Sagaer.  III.  Kjöbenh.  1830.  S^ 

deutsch:  ap.  F.  H.  v.  d.  Hagen,  Nordische  Hel- 
denromane. Bd.  1-3:  Wilkina-  u.  Niflunga-Saga 
oder  Dietrich  von  Bern  und  dieNiebelungen.  Bres- 
lau 1814.  15.  12mo;  2.  Aufl.  ibid.  1855.  2  Bde.  8^. 

schwedisch:  *  s.  Attsg.  n°  1.  —  '  Sagan  om  Di- 

drik  af  Bern.  Efter  svenska  Handskrifter  (sec.  XV) 

utgifven  af  G.  Ol.  Hylten-Cavallius.    Stockholm 

1850—54.  8°.  XLV.  487  pag. 

Erl.-Sekr.:  Döring,  B.,  Die  Quellon  der Niflnni^asa^ 
in  der  Darstellang  der  Thidrekssaga  in  Zeitrchrift  f . 
deutsche  Philologie.  U.  1870.  p.  1-79;  266-292. 

Q  r  i  m m ,  W. ,  Die  deutsche  Heidonsage.  Göttingen  1^29. 
80.  p.  175 -183. 

Grundtvig,  Sv.,  Danmarks  gamle  Folkowit«er.  I. 
Kjöbenh.  1835.  8^.  n0  6-10.  17. 

Grupp,  Die  Wilkiuasaga  tn  Jahrosbericht  dos  htstor. 
Vereins  in  Brandenburg.  IV- VI.  1875. 

Meyer,  K..  Die  Dietrichssage  in  ihrer  geschichtlichen 
Entwicklang.  Basel  1868.  8o.  54  pag. 

Ras s mann,  Aug.,  Die  Xiflungasaga  und  das  NiW- 
lungonliod ,  ein  Beitrag  z.  Gesch.  der  deutschmi  Hel- 
densage. Hoilbronn  1877.  8^.   VI.  258  pag. 

Stör  in,   Gast.,   Sagnkredsene  om  Kari  den  Store  r>s 
Didrik  af  Bern  hos  de  nordiske  Folk.  Kristiania  1874. 
80.  IV.  247 pag. 
idi« 


Nye  Studier  ovor  Thidreks  Saga  in  Ajohos^r 
for  nordisk  Oldkyndighed  og  Historie.  Kjobeoh.  Ib77. 
p.  297-346. 
T r e n 1 1 e r ,  Vict. E.H.,  Zftr  Thidrekssaga  in  Germania. 
XX.  1875.  p.  161-189. 

William  Gregory,  rirf.  Gregory. 

William  of  Newburgh  =  Guilelmus  Neu- 
brigensis. 

Corrilepho. 

William  Bishanger,  vid.  Rishauger. 

William  Wey,  vid.  Wey. 

Willibaldus  presbyter  S.  Victoris  Mo- 
guntiae  (flor.  780),  vid.  Vita  s.  Bonifacii 
archiep.  Mogunt. 

Wilwolt  von  Schaumburg  (sec.  XY) :  ITe- 
moiren.  1468—1505. 

Handschr.  .-Nürnberg,  Archivconservatorium 
nM4.  sec.  XVI.  chart  fol.  —  Wolfenbüttel, 
herz.  Bibl.  chart.  sec.  XVI  ine. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Die  Geschichten  u.  Thaten 
W-  s  V.  Seh.  Ilrsgb.  von  Adelb.  v.  Keller.  Stutt- 
gart, Bibl.  des  Litterar.  Vereins  (Publikat  50)  1859. 
8^  Jk  7. 

Erl.-Sckr.:  Bointker,  E.,  üeber  die  Handachhften 
und  den  Verf.  der  Gesch.  und  Th.  Wilwolts  y.  Sch. 
Thl.  1.  ProRT.  d.  Gymn.  AnkJam  1883.  4". 
U 1  m  a  n  n ,  Heinr. ,  Der  unbekannte  Verfiasser  der  Geacb. 
und  Thaten  "Wilwolts  von  Schaumbui]^  m  v.  Sjbe!> 
Hislor.  Zeitschrift.  XXXIX.  (N.  F.  III.)  1878.  p-  m 


"WIM  ANN  US  —  WINCENTEGO  KEONIKA 


lllT 


-229.  Behmqftet,  dass  diese  Memoirm  von  Ludwig 
▼.  Eyb  dem  jungem  nach  Wütcolts  Vorlagen  atuge- 
arbeUd  seien. 

Wimannus  armarius  et  monachus  8.  Ve- 

dasti  Atrebatensis  (f  1192):  Liber  posses- 

sionum  S.  Vedasti. 

Ausg.:  excerpta  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p. 
710-715. 

Wimpheiing,  Wimpfeling,  Jacobus,  Slct- 
stadensis  (f  1528):  Catalogus  episcoporum 
Argentinensium. 

Ausg.:  *  Argon torati  1508.  4®.  —  'ad  sesqui- 
spoulum  desideratum  restitiiit  cum  supplem.  et 
notis  Joh.  Mich.  Mosoherosch.  Argentinae  1651.  4^ 

—  *  ed.  J.  M.  Moscherosch.  Argentorati  1660.  4°. 

:  Carmen   de   strage  ducis  Bur- 

giindiae  ante  Murtheum  oppidum  1476. 

Ausg.:  hregb.  von  Meyer  v.  Koonau  tn  An- 
zeiger f.  schweizerische  Geschichte.  1873.  p.3l5fF. 

:  Epistolae  de  Germanicae  nationis 

et  imperii  gravaminibus  contra  sedem  et 
ciiriani  Somanam  ad  Aeneam  Sylvium  Se- 
nensem  tunc  episeopum ,  et  orationes. 

Ausg.:  Mn  urhe  Argentinensi ,  Ren.  Beck  1515. 
4^  —  'ap.  Goldast,  Polit.  imper.  II.  p.  1045.  — 
^  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  ed.  Struve  U.  p.  C86 
-698.  —  *in  Amoenitates  Frihurgenses.  Ülmae 
1775.  p.  437. 

:  Epistole  et  earmina  quibus  ele- 

gantissime  in  medium  datur  repudiatio 
iilie  Kegis  Romanorü  Maximiliani  per 
Regem  Prancorum  Carolum  facta  et  super- 
ductio  filie  ducis  Britonum,  prefati  Ro- 
manorum  Regis  sponse.  Fol.  2:  Scripta 
est  ep.  ex  Spira  pridie  id.  Febr.  1492. 

Ausg.:  s.  1.  et  a.  4^  10  Blätter, 

:  Epitome  reriun  Gerraanicarum 

usque  ad  nostra  tempora. 

Die  erste  allgemeine  deutsche  Geschichte. 
Atmg.:  *  Argentorati  1505.  4®.  —  'Marpurgi 
1562.  4".  —  'Hanoviae  1594.  12mo.  —  *  per  eru- 
ditum  quendam  recognita  ap.  Frecht,  Coli.  scr. 
Germ.  p.  315.  —  *ap.  Schard,  Rerum  Germ.  scr. 
I.  p.  170-199.  —  *  ap.  Schard ium  redivivum  I. 
p.  349. 

:  De  vita  et  moribus  episcoporum 

aliorumque  prelatorum  et  principum  li- 

bellus. 

Ausg.:  Argentinae  1512.  4^ 

:  Germania. 

Ausg.:  *  Argentorati  1501.  4°  zusammen  mit 
DecIamatioPhilippi  beroaldi  de  tribus  fratribus  . . . 

—  *recusa  post  148  annos,  ed.  J(oh.)  M(ich.)  Mo- 
scherosch. Argentorati  1649.  4^  —  ^unt.d.  Tit.: 
Jac.  Wimpfelingü  Germania  ad  Rempublicam  Ar- 
gen tinensem.  Thomae  Murneri  ad  Rempubl.  Ar- 
gent.  Germania  nova.  (Edid.  Carol.  Schmidt.  Ge- 
nevae, G.  Fick.  —  Argentorati,  libraria  acad.  C. 
F.  Schmidt)  1875.  4°. 


Vebers. :  *  Jac.  Wympfflingers  Tutschland  zu 
eren  der  Statt  Strassburg  vnd  des  Rinnstroms  . . . 
zum  Tnick  gegeben  durch  Hanns  Michel  Mosche- 
rosch. Strassburg  1648.  4^  —  *  übers,  u.  eriäut. 
von  Ernst  Martin.  Mit  ungedruckten  Briefen  von 
Geiler  und  Wimpfeling.  .  .  .  Strassburg  1885.  8^ 
119  pag.  JH  2.50. 

Wimpheiing:     Gravamina    Germanicae 

nationis  cum  remediis  et  avisamentis  ad 

caesaream  maiestatem. 

Ausg.:  Selestadii,  offic.  Schürer.  s.  a.  (1515). 
4».  12  fol. 

:  Landes  ecclesiae  Spirensis. 

Ausg.:  *  s.  1.  et  a.  (Heidelbergae  1486).  4^. 
18  fol.  —  '  wiederh.  ap.  Wilh.  Eisengrein,  Chro- 
nicon  Spirense.  Dillingae  1564.  8°.  p.  14-19. 

:  Oratio  seu  consilium  de  bella 

movendo  contra  Turcas. 

Ausg.:  *ap.  Nie.  Reusner,  De  hello  Turcico 
variorum  autorum  opuscula.  II.  Lipsiae  1569.  8*^. 
p.  299.  —  Mslebii  1603.  8°. 

:  Oratio  vulgi  ad  Deimi  opt  max. 

pro  ecclesia  catholica  et  romana. 

Schildert  das  Elend  der  Bauern,  besonders  in  der 
mainzor  Diöceso.  Erschien  nicht  mit  W.'s  vollem  Namen. 
Ausg.:  ^  s.  I.  et  a.  4^  4  fol.  (c.  1517,  nach 
Ch.  Schmidts  Index  p.  327  c.  1512).  —  *Perrarus 
Jacobi  Wimpholingi  libellus  iterum  editus  iuxta 
exemplar  bibl.  Seiestadien sis.  (Argentorati,  C.  F. 
Schmidt)  1880.  4°. 

:  Philippica  in  laudem  et  defen- 

sionem  Philippi  comitis  Rheni  palatini^ 

Bauarie  ducis  etc. 

Ausg.:  Argentorati,  M.  Schott  1498.  kl.  4^ 

14  fol. 

Erl.-Schr.:  Holstein,  Hugo,  Zar  BioßntDhie  Jakob. 
"Wimpfelings  in  Zeitschrift  f.  vergleich.  Litteratur- 
geschichto  u.  Renaissance  -  Litteratur.  N.  F.  IV.  Ber- 
lin 1891.  jfT.  ^.  p.  227-262. 

Knod,  Oust.,  Zar  Biblio^ntiphio  Wimpfeling.  Ein. 
Xaohtmjf  zu  Schmidts  Index  bibl.  tn  Centralblatt  f. 
Bibliothek  Wissenschaft.  V.  p.  463-481. 

:  Wimpfeling  und  die  Universität  Heidelberg  m 

Zeitschrift  für  die  Gesch.   dos  Oberrheins.   N.  F.  1. 
(der  g.  Reihe  XL.)  Freiburg  i.  B.  1886.  p.  317- aSö. 

:  Zwei  anonyme  Schriften  "Wimpfelings  in  Geigerg. 

Vierteljahrsftchrift  fUr  Kultur  und  Literatur  der  Re- 
naissance. II.  Borlin  1887.  gr-  ^-  P-  267-282. 

Lorenz,  Deutschlands  Gescnichtsquellen.  8.  Aufl.  I. 
18H6.  p.  136.  138;  iL  p.  406. 

Martin,  Ernst,  gibt  in  seiner  Ueberaetx.  ^Germania 
p.  101.  102  sonstige  auf  sie  bezügliche  IMeraiumaeh- 
xoeise. 

Rieu'ger,  J.  A.  v.,  in  Amoenitates  literariae  Fribur- 
geiises.  Ulmae  1775—76.  Fase.  2.  3.  i.  e.  p.  161-581. 
Zusammenstellung  der  Schriften  W.'s. 

Schmidt.  Charlos,  Histoire  litt6raire  de  l'Alsace.  I. 
Paris  1879.  gr.  8».  «.  xiv-xx;  1-188  rf  passim;  U. 
p.  317-340;  index  bibliograpMque. 

Schwalb,  Aug.,  Notico  sur  Wempheling,  consid6r6^ 

{)articuli{'remont  dtms  ses  rapports  avec  T^glise  et 
CS  6cüles.  Strasbourg  1851.  8".  44  pag. 
Schwarz,  Bern.,  Jak.  Wimpfeling,  der  Altvater  de& 

deutschen  Schulwesens.  Gotha  1876.  8**. 
Wiskowatoff,  Jakob  Wimpfeling,  sein  Leben  und 
seine  Schriften.  Berlin  1867.  ^. 

Vgl.  Aoneas  Svlvius:  Germania. 
LiboUus  (fe  vita. 
Lupoldus  de  Bobenburg. 

Wincentego  Kronika  -=  Vincentius  (Kad- 
liibek). 


1118 


WINDECKE  —  WIPO 


Windecke  (Windeck),  Eberhart,  aus 
Mainz,  (1423  Erheber  des  RheinzoUes 
daselbst,  f  post  1443):  Denkwürdigkeiten 
zur  Geschichte  des  Zeitalters  Kaiser  Sig- 
munds. 

Keine  mit  Plan  und  Absicht  vorfosste  Chronik,  son- 
dern ein  grossartiges  Sammelwerk  von  Urkundenabscbrif- 
tcn ,  Zoitungsblftttern ,  Pamphleten ,  Zeitgedichten  etc.,  eine 
Art  Woltchronik.  Beachtenswerte  histor.  Quelle  ftlr  die 
(icsch.  des  Kaisers  Sigismund  a.  von  grosser  Bedeutung 
für  die  Cultoigeschichte. 

Handschr.,-  Cheltenham,  nn0381.  —  Göt- 
tingen. —  Gotha,  hrz.  BibL  chart.  a*  1461.  fol. 
23,  einxige  vollständige;  8.  Jacobs  u.  ükert,  Bei- 
träge U.  p.  396.  —  Hannover,  k.  BibL,  Schrank 
X.  Chart  sec.  XV.  fol.  —  Karlsruhe,  sec.  XVI. 
—  Weimar,  chart.  sec.  XVII.  4^  —  Wien, 
Staatsb.  n°  2913,  i.  J.  1456  in  Strassburg  geschrie- 
ben, chart.,  mit  Abschnitten ,  welche  in  den  an- 
deren Hss,  nicht  vorkommen.  Vgl,  Pertz'  Archiv 
I.  p.  451-469.  III.  262.  XI.  410;  Mone,  Anzeiger 
Yll.  p.  189.  434;  —  n^  13975  (früher  im  Besitz 
von  Guido  Görres).  a*  1447.  chart.  gr.  fol.  — 
Haus-,  Hof-  u.  Staatsarchiv.  —  Zürich,  2,  vgl. 
AI.  Reifferscheid  in  Verhandl.  der  39.  Philologen- 
versammlung p.  166  ff. 

Ätisg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Historia  vitae  imp.  Si- 
gismuudi  vernacula.  1386—1442  ap.Meucken,  Scr. 
rer.  Germ.  I.  p.  1073-1288.  Ein  Drittel  fehlt;  an 
nnxähligen  Stellen  ist  der  Text  verdorben  u.  ver- 
worren, —  *  unt.  obigem  Tit.  zum  ersten  Male 
vollständig  hrsgb.  von  Wilh.  Altmann.  Berlin  1893. 
gr.  8«.  XLVUL  592 pag.  u«  28.  —  »Bruchstück 
über  la  Pucelle  mit  französ.  Ueboreetzung  ap. 
Quicherat,  Proces  ...  de  Joanne  d'Ai'C.  IV.  1847. 
p.  486-501.  Vgl.  Revue  historique.  XIX.  p.  61 
(*  übernommen  aus  Guido  Görres,  Die  Jungfrau 
von  Orleans.  München  1834.  8°).  —  ^mit  Aus- 
lassungen in  heutigem  Deutsch  unt.  d.  Tit. :  Das 
Leben  König  Sigmunds  von  E.  W-e.  Nach  Hss. 
übei-setzt  von  v.  Hagen  (=  Goschichtschreiber  d. 
deutschen  Vorzeit.  XV.  Jahrh.  Bd.  I  oder  Lief. 
79).  Leipzig  1886.  8°.  XVI.  886  pag.  Ji  6.  Vgl. 
Göttinger  gel.  Anzeigen.  1888.  n«  10.  p.  419.  — 
*  Bi-uchstücke  ap.  W.  Altmann  {s.  Erl.  -  Sehr.)  p. 
12.  17.  25  etc. 

Erl. 'Sehr.:  Altmann,  Wilh.,  Studien  zu  Eberhart 
Windocke.  Mitteilung  bisher  unbekannter  Abschnitte 
ans  Windeckes  Welt  -  Chronik.  Berlin  1891.  8«.  109 
pag.  Jk  2.80.   BehanäeU  haupUäMich  die  Haa. 

:  Zu  Eberhart  Windecke  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 

f.  ä.  d.  Gesch.  XVIII.  1893.  p.  689-692. 
Aschbach,  J.,  I^ben  Kaiser  Si^srounds.  IV.  Ham- 
burg 1848.  &>.  p.  448-465;  theiU  einige  Oapüd  mü. 
Caro ,  J.,  Das  Bündniss  von  Cantorbury.  Gotha  1880. 8®. 
Droysen,  J.  G.,  Eberh.  Windeck  in  Abhandlangen 
der  k.  sächs.  GesolUch.  d.  Wissensch.  Phil.- bist.  Cl. 
III.  Leipzig  1857.  p.  149-229  {einzeln  daraus  Leipzig 
1853.  40.  Ji  2.40). 
Dilmge  et  Mone,  Eberh.  Windockii  Mofruntini  histor. 
imp.  Sigismundi  vernacula  in  Pertz'  Archiv  ill.  p.262. 
Fichard  dictus  Baurdu  Eiseneck,  Eberhard  Win- 
deck ,  der  Biograph  König  Siegnmnds  in  f'^ankfurü- 
sches  Archiv  f.  alt.  Littor.  u.  Gesch.  III.   1816.  p. 
824-381. 
Kern,  Th. v.,  Eberhard  Windek ,  dor  Goschichtschrei- 
ber König  Sigismunds  in  Zeitschrift  Tdr  deutsche  Kul- 
turgeschichte. N.  F.  IV.  Hannover  1875.  p.  349 -362. 
Lenz,  Max,  König  Sigismund  und  Heinrich  V.  Berlin 

1874.  8°.  p.  5-30. 
Lorenz,  Deutschlands  Geschieh tsquollen.  3.  Aufl.  II. 
Ib87.  p.  294-301. 


Mono,  Chronik  des  Eberhart  Windeck  m  Anzeiger  ffir 
Kunde  d.  deutschen  Mittelalters.  1838.  p.  189. 

Reifferscheid,  AI.,  Des  Kaiser  Sigismund  Buch  von 
Eberhard  Windeck  u.  seine  Ueberlieferung  in  Nach- 
richten von  der  kgi.  Oesellsch.  der  Wissensdi.  zu 
Güttingen.  1887.  nO  18.  p.  522-545.  Hiemaeh  bietä 
keine  der  vielen  Has.  den  unverdorbenen  T^txt. 

:  Ueber  die  Windockhandsohr.  in  Zürich  tn  Ver- 
handlungen der  39.  Versamml.  deubscher  Philologen 
u.  Schulmänner.  Leipzig,  Toubnerl888.  p.  166-170. 

Wyss,  Arth.,  Eberhard  Windocks  Buch  vom  Kain«T 
Siogmund  u.  seine  Ueberlioferung.  Leipzig;  1894.  S". 
61  pag.  {Aus  Centralblatt  für  Bibliothekwesen.) 

Winidharius  monach.  Sangallensis  (saec. 
VIII  exe.):  Versus. 

Ausg. :  od.  E.  Dümmler  in  Mod.  Germ,  bist 
Poetae  lat.  aevi  Car.  I.  p.  89.  90. 

Winterthur,  vid.  Johannes  Vitoduranus. 

Winzenberg,  vid,  Conradus  de  Winzen- 
berg. 

Wipertus,  vid.  Acta  s.  Brimonis-Boni- 
facü  (martyr,), 

Wipo,  capellanus  Conrad!  11  imp.  (flor. 
1040):  Gesta  Chuonradi  II  imp. 

So,  nicht  Vüa  Chuonradi  ist  der  richtige  Titel.  — 
Geschrieben  1048  oder  104';^.  Schätzbares  Werk,  keine 
blosse  Lobrede ;  lebendige  Aufftissung  von  Zeit  und  Men- 
schen. 

Handschr.:  Karlsruhe,  Archiv,  sec.  XVI; 
vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  245. 

Ausg.:  ^  als  Vita  Chunradi  Salici  imp.  ed. 
Pistorius  inter  Rer.  Genn.  vei  scr.  VI.  Frantx^f. 
1607.  fol.  p.  421-444  (^wiederh.  ibid.  1653.  fol. 
p.  421 ;  —  •  1654  erschien  dasselbe  Buch  mit 
neuem  Titel  u.  der  Bezeichnung  Scriptores  rer. 
Germ.  Tom.  III).  —  ^wiederh.  ap.  Pistor.-Stmve 
III.  p.  459-484.  —  unt,  d.  Tit.:  Vita  Chuonradi 
II  imp.  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  254-275;  — 
®  in  Wiponis  opp.  ed.  Pertz.  Hanno v.  1853.  8";  — 
^edit.  alt.  unt.  d.  Tit.:  TViponis  Gesta  Chuon- 
radi II  ceteraque  quae  supersunt  opera.  [Hier  ist 
die  in  Pertx'  Ausgg.  fehlende  schöne  Ostersequenz, 
dann  sind  die  Proverbia,  Tetralogus  Heinrici 
regis,  Versus  ad  mensam  regis  abgedruckt.]  In 
usum  scholarum  ex  Mon.  Germ,  hist  recusa.  Ac- 
cedunt  [nur  die  Abschnitte  1024-1039  aus]  An- 
nales Sangall.  \i.  e.  maiores],  Chronicon  Heri- 
manni,  Chronici  universalis  Suevici  partes  et  duo 
carmina  codicis  Cantabrigiensis.  Recogn.  Henr. 
Bresslau.  Hannoverae  1878.  8°.  00^  —  ^  Pisto- 
rius* Ausg.  wiederh.  ap.  Migne,  ratrolog.  lat. 
CXLIl.  p.  1217-1248.  —  »Bruchstücke  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  XI.  p.  1-5;  addenda  p.  615-620. 

Ueber s.:  *  Wipp o,  Leben  und  Thaton  Kaiser 
Konrads  des  Saliere  11,  von  Vogt,  in  Rhein.  Ar- 
chiv Xlll.  1814.  p.  203;  XIV.  p.  258.  348.  — 
*  übera.  von  F.  B.  v.  Buchholz  {an  seiner  Uebers. 
des  liambertus  Hei-sf eld.  p.  47-1 13).  Frankfurt  a.  M. 
1819.  8".  —  •  theilweise  ap.  Gust.  Froytag,  Bilder 
aus  der  deutschen  Vergangenheit  I.  Leipzig  1867. 
8°.  p.  446-452.  —  ^ ganx  von  W.  Pflüger,  Wipo 
das  lieben  Kaiser  Konrads  II.  Nach  der  Ausg.  der 
M.  Germ.  (=-  Geschichtschreiber  der  d.  Vorzeit. 
XI.  Jahrh.  Bd.  4.  Lief.  53).  Berlin  1877.  8«.  Xöl 
78  pag.  60  ^.  —  '^2.  Aufl.  Das  Leben  Kaiser  Kon- 
rad II,  nebst  Auszügen  aus  d.  Jahrbüchern  von 
Sanct  Gallen  u.  der  schwäbischen  Weltchronik. 


WIPO  —  WITTWER 


1119 


Neu  bearb.  u.  mit  Anh.  versehen  von  W.  Watten- 
bach (=  Gesch.  der  d.  Vorzeit.  2.  Gesammtausg. 
Bd.  41).  Leipzig  1892.  8'.  XI.  100  pag.  Jk  1.60. 

Wipo:  Proverbia  et  Tetralogiis  Heinrici 
in  regis,  Conrad!  filii  seu  Panegyricus. 

Verfasst  1027  oder  1028  und  1041.  Entere  in  ihrer  Art 
vortrefflich ,  letztere  in  fliessenden  gereimteu  Hexametern 
anmuthi»  und  geschickt  darchgeführt. 

Handsehr.:  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p. 
243.  —  München,  Staatsbibl.  cod.  lat.  19411 
(Tegems.  E.  33).  p.  99  {von  Pertz  1.  c.  p.  244  u. 
darnach  von  Bresslaa  in  der  Ausg.  von  1878 
p.  X  irrig  als  verloren  bezeichnet). 

Ausg.:  *  Proverbia  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
VI.  2.  p.  58  ohne  Nennung  des  Verf.  —  •  mit 
Angabe  des  Verf.  ap.  Martene  et  Durand.  Ampi. 
coli.  IX.  p.  1095-1101.  —  ""vnederh.  ron  Fabri- 
cius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis,  xu  Ende  des 
3.  Buchs  L  p.  1265-1272.  (Hamburgi  1734.  8".)  — 

*  ed.  Hoffmann  von  Fallersieben  ap.  Haupt  und 
Hoffmann,  Altdeutsche  Blätter  I.  1836.  p.  12-14. 
—  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  245-247.  —  «t» 
Wiponis  opp.  ed.  Pertz.  Hanno v.  1853.  8°  ('  ed. 
alt.  s.  unter  Gesta  Chuonradi).  —  ®  ex  Martenio 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLII.  p.  1259-1264.  — 
Lesarten  cod.  Cameracensis  ed.  Mone  in  An- 
zeiger f.  Kunde  des  deutsch.  Mittelalters.  1835. 
p.  363.  —  Tetralogus  editus  ^a  Cauisio,  Lect. 
ant.  L  2.  p.  191  (IIL  1.  p.  161-170  ed.  Basnage) 
unt.  d.  Tit. :  Panegyricus.  —  *  tciederh. ,  aber  ver- 
bessert ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  247-254.  — 

*  itäer  Scriptores  rerum  German.  in  usum  scholai*. 
ed.  Pertz  in  Wiponis  opp.  Hannoverae  1853.  8° 
(*  ed.  alt.  ed.  H.  Bresslau  s.  unter  Gesta  Chuon- 
radi). —  *  ex  Canisio  ap.  Migne  1.  c.  p.  1251-1260. 

:  Vita  Chuonradi  11  Salici  impera- 

toris  =»  Gesta  Chuonradi  ü. 

Erl.-Sehr.:  Arndt,  W.,  Die  Wahl  Conrad  II.  Dissert. 

Göttingen  1861.  gr.  Bfi. 
Bresslan,  H.,  BemerlconKen  zum  Text  des  Wipo  tn 

Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  ä.  d.  Gesch.  V.  p.  196.  196. 
:  WiDo  und  die  schwäbischen  Roichsannalen  Und. 

II.  187f.  p.  687-596. 
Cipolla,  C,  Di  an  luogo  controverso  dello  storicoWi- 

pone  (cap.  14)  in  Archivio  storico  Lombarde.  XVIII. 

(Ser.  n.  Vol.Vin.)  1B91.  p.  167-167. 
:  Nuove  considerazioni  sopra  un  jpasso  controverso 

dello  storico  Wipone  ibid.  Ser.  IT.  Vol.  IX.  Anno 

XIX.  1892.  p.  377-385. 
Giesebrecht,  W.,  Gesch.  der  deutschen  Kaiserzeit 

n.  p.  621.  676.  582.  689  (2.  Aufl.  II.  p.651 ;  6.  Aufl. 

n.  p.  560). 
Häusser.  L.,  Die  teuachen  Geschichtschreiber.  Hei- 
delberg 1839.  p.  76. 
Harttung,  Jul.,  Studien  zur  Geschichte  Konrads  11. 

Inaug.-Dias.  Bonn  1876.  &>. 
:  üeber  Wipo  tn  Forschungen  z.  deutschen 

Geschichte.  XVUI.  Göttingen  1878.  p.  612-618. 
Hasse,  Paul,  UeberWipos  Kap.  I.  tn  Mitthoilungen 

aus  dem  Stadtarchiv  von  K61n.  Heft  18.  1887.  gr.BP. 

p.  83-87. 
Hü  ff  er.  Geo.,  Das  Verh&Itniss  des  Königreichs  Bur- 

gond  zu  Kaiser  und  Reich.  Paderborn  1874.  8^. 
Kaizl,  J.,  Dissertation  über  Wipo,   seine  Schriften, 

insbes.  seine  Vita  Chuonradi  imp.  Wien  1870.  gr.  &'. 

34  pag. 
Manitius,  M.,  Zu  deutschen  Geschichtsquellen  des 

9. — 12.  Jahrhunderts  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 

Gesch.  XI.  1886.  p.  46-73. 
May,  J.,  Bemerkungen  zu  Wipo  Und.  IV.  1879.  p.413 

-415;  V.  p.  196-199. 
:  Üeber  Wipo  tn  Forschungen  z.  deutschen  Ge- 
schichte. XVIII.  Göttingen  1878.  p.  619-624. 

Zur  Kritik  des  Wipo  tn  Neues  Archiv  etc.  III. 


1878.  p.  412.  413. 


May,  J.,  Zur  Kritik  mittelalterlicher  Geschichtsquellen. 
(.  .  .  3.  Bemerkungen  zu  Wipo.)  Progr.  des  Gymn. 
Offenbarg  1889.  4o.  55  pag. 

Pagani,  G.,  Che  fiume  sia  r,Atis'  e  dl  che  paese  i 
,loca  montana*  di  AVippo  tn  Archivio  storico  Lom- 
barde. Ser.  IL  tom.IX.  1892.  p.  5-28,  gegen  CipoUa. 

Pertz,  G.  H.,  Ueber  Wipos  Leben  und  Schritten  tn 
Abhandl.  der  Berliner  Akad.  d.  Wissensch.  1851.  p. 
215-233. 

Pflugk-Harttung,  J.v.,  Untersuchungen  z.  Gesch. 
Kaiser  Konrads  IL  Stuttgart  1890.  &>.  Jk  2. 

Pflüger,  W.,  Wipos  Vita  Chuonradi  imperatoris  tn 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IL  1877.  p.  181 
-166. 

Rasche,  Heinr.,  Die  Vita  Conradi  von  Wipo  beleuchtet 
und  erörtert.  Progr.  der  städt.  paritat.  Mittelschule  zu 
Olpe  für  1876/77.  Münster  (1877).  BP.  37 pag. 

Schabiger,  Auselm,  Die  Sängorschule  St.  Gallons. 
Einsiedeln  1858.  p.  90-95. 

Simson,  B.  V.,  Zu.  Wipo,  den  Annales  Altahenses, 
dem  Chronicon  Urspergense  tn  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XIV.  1889.  p.  607. 

Steffanides,  Fr.,  Wipo  u.  seine  historische  Schrift 
,Das  Leben  Kaiser  Konrads  IL'  20.  Jahresbericht  der 
Communal  -  Oberrealschule.  Böhmisch-Leipa  1883.  8^. 

Steindorf f,  £.,  Veber  die  Annalen,  welche  Wipo 
in  der  Vita  Chuonradi  imp.  benutzte  tn  Forschungen 
z.  deutschen  Geschichte.  VU.  Göttingen  1867.  p.  661 
-572. 

:  Ueber  Wipos  Vita  Chuonradi  imperatoris 

u.  Gesta  Heinrici  regis  ibid.  VI.  1866.  p.  479-498. 

Steinhoff,  Fr.,  Das  Königthum  u.  Kaiserthum  Hein- 
richs III.  Göttingen  1865.  8«.  p.  33.  74. 

Stenzel,  Geschichte  Deutschlands  unter  den  frftnki- 
sehen  Kaisern  U.  1828.  p.  20.  41-49. 

Wagner,  Friedr.,  Die  "Wahl  Conrads  II  zum  römi- 
schen König.  Inaug.-Diss.  Göttingen  1871.  8^. 

Waitz  tn  Schmidts  Zeitschrift  f.  Geschichte.  IL  p.l04. 

:  Ueber  Wipo  Cap.  33  tn  Forschungen  zur  deut- 
schen Geschiclite.  VlI.  Göttingen  1867.  p.  397-401. 

Wattenbach, DenUchlands Geschichtsqaellen.  5. Aufl. 
n.  1886.  p.  11-16.492;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  10-16. 
Vgl.  Cantilena  in  Chounradum  U. 
Litania  pro  Conrado  IL 

Wisselbeck,  Pet.  =  Visselbeccius. 

Wrtgerus  presbyter:  Genealogia  Arnulfi 
comitis  Flandriae  — 951. 

Geschrieben  zwischen  951—969. 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  IX.  p.  302. 

Ausg. :  ^  ed.  A.  Hermand  in  Memoires  de  la 
Societe  des  antiquaires  de  la  Morinie  U.  —  *  den 
xtceiten  Theil  ed.  AVarnkönig  ap.  de  Smet,  Cor- 
pus chronieorum  Flandriae.  1.  Bruxellis  1837.  4**. 
p.  42.  —  *  ap.  Warnkönig,  Flandiische  Rechts- 
geschichte m.  Tübingen  1839.  gr.8°.p.  197.— *  ed. 
Bethmann  ap. Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  302-304. 

Witichindus  ^  Widukindus. 

Wittehenne,  Greg.,  vid.  Visselbeccius. 

Wittius,  Bernard.,  monachus  Liesbor- 
nensis  ord.  s. Ben.  (f  1520— 1522.  5.  Mai): 
Historia  antiquae  occidentalis  Saxoniae 
seu  nunc  Westphaliae  — 1520. 

Ausg. :  Cui  accedunt  appendices  quaedam :  De 

belle  Susateosi  et  Monasteriensi,  de  ortu,  abba- 

tissis  et  abbatibus  moDasterii  Liesbornensis  .  .  . 

(cura  Placidi  Cuer  ord.  Min.)  Monasterii  Westph. 

1778.  4°.  840  pag.  ohne  den  Index. 

Erl.  -  Sehr. :  N  o  r  d  h  o  f  f ,  J.  B. ,  Die  Chronisten  des  Klo- 
sters Liesborn.  {Au9  d.  Zoitschrift  f.  vaterl.  Gesch.  u. 
Alterthunrek.  f^Vestfalens].  Bd.  XXVI.  p.  177- '240 
besonders  abgedr.)  Milnster  18G6.  8®.  p.  l-üü. 

WIttwer,  Wilh.  (t  30.  Aprü.  1512):  Ca- 
talogus  abbatum  monasterii  SS.  Udalrici 
et  Afrae  Augustensis. 


1120 


WLADISLAI  REGIS  POLONIAE  CONFUCTUS  —  WÜSTERWITZ 


Eine  lebensfrische  Darstellnng,  ein  kerniges  Gemftlde 
der  Leiden  und  Freuden  des  Stiftes ;  gewAhrt  reiche  Aus- 
bente  für  Caltnr-  u.  namentlich  f.  christl.  Konstc^schichte. 

Äiisg.:  ap.  Steichele,  Archiv  für  die  Gesch. 
des  Bisthums  Augsburg.  III.  1860.  3.  Heft. 

Wladislai  regis  Polonlae  conflictus,  vid. 

Cronica  conflictus. 

Wo  und  wie  fio.  Kay.  Maiestat  und  die 
Künig  von  Hungam,  Poln  und  Peham 
zusamenkumen  und  zu  Wienn  eingeritten 
sendt. 

Ausg.:  s.  1.  {Wien,  Singreiner)  et  a.  (1515). 
4^  Vgl.  Denis,  Wiens  Buchdruckorgeschichto. 
n»  334. 

Wolfelmu8  canonicus  S.  Nicolai  Pata- 
viensis:  Notae.  1265 — 1275. 

Antobiographische  Notizen. 

Ausg.:  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIV. 
p.  61. 

Wolferus  ^  Wolfherius. 

Wolfgangus  de  Styra,  Bened.  MelUcen- 

sis:  Itinerarium  ab  a.  1414  — 1463.1484. 

Wolfgang  beschrieb  als  Zeitgenosse  bes.  die  Unruhen 
und  Kriege  zur  Zeit  Herzogs  Albrecht  VI. 

Ausg.:  ap.  Fez,  Scr.  rer.  Austr.  II.  p.  446-456. 

Wolfjger  von  Ellenbrechtskirchen,  1191 

Bischof  von  Passau,  1204  Patriarch  von 
Aquileja  (f  1218):  Keiserechnungen. 

Ein  in  Cividale  aufgefundenes  Ausgabebuch ,  vor  dem 
21.  Juni  1208  entstanden.  Wertvoll  für  den  Geschidits- 
forscher  und  den  Kulturbistorlker. 

Ausg.:  mit  einem  Facsimilo  hrsgb.  von  Ign.  v. 
Zingerle.  Heilbronn  1877.  8°.  XXVIII.  91  pag. 

Erl.'Sehr.:  Centralblatt,  Literarisches.  1877.  p.6ö4. 

CzQrnig,  C.  Frh.  v.,  Das  Land  Görz  und  Gradisca. 
Wien  1873.  p.  278-289. 

Hoefer,  A.,  Die  Reiserechnungen  dos  Bischofs  Wolf- 
ger von  Passau  in  Beitrftge  z.  Geschichte  der  deut- 
schen Sprache  und  Literatur  hrsgb.  von  E.  Sievers. 
XVIL  1893.  p.  441-649. 

K  a  1  k  o  f  f ,  Paul ,  Wolfgor  von  Passau  1191—1204.  Wei- 
mar 1882.  9^.  VUI.  149  pag.  Jk  3. 

Nag  eil,  A.,  tn  Progr.  der  Realschule.  Marburg  a.  D. 
1888. 

Schönbach,  A.,  in  Zeitschrift  f&r  deutsches  Alter- 
thum.  XIX.  p.  497. 

Strobl,  J.,  Und.  XXI,  Anzeiger  p.  268-272. 

Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.273;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  304. 519. 

Zarncke,  Fr.,  in  Sitzungsber.  der  kgl.  sttchs.  Gesell- 
schaft der  Wissenschaften  1878.  p.  32-40. 

Wolfhard,  Adrian.:  Panegyricus  ad  cae- 
sarem  Maximilianum  I. 

Voll  mythologischen  Bombastes. 
Ausg.:  Yiennae  1512.  4®. 

Hasenritanus  mon- 

achus 
Presbyter  et  mon-[(saec. 
achus  ahbatiae 
Haserensis 
IX):    Mart}Tologium    ad    Erchanpoldum 
episcopum  Eistettensem  (f  902). 

Handschr.:  München,  Staatsbibl.,  aus  Te- 
gernsee.  fol.  Ungedruckt.  Cf.  Docen  in  Pertz'  Ar- 
chiv V.  p.  559-566;  vgl.  X.  p.  645. 


Wolfhardus 


Ausg.:  praefationes  in  libros  suos  12  de  Actis 
Sanctonim  *  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  .  — 

*  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat  CXXIX-  p. 

893-898.    Vgl.  Vita  8.  WaJbui^s  ivÜa  alia). 

£yi.  -  Sehr. :  Wa ttonbaoh,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  I.  1885.  p.  59.  272;  6.  Aufl.  1. 1898. 
p.  61.  290. 

Wolf  helmus  =  Wolfelmus. 

Wolf  herius  discipulus  s.  Godehardi  ep. 
ffildesheimens.,  canonicus  Hiidesheimens. 
(flor.  1030),  vid. 

Annales  Altahenses  maiores.  I.  pars  1.  (?) 
Vita  s.  Bemwardi  (ootUm.). 

„     „  Godehardi. 

,,     ,,  Günther!. 

Wolf  ker  -  Wolfger. 
Wolstanus  monachus  Benedict  Winto- 
niensis  (cca.  990),  tnd. 

Vita  s.  Ethelwoldi  ep. 
„     ,,  Swithuni  ep.  {vita  mär.). 

Wolter,  Heinr.,  canonicus  S.  Anskarii 
Bremae  (1463):  Archiepiscopatus  Bre- 
mensis  chronicon  788  — 1463. 

Grösstentheils  Auszug  dor  bremischen  deutschen  Chro- 
nik des  Herb.  Scheue,  welcher  dieHistoria  archi- 


episcopatus Brem._(s.(i.)  oxcerpirte.  fffl.  Lappen Lor?, 

:8q.  — Ni  "    " 
fernerer  Feststellung  ist  Wolter  auch  der  Verf.  des  Chro- 


Geschichtsquellen  von  Bremen  p.xxii 


räch  desselK-fi 


nicon  Bastedenso  (s.d.);  ans  diesem  schöpfte  Sckip- 
hower. 

Ausg.:  ^  ap.  Meibom,  Scr.  rer.  Oerm.  II.  p.  19 
-82,  notae  p.  83-86.  —  •Bruchstück  ap.  Fant, 
Scr.  rer.  Svecic.  III.  1.  p.  334. 

£rl.-Schr.:  Lorenz,  Deutschlands  GeschichtsqueUen. 
3.  Aufl.  II.  1887.  p.  160. 
Onoken,  H.,  Zur  Kritik   der  oldenburcischen  0<*- 
schichtsouellen  im  Mittelalter.  Diss.  Benin  18äl.  (i?''. 
Vgl.  Rynesberch. 

Wormonocus  monachus  Landevenecen- 
sis  (flor.  880),  vid.  Vita  s.  Pauli  (Aure- 
liani)  episc.  Leonensis. 

Wormser  Katsbücher,  vid.  Aus  Worm- 
ser  Ratsbüchern. 

Wroxham,  rid.ReginaldusdeWroxham. 

Wulemarus   legis  dictator  Frisicus  (c. 

800):  Judicia. 

Ausg.:  ed.  K.  de  Richthof en  ap.  Pertz,  Mon. 
legg.  in.  p.  698-700. 

Wulflnus  Boothius,  episcopus  Pictavien- 
sis  (saec.X),  vid.  Tita  s.  Juniani  abbatis. 

Wulfiltanus,  vid.  Feriplus. 

Wurdestinus  monachus,  deinde  abbas 
Landevenecensis  (saec.  IX  med.),  rirf-Vita 
s.  Winwaloei. 

Wurmelingen,  Gonradus  de,  t;ü2.  Anna- 
les  Sindelfingenses. 

Wusterwitz,  Engelbert,  Syndicus  der 
Stadt  Magdeburg  (tl433.  Dec.  5  in  Bran- 
denburg): Bericht  über  die  Ereignisse 
seiner  Zeit    1388—1425. 

Wichtig  für  brandenbun^sche  Geschichte. 


WYCLIF 


1121 


Ausg. :  ^  Die  Auszüge ,  welche  Engeü  (Angelas) 
in  Ännales  Marchiae  Brandenburgicae  gegeben  hat, 
tciederh.  '  ap.  Riedel ,  Codex  diplomat  Branden- 
burg. Haapttheil  IV.  Bd.  I.  p.  24-45;  ef.  Und.  p. 
in.  xvii.  —  *unt.d.  Tit. :  Märkische  Chronik  nach 
Angelus  o.  Hafftiz.  Hrsgb.  von  Julius  Heidemann. 
Berlin  1878.  Lex.-8«.  //.  118  pag.  Jk  4. 

EH.- Sehr.:  Heidemann,  J.,  Die  ll&rkisohe  Chronik 
des  Engelbert  Wasterwitz  in  der  üeborlieferung  des 
Andreas  Angelus  n.  Peter  Hafftiz  •»  Forschungen  z. 
deutschen  Geschichte.  XYH.  GOttingen  1877.  p.  628 
-578. 

Lorenz,  Deatschlands  GeechichtsqneUen.  8.  Aufl.  £1. 
1887.  p.  125;  e^  p.  123. 

Sello,  G.,  Die  sogen.  Chronik  des  Engelbert  Waster- 
witz (-[*  1433),  ihre  Ueberliefening  durch  Angelas  u. 
Hafftiz ,  und  ihre  Ausgabe  durch  Heidemann  in  Zeit- 
schrift f.  preuss.  Gesch.  u.  Landeskunde.  X Vll.  Ber- 
lin 1880.  p.  280-316.  Strmg«  Kritik  der  rngmü^enden 
Auag.  H/: 

Wycllf  (Wycliffe,  Wyclyff,  Wyklif,  Wi- 

clif),  John,  some  Urne  Fellow  of  Merton, 

Master  of  Balliol  College  in  Oxford ,  and 

afterivards  Parson  of  Lutterworth  in  Le- 

cestershire  (f  31.  Dec.  1384):  Apology  for 

LoUard  doctrines. 

Ausg.:  Now  first  printed  from  a  ms.  in  the 
library  of  Trinity  College,  Dublin;  with  an  in- 
trod.  and  notes  edited  by  Jam.  Henth.  Todd.  Lon- 
don, Camden  Society  (n*  20)  1842.  kl.  4^ 

:  Cruciata,  i.  e.  Contra  bella  cle- 

liCOrum.       Abgetasst  im  Sommer  1383. 

Ausg. :  in  Wiclifs  Latein.  Streitschriften  hrsgb. 
von  R.  Buddensieg.  1883.  p.  588-632;  vgl.  Vor- 
bemerk, p.  579-587. 

:  De  Christo   et   suo   adversario 

antichristO.     Geschrieben  Ende  1388  oder  Anfang  1384. 

Ausg. :  *  ans  den  Hss.  der  Wiener  u.  Prager 
Bibl.  hrsgb.  von  R  Buddensieg.  Gotha  1880.  4<». 
60  pag.  —  '  in  Wiclifs  Lat  Streitschriften  hrsgb. 
von  R,  Buddensieg.  1883.  p.  653-692;  vgl.  Vor- 
bemerk, p.  635-652. 

:  De  citationibus  frivolis. 

Wol  Anfang  1384  geschrieben. 

Ausg.:  *  ibid.  p.  546-564;  vgl.  Vorbemerk,  p. 
539-545.  —  *  Bruchstücke  aus  dem  I.Teil  ap. 
F.  Matthew,  English  works  of  John  "Wyclif.  Lon- 
don 1880.  p.  485-487. 

:  De  compositione  hominis. 

AtAsg. :  for  the  first  time  edited . . .  by  R.  Beer. 
London  1884.  gr.  8^ 

:  De  contrarietate  duorum  domi- 

norum,  suarum  partium  ac  etiam  regu- 
larum. 

Ausg. :  in  Wiclifs  Latein.  Streitschriften  hrsgb. 
von  R.  Buddensieg.  1883.  p.  698-713;  vgl.  Vor- 
bemerk.  p.  695-697. 

:  De  daemonio  meridiano. 

Wol  um  1383  geschrieben. 

Ausg.:  «Wrf.p. 417-425;  ry/.Vorbem.p. 41 3-416. 

:  De  detectione  perfidiarum  anti- 

Christi.      vielleicht  im  Mai  1382  geschrieben. 

Ausg.:  iWa.p. 380-384;  r5r/.Vorbem.p.  377-379. 

Potthast,  Bibliotheca  historlca. 


Wyclif:  De  diabolo  et  membris  eins. 

Die  Abfassung  flUt  nicht  vor  1382. 

Ausg.:  tWd.p.  361-374;  r^/.Vorbem.p.  357-360. 

:  De  dissensione  paparom. 

Ende  1882  oder  Anfkng  1883  abgefasst. 
Ausg.:  *6td.p.  570-576;  rp/.Vorbem.p.  567-569. 

:  De   duobus  generibus  haereti- 

corum. 

Ausg.:  i6idp.  431.432;  v^/.  Vorbem.p.429.430. 

:  De  fundatione  sectarum. 

Geschrieben  zwischen  Juli  und  Michaelis  1383. 
Ausg.:  ibid.^.  13-80;  vgl.Y orhem.  p.  3-12. 

:  De  mendaciis  fratrum. 

Um  1882  Yorfasst. 

Ausg.:  »2^.  p.  405. 406;  r^/.  Vorbem.p.403.404. 

:  De  nova  praevaricantia  manda- 

tomm.        Ist  wol  ins  Jahr  1381  zu  setzen. 

Ausg.:  ft6td.p.  116-150;  i>pf/.Vorbem.p.  109-1 15. 

:  De  novis  ordinibus. 

Die  Abfassung  fiUlt  nach  1382. 

Ausg.:  iW(i.p.  323-336;  r^/.Vorbem.p.  319-322. 

:  De  oratione   et  Ecclesiae  pur- 

gatione.     Wol  zu  Ende  1883  geschrieben. 

Ausg.:  f6«<.p.  342-354;  t^y/.Vorbem.p.  339-341. 

:  De  ordinatione  fratrum. 

Wol  zu  Ende  1883  abgefasst. 

Ausg.:  »Wrf.p.88-106;  r^/.Vorbem.p.83-87. 

:  De  perfectione  statuum. 

Geschrieben  zwischen  10.  April  und  Mitte  Mai  1388. 
Atisg.:  t6*d.p. 449-482;  i7^/.Vorbem.p. 443-448. 

:  De  quattuor  sectis  novellis. 

Im  Friihsommer  1388  verfasst. 

Ausg.:  t^trf.p.  241-290;  r^/.Vorbem.p.  233-240. 

:  De  religione  privata.    Tractatus 

I.  II.   Die  Echtheit  des  l.Tractats  ist  schwach  beglaubigt. 
Ausg.:  ibid.  p.  491-518;  524-536.   Vgl.  Vor- 
bem.p.  485-490;  521-523. 

:  De  religionibus  vanis  monacho- 

mm. 

Ausg.:  tWa.p.437-440;  rp/.  Vorbem.p.435.436. 
:  De  Septem  donis  Spiritus  sanctL 

Etwa  Ende  1383  oder  Anfttng  1384  abgefasst. 

Ausg.:  t6«i.p.  208-230;  r^/.Vorbem.p. 201-207. 
:  De  solutione  satanae. 

Die  Abfassung  f&llt  nach  Octob.  1383. 

Ausg.:  tWrf.p.  391-400;  r^r/.Vorbem.p.  387-390. 
:  De  triplici  vinculo  amoris. 

Wol  gegen  E^de  1383  geschrieben. 

Ausg.:  tWrf.p.  161-198;  p^/.Vorbem.p.  153-160. 
:  Descriptio  fratris. 

Ausg. :  ibid.  p.  409. 

:  Dialogorum  libri  4,  vid.  infra 

Trialogus. 

:  Purgatorium  sectae  Christi. 

Wol  um  1383  verfasst. 

Ausg.:  tÄitf.p.  298-316;  »(jf/.Vorbem.p.  293-297. 
:  Quattuor  imprecaciones. 


Ausg.:  ibid.  p.  713.  714. 


71 


1122 


WYCUF  —  WYKES 


Wyclif:  Senuones. 

Von  hervorragendem  Intoressa  für  die  geistige  Bewe- 
gung der  Vorreformatorou ,  da  einzelne  Predigten  Wiclifs 
^t  wörtlich  von  Hu»  verwertet  wurden. 
Ausg.:  Now  first  edited  from  the  mpts.  with 
crit.  and  histor.  notes  by  Johann  Loserth.  (Eng- 
lish  aide -notes  by  F.  D.  Matthew.)  London ,  Trüb- 
ner 1887—90.  4  vol.  8^  For  the  Wyclif  Society. 

:  Lateinische  Streitschriften. 

Es  sind  darunter  sechs  in  Olmütz  aufgefundeno  Schrif- 
ten ;  die  anderen  werden  in  besserm  Text  nach  Prager  a. 
"Wiener  Hss.  geboten. 

Ausg.:  Aus  den  Hss.  zum  erstenmal  hrsgb., 
kritisch  bearb.  u.  sachlich  erläutert  von  Rudolf 
Buddensieg.  Mit  e.  Schrifttafel.  Leipzig  1883.  8°. 
XVI.  a  840  pag.  J$  24. 

:  Tractatus  de  Ecclesia. 

Ausg.:  Now  first  edited  from  the  mpts.  with 
crit.  and  histor.  notes  by  Johann  Loserth.  (Eng- 
lish  side- notes  by  F.  J).  Matthew.)  London,  Trüb- 
ner 1886.  8^  XXXK  600  pag.  For  tfie  Wyclif 
Soctetfj 

'-:  TreaüseSjThree.  l^OftheChurch 

and  her  Members.  —  2^  Of  the  Apostasv 
of  the  Church.  —  3®  Of  Antichrist  and 
his  meynee. 

Atcsg. :  Now  first  printed  by  James  H.  Todd. 
Dublin  1851.  8°. 

:  Treatises,  Two  short,  againstthe 


Orders  of  the  beggyng  Friars. 

Ausg. :  ed.  by  Thom.  James.  Oxford  1608.  4^ 

:  Trialogus. 

Eins  der  gedankenreichsten  Werko  des  Mittelalters. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Joh.  "Wiclefi  Dialogonim 
libri  IV.  8.1.  (Basileae,  Frohen)  A*>  1525.  —  *  ivie- 
derh.  Lipsiae  et  Francof.,  J.  Gottl.  Yierling  1753. 
4°.  —  ■  cum  Supplemente  Trialogi.  Illum  recens., 
hunc  primum  edidit,  utrumque  com'ment.  crit.c/c. 
instruxit  G.  Lochler.   Oxonii  1869.  gr.  8^  14  sh. 

:  Works. 

Die  englischen  Schriften  des  romfoindlichen  'Wyclif 
sind  grossontheilB  nichts  anderes  als  ochte  Flngschriften 
für  agitatorische  Zwecke. 

Aiisg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Select  Euglish  "Works  of 
John  Wyclif,  ed.  from  the  orig.  mss.  by  Thom. 
Arnold.  Oxford  1869  —  71.  3  vol.  8^  (Vol.  1.  2 
enthalten  Predigten).  —  *  andere  unter  d.  Tit. : 
The  English  Works  of  J.  W.,  hitherto  unprinted. 
Edited  by  F.  D.  Matthew.  London,  Trübner  1880. 
8®.  For  the  Early  English  Text  Society. 

Erl.  -  Scltr. :  Bühringor,  Kirchongoschichte  in  Biogra- 
phien, n.  Abth.  4.  Hälfte  1.  Zürich  1856.  gr.  8°. 

Buddensieg,  Rud.,  Johann  ^Viclif  und  seine  Zeit. 
Gotha  1885.  8«.  Jk  2.40. 

Burrows,  3Iontagu,  AVicllffe's  place  in  history.  Lon- 
don 1882.  80.  XII.  121  pag. 

Couthaud,  £.,  Biographie  do  WiclifF.  Thöse.  Stras- 
bourg 1852.  Bfi.  32  pag. 

Fasciculi  zizanionun  magistri  Johanni»  Wvclif  cum 
Tritico.  Ascribed  to  Thomas  Notter  of  Waiden ,  Pro- 
vincinl  of  the  Carmeliti«  order  in  England.  Editod  by 
\V.  W.  Shirley  (f  18üü).  London.  &>  (=^-  Rerum  Brit. 
scriptores  medii  aevi.  ii^  5). 

Foer,  Löon,  John  Wjrcliffo,  r6formatear  nnglais  fl320 
— IJ^),  ä  l'occassion  du  ÖUÜ«  anniversnire  do  sa 
mort  (31  d^«c.  1884).  Paris  1881.  8«.  31  pag. 

Förster,  Erich,  Wiklif  als  Bibelübereetzor  in  Zoit- 
sohrift  für  Kircheugoschichte.  XU.  Gotha  1891.  p. 
494-518. 


Groneman,  vid.  Buever  Groneman. 

Histoire  do  Wicleflanisme  ou  de  la  doctrine  de  AVi- 
clef ,  Jean  Hns  et  Jörome  de  Pragoe  avec  cello  de« 
guerres  de  Bohdmo  qui  en  ont  6t&  la  snite.  Lvon 
1682.  2  part.  in  1  vol.  12mo.  292  pag.  Verfa^Mr'soH 
Ant.  Varillas  sein, 

JMgor,  G.,  Joh.  Wycliife  u.  seine  Bedeutung  für  di« 
Reformation.  Preisschrift.  Halle  1854.  8<^. 

Lappenberg -Pauli,  Geschichte  Englands.  IV.  Gotha 
18Ä.  80. 

Le chlor,  Gotthard,  Johann  von  Wiclif  a.  dio  Vor- 
geschichte der  Reformation.  Leipzig  1S73.  2  Bde.  s". 
Jk  24.  AuMgextiehnei.  (Translatod  troxn  the  German  bv 
P.  Lorimer.  London  1878.  2  vol.  S«). 

:  Wyoliffe  und  die  LoUhardon  in  Zeitschrift  für 

histor.  Theologie.  Jahrg.  1853.  1854. 

L  0  w  a  1  d ,  Die  theologische  Doctrin  Joh.  WvclifTe's  ibid. 
Jahig.  1845.  1847. 

Losorth,  Joh.,  Neuere  Erschmnungen  der  WicHf- 
Literatur  in  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  LUL  1-St>5. 
p.  43-62;  LXII.  p.  2(i6-278. 

:  Die  Wiclifsche  Abendmahlslehre  und  ihre  Auf- 
nahme in  Böhmen  m  Mittheilungen  des  Vereins  für 
die  Gesch.  der  Deutschen  in  Böhmen.  Jahi:>r.  XXX. 
Prag  1891. 

:  "Wiclifs  Buch  ,Von  der  Kirche'  und  die  Nach- 
bildungen desselben  in  Böhmen  ibid.  Jahrg.  XXIV. 
Prag  1885. 

Hu8  und  Wiclif.    Zur  Genesis  der  Husitischcn 


Lehre.  Prag  u.  Leipzig  1884.  8". 
— :  Die  latein.  Predigten  Wiclifs,  die  Zeit  ihm*  Ab- 
fassung u.  ihre  Ausnützung  durch  Hus  m  Zeitschnit 
fUr  Kirchengeschichto.  IX. 

:  Urkunden  u.  Traktate  betr.  die  Veibreitnng  d**s 


Wiclifismus  in  Böhmen  in  Mittheilungen  des  Vereins 
f.  d.  Gesch.  d.  D.  i.  B.  Jahrg.  XXV.  Prag  18S6. 

Poole ,  Regin.  Lano ,  Wycliffe  and  movements  for  Be- 
form. London  1889.  8°.  206  pag.  2  sh.  6  d. 

Buever  Groneman,  Sarus  Adfrian.  Jacob,  de,  Dia- 
tribe  in  Johannis  WicUffi,  roformationis  prodmro:, 
vitam ,  Ingenium ,  scripta.  Diss.  pro  Dr.  thool.  Tn^jc-cti 
ad  Rh.  1837.  8o.  XVI.  284  pag. 

Schwab,  Joh.  B.,  Johannes  Gerson.  Würzbun;  1n>. 
80.  p.  528-546.  661  ff. 

Sententia  damnationis  doclrinae  Johannis  WicU^ff  et 
articulorum  45  a.  1415  in  concüio  Constantiensi  ap. 
Mansi,  Concü.  XXVII.  1784.  p.  632-635.  —  Art:- 
culi  Johannis  Wicleff,  quos  xüeronymus  do  Pnt^ 
anathematizavit  ibid.  p!  794. 

Sergeant,  L.,  John  YtTyclif.  London  189S.  8<*.  377 
pag.  5  sh. 

Shirley,  W.  W.,  A  catalogue  of  the  original  works 
of  John  Wyclif.  Oxford  1856.  &>. 

Stevenson,  J.,  The  trnth  about  John  Wyclif.  Hin 
Ufe,  writings  and  opinions.  London  1685.  8^.  .XI 7. 
234  pag. 

Varillas,  Ant.,  vid.  Histoiro  da  Wiclefianismo. 

Vattier,  Vict.,  John  Wyclyff,  sa  vie,  ses  oeuvre^, 
sa  doctrine.  Paris  1886.  &.  VI.  347 pag. 

Vaughan,  R.,  John  deWycliire,  D.  D.  A  mono^n- 
phie.  With  some  accounts  of  the  Wyclilfe  mss.  m 
Oxford.  Cambridge  1853.  8°. 

Ward,  A.  W.,  AVyclif  and  the  beginning  of  tfae  Re- 
form. London  1888.  8^. 

Wiegand,  Fridor.,  De  ecclosiae  notione  quid  Wi.-]if 
docuerit.  Diss.  thool.  (Erlangte  1891.)  Lipsiae,  Ak/i- 
dom.  ßuchh.,  W.  Faber  1891.  gr.  Bfi.  III.  llOpag.  Ji  5. 
Vgl.  Articuli  Johannis  Wiclefi. 
Censura  articulorum. 
Condemnatio. 

Wykes  seu  Wikes,  Tiiomas:  Annales 
historiae  Anglicanae  seu  Chronica  com- 
pendiosa  seit  Chronicon  Salisburiensis 
monasterii.  1066 — 1304. 

Bale  hat  Thomas  Wykes  zuerst  als  Verf.  gnoaant: 
indessen  wird  nur  einer  dieses  Namens,  welcher  11^2 
Mönch  im  Kloi>tor  Osney  wurde,  crwAhnt.  Mit  den  ^r- 
n(äe8  monasterii  de  Oseneia  zeigt  dies  Chronicon  die  grr»»>te 
TJobereinstimmung  bis  1258,  ebenso  in  d.  J.  1278.  1279  o. 
1285—1289.  während  es  von  ihnen  1258— 78  u.  12«'— >4 
abweicht.  Welches  Werk  aus  dem  andern  abstammt .  i>t 
nicht  zu  entscheiden.  Luard  hat  deshalb  in  seinen-  Aa.«:r. 
die  Annales  de  Oseneia  auf  gespaltener  Seite  über  dun 
Chronicon  drucken  lassen  und  nur  dort,  wo  sie  übereui- 
stimmen,  nac)i  der  besten  Hs.  einen  Text  gegeben. 


WYNTOÜN  -  ZABARELLA 


1123 


Handschr. :  London.  Brit.  Mus. ,  Cotton.  Tit. 
A.  14.  mbr.  sec.  XIT.  4'>,  reicht  bis  1289.  Die 
Fortsetzung  g€U>  Gale  aus  ms.  Tibehus  A.  9,  aber 
nickt  ganx. 

Amg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Chronica  compendiosa 
aliter  Chronicon  Salisbur.  monasterii  [ist  von  mo- 
derner Hand]  ap.  Gale,  Histor.  Anglic.  Script,  p. 
21-118.  —  *  untergedruckt  unter  den  Text  der 
Annales  monasterii  de  Oseneia  ed.  H.  R.  Luard 


in  Annales  monastici.  IV.  1869.  p.  6-319  (=Rerum 

Brit.  med.  aevi  scr.  n*»  36).  —  » Die  Jahre  1245 

—  1273  ap.  Böhmer,  Fontes  IL  p.  449-457.  — 

*  Bruchstücke  ap.  Leiand,  Collectan.  II I.  p.  414- 

420.  —  *  Auszüge  a.  1147—1287  ed.  R.  Pauli  ap. 

Pertz,  Mon.  scr.  XXVIL  p.  486-503. 

Erl.'Sehr.:  Lnard,  Proface  xu  seiner  Au^fobe  p.  ix- 

XXXV. 

Wyntoun ,  vid.  Andrew  of  Wintown. 


X.  Y. 


Xanthopulos,  vid.  Xicephorus  Callistus. 
Ximenes,  Roderlcus,  archiep.  Tolet  = 
Rodericus  (Ximen^s). 

Xiphilinus,  Job.,  Trapezuntiiis,  mon- 
achus  Constantinopolit.  (saec.  XI.  diraid. 
2):  ^EvJkoyai  (historiae  Romanae  Dionis 
Cassii). 

Hierdurch  werden  die  sonst  iranz  verloronen  letzten 
Bücher  des  Dio  ersetzt  und  die  früheren  vielfach  en^änzt 
Qi;d  berichtig.   GoschriebeQ  1071— lOTH. 

Ausg.:  *  ed.  R,  Stephanus.  Paris.  1551.  4"  cum 
G.  Blanci  interpretat.  lat.  —  ^wiederh.  Basil.  1558. 
fol.  —  '^excudebat  H.  Stephanus.  Paris.  1592.  fol. 

—  *  wiederh.  t>*  den  Ausgg.  des  Dio  Cassius  von 
Sam.  Reimarus.  Hamburgi  1752.  II;  —  von  G. 
Sturz;  —  von  Imm.  Bekker;  —  von  L.  Dindorf; 

—  von  J.  Melber.    Lipsiae,  Teubner  1890. 

Erl.-Schr.:  Christ,  Geschichte  der  griech.  Literatur. 

2.  Aafl.  §  440. 
Christensen,  H.,  De  fontibua  a  Cansio  Dione  in 

vita  Neronis  adhibitis.    Dii»sert.    Berolini  1871.   8*^. 

p.  2sq. 
Krambachor,  Gesch.  der  byzantin.  Litteratar.  1891. 

p.  141. 
Nicolai,  Rad.,  Gesch.  der  griech.  Literator.  III.  1878. 

p.  116. 

s.  Xystus  III  papa  (f  440) :  Epistolae  et 
(lecreta  et  nonniilla  ad  eundem  pontifi- 
cem  pertinentia. 

Ausg.:  ex  * Coustantii  Epist. Rom. pontific.  'ap. 
Galland,  Vett.  PP.  Bibl.  LX.  1773.  p.  518-534.  — 
•*  tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  L.  p.  581-624; 
cf.  prolegom.  p.  571-582  et  Jaffe,  Regesta  pont 
Rom.  Ed.  2*.  I.  1885.  p.  57.  58. 


Yanez,  Rodrigo,  tnd.  Poema  de  Al- 
fonso  XI. 

Year  Booka  of  the  reign  of  king  Ed- 
ward L  Years  20-21,  21-22,  30-31, 
and  32-33,  Michaelmas  term,  year  33 

and  years  34-35;  and  11-12  Edw.  IQ. 

Ausg.:  edited  and  translated  by  Alfred  John 
Horwood.  —  Years  12-13,  13-14,  14  and  14- 
15  Edward  III  (—1341).  Edited  and  translated 
by  Luke  Owen  Pike.  (Vol.  1-7.)  London  1863-89. 
gr.  8®  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  u°  31). 

Yao  magister  et  monachus  S.  Galli  (f 
871),  tnd.  Yita  s.  Otmari  (miracula), 

Yatoire  da  li  Nomiant,  vid.  Amsitas  Ca- 
sinensis. 

Ystoria  de  expeditione  Friderici  imp., 
vid.  Ansbertus. 

Yatoria,  Secreta  alcuna,  del  Rö  Karlo 
imperatore,  pol  del  nascimento  et  opere 
di  quelle  magniiico  cavalieri  norainato 
Guerino  e  prenominato  Meschino. 

Ausg.:  *  Padoa  1473.  fol.  —  »  Venetia  1477. 
fol.  —  =  ibid.  1481.  fol. 

Yvanua  Sarazanensis  =  Antonius  Hy- 
vanus. 

Yvo  =  Ito. 

Yvonatua  ord.  Praed.,  md.  David  Au- 

gustensis. 


Z. 


Zabaralla,  de  Zabarellia,  Franciseus, 

Patavinus,  episc.*)  Florentinus  et  cardi- 
nalis  (t  Constanüae  VII  kal.  Oct  1417): 
Capita  agendorum  in  concilio  generali 
Constantiensi  de  Ecclesiae  reformatione. 

Seither  gnlt,  allein  aaf  des  Horausirobers  v.  d.  Hanlt 
Antrabe  hin,  Zabarella  als  Yerfatiser.   Jedoch  ist  ihm  die 
Autorschall   von   Lenz ,    Steinhausen ,    TschHckert   über- 
zeaeend  abgesprochen;   letzterer  beweist,   dass  Petrus 
de  Alliaco  (8.  d.)  diese  Schrift  abgefasst  habe. 
Erl.-Sehr.:  Lenz,  Drei  Tractate  p.  80. 
Steinhansen,  F.,  Analocta  ad  histor.  concilii  Con- 
stantiensis.  Berolini  18G2.  Ö^. 


')  Kneer  (e.  u.)  p.  44. 


Tschackert,  P.,  Pseudo - Zabarellas  , capita  agen- 
dorum' und  ihr  wahrer  Verfasser  in  Briegors  Zeit- 
schrift f.  Kirchenge&chichte  1.  üothal877.  p.  460 -462. 

Zabaralla:  Consilia. 

Sie  enthalten  reiches  Material  zur  Italien.  Localgosch., 
auch  einiges  zur  deutschen  Bisthumsgoschichte. 

Ausg.:  ^  Venetiis  1581.  fol.  Voller  Druckfeh- 
ler. —  ^hieraus  ,Ein  Gutachten  über  die  Ab- 
setzung des  römischen  Königs  "Wenzel '  (von  1400) 
hrsgb.  von  H.  Finke  in  Mittheiiungen  des  Instit. 
für  österr.  Gesch.  XL  1890.  p.  631-633. 

:  De  schismatibiis  auctoritate  im- 

peratoris  tollendis  seu  De  schismate  pon- 

tificura  tractatus. 

71* 


1124 


ZABARELLA  —  ZAPISKI 


Besteht  aus  drei  zwischen  1404—1406  geschriebenen 
Theilen. 
Ausg.:  *  ap.  Schard,  De  iurisdictione  impe- 
riali  (1566.  fol.)  p.  688-711.  —  '  xusammen  mit 
Theodorici  de  Niem  De  Schismata.  Argent»rati, 
Zetzner  1609.  8**.  —  ^  ap.  Schard,  Syntagma.  Ar- 
gent.  1609.  fol.  p.  235-247.  —  *  ap.  Schard,  Syl- 
loge  ibid.  1618.  fol.  p.  235-247.  —  ^xusammen 
mit  Theodorici  de  Niem  De  schismate.  Argento- 
rati  1629. 8^  —  Inhalt  ap.  Scheuffgen,  Beiträge 
p.  105-118.  —  Der  Anfang  nach  Hs.  u^  594  der 
Bonner  Un.-Bibl.  ap.  Kneer  («.  Eri.- Sehr.)  p.62  ff. 

Zabarella:  Oratio  pronuntiata  12.  Eal. 
Dec.  1393  ad  principem  Franciscum  Car- 
rariensem  Dacem  Patavii  in  obitu  Pran- 
cisci  eius  genitoris. 

Ausg.:  ap.  Mnratori,  Script,  rer.  Ital.  XVI.  p. 
243-248. 

Erl.-Sehr.:  Aula  Zabarella  sive  elogia  illostr. Patavinor. 
oonditoris^ne  nrbis  etc.  —  B.  Brndersen,  De  au- 
gasta  rogiaqne  origine  et  nobilitate  fiuniliae  Zaba- 
rellae.  Patavii  1670.  4^. 

Oasparinus  deBarziziis,  Bergomas,  Oratio  habita 
in  exeqniis  Francisci  de  Zabarellis  S.  B.  E.  cardi- 
nalis  ap.  Pez ,  Thesaur.  anecd.  VI.  prs.  3.  1729.  p. 
144-148. 

Hecht,  Chm.  H.,  Andenken  eines  Zeogen  der  Wahr- 
heit des  15.  Jahrb.,  Franz  Zabarella.  Oreitz  1775.  Bf*. 
404 

Kneer,  Aug.,  Kardinal  Zabarella  (Franciscus  de  Zaba- 
rellis, cardinalis  Florentinas).  1860—1417.  Ein  Bei- 
trag z.  Qesdi.  des  grossen  abendländ.  Schismas.  Tbl.  1. 
Dissert.  Münster  i.  W.  1891.  Bfi.  VIII.  63  pag.  Jk  1. 
1706er  Z.'a  Tractatas  de  schismate  urird  p.  67-62  gt- 
handeU. 

Lorenz,  Dentsohlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  II. 
1887.  p.  370.  371. 

Oratio  anonymi  in  exeonüs  Zabarellae  habita  ap. 
Hardt ,  Constant.  concil.  1.  prs.  9.  p.  546  -  552. 

Poggius,  Vita  .  .  . ,  vid.  Poggios. 

Scheuffgen,  F.  J.,  Beiträge  z.  Gesch.  des  grossen 
Schismas.  Freiburg  i.  Br.  1889.  gr.  SP.  p.  97-120. 

Schalte,  J.  F.  y.,  Geschichte  der  Quollen  des  cano- 
nischen Bechts.  II.  Stuttgart  1877.  gr.  SP.  p.  283. 
.Schwab,  J.  B.,  Johannes  Gerson.   Würzbarg  1858. 
gr.  SP.  p.  468.  509.  510.  608. 

Ughelli,  Italia  sacra  III.  p.  165. 

Yadova,  Memorie  storiche  intomo  alla  vita  ed  alle 
opere  del  cardinale  Francesco  Zabarella  Padovano. 
Padova  1829.  SP. 

Wotzer  a.  Weite,  Kirchenlexikon.  2.  Aufl.  IV.  p. 
1572. 

Vgl.  Veigerius. 

Zacharias  Benedictus,  ord.  Garthus., 
vid.  Tita  s.  Brunonis  fimdat. 

Zacharias  episcopus,  vid.  Acta  s.  Geor- 
gii  megal.  (sermö), 

Zacharias  Ferrerius  episc.  Gardiensis 
(f  c.  1525),  vid.  Ferrerius. 

Zacharias,  Joh.:  Oratio,  vid.  Johannes 
Zacharias. 

Zacharias  papa  (f  752):    Epistola  ad 

Bonifacium   de   sede  metropolitana  non 

Coloniae,  sed  Moguntiae  defixa,  a®  748. 
Ausg.:  ^  ap.  Sinnond,  Concil.  Gall.  1.  p.  570. 

—  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Eecueil  IV.  p.  97.  — 
Epistola  ad  cimdem  de  Moguntinae  sedis  in 
metropolim  erectione ,  a°  748  '  ap.  Sinnond  1.  c. 
I.  p.  581.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.97. 

—  Epistola  ad  eundem,  qua  suas  illi  vices  non 


solum  in  Baioaria,  sed  per  omnem  Oaiiiam  de- 
legat,  a®  743  ^  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  547.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  94.  95.  — 
Epistola  ad  eundem  de  metropolitana  sede  Co- 
loniae Agripp.  constituenda,  a*^  745  ^ap.  SirmoDd 
1.  c.  I.  p.  558.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet  L  e.  IV. 
p.  95.  —  Epistola  ad  episcopos  Francorum  de 
pace  inter  Plppinum  et  Griphonem  concilianda  et 
ut  corpus  b.  Benedict!  furtive  ablatum  reddant., 
a^  750:  ,Egregiu8  apostolus^  \nach  Jaffe,  Regest 
1.  Aufl.  u.  Bartolini,  Di  s.  Zacaria  p.  297  unecht, 
nach  Hahn  in  Neues  Archiv  I.  p.  580  u.  Loewen- 
feld  echt]  *  ap.  Sirmond  1.  c.  I.  p.  575.  —  *  irt«- 
derh.  ap.  Bouquet  1.  c.  III.  p.  672.  —  •  ap.  Mansi, 
Concil.  XII.  p.  350.  —  *  reeonstruirt  ed.  S.  Loe- 
wenfeld  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
IV.  p.  174.  175.  —  *  auch  in  Miracula  s.  Bene- 
dicti  auctore  Adrevaldo  cap.  15.  —  *  in  AA.  SS. 
0.  s.  Bed.  ed.  Mabillon.  sec.  II.  p.  373.  —  '  ap. 
Migne,  Patrol.  lat  LXXXIX.  p.  955.  —  *««>- 
derh.  ap.  Certain,  Les  miracles  de  s.  Benoit  p.  38. 

—  •  ed.  W.  Gundlach  in  Mon.  Germ,  bist  EpisL 
III.  p.  467.  Cf.  Jaflfe,  Regesta  n«  2290  (CCCII). 

—  Epistola  adPhüippum  maiorem  domus  item- 
que  ad  episcopos  ete.  Francorum,  qua  respondet 
de  diversis  capitulis  a  Pippino  per  Ardobanium 
missis,  a®  747  *  ap.  Sirmond  1.  c.  L  p.  562.  — 
^wiederh.  ap.  Bouquet  1.  c.  IV.  p.  96.  97.  —  Epi- 
stolae  et  decreta  ^ap.  Mansi,  Concil.  XU.  — 
^toiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXXIX 
p.  917-960;  cf.  notitia  histor.  ibid.  p.  891  sq. 

ErL-Sckr.:  Jaff^,  Regesta  pontificum  Boman.  £d.  2. 
I.  1885.  p.  262-270;  H.  p.  742. 

Vgl.  Vita  s.  Benedicti  abb.  Casiii.  aactofte  Gre- 
gorio  Magno  graece  Tersa.  Auag.  vfi  1. 

Zacharias  rhetor,  episcopus  Melitensis: 

Historia  ecclesiastica. 

Das  Werk  ist  ursprünglich  griechisch  geschrieben. 

Ausg.:  capita  selecta  19  cum  fragmento  de 
Romae  originibus  et  aedificiis  ex  cod.  Vatic.  st- 
riace  et  latine  ap.  Mai,  Spicilegium  Romann m. 
X.  1838. 

Zantfliet,  Cornel.,  S.  Jacobi  Leodiensis 
monachus(f  C.1462):  Chronicon  ab  O.G. 
ad  annum  1461. 

Rechtliche  G^esiimtmg  zeichnet  dieses  Werk  aos^  dessen 
Verf.  die  letzteren  Jahre  als  Augenzeuge  erzählt. 

Atisg.:  die  Jahre  1230 — 1461  ap.  Marlene, 
Ampi,  collect.  V.  1729.  p.  67-504. 

Erl.-Sehr.:  LOher,  Frz.  v.,  JakobSa  von  Bainmi  ccd 

ihre  Zeit.  I.  Nördlingen  1869.  8^.  p.  417.     ' 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  3.  Aufl.  H- 

1887.  p.  40.  41. 
Martene,  Ampi,  collect.  IV.  p.  15,  über  ZatttfUei. 
Paquot,  Mömoirespour  senrir  ä  Thist.  Iitt6raire  des 

Pays  Bas  III,  p.  JS. 
Wind,  Bibliotheek  der  Nederland  jbhe  geschiedschry- 

vers  p.  75. 

Zapiski  Andrzeja  Przekory.  1457 — 
1459. 

Ausg. :  wydal  Teod.  Wierzbowski  in  Mon.  PoL 
hist  m.  1878.  p.  414.  415. 

Zapiski  o  pocz^itkach  röznych  zakonöw 
(i.  e.  Notata  de  ordinibus).  1083—1243. 

Atisg.:  wydal  Aug.  Bielowski  in  Mon.  Pol. 
bist.  in.  p.  227. 


ZASIUS  —  ZOESHUS 


1125 


Zasius,  Udalricus,  prof.  iuris  (f  1535. 

Xov.  24):  Oratio  ad  Maximilianum  Rom. 

regem  habita  universitatis  Priburgensis 

nomine  post  eins  durante  bello  Veneto 

ex  Italia  reditum. 

Äusg,:  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  ed.  Struve 
n.  p.  466. 

:  Oratio  fimebris  in  funere  illustr. 

Blancae  Mariae  coniugis  caesareae. 

Ausg.:  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Germ.  ed.  Struve 
n.  p.  774. 

:  Oratio  fiinebris  in  obitum  Maxi- 

miliani  caesaris  augasti  Friborgi  Brisg. 

habita. 

Ausg.:  ^Basileae  ap.  Jo.  Froben  1519.  4'.  — 

'  tciederk.  ap.  Freher,  Scr.  rer.  Genn.  ed.  Struve 

IL  p.  770. 

Erl.-Sehr.:  "Seti^  Jos.,  Udalricus  Zasios,  ein  Beitrag 
z.  Gesch.  des  Hooiaiiisinns  am  Oberrhein.  Progr.  d. 
Gymn.  I.  U.  Freibnzi^  i.  B.  1890.  91.  4^ 
:  Udalr.  Zaains.  Em  Freiborger  Hnmanist  in  Zeit- 
schrift der  Ges.  f.  Beförderung  der  Geschichtskiuide 
von  Freiboig  i.  B.  IX.  1890.  8^.  p.  1-  87. 

Zayner,  Andreas,  Stadtschreiber  in  In- 
golstadt (flor.  1500):  Buch  der  Cronicken 
und  seltzamen  und  unerherlichen  ge- 
schichten  im  löblichen  hawss  Baim  ent- 
sprungen nach  absterben  hertzog  Georgen 

in  Beim. 

Handsehr.:  Berlin,  k.  Bibl.  ms.  Germ.  Fol. 
478.  mbr.  Abschrift  secXVI.  Geschenk  des  Herrn 
F.  Olfers  i.  J,  1836.  —  München,  Staatsb.  chart 
sec.  XVn.  Abschrift. 

Ausg.:  unt.  d.  latein.  Tit.:  Rerum  bello  Ba- 
varico  gestomm  a  morte  Georgii  Divitis  ad  laudum 
Coloniense  über  memorialis  incompletus.  1503 — 
1505.  Ab  exemplari  ms.  tabularii  Ingolstad.  de- 
scripsit  et  edid.  Oefele ,  Rer.  Boic.  scr.  II.  p.  347 
-468;  ef.  p.  345. 

Zbigneu8  a  Xasiechowice,  archidiaco- 

nus  Craeoviensis:  Rationes  [Rechnunge7i] 

a.  1389.  1390. 

Ausg. :  ed.  Wojc.  E^trzynski  in  Mon.  Polen, 
bist.  V.  1888.  p.  918-925. 

Zdarzenia  godne  pami^ci.  966 — 1516. 

Latine. 
Ausg. :  wydal  Antoni  Lorkiewicz  in  Mon.  Pol. 
bist.  III.  1878.  p.  296-313. 

Zenck  »  Zink. 

Zenggius,  Burchard.  (f  1470):  Chroni- 
con  Augustanum  (deutsch  geschrieben)^  vid, 
Zink. 

Zeno  episcopus  Veronensis,  vid,  Vita 
s.  Arcadii  mart  (sermö), 

Zenuno,  Manfredus  sive  ManA*edo  Ze- 
nunone,  notarius:  Chronica Bergomensis 

ab  a.  305—1268. 

Ausg. .'  ed.  C.  G.  Finazzi  in  Miscellanea  dl  storia 
italiana.  V.  1868.  p.  249-258;  ef.  prooem.  p.  245. 


Zenu8,  Jacobus,  episc.  Feltrensis,  dein 
Patavinus  (f  1481),  vid. 

Vita  Nicolai  Albergati. 
„    Zeni  (Cbroj.). 

s.  Zephyrinus  papa  (t217). 

EH.  -  Sehr. :  J  af  f  6 ,  Begesta  pootificiun  Roman.  Ed.  2. 
I.  1886.  p.  12;  IL  p.  78L. 

Zeytung,  !Newe,  wie  unnd  welcher  ge- 
stalt  kayserliche  Majestät  —  zu  Wien  ein- 
geritten ist,  uü  was  sich  aldo  verlouffen 

hat 

Ausg.:  Nürnberg,  Friedr.  Peypus  1515.  4®. 

Zierberger,  Tilemannus  »  Telomonius 
Omatomontanus. 

Zink,  Zingg,  Zenggius,  Burkard  (geb. 
1396  zu  Memmingen,  Kaufherr  in  Augs- 
burg, Gesandter  nach  Pest,  Rom  u.  Rho- 
dus,  tl470):  Chronik.  1368—1468. 

Eins  der  vorzüglichsten  histor.  Denkmale  des  15.  Jahr- 
hunderts. Nach  der  Inschrift  auf  seinem  Standbilde  in 
Memmingen  ist  Z.  1470  gestorben. 

Handsehr.:  Augsburg,  Stadtarchiv,  Samml. 
von  P.  H.  Mair  n®  6.  chart  sec.  XVf.  foL;  — 
Kreis-  u.  Stadtbibi.  n°  255.  Aug.  n«  33.  chart 
sec.  XVI.  fol.  —  München,  Staatsbibl.  Cbm. 
n®  2028.  chart.  sec.  XVI.  fol.  Beschrieben  von 
M.  Lexer  in  der  folgenden  Ausg.  p.  xlvi-lu. 

Ausg. :  ^  zum  erstenmal  vollständig  brsgb.  von 
C.  Hegel  in  Chroniken  der  deutschen  Städte.  V. 
1866.  Buchl.  1368—1397,  im  Text  hergestellt 
von  F.  FrensdorfF,  p.  1-56;  Buch  U.  1401—1466; 
Buch  III.  Leben  des  B.  Zink;  Buch  IV.  1416  — 
1468,  im  Text  hergestellt  von  M.  Lexer,  p.  57- 
121;  p.  122-143;  p.  144-330.  —  Beilagen  (zur 
Lebensgesch.  des  B.  Zink  p. 333 -338)  p.  333 -440; 
Glossar  p.  441-488.  Vgl.  Einleit.  von  F.  Frens- 
dorff  p.  xi-XLV.  —  •  Die  Selbstbiographie  (zu  An- 
fang u.  am  Schluss  vollständiger)  und  Bruchstücke 
als  £xcerpta  ex  B.  Zenggii  Chronico  Augu- 
stano  ms.  ap.  Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  I.  p.  245- 
253;  254-300. 

Uebers.:  franxös.:  ap.  E.  Fick,  B.  Zink  et  sa 

Chronique  d'Augsbourg  (Geneve  1868.  12nao)  p. 

77-108. 

Erl.'Sehr. :  Fick,  E.,  B.  Zink  et  sa  Chroniqne  d'Aogs- 

boQig.  Oendve  1868.  12mo. 
Gross,  J.,  Barkard  Zink  in  AllgäaerGeschichtsfrennd. 

Zwanglose  Mitthoilungen  hrseb.  vom  Allgem.  Altorth.- 

Verein.  III.  Kempten  1890.  Hoch- 40.  p.  69-76. 
Jacobson,  Joh.,  Die  Schlacht  bei  Reutlingen  14.  Mai 

1377.  Leipzig  1882.  8°  (=  Historische  Stadien.  Heft 

VUI)  p.  10-12. 
Lorenz,   Dentschlands  Qeschichtsqaellen.  8.  Anfl.  I. 

1886.  p.  102-10Ü.  347. 

Weech,  Friedr.  v.,  Barkhart  Zink ,  der  Chronist  von 
Augsburg  «n  seinem  Aus  alter  und  neuer  Zeit.  Leip- 
zig 1878.  8«.  p.  67-  93. 

Zoestius,  Hermannus,  ord.  Cisterc.  (f 
c.  1445),  vid.  Chronicon  Campi  s.  Mariae. 

Erl.-Schr.:  Finke,  Heinr.,  in  Zeitschrift  f.  vaterlftnd. 

Geschichte.  XLVII.  1.  Münster  1889.  p.  218.  219. 

Lorenz,   Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  n. 

1887.  p.  84.  87.  397. 

'Wattenbach,  Ueber  Hermann  von  Marienfold  ans 
MüJistor  in  Sitziingsber.  der  Berliner  Akad.  d.  Wiss. 
1884.  U.  p.  93-109. 

Zurbonsen,  Friodr.,  Hermannus  Zoestius  and  seine 
historisch  -  politischen  Schriften.    Nach  handschriftl. 


1126 


ZOLAVÜS  -  ZOSDIDS 


Quellen  des  16.  Jahrh.  Beilage  z.  Progr.  d.  Qymn. 
Warendorf  1884.  49.  33pag. 

Zolavus:  Liber  de  origine  Toporeorum. 

Fälschong  des  Przyb.  Dyamentowski. 

Ausg.:  exceq)ta  ed.  H.  Eownacki  in  seiner 
Ausg.  des  Procossius  {s.  d.). 

Zonaras,  Johannes  (f  cca.  1118):  An- 
nales s,  xQOVi^'iv  s.  ^ETtiTOfifj  larogiag  seu 
Compendium  historiarum  ab  0.  C.  usque 
ad  obitura  Alexii  Comneni  1118.  Libri  18. 

Der  Verf.  war  zuletzt  MOncb.  Quollen  des  Zonaras: 
die  Bibel ,  Josepbus ,  die  jetzt  verlorenen  Abscbnitte  des 
Dio  Oassius ,  Polyblus ,  Appian ,  Plutarch  a.  a. 

Ausg. :  *  gr.  et  lat.  c.  notis  ed.  Hier.  "Wolfius. 
Basil.  1557.  3  vol.  fol.  —  *  besser  u.  mit  Noten 
gr.  et  lat.  ed.  Du  Fresne  du  Gange.  Paris.  1686. 
87.  2  vol.  fol.  —  ^toiederh.  Venet.  1729.  2  vol. 
fol.  —  ^  ex  recens.  Mauricii  Pinderi.  Bonnae  1841. 
44.  2  vol.  8°  (=  Corp.  sor.  bist.  Byzaat.).  Jk  18. 
Nur  die  ersten  12  Bücher  mit  den  Vorreden  von 
Wolfu.  Ducange.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  graeca. 
CXXXIV.  CXXXV.  p.  1-438  (1864).  —  «ro//- 
ständig  unt,  d.  Tit.:  Epitome  historiarum,  cum 
C.Ducangii  suisque  aDuotatt.ed.Ludov.Dindorfius. 
lipsiae  1868—75.  6  vol.  8*^.  J^  19.50.  —  ^  Aus- 
zug  inRecueil  des  bistoriens  des  croisades.  Histor. 
grecs.  I.  1875. 

üebers. :  franxös. :  *  Cbroniques  ou  annales  de 
Jean  Zonaras,  iadis  et  quatre  cons  ans  y  ba,  grand 
drungaire  du  guet  et  premier  secretaire  de  Con- 
stantinople  .  .  .  traduites  par  J.  Millet  de  Saint - 
Amour.  Lyon  1560.  —  *  nachgedruckt  unt.  d.  Tit,  : 
Les  histoires  et  cbroniques  du  monde  de  Jean  Zo- 
naras . . .  trad.  par  J.  Milles  (sie!)  de  Saint -Amour. 
Paris  1583.  —  *  Histoire  Romaine  ecrite  par  Xi- 
philine,  par  Zonare  et  par  Zosime,  traduite  sur 
les  originaux  Grecs  par  Coulin.  Paris  1678,  gibt 
blos  die  Stücke,  welche  Xiphilinos  u,  Zosimus 
ergänzen. 

italienisch :  *  Historia  di  Giov.  Zonara . . .  Nuo- 
vamente  trad.  dal  Greco  per  Marco  Emilio  Floren- 
tino.  Vinegia  1560.  4^  —  *  trad.  nella  volg.  lingua 
da  Ludov.  Dolco.  3  part.  Vinegia  1564  et  1570.  4^ 

lateinisch:  ^  in  Corpus  universae  bistoriae, 
praesertim  Byzantinae:  J.  Zonarae  Annales,  Nie. 
Acominati,  Nie.  Gfegorae,  Laonici  Cbalcocondylao. 
Lutetiae  1567 ;  —  *  wiederh.  Francof urti  ad  M. 
1568,  saepius,  —  ^latein.  aus  Ausg.  n°  2  wie- 
derh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca  lat  tant.  edita. 
LXVIII.  1863.  p.  39-782;  praefat.  Ducangii  p. 
0-28;  Hier.  Wolfii  praefat  p.  27-38;  index  p. 
1549-1632. 

slavisch,  vgl.  darüber  V.  Jagic  in  Archiv  für 
slaviscbe  Philologie.  11.  Berlin  1877.  p.  14  ff. 

Erl.-Schr.:  Boissevain,  TJ.  Tb.,  Zonaras'  Quelle  fOr 
d.  rOm.  KaiserKCscbicbte  von  Nerva  bis  Severus  Ale- 
xander in  Hermes.  Zoitscbrift  für  class.  Philologie. 
XXVI.  1891.  p.  440-4Ö2. 

:  Zur  bandschriftlichon  üeberlieferung  des  Zonaras 

tn  Byzantinische  Zeitschrift  IV.  1895.  Heft  2. 

Büttner-Wobst,  Tb.,  Studia  Byzantina.  Pars  I. 
Progr.  Dresden  1890.  VerhäUnisa  9m  Leo  Or.  und 
OedrenuB. 

- — -:  Studien  zur  Textgeschichte  des  Zonaras  in  By- 
zantin.  Zeitschrift  hrsgb.von  K.  Krumbacher.  I.  Leip- 
zig 1892.  p.  202  -  244 ;  594  -  697. 

:  Dio  Abhängigkeit  des  Ocschichtschreibers  Zonaras 

von  den  erhaltenen  Quellen  in  Commentationes  Fleck- 
eisenianae.  Leipzig  1890.  gr.  8°.  p.  121-170. 


Do  ebner,  Theod.,  Analectonun  Byzantinomm   sper- 

cimen  L  Meissen  1868.  Zonaras  u.  PbUarch. 
Dronke,  De  Xiceta  Acom.  et  Zonara  ete.   Progr.  d. 

Gymn.  Confluontiae  18S9.  4P. 
Fabricius.  Bibliotbeca  graeca   ed.  Hariess  VIL  p. 

466-468:  XL  p.  222-228. 
Hirsch,  Ferd.,  Byzantinische  Studien.  Leipzig  ISTb. 

&>.  p.  877-391. 
Jeep,  L.,  in  Neue  Jahrbücher  f.  Philologie  a.  Pii'ir.- 

aropik.  Suppl.-Bd.  XIV.  1886.  p.  4-19,  über  d.  Ver- 

häUniM  du  Z.  xu  Eunapius. 
E laiber,  C.  F.,    Obsenrationes  ad  Zonarae  bdlloci 

Punicum  secundum.    Stuttgardiae  1826.  4^.   Progr 

WertloB. 
Krumbachor,  K.,  Gesch.  der  byzantinischen  Litte- 

ratur.  München  1891.  p.  141-146  at  passiin. 
Melber,  J.,  Beiträge  zur  Neuordnung  der  FragiDcnr«' 

des  Dio  Cnssius  in  Sitzungsberichte  der  bayor.  Ak.a<l. 

d.  TViss.,  Phil. -bist.  Cl.  1889.  p.  93-118,  über  Z.» 

VerhäUniee  xu  Dio  C. 
Neumanu,  C,  Die  Weltstellung  des  byzant,  Roioh^ 

vor  d.  Kronzzügen.  Habilit.-Schrift.  Heidelberg  1^1*1. 

BP.  XII.  121  vag.,  passim. 
Nicolai,  Rud.,  Geschichte  der  griech.  Literatur.  III. 

Magdeburg  1878.  p.  111-115.  867. 
ROckl,  S.,  «n  Blätter  f.d.  bayerische  Gymnasialschnl- 

wesen.  XXI.  1886.  p.  4-19. 
Sauorbrei,  Paul.,  De  fontibas  Zonarae  qinu?«^i'»ne^ 

selectae.  Lipsiae  1881.  8^  (=  Gommentat.  philo! .  J«-- 

nenses.  I.  1881.  p.  1-81).  Vgl.  H.  Haupt  in  I'hüol. 

Anzeiger.  XII.  1^2.  p.  88-92. 
Schmidt,  Wilh.  Adf.,  Üeber  die  Quellen  des  Z<>nant> 

in  Zimmermanns  Zeitschrift  f.  d.  Alterütumswis^^n- 

schaft.  1889.  p.  238  -  286  {wiaderhoU  in  Dindori>»  Au^.v 

des  Zonaras.  Vol.  VI). 
Schüz,  Ck)mmentar.  criticus  de  scriptis  et  8cript>>ri- 

bus  historicis  p.  567. 
Sotiriadis,  G.,  Zur  Kritik  des  Johannes  von  Anti-.>- 

chia  in  Neue  Jahrbücher  f.  Philologie  u.  I^dago^nk. 

Suopl.-Bd.  XVI.  1888.  p.  86  ff. 
Zanaer,  L.,  Quibus  e  fontibus  Joannes  Zonaras  h.Vj- 

serit  suos  annales  Romanos.  Ratzeburgi  1849.  4'^.  ::'' 

pag.  Progr. 

Zosimus  comes  et  fisci  ex-advoeatus 
(f  425?):  Historia  Romana  sive  Historiae 
novae  libri  VI. 

Nicht  ganz  vollständig.  Das  Werk  enthält  die  Ge<^eb. 
von  Augustus  an  bis  410  n.  Chr.  und  will  nachweisen,  wio 
das  ri^m.  Reich  nach  und  nach  in  Verfall  gerathen  se:. 
Verständige  Kritik  und  philosophischer  SdbarCsinn  SAr.d 
darin  unverkennbar. 

Ausg.:  *  graece  {nur  die  ersten  Bücher)  ed. 
Henr.  Stephanus  et  lat  per  Joa.  Leuaclannm 
xusammen  mit  Herodianus.  Basileae  1581.  fol. 
—  '  vollständig  ed.  Fr.  Sylburg  in  Script,  graeoi 
histor.  Romanae.  UI.  Francof.  1590.  fol.  p.  632 
mit  Leunclavius*  lieber setx.  —  ■  graeoe  et  lat. 
(edente  Th.  Sparke).  Oxonii  1679.  8*.  —  *  ex  re- 
cens. Fr.  Sylburgi  cum  lat  interpretatione  Jo. 
Leunclavü  et  notis  variomm  accurante  Chr.  C*^I- 
lario.  Cizae  1679.  8<»;  »ed.  2'.  Jenae  1713.  8*: 
«ed.  3».  Jenae  1729.  8^  —  ^wiederh.  ibid,  1779. 
8^  —  '  c.  notis  criticis  et  commont  bist.  J.  Fr. 
Reitemeieri  necnon  animadvers.  Ch.  G.  Heynii. 
Lipsiae  1784.  gr.  8°.  —  'ex  recens.  I.  Bekkerl 
in  Corp.  Script  bist  Byzant  Bonnae  1837.  gr.  S^ 
^9.  —  ^^  ed.  Ludovic.  Mendelssohn.  Lipsiae 
1887.  gr.  8°.  Ji  10. 

lieber s.:  deutsch:  von  D.  C.  Seybold  u.  K.  Ch. 
Heyler.  Frankf.  a.  M.  1802—4.  2  Bde.  8®. 

ErL-Sckr.:  Haymann,  Chrph.  J.  Ödfr.,  Progr.  c»>b- 
tinens  notas  quasdam  ad  JEtaitemeieriAnam  Z(*&\ul 
editionem.  Dresdae  1784.  4P. 
Hoefler,  C.  v..  Kritische  Bemerkungen  über  den  Z>- 
simus  (Zioa^/iov KufitjTog  xalyl7to<piaxoaivrff*>i^*' 
iaTO(t^ag  ring  ßißXia  l'f)  und  denOrad  seiner 01au>  - 
Würdigkeit  tn  Siteungsberichte  der  'Wiener  Akad.  d-*r 
Wissensch.  Phil.-hist.  Classe.  XCV.  1879.  p.  521 ->: 
{besonders  abgedruckt  Wien  1880.  gr.  8^.  47 pag. \. 


S.  ZOSIMUS  —  ZWKDER 


1127 


Jeep,  L.,  Die  Lebenszeit  des  Zosimas  (f  425?)  m 

RheiniscÄiee  Maseum  f.  Philologie.  N.  F.  XXXVII. 

1882.  P.425-4SS. 
Kaufmann,  G.,  Kritische  Untersuchungen  zu  dem 

Kriege  The<>dosias  d.  6r.  mit  den  Oothen  378 — 382 

tn  FoTschuDgen  z.  deutschen  Geschichte.  XII.  p.413 

-432  (über  Zosimus  IV.  26-34). 
Martin,  Bad.CaroI.,  De  fontibus  Zoeimi.  Diss.  inatig. 

Berolini  1866.  gr.  8».  34  pag.  75  4 
Mendelssohn,  Ladw.,  üeber  die  Zeit  wann  Zosimas 

lebte  in  Rheinisches  Museum  für  Philolorie.  N.  F. 

XLn.  1887.  Heft  4.  Nach  M.  ist  Z.'m  Werk  nieht  vor 

450  und  nidU  nach  501  redigirt. 
Ranke,  Leop.  t.,  Zosimus  in  seiner  Weltgeschichte. 

IV.  2.  Leipzig  1884.  SP.  p.  264-284. 
Reitemeier,  J.  F.,  Comment.  de  Zosimi  fide,  stilo 

et  historicis ,  quos  secutus  est ,  scriptoribas  m  Voll- 

borth,  Philo!,  bibl.  II.  Ups.  1780.  p.  225. 
Rosenstein,  J.,  lieber   die  VeriUUtnisse  zwischen 

Olympiodor,  Zosimas  u.  Sozomenus ,  vornehmlich  in 

Riicksicht  auf  die  Erei^isse  der  Jahre  407—  410  in 

Forschungen  znr  deutsehen  Geschichte.  I.  Göttingen 

1862.  p.  167-204. 
RQhl,  F.,  Wann  schrieb  Zosimos?    «n  Rheinisches 

Maseum  f.  Philologie.  N.  F.  XLVI.  Frankfurt  a.  M. 

1891.  I>.  146. 147. 
Saint-Croix,  Gull. ,  Observations  sor  Zoeime  m  M6- 

moires  de  lit^rature  tir6s  des  r6gistres  de  l'Acad. 

roy.  des  inscriptions.  Paris  1806. 
Schmidt,  Paul.,  De auctoritate  et  fide  historica  Zo- 

siad  vitam  Constantini  Magni  narrantis  (Zosimi  ioro- 

oia  %'la  II.  8-38).  Particulae  selectae.  Diss.  inaug. 

Halis  Sax.  1865.  8o.  40  pag, 
Schultz,  Paul.,  De  Stilichone  iisque  qui  de  eo  agont 

fontibus ,  Claadiano  imprimis  et  Zosimo.  Diss.  inaug. 

Regimonti  Pr.  1864.  8®.  p.  30-39. 
SchüZj  Commentar.  criticus  de  scriptis  et  scriptori- 

bus  historicis  p.  558  -  560. 
Sudhaus,  Henr.,  De  ratione  quae  intercedat  inter  Zo- 
simi et  Ammiani  de  hello  a  Juliano  imp.  cum  Persis 

gesto  relationes.  Diss.  bist.  Bonnael870.  8^.  102  pag. 

s.  Zosimus  papa  (f  418):  Epistolae  et 

decreta. 

Ausg.:  ^ap.  CoTistant.  Epist.  Eom.  pontific.  I. 

—  *  uiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  XX.  p. 
639-686.  —  *in  Mon.  Germ.  bist.  Epist.  HI. 
p.  1-13.  90.  —  Appendix.  Notitia  scriptorum 
non  exstaotium,  quae  ad  Z-m  pp.  attinent,  ex 
CJoustantio  ap.  Migne  1.  c.  p.  686-702.  —  De- 
creta ex  epistolis  excerpta  *  ap.  Mansi,  Concil.  IV. 

—  '^tciederk.  ap.  Migne  i.  c.  p.  702-704.  Cf.  Jaffe, 
Hegesta  pontificum  Rom.  Ed.  2.  I.  1885.  p.  49- 
51 ;  11.  p.  735. 

Zredna,  Johann,  de,  vid.  Johannes  Yit6z 
de  Zredna. 

Zucchius,  Barthol.,  vid.  Tita  b.  Gui- 
lelmi  Zucchii. 


Zueder  =-  Zweder. 

Zuendeboldus  Lotharingiae  rex:  Diplo- 

mata  5,  a.  895  —  897. 

Ausg. :  ex  divers,  editt.  ap.  Bouquet,  Recueil 
IX.  p.  375-379. 

Zug  nach  Lichtenburg  (Lichtenberg, 
Burg  u.  Städtchen  im  Höllenthal  unweit 
des  Einflusses  der  Selbitx  in  die  Saale), 
1444. 

Zug  der  nümherger  Bürger  gegen  die  räuberischen 
Herren  von  Waldenfels.  Von  einem  Augenzeugen. 

Aiisg. :  hrsgb.  von  Friedr.  v.  Weech  in  Chro- 
niken der  deutschen  Städte  ü.  Nürnberg.  (Leipzig 
1864)  p. 64-68. —  Urkundliche  Beilagen  dazu 
»Wrf.p.  69-92.   F^r/.  Einleit.  p.  57-63. 

Uebers.:  in  modemer  Sprache  unt.  d.  Tit.: 
Die  Kriegszüge  der  Nürnberger  nach  Lichten- 
berg u.  Ungarn.    Hrsgb.  von  Freiherr  Franz  v. 

Soden.    Nürnberg  1857.  8*>. 

Erl.'SGhr.:  Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 
3.  Aufl.  I.  1886.  p.  165. 

Zug  niirnbergischer  Kreuzrahrer  nach 

Ungarn.  1456. 

Atisg. :  hrsgb.  von  Th.  v.  Kern  in  Chroniken 
der  deutschen  Städte  lU.  Nürnberg.  (Leipzig  1864) 
p.  409-413.  —  Beilage  p.  414-416.  Vgl.  Ein- 
leit.  p.  405-408. 

^l.-Sehr.:  Lorenz,  Deutschlands  Goschichtsquellen. 
8.  Aufl.  I.  1886.  p.  173.  not.  1. 

Zumel,  Ft.,  vid.  Vita  s.  Petri  Nolasci. 

Zur  Gründungsgeschichte  des  Klosters 
Stams  in  Tirol  =  Fundatio  monasterii 
Stamsensis. 

Zurara  =  Azarara. 

Zusammenkunft  Kaiser  Friedrichs  III 
mit  Herzog  Karl  dem  Kühnen  von  Bur- 
gund  zu  Trier  i.  J.  1473. 

Reisejoumal  der  brandenburgischen  Gesandten  Hert- 

nid  von  Stein  und  Ludwig  von  Eyb,  welche  im 

Auftrage  ihres  Kurfürsten  den  Kaiser  von  Baden  nach 

Trier  begleiteten. 

Ausg. :  in  Auszügen  mitgetheilt  von  Jos.  Bader 

in  Anzeiger  für  Kunde  der  deutschen  Vorzeit. 

N.  F.  XL  1864.  p.  201-207;  233-242. 

Zweder  van  Culenburch,  vid.  Origines 
Culenburgicae. 


VITA. 


Dieser  Artikel  umfasst  auch 


Acta,  Cannen,  Elevatio,  Elogimn,  Gesta,  Historia,  Inventio, 
Legenda,    Martyrium,    Miracula,    Oratio,    Passio,    Revelatio, 

Reversio,  Translatio,  Versus, 


sofern   sie   sich   auf  Heilige   beziehen. 


A. 


De  b.  Aarone  episcopo  Autissiodorensi  (saec.IX) 
R.  de  Buckü  syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  27.0ct  XII. 
p.  373.  374. 

De  s.  Aarone  monacbo  in  insnla  littoral i  Bri- 
tanniae  Armoricae  (saec.  VI)  Papebrochii  sylloge 
tri  AA.  SS.  Boll.  22.  Jon.  IV.  p.  247. 

De  8.  Aarone  primo  legis  Mosaicae  sacerdote 
in  monte  Hör  Sollerii  commentarius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Jul.  L  p.  7-11. 

Tita  s.  Abbani  abbatis  de  Maghamuidhe 
auctore  anonymo  (f  saec.  \I  fin.) :  ,In  occi- 
dentali  plaga^ 

Ausg.:  ^  ex  cod.  Kilkenn.  ap.  0)lgan,  AA.  SS. 

Hibemiae  IL  Lovanii  1645.  fol.  p.  610.  —  *  wie- 

derh.  et  ex  ras.  Fitzsimon  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct. 

XII.  p.  276-293.  —  *unt.  d.  Tit.:  Acta  8.  Albani 

seu  Abbani  abbatis  Magbumuidensis  (I6.Mart.)  ex 

cod.  Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiber- 

niao  p.  505-540. 

Erl.  -  Sehr, :  Back,  Gommentar.  praevius  ihid.  p.  270-276. 
O'Hanlon,  Vitae  SS.  HibenÜAe  UI.  p.  394. 

Vita  88.  abbahim  Agaunensium  =  Historia  ab- 
batam  Agaunensium,  vid,  supra  p.  603. 

De  8.  Abbone  episcopo  Airtiseiodorenei,  vid.  De 

s.  Heribaldo  ep.  Autiss. 

De  s.  Abbone  episoopo  Metenei  (f  a.  707)  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  April.  IL  p.  388. 

Tita  s.  Abbonis  abbatis  Roriacensis 

(t  1004)  auctore  Aimoino  monacho,  eius 

discipulo. 

Handsekr.:  Montpellier,  Ün.-Bibl.  mbr.  sec. 
XI.  n«  68.  f.  88. 

Ausg.:  ^ap.  Job.  de  Bosco,  Bibliotbeca  Flo- 
riacensis.  Lugduni  1605.  8°.  p.  299-348.  —  »ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  13.  Novb.  p.  322. 

—  'ap.  Pithoeum,  XU  scriptor.  p.  428.  —  *ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  37-58. 

—  '  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXXXIX. 
p.  387-414.  —  Ein  sehr  wichtiger  Theil  {üb.  d. 
Jahre  990 — 1000)  daraus  *ap.  Duchesne,  Hist. 
Franc,  scr.  IV,  p.  125-134.  —  »ap.  Bouquet,  Rec. 
X.  p.  328-340.  —  Epistola  encyclica  de  caede 
Abbonis  abb.  ^  ap.  Baluze,  Miscellan.  ed.  Mansi  II. 
p.  114.  —  ^tcieaerh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  417.  418. 

Erl.-Schr. :  Cu i ssard - Q au ch e r o n, L'ocole de Fleory- 
sur- Loire  ä  la  fin  da  10.  sidcle  in  M6moires  de  la 
Soc.  arch^log.  de  l'Orl^anais.  XIV.  1876.  p.  551-717. 

Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis.  Lib.  1.  p.82. 

Mabillon }  Obsorvatt.  praeviae  1.  c.  p.  90-36  {wiederh. 
ap.  Higne  1.  c.  p.  875-386). 


Pardiac,  J.  B.,  Histoire  de  saint  Abbon,  abb^  de 
Fleary-sar- Loire  et  martyr  k  LaR^ole  en  1004.  Paris 
18?2.  BP.  694  vag.  Itr.hOc. 

Sackar,  Die  Cloniaconser.  I.  p.  274  ff. 
Vg.  Abbo  abbas  Floriac. 

Vita  8.  Abbonis  episoopi  Metensis  (f  642)  =^ 
Vita  s.  Goerici  ep. 

De  R.  Abda  et  Saba  martyribus  notitia  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jul.  n.  p.  577. 

Acta  s.  Abdae  episcopi  aliorumque  mul- 
torum  in  eadem  persecutione  passorum 
in  Perside  cca.  320,  auctore  Theodoreto. 

Ausg. :  ex  eius  Histor.  eccles.  lib.  5.  c.  39  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Sept.  II.  p.  532,  c.  Stiltingii  com- 
ment  praeyio  ibid.  p.  528-532. 

De  88.  Abdiesu  episcopo,  presbyteris  16,  dia- 
conis  9  etc.  martyribus  in  Perside  (+  cca.  350) 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  UI.  p.  574. 

Acta  SS.  Abdon  et  Sennen  martyrum 
ßomae  sub  Decio,  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  Fuld.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul. 
VII.  p.  137-138.  —  Translatio  ab  urbe  Ro- 
mana ad  monasterium  Arulense  ^  edid.  Baluze 
in  append.  ad  Marcam  Hispanicam  p.  1449.  — 
*  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  139-141,  c. 
Cuperi  comment.  praevio  ibid.  p.  130-137. 

Erl.-Schr.:  Bartolini,  Dom.,  Actes  du  martyre  de  la 
tK>s- noble  vierge  romaine  s.  Agnes,  et  du  martyre 
des  nobles  Abdon  et  Sennen,  trad.  de  Tltalion  par 
l'abb^  £.  J. Materne.  Paris,  Leveeque  1864.  SP. 7 ft. 60c. 

Chambeaa,  P.,  Vie  des  bienheareux  mart^-rs  Abdon 
et  Sonnen  ,  patrons  d' Arles  sor  Tech ,  snivie  d'ane 
notice  snr  la  translation  de  letirs  reliqües  ä  Arles  ete. 
Perpignan  1848.    12mo. 

Tolra  de  Bordas,  Jos.,  Histoire  da  martyre  des 
saints  Abdon  et  Sennen ,  do  leurs  reliques,  de  lears 
miracles  et  de  lear  cnlte.  2.  6dit.  Paris  1880.  12mo. 
2  fr.   (fed.  1  =  Ä  Perpignan  1868.  BP.) 

De  s.  Abele  episcopo  in  Laubiensi  coenobio  in 
Hannonia  (f  cca.  750)  Pinü  sylloge  historica  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  11.  p.  111-117. 

Vita  s.  Abercii  episcopi  Hierapolitani 
in  Phrygia  (f  cca.  167).  Graece. 

Ausg.:  textus  ohginalis  ap.  Boissonade,  Anec- 
dota.  V.  Paris.  1833.  p.  462-488.  —  Vito  alla 
auctore  Simeone  Metaphraste  ^ex  mss.  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  493-519  graece  et 
lat.,  c.  Bossuei  comment.  praevio  ibid.  p.  485- 
493.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  CXV;  beide 
geben  den  griech.  Text  nach  ms.  Paris.  1484. 

Erl.-Schr.:  Civil tÄ  cattolica.  Ser.  XIV.  Vol.  5.  1890. 
p.  208-221. 


1132 


DE  SS.  ABERCIO  ET  HELENA  —  DE  S.  ACACIO  EPISCOPO 


DQchesne,L.,  Saint  Aborcias  övdque  d'Hieropolis  en 

Phrygie  in  Bevne  des  qaestions  historiques.  \XXIV. 

Pansl883.  p.  5-38. 
Thnrston,  H.,  The  tomb  of  St.  Abercins  in  The 

Menth.  1890.  Mai.  p.  38-66. 
:  The  story  of  St.  Abercins :  a  Byzantine  foiigeiy 

ibid.  1890.  Jnly.  p.  389-359. 

De  8S.  Aberoio  et  Helena  germanis  martyribus 
in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mai.  VI.  p.  368. 

Encomium  ss.  Abibi  et  Apollinis  mon- 
achorum  in  Aegypto  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  ms.  Arabico  lat.  in  AA.  SS.  BoU. 
22.  Oct.  IX.  p.  576-578  c.  Bossuei  comment.  prae- 
vio  p.  575. 

De  8.  Abillo  patriaroha  III  Alexandrino  (a.  97) 
in  AA.  SS.  Bell.  22.  Febr.  lU.  p.  284.  285. 

De  8.  Abiroio  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Febr. 
m.  p.  720. 

De  s.  Ableberto  sive  Emeberto  Cameracensi 
episcopo  et  Atrebatensi  (saec.  Till)  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1077-1080. 

Tita  s.  Abraamis  cpiscopi  Carris  in 
Mesopotamia  (f  cca.  390). 

Ausg. :  ex  Philotheo  Theodoreti  cap.  1 7  tn 
AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  U.  p.  767.  768. 

Vita  8.  Abrahae  eremitae  °»  Acta  s.  Abramii 
seu  Abraham. 

Acta  b.  Abrahae  Kidunaiae  =  Acta  s.  Abramii 
seu  Abraham. 

De  8.  Abraham  abbate  Claromonte  in  Oallia 

(t  472)  *ex  8.  Gregorio  Turon.  et  Sidonio 

Apollinari  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jus.  II.  p.  1058. 

1059.  —  *  ex  8.  Gregorii  Tur.  Vit.  PP.  ed.  Krusch 

in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Meroving.  I.  1885. 

p.  672.  673. 

Erl.-Sekr.:  Tillemont,  Mömoiiesp.s.  ä  rhiatoiie  ec- 
d^astiqae.  XVI.  Paris  1712.  4«.  p.  257. 

De  8.  Abraham  patriaroha  in  Palaestina  Ghe- 
sqnierii  commentar.  critico-historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  9.  Oct.  IV.  p.  571-695. 

Eri.'Sckr.:  Vigouronx,  F.,  Le  patriarche  Abraham 
ot  les  d^coavertes  modernes  tn  Kevno  des  qnestions 
historiqnes.  XX.  1876.  p.  357-426. 

De  8.  Abrahame  eremita  in  Aegypto  superiori 
(t  ante  367)  Vict.  de  Bück  syUoge  in  AA.  SS. 
BoU.  27.  Oct.  XU.  p.  233.  234. 

Memoria  b.  Abramii  Ro8tovien8i8  ab- 

batis  seil  archimandritae  (saec.  XII  ine.). 

AtLsg. :  ex  cod.  musaei  Bumiantsoviani  n®  434. 
saec.  XVII  coUato  cum  odit.  Commissionis  ar- 
chaeograph.  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XIII. 
p.  47-51. 

Erl.'Sekr.:  J.  M.,  Commentar.  praevins  ibid.  p.  36-47; 
Snpplem.  p.  926.  927. 

Acta  s.  Abramii  seu  Abraham  eremitae 

et  s.  Mariae  eins  neptis  in  Hellesponto 
(f  366)  auctore  Ephremo  diacono  syn- 
chrone. 

Ausg.:  *  intorprete  Ger.  Vossio  in  AA.  SS. 
BoU.  16.  Mart.  II.  p.  436-444,  c.  comment.  prae- 
vio  ibid.  p.  433-436.  —  'ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXXIII.  p.  281-292;  Rosweydi  notatio  p.  292 
-294.  —  Aramaice  unt.  d.  Tit.:  Acta  b.  Abrahae 
Kidunaiae  vel  Chidunensis  monachi  primum  ed. 


V 


T.  J.  Lamy  in  Analoct.  BoUand.  X.  1891.  p.  10- 
49;  ef.  introd.  p.  5-9. 

Acta  SS.  Abramii  et  INariae.  Toe  &yiov 

'EifQaifA  eig  töv  ßiov  rod  ficr/,,  i/^ßgafiiov. 
Ausg.:  graece  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Mart.  II. 
p.  741-748. 

De  Abramio  epiaoopo  Ephesino  (saec.  VT)  Hen- 
rici  Matagne  disqui8itio  crit.  in  AA.  SS.  BoU. 
28.  Oct  XII.  p.  757-762.  —  Historia  conver- 
aionis  Abramii  Judaei  ex  auctario  novo  Combe- 
fisü  ibid.  p.  762-769. 

De  8.  Abramio  sive  Abrahamio  epiac.  Arbe- 
lorum  in  Perside,  mart  (348)  in  AA.  SS.  BoU. 
4.  Febr.  I.  p.  466-468. 

De  88.  Abramitis  monachis  mart.  Constantino- 
poli  a.  832  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Jul.  U.  p.  659. 

De  8.  Abrunculo  episcopo  Trevirensi  (i*  532) 
in  AA.  SS.  BoU.  22.  Aprü.  III.  p.  30. 

De  88.  Abaeodo,  Rufe,  Abdo  ete.  martyribus 
Romanis  via  Portuensi  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Jul. 
VII.  p,  37. 

De  8.  Abudemio  martyre  in  insula  Tenedo  sub 
Diocletiano  in  AA.  SS.  BoU.  15.  JuL  IV.  p.  26.  27. 

Yita  Abundi  monachi  Yillariensis  (nat 

1189,   -f-  1228).       Besteht  aas  laater  Yisionen. 

Ausg.:  Auszüge  ed.  Reiffenbei^  «nAnnuaire  de 
la  bibliotheque  ix)y.  de  BruxeUes  VII.  p.  96-102. 

Historia  s.  Abundii  diaconi  martviis  (f 
IV  id.  Dec.  a.  300?). 

Ausg. :  edita  in  lucem  studio  AMcani  Ghirar- 
dellii.  Romae  1620.  4^  24  pag. 

Yita  s.  Abundii  episcopi  Comensis  in 

Italia  (t  a.  468). 

Ausg. :  a  B.  Mombritio  edita  et  repet.  tn  AA. 
SS.  BoÜ.  2.  Aprü.  I.  p.  90-94.  Cf.  p.  899. 

Passio  ss.  Abundii  et  Irenaei  martyrum 
Romanorum  sub  Valeriano  imp. 

Ausg.:  ox  ms.  Ultraiectino  in  AA.  SS.  BoIL 
26.  Aug.  V.  p.  791. 

Passio  SS.  Abundii  presbyteri,  Abun- 

dantii  diaconi,  Marciani  et  Johannis  eins 

fil.   martyrum  Romae    sub    Diocletiano, 

auctore  anonjrmo. 

Ausg.:  *ex  3  vetustiss.  mss.  ed.  Fulv.  Car- 

dulus.  Romae  1584.  kl.  8^  —  'tn  AA.  SS.  BolL 

16.  Sept  V.  p.  300-302.  —  Appendix  de  variis 

translationibus  ete.  ibid.  p.  3()3-310,  c.  Stickeri 

comment.  praevio  ibid.  p.  293-300. 

Erl.'Sekr.:  Lnti  Snor  Juditta,  Vita  de*  glor.  s. 
inartiri  Abbondio  o  Abbondanzio ,  con  rinvoimoiie  e 
translazione  de'  corpi  loro,  e  come  fa  airmcolosa- 
monte  fondato  il  roonastero  detto  di  S.  Bonda  faori 
di  Siena.  Siena,  Marchetti  1616.  4fi. 

De  s.  Abundio  manaionario  ecclesiae  s.  Petri 
Romae  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  April.  IL 
p.  214. 

De  8.  Abundio  martyre  a.  854  Cordubae  in  Hi- 
spania  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jul.  III.  p.  240. 

De  s.  Acacio  episcopo  Amidae  in  Mesopotamia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  BoU.  9.  April.  I.  p.  826. 


DE  S.  ACACIO  EPISCOPO  —  VITA  ADALBERONIS  H  EP.  METT. 


1133 


De  s.  Aoaolo  episeopo  Melitenae  in  Amienia 
minore  (saec.  III)  in  AA.  SS.  Boli.  31.  Hart.  lU. 
p.  903-905. 

De  s.  Aoaoio  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul. 
n.  p.  468. 

De  8.  Acatfo  martyre  Mileü  in  Caria  sab  Li- 
cinio  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  547. 

Passio  88.  AcauneiMiu«  martyrum  =  Passio  8. 
Mauritii  et  sociorum. 

Yita  s.  Accae  episcopi  Hagustaldiae  in 
Northumbria  (f  740)  et  miracula. 

Ausg.:  ^ap.  Mabilion,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  inter 
Miracula  s.  Wilfridi  ep.  Ebor.  saec.  III.  1.  p.  211* 
-217*  post  p.  232.  —  ^tciederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Oct  VIII.  p.  973-980,  c.  van  Heckii  comment. 
praevio  ibid.  p.  965-973. 

Vita  Acciaioll,  vid.  Palmerias,  Matth.  (p.  892). 

De  SS.  AcCHfo,  Euangelio  et  alüs  14  marty- 
ribus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI. 
p.  678. 

Acta  SS.  Acepsimae,  Barbasymis,  Pauli, 

Gabdiabbis  etc.  martvrum  Persarum  a.  350. 
Ausg.:  ex  Sozomeni  bist,  eccles.  U.  c.  10 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  HI.  p.  20.  21.  —  Aeta 
alia  ibid.  p.  21-23  c.  comment.  praevio  p.  19. 

Acta  SS.  Acepaimae  episcopi,  Joseph! 
presbyteri,  Aithalae  diaconi  (f  350)  au- 
ctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg. :  latine  in  kk.  SS.  Boll.  22.  April.  III. 
p.  23-29.  —  ^Ad-XriOig  Tfi>v  uyiüiv  roO  Xq^otov 
uaQTV{mv*Ax(\ptuay  *ltaarnf  xaVAi(9ala  ex  ms. 
Medicaeo  ^M.  llI.  append.  p.  n-vm. 

Yita  s.  Acepsimae  eremitae  in  Syria 
(saec.  IV)  sive  cap.  XV  ßeiigiosae  histo- 
riae  Theodoreti  (ap.  Migne,  Patrolog.  gr. 
LXXXm.  p.  1413). 

Ausg. :  gr.  et  lat  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  I. 
p.  653.  654.  —  Ex  menologio  Graecorum  iuxta 
cod.  Mediol.  D.  74.  sup.  ibid.  p.  654.  655.  —  Ex 
menaeo  Novembris  ilnd.  p.  655. 

lyi.-Sdtr.:  Ho  off,  Q.  v.,  Comment.  praevins  ibid.  p. 
651.  652. 

De  s.  Achario  episcopo  Noviomensi  et  Torna- 
censi  (t  639.  Nov.  27). 

JErl.  -  Sehr. :  Ghesqaidre.  Jos. ,  Sy lloge  histor.  - crit. 

in  aeinm  AA.  SS.  Belgii.  II.  1784.  p.  331-335. 
L'Intermediaire.  HI.  1866.  p.  480.  564.  624.  699. 
Ram,  P.  F.  X.,  in  Biographie  nationale  de  Belgiqne. 

I.  1866.  p.  8-12. 
Vies  des  Saints  de  Franche-Comt6.  II.  Besanpon  1854. 

9>.  p.  248-250. 

De  S8.  AchlHe,  Sipponio,  Epimeno  ete.  marty- 
ribus  Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  II.  p.  625. 

De  s.  Achllleo  confessore  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Janr.  11.  p.  164. 

De  s.  AchHIio  episcopo  Larissensi  in  Thessalia 
(t  eca.  330)  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mai.  lü.  p.  465. 

Passio  I  SS.  Acindyni,  Pegasii,  Anem- 
podisti,  Aphthonii,  Elpidiphori  et  socio- 
rum mart  in  Perside  (saec.  lY  med.)  au- 
ctore  anonyme  teste  oculato. 


Ausg. :  ex  cod.  Yeneto  n^  349.  mbr.  sec.  XII. 
fol.  cum  vers.  lai  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p. 
461-490,  unter  welchen  Text  eine  andere  Re- 
eension  ohne  lai.  üebers.  sammt  einer  Collat. 
mit  10  Codd.  gefügt  ist.  —  Passio  U  auctore 
Simeone  Metaphraste  '  ed.  Sarins,  De  prob.  SS. 
historiis.  2.  Nov.  VI.  p.  37-45  (ed.  Colon.  1575). 

—  'ex  cod.  Paris.  1487  ap.  Migne,  Patrolog.  gr. 
CXVI.  —  •  wiederh. ,  aber  vergl.  mit  13  Codd.  u. 
latein.  Uebers,  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  491-504. 

—  Officium  graecum  saec.  Xn  ibid.  p. 505-522. 

Erl.-Sekr.:  Hooff ,  0.  v.,  Comment.  praeriiu  ibid.  p. 
445-461. 

De  88.  Aoio  et  Aoheolo  martynbus  Ambiani  in 
Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  44;  cf.  YII. 
p.  529. 

De  SS.  Aoontio  et  Noano  martynbus  Bomanis 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  YI.  p.  160. 

De  SS.  Actinaa  et  Graeciniana  virg.  et  mart.  sub 
Diocletiano  Volaterrae  in  Hetruria  Henschonii 
commentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun. 
IIL  p.  37-41. 

Translatio  s.  Aoutli,  vid.  Translatio  ss.  Eutycii 
et  Acutii. 

Certamen  ss.  Acyndini . . .  =  Passio  ss.  Acindyni . . . 

Yita  8.  AdalanH  »»  Yita  s.  Adalbardi. 

Yita  s.  Adalbaldi  ducis,  mariti  Bictru- 
dis,  in  Belgio  et  Aquitania  (cca.  652). 

Ausg. :  ex  varüs  scriptoribus  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Febr.  I. : 

Epitome  I.  ex  AA.  SS.  mss.  s.  Rictrudis  p.  299. 
„  U.  ex  vita  s.  Eusebiae  virg.  .  p.  300. 
„    III.  ex  poemate  ms.  de  vita  s. 

Rictrudis p.  300. 

„    lY.  ex  poemate  ms.  de  vita  s. 

Eusebiae p.  301. 

„      Y.  ex  Üb.  I  sy nopseos  Franco  - 

Merowing p.  302. 

„    YI.  ex  vita  s.  Rictrudis  auct. 

mon.  Marchian p.  302. 

„  YII.  ex  chronico  Marchianensi .  p.  303. 

De  s.  Adalberone  I  episcopo  Metteosi,  vid.  De 
V.  Ansteo. 

Yita  Adalberonis  episcopi  Augustensis 

(887 — 910)  auctore  Uodalscaico  abbate 
SS.  Udalrici  et  Äfrae  (1124— c.  1150). 

Gewfthrt  keine  historische  Bolehnuig. 

Handschr.:  (vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  382 
infra.)  München,  Hofbibl.  cod.  lat.  3058.  — 
Wien,  Hofbibl.  cod.  573. 

Ausg.:  *  blos  die  Vorrede  ap.  Pertz  1.  c.  p.  383. 

—  '  vollständig  ed.  Jaffe  ap.  Steichele,  Archiv 
für  die  Geschichte  des  Bistbums  Augsburg.  UI. 
1860.  p.  1-9. 

Erl.  -  Sehr. :  "\Va ttenbach,  Deutschlands  Goschichts- 
quoUen.  5.  Aufl.  I.  1885.  p.270;  U.  p.  59;  6.  Aufl.  I. 
1893.  p.  287.  II.  p.  6;^. 

Vgl.  Uodalscalcas  Aug. 

Vita  s.  Conradi  Constant. 

Vita  Adalberonis  II  episcopi  Mettensis 

(984  — 1005)  auctore  Constantino  ab- 
bate S.  Symphoriani  extra  muros  Met- 
tenses. 


1134        VITA  B.  ADALBERONIS  EP.  WIRZ.  —  PASSIO  S.  ADALBERTI  EP.  PRAG. 


Von  Natzen  für  die  lothringische  Geschichte.    Ge- 
schrieben cca.  1016. 
Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  lY.  p.  659; 
cf,  Archiv  VII.  p.  419. 

Ausg.:  ^ohfie  Namen  des  Verf,  ap.  LÄbbe, 
Bibl.  nova  I.  p.  G70-682;  gut  edirt.  —  «  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  659-672.  —  ^wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p.  1553-1576. 

—  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Reo.  IX.  p.  129. 130. 

—  £pitaphiam  A-s  auctore  Cuonrado  mon- 

acho  S.  Naboris  {Saint -Avold)  ^ ohne  Namen 

des  Verf.  ap.  Bai  uze,  Miscell.  IV.  p.  554.  —  ^7nit 

demselben  ap.  Pertz  I.  c.  p.  672.  673. 

Erl.  -  Sehr. :  C  o  n  t  z  e  n ,  Die  Goschichtschreibor  d.  sftch  - 
sischen  Kaiserzeit  p.  141. 
De  Ädalberone  II  episc.  Mett.  ap.  Mabillon,  AA. 

SS.  o.  s.  Ben.  saec.  Vi.  1.  p.26-30. 
Rivet  in  Histoiro  littöraire  de  la  France.  VII.  p.  248. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Goschichtsquellen.  o.  Aufl. 

I.  1885.  p.S47;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.373. 

Vgl.  De  V.  Fingenio. 

Yita  b.  Adalberonis  episcopi  Wirzibur- 
gensis  sive  Herbipoiensis  (f  1090)  auctore 

anonjmo. 

Wichtig  für  Oesterreich ,  um  1205  verfosst  von  einem 
Mönche  des  Klosters  Lambaeh. 

Handschr.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  127. 

Ausg.:  ^xuerst  ed.Job.abb.Lambacensis.  Aug. 
Vindel.  1619.  12mo  in  Vitae  Adalboronis,  Gebe- 
hardi  et  Altmanni;  der  Stil  ist  geändert,  auch 
eine  metrische  Lebensbeschreibung  angehängt,  die 
von  Pez,  Script,  rer.  Austr.  u.  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Oct.  ni.  p.  489.  490  wiederh.  wurde.  —  '  wie- 
derh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  VI.  2.  p.  663 

—  669.  —  *  den  eigentlichen  Text  gab  xuerst  Pez, 
Script,  rer.  Austr.  IT.  p.  6-42;  —  *  wiederh.  von 
C.  Suysken  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct.  III.  p.  469- 
489.  —  *  am  besten  ed.  "Wattenbach  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XII.  p.  128-147  mit  folgg.  Unterabth.: 

Institutio  Lambacensis  coenobii 

et  Tita  Adalberonis  episc.  .  p.  128-136. 
Series  abbatum  Lambacensium 

a.  1056— 1291 p.  136-138. 

Miracula  Adalberonis  episc.     .  p.  138-147. 

■  Epitaphia  b.  Adalberonis  episc. 

Wirzib.  et  conf.  Lambaci  in  Austria  sup. 

Ausg.:  *  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  11.  p.  42.  — 
•  ap.  Mabillon,  AA.SS.  o.s.Ben.  saec.  VI.  2.  p.669. 

Erl.- Sehr.:  Emmert,  Fr.,  Adalbert  und  daa  Bisthnm 
Würzbuiig  zu  seinerzeit  (1045—1090)  m  Archiv  des 
histor.  Voreins  von  ünterfranken  und  Aschaffenburg. 
XV.  Würaburg  1861.  p.  179-269. 

Juritsch,G.,  Adalbero  Graf  von  "Wels  und  Lambaeh, 
Bischof  von  "Wtir/burg  u.  Gründer  des  Bened.-Stiftes 
Lambaeh  in  Ober- Oesterreich.  Braunschweig  1887. 8**. 

Moritz,  Kurze  Gesch.  der  Grafen  von  Formbach .  Lam- 
baeh und  Putten  in  Neue  historische  Abhandlungen 
der  bayerischen  Akademie  d.  Wissenschaften  1. 1804. 

Oettor,  S.W.,  Histor.  Bibl.,  darinnen  allerhand  Auf- 
sätzo  aus  allen  Theilen  der  histor.  Wissenschaft.  II. 
Nüraborg  1725.  8».  p.  G7. 

Schmieder,  IMus ,  Argumenta  cultus  b.  Adalberonis. 
Viennao  1868.  S«. 

—  - :  Brove  chronicon  monasterii  B.  M.  V.  Lambacensis 
ord.  s.  Bon.  Lentii  1865.  8». 

Suysken,  Commentar.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
n*  461- 469. 

W  a  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

II.  1880.  p.70;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.77. 

Vita  Adalberti,  vgl.  auch  Vita  Adelberti. 

Tita  s.  Adalberti  archiepiscopi  Magde- 
burgensis  (f  981)  auctore  anonymo. 


Ist  eine  ans  den  ÄnndUB  Magduh.  u.  Ckromtcn  Itoffdeb. 
znsamment^traf^ene  Arbeit. 

Ausg. :  *  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  sa»?c. 
V.  p.  573-584,  ubide  origine  monasterii ,  ipsiug 
urbis  et  de  erectione  metropolis  etusdeni,  —  '  ir *>- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun.  IV.  p.  30-37. 

Erl.-Sdir.  :Grosfeld,P.,  De  archiepiscopatus  Magd€*b. 
originibus.  Monasterii  1856.  8^. 
Hu  pertz,  God.,  Do  Adelberto  archiep.  Magdebunre&äi. 

Monasterii  1866.  BP. 
Pertz'  Archiv  VII.  p.  418. 

Vgl.  Adalbertus  archiep.  Magd. 

Yita  s.  Adalberti  comitis  Austrobandiae 
in  Belgio  (saec.  YIII). 

Ausg.:  ex  lectionibus  eccles.  Donoliensis  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  April.  IH.  p.  73.  74. 

Yita  s.  Adalberti  diaconi  (saec.  YIII), 
clari  Egmondani  et  miracula  auctoribus 
Medelacensibus  sive  Ifediolacensibus  in 
comitatu  Hollandiae  monachis  (vel  auctore 
Kuoperto  monacho  Mediolacensi ,  disci- 
pulo  Gerberti  secundum  Holder- Egger). 

Verfasst  um  985. 
Ausg. :  ^  mutato  sermone  ed.  Surius,  De  pnjb. 
SS.  historiis  25.  Jun.  III.  p.  816-825  ('  ed.  2*  p. 
925).  —  ^vollständiger  c.  notis  Henschenii  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  97-103,  additis  per  Eg- 
moudanos  monachos  aliis  miraculis  post  a.  1332 
p.  104-109.  —  *  wiederh.  ap.  Ghesquiere,  A  A.  SS. 
Belgii  VI.  p.  661.  —  *  ohne  die  Vita  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  631-646.  —  «  ap. 
Van  Heussen ,  Batavia  sacra  L  p.  44.  —  ^  Auszug 
unt.  d.  Tit,:  Ex  vita  et  mirac.  s.  A-i  Egmondani 
ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 

700-704;  cf.  p.  699  et  p.  1319. 

Erl.' Sehr:  Holder-Egger,  0.,  Ueber  Adalbert  von 

Egmond  tn  Neues  Arcluy  d.  Ges.  f.  I.  d.  Gesch.  XIII. 

1888.  p.  29-32. 

Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte.  U.  p.524. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  GescnichtsqueUen.  5.  Aufl. 

I.  1886.  p.  841;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.366. 

Vita  s.  Adalberti  Egmondani  =  Vita  s.  Adal- 
berti diaconi. 

Fassio  s.  Adalberti  episcopi  Pragensis 

et  martyris  (f  997)   auctore  anonyme: 
jSanctus  Adalpertus  primis'. 

Um  das  Jahr  1000  geschrieben.  'W^ertvoü. 

Handschr. :  München,  k.  Hof  bibl.  cod.  lat.  n' 
18897  (olim  Tegerns.  897).  saec.  XI;  —  n*  23846, 
Abschrift.  Ueber  später  gefundene  t>^/.Ketrzynski 
in  Altpreussische  Monatsschrift  VI.  1869.  p.  36; 
VII.  1870.  p.677;  Zeissberg,  Polnische  Geschichi- 
schreibung  p.  22.  n. 

Ausg. :  ^  ed.  "W.  Giesebrecht  uni,  d.  TU. :  Ein*» 
bisher  unbekannte  Lebensbeschreibung  des  heil. 
Adalbert.  Königsberg  1860.  8^  Nicht  im  HatuieL 
besonderer  Abdruck  aus  d.  Neuen  Preoss.  Provin- 
zialblättern.  Jahrg.  1860.  I.  p.  55-74.  Mit  einer 
krit.  Einleitung.  —  '  ap.  Bielowski,  Mon.  Polon. 
bist.  I.  p.  153-156.  Vgl.  über  diese  beiden  Ausg. 
Sybels  Histor.  Zeitschrift.  XVHI.  1867.  p.  392  ff. 
Damach  war  Bielowskis  Ausgabe  bereits  1857 
gedruckt,  wurde  aber  erst  1864  ausgegeben.  — 
'  wiederh.  ed.  Toeppen  in  Script,  rer.  Pruss.  I.  p. 
235-237  u.  Nachträge  II.  p.  412.  not.  1;  —  «. 
*  ed.  Jos.  Truhlaf  in  Fontes  rer.  Bohemic.  I.  lS7:i. 


TITA  S.  ADALBERTI  EP.  PRAG. 


1135 


p.  231-234  mit  gegenüberstehender  tschechischer 
Uebersetxung.  —  *  hrsgb.  von  A.  Kolberg  in  Zeit- 
^Ni.hrift  für  Gesch.  u.  Alterthumskunde  Ermlands. 
VII.  1879.  p.  502-515,  mit  gegenüberstehender 
deutscher  Uebersetxung;  vgl,  tlmleit  p.  498-501. 

—  *  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 
706-708. 

Uebers. :  deutsch :  *  von  Kolberg,  s.  Ausg.  n^5. 

—  » von  W.  Vattenbach.  Leipzig  1891.  8<>  (=  Ge- 
schieh tschreiber  der  deutschen  Vorzeit  2.  Ge- 
sammtausg.  Bd.  34.  Jahrb.  X.  7). 

Tita  s.  Adalberti  eiusdem  auctore 

s.  Bninone  Querfurtensi,  monacho 
claiLstri  s.  Älexii  ßomae  et  archiepiscopo 
(t  1009).   Vita  IL 

Cieschiieben  1004.   Benutzt  ist  die  von  Canaparins 
?fschriebcne  Vita.  Nach  Stoff  and  Darstellung  höchst  an- 

Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  580. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
April,  p.  826  ,stylo  modice  correcto*.  —  ^  ohne 
Xamen  des  Verf.  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  April,  in.  p.  187-198.  —  » ap.  Pertz,  Mon. 
srr.  IV.  p.  577.  596-612.  r-  *ap.  Bielowski,  Mon. 
Polon.  bist.  I.  p.  189-222;  cf.  Einleit.  p.  184-189. 

—  *  unt.  d.  Tit. :  Brunonüv  zivot  s.  Vojtecha  in 
Fontes  rer.  Bohemio.  I.  p.  266-304  mit  tschechi- 
scher Uebersetxung;  cf.  p.  xxn.  xxin.  —  Bruch- 
stücke *  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  363.  —  *  in 
.Script,  rer.  Prussic.  I.  p.  230-235.  —  'ed.  Floria- 
nus  in  Historiae  Hungaricae  Fontes  domestici. 
Pars  I.  Vol.  1.  p.  92-96. 

Erl.'  Sdtr.:  Giesebrechtf  AV.,  Gesch.  d.  Eaiseneit  I. 

p.  750  (2.  Aufl.  I.  p.784). 

Wa ttenbach,  Deutschlands  G eschichtsquellen  p .  1 80 

(5.  Aufl.  I.  1685.  p.  330.  381 ;  6.  Aufl.  1.  1693.  p.  354. 

355). 

Vgl,  Vita  s.  Brunonis  arch.  et  mart. 

Vita  et  passio  s.  Adalberti  eius- 


dem auctore  Johanne  Canapario  ab- 
bate  monasterii  s.  Alexii  Romae  (c.  1000). 
Vita  L 

Ist  die  Altere  V  ita,  geschrieben  vor  1002,  für  welche 
Ton  vielen  mit Unreclkt  der Erzb. Gaadentias  von Gneson 
(cca.  ICW),  von  anderen  G erber t  iPapst  Sylvester  II), 
von  Dobner  so)^  Cosmas  Pragensis  als  Verf.  aiifro- 
nommen  wird.  Nenerdincrs  hat  A.  Kolberg  die  Ansicht 
au>«i?psprochen ,  dass  BranoOnerfartensis  ebenso  der 
Vorf.  aiestr  Vita  I ,  wie  der  der  Vita  II  sei.  —  Das  ein- 
ziiTO  namhaft  literarische  Eizeugniss  eines  Römers  joner 
Zeit,  eine  der  wichtigsten  Quellen. 

Handschr.:  uic^.ap. Pertz,  Mon.  scr.  IV. p. 576. 
577.  —  Ueber  eine  neue  [in  der  Bibi.  des  Th.  v. 
"NVolanski  auf  Ryrisk,  Westpreussen]  vgl.  W.  v. 
K^trzvnski  in  Altpreussische  Monatsschrift.  VII. 
p.  673-703. 

Ausg. :  ^  ohne  Namen  des  Verf.  ed.  Canisius, 
Lect.  antiq.  V.  2.  p.  332  (» ed.  2*.  III.  1.  p.  45-63). 

—  *  iciederh.  ap.  Freher,  Script.  Bohem.  rer.  p. 
73-84,  —  *  ed.  Bzovius  unt.  d.  Tit.:  S.  Adalberti 
Ursini  comitis  Rosembergii  .  .  .  .  vita  et  passio 
ab  eins  synchrone  et  faniiliari  Silvestro  II.  P.  M. 
Hüta.  Romae  1629.  4^  —  *  ohneNaynen  d.  Verf. 
ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  lU.  p. 
178-187.  —  *  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  581-595. 

—  "  tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII. 
i).  859-888.  —  *  ed.  B.  Balbini  m  Bohemia  sancta. 
l)ec.  1 ;  —  in  Miscell.  bist,  regni  Boheniiae.  Lib. 


rV.  —  ®  ed.  Alex.  Batowski  ap.  Bielowski,  Mon. 
Polon.  bist.  I.  p.  162-183  mit  Varianten  einer  Es. 
in  Kielce;  vgl.  praefat.  p.  157-162.  —  *"  ed.  Jos. 
Truhlaf  ex  ed.  Pertzii  subtit.:  JanaEanapa- 
ria  zivot  sv.  Vojtecha  in  Fontes  rer.  Bohemic.  I. 
p.  235-265  mit  tschechischer  Uebersetvung ;  cf. 
P.XIX-XX1I.  —  Bruchstück  ^  ap.  Bouquet,  Rec. 
A.  p.  363.  —  •  t »  Script,  rer.  Prussic.  I.  p.  228  - 
230.  —  Mabillonius  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 
p.  849  sq.  Canisii,  Bollandi  et  Bzovii  editiones 
inter  se  contulit  et  excerpta  vitae  secundae  etc. 
addidit,  —  Verschiedene  Lesarten  zu  Vital  gab 
A.  Eolberg  in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  u.  Alter- 
thumskunde Ennlands.  VII.  1881.  p.  520-540. 

Uebers.:  deutsch  von  Herrn.  Hüffer.  Berlin 
1857.  8"  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen 
Vorzeit.  X.  Jahrb.  7.  Bd.).  —  2.  Aufl.  Neu  be- 
arbeitet u.  durch  die  Leidensgeschichte  vermehrt 
von  W.  Wattenbach.  XIV.  54pag.  Leipzig  1891. 
8®.  JH  1  (=  Gesch.  der  d.  Vorzeit.  2.  Gesammt- 
ausg.  Bd.  34). 

Erl.-Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Goschichts- 
quellen.  5.  Aufl.  I.  1885.  p.402;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  485. 

Vita  s.  Adalberti  eiusdem  auctore 

anonvmü. 

Ist  nur  ein  grösserer  Auszug  aus  den  beiden  yorher- 
gehenden  Vitae. 

Handschr.:  Upsala,  Un.-Bibl.,  lat.  mss.  med. 
ae>i  n®  24.  mbr.  saec.  XIV.  XV.  fol. 

Aiisg. :  eine  tätigere  xusammenhängende  Stelle 
u.  einxelne  Sätxe  unt.  d.  Tit.:  Des.  Adalberto 
mart.  hrsgb.  von  A.  Kolberg  in  Zeitschrift  f.  d. 
(Teschichte  u.  Alterthumskunde  Ermlands.  VII. 
Braunsberg  1881.  p.  26-32. 

—  De  s.  Adalberto  episc.  Pragensi:  , Tem- 
pore illo  cum' [gehört  vielleicht  noch  ins  12.  Jahrb. 
Handschr.:  Krakau,  Domkapitel -Bibl.  n^  101. 
mbr.]  *  ed.  Adaib.  de  E^trzynski  in  Mon.  Polon. 
bist.  IV.  p.  209-221;  vgl.  Einleit  p.  206-209.  — 
•  tciederh.  von  M.  Perlbach  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  2. 
p.  1178-1184. 

—  De  relatione  corporis  s.  Adalberti  Pra- 
gam  dissertatio  Boh. Balbini,  Epit.  rer. Bohemicar. 
UL  c.  4  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Apr.  UI.  p.  202-205. 

—  Fragmentum  de  s.  Adalberto  ex  chro- 
nico  Magdeburgensi  ms.  ^  ap.  Mabillon,  AA.SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  869-871.  —  'ed.  Canisius, 
Lection.  antiq.  ed.  2*.  III.  1.  p.  64.  65. 

—  Fragmentum  ex  chronico  A d e m a r i 
monacbi  Eogolismensis  de  s.  Adalb.  et  s.  Bru- 
nono  *  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  871.  872.  —  •  ed.  Ca- 
nisius 1.  c.  ed.  2'.  III.  1.  p.  66.  67. 

—  Fragmentum  aliud  ex  Translatiooe  ss. 
Abundii  et  Abundantii  ap.  Mabillon  I.  c.  p.  873. 

—  Historia  translationis  s.  Adalberti  ex 
historia  CosmaePraKonsis  in  breviarium  re- 
lata  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  Hl.  p.  201.  202. 

—  Hymnus  in  honorem  s.  Adalberti:  , Lan- 
dern dignam'  (44  Stropfien)  ex  cod.  Bruxell.  reg. 
bibl.  n**  8041  ed.  R.  Kade  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  X.  1885.  p.  180-185. 

—  Legenden  über  den  h.  Adalbert  aus  pol- 
nischen u.  böhm.  Chroniken:  1)  aus  den  Chro- 
nicae  Polonorum  [beendet  1113)  '  ap.  Pertz,  Mon. 


1136 


VITA  S.  ADALBEßTI  EP.  PRAG. 


scr.  IX.  p.  428.  429 ;  **  iciederh.  von  Toeppen  in 
Scr.  rer.  Pmss.  II.  p.  421.  —  2)  aus  Vincentius 
(Kadlubek)^  Histor.  Polon.  *  Ätisg.  Lipsiae  1712. 
p.  645;  **  wiederh,  in  Scr.  rer.  Pruss.  II.  p.  421. 
422.  —  3)  aas  dem  Chronicon  Bohemicum  [d.  i, 
die  erste  Recension  des  PulkatDo]  *  ap.  Mencken, 
Scr.  rer.  Germ.  III.  1648;  ^  wiederh.  in  Scr.  rer. 
Pruss.  IL  p.  422.  —  4)  aus  eines  Anonymus  Vita 
s.  Adalberti  *  ap.  Dobner,  Mon.  bist.  Boem.  U.  p. 
52-56;  ^  Auszug  in  Script,  rerum  Pmss.  IL  p. 
422.  423. 

Miracula  s.  Adalberti  episcopi 


Pragensis,  martyris.   Saec.  XTTL 

Ausg. :  ^  vollständig  ex  annalibus  Bohemorum 
pervetust.  et  chronico  Wenc.  Hagecii  excerpta  et 
in  lat  conversa  a  B.  Balbino  in  AA.  SS.  BoIL 
23.  April,  in.  p.  198-201.  —  •  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  613-616.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXVn.  p.  889-896.  —  *  nach  einer  danxiger 
Handsckr.  verbessert  ed.  M.  Toeppen  in  Scriptor. 
rer.  Pruss.  II.  p.  412-420.  —  *  ed.  Wojc.  K§tr- 
zyiski  in  Monum.  Polon.  bist.  IV.  1884.  p.  226- 
238;  cf,  Einleit.  p.  221-226.  —  «  latein.  u.  tsche- 
chisch in  Fontes  rer.  Bobem.  I.  p.  305-312. 

Nicolaus  von  Jeroschin  (bei 

Kaiisch):  Leben  des  heiL  Adalbert  Fra- 
gment 

üobersetzong  oder  eifirentlicfa  üeberarbeitang  der  Yita 
8   A-i  aactore  Johanne  Canapario,  gemacht  um  1828. 

Ausg. :  ^  brsgb.  von  E.  Streblke  in  Scr.  rer. 
Prussic.  n.  1863.  p.  425-428;  cf.  p.  423.  ~  *ein 
Theil  ap.  P.  Voigt,  üeber  eine  bisber  unbekannte 
dicbteriscbe  Bearbeitung  der  Lebensbescbreibung 
des  h.  Ad.  vom  Ordenscaplan  Nie.  v.  Jer.  in  Neue 
Preuss.Provinzialblätter.  Folge  HL  Bd.  VII.  1861. 
p.  329-336. 

Translatlo  s.  Adalberti  Gneznam. 

Ausg. :  *  ex  cod.  saec.  XV  ed.  A.  v.  K^trzyüski 
in  Altpreuss.  Monatsschrift.  VIL  1870.  p.  698.  — 
'  wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  708;  p. 
1319  Verbesserungen  aus  der  folgenden  Ausgabe. 
—  ■  besser  ex  cod.  Varsav.  Zamoysc.  saec.  XIV 
ed.  A.  V.  K^trzynski  in  Mon.  Polon.  bist.  V.  1888. 
p.  996.  997. 

Versus  de  passione  s.  AdaTberti: 

,Quattuor  immensi'. 

Ohne  Grund  dem  Ooamaa  Pragenns  zugeschrieben. 

Handschr.:  Prag,  Bibl.  des  Domcapit.  G.  5. 
mbr.  saec.  XIV.  —  Un.-Bibl.  saec.  XIV.  XV. 

Ai4sg.:  *  ap.  Dobner,  Monum.  bist.  Bobem.  II. 
1768.  p.  9-50.  —  »  ed.  Fr.  Palacky  in  Fontes  rer. 
Bobem.  1. 1873.  p.  313-334  mit  gegenüberstehen- 
der tschechischer  Uebersetxung.  —  *  brsgb.  von  A. 
Kolberg  in  Zeitscbrift  f.  d.  Gesch.  u.  Altertbums- 
kunde  Ermlands.  VII.  1881.  p.  408 -495  mit  gegen- 
überstehender deutscher  Uebersetxung ;  —  Ver- 
sus post  missam  ibid.  p.  496.  497. 

Erl.-Schr. :  K  o  1  b  e  r  g ,  A.,  Das  Lobgedicht  auf  den  heil. 
Adalbert  in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  u.  Alterthums- 
kunde  Emilands.  VII.  Braunsber,^  1881.  pr.  8^.  p.  79 
-112;  373-497  (beweigt,  daaa  Cosmas  PragenMs  mefU 
der  Verfasaer  ist) ;  641-  695. 
Loserth,  J.,  in  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  XL.  p. 
541,  betceiat  dasselbe. 


Erl.-Sdtr.:  Böhmischer  Landtagsschlofifi  von  992  in 
Wattenbachfl  Beitragen  p.  61  utiä  bei  Erheai. ,  Rege^ta 
Bohemiae  p.  88. 

BoleluczkjTf  M.  B.«  Rosa  Boemica  s.  vita  s.  'Woj- 
tiechi  agnomento  Adalberti  Prag,  episc.,  ünganjie, 
Poloniae ,  Prnasiae  apostoli.  C.  fig.  aen.  Prag.  1668.  ^ 

Boudilovitch,  Quelques  remarques  ciitiqaes  sur  la 
16gende  latine  de  saint  Adalbert,  6veqae  de  Prague. 
Varsovie  1880.  8°.  IV.  196  paa.  PöUd9<A  Mdvieben. 

Brandstäter,  F.  A.,  Wo  erlitt  der  heil.  Adalbnt 
den  Mftrtyrertod?  (im  Culmerland  an  der  Weichsel) 
in  Altpreuss.  Monatsschrift  von  Beicke  und  Wiehert. 
I.  Königsberg  1864.  p.  141-164 ;  235  -  257 :  S29  -  340. 

Contzen,  Qeschlchtsohreiber  der  sichaiadien  Eaiser- 
zeit  p.  138. 

H  e  1  w  1  c  h ,  Exercitatio  histor.  de  Tita  s.  martyris  Adal- 
berti. Regiomont.  1693. 

He n sehen,  Commentarius  praevius  m  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  174-178.  Vgl.  p.  991. 

(Hipler,  F.)  Der  heil.  Adalbert  in  Pastoralblatt  für 
die  Diözese  Ermland.  Jahrg.  XXII.  Braonsbers-  1S90. 
p.  42-45.  55-68.  62-68.  Anxiehmde  DarsteUung. 

Kaindl,  R.  F.,  m  Zeitschrift  für  Oeschichtsvi^^eo- 
schaft.  IX.  p.  108-111 ;  verxeiehnst  alU  Sckr^ftm  über 
den  h.  ÄdMO.  aus  dem  MiäelaUer. 

KQtrzynski,  W.  y.,  Hat  der  h.  Adalbert  seinen  Tod 
im  Culmerlande  gefunden  ?  in  Altpreussische  Monats- 
schrift. Bd.  VI.  Königsbei^g  1869.  p.  36-52. 

Kolberg,  A.,  Liturgisches,  besonders  über  den  heü. 
Adalbert  in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  n.  Altertli.  Erm- 
lands. YU.  1881.  p.  38-53. 

:  Chronologische  Daten  zur  Ghesch.  des  h.  Adal- 
bert ibid.  p.  596-598. 

Koszutski,  Hilar.,  ijwot  swioteco  Wojciecha,  bi- 
skupa  i  meczennika,  patrona  krmeatwa  Polskie?o. 
Poznan  1864.  &.  250  pag. 

Lohmeyer,  Ku-1,  St.  Adalbert,  Bischof  zu  Prag,  der 
erste  cbristliche  Apostel  u.  Märtyrer  bei  den  Pren-s«^ 
in  Zeitschrift  für  preuss.  Gesch.  u.  Landeskunde.  IX. 
Berlin  1872.  p.  1-41. 

Maronski,  St.,  Die  stammverwandtschaftlichen  und 
polit.  Beziehungen  Pommerns  zu  Polen  bis  1227.  Fest- 
progr.  des  Gymn.  Neustadt  i.Westpr.  1866.  4f^.  Ueur 
den  Ort  des  Todes  des  h.  Ad. 

Mickiewicz,  Adam.  Vie  de  saint  Adalbert,  s^<trG 
du  Nord  et  patron  de  la  Pologne.  Paris  1876.  16idu. 
5  fr. 

Palacky,  Fr.,  Würdigung  der  alten  böhmischen  Oe- 
schichtschreiber.  Prag  1880.  4P.  p.  296. 

Pawlowski,  J.  N.,  St.  Adalbert,  Apostel  der  Preos- 
sen ,  und  die  Vorstadt  St.  Albzecht  bei  Danzig  mit 
Bezug  auf  die  Gesch.  Danzigs.  Danzig  1868.  8^.  C4 
pag.  Jkl. 

P(erlbach),  M.,  Die  Todesst&tto  des  h.  Adalbert  tu 
Altpreussischo  Monatsschrift.  IX.  p.  594. 

Portz  in  Praefat.  1.  c.  p.  574. 

Pierson,  W.,  Die  Missionen  Adalberts  undBrucf;  » 
seinem  EUoktron ,  oder  über  die  Vorfahren ,  die  Ver- 
wandtschaft u.  don  Namen  der  alten  Proussen.  Ber- 
lin 1869.  gr.  8».  p.  74-83. 

Quartalschrift,  Theologisch  -  praktische.  Hr»eb. 
von  den  Professoren  der  bischöfl.  theol.  DiGzesan- 
Lehninstalt.  Redact.  J.  Schwarz  u.  O.  Schmid.  Jahre. 
XXXXII.  Linz  1880.  p.  437-469  (fiter  die  neue  Erhe- 
bw^  der  Reliquien). 

Reliques,  Les,  de  s.  Adalbert,  6v6que  de  Ptajrna 
et  martyr,  apotre  de  la  Prusse  et  patrun  de  la  IkH 
hdme  par  l'abbS  A.  C.  in  Revue  des  qaestions  hi- 
storiques.  XXIX.  Paris  1881.  p.  533-5^. 

Titius.  E.,  Wo  liegt  Cholinum?  Eine  Unteraodiaiis 
über  aie  Todesstätte  des  h.  Adalbert.  Plogr.  der  b> 
hören  Bflrgerschale.  Culm  1870.  4^ 

Tornwaldt  in  Niedners  Zeitschrift  für  histor.  Thei>- 
logio.  1853.  p.  167  ff. 

Voigt,  Job.,  Goschichte Preussens.  I.  KoiiigsbeiiglS27. 
80.  p.  244 -276;  650-658. 

Wahn  er,  E..  Ist  der  h.  Adalbert,  Bischof  von  Pnbr, 
auf  seiner  Missionsreise  zu  den  heidn.  Prcossen  oi«T 
vielleicht  ein  andermal  in  Oppeln  geweson?  Oppela 
1868.  80.  38  pag. 

Wa ttenbach,  Deutschlands  GeschichtsqaeUea  p.  180. 
216.  (5.  Aufl.  I.  1885.  p. 330-332. 402;  6.  Aufl.I.p.334. 
435). 

Wölkerling,  H.,  Trium narrationum  de  martvzio  ». 
Adalberti  comparatio.  Diss.  Berolini  1874.  SP.  JTpag 

Zeissber^,  Heinr. ,  Die  polnische  GefichichtschreiV>iuk? 
des  Mittelalters.  Leipzig  1873.  Lex.-8<>.  p.19-22. 
Vgl.  Vita  s.  Aiexii  conf. 


DE  S.  ADELBERTO  EP.  COMENSI  —  VITA  S.  ADALHEIDAE  IMP. 


1137 


De  s.  Adelberto  epi8Copo  Comensi  in  Italia  (t 
615)  Henschenii  commentarius  criticus  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Jon.  I.  p.  309.  310. 

Acta  s.  Adalgisi  presbyteri  in  Theo- 
racia  [Thi^rache]  Picardiae  regiimcula  (f 
cca.  670)  suspecta. 

Ausg. :  ex  ms.  moDasterii  s.  Foillani  prope  Ho- 

diuni  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  223-227.  — 

Appendix.  De  s.  Adalgisi  elogiis  ap.  Molanum, 

Myraeum  etc.  ibid.  p.  227.  228. 

ErL-Sehr.:  Histoire  littöndre  de  ]a  France.  Tu.  1746. 
p.  190. 

De  s.  Adalgiso  episcopo  Novariensi  in  dacatu 
Mediolanensi  (saec.  IX  med.)  Buei  sylloge  tn  AA. 
SS.  Boll.  7.  Oct.  III.  p.  945-947.  —  Handschr. 
der  Vita:  Rom,  Bibl.  Vallicell.  H.  48.  fol.  157. 

De  s.  Adalgotto  I  abbate  Disertino  in  Helvetia 
(saec.  XI)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  385. 

Tita  s.  Adalhardi  seu  Adelardi  abbatis 

Corbeiensis  (f  826)  et  miracula  auctore 

Gerardo  vel  Geraldo  monacho,   inde 

1051  custode,  dein  cellerario  monasterii 

Corbeiensis,    postea    abbate    S.  Medardi 

Suessionensis,  deinde  s.  Vincentii  Laudu- 

nensis,  postremo  Silvae-maioris  in  Aqui- 

tania  (f  1095). 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  BoH.  2.  Janr.  I.  vita  p. 
111-117,  mirac.  p.  118-123.  —  ^  wiederh.  sli>. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  vita  p. 
345-358,  mirac.  p.  358-371  —  u.  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXLVU.  p.  1045-1063;  1063-1078. 

—  ■•  Bruchstücke  hieraus  ap.  Bouquet,  Rec.  X. 
p.  378.  379;  XL  p.  480.  —  *  ex  miraculorum  Hb. 
1.2  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  860-865  ed. 
Holder- Egger. 

Vita  s.  Adalhardi  eiusdem  auctore 

Paschasio  Radberto  eins  discipulo. 

Zu  überladen  mit  rednerischem  Schmucke. 
Ausg.:  *  vollständig  in  AA.  SS.  Boll.  2. Janr. 
I.  p.  96-111.  —  *  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saeo.  IV.  1.  p.  308-344  (p.  291-349  ed.  Venet.). 

—  ^  ed.  Surius,  Vit.  Sanct.  2.  Janr.  p.  72. —  *  ed. 
Sirmond  in  Paschasii  opp.  Paris.  1618.  fol.  — 
^  nur  das  Bemerkenswerteste  aus  d.  Leben  dieses 
grossen  Mannes  ap.  Pertz,  Mon.  II.  p.  524-532. 

—  "ex  Mabillonio  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXX. 

p.  1507-1556.  —  Fragmenta  '  ap.  Duchesne,  Bist. 

Franc,  scr.  II.  p.  652.  —  **  ap.  Bouquet,  Rec.  VI. 

p.  276  -  278. 

Url.-Sehr.'  Bahr,  Gesch.  der  röm.  Literatur  im  karo- 

lingischen  2^italter  p.  370. 
Cor  biet,  J.,  Hagiographie  dn  dioc^se  d'Amiens.  I. 

Paria  1868.  B9. 
Des.  Adalhardi  reliqmis  atque  cultu  deqae  Prima  qnam 

Tocant  s.  Petri  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  871-377. 
Ebert.  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  IL  1880.  p.  236-239. 
Enck,  A.,  De  s.  Adalhardo  abbate  Corbeiae  antiquae 

et  novae.  E^ss.  bist.  Monasterii  "Westph.  1873.  iP. 

64pag. 
Giesebrecht,  Geschichte  der  deutschen  Kaiserzoit. 

2.  Aufl.  IL  p.  596. 
Histoire  litt^raire  de  la  France  IV.  p.  481. 
Ponton  d'Am6court,  Vicomte  de,  Vies  de  saints 

üran^ais  ant^riours  ä  l'an  1000,  traitös  au  point  de 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


vne  de  rarch6ologie  et  de  la  g^graphie  historique. 
Fasel:  Sainte  Genevidve ,  saint  Adalard.  Paris  1870. 
4«.  6  fr. 

Traube,  Ludw.,  0  Borna  nobilis.  Philolog.  Unter- 
suchungen aus  dem  Mittelalter.  München  1891.  gr.8^. 
99pag.  (besonders  aJbgtdr.  atM  Abhandl.  der  k.  bayer. 
Akad.  derAViss.  LClasse.  Bd. XIX.  Abth.2);  htWMi 
tn  c2er  2.  Unterruehung ,  das»  die  Tita  auct.  Pasch. 
Radb.  in  ihrer  heutigen  Form  nur  die  Enpeüerung  einer 
von  jenem  selbst  angefertigten  T\xUenr(Me  ist, 

"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
L  1885.  p.236.  IL  p.  153. 485;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.250. 
IL  p.  170. 

Vgl.  Adalhardus  abbas. 

De  s.  Adalhardo  monacho  Hirsaugiensi  in  Ger- 
mania (t  924.  26.  Dec.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  V.  p.  41.  42. 

Vita  s.  Adalheidae  imperatricis  (f  16. 

Dec.  999)  sive  Epitaphium  auctore  Odi- 
lone  abbate  Cluniacensi  (f  1049). 

Wichtige  Nachrichten  über  die  letzte  Zeit  der  Kaiserin; 
im  Ganzen  ziemlich  unbedeutend. 

Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  635. 

—  Trier,  Dombibl.  n°  93V  fol.  70' -86. 
Ausg.:    *  ap.  Duchesne,   Bibliotheca  Clunia- 

censis  p.  353  -  362.  Sehr  gut.  —  *  nach  einem 
andern  Mpt.  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  V.  2.  p. 
395  (» ed.  2^\  III.  1.  p.  73-85).  Kein  reiner  Text. 

—  *  wiederh.  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bruosv.  I.  p. 
262-272.  —  *  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  636- 
649.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLII. 
p.  967-982.  —  'ed.  Surius,  Vit.  SS.  16.  Dec.  p. 
278.  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  363. 
364. 

Uebers. :  deutsch  von  Herrn.  Hüffer.  *  Berlin 
1856.  8°  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen 
Vorzeit.  X.  Jahrh.  8.  Bd.).  —  *  2.,  von  W.  Watten- 
bach durchgesehene  Aufl.  Leipzig  1891.  8*  (= 
Geschichtschr.  d.  d.  Vorzeit,  2.  Gesammtausg.  Bd. 
35).   VI.  24  pag.  40  «J. 

Adalheidae  imperatricis  mira- 
cula, 

Ausg.:  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  645-649. 

—  '  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLII. 
p.  981-992. 

Erl.  -  Sehr. :  A  d  e  1  h  a  i  d ,  Königstochter  von  Burgnnd , 
nachherige  Gemahlin  Kaiser  Ottos  d.  Gr.  Augsburg 
1827.  80,  ibid.  1829.  8«,  ibid.  1831.  BP.  MüPartr. 

Bentzingor,  Jul.,  Das  Leben  der  Kaiserin  Adelheid, 
Gemahlin  Ottos  I ,  während  der  Regierung  Ottos  III. 
Inaug.-Diss.  Breslau  1883.  8<>.  öOjxig.  Jkl.  OtU. 

Breitenbauch,  G.  A.  v.,  Lebensgoschichte  der  Kai- 
serin Adelheid,  Gemahlin  Ottos  des  Grossen.  Leip- 
zig 1788.  8f>. 

Contzen,  Die  Geschichtschreiber  d.  sttchsischen  Kai- 
serzeit p.  114. 

Dev,  Arist.,  Histoire  des.  Ad^lnVdo,  impöratrice:  ta- 
bfeau  du  10.  siöcle.   Paris  et  Gonöve  1862.  Bf>. 

Giesebrecht,  AV.,  Gesch.  der  deutschen  Kaiseizeit. 
I.  p.  750;  II.  p.  526  (2.  Aufl.  I.  p.  784). 

Leben  der  Kaiserin  Adelheid,  Gemahlin  Ottos  des 
Grossen.  Re^al  1784.  8«. 

Mabillon ,  De  Adelhaido  angusta  Ottonis  I  imp.  uzore 
tn  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  889.  890. 

Ni linse  ((k>llin  de  Plancy),  La  vie  de  s.  Adelaide, 
imp^ratrice,  Paris  1847.  16mo. 

Ringholz,  Odilo,  Die  ehemalige  Begräbnissstätte  [in 
Selz]  der  heil.  Kaiserin  Adelheid  in  Stimmen  u.  Mit- 
theil.  aus  dem  Benedict.-  u.d.Cisterc- Orden.  Jahrg. 
VIL  1886.  Bd.  1.  p.  B15-333;  IL  p.  10-28. 

Stoffanidos.  F.,  Kaiserin  Adelheid ,  Gemahlin  Ottos I 
dos  Gr.  Proirr.  Böhmisch  -  Loipa  1893.  8P.  00  pag. 

Vita  s.  Adelhaydis  (horoico  hexametro  contexta  car- 
mine).  In  fine:  Impressum  in  Duriach.  s.  a.  4<*. 
4  liläUer. 

72 


1138 


VITA  S.  ADALHEIDIS  PRIMAE  ABB.  —  VITA  S.  ADELPHI  EP.  METT. 


"Wa  1 1  e  n  b  &  ch ,  Doatschlonds  Geschichtaquellen.  5.  Aufl. 
I.  1886.  p.  391;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.428. 

W immer,  Frz.  Paul,  Kaiserin  Adelheid«  Qemahlin 
Ottos  I  d.  Gr.  Progr.  des  neuen  Qymn.  R^ensburg 
1889.  80.  IV.  189  pag.  JL  1.50.  Von  gerwgwn  Wert, 

Tita  s.  Adalheidis  primae  abbatissae 

Vilicensis  in  dioecesi  Coloniensi  (ViUich 
a,Rh.  bei  Bonn,  f  1015)  aiictore  Bertha 
sive  Bertrada,  sorore  s.  Wolfhelmi  ab- 
batis  Brunwillarensis. 

Geschrieben  1056  oder  1057. 

Handsckr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n^  98-100. 
mbr.  sec.  XIII.  fol.  max.;  —  n°  1038-49.  chart. 
sec.  XV.  fol. 

Ausg.:  ^tmUaio  passim  stilo  ed.  Surius,  De 

prob.  SS.  histor.  5.  Febr.  VU.  Coloniae  1581.  p. 

92-99  ('ed.  2*.  II.  p.886;  »ed.  Taurin.  II.  1875. 

p.  132).  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Febr.  I.  p.  714- 

721.  —  ^wiederh,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 

saec.  VI.  1.  p.  138-148.  —  «  ed.  Holder-Egger 

ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  755-763.  —  Pro- 

logus  {fehlt  bei  allen  Ausg.)  ex  cod.  Bruxell. 

n^  98-100  in  Analeci  Bolland.  II.  1883.  p.  211. 

212. 

Srl.-Sdtr. :  C  o  n  t z  e  n ,  Die  Geschichtschreiber  der  säch- 
sischen Kaiserzoit  p.  168. 
Wa  1 1  en  b  a  ch ,  DentschlandsGeschichtsqaellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  124;  6.  Aofl.  H.  1891.  p.  138. 

Vita  s.  Adalogae  vii^ginis,  vid,  Vita  s.  Hade- 
logae  virginis. 

De  6.  Adalpreto  episcopo  Tridcntino  et  mar- 

tyre  a.  1181  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Mart.  III.  p.  707, 

Erl.-Sdir.:  Dissertazione  intomo  alla  sanütii .  .  .  di 
s.  Adalpreto  vesc.  di  Trento  ^  Trento  1754.  40.  ->  >  tn 
Novelle  lottere  di  Firenze.  1756.  p.  524. 

Notizie  istorico  -  cntiche  intomo  al  b.  m.  Adalpreto 
vescovo  e  comprotettore  della  chiesa  di  Trento  ürid. 
1762.  p.  567. 

Pilati,  Leop.,  La  santitä  ed  il  martirio  del  b.  Adel- 
preto  vescovo  di  Trento  vindicati.  Trento  1754.  4fi. 
{XII.)  88  pag. 

Risposta  ad  nn  eradito  censore  della  dissertazione 
intomo  alla  santitil  e  martirio  del  b.  Adalpreto  vesc. 
di  Trento  in  Nov.  Lettere.  1755.  p.  631. 

Altro  articolo  snlla  controversa  santitä  di  qaesto  ve- 
scovo ihid.  1758.  p.  638. 

De  b.  Adalrico  =  De  b.  Alarico. 

Histoiia  s.  Adami  confessoris  transla- 
tionis  a.  1102  Gulionisii  in  Italia  apud 
Samnites  auctore  teste  contemporaneo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Jun.  I.  p.  336-338. 

De  8.  Adamo  abbate  Firmii  in  Piceno  in  AA. 
SS.  BoU.  16.  Mai.  III.  p.  626;  cf.  VU.  p.  777. 

Yita  8.  Adamnani  presbyteri  Colding- 
hami  in  Scotia  (saec.  VIT)  auctore  Beda 

Venerabili,  Hist.  eccles.  lY.  c.  25. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Janr.  II.  p.  1120. 
1121. 

De  s.  Adamnano  abbate  Hiiensi  (f  704)  in  Sco- 
tia ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Bon.  saec.  III.  2. 
p.  499-502.  —  Irish  lifo  of  s.  Adamnan,  fragm. 
ex  ms.  Bruxell.  n*'  5101-4  ap.  Skene,  Chronicies 
of  the  Picts  p.  408.  409  mit  engl.  Uebers. 

Vgl.  Adamnanus. 

De  s.  Adamnano  abbate  in  Jona  Scotiae  in- 
sula  (t  703)  Suyskonii  commont.  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  23.  Sept.  VI.  p.  642-G49. 


De  SS.  Adauco,  generali  offiolonun  magistro 
et  quaestore,  et  sociis  (f  cca.  303)  Henschenii 
coniment.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Febr.  II. 
p.  13-16. 

De  s.  Adaucto  martyre  in  Mesopotamia  eius- 
que  fiUa  Callisthene  virg.  Ephesi  (f  313)  Bvei 
syllogo  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Oci  II.  p.  407-411. 

Tita  s.  Adegrini  monachi  ord.  s.  Ben. 
Baimae  apud  Sequanos  (saec.  X). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jxil.  I.  p. 
339-340  c.  SoUerii  comment.  praevio. 

De  Adela  abbatissa  Palatioli  apud  Treviros  piis- 
sima  (t  cca.  734),  ubi  de  Ada,  Warentrode  et 
Rothilde  abbatissis,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  III.  1.  p.  531-534. 

Vita  s.  Adelardi  =>  Vita  s.  Adalhardi. 

Vita  Adelberti,  vgl.  auch  Vita  Adalberti. 

Tita  Adelberti  II  archiepiscopi  Mogun- 
tini (1138—1141)  auctore  Anselnio  [epi- 
scopo Havelbergensi  (1126 — 1155)  postea- 
que  archiepiscopo  Ravennate  (f  1158)]. 

Umftisst  1147  Verse.  —  Ueber  den  Verfasser  Ante!- 
mua  sind  die  Ansichten  getheiit:  WUmaDS  meinte ,  es  s«: 
vielleicht  praepositus  S.  Mariae  ad  gradas  Mogant.  (1124 
— 1151),  JafF6  vindicirte  die  Vita  dem  Bit^chof  A.  tol 
Havelherg  (nicht  stichhaltig !) ,  Will  erkennt  in  A.  eineL 
Bewohner  der  Stadt  Mainz ,  wahrscheinlich  Chorherr  eia^ 
Stiftes,  Wattonbach  einen  mainzer  Schalmeister. 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n"  8892.  mbr. 
sec.  XII.  4^  p.  54-76. 

Ausg.:  *  ap.  Jaffe,  Bibliotheca  rer.  Germ.  lU. 
p.  568-603;  cf.  praef.  p.  565-568.  —  »Bruch- 
stücke ap.  Jaffe,  Dissert  de  arte  medica  saecuii 
Xn.  Beroüni  1853.  8°.  p.  17. 

ErL-Sdtr.:   Heinemann,  0.  v.,   Aibrecht  der  Bir. 

Darmstadt  1864.  B^.  p.  129.  35S. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GeechichtsqueUeo .  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  370. 371 ;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.406. 
Will,  Com.,  Regesten  zur  Oesch.  der  Uainzer  Erz- 

bischöfo.   I.  Innsbruck  1877.  gr.  i^.  p.  lxyii-lxx: 

p.  307-316. 
:  Ueber  die  Person  Anaelms,  des  Verf.  der  \it» 

A  -  i  II  archiep.  Mog.  in  Forschungen  zur  deutschen 

Geschichte.  XL  1871.  p.  623-630. 

Yita   s.  Adelelmi  sive  Elesmi  abbatis 

Burgis  in  Hispania  (cca.  1100),  auctore 

Joa.  Marietta.   Hispanice  scripta. 

Ausg. :  latine  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Janr.  II. 
p.  1057-1060.  —  Vita  alia  auctore  Rudolpho 
CasaeDeiin  Arvernia  monacho  (saec.  XII)  *ed. 
Job.  Tamayus,  Martyrologium  Hispanicum.  —  -ap. 
Mabillon,  AA.SS.  o.  s.Ben.  saec.  VI.  2. p. 895-902- 

Yita  8.  Adelgisi  =  Yita  s.  Adalgisi. 

Yita  8.  Adelheldis  =  Yita  s.  Adalheidae. 

De  b.  Adelinde  abbatissa  parthenonis  Buchiv 
viensis  in  Suevia  fundatrice  (a.  med.  saec.  X  +i 
Pinii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Bell.  28. 
Aug.  YI.  p.  492-494. 

Yita  s.  Adelphi  episcopi  Mettensis  (t 
saec.  III.);  translatio  et  miracula  Novilla- 
rensia  836  —  838.  1197.  1198  auctore 
coaevo. 

Die  Vita  ist  ,prorsu8  fabulosa'f  die  Translatio 
zwischen  823—840  vollzogen. 


VITA  S.  ADELPHn  —  ACTA  S.  ADULPfll 


1139 


Ausg. :  ex  ^  editione  Jacobi  Wimpheling  [unt. 
d.  Tit.:  Vita  s.  A-i  patroni  collegii  Novillarensis 
in  dominio  LiechtenbergeDsi  dyoc.  Argent.,  ubi 
et  corpus  eius  requiescit  Argentinae,  Job.  Prys 
1506.  4«,  10  foL]  (Exempl.  in  München)  —  •  t« 
AA.  SS.  BoU.  29.  Aug.  VI.  p.  507-512,  cum  Stil- 
tingii  comment.  praevio  p.  504-506.  —  '  Excerpte 
ex  transl.  et  mirac.  ed.  L.  v.  Heinemann  ap.Pertz, 
MoD.  scr.  XV.  1.  p.  294-296. 

Tita  s.  Adelphii  abbatis  Montis  s.  Ko- 

marici  {Remireniont  ad  Mosellam,  +  656, 

sec.  al.  670)  auctore  anonyme  aequali. 

Ausg.:  ^ap.  Labbe,  Bibl.  nova  ms.  I.  p.  683- 
685.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II. 
p.  602-604.  —  'ex  ms.  Trevir.  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Sept  III.  p.  815-817.  —  Vita  auctior 
auctore  anonyme  reoentiore  ex  ms.  ibid.  p.  818- 
820.  —  Vita  alia:  ,Beatus  igitur  Adelphius', 
ex  breviario  a*  1425  ap.  A.  Guinot,  ^ude  bist, 
sur  Tabbaye  de  Remiremont.  Paris  1859.  8**.  p. 
374-377.  —  Gloria  posthuma  seu  appendix  de 
cultu,  translationibus  etc.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
]).  821-829.  —  Miracula  et  translationes 
ibid.  p.  829-837,  c.  Perieri  comment.  praevio 
ibid.  p.  809-815. 

ErL-  Sehr.:  Dony,  £ni.,  ap.  G.  Eurth,  Disseitattons 

ftcad^miones.  1.  Li^ge  1888.  9*. 
Friedricn,  J.,  EjrcheDgeschichte  Dentschlands.  II. 

1869.  p.  262. 
Gainot,  A.,  1.  c.  p.  67-70. 
Rettberg,  Kirchengeschichte  DeatschlAnds.  I.  1846. 

p.  619. 
Straab,  M6in.  mon.  bist.  d'Altace  V.  p.  64. 

De  s.  Adeodato  presbytero  Galliani  in  agro 
Mediolanensi  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jul.  I.  p.  208. 

Tita  s.  Aderaldi  archidiaconi  Trecis  in 

Gallia   (f  post  1000)   auctore  anonymo 

aequali. 

Ausg.:  ex  edit  Remigii  Breyer  (Trecis  1724) 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct.  VIII.  p.  991-995,  c. 
Tinnebroekii  comment  praevio  p.  980-991. 

De  s.  Aderito  episcopo  Bavennate  in  Italia 
(saec.  II)  Perieri  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Sept  VII.  p.  398-404.  —  Vita  ap. 
Muratori,  Eer.  Ital.  scr.  I.  2.  p.  546. 

De  8.  Adilia  virgine  sanctimoniali  Orpii  in  Bra- 
bantia  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  587. 

Yita  s.  Adiutoris  monachi  Tironiensis 
ord.  s.  Bened.  prope  Vemonium  in  Nor- 
mannia  (f  cca.  1131). 

Ausg.:  ex  lectionibus  Officii  proprii  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  April.  III.  p.  823-825.  —  Miracula 
ex  gallico  Johaonis  Theroude  ibid.  p.  825-827. 
—  Vita  s.  A-8  auctore  Hugone  III  arcbi- 
episcopo  Rotomagensi  (f  11Ö4)  ^  ap.  Martene, 
Thes.  anecd.  V.  p.  1011-1018.  —  »  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXCII.  p.  1345-1352. 

Erl.-  Seht.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latmitatis. 
Lib.Vni.  p.  876-878. 
Theroade,  Joan,  La  vie  et  l'offico  de  s.  A4jutei2r, 
patron  de  la  noblesse  et  de  la  ville  de  Vernon  en 
Normandie.  Paris  1865.  S^.  20  fr. 
Vgl  Hugo  Rothomafcens. 

Yita  Adolph!  II  comitis  Holsatorum  et 
gesta. 


Ausg.:  xusammen  mit  Vita  Wiperti  et  Joa. 
Garzonis  bist  ed.  K.  Reineocius.  FraDCof.1580.  fol. 

De  s.  Adolpho  episcopo  Osnabrugensi  in  West- 
phalia  (f  1224)  Henscbenii  comment  bistor.  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  11.  p.  571.  572. 

Erl.-Sekr.:  MOser,  Osnabrückische  Geschichte  HI.  p. 
31-60  {eine  genaue  Lthenebeaehmtnmg). 
Stranok,  Westphalia  sancta  ed.  GieferB  n.  p.  188-191. 

Elogium  8.  Adoiii8  Vienneneia  archiepiscopi  (f 
16.  Dec.  874)  bistoricum  ap.  Mabillon ,  AA.  SS. 

0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  262-275. 

Vgl.  Ado  archiep.  Vienn. 

Yita  s.  Adriani  abbatis  in  Anglia  (f 
cca.  709). 

Ausg.:  ^  ex  Bedae  Hist.  gent  Angl.  eccles. 
lib.  4  cap.  1.  u.  2  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr. 

1.  p.  595.  596.  —  ■  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil 
lU.  p.  579.  580.  —  Vita  alla  » ex  legenda  San- 
ctorum  Joa.  Capgravii  fol.  1  *t»  AA.  SS.  BoIL 
1.  c.  p.  596.  597.  Cf.  Hardy,  Descriptive  catalogue 
of  materials  I.  1.  p.  403.  n^  910-919. 

Acta  SS.  Adrian!  et  viginti  trium  socio- 
rum  mm.  Nicomediae  in  Bithynia  cca. 
310  auctore  anonymo. 

Ausg. :  gr.  et  lat  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  8. 
Sept.  III.  p.  219-231 ,  c.  Stiltingii  comment  prae- 
vio ibid.  p.  209-217.  —  Appendix  de  reliquÜB, 
cultu  et  miraculis  s.  Adriani  ibid.  p.  231-255  (mit 
Abbildungen). 

Passio  s.  Adriani  martyria  Nicomediae 
ut  volunt  sub  imp.  Licinio,  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  gr.  et  lat  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V. 
p.  810. 811 ,  c.Pinii  comment  praevio  p.  808 -810. 

Legenda  s.  Adriani  martyria  et  episcopi 

(t  cca.  870  in  insula  Maya):  ,In  partibus 

Ungarie'. 

Ausg.:  ap.  Skene,  Cbronicles  of  tbe  Picts  p. 
424.  425. 

Erl.-Sehr.:  De  ss.  Adiiano  episc.  S.  Andreae,  Stol- 
bnuido  episc.  Glodiano ,  Caio  eU>.  martyribas  in  Mala 
insula  Scotiae  (cca.  870)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart. 
I.  p.  326-328. 

De  SS.  Adriano,  Euolo,  Eusebii  etc.  martyribas 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart  I.  p.  365. 

De  S8.  Adriane,  Hello,  Victore,  Patroclo  etc. 
martyribus  Caesenatibus  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jul. 
V.  p.  163. 

De  s.  Adriano  martyre  Caesareae  in  Palaestina 
(a,  308)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  364. 

De  s.  Adriano  martyre  in  Graecia  in  AA.  8S. 
Boll.  16.  April.  II.  p.  404. 

Do  s.  Adriano  martyre  Romano,  Bononiae  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  23. 

De  ss.  Adriano,  Vlcturo,  Secundilla  martyribus 
Afris  in  AA.  SS.  ßoll.  1.  Mart.  I.  p.  29. 

De  ss.  Adrione,  Victore,  Basilla  etc.  martyribus 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  26. 

Acta  SS.  Adulphi  et  Johannis  fratrum 
martyrum  cca.  825  sublestae  fidei,  Cor- 
dubae  in  Hispania. 

72* 


1140 


DE  SS.  ADVENTO  —  DE  S.  AEMILIANA 


Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept.  VII.  p.510. 
511  'ex  Joann.  Tamajd  Martyrolog.  Hispanico, 
c.  Suyskeni  comment.  praevio  p.  507-510. 

De  SS.  Advento,  Xysto,  Pomponio,  Gemella  c/c. 
martyribus  Svris  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  ü. 
p.  824. 

Martyrium  s.  Aecaterinae  virg.  =  Martyrium 
s.  Gatharinae  Alexandrinae  virg.  et  mart. 

De  s.  Aedelnodo  archiepiscopo  Cantuariensi  in 
Anglia  (t  1038)  R.  de  Bück  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XIII.  p.  451-456. 

De  8.  Aedetwaldo  presbytero  et  anachoreta  in 
Anglia  (f  cca.  700)  commentarius  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Mart.  lU.  p.  463-465. 

De  s.  Aedesio  martyre  Alexandriae  (a.  304)  in 
AA.  SS.  BoU.  8.  Apr.  I.  p.  746. 

De  s.  Aeduo  episcopo  tn  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr. 
I.  p.  165. 

Estoire  de  seint  Aedward  le  Rei,  vid.  Vita  s. 
Eduardi  regis  et  conf. 

Vita  s.  Aeduuardi  =  Vita  s.  Eduardi. 

Yita  s.  Aegidii  (französisch:  St.  Gilles, 
polnisch:  s.  Izdy)  abbatis  in  fano  s.  Ae- 
gidii Occitaniae  (f  cca.  711 — 725)  auctore 

anonyme. 

Ausg.:  ex  6  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I. 
p.  299-304,  c.  Stiltingii  comment  praevio  p.  284- 
299.  —  Vita  alia:  ,Igitui*  post*  [Handsckr.: 
Chartres,  Stadtbibl.  n«  84.  sec.  X.  XL  fol.  206'. 
—  Paris,  Nat-Bibl.  lat.  3801.  sec.  XIII.  fol.  79'J 
in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.  103-120. 

Miracula  s.  Aegidii  auctore  Pe- 

tro  Guillelmo  bibliothecario  monasterii 
s.  Aegidii  in  Valle-Flaviniana. 

Geschrieben  zwischen  1121—1124.  Ihr  Schauplatz  ist 
St.  Giles  in  Südfrankreich. 

Ausg.:  *  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII. 
p.  316-323,  unvollständig.  —  ^  vollständig ,  je- 
doch mit  Auslassung  dessen  y  was  bei  Pertx  schon 
vorkommt,  in  Analect.  Bolland.  IX.  1890.  p.  393- 
422.  —  *  duo  miracula  ap.  Mabillon ,  Annal.  o.  s. 
Ben.  V.  p.  623  ad  a.  1116. 

Guillaume    de    Berneville: 

Vie  de  s.  Gilles. 

Poöme  anglo  -  normand  du  12.  siöclo. 

Atisg. :  publ.  par  Gast.  Paris  et  Alph.  Bos  pour 
la  Soc.  des  anciens  textes  fraoQais.  Paris  1881. 
8^  10  fr. 

Erl.-Sckr.:  ^verlange,  Pierre  Em.  d',  Saint  Gilles 

et  son  pelorinago.  Avignon  1876. 12mo.  XIV.  193  vag. 

2  fr.;  —  nouv.  ödit.,  illnstr^e  de  69  grav.  äc.  Niines 

1881.  12mo.  20  fr. ;  —  10.  6did.  unt.  d.  Tit.:  Histoire 

de  8.  Gilles,  sa  rie,  son  abbaye,  sa  basiliqao,  sa 

ville,   son  pdlerinago,    sa  crj'pte  et  son  tombeau. 

Avignon  1885.  &>.  XXX.  306  pag. 
Histoire  llttöraii«  de  la  France.  HI.  1786.  p.  243; 

VI.  p.  464. 
Kerval,  Jul.  de,  Vie  et  cnlte  do  s.  Gilles.  Le  Mans 

1876.  80.  46 pag.;  ibid.  1876.  18mo.  216 pag. 
Rembry,  £m.,   Saint  Gilles,  sa  vie,  ses  roliques, 

son  cnlte  en  Öelgiqne  et  dans  le  nord  de  la  France. 

Essai  d'hagiographie.  Bruges  1879.82.  2vol.  8».  Avec 

6pl.  12  fr. 
B6voil ,  IL,  Amphitrom.  de  Ntmes ,  crypte  de  Töglise 

St.  GilleK,  d^coaverte  da  tombeau  de  s.  Gilles.  Ntmes 

1867.  gr.  8°. 


Spoerl,  J.  L.,   Epistola  de  s.  Aegidio  Narboneiisi. 

pristino  templi  Norimbergensis  patrono  de.  Altorii 

1749.  40.  28  pag. 
Teissonnier,  Jean  And.,   Notice  histor.   sar  saint 

Gilles  avant  et  aprds  sa  mort,  ou  saint  GillaR,  soa 

monastöre  et  son  cnlte.  Ntmes  1862.  12mo.  222  pa^. 

1  fr.  60  c. 

Tillemont,  Mömoires  p.  s.  ä  Thist.  ecclte.  des  6 

prem.  siödes.  XIV.  Paris  1698.  4P. 
Trichand,   Jacq.  Mar.,    Histoire  de  Tinveotion  da 

tombean  de  saint  Gilles.  Ntmes  1868.  80.  240  pig. 

2  fr. 

Acta  b.  Aegidii  Aesisinatis  tertio  socio 

s.  Francisci  ord.  Minor.  Periisii  in  Italia 
(t  1262).   Partes  4. 

Ausg. :  ^  ex  variis  mss.  et  impressis  ed.  Pape- 
broch  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  III.  p.  220-247. 
Vgl.  p.  996.  —  '  vorher  e  quodani  Germanica 
cod.  latine  conversa  ap.  Surium ,  De  probatis  SS. 
bist.  23.  Apr.  VII.  QoXon.  1581.  p.  323-345. 

Yita  b.  Aegidii  INinoritae  =  Acta  b.  Aegidii 
Assisinatis. 

Vita  b.  Aegidii  ord.  Praedic.  (t  1265) 
Scaliabi  in  Lusitania  auctore  magistro 
Andrea  Resendio  ord.  Praed. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mai.  III.  p.  403- 
438;  cf.  VU.  p.  773. 

De  b.  Aegidio  a  S.  Audomaro  ord.  Praed.  ap. 
Choqnet,  Sancti  Belgi  p.  68.  69. 

De  b.  Aegidio  abbate  in  dioecesi  Asturiceu>i 
in  Hispania  (f  cca.  1203)  Veldii  syiloge  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p.  308. 

Yita  s.  Aegilis  =  Yita  s.  Eigilis. 

Yita  Aeifiredi  Anglomm  regis,  vid.  Asscrius 
Menevensis. 

De  s.  Aeigyfk  regina  Angliae  (t  cca.  921)  Hen- 
schenii  comment.  historicus  in  AA.  SS,  Boll.  IS. 
Mai.  lY.  p.  186.  187. 

Vita  s.  Aelredi  sive  Ealredi  abbatis  Rie- 
vallensis  in  Anglia  (f  1166)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ^  ex  legenda  Joa.  Capgrarii  *  t»  AA. 
SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  749-751.  —  *  wiederh, 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCY.  p.  197-204. 

JSri.  -  Sehr. ;  D  al  g  a  i  r n  s ,  J.  D. ,  Vies  de  s.  Aclrod ,  abU» 
de  Ri6vaax ,  de  s.  Waltheof ,  abb4  do  MeLros ,  U«  su 
Robert,  abb6  do  Nowminster.  Trad.  pour  la  proiJ. 
fois  en  frang.  par  Tabb^  Chirat.  Avignoü  1870.  12ib  >. 
352  pag.  2  £r.  50  c. 

Vita  b.  Aemiliae  Biccheriae  ex  ord.  de 

poenitentia  s.  Dominici  Verceliis  in  Pede- 

montio  (t  1314). 

Ausg. :  secund.  edit.  per  M.  Sor.  Annam  Mech- 
tildem  Fuazam  italice  publicatam  a.  1652  lat  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  YII.  p.  558-571  c.  Pape- 
brochii  comment.  praevio  p.  557. 

Erl.'Schr.:  Cavazza,  Giov.  Ant.,  Vitadellab.  Eicili« 
Bicbieri ,  fondatrice  del  monastoro  di  s.  Margaiita  ä 
Vercolli.  Vercelli  1716.  40. 
Pietri,  Gioch.  de,  Vita,  virtü  et  miracoU  delU  U 
Emilia  Bicchieri  di  VercelU.  VorceUi  1770.  9. 

De  s.  Aemliiana  Romana  presbyteralis  ecde- 
siae  titulari  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V. 
p.  578. 

De  s.  Aemliiana  virgine  amita  s.  Grcgorii  Ma^ 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  287.  288. 


VITA  B.  AEMILIANAE  —  ACTA  S.  AFRAE  MART. 


1141 


Vita  b.  AefflHIaiiae  de  Cerohis  =  Vita  b.  Hu- 
milianae  sea  Aemilianae. 

Tita  s.  Aemiliani  confessoris  cogno- 

niento  Cuciillati  (f  16.  Nor.  574)  auctore 

s.  Braulione  episc.  Caesaraugustano  (f 

646). 

Ai48g.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Beu.  saec. 
I.  p.  205-215.  —  Hymnus  s.  Braulionis  de  s. 
Aemiliano  ibid.  p.  215.  216.  —  '  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXX.^p.  699-71(5.  —  Vita 
alia  ap.  J.  Guadet,  Saint -Emilion,  son  histoire 
et  ses  monuments.   Paris  1841.  8*.  p.  263-268. 

ErL'Sehr.:  Oams,  P.,  Eirchengpeflchlchte  Spaniens.  II. 
2.  1874.  p.  14Ö. 

Acta  SS.  Aemiliani  episcopi,  Hilariani 
monachi,  Hennippi  et  Dionysii  martyrum 
Trebiatum  snb  Diocletiano. 

Aitsg. :  ex  Ph.  Ferrario  in  AA.  SS.  BoU.  28. 
Janr.  II.  p.  833. 

Martj^rium  s.  Aemiliani  martyris  Doro- 

stori  in  Mysia  sive  Bulgaria  a.  362  auctore 

anonvmo. 

Atisg. :  graece  et  lat.  «n  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul. 

IV.  p.  373-376,  c.  Boschii  comment.  praevio  p. 
370-373. 

De  s.  Aemiliano  abbate  Latiniacensi  ü^  ubi  de 
ss.Mumboldo  et  Eloquio  abbatibus  (■|"cca.675)  ^ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  ü.  p.  653-656. 
—  »  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mart.  11.  p.  45.  46. 

De  s.  Aemiiiano  epiecopo  et  confessore  Cyzici 
in  Ilellesponto  (saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug. 
IL  p.  353. 

De  8.  Aemiiiano  epiecopo  Nannetensi  et  mar- 
tyre  apud  Augustodunum  in  Burgundia  coa.  726 
Papebrochii  comment  ifi  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun. 

V.  p.  79-82. 

JSrl.'8chr.:  Cahonr,  Notioe  historiqne  et  critiqne  sar 
Saint  £milien,  6vdqae  de  Nantes,  mort  ä  Aatiin, 
VIII.  sidcle.  Nantes  1859.  12mo.  248  pag.  Avee  4 
plandies. 

De  s.  Aemiliano  epiecopo  Vercellensi  in  Italia 
(saec.  VI  init.)  Suyskenii  svlloge  histor.-critica 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Sepi  ÜI.  p.  797-800. 

De  s.  Aemiiio  duoe  Lucae  in  Etruria  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  78. 

De  T.  Aemilio,  Feiice,  Priamo,  Luciano  etc. 
martyribus  Sardis  Papebrochii  commentar.  criti- 
cus  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  745.  746. 

Tita  b.  Aengusii  Eeledei  abbatis  et  epi- 
scopi in  Hibemia  (cca.  824)  ex  antiquis 
raonnmentis  collecta. 

Ausg.:  ^ap.  Golgan,  AA.  SS.  Hibemiae  I.  p. 
579.  _  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  IL 
p.  85-88. 

Erl.-Sekr.:  De  b.  Aengussio  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  V.  p.  906. 

De  S8.  Aeoladio  et  Agricola  episcopis  Niver- 
nensibus  in  Gallia  (saec.  VI)  Henschenii  comment. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  III.  p.  663. 

De  s.  Aeonio  episcopo  Arelatensi  in  Gallia  (f 
502)  StUtingü  sylloge  historica  in  kk.  SS.  Boll. 
30.  Aug.  VI.  p.  563-565. 


Tita  s.  Aequitii  abbatis  (f  cca.  540.  11. 
Aug.). 

Ausg.:  ex  Gregorii  M.  diaL  I.  4  ap.  Mabil- 
lon, AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  655-658. 

De  8.  Aeterno  episcopo  Ebroicensi  et  martyre 
cca.  a.  660  Lusarcae  in  dioec.  Parisiensi  in  kk. 
SS.  BolL  15.  Jul.  IV.  p.  48. 

Vita  s.  Aethelwoldi  episcopi  Wratoni- 
ensis  (+  984.  Aug.  1)  auctore  Aelfrico 

abbate,  Wintoniensi  alumno  (f  1006). 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  latin.  n*»  5362. 
sec.  XI,  einxige. 

Atisg. :  ed.  Jos.  Stevenson  in  Chronicon  mon- 
asterii  de  Abingdon.  IL  London  1858.  8°.  p.  255- 
266.  —  Benedictionale  eiusdem  in  Arohaeo- 
logia  XXIV.  47. 

De  s.  Aetlierio  epiecopo  Autieeiodori  in  Gallia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  BoIL  27.  Jul.  VI.  p.  446. 

De  s.  Aetberio  epiecopo  üigduni  in  Gallia  (f 
602)  Stiltingii  sylloge  bistorica  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Aug.  VLp.  91-94. 

De  s.  Aetberio  epiecopo  VIennenei  in  Gallia  (saec. 
VII)  in  kk.  SS.  Boll.  14.  Jun.  IL  p.  959. 

De  8.  Aetberio  martyre  forsan  Nicomediae  in 
Bithynia  sub  Diocletiano  in  kk.  SS.  Boll.  18.  Jun. 
in.  p.  571. 

De  s.  Aetbiope  eunucho  per  s.  Philippum  dia- 
conum  baptizato  (f  34  vel  35)  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  27.  Aug.  VL  p.  5-7. 

De  8.  Afflino  episcopo  confessore  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Janr.  I.  p.  502. 

Acta  s.  Afrae  martyris  Auguetae  Vin- 

deliconim  (f  a.  304)  auctore  anonymo. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  suppL  lat.  sec. 
X.  XL  n«  165.  18. 

Ausg.:  *  ap.  M.  Welser,  Rerum  Augustanar. 
Vindelicarum  commentarii.  Francofurti  1594.  4°. 
p.  152-155.  —  ^wiederh.,  sed  collata  c.  pluribus 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  11.  p.  55-59.  — 
Passlo  s.  Afrae  {Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl. 
suppl.  lat.  mbr.  sec.  IX.  4°.  n°  871.  f.  36.  — 
Ronen,  mbr.  sec.  XI.  foL  28/25.  5)  ^  unter  d. 
Tit.:  Conversio  et  passio  ss.  mm.  Afrae,  Hila- 
riae  . . .  quae  ante  a.  paullo  minus  1300  Augustae 
Vindel.  passae  sunt.  Cum  comment.  M.  Velseri. 
Venetüs,  Aid.  1591.  4°.  —  '  ap.  Ruinart,  Acta 
sincera  p.  400.  —  '  ap.  M.  TVelser  1.  c.  p.  156. 
157.  —  *  in  M.  Velseri  Oper.  Norimberg.  1682. 
fol.  p.  441.  —  ^  ap.  J.  Friedrieb,  Kirch engeschiöhte 
Deutschlands.  1. 1867.  p.  427-430.  —  Inallendiesen 
Ausgg.  kommt  der  Prologus  daxu  {verfasst  von 
Adelbertus  prior  S.  Udalrici  Augustani,  -j-  1235 
oder  später)  nicht  vor.  Er  steht  allein  in:  Glo- 
riosorum Christi  confessorum  Vldarici  (!)  et  Sym- 
perti  necnon  beatiss.  mart.  Apbrae  Augustanae 
sedis  patronorum  quam  fidel  issimorum  historiae. 
Sumptibus  S.  Udalrici  Augustani  impress.  per 
Silvanum  Otmar.  1516.  4°.  —  ConTersio  b.  Afrae 
apud  provinciam  Ariciensem,  civitate  Augustana 
auctore  Oliva  Ausonensi  episcopo  ^  ap.  Florez, 
Espaöa  sagr.  XXVIII.  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXLU.  p.  593-598. 


1142 


ACTA  S.  AFRAE  MART.  BRIXIAB  —  ACTA  S.  AGATHAE 


Erl.-S^.:  Bosch  ins,  Commentar.  praevios  in  AA. 

SS.  BoU.  Aug.  II.  p.  89-54. 
Braun,  Plac,  Oescaichte  der  Bekehrung:,  Leiden  und 

Erfindung  der  h.  Martyrin  Afra.  Augsburg  1806.  8*^. 
Friedrich,  J..  Die  hl.  AiA-a  u.  Narcissus,  der  erste 

bekannte  Biscnof  von  Augsburg  in  seiner  Kirohen- 

geschichte  Deutschlands.  I.  Bamberg  1867.  gr.  8^.  p. 

186-199;  II.  p.  668.  654. 

Hefele,  Qosch.  der  Einführung  des  Christenthums  im 
sildwestl.  Deutschland.  Tübingen  1887.  p.  184. 

Rettberg,  Deutschlands  Eirohengeschichte  I.  p.  144 
-149. 

Acta  s.  Afrae  martyris  Brixiae  in  Italia 
(t  cca.  134). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  Y. 
p.  274-277  c.  Henschenii  comment.  praevio. 

De  s.  AfHcano  episcopo  ioxta  Yabrum  in  Gallia 
Narbonensi  (saec.  IV — VI)  Papebrochii  commen- 
tatio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  64-70;  cf. 
VII.  p.  530. 

De  SS.  AfHgi  seu  Apricio,  Machario,  Diceo 
et  Proculo  martyribus  Nicaeae  in  Bithynia  a.  305 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  14.  15. 

De  8.  Afro  et  aliis  mai^tyribus  Augustae  Vin- 
delicorum  (f  a.  304)  Boschii  commentar.  histori- 
cus  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Ang.  II.  p.  37.  38. 

De  s.  Afrodisio  episcopo  Biterrensi  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart.  III.  p.  376. 

De  SS.  Afrodlsio,  Malina  et  aÜis  170  mai-tyri- 
bns  Tarsi  in  Phoenicia  in  AA.  SS.  Boll.  28.  April, 
m.  p.  567-571  Henschenii  commentatio. 

De  s.  Agabio  episcopo  Novariae  in  Italia  (saec. 
V)  Stiltingii  sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Sept.  III.  p.  501.  502. 

B>rL-SchT:  Bossignoli,  0.,  S.  Aeabio  voscoto,  pa- 
trono  di  Xovara ,  e  i  primordt  della  chiesa  novarese : 
momorie  raccolte  per  le  feste  millenario  celebrate  in 
Novara  nel  1890.  Novara  1890.  12mo.  240  pag. 

De  s.  Agabio  epiacopo  Veronae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I.  p.  317. 

De  s.  Agabo  propheta  Antiochiae  in  Syria 
(saec.  I)  Henschenii  comment  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  644.  645.   Vgl,  p.  897. 

De  SS.  Agapa  et  Mariana  sive  Marina  virgini- 
bus  et  mar^Tibus  Antiochiae  Synopsis  historica 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mart.  II.  p.  31.  32. 

De  8.  Agape  virgine  martyre  Interamnae  in 
Umbria  (f  cca,  273)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr. 
n.  p.  823. 

Acta  SS.  Agapes,  Cbioniae  et  Irenes  so- 
rorum  virginum  martyrum  Thessalonicae 
auctore  antiquo  in  Yita  s.  Anastasiae. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Apr.  I.  p.  248-250, 
c.  Henschenii  comment.  praevio  p.  245  -  247. 

De  s.  Agapeto  I  papa  (f  536)  apud  Constan- 
tinopolim  Clei  svlloge  bist.  -  critica  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Sept.  VI.  p.  163-179.  —  Appendix  de 
rebus  gestis  Constantinopoli  ab  Agapeto  papa 
deque  eins  obitu  et  innere  ibid.  p.  179.  180. 

Vgl.  Agapetus  I  pp. 

Yita  SS.  Agapii  et  Seeundini  episcopo- 
rum,  Theodori  presb.  etc.  martyrum  apud 
Cirtham  et  Lambaesam  in  Numidia  cca. 
259  auctore  coaevo. 


Ausg.:  ex  variis  mss.  et  editione  Baronii  et 
Surü  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  lU.  p.  746-749; 
ef,  p.  1004  et  comment.  praeviom  p.  745. 

Acta  s.  Agapiti  martyris  Praeneste  in 
Italia  sub  Aureliano  imp.,  auctore  ignoto. 

Atisg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll,  18.  Aug.  in. 
p.  532-537.  —  Acta  alia  auctore  anonyme  ibid. 
p.  537-539.  Cf.  Cuperi  comment.  praevius  p.524- 
532.  —  Prologus  ad  vitam  s.  A-i  auctore  Ber- 
nardo  Cremifanensi  monacho  (f  1^27)  dem  gros- 
sem Theil  nach  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXV.  p.  613. 

De  s.  AgapKo  episcopo  Bavennae  in  Italia  {r 
cca.  340)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart  n.  p.  426^ 

De  SS.  Agapito  et  Dionysio  monachis  Rathenis 
(t  1095)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  135. 

De  s.  Agapito  in  Phrygia  in  AA.  SS.  BulL 
24.  Mart.  ni.  p.  480. 

De  ss.  Agapo,  Valerio,  Public  ete.  martvribos 
in  AA.  SS.  BoU.  12.  April.  II.  p.  79. 

De  s.  Agatha  Hildegarde  palatina  Carinthiae 
(t  1024)  Bollandi  commentarius  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  721-723. 

Acta  s.  Agathae  Virginia  martyris  Ca- 
tanae  in  Sicilia  (f  251). 

AiAsg. :  ex  B.  Mombritio  et  16  latinis  m^.  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  615-618.  —  Alia 
acta  auctore  Graeco  anonyme  ex  ms.  senatus 
Messanensis  ibid.  p.  618-620.  —  Alia  a«ta 
auctore  Simeone  Metaphraste  ibid.  inter- 
prete  I.  D.  Henxtovio  p.  620-624.  —  Methodii 
archiep.  oratio  in  s.  Agatham,  latine  reddita  a 
Leon.  Pate  ibid.  p.  624-631.  —  De  reliquiis 
et  ecclesiis  s.  A^thae  commentarius  histor.  J. 
Bollandi  ibid.  p.  631-636. 

Historia  transJationis  corporis  s. 

Agathae  virg.  mart  Constantinopoli  Ca- 
taneam  auctore  Mauritio  episc.  Cata- 
nensi  (f  1143). 

Ausg.:  ^in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  637- 
643.  —  *  in  Caietani  Vit.  SS.  Siculorum.  —  *  ap. 
Catanao  sacrae  scriptores  Petr.  Garreram,  Rc- 
chum  Pirrum  et  Jo.  Bapt.  de  Grossis.  —  Xira- 
cula  s.  Agathae  descripta  aBlandino  monacho 
in  AA.  SS.  l.  c.  p.  643-645.  —  Sylloge  mist-t»!- 
laneorum  miraculorum  s.  Agathae  ibid.  p.  t>45- 
656.    Vgl.  p.  961. 

Erl.-Sekr.:  Bolland,  J.,  Commentarias  praevius  ai 
acta  s.  AgaÜiae  ibid.  p.  595-615. 
Bnonafedo,  Palenno  patria  di  s.  Agrata,  istoria  apc- 
logetica  ove  si  confuta  la  Catania  vindicata  di  Andrea 
Lamostolfo.  Palenno  16(54.  4P. 

Contarier,  N.M.,  SaintoAgathe  et  sapatiie,  on  soa- 

venirs  de  Mag:nano  (p6Ierinago  aa  toznbeau  do  sainte 

Philomdue).  Langres  1877.  12 mo. 
Qrossis,  Joh.  Bapt.  de,   Agatha  Catanensis  sävp  dt* 

natali  patria  s.  Agathae.  Catanae  1656.   fol.  Jo  foL 

312  pag. 

Lettera  sopra  la  patria  di  8.  Agata  in  Novelle  letten» 

di  Firenze.  1762.  coli.  779.  788  e  806. 
Lamostolfo,  Andr.,  Catania  vendicata,   o  apolagi<i 

in  prova  che  s.  Agata  sia  nata  in  Palenno ,  ountrC«  J 

P.  Fulgenzio  Arminio.  Macerata  1666.  A^. 
Mongitoro,  Ant.,  Bibliotheca  Sicala  n.  p.  61. 
Percolla,  V.,  Vita  di  s.  Agata.  verg.  e  martire  Ca- 

tanese.  Catania  1860.  18  mo.  184  pag. 


ACTA  SS.  AGATHII  —  MIRACULA  S.  AGNELLI 


1143 


Bomeo,  Salvat.,  Vita  e  colto  di  sant'  Agata.  Catania 

1888.  80.  370 pag. 
Ru  ggeri ,  Dom., \  ita  compendiata  della  gloriosa  verg. 

e  mart.  s.  Agata.  Catania  1887.  16  mo.  248  pag. 

Acta  SS.  Agathii  militis,  Maximi  pre- 

sbyteri,   Anthes   diaconi   etc.   martyrum 

Byzantii  a.  303. 

Ausg. :  ex  ms.  graeco  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai. 
IL  p.  293-299.  —  Z^O-krjais  toO  äylov  fjtuQXVQog 
\4xiixiov ,  ex  ms.  Cryptae  Ferratae  iind.  IL  p.  762- 
766.    Cf.  Comment  praevius  ibid.  p.  291-293. 

De  s.  Agathociia  ancilla  martyre  in  AA.  SS. 
BolL  17.  Sept  V.  p.  482. 

De  s.  Agaihodoro  mai-tyre  Tyanae  in  Cappa- 
docia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr.  L  p.  295. 

De  s.  Agtthomero  martyre  in  Mysia  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Apr.  L  p.  244. 

De  s.  Agathone  abbate  in  deserto  Scete  in 
At^gypto  (saec.  V)  Vict.  de  Bück  commentarius 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  896-901.  — 
Dieta  et  facta  s.  A^atbonis,  collecta  ex  Yitis 
Patrum  secundum  edit.  Herib.  Rosweydi  ibid. 
p.  901-905.  —  Apopbthegmata  s.  Agathonis, 
ex  cod.  Colbert.  graeco  edita  et  latine  versa  a 
Cotellerio  ibid.  p.  905-908. 

De  SS.  Agathone  et  Triphina  martyribus  Si- 
eulis in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  IL  p.  222. 

De  SS.  Agathone,  Luceia,  Diogene  martyribus 
Alexandriae  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  157. 

Acta  SS.  Agathonici  martyris  et  socio- 

rum  [Zotici,  Theoprepii  etc.  martyrum  sub 

Maximiano  in  Bithynia  et  in  Thracia  add, 

AA,  SS.  BolL]. 

Ausg. :  graece  et  lat.  primum  e  cod.  Leidensi 
n°  10  in  Analect.  Boll.  IL  1883.  p.  99-115.  — 
Martyrium  eorundem  auctore  anonymo  graece 
et  lat.  interpr.  Pinio  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug. 

IV.  p.  522-524,  c.  Pinii  comment.  praevio  p.  519- 
522.  —  Encomium  ins.  Agathonicum  Nicome- 
diensem maii.  graece  et  lat  in  Analect.  BoUand. 

V.  1886.  p.  397-415. 

Tita  s.  Agathonis  tbaumaturgi  Romani 

pontificis  (f  681)  auctore  Anastasio  Bi- 

bliothecario. 

Atisg. :  in  A A.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  624-626. 

Erl.-Sdvr.:  Schiavo,  Mich.,  Dissertazione  stör. -dorn - 
matica  della  patria  santitli  e  dottrina  del  pontefice  s. 
Agatone.  Palermo  1731.  40.  ibid.  1751.  40. 
Vgl.  Agatho  papa. 

Acta  SS.  Agathopii  diaconi  et  Tbeoduli 
lectoris  mart  Thessalonicensium  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  ms.  Vat.  graeco  1660  latine  in  kk. 
SS.  Boll.  4.  April.  L  p.  322-325. 

De  s.  Agatumbro  episcopo  Metensi  (f  cca.  530) 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  IL  p.  632. 

Passio  ss.  Agaunensium  martyrum  =  Historia 
abbatum  Agaunensium,  vid,  supra  p.  603. 

De  SS.  Agento,  Donato  et  sociis  martyribus 
Hispanis  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  674. 

De  s.  Agerico  abbate  Taronensi  S.  Martini  in 
Gallia  (f  cca.  680)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  IL 
p.  30.  31. 


De  8.  AgHberta  virgine  abbatissa  lotrensi  in  Gal- 
lia (saecVU)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  U.  p.  656. 

De  8.  Agileo  martyre  Carthagine  in  Africa  ante 
a.  313  Goorius  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct.  VIL  1. 
p.  7-10. 

Yita  s.  Agili  {gallice  Ay,  Ayeul,  T)  ab- 
batis  Besbacensis  primi  in  Bria  Galliae 
provincia  (f  cca.  650)  auctore  anonymo 
suppari. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  316-326.  —  •  ap.  Resch,  Annales  Sabionens. 
I.  p.  497.  —  "ex  mss.  coli.  c.  editionib.  Chiffletii 
et  Mabillonii  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VI.  p.  574 
-587.  —  Miraeala  auctoribus  diversis  anonymis, 
ex  edit.  »  Mabillonii  (1.  c.  p.  326-334)  *  ibid.  p. 
587-597.  —  Auszüge  *ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p. 
511-514;  ex  miraculis  X.  p.  364.  365;  ,de  Bal- 
duinoV  comite  Flandriae^  XI.  p.  479.  480.  — 
^  letxteres  wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  866. 

Erl.-Sekr.:  Büdinpfer,  M.,  in  Sitzanf^sberichte  der 

Wiener  Akad.  d.  Winsensch.  XXIII.  1857.  p.  872-888. 
Histoire  litt^raire  de  la  France  m.  173o.  p.  635; 

XIII.  1814.  p.  6UU. 
Stilting,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  569-573. 
Wat  t  en  b  ach ,  Deatschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 

1. 1885.  p.  110.  not.  2 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  116.  not.  2. 

p.  123.  not.  2. 

Yita  s.  Agili  viceconiiti8  prope  Magdu- 
num  [Mehun'8ur-Yh)re\  in  Gallia  (f  post 
587)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VI. 
p.  566-569. 

Erl.-Sehr.:  Dufaur  Comte  de  Pibrac,  A.,  D^ou- 
verte  du  tombeau  mdrovingien  de  Saint  Ay,  ancien 
vicomte  d'Orl^ans.  Orions  1861.  S^.  27  pag. 

Vita  s.  Agilolfl  archiepiscopi  Colonien- 
sis  et  abbatis  Stabulensis  (f  751  aut  752) 
a  monacho  Malmundariensi  scripta. 

Ein  völlig  phantastisches  Machwerk  mit  den  entsetz- 
lichsten Anadironismen ,  das  mit  den  falschen  Acta  8.  Sui- 
berti  vom  Pseudo  -  MarcoUin  zusammenhängt. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  IL  p.  720-726 

ex  ms.  legendario  S.  Mariae  ad  Gradus  Colon.,  c. 

Pinii  comment.  praevio  p.  714-720. 

Erl.-Sekr.:  Steffens,  Am.,  Der  h.  Agilolfus  Bischof 
von  Köln  und  Märtyrer.  Zur  Feier  der  Wiederaus- 
stellung seiner  Reliquien  in  Kürze  dargestellt.  Köln 
1893.  8fi.  40  pag. 

Miracula  s.  Agnelli  abbatis,  urbis  Nea- 
polis  protectoris  (+  596.  Dec.  14)  auctore 
Petro  diacono  Neapolitano  (flor.  900). 

Ausg.:  ^in  Officia ss. patronorum civitatis  Nea- 

politanae.  Neapoli  1525,  non integre.  —  'ap.  Ba- 

luze,  Miscellan.  ed.  Mansi  IV.  p.  71-74,  Prolog 

u.  Wunder  gekürxt.  —  *ex  4  «odd.  Neapel,  ed. 

B.  Capasso  in  Monument,  ad  Neapolit  ducatus 

histor.  pertin.  I.  1881.  p.  307-322;  cf.  p.  22.  not.  2 

et  p.  239.  —  *  nur  das  von  Capasso  fortgelassene 

Carmen  , Landern  Christi^  ap.  üghelli,  Ital.  sacra 

VI.  p.  76  (ed.  nov.  VI.  p.  54.  55);  cf  IV.  p.  878. 

Er l.- Sehr.:  De  s.  Agnello  abbate  ex  Ferrarii  Catalo^ 
SS.  Italiao  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  353. 
Ouarcino,  Isid.  da,  Vita  di  s.  Agnello  abbate.  Sor- 
rento  1877.  8«. 


1144 


DE  S.  AGNETE  —  DE  S.  AGOBARDO 


De  SS.  Agnete  abbatissa  et  Disciola  saDctimo- 
niali  (saec.  VI)  virginibus  Pictavis  in  Aquitania 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai.  IIL  p.  238.  239. 

De  s.  Agnete  martyre  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jul. 
n.  p.  228. 

Yita  et  revelationes  Agnetis  Blannbekin 

venerabilis  (tl315),  quae  sub  Rudolpho 
Habsburgico  et  Alberto  I  Austriacis  imp. 
Viennae  floruit,  auctore  anonvmo  ord. 
Minorum  {B.  Pexio'^). 

Ausg. :  Accessit  Potbonis  presb.  et  mon.  Pru- 
veningensis  saec.  XJI  liber  de  miraculis  s.  Dei 
Genitricis  Mahae.  Ed.  Bern.Pezius.  Viennae  1731. 
8°.  456  pag.  Auf  kaiserlich£n  Befehl  wegen  des 
stark  obscön- mystischen  Inhalts  unterdrückt  u. 
daher  sehr  selten,  —  Auszüge  ed.  Chmel  in 
Sitziingsber.  der  Wiener  Akad.  der  "Wiss.  Hist.  - 
phil.  Classe.  II. 

'Erl.'Sehr.:  Fabrioins,  Bibl.  mod.  et  Inf.  latmitatis 

ed.  Mansi  VI.  p.  10. 
Fez,  Epistola  apologeticA  vitae  Agnetis.    Francorarti 

et  Lips.  1735.  8». 
Pontius,  Hadr. ,  Epistola  ad  amicnm,  qua  .  .  .  histo- 

riam  libri  rarioris    exponit,    qui    inscribitur:    Ven. 

Agnetis  .  .  .  Adiectae  sunt  .  .  .  Pezii  et  Garellii  de 

hoc  libro  epistolae.  1785.  8^.  32pag. 
Reusüh,  Fr.  H.,  Index  der  verbotenen  Bücher,  ü. 

Abth.  1.  Bonn  1885.  p.  259.  n0  3. 
Suttner,  G.  Freih.  v.,  Die  Garelli.  Wien  1885.  p. 

49-56. 
Vogel,  Notitia  Script.  rer.Austriac.  II.  Viennao  1785. 

p.834. 

Tita  s.  Agnetis  de  Bohemia,  Tirginis 
ord.  s.  Clarae  Pragae  (f  1282). 

Ausg. :  ex  ms.  Pragensi  in  AA.  SS.  BoU.  6. Mart. 
I.  p.  509-513.  —  Vita  alia  ex  mss.  Bohemicis 
concinnata  a  Geo.  Crugerio  ibid.  p.  513-532.  — 
Compendium  vitae  a  Pisano  scriptum  ibid.  p. 
508.  —  Compendium  aliud  a  Barth.  Pontano 
scriptum  ibid.  p.  509. 

Sri.- Sehr.:  Commentariuspraevius iMci.  p.  602-506. 

Glaubrecht,  J.,   Die  sei.  Königstochter  Agnes  von 

Böhmen  n.  die  letzten  Przemisliden.  Ein  histor.  Zeit- 

a.  Sittengemälde  aus  d.  18.  Jalirh.  Regensburg  1874. 

gr.  80.  JL  2.70. 

Vgl.  8.  Clara:  Epistolae. 

Vita  s.  Agnetis  virginis  et  martyris  Ro- 
mae  (saec.  III)  auctore  s.  Ambrosio  {un- 
echt). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  21.  Janr.  —  ^in 
AA.  SS.  BoU.  21.  Janr.  IL  p.  351-354.  —  Eius- 
dem  acta  ex  menaeis  Graecorum  ibid.  p.  354.  — 
De  reliquiis  s.  Agnetis  ibid.  p.  354-357.  — 
Historia  inventionis  et  translationis  ss.  Agnetis 
et  Benign!  episc.  a.  963  e  GaUia  ültraiectum  ^  ibid. 
p.  357-  360.  —  ^  Excerpte  unt.  d.  Tit. :  Ex  ti-ans- 
latione  ss.  Benigni  et  Agnetis  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  571«.  571**.  —  De 
reliquiis  s.  Agnetis  Constantinopolim  translatis 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  360.  —  De  miraculis 
s.  Agnetis  ibid.  p.  361.  —  Alia  miracula  ex 
Thoma  a  Kempis  ihid.  p.  362.  363.  —  Historia 
passionis  auctore  Hrotsuitha  mon.  Gandershe- 
mensi  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXXXVII.  p.  1121 
-1130.  —  Passio  auctore  Phlippo  de  Harvengt 
de  Eleemosyna  abb.  Praem.  (f  post  1 180).  Carmen 
elegiacum  ^  in  Phiüppi  de  H.  opp.  ed.  Nicol.  Cha- 


mart.  Duaci  1621.  fol.  p.  796-798.  —  ^  wiederh. 
ap.  Migne  1.  c.  CCIII.  p.  1387-1392.  —  Vita  me- 
triea  ap.  Barster,  Novem  vitae  p.  38-51  ex  cfnl. 
Paris,  lat.  n°  14145.  sec.  IX. 

Erl.  -  Sehr. ;  A 1 1  ard ,  Paul ,  L'hagiographie  au  4.  sieck' : 
martyres  de  s.  Hippolyte ,  de  s. Laurent,  de  s. A|ra^. 
de  s.  Cassien  d'aprds  les  podmes  de  Pmdence  m 
Bevue  des  quostions  historiq.  XXXVII.  Paris  ISSö. 
p.  858-405. 

Bartolini,  Dom.,  Atti  del  martirio  di  s.  Agncse,  c-jn 
atlante  di  14  tavoie  in  fol.  Borna,  Congreg.  de  propag. 
fide  18ÖS.  40.  2  sc.  50  baj.  (französisch  u.  d.  Tit. . 
Actes  du  martyre  de  la  vierge  romaino  s.  Agnes  .  .  . 
trad.  par  l'abbö  E.  J.  Mateme.  Paris  1684.  8®). 

Bartsch,  K.,  Sancta  Agnes.  Provenzalisches  geij»c- 
lichos  Schauspiel.  Berlin  1869.  &,  Jk2. 

Beverini,  Bartol.,  Vit»  e  culto  di  s.  Agnese  vinr.  e 
mart.  Roma  1856.  8<>.  88pag. 

Boutempi,  G.,  Vita  di  s.  Agnese  vergine  e  martir^ 
Romaua.  Bellinzona  1890.  12 mo.  XII.  176 jng.  Li. 
50  c. 

Legge nda  dis.  Agnese.  Testodilinguainodito.  PnbU. 
per  cura  di  Luigi  Rigoli.  Fironze  1818.  8°. 

Leggenda  di  s.  Agnese  vers:.  e  martire  di  Cristo. 
scritta  nel  buon  secolo  della  lingua.  (Pubbl.  per  cura 
d'Ad.  Rossi.)  Perugia  1857.  S».  22  pag. 

Martyre,  Le,  de  sainte  Agnös,  mvst^re  en  vielüt- 
langue  proven9ale.  Texte  revu  sur  I'nnique  ms.  ori- 
ginal, acconipagn^  d'une  traduction  litterale  en  r?^ 
gard  .  .  .  par  A.  L.  Sardou.  Noav.  6dit.  Paris  \*<i  1. 
8°.  5  It.  mar  200  Exempl.  gedruckt.  —  JSiww  andiff 
Ausg.  erschien  unt.  d.  THt.:  Mistoro  provenzalo  di  & 
Agnese.  Facsimile  in  eliotlpia  doli'  unico  ms.  Chi- 
giano  c.  prefaz.  di  E.  Monaci.  Roma  1880.  fol.  Sjßog. 
Text  u.  19  Taff.  Jk  20. 

Clddat,  L. ,    Le  mystdre  provenc»! 

de  sainte  Agn^s.  Examen  du  ms.  de  la  bibl.  Qiu-i 
et  de  r^dition  de  Bartsch  in  Biblioth^que  des  Ecoles 
tnüKf.  d'Athenes  et  de  Rome.  Ann^e  1877.  Fa^c.  1. 
Sardou,  A.  L.,  Sappl^ment  k  Tedi:. 


du  Martyre  de  s.  Agnds  publice  par  la  Soci^'tt'  des 
lettres  .  .  .  des  Alpes  -  maritimes.  Rectifications  et 
notes  nou volles  d'aprds  la  r^oension  faite  par  L^-l 
Clödat.  Nico  1878.  8°.  12^. 
S  an  t  i  n  i ,  Louis ,  Vie  de  sainte  Agnds ,  vierge  et  mar- 
tyre. Trad.  par  Alph.Lalli.  Paris  1879.  12mo.  lfr.5i.»c, 

Yita  s.  Agnetis  virginis  ord.  s.  Domi- 
nici  Monte- Pol] tiani  in  Hetruria  (f  1317) 
auctore  Raymundo  de  Capua  (f  1399 
Noribergae). 

Ausg.:  *  ed.  Ambr.  Taegius,  Collectio  renim 
ordinis  Praedic.  lib.  III.  dist.  8.  p.  146.  —  •  ex 
ms.  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  20.  April.  11. 
p.  792-812.  —  Analecta  potissimum  ex  Italici» 
Fr.  Laurentii  ibid.  p.  813-817. 

üebers.:  S.  Agnese  Segni,  vergine  Poliziana , . . : 
leggenda  trad.  dal  latino  da  Vinc.  Montini.  Pescia 
1887.  8^  94  pag. 

Erl. -Sehr.:  Bartoli,  Gugl.,  Istoria  di  ß.  Agneso  ii 

Montepulciano   con  memorie  della  medesima  ci::ä. 

Sieua  1779.  8«. 
Roux,  Vie  de  s.  Agnez  de  Monpolitien ,  religieuse  div 

minicaine.  Paris  1728.  12  mo. 
Stephon  ins,  Bern.,   De  laudibus  b.  Agnetis  Poli- 

tianae  virg.  ex  familia  s.  Dominici.  Bomae  1601.  4 
Vulnius,  Jos.  Rocc,  Vitae  sanctonun  octo  a  Bec^i 

XIII  pont.  max.  fastis  sacris  adscriptomm.    KoD.a>' 

1727.  80.  p.  35-44. 

Acta  SS.  Agoardi  et  Agilberti  martr- 
rum  Christolii  in  agro  Parisino. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  81 5-81 7. 

De  s.  Agobardo  archiepiscopo  Lugdunensi  (t 

840)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jud. 

I.  p.  748.  749. 

Erl.- Sehr.:  Chevalard,  L'6gliso  et  l'ötat  en  Fr«acr 
au  9.  sidcle.  Saint  Agobard  archevgqao  de  Lyon.  Si 
vie  et  ses  ^rits.  Lyon  1868.  S*'. 


DE  SS.  AGRATO  ET  CASTURO  —  TITA  S.  AICHARDI 


1145 


Förster,  Th.,  Drei  Erzbischöfe  vor  1000 Jahren  (Claii- 
dius  von  Turin ,  Agobard  von  Lyon ,  Hinkmar  von 
röieims).  Ein  Spiegelbild  für  ihre  EpigonMi.  Güters« 
loh  1874.  8P.  Jk  1.80. 
Vgl.  Agobardns. 

De  SS.  Agrsto  et  Casturo  episcopis  Viennae  AI- 
lobrogum  (saec.  VIII)  Stalsii  sylloge  hist.  -  critica 
in  AA.  SS.  Bell.  14.  Oct  VI.  p.  545-556.  Cf. 
Rigolloti  Dota  ibid.  suppl.  p.  185*.  186*. 

Vita  s.  Agricii  =  Vita  s.  Agritii. 

De  s.  Agriclo  episcopo  SenoneiLsi  in  Gallia  in 
AA.  SS.  Bell.  13.  Jim.  II.  p.  687. 

De  s.  Agricofa  martyre  in  AA.  SS.  Bell.  3.  Nov. 
I.  p.  604. 

De  s.  Agricola  presbytero  SuessioDe  in  Gallia 
{t€mp.  iwc.)  V.  de  Buckii  s  vi  löge  histor.  in  AA. 
SS.  Bell.  20.  Oct  VIII.  p.  885-887. 

Acta  s.  Agricolae  episcopi  Cabilone 
[Ckalon-su7''Saöne\  in  Gallia  et  aliorum 
elevationis  (a.  580). 

Ausg. :  w  AA.SS. Boll.  17.Mart.  11.  p.  515.  516. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litteraire  de  la  France.  V.  1740. 
p.  GÖ9. 

Encomium  ss.  Agricolae  et  Vitalis  mar- 

tyrum  Bononiae  (f  304)  auctore  s.  Am- 

brosio. 

Ausg. :  *  ex  libro  De  exhortatione  virginitatis 
eap.  1  (ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XVI.  p.  335  fF.) 
—  ^tciederh.  in  AA.  SS.  Bell.  4.  Nov.  IL  prs.  1. 
p.  245.  246.  —  Epistula  s.  Ambrosio  attributa 
de  martyrio  ss.  A-ae  et  V-s  (ap.  Migne  1.  c.  XVII. 
p.  747)  ibid.  p.  246.  247.  —  Passio  ss.  A-ae  et 
V-s  ibid.  p.  247-249.  —  Ex  Gregorii  Turon. 
lib.  L  c.  44  de  Gloria  mart.  ,de  ss.  A-a  et  V-i' 
*  in  Mon.  Genn.  hist.  Scr.  rer.  Meroving.  I.  p.  517. 
518.  —  ^iviederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  249. 
250.  —  Miraoula  p.  250-252.  —  Translatio 
corporum  ss.  A.  et  V.  in  ecclesiam  s.  Joh.  Bapt. 
Bononiae  a»  1019  ibid.  p.  252.  253. 

De  s.  Agricolao  episcopo  Traiectensi  in  Belgio 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  659.  660. 

Vita   s.   Agricoli    episcopi   et    patroni 

Avenionensis  in  Gallia  (f  700)  auctore 

anonvmo. 

Ausg.:  ex  editione  Barralis  et  Surii  in  AA. 
SS.  BolL  2.  Sept.  I.  p.  450^456,  c.  Stiltingii  com- 
ment.  praevio  ibid.  p.  444-450  (m.  Portr.). 

EH.- Sehr.:  Canron,  Aug.,  Vie  de  s.  Agricol,  citoyen, 

6vdqne  et  premier  patron  de  la  ville  d'Avignon.  Paris 

1861.  8». 
Gl 6 m e n t f  Vie  de  s.  Agricol ,  6veqae  et  patron  de  la 

ville  d'Avignon.  Avignon,  J.  Roborty  1771.  12mo. 
£.,  Hagiographie  avignonnaise.  I.   Saint  Agricol, 

son  oenvre  et  son  siöcle.  Avignon  1882.  12  mo.  36pag. 

Tita  s.  Agrippani  episcopi  Podii  [Puy] 
in  GaUia  (f  post  650). 

Ausg.:  ex  ms.  coUegii  Podiens.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Febr.  I.  p.  295.  —  Alla  Tita  ex  officio  ec- 
cles.  Podiensis  ibid.  p.  205.  —  Translatio  s. 
Agiippani  ex  eod.  offic.  ibid.  p.  205.  206. 

Translatio  s.  Agrippinae  virginis  et  mar- 
tyris  Bomanae  sub  Valeriano,  Koma  in 
Siciliam. 


Ausg.:  e.x  tom.  I  de  Vitis  SS.  Siculorum  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  464-470.  —  Canon 
de  8.  Agrippina  ibid.  p.  461-464.  Cf.  Papebrochii 
comment.  praevius  ibid.  p.  458-461. 

Miracula  s.  Agrippini  episcopi  Neapoli- 
tani  auctore  Petro  subdiacono  Nea- 
politano  (flor.  900). 

Ausg.:  '  ex  cod.  Corsiniano  n*  777  Romae  ed. 
A.  S.  Mazochius,  De  sanctorura  Neapolitanae  ec- 
clesiae  episcoporum  cultu.  Neapoli  1753.  p.  328  ff. 

—  '  ap.  Parascandalo ,  Memorie  storici  della  chiesa 
di  Napoli.  I.  p.  130.  —  ^  nur  eine  Stelle,  welche 
den  Angriff  Neapels  960  durch  die  Sarraxenen 
berichtet,  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ.  hist.  Scr.  rer. 
Ijangob.  1878.  p.  463-465.  —  *ex  ms.  Neap.  et 
Mazochio  ed.  B.  Capasso  in  Monument,  ad  Neapol. 
ducatus  histor.  pertin.  I.  1881.  p.  322-329;  p.  112 
-114;  cf  p.  239.  n°  7. 

De  s.  Agrippino  episcopo  Augustodunensi  (f  cca. 
540)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  49. 

De  s.  Agrippino  episcopo  Comensi  in  Italia  (f 
cca.  586)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  lU.  p.  377-379. 

Vita  s.  Agritii  episc.  Trevirensis  (f  cca. 
335)  auctore  anonyme. 

fInter  pretiosa  historiae  Treveronsis  monumenta  re- 
fern  debet.'  waitz.  Geschrieben  zwischen  lOöO — 1070.  — 
Fabricins,  Bibl.  med. et  inf.  latinit.cd.  Mansi  IV.  p.  238 
hJUt  LambortusTrevirons.  ««uLambertus  Parvns 
a  Legia  monachos  SS.  Eacharii  et  Mathiae  Trevirensis  (c. 
1175)  für  d.  Verf. ;  Sauerland  schreibt  die  Vita  dem  Abte 
Berengoz  von  St.  Maximin  zu,  während  sie  nach  J.Marx' 
Untersuchung  von  einem  Mitgliedo  des  Trierer  Domclerus 
'/wischen  10§0— 1046,  vielleicht  von  Angilbald,  dem 
Kanzler  des  Erzbischofs  i'oppo ,  herrührt. 

Handschr.:  Paris,  Nai-Bibl.,  suppl.  lat  n" 
496».  mbr.  sec.  XIII;  —  suppl.  lat  n*>  243.  3.  mbr. 
4».  —  Trier,  Dombibl.  n*»  93».  mbr.  sec.  XII.  4^ 

—  Stadtbibl.  n«  388.  mbr.  sec.  XII.  fol.;  —  n» 
1993.  sec.  XV.  Abschrift  von  Paris  n°  1 ;  —  Se- 
minarbibl.  R.  I.  8.  sec.  XIV. 

Ausg.:  *  ohne  Prologus  in  kk.  SS.  Boll.  13. 
Janr.  1.  p.  773-781  (ed.  nov.  II.  p.  56  ff.).  Vgl. 
31.  Aug.  VI.  p.  668.  —  •  hiernach  wiederh.  Ex 
x\tA  s.  Agritii  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  211. 
212.  Andere  Bruchstücke  in  den  Noton  ibid.  p. 
135.  148.  151.  152.  170.  —  *  wiederh.  ap.  Migne, 
Paü'olog.  lat.  CLIV.  p.  1247-1250.  —  *  vollständig 
mit  Prologus  ap.  Sauerland ,  Trierer  Geschichts- 
quellen. 1889.  p.  175-177;  p.  185-211. 

Erl.-Schr.:  Aronbergh,  6m.  van,  LAmbertus  Leo- 

diensis    in  Biographie  nationale    de  Belgique.    XI. 

Bruxolics  1891.  p.  167.  168. 
Bei 8 sei,  Steph.,  Geschichte  der  Trierer  Kirchen.   I, 

Trier  1887.  p.  74-82;  p.  19(5-199  über  sein  Orot. 
Marx,  J.,  in  Westdeutsche  Zeitschrift  f.  Geschichte. 

XII.  p.  37-50. 
Rettberg,  Kirchengoschichte  Deutschlands  I.  p.  181 

-185. 
Sauorland,  H.  V.,  Trierer  Ooschichtsquelien.  1889. 

p.  67-60;  80-1.'»;  144  ff. 
Watt  o  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  G.  Aufl. 

II.  1894.  p.  118.  608.  618. 

Vita  s.  Albertl  =  Vita  s.  Ayberti. 

^^^  ^  {  Aichardi }  ^^^^^^  Gemeticen- 
sis  in  Normannia  (f  cca.  687)  suspecta 
auctore  anonyme  monacho  Gemeticensi 
saec.  X. 


1146 


VITA  S.  AIDANI  —  VITA  S.  ALBANI  PROTOMARTYRIS 


Ausg. :  ex  ms.  et  ^  ed.  Mabillonii  AA.  SS.  o. 
8.  Ben.  saec.  11.  p.  953-971  —  •tn  AA.  SS.  BoU. 
15.  Sept.  V.  p.  85-100.  —  Vita  brevior  auotore 
ignoti  Dominis  et  aetatis,  ex  ms.  ibid.  p.  100- 
102.  —  Vita  auctore  Fulberto  peccatore  monacho 
Gemmeticensi,  ed.  Surius,  Vit.  Sanci  15.  Sept. 
IX.  1618.  p.  152. 

Erl.-Sehr.:  Perier,  Comment.  praevins  tn  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  80-85. 
Vio  de  s.  Achard  abbö  de  Jamiöges;  extraite  des  An- 
nales de  Hainant  par  Jacques  de  Ouyse  (XI.  22, 
8.  d.)  et  pabl.  pour  la  prem.  fois  par  le  marqnis  de 
Fortia  d'Ürbain.  Paris  1830.  9».  74pag. 

Vita  s.  Aidani  siye  Maedoci  (Moedoc) 
episcopi  Femensis  in  Hibemia  (saec.  VII): 
,Fuit  vir  quidam'. 

Ausg.:  ^  ex  2  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  31.  Janr. 
n.  p.  1112-1120.  —  »ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiber- 
niae  11.  p.  208.  —  'ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  463-488.  —  Kürzer 
ap.  Capgrave ,  Legenda  sanctorum  Angliae.  f ol.  4. 
Vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  1. 
p.  188.  n^  526 -530;  Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hi- 
berniae I.  p.  521  sq. 

De  s.  Aidano  abbate  in  Hibemia  (saec.  VI)  C. 
de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p. 
564. 

De  s.  Aidano  episcopo  Lindisfamensi  in  Anglia 
(f  651)  Stiltingii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  688-694.  Vgl.  Hardy.  Cata- 
logue of  materials  1.  1.  p.  246.  n'^  647-650. 

Vita  s.  Aldi  episc.  Killarensis  et  confes- 
soris:  ,Aidus  sanctus  episcopus'.  10.  Nov. 

Ausg.:  ^  ex  ms^  Kilkenniensi  ap.  Colgan,  AA. 
SS.  Hibern.  Febr.  28.  II.  Lovanii  1645.  fol.  p.418. 
—  '^  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS. 
Hiberniae  p. 333 - 360.  —  'ex  ms. Cott.  Vesp.  A. xiv 
ed.  Will.  Jenkins  Rees  in  Lives  of  the  Cambro- 
British  Saints.  Uandovery,  Society  for  the  publi- 
cation  of  ancient  Welsh  mss.  1853.  8°.  p.  232- 
251.  —  De  s.  Aido  sive  Aidano  abbate  ap.  Cap- 
grave, Nova  legenda  Angliae  fol.  2.  Cf.  Job. 
O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hiberniae  IL  p.  730. 

Vita  s.  Aigulfi  abbatis  Lerinensis  et  mar- 

tyris  occisi  a.  675  auctore  Adrevaldo 
monacho  Floriacensi  (f  cca.  878). 

Ausg. :  ^  ohne  Nennung  des  Verf.  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  3.  Sept.  —  *  mit  Nennung  des  Verf.  u. 
vollständiger  ap.  Mabillon,  AA.SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  656-665.  —  '  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I. 
p.  747-755.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXIV. 
p.  953-968.  —  Vita  alia  ss.  A-i  et  sociorum 
martyrum  in  insula  Capra.sia  inter  Corsicam  et 
Etruriam  inter  675-681  auctore  incerto  ex  ms. 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  743-747.  —  In- 
ventio  reliquiarum  auctore  anonyme  *  ap.  Mabil- 
lon, AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  H.  p.  666.  667.  —  *  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  755-758.  —  Miraenla 
eiusdem  auctore  anonyme  ^  ap. Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  667-672.  —  » in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Sept.  I.  p.  758-763.  Cf  Stiltingü  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  728-743. 

Erl.-Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  France  VII.  p. 
386;  XU.  P.4S6. 


De  s.  Aigulpho  arcbiepiscopo  Bituricensi  in  Gal- 
lia  (-j-  cca.  838)  Henschenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  176-178;  ef  VU. 
p.  827. 

De  SS.  Althala  et  Ammunte  martyribus  Adria- 
nopoli  in  Thracia  in  A A.  SS.  Boll.  2.  Sept  I.  p.  35S. 

De  b.  Alano  de  Rupe  Zuollae  sepulto  (f  1475) 
ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p.  202-218. 

De  b.  Alarico  ord.  s.  Bened.  in  üfnaugia  laous 
Tigurini  insula  in  Helvetia  (f  cca.  973)  Suyskenii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Sept.  VIII.  p.  180-184. 

De  v.  Alawlco  abbate  Augiensi  apud  Alaman- 
nos  (t  958)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
V.  p.  246-248. 

Vita  s.  Albani  auctore  G.  abbate  Cla- 
ravallensi,  secundum  di  Transamun- 
do(?):  jErat  olim  in  partibus  aquilonis 
tiomo'. 

Dieser  Heilige  ist  eine  Art  christlicher  Oedipns.  Die 
Lef^ende  ist  sehr  schSo. 

Handschr.  .-Posen,  Graf  Dzialinski,  chart  sec. 

XV.  4.  fol.  2.  —  Paris,  Arsenal.  Hist.  n*99.  sec. 

Xin  (als  Brief  176).  —  Nat.-Bibl.  fonds  lat  n« 

8567.  sec.  XHI.  8<>.  fol.  34.  —  Rom,  Vatic  lat 

n»  6735.  sec.  XIV.  4«.  fol.  4-6. 

Erl.-Schr.:  La  lesrgenda  di  sant'  Albano,  prosa  in- 
edita  del  secolo  XIV,  e  la  storia  di  san  Giovanni  Boc- 
cadoro  secondo  due  antiche  lezioni  in  ottava  rimA. 
Por  cora  di  Alessandro  d'Ancona.  Bologna  1865.  8*. 
109  pag.  L4. 

Vita  s.  Albani  martyris  Moguntiae  (t 
406)  auctore  Goswino  canonico  Mogun- 
tino  (cca.  1062). 

Ausg. :  ohne  Prologe  ^ed.  Canisius ,  Lect  antiq. 
V.  2.  p.  648-665  («  ed.  Basnage  IV.  p.  158- 166). 
Irrthümlich  ist  hier  Sieghard,  Mönch  von 
St.  Alban  als  Verfangegeben. —  Goswini  pro- 
logi  vel  praefationes ,  una  ad  Sigefridum  archiep. 
Mogunt. ,  altera  ad  Bardonem  abb.  S.  Albani  *  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  88,  unvoUständig. 
—  '  ed.  Serarius  ap.  Joannis,  Rer.  Mogunt  scr.  L 
p.  124,  desgl.  —  '  vollständig  u.  Auszug  aus  der 
Passio  seu  Vita  ed.  Holder -Egger  ex  ms.  Musei 
Brit  n«  19991.  mbr.  et  Viennensi,  Staatsbibl.  n« 
336.  mbr.  sec.  XIII  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  985-990, 

Erl.-Schr.:  Falk,  Der  h.  Alban,  Märtyrer  zn  Mainz. 

sein  Leben  u.  seine  Verehrung  tn  Der  Katholik.  LXI. 

1881.  I.  p.  693-617.   Vgl.  Alte  u.  neue  Welt.  1.S73. 

Heft  7.  p.  231-283. 
Holder-Egger,  Oozwin  n.  Qozechin ,  Domscholastor 

zu  Mainz  m  Neues  Archiv d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIII. 

1888.  p.  11-21. 
Papebroch,  Commentar.  historicos  de  s.  Albano  raar- 

tyre  Moguntiae  in  Germania,  et  de  ss.  martyribus 

Albano  episc.  et  Dominico  oremita  Borani  prope  Ve- 

netias  honoratis  (saec.  IV)  in  AA.  SS.  BoU.  f.  c.  p. 

86-95  ivnederh.  ap.  Joannis,  Scr.  rer.  Mogunt.  iL 

p.  24-37). 
Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  T.  p.  211. 
Reuter,  J.  G.,  Albansgolden.  Mainz  1790. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquollen  5.  Anfi. 

n.  1886.  p.  105.  not.  8;  6.  Aufl.  II.  1891.  p.  IIL 

Yita  s.  Albani  protomartyris  Angliae. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Histona  s.  Albani  mar- 
tyris. s.  1.  et  a.  (cca.  1470.)  4°.  —  •  wiederh.  als 
De  inclyti  et  gloriosi  protomartyris  Anglie  Al- 
bani, quem  in  Germania  et  Gallia  Albinum  vo- 


ACTA  SS.  ALBANI  ET  AMPHIBALI  —  LEGENDA  B.  ALBERTI  MAGNI 


1147 


cant,  conversione,  passione,  translatione  etmira- 
culoram  chorascatione.  s.  1.  et  a.  (Colon.  1502.) 
4^.  Ooth.  Sehr  gestickt  in  England.  Abt  und 
Mönche  des  PantaUonsklosters  xu  Köln  widmen 
die  Vita  in  der  Vorrede  König  Heinrich  VIII  von 
England.  —  De  s.  Albano  mart.  ap.  Capgrave, 
Nova  legenda  Angliae,  f.  6.  —  Sermo  de  s.  Al- 
bano ed.  Thom.  Hearne  in  the  Appendix  to  Wil- 
liam of  Newburgh.  1719.  8^ 

Acta  SS.  Albani  et  Amphibali  de- 

ricl  etc.  Verolamii  Angliae.  Ex  Bedae 
hist  eceles.  I.  c.  6.  7. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  147- 
149.  —  Alia  acta  anno  590  anglice  scripta,  inter- 
prete  Guilelmo  monacho  Albanensi  ibid.  p. 
149-159.—  Analeeta  Hensohenii  ibid.y.  159-171. 

—  Albon  and  Amphabel.  The  glorious  lyie 
and  passion  of  St.  Albon,  prothomartyr  of  Eng- 
lande, and  also  the  lyfe  and  passion  of  St.  Am- 
phabel.    Ein  Gedicht. 

Ausg.:  translated  ont  of  Frenche  and  Latin 
into  Englishe  by  John  Lydgate,  monk  of  Bury. 
St.  Alban's,  John  Hertford  1534.  4'»  (vorhanden 
i-m  Britischen  Museum). 

I^rl'Sckr.:  Hardy,  CRtalogue  of  materials.  1. 1.  1862. 
p.  4.  no  8;  p.  28.  n^  42;  p.  28.  n^  60. 
Vita  di  8.  Älbimo,  martire  della  Gran  Breta^a.  Asti 

1893.  24  mo.  32pa4f. 
^a  tt  e  n  b  a  c  h ,  Deatschlande  OeschichtsqaelleD .  6.  Aufl. 
n.  1894.  p.  497. 

Acta  s.  Albani  seu  Abbani  abbatis  Maghurnui- 
densis  =  Vita  s.  Abbani. 

Tita  s.  Albarti,  fratris  s.  Erhardi  epi- 
scopi  Ratisbonensis.  Fabelhaft 

Ausg.:  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  II.  3.  p.  181-184. 

Acta  s.  Albei  episcopi  Imlacensis  in 
Momonia  Hibemiae  provincia  (saec.  VI): 
,Albeus  sanctus  episcopus'. 

Ausg.:  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  235-260.  Cf.  Suys- 
kenii  svlloge  hist.- critica  in  AA.  SS.  Boll.  12.SeJ)t. 
IV.  p.  26-31,  praesertim  p.  27.  §  8. 

Vita  b.  Albergati,  rte^.  Vita  b.  Nicolai  Albergati. 

Yita  b.  Alberici  primi  abbatis  Cister- 

ciensis  (cca.  saec.  XII)  auctore  Chryso- 

stomo  Henriquez. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  IL  p.  754  -758. 

De  s.  Alberioo  abbate  Stabulensi,  vid.  De  ss. 
Sigolino ... 

De  s.  Albeiico  eremita  apud  Balneum  in  Etni- 
ria  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI.  p.  514. 

Vita  s.  Alberonls  —  Vita  s.  Adalberonis. 

Yita  s.  Alberti  abbatis  Gambninensis 
[Ga7nbron'8ur'VAntion\  in  Gallia  (saec. 
YII).  29.  Dec. 

Ausg.:  ex  mss.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.s.Ben. 

saec.  ni.  2.  p.  526-534;  ef.  saec.  IV.  2.  p.  600. 

Erl.  -  Sehr. :  H  i  s  t  o  i  r  e  littöraire  de  la  France .  VI.  1742. 
p.  556. 

Yita  s.  Alberti  abbatis  Oemblacensis. 

Ausg.:  fragm.  ap.  Bouquet,  Hec.  X.  p.  373. 


Yita  b.  Alberti  Besutil  eremitae  apud 
lacum  Yerbanum  in  ducatu  Mediolanensi 
(t  1359). 

Ausg. :  ex  Ferrarii  catal.  SS.  Italiae  unederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  788  c.  Pinü  comment. 

Acta  s.  Alberti  confessoris  ordinis  Car- 
melitarum  Messanae  in  Sicilia  (f  1306) 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  Vincentio  Barbaro  interprete  in  kk. 
SS.  Boll.  7.  Aug.  n.  p.  226-236.  —  Appendix 
miraculorum  ibid,  p.  236-239,  c.  Boschii  com- 
ment. praevio  ibid.  p.  215-226. 

Birl.  -  Sehr. :  Can to n  i ,  Tom.,  Vita  di  s.  Alberto  Canne- 
litano.  Bologna  1779.  4». 

Yita  b.  Alberti   Drepanensis   auctore 

Johanne  Maria  de  Polluciis  sive  Po- 

litiano,  Bononiensi  carmelita  (cca.  1490). 
Ausg.:  ed.  Surius,  Vit  SS.  7.  Aug. 

Yita  Alberti  episcopi  Leodiensis  (f  1192. 
Nov.  24)  auctore  anonyme. 

Es  ist  nicht  an  wahrscheinlich ,  da«8  Werricns  abbas 
Lobiensls  (■(*  1204)  diese  Yita  selbst  verfasste  oder  sie 
schreiben  liess.  Der  Anfang  fehlt. 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n* 723-727, 
mbr.  sec.  XIII.  fol. ;  —  n°  9742.  mbr.  sec.  iV. 
fol.,  blos  ein  Fragment. 

Ausg. :  ^  xuerst  vollständig  ed.  Job.  Heller  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  139-168;  cf.  p.  135- 
139.  —  *  eine  andere  Recension  ed.  Aegidius 
Aureaevallensis  (s.  d.),  Gesta  episc.  Leodiensium 
üb.  lU.  c.  47-69  {in  der  Ausg.  bei  Pertx  fort- 
gelassen). —  •  wiederh.  unt.  d.  Tit. :  Vita  s.  Al- 
berti cardinalis,  episc.  Leod.  et  martyris,  ex  mss. 
cbronicis  Aegidii  Leodiensis,  Aureaevallis  mon- 
acbi,  primum  deprompta  et  auctario  . . .  illustrata 
studio  . . .  Aub.  Miraei.  Antverpiae  1612.  8°. 

Uebers.:  Vida  de  s.  Alberto,  cardinal  del  tit. 
de  Sancta-Cruz,  obispo  de  Lieja  y  mart.,  trad.  en 
castellano  por  Andres  de  Soto.  Brussellas  1613. 8°. 

ErL-Sdir.:  David,  J.B.,  Geschiedenis  ran  s.  Albertas 
van  Lenven ,  bisschop  van  Loik.  lionven  1844. 12mo ; 
—  2.uitg.  Antwerpen  184Ö.  12mo.  230pag.  (—  tradnit 
da  flamand.  Toamai  1848.  12mo). 
Wa ttenbach,  Deutschlands Geschichtsqaellen. 6. Aufl. 
IL  1886.  p.386;  6.Aafl.  H.  1894.  p.423. 

Tita  s.  Alberti  episcopi  Montis  Corvini 

in  Apulia  (f  1127)  auctore  Richardo 
episcopo  Montis  Corvini  (flor.  1130), 
luculentiore  stilo  expolita  abAlexandro 
episcopo  Yulturariensi  (cca.  1496). 

Ausg. :  ex  ms.  üghelli  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Apr. 
I.  p.  434-437. 

Vita  b.  Alberti  eremitae  in  territorio  Se- 
nensi  (cca.  1181)  auctore  Silvano  Razzi 
abbate  Camaldulensi,  itaüce  scripta. 

Ausg.:  latine  versa  «»  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr. 
I.  p.  402-404. 

Yita  s.  Alberti  Gambninensis  =  Vita  s.  Alberti 
abbatis  Gambr. 

Legenda  b.  Alberti  Magni  doctorismagni, 
episc.  Ratisbonensis  (f  1280.  Nov.  15  Co- 


1148 


LEGENDA  B.  ALBERTI  MAGNI  —  VITA  S.  ALBINI  ANDEGAVENSIS 


loniae)  compendiosa  et  metrica  auctore 
Jacobo  Gandensi. 

Ausg.:  (Coloniao,  Joh.  Koelhoff  1490.)  4^  — 
Legenda  alia  fiuctore  Radulpho  de  Novio- 
mago  ord.  Praed.  (saee.  XV)  *  Coloniae  ap.  Jo. 
Koelhoff.  4°.  s.  a.  typis  Gothic.  —  *  Coloniae,  Joh. 
Guldenschaff  1484.  4°.  —  »  ibid.  Joa.  Koelhoff  de 
Lübeck  1490.  4^  —  Vita  compilatore  Petro  de 
Prussia  ord.  Praed.  Coloniensi  {schrieb  nach 
1482).  Coloniae  1486.  4^  Oft  gedruckt 

Erl.-Sehr.:  Aasailly,  Oct.  d'.  Albert -le- Grand,  l'an- 
cien  monde  devant  lo  nonvean.  Tom.  1.  Paris  1870. 
8».  VIII.  462  pag. 

Badi,  Raff.  (=  pseudon.  Rüialdo  Tacera)»  Bistretto 
della  prodigiosa  vita  del  b.  Alberto  Hagno.  Firenze 
1680  —  88.  2  vol.  89. 

V.  Bianco,  Gesch.  der  Universität  in  Köln.  I.  1856. 
gr.  80. 

Chonlant,  Ludw.,  Albertus  Magnus  in  seiner  Be- 
deutung f&r  die  Naturwissenschaften ,  historisch  und 
bibliographisch  dargestellt,  s.  1.  et  a.  SP. 

De  Ferrari,  Giac.,  Vita  del  b.  Alberto  Magno  dell' 
Ordine  de'  Predicatori.  Roma  1847.  4».  Edixione  de 
lu880.  sc.  1.  66  b. 

Feiler,  Willy,  Die  Moral  des  Albertus  Magnus.  Ein 

Beitrag  z.  Gesch.  der  £thik  dos  Mittelalters.  Inaug.- 

Diss.  Leipzig  1891.  8».  83  pag. 
Fellner,  Steph.,  Albertus  Magnus  als  Botaniker.  Frogr. 

des  Obergymnas.  bei  den  Schotten.  Wien  1881.  gr.  8^. 

UI.90pag.  Jkl.m. 
Oauslinus,  Bemard.,  B.  Albertus  Magnus ,  gente  Teu- 

tonicus,  natione  Suevus,  patria  Lauingensis,  epi- 

scopns  Ratibonae,  ex  familia  I^aedicatorum  recons 

laudibus  illustratus.  Venetiis  1630.  8^. 
Gloria,  A.,  Quot  annos  et  in  quibus  Italiae  urbibus 

Albertus  Magnus  moratus  sit  in  Atti  dell'  Istituto 

Veneto.  1879.  80.  S.  5.  6. 
Hertling,  G.  Freih.  v.,  Albertus  Magnus.   Beitrfige 

zu  seiner  Würdigung.  Festschrift.  Köln  1880.  gr.  8^. 

VIII.  150 pag.  Jk2. 
:  Albertus  Magnus  u.  die  Wissenschaft  seiner  Zeit 

in  Histor.-polit.  Blätter.  LXXIU.  1874.  p.  485  ff. 
:  Albert  vonBollstädt  (Albertus Magnus)  «nAllgem. 

deutsche  Biographie.  I.  1875.  p.  186  -196 ,  %do  (such 

lAUeraiumachweis. 
Historia,  Brovis,  de  vita  et  doctrina  AlbertiMagni 

ap.  Qu6tif  et  j^chard,  Script,  ord.  Praed.  I.  p.  162- 

171  [beste  nach  Herzogs  Roal  -  Enc^clopädie  I.  1877. 

J».  240) ;  /it«r  sind  auch  die  älteren  BuxTraphen,  nament- 
ieh  Ludov.  de  Valleoleti  (f  1436) ,  Petrus  de  Prussia 

und  Rudalphus  de  Noviomago  eharakterisirt  (p.  789. 

866.  871). 
Jo61^  M.,  Verhältniss  Albert  des  Grossen  zu  Moses 

Maimonides.  Ein  Beitrag  zur  Gesch.  der  mittelalteri. 

Philosophie.  Breslau,  Schletter  1868.  4P.  28 pag. 
Iweins,  Henri,  Le  b.  Albert  -  le  -  Grand  de  l'ordre 

des  Fröres  -  precheurs.  Bruxelles  1874.  BP.  Enthält  ein 

Verxeiehmss  der  in  belgischen  Bibliotheken  vorhandenen 

MpU.Ä-'s. 
K rafft,  Wilh.,  Albertus  der  Grosse  u.  seine  Stellung 

zur  Wissenschaft  seiner  Zeit  in  Karl  Kraf  ft,  Briefe 

und  Dokumente  aus  der  Zeit  der  Reformation  im 

16.  Jahrh.  Elborfeld  (1876.)  gr.  BP.  p.  105-117. 
Merlo,  J.  J.,  Die  Reliquien  Alberts  d.  Gr.  in  der  St. 

Andreaskircho  zu  Köln.  (Köln  1865.  8^.) 
Opera  b.  Alberti  M.  Ratisbon.  episcopi  ...  in  lucem 

edita  studio  Petri  Jammy.  Lngduni  1661.  21  vol.  fol. 
Pouchet,  F.  A.,  Histoiro  des  sciences  naturelles  au 

moyen  -  fige ,  ou  Albert  lo  Grand  et  son  4poque  con- 

sider^s  comme  point  de  döpart  de  l'öcole  exp^rimen« 

tale.  Paris  1853.  SP.  p.  2an-320.  Unkritisch. 
Qu6tif  et  Echard,  Scriptores  ord.  Praedic.  L  Paris. 

1719.  fol.  p.  162-184. 
Reinhard  de  Liechty,  Philippe,  Albert  le  Grand 

et  Saint  Thomas  d' Aquin ,  oa  la  soionce  au  moyen  - 

ftge.  Paris  1880.  12mo.  3  fr. 
Sighart,  Joachim,  Albertus  Magnus.  Sein  Leben  n. 

seine  WissonschiuFt.    Nach  den  Quellen  dargestellt. 

Regensbnrg  1857.  80.  Jk  5.50.  (Traduit  de  l'Allemand. 

Paris  1862.   18mo.  VIII.  639  pag. ;  —  translat.  by 

W.  Dixon.  Ijondon  1876.  SP.)  Allgemeine  Literatur 

über  Alb.  M.  ibid.  p.  vii-xii. 
Tacera,  Rinaldo,  nd.  Badi. 


(Thömes,  Nie.)  Albertus  Magnus  in  Geschichte  und 
Sage.  Festschrift  zur  6.  Säcularfeior  seines  Todes- 
tages am  16.  Nov.  1880.  Köln  1880.  gr.  SP.  172  pag. 
Jt  1.60. 

Wed  dingen,  Albert  le  Grand  in  Revue  g^n^tale  de 
Bruxelles.  Annöe  1881. 

Tita  s.  Alberti  monaohi  Oberaitahensis  = 

Tita  s.  Alberti  sive  Adalberti  monaehi 
in  Oberaltaich,  antea  comitis  de  Haiger- 
loch (f  1301)  auctore  Alberto  monacho 
Oberaltahensi  o.  s.  Ben.  (saec.  XIV  med.). 

Ausg.:  ap.  Pez,  Thos.  anecd.  I.  3.  p.  535-550. 

De  b.  Alberto  abbate  Bononiae  ordin.  Vallum- 
brosaiii  in  Italia  {f  1245)  Papebrochii  commeot. 
historicus  in  AA.  SS.  Bell.  20.  Mai.  V.  p.  *254, 
*255;  cf.  VII.  p.  820. 

De  b.  Alberto  abbate  Pontidae  prope  Bei^o- 
mum  in  Italia  (f  cca.  fin.  saec.  XI)  Suyskenü 
comment.  historicua  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept.  H. 
p.  644-648. 

De  s.  Alberto  agricola  apud  Bergomcnses  Cre- 
monae  mortuo  a.  1190  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai. 
II.  p.  281. 

De  b.  Alberto  episcopo  Ferrariensi  in  Italia 
(t  1274)  Boschii  comment,  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Aug.  m.  p.  175-179  {mü  Abbildung). 

De  s.  Alberto  episcopo  Laude  Pompeia  in  Italia 

(t  1179)  SoUerii  commentatio  in  AA.  SS.  Bull. 

4.  Jul.  IL  p.  165-167. 

ßrl.  -  Sehr. :  V  i  g  n  a  t  i ,  Ges. ,  Docamenti  istonci  internal 
la  vita  e  le  reliquie  di  s.  Alberto  Quadrelli  vescovo 
di  Lodi.  Lodi  1868.  SP. 

De  b.  Alberto  ex  canonico  rcgul.  episcopo  pri- 
mum  Vercellensi,  dein  patriarcha  Hierosolymi- 
tano ,  legato  apostolico  et  legislatore  oidinis  Car- 
melitici  (f  1214)  Papebrochii  dissertatio  in  AA. 
SS.  BoU.  8.  Apr.  L  p.  769-802.   VgL  p.  909. 

De  s.  Alberto  monacho  Cisterciensi  Sigestri 
prope  Genuam  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  665. 

De  Alberto  puero  in  Polonia  a  Judaeis  occiso, 
deposito  in  collegio  Lublinensi  soc.  Jesu  (a.  1598) 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  April.  IL  p.  835.  836.  — 
Historica  epitome  auctore  Simone  Kakorovio 
ibid.  p.  836-838.  —  Appendix.  De  plaribns 
innocentibus  per  Judaeos  excruciatis  ibid.  p.  838. 
839. 

De  bb.  Alberto  et  Gerardo,  confess.  non  pon- 
tiflf.,  monachis  Saxoferrati  in  Piceno  {f  1350  et 
1367)  Vict.  de  Bück  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Oct.  XI.  p.  762-770.  —  Decretum  ordinis 
8.  Ben.  super  conßrmatione  cultus  ab  immemo- 
rabili  praestiti  s.  D.  Alberto  monacho  .  .  .  ibid. 
p.  770.  771. 

De  b.  Albertino  priore  eremi  s.  Grucis  fontis 
Avellani  in  Umbria  (f  cca.  1235  [1294  Mütar.j 
Stiltingii  sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug. 
VL  p.  811.  812.  VgL  Mittarelli,  Annales  Camal- 
dulens.  V.  p.  207  sq. 

Tita  s.  Albini  Andegavensis  episcopi 

(t  560)   auctore   Fortunato  Venantio 
presbytero,  postea  episcopo  Pictaviensi. 

Handschr. ;  B  r  ü  s  s  e  l ,  k.  Bibl.  n<>  207-  208.  sec. 
XIIL  —  Esourial,  III.  n«»  26.  soc.  X.  8»,  «»- 


TRANSLATIO  S.  ALBINI  MARTYRIS  —  VITA  ß.  ALCUINI 


114» 


%ige  vollständige,  —  Paris,  Nat.-Bibl.,  lat.  n* 
3788.  sec.  XII;  —  n«  5280.  sec.  XIII;  —  n*»  5318. 
sec.  XIU;  —  n«^  5324,  ohne  Prolog.  —  Rom, 
Tatic.  Christ,  reg.  n°  465. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  De  probatis  SS.  histor. 
1.  Mart.  n.  CJoloniae  1571.  p.  1.  —  'ap.  Mabiüon, 
XX.  SS.  0.  s.  Ben.  saoc.  I.  p.  108-112.  —  » tu  AA. 
SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  57-60.  —  *  nach  Mabtlloti 
in  F-i  opp.  ed.  Luchi.  II.  Roniae  1786.  p.  55-65. 

—  *  tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVin. 
p.  479-486.  —  *ed.  Br.  Enisch  in  Mon.  Germ. 
bist  Auct.  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p.  27-33;  cf. 
prooem.  p.  xii-xv.  —  '  Auszug  ap.  feouquet,  Re- 
cueil  III.  p.  421.  —  Miracula  auctore  monacho 
Andegavensi  » in  AA.  SS.  1.  c.  p.  60-63.  Cf.  Com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  54-57.  —  •  Bmchstück 
ap.  Bouquet  1.  c.  IX.  p.  151. 

Erl.-Sckr.:  Histoire  Utt6raire  de  la  France.  VII.  1746. 
p.  507. 
Mazelin,  Fran^.,  Saint  Aubin,  6vdquo  d' Angers,  sa 
Tie.  son  pMerinago  ä  Mooslains  (Haute -Mamej.  Bar- 
le-Duc  1871.  18mo.  287  pag.  1  fr.  25  c. 

Translatio  s.  Albini  martyris  Koma  Co- 
loniam  sive  ad  S.  Pantaleonem  Colonien- 
sem  a.  983  —  991:  ,Qiiia  Caritas'. 

Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n<^  329-341. 
sec.  XV.  8®.  —  Düsseldorf,  kgl.  Archiv  A.  18. 
sec.  XII.  —  Wolfenbüttel  Aug.  76.  14.  mbr. 
sec.  XL  fol.  min. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Relatio  quomodo  s.  A-i 
mart.  reliquiae  ad  nostrum  translatae  sunt  mou- 
asterium  in  Catalogus  codicum  hagiographic.  bibl. 
regiae  Bruxell.  Edidenmt  hagiographi  Boliand. 
Pars  I.  Tom.  I.  Bruxell.  1886.  gr.  8^  p.  196-198. 

—  *  ed.  L.  V.  Heineroann  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  687.  688.  —  Praef  atio  de  translatione 
in  Catalogus  codd.  I.  1.  p.  198.  199.  —  AI ia  re- 
latio de  translatione:  ,Praesenti8  igitur"  ibid.  p. 
199.  200.  —  Relatio:  ,Itaque  iam'  ibid.  p.  200- 
202.  —  Des.  Albino  mart.  Roma  Coloniam  de- 
lato  Henschenii  commentar.  historicus  in  AA.  SS. 
BolL  22.  Jun.  IV.  p.  172-175. 

De  s.  Albino  episcopo  Lugduni  in  Gallia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sept.  V.  p.  44. 

De  s.  Albino  aive  Albuino  episcopo  Brixiensi 
in  Tiroli  (f  cca.  1015)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr. 

I.  p.  712. 

Erl.-Sdtr.:  Vindiciae  Romani  martyrologii ,  13.  Aiig. 
s.  Casriani . . . ,  5.  Febr.  ss.  Brixinonensium  episcopo- 
nun  Ingennini  et  Albaini  memoriam  recolentis.  Vero- 
nae  1751.  40.  204  pag. 

De  SS.  Albino  oeu  Witta  et  Megingaudo  epi- 
scopis  Buriburgensibus,  et  de  s.  Humberto  priore 
Fritislariensi  ("f*  a.  785  et  deinceps)  Vict.  de  Bück 
sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XI.  p. 
947-962  (§  1:  Albini  cultus  .  .  .,  §  2:  Hassiae  in 
qua  laboravit  s.  Albinus,  fines;  conditio  civilis; 
labores  s.  Bonifacii .  .  . ,  §  3 :  Fundatio  Wii-zibur- 
gen.sis,  Erfortensis  et  Buriburgensis  episcopa- 
tuum  .  .  .  etc.). 

De  s.  Albrico  seu  Aldrico  episcopo  Augusto- 
dunensi  apud  montem  Brusonis  in  dioecosi  Lug- 
dunensi  (f  post  800)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun. 

II.  p.  1069. 

De  s.  Albuino  =  De  s.  Albino. 


Translatio  ss.  Alchmundi  et  Tilberhti 
episcoporum  Hagustaldensium  (f  780  et 
789)  auctore  anonyme  canonico  regulari 
(saec.  XII). 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  1.  p.  217*' 220^  post  p.  232.  --  ^wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  III.  p.  117-128,  c.  Suys- 
kenii  comment.  praevio  ibid.  p.  112-117. 

De  s.  Alcmundo  martyre  Cestriae  et  Salopiae 
in  Anglia  (t  800)  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Mart.  III.  p.  47.  48. 

Tita  b.  AIcuini  abbati8  ecclesiae  b.  Mar- 
tini Turonensis,  cognomento  Albini  (f 
804)  auctore  anonyme  eius  fere  aequali. 

Vor  829  nach  dorn  Berichte  seines  Schülers  Sigalf 
g^chrieben;  unbedeutend. 

Handschr. :  T  r  o  y  e  s ,  S tadtbi bl.  n°  1 7 1 2.  sec. 
XIII. 

Ausg. :  *  in  AIcuini  opp.  ed.  Duchesne.  Paris. 
1617.  fol..  XU  Anfang.  —  ^wiederh.  ed.  Surius^ 
De  prob.  SS.  histor.  19.  Mai.  III.  Coloniae  1618. 
p.  257-264.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  1.  p.  145-161  [ed.  Venet.  p.  139-153]. 

—  *m  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  335-344; 
cf.  VII.  p.  808.  —  *  in  AIcuini  opp.  ed.  Froben 
I.  p.  ux-Lxxix  (Ratisbonae  1777.  2  vol.  fol.).  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  C.  p.  89-106. 

—  ^  aus  Frobens  u.  Duchesnes  Text  ap.  Jaflfe,. 
Bibl.  rer.  Germ.  VI.  p.  3-34.  —  *ed.  TV.  Arndt 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  184-197.  —  »  Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Reo.  V.  p.  445-447.  —  Epi- 
taphium Alcawini  (Alchuuini  Dümmler)  a  se 
ipso  compositum  *  ap.  Mabillon  1.  c.  IV.  1.  ed. 
Venet.  p.  154.  —  *  ap.  Bouquet  1.  c.  V.  p.  414. 

—  "tn  AIcuini  opp.  ed.  Froben  II.  p.  236.  — 
*  ap.  M.  Gcrbert,  Iter  Alamannicum  I.  p.  287.  — 
'  ap.  Migne  I.  c.  C.  p.  106.  —  •  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.. 
German.  VI.  p.  33.  34.  —  '  ed.  Dümmler  in  Mon. 
Germ,  hist  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  p.  350.  — 
'  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Monum.  Script  XV.  1. 
p.  197. 

Erl.-Sckr.:  BAhr,  Qesch.  der  römischen  Literatur  im 

karolingischon  Zeitalter  p.  302. 
Cantor,  Mor.,  Vorlesungen  über  die  Geschichte  der- 

Mathematik.  1.  Leipzig  1880.  p.  712-721. 
Dümmler,  £.,  Alkuin ,  Alchnine  in  Allgom.  deutsche^ 

Biographie  L  1875.  p.  343-348. 
Dupuy,  Ach.,   Alcuin  et  r6cole  de  Saint  -  Martin  de 

Tours.  Tours  1876.  8».  2  fr. 
Ebort,  A.,  Ailirem.  Geschichte  der  Litteratur  do5  Mit* 

telaltors  II.  1880.  p.  12-36;  p.  344.  345. 
Hardy,  Descriptive  cataloguo  of  materials.  1.2.  1862. 

p.  602.  no  \{m.  1067. 
Henschen,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  333-335. 
Histoire  litteraire  de  la  France  IV.  p.  295  sq. 
Lorentz,   F.,   Aicuins  Leben.  Halle  1829.  8^  (transL 

into  English  by  Jane  Mary  Slee.  London  1837.  12mo). 
Mabillon,  Elogium  historicum  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 

sec.  IV.  1.  p.  162-188  (ed.  Venet.  p.  154-180 ;  unederh. 

ap.  Migne.  Patrolog.  lat.  CI.  p.  1415-1442). 
Monnier,  Fr.,  Alcuin  et  son  mfluence  littdraire ,  re- 

ligiouse  et  politique  chez  los  Francs.  Paris  1853.  8°  ^ 

— ■  6d.  2«  augment.  sous  le  titre:  Alcuin  et  Charle- 

matrne.  Paris  1864.  32mo.  4  fr. 
Noander,  Aug.,  Kircheiigoschichto  III.  p.  809. 
Th6ry,  Aug.  Fran^.,  L'ecoie  et  Tacademie  palatines. 

Alcuin.  Amiens  1878.  8®. 
"NVattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  93. 

(5.  Aufl.  1. 1885.  p.  124. 140. 151-154.  U.  p.  482 ;  6.  Aufl. 

I.  1893.  p.  163). 


1150 


TITA  B.  ALDAE  —  DE  S.  ALDO 


Wright,  Alcnin  in  kis  Biographia  Britann.  liter.  I. 
p.  S49-368. 

Vgl.  Alcuinns. 

Vita  8.  Richarii. 
Vedasti. 


WiUibronli. 


Vita  b.  Aldae  seu  Aldobrandescae,  vi- 
duae  Senensis  tertii  ord.  Humiliatorum 
(f  1309)  auctore  Gregorio  Lombar- 
de 11  o.   Italice. 

Ausg. :  latine  versa  in  AA.  SS.  BoII.  26.  April, 
m.  p.  468-472. 

Erl.-Sehr.:  Lombardolli,  (rregor.,  Vita della b. Aldo- 
brandesca  Ponzii  de'  Bellaoti  del  terz'  Online  degii 
Hmniliati.  Siena,  Bonetti  1584.  4». 
Vita  della  b.  Aldobrandesca  di  Caaa  Pontii  da  Siena. 
Siena,  Nie.  di  Nardo  1529.  &. 

De  s.  Aldegunde  virgine  TniDchinii  apud  Oan- 
denseö  in  Flandria  (saeo.  VII)  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Jun.  IV.  p.  25. 

Yita  s.  Aldegundi8  abbatissae  (f  cca. 
683)  et  fiindatricis  Malbodiensis  (Mau- 
beuge)  in  Hannonia  auctore  Hucbaldo 
monacho  S.  Amandi  Elnonensis  (f  930). 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit  Sanct.  13.  Nov.  VI. 
p.  300-309.  Schlecht.  —  *  besser  ap.  Mabillon, 
A A.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  807-815.  —  •  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Janr.  II.  p.  1040-1047.  —  ^wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXH.  p.  857-876.  — 
Vita  alia  auctore  anoDymo  in  AA.  SS.  B.  1.  c.  p. 
1035-1040.  —  HIstoria  translationis  a.  1161  s. 
A-s  auct.  Adriane  praeposito  'ü alh odii  Und. 
p.  1051.  1052.  —  HSstoiia  tertiae  translationis 
auctore  anonyme  teste  oculato  ibid.  p.  1052-1054. 

—  Vita  tertia  auctore  anonyme  ex  ms.  Gisle- 
niano  ibid.  p.  1047-1050.  —  Testament  (ou 
donation  de  s.  Aldegonde  en  faveur  de  Tabbaye 
et  du  chapitre  de  Maubeuge,  latine)  ^  in  Histoire 
de  la  vie  de  Aldegonde.  Arras  1623.  p.  203.  — 
•  lüiederh,  von  Foppens  (Miraeus)  III.  p.  457 ;  — 

—  "ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belg.  IV.  p.  305; 

—  *ap.  Pardessus,  Diplomata  II.  p.  116.    Alle 

diese  Texte  sind  unvollständig.  —  ^  vollständig 

u.  in  seiner  echten  Gestalt  ap.  Ch.  Duvivier,  Re- 

cherches  sur  le  Hainaut  ancien.  BiTixelles  1866. 

gr.8«.  Partie  1.  p.268-276.  —  Autre  redaction 

de  l'acte  de  donation  de  s.  Aldegonde  (avant  673) 

ap.  Duvivier  1.  c.  I.  p.  276.  277.    Vgl.  Erl.-Schr.: 

Triquet.  1837. 

Erl.' Schar.:  Bo  ve ,  P.  A.  de,  Kort  veiiiaol  van  het  leven 

der  enarelacne  maegd  s.  Aldegonde.   Dendermonde 

1762.  12mo. 
Delbos,  AI.  Jos.,  Vie  de  sainte  Aldegonde,  princosse 

de  Hainaut,  fondatrice  des  dames  chonoinesses  de 

Maubeuge,   oxtraite  de  plusiears  öcrivains  du  17. 

siöcle ,  ot  en  pnrticulior  da  P.  Etienne  Binet.  Tonmai 

1859.  12mo.  315  pag. 
Estienno,  A.,  Retour  du  Corps  de  s.  Aldegonde  de 

Mons  ä  Maubeuge ,  le  23  avril  1660  in  Archives  hi- 

6tori(^ues  du  nord  do  la  France.  2«  serie.  Tom.  4. 
Histoire  de  la  vie  de  s.  Aldegonde  par  un  frere  capu- 

ein  de  la  province  Wallonne  ^  Douay  1622.   12mo. 

»  Arras,  I^  Riviore  1623.  4P. 
Histoire  littörairc  de  la  France.  III.  1735.  p.  637. 
Leroy,  £dm.,  Histoire  do  sainte  Aldegonde ,  patronne 

de  Maubeuge.  Valenciennes  Sl  Paris  1883.  b^.  XLI. 

250  pag.  6  fr. 
Triquet,  Andr6,   Sommaire  do  la  vie  admirable  de 

la  princesso  s.  Aldegondo,  patronne  do  Maubeuge. 

Tournay,  Quinfjue  1641.  S«. 
:  La  vie  admirable  de  la  trds  -  illustre  prin- 
cosse s.  Aldegonde ,  rCümprim^e  sur  la  dem.  Edition. 


Augmentöe  du  testament  in6dit  de  cetto  sainte  et  du 
r^cit  de  diverses  translations  de  son  pr^eleox  carp> . 
avec  des  notes  parAndr6Estienne.  Maubeuge  1(37.  &-. 

Yita  s.  Aldemarti  abbatis  Casinensis 
(t  c.  1070)  auctore  Petro  diacono  Ca- 
sinensi  (f  c.  1140). 

Ausg.:  ^  ex  cod.  Casin.  n^  518  ap.  Michael 
Mon.,  Sanctuarium  Oapuanum  p.  166.  —  'ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  625- 
630.  —  *  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart  IE. 
p.  489-492. 

Acta  s.  Alderbrandi  episcopiForo-Sem- 
proniensis  in  TJmbria  (saec.  XU). 

Ausg.:  *ap.  Ughelli,  Italia  sacra  II.  —  'tw 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  159.  160. 

ErL-Sehr.:  Maria,  B.,  Vita  di  s.  Alderbrando,  gia 
vescovo  della  cittA  di  Fossombrone  ed  ora  protettare. 
Fano  1706.  8». 

Vita  s.  Aldericl  Senonensis  archiep.  =  Vita  s. 
Aldrici. 

Tita  s.  Alderici  subulci,  Fasniaci  in 
dioecesi  Coloniensi  (f  cca.  1200)  auctore 
Jacobe  Polio  ord.  Minor. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  922-925. 

Yita  s.  Aldetnidis  abbatissae  Malbodii 
in  Belgio  (f  cca.  696). 

Ausg. :  *  ap.  Colgan ,  AA.  SS.  Hibemiae  I.  Lo- 
vanii  1645.  fol.  p.  412.  —  •  ex  2  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  25  Febr.  111.  p.  510.  511. 

Tita  s.  Aldhelmi  episcopi  Schirebur- 
nensis  et  abbatis  Malmesburiensis  in  An- 
glia  (f  709)  auctore  Guilelmo  Malmes- 
buriensi  (f  1142). 

Ausg.:  *  ap.  "W harten,  Anglia Sacra  11.  p.  1-49. 
—  «ap.  Gale,  Hist.  Brit  Script,  p.  337-381  als 
Wilhelm!  Malmesb.  lib.  V  de  pontiiScibus,  —  'ed. 
N.  £.  S.  A.  Hamilton  in  Willelmi  Malmesbinens. 
De  gestis  pontificum  Angler,  libri  5.  London  1870. 
gr.  8^  p.  332-443  als  lib.  Vis;  ,Igitur  Aldhelmus 
ex.'  —  Auszug  daraus  *ex  ms,  Cottoniano  in 
AA.  SS.  BoU.  25.  Mai.  VI.  p.  79-83.  —  »ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  726-733 
(p.  683  ed.  Venet).  —  Alia  vlta  auctore  (idio)  Fa- 
ritio  monacho  Malmesburiensi  (f  1117)  [trurde 
gewöhnlich  als  das  Werk  eines  Anonymus  an- 
gesehen] ex  bibl.  Cotton.  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c, 
p.  84-93.  —  unederh.  '«i»  Aldhelmi  opp.  ed.  J. 
A.  Giles  p.  354;  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
LXXXIX.  p.  65. 

Erl.-Schr.:  Elogium  historicam  s.  A-i  ap.  MabilloD. 

AA.  SS.  0.  B.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  222'  227'. 
Hardy,  Descriptive  catalogue  of  materials  1. 1.  1882. 

p.  389-396. 
Henschen,  Comment.  praevius  wi  AA.  SS.  Boll.  1. c. 

p.  77-79. 
Holmes,  T.  S.,  The  conversion  of  Wessex  in  Th« 

Engiish  historical  Review.  VH.  London  1892.  p.  4S7 

-443. 
Montalombort,  Les meines d'Occident.T.  Paris  1S6& 

p.  28 -46;  909-314. 
Tann  er,  Biblioth.  p.  273. 
^Vright,   Aldhelm  in  his  Biograph.  Britann.  liter.  1. 

p.  209-222;  cf.  IL  p.  47. 

Vgl.  Aldhelmns  Schireb. 

De  s.  Aldo  oremita  Papiae  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  627. 


VITA  B.  ALDOBRANDESCAE  —  ACTA  S.  ALEXANDRI  FÜNDATORIS 


1151 


Vita  b.  AldobraiHl68Cae  »  Vita  b.  Aldae. 
Vita  s.  AMrici,  vgL  Vita  s.  Alderici. 

Vita  s.  Aldrici  Cenomanensis  episcopi 
(cca.  856)  auctore  anonymo. 

FQr  Paderborns  Oeechichte  beachteoswert. 

Ausg.:  aus  d.  Franxös,  de«  Petrus  Viellus, 
fceleher  das  tat.  OrigincU  übersetxt  hatte  j  xurück- 
übers.  ins  Lot.  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Janr.  I.  p.  387 
-389.  Vgl  Geste  Aldrici  C.  ep. 

Vita  s.  Aldrici   Senonensis   archiep., 

aniea  Ferrariensis  abbatis  (f  841)  auctore 

anonymo  cuius  aetas  incerta  (sec.  BoUan- 

dist  auctore  monacho  Ferrariensi). 

Ausg,:  ^  ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  568-575.  —  Appendix  de  litteris  et 
reliquüs  s.  Aldrici  Und,  p.  576-578.  —  ^toiederh, 
in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jun.  I.  p.  753-758  —  u.  »ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CV.  p.  799-810.  —  *  Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Recueil  VI.  p.  326.  327.  — 
Epistolae  2  ap.  Migne  1.  c.  p.  809-814. 

Erl.'Sekr.:  Watten b ach,  Deutschlands  Geschieh ts- 
queUen.  5.  Aafl.  I.  1886.  p.221,  ef.  p.  154;  6.  Aofl.  I. 
1893.  p.  236. 257. 294;  cf.  p.l68. 
Vgl.  Aldricos  Senon. 

De  s.  Aidrico  episc.  Augustod. .,  vid.  De  s.  Al- 

brico. 

De  8.  Mdrovando  episcopo  a.  869  Balneoregii 
in  Etruria  Cuperi  svUoge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  22.  Aug.  IV.  p.  549. 

Acta  s.  Alenae  virg.  et  martyris  Fo- 
resti  in  Brabantia  (f  641). 

Ausg.:  ex  ms.  Dielbekano  in  AA.  SS.  BoU. 
17.  Jun.  m.  p.  388-395  (ed.  Paris.  IV.  p.  315). 
—  Appendix  ex  editionibus  Belgica  et  GalUca 
et  quibusdam  mss.  Und.  p.  395-398. 

Erl.-Sehr.:  Girod.  F.  D.,  Sainte  Al^nie  et  les  saints 
en  g^nöral.  2.  6dit.  avec  r^fütation  de  trois  articlos 
de  M.  Eersten.  Li^  1843.  BP.  33pag. 

Histoire  de  la  Tie  et  des  miracles  de  la  b.  vierge 
et  mart.  s.  Alöne  dont  les  reliques  reposent  dans 
l'abbaye  de  Foret  prds  Bmxelles ,  ordre  de  s.  Benoist. 
Bmxelles  1738.  12mo ;  —  tptederh.  ibid.  1763.  12mo. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  XV.  1820.  p.  620. 

Historie  van  het  leven  .  .  .  van  de  h.  Alena.  Bmssel 
1829.  89. 

Vie  et  miracles  de  sainte  Aldne,  vierge  et  martyre. 
Bnixelle«  1773.  l2mo. 

Wanters,  Alph.,  M61ange6  d'histoire  et  d'archeotogie. 
I.  s^rie.  Bruxelles  1862.  Bfi.  {ErUhäU  u.a.:  Tombe  de 
sainte  Aldne  ä  Fordt.) 

De  SS.  Alexandra,  Claudia,  Euphrasia,  Matrona 
etc.  mulieribus  mari  sub  Maximiane  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Mart.  ID.  p.  83. 

De  SS.  Alexandra  Imperatrioe  uxoro  Diocletiani, 
ApoUone,  Isaacio  et  Codrato  (302)  in  AA.  SS. 
BoU.  21.  April.  IL  p.  842.  843. 

Translatio  s.  Alexandri  Wildeshusam  a. 
851  auctoribus  Ruodolfo  (qui  scribere 
coepit  863,  f  865)  et  Meginharto  (qui 
exegit,  t  888)  monachis  Fuldensibus. 

Der  wichtigere  Theil  ist  die  von  Raod.  herrührende 
Gesch.  der  Sachsen ,  bei  Adamns  Brom,  als  Einhardi 
historia  Saxonam  citirt. 

Ausg.:  ^xuerst  ap.  Scheidt,  BibÜotheca  bist. 

Goetting.  1758.  4^  p.  1-18.  —  *  wiederh.  ap.  Lan- 


gebek,  Scr.  rer.  Dan.  IL  p.  38-49.  —  "ap.  Pertz, 
Mon.  n.  p.  673-681. 

Uehers. :  deutsch.  Nach  d.  Ausg.  der  Mon.  Germ, 
übers,  v.  B.  Richter.  BerUn  1856. 8*  (=?=  Geschicht- 
schreiber d.  deutschen  Vorzeit  IX.  Jahrh.  7.  Bd.). 

—  2.  Aufl.  Neu  bearb.  von  "W.  "Wattenbach.  Leip- 
zig 1889.  8®.  40^.  («p=  Gesch.  d.  d.  Vorz.  2.  Ge- 
sammtausg.  Bd.  21). 

Erl.'Sekr.:  Acta  SS.  BoU.  Jol.  in.  p.  21-24. 

Kbert,  Adf.,  Allgeni.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  11.  1880.  p.  836. 

"Waitz,  G.,  in  Nachrichten  von  der  GOttinger  ünivers. 
1857.  p.  42-46. 

- — ■'.  in  Göttinger  gel.  Anzeiipen.  1881.  Jani. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 
I.  1885.  p.224.  II.  p.72;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.2S8. 

Wetze  1 ,  Aug.,  Die  Translatio  s.  Alexandn.  Eine  krit. 
Untersuchung.  Inaug. -Diss.  Kiel  1881.  gr.  8^.  Mit 
3  Taf.  87  vag.  Jk  2.80.  Gibt  einm  wieh^fM  Naeh- 
trag  xum  Text  der  Tran»l„  tudU  ab&r  tonst  xu  beum- 
gen .  da9B  «w  ein  bUrügerisehta  Machwerk  xu  genealog. 
Zwecken  sei. 

Wilmans,  Bog.,  Kaiserurkunden  der  Frov.  West- 
ftUen  I.  p.  888  ff. 

Translatio  s.  Alexandri  filii  s.  Felici- 
tatis  in  abbatiam  Ottenburanam. 

Fabelhaft ,  spielt  zu  Karls  d.  Gr.  Zeiten. 
Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  III.  p.  18-21. 

Translatio  s.  Alexandri  martyris  filii  s. 
FeUcitatis  ad  Novi-Operis  monasterium 

a.  1124.  Geschrieben  1146. 

Ausg.:  ^  ap.  Schannat,  Vindem.  litter.  II.  p.  73. 

—  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  VII.  append. 
p.  864.  865. 

Erl. ' &Ar. ;  Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  II.  1886.  p.82Ü,  6.  Aufl.  U.  1894. 
p.  35U. 

Acta  s.  Alexandri  episcopi  Via  Claudia 
iriaiiyris  (saec.  U)  auctore  Crisentiano 
presbytero  teste  oculato. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  VI. 
p.  230-236,  c.  Perieri  cominent.  praevio  ibid. 
p.  227-230. 

Erl.-S^.:  Neumann^  K.  Joh.,  Der  römisdie  Staat 
und  die  allgemeine  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  gr.  8®. 
p.  306-306. 
de  Bossi.  Baccano  (Baccanas)  suUa  via  Cassia.  Sco- 
perta  del  cimitero  di  s.  Alessandro  vescovo  e  mart. 
.  .  .  in  Bnllettino  di  archeologia  oristiana.  Ser.  H. 
Anno  VI.  1875.  p.  142-155. 

Acta  SS.  Alexandri  et  Antoninae  Con- 

stantinopoli  martyrum  a.  313. 

Ausg.:  ex  cod.  graeco  Vatic.  latine  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Mai  I.  p.  381.  382.  —  MaQTvgtov 
70 0  äyCov  ^AXe^ttvSQOv  xiti  Tfjg  äyitjs  ^AvTwv(vt\g 
ibid.  p.  744-747. 

Translatio  ss.  Alexandri  et  Juetini  ==  Translatio 
SS.  Alexandri  papae  et  Just. 

Passio  SS.  Alexandri,  Evencii  et  Theo- 
doli  martyrum:  , Residente  Aureliano'. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n®  380-2  in  Cata- 
logiis  codicum  hag:iograph.  bibl.  reg.  Brux.  1. 1886. 
p.  218-223.  0/".  Henscben,  De  Alexandro,  Even- 
tio  et  Theodulo  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  367-37 1. 

Acta  s.  Alexandri  fundatoris  Acoeme- 
torum  Constantinopoli  (f  cca.  430)  auctore 
anonymo  Acoemeto. 


1152 


PASSIO  S.  ALEXANDRI  MARTYRIS  —  DE  S.  ALEXANDRO  EPISCOPO 


Aitsg.:  ex  graeco  ms.  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Janr.  I.  p.  1020-1029;  vgl  p.  1018. 

Passio  s.  Alexandri  martyris  Bergomi 
in  Italia  sub  Maximiano,  auctore  ano- 
nymo  Bergomensi. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.*  SS.  Boll.  26.  Aug!  'V 
p.  803-806.  --  Passio  altera  ibid.  p.  806-8C3. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  798  803. 

]E>rl.-Sekr.:  Fesenti  -  Magazzeni,  Aless.,  II  XVI 
centenario  del  martirio  di  s.  Alessandro ,  protettore 
di  Bergamo.  Dissert.  stor.-critica.  Bergamo  1887.  8^- 
144jpag. 

Acta  s.  Alexandri  martyris  Pjdnae  in 
Macedonia  sub  Maximiano  imperatore. 

Aicsg.:  ex  2  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mart. 
IL  p.  344.  345. 

Acta  s.  Alexandri  martyris  Bomani  sub 
Maximiano  Driziparae  in  Thracia. 

Atisg.:  ex  Lipomano  et  ms.  graeco  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Mai.  lU.  p.  194-201.  —  Appen- 
dix. Templa  s.  AlexaDdri  in  Thracia.  Ob  reliquias 
eins  dissipatas  Chaganus  rex  Avanim  divinitus 
punitus  tbid.  p.  201.  —  ^'A^lriüi^g  toO  ayiov 
jLiäQtvQog  ^AXi^dvdQOv  loö  *Po)fjLa(ov  ibid.  III. 
append.  p.  15*.  16*. 

Acta  s.  Alexandri  I  papae  martyris  Bo- 
mani (t  115?). 

Ausg. :  ^  ex  variis  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai. 
I.  p.  371-375;  cf.  VU.  p.  556.  —  ^unt.d.  TU.: 
Atti  del  martirio  di  s.  Alessandro  I  pont.  e  mart., 
e  memorie  del  suo  sepolcro,  con  3  tavole.  Roma 
1858.  8*».  50  baj. 

Tita  s.  Alexandri  II  papae  (f  1073)  ex 

cod.  Petri  Guillermi  Vatic.  3762. 
Ausg.:  ap.  Watterich,  Roman,  pontific.  vitae 

I.  p.  235.  236.  —  Tita  alia  (auctore  Bosone 
Card.  [?])  ex  Cencii  Libro  cens.  mpto.  ibid.  I. 
p.  256-270. 

Vgl.  Alexander  II  pp. 

Gesta  Alexandri  II  pp. 

Yita  Alexandri  III  papae  (f  1181)  a 
Bosone  cardinali  conscripta. 

Unzuverlässig ;  vgl.  P.  Wagner,  Eberhard  II  von  Bam- 
beix  p.  145-147. 

Ausg. :  ^  ap.  "Watterich,  Rom.  pontificum  vitae 

II.  p.  377-451.  —  Vorher  schon  gedruckt  unt.  d. 
Bezeichnung  auctore  cardinali  de  Aragonia 
'  ap.  Muratori ,  Scr.  rer.  Ital.  lU.  1 .  p.  448.  — 
■  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CG.  p.  1 1  -  60. 

Erl.-Schr.:  Loredano,  Vita  di  papa  Alessiuidro  III. 
Venotia  1662.  8^.  Hiervon  exisiiren  viele  Ausgaben. 
Renter,  £.,  Geschichte  dos  Papstes  Alexander  III 
und  seiner  Zeit.  2.  Aufl.  I^ipzig  1860— 64.  3  Bde. 
KT.  80. 

Vgl.  Alexander  III  pp. 

Translatio  ss.  Alexandri  papae  et  Justini 

presbyteri  a.  834  Borna  IVisingam  facta, 
auctore  clerico  quodam  aequali. 

Handschr. :  München,  Staatsbibl.  Lat.  1 3 101 
(olim  Ratisp.)  mbr.  sec.  XII. 

Ausg. :  ed.  W.  AVattenbach  ^  in  Sitzungsbor. 
der  preuss.  Akad.  d.  Wissensch.  1884.  Dec.  4.  p. 
1127-1141;  —  »ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p. 


286-288.  —  "  Bruchstück  ed.  Stilting  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Sept.  V.  p.  472. 

Erl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschidiu- 
quellen.  6.  Aufl.  I.  1885.  p.  271 ;  6.  Aufl.  ].  18ä3. 
p.  288. 

Vgl.  Acta  s.  Justini  prosb. 

Vita  b.  Alexandri  Saulii  Aleriensis,  tum 
Ticinensis  episcopi  (f  1592)  auctore  Jo. 
Ant.  Gabutio  ord.  der.  reg.  s.  Pauli 

Au^g. :  ^  edita  per  Paulum  Onuphrium  Bran- 
dam.  Mediolani  1748.  8°.  —  ^unederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Oct.  V.  p.  807-834  c.  Fonsoni  com- 
mentario.  Cf.  Auctar.  ad  AA.  SS.  tomi  V.  Oct. 
p.  58-80  et  Notao  de  b.  Alex.  Saulio  episc.  in 
ducatu  Med.  Rigolloti  in  AA.  SS.  BolL  11.  Oct 
Suppl.  p.  80* -104*. 

Brl.'Sehr.:  Gerdil,  Card.,  Vie  du  b.  Alexandre  Saoli 
in  Oeuvres  du  cardinal  Gerdil.  Tom.  XX. 

Orazioli,  Pietro,  Della  vlta,  virtü,  o  miracoli  del 
b.  Alessandro  Sauli,  proposto  generale  della  Con- 
gromzione  di  s.  Paolo  detta  de'  Bam&biti,  v@scov>j 
di  Aleria,  poi  di  Pavia,  ehiamato  Tapostolo  della 
Corsica  ....  libri  quattro.  Bologna  1742.  &.  240  pag. 

Maggio,  V.,  Yita  e  segnalate  azioni  del  Alessandro 
Sauli,  vesc,  della  Congr.  de  chierici  regol.  di  ^. 
Paulo.  Milane  1683.  4«. 

Verdona,  Mauriz.,  II  b.  Alessandro  Sauli  e  U  circ^lo 
educativo  b.  A.  Sauli,  celebrante  il  3.  centonano 
dalla  morte  del  protettore.  (Genova)  1892.  8^.  15  p&g. 

Vita  del  b.  Alessandro  Sauli.  Milane  1741.  49. 

Vita  del  b.  Alessandro  Sauli  della  Coiigrps:az.  de' 
chierici  regol.  Roman.  1741.  9^. 

De  bb.  Alexandiis  Macchiavelliis  conff.  non  pontt 
fabulosis  (f  1300  et  1441)  Bononiae  in  Italia 
Vict.  de  Bück  sylloge  crit  in  AA.  SS.  Boll.  2*3. 
Oct.  XII.  p.  170-172. 

De  SS.  AlexandrOy  Antigono,  Abundantio  etc.  mar- 
tyribus  in  Macedonia  Henschenii  svlloge  histo- 
rica  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  in.*'p.  676.  677. 

De  s.  Alexandro  Carbonario  episcopo  ac  mar- 
tyre  (saec.  III)  Ck)manae  in  Pento  Pinii  svlloge 
historica  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  E.  p.  609-612. 

De  SS.  Alexandro,  Colirtho  et  Barbaro  martyri- 
buß  Constantinopoli  honoratis  in  AA.  SS.  BoIL 
14.  Mai.  m.  p.  285. 

De  b.  Alexandro  converso  Cisterciensi  Fusniaci 
in  Gallia  (saec.  XIII)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  L  p.  4;W. 

De  ss.  Alexandro,  DIgno,  Chottia  e^^.  martvri- 
bus  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  456. 

De  s.  Alexandro  epiecopo  Alexandrino  in  Ae- 

gypto  (t  326)  Henscbenii  commentarius  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  DI.  p.  634-639. 

De  s.  Alexandro   episcopo  Constantinopoli  (t 

340)  Stiltingii  comment.  historicus  in  ÄJi..  Si^. 
Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  195-198. 

De  s.  Alexandro  episcopo  Fesuiano  in  Hetruria 

(t  ante  841)  Papebrochii  comment  historicus  in 

AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  749-751. 

Erl.-Schr.:  Cattani  da  Diaceeto,  Fr.  de,  7osc.  di 
Fiesole ,  Vite  dello  invitiss.  mart.  s.  Romolo  .  .  .  . » 
di  piiü  altri  santi  vescovi  suoi  sucoesson.  Fioren^a 
1578.  4^  208  pag.  (Vita  del .  . .  8.  Alessandro  .  .  p. 
60-100.) 

De  8.  Alexandro  episcopo  FIrmano  in  Piceco 

in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  675. 

De  ss.  Alexandro  episcopo  et  Theophilo  dia- 
cono,  Nicandro  etc.  martyiibus  Romanis  in  W. 
SS.  BoU.  17.  Mart.  II.  p.  511-513. 


DE  SS.  ALEXANDRO  EPI8C0P0  —  VITA  S.  ALEXH  CONFESSORIS 


1153 


De  SS.  Altxandro  episoopo,  Heraclio  milite, 
Anna  etc.  martyribus  (saec.  IL  III.)  Bossuei  com- 
ment.  histoiicus  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct  IX.  p. 
520-522. 

De  s.  Aiexandro  episcopo  Hierosolymltwio,  mar- 

tvre  Caesareae  in  Palaestina  (a.  250)  comment 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  iS.Mart  II.  p.  614-617. 

De  s.  Aiexandro  episoopo  Pnisae  in  Bithynia 
in  XA.  SS.  Boll.  9.  Jon.  II.  p.  164. 

De  s.  Aiexandro  episoopo  Veronensi  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  399. 

De  SS.  Aiexandro  et  Ammonio  et  aliis  20  mar- 
tyribus in  Cypro  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  11.  p. 
292.  293. 

De  SS.  Aiexandro  et  DIonysio  martyribus  Thes- 
salonicae  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  II.  p.  262. 

De  SS.  Aiexandro  et  Galla  apud  Arvemos  in 
Gallia  (ex  s.  Oregorio  Turon.  etc.)  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Mai.  VII.  p.  440. 

De  SS.  Alexandra  et  Partfnlmo  martyribus  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  U.  p.  467. 

De  SS.  Alexandra,  Flrmiano,  Primiano  etc.  mar- 
tyribus Lesinae  in  ApuJia  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
April,  ni.  p.  575. 

De  s.  Alexandra  marlyre  Brixiae  in  Italia  sub 
Nerone  ut  fertur  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
2ü.  Aug.  V.  p.  777. 

De  s.  Alexandra  marlyre  in  Pannonia  in  AA. 
8S.  Boll.  27.  Mart  III.  p.  690. 

De  s.  Alexandra  marlyre  sub  Decio  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  Janr.  U.  p.  1026. 

De  SS.  Alexandra,  Nestora,  Justo  etc.  martyri- 
bus in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  UI.  p.  630. 

De  b.  Alexandra  VInciolo  ex  ord.  Minorum  s. 
Francisci  Nuceriae  in  Umbria  episoopo  (f  1363) 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  777.  778. 

De  s.  Alexlano  diacono  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Mart  III.  p.  379. 

Vita  s.  Alexii  conf6S8ori8  Bomae  vel 
Edessae  in  Syria  (saec.  V)  auctore  Mar- 
bodo  primum  archidiacono  Andegavensi, 
deinde  Bedonensi  episcopo(f  1123).  Me- 
trice. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  17,  Jul.  IV.  p.  254- 
256.  —  Vita  alia  auctore  anonyme  ibid.  p.  251- 
254.  —  Vita  alia:  ,Temporibus  domni  Honorii ' 
{stilo  diversa  ab antecedenti)  [Handschr.:  Brüs- 
sel, k.  Bibl.  n»  380-2.  sec.  XV.  fol.  95]  in  C5ata- 
logus  codicum  hagiogr.  I.  1.  p.  223-227.  —  Ho- 
müia  de  s.  Alexio  auctore  Adalberto  episcopo 
Pragensi  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  257.  —  ^wiederk. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVII.  p.  897-900. 
—  Miraeula  s.  A-i  ab  auctore  anonymo  sec.  XI 
oonscripta  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  258-262.  — 
-Bruchstück  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  619.  620, 
nur  dasjenige  ^  tceis  auf  die  Thaten  Ottos  IIl 
Beztig  hat.  —  La  legende  syrlaque  de  s.  Alexis, 
rhomme  de  Dieu,  par  Arthur  Amiaud.  Paris  1889. 
8^  LXXXV.  25  pag.  {xitgleich  von  Bibliotheque 
de  l'Ecole  des  hautes  etudes.  Fase.  79).  Cf.  Ana- 
lect.  ßoUand.  X.  p.  483.  —  S.  Alexius  Leben 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


(nach  der  latein.  Legende)  im  11.  Jahrh.  in  alt- 
französ.  Strophen  umgeeetzt,  *hrsgb.  durch  W. 
Müller  in  Haupts  Zeitschrift  f.  deutsches  Alter- 
thum.  V.  1845.  p.  229.  —  '  hrsgb.  von  C.  Hof- 
mann unt.  d.  Tit. :  Alexis.  Pariser  Glossar  3692. 
Abdruck  aus  d.  Sitzungsber.  der  Münch.  Akad. 
v\  issensch.  München  1868.  —  ■  unt.  d.  Tit.  : 
La.Vie  de  saint  Alexis,  poeme  du  XI*  siecle 
et  rencuvellements  du  XII.,  XIII.  et  XIV.  siecles 
publ.  avec  pref.,  notes  et  glossaire  par  Oaston 
Paris  et  Leop.  Pannier.  Paris  1872.  gr.  8«.  XIL 
416  pag.  15  fr.  Sehr  selten;  (besonderer  Abdruck 
aus  *  Bibliotheque  de  l'&ole  des  hautes  etudes. 
Faso.  7.  Paris  1872).  —  *  La  Vie  de  saint 
Alexis,  poeme  du  XI.  siecle.  Texte  critique  pubL 
par  Gaston  Paris.  Paris  1885.  12mo.  VlII.  28  pag. 
1  fr.  50  c.  --  •  Ausg.  n°  3  wiederh.  Paris  1887. 
8®.  15  fr.  —  [  Von  einer  provenzal.  Bearbeitung 
der  Legende  (1150  achtsilbige  Verse,  Hs. :  Paris, 
Nat-Bibl.  7693,  jetzt  1745)  ist  ap.  Raynouard, 
Lexique  Roman  I.  p.  575  ein  Stück  gedruckt; 
vollständig  hrsgb.  von  H.  Suchier,  Deokmäler 
provenz.  Litteratur  u.  Sprache.  I.  Halle  1883.] 
— .De  Saint  Alexis.  Eine  altfranzös.  Alexius- 
legende  aus  d.  13.  Jahrh.  Hrsgb.  von  Jos.  Herz. 
(Progr.  der  jüd.  Realschule.)  Frankfurt  a.  M.  1879. 
^''.  XVL  22 pag.  Jk  1.60.  —  Vita  di  s.  Alessio 
conf .  Romano,  scrittura  inedita  del  buon  secolo : 
,Nella  cittädi  Roma*.  Venezia  1861.  8^  16 pc^. 
[Andere  italienische  Bearbeitungen  in  Prosa  vtd. 
ap.  Zambrini,  Opere  volgare  a  stampa  dei  sec. 
Xni  e  XIV.  Bologna  1866.  gr.  8^  p.  473.] 

Erl.-Sefir.:  S.  Alexius'  Leben  in  acht  gereimten  mit- 
telhochdeutschen Behandlangen.  Nebst  geschichtl. 
Einleitung,  sowie  deatschen,  griechischen  a.  latei- 
nischen Anhängen  hrsgb.  von  H.  F.  Massmann  (= 
Bibliothek  der  ges.  deatschen  Kat. -Literatur.  Abth.  I. 
Bd.  9).  Quedlinburg  a.  Leipzig  1S13.  gr.  BP.  Jk  4.60. 

Blau,  Max  Fr..  Zur  Alexiuslegende.  Ein  Beitrag  zor 
Entwicklung  der  Legende ,  nebst  einer  Untersuchung 
über  das  UandschriftenverhAltniss  in  der  mhd.  Re- 
daction  B  in  Germania ,  hrsgb.  von  Behaghel.  XXXIII. 
Wien  1888.  SP.  p.  181-219. 

Brauns,  Jul.,  Ueber  Quelle  und  Entwicklung  des  alt- 
französischen  Can^un  de  seint  Alexis ,  verglichen  mit 
der  provenzal.  Vida  sowie  den  altenglischen  u.  mittel- 
hochdeutschen Darstellungen.  Kiel  1884.  gr.  8°.  X. 
56  pag.  Jk  1.80. 

Ducnesne,  L.,  Note  snr  la  topographie  de  Rome  au 
moyen  -  Age.  Ronie  1890.  BP.  p.  10  -  26  (=  Exirait  des 
Mölanges  d'arch^ologio  et  dliist.  publ.  par  l'Ecole 
franpaiso  de  Borne ,  tom.  X). 

G  e  s  8  n  o  r ,  Das  altfranzOsische  Alexiuslied,  Geschichte, 
Versmaass,  Text,  sprachliche  Erlfiuterungen  desselben 
in  Honigs  Archiv  t.  d.  Studium  der  neueren  Sprachen. 
XVII.  Braunschweig  1855.  p.  189. 

Joret,  Charl.,  La  legende  de  saint  Alexis  en  Alle- 
magne.  Paris  1881.  S«.  3  fr.  ÖO  c. 

Finius,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
2:^8-251. 

Piain e,  Franp.,  La  vie  syriaque  de  s.  Alexis  et  Tau- 
thenticit^  substantielle  de  sa  vie  latine  in  Revue  des 
questions  historiques.  LL  1892.  p.  560-576. 

Poncelet,  Alb.,  in  La  Science  catholique.  IV.  p. 
632-645. 

Ronchotti,  Car.  Mar.,  Vita  di  s.  Alessio  patrizio  Ro- 
mano. Monza  1893.  16mo.  1 76  pag. 

Stengel,  E.,  La  canpun  de  saint  Alexis  in  Ausgaben 
u.  Abhandlungen  aus  dem  Gebiete  der  romanischen 
Philologie.  Lief.  1.  Marburg  1881.  gr.  8«. 

Vita  s.  Alexii  confessoris  (f  cca.  412 

aut435)  Edessae  in  Syria,  arabice  scripta. 

Ausg.:  latine  reddita  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul. 
IV.  p.  266-270,  c.  Pinii  comment.  praevio  ibid. 

73 


1154 


VITA  S.  ALEXII  METROPOLITAE  —  VITA  S.  ALOTSH  GONZAGAE 


p.  262-266.  —  Vita  syriaea  s.  A-i  [diese  Legende 
ist  die  ürtype  aller  anderen;  unt.  d.  TU. :  ]  La 
legende  syriaqne  de  saint  Alexis  l'homme  de 
Dieu  publ.  par  Arth.  Amiaud.  Paris,  Vieweg  1889. 
Roy.-S'».  LXXXV.  24.  72  pag.  JkQ.  Ist  nach 
8  Hes.  besorgt.  Vgl.  Germania,  hrsgb.  von  ße- 
haghel.  XXXIII.  p.  194  fF.  u.  G.  Paris  in  Ro- 
mania.  Vm.  p.  163  ff.  —  Alexis  saga  ap.  C. 
R  ünger,  Heilagra  manna  sogar.  I.  Chi'istiania 
1877.  8^  p.  23-27. 

Tita  s.  Alexii  metropolitae  Eiioviensis 
in  Russia  (f  cca.  864). 

Ausg.:  ex  ms.  lituanico  in  AA.  SS.  BoU.  12. 
Febr.  II.  p.  640.  641.  C/1  Hensohenii  comment. 
bistoricus  ibid.  p.  639. 

Yita  b.  Aleydis  Scharembekanae  saa- 
ctimon.  ord.  Cisterc.  Camerae  iuxta  Bru- 
xellam  (f  1250)  auctore  coaetaneo. 

Ausg. :  ed.  G.  Henschen  ex  3  mss.  in  AA.  SS. 
BoU.  11.  Jun.  n.  p.  477-483  (p.  471-477  edit. 
Paris.). 

Yita  s.  Alferii  ftmdatoris  et  primi  abbatis 
Cavensis  in  Italia  (f  1050)  auctore  abbate 
Venusino  anonymo  subaequaii. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit  SS.  12.  April.  VIT. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  273-278.  —  «  *»  AA.  SS. 
BoU.  12.  April,  n.  p.  97-101.  —  'wiederh.  ap. 
MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  728- 
735.  —  *  ap.  Muratori,  Script,  rer.  Ital.  VI.  p. 
207-214. 

Vita  s.  AMI  etc.  <=  Acta  ss.  AIpbü . . . 

De  ss.  Alfleda  et  Merwinna  virginibns  et  ab- 
batissis,  vid.  De  ss.  Merwinna. 

Vita  AlfMI  Anglorum  Saxonomque  regis,  vid. 
Asserins  Menevensis. 

De  s.  Alfrioo  seu  Aelfrico  archiepiscopo  Can- 
tuariensi  (f  1006.  28.  Aug.)  ap.  MabiUon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  61-64. 

De  s.  AHWoldo  episcopo  Schirebumcnsi  in 
Anglia  (f  1050)  comment.  bistoricus  in  AA.  SS. 
BoU.  25.  Mart.  III.  p.  587. 

De  s.  Aligerno  abbate  Casinensi  et  Mansone 
eins  successore  (a.  986)  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  V.  p.  645-653. 

Vita  s.  Alloyni  conf .  =  Vita  s.  Bavonis  confess. 

Yita  s.  Allucii  confessoris  in  dioec.  Pi- 
sciensi  in  Etruria  (f  1134)  et  translatio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Oct.  X.  p.  232- 
239,  c.  van  Heckii  comment.  praevio  ihid.  p. 
226-232. 

De  8.  Almachio  sive  Telemacho  martyre  Ro- 
mae  {f  cca.  394)  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Janr.  I.  p.31. 

De  s.  Almedha  virgine  martyre  in  "WaUia  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aug.  I.  p.  70. 

Yita  s.  Almlri  presbyteri  et  abbatis  prope 
vicuni  Grez  in  prov.  Cenomanensi  (f  cca. 
560)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  4  mss.  ^  et  edit.  Labbei  Bibl.  nova 
IL  p.  469-472  —  Un  AA.  SS.  BoU.  11.  Sept.  III. 


p.  803-806,  0.  Stiltingü  comment  praevio  Und, 
p.  801-803. 

Vita  8.  Alnei  presbyteri  =«  Vita  s.  Alvei  pre- 
sbyteri. 

De  s.  Alnoberto  sive  Aunoberto  episcopo  Sa- 
giensi  in  Normannia  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  BoU. 
16.  Mai.  in.  p.  625. 

De  s.  Alnotho  eremita  martyre  in  Anglia  (cca. 
700)  BoUandi  sylloge  historica  in  AA.  SS.  BoU. 

27.  Febr.  HI.  p.  684.  685. 

De  s.  Alodio  episcopo  Autissiodorensi  {f  p.  med. 
saec.  V)  Perierii  commentar.  in  AA.  SS.  BoU. 

28.  Sept.  Vn.  p.  649-651. 

De  8.  Alonio  abbate  in  Aegypto  (f  cca.  400) 
in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  I.  p.  397.  398. 

De  s.  Aloro  seu  AUoro  episc.  Corisopiti  in  Bri- 
tannia  minori  (f  saec.  V  exe.)  Vict  de  Bück  syl- 
loge in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct.  XI.  p.  883. 884. 

Yita  s.  Aloysii  Gonzagae  iuvenis  ange- 
lici  ex  marchione  Castellionis  religiosi  Soa 
Jesu,  Bomae  (f  1591)  auctore  Virgilio 
Cepario,  in  multis  t^te  oculato.  libri  B. 

Ausg. :  ^  Valencenis  1608.  S^.  —  •  wiederh. 
ibid.  1609.  8^  —  **n  AA.  88.  BoU.  21.  Jun.  IV. 
p.  914-1057.  —  *  Viennae  Austriae  1744.  8*.  — 
[Uebers.:  italienisch  unt.  d.  Tit.:  Vita  del  b. 
Luigi  Gonzaga  deUa  (Jomp.  di  Gesü.  Roma  1606. 
40.  __  Torino  1762.  12^0;  _  Und.  1772.  8»;  — 
Venezia  1798.  8**;  —  coUa  terza  parte  nuova- 
mente  composta  da  un  altro  religioso.  Venezia 
1802.  8^  —  Torino  1824.  3  vol.  12mo;  _  nuoTa 
ediz.  illustrata  con  note  e  aggiunte  di  lottere  de 
s.  Luigi  e  di  documenti  inediti  pel  Feder.  Schroe- 
der.  Einsiedeln  1891.  8°.  10  fr.  --  deutsch:  übere. 
Ton  Mich.  Sintzel.  Neue  Ausg.  Regensbuig  1849. 
8^  3.  Aufl.  ibid.  1861.  8^  304 pag.;  —  übers, 
und  durch  einen  Nachtrag  yervoUständigt  von 
Friedr.  Schröder.  MitlUustrat.  Einsiedeln  1891, 
gr.8°.  ^8.  —  englisch:  translat,  with  notes  e/r. 
by  Francis  Goldie.  Illustr.  London,  Washboume 
1891.  8^  12  sh.  6  d.  —  holländisch:  unt.  d.  Tit.: 
Het  leven  van  den  saiighen  Lodewyck  Gonzaga, 
verduytscht  door  Leonardus  de  Fraye.  Antwer- 
pen 1615.  8**;  —  femer  unt.  d.  Tit.:  Leven  van 
den  h.  Aloysius- Gonzaga.  Uit  het  Italiaenseh 
vertaeld.  Sint-Nicolaos  1853.  16n»o;  ibid.  1856. 
16nio-  es  gibt  auch  spanische  etc.  Uebers.]  — 
Miraenla  »n  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  1057-1090. 
—  Oesta  s.  A-i  in  valle  TeUina  seu  Proc«8«is 
formatus  in  Vulturena  valle  a  24.  Sept  1612  — 
22.  Febr.  1614  ibid.  p.  1091-1121.  —  ReUtk^ 
rotae  Romanae  pro  canonizatione  ibid.  p.  1 121  - 
1 149.  —  Analecta  ex  multis  pauca  de  b.  Alovsio 
i6irf.p.  1149-1169. 

ErL-Sohr.:  Bassich,  Ant.,  Orazione  panegiiiea  di  S. 

Luigi  G-onzaga.  Zara  1845.  8^.  29  pag. 
Bibliografia  Aloisiema  in  Civilti  cattolica.  Aoso 42. 

Sor.  XIV.  Vol.  X.  Borna  1891.  p.  G13-618. 
Brockmann ,  J.U.,  Leben  dos  h.  Aloysius  wte.  2.AaiL 

Münster  1820.  6«. 
Centonario,  Nel  terzo,  dis.  Luigi  Gonzaga :  nasctta, 

vita  e  mono  del  gran  santo.  O^dogno  1891.  '2im^>. 

15  pag. 
Cosuri,  Ant.,  Vita  breye  di  s.  Luigi  Goamgad.  C. 

di  G.  Verona  1823.  8»;  —  Modena  1869.  8»;  -  con 

aggiunte.  Torino  1890.  S2mo.  182  pag.  %  c;  —  n> 


VITA  8.  ALOYSn  OONZAGAE  —  VITA  S.  ALPINIANI 


1155 


cordo  del  8.  centen.  della  morte  del  laato.  Codogno 
1891.  24mo.  174^. 

Clair,  Charl.,  La  vie  de  s.  Louis  de  Gonzi^e ,  d*aprd9 
V.  Cepaii,  son  premier  hUtorien.  Paris,  F.  Didot 
1891.  gr.  S».  Avec  icrav.  6  ftr. 

Danrignac,  J.  M.  S.,  Histoire  de  s.  Louis  de  Oon-> 
zagae.  Le  Puy,  Ifarcheeson  1864.  18mo.  VIII.  459 
pag.  (verdetitscht  von  Ladw.  Claras.  Frankfurt  a.  M. 
1866.  80.  366  m.  Jk  3). 

Fita,  Fidel.  [Saint  Louis  de  Oonzague  k  Saragoese 
et  k  Madrid  äe.]  in  Boletin  de  la  real  Academia  de 
la  historia.  XVKL  1891.  janr.-mart. 

Francesia,  G.  B.,  Vita  di  s.  Luigi  Oonzaga.  Torino, 
Ubr.  Salesiana  1891.  16mo.  127  pag. 

Hon  eres  sacri  divii  Aloyaio  Gonzagae  et  Stanislao 
Kostkae  .  .  .  inscripta  ab  illustriasiina  . . .  poesi  Yien- 
nensi.  Viennae  Austriae  1727.  8^.  58  pag. 

Qevenesis,  Gabr.,  S.  J.,  Specnlum  innocentiae ,  siae 
Vita  angelica  B.  Aloysii  Gonzagae  S.  J.  iconibos  illu- 
strata.  £d.  2.  Mooachii  1699.  kl.  8*. 

Janning,  (Kommentar,  praevioa  t»  AA.  SS.  1.  c.  p. 
847-896. 

(lala,  Jose  Franc,  de)  La  jurentud  trionfSute  re- 
preeentada  en  las  Fiestas ,  con  quo  oelebrö  el  Colegio 
real  de  la  Ck>mpania  de  Jesus  de  Salamanca  la  ca- 
noniz^cion  de  san  Luis  Gonzaga,  y  san  Stanislao 
Kostka,  y  oon  que  aplaudiö  la  protecdon  de  las 
escuelas  Jesuiticas,  assignada  k  san  Luis  Gonzaga 
por  nuestro  ss.  pulre  Benedicto  XIII.  Obra  eacritta 

5or  nn  ingenio  ae  Salamanca,  y  dada  k  la  estampa 
e  Orden  nel  senor  D.  Rodrigo.  CaTallero  y  Llanes. 
en  Salamanca  (1727).  49. 

Leben  dess  heil.  Aloysii  Gonzagae,  auss  der  Gesell- 
schafft  Jesu  de.  Breslau  1727.  8^. 

— —  des  heil.  Aloysins  von  Gonzaga.  Goblenz  1831.  8^. 
MÜ  einem  Kvpfer. 

Longoni,  Giac..  Vita  di  s.  Luigi  Gonzaga.  Como 
1869.  16mo.  112  pag. 

M  ai  n  e r i ,  AK,  Vita  di  s.  Luigi  G<»zaga.  Lucca  1742. 8^. 

M  anzini,  G.  Ant.,  Vita  e  miracoli  del  b.  Luigi  Gon- 
zaga. Bresda  1701.  8^. 

Marchetti,  Annib.,  De  rebus  gestis  b.  Aloysii  Gon- 
zagae e  S.  J.F]orentiael687.  8»;  —  Monachii  1756.  SP. 

:  Vita  del  b.  Lnigi  Gonzaga  della  C.  di  G. 

Roma  1705.  4«. 

Meschler,  M.,  Leben  des  h.  Aloysius  von  Gonzaga, 
Patrons  der  christl.  Jugend.  Frei  borg  i.  B.  1891.  BP. 
XL  301  pag.  Jk  2.50.  (4.  Aufl.  ibid.  1898.  8».  XIV. 
312  pag.  Jk2.b0.) 

Nannerini,  Luigi,  Vita  di  s.  Luigi  Gonzaga  d.  C. 
d.  G.  Con  aggiunte.  Siena  1891.  kl.  BP.  50  c. 

Orleans,  Jos.  de,  Vies  de  ss.  Louis  de  Gonzague  et 
de  s.  Stanislas  Kostka.  Li^ge  1727.  12mo. 

Orleans,  P.  d',  Vie  de  s.  Louis  de  Gonzague.  Paris 
1786.  12mo. 

Bividre,  Ern.,  Bibliographie  du  8.  centenaiie  de  s. 
Louis  de  Ghmzague  21  jnin  1891.  Paris ,  Redaction  des 
,Etudes'  15  Roe  Monsieur  1893.  8P.  24  pag.  Jl  1.60. 

Sacra  apotheosis  dirorum  confess.  Aloysii  etStanislai, 
S.  J.  de.  humaniore  camoenft  celebrata  ...  &  Rho- 
torica  WratiBlaviensi.  Wratislav.  1727.  Bf>.  OedichU. 

Schnyder,  A.,  Der  heil.  Aloysius.  Luzem  1868.  8^. 

Vagnozzi,  I  tratti  principali  della  Tita  di  s.  Luigi 
Gonzaga  brevemente  narrati.  Modenal891. 16mo.  207 
pag.  60  c. 

Vo  c a  ti  o  Aloysii  ad  societatem  Jesu  scripta  per Hleron. 
Flatum  tunc  confessarium  eiusdem  in  AA.  SS.  1.  c. 
p.  896-914.  (Mü  mehrtrm  Abbildungen.) 

Vulpins,  Jos.  Rocc,  Vitao  sanctorum  octo  a  Bene- 
dicto XIII  p.  m.  fastis  sacris  adscriptorum.  Romae 
1727.  8».  p.  81-93. 

De  b.  Atoysio  Rabahi  ord.  s.  Mariae  de  monte 
Carmelo  Randatii  in  Sicilia  (f  cca.  1490)  Pape- 
brochii  comment.  apologeticus  in  AA.  SS.  BoU. 
11.  Mai.  II.  p.  709-718.  —  Virtutes  et  mira- 
cula  ex  processibos  a.  1533  et  1573  formatis 
^bid.  p.  718-722.   Vgl.  p.  846-849. 

Tita  b.  Alpaidis  (Alpais,  Alpaise,  Al- 
paix,  Aupaies,  Aupaix,  Aupes,  Aupex) 
virginis  Cudotensis  territorii  Senonensis 
(Sens)  in  Gallia  (f  1211,  canonizata  27 
Febr.  1874).   libri  4. 


^ 


Ausg. :  ^  capitula  Ubr.  1-3  ed.  M.  Prou  in 
Bibliotheque  de  rtcole  des  chartes.  XLYI.  1885. 
.  507-510;  ef.  dessen  Note  sur  un  ms.  de  la 
ie  de  sainte  Alpais  ibid.  p.  503 - 506.  —  'ex 
3  codd.  mss.  Bnigensi  n^  404,  Carnotensi  n^  131 
et  Carolopolitano  n®  77  in  AA.  SS.  Bell.  3.  Nov. 
IL  prs.  1.  p.  174-207.  Additamenta  p.  207-209. 
Cf,  Josephi  de  Backer  comment.  praevius  p.  167- 
174. 

NB.  ,Fr&re  Jehan  de  Tordre  des  Frores  Hineors  de 
la  prorince  de  Bourgogne  a  6crit  la  vie  de  st.  Alpais  .  .  . 
en  latin  euTiron  Tan  1244.*  Morin,  Hist.  gte.  du  pays 
de  Gastinois.  1630. 

De  8.  Alperto  presbytero  in  pago  Cessima  agri 
Dertonensis  in  Italia  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS. 
BoU.  5.  Sept  U.  p.  534.  535. 

De  8.  Alphaao  patre  ss.  Matthaei  et  Jacobi 
apostolorum  Oaphamai  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mai. 
VI.  p.  354.  355. 

Yita  8.  Alpheril  fundat  »»  Vita  s.  AlferiL 

Acta  SS.  Alphii,  Philadelphia  Gyrini  mar- 
tyrum  Leontinonim  in  Sicilia.   Partes  4. 

Ausg. :  interprete  Silv.  Sigona  Leontino  in  AA. 

SS.  Boll.  10.  Mai.  U.  p.  506-549.  —  Translatio 

reliqniarum  ibid.  p.  549.  550.  —  MagxvQiov  rfi)v 

&y(iav  uaQTVQiap  Akiplov,    *Puka6ihfov  xai  Kv 

Qivov  tbid.  p.  772-788.  Cf,  Papebrochii  commen- 

tar.  praevius  ibid.  p.  502-506. 

Erl.'Sehr.:  Caltabiano,  Domen.,  Vita  e  martirio  dei 
tre  santi  fratoUi  Ouasooui  Alflo,  Filadelfo  e  Cirino. 
Oiarre  1890.  BP.  112  pag.  80  c. 
Tita  dei  tre  ss.  martiri  Alflo.  Filadelfo  e  Cirino, 
narrata  al  popolo.  Lentini  1892.  BP.  8  pag.  10  c. 

Yita  b.  Alphonsi  Rodriguez,  coadiutoris 
temporalis  Societatis  Jesu,  Pahnae  in  In- 
sula  Maiorica  (f  1617)  aiictore  Michaela 
Julian.   Hispanice  scripta. 

Ausg.:  unt.  d,  Tit.:  Relacion  y  carta  comnn 
del  P.  Miguel  Julian, . . .  cerca  et  feliz  y  dichoso 
transito  desta  vida  del  b.  Herrn.  Alonso  Rodri- 
guez. Lisboa  1617.  —  [üebers.:  ex  bispan.  latine 
redd.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Oct.  XIU.  p.  601-604.) 
—  Tita  alia  auotore  Ludov.  Janin o  eiusd.  Soc. 
in  AA.  SS.  1.  c.  p.  605-650.  —  Miraculorum 
supplem.  ex  Processu  beatificat.  etc.  ib.  p.  651- 
656.  —  Appendix.  De  officio  immaoul.  Con- 
ceptionis  a  b.  Alphonso  adbibito  ib.  p.  656.  657. 

Erl.-Sehr.:  Bück,  R.  de,  Comment.  praeyius  Und.  p. 
586-600. 

Yita  s.  Alpini  episcopi  Gatalauni  [C7m* 
loyis- sur -Marne]  in  Campania  Gallica  (f 
cca.  510)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  2  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  IIL 
p.  85.  86.  —  Vita  altera  auctore  anonymo  ex 
ms.  ibid.  p.  86-91.  —  Cf.  Stiltingii  comment 
praevius  tbid.  p.  82-85. 

Erl.-Schr.:  Boitel,  Alox.Cl^m.,  Histoire  de  saint  Alpin, 
Vlil«  6veqae  de  Chalons  -  sur  -  Marne  et  vuinqaeur 
d'Attila.  Chälons,  Lambert  1853.  12mo.  XIX.  159 
pag.  1  fr. 

Vita  s.  Alpiniani  presbyteri,  discipuü 
s.  Martialis  in  Aquitania  (saec.  III). 

Ausg. :  *  ex  variis  mss.  post  vi  tarn  s.  Martialis 
inventa  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  111.  p.  481.  — 
*ap.  Labbe,  Bibl.  nova  U.  p.  472-474. 

73* 


1156 


VITA  S.  ALRÜNAE  —  VITA  S.  AMABILIS 


Yita  s.  Alnina^  marchionissae  Cham- 
bensis  (saec.  XI)  auctore  Nideraltahensi 
in  Boiaria  monacho  Benedictino. 

Eine  nichtssagende  Schrift  des  18.  Jahrhanderts. 

Ausg.:  *ap.  Pez,  Thes.  anecd.  IL  3.  p.  253- 
268.  —  *  Excerpte  ap.  Pertz,  Mon.  sor.  XV.  2. 

p.  846.  847. 

—  Erl.-Sekr.:  Riezier.  S.,  t» Forschungen  z.  deutschen 

Geschichte.  XVm.  p.  545. 
Wa  tt  e  nb  a  ch ,  Deutscnlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 
n.  1886.  p.22;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.24. 

De  8.  AltfHdo  episcopo  Hildineshelmens^  in  Sa- 

xonia  (f  875.  15.  Aug.),  ubi  origo  eius  episco- 
patus  praemittitur,  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Beo.  saec.  IV.  2.  p.  259-262.  —  •SoUerii  sylloge 
historica  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Aug.  lU.  p.  210-214. 

Erl.-Sdir.:  Der  h.  Aitfried,  vierter  Bischof  von  Hildes- 
heim und  Gründer  der  Stadt  Essen  in  Histor.-polit. 
Blatter.  XCIV.  München  1884.  p.  342-350. 

Grube,  Karl  Lor.,  Der  h.  Bischof  Altfried  von  Hil- 
desheim, Gründer  des  ehemal.  freien  Beichsstiftes 
Essen.  Eine  Weihegabe  zu  seinem  1000 jähr.  Todes- 
tage. Hildesheim  1876.  gr.  8^*.  47 pag.  50  J^ 

Pastoral blatt.  IJnter  Mitwirkung  von  Curatgeist- 
lichen  der  Erzdiöcese  K51n  herausg^^ben.  Jahrg. 
XXV.  Köhi  1891.  gr.  4o.  n^  vom  20.Janr.  Sp.  28-30: 
über  die  Erhebung  der  Reliquien  am  30.  Oct.  1890. 

Strunck,  M.,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers.  I.  Pa- 
derbomae  1854.  p.  56-61. 

De  SS.  Altiglano  et  Hilarino  monachis  et  mart. 
in  Burgundia  a.  731  Cuperi  comment  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  647. 

Yita  s.  Altmanni  episcopi  Pataviensis 

(f  1091)  auctore  anonyme  (Gotwicensi 
suppari). 

Wichtig  für  Oesterreich  u.  Bayern.  Geschrieben  zwi- 
schen 1125—1141. 

Handsehr. :  tfid.  ap.  Pertz,  Mon.scr.  XII.  p.  227. 

Ausg.:  ^  ed.  Johannes  abb.  Lanibacensis  in 
Vit.  Adalberonis,  Altm.  et  Gebehardi  Salisbarg. 
Aug.  Vindel.  a.  1619.  12mo;  vieles  fehlt  u.  der 
Stü  ist  geändert.  —  '  giU  u.  aceurat  ap.  Pez, 
Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  115.  —  '  wiederholt,  aber 
corrumpirt  von  P.  Bosch  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug. 
n.  p.  366-378;  ein  gelehrter  Commentar  Über 
Altmanns  Leben  geht  vorauf  p.  356  -  366.  —  *  ed. 
Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  226-243; 
am  besten.  —  Vita  alla  einsdem  auctore  Ru- 
perte abbate  Gotwicensi(tll99)[-Saw<i8cÄr.: 
Wien,  k.k.Bibl. saec. XII.  n<'602,  olim  bist.  eccl. 
152].  Ausg.:  *  ed.  Seb.  Tengnagel,  Vet.  monu- 
menta  advers.  schismaticos.  Ingoist.  1612.  4^  p. 
34-67.  —  ^tciederh.  in  Gretseri  opera  VI.  p.  446. 

—  ^loiederh.  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  134; 

—  ^von  P.  Bosch  in  A.A..  SS.  Boll.  8.  Aug.  II. 
p.  378-389  —  und  '^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLVIII.  p.  867-894.  —  «  excerpta  ap.  Pertz 
I.e.  XU.  p.  230-242. 

Erl.-Schr.:  Bischof  Altmanii  von  Passau  im  Invostitur- 
streit  tn  Görres'  Hislor.-polit.  Blättern.  XX.  p.  257  ff. 
p.  833  ff. 

Diemer,  BeilriUre  zur  altern  deutschen  Sprache  u. 
Literatur.  IV.  Wien  1858;  sucht  danoiihun,  daas  Ho- 
norius  Augustodunensis  in  Götiweih  gelebt  und  dort 
die  Vita  prior  Ä-i  geschrieben  habe. 

Evelt,  Jul.,  Zur  Geschichtö  des  Studien-  u.  ünter- 
nchtswesens  in  der  doutschon  und  franzos.  Kirche 
desll.Jahrh.  IL  I»rogr.  Paderborn  1867.  p.  23-26. 

Gfrörer,  Papst  Gregor  VII.  Bd.  VII. 

Kerschbaumer,  Ant.,  Geschichte  des  Bisthums  St.- 
P51ton.  I.  Wien  1875.  gr.  8fi.  p.  171-181 ;  253. 


Linsenmayer,  A.,  Zur  Erinnerung  an  den  Bischof 

Altmann  von  Passau.  Pa.ssau  1891.  8^.  33  pag.  50  A 
Strunck,  M.,  Westphalia  sancta  ed. Giefers. I.  Padcr- 

bomael854.  n.  143-147. 
Stülz,  Jod.,  Das  Loben  des  Bischofs  Altmann  von 

Passau  in  Denkschriften  d.  k.  Akad.  Histor.  -  phüos. 

Klasse.  1853.  IV.  1.  p.  219  ff.  (auch  besonders  daraus 

abgedruekl  Wien  1853.  fol.  Jk  4.40). 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DoutschlandsGes>chichtsqueUen.5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  69. 346;  6.  Aufl.  H.  1894.  p.  76. 380. 
Wiedemann,Th.,  Altmann  Bischof  von  Passau  nach 

seinem  Leben  u.  Wirken  dargestellt.  Augsburg  1851. 

80.  JL  1.80. 

Vgl.  Liber  canonum  contra  Heinr.  lY  imp. 

Yita  s.  Altonis  fundatoris  monasterü  s. 
Altonis  (Altenmünster  in  Oberbayern,  760) 
auctore   Othlono  monacho  S.  Ernme- 

ramiUi   Ratisb.     Geschrieben  vor  1062. 

Handsehr.:  München,  n»  21707  (Weihen- 
stephan  207).  saec.  XV. 

Ausg.:  ^  nur  der  erste  Theil,  aber  sehr  ge- 
ändert ap.  Hund,  Metropol.  Salisburg.  IL  p.  81- 
84.  —  » wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  II.  p. 
359-361,  —  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
sec.  in.  2.  p.  217-220,  —  u.^  ap.  Scheid,  Origines 
Guelficae  U.  1751.  p.  244-246.  —  *ex  cod.  roll- 
ständig  ed.  G.  "VVaitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  843-846.  —  «Bruchstück  ap.  Bouquet,  Eec-. 

V.  p.431. 

Erl.-S^.:  Watten b ach,  Deutschlands  Gescfaicht^- 
quellen.  5.  Aufl.  11.1886.  p.6I.  not. 4:  6.  Aufl. II.  Idl^l. 
p.  66. 

Vgl  Othlo. 

Vita  s.  Alvei  presbyteri  et  abbatis  in 
provincia  Cenomanensi  (f  post  560)  au- 
ctore anonyme  suppari. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Sept  IIL 
p.  807-809. 

De  s.  Alveo  abbate  Carnotensi  (f  cca.  960)  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  279-2S5. 

De  s.  Alvera  virgine  Liraolii  apud  Petrocorios 
in  Gallia  (saec.  III  ex.)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug. 

VI.  p.  836. 

Yita  s.  Alypii  Cionitae,  i.  e.  qui  vitam 
agebat  in  columna:  qui  fuit  consommatus 
tempore  Heraclii  imp.  Adrianopoli,  authore 
Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  Sanctomm  hi- 
storiis.  26.  Nov.  VI.  Colon.  1575.  p.  588-595. 

De  s.  Alypio  episcopo  Tagastensi  in  Afhca  Cr 
cca.  430)  Boschii  comment.  historicus  »n  AA.  S^^. 
Boll.  15.  Aug.  III.  p.  201-208. 

De  SS.  Alypio  y  Eubioto,  Paulo  etc.  martvribas 
apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  6a>. 

De  s.  Ama  virgine  Jovis  Villae  in  Campania 
Gallicana  (saec.  VI)  Perieri  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Sept  VI.  p.  691. 

Vita  s.  Amabilis  presbyteri  Ricomagi 

in  Arvernia  (f  c.  475). 

Ausg.:  ^  ex  ms.  latino  et  impresso  Gallico  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  IL  p.  466-469.  —  *  mutato 
stilo  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historiis.  1.  Nov. 
VI.  p.  19-23. 

lieber s.:  La  vie  de  s.  Amable,  pretre  et  eure 
de  la  ville  de  Biom  en  Auvergne ,  mort  en  475, 


ACTA  B.  AMADEI  —  VITA  S.  AMANDI  EPISC.  TRAIECTENSIS 


1157 


sous  l'episcopat  de  s.  Sidoine  Apollinaire,  ecrite 
en  latin  par  un  auteur  ancien,  nomine  Just^, 
archipretre,  vera  Tan  1225,  et  traduite  sur  un 
ms.  non  encore  imprime,  avec  des  notes  et  des 
eclaircissements  . . .  par  (Val.)  Faydit.  Paris  1702. 
12mo  (reimprimee  sur  l'exemplaire  unique*)  de 
la  biblioth.  nationale  Riom  1877.  12mo.  2  fr.). 

B!rl.-Sckr.:  Bernet-Rollande,  L.,  Saint  Amable,  sa 
vie,  son  6glise,  son  culte.  Clennont-Ferrand  1891. 
8°.  244  pag.  i=Exiraü  du  M^moirts  de  TAcad-.  des 
scianoes,  eie.  de  Clermont-F.  S6r.  II.  Fase.  4.) 

Acta  b.  Amadei  confessoris  ex  ord.  s. 

Francisci  (f  1482)  Mediolani  in  Insubria, 

auctore  anonymo. 

Ausg,:  ex  ms.  in  kk.  SS.  Bell.  10.  Aug.  11. 
p.  572-606,  c.  Cuperi  comment.  praevio  ibid.  p. 
562-572  (mit  Portraü). 

Vgl,  Acta  b.  Amedei. 

Tita  s.  Amalbergae  viduae  Lobii  et  Bin- 
chii  in  Belgio  (f  c.  690). 

Aiisg.:  in  AA.  SS.  Bell.  10.  Jul.  lU.  p.  69.  70, 

c.  Sollerii  commentar.  praevio  ibid.  p.  63-69. 

Erl.-Sekr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France  VI.  1742. 
p.  616. 

Tita  s.  Amalbergae  virginie  Gandavi,  Ta- 

misiae  et  Maternae  in  Belgio  (f  a.  772)  au- 
ctore fortasse  Theodorico  abbateTru- 

donopolitano  (f  1107). 

Handmehr.:  Doüai,  Stadtbibl.  mbr.  sec.  XII. 
fol.  n'>791.—  St.  Omer,  Stadtbibl.  mbr.  sec. XIII. 
fol.n°716.  Tom.  VII.  —  Paris,  Nat-Bibl.  sec. 
XIII.  Bigot  5296  A.  10.  11;  Suppl.  lat.  sec.  XI. 
n°  854. 

Äi4sg.:  Hn  kk.  SS.  Bell.  10.  Jul.  III.  p.  90-102. 

—  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  8.  Jul.  —  Inyentio,  ele- 
vatio  et  translatio**)  s.  corporis  Tamisia  ad  coe- 
nobium  Blandiniense  iuxta  Gandavum  tempore 
Balduini  Ferrei  a.  870  in  kk.  SS.  Boll.  10.  Jul. 
III.  p.  103.  104.  —  Miraeula  ibid.  p.  105-112. 

—  Tomelltts  seu  sermo  domini  Radbodi  Tra- 
iectensis  episcopi  (t  917)  de  vita  et  meritis  pa- 
ladoxae  virginis  Amelbergae  *  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  241-243.  —  *  wie- 
(lerh.  in  kk.  SS.  Boll.  10.  Jul.  III.  p.  88-90  — 
u.  «  ap.  Migne,  Patrol.  lat  CXXXII.  p.  .549-554. 

Erl.  -  Sehr.:  Des.  Amalberga  virp.  et  de  Rodino  eius 
fratre  monacho  Casinensi  ap.  Mabillon  I.e.  p. 240-244. 
Sollerias,  Commentarias  praeviasmAA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  72-88. 

Tita  s.  Amandi  confeesoris,  discipuli  s. 
Sori  imperfecta. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  uova  II.  p.  481. 

Tita  s.  Amandi  episcopi  Traiectensis  (f 

661  vel  679  vel  684)  auctore  Aquitano 
anonymo  (Bernardo  Guidonis?):  ,Bea- 
tus  Amandus'. 


')  Ein  zweites  Exemplar  besitzt  Comto  d'Ideville.  Cf. 
A.  Bmel  in  BibüothöqQe  de  r£cole  des  ckartes.  XL.  1879. 
p.  361  sq. 

")  "Wird  von  Holder  -  Eg^r  (Zu  den  Heiligengeschichten 
des  Oenter  St.  Bavosklosters  in  Histor.  Aufsätze  dem  An- 
denken an  O.  Waitz  gewidmet.  Hannover  1886.  gr.  8^.  p. 
633.  Anm.  3)  für  ein  spätes  nnglaabwürdiges  Machwerk  an- 
gesehen. 


Ausg. :  ^  ex  ms.  du  Cbesnii  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Febr.  I.  p.  854.  855.  —  •  wi^derh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  LXXXVII.  p.  1267-1272.  —  Vita 
«IIa  eiusdem  scripta  a  Baudemundo  monacho 
Elnonensi  cca.  680  (zuverlässig)  ^  ex  2  mss.  et 
Surio  I.  p.  907  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  848 
-854.  —  *  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  II.  p.  710-719.  —  '  Auszug  ap.  Bou- 
quet,  Rec.  III.  p.  532-535.  —  VKa  teiüa  eluadem 
auctore  Philippe  Harvengio  abbate  Bonae- 
Spei  ord.Praemonstr.  [falsch!  Verfctsser  istVh.'\' 
lippus  abbas  in  Eleemosyna  (f  post  1174); 
die  Histoire  litter.  sagt:  ,Les  Bollandistes  don- 
nent  cet  ouvrage  pour  l'abbe  de  Bonne -Espe- 
rance,  quoiqu'il  se  nomme  lui-meme  Philippus 
de  Eleemosyna']  ^  in  Philippi  abbatis  Bonae- 
Spei  Operib.  ed.  Nicol.  Cham^rt.  Duaci  1621.  fol. 
p.  707-732.  —  » in  kk.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p. 
857-873.  —  *  wiederk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CCIU.  p.  1233-1276.  —  VHa  4|uarta  eiusdem  au- 
ctore UerigeTo  abbate  Lobiensi  ^  «fi  Herigeri 
Gesta  episc.  Leod.  (s.  d.)  —  •  in  kk.  SS.  Boll. 
6.  Febr.  I.  p.  855-857.  —  Vita  quinta  eiuedeni 
metrica  auctore  Milone  monacho  Elnonensi  (f 
872).  Libri  4.  Versibus  hexametris  (eine  freie  Be- 
arbeitung der  Vita  s.  A-i  auet.  Bauclemundo) 
'  ex  mss.  Antverp.  et  Elnonensi  in  kk.  SS.  Boll. 
6.  Febr.  I.  p.  873-888  ed.  Benschen.  —  » ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  719-732.  — 
"  fciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXI.  p.  927- 
068-,  ~  Additio  ex  Mabillonio  ibid.  p.  967- 974.  — 

*  Auszüge  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  535.  536 ;  V.  p. 

455.  —  Suppletio  huic  vitae  addita  ex  cod.Gan- 

dav.  n<>  224  in  Analect  BoUand.  IV.  1885.  p.  157 

-159;  vgl.  IIT.  p.  169. 

Erl. -Sehr.:  Fahr i eins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
ed.  Mansi  V.  p.  79. 

—  De  elevatione  coi'poris  s.  Amandi  sermo 
Milonis  monachi  Elnonensis  ^  ex  3  mss.  col- 
latis  c.  editione  Phil,  ab  Eleemosyna  in  kk.  SS. 
Boll.  6.  Febr.  I.  p.  891-894.  —  « in  Phil.  Har- 
vengi  Operib.  Paris,  et  Duaci  1621.  fol.  —  '  ap. 
Migne  1.  c.  CXXI.  p.  977-982. 

—  De  secunda  elevatione  corporis  s. 
Amandi  episcopi  Traiectensis  facta  in  monasterio 
Elnonensi  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  62-68  {nur  eine  Erweiterung  der  Ab- 
handlung ad  Vit.  s.  Amandi  aliam  saec.  11). 

—  De  testamento  et  reliquiis  s.  Amandi 
episcopi  Traiectensis  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  II.  p. 
735-738. 

—  De  translatione  corporis  s.  Amandi  epi- 
scopi Traioct.  eiusque  ordinatione  et  dedioatione 
templi    sermo   Milonis    monachi    Elnonensis 

*  <?x  3  mss.  in  kk.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  889- 
891.  —  *iVi  Phil.Harvengi  Operib.  Paris,  et  Duaci 
1621.  fol.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXI.  p. 
973-978. 

—  E 1 0 g i u m  sive  Vitae  sumraarium  s.  Amandi 
Ti'aiect.  episc.  ex  vet.  cod.  ap.  Labbe,  Bibl.  nova 
IL  p.  345. 

—  Epitome  historiae  tränslationis  et  eleva- 
tionis  corporis  s.  Amandi  auctore  anonymo  ex 
Surio  et  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  896. 
897. 


1158 


VITA  8.  AMANDI  EP.  TRAIECT.  —  DE  S.  AMANTIO  PRESB. 


—  Htetoria  miraculonim  s.  A-i  in  itinere  Gal- 
ileo a.  1066  factorum  auotore  Gilleberto  vel 
Gisleberto  presbytero  ac  decano  Elnonensi 
(t  1095).  Handachr,:  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XL  p.  413.  —  Ausg.:  ^  inter  Philippi  abbatis 
Bonae-Spei  opera.  Duaci  1621.  p.  732-739.  — 
»  ex  3  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  895 
-900.  —  ^hieraus  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii 
Y.  p.  272-287  —  w.  *ap.  Migne  1.  c.  GL.  p.  1435 
-1448.  —  Excerpte  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  IL  p.  732-734.  —  »»  ed.  Holder-Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  849-852. 

—  Historia  miraculorum  s.  Amandi  corpore 
per  Bragbantum  delato  a.  1107,  auctore  forte 
Güntere  monacho  Elnonensi  ex  iisd.  mss.  et 
operibus  Philippi  ab  El.  *  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr. 
I.  p.  900-902.  —  •  Excerpte  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  2. 
p.  852.  853. 

—  Historia  mulieris  suspensae  ad  vitam  re- 
Yocatae  deschpta  a  Marsilia  abbatissa  Roto- 
magensi  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  902.  903. 

—  Hymnus  antiqnns  in  s.  Amandum  episc. 
Traiect.  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  903.  — 
Hymnus  alius  ibid.  p.  903;  beide  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVE.  p.  1273-1276. 

—  Miracula  s.  A-i,  vid.  Historia  miracu- 
loram. 

Erl.  -  Sehr. :  B  r  o  s  i  e  n .  Herrn. ,  Krit.  Untersnchnng  der 

Qaellen  zur  Geschiente  Dagoberts  I.  Qöttingeo  1868. 

8*.  p.  49. 
Brossard,  J.,  La  legende  de  s.  Amand,  V<^^baye 

de  Nantna  et  la  ville  d'Orindinse.  Boarg  -  en  -  Breitse 

1889.  8<>.  104  pag.  Beweist  g^sgen  Hensdun^  dost  die 

von  S.  Amana  gesttpete  Abtei  nicht  Saint -Pierre -de- 

Nant  in  der  Dtoc.  Bodex  f  »ondem  Nantua-en-Bugey, 

Diöe.  Lyon,  sei. 
Destombes,  C.  J.,  Histoire  de  saint  Amand ,  4vdqae 

missionaire  et  6tade  sur  Tötat  du  christianiBine  cnez 

les  Francs  du  nord  an  7.  sidcle.  Paris  1850.  8^;  — 

2.  6dit.  Dooai  1867.  12mo.  626 pag. 
Ebert,  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Literator  des 

Mittelalters.  U.  1880.  p.  278-280. 
Friedrich,  J.«  Kirohengeschichte  Deutschlands.  II. 

1869.  p.  822. 
Gosse,  Essai  sar  s.  Amand.  1866. 
Henschen,  G.,  Comment.  praevius  in  AA.  ÖS.  Boll. 

1.  c.  p.  815-848.  Wichtig!  Vgl.  p.  962. 
Herzog,  Real  -  Encycloplldie  der  prot.  Theologie.  I. 

1877.  p.  826. 
Histoire  littäraire  de  la  France  XXI.  1847.  p.  589 

u.  beaondara  XIV.  1869.  p.  166-178. 
Holdor-Egger,Osw.,  Zu  den  Heiligengeschichten  d. 

Genter  St.  Bavosklosters  in  Historische  Aufsätze  dem 

Andenken  an  G.Waitz  gewidmet.  Hannover  1886.  p. 

622-665. 
Leven  yan  sinte  Amand,  patroon  der  Nederlanden. 

Dichtstuk  der  14.  eeuw.  Uitg.  door  Ph.  Blommaert. 

Gent  1842.  43.  2  deelen.  8°. 
Menjoalet.    Saint  Amand,  apotre  des  Basqaes  in 

Revae  de  Gascogne.  X.  1869.  p.  285-297;  388-848. 
Portz'  Archiv  VII.  1839.  p.  265. 
Rettberg,  Deutschlands  Eirchengeschichte.  I.  1846. 

p.  554. 
Smedt,  J.  J.  de,  Vie  de  s.  Amand,  apotre  des  Flan- 

dres.  Gand  1861.  32mo.  XV.  272  pag. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Creschichtsquellen .  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.  109. 279. 412;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.ll5. 

Acta  SS.  Amandi,  Lucii,  Alexandri,  Au- 

daldi  in  Gallia  prope  Narbonam  honora- 

torum  martyrum  apocrypha. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  630-632. 

Do  8.  Amando  comKe  et  ss.  Lucio ,  Leontio  et 
Luciano  Glsalbae  in  Italia  Henschenius  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  AprU.  I.  p.  547.  548. 


De  8.  Amando  episcopo  Argentorafensl  primo  (t 
post  346)  Vict.  de  Bück  commentar.  hist  et  eri- 
ticus  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct  XI.  p.  827-845. 

De  8.  Amando  epiocopo  Burdegalensi  in  Aqui- 
tania  (saec.  V)  Henschenii  comment  iiistoricus  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  587.  588. 

De  8.  Amando  episcopo  Silvanectonoi  (temp,  in- 
eerto),  vid.  De  8.  Laudoveva. 

•De  s.  Amando  epiacopo  Wormattensl  (f  oca.  650), 
Saliäburgi  ut  videtur  culto ,  Vict  de  Bück  sylloge 
crit  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct  XL  p.  910-922. 

Erl.  -  Sehr. ;  Friedrich,  J.,  Eirchengeschichte  Deutsch- 
lands II.  p.  485. 

Historia  de  corpore  s.  Amandi  .  .  .  episcopi  Wor- 
matiensis ,  a  s.  BapertoWormatia  Salisboigam  trans- 
lato  et  hoc  anno  in  ecclesia  s.  Petxi  Salisb.  invento 
ao  noriter  translato.  CoUecta  a  qaodam  asceta  eimd. 
monasterii.  Salisboxgi  1661.  4^.  Selten. 

Katholik,  Der.  1872.  I.  p. 742-746;  U.  p.  359-367. 

De  88.  Amando  et  Domnoleno  Gimeliaci  in  Pe- 
tragoricis  (saec.  YI)  Henschenii  sylloge  historica 
in  AA.  SS.  BoU.  25.  Jun.  V.  p.  78. 

Tita  s.  Amantii  eremitae  (Engolismen- 
sis?  [tcca.600])  auctore  ut  yidetur  Hu- 
go ne  episcopo  Engolismensi  (f  990  vel 
994). 

Ausg.:  ex  cod.  Parisino  (bibl.  nat  lat.  37S4. 
sec.  X)  in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.  330- 
355;  cf.  p.  329. 

Tita  s.  Amantii  HMiBMm\s[Bodez]  epi- 
scopi (f  c.  487)  auctore  Fortunato  Ve- 
nantio  presbytero,  tum  episcopo  Pieta- 

viensi.    f.  Venant.  ist  nicht  dei*  Verfasser. 

Handschr.:  Brüssel,  k.Bibl.  n^9289.  sec. XI. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Nov.  VI.  Co- 
lon. 1575.  p.  78-80,  unvollständig.  —  *ganx  ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  mss.  II.  p.  474-481.  —  wie- 
derh. '  tn  F-i  oper.  ed.  A.  Luchi.  11.  Romae  1787. 
4^  p.  96-112,  —  und  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXXVIII.  p.  513-526.  —  *  ed.  Br.  Knisch  in 
Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiquiss.  IV.  2.  p.  55-64; 
ef.  prooem.  p.  xxi.  —  ®  auctore  anonvmo  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Nov.  n.  prs.  1.  p.  276-282.  —  Mi- 
racula post  mortem  ^  ap.  Labbe  1.  c.  —  *  in  AA. 
SS.  1.  c.  p.  282-286.  —  Fragmenta  vitae  Ro- 
manae  ib.  p.  287.  —  Appendix  de  s.  Naamatio 

diacono  Ruthenensi  (saec.  VI)  i6.  p.  288-290. 
Erl.-Sehr.:  Histoire  littäraire  de  la  Fcance.  XV.  1830. 
p.  477. 
Baynouard,  Choix  des  poösiea  originales  des  troo- 

badoois.  n.  Paris  1817.  p.  cxlyiit-cl. 
Smedt,  C.  de,  Comment.  praevios  w  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  270-276. 

De  8.  Amantio  episcopo  Comi  in  Italia  alpestri 
(t  cca.446)  Henschenii  disquisitio  in  AA.  SS.  BolL 
8.  Apr.  L  p.  747. 

De  s.Amantio  episcopo Tricastino  in  Oallia (saec. 

V)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  Append.  p.  962. 

De  SS.  Amantio,  Ljicio,  Alexandre  e^e.martyhbus 
Nivedunensibus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  6'2S. 

De  s.  Amantio  maiiyre  Claromonto  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  9. 

De  s.  Amantio  presbytero  Tifemi  in  Umbria  (t 
600)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Sept. 
VII.  p.  274-276. 


VITA  8.  AMASII  —  VITA  8.  AMBROSH  MEDIOLANENSIS 


1159 


Vita  8.  Amasii  episcopi  Teanensis  in 
Italia  (t  post  350). 

Ausg. :  ex  actis  eccles.  Teanensis  in  AA.  SS. 
BolL  23.  Janr.  n.  p.  484-486. 

üebers,:  italienisch  ed.  P.  Regius  episc.Vioe- 
aqnensis,  Vitae  88.  regni  Neapolitani.  II. 


Vita  s. 


\fündatori8  monasterii 
Montis  s.  Bomarici  {Remiremont  ad  Mo- 
seliam,  f  a.  628)  auctore  anonyme  sup- 
pari. 

Ausg.:  *  ed.  Snrins,  Vit.  Sanot.  13.  Sepi  — 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  129 
-135.  —  '  coli,  et  ex  mss.  in  AA.  SS.  BolL  13.  Sept. 
IV.  p.  103-108.  —  Vita  alia:  ^Impeiiis  tuis  bea- 
tissime'  ex  ms.  liturgico  a*  1425  ap.  A.  Guinot, 
Etüde  histor.  sur  Fabbaye  de  Remiremont.  Paris 

1859.  %\  p.  369-374;  cf,  p.  5-40. 

EH,' Sehr.:  Dony,  £m.,  ap.  G.  Korth,  Dissertationfl 
acadömiqiaes.  I.  Li4ge  1888.  8^. 
FriedricA,  J.,  Kirdiengeschichte  DentMhlands.  U. 

1869.  p.  262. 
Histoire  litt^raire  de  U  France,  m.  1786.  p.  609. 
Perier^  Gomment.  pFaerios  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 

95-102. 
Rettberg,  EirehengeBchichte  Deatachlands.  I.  1846. 
p.  619. 

Vgl.  Yita  s.  Adelphü  aoctore  eodem. 
„     „  Romarici      „  „ 

Vita  s.  Amati  episcopi  Nusci  in  regno 

Neapolitano  (f  1193)    auctore    Feiice 

Benda. 

Ausg. :  ex  gemina  editione  inter  se  collata  in 
AA.  SS.  BolL  31.  Ang.  VI.  p.  723-728.  —  Vita 
altera  auctore  Francisco  de  Ponte  ibid,  p. 
844-847. 

Erl.-Sehr.:  Stilting,  Gomment.  praevios  Und.  p.  701 
-722. 
Yita  di  s.  Amato,  primo  vescovo  di  Nasco,  e  di  ■. 
Dorotea  veig.  e  mart.  Monza  1890.  16mo.  88  pag. 

Tita  s.  Amafi  episcopi  Senonensis  (f 

690)  Broyli  in  Flandria  occidentali,  au- 
ctore anonyme. 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p 
()78.  ~  •  ex  ms.  in  AA.  SS.  Bell.  13.  Sept.  IV 
p.  128-131.  —  Appendix  de  translationibus  ete 
ibid.  p.  131-133.  —  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo 
m.  p.  608.  609. 

ErL'Sekr.:  T  .  .  .  .,  Comment.  praevina  in  AA.  SS.  l.c 
p.  13Ü-128. 
Histoire  litt6nure  de  la  France.  IV.  17S8.  p.  191 
XI.  p.  XI.  XII. 

Vita  s.  Amati  Romaricemis  =  Vita  s.  Amati 
abbatis  Habendensis. 

Vita  b.  Amati  Saludecienais  (f  1200) 
auctore  Sebastiane  Serico  ex  agro 
Ariminiensi  (cca.  1518). 

Ausg. :  ex  autographo  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Mai. 
L  p.  348-354. 

Uebers. :  italieniseh  per  Jacopo  Antonio.  Ari- 
mini  1599  et  1609. 

ErL'Sekr.:  Garnffi,  G.  M.,  Vita  e  miracoli  del  b. 
Amato  di  Saladeccio.  a.  1.  et  a.  24mo.  —  Venezia 
1724.  8P. 

De  s.  Amatore  abbato  Amorbacensi,  vid.  De 
8.  Amore  Tel  Amatore. 


De  88.  Amatore  presliytero,  Petro  et  Ludovico 
martyribus  Gordubensibus  (f  a.  855)  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  April,  m.  p.  806. 

Vita  s.  Amatoria  epiacopi  Antiasiodo- 

rensia  in   Gallia   (f  818)   auctore   Ste- 
phane Africano  presbytero. 

Ausg. :  *ex  plurib.  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Mai. 
I.  p.  52-60.  —  'ap.  Dum,  Bibliotheque  histor. 
de  rYonne.  I.  Auxerre  1850.  p.  136-158.  --  Bi- 
bliographie de  la  vie  de  saint  Amatre  ibid.  p. 
158-160. 

Erl.-Schr.:  Perrod,  Mauiioe,  £tade  critiqne  aar  l'aa- 
thenticitö  des  reliqaes  de  ss.  Amator  et  Viator,  d6- 
posöes  dans  Töglise  de  Saint  -Amour  (Jura).  Besancon 
1894.  8».  16  pag. 

Acta  s.  Amatoria  aramitae  in  Gadur- 
censi  Galliae  provincia  (saec.  I  aut  HI, 
forsan  V  exeunte). 

Ausg.:  ex  schedis  posthumis  Odonis  Oissey 
S.  J.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  24.  25,  o. 
Cuperi  commentar.  praevio  tbid.  p.  16-24. 

Vita  s.  Ambrasii  Autperti  abbatis  in 
monasterio  s.  Vincentii  ad  Vultumum  in 
Benevento  (f  778).  Ex  chronico  eiusdem 
monasterü. 

Ausg. :  *  ap.  Muratori ,  Scr.  rer.  Ital.  I.  2.  p. 
359-363  in  Chronico  Vultumensi.  —  wiederh. 
Un  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  649-651  cum 
Cuperi  comment.  praevio  ibid.  p.  646-649;  — 
»ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  III.  2.  p.  262- 
265;  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXIX.  p. 
1269-1276;  appendix  de  obitu  A-i  ibid.  p.  1275 
-1278.  —  *  fragment.  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ, 
hist  Scr.  rer.  Langob.  p.  547. 
Vgl.  Ambrosias  Autp. 

Vita  s.  Ambroaii  apiscopi  Gadurcensis 
in  pago  Bituricensi  ad  Ernonem  fluvium 
defuncti  (f  cca.  770). 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  346.  — 
Vita  alia  prolixiori  et  simpliciori  stylo  '^ibid. 
p.  347-349.  —  » ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct. 
VlI.  2.  p.  1046-1050,  c.  Vanheckii  comment.  prae- 
vio ibid.  p.  1031-1046. 

Vita  s.  Ambroaii  Madiolanensis  archi- 
episcopi  (t  397)  auctore  Paulino  Mo- 
di olani  presbytero  (flor.  422). 

,  Paolinus  presbyter ,  non  ille  Nolanus  episcopos,  con- 
Bcripsit  8.  Ambrosii  vitam.*  Cassian.,  De  inoam.  dorn.  7. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Paulini  Nolani  Vita 
8.  Ambrosii  Mediolan.  ep.  Mediolani,  V.  Scinzen- 
zeler  1488.  4^  92  fol.  —  •  ed.  Surius,  Vit  SS. 
4.  April,  n.  p.  526  sq.  —  •  in  den  meisten  Aus- 
gaben der  Werke  des  Ambrosius  {x.  B.  Basil.  1516. 
3  vol.  fol.,  am  besten  in  A-i  opp.  stud.  et  lab. 
monachoram  ord.  s.  Bened.  [Jac.  du  Frische  u. 
Nie.  Le  Nourry].  Paris.  1686.  2  vol.  fol.).  —  *  ap. 
Galland,  Bibl.  patrum  IX.  p.  23.  —  '  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  XIV.  1845.  p.  27-46.  —  «ap.  H. 
Hurter,  Opuscula  ss.  Patrum  sei  acta.  Ser.  I.  Vol. 
VII.  Oeniponte  1869.  16^0.  [Uebers.:  unt. d.  Tit.: 
Vita  di  sant'  Ämbrogio  arcivesc.  di  Milano  e  dot- 
tore  di  santa  Chiesa,  scritta  dal  suo  diacono  e 


1160 


VITA  S.  AMBROSn  MEDIOLANENSIS  —  VITA  B.  AMBROSH  SENENSIS 


notajo  Paolino  .  .  .  Accresciuta  di  alcune  note 
(per  cura  di  Eomualdo  Maria  di  S.  Gaetano). 
Pavia  1789.  4*.  XXVUL  115 pag.]  —  Tita  et 
institutum  s.  patris  nostri  A-i  auctore  anonyme 
graece  et  lat.  ap.  Migne  1.  c.  p.  46-66. 

ErU-Sehr.:  Bacmeister,  Luc,  Oratio  de  divo  Am- 
brosio.  Bostochii  1594.  8^. 

Bahr,  Qesch.  der  römigdien  Literatur.  Soppl.-Bd. 
2.  Abtheil.  p.  142-168. 

Balkenhol,  W.,  Die  kirchenrechtlichen  Anschanangen 
des  h.  Ambrosius,  Bischofs  von  Mail  and ,  und  seiner 
Zeit  in  Der  Katholik.  LXVUI.  1888.  p.  118-140; 
284-296;  S88 - 881 ;  484 - 511  (osicAInaug.-Diss.  Mainz 
1889.  80.  113  pag.). 

Bannard,  Louis,  Histoire  de  s.  Ambroise.  Paris  1871. 
8^.  XL.  624  vag. ;  2.  6d]t.  Avec  portr.  et  plan  de 
Milan  au  4.  siöcle.  Paris  1887.  8«.  7  fr.  50  c.  [Aus  d. 
Französ.  übersetzt  von  Joh.  Bittl.  Freiburg  i.  Br.  1878. 
8^.  Jk  5.80.  —  trad.  da  G.  Scurati ,  con  cenno  storico 
sulla  invendone  .  .  .  delle  s.  reliquie  ambrosiane.  Mi- 
lane 1878.  80.) 

Bernard ,  Eugen.,  De  s.  Ambrosii  Mediolanensis  episc. 
vita  publica.  Thesis.  Parisiis  1864.  8«.  158  pag.  4  fr. 

Biraghi,  L..  Saint  Ambroise  ä  Lömeno  en  Savoie. 
Con  tav.  Milane  1875.  8». 

Bittner,  Franc,  De  Ciceronianis  ot  Ambrosianis  offi- 
ciontm  libris  oommentatio.  BrunsbcrgaeB.1849.gT.4<>. 

Böhringer,  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeugen.  I.  8. 
Zürich  1845 :  Ambrosius  p.  1-  98. 

Broglie,  Alb.  de,  La  politica  di  s.  Ambrogio  (trad. 
da  P.  Vacani).  Milane  1888.  8^.  IX.  421  pag. 

Brunst,  Aug.  Christn.,  Disputatio  I  quod  Ambrosius 
Theodosium  a  sacra  coena  excludens  maiestatis  aut 
aliud  grave  crimen  non  commiserit.  Oryphisv.  1720. 4^. 

:  Dissertatio  II  quod  Ambrosius ,  Theodosium 

a  8.   coetu  excludens,    maiestatis  aut    aliud  grave 
crimen  non  commiserit.  Gryphisw.  1721.  4P. 

Curti,  P.  A..  Delle  tombe  dei  santi  Ambrogio,  Ger- 
vasio  e  I^tasio.  MUano  1864.  12mo. 

De  anno  et  die  mortis  d.  Ambrosii  episc.  Mediol. 
exercitatio  in  AA.  SS.  BoU.  April.  I.  p.  xxxviii-xli. 

Dräseke,  M.  Tullii  Ciceronis  et  Ambrosii  ep.  Mediol • 
de  officüs  libri  3  inter  se  comparantur  in  lüvista  di 
ülologia  e  d'instruzione  classica.  IV.  1876. 

Ebort,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  1889.  p.  143-184. 

Ewald,  Paul,  Der  Einflnss  der  stoisch -ciceroniani- 
schen  Moral  auf  die  Darstellung  der  Ethik  bei  Am- 
brosius. Leipzig  1881.  gr.  8«.  88 pag.  JL  1.20. 

Förster,  Th.,  Ambrosius  Bischof  von  Mailand.  Eine 
Darstellung  seines  Lebens  und  Wirkens.  Halle  a.  S. 
1884.  gr.  80.  VIU.  336^.  Jk8. 

Garcaeus,  Joa..  Historiolade  s.  Ambrosio,  episcopo 
Mediolanonsi.  Wittebergae  1571.  8^. 

Gatti,  G.  I).,  Vita  di  s.  Ambrogio,  ardvescovo  dl 
Milane.  Milane  1698.  4o. 

Güldenpenning,  A.u.  J.  Ifland,  Der  Kaiser  Theo- 
dosius  d.  Gr.  Ein  Beitrag  z.  römischen  Kaisergosch. 
Halle  a.  S.  1878.  gr.  BP.  Jil. 

Hasler,  F.,  üeber  das  VerhAltniss  der  heidn.  und 
Christi.  Ethik  auf  Grund  einer  Veigleichung  des  Cice- 
ronianischen  Buches  ,De  officüs'  mit  dem  gleich- 
namigen des  h.  Ambrosius.  München  1866.  Lex.-S^. 
Jk  1.20. 

Herrn ant,  Godefir.,  I^a  vie  de  s.  Ambroise,  arche- 
vesque  de  Milan.  Paris  1679.  A^.  Ävec  portr.  (tradotta 
da  Franc.  Fontana.  Milane  1760.  2  vol.  4^). 

Ihm,  M.,  Studia  Ambrosiana  in  (Fleckolsens)  Jahr- 
bücher für  Philol.  u.  Pädagogik.  Suppl.-Bd.  XVU. 
1889.  Heft  1 ;  bespricht  dieAbfassungaxeU  der  Sehrißan. 

Leitmeir,  Domin.,  Apologie  der  christl.  Moral.  Dar- 
stellung .  .  .  nach  einer  Verpleichung  des  ciceron. 
Buchs  ,De  officiis*  u.  dem  gleichnam.  des  heil.  Am- 
brosius. Gekr.  Preisschrift.  München  1866.  gr.  8°. 

Locatelli,  C,  Vita  di  s.  Ambrogio.  Nuova  odiz. 
illustr.  Milane  1874.  gr.  ^. 

Michelsen,  Carol.  Val.,  De  Ambrosio  fidel  catho- 
licae  adversus  Arianos  vindice.  Hafnlae  1825.  8^. 

Piper,  Ferd.,  Zur  Geschichte  der  Kirchenväter  aus 
epigraph.  Quellen  in  Briegcrs  24eitschrift  f.  Kirchen- 
geschichte. I.  Gotha  1877.  p.  222-227:  Ambrosius. 

Prtiner,  Joh.  Ev.,  lieber  die  Theologie  des  h.  Am- 
bro$;ius.  Programm  dos  bischöfl.  Lyceums.  Eichstätt 
1862.  40. 


Puccinelli,  Plac.,  Vita  ed  «tüoni  di  s.  Ambrogio 
dottore  della  Chiesa  cattolica,  arciuescomo  XII  e 
protettore  di  Milano.  Milano  1660.  4°. 

Puricelli,  Joa.  Petr.,  Dissert.  utmm  6.  Aroteo^ios 
clero  suo  Mediolanensi  permiserit,  nt  viigini  nub-^re 
semel  posset  «n  Muratorii  Scr.  rer.  Ital.  IV.  p.  12L 
-140. 

:   Sancti  Satyri  confess.  et  ss.  Ambrosii  r-t 

Marcellinae  fratris ,  tumulus  e  noctnmis  &cibus  dicr- 
nas  veritatis  suae  md  restitutus.  MediolaDi(1664;.  4-'. 

Beeb,  Ueber  die  Grundlagen  des  Sittlichea  nach  Ci- 
cero und  Ambrosius.  Progr.  d.  Gymn.  Zweibriicke«i 
1876.  40. 

Riboldi,  A.,  Descrizione  dello  reliquie  dei  ss.  Am- 
brogio, Gervaaio  et  Protasio  e  dei  loro  omamcoti. 
Con  incis.  Milano  1874. 

Richter,  Heinr.,  Das  weströmische  Beich  be£ond.»n 
unter  den  Kaisern  Gratian ,  Valentinian  n  u.  Maxi- 
mus (375—888).  Beriin  1865.  gr.  80. 

Rossi,  G.  B.  de,  «n  Bullettino  d'Archeoloicia  cristiana. 
Roma  1864.  p.  73-77  {handeU  über  A.'s  Farnükn- 
bexiekungen). 

Roten  di,  Pietro,  S.  Ambrogio  nella  storia  di  Milano. 
Karrazione.  Con  2  incis.  MUano  1874.  8^. 

:  Sant'  Ambrogio  vescovo  di  Milano  tn  Archirio 

stör,  italiano.  Ser.  lU.  tom.  XV.  1872.  p.  22-47. 

Scurati,  G.,  Vita  di  s.  Ambrogio.  Milano  1873.  &". 

Silbert,  J.  P.,  Leben  des  h.  Ambrosius,  ErzbiM^hvif^ 
von  Mailand  u.  Kirchenlehrera.  "Wien  1841.  b^. 

Teuffei,  W.  S.,  Gesch.  der  röm.  Literatur.  5.  Auil. 
Leipzig  1890.  gr.  8°.  p.  1108-1111.  S  483. 

Venosta,  F.,  Sant' Ambrogio ,  U  sua  basilica .  la  se- 

f>oltura  e  Tinvenzione  dei  suo  coipo.  Coq  incis.  3L- 
anol874.  12mo. 
Villemain,  Sant' Ambrogio  arcivesoovo  di  Mibio, 
tnotizie  ed  estratti  dei  suoi  scritti.  Milano  1873.  b'-'. 
Vita  s.  Ambrosii  Mediolan.  episoopi  ex  eins  poti^M- 
mum  scriptis  coUocta  et  secundum  chronolo^riaf  o:- 
dinem  digosta  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XIV.  iS4j. 
p.  65-114.  —  Opera  Und.  p.  123-1180. 
Vgl.  Ambrosius  archiep.  Med. 

Yita  b.  Ambrosii  Sansedonii  ord.  Praed. 
Senis  in  Tuscia  (f  1287),  quam  conscri- 
pserunt  Gisbertus  (aUi  Gislebertus,  cd. 
Cupertus)  Alexandrinus,  Recupe- 
ratus  de  Petramala  Aretinus,  Al- 
dobrandinus  Paparonus,  Oldradus 
Bis-Dominus,  Senens0s  ord.  Praed.  de 
mandato  Honorii  IV  pont  raax.  (saec, 
Xin.  XIY). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Marl.  111. 
p.  181-201.  —  Miracula  ibid.  p.  201-210.  — 
Summarium  virtutum  et  miracula,  edita  a  fr. 
Recuperato  Aretino,  ex  ms.  ibid.  p.  210-241.  — 
Gloriaposthumaex  monumentis  a  Julio  episc. 
Grossetano  collectis  ibid.  p.  241-251. 

Uebers.:  L e gg e  n  d a ,  o vvero  trattato  della  vita 
dei  b.  Ambrosio  da  Siena,  compilata  da  fnite 
Gylberto  Alexandrino,  M.  Eecupero  da  Petra- 
mala d'Arezzo ,  . . . contemporanei  dei  b.  Ambrus:--. 
Siena,  Sym.  di  Niccolao  cartolaro  Sauese  15(i9. 
4*.  —  '  wiederh.  unt.  d,  Tit. :  La  sancta  vita  di 
b.  Ambrogio  (Sansedoni)  da  Siena  e  di  sae  sant^ 
et  admirab.  Operation!  e  miracoli  nella  vita,  - . . 
compilata  da  frate  Cuperto  Alexandrino  . . ., 
Maestro  Recuperato  da  Petramala  d'Arezzo  . .  i 
Siena,  Sym.  di  Nicoiao  cart.  San.  1518.  4®.  Sehr 
selten. 

^I.-Sekr.:  Quötif  et  Echard,  Do  scriptDribus  ord. 
Praedic.  1.  p.  403. 
Sansedoni,  Gull.,  Vita  dei  b.  Ambrogio  Sansedonu 
Roma,  Mascardi  1611.  4o.  —  Venotia  1717.  4*. 

Yita  b.  Ambrosii  Seneiisis  ==^  Tita  b.  Ambrosii 

Sansedonii. 


DE  S.  AMBROSIO  ABBATE  —  VITA  S.  AMPELU 


1161 


i>e  s.  Ambroslo  abbaAs  monasterii  Agaunensis 
(+  520  vel  521)  C.  de  Smedtii  commentar.  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p.  543-551. 

Vgl.  Vitae  primomm  abb.  Agaan. 

De  8.  Ambrosio  cantiiriom  Ferentini  in  Cam- 
pania  Italiae  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Aug.  IIL  p.  290. 

De  s.  Ambrosio  dttcono  Alexandriae  in  Aegj-pto 
(t  cca.  400)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mari  IL  p.  513. 

De  R.  Ambroslo  episoopo  Santonis  in  Oallia 
(saec.  V  init)  Stiltingii  sylloge  histol*.  -  critica  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  212. 

De  s.  Ambrosio  episoopo  Senonensi  in  Oallia 
(t  ante  470)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept  I.  p.  6(50. 

De  8.  Ambroslnlano  episoopo  et  martyre,  pa- 
trono  paroeciae  Fontanensis  prope  Divionem  in 
Burgundia  Stiltingii  svlloge  histor.-critica  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Sept  L  p.  207,  208. 

Acta  b.  Amedei  ducisSabaudiae  (f  1472). 

Ausg. :  ex  Galileo  Samuelis  Guichenon  lat.  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  IIL  p.  874-878.  —  Vir- 
tutesetmiraculaex  italico  Petr.  Franc.  Maletri 
can.  reg.  congreg.  Later.  ibid.  lat.  p.  878-890.  — 
Appendix  ex  mss.  ibid.  p.  891-896. 

£rl.'Selir.:  Maletro,  P.  Fr.,  Historia  del  b.  Amadeo. 
Torino  1613.  4«. 
Marozzo,  C.  O.,  Vita  e  virtn  del  b.  Amedeo  LH,  daca 
di  Savoia.  Torino  1686.  fol. 
Vgl.  Acta  s.  Amadei. 

Vita  s.  Amolbergae  =  Vita  s.  Amalbergae. 

De  s.  Amettnide  virgine  Gemeticao  in  terii- 
torio  Kotomagensi  in  Gallia  (saec.  VII.  VIII)  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VI.  p.  620. 

Tita  SS.  Amici  0t  Amelii  (f  cca.  773) 
pro  martyribus  cultorum  Mortariae  in 
ducatu  Mediolanensi. 

Die  Heilifrkeit  der  beiden  Freande  trie  die  Wahrheit 
der  an  sie  geknüpften  historischen  Bogebenheiten  hat  vor 
den  kritischen  Untersuchungen  Berthods  nicht  bestehen 
können. 

Eandsehr.:  St.  Omer,  Stadtbibl.  n°  776.  mbr. 
sec.  XIII.  4».  —  Rom,  Bibl.  VaUiceil.  T.  XXL 
fol.  181.  u.  H.  48.  foL  1(30. 

Brl.-Sckr.:  Berthod,  Sylloge  critica  de  ss.  Amico  et 
AmeUo  tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p.  124-126. 

Tita  s.  Amici  monachi  Casinensis  (mon- 
achi  et  eremitae  in  Apmtio  Boll;  f  cca. 
1045)  auctore  Bernardo  eiusdem  loci 
monacbo. 

Ausg.:  ^ex  ms.  Casin.  ap.  Mabillon,  AA.  8^. 
o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  767-771.  —  ^iciederh. 
u.  ex  cod.  Brux.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  IL 
prs.  1.  p.  100-102.  —  Vita  alia  ibid.  p.  92-99. 
Cf.  C.  de  Smedtii  comment.  praevius  ib.  p.  89-92. 

De  s.  Ammona  in  Tbebaide  abbate  (f  cca.  400) 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  IL  p.  722.  723. 

De  SS.  Ammone,  Aemillano,  Lassa  et  41  aliis 
martj'ribus  Membressae  in  Africa  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Febr.  IL  p.  293. 

De  SS.  Ammone  diacono  et  40  virginibus  mar- 
tyribus  Heracleae  in  Thracia  sub  Licinio  in  AA. 
SS.  BolL  1.  Sept.  L  p.  156.  157. 

De  SS.  Amnione,  Jona,  Sammono  etc.  mai-ty- 
ribus  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  U.  p.  747. 


De  8.  Amnione  martyre  et  forsan  lectore  Ni- 
oomediae  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Sept.  IV.  p.  12. 

De  88.  Ammone,  Ptolomaeo,  Ingene  etc.  (f  249) 
martyribus  Alexandriae  in  Aegypto  Papebrocbii 
commentar.  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  L  Jun.  I.  p. 
31-32. 

Vita  s.  Ammonis  Aegyptii  in  Nitria  (f 
cca.  350)  auctore  Palladio. 

Ausg.:  ex  historia  Lausiaca  ap.  Roswevdum 
c.  8  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct.  IL  p.  421.  422,  c. 
Byei  commentar.  praevio  ibid.  p.  413-420. 

De  s.  Ammonio  episc.  Dertonensi  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Janr.  IL  p.  226. 

De  ss.  Ammonio  et  VIgilantIo  martyribus  in 
Macedonia,  de  ss.  Feiice,  Donato  aliisque  29 
martt  Noviodunensibos,  de  ss.  Busticiano,  Aga- 
pito  et  sociis  8  et  de  aliis  martyribus  Hierony- 
mianis  Vict.  de  Bück  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Oct.  Xra.  p.  699-70L 

De  SS.  Ammonio,  Fauste.  Serapione,  Pio  etc.. 
martyribus  Alexandriae  in  Aegypto  Stiltingii  syl- 
loge critica  in  A  A.  SS.  BoU.  8.  Sept.  III.  p.  206-208. 

De  b.  Amnlchado  monacbo  Fuldensi  (f  1043) 
*  ap.Mabillon,  AA.SS.  o.  s.Ben.  saec.  VI.  1.  p.471. 
472.  —  •  tn  AA.  SS.  BoU.  30.  Janr.  U.  p.  1055. 

De  s.  Amone  episoopo  Tulli  Leucorum  in  Gallia 
(post  med.  saec.  IV)  van  Heckii  svlloge  critica  et 
bist,  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X^  p.  48-50. 

Vita  s.  Amonis  episcopi  Tullen8i8  (saec. 
IV)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  911. 

912.  —  Inventio  cryptae  s.  Amonis  et  reli- 

quiarum  ss.  Alchae,  Auspicii,   Celsini  et  Ursi 

episoopo rum  Tullensium  ibid.  p.  912-915. 

Erl.-Sehr,:  y.  de  Bnclc,  De  ss.  Amone,  Aicha,  Gel- 
sino  etc.  episcopis  Tullensibos  in  Gallia  (Baec.  IV.  V) 
ibid.  p.  908-911. 

De  8.  Amore  vel  Amatore  abbate  Amorbacensi 
primo  in  Franconia  (f  a.  767  vel  777)  Cuperi  com- 
ment. bist.  -  criticus  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Aug.  IIL 

p.  460-475. 

Erl.  -  Sehr. :  O  r  o  p  p ,  Ign.,  Leben  n.  'Wunderthaten  des 
heil.  Amor,  ersten  Abtes  des  Klostan  Amorbaoh. 
Maintzl734.  l2mo. 

Vita  s.  AmoriS  confessoris,  culti  in 
monasterio  Belisiensi  [Miirisierbilsen]  in 
territorio  Leodiensi  (saec.  IX.)  auctore  Ege- 

berto  diacono. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV. 
p.  343-347.  —  FTO\ogMB[Handschr.:  Brüssel, 
k.  BibL  n^  18644-52.  sec.  XU.  mbr.  kl.  4^]  pri- 
mum  in  Analect.  Bolland.  I.  p.  73.  74.  —  Vita 
brevior  auctore  anonyme  ignotae  fidel  ac  aetatis 
in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  347.  348,  c.  Suyskenii 
comment.  praevio  ibid.  p.  335-342. 

De  s.  Amoe  propbeta  Thecue  in  Palaestina  in 
AA.  SS.  Boll.  31.  Mart.  lU.  p.  899. 

Vita  s.  Ampelii  eremitae  Geniiae  in  Li- 
guria  (saec.  V)  auctore  monacho  Olire- 
tano. 

Ausg. :  ex  ms.  Genuensi  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Mai.  III.  p.  364  -  369. 


1162 


DE  S.  AMPELIO  —  DE  8.  ANASTASIO  PRESBYTERO 


-  De  8.  Ampelio  episcopo  Mediolani  (f  672)  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  p.  580. 

De  SS.  Afflphiano,  Victore  et  aliis  14  marty- 
ribus  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  2.  April.  I.  p.  66. 

Passio  SS.  Amsani  et  Maximae:  ,Be- 
fertur  in'. 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n°  206.  saec. 
Xni.  fol.  137^ 

Ausg.:  in  Gatalogus  codicum  hagiographic. 
bibl.  regiae  Bruxell.  Pars  I.  1.  Bruxeli.  1886.  gr. 
8^  p.  129-132\ 

De  8.  Amulwino  abbate  Lobiensi  et  episcopo 
Lobiis  et  Binchii  in  Belgio  (saec.  XIU)  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Febr.  IL  p.  82. 

De  s.  Anaoleto  pontlflce  Romano  martyre  a.  95 
SoUerii  conunentarias  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul.  IH. 
p.  479-481. 

De  SS.  Anania  et  Codrato  martyribus  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jon.  IL  p.  17l. 

Acta  s.  Ananiae  apostoli  Damasci  et 
martyris  (saec.  I). 

Ausg. :  ex  ms.  graeco  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Janr.  H.  p.  613-615.  Vgl  p.  1151. 

Acta  SS.  Ananiae  presbyteri ,  Petri  cla- 
vigeri  et  VIT  militum  martyrum  sub  Dio- 
cletiano. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  III.  p.  492- 
495,  c.Bollandi  comment.  praevio  ibid.  p.  490-492. 

De  SS.  Anano  et  Mario,  Yia  Appia,  Militibus 
IX  via  Cornelia  martyribus  Romanis  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Janr.  n.  p.  3. 

De  SS.  AniBtasia,  Philippe,  Satumino  ete.  mar- 
tyribus in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  38. 

Tita  s.  Anastaaiae  martyris  Romae  (f 
ante  303). 

Ausg.:  gr.  et  lat.  ex  cod.  Colbert.  bibl.  nai 
Paris,  n«  1480  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oci  XIL  p. 
520-529  cum  B.  Bossuei  comment.  praev.  de  ss. 
A-a  virg.  et  Cyrillo  martyribus  ib.  p.  513-520. 

Yita  s.  Anastasiae  patriciae  in  Aegypto 
(t  a.  567). 

Ausg. :  ex  menaeis  Graecorum  magnis  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Mart  IL  p.  41.  42.  —  Translatio 
8.  Anastasiae  in  monasterium  Benedictoburanum 
a.  1053  auctore  Gotschalco  monacho  Bene- 
dictoburano  ^  ed.  Meichelbeck  in  Cbronico  Bene- 
dictoburan.  p.  43-72.  —  '  wiederh.  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  EX.  p.  224-229.  Vgl.  Wattenbach,  Ge- 
schichtsq.  II.  1894.  p.  73.  not  2. 

Martyrium  s.  Anastasiae  authore  Si- 
meone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  Do  probatis  Sanctorum 
histoi-iis.  25.  Dec.  VI.  Colon.  1575.  p.  961-972. 

Acta  s.  Anastasii  martyris  Salonae  in 
Dalmatia  cca.  a.  304  auctore  anonyme. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  III.  p.  22-24, 
c.  Stiltingii  comment.  praevio  ibid.  p.  19-22. 

Miraculum  s.  Anastasii  martyris  factum 
temporibus  papae  Constantini  urbis  Romae 


...  in  monasterio  quod  appellatur  Aqua 

Saivia. 

Ausg.:  in  Analecta  Boll.  XL  1892.  p.  233-241. 

Yita  8.  Anastasii  monacbi  et  eremitae 
(f  1086)  auctore  Galterio. 

A}Mg. :  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VL  2.  p.  488-493.  —  wiederh.  Un  AA.  SS.  BoU. 
16.  Oct  VII.  2.  p.  1136-1140,  c.  comment.  praevio 
ibid.  p.  1125-1136,  —  u.  'ap.  Migne,  Patrolog. 
lai  GXLIX.  p.  425-432.  —  Inventio  corporis 
ibid.  p.  431-434. 

Vita  Anastasii  IV  papae  (f  1154)  au- 
ctore Bosone  cardinalL 

Ausg. :  ap.  Watterich ,  Born,  pontificom  vitae. 
IL  p.  321.  322. 

Vgl.  Anastasras  IV  pp. 

Acta  SS.  Anastasii  Persae  et  LXX  so- 
ciorum  martyrum  in  Assyria. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  II.  p.  426- 
432.  Vgl.  p.  422-425.  —  •  ed.  Herrn.  Tsener. 
Bonnae  1894.  4®.  30  pag.  Jk  2.50.  {Unirers.- 
Progr.)  —  Eadem  acta  ex  graeco  ms.  latine 
reddita  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  p.  432-436.  —  Ml- 
raenla  s.  A-i  auctore  anonyme,  teste  ocalato 
ibid.  p.  436-440.   Vgl.  p.  1145. 

De  8.  AnastMio  abbate  et  novem  monachis 
Suppentoniae  (f  cca.  560)  *  in  AA.  SS.  Boll.  11. 
Janr.  L  p.  701.  702.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  S8. 
0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  247  (ex  Gregorii  M.  dial.  1. 8). 

De  SS.  Anastaalo  cormlculario,  Tbeopista  uxore. 
Esode  etc.  martyribus  Camerini  in  ümbria  in 
AA.  SS.  BolL  11.  Mai.  n.  p.  613. 

De  s.  Anastaslo  episcopo  Brixlenei  in  Italia 
(t  cca.  609)  Henschenii  <K)mmentar.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *226.  *227. 

De  s.  Anastasio  episcopo  Interamnae  in  Üm- 
bria Italiae  (saec.  VI.  VII)  Sollerii  commentar. 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  Aug.  lU.  p.  457-460. 

.  De  s.  Anastasio  episcopo  Papiensi  in  Italia  (i 
680)  Henschenii  sylloge  historica  in  AA.  SS.  Bell 
30.  Mai.  VII.  p.  270. 

De  SS.  Anastasio  et  LXXIII  socüs  itemqae  Ser^o 
monacho  martyribus  in  Hispania  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Janr.  11.  p.  457. 

De  SS.  Anastasio,  Juoundo,  Ratite,  Petro,  Flon). 
Tile,  Floriane,  Tatia  martyribus  Sirmiensibos  in 
AA.  SS.  BoU.  8.  Janr.  I.  p.  470. 

De  s.  Anastasio  martyre  Sirmii  in  AA.  SS.  Boll. 
0.  Janr.  1.  p.  324. 

De  8.  Anastasio  martyre  Solonae  in  Dalmatia 
sub  Aureliano  Cuperi  sylloge  historico  -  critica  t« 
AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  407-409. 

De  ss.  Anastasio  presbytero,  Ampodo,  Placido 
etc.  martyribus  Siculis  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct. 
V.p.  497-502. 

De  SS.  Anastasio  presbytero,  Feiice  monacho 
et  Digna  virgine  martyribus  Cordubae  a.  853  w 
AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  IL  p.  973. 

De  s.  Anastasio  presbytero  monacho  Sinaita 
in  Arabia  et  s.  Anastasio  patriarcha  Antiochiae 


DE  S.  ANASTASIO  I  PAPA  —  PASSIO  S.  ANDREAE  APOSTOO 


1163 


in  Syria  (f  cca.  600)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  April. 
II.  p.  850-854  auotore  Henschenio. 

De  s.  Aoastasio  I  Romano  pontifice  (f  402) 
Henschenii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
April,  in.  p.  491-493. 

De  s.  Anaafasio  Sonononsi  aichiepiscopo  (f  cca. 
900)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  389. 

De  Anastaalo  Strlgonieiiai  in  Hungaria  archi- 
episcopo  (t  1007.  12.  Nov.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  72-75. 

De  8.  Anastaaone  Leucadiae  in  man  lonio  in 
AA.  SS.  BoU.  18.  Mai.  IV.  p.  184. 

Yita  s.  Anatalonis  episcopi  Mediolanen- 

sis  in  Insubria  (f  cca.  61)  auctore  ano- 

nymo. 

Ausg,:  ex  ms.  et  editione  Muratorii  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  Sept.  VII.  p.  21-22,  c.  Suyskenü 
comment  praevio  ibid.  p.  10-21. 

Acta  SS.  Anatholiae  vlrginis  et  Audacis 
mart  apud  Veterem  Thoram  in  dioec.  Rea- 
tina  Italiae  sab  Decio. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  9.  Jul.  II.  p.  676-681. 

—  Inventio  corporum  ibid.  p.  681.  682.  Gf. 
Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  671-676. 

Translationes  s.  Anatolii  episcopi  Ca- 
durcensis  in  oppido  s.  Michaelis  ad  Mo- 
sam  ("f-  cca.  500)  et  miracula. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  311- 
318,  c.  Buckii  commentar.  praevio  p.  309-311. 

Tita  s.  Anatolii  episcopi  Constantino- 

politani  (f  458)  auctore  anonyme. 

Ausg, :  graece  et  lai  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Jul.  I.  p.  659-666.  Cf.  Pinii  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  651-659. 

Yita  s.  Anatolii  epiacopi  Salinis  (cca. 

1029)  in  Burgundia  auctore  anonyme. 

Attsg.:  in  AA.  SS:  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  358.  359. 

—  Alia  Tita  *  ibid.  p.  359.  360.  Cf.  comment 
praev.  p.  355.  —  'Bruchstück  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  XI.  p.  460. 

De  SS.  Anatolio,  Ammone,  Statiano  etc.  mar- 
tyribus  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  13. 

De  8.  Anatolio  eptocopo  eiusque  decessore  s. 
Eusebio  Laodiceae  in  Syria  (saec.  III)  Sollerii 
commentar.  historicos  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I. 
p.  642-644. 

Yita  s.  Andeoii  subdiaconi  martjris  in 
temtorio  Galliae  Vivariensi  (a.  207). 

Ausg.:  *  ap.  Franc.  Bosquet,  Historia  eccle- 
ßiae  Gadlicanae  IL  p.  91.  —  '  wieder h.  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  Mai.  I.  p.  35-40.  Vgl.  p.  755  u.  Vü. 
p.  525. 

ErL-Sekr.:  Mirabel,  On^s.,  Saint  And^l  et  son  cnlte. 
Paris  1668.  ISmo.  Avec  9  grav.  IX.  283  pag. 

Nenmann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leiinig  1890.  grr.  8».  p.  296.  297. 

Bouchier,  Histoire  reUgiense,  civile  et  politique  du 
Vivarais.  I.  Valence  1862.  8o.  Append.  p.  471-526: 
EclairciasementB  snr  Tapostolat  de  s.  Andöol. 

Acta  SS.  Andochii  presbyteri,  Thjrsi  dia- 
coni  et  Felicis  martyrum  apud  Sidolocum 


in  temtorio  Aagustodunensi  in  Gallia  sub 

Caracalla,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  Divion.  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Sept.  VI.  p.  675-677.  Gf.  Suyskenü  comment. 
praevius  ibid.  p.  663-675. 

Erl.-Sdvr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat  a. 
die  aUgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  gr.  Bfi.  p.  908. 

De  b.  Andrea  abbate  con^rregationis  Yallum- 
brosanae  in  Uetruria  (f  1097)  comment.  histor. 
t»  AA.  SS.  Boll.  10.  Mart  U.  p.  48-51. 

De  b.  Andrea  abbato  monasterii  Elnonensis 
Amandopoli  in  Belgio  (cca.  693)  Henschenii  com- 
ment. historicus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p. 
903.  904. 

De  SS.  Andrea,  Eliano  et  Alaboso  martyribus 
Maxulitanis  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V.  p.  237. 

De  s.  Andrea  episoopo  Cretensi  et  confessore 
(t  cca.  720)  Papebrocbii  sylloge  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Jul.  n.  p.  42-47. 

De  8.  Andrea  episcopo  Rorentlno  in  Etruna 
(saec.  Y)  Henschenii  commentar.  historicos  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  HI.  p.  661.  662. 

De  s.  Andrea  epiecopo  Trevirenai  (f  cca.  236) 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  766. 

ErL-Sekr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat 
n.  die  allgem.  Kirche.  1.  Leipzig  1890.  p.  318. 

De  SS.  Andrea  et  Aponio  martyribus  Bethlehemi 
in  Judaea  (f  a.  41)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr. 
n.  p.  379. 

De  88.  Andrea  et  Probe  mart.  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Jul.  n.  p.  698. 

De  b.  Andrea  Hiapellate  presb.  ord.  Minorum 
in  Umbria  (f  1264)  Papebrocbii  commentarius 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  364-370. 

De  b.  Andrea  Mutinenei  ord.  Minor,  (t  1455) 
Papebrochius  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  VII.  p.841. 

De  b.  Andrea  puere  a  Judaeis  trucidato  in 
valle  Oenana  prope  Oenipontum  in  comitatu  Ty- 
roliensi  a.  1462  Hnii  commentar.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Jul.  in.  p.  462-469.  —  Mira- 
eola  recentiora  ibid.  p.  469.  470.  —  Aeta  pro 
veritate  martyrii,  corporis  et  cultus  publioi  b. 
Andreae  Rinnensis  pueruli  a.  1462  in  odium  fidei 
a  Judaeis  occisi.  Notis  illustr.  ab  Adriane  Kembter. 
Oeniponti  1745.  4^ 

Yita  s.  Andreae  abbatis  Caealis  Bene- 
dict!. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  Res.  St.  Germ, 
paq.  97.  n°  4.  8.  sec.  A. 

Ausg.:  ap.  d'Achery,  Spicil.  11.  p.  518-520 
(ed.  2».  m.  p.  462-464). 

Passio  s.  Andreae  apoetoli ,  patroni  Sco- 
tiae,  per  presbyteros  et  diaconos  eecle- 

siarum  Achaiae  graece  scripta. 

Ausg. :  *  unt  d.  Tit. :  Presby terorum  et  diaco- 
norum  Achaiae  de  martyrio  s.  A-ae  apostoli  epi- 
stola  encyclica  ex  cod.  Oxon.  [Huntingdon.  457] 
ed.  C.  Ch.  Woog.  Lipsiae  1749.  —  *  ap.  CJonst 
Tischendorf,  Acta  apostolorum  apocrypha.  Lipsiae 
1851.  8^  p.  105. 

Uebers.:  lateinisch:  *  ed.  Mombritius,  Sanctil. 
—  '  ed.  Nausea  in  Anonymi  Phüalethi  Eusebiani 


1164 


PASSIO  S.  ANDREAE  APOSTOLI  —  VITA  B.  ANDREAE  ORD.  EREMIT. 


in  vitas...  apostolomm  rhapsodiae.  Goloniae  1531. 

—  '  ed.  Surius ,  De  prob.  SS.  historiis.  30.  Nov.  VI. 
p.  619-622.  —  *ex  iuterpret.  C.  Chr.  Voogi  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant.  edita  I.  p.  1541 
-1550;  prooemia  p.  1513-1542.  —  Johannis 
Ohrysostomi  archiep.  Constantinop.  laudatio  in 
s.  A-m  ex  Simeone  Metapbraste  ap.  Surium  1.  c. 
p.  622-624.  —  Petri  Damiani  sermo  de  s.  A-a 
apostolo  ibid.  p.  624-628.  —  Legenda  s.  A-ae 
apostoli:  ,  Andreas  qui  interpretatur*  {geschrieben 
um  1165.  —  Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  Col- 
bert.  n®  4126)  ^  ap.  John  Pinkerton,  Inquiry  into 
the  history  of  Scotland.  1789.  Append.  —  *ap. 
Skene,  Chronicles  of  the  Picts  p.  138-140;  cf. 
p.  LI.  —  Legenda  alia:  ,Aiino  ab  incarnatione  ^ 
(geschrieben  1279.  —  Handschr.:  London,  Brit. 
Mus.  Harl.  4628)  ^  ap.  Pinkerton  1.  c.  1789.  Ap- 
pend. Incorrect  —  *ap.  Skene  1.  c.  p.  183- 193; 
cf.  p.  Lviii.  —  Legenda  alla:  ,Constancio  Ro- 
manorum imperatore'  ex  Breviar.  Aberdon.  ap. 
Skene  1.  c.  p.  375-377;  cf.  p.  Lxxn.  —  Miraenla 
auctore  Georgio  Florentio  Gregorio  Turonensi 
episcopo  [Handschr.  bespricht  M.  Bonnet  vor 
seiner  Ausg.  p.  823]  ^  ed.  Frid.  Nausea  in  Ano- 
nymi Philalethi  Eusebiani  in  vitas,  miracula  paö- 
sionesque  apostoioi-um  rhapsodiae.  Coloniae  1531. 
p.  8-22.  —  'ed.  Wolfg.  Lazius  in  Abdiae  Baby- 
loniae  episcopi  de  historia  certaminis  apostoli  ci 
libri  X.  Basileae  1552,  wo  der  Prolog  fortge- 
lasseUj  ein  neuer  Anfang  geschaffen,  Interpola- 
tionen gemacht  u.  eine  Passio  altera  A-ae  an- 
gefügt ist.  —  toiederh.  '  ed.  Job.  Faber.  Parisiis 
1566 ;  —  *  ed.  L.  de  la  Barre  in  Historia  Christ, 
veterum  PP.  Paris.  1583;  —  ^  ed.  J.  A.  Fabri- 
cius  in  Codex  apocryph.  Novi  Testam.  Hamburgi 
1703  {""ibid.  1710).  —  'in  Gr-i  Tur.  opp.  ed. 
Ruinart.  Paris.  1699.  p.  1261.  —  *  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXI.  p.  1099.  —  »ed.  H. 
L.  Bordier  in  Gr-i  Turon.  Libri  miraculorum.  IV. 
Paris.  1864.  p.  35-96.  —  ^""unt.  d.  Tit.:  Liber  de 
miraculis  b.  A-ae  ap-i  ed.  Max  Bonnet  in  Mon. 
Genn.  bist.  8cr.  rer.  Meroving.  I.  1885.  p.  826- 
846;  cf  praef.  p.  821-826.  —  Translatio  cor- 
poris s.  A-ae  a-i  de  Constantinopulo  in  Amal- 
fiam  a.  1216  auctore  Matthaeo  Amalphitano 
archidiacono  (saec.  XIV  med.)  ox  cod.  Neapolit. 
ap.  Riant,  Exuviae.  I.  1876.  p.  165-178;  c/.p.civ. 

—  Hymnns  in  natale  s.  A-ae  apost.  in  Mon. 
Genn.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  II.  p.  251. 

Erl.-Sehr.:  Bonn  et,  La  passion  do  Tapötro  Andr6  en 
quelle  lan^ue  a-t-elle  6t6  öcrito?  in  Byzantinische 
Zeitschrift.  III.  1894.  p.  458-469. 


Histoiro  litt^raire  de  la  Franco  III.  p.  386. 

L i  p si  u  s ,  R.  A.,  Die  apokryphen  Apostelgeschichten  u. 

Apustellogrenden.  I.  BraunschwoiK  1883.  p.  548 ff.  563. 
Mon  od,  Cv.,  £tudes  critiqaes  sur  les  sourocs  de  i'hist. 

m6rovingienne.  I.  p.  39. 

Acta  b.  Andreae  Chii  martyris  Con- 
stantinopoli  sub  Turcis  a.  1465  a  Geor- 
gio Trapezuntio  Eomae  scripta. 

Ausg.:  *  ed.  Snrius,  Vit.  Sanct.  29.  Mai.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  449-453.  —  ^wiederh.  in 
AA.  SS.  Bell.  29,  Mai.  VIT.  p.  185-188  c.  Pape- 
brochii  commentar.  p.  184. 

Acta  s.  Andreae  confeseoris  prope  Fae- 
sulas  in  Etruria  (saec.  IX  fin). 


Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Aug.  IV.  p.  541- 
548,  c.  Cuperi  commentar.  praevio  p.  539-541. 

Tita  s.  Andreae  Corsini  episcopi  Fae 
sulani  ord.  Carmel.  (f  1373)  auctore  Pe- 
tro  Andrea  de  Castaneis  (cca,  1460). 

Ausg. :  ^  ed.  notisque  illustravit  Domioicus  a 
Jesu  in  Acta  canonizationis  s.  Andreae.  —  ^hier- 
aus wiederh.  in  AA.  SS.  Boli.  30.  Janr.  II.  p. 
1064-1072.  —  Alia  vlta  incerto  auctore,  ex  ms. 
Vallis-Rubeae  cum  Surio  coUata  ibid,  p.  1073- 
1077. 

Erl.-Schr.:  Abr6g6  de  la  vie  et  des  miracles  de  s, 

Andr6  de  Gorsin ,  Carmel.  Cahors  s.  a.  l2nio. 
(Buommatei,  Ben.)  Doscririone  delle  feste  fatte  ia 

Firenze  per  la  canonizzazione  di  s.  Andrea  Cor&iu. 

Fioronza  1682.  41^.  86  pag.  Oon  20  figg. 
Caputo,  Filoc,  Compendio  della  vita,  morte  e  do' 

miracoU  di  s.  Andrea  Corsini  da  Firenze ,  yeiicoTo  di 

Fiesole  .  .  .  Xapoli  1629.  4P. 
Cattani  da  Diaccetto,  Fr.  de,  Vito  dollo  invitti«». 

mart.   s.  Bomolo  primo  vesc.  di  Fiesole,  e  di  piu 

alti  santi  yescovi  suoi  successori.  Fiorenza  1078.  4'^. 

(Vita  del  b.  Andrea  de  Corsini  p.  144-188.) 
Christofani,  Fed.,  Vita  di  s.  Andrea  Corsini.  ne- 

colta  della  vita  latina  scritta  da  Franc.  Veaton ,  tcst. 

di  S.  Seveio.  Roma  1629.  8».  44  pag. 
De  8.  Andrea  in  AA.  SS.  Bell.  Janr.  ü.  p.  1061 -1061 

(tempus  sedis  et  obitus;  acta;   A-ae  antiqaa  yene- 

ratio;  canonizatio). 
Descrizione  delle  feste  .  . .  fatte  in  FitvoBe  p«r  la 

solenne  traslazione  del  corpo  di  s.  Andrea  Ciir^^ini. 

Carmel.,  vesc.  di  Fiesole  1683.  Roma  1685.  4^.  44j^j^. 
Montecatinus,  Ant.«  Oratio  coram  Urbano  VIII  in 

publice  consistorio  pro  Andrea  Corsini  in  sanctnrom 

nnmerum  referondo.  Accedit  Joa.  Ciampoli  re$p>n&i>>. 

Romae  1629.  40.  J6  jMig. 
Suffragia  in  canonizatione  s.  Andreae  Corsini  Car- 

melitanl  episc.  Fosulani.  Romae  1629.  8^. 
Venturius,  Franc,  S.  Andreae  Corsini  ord.  Carmeiit. 

«piscopi  Faesolani  vita.  Romae  1G29.  4^. 

Martyrium  s.  Andreae  Creten8i8,  dicti 

in  Crisi,  martyris  Constantinopoli  sub  Con- 
stantino  Copronymo  a.  767. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Ott 
VIII.  p.  135-149,  c.  Carpentieri  comment.  praevio 
ibid.  p.  124-135. 

Martyrium  b.  Andreae  de  Ohio  =  Acta  b.  An- 
dreae Chii. 

Tita  b.  Andreae  de  Gallerania  Senis 

in  Hetruria  (f  1251)  per  supparis  aen 

scriptorem. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mart.  IIL 

p.  52-57  c.  comment.  praevio  p.  49-52. 

Sri.- Sehr.:  Barbi,  Raim.,  Vita  del  b.  Andrea  ßalle- 
rani,  istitutore  della  Spedale  e  frati  della  Miseci- 
oordia.  Siona  1688.  4«. 

Acta  SS.  Andreae,  Johannis,  Petri  et  An- 
tonii  martyrum  in  Africa  cca.  a.  900. 

Ausg.:  ex  graeco  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Sept.  VI.  p.  650.  651. 

Yita  b.  Andreae  ordinis  eremitanim  s. 

Augustini  Monte  Regali  in  confiniis  Um- 
briae  et  Aprutii  (f  1479). 

Ausg.:  ex  Italico  Sanctii  Ricetelli  in  AA.  SS. 
Boll.  18.  April.  II.  p.  612-616. 

Erl.-Schr.:  Riccetelli,  S.,  Vita  e  miraeoli  dei  K 
Andrea  de  Monte  Reale,  ord.  erem.  A^ost.  Ri>t:ii.- 
pata  per  opera  di  F.  Angelo  Carezano  da  Toru  na. 
Pisa  1614.  4P.  32  pag.  Die  voraitfgehetuU  Ausg.  %ti 
hieraus  geflossen. 


ACTA  B.  ANDREAE  PISCHERIENSIS  —  DE  S.  ANGELRAMNO  EP. 


1165 


Acta  b.  Andreae  Pischeriensis  ord. 
Praed.  in  Valle  TelUna  (f  1480).  Ex  Ita- 
lico  Lactantii  Guarinoni  ord.  Praed. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BolL  19.  Mai.  IV.  p.  627- 
630  ed.  Papebroch. 

Vitas.  Andreae  Sali  Constantinopoli  (cca. 

sec.  X  med.)  auctore  Nicephoro  presby- 

tero  Cons  tan  tinopol.,  sancti  confessario. 

Ausg. :  *  graece  et  latine  interpr.  Janningo  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  Corollar.  p.  4*- 111* 
c.  eiusdem  comment.  praevio  ibid.  p.  l*-4*.  — 
')at.  triederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  tant  edita. 
LTIP^  p  335 .  526  c.  praevio  comment. 

Acta  s.  Andreae  tribuni  ac  sociorum 
martjrum  in  Cilicia  sub  Maximiane  Me- 
taphrastae  adscripta. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit,  SS.  19.  Aug.  —  'tr««- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  UI.  p.  723-726 
c.  Pinii  comment  praevio  p.  720-723. 

Acta  SS.  Andronici  et  Athanasiae  con- 
fessonun  (sec.  V).   Ex  menaeis. 

Atisg.:  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct  IV. 
p.  988-1001  c.  Buei  commentario.  Cf.  Aucta- 
rium  ad  AA.  SS,  tom.  V.  Oct.  p.  46. 

De  SS.  Andronlco  et  Junia  a  s.  Paulo  memo- 
ratis  (saec.  1)  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai. 
IT.  p.  4. 

De  s.  Anecto  martyre  Caesareae  in  Cappadocia 
sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  256. 

De  SS.  A1168O,  Feiice,  Diodoto  etc.  martyribus 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart  lU.  p.  905. 

Be  s.  Angadrisma  abbatissa  Bellovaci  in  GalJia 
Belgica  (i*  cca.  695 -698)  Goorii  sylloge  et  de  gestis 
et  cultu  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  538-544. 
—  Cf.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  II.  p. 
1063. 

Be  s.  Angela  Bohemlea  virgine  ut  volunt  Car- 
melitana  Papebrochii  commentarius  criticus  in 
AA.SS.B0II.  6.  Jul.  II.  p.  350-356.  —  Vita  ex  im- 
pressis  Speculi  Carmelitani  part.  IV.  p.  535  ibid. 
p.  356-359. 

Vita  b.  Angelae  de  Fulginio  (f  1309) 

auctore  Arnaldo  ordinis  s.  Francisci. 

Ausg.:  »  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  186- 
234.  —  ^et  opuscula.  Fulginiae  1740.  4°. 

Uebers.:  unt.  d.  Tit.:  Vie  de  sainte  Angole 
de  Foligno.  Traduite  des  Bollandistes  par  l'abbe 
?♦*  (Piot)^  vicaire  gen.  d'Evreux.  *  Clermont- 
Ferrand  1842.  12mo.  2  fr.  50  c.  —  »  nouv.  edit. 
Paris.  Ruffet  et  Cie.  1864.  12mo.  1  fr. 

Erl.-Sdw.:  Armand,  Vie  de  sainte  An^^cle  de  Foligno. 

Paris  1842.  12mo.  2  fr.  50  c. 
Blancone,  J.,  Vie  de  b.  Angela  de  Folii^nu.   Paris 

1604.  ifi. 
De  b.  Angela  einsqne  vita  Ubertini  de  Casali  et  Max. 

Sandaei  indicia  in  AA.  SS.  1.  c.  p.  234. 
B.  Angelae  de  Falgineo  visiones  et  instrnctiones, 

rec.  et  annot.  instr.  Lammertz.  Ojloniae  1851.  12ino. 
Der  h.  Angela  v.  Foligno  Gesichte  und  Unterwei- 
sungen. In  deutscher  Bearbeitung  hrsgb.  mit  Anmerk. 

von  Lammertz.  Cöin  1851.  12mo.    ^ 
Faloci-Palignani,   Saggio  bibliografico  sulla  vita 

e  sugli  opuscoli  della  b.  Angola  da  Foligno.  Ediz.  2*. 

Foligno  1889.  BP.  GOpag. 


De  s.  AngoMmo  episcopo  Autissiodori  in  Gallia 
(saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  II.  p.  520.  — 
Elogium  ex  bist  episcop.  Autissiodorens.  ^  ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  452  —  »  ibid.  520.  521. 

Vita  b.  Angeli  a  Furcio  ord.  eremitar. 

s.  Augustini,  Guasti  Amonii  in  Aprutio 

(f  1327)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  928-931. 
—  Hymnus  in  eundem  ibid.  p.  927. 

Vita  b.  Angeli  ab  Acrio  ord.  Min.  s. 
Franc.  Capucin.  (f  1739)  prior  auctore 
Michaele  a  Tugio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  Xni.  p.  660- 
662.  —  Vita  altera  ex  Actis  beatificat,  Vita 
italica  eie.  ib.  p.  662-682.  Cf.  R.  de  Buckii  com- 
ment praev.  ib.  p.  658-660. 

Erl.-Sehr.:  Compendio  della  vita  del  b.  Angelo  d'Acri, 
capac.  di  Ck>8enza.  Roma  1825.  12mo. 

Vita  s.  Angeli  Carmelitae  martyris  (f 

1220)  auctore  Enoch  patriarcha  Hie- 

rosolymitano. 

Ausg.:  *  ed.  Thom.  Bellorosius.  Panormi  1527. 
4^  —  *  cum  Papebrochii  observatt.  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Mai.  II.  p.  801 -835.  —  *  unt.  d.  Tit.: 
Vita  s.  A-i  martj'ris  a.  1227  a  D.  Enoch  pa- 
triarcha Hieros.  teste  oculato  conscripta,  a.  1527 
a  Th.  Bellorosio  edita,  a.  1687  ab  adversantibus 
Dan.  Papebrochii  iaculis  vindicata  suoque  auctori 
asserta,  nunc  edita  opera  Thomae  Cantoni.  Bo- 
noniae  1691.  4^  —  Vita  alla  brevior,  forsitan 
etiam  antiquior  et  sincerior  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  835 - 839.  —  Appendix  ad  vitam  ibid.  p. 839- 
842.  —  MIracula  et  beneficia  ex  depositionibus 
iuratorum  testium  a.  1625,  latine  reddita  ibid. 
p.  64-95.   Vgl.  p.  798  u.  VII.  p.  602. 

Erl.'Sekr.:  Fabricina,  Bibl.  med.  et  infimae  latini- 
tatis.  Lib.  V.  p.  307. 

Papebroch,  Commentatio »n  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 56. 

Vaticinia  de  christianae  reip. afflictione ,  ac  dein  con- 
solatione ,  Turcici  imperii  incrementis  etc.  Exarata  in 
vita  s.  Angeli  Uierosolymitani  ete.  Scripta  a.  1227  ab 
oculato  teste  Enoch  patriarcha  .  .  .  illastrata  opera 
Danieiis  a  Virgine  Maria.  Bruxellae  1665.  8^. 

Miracula.  b.  Angeli  Clareni  ex  ordine 

Minorum  s.  Francisci,  pauperum  eremi- 

tarum  alias  Clarenorum  in  Italia  prae- 

fecti  (t  1337)  auctore  Philippe  eins  fa- 

miliari. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  IL  p.  1100- 
1102  0.  Papebrochii  comment.  praevio  p.  1091- 
1100.  Vgl.  An^lus  Clarenos. 

De  b.  Angelo  martyre  ord.  Camaldulensis  Mas- 
sacü  in  Italia  (t  1458)  '  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Mai. 
II.  p.  356.  357.  —  *ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI. 
p.  1439.  1440. 

De  b.  Angelina  virgine  ord.  s.  Clarae  Spoleti 
in  Umbria  (f  1450)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jun.  V. 
p.  530. 

De  s.  Angelramno  eptecopo  Metensi  in  Gallia 
(t  791)  Remigii  de  Bück  comment.  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Oct.  XII.  p.  653-667.  —  Appendix. 
Dj  SS.  aliquot  episcopis  Motensibus  ibid.  p.  667 
-672. 


1166 


VITA  S.  ANGELRANNI  ABB.  —  DE  S.  ANNA  MATRE 


Tita  s.  Angelranni  abbatis  Centulensis 
S.  Eicharii  in  Pontivo  (f  1045.  9.  Dec.) 
auctore  Hariulfo  abbate. 

Äi^g. :  ^  ex  Hariulfi  chronico  (ap.  d'Achery, 
Spicileg.  IV)  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  495-508.  —  ■  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXLI.  p.  1405-1422. 

Vgl,  Epitaphium  Ang^lnumi. 
IngeliamnaB. 

De  obitu  Angeluciae  virginis  sanctimo- 
nialis  Fontebraldensis. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  aneod.  III.  p.  1703 
-1709.  . 

Tita  s.  Angilberti  abbatis  Centulensis 

(f  814)  auctore  Anschero  abbate  Cen- 

tulensi  sive  S.  Richarii  (1110).  Libri  3. 

Ansg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  123-130  (ed.  Venet.  p.  117-124).  — 

•  Bruchstück  •  ap.  Bouquet,  Kec.  V.  p.  475-478. 

—  *»  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  180. 

—  Cf.  AA.  SS.  Bell.  18.  Febr.  —  Vita  alla  eiiw- 
dein  auctore  Hariulpho  abbate  [Handsehr.: 
Amiens,  Stadtbibl.  chart.  sec.  XVI.  fol.  n°  349. 

—  St  Omer,  Stadtbibl.  chart.  sec.  XVI.  fol.  n» 
746]  *  ex  libro  2.  chronici  (ap.  d'Achery,  Spici- 
leg. IV)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV. 
1.  p.  108-122  (ed.  Venet.  p.  103-116).  —  *»«  AA. 
SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  98-101.  —  Miracala 
s.  Angilberti  abbatis  Centulensis  auctore  An- 
schero abbate.  libri  3  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
I.  c.  p.  130-145  (ed.  Venet.  p.  124-128).  —  »  fra- 
gmentum  in  AA. SS. Boll.  1.  c.  p.  101.102.—  Scri- 
ptam  s.  Angilberti  abb.  Centulensis  ibid.  p.  102- 
105. —  De  obitu  Angilberti  ex  cod.  Christ  ed.G. 
"Waitz  ap.  Pertz  1.  c.  p.  179.  —  Alcuini  versus 
ad  Angilbertum  abb.  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae 
lat  aevi  Car.  I.  p.  239.  251.  252.  —  Bernowini 
episcopi  Vota  pro  A-o  abb.  facta  ibid.  I.  p.  417 

-422.  Vgl.  Angilbertus  abbas  S.  Richarii. 

De  &  Anglino  abbate  Stabulensi,  vid.  Do  ss. 
Sigolino. 

Vita  s.  Angusi  »=  Vita  s.  Aengussii. 

Vita  s.  Anlani  archidiaooni,  vid.  Vita  ss.  Ma- 
rini  et  Anniaoi. 

Vita  s.  Aniani  episcopi  Aurelianensis 

(f  453)  auctore  anonyme. 

Atiag,:  '  mviato  stilo  ed.  Surius,  De  probatis 
SS.  historiis.  17. Nov.  VI.  p.377.—  'ap.Duchesne, 
Hist  Franc,  scr.  I.  p.  521.  —  ^  ap.  Th einer,  Saint 
Aignan  ou  le  siege  d'Orleans  par  Attila,  notico 
historique  suivie  de  la  vie  de  ce  saint,  tiree  des 
mss.  de  la  bibl.  du  roi.  Paris  1832.  8°.  p.  27.  — 

*  fragmentum  ap. Bouquet,  Kec.I.  p.645  [Uebera.: 
franxös.  in  Antiquites  historiques  de  Teglise  de 
Saint- Aignan  d'Orleans.  Paris  1661].  —  Vita 
alia  ap.  Theiner  1.  c.  p.  13. 

Erl.-Schr.:  Ab  reg  6  do  la  vie  et  des  miracles  do  s. 

Aignan.  Orleans  1803.  BP. 
Bimbenot,  Episoopats  do  s.  Eaverte  et  de  s.  Aicrnan, 

Oll   r^glise  d  Orleans  aux  4.  et  5.  si(^cles.    Orleans 

imi.  &>. 
Cauvard ,  Vie  de  s.  Aignan,  6v6qae  d'0rl6ans.  Dijon 

18(>3.  12mo. 
Histoire  littöruire  do  la  France  DI.  1735.  p.  413. 


Kanfmann  in  Forschungen  z.  deutschen  GeschichtSL 

Vin.  p.  180. 
Tillemont,    Histoire  des  emperenrs.  VI.    1738.  p. 

162.  616. 
Vie  de  saint  Aignan.  Sedan  1869.  S9. 
Watte  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Oeachichtsqaellen.  5.  Aufl. 

I.  1886.  p.  94. 412;  6.  Aofl.  I.  p.97. 

Translationes  s.  Aniani  episcopi  Canio- 
tensis  a.  1136  et  1264  factae. 

Ausg. :  ed.  A.  Clerval  in  Analect.  Bolland.  VIT. 
1888.  p.  327-335;  cf.  praefai  p.  321-326. 

De  s.  Anlano  episcopo  Alexandiino  (f  oca.  86) 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  IH.  p.  358. 

De  s.  Anlano  eptecopo  Vesontione  in  Gallia  (t 
cca.  370)  StUtingii  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Sept.  n.  p.  533.  534. 

Martyrium  ss.Aniceti  comitis,  Photini 
ac  plurium  aliorum  Nicomediae  a.  305. 
Compendium.  Auctore  anonymo. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug. 
n.  p.  707-709,  c.  Pinii  comment  praevio  p,  705 
-707. 

De  s.  Anioeto  pontifice  Romano  et  martyre  (a. 
153)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Aprü.  IL  p.  477.  478. 

JEV/.-ScAr.:  Altaemps,  J.  A.  dnx  ab,  Vita  s.  Aniceti 
papae  et  martyris.  Bomae  1617.  49.  Mit  I\>irtraiL 
Vgl.  Anicetos. 

Tita  s.  Aninae  thaumaturgi  anachoretae  in  Eu- 
phratensi  ditione  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  II. 
p.  431.  432. 

De  s.  Anna  matre  Deiparae  Cuperi  commen- 
tarius  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p. 
233-261  (mit  Abbildungen).  —  Miracula  an- 
tiqniora  collecta  a  Petro  Dorlando  Cartusiano, 
ex  ms.  Colon,  ibid.  p.  261-279.  —  Miracula  an- 
thentica  quae  in  Britannia  minori  contigenmt 
ezcerpta  sunt  ex  libello  gallico,  quem  anonymus 
Jesuita  a.  1664  edidit,  ibid.  p.  279-288.  —  Mi- 
racula alia  ex  variis  auctoribus  collecta  ibid, 
p. 288 -297.  —  Legenda  sctissime  matrone  Anne 
genetricis  v'gTs  Marie  matris:  et  Hiesu  Cristi  avie. 
Infine:  Impressum  Lyptzk  perM.  Lotter  1497. 
4^  23  fol.  Hain  1112;  wiederh.  ibid.  1498.  4«; 
1502.  4^  1512.  4»;  1515.  4^ 

Erl.-Sehr.:    BQohlin,   Ain   {rar  notziichs,   yon  dem 

S^antzen  eeschlecht  sant  Anna  vnn  von  der  sant  Anna 
obliche  Bmderschaflt.  Aug^sbnzg  cca.  1610. 
Historie,  Die,  dieghetiden  vnn  die  exempelen  ran 

d'heyligher  vronwen  sint  Annen.  >  Antverpen  1491. 

12mo ;  s  ibid.  U96.  Sf>.  90  fol. ;  >  ibid.  1497.  8».  88foL 
Historie,  Die,  van  Santa  Ajuia  oveigiiesetzt  vteo. 

latijn  in  DuyHch  bi  broeder  Woater  Ber.  ZwoUe  1499. 

8«.  180  fol. 
H  i  s  t  o  r  i ,  Do ,  van  der  hilligen  moder  sonto  Anna  vond 

crem  siechte.  Braunschweig  1607. 
Hi Story,  Die,  vnd  das  leben  der  heyliser  ftwec 

sant  Annen  oyn  muttor  d'  jonckfrawen  Marie,   «ie 

sy  ist  geboren  ....  Köln  1519.  4^.  15  Bogtti. 
Legenda.  Hoc  ost  quedam  rara  et  ideo  chara  Lf*renda 

de  8.  Anna  et  de  nniversa  eins  progenio ,  que  reonit 

virginom  liariam  Dei  matrem  qnare  et  avia  Chiisti 

Doi  filii  appellari  moruit  et  esse.  Coloniae,  Marl,  da 

AVordena  1610.  12nio.  28  fol.  Sehr  s$Um. 
Legonde,  Dysz  ist  eyn  seltzemme  vnn  gute,  von 

sant  Annan  vnd  von  jrem  gantzen  gesiecht. . .  Strass- 

burg  cca.  1500.  4«.  /5V,  Boaen. 
Legende,  Dies  ist  ein  hüpscne ,  von  der  heilige  frave 

sant  Anna  vnd  anch  von  irom  schlecht.   Stasskarg 

1509.  40.  MitHolxschn. 
Polius,  Jac,  Exegeticon  historicam  s.  Annae  neccoa 

sacri  capitis  einsdem  Marcodumm  tninslati.  C<.>l(>nia0 

l&iO.    Enthält  manche  für  Rheinland  und  Watfaim 

interessante  hist.  NoUxen. 


DE  S.  ANNA  PR0PHETIS8A  —  VITA  S.  ANNONIS  ARCHIEP.  COLON. 


1167 


Schaumkell,  E.,  Der  Knltns  der  h.  Anna  am  Ans- 
gange  des  Mittelalters.  Ein  Beitrair  z.  Gesch.  des  reli- 
giösen Lebens  am  Vorabend  der  Befonnation.  Alten- 
bargl896.  9^.  SSpag. 

Trithemius  .Job.,  De  landibas  sanctiss.  matris  Annae. 
Mognntiae,  Petr.  Fiidbeigensis  1494. 4P.  31  fol.  Hain 
166ä3. 

De  8.  Anna  prophetteta  Hierosol.  (saec  I  init.) 
Linipeni  sylloge  histoiioa  in  AA.  SS.  Boll.  l.Sept 
I.  p.  96-99. 

De  SS.  Anna  vidna  et  filio  Johanne  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jnn.  11.  p.  686. 

De  8.  Anna  virglne  in  Leucate  promontorio 
Epiri  aut  Bithyniae  (f  cca.  918)  in  AA.  88.  Boll. 
23.  Jul.V.p.  486-488. 

Vita  Annae  dacissae  Silesiae  (f  1265), 
filiae  regis  Bohemiae  et  coniugis  ducis 
Henrici,  auctore  anonymo. 

Verfasst  unter  der  breslauer  Clarissinnen  -  Aebtissln 
Hedwig  (t  1288),  der  Tochter  Annas.  —  Die  Anfzeich- 
nojigen,  weiche  dieselbe  Hand  in  die  Älteste  Handschr. 
der  Vita  (saec.  XIV)  eintrug  und  die  ersten  Heransgeber 
als  Alia  relacio  TeröffeDtlichten ,  s.  oben  p.  864  unter 
Notae  monialinm  s.  Clarae  Wratisl. 

Handschr,:  Breslau,  Univ.-Bibl.  Cl.  IV.  F. 
193.  mbr.  sec.  XIV;  —  Cl.  IV.  Fol.  173.  sec.  XV; 
—  Cl.  IV.  bist  eccl.  Fol.  232,  Copie  von  der  ersten. 

Ausg.:  ^  ap.  Stenzel,  Scr.  rer.  Siles.  11.  p.  127 
-130.  —  *  ed.  Aleks.  Semkowicz  in  Mon.  Polon. 
bist.  IV.  1884.  p.  657-661. 

ErL'Schar.:  Knoblich,  A.,  Herzc^n  Anna  von  Schle- 
sien. 1204—1265.  Erinnerungsblattarzu  ihrem  600j&hr. 
Todestage.  Mit  einem  Titelkupfer.  Breslau  1865.  4P. 
VII.  136  pag.  Diphmaia  38  poif. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  H. 
1887.  p.  240. 

Zeissberg,  H.,  Die  polnische Geschichtsdiräbimg des 
Mittelalters.  Leipzig  1873.  p.  123. 124. 

Vita  s.  Annae  Euphemiani  monialis  Con- 
stantmopoli  (saec.  IX  ine.). 

Ätisg. :  ex  menaeis  Graecornm  in  A A.  SS.  Boll. 
29.  Oct  XII.  p.  915-917  cum  H.  Matagnei  comm. 
praevio  p.  913-915. 

De  s.  Annario  sea  Emmeranno  episcopo  culto 
in  dioecesi  Pictaviensi  C.  de  Smedtii  notitia  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  351.  352. 

Acta  s.  Annemundi  alias  Dalfini  epi- 

scopi  Lagdunensis  mari  in  territorio  Ca- 

hülonensi  [Chalon-sur-SaÖne]  in  Gallia 

(t  cca.  659)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept.  VII. 
p.  744-747.  —  Translatio  et  miracula  ibid. 
p.  747.  Cf.  Perrieri  comment.  praevius  p.  720  -744. 

ErL-Sekr.:  Condamin,  J.-L.,  Saint Ennemond,  6v(lqae 
de  Ljon ,  sa  vie  et  son  culte.  Lyon  1876.  SP.  IX.  166 
pag. 

Vita  8.  Anniani,  vid.  Vita  ss.  Maiini  et  Anniani. 

De  V.  Annone  abbate  Micianensi  et  Gemeticensi 
(t  973.  7.  Jan.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  360-362. 

De  s.  Annone  episcopo  Veronensl  in  Italia  (f 
cca.  780)  Henschenius  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mai 
V.  p.  256. 

Vita  s.  Annonis  archiepiscopi  Colonien- 

818  (t  1075)   auctore  monacho  Sigeber- 
gensi. 


,  Anno  konnte  keinen  schlechtem  Biographen  finden.' 
Oiesebrecht,  Gesch.  d.  Kaiseneit  U.  p.  o38.  —  Ge- 
schrieben im  Jahre  1105. 

Handschr,:  vid,  ap.  Fertz,  Mon.  scr.  XI.  p. 
463.  464. 

Ausg, :  *  ap.  Surium ,  Vit  SS.  4.  Dec.  VI.  p. 
699-754  (ed.  11.  VI.  p.  783;  edit.  Colon,  a.  1617. 
4.  Dec.  p.  128-158).    Verstümmelt  u.  verändert. 

—  '  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLIU.  p. 
1517-1584.  —  *  die  erste  vollständige  Ausg,  ed. 
Koepke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  465-514.  Mit 
wertvollen  Anmerkungen,  —  Vita  minor  s.  A-s 
auctore  monacho  Sigebergensi  [c.  1186,  wurde 
von  Eöpke  als  ein  Attsxug  aus  der  vorhergehen- 
den grossem  angesehen  u.  nicht  weiter  beachtet] 
ex  cod.  Darmstadensi  n^  945.  mbr.  sec.  XII.  8*^ 
ed.  F.  W.  E.  Roth  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XII.  1887.  p.  209-215  (den  Prologus,  den 
Anfang  der  Vita  u,  die  Capitula  librorum  I.  II). 

Epistolae  Annonis. 

Sehr  merkwürdig. 

Ausg.:  *  ex  cod.  ms.  Trevir.  ap.  Floss,  Die 
Papstwablen  unt.  den  Ottonen.  Urkunden  p.  134- 
146.  —  '  verbessert  ap.  Giesebrecht,  Gesch.  der 
deutschen  Kaiserzeit.  III.  4.  Aufl.  p.  1257-1261. 
Vgl.  Th.  Lindner  in  Forschungen  zur  deutschen 
Geschichte.  VI.  p.  495-526. 

Incerti  poetae  Teutonici  rhyth- 

mus  de  s.  Annone  {gewöhnlich  das  Anno- 
lied genannt). 

Nach  Lachmann,  Singen  und  Sa^n  p.  112 und B e z - 
zenberger  um  1183  verfssst,  welche  Ansicht  wol  nie- 
mand mehr  theilt.  Nach  Hoffmann,  Fundgruben  I.  261 
alter  als  die  Kaiserchronik,  nach  Roth  zwischen  1106  — 
1126,  nach  Kettner  nnd  Zarncke  bald  nach  1105  in 
Köln  oder  Siegburg,  nach  Wil mann s  wol  schon  1077/B 
▼on  einem  fränkischen  Geistlichen  geschrieben.  Holtz- 
m  an  n ,  der  das  Gedicht  in  d.  Jahr  1060  setzt ,  hftlt  L  am  - 
bertus  Hersf  eldensis  (welcher  im  Siegburger  Kloster 
eine  Zeit  lang  lebte)  für  den  Verfssser.  —  B.  Vulcanius, 
Do  litteris  et  lingua  Getanun  sive  Gothorum.  Lugd.  Bat. 
1597  gab  durch  Mittheilung  einiger  Verse  die  erste  Kunde 
von  diesem  Gedicht. 

Handschr.:  verloren. 

Ausg.:  ^  edidit  Martinus  Opitius  primus  ex 
mbr.  vet.  et  animadv.  illustravit.  Dantisci  1639. 
8".  78  pag.  —  '  wiederh.  in  Opitzens  Werken. 
Breslau  1690.  —  •  daraus  ap.  Schilter,  Thesaur. 
antiquit.  Teuton.  TI  —  u.  *  in  Bodmers  Ausgabe 
der  Opitzischen  Gedichte.  Zürich  1745.  p.  155.  — 
*  Text  u.  üebersetzung  von  Hegewisch  in  Eggers' 
Deutschem  Magazin.  1791.  1.  p.  555-572;  2.  p.  10 
-75  u.  p.  336-375.  —  '^Der  Ijobgesang  auf  den 
h.  Anno  in  der  althochdeutschen  Grundsprache 
des  11.  Jahrh.  u.  mit  einer  Einleit,  Uebersetz.  u. 
Anmerkungen  hrsgb.  von  G.  A.  F.Goldroann.  Leip- 
zig u.  Altenburg  1816.  8°.  214 pag.  —  ^Gedicht 
u.  Uebertragung  des  altdeutschen  Annoliedes.  Göt- 
tingen 1832.  8^  —  ®  Maere  von  Sente  Annen 
Erzebiscove  ei  Kolne  bX  Rine.  Von  neuem  hrsgb. 
von  H.  E.  Bezzenberger.  Quedlinburg  1848  (=  Bibl. 
der  deutschen  National  -  Literat  Abth.  I.  Bd.  25). 
gr.8°.  JdS.  —  ®  Leben  des  h.  Anno,  Erzbischof  es 
von  Köln.  Deutsches  Gedicht  des  12.  Jahrh.  nach 
der  Opitzischen  Handschr.  genau  hrsgb.,  übers, 
u.  erläut.  von  K.  Roth.    München  1848.  8^  M  3. 

—  "  Das  Annolied.  Genauer  Abdruck  des  Opitzi- 
schen Textes  mit  Anmerkungen  u.  Wörterbuch 


1.168        VITA  8.  ANNONIS  ARCHIEP.  COLON.  ^  YVfX  8.  ANSEGISI  ABB.  FONT. 


brsgb.  von  J.  Kehrein.  Frankfurt  a.  M.  1865.  8^ 
VI  85pag.  Ji.  1.20. 

Erl.-Schr. :  Beg  emann ,  üeber  das  Annolied  in  Bartsch' 

Germania.  XX.  Wien  1876.  p.  601  ff. 
Bezzenberger,  H.E.,  Maerevon  Sente Annen,  Eize- 

biscove  ei  Kolne  bt  Rtne.  Dissert.  Marbni^g  1847.  8^. 
Carnnth,  0.,  Zum  Annoliede  in  Bartsch'  Germania. 

XIV.  Wien  1869.  p.  74-81.  QueOmnackufeim. 
Herder,   SAmmtliche  AVerke  XX.  p.  178-192  {Avsg. 

V.  1830).  BesmricfU  dm  Wert, 
Holtzmann,  Der  Dichter  des  Annoliedes  in  Pfeiffers 

Germania.  II.  Stuttgart  1857.  p.  1-48.    Tnfflieher 

AufacUx. 
Kettner,  Emil,  Untersuchungen  über  das  Annoi 

in  Zeitschrift  f.  deutsche  Phüologio.  IX.  p.  267-' 

(kimius  auch  als  Dissert.  Halle  1878.  SP  ahgMbr 
Eurtz,  Geschichte  der  deutschen  Literatur  p.  2 
Massmann,  Das  Loblied  auf  d.  heil.  Anno  in  Kr 

Chronik  IH.  p.  263-278. 
Sepp,   Bemh.,  Der  Verfasser  des  Annoliedes  in 

Bavorland.    Illustr.  Wo<dienschrift ,    hrsgb.   von 

Leher.  II.  Jahrg.  1891.  gr.  4^.  p.  106-108. 
Wilmanns,  TV.,  Beitrüge  z.  Gesch.  der  altem  deut 

sehen  Literatur.  Heft  2.  Ueber  das  Annolied.  Bon. 

1886.  80.  136  pag.  Vgl.  Zeitschrift  f.  deutsche  Philr 

logie.  XIX.  p.  257-274. 
Zarncke.  Fr.,  Zum  Annoliede.  Leipzig  1887.  8».  20 

paa.  (Stp.-Abdr.  au»  Berichte  Über  d.  Verhandl.  der 

kgl.  Sachs.  Ges.  d.  Wiss.,  philol. -bist.  Classe.  1887. 

Heft  4.  5.  p.  288  B.) 

Translatio  s.  Annonis  archiepi 

scopi  Coloniensis  a.  1183  auctore  mor 
acho  Sigebergensi. 

Geschrieben  zwischen  1186—1187. 

Haiidschr. :  Düsseldorf,  kgl .  Landesbibl .  G. 
5.  sec.Xn,  enth.  Transl.  et  mirac.  Vgl.  Pertz'  Ar- 
chiv XI.  p.  752. 

Atisg. :  ed.  R.  Köpke  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI. 

p.  514-518.    Schlecht  gedruckt.  —  Translatio 

reliquiarum  s.  A-s  a*'1374  de  monte  Sybergh  in 

moDasterium  Grafscaph  ord.  Cisterc. ,  ed.  F.  W.  E. 

Roth  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XII. 

1887.  p.  215-217  ex  cod.  Darmstad.  n°  945.  mbr. 

«eo.  XII.  8^  (Von  einem  Augenxeugen  1381  ver- 

fasst.) 

Eti.-Sd».:  Gardauns,  H.,  Zur  Vita  Annonis  in  Chro- 
niken der  deutschen  Städte.  XH.  p.  lvii. 

Ennen,  Die  kölner  Erzbischöfe  unter  den  sächsischen 
und  fränkischen  Kaisem  im  Feuilleton  der  ,  Köl- 
nischen Zeitung.'  Dezember  1860. 

Evelt,  Jul.,  War  Anno  der  Heilige  kein  Zögling  der 
Domschule  zu  Paderborn  ?  in  Zeitschrift  f.  vaterländ. 
Gesch.  und  Alterthumskunde  Westfalens.  XXIX.  2. 
p.  93-106. 

Fioto,  Hartw.,  De  s.  Annone.  Diss.  Berolini  1847.  8®. 

Giersberg,  Anno  H  der  Heiligo,  Erzbischof  von 
Köln,  und  sein  Streit  mit  der  Abtei  Brau  weiler  wegen 
Kletten  a.  d.  Mosel  in  Annalen  des  histor.  Vereins  f. 
d.  Niederrhein.  XI.  1862.  p.  177-185. 

Janssen  iJbid.  L  Köln  la^iö.  p.  89-92. 

Krebs,  A.  J.,  Heinrichs  IV  Entführung  von  Kaisers- 
werth  nach  Köln  durch  EIrzbischof  Anno  II ,  zugleich 
ein  Beitrag  zum  I/Oben  Annos  ibid.  II.  1867.  p.  811 
-356. 

Lacomblot,  Die  Siegel  des  Erzbischofs  Anno  II  von 
Köln  in  seinem  Archiv  f.  d.  Gesch.  des  Niederrheins, 
m.  1861.  Hoft2. 

Lindner,  Theod.,  Anno  II  der  Heilige,  Er/bischof 
von  Köln.  1056—1076.  I^eipzig  1869.  BP.  117  pag. 

:  Do  s.  Aunone  archiepiscopo  Goloniensi.    Pars  1, 

usqne  ad  a.  1062.  Diss.  ioaug.  Vratislaviae  1868.  8^. 
31  pag. 

Aloyer  von  Knonau,  Die  Reise  des  Enbischofs 
Anno  von  Köln  über  den  grossen  St.  Bernhard  1070 
in  Anzeiger  f.  schweizerische  Geschichte.  IV.  Zürich 

1883.  p.  aso. 

Mooyer,  Fr,,  Anno  II  der  Hoili{?e,  Erzbischof  von 
Köln ,  seine  Geschlochtsverhältnit>se  und  seine  geist- 
lichen Stiftungen  in  Zeit'Jchr.  f.  westRil.  Gesch.  u. 
Alterthumsk.  hrsgb.  v.  Mover.u.  Krhardt.  VH.  Mün- 
ster 1816..  p.  39-67. 


Mooyer,  Fr.,  Anno  II  der  Heilige,  Erzbisdiof  von 
Köln  ibid.  XVII.  (N.  F.  VII.)  1856.  p.  167-170. 

Müller,  Aegid.,  Anno  II  der  Heilige,  Erabischof  von 
Köln  und  dreimaliger  Reichsverweser  von  Deutsch- 
land 1056 — 1076.  Sein  Leben,  sein  VTirken  u.  seine 
Zeit.  Leipzig  1858.  gr.  8^.  Jk  6.  Mangelhaß. 

Roth,  F.W.  E.,  Eine  ungedruckte  Vita  Etzbi^chofs 
Anno  n  von  Köln  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  Xn.  1887.  p.  209-217. 

Roth ,  K.,  Leben  des  h.  Anno ,  Erzbischoffos  von  Kuln. 
München  1847.  8^. 

S  i  m  s  0  n ,  B. ,  Zur  Translatio  s.  Annonis  in  Forsdiangen 
z.  deutschen  Geschichte.  XX.  Göttingen  1880.  p.  600 
-601.  {Emmdationen  xur  Translat.  nach  der  J9^.) 

Wattenbach,  Deutschlands  GeschichtsqueUen  p.  269 
(6.  Aufl.  n.  1886.  p.  98.  I2i.  377;  6.  Aufl.  U.  1894.  p. 
107-109.  137.  140.  146.  183). 
Vgl.  Anno. 

Necrologium  Sigebei^nse. 

Annuntiatlonis  8.  Marias  Virginia  et  incamatio- 
nis  filii  Dei  Sacra  memoria  in  AA.  SS.  Bell.  25. 
Mart.  III.  p.  534-540. 

Yita  s.  Ansarici  episcopi  Suessione  in 

Gallia  (f  652)  mendis  conspersa,  auctore 

anonymo. 

Äiisg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Sept.  U.  p. 

545-549  c.  Stiltingii  comment.  p.  543. 

Erl.-Schr.:  Histoire  litt^raire  de  laFiunoe.  X.  1756. 
p.  405. 

.V  s.  Anabaldo  abbato  Prumiensi  V  (f  ^6. 
12.  Jul.)  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  467-469.  —  »Sollerii  sylloge  histor.  in 
AA.  SS.  Bell.  12.  Jul.  ICE.  p.  308.  309. 

Tita  s.  Ansbert!  archiepiscopi  Rotho- 
magensis  (f  695)  auctore  Aigrado  seu 
Algrado  mon.  Fontanellensi  (f  ante  702). 

Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n*»  9636.  37. 

Ausg. :  ab  intcrpolationibus  pura  primum  edita 
in  Analeot.  Bolland,  I.  p.  179-191.  —  Vita  ea- 
dem,  sed  interuolata  [nandschr.:  Havre,  Stadt- 
bibl.  mbr.  sec.  XI.  fol.  n®  1.  —  St  Omer,  Stadt- 
bibl.  mbr.  sec.  X.  4°.  n<»  764.  —  Paris,  Nat-Bibl. 
sec.  XL  Colb.  n«  2627.12.  —  St.  Germ.  sec.  XII.  n*' 
497.  —  ßouen,  Livre  d'Ivoire  (Haenel  p.  434. 
n<>  21)  sec.  XU]  »  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  hi- 
storiis.  9.  Febr. ,  ohne  Prolog.  —  '  in  A A.  SS. 
BoU.  9.  Febr.  II.  p.  347-356;  cf.  p.  896.  —  *  ap, 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  «aeo.  IL  p.  104S- 
1062.  —  Auszug  *  ap.  Duchesne,  Hist  Franc, 
scr.  I.  p.  681.  —  *  ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  616 
-619.  —  Genealogria  s.  Ansbert!  {Handschr.: 
Paris,  Nat.-Bibl.  St.  Germ.  mbr.  sec.  XU.  fol. 
nM40.  f.  1.  ^  sec.  XIL  n«  6184.  3.)  ap.  Pertz, 
Mon.  U.  p.  308. 

Erl.-Schr.:  Honschen,  Commentar.  praevius  «n  AA. 
SS.  BoU.  I.e.  p.  342-346. 
Histoire  littörairo  de  la  France.  HI.  1735.  p.  646. 

Vita  s.  Anscharii  =  Vita  s.  Anskaiü. 

Tita  s.  Ansegisi  abbatis  Fontaneliensis 

et  Luxoviensis  (f  833)  aactore  chrono- 
grapho  Fontanellensi  eins  aequali. 

Ausg. :  ^  ap.  d'Achery,  Spicileg.  IJI.  p.  232  (ed. 
2*.  IL  p.  278-283).  —  »  cum  not.  P.  Boschü  in 
AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  92-100.  —  '  ap.  Mabil- 
lon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  630-643.  — 
*  wiederh.  ap.Migne,  Patrolog.  latCV.  p.735-75*vJ. 
Erl.-Schr.:  Bosch  ins,  Comment.  praevios  tn  AA.  SS. 
Boll.  l.  c.  p.  90-92. 
Vgl.  Ani^egisus. 


VITA  S.  ANSELMI  ABB.  NONANTUL.  —  VITA  S.  ANSELMI  ARCHlEP.  CANT.      1169 


Vita  s.  Anselmi  abbatis  Nonantulani  in 

Italia  primi  (f  803),  auctore  monacho  No- 
nantulano  anonymo  eiusdem  aetatis. 

Fhbelhaft. 
Ausg,:  ^  ap.  üghelli,  Italia  sacra  II.  1647.  p. 
101  ( -  ed.  2.  II.  p.  83).  —  wiederh.  •  ap.  Mabilloo, 
AÄ.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  3-12;  —  *  ap. 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I.  2.  p.  189.  —  *  ed.  Waitz 
in  3don.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Langob.  p.  567-570. 

—  *  ap.  P(ietro)  Bortolotti,  Antica  vita  di  s.  Ar 
selmo.  1892.  4*.  Append.  («.  unL  Erl.  -  Sehr.) 

'  nur  Bruchstücke  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart.  I.  p 
900.  901;  vgl.  SjUoge  historica  UM.  p.  265. 

Erl.- Sehr.:  Bortolotti,  P(ietro),  Antica  vita  di  8. 
Anselmo,  abate  di  Nonantola.  Con  append.  ed  illnstr. 
e  3  tav.  Jlodena  1892.  4o.  187  pag.  (=  Monnmenti  di 
storia  patria  delle  proTincie  Jdodenesi.  Ser.  a«äo- 
grafica.  Vol.  II.)  Vgl.  CiviltA  cattolica.  Ser.  XV.  Vol. 
II.  1892.  p.  458- 46o. 

:  PoBcritta  al  capo  VI  de' prolegomeni  dell' Antica 

▼ita  di  8.  Anitelmo.  Und.  1892.  4^. 

Vgl.  Fnndatio  monasterii  Nonantulani. 

Vita  s.  Anselmi  archiepiscopi  Cantua- 
rienais  (t  1109),  libri  11,  auctore  Ead- 
mero  (al.  Edinero,  Edmero)  monacho 
et  praecentore  Cantuariensi,  a**  1 120  elecj^ 
episcopo  S.  Andreae  in  Scotia,  eins  in  ar- 
chiepiscopatu  individuo  comite  (f  1124). 

Handsckr, :  Cambridge,  Corp. Christi  Coli. n® 
371.  mbr.  4^  Original;  —  n*318.  mbr.  sec.XIII. 
4».  —  Di  Jon,  Stadtb.  n«»  392.  mbr.  sec.XIV.  kl.  4^ 

—  Kopenhagen,  k.  Bibl.  bist.  eccl.  n*^  182.  mbr. 
sec.  XII.  fol.  (bibl.  Gottorp.)  —  London,  Brit. 
Mus.  Harley.  n®  315.  mbr.  sec.  XII.  fol.;  —  n" 
3846.  Chart,  sec.  XV.  4^  —  Cotton.  Tiberius.  D. 
m.  --  Lambeth  n<»  159;  163.  mbr.  sec.  XV.  fol.; 

—  n»410.  sec.XV.  4«.  —  Oxford,  S.John's  Coli, 
n®  165.  mbr.  sec.  XIU.  4^  —  Paris,  Arsenal- 
bibl.  tbeol.  n<*  477.  mbr.  sec.  Xll;  —  Nat.-Bibl. 
lat.  n^  2475.  mbr.  sec.  XII.  fol.;  —  n<»  5348.  mbr. 
sec.  XII.  fol.  —  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n**499. 
sec.  XV.  —  Troyes,  Stadtbibl.  n®  6.  mbr.  sec. 
XII.  fol.  VgL  Hwtiy,  Descr.  catalogue  of  mate- 
rials  IL  1865.  p.  108-116.  n»  164-178;  Eule  in 
seiner  Ausg.  preface  p.  lxxxvi-xct. 

Ausg.:  *  als  Fratris  Edineri  Angli  de  vita  d. 
Ans.  arch.  Cant.  lib.  II  nunquam  antebac  editi. 
Antverpiae  1551.  I2mo-  tciederh.  im  Anhang  xu 
^  Anselmi  opera  omnia  per  Joh.  Piccardum.  Co- 
lon. 1612;  •  Paris  1630;  *  ed.  Gerberon.  Paris. 
1675;  ^  Paris.  1721.  fol.  —  « ed.  Surius,  De  prob. 
SS.historiis.  21.  April.  IL  Colon.1571.  p.  688  (/je« 
676) -715.  —  ^ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Apr.  IL  p.  866-893  (»ed.  nov.  p.  863-890).  — 
■^ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLVIIL  p.  49-118.  — 
'**  et  quaedam  miracula  eins  ed.  Mart.  Ruie  in 
Eadmeri  Histor.  Novonim  (=  Renim  Brit.  med. 
aevi  scr.  n»  81).  London  1884.  gr.8°.  p.  305-424; 
miraciila  p.  425-440.  —  Auszug  "  ap.  Bouquet, 
Recueil  XIV.  p.  122-125  —  u.  ^*ap.  Pertz,  Mon. 
mir.  XIII.  p.  140-146  [Uebers.:  italienisch  unt, 
d.  Tit.:  Eadmero.  Vita  di  s. Anselmo,  arcivescovo 
(ii  Cantorbery,  riprodotta  da  MafTei,  con  aggiuiite 
cavate  dai  BoUandisti.  Monzal888. 16»»«.  192  pag.] 

—  Vita  alla  ex  Historia  Novorum  in  Anglia  eius- 
dem Eadmeri.  Libri  4  *  in  AA. SS. Boll.  21.  Apr. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


O^^l 


n.  p.  893-952  (»  ed.  nov.  p.  890-947).  —  Ead- 
meri librorum  de  vita  s.  A-i  quae  desunt  in 
editis  *  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  IL  p.  181-183. 

—  •  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLVIII.  p. 
117-120.  —  Eadmeri  miracula  s.  A-i  (geschrie- 
ben 1115)  ap.  liebermann,  Anglo-normann.  Ge- 
schichtsquellen. Strassburg  1879.  p.  303-317;  In- 
haltsübersicht p.  282.  283.  —  Vita  alla  auctore 
Johanne  Saresberiensi  sea  Sarisburiensi 

^^'     po  Camotensi  (geschrieben  vor  Juni  1163) 

iV'' Wharton ,  Anglia  sacra  IL  p.  153-176.  — 

'   JJIigne,  Patrolog.  lat.  CXCIX.  p.  1009-1040. 

Ay^  Johannis  S-s  opp.  ed.  J.  A.  (iiles.  V.  Lon- 

{S50.  p.  305-357.  —  Vita  brevior  ex  ms. 

t      .  •;.  Victoris  ap.Migne  1.  o.  CLVIIL  p.  123-132. 

knecdote  of  St.  Anselms  childhoud  [Hand- 

jr.:  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n^  499.  fol.  129] 
t  n  Mart.  Rule  in  Eadmeri  Histor.  Novorum.  Lon- 
d^  1884.  gr.  8°.  Appendix  to  preface  p.  cxix- 
cxxvn:  ,Vir  Dei  ven.  Anseimus  S  Corroboration 
to  the  very  probable  conJecturCf  that  Anselm's 
parents  were  people  of  princely  rank.  —  Bulla 
Alexandri  VI  papae  super  canonisatione  Anselmi 
^•n»4i.  ^archiep.  *  ap.  Labbe,  Concil.  XIII.  p.  1476. 

-,*ap.  Hardouin,  Concil.  IX,  p.  1552.  —  •  ap. 
Wharton  1.  c.  IL  p.  177.  —  Carmen  de  s.  A-i 
miraculis  auctore  (fortasse)  Eadmero  ^  ap.  Mar- 
tene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  983-987.  —  ^wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLVIII.  p.  119-124.  — 
De  8.  Anselmo  ap.  Capgrave,  Nova  legenda  fol. 
14-21.  —  Gttilelmns  Cestriensis  (t  1140):  Car- 
men in  laudem  s.  A-i  archiep.  CJantuar.  *  ap.  Ba- 
luze,  Miscellan.  IV.  Lucae  1764.  p.  15.  —  ^wie- 
derh. ap.  Migne  1.  c.  CLVIII.  p.  135-138.  --  Eius- 
dem epicedion  in  obitum  eins  ^  ap.  Baluze  1.  c. 
p.  16-18.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  137-142. 

—  Miracula  «.  vorher  Eadmeri  mirac.  u.  Carmen. 

Erl.-Sckr.:  Abroell,  Lad.,  Sanct.  Anselmns  Cantnari- 

ensis  de  nitttuo  fidei  ac  rationis  consortio.  Diss.  inaog. 

Herbipoü  1864.  gr.  8«.  XV.  109  pag. 
Böhringer,  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeogen.  U.l. 

Ansolm  v.  K.  p.  229-43Ö.  Zürich  1849. 
Charma,  A.,  Notice  biographiqae ,  littöraire  et  philo- 

sophiqne  sur  le  saint  Anselmo  in  Mömoires  des  anti- 

quaires  de  Normandie.  Uaen.  8«^.  XX.  p.  1  et  46  {be- 

aonderer  Abdntek  daraus  uni.  d.  Tit. :  Saint  Anselme. 

Caenl864.  BP.  296  pag.  8  fr.). 
Church,  W.,  The  life  of  saint  Anselm.  London  1870. 

&>.;  new  edit.  Und.  1877.  8».  310  pag.  6  sh. 
Croset-Moachet,F.,Saint-Anselroe  (d'Aoste)  arch- 

eveque  de  Cantorb6ry.    Uistoire  de  sa  vie  ©t  de  son 

temps.  Paris  1859.  8fi\  Tonrnai,  Ua8ternianl861.gr.8o. 

528  pag.  4  fr.  60  c. ;   Paris  1883.  BP.  628  vag.  3  fr. 

50  c. 
Duc,  J.  A.,  Maison  natalo  de  s.  Anselme  doctear  de 

r^giise,  archeveqae  de  Cantorböry.  Aoste  1891.  8P. 

14  pag.  {Extraü  du  15.  Bulletin  de  la  Soc.  acad^m. 

relig.  et  scioutifiqne  du  duch^  d'Aoste.) 
Frank ,  G.F.,  Anselm  von  Canterbury.  Tübingen  1842. 

gr.BP. 
Hasse,  F.  R.,  Anselm  von  Canterbnry.  Leipzig  1848. 

52.  2  Bde.  8".  Jk  13.50  (translat.  and  abridged  from 

the  (iennan  by  Turner.  London  1850.  12mo). 
Hook,  T.,   Llves  of  the  archbishops  of  Canterbury. 

Tom.  11.  London  im). 
Liebermann,  Ueber  Eadmer  in  seinen  Anglo-normann. 

Geschirhtsquellon  p.  284-302. 
Ocson  y  i ,  Ans.,  De  theologia  s.  Anselmi  Cantnariensis 

discipuli  s.Benedicti,  Ecclesiae  doctoris.  Brunael884. 

&.  XII.  242  pag. 
Poree,   Adph.  Andro,   Saint  Anselme  h  l'abbave  du 

Boc  (1060—1092).  Bemay  1881.  &<>.  22 pag.  1fr. 
Ragey,    Histoire  de  saint  Anselme,    archeveqne  de 

Cantoib^ry.   Paris  &  Lyon  1889.   2  vol.  8".   656'  ü 

499  pag. 

74 


1170    YITA  S.  ANSELMI  EP.  LUCENSIS  —  VITA  S.  ANSKAEU  ARCfflEP.  HAMMAB. 


Bagey,  Saint  Aiueline  in  Balletin  critiqne.  1^2.  nOlO. 

:  Vie  intime  de  s.  Anselme  an  Beo ,  on  Etüde  hi- 

storiqae  et  psyohologique  sur  s.  Anselme  con8id6r6 
comme  le  representant  le  pliu  accompli  de  la  vie 
intime  da  cloitre  an  11.  mdcle.  Paria  1877.  12mo. 
XXI.  259  pag.  2  fr. 

Bai  nie  ri,  Andr.,  Istoria  panegyrica  di  s.  Anselmo. 
Modena  1698—1706.  4  vol.  4fi. 

B^masat,  Ch.  de,  Saint  Anselme  de  Cantorb6zy.  Ta- 
bleaa  de  la  vie  mouasti^ne  et  de  la  latte  da  poavoir 
spirituel  avec  le  noavoir  temporel  an  XL  sidcle. 
PariB  1858.  8».  667 pag.  7  fr.  60  o. ;  —  2.  6dit.  Und. 
1869. 12mo.  484  pag.  3  fr.  60  o.  (üben,  von  C.  Wart- 
bach. Begensborg  1864.  BP.  Jk  4.60).  Vgl.  doxa  Silv. 
Centofanti,  Sant'  Anselmo  d'Aoeta  e  il  sao  sto- 
rico  francese  signor  Bemnsat  tnArchivio  stör.  Italiano. 
N.  S.  II.  parte  2.  p.  117-146;  Dl.  pt.  2.  p.  91-180. 

Botho ,  Petr.Conr..  Do  vita  et  gestis  Anselmi,  archiep. 
Cantaar.,  raüone  nabita  statas  prioris  eccleeiaeAngli- 
canae  dissert.  Haaniael840.  ^.  152  pag. 

Bale ,  Mart.,  Life  and  times  of  St.  Ansefm ,  archbishop 
of  Ouiterbary  and  primate  of  the  Britains.  London 
1883.  2  voL  &>.  XL  438;  425  pag.  32  sh. 

:  Preface  xm  seiner  Ausg.  p.  um  -  cxv. 

Schmitz,  M.,  Heinrich  I  von  £ngland  a.  Anselm  von 
Ouiterbory  in  den  Jahren  1100—1107.  Progr.  d.  Gymn. 
CrefiBld  1882.  4f>.  28  pag. 

Stephens,  W.  B.W.,  Saint  Anselm  (1083—1109)  in 
Dictionary  of  national  biography  ed.  by  L.  Stephen. 
I.  London  1885.  p.  10-31. 

Yeder,  O.B.,  Dissert.  de  Anselmo  Cantuariensi.  Lagd. 
Batav.  1832.  gr.  8«.  174  pag. 

van  Wed dingen,  Essai  critiqae  sar  la  philosophie 
de  Saint  Anselme  de  Cantorböry.  Braxelles  1876.  9**. 

Wright,  Th.,  Bibliographia  Britannica  literar.  ü.  p. 
49-65  über  Anselm;  IL  p.  80-84  über  Eadmer. 
Vgl.  Anselmos  Cantuar. 

Tita  s.  Anselmi  episcopi  Lucensis  (f 

1086)  auctore  Bardone  presbytero  Lu- 
censi,  eiusdem  sancti  discipulo. 

Anselm  war  einer  der  eifrigsten  Auhingor  Gregors  Yll. 

Handschr.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  12. 

Ausg. :  ^ed.  L.  Vvaddingus,  Commentar.  illustr. 
Acced.  eiusd.  s.  viri  opuscula.  Romae  1657.  kl.  4^ 
Sehr  selten.  —  •  tn  Gretseri  oper.  VI.  p.  468 -486. 
—  •  ap.  Tengnagel,  Vet  inonumenta  adv.  schis- 
maticos.  Ingoist.  1612.  4^  p.  86-126  ohne  Namen 
des  Verf.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  2.  p.  471-486.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XIL  p.  1-35  ed.  R.  Wilmans  [und  xtcar  gibt  er 
darin  Ex  epistola  Ansolmi  ad  Wibertum  p.  3-5; 
Ex  Anselmi  libro  contra  eos  qui  dicunt  regali 
potestati  Christi  ecclesiam  subiacere  p.  5-9  (dieses 
Stück  ist  jedoch,  wieGiesebrecht,  Deutsche  Kaiser- 
gesch.  III.  1877.  p.  1057  nachgewiesen  hat,  aus 
dem  Libellus  contra  invasores  etc.  des  Cardinais 
Deusdedit);  Vita  Anselmi  p.  13-35].  —  ®  nach 
Tetignagel  &p.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVIII.  p. 
907-940;  Mabillonii  observ.  praev.  ibid.  CXLIX. 
p.  443-446.  —  Vita  primaeTa  [perperamsiedicta/ 
Diese  Vita  ist  nach  Waitz  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  V.  p.  222  nur  ein  Auszug  aus 
der  vorJiergehcnden]  ed.  W.  Arndt  als  Fragmenta 
vitae,  weil  er  irrigerweise  eine  Lüche  in  ihr  an- 
nahrn,  ex  cod.Bruxell.  bibl.Burg.  n«  18644-18652. 
sec.  XII  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  693-696;  cf. 
p.  692  und  AVattenbach,  Deutsche  Geschichtsq. 
6.  Aufl.  n.  1894.  p.  228.  —  Vita  aUa  auctore 
doraestico  presbytero  in  AA.  SS.  Bell.  18.  Mart. 
II.  p.  649-663,  c.  comment.  praevia  p.  647  sq.  — 
Vita  alia  auctore  Range rio  secundo  s.  Anselmi 
succt^ssore  (saec. XII  ine.)  [nur  eine  Versificirung 
der  Vita  auctore  Bardone ;  diese  von  Donizo ,  Vita 
Mathildis  II.  3  erwähnte  metrische  Lebensbeschrei- 


bung wurde  von  dem  Dominikaner  Jaime  de  Vil- 
lanueva  im  Kloster  S,  Maria  de  Ripoll  in  Cata- 
lonien  handschriftlieh  aufgefunden,  copirt  und 
von  ihm  in  seiner  Viage  Hterario  ä  las  iglesias 
de  Espafla  p.  53  besehriä)en.  Die  Copie  kam  erst 
1866  wieder  xum  Vorschein,  während  ihre  Vor- 
lage seit  dem  Brande  des  Klosters  spurlos  ver- 
schwunden ist^  ^ unt.  d,  TU,:  S.  Anselmi  Luc.  ep. 
vita,  a  Rangeno  success.  suo  saec.  XII  ine.  latino 
carmine  scripta,  opus  hactenos  ineditum,  val- 
deque  desideratum,  nunc  primum  annotat  iilu- 
stratum  iunsque  publ.  factum  a  Vincentio  de  la 
Fuente.  Matriti  1870.  8*.  —  » 40  Verse  m  Doni- 
zonis  Vita  Math.  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv. 

I.  p.  666. 

ErL-Schr.:  Cavriani,  Corrad.,  Naovi  schiarimMitx  in- 
toroo  alla  vita  di  8.  Anselmo,  vescovo  di  Lacca, 
desnnti  dal  manoscritto  di  Sangeiio .  reoantemectc 
pnbhlicato  da  Yinc.  de  la  Fuente.  Toiino  1888.  b*-. 
132  pag. 

Bota,  Andr.,  Notizie  istor.  di  b.  Anselmo  TBgooTo  di 
Lucoa ,  e  protettore  di  Mantova.  Luooa  1733.  4^ :  — 
Verona  17&.  8«.  XIV.  384  pag. 

Talenti,  Vinc,  Panogirico  di  sant'  Anselmo,  vescovo 
di  Lucca  o  protettore  di  Mantova.  Mantova  1748.  4^. 

Waitz,  Ueber  die  Vita  Anselmi  Lnoenais  in  Neues 
Arohiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Oesch.  V.  1880.  p.  222-224. 

Wa  tt  o  n  b  a  ch ,  Deutschlands  OeschicbtsqaeUeii.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.201 ;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  227.228. 
Vgl.  Anselmus  Lucensis. 

Yita  s.  Anselmi  Maeonensis  episcopi  Po- 

lymartii  [Bomarxo]  in  Etruria  (saea  VI). 

Ausg. :  primum  in  Analect  Bolland.  11.  1883. 
p.  271-278.  Vgl.  AA.  SS.  BoU.  24.  April.  UI.  p. 
316,  wo  er  sehr  dürftig  behandelt  i^t, 

Vita  8.  AiwfHdi  seu  Aufridi,  vid.  Alpertos  S. 
Symphor.  Motens,  monachus  supra  p.  36. 

Vita  s.  Ansgarii  =  Vita  s.  Anskarii. 

De  s.  AnsHione  monacho  Latiniaci  in  dioei\ 
Parisiensi  (sec.  VII)  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  BolL 

II.  Oci  V.  p.  652. 

Yita  s.  Anskarii  archiepiscopi  Hamma- 

burgensis  et  Bremensis,  septentrionalium 

regionum  apostoli  (f  865)  a  Rimberto 

seu  Remberto  discipulo  et  successore  s. 

Anskarii  conscripta  (post  876). 

Ausg. :  *  ed.  Phil.  Caesar  in  Triapostolatus  st- 
ptentrionis.  Vita  et  gesta  8.  Willehadi,  s.  Ad- 
scharii  et  s.  Rimbeiid,  trium  principalium  ecele- 
siae  Bremensis  episcoporum,  septentrionis  ap>j- 
stolorum.  Coloniae  1642.  8**.  Lückenhafter  TejcL 
—  '  Unvollständig  wiederh.  von  Fabricius  t>»  Mc*- 
mor.  Hamburg.  II.  Hamb.  1710.  8**.  p.  037-784. 
{Vgl.  J.  M.  Kohl  mann,  Philipp  Cäsar.  Ein  Le- 
bensbild in  Bremisches  Jahrbuch.  Hrsgb.  ^oni 
Verein  für  Bremische  Geschichte.  II.  1.  Bremen 
1865.  8^  p.  14-47).  —  *  ed.  Petr.  Lambecius, 
Origines  Hamburg.  1652.  4^  p.  167-240;  n^tae 
p.  329-346  (*  ed.  2.  cur.  Fabricio.  1706.  fuL  p. 
28-45).  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Febr.  I.  165». 
p.  408-427.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  1701.  p.  78-114.  —  '  ufit.  d.  Tit.: 
S.  Anscharii  primi  Hamburg,  archiep.  vita  . . . 
una  oratione  prosa  ante  annos  minimum  N?6 
scripta  per  Rimbertum  .  .  .  altera  oratione  m?^ 
trica  ante  a.  606  scripta  per  Gualdonem  Corb. 


VITA  8.  ANSKAEH  ARCHIEP.  HAMMABUEGENSIS 


1171 


Necnon  prioris  Titae  versio  vetas  Bvecica  quam 
dedit  a.  a.  saltem  287  S.  Nicolaus  Lincojpiens. 
episc.  üna  cum  Petri  Lambecü  annot.  ed.  Claud. 
Arrbenius  (Oemkf^m).  Holmiae  1677.  4^  Lam^ 
beeius'  Text  mit  schwedisch,  Uebersetx.  aus  d. 
14.  Jahrk.  —  '  wiederh.  in  Ärrhenius'  Historia 
Saeonum.  Holmiae  1689.  —  ^  ap.  Staphorst,  Ham- 
burg. Kirch.- Gesch.  1. 1.  Hamburg  1723.  4®.  p.79. 
Lamb/s  Text  mit  flüchtigen  Lesarten  aus  d,  Bol- 
land.  —  *®  ap.  Langebek,  Script  rer.  Dan.  1. 1772. 
p.  429 -495.  Gelehrter  Commentar  ist  beigegeben, 

—  "  lat.  et  suecice  ap.  Fant,  Script  rer.  Suecic. 
IL  ^ect  1.  1828.  p.  175-258;  ef,  sect  2.  p.  174. 
175  (de  codice  Stuttgardensi).  —  "  ed.  C.  F.  Dahl- 
mann  ap.  Pertz,  Mon.  IL  p.  683-725,  leidet  an 
einigen  chronologischen  Bestimmungen,  —  '*  ex 
Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXVIII.  p. 
959-1012.  —  ":accedit  Vita  Rimberti.  Recogn. 
G.  Waitz.  Hannoverae  1884.  8^  100  pag.  Jk  1.50 
{inter  Scriptores  rer.  Germ,  in  usum  schol.  ez 
M.  G.  h.  recus.).  —  "  ap.  Duchesne ,  Hist  Franc. 
scr.  111.  p.  395-409  fragmentum.  —  "Bruch- 
stücke ap.  Bouquet,  Recueil  VI.  p.  302-306;  VII. 
p.  335-338. 

Uebers.:  deutseh:  unt.  d.  Tit.:  Leben  der  Erz- 
bischöfe Anskar  u.  Bimbert  Nach  d.  Ausg.  der 
M.  G.  h.  von  J.  C.  M.  Laurent  (=  Geschichtschr.  d. 
deutsch.  Vorzeit  IX.  Jahrh.  8.  Bd.).  Berlin  1856. 
8".  —  *  2.  Aufl. ,  neu  bearb.  von  W.  Wattenbach. 
Leipzig  1889.  8^  JL  2  (2.  Gesammtausg.  Bd.  22). 

—  -^eine  andere  unt.  d,  Tit.:  St  Ansgar,  Leben 
St  Wiilehads  u.  Rembert,  Leben  St  Ansgars.  Aus 
d.  Latein,  von  C.  Misegaes.  Bremen  1826.  8^  — 
*  zu  dessen  1000  jähr.  Todesfeier  übere.  von  Leb- 
recht Dreves.  Paderborn  1865.  8^  Jd  1.50.  (Cf. 
Görres'  Hist-polit  Blätter.  LV.  München  1865. 
p.  499-504:  ,  Beleuchtung  einer  Kritik  Lappen- 
bergs über  das  Ansgarius- Büchlein  von  Dreves'.) 

dänisch:  Ansgars  levnet  af  Rembert,  udg.  af 
C.S.Ley.  Kjebenhavn  1837.  8^  —  Ansgars  levnet, 
udg.  af  L.  C.  MüUer,  ibid.  1842.  8°. 

altschwedisch:  auctore  Nicoiao  Lincopiensi 
episcopo  (t  1391)  ed.  Gl.  Arrbenius  u,  ed.  Fant 
in  iliren  oben  angeführten  Ausgaben. 

Vita  s.  Anskarii  metrica  auctore 

Guaidone  monacho  Corbeiae  veteris 
(cca,  1070). 

Ist  nur  eine  Paraphrase  der  vorhergehenden  Vita. 
Äu^g.:  *ed.  Lambecius,  Orig.  Hamburg.  1. 1652. 
4«.  p.  243-326;  notae  p.  347-364  (ed.  nova  p.  80). 

—  *  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  I.  p.  427.  Vgl.  p. 
959.  —  •  xusammen  mit  d.  vorhergehenden  Vita 
Anskarii  ed.  Arrbenius.  Holmiae  1677.  4®.  p.  156. 

—  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2. 
p.  115-120.  —  *ap.  Staphorst,  Hamb.  Kirohen- 
gesch.  L  1.  Hamburg  1723.  4».  p.  133.  —  «ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  I.  p.  562-621.  —  Epi- 
sto  l a  s.  Anskarii  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXVIII. 
p.  1031.  —  Ludovici  Pii  praeceptum  de  mis- 
sione  s.  A-i  eiusque  ordinatione  ibid.  p.  1033- 
1036.  —  Gregorii  IV  pp.  decretum  de  eadem 
re  'ü)id.  p.  1035.  1036.  —  Officium  de  s.  A-o 
'  ex  Missali  Aboensi  (impr.  Lubecae  ap.  Barthol. 
Ghotan  1488)  ap.  Langebek  1.  c.  III.  1774.  p.  639; 

—  ^  aliud  ex  Breviar.  Scarensi  p.  639-642;  — 


*  aliud  ex  Breviar.  Slesvicensi  p.  642.  643*  — 
^  aliud  ex  Missali  Hafniensi  p.  643. 

Erl.-Sckr.:  Ansgarius  Sveriges  apostel,  sküdiad  f5r 

svenska  folket  tusen  &r  efler  hans  död.  Stockholm 

1865.  8P.  76  pag.  30  öre. 
Bahr,  Gesch.  der  rOmisohen  literatnr  im  karoUng. 

Zeitalter  p.  284-537. 
Bippen,  W.  t.,  Die  Heiligen  Willehad  n.  Anskar  in 

«8Mi0m  Ana  Bremens  Voneit.  Brem«il886.  8^.  p.  1-14. 
BOhringer.  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeugen.  XL  1. 

1849.  gr.  9^.  p.  170-228:  Ansgar. 
Bog,    En  lille,    om  den  hellige  Ansgar,    Danmarks 

apostel.  KJebenhayn  1865.  8^.  ßOpotg.  16  sk. 
BuchenrOder,  Leben  und  Thaten  des  grossen  An- 

soharios ,  ersten  Erzbischofs  zu  Hamburg  u.  Bremen 

u.  nordischen  Apostels.  Hamburg  1783.  tfi. 
Chronologia  vitae  Anscharianae  (i.e.  eorum  quae 

aevo  s.  AjQscharii  circa  res  Daiiicas  et  septentr.  ac- 

ciderunt)  ap.  Langebek  1.  c.  I.  p.  496-661. 
Dahlmann,  Geschichte  von  Dänemark  I.  p.  SSIF. 
Daniel,  Der  h.  An^;ar  tn  seinen  Theologischen  Con- 

troversen.  Halle  1843.  8».  p.  lOS-116. 
Dehio,  Gesch.  des  E^zbisthums  Hamburg -Bremen.  I. 

Berlin  1877.  p.421f.  Kritische  Ausführungen  p.vi-ix. 

Dum  ml  er,  E.,  Gesch.  des  ostfrftnkischen  Beiohs.  L 
p.  562  ff. 

Ebert,  Allgem.  Geschichte  der  literatur  des  Mittel- 
alters. U.  1880.  p.  841-343. 

Engeln.  Jos.,  Das  Leben  dos  h.  Märtyrers  Canutns 
u.  des  n.  Bekenners  Ansgarius.  Münster  1856.  12mo. 

Ernst,  Drei  Lebensbilder  aus  der  Urzeit  der  nordi- 
schen Missionen  in  Hamburger  kathol.  Kirchenblatt 
f.  d.  nordischen  Missionen.  Jahrg.  1861.  p.  26  ff. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis.  Lib.  YU. 
p.  317. 

Fahlcrantz,  Chr.  Fr..  Ansgarius.  Bilder  ur  Nord- 
apostelns  lif.  Orebro,  N.  M.  Lindh  1864.  8^.  219  pag. 
{Aueh  m.  d.  Tit.:  Fahlcrantz,  Samlad  scrifter.  B.  1.) 

Henschen,  G.,  Commentarius  praovius  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Febr.  I.  p.  391-406  (Hamburgi  erectus  a  s. 
A-o  archiepiscopatus ;  magnitudo  provinciae;  Bre- 
mensis  episcopatus  Uamburgensi  unitus;  stabiUta 
chronologia  s.  A-i;  acta  s.  A-i  conscripta;  eiogia 
de  eo  variorum;  s.  A-i  cultus,  templa:  Torholtana 
cella;  an  Flandri  ab  eo  oonversi;  patria  A-i;  reges 
Daniae  aevo  A-i,  confusi  ap.  scriptt.  danicos;  emen- 
data  successio  regum  Daniae ;  acta  postrema  Heriolti ; 
viri  apostolici  in  conversioneDanorum;  Sueones  con- 
versi;  Birca  emporium;  legatio  A-i  ad  aquüonares 
populos  etc.). 

Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  277  sq. 

Kampers,  Eine  Handschrift  der  Vita  Anskarii  [aus 
Frenswegen]  in  Histor.  Jahrbuch  der  Görres  -  Gesell- 
schaft. XV.  1894.  n.  873. 

Klippel,  G.  H.,  Lebensbeschreibung  des  Erzbischofs 
Ansgar.  ^  Bremen  1843.  ^  (Irildet  zugleich  den  2.  Bd. 
von  K.'s  ,  Historische  Forschungen  u.  Darstellungen '). 
—  3  iMd.  1865.  80,  nur  Tiieiauagabe. 

Kraft,  Frid.  Car.,  Narratio  de  Ansgario  aqnilonarium 
gentium  apostolo.  Hambui^i  1840.  4^.  (I^ogr.)  Audi 
in  seiften:  Kleine  Schulschriften.  Neue  Folge.  Ham- 
burg 1843.  p.  98  sq. 

Krnmmacher,  Fr.  A.,  St.  Ansgar,  die  alte  Zeit  und 
die  neue  2^it.  Zur  Gesch.  der  christl.  Kirche,  der 
Wunder  und  Reliquien.  Bremen  1828.  8P.  Jk  3. 

Kruse,  £.  Chr.,  St.  Anschar.  Altona  1823.  8^.  Jk4. 

Kunik,  E.,  Zur  Vita  Anskarii  in  Foi-schungen  zur 
deutschon  Gesch.  XXIV.  Göttingen  1884.  p.  191-197. 

Lappenberg,  Uober  die  Lebensbeschreibung  d.  Erz- 
bischofs Anskar  in  Schmidts  Zeitschrift  f.  Geschichts- 
wissenschaft V.  p.  535-552. 

Legendae,  lectioncs ,  hymni  et  orationes  veterum  de 
s.  Anschario  ^ap.  Langebek  1.  c.  L  p.  621-642.  — 
^wiederholt  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Suec.  II.  sect.  1.  1828. 
p.  260-270.  Ohne  Wert. 

Lentz,  C.  G.  H.,  Sanct  Ansgar,  Apostel  des  Nordens. 
Jubelbüchlein  zumGodächtniss  seiner  vor  1000  Jahren 
vollendeten  irdischen  Arbeit.  Hambni>?  1865. 8^.  60 pag. 

Mühlmann,  Leben  u.  Charakter  des  Erzbischofs  Ans- 
garius ap.  Möhlmann ,  Uistor.  Aufstttze.  1844.  p.  19. 

Munter,  Kirchengesch.  von  Dänemark  u.  Norwegen  I. 
p.  266  sq. 

Neander,  Denkwürdigkeiten  IH.  2.  Stück,  p.  125. 

Observationes  praeviae  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  75-78. 

Ram ,  P.  F.X.de,  S.  Anschaire  et  s.Rembert,  arche- 
veques  de  Hambonrg  et  de  Breme ,  apotres  du  chri- 

74* 


117*2 


VITA  S.  ANSOVINI  —  DE  S.  ANTHIMO 


stianiBine  dans  le  Nord ,  aa  9.  siöcle.  Louvain  1866. 
•     8».  48pag. 

Reaterdanl,  H.,  Aosgarins  oder  der  ÄnfiangspimJct 
des  Christenthuins  in  Schweden.  Aus  dem  Schwedi- 
schen übersetzt  von  £.  Th.  Mayerhoff.  Berlin  1837.  8^*. 

Schumacher,  U.  A.,  in  Bremisches  Jahrbuch.  I. 
Bremen  1864.  gr.  8^.  j».  113-128;  über  die  neueren 
Bearbeitungen  und.  II.  p.  444-468. 

Tamm ,  Traug.,  Die  Anf&nge  des  Erzbistums  Hamburg - 
Bremen.  Inaug.-Diss.  Jena  1888.  8^.  80pag.  Jk2. 

Tappehorn,  A.,  Leben  des  h.  Ansgar,  Apostels  von 
Danemark  u.  Schweden  und  die  Qesch.  der  Verbrei- 
tung des  Christenthums  im  skandinav.  Norden.  Mün- 
ster 1868.  gr.  80.  XII.  290  pag.  Jk  4. 

Volkening,  B.,  Leben  des  Ansgarius,  des  Apostels 
des  Nordens.  Bielefeld  1852.  8». 

Watt enb ach I  Deutschlands  Ooschichtsqnellen  p.  134. 
135.  258  (5.  Aufl.  I.  1886.  p.234.  U.  p.71.  74;  6.  Aufl. 
I.  1893.  p.248.  U.  p.  79. 508). 

ZeitschriftfÜr  hunburgische  Geschichte  II.  p. 817 ff. 
u.  p.641. 

Vgl.  Anskarius. 

Tita  s.  Ansovini  confessoris  et  episcopi 

Camerinensis  in  Piceni  ümbriaeque  con- 

finiis  (cca.  840)  auctoreEgino  monacho. 
Äusg, :  in  AA.  SS.Boll.  13.Mart.  IL  p.  322-327. 

De  V.  Ansieo  abbate  St  Arnulfi  (f  960) ,  ubi 
de  Adalberone  I  episc.  Mettensi,  ap.  MabilloD, 
AA.  SS.  0.  B.  Ben.  saec.  V.  p.  285-287. 

JE!r/.-Scfcr.;  'Wichmann,  Adelbero  I  Bischof  von  Metz, 
929—962  in  Jahrbuch  der  Gesellschaft  für  lothring. 
Gesch.  u.Alterthum8kunde.  III.  Motz  1891.  p.  104-174. 

Tita  s.  Anstrudis'*')  abbatissae  S.  Jo- 
hannis  Laudunensis  in  Gallia  (f  cca.  707) 
auctore  anonyme  fere  contemporaneo. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabiilon ,  AA.  SS.  o.  s.  Bon.  saec. 

II.  p.  976-984  (ed.  Venet.  p.  936-944)  ex  ms.  — 

^ictederh.  unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  Austrudis  in  AA. 

SS.  BoU.  17.  Oct.  VIII.  p.  111-117.  —  »Auszug 

ap.  Bouquet,  Hec.  III.  p.  615.  616. 

Erl.-Sckr.:  Hecke,!,  v..  Commentarius  praevius  tn 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  108 -UU. 
Eis  toi re  littöraire  de  la  France  IV.  1738.  p.  39;  XI. 
p.  186. 

Acta  s.  Ansueri  monachi  (al  abbatis 
Montis  s.  Georgii  prope  Raceburg)  et  socio- 
rum  Raceburgi  in  Saxonia  inferiore  marty- 
rum  a.  1066  auctore  anonymo  (saec.  XIV). 

Ausg. :  » in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  104 
-108.  —  '  iciederk.  ap.  Lackmann  (vid.  Erl.-Schr.) 
in  append.  p.  63-90.  —  "ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  UI.  p.  581-588  —  u.  *  ap.  L.  Hellwig,  Die 
Ansveruslegende  in  Arcbiv  d.  Vereins  f.  d.  Gesch. 
des  Herzogthums  Lauenburg.  Bd.  IL  Heft  2.  Mölln 
1888.  p.  86-91;  Kommentar  p.  92-105;  [in  ab- 
gekürxter  Form  ^in  Cypraei  Annales  episcop.  Sle- 
svic.  Coloniae  1634.  I.  c.  19;  —  'ap.  SchlÖpken, 
Histor.  Nachrichten  p.82;  —  ins  Deutsche  übers, 
in  ,Der  heil.  Ansverus,  Abt  des  Klosters  Ratze- 
burg'. Mit  einer  Vorrede  von  U.  J.  H.  Becker. 
Schönborg  1841.  8^;  theilweise  ap.  Hellwig  1.  c. 
p.  78-85].  —  Officium  de  s.  A-o  ex  Breviario 
Slesvicensi  ap. Langebek  1. c.  p. 589-592.  —  Bre  v e 
officium  ex  Missali  Slesvic.  ibid.  p.  600.  601. 

Erl.-Schr.:  (Arndt)  Der  h.  Aiisvems.  Eine  geschieht!. 
Mitthoilong.  (ürsbb.TonMoraht.)  Katzeburg  1866.  ^. 

Cuper,  Commcntar. praevius  in  AA.S8.  I.e.  p. 97-104. 

Uach,  Theod.,  Das  sogen.  Ansveruskreuz  bei  Ratze- 
burg in  Zeitschrift  der  Ges.  f.  schlesw. -holst. -]auen- 

*)  qnam  alii  Anstrudem  corrupto  Tocant.  MabiUcm. 


burgiflche  Qesch.  XVII.  Eiel  1887.  p.  825-363:  tgl. 

XVI.  p.  168. 
Hellwig,  L.,  Die  Ansvenislegende  t»  Archiv  («.  «ti<. 

Auaq^  p.  75-10&. 

:  Das  Ansveruskreuz  bei  Batsebuiif  Und.  p.  112- 12S. 

E  o  b  b  e ,  Pet.  von ,  Geschichte  dee  Herzogthum«  LAuen- 

burg.  GOttingen  1821.  &.  p.  103-119:   ,  Gesch.  des 

Ansverus  * ;  virnMorbeüet  t» 
:  Gesch.  u.  Landeebeschreibung  des  Uezzogüiums 

Lauenburg.  1.  Alton«  1886.  9f*.  p.  84  ff. 
Lackmann,  Adam  Henr.,  De  variis  exequianim  riti- 

bus  apud  utriusque  ducatus  cimbrici  nobiles  coic- 

mentatio.  (Kiliae)  1748.  4^  p.  11- d4  de  Ansver». 
Legen  da  de  s.  A-o  ex  Paasionali  (Jacobi  de  Vorag.'i 

Lubek  1497  {nitderdeuiMh)  ap.  Langebek  I.  c.  III.  p. 

592-600. 
Mabiilon,  AA. SS.  ord.  s.Ben.  ssec.VI.  2.  p.  154-156: 

de  s.  Ansuero  et  alüs  monachis. 
Masch ,  G.  M.C.,  Geschichte  des  Bisthums  Batzebui^. 

Lübeck  18B6.  8».  p.  19  -  24. 
Voll  mar,  H.,  Ueber  den  ersten  Apostel  LanenbuT?K 

Officium  de  s.  Ansvero  ex  Breviariu  Slesvicensi  über- 
setzt in  Archiv  («.  o.)  I.  Heft  8.  M5lln  i.  L.  1886.  p. 

271-288. 

De  ss.An8urio  sive  Isauro  et  Virnarasio  Auiien- 
sibuB  episcopis  etc.  (saec.  X)  in  AA.  SS.  BjU. 
26.  Janr.  n.  p.  751.  752.  Vgl.  Florez,  EspaüLa  sa- 
grada.  XVII.  edic.  2».  p.  64-70. 

De  8.  Antero  papa  et  martyre  (236)  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Janr.  I.  p.  127. 

Erl.-Schr.:  Liber  pontificalis  ed.  Duchosae  I.   ISt^ 
p.  xov  sq. ;  147. 
Lipsius,  Chronologie  der  rGm.  Bischöfe.  1869.  p.  1V7 

-199. 
Neu  mann,  K.  J.,  Der  rOm.  Staat  und  die  aUfreoL. 

Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  818.  319. 
de  Bossi,  La  Borna  sotterranea  U.  1867.  p.  55 -06. 
Vgl.  Anterus. 

Vita  s.  Anthelmi  episcopi  Beliicensis 
[Belley]  in  Gallia  (f  1177)  auctore  coaevo 
et  familiari. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Jun.  V.  p.  227- 
238.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  42S. 
429.  —  Historia  elevati  coiporis  ex  Galileo  la- 
tine  edita  Bruxellis  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  238- 
245.  —  Append.  de  reciprocis  inter  episoopum 
et  ordinis  Garthusiani  generalem  officiis,  ex  Gui- 
chenono  ibid.  p.  245.  246. 

Erl.-Sehr.:  Marchai.  A.,  Vie  de  saint  Antfaeboe, 
septidme  prieur  de  la  Oxande  -  Charixease ,  premi^ 
göii^ral  de  l'ordre ,  öveque  de  Belley.  Lyon  ItfTS.  ^'^■ 
XVL322pag.  5  fr. 

De  8.  Antheone  martyre  Laodiceae  in  Phrv^ia 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  IL  p.  797. 

Acta  s.  Anthimi  episcopi  Nicomediae 
et  martyris  a.  312  cum  uni versa  gre^is 
multitudine. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  27.  April.  HI.  p.  453 

-486  coUata  c.  editis  a  lipomano.  —  *L-fö^ArjOii 

Toö  fv  {iyfoig  ntixQOs  ^jivd-ifiov  intaxonov  I\itxo- 

firiSitag  ibid.  111.  append.  p.  lx-lxiii. 

Erl.-Schr.:  Hunziker,  0.,  Martyrium  des  Anthisss 
ap.  M.  BUdinger,  Untersuchungen  zur  rOmischen  Kai- 
sergeschichte.  II.  p.  281-283. 

Acta  SS.  Anthimi  presbyteri ,  Maximi^ 
Bassi  et  Fabii  mart\Tum  Via  Salaria  in 
Sabinis  sub  Diocletiano. 

Ausg.:  ex  8  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  11.  M^. 
IL  p.  616-619. 

De  s.  Anthimo  opiscopo  Interamnate  et  Spole- 
tino  in  ümbria  (f  cca.  176)  Henschenii  coniment. 
historicus  in  AA.SS.BoU.  21.  Febr.  IU.p.236.237, 


DE  SS.  ANTHIMO  —  VITA  S.  ANTONII  DE  PADUA 


1173 


De  S8.  Anthimo,  Marciano,  Tiano  ete,  marty- 
ribus  in  via  Flaminla  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr. 
IL  p.  746. 

De  BS.  Airthlmo  presbytero  et  Stephane  apnd 
Graecos  notitia  in  a!a.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  35. 

De  8.  Airthione  apnd  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Jun.  V.  p.  176. 

De  s.  Antholiano  martyre  Claromonte  in  Galiia 
(f  cca.  255)  Bollandi  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  768-770. 

De  s.  Airthusa  et  12  famulis  martyribns  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Febr.  IH.  p.  287. 

De  s.  Anihusa  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Ang. 
VI.  p.  22. 

De  s.  Anthwa  virgine ,  filia  GoDstantini  Copro- 
nymi  imperatoris,  sanctimoniali  Constantinopoli 
(saec.  Vni)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  April,  11.  p.  492. 

Acta  s.  Anthusae  solitariae,  item  s. 

Athanasii  episcopi  ac  duorum  s.  Anthu- 
sae servomm  sub  Valeriano  Tarsi  in  Ci- 
licia  auctore  Lauren tio  monacho  Ru- 

tiensi. 

Atisg.:  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV.  p.  502- 
504  graece  et  lat.  interpr.  Pinio,  o.  eiusdem  com- 
ment. praevio  p.  499-501. 

Elogium  s.  Anthusae  Virginia  Constan- 
tinopoli sub  Constantino  Copronymo,  au- 
ctore anonymo. 

Ausg, :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul. 

VI.  p.  448-450  c.  Pinii  comment.  praev.  p.  447. 

Tita  s.  Antidii  epiacopi  Yesontionensis 
in  Burgundia  (f  cca.  411).  Epitome  ex 
Breviario  Bisuntino  a.  1590  edito. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  41.  42. 

—  Alia  acta  maiora,  sed  ob  fabulas  iis  insertas 

suspecta  ibid.  p.  41-47.  —  Appendix  de  cultu 

eins  Ulissipone  in  Lusitania  ibid,  p.  47. 

Erl.-Sdvr.:  Oarraud,  S.  Antide,  archevd^ue  de  Be- 
san^on  et  mart>'T,  au  6.  sitVle.  Iconographie,  I6(iende, 
culte  et  reliques.  Citeaax  1889.  Bfi.  24  pag.  Cf.  Bul- 
letin d'hist.  et  d'arch^oloiB^ie  religieuse  da  diocdse 
de  Dijon.  VIU.  1890.  p.  57. 

De  s.  Antilia  virgine  ac  forte  martyre  Aretii  in 
Tiiscia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept.  VH.  p.  162-166. 

De  8.  Antiocho  episcopo  Lugd.  in  Galiia  (saec. 
IV)  Buei  svlloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct. 

VII.  1.  p.  "17-18. 

De  SS.  Antiocho  et  Oyriaco  martyribus  Sebaste 
io  Armenia  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jul.  IV.  p.  25. 

De  SS.  Antiocho,  Mario,  Dagiono  etc.  marty- 
ribus Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  lU. 
p.  649. 

Martyrium  s.  Antipae  martyris,  epi- 
scopi Pergami  in  Asia  (a.  92). 

Ausg.:  ex  ms.  Graeco  interprete  Franc.  Zino 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  II.  p.  4.  5.  —  MaQ- 
TVQiov  xoO  tlytov  ^Avrina  nQog  fifrcg  eTdcjv 
^AnQiXlitov  iv  riiQyiifui)  T^f  ^AaUtg  ex  ms.  Vatic. 
ibid.  p.  965.  966. 


De  s.  Antipatro  episcopo  Bostrensi  in  Arabia 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  II.  p.  685. 

De  s.  Antottla  martyre  Nicomediae  in  Bithynia 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  460. 

Tita  b.  Antoniae  Brixianae  ex  ord. 
Praed.  Perrariae  in  Italia  (f  1507). 

Ausg.:  ap.  Seraph.  Bazzi,  Vite  dei  sancti  e 
beati  del  ord.  de'  Predicatori  cosi  huomini  comme 
done.  Ed.  Silvanus  Razzi.  M577.  «1588.  «ed. 
Vincentius  a  Montealbano  1605. 

Uebers.:  latine:  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct  XU. 
p.  408.  409  c.  V.  de  Bück  comment  praevio  ibid, 
p.  407.  408. 

Yita  b.  Antonii  a  Stroncone  ordinis 
Minorum  laici  Asisii  (f  1471)  auctore 
Lud.  Jacobillo  Fulginat^.   Italice. 

Ausg.:  latine  versa  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr. 
n.  p.  147-149. 

Vita  s.  Antonii  Abbatio  »  Vita  s.  Antonii  Magni. 

Yita  Antonii  abbatis  Senoniensis  (f 

1137)   metrica.        Leoniniscbe  Hexameter. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  fonds  lat.  n^ 
10016  (suppl.  lat  n°  554).  mbr.  sec.  XIII.  fol. 
min.  fol.  llO'-lir. 

Ausg. :  ^  uni.  d.  Tit.  :ElogiumA-i  abb.  Sen. 

ap.  Hugo,  Sacrae  antiquitatis  monumenta  11.  p. 

420-424,    seUis  negligenter  edita.  —  *  ed.   G. 

Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  345-348. 

Erl.'Sehr.:  Watten baoh,  Deatschlands  Qeschichts- 

quellon.  5.  Aafl.  II.  1886.  p.  112;  6.  Aufl.  II.  1894. 

p.  124. 

Vgl.  Consecratio  ecclesiae  Senon. 
Richerus  monachas  Senon. 

Yita  b.  Antonii  confessoria  ex  ord. 
eremitarum  s.  Augustini  (f  1494)  Aqui- 
lae  in  Yestinis  auctore  Carole  Cimi- 
nello  eremita  Augustiniano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  825- 
832.  —  Miraeula  ab  eodem  Carole  Ciminello 
ooUecta  ibid.  p.  832-843.  —  Alia  miracula  a 
C.  Ciminello  aliisque  coilecta  ibid.  p.  843-847. 
Cf.  Cuperi  commentar.  praevius  ibid.  p.  823-825. 

Yita  s.  Antonii  de  Padua  ord.  Minor. 

s.  Prancisci  (f  1231)  auctore  anonymo 

antiquo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun.  IL  p.  705- 
708.  —  Vita  alia  et  miracula  {ist  die  Urle- 
gendCf  vor  1253  verfassi)  ab  Italo  scriptore  coi- 
lecta *  in  Portugaliae  monum.  histor.  Scr.  I.  p. 
116-128.  —  *wiederh.f  aber  verglichen  mit  Cod. 
Paris,  lat  n°  14363  in  Saint  Antoine  de  Padoue, 
sa  legende  primitive  et  autres  pieces  historiques 
. .  .  par  P.  Hilaire  de  Paris.  Geneve  1890.  12^0. 
{LIV.  299 pag.).  —  Vita  s.  A-i  Ulysibon.,  pro- 
fessioue  Franciscani,  quem  vulgo  a  Padua  vocant: 
scripta  a  quodam  patre  Franciscano  graviter  et 
üdeliter,  mutato  stilo  omissis  plerisque  parum 
ad  historiam  facientibus  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  13.  Jun.  II.  Colon.  Agr.  1618.  —  Em- 
bol  ismus  ex  Surio  et  annalibus  "Waddingi  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  708-718.  —  De  miraculis  ad 
canonizationem  productis  ibid.  p.  718 -723.  —  Co- 


1174 


VITA  S.  ANTONH  DE  PADUA 


rollarium  de  canonizatione  ibid.  p.  723. 724.  — 
Legenda  alia  seu  Liber  miraculorum  chro- 
nicis  ordinis  olim  ins^i'tus  [diese  Legenda  ist 
identisch  mit  d,  Vita  s.  A-i  in  Chronica  XXIV 
generalium,  handschriftlich  in  Assisi,  Municip.- 
Bibl.  n«  328.  mbr.  sec.  XV.  fol.J  ibid.  p.  724-741 
(mit  Äbbildd.).  —  Legenda  sen  Vita  et  mira- 
cola  s.  A-i  de  F.,  saec.  XIII  concionata  ...  et 
nunc  primum  edita  a  P.  M.  Antonio  M.  Josa.  Bo- 
noniae  1883.  8**.  XII.  188 pag.  —  Appendix: 
De  translationibus,  de  mandibola,  de  reliquiis, 
de  brachii  particula  Venetis  donata  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  741-748.  —  Analecta  de  ecolesia 
PatayiiMinoribus  condita,  sacelli  Antoniani  forma, 
remm  amissarum  patrocinium  s.  A-i  etc.  ibid.  p. 
748-780.  —  VincentiusBelloTaeensis,  Speoulum 
bistoriale.  Lib.  XXXI.  cap.  131-135. 

Erl.'Sehr.:  Abren,  BrasLnis  de,  Sol  nascido  no  oc- 
cidente,  e  posto  ao  nascer  do  sol.  S.  Antomo  Por- 
tngnes.  Laminar  mayor  no  ceo  da  Igreja  entre  os 
astros  menores  na  esphera  de  Francisco.  Epiiome 
historico,  e  panegyrico  de  sua  admiravel  vida,  et 
prodigiozas  aopoens.  .  .  .  em  Coimbra  1726.  kl.  fol. 

Angelico  daYicenza,  La  vita  di  sant'  Antonio  di 
Fadova  colla  storia  della  sua  sepoltnra,  canonizza- 
zione ,  traslaaone .  e  de'  iniracoh  da  lui  dopo  morta 
operati.  (Cbn  «/)^). in  Bassano  1748.  4».  (Xi/.)  LVI. 
et  268  pag. 

At.  Jean  Ant.,  Histoire  de  s.  Anleine  de  Padoue, 
daprte  les  soaroes  hagiographiqaes  des  18.,  14.  et 
15.  siöcles.  Paris  1878.  8^.  6  fr. 

Azevedo,  Emman.  de,  Vita  del  gloriose  tanmatargo 
Portoghese  sant'  Antonio  di  Padov^a.  Ediz.  2".  Bo- 
logna 1790.  40.  VIJI.  443  pag.  Cbn  rüratte;  Venezia 
1798.  80;  ibid.  1818.  8«;  7.  ediz.  ibid.  1865.  SP.  416 
pag.  L  8  {deuUeh:  Leben  n.  Wunder  des  h.  Antonius 
von  Padaa.  Ans  d.  Italien,  übers,  von  J.  v.  D.  T.  Botzen 
1888.  80.  Mü  Abbildung.  358 pag.). 

Azzognidi,  Ant.,  Animadversiones  crit.-historicae  ad 
Yitam  s.  A-  i  Patav.  vor  anner  Ausg.  der  Sermones 
[s.  A-  i  Pat.]  in  psalmos.  Bononiae  1757.  fol. 

Bai  an,  Pietro,  Snl  libro  ,S.  Antonio  di  Padova  e  i 
suoi  tempi  di  Enrico  Salvagnini.^  Osservazioni.  Pa- 
dova 1890.  89.  132  vag. 

Bettamini,  Gio.,  Vita  et  miracoli  di  s.  Antonio  di 
Padova,  ripresent.  in  20  flg.  s.  1.  (cca.  1600.)  4^. 

Bog  ei,  Vinc,  Compendio  della  vita ,  morte  e  miracoli 
del  glor.  taomatnrgo  s.  Antonio  da  Padova.  Ediz.  2. 
Torino  1886.  24  mo.  137  pag. 

Bolla  doUa  canonizzszione  di  s.  Antonio  da  Padova. 
Padova,  tipografia  Prosperini  1859.  4P.  OonHene  la 
BoUa  in  fac-aimüe  litografaio,  »d  una  diaaertaxüme 
del  prof.  Andrea  Obria.  16  pag. 

Bonnelys,  Fr.,  Saint  Anleine  de  Padoue  et  son  pöle- 
rinage  anx  grottes  de  Brivo  (diocese  de  Tülle).  Brive 
1876.  80.  2  fr.  50  c. 

Bonucci,  A.  M.,  L'eroe  portoghese  s.  Antonio  di 
Padova.  Borna  1709.  8". 

Bnrdegatus,  S.  S.,  S.  Antonii  Patavini  ord.  Min. 
oonfessoris  vita.  Patavii  1663.  40.  (Con  rüraiie.) 

Caccia,  Franc,  Antiquo-novom  oraculum  miraculnm. 
Das  ist  Leben  sthat,  KrafTt  u.  Wundermacht  des  h. 
Antonii  von  Padua  ...  in  zwey  Theil  abgetheilt. 
Saltzburg  1692.  2  vol.  kl.  40. 

Coleridge,  H.  J.,  The  chronicle  of  st.  Antony  of 
Padua.  London  1876.  BP.  [Loben  des  h.  Antonius  von 
Padua.  TJebersetzung.  Mainz  1877.  kl.  8P.  XII.  236 
pag.  Jk  1.20.] 

Compendio  cronologico  e  critico  del  fatti  e  scritti 
della  vita  di  s.  Antonio  detto  di  Padova.  Bassano 
1786.  BP. 

Conring,  Herrn.,  Animadversiones  in  libellum  Ger- 
manica lingua ,  titulo  .  .  Novena  s.  Antonii  de  Padua. 
Helmstadii  1675.  kl.  4P.  61  vag. 

De  s.  Antonio  de  Padua  ef.  Analecta  BoUand.  VH. 
1888.  p.  80.  81. 

Dirks,  Serv.,  Loven  van  den  h.  Antonius  van  Padua. 
Gent  1853.  12mo.  XU.  316  vag.  2  fr. 

:  De  h.  Antonius  van  Padua  en  zyne  tydgenooten. 

Gent  1867.  BP.  260  pag. 

Epitome  vitae  et  miraculorum  divi  Antonii  .  .  dicti 
Paduani  .  .  .  Per  fratres  Minores  convent.  ord.  s. 


Franc,  ad  S.Crucem  Vieonae.  Yiennae  1660. 8^;  Cas- 
soviae  1766.  4P.  116  pag. 

Fontanabona,  Luigi,  Compendio  della  vita  e  delle 
gesttk  di  s.  Antonio  di  P.  Ferrara  1871.  16mo.  464 
pag.  L2. 

Fortunatus  a  D.  Bonaventura,  Dissertatio  de  s.  An- 
tonio de  Padua.  Conimbricae  1830.  8P. 

Grandi,  Vitt.  Silv.,  Vita  di  s.  Antonio  di  Padova. 
Venezia  1705.  8P. 

Grazie  e  miraculi  del  gran  santo  di  Padova  detto  il 
Taumatuigo  dall'  a.  1666  sino  il  1697.  NaovameQte 
ristampati  ad  inslanzia  del  .  .  .  Panntia.  Mondovi 
1699.  §0;  4.  impressione.  Padova  1708.  8^. 

Guyard,  J.  A.,  Histoire  de  s.  Antoine  de  Padou«, 
de  l'oidre  des  ft^res  Mineurs.  Pansl860.  8^.  482  pag. 
Mit  I^yrtr. 

Heim,  NikoL,  Der  h.  Antonius  von  Padua,  sein  Leben 
und  seine  Verehrung.  Kempten  1895.  8P.  XXI.  553 
paa.  Jk  6.60. 

Hella  da  Cortona,  Vita  et  minu^ula  di  s.  Antonio 
de  Padoa.  Venezia  1602.  4P.  Oon  20  figg.  —  Pemda 
1672.  40. 

Hilaire  de  Paris,  Saint  Antoine  de  Fiadooe:  sa  le- 
gende primitive  et  autres  niöoes  historiques.  Mon- 
treuil-sur-Mer  1890.  BP;  Neuville  -  sous  -  Montreoil 
1891.  80.  LIV.  299  m. 

Horoy  in  Medii  aevi  Bibliotheca  patristica.  Ser.  L 
tom.  VI.  Paris.  1880.  p.  556,  gibt  eim  Bt&Mmpfc». 

Klaub  er,  J..  Vita  s.  Antonii  Paduani,  ord.  Min., 
orbis  totius  thaumatuigi.  Aug.  Vindel.  (1783.)  &.  Otm 
ISeffig. 

Lebensgeschichte  des  heil.  Antonius  von  Padoa. 
Aus  dem  Flftmischen  übers,  von  Gottfir.  Simar.  2.  Aufl. 
Begensburg  1876.  gr.  80.  XII.  212  pag.  Jk  2.70. 

Lempp,  Eduard,  Antonius  von  Padua  in  S^iteduift 
fOr  Kirchengeschichte.  XI.  Gotha  1890.  p.  177-211. 
608-538;  XIL  p.  414-461;  XUI.  1892.  p.  1-46. 

Mancini,  Lelio.  Belazioni  del  ^na  Santo  di  Padova 
Antonio ,  e  dell'  alte  sne  maraviglie  oosi  avanti,  come 
doppo  morte.  Patavia  1654.  40.  Oon  28  fiag. 

Meyer,  Gabr.,  Der  heil.  Antonius  von  PadaA.  Sein 
Leben,  seine  Wunder  und  seine  Verehron^.  Ein- 
siedeln  1881.  80.  192  pag.  .A  1.80. 

Novena  s.  Antonii  de  Padua.  Das  ist  kurtaeer  Be- 
richt von  der  Andacht  ...  zu  der  Ehre  des  h.  An- 
tonii .  .  .  Nach  den  Hannoverschen  ExemplareD  ge- 
drucket zu  Helmstfidt  1675.  kl.  4P.  23  pag. 

Orsato,  S.,  Le  grandezze  di  s.  Antonio  di  Padova. 
Padova  1653.  40. 

Pasquali ,  Luigi ,  Le  gesta  e  le  glorie  del  taumatur^ 
di  Padova  esposte  in  trentasei  discarsipanegir.-morali 
od  elogi  storico-morali.  Si  aggiunge  il  panegfirico  di 
8.  Antonio  e  cinque  edite  orazioni.  Tomo  1.  2.  Bo- 
logna 1884.  gr.  80. 

Pasquetti,  G.  =  Grazie  e  mirnculi. 

Pechecus,  F.  M.,  Epitome  vitae  et  miiaculoniffl  5. 
Antonii.  Lucornae  16o8.  80. 

Pianzola,  Bern.,  Vita,  miracoli  e  privüegi  di  s.  An- 
tonio di  Padova.  Padova  1792.  80. 

Polentone,  Sicco ^  De  s.  Antonii  Ulyasiponen^is  co- 
gnomento  Patavini  vita  et  miraonlis  commentariu^ 
{geschrieben  1433)  in  S.  Antonii  Ulyss.  c  Pat,  S<»r- 
mones  in  psalmos ,  ed.  Ant.Mar.  Azzognidi.  Boooniia 
1757.  fol.  p.  iz-ovi;  wiederhoiU  ohne  die  veerttoUm 
Anmerkk.  in  Medii  aevi  biblioth.  patristica,  ed.  Horov. 
VI.  Paris.  1880.  p.  469fr. 

Polidoro,  V.,  Le  religiöse  memorie,  nolle  qnali  si 
tratta  della  chiesa  del  glor.  s.  Antonio  da  Padova. 
Venetia  1590,  40. 

Poliziano,  L.  M.,  Belazioni  del  gran  santo  Antonio 
=  Mancini. 

Salvagnini,  Enrico,  Sant' Antonio  di  Padova  e  i 
suoi  tempi  (1195 — 1231).  Opera  premiata.  Torino  e 
NapoU  1887.  80.  XXIII.  312  pag.  L  5. 

Sander,  A.,  De  claris  Antonüs.  Lovanü  1627.  4*. 

Sandoval,  A.  de,  Estudios  critioos  de  laedad  media: 
historia  do  san  Antonio  de  Padua  y  de  sa  liempo. 
Madrid  1892.  80.  188  pag.  Spes. 

Saviolo,  P.,  Le  prodigiose  glorie  del  Santo  di  Pla- 
dova.  Padova  1669.  fol.  88  pag. 

Schindler,  Adri.,  Miraculum  Hispanicnm,  s.  Anto- 
nium  Paduannm,  feliciter  et  fructuose  translatam 
.  .  .  sequitur,  in  hao  altera  parte.  .  .  .  ExercitiuB 
pium  Antonianum;  conlinens  preces  matntinas  et 
vespert. .  . .  Schlictinkow.  1694.  80. 

Scrinzi,  Giustin.,  S.  Antonio  di  Padova  e  il  »0 
tempo.  Verona  1888.  16mo.  {V.)  631  pag.  Ld.öO, 


ACTA  S.  ANTONII  EREMITAE  —  DE  S.  ANTONIO  EP. 


1175 


SeebOck,  F)i.,  Der  heil.  Antoniiis  vonPadaa.  Leben. 
Wunder,  Lehre  n.  Verehrang.  Mainz  1878.  8^.  439 
pag.  Jki. 
Sicco  Polentone ,  vid.  Polentone. 

Tempesta,  Anton.,  Vita  di  santo Antonio.  Borna  1697. 

fol.  Mü  27  TafOn.  Sehr  Bettm- 
Vicenia,  Angel,  da,  La  vita  di  s.  Antonio  di  Padoya. 

Bassano  (Venezia)  174B.  A\  Cum  tffigü. 
Vi  eins,  Epitome  vitae  et  miracalorom  divi  Antraüi 

Päd.  Lacae  1668.  12mo. 
Vita  et  miraoola  di  s.  Antonio  di  Padova.    Om  Ib 

fiffun  m  rame.  Venetia  1606.  4<>. 

Acta  s.  Antonii  eremitae  Lucensls  in 
Italia. 

Ausg.:  ed.  Papebroch  ex  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  April.  UI.  p.  477-480. 

Tita  b.  Antonii  eremitae  ord.  s.  Augu- 

stini  Monticiani  in  Hetniria  (f  post  1300) 

et  miraciüa. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Apr.  UI. 
p.  882-836. 

Tita  b.  Antonii  Lirinensie  monachi  (f 
a  526)  auctore  Magno  Feiice  Ennodio. 

Handschr,:  London,  Lambeth.  mbr.  sec.  X. 
4«.  n^  325.  —  Middlehill,  mbr.  sec.  XH.  4^  n« 
1715.  Meermann  50.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec. 
XV.  n»  2177.  —  Im  Eskurial,  mbr.  sec.  XIIL 
D.  m.  22. 

Ausg. :  ^  in  Ennodii  opera  ed.  Sirmondi.  Paris. 
1611.  p.  416.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXIII. 
p.  239-246.  —  '««  Ennodii  opp.  ed.  Hartel  p. 
383  (=  Corp.script  ecclesiast.  Vindob.  VI.  1882). 

—  *  ed.  Frid.  Vogel  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct. 
antiquiss.  VII.  1885.  p.  185-190. 

Ert.-Sekr.:  Pertz'  Archiv  VII.  p.  287. 

Tita  s.  Antonii  Magni  abbatis  in  The- 
baide  (fa. 356)  auctore  s. Athanasio  epi- 
scopo  Alexandrino. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr.  II.  p.  120- 
141.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXIII.  p. 
125-170;  Kosweydii  notatio  p.  169-194.  —  *uni. 
d.  Tit.:  Vie  de  s.  Antoine.  l^ition  annotee  par 
Maunonry.  {7\acte  gree.)  Paris,  Dezobry  1858. 
12mo  [Uebers.:  trad.  en  fran9.  par  Maunoury. 
ibid.  1858.  12tto.  fr.  1;  —  recata  in  italiano  sul 
teste  greco.  Sciacca  1887.  16°»o.  38  pag.].  — 
Apophtbegmata  et  coUationes  aliaque  ad  vitam 
8.  Antonii  pertinentia  ex  Cassiano  et  Vitis  Pa- 
tram  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  141-148.  —  De 
translatione  I.  et  IL  reliquiarum  s.  A-i  ibid. 
p.  148-150.  —  Translationis  historia  ex  of- 
ficiis  ord.  Antoniani  editis  Romae  1592  ibid.  p. 
151.  —  Eadem  historia  ex  ms.  UltraieotiDO 
ibid.  p.  151.  152.  —  Eadem  historia  ex  bist 
Antoniana  Aimari  Falconis  ibid.  p.  152-156.  — 
Miracula  ibid.  p.  156-160.  —  Ordo  s.  An- 
tonii ibid.  p.  160-162.  —  Trans latios.  Anthonii 
abbatis  Aegypt:  , Tempore  quo'  ex  cod.  Namurc. 
n*»  159  in  Analect.  Bolland.  IL  p.  341-354.  — 
Miracula  s.  A-i  Tolosae  a.  1114  patrata,  in- 
strumentum  ex  ohartulario  abbatiae  Lezatensis 
^ap.  Vaissette,  Histoire  de  Languedoc  U.  p.  393. 

—  ^tciederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  160.161. 

Erl.  -  Sehr. :  Antoine,  Abb^ ,  La  Thöbal'de  chr^tienne, 
oa  Saint  Antoine  le  Orand ,  patriarche  des  solitaires. 
Lyon  1854.  BP.  5  fr. 


Bonrbon,  Abb6,  La  Th6balde  chr6tienne,  on  rie  de 
8.  Antoine ,  grand  patriarche  des  solitaires.  Lyon  1861. 
9>.  6  fr. 

Ceballos,  Blas  Antonio  de,  Tida  de  s.  Antonio  abad, 
corregida  por  Job6  Carrasco.  Madrid  1878.  4,^. 

Clarns,  L.,  Die  Grundlage  der  christl.  MvstUc  im 
Leben  des  h.  Einsiedlers  Antonius  dargestellt  n.  er- 
lantort.  MQnstor  1868.  9>. 

Commentarias  praevinB  t»  AA.  SS.  Boll.  I.  o.  p.l07 
-120;  ef.  p.  1135. 

Evelt,  Jal.,  Die  Verehrang  des  h.  Antonias  Abbas 
im  Mittelalter.  Mit  besonderer  RQcksicht  anf  West- 
falen tn  Zeitschrift  für  TaterUbid.  Oeech.  n.  Alter« 
thofflskonde  Westfalens.  XXXin.  2.  p.  3  -  26. 

Farrar,  F.  W.,  Was  there  a  real  st.  Antony  the 
Hermit  ?  m  The  Contemporary  Beview.  LU.  London 
1887.  p.  617-627. 

Haaber,  J.,  Der  h.  Antonius  der  Grosse,  Einsiedler 
aus  dem  3.  u.  4.  Jahrh.  Augsburg  1840.  8^. 

Hello,  Charl.,  Vie  de  saint  Antoine  le  Grand.  Paris 
1878.  12mo.  282  vag.  2  fr. 

Legende  du  grana  saint  Antoine ,  translatöe  de  latin 
en  Itan^is  par  ftöre  Pierre  de  Lanoy  prescheur, 

Sabl.  pour  la  prem.  fois  d'aprös  le  ms.  d' Antoine 
e  Saix  par  M.-C.  Guigue.  Lyon  1889.  4P.  15  fr. 
Meyer,  Jul.,  Ueber  Aechtheit  u.  Glaubwürdigkeit  der 

dem  h.  Athanasius  d.  Gr.  zugeschriebenen  Vita  An- 

tonU  in  Der  KathoUk.  1886.  I.  p.  495-516;  619-636; 

IL  p.  72 -86;  173-198. 
Tempos ta,  Ant.,  La  vita  di  s.  Antonio.  Roma  1598. 

gr.  4P.  Mü  28  Abbüd.,  kOem.  u.  italim.  Text. 
Vergor,  A.,  Vie  de  s.  Antoine  le  Grand,  patriarche 

des  c^nobites.  Tours  1890.  8P.  XII.  416  pag. 
Weingarten  ^  H.,  Ursprung  des  MCnchthums  in  Brie- 

gers  Zeitschrift  f.  Kirchengeschichte.  I.  Gotha  1877. 

p.  10-30,  apridU  die  Vita  dem  h.  Äihaaw  ab. 

Tita  b.  Antonii  PeregrinI  Patavü  in  Italia 
(f  1267)  auctore  Bernardino  Scardeo- 
nis. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  L  p.  264.  265. 

—  Acta  diaria  miraculorum  a.  1267.  1268  ap. 
Mittarelli,  Annal.  Camaldulens.  V.  app.  p.  177- 
194. 

Martyrium  b.  Antonii  Ripoiani  martyris 

ex  ord.  ff.  Praed.  Tuneti  in  Africa  a.  1460, 

auctore  fratre  Gonstantio  ord.  s.  Hiero- 

nymi. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI. 
p.  534-537.  —  Miracula  authentica  t6id.  p.  537- 
541.  Cf.  Pinii  common t.  praevius  ibid.  p.  530- 
534. 

Tita  b.  Antonii  Rubei  ord.  fratrum  Mi- 
norum  (f  ante  saec.  XVI). 

Ausg.:  dcsumpta  ex  Hagiologio  Ital.  in  AA. 
SS.  BoU.  28.  Oct.  XII.  p.  756.  757 ;  cf.  V.  de  Buckii 
comment  praevius  p.  755. 

De  s.  Antonio  abbate  Turonibus  in  Oallia  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  498. 

De  SS.  Antonio,  Afhi,  Cantionella  martyribuB 
in  Specia  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  11.  p.  800. 

De  s.  Antonio  Cauiea  patriarcba  Constantino- 
politano  (f  a.  895)  Bollandi  common tarius  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Febr.  IL  p.  621.  622.  —  Oratio  in 
s.  Antouium  Nicephori  philosopbi,  edita  a 
lipomano  et  Surio  wiederh.  ^  ibid.  p.  622-629. 

—  *  ap.  Migue ,  Patrolog.  graeca  lat.  taut,  edita. 
LV.  p.  521-544. 

De  s.  Antonio  epiooopo  ut  creditur  Carpento- 
ractensi,  Beduini  in  comitatu  Vindascino  (saec. 
V  fin.)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept 
IV.  p.  81.  82.    Cf.  Sept.  VIE.  p.  772-782. 


1176 


DE  B.  ANTONIO  HUNGARO  —  DE  SS.  APHRODISIO 


De  b.  Antonio  Hungaro  tertii  ordinis  s.  Fran- 
cisci  (t  1398)  Fulginii  in  Umbria  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Mai.  UI.  p.  251. 

De  s.  Antonio  maiiyre  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Febr. 
in.  p.  490. 

De  8.  Antonio  martyre  Romae  sub  Commodo 
imp.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV.  p.  498. 

lyi.-Sehr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 
a.  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  288. 

De  88.  Antonio,  Menilo,  Joanne  monachis  Ro- 
manis (saec.  Y)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr.  IL  p.  164. 

De  b.  Antonio  Pavono  ord.  Praed. ,  Saviniani 
in  Pedemontio  martyre  a.  1 374  in  A A.  SS.  Boll. 
9.  April.  I.  p.  853-855. 

De  y.  Antonina  martyre  Nieaeae  in  Bithynia 
sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  I.Mari  I.  p.26. 
—  Martyrium  ex  mss.  Cryptae-Ferratae  ibid. 
p.  27.  —  Alterius  s.  Antoninae  Nicaenae 
martyrium  ibid,  p.  27.  28. 

Tita  s.  Antonini  abbatis  Surrentini  in 

ItaUa  (f  cca.  830)  auctore  Surrentino  ano- 

nymo. 

Ausg.:  ex  ms.  et  *  A.  Caracciolii  [aub  tit.: 
S.  A-i  ooenobii  Agrippinensis  apud  Surrentum  qu. 
abbatis  vita.  Neapoli  1626]  editione  ^in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Febr.  IL  p.  787-794.  —  ■  wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  417- 
430.  —  *  »n  Dissertazione  orit-storica  circa  l'eti 
di  8.  Antonino  abate.  Napoli  1789.  8<^.  —  *  2  fra- 
gmenta  ex  miraculis  wiederh.  ed.  Waitz  in  Mon. 
Germ.  bist.  Scr.  rer.  Langob.  p.  583-585.  —  Alia 
vita  ex  antiq.  lectionibus  eccles.  Surrentinae 
editae  ab  Ant.  Caracciolio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  794-796.  Cf.  Bollandi  comment.  praevius  ibid. 
p.  783-787. 

Ürl.-Sehr.:  Capasso,  Memorie  storiche  della  chieaa 
Sorrentina.  Napoli  1855.  BP. 
Sersale,  Q.,  Vita  di  s.  Antonino  abate  patrono  prin- 
cipale  della  oittH  di  Sorrento.  Napoli  1847.  gr.  8^. 

Tita  s.  Antonini  archiepiscopi  Floren- 
tini (er  hiess  eigentlich  Antonio  di  ser 
Niccolö  di  Pierozzo  do'  Forciglioni,  gen. 
Antonio  Pierozzi,  f  1459,  canonisirt  31. 
Mai  1523  von  Hadrian  VI)  auctore  Fran- 
cisco Castilionensi,  sancti  domestico. 

Ausg.:  ex  autographo  in  AA.  SS.  Boll.  2. Mai. 
I.  p.  313-325.  —  Vita  altera  auctore  Leonardo 
de  Serubertis  oixi.  Praed.  (f  cca.  1469)  ibid. 
p.  326-335.  —  Analecta  ex  sunimario  proces- 
suum  impresso  ibid.  p.  335-351.  —  Gloria 
posthuma  ibid.  p.  35 1  - 358.  —  Translatlo  s. 
A-i  ibid.  p.  766-771. 

ErL'Sckr.:  Bartoli,  Istoria  dell'  arcivescovo  s.  An- 
tonino e  di  alcani  snoi  disoepoli,  coli'  apologia  di 
F.  Girol.  Savonarola.  Firenzo  1782.  40. 

Bnoninsegni,  Tom.,  Descrizzione  della  traslazione 
dol  corpo  dl  s.  Antonino,  arciv.  di  Fireuze,  fatta 
noila  chiesa  di  s.  Marco  1589.  Firenze  1589.  4^.  31 
pag.    Sehr  selten. 

Loddi,  Seraf.  Maria,  Memorie  della  genealogia  e  del 
laogo  del  nascimento  de  s.  Antonino.  Firenze  1731.  49. 

Maccarani ,  Domen.,  Vita  di  s.  Antonino  arcivescovo 
di  Firenze.  Firenze,  Albizzini  1708. 40.  Venezia  1709. 8». 

Papebroch,  Comment.  praevins  in  AA. SS. Boll.  I.e. 
p.  310-812;  cf.  VII.  p.  658  -  556  (wo  ^  -  «  Portrait  t*. 
appendix  ex  vita  italice  scripta  ab  Eaphrosino  La- 
pini)  u.  p.  681. 


Qn6tif  etEchard,  Script,  oid.  Praedicat.  I.  p.  659. 
Vita  di  8.  Antonino  arcivescoTo.  Asti  1886.  24mo. 
32paq. 

Vgl,  Antoninas  arch.  Florent. 

Acta  s.  Antonini  martyris  Äpameae  in 
Syria  (saec.  11.  IV)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p. 
354-355.  —  Acta  alla  ex  Vinoentii  Bello- 
vac.  specul.  histor.  lib.  13  cap.  35  ibid.  p.  35.5. 
356.  —  Passio  b.  Antonini  ap.  Labbe,  Bibl.  nova 
I.  p.  685-689. 

Erl.'Sdtr.:  Stilting,  Comment  praevius  tu  AA  SS. 
1.  c.  p.  340-354. 

De  s.  Antonino  epiocopo  conf.  (f  cca.  660)  Me- 
diolani  in  Italia  R.  de  Backii  comment  criticos 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Oot  XIII.  p.  831-835. 

De  s.  Antonino  martyre  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  413. 

De  8.  Antonino  maiiyre  Piacentiae  in  Italia 
(saec.  III  vel  IV)  Sollerii  commentarius  prodro- 
mus  ad  diem  2.  3.  et  30.  Septembris  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Jul.  II.  p.  7- 19  u.  30.  Sept.  VIE-  p.  293. 
—  Inventio  corporis  s.  Antonini  mart  Piacen- 
tini ex  2  codd.  bibl.  Ambros.  Mediolan.  in  Ana- 
lect  BoUand.  X.  1891.  p.  119.  120. 

Erl.-Sehr.:  Acta  quoad  emviaitun  reoognitionem  ^*- 
lemnem  sa.  Antonini  mart.  patroni  principis  et  Victo- 
ris  epieoopi  primi  Plaoentiae  die  15.  Aa|^.  1879  p^ 
Joannem  Bapt.  Scalabrini  episoopom  habitanu  Pia- 
centiae 1880.  40.  154  pag. 

Campi,  Petr.  Mar.,  S.  Antonini  mart.  Piacentiae  tute- 
laris  series.  Piacentiae  1603.  4P. 

Cypellarias,  Franc.  Bern.,  Pane^yricos  d.  Antonini 
mart.,  aug.  Piacentiae  tutelaris.  Mediolani  1621.  4°. 

Tononi,  D.  G.,  Notizie  intomo  la  vita  e  il  cnlto  dei 
SS.  Antonino  mart.  e  Vittore  veecovo.  Piaoenxa  lS.S>i. 
16mo.  258  pag.  L  1. 

De  s.  Antonino  monaclio,  item  de  b.  forsan 
Nicodemo  ord.  s.  Basilii  monachis  (saec.  X.  XI) 
Hieracii  in  Calabria  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Au^.  IV. 
p.  648. 

De  s.  Anub-Bissorio,  Heliopoli  passo,  S8.6eorgio 
et  Basjela  uxore  etc.  mart.  in  Aegypto  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Jun.  IL  p.  679. 

De  8.  Anub  eremita  in  Aegypto  (-)-  cca.  460) 
Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jan.  1.  p. 
641-643. 

Martyrium  s.  Anysiae  quae  est  Thessa- 
lonicae  auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  Sanctomm  histo- 
riis.  30.  Deo.  VI.  p.  1048-1051. 

De  s.  Appelico  sive  Amphelico  martyre  in  Si- 
cilia  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Apr.  II.  p.  844. 

De  SS.  Apelle,  Lucio  et  Clemente  episc4>pis 
Smyrnae,  Laodiceae  et  Sardibus  (saec.  I)  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  April,  in.  p.  4. 

Yita  s.  AphraatiS  anachoretae  in  Syria 
(saec.  IV)  auctore  Theodoreto  episcopo 
Cyri. 

Atisg. :  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Apr.  L  p.  664-6»»7. 

De  88.  Aphrodisio,  Agrippa,  Sabine  ete.  mar- 
tyribus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai. 
III.  p.  202. 

De  SS.  Aphrodislo ,  Jocundino  et  Fimio  marty- 
ribus  Tarsi  in  Gilicia  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  Ü. 
p.  363. 


DE  S.  APHRODISIO  —  DE  SS.  APOLLONIO 


1177 


De  s.  Apbrodisio  martyre  in  Cilicia  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  74. 

De  SS.  AphrodMo,  Melda,  Macrobio  ete,  marty- 
ribus  Scythopoii  «n  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  459. 

De  SS.  Aphroilisio,  Privato,  Giddino  eie.  mar- 
tyribus  Tarsi  in  Cilicia  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai. 
II.  p.  557. 

Vita  s.  Apiani  monacbi  Papiae  et  Co- 

macii  in  Italia  (f  cca.  800). 

Ausg. :  ex  ms.  cardinalis  Barberini  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Mart  L  p.  321-324.  —  Sermo  enco- 
miasticus  ibid.  p.  324-32Ö.  —  Poema  histori- 
cum  ibid.  p.  326. 

De  8.  ApIano  episcopo  Afro  Papiae  in  Italia 
(saec.  VI  ine.)  V.  de  Backii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct  XII.  p.  815.  816. 

De  s.  ApoHinare  episoopo  BKurioensi  in  Oallia 
(t  611)  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct 
ni.  p.  413-415.  —  Elogium  sancü  auctore  ano- 
nyme monacho  San-Sulpitiano  in  suburbano  Bi- 
turicensi  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  34.  — 
*  iciederh.  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  p.  415.  416. 

Tita  s.  Apollinaris  episcopi  Ravennati8 

(t  cca.  75)  auctore  Agnello  seu  Andrea 
presbytero  ßavennate. 

Atisg. :  ^  in  Agnelli  lib.  pontificalis  sive  Vitae 
pontifioam  Ravennat.  ed.  Baccbinias  I.  p.  124. 

—  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p.  350- 
352.  —  'ed.  Holder -Egger  in  Mon.  Germ.  bist. 
Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  280.  281.  —  Vita  alia 
auctore  anonyme  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  23.  Jul. 
Mit  geändertem  Stil.  —  'ap  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  I.  2.  p.  529-533.  —  Passfo  auctore  anonymo 
ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  344-350.  —  Ana- 
lecta.  Pars  1.  ibid.  p.  352.  353.  —  Mlraenla 
auctore  anonymo  monacho  ut  videtur  8.  Benigni 
ibid.  p.  353-358.  —  Pars  2.  Historia  inven- 
tionis  sec.  XII  ibid.  p.  358-368.  —  Pars  3. 
Ecclesia  Classeusis  et  corpus  sancti  ibidem 
quiescens  ibid.  p.  368.  369.  —  Pars  4.  Instru- 
mentum  translationis  s.  A-s  sub  Julio  11  papa 
ibid.  p.  369.  —  Historia  translationis  ^ibtd. 
p.  370-374.  —  »  ap.  Muratori  1.  c.  p.  533-5.36. 

—  Pars  5.  Sintne  s.  A-s  hodiemi  exuviae  sacrae 
ad  quaedam  loca  Oermaniae  ac  Belgii  translatae? 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  374-385.  —  Rodulphi 
prioris  Camaldulensis  Tractatus  de  inventione 
corporis  b.  A-s  ap.  Muratori  1.  c.  p.  536-546. 

Erl.-Schr.:  Birlo,  J.  A.,  Das  Leben  and  Wirken  des 
h.  ApoUinaris.  Bonn  1857.  12mo.  50  J^ 

Farabnlini,  Dar.,  Storia  della  vita  e  del  cnlto  di 
s.  Apollinare  primo  vescovo  di  Ravenna  e  apostolo 
dell'  Emilia.  Roma  1874.  2  vol.  8». 

Onastucci,  Notizie  storiche  della  vita  e  del  mar- 
tirio  di  8.  Apollinare ,  primo  vescoro  .  .  .  di  Ravenna. 
Forlil781.  49.  Cm  2  tav. 

Marettif  Aorel.,  Vita  di  s.  Apollinare  arcivesoovo, 
martire  e  protettore  di  Ravenna.  Ravenna  1644.  kL40. 

Mingazzi,  Lac,  Ck>mpendio  della  vita  dell'  inclito 
mart.  s.  Apollinare,  discepolo  di  s.  Pietro,  primo 
vescovo  di  Ravenna,  apostolo  dell'  Emilia.  2.  ediz. 
Ravenna  1886.  24mo.  90pag. 

Pauli,  Theodoric.  (+ post  1489),  De  translationibas 
reliqniaram  corporis  s.  Apollinaris  a  Ravenna  in  Oo- 
rincnem  et  in  lüiis  diverais  locis,  oppidis  et  mona- 
steriis  ^mdrueki  als  Anhang  xu  Damasi  nape  Historia 
divi  Apollinaris  Antiocheni.  Coloniae,  (^aentell  1526. 
4P.  [Eumpl.  in  Aaekm,  StadtbibL]  —  Aaszüge  "ap. 


Herrn.  Crombach,  Historia  ss.  triam  magoram.  Ck)- 

loniie  1664.  p.  664;  —  >tn  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V. 

p.  374. 
Pin  ins,  Gomment.  praevins  m  AA.  SS.  fioll.  1.  c.  p. 

328-844. 
Tarlazzi,  Ant.,  Le  Qesta  gloriose  di  s.  Apollinare  e 

dei  santi  arcivescovi  Colombini.  Ravenna  1885.  8^. 

125  pag. 
Vita  e  martirio  di  s.  Apollinare  vescovo.  Forlil781.8^. 

Tita  s.  Apollinaris  episcopi  Valentiae 

Segalaunorum  in  Gallia  (f  cca.  a.  520) 
auctore  coaevo,  forsan  Eladio  (?)  dia- 
cono. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  n*  5594.  mbr. 
sec.  XI  ine.  4^  fol.  4. 

Ausg.:  *  ed.  V.  Barralis,  Chronologia  Lirin. 
Lugduni  1613.  p.  377.  —  'ap.  l>abbe,  Bibl.  nova 
I.  p.  689-693.  —  *  ap.  Martene,  Ampi,  collect. 
VI.  p.  779-784.  —  **n  AA.  SS.  Boll.  5.  Oct.  UI. 
p.  58-65.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p. 
404.  405. 

Eirl.-S€kt,:  Ghesqaierii  comment.  pnev.  «n  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  45  -  58. 

Vita  s.  Apollinaris  Syncieticae,  quae 
Dorotheus  dicta  (saec.  V)  auctore  syn- 
chrone apud  Metaphrasten. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  257-261. 

De  s.  Apollo  episcopo  apud  Graecos  et  s.  Alexio 
episcopo  Bithyniae  in  AA.  88.  Boll.  10.  Jun.  II. 
p.  276. 

De  ss.  ApoHone,  Frotheo,  Orione  etc.  martyri- 
bus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  IL 
p.  381. 

De  8.  Apoilonla  virgine  martyre  Alexandriae 
in  Aegypto  (a.  249)  Bollandi  common tar.  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  II.  p.  278-282. 

Erl.'Sckr.:  Lef^genda  di  s.  Apollonia  verg.  e  mart. 

B.  1.  et  a.  (Firenze,  sec.  XV.)  4". 
Legende   der   glorreichen   h.  Jangfran  a.  Hartyrin 

Apollonia  (9.  Febr.).    Ein  Beitrag  zur  Hagiographie 

in  Der  Katholik.  1872.  1.  p.  226-246. 
Neu  mann,  K.  Joh.,   Der  römische  Staat.  1.  Leipzig 

1890.  p.  881. 

Tita  s.  Apollonii  abbatis  in  Thebaide 

(t  cca.  395)  auctore  Pallad io  Helleno- 

politano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  II.  p. 624-627. 

De  88.  Apollonio,  Epbebo,  Optato  eic.  martyri- 
bus  Interamnae  in  Umbria  (f  cca.  272)  in  AA. 
SS.  BoU.  14.  April.  II.  p.  211.  212. 

De  s.  Apollonio  episcopo  Beneventi  in  Samnio 
(saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  579. 

De  s.  Apollonio  epiocopo  Brfxiae  in  Insubria 
Italiae  (saec.  II)  SoUerii  commentar.  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Jul.  II.  p.  453-457. 

De  SS.  Apollonio  et  Euphemio  martyribus  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  45. 

De  ss.  Apollonio,  Eugenio  et  Vitale  episcopo 
ut  volunt  Ravennate  martyribus  in  AA.  SS.  BolL 
23.  Jul.  V.  p.  388. 

De  s.  Apollonio  martyre  Iconii  in  Cappadocia 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  III.  p.  35. 

De  ss.  Apollonio  presbyt,  Grano,  Hilario  etc. 
martyribus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Apiil. 
I.  p.  862. 


1178 


DE  S.  APOLLONIO  —  VITA  S.  ARBOGASTI  EP.  ARGENTOR. 


De  s.  Apollonlo  senatore  Romano  et  mai-tyre 

in  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  II.  p.  539.  540. 

Eri,-Sekr.:  Neumann,  K.  Joh.,  Der  rGmische  Staat 
und  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1&90.  p.  288. 

Acta  s.  Apphiani,  s.  Aedesii  martyris 
fratris,  martyris  Caesareae  in  Palaestina 
sub  Maximino  auctore  Eusebio  teste 
oculato. 

Ausg. :   in  AA.  SS.  Boll.  2.  Apr.  I.  p.  59.  60. 

Yita  s.  Appiani  monachi  Caeli-Aurei 
apud  Ticinum  in  Italia  (saec.  VIII.  Nov.  6). 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  2.  p.  551-556. 

De  8.  Appiano,  vgL  De  s.  Apiano. 

Yita  s.  Apri  {s,  Evre)  Leucorum  urbis 

episcopi  et  confessoris  (saec.  Yfin.):  ,Bea- 
tissimi  viri  et  ante  omne'. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  XII.  foi. 
n«  5308.  Colb.  18.  f.  42. 

Ausg.:  ^ap.  Calmet,  Histoire  de  Lorraine.  I. 
1728.  preuv.  p.  107-111.  —  *  hieraus  wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sepi  V.  p.  66-69  mit  Weg- 
lassung einiger  Wunder. 

Miracula  s.  Apri  Tullensis  epi- 
scopi a  monacho  S.  Apri  post  978  scripta. 

Man  hat  bisher  wol  mit  Unrecht  den  Adso  Der- 
vensis  fQr  den  Verf.  gehalten.  Glaubwürdig  in  vieler 
Beziehung. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  ni.  p.  1027. 
Mehrere  Wunder  ausgelassen.  —  *  vollständig  u. 
besser  ap.  Galmet,  Histoire  de  Lorraine.  I.  1728. 
preuv.  p.  111  -116.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Sept.  V.  p.  70-79.  —  *  Fragmente  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  515-520. 

Erl.-Sehr.:  Chöry,  Marc.,  Saint  Epvre,  7.  Sv^ue  de 

Toul ,  sa  vio,  son  abbaye ,  son  culte.  Paris  1866. 18mo. 
Elquin,  C.  F.  A.,  Notice  histor.  sur  la  vie,  le  culte 

et  les  miracles  de  s.  Erre.  Nancy  1828.  Ibmo. 
S.  Epvre,  patron:  öloge  histor.  du  saint,  suivi  de 

son  Office.  Mancy  1856. 
Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II. 

18G9.  p.  254. 
Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.  990. 
Rettberg,  Eirchengoschichte  Deutschlands.  I.  1846. 

p.  516. 
Btvet  tn  Histoire  littöraiie  de  la  France.  VI.  1742. 

p.  485. 
Suysken,  Comment.  praevius  «n  AA.  $S.  Boll.  1.  c. 

p.  55-66. 
T 1 1 1  e  m  0  n  t ,  M^moires  p.  s.  h  Thist.  ecclös.  XIV .  1709. 

p.  727-729. 

De  s.  Aprincfa  virgine  Mctis  in  monasterio  s. 
Clementis  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  254. 

Yita  s.  Aproniae  virginis  Tulli  in  Lo- 
tharingia  (saec.  Y.  YI)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  46.  47 
c.  Cuperi  commentario  praevio  p.  45. 

De  8.  Aproniano  Commentariensi  martyre  Ro- 
mae  via  Salaria  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Febr.  I.  p.  287. 

De  8.  Apninculo  episcopo  lingonensi,  dein 
Claromontano  in  Gallia  (f  cca.  488)  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Mai.  ÜI.  p.  369.  Vgl.  p.  684. 

De  8.  Aptadlo  sive  Aptade  episcopo  Metensi 
in  Gallia  Belgica  (saec.  VIII)  in  AA.  SS.  BolL 
21.  Janr.  U.  Append.  p.  1145. 


De  8.  Aptonio  episcopo  Engolismensi  (i-  saec 
VI)  Rem.  de  Bück  comment  historicus  tn  AA. 
88.  Boll.  26.  Oot.  XI.  p.  885-888. 

De  88.  Aqaila  et  Hilario  martyribus  ap.  Oraecos 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  UI.  p.  660. 

De  ss.  Aquila  et  Priscilla  coniugibus  forte  in 
Asia  minore  (t  cca.  a.  65)  Pinii  sylloge  hist  in 
AA.  SS.  Bell.  8.  Jul.  n.  p.  534-537. 

De  s.  Aquila  praeside  martyre  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart.  UL  p.  84. 

Acta  s.  Aquilinae  virginis  martyris  Bjbli 
in  Phoenicia  a.  298  auctore  antiquo. 

Ausg. :  graeoe  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun. 
n.  p.  673-678. 

Yita  s.  Aquilini  epi8Copi  Ebroicensis 
[Evreux]  in  Gallia  (f  c.  690). 

Ausg. :  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  19.  Oct.  Mit  ver- 
ändertem Stil.  —  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Oct.  VUI.  p.  505-510.    Cf.  Bossuei  commentar. 

Eraevius  ibid.  p.  489-505  et  Histoire  litter.  de 
i  France.  IV.  1738.  p.  198. 

Yita  s.  Aquilini  pre8byteri  martyris  Me- 
diolani. 

Ausg. :  ex  officiis  canon.  regulär.  Lateran,  tn 
AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  n.  p.  970. 

De  SS.  Aquillno  et  Victoriano  martyribus  in 
Isauria  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  ÜI.  p.  571. 

De  88.  Aquilino,  Gemino,  Eogento,  Marciano, 
Quincto,  Theodoto,  Tryphone  martyribus  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  165. 

De  88.  Aquillno,  Gemino,  Gelasio  ete.  martyri- 
bus Forosemproniens.  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Febr. 
L  p.  458.  459. 

De  ss.  Aquillno,  Spenito,  Civino  ete.  maitvribus 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  361. 

De  88.  Arado  et  Tacceo  martyribus  Alexandriae 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  April.  11.  p.  748. 

De  8.  Aratore  opisoopo  Virdun.  (ante  saec.  \\ 
vid.  De  88.  Mauro,  Salvino. 

De  SS.  Aratore  presbytero,  Fortunato,  Feliee  de. 
martyribus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  BolL  2.  ApnL 
n.  p.  843. 

Yita  s.  Arbogasti  episcopi  Argentora- 
tensis  (f  678)  auctore  Uthone  Hermanni 
Sueviae  ducis  nepote,  episcopo  Argen toraL 
(t  965). 

Ausg. :  ^  in  Legendis  SS.Historiae  Lombardicae 
adiunctis,  cap.  180.  Coloniae  1485.  —  *  in  Bre- 
viario  ecclesiae  Argentinens.  .Argentinae  1489.  — 
*ffi  Historia  Lombardica.   Argentorati  1496.  4*. 

—  *ex  ms.  S.  Maximini  Trev.  et  editis  *n  AA. 
SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p.  177-179.  —  »ap.  Grandi- 
dier,  Hist.  de  Teglise  et  des  eveques  de  Stras- 
bourg. Tom.  I.  Strasb.  1776.  4«.  Piec.  justific.  §  18. 

—  «ap.  Migne,  Patrolog.  lai  CXXXIV.  p.  1003- 

1008. 

Erl. - S(^. :  Bo 8 ch i a s ,  Oomment.  praerins  «a  AA.  SS. 
Boll.  I.  c.  p.  168-187. 
Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutsc-Mands.  II. 
1869.  p.  606. 


DE  S.  ARBONO  —  MARTYRIUM  SS.  ARETHAE 


1179 


Histoire  littdimire  de  la  Tnnoe.  III.  1786.  p.  621. 
Rettberg,  DeatschUnds  Kircbengescbichte.  II.  1848. 
p.  64. 

De  s.  Arbono  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai. 
I.  p.  382. 

Acta  s.  Arcadii  martyrls  Gaesareae  in 
Mauritania  (f  cca.  260). 

Ausg.:  ex  agonibus  martyrnin  editis  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  722.  723,  —  Sermo  s.  Ze- 
nonis  ep.  Veron.  de  s.  Arcadio  *  ibid,  p.  723.  724. 
—  »ed.  Surius,  Vit  SS.  12.  Jan.  —  »m  S.  Ze- 
nonis  opp.  ap.  Migne,  Patrolog.  lai  XI. 

De  8.  Arcadio  arohiopiooopo  Bituiicejisi  in 
Gallia  (f  545)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Ang.  I.  p.  59.  60. 

De  SS.  Arcano  et  Aegdio  eremitis  Bnrgi  s.  Se- 
pulcri  in  Umbria  (saec.  i)  Veldii  commeni  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p.  305-307. 

Yita  b.  Archangeli  Ganetuli  seu  Ganeti 
caQonici  regul.  SS.  Salvatoris  Eugubii  (f 
1513.  Apr.  16)  auctore  anonymo. 

Ausg, :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct  XHI.  p.  193- 
201. 

Erl.-Sehr.:  Hecke,  J.  y.,  Comment.  praevios  ibid.  p. 

186-193. 
(Trombelli)  Tita del  b.  AicaDgelo  Canetoli.  Bologna 

1749.  8». 
Zani,  Val.,  Yita  del  b.  Arcaogelo  Canetoli.  Bologna 

1686.  12mo. 

Acta  SS.  Arcbelaae,  Theclae,  Susannae  virgi- 
num  martyram  Salerni  in  Italia  sub  Diocletiano  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  11.  p.  190-192.  —  Earan- 
dem  acta  italice  scripta  a  Paulo  Regio  episc. 
Vic,  latine  versa  ibid.  p.  192-194. 

De  SS.  Archeiao,  Gypriano,  Comato  etc.  marty- 
ribus  Mesopotwniis  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April.  II. 
p.  377. 

De  SS.  Archio  et  Archeone  martyribus  Nicome- 
diae  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sept.  V.  p.  45. 

De  s.  Arehippo  commilitone  s.  Pauli  apostoli 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart.  III.  p.  82. 

De  SS.  Arclilppo,  Philemone,  Apollonio  ete.  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  IX.  p.  280. 

De  s.  Ardagno  seu  Ardano  abbate  Trenorchiensi 
(t  1056.  11.  Febr.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VI.  2.  p.  102-104. 

De  s.  Ardalione  mimo  et  martyre  sab  Maxi- 
miane in  AA.  SS.  Boll.  14.  April.  II.  p.  213. 

De  s.  Ardone  cognomento  Smaragde  presbytero 

et  monacho  Anianae  (f  843)  ap.  Mabillon,  AA. 

SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  589.  590. 
Vgl.  Aldo  Smaragdns. 

Historia  s.  Ardoini  Angligenae  de  Ge- 
perano  (f  ut  fertur  a.  627),  per  modum 
allegationis  in  iure  descripta  ab  Antonio 
Vitagliano  Geperanensi. 

Ooschrioben  1644. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  25.  Oct  XI.  p.  653  -  656 ; 
cf.  Yict.  de  Bück  comment.  praevius  p.  650-653. 

Vita  s.  Arduini  confessoris  Arimini  in 
Italia  (f  1009)  auctore  anonymo  incerti 
temporis. 


Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Ang.  HI. 
p.  216-221. 

Erl.'Sehr.:  Ca  per,  Comm.  praeTios  ibid.  p.  214-216. 
Des.  Ardnino  presbytero  Ariminensi  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  o.  8.  Ben.  eaec.VI.  1.  p.  81.  82. 

De  s.  Arealdo  martyre  Brixiae  in  Italia  (f  576) 
Veldü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  I.  p.  246. 247. 

Yita  8.  Aredii  sive  Aridii  seu  Arigii  ab- 
batis  Atanensis  apud  Lemovices  (seu  Le- 
movicensis)  in  Gallia  (f  591)  prima  au- 
ctore coaevo. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  349-352.  —  ^tciederh.  in  AA.  SS.  BoU.  25. 
Ang.  V.  p.  178-182.  —  Vita  altera  auctore  ano- 
nyme synchrone  vel  subaequali  {secund.  alias 
false  auctore  Gregorio  Turonensi)  *  ap.  Ma- 
billon, Analect  vett.  IV.  Paris.  1685.  p.  194  (»ed. 
alt  1723.  p.  198-207).  —  ^wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  182-194.  —  *  in  Gregorii  Turon.  Opp. 
ed.  Ruinart  p.  1283.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat  LXXI.  p.  1119-1150.  —  •  ed.  H.  L. 
Bordier  in  Gregorii  Turon.  Libri  miraculorum. 
IV.  Paris.  1864.  p.  162-208.  —  Auszug  ^  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  IH.  p.  412-414.  —  »  ed.  Guadet 
et  Taranne  in  Gregorii  Tur.  Eist,  eccles.  IT.  1838. 
p.  455.  456.  —  Testamentum  s.  A-i  ap.  Ma- 
billon, Analect.  vett.  1723.  p.  208-210. 

Erl.'Schr.:  de  Foncemagne,  Que  s.OrögoiredeTonn 
n'est  pas  l'aatear  de  la  rie  de  s.  Yrier  in  Histoire 
de  l'Acad.  des  inscript.  et  belle«  -  lettrae.  VU.  1.  1733. 
p.  278. 
Histoire  litt^raire  de  la  France,  m.  p.  864.  498. 

De  s.  Arodio  vel  Arigio  archiep.  Lugdunensi 
in  Gallia  (f  p.  611)  Pinii  sylloge  apol.  -  Mstorica 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  LI.  p.  543-550. 

De  s.  Aregio  episcopo  Decesiae  in  territorio 
Nivemensi  (saec.  VI  med.)  Pinii  sylloge  in  AA. 
SS.  BolL  16.  Aug.  m.  p.  295-297. 

De  s.  Arono  diacono  maityre  Alexandriae  in 
AA.  SS.  BoU.  19.  Mai.  IV.  p.  309. 

Martyrium  s.  Arestae  authore  Simeone 

Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  Sanctorum 
historiis.  9.  Nov.  VI.  Ck)lon.  1575.  p.  231-233. 

De  s.  Aretha  et  sociis  martyribus  Romae  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Oct.  I.  p.  29. 

Vita  8.  Arethae  monachi  Kievocrypten- 

sis  (saec.  XII  init.)  auctore  b.  Simone 

episcopo  Vladimiriensi. 

Ausg. :  iuxta  Patericon  Mosquense  a*  1759  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  870-872.  —  Parer- 
gon.  Pars  I.  De  Paterico  Mosquensi  ibid.  p.  872- 
877.  —  Pars  II.  De  b.  Simone  episc.  Vladim.  p. 
877-883.  Gf.  Martinovii  commentarius  ibid.  p. 
863-870. 

Martyrium  ss.  Arethae  et  Rumae  et  so- 
ciorum  4250  Negranae  in  Arabia  a.  523 
auctore  anonymo. 

Ausg. :  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct. 
X.  p.  721-760.  —  Vita  alia  auctore  Athanasio 
iuniore  episöopo  Neapolitano  ibid.  p.  761.  762. 
Cf.  p.  919.  920  u.  Carpentieri  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  661-721. 


1180 


DE  SS.  ARGAEO  —  VITA  ARNOLDI  ARCHIEP.  MOGUNTINENSIS 


.De  8S.  ArgMO,  Narcisso,  Maroellino  martyri- 
bus  Tomis  in  Ponto  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I. 
p.  82. 

De  8.  Argimiro  moDacho  martyre  Cordubae  in 
Hi8pania(t856)  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jon.  V.p.384. 

De  8.  Argrino  episcopo  Lingonensi,  ubi  de 
Isaaco  et  Oeüone  episcopis  (f  913)  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  22-24. 

De  8.  Ariadne  martyre  Prymnesiae  in  Phrygia 
salutari  snb  Hadriano  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Sept. 
V.  p.  469. 

-Vita  s.  Arialdi  diaconi  (f  1075)  auctore 
Andrea  ValIumbrosanoabbate(t  1097), 
sancti  discipulo. 

Ariald  war  der  Urheber  der  Pataria. 

Ausg. :  ^ unt.  d.  Tit.:  De ss.  martyribus  Arialdo 
Alciato  et  Herlembaldo  Cotta  Mediolanensibus 
veritati  ac  luci  restitutis,  libri  quatuor  quibus 
Historia  Mediolanensis  in  eo  tempore  mirifice 
illustratur ....  Nunc  primo  prodeunt  in  lucem 
studio  et  opera  Joa.  Petri  Puricelli.  Mediolani 
1657.  fol.  p.  28-33.  —  Uciederh.  in  AA.  8S. 
Boll.  27.  Jun.  V.  p.  281-303  —  u.  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXLUI.  p.  1437-1486.  —  Acta 
ibid.  p.  1433-1438.  —  Analecta  ibid.  p.  1485- 
1504.  —  Epitaphium  s.  A-i  in  Corpus  in- 
script.  latinar.  V.  p.  622. 

Erl.-Sehr.:  Papebroch,  Comment.  de  s.  Arialdo  diac. 

et  8.  Herlembaldo  milite  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  279- 

281. 
:  Analecta  de  s.  Herlembaldo  ex  antiquia  chrono- 

logis  ap.  Puricellum,  ibid.  p.  303-310. 
:  De  Yen.  Liprando  prosb.  confesB.  ibid.  p.  810-816. 

Vita  8.  Aridii  =  Vita  s.  Aredii. 

Vita  s.  Arigii  abbatis  Lemovic  =-=  Vita  s.  Aredii 
abbatis  Lern. 

Vita  s.  Arigii  episcopi  Yapincensis  in 
Gallia  (f  604)  auctoro  coaevo. 

Äusg,:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  695-699. 

—  •  wiederh.,  sed  cum  correctt.  ex  coniectura  in 

AA.  SS.  Boll.   1.  Mai.  I.  p.  1C9-111.  —   Vita 

alia  sec.  XI  expolita  ex  cod.  Gratianopolit.  n®  49 

in  Analocta  Bolland.  XI.  1892.  p.  384-401. 
Erl-Schr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  HI.  1736. 
p.  647. 

De  s.  Arigio  =  De  s.  Aredio  archicpisc.  Lugdun. 

De  8.  Arilda  virg.  et  mart.  in  comitatu  Glo- 
cestriensi  in  Anglia  (saec.  VII — X)  V.  de  Buckii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XIII.  p.  450.451. 

De  s.  Artetarcho  s.  Pauli  apostoli  discipulo 
(saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I.  p.  313. 

De  8.  Aristide  philosopho  Athenis  in  Graecia 
(saec.  ü)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  650. 

Do  8.  Aristione  antiquo  Christi  discipulo  Sa- 
laminae  in  Cypro  (saec.  I)  in  AA.  SS.  BoU.  22. 
Febr.  UI.  p.  283.  284. 

De  8.  Aristlone  episcopo  Aloxandriae  ad  Issum 
8ub  imp.  gcntilibus  Stiltingii  sylloge  critica  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Sept  I.  p.  611-615. 

De  ss.  Aristione  et  Lucinio  episcopis  martyri- 
bus in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart.  I.  p.  208. 

De  SS.  Aristione  presbytero,  Demeteriano  dia- 
Gono  et  Atbanasio  loctorc  martyribus  Constantiae 


in  Cypro  sub  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jon. 
IV.  p.  472. 

De  8.  Artetobulo  apostolo  episcopo  in  Britacnia 
(saec.  I)  Synopsis  historica  in  AA.  SS.  Boll.  15. 
Mart.  IL  p.  374-376. 

De  88.  Artetone,  Crescentiano,  Eutichiano  etc. 
martyribus  in  Campania  felice  sub  Diocietiano 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  L  p.  307. 

De  s.  Armagilo  confessore  in  Britannia  Ar- 
morica  Galliae  (f  552)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug. 

III.  p.  298.  299. 

De  8.  Armentario  episcopo  Ticinensi  in  Italia 
(t  post  730)  in  AA.  SS.  BolL  30.  Janr.  IL  p.  1055. 

Tita  SS.  Armogasti  comitis,  Archinimi 

Masculini  et  Saturi  martyrum  Afromm 

cca.  360.  Epitome  ex  lib.  1  historiae  Vi- 

ctoris  Uticensis. 

Amsg, :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart  III.  p.  782. 783. 

Tita  b.  Arnaldi  Gatanei  abbatis  Patavii 
in  Italia  (f  a.  1254)  ex  Chronico  monachi 
Paduani. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Fobr.  IL  p.  499- 
502.    Cf,  De  b.  Arnaldo. 

Tita  Amaldi  I  episcopi  Magalonensis. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  796  ex 
Serie  episcoporum  Magalon.  —  '  f  ragmentum  ap. 
Bouquet,  Reo.  XI.  p.  454. 

De  b.  Arnaldo  abbate  Patavii  in  Italia  (t  a. 
1254)  ex  variis  in  AA.  SS.  BoU.  14.  Mart.  II.  p. 
370.  371.   Gf.  Vita  b.  Arnaldi. 

Vita  Arnesti  archiepiscopi  Pragensis 

(f  1364)  auctore  Guilelmo  de  Lestkow, 
decano  Wissegradensi. 

Handschr.:  Prag,  Domcap.-Bibl.  0.  4.  fol.  65- 
77.  mbr.  4.  saec.  XIV.  —  Üniv.-Bibl.  XIV.  D.  23. 
fol.  52  (Xm.  D.  20). 

Ausg.:  ^  ed.  B.  Balbinus  in  Bobemia  sancti. 
Dec.  1.  Miscell.  bist,  regni  Bohemiae.  Lib.  IV, 
p.  80-88.  —  *ap.  Höfler,  Gescbichtschreiber  der 
husit.  Bewegung  IL  p.  1-11.  —  ^  mit  tschechi- 
scher üebers.  brsgb.  von  Jos.  Truhlar  in  Font*}> 
rerum  Bohemic.  I.  p.  387-400;  cf.  Einleit  p.  xxi. 

Erl.-Sehr.:  Balbinus,  B.,  Vita  yen.  Amesti ,  vulc» 
ErneRti,  primi  archiepiscopi  Pragensis.  Pragael664.4'^. 
Lebensgoschichte,  Kane,  des  in  der  StadtpfiuT- 
kirche  zn  Qlatz  ruhenden  ohrvürd.  Amestus,  d«^ 
.  .  .  erston  Erzbischofs  von  Prag.  Qlatz  1^7.  ^.  31 
pag.  90  J^ 
Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  810.  317. 

Vgl.  Amestns:  Canoellaria. 

De  s.  Arnoaldo  episcopo  Metis  in  Belgica  I 
(saec.  VIII)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oci. 

IV.  p.  1008-1010. 

Yit^  Arnold!  archiepiscopi  Moguntinon- 

818  et  martyrium.    1153  — 1160. 

Sehr  bedeutende  Quelle  für  die  Reichsgesohichie. 

Handschr.:  Frankfurt  a.M,  Stadt  b.  chart. 
saec.  XVIII.  —  Würzburg,  Un.-Bibl.  n«  IST. 
Chart,  saec.  XV.  fol. 

Ausg.:  *ap.  Böhmer,  Fontes  IIT.  p.  270-326; 
cf.  Vorwort  p.  xuv-l.  —  •  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer. 


ACTA  S.  ARNOLDI  C0NFE3S0RIS  —  VITA  S.  ARNÜLFI  EP.  MBTTENSIS        1181 


Genn.  III.  p.  606-675  mit  ÄusUusung  des  Utxten 
Stückes;  cf.  p.  604-606. 

Eri.-Stkr.:  Banmbach,  Arnold  von  Selenhofen ,  Er- 

bischof  von  Mainz.  Dissert.  Berlin  1872.  9^. 
Dittmar,0.,  De  fontibas  nonnnllis  historiae  Pride- 

rici  I  Barbarossae  qnaestionnm  speoimen.  Diss.  Begio> 

monti  1861.  8^. 
Nohlmanns,  Leo. , Vita  Amoldi  de Selenhofen,  archi- 

episcopi  Hogrnntini  (1168—1160).  Dtssert.  Bonnae 

1871.  8P.  66j)ag. 
Prutz,  H.,  Kaiser  Friedrich  I.  Bd.  I.   Danzi«  1871. 

gT.8o. 
:  Stndien  zur  Geech.  Kaiser  Friedrich  I.  Bd.  I. 

BerUn  1868.  gr.  8o. 
Baiinier,Fr.v.,  Geschichte  der  Hohenstanfen.  4.  Ansg. 

Leipzig  1871.  gr.  8». 
Renter,  H.,  Geschichte  Papst  Alexanders  III  n.  der 

Kirche  seiner  Zeit.  8  Bde.  Leipzig  1860—64.  gr.  ^. 
Wa tlenbach,  Deutschlands  G eschichtsqnellen  p .  400 

(5.  Aufl.  IL  1886.  p.372;  6.  Anfl.  II.  1894.  p.407). 
Wegele,  F.  X.,  Arnold  von  Selenhofsn,   Eizbischof 

von  Mainz.  Jena  1865.  8P. 
"Will,  Com.,   in  Litterar.  CentnUblatt,    hrsgb.  von 

Zameke.  Leipzig  1873.  40.  p.  1217-1222. 
:  Re^esten  zur  Geschichte  der  Mainzer  ErzbischOfe. 

I.  Innsbruck  1877.  gr.  4«.  p.  Lxxui  -  Lxxx ;  p.  864-380. 
Vgl.  Anonymi  narratio  de  caede. 

Acta  s.  Arnoldi  confessoris  (saec.  IX) 
in  pago  Arnswiler  in  agro  Joliacensi  au- 
ctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  18.  Jul.  IV.  p.  449- 
452,  c.  Cuperi  comment.  praevio  p.  447-449. 

üebers,:   deutsch  j  von  Am.  Steffens  in  der 

folgenden  2.  Schrift. 

Erl.-Sehr.:  Steffens,  Am.,  De  s.  Amoldo  confess.  in 
pago  Amoldweiler  in  agro  Jnliacensi  notao  quaedam 
tn  Analect  Bolland.  IV.  1885.  p.  366-366  {auehbe- 
sondarg  abgedmeÜ  Bmxellis  1886.  gr.  8^.  ]2pag.). 

r.  Histor.- 


Der  heil.  Amoldus  von  Arnolds weüer. 


kritisch  dargestellt.  Aachen  1887.  8o.  139  pag.  UK1.20. 
Wa  1 1  e  nba  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqueilen.  6.  Aufl. 
1.  1885.  p.  178.  not.  1 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  188.  not.  1. 

Zivot  Arnoita  arcibiskupa  Prazskeho  =  Vita 
Amesti  archiep.  Prag. 

Vita  Ludovici  de  Arnateliii  vid.  Yita  Ludovici 
de  A. 

Tita  s.  Arnulfi  episcopi  üettensis  (f  c. 

640)  auctore  monacho  coaevo. 

einseitig ,  für  die  Gesch.  von  geringem  Werte. 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n<>  9636. 
mbr.  sec.  XI.  —  München,  Staatsbibl.  lat.  n® 
18.^6  (Tegerns.  546.  2).  mbr.  sec.  XI.  fol.  141.  — 
Paris,  Nat-Bibl.  lat.  n'»  5308  (olim  Colb.  18). 
sec.  XII;  —  n«  11749.  sec.  XI.  —  Wien,  Hofbibl. 
n«»  430  (olim  Sal.  404).  mbr.  sec.  XI.  4^'.  fol.  156. 

Ausg.:  ^ed.  Bon.  Mombritius,  Sanctuarium  I. 
Mediolani  1475.  fol.  65' -67'.  —  «  ed.  Surius,  De 
probatLs  SS.  histor.  16.  Aug.  IV.  Colon.  Agripp. 
1573.  p.  723 -728.  —  ^wiederh.  ed.Barralis,  Chro- 
nologia  sanctorum  et  aliorum  vir.  illustr.  . . .  in- 
sulae  Lerinensis.  I.  Lugduni  1613.  p.  194-200. 
—  *  tciederh.  ap.  Du  Beuchet,  La  veritable  ori- 
gine  de  la  maison  roy.  de  la  France.  I.  Paris 
1646.  Preuves  p.  42-46,  aber  nur  Cap.  1-23.  — 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  l.öO 
-157.  —  ®  in  Bedae  Ven.  Opp.  lU.  Colon.  Agr. 
1688.  p.  254-258,  ohne  prooemium.  —  '  tn  AA. 
SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  1725.  p.  435-440.  —  «  ed. 
B.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov. 
II.  1888.  p.  432-446.  —  »Auszug  ap.  Bouquet, 
Recueil  III.  p.  507.  508  ex  Mabiilonio.  [Uebers.: 
deutsch:  Bruchstücke  übers,  von  0.  Abel  in  Ge- 


schichtschreiber  d.  deutschen  Vorzeit.  Die  Chro- 
nik Fredegars.  Berlin  1849.  8^  p.  96;  2.  Aufl. 
Leipzig  1876.  8°  (VIL  Jahrh.  2.  Bd.)  p.  131-140. 

—  franxös,:  Surius*  Ausg.  trad.  par  d'Andilly, 
Recueil  des  vies  des  Saints  illustres.  Paris  1675. 
p.  318.]  —  Yita  alia  auctore  anonymo:  ,Beatua 
igitur  Amulphus',  ex  ms.  liturgico  a*  1425  ap.  A. 
Guinot,  Ätude  bist,  sur  l'abbaye  de  Remiremont, 
Paris  1859.  8^  p.  388-394.  ~  Yita  aiia  auctore 
Paulo  Diacono  *  ed.  Surius,  De  probatis  SS. 
histor.  16.  Aug.  IV.  Colon.  Agr.  1573.  p.  729.  730. 
Textutn  eorrupit  loeo  non  uno.  —  •  wiederh.  ap. 
Migne,  Pati-olog.  lat.  XCV.  p.  731-740.  —  » wf> 
d.  Tit. :  Fragmentum  IL  Ex  libro  Pauli  Wame- 
fridi  Langobaitli  filii  diaconi  Foroiul.  de  episc.  Me- 
tensis  ecclesiae  (ap.  Duchesne  11.  p.  201)  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  446.  447.  —  Yita  alia 
auctore  Umnone*)  ibid.  p.  440-445.  —  Fra- 
gmenta  duo  ibid.  p.  445-447.  —  €r«nealogria 
8.  Arnulfi  Mett.  episc.  {geschrieben  im  J.  1164^ 
[Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  n°5989.  mbr.  sec. 
XIV;  cf.  Pertz'  Archiv  VII.  p.  65])  ^  ed.  Pithoeus, 
Annal.  et  bist.  Francorum  coaet.  scriptores.  Paris. 
1588.  p.  303-311  (•  ed.  Francof.  p.  219-226).  -j- 
•  ap.  Duchesne ,  Bist.  Franc.  Script.  IL  p.  642-645. 

—  *irt«jterA.ap.Calmet,  Eist,  de  Lorraine.  I.Nancy 
1728.  preuv.  p.  75-80.  —  *  ap.  Butkens,  Trophees 
de  Brabant.  I.  preuv.  p.  3  ff.  —  *  Bruchstücke  ap. 
Bouquet,  Recueil  X.  p.273;  XI.  p.  369 -371;  XIII. 
p.  646-648.  —  "^  unt.  d.  Tit. :  Genealogia  ex 
stirpe  s.  Arnulfi  descendentium  Mettensis  ed.  J. 
Heller  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  381-384  [Die 
Genealogia  s.  Arnulfi  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII. 
p.  245  ist  eine  Fälschung  von  Vignier],  —  £pi-^ 
taphium  8.  A-i  ep.  Mett.  ^  ap.  Duchesne,  Bist. 
Franc,  scr.  IL  p.  629.  —  •  ap.  Bouquet,  Rec.  X. 
p.  325. 

Erl.'Sdvr.:  Arnnlph,  Bischof  von  Metz,  Der  heil, 
(t  16.  An?.  647)  in  Der  KathoUk.  U.  1867.  p.  221-289. 

B6gel,  Histoire  de  s.  Anionl,  öveqne  de  Metz  et 
premier  ministre  d'Austrasie  sous  Clotaire  le  Qrand 
et  Dagobert  le  Grand.  Bar -le- Duo  1876.  18mo. 
328  paa. 

Bonne II,  Ed.,  Die  AnfKngre  des  karolingischen Hanses. 
Berlin  1866.  gr.  BP.  p.  47.  14S  Idie  jüngere  BiographiO' 
des  h.  Ärmäf,  Boll.  18.  Jal.  IV.  p.  440-446). 

BoBchins,  Comment.  praevias  m  AA.  SS.  Boll.  I.  c. 
p.  423-435. 

Cayon,  J.  et  L.  £.  Ancelon,  Chroniqae  et  descri- 
ption  da  lien  de  la  naissance,  h  Lay  -  saint  -  Chri- 
stophe ,  de  Saint  Amou ,  ^veaue  de  Metz ,  dnc  d' Aqui- 
taine et  d'Austrasie  .  .  .  Nancy  1856.  4^  Ävee  15. 
ptanekea.  10  fr.  Nitr  90  Exempl.  gedrucld. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Ldteratar  des 
Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  p.  616. 

Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Dentschlands.  II. 
1869.  p.  236. 

Guinot,  A.,  L'abbaye  de  Remiremont.  Paris  1869.  8°^ 
p.  44-61. 

Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  p.  676;  IX.  p. 
498 ;  Xlll.  p.  332;  XXI.  p.  719. 

Krusch,  Praefat.  vor  seiner  Ausg.  p.  426-432. 

Pertz'  Archiv  VII.  p.  251 ;  XI.  p.  262  (betr.  Has.). 

Bettberg,  Deutschlands  Kircheogeschichte.  I.  1848. 
p.  488. 

Seytre,  J.,  Histoire  de  s.  Amoux,  6ve<jue  de  Metz, 
eil  grande  vön^ration  au  Bar  (Alpes -maritimes)  et  dans 
tous  les  enviroiis.  Nimes  1892.  l8mo. 

Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.  122. 413;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.l29. 

•)  Diosei  angebliche  Name  des  Verf.  Umno  ist  ein  Lese- 
fehler:   ,  Exhortationo  plurimorum   commouitus   ümno  Dei. 
gratia  praeventus'  statt  immo.  Waäenöach. 


1182 


VITA  S.  ARNULFI  EP.  SUESSIONENSIS  —  VITA  B.  ARTALDI 


Tita  s.  Arnuifi  episcopi  Suessionensis 

(f  1087)  auctore  Hariulfo  abbate  Al- 
denburgensi.    Libri  3. 

Haholfas  nennt  es  IIb.  III.  c.  15  sein  "Werk,  achrieb 
1114.  Er  war  monachos  S.  Richarii ,  1106  abbaa  Aldenb. 
(tll48).  Fälschlich  wurde  seither  Lisiardas  episcopns 
Snessionensis  (f  1127)  als  Verf.  anfj^nommen. 

Handschr. :  B r ü gg e ,  n^  404.  mbr.  saeo.  XITT. 
fol.  —  Brüssel  n°  1780-1.  chart  saec.  XV.  fol. 

—  St.  Omor,  Stadtbibl.  mbr.  saec.  XIH.  fol.  n® 
716.  Tom.  VI. 

Ausg.:  *  interpolirt  ed.  Surius,  Vit.  8anct  15. 
Aug.  Colon.  Agripp.  1573.  p.  689-713.  Mit  Weg- 
lassung  der  dreifachen  Vorrede.  —  '  vollständig 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  505 
-555.  (Eiusdemvitao  compendium  ibid.j.  555 

-  557.)  —  *taiederh,  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  CLXXI V. 
p.  1371-1438.  (Eiusd.  vitae  compend.  p.  1437- 
1440.)  —  *neue  Ausg.  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Aug. 
in.  p.  230-259.  —  Excerpta  ampla  *  ap.  Bou- 
quet,  Reo.  XIV.  p.  52-62.  —  ^  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  875-904;  cf,  prae- 
fat.  p.  872-875.  [Das  Compendium  auch  ^ap. 
Malou,  Chronicon  monasterii  Aldenburg.  Bmgis 
T840.  4^  p.  41-48.  —  » fragm.  ap.  Pertz  1.  c.  p. 
879.  880.  not] 

Erl.-Sehr.:  Claeys,  Hect.,  Saint  Arnold,  6veqiie  de 
Soissons,  apotre  de  la  Flandre,  fondateur  de  rabbaye 
d'Ondenboarg.  Tradoit  du  flamand.  Qand  1889.  8P. 
243  pag.  1fr. 

Ca  per,  Comment.  praevios  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
221-230. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  XII.  p.  204-207, 
über  GLariolfiis. 

Vita  s.  Arnulphi  episoopi  Turonen8i8  =  Vita  s. 
Arnulphi  martyris  et  forte  episc.  Turon. 

Yita  s.  Arnulphi  epi8Copi  Vapincensis 

<t  1070—1079)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabilion ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  238-242.  —  •  m  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept. 
VI.  p.  97-101,  c.  Clei  comment.  praevio  p.  95-97. 

Vita  s.  Arnulphi  martyris  et  forte  epi- 
scopi  Turonensis  (f  ante  med.  saec.  VI) 
auctore  anonymo. 

Ausg. :  *  ap.  Job.  de  Bosco ,  Floriacens.  vetus 
bibliotheca  II.  p.  240.  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Jul. 
IV.  p.  403-407.  —  •  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec. 
III.  p.  383.  —  Vita  metrlca  auctore  Letselino 
abbate  Crispiacensi  (Crepy-en-Valois,  f  post 
1031)  ^  in  AA.  8S.  Boll.  1.  c.  p.  407-414.  —  «  ex 
cod.  Paris.  10851  sec.  XI  ap.  W.  Barster,  Novem 
vitae  SS.  metricae.  Lips.  1888.  8«  p.  86-126,  ver- 
stümmelt. —  Translatio  et  miracula  in  AA. 
öS.  Boll.  1.  c.  p.  415-417;  cf.  Cuperi  comment. 
praev.  p.  396-403.  —  Translatio  quae  legitur 
in  Vita  s.  Scaribergae  (cod.  Carnot.  n°  63.  fol.  179) 
*  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  421.  n°  6-8.  —  Uonge 
simpliciori  dicendi  genere  in  Analect.  Bolland. 
VUI.  1889.  p.  97.  98. 

Erl.-Sckr.:  GhoTalior  in  Memoire»  de  la  soc.  aichöol. 
de  Touraine.  XXI.  Tonrs  1871.  b^.  p.  279-2^)0. 

Vita  s.  Arnulphi  martyris  in  Belgio 
(saec.  VIII)  metrica  auctore  canonico  Cy- 
soniensi  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  monasterii  Marquottensis  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  n.  p.  972-974. 


Srl.-Sekr.:  Histoire  Utt^iaire  de  U  Fnnoe.  XU.  1763. 
p.440. 

Acta  8.  Amulfi    martyris   Mosomi  in 

Gallia  et  translatio   auctore  anonymo 
—  c.  980. 

Ausg.:  ^  ex  Hist.  monast  Mosomens.  (ap. 
d'Achery,  Spicileg.,  v.  d.)  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Jul.  V.  p.  583-590  c.  Cuperi  comment 
praevio  p.  582.  —  •  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc, 
scr.  I.  p.  533.  —  •  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  XIV.  p.  601-609.  —  **  Auszug  ap.  Bouqaet, 
Rec.  m.  p.  383. 

Srl.'Smr.:  De  s.  Arnuifi  martyris  trauslatione  Mo- 
somum,  abi  de  Mosomensis  coenobii  instaontioae 
ap.  Mabilion.  AA.  SS.  o.  •.  Ben.  saec.  V.  p.  356-^). 

Vita  s.  Amulfl  Villariensis  monachi  (f 

1228)  auctore  Goswino  monacho  et  can- 
tore  Villariensi.    libri  11. 

Handschr.:  Berlin,  k.  Bibl.  Theol.  lat  4*.  n« 
195.  sec.  XIII.  Original.  —  Oxford,  Un.-Bibl. 
Bodlei.  1052.  Land  E.  34.  mbr.  sec.  XIII. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  De  Vita  b.  Arnulphi  de 
Cornibutio  libri  2,  auctore  Goswino  de  Bossato. 
Atrebati  1600.  12nio.  _  »  vollständiger  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  608-631  c.  notis  Pape- 

brochii. 

Erl.-Sekr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XVm. 
1885.  p.  68.  69. 

De  y.  Arnulfb  abbate  S.  Petri  in  valle  Camo- 
tensi  (t  1030.  8.  Mart.),  ubi  de  Magonardo  eius 
praedecessore,  *  ap.  Mabilion,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  315-320.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec. 
X.  p.  370. 

De  s.Arnulfo  martyre  Novaliciae  inPedemontiu 
(t  cca.  1106)  R.  de  Buckii  comment  criticus  in 
AA.  SS.  Boll.  31.  Oct.  XUI.  p.  857-860. 

De  s.  Arpote  Alexandrino  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Jul.  II.  p.  223. 

Acta  s.  Arsacii  confessoris  Nicomediae 

in  Bithynia  (f  358).    Compendium. 

Ausg.:  exSozomeni  hist.  eccles.  lib.  4.  c.  16. 
p.  559  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  HL.  p.  272.  273 
c.  Pinii  comment.  p.  270-272. 

Translatio  s.  Arsacü  episcopi  a.  746  in  mou- 
asterium  Ilminonse  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  III.  1.  p.  663.  664  (ed.  Venet  1734.  p. 
615.  616). 

Erl.-Sehr.:  Batzinger,  Der  h.  Aivatius  von  llmfinster 
in  Theologisch  -  praktische  Monatschnft.  II.  1S92.  p. 
403-508;  598-609;  641-654;  750-759;  889-9B9. 

Vita  s.  Arsenii  anachoretae  in  monte 
Scethi  Libyae  (f  cca. 455)  auctore s, Theo- 
dore Studita. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV. 
p.  617-631 ,  c.  Pinii  comment.  praevio  p.  605-616. 

De  s.  Arsenio  episcopo  Corcyrae  *>i  AA.  S>. 
Boll.  19.  Janr.  II.  p.  227.  Cf.  p.  1138. 

Vita    b.  Artaldi    ordinis    Carthusiani, 

episc.  Belicensis  in  Beugesia,  Galliae  pro- 

vincia  (f  1206)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct*  III.  p.  783- 
786  c.  Buoi  comment  praevio  p.  778-783. 


ACTA  SS.  AKTEMAE  —  VITA  S.  ATHANASH  EP.  ALEXANDRINI 


1183 


Acta  SS.  Artemae  pueri,  Antimasii,  Sa- 
bini  etc.  auctore  Petro. 

Äusg,:  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Janr.  II.  p.  616. 
617.  —  Passio  s.  Artemae  Puteolani  maiiyris 
ap.  üghelli,  Ital.  sacra  ed.  Coleti.  VI.  p.  273-275. 

De  SS.  Artemidoro,  Basilio,  Qlycone  et  Leptina 
martyribüs  ecclesiae  orientalis  (temp.  incerto)  V. 
de  Bnckii  svUoge  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct  XL 
p.  826.  827. 

De  88.  Artoniiiloro  et  Thale  roartyribus  coltis 
Constantinopoli  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Sept  VI.  p. 
148.  149. 

De  s.  ArtemMoro  martyre  ex  fastis  Graecis  in 
AA.  SS.  BoU.  9.  Sept  Hl.  p.  366. 

Historia  s.  Artemii  martyris  Antiochiae 

in  Svria  a.  363  collecta  ex  Historia  ec- 

des.  Philostorgii. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  TU. :  De  8.  Artemio  commen- 
tarius  histor.  Johann  is  monachi  (i.e.  Johan- 
nis  Damasceni)  ex  inedito  praesertim  Philostor- 
gio,  graece  ap.  Ang.  Mai,  Spicileg.  Romannm.  IV. 
p.  340  -  398.  —  »  wiederk.  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Oct. 
VIII.  p.  856-885  graece  et  iat  c.  van  Heckii  com- 
ment  praevio  p.  847-855. 

De  s.  Artemfo  episcopo  Arvernensi  in  Oallia 
(t  cca.  396)  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Janr.  II.  p.  592. 
593. 

De  SS.  Artemio  et  Candida  coningibus  ac  Pau- 
lina virgine  iUorum  filia,  martyribüs  sub  Dio- 
cletiano  Henschenii  commeni  historicus  in  AA. 
SS.  BoU.  6.  Jun.  I.  p.  634-638. 

De  V.  Artemone  presbytero  martyre  forte  Lao- 
diceae  in  Phrygia  sub  Diocletiano  Buei  syUoge 
in  AA.  SS.  BoU.  8.  Oct.  IV.  p.  41-44.  —  Elo- 
gium  sancti  f abulosum ,  grifoce  et  Iat.  ibid.  p.  44 
-46.  —  Elogium  alterum  pariter  fabulosum 
ibid.  p.  46.  47. 

Passio  s.  Arthemae,  vid.  Acta  ss.  Artemae. 

De  s.  Artlieniio  episcopo  Senonensi  in  GalHa 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  BoU.  28.  April.  III.  p.  578. 

Tita  s.  ArthellatdtS  virginis  Beneventi 

in  Italia  (f  cca.  570). 

Ausg.:  ex  ms.  Beneventano  in  AA.  SS. BoU. 
3.  Mart  I.  p.  263.  264.  ^  Alia  vita  edita  a  Ma- 
rio de  Vipera  et  Ferrario  ibid.  p.  264. 

De  s.  Artete  martyre  Alexandriae  in  AA.  SS. 
BoU.  6.  Jul.  IL  p.  267. 

De  s.  Asapho  episcopo  in  Wallia  boreali  (saec. 
VII)  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Mai.  I.  p.  82. 

De  s.  Asario  sive  Macario  et  s.  Asterio  epi- 
scopis  Petrae  in  Palaestina  (+  cca.  350)  in  AA. 
SS.  BoU.  20.  Jun.  IV.  p.  11. 

Vita  s.  A8Celtnae  virg.  ord.  Cisterc.  in 
Campania  Galüae  (f  cca.  1195),  quae  ex 
Gossuini  coaevi  scriptoris  Actis  contracta 
dicitur. 

Ausg. :  *  ed.  Henriquez  post  Menologium  Ci- 
sterciense.  —  *  wieder h.  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Aug. 
IV.  p.  653-655,  c.  Cuperi  commeut.  praevio  p. 
650-652. 


Acta  8.  Aiolae  martyris  sab  Diocletiano  An- 
tinoi  in  Tbebaide  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Janr.  II.  p. 
456-457. 

De  8.  Asctepiade  episcopo  Antiocheno  (t  cca. 
217)  Bossuei  comment.  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Oct.  VIII.  p.  313-318. 

SrL'Sekr.:  Harnack,  Die  Zeit  des  Ignatias  p.  47. 
Neu  mann,  K.  Job.,  Der  rumisohe  Staat.  I.  Leipzig 
1S90.  p.  293. 

De  88.  Asolepiade  thaumatureo,  Theopbilo  ac 
Menigno  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jul.  U.  p.  21. 

De  8.  AaoHno  et  Pamphilo  martyribüs  Coloniae 
Agripp.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Jun.  V.  p.  574. 

De  s.  Aspaslo  confessore  Meleduni  in  Gallia 
(t  post  550)  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Janr.  I.  p.  90. 

Tita  8.  Aspreni  sive  Asprenatis,  primi 
ut  aiunt  Neapolitani  temporibus  aposto- 
licis  episcopi,  auctore  Alberio  sive  Al- 

berico  (f  cca.  1230). 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti  VI. 
1720.  p.  19-25. 

Erl.-Sehr.:  Cnper,  Commentarius  historico -  criticiis  in 
AA.  ss.  BoII.  8.  Ang.  I.  p.  199-211. 

De  8.  Asteio  episcopo  et  martyre  in  AA.  SS. 
BolL  6.  Jul.  II.  p.  284. 

Acta  s.  Asteriae  sive  Hesteriae  virgi- 
nis  martyris  sub  Diocletiano,  Bergomi  in 
Italia. 

Ausg. :  ex  legendario  Bergomensi  ms.  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  Aug.  II.  p.  541-542  c.  Boschii  com- 
ment. praevio  p.  539-541. 

De  8.  Aaterfo  conf.  pont.  (saec.  V  ine.)  Ama- 
seae  in  Ponte  V.  de  Buckii  sylloge  histor.  in  AA. 
SS.  BoU.  30.  Oct.  Xm.  p.  330-334. 

De  88.  Asterio,  Fortunato  etc.  martyribüs  (saec. 
in)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  n.  p.'l90. 

De  8.  Aatorio  presbytero  et  martyre  ad  Ostia 
Tiberina  a.  222  Buckii  sylloge  historica  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  6-11. 

Erl.-Sehr.:  Neamann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  SIÜ. 

Vita  8.  Astrudis  abbat.  =^  Vita  s.  Anstrudis 
abbat. 

De  8.  Asyncrito  et  sooiis  martyribüs  Constanti- 
nopoli honoratis  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Jun.  IV.  p.  6. 

Vita  s.  Atbanasiae  viduae  ac  hegume- 
nae  in  Aegina  insula  (saec.  IX)  auctore 
anonyme  synchrone. 

Ausg.:  *  ap.Surium,  Vit.  SS.  14.  Aug. —  ^wie- 
derk. in  AA.  SS.  BoU.  14.  Aug.  lU.  p.  170-175 
c.  Pinii  comment.  praevio  ibid.  p.  168-170. 

Tita  s.  Athanasii  episcopi  Alexandrini 

cognomento  Magni  (f  371). 

Ausg.:  ex  ipsius  et  aliorum  veterum  scriptis 
collecta  a  D.  Papebroch  in  XA.  SS.  BoU.  2.  Mai. 
I.  p.  186-258.   Cf.  p.  756-762;  VU.  p.  546  sq. 

Erl.-Sehr.:  Barbier,   Paul,  Vie  de  saint  Athmiase, 

Patriarche  tl' Alexandrio ,  docteor  et  p^re  do  TEglise. 
•aris  1888.  12  mo.  450  pag. 
Barral,   ^tude  sur  samt  Athanase  lo  Grand.  Paris 

1863.  8».  203  paa. 
Bühringer,  Die  Kirche  Christi  and  ihre  Zeugen.  I.  2. 
Zürich  1842.  p.  7-121. 


1184 


VITA  S.  ATHANASII  EP.  ALEX.  —  VITA  S.  ATTALAE  ABB.  BOBIENSIS 


Bush,  B.  Wheler,  St.  Athanasios:  bis  life  and  times. 

London  1688.  Bf>.  262  pag.  2  eh.  6  d. 
Fialon ,  Eng.,  Saint  Atfaanase.  £tade  litt6raire,  saivie 

de  Tapologie  k  l'emperear  Congtanoe  ....  tiadoites 

en  fran^ais.  Paris  1877.  BP.  382  pag.  6  fr. 
UergenrOther,  J.,  Athanasias  d.  Grosse.  Ein  Lebens- 
bild ans  dem  4.  christl.  Jahrbondert.  KOln  1877.  8^. 

JkS. 
Herrn  an  t,   G.,   La  vie  de  s.  Atbanase,  patriarche 

d'Alezandrie.  Paris  1679.  2  vol.  8»  {äeutaeh  Cibers.  von 

A.  Cronegk.  Stadt  am  Hof  1741.  2  Bde.  in  1vol.  fol.). 
Eaye,  Bp.,  Some  acoonnt  of  tbe  Couacil  of  Nicaea, 

in  connection  with  tbe  life  of  Atbanasius.  London 

1858.  BP. 
Krneger,  O.,  Der  beil.  Atbanasins  nnd  die  Wicbtig- 

keit  seiner  Rolle  in  Jahrbflcbar  f.  Protestant.  Tbeo- 

logie.  XVI.  1890.  Hoft3. 
Lauebert,  F.,  Die  Lebre  des  b.  Atbanasius  d.  Gr. 

Leipzig,  Fock  1K95.  gr.  kP.  XVI.  200 pag.  JL4. 
Lerminier,  De  TArionisme,  Atbaoase  le  Grand  et 

TEglise  de  son  temps  in  Revud  dos  deux  mondes. 

1841.  Juin. 

Life  and  actions  of  st.  Atbanasius,  togetberwitb  tbe 

rise  .  .  .  and  downfall  of  tbe  Arian  beresie :  coUected 

.  .  .  by  N.  B.  P.  C.  London  1665.  BP. 
nobler,  J.  A.,  Atbanasius  d.  Grosse  und  die  Eircbe 

seiner  Zeit,   bes.  im  Kampfe  mit  dem  Arianismus. 

Mauiz  1827.  2  Bde.  BP  (2.  Aufl.  ibid.  1844.  &.  Jk  6. 

—  Traduit  par  Jean  Geben.    Paris  1841.  3  vol.  8^. 

15  fr.). 
Piper,  Ferd.,  Zur  Gescbicbte  der  Kircbenvftter  ans 

epigrapbiscben   Quellen   tn  Briegors  Zeitscbrift  für 

Kircbengescbicbte.  I.  1877.  p.  209. 
Beynolds,  H.Bob.,  Atbanasius:  bis  life  and  life - 

work.  Witb  portr.  London  1889.  BP.  192 pag.  2  sb.  6d. 
Silbert,  J.  P.,  Das  Leben  des  b.  Atbanasius.  Wien 

1842.  2  vol.  8P. 

Yernet,  Cbarl.,  Essai  sur  la  doctrine  cbristologique 
d'Atbanase  le  Grand.  Tbdse.  Gondve  1879.  8^.  1  fr. 

Voigt,  H.,  Die  Lebre  des  Atbanasius  von  Alexandrien 
oder  die  kircblicbe  Dogmatik  des  4.  Jabrbunderts. 
Bremen  1861.  BP.  Jk  6. 

Weguelin,  Memoire  sur  saint  Atbanase  i»M6moiree 
de  l'Acad.  roy.  de  Berlin.  1782.  4».  p.  617  if. 

W biston,  W.,  Des  grossen  Atbanasius  Leben  und 
Tbaten  de.  Aus  dem  Engliscben.  Frankfurt  u.  Leip- 
zig 1734.  BP.  Feindselig. 

Vgl.  Atbanasius  ep.  Alex. 

Tita  s.  Athana8ii  epi8Copi  Methonensis 

in  Peloponneso  (saec.  IX)  auctore  Petro 
Siculo  Argivorum  episcopo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  31.  Janr.  11.  p.  1125 
-1130. 

•  Vita  s.  Athanasii  episcopi  Neapolitani 

(850 — 872)    auctore    anonymo    coaevo: 
jGloriosus  et  laudabilis'. 

Baronius,  Ann.  occi.  ad  a.  861  b&lt  Petrus  Casi- 
nonsis  diaconus  fflr  den  Verfasser. 

Handachr.:  Rom,  Bibl.  Corsini  n^lll.  mbr. 
See.  XI.  kl.  fol.  —  Montecassino,  Cod.  n°518 
(Regestum  S.  Placidi  p.  131).  —  Neapel,  Nat- 
Bibl.  VIII.  B.  8.  f.  11.  sec.  XII;  —  Vül.  B.  I. 
sec.  Xm.  f.  28. 

Ausg.: '  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jul.  IV.  p.  77-84. 
—  ^wiederh.  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  II.  2. 
p.  1051-1064.  —  ^ed.  Waitz  in  Mon.  Germ.  bist. 
Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  439-449.  —  Vita  aUa 
auctoribus  Johanne  diacono  et  Petro  sub- 
diacono  Neapolitanis  (entnommen  aus  Gesta 
episc.  Neapol.)  *  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jiil.  IV.  p. 
75-77.  —  *ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  II.  2.  p. 
1046(VIl)-1046(XII).ÄcoccerfwwiActatrans- 
lationis  eodem  Petro  subdiacono  Neapolitano 
auctore  (flor.  900)  et  eadem  Acta  auctore  anon. 
coaevo  ^in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  84-89.  —  *ap. 
Muratori  1.  c.  II.  2.  p.  1065-1076.  —  »ed.  Waitz 


in  Mon.  Germ,  bist  1.  c.  p.  449-452.  —  *  pi 
Bolland.  ed.  B.  Capasso  in  Monam.  ad  Neapolir. 
ducatus  histor.  pertin.  I.  1881.  p.  282-290.  — 
^die  letzteren  Acta  atieh  ap.  Ughelli,  Ital.  sacra 
ed.  Coleti  VI.  p.  73.  74.  —  Variae  lectiones  ex 
ms.  Corsiniano  et  Vita e  extrema  capita  ab  editis 
longe  diversa  ed.  Mazochius,  De  sanctorum  ec- 
clesiae  Neapolitanae  episcoporum  cultu.  Neapel! 
1753.  p.  363. 

Erl.-  Sekr.:  Cnper,  Commentar.  praevios  ti»  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  72-76  (wiedtrh.  ap.  Moratori  1.  c.  p. 
1046  (I)— 1046  (VI). 

De  s.  Athanaaio  arohiepisoopo  Corinthionim 
(saec.  X)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II.  p.  54. 

De  8.  Athanasio  confessore  in  Bithynia  (saec. 
IX)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  HI.  p.  298. 

De  8.  Athanasio  confessore  in  monte  Atho, 
item  de  ss.  Lampado  et  alio  Athanasio  in  Arbore 
dicto  (saec.  X)  Papebrocbii  sylloge  bist  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Jul.  II.  p.  246-248. 

De  s.  Athanasio  episcopo  Surrentino  in  Cam- 
pania  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  IL  p.  732. 

De  88.  Athanasio  et  Irene  martyribns  (t  3C)5 
—  313)  R.  de  Buckii  common t  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Oct.  xm.  p.  327-329. 

Documenta  de  ss.  Athanasio  et  Theodoro  disoi- 
pulis  s.  Jacobi  Compostellae  in  Hispania  (saec.  I). 
£pistola  Leonis  III  pp.  in  duplici  exemplari  a)  t- x 
cod.  Calixtino  et  b)  ex  cod.  Rscorialensi  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  21.  22. 

Erl.' Sehr.:  Hooff,  G.  v.,  Comment.  praevias  ibid.  p. 
12-21.  —  Additamentum  de  inventis  s.  s^nlchs 
ac  88.  reliqniia  und.  p.  1*-16'. 

De  8.  Athanasio  maiiyre  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Janr.  I.  p.  768. 

De  8.  Athanasio  martyre  oonf.  HierosolvmLs  (t 
cca.  452)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  H.  p.  228. 

De  s.  Athanasio  oeconomo  Mediciensi  in  Bi- 
thynia (t  c.  814)  Vict.  de  Buckii  sylloge  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XL  p.  963-965. 

De  s.  Athanasio  thauRULturgo  in  Asia  minori 
monacho  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  326. 

Hymnus  in  honore  s.  AtheKroldi  pontif.  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  ord.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  624.  625. 

De  8.  Athenodoro  episcopo  in  Pento,  martyre 
(t  cca.  270)  Bollandi  commentarius  bistor.  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Febr.  U.  p.  288-292. 

De  8.  Athenogene  martyre  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Janr.  IL  p.  189. 

De  8.  Athenogene  martyre  Sebaste  in  Armenia 
forte  sub  Diocletiano  SoUerii  comment  critieus 
in  AA.  SS.  BolL  17.  Jul.  IV.  p.  216-219. 

De  8.  Athre  abbate  in  Aegypto  (saec.  V)  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jun.  n.  p.  66. 

De  8.  Attala  tbaumaturgo  apud  Oraeeos  tn  AA. 

SS.  Boll.  6.  Jun.  L  p.  726. 

Tita  s.  Attaiae  abbatis  Bobiensis  (t 

627)  successoris  s.  Columbani,    auctore 

Jona  abbato  Bobiensi,  ss.  Cohimbani 

et  Attaiae  discipulo  coaevo. 

Ausg.:  *ed.  Barralis,  Chronologia  sanctor.  U- 
rinensium  p.  97.  —  ^wiederh,  in  AA,  S8.  Bi»ll. 


DE  S.  ATTALO  ABBATE  —  VITA  S.  AUDOMARI  EP.  TAßVENNENSIS 


1185 


10.  Mart  n.  p.  43-45.  —  *  ap.  Mabülon,  AA. 
S8.  0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  123-127.  —  *  fälschlich 
unter  Bedas  Namen  in  Bedae  operib.  III.  p.  222. 
ed.  Colon.  J688.  —  »ed.  Surius,  Vit  Sanct.  la 
3Iart  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lai  LXXXVII. 

—  Csrmen  de  s.  Attala  auctore  Frodoardo 
caDonico  Remensi  lib.  14.  carm.  19,  ap.  Mabillon 
1.  c.  p.  127-129. 

De  8.  Attalo  abbaie  ordinis  s.  Bened.  Tauro- 
menii  in  Sicüia  {f  cca.  800)  in  AA.  SS.  BoU.  3. 
April.  I.  p.  253. 

De  s.  Atlioo  episcopo  Constantinopolitano  a. 
425  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Janr.  I.  p.  437-482. 

De  SS.  Attioo  et  Sisinnio  maityribus  ac  s.  Ibi- 
stione  conf  essore  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  81 1 . 

De  SS.  Attfoo,  Luddulo,  Septime  etc,  martyribos 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV.  p.  993. 

Vita  Atlilae,  vid,  Bonacursius  et  Calanus. 

Acta  s.  Attilani  episcopi  (f  1009)  Za- 
morae.  in  Hispania. 

Ausg,:  *  ex  var.  breviar.  in  Martyrologio  Hi- 
spano  V.  p.  418.  —  '  tciederh.  in  AA.  SS.  BolL 
5.  Oct.  III.  p.  242-245. 

Erl.-Sekr.:  Ohesqaidre,  Commentar.  praerius  Ubid. 
p.  23Ö-242. 
De  s.  Attilano    episc.  Zamorensi   in  Hispania   ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  H2-M5. 

De  s.  Atto  seu  Attbone  ex  abbate  Vallumbro- 

sano  episcopo  Pistoriensi  in  Hetrnria  (f  1155) 

Papebrochii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Bell. 

22.  Mai.  V.  p.  194-203;  cf.  VII.  p.  830.  —  Vita 

di  s.  A.  m  ötoria  di  8.  Atto  vescovo  di  Pistoia. 

Pistoia  1855.  8^ 

Erl.-3ekr.:  Fortejcnerri,  Franc,  Vita  del  b.  Atto 
vescovo  di  Pistoja.  Firenze  1608.  8P.  30  pag. 

Tita  s.  Attractae  sive  Tarahatae  tIt- 
ginis  in  Hibernia  (saec.  V). 

Ausg. :  ex  ms.  edita  a  Jo.  Colgano  et  repetita 
in  AA.  SS.  BoU.  9.  Febr.  11.  p.  297-300. 

Do  s.  Auctore  episcopo  Mette  in  Gallia  (saec. 
VI)  SoUerii  conimentarius  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Aug.  IL  p.  536.  537.  —  Narratio  Pauli  Dia- 
coni  de  s.  Auctore  episcopo  Metensi  ibid.  p. 
537.  538. 

Acta  s.  Auctoris  episcopi  Trevirensis 

(t  ante  med.  saec.  V)  apocrypha  auctore 
anonvmo  Trevirensi. 

Ausg.:  ex  passionali  Bodeccensi  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  45-47.  —  Vita  s.  A-s 
[üandschr.:  Wolf  enbüttel,  hrz.  Bibl.  Heimst, 
n®  1049.  mbr.  sec.  XIV]  ap.  Rehtmeyer,  Kirchen- 
gesc.'b.  der  Stadt  Braunsobweig.  II.  Beilag.  p.  178 
-183.  —  Translatio  reliquiarum  in  regionem 
BrunsviceDsem  seu  in  monasterium  s.  Aegidii 
BruDsvic.  a.  1115  et  miracula  auctore  anonyme 
Brunswicensi  [Handschr.:  Wolf  enbüttel,  hrz. 
Bibl.  saec.  XIV.  mbr.  Heimst.  1049]  *  ex  cod. 
Bodeccensi  in  AA.  SS.  Bdl.  1.  c.   p.  48-54.  — 

-  abgekürzt  ap.  Rehtmeyer  L  c.  IL  Beil.  p,  183- 
187;  —  ^ebenso  ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv. 
I.  p.  701-703  (bei  beiden  sehr  fehlerhaft).  — 
*  Einige  Fragmente  edid.  JafTe  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  XU.  p.  315.  316. 

Potthast,  Bibhotheca  historica. 


SrL'Sekr.:  Beissel,  Steph.,  Goach.dbrTrierw Kirchen. 
I.  Trier  H^.  p.  190-196,  über  die  OrabsiäOe. 

Do  Im  ans,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  fioU.  1.  c. 
p.  87-  46  (cnltas  Auctoram  daomm  incertns , '  anius 
certissimus  —  actonim  examen  et  castigatio,  vitae 
tempas ,  et  dies  mortis  —  translatio  multiplex ,  acta 
trenslationis  Saxonicae  —  oasa  sancti  elevata  et  a 
criminationlbas  vindicata,  translationes  aliae  —  ob- 
sidio  nrbis  Bronsvicensis  ope  s.  A-is  soluta  contra 
heterodoxam  probatur). 

"Wa  ttenhach ,  Deutschlands  Öeschichtsquallen.  5.  Anfl. 
n.  1HH6.  p.SH.  not.  2;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.40.  not  2. 

De  8.  Aiidtto  Blttabri  in  Hispania  (f  208)  G. 
V.  Hooffii  .notitia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  1.  p. 

276.  277. 

Sri.- Sehr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  299. 

De  s.  Audito  seu  Ovidio  Bracarae  in  Lusitania 
Papebrochii  comment.  criticus  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Jun.  I.  p.  289. 

Yita  8.  Audoeni  Rothomagensis  arcbi- 

episcopi  in  Normannia  (f  683)  prima 
auctore  anonynio  suppare. 

Aiisg. :  *  ex  ms.  Ultraiectino  primum  in  A  A. 
SS.  Boll.  24.  Aug.  TY.  p.  805-810.  —  »Auszug 
ex  cod.  monast.  s.  Germ,  a  Pratis  ap.  Bouquet, 
Kec.  m.  p.  611-613.  Vgl.  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  XII.  p.  603.  —  Tita  alia  auctore 
anonyme:  ,Vitam  b.  confessoris*  ex  5  mss.  primus 
ed.  E.  P.  Sauvage  in  Analect.  Boll.  V.  1886.  p.76- 
146;  c/lmonitum  praevium  («6er  2öAfM.)p.  67-75. 

—  Tita  alia  auotore  Fridegodo  monaoho  Can- 
tuariensi  (cca.  960)  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  24.  Aug., 
interpolirt.  —  »  auctore  anonyme  quem  tarnen 
aliqui  Fridegodum  nominant,  ex  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  IV.  p.  810-819.  —  Vita  metiiea  au- 
ctore Theodorico  monacho  S.  Audoeni  (flor.  c. 
1074)  fragmenta  'ap.  Moustier,  Neustria  pia  p. 
23.  72.  346.  —  *wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CL.  p.  1189-1192.  —  Cannen  in  honorem  s. 
A-i  auctore  coaevo  (verisimiliter  successore  eins 
Ansberte)  ed.  W.  Watten bach  in  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIV.  1889.  p.  171.  172  ex 
cod.  Carlsruh. ,  Aug.  CLXI V.  —  Mfraeula  auctore 
Fulberto  monacho  et  plerumque  coaevo  teste, 
ex  ms,  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  825-840.  —  Hermo 
in  festivitate  sanctorum  quorum  reliquiae  in  ec- 
clesia  s.  A-i  Kothom.  requiescunt  ap.  Martene, 
Thes.  anecd.  III.  p.  1681-1(586.  —  Translationes 
variae  s.  A-i  *ap.  Martene  1.  c.  p.  1669-1678. 

—  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  820-824. 

—  'Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p. 
372;  IX.  p.  131. 

Erl.-Schr.:   Cuper,   Comment.  praevius  in  AA.  SS. 

Boll.  l.  c.  p.  794-«05. 
Englin^,  Joh.,  Der  heil.  Andoen ,  Staatskanzler  nnd 

Erzbiscbof,  einer  der  bedeatendston  Mlinnor  seiner 

Zeit  und  einer  der  frühesten  Apostel  im  Lande  der 

Laxemburgor ,  qnellenmä^sig  dai^stellt.  Luxemburg 

1M67.  12m<).  6(fpag.  7b  J^ 
Hardv,  Descriptivo  catal«»gue  of  materials.  1.  1.  1862. 

p.  290. 
Histoire  littoraire  de  la  France.   HI.   1735.  p.  623; 

IV.  p.74;  VIII.  p.  361  {^wiedtrh.  ap.  Migne  l.c.p.  11m7 

-lls<J). 
Petit,  Histoire  de  s.  Ouen ,  ses  miracles  ei  translation 

de  ses  reliques.   Rouen  INGO. 
Vio  de  Saint  Ouen.   Rouon  1863.  16mu. 
Vgl.  Audoonus  episc. 

Tita  s.  Audomari  (s.  Omer)  episcopi 
Tarvennensis  (TMrouanne,  f  cca.  tj67) 

75 


1186      VITA  S.  AUDOMARI  EP.  IN  WAURANT  —  ACTA  S.  AÜGÜ8TINI  EP.  HIPP. 


auctore  Folcardo  monacho  Bertiniano 
(t  post  1084). 

Handschr.:  Montpellier,  Un.-Bibl.  n*  1. 
Vit  SS.  Vol.  m.  f.  19.  —  St.  Omer,  Stadtb. 
D^  698  mbr.  sec.  XII.  fol.;  —  n'^  746.  sec.  XVI. 
ohaxt.  fol.  —  Oxford,  Un.-Bibl.  Bodiei.  Feller. 
5.  Id.  Sept. 

Ausg. :  ^inierpolirt  ed.  Surius,  Vit.  SS.  9.  Sept. 
—  •  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p. 
559-565  ad  apogr.  Corbei.  —  *  toiederk.  u,  ex 
ms.  auct.  anonymo  in  AA.  SS.  BoU.  9.  Sept.  III. 
p.  396-402.  —  *ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii. 
m.  p.  623.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVH. 
p.  1179-1190.  —  ®  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil 
In.  p.  518.  519.  —  Vita  altera  ex  4  mss.  *  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  0.  p.  402-406.  —  »m  (Bonnaire) 
La  verito  de  l'eglise  de  Saint- Omer.  Paris  1754. 
4®.  Pieces  jastific.  p.  193.  —  'ap.  Ghesquiere  1.  c. 

L635-644.  —  Vita  tertia  ex  mss.  ^  in  AA.  SS. 
11.  I.e.  p. 406 -41 7;  c/l  Stiltingü  comment.  prae- 
vius  ibid.  p.  384-396.  —  *  ap.  Ghesquiere  1.  c. 
p.  645.  —  Miraculum  s.  Au-i  a.  959  in  Pertz' 

Archiv  VII.  p.  645.  546. 

Erl.'S^.:  filed,  Le  calice  de  soint  Omer,  premier 

6veqae  de  Th^rouanne.  Saint -Omer  (1892).  8^.  8pag. 

(=  Exiraü  d»  la  161.  Uvraiaon  du  Bolletiii  histor.  de 

la  Soc.  des  antiqnaires  de  la  Moriiüe). 

Driral,  La  Tie  de  8.  Omer,  6vdqae  de  Thöroaanne. 

BoQlogne  1863. 
Hisioire  Uttöraire  de  la  France.  lY.  1788.  p.  48. 

Yita  s.  Audomari  epiacopi  in  Waurant 

villa  prope  Audomaropolim  in  Artesia 
(f  cca.  670)  auct.  anonymo  ==  Vita  s.  Au- 
domari ep.  Tarvenn. 

Vita  s.  AiiIHdi  (Ansfridi)  episcopi  Ultraieci, 
vid.  Alpertus  S.  Symphor.  Mett.  mon. 

De  8.  Augla  martyre  Aptae  Juliae  in  Gallia 
in  AA.  SS.  BoU.  14.  Mai.  III.  p.  285. 

De  8.  Augulo  episcopo  in  oivitato  Britanniae 
Augusta  Henschenii  comment  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Febr.  11.  p.  16.  17. 

Acta  s.  Augustae  virg.  mart,  Seravalli 
in  ditione  Veneta,  auctore  Minutio  de 
Minutiis. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mait  HI.  p.  690. 

De  s.  Augustali  episcopo  Arelate  in  Gallia  (f 
forte  saec.  III.  IV)  Stütiogii  sylloge  crit-histo- 
rica  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  III.  p.  10.  11. 

Ti...A.,«ti.i{5;sSjjas..i. 

(t  608)  maior  auctore  Goscelino  mon- 
acho Cantuariensi  (f  1098). 

Ausg. :  nebst  desselben  Verfassers  libellus  de 
miracuiis  Augustini  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  I.  p.  499-534;  535-559  («I.  p.  485- 
520  ed.  Venet).  —  wiederk.  '  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mai.  VI.  p.  375-395;  397-411;  —  und^&p. 
Migne,  Patrolog.  lat  LXXX.  p.  43-94.  —Vita 
minor  auctore  Goscelino  eodem  monacho  ^  ap. 
Wharton,  Anglia  sacra  II.  p.  55-71.  —  *  anonym 
in  Lanfranci  opp.  ed.  d'Achery.  Paris.  1648.  fol. 
Appond.  p.  56-67.  —  ^ebenso  ap.  Migne  1.  c. 
CL.  p.  743-764.  —  Vita  alia  auctore  anonymo: 


& 


,Beatu8  Gregoritts^  ex  cod.  Carnotensi  n*  190. 

sec.  Xm.  fol.  256  in  Analect  Bolland.  VIII.  188Ö. 
.  165-168.  —  Historia  translatioiiis  aactore 
ose.  eod.  libri  2,  ^ap. Mabillon  I.e.  saec.  VI. 2. 

p.  743-765.  —  wiederh.  •  in  AA.  SS.  BoU.  l.  c. 

p.  411-413;  —  und » ap.  Migne  1.  c.  CLV.  p.  13-46. 

—  Appendix  ex  chronioo  Job.  Bromtoni  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  396.  —  Appendix  de  IL  trans- 
latione  ibid.  p.  430  (m.  Abbild.).  Gf.  VII.  p.  SM. 

SH. - Sdtr. :  Bassenge,  Edm.,  Die  Sendung  Aagnstins 
zai  Bekehrung  der  Angelsachsen  [596 — 604  n.  Chr.] 
Inaug.-Diss.  Leipzig  1890.  SP.  IV.  75ptKf.  U(  1.5l>. 

Hardy,  D.,  Descriptive  catalogne  of  matenala.  1. 1. 
1862.  p.192.  n0  5Ä3-668. 

Hook,  Walter.  Ldves  of  the  archbishop«  of  Ganter- 
bory,  from  the  mission  of  Aognstine  to  the  death 
of  Mowley.  (London  1860—64.  4  vol.  8P.)  Tom.  I. 

Montalembert,  Comte  de,  Les  moines  d*Occi<!rnt 
depnis  s.  Benott  jusqn'ft  8.  Bemard.  III.  Pam  \*^. 
p.  .%(5-478:  Saint  Angnstin  de  Cantorböry  et  les 
mis&ionaires  romains  en  Angleterre  697 — 6&. 

Oakeley,  Fred.,  Histoire  de  s.  Angostin  (apotre  des 
Andais,  archevdqne  de  Oantorb^-)  et  da  premier 
Etablissement  du  cfaristianisme  en  Angletane.  Trad. 
de  l'anglaia  par  Jules  Qondon.  Paris  1816.  ISmo. 

Papebroch,  Comment.  praerios  m  AA. SS.BoIl.  Le. 
p.  373-376. 

Stanley,  Arth.,  Historical  memorials  of  Canterbory. 
London  1856.  9.  p.  14  ff. 

Wright,  Qotselin  in  fria  Biogf^hia  Britannica  liter. 
I.  p.  618-621. 

Tita  b.  Augustini  episcopi  ex  ord.  Praed. 
Luceriae  in  Apuiia  (f  1323)  auctore  Jo- 
hanne Tomeo  Marnavitio,  episcop<> 
Bosnensi. 

Ausg.:  *  ed.  Sigism.  Ferrari  in  Append.  ad 
Res  Hungaricae  provisoiae  ord.  Praedicat  p.  1  s^i. 

—  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  29»> 
-307.  —  Miracula  ibid.  p.  307-310.  Cf.  Cuperi 
comment.  praevius  ibid.  p.  2S2-290. 

Acta  s.  Augustini  episcopi  Hipponensis 

in  Africa,  illustris  Ecclesiae  doctoris  (t 
430). 

Ausg.:  Prima  vitae  pars  ab  in£EUitia  usque 
ad  30.  annmn  aetatis  aactore  ipso  s.  Augustiuu. 
excerpta  ex  9  prionbus  libris  Confessionum  eius. 
quas  a.  1650  Balth.  Moretus  Antverp.  edidit.  m 
AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  387-427.  ~  Se- 
cunda  vitae  pars  praesertim  ab  a.  30.  aetatis 
usque  ad  obitum  ist  die  unten  folgende  Vita  au- 
ctore Possidio.  (Diese  beiden  Partes  sind  mit 
Cupers  und  Stiltings  Comment.  praev.  auch  be- 
sonders abgedruckt  Antverpiae  1743.  fol.)  —  Tita 
alia  eiusdem  auctore  incerto  (eine  aus  A-i  Ccn- 
fessionen  und  seiner  Vita  auctore  Possidio 
in  späterer  Zeit  verfasste  Compilation)  ex  an- 
tiq.  cod.  nunc  prim.  ed.  Andr.  G.  Cramer.  Kiliae 
1832.  8^  —  Tita  alia  auctore  Johanne  d^ 
Quedlingborg(t  cca.  1325)  ap.  Hommey,  Spi- 
cilegium  patrum  (Paris.  1684.  8^)  p.  569;  cf.  p. 
638.  644.  —  Tita  alia  auctore  Philippe  Har- 
veng  de  Eleemosyna  abb.  Praemonstr,  (+  lls3^ 
^  in  Pbilippi  opp.  ed.  Niool.  Chamart  Doad  1621. 
fol.  p.  691-707.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patr>- 
log.  lat.  CCIII.  p.  1205-1234.  —  Tito  aUa  au- 
ctore s.  Possidio  Afro  eins  familiari  per  40 
annos  et  episcopo  Calamensi  in  Numidik  {f^e- 
schrieben  um  432,  panegyrischen  Charactcrs\ 
^  ante  Opera  s.  A-i.  —  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  *>. 


ACTA  S.  AUGÜSTINI  EP.  HIPPONENSIS 


1187 


Aug.  —  ^besser  in  Oper.  s.  A-i.  Paris.  1690.  X. 

in  calee.  —  *  rec.  illustr.  ed.  Joa.  Salinas.  Romae 

1731.  8°.  —  wiederh,  *»n  AA.  SS.  Boll.  28.  Aug. 

VI.  p.  427-441,  —  «Augustae  Vindel.  1768.  8* 

—  und  ^ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XXXU.  1841. 

p.  33-66.  —  Indicalns  scriptorum  omnium  au- 

ctore  s  Possidio  eodem  *  Yenetiis  1735.  8®. — 

'  ex  edit  postrema  Paris.  coUata  c.  edit  Antverp. 

in  AA.  SS.  1.  c.  p,  441-460. 

£!rl.  -  Sehr. :  A  n  ge  1  i  s ,  Lndor.  de ,  De  vita  et  laadibns 

B.  Aarelii  Aagnstini.  Paris.  1614.  8P. 
St.  Angustin,  sa  yie  et  extraita  de  ses^rits.  Lille 

1852.  ifi. 
BiLhr,  Gp«ch.  der  römiscben  Literatur.  Snppl.-Band. 

2.  AbtheU.  p.  227-307  (p.  301-3Ü7  du  Äufffohtn  der 

Werke  ».  Ättnatitu). 
B  a  r  b  e  r  i  8 ,  Giul. ,  II  gjande  sant'  Agoetino ,  vesoovo 

d'Ippooa.  S.  Benigne  Canavese  1887.  16mo. 
Bersotf  Doctrine  de  s.  AogiistiD  sor  la  libert6  et  la 

provideoce.  Paris  1813.  BP.  4  fr. 
Berti ,  Laor.,  De  reb.  gestis  s.  Augostini  librisque  ab 

eodem  conscriptis  commentarius ;  acoed.  de  eioadem 

pareDte  Mooica  etc.  bistor.  luoabiatio.  Venet.  1746. 4P. 
Bindemann,  C,  Der  h.  Aognstinns.  (Berlin  a.)  Leip- 
zig 1844  n.  65.  2  Bde.  gr.  SP.  JL  12. 
Biographie  universelle  III.  p.  54. 
Böhringer,  Die  Kirche  Christi  n.  ihre  Zeugen.  1.3. 

Zürich  1845.  gr.9>.  i».99-774:  Angasttnus. 
:  Anrelins  Angnstinns ,  Bischof  von  Hippo.  2.  Anfl. 

Stattgart  1878.  gt.Sfi.  696 pag.  Jk  15. 
Boissier,  Gast.«  La  conversion  de  s.  Angostin  in  Re- 

vne  des  denx  mondee.  1888.  janv.  1. 
Bordier,  Henri,  Restitution  d'nn  mpt.  du  6.  siöcle, 

mi  -  partie  entre  Paris  et  Oenöve ,  et  eontenant  des 

lettres  et  des  sermons  de  saint  Augnstin  m  £tudes 

paleographioues  et  histor.  sur  des  papyros  du  VI. 

siöcle.  öenöve  1866.  4P.  p.  107-154. 
Bou r ke , Ulick J. C,  Life  and  labours  of  St.  Augnstine, 

bishop  of  Hippo  Regius.  Dublin  1880.  gr.  ^.  54  pag. 
Bush,  R.  W.,  St.  Augustine:  his  lifo  and  timea.  Lon- 
don 1888.  8P.  212  paa.  8  sh.  6  d. 
Clarke,  Saint  Augnstine.  London  1878.  dP.  VI.  193  pag. 

2sh. 
Collette,  C.  H.,  Saint  Augustine  (Aurelius  Augusti- 
nus episcopns  Hippouensis),  a.  D.  887-  430 :  a  skotch 

of  his  lifo  and  wntings  aa  affecting  his  controversy 

^th  Rome.  London  1883.  8^.  140  pag.  5  sh. 
C  r  e  m  a ,  C.  B. ,  Augustinus ,  d.  i.  Lebens  -  Beschreibung 

dieses  Bischofb  und  Kirchen  -  Lehrers.  8  Bücher  in 

1  Bde.  Augspurg  1731.  4P. 
Cnper  et  Stilting,  Comm.  praev.  t»  AA.  SS.  Boll. 

28.  Aug.  VI.  p.  213-386. 
d*Achery,  Vita  s.  Augustini.  Paris.  1648.  4«. 
Delfour,  Clodomir,  De  narrationibus  qnae  sunt  in 

s.  Augustini  sermonibus.   Thesis.   Parisiis,   Leroux 

1892.  gr.  8».  69  pag. 
Dorner,  A.,  Augustinus.  Sein  theolog. System  u. seine 

religionsphilosophische  Anschauung.  Berlin  1873.  HP. 

Jk7. 
D  u  p  i  n ,  Bibliothöque  des  auteurs  ecclösiastiques.  JH. 

p.  168.  ' 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  212-251. 
Egger ,  Berth.  A.,  Libri  duo  de  vita  et  virtutibus  ma<;ni 

Ecciesiae  doctoris  s.  Augustini  ....  Graeciis  1^. 

SP.  Xr.  396  pag. 
Eisenbarth,  A.,  Der  heil.  Augnstinus,  sein  Leben 

und  seine  Lehre.  Stuttgart  lHö3.  bP.  JkS. 
Erasmus,  Des.,  tn  der  praef.  seiner  Ausg.  des  Au- 

gusUmu. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latin.  m.  p.  519  {äUere 

Auufobe). 
Farrar,  J.W.,  Uvea  of  the  Fathen.  IT.  Edinburgh 

1889.  Widerkift  in  the  Dublin  Re\iew.  1890.  July,  p. 

89-109:  S.  Augustine  and  his  Angiican  critics. 
Ferraz,  De  la  psychoIogie  de  saint  Augustin.   Paris 

1862.  8P.  493  pag.  Ouvrage  eowtmne.  —  2.  ödit.  ibid. 

1869.  8».  7  fr. 
Fivizanius,  Aug.,  Vita  s.  Aurelii  Augustini.  Romae, 

Kartinelli  1587.  4P. 
Flott6s,  Abb^,  £tudes  sur  s.  Angubtin,  son  gönio, 

son  Arne ,  sa  philosophie.  Montpellier  (Paris,  Durand) 

1861.  80.  635  pag. 
Fontanini,  J.,  De  corpore  s.  Augustini  Ticini  re- 

perto.  Romae  1728.  4P. 


Fontanini,  J.,  Bagioni  per  Tidentitil  del  eorpo  di  s. 

Agostino  scoperte  nella  confessione  della  basilica  di 

s.  Pietro  in  Coelo  aureo  di  Pavia.  Roma  1728.  4P. 
Go  del  Ins,  Ant.,  Vita  s.  Augustini.  Paris.  1652.  4P. 
Goens,  F.  C.  J.  van,  De  Anrelio  Augustino  apologeta 

secundum  libros  de  Civitate  Dei.  Amsterdam  1838.  8^. 
Hah n  -  H ah n ,  Ida  Gräfin ,  Sanct  Augustinus.  Mainz 

1H66.  8».  352  pag.  j|8. 
H i s  toi r e  de  s.  Augustin ,  öv^ue  d'Hippooe  et  docteur 

de  TEglise  d'aprds  aes  6orita  et  l'Mition  des  B4n6- 

dictins.    Par  nn  membre  de  la  grande  famille  de  s. 

Augustin.  Tom.  1.  2.  Bruzelles  et  Paris  1886.  80.  XI. 

400. 421  pag.  8  fr. ;  —  wiederh.  Bruzelles,  0.  Scfaepens 

1892.  2  vol.  8«. 
Jorio,  Ant  M.  di,  Storia  popolare  del  gran  patriarca 

s.  Agostino ,  vescovo  d'Ippona ,  padre  e  dottore  della 

Chiesa ,  nuovamente  compilata.  Napoli  1887.  8P.  XII. 

411  pag.  L2.50. 
Jouhanneaud,  P.,  Vie  de  s.  Augustin,  6vdque  d'Hip- 

r>ne.  Limogee  &  Paria  1862.  18mo.  108  pag. 
oth.  Der  h.  Kirchenlehrer  Aurehus  Augustinus. 
Aachen  1840.  2  Bde.  BP.  Jk  3.80. 

Lancilottus,  C,  S.  Aurelii  Augustini  vita.  Antverp. 
1616.  BP. 

Macedo,  Franc,  a  S.  Augustino,  Commentationes  duae 
ecclesiast.  polemicae,  altera  pro  s.  Vincentio  liri- 
nensi ,  et  s.  Hilario  Arelat ,  altera  pro  s.  Au- 
gustino ...  et  patribus  Africants.  Veronae  1674.  4^ 
288  pag. 

Magani,  F.,  La  data  e  il  luogo  del  battesimo  di  sant' 
Agostino ,  oon  alcune  note  sul  primi  monnmenti  cri- 
stuuii  di  Milano.  Pavia  1887.  BP.  183  pag.  3  lire. 

Maimbourg,  Claude ,  La  vie  de  s.  Augustin  evesque 
d'Hippone  reoueillie  tant  de  ses  propres  Berits  que 
de  ceux  des  plus  anciena  auteurs.  Paris  1659.  BP. 

Mair,  TVilib.,  Vita  Aurelii  Augustini.  Ingolstadii  1631. 
fol.  Omn  22  figg.  aen. 

Mann,  Fr.,  Erinnerungen  an  den  h.  Augustin.  Berlin 
1809.  4«. 

Marcis,  A.,  Vita  s.  Augustini.  Aug.  Vindel.  1729.  4®. 

Marbeln  ecke,  Ph.,  Ottomar,  Gesprftche  über  A.*8 
Lehre  i».  a.  %e.  Berlin  1821.  8^. 

Massini,  C,  Vita  di  b.  Agostino,  oon  una  breve  vita 
di  s.  Monica.  Bologna  1810.  BP. 

Melanchthon,  Ph.,  Libellus  de  scriptorib.  eccleeiast. 
Norimb.  1780.  p.  75  S.  p.  179  ff. 

Nebridius  a  Mündelheim,  Libri  2  de  vita  et  vir- 
tutibus s.  Augustini.  iViennael728.  BP.  —  *t6td.  1770. 
8*^.  —  *nunc  in  memoriam  1500  reverai  anniversarii 
conversionis  s.  A  -  i  recens  oblati  ....  per  Bertliol- 
dum  A.  Egger.  Gracii ,  Styria  1888.  BP.  XVI.  396  pag. 

Jk  i.eo. 

Piper,  Ferd.,  Zur  Geschichte  der  Kirchen vftter  aus 
epigraphischen  Quellen  in  Briegers  Zeitschrift  für 
Kirchengeschichte.  I.  1877.  p.  2%-285. 

Poujoulat,  Hi-stoire  de  s.  Augustin.  sa  vie,  ses 
Oeuvres ,  son  siöcle.  Paris  1843.  8  vol.  BP  {deuteeh: 
aus  dem  Französ.  übers,  von  Fr.  Harter.  Schaffhausen 
1846. 47.  2  Bde.  BP.  Jk  6.75.  —  itaUeniseh:  Losan  1845. 
3  vol.  8). 

Begnier,  Ad.,  De  la  latinit6  dos  sermons  de  s.  Au- 
gustin. Paris  1886.  8".  211  pag.  7  fr.  50  c. 

Regula  b.  Augustini  cum  statutis  ordinis  s.  Augustini 
in  Dania.  1275—1357  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan. 
V.  1783.  p.  628-644. 

Rein  kons,  Jos.,  Die  Geschichtsphilosophie  des  h.  Au- 
gustinus. Mit  einer  Kritik  der  Beweisführung  des 
Materialismus  (?ogon  die  Existenz  des  Geistes.  Bede. 
Schaffhausen  ISöo.  gr.  BP.  IV.  41  pag.  90  ^ 

Rivius,  J.,  Vita  s.  Aug.  ex  eins  opor.  concinnata  etc. 
libri  4.  Antverp.  1646.  4P.  Die  erste  genauere  Zueani' 
menstelltmg. 

Rösler.  Biblioth.  d.  Kirchenväter  IK.  p.  237. 

Roos,  Joh.,  Augustinus  u.  Luther.  Ein  histor. -apo- 
logetischer Versuch.  Gütersloh  1876.  8«.  160  pag. 
Jk  l.BO. 

Saint-Martin,  Histoire  de  la  vie  de  s.  Augustin, 
^veque  d'Hippone  et  de  plusieurs  ss.  BB.  et  auties 
hommos  do  Vordro  des  Ermites.  Tolose  1641.  fol. 

Schlosser,  Univorsalhistor.  Uebersicht  der  Gösch, 
der  alten  Welt  III.  4.  p.  34  ff. 

Schünomann,  Bibliotheca  patrum  U.  p.  8. 

Schröckh,  Kirchengoschichto  XV.  p.  219. 

Seyrich,  G.  J.,  Die  Goschichtsphilosophie  Augustins 
nach  seiner  Schritt  De  civitate  Dei.  Diss.  Leipzig 
ISyi.  8".  69  pag.  Jkl.'20. 

V.  Stolborg,  Gesch.  der  Religion  Jesu,  in  den  Bei- 
lagen XU  Bd.  xm-xv. 

'      75* 


1188 


VITA  ß.  AUGUSTINI  NOVELLI  —  DE  S.  AUREMÜNDO 


Storz,  J.,  Die  Philosophie  des  h.  Aagastinns.  Frei- 
burg i.  B.  1882.  gr.  Sf>.  VI.  260  pag.  Jk  4. 

Tani,  Celest.,  La  s:iovinezza  di  s.  Agostino,  vescovo 
d'lppooa.  Roma,  M.Lovesio  1888.  8<^.  264 pag.  L  1.50. 

Thöry,  Aug.  Franp.,  Le  gönie  philosophique  et  litt6- 
raire  de  s.  Augnstin  en  face  du  r6alisme  contemporain. 
Amiens  1861.  8»;  3.  M.  ibid.  1878.  8P.  4  fr. 

Tiüemont,  Mömoiros  p.  s.  &  l'hist  eccl6siast.  (Paris 
1702.  40.)  Xni.  Ausfitkrliehe  Unierauchtnaen  über  die 
gatvce  OuefudUe  der  donaÜaHschen  und  pelapianisehen 
StnitigktfUm ;  dcaraus  zum  Theü  das  weUaekumfig« 
Bueh  von  VaiUant  (a.  ti.). 

Translatio  Teliquianim  s.  Auguatini  ep.  Hipponens. 
e  Sardinia  insula  in  monasterium  Ticinense  Caelnm 
Auream  a.722  ap.  Mahillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  1.  p.  487.  438. 

VaiUant,  Hug.  et  Jac.  du  Frische,  Vita  s.  Augnstini 
in  A-i  operib. ;  stud.  monachor.  ord.  s.  Bon.  e  con- 
greg.  s.  Mauri.  Paris.  1679.  fol.  XI.  itmvon  eine  Art 
Auexugti^.  Tricaleti,  Bibl.  manual.  Bassan.  1783. 4P.  V). ' 

Villemain,  Tableau  de  l'eloquence  chr6tionne  au  4. 
siöcle.  Paris  1850.  8°. 

Vita  8.  Aur.  Augustini  Hippon.  episc.  ex  eins  potissi- 
mnm  scriptis  concinnata ,  lib.  8 ;  opera  et  studio  mon- 
achorum  S.  Mauri.  »  Venetiis  1767.  4^.  —  « tpiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XXXII.  j>.  65-578. 

AViggers,  Versuch  einer  pragmatischen  Darstellung 
des  Augustinismas  u.  Pelagianismus.  Hamburg  1831 
—  33.  2  vol.  SP. 

Wörter,  Friedr.,  Die  Oeistesentwiclilang  des  h.  An- 
relius  Augustinus  bis  zu  seiner  Taufe.  Paderborn 
1892.  8».  IV.  212  pag.  JK  4. 

Zimarino,  Mich.,  Considerazioni  suUa  vita  di  s.  Ago- 
stino, dottore  della  Chiesa.  Roma  1888.  8P.  78  pag. 
L  1.25. 

Vgl.  Augustinus,  Aurel. 

Tita  b.  Augustini  Novelli  prioris  gene- 
ralis fif.  Eremitarum  s.  Augiistini  Senis 
in  Hetraria  (f  1309)  auctore  coaevo  ord. 
Eremit 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  19.  Mai.  IV. 
p.  616-621.  —  Appendix  I:  examen  ad  proba- 
tioneni  antiqui  cultus  a.  1638  ibid.  p.  622-624. 
—  Append.  11:  testiraonia  de  cultu  etc.  ibid.  p. 
624  -  626.  Cf.  Papebrochii  commeni  praevius  ibtd. 
p.  614-616. 

Erl.-Sckr.:  Auria,  Vinc,  II  b.  Agostino  Novelle  Pa- 
lermitano.  Opera  apologetica.  Contro  le  oppositioni 
di  Bemardo  Äfscalco,  ed  altri  auturi.  Palermo  1710. 
4«.  103  pag. 

Mongitore,  Ant.,  Vita  del  b.  Agostino  Novello  Pa- 
lerm.,  della  nob.  famiglia  Termine  doli'  ord.  di  s.  Ago- 
stino. 2.  impress.  accresc.  Palermo  1710.  4P.  19  pag. 

Biera,  Bern.,  Vita  b.  Augustini  Novelli  nobilis  Pa- 
normitani.  Panormi  16G4.  4^. 

Rizzo,  Cataldo,  Lettera  in  cui  si  difende  la  patria 
del  b.  Agostino  Novello.  Mossina  1713.  8^. 

De  s.  Augitsto  presbytero  et  abbate  apud  Bi- 
turicas  in  GalJia  (f  post  med.  saec.  VI)  Suyskenii 
sylloge  in  AA.  SS.  Roll.  7.  Oct.  III.  p.  922-924. 

Vita  s.  Aunacharii  -^  Vita  s.  Aunarii. 

Acta  s.  Aunarii  episcopi  Autissiodoren- 
sis  in  Gallia  (saec.  VII  init.)  auctore  ano- 
nyme. 

Ätisg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  V.  p. 
528 -.030.  —  ^iciederh.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept. 
VII.  p.  106-108.  —  A<*ta  alia  ex  historia  pontif. 
Autissiodor.  *ap.  Labbe  1.  e.  p.  108-111.  Cf.  Pe- 
rieri  comment.  praevius  ibid.  p.  8G-106. 

Vgl.  Aunjirius. 

Vita  vcu.  Aupes,  Aupex  {Alpais)  ^  virginis  de 
Cudot  =  Vita  b.  Alpaidis. 

De  s.  Aurea  abbatissa  Parisiis  in  Franeia  (f 
cca.  666)  Ghesquierii  comment.  bistor.  -  criticus 
in  AA.  SS.  Boll.. 4.  Oct,  IL  p.  472-493. 


Acta  SS.  Aureae  seu  Chrysis  virg.,  Cen- 
sorini,  FeUcis  etc.  martyrum  apud  Ostia 
Tiberina  (saec.  DI). 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  757- 

761.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.755.  75tJ. 
Erl.  -  Sdur. ;  N  e  a  m  a  n  n ,  K.  Joh.,  Der  riSmiscbe  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  319-321. 

Acta  s.  Aureae  virg.  et  mart  Cordubae 
in  Eispania  a.  856  auctore  s.  Eulogio 
archiepiscopo  Toletano  (f  859). 

Ausg:  in  AA.SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.652. 653. 
Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  651. 

Legenda  s.  Aurei  episcopi  et  socionim 
martyrum  Moguntinorum  a.  632  vetus. 

Ausg.:  ex  vet.  ms.  Ueiligenstadiensi  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Jun.  III.  p.  49-57.  —  InTentio  et 
miraeola  s.  Aurei  et  s.  Justinae  Mogxmtiae  io 
ecciesia  s.  Albani  auctore  Goswino  ibidem  moii- 
acho  ibid.  p.  57-73  {mit  mekrerett  Abbildungen i. 
—  Analecta  Papebrochii  ex  libro  Sigehardi  mon- 
achi  Sant- Albanensis  (a.  1298)  ibid.  p.  73-78  (Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Kec.  III.  p.  521.  522;  vollstän- 
dig ap.  Joannis,  Script,  rer.  Mogunt.  II.  p.  15- 
23).  —  Appendix  de  Heiligenstadiensi  sanct«^ 
mm  ecciesia  ^  ibid.  p.  78-93  {mit  Abbild.).  Cf. 
Papebrochii  comment.  praevius  ibid.p,43-4S  [tHit 
Abbild.).  —  •  wiederh.  ap.  Joannis  1.  c.  p.  5-15. 

De  SS.  Aurella  et  Neomisia  virg.  Anagniae  ic 
Italia  (saec.  XI  init.)  Suyskenii  comment,  histur.- 
criticus  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept.  VII.  p.  137-141. 

De  s.  Aurella  virg.  Ai*gentorati  in  Alsatia  (sai^' . 
IV.  V)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct.  VIL 
1.  p.  27-31. 

Erl.  -  Sehr. :  D  a  m  ax ,  Vict.,  Sainte  Aurelie.  Xotic»  mx 
cette  jeane  sainte  et  aar  ses  reltqaes  qae  p'«^<^-d- 
r^i,dise  Notre  -  Dame  -  des -Victoireö.  Piiris  Iböl.  h' 
30  pag.  1fr.  26  c. 

Do  s.  Aurellano  episcopo  Arelatemi  in  Gullu 

(t  551)  Henschenii  sylloge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Jun.  UI.  p.  108-110.  —  Acta  invei- 
tionis  ibid.  p.  110-112. 

De  s.  Aurellano  episcopo  Lemovloenel  in  Aqui- 

tania  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  II.  p.  285. 

De  8.  Aurellano  episcopo  Lugdunensl  (tSiO> 

elogium  historicum  *  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  IV.  2.  p.  490-506.  —  •  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Jul.  IL  p.  60-63. 

Do  s.  Aurellano  martyre  Romano  Papiam  tniLs- 
lato  Henschenii  comment.  criticus  in  AA.  8S.  I>-ü 
22.  Mai.  V.  p.  128.  129. 

Acta  s.  Aurelli  Augustini  "=  Acta  s.  AngQ>ti:i: 
episcopi  Hipponensis. 

Vita  s.  Aurelli  episcopi  et  confei^>riN 
patroni  Hirsaugiensis. 

Handschr.:  Stuttgart,  mbr.  fol.  max.  >»^'- 
XII.  f.  36. 

Ausg. :  Bruchstück  in  Pertz*  Archiv  XI.  p.271. 

De  s.  Auretio  episcopo  Carthagineosi  (j  c.  4'J'' 
J.  van  Ileckii  comment,  historicus  in  AA.  S>. 
Boll.  26.  Oct.  XI.  p.  802-860. 

De  s.  Auremundo  abbate  Mariacensi  apud  Pi- 

ctones  in  Gallia  (f  cca.  600)  notitia  ex  Mabillon  i 


DE  B.  AÜRIA  —  VITA  S.  AUTBERTI  EP.  CAMERACENSIS 


1189 


AA.  SS.  0.  s.  BeD.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  II. 
p.  712. 

De  b.  Auria  virg.  in  Hispanla  (f  cca.  1100)  in 
\X.  SS.  Boll.  11.  Mart.  H.  p.  100.  101. 

De  s.  Ausiaco  presbytero  Baiocis  in  Oalliis  (f 
i\  460)  Vict.  de  Buckii  comment  historicns  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  658-770. 

Passio  s.  Ausonii  Engolismensis  epi- 
scopi  primi  auctore  anomTno. 

Ausg.:  ex  ms.  cod.  univere.  Lagdun.  Batav. 
0«^  108.  sec.  XII  in  Analect.  BoUand.  V.  1886. 
p.  296-312.  —  Tita  auctore  Francisco  Corlaeo 
ex  edit.  Franc.  Bosqueti  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai. 
V.  p.  134-137.  —  Yetus  legen  da  apocrypha 
ex  ms.  ibid,  p.  137-141.  Cf.  Papebrochii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  131-134. 

De  8.  Auspicio  episcopo  Aptae  Juliae  in  Pro- 
vincia  Galliae  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Aug.  I.  p.  155. 

De  s.  Auspicio  episcopo  Treviris  (saec.  U)  no- 
dtia  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  p.  537. 

De  B.  Auspicio  episcopo  TuUi  Leucorum  in 
Bclgica  I  (t  cca.  478)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  561.  562. 

De  s.  Austindo  archiepiscopo  Ausciensi,  con- 
fessore  in  Vasconia  superiori  (f  1068)  Suyskenii 
sylloge  histor.-critica  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept. 
VIL  p.  152-162. 

Vita  s.  Au8trebertae  abbatissae  Fau- 

liacensis  (f  704)  in  Belgio  et  Nonnannia 
auctore  anonymo. 

Handsehr.:  2Monteca8ino,  Pertz'  Arch.  V. 
p.66.  Abweichungen  ap.  Bolland.  AA.SS.  10.  Febr. 
II.  p.  420.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  Colb.  5297.  21. 
sec.  XIU.  —  Colb.  5349. 18.  sec.  XIV.  —  St.  Germ, 
n'^  497.  sec.  Xu.  —  St.  Martin,  n«  1.  sec.  XII.  — 
Montpellier,  Univ.-Bibl.  n®  1.  Vit.  sanct.  vol.l. 
f.  1.  —  Dijon,  üniv.-BibL  n»  383.  Acta  Sanct. 
vol.  IL  8. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Febr.  —  ^wie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  11.  p.  419-423. 
—  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1. 
p.  29-37.  —  *ap.  Duchesne,  Eist.  Franc,  scr.  I. 
p.  651.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  549. 
550.  —  Tita  alia  auctore  anonymo  perantiquo 
et  fere  aequali,  ex  ms.  Compendiensi  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  37-39.  —  Miraeula  in  AA.  SS. 
Boll.  I.  c.  p.  423-426.  —  Miraenla  alia  auctore 
monacho  anonymo  *  ibid.  p.  427-  429.  —  •  ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  39-44. 

ErL'Sehr.:  Bandet,  Vie  de  s.  Äastreberte  et  notice 
sur  son  monastdre  et  la  basiliquo  de  S.Pierre.  Bar- 
Ie-Ducl861. 

Bolland,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  417-419. 

Histoiro  littöraiie  de  la  France.  IV.  1738.  p.  68. 

Meunier,  Sainte  Anstreberte  de  Marconne,  nbbesso 
de  Pavilly  (ordre  de  s.  Benott) ,  sa  vie ,  sos  mii-acles, 
son  culte.  Arras  1888.  8».  XXIIL  316  pag. 

V  i  e  de  sainte  Aastreberthe.  Boologne  -  sur  -  roer  (1852). 
l2nio. 

Tita  s.  Austregisili  episcopi  Bituricensis 

{Bourges,  f  624)  ac  miraeula  auctoribus 
antiquis  sed  anonymis:  ,Beatus  Austre- 
gisillus,  natus  Augino  patre'.   Libri  3. 


Handsehr.:  Dijon,  Un.-Bibl.  n*  383.  Acta 
SS.  Vol.  III.  —  Paris,  Nai-Bibi.  S.  Mart.  Le- 
mov.  n®  1254.  sec.  XIII;  —  St  Germ.  n°  73.  sec. 
XIII.  —  Troyes,  n°  26.  Acta  SS. 

Ausg. :  *  ed.  Surius ,  Vit  SS.  20.  Mai.  —  •  m 
AA.  SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  ♦229-*238;  cf.  VII. 
p.  820.  —  •  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  95-99.  —  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p. 
350-363  als  Res  gestae  ac  miraeula  s.  A-i.  — 
•Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  467.  468.  — 
Eiogium  s.  A-i  olim  tumulo  illius  mannoreo  in- 
.sculptum  ap.  Labbe  L  c.  U.  p.  363.  364.  —  Mira^ 
eala  auctore  anonymo  saec.  VIII  ^  ap.  Mabillon 
1.  c.  saec.  IL  p.  99.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec. 
III.  p.  483.  484.  —  Miraeula  alia  scripta  ab  ano- 
nymo saec.  Vin  *ap.  Mabillon  L  c.  p.  100-102. 
—  'Bruchstücke  •  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr. 
L  p.  787.  —  »»ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  660.  661. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France,  m.  17H5. 
p.  5Ö0. 

Tita  I  s.  Austremonii  primi  episcopi 

Arvernorum  in  Gallia  seu  Passio  minima 

(forsan  saec.  I)  auctore  anonymo. 

Handsehr.:  Clermont,  Stadtb.  mbr.  sec.  X; 
mbr.  sec.  XIII. 

Ausg.:  ^in  AA.SS. Boll.  1.  Nov.  Lp.  49-54. — 
Vita  n  seu  Passio  parva  auctore  anonymo  [Hand- 
sehr.: Brüssel,  k.  Bibl.  n°  8550.  mbr.  saec.  IX. 
X.  fol.]  ibid.  p.  55-61.  —  Vita  III  auctore  ano- 
nymo [Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  n®  5365. 
saec.  XII.  fol.  max.  —  Rom,  Vatic.  reg.  Christ, 
n®  486.  mbr.  saec.  IX.  fol.]  *  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  IL  p.  482-505.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  l.  c. 
p.  61-77.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  lü.  p. 
407.  —  Vita  alia  et  passio  *  ap.  Duchesne,  Hist 
Franc,  scr.  III.  p.  379.  —  '  ap.  Bouquet  1.  c.  V. 
p.  432.  433.  —  Revelatio  corporis  s.  A-i  et 
eiusdem  duplex  translatio  auctore  anonymo  ^  ap. 
Labbe  l.  c.  p.  507.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
77-80.  —  Secunda  translatio  *  ap.  Duchesne 
L  c.  p.  380.  —  '  ap.  Bouquet  1.  c.  p.  433.  —  Liber 
miraculorum  *ap.  Labbe  I.e.  p.  505.  —  ^wie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  80-82. 

Erl.  -  Sehr. ;  F  r  a  i  s  s  e ,  J .  de,  Orifrine  des  eg]  ises  de  France, 
proav6e  par  la  auccosbion  de  ses  evoques ,  avec  la 
vie  de  s.  Austremoine ,  premier  apotre  et  primat  des 
Aquitaines.  Paris  1688.  &>. 

Histoire  litt6raire  de  la  France  XV.  1820.  p. 620. 621. 

Hooff,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
23-49. 

De  s.  Austroberto  archiepiscopo  Viennensi  in 
Gallia  (t  cca.  341)  Henschenii  svlloge  historica 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  432. 

Vita  s.  Allstrudis  =  Vita  s.  Anstrudis. 

Ylta  y.  Austnilfi  abbatis  Eontanellensis 

(t  754.  14.  Sept). 

Ausg.:  ex  gestis  abbat.  Fontanellens.  *  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  III.  —  ^  wiederh.  ap.  Mabil- 
lon, aL  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IIL  2.  p.  133-136. 

Tita  s.  Autberti  episcopi  Cameracensis 
(633—669?)  auctore  Fulberto  (episcopo 
Camotensi?  f  1028). 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  13.  Dec.  VI.  p. 
894-901.  —  *  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III. 


1190        DE  S.  AUTBERTO  EP.  ABßINCENSI  —  DE  S.  AVITO  H  EP.  ARVERNENSI 


p.  529.  —  '  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat  CXLI.  p.  355 
-  368.  —  *  excerpta  in  Neues  Archiv  der  Oes.  f. 
ä.  d.  Gesch.  XV.  p.  470-472. 

Erl.-Sehr.:  Hiatoire  litt^raire  de  la  France  YII.  1746. 
p.  277. 
Lambecina,  Commentar.  bibl.  Vindobon.  II.  1669. 

p.  913. 
w a ttenbaoh, Deutschlands GeAchichtsquellen.  5. Aufl. 
II.  1886.  p.  149;  6.  Aufl.  n.  1894.  p.  166. 

De  8.  Autberto  episcopo  Abrincensi  in  Gallia 
(saec.  VIII)  Henschenii  Synopsis  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Jun.  m.  p.  603. 

Acta  s.  Autonomi  martrris  in  Bithynia 
(saec.  IV)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA. SS. Boll.  12.  Sept. 
IV.  p.  1 6  -1 9.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius  ibid. 
p.  14-16. 

De  s.  Alltore,  vid.  Acta  s.  Auctoris. 

De  8.  Auxano  episcopo  Mediolani  in  Insubria 
(t  568)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept  I. 
p.  666.  667. 

Tita  s.  Auxentii  presbyteri  archiman- 
dritae  in  Bithynia  (f  cca.  470)  auctore 
coaevo. 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  collata  c.  vors.  Meta- 
phrastae  a  Lipomano  et  Surio  edita  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Febr.  II.  p.  770-782.  Cf.  Henschenü 
comment.  praevius  ibid.  p.  768. 

Vita  s.  Auxibii  episcopi  Soliorum  in 
Cypro  (f  cca.  102)  auctore  anonyme. 

Atcsg. :  ex  graeco  ms.  latine  versa  in  AA.  SS. 
BoU.  19.  Febr.  III.  p.  124-128. 

De  b.  Ava  virgine  Dononii  in  Hannonia  (saec. 
IX)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April.  UI.  p.  628. 

De  s.  Avatia  in  agro  Bellunensi  dominii  Ve- 
neti  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun.  IV.  p.  21. 

Vita  8.  Aventini  episcopi  Castroduni  in 

Gallia  (saec.  VI). 

Ausg.:  ex  rhythmo  gallico  sucoincte  concin- 
nata  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  478-480. 

Vita  s.  Aventini  presbyteri  Trecis  in 
Oallia  (saec.  VI)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  ex  ms.  edita  a  N.  Camuzato  in  Prom- 
ptiiarium  antiquitat.  Tricassinar.  p.  58.  —  *  wie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  476.  477.  Cf. 
ibid.  Bollandi  commentarius  p.  474  fF.  —  Eulo- 
gium  8.  A-i  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  349  ex 
vita  eins. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.227. 

Notice  historiqae  sor  saint  AvenÜn  d' Aquitaine.  Tou- 
louse 1860.  8«. 

Tillomont,  M^moires  de  Tliist.  ecclösiast.  XVI.  1712. 
p.  139.  742. 

Vindry,  La  vie  et  la  neuvaine  du  b.  s.  Aventin  avec 
une  notice  snr  Beaurcgard-  r^rdque.  Clermont-Fer- 
rand  1862.  8°. 

Vita  s.  Avertani  conversi  ordinis  Car- 

melitarum  (saec.  XIV)  auctore  Carmelita 

Itale. 

Ausg.:  interprete  Segero  Paulo  in  kk,  SS. 
Boll.  25.  Febr.  III.  p.  620-623.  Cf  Henschenii 
comment.  praevius  ibid.  p.  616-620. 


De  s.  Avertino  diacono  in  territorio  Turonenn 
(t  cca.  1170)  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Mai.  ü.  p.  55.  50. 

Erl.-Sehr.:  Barbier  de  Montault,  Notice  historiqGC 
sur  Saint  Avertin.  4.  Mit.  Angers  1860.  ISmo.  1  fr. 

De  s.  Avia  virgine  et  martyre  in  Gallia  (saec. 

VI)  Buckii  sylloge  critica  in  AA.  SS.  Boll.  21.0ct. 
IX.  p.  322.  323. 

De  s.  AvIa  virgine  martyre  circa  Parisios  in 
Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  VH.  p.  542. 

Vita  s.  Aviti  abbatis  Miciacensis  apud 
Aurelianos,  Piciaci  in  Pertico  [tceskalb 
bei  Bouquet  Perticensis]  (f  c.  527)  au- 
ctore ferme  coaevo. 

Ausg.:  ^  in  kk.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p,  351 
-360  C  ed-  Paris.  IV.  p.  282-291).  —  »Auszug  ap. 
Bouquet,  Recueil  III.  p.  438.  439. 

Erl.-Sckr.:  Histoire  litt^ire  de  la  France.  lU.  ITti^. 
p.  266. 
Torquat,  Histoire  de  saint  Avite,  de  I'^glise  et  du 
chapitre  de  Saint -Avite  in  H^moires  de  ia  Socivtr 
archdolog.  d'Orlöanais.  U.  1853.  p.  32B. 

Vita  s.  Aviti  episcopi  Viennensis  in  Gal- 
lia (f  cca.  524):  ,Tempore  Zenonis'. 

Ausg.:  ^  ex  mss.  Vienn.  et  Bodecensi  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  667-669.  —  »  ap.  I^bbe, 
Bibl.  nova  I.  p.  693-695.  —  ■  ed.  Rud.  Peiper  iti 
Mon.  Germ,  liist.  Auct.  antiquiss.  VI.  2.  p.  177- 
181.  —  Epitaphium  s.  A-i  in  kk.  SS.  Boll.  1. 
c.  p.  669.  —  '  ed.  R  Peiper  1.  c.  p.  185. 

Erl.-Sdir.:  Ampdre,  Histoire  ütt6rairo  de  U  Fraace. 
II.  p.  178  sq. 

Bin  ding,  Gesch.  des  burgundischen  Königreichs.  Leip- 
zig 1868.  p  168 ff.  260 ff.  290-297. 

Charaux,  Aug.,  Saint  Avite,  6v^ne  de  Vieone  en 
Dauphin^ ,  sa  rie ,  ses  oeavres.  Thöse  hiat.  et  Utter. 
Monc-de-Mar6anl876.  BP.  204  pag. 

C  u  c  h  e  V  a  i ,  Vict.,  De  s.  Aviti ,  Viennae  episcopi  ^  op-^- 
ribus  commentarius.  Thesis.  Parisiis  1863.  8^.  !!!• 
pag.  3  fr. 

Ebort,  Adf.,  Allgem.  Gesch.  der  Literatur  des  Mitte:- 
alters.  I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  393-402. 

E  t  u  d  e  8  pal^graphlques  et  historiques  aar  des  papyni^ 
du  VI.  siöclo  en  partie  inödits  renfermant  des*  bo- 
molios  do  s.  Avit  .  .  .  Gendve  1866.  4°.  (Atoc  5  fac- 
similes.)  Darin:  Albert  Rill iet,  Conjoctores  histo- 
riques sur  les  homölies  pr(>ch6<w  ^r  Avitos ,  ^reqti^ 
de  Yienne,  dans  le  di<x^e  do  Gendve  et  dans  le 
monastöre  d'Agaune  en  Valais  p.  31-106. 

Guizot,  Histoire  de  la  civilisation  en  France.  3.  Mit. 
Bruxelles  1846.  S».  Le^ou  18«. 

Henschen,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  BcIL 
1.  c.  p.  660-667. 

Lagrevol,  A.  do,  Notice  sur  saint  Avite ,  ^eauede 
vienne  in  M6moires  de  TAcademie  . .  .  do  Lvob. 
XI.  1868.  p.  157  - 183  {amush  besonder»  atgedr.  hxoL 
1868.  80).  dlpoff. 

Parizel,  P.,  Saint  A\it,  öveque  de  Vienne,  sa  \\*: 
et  ses  öcrits.  Thöse.  Louvain  1859.  8^.  IV.  328  pag. 
8  fr.  50  c. 

Vgl.  Avitus ,  n^ra  p.  128. 

Vita  s.  Aviti  eremitae  in  Sarlatensi 
apud  Petracoricos  dioecesi  (f  cca.  570). 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  361 
-365.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  39t». 

Tita  s.  Aviti  presbyteri. 

Ausg.:  in  Gatalogus  codicum  hagiograph.bib!. 
regiae  Bruxell.  I.  1.  Brux.  1886.  gr.  8^  p.  57-63. 

De  SS.  Avfto,  Cinzamo  Lectore  et  aliis  martyri- 
bus  Nicomediae  mAA.SS.Boll.  23.  Jun.  IV.  p. 471. 

'  De  s.  Avito  II  episcopo  Arvernoiwl  in  Gallia  (saec. 

VII)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  D.  p.  380.  381. 


DE  S.  AVITO  EP.  CLAROMONT.  —  VITA  BALDEWINI  ARCHIEP.  TREVIR.       1191 


De  &  Avito  fplacopo  Clanrnionteml  istius  no- 
zninis  primo  (f  cca.  594)  Claromoote  in  Arvemia 
Cuperi  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Aug.  IV.  p.  444-449. 

De  SS.  Avito  et  Donato  martyribus  Africanis  in 
AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  768. 

De  SS.  Avito,  Laeto,  Dolcardo  et  Viatore  mon- 
achis  Micianensibus  (cca.  530)  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  613.  614. 

De  SS.  Avo,  Avia,  patre  et  matre  et  2  filjis 
martvribas  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  9. Mari 
n.  p.  3.  4. 

De  s.  Aya  oomittssa  Montibus  HannoDiae  in 
Belgio  (saec.  ^71)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  U. 
p.  579-582. 

ErL'Sehr.:  Coret,  J.,  La  triomphe  dw  vertas  ^Tan- 
961iqiieB  repr^sent^  dans  les  actiona  böroiqnea  de  8. 
Aye ,  comtesae  de  Bayiutiit  afo.  Mona  1674.  4P. 


(Mareille,  Gh.)  Recueil  de  la  vie,  mort  et  miraclea 
de  a.  Ayo  oq  Agio,  comtesae  d'Hainaat,  patrone 
contra  lea  pers^cutiona  iqjastea.  BraxeUea  1745.  8P. 

Vita  s.  Ayberti  de  Crispino  presbyteri, 
reclusl  ord.  Bened.  in  Hannonia  (f  1140) 
auctore  Roberto  archidiacono  Ostre- 
vandensL 

Ausg, :  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  7.  April,  mit  ver- 
ändertem Stil.  —  •  besser  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Apr. 
I.  p.  673-680  ed.  Henschen.  —  Miracula  re- 
centiora  ex  variis  ibid.  p.  680-682. 

De  b.  Aymardo  abbate  Cluniacensi  IE  (f  cca. 
965)  eloginm  historicom  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o. 
8.  Ben.  saec.  V.  p.  316-325. 

De  s.  Azarit  propheta  in  Symbatha  districtu 
Jadaeae  sab  Asa  rege  Judaeorom  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Febr.  I.  p.  319-321. 


B. 


Miracula  s.Baboleni  primi  abbatis  mon- 
asterii  s.  Mauri  Fossatensis  [Saint -Maur- 
deS'Foss^]  in  Oallia  (saec.  VII). 

Ausg. :  ^  ex  cod.  S.  Genn.  Paris,  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Jon.  V.  p.  181-184.  —  •  ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  658.  —  •  ap.  Bouquet,  Rec. 
m.  p.  565-571.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  11.  p.  593-598.  —  Vita  ex  pervet  ms. 
in  compendium  redacta  a  Jacobe  Du  Breul,  in 
eins  Supplementum  antiquitatum  urbis  Parisia- 
cae.  1C14.  p.  137-146. 

Erl.-Sdir.:  Des.  Baboleno  Fosaatenai  einsqae  Tariis 
tranalationibaa  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  I.  p.  6ö6. 
De  8.  Baboleno  ap.  Mabilloa  1.  c.  p.  590-593. 

De  ss.  Babyla,  Timotheo,  Agapio  martyribus 
Siculis  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  IT.  p.  592. 

Acta  SS.  Babylae  episcopi  Antiocheni, 
Urbani,  Prilidiani  etc.  (saec.  III). 

Ausg. :  ex  yet.  ms.  Ripatorii  et  Mombritio  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  IL  p.  571-573.  —  Alia 
acta  ibid.  p.  573-576.  —  Alia  acta  ex  Simeone 
Metaphraste  ibid.  p.  576-578.  —  s.  Babylae 
translatio  ibid.  p.  578-580.  —  s.  Babylae  reli- 
qaiae  Cremonam  translatae  ibid.  p.  580.  581.  — 
Cf.  ibid.  569.  570. 

Vita  s.  Baculi  episcopi  Sarrentiiii  in 
Campania  (flor.  c.  660)  auctore  Dav.  Ro- 
maeo  Philocasio. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  29.  Janr.  II.  p.  950. 
951.  —  Acta  auctore  anonyme  ap.  Üghelli,  Ital. 
Sacra  ed.  Coleti.  VI.  p.  603-606. 

De  8.  BadHone  abbate  Lutosae  in  Hannonia 
(saec.  IX)  Ghesquieril  comment  hist.-criticus  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Oci  IV.  p.  349-361. 

Tita  s.  Badimi  archimandritae,  inarty- 
ris  in  Perside  (f  cca.  376). 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  April.  I.  p.  825. 826.  —  Mkqtvqiov  Bn&i^f^ov 
uQXi^av^^ltov  ibid.  I.  append.  p.  lxxxy.  lxxxyi. 


De  s.  Badttipho  abbate  Althanacensi  in  Oallia 
in  AA,  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  732. 

De  s.  Baino  episcopo  Tarvanensi  et  dein  ab- 
bate Eontanellensi  in  Normannia  Francica  (f  cca. 
710)  ^Henscbenii  commendatio  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Jun.  IV.  p.  26-29.  —  »  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  474.  475. 

Acta  s.  Baithenei  (Baitheni,  Bithini) 
abbatis  Hiiensis,  sancti  Columbae  suc- 
cessoris  in  Jona  Scotiae  insula  (f  601): 
jReverendus  pater  abbas'. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  IL  p.  237. 
238.  —  » ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p. 
871-878. 

De  s.  Balbina  virgine  Romae  (f  130)  commen- 
tar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart.  III.  p. 
900-903. 

De  s.  Baldegunde  abbatissa  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Febr.  U.  p.  429. 

Tita  s.  Balderici  confesaoris  in  Monte- 
falconis  in  agro  Eemensi  (f  ante  med. 
saec.  VII),  miracula  et  translationes.  Ex 
historia   eccl.  Bemensis  Flodoardi  Üb. 

IV.  c.  38  sqq. 

Ausg.:  sec.  recens. Colvenerii  in  Bibl. MM. PF. 
Lugd.  in  AA.  SS.  Boll.  16.0ct.  VII.  2.  p.  923-928. 
Cf.  Commentarius  praevius  ibid.  p.  909-923. 

Vita  s.  Balderici  episcopi  Leodiensis 

(1008 — 1018)  auctore  monacho  S.  Jacobi 
Leodiensis. 

Für  die  lothiiDgischeo  Zostfinde  des  11.  Jahrhanderts 
nicht  unwichtig. 

Handsckr.:  Lütt  ich,  Jacobskloster  mbr.  sec. 

xn.  40. 

Ausg.:  xuerst  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  724 
-738. 

Vita  BaMewInI  archlep.  Trevirensls,  vid.  Vita 
Henrici  VII. 


1192 


YITA  S.  BALDI  —  VITA  B.  BAPTISTAE 


Tita  s.  Baldi  vulgo  s.  Bond,  poenitentis 
apud  Senones  in  Gallia  (f  c.  620)  rautila. 

Ausg. :  ex  cod.  S.  Eligii  Paris,  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Oft.  XIL  p.  879.  880  cum  V.  de  Buckii  oom- 
mentpraevio  p.  872-879. 

Vita  s.  Baldomeri  subdiaconi  Lugduni 

in  Gallia  (f  oca.  660).  Epitome. 

Ausg.:  m  AA.SS.BoU.  27. Febr. in. p. 683.684. 

Erl.'Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  lU.  1735. 
p.  579. 

Tita  b.  Balduini  martyris,  archidiaconi 
Laudunensis  (saec.  VII). 

Ausg.:  ex  ms.  Corsendoncano  in  AA.SS.BoU. 

8.  Janr.  Lp.  503-505. 

JSrl.'Sekr.:  Histoire  litt^raire  de la Fraiico.  IV.  1788. 
p.  89. 

De  b.  Balduino  abbate  ord.  Cisterciensis  Reate 
in  Italia  (f  1140)  Cuperi  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  450.  451. 

De  b.  Balduino  Gandensi  ord.  Praed.  (f  1273) 
ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p.  63-66. 

Historia  s.  Bal86mii  martyris  Bamerude 
in  dioecesi  Tricassina  Galliae  (saec.  V). 
Fragmentum. 

Ausg.:  ex  Camuzati  promptuario  p.  334  in 
AA.  SS.  BoU.  16.  Aug.  HI.  p.  293.  294.  —  Vita 
alia  auctore  incerto  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  11.  p. 
509-511. 

Vita  8.  Baltechildis  =  Vita  s.  Baltbildis. 

De  s.  Balthasare  rege  in  AA.SS.BoU.  11.  Janr. 
I.  p.  664.  665. 

De  SS.  Balthero  presbytero  et  Bilfrido  auri- 
fabro,  anachoretis  in  Scotia  (cca.  757)  commeo- 
tar.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mart.  I.  p.  448 
-452. 

Vita  s.  Balthildis  reginae  Galliae,  uxo- 
ris  regis  Chlodovei  II,  postea  sanctimo- 
nialis  Kalensis  (f  c.  680)  auctore  ano- 
nyme Vor  691  geschrieben. 

Hdndschr. :  A  d  m  o  n  t ,  Stif tsbibl .  mbr.  sec.  XII. 
4^—  Melk,  Stiftsbibl.  F.8.sec.XIII.  —  Namur, 
Semin.-Bibl.  n®  12.  sec.  XII.  fol.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.,  lat.  n*5318.  51.  sec.  XII;  —  n°  5341.  62 
(oüm  Colb.  59).  sec.  XII.  XIII.  rabr.  fol.;  —  n° 
11749  (olim  S.  Germ.  n°  496,  antea  463).  mbr, 
sec.  XI.  fol.;  —  n*»  11752.  sec.  X;  —  n^  12607 
(olim  S.  Germ.  460).  mbr.  sec.  XIII.  fol.;  —  n° 
17625  (olim  Compend.  nMO).  sec.  X;  —  n«  18296 
(olim  Corbie  n°  17).  sec.  X;  —  St.  Martin  n«  1. 
tom.  V  (olim  S.  Mariae  Karoliloci).  mbr.  sec.  XII. 
XIII.  fol.  max.;  —  St.  Martin  n°  108.  mbr.  sec. 
XI.  —  Ronen  (oHm  Gemeticens.)  sec.  XI  med. 
ohne  n®.  —  Troyes  n**  755.  sec.  XL  fol. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historüs. 
VII.  Colon.  1586.  p.  36-43,  eleganter  stilisirt.  — 
*  wiederh.  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  ser.  I.  1636. 
p.  663-668.  —  »  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Janr.  II. 
1643.  p.  739-742.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  IL  p.  775-783.  —  *  mederholt  im 
Auszüge  ap.  Bouquet,  RocueU  III.  p.  571-574  — 
^ü.  ganx  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVII.  p. 
665  -  676.  —  '  diese  Vita  u.  die  folgende  inter- 


poHrte  einander  gegenObergesieUt  ed.  Br.  Erusch 
in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  IL  1888.  p. 
482-508. 

Uebers.:  detäsck:  Bruchstücke  von  0.  Abel 
hinter  seiner  üebersetx.  der  Chronik  Fredegars 
(=  Geschichtschr.  der  deutsch.  Vorzeit  [VIL  Jahrh. 
2.  Bd.]  p.  115;  2.  Aufl.  Leipzig  1876.  8*.  LieL  5) 
p.  157-159. 

fränxösisch:  der  Surius^cA«  Text  ap.  Et.  Bin  et» 
La  vie  excellente  de  sainte  Bathildo,  reine  de 
France,  fondatrice  et  religieuse  de  Chelles.  Paris 
1624.  12n»o;  —  ap.  Modeste  de  Saint-Aimable, 
Monarchie  sainte.  1670;  —  ap.  d'Andilly.  Re- 
cueU  des  vies  des  saints  Ulustres.  Paris  1675. 

Vita  s.  Balthildis    eiusdem   se- 


cunda  auctore  anonyme. 

Ist  die  roraaf)^hende  Tita  in  der  el^ianterea  and 
klareren  Redeweise  eines  spfttem  Interpolators. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  11.  p.  742 

-746  {fast  ganx  der  Text  des  Surius).   —   '  ap. 

MabUlon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  783-785. 

—  ^  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  574.  — 
Historia  translationis  a.  833  auctore  anonymo 
[Hafidschr.:  Paris,  Nai- Bibl.  lat  n«  18296(a'r- 
bie  n<»  17).  mbr.  sec.  X]  *  in  AA.  SS.  BoU.  26. 
Janr.  11.  p.  747-749.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  450-453.  —  '  Bruchstück 
ap.  Bouquet,  Recueil  VI.  p.  309.  —  *  dimidiam 
fere  partem  lihelli  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  284.  285. 

Erl.-Sckr.:  Do  s.  Bathilde  re^na  et  s.  Radefiui<ie 

virgine  Kalae  in  Oallia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  7o2 

-738. 
dos  Essarts,   Saiute  Bathilde,  6tade  historique  m 

Le  Gorrespondant.  XXXU.  1863.  p.  227  fll 
Drion,  La  reine  Bathiide.  Limoges  1865.  6°. 
Ebort,   Adf.,  Allgem.  eeschiehte  der  Literatur  «if-s 

Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  1889.  p.  614. 
Hardy,  Descriptive  catalogne  of  materials.  I.  1.  1S62. 

p.  286.  no  731-734. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  lU.  1735.  p.  63$; 

V.  p.  10. 
Erusch,  Präefat.  vor  seiner  Aueg.  p.  475-481. 
Pertz'  Archiv  XI.  1858.  p.  278  {Handsehr.). 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  88.  n^l72i 

p.  238.  443. 
y  1  e  de  sainte  Bathildo  reine  de  France.  LiUe ,  Lcfurt 

1847.  16mo;  ed.  2«.  ibid.  1851.  16mo. 

De  y.  Baltramno  abbate  Lutrensi  apud  Se- 
quanos  (f  960.  15.  Aug.)  ap.  MabiUon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  277-279. 

Vita  s.  Bandaridi  episcopi  Suessionen- 
sis  in  Gallia  (f  545). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aug.  I.  p.  63-6S. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  p.  60-62, 

Erl-Schr.:  Histoire  litt^raire  de  la  Franco.  XII.  ITSL^^ 
p.  43L 

De  SS.  Santo  et  Beato  fratribus  presbytt'!i> 
Treviris  et  Confluentiao  (saec.  VII)  in  AA.  S>. 
BoU.  31.  Jul.  Vn.  p.  307. 

Vita  s.  Baomiri  confessoris  Cenomanen- 

sis  (f  ante  541.  4.  Nov.)  auctx)re  anonymo. 

Ausg. :  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  508.  509. 

—  •  Auszug  ap.  Bouquet,  ßec.  III.  p.  430. 

JSrl.-Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  173ä. 

p.  408. 

Vita  b.  Baptistae  de  Varanis  ord.  pau- 
perum  sororum  s.  Clarae  (f  1527)  Game- 


DE  S.  BAEAÜTALE  —  VITA  S.  BARDONIS  ARCHIEP.  MOGUNTINI 


1193 


rini  in  Ümbria^  ab  ipsamet  ad  patrem 
spiritualem  scripta. 

Ätisg. :  ex  impresso  Italico  Barth.  Oimarellae 
latine  interprete  Conr.  Janmgo  in  AA.  S8.  Boll. 
31.  Mai.  Vn.  p.  478-496.  —  Revelationes  de. 
mentalibus  doloribus  Christi,  ex  edit.  DomiD.  Pa^ 
scuccii  latine  redditae  Und,  p.  496-501.  —  Sup- 
plementum  ex  Italico  Matthaei  Pascuccii  t'^tW. 
p.  501-514.  Cf.  Papebrochii  comment.  praevius 
ibid,  p.  -176-478. 

De  s.  Baractale  martyre  Spoleti  in  ümbria 
(sec.  ine.)  in  AA.  SS.  BoU.  9.  Oct.  IV.  p.  994. 

Tita  s.  Baradati  anachoretae  in  Syria 

(f  cca.  460)   ex  Philotheo  Theodoreti 

cap.  27. 

Ausg, :  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  III.  p.  293. 
Cf.  Henschenii  comment.  praevius  ibid,  p.  292. 

Translatio  s.  Barbarae  virg.  et  mart 
(j  saec.  III)  in  Aegypto  et  miracula. 

Ausg.:  unt.  d.  Ueberschr.:  Qualiter  caput  b. 
B-e  processu  temporis  (Roma)  in  Pomeraniam 
pervenit  ed.  M.  Toeppen  in  Scr.  rer.  Pruss.  II. 
p.  397-411.  —  Translatio  U  Romam:  ,Po8tea 
vero'  in  Catalogus  codicum  hagiographic.  reg. 
bibl.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  392.  393.  —  Trans- 
latio in  e  Constantinopoli  Veoetias  a.  1258  au- 
ctore  PetroCalo  Veneto,  ord.Praed.  (t  c.  1310) 
^  ed.  Fiam.  Cornelius,  Ecclesiae  Venetae  antiq. 
monum.  II.  p.  180.  —  ^wiederh.  ap.  Riant,  Exu- 
riae  I.  1877.  p.  182.  183;  cf.  p.  cvui.  —  Vita  a 
Petro  Galesinio  protonotario  apost.  contexta  ex 
Graecis  authoribus  Joanne  Damasceno  et  Ar- 
senio,  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historiis  4.  Dec. 
AI.  p.  690-692  (ed.  Colon.  1575).  —  Miraeulnm 
s.  B-ae  in  homine  quodam  flammis  misere  exnsto, 
ä  Theodorico  Pauli  Gorcomensi  conscriptum 

a.  1448  ibid.  p.  693.  694.  —  Cer tarnen  eius- 
dem  sanctae  authore  Simeone  Metaphraste  ibid, 
p.  695-698.  —  Die  Historie  van  Sinte  Bar- 
bara met  die  miraculen.  Am  Ende:  gheprint  te 
Delf  in  Holland  (Eckert  van  Hombergh)  1497. 
4^  Ooih.;  Antwerpen  1498.  4^  —  Historia  seu 
legenda  b.  virg.  B-ae.  Incipit  prolog9  i  legendä  bea- 
tissime  virginis  Barbare  ex  formicario  Joa.  Nider. 
Impressum  Colon ie  apud  lyskirchen.  s.  a.  (1490).  4°. 
44fol.  —  Informatiode  genealogia  sive  origine 

b.  virginis  ac  martyris  Barbarae;  cum  prosecu- 
tione  legendae  et  miraculorum.  s.  1.  et  a.  (Mogunt., 
Petr.  Fridberg  cca.  1495).  4°.  6  fol  Qoth.  —  Sunte 
Barbaren  passye.  Magdeburg  15(X).  4®.  Gedicht. 
—  Sent  barbaren  passie.  CXiln  1513.  4®.  —  Sant 
Barbara  Legend  vnd  Passye.  Leyptzk  1517.  8". 

ErL-Schr.:  Alba,  Franc,  Beatae  Barbarae  virg.  et 
mart.  vita,  cum  precibos  ad  fulgumm  grandinisque 
tempestates  fagandas.  Matriti  1765.  SP. 

C^loBtin,  Histoire  de  s.  Barbe.  Paris  1858.  16mo. 

Marini ,  Sav.,  Memorie  di  s.  Barbara  vergine  e  martiro 
di  Scandriglia  detta  di  Nioomedia ,  protottrice  prin- 
cipale  della  .citlA  e  diocesi  di  Rieti.  Faligno  1788.  4^. 

Neumann,  K.  Job.,  Der  r&mische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  327. 

Villemot,  HisMre.de  s.  Barbe,  vierge  et  martyre, 
patronne  de  rartiUerie  de  torre  et  de  mer  et  des 
mineors.  Besannen  1865.  12mo.  2  fr. 

Acta  s.  Barbari  martyris  Methone  Te- 
netias  translati  apocrypha. 


Ausg. :  ex  catalogo  Petri  de  Natalibus  in  AA. 
SS.  BoÜ.  14.  Mai.  III.  p.  286.  —  Translationes 
SS.  Pauli  episcopi  et  Barbari  martyris  a.  1496, 
ex  mss.  monasterii  s.  Laurentii  ibid,  VII.  p.  770- 
772. 

De  SS.  Barbanino  presbyt,  Humato,  Evasio  etc, 
martyribus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  168. 

Yita  s.  Barbati  Beneventani  episcopi 

(664—683):  ,Sicut  evidentissimafidelium'. 

Wichtig  fOr  die  longobardische  Geschichte.  Nicht  vor 
dem  9.  Jahrb.  geschrieben. 

Handschr,:  Montecasino  n'^llO.  145.  146. 

—  Neapel,  Oeffentl.  Bibl.  Vni.  B.  5.  sec.  XII; 

—  VIII.  B.  6  (olim  Troianus).  mbr.  sec.  XI.  — 
Rom,  Bibl.  Chigi  F.  IV.  75.  mbr.  c.  1000  Script.; 

—  Bibl.  Vallicell.  IV.  mbr.  sec.  XII.  foL;  —  IX. 
mbr.  sec.  XI.  fol. ;  —  VI.  mbr.  sec.  XÜI.  fol.  max. ; 
H.  4.  Chart,  sec.  XVII.  fol.  —  S.  Crucis  de  Hie- 
rusalem  n^  49.  — -  Vatic.  n®  1197.  sec.  XI;  —  n® 
5834.  sec.  XVI;  —  u^  7810.  mbr.  sec.  X.  fol. 

Ausg.:  ^ap.  Ughelli,  Italia  sacra,  ed.  Venet. 
Vni.  p.  21.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  IIL 
p.  139-142.  —  '  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ.  bist. 
Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  556-563.  —  Vita  alla: 
,  Tempore  quo  Grimuald.'  [(viel  jünger  als  d.  Vor- 
hergehende y  ohne  Wert,)  Handschr,:  Avignon, 
Musee  Calvet.  ehart.  sec.  XV.  n°  251.  fol.  19]  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  m.  p.  142-145.  —  Die 
Carmina  hieraus  ap.  Borgia,  Storia  di  Bene- 
vento  II.  p.  277.  n.  —  Translatio  auctore  Fal- 
cone  in  chron.  Benev.  in  AA.  SS.  1.  c.  p.  145. 146. 

Vgl.  Falco. 

De  SS.  Bardomlano,  Eucarpo  et  sociis  26  mar- 
tyribus in  Asia  in  AA,  SS.  Boll.  25.  Sept.  VII. 
p.  57. 

Tita  s.  Bardonis  archiepiscopi  Mogun- 
tini (1031  —  1051)  brevior  auctore  Vul- 
culdo  capeliano Liutpoldi  arch.  eins suc- 
cessore. 

Recht  httbsch,  aber  gar  zu  gedringt  and  kurz. 

Handschr.:  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p. 
317.  —  Darmstadt,  Hofbibl.  n^  820.  chart.  a* 
1507.  8°.  —  Würzburg,  Ün.-Bibl.  n<^  187.  chart. 
sec.  XV.  fol. 

Ausg.:   *ap.  Böhmer,  Fontes  IIL  p.  247-254. 

—  *ed.  Watten bach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p. 
318-321.  —  »ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  III.  p. 
521-529.  —  Vita  altera  maior  auctore  anonyme 
monacho  Fuldensi  Hhier  fehlen  viele  That- 
Sachen y  Ueberfluss  an  Lobrednerei).  Handschr,: 
vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  322]  *  ed.  Pape- 
broch  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  U,  p.  301-319. 
Vgl.  ed.  Paris.  Jun.  II.  Append.  p.  28* -34*.  — 
wiederh.  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  6-33  —  u.  '  ap.  Joannis,  Rer.  Mogunt. 
scr.  I.  p.  474-493.  —  *ap.  Böhmer,  Fontes  IIL 
p.  217-247.  —  *ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XL  p.  322-342.  —  «  ap.  Jaife,  Bibl.  rer.  Germ. 
UI.  p.  529  -  564.  —  ^  Auszug  ap.  Kremer,  Origin. 
Nassoic.  IL  p.  353-360.  —  Bardonis  epistola 
ad  monachos  S.  Albani  Mogunt.  in  Neues  Archiv 
der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI.  p.  442. 

Erl.-Settr.:  Bresslau,  H.,  Zur  Kritik  der  Vita  Bar- 
donis maior  in  Jahrbücher  des  Deutschen  Reichs 
unter  Konrad  II.  Leipzig  1879.  BP.  p.  473-479. 


1194 


DE  BB.  BARDUCCIO  —  DE  S.  BAKSIMAEO 


Dahl,  Die  Crypta  des  h.  Bardo  im  Dom  za  Mainz  in 

Annalen  des  Vereins  f.  nassaaische  Alterthamskunde. 

Bd.  III.  Hefts.  (1844.)  p.  8-10. 
Falk,  Frz.  n.  Friedr.  Schneider,  Bardo  Erzbischof 

von  Mainz  in  Der  Entholik.   1870.  II.  p.  634-562; 

660-689. 
Giesebrecht,  W.,  Gesch.  der  deutschen  Kaiserzeit 

II.  p.  527  (2.  Anfl.  U.  p.  558). 
Grabstätte  und  Gebeine  des  Erzbischofs  Bardo  von 

Mainz  in  Der  Katholik.   1869.  I.  p.  719-725;  U.  p. 

106  ff. 
J an n in  ST,  Comment.  praev.  in  AA.  SS.  BoU.  Jan.  VI. 

1.  p.  87-94. 
Mabillon,  Observat.  praeviae  1.  c.  p.  1-5  (tnederhoU 

ap.  Joannis  1.  c.  II.  p.  78-77). 
Scnneider,  Frd.,  Der  heil.  Bardo,  Erzbischof  von 

Mainz  von  1031—1051.  Nebst  Anhang.  Mainz  1871. 

8u.  106  vag.  ^1.50  (Sonderabdruek  aus  Der  Katho- 
lik. 1870.  II). 
Strnnck,  AVestphalia  sancta  ed.  Giefers  II.  p.  143 

-153. 
Waitz  in  GOttinger  gel.  AnzeiRen.  1856.  p.  1896. 
^Vattenbach,  Deutschlands  Gesokichtsonellen  p.  270 

(5.  Aufl.  U.  1886.  p.  101. 102;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.Ul 

-113). 
Will,  Com.,  Regesten  zur  Gesch.  der  Mainzer  Erz- 

bischOfe.  I.  Innsbruck  1877.  gr.  A<^.  p.  l  -  liv  ;  p.  165 

-176. 

De  bb.  Barduooio  et  Johanne  de  Yespiniano 
laicis  confessoribus  (f  1331)  Floren tiae  in  Etruria 
Sollerii  sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul. 
II.  p.  168.  (M.  Portr.) 

Vita  SS.  Barlaam  eremitae  et  Josaphat 
Indiae  regis  auctore  s.  Johanne  Dama- 
sceno. 

Ausg.:  interprete  Jac.  Billio  *  ed.  Surius,  De 
probatis  SS.  historiis.  27.  Nov.  YII.  1581.  p.  858- 
960.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXIII.  p.443- 
604;  ßosweydi  notae  ibid.  p.  604-606. 

JBrl.  -  Sehr. :  Cosqnin,  Emman.,  La  legende  des  saints 
Barlaam  et  Josaphat ;  son  online  tn  Revüo  des  que- 
sttons  historiqnes.  XXVIII.  Paris  1880.  p.  579-600. 

Acta  s.  Barnabae  apostoli  (f  53,  nach 
Nirscfd  76)  et  passio  in  Cypro,  sub  no- 
mine Johannis-Marci,  Barnabae  conso- 
brini,  edita. 

Ausg.:  gmece  et  lat.  in  Ak.  SS.  Boll.  11.  Jan. 
II.  p.  431-436.  —  Aeta  alia  vitae  prioris  ex  Mom- 
britio  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  II.  p.  423-426.  — 
Laudatio  8.  B-ae  auctore  Alexandre  monacho 
Cyprio,  graece  et  lat  ibid,  p.  436-453.  — 
Passio  8.  B^ae:  ,Barnaba8  hebraice'  ex  cod.  Na- 
murc.  n®  53  in  Analect.  Bolland.  II.  p.  301.  302. 

Erl.-Seia'. :  Brannsherger ,  0.,  Der  Apostel  Bamabas. 

Sein  Lehen  n.  der  ihm  beigelegte  Bnef  vrissenschaft- 

lich  gewürdigt.  Qekr.  Pieisschrilt.  Mainz  1876.  ^. 

JkBGO. 
:  Der  Apostel  Bamabas  tn  Der  Katholik.  1877. 

Fobr. 
Dachesne,  L.,  Saint Bamab6  in M^langos  G.  B.  de 

Bossi.  Recaeil  de  travaiuc  publi6s  par  r£cole  frtui^. 

de  Borne  en  i'honneur  de  0.  B.  de  Rossi.  Paris  1892. 

SP.  p.  41-71. 
Janning,  Comment.  tn  AA. SS.  Boll.  Jan.  VI.  1.  p.95. 
N  i  r  s  c  h  1 ,  Das  Todesjahr  des  Apostels  Bamabas  in  Der 

Katholik.  LXI.  Jahrg.  1881.  1.  p.  425-433. 
Papebroch,  Analecta  de  reliqniis  s. Barnabae  tn  AA. 

SS.  Boll.  1.  c.  Jon.  II.  p.  453-460  {mU  Abbild.). 
:  Embolismns ,  an  et  quando  Romao ,  Alexandriae 

ac  Mediolani  Bamabas  praedicarit,  ^riä.  p.  426-481. 

Of.  De  B.  Barnaba  apost.  in  AA.  SS.  Jan.  H.  append. 

p.  35*.  36*  edit.  Paris. 
Paccinelli,  P.,  Tita  di  s.  Barnaba  apostolo,  primo 

pastore  di  MiUno.  Milano  (1649.)  4^. 
Vindiciae  de  adrentu  Mediolannm  s.  Barnabae  apo- 
stoli contra  nonnallos  recentioris  aetatis  scriptores. 

Mediolani  1748.  4fi. 


Tita  8.  Barnardi  archiepiscopi  Viennen- 

8i8  in  Oallia  (saec.  IX)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  officüß  propriis  ord.  Antonlani  Vien- 
nensis  editis  Eomae  1592  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Janr.  II.  p.  545.  546.  —  Vita  alia  *  in  AA.  ^. 
Boll.  1.  0.  p.  54Ö.  547.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS. 

0.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  582-585.  —  Vita  alia 
ex  cod.  Gratianopolit.  n^  49  in  Analecta  Bolland. 
XI.  1892.  p.  404-415;  cf.  introd.  p.  402.  —  De 
translatione  a.  944  facta  ^  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  548;  'ap.  Mabillon  1.  c.  p.  587.  —  'ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXXIU.  p.  449-451.  —  Epitaphinm 
» in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  547.  —  »  ap.  Mabülon 

1.  0.  p.  586.  —  "ap.  CCharvot,  Histoire  de  sainte 
eglise  de  Vienne.  1761.  p.  633.  634.  —  *  ap.  Aug. 
Allmer  et  Alfr.  Terrebasse,  Inscriptions  antiqnes 
et  du  nioyen  age  de  Vienne.  Parte  IL  tom.  I. 
Vienne  1875.  p.  213.  —  *  tn  Analect.  Bolland.  1.  e, 
p.  414.  —  Miracnla  ut  videtur  auctore  Adone 
episc.  '  f»  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  547.  548.  —  *  ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  588.  589.  —  *ap.  Migne,  Patrol. 
lat.  CXKIII.  p.  451.  452.  —  Fragmenta  duo 
ritae  ex  cod.  Ambroniacensi  *  ap.  Mabillon  1.  c. 
IV.  2.  p.  562-564;  p.  564-567  et  IV.  1.  p.  585. 
586.  —  *ap.  Bonqnet,  Recueil  V.  p.  481. 

Erl.-S(^.:  Estiennot,  Cl.,  £lQge  bistoriqae  de  s. 
Bamard  an.  Paal  Emile  Qiraad .  Essai  bistoriqne  sor 
Tabbaye  de  s.  Bamard  et  sor  la  ville  de  Bomans.  L 
Lyon  1856.  p.  Lvili. 

Vita  8.  Barnardi  Romanensis  =  Vita  s.  Bar- 
nardi archiep.  Viennensis. 

Tita  ss.Baronti  etDesiderii  eremitaram 
Pistorii  in  Hetruria  (f  cca.  700)  auctore 
anonymo  saec.  XI. 

Ausg. :  *  in  A  A.  SS.  Boll.  25.  Mart.  III.  p.  569- 
574.  —  '  wiederh.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  II.  p.  826-830.  —  Cf.  Commentarius  prae- 
vius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  567-569.  —  Leg- 
^enda  del  sec.  VII  intorno  a  s.  Baronto,  edita  a 
cura  di  un  predicatore  cappuccino.  Pistojal869.8^ 

De  s.  Barro.episcopo  Corcagiensi  in  Hibemia 
(saec.  VII)  Suyskenii  comment.  histor.-criticus  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Sept.  Vü.  p.  142-151. 

Martyrium  s.  Bar^abiae  coenobiarehae 
et  sociorum  martyrum  in  Perside  a.  342. 

Ausg.:  ex  AA.  SS.  mart.  orientalium  et  oeci- 
dent  auctore  Stephane  Ev.  Assemano  I  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Oct.  Vni.  p.  846.  847.  Cf.  v.  Heckü 
comment.  praevius  ibid.  p.  838-846. 

De  s.  Barsanuphfo  solitario  pi-ope  Gazam  in 
Perside  (saec.  VI)  Papebroobii  dissertatio  t«  AA. 
SS.  BoU.  11.  April.  U.  p.  22-27.   Cf.  p.  957. 

De  s.  Barse  sive  Barso  episcopo  Edesseno  con- 
fessore  sub  Valente  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  II. 
p.  1031. 

De  8.  Barsima  et  daobus  fratribos  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  592. 

De  s.  Barsimaeo  episcopo  Edesseno  in  Meso- 
potamia  (saec.  II)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  p. 
1026.  —  Aeta  in  Acta  ss.  martyrum  Edesseno- 
rum  Sarbelii  et  Barsiinaei  saec.  II  p.  Chr.  scripta, 
ex  fontibus  syriacis  ed.  Geo.  Moesinger.  Fase.  1. 
Oeniponti  1874.  8<^.  Ji  2.40. 


DE  S.  BARSO  —  DE  SS.  BASIHDE 


1195 


De  8.  Barto  episcopo  Damasoeno  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Febr.  UI.  p.  728. 

De  s.  BarthotonaMi  seu  Elisabeth  yirg.  tertii 
onl.  servorum  B.  M.  (t  1348)  Senis  in  Hetruiia 
Papebrochii  svlloge  hisior.  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Mai.  IV.  p.  626.  627. 

Tita  b.  Bartholomaei  a  Foresto  ord. 

Servorum  (f  1489)  auctore  f.  Archangelo 
Gianio  ord.  Servorum  b.  Mariae. 

Ausg.:  ex  annalibus  eiusd.  ordin.  cent.  3.  Hb. 
r\'.  c.  8.  p.  214  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p. 
738.  739.  Cf.  Pinii  oominent.  praevius  ibid,  p.  737. 

Vita  b.  Bartholomaei  ab  Anglario  or- 

diiüs  s.  Francisci  de  Observantia  (f  1528) 

Empoli  in  Etruria. 

Aiisg. :  ex  ras.  Fr.  Redi  in  AA.  SS.  Boll.  18. 
Hart.  II.  p.  664-666. 

Tita  s.  Bartholomaei  abbatie  in  Cala- 

bria  (f  19.  Aug.  1130)  auctore  anonyme 

coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  Sept.  VUI.  append. 
p.  810-826.  Cf,  Stiltingii  commeDt.  praevius  ibid. 
p.  792-810. 

Vita  s.  Bartholomaei  anaohoretao  Farnensis  = 
Vita  s.  Bartholomaei  monachi. 

Acta  s.  Bartholomaei  apostoli  (saec.  I) 

Albanopoli  in  Armenia  vel  Albania  fabu- 

losa  auctore  Pseudo-Abdia  Baby  lonio. 
Ausg.:  ex  mss.  S.  Martini  Trevir.  et  aliis  et 
editis  exemplaribus  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Aug.  V. 
p.  34-39.  —  Oratio  encomiastica  auctore  s.  Th e o - 
doroStuditalat  reddita  per  Anastasium  Biblio- 
thecarium ,  ex  3  mss.  collatis  c.  editione  *  d' Ache- 
rii  (Spicileg.  lU.  [•  ed.  nov.  U.  p.  123-127]  — 
'  tciederholt  ap.  Fr.  Combefis,  Bibl.  concionator. 
VII.)  *  ibid.  p.  39-42.  —  *ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXXIX.  p.  729-738.  —  Translatio  corporis 
Beneventum  a.  838,  auctore  ut  videtur  s.  Ber- 
thario  abbate  Gasinensi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  42.  43.  —  Oratio  altera  auctore  Josephe 
forsan  hymnographo,  ex  editione  Surii  ibid,  p. 
43-45.  —  Oratio  tertia  auctore  Niceta  Pa- 
phlagone  ex  editione  graeca  Ck)mbefisii  latine 
ibid.  p.  46-49.  —  Gloria  posthuma  ex  cultu, 
miraculis  ibid.  p.  49-108.  —  Gf.  Sollerii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  7-34.  —  Vita  et  marty- 
rinm  s.  B-i  apostoli,  ex  sinceris  fontibus  arme- 
niacis  in  linguam  latinam  conversa  per  Geo.  Moe- 
singer. Salisburgi  1877.  gr.  8^  X  64  pag.  Jk  1. 

Vita  s.  Bartholoniaei  ereroüae  in  Farne  An- 
gliae  insola  =  Vita  8.  Bartholomaei  monachi. 

Tita  s.  Bartholomaei  iuniorie  Cryptae 
Ferratae  abbatis  (1065)  et  conversatio. 

Aiag. :  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  957- 
969.  —  Vita  alia  brevior  ibid.  p.  969.  970.  — 
Tita  alia  auctore  Luca  abbate  Cryptoferratensi, 
graece  *  ap.  Petr.  Possinum  in  suo  Thesauro  asce- 
tico  p.  427.  —  '  ap.  Mai,  Biblioth.  nova  PP.  VI. 
p.  513  [üebers,:  lat.  ap.  Migne,  Patrol.  graeca 
lat.  tant  edita.  LXV.  p.  239-250]. 


Tita  s.  Bartholomaei  monachi  et  Far- 
nensis anachoretae  (f  1193)  auctore  Gal- 
frido  Dunelmensi  monacho  (flor.  1210). 

Handsehr.:  vgl.  Hardy,  Descript  catalogue  of 
materials.  IL  p.  226.  n^  306. 

Atisg.:  ^al$  auctore  coaevo,  G.  monacho,  for- 
san Galfrido  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  833- 
841 ,  unvollständig.  —  •  in  The  historical  Works 
of  Simeon  of  Durham.  Edited  by  Thom.  Arnold. 
I.  London  1882  (=  Rer.  Brit.  med.  aevi  scr.  n® 
75).  Appendix.  Opuscula  saec.  IX  et  XU  litteris 
mandata  n^  2,  ex  ms.  Oxon.  Bodlei.  Fairfax  6 
p.  295-325;  ef.  introduct.  p.  xxxix-xu.  —  De 
s.  Bartholomaeo  servo  Dei  ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  fol.  32,  Auszug  aus  der  vorfiergehenden 
Vita. 

De  b.  Bartholomaeo  abbate  Maioris-monasterii 
prope  Turonum  (f  1084)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  VT.  2.  p.  384-391.  —  De  rebus 
gestis  in  Maiori-monasterio  saeoulo  XI.  ibid. 
p.  391-402. 

De  b.  Bartholomaeo  de  Cerveriis  martyre  ord. 
Praed.  Savigliani  in  Pedemontio  (f  1466)  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  April.  IL  p.  955.  956. 

De  b.  Bartholomaeo  episcopo  Vicentino  ord. 
Praed.  (f  1271)  Sollerii  comment  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  L  p.  277-287;  cf.  VILp.854. 

De  8.  Bartio  episcopo  Vasione  in  comitatu  Vin- 
dauscensi  (t  cca.  580)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct. 
III.  p.  399. 

Vita  s.  Bartulnl  =  Vita  s.  Bertuini. 

Acta  s.  Barypsabae  eremitae  et  mar- 
tyris  in  Oriente  auctore  anonyme. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept. 
III.  p.  498-501.  Cf.  Stiltingii  commentar.  prae- 
vius ibid,  p.  494-498. 

Tita  s.  Baoilei  episcopi  Amaseae  in  Cap- 

padocia,  martyre  Nicomediae  (f  cca.  322) 

auctore  Johanne  presby  tero  Nicome- 

diensL 

Ausg, :  ex  ms.  graeco  interprete  G.  Sirleto  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  ApriL  IIL  p.  417-422.  —  Pars 
encomii  s.  B-i  ex  ms.  graeco  cardinalis  Sfortiae 
ibid.  p.  416.  417.  —  ^Eyxto/Äiov  tfg  rdv  ityCov 
itQOfiiiQTVQa  BuaiXia  tiQxt€n(ax.  *jifittai{ag  ibid. 
in.  append.  p.  lvi-lx.  —  Muqtvqiov  toö  ayiov 
ßaadeoig  iniax.  ^Afiaa^Utg  auctore  Johanne 
presbytero  Nicomediensi  teste  oculato,  ex  cod. 
Vat.  ibid,  p.  l-lvi. 

De  s.  Basiila  martyre  in  Mauritania  in  AA.SS. 
BoU.  16.  April.  IL  p.  405. 

De  SS.  Baslliano,  Amantio,  Tulico  ete,  martyri- 
bus  in  Campania  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II. 
P..511.  C/:p.  896. 

De  SS.  Baeilide,  Auriso,  Rogato  etc.  martyribus 
Romae  in  AA.  SS.  BoH.  10.  Jun.  IL  p.  272. 

De  SS.  Baslllde,  Distro,  Polimaco  etc.  martyri- 
bus Henschenii  commentar.  criticus  in  AA.  SS. 
BolL  12.  Jun. 'IL  p.  507-511. 

De  SS.  Basillde  et  Gerontio  martyribus  ap.  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  10. 


1196 


ACTA  S.  BASIUDIS  —  ACTA  S.  BASINI  REGIS 


Acta  s.  Basiltdis  et  sociorum  martyrum 
sub  Diocletiano. 

Ausg.:  ex  ms.  monasteril  s.  Maximlni  prope 
Treviros  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jim.  II.  p.  512-514. 
—  De  translatione  Mediolanum  ibid,  p.  514. 
515. 

Vita  s.  Basilii  iunioris  anachoretae  Con- 
stantmopoli  (f  cca.  952)  a  Gregorio  di- 
scipulo  scripta. 

Ausg. :  ex  graeco  lat.  in  A A.  SS.  Boll.  26.  Mai-t. 
III.  p.  668-681.  —  Bios  xal  noXiTstu  roO 
äyCov  B,  TGö  viov  avyy^tt(ff\g  nagä  FQtjyoQtov 
ibid.  m.  append.  p.  *24-*39.  Cf.  Analect.  Bol- 
land.  X.  1891.  p.  487. 

Yita  s.  Basilii  Magni,  episcopi  Caesa- 
reae  in  Cappadocia  (f  379). 

Ausg.:  ex  ipsius,  Gregorii  Nazianzeni,  Nys- 
seni  alioramque  vetenim  scriptis  ooUecta  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Jun.  n.  p.  814-933.  —  Historia 
institutionis ,  ex  menaeis  impressis  gi*aecc  et  lat. 
ibid.  p.  934-936.  —  Appendix  de  vita  s.  B-i 
apocrypha  ibid.  p.  936-938.  —  Vita  apocrypha 
s.  Amphilochio  Iconii  episcopo  adscripta,  inter- 
prete  Franc.  Corabefis  ^  ibid.  p.  938-957.  —  *  in- 
torprete  Urse  S.  R.  E.  subdiacono  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  LXXm.  p.  293-312;  Rosweydi  notatio 
p.  312-320.  —  Leggenda  dl  s.  Basilio  (scritta 
nel  sec.  XIY)  pubbl.  per  cura  di  C.  Gargiolli.  Fi- 
renze  1862.  8**.  12  pag. 

Erl.-Sehr:  Agresta,   Apoll.,  Vita  del  protopatriarca 

s.  Basilio  Magno.  Messina  1681.  4P. 
Baertins,  Commentar.  pnevias  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  807-814. 
BöhrinRer,  Fr.,  Basiliua  von  Caesarea.  2.  Anfl.  Stutt- 
gart 1875.  80.  Jk  4.20. 
Feisser,  J.  E.,  De  vita  Basilii  Magni.    Groningae 

1828.  80. 
Fialen,  Eng.,  Etüde  historiqne  et  littöraire  snr  saint 

Basile;   saivie  de  THexaineron  tradait  en  franpais 

ponr  la  prem.  fois.  2.  6dit.  Onvrage  couronn6.  Paris 

1869.  8^.  7  fr. 
:  Etüde  littöraire  but  saint  Basile.  Paris  1861.  8°. 

188  pag. 
Hermant,  Godefr.,  Vie  de  s.  Basile  le  Grand  et  de 

8.  Gr^goire  de  Nazianze.  Paris  1674.  2  vol.  4^. 
Jahn ,  A.,  Basilius  Magnus  plotinizans.  Bomae  1838. 4°. 
Klose,  C.  B.W.,  Basilius  d.  Gr.  nach  seinem  Leben 

und  seiner  Lehre.  Stralsund  1885.  gr.  8°.  Jk  8.50. 
Pozzo,   Dilucida/Joni   critico  -  istor.  suUa  vita  di  s. 

Basilio  Magno.  Roma  1746.  4^. 
Saint,  A,  ainong  saints:  aslcetch  of  the  life  of  saint 

Emmelia,  mother  of  st.  Basil  the  Great.  By  S.  M.  S. 

Dublin  1882.  &>.  168 pag.  3  sh.  6  d. 
Scholl,  E.,  Die  Lehre  des  h.  Basilius  von  d.  Gnade. 

1881.  SP. 
Weiss,  H.,  Die  grossen  Kappadocier  Basilius,  Gregor 

v.  Nazianz  u.  Grogor  v.  Nyssa  als  Exegeten.  Brauns- 
berg 1872.  80.  JV.  109  pag. 
Vgl.  Basilius  Magnus. 

Acta  s.  Basilii  presbyteri  martyris  An- 
cyrae  in  Galatia  a.  363. 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  lat.  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Mart.  III.  p.  380-383  c.  comment.  —  M(eQ- 
TVQiov  Toö  üyfov  B.  ToO  TiQeaßvT^QOv  ibid.  III. 
append.  p.  *15-'*18. 

De  s.  Basilio  abbate,  fundatore  monasterii  dicti 
ad  Profimdum  RivTim  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul. 
I.  p.  31. 

De  8.  BasJiio  Ancyrano  Caesareae  in  Cappa- 
docia in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  83. 


De  6.  Basilio  episcopo  Bononiae  in  Italia  fsaec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart  I.  p.  426. 

De  s.  Basiiio  episcopo  confessore  Lunae  io 
Italia  (t  saec.  V  vel  VII)  B.  Bossuei  comment 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct  XII.  p.  799  -  Sm. 

De  s.  Basiiio'episcopo  Cretensi,  deinXhessalonic. 
(t  cca,  870)  tn  AA.SS.Boll.  l.Febr.  I.  p.  242.  243. 

De  8.  Basiiio  episcopo  Parii  in  Mysia  minore 
sub  iconomachis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  IL 
p.  95.  96. 

De  SS.  Basiiio  et  Emmelia  coniugibus,  parenti- 
bus  SS.  Basilii  Magni  et  Gregorii  Nysseni,  Neo- 
Caesareae  in  Cappadocia  (saec.  IV)  Papebp.n  hü 
commentar.  historicus  in  AA.  SS.  BolL  30.  Mai. 
Vn.  p.  242-246. 

De  SS.  Basilio  et  Procopio  Decapolita  monachis 
Constantinopolitanis  (f  cca,  750)  Henschenii  com- 
ment historicus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  IIL  p. 
685.  686. 

De  s.  Basilio  et  70  martvribus  Scythopoli  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  IL  p.  228. 

De  s.  Basiiio  in  Armenia  in  AA.  SS.  Boll.  11. 
Febr.  IL  p.  510. 

De  s.  Basilio  monacho  Ratensi  in  Gallia  in 
AA.  SS.  BolL  12.  Febr.  IL  p.  604.    Cf.  p.  897. 

De  SS.  Basilio,  Rufino,  Isidoro  etc.  martyribnä 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  April.  L  p.  821. 

Vita  s.  Basiiisci  martyris  Cappadöcis 
(t  cca,  308)  auctore  Eusignio,  forte  dein 
martyre. 

Ausg.:  ex  ras.  S.  Maximini  in  AA.  SS.  B<:«r. 
3.  Mart.  I.  p.  237-241.  Cf.  Comment  praevius 
ibid.  p.  235-237. 

De  SS.  Basilissa,  Aureo  et  Nuscia  martNTibus 
Romanis  Papebrochii  comment.  historicas  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *173.  *174. 

De  SS.  Basilissa  et  Anastasia  roatronis  Romanis 
et  martyribus  (f  a.  66)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April. 
IL  p.  372. 

De  8.  Basilissa  virgine  et  martyre  Nicomediae 
in  Bithynia  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  3. 
Sept  I.  p.  609. 

De  8.  Basilia  ac  ss.  Crispolo  et  Restitnto  mar- 
tyribus Romanis  Papebrochii  comment  critioiis 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  U.  p.  463.  464. 

De  s.  Basilia  virgine  Syrmii  in  Pannonia  in- 
feriore in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VL  p.  515. 

Yita  s.  Basini  archiepiscopi  Trevirensis 

(f  cca.  672)  auctore  Nizone  abbate  M(^ 
diolacensi  [Metlach,  1066  —  1077). 

Sehr  onzaverlassig. 
Handschr.:  Trier,  n®  xxvi.  chart.  sec.  XVL 
Ausg.:  *m  AA.SS.Boll.  4.  Mart  L  p.315-32l'. 
—  'Auszug  ap.  Bouc^uet,  Reo.  III.  p.  591. 

Erl.'Sckr.:    Friedrich,  Kircheng^chichte  Deati^b- 
lands.  II.  1869.  p.  208. 
Bettberg,  Kirchengeschichte  Doatschlands  I.  1$46. 
p.  460. 

Acta  s.  Basini  regis,  martyris  Tnm- 

chinii  (Dronghen)  in  Flandria  (cca.  med. 
saec.  VII). 


VITA  S.  BASOLI  CONF.  —  VITA  S.  BAVONIS  CONF.  GANDAVI 


1197 


Ausg,:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  14.  Jul.  III. 
p.  701.  Cyi  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.699. 

EH.- Sehr.:   Histoire  litt^nure  de  la  Franoe.  XIV. 

1817.  p.  628. 
Holtsmann.  Ueber das  VarhlHtniiw der Malbergschen 

Glosse  p.  22. 
Lippert,  H.  W.,  Beitiig;e  zur  ältesten  Geschichte  der 

Thüringer  in  Zeitschrift  des  Vereins  f.  thüringische 

Gesch.  XI.  Excorsl.  p.  292-302;  XII.  p.  91-96. 
Müller,  Herrn..  Lex  Salica  d.  128. 
Wa  ttenbachf  Deutschlands  Geschieh  tsqaellen.  6.  Aufl. 

I.  1886.  p.  94. 404. 416;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.98.  not. 

Tita  s.  Basoli  confessoria  (f  cca.  620) 

auctore  Adsone   Dervensi   abbate   (f 

992). 

Handschr. .-Montpellier, Un.-Bibl.  sec. XII. 
fol.  n«  1.  Vit.  SS.  Iß.  f.  141.  —  Paris,  Nai- 
Bibl.  St.  Germ.  mbr.  sec.  X.  4<».  n*  1040  olim  72.5. 

Ausg. :  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  67-75.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXXVII.  p.  643-658.  —  '  Auszug  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  III.  p.  463. 464.  —  Vita  olia  auctore 
anonyme  saec.  X.,  ex  ms.  ap.  Mabillon  l.  c.  p. 
04-67.  —  Mlraeala  et  translatlo  auctore  Ad- 
sone Dervensi  *ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  IV.  2. 
p.  137-142.  —  ^wiederh,  ap.  Migne  1.  c.  p.  659- 
668.  —  Auszug  *  ap.  Bouquet  1.  c.  IX.  p.  125.  — 
''ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p. 517.  not  13. 

De  SS.  Baasa,  Paula  et  Agathonica  virg.  mar- 
tyribus  Carthagine  tVi  AA.  SS.  Bell.  10.  Aug.  U. 
p.  533. 

Martyrium  s.  Bassae  et  fiüorum  eius 
Theognidis,  Agapii  ac  Pisti  sub  Maxi- 
raiano,  his  Larissae  vel  Edessae  in  Grae- 
cia,  ilJa  in  Halone  insnla  coronatorum, 
auctore  Laurentio  monacho  Rutiensi. 

Ausg,:  graece  et  lat  interprete  Pinie  in  AA. 
SS.  BoU.  21.  Aug.  IV.  p.  419-422.  Cf.  Pinii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  417-419. 

Vita  s.  Bassiani  episeopi  Laudensis  in 
Italia  (f  cca.  409)  auctore  anonymo. 

Atisg. :  ex  Bon.  Mombritio  in  A A.  SS.  BoU. 
19.  Janr.  IL  p.  222-226.  —  Vitae  epitome  ex 
officio  ecclesiae  Laudensis  ibid.  p.  226. 

Erl.-Sehr.:  Apollonio,  Ben.,  11  ritratto  di  Cristo. 
ovrero  vita  di  s.  Bassiano  santiss.  presule  di  Lodi 
e  protettor  di  Bassano.   Bassano  168/.  12ino. 

H  ar  a  c i  n  i ,  Lor.^  Vita  di  s.  Bassiano ,  vescovo  di  Lodi 
e  protettore  di  Bassano.  Venezia  1787.  4^. 

Remitalej  Car.  Ant.,  Vita  di  s.  Bassiano,  vesc.  o 
patrono  di  Lodi,  corretta  e  compendiata  da  on  di- 
Yoto  del  Santo.   Monza  1886.  24mo.  144  pag. 

De  s.  Baaaiano  confessore  (f  453—458)  Con- 
stantinopoli  Byei  sylloge  «n  AA.  SS.  BoU.  10.  Oct. 
V.  p.  79-85. 

De  8.  Bassiano  martyre  Syracusis  in  Sicüia 
(t  cca.  269)  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Oct.  VIL 
2.  p.  796. 

De  SS.  Basao,  Antonio,  Protolyco  etc.  marty- 
ribus  Alexandrinis  Henschenii  syHoge  historica 
in  AA.  SS.  BoU.  14.  Febr.  IL  p.  750.  751. 

De  SS.  Baaao  et  Bassio  et  aliis  20  roartyribus 
Afris  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mart,  III.  p.  26. 

De  SS.  Baaao,  Eusebio,  Eutychio,  Basilide  sub 
Dioclet.  martyribus  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Janr. 
n.  p.  257. 


De  s.  Bata  Persa  martyre  in  Mesopotamia  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  Mai.  L  p.  46.  —  Mvijfitj  toö 
t\yiov  fjittQTVQog  Bärtt  toö  IltQO.  ibid.  I.  p.  739. 

De  88.  BatatziMO,  Palaemone  et  Gamma  abba- 
tibus  Habessinis  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jun.  IL 
p.  465. 

Vita  8.  Bathlldia  ==  Vita  s.  BalthUdis  reginae. 

De  SS.  BathusI  et  Verca  presbyt  cum  duobus 
filiis  et  fUiabus  Arpyla,  Abepa  etc.  martyribus 
Gottbis  cca.  a.  370  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mart.  IIL 
p.  619. 

Acta  s.  Baudelii  martyris  Nemausi  [A7- 
mes]  in  Gallia  Narbonensi. 

Ausg.:  ex  4  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Mai. 
V.  p.  *195.  •196.  —  Appendix  auctore  s.  Ore- 
gorio  episc.  Turonensi  üb.  I.  mirac.  seu  de  gloria 
mart.  c.78  ibid.  p.*197.  Cf.  Henschenii  comment 
praevius  ibid.  p.  *194  et  VII.  p.  819.  —  Acta 
aiia  incip.  ,Sanctorttm  martyrum  gloria^  ap.  Me- 
nard,  Histoire  civ. ,  eccles.  et  litt  de  Nismes.  I. 
Paris  1750.  4^  preuv.  p.  1.  2.  —  Historia  in- 
ventionis  et  translationis  a.  878  *  ibid.  p.  3-8.  — 
*ap.  Vaissette,  Histoire  generale  de  Languedoc. 
IL  p.  1-4  (•  V.  1875.  4«.  p.  1-4).  —  *  Bruchstück 
ap.  Bouquet,  Recueü  IX.  p.  111.  112. 

ErL'Sehr.:  AzaVs,  Saint  Baadile  et  son  cnlte.  Ntmes 
1873.  18mo. 

Vita  s.  Bauderici  confessoris  in  dioe- 
cesibus  Lingonensi  et  Aeduensi  in  Bur- 
gundia  (saec.  VL  VII). 

Ausg.:  ex  antiq.  breviariis  in  AA.  SS.  BoU. 
15.  Oct  VII.  1.  p.  52-55.  Cf.  Goorii  comment. 
praevius  ibid.  p.  49-52. 

De  s.  Baumado  confes.sore  Tuteiao  apud  Lemo- 
vices  in  GaUia  (saec.  VI)  SoUeni  syUoge  de  cultu 
et  gestis  ex  Baluzii  monumentis  Tutelensibus  in 
AA.  SS.  BoU.  4.  Aug.  I.  p.  334-336. 

Vita  s.  Bavonis  confessoris  Gandavi  in 

Flandria  (f  653)  auctore  anonymo:  , Bo- 
norum parvulorum^ 

Handschr. ;  G  e  n  t ,  Stadtbibl.  n^  150  (antea  308. 
210.)  mbr.  sec.  XI.  4^  fol.  2'-21. 

Ausg.:  ^  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  396-403.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  Oct  L  p.  229-235.  —  Vita  aiia  et  miracu- 
lorum  Ubri  III  auctore  fere  coaevo  [Handschr.: 
Brügge,  n'^404.  mbr.  sec.XIII.  fol.  —  Brüssel, 
k.  Bibl.  n®  7460.  mbr.  sec.  XU.  fol.  —  Gent, 
Stadtb.  n«  150  (308.  210).  mbr.  sec.  XL  4°.  fol. 
23-57'.  —  Köln,  VL  18.  mbr.  sec.  XL  fol.  — 
Paris,  Nat -Bibl. 'lat  n°5270.  —  Saint-Omer, 
Stadtb.  n°  715.  3.  mbr.  sec.  XIL  fol.;  —  n°  716. 
Tom.  V.  sec.  XIII.  fol.]  *  nicht  vollständig  ap. 
MabiUon,  AA.SS.  o.  s.Ben.  saec. IL  p. 406 -415. — 

*  verbessert  u.  vollständig  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Oct. 
I.  p.  293-303.  Cf  April.  I.  p.  875.  —  "^  wiederh. 
ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  IL  p.  611-632.  — 

*  miraculor.  üb.  I  ganz,  üb.  IL  III  mit  vielen  Aus- 
lassungen ed.  Holder -Eggor  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  590-597.  —  Vita  aiia  metrica  auctore 
monymo  [Handschr.:  Gent  nM50.  fol.  60'- 81' J 
ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Oct  L  p.  235-243.  — 
Vita  aiia  auctore  Theodorico  abbate  S.  Tni- 


1198 


DE  SS.  BAYA  —  VITA  S.  BEDAE  lUNIORIS 


donis  ord.  s.  Ben.  dioec.  Leodiensis  (f  1107)  ^  ed. 
Surius,  Vit.  SS.  1.  Oct.  —  ^tciederh.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IT.  p.  396.  —  '  tciederh. 
u.  ex  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Oct.  I.  p.  243-253. 

—  Carmen  de  S.  Bavone  [Handsckr.:  Gent  n® 
150.  fol.  83-86]  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  X.  1885.  p.  371-373.  —  Epitaphium  s. 
B-s  auctore  s.  Livino  Flandriae  apostolo, 
versibus  elegiacis  ^  ed.  Usserius ,  Epistokrum  Hi- 
bernicarum  sylloge.  Dublin.  1632.  4^  Parisiis 
1665.  4°.  p.  21.  —  » ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  U.  p.  405.  —  Miraenla  saec.  XI  scripta, 
in  brevius  contracta  ex  cod.  Gandavensi  n*  487. 
saec.  XV  ^  als  adhuc  inedita  ap.  Pertz,  Mon.  1.  c. 
XV.  2.  p.  598.  599.  —  •  in  Analeci  BoUand.  IV. 
p.  194-196.  —  Elevatlo  seu  Translatio  I^  a.  1010: 
,Qui  sese  ceteris'  [Handschr,:  Gent  n°  150.  fol. 
167'-171]  ^in  AA.  SS.  BolL  1.  Oct.  I.  p.  269.  — 
'  ap.  Ghesquiere  1.  o.  p.  564.  —  '  Bruchstück  ap. 
Pei-tz  1.  c.  p.  597.  —  Translatio  Ilda  a.  1058,  nur 
ein  kurxes  Excerpt  ^  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  272. 

—  •  tüiederh.  ap.  Ghesquiere  1.  c.  p.  570.  —  *  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  597.  598. 

Erl.'Sehr:  Analectes  ponrservir  ft  Thist.  ecclös.  de 

la  Belgique.  Y.  p.  420. 
Oloria  postama  tn  AA.  SS.  Boll.  Oct.  I.  p.  258-293 

\mü  AMUd.). 
Histoire  litt6raire  de  la  Fnmoe.  III.  p.  865;  VI.  p. 

298;  VII.  p.231. 
Holder-Egf^er,  0.,  Za  den  Heili^gescbichten  des 

Genter  St.  Baroaklostera  in  Histonsche  AuMitze  dem 

Andenken  an  G.  Waitz  gewidmet.  Hannover  1886. 

gr.  8^.  p.  622-665. 
Perrier,  J.,  Comment.  praeYins  in  AA. SS. Boll. I.e. 

p.  196-229. 
:  Acta  s.  Baronis  alias  Alloini  confess.  Ganda- 

vensinm  patroni.  Collegit,  dig.,  iUnstr.  J.  P.  Ant- 

yerpiae  1766.  4P. 
Pertz'  Archiv  Vn.  1839.  p.  261,  Handachr. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Anfl. 

I.  1885.  p.416.  n.  p.186;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.885.  886. 

n.  p.149. 

Vgl.  Chronicon  S.  Bavonis. 

De  6s.  Baya  et  Maura  yirginibus  in  Scotia 
(saec.  IX?)  C.  de  Smedtii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Nov.  n.  prs.  1.  p.  75.  76.  —  Lectiones  de 
SS.  virg.  B.  et  M.  in  Breviarium  Aberdonense. 
1509  {repet  Londini  18.54)  ad  3.  Nov.  et  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  75. 

De  88.  Bazalota  et  Euphemia  sanctimonialibus 
Habessinis  (saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Juu.  I. 
p.  639. 

De  8.  Beano  episcopo  Murthlacensi,  dicto  Aber- 
donensi  in  Scotia  (t  c.  1032)  Vict.  de  Bück  syl- 
loge bist,  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XL  p.  1034- 
1038. 

De  s.  Beata  seu  Benedicta  virgine  dioecesis 
Senonensis  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jun. 
V.  p.  492. 

Tita  s.  Beati  presbyteri  Taue  cava  in 
Hispania  (f  798)  auctore  anonymo. 

Atcsg. :  *  a  Jo.  Tamaio  Salazario  edita  et  re- 
petita  » in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  IIT.  p.  147. 148. 

—  ^  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  1.  p.  735-738  —  u.  *ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  XCVI.  p.  890-894. 

Erl.'Sckr.:  Garns,  Eirchengeschichte  Spaniens.  II.  2. 
Rogensbuig  1874.  p.  275-281. 
Yepes,  A.,  Coronica  de  la  orden  de  s. Benito.  HI.  p. 
2^-282. 


Tita  s.  Beati  Tindocini  (Venddme)  in 
dioecesi  Camotensi  (saec.  I):  ,Cum  igimr 
per'. 

Handachr. :  Chartres,  öflfenti .  Bibl.  n*'  1 50 
(al.  137VA).  fol.  160;  —  n«  190  (al.  500*/A).  fol. 
81^;  —  n»  192  (al.  501VA).  fol.  72»»;  —  n«  193 
(al.  5077B).  fol.  141. 

Ausg,:  ^  ex  ms.  Bodeccensi  et  Ultraiect.  in 
AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  II.  p.  365-367.  —  »ap.  C. 
Metais,  Saint  Bienheure  de  Tendome.  Yendome 
1888.  8^  p.  27-34.  —  Appendix  de  veneratione 
b.  Beati  apud  Helyetios  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
367.  368. 

Erl.-Sehr.:  Agricola,  Dan.,  Vitas.  Beati.  BasU.loll. 

8».  Vgl.  Lütolf  p.  73. 
Borot ,  Pierre ,  Saint  B6at  et  la  contradiction  des  hi- 

storiens  modemee  m  Revue  de  la  Sniae  catboUqne. 

Ann6e  Vm.  Fribonrg  1877. 
:  La  vio  et  la  mort  de  s.  Böat ,  apotro  des  Hä- 

vötiens  ibid.  VU.  1876. 
Canisins,  Petr.,  Zwo  warhaffte,  lastige,  recht Chzist- 

liche  Historien,  anss  vilen  alten  SoriMoton  xosaa- 

mengezogen ,  jetzimder  aber  ...  in  Dnik  ▼ezfeniget. 

Die  erste  von  dem  vralten  Apostolischen  Mann  S. 

Beato ,  erster  Prediger  im  Schweizerland  ....  Frey- 

burg  im  Vchtland  1689. 
Damermnth.  G.,  Der  Schweizerapostei  Sl  Boatas. 

Sage  Q.  Geschichte.  Basel  1889.  8^*.  104  pag.  1  fr.  öOc 
Lütolf,  Alois,  St.  Beatos  der  Schweizecapostel  m 

Minem  Die  Glanbensboten  der  Schweiz  vor  St.  OaUos. 

Lacern  1871.  gr.  8®.  p.  1-74. 
M6tai8,  C,  Saint  BienheorS  de  Venddme.  Vendöo» 

1888.  80. 
Mnrer,  Laur.,  Leben  des  h.  Beati,  ersten  Apostab 

in  der  Schweiz.  Laoem  1711.  8P. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  I.  p.  14C'. 

De  s.  Beatiice  Ateetina  sanctimoniali  Ferrahad 
in  Italia  (f  1262)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  U. 
p.  1136. 

De  b.  Beatrice  Atestina  sanctimoniali  Patavil 
ord.  s.  Bened.  (f  1226)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai. 
II.  p.  598-600.  —  Supplementum  historic.  ex 
gemina  vita  italica  ibid.  p.  600-602.  —  Mira- 
üula  ex  italico  Jac.  Pbil.  Thomasini  episc.  Citta- 
noveusis  ibid.  p.  602.  603.  —  Antichissima  vita 
della  b.  Beatrioe  d'Este  ora  la  prima  volta  pabbl. 
con  dissertaz.  dell'  abate  Brunacci.  Padova  1762. 
4^  VI.  200  pag. 

Vita  V.  Beatricis  priorissae  de  Naza- 
reth  prope  lier  in  Brabantia  ord.  Cisterc, 
dioec.  ^tverp.  (f ,  29.  Jul.  1268)  auctore 
Guilelmo  de  Mechlinia  monacho  Affli- 
gemensi,  dein  priore  in  Wauria,  tum  ab- 
bäte  S.  Trudonis  (f  1297). 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n'4459.  4470. 

Ausg.:  ap.  Chrysost.  Henriquez,  Quinqae  pru- 
dentes  virgines,  sive  b.  Beatricis  de  Nazareth  . . . 
ord.  eist  praeclara  gesta  ex  antiq.  mss.  eruta. 
Antverpiae  1630.  kl.  8^  p.  1-167. 

Erl.-Sehr. :  L e c  1  o r c ,  V..  Oaillaume  de  Halinee ,  qk^b« 
d' Aiflighem ,  abb6  de  St.-Trond  t»  Histoire  Utt^raiz« 
de  la  France.  XXI.  1847.  p.  56-67. 

Yita  s.  Becoelini  =  Yita  s.  Bertellini  oremitae. 

Life  of  Becket  ^=  Vita  s.  Thomae  archiep.  €an- 
tuariensis. 

Yita  s.  Bedae  iunioris,  monachi  in 
territorio  Rhodigiao,  Genuae  qmescentis 

(t  883). 


VITA  BEDAE  VENEBABILIS  —  VITA  8.  BENEDICTI  ABB.  CASSINEN8IS        1199 


Äusg,:  ex  ms.  monasterii  s.  Benign!  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  AprU.  I.  p.  867-873. 

Vita  Bedae  Venerabilis  monachi  pre- 
sbvteri  in  Anglia  (f  735)  auctore  et  col- 
lectore  Targoto  priore  Dunelmensi. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descriptive  cataloguo 
of  materials  I.  1.  1862.  p.  450.  n»  985-998. 

Ausg.:  ^in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  720 
-723.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  1.  p.  535-539.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
XC.  p.  59-68.  —  MorboB  et  obitiis  auctore  C  n  t  h  - 
berto  Durhamensi  (cca.  740)  ^in  Bedae  opp. 
omn.  Basil.  VIÜ.  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
721  (bildet  Cap.  3.  vitae  auctore  Turgoto).  — 
*ap.  Migne  I.  c.  p.  35-42.  —  Vita  alia  auctore 
anonymo  pervetusto:  ,Inter  cathoUcos'  *  in  Bedae 
opp.  ed.  Giles.  V.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
p.  41-54.  —  Vita  alia  auctore  anonymo:  ,Beda 
presbyter^  ex  Giles  edit.  ap.  Migne  1.  c.  p.  53.  54. 
—-  Epitaphium  Bedae  ap.  Mabillon,  Vet.  ana- 
lect.  1723.  fol.  p.  381.  —  Versus  de  Beda  V-i 
in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  IL  p.665. 

Erl.-Sekr.:  Elogiam  BedM  historicam  ap.  Mabillon 
I.e.  p.  639-561. 
Hen sehen,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  B.  1.  c. 

p.  718-720;  —  inederh.  ap.  Migne  I.  c.  p.  63-60. 
Tita  del  ven.  Beda.  Asü  1889.  24mo.  32pag. 
Vgl.  Beda. 

Vita  Baekli  »  Vita  Egberti  ter  Beek. 

Vita  s.  Begae  abbatissae  in  Cumbria 
Angliae  provincia  (f  post  med.  saec.  VII). 

Handsehr.:  vgl.  Hardy,  Descriptive  catalogue 
of  materials.  I.  1.  1862.  p.  223.  n°  603.  604. 

Ausg. :  ex  offic.  propr.  in  A  A.  SS.  Boll.  6.  Sept. 
n.  p.  699.  700.  Cf.  Suyskenii  comment.  praevius 
ibid.  p.  694-698. 

Vita  s.  Beggae  (saec.  XUI)  ducissae 
Brabantiae,  Begginarum  et  Beggardorum 
fiindatricis,  yetos  hactenus  non  edita. 

Attsg.:  commentario  illustrata.  Adiuncta  est 
Historia  Begginasiorum  Belgii  auctore  J.  G.  a 
Ryckel ,  abbate  Lovaniensi.  I^vanii  1631.  4^  Mit 
eingedruekten  Portraiis;  sehr  selten,  Jk  12-20. 

Be  s.  BeUna  martvre  apud  Lingones  in  Cam- 
pania  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept.  III.  p.  259. 

Be  SS.  BeHOy  Floro,  Satumino  etc.  martyribus 
Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  455. 

De  b.  Benediota  Assisiensi  abbatissa  ordinis  s. 
aarae  Assisii  in  ümbria  (f  1260)  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Mart.  II.  p.  498. 

De  SS.  Benedicta  et  Caecilia  virginibus  abba- 
tissis  Sustereneusibus ,  et  Relinde  reclusa  in  agro 
Juliacensi  (saec.  X)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Aug.  III.  p.  509. 

De  s.  Benedicta  sanctimoniali  Romae  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Mai.  H.  p.  107. 

Acta  s.  Benedictae  virg.  martyris  in 

temtorio  Laudunensi  in  Gallia  forte  sab 

Diocletiano  fabolosa,  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct  IV. 
p.  219-222.  Cf.  Suyskenii  comment.  praevius 
ibid.  p.  213-218. 


Tita  s.  Benedict!  abbatie  Anianeneie  in 

Oallia  Narbonnensi  et  Indensis  [Cornelia 
münsier,'\%2i\  auctore  s.  Ardone  Sma- 
ragd o  eius  discipulo  et  successore  (f  843). 

Handschr.:  Montpellier,  Arcbiv  der  Prä- 
fectur,  mbr.  sec.  XII.  im  Chartular.  Anianense. 

Aiisg. :  ^  ed.  Hugo  Menardus  in  Observationes 
ad  martyrologium  Benedictin.  Paiis.1629.  8^  lib. 

II.  —  *  ed.  Hugo  Menardus  ante  Concordiam  regu- 
lamm  s.  Benedict!.  Paris.  1638.  4^  —  •  ed.  Hen- 
schen  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  610-620. 

—  ^  vollständiger  ex  cod.  Anianensi  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  192-217  (*ed. 
Venet.  p.  184-207).  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  cm.  p.  353-384.  —  '  ed.  G.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  200-220;  cf.  p.  198. 

—  •  Bruchstücke  '  ap.  Duchesne ,  Bist  Franc,  scr. 

III.  p.  388.  --  *»  ap.  Bouquet,  Recueil  V.  p.  456- 
458;  VI.  p.  273-275. 

Uebers. ;  Vie  de  s.  Benoit  d'Aniane,  ecrite  par 

Saint  Ardon,  son  disciple,  trad.  du  latin  avec  notes 

par  tt.  Cassan.  Montpellier  1876.  12mo. 

JBrL'Sehr.:  Bfthr,  Gesch.  der  rOmischen  Literatur  im 
karoliDg.  Zeitalter.  Uarlsrahe  1840.  p.  962.  866-870. 

Ebert.  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literator  des 
MittelalterB.  II.  1880.  p.  845-848. 

Epistolae  8.  Beaedicti  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  620. 

Foss,  B.,  Benedikt  von  Aniane.  Ptogr.  des  Lnisen- 
stadt.  Realgymn.  Berlin  1884.  gr.  49.  24  nag. 

Hen  sehen,  Ck)inment.  praevioa  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  606-610. 

HistoirelittörairodelaFranoe  V.  p.  81;  IV.  p.  447. 

M  a  b  i  1 1 0  n ,  De  sy  nodo  Aqnisgranenai  deqno  monasteriis 
Anianae  subiectis  aat  per  Benedictam  ordinatis  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  1.  c.  p.  218-226. 

Nicolai,  P.J.,  Der  heil.  Benedict,  GrOnder  von  Aniane 
u.  Gomelimün8ter(Inda),  Reformator  des  Benedictiner- 
Ordens.  Cöln  1865.  gr.S».  VIIL212pag.  JkS.  (Volks - 
[Titel-]  Ausg.  Aachen  1877.  gr.8».  Ul  1.20.) 

Pau linier,  Saint  Benott  d' Aniane  et  la  fondation  da 
monastdre  de  oe  nom.  Fragment  d'une  6tado  histo- 
riqne  sur  la  r^formo  monaatique  au  9.  sidcle  en  Oc- 
ddent.  Montpellier  1871.  4P.  91  pag.  {Extraü  des  m- 
moires  de  l'Acad.  des  sciences  et  lettres  de  Mont- 
pellier. 1871.) 

Seebass,  Ueber  das  Regelbuch  Benedikts  von  Aniane 
«n  Briegers  Zeitschrift  für  Kirchengeschichte.  ZV. 
1895.  p.  244-260. 

Sermo  s.  Benedict!  in  consecrnt.  altaris  s.  Salvatoris 
eiusd.  monasterii  a.  782  habitus ,  ap.  Mabillon  1.  c.  p. 
225.226. 

Wa tt e  nb  a ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Auil. 
1. 1893.  p.  210. 

Vgl.  Bonedictus  abbas  Anian. 
Theodulfus  ep.  Aurelian. 
Vita  s.  Quiletmi  duc.  {vü.  comp.). 

Yita  s.  Benedict!  abbatie  Caeeineneie 

sive  de  Nureia  (f  542)  auctore  Gregorio 
Magno  papa. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Vita  et  miracula  s.  p. 
B-i  ex  libro  II  dialog.  b.  Gr-i  papae  et  monachi 
collecta.  Romae  1579.  fol.  Oum  50  tob.  Aeusserst 
selten.  Kosenthal  in  München.  Katal.  theol.  LXIV. 
n°  210.  vÄ  170.  —  *textus  lat.  cum  2  codd.  mss. 
Sublacensib.  nunc  primum  comparatur,  exhibitis 
etiam  variantib.  veterum  editt.  lectionib.  Yersio 
graeca,  auctore  Zacharia  papa,  cum  cod.  ms. 
abbatiae  Florent.  confertur.  Altera  pars  veterum 
carmina,  sermones  et  homil.  de  Bened.  comple- 
ctitur.  Postrema  varior.  notas  in  eandem  vitam 
contractas  et  in  examen  revocatas  in  medium 


1200 


VITA  S.  BENEmCTI  ABB.  CASSINENSIS 


afifert.  Venetiis  1723.  4^  —  »ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  3-28.  —  *ex  var.  mss. 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  III.  p.  277-288.  — 
^mit  xahlreichen  Noten  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  IV.  p.  185-239.  —  «  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXVI.  p.  125-204  graece  et  lat.  —  ''unter 
d,  Tit.:  Historia  s.  Benedicti  .  .  .  nunc  primum 
e  codd.  saec.  VIII.  Ambros.  et  Cryptensi  Vati- 
cano  edita  et  notis  illustrata  cura  Josephi  Cozza- 
Luzi.  Tusculis  typis  abbatiae  1880.  8^  XXXII. 
192  pag.  Ji  5.  —  [*  unt,  d,  TU. :  Vita  b.  patris 
B-i  monachomm  patriarchae  carmine  conscripta 
auctore  Angelo  Sangrino  abbate  Montis  Casini. 
•  Eomae  1587.  4^  —  ^  wiederh.  unt.  d.  Tit. :  Vita 
et  miracula  s.  B-i,  ex  libro  U  Dialogor.  b.  Gre- 
gorii  pp.  et  monacha  oollecta  et  in  Carmen  redacta 
per  Ang.  Sangr.  ap.  Jac.  Du  Breul,  Supplementum 
antiquitatum  arbis  Parisiacae.  1614.  p.  193-205.] 

Uebers.:  Gregoire  le  Grand,  s.,  la  vie  de  s. 

Benoist,  avec  une  explication  des  endroits  les 

•  plus  importans  et  an  abrege  de  Thistoire  de  son 

ordre,  par  Joseph  Mege.  Paris  1090.  4®;  ibid. 

1737.  4^ 

griechisch:  auctore  Zacharia  papa,  vid.  Ausg. 
n«  2  et  6. 

italienisch:  unt.  d.  Tit.:  Vita  del  s.  padre  Be- 
nedetto,  dal  2.  libro  dei  Dialogbi  di  s.  Gregorio 
Magno.  (Roma  1866.)  8^  64  pag. 

Vita  s.  Benedicti  eiusdem  a  Gre- 


gorio M.  descripta  (libr.  II.  dialog.)  quam 
defloravit  heroico  breviloquio  et  pauea  (de 
miraculis)  superaddidit  Marcus  Poeta 
Cassinensis  monachus  s.  Benedicti  disci- 
pulus  (cca.  610). 

Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Carmen  de  s.  Benedicto 
in  Prosp.  Martinengü  Brixiensis  Pia  quaedam 
Poemata  vett.  divinorum  ed.  Arnoldus  "Wion.  UI. 
Romae  1590.  4^  —  »ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  I.  p.  28.  29.  —  *ap.  Muratori,  Rerum 
Ital.  scr.  IV.  p.  605.  606.  —  "  Mabillon  wiederh. 
ap.  Migne,  Putrolog.  lat  LXXX.  p.  183-186.  — 
Vita  alia  auctore  Rainaldo  subdiacono  Casi- 
nensi.  Metrice:  *m  breviariis  Casinensibus  a.  1568. 
1572.  —  «in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  III.  p.  276. 
—  Carmen  de  s.  Benedioto  abbate  Casinensi 
auctore  Berthario  abbate  Casinensi  et  mar- 
tyre  (saec.  IX)  [173  elegische  Verse;  unbedeu- 
tend] *  ed.  Prosp.  Maitinengius  in  Pia  quaedam 
Poemata  vett  curante  Arnolde  Wion.  Romae  1590. 
4'.  in.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  29-33.  —  •  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXVI.  p.  975-978.  —  Uistorica  relatio 
de  corpore  s.  Benedicti  Casini  auctore  Petro 
diacono  Ca-sinensi  (f  c.  1140)  *  in  AA.  SS.  Boll. 
2 1 .  Mart.  111.  p.  288  -  297.  —  ^{una  cum  Vita  graeco- 
lat.  s.  Benedicti)  Venot  1723.  4°.  —  Appendix 
ex  chronico  Casinensi  Leonis  episc.  Ost.  et  Petri 
diac.  Casin.  (lib.  1.  c.  15)  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p. 
297.  298.  —  Hymnus  de  s.  Benedi cto  abbate  Ca- 
sinensi auctore  Alphano,  ex  abb.  Casinensi  ar- 
chiep.  Salernitano  (+  1085):  ,Aureo  solis  — ': 
^  ed.  Prosp.  Martinengius  in  Poemata  vett  cu- 
rante  Am.  Wion.  Komae  1590.  4".  III.  —  *  ap. 
Ughelli,  Italia  sacra  11.  —  •  ap.  Mabillon,  AA. 


SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  33-35.  —  Hjnuins  de 
s.  Benedicto  auctore  Paulo  Diacojio,  ,Fratrt^ 
alacri  —  seguax  tui',  *  in  Pauli  Diac.  histor. 
Langob.  lib.  1.  cap.  26.  —  •  in  Aimoini  sermone 
de  s.  Benedicto  in  Biblioth.  Floriacensi  p.  284. 

—  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCV.  p.  1591-1593. 

—  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae 
lat  aevi  Carol.  I.  1881.  p.  41.  42.  —  Miraenla 
s.  Benedicti  in  Gallia,  scripta  ab  Adrevaldo 
m on ach 0  Floriacensi,  Caroli  Calvi  principam 
(Da^  1.  Buch  der  Wunder^  von  Adrevald  6e- 
gönnen,  vollendete  Ä,diQ\QT\\LS\  Aimoinusmon. 
Floriac.  fügte  1005  ein  2.  u.  3,  Buch  bis  Cap.  4 
incl.  hinzu;  Andreas  Floriacensis  numachus 
nahm  das  Werk  an  jener  Stelle  wieder  auf  u. 
führte  es  bis  1043  fort  [Certain  in  seiner  Ausg. 
bezeichnet  Andreas'  Werk  als  4.  5.  6,  7.  Buch : 
Handschr. :  Rom,  Vatic.  Christ  reg.  n*  592.  mbr. 
sec.  XI.  4®;  cf.  P.  Ewald  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ö.  d.  Gesch.  HI.  1878.  p.  344-349;  nur  ein  Fra- 
gment (lib.  IV.  c.  7)  in  AA.  SS.  Boll.  Mart.  III. 
p.  354;  einen  reinen  Text  der  Vorrede  gibt  Ewald 
1.  0.  p.  346.  347];  das  4.  Buch  schrieb  ein  Ano- 
nymus ex  Andreae  monachi  historia ,  carro  ine 
ediius  a  Rodulpho  Tortario  monaeho  Floriac, 
rf{w5.RodulphusTortarius  mon. Flor.  {Hand- 
schr.: Paris,  Nat-Bibl.,  lat  n<»  2768  A.  mbr; 

—  n®  5321.  mbr.  —  Rom,  Vatic.  Christ  reg.  n* 
456.  mbr.  8^  —  Ronen,  öfFentl.  Bibl.  U  115. 
mbr.  sec.  X.  foi.  min.])  ^  ap.  Job.  a  Bosco,  BibL 
Floriacensis.  I.  Lugd.  1605.  8*.  p.  13-78.  —  'ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  80  et 
369-394;  das  2:  u.  3.  Buch  Aimoins  ap.  Ma- 
billon 1.  0.  saec.  IV.  2.  p.  356.  —  *  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Mart.  III.  lib.  1.  p.  305-316;  üb.  2  et  3. 
p.  316.  324;  324-334;  lib.  4.  p.  334.  335;  lib.  5. 
p.  336-353.  —  Appendix  ex  mpto.  Patriciaoeii< 
ibid.  p.  353  -  357.  —  *  nach  Mabillon  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXXIV.  lib.  1.  p.  909-948;  lib.  2 
et  3.  ibid^  CXXXIX.  p.  801-852;  Hb.  4.  tbi(L 
CLX.  p.  1239-1244.  —  *  t n  Les  miracles  de  s. 
Benoit,  ecrits  par  Adrevald,  Aimoin,  Andre. 
Raoul  Tortaire  et  Hugues  de  Sainte-Marie,  moine^ 
de  Fleury.  Reunies  et  publ.  pour  la  Soc.  de  rhi>t. 
de  France  par  E.  de  Certain.  (Texte  latin.)  Pan> 
1858.  8^  9  fr.  [u.  zwar  lib.  1.  p.  15-89;  Hb.  2 
et  3.  p.  90-125;  126-172;  lib.  4.  5.  6.  7  Andr^?ae 
Floriac.  mon.  lib.  1.  2.  3.  4.  p.  173-276;  lib.  S. 
auctore  Radulf o  Tortario  p.  277-356;  lib.  9  ab 
flugoDC  de  S.  Maria  incoeptus  p.  357-371].  VolUr 
Lese-  u.  Druckfehler.  —  *  den  grössten  Theil  rf« 
lib.  1  cd.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
1.  p.  478-497;  die  2  letzten  Capitely  welche  Aci- 
Icrius  hinzufügte,  p.  498-500.  —  Excerpti 
■  aus  d.  1.  Buc/ie  ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  sit. 
III.  p.  439;  aus  dem  3.  Buche  ibid.  IV.  p.  135- 
141.  —  *»ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  564.  671- 
674;  V.  p.  448.  449;  VL  p.  312-314;  Vn.  p.359 
-361;  IX.  p.  107.  108;  136-142;  X.  p.  341-349. 

—  *  ex  Aimoino  de  miraculis  s.  B-i  ed.  Waiti 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  374-376  (de  regibu-- 
PYaucorum).  —  **  ex  Andrea  de  mirac.  ap.  Pens 
1.  c.  XV.  2.  p.  863.  —  Mlraeula  s.  Benedicti  alia 
in  Italia  facta  auctore  Dosiderio  abbate  Ca- 
sinensi, dein  papa  Victore  III  (f  1087)  Diilo- 
gorum  libri  4  (geben  gtUe  Nachrichten  über  a*? 


VITA  S.  BENEDICT!  ABB.  C.A^SINENSIS 


1201 


Zeit  Heinrichs  ID)  ^  ed.  J.  Bapt  Mari.  Eomae. 

—  *  wiederh.  ap.  MabiUon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  p.  425-461.  —  •  fragmentum  ex  libro 
III  ap.  Watterich ,  Born,  pontificum  vitae  I.  p.  95. 

—  Miracula  s.  Benedicti  alia,  a  Rodulf  o  Tor- 
tario  (Tortaire,  de  la  Tourte)  Floriacensi  mon- 
acho  (flor.  1114)  descripta  ^  ap.  J.  a  Bosco,  Bi- 
bliotheca  Floriacens.  1.  Paris.  1605.  8®.  p.  149.  — 
-in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mart.  XU.  p.  336-353.  — 
''ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p. 
390-422.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLX.  p. 
1189-1236.  —  *  Auszug  ap.  Bououet,  Recueil  XI. 
p.  483-490  —  u.  «ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  866.  —  Appendix:  , Tempore  Oauzlini  glo- 
riosLssimi^  ap.  Mabillon  I.  c.  p.  423. 424.  —  '  weit- 
läufiger in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  III.  p.  353- 
357.  —  Mo  abbas  Cluniacensis:  Sermo  nabitus 
Fioriaci  in  feste  translationis  s.  Benedicti,  ex 
Boscii  Bibl.  Floriac.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  II.  p.  363-369.  —  OfAeinm  s.  Bene- 
dicti ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  IV.  p.  618-621. 

—  Sermo  in  festivitatibus  s.  B-i  auctore  Ai- 
moino  monacho  Floriacensi  ^  ap.  Job.  a 
Bosco,  ßibi.  Floriacens.  I.  p.  271.  —  ^wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p.  851-870. 

—  Sermo  in  vigiliis  s.  B-i  auctore  Laurentio 
Cassinensi  monacho  (950)  ap.  Migne  i.  c.  CXXXITI. 
p.  885-890.  —  Theodorlens  monachus  Floria- 
eensis  (weil  er  sieh  dort  längere  Zeit  aufgehalten) 
re/po/«u«  Hersfeldensis:  Liber  de  illatione  redi- 
tuque  corporis  s.  Benedicti  Aurelianis  ad  Floria- 
cum  [Handsehr.:  Rom,  Vatic.  Christ.  586.  — 
rollständiger  Würzburg,  Un.  -  Bibl.  Theol.  f ol. 
26.  sec.  XI]  *ap.  Joh.  a  Bosco,  Bibl.  Floriacens. 
I.  p.  219.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  p.  350-355.  —  •  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  IX.  p.  143.  —  Translatio  s.  Bene- 
dicti in  Floriacum  a.  653,  scripta  abAdrevaldo 
monacho  Floriacensi  saec.  IX,  ^  ap.  Joh.  a 
Bosco,  Biblioth.  Floriacens.  I.  Paris.  1605.  8".  p.  1 
-13.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II. 
p.  353-358  (p.  338  ed.  Venet.).  —  •*»  AA.  SS. 
Boll.  21.  Mart.  HI.  p.  302-305  (nennen  fälschlich 
den  Verfasser  ,Adalbertu8  mon.  Flor.*).  — 
*  ap.  Mige,  Patrolog.  lat  CXXIV.  p.  901-910.  — 
^ap.  £.  de  Certain,  Les  miracles  de  s.  Benoit. 
Paris  1858.  p.  1-14.  —  Excerpta  '  ap.  Duchesne, 
Bist.  Franc,  scr.  I.  p.  657 ;  111.  p.  439.  —  *»  ap. 
Bouquet,  Recueil  lU.  p.  564.  —  Translatio  s. 
Benedicti  in  Floriacum  a.  653  heroico  metro ,  au- 
ctore Aimoino  monacho  Floriacensi  ^  ap. 
Duchesne ,  Bist.  Franc,  scr.  IL  —  •  wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  359-363. 

—  'ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  139-143.  —  *ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p.  797-802.  — 
Translatio:  ,Diyinae  pietatis^  ex  cod.  bibl.  nat. 
Neapel,  in  Analect.  Bolland.  I.  p.  79-84  (im 
Neapolitanischen  um  die  Mitte  des  9.  Jahrhun- 
derts entstanden;  hiemach  ist  nur  der  geringere 
Tkeil  der  h.  Oebeine  nach  Fleury  entführt).  Vgl. 
praefat.  ibid.  p.  75-78  und  0.  Holder -Egger,  Zur 
Translatio  s.  B-i  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  XII.  1887.  p.  131-141.  —  Brevis  nar- 
ratio  de  translatione  s.  B-i  in  Galliam  ap. 
Mabillon,  Veter.  analect.  1723.  fol.  p.  211.  — 
Versus  de  miraculis  s.  B-i  auctore  Paulo  Dia- 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


cono:  ,Ordiar  unde^  [geschrieben  in  Montecas- 
sino  zwischen  782-787.  Handschr.:  Brüssel  n® 
9742.  —  Leyden,  Un.-Bibl.  Voss.  lat.  in  4*>. 
n°  15.  sec.  X.  —  Montecassino  n®55.  sec.  XI; 


—  n«»  353.  sec.  X;  —  n»  453.  sec.  XL  —  Rom, 
Vatic.  n^»  623.  sec.  XI ;  —  n<>  1202.  sec.  XI;  — 
Ottobon.  n«  477.  sec.  XI;  ~  Vallicell.  B.  106, 
C.  9,  C.  113]  *  ap.  Tosti,  Storia  di  Montecasino. 
I.  1842.  p.  129.  —  •  m  der  ursprünglichen  Form 
ed.  Bethmann  in  Pertz'  Archiv  X.  p.  325-331. 

—  ■  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae 
lat  aevi  Carol.  L  1881.  p.  36-41. 

ErL'Sehr.:  Benedictio  nomismatiun  cracin  sanctissiffli 
patris  Benedicti.  Tegenisee  1665.  8^. 

St.  Bonott  et  lei  ordre«  religieox  dont  U  ftitlefon- 
datenr.  Lille  1866.  BP. 

Bethmann  tn  Pertz' Archiv  X.p. 288.  289;  Xn.  1874. 
p.  296. 

Brandes,  P.Karl,  Leben  des  heil.  Benedict.  Ein- 
siedeln 1858.  Sfi.  In  inner  Art  em  wrxägUehea  Wtrk. 

Brettes  et  J.  Cassard,  Catena  Floriacensis  de  exi- 
stentia  corporis  s.  Benedicti  in  GaUüs.  Parü>Us  1880. 
SP.  Vgl.  Studien  and  llittheilnngen  ans  dem  Benedid- 
Orden.  Jahrg.  II.  Bd.l.  1881.  p.l87;  p.l98;  p.408. 

Chamard,  Francois,  Les  reliqnes  de  saint  Benott. 
Paris  1882,  OMek  Ligng6  (Vienne)  chez  l'autenr  1882. 
8^.  217  m.  4  fr.  50  c.  {Extraü  de  Le  Gontemporain. 
1882.)  (V.  Revue  da  mondo  catholiqne.  XVUl.  p.28. 

:  La  translation  da  corps  de  saint  Benott  en  France 

tn  Bevue  da  monde  catholique.  1883.  livr.  1.  et  15. 
janv. 

Commentariaa  praeviaa  tn  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 
274-277. 

Caissard,  C,  De  reliqaüs  insignibas  s.  p.  Benedicti 
tarn  in  GalUa ,  tam  in  locis  alienigenis  caltissimis  tn 
Stadien  a.  Mittheil,  aas  dem  Benedict. -Orden.  Jahrg. 
y.  1884.  Bd.  2.  p.  423 -435. 

De  translatione  corporis  s.  Bened.  in  Gallias  ad 
Floriacense  monasteriam  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
299-301. 

Dissertatio  in  translat.  s.  B-i  et  b.  Scholasticae  in 
Qalliam  cca.  a.  653  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  II.  p.837 
-352. 

Dadik,  B.,  Iter  Romanam.  1855.  p.  133. 

Erhard,  Th.,  Gloria  sanctiss.  protoparentis Benedicti 
in  terris  adomata,  seu  vita,  virtutes,  prYHÜgiosa  gesta 
et  cultus  SB.  patriarchae.  Aug.  Vindel.  1718.  6  tomi  in 
2  vol.  40. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis.  Lib.  I.  p.43. 

Fogli,  G.,  Vita  di  s.  Benedetto,  patriarca  de  monad 
d'Occidente.  Genova  1666.  40. 

Gjorji,  Ign.,  Scivot  s.  Benedikta  opatta  i  parvorodi- 
toglja  skapsctinaa  redovnickjeh  u  sapada.  Bagosa 
1784.  40. 

Grellet-Balguerie,  Charl.,  Deux  decouvertes  hi- 
storiqaes  . .  .  Authentlcit^  et  date  precise  de  la  trans- 
lation da  Corps  de  saint  Benoit  en  France  an  ler  de 
Clovis.  Orleans  1882.  8P.  88pag. 

Grützmacher,  (Georg,)  Die  Bedeutung  Benedikts  von 
Narsia  und  seiner  Regel  in  der  Geschichte  desMönch- 
tums.  Berlin  1892.  gr.  B9.  III.  72pag. 

Hahn  ^  H.,  Ein  übersehener  Brief  des  Papstes  Zacha- 
rias  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  I.  1876. 
p.  580-583;  xu  Miracula  s.  B-i  auctore  Adrevaldo. 

Hügli,  Placidus,  Der  h.  Benedict,  Begründer  der 
Christi.  Erziehung  und  Beschützer  der  studierenden 
Jagend  tn  Studien  u.  Mittheil,  aus  dem  Benedict.- 
Orden.  Jahrg. VI.  1885.  Bd.l.  p.  141-162. 

LauretuSjM.,  De  vera  existentia  corporis  s.  Bene- 
dicti in  Cassinensi  ecolcsia.  Neapoli  1607.  4fi. 

Leben  des  h.  Benedictns.  Ooblenz  1^2.  8^.  Mit  einem 

Kupfer.  52pag. 
Lechner,  P.,  Leben  des  h.  Benedict,  Ordensstifters 

und  ersten  Abtes  auf  Monte  Casiiio.  Rogensburg  1859. 

80.  Jk  3.30. 
Lehr-Tugend  und  Wunder  Spiegel  oder :  Des  grossen 

Patriarchen  .  .  .  Benedicti,  Heilig  geführtes  Leben. 

Glatz  1680.  60. 
Mai  er,  Gabr.,  Ein  Brief  des  Papstes  Zacharias  tn  Stu- 
dien n.  Mittheil,  aus  dem  Boned. -Orden.  Jahrg.  H. 

Bd.l.  1881.  p.  45-56,  toegen  seiner  Bexiehung  xur 

Translatione  frage. 

76 


1202        VITA  S.  BENEDICT!  ABB.  CLÜSENSIS  —  ACTA  S.  BENEDICTI  PÜNDAT. 


Montalembert,  Gomto  de,  Los  moines  d*Occad«nt 

depais  8.  Benott  jnsqn'ä  8.  Bemard.  II.  Paria  1868. 

p.  S-92:  mint  Benoft. 
01m  i,  O.,  II  patriarga  dei  monaci  d*Occidente,  oesia 

la  vita  di  8.  Benedetto.  Oenova  1886.  24mo.  200  mg. 
Plane  bette,  D.B..  Lavie  de  s.  Benott.  Paris  1662.40. 
Regula  monachomm  aactore  8.  Benedicto.  Recena. 

Ed.WOlfflin.  Lipsiae ,  Teabner  1896.  9*.  XV.  89pag. 

Sangrinii8j  Angel.,  abb.  Casin.,  Specnlnm  et  exem- 
plar  christicolamm.  Vita  b.  ^tris  Benedicti  mon- 
aobonun  patriarohe  sanctissimi,  carmine  conseripta. 
Romae  1587.  49. 

Saussey.  Car.,  Annales  ecdeaiae  Amelianensis  sae- 
calis  et  librisXVI.  Addito  tractata  de  reritate  trans- 
lationis  corporis  s.  B  •  i  ex  Italia  in  Qallias  ad  mon- 
asteriam  Floriaoense  dioec.  Amelian.  Pari8Ü8l616. 4fi. 

Schmidt,  Edm.,  Ueber  die  wissenschaftliche  Bildung 
des  h.  Benedict  m  Stadien  und  llittheilongen  ana 
dem  Benedict.-  und  dem  Cistercienser -  Orden.  IX. 
1888.  n.  57-78;  284-251;  861-881;  568-572. 

Stengel,  Gar.,  Landes s. Benedicti  abbatis.  Aog.Vind. 
1647.  4«. 

Tosti,  Loigi,  Dellavita  di  s.  Benedetto  disoorso  sto- 
rioo.  Montecassino  1892.  BP.  {IV)  387  pag.  oondOiH' 
eieioni.  L  8  (=  Opere  complete  di  Tosti.  Vol.  XVin. 
Roma  1892). 

Translation ,  Noav.,  des  reliqnes  de  saint  Benott  9, 
10  et  11  jaulet  1881.  Procds -Torbal  de  la  reconnais- 
sance  des  reliqnes.  Disooors  prononcös  h  cette  trans- 
lation  dans  röglise  de  Saint  -  Benott  •  sar  -  Loire.  Or- 
leans 1881.  8». 

Vac Carlas,  A.,  Vita  b.  Benedicti  monachomm  patri- 
ardiae.  Romae  1611.  gr.  4P.  62fip.  avec  texte. 

Vaillant,  Hag.,  In  nova  translatione  corporis  ss.  pa- 
tris  Benedicti  apad  Floriacam  in  capsam  arventeam. 
Epinidom,  Eacharisticon,  odae  tres  etc.  Nee  non 
de  eiasdem  translatione  ox  Monte  Casioo  ad  Floiia- 
cense  coenobiom  carmon  heroicom.  Parisiis  1668.  4^. 

Vita  et  miracola  ss.  patris  Benedicti,  ad  instantiam 
monachomm  oongregationiB  eiasdem  s.  Benedicti  Hi- 
spaniaram  aeneis  typis  delineata.  Romae  1596.  fol. 
Mü  60  Abbüd. 

Waitzmann,  0.,  Das  Leben  n.  Wirken  des  h.  Bene- 
dictos.  Aagsbarg  1835.  8^. 

Wa  1 1  e  n  b  ac  h ,  Deatschlands  Geschichtaqnellen.  6.  Aafl. 
I.  1885.  p.  287.  886;  6.  Aofl.  I.  1898.  p.  806. 417.  H.  p. 
496.  510.  515. 

Yita  s.  Benedicti  abbatis  Ciueeneis  (f 
1091)  auctore  Willelmo  monacho  eins 
discipulo. 

Handschr.:  Rom,  Vatio.  Christ.  173. 

Äiisg. :  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  sec.  VI. 
2.  p.  (597-717.  —  '  uiederh.  von  L.  G.  Provana  in 
MoDumenta  histor.  patriae,  scr.  III.  1848.  p.  273 
-300.  —  'ed.  Bethmann  ap.  Pertz,  Mon.  Germ, 
scr.  Xn.  1856.  p.  196-208.  —  *  nPlwiederh,  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CL.  p.  1461-1488. 

Vita  s.  Benedict!  abbatis  Maceraci  in 

Britannia  minori   (f  ante  850)  eiusque 

sororis  s.  Aveniae. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Oct.  IX.  p.  625. 
626.  Cf.  de  BucJui  comment  praevius  ibid.  p.  623 
-625. 

ja-l.-ScAr.;  L'Estourbeillon,  R6gisde,  Saint  BenoTt 
de  Macerac,  sa  vie,  sa  legende.  Nantes  1883.  9^. 

Yita  s.  Benedicti  Biscopi  abbatis  Wire- 
muthensis  primi  (f  690,  al.  703)  et  suc- 
cessorum  eins  Sigfridi,  Ceolfridi,  Eoster- 
wini  et  Huvetberti,  scripta  2  libris  a 
Beda  Tenerabili  Biscopi  discipulo. 

Aitag.:  ^  illustrav.  Jac.  "Waraeus,  xi^ammen 
mit  Vener.  Bedae  epistolae  duae  etc.  Dublin.  1664. 
8*.  —  '  ap.  Wharton,  Bedae  opp.  quaedam  theo- 
log, nunc  prim.  cd.  necnon  kistorica  antehac  se- 


mel  edita.  Londini  1693.  4«.  p.  221-240.  —  ex 
martyrolog.  Bened.  Angl.  et  editione  Jac.  Waraei 
'  ap.  MabUlon.  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  1002 
-1012  (*  ed.  Venet  n.  p.  961).  —  » tn  AA,  SS. 
Boll.  12.  Jaor.  I.  p.  743.  —  *  ed.  Surios,  De  prob. 
SS.  historiis.  I.  12.  Janr.  p.  176.  —  '  tn  Bedae 
opp.  ed.  J.  Smith  p.  293-302.  —  "  in  Bedae  opp. 
histor.  minora  ed.  Jos.  StevensoD.  1841.  p.  139- 
162.  —  »  ap.  Migne,  Patrolog.  lai  XCIV.  p.  713 
-730.  —  De  eodem  ex  Guilelmo  Malmeab.  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  0.  p.  746.  —  De  eodem  ex  Mat- 
thaeo  Westmonaster  Md,  p.  747.  —  Sermo  in 
natale  s.  B-i  auctore  Beda  Vener.  (?)  ti»  Bedae 
opp.  bist.  min.  ed.  Stevenson  p.  335-338. 

Uebers.:  The  lives  of  Benedict,  Ceolfrid, 
Easterwine,  Sigfrid  and  Huetbert,  the  fiist  5  ab- 
bots  of  the  united  monastery  of  Wearmoath  and 
Jarrow.  By  P.  Wilcock.  Sunderland  1818.  8*. 

Erl.-Sdtr.:  Montalembert,  Lea  moine«  d'Oocident. 
IV.  Paria  1868.  p.  466-487:  Benott  Biaoop  et  les 
monaat6ro8  de  woannonth  et  de  Yarrow. 

Vita  8.  BeBedicti  de  Nursia  ==>  Vita  s.  Bene- 
dicti abbatis  Cassinensis. 

Yita  s.  Benedict!  episcopi  Albingaimen- 

eie  in  GaJlia  (f  900)  auctore  Philippo 
Malabayla  congregationis  Foliensis  visi- 
tatore. 

Ausg.:  i« AA.SS.Boll.  12. Febr.  II. p. 629-631. 

Yita  SS.  Benedicti  et  Johannie  socioromqne  sue- 
rum  =  Vita  quinque  fratmm. 

Acta  s.  Benedict!  ftindatoris  pontis  Ave- 

nionensis  (f  1184)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  mss.  authenticis  in  AA.  SS.  BolL 
14.  April,  n.  p.  257.  258.  —  Depositionos  te- 
stium  ibid.  p.  259.  —  Jura  pontis  ibid.  p.  260- 
262.  —  Translatio  oorporis,  ex  gallico  Domini 
de  Fargnes  ibid,  p.  262-264.  Cf.  p.  958.  —  La 
Yie  de  saint  benezet,  fondateor  da  poat 
d'Avignon.  Texte  provenpoi  du  13.  siecle,  publ. 
par  Jos.  Hyac.  Albanes.  Marseille  1876.  8^  3  fr. 
Nur  100  ExempL  gedruckt.  ( Vgl  darüber  £. 
Bartsch  in  Gröbers  Zeitschrift  für  roman.  Philo- 
logie. U.  Halle  1878.  Heft  4.) 

Srl.'Sehr.:  Agrioole,  Magne,  Histoire  de  t.  BeacTet, 

entreprenear  du  pont  d'Avignon,  oontenant  oelle  d«s 

religieux  pontifos.  Aix  1706.  12ino. 
Ebert,  Brflokenbrader  in  Ersoh  a.  Graben  Encykl»- 

pädie  8.  V. 
- — :  Ueberiiefenuigen  zar  Geschichte ,  Litentar  eir, 

II.  1.  Dresden  1827.  p.  65  ff. 
Or6ffoire,  H.,  Recherche«  historiqne«  tnr  les  coa- 

gr^ations  hospitalidres  des  Mres  pontüea  oa  c*jft- 

structoura  de  ponts.  Paris  1818.  9*. 
Histoire  littömire  de  la  France.  XIV.  1868.  p.629. 

680. 
Lefort,  F.,  La  l^nde  de  saint  B^4»t,  coostnic- 

teur  du  pont  d'Ärignon  an  12.  n^e;  ozameii  hist»- 

rique  et  critiquo.  Le  Mans  1878.  49.  Aveo  ^üanche. 

Isltr  100  Exempl.  gedruckt. 
:  La  l^ffende  de  saint  B^n^t  in  Revue  des  qii^ 

stions  hibtoriques.  XXIII.  Paris  1878.  p.  564 -571'. 
Moller,  P.-U.,  La  patrie  de  s.B6n6zet,  bef|(«T.fie- 

dateur  du  pont  d'Avignon  an  12.  siöcle ,   institotnT 

dos  fröres  pontifes  ou  faiseois  de  pfints,  patnm  d^ 

iiif^nieurs,  patron  d'Avignon  et  de  Borzet.  Avigii^.« 

18S7.  IHmo.  XVI.  41  pag. 
Ravnaudns,  Theoph.,  Opera  omnia.  Lngdimi  1663. 

Vm.n.  135-184. 
Saint-Venant,  Barr6de,  Saint  Benezot ,  pattv«  d<« 

ingeniours.  Ocuxtg  posthnme ,  pnbl.  par  ses  eo&at^ 

Boargps  1889.  8".  Avec  18  pl.  4  fr. 


VITA  S.  BENEDICTI  H  PONTEF.  —  PASSIO  8.  BENIGNI  MART. 


1203 


Tita  s.  Benedicti  II  poirtMcto  Romani 
(t685).  Ex  Anastasio  Bibliothecario. 
Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  II.  p.  197.  IdS. 

Vita  Benedicti  X  papae  (expulsi  a.  1059) 
ex  Petri  Guillermi  cod.  Vatic.  3762. 

Ausg.:  ap.  Watterich,  Born,  pontificum  vitae. 
I.  p.  203.  204. 

Vita  Benedicti  XII  papae  (f  1342)  au* 
ctore  anonymo. 

Ausg, :  ex  editione  Bosqueti  collata  c.  mss.  ap. 
Bai  uze,  Vit  papar.  Avenion.  I.  p.  197-212.  — 
Vita  aecunda  tbid.  p.  213-220.  —  Vita  tartia  ibid. 
p.  219.-226.  —  Vita  quarta  ibid.  p.  225-228.  — 
Vita  quinta  ibid.  p.  229-234.  —  Vita  a«xta  ex 
appendice  Ptolemaei  Lucensis  ibid.  p.  235.  236. 

—  Vita  Mfitinia  auctore  Fetro  de  Herentals 
priore  Floreffiensi  (f  1390)  ibid.  p.  237-240.  — 
Vita  ootava  ibid.  p.  239-244. 

Acta  Benedicti  XIII  papae  electionis  a. 
1394  (t  1424). 

Ausg. :  ap.  Baloze,  Yitae  paparom  Avenioneos. 
I.  p.  565-568;  ef.  p.  561-566. 

De  8.  BaMdlcto  arolilepisoopo  Mediolanensi 
(T  cca.  735)  in  AA.SS.BoU.  11.  Mart  n.  p.  84.85. 

De  b.  Benedioto  Aretino  ex  ord.  fratr.  Minorum 
Aretii  in  Tascia  (f  cca.  1280)  Pinii  comment  in 
AA  SS.  BoU.  31.  Aug.  VI.  p.  808-811  (mit  Ab- 
bildungen). 

De  8.  BMedioto  conf.  et  presb.  quem  dicunt 
episcopum  in  dioecesibus  Pictaviensi  et  Lucio- 
nensi  (ante  saec.  IX)  Buckii  comment  criticus 
tt»  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X.  p.  150-157. 

De  8.  Benedict»  epieoope  Aesemiensi  in  Italia 
in  AA.  88.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  495. 

De  8.  Benadicto  epiaeopo  Aodegavensi  (saec. 
IX)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  90. 

De  8.  Benedicto  epieoopo  et  conf.  Coml  in 
Langobardla  (f  692)  K.  de  Buckii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Oct  Xni.  p.  445. 

De  8.  Benedioto  epieoopo  in  Sardinia  (f  cca. 
1100)  Bollandi  sylloge  historica  in  AA.  SS.  BolL 
17.  Febr.  IIL  p.  40.  41. 

De  8.  Benedioto  eremita  ord.  Vallis-Umbrosae 
in  Etruria  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  II.  p.  336. 

De  fi.  Benedioto  nonaoko  (f  cca.  555)  ex  Gre- 
gorü  M.  dialog.  III.  18  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  I.  p.  122. 

De  s.  Benedioto  monaolio  in  Campania  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart.  III.  p.  462. 

De  8.  Benedioto  preebytero  Lucae  in  Etruria 
(t  ante  saec.  XIV)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart. 
m.  p.  360-362. 

Tita  b.  Benevenutae  de  Boianis,  vir- 
ginis  et  sororis  IH.  ord.  a  Dominiei  in 
provincia  Poroiuliensi  in  Italia  (f  1292) 

auctore  anonymo. 

Haftdschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n«»  8926. 
Ausg.:  *  ed.  Job.  Fr.  de  Rubels.  Venetiis  1757. 

—  Un  AA.  Sa  BolL  29.  Oct  XIÜ.  p.  152-185. 


Uebers, :  itaiiee  per  Mut  Sforza.  ^  Venetia 
1589.  8^  —  ^tciederh,  per  Jac.  Modonutti.  Udine 
1681.  4«.  144  pag. 

Erl.'8ekr.:  Back,  V.  de,  CoauneDt.  pneviu  tu  AA. 
SS.  BoU.  1.0.  p.  146-162. 

De  8.  Benevenuto  epieoopo  Auximi  in  Piceno 
(t  276)  Synopsis  historica  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Mart  m.  p.  393-395. 

De  b.  BeneveniltD  onL  Minor.  Cometi  in  Apnlia 
(t  cca.  1232)  Papebrochii  sylloge  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  327-329.  —  Miracula 
iam  olim  in  leotiones  IX  distributa  ibid.  p.  329. 

Legende  de  s.  BMoeet,  vid.  Acta  s.  Benedicti 
fundat.  pontis  Avenion. 

De  SS.  Benlamln  et  Berio  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Jul.  VII.  p.  43. 

Inventio  ss.  Beniamlnl  et  Maximi  Brixiae  a.  1129 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  429. 

De  8.  Beniamino  diacono  martyre  in  Perside 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart.  III.  p.  906. 

De  88.  Beniamino  et  Beioco  anachoretis  in  Ae- 
gypto  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  72. 

De  s.  Beniamino  martyre  a  Graecis  honorato 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  II.  p.  275. 

Tita  s.  Benign!  abbatis  Fontanellensie, 

ubi  de  Milone  et  Bagga  monachis  piis 
(saec.  YUI).  Ex  Chronico  Fontanellensi 
cap.  3. 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  1.  p.  439-443. 

Acta  b.  Benign!  abbatis  Vallumbrosani 

(t  1236)  breviora. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  341. 
342.  —  Acta  auctiora  ibid.  p.  342-344.  Gf. 
Cuperi  comment  praevius  ibid.  p.  338-341. 

Passio  s.  Benign!  maiiyris  Divione  in 
GalUa  (saec.  n  vel  lU). 

Ausg.:  e  cod.  ms.  Ultraiectino  n®  20.  mbr. 
sec.  XV.  fol.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  152. 
153.  —  Passio  altera  ex  cod.  Bruxell.  bibl. 
reg.  n'»  8929  ibid.  p.  153.  154.  —  Passio  III  ex 
Vincentii  Bellov.  spec.  bist  lib.  XII.  c.  111  ibid. 
p.  154.  —  Passio  IV  ex  15  codd.  mss.  (vid.  p. 
155)  ibid.  p.  155-159.  —  Passio  V  ex  9  codd. 
mss.  ibid.  p.  159-162.  —  Passio  VI  seu  maxima 
ex  17  codd.  ibid.  p.  163-173.  —  Miracula  ex 
5  codd.  p.  173-179.  —  Poema  in  honorem  s. 
B-i  ex  cod.  Bruxell.  bibl.  reg.  8929  ibid.  p.  179 
-188.  —  Sermo  in  festivitate  Omnium  SS.  et  s. 
B-i  ibid.  p.  189.  —  Liturgica  de  s.  B-o  ibid. 
p.  189-194. 

ßrl.-Schr.:  Bongand,  Em.,  £tndo  historique  et  crit. 

BOT  la  mission ,  les  actes  et  le  calte  de  saint  B^nig^e, 

apotro  de  la  Bourgogne .  et  sur  rorigine  des  eglises 

de  Dijon ,  d'Aatun  et  de  Langres.  Anton  1859.  8^. 

12  fr. 
Brenillard,  Notico  snr  saint  Benigne,  apotre  de  la 

Bourgogne.  Avallon  1867.  8P.  16  pag. 
Hoof  f ,  O.  Y.,  Common tar.  praevias  in  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  134-162. 
Maroin ,  Jal.,  in  Biblioth^qne  de  l'Ecole  des  chartes. 

V.  8<ir.  I.  1860.  p.  228-240. 
Mombritius,  Sanctuariam.  I.  p.  145^ ;  II.  p. 271-272. 
Noamann,  K.  Job.,  Der  rOmiache  Staat.  I.  Leipzig 

1890.  p.  304.  3U5. 

76* 


1204 


ACTA  S.  BENIGNl  PRESB.  —  VITA  S.  BENNONIS  EP.  OSNABR. 


Acta  seu  bistoria  s.  Benign!  presbyteri 
et  martyris  tempore  Aureliani  imperatoris 
(post  270). 

Äusg, :  ex  cod.  ms.  antiq.  mutato  nonnihil  stylo 
ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historiis.  1.  Nov.  VI. 
p.9. 10.  —  Quaedam  de  eodem  martyre  ex  Pas- 
sione  tergeininorum  martynim  (17.  Janr.  Tom.  I) 
et  ex  Gregorio  Turon.  ibid.  p.  11.  —  Ex  Vita 
eiusdem  ex  cod.  Namurc.  n°  15  in  Analect.  Bol- 
land.  II.  p.  130.  131. 

Translatio  ss.  Benignl  et  Agnetis,  vid,  Vita  s. 
Agnetis  virg auctore  s.  Ambrosio  {hist.  inrent.). 

De  s.  Benigne  archidiacono  Beneventano  mar- 
tyre in  AA.  SS.  BoU.  24.  Janr.  11.  p.  606. 

De  s.  Benigne  episcopo  martyre  qoi  Ultraiecti 
in  Belgio  colitur  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Jun.  V. 
p.  359. 

De  SS.  Benigne  et  Charo  eremitis  Maisesini 
prope  Veronam  (saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boli.  26. 
Jul.  VI.  p.  316-318. 

De  8.  Benigne  martyre  Bomano  Oandavi  in 
Belgio  in  AA.  SS.  Bell.  12.  Febr.  11.  Append.  p. 
896.  897. 

De  8.  Benigne  presbytero  martyre  Taderti  in 
Umbria  sab  Diocletiano  in  AA.  SS.  Bell.  13.  Febr. 
n.  p.  657. 

De  s.  Benilde  martyre  Cordubae  in  Hispania 
a.  853  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jun.  IL  p.  1070. 

De  b.  Benincaea  abbate  VIII  Cavensi  (f  1194) 
in  AA.  SS.  BoU.  10.  Janr.  I.  p.  627. 

De  b.  Benincasa  ord.  Servorom  b.  Mariae  Monte 
Cloeiii  in  Hetruria  (f  1426)  Papebrochii  syUoge 
in  AA.  SS.  BoU.  8.  Mai.  VE.  p.  662.  663. 

De  b.  Benincaea  Rapaccioli  ord.  Servomm  b. 
M.  V.  martyre  in  Asia  a.  1415  Veldii  sylloge  in 
AA.  SS.  BoU.  4.  Sept.  11.  p.  480-484. 

De  y.  Bennene  episcepe  Mettenel  (t  940. 3.  Aug.) 
ap.  Mabülon,  ÄA.SS.  o.  s.Ben.  saec.V.  p.  122-124. 

Yita  s.  Bennonis  episcopi  Misnensis  in 

Saxonia  et  Slavoriira  apostoli  (f  1106), 
Monachii  in  Bavaria  depositi.  Epitome 
vetus. 

Ausg. :  ex  ^  editione  Romana  a.  1521  ^  in  AA. 
SS.  BoU.  16.  Jun.  III.  p.  148-150.  —  »  unederk, 
ap.  Mencken,  Script,  rer.  Germ.  IL  p.  1827-1832. 
—  Vita  alia  auctore  Hieronymo  Emsero  (f 
1527).  [Von  Wert,  wenn  ihr  wirklich  eine  alte 
verlorene  Vita,  deren  Existenx  jedoch  bestritten 
wird,  XU  Grunde  läge]  ^  Lipsiae  1512.  fol.  — 
'ed.  Surius.  De  probatis  SS.  historiis.  I6.  Jun. 
Vn.  Colon.  Agr.  1581.  p.  509-533.  —  »i»  AA. 
SS.  BoU.  16.  Jun.  HI.  p.  150-174.  —  ^wiederh, 
ap.  Mencken  1.  c.  p.  1832-1876.  Viele  Druck- 
fehler. [  Uebers. :  Das  heylig  Loben  vnd  Legend 
dos  sei.  Vatters  Bennonis,  weylandt  Bischoffon 
zu  Meyssen  gemacht  vnd  in  das  Tewtsch  ge- 
bracht durch  Jeron.  Emser.  Leipzig  1517.  4°].  — 
Vitae  Synopsis  ab  eodem  auctore  elegiacis  ox- 
pressa  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  174-176.  —  *  ap. 
Mencken  1.  c.  IL  p.  1876-1879.  —  Miracula  s. 
B-s  ante  canonizat.  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  176- 


194  ex  impresso  Romae  a.  1521.  —  Appendix 
ex  Germanicis  impressis  latine  reddita  ibid.  p. 
194-198.  —  *wiederh.  ap.  Mencken  1.  c.  IL  p. 
1879-1923.  —  Embolismus  Papebrochii  de  (a- 
nonizatione  s.  B-s  et  corporis  translatione  Mon- 
achium  *in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  198-205  {mit 
3  Abbild.).  —  *wiederh.  ap.  Mencken  1.  c.  p.  1923- 
1936.  —  Miracula  Monachii  patrata  saec.  XVII 
ex  impressis  Germanicis  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  205-231  latinev  —  *ap.  Mencken  L  c.  p.  1936- 
1986.  —  Carmen  Hieronymi  Emser i  in  ap«)- 
theosin  s.  B-s  ed.  Surius  1.  c.  p.  533-536. 

Erl.'Sehr.:  Bericht,  Umbstendig ,  was  sich  za  «rA 

dess  1602  n.  1603  gantze  Jar  bey  s.  Benno  in  Mfin- 

chen  für  Wonderwerck  begoben.  München  1G04.  4**. 
Gramm  er,  Ant.,  Aj^logia  Bennonis  si^e  s.  Benno 

vindicatUB.  Monachu  1773.  4^. 
Doebner,  B.,  Aktenstücke  zur  Geschichte  der  Vi*a 

Bennonis  Misnensis  in  Neaes  Archiv  für  stchsiv^i:'* 

QoBchichte.  VII.  Dresden  1886.  9^.  p.  lSl-144.  Bheft. 

welche  dU  Canomsation  betreffen. 
Flathe,  Th.,  in  Allgem.  Deutsche  Biographie  s.  v. 
Ueidenreich,  Hart.,  Benno  episc.   olim  Mi^iea':- 

redivivns  sea  Vita  Bennonis  ex  mooiunentis  et  ci><«4. 

mss.  eruta.  Dresdae  et  Lips.  1694.  8^. 
Historia,  Gewiss:  vnd approbirte ,  von  S.  Benm^m«. 

etwo  Bischoffen  zn  Meissen,  Leben  vnd  Wand«-- 

zeichen  . . .  München  1604.  kl.40.  ilmL  1609.  4<>.  Ohia 

aUe  Kritik. 
Langer,  Otto,  Bischof  Benno  von  Meissen.  Sein  Leb»  a 

und  seine  Kanonisation  in  Mittheilungen  des  Yen'  i-.'» 

für  Qosch.  der  Stadt  Meissen.  L5.  Ib86.  p.  1-38;  iL  2. 

1888.  p.  99-144. 
:  Kritik  der  Quellen  zur  Gesch.  dos  h.  Benno ,  t-t- 

nehmlich  der  Vita  Bennonis  Und.  I.  3.  1884.  p.  ?V-vC 
Leben  nnd  Wunderzaichen  des  h.  Bischofb  Bt<iic>o. 

so  er  vor  and  nach  seinem  sei.  Absterben  an  manch-^r- 

ley  orthen  durch  die  Gnad  Gottes  gewürcket,  aaiii 

seine  Cnnonization  nnd  Fest  betreffend.    Mdacbi  n. 

A.  Berg  1602.  4P.   Mü  3  Bolx9ehn.;  idederkoU  ä^J 

1697.  40. 
Lydt  von  d.  heyligen  Benno  Bischoff  zca  Mpv>>e^! 

(1524)  ap.  Mono,  Anzeiger  für  Konde  des  deatscL^'s 

Mittelalters.  U.  1833.  p.  78. 
Machatschok.  Ed.,  Geschichte  der  Bischöfe  d-5 

Uochstiftos  Meissen.  Dresden  1884.  gr.  9*.  p.  6Ö-HL 
Mencken,  Script,  rer.  German.  II.  p.  1823-lt£27  iWU- 

derkoUmg  von  G.  Henschenii  comment.  prapvios  i« 

AA.  SS.  BoU.  1.  c). 
Miracl  vnd  Wunderzaichea ,  die  Gott  .  .  .  durch  as* 

meffang  vnd  fürbitt  dess  heil.  Bischoib   Beon-iri^ 

von  d.  8.  Jung  dess  1615.  Jahrs  biss  aoff  d.  16.  Joau 

a.  1617  gewirckt  hat.  München  1617.  4«. 
Panl,  Aug.,  Do  fontibus  a  Trithemio  in  prüna  partv^ 

Chronici  Hirsaugiensis  adhibitis.  Diss.  inavg.  fiU^^ 

1867.  8«>.  p.  56. 
Seyffarth,  C.  Fr.,  Ossilegiom  s.  Bennonis  e^v^- 

llisn.  Monachii  1765.  4».  Es  gibt  emek  Iiten^>iart  ca-s 

den  Namen  des  Verfassers. 
T r i th 6 m i u s ,  Joh.,  Epistola  ad  Joliom II  papam  a.  Ix»- 

scripta  in  eius  Opera  histor.  ed.  Freher  IT.  p.  491.  l' 

64.  Vgl.  Langer  1.  c.  L  3.  p.  76-81. 
Vogel,  A.,  in  Herzogs  Bealencyklo^adie  9.  r. 
Von  der  rechten  Erhebung  Bennonis  eyn   secdbn? 

8.1.  1524.  40.  {Eine  SpoUsOviß  auf  die  Heitig^prtdm^ 

Bennos;  vgl.  Panzer.  Annalen  II.  p.  2(äi>.\ 
Waitz  in  GCttingor  gel.  Anzeigen.  1856.  p.  I8S6. 
Wattonbach,  W.,  Deutschlands  Gescfaichtsondil! >b 

5.  Aufl.  IL  1886.  p.77;  vgl.  p.498;  G.Aafl.  11.  1^.^. 

p.  85. 
Weber,  K.v.,  Ans  vier  Jahrhunderten.  Mitthmios^:?« 

aus  dem  Haupt  -  Staatsarchive  zu  Druden.  N.Ftkf.* . 

Bd.I.  Leipzig  1861.  p.6-21:  Die  ReHmnen  de9h.l}f»^ 

und  die  Nonnen  im  Etosier  »um  h.  Kreux  bm  JfnM«% 

1539. 
Will,  K.  F.,  Sanct  Benno,   Bischof  von  M4ndBi«- 

Queilcnmllssige  Darstellung  seines  h.  Lebens  n.  Wir- 
kens. Dresden  1887.  8^.  112  pag. 

Tita  s.  Bennonis  episcopi  Osnabrugensts 

(t  1088)  auctoreNorberto  abbate  Ibur- 
gensi  (t  1117.  Dec.  4). 


VITA  S.  BERACHn  —  VITA  S.  BERLENDIS 


1205 


Gescbrieben  1090  —  1100.  —  Eccards  Angabe,  dass  or 
diese  Vita  ex  cod.  aathent.  rburgensi  Terölfontlicht  habe, 
ist  irrig,  veil  das  OrigiDal  bereits  1581  bei  dem  Brande 
yon  Ibnrg  zu  Grande  gegangen  war. 

Handsehr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII.  p.  60. 

Ausg.:  *ap.  Eccard,  Corp.  histor.  med.  aevi 
n.  p.  2161-2194.  —  »ed.  Wilmans  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XII.  p.  58-84.  —  Vita  metiifa  auctore 
Mauro  Rost  abbate  Iburgensi  (ist  ein  Com- 
pendium  der  vorhergehenden  Vita)  ap.  Eccard 
1.  c.  p.  2195.  2196. 

Uebers.:  Leben  Bennos  II,  Bischofs  zu  Osna- 
brück, vom  Abt  Norbert  zu  Iburg.  Uebers.  u. 
mit  e.  Vorrede  u.  Arnnerk.  versehen  v.  H.  Hart- 
mann  in  Mittheilnngen  des  histor.  Vereins  zu 
Osnabrück.  VIII.  1866.  p.  231-304;  Einleit  p. 
21 1  -  229  {auch  besonders  daraus  abgedruckt  tmt, 
d.  Tit.:  Lebensbeschreibung  Bischof  Bennos  11 
zu  Osnabrück  vom  Abt  Norbert  zu  Iburg  u.  eine 
vom  Dompropst  "Wiho  (lies  Wide),  nachherigem 
Bisch,  zu  Osnabr.  im  Interesse  der  kaiserl.  Partei 
gegen  d.  Papst  Gregor  VU  gerichtete  Flugschrift, 
aus  d. Latein. übers.u.  mit  e.Vorr.u.Anmerk. ver- 
sehen von  Herm.  Hartmann.  Osnabrück  1866. 8°). 

Ü^rl.  -  Sehr. :  Moser,  Jost. ,  Sämmtliclie  Werke  YIl.  p.  1 : 
IX.  p.  268. 

Stenzel,  G.  A.  H.,  Geschiebte  Dentschlands  unter 
den  fränk.  Kaisem.  11.  1828.  p.  90-95. 

Strnnck,  M.,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers.  U.  p. 
1C3-167. 

Thyen ,  Luc,  Benno  II,  Bischof  von  Osnabrück  (1068 
— 1068).  Nach  den  Quellen  dargestellt.  Diss.  Osna- 
brück 1869.  8».  IV.  244  vag.  JL  2.40  (oimA  m  Mit- 
theUungen  des  histor.  Vereins  zu  Osnabrück.  IX. 
1870.  p.  1-  24S ;  ^  krü.  Nachträge  xu  Wiimana'  Aus- 
aabe. 

ülman,  Heinr.,  Zorn  VerstAndniss  der  sächsischen 
Erhebung  gegen  Heinrich  IV  «n  Historische  Aofsätze 
dem  Andenken  an  G.Waitz  gewidmet.  Hannover  1886. 
gT.  80.  p.  119-129. 

Witte,  B.,  Historia  Westphaliae  p.  275. 

'Wb. ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p. 230 
-233  (5.  Anfl.  TL.  1886.  p.26-32;  6.  Aufl.  II.  1894.  p. 
30.  81). 

Yita  s.  Berachii  sive  Berachi  abbatis 
et  episcopi  in  Hibemia  (f  cca.  600)  in- 
certo  auctore. 

Atisg.:  ^ex  ms.  edita  a  Jo.  Colgano  (AA.  SS. 
Hibemiae  I.  p.  340)  et  repetita  *  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Febr.  II.  p.  833-838.  —  Alia  vlta  ex  hiber- 
nico  translata  editaque  a  Co]gano  ibid.  p.  838. 
839.  —  Prophecyofßt Berchan ,  vid, Prophecy . 

Yita  s.  Berardi  episcopi  Marsorom  (f 
1130)  auctore  Johanne  episcopo  Si- 
gn! ensi,  eius  discipulo. 

Ausg.:  *  ap.  üghelli,  Italia  sacra  I.  p.  893- 
901.  —  •  ufiederholt,  sed  cum  lectt.  var.  e  cod. 
Barberin.  n«»  157  Romae  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov. 
n.  prs.  1.  p.  128-135;  cf.  Josephi  de  Backer  com- 
ment  praevios  ibid.  p.  125-128. 

De  SS.  Bwardo  de  Carblo,  Ottone  presb.,  Petro 
a  S.  Oeminiano  etc.  (16.  Janr.),  vid.  Legenda  ss. 
martyrom  quinque  fratr.  Min.  Colimbriensium. 

Yita  s.  Berarii  episcopi  Cenomanensis 

in  GaJlia  (f  678)  auctore  anonyme  Ge- 
storum  episc.  Cenomanensium. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VIU. 
p.  157-163.  Cf.  J.  V.  Heckii  comment,  praevius 
ibid.  p.  149-156. 


Yita  s.  Bercharii  abbatis  Dervensis  et 

martyris  (f  865)  auctore  Adsone  mon- 
asterii Dervensis  abbate quia.992  obiit. 

Ausg. :  nur  ein  Bruchstück  ap.  Vincent  Bel- 
lovac.,  Spec.  histor.  üb.  23.  cap.  114.  —  Tita  alia 
auctore  anonyme  [(auct.  Adsone  abb.  Derv.  sec. 
Mabillon  etc.)  Geschrieben  nach  1100]  ^  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  832-843.  — 
^in  Nie.  Camuzati  promptuario  aotiqmtatum  dioe- 
ceseos  Tricassinae  p.  63.  —  •  ed.  Surius,  Vit.  SS. 
2.  Oct.  —  *  unter  Adsos  Namen  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Oct.  Vn.  2.  p.  1010- 1031.  —  *  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXXVII.  p.  669-688.  —  Auszug 
*ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  675;  IL  p. 
185.  —  »»ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  587-590; 

—  ex  miraculis  ibid.  X.  p.  375.  —  Liber  de 
diversis  casibus  Dervensis  coenobii  et  mira- 
culis s.  B-i,  auctore  monacho  Dervensi  ano- 
nyme (saec.  XI)  iussu  Beronis  abb. ,  ex  Camuzati 
prompt,  *  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  844-861.  —  'Bruch- 
stücke 'ap.  Bouquet,  Recueil  VI.  p.  332;  IX.  p. 
6-8.  —  **  ex  miraciü.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV. 
p.  487-489;  XV.  1.  p.  435. 

ErL-Sehr.:  Vanhecke,  Comment.  praerios  in  AA.  SS. 
BoU.  I.e.  p.  986-1010. 

Vgl.  aueh  unter  Vita  s.  Bertharü. 

Yita  s.  Beregisi  abbatis  et  fundatoris 
Andagini  in  sylva  Arduennensi  (saec.  YIII) 
auctore  monacho  Ändaginensi  anonyme. 

Ausg. :  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boil.  2.  Oct  I.  p. 
520-530-  —  'Auszöge  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  294.  —  Cf.  Byei  commentar. 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  p.  494-520. 

Vgl.  Chronicon  Andagin.  monast. 

Yita  s.  Berengarii  monachi  in  urbe  s. 
Papuli  inGaUia  auctore  FlavioAnseimo 
monacho  Beccensi. 

Ausg. :  '  in  A A.  SS.  BoU.  26.  Mai.  VI.  p.  447- 
449.  Ergänzungen  dazu  in  Analect  Bolland. 
I.  1882.  p.  618.  619;  cf  p.  491.  n»42;  p.  496. 
n°  5.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  774-778. 

De  b.  Berengario  confessore  ord.  Praedic.  Iler- 
densi  episcopo  electo  in  Catalaunia  (f  1256)  Buei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct.  I.  p.  537-539. 

Vita  bb.  Berengeri  et  Wimtonis,  vid.  Vita 
Wimtonis  abb.  Formbac. 

Yita  s.  Berlendis  virginis  (f  cca.  702) 
Merbeccae  in  Belgio  auctore  monacho  Lo- 
biensi  anonyme. 

Ist  wol  mit  Unrecht  von  Mabillon  a.  a.  dem  Hariger 
(«.  d.)  zugeschrieben  worden.  Gegen  1000  verfasst. 

Ausg.:  Hn  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  378- 
381.  —  ^wiederh.  u,  ex  ms.  ap.  MabiUon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  16-21.  —  ^toiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p.  1103-1110. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  IIL  p.  526.  527. 

Erl.-S6hr.:  Basco,  J.  de,  Sint  Berlendis'  leven  in 

Yolksalmanak  voor  Nederlandsche  Eatholieken  .  .  . 

door  J.  A.  Alberdingh  Th^'m.  Amsterdam  1859.  8^. 

p.  86.  

Histoire  litt^raire  de  la  Franoe  VU.  p.  194. 
Köpke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  147.  148. 
Walckiers ,  J.,  La  ne  et  les  miracles  de  s.  Berlende. 

Bruxelles  1778.  8». 


1206 


VITA  S.  BERNACI  —  VITA  S.  BERNARDI  CLARAEV. 


Walckiers,  J..  Het  leveo  ende  minikelen  ▼an  de  h. 
maghet  fierlendis  die  gegiert  wort  in  de  kercke  Tan 
Meerbeke.  Bnuael ,  PanweU  (1778).  9>. 

Tita  s.  Bernaci  confessoris. 

Äusg, :  ex  ms.  Gott.  Vesp.  A.  XIV.  ed.  Rees 
for  Publishing  Welsh  msc.  Llandovery  1853.  8^ 
Cf,  Capgrave,  Nova  legenda  ADgliae  f.  36. 

Vita  b.  Bemardl  abbatis  de  Tironio  <=  Vita 
s.  Bernardi  fondatoris. 

Vita  s.  Bernardi  archlepiscopl  VIennensis  »= 

Vita  s.  Bamardi  arch.  Vienn. 

Tita  s.  Bernardi  Calinensis  seu  Cari- 

nulensis  in  Campania  felici  (f  1109). 

Ausg.:  ex  codd.  Capaano  et  Neapel,  in  AA. 
SS.  BoU.  12.  Mart.  II.  p.  232-235.  —  Acta  [post 
multa  saecula  ab  ettis  obitu  conseripta  videntur. 
IJghelliJ  ap.  üghelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti.  VI. 
p.  462-466. 

Vita  s.  Bemardl  cardinall«  »  Vita  s.  Bernardi 
Parmensis. 

Tita  s.  Bernardi  Claraevaiieneie  abbatis 

primi,  patris  ac  doctoris  Ecclesiae  (f  1 153) 

in  territorio  Lingonensi  Campaniae  in  Gal- 

lia.  Libri  TL 

üb.  I.     auctore  Guillelmo,  olim  S.  Theodo- 

rici  prope  Remos  abbate,  tunc  mon- 

acho  Signiacensi. 

üb.  n.   auctore  Ernaldo[a/. Arnaldo^Ber- 

nardo]  abbate  Bonaevaliisinagro 

Camotensi. 

üb.  ni.  auctore  Gaufrido  [Godefrido  Au- 

tissiodoreusi,  Gaufrido  abbate 

Claraevall.]  monacho  quondam 

Ciarae Valien 8 i  et  s.  Bernardi  no- 

tario,  postea  Claraev.  abbate  (f  1 180). 

üb.  IV.  auctore  Gaufrido  monacho  Clarae- 

vallensi. 
üb.  V.    auctore  Gaufrido  monacho  Clarae- 

vallensi. 
üb.  VI.  seu  Hiraenla  a  sancto  per  Germa- 
niam ,  Belgium  Galliamque  patrata  a. 
1146.  1147,  in  3  partes  distributa, 
quarum  singulae  suos  praeferunt  au- 
ctores : 
Pars  L  auctore  Philippe  monacho 

Claraevall. 
Pars  2.  epistola  ooenobitarum  Cla- 
raevall ensium  ad  clericos  Co- 
loniensis   eoclesiae,   qua  eos  ad 
reform andam    vitam    dissolutam 
hortantur.  Miracula   in  itinere 
Coloniensi. 
Pars  3,  auctore  Gaufrido  monacho 
Claraevallensi. 
Handsckr.:  Dijon,  Un.-Bibl.  sec.  XII.  fol. 
n*^  398.  —  London,  Bibl.  des  Erzbischofs  zu 
Lambethhouse,  sec.  XIV.  n*  163.  —  Paris,  Nat.- 
Bibl.  sec.  XIV.  n«  1864.  35;  n«  2574;  —  Bouhier 
n^  69.  rec. ;  —  St.  Martin  sec.  XIII.  n^  60  u.  zahl- 
reiche andere;   vgl.  Portz'  Arohiv  VII.  p.  553; 
Vin.  p.  59.  92.  93.  97.  431.  435.  554;  —  G.  Waitz 
ap.  Pei-tz,  Mon.  scr.  XXVI.  p.  93-95.  —  Lib.  IL 
auch  in  Leipzig,  Un.-Bibl.  823.  2. 


Ausg. :  ^  in  Bernardi  oper.  omn.  ed.  Mabillo- 
üius.  Paris.  1690. 11.  p.  1061  sq.;  Paris.  1719.  fol. 
Vol.  n.  tom.  6  (üb.  I.  p.  1076-1106;  lib.  IL  p. 
1106-1130;  üb.  HI-V.  p.  1130-1180;  üb.  VI.  p. 
1180-1211).  —  wiederh.  Un  AA.  SS.  BoU.  20. 
Aug.  IV.  p.  256-351  (üb.  L  p.  256;  lib.  IL  p.  277; 
üb.  in.  p.  295;  üb.  IV.  p.  305;  lib.  V.  p.  320; 
üb.  VI.  p.  330-351)  —  u.  «  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLXXXV.  p.  225-416  (üb.  L  p.  225;  lib.  U. 
p.  267 ;  lib.  lU.  p.  301 ;  üb.  IV.  p.  321 ;  Üb.  T.  p. 
351;  üb.  VL  p.  369).  —  Excerpta  ex  übro  1-6 
ap.  Bouquet,  Reoueil  XIV.  p.  361-378.  —  Fra- 
gmenta  de  rebus  Ludovici  VII  regis  Francoram 
ex  Übro  IV  ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  IV. 
p.  420-423.  —  Excerpta«d.  G.Waitz  ap.Pertz, 
Mon.  scr.  XXVI  ex  übro  I.  p.  95-98;  subscriptio 
Burkardi  abbatis  Balernensis  p.  98.  99;  ex  libro 
n.  p.  99-109;  ex  libro  III.  p.  109-113;  ex  libn> 
IV.  p.  113-117;  ex  übro  V.  p.  117-120;  liber  VI 
sub  tit, :  HistorU  mlraeulonim  in  itinere  Ger- 
manioo  patratorum  p.  121-137  {und  Mcar:  Mira- 
culum  ab  Herberte  abbate  Morensi  scriptum  p. 
121;  Epistola  Philipp i  roonachi  ClaraevalUs  ad 
Samsonem  archiep.  Remensem  p.  121.  122;  Mi- 
raculorum  lib.  I  auct.  Herimanno  episc.  Con- 
stantiensi  p.  122-128;  Mirac.  lib.  II  auct.  moii- 
achis  Cläre vallensibus  p.  128-133;  Mirac.  üb. 
III.  IV  auct.  Gaufrido  monacho  Clarevallensi 

E.  133-137).  —    Fragmenta   ex   Heribert! 
bris  de  miraculis  Cisterciensium  monachomm 
^ap.  MabiUonium  1.  c.  typis  vulgata  et  repetita 

•  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  351.  352.  —  »  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLXXXV.  p.  453  -466.  —  *ed.  Waitz 
ap.Pertz  1. c. XXVI.  p.  137-142.  —  Gloria  post- 
huma  ac  supplementum  ad  s.  Bernardi  vitam  et 
miracula  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  353-368.  — 

*  wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXV.  p. 
943-978. 

Uebers,:  englisch:  üfe  and  works  of  St,  Ber- 
nard, abbot  of  (^üairvaux.  Edited  by  Dom  John 
MabiUon,  translat.  and  edited  by  Sam.  J.  Eales. 
London  1889.  2  vol.  8°.  24  sh. 

französisch:  Vie  de  s.  Bemard.  Üvre  1  par 
Guill.  abbe  de  St.  Thierry;  livre  2  par  Amaidd; 
livre  3  par  GeoflFroy.  Publice  en  lang,  f  ran^.  par 
Guizot.  Paris  1825.  8^  {aiteh  in  dessen  CollectioD 
des  memoires  X.  p.  145-228;  229-314;  314-4731. 

italienisch:  La  vita  di  s.Bemardo  primo  abate 
di  Chiara-Valle  scritta  giä  in  Latino  da  divei^ 
contemporanei . . . ;  ora  nel  nosü'o  volgare  tradutta 

ed  accresciuta  di . . .  varie  appendici . da  Pietro 

Magagnotti.  Padova  1744.  4«.  LXIV.  440  pag. 
(Vita  scritta  da  Gugüelmo  p.  1-53;  da  Emaldo 
p.  54-96;  da  Goffredo  p.  97-122;  da  Ooffredo  p. 
123-158;  da  Goffredo  monaco  di  Chiara-Valle 
p.  159-180;  Miracoü  p.  181-229). 

Erl.'Sehr.:  G alias,  Ren.  fiftid.,  Aactariom  ancn^. 
Conoertatio  scholaiBtica  .  .  .  snper  2  rsctitadiD«  dc:»- 
rum  r.  p.  Joa.  Fing  S.  J.  ad  nairatioDes  daas  Gu- 
loLmi  Theodorici  abbatis  in  Tita  s.  Bernardi.  Leodij 
1744.  4.0  min. 
Pinius,  Cominentar.  praevius  m  AA.  SS.  L  c.  p.  K'l 
-255  (toiederh.  ap.  Migno  1.  c.  CLXXXV.  p.  643-&U  . 

Vita  s.  Bernardi  eiusdem  auctore 


Alano  Autissiodorensi  episcopo  (f 
1184). 


VITA  S.  BERNARDI  CLABAEV. 


1207 


Handsehr. :  T  r  o  7  e  s ,  StadtbibI . ,  Autographon. 

Ausg. :  ^  in  Bemardi  oper.  omn.  ed.  Mabillon. 
n.  6.  Paris.  1719.  fol.  p.  1252-1291.  —  *wiederh. 
ap.  Migne,  Patrrfog.  lat.  CLXXXV.  p.  469-524. 
—Tita  «IIa  unt  d,  Tit. :  ,  Bemardus  ^  Gutolfi  mon- 
achi.  Seu  vita  sanctissimi  P.  N.  Bernaidi  prim. 
Claraevallensis  abbatis  . .  .  per  Gutolfum  ord. 
Cisterc.  ad  S.  Cracem  in  Austria  monachum  XIII 
saecnlo  metrioe  conscripta:  nunc  publici  iuris 
facta  atque  ülustrata  a  Theoph.  Heimb.  Norim- 
bergae  1749.  Pars  1.  2.  4»  752  u.  1017  pag.  — 
Tita  aiia  aactore  Johanne  Eremita  [scripta 
1180.  Mart  — 1182.  Aug.]  *  ap.  Chifflet,  8.  Ber- 
nardi  Clarevall.  abbatis  genas  illustre  et  militare 
assertum.  Divione  1660. 4*^.  —  •  ♦»  Bemardi  oper. 
omn.  ed.  Mabillonius.  U.  6.  Paris.  1719.  fol.  p. 
1294-1310.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXXV.  p.  531-550.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  XIV.  p.  379.  —  Canonizatlo  s.  B-i 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXV.  p.  61 9-628. — 
Carmeii  elegiacum  encomiasticum  auctore  Phi- 
lotheo  monacho  {pseudon.  pro:  Francisco 
Mauroy  monacho  Ciaraevallensi  ordin.  Cister- 
eiens.,  cca.  1153)  ^  in  Bemardi  oper.  ed.  Mabil- 
lon. IL  6.  Paris.  1719.  fol.  p.  1310-1322.  —  »irtc- 
derk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLXXXV.  p.  551 
-566.  —  Epitaphiimi  s.  Bemardi  Claraevallen- 
sis  auctore  Adamo  de  S.  Victore  ^  in  Ber- 
nardi  oper.  ed.  Mabillon.  II.  6.  Paris.  1719.  fol.  p. 
1291.  —  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  567-570.  — 
Epitaphiimi  aliad : ,  Ecce  latet  ^,  auctore  8  y  m  0  n  e 
cogn,  Capra  aurea,  canon.  8.  Vict.  Paris.  ^  ap. 
Chifflet,  8.  Bemardi  genus  illustre.  1660.  —  'ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CLXXXV.  p.  1251-1253.  — 
Gaufiridas  seu  Crodefridns  Antissiodorensis  (f 
1180):  Epistola  de  morte  s.  Bemardi  ap.  Baluze, 
Miscellan.  V.  p.  453.  —  Einsdem  seimo  habitas 
a.  1163  in  anniversario  obitus  s.  Bemardi  '  in  Ber- 
nardi  oper.  ed.  Mabillon.  II.  6.  Paris.  1719.  fol. 
p.  1326.  —  ^toiederk,  ap.  Migne  1.  c.  CLXXXV. 
p.  573 -.588.  —  Herbertus  abbas  coenobii  de  Me- 
ns: Liber  miraculorum  s.  Bemardi  ap.  Tissier, 
Bibl.  Cisterciens.  I.  p.  247-262.  —  l^^arratlo  mira- 
colorum  s.  Bemardi  Claraevallensis  ap.  Martene 
et  Durand,  Ampi.  coli.  I.  p.  399. 

Erl.-Sdiar.:  Am^lineBii.  E.,  Saint Beznard  et  leschisme 
d'Anacletll  1180—1138  tn  Revue  des  qaostions  histo- 
riqaes.  XXX.  Paris  188 L.  p.  47-112. 

Badiche,  M.  L.,  De  rinfluence  de  s.  Beinard  tur  son 
siöcle.  Thöee.  Paris  1869.  ^.  108  jmg, 

St.  Bernard,  prämier  abM  de  CLairvaox  et  pdre  de 
r£gUse.  6.  6d.  Paris  1684.  9>. 

St.  Bernhard  und  seine  Heimath  in  Histor. - polit. 
Blatter.  CVm.  JlQnchen  1891.  p.  865-886. 

Böhringer,  Die  Kirche  Christi  und  ihre  25engen.  II.  1. 
Zdiich  1849.  gr.  9>.  p.  436-719. 

Bonnefon,  Jean  de ,  La  politiqne  d'nn  saint.  YIII« 
centenaire  de  s.  Bemard.  Paris  1891.  12mo.  3  fr.  60. 

Bonnier,  Itd.,  Ab^lard  et  saint  Bemard,  la  Philo- 
sophie et  I'öglise  an  12.  sidclo.  Paris  1862.  80.  164 
pag.  1  fr.  26. 

Brambilla,GioT.,  Vita  di  s.Bemardo,  abate  di  CSiia- 
ravalle  e  dottore  dellaChiesa:  rioordo  dell'  ottavo  cen- 
tenario  di  8.Bemardo.  Cremona  1891.  I6010.  35 pag 

Chevallier,  6.,  Histoire  de  saint  Bemard.  abb^  de 
CUirvanx.  liUe  1888.  2  vol.  9>.  XXV.  413;  446 pag. 

(Chifletins,  Panl.)  De  pemobili  *et  militari  gonere 
8.  Bemardi  Clarevallensis  abbatis  .  .  .,  epistolica  ob- 
servatio  ad  locnm  breviarii  Bomani ,  ipso  sancti  feste 
die  20.  Ang.  (Antverp.  c.  1668.)  4«. 

:  Diatriba  de  illustri  genere  s.  Bemardi  Cla- 

raev.  abb.  m  «mm  s.  Bemardi  Cl.  abb.  genas  illustre. 


1660.  4«.  p.  895-685  (vfiedmrh.  ap.  Migne,  Fiirolog. 
lat.  CLXXXV.  p.  188S-1644). 
Ch o m  t  on ,  Saint  Bemard  et  le  chftteau  de  Fontaines - 
les-Dijon ;  notes  historiqne«  et  arch6olog.  m  Bnlletin 
d'hist.  et  d'arch6ologie  da  diooöse  de  IHJon.  VIII. 

1890.  Sept.  Oct.  p.  161fr.  (ßuek  tesondsrs  dainm§  Dijon 

1891.  9>.  riU.  204  pag.). 

:  La  chambre  natale  de  s.  Bemard ;  notes  historiq. 

et  arch6ol.  extraites  de  l'^tade  intital6e  ,  Saint  Ber- 
nard et  le  chAtean  de  Fontaine« -lea-D(ion.'  Edit. 
ora^  de  28  planches.  Dijon  1891.  9^.  lOSpag. 
:  L'enfance  et  U  jeaneeae  de  s.  Bemard.  Djjon 


1891.  8».  66  pag. 

(C16meneet,  Dom.  Ch.)  Histoire  litttoure  de  s.  Ber- 
nard abb6  de  Clairvaox,  et  de  Pierre  le  V6n6rable, 
abb4  de  Clani ,  qai  peat  servir  de  Supplement  au 
XII  siöde  de  ritistoire  littör.  de  la  Franoe.  Pifris 
1778.40.  XII.  671  pag. 

Colbergins,  Chr.,  Schediasma  histor.  de  Bemhardo 
abbate  Clarae  - Vallensi.  Renomonti  1726.  4P.  26 pag. 

Comb  es,  De  s.  Bemardi  adversus  Abaelardum  oon- 
tentione.  Bennes  1860.  9^.  100  pag. 

D es j ardin s,  A.,  Stades  sur  saint  Bemard.  Trois 
lepons.  Paris  1849.  ISmo.  2  fr.  60  c. 

Drewes.  Guido,  Die  Gedichte  St.  Bernhards  w»  Zeit- 
schrift f.  kathol.  Theologie.  XVI.  Innsbrack  1892.  p. 
119-129;  temrwU  Haur6aas  Werk  aiw  1890  (s.  u.). 

Ellendorf,  /.,  Der  h.  Bernhard  von  Clairvaux  und 
die  Hierarchie  seiner  Zeit.  Essen  1837.  gr.SP.  Jk  360. 

Filippo  di  S.  Gio  Battista,  Vita  del  gran  padre 
e  melliflno  dottore  san  Beraardo,  divoto  citarista 
di  Maria  veigine.  Torino  1619.  40. 

G  all  US,  Ben.  Bald.,  Auctarium  aucupii.  Concertatio 
scholastica  .  .  .  super  rectitadine  notamm  R.  P.  Joan- 
nis  Pinij  soc.  Jeeu  ad  narrationes  dnaa  Guil.  Theo- 
dorici  abbatis  in  Vita  s.  Bemardi.  Leodii  1744.  kl.40. 

Geruzez,  De  la  puissance  de  s.  Bemard  et  du  carac- 
töre  de  son  61oquence.  Paris  1838.  8".  44  pag. 

Gloria  poetbuma  ampliflcata  m  Decreu  authentica 
Congreg.  sacr.  ritnum  VIII.  Bomae  1649.  iP.  n«  4610. 
4616  {vriedarh.  ap^  Migne  1.  c.  ip.  1648-1648). 

Gourney,  J.  H., Tour  ecciesiastical  biographies:  Hil- 
debrand, Bemard,  Innocenzin,  Wiclif.  London  1864. 
&.  316  pag. 

Guignard,  Ph.,  Lettre  &M.  le  C^  de  Montalembert 
sur  le«  reli(|ue8  de  s.  Bemard  et  de  s.  Malachie  et 
sur  le  Premier  emplacement  de  Clairvaux ,  d.  d.  1866. 
Mars  6  ap.  Migne  1.  c.  CLXXXV.  p.  1661-1796. 

Hauröan,  B.,  Notice  critiqae  sur  les  podmes  laüns 
attribu^s  h.  saint  Bemard  m  Journal  des  Savants. 
1882.  Fövr.  ä  avril  {audi  bewndert  abgedruckt  Paris 
1882.  40.  61  pag.). 

:   Des  poemes  latins  altribu^  k  saint  Bemard. 

Paris  1890.  8».  V.  102  pag.  3  fr.  60. 

Hofmeister,  Gast.,  Bernhard  von  Clairvaox.  Progr. 
Thl.  1.  2.  Berlin,  Ostem  1889.  90.  40.  24,  28  pag. 
Jk2. 

Holtzmann,  Car.,  S.  Bemhardi  vita  c.  brevi  eins 
mystici  systematis  dolineatione.  Diss.  inaug.  Mar- 
burg! 1819.  80.  Nie/a  volUtändig  gedruekt. 

Hfl  ff  er,  Geo.,  Der  heil.  Bemara  von  Clairvaux ,  eine 
Darstellung  seines  Lebens  u.  Wirkens.  Bd.  1.  Vor- 
studien. Münster  i.W.  1886.  gr.80.  XI.  246  pag.  Vgl. 
Druifels  Kecens.  tn  GOttinger  gel.  Anzeigen.  1883. 
p.  1-26. 

:  Die  Wunder  des  h.  Bemard  und  ihr  Kritiker  in 

Histor.  Jahrbuch  der  GSrres  -  Gesellschaft.  IX.  Mün- 
chen 1888.  p.  480  ir. ;  X.  1889.  p.  23  -  46  ;  748  -  806. 

Janauschek,  Leop.,  Bibliographia  Bemurdma  qua 
8.  Bemardi  primi  abbatis  Claravallensis  operum  cum 
omnium  tum  singnlorum  editiones  ac  versionee ,  vitas 
et  tractatus  de  eo  scriptos  quotquot  usque  ad  flnem 
anni  1890reperirepotuit,  collegit  et  adnotavit.  Vindo- 
bonae  1891.  8».  XXXVIL  658  pag.  Jk  9.  [let  eine 
Sonderauag.  dee  IV.  TM»,  der  Xenia  Bemardina.]  ^fi 
Werk  aUen  Kloeterfleiseee !  —  Vgl.  daxu  0.  R.,  Zur 
Literatur  über  den  h.  Bernhard  in  Histor. -polit.  Blät- 
ter. CIX.  1892.  p.  205-209.  Gibt  Naehtrage. 

Jobin,  Saint  Bemard  et  sa  famille.  Poitiers  1891.  8°. 
XLVUI.  692  pag. 

Kästle,  Ludw.^  Des  h.  Bemard  von  Clairvaux  Reise 
u.  Aufenthalt  in  der  Diöcese  Conatanz  in  Freiburger 
Diöcesan- Archiv.  Hl.  Freiburg  i.  B.  1868.  gr.  8».  p. 
273-316. 

Kervyn  de  Lettenlhove,  Saint  Bemard.  Docu- 
ments  inödits.  Bruxelles  1861.  H».  {Extrail  dee  Bul- 
letins de  l'Acad.  des  sciences.  S4r.  U.  tom.  XI.) 


1208 


VITA  S.  BERNARDI  CLARAEV.  —  VITA  B.  BERNARDI  MARCHIONIS 


Lalore,  Qiarl.,  Beliones  des  trois  tombeaux  saints 
de  Clainraax.  de  s.  ^ernard,  de  s.  Malachie,  de  s. 
Entrope  et  antrefi  iiiart3rrs ,  reconnues  et  transfär^s 
solonnellement  k  Ville-sous-La-Fert^  (Aube).  Troj-es 
1877.  80.  2  fr. 

Leichtlen,  Jtd.,  Die  Reise  des  h.  Bernhard  durch 
das  Breisgan  nadi  Constanz  im  Winter  1146.  Ein 
Beitrag  zur  Erforschang  der  &lt.  Gesch.  von  Frei- 
bürg  «n  Freibnrger  A<iresskalender.  Freiburg  1820. 
80.  p.  21-32. 

Magagnotti,  Piet.,  Vitadi  r.  Bemardo,  vid.  üebers. 

Maitre,  M.  le,  Vie  de  s.  Bemard,  premier  abbö  de 
Clairvaux.  Paris  1648.  4«;  1649.  8». 

Martin,  Frang.,  Saint  Bemard,  sa  vie,  son  oeuvre, 
sa  pr6dication.  Thdse.  Montauban  1888.  BP.  70pag. 

Meyer,  Joh.,  Der  h.  Bemard  yon  Clairvaux  in  Schaff- 
hausen. 1146  in  Der  TJnnoth.  Zeitschrift  für  Gesch. 
des  Standes  Schaffhausen.  Hrsgb.  von  Joh.  Meyer.  I. 
1888.  p.  244-260. 

Morison,  Jam.  Cotter,  The  life  and  times  of  st.  Ber- 
nard, abbot  of  Clairvaux,  A.  D.  1091—1158.  London, 
Chapman  1863.  8»,  new  edit.  ibid.  1868.  8».  7  sh.  6  d; 
ibid.  1878.  16mo.  6  sh. ;  ibid.  1884.  8». 

Nardi,  Saint  Bemard,  sainte  Catherine  di  Sienne  et 
ChM-lemagne ,  sur  le  pouvoir  temporel  du  pape.  Avec 
une  pr6face  par  Veuulot.  Paris ,  Palm6  186^.  8^. 

Neanaer,  A.,  Der  h.  Bernhard  und  sein  Zeitalter. 
1  Berlin  1813.  8».  —  *  2.  Aufl.  Hamburg  &  Gotha  1848. 
80.  —  »  3.  Aufl.  Gotha  1865.  80.  —  *  mit  Einleit.  u. 
Znsätzen  von  D.  S.  M.  DenUch.  Gotha  1890.  2  Thle.  8o. 
(en  franc.  par  Th.  Vial.  Paris  1842.  8».  —  tianslated 
by  M.  wrench.  London  1843.  80). 

Neumann,  CarL  Bernhard  von  Clairvaux  und  die 
Anfänge  des  2.  Kreuzzoges.  [Inaug.-Diss.l  Heidelberg 
1882.  gr.80.  48j)ag.  Jl  1.2ü. 

O'Reiily,  Bern.,  St.  Bernhard  and  his  approaching 
centenary  in  American  catholic  Qnartorly  Review. 
XV.  p.  529-650. 

Petrina,  Gasp.  Anton.,  La  storia  cronologica  di  s. 
Bemardo  abate  di  Chiaravalle,  dottor  mellifluo,  e 
padre  della  Chiesa.  Tomo  1.  2.  Torino  1737.  4o.  VI. 
371  e  350 pag. 

Pitra,  Documents  sur  un  voyage  de  s.  Bemard  de 
Clairvaux  en  Flandres  ä  Sur  le  cnite  de  Notre-Dame 
d'Afflighem  in  Revue  catholique  de  l'universitö  de 
Lonvain.  III.  1848.  p.  400  et  p.  457  (wiedarh.  ap. 
Migne ,  Patrolog.  lat.  CLXXXV.  p.  1797-1822). 

Plitt,  G.  L.,  Dos  heil.  Bemard  von  Clairvaux  An- 
schauungen vom  christlichen  Leben.  Ein  Beitrag  zur 
Gesch.  christlicher  Sitte  und  Sittenlehre  in  Niodners 
Zeitschrift  f.  histor.  Theologie.  N.  Folge.  Bd.  XXVI. 
1862. 

Ratisbonne,  Marie  Th6od.,  Histoire  de  s.  Bemard 
abb^  de  Clairvaux  et  de  son  sidcle.  Paris  1841.  2  vol. 
80;  ilrid.  1842.  8»;  5.  6dit.  ibid.  1864.  2  vol.  80.  Hter- 
von  gibt  es  aiueh  deutaehe  u.  a.  Uebersetxw^fen. 

Reuter,  H.,  Bernhard  von  Clairvaux.  Züge  zu  einer 
Charakteristik  in  Briegers  Zeitschrift  für  Kirchen- 
geschichte. L  Gotha  1877.  8o.  p.  36-50. 

Storrs,  Richards.,  Bemard  of  Clairvaux :  the  times, 
the  man  and  his  work.  New  York  1893.  8P.  616  pag. 
9sh. 

Tempesta,  Ant.,  Vita  et  miracula  d.  Bemardi  Cla- 
raevall.  abbaüs  ....  aeneis  formis  expressa.  Romae 
1587.  gr.  fol.  Sekr  seUen. 

Thiel,  Jos.,  Die  politische  Thätigkeit  des  Abtes  Bern- 
hard von  Clairvaux.  Rönigsberger  Inaug.-Diss.  Brauns- 
bergl885.  SP.  50  pag. 

Tob  1er,  A.,  Predigton  des  h.  Bernhard  in  altfranzö- 
sischer Uebertragung  in  Sitzungsber.  der  Berliner 
Akad.  der'Wiss.  1889.  p.  291-308. 

Vacandard,  E.,  £tude  sur  les  poömes  latins  attri- 
bu<^8  k  Saint  Bemard ,  par  M.  Haur6au :  noto  lue  & 
l'Acad.  des  sciences  ...  de  Ronen.  Ronen  1^4.  80. 
16  pag. 

:  L'histoire  de  s.  Bemard.  Critione  des  sources  in 

Revue  des  questions  historiques.  JLLIU.  Paris  1888. 
p.  337-389. 

Saint  Bemard  et  la  royaut6  fran^aise  ibid.  XLIX. 


Vacandard,  E.,  Los  podmes  latins  atbibo^a  k  saiit 
Bemard  in  Revue  dos  quest.  historiques.  XLIX.  181^1. 
p.  218 -281. 

:  Les  demiers  travaux  sur  saint  Bomard  ibid.  LI. 

1892.  p.  576-592. 
:  Vie  de  s.  Bernard ,  abb6  de  Clairvaux.  Paris  I8$^ü. 


Paris  1891.  p.  353-409. 

— :   Saint  Bomard  et  la  seconde  croisade.   Ronen 

1886.  8°.  76  pag.  (Extraü  de  Revue  des  questions 

historiques.  XXXVUI.  1885.  p.  398-457). 

— :  Saint  Bemard  et  le  schisme  d'Anaclet  U  (1130 

—1188)  en  France  ibid.  XLIU.  1888.  p.  61-126. 

:  Saint  Bemard  et  le  schisme  d'Anaclet  II  en  Italie 


ibid.  XLV.  (N.  s6r.  I.)  1889.  p.  6-69. 
— :  Saint  Bemard  orateur.  Ronen  1877. 12mo.  3  fr.  50. 


2vol.  gr.80.  LIV.  505;  TL  588 pag.  15fr.  Gvü 
de  Villefore,  Vie  de  a.  Bemard.  Paris  1704.  4^'. 
Vita  del  gran  padre  s.  Bemardo.  Torino  1610.  4^ 
Vita  s.  patris  Bemardi  Claravallensis.  Lilvis  8  c(m- 

prehensa.  Bambergae  1678.  8o. 
wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GeschichtsqneUen.  S.AzL 

IL  1894.  p.  261.  not.  1. 
'Weissenbach,  J.  A.,  Der  Mann  zu  seinen  finj^t^rr 

Zeiten ,  wie  man  itzt  einen  bey  unsem  aofgoklirt  .t. 

brauchte.    Eine  Rede  auf  den  h.  Abbt  Bema^dL«^. 

Basel  1782.  8». 
W(olff),  B(onif.).   Die  ältesten  Biographen  de»  h. 

Bernhard.  (Aus  Anlass  von  Hüffers  , Voretadi««  * '  in 

Histor. -polit.  Blättor.  Bd.  XCVIII.  1886.  p.589-aLl 
'Wurm,  Herrn.  Jos.,  Der  h.  Bemard,  Abt  n.  KirrLen- 

lehrer.  Ein  Lebensbild  zum  800  jähr.  Jubiläum  seiLc-r 

Geburt.  Paderborn  1891.  8o.  VIII.  116  pag.  J§  1.20. 
X  e  n  i  a  Bemard ina.  Sancti  Bemardi  primi  abhatis  CXta- 

vallensis  octavos  natales  saecnlaras  pia  raonte  c^«-- 

brantos  edidemnt  antistites  et  oonventus  Ciätfrci'^- 

ses  provinciae  Anstriaco  -  Hung^cae.   Vindobaue 

1891.  6  vol.  80. 

Vgl.  Bemardus  Claraov. 
Vita  s.  Malachiae. 

Acta  s.  Bernardi  confessoris  Arcani 
(vulgo  Arce)  in  Italia  (sec.  XTT  init)  au- 
ctore  incerto. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Bell.  14.  Oct  VI. 
p.  631.  632.  Cf.  Goorii  comment  praevius  ibid.  p. 
628-630  et  RigoUoti  nota  ibid.  Supplem.  p.  187'. 

Vita  s.  Bemardi  de  Monte  Jovis  =  Vita  s.  Ber- 
nardi Menthonensis. 

Yita  b.  Bernardi  episcopi  Hildesii  in 

Saxonia  inferiori  (f  1153)  aactore  anc^- 
nymo  Benedictiiio. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.Jul.  V.  p.  104-101* 
ex  ms.  —  Miraenla  forsan  ab  eodem  anctore 
anonyme  Bened.,  ex  ms.  ibid.  p.  110-113.  Cf. 
Cuperi  comment  praevius  ibid.  p.  100-104. 

Yita  s.  Bernardi  flindatoris  et  primi 

abbatis  S.  Trinitatis  de  Tironio,    ord.  s. 

Ben.  (f  1114)  auctore  coaetaneo  Gauf- 

frido  Grosso  monacho  Tironiensi. 

Ausg.:  ^  nunc  primum  prodit  in  lue.  op.  et 
stud.  J.  B.  Souceti.  Lutet.  Paris.  1649.  4*.  —  *  ed. 
Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  14.  April,  U.  p.  222  -  255. 
—  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat,  CULXII. 
p.  1367-1446;  observatt.  praev.  p.  1363-136S,  - 
*  Auszüge  ap.  Bouquet,  Kec.  XIV.  p.  166-174. 

Vita  Bernardi  GuidoniSy  vid.  Bemardus  Gni- 
donis. 

Yita  b.  Bernardi  marcliionie  Badensis 
(f  1458)  in  monte  Calerio  ia  Pedemontio. 

AvLsg. :  ^  italiee  ed.  J.  B.  Blancard.  Taurini 
1628  {, mehr  Predigt  als  Oesehiehte'). —  *fn  Gtr- 
manieam  ling.  convertit  J.  Hornig  16S6.  —  '«m- 
dem  vit.  in  compendium  redegit  Cam.  Gabrie  1: 
et  italiee  edid.  Taurini  1658.  —  *  nach  nfilu-H 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  113-116.  —  Mi- 
racula ibid.  p.  116-118.  Cf.  Cuperi  commenr. 
praevius  ibid.  p.  110-113. 

Erl.'Schr.:  Marocco,  Maoriz.,  IIb.  Bemardo,  prioaK 
di  Baden,  conui  storico-biografici.  Torino  1858.  :^ 


VITA  S.  BERNARDI  MENTHONENSIS  —  DE  S.  BERNARDO  DE  ALZIRA 


1209 


M o  m b  e 1 1 0 ,  Oias.  Ast.,  La  oorte  santificattt  dalla  vita, 
e  dalle  virtü  del  b.  Bernardo  marcheee  di  Baden  pro- 
tettore  della  citU  di  Moncalieri.  Toiino  1722.  4P.  — 
ibid.  1751.  4P. 

Reinfried ,  Zwei  Actenstücke  den  Colt  des  sel.Mark- 
srafen  Bernhard  in  der  DiOoese  StraasbnrK  betr.  in 
Fi«ibaiger  Diücesan  -  Archiv.  XXIII.  1898.  p.  355- 
358.  —  Vgl.  ibid.  IV.  p.  311-319  Actenstücke  betr. 
dieEinführnng  des  Festes  des  1769  beatifidrten  Mark- 
grafen f.  d.  Abtei  St.  Peter  aof  dem  Schwarzwalde. 

Ringholz,  0.,  Der  sei.  Ifarkgraf  Bernhard  von  Baden 
in  seinem  Leben  u.  seiner  Verehning.  Fieiburg  i.Br. 
1892.  BP.  XIV.  200  pag.  JL  4.50.  (Volksausg.  ibid. 
1894.  16  mo.  VI.  94  pag.  00  4. 

Vita  del  b.  Bernardo,  protettore  di  Moncalieri.  Asti 
1889.  12  mo.  32  pag. 

Tita  s.  Bernardi  Menthonensis  archi- 

diaconi  seu  de  Monte  Jovis  (f  1081,  al. 
1008)  auctore  Kichardo  archidiacono 
Augiistae  Praetoriae  in  Pedemontio  {sec. 

XI),  eins  familiari. 

Handsehr,:  Brüssel,  k.  Bibl.  chart.  sec.  XV, 
zusammen  mit  Poeta  Saxo.  Vgl.  Pertz'  Archiv 
VII.  p.  380. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jun.  IL  p.  1074- 
1082  {nickt  der  Tbxt  jenes  Mpts.)  —  Tita  alia 
ex  ms.  Bodeccensi  ibid.  p.  1082-1085.  —  Ap- 
pendix ex  Gallico  Rolandi  Vioti  et  interpreta- 
tione  Adami  Schinnbeck  iind.  p.  1086-1089.  Cf. 
Papebrochii  comment.  praevius  t6»rf.p.  1071-1074. 

lyi.'Sdir.:  Ald6gnier,  Yie  d.  s.  Bemard  deMenthon, 
apotre  des  Alpes.  Tonlonse ,  Bauer  1868.  12mo.  2  fr. 

Bargener ,  L.,  Der  h.  Bernhard  Ton  Menthon ,  Stifter 
der  zwei  Hospise  anf  dem  grossen  u.  kleinen  St.Bem- 
hardsberge.  2.  Aufl.  Lazem  1870.  gr.  8^.  338  pag.  Jk  B. 

Doglio,  Alb.,  DeUa  vita  di  s.  Bernardo  di  Menthon, 
arcidiacono  d'Aosta.  Asti  1788.  4P. 

Duc,  Joseph  Angraste,  A  qnelle  date  est  mort  s.  Ber- 
nar^  de  Menthon?  in  Miscellanea  di  storia  italiana. 
XXXI.  Torino  1894.  p.  843-388;  hiamaeh  üt  er  1061 
und  niefU  1008  gestoroen. 

Du  eis,  C,  L'6poqae  de  s.  Bemard  de  MenÜion.  An- 
necy  1890.  8^.  16  pag.  , 

Leben  n.  Wirken  des  n.  Bernhard  von  Menthon  sammt 
geschieht!.,  geograph.  and  statist.  Notizen  .  .  .  Ge- 
sammelt a.  hrsgb.  von  einem  Ordensgeistlichen  des 
Kantons  Wallis.  Lozam  1856.  BP.  191  pag.  Jk  1.80. 

L  ü  t  o  1  f ,  Alois ,  üeber  das  wahre  Zeitalter  des  h.  Ber- 
nard von  Menthon  (996—1081)  and  die  bezüglichen 
Quellen  in  (Tübinger)  Theolog.  Qaartalschrift.  LXI. 
1879.  p.  179-207. 

Mystdre  de  s.  Bemard  de  Menthon  pabl.  poor  la 

grem.  fois  d'apr&s  le  ms.  onique  par  A.  Lecoy  de 
i  Marche.  Fans  1888.  BP.  XXXI.  204  pag. 

V  i  e  de  s.  Bemard  de  Menthon ,  archidiacre  d'Aoste, 
foDdatear  de  l'hospice  des  Mont  et  Colonne-Jonx, 
par  an  chaooine  da  Grand  -  Saint  -  Bemard.  [Poitiers] 
Paris  1862.  12mo.  1  fr.  50. 

V  i  o  t  a  s ,  BoU. .  Vita  s.  Bernardi  Mentonii ,  canon.  reg. 
s.  Ang.  £  gallico  lat.  reddidit  A.  Schinnbeck.  Mon- 
achii  1652.  l2mo.   Vgl.  oben  Appendix. 

Wattenbach,  Deatsdilands  Geschichtsqaellen.  5.  Anfl . 
U.  1886.  p.  214.  not.  1 ;  6.  Aafl.  H.  1894.  p.  241.  not.  2. 

Tita  s.  Bernardi  Parmensis  episcopi  et 
S.  R-  E.  cardinalis  (f  1133)  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ^  ed.  Bamabas  Casinens.  mooachus  o. 
s.  Ben.  Parmae  1609.  8^  —  '  verbessert  «n  Mon. 
histor.  ad  prov.  Parmens.  (chrooica  Parm.)  III.  p. 
491-496.  —  Vita  alia  b.  Athone  abbate  gene- 
rali Vallisumbrosae  et  episcopo  Pistoriensi  (ut  f er- 
tur)  auctore,  *  Romae  1612.  4^  —  *  ex  apogr. 
sec.  XVI  in  Mon.  hist.  Pann.  1.  c.  p.  497-511  mit 
gegenüberstehender  itcUien.  Uebersetxung  {welche 
Parma  1618. 12«no,  40  pag.,  bereits  gedruckt  war). 


—  Vita  tertia  ex  cod.  Florentino  ibid.  p.  512- 
515.  —  Hymni  ad  s.  Bernardum  tWrf.p. 541-545. 

EH.'Sdur.:  Affd,  Iren..  Vita  di  s.  Bernardo  degli  überü 
abate  generale  di  Vallombrosa ,  cardinale  di  s.  Chiesa 
e  vescoro  di  Parma.  Parma  1788.  BP.  XVI.  234  pag. 

Bruschelli,  Bern.,  San  Bernardo  cardinale  vescovo 
e  protettore  di  Parma ;  orazione  panegir.  Parma  1860. 
BP.  23  pag. 

Franceschi,  Aorel.,  Orazione  paneg.  in  onore  del 
glorios.  6.  Bernardo  vescovo  e  protettore  di  Parma. 
Parma  1745.  8".  XXXVIpag. 

Frattieri,  Aat. ,  Orazione  panegir.  per  s.  Bernardo 
degli  Uberti  monaco  Vallombrosano  cardinale  eec. 
Parma  1788.  4P.  34  pag. 

Oiaseppe  Fortanato  p.  da  Parma,  Orazione  pa- 
negir. in  onore  del  glorios,  s.  Bernardo  cardinale. 
Parma  1747.  BP.  34  pag. 

Panogrossi,  Paolo,  Memorio  storiche  intomo  a  s. 
Bernardo  cardinale  vescovo  e  protettore  principale 
della  dioceei  de'  Marsi  1079  -1190  in  Civiltä  catto- 
Uca.  Roma  1867.  Disp.  dSP.  p.  141. 

Tita  b.  Bernardi  Poenitentis  Audomaro- 
poli  in  Belgio  (f  1182)  auctore  Johanne 
monacho  Bertiniano.   Libri  11. 

Ausg. :  ex  ms.  Bertin.  in  AA.  SS.  Bell.  19.  April. 
n.p.  675-697. 

Tita  b.  Bernardi  Ptolomaei  institutoris 

congregationis  s.  Mariae  Oliveti  (f  1348) 
Senis  in  Tuscia,  collectore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Aug.  IV.  p.  475- 

487.   Cy.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  464- 

475. 

Erl-Sehr.:  Bossi,  Aless.,  Vita  del  b.  Bernardo  To- 

lomei.  Bologna  1746.  4P. 
Canonizatio  b.  Bernardi  Ptholomaei.  Bomae  1768. fol. 
Carpenterias,  Paal.,  Vita  b.  Bernardi  Ptolomaei. 

Neapoli  1642.  4P. 
Compendio  breve  della  vita  e  miracoli  del  b.  Ber- 
nardo Tolomei.  Peragial674.  16mo;  Siena  1741. 12mo. 
Lombardelli,  Greg.,  Vita  del  b.  Bernardo  Tolomei 

Senese,  abate  e  instit.  de'  monaci  Olivetani  dell' 

ord.  di  s.  Benedetto.  Laoca  1669.  4«. 
Ol  Iva,  Carlo  Ant.,  ViU  Bernardi  Ptolomaei,  Horatia- 

nis  ac  Boetianis  metris  consoripta.  Veronae ,  de  Me- 

rolis  1699.  4«. 
Oraffi,  Piet.  Marc.,  Vita  del  b.  Bernardo  Tolomei. 

Venezia  1650.  4P. 
Tondi  da  Onbbio,  Bonav.,  Cigno  del  Paradiso.  Napoli 

1688.  40. 
:  L'Oliveto  Ulnstrato  nella  vita  e  gesta  del 

b.  Bernardo  Tolomei.  Nai|oli  1675.  4<>. 
Vita  b.  Bernardi  Ptolomaei  ner  elogia  centam  et  ultra 

olim  digesta.  Senis  1710.  4*^. 

Monumenta  de  s.  Bernardo  Calvonio 

episcopo  (f  1243)  Vici  in  Catalaunia  Hi- 

spanica: 

1®  Redditus  et  iura  feudalia  s.  B-i  C.  in 
AA.  SS.  BoU.  26.  Oct.  XII.  p.  69-71.  —  2°  Com - 
puti  8.  B-i  ab  a.  1234—1243  ibid.  p.  71-75.  — 
3*^  Charta  ultimae  voluntatis  s.  B-i  C.  ibid.  p. 
75-78.  —  Memoriale  instrumentorum  a.  1625 
coUectum:  a)  Epistola  abbatis  Sanctarum  Cnicum 
ibid.  p.  79.  80;  —  b)  Vita  b.  B-i  episc.  Vicensis 
ibid.  p.  80.  81 ;  —  c)  Miracula  p.81.82;  —  d)  Bulla 
cuiusdam  confratriae  p.  83;  —  e)  Bulla  indulgen- 
tiarum  p.  84;  —  f)  Aliquae  constitutiones  p.  85. 

—  Miracula  s.  B-i  auctoritate  publica  collecta 
p.  85-96.  —  Appendix  p.  96-102. 

Erl.-Sckr.:  V.  de  Bück,  Comment.  praevius  ibid.  p. 
21-68. 

De  8.  Bernardo  de  Abira  martyre  ord.  Cisterc, 
item  de  ss.  Gratia  et  Maria  sororibus  eins  virgi- 
nibus  mart.  Alzirae  apud  Valentiam  in  Hispania 


1210      DE  S.  BERNARDO  MON.  —  VITA  S.  BERNWARDI  EP.  HILDESHEIMENSIS 


cca.  a.  1180  Pinii  comment.  historicos  «n  AA.  SS. 
Boll.  21.  Aug.  IV.  4Ö2-463. 

De  s.  Bernardo  monacho  Cisterciensi  Candel- 
ledae  in  Hispania  (saeo.  XII.  XIII)  PiDÜ  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  369. 

De  b.  Bernardo  ord.  Praed.  et  duobus  parvulis 
Sealabi  seu  Santirenae  in  Lusitania  (f  post  1255) 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  11.  p.  354-356. 

Tita  s.  Bernardini  Senensis  (f  1444) 
professione  Pranciscani  antiquior  auctore 
Barnabaeo  Senensi  coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *277- 

♦284;  cf.  VII.  p.  821.  —  Vita  alla  auctore  Lu- 

dovico  Vicentino  ord.  Minor.,  post  corporis 

translationem  composita  ibid.  V.  p.  *262-*277. — 

Vita  antiquior  n  auctore  Maphaeo  Veghio 

(t  1458)  Laudensi,  in  pluribus  oculato  teste  ibid, 

V.  p.  ♦287- »305.  —  Vita  alia  ab  eins  quodam 

contemporaneo  cooscripta,  mutato  stilo  ed.  Su- 

rius,  De  probatis  SS.  bist.  20.  Mai.  VII.  Colon. 

1581.  p.  420-445.  —  Analecta  ex  duabus  vitis 

mss.  et  totidem  excusis  aliisque  tractatibus  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  V.  p.  *305-318.  —  Miraeala 

s.  B  -  i  triginta  iutra  52  dies  ab  obitu  patrata  et 

coram  Eugenio  IV  producta  ibid.  ex  publ.  in- 

strumento  Aquilano  V.  p.  *284-*287. 

Erl.'Sehr.:  Amadio  Maria  da  Venexia,  Vita  di  8. 
Bemardino  da  Siena,  con  storiche  annotazioni.  Ve- 
nezia  1744.  40.  —  Nuova  ediz.  Siena  1854.  8^. 

Apollinaire,  P.  Fr.,  £tade  snr  larie  et  les  oeavres 
de  Saint  Bemardin  de  Sienne,  franciscain  de  l'Ob- 
servanoe.  PoitierB  1882.  8^.  XVI.  204  pag.  2  fr.  26  c. 
Legmdmhaß. 

Berthanmier,  Histoire  de  s.  Bemardin  de  Sienne, 
de  Tordre  des  Fröre«  minenrs.  Paria ,  Gangnet  1862. 
12mo.  8  fr. 

Cristofori,  Fr.,  San  Bemardino  da  Siena  in  Vi- 
terbo  tn  Miscellan.  Franc.  IV.  p.  35. 

Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  Lib.  II.  p.  586, 
ed.  Mansi  IV.  p.  290. 

Fnmi,  L.,  San  Bemardino  da  Siena  in  Orvieto  ed  in 
Porano:  memorie.  Siena  1888.  16mo.  34  pag. 

Henschen,  Commentar.  praevins  m  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  '267-*262;  cf.  VU.  p.  821-834  {mU  ÄbbOd.). 

Legenda  de  sancto  Bemaraino.  —  (Ho6utAnttt.)  — 
Incomincia  la  yita  de  sancto  Bemardino.  —  tn/fn«: 
li'inisse  la  vita  et  miracnli  de  s.  Bemardino.  In  Ve- 
netia  stampata  per  Simone  de  Laere  nela  contrata 
de  s.  Cassiano  .  .  .  1518.  kl.  40.  20  foHa. 

L6on,  P.,  Vie  de  s.  Bemardin  de  Sienne,  apötre  de 
ritalie  [1880—1444]  de  l'ordre  des  Fr6res  mineara 
de  rObservance.  Vannes  1898.  16mo.  212  vag. 

Uassonio,  Salv.,  Vita  morte  e  miracoli  di  s.  Ber- 
nardino  da  Siena ,  colla  descrisdone  del  tempio  e  cap- 
pella di  esso  Santo  che  si  vedono  nella  dttä  dell' 
Aqoila.  Napoli  1614.  4«. 

MondoYi,  Pio  da,  San  Bemardino  da  Siena.  Storia 
popolare.  Torino  1898.  32mo.  198  pag.  50  c. 

Tonssaint,  J.  P.,  Leben  des  h.  Bemardin  von  Siena 
ans  dem  Franzisc. -Orden.  Regensburg  1878.  8^.  JkS.30. 

De  b.  Bernardino  Feltriensi,  ordinis  Minor,  ob- 
servantium  s.  Francisci  confessore  (f  1494)  apud 
Tioioum  in  Italia  Suyskenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  Sept.  VII.  p.  874-963.  — 
Breveelogium  auctore  Luca  Waddingo ,  Annal. 
Minor.  XV,  ibid.  p.  963.  964.  —  Miracula  et 
beneficia  ab  eodem  AVaddingo  collecta  ibid. 
p.  964-983. 

Erl.-Sehr.:  Merli,  And.,  Vita  del  b.  Bemardino  da 
Feltre  della  regolar  ossenranza  di  s.  Francesco.  Pavia 
1818.  40.  Mit  «inem  Kupfer. 

Vita  di  s.  Bernardo  degll  Uberti  =^  Vita  s.  Ber- 
nardi  Farmensis. 


Yita  s.  Bernerii  eremitae  Ebuli  in  dioe^ 
cesi  Salemitana  (sec.  XTT  ex.)  auctore  ano- 
nymo. 

ÄU8g.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct  VIT.  2. 
p.  1187-1189  c.  comment  praevio  p.  1184-1187. 

Vita  8.  Bemhardi  ^=  Vita  s.  Bemardi. 

De  8.  BernoMo  seu  Bamulpho  episcopo  Dtra- 
iecti  in  Belgio  (f  1054)  Cuperi  syUoge  bistorica 
tn  AA.  SS.  BoU.  19.  Jui.  IV.  p.  654-656. 

Tita  b.  Bernollis  primi  abbatis  Clunia- 
censis  (f  928). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll,  13.  Janr.  I.  p.  824-S30. 

ErL'Sehr.:  B.  Bernonia  abbatis  eloginm  histon<:i2n 
ap.  MabUlon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.67-9L). 

De  s.  Bemulfo  episcopo  Astensi  martvre,  Hontis 
Regalis  patrono  (saec.  IX)  in  AA.  S§.  Boll.  24. 
Mart.  m.  p.  487-489. 

Tita  s.  Bernwardi  episcopi  Hildtthei- 
mensis  ecclesiae  (f  1022)  et  miracula  au- 
ctore Thangmaro  presbytero,  eius  prae- 
ceptore. 

Gate  Darrtellnng,  von  grosser  Bedeutung.    Eins  d«T 
schönsten  biographischen  Denkmale  des  Mittelalten. 

Handschr.:  vid,  Peitz,  Mon.  scr.  IV.  p.  755 
-757;  sein  Archiv  Vü.  p.  428. 

Atug,:  *  ap.  Brower,  Sidera  illustr.  viror.  Ger- 
maniae.  Moguntiae  1616.  4^  —  '(ezcerpta)  ap. 
Surium,  Vit  Sanct  20.  Nov.  p.  473-476  ed.  G)1oq. 
1575.  —  'Brotrers  Text  ap.  Mabillon,  AA.  ^^. 
0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  202-236.  —  *  tciederh. 
ap.  Leibnii,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  jp.  441-469.  — 
*ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  757-782;  miracula 
auctore  monacho  S.  Michaelis  H.  p.  782  «786.  — 
'ex  Pertzio  ap.  Migne , ' Patrolog.  iat  CXL.  p. 
393-436;  miracula  p.  435-442.  —  *  ex  Ma- 
billon. collatacum  editione  Pertasiana  ed.  Jos.  van 
Hecke  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct  XI.  p.  996-1019; 
miracula  p.  1019-1024. —  "Bruchstöck  ap.Bcm- 
quet,  Recueil  X.  p.  369.  —  Bulla  Coelestini 
UI  papae  pro  canoniz.  s.  B-i  ap.  Mabillon,  AA 
SS.  1.  c.  saec.  VI.  1.  p.  251.  —  Compendium 
vitae  s.  B-i  ap.  Leibuit  1.  c.  I.  p.  481.  482.  Ohne 
historischen  Wert.  —  Narratiode  canonisatione 
et  translatione  s.  B-i  a.  1193  {mit  Nitekriekien 
üb.d.  Cardinal  Ointhius)  ^  ap.  Mabillon  I.  c  M.  1. 
p.  236-251.  —  »ap.  Leibnit  1.  c.  I.  p.  469- 
481.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1024-1034.  - 
Wolf  heiil  continuatio  vitae  s.  Bemardi  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XI.  p.  165-167. 

Uebers. :  deutsch :  Die  Lebensbeschreibung  der 

Bischöfe  Bern  ward  u.  Godehard  von  Hildesheim, 

.  .  .  übers,  von  Herm.  Hüffer.    Berlin  1857.  $• 

(=  Geschichtschr.  der  deutsch.  Vorzeit  XL  Jahiii. 

2.  Bd.).  —  2.  von  W.  Wattenbach  durchgesehene 

Aufl.  (=  Gesch.  der  d.  Vorzeit  2.  Gesammtause. 

Bd.  40).  Leipzig  1892.  8«.  XXL  190  pag.  JL  2.80. 
Erl.-Sehr.:  Beolte,  Gh.,  Thangmar,  sein  Leben  nai 
Beurtheilnng  seiner  Vita  Bernwardi.  Progr.  d.  Ovoa. 
Joseph.  Hildesheim  1881.  4P.  26 pag. 
Be i 8 s e  1 .  Steph.,  Des  h.  Bemward  EvangeUanbiich  \m 
Dome  rä  Hildesheim.  Hit  26  LichtdmcktafBlii.  Hil- 
desheim 1891.  gr.  4P.  80  pag.  Jk  12. 

:  Die  Bilder  der  Handschrift  des  K.  Otto  ia  Aach« 


tn  Stimmen  aus  Maria -Laach.  XXIX.  1886.  p.35-»J. 
-   :  DieKnnstthatigkeitdeB  h.  fieraward  ibid,  XXVOL 
1885.  p.  131  ff. 


DE  S8.  BERONICO  —  VITA  8.  BEBTHOLDI  I  ABB.  GABST. 


1211 


Bei  8Bel ,  Steph.,  Der  h.  Bernward  yon  HildeBheim  als 
Künstler  und  Förderer  der  dentsohen  Kunst.  Mit 
11  LichtdracktafSsln  xmd  67  TeztUlostnit.  Hildesheim 
1895.  4«.  VUI.  72pag,  Jk  10. 

Bertram,  A.,  Die  llifiren  von  St.  Sabine  in  Rom 
das  Vorbild  der  Bern  ward -Thflrea.  Hildesheim  1892. 

Bachholz.  Welcher  Veranlassung  dankt  Bischof  Bem- 
ward  Y.  Hildesheim  seinen  Namen?  in  Zeitschr.  des 
histor.  Vereins  f.  Niedersachsen.  Jahrg.  1857.  p.  191 
-208. 

Contzen,  Die  Oeechichtsdireiber  der  sächs.  Kaiser- 
zeit p.  151-164. 

Düker,  H.,  Der  liber  mathematicalis  des h.  Bemirard 
im  Domschatze  zn  Hildesheim.  Progr.  d.  Gymn.  Joseph, 
mideeheim  1875.  4».  IXe9U  Buk,  veldu$  du  Anth- 
mitik  von  Baähnts  enikäit,  §oU  dtr  k.  B.  Mm  Unter- 
riekien  benubU  haben. 

Gehle,  Fnudso.,  De  s.Bemwardi,  ep.  HUdesheinen- 
sis ,  vita  et  rebus  gestis.  Diss.  hist.  tnaag.  Bonnae 
1866.  8».  51paa. 

Gieseb recht,  w.,  Geschichte  der  deutschen  Kaiser- 
zeit  I.  p.  748  (2.  Aufl.  I.  p.  782). 

Haupt,  Antonie,  Bemwaiti  von  Hildesheim.  Erzäh- 
lung aas  Niedersachsens  Vorzeit.  Hildesheim  1896. 
9^.  216  pag.  Jk  1.80.  Eine  aekSm  edU  Diektung,  «um 
900 jähr,  mäckof^vbiiman. 

Hecke,  J.  van,  Comment.  praevios  tu  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  965-996. 

Kratz,  J.  U.,  Der  Dom  za  Hildeaheira.  Hildeaheim 
1840.  SBde.  gr.  8»  {der  3,  Bd.  enikäU  die  Ltbem- 
htsckftibiMg  des  k.  Btffnvard). 

Lü  n  tze  1 ,  H.  A.,  Der  heil.  Bemvard.  Hildesheim  1856. 
BP.  lOOpag.  Jk  1.6U. 

Uanitius,  M.,  ZaThangmarsVita  Bemwardi<n Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  &.  d.  Gesch.  XIH.  1888.  p.  206. 209. 

Neamann,  W.  A.,  Beroward  von Hildesbpim  und  seino 
Zeit  in  Mittheilnngen  des  k.  k.  Osterr.  Hasoams  für 
Kunst  a.  Industrie.  N.  Folge.  Jahig.  V.  Wien  1890. 
gr.  8».  p.  73-80;  97-104;  124-130;  141-152;  168-173. 

S c hultz,  A.,  Der  heil.  Bemward  (v.  Sommerschebars:!, 
Bischof  V.  Hildesheim  und  seine  Verdienste  um  die 
deutsche  Kirchenbaukunst.  Mit  Holzschnitten.  Leipzig 
1879.  BP. 

Sievers,  Bemh.,  Der  h.  Bemward  von  Hildesheim 
lüs  Bischof,  Künstler  und  Sohn  des  h.  Besodict  in 
Studien  und  Mittheilnngen  aus  dem  Benedict.-  und 
dem  Cisterz.- Orden.  XIV.  1898.  p.  896-420  u.  s.v. 

Sommerwerck  gen.  Jacobi,  Wilh.,  Derh.  Bemward 
von  Hiidesheim  als  Bischof,  Fürst  u.  Künstler.  Hil- 
desheim 1885.  gr.  99.  60  pag.  Mü  emgr  photogr.  TVs/U. 
80«^ 

Wa  1 1 e n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtaquellen  p.  177. 
365  (5.  Aufl.  1. 1885.  p.  296. 324  -  328.  U.  p.  24 ;  6.  Aufl. 
I.  1893.  p.  318. 846 -850.  H.  p.  25. 360. 511). 
Vgl.  Bemwcrdus  Hild. 

De  SS.  Beronioo,  Pelagia  yimne  et  aliis  49  mar- 
tyribus  Antiochenis  (sec.  I — 111)  Bossuei  sylloge 
in  AA.  SS.  BoU.  19.  Oct.  Vlll.  p.  421-423. 

De  b.  Berte  abbatissa  congregationis  Valium - 
brosanae  in  Hetruria  (f  1163)  in  AA.  SS.  BoII. 
24.  Hart  Ul.  p.  492-494. 

De  V.Berte  reclusa Ultraiecti  in  Belgio(tl514) 
notitia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  151-154. 

Acta  s.  Berthae  abbatissae  Avennaci  in 
dioecesi  Bemensi  (saec.  VII). 

Ausg.:  ex  officio  Avennacensi  in  kk.  SS.  Boll. 
1.  Mai.  L  p.  113 -A6.  —  Relatio  corporis  Remis 
AvennacTun  Und.  p.  116.  117;  cf,  VII.  p.  539. 

Tita  s.  Bertae  viduae  sanctimonialis, 
tu7n  abbatissae  Blangiaci  in  Artesia  (f 

cca.  725). 

Handsehr.:  saec,  XII,  vid,  Pertz*  Archiv  V. 
p.  109. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  U.  p.  49-54. 
—  *  ap.  Dnchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  665.  — 
Miracnla  et  translatio  eiosdem  a.  850 — 895 
in  monasterinm  Erstein  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS. 


0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  454-462.  —  'tr»  AA. 
SS.  BoU.  1.  c.  p.  54-60.  —  '  ex  Mabillonio  ap. 
Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  571-585.  — 
im  Ausxuge  *  ap.  Bouquet,  Rec.  IQ.  p.  621.  622; 

—  *ed.  L.  V.  Heinemann  ap.  Peitz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  564-566. 

ErL'Sekfr.:  BicUf  P.,  Vie  de  sainte  Berthe,  sbbesse 

de  Blangy-sur-Ternoise.  Arras  1871.  82mo.  213 pag. 
De  s.  Berts  abbatissa  Blangiacensi  prima  ap.  Mabillon 

1.  c.  p.  451-458. 
Histoire  litt^raire  de  la  France  VI.  1742.  u.  129. 
Parenty,  Histoire  de  s.  Berthe  et  de  l'aobaye  de 

Blangy.  Arras  1846.  BP. 
Both,  Geschichte  des  Benefizialwesens.  Erlangen  1850. 

p.  150. 
Sollerius,  Comment.  praeTias  in  AA.  SS.  Boll.  l.  o. 

P.47. 
Tie  de  8.  Berthe.  Boulogne  1851.  16mo. 

Vita  s.  Bertellini  eremitae  in  Anglia 
(saec.  Vni)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  editione  Capgravii  [Nova  legenda 
fol.  50]  et  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept  lU.  p. 
449-453.  Gf,  Suyskenü  comment.  praevius  ibid. 
p.  446-449. 

De  b.  Berteranmo  sive  Bertramo  presbyt.  ord. 
eremitamm  s.  Augustini  (f  1490)  Firmi  in  Pi- 
ceno  Papebrochii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  Mai. 
Va.  p.  516. 

De  s.  Bertswino  mart3rTe,  patrono  Paroeciae 
oognominis  in  dioecesi  Cenomanensi  limpeni  syl- 
loge in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept.  Ul.  p.  259.  260. 

Erl.'Sekr.:  Quays  des  Touches,  Aug.,  I^tudes  hagio- 
graphiques  sur  s.  Berthevin ,  diacre  et  martyr.  Laval 
(18»2).  8P.  32paa.  {ExiraU  de  la  Semaine  du  fidöle 
du  Mans.  tom.  VI.)  1  fr. 

De  SS.  Berthahlo  et  Amando  eremitis  et  pre- 
sbyteris  in  Remensi  Galliae  dioecesi  saec.  VI 
Papebrochii  commentarius  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Jun.  m.  p.  98-108. 

De  s.  Berthamo  episcopo  in  Scotia  (f  cca.  839) 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  605. 

Acta  SS.  Bertharii  et  Ataleni  martyrum 
(f  cca.  764  vel  777)  prope  Favemiacum 
apud  Sequanos  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  H.  p.  317-323. 

—  Fragmenta  de  Pippino  et  Carolo  M.  (ab  a. 
742 — 770)  hieraus  *  ap.  Duchesne,  Hist  Franc, 
scr.  n.  p.  185.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  444. 

Passio  s.  Bertharii  abbatie  Caeinensis 

(f  883  vel  884)  auctore  Ignatio  priore 
Casinensi  (flor.  saec.  XV). 

Ausg. :  ex  ms.  Casin.  n^  34  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Oct.  IX.  p.  670-682. 

Erl.-Sdtr.:  Bossue,  Commentar.  praeTins  ibid.  p.  663 
-669. 
De  s.  Berthario  abbate  Casinensi  et  martyre,  ubi 
de  SS.  Apollinari  et  Densdedit  abbatibus  einsdem  loci, 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  463 
-467. 

Vita  s.  Berthoidi  I  abbatis  coenobii  Bar- 
ateneie  ord.  s.  Ben.  in  Austria  supra  Ana- 
sum  (f  1142)  et  miracula  auctore  ano- 
nymo.   Wichtig  für  Oesteireich  und  Baiem. 

Ausg. :  ^  ex  cod.  Vienn.  ed.  Jac.  Gretser  xu- 
sammen  mit  s.  Bemardi  abb.  Claraevall.  opusc. 
IV.  Ingolstadii  1617.  4^  —  ^wiederholt  ed.  Mo- 


1212 


VITA  BEBTHOLDI  DE  BUCHECKE  —  VITA  S.  BERTINI  ABB. 


J- 


Gesta  Ber- 


Sander  ap.  Surium,  Vit.  Saoct.  27.  Jul.  —  'ap. 
M.  Räder,  Bavaria  pia  p.65  mit  verändertem  SiiL 

—  *  (ed.  Thom.  Mezler)  Salisburgi  1634.  8^  ver- 
mehrt. —  *ap.  Pez,  Script,  rer.  Austr.  II.  p.  86. 

—  Un  AA.  SS.  Bell.  27.  Jul.  VI.  p.  475-490.  — 
Alia  miraenla  ab  anonymis  variis  paulatim  ad- 
dita  ex  edit.  Salisb.  et  Pezii  ibid.  p.  490-494. 

lieber s.:  Oesterreichischer  Ehrenspiegel 
oder  Leben  und  Tugendwandel  Bertholdi,  des 
ersten  Abtens  des  Klosters  Garsten  0.  S.  B. 
Steyer  1701.  8^ 

Erl.'Sehr.:  Ca  per,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS. 

BoU.  1.  c.  p.  469-475. 
Lebensgeschichto  des  h.  Berthold,  ersten  Abtes 

des  einstigren  Bened. -Klosters  Garsten  im  Lande  ob 

der  Enns.  Linz  1842.  12mo.  76pag.  40^ 
"Wb ttenbach,  Deutschlands  Goschichtsqnellen  p.  360 

(G.  Aufl.  n.  1886.  p.271 ;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.301). 

Vita  Bertholdi  de  Buohocke 
Vita  Bertholdi  epiec.  Argentin. 

tholdi  de  Buchecke. 

Acta  SS.  Bertholdi  et  Menrici  canoni- 
corum,  hoc  saeculari  isto  Praemonstra- 
tensi,  fundatorum  parthenonis  Yrunde- 
bergensis    ord.    Cisterc.    in    Westphalia 

(saec.  Xm). 

Ausg. :  ^  ex  vet.  ms.  loci  eruta  a  Casp.  Jonge- 
lino  in  AA.  SS.  BoU.    20.  Jun.  IV.  p.  59-64. 

—  *  ap.  Strunck ,  "Westphalia  sancta  ed.  Giefers, 
I.  Paderbomae  1854.  p.  161.  162  im  Ättsxug. 

Vita  s.  Bertholdi  oblati  seu  conversi  in 
Parmensi  s.  Alexandri  parthenone  (saec. 
XTIT  ine.). 

Ausg.:  ^  ex  ms.  Parmensi  in  AA.  SS.  Boll. 

21.  Oct.  EK.  p.  411-414.  —  ^  ex  cod.  ms.  in 

Monum.  bist,  ad  prov.  Parmens.  (chronica  Parm.) 

III.  p.  484-490  m.  gegenüberstehender  ital.  Uebers. 

ErL'Sehr.:  de  Bück,  Comment.  praevius  in  AA.  SS. 
BoU.  Lc.  p.  408-411. 

De  b.  Beriholdo  ab  bäte  Montis  Angelorum  in 
partibus  Helvetiae  (saec.  XII)  J.  de  Backen  com- 
ment. in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  385-389. 

De  s.  Bertholdo  priore  I  generali  ord.  S.  Mariae 
de  Monte  Carmelo  (f  cca.  1188)  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Mari  HI.  p.  791. 

De  s.  Bertichramno  episcopo  Cenomanensi  in 
GaJlia  (f  623)  Papebrochii  commentarius  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  710-726. 

Yita  s.  Bertilae  abbatissae  Kalensis 
[Chelles]  primae  (f  cca.  702)  auctore  ano- 
nyme fere  aeqiiali. 

Ausg. :  *  ex  mss.  Corbeiensibus  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  lU.  1.  p.  21-26.  —  Aus- 
züge »  ap.  Duchesne ,  Histor.  Franc,  scr.  I.  p.  668 

—  u.  **ap.  Bouquet,  Rec.  UI.  p.  575.  576. 

Vita  s.  Bertiliae  virginis  Mareoli  [Ma- 
roeuü]  in  Artesia  (f  cca.  687).  Elevatio 
a.  1081.  Translatio  a.  1228.  Auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  156.  157. 

—  Miracula  auctore  scriptore  vitae  eiusdem 
ibid.  p.  1115-1119. 


Vita  s.  Bertini 
abbatis 


ErL-Sekr. :  H  i  s  t  o  i  r e  litt^r.  de  la  France.  IV.  1738.  p.  41. 
Parenty,  Histoire  de  sainto  Bertilie  et  de  l'abbave 
de  Maroeull.  Arras  1847.  8P. 

De  b.  Bertilone  chorepiscopo  et  abbate  mon- 
asterii  s.  Benigni  apud  Divionem  in  Gallia  (t 
878.  26.  Mart.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  p.  338-342. 

fAudomaropoli^ 

inBelgio     [.^.^709, 
Sithivensis  inj^TC.<ujj 

Morinis       j 
auctore Folcardo  monacho  Sithivensi 
[Sithiu]  saec.  XL 

Ausg. :  *  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept  IL 
p.  604-613.  —  'ex  mss.  ap.  Mabillon,  AA.  S^. 

0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  108-117.  —  ■  tciederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVU.  p.  1089-109S. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  581.  582. 

—  Vita  alia  auctore  anonyme,  ex  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  586-590.  —  Vita  alia  auctore 
anonyme,  ex  ms.  tWrf.  p.  590-595.  —  Vitame- 
triea  auctore  Simone  monacho  S.  Bertini  (t 
1148),  transcrite  du  ms.  orig.  ä  Boulogne-sur- 
Mer,  avec  une  notice  prelim.  et  des  notes  par 
Fran<?.  Morand.  Paris  1872.  4\  43  pag.  (Ejdrait 
de  CoUection  des  documents  inedits  publ.  par  les 
soins  du  ministere  de  Tinstruct.  publ.)  —  Yita 
metrlca  prior  ab  anonyme  auctore  conscripU 
edid.  ex  ms.  saec.  X.  Franc.  Morand  in  Collectioii 
des  docum.  inedits  relai  ä  l'hist.  de  France.  Ser. 
n.  Melanges  historiques.  Choix  de  documents.  I. 
Paris,  imprim.  nat.  1874.  4^  p.  573-607.  —  Llber 
seu  libellus  miraenloram  a.  86 1-891  auctore  ano- 
nymo  [geschrieben 892— 900.  —  Handsehr.:  Bou- 
logne,  Stadtb.  n®  107  (100).  mbr.  saec.  XI.  fol. 
min.  —  St  Omer,  Stadtb.  n®  764.  mbr.  saec.  X. 
fol.  min.]  Wn  AA.  SS.  Boll.  1.  0.  p.  595-604.  - 

*  fast  ganz  ed.  Holder-  Egger  ap.  Pertz ,  Mon.  ser. 
XV.  1.  p.  509-516;  —  Continuatio  I.  a.  938- 
1033  p.  516-518;  —  CJontin.  IJ.  c.  1040  p.  518- 
520;  —  Cbntin.  HI.  c.  1075  p.  520.  521;  —  Con- 
tin.  IV.  a.  1050—1219  p.  521.  522.  —  DieseCon- 
tinuat.  stehen  mit  d.  Tit.:  Appendix  miracula 
alia  necdum  data  continens  ex  edit.  Mabillonii 

1.  c.  auch  in  AA.  SS.  BoU.  l.  c.  p.  624-630.  - 

*  Excerpte  ap.  Bouquet,  Rec.  VH.  p.  380.  381.  — 
Libellus  de  miraculo  s.  B-i  auctore  Eremboldo 
monacho  S.  Bertini  (sec.  XI  med.  [Handsehr.: 
St.  Omer,  Stadtb.  n°746])  ed.  Holder  -  Egger  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  522-524.  —  Miraeulamm  IIb.  I 
auctore  Folcardo  Sithivensi  ^  ap.  Mabillon 
1.  c.  p.  117-126;  lib.  II.  ab  alio  auctore  anonymo 
scriptus  cca.  inii  saec.  X.  ibieL  p.  126-153.  — 
*wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLVU.  p. 
1097-1108  Hb.  I;  p.  1107-1140  lib.  H.  —  •Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  118-121.  — 
Relatio  de  inventione  et  elevatione  s.  B-i  cor- 
poris ob  Normannonim  metum  reconditi,  quae 
facta  est  a.  1052,  auctore  Bovone  abbate  Si- 
thivensi (t  1065)  *  ex  mss.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  153-168.  —  wiederk. 
'  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  614-623;  —  »  ap.  Migne 
1.  c.  p.  1141-1160  —  «.  *ap.  Pertz,  Mon.  scr,  XV. 
1.  p.  525-534.  —  Sermo  in  festo  eius  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  168. 


DE  B.  BERTOARA  —  VITA  B.  BETTONIS 


1213 


Erl.-Sekr.:  Histoire  littönire  de  la  Franoe  X.  1752. 

p.  xrvi. 
Obserrationes  pneviae  ap.  Mabillon  I.e.  p.  104-107. 
Stilting,  Commentariits  piaevias  in  AA.  SS.  fioU. 

1.  c.  p.  649-586  {mä  AMnldunff). 
Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlantb  Gesohichtaquellen.  5.  Aufl. 

U.  1886.  p.  153. 154;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.l70.  301.  II. 

p.  170. 
Wright,  Folchard  m  hi»  Biofsraphia  Britannica  liter. 

I.  p.  512-514. 

De  s.  Bertoara  seu  Bertrada  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  n.  p.  364.  365. 

Tita  s.  Bertrandi  episcopi  Convenamm 

(t  cca.  1125)  auctore  Vitali  de  Auxitana 

provincia  oriimdo,  apostolicae  sedis  no- 

tario. 

Äiisg, :  ^  ap.  Martene ,  Ampliss.  collect.  VI.  p. 

1021-1044.  —  *tciederh.  et  ex  mss.  in  AA.  SS. 

Bell.  16.  Oct.  VII.  2.  p.  1173-1184.  Cf.  Vander- 

moerii  commeDtarius  praevius  ibid.  p.  1140-1173 

(m.  Abbildung), 

Erl.-Sdir.:  Fiancette'd'Agos,  Louis  de ,  Tie  et  mi- 
racles  de  s.  Bertrand.  Avec  nne  notice  histor.  sur  la 
viile  et  lea  övdqnes  de  CommingeSf  la  Irrende  des 
saints  du  pays  ....  Saint  -  Qaadena  1864.  8^.  IV. 
382  pag. 

Acta  b.  Bertrandi  patriarchae  Aquilei- 
ensis  martyris  a.  1350,  TJtmi  in  Foro- 
Jalio. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  6.  Jun.  I.  p.  783-786. 
—  Tita  et  miracula  ex  ms.  Yallicellano  ibid. 
p.  786-802. 

Erl.-Sckr.:  Janning,  Commentarios  praevins  ibid.  p. 

776-788  (mü  Ablnlduna). 
(Primicerio,  Franc.  Fl.)  Vita  del  b.  Beltraado  pa- 

triarca  d' AqnileJa.  Bassano  1759.  BR ;  2.  ediz.  oon  an 

discorso  .  .  .  solr  antica  storia  del  celebre  patriarcato 

e  del  Friali.  Bassano  1791.  gr.  BP. 
Saardo,  P.  C,  Specchio  lacidiM.,  in  cni  si  vedono 

epilogate  le  virtü  piü  heroiche,  le  operationi  piü  sante 

nella  vita  del  clor,  principe  e  b.  patriarca  d  Aqoileja 

Bertrando.  Udine  1671.  4^.  Mü  Birtr. 

De  b.  Bertrando  abbate  Grandis  Silvae  in  Occi- 
tania  (t  1149)  Heckii  coznmentarius  in  AA.  SS. 
Bell.  23.  Oct.  X.  p.  239-245.  —  De  felici  obitu 
B  -  i  et  de  visis  coelestibas  post  eius  mortem  in 
ipsins  monasterio  factis  auctore  anonyme  coaevo 
ex  Mabillonii  Annal.  Bened.  VI.  ibid.  p.  245-249. 

De  bb.  Bertrando  et  Cauberto  confessoribus 
ord.  fratr.  Praed.  (f  cca.  1230)  in  Gallia  meri- 
dionaii  R.  de  Buckii  comment.  bistoricns  in  AA. 
SS.  Bell.  29.  Oct.  Xni.  p.  136-145;  supplem.  p. 
919-921. 

De  s.  Bertrando  in  territorio  Patavino  in  AA. 
SS.  Boli.  1.  Mari  I.  p.  102. 

De  b.  Bertranno  sive  Ebertramno  abbate  S. 
Quinctini  in  Gallia  Belgica  (saec.  VU)  in  AA. 
SS.  Bell.  24.  Janr.  U.  p.  608. 

Yita  s.  Bertuini  episcopi  Maloniae  in 
territorio  Namurcensi  quiescentis  prima  (f 
c.  698):  ,Beatus  Bartuinus  apud  Anglos'. 

Ausg.:  ex  ms.  Ultraiect.  ed.  Smetius  i»  AA. 
SS.  Belgii  V.  p.  179  sq.  —  Vita  altera:  ,Hu- 
mani  generis  anctor'  ex  3  mss.  Bnixellens.  in 
Analect.  Bolland.  VI.  1887.  p.  18-30.  —  Vita 
tertia:  ,Vir  venerabilis  vitae'  ex  cod.  Nanmrc. 
ed.  J.  Barbier  in  Analectes  pour  s.  ä  l'hist.  eccles. 
de  la  Belgique  V.  1868.  p.  426  sq. 


Erl.'Sekr.:  Yie  de  l'illastre  saint  Bertain.  ^vdque  et 
fondatenr  de  r^^Hse  de  Malonne  . .  .,  pubii^o  en  latin 
par  les  soins  dos  relisieax  dn  mßme  monastöre  en 
1651,  tradoite  par  F.  L.  Rasqnin.  Namurl880.  Bf>. 
1  fr.  50  c. 

Yita  s.  Bertuifl  abbatis  Bobiensis  au- 
ctore Jona  abbate  Bobiensi,  ss.  Colum- 
bani  et  Attalae  discipulo  (saec.  VII). 

Handsckr. :  Engelberg,  Stiftsbibl.  sec.  XII. 
fol.  IV4.  —  St  Gallen,  Stiftsbibl.  n»  533;  vgl. 
Pertz'  Archiv  IV.  326.  —  St  Omer,  Stadtbibl. 
mbr.  sec.  XIII.  fol.  n«  716.  Tom.  I.  —  Zürich, 
Un.-Bibl. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  0.  s.  Ben.  saoc. 
n.  p.  160-166.—  ^fälsehlieh  «n^cr Bedas  Namen 
in  dessen  Opera  edit  Coloniens.  1688.  III.  p.  248 
-253.  —  «ed.  Surius,  Vit  SS.  10.  Aug.  —  Mn 
AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  Ul.  p.  752-754.  —  »ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  LXXXVn.  p.  1061.  —  Car- 
men de  festls  s.  B-1  auctore  Frodoardo  ca- 
nonico  Remensi  (saec.  X)  *  ap.  Mabillon  1.  c.  II. 
p.  166.  167.  —  ^wiederk.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  754.  Cf.  Guperi  commentarius  praevius  ibid.  p. 
750-752. 

Erl.-Sckr.:  Cazalis.  Vie«de  s.  Berthnlphe ,  troiBidm» 
abb6  de  Bobbio  en  Italic ,  patron  de  l'^glise  de  Boche- 
fort (Gard).  Avignon  1882.  82mo.  32  pag. 

Yita  s.  Bertuifl  abbatis  Renticae  et 

Gandavi  in  Belgio  (f  705)  auctore  mon- 
aeho  Blandiniensi  saec.  XI. 

Handsckr.:  Brügge,  n^  403.  mbr.  saec.  XIII. 
fol.  —  St  Omer,  Stadtb.  n«  716.  Tom.  II.  saec. 
XIII.  mbr.  fol. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histor.  5. Febr. 
I.  Coloniae  1570.  p.  846-863  (»ed.  2*.  I.  p.  869; 
•fiwr  Cap.  1-20  in  edit  Aug.  Taur.  II.  1875.  p. 
124).  —  *  hieraus  u.  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Febr.  I.  p.  677-688.  —  *  ex  Surio  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  45-64.  —  ^den 
grössten  Theil  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  1.  p.  633-641.  —  '  Auszüge  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.  543;  IX.  p.  133;  X.  p.  365. 

Erl. '  Sdar. :  Bolland,  Commentarins  praev .  tn  AA.  SS . 

BoU.  I.e.  p.  676-677. 
(M.  J.)  La  vie  de  saint  Bertolphe  de  Benty.  Bonlogne 

1852.  80. 
'Wa  t  te  n  b  a  ch ,  Deatschlands  Geschieh  tsqnellen.  6.  Anfl. 

I.  1885.  p.358;  II.  p,185  (6.  Aufl.  I.  18«3.  p.384). 

De  s.  Berylle  episcopoCatanae  in  Sicilia  (saecl) 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  III.  p.  257. 

De  s.  Bassarione  abbate  anachoreta  in  Aegypto 
(saec.  IV)  Henschenii  sylloge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Jun.  in.  p.  299-303. 

Vita  s.  Betharii  episcopi  Carnotensis 
in  Gallia  (f  cca.  623)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  169-172 
ex  mss.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  111.  p. 
488-490.  —  Vita  alia  stilo  diversa  ex  cod.  Car- 
not  n"  479.  saec.  XV.  fol.  161^  in  Analect  Bol- 
land. VIII.  1889.  p.  203-205. 

Erl. -Sehr.:  Histoire  litteraire  de  la  France.  V.  1740. 
p.  V. 
Lau  ran  d  tn  M^moires  et  bnlletin  de  la  Sooieto  ar- 
cheolug.  de  TOrlöanais.  I.  Orleans  1851.  8".  p.  867. 

Vita  b.  Bettonis  episcopi  Autissiodo- 
rensis  (f  918.  Febr.  26). 


1214 


DE  S.  BEVIGNATE  —  ACTA  S.  BLASH 


Äusg,:  ^ap.  Dum,  Bibliotheque  de  rYonne. 
I.  —  » wiederk,  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Oci  XII.  p. 
375-377;  c/".  p.  374. 

Vgl.  De  s.  Heribaldo. 

De  8.  Bevignale  monacho  et  anachoreta  Pe- 
rusiae  in  Italia  (f  cca.  500)  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Mai.  m.  p.  370. 

De  88.  Bianore  et  Silvano  martyribtus  in  Pisidia 
in  AA.  SS.  BoU.  10.  Jol.  III.  p.  34. 

Tita  8.  Bibiani  episcopi  Sanctonensis 
[Saintes]  in  Gallia  (f  cca.  saec.  V  med.) 
auctore  anonyino. 

Der  Verf.  lebte  im  11.  Jahrii.  im  Kloster  Fiacoa. 

Handsekr,:  Paris,  Nat.-Bibl.,  lat.  n»  2627 
(olim  CJolbert  1297).  seo.  XI.  mbr.  4«.  fol.  164. 

—  Auszug  daraus  n^  5365.  mbr.  sec.  X.  fol.  max. 
Vgl.  Pertz*  Archiv  XI.  p.  249. 

Ausg.:  ^ex  cod.  Moissiacensi,  nunc  Parisino 
lat.  2627  ap.  Martene,  Ampi,  collect  VI.  p.  757- 
776.  —  •  w  AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  462- 
467.  Cf,  Stiltingii  commeni  praevius  ibid,  p.  461. 

—  Translatio  in  ooenobium  Figiaoense  et  eius- 

dem  ibidem  miracula  ex  eodem  cod.  in  Analect 

Bolland.  VÜI.  1889.  p.  257-  277 ;  ef.  p.  256. 
Erl.-Sehr.:  Histoire  Uttöraire  de  laFranoe.  VI.  1742. 
p.  228;  X.  p.  Lvii. 

LöcrivaiiijUn  Episode  inoonnn  de  rhistoire  deaWiri- 
gotha  ffi  Annales  da  Midi.  1889.  Janv.  ifi  1  (HrS  de 
la  phta  andenn»  viede  a.  Vivien,  publ.  fear  ha  BoUauir 
dma  et  qui  doü  nmonUr  au  6.  aücle). 

L' Office  de  s.  Yivien,  6vdqae  de  Saiates  et  patron 
.  .  .  saivi  de  la  Vie  et  des  miraöes.  Bouen  1749.  8^; 
ibid.  1804.  8». 

Yita  s.  Bilihildis  ducissae  Franciae 
Orientalis  et  comitissae  Hochemii  natae, 
fundatricis  ac  primae  abbatissae  Yeteris 
monasterii  Moguntiae  sub  Glodoveo  L 
(Saec.  Vn?). 

Nicht  vor  dem  12. 18.  Jahrh.  verfasst. 

Ausg. :  ^  ed.  et  illustr.  Ign.  Oropp.  Wiroebnrgi 
1727.  4®.  —  ^toiederh.  ap.  Gropp,  Collect,  noviss. 
Script,  et  rer.  Wirciburg.  I.  Francof.  1741.  fol. 
p.  767-773;  commeatar.  p.  774-787.  —  Vita  alia 
s.  B-s  viduae  et  santimonialis  ex  Breviaho  Mo- 
guntino  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  histor.  27.  Nov. 
VI.  p.  612  (XI.  1618.  p.  629).  —  Tita  meiriea 
auctore  Herbelone  (saec.  XIII.  XIV)  ap.  Gropp 
I.e.  I.  p. 791-794.  —  Vita  alia  ibid.  I.  p. 788-791. 

JSrl.-Sehr.:  Gropp,  Ign.,  Christliche  Frfihlingsblome 
fräuckischer  Heiligkeit,  oder  Leben  der  h.  Bilhildis, 
Hertzogin  zu  Francken.  Würzbarg  1727.  4^. 

Karch,  Oeo.,  Die  Legende  der  h.  BUhildis,  Gemahlin 
des  Herzogs  Hettan  I  in  Ostfranken,  Stifterin  und 
Aebtissin  des  Klosters  Alton  -  MQnster  in  Mainz,  .  .  . 
hist.-kritisch  gewürdigt.  Würzboig  1869.  gr.40.  VIJI. 
86pag.  Jk  2.70. 

Lorenz,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  8.  Aufl.  I. 
1B86.  p.  164. 

Ret tberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II.  1848. 
p.  299-90B. 

'Wetzor  u.  Weite,  Kirchenlexikon.  2.  Aufl.  a.v. 

De  8.  Bilio  martyre  episcopo  Venetensi  in  Are- 
morica  (f  895)  ex  catalogo  Alberti  le  Grand  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  607. 

Vita  s.  Birgittae  =  Vita  s.  Brigittae. 

Vita  s.  Birini  episcopi  Dorcestriensis 
et  confess.,  incerto  quidem  authore,  sed 
fide  digna. 


Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  bistoriU. 
3.  Deo.  VI.  CJolon.  1575.  p.  687-689.  Cf.  Cap- 
grave,  Nova  legenda  Anguae  foL  38. 

Yita  s.  Birnstani  episcopi  Wintoniensis 

in  Anglia  (f  933)  auctore  anonyme  sec. 

XIL 

Ausg. :  ex  ms.  Musei  Brit.  Lansdowne  436  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  n.  1.  p.  456-458.  —  Com- 
pendium  vitae  ex  Guilelmo  Malmesb.  Und. 
p.  458.  Cf.  G.  de  Smedtii  oomm.  praevius  ibid. 
p.  455.  456. 

Acta  s.  BKhini  abbatis  Hiensis  »  Acta  s.  Bai- 
thenei. 

De  8.  Bladulpho  monacho  Bobiensi  (saec.  Vif) 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  94. 

De  8.  Blaesilla  vidua  Bomana  (f  350)  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Janr.  IL  p.  416.  417. 

Acta  s.  Blailiiroaoi  «>  Vita  s.  Bleithmaci. 

Tita  s.  Blandini  saec.  YII.  anachoretae 
Brigensis  auctore  Fulcoio  Bellova- 
censi,  subdiacono  Meldensi  (saec  XI). 
Metrice. 

Ausg. :  ^  ed.  Alb.  Poncelet  in  Analect  Bolland. 
vn.  1888.  p.  151-163.  —  «versus  14-20;  31-34; 
330-345;  360-363  ex  cod.  eccles.  Bellovac  ap. 
Bouquet,  Recueil  XI.  p.  439;  cf.ja.  a.  —  'fra- 
gment  ap.  Toussaints  du  Plessis,  Eist,  de  Teglise 
de  Meaux  II.  p.  452.  —  Appendix  de  reliquils 
et  cultu  in  Anal.  Boll.  1.  c.  p.  163-166.  Cf.  prae- 
fat.  p.  145-150  —  ^  De  8.  Blandino  in  tertitorio 
Galliarum  Meldensi  in  AA.  SS.  BoIL  1.  Mai.  1. 
p.  49;  ef.  VII.  p.  530. 

Vita  Blannbekin,  vid.  Vita  Agnetis  Blannbekiit 

De  8.  Blano  episcopo  confeesore  in  Scotia  (saec. 
X)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  II.  p.  560.  561. 

Acta  s.  Blasii  episcopi  Sebast  sub  Li- 
cinio  imperatore  prima. 

Ausg. :  f  ragmentum  in  AA.  SS.  BolL  3.  Febr. 

I.  p.  336-339.  —  II.  Acta  auctore  anonyme  ibid. 

p.  339-344;  ErgftnzuDgen  in  Analect  Bolland.  I. 

1882.  p.  614.  615;  ef  p.  488.  n«  14.  —  IH.  Acta 

auctore  anonyme  ex  ms.  monasterii  Bodeceosi 

in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  344-349.  —  IV.  Acta 

auct  anonyme  ex  cod.  Baronii  ibid.  p.  349-353. 

—  Vgl.  p.  958. 

Erl.-Sehr.:  Commentarius  praevios  ibid.  p. Sl- 

836  (B-i  natalis;  B-i  aetas;  acta;  B-i  celebritas, 

templa:  B-i  reliqniae;  B-i  in  homines  beneficU:. 

Vgl.  Henschen  ibU.  Febr.  II.  p.70  et  SoUeriom  ä«^. 

Jnl.  U.  p.  488. 
Edes,  EUaB.,  ,The  holy  helpers.*  —  SS.  Blaiseaad 

Erasmus  in  The  Dublin  Review.  1889.  p.  310 -3aU. 
Qörauvilliers,  Henri  de,  Actes  du  martyre  de saint 

Blaiae  et  de  ses  compagnons.  Besan9on  1861.  12mi.». 

1  fr. 
Loggen  da  de  8.  Biagio  veaooTo  e  mart.  Venezia  19S7. 

kl.  80.  16pag. 
N  i  c  c  o  1  a  i ,  Alf. ,  Memorie  storiche  di  s.  Blagio,  rescoro 

o  mart.,  protettore  della  repubbüca  di  Ragusa.  Boas 

1762.  40. 
Pistre,  Vie  de  saint  Blaise,  <^«vdque  de  Söbaste.  loa* 

louse  1861.  ISfflo.  1  fr. 
Ristretto  deUa  vita  del  glor.  s.  Biagio ,  tosc.  e  nazt. 

di  Sebaste,  protettore  della  cittii  di  Gento.  Fenan 

1787.  SP. 
Uhrig ,  Die  14  heiligen  Nothelfer  in  (Tflbingor)  TbeoL 

QnartaLschrift.  LXX.  1888.  p.  72  S. 


DE  S.  BLASIO  —  VITA  S.  BONAVENTÜEAE 


1215 


Vita  di  s.  BUäo  martir».  (Pabbl.  da  Bnito  Fäbri- 
catore.)  NapoU  1867.  9>. 

Vita  e  martirio  di  s.  Biagio,  twcoyo  di  Sebaste;  mar- 
tirio  di  aetta  nobUi  donne,  di  dae  fandnlli  e  di  40 
soldati  pure  di  Sebaste.  Monza  1889.  IGmo.  JSlpag. 

De  s.  Blasio  armentario  martyre  Oaesareae  in 
Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  8  Febr.  I.  p.  353. 

De  s.  Blatio  episcopo  Oretano,  martyre  Cen- 
tumfontibus  in  l^spania  sab  Nerone  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Febr.  I.  p.  321. 

De  8.  Blatio  episcopo  Yerooensi  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  242. 

Vita  s.  Bleithmaci  seu  Blaithmaic  ab- 
batis  Hjensis  et  maiiyris  (saec.  VIII)  au- 
ctore  Walafrido  Strabone  (f  849). 

Handsekr.:  St.  Gallen  n^  899.  saec.  IX.  X. 
4«.  f.  49. 

Auag,:  ^  ed.  Canisius,  Lect  antiq.  VI  (ed.  noY. 
IL  2.  p.  201).  —  •  in  AA,  SS.  Boll.  19.  Janr,  ü. 
p.  236-238.  —  •  in  Bibl.  Patrum  maxima  XV. 
p.  210.  —  *'  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  2.  p.  439-441  (*  ed.  Venei  HI.  2jp.  398).  — 
®  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibern.  I.  p.  128.  —  ^  ap. 
Pinkerton,  Vitae  antiquae  SS.  1789.  8^  p.  459.  — 
^  ap.  Messingham,  Florilegiom  insnlae  SS.  p.  399. 

—  » ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXIV.  p.  1043-1046. 

—  ^«tm^  d.  TÄ.;  Versus  Strabi  de  b.  Blaith- 
maic Tita  et  fine  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ. 
bist  Poetae  lat  aevi  Carol.  II.  1884.  p.  297-301. 

Erl.'8«kr.:  Zimmer,  H.,  Blaithmaic.  Moengal  in  Neaes 
ArcMv  d.  Ges.  f.  S.  d.Geach.  XYII.  1892.  p.  209-211. 

De  s.  Blidroundo  sive  Gogo  abbate  in  Gallia 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  3#  Janr.  I.  p.  154. 

De  ss.  BttduHb,  Willelmo  et  Acherico  monachis 
et  Ramberto  abbate  Senonensi  (t  973)  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  412-415. 

Acta  8.  Blitharii  {BUer)  presbjteri  ana- 
choretae  in  Trecensi  Galliae  dioecesi  (saec. 
VH). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  II.  p.  473. 

474  (ed.  Pans.  p.  468. 469).  Commentar.  praevios 

ibid.  p.  467.  468. 

Erl-Sekar,:  Histoire  littendie  de  la  Fianoe.  XV.  1820. 
p.  624. 

Vita  Y.  Ludovici  Blosii,  abb.  Lactien- 
sis  in  Belgio  (1566)  auctore  anonyme. 

Ausg, :  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  430-456. 

Vita  s.  Boamiri  presbjteri  monachi  (saec. 
VI)  auctore  coaevo  aut  suppari. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  11.  p.  508.  — 
•  ex  3  mas.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  I.  p.  667. 
668.  Gf.  C.  de  Smedt,  Comment.  praevios  ibid. 
p.  665-667. 

De  s.  Bobino  episcopo  Trecensi  in  Gallia  (f 
cca.  800)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  II.  p.  1124. 
1125. 

De  s.  Bobolino  episcopo  Viennebsi  in  Gallia 
(t  cca.  718)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mai.  VI.  p.  446. 

Vita  s.  Bobonis  seu  Bovonis  Viqueriae 
[Voghera]  in  Italia  (f  cca.  986). 

Wenig  ZQverUtesig. 


Ausg. :  ex  ms.  et  M ombritio  ed.  G.  Menschen 
in  AA.  SS.  BolL  22.  MaL  V.  p.  185-188.  —  De 
corpore  s.  B-s  sitne  Viquenae  an  Papiae  ibid. 
p.  188. 189.  —  Miracnla  a.  1469  post  inventio- 
nem  corporis  patrata  ibid.  p.  189.  190;  ef.  VII. 
p.  827-829  (de  corpore  semel  iteromque  Papiam 
translato  etc.). 

Vita  BoooaooH,  vid.  Vita  Dantis. 

De  s.  Bodone  aut  Leudino  Bodone  episcopo 
Tnlli  Leucomm  in  Lotharingia  (f  660—680)  Stil- 
tingii  sylloge  critico-histor.  in  AA.  SS.  Boll.  11. 
Sept.  m.p.  838-842. 

Tita  s.  Boethii  (irice  Buite,  Bute,  son 
of  Bronaig,  f  519). 

Ausg. :  fragmenta  ex  ms.  Bodl.  Rawlinson  B. 
505  ap.  Skene,  Cbronides  of  tbe  Picts  p.  410.411. 

Vita  b.  Bogumili  seu  Tbeophüi  eremi- 
tae  Gamaldul.  ex  archiepisc.  Gnesnensi  (f 
1182)  auctore  Stephano  Damalevicio 
regularium  Calissiensium  praeposito. 

Ausg.:  ^Romae  1661.  8*.  —  *  ictederhoU  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  U.  p.  341-359.  —  Ana- 
lecta  D.  Papebrochii  ibid.  p.  359-363.  —  *  Ga- 
uss. 1803.  8^ 

Vita  s.  Boisili  praepositi  monasterii  Mel- 

rosensis  in  Scotia  (f  cca.  664). 

Ausg.:  ex  Bedae  Hist.  Angl.  lib.  IV.  c.  27  et 
Vita  s.  Cutberti  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  IL  p. 
540-542. 

Passio  s.  Boloniae  martyris  in  agro 
Bassiniacensi  in  OaUia  cca.  a.  362. 

Ausg.:  ex  recent  sacris  lectionibus  Calvo- 
montanis  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct.  VE.  2.  p.820. 
821  c.  commentar.  praevio  p.  816-820. 

Vita  s.  Bonae  virginis  ord.  canonica- 
mm  regulär,  devota  (f  1207)  Pisis  in  He- 
truria,  per  supparis  aevi  scriptorem. 

Ausg. :  ex  ms.«Pisano  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai. 
Vn.  p.  145-164  c.  Henschenii  comment.  praevio 
p.  144.  Cf.  p.  858. 

De  b.  Bonaittiiota  conf essore  uno  e  Septem  f  un- 
datoribus  ord.  servorum  B.  M.  V.  in  monte  Se- 
nario  prope  Florentiam  (f  1257)  Pinii  comment. 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  783-786. 

De  b.  Bonaventura  ord.  eremitarum  s.  Augu- 
stini, S.  R.  E.  Card.  tit.  s.  Caeciliae  Romae  (f  1388) 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  IL  p.  392-394. 

Vita  s.  Bonaventurae  S.  R.  E.  cardina- 

iis,  episcopi  Aibanensis,  Ecclesiae  docto- 

ris,  ord.  s.Francisci  (f  1274)  auctore  Pe- 

tro  Galesinio  protonotario  apostol.  ad 

Sixtum  V  papam. 

Ausg.:  ex  edit.  H.  Sedulii  in  AA.  SS.  Bell. 
14.  Jul.  m.  p.  838-860.  —  Diploma  Sixti  pa-r 
pae  IV  quo  s.  B.  in  divorum  refertur  numerum 
ibid.  p.  830-832.  —  Litterae  decretales  Sixti 
IV.  quibus  s.  B.  inter  eximios  Ecclesiao  doctores 
annumeratur  a.  1482  ibid.  p.  833-838.  —  Octa- 
vianus  de  Martinis  Sinuessanus:    Oratio  de 


1216 


VITA  S.  BONAVENTÜRAE  —  VITA  S.  BONIFACH  ARCHIEP.  MOGÜNT. 


Tita  et  meritis  B-ae  cardinalis  sanctis  adsori- 

bendi  a.  1482  habita,  ^  in  Bonaventurae  operib. 

—  '  ed.  Suriuß,  Vit.  Sanct.  14.  Jul.  —  '  in  AA. 

SS.  Boll.  1.  c.   p.  824-830.   —   Relatio   Job. 

Franc.  Pavinii  (f  cca.  1480)  ad  Sixtum  IV  pro 

canonizatione  s.  B-ae  *  s.  1.  et  a.  kl.  4^  —  '«» 

B-ae  opp.,  tom.  ult.  p.  802-820. 

ErL-Sehr.:  Berthanmier,  Histoire  de  s.  Bonaventiiie 
de  l'ordre  de  Saint -Franpois,  cardinal  -  övdqne  d'Al- 
bane ,  docteur  de  TEglise.  Paris ,  PoQssielgue  1858. 
8^.  4  fr.  50  c.  (Aus  dem  Französ.  überaetzt.  Begens- 
burg  1868.  80.  A.  3.75.) 

C  a  r  d  i  n  a l  s.  Bona^enture ,  Le ,  6v@qae  d' Albano ,  pa- 
ti^n  4»Ia  yille  de  Lyon.  Sa  vie^  sa  mort  et  son 
cnlte  ä  Lyon.  6.  centenaire,  15  jaill.  1874.  Lyon 
1876.  12  mo.  XXX.  208]3ag. 

Fe 88 1er,  J.  A.,  Die  mystischen  Nächte  s.  Bonaven- 
turas ,  eines  italienischen  Theologen.  Berlin  1807.  8*^. 
UK6.50. 

Histoire  abrög^  de  la  vie,  des  yertus  et  du  cnlte 
de  s.Bonaventure  de  l'ordre  des  frdres  Mineurs,  card.- 
6veque  d' Albano,  patron  de  la  ville  de  Lyon,  par 
un  relig.  (Le  F.  Beule).  Lyon  1747.  BP. 

Histoire  littöraiie  de  la  France.  XIX.  1888.  p.  266 
-291. 

Hollenberg,  W.  A.,  Studien  zu  Bonaventura.  Berlin 
1852.  kl.  SP. 

Margerie,  Am6d6ede,  Essai  sur  la  Philosophie  de  s. 
Bonaventure.  ThÖRe.  Paris  1855. 8<>.  260pag.  4  fr.  50  c. 

Richard,  Jean,  Etüde  sur  le  mysticisme  sp^cnlatif 
de  s,  Bonaventure ,  docteur  du  18.  siede.  Paris  1878. 
8°.  2  fr.  60  c. 

Bouquette,  Geo.,  Saint  Bonaventure  et  son  sidcle. 
Panögyriaue.  Lyon  1863.  BP.  1  fr. 

Skey,  L.  C.,  Life  of  s.  Bonaventure,  cardinal  bishop 
of  Albano ,  snperior -  general  of  the  Fianciscan  Order. 
London  1889.  8^.  IV.  252  pag.  2  sh.  6  d. 

Sollerius,  Commentar.  praevins  in  AA.  SS.  Boll. 
I.e.  p.  811-824.  Im  Auszuge  ap.  Brucker,  Histor. 
crit.  philosophiae  III.  p.  808. 

Ticenza,  A.  M.  da.  Der  h.  Bonaventura  aus  d.  Orden 
des  h.  Franciscns,  Bischof,'  Cardinal  und  Kirchen- 
lehrer in  seinem  Leben  und  Wirken.  Deutsch  von 
J.  Jeiler.  Paderborn  1874.  BP.  Jk  2. 

Volatorranu s ,  Jac. ,  Diarium  Romanum  ap. Mnratori, 
Scr.  rer.  Ital.  XXUI.  p.  168-170. 

Vita  b.  Bonaventurae  Potentini  ex  ord. 
fratr.  Minor,  conventual.  Eavelli  in  regno 
Neapolitano  (f  1711). 

Ätisg, :  coUecta  ex  vitis  a  J.  M.  Rugilo  et  J. 
L.  Rossi  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XII.  p.  114 
-169  cum  V.  de  Buckii  commenl.  praevio  ibid.  p. 
108-114. 

Erl.-Sehr.:  (Marzoni,  Luigi  Mar.)  Vita  del  b.  Bona- 
ventura di  Potenza  sacerdote  dell'  ord.  de'  Min.  con- 
vent.  di  s.  Francisco,  scritta  da  un  divoto  religioso 
dell'  iBtess'  ordine.  Roma  1775.  8*^.  XVI.  161  pag. 
Oon  rür. 
Freys,  Jov.,  Geschichte  des  Lebens,  deren  Tugenden 
.  .  des  .  .  Bonaventura  de  Potentia.  Breslau  1776.  BP. 

De  b.  Bonavita  f abro  f errario ,  tertii  ordinis  s. 
Francisci,  Lugi  in  Italia  (tl375)  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Mart.  I.  p.  122.  123. 

Vita  b.  Boneri   ordinis  eremitarum  s. 

Augustini  Casimiriae  ad  Cracoviam  in  Po- 

lonia. 

Ausg.:  sec.  exempl.  Cracoviae  1610  excus.  *'» 
AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  II.  p.  214-217. 

Vita  b.  Bonfilii  episcopi  Fulginatis  prope 
Cingulum  in  Piceno  (f  p.  1115)  auctore 
b.  Silvestro  Silvestrinorum  fundatore. 

Ausg.:  *  ex  editione  a.  1613  wiederh.  tnAA. 
SS.  Boll.  27.  Sept.  YII.  p.  519-527.  Cf.  Perieri 
comment.  praevins  ibid.  p.  512-519. 


Vita  s.  Bonifacii  archiepiecopi  apo- 
stolici  circa  Russiam  ord.  Camaldulens. 
protomartyris  cca.  1008.  Ex  actis  s.  Ro- 
mualdi  abbatis  auctore  b.  Petro  Da- 
miani. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Jun.  III.  p.  909. 
Unten  folgt  dasselbe  als  Acta  s.  Bnmonis- Boni- 
facii. 

Erl.'Sehr.:  Janning,  Comment.  novus  (St.  Bruno  et 
Bonifacius  an  idem  sint?)  ibid.  Jun.  XL  1.  p.  217 
-228. 

Vita  s.  Bonifacii  arciiiepiecopi  Mogun- 
tini  (t  755)  auctore  anonyme  Traiectensi 
vel  potius  secundum  Jaffa:  auctore  pre- 

sbytero  S.  Martini  Ultraiectensi. 

Handsehr. :  vgl.  A.  Nürnberger  in  Xenes  Ar- 
chiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VIII.  1883.  p.  305. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  477-  481 
ed.  Henschen.  —  •  nur  die  Erzählung  über  B-$ 
Tod  ap.  Jaffe ,  Bibl.  rer.  Germ. m.  p. 506 ;  cf,  p.  428, 

Uebers.:  in  Sämmtliche  Schriften  des  h.  Bo- 
nif azius ,  übers,  von  Eülb.  11.  p.  806  -  326 ;  e /".  p.  4 11 . 

Vita  s.  Bonifacii  eiuedem  auctore 

(tbrtasse)  Monasteriensi.  Unbedeutend. 

Handsehr. :  vgl.  A.  Nürnberger  1.  c.  p.  305. 306. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  481-483 
ed.  Henschen. 

Uebers. :  in  Sämmtliche  Schriften  des  h.  Bo- 
nif azius,  übers,  von  Eülb.  11. p. 327- 336;  c/lp.412. 

Vita  s.  Bonifacii  eiuedem  auctore 

Otblono  (1062).   Libri  2. 

Hienni  benutzte  der  Verf.  die  von  ihm  za  Fulda  aaf- 
gefundenen  Briefe  des  h.  Bonifozins.  Sonst  eine  Uznarbei- 
tnng  der  Vita  anctore  WUlibaldo. 

Handsehr.:  Köln,  n*»  VI.  21.  fol.  54.  —  St 
Gallen,  Stiftsbibl.  n«  577.  552.  —  Würzburg. 
k.  Bibl.  sec.  XU.  XIII.  Th.  fol.  116^.  —  anoi  1417. 
Th.  Q.  13.  Vgl.  A.  Nürnberger,  Die  Bio^raphid 
Othlons  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  <L  Gesch. 
Vin.  1883.  p.  304.  305. 

Ausg. :  ^das  erste  Buch  ohne  Namen  des  Verf. 
u.  mit  Weglassung  des  Prologs  unter  detn  Tit.: 
Liber  primus  de  vita  et  virtutibus  s.  B-i  in  Coch- 
laei  Speculum  antiquae  devotionis  circa  nii«s5sam 
Moguntiae  1549.  —  •  ohne  Namen  des  Verf.  ed. 
Surius,  De  probatis  SS.  historüs.  5.  Jun.  III.  Co- 
lon. 1579.  p.  573.  —  *mit  demselben  ex  cod.  Reb- 
dorf ensi  ed.  Canisius,  Lect.  antiquae.  IV.  2.  16Ö3. 
p.  393-468  (*  ed.  2^.  III.  p.  333-368).  —  *  e»i 
Nie.  Serarius,  Moguntiacaruni  rerum  libri  5.  Mo- 
gunt.  1604.  4^  p.  325-434;  «  Coloniae  1624.  4«, 
mit  xahlreichen  Anmerk.  —  '  ap.  MabilioD,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  in.  2.  p.  28-87.  —  •  tciederk 
ap.  Joannis,  Scr.  rer.  Mogunt  I.  p.  205-273.  — 
^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  T.XXYTY  p, 
633-664.  —  *®  nur  der  wichtige  Prolog,  weil  die 
Briefe  selbst  erhalten  u.  bekannt  sind,  ap.  Pertz, 
Mon.  II.  p.  357-359.  —  "  Fragmenta  ap.  Bi>a- 
quet,  ßecueü  EI.  p.  667-669;  V.  p.  425.  426.  ~ 
^'^  Excerpta  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  III.  p.  4S2 
-505;  cf.  p.  427. 

Uebers.:  *  über»,  von  Joh.a  Via.  München  1577. 
fol.  p.  328-356  (nach  Surius).  —  *  in  Sänimt- 


VITA  8.  BONIFACn  ARCHIEP.  MOGÜNT. 


1217 


liehe  Schriftea  des  h.Bonifazius,  übers,  von  Eülb. 
n.  p.  337-395  {nach  Mabiüon). 

£W.-SMr..'  Kfilb  1. 1.  U.  p.  418-416. 
Rettberg,  Kirchengenohiohte  Deatsohlands  I.  p. 881. 
Saxe,  Onommstiooii  p.  597. 

Yita  8.  Bonifacii  eiusdem  auctore 

Willibaldo  secundum  priorem,  ut  vi- 
detur,  conscriptionem,  vgl  die  folgende 
Vita  nach  Ausg.  n®  10. 

Vita  s.  Bonifacii  eiusdem  auctore 

Willibaldo  presbytero  S.  Victoris  Ma- 
gontinensis. 

Enthalt  schltzbare  Nachrichten ,  der  Stü  rerkOnstelt; 
von  allen  nachfolgenden  Darstellern  des  Lebens  B.*8  sehr 
benatEt.  Sicher  vor  786  gesehrieben.  Die  erste  anf  deut- 
schem Boden  entstandene  Biographie.  Mit  Unrecht  hat 
man  den  h.  Willibald,  ersten  Bischof  von  Eichstädt,  fttr 
den  Verfnaser  gehalten. 

Handsehr.:   Admont,  Stiftsbibl.  n»  654.  — 

Brüssel,  kgl.  Bibl.  n«  207-8.  sec.  XUI.  fol.  269; 

-  nM28-42.  —  Carlsruhe,  Hofbibl.  n»  136.  — 
St.  Gallen,  Stiftsb.  n'»552;  —  n°  577.  —  Ham- 
burg, Stadtb.  bist  eocL  n®  IV.  a.  p.  1.  —  Hei- 
ligenkrenz,  Stiftsb.  n^  ll^  —  München, 
Staatsb.,  lat.  1086.  —  n«  4618  (Benedictb.)  —  n« 
U704.  —  n«  21241  (Windberg).  —  n^  21551.  — 
Trier,  Stadtb.  n»963.  —  Wien,  Staatsb.  nM74. 

—  Zwetl,  Stiftsb.  n»  24.  Vgl  Hardy,  Descript 
catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p.  477.  n^'  1028 
-1034;  —  A.  Nürnberger  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  at  d.  Gesch.  Vm.  1883.  p.  301-304;  — 
Pertz ,  Mon.  11.  p.  332. 

Ausg.:  ^  ex  cod.  Rebdorf.  ed.  Canisius,  Lect. 
antiq.  IV.  2. 1603.  p.  341-386;  in  fine  p.  742-745 
gab  er  Lesarten  aus  d.  Windberger  Es.  (*  ed.  2***. 
11. 1725.  p.  232-249  mit  Benutzung  der  Leistung 
gen  Mabiüons).  —  '  ed.  Serarius  in  edit.  Episto- 
lar.  6.  Bonifacii.  Moguntiae  1629.  4^  p.  253-284. 
Vgl.  Serarius,  Ber.  Mogunt.  libri  5.  1604.  p.  319. 
320.  —  **  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2. 
p.  1-27;  änderte  die  Sprächet  gab  dankenswerte 
Anmerkungen,  —  *  ed.  Henschen  in  AA.SS.BoIi. 
5.  Jon.  I.  p.  460-473;  der  Text  des  Canisius,  aber 
mit  Benutzung  des  Cod.  S.  Maximini  {jetxt  Trier, 
Stadtb.  n*  963.  sec.  XIII).  —  •  eine  neue  Reeen- 
sion  ap.  Pertz,  Mon.  11.  p.  331-353.  Yariantes 
lectiones  hierzu  in  Catalogus  codd.  hagiograph. 
I.  1.  p.  155.  156.  —  '  Serarius'  Ausg,  wiederh., 
aber  mehrfach  nach  Pertz  verbessert  in  S.  Bonif . 
opp.  omn.  ed.  Giles.  II.  Lond.  1844.  8®.  p.  143- 
182.  —  ^Mabillons  Ausg.  wiederh,  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  LXXXIX.  1850.  p.  603-634.  —  »  nach 
der  ältesten  Münchener  Hs.  (Hofbibl.,  lat.  1086, 
früher  in  Freising)  u.  der  Beichenauer  Abschrift 
ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  IIL  p.  429-471;  cf.  in- 
troduct  p.  422-426.  —  *•  Aus  der  münchener  Hs. 
neu  herausgegeben  u.  mit  textkrit  Apparat  ver- 
sehen von  A.  Nürnberger.  Breslau  1895.  8°.  {IV.) 
70  pag.  ^  1  (=s  27.  Bericht  der  Philoraathie  zu 
Neisse).  [NB,  Die  Tita  s.  B-i  auct.  Willibaldo 
secundum  priorem,  ut  videtur,  conscriptionem 
teelche  als  seither  unbekannt  ex  cod.  Bnixell.  n° 
18644-52.  sec.  XIII.  mbr.  kl.  4°  prinium  in  Ana- 
lect.  Holland.  I.  p.  51-72,  ef.  p.  49.  50  veröff ent- 
lieht ist,  ist  nach  Waitz  in  Neues  Archiv  der 
Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VUI.  1883.  p.  169-171  nur  eine 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


verkürzte  üeberarbeitung  der  vorhergehenden  u. 
irrigenceise  für  älter  angesehen.^  —  Bapplemen« 
tum  auctore  presbytero  anonyme  Mogun- 
tino  Un  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  473-477.  — 
'  ioiederh.  unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  B-i  archiep.  au- 
ctore (canonico  S.  Victoris)  Moguntino  ap.rertz 
1.  c.  p.  353-357.  —  '  fragmenta  ap.  Bouquet,  fiec. 
in.  p.  664-666;  V.  p.  424.  —  *  unt,  d.  Tu,:  Pas- 
sio  s.  Bonif atii  ap.  Jaffe  L  c.  p.  471-482  (Jaffes 
Ausg,  der  einzelnen  Vitae  ist  vereinigt  unt,  d, 
Tit, :  Vitae  s.  Bonif  atii  archiep.  Mog.  Editio  in 
scholarum  usum.  Berolini,  Weidmann  1866.  gr.8^ 
88  paa,  »41  1.50  auch  besonders  erschienen), 

Ueoers,:  ^Willibald,  Leben  des  h.  Bonifa- 
cius.  Aus  der  latein.  Urschrift  des  8.  Jahrb.  [in 
Mon.  Germ.]  zum  erstenmale  übertr.  von  H.  E. 
Bonneil.  Berlin  1856.  8*.  80  ^.  —  » tn  Sämmt- 
iiche  Schriften  des  h.Bonifazius,  übers,  von  Külb. 
n.  p.  213-270  {s.  unt.),  der  Appendix  p.  271- 
287;  ef.  p.  403-411.  —  •Willibalds  Leben  des  h. 
Bonif azius  nach  der  Ausg.  der  Mon.  Germ,  übers, 
u.  erklärt  von  B.  Ed.  Simson.  Berlin  1863.  8^ 
Qut.  —  *  übers,  von  Wilh.  Arndt.  Berlin  1863. 
8®  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vorzeit 
VIII.  Jahrh.  2.  Bd.).  —  *  übers,  von  M.  M.  Wil- 
den im  Anhang  von  Bedas  des  Ehrw.  Kirchen- 
gesohichte  der  AngelBachsen  (Schaffhausen  1866. 
gr.  8®)  p.  317-360.  —  Die  üebersetz,  tn  nieder- 
deutscher Sprache  unt,d,  Tit,:  Dat  leuen  des 
Erwerdighen  hilligen  Bisschops  vnd  mertelers  s. 
Bonif acy  ^  ap.  Dorow,  Denkmäler  alter  Sprache 
u.  Kunst.  Bonn  1823.  8^  —  *  nach  einer  Hs. 
a.  d.  13.  Jahrh.  mit  Anmerk.  u.  Zusätzen  hrsgb. 

von  J.  H.  Schulte.  Warendorf  u.  Münster  1852. 
12mo.  ji  1. 

Erl.-Sehr.:  Nürnberger,  ▲.,  Disqalsitionea  critioae 
in  Willibaldi  vitam  s.  Boniftttii.  Progr.  d.  Matthias  - 
Oymn.  Breslaa  1892.  4«.  XVII pag. 

Legenda  de  ordinacione  s.  Bo- 


nifacii. 

Bemht  znm  grOssten  Theil  anf  WiUibald,  wol  saec. 
XII,  interpolirt;  ihre  Angabe  über  dieGründong  der  Kirche 
zn  Hameln  ist  in  die  Chj-onik  des  Johannia  dd  I^)hU  anf- 
genommen. 

Ausg. :  ed.  Otto  Meinardus  in  Zeitschrift  des 
histor.  Vereins  für  Niedersachsen.  Jahrg.  1882. 
Hannover.  8^  p.  22-29;  cf.  p.  7-14. 

Legenda    s.  Bonifacii    patroni 

Germaniae,  lib.  11  et  alia  Legenda  Boni- 
facii vemacula. 

Der  Verf.  des  latein.  Textes  lebte  wahrscheinlich  am 
Anfange  des  16.  Jahrh. ;  die  deutsche  Legende  wnrde  flrüher 
fälschlich  ins  12.  Jahrh.  gesetzt.  Wunderliches  Machwerk. 

Ausg.:  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p. 833 
-851 ,  mit  Noten.  —  Die  deutsche  *  ibid.  I.  p.  851 
-866.  —  '  ap.  Lacomblet,  Archiv  f.  d.  Gesch.  des 
Niederrheins.  I.  1.  p.  11.  12. 

üebers.:  deutsch  {wol  d.  Anfang  des  17.  Jahr- 
hunderts angehörig)  in  SämmtUche  Schriften  des 
h.  Bonifazius,  übers,  von  Külb.  II.  p.  396-402. 

Hymnus  in  laudem  s.  Bonifacii 

auctore  Hrabano  Mauro. 

Ausg.:  in  Mon.  Germ.  bist.   Poetae  lat  aevi 

Car.  II.  p.  234.  235. 

£}rl.-Sekr.:  Abel,  Sig.,   Jahrbücher  des  ftränkischen 
Reichs.  Karl  d.  Gr.  I.  Berlin  1866.  p.  768-788. 

77 


1218 


VITA  S.  BONIFACn  AKCHIEP.  MOGÜNT. 


Aenigmata  Bonifttii  episcopi  qnae  misit  sorori  saae 

1  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXIX.  p.  887-802.  — 

*  m  FreibuTicer  DiOcesanarchiv.  IIL  18^.  p.  25n-2C7. 
Alberdingk  Thym,   P.  P.  M.,    Der  h.  WilUbronl, 

Apostel  der  Niederlande.  Erweiterte  deutsche  Ausg. 

M&nster  1863.  Bf». 
Analecta  Bonifaciana  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jan.  I.'p. 

487-504. 
Arndt ,  W.,  Vorrede  xu  semer  Uebtrsetxung  von  'Willi- 

baldi  Vita  s.  Booifatii.  Berlin  1863.  BP.  p.  i-xyiii. 
Baxmann,  Rdf.,  Die  Politik  der  Pllpste  von  Gregor  I 

bis  Gregor  VH.  fUberfold  1868.  gr.  8°. 
B&hr,  J.  Ch.  F.,  Oesch.  der  römischen  Literatnr.  Bd. 

IV.  Abth.  I.  Carlsnihe  1872.  Bfi.  v.  179;  302-906. 
B Interim,  A.  J.,  Die  deutschen  Concilien.  II.  Mainz 

1836.  gr.  80. 
Blätter,  Historisch -politische.  Bd.  87  (München),  p. 

764  -782 :  NeueLUeratur  überBon^adus  und  seins  Zelt. 
Bock,  C.P.,  Eine  Reliquie  des  Apostels  der  Deutschen. 

(GrGsstentheils  unedirtes  Gedicht  des  h.  Bonifacius) 

in  Freiburger  Diöcesanarchiv.  III.  1868.  p.  221-  272. 
Böhmer,  Joh.  Fr.,  Regesta  archiepisc.  Magunt.,  vid. 

C.  Will. 
Böhringer,  Friedr.,  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeugen. 

II.  1.  Zürich  1849.  gr.  8<'.  p.  68-169. 
Bonifatius  oder  Bonifoeius?  in  Görres'  Histor.-polit. 

BlÄtter.  LXXXm.  1879.  p.  377-387. 
Boschaert,  W.,   De  apostolis  Fiisiae.    Mechliniae 

1660.  40. 
Braun,  Carolo  Magno  regnante  quae  inter  ecclesiam 

et  Imperium  ratio  intercosserit.  Diss.  Friburgi  Brisg. 

1863.  SP. 
Braunmfiller,  Bened.,  Dee  h.  Bonifaz  Aufenthalt 

u.  Thfitigkeit  in  Bayern  m  Histor.-polit.  Blätter. 

LXXXVIII.  1881.  p.  721-736;  822-834. 
Breysig,  Theod. ,  Jahrbücher  des  fränkischen  Reichs. 

714-741.  Die  Zeit  Karl  Martells.  Leipzig  1869.  BP. 
Brower,  Commemoratio  de  s.  Bonifatio  tnsemanSi- 

dora  illustrium  German.  Moguntiae  1616.  4P. 
Brunnor,  L.,  Leben  des  h.  Bonifazius,  Apostels  von 

Deutschland.  Regensburg  1862.  BP.  128  pag.  Jk  1. 
Buchonia.    Zeitschrift  f.  vaterl.  Geschichte  u.  s.  w. 

Hrsgb.  von  Jos.  Schneider.  Fulda  1826  —  29.  BP. 
Büdinger,  M.,  Oeslerreichische  Geschichte.  Bd.  I. 

Leipzig  1858. 
B u  s  s ,  Fz.  Jos.  V. ,  Winfrid  Bonifacius.  Aus  dem  literar. 

Xachlass  hrsgb.  von  Rud.  v.  Scherer.  Graz  1880.  8^. 

Vgl.  Histor.-pol.  Blätter.  Bd.  87.  p.  772-778. 
Cruel,  Goflch.  der  deutschen  Predigt  im  Mittelalter. 

Detmold  1879.  SP.  p.  13-28.  §8:  Die  Sermonen  dos 

h.  Bonifaz. 
Diest  Lorgion,  E.  J.,   Bonifacius.  Groningen  1855. 

kl.  80. 
Dobrowsky,  lieber  eine  Stolle  im  19.  Briefe  dos  h. 

Bonifaz ,  dio  Slaven  u.  ihre  Sitten  betr.  in  Abhand- 
lungen der  böhm.  Gesellschaft  der  Wiss.  III.  Prag 

17H8.  p.  156. 
DöUinger,  J.  J.  J.,  Kaiserthum  Karls  d.  Gr.  in  Mün- 
chener histor.  Jahrbuch.  1865. 
Duchesne,  L.,  S.  Bonifaco  in  Note  sur  la  topogra- 

phie  de  Roroo  au  moven-^ge.  Rome  181K).  S^.  ^.2 

-10  (=:  Exiraii  des  Melaiigos  d'archeologio  et  d'hist. 

pnbl.  par  l'^ole  fnn<}.  de  Rome,  tom.  X). 
Dümmler,  Ernst,  Bonifatius   CWynfretli)  in  Neues 

Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  1879.  p.  98-102. 
Dünzelmann,£.,  Untersuchung  über  dio  ersten  unter 

Karl  mann  und  Pippin  gehaltenen  Concilioii.  Dissert. 

Göttingen  1869.  S^j  cf.  Göttinger  gel.  Anzeig.  1870. 

n0  29. 
:  Zur  Anordnung  der  Bonifazischon  Briefe  u. 

fränkischen  Synoden  in  Forschungen  z.  deutschen 

Geschichte  XIII.  p.  3-32. 
E b e  r  1  e ,  Melch. ,  Der  h.  Bonifacius,  Apostel  v.  Deutsch- 
land. Sein  Leben  u.  Wirken,  nach  den  Wandgemälden 

der  Basilika  in  München  dargestellt.  Augsburg  1893. 

16 mo.  IV.  177 pag.  JLl. 
Ebort,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  I.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  063-659. 
Ebrard,  J.ll.  A.,  Bonifatius,  der  Zerstörer  desColum- 

(»anischen  Kirchenthums  auf  dem  Festlando.  Güters- 
loh 1882.  80. 
:  Die  Caldeische  Kirche  in  Niedners  Zeitschrift  f. 

histor.  Theologie.  1863.  p.  325. 
:  Die  iroschottischo  Missiün.skirche  dos  6.,  7.  u. 

8.  Jahrhunderts.  Gütersloh  1873.  8". 
Kpistolae  s.  Honifatii,  vid.  sutrra  p.  164. 
Krdmann,  Dav.,  Winfrid  oder  lioniiucius  der  Apostel 

der  Dentiichen.  Berlin  1855.  8^. 


Falckenheiner,  C.  B.  K.,   Geschichte  heä>iH±ar 

Städte  u.  Stifter.  Bd.  II.  Cassel  1842.  gr.  SP. 
Falk,  Frz.,  Bonifatiusfest ,  -Reliquien  n.  -Hysoen 

in  Geschichtsblätter  für  die  mittelrfaeiniscben  Bt<'- 

thümer.  Jahrg.  I.  Mainz  1883.  40.  n»!.  p.  3-8:  n-i 
:  Die  Kunst  in  den  Briefen  des  h.  Bonifacius  ta 

Organ  für  christliche  Kunst.  XXI.  p.  201. 
:  Der  Weg  der  Prozession  der  Bonifktins  -  Leiche 

von  Mainz  bis  Fulda  in  Der  Katholik.   1S78.  L  p. 

659-664.   (Mainz.  SP.) 
Fehr,  D.  J.,  Staat  und  Kirche  im  fränkischen  Reiche 

bis  auf  Karl  d.  Gr.  Wien  1869.  Sf>. 
Fischer,  Otto .  Bonifatius  der  Apostel  der  Deatscb^n. 

Nach  den  Quellen  dargestellt.  Leipzig  1881.  gr.  y^. 
:  Das  Legatenamt  des  Bonifatius  u.  seine  Mis^ioo 

unter  d.  Sachsen  in  Forschungen  zur  deatadiefi  Ge- 
schichte. XXVI. 
Flodoardus,  Fzagmentum  ...  de  s.  Bonifacio,  rü. 

sypra  p.  449. 
Förster  in  Theologische  Stadien  n.  Kritiken.  I8T6. 
Frantz,  Des  Evangeliums  Verkündigung  in  Deati>ch- 

land  vor  Karl  d.  Gr.  Gotha  1870.  8». 
Garns.  Bonif.,  Die  11.  Säcularf eier  des  MartyrertiH}<?s 

des  n.  Bonifazius  ...  in  Fulda  und  Mainz.   IJsir: 

1865.  80. 
:  Neue  Literatur  über  Bonifacius  u.  seine  Zeit  üi 

Histor.-polit.  Blätter.  LXXXVII.  München  1881.  p. 

764-782. 
(G  ei  s s  1  e r ,  J.  F.)  Bonifaz  der  Deutschen  Apostel.  &• 

langen  1796.  80. 
Gercken,  Reisen  durch  Schwaben.  Bd.  3.  4.  Wons 

1788.  SP. 
Gfrörer,  A.  F.,  Gesch.  der  ost-  u.  westf iänkis< b» 

Karolinger.  Freiburg  i.  B.  1847.  48.  2  Bde.  >?>- 
:  Zur  Geschichte  deutscher  V^olksrechte.    Sdiiif- 

hausen  1866.  2  Bde.  gr.  80. 
Görres,  Frz.,  Der  h.  Bonifacius  n.  die  Kirdteo  rr^ 

Trier  u.  Rheims  in  Monatsschrift  für  rhein.  -  we?tfü. 

Geschichtsforschung.  Hrsgb.  von  R.  Pick.  II.  Tri« 

1876.  p.  207-224. 
• :  Ein  Ck)nflict  des  h.  Bonifacius  mit  Pap>t  S:e- 

?han  III.   Zugleich  ein  Beitrag  z.  älteren  Go^i.h.  d<rf 
'riorischen  Kirche  ibid.  II.  1876.  p.  358-377. 
Gratianus,  Ph.  Gh.,  Geschichte  der  Pflanzung  des 

Christenthums.  H.  p.  607  fT. 
Guden,  N.  Ph.,  Dissert.   hist.-theol.   de  Banifa'.» 

GermanoTum  apostolo.   Helmestadii  1720.  49, 
Härter,  E.,  Bonifazius  als  Apostel  der  Thärin^v  c. 

die  Johanniskirche   auf    dem  Altenborge    als  oi>te 

Christi.  Kirche  in  Thüringen.   Gotha  ls55.  8'\ 
Hahn,  H.,  (^ni  hierarchiae  Status  fuerit  Pippini  tem- 
pore quaestio.  Vratislaviae  1863.  80. 
:  Ueber  die  Anordnung  der  Bonif azischen  Bri>^fe 

Giles  no  37.  38.  52.  53.  61  u.  62  in  Forschungen  i. 

deutschen  Gesch.  I.  p.  644. 
:  Jahrbücher  des  fränkischen  Reichs  741—752. 

Berlin  1863.  60.  p.  67  ff. ;  p.  152  if. 
:  Noch  einmal  die  Briefe  u.  Synoden  dc^  B-aifj^ 

in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte  XV.  IbTi 

p.  43-134. 
:  Die   angeblichen   Predigten  dra   Bonifai  i^. 

XXIV.  1884.  p.  585-625. 
Hahn ,  Heinr.,  Bonifaz  und  Lul.  Ihre  angelsAchäi^''^-« 

Korrespondenten.  Luis  Leben.  Leipzig  1883.  ?r.  v-'. 
Hahn-Hahn,  vid.  Leben  u.  Wirken. 
Hanisch,  G.  D.,  De  propsgata  per  Bonif ati um  ui>t 

Germanos  religione  christiana.   Halae  1740.  -i*. 
Hauck,  Albert,  Kirchcngeschichte  Dentschlandsw  L 

Leipzig  1887.  p.  366.  876.  410-546. 
Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingi sehen  christlichen  *ih"- 

bcnshelden  am  Rhein  u.  deren  Zeit.  2.  Auil.  Göttii...-^ 

1867.  bo. 
Hof  ole,  Carl  Jos.,  Gesch.  der  Einführung  des(^hri'^  0- 

thums  im  südwestlichen  Deutschland.  Tübinyren  Iv-r. 

80.  p.  349  «f. 
:  Conciliengeschiehte.  III.  2.  Aufl.  Fmbun;  i.  I^. 

1876. 
Heinrich,  J.  B.,  Kurzo  Beschreibung  von  dem  I.t>«'. 

u.  Wirken  des  h.  Bonifacius.   Mainz  1855.  ^. 
He n sehen,  God.,  Commentarius  de  s.  Booiiac.n  ü 

AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  L  p.  452-460,  mUKvpffm.^ 
Houscr,  Bonifacius  u.  der  Staatsiitroich  I*ippiii<  i- <>'• 

752.  Progr.  der  Realsch.  Cassel  1869.  4». 
Hiemor,  Kurt,   Die  Einführung  des  Chri^tooti''c^ 

in  don  deutschon  Landen.  Thl.  5  enth.  das  li«'*"'. 

Wirkon  des  h.  Bonifacius.  Schaffhansen  186i>.  ^' 
Histoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  VC -I.V. 

168  sq. 


VITA  S.  BONIFACn  ARCHIEP.  MOGUNT. 


1219 


H  of  1er,  C.  V.,  Bonifatias,  der  Apostel  der  Deatscfaen, 
u.  die  Slavenapostel  Koostantinos  [Cyrillos]  u.  Mo- 
thodios.  Eine  historische  Parallele.  Prag  18S7.  grr.S^. 
64  pag.  [Sondertibdruek  aua:  Miitheilungen  des  Ver- 
eins f.  Gesch.  der  Deotschen  ia  Böhmen.) 

Uope,  St.  Boniface  and  the  conversion  of  Qermany. 
Seqnel  to  the  conversion  of  the  Teutonic  lace.  With 
n  preface  by  J.  B.  Dalgaims.  London  1873.  8^.  X. 
370  pag. 

Haber,  G.,  Die  Einführung  and  Verbreitung  des 
Christenthoma  in  Südost -Deutschland.  IV.  p.  48- 
57 ;  425  if. 

H  a  p  f  e  1  d ,  D. ,  Bonlf  acios  in  Allgem.  Misdona  -  Zeitung. 
IM«,  p.  447.  481. 

J  a  f  f  e ,  Ph..  Zur  Chronologie  der  Bonifazischen  Briefe 
u.  Synoden  in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte 
X.  p.  897-426. 

Joannis,  G.  Gh.,  Remm  Moguntiacarum  Tomus  I. 
(Prancof.  ad  M.  1722.  fol.)  p.  201-870. 

Kaufmann,  Alex..  Die  Sttcularisation  des  Kirchen- 
guts durch  die  SOnne  Karl  Martells  in  Conrads  Jahr- 
bücher f.  Nationalökonomie  u.  Statistik.  Jahrg.  XII. 
Bd.  I.  p.  73. 

Kessel  in  Litterarischer  Handweiser.  MQnster  1877. 
Sp.  569. 

Krümel  stein,  Fr. ,  Xachrichten  der  Stadt  Ohidmf . 
1844.  &>. 

Kuhlmann,  B.,  Der  h.  Bonifaüus,  Apostel  der  Deut- 
schen. Paderborn  1895.  8«.  XV.  504  paa.  ul  3.60. 

K  ü  1  b ,  Fh.  H.,  Sftmmtliche  Schriften  des  n.  Boniiazios 
übersetzt.  Regensburg  1859.  2  Bde.  8^. 

Kunstmann,  Friedr. ,  Bemerkungen  über  eine  unge- 
dmckte  Stelle  aus  der  Lebensbeschreibung  des  h. 
Bonifacius  von  seinem  Schüler  Willibald  in  Ober- 
bavorisches  Archiv  für  vaterländische  Geschichte.  I. 
München  18S9.  80.  p.  154-160. 

Lammorz,  De  praeeminontia  s.  sedis  Moguntinae  in 
Schmidt^  Thes.  iuris  ecclesiastici  II.  p.  156  {enrähnt 
eines  Bnefes  des  Erxbischof»  Joh.  Ptulipp  v.  Schi'm- 
bom  an  den  Kaiser,  in  u>elchem  derselbe  ausführlich 
über  die  Weihe  König  Pippins  durch  Bomfatüts  ge- 
handelt habe). 

Leben  des  h.  Bonifarins  dea  sogen.  Apostels  der 
Deutschen.  Norden  1800.  80. 

Leben  und  Leyden  des  Heiligen  ErzbLschofTs  u.  Mar- 
tvrere  Bonifacii.  Auss  s.  Willibaldi  Schrifften  ge- 
zoiren.  Ingolstadt  1588.  8^. 

Leben  u.  Wirken  des  h.  Bonifacius  (von  Gräfin  Ida 
Hahn -Hahn).  Mainz  1855.  6^. 

Letzner,  Joh.,  Historia  s.  Bonifacii,  der  Deudschen 
Apostel  genandt.  Gedr.  zu  Hildesheim  1602  (Erifurdt 
1IJ03J.  2Thle.  40. 

Lindenberg,  J.  Car.,  Narratio  de  s.  Bonifaclo.  Boro- 
imi  1821. 

Lüffler,  J.  F.  Chr.,  Bonifazins  oder  Feier  des  An- 
denkens an  die  erste  christl.  Kirche  in  Thüringen, 
nel>st  einer  histor.  Nachricht  von  seinem  Leben. 
Gotha  1812.  ffi. 

L  0  o  f  8  ,  Antiquae  Britonum  Scotorumque  ecclesiae 
quaios  facrint  mores  etc.  Diss.   Lipsiao  1882.  b^. 

Mab i Hon,  Joh.,  De  reliquis  s.  B-i  geslis,  aetate, 
miirtyrii  anno,  sociis  et  auctoribus,  dcquo  eins  cnltu, 
ecdesiis ,  translat.  et  scriptis  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  lU.  2.  p.  88-92. 

Maclear,  History  of  Christian  missions  in  the  middle 
age«.  London  1863.  8*. 

Maurer,  G.  L.  v.,  Geschichte  der  Städteverfassung. 
I.  Erlangen  1869.  gr.  HP. 

Moll,  Kerkgeschiedenis  van  Noderland.  I.  Utrecht 
1871.  8«.  p.  141.  Vortrefflich. 

Monarchie,  Die  karolingische ,  in  Die  Zeit.  Frank- 
furt a.  M.  18G1.  n^öO. 

Müllenhoff  und  Scher  er,  Denkmäler  deutscher 
Pf»e&ie  u.  Prosa.  2.  Aufl.  Berlin  1H73.  p.  504. 

(Müller,  H.)  Der  h.  Bonifazius  auf  der  Salzburg. 
W'ürzburg  1841.  4f>. 

Mu  Her,  J.  P.,  Bonifacius.  E^nekerk historische  studio. 
Amsterdam  1869.70.  2  vol.  6^.  r^/.Hiht.-pol.  Blätter. 
Bd.  57.  j).  579. 

Münz,  Die  Sittenschildemnir  der  Germanen  durch  Ta- 
citus,  Salvian  u.  Bonifacius  in  Annalen  des  bist. 
Vereins  für  Nassau.  IX.  (IHfis.) 

Nilles,  Die  Schreibung  Bonifatius  bei  den  Orientalen 
in  Zeitschrift  für  kathol.  Theologie.  VI.  Innsbruck 
1S.V2.  8-*.  p.  375. 

Nürnberger,  Aug.,  Analecta  Bonifatiana  tnBömischo 
(^artaUchrift,  hrsgb.  von  A.  de  Wual.  V.  Rom  INUI. 
p.  28-53. 


Nürnberger,  Aug. ,  De  s.  Bonifatii  Germanorum  a^ 
stoli  vitis  .  .  .  denuo  edendis  commentatio.  (Habüi' 
taüonsschriß.)  Viatislaviae  1892.  ^. 

:  Die  Bonifatiuslitteratur  der  Magdeburger  Centn- 

riatoren  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  &.  d.  Gesch.  XI. 
1S86.  p.  11-41. 

:  Die  Dicta  s.  Boniftktii  ep.  in  der  Handschrift  von 

Sanct  -  Gallen  in  (Tübinger)  Theolog.  Quartalschrift. 
Jahrg.  LXX.  1888.  p.  2S7-  296. 

:  Veilorene  Handschriften  der  Briefe  des  h.  Boni- 
fatius in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VII. 
1882.  p.  355-3H1. 

:  Aus  der  litterarischen  Hinterlassenschaft  des  h. 

Bonifatius  u.  des  h.  Burchardus.  Ncisse  1HS8.  gr.  8^. 

48  pag.  (Aus:  .24.  Bericht  der  wissenschaftl.  Gesell- 
schaft Philomathie  in  Neisse*.) 

:  Zur  handschriftlichen  Ueberlieferung  der  Werke 

dee  h.  Bonifatius.    Progr.  des  Gymn.    Neisse  1883. 

4«.  19paq. 
:  Zur  handschriftlichen  Ueberlieferung  der  Werke 

des  h.  Bonifatius  in  Neues  Archiv  eic.  VUI.  1883. 

p.  301-325. 
:  Die  angebliche  ünechtheit  der  Predigten  dea  h. 

Bonifatius  und.  XIV.  1889.  p.  111-134. 
:  Des  h.  Bonifatius  Werk  De  unitate  fldei  in  Der 

Katholik.  LXI.  Jahrg.  1881.  H.  p.15-28;  18K2.  p.63. 
Oelsner,  L.»  De  Pippino  rege  Francorum.    Disaert. 

VratisUviae  1853.  8^. 
:  Das  Todesjahr  des  Bonifaz  in  seinen  Jahrbücher 

des  fränkischen  Reiches  unter  König  Pippin.  Leipzig 

1871.  9>.  D.  4H9-494. 
Ozanam,  La  civilisation  chrotienne  chez  le«  Francs. 

Ed.  2«.  Paris  1855.  8^. 
Pf  äff ,  Joh.  Leon.,  Leben  u.  Wirken  Winfrieds  Boni- 
facius, besungen;  hrsgb.  von  Joh.  Siegl.    Coblenz 

1834.  H». 
Pf  ah  1er,  Geo.,  St.  Bonifatius  u.die  Erhebung  Pippins 

auf  den  frilnk.  Königsthron  in  (Tübingerj  Theoiog. 

Quartalschrift.  LXI.  1879.  p.  92-107. 
:  St.  Bonifacius  und  seine  Zeit.  Regensburg  1880. 

gr.  80.   VII.  396  pag.  Jk  6. 
Phillips,  Geo.,  lieber  den  Antheil.  des  h.  Bonifacius 

an  dem  Sturze  der  Merowinger  in  Münchener  Gelehrte 

Anzeigen.  1847.  n«  77.  78. 
Plitt,  G.  L.,  Bonifacius,  der  Apostel  der  Deutschen 

in  Zeitschrift  f.  Protestantismus  n.  Kirche,  hrsgb. 

von  J.  Ch.  K.  V.  Hofmann.  N.  F.  Bd.  48.  (Erlangen 

1M61.)  p.  261-309. 
Raum  er,  Rnd.  v..  Die  Einwirkung  des  Christenthnms 

auf  die  althochdeutsche  Sprache.    Ein  Beitrag  zur 

Gesch.  der  deutschen  Kirche.  Stuttgart  184.').  p.  181  ff. 
Reiffenberg,  F.  de,  Descendants  des  meurtriers  de 

Boniface  (+  755)   en  Frise  in  seinen  Nouvelles  ar- 

chives  historiques.  VI.  Bruxelles  1K32.  »>.  p.  120. 
Reinerding,  F.  H..   Der  h.  Bonifazius  als  Apostel 

der  Deutschen  mit  Bezugnahme  auf  sein  Vorhftltnias 

zu  Kulda.  Würzburg  IHö,').  8».  Jk  3. 
Rettberg,  Fr.  W.,  Kirchongeschichte  Deutschlands. 

L  p.  309,  331,  419,  612;  II.  p.  307-312. 
Riezlor,  Siotrm.,  Bisthum  Eicnstädt  u.  sein  Slaven- 

sendrecht  in  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte. 

XVI.  p.  397. 
Rohrbacher,  Universaltreschichte  der  kathol. Kirche. 

Bd.  XI.   In  deutj»chor  Bearbeitung  von  Karl  Ad.  Hnr. 

Kellner.  Münster  1880.  8^   Umfasst  das  Zeitalter  des 

h.  Bonifax. 
Roth.  Karl,  Kleine  BeitrAge.  II.  Heft  6.  p.  12.  (Mün- 
chen 1852.) 
Rudhart  in  Münchenor  Gelehrte  Anzeigen.  XIV.  n^ 

49  IT.;  XXL  n«  116. 

Sagittarius,  C,  Antiquitates  gentin.><mi  et  christia- 

nismi  Thuringici.   Jenae  1685.  4*^. 

:  Antiquitates  ducatus  Thuringici.  Jenae  1G88.  4P, 

Sailer,  Briefe  aus  allen  Jahrhunderten.   Samml.  HI. 

p.71. 
Sayous,  E.,  De  epistoli.s  sivo  s.  Bonifacii  sivo  ad  s. 

Biinifacium,  Theais.  Paris.  1866.  8". 
Schantz,  Des  Bonifazius  Wirkon  unter  Oirl mann  u. 

Pippin  u.  seine  Bezieh unicen  /ti  diesen  beiden  Franken- 

füDiten.    i^rogr.  der  höh.  Bürgerschule.    Biedenkopf 

1874.  40. 
Scherer,  Rdf.  v..  Anmerkungen  zu  F.  J.  v.  Buss, 

Winfiid-BonjfHcios.   Graz  1880.  8**. 
Schniorbauch,  M.,  Bonifjiz  der  Heilige  u.  sein  Cha- 
rakter u.  Wirksamkeit.  Frankfurt  1827.  8<*.  —  2.  Aufl. 

Fulda  lb29.  b". 
Schmidt.  J.  E.  C,   Beiträge  zur  Kirchongeschichte 

do.N  Mittelalters.  I.  17WJ.  p.  IfT. 

77* 


1220 


VITA  S.  BONIFACn  ARCHIEP.  MOGUNT.  —  VITA  S.  BONITI  EP. 


Schmincke,  J.  H.,  Dissert.  de  episcopata Bnnbor- 
gensi  in  Hasaia.  Marbuiigi  1717.  4<>. 

Schmitz,  W.,  Beitiige  zor  latein.  Sprach-  u.  Litte- 
raturkimde.  1877.  P- 1^1- 

Schwalm,  M.  B.,  Saint  Bonifikoe  et  les  miaBionnaiies 
de  la  Oennanie  au  8.  siöcle  in  La  Science  sociale. 
IX.  1890.  p.  26-60;  861-882;  X.  1891.  p.  268-288; 
418-462;  XI.  1892.  p.  175-196. 

Schwartz,  Kail ,  Bemerkungen  zn Eigils  Nachrichten 
über  die  QrÜndong  und  Urgeschichte  des  Klosters 
Fulda.  Progr.  d.  aymn.  I.  II.  Fulda  1866.  68. 

Schwarz,  J.  B.  M.,  Gomment.  de  s.  Bonifacii,  0er- 
manomm  apostoli ,  vita  enarranda  et  de  epistolamm 
eins  nova  editione  adomanda.  Monachii  1838.  4fi. 
(Progr.  des  alt.  Oymnat.)  27  paq. 

Schwarz,  Ignaz,  Der  h.  Bonifaciua,  Apostel  der 
Deutschen.  Fulda  1866.  8<>. 

Seiters,  J.Ch.A.,  BoniCacius,  der  Apostel  der  Deut- 
schen, nach  seinem  Leben  und  Wirken  geschildert. 
Mainz  1845.  gr-  8<>.  692  pag.  JL  6. 

Sem  1er,  J.  S.,  De  propagata  per  Bonifacium  inter 
Germanos  religione  chnstiana.  UalaB  1770.  4P. 

Sickel,  Theod.,  Beitrttge  zur  Diplomatik.  lY  in 
Sitzungsberichte  der  Wiener  Akad.  der  Wissensch. 
Bd.  47.  p.  597. 

Spangenoerg,  Crr.,  Bonifacins  oderKirchenhistoria. 
WahrhaffUger  ordentlicher  Bericht  —  darinnen  das 
Leben  ynd  gantze  Historie  s.  BoniCacii  mit  einge- 
führet  vnd  begriffen  wird.   Schmalkaldon  1608. 

Traub,  Gfr. ,  BonKktius.  Ein  Lebensbild.  Leipzig, 
Bnchh.  d.  Evang.  Bundes  1894.  BP.  VII.  223pag.  Jk  8. 

Yogedes,  H.,  De  arbore  Jovis;  von  der  alten  Eiche 
bei  Oeismar  in  Hessen  in  eiu»lem  Opnscula. 

Waitzmann,  J.  G.,  Bonifiazius  der  Heilife  und  die 
Ausbreitung  des  Christenthums  in  Deutsdnland.  Dil- 
lingen 1840.  BP. 

Wäldern  dorff,  Graf  v..  Der  Name  des  Apostels  der 
Deutschen  in  Histor.-polit.  Blätter.  LXXXIX.  Man- 
chen 1882.  p.  169-168. 

Wald  mann,  H.,  Ueber  den  thüringischen  Gott  Stuffo. 
Eine  Untersuchung  der  altem  Geschichte  des  Hfllfen- 
berges ,  eines  berühmten  Wallfahrtsortes  im  Eichs- 
felde. Heiligenstadt  1857.  8».  VII.  237  pag.  Owen 
Zehrt  gerichtet,  bekämpft  die  Anweaenheit  des  h.  Bon. 
«m  Eichsfelde. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl.. 
1.  1885.  p.  127.  849.  H.  p.  61. 101;  6.  Aufl.  L  p.l84- 
1^6.S75.  IL  p.lU. 

Weismüller,  P.  G.,  Der  glorreiche  Blutzeug  u.  Glan- 
bensvater  Bonifbcius.  Duderstadt  1769.  8*^. 

Weite,  Carl  Mor.,  Die  Bestrobungen  des  Bonifacins, 
Apostels  der  Deutschen,  nach  seinen  Briefen  (ed. 
JioK).  Diss.  Jenensis.  Annaberg  1869.  BP. 

Werner,  Aug.,  Bonifincius,  der  Apostel  der  Deutschen 
und  dieRomanisirung  von  Mittoleuropa.  Einekirchen- 
sesch.  Studie.  Leipag  1875.  ct.  BP.  VL  466  pag. 

Will,  Com.,  Begeston  zur  Geschichte  der  Mainzer 
Erzbischöfe  von  Bonifatius  bis  Uriel  von  Gemmingen. 
742?— 1514. 1.  Innsbrock  1877.  gr.4«.  p.i-xm;  1-34. 

:  Bonifatius,  oine  etymologisch-diplomatische  Unter- 
suchung tn  Historisches  Jahrbuch  der  Görres  -  Gesell- 
schaft. I.  Münster  1880.  gr.  BP.  p.  258-271. 

:  Bonifacins  oder  Bonifatius?  in  (GOrres)  Histor.- 
polit.  Blätter.  LXXVIIl.  p.  326-828. 

Wo el hing,  Gust.,  Die  mittelalterl.  Lebensbeschrei- 
bungen des  Bonifatius,  ihrem  Inhalte  nach  unter- 
sucht ,  veiglichen  und  erläutert.  Diss.  Leipzig  1893. 
gr.8».  VIII.  160  pag.  Ji.  2.  In  tnssenschafUvßher  Bin- 
siehi  unbedeutend. 

Wright,  Boniface  in  his  Biographia  Britann.  litor.  I. 
p.  808-834. 

Zehrt,  Die  Einführung  des  Christenthums  auf  dem 
Eichsfelde  durch  don  h.  Bonifacius.  Mainz  1847.  8*^. 

Zimmermann,  De  renun  Fuldensium  primordiis. 
Gissae  1841.  80. 

Zimmermann,  J.  A.,  Der  h.  Bonifazius,  Apostel 
Deutschlands.  Einsiodeln  1872.  BP.  280  pag.  Jk  2.10. 
Vgl.  Boniiacius  orchiep.  Mogunt. 

Tita  s.  Bonifacii  episcopi  Ferentini  in 
Hetruria  (saec.  VI)  ex  libro  I.  c.  9.  dialog. 
s.  Gregorii  papae. 

B.  ist  oiner  der  interessantesten  Heiligen  der  AA. 
SS.  BoU. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Bell.  14.  Mai.  DI.  p.  371- 
373;  cf.  VU.  p.  772. 


SH.-8ehr.:  Assemanus,  Jos.,  De  sa.  Fereotinis  m 
Tuscia,  Bonilhcio  ao  Redempto  episc.  deq[oe  presbr- 
tero  et  martyre  Eutychio  diaaert.  Bomae  1^45,  4^ 
196  pag. 

Tita  b.  Bonifacii  episcopi  Laiioanensis 

Camerae  iuxta  Bruxellam  in  Belgio  (f 
1265)  auctore  anonyme. 

Äusg,:  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Febr.  m.  p.  152- 
155.  —  Alia  vita  aactore  anonyme  canonioj 
reg.  ibid.  p.  155-159.  Cf,  Bollandi  comment  pnie- 
vius  ibid.  p.  149-152  et  p.  757. 

Erl.-Sokr.:  BernouUi,  Joh.,  Acta  pontificom  Hdr^ 
tica.  I.  Basel  1891.  gr.  4P.  p.  183.  i^  196. 
Kieckens,  Saint  Bonifaoe  de  BruzeUes.   Bmxelles 
1892.  12mo.  XIV.  206 pag. 

Yita  8.  Bonifacii  I  papae  et  confessoris 
(t  a.  422). 

Ausg. :  ex  proprio  eccl.  Lateran,  ad  d.  27.  Oct 

in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct  XI.  p.  614-616. 

Erl.-Sdtr.:  Hecke,  J.  v.,  Coaunentazius  piaariua  üid 
p.  606-614. 

Vgl.  Bonifacins  I  pp. 

Tita  8.  Bonifacii  Romani  martyris  a.  290 
Tarsi  in  Cilicia. 

Ausg. :  ex  plurib.  mss.  in  AA.  SS.  BolL  14.  Mal 
III.  p.  280-284.  Cf.  VU  p.  769.  —  MaQTVQior 
TO0  ayCov  fiaQTvaog  Bovupixtiov  auctore  Simeoce 
Metaphraste  Md.  III.  append.  p.  22*-25^ 

De  88.  BonHkoio  et  Thecla  coniugibns  sab  Maxi- 
miano  Admmeti  in  Africa  in  AA-  SS.  BolL  30. 
Ang.  VL  p.  551. 

De  8.  Bonlfliicio  Eiritino  episoopo  in  Sootia  (saec. 
VII)  Synopsis  historica  tn  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart 
II.  p.  449.  —  Legenda  s.  B-i:  , Bonifacins  na- 
cione  Israeliticus^  ex  Breviar.  Aberdon.  ap.  Skent^. 
Chronicles  of  the  Picte.  1867.  p.  421-423;  cf.  p. 

CLYIII. 

De  8.  Bonifacio  IV  pontHloe  Romano  (f  615) 
Papebrochii  comment  historicus  in  AA.  SS.  BoU. 

25.  Mai.  VI.  p.  75-77. 

Vgl.  Bonifacins  IV  pp. 

De  88.  Bonino,  Saterio  etPaulino  martyribu^ 
Papiae  in  Insubria  in  AA.  SS.  Boll.  15.  MaL  IIL 
p.  457. 

Yita  s.  Bonitae  virginis  Biivate  in  Ar- 
vemia  (f  int  saec.  IX.  X). 

Atisg.:  ex  Breviario  canonicor.  Briyatensiiuii 
anni  1654  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct  VIL  2.  p.  1122 
c.  comm.  praev.  p.  1120-1122. 

Arvernensis  8ec.\ 

Mabiüon. 
Glaromontani 
secBoüancL 
iia  (f  709)  auctore  coaetaneo  anonyme. 

Eandsckr. :  Paris,  Nat-Bibl. St  Germ-n'^i^d 
mbr.  fol.  sec.  XI. 

Ausg.:  *  ed.  Surins,  Vit  SS.  15.  Janr.  —  *  m 
AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1070-1076.  —  'ai«- 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  ^'^ 
-98.  —  Auszug  •  ap.  Duchesne,  Hist  Fran. 
scr.  I.  p.  684.  —  *»  ap.  Bouquet,  Rec  in.  p,  622- 
624.  —  Translatio  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  9S-H-» 
—  De  casula  s.  B-i  ex  Vincent  Beflov.  spA-- 
histor.  lib.  VE.  c.  97  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  107^ 


Tita  s.  Boniti 
episcopi 


in  Gai- 


DE  B.  BONIZELLA  —  VITA  8.  BRENDANI 


1221 


—  De  eadem  casula  rhytbmus  antiquos  Und. 
p.  1077. 

Eri.-Sekr.:  Histoire  littönüie  de la Franoe.  IV.  1788. 
p.  42.  60. 

De  b.  Bonialla  ▼idua  Treqnandae  in  Senensi 
dioecesi  (f  1300)  in  AA.  SS.  Bell.  6.  Mai.  U.  p. 
121.  122. 

Acta  s.  Bonmercati  clerici  martyris  Fer- 
rariae  in  Italia  (f  1378). 

Ausg. :  ex  ms.  Italico  anonymae  Aagustinianae 
in  AA.  SS.  Bell.  19.  Jon.  UL  p.  940-942. 

De  SS.  BoBO,  Fausto,  Manro  ete.  martyribus 
Romanis  ex  actis  s.  Stepham  PP.  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  Aug.  I.  p.  20. 

Tita  s.  Bononii  abbatis  ord.  s.  Bened. 
in  monasterio  Lucediensi  in  Pedemontio 
(t  1026)  auctore  monacho  Lucediensi  ano- 
nyme synchrone. 

Ätisg. :  ^  mntato  stilo  ex  2  mss.  ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  historiis.  30.  Aug.  VE.  Colon.  1581. 
p.  654-660.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  267-276.  —  *tciederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  Aug.  VI.  p.  627-629.  —  Miracula»*ta. 
p.  630-634  c.  Pinii  comment.  p.  625. 

De  b.  Bonopari  eremita  in  dioecesi  Anneciensi 
in  Sabaudia  (saec.  XI)  R.  de  Bnckii  commenta- 
rius  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Oct  XIU.  p.  34. 

Vita  s.  Bonosae  Romanae  virg.  et  mar- 
trris  sub  Seyero. 

Ausg. :  ex  edit  Steph.  Capelli  de  Maradio  1589 
in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jul.  IV.  p.  21-23.  Cf.  Sollerii 
comment.  criticus  ibid.  p.  19-21. 

Passio  SS.  Bonos!  et  Maximiliani  mar- 
tyrum  Antiochiae  in  Syria  a.  363. 

Ausg.:  *ap.  Ruinart,  Acta  martyrum.  Paris. 
1689.  p.  664.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Aug.  IV.  p.  430-433. 

Erl.  -  Sehr. :  C  a  p  e  r ,  Comment.  nroevins  ibid.  p.  426-490. 
Tamayo,  Man.,  Discoreos  apoiog^ticos  de  las  reliqoias 
de  s.  Bonoeo  y  Maximiliano.  Baeza  1682.  4P. 

De  8.  Bonoiio  episcopo  Salemitano  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Mai.  ÜI.  p.  374. 

De  s.  Bonosio  episcopo  Trevirorum  (f  381)  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III.  p.  11. 

De  s.  Bosa  episcopo  Deirorum  Eboraci  in 
Anglia  (f  686)  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mart  II.  p.  10-12. 

Tita  Booonis  abbatis  Beccensis  auctore 
Milone  Crispino  cantore  Beccensis  coe- 
nobii  (cca.  1150). 

Aitsg. :  in  Lanfranci  Cantuariensis  arch.  opp. 
ed.  L.  d'Achery.  Paris.  1648.  fol.  Append. 

EH.- Sehr.:  Sammarthani,  Gallia  christiana  IV.  p. 
139  80. 

vgl.  ChioDioon  Beccensis  abb. 

De  s.  BoMlano  confessore  in  dioecesi  Laudu- 
nensi  in  GaUia  (f  886)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept 
I.  p.  304. 

Acta  s.  Botuidi  martyris  in  Suecia  inter 
a.  1076  —  1176. 

Ausg.:  ex  passionali  Bodecensi  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Jul.  Vin.  p.  636.  637.  —  Acta  altera 


ex  editis  a  Jo.  Vastovio  in  Vite  aquilonia  Und. 
p.  637. 638.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius  ibid, 
p.  635.  —  Vita  alla  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svec.  ü. 
sect  1.  1828.  p.  377-382.  —  Historia  s.  B-i  cum 
hymnis  et  anüphonis  auctore  BirgeroGregorii 
archiep.  IJpsaliensi  (f  1519)  ibid.  II.  sect  1. 
p.  383 -388  e  Breviario  Strengnensi  Holmiae  1495 
typis  impresso. 

Vita  8.  BotuM  abbatis  Ikanhoensis  in 
Anglia  primi  (f  cca.  700)  et  Adulfi  epi- 
scopi,  eins  fratris,  scripta  ab  auctore  sup- 
pari. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  s.  Ben.  saec. 

ni.  1.  p.  4-7.  —  *wiederh.  u.  ex  2  mss.  in  AA. 

SS.  Boll.  17.  Jun.  in.  p.  402-404.  —  Epitome 

Titae   Md.  p.  404.  —  Translation  es  ex  Jo. 

Capgravio  et  aliis  ibid.  p.  405.  —  Appendix 

de  translatione  reliquiarum  ap.  MabiUon  1.  c.  p.  7. 

JEV/.-Sq^.;  Papebroch,  Commentarins  praeTios  tnAA. 
SS.  BoU.  I.e.  p.  396-401. 

Vita  SS.  Bovae  abbatissae  et  Dodae  san- 
ctimonialis  Bemis  in  Gallia  (f  673). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  24.  April.  III.  p.  283- 
290.  —  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  543.  544. 

Vita  8.  Bovonis  »»  Vita  s.  Bobonis. 

Vita  Brachii  Penisini  et  gesta  ab  a.  1368 
-1424,  auctore  Johanne  Antonio  Cam- 
pano,  episc.  Interamnensi  seu  Aprutino 
(t  1477).  Libri  6,  vid.  (p.  183)  unt.  Cam- 
panus: Opera. 

Vgl.  Leonardas  Oriphius. 

De  SS.  Bradano  et  Orora  deaue  aliis  sanctis 
qui  olim  colebantur  in  insula  Mannia  in  mari 
Bibemico  (saec.  VII)  V.  de  Buckii  sy liege  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Oct.  VIII.  p.  887-890. 

De  s.  Brandano,  vid.  Vita  s.  Brendani. 

De  s.  Braulione  seu  Braulio  episcopo  Caesar- 
augustae  in  Hispania  (f  651)  Synopsis  historica 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart.  IL  p.  635-638. 

Vgl.  Braulio. 

Vita  s.  Bregwyni  archiepiscopi  Cantua- 
riensis (t  762)  auctore  Eadmero  mon- 
acho Cantuariensi  (f  1124). 

Ausg. :  *  ap.  Wharton ,  Anglia  sacra  II.  p.  184- 
190.  —  wiederh.  •  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V. 
p.  831-835;  —  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLIX. 
p.  753-760.  —  Vita  alia  auctore  (ut  videtur) 
Osberno  Cantuariensi  monacho  (f  cca.  1100)  ap. 
"Wharton  1.  c.  II.  p.  75-77.  (7/*.  Pinii  commentax. 
in  AA.  SS.  1.  c.  p.  827-831  u.  Hardy,  Descript 
catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p.  483.  —  De 
s.  Bregwino  episc.  et  conf.  ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  Angliae  fol.  43. 

Vita  s.  Brendani  seu  Braiidani  abbatis 

Cluainfertensis  in  Hibernia  (f  587)  auctore 

anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  Cotton.  Vesp.  A.  XIX.  ed.  Rees. 
Uandovery  1853.  8°.  —  La  legende  latine  de 
s.  Brandaines,  avec  une  traduction  inedite  en 
prose  et  en  poesie  Romanes,  publ.  par  Achille 


1222 


VITA  S.  BEIENDANI  -  TITA  S.  BRIGIDAE  VIRG.  SCOTICAE 


Jubinal.  D'apres  les  mss remontant  aux  11.- 

13.  siecles.  Paris  1836.  gr.  8°.  —  Yita  s.  B-i: 
jFuit  -vir  vite'  *  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap. 
C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  113-154.  — 
•  Excerpta  ap.  Colgan,  AA.  88.  Hibern.  I.  p.  723. 
724,  —  Vita  altera:  ,Inter  preclara  Ecclesie' 
ap.  C.  de  Smedt  1.  c.  p.  759-772.  —  Fragmen- 
tum  de  8.  B-o  ibid.  p.  945.  946.  —  Betha 
Bhrenainn  meic  Fhinnloghe:  ,B6atus  vir  qui' 
from  the  Book  of  Lismore  fol.  31^  ap.  Stokes, 
Lives  of  Saints  p.  99-116;  translai:  Life  of  Bre- 
oaiiin,  8on  of  Finnlugh  p.  247-261 ;  notes  p.  349- 
354.  —  St  Brandan;  a  medieval  legend  of  tbe 
sea.  Ed.  Tb.  Wrigbt,  for  the  Percy  Society.  Lon- 
don 1844.  8^  —  Ex  vita  s.  Brendani  abb.  ex 
cod.  Namurc.  31  in  Analect.  BoUand.  II.  p.  280.  — 
San  et  Brandan.  Ein  lateinischer  u.  3  deutsche 
Texte  hrsgb.  von  Carl  Schröder.  Erlangen  1871. 
gr.  8^  XIX.  196  pag.  Jk  4.  ( Vgl.  Germania  XVI. 
60;  Romanische  Studien.  I.  p.  553 ff.)  —  La  le- 
gende flamande  de  s.  Branden  et  sa  biblio- 
graphie  par  Louis  de  Backer  in  Miscellanees 
bibliographiques ,  publ.  par  Edouard  Rouveyre  et 
Oct.  Uzanne.  Paris  1878.  8".  —  Merkwürdige  Be- 
arbeitungen der  Br. -Legende  finden  sieh  unt.  d. 
Tit.:  Reisen  des  h.  Brandanus  in  Roman- 
tische u.  a.  Gedichte  in  altplattdeutscher  Sprache, 
aus  e.  Handschr.  der  akad.  Bibl.  zu  Helmstädt 
hrsgb.  von  P.  J.  Bruns  (Berlin  u.  Stettin  1798. 8*^) 
p.  159-216,  —  und  Reis  van  sinte  Brandaen 
in  Ph.  Blommaert,  Oud-vlaemsche  Gedichten  der 
XII,  Xin  en  XIV  Eeuwen  L  p.  91-120;  n.  p. 
1-28  (Gent  1838.41.  4<>);  —  Les  voyages  mer- 
veilleux  de  St.  Brandan  ä  la  recherche  du  paradis 
terrestre.  Legende  en  vers  du  12.  siecle  publ.  par 
Fr.  Michel.  Paris  1878.  8°  —  und  La  N  avigatio 
s.  Brendani  in  anticoVenoziano,  edita  [dal  cod.dell' 
Ambrosiana  D.  158.  inf.]  ed  illustr.  da  Francesco 
Novati.  Bergamo  1893.  8^  LVIII.  109  pag.  L8. 

Erl.-Schr.:  Birken  ho  ff,  Rieh.,  Ueber  Metrum  und 
Reim  der  altfranzosisehen  Brandanle^nde  in  Aus- 
gaben u.  Abhandl.  aus  dem  Gebiete  der  roman.  Philo- 
logie. VerOfTentl.  von  E.  Stengel.  Lief.  19.  Marburg 
1884.  gr.  80.  Jk2.  96  pag. 

Breie  ke,  K.,  £tnde  sur  la  flexion  dans  le  voyage  de 
St.  Brandan,  podme  angio - normand  du  12.  siöcle. 
Paris  1885.  8».  Jk  3. 

Falk,  Frz.,  Die  Druck kunst  im  Dienste  dor  Kirche. 
Köln  1879.  gr.  S».  p.  88. 

Goeje,  J.  de,  La  16gende  de  saint  Bmndan  (abb6  de 
Cluainfort  en  Irlande,  m.587).  Leide  1890.  8°.  36 pag. 

Hammer,  W.,  Die  Sprache  dor  anglonormannischen 
Braudanlegende.  Halle  a.  S.  1885.  8^. 

Hardy,  Descriptive  catalogue  of  materials.  I.  1.1863. 
p.  169.  no  458  -  470. 

Honschen,  G.,  Comment.  de  s.  Brendano  seu  Bran- 
dano  abbate  Cluainfortensi  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Mai. 
III.  p.  699-608. 

Mono,  üeborsicht  dor  niederlilndischen  Volksliteratur 
p.  100. 

Sant  Brandons  buch  u.  leben.  Erffordt  1518.  kl.  4^. 

Schirm  er.  Gast.,  Zur  Brendanus  -  Lebende.  Habili- 
tationsschrift. Leipzi'.?  1888.  gr.  b«.  75  pag.  M  1.20. 
Vgi.  Zeitschrift  für  deutsches  Alterthum  XXIII.  p. 
129.  257. 

Stein  wog,  C,  Die  handschriftlichen  Gestaltungen  der 
lateinischen  Navigatio  Brendani  in  Romanische 
Forschungen.  VII.  p.  1-48  (aucA  Hallenser  Dissert. 
1891.  8«). 

"Wien,  Max,  Das  VerhiUtniss  der  Handschriften  der 
anglonormannischen  Brandanlegende.  Inaug. -Dissert. 
Hallo  u.  Kisleben  1886.  8«.  60  pag. 

Zimmer,  Geschichte  cel tischer  Legenden  in  Zeitschrift 
für  deutsches  Alterthum.  XXXIII.  1889. 


Be  8.  Brotannione  episcopo  Tomitano  io  .Sct- 
thia  (t  cca.  380)  in  AA.  SS.  BoII.  25.  Janr.  II.  V 
621. 

Vita  s.  Brictii  episcopi  Turonensis  au- 
ctore  s.  Gregorio  Turonensi:  Hist. 
Franc.  11.  c.  1. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  histor.  13. 
Nov.  VI.  p.  288.  289. 

De  s.  Brictio  episcopo  Martalae  in  ümbrii 
Pinii  commeDt.  in  AA.  SS.  BoU.  9.  Jul.  11.  p.  697. 

Acta  s.  Bripidae  abbatissae  Eildariensi3  =  Vi:i. 
s.  Brigidae  virg.  Scoticae. 

Yita  s.  Brigidae  virginis  Faesulis  in 

Etruria  (saec.  IX)  auctore  Phil.  Viliann 
in  Vita  italica  s.  Andreae  diaconi.     . 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  245-247. 

Vita  s.  Brigidae  virginis  Scoticae  thau- 

maturgae,  Kildariensis  abbatissae  (f  52H. 
secundum  Usher  a.  657,  sec.  al.  a.  652) 
auctore  anonymo:  ,Puit  gloriosus  rei*. 
Libri  n. 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  Vit  SS.  1.  Febr.  —  -ex 
ms.  Hug.  Wardaei  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  1. 
p.  155-172.  —  Tita  alia  aactore  (ut  videtar' 
Animoso  seu  Animchado  ap.  Colgan,  AA.  S> 
Hiberniae.  11.  Lovanii  1647.  fol.  p.  546-567.  — 
Tita  alia  as.  Brogano  rhythmo  Hibemic-o  ci»m- 
posita  et  in  latinum  ad  sensum  litterae  ver<- 
ap.  Colgan  1.  c.  IL  p.  515-518.  —  Tita  alia  au- 
ctore s.  Chaeliano,  Chilieno  seu  CoelriH 
monacho  c.  740  {in  elegischen  Versen  gesehri*- 
ben)  *  ap.  Colßjan  1.  c.  II.  p.  582-599.  —  ^iciedtrk. 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  141-155.  —  Tita 
alia  (auctore  Cogitoso,  ut  creditur)  *  ed.  Sonu-. 
De  probatis  SS.  histor.  1.  Febr.,  parapkrastri.  — 
•  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  V.  2.  p.  625  (^  ed.  djv. 

I.  p.  413-424).  —  *ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibfm 

II.  p.  518-527.  —  Un  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I. 
p.  129-141.  —  ®  ap.  Messiugham,  Florilegiun 
insulae  Sanctonun.  Paris.  1624.  4®.  p.  189 -A»»- 
—  'ex  Canisio  ap.  Migno,  Patrolog.  lat.  LXXJI 
p.  775-790.  —  Tita  alia  auctore  Laurent i» 
Dunelmensi  priore  (f  1154),  initio  mutüa '^^^ 
ms.  Saimanticensi  ^in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I 
p.  172-182;  —  »ap.  Colgan,  AA.  SS.  ffibeni.  L 
(Trias  thaumaturga)  p.  567-582;  —  *okne  Ver- 
fassemamen  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hi^-T- 
niae  p.  1-76.  —  Tita  alia  auctore  Ultano  ll.* 
Concubar  episcopo  (f  c.  662) ,  vel  ut  aliis  videni' 
auctore  anonymo  *ed.  Surius,  De  probatis  SS 
histor.  1.  Febr.  —  *  ap,  Colgan  1.  c.  II.  p.  527- 
546.  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  118-129.  - 
Betha  Bhrigde:  ,Hii  sunt  qui*  correspondirt  i>» 
Allgem.  mit  der  vorhergefienden  Vita)  from  tL- 
Book  of  Lismore  fol.  11*  ap.  Stokes,  Lives  :f 
Saints.  1890.  p.  34-53;  translat:  Life  of  Bri-- 
p.  182-200;  notes  p.  318-336.  —  Appendix  I: 
De  diversis  s.  Brigidae  officüs  ecclesiasticis  3f 
Colgan  I.  c.  II.  p.  599-602.  —  Appendix  II  >»;: 
supplementum  Actorum  s.  B-ae  ex  aliornm  S> 
vitis  ibid.  p.  602-609.  —  Appendix  III:  I»^ 
Actorum  s.  B-ae  scriptoribus  ipsiusque  \ir^Ji> 


VITA  S.  BRIGITTAE  SüECICAE 


1223 


quibusdam  scriptis  ibid,  p.  609-611.  —  Appen- 
dix IV.  Elucidationes  Actomm  s.  B-ae  ibid,  p. 
611-626.  —  Appendix  V.  De  ecclesia  Kilda- 

rieDsi  ibid,  p.  626. 

lyi.'Sdir.:  Gertani,  Giac,  Lasantitaprodifriosa,  vita 
di  8.  Brigida  Ibernese ,  canonicbessa  regol.  di  s.  Agoet. 
Venetia  1677.  4<>;  —  teiederk.  Bologna  1696.  4P. 

CommentarioB  praevias  in  AA.  SS.  1.  c.  p.  99-118 
(B  -  ae  natalis ,  oelebritas ;  B  -  ae  acta ;  B  -  ae  patria ; 
a  quo  j  nbi  velata ,  eins  habitus ,  regala ;  Kildariense 
ot  alia  8.  B-ae  moDasteria;  an  Glastoniae  habitarit 
B-a?  an  Abemethi  apnd  Pictos  habitarit  b.  B-a? 
quando  obierit  s.  B  -  a ;  s.  B  -  ae  sepultora,  translatio ; 
s.  B-ae  inventio,  seconda  translatio,  III.  et  IV.  ca- 
pitis; 8.  B-ae  miracala;  s.  B-a  sanctonim  donia 
honorata;  nonnalla  de  8.  Gilda  qaaesita ;  s.  B-ae  in 
varios  sanctos  beneficia;  miracala  Bnspectae  fidel  s. 
B-ae  adscripta;  lectiones  de  s.  B-a). 

D  od t  van  Flensbnnr ,  J.  J.,  St.  Brigitte  en  hare  afleten 
te  Utrecht  in  Tydschritt  Toor  Geschiedenis  .  .  .  van 
Utrecht.  Utrecht  by  N.  v.  d.  Monde.  IX.  1848.  Sf>. 
p.  60. 

Fabricins,  Biblioth.  med.  et  inflmae  latinitatis  ed. 
Mansi  VI.  p.  304. 

Hardy,  Descript.  catalogno  of  materials.  I.  1.  1862. 
p.  lOö.  no  906 -851.  Haa. 

Meraade,  Noelde,  Vie  de  8.  Brigide,  vierge  tan- 
matorgne ,  fondatrice  des  monasteros  des  roligieuses 
de  rordro  de  s.  Aug.  aux  royaomes  d'Uibemle.  Tour- 
nay  1652.  8». 

O  * H an  1  an ,  Joa.,  Vitae  sanctorum  Hibemiae  II.  p.l  sq. 

(Roth,  Davi)  Brigida  thaumatnrga  sive dissertat. partim 
encomiastica  in  laudem  ips.  sanctae ,  partim  archaica 

ex  Sacra  et  antiqoa  historia  eccles ,  in  qua  elu- 

eidatur  prodigiom  ligni  aridi  rovirescentis  ex  attacta 
b.  Brigiaae  virg Paris.  1620.  12 mo.  Seiten. 

"Wrigt,  Th.,  Laurence  of  Durham  in  hie  Biographia 
Britannica  liter.  Jl.  p.  160-166. 

Tita  s.  Brigittae  Suecicae  seu  viduae 

Komae  (f  1373)  auctore  Bartholdo  de 
Borna  ord.  s.  Salvatoris,  confessore  gene- 
rali   monasterii  Brigittini   iuxta  Floren- 

tiam  quod  ,Paradisus'  vocatur.  Libri  3. 
Aiisg. :  in  AA.  SS.  Bell.  8.  Oct.  IV.  p.  495-533. 

—  Tita  altera  auctore  Birgero  Gregorii  archi- 
episcopo  üpsaliensi  (t  1519)  ibid.  p.  485-495. 

—  Vita  tertia  auctoribus  magistro  Petro  primo 
confessore  Vadstenensi  et  Petro  priore  Alva- 
strensi,  confessoribus  Birgittae  {ist  die  älteste, 
1373  geschriebene  Vita  s.  B-ae)  ap.  Fant,  Scr. 
rer.  Svecic.  UI.  sect  2.  1871.  p.  188-206;  cf. 
praefat.  p.  185-188.  —  Vita  sive  Chronicon  de 
s.  Brigitte  auctore  Margare ta  Clausdotter  ab- 
batissa  Vadstenae  seu  Vadstenensis  coenobii 
ord.  s.  Brig.  (c.  1430,  ist  schwedisch  geschrieben) 
*ex  gemino  cod.  ms.  (cum  vers.  lat.)  s.  1.  et  a. 
(saec.  XVII  fin.)  4°.  43  pag,  1  Exempl.  in  Berlin, 
kgL  Bibl.  —  'ex  codd.  mss.  cum  vers.  lat.  et 
notis  ed.  Ericus  Benzelius.  Upsaliae  1710.  4°.  — 
*  ap.  J.  E.  Rietz,  Scr.  Suecici  medii  aevi.  III. 
Lundae  1844.  p.  193-240.  —  "•  unt.  d.  Tit. :  Chro- 
nicon  de  genere  et  uepotibus  s.  B-ae  auct. 
Margar.  Clausdotter  ap.  Fant  1.  c.  III.  sect.  2. 1871. 
p.  207-216.  —  Bulla  canonisationis  d.  d.  Non. 
Uct.  1391  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  468-472.  -- 
Canonizatio  s.  B-ae  auctore  Petro  Amelio 
episcopo  Senogalliensi,  dein  arohiep,  Tarentino, 
tum  patriarcha  Gradensi  *  ap.  Mabillon ,  Museum 
Italioum.  II.  Lutet,  Paris.  1689.  p.  535-538.  — 
^wiederh.  ap.  Fant  1.  c.  III.  2.  p.  241-244.  — 
Excerpta  processu  canonizationis  s.  B-ae  ibid. 
p.  218-230.  —  Miracula  s.  B-ae  aliqua  selecte 
ibid.  p.  231-240.  —  Appendix  de  miraculis 


auctoribus  anonymls  (partes  6)  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  534-560.  —  Momenta  quaedam  itineris 
Hieit^olymiteni  s.  B-ae  ap.  Fant  1.  c.  III.  2.  p.217. 

Commentarii  historici  super  non- 

nullis  revelationibus  s.  Birgittae  de  rege 
Magno  Erici  et  successoribus  eins. 

Wol  nach  der  "Wahl  Erichs  von  Pommern  1896  von 
einem  Cleriker  aas  Lincöping  verfasst. 

Ausg. :  ed.  Annerstedt  ap.Fant,  Scr.  rer.  Svecic. 
m.  sect.  1.  1876.  p.  16-20. 

Revelationes  seu  über  reve- 

lationum  celestinm  s.  Birgitte  de  regno 
Swecie. 

Ausg. :  ed.  ex  recognitione  Joannis  de  Turre- 
cremate  ^  Roma  1488.  4*.  —  « Lubecae  1492.  fol. 
{Hain  n°  3204.)  —  '  Nurembergae,  p.  Ant  Ko- 
berger  1500.  fol.  —  Ubid.  1517.  fol.  —  Ubid. 
1521.  fol.  —  «Romae  1521.  fol.  —  Ubid.  1557. 
fol.  —  Olim  a  card.  Turrecremata  recognitee  et 
c.  notis  Gundisalvi  Duranti  ®  Romae  1606.  fol.  — 
»Antwerp.  1611.  fol.  —  »*  Romae  1628.  fol,  — 
**  xusamme7i  mit  Revelationes  s.  Hildegardis  et 
s.  Elisabethae.  Colon.  1628.  fol.  —  *•  olim  a  Joa. 
de  Turrecremate  recognitee  . . .  impr.  op.  S.  Hör- 
mann. Monachii  1680.  fol.  —  "  revelationes  se- 
lectee  . . .  textum  cognovit  A.  Heuser.  Coloniae 
1851.  12mo. 

Uebers.:  Certayne  reuelacyons  of  St  Bri- 
gitte with  an  epistle  of  S.  Bernarde,  called  de 
golden  epistle.   London,  Th.  Godfrey,  s.  a.  8®. 

Revelations  Celestes  et  divines  de  s.  Bri- 
gitte de  Suede  . . .  divisees  en  8  livres,  trad.  par 
Jac.  Ferraige.  *  Paris  1624.  4<>  et » Lyon  1649.  4^ 
—  'Avignon  1850.  4  tom.  in  2  vol.  12mo. 

Propheties  merveilleuses  de  madame  St.  Bri- 
gitte, jusqu'ä  present  trouvees  veritobles.  Lyon 
1536.  16^0. 

Prophetia  di  s.  Brigida,  con  un  Credo  et 
una  Salve  regina  vulgare:  et  doi  capitoli  della 
gloriosa  virgine  Maria  in  terza  rima  cöposti.  s.  1. 
1535.  4«. 

H.Birgittas  uppenbarelser.  £f  ter  gamla  hand- 
scrifter  utgif  na  af  G.  E.  Klemm  in  g.  (-4.  m.  d.  Tit.  : 
Samlingar  utgifna  af  Svenska  Fornskrift-Sällska- 
pet.)  Stockholm  1857  —  1862.  4  vol.  gr.  8°. 

The  four  revelations  of  St. Bridget  by Rieh. 
Whvtforde.  London  1531.  12mo. 

Revelacion  van  s.  Brigitten  van  den  leven 
ende  passie  0.  H.  Jesus  Christus  ende  sijnre  moe- 
der  Marien.  Antwerp.  1491.  8®.  Ooth. 

Santo  Birgitte  openbahringe.  Lübeck  1496. 
kl.  4°. 

Das  büchlin  d'hymlischen  Offenbarung  sant 
Birgiten.  Augsp.  1502.  4°.  u.  s.  w. 

Birgittae  v. Schweden himml. Offenbarungen, 
Gesichter  u.  s.  w.  Aus  d.  Lat.  durch  A.  Megerle. 
Cöln  1664.  2  vol.  4». 

Offenbarungen,  Ausgewählte,  der  h.  Bri- 
gitte.   Uebers.  von  A.  Heuser.  Köln  1851.  12mo. 

Erl.'Schr. :  Binder,  G.,  Die  heil.  Birgitta  von  Schweden 
u.  ihr  Klosterorden.  Jnbiläamsansg.  zum  5.  Centenar. 
der  Canon  isation.  München  1891.  gT.8f*.  XVI.205pag. 
Jk  2.20. 
S.  Birgitta,  ora  pro  nohis.  Memoriale  effigiatnm  li- 
brurum  prophetiaram  sive  visionum  b.  Brigidae  alias 


1224 


VITA  S.  BRIOCI  —  VITA  S.  BRUNONIS  ARCHIEP.  COLON. 


Birgittae  stirpis  regiae  de  remo  Snetiae.   Acoedit 

Vita  sea  legend«  cnm  miracims.  Bomae  1666.  fol. 

L8. 
Brinkmann.  A.,  Den  heilige  Biigitta.  EtknltwdusL 

Billede  fra  det  14.  Aarh.  Koebenhavn  1893.  8».  VUL 

419  pag. 
Bnena ,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  BoU.  Oct.  IV. 

p.  868-484. 
Burlamacchi.  O.,  Vita  della  s.  m.  a.  Brigida  dl 

Svezia.  NapoÜ  1709.  4P\  Firenze  1768.  4». 

Caps  in  8,  Beni.,  De  revelationibiis  Brigittae  Saedcae. 
Vitembergae  1716.  4». 

Clarns,  Lndw.,  Daa  Leben  der  h.  Brigitta.  Neabe- 
aibeitet.  Regenabnig  1866.  S».  240  pag.  Jk  2.26. 

Flayignv,  Comtesse  (Catherine)  de,  Sainte  Brigitte 
de  SnMe:  sa  vie,  ses  r6v6lations  et  ton  oeuvre. 
Paris  1892.  80.  XU.  626  pag.,  1  tob, 

Oerson,  Job.,  cancell.  Paris.,  Diss.  de  probatione 
spiritanm  deqne  visionibns  ac  revelationibns  novis 
cante  diindicandis ,  occasioDe  caoonisationis  Brigittae 
in  Constantienfd  concilio  a.  1416  die  Angnstini  edita, 
^ap.  Hordtj  Constant.  concil.  III.  prs.  3.  p.  28-88. 
*tn  Qersoni  opp.  ed.  Dnpin  p.  87-43;  48-49. 

Hammerich,  ^.,  Den  hellige  Biigitta  og  Kirken  1 
Norden.  KjSbenhavn  1868.  9fi.  JI.  360  pag.  OuUDcar- 
BieUung.  (Üobera.:  St.  Birgitta,  die  nordische  Pro- 
phetin nnd  Ordensstifterin.  Elin  Lebens-  n.  Zeitbild 
aas  d.  14.  Jahrh.  Deutsche  Ausg.  von  Alex.Michelsen. 
Gotha  1872.  gr.  8P.  XVl.  296  pag.  Ui4.60). 

:  Den  hellige  Brigitta  som  ForlOber  for  Re- 
formationen i  Norden.  Tale  ved  üniversitots  Befor- 
mationsfest  1861  m  Nordisk  Universitets-TidskrifL 
L  Kjöbenhayn  1862.  BP.  p.  88-102. 

Johannes  de  Turre  crem  ata  ord.  Praed.,  Apologia 
pft>  taendis  revelationibus  s.  Bixgittae.  Defensionee 
revelationam  s.  Birgittae  Vatzstenensis  ftictae  in  con- 
dlio  Basileensi  a.  1488  ap.  Mansi,  Collect^  conoil. 
X3CX.  p.  699-814. 

Oqu e n d 0 ,  Mig.  de ,  Vida  de  s. Brigida.  San  Sebastian 
1676.  40. 

Schwab,  J.  B.,  Johannes  Gerson.  Wänbnxg  1868. 
gr.  BP.  p.  864  ff. 

Vastovins,  Vitis  aqailonia.  Coloniae  1628.  fol.  p. 
97-110. 

Vie  admirable  de  s.  Brigitte  par  le  P.  Bin  et.  Leyde 
1634.  BP. 

Vie  de  s.  Brigitte  de  Saöde^  6crite  snr  lee  doooments 
anthentiques  par  ane  religieuse  de  l'Adoration  per- 
p^tnelle.  Paris  1879.  2  vol.  12  mo.  7  fr.  60  c. 
Vgl.  Diarium  Wazstenense. 
Vita  s.  Catharinae  Suec. 

Vita  8.  Brioci  episcopi  et  con£  in  Bri- 
tannia  Armorica  (420  —  515)  auctore  ano- 
nyme suppari. 

Handsehr,:  Angers,  Stadtbibl.  n«  730.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat  n®  1149.  —  Rouen, 
öffentl.  Bibl.  U 119  (olim  Hist.  70).  mbr.  sec.  X. 

Ausg.:  *  ed.  Fr.  Plaine  in  Analect.  Bolland. 
n.  1883.  p.  162-188;  —  Relatio  reliquiarum 
ibid,  p.  188-190.  —  ^tctederh,  unt.  d.  Tit.:  Vie 
inedite  de  s.  Brieuc,  eveque  et  conf.  Texte  latin 
avec  prolegom.  en  fran^.  par  Fran9.  Plaine.  Saint - 
Brieuc  1883.  gr.  8®.  2  fr.  50  c.  —  Vita  alia  ex 
officio  proprio  eccles.  8.  Brioci  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Mai.  I.  p.  92-94.  —  Historia  translationis 
ibid.  p.  94;  ef,  VE.  p.  539. 

Erl.'Schr.:  Devisen,  L.G.  dela,  La  vie,  les  miraclee 
et  les  Eminentes  vertus  da  S.  Brieuc,  prämier  evesqae 
de  l'eueschö  appel6  de  son  nom ,  sainct  Brienc.  En- 
semble, la  transiation  dee  relit^nes  dudit  sainct  Brieno 
.  .  .  S.Brievel627.  8P.  R6impnm6  par  L.  Pnrd'homme 
1873.  (Paris,  £d.  Roaveyre  1874).  18 mo.  Imprime 
avee  hat.  Ttrage  ä  240  exempl.  6  fr. 

Hardy,  Descript.  catalogae  of  materials.  I.  1.  1862. 
p.  108. 

Histoire  littöraire  de  la  France.  XXI.  1847.  p.  578. 

De  s.  Brfthuno  seu  Berethuno  abbate  Bever- 
lacensi  in  Anglia  (f  733)  in  AA.  SS.  BoU.  15. 
Mai.  ni.  p.  503. 


De  8.  Brithwaldo  sive  Berthwaldo  archiepi- 
Bcopo  Cantuariensi  (f  731)  in  AA.  88.  BolL  9. 
Janr.  I.  p.  597.  598.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  8& 
0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  5^.  529. 

De  8.  Brithwaldo  episcopo  Wintoniensi  in  An- 
glia (t  1045)  Un  AA.  SS.  BoU.  22.  Janr.  IL  p.  446. 

—  '  ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  s.  Ben.  saea  VI.  1. 
p.  473-475. 

De  8.  Britonio  episcopo  Trevirensi  (-f*  cca.  386) 
in  AA.  SS.  BoU.  5.  Mai.  H.  p.  11. 

Tita  b.  Brocardi  prioris  generalis  se- 

cundi  ord.  s.  Mariae  de  Monte  Carmelo 

in  Palaestina  (f  cca.  1221)  auctore  ano- 

nymo. 

Äuag. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Sept.  I.  p. 
578-582.  Cf.  Yeldii  comment  praevios  ibid,  p. 
576-578. 

De  s.  Brothono  et  s.  Gwendoiina  cultis  in 
WaUia  (saec.  VI)  Tinnebroekii  notitia  in  AA.  SS. 
BoU.  18.  Oct  Vni.  p.  358. 

De  8.  Bnigaoio  episcopo  Bath-Maghensi  in 
Hibernia  (f  ante  med.  saec.  VI)  Q.  de  Smedtii 
notitia  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.  343-345. 

Tita  s.  Bnini  seu  Brunonis  ABtensis^ 

Signiensium  episcopi  et  abbatis  Montis 
Casini. 

Ausg. :  ^  edita  Hb.  IV.  c.  33  Chronici  Casinensia 
a  Petro  Diacono  prout  eam  disposuerat  Leo 
episc.  et  card.  Ostiensis.  —  '  wiederh.  ap.  Migne. 
Patrolog.  lat  CLXIV.  p.  89-96. 

De  8.  Brunone  epiaoopo  Herbipolensi  (f  1(M5) 
Henschenii  comment  lüstoricns  in  AA,  SS.  BoU. 
17.  Mai.  IV.  p.  38-40.  —  Miracula  a.  1202  et 
1203  patrata  ibid,  p.  40.  41.    Gf.  VII.  p.  802. 

ErL'Sekr. :  Baier,  J.,  Der  h.  Bruno  Bischof  ron  'Wttx- 
bnrg  als  Katechet.  Ein  Beitng  zur  deatachec  Schal- 
geschichte. Wttrzboig  1898.  gr.  9».  167  pag.  Jlk2. 

De  8.  Bninone  episoopo  Verdemi  (f  ocsu  975) 
ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  501. 
502. 

Tita  s.  Brunonis  archiepiscopi  Colo- 
niensis  (f  965),  fratris  Ottonis  M.  imp., 
auctore  Euotgero  seu  Rotghero  Be- 
nedictino  seu  clerico  Coloniensi  ad  8. 
Pantaleonem. 

Von  Bedeutnng  fOr  die  Geschichte  der  Sachsen ,  das 
Reiches ,  der  Kirche ,  sowie  Ar  die  Sittengosch.  Dent9eh> 
lands.  Qeschriehen  966  oder  967. 

Handsckr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n»  329-341. 
mbr.  sec.  XV.  fol.,  ehemals  in  Cöln;  n®  7460.  sec. 
Xin.  —  Wolfenbüttel,  mbr.  sec.  XV.  76.  14. 
ms.  Aug.  fol.  Vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  253. 

Ausg.:  ^ ed.  Surius,  Vit  SS.  11.  Oct  V.  p.  701 
(ed.  Colon,  a.  1617.  11.  Oct  p.  163-175).  —  'ap. 
Leibnit.,  Scr.  rer.  Br.  I.  p.  273-289.  Sekiechter 
Text.  —  *in  ÄJl.  SS.  BoU.  11.  Oct  V.  p.  765- 
788.  —  *  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  254-275. 

—  *  in  usum  scholar.  ex  mon.  0«rm.  recadi  fecit 
Pertz.  Hannov.  1841.  8°.  60  ^  Varianten  daxu 
ed.  B.  Simsen  in  Archiv  für  die  Geschichte  des 
Niederrheins.  VII.  p.  167-172. —  ^tciederh,  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIV.  p.  941-978.  — 


VITA  S.  BRUNONIS  ARCfflEP.  COLON.  —  VITA  S.  BRüNONIS  QÜERF. 


1225 


^Brachstücl:  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  124; 
X.  p.  360. 

Uebers.:  deutsch  von  J.  v.  Jasmund.  Berlin 
1851.  8*  (==  Qeschiobtschreib.  d.  deutschen  Vor- 
zeit. X.  Jahrh.  3.  Bd. ;  2.  Aufl.  =»  Geschiohtschr. 
Bd.  30.  Leipzig  1890). 

Yita  s.  Brtmonis  eiusdem    alia 

auctore  anoiiTino  saeculi  XTT  med. 

Viel  später  als  die  Torhergehende  Vita  geschrieben, 
hat  manches  ans  Rnotger  geschöpft. 

Handsehr.:  Brüssel,  \.  Bibl.  n^  329-341. 
mbr.  sec.  XV. 

Atisg. :  *  zuerst  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  275 
279.  Varianten  daxu  ed.  B.  Simson  1.  c.  VII.  p. 
163-165.  —  *wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXIV.  p.  977-988.  —  Epitaphium  s.  B-s 
^  ed.  Surius  1.  c.  —  •  ap.  Leibnit.  1.  c.  I.  p.  290. 
—  «  in  AA.  88.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  790.  Cf.  Ri- 
golotti  nota  ibtd.  Suppl.  p.  80*.  —  Epitaphium 
aliud  ap.  Dummler,  Geschichte  des  ostfränki- 
schen  Reichs.  L  Berlin  1862.  p.  594.  —  Testa- 
men tum  s.  B-s  *  ap.  Miraeum.  —  *ap.  Leibnit. 
1.  c.  I.  p.  289.  290.  —  ■  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
788-790.  Ueber  alte  Abschriften  desselben  vgl. 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  VIII.  p.  191. 

Erl.'Sekr.:  Aschbach  in  Niedeirheinisches  Jahrbach. 

1843.  p.  22-41. 
Byens,  Conunentar.  praevios  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  698-764. 
Cardaans,  H.,  Zar  Vita  s.  Brononis  aactore  Raot- 

gero  in  Chroniken  der  deatschen  Stftdte.  XII.  p.  LV. 
Contzen,  Die  Geschichtschreiber  der  sächs.  Eaiser- 

zeit  p.  116-120. 
Dieraaor,  Job.,  Raotger  and  der  Aafstand  von  dö8. 

Eline  krit.  Untetsnchun^r.  1866  m  BQdingers  TJnter- 

sachongen  zor  mittlem  GescMchte.  II.  I^ipzag  1871. 

gr.  &o.  p.  1-62. 
DOnnises  in  Jahrbficher  des  deatschen  Reichs,  hrsgb. 

von  L.  Ranke.  1.  8.  p.  64  -71. 
D  Um  ml  er,  E.,  Za  Raotgers  Leben  Bronos  «n  For- 

schangen  zor  deatschen  Geschichte.  XU.  G^ttingen 

1872.  p.  446.  446. 
Giesebrecht,  W.,  Geschichte  der  Kaiserzeit  I.  p. 

742  (2.  Aafl.  I.  p.776;  6.Anfl.  1. 1881.  p.  321- 831.  401 

-408.  431-436;  vgl.  p.  817. 826. 829). 
Janssen  in  Annalen  des  Niederrheinischen   histor. 

Vereins.  I.  Kliln  1856.  p.  85. 
Krüger,  E.,  Bransl  Enbischofs  von  KOln  Einflass  aaf 

Kirche  and  Schale  in  Lothringen ,  mit  besonderer  Be- 

rücksichtigang  seiner  SchOler.  Diss.  1876.  8^.  50  p(xg. 
Manitias,  M.,  Za  Rahewin,  Raotger  [vita  s.  Bra- 

nonis] .  .  .  in  Neaes  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XII. 

1887.  p.  369. 370. 
Martin,  C,  Beitrage  zar  Gesch.  Branol  von  CÖln. 

Progr.  d.  Gymn.  and  der  höh.  Büigerschale.  Wesel 

1878.  40. 
Maarenbrecher.  G.,  De  historicis  X  saecali  scri- 

Storibas ,  qai  res  ab  Ottone  M.  gestas  memoriae  tra- 
ideront.  Uiss.  Bonnae  1861.  BP.  p.  24-27. 

:  «n  FoTschangen  z.  deatschen  Geschichte.  IV.  p. 

567-698,  gegen  Bommei. 

Die  Kaiserpolitik  Ottos  I  in  v.  Sybels  Histor. 


Zeitschrift.  Bd.  V.  p.  130  fT. 
Meyer,  Ern.,  DeBrnnonel  archiep.  Coloniensi,  Lotha- 

nngiae  dnce  qaaeetiones  VII.  Diss.  Gryphiswaldens. 

Berolini  1867.  9>.  36pag. 
Pfeiffer,  Job.  Phil.,  Uist.  -  kritische  Beitrftge  zar 

Gesch.  Bronsl,  Erzkanzlers,  Herzogs  von  Lothringen 

and  Enbischofs  von  KOln.  (963—966.)  CöIn  1847. 

8».  47pag. 
P  i  e  1  e  r ,  Erzbischof  Brano  I  von  KOln.  Progr.  d.  Gymn. 

Arnsberg  1851.  4^ 
Rommel,  Otto,  Der  Aalbtand  Herzog  Ladolfs  von 

Schwaben  in  Forschangen  z.  deatschen  Geschichte. 

IV.  p.  121-158. 
Schatze,  Frdr.,  De  Branonis  I  archiep.  Colon,  orta 

et  stadiis  praecipaisqae  rebas  ab  eo  gestis.  Dissert. 

Balis  Sax.  1867.  gr.  8».  44pag, 


Strebitzki,  Qaellenkritische  üntersachangen  zar 

Gesch.  des  EnbischofB  Br.  von  KOln.  Pn^.  d.  Gymn. 

Neustadt  in  Westpr.  1875.  4». 
Vogel,  Ratherias  von  Verona  I.  p.l56ir. ;  II.  p.  14-18. 
Wattenbach,  Deatschlands  Gesohichtsqaellen  p.  184 

(6.  Aafl.  I.  1886.  p.836;  6.  Aafl.  L  1898.  p.  321-823. 

360.  361). 
Zimmermaan,  0.,  BranI  Erzbischof  von  KOln  and 

die  in  den  Schalen  seinerzeit  gepflegte  Wissenschaft. 

Diss.  s.  a.  8^.  31  pag. 

Tita  s.  Bninonis  archiepi8Copi*)  gen- 
tium et  Prussorum  apostoli  seil  Qtierftir- 
tensis  et  martyrom  18  sociorom  in  Prussia 
(f  1009)  auctore  Thietmaro  episcopo 
Merseburgensi. 

Ausg. :  ex  cod.  ms.  et  edit.  Reineccii  in  A A 
SS.  BoU.  14.  Febr.  IL  p.  798.  Cf.  p.  796.  Vgl. 
die  folgenden 

Acta  s.  Bninonis -Bonifacii  martyris. 
Ex  chronico  Dietmar!  et  Vita  s.  Ro- 
mualdi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jon.  VI.  1.  p.  223 

-  225.  Hier  ist  die  Vita  ex  Thietmaro  nur  wie- 
derholt u.  aus  d.  Vita  s.  JRomualdi  vermehrt. 

Vgl.  Yita  s.  Bonifacii  archiep.  apost.  c.  Basslam. 

Epistola  8.  Brunonis  archiep.  ad 

Henricum  11  imper. 

Sehr  merkwürdig  and  lehrreich.  Wichtig  fttr  die  Poli- 
tUc  dieses  Fürsten. 
Ausg. :  ^  hrsgb.  von  Alex.  Hilferding  in  einer 
russischen  Zeitschrift,  Moskau  1856.  —  '  mit  Ver- 
besserungen hrsgb.  von  Jaffe  ap.  Miklosich  u. 
Fiedler,  Slav.  Biblioth.  II.  Wien  1858.  p.  307.  — 
'  ap.  W.  Oiesebrecht,  Gesch.  der  d.  Eaiserzeit 
2.  Aufl.  n.  p.  648-651;  3.  Aufl.  IL  p.  667-670; 
4.  Aufl.  n.  p.  689-692;  vgl.  p.  104-109.  —  *ap. 
Bielowski,  Monum.  Poion.  bist  I.  p.  224-228, 
mit  Facsim.  [deutseh  hrsgb.  von  Zeissberg  im 
Sitzungsber.  der  Wiener  Akad.  der  Wissensch. 

LVn.  p.  353;  ef  p.  352.  n.  3]. 

Erl.'Sehr.:  Cohn,  Adf.,  Kaiser  Heinrich  O.  Halle  1867. 
p.  106. 
H 1  r  s  c  h  -  P  a  b  s  t ,  Kaiser  Heinrich  II.  Bd.  II.  p.  272.  Anm. 
Zeissberg,  H.,  Die  öffentliche  Meinung  im  XI  Jiülirh. 
über  Deutschlands  Politik  gegen  Polen  in  Zeitschrift 
f.  d.  Österreich.  Oymnasion.  1868.  p.  83-100  {Bnms 
Brief  bildet  den  Mtttdpunkt  der  Abhandlung). 

Martirium  s.  Brunonis  archiep.  nar- 

rante  Wiperto,  eins  comite. 

Kurzer  aber  Iflgenhafter  Bericht. 
Ausg. :  ^  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  579.  580. 

—  •  ap.  Bielowski ,  Mon.  Polon.  bist  I.  p.  229.  230. 

Sri.- Sehr.:  Bruno  Apostolus  oder  des  römischen  Apo- 
stels in  Preussen  Branonis  Leben ,  Todt .  Verehrung, 
wie  auch  der  zu  Querfurdt  entstandene  Oster- JMüirkt, 
Ton  D(a7.)  S(igism.)  B(üttner).  HaUe  1714.  &>.  Mü 
xwei  Kupfern, 

G ieseb recht,  W.,  Erzbischof  Brun-Bonilhcias,  der 
erste  deutsche  Missionar  in  Preussen  in  Neue  Preus- 
sische  Provinadalblätter.  3.  Folge.  Bd.  I.  Königsberg 
1858.  80.  p.  9 -28.  {^Es  gibt  auch  SeparaiaMrücke,  aber 
nicht  im  üandel.  —  Auch  in  seinen:  Deutsche  Beden, 
p.  29-54). 

6iesebrecht,L.,  Wendische  Geschichten  III.  p.90S. 

Heine,  H.,  Der  heil.  Brun  von  Querfurt ,  der  Apostel 
der  Petschenegen  und  die  Entstehung  des  Querfurter 
Wiesenmarktes.  Nach  den  neuesten  Forschungen  be- 
arbeitet. Querfurt  1877.  Sfi.  27  pag.  50  4. 


*)  Bruno  wird  bald  arehi 
Er  ist  Verfasser  der  Vita  9.  A 
Vita  g^uinque  fratnan  Paloniae. 


,  bald  qaisoopue  genannt, 
«p.  Pragensie  und  der 


1226 


VITA  S.  BRÜNONJS  EP.  SIGNIAE  —  VITA  BÜRCHAEDI  COMITIS 


Kolberg,  A.,  Der  h.  Bruno  von  Qaerfnrt,  zweiter 
Apostel  vonPrenssen.  I.Thl.  Geschichte  des  h.  Bmno 
in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  u.  Alterthamskande  Erm- 
lands.  Jahrg.  VIII.  1884  —  86.  Braunsberg.  p.  1-108 
(auch  besonders  abgedruekt:  Braunsberg  1^.  gr.  8^). 

Mabillon,  De  s.  Bnuione  archlepiscopo  Rnssonim  et 
mart.  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.YI.  1.  p.  79-81. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsqnellen.  6.  Aufl. 
I.  1886.  p. 830 -832 ;  6.  Aoll.  I.  1893.  p.  854. 365. 

Zeissberg.  H.,  Die  Kriege  Kaiser  Heinrichs II  mit 
Herzog  Boloslaw  I  von  Polen  in  Sitzungsberichte  der 

Ehil.  -hist.  Gl.  der  Wiener  Akad.  der  Wissenschaften 
.VII.  1868.  p.  846-869;  vgl.  Zeitschrift  f.  d.  »sterr. 
Gymnasien.  1867.  p.  381  IT.,  1868.  p.  89  ff. 
Vgl.  Bruno  Querfurtensis. 

Vita  s.  Brunonis  episcopi  Signiae  in  La- 

tio  (f  1123)  auctore  anonymo  (ante  1206). 

Es  sind  30  kurze  für  den  kirchlichen  Gebranch  be- 
stimmte Lectionen. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  478- 

488.   Cf.  SoUerii  commentar.  praevius  ibid.  p. 

471-478.     Vgl.  Bruno  ep.  Sign. 

Vita  s.  Brunonis  fundatoris  ordinis  Car- 

thusianorum  (f  1101)  in  Calabria  auctore 

primonim   quinque   Carthusiae   priorum 

Chronologe  anonymo. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  Colon,  in  A A.  SS.  Boll.  6.  Oct. 

III.  p.  703-707.  —  '  tciederh,  ap.  Migne,  Patrolog. 

lat.  cm.  p.  481-492.  —  Vita  altera  auctore 

Francisco  a  Puteo  Cartusiae  Maioris  prioro 

^  Basileae  cca.  1515.  —  *  wieder h.  in  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  707-724  —  u.  'ap.  Migne  1.  c.  p. 

491-526.  —  Vita  tertia  e  vitis  per  Puteanum 

et  Blömenvonnam  scriptis  a  Surio  collecta  '  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  724-736.  —  ^wiederh.  ap. 

Migne  1.  c.  p.  526-552.  —  Vita  qnarta  auctore 

Zacharia  Benedicto,  Vicentino,  monacho  Car- 

thus.  (in  Hexametern  um  1508  geschrieben)  ^  in 

Brunonis  oper.  Paris,  ap.  Jod.  Badium  Ascen- 

cium  1524.  fol.  —  '  in  eiiisd.  oper.  ed.  Theod. 

Petrei.  Colon.  1611.  1640.  fol.  —  "tn  eiusd.  oper. 

ed.  J.  Morocurtius.  Antverp.  1640.  4^  —  Epi- 

stola  encyclica  qua  eins  mortem  nuntiarunt  di- 

scipuli  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  736.  —  Tituli 

funebres  seu  divei-sae  ad  epistolam  praecedentem 

responsoriae  ibid,  p.  737-765.  —  Appendix  seu 

supplementum  ad  gloriam  Sancti  posthumam  ibid. 

p.  766-777  {tciederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  605-633). 
Erl.' Schar. ;  Alf  an  ra,  Joaq.,  Vida  del  patriarca  s.  Bmno, 

y  principio  de  an  religion,  qne  lundo  en  los  mny 

asperos  montes  de  Cartuxa.  Compendio.  2.  ed.  Sala- 

mancal791.  4®.  270  pag. 
Byeos,  Commentar.  praeTias  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  491-703  {iriederh.  ap.  Migne  1.  c.  CLII.  p.  9-482). 
Capello,  P.,  Vita  di  san  Brunone,  fondatoro  dei  Car- 

tosini ;  libri  8.  NouTille-sous-Montreail  1886.  8°.  VII. 

424  pag. 
Desiderio,  Qiac.,  Vita  di  s.Bmno.  Bologna  1657.  4^. 

282  pag. 
Dncreux,  £mm.,  Vie  do  s.  Brauon ,  instituteur  de 

Tordre  des  Ghartrenx.  Ronen  1812.  i2mo. 
Faria,  Basil.  de,  Vida  do  patriarcha  s.  Bruno,  fnn- 

dador  da  Cartuxa.  Lisboa  1649.  4<^ 
de  Fracy,  Vie  do  s.  Bmno,  fondatenr  des  Cbiirtreux. 

Avoc  div.  remarques.  Paris  178f).  BP. 
Galerie  do  s.  Bruno,  fondateur  do  Tordre  des  Char- 

treux ,   peinte  par  Lesueur.  Paris  1826.  25  planches, 

et  portr.  gr.  49. 
li  a  n  f  r  a  n  c  u  s ,  Jo. ,  Vita  s.  Brunonis ,  Cart.  patriarchae. 

S.  1.  ot  a.  (Romae  c.  1630.)  Quer -4°. 
Lofebvre,   F.  A.,   Saint  Bruno  et  I'ordre  des  Char- 

treux.  Bar -lo-Duc  1881.  2  vol.  Bfi.  16  fr. 
Launoy,  Jo.  do,   Defonsa  Romani  breviarii  correctio 

circa  historiam  s.  Brun(»nis ,  seu  de  vera  causa  se- 

ces.sus  s.  Brunonis  in  cremum  dissertatio.  Paris.  1646. 


9>.  —  wiedsrhoU  Argentoreti  1656.  Bf>.  ibid.  1C70.  $\ 

160  pag. 
Le  Conteulx,  Gar.,  Annales  ordinis  Cartrtrienfl«.  I. 

Monstrolii  1887.  4''.  p.  m-cxvin:  vila  s.  Bmnomg. 
Madariaga,  Juan  de,  Vida  del  seraficw  padre  san 

Bmno  patriarca  de  laCartttxa.  Valencia  1596.  kl.  4". 
M  a  1 1  a  n  t  s ,  Peeter ,  Leven ,  denghden ,  minücelen  eD>le 

gratien  van  den  h.  Bmno ,  instelder  van  het  orden 

der  Cartiiaijsers.  Antwerpen  1673.  8'\  Sdw  «Mtten. 
Morocurtins,  J.,  Bmnonins.    S.  Brunonis  Cartns. 

vita  iuxta  Franciecom  a  Pnteo.  Carmen.  Antvcrj*. 

1540.  4«.  54  fol. 
Pen timal li ,  Heleagro ,  Vita  del  gr.  patriarca  a. Brac» 

Cartusiano ,  dal  Surio  et  altri  antori  lat.  listretta  in 

ling.  Ital.  Roma  1622.  9>. 
Saussaye,  Andr^  dn ,  Epistola  de  cansa  conversioms 

8.  Bmnonis.  Paris.  1646.  8^. 
Tappert,  Dion.  Mar.,  Der  heil.  Bruno,  Stiftor  dv> 

Karthäuser  -  Ordens ,  in  seinem  Loben  and  TVirkeu. 

Luxemburg  1872.  gr.  8f>.  628  paa.  Jk*. 
de  Tracy,  Vie  de  s.  Brunon,  fondatenr  des  Chartr^nx. 

avec  diverses  rMnarquos  sur  le  mdme  ordre.   Pari^ 

1785.  12mo. 
Tromby,  B.,  Storia  crltica  ...  del  patriarca  s.  Bm- 

none  e  del  suo  online.  Napoli  1773—77.  7  vol.  fcA. 
Tugenden,  Wunder  nnd  Leben  des  h.  Bmno.  Ant- 
werpen 1673.  12mo.  Mit  16  Kupfern. 
Vie  de  s.  Bmno,  fondatenr  de  I'ordre  des  Chartreax. 

d'aprös  los  tabjeaux  de  Le  Sueur,  conserrtis  k  la 

Grand  -  Chartrouse.    R^petition  de  la  collection  <ia 

Ijonvre  reprodnite  en  phutotypie.    Texte  tradoit  >i^ 

Lanrent  Snrins  par  nn  religienx  de  Tordre,  accora- 

pagnö  d'une  ötnde  critique  de  cette  repötition  cr>ia- 

par^e  anx  originanx  par  Z6non  Fidrc.   Lyon  ISsü. 

4«.  15  ft". 
Villereye,  Ant.,  Vie  de  b.  Branon.  Paris  18i]6.  fe". 
Vita  del  gran  patriarca  s.  Bmno  Cartusiano.  Dal  Siri.-. 

et  altri  antori  latini  .  .  .  descritta,  e  da  Mc'.e4:rr< 

Pentimalli . . .  ristretta  in  lingoaitaliana.  Imprtis«^i••Lr 

2a.  Roma  1622.  8°. 
Z  a  n  o  tt  i ,  Ercole  Maria ,  Storia  di  s.  Bmnone  patriarm 

del  sacro  online  Cartusiano.  Bologna  1741.  4l'. 

Vita  s.  Brynoiphi  episcopi  Scarensi> 
(t  1317)  in  Suecia. 

Ausg. ;  *  s.  1.  et  a.  (Lubecae,  Ghotan  cca.  l-t^i. 
4<».  Vgl.  Aurivill,  Catal.  bibl.  üpsal.  L  p.  141.  - 
^  photolithographiii  af  G.  E.  Elemming  med  hans 
uppsats  ,Oin  vita  B-iS  Stockholm  1870.  4^  -Vwr 
75  Exempl.  gedruckt.  —  *ed.  1'  wiederh.  ap.  Fanr, 
Scr.  rer.  Svecic.  III.  sect.  2.  1871.  p.  138-185. 

Erl. -Sehr.:  Honschen,  Commentar.  historicns  d«  ^, 
Brynolpho  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  925.  JO'. 
Mansi,  Concil.  XXVIL  1784.  p.  871-873;  XXVffl. 
p.  930-936. 

Vita  8.  Bucoli  episcopi  Smymensis  (t 

cca.  100). 

Ausg. :  ex  novo  anthologio  graeco  in  AA.  SS. 
Boll.  6.  Febr.  I.  p.  767.  —  Alia  vita  ex  atti- 
s.  Polycarpi  26.  Janr.  ibid.  p.  767.  768. 

Miracula   Burchardi  III    archiepiscopi 

Magdeburgensis  (d.  21.  Sept  1325  oceisi}. 

Ausg.:  ed.  W.  Schum  in  Neues  Archiv  d.  G►*^. 

f.  ä.  d.  Gesch.  XII.  1887.  p.  588-590;  cf,  p.  5865. 

Tita  Burchardi  comitis  Melodimensi^ 
et  Vindocinensis  (f  1012)  qui  apud  Hug<>- 
nem  Capetuin  et  Robertum  eius  filium 
gratiosus,  auctore  Odone  monacho  S. 
Mauri  Fossatensis,  qui  eam  scripsit 
a.  1058. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  Colb.  3778. 15. 
sec.  X;  —  St.  Germ,  n*^  509. 

Ausg. :  *  ap.  Jacob.  Du  Breul ,  SuppIementiiLn 
antiquitatum  urbis  Farisiacae.  Paris.  1614.  4®.  j«. 


VITA  S.  BURCHARDI  EP.  HERBIPOL.  —  DE  S.  BUSIRIDE 


1227 


147-1()6.  —  'ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  115-125.  —  "äp.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  349- 
360.  —  *  nach  Duchesne  ap.  Migne,  Patrolog. 
Ist.  CXLIII.  p.  847-862.  —  * unt.  d.  Tit.:  Vie 
de  Bouchard  leVenerable,  O*  de  Vendome,  de 
Corbeil,  de  Melun  et  de  Paris  (10.  et  11.  siecles), 
par  Eudes  de  Saint -Maur,  publ.  par  Charles 
Bourel  de  La  Ronciere.  Paiis  1892.  8«  (=-  Col- 
lection  de  textes  p.  s.  ä  l'etude  et  k  l'enseigne- 
ment  de  l'histoire.  XIII). 

Uebers.:  franxösisch  par  Sebast  Rouilliard 
'  in  seiner  Histoire  de  Melun.  Paris  1628.  4^  — 
^einxeln  unt  d.  Tit.:  La  vie  de  hault  et  puis- 
saot  SSeign.  M.  Bonrchard,  comte  de  Melun,  Cor- 
beil et  Paris.  Soubs  les  regnes  de  Hues  Capet 
et  Robert,  l'an  1000.  Composee  environ  l'an  1058 
pai*  Odon  (Endes)  religieux  de  s.  Mor  des  Fossez 
. . .  ibid.  1628.  4".  —  •  publ.  en  lang,  f rang,  par 
Guizot,  Collect.  VII.  p.  3-28  (Paris  1825). 

A  ita  s.  Burchardi  episcopi  Herbipolen- 
sis  seil  Wirziburgensis  (f  754)  auctore 
anonymo:  .Terrenarum'. 

V  7 

Der  Verf.  nrass  vor  964  gelebt  haben ,  nicht  sehr  be- 
deutend. 

Handschr.:  Carlsruhe,  n*  84  (69.  VIL  18). 
mbr.  sec.  XI.  fol.  f.  83.  —  Erlangen,  Un.-Bibl. 
n«»  321  (olim  268)  mbr.  sec.  XIII.  fol.  min.  — 
München,  Staatsbibl.  Lat.  n«  9506  (Alt.  sup.  6). 
mbr.  sec.  XII.  fol.  max. ;  —  n»  22244  (TV'indb.  44). 
mbr.  sec.  XII.  fol.  max.  —  St.  Gallen,  Stiftsb. 
n"571.  mbr.  sec.  IX.  4*^  mai.  —  Wien,  Hofb. 
n°  577  (hist.  eccl.  138).  mbr.  sec.  XU.  4°. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  IV.  2.  p. 
651-657  (*ed.  Basnage  III.  1.  p.  1-3).  —  »trtc- 
derh.  ap.  Mabillon,  AA.SS.  o.  s.Ben.  saec.III.  1.  p. 
700-703.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p. 
573-575.  —  *ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  1.  p.  47-50.  —  Vita  alia  auctore  ano- 
nymo. Libri  3  [von  geringem  Werte  j  Ueberarbei' 
iung  der  vorhergehenden  Vita.  Ihr  Verf.  tcar 
Mönch  des  St.  Andreasklosters  bei  Würxburg  %u 
Anfang  des  12.  Jahrh.;  sein  Name  Egilward 
beruht  nur  auf  einer  Angabe  des  Trithemius. 
{Handschr. :  0  x  f  o  rd ,  XJn.-  Bibl.  Bodl.  Land  Mise, 
n"  163.  mbr.  sec.  XV.  fol.  max.  —  Würz  bürg, 
Un.-Bibl.  nM54.  chart.  a*  1588.  fol.  —  n«»  96. 
Chart,  sec.  XVI— XVIIL  4°.  fol.  42-61)1  *  omissis 
indice  eapite,  carmine,  prologo,  lib.  IL  e.  9  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  hist.  14.  Oct.  V.  p.  741-758. 
—  'ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  ed.  Basnage  III.  1. 
p.  5-7.  —  *omisso  libro  I  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  sec. in.  1.  p.  703 -7 18.  —  '•auctore  Egil- 
wardo  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p. 
575-594.  —  *Capitel,  Prolog,  lib.  I.  II  auszugs- 
weise y  lib.  III  ganx  auctore  ut  traditur  Egil- 
wardo  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  50-62.  —  ^Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.  670.  671.  —  Vita  metriea  per  Jo- 
hannem  de  Luterbech,  oriundum  de  Erfordia, 
presb.  et  conventualem  S.  Stephani  Wirziburgensis 
(cca.  1350)  consoripta  ap.  Gropp,  Collect,  noviss. 
Script.  Wirciburg.  L  1741.  p.  800-808. 

Erl.-Sehr.:  Bnens,  Comment.  praevius  in  AA.SS. Boll. 
1.  c.  p.  6Ö7-573. 
Lorenz,   Deutschlands  Qeschichtsqaellen.  3.  Aufl.  I. 
1886.  p.  155. 


Nürnberger.  A.,  Aus  der  litterarischen  Hinterlafison- 
schaft  des  h.  Bonifatius  und  des  h.  Barchardus.  Neisse 
1888.  gr.  Bfi.  48pag.  JL  1. 

Observationes  praeviae  ap.  Mabillon  I.e.  p. 698-700. 

Oegg,  Job.  Ant.,  Versnch  einer  Korographie  der  Erz- 
n.  Haupt-  u.  Residenzstadt  Würzbuig.  1.  AVüizburg 
1806.  gT.&*.  p.  395-426. 

Re  1 1  b  e  rg  .Deutschlands  Kirchongeschichte  11.  p.  814. 

Ullrich,  Emilf  Der  heil.  Bnrkardus,  erster  Bischof 
von  Wdrzburg  und  die  St.  Bnrkardusgrotte  zu  Hom- 
burg am  Main.  Nach  geschieht!.  Quellen  daigestellt. 
WürabuiK  1877.  gr.  16mo.  20pag. 

"Wa ttenbach,  Deutschlands Groschichtsquellen. 6.  Aufl. 
I.  1685.  p.  126.  II.  1886.  p.3ö2;  6.  Aufl.  I.  p.  184.  U. 
p.  386. 

Tita  Burchardi  epi8Copi  Wormatiensis 

(f  1025)  auctore  anonymo. 

Enth&lt  viele  lehrreiche  Nachrichten.  Geschrieben  nach 
1080.  —  Vom  Monaehtu  Kirsgartmuis  zum  Theil  in  seine 
Chronik  aufgenommen. 

Handschr.:  sind  nicht  mehr  vorhanden. 

Ausg.:  ^  in  D.  Burchardi  Wormaciensis  eccl. 

episc.  decretorum  libri  XX.  Opus  nunc  prinium 

excusum.  Coioniae,  ex  offic.  M.  Novesiani  1548. 

fol.  Die  Vita  hinter  dem  Index.  (Aeusserst  selten, 

ein  Exempl.  in  Wolfenbüttel.)  —  •  hieraus  ed. 

Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  Germ.  scr.  IV.  p.  829- 

846.  —  ^fciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXL. 

p.  507-536.  —  *  ap.  Henr.  Boos,  Monum.  "Wor- 

matiensia.  1893.  p.  99-126;  cf.  Einl.  p.  xxvi.  — 

Eloginm  B-l  auctore  He ri  manne  clericoAVor- 

matiensi  ap.  Pertz  1.  c.  p.  829. 

Erl.-Schr.:  Oiesebrecht,  "W.,  Geschichte  der  deut- 
schen Kaiserzeit  I.  n.  748  {2.  Aufl.  I.  p.  782). 
Grosch,  Herrn.,  Burenard  I  Bischof  zu  Worms.  Leip- 
ziger Diss.  Jena  1890.  8*^. 
Manitius,  M.,  Ueber  die  Vita  Burchardi  episc.  Wnr- 
mat.  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIII. 
1888.  p.  197-202;  %ctisi  nach,  dasa  der  unbekannte 
Verf.  xum  grossen  Thtik  aus  Alperts  Sehriß  De  di- 
versit.  temporum  cofmnlirt  hat. 
Watten  bar h.  Deutschlands  Geschichtsqnellen  p.  193 
(5.  Aufl.  I.  1885.  p.362;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.892). 
Vgl.  Burchardus  Worm.  episc. 

Elogium  b.  Burchardi  presbyteri  Bein- 
wilae  in  Helwetia  (saec.  XIII.  XIV)  au- 
ctore Augustino  Stöcklino. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  supplem.  p. 
829  -  832.  Cf.  Pinii  comm.  praevius  ibid.  p.  8:^7 
-829.  Mit  Abbildung. 

De  V.  Burchardo  II  S.  Galli  apud  Helvetios 
abbate  (f  1023.  4.  Mart.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  198-200. 

Vita  s.  Burgundofarae  abbatissae  (f  657) 

seu  Gesta  in  coenobio  Ebroicensi  in  dioe- 

cesi  Galliae  Meldensi,  auctore  Jona  Bo- 

biensi  abbate. 

Ausg.:  *ap.  Mabillon,  AA. SS. o. s.Ben.  saec. II. 
p.  439-449.  —  ^fälschlich  unter  Bedas  Namen 
in  dessen  Opera  edit.  Colon.  1688.  HI.  p.  258 -266. 

—  'ed.  Surius,  Vit. SS.  3.  April.  —  *  ex  Mabillonio 
ap. Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVn.  p.  1069-1084. 

—  Testamentum  B-ae  ibid.  p.  1137-1140. 

Erl.'Schr.:  "Watten b ach,  Deutschlands  Qeschichts- 
quellen.  5.  Aufl.  I.  1885.  p.  110. 112;  6.  Aufl.  I.  1893. 
p.  116.  118. 

De  8.  Buriena  virgioe  in  Comubia  Angliae 
provincia  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Mai.  VIL  p.  37. 

De  s.  Busilide  confessore  Ancyrae  in  Galatia 
(saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  364. 


1228 


DE  S.  CADEOLDO  —  DE  8.  CAESABIA 


c. 


De  s.  Cadeoldo  seu  Edaldo  episcopo  Vien- 
nensi  in  Gallia  (f  696)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr. 
I.  p.  975. 

De  s.  Cadlkrcho  confessore  non  poni  in  Wallia 
septentrionali  (cca.  med.  saec.  VI)  Yict.  de  Buokii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct  X.  p.  763.  764. 

Yita  s.  Cadoci  episcopi  Britanni  (f 
590?)  auctore  anonymo. 

Ättsg.:  ap.  W.  Rees,  lives  of  the  Cambro- 
British  saiots,  of  the  fifth  and  immediate  suc- 
ce88ive  centuries.  Llandovery  1853.  8**.  p.  22-96. 

JSirl. - SdiT. :  Montalembert,  Los  moioes  d'Occident. 
m.  1868.  p.  55-74. 

Vgl.  Vita  s.  Soidiiae  sive  Cadoci. 

Tita  s.  Cadroae  abbatis  Metis  (antea 
Walciodorensis  [TTawÄ^or])  in  Lotharingia 
(f  978)  auctore  Reimanno  sive  Ous- 
manno  eins  aequali,  monacho  Gorzeiisi(?), 

vel  auctore  incerto. 

Ausg.:  ^ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae  1.  p. 
494.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart  I.  p.  474-481. 
—  '  wiederh,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p. 489 -501.  —  *  Auszüge,  welche  Schott- 
land betreffen  ap.  Slcene,  Chronicles  of  the  Picts 
p.  106-116;  cf.  p.  XLi.  —  *  Brachstück  (cap.  32 
-35)  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  483.  484;  Ein- 
leit.,  cap.  19-31  mit  KürMingen  ed.  L.  v.  Hei- 
nemann ibid.  XV.  2.  p.  689-692. 

Erl.-Schr.:  CommentariiiB  praovias  m  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  469-474. 
Contzen,  Die  Geschichtschroiber  der  sftchB.  Kaiser- 

zeit  ^.  185. 
Histoire  Iitt6raire  de  la  France  Y.  p.  459. 
Saoknr,  0.,  Die  Claniaoenser  I.  p.  182 ff. 
Scheffer-BoichoTst,  F.,  m  Zeitschrift  f.  d.  Gesch. 

des  Oberrheins.  N.  F.  IV.  p.  286.  Anm.  5. 
Wa  1 1  e  üb  a  oh ,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.846;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.S72. 

De  s.  Caecilia  seu  Clara  abbatissa  Romarici- 
Montis  in  Lotharingia  (f  saec.  VIT)  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Aug.  II.  p.  734. 

Passio  s.  Caeciliae  martyris  (f  161 — 

ISO).  Nicht  bei  Ruinart. 

Ausg.:  ^  in  Mombritii  Bonini  Mediolan.  Vit. 
SS.  I.  Mediolani  1474.  fol.  f.  186-193.  —  «ed. 
Ant.  Bosius,  Histoha  passionis  ss.  Caeciliae  virg., 
Valeriani,  Tiburtii  et  Maximi  mm.,  necnon  Ur- 
bani  et  Lucii  pontificum  et  mart  yitae.  Romae 
1600.  4^  184  pag.  —  « in  Jac.  Laderchii  S.  Cae- 
ciliae virg.  et  mart.  acta  et  transtiberina  basi- 
lica  saeculoram  siogulorum  monumentis  illustrata. 
Bomae  1722.  2  vol.  4°.  —  *  einen  eigenthüni' 
liehen  Text  (d.  i.  den  Text  der  von  Simeon  Me- 
taphrastes  im  10.  Jahrh.  gemachten  üebers.  der 
Act^  s.  Caeciliae  ins  Griechische  [abgedruckt  bei 
Laderchi  I.  p.  229  ff.],  welcher  für  Lipomanus' 
Vit.  SS.  Venet.  1551  ins  Latein.  xurückÜbersetxt 
war)  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis  22.  Nov. 
VI.  p.  505-515  unt,  d.  Tit.:  Vita  s.  C-ae  mart. 
et  martyrium  eins  et  qui  cum  ipsa  erant,  ss. 
Valeriani,  Tiburtii  et  Maximi  auctore  Simeone 
Metaphraste. 


Uebers.:  deutseh:  Bosius*  Histori  vom  Leyden 
der  h.  Jungfrau  u.  Mart.  Caecilia  u.  ihrer  h.  Mit- 
geselien.  Aus  d.  Lat  übers,  von  Blas.  Laubich. 
Grätz  1604.  4^ 

italienisch :  tmt,  d,  Tit. :  Istoria  del  martirio 
di  s.  Ceoilia  e  de  i  santi  Valeriano,  T.  e  M.,  che 
Ant  Bosio  ricavo  da  antichi  mss.  Trad.  in  ling. 
ital.  Roma  1721.  8*.  VJL  94  pag. 

Erl.'Sehr.:  Aub6,  B.,  Les  ohr6tiens  dans  rempire  Bo- 
main  de  l'an  180  —  249.  Paris  1881.  8».  p.  252-317, 
ybar  dU  Legmdß  dtr  h.  CädUa. 

Beyerini,  vita  di  s.  Ceoilia  verg.  e  mart.,  com  an- 
notaaoni  istoxiche  e  morali.  Lacca  1663.  12ino. 

Erbes,  C,  Die  heil.  Caecilia  im  Zasammenhanr  mit 
der  Papstkrypta  sowie  der  ältesten  Kirche  Roms  m 
Briegers  Zeitsdirift  f.  Kirchengeschichte.  IX.  Gotha 
1887.  p.  1-60. 

Gnöranger,  Histoire  de  s.  C^cile,  viexge  romaine  et 
martyre.  Paris  1868. 12mo.  8£r.75c.  (deutsek:  Begen^- 
baig  1854.  &^.JiS.  —  Veraione  ütUiana  della  oontesaa 
Manna  Boncadelli.  Milano  1894.  40.  X.  152  pag.). 

:  Sainte  C6cile  et  la  sociötö  Romaine  aox  denx 

Premiers  sidcles.  Paris  1874.  Lex.  -9*.  35  fr. ;  —  2. 
ödit.  ibid.  1878.  80.  8  fr. 

Martin,  Conr.,  Die  heil.  Caecilia.  Mainz  1878.  &>. 
uKl.20. 

Mohr,  Jos.,  Zu  den  Martyrorakten  der  h.  Gaedlia  ni 
Römische  Oaartalschiift  f.  chüstl.  Alterthnmskonde 
nnd  f.  Kircnengesch.  III.  Rom  1889.  gr.  9*.  p.  1-14, 
kaiupttächkich  Handtdiriftm. 

Nenmann,  K.  Joh.,  Der  rGmische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  310.  Sil. 

Thiesson,  Histoire  de  s.  Cöcile,  vieree  et  mart., 
patronne  des  musiciens.  Paris  1870.  Bfi.  440  pag,  Vne 
oeuvn  puiwnent  UtUruin. 

Vgl.  Yita  s.  Valeriani  sponsi. 

Gesta  purgatioiiis  Caeciliani  episcopi 
Garthaginensis:  ,  Constantino  Maximo^ 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Miscellan.  I.  Lucae  1761. 
fol.  p.  22-25.  —  ^wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  Vm.  p.  727-742. 

Yita  8.  Caecilil  Cyprianl  ep.  Carthag.  =  Tita 
B.  Cypriani  ep.  Carthag. 

De  SS.  Caecillo  episcopo  Eliberitano  et  sociis 
in  Hispania  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I. 
p.  4-12.  (C-s  an  s.  Jacobi  discipulns?  An  epi- 
scopi in  Hispania  a  Jacobe  ordinati?  8.  C-s  et 
socii  a  8.  Petro  et  Paulo  in.Hispan.  missi;  C-s 
et  socii  quando  in  Hispan.  missi?  Occitani  con- 
versi;  C-s  Eliberi  quievit,  non  Granatae;  de- 
cretum  rom.  inquisitionis,  prohibens  scripta  et 
alia  circa  Granatam  reperta;  C-i  scripta  apo- 
crypha,  natalis,  reliquiae.) 

Erl.'Sehr.:  Gams,  P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  I. 
1862.  p.  171-185. 

De  s.  Caecllio  presbytero  Carthagine  in  Africa 
(saec.  III)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  270. 

De  8.  Caeleste  episcopo  Metis  in  Lotharingia 
(saec.  lY  init.)  Goorii  comment  historicns  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  480-487. 

Vita  s.  Caesareae  virginis  prope  Ca- 
strum  in  Calabria. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  in.  p.  499- 
501.  —  Alia  brevior  vita  ex  ms.  italico  re- 
centiori  ibid.  p.  501.  502. 

De  s.  Caesaria  virgine,  Arelate  in  Gallia  (t 
cca.  530)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  L  p.  729- 
730.  —  Regula  monasterii  s.  Caesariae  siTe  Sta- 


PASSIO  8S.  CAESABn  DIAC.  —  DE  SS.  CAIO 


1229 


tata  sanct  Yirginum  a  s.  Caesario  episc.  scripta 
ibid.  p.  730-737. 

Passio  I  SS.  Caesarii  diaconi  et  Julian! 

presbyteri  martyrum  Terracinae  tempore 

Claudii  (saec.  I  exe.)  seu  Passio  maior. 

Ausg.:  ^  ed.  Sanas,  De  prob.  SS.  historiis. 
1.  Nov.  VI.  1581.  p.  12-14  («XL  1618.  p.  3.  4). 
—  "  ex  55  codd.  mss.  {aufgeführt  AA.  SS.  p.  105) 
cum  paraphrasi  graeca  ex  cod.  Yatic.  1608  in 
AA.  SS.  Bell.  l.Nov,  I.  p.  106-117.  —  Passio  H 
seu  minima  ex  4  codd.  ibid.  p.  118.  —  Passio 
in  seu  parva  ex  2  codd.  ibtd.  p.  118-120.  — 
Passio  lY  seu  maxima  ^  in  Bibliotheca  Casi- 
nensi  III.  Florileg.  p.  150.  —  •  ex  2  codd.  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  120-126.  —  Sanatio  Gailae 
et  translatio  s.  C-i  Romam  cum  vers.  graeca  ex 
cod.  Yatic.  1606  ibid.  p.  126-130.  —  Leotiones 
de  eisdem  ss.  ibid.  p.  130. 

ErU'Schr.:  Ho  off,  G.  ▼.,  Commentar.  praevios  iWci. 
p.  84-104. 

Tita  s.  Caesarii  episcopi  Arelatensis 

in  Gallia  (f  542)  auctoribus  Cypriano, 
Firmino  et  Viventio  episcopis  et  au- 
ctoribus Messiano  presbytero  et  Ste- 
phane diacono  (Arelatensibus?).  libri  2. 

Ausg.:  ^ed.  Yinc.  Barralis,  Chronologia  liri- 

nensis.  Lugd.  Bat.  1613.  4^  p.  228.  —  » ap.  Ma- 

bülon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  append.  p.  659 

.677.  —  "tn  AA.  SS.  BoU.  27.  Aug.  VI.  p.  64- 

75;  75-83.  —  *  Einen  Theü  ed.  Surius,  Vit.  SS. 

27.  Aug.  Der  Stil  umgeändert.  —  *  ap.  Migne, 

Patrolog.  lat.  LXVII.  p.  1001-1042;  Testamentum 

p.  1139-1142.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  in. 

p.  384.  385. 

BrL'Sekr.:  Ampdro,  Histoire  litt6nure.  II.  1889.p.2ia 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatiB  ed.  Mansi  V. 

p.  72. 
Herzog,  Beal-Encyklopidie.  2.  Aufl.  II.  1878.  p.66. 
Histoire  Utt^raire  de  la  Franoe.  III.  1786.  p.l90;  IV. 

p.  I ;  X.  p.  XV :  XII.  p.  VII. 
Malnory,  A.,  Saint  Ceeaiie  dvSqne  d'Aries  (508—648). 

Thdse.  Pari«  1894.  8».  XXVJI.  3J8  pag,  (=  BibUo- 

thdque  de  l'Eoole  des  hautes- Stades.  Fase.  108). 
Stilting,  Comment.  piaevins  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 


p.  60-64  {ioiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1263-1286). 
riohand,  J.  M.,  Histoire  de  s.  CMaire, 
d'Aries.  Arles  1868.  9>.  XVUI.  352 


Tfiohand,  J.  M.,  Histoire  de  s.  C^aire,  archevdqne 
d'Aries.  Arles  1868.  S».  XVUI.  352  vag. 

Villevieille,  ürb.,  Histoire  de  s.  Cöaaire ,  6vdqae 
d'Aries.  Aix  -  en  -  Provence  1884.  SP.  351  pag.  6  fr. 

Tita  s.  Caesarii  quaeatoris  provinciae 
Bithyniae,  fratris  s.  Gregorii  theologi  (f 
cca.  369). 

Ausg. :  ex  oratione  s.  Gregorii  theologi  in  A A. 
SS.  BoU.  25.  Febr.  lU.  p.  498-502.  Cf  Bollandi 
commeni  praevius  ibid.  p.  496-498. 

De  88.  Caesario,  Dacio  et  sociis  martyribus  Da- 
masci  (forsan  a.  305)  Ouil.  van  Hooffii  notitia  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.  208.  209. 

De  s.  Caesario  epleoopo  Arvernorum  in  GaUia 
(t  cca.  740)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  Nov.  I.  p.  347-349. 

Acta  s.  Caeaidii  presbyteri  martyris 
eiusque  sociomm  sub  Maximino  I  Trans- 
aqais  in  Marsis  fabulosa  auctore  ano- 
nymo. 


Ausg.:  ex  ms.  tn  AA.  SS.  BoU.  31.  Aug.  VI. 
p.  654-660.  —  Appendix  auctore  anonyme  de 
miraoulis  s.  G-i  tbid.  p.  660-662.  —  Acta  al- 
tera imperfecta  auctore  anonyme  ibid.  p.  662- 
664  c.  Stütingii  comment.  p.  652. 

Eri.'Sekr.:  Neumann,  E.  Job.,  Der  rOmische  Staat 
und  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1880.  p.  824.  826. 

De  8.  CaMeo  seu  CaMooo  oonfess.  in  Hibernia 
(t  forte  saec.  VI)  Vict.  de  Buckü  syUoge  in  AA. 
SS.  BoU.  25.  Oct.  XL  p.  647.  648. 

De  SS.  Caidooo  et  Frechorio  sive  Adriane  (saec. 
YD)  Centulae  in  Picardia  Henschenii  comment. 
historicus  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Mai.  YU.  p.  262. 263. 

Tita  s.  Caietani   Thienaei  confessoris 

clericomm   regularium   vulgo   Theatino- 

rum  fiindatoris  (f  1547)  Neapoli  in  Cam- 

pania  Italiae  auctore  Antonio  Carac- 

ciolo  clerico  regulari. 

Ausg. :  ^  in  Ant  Caracciolii  De  vita  Pauli  Y 
pontif.  max.  coUectanea  historica.  Item  Caietani 
Thienaei... vitae.  Colon.Ubiorum  1612. 4«.  p.l72- 
260.  —  •  »n  AA.  SS.  BoU.  7.  Aug.  ü.  p.  282-324. 

EH. 'Sehr.:  Argote,  Jeron.  contador  de,  Vida  e  mi- 

lagTOs  de  s.  Caetano  Thiene ,  fandador  doa  cleri^os 

reguläres.  Liaboa  1722.  kl.  49. 
(Bernard)  Vie  de  s.  Oaetan  deThienne,  institateur 

de  la  oongr6gation  dee  Clercs  r6g:alier8  oa  Th^tms. 

Paria  1686.  12mo. 
Caraccioli,  J.  B.,  Vita  Cigetani  Tienit  inetittttoris 

ord.  Clericoram  regul.  scripta  oocasione  Commentarij 

de  ^tis  ejasd.  D.  Cigetani  ab  ipso  Caracciolo  com- 

positi ,  et  ad  Scriptoree  Actomm  SS.  missi ,  illo  non 

11808.  Pisis  1788.  4^.  XIX.  149  pag. 
Castaldo,  Gio.  Batt.,  Viu  del  b.  Oaetano  Tiene, 

fondatore  della  Religione  de  Chierici  regolari.  Vi- 

oenxal627.  BP.  147 paa, 
Gharpy,  Oaet.,  Abn>ge  de  la  vie  de  s.  Oaetan  de 

Thienne,  fondat.  dee  Th^atins.  Paria  1681.  12mo. 
Lebens-Begriff  dee  h.  Cigetani,  Ordens  -  Stifftara 

der  Begolirten  Priestern ,  die  Theatiner  genannt .  .  . 

BtBsslaa  s.  a.  (saec.  17.  fin.)  8°. 
Lüben,  W.,  Der  h.  Cigetan  von  Tiene,  der  Heilige 

der  göttlichen  Vorsehong.    Ein  Lebensbild  aas  dem 

16.  Jahrb.  Begensbaig  1888.  8».  Jk  4. 
(Morelli,  Bartol.)  Vita  breve  di  s.  Oaetano  Tiene 

scritta  da  an  prete  dell*  Oratorio  di  Verona.  Verona 

1843.  80.  VI.  143  vag. 
Pepe,  Steph.,  Leben  des  h.  Cvetani  Thiene  Ordens 

Stifftorn  Clericoram  regul.  ...  die  Theatiner  genannt 

. . .  1667  welsch  beschrieben;  . . .  durch  H.  O.  Meychel 

yertentschet ...  2.  Aasg.  München  1671.  8^. 
Pin  ins,  Commentar.  praevius  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  240-282. 
Silos,  D.  Gins.,  Vita  di  s.  Oaetano  Thiene.  Milaao 

1671.  l2mo. 
Tracy.  de^ies  de  s.  Oaetan  de  Thienne,  institotear 

des  clercs  r6guliers,  dits  Th6atins,  du  B.J.31arinon 

de  S.  Andr6  Avellin  et  du  card.  P.  B.  d'Arezzo ,  de 

la  mdme  congreg.  Paris  1774.  l2mo. 
Zineili,  O.  M.,  Memorie  storiche  della  vita  di  S. 

Oaetano  Tiene  fondatore  e  patriarca  de'  clerici  re- 
golari ,  libri  4.  Veneria  17ö3.  40. 

Vita  s.  Caii  episcopi  Mediolanensis  (f 
85)  auctore  anonyme. 

Ausg, :  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Sept.  VH.  p.  394 
-398  ex  edit.  Muratorii.  C?/".  Suyskenii  comment. 
praevius  ibid.  p.  391-394. 

De  SS.  Caio  et  Alexandre  martyribus  in  Phry- 
gia  (t  post  171)  commentarius  histor.  in  AA.  SS. 
BoU.  10.  Mart  p.  4  (2.  Abtheil.). 

De  SS.  Caio  et  Crementio  confessoribus  Cae- 
saraugustae  in  Hispania  (t  post  303)  in  AA.  SS. 
BoU.  16.  April.  II.  p.  413. 


1230 


DE  SS.  CAIO  —  ACTA  S.  CAUASTRATI 


De  SS.  Calo,  Jacto,  Heraolio  martyribus  Bo- 
DODiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  19. 

De  SS.  Caio  palatino .  Asterio ,  Uranio  etc.  mar- 
tyribus in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart.  I.  p.  310.  311. 

De  s.  Caio  Romano  pontifice  martyre  (f  296) 

Henscbenii  dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  lU. 

p.  13-17.   Vgl.  p.  982. 

Vgl.  Cains  Rom.  pont. 

Acta  s.  Caimgini  =  Acta  s.  Coemgini. 
Acta  s.  Caineci  abbatis  =  Vita  s.  Cannici. 

De  SS.  CaHio,  Quintasio,  Septimino,  Yenusto 
etc.  martyribus  (saec.  ine.)  Byei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Oct  V.p.  11-13. 

De  8.  Calamanda  martyre  in  Catalania,  ex  bi- 
spanico  A.  V.  Domenecci  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr. 
I.  p.  659. 

De  SS.  Calendione  et  Tbeophilo  martyribus  Ni- 
comediensibus  (saec.  "VIll)  V.  de  Buckii  sylloge 
critica  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XIII.  p.  240.  241. 

Acta  SS.  Calepodii  presbyteri,  Palmatii 

consulis  et  aliorum  (f  222)  per  notarios 

Bomanos  conscripta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  IL  p.  500- 

502.  C/lp.  845;  VII.  p.  679. 

Erl.-Schr.:  Neumann,  K.  Joh.,  Dor  römischo  Staat 
u.  d.  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  311.  312. 

De  s.  Caletrico  episcopo  Carnoti  in  Belsia  Gal- 
liae  provincia  (f  cca.  573)  Buei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  278.  279. 

De  s.  Calimero  episcopo  Mediolani  in  Insnbria 
(saec.  II)  SoUerii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Jul.  VII.  p.  171-174. 

Erl.-Sehf.:  Rudoni,  P.,  Merooria  suUo  scopritore  del 
sacro  corpo  di  s.  Calimero  vesc.  di  Milano  e  mart., 
c.  note  stör.  -  critiche.  Milano  1815.  8®. 

Vita  s.  Calixti  I  papae  martyris  (f  222) 
auctore  anonym  o. 

Handschr.:  Brüssel  n°  9120.  mbr.  sec.  XII. 
fol.  f.  24' -25'. 

Amg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  439- 
443.  Cf.  10.  Mai.  U.  p.  500.  501 ;  29.  Jun.  V.  p. 
436;  auctaria  Oct.  (=  Rigelloti  nota.  Supplem.)  p. 
179*.  —  ^  wieder h.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat.  tantum  edita.  VIL  p.  81-90.  —  Epistolae 
^  ap.  Mansi,  Conc.  I.  p.  737.  —  *  wicderh.  ap. 
Migne  1.  c.  p.  89-100.  —  Acta  translationis 
sive  Translatio  s.  C-i  ex  Italia  Cysonium  sive 
in  monasterium  quod  dicitur  Cizonius  (Oysoing) 
in  pago  Tomacensi  a°  854  [Handschr.:  Brüssel 
n°  9120.  mbr.  sec.  XII.  fol.  f. 25.  —  Reims,  Stadt- 
bibl.  K  780.76G.  mbr.  sec.  XII]  *  ex  ms.  Buzelini 
in  AA.  8S.  Boll.  1.  c.  p.  443-447.  —  Die  Ergän- 
xung  einer  langem  Lücke  in  Cap.  4  gab  E.  Dümm- 
1er  ex  cod.  Remensi  K  780.766  fol.  248  in  Neues 
Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  III.  1878.  p.  405- 
407.  —  ^  vollständig  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  Script.  XV.  1.  p.  418-422.  —  Processus 
translationis  reliquiaram  s.  C-i  Remis  Cyso- 
nium a.  1616  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  447.  448. 
Erl.-Schr.:  Buei  Commentarius  historicus  in  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  401-439. 
Juffe,  Renresta  pontificum  Rom.  Ed.  2*.  I.  188.5. p.  12. 

13;  II.  p.  731. 
Morel ti,  P..  Do  s.  Callisto  papa  et  martyre  eiusque 

basilica  s.  Mariae  trans  Ty^>€rim.  Tom.  1.  (unic.)  Ro- 

mao  1752.  fol. 


Neumann,  E.  Joh.,  Der  römische  Staat  and  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  312.  313. 

'Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl. 
I.  1893.  p.  174.  not.  1. 

Tita  Calixti  II  papae  (f  1124)  auctore 
Pandulfo  Aletrino  cardinali  coaevo. 

Hafidschr.:  Hom,  Bibl.  Vallicelliana  ÄL  10 
(eine  andere  daselbst  J.  34.  fol.  344  beginnt ,  Cal- 
listus  II  natione  Burgundus^;  auch  zu  St.  Gal- 
len u®  565.  sec.  XI). 

Ausg.:  ^  ed.  Baronius,  Annales  ecclesiast  ad 
a.  1124.  —  wiederh.  « ante  AA.  SS.  Boll.  :Mai.  V. 
p.  14*.  15*  curante  Papebrochio;  —  *  ap.  Mura- 
tori.  Eer.  Ital.  scr.  III.  1.  p.  418;  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  latCLXra.  p.  1079 -1082.—  *ap.AVatte- 
rich,  Kom.  pontificum  vitae  II.  p.  115-118.  — 
Tita  alia  auctore  Bosone  cardinali  ibid.  p. 
118-121. 

Erl.-Schr:  Maurer,  M.,  Papst  Calixt  11.  Manchen l«»«. 
2  Bde.  80. 
R  o  b  e  r  t ,  U. ,  Histoire  du  pape  Calixte  II.  Paris  1S91. 8^. 
Vgl.  Calixtus  II  pp. 

Vita  Calixti  III  papae  (f  1458)  a  Bar- 

tholomaeo  Platina  conscripta. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  IIL  2.  p. 
961-9(56. 

De  ss.  Calixto,  Charisio,  Leonide  etc.  marty- 
ribus Corintbi  (saec.  III)  Henscbenii  disquis.  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  April.  IL  p.  402-404. 

De  s.  Calixto  episcopo  Tuderti  in  ümbria  (f 
528)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  HI.  p.  167. 

De  ss.  Calixto  et  Cypriano  mart.  in  dioec.  Ri- 
vensi  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug.  VI.  p.  22. 

De  SS.  Callinica  et  Basilissa  mart.  in  Galatia  (f 
cca.  252)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart.  III.  p.  377. 

Martyrium  s.  Callinici  martyris  Gan- 
grae  in  Paphlagonia,  siib  nomine  Si- 
meonis  Metaphrastae. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  29.  Jul.  —  'tcic- 
derh.  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Jul.  VIL  p.  40-42  c. 
Pinii  comment.  praevio  p.  39. 

Vita  s.  Callinici  patriarchae  Constanti- 

nopolitani  primi  (saec.VIU)  auctore  Lau- 

rentio  monacho  Kutiensi  in  Calabria. 

Au^g. :  ex  ms.  Ambros.  graece  et  lat.  interpr. 

Pinio  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  645-647. 

De  s.  Calliope  martyre  apud  Graeoos  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jun.  IL  p.  54. 

Acta  s.  Calliopii  martyris  Pompeiopoli 
in  Cilicia  (f  304). 

Ausg. :  ex  ms.  Vatic.  graeco  latine  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  April.  L  p.  660-662.  —  MaQxvQtov  tov 
uy/ov  KttkXioniov  inl  Mnh^i€ivov  ex  cod.  Vatic, 
ibid.  I.  Append.  p.  lxxxiu-lxx.x.v. 

Acta  s.  Callistrati  et  sociorum  mili- 
tum  49  mailyrum  Bysantii  in  Tliracia 
sub  Diocletiano  auctore  Simeone  Meta- 
phraste. 

Ausg. :  latine  ^  ed.  Lipomanus  —  '  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  26.  Sept.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
26.  Sept.  VII.  p.  191-195. 


VITA  S.  CALMINU  —  VITA  S.  CANNICI 


1231 


Vita  s.  Calminii  ducis  Aquitaniae  (saec. 

YII)  Mosaci   in  Arvernia   auctore   ano- 

nymo. 

*  Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  IIL  p.  759 

-  762.  Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid,  p.  756 

-759. 

ErL-Sekr.:  Histoire  litt6raire  de  1«  France.  XII.  176S. 
p.  433. 

Fassio  s.  Caloceri  Brixiensis  martyris 
Albingauni  in  Liguria  (f  a.  119). 

Ausg.:   ex   ms.  archimonasterii  Cisterciensis 

in  AA.  SS.  Boll.  18.  ApriK  II.  p.  523-526.  —  Ex- 

cerpta  ex  vita  s.  Secundi  martyris  Astensis,  ex- 

cusa  die  30.  Martii  ibid.  p.  527.  528. 

ErL-Sehr.:  Macag^nola,  F.,  Memorie  di  s.  Galooero 
martire  bresciano.  Brescia  1690.  16mo. 

Passio  SS.  Caloceri  et  Parthenii  ennu- 

chorum  uxoris  Decii  imperat,  martyrum 

Komae  a.  250. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV. 
p.  302-304.  Cf.  Papebrochii  comment.  praevius 
ibifL  p.  301.  302. 

De  s.  Calooero  episcopo  Havennate  in  Italia 
sub  Hadriano  imp.  Henschenii  commentar.  histo- 
rieus  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  11.  p.  508-510. 

Yita   SS.  Calogeri   presbyteri   et  Sierii 

eins  discipnli  in  Agrigentina  dioecesi  (f 

cca.  485). 

Ausg.:  ex  officio  antiquo  et  editione  a.  1610 

in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  591-594. 

ErL-Sehr.:  Gosmano,  Bern.,  Notizie  storiche  snlla 
vita  e  sul  santaario  dl  s.  Calogoro ,  coUa  descrizione 
dol  monte  Cronio.  Siena  1892.  16mo.  Jlöpag. 

Tita  s.  Caiuppani  presbyteri  reclusi  in 
Gallia  (f  577)  auctore  Gregorio  Turo- 
nensi. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart.  I.  p.  262 
cum  comment.  praevio  p.  261.  262.  —  'ed.  Br. 
Krus^'h  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Meroving.  I. 
18S5.  p.  709-711. 

De  s.  Camellano  episcopo  Trecis  in  Campania 
Galliae  (t  525  vel  536)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  566-568. 

De  s.  Camella  wgioe  in  vico  s.  Camellae  dioe- 
cesis  Mirapicensis  in  üccitania  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Sept.  V.  p.  314. 

De  8.  Camllla  virgine  devota  in  dioecesi  Au- 
tissiodorensi  (f  437)  comment  bistoricus  «n  AA. 
SS.  Boll.  3.  Mart.  I.  p.  242.  243. 

De  SS.  Canciano,  Gaiano,  Joviniano  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  IL  p.  13. 

De  s.  Candida  a  s.  Petro  apostolo  conversa  (f 
sacc.  I  p.  med.)  Stiltingii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Sept  U.  p.  177-180. 

De  s.  Candida  Tel  Candia  virgine  et  martyre 
ex  sociabus  s.  Ursulae  (t  451)  Dertosae  in  Hi- 
spania  Bossuei  sylloge  bistorica  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Oct.  IX.  p.  578.  579. 

De  s.  Candida  virgine  martyre  et  de  ss.  Feiice, 
Foricia.  Adansia  etc.  Romae  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Aug.  vi.  p.  515. 


Acta  s.  Candidae  iunioris  mulieris  con* 

iugatae  Neapoli  (f  586). 

Ausg.:  *.«n  Officio  proprio,  impresso  Neapoli 
1525.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept.  11. 
p.  229.  230. 

Translatio  ss.  Candidi  et  Victoris  mar- 
tyrum atque  trium  Coloniensium  virgi- 
num  in  monasterium  Walciodorense  ad 

Mosam  saeculo  XII. 

Ausg.:  ^  ap.  Arnoldum  de  Baisse,  Ad  natales 
sanctoriim  Belgii  Joa.  Molani  Auctarium.  Duaci 
1626.  12n>o.  fol.  5^-6^;  f.  223.  224.  —  » in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p.  903.  n«  38  et  39 ;  21.  Oct. 
IX.  p.  239.  240.  —  »  ap.  H.  Lahaye,  ifetude  sur 
Tabbave  de  Waulsort  in  Bulletin  de  la  Soc.  d'art 
et  d*bist.  du  diocese  de  liege.  V.  1889.  p.  299- 
303.  —  *  in  Analect.  Bolland.  XL  1892.  p.  115- 
125;  125-135.  —  *  Auszug  ap.  H.  Mirwart, 
Abrege  de  la  vie  et  miracles  de  sainct  Foredein 
et  de  s.  Eloque  confesseurs  et  de  la  translat  des 
deux  Corps  des  glor.  martyrs  s.  Victor  et  Can- 
dide  soldats  Tbebeens;  aussy  des  trois  corps  d'au- 
cunes  des  onze  milie  Vierges,  en  l'ancien  et  cel. 
monastere  de  Walser.  Atb  1615.  12ino.  p.  61-83. 

De  s.  Candido  martyre  Romae  (saec.  III)  Byei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  II.  p.  7. 

De  s.  Candido  martvre  Romano  Cinguli  in  Pi- 
ceno  in  AA.  SS.  Boll."  18.  Mart.  II.  p.  620. 

De  8.  Candido  martyre  Romano  Volaterris  in 
Etruria  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  330. 

De  8.  Canide  recluso  in  Cappadocia  (f  p.  460) 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  II.  p.  277. 

Acta  s.  Canionis  episcopi  Afri  Ache- 
runtiae  in  Lucania  suspectae  fidei. 

Ausg.:  ex  plur.  mss.  et  Ughello  (Italia  sacra 
ed.  Coleti  VII.  1721.  p.  14-24)  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Mai.  VI.  p.  28-35.  —  Appendix  de  baculo 
s.  Canionis  ibid.  p.  35.  Cf.  Papebrocbii  comment. 
praevius  ibid.  p.  27. 

De  SS.  Canna,  Sadwren  seu  Satumino,  Cral- 
lone  et  Elian  Geimiad  seu  Hilario,  conif.  non 
pontt.  in  Wallia  (saec.  VI)  Vict.  de  Buckii  syl- 
loge in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  616-618. 

Vita  SS.  Cannati  et  Antonini  episcopo- 
rum  iit  fertnr  Massiliensibus  in  Provin- 
cia  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct.  VII. 
1.  p.  25-27.  Cf.  Buei  comment.  praevius  ibid.  p. 
18-24. 

Erl.-Schr.:  Pachier,  La  vie  de  s.  Canoat,  6veque  de 
Maneille.  Marseille  1GÖ3.  1708.  1832. 

Yita  s.  Cannici,  Cannechi  seu  Caineci 

abbatis  Kill  -  Kenniensis  seu  Achadh- 
Boensis  seu  Aghaboensis  in  Ossoria  Hi- 
bemiae  provincia  (f  599):  ,Sanctus  Kan- 
nechus  de'. 

Ausg.:  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap.  G.  de 
Smodt,  AA.  SS.  Hibeni.  p.  361-392.  —  Vita  alia 
ex  bistoria  eccles.  Jobannis  Lanigan  deprompta 
^  in  Auctar.  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  54 


1232 


DE  SS.  CANTIANO  —  PASSIO  S.  CANUTI  REGIS  DANIAE 


-56.  —  *ibid.  11.  Oct.  Suppl.  p.  74*-76*.  Cf. 
FonsoDi  comment  historicus  Und.  11.  Oct  V.  p. 
642-646  et  RigoUoü  notae  ibid.  Suppl.  p.  74*. 

De  88.  Canttano,  Eutychio  et  Euthymio  mar- 
tyribus  Aquileiae  in  Italia  in  AA.  SS.  BoU.  30. 
Mai.  Vll.  p.  239. 

De  8S.  Caniiano,  Juvano,  Mucio  etc.  marty- 
ribus  Aquileiae  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jun.  II.  p. 
1049. 

De  88.  Caofidio,  Cantidiano  et  Sobeie  marty- 
ribus  Aegyptiis  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  n.  p.  72. 

Acta  SS.  Cantii,  Gantiani  et  Gantianillae 
et  s.  Proti  eorum  paedagogi  in  fide,  mar- 

tyribus  Aquileiae  in  Poro-Julii  a.  290. 

Ausg. :  ex  mss.  et  Mombritio  in  A A.  SS.  Boll. 
31.  Mai.  Vn.  p.  428-430.  —  Analecta  ibid.  p. 
430-435.  Cf.  Hensohenii  comment.  praevius  ibtd. 
p.  427. 

Tita  b.  Cairtii,  vid.  Yita  b.  Johannis  Cantii. 

Tita  s.  Canuti  Lawardi  [angelsächs.: 
hlaford  «  dominus]  ducis  Sleswicensis  (f 
1131)  auctore  anonyme. 

Handschr. :  früher  io  der  Bibl.  des  Freiherrn 
V.  Bichthofen  (t  1874)  auf  Leszczyn  (Oberschle- 
sien), aufgefunden  von  Dr. Potthast,  jetzt  in  Eiel, 
Univ.- Bibl.  S.  H.  8,  A.  8°.  mbr.  sec.  XIII. 

Ausg.:  ^  ed.  G.Waitz  unt.  d.  Tit.:  Eine  unge- 
druckte Lebensbeschreibung  des  Herzogs  Knud 
Laward  von  Schleswig.  Göttingen  1858.  4^  (Aus 
dem  8.  Bd.  der  Abhandl.  der  kgl.  Soc.  der  Wissen- 
schaften daselbst.)  Vgl.  von  Svbels  Histor.  Zeit- 
schrift 1859.  p. 507.  —  *uni. d.  Tit.:  Officium 
8.  Eanuti  ducis,  mit  vollständigerem  liturgischen 
Theile  ed.  Rud.  Usinger  in  Quellensammlung  der 
Schleswig  -  Holstein  -Lauenburgischen  Geschichte. 
IV.  1875.  p.  35-72;  cf.  Einleit.  p.  3-33  {•  beson- 
ders daraus  abgedruckt  Kiel  1875.  gr.  8*.  72pag. 
Ji  1.60).  —  ^  mit  Ausschluss  dessen,  was  auf  den 
Oultus  des  Heiligen  sich  bezieht,  ed.  Waitz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  1892.  p.  11-17.  —  (Offi- 
cium) In  translatione  s.  C-i  (a.  1170)  ibid.  p. 
17-19.  —  Officium  in  die  sancto  utrumque  in 
passione  et  in  translat.  ibid.  p.  19.  20. 

Vgl.  Chronica  Danorom. 
Knytlinga  Saga. 

Vita  s.  Canuti  eiu8dem  auctore  Ro- 

berto  episcopo  Elgensi(saec.Xnine.). 

Handschr.:  Die  einzige  bekannte  beim  ßrande 
der  Cottonschen  Bibliothek  (1606)  untergegangen. 

—  Comel.  Hamsforts  Inhaltsverzeichniss  ist  in 
Kopenhagen,  TJn.-Bibl.  Arn.  Magn.  Addit.  n^ 
112.  8^ 

Ausg.:  nur  ein  mageres  Ifihaltsverxeichniss 
von  Harns  fort  (f  1627),  richtiger  von  Vedel  an- 
gefertigt ^  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  257 
-261.  —  '  excerpta  ed. Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXIX.  p.  9-11.  —  Historia  s.  Canuti  ducis  au- 
ctore anonyme  {geschrieben  um  1520)  ap.  Ijange- 
bek  1.  c.  IV.  p.  231-256.  —  Vit«  alla  ex  Hel- 
moldo  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Janr.  I.  p.  393.  394. 

—  Vita  alia  ex  Saxono  Grammatico  ibid.  p. 
394.  —  Vita  alia.  Compendium  ex  Breviario 
Slesvic.  ibid.  p.  392. 


Erl.  -Sehr. :  B  o  1 1  an  d ,  Comment.  historioos  de  s.  Cannto 

in  AA.  SS.  1.  0.  p.  890-392  (C-i  genas,  regnnm, 

Qoi  C-i  geeta  scripsore). 
:  De  s.  Canuti  translatione  et  canonizatione  ibid. 

p.  400.  401. 
Legendae  aliquot  de  eodem  ap.  Langebek  1.  c.  IT. 

p.  261-277. 
Lvdvs  de  s.  Kanvto  dvce.    Et  fBedrdandahistorisk 

Skveepll  fra  Beformationstiden  ndgivet. . .  .ved  Soph. 

Birket  Smith.  Kjöbenhavn  1868.  SP.  XL.  59pag. 
Olrik ,  Hans ,  Knad  LaFards  lAr  og  Oeming.  Ejeben- 

havn  1888.  9>.  314  pag.  Niehta  neues. 
Petersen.  Henry,  Saint  Enat  Lavard,  sa  sooroe  et 

sa  cliapelle  K  Haraldsted  in  Aarboeger  for  nordisk 

Oldkyndigiied.  1884.  Hsfte  8. 4. 
Reich.  Herm.,  Ennd  Laward,  Herzog  von  Schleswig 

tfi  Janrbflcfaer  f.  d.  Landeskunde  der  Herzogthümer 

Schleswig,  Holst,  u.  Laannbuig.  X.  Kiel  1869.  p.203 

-252;  Kachtrag  von  R.  Usinger  p.  252-254. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschiehtsquellen.  5.  Aufl. 

U.  1886.  p.818;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.846. 

Passio  s.  Canuti  regia  Daniae  et  mar- 
tyris  (f  1086)  auctore  anonyme. 

HOdist  wichtig  für  die  Oesch.  DMnemazks;  von  der 
folgenden  Vita  zu  unterscheiden. 

Ausg.:  ^  cum  Auonymi  de  passione  s.  CaroU 
comit.  Fiandriae  eius  filii  Joa.  Meursius  ex  cod. 
bibl.  Hafn.  descripsit  et  not.  odd.  Hafniae  163L 
4®.  —  *  in  Joa.  Meursii  Historia  Danica.  Cum 
privilegiis  s.  1.  et  a.  4®  {bei  der  Vita  fehlen  aber 
Titel  u.  Vorrede,  sonst  derselbe  Druck  wie  die 
vorhergehende  Ausg.).  —  ' ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  III.  p.  317-322;  historia  martyrizationis  au- 
ctore anonyme  ibid.  p.  323  -  325.  —  *  cum  com- 
ment. praevio  et  not.  J.  B.  Sollerii  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Jul.  m.  p.  121-123.  —  »Bruchstück  ed. 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIX.  p.  5.  —  Tita 
alia  auctore  Aelnotho  monacho  Cantuarieasi 
[geschrieben  um  1120  »u  Odensee  {Handschr.: 
St  Omer,  Stadtbibl.  mbr.  sec.  XIU.  fol.  n«  716. 
Tom.  II.)]  ^  notis  illustrat.  primum  edid.  Harald. 
Huitfeld.  Hafniae  1602.  8^  —  ^  unt.  d.  Tit.:  De 
vita  et  passione  s.  Canuti  reg.  Daniae,  item  Ano- 
nymus {i.  e.  Chr.  Petri?)  de  passione  s.  Caroli  co- 
mitis  Fiandriae  eius  fil. ,  o.  not.  Jo.  Meursii.  Haf- 
niae 1631.  4«.  —  »wiederh.  ibid.  (Lubecae)  1657. 
4®.  —  *  idem  in  Meursii  Historia  Danica  (Flo- 
rentiae  1746).  fol.  mai.  {ist  zugleich  Tom.  IX  von 
Meursii  opp.  ex  recens.  Lamii).  —  »  wiederh.  ap. 
Westphalon,  Mon.  Germ,  praec.  Cimbr.  IV.  1745. 
p.  1377.  —  'ex  cod.  Thosano  (t.  e.  monasterii 
Ter  Doest  prope  Brügge)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul. 
III.  p.  127-143  c.  notis  J.  B.  SoUeiü.  —  '  ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  HI.  p.  327-390,  meistens 
nach  Meursius.  —  ®  ex  cod.  Thosano  et  Huit- 
feldü  edit.  excerpta  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXIX.  p.  5.  6  [  Uebers. :  Knud  den  hellige  öfter 
jElnoths  FremstiUing,  overs.  af  Jacobsen.  fijsben- 
havn  1874.  8^].  —  Tita  alia  auctore  Saxone 
Grammatico  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
143-149. 

Erl. -Sehr.:  Angeletti,  Andr.,  Vita  ac  miracula  s. 
Canuti  martyris ,  regis  Daniae.  Romae  1667.  4^  (ist 
nur  Uebers.  des  üalienischen  Originals  ibid.  1667.  4«). 

Adami ,  A.,  Vita  e  morte  di  s.  (Januto.  Roma  1652.  4^ 

Birchorode, Th. B. ,  Annotationes  in  Vitam  ap. 'West- 
phalon ,  Mon.  ined.  IV.  n«  VUI. 

Engeln ,  Jos.,  Das  Leben  des  heil. Märtyrers  Cuiutas 
und  des  heil.  Bekennors  Ansgarius.  Mfinator  1856. 
12mo. 

Fabricius,  Bibl.  med.  etinf.  latinitatis.  Lib. I.  p.68. 

Legen dae  de  s.  Kanuto  rege  ap.  Langebek  1.  c.  III. 
p.  391-422. 


VITA.  S.  CAPISTRANI  —  TITA  CAROLI  BONI  COM.  FLANDRIAE 


1233 


Soller  ins,  Commeot.  piMTioi  tnAA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  118-127. 
Tita  e  mintooU  di  ■.  Cairato  nuotire  rd  dell«  Dania. 

Roma  1767.  4fi, 

Vita  B.  CapMnwiy  vtd.  Vita  s.  Johannis  de 
Capistrano. 

Martyrium  ss.  Capitolinae  et  Eroteidis 
martyrum  Caesareae  in  Cappadocia  (f  304) 
auctore  anonymo. 

Ausg. :  gr.  et  lat  ex  cod.  Coisliniano  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Oct  XU.  p.  212-219  cum  H.  Ma- 
tagnei  commeot  praevio  ibtd,  p.  206-212. 

Vita  CappoBÜ  (Nerii),  vid.  Platina. 

Tita  s.  Caprasii  abbatis  monasterii  Le- 

rinensis  (f  cca.  430). 

Ausg. :  ex  ms.  Leiinensi  a  Vinc.  Barrali  edita 
tciederh.  in  AJl.  SS.  Boll.  1.  Jon.  I.  p.  78.  79. 

Passio  SS.  Caprasii,  Fidis  et  sociorum 
martyruin  Agennis  in  Aquitania  a.  303. 

Ausg.:  ^  ed.  Sarias,  Be  prob.  SS.  historiis.  20. 
Oct.  Vn.  CJolon.  1581.  p.  785-787.  —  »  ex  ms.  f» 
AA.  SS.  BoU.  20.  Oct  Vm.  p.  823-826;  Droo e- 
mium  onmino  diversum  in  Analect  Bolland.  I. 
1882.  p.  623-625.  —  Passio  metrica  ss.  Fidis  et 
Caprasii  auctore  ut  videtur  Hildeberto  Geno- 
manensi  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  826-829.  — 
-ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  Append. 

Erl.-8eikr,:  ▼.  Hecke.  Goinment.  praeTioi  tn  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  816-8^. 

De  88.  Capuano,  Florentio  et  Alithio  episcopis 
Cadurcensibus  in  Qaliia  (saec.  V.  VI)  Rem.  de 
Buckii  commentar.  historicus  in  AA.  88.  Boll.  25. 
Oct  XI.  p.  778-783. 

Tita  s.  Caradoci  presbyteri  eremitae  in 
Walüa  austraU  (f  1124). 

Ausg.:  ex  legenda  Job.  Capgravii  fol.  55  tn 
AA.  SS.  BoU.  13.  April.  II.  p.  151.  152.  -7  Les 
deux  saints  Gar  ade  c,  legendes  latines  inedites, 
avec  introduct  et  notes  critiques  par  A.  de  la 
Borderie.  Nantes  (Paris,  Champion)  1883.  gr.8^ 
3  fr.  Nur  50  ExempL  gedruckt. 

Vita  s.  Carantocl  episcopi  abbatis  in 
Wallia  et  Hibernia  (saec.  V)  multae  febu- 
lositatis  suspecta. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  585 
-587.  —  •  ap.  Will.  Jenkins  Rees,  lives  of  the 
Cambro- British  Saints  of  the  5.  and  immediate 
succeeding  centuries.  Llandovery  1853. 8"  (for  the 
Society  for  the  publication  of  ancient  welsh  mss.) 
[Handschr. :  London,  Brit.  Mus.  Cotton.  Vesp. 
A.  xiv]  p.  97-102.  Cf.  De  s.  Carantoco  conf.  ap. 
Capgrave,  Nova  legenda  fol.  56. 

£^I.-ScAr..'  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  1. 
1862.  p.  46.  no  IIB. 

Acta  s.  Carauni  martyris  in  dioecesi 
Camotensi  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  7  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai. 
^I.p.  749-754  c.  Henschenii  comment.  praevio 
p.  748. 

Vita  s.  Carilefl  {en  frang.:  saint  Calais) 
seu  Kareleffi  presbyteri  et  conditoris  mon- 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


asterii  Anisolae  auctore  s.  Siviardo  ab- 
bate,  dioec.  Cenomanensis  (f  ante  536). 

Die  Stadt  Saint -Oakti»  (Arrondiaa.  Sarthe)  liect  an 
dem  Finaae  AmiU  (lat.  =  Änmm»ia  oder  ^nwote).  Kloater 
n.  Floaa  hatten  in  alten  Doknmentan  denselben  Namen. 

Handschr.:  Cöln,  VI.  21.  fol.  159. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  642-650.  —  *  wiederholt  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Jul.  I.  p.  90-99.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXIV.  p.  1247-1262;  testamentum  p.  1262-1264. 

—  ^  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  439-442.  — 
Miracula  C-i  ad  ipsiua  sepulcrum  facta,  sori- 
ptore  anonyme  '  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  I.  p.  650 
-655.  —  *  ex  ms.,  Mabillonio  et  vita  a  Surio  edita 
in  AA.  SS.  1.  c.  p.  99-102.  Cf.  Sollerii  oommen- 
tarius  praev.  ibtd.  p.  85-90. 

ErL'Sekr.:  HaTot,  Jnl.,  Qneetlona  mdrorinxiennee m 
Bibliothöqae  de  rEcole  dea  chartea.  XL VIII.  1887. 
p.  7-12. 
Histoire  litt^raire  de  la  Franoe.  UI.  1785.  p.  180. 
Vgl.  Vita  a.  Siyiardi. 

De  s.  CarioiM  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  l.Febr. 
I.  p.  48. 

De  8.  CarMma  virgine  quae  colitur  Albigae 
in  Occitania  (saec.  VI)  Stiltingii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Sept  III.  p.  79.  80. 

De  s.  Caro  episcopo  martyre  Atini  in  Italia 
(t  cca.  249)  in  AA.  SS.  BoU.  29.  April.  HI.  p.  615. 

Yita  Caroli  abbatis  Villariensis  (ViUers- 

en-Brabant)  in  Brabantia  (f  1212)  au- 
ctore monacbo  Yillariensi  anonyme. 

Ausg. :  *  ex  ms.  Vallis  -  Rubeae  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Janr.  U.  p.  976-980.  —  »  ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXV.  p.  220-226. 

Yita  Caroli  Boni  comitis  Flandriae  (f 

1127)  auctore  coaetaneo  Waltere  seu 
Galtero    arcbidiacono  Tervanensi   (2V- 

roiianne). 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII.  p.  535. 

Ausg.:  ^  Lutet  Paris.  1615.  8^  sumptibus  Cra- 
moisy  (edid.  Jac.  Sirmondus).  In  dieser  Ausgabe 
fehlen  mehrere  Wörter,  —  *  dieselben  ergänzte 
Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p.  163-179. 

—  *i€iederh.mit  der  Capiteleintheilung  der  I.Aus- 
gabe ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  78-100; 
ef.  p.  77.  —  *  ed.  Köpke  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII. 

f).  537-561.  —  *  n®  2  wiederh.  ap.  Migne,  Patro- 
og.  lat  CLXVI.  p.  901-944.  —  •  Bruchstücke  ap. 
Bouquet,  Recueil  XIU.  p.  334-347. 

Galbertus  Brugensis  clericus 

et  notarius  (cca.  1129):  Passio  Karoli  co- 
mitis  Flandriae. 

Für  die  Kaitargeschichte  des  Mittelalters  sehr  wichtigr. 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII.  p.  536. 

Ausg. :  ^  nach  4jetx  t  verlorenen  Hss.  vollständig 
tw  AA.SS.Boll.  2.Mart.I.  p.179-219.—  ^wiederh. 
ap.  LAngebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  112-192;  sehr 
fehlerhaft.  —  '  xum  Theil  ap.  Bouquet,  Rec.  XIII. 
p.  347-392.  —  *ganz  auf  Langebeks  Ausg.  fussend, 
ohne  Beniäxung  des  Bollandistentextes  ed.  Köpke 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XU.  p.  561-619;  steht  weit 
hinter  der  200  Jahre  älteren  Ausg.  xurück.  — 
*  n°  1  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat  CLXVI. 

78 


1234 


VITA  CAROn  BONT  COM.  FLANDRIAE  —  TITA  CAROLI  MAONI 


p.943-1046.—  ^unt.d.Tit.:  Histoire  du  meur- 
tre  de  Charles  le  Bon  comte  de  Flandre  (1127— 
1128}  par  Galbert  de  Bruges.  Suivie  de  poesies 
latines  coutemporaioes  publ.  d'apres  les  mss. . . . 
par  Henri  Firenne.  Paris  1891.  8®.  XL.  205  pag, 
4  fr.  25  c.  (forme  U  10.  fasc.  de  la  Collection  de 
textes  p.  s.  ä  Tetude  de  Thist).  Benutxte  2  den 
Bollandisten  unbekannt  gebliebene  Hsa.  Vgl.  Ana- 
lecta  BoUand.  XL  1892.  p.  188-197.  —  Bruch- 
stücke *ap.Buchesne,  Histoire  genealog.  des  mai- 
sons  des  Guines  ete.  Paris  1681.  fol.  Preuves 
p.  70.  —  *  ed.  Ol.  Vredius  in  Genealogia  Flan- 
driae.  Brugis  1642.  p.  149.  151. 

üebers.:  franxös.  *ed.  Guizot  in  Collection 
des  memoires  VIIL  p.  237-433.  —  *  par  Dele- 
pierre  et  Perneel  in  Histoire  du  regne  de 
Charles -le- Bon.  Bruxelles  1830.  8°. 

—  Epitaphia  antiqua  ^  a  Jac.  Meiero  ex  ms. 
edita  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.220.  —  *ap.Langebek 
1.  c.  p.  215.  216.  —  »  ap.  Migne  1.  c.  p.  1047-1050. 

—  Passlo  Karoli  comitis  Flandriae  auctore  ano- 
nyme [(I.e.  Christ.  Petri?)  Handachr.:  existirt 
keine  mehr]  ^  una  cum  Tita  s.  Canuti  auct.  Aei- 
notho  ed.  Hvitfeld.  Hafhiae  1602.  8*».  —  •  xu- 
sammen  mit  derselben  Vita  s.  Canuti  ed.  Joh. 
Meursius.  Hafniae  1631.  4^  p.  77-92.  —  •irtc- 
derh.  in  Meursii  Historia  Danioa  edid.  Lamius. 
Florentiae  1746.  fol.  —  *  ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Danic.  cum  Am.  Magnaei  lectionibus  IV.  p.  71-77. 

—  *  ed.  Köpke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  619- 
623.  —  Rhythmus  antiquus  de  nece  Caroli  Boni 
^  ex  ms.  Jac.  Sirmondi  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart. 
I.  p.  219.  220.  —  'ex  ms.  ap.  Martene,  Ampi, 
collect.  VI.  p.  1133-1138.  —  '  wiederh.  ap.  Lange- 
bek, Scr.  rer.  Danic.  IV.  p.  212-216;  —  «.  *ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CLXVI.  p.  1045-1048.  — 
Be  nece  Karoli  comitis  auct.  monacho  Marchia- 
nensi  in  Neues  Arohiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV. 
p.  448-452. 

Erl.'Sohir.:  Garton,  Ch.  L.,  De  Charles  -  le  -  Danois, 
comte  de  Flandre.  Bruges  1848.  HP.  8  pag.  OriHque 
de  l'cuvrage  du  Dr.  Wegener. 

Commentarius  praevius  tu  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 
162-162. 

Delepiorre.  J.  0.  et  J.  Perneel,  Histoire  da  r^e 
de  Charles  le  Bon,  pr6c6dee  d'on  r^sumö  de  l'hist. 
de  Flandres.  Broxellos  18»0.  Bf>. 

Dnclos,  De  goschiedonis  van  den  zaligen  Karel  den 
Qoede,  muif  van  Viaenderen,  martelaar.  ?  1886.  9^. 

Gooris,  Ret  leven  en  martelie  van  den  H.  Carolas 
Bonus .  graeve  van  Vlaenderen ,  zune  van  den  H.  Ca- 
natas,  koningvanDenomarken.  Antwerpen  (1628).  4^. 

Le  Glay,  Edw.,  Histoire  da  bienh.  Charles  le  Bon, 
comte  de  Flandre.  Brages  1884.  8^.  4  fr. 

Mantissa  ex  variis  aactohbas  ad  Acta  s.  Caroli  Dani 
ap.  Langebek  1.  c.  p.  193  -  216. 

Vita  del  b.  Carlo  detto  11  Baono.  Astl  1893.  24mo. 
30  pag. 

Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deatschlands  Geschichtsqaellen.  6.  AnfL 
U.  18«6.  p,  3S8;  6.  Aafl.  II.  1894.  p.  425.  426. 

Wegener,  C.  F.,  Om  Carl  Dansko,  grevo  af  Flan- 
dern. KJöbenhavn  (1839).  4P  (franx.  unt.  d.  Tu.:  Vie 
de  Charles  -  le  -  Bon  .  .  .  traduite  da  Danois  par  an 
Bollandiste  et  pabli6e  par  Ch.  L.  Carton.  Bruges 
(184y).  40.  192  pag.  Avee  gravures). 

Wind,  Bibliotheok  der Nederlandsche  gesehiedschrij- 
vers  p.  25. 

Passio  s.  Caroli  Dani  comitis  Flandriae  =^  Vita 
CaroÜ  Boui  (passio). 

Vita  Caroli  INagni,  vid.  Acciaiolus,  Don. 

Vita  Caroli  Magni  imperatoris  auctore  Ein- 
hardo,  vid.  Einhardus. 


Vita  Caroli  IHagnl  auctore  Notkero  =  Mon- 
achus  Sangallensis. 

Vita  Caroli  Magni  imp.  (apud  Pithoeum  et  ap. 
SchiJter),  descripta  ut  videhir  magna  ex  parte 
a  monacho  coenobii  Engolismensis  s.  Eparchisili, 
vid.  Ademarus  Gabannensis. 

Vita  Caroli  Magni  imp.,  ex  annalibus 
plebeiis  sive  Loiselianis  ab  incerto  qui- 
dem  auctore,  sed  coaetaneo  ut  videtur 
composita. 

Ausg. :  nunc  primum  edita  ap.Buchesne,  Hist. 
Franc,  scr.  II.  p.  50-67. 

Tita  Caroli  Magni  imp.  Libri  3. 

Kaiser  Friedrich  BarbarosBa  liess  diese  Vita  i.  J.  1166 
verfassen ;  sie  ist  selbstverstAndlich  das  Werk  eines  (mi^- 
licherweise  Aachener)  Klerikers. 

Handschr.:  Aachen,  Stiftscapitel  robr.  see. 
XIV.  gr.  fol.;  —  Stadtarchiv,  chart.  secXV.  4*. 

—  Cheltenham,  Bibl.  Th.  PhilJipps  (jetzt  Sir 
Fitz  Roy  Fenwick)  n»  11604.  sec.  XUI.  —  Ein- 
siedeln, Klosterbibl.  n®  245.  chart.  sec.  XV.  4®. 

—  München,  Staatsbibl.I/atin.n'' 14279.  sec.XV. 
~  Paris,  Nat.-Bibl.,  cod.  lat nM 7656 (oliniNotre 
Dame  133)  sec.  XII;  —  n'»  6187.  mbr.  sec.  XlII. 
40.  _  n<>  4895*.  sec.  XIV.  fol. ;  —  n«  5380.  chart. 
sec.  XV.  4<>;  —  St.  Genev.  L.  1.  1.  sec.  XIII;  — 
nouv.  acquis.  n°  264.  sec.  XII.  XIII.  mbr.  8*.  — 
Rom,Vatic.  Ottobon.  n^lOSS.  sec.  XV.  —  Wien, 
k.  k.  Bibl.  Lat  n0  4372  (theol.  257);  —  n»  13402 
(suppl.  1389). 

Ausg. :  *  ed.  P.  St  Eaentzeler  in  Publications 
de  la  Soc.  histor.  et  archeol.  dans  le  ducbe  de 
limbourg  etc.  XI.  1874.  p.  1-113;  flüchtig  ge- 
arbeitet, vergriffen  {^ auch  einzeln  unt.  d.  Tit.: 
Vita  s.  Karoli  M.  sec.  XII,  a  Bollandistis  in  AA. 
SS.  memorata,  postea  deperdita,  nunc  in  legen- 
dario  eccies.  B.  M.  V.  Aquensis  reperta,  ed.  Eaent- 
zeler. Roermondae  1874.  8").  —  •  unt.  d.  Ueber- 
Schrift:  De  sanctitate  meritorum  et  gloria  mi- 
raculorum  b.  Caroli  M.  ad  honorem  et  laudeni 
nominis  Dei  ed.  Gerh.  Rauschen  in  Publikationen 
der  Ges.  für  Rhein.  Geschichtskxmde.  VU  {auch 
m.  d.  Tit.:  Die  Legende  Karls  d.  Gr.  im  11.  u. 
12.  Jahrh.)  Leipzig  1890.  p.  17-93.  Vgl  dazu  H. 
Grauert  in  Histor.  Jahrbuch  der  Görres- Gesell- 
schaft XIL  München  1891.  p.  172-182.  —  ••  nur 
Einleit.,  Inhaltsangabe  u.  die  letzten  3  Kap.  des 
3.  Buches  utüer  d.  Tit.:  Miracula  s.  Caroli  M. 
imp.  ab  auctore  anon.  tempore  Friderici  I  imp. 
ex  ms.  Corsendoncano  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jaur. 
n.  p.  890.  891  (ed.  Paris.  III.  p.  491.  492  u.  506. 
507).  —  De  translatione  s.  Caroli  Magni  imp. 
a.  1155  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  II.  p.  888  (ed. 
Paris,  ni.  p.  503).  —  Diploma  Frideiici  I  imp. 
de  elevatione  et  canonizatione  s.  Caroli  Magni 
d.  d.  8.  Janr.  1166  {ufiecht)  *  in  Henrici  de  Her- 
vordia chronico  ed.  Potthast  p.  45-47,  geändert 
u.  abgekürzt.  —  *  ap.  Petr.  de  Beeck,  Aquis- 
granum.  Aquisgr.  1620.  4°  (p.  344).  —  *in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Janr.  H.  p.  888-890  (ed.  Paris.  IH. 
p.  504-506).  —  *  ed.  A.  Miraeus,  Fasti  Belgici. 
Bruxellis  1622.  p.54.  —  *ap.  Joh.Noppius,  Aacher 
Chronick.  Aachen  1632  {Titelausg.  1643).  Buch 
in.  p.  1  (2.  unveränd.  Aufl.  ibid.  1774.  p.  231). 

—  ®ap.  Henr.  Thenen,  Leben  dess  heil.  Caroli 


VITA  CAROLI  MAGNI  —  DE  SS.  CARPISTO 


1235 


Magni.  Göln  1658.  p.  262  u.  p.  346,  n^at  Uebers. 

—  ^  in  Gründliche  Ausführang  der  des  h.  Reichs 
Stadt  Nürnberg  .  .  .  zukommenden  .  .  .  Verwah- 
rung der  Reichs -Insignien.  1742.  p.  44  ff.  —  •  ap. 
Quix,  Codex  dipl.  Aquensis  p.  113.  —  'hragb. 
von  Hugo  Loersch  in  Publikationen  der  Ges.  f. 
Rhein.  Gesch.  VIT.  1890.  p.  154  £f.  Andere  Ausgg, 
ap.  Böhmer -Ficker,  Regesten  von  1198—1272. 
n^  3438  u.  ap.  Böhmer -Mühlbacher,  Regesten 
von  751—918.  n*478.  —  Miracula,  vid.  Ausg. 
n*^  4.  —  Seqoentia  de  s.  Karolo  Magno:  ,Ürbs 
Aquensis,  urbs  regalis*  {vor  1246  gesehrieben, 
der  älteste  Bestandtheil  des  Officium  b.  Earoli 
Magni)  '  ap.  Daniel,  Thesaur.  hymnolog.  V.  p. 
235;  —  •  ap.  Mono,  Lat  Hymnen  des  Mittel- 
alters m.  p.  347.  —  •  auf  Zürich  umgediehtet 
in  Canisii  Lect.  antiq.  ed.  Ba^nage  IQ.  2.  p.  208. 

—  *  in  Helperici  sive  Angilb  er ti  Karolus  Ma- 
gnus ed.  Orelli  p.  42.  —  'aw/*  Frankfurt  umge- 
diehtet in  Einhardi  Vita  EaroH  M.  ed.  Pertz  p.  43. 

—  Versus  de  Carole  M.  rege  Francorum,  ex 
libro  Evangeliorum ,  quem  iussu  ipsius  CaroIi  de- 
scripsit  Godescalcus  a.  788  ad  opus  ecclesiae  s. 
Saturnini  Tolos.  ^  ap.  G.  de  Catel,  Hist  des  comtes 
de  Tolose.  Toulouse  1623.  fol.  Lib.  II.  —  •  ap. 
Duchesne ,  Hist  Franc.  Script.  IL  p.  186.  —  *  ap. 
Bouquet,  Recueil  V.  p.  401.  —  Versus  de  Ca- 
role M.:  ,Laudibuseximii8^  'ap.Martene,  Ampi, 
collect.  VI.  p.  813.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  V. 
p.  406.  407.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCVIII. 
p.  1443-1446.  —  Versus  de  Carolo  M.  domini 
magistri  in  aula,  sive  is  Paulus  Diaconus,  sive 
Alcuinus  fuit,  ex  vet  cod.  Philippi  Loyaute  ap. 
Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  IL  p.  645-647. 

Erl.-Sdir.:  Caricc^tie,  Memoire  historiqae  rar  le  calte 
ecd^siast.  da  bienh.  emperenr  Charlemagne  depais 
sa  mort  jusqa*ä  nos  joars  in  Mörooires  de  TAcaa.  de 
Hetz.  S^r.  n.  Ann^LXVU,  Sör.  III.  AnnöeXV. 
1889.  p.  216-274.  Kritiklot. 

Loersch,  H.,  Das  falsche  Diplom  Karlsd. Gr.  a.  Frie- 
drichs I  Privileg  für  Aachen  vom  8.  Janr.  1166  in 
Publikationen  der  Ges.  für  Rhein.  Gesch.  VII.  1890. 
p.  151-215.  Widiag! 

Schnltheiss,  F.G.,  Die  Karl -Friedrichs -Urkunde 
f&r  Aachen  a.  die  Karislegende  in  Histor.  Jahrbach 
der  Gönes- Gesellschaft.  XIII.  1892.  p.  ()88-723. 

Walch,  Christ.  Gail.  Fr.,  Historia  canonisationis  Ca- 
roIi Magni-  Gotting.  1750.  8«*. 

Wattenbach,  Deatschlands  Geschichtsqaellen .  5 .  Aafl. 
II.  1886.  p.  378.  not.  4;  6.  Aofl.  II.  1894.  p.  414.  478. 
Vgl.  Carolas  Magnus. 
Descriptio  qualiter. 

Yita  Caroli  IV  imperatoris  ab  ipso  Ca- 
role conscripta. 

In  ihrer  Art  einzige,  ihrem  Gehalt  nach  Äusserst 
wichtige,  von  1881  bis  1346  reichende  Selbstbiographie. 
—  Von  Benessius  Krabice  im  4.  Buche  seiner  Chronik 
fast  ganz  abgeschrieben. 

Handsehr.:  Prag,  Un.-Bibl.  L  C.  24.  chart. 
sec.  XV.  foL  —  Wien,  k.  k.  Hofbibl.,  4  ver- 
schiedene, pid.  Pertz*  Archiv  IL  p.  454. 

Ausg. :  *  ed.  R.  Reineccius  in  Ohronicon  Hie- 
roso lymitanum  i.  e.  de  hello  sacro  historia.  IL 
Helmstadii  1584.  4^  p.  14-39.  Sehr  selten.  — 
^tciederh,  ap.  Freher,  Scr.  ror.  Bohem.  p.  86-107. 

—  •  ap.  Böhmer,  Fontes  I.  p.  228-270.  —  *  ed.  J. 
Emier  in  Fontes  rer.  Bohem.  III.  1882.  p.  336- 
368;  cf.  praefatio  p.  325-33Ü. 

üebers.:  böhmisch:  *ed.  Ambros.  von  Otters- 
dorf. 01mützl555. 8°.  —  *  ed.  T.  J.  Tomsy.  vPraze 


1791.  8*.  —  •tnVybor  z  literatury  ieste.  L  p. 
499  ff.  —  *  nach  der  Stockholmer  (jetzt  Brünner) 
Hs.  ed.  J.  Emier  in  Fontes  rer.  Bohem.  III.  p. 
369-395. 

deutseh:  ^alte  Redtiction  unt.  d.  Tit.:  Hye 
endit  sich  das  1.  Buch  der  Bohemischen  Cronica: 
vnde  hebit  sich  an  dass  ander  vom  konigWenczess- 
lao  Earoliis  genannt  in  Fontes  rer.  Bohem.  III. 
p.  396-417.  —  » unt.  d.  Tit.:  Kaiser  Karls  IV 
Jngendleben  von  ihm  selbst  erzählt,  üebers.  von 
L.  Oelsner  (=  Geschichtschr.  der  deutschen  Vor- 
zeit. Lief.  77.  Jahrh.  XIV.  Bd.  5).  Leipzig  1885.  8^ 

Erl.-Schr.:  Böhmer,  Regesta  Ludovici  Bar.  p.  n. 

D  u  d  i  k ,  ForschaDgen  in  Schweden  jp.  S86  -  d98. 

Friedjung,  Heinr.,  Kaiser  Karl  Iv  u.  sein  Antheil 
am  geistigen  Leben  seiner  Zeit.  Wien  1876.  9.  p. 
71-76;  238-249. 

Huber,  A.,  Die  Regesten  des  Kaiserreichs  unter  Kaiser 
Karl  IV.  Aus  dem  Nachlasse  J.  Fr.  Böhmars.  Inns- 
bruck 1877.  gr.  40.  p.  Liii. 

Löhr,  H.,  Ueber  die  Selbstbiographie  Kiuser  Karls  lY. 
Diss.  Rostock  1886.  8».  62vaq. 

Lorenz,  Deutschlands  Qeechioitsqnellen.  8.  Aufl.  I. 
1886.  p.  904-306. 

Loser  tu,  Joh.,  Studien  zu  bOhnüschen  Geschichts- 
quellen. I.  Die  Vita  Karoli  IV  imp.  (Krit.  Unter- 
suchung über  das  Entstehen  derselben)  in  Archiv  fflr 
Österreich.  Geschichte.  Uli.  Wien  1875.  p.  3-38. 
Vgl.  Mittheilnngen  des  Vereins  f.  d.  Geschichte  der 
Deutschen  in  Böhmen:  XV.  Litterar.  Beilage. 

Neu  mann,  Th.,  De  vita  Caroli  IV  imp.  ab  ipso  Ca- 
rolo conscripta.  Diaaert.  Vratislaviael847.  ^.  38pag. 

:  Ueber  Kaiser  Karl  JV  als  Schriftsteller  in 

Neues  Lausitzisches  Magazin.  XXVI.  Bd.  I.Heft  {aueh 
bewndera  abgedruckt  Görlitz  1847.  8»). 

Palacky,  Würdigung  böhmischer  Geschichtschreiber 

^p.  298. 

Weech,  Fr.  v.,  Kaiser  Ludwis  der  Bayer  und  König 
Johann  von  Böhmen.  München  186U.  8*^.  p.  84-87. 
Bespricht  das  VerhäUniss  des  Benessius  Krabice  »ur 
Vita  Karoli  IV. 

VgL  Carolns  IV  imp. 

Entrevue  de  Cnarles  IV. 

De  s.  Carolomanno  duce  Francorum  et  mon- 
acho  Casinensi  (f  755.  17.  Aug.)  elogium  hist 
ap.  Habillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p. 
123-129. 

Acta  SS.  Carpi  episcopi  Thyatirensis, 
Papyli  diaconi,  Agathonicae  sororis  etc. 
martyrum  sub  Decio  Pergami  in  Asia. 

Die  von  Eusebius,  Hist.  eccL  IV.  15  (48)  erw&hnten 
Acta  sind  in  Paris,  Nat. -Bibl.  fonds  grec  n9  1468  wieder- 
aufgefunden; seither  war  nur  der  Text  aesSimeon  Metaphr. 
bekannt. 

Ausg. ;  *  ed.  Aube  m Revue  archeologique.  1881. 
Dec.  p.  348-360;  —  *  in  seinem  Werke  L'eglise 
et  l'etat  dans  la  seconde  moitie  du  3.  siecle.  I. 
append.  p.  499-506.  —  Acta  a  Simeone  Meta- 
phr aste  exoroata  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  April.  U.  p.  121-125.  —  AlaQjvQiov  rfiJv 
(ty^üw  Kiignov,  IlanvXov  xal  tvüv  avv  avToig  ibid. 
p.  968-973.  —  Elogium  eo rundem  ex  synaxario 
ms.  coUegii  Claromontani  ibid.  p.  973. 

De  s.  Carpo  ex  72  discipulis,  episcopo  Ber- 
veae  Papebrochii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mai.  VI.  p.  355-357. 

De  SS.  Carpo ,  Maui'o ,  Capto  etc.  martyribus  in 
castello  Aioviae  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  III. 
p.  487. 

De  SS.  CarpMo,  Galata,  Domisiano  etc.  mar- 
tvribus  ad  lacum  Gerati  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Mart  U.  p.  261. 

78* 


1236 


DE  SS.  CARPOPHORO  —  DE  SS.  CASTO 


De  8S.  Carpophoro,  Exantho,  Gassio  ete.  mar- 
tyribus  NoYOcomensibus  sub  Maximiano  in  AA. 
SS.  BolJ.  7.  Aug.  II.  p.  187. 

De  8.  Carpreo  episcopo  in  Hibemia  {temp,  ine.) 
C.  de  Smedtu  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Not.  I. 
p.  345-347. 

Acta  8.  Carterii  presbyteri  et  martyris  sub 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  472. 

De  8.  Carterio  presbytero  apud  Bituriges  in 
Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  187. 

De  88.  Carterio,  Styriaco,  Tobia,  Eudoxio, 
Agapio  et  socüs  martyribus  Sebastae  8ub  Licinio 
imp.  6.  van  Hooffii  notitia  in  A A.  SS.  Boll.  2.  Nov. 
I.  p.  443-445. 

Tita  8.  Carthaci  episcopi  et  abbatis 
Lismoriensis  in  Hibemia,  qui  Muchudu 
dicitur  (f  636). 

Attsg,:  ex  m8.  legendaiio  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mai.  ni.  p.  375-378.  —  Alia  vita  ex  ms. 
Hibernico  ^  ibid.  p.  378-388.  —  *  ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hibemia«  p.  779-790.  Vgl.  Hardy,  De- 
script.  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  226. 
n»610;  Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hiberniae  V. 
p.  240  sq. 

De  8.  CaBilda  virgine  Burgis  in  Hispania  (saec. 
XI)  Papebrochii  dissertat.  in  AA.  SS.  Boll.  9. 
April.  I.  p.  847-850. 

Tita  s.  Casimiri  Poioniae  regia  filü, 
in  regem  Hungariae  electi  (f  1484)  au- 
ctore  Zacharia  Perrerio  episcopo  Gar- 
diensi  (f  cca.  1525). 

Ausg.:  ^s.  1.  (Cracoviae,  Jo.  Haller)  1520.  4*. 

—  «Thoninü  1521.  4^  —  ""wiederh,  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Mart.  I.  p.  347-351.  —  Apparitiones 
C-i  factae  a.  1555,  auctoritate  episc.  Yilnensis 
excusae  ibid.  p.  356.  —  HymnusC-iad  beatam 
yirginem  Mariam  ,  Omni  die  die  Mariae  ^  etc.  ibid. 
p.357.  —  Miraenla  C-i  auctore  Gregorio  Suie- 
cicio  ibid.  p.  351-356.  —  Officium  8.  Casimiri 
conf.  m.  d.  Lithuaniae  patroni  ab  Urbano  YUI 
. .  .  concessum.  Vilnae  1638.  kl.  4^  13  Blätter. 

Erl.  -  Sehr. ;  Com men  t ari as  liistoriciu  tn  AA.  SS.  Boll. 
1.0.  p.  837-347. 
0 raison  de  saint  Casiinir  &  la  trds-sainte  Vierge  [i.e. 
,  Omni  die  die  Mariae  *  de.] ,  retroavöe  dans  un  mpt. 
de  la  biblioth.  da  Vatican  expliauöe  par  des  manu- 
scrits  da  XII,  da  XIV  et  da  XV  siöcle  par  le  oomte 
Alexandre  Przezdziecki.  Tir6  ä  100  exemplaires.  Cra- 
covie  1866.  gr.  SP.  L.  39pag. 
Vgl.  Ferrerias,  Zach. 

De  8.  Caspare  rege  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr. 
I.  p.  8. 

Erl. 'Sehr.:  Floss,  Heinr.  Jos.,  DreikOnigenbach.  Die 
Uebertragang  der  hh.  Dreikßnige  von  Mailand  nach 
Köln.  Köln,  Da  Mont  1864.  8°.  IV.  137 pag. 

Acta  s.  Ca88iani  confessoris  episcopi 
(saec.  IV)  auctore  presbytero  S.  Quintinl 
a.  845  Augnstoduni  in  Gallia. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  II.  p.  64.  65. 

—  (Historia  translationis  et  miraculat^tcf. 
p.  66-70.)  —  *ap.  J.  Fontanini,  Antiqq.  Hoiiae. 
Bomae  1708.  4^  —  ''ap.  Burmann,  Thes.  antiq. 
Ital.  VIII.  prs.  3.  Cf.  Sollerii  comment.  praevius 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  59-64.  —  Vita  s.  C-i  ex 


cod.  Gandav.  n^  244  in  Analect  BoUand.  lY.  1885. 

f.  159-166.  —  Vita  metrica  ^  ap.   Fontanini 
c.  Edit  3*.  Romae  1723.  4«.  p.  343-360.  —  *  ap. 
Barster,  Novem  vitae  p.  64-85  ex  cod.  Paris, 
lat  n°  12958  (S.  Germ,  a  Pratis  n»  777,  olim  448). 
Vgl.  Fragmentom  de  rebas  Ladovici  m. 

Acta  s.  Cassiani  episcopi  Tuderti  in 
Umbria  martyris  sub  Diocletiano,  auctore 
anonyme. 

Atisg. :  ex  m8.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Aug.  IIL 
p.  27-30.  Gf.  Bo8chii  comment  praev.  ibid.  p. 
24-27. 

Acta  s.  Cassiani  martyris  apud  Forum 

Syllae  in  Italia  auctore  Aurelio  Pru- 

dentio  demente  libro  Tte^l  ar&pdviov 

hymn.  IX. 

Ausg.:  »»  AA.  SS.  Boll.  13.  Aug.  HI.  p.  22.  23. 
Cf.  Boschii  commentar.  praevius  ibid.  p.  16-22. 

Erl.' Sehr.:  Allard,  Psal,  L'bjigiographie sa 4.  si^e: 
mart^res  de  s.  Hippolyte,  de  s.  Laarant,  ...  de  s. 
Cassien  d'aprös  les  podmes  de  I^dence  in  Rerae  des 
qaestions  bistoriq.  XXXVn.  Paris  1886.  p.  853-406. 
Bonelli,  Ben.,  Viadiciae  Romaoi  Martyrologii,  13. 
Aag.  8.  Cassiani  Foro  -  Comeliensis  mart.  . .  .  memo- 
riam  rocolentis.  Voronae  1751.  4P.  204  pag. 

Passio  s.  Cassiani  martyris  Tingi  in 
Mauritania  (f  298?). 

Ausg. :  ex  AA.  mart  Ruinartii  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Oct.  XIII.  p.  283.  284  cum  R.  de  Buckii  com- 
ment. praevio  ibid.  p.  274-280. 

De  s.  Cassiano  episcopo  Beneventi  in  Italia 
(saec.  IV  med.)  tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  II.  p.723. 

Passio  SS.  Cassii  et  Florentii  martyrum 
cum  socüs  eorum,  et  Gereonis  cum  sociis 
eins. 

Ausg.:  ^  ed.  B.  Mombritius,  Sanctuarium.  I. 
Mediolani  1474.  fol.  f.  222''.  —  ^wiederh.  ap.Stolie, 
Martyrium  der  thebaischen  Legion.  Breslau  1891. 
8<».  p.  109.  110;  cf.  p.  40. 

Vgl.  Passio  s.  Gereonis. 

De  B.  Cassio  episcopo  Narniensi  in  ümbna 
(t  558)  Papebrochii  commentarius  in  AA.  SS. 
BoU.  29.  Jun.  V.  p.  486-491. 

De  SS.  Cassio,  Victore,  Juliane  tn  AA.  SS. 
Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  146. 

De  88.  Cassio,  Victoiino,  Maxime  ete.  marty- 
ribus Claromonte  in  Gallia  (f  cca.  264)  in  AA. 
SS.  Boli.  15.  Mai.  III.  p.  454. 

Tita  ss.  Casti  et  Seeundini  episcopo- 
mm  et  martyrum  Sinuessae  et  Caietae  in 
Campania. 

Ausg.:  ex  actis  ecclesiae  Caietanae  «n  AA. 
SS.  Boll.  1.  Jui.  I.  p.  23-28.  Cf.  Sollerii  comment 
praevius  ibid.  p.  19-23.  • 

De  SS.  Casto  et  Aemilio  martyribus  in  Africa 
cca.  250  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  129. 

De  SS.  Casto  et  Cassio  episcopis  martyribus  in 
Campania  Henschenii  sylloge  bist  in  AA.  SS. 
BoU.  22.  Mai.  V.  p.  130. 

De  SS.  Casto  et  Desideiio  martyribus  cultis  Pla- 
centiae  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Sept.  VIH.  p.  294. 


DE  B.  CASTORA  —  MARTYRIUM  S.  CATHARINAE  (ALEXANDRINAE) 


1237 


De  b.  Castora  Eugubina  vidua  tertiana  ord. 
8.  Francisci ,  et  b.  Bartholo  ord.  Servorom  apud 
nrbem  &  Angeli  in  Vado  in  Italia  (saec.  XIV)  in 
AA.  SS.  BoU.  14.  Jun.  IL  p.  1006-1008. 

De  sft.  Casfaira,  Dorotheo  etMenelampo  mar- 
tvribus  Tem  in  Cilicia  in  AA.  SS.  BoU.  ^.  Mart 
III.  p.  712. 

De  SS.  Caatorio,  Dionysio,  Nonno  eie,  martv- 
ribus  Nioomediae  in  Bithynia  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Mart  IL  p.  420. 

Tita  s.  Casteris  epiacopi  Aptae  Jaliae 
in  Provincia  GaDiae  (f  419  —  426). 

Ausg.:  ^ex  edit  Dion.  Sammarthani  tom.  I. 
Gall.  Christ  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Sept  VI.  p.  249. 
Cf.  Sayskenii  comment  praevins  ibid.  p.  239-249. 

Tita  s.  Castoris  presbyteri  Confluentiae 
in  Germania  (saec.  IV)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Febr.  11.  p.  663- 
666.  —  Hymnus  de  8.  Castore  ibid.j^.  663.  — 
Translatio  a.  836  Confluentiam  [Handaehr.: 
Brüssel,  k.  BibL  n^  98-100.  mbr.  sec.  XIU]  in 
Analect  BoUand.  L  p.  119.  120. 

Uebera.:  Leben  des  b.  Castor.  Ans  d.  Latein, 
im  Auszöge  übersetzt  Koblenz  1835.  kl.8^  27p<ig. 

ErL^Sekr.:  Vita  n.  Castoria  conf.  cam  hymnia.  Nach 
Handschriften  varb.  hngb.  Koblenz  1886.  SP.  Slpag. 


Tita  s.  Caatrensia  episcepi  AM  confes- 
soris,  Vultumi  in  Gampania  (f  cca.  450). 

Ausg.:  ex  mss.  Bomano,  Capuano  et  Siculo 
in  AA.  SS.  BoU.  11.  Febr.  II.  p.  525-529.  Cf. 
HeDschenii  oommentar.  praevius  ibid.  p.  523. 

Erl.  -  Sehr.:  Alberti,  Dom.  Stan.,  Viu  di  8.  Castrenao 
Afticano  yescovo  di  Capna  e  patrono  di  Monieale 
di  Sicilia.  Palermo  1718.  8P. 

Tita  Cartruccii  Antelminelli  Gastracani, 
Lucensis  ducis,  auctore  Nicoiao  Te- 
grimo  iurisconsulto  Lucensi  (+  1527?). 

Ebenso  tchOn  stilisirt  als  ansgestattet  mit  gehaltvollen 
Betiachtnngen.  6esdirieben  1496. 

Ausg.:  ^Mutinae,  impr.  per  ma^str.  Domin. 
Rocociolam,  20.  Apr.  1496.  4®.  —  tciederh.  •  Paris., 
Jac.  Boyard  1546.  4®;  —  'ap.  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  XI.  p.  1315-1344.  —  *  cum  etnisca  versione 
G.  Dati.  Lucae  1742.  4«. 

üebers.:  Le  vite  di  Castruccio  Gastracani 
degl'  Antelminelli,  principe  di  Lucca,  di  Nie.  Te- 
giimi:  e  del  minore  Scipione  AfFricano  di  Ani 
Bendinelli.  Tradotte  da  Giusto  (üompagni.  Lucca, 
Busdrago  1556.  8«. 

Erl. 'Sehr.:  Carlo,  T.  del,  Castruccio  degli  Antelmi- 
nelli signore  di  Lncca;  seene  storiche.  Lncca,  tip. 
del  Serchiol889.  SP.  45pag. 

Histoire  de  Castruccio  Castracani,  souverain  de 
Luoques,  tradnite  de  Titalien  de  Maccliiavel.  Paris 
1671.  12mo. 

Manucci,  Aid.,  Le  azioni  di  Castruccio  Costracane. 
Borna  1690.  4^;  3.  ediz.  ricorretta  e  corred.  di  nnovi 
docnmenti  ee.  (Lucca)  1843.  8P. 

Sforza,  Oiov.,  Castruccio  Castracani  d^li  Antelmi- 
nelli e  gli  altri  Lucchesi  di  Parte  bianca  in  esilio 
(1300—1314):  memoria.  Torino  1891.  40.  62  pag. 
(EMtr.  dcUle  Memorio  della  r.  Accademia  delle  scienze 
roovali  eee.  di  Torino.  Ser.  II.  tom.  42.  1892.  p.  47-205). 

:  Castruccio  Castracani  degli  Antelminelu  in  Luni- 

giana:  ricerche  storiche.  Moidena  1891.  SP.  271  pag. 
{Estr.  dagli  Atli  e  memorie  delle  deputaz.  di  stona 
patria  per  le  proy.  Modenesi.  Ser.  III.  vol.  6.  parte  2). 

Vita  di  Castruccio  Castracani  Antelminelli.  Livomo 
1760.  40. 


De  8.  Cattaila  Capuae  in  Gampania  in  AA. 
SS.  Boii.  25.  Janr.  II.  p.  618. 

Acta  s.  Casttili  martyris  Romae  cca. 

a.  286. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mari  III. 
p.  612.  613.  —  Alia  acta  ex  vita  s.  Sebastian! 
mart  ibid.  p.  613.  614.  —  Acta  martyrii  s.  C-i 
zetarii  imperatoris  Diocletiani.  Edid.  Oliverius 
JozzL  Maceratae  1885.  4^  18  p(ig.\  —  ed.  2.  ibid. 
1886.  8«. 

De  8.  Casturo  episc.  Viennae  Allobr.  (saec. 
YIH),  vid.  De  ss.  Agrato  et  Gast 

Historia  s.  Cataldi  episcepi  Tarentiiii 

(c.  640)  in  Italia  inventionis  et  transla- 

tionis  auctore  Berlengerio  Tarentino 

et  forsan  aliis. 

Ausg. :  ex  mss.  in  A A.  SS.  Boll.  10.  Mai.  11. 
p.  570-575.  —  De  inventione  linguae  s.  Ga- 
taldi  et  libri  ab  eo  scripti  ibid.  p.  575.  576.  — 
Inquisitio  de  aetate  et  gestis  s.  Gataldi  ibid. 
p.  576-578.  C/:  VII.  p.  679.  —  Cf.  Ughelli,  Italia 
Sacra  IX.  p.  121  et  Golgan,  AA.  SS.  Hibemiae  I. 
p.  542-562. 

Erl.- Sehr.:  Lo  Jodice,  Memorie  storiche  di  san  Ca- 
taldo,  vescovo  e  confessore.  Bologna  1880.  16mo. 
180 pag.  LI.  25c. 

Hontalembert,  Les  moines  d^Occident  III.  Paris 
1868.  p.  816. 

Moroni,  Bonavent.,  Vita  e  miracoli  di  s.  Cataldo  ve- 
scovo, protettore  principale  della  cittä  di  Taranto. 
NapoU  1779.  SP. 

Tita  s.  Catelli  episcepi  Stabiensis  in 
Italia  (t  617). 

Ausg. :  ex  monumentis  ecclesiae  Stabiens.  in 
AA.  SS.  BoU.  19.  Janr.  II.  p.  227.  228.  —  Alia 
vita  ex  vita  s.  Antonini  abb.  ibid.  p.  228.  229. 
Cf  p.  1137. 

Martyrium  s.  Catharinae  (Alexandrinae) 
virg.  et  mart  tempore  Maxentii  imp.  au- 
ctore Simeone  Metaphraste. 

Ausg. :  ed.  Surius ,  De  prob.  SS.  historüs.  25. 
Nov.  VI.  Golon.  Agr.  1575.  p.  580-587.  —  De 
convorsione  s.  Katharinae  Alex,  virg.:  ,Legitur 
quod^  [Homdsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n®  197.  sec. 
XY.  fol.  205']  in  Gatalogus  codd.  bagiographic. 
I.  1.  1886.  p.  105-108.  —  De  s.  Gatharina  virg. 
et  mart.  Alex,  cf  Analect.  Bolland.  III.  p.  177; 
IV.  p.  166-168.  —  Acta  s.  G-ae  A-ae:  ,Cum 
sanctorum  fortia^  ex  cod.  Salmanticensi  ap.  G.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  681-734.  —  The 
Legrend  of  8i  Eatherine  of  Alexandria.  Edited 
from  a  ms.  in  the  Gotton  libr.  by  Jam.  Morton 
for  the  Abbotsford  Glub.  London  1841.  4».  —  Life 
and  martyrdom  of  St.  Katherine  of  Alexandria. 
[Roxburghe  Glub  n<»  99].  London  1884.  4«.  —  Life 
of  St.  Kath.  With  its  Latin  original.  Edited  by 
E.  Einenkel.  [Early  English  Text  Society.]  London 
1884.  8^  12  sh.  —  Life  metrieai  of  St.  Eathe- 
rine by  John  Gapgrave  (t  1464;:  the  prologue 
of  the  life  of  s.  E.  ed.  Hingeston  in  Herum  Brit. 
med.  aevi  scr.  n"  1.  London  1858.  p.  337-354.  — 
The  Life  of  St.  Katherine  of  Alex.  By  John  Gap- 
grave ...  prior  of  the  Austin  Friary  at  Lynn, 
Norfolk  .  .  .  Edited  by  Garl  Horstmann.  London, 


1238 


VITA  B.  CATHARINAE  BONON.  —  VITA  S.  CATHARINAE  SENENSIS 


Early  EngUsh  Text  Society  (n»  100)  1893.  8^ 
XL  VI.  463  pag.  —  La  passlon  de  s.  CatheriDe, 
poeme  du  13.  siecle  en  dialecte  poitevin,  par 
Aumeric,  moine  du  Mont  Saint- Michel.  Pabl. 
ponr  la  prem.  fois  d'apres  le  ms.  de  la  bibl.  de 
Tours,  par  F.  Talbert.  Paris  1885.  4^  2  fr.  — 
Jean  Mielot,  secretaire  de  Philippe  le  Bon,  duc  de 
Bourgogne.(c.  1462):  Vie  de  s.  Eatherine  d'Alex- 
andrie.  Texte  revu  et  rapproche  du  fran^.  mo- 
derne par  Marius  Sepet.  Paris  1881.  4^  [Hand- 
8ckr.:  Paris,  Nat. -Bibl.  franQ.n®  6449).  Illustre. 
342  pag,  30  fr.  (verdeutscht  von  J.  Wipfli  und  J. 
von  Ah.  Einsiedeln  1886.  8^  J^  12).  —  Fra- 
gmentum  vitae  s.  C-ae  Alexandrinensis  metri- 
cum  e  libro  ms.  ed.  Job.  Paulson.  Lund  1891. 
gr.  8«.  XXXI.  72  pag.  .4(  4.  —  Eine  latein.  Be- 
arbeitung der  Legende  der  Katharina  von  A.  in 
Distichen.  Nach  den  beiden  bekannten  Hss.  hrsgb. 
von  Herm.  Varnhagen.  Nebst  dem  latein.  Text  des 
Mombritius.  Erlangen  1892.  4^ 

Erl.-Schr.:  HardwiGk,0.,  An  historioal  inquiry  tonch- 
io?  St.  Catharine  of  Aloxandria.  Cambridge  (Combr. 
aatiqaar.  Society)  1849.  4o.  12  sh. 

Knnst,  Herrn.,  Gesch.  der  Legenden  der  h.  Katha- 
rina von  Alexandrien  n.  der  h.  Maria  Aogyptiaca, 
nebst  nnedirten  Texten.  Halle  a.  S.  1890.  gr.  8°.  ///. 
346  pag.  JkS. 

Paulson,  Joh..  Legenden  om  den  heliga  Katarina  af 
Alezandria.  Lnnd  1890.  9>. 

Varnhagen,  H.,  Zur  Geschichte  der  liegende  der 
Katharina  von  Alexandrien.  Nebst  latein.  Texten  nach 
Hss.  der  Hof-  u.  Staatsbibl.  in  München  n.  der  Univ.- 
Bibl.  in  Erlangen.  Eriangen  1891.  8».  Jk  1.40. 

Yita  b.  Catharinae  Bononiensis  virginis 
ord.  s.  Clarae  Bononiae  in  Italia  (f  1463). 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Libro  della  vita  della  b. 
Catbarina  da  Bologna  dell'  ord.  di  s.  Franc,  con 
una  opera  spirituale  la  quäle  essa  lascio  scritta 
deila  propria  mano.  ^  Bologna  1502. 1511.  2  part. 
in  1  vol.  4^  —  *  wieder h.  ibid.  1536.  4°. 

üebers. :  *  ex  Italico  latine  reddita  per  J.  A. 
Maminium  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mart.  II.  p.  35-44 
{erschien  auch  einxeln  "Bononiae  1522.  4*,  toie- 
derh,  •  ibid.  1653.  kl.  4°.  —  traduit  en  franp.  par 
N.  D.  S.  Paris  1597.  16^0).  —  AMa  vita  ex  Ita- 
lico Jacobi  Grassetti  (Bologna  1520.  4°;  Roma 
1628.  8«;  Bologna  1724.  4«)  ibid.  p.  44-88  [trad. 
en  fnoi^.  par  Vibhe  P(iot)  sohs  tii. :  Vie  de  s.  Ca- 
therine de  Bologne.  Clerro.-Ferr.  (Paris)  1840. 8^. 

SrL-Sckr.:  C»dore,  Mar.  di,  Vita  Mla  serafloaTeir- 
gine  Caterina  da  Bologna.  Yeneada  1717.  8». 
V§L  CathariBA  Bonon. 

Miracles  de  W^  sainte  Katherine  de 
Fierfetys  en  Touraine  (1376—1446). 

Ausg, :  puhL  poox  la  premiere  fois  d'apres  un 
ms.  de  la  biblioui.  imperiale  par  J.  J.  Bourasse. 
[Tours]  Paris  1858.  12»»o.  lOß  pag.  4  fr.  Nur 
tffenigß  Exemplare  abgenogen. 

Yita  s.  Catharinae  Fliscae  Adomae  vi- 
duae  (flSlO)  Genuae,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  ex  edit.  Romana  a.  1737  in  '  AA.  88. 
BoU.  15.  Sept.  V.  p.  149-176.  —  Gloria  post- 
buma  ibid.  p.  176-195.  Gf.  Stickeri  comment. 
praevius  ibid.  p.  123-149. 

üebers.:  Vie  de  s.  Catberine  de  Genes.  Ou- 
vrage  traduit  du  latin  des  Bollandistes  par  l'abbe 
P(iot).  Paris  1840.  12™«. 


Wrl.-Sdir.:  Bussidre,  Th.  de,  Vie  et  ooQvres  de  s. 
Catherine  de  GSnes.  Paris  1854.  Bf>.  5  fr. ;  2.  6d.  par 
Millet.  Paris  1873.  l2mo.  8  fr.  60  c. 
Fliehe,  Paal,  Sainte  Catherine  de  (jenes:  sa  vie  et 
son  esprit,  d*aprÖ8  les  premiers  biographee  de  la 
sainte  et  les  mss.  Italiens  originaax.  Paris  1880. 
12  mo.  465  pag.  3  fr.  60. 

Lechner.  Leben  n.  Schriften  der  h.  Katharina  von 
Genua.  Regensboig  1859.  SP.  Jk  3.30. 

Marabotto,  Cattan.  e  Ettore  Vernazza,  Vita  mi- 
rabile ,  e  dottrina  Celeste  di  s.  Caterina  Fiesca  Adoma 
da  Oenova.  Insieme  col  Trattato  del  po^atorio,  o 
col  Dialogo  della  santa.  . . .  Impreesione  . . .  alla  mo- 
doma  ortORTafia  ridotto.  (Cbn  rüraäo.)  Padora  1743. 
8P.  XVI.  516  pag. 

M  a  i  n  e  r  i ,  Alex. ,  V ida  de  s.  Catharina  Fiescha  Adoma 

de  Genova.  Com  a  noticia,  e  declan^ao  do  tratado 

do  Pargatorio  .  .  .  Lisboa  1790.  4^. 
Farpera,  Giac,  Vita  mirabile  della  b.  Caterina  di 

Genova  Fiesca  dcgli  Adomi.  Genova  1662.  4^. 
Vie  et  oetivres  spiritaelles  de  s.  Catherine  d'Adomy 

de  Gennes ,  revnes  et  conig6es.  ^  Paris  1627.  l2mo.  — 

*  nouv.  Mit.  plus  correcte  par  Jean  Desmarest.  Paris 

1667.  2  part.  in  1  vol.  12mo. 
Vita  della  b.  Caterina  Adomi  da  Genova.    Fiorenza. 

Giunti  1589.  Bf>. 
Vita  di  6.  Caterina  da  Genova  coli'  ammirabile  saa 

dottrina ,  contenuta  nel  suo  Trattato  del  puigotorio, 

e  nel  suo  Dialogo.  Genova  1737.  49. 
Vita  della  b.  Caterina  Fiesca  Adoma  da  Genova.  Go- 

nova  1681.  4«. 
Vita  di  8.  Caterina  Fiesca  Adoma  da  Oenova.  Bonka 

1737.  80. 
Vita  di  8.  Caterina  da  Genova,  compilata  .  .  .   per 

cura  del  suo  confessore ,  ed  opere  della  santa.  Naova 

ediz.  ffttta  .  .  .  su  la  Cominiana  del  1743  .  .  .   Ge- 
nova 1887.  8».  366  pag.  L  3. 
Vita  di  8.  Caterina  Fiesohi -Adorno  da  Genova,   con 

nn  comoendio  delle  sue  opere  .  .  .   Genova  1^7. 

24ino.  160  pag. 

Tita  b.  Catharinae  Palantinae  fiinda- 
tricis  monasterii  s.  Mariae  de  Monte  su- 
pra  Varesium  in  ducatu  Mediolanensi  (-f- 
1478). 

Ausg. :  ex  Italico  Caesaris  Tettamantü  lat  m 

AA.  88.  Boll.  6.  April.  I.  p.  644-654. 

Erl.~Schr.:  Bizzozero,  D..  Compendio  della  vita  della 
b.  Caterina  Morigiri  da  Palanza ,  fondatrice  del  mon- 
astero  del  sacro  Monte  sopra  la  cittä  di  Varese.  Va- 
re9el820.  12ino. 

Tita  V.  Catharinae  sanctimonialis  ord. 

Cisterc.  Parci  in  Brabantia  (saec.  XIII). 

Ausg.:  ex  ms.  et  Cantimprataao  et  Caesaiio 
in  AA.  SS.  BoU.  4.  Mai.  I.  p.  532-534. 

Yita  s.  Catharinae  Seneneis  (f  1380) 

auctore  Nicolao  Borghesio  sive  Bur- 
gensio  equite  et  senatore  Senensi  (oca. 
1483). 

Ausg.:  *Venetiis  1501.  —  *  einiges  hieraus 
in  AA.  SS.  Boll.  80.  April.  III.  p.  977.  978.  — 
Tita  alia  auctore  Kaymundo  de  Yineis  sive 
de  Capua  (f  1399),  ipsius  sanctae  confessario. 
Partes  3:  *ed.  Surius,  Yit.  Sanct  29.  April.  — 
«  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  UL  p.  853-959.  — 
•  ed.  AntoniDus,  Summa  III.  p.  692.  —  *  Coloniae 
Agripp.  1553.  4®.  [Uebersetx.:  deutseh:  Augs- 
purg  1619.  4";  —  franxösisch  unt.  d.  Tit.:  Vie 
de  s.  Catherine  de  Sienno  par  leb.  Baymonddo 
Capoue  son  confesseur,  suivie  du  suppleni.  du 
b.  Thomas  Caffarini  et  des  temoignages  des 
disciples  de  s.  C-e  au  proces  de  Venise.  Publ. 
par  E.  Cartier.  Paris  1853.  12^0,  ed.  2.  ibid.  1859. 
12ino.  3  fr.  50  c,  ed.  4.  ibid.  1877.  2  vol.  12mo. 


VITA  S.  CATHARINAE  SENENSIS 


1239 


5  fr.;  —  italienisch:  tradotta  '  dal  F.  Ambros. 
Oitarino  *  stampata  nella  magnif.  et  incl.  citta 
di  Siena.  1524.  4*;  —  **  sec.  impress.  con*etta. 
Siena,  S.  di  Niccolö.  7.  Sept.  1524.  4«;  —  •  Ve- 
netia,  Zoppini  1558.  8*;  —  ^ibid,  1591.  8*.  — 
*  ed.  Barducci  Canigiani  ante  Opp.  b.  Catharinae. 
Siena  1 707/15.  5  toI.  4<».  —  » trad.  da  B.  Pecci. 
Roma  1839.  gr.  8^]  ~  Tita  mlia  auctore  Thoma 
Anton ii  Senensi  ord.  Praed.  [frate  Tommaso 
d' Antonio  Nacci  GaJQfarini]  *■  ed.  ß.  Mombritius, 
Sanctuar.  —  •  Bruchstücke  in  AA.  SS.  Boll.  30. 
April,  ni.  p.  967  [Uebers.:  italienisch  vom  Verf, 
selbst  um  1414  unt.  d.  Tit.:  Leggenda  della  b. 
Caterina  da  Siena  'Firenze,  al  monastero  di  s. 
Jaeopo  di  Ripoli  1477.  4®.  Sehr  selten,  —  •  Na- 
poli  1478.  fol.  —  «Milano  1488.  4°.  —  ^uni,  d, 
Tit.:  Vita  di  s.  Cat  da  Siena  ibid.  1489.  4«»]. 
—  Aiialeeta  ex  vita  b.  Stephan i  Macconi  de  s. 
Catharina  Senensi  aactore  Bartholomaeo  Se- 
nensi in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  III.  p.  968-971.  — 
Bardneeii  Fetri  de  Canlgrariis  epistola  de  morte 
s.  C-ae  Senensis  a.  1380  ibid.  p.  959-961  ex 
editione  Teneta  a.  1607  latioe  reddita  {vgl.  unten 
Preghiera).  —  Bulla  canonizationis  a  Pio  II  edita, 
inxta  impressionem  Venetam  a.  1553  ibid.  III. 
p.  973-977.  —  De  reliquiis  C-ae  variis  locis 
ibid.  III.  p.  972.  973.  —  Leggenda  minore 
di  s.  Caterina  da  S.  e  Lettere  dei  suoi  disoepoli, 
scritture  inedite  {ist  eine  alte  Uebersetxnng  der 
rerkürxten  Bearbeitung  von  Baymundi  de  Capua 
Vita.  s.  d.]  pubbl.  da  Franc.  Grottanelli.  Bologna 
1868.  kl.  8^  XXX.  408 pag.  L  8.24.  —  Mira- 
culum  8.  C-ae,  ex  cod.  Ultraiect.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  III.  p.  977.  —  Preghiera,  ultime  pa- 
role  e  transito  di  s.  C.  d.  Siena  (scritti  di  Bar- 
duccio  Canigiani  segretario  della  santa).  Con  Tag* 
giunta  di  un  sermone  scritto ...  da  Tommaso  da 
{>iena.  Pubbl.  per  cura  di  Franc.  Grottanelli.  To- 
nn o  1865.  8".  25 pag.  —  Processus  contesta- 
tionum  super  sanctitate  et  doctrina  b.  C.  de  Senis, 
de  mandato  Franc.  Bembo  episcopi  Gaste)  1  an i  per 
Franciscum  de  Yiviano  notarium  in  cancell.  cu- 
riae  episc.  positus  a.  1411  ap.  Martene,  Ampi. 
<  ollect.  YI.  p.  1239-1382.  —  Stephanus  de  Senls 
(1411):  Epistola  de  gestis  et  virtutibus  s.  C-ae 
ad  Thomam  Antonii  de  Senis,  ed.  Papebroch  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  961-967. 

ErL-Sekr.:  Aretino,  T.,  Vita  doUa  s.  Catalina  di 

Sieiua.  Venezia  1541 .  8^. 
Bellacchi.  Laigi,  Lode  di  s.  CateriDa  da  Siena ,  di- 

visa  in  6  discorsi.  Siena  1827.  8<*. 
Buoninsegni,  Franc,   11  trionfo  delle  stimmate  di 

s.  Caterina  da  Siena.   Siena  1640.  8^^. 
Botler,  Josephine  £.,  Catharine  of  Siona :  a  biography. 

London  1878.  S».  5  sh.  —  8.  edit.  ibid.  1881.  8^.  356 

pag.  6  sh. 
Capecelatro,  Alph.,  Stoiia  di  s.  Caterina  da  Siena  e 

del  papato  del  suo  tempo.  Ediz.  2.  Firenze  1858.  8*^; 

DQOva  edi2.i6üf.  1864.  l2mo.  öOOpag.  ftrad.  de  l'italien 

par  Mme.  Elise  Jal.  Paris  1863.  12mo.  8  fr.  60  c] 
S.  Catherine  de  Sienne  ä  Yarazze  tn  Oiomale  lijE^n- 

stico.   Anno  IX.  1886.  Nov.  Dec.   fasc.  11.  12  {über 

den  unfreiinUigen  Aufenthalt  der  Heiligen  in  diesem 

Hafm  von  Genua). 
Charin  deMalan,  Em.,  Histoiro  de  s.  Catherinode 

Sienne  (1347—1380).    Paris  1846.   2  vol.  S®.   12  fr.; 

3.  6d.  ibid.  1856.  12mo.  2  fr.  [ins  Donti^che  übenietzt. 

Begensbu^  1847.  3  vol.  8^».  Jk  7.25]. 
Chirat,  A.  H.,  Sainte  Catherine  de  Sienne  et  r£{rlise 

an  14.  siöcle.  Paris  &  Lyon  188H.  Bf>.  XIV.  404 pag.  6  fr. 
Clarns,  Lodw.,  Eine  literarische  Hnsenja><d,  oder  Me- 
thode, wie  ein  gewissenhafter  Polemiker  wider  die 


kathol.  Kirche  Heiligenbilder  znxtoht  macht.  Pader- 
born 1866.  8f>.    iQegm  Bom»  Schrift.) 
Crivelli,  Em.,  Vita  di  s.  Caterina  da  Siena.  Siena 

1889.  16mo.  222  vag.  L  1.60. 
Dantier,  Alph.,  La  vierge  de  Sienne.    Avignon  et 

Borna  in  Le  Conetpondant.  1887.  Dec.  25. 
Dialogi  d.  Catharinae  Senenbis  viig.  sanetiss.,  in  sex 

tractatns  distribati  .  .  .  ante  anno«  C.  T.YxyiTT  per 

D.  Raymnndum  a  Vineis  ...  ex  Italico  sermone  in 

Latinum  conversi;  nunc  antem  denuo  .  .  .  excnai. 

Adiectae  snnt  .  .  .  orationea  qaaedam  eiosdem  .  .  . 

IngolstadU  1683.  8P. 
Dialogo  coUa  vita  e  canonlsazione  di  s.  Caterina  da 

Siena.  Venezia ,  Arrivabene  1517.  8^. 
Dialogo  della  sorafica  vergine  et  sposa  di  Christo  s. 

Catheriua  da  Siona.    Diviso  in  quattro  trattati.    Di 

nnovo  .  .  .  corretto  et  ristampato.  Venetia  1611.  8^. 
Dräne,  AognstaTheod.,  The  nistor^  of  St.  CaÜierine 

of  Siena  and  her  companions.  Compiled  from  original 

soarces.  London  1880.  9>.  XXlIl.  655  paq.  12  sh.  6d. 
:  The  histury  of  St.  C.  of  S.  ana  her  comp. 

^ith  a  translation  of  her  Treatise  on  consnmniate 

perfection.  London  1887.  2  vol.  VP.  12sh.  6d.  (trad. 

de  l'Anglais  par  Cardon.  Paris  1892.  2  vol.  ^). 
E  p  i  s  t  o  1  e  et  orationi  della  seraphica  vergine  s.  Catte- 

rina  da  Siona  eie.  Vi  e  aggionta  la  vita  e(e.  ^  Venet., 

Aldns  1500.  fol.  Sehr  selten.  —  *  Und.  Fed.  Tonesano 

1548.    4,0.  ->  •  Venetia  alla  Speranza  1662.    4*>.   — 

*  Colle  annotazioni  delBnrlamacni.  Siena  1713.  2  part. 

4«  (trad.  de  l'italien  par  £.  Cartier.  Paria  1858.  8  vol. 

8».  15  tr.) 
Esser,  Thom.,  Zorn  5.  Centenarinm  der  h.  Catarina 

von  Siena  in  Der  Katholik.  JahiK-  60.  Mainz  1888. 

L  p.  337-362. 
Fabricias,  Biblioth.  med.  et  infimae  latinitatis  ed. 

Mansii  VI.  p.  43. 
Flavign  y,  Comtesse  de ,  Sainte  Catherine  de  Sienne. 

Paris  1880.  l2mo.  3  fr.  50.  (Nonv.  6dit.,  entiörement 

refondiie.  Paris  1895.  BP.  XVI.  602 pag.) 
Forti,  Mich.  Ang.,  Breve  compendio  della  vita  di  s. 

(uterina  da  Siona,  cnn  varj  eserci^y  od  orazioni  in 

onore  della  santa.   Gubbio  170K.  12mo. 
Frigerio,  Vita  di  s.  Caterina  da  Siena ,  raocolta  dall' 

opere  della  santa.  Roma  1656.  4^. 
0  al  1  e ,  Com. ,  vid.  Ophovins. 
G  a  s  p a  r  y ,  Adf . ,  Geschichte  der  italienischen  Literatur. 

I.  Berlin  1885.  gr.  &<>.  p.  386-396.  535  ff. 
Gebhart,  ^inile,  St.  (Catherine  de  Sienne  in  Revue 

des  denx  mondes.  XCV.  18SK).  p.  133-164. 
Gigli ,  Girol.,  Vocabolario  Cateriniano.  Da  lai  lasciato 

imperfetto  alla  lettera  R.  e  che  in  qnesta  seconda 

impressione  si  da  compito  .  .  .  Manilla  s.  a.   {poet 

1722.)  49, 

Guerin,  Lonis  Fran^ois,  Histoire  de  s.  Catherine  de 
Sienne.  Paris  1R43.  ISrno.  1  fr. 

Hagen ,  Auk.,  Die  Wunder  der  h.  Katharina  von  Siena. 
Nacherzählt.  Leipzig  1840.  BP. 

Hase,  K.,  Katerina  von  Siena.  Ein  HeiliR-enbild.  Leip- 
zig 1864.  8®  (Heiligenbilder:  Franz  v.  Assisi  —  Cate- 
rina von  Siena.   I^ipzig  1892.  8^^.  uK  6.  p.  147-352). 

Hystoria,  La  perfecta  et  consummata,  e  vita  de  s. 
Catherina  Senese.  Milano,  J.  Antonio  de  Honatel489. 
40.  Selten. 

Hy  stori  u.  wnnderbarlich  legend  Katharine  von  Senis, 
init  sampt  2  predJKen  (von  Raymondns  de  Capua  and 
Stephanus  Senensi.««).  Augspnrg,  H.  Ottmar  lol5.  fol. 
89  Bl.  nnt  49  HoUechn.  goth. 

Loggende  varie  della  vita  e  canonizzatione  di  s.  Ca- 
terina da  Siena,  con  alcune  sne  operette.  Venezia, 
G.  Cometti  1589.  8^. 

Leonrod,  0.  v..  Die  h.  Catharina  von  Siena  in  ihrem 
öfPentl.  Leben  u.  ihrem  verborgenen  "Wirken  darge- 
stellt. KOln  1880.  8».  XL  396  pag.  Ul  3.60. 

Lettere  di  santa  (]!aterlna  da  Siena,  ridotte  a  migliore 
lezione  e  in  ordine  nuovo  disposte,  con  proemio  e 
note  di  Niccolö  Tommaseo.  Firenze  18(30.  4  vol.  8^. 

Lombardelli.  Greg.,  RngKuaglio  della  traslazione 
della  sAcre  testa  di  s.  Caterina  da  Siena.  Siena ,  Bo- 
netti  1693.  8». 

:  Sommario  della  dispnta  in  difesa  della  s. 

stimmate  di  s.  Caterina  da  Siena.   Siena  1601.  4^. 

Mignatv,  M.  A.,  (iiatherine  de  Sienne.  Sa  vie  et  son 
role  dahs  Tltalie  da  14.siecle.  Paris  1886.  8°.  144pag. 
3fr.  50 c.  iiial.  unt.  d.  Tit.:  Caterina  da  Siona  e  la 
parte  ch'ebbe  negli  awenimenti  d'Italia  nel  sec.  XIV. 
Firenze  1804.  8".  104  pag.  L  2). 

Monte  IIa,  Vita  di  s.  Caterina  da  Siena.  Napoli  1854. 
2  vol.  80. 


1240 


VITA  S.  CATHARINAE  SÜECICAE  —  INVENTIO  S.  CELSI  EP.  TREVIK. 


Nardi,  Saint  Benuurd ,  sainte  Catherine  de  Sienne  et 
Gharlemagne ,  snr  le  jpouyoir  temporel  du  pape.  Arec 
nne  pr6face  par  Veoiilot.  Paris,  Palm6  1862.  8^. 

Numan,  Phil.,  Het  leven  van  de  h.  Machet  Catherina 
van  Senen.  Braessel  (typis  Anold  Coninx)  s.  a.  4fi. 

OphoTius,  Mich.,  D.  Catharinae  Senensis  vitg.  ss. 
Tita  ac  miracula  selectiora  formis  aeneis  expressa. 
Antverpiae ,  Ph.  Gallaons  1608.  kl.  4«.  24  Kupfer  mtt 
UUein.  Untenehnft.  —  DoMtO»  Werk,  ibid.  1608. 
kl.  40.  32  Kupfer  mU  hoUändueh,  Erklärung  «.  iotom. 
UtUereehriß. 

Pio,  GioY.,  Vita  s.  Catharinae  Siennensis.  Bologna 
1516.  40. 

Poesl,  Fr.,  Leben  der  h.  Catharina  von  Siena  aus 
d.  8.  Orden  des  h.  Dominicas.  Passau  1841.  8fi:  ibid. 
1846.  8». 

Pollio,  PoUastr.,  Libro  in  lande  et  gratia  deiladiva 
et  Seraph.  Catharina  senese.  Siena  per  donna  Anto- 
nina di  maeetro  Enri^h  da  Cologna  .  .  .  1606.  8P. 

Priezao ,  Vie  de  s.  Catherine  de  Sienne.  Paris  1665.  BP. 

gnötif  et  Echard,  Script,  ord.  Praedic.  I.  p.  679. 
echac,  Jean,  Vie  de  s.  Catharine  de  Sienne.  Paris 
1647.  12ino. 

Benaax  de  Bouvray,  Uistoire  de  s.  Catherine  de 
Sienne.  Paris  1842.  82mo. 

Sandoval,  A.  de,  Historia  de  s.  Oitarina  de  Siena. 
Madrid  1890.  9>.  330jpaq.  4  pe«. 

Soncy,  V.de,  Sainte  Catherine  de  Sienne.  Paris  1841. 
12mo.  2  fr. 

Swelinck,  J.  D.,  D. Catharinae  Senensis  viig.  ss.ord. 
Praed.  vita  ac  miracula  selectiora  formis  aeneis  ex- 
pressa.  Parisüs  s.  a.  (ca.  1626.)  fol.  33  tob. 

Tan  tu  CG  i,  Ambr.  Ans.,  De  translatione  corporis  et 
delatione  Senis  sacri  capitis  seraph.  virginis  Catha- 
rinae Senensis,  ac  de  capellis  ad  Campum  regium 
in  ooenobio  Praedic.  eius  nomini  dicatis,  ac  etiam 
de  festis  pene  statim  ab  eins  obita  in  eins  memoriam 
oelebratis.  Diss.  hist.  critica.  Bomae  1742.  4^. 

Tommaseo,  Nico.,  Moü  Fiorentini  del  1878  de'  quali 
ebbe  Caterina  da  Siena  a  patire  in  Archivio  stor. 
Italiano.  Nnovaser.  Xu.  1.  1860.  p.  21-46. 

Yida  y  milagros  de  la  gloriosa  santa  Catherina  de 
Sena,  traduz.  de  LAtin  en  Castellano  p.  Ant.  de  la 
Peiia.  (Palma)  1617.  9*.  800  pag. 

Vie  de  s.  Catherine  de  Sienne,  tradaite  de  l'italien 
par  Jacq.  Allibert.  2e6dit.  Lyon  1866. 12mo.  1fr.  60  c. 

Yie  de  s.  Catherine  de  Sienne,  du  tiers  ordre  de  s. 
Dominique  par  un  frdre  precheur.  Arles  1716.  BP. 

Vita  ac  miracula  d.  Catharinae  Senensis  virg.  ord. 
Praed.  s.  1.  et  a.  (ca.  1690.)  4P.   Cum  34  imagin. 

Yita  de  la  Virg.  s.  (Catherina  da  Siena  del  ord.  de 
la  penitentia  («.  e.  ord.  III.  s.  Dom.).  Milano  1489. 
28.  M«t.  4P. 

Y  i  t  a  ac  miracula  s.  C  -  ae  S  -  s  selectiora  formis  aeneis 
expressa.  Yenetiis  1766.  4P.  34  plandua. 

Tita  s.  Catharinae  Suecicae  filiae  s.  Bri- 
gittae  (f  1381)  auctore  Ulphone  mon- 
acho  ord.  s.  Brigittae  in  coenobio  Wad- 
stenensi  (f  1438). 

Ausg.:  *,Incipit  vita  sive  legenda  cü  mira- 
culis  dne  Eatherine  saDcte  memorie  filie  s.  Blr- 
gitte  de  regne  Svecie*.  In  fine:  Impressum  Hol- 
mis  (1480?)  4^  48  fol.  —  »ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  24.  Mart.  II.  Colon.  Agr.  1571.  p. 
346-356.  —  ""in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  III.  p. 
505-518.  —  -»n«  1  wtederk.:  foto-litogr.  af  G.E. 
Eiern ming  med  hans  uppsats  ,  Om  vita  b.  Catha- 
rinae'. Stockholm  1869.  4^  Nur  75  Exempl.  ge- 
druckt. —  ^stne  auctoris  n&mine  ap.  Fant,  Scr. 
rer.  Svecic.  III.  sect.  2.  1871.  p.  244-263.  —  Mi- 
racula a  commissariis  episcopalibus  iuridice  ex- 
cepta  ex  impresso  Holmiae  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  519-531.  —  Alia  ap.  Fant  1.  c.  p.  263-267, 
sed  excerpta.  —  Translatio  Katerinae  a.  1489 
auctore  Nicoiao  Ragvaldi  confessore  generali 
(t  1514,  schwedisch  geschrieben)  ap.  Fant  1.  c. 
p.  268-275. 

Erl.-Sefar.:  Commentarius  praevius  tn  AA. SS. Boll. 
1.  c.  p.  603-605. 


Schröder,  J.  H.,  Ti«nslatio  s.  Catharinae  1499  Wad« 
stenis  oelebrata  et  aneodoto  bibl.  acad.  Upsal.  iUu- 
strata.  Upsal.  1882.  83.  S  part.  4P. 

De  cathedra  s.  Petri  Antiochena  (a.37)  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Febr.  IH.  p.  282.  283. 

De  cathedra  s.  Petri  Bomana  (a.  43)  in  AA. 
SS.  BoU.  18.  Janr.  II.  p.  181. 182.  —  De  foeto  s. 
cathedrae:  bulla  Pauk  lY  pp.  ibid.  p.  182. 

De  SS.  Catullno  diacono,  Janoario,  FLorentio 
eto,  martyribus  Carthaginiensibus  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jul.  IV.  p.  27. 

De  SS.  Catullno,  Satumino,  Choro  ete.  niartv- 
ribus  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  III.  p.  164. 

Tita  s.  Ceaddae  episcopi  Mercionim  et 

Lindisfarorum,  Lichfeldiae  in  Anglia  (+ 

672). 

Ausg.:  ex  Beda  lib.  3.  c.  28  et  lib.  4.  c.  2  et 
3  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart  I.  p.  146-148.  Cf. 
Comment.  historicus  ibid.  p.  143-146  und  Hardy^ 
Desoript.  catalogue  of  materials  I.  1.  p.  275. 

De  s.  Cechardo  episcopo  Lunensi  et  martyre 
Carrariae  in  Tuscia  (ante  saec.  X)  Papebrochii 
commentar.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jun. 
in.  p.  142-144. 

De  s.  Cecra  et  270  martyribus  in  Africa  (saec. 
ni)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Cot.  Vn.  2.  p.  797. 

De  8.  Cedda  seu  Ceddo  episcopo  Sazonum  oiien- 
talium  in  Northumbria  Yict  de  BucMi  monitum 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oot  XL  p.  922. 

Yita  s.  Ceddae  sive  Ceddi  Londinensis 
episcopi  (t  664). 

Ausg.:  ex  Bedae  hist.  gent.  Angl.  lib.  III. 
cap.  21  sq.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  L  p.  373-376. 
Vgl.  Hardy,  Desoript  catalogue  of  materials  I.  1 . 
p.  260. 

Yita  s.  Cedmoni  monachi  cantoris  theo- 
didacti.  Streneshalae  in  Anglia  (f  cca.  680) 
auctore  Beda. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II.  p.  552. 
553.  Vgl.  Mental embert,  Les  moines  d'Occi- 
dent.  IV.  Paris  1868.  p.  69-79. 

De  s.  Cedonio  vel  Sidonio  episcopo  ut  fertur 
Aquis-Sextiis  in  Provincia  Cuperi  sylloge  histor.- 
critica  in  A A.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  591  -  593. 

De  SS.  Celere,  Pupille,  Serapione  etc.  martyri- 
bus Alexandrinis  Henschenii  sylloge  historica  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Febr.  lU.  p.  722.  723. 

De  SS.  Celerina,  Ignatio,  Laurentioo  confessore. 
martyribus  (saec.  El)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  1. 
p.  321-328. 

De  SS.  Ceierino,  Laurentio,  Ignatio  etc.  martr- 
ribus  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Aprü.  II.  p.  130. 

De  SS.  Celerino,  Maxime,  Victuro  etc.  martyri- 
bus Afris  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  II.  p.  136. 

Inventio  s.  Ceisi  episcopi  Trevirensis 

(f  cca.  980)  auctore  Theodorico  mon- 
acho  S.  Eucharii  sive  S.  Matthiae  prope 
Treverim  (a.  1000). 

Ausg.:  ed.  Surius,  Vit  SS.  23.  Febr.  VE.  Co- 
lon. Agr.  1581.  p.  137-141.  —  Miracula  s.  Celsi 


DE  S.  CELSO  —  ACTA  S.  CHARITINAE 


1241 


» in  AA.  88.  BoU.  23.  Febr.  DL  p.  400-404.  — 
'f'm  Ausxfdpe  ap.  Pertx,  Mon.  sor.  YIII.  p.  207. 
208.  —  *tctederk,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLTV. 
p.  1239-1244.  —  Sermo  Theoderici  sacerdotis 
et  monachi  in  solennitate  s.  C-i  legeodus  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  c.  p.  404.  406.  —  Translatlo  s.  C-i 
aactore  Theoderico  monacho  ( gibt  einige  Nctck^ 
richten  Über  den  Ilrxbisekof  Egbert ,  977—993) 
'  in  AA.  88.  BoU.  1.  c.  p.  396-400.  —  '  wiederh, 
im  Auszüge  ap.  Pertz,  Mon.  Bcr.  VUI.  p.  204- 
207  ed.  Waitz.  —  '  wtederh.  ap.  Migne  1.  c.  p. 
1233-1239. 

ErL'Sekr.:  Beissel,  Steph.,  Omch.  der  Trierer  Kir- 
chen. I.  Trier  1887.  p.  190-196,  überd,  OruMätU. 
Bolland,  Do  Oeko  Ttot.  oomiBentariiu  praeTins  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  398  •  396  (G  -  HS  V  episc.  Treriro- 
mm ,  400  aimis  aati^uor  Celao  Toletano ;  mventionis 
C-i  tempns,  histona,  oommemoratioj. 

De  8.  Mm  archiepiscqpo  Armacano  in  Hi- 
bernia  (f  1128)  in  AA.  88.  BoU.  6.  April.  I.  p. 
619.  620. 

De  8.  Celso  oonfee8ore  apnd  Lemovices  in 
Gallia  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Ang.  11.  p.  191. 

De  s.  Celso  episoopo  TrevflreiMi  (f  cca.  150) 
BolIaDdns  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Janr.  I.  p.  164. 

De  8.  CoMno  presb.  et  conf.  Remis  in  GalUa 
(t  c.  802)  Vict  de  Bück  8yUoge  in  AA.  SS.  BoU. 
25.  Oct  XI.  p.  585-587. 

Acta  8s.Cen8uriili  praefecti,  Cyriaci  epi- 
scopi,  Maximi  presbyteri  etc.  martyrum 
a.  252  Ostiae  in  Latio  auctore  anonymo. 

Äwg. :  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Sepi  H.  p.  520-524. 
Cf.  Stiltingii  oomment  praevios  ibid.  p.  518-520. 

Erl.'Stnr.:  Nenmann,  E.  Job.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  819.  320. 

De  8.  Cemurio  episoopo  Autissiodori  in  GaUia 
(t  cca.  500)  Henschenii  syUoge  historica  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  Jnn.  ü.  p.  277. 

De  88.  Centolla  et  Helena  martyribus  forsan 
sub  Diocletiano  Burgis  in  Hispania  Cuperi  syHoge 
histor.  in  AA.  SS.  ßoU.  13.  Aug.  III.  p.  30-32. 

De  8.  CeolfrHIo  abbate  Oirwensi  et  Wiremu- 
thensi  in  Anglta  prope  Lingones  in  Campania 
Galliae  (f  716)  ^  Suyskenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  BoU.  25.  Sept.  YII.  p.  123-137.  — 
'de  eodem  et  de  Huetberto  eius  successore  ap. 
Mabülon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  UI.  1.  p.  292-294. 

De  8.  Ceolulpho  rege  Northumbrorum,  dein 
monacho  lindisfamensi  in  AngUa  (saec.  YIII)  '  in 
AA.  SS.  BoU.  15.  Janr.  I.  p.  1081.  1082.  —  »ap. 
Mabülon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  174- 
176. 

De  8.  Ceratfo  episoopo  GratianopoU  in  GaUia 
in  AA.  SS.  BoU.  Jun.  U.  p.  LxxxYin. 

De  8.  Caraunio  episoopo  Parisiensi  (1601-625) 
Perierii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept. 
Vn.  p.  485-488. 

Yita  s.  Cerbonii  episcopi  in  Ilva  He- 
truriae  in  man  Thyrreno  insnla  (f  cca. 
575)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  ap.  UgheUi ,  Italia  sacra  III.  p.  703. 
—  *in  AA.  SS.  BoU.  10.  Oct.  V.  p.  96-102.  Cf. 
Byei  comment  praevius  ibid.  p.  87-96  et  Rigol- 
loti  notae  ibid.  10.  Oct.  Suppl.  p.  36*.  37*. 


Erl.-Sthr.:  Brandeglio,  Ant.  di,  Vita  di  s.  Cerbone, 
▼escoTO  di  Popolonia  e  coBfesaore.  Con  altre  cose 
deffne  di  memoria.  Lucca  1706.  4<>.  364  pog. 

De  8.  Carbonio  episoopo  Yeronae  in  Italia  (saec. 
Y  t)  Byei  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Oct.  Y. 
p.  85-87.  Cf.  Auotarium  ad  AA.  SS.  tomi  Y.  Oct. 
p.  25  et  RigoUqti  nota  ibid.  Suppl.  p.  36*. 

De  8.  Caroyra  virgine  martyre  Corcyrensi  (t 
cca.  100)  in  AA.  SS.  BoU.  29.  April.  ÜI.  p.  614. 

De  8.  Cerdone  episoopo  Alexandriae  lY  (f  110) 
•fi  AA.  SS.  BolL  15.  Jun.  II.  p.  1012. 

De  88.  Cereale,  Theodore,  Antenodoro,  Yito 
martyribus  Romanis  Janingi  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  BoU.  29.  Mai.  YH.  p.  855-858. 

Yita  s.  Cerenici  diaconi  in  Sagiensi  Nor- 
manniae  dioecesi  (f  669). 

Ausg. :  ^  ap.  MabiUon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  572-578.  —  *  wiederk.  u,  ex  varüs  mss. 
in  AA.  SS.  BoU.  7.  Mai.  IL  p.  162-166. 

De  8.  Ceryoo  in  agro  CasteUo  Thraciae  in  AA. 
SS.  BoU.  27.  Mart.  lU.  p.  707. 

Acta  b.  Ceslai  Odrovantii  ord.  Praed. 
(t  1242  vel  1257)  Vratislaviae  in  Silesia, 
auctore  Abraham  Bzovio  ord.  Praed. 

Aiisg. :  ^  Cracoviae,  in  officina  Andr.  PetricoYÜ 
1608.  4®.  —  *  annos  prope  100  a  8ua  incusione 
prima  fideliter  reimpressa.  Yratislaviae  1703.  4^ 
34pag.  —  'in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jul.  lY.  p.  189- 
199.  Cf.  Onperi  comment.  praevius  ibid.  p.  182- 
189.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Tutelaris  Süesiae  seu  de 
vita  rebusque  praeclare  gestis  b.  Oeslai  Odro- 
vansii,  ord.  Praed.,  commentarius...  a.  1703  a 
fr.  Floriane  denuo  editus.  Accedit  officium  b.  C-i 
vetustissimum.  Tertio  ed.  Joa.  Nep.  Geslaus  de 
Montbach.  Yratislaviae  1862.  8*.   VK  48  pag. 

Acta  s.  Cethei  episcopi  Amiternensis 
et  martyris  cca.  a.  600. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Jun.  11.  p. 689-693. 

De  s.  Chaeremonte  auachoreta  (saec.  lY.  Y)  in 
AA.  SS.  BoU.  16.  Aug.  III.  p.  291. 

De  8.  Cha0floaldO  episoopo  Lauduni  in  GalHa 
(t  int  631  —  638)  Suyskenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  BoU.  6.  Sept.  II.  p.  687-694. 

Acta  SS.  Charalampii  presbyteri,  Por- 

phyrii  et  Bapti  miütum  Magnesiae  et  An- 

tiochiae  Pisidiae  (f  202)  auctore  anonyme. 
Ausg.:  in  AA.SS.BoU.  10.  Febr.  IL  p. 382-386. 

B^l.-S(^.:  Neumann,  K.  Joh.^  Der  römische  Staat 
n.  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  298. 
Glorieux  triomphe  de  s.  Charalampe,  pretre  et  mar- 
tvr,  dont  les  reliques  reposent  &  Wadelencoar  en 
Haynaat,  et  qui  a  obtenu  de  J^sus- Christ  que  les 
lieax  oü  ses  reliques  et  sa  memoire  seront  honoris, 
seront  pr6serv6s  de  la  peste.   Douai  1771.  12mo. 

De  s.  Charfte  martyre  in  A A.  SS.  BoU.  28.  Janr. 
n.  p.  832. 

Acta  s.  Charitinae  virginis  martyris  a. 
304  forte  Amisi  in  Pento,  auctore  Sy- 
meone  Metaphraste. 

Ausg.:  graece  et  lat.  (lat  ex  Lipomano  VI. 
p.  313)  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Oct.  HE.  p.  24-28.  Cf. 
Ghesquieri  comment  praevius  ibid.  p.  20-24. 


1242 


DE  S.  CHARITONE  —  VITA  B.  CHRISTINAE  MIRABTLIS 


De  8.  Charttone  martyre  in  AA.  SS.  Bell.  9. 
Sept  III.  p.  366. 

Tita  s.  Charitonis  abbatis  in  Palaestina 
(saec.  IV)  auctore  anonymo. 

Ätisg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept. 
VII.  p.  612-622.  Cf.  Stiltingii  commentar.  prae- 
vius  ibid,  p.  607-612. 

Acta  s.  Chelidoniae  virginis  apud  Sub- 
lacum  in  Latio  auctore  Guilelmo  Nar- 

niensi  monacho  Sublacensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct.  VI.  p.  366- 
368.  —  Translatio  eiusd.  a.  1578  13.  Jul.  au- 
ctore eodem,  ibid.  p.  369-377.  Cf,  Buei  comment. 
praevius  ibid.  p.  362-365. 

De  s.  Chenoaldo  {s,  Cagnou)  =  De  s.  Cha- 
gnoaldo. 

Betha  Chlaräin  —  Vita  s.  Ciarani. 

Yita  s.  Childemarae  seu  Ghildemarchae 
abbatissae  Kscannensis  {Ficamp)  in  Nor- 
maania  (f  post  a.  678). 

Ausg.:  cum  originibus FiscanueDsibus  ^exMa- 
billonii  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  974  et  975 
—  '  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  684-686. 

Erl.  -  Sehr. :  B  a  c  k ,  V.  de ,  Commentarias  praevius  ibid. 
p.  679-684. 

Vita  s.  Chiliani  '==  Vita  s.  Kiliani. 

Vita  s.  Chlodesindis  =  Vita  s.  Glodesindis. 

Vita  s.Chlodovaldiconf.=Vita  s.Glodoaldipresb. 

Yita  s.  Chiodulphi  episcopi  Metensis  ad 

Mosellam  (f  cca.  694)  auctore  anonymo. 

Handschr. :  Paris,  Nat.-Bibl .  sec.  XI.  n®  5294. 
10;  —  nO  5308.  Colb.  18.  f.  357. 

Ausg.:  ^  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  11. 
p.  127-132.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.s.Ben. 
saec.  n.  p.  1043-1048.  —  'Auszug  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.  542. 

Erl.-Sdtr.:  Begel,  Histoire  de  s.  Arnonl,  6vdque  de 
Motz.  Vie  de  s.  Clodulphe ,  fils  du  pr^cMent  et  6v3- 
quo  de  Metz.  R^cit  de  sa  translation  et  de  ses  mi- 
rocles,  tradait  d'on  ms.  inödit.  Bor-le-Duc  1875. 
ISmo.  328  pag. 

Bonn  eil,  Hoinr.  Ed. ,  Die  Anfllnge  des  karolingischon 
Hauses.  Berlin  1866.  BP.  p.  137-139 :  Die  Biographie 
des  Bischofs  Chlodalf  von  Metz. 

Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II. 
1869.  p.  244. 

Histoire  littöraire  de  la  France.  V.  1740.  p.  93. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1846. 
p.  491. 

De  s.  Chlothario  Vitriaci  in  Campania  Gallica 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  677. 

De  8.  Cholindueh  martyre  Hierapoli  ut  videtur 
in  Syria  (saec.  VII  init.)  Pinii  sylloge  historica 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Jul.  ni.  p.  509-512. 

Vita  s.  Cholomanni  =  Vita  s.  Colomanni. 

Vita  s.  Chounradi  =  Vita  s.  Conradi. 

Yita  s.  Chremetis  abbatis  confessoris 

in  Sicilia  (f  1116)  auctore  Octaviano 

Caietano  (t  1620). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  II.  p.  174. 175. 

De  s.  Chresto  episcopo  Syracusis  in  Sicilia 
(saec.  I)  SoUerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul. 
I.  p.  632. 


Vita  s.  Chrisanthl  =  Vita  s.  ChrysanÜü. 

De  s.  Christantiano  martyre  Asculi  in  Pioeno 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai.  HI.  p.  203. 

Yita  s.  Christianae  virginis  (cca.  saec. 
Yin)  Teneraemondae  in  Mandria  auctore 
Johanne  Gilemanno. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  314- 
.316.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius  ibid.  p. 
311-314. 

De  b.  Christiano  Duaci  in  Galloflandria  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  723. 

De  s.  ChrMano  episc.  Autissiodorensi,  vid. 
De  s.  Heribaldo  episc.  Autiss. 

De  6.  Chriatina  Persa  martyre  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Mart.  U.  p.  262. 

Yita  b.  Christinae  ex  3.  ord.  s.  August. 
Spoletü  in  Italia  (f  1458)  auctore  Cor- 
nelio  Curtio. 

Ausg. :  ^  Coloniae  1636.  —  '  wiederk.  in  AA. 
SS.  BoU.  14.  Febr.  H.  p.  799-802. 

Passio  s.  Christinae  martyris  Tyri  apud 
lacum  Yulsinium  ut  volunt  in  Tuscia  au- 
ctore anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  Puldensi  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Jul.  V.  p.  524-528.  —  Passio  s.  Chr-ae  mart 
virg.  auctore  Alphano  archiepiscopo  Salemitano: 
,Igitur  Christina  gioriosissima^  ^ap.  ÜghelU,  Italia 
Sacra  ed.  Coleti  X.  anecd.  Ugh.  p.  80  -  90.  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVII.  p. 
1269-1282.  —  Translatio  corporis  ex  Tyro  Ita- 
liae  Boevrariam  in  Artesia  auctore  anonymo  in 
AA.  SS.  1.  c.  p.  529-532.  —  Translatio  capitis 
ex  Tyj'o  in  parthenonem  Hertzebrochianum  dioec. 
Osnabrug.  ibid.  p.  532-534.  Cf.  Pinii  comment. 
praevius  ibid.  p.  495-524.  —  Translatio  e  Ca- 
stro Sepino  Panormum  saec.  Xll  ex  lectionario 
ecci.  cathedr.  Panorni.  saec.  XIV  in  AnaJect.  Bol- 
land.  IV.  1885.  p.  335.  336;  cf  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  498  §  3. 

Wrl.'Sehr.:  Boglino,  Luigi,  Palermo  e santa Cristina. 
Palermo  1881.  SJ,  181mg. 
Ga6rin,  I«.  F.,  Etade  nagiographioae.  Sainte  Chri- 
stine ,  vierge  et  martyre  da  3.  sidde.  Paris  1868.  8*^. 
1fr. 
Rossi,  J.  B.  de,  n  sepolcro  della  martire  Cristina  in 
Bolsena  ed  iL  sao  cimitero.  Milano  1890  {Ettratto  dal 
Nuovo  Giomale  Arcadico  di  scienze  eee.  Ser.  III). 

Vita  b.  Christinae  Mirabilis  Tradono- 

poli  in  Hasbania  (f  cca,  1224)   auctore 

Thoma  Cantimprateiisi  (f  1263)  ord. 

Praed. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  23.  Jun.  —  *tn 

AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  650-660. 

Erl.-Schr.:  Danmer,  G.  Fr.,  Christina  Mirabilis,  das 
WaiidorgeschOpf  des  12.  Jahrh.  n.  der  heil.  Joseph 
von  Copertino ,  der  'Wnndermann  des  17.  Jahih.  als 
Torläofige  Beprftsentanten  einer  neaen,  künftigen 
Menschengattung.  Paderborn  1864.  8P.  75  J^ 

Henckens,  Jos.,  De  heil.  Christina ,  de  'Wonderbare 
maogd  van  Sint  -  Tmiden.  Sint^Tmiden  1863.  16mo. 
312  pag.  1  fr.  25  c.  —  [Sainte  Christine  TAdmirable, 
de  Saint -Trond,  vierge.  Trad.  da  flamand  par  A. 
Giron.  Paris  1866.  12mo.  75  c] 

Leven  van  sinte  Christina  de  'Wonderbare  in  ond- 

diotsche  Rijmen,  naer  een  perkementen  Hs.  nit  de 

■  14.  of  16.  eenw,  met  inleiding  . . .  voor  de  eereto 


VITA  B.  CHRISTINAE  STüMBULENSIS  —  DE  8.  CHROMATIO 


1243 


mael  nitgeg.  door  J.  H.  Bormans.  LÜttich  (Gent)  1850. 

gr.  S^.  714pag.  Jk^.  Es  gibt  auch  Exempl.  CMfSehrrib- 

pofiff  in  4^.  —  Verfasser  soll  J.  ▼.  Mae  rinnt  sein. 
Pin  ins,  Comment.  praevins  ti»  AA.  SS.  Bell.  1.  o.  p. 

6S7-649. 
Renan,  E.,  Noar.  ^tudee  d'bistoire  xeligiease.  Paris 

18&4.  80. 
Wattenbach,  DeatschUuids  Geschichtsqnellen,  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  425 ;  6.  Aufl.  IJ.  1894.  p.  466. 

Tita  b.  Christinae  Stirnibulensis  (Stom- 
mein)  virg.  ord.  Praed.  in  archidioecesi 
Coloniensi  (f  1312)  auctore  anonymo  sup- 
paris  aevi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Jim.  IV.  p. 431-454. 

Vita  b.  Christinae  eiusdem.  Lib.  6. 

Die  3  eiBten  Bficher  Terfasste  Petrus  de  Dacia  s. 
Dania  (nicht  der  Rector  der  pariser  Universität ,  sondern 
Mönch  zu  Wisby  u.  1275  Lector  zn  Skeninge;  vgl.  Pe- 
tersen, Bidntfl:  til  den  danske  Literatur  Historie.  I.  1853. 
p.  S2),  zu  denen  dann  ein  gewisser  Petras  magist. 
Scholar.  Stnmbnlensinm  die  drei  letzten  fügte.  — 
AVichtig  f3r  Sitten-  n.  Caltorgeschichte. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoJl.  22.  Jun.  IV.  p.  275- 
430,  voll  bedeutender  und  xaklreieher  Fehler,  vgl. 
die  Uebersetxung. 

Uebers. :  Wo Ilersheim,Th.,  Das  Leben  der 
ekstatischen  . . .  Jungfrau  Christina  von  Stommeln, 
wie  solches  von  dem  Augenzeugen  Petrus  von 
Dacien  u.  a.  beschrieben  ist,  nach  authentischen 
Quellen  verfasst.  Köln  1859.  8®.  516  Seiten. 

Erl.-Sekr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatts 

ed.  Mansi  V.  p.  257. 
Lull.  Oasp.  Petr.,  Leben  Christinae  von  Stammelen 

im  Uerzogtbam  Gülich.  Collen  1689.  16mo.  222  pag. 
Papebroch,  Comment.  prneviastn  AA.  SS.  Boli.  I.e. 

p.  270-275.. 
Renan,  Em.,  La  bienh.  Christine  de  Stommeln,  b4- 

enine  in  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XXVDI. 

1881.  p.  1-26. 

Acta  s.  Christophori  martyris  (forte  in 

Lycia  sub  Decio)  graec^  antiqua. 

Handsckr.:  Leyden,  Un.-Bibl.  cod.  Perizon. 
fol.  n®  10.  sec.  XL  —  Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds 
grec  n"  1470;  n°  1534.  sec.  IX. 

Ausg. :  *  cum  vers.  latina  ex  proprio  penu  in 
Analect.  Bolland.  L  1882.  p.  122-148;  cf.  p.  121. 
—  *  einen  oft  abweichenden  Text  ed.  Herm.  üsener 
in  Festschrift  zur  5.  Säcularfeier  der  Carl  Ru- 
prechts-Universität  zu  Heidelberg.  1886.  p.  54- 
76  [Uebers.:  antiqua  latina  sub  tit.:  Passio  s. 
Ch-i  ex  cod.  Paris,  bibl.  nat.  nov.  acquisitio  n*^  2179 
in  Analect  Bolland.  X.  1891.  p.  394-405;  cf.  p. 
393].  —  Tit»  et  passio  auctore  Walthero  Spi- 
rensi  subdiacono.  Libri  6.  Metrice  [983  verfasst; 
Handsckr. : München,!:.  Hof- u. Staatsbibl. Cod. 
Emmer.  F.  10.  mbr.  sec.  X]  *  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
II.  3.  p.  27-97.  —  •  ed.  W.  Barster.  Monachii  1878. 
gr.  8^  X  130  pag.  Jk  2.50  (xugieich  Beigabe  xum 
Jahresbericht  1877/78  der  k.  Studienanstalt  in 
Speier).  Vgl.  Zamcies  Literar.  Centralblatt.  1878. 
p.  1325 ff.  —  Vita  altera  auctore  eodem,  pro- 
saice,  ap.  Pez  1.  c.  p.  97-124.  —  Passio  auctore 
anonymo,  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Jul.  VI, 
p.  146-149.  —  Vit»  et  conversatio  ss.  Christo- 
phori  et  Macarii  auctore  Oreste  patriarcha  Hie- 
rosolymitano  ed.  Cozza-Luzi  in  Studi  e  docu- 
menti  di  storia  e  diritto.  Anno  XIII.  1892.  p.375- 
400;  cf  XIL  1891.  p.  135 ff.,  311  ff. 

Erl.-Sehr.:  Qrand  (Le)  saint  Christophe  de  Palestine, 
8on  histoire  aathentique  et  sa  popolaritö  daus  les 


deux  mondes,  par  des  Lomins  bibliophiles.  Nancy 

1890.  18mo. 
Rarster,  'W.,  ^alther  von  Speier,  ein  Dichter  des 

10.  Jahrh.  Beigabe  xum  Jahresbericht  1876/77  der  kgl. 

Stadienanstalt  zn  Speier.  Speier  1877.  8^.  60  pag. 
Haot,  H.  F.,  Vie  de  s.  Christophe,  d'aprds  la  lögende 

et  les  monaments  6crits  des  premiers  si^les  (193  — 

251).  Soissons  1861.  12mo.  115  pag. 
Leggenda  di  san  Christoforo  edita  secondo  la  lezione 

di  an  codice  antioo  dal  D.  Laigi  Maini.  Modenal8ö4. 

8".  15  pag. 
Mabillon,  Iter  Germanicam  ed.  Fabricins  p.  64. 
Mussafia,  A.,    Zar  Christoph  -  Legende.  L   [Atu: 

Sitzungsberichte  der  k.  Akad.  der  Wiss.]  "Wien  1893. 

gr.  80.  78  pag.  ui  1.60. 
Pin  ins,  Comment.  praevias  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  125-146. 
Schönbach,  Sanct  Christophorus  m  Zeitschrift  ffir 

deutsches  Alterthum.  N.  F.  XIV. 
Sinemus.  Ang.,  Die  Legende  vom  h.  Christophoros 

u.  die  Plastik  n.  Malerei.  Eine  Studie  Qber  christ- 
liche Kunst.    Mit  einem  Titelbild.    Hannover  1868. 

gr.  80.  IV.  74  pag. 
(Vulpius,  Chr.  Aug.)  Kuriositäten  der  phys.  literar. - 

artist.  histor.  Vor-  u.  Mitwelt.  I.  Weimar  1811.  p. 

295;  n.  p.  553;  V.  p.  869. 
TVa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deatscnlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

I.  1893.  p.d24. 

De  SS.  Chrtotophoro  et  Conone  martyribus  Ro- 
manis apud  Graecos  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jun.  I. 
p.  423. 

Tita  s.  Chrodegangi  episcopi  Mettensis 

(f  766)  auctore  ut  videtur  Johanne  ab- 
bate  Gorziensi. 

Handschr.:  nur  noch  eine  vorhanden,  vid. 
Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  552. 

Ausg.:  *  ap.  Eccard,  Commentarii  Franciae 
orientaÜs  I.  Append.  p.912.  —  "trtedcrÄ.ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  X.  p.  552-572.  —  Auch  schon  von  den 
magdeburger  Cent,  benutxt,  cent,  VHI.  c.  8.  p. 
767.  —  S.  Chrodegangi  Regula  canonicorum. 
Aus  d.  Leidener  Cod.  Voss.  lat.  94  mit  Umschrift 
der  tiron.  Noten  hrsgb.  von  W.  Schmitz.  Han- 
nover 1889.  Imp.-4°.  26  pag.  mit  17  Lichtdr.- 
Taf.  v45  8.  —  Epitaphium  s.  Chr-i:  ,Quisqui8 
ab*  *ap.  Mabillon,  Vet.  analect.  1723.  fol.  p.  377. 

—  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXIX.  p.  1054. 

—  '  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat  aevi  Car.  I. 

p.  108.  109. 

Erl.'Sckr.:  Bahr,  Geschichte  der  rOmischen  Literatur 

im^  karoling.  Zeitalter  p.  296. 
Bolland,  De  s. Chrodegnngo  ep.  Metensi  ad  Mosellam 

oommentar.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mart.  I. 

p.  452-456. 
Pertz,  G.  H.,  Ueber  die  Vita  Chrodegangi  ep.  Mett. 

tn  Abhandi.  der  Berliner  Akad.  d.  Wissensch.  1852. 

4^.  p.  507-517  {oMch  besonders  abgedniekt). 
Bettberg,  Deatsehlands  Kirchengeschichte.  I.  1846. 

p.  493-501. 
Simsen,  B.,  Zur  Vita  Chrodegangi  tn  Forschungen 

z.  deutschen  Gesch.  XIX.  Göttingen  1879.  p.  175-180. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

1.  1885.  p.345;  6.  Aufl.  l.  1893.  p.371. 

Tita  s.  ChiH>degangi  episcopi  Sagiensis 

(Seex)   et   martyris  a.  770  auctore  He- 
rardo  episcopo  Turonensi  (855 — 871). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Sept.  I.  p.  768-773. 

ErL-  Sehr. :  Histoire  littdraire  de  la  France  V.  p.  895. 
Stilting,  Comment.  piaevius  in  AA.  SS.  Boli.  1.  c. 
p.  763-767. 

De  s.  CiinHMlIo  episcopo  Aquileiensi. 

Erl.  -  Sehr. :  Fontaninus,  Just.,  Historia  litteraria 
Aquileiensis.  Bomae  1742.  —  Das  auf  Chr.  BexOg- 
Kehe  vfiederhoU  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XX.  p.  875 
-406. 


1244 


VITA  8.  CHROTHILDIS  —  VITA  B.  CLARAE  DE  MONTEFALCO 


Babels,  Bern.  Mar.  de,  Monnmenta  ecciesiae  Aqni- 
leiemifl.  YeneUis  1740;  —  cap.  X-Xm  ufiedferh.  ap. 
Migne  1.  c.  p.  407- 4d0. 

:  Dusertationes  variae  ernditicmis.  VenotÜB 

1762 ;  —  cap.  XVni  witdtrh.  ap.  Bligne  1.  c.  p.  430-496. 

Vita  8.  Chrotildis  »  Vita  s.  ClothUdis. 

Tita  SS.  Cbrysanthi  et  Dariae  marty- 

mm  et  passio  (f  c.  283)  [auctoribus  Ve- 

rino  et  Armenio]. 

Ausg.:  graece  et  lai  in  AA.  SS.  Boil.  25.  Oci 
XI.  p.  469-487.  ^  Altera  aeta  breviora  ex 
cod.  Vatic.  n»  529.  fol.  99  ibid.  p.  487.  488.  — 
Synaxarion  (ex  menaeis  impressis  19.  Mart.) 
ibid.  p.  488-490.  —  Translatio  bs.  Ch-i  et  D-ae 
a.  844  Roma  in  Noyum  Monasterium  [Münster- 
ei  fei  ad  Erft  fiuviufn\  ex  urbe  Roma  in  Oalliam 
MabilL  —  Verfasser  ist  vielleicht  Marcuar- 
dus  abbasPrumiensis  (t853).  —  Handsehr.: 
Luxemburg,  Stadtbibl.  n**  50.  chart.  a*  1448.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.  n»  13764,  S.  Germ.  1040.  mbr. 
See.  X]  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV. 
1.  p.  611-618.  —  'ed.  J.  Flosa  in  Annalen  des 
histor.  Vereins  für  den  Niederrhein.  XX.  1869. 

£.  172-183,  mit  reichem  Commentar.  —  'ex 
[abillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXI.  p.673- 
682.  —  *  ed.  B.  Bossue  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Oct. 
XI.  p.  490-495.  —  *Excerpte  ed.  Holder-Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  374-376.  —  Car- 
men de  88.  Chr.  et  D.  Damaso  papae  adscri- 
ptum  ^  ed.  Miller  et  Aubenas  in  Revue  de  biblio- 
graphie.  1845.  Aoüt  —  *  toiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
LXXIV.  p.  527-530.  —  'in  AA.  SS.  ßoll.  1.  c. 
p.  488-490. 

Birl.'Sehr.:  Bossue,  Bom'-i  GommentariTis  praevins  in 

AA.  SS.  Soll.  1.  c.  p.  437-468. 
Flosa,  H.  J.,  Romreise  des  Abtes  Marcward  Ton  Priün 

und  Uebertragung  der  hh.  Qirysanthiis  a.  Daria  nach 

MOnstereifel  i.  J.  844.  Köln  1869.  gr.  S».  124  pag. 
Haupts  Zeitschrift  ^r  dentschos  Altertham.   XII. 

p.407. 
NeiRsen,  J.A.,  Leben  der  hh. Chiysanthns  nnd  Daria, 

Patronen  des  uralten  Capitels  in  Münstereifel.  1711. 

Sehr  seUm. 
Wa  ttenbaoh,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl. 

I.  1886.  p.  243 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  268. 

De  8.  Chrysanthlano  et  90  sociis  martyribus 
Aquileiae  in  Italia  in  AA.  SS.  Boil.   17.  Febr. 

m.  p.  9. 

De  ss.  Chrysantho  et  Fortunato  presbyteris  Pa- 
piae  in  Italia  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boil.  15.  Mai. 
ni.  p.  444. 

Do  s.  Chrysogono  confessore  Genuae  in  liguria 
in  AA.  SS.  BoU.  27.  Febr.  III.  p.  680. 

Acta  8.  Chrysolii  episcopi  et  sociorum 
Cominii  et  Verlengehemi  in  Flandria  (f 
302). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boil.  7.  Febr.  IL  p.  11. 12. 
—  Alia  acta  ibid.  p.  12.  13. 

Erl.'Schr.:  Derveaux,  Memoire  p.  s.  ä  la  rovendi- 
cation  du  coffret  renfennant  les  principales  reliqnes 
de  8.  Chrysole ,  confi4  an  d^pot  par  les  chanoines  de 
Comines  au  Chapitre  de  Saint  -  Donatien ,  aujourd'hui 
de  Saint  -  Sauveur  de  Bniges.  Lille  1874.  8^.  9p(^f. 

Yita  s.  Chrysopoliti  episcopi  martyris 

sub  Maximiane. 

Ausg.:  ex  ms.  bibl.  Vallicellanae  in  AA.  SS. 
Boil.  12.  Mai.  III.  p.  22-25. 

Vita  s.  Chunegundis  ^  Vita  s.  Eunegundae. 


De  88.  Chunialdo  et  Gisilario  presbyteris  Salis- 
burgi  in  Germania  (saec.  Vlll  med.)  Suyskenii 
sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Sept.  VI.  p.  706-713. 

Vita  s.  Chunradl    \  _  ^.^      ^^^^ 
Vita  s.  ChuonradI  /       »'"*»•  v^*"«"- 

Yita  s.  Ciarani  seu  Cierani,  Kerani, 

Kierani  abbatis  et  presbyteri  Cluanensis 
(t  548)  auctore  anonyme:  ,Beatiis  et  ve- 
nerabilis'. 

Ausg. :  ex  codd.  Oxon.  Rawlins.  B.  405.  B.  505 
ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  155-160. 
—  Betha  Chiarain  meic  Nois:  ,Omnia  quecun- 
que  vultis'  from  tbe  Book  of  lismore  fol.  35'  ap. 
Stokes,  lives  of  Saints.  1890.  p.  117-134;  trans- 
lat.:  Life  of  Ciar4n  of  Clonmacnois  p.  262-280: 
notes  p.  355-359.  Cf.  De  s.  Eierano  seu  Queraoo 
abbate  Cluain-Mic-Noiseusi  Suyskenii  comm.  hi- 
storicus  in  AA.  SS.  Boil.  9.  Sept.  in.  p.  370-383. 

Tita  s.  Ciarani  seu  Kerani  episcopi  Say- 

girensis. 

Ausg.:  ^ex  cod.  Eilkenn.  ap.  Colgan,  AA.  SS. 
Hibeni.  11.  p.  458.  —  ex  cod.  Salmantic.  '  in  AA. 
SS.  BoU.  5.  Mart.  I.  p.  394-399;  ef.  p.  901  et 
comm.  praevius  p.  389-394;  —  *ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hiberulae  p.  805-818.  Cf.  Job.  O'fian- 
Ion,  Vitae  SS.  Hibern.  III.  p.  115  sq. 

Vita  b.  Cicci  seu  Francisci  confessoris 
tertii  ordinis  s.  Francisci  (saec.  XTV)  Pi- 
sauri  in  Marchia  Anconitana. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Aug.  I.  p.  660-662. 
Cf.  SoUerii  comment  praevius  tbid.  p.  658-660 
{mit  Abbildung). 

De  s.  Cilinla  matre  s.  Remigii  Laudoni  et  Re- 
mis in  Gallia  (f  p.  458)  Buckii  syUoge  histor.  in 
AA.  SS.  BolL  21.  Oct  IX.  p.  318-322. 

De  s.  Cillnia  virgine  Meldis  in  Gallia  (f  ante 
530)  V.  de  Buckii  Synopsis  histor.  in  AA.  SS. 
BoU.  21.  Oct.  IX.  p.  306-309. 

De  s.  Cindeo  presb.  et  mart.  Sidae  in  Pam- 
philia  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jul. 
UI.  p.  186. 

Yita  s.  Cinniae  sive  Einniae  virginis 
in  Hibernia  (saec.  Y)  auctore  Jocelino. 

Ist  in  Jocolins  Vita  s.  Patrieii  c.  79.  80.  enthalten. 
Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  96.  97. 

Circumcisio  Domini  et  octava  nativitatis.  — 
Faustini  episcopi  sermo  in  kaiendis  Januarii 
in  AA.  SS.  Boil.  1.  Janr.  I.  p.  2.  3. 

De  SS.  Ci88a,  Egberte  et  Tatwino  anachoretis 
in  Croylandia  et  ss.  Thancredo,  Torthredo,  Tova, 
Hnna,  Herefurtho  eremitis  (f  cca.  saec.  VIII  med.) 
cultis  Thomeiae  in  Aoglia  V.  de  Buckii  svUoge 
histor.  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Oct.  XIII.  p.  852-856. 

Vita  b.  Clarae  de  {  ^^^^  }  virg. 

prope  Montem-Falconis  inUmbria  (f  1308) 
auctore  Isidoro  Mosconio. 

Ausg. :  ex  mss.  vet  in  A A.  SS.  BoU.  18.  Aug. 
III.  p.  676-688. 


VITA  B.  CLARAE  GAMBACORTAE  —  ACTA  SS.  CLAUDII 


1245 


JBrl.-Selv,:  Albariei,  Vita  e  mirmcoU  d«Ua  b.  Ghim 
della  Grooe  da  Montefalco.  Roma  1610.  A^. 

Ca  per,  Coaimeiit.  praeTios  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
664-676  (fMÖ  AbHId.). 

Cnrtins.  Com.,  Beat  Oarae  de  Monte  Falchio,  Sitae 
de  Caaiia  Aagvstiniananim  Tita  .  .  Antweip.  1680. 
18ino. 

Diipr6,Vi]io.,  Flammqlae  amoria  b.Clarae  de  Monte- 
falco,  ord.  E^m.  a.  Aag.  in  fornace  Dominicae  pasuo- 
nis  taooemae ,  eiosqae  beatae  prodigioea  Tita.  Pera- 
siae  1644.  8».  Mü  KupferüM, 

Giberti,  6io.  Matt.,  Speochio  laoidissimo  di  santiti 
e  di  miiacoU  nella  Tita  .  . .  deUa  b.  Öiiaia  da  Monte- 
ftüco.  Venezia  1668.  8P.  Fnligno  1683.  4«. 

OouTea,  Ant,  Compendio  de  la  Tida  de  la  b.  Clara 
de  Montefalco.  Madnd  1625.  4«. 

Luoa,  Oins.,  Santa  Chiara  di  Monte  Falco:  sna  Tita 
menmgüoaa  e  deeorizione  dei  misteri  tattora  Tisibili 
. . .  TroTi-Umbria  1889.  16mo.  432  pag. 

Mosconias,  laid.,  Compendiam  de  Tita ,  mimcoliset 
rerelationibuB  b.  Oarae  de  Onioe  Montis  Falconis 
oppidi  in  Umbria.  Bononiae  1601.  4«.  {VJU.)  78 pag. 

Petroni,  M.,  Vita  di  t.  Chiara  di  Montefalco 

(dMM*  MM^.  d.  Tit. :  Das  Leben  und  Wondenrerk  der 
sei.  Jongkfrawn  Clarft  Ton  Montefalco  .  .  .  Dnrch 
Matimn  Petroni  Ton  TrioTi  ...  in  Italienischer  sprach 
beschrieben  a.  anjetzo  durch  Aecidinm  Albertinom 
Terteutscht.  Mttnchen,  durch  Nie.  Henricum  gedruckt 
1611.  4% 

VulpiüB,  Cnriositäten  der  Vor-  und  Mitwelt.  II.  Wei- 
mar 1812.  p.  322-830:  ,Die  Wnnder  der  heil.  Clara 
Ton  Montefiftlco.'  Mit  Partr. 

Tita  b.  Clarae  Gambacortae  ord.  s.  Do- 

minici  Pisis  in  Hetruria  (f  1419)  per  san- 

ctiinonialem  coaevam. 

Ausg.:  ed.  Papebroch  ex  Italico  ms.  mona- 

sterii  s.  Dominici  Pisis  latine  versa  in  kk.  SS. 

Boll.  17.  April.  IL  p.  507-520. 

JM.-SeAr.;  Finetti,  Freno.,  Onxione  panegirica  deUa 
b.  Chiara  Oambaoorti.  Rsa  1832.  9. 

Lottere  delia  b.  Chiara  Gambacorti  pisanapubbl.  per 
Cesare  Quasti.  Prato  1870.  8».  16  pag. 

Lottere  della  b.  Chiara  Gambacorti  pisana  a  Fran- 
cesco Datini  da  Prato  e  alla  sna  donna .  .  e  a  Paolo 
Guinigi  signore  di  Lucca.  Pnbbl.  con  annotaz.  per 
Ces.  Gnasti.  Pisa  1871.  S».  GSpyi- 

Marchese^  Dom.,  Vita  della  b.  Qiiara  da  Pisa  della 
nobil  fkmiglia  de'  Gambacorti ,  fondatrice  dol  mona- 
stero  di  s.  Domenico  di  Pisa.  Firenze  1728.  4<>. 

Kotizie  riagaardanti  la  Tita  della  b.  Chiara  Gamba- 
corti pisana.  Pisa  1831.  8®.  Con  rüratio. 

Sainati,  Oiua.,  Vita  della  b.  Chiara  Gambacorti  to- 
doTa.  2.  ediz.  Bologna  1890.  16mo.  45  pag. 

Yita  b.  darae  Pteanae  =  Tita  b.  Clarae  Gam- 
bacortae. 

Tita  s.  Clarae  Virginia,  primae  s.  Fran- 
cisei  discipulae  Assisii  in  Umbria  (f  1253) 
auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  mbr.  ms.  et  coli.  c.  editione  Suriana 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  U.  p.  754-768. 

EH.- Sehr.:  Bador,  Ciarisse,  Sainte  Claire  d'Assise. 

Paris  1880.  l2mo.  273 pag.  3  fr. 
Cnper,  Comment.  praeWus  m  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p. 

739-754. 
Demore,  F.,  Vie  de  sainte  Claire  d'Assise ,  premidre 

abbesse  da  monastdre  de  Saint -Damien  (1194 — 1253). 

8.  Mit.  Paris  1856.  ^.  6  fr.  [Übersetzt  Ton  P.Lechner. 

Begensburg  1857.  8«.  Jk  SJL 
Qinseppe  di  Madrid,  P.,  Vita  della  seraf.  Terg. 

s.  Cbiara  di  Assisi,  fondatrice  dell'  insigne  ord.  d. 

Claiisses.  Roma  1832.  4<)  [trad.  de  I'italien  par  Dom 

S.  P.  Paris  1880.  12 mo.  %mt.  d.  Tit.:  Joseph  de 

Madrid,  Vie  de  s.  Claire  d'Assise,  fondatrice  de 

l'ordre  qoi  pprte  son  nom  (1194—1258)]. 
Gn^rin,  L.  F.,  L'aar6ole  de  sainte  Claire.  Histoire 

de  la  pers^ntion  r6volationnaire  soufFerte  par  les 

filles.  Paris  1867.  8P.  3  fr.  60  c. 
Jonhanneand,  Vie  de  s.  Claire  d'Assise,  fondatrice 

de  l'ordre  des  Ciarisses.  Paris  1862.  l2mo.  8U  c. 


Lempp,  Ed.,  Die  Anflöge  des  darisaenordens  in 
Briegers  Zeitsohr.  f.  Kirchengeaohichte.  "XSL  Gotha 
1892.  p.  181-245. 

Loccatelli,  Vita  di  s.  Chiara  di  Aasisi.  Napoli  1854. 
2to1.  8». 

De  s.  darontio  episcopo  VienneDsi  in  Gallia  (f 
ante  625)  in  AA.  SS.  Boll.  25.AprU.lU.  p.  373. 374. 

Tita  s.  Clari  eremitae  et  martyris  in 

pago  Vulcassino  (temp.  ine,), 

Ausg.  ;*  ex  2  codd.  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov. 
n.  1.  p.  451-455.  —  Fragmenta  oarminis  Leo- 
nini  de  s.  Oo  ibid.  p.  455.  Cf.  Alberti  PoQoelet 
Comment  praevius  ibid,  p.  436-451. 

Vita  s.  Clari  Yiennensis  abbatis  (f  cca. 
660)  auctore  anonyme  saec.  Vni. 

Ausg.:    '  ed.  Surius,  Vit  Sanct.  1.  Janr.  — 

•tn  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  55.  56.  —  *ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  483-485. 

JBrl.-Sekr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1788. 
p.  89. 

De  8.  Ctaro  episcopo  martyre  Lactorae  in  No- 
vempopalania  (saec.  ine.)  Henschenii  commentar. 
historicQS  in  kk.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  7-16. 

De  8.  CItro  episcopo  Naronetae  in  Britannia 

Armorica  (sec.  1X1)  Byei  comment  historicus  in 

AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  61-66.  Cf.  Auctarium 

ad  AA.  SS.  tomi  V.  Oct  p.  23-25  et  Rigolloti 

notae  ibid.  Suppl.  p.  33* -35*. 

Erl.-Sehr.:  Oheiz,  Saint  Oair,  premier  ÖTdone  de 
Nantes.  8a  misaion,  son  tombean,  see  reliqnes.  Mantea 
1876.  8». 
Piain e,  Franf.,  L'apostolat  de  saintClair  et  les  ori- 
gines  chr6tiennes  de  TArmorique.  Saint- Brieuc  1880. 
hfi.  39  pag.  (ExtraU  des  M^moires  de  TAssociation 
.br^tonne.  Ann^  1880.) 

De  s.  daro  monacho  et  recloso  Seligenstadensi 
(t  1043.  Febr.)  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Beo. 
saec.  VI.  1.  p.  472.  473.  —  »  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Janr.  I.  p.  65. 

Yita  b.  Clariti  fundatoris  monasterii  s. 
Mariae  reginae  caeli  vulgo  Clariti  sub  re- 
gula  s.  Augustini  Fiorentiae  in  Hetruria 

(t  1348). 

Ausg. :  lat  ex  Italico  Antonii  Mariae  Raconesii 
confessarii  ipsius  monasterii  a.  1653  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  162.  163.  —  Miracula  ibid. 
p.  164-166. 

De  s.  Clateo  episcopo  Brixiensi  martyre  saec. 
I  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  376. 

De  8.  Claudlano  confessore,  fi-atre  s.  Vigilii 
episcopi  Tridenti  (saec.  V)  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  427.  428. 

De  s.  Claudiano  Fersa  martyre  in  Mesopota- 
mia  (saec.  IV  aut  Vll)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Apiil. 
I.  p.  400.  —  MttQTVQiov  Toö  äyiov  KkavSuhov 
ibid.  1.  p.  Lv. 

De  SS.  Claudiano,  Flaute,  Hirenaeo  martyribus 
Nicomediae  in  Bithynia  in  kk.  SS.  Boll.  5.  Apr. 
I.  p.  398. 

Acta  SS.  Claudii,  Asterii,  Neonis  etc. 

martvTum  a.  285  proconsularia,  Aegis  in 

Cilicia. 

Ausg.:  *  ap.  Ruinart,  Acta  martyrum.  Paris. 
1689.  p.  279.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  23. 


1246 


YITA  S.  CLAUDn  —  VITA  S.  CLEMENTIS  EP.  ROMANI 


Aug.  IV.  p.  571.  572.  Cf.  Cuperi  comment.  prae- 
vius  ibid,  p.  567-571. 

Yita  s.  Claudii  episcopi  Yesontionensis 
et  abbatis  Jurensis  (f  693)  brevior. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  648.  649. 
—  Vita  longior  sec.  XII  composita  ^in  Chif- 
fletii  historia  Vesont.  —  *  wiederh.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  1065-1069.  —  ^hier- 
aus  in  AA.  SS.  1.  c.  p.  649-051.  —  *  mutato  stilo 
ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  6.  Jun.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  494-497.  —  Miraculorum 
libri  2  cum  vita  breviore  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
652-670.  —  Illustrationes  Claudianae,  Petri 
Chiffletii  opus  posthumum  ibid.  p.  671-708.  Otäe 
Abhandlung. 

Erl.-Softr.:  Boguet,  Henr.,  Les  actions  de  la  vie  et 
de  la  mort  de  s.  Clalide.  Lvon  1609.   12mo,  Und. 
1627.  12mo. 
Coqaelin,  Fran^.,  Vita  s.  Claudii.  Bomae  1662.  Bf'. 
Histoire  littöraire  de  la  Franoe.  m.  1735.  p.  649; 
Xm.  p.  602. 

Passio  88.  Claudii ,  Luperci  et  Yictorici 
martyrum  Legionensium  in  Hispania  (f 
303  vel  304). 

Ausg. :  ex  cod.  Toletano  [nunc  in  Bruxellensi 
bibl.  reg.  n<>  8927]  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Oot  XIII. 
p.  289.  290.  —  Historia  translationis  reliquia- 
rum  a.  995  ex  legendario  Segoviensi  ibid.  p.  290- 
293.  —  Monasterium  s.  Claudii  in  expugna- 
tione  oppidi  Legionensis  ^  ap.  Florez ,  EspafLa  sa- 
grada  XXXIV.  p.  360;  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  293.  ~  Miracula  ibid.  p.  294-296.  Cf.  R.  de 
Buckii  comment  praevius  ibid.  p.  286-289. 

Martyrium  ss.  Claudii,  Nicostrati,  Sym- 

phoriani,  Castorii  et  Simplicii,  itemque 

SS.  quatuor  Coronatorum. 

Ausg.:  ex  martyrol.  Adonis  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  8.  Nov.  VI.  p.  165.  166. 

De  s.  Claudio  Apollinare  episcopo  Hierapoli- 
tano  in  Phrygia  (saec.  II)  Bollandi  comment.  hi- 
storicus  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  4-8. 

De  ss.  Claudio,  Carbonano,  Tibudlano,  Planio 
martyribus  Interamnensibus  (t  270)  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Janr.  I.  p.  471. 

De  SS.  Claudio  Commentariensi ,  Nicostrato  Pri- 
miscrinio  etc.  martyrib.  Romanis  a.  286.  Ex  actis 
s.  Sebastiani  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  II.  p.  461- 463. 

De  8.  Claudio  confessore  in  AA.  SS.  Boll.  3. 
Febr.  I.  p.  354. 

De  s.  Claudio  episcopo  Viennensi  in  Gallia 
(saec.  IV)  Henschenii  sylloge  historica  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  72.  73. 

De  s.  Claudio  et  sociis  CXXI  aliisque  73  mar- 
tyribus in  Aegypto  t«  AA.SS.BolI.  5.Jun.I.  p.421. 

De  s.  Claudio  martyre  Roma  Antverpiam  trans- 
lato  a.  1656  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mai.  III.  p.  287. 

De  ss.  Claudio,  Sabine  et  Maxime  martyribus 
Siculis  (t  cca.  303)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr. 
III.  p.  244. 

De  SS.  Ctaudone,  Eugene,  Rhode,  Diogenio, 
Eugento,  Rhodone,  Prima  martyribus  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Janr.  I.  p.  135. 


De  s.  demente  abbate  Syracusano  in  Sicilia 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  411. 

De  b.  demente  eremitarum  s.  Augustini  ge- 
nerali Urbe  veteri  in  Hetruria  (f  1291)  Pape- 
brochii  dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  April.  I.  j». 
804.  805. 

De  s.  demente  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Febr.  III.  p.  375. 

De  s.  demente  poeta  et  confessore  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  UI.  p.  787.  788- 

De  s.  demente  presbytero  Laude  Pompeia  in 
Italia  (t  cca.  400)  Buckii  sylloge  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII.  p.  49.  50. 

De  s.  demente  presbytero  Lugduui  in  Gallia 
(saec.  III)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  IL  p.  252. 

Yita  8.  Clementis  archiepiscopi  Bulga- 
rorum  (f  916)  graece,  auctore  anonjmo 
coaetaneo  {cf.  cap.  18). 

Wurde  früher  dorn  Theophylactas  Balgaronun 
archiepisc.  (f  11U7)  flUschlich  zugeschrieben;  nach  Fr. 
Jüklusich  y  Theophylacti  nomen  maioris  aactoritatis  graÜA 
operi  conciliandae  additom  est.' 

Ausg.:   ^  Moschopuli  1741.  4®.  —  ^  wiederk. 

Vindobonae  1802.  4°.  —  'wiederk.  Vindobonae 

1847.  gr.  8*^  cum  praefat  Franc.  Miklosich.  — 

*  inter  Theophylacti  opp.  graece  et  lat.  ap.  Migne, 
Patrolog.  gi-aeca.  CXXVI.  18Ö4.  p.  1193-1240.  — 

*  latine  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat  tant  edita 
LXIV.p.  1229-1252.  — «fragmentum  ex  cod.Vatic. 
ed.  Leo  Allatius  ,In  Bobertum  Creyghtonum  *. 

Acta  SS.  Ciementis  episcopi  et  Agath- 
angeli,  Christophori  et  Charitonis  diaeon. 
et  plurium  puerorum  Ancyrae;  Phegon- 
tis  et  Eucarpii  militum  Amisi,  itemque 
virorum  etc.  Romae  (saec.  IV)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  e  vet.  ms.  graeco  latine  reddita  a  J. 
Scapelinck  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  460- 
470.  —  Eadem  acta  auctore  Simeone  Meta- 
ph raste,  interprete  G.  HeiTeto  ibid.  p.  470-483. 
Cf.  p.  458  sq. 

Yita  s.  Ciementis  episcopi  Romani  (f 

97?),  discipuli  s.  Petri  auctore  Simeone 
Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probat  SS.  historiis. 
23.  Nov.  VI.  1581.  p.  515.  516.  —  yarratio  s. 
Ephraem  episcopi  Gersonis  de  miraculo  facto  in 
puerum  a  s.  Cl-e  ex  Sim.  Metaphr.  ibid.  p.  517- 
520.  —  Gesta  s.  Cl-s  pp.  auctore  Job  an  ne  Dia- 
cono  ad  finem  perducta  per  Gaudericum  Velle- 
trensem  episoop.  '  ap.  Mabillon,  Museum  Ital.  I. 
2.  p.  78.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  Mart  II.  p.  *15. 
—  Vorrede  u.  Varianten  in  Florileg.  bibl.  Casl- 
nens.  IV.  p.  373-390.  —  Storia  di  s.  demente 
papa,  fatta  volgare  dal  secolo  XUI.  Bologna  1863. 
kl.  8^ 

Erl.'Sehr.:  Funk,  Clemens  I  in  Wotsser  und  AVeltes 
Kirchenlexikon.  UI.  1884.  p.  450-4Ö8. 

Haistro,  Steph.,  Saint -Clement  de  RomOf  son  hi- 
stoire, renfermant  les  Actee  de  8.  Pierre,  ses  ecrits 
avec  los  preuves  qui  les  röhabilitont ,  son  giorieax 
martyre.  Paris  1884.  2  vol.  8».  14  fr. 

Bondininus,  Fh.,  De  s.  demente  pana  et  martyre 
eiasque  basilica  in  urbe  Roma  libri  II.  Romae  1706.^4^. 


CAPUT  8.  CLEMENTIS  PP.  —  VITA  S.  CLOTHILDIS 


1247 


Smith  and  Wace ,  Dictionwy  od  christiaii  biography. 
I.  London  1877.  p.  654-669  a.  v.  Clemens  Romanos 
and  p.  567-678  ».  v.  Clementine  literatare. 
Vgl.  Vita  ss.  CyxiUi  et  Meth. 

Narratio  exceptionis  capitis  s.  Clementis 
papae  et  mart  ab  Constantinopoli  ad  Clu- 
niacum  translati  tempore  Hugonis  abbatis 
(f  1203)  auctore  Rostangno  Clunia- 
censi  monacho. 

Ausg.:  '  ap.  Manier  et  Duchesne,  Bibiioth. 
aimiac.  Paris.  1614.  fol.  p.  1481-1490.  —  ^tcie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CCIX.  p.  905-914 
—  und  «ap.  Riaot,  Exuviae.  I.  1877.  p.  127-140; 
cf.  p.  xcrv-xcvn. 

Uebers.:  franxös.:  ap.  Micbaud,  Bibliotheque 
des  croisades.  III.  p.  355  fiF. 

ErL'Sf^.:  Histoire  littöraire  de  la  Ftance.  XVl.  p. 
517-521. 

Translatio  s.  Clenentis  (I)  poiltif.  et  mari  reli- 
quiamin  Bomam.  per  s.  Cyrillom  a"  867  «»  Vita 
SS.  Cyrilll  et  Metbodii.  N®  1.  Die  italienische  Le- 
gende, 

Tita  Clementi8  V  papae  (f  1314)  au- 
ctore Amalrico  Augerii  de  Biterris. 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Vitae  papar.  Avemon.  L 
p.  95-112.  Zwei  andere  Ausgg.  vid.  unter  Amal- 
ricus.  —  Tita  alla  auctore  Bernardo  Guido- 
nis,  vid.  Bemardus  Guid. :  Catalogus  pontificum 
Roman.  Ausg.  n®  3.  4.  —  Tita  alia  auctore  Jo- 
banne  canonico  S.  Yictoris  Paris.  ^  ap.  Ba- 
luze 1.  c.  I.  p.  1  -  22.  —  •  wiederh.  ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  IH.  2.  p.  451-461.  —  Vita  aila 
auctore  Ptolemaeo  Lucensi  ap.  Baluze  1.  c. 
I.  p.  23-56.  —  Vita  alia  auctore  Veneto  coae- 
taneo  quodam  ^  ap.  Baluze  1.  c.  L  p.  85-94.  — 
^wiederh.  ap.  Muratori  1.  c.  III.  2.  p.  465-470. 

Erl.-Sekr.:  (Onasco,  Oct.  de)  Histoire  da  pape  Cle- 
ment V.  Toornai  1756.  2  vol.  12mo. 
Vgl.  Clemens  V  pp. 

Tita  Ciementia  VI  papae  (f  1352)  au- 
ctore anonymo. 

Ausg. :  ex  editione  Bosqueti  collata  c.  mss.  ap. 
Baluze,  Vit  papar.  Avemon.  I.  p.  243-266.  — 
Tito  secnnda  ibid.  p  265-280.  —  Vita  tertia 
ibid.  p.  279-300.  —  Vita  quarta  ex  appendice 
Ptolemaei  Lucensis  ibid.  p.  299-310.  —  Vita 
qainta  auctore  Petro  de  Herentals  priore  Fio- 
reffiensi  (f  1390)  ^ibid.  I.  p.  309-318.  —  ^wiederh. 
ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  III.  2.  —  Vita  sexta 
ap.  Baluze  I.  c.  p.  317-322. 
Vgl.  Clemens  VI  pp. 

Vita  Clementis  VII  papae  (f  1394)  au- 
ctore anonyme  Gallo. 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Vit.  papar.  Aven.  I.  p.  485- 
538  ex  editione  Bosqueti  collata  cum  mss.  — 
Vita  alia  auctore  Potro  de  Herentals  priore 
Floreffiensi  (f  1390)  ibid.  I.  p.  539-562.  —  Nar- 
ratio  de  morte  Clementis  Yll  et  electione  Bene- 
dicti  Xm  (t  1424)  ibid.  p.  561-566. 

De  SS.  Cleonico  et  Stratonico  martyribus  Leon- 
tinis  in  Sicilia  sub  Valeriano  in  AA.  SS.  BoU. 
24.  Jul.  V.  p.  494. 

De  s.  Cieopatronia  virgine  (saec.  IV)  in  AA. 
SS.  BoU.  8.  Mart  I.  p.  758.  759. 


De  s.  deopha  discipulo  Cbristi  (saec.  I)  Stil- 
tingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept  VII-  p. 
5-10. 

De  8.  Clerio  tbaumaturgo  apud  Graecos  in  A A. 
SS.  BoD.  29.  Aprü.  Hl.  p.  618. 

De  8.  Qoro  diacono  et  martyre  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Janr.  I.  p.  365. 

De  s.  Claro  diacono  martyre  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Janr.  I.  p.  932. 

De  s.  Cleto  oonftosore  non  pontifice  Tibure  in 
Latio  (t  saeo.  XI  med.)  Vict  de  Bück  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Oct  XI.  p.  712.  713. 

De  s.  Cleto  poirtHIce  Romano,  martyre  (f  a. 

88?)  Henschenii  dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  April. 

m.  p.  409-411. 

Vgl.  De  8.  Anadeto  pontif . 

De  s.  Clinio  monacbo  Casinensi  apud  Aquinum 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart  lU.  p.  843. 

De  8.  Cliirtaiico  rege  in  Anglia  (forte  saec.  V) 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  733.  Vgl.  Hardy, 
Descriptive  catalogue  of  materials  I.  1.  p.  58.  n° 
164-166. 

Vita  s.  Clodesindis  =  Vita  s.  Glodesindis. 

Tita  s.  Clodoaldi  seu  Chlodovaldi  pi*e- 

Sbyteri  in  oppido  s.  Clodoaldi  agri  Pari- 
siacensis  in  Gallia  (saec.  VI)  auctore  ano- 
nymo (monacho  Novigentensi). 

Handsehr.:  München,  k.  Hofb.,  lat  n^4547 
(olim  Benedictb.  47).  sec.  XI;  —  n«  4618  (Bene- 
dicts 118).  sec.  XII;  —  n°  18583  (Tegerns.  583). 
sec.  XI.  —  Paris,  Nat-Bibl.,  lat  n»  11749  (olim 
St  Germ.  496).  sec.  XI;  —  n<>  15437  (Sorbonne 
1283).  sec.  XI.  fol.  max.  f.  161. 

Ausg.:  ^ed.  B.  Mombritius,  Sanctuarium.  I. 
Mediolani  1474.  fol.  206',  nur  der  letztere  Theil, 
öfters  abgekürzt.  —  •  vollständig  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  134-138.  —  *  wie- 
derh. in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  III.  p.  98-103  — 
u,  *als  Sermo  de  s.  Gl-o  conf.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat  CXXXVIII.  p.  195-204.  —  *  ed.  B. 
Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  U. 
1888.  p. 350 -357  a&  Vita  s.  Chlodovaldi.—  «Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Hecueil  lU.  p.  422-424. 

Erl.'Sekr.:  Histoire  litt^raiie  de  la  Franoe.  VI.  1742. 

p.  516. 
Perier,  Vie  de  s.  Qoad,  petit-fils  de  Clovis.  Paris 

1696.  12mo. 
St.  Maaris,  Saint  Cloud,  patron  des  cloatiers.  Paris 

1871.  12mo. 
Stilting,  Comment.  praevios  t»  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  91-98. 

Vita  8.  Clodulphi  epteo.  Mettensis  =>  Vita  s. 
Chlodulphi. 

Vita  s.  Clothildls  seu  Chrothildie  re- 

ginae  Francorum  (f^^S),  viduae  Ghlodo- 
vei  I  regis,  auctore  anonymo  (saec.  X). 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n«»  8690-8702. 
sec.  XII.  —  Cheltenham  (früher  Midd leb i  11) 
ex  bibl.  Celotti  nM131.  —  Paris,  Nat-Bibl., 
Theol.  n«»  917.  sec.  XV;  —  n<»  5333.  9  (olim  Ma- 
zarin).  sec.  XIV. 

Ausg.:  *ed.  Ravisius  Textor,  De  memorabi- 
libus  et  claris  mulieribus.  Paris.  1521.  p.  214-217. 
—  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p. 


1248 


VITA  S.  CLOTHILDIS  —  VITA  DI  COLA  DI  MENZO 


98-103.  —  •  m  AA.  SS.  BoU.  3.  Jun.  I.  p.  297, 
nur  Cap.  11-14.  —  ^  ex  Mabillonio  ap.  Bouquet, 
Recueil  m.  p.  397-401.  —  *  ed.  B.  Krasch  in 
Mon.  Oerin.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  n.  1888.  p.  342 
-348,  Mabillons  Text  aus  d.  Brüsseler  Cod.  emen-' 
dirt^  als  Vita  s.  Chrotildis.  —  Tita  altera  ex 
historia  Francorom  s.  Gregorii  Turonensis  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  294-297. 

JSrl.'Sdtr.:  Barbier.  Gotilde  de  Bonigogne.  Lunoges 

1868;  —  2.  M.  iMi.  1868.  8i>. 
Cadoadal,  O.,  Die  h.  Clotildis,  Königin  von  Frank- 
reich. BrOasel  1852.  12mo.  60  4- 
Darboy,  Oeo.,  Sainte  Clotilde,  reine  de  Franoe.  Paris 

1865.  18mo.  60  c. 
Desmay,  Jacq.,  La  vie  de  s.Glotilde,  reine  de  France. 

Ronen  1618.  12mo. 
Falaize,  Mme  Gar.  n6e  Jacqnemain.  Olotilde  on 

le  triomphe  dn  chriatianisme.  Lille  184o.  12mo. 
Gay,  F.,  Sainte  Cloiilde  et  les  origines  chrötiennes 

de  la  nation  et  monarchie  firan^aise.  Paris  1867.  68. 

3  fr.  60  c. 
Hen sehen,  Commentar.  praevins  tu  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  29^  {müAbbiid.). 
Histoire  littöraire  de  la  France.  Y.  1740.  p.  667. 
Lebon,  Hub.,  Vie  de  s.  ClotUde,  reine  de  France. 

Toors  1846;  1852;  1866.  12mo. 
Levens  Tan  de  heil.  Clotildis ,  Konigin  van  Frankryk, 

en  van  de  h.  Qenovova,  patroones  van  Parys.  Toor- 

nay  1852.  16fflo. 
Liechty,  Reinh.  de,  Sainte  Clotilde,  reine  de  France, 

sa  vie  et  son  calte.  Paris  1875.  &^. 
Lorfflier,  Abr6g6  de  la  vie  de  sainte  Clotilde  et  notes 

snr  ses  Inendes,  ses  mirades,  son  culte  en  Nor- 

mandie.  Ronen  1870.  8^. 
Perreyve,  H.,  Panogyriqne  de  sainte  Clotilde.  Paris 

1860.  8».  1  fr.  60  c. 
Piedevant,  X.,  La  vie  et  miracles  de  s.  Clotilde, 

premi&ro  reine  chr6tienne  de  France  . .  .  mise  en  vers 

fran^ais  .  .  .  (16S9). 
Piedarant,  Kiool.,  Vie  et  miracles  de  s.  Clotilde, 

patronne  d'Andelly.  Ronen  1686.  8°. 
Renand  de  Ronvray,  Histoire  do  s.  Clotilde,  reine 

de  France.  Paris  1841.  82mo. 
Rennevillo,  Mme  de,  Vie  de  s.  Clotilde,  reine  de 

France,  femme  da  grand  Clovis,  snivie  d'on  pr^cis 

mdl6  d'anecdotes  concemant  Jes  moenrs  et  contumes 

des  Premiers  sidcles  de  la  monarchie  francaise.  Paris 

1809.   12mo.  ibid.  1829.  12mo.  —  Nonvelle  Mition. 

Tours  1846.  12mo ,  wiederholt  ibid.  1849.  12mo.  1851. 

12mo.  1858.  12mo.  1866.  12mo. 
Rion,  J.,  Die  h.  Clotilde.  Snlzbach  18S6.  l2mo. 
Ro m al ,  £.  do ,  Vie  de  sainte  Clotilde ,  reine  de  France. 

Limoges  1860.  1862.  12mo.  75  o. 
Roaqnette,  Qeo.,  Sainte  Clotilde  et  son  sidcle.  Paris 

186t.  9>. 
Vie  et  Office  de  s.  Clotilde.  reine  de  France  et  seconde 

patronne  de  la  vUle  d'Anaely.  Andely,  imp.  de  Saillot 

1812.  12mo. 
Vie  de  sainte  aotilde.   Ronen  et  Oaville - T Abbaye 

1854.  12mo. 

De  b.  dotsende  virgioe  abbatissa  Marcbianensi 
in  Galloflandria  (f  cca.  703)  in  AA.  SS.  BoU. 
30.  Jun.  V.  p.  587. 

De  SS.  Clusio  presby t. ,  Timotheo ,  Macaria  etc. 
martyribus  Aiexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  6.  April. 
I.  p.  537. 

Vita  SS.  Codrati,  Dionysii  et  sociorum 

mart}Tum   Corinthi    in   Peloponneso   (f 

cca.  258). 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  Veneto  edita  a  Lipo- 
mano,  interprete  Petr.  Franc.  Zino  in  AA.  SS. 
Bell.  10.  Mart.  IL  p.  5-8.  —  Alfa  vita  auctore 
Nicephoro  Gregora,  interpr.  Reinoldo  Debnio 
ibid.  p.  8-12.  —  Muqtvqcov  toO  uyiov  Ko- 
Squtov.  Ex  opusculis  Nicepborae  Gregorae  mss. 
^ibid.  IL  p.  696-700.  —  ^  latine  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  graeca  lat.  tant.  odita.  LXXIV.  p.  963-972. 


Acta  s.  Codrati  seu  Quadrati  martyiis 
integra. 

Ausg.:  ex  ood.  Lugdun. -Bat  (bibL  univ.,  Pe- 
rizon.  n^  10.  sec.  XI)  nunc  primum  in  Analect 
BoUand.  L  1882.  p.  448-469  mece  et  lat.  Cf, 
De  SS.  Codrato,  Satumino,  Runno  et  sociis  mar- 
tyribus Bub  Valeriano  Nioomediae  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mai.  11.  p.  362. 

De  SS.  Codrato,  Acacio  et  Stratonioo  marty- 
ribus Ptolemaide  in  Phoenicia  (f  273)  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Mart.  I.  p.  309.  310. 

De  s.  Cootoite  seu  Coelootino  episcopo  Metis 
Rigolloti  nota  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  Suppl. 
p.  180*. 

De  s.  Coeleetina  virgine  et  alüs  800  marty- 
ribus in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  L  p.  538. 

Vita  s.  Coeleotini  V  poni  Rom.  =  Vita  s.  Petri 
de  Murrone. 

De  SS.  Coelestino,  Felioe,  ürbano  etc.  marty- 
ribus Airis  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  460. 

De  s.  Coeleotino  martyre  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  27. 

De  8.  Coelestino  martyre  asservato  Rotuaci  in 
Flandria  Papebrochii  sylloge  bistorica  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  34. 

De  s.  Coeleotino  martyre  Romano  Gandavi  in 
Belgio  tn  AA.SS.Boll.  13.  Febr.  II.  Append.  p.  897. 

De  s.  Coelestino  I  pontHloe  Romano  (f  432) 

Henschenii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Apr. 

L  p.  543-547. 

Vgl.  Coeleetinus  I  pp. 

Acta  s.  Coemgini,  Caimgini  sive  Kei- 

vini  abbatis  Glindelacensis  in  Hibemia 

(saec.  VI)  suspecta. 

Ausg.:  ex  ms.  Hugonis  Wardaei  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Jun.  L  p.  312-322.  —  Acta  alia  ap. 
Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  835-844  ex  cod. 
Salmanticensi;  cf.  Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Ui- 
bem.  VI.  p.  28  sq. 

De  cohorte  Intogra  militum  martyrio  corona- 
torum  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  11.  p.  299. 

De  s.  Cointa  sive  Quinta  mart  Alexandriac  in 
Aegypto  (t249)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  n.p.l56. 

ErL'Sehr.:  Neamann,  K.J.,  Der  rGmiBche  Staat.  L 
Leipzig  1890.  p.  881. 

Tita  di  Cola  di  Rienzo  (f  1354),  tri- 
buno  del  popolo  Romano,  scritta  da  in- 
certo  antore  nel  secolo  XIV. 

Ein  wichttgor  Beitrag  znr  Gesch.  dee  14.  Jahrh. 

Ausg.:   ^mit  dem  Zusätze  scritta  in  lingua 

Yolgare  romana  di  quella  etä  da  Tomao  Forte- 

fiocca  scriba-senato.   Bracciano  1624.   12nao.  — 

•  wiederh.  da  Pietro  Totti,  ibid.  1631.  12mo.  SeJir 

selten.  —   '  ap.  Muratori,  Antiquit  Ital.  III.  p. 

399-548.  —  •'ridotta  a  migliore  lezione  ed  illu- 

strata  con  ossorvazioni  storico-criticbe  da  Zefir. 

Re.  «Forü  1828.  2  vol.  8^  —  »»Firenzo  1854.  8«». 

Der  Herausgeber  hat  xu  den  erläut.  geschickt- 

licJien  Bemerkungen  Papencordts  Werk  bei  d. 

2.  Ausg.  benutzt. 

Erl.  -  Sehr. :  Ducerceaa,J.  Ant.,  Goqjnration  de  Nico- 
las Gabrini,  dit  de  Rienzi,  tyran  de  Bome  en  IMT, 


VITA  B.  COLETAE  —  VITA  8.  COLOMANNI  MAKT.  IN  AUSTRIA 


1249 


oayiage  posthmiM.  Paris  1738.  12mo.  ~  accomp.  de 
notes  par  B6n.  Dpjardin.  «Md.  17iS.  12mo. 

O  a  b  r i  n  o .  Tomm. .  Osserrazioni  stör.  -  criticlia  soU« 
Tita  di  Cola  dl  Rienzi.  Roma  1806.  8P. 

Paladan-Mttller,  C,  Cola  diRieozi.  OdenselSSd.  SR. 

Paolucci,  O.,  CoLa  di  Rienzo.  Appnnti  atorici.  Bari 
1888.  80.  89pag. 

Papencordt,  Cola  di  Btenzi  nod  seine  Zeit.  Ham- 
baiK  1841.  £P.  Jk  7.fiO.  (Ins  Italienische  übers,  von 
Tommasd  Gar.  Torino  1845.  Sfi.  —  trad.  en  frane.  par 
L6oa  Bor6.  Paris  1846.  8^. )  Otdiegen»  Monogng^. 

Bodocanachi,  Emman.,  Cola  di  Rienzo.  Histoirede 
Borne  de  1342—1354.  Oavrage  om4  de  6  gramrea 
bors  texte  et  de  19  yignettes ,  accompajrne  ...  de 
2  lettre«  in^tee  de  C.  di  R.  Paria  18^.  8».  XX. 
447 pag.  7  fr.  50  e.  —  Recens.  per  Annib.  Oabrielli 
m  ArdüTio  della  r.  SocietH  Romana  di  storia  patria. 
XI.  Roma  1888.  p.  181-190. 

Torraca,  Cola  di  Rienzo  e  lacanzone  ,Spirto  gentil* 
di  Petrarca  ibid.  VUI.  1886.  fSuc.  1.  2. 
Vgl.  Cola  di  Rienzo. 

Fragmenta  historiae  Romanae. 

Vita  b.  Coletae  Boilet  yirginis,  refor- 

matricis   ordinis  s.  Clarae,    Oandavi  in 

Flandiia  (f  1447). 

Äusg,:  ex  gallico  Petri  a  Yallibus  sive  a 
Henüs,  confessarii  ipsius  beatae,  latine  reddita 
a  Stephane  Juliaco  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mari 
I.  p.  539-581.  —  Compendium  *  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  6.  Mart.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  150- 
186.  —  •  ap.  Wadding,  Aonalcs  Minonun.  — 
Historia  elevationis  corporis  b.  C-ae,  ex 
ms.  gallico  latine  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  I.  p.  620 
-623.  —  Miracula  b.  C-ae  virginis  i^id,  I. 
p.  581-587.  —  Alia  quaedam  miracula  ex 
mss.  YaLUs  Rubeae  ibid.  p.  587-589.  —  Mira- 
cula in  vita  patrata,  instmmento  abbatis  s.  Petri 
Gandavensis  firmata  a.  1471,  ibid.  p.  589-591. 

—  Miracula  post  mortem  Gandavi  iuridice  ex- 
cepta  ex  J.  S.  Abbauillaeo  parte  3.  Vitae  libro  5. 
c.  14  ibid.  p.  591.  592.  —  Miracula  alia  in 
conventu  Gandavensi  ibid.  p.  592-597.  —  Mira- 
cula Atrebati  patrata  ibid.  p.  597.  598.  —  Mi- 
racula Hesdinensia  ibid.  p.  598-601.  —  Ana- 
lecta  miraculorum  recentiorum  ibid.  p.  623-627. 

—  Summarium  virtutum  et  miraculorum  b. 
C-ae,  ex  gallico  sor.  Petrinae  de  Balma  eiusdem 
sooiae  ibid.  p.  601-619.  Cf.  Comment.  praenus 
ibid.  p.  532-539. 

Erl.'Sehr.:  Bizouard,  J.-Th.,  Histoire  de  sainte  Co- 

lette  et  dos  Ciarisses  en  Franche  -  Comte ,  d'aprds  des 

documents  inedits  et  des  traditions  locales.  üuvrago 

om6  de  14  planches  .  .  .  Besanpon  &  Paris  1888.  9*. 

XVlIl.  546  pag.  8  fr. 
:  Histoire  de  s.  Colette  et  des  Ciarisses  en  Boar- 

gogne  (Auxonne  et  Seorre),  d'aprös  dos  doc.  in6d. 

et  des  tradit.  loc.  Avec  3  grav.  l'aris  1881.  BP.  296 

pag.  4  fr.  50  c.   {Ist  eine  Enaeüerung  seiner  Schrift: 

CoQvent  de  l'Ave- Maria  [Oct.  1412  —  Sept.  1792J. 

Sainte  Colette  ä  Auxonne  [1412—1417.]  Lyon  1879. 

8«>.   1  fr.  60  c.)  —  3.  öd.    ßesan9on  1890.  &*.  XX. 

252  vag. 
Chamberet,  Ct«de,  La  porfaito  vie  de  s.  Colotte,  la 

potite  ancello  de  N.  S.,  d  apres  le  ms.  inedit  de  Pierre 

doVaux.  Paris  1887.  12nio.  88  pag. 
Oorblet,  J.,  Hagiographie  da  diocöse  d'Amions.  L 

Paris  1868.  8«. 
DoniiletjFl.Ang.,  Sainte  Colette,  savie,  ses  oeuvres, 

son  calte,   son  influence;   ouvra^e  composu   sur  los 

documents  primitifs  les  plus  authentiquos.  Paris  1869. 

8».  6  fr. ;  —  nouv.  edit.  ibid.  18.S1.  riino.  4  fr. 
Latera,  Flam.  Mar.  Annib.  da,  Vita  della  vergine  s. 

Coleta,  riformatrice  dell'  ordine  di  s.  Chiara.  Borna 

1807.  4«. 
Raes  (suor  Coietta  di  Bnisselles),  Vita  della  gran 

serva  di  Dio  b.  Coietta  o.  s.  Clara,  della  villa  di 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Oonria  nel  dncato  di  Borgogna.  Fnligno  1708.  16mo. 
224  pag. 
Se liier,  Lebensgesch.  der  h.  Culetta,  Reformatorin 
des  Frandscaner- Ordens.  Innabmck  1867.  9^.  JL3. 

De  s.  Coliano  episcopo  Adriae  in  Aemilia  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  U.  p.  69. 

De  88.  Collego  et  Colloto  diaconis,  Pamponio 
etc.  martyribus  Alezandrinis  in  AA.  SS.  BoU.  18. 
Mart  II.  p.  618. 

De  8.  ColloquIUo  rege  apud  Senones  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart  U.  p.  444. 

De  8.  Collutho  martyre  in  Thebaide  Aegypti 
sab  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV. 
p.  309. 

Acta  s.  Coimani  abbatis  Lann-Ealensis, 
vulgo  dicti  Golmanelli :  ,Fait  vir  vite'. 

Ausg.:  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  415-444. 

Acta  8.  Coimani  seu  Colmoci  seu  Mo- 
cholmog  episcopi  Dromorensis  in  Hiber- 
nia  (t  c.  630)  fabulosa:  ,Beatissimus  vir 
Colmanus^ 

Ausg.:  » in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  IL  p.  25-20. 
—  "ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  827- 
834.   Vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of  materials 

I.  1.  p.  224.  n°  605. 

Yita  s.  Coimani  MacDuach  episcopi  in 
Connacia  (f  ante  650). 

Ausg.:  ex  AA.  SS.  Hibemiae  auct.  J.  Colgano 
in  AA.  SS.  BoU.  29.  Oct  XII.  p.  884-892.  Gf. 
V.  de  Buckii  comment  praevius  ibid.  p.  880-884. 

Yita  8.  Colmanni  episcopi  Lindisfar- 
nensis  in  Anglia  (f  676).   Epitome. 

Ausg.:  ex  Breviario  Aberdonensi  in  AA.  SS. 
Boll.  18.  Febr.  III.  p.  88.  Cf.  Hensohenü  com- 
ment historicus  ibid.  p.  82-87. 

De  8.  Colmano  oonfessore  in  Hibernia  (f  699) 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct  XIII.  p.  446. 

De  B.  Colmano  confessore  in  Scnboth  dioec. 
Femensis  in  Hibernia  monasterio  (f  cca.  632) 
V.  de  Buckü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct. 
XII.  p.  382.  383. 

De  s.  Colmano  episcopo  Killruadhensi  in  Hi- 
bernia (saec.  VI)  sylloge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Oct  VlI.  2.  p.  851-853. 

De  s.  Colmoco  seu  Colmo  episcopo  in  Scotia 
(t  cca.  1000)  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I. 
p.  761. 

Vita  s.  Colomanni  martyri8  in  Austria 

(f  1012)  seu  Passio  cum  miraculis  au- 
ctore  Erchenfrido    abbate  Mellicensi 

(f  1163).         Wichtig  für  Oosterreich. 

Handschr.:  Bonn,  Un.-Bibl.  mbr.  sec.  XUI. 
8^  n*^  5314.  —  Admont,  Stiftsb.,  mbr.  sec.  XI. 
4»;  —  mbr.  sec.  XI.  Pertz'  Archiv  YI.  p.  175. 180; 
Mon.  scr.  IV.  p.  674. 

Ausg.:  ^Lambecius,  Comment  bibl.  caes.  lib. 

II.  c.  8.  p.  611-618.  —  ^tciederh.  unt.  d.  Tit.: 
Historia  martym  et  miraculor.  s.  CJolomanni  ap. 
Kollar,  Analect  monument  I.  1761.  p.  843-855. 

79 


1250 


DE  S.  COLOMBA  —  VITA  S.  COLUMBAE  VIRG. 


—  '  ap.  Ans.  Schramb,  Chronicon  Mellicense  p.  23. 

—  *(ed.  H.  Pez)  Cremsii  1713.  4^  —  ^wüderk. 

ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  94-109;  mit  histor, 

u.  kritischen  Noten.  —  ®  ap.  Ph.  Hueber,  Austria 

ex  archivis  Mellicensibus  illustrata;  appead.  3^ 

p.  297.  Lips.  1722.  fol.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  13. 

Oct.  VI.  p.  357-362  nach  Pex.  Gf,  Rigolotti  nota 

ihid,  13.  Oct.  Suppl.  p.  149*- 152*.  —  "^  unt.  d. 

Tit.:  Passio  s.  Ch-i  auct.  monacho  Mellicensi 

ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  674-677;  —  De  mi- 

raculis  s.  Ch-i  auct.  Erchenfrido  abb.  Mellicensi 

ibid.  p.  677.  678  ed.  Waitz. 

ErL-Schr.:  Büdinger,  Oesterreichische  Geschichte  I. 
p.  474. 
Bueus,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
342-357. 


Deppisch,  God.,  Gesch.  und  'Wunderwerke  des  h. 
Colomanni  kOnigl 
1743.  fol.  Mü  Kupfern. 


fomanni  königlichen  Pilgers  und  Märtyrers.  Wien 


TJrwalek,  J.,  Der  königliche  Pilger  St.  Golomann. 

Progr.  1880.  ^.  23paa. 
Wattenhach,  Deutschlands  Gofchichtsq.  6.  Aufl.  ü. 

1886.  p.  287;  6.  Aufl.  U.  1891.  p.S18. 

De  8.  Colomba  martyre  Conimbricae  in  Lusi- 
tania  SoUerii  syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul. 
V.  p.  47-49. 

De  8.  Columba  oiusque  sorore  martyribos  Tu- 
ragii  in  Lusitania  (f  303)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai. 
I.  p.  44. 

De  8.  Columba  virgine  et  martyre  in  Anglia 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  U.  p.  427. 

Tita  s.  Columbae  abbatis  Hyensis  in 

Anglia  (f  598)  auctore  Adamnano  Sco- 
tohiberno  abbate  (f  704).   Libri  3. 

,One  of  the  most  important  pieces  of  hagiology  in 
existence.'  Reeves. 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  I.  1.  1862.  p.  166.  nM79-498. 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  V.  p.  559- 
621  (»ed.  2*.  I.  p.  674-709).  —  ^wiederh.  ap. 
Messingham,  Florilegium  p.  141-184.  —  *  ap. 
Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae  IL  p.  336-372,  bes- 
serer Text  u.  vollständiger.  —  *  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Jun.  IL  p.  197-236.  —  «ap.  Bened.  Gonon, 
Vitae  patruin  Occidentis.  Lugduni  1625.  fol.  p.420. 

—  'ap.Pinierton,  Vitae  antiquae  Sanctoruml789. 
p.  47-187.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Life  of  St.  Columba, 
oy  Adamnan ,  9*^  abbot  of  Hy  (or  Jona).  The  latin 
text  from  a  ms.  of  the  8.  Century.  With  notes 
and  dissert.  by  Wm.  Reeves  (f  1892).  Dublin, 
printed  for  the  Irish  archaeoiog.  and  Celtic  So- 
ciety 1857.  gr.  8^  and  eopies  upon  Bannatyne 
Club  paper  4°.  Treffliche  Ausg.  —  ®  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LXXXVHI.  p.  725-776.  —  ^""with 
translation  edlt.  byWm. Reeves.  Edinburgh  1874. 
8°  {xugleich  von  The  historians  of  Scotland.  Vol.  6). 

—  **  edited  from  D^  Reeves's  text  with  an  in- 
troduct.  on  early  Irish  Church  history,  notes  and 
a  glossary.  By  J.  T.  Fowler.  Oxford,  Clarendon 
press  1894  {auch  New  York  1895).  8^  LXXX, 
VIL  201  pag.  2  d.  15.  —  Prologus  et  epilog.  ad 
Columbae  vitam  ed.  üfiserius  in  Vet.  epistolarum 
Hibernicarum  svlloge  p.  42  [  lieber s. :  english  *  by 
Wm.  Reeves.  Edinb.  1874.  8^  vid.  Ausg.  n^  10. 

—  ^unt.  d.  Tit.:  Life  of  St.  Columba  or  Co- 
lumbkille.  Translatcd  from  the  Latin  of  St.  Adam- 
nan.  Edit.  with  cop.  notes  by  Dan.  McCarthy. 


Dublin  1889.  8^  244  pag.  1  sh.].  —  Vita  altera 

aucto reCummeneo  (sec.  Bollandist.  C u m i n e o) 
A 1  b  0  perantiquo  *  ex  cod.  Compendiens.  monast. 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  861- 
366  (»  ed.  Venet.  I.  p.  342).  —  »  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  n.  p.  185-189.  —  *  ex  MahilL  ap.  Pinkenon, 
Vitae  antiquae  Sanctorum  p.  27-45.  —  *ex  cod. 
Salmantic.  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae  IL  p. 
325-332.  —  «ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiber- 
niae  p.  845-870.  —  Irish  life  of  8.  Columba  in 
the  Edinburgh  ms.,  translated  by  Hennessy  in 
Skene's  Celtic  Scotland.  IL  p.  468-507.  —  Betha 
Choluim  Chille:  ,Exi  de  terra'  from  the  Book  of 
Lismore  fol.  7**  ap.  Stokes,  Lives  of  Saints.  1890. 
p.  20-33;  translat :  Colomb  Cüle's  life  p.  1Ö8-181 ; 
notes  p.  299-317.  —  Fragmentum  vitae  ap.  C. 
de  Smedt  1.  c.  p.  221-224. 

Erl.'Schr.:  Baertins,  Comment  praevins  in  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  180-185  u.  189-197. 
Beilesheim,  Alph. ,  Geschichte  der  kathol.  Kirche 

in  Schottland.  I.  Mainz  1S83.  p.  27-65 :  Der  h.  Columba, 

Apostel  der  Südpicten  (521—697). 
Cooko,  Alex.,   Saint  Colnmba:  his  life  and  werk. 

2.  edit.  St.  Giles's  Prüiting  Co.  (Edinborgh)  1893.  h\ 

X.  153  pag.  3  sh.  6. 
Fabricius,  fiiU.  lat.  med.  et  inf.  aetatis.  Lib  I.  p.  14. 
0  a  i  d  0  z ,  Henri ,  Les  gftteaax  alphabötiqnes.  raris 

1886.  80. 
Montalembert,  Comto  de,  Les  moines  d'Occideot 

depois  s.  Benott  jasqu'ä  s.  Bemard.  HI.  Paris  1^)8. 

g.  101-334:  Saint  Colnmba,  apotre  de  la  Calödonie 
21 — 597.    {Audi  besonders  doartma  aJbgsdrueki  Paris 
1867.  18mo.  2  fr.) 
Bichomme,  Flor.,  Histoiro  de  s.  Colnmb ,  apötredos 
lies  et  des  montagnes  d'£cosae  an  6.  siöcfe.  Faiis 
1861.  16mo.  1  fr. 
Smith,  John,  Life  of  St.  Colnmba,  the  apostle  «if 

the  ancient  Scots  and  Picts.  Edinburgh  17b8.  8\ 
Wright,  Adamnan  in  Ms  Biographia  Britannica  lite- 
raria  I.  p.  201-  206. 

Vgl.  Vita  s.  fiaitiienei. 

Acta  s.  Columbae  de  Tyre  da  Glass 

(Tirdaglas) :  ,Sanctus  Columba  de'.  13.  Dec. 
Ausg. :  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  445-462. 

Tita  b.  Columbae  Reatinae  virginis  tertii 

ordinis  s.  Dominici  (f  1506)  auctore  Se- 
bastiane Perusino  ord.  Praed.  coaevo. 

Ausg.:  ^ed.  Leand.  Albertus,  über  de  viris 
illustrib.  ord.  Praed.  a.  1516  impressus.  —  '  tcte- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *320-*394. 

—  Appendix  de  cultu  et  miraculis  b.  CoIubi- 
bae  ex  processu  ms.  ibid.  p.  ♦394-*398;  cf.Wl. 
p.  824. 

Erl.-Schr.:  L.  delli  Alberti,  Vita  della  b.  Colomba 
de  Biete ,  sepolta  a  Femgia.  Bologna  1521.  4^. 

Tita  s.  Columbae  Senonensie  virg.  et 
mart  11  kal.  Janr.:  ,Eo  tempore  cum*. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  nM820-27. 

—  "Wien,  Ilofbibl,  bist.  occl.  3,  jetzt  329.  mbr. 
saec.  XV.  fol. 

Ausg. :  in  Catalogus  codicum  bagiograph.  reg. 
bibl.  BruxeU.  I.  1.  1886.  p.  302-306. 

Yita  s.  Columbae  virglnis  sanctimonialis 

(f  853)  Cordubae  in  Hispania  auctore  s. 

Eulogio  presbytero  (f  859). 

Ausg. :  ex  eiusd.  Memoriali  SS.  lib.  3.  c.  10 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  Sept  V.  p.  622-625.  Cy. 
Stickeri  comment.  praevins  ibid.  p.  618-622. 


VITA  S.  COLUMBANl  ABB.  BOBIENSIS  —  DE  S.  CONCORDE 


1251 


Vita  s.  Columbani  abbatis  Bobiensis 

(+  615?)   auctore   Frodoardo   canonico 
Remensi,   postea  monacho,    in    lib.  14. 

earm.  18. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  30-40.  —  Miracula  scripta  a  monacho 
lV)bieDSi  anonymo,  qui  saec.  X  vixit  ^ibid,  p. 
40-55.  —  'ap.  Messingham,  Florilegium  iosulae 
Sanctorum  p.  239  -  253.  —  *  ap.  Rosetti ,  Bobbio 
illustrato  ÜI.  p.  140-181.  —  Tita  alia  auctore 
Jona  Bobiensi  abbate  eiusdem  et  Attalae  disci- 
j>ulo  (t  c.  665)  [schtcülstige  Sprache  y  sehr  schätx- 
hare  Qtielle  der  Geschichte.  —  Handschr.  .-Trier, 
Dombibl.  n'^QS*.  mbr.  sec.  Xu.  4^  fol.  1-21.  — 
Vffl.  Hardy,  Descript.  Catalogue  of  materials  I.  1. 
1862.  p.  211.  n»  573-578;  Pertz'  Archiv  VII.  p. 
249]  ^ap.  MabilloD,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II. 
I>.  5-29  (»  ed.  Venet.  II.  p.  2).  —  » ed.  Vincent. 
Barralis,  Chronologia  sanctorum  et  alior.  viror. 
illustr.  ac  abbatum  sacrae  insulae  Urinensis.  Lug- 
-luni  1613.  4®.  p.  118.  —  *ed.  Thom.  Sirinus  in 
Patricü  Fiemingi  Hibemiae  coUectanea  sacra  seu 
s.  Columbani  flib.  abb.  . . .  acta  et  opuscula.  Aug. 
Vindel.  1621. 8^  tciederh.  Lovaniil667.  fol.  p.  181. 
—  *ap.  Messingham,  Florilegium  p.  216-239.  — 
"'fälschlich  unter  Bedas  Namen  in  der  Cölner 
Ausg.  seiner  Werke  HI.  p.  199  u.  222.  —  '  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  21.  Nov.  VI.  p. 
484  -  505  politiori  stilo.  —  •  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat.  LXXXVII.  p.  1011-1046  ex  Mabillonio.  — 
Auszüge  'ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr.  I,  p. 
Tibi.  —  **ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  476-482. — 
-^ap.  Chifflet,  Histoire  de  Toum.  p.  155-167. 

Uebers.:  deutseh  auszugsweise  (Cap.  2-5.  9. 
10.  14.  18.  19-30)  von  Otto  Abel  Ļn/cr  der  Chro- 
nik Fredegars  («.  d.). 

Erl.'Sehr.:  Abel,  Einleitung  zur  Uebersetznng  p.  75. 

Ampöre,  Histoire  litt6raire  de  la  France  II.  p.  400. 

Besser,  "W.  F.,  Der  heil.  Colamban.  Ein  Lebensbild 
aas  der  alten  Kirche.  Leipzig  1856.  16mo.  87  pag. 

Bibliotheca  max.  Patmm.  Lugd.  XII.  8. 

Böhringer,  Die  Kirche  Christi  u.  ihre  Zeugen.  IM. 
Zürich  1849.  gr.8P.  Kolumban  n.  St.  tiali  p.9-62. 

Cameron,  Alex.,  Letter  to  the  Rev.  Dr.  Sniith,  oon- 
taining  a  few  strictures  on  hia  lifo  of  s.  Columba. 
Edinburgh  1798.  8«. 

Colambani  opera  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXX. 

Ebert,  Adf.,  Allpom.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters.  I.  1889.  p.  617-622. 

Egli.  Emil,  Kirchengeschichte  der  Schweiz  bis  auf 
Karl  d.  Gr.. Zürich  1S93.  gr.  S«.  p.  64-56.  62-71. 

Fleming,  Patric,  Uiboniiae  coUectanea  sacra,  seu 
s.  Columbani  Uib.  abb.  necnon  aliomm  aliquot  anti- 
qnonun  sanctorum  acta  et  opuscula.  Aug.  Vindel. 
1621.  8»;  unederh.  Lovanii  1667.  fol. 

Friedrich,  J.,  Die  hh.  Columba  und  Oallus  in  Ala- 
mannien  in  »einer  Kirchengcschichte  Deutschlands. 
IL  1869.  p.  457-485. 

Gianelli,  Ant.,  Vita  di  s.  Colombano  abato,  irlan- 
dese,  protottore  della  cittA  e  diocosi  di  Bubbio.  To- 
rino  1844.  ^. 

Greith,  C.  J.,  Die  heil.  Glanbensboten  Kolunibnn  u. 
Gall  und  ihre  Stellung  in  derUnreschichte  St.  (iaJlons 
etc.  Zur  Widerlc»gun>;  der  AVyl^r- Chronik  »von  L.  (t. 
J.  Sailer ;  vgl.  den  Tttel  unier  Vita  s.  Galli).  St.  Gallen 
1865.  S».  Ö8pag. 

Hauck.  Alb.,  KirchengeschichtoDeutschlands.I.  Leip- 
zig 1887.  p.  240-276. 

Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischon  christl.  Glaubens- 
helden am  Khein.  Frankfurt  a.  AI.  18Ö8.  p.  149-165. 

Hertel,  G.,  Ueber  des  heil.  Columba  [so  schrieb  er 
selbtt  seinen  Namen!]  Lohen  u.  Schriften.  bt'.-.oiidors 
über  seine  Klosterregel  in  Zeitschrift  für  die  hi>>tor. 


Theologie.  Bd.  45.  Gotha  1875.  p.  896-454.  (Val.  A. 

Ebrards  Gegenbemerkungen  ebenda  p.  499-505). 
Hertel,  G.,  Anmerkung  zur  Geschichte  Columbaa  in 

Briegers  Zeitschrift  f.  Kirchengeschichte  III.   Gotha 

1879.  &>.  p.  145 -150;  aetxt  seine  Ankunß  in  Oaüim 

ins  J.  500. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  III.   p.  605-525; 

p.  603-608. 
Knottenbelt,  Guil.  Chrstn.,  I^i^put.  histor. - theo- 

logica  do  Columbano.  Lugd.  Bat.  1889.  8^. 
Kurth,  Godofr.,  La  reine  Brunehaut  m  Revue  des 

questions  historiques.  Tom.  60.  Paris  1891.  p.  5-79. 
Meyer  v.  Knonau  in  Allgom.  deutsche  Biographie. 

IV.  1876.  p.  424.  «.  V. 
Mentalem bert.  Comte  de,  Les  moines  d'Occident 

depuis  s.  Benott  jnsqu'ä  s.  Bernard.  IL   Paris  1868. 

p.  4üä-646 :  Saint  Colomban  et  les  Irlandais  en  Gaule. 
Rottberg.  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p.85. 
Rosetti,  Bobbio  illustrato  III.  p.  149-181. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  298. 
Seebass ,  Otto,  Ueber  Columba  von  Luxeuils  Kloster- 

recrel  u.  Bussbnch.  (Leipziger  Inaug.-Diss.)  Dresden 

18t)8.  gr.  80.   66  pag.   Vgl.  Theol.  Literaturzeitung. 

Leipzig  1883.  n«  14.  p.  828. 
• :  Zu  Columba  von  Luxeuils  Klosterregel  n.  Bass- 
buch in  Briegers  Zeitschrift  für  Kirchengeschichte. 

VIII.  Gotha  1886.  p.  459-465. 

Regula  monachorom  s.  Colnmbani  abbatis  ibid. 


XV.  1895.  p.  366-386. 
Torre,  P.  L.  deila,  Vita  di  8.  Colombano.    Milano 

1728.  80. 
'Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  73 

(5.  Aufl.  L  1885.  p.  110;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  116-119.  IL 

p.  428). 
"Wright,  St.  Columbanos  in  hi»  Biographia  Britann. 

liter.  I.  p.  142-163. 
Zimmermann,  J.  A.,  Die  Heiligen  Columban  and 

Gallus  nach  ihrem  Leben  u.  "Wirken  geschildert.  Mit 

Vorrede  von  J.  Fessler.  St.  Gallen  1866.  b^.  XXUI. 

264  pag.  Jk2. 

Vgl.  Colamba  sive  Columbanus. 
Vita  8.  Attalae. 
,,     „  Eustasii  abb.  Lax. 

De  s.  Columbano  abbate,  incluso  Gandavi  in 
Flandria  (t  959)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  II. 
p.  846.  847. 

Tita  s.  Comgalii  abbatis  Benchorensis 

prinii  in  Hibemia  (f  601). 

Ausg.:  *ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai. 
II.  p.  580-582.  —  *  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hi- 
berniao  p.  773-778.  —  Alia  vita  ex  ms.  et  edi- 
tione  Sirini  (in  Patricü  Fiemingi  CoUectanea  sacra 
seu  s.  Columbani  Hib.  abb.  acta  et  opusc.  Lova- 
nü  1667.  fol.)  in  AA .  SS.  BoU.  1.  c.  p.  58J  -  588.  Vgl. 
Hardy,  Descript.  catalo^e  of  materials.  1. 1. 1862. 
p.  190.  n°  531;  Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hiber- 
niae  V.  p.  152  sq. 

De  s.  Comgano  abbate  Glinnussensi  in  Hiber- 
nia  (t  ante  569)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  III. 
p.  682. 

De  s.  Cominlo  martyre  Cataniae  in  Sicilia  (f 
cca.  270)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  40. 

De  b.  Comitiasa  virgine  Venetiis  (f  1308)  Suy- 
skenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept.  III.  p.  309 
-311. 

De  s.  Commune  martyre  Tuscaniae  in  Etruria 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  II.  p.  160. 

De  b.  Compagno  conf.  ordinis  Camaldulensis 
Patavii  in  ItaJia  (f  1264)  Buei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  365-368. 

De  SS.  Concesso,  Solutore,  Successo  etc.  mar- 
tyribus  in  AA.  SS.  Boll.  8.  April.  I.  p.  746. 

De  s.  Concorde  episcopo  prope  Camberiacum 
in  Sabaudia  (cca.  saec.  XIII)  Papebrochii  com- 

79* 


1252        VITA  S.  CONCORDII  —  VITA  S.  CONRADI  (EX  GÜELF.)  EP.  CONSTANT. 


mentar.  historicas  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p. 
412-414. 

Tita  s.  Concordii   presbyteri  martyris 

(t  cca.  175)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  9-10. 

Tita  s.  Condedi  anachoretae  (f  685) 
Pontanellae  in  Normannia. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  862-865.  —  •  tüiederh.  et  ex  ms.  Rubeae 
Vallis  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  355-358. 
—  *mü  verändertem  Stil  u.  etwas  contrahirt  ed. 
Menardos,  Ifartyrolog.  Benedict,  lib.  I.  observ. 
p.  355.  —  *"  Auszug  ap.  Duchesne,  Hist  Franc, 
scr.  I.  p.  684  —  I*.  *  ap.  Bouquet,  Rec.  ÜI.  p. 
613.  614.  —  Vita  alia  ex  ms.  ültraiect.  S.  Sal- 
vatoris  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  354.  355. 

ErL-Sekr.:  de  Back,  Comment.  praoTias  ibid.  1.  o.  p. 

351-854. 
Cor  biet,  Hagiognphie  da  dioodee  d'Amiens.  I.  1869. 

p.  646. 
— '- :  in  Bevae  de  la  Nonnandie.  YIII.  Boaen  1868. 

40.  p.  545. 
Hardy,  Descr.  oatalogae  of  materiala.  1. 1. 1862.  p.291. 

Vita  8.  Congalli  <=  Vita  s.  Comgalli. 

De  8.  Congano  abbate  in  Scotia  (sec.  VIII)  e 
Breviar.  Aberidonensi  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct.  VI. 
p.  223-226. 

Tita  s.  Coni  monacbi  ordinis  s.  Bene- 

dicti  in  Italia. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  360.  361. 

Acta  s.  Conogani  episcopi  Gorisopiti 
(Quimper)  in  Britannia  minore  (saec.  VI). 

Ausg. :  ex  Jacobe  Malbrancq  de  Morinis ,  lib. 
IV.  c.  24  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct  VII.  1.  p.  43. 
44.  (7/1  Buei  comment.  praevius  ibid.  p.  37-42. 

De  8.  Conone  hortulano  martyre  in  Pamphylia 
(t  cca.  251)  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Mart.  I.  p.  362.  363. 

De  8.  Conone  martyre  Bidanae  in  Isauria  com- 
ment. bistoricus  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  360. 

De  8.  Conone  presbytero  abbate  pionasteriiPen- 
thuclae  in  Palaestina  (f  cca.  555)  in  AA.  SS.  Boll. 
19.  Febr.  DI.  p.  135. 

Tita  s.  Cononis  monachi  ord.  s.  Basilii 
Nesi  in  Sicüia  (f  1236)  auctore  monacho 
Basiliano. 

Ausg. :  ex  graec.  mss.  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Mart.  lU.  p.  734.  735. 

Acta  s.  Cononis  et  iilii  eins  martyrum 

Iconii  in  Asia  minore. 

Ausg. :  ex  mss.  graec.  et  latinis  graece  et  lai 
in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  5-8.  —  Acta 
recentiora  ex  ms.  Neapolit.  ibid.  p.  8-10.  — 
Hymnus  ibid.  p.  5.  Cf.  Papebrochii  comment. 
praevius  ibid.  p.  4. 

Tita  Conrad!  archiepiscopi  Salisbur- 
gensis.   1106— 1U7. 

Geschriebon  zwischen  1170—1177 ;  der  letzte  Thoil  ist 
verloren. 

Handschr.:  ^V'ien,  k.  Hofbibl.  n<>289  (Salisb. 
8°);  —  434  (Salisb.  79).  mbr.  fol.  sec.  XHI.  — 
1524  (Salisb.  76).  sec.  XIV.  mbr.  fol. 


Ausg.:  ^  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  II.  3.  p.  221- 
252.  —  ■  besser  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XI.  p.  63-77. 

Erl.'Sehr.:  Meyer,  Chrstn.,  Erzbiichof  Konrad  I  von 

Salzbox^.  (Jenenser  Diss.)  München  1868.  9>.  62fag. 
Schmned,  Salzboig  anter  Tiemo  und  Conx«dI  (lo90 

—1147).  Progr.  Wien  1860.  40. 
Wa ttenbach,  DeotBchlands  Oeachichtaqnellen  p. 359 

(5.  Anil.  U.  1886.  p.  270.  276;  6.  Anfl.  II.  1894.  p.300. 

8ü77. 

Tita  s.  Conrad!   archiepiscopi  Treve- 

rensia  (f  1066)  et  passio  auctore  Tbeo- 
derico  monacho  Tholegiensi  (ThoUi^ 
Dioec.  Trier)  coaevo. 

Ohne  Inhalt  von  Wert,  voll  Phrasen. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  VIII.  p.  212- 

Ausg.:  ^  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jon. 

I.  p.  127-134.  Mangelhaft.  —  » ap.  Pertz,  Mon. 

scr.  VIII.  p.  213-219  ed.  Waitz.  —  •  wiederholt 

ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLIV.  p.  1251-1268.  — 

^  Bnicbstücke  ap.  Hontheim,  Prodrom,  hist.  Ire- 

vir.  I.  p.  670.  —  Epitaphium  C-i  {Handschr.: 

Wien,  k.  Hofbibl.  n«  791.  sec.  XI.  fol.  115)  *  ap. 

Pertz,  Mon.  1.  c.  p.  219.  —  '  ap.  Migne  1.  c.  p.  1267. 

Sri.- Sehr.:  Wa ttenbach,  Dentschlands  Oeschichts- 
qnellen  p.  274  (6.  Anfl.  II.  1886.  p.  106;  6.  Anfl.  II. 
I8&4.  p.  119). 

Tita  Conrad!  de  Ibacfi  abbatis  Wein- 
gartensis  (1315— f  1336). 

Handschr.:  Stuttgart,  k.  Haus-  u.  Staats- 
archiv, 3  verschied.  Codices. 

Ausg.:  *  xum grossem  Theile  ap.  Hess,  Pro- 
dromus  monum.  Guelficorum  p.  91  {wo  indessen 
der  erste  Satz  u.  der  Schluss  fehlen).  —  •  ed.  J. 
A.  Gief  el  in  Württemberg.  Geschichtsquellen.  IV. 
1891.  p.  41-44;  ef  Einleit.  p.  39  ff. 

Tita  s.  Conradi  episcopi  Auguetani  au- 
ctore üdalrico   episcopo   Constantiensi 

(t  1140). 

Ausg.:  ed.  Surius,  Vit.  SS.  26.  Nov.  p.  542. 

Tita  s.  Conrad!  (ex  Gueifis)  episcopi 
Constantiensis  (f  976)  auctore  anonymo, 
cum  translatione  a.  1123. 

Entstanden  im  12.  Jalirh.,  für  die  6«8ch.  fast  un- 
brauchbar. —  Erweiternde  Ueberarbeitnng  der  folfemlen 
Vita. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  430. 

Ausg. :  ^  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  II.  p. 
4-14;  oxcerptum  de  Vita  eiusde'm  C-i  ex  Chro- 
nico  Constantiensi  a  J.  Pistoiio  edito  p.  1-3.  — 
*ap.  Hess,  Mon.  Guelf.  p.  77.  —  'ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  436-445.  —  Ijcsarten  ap.  Mone,  Quel- 
lensammlung I.  p.  78.  —  Vita  altera  auctore  Ou- 
dalscalcho  abbate  SS.  Udalrici  et  Afrac  Augu- 
stano  [t  1 1 50.  Geschrieben  in  der  gelungetieti  Ab- 
sicht,  C-s  Heiligsprechung  bei  Papst  Calixi  II 
XU  erwirken.  (Handschr.:  ric?.  Pertz,  Mon.  IV. 
p.  429.  —  Auch  XU  Reichen  au  n°  21.  sec.  XU. 
fol.  —  u.  St.  Gallen  n^  582.  p.  660.  saec.  XIV)] 
*  ed.  Pistorius,  Scr.  rer.  Germ.  HI.  p.  638  (*ecl. 
Pistorius-Struve,  Scr.  rer.  Germ.  HL  p.  711-720). 

—  8  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  430-436.  —  *  irie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  865-871). 

—  Lesarten  ap.  Mone.  Quellensammlung  I.  p.  77. 

—  Vita  tertia  auctore  anonymo  [nur  ein  Aus- 


VITA  CONRADI  H  IMP.  —  VITA  S.  CONSTANTH 


1253 


xug  aus  der  vorhergehenden  V.,  bietet  denselben 
Text,  wie  er  in  Jacobi  de  Voragine  Legenda  aurea 
(vid,  Grässes  Ausg.  p.  863)  steht,  —  Eändsehr,  : 
EiDsiedeln,  Stiftsbibl.,  v.  J.  1288.  —  St.  Gal- 
len, Süflsbibl.  n®  581.  saec.  XIV.  —  St  rassburg, 
Un.-6ibL  A.  139.  saeo.  XIV.]  ap.  Mone,  Quellen- 
sanunlung  I.  p.  79.  80.  —  üdalrici  Coostantien- 
sis  episcopi  litterae  ad  Calixtum  II  pont  max. 
pro  canoDisatione  s.  G-i  scriptae  ^  ex  Chronico 
Constant.  ed.  Pistorins-Strave  1.  c.  III.  p.  709.  — 
'  tciederh,  ap.  Scheid,  Origines  Guelficae  II.  1751. 
p.  247.  —  Bulla  canonisationis  ap.  Scheid  1.  c. 

p.  247.  248. 

ErL'Sehr.:  Besuch,  Ein,  des  Grabes  dee  h.  Conrad 
in  CoDstanz  in  Freibnrger  katholisches  Kixchenblatt. 
1876.  p.  822.  32S. 
Brngier,  G.,  Das  900jShr.  Jnbilliun  des  h.  Konrad, 

S feiert  za  Konstanz  vom  25.  Not.  bis  8.  Sept.  1876. 
ne  Festschrift.  Fretbury  i.  Br.  1877.  gr.  8P.  LXIV. 
211  pag.  UK2.aO.  üOm  dU  Bdiquim,  Konradi-Ka- 
peUe  de. 

Conrad,  Der  heil. ,  Bischof  von  Konstanz ,  in  der  Kunst 
n.  Literatur  des  Mittelalters  a.  der  Neuzeit  t»  Christ- 
liche Kunstblätter.  Beilage  zum  Freiburger  kathol. 
Kirchenblatt.   N«  168. 

F  n  n  k ,  F.  X. ,  Bischof  Konrad  von  Konstanz  in  Wetzers 
Kirchenlexikon.  2.  Aufl.  VU.  p.  942-944. 

Grab,  Das,  des  h.  Conrad  u.  die  Ausgrabung  im  Con- 
stanzer  Mttnster  im  Aug.  1876  in  Freiburger  kathol. 
Kiichenblatt.  1876.  p.  368-866;  361-868. 

Grab,  Ueber  das,  und  die  Reliquien  des  h.  Bischofs 
Conrad  von  Constanz  (986—976)  ibid,  1876.  p.  106. 
106. 118. 

K6nig,  J.,  Zur  9.  SAcularfeier  des  h.  Konrad.  Orien- 
tirung  tiber  die  ftlteeten  Yitae  in  Freiburger  DiGcesan- 
Archiv.  XI.  1877.  p.  266 -272. 

M  a  r  b  e ,  Karl ,  Das  Leben  des  h.  Konrad ,  Bischofs  von 
Kmistanz  und  Patoms  der  Erzdiöcese  Freiburg,  zur 
900iiÜir.  Feier  seines  sei.  Todes.  8.  Aufl.  Freiburg 
i.  Br.  1876.  12mo.  VlII.  128  pag. 

Niger,  Just,,  Konrad  d.  Heilige,  Bischof  von  Konstanz. 
901—  976  m  Alte  und  Neue  Welt.  Illustr.  Monats- 
schrift. Jahrg.  XI.  Einsiedeln  1867.  p.  878. 

Reliquien,  Ueber  die,  die  Verehrung  u.  das  Officium, 
sowie  über  die  Ikonographie  des  h.  Conrad,  Bischofs 
von  Constanz  m  Freiburger  kathol.  Kirchenblatt.  1875. 
p.  218.  219;  226-228. 

Wat  te n  b ach ,  Deutschlands  Oeschichtsquellen  p.  246 
(6.  Aufl.  1. 1686.  p.S67.  II.  p.68;  6.  Aufl.  I.  1898.  p. 
896.  U.jp.63). 

'Weech ,  Friedr.  v..  Das  Haupt  des  h.  Conrad  im  Mün- 
stersdiatze  zu  Constanz  in  Freibuiger  Diöcesan  -  Ar- 
chiv.  XXUI.  1898.  p.  61-60. 
Vgl.  Jlaulius. 

Uodalscalcus :  De  Eginone. 

Vita  Conradi  II  imp.  auetore  Wipone,  vid.Wi^o, 

Vita  b.  Conrad!  martyris  fundatorlsMon- 
tis  Angelorum  ord.  s.  Ben.  apud  Subsil- 
Tanos  in  Helvetia  (f  1125).  Ex  germa- 
nico  Henr.  Mureri. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Mai.  I.  p.  309.  310. 

y ita  b.  Conrad!  Piacentini  eremitae  Nesi 
in  Sicilia,  tertii  ord.  s.  Francisci,  patrono 
ad  hemiae  curationem  (f  1351),  auetore 
Vincentio  Littara. 

Ausg.:  in  AA. SS. BoU.  19.  Febr.  III.  p.  164- 
167.  Cf.  Bollandi  comment  praev.  ib.  p.  159-164. 

De  b.  Conrado  Miliano  ord.  Minorum  Asculi 
in  Picono  (f  1289)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  H. 
p.  741.  742. 

De  8.  Conrado  Nantaino  AVolfratshusii  in  Ba- 
varia  (t  1286)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
7.  Aug.  n.  p.  214.  215. 


Tita  T.  Conradini  Bomadae,  Brixien- 
sis  ord.  Praed.  (f  1429  Bononiae)  auetore 
Christophoro  Barzizio. 

Qeschiieben  1474. 
Ausg, :  ex  cod.  BrixieDsi  C.  Tu.  n.  5  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  403-409.  —  Epistola  b. 
Constantii  de  Fabriano  ord.  Praed.  (f  1481) 
de  virtutibus  y.  C-i  ex  cod.  Bonon.  coÜato  c. 
Brixian.  £.  YU.  14  ibid.  p.  409. 410.  —  Tita  aUa 
apud  Taegium  in  cod.  Bruxell.  8929  coli.  c.  edit 
Leandri  Alberti  ibid.  p.  410-413.—  Tita  alia  au- 
etore Nicoiao  Bagnatorio  ord.  Praed.  (cca. 
1516)  ed.  Leand.  Albertus,  De  viris  illustr.  ord. 
Praed.  p.  249. 

Yita  s.  Conaortiae  virginis  Gluniaci  in 
Gallia  (saec.  VI)  auetore  anonyme  eoaevo. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon ,  A  A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  248-252.  —  »ex  editionibus  Chiffletü  etMa- 
bülonii  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  250-254. 

—  •  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  458-460. 

Erl-Sohr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1788. 
p.  36. 
TiUemont,  M^moiies  p.s.  k  l'hist.  eccl4«.  XV.  1711. 
p.  862. 

Yita  s.  Constabilis  abbatis  Cavensis  in 
Italia  (f  1124)  auetore  anonyme  eoaevo. 

Ausg. :  ex  ms.  et  ^  Mosandri  editione  ap.  Su- 
rium.  De  probatis  SS.  histor.  17.  Febr.  VII.  Co- 
lon. Agr.  1581.  p.  127-131  —  *  tn  AA.  SS.  Boll, 
17.  Febr.  III.  p.  42-45.  —  •  ap.  Muratori,  Scr. 
rer.  Ital.  VI.  p.  229-236. 

De  SS.  Conatantia  Augusta,  Attica  et  Artemia 
virg.  Romaois  (saec.  IV)  Henschenü  comment.  hi- 
storicus  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  67-71. 

Aeta  s.  Conatantiae  Xirae  et  b.  Mariae 
Pemandez,  de  Vita  paupere,  Eborae  in 
Lusitania  (saee.  XV). 

Ausg.:  ex  hagiologio  Lusitano  Georgii  Car- 
dosi  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  416  c.  com- 
ment  praevio  p.  415. 

Vita  s.  Constantiani  abbatis  et  eonfes- 
soris  et  miraeula  (f  e.  582). 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  515-517. 

—  •  ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr.  I.  p.  544.  — 
'  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  449. 

ErL'Sekr.:  Histoire  litt^raire  de  Is  France.  III.  1736. 
p.  406. 
Lucas,  Office  de  s.  Constantien,  abb4,  pr6c6d6  de  sa 
Tie.  Breteail  1812.  8^. 

Elogium  s.  Constantii  eonfessoris  An- 

eonae  in  Italia  (saee.  VI).  Ex  s.  Grego- 

rii  Magni  Dialog,  lib.  1.  e.  5 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Sept.  VI.  p.  641 
cum  Perierii  comment.  praevio  p.  640. 

Vita  s.  Constantii  episeopi  et  martyris 
Perusiae  in  Etruria  sub  M.  Aurelio. 

Ausg. :  ex  mss.  Baronii  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Janr.  II.  p.  925-928.  —  Alia  vita  ex  mss.s.Galli, 
Penisino,  Baronii  ibid.  p.  928-932.  —  Alia  vita 
auetore  Joa.  Andrea  Palatio  ^ap.  Surium,  Vit. 
SS.  29.  Janr.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  73-81.  — 
» in  AA.  SS.  BoU.  1. 1.  p.  932-937;  ef.  p.  1153. 


1254 


DE  S.  CONSTANTIO  —  TITA  S.  CORBINIANI  FRISINGENSIS 


De  s.  Constantio  ap.  Brixiam  in  Italia  (flor. 

1150)  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Febr.  II.  p.  604. 

Erl.-Sehr.:  (Donoda,  Carlo)  Notilzie  di  s.Costanzo  ere- 
mita  Bresciano  e  memorie  istoriche  dol  monastero  di 
s.  Catterina  di  Brescia  .  .  .  raccolte  da  nn  sacerdote 
Bresciano.  Brescia  1756.  4P.  XII.  124  pag. 

Do  8.  Constantio  episcopo,  in  Italia  deposito 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mai.  III.  p.  374. 

De  SS.  Constantio  et  Fausto  martyribus  Ro- 
manis  Coloniae  Agrippinae  Jacobi  Kritzradt  s.  J. 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boil.  1.  Mart.  I. 
p.  30-32. 

De  SS.  Constantio  et  Feliciano  martyribus  Ro- 
manis Antverpiao  in  Belgio  in  AA.  SS.  Boll.  15. 
Mart.  II.  p.  393. 

De  s.  Constantino  abbato  Casinensi  (tcca.570), 
vid.  De  s.  Simplicio  abb.  Casio. 

De  s.  Constantino  conf  essore  Cai-tbagine  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Mart.  II.  p.  55. 

De  s.  Conotantino  cpiscopo  et  confessore  Aqnini 
in  regno  Neapolitano  (f  560  —  573)  Veidii  sylloge 
historica  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p.  243-246. 

De  s.  Conatantino  episcopo  Yapinoensi  in  Gallia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  90. 

De  s.  Conatantino  Magno  impcratore  Romano 
(t  337)  Papebrocbii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  12-27  {mit  Mümabbil- 
dungen)\  cf.  VII.  p.  825. 

Erl.-Schr.:  Man  so,  J.  C.  F.,  Leben  Gonstantins  des 
Grossen ,  nel>st  einigen  Abhandl.  gfoschichtl.  Inhalts. 
Breslan  1817.  S®. 

Vgl.  Constantinas  Ma^us  imp. 

De  s.  Constantino  patriarcha  Constantinopoli- 
tano  (t  676)  Pinius  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII. 
p.  84-86. 

De  8.  Constantino  rege,  monaoho  et  martyre 
in  Scotia  (f  cca.  576)  commentarius  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  II.  p.  64. 

De  s.  Consule  episcopo  Comi  in  Insubria  (f 
495)  ex  Ferrario  et  Annal.  Comensibus  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Jul.  IL  p.  469. 

Acta  s.  Contardi  peregrini  Bronae  in 

Lombardia  (f  1249). 

Ausg.:  ex  mss.  mbr.  ecclesiae  Bronensis  ed. 
Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  16.  April.  II.  p.  448 
-454. 

Tita  s.  Contexti  episcopi  Baiocensis  in 

GaUia  (f  c.  513). 

Ausg.:  ex  mss.  ecclesiae  Baiocensis  in  AA. 
SS.  Boll.  19.  Janr.  D.  p.  1137.  Cf.  p.  227. 

Erl.-Sehr.:  Lair,  Jul.,  £tudes  sur  les  origines  de 
r^vSchö  de  Bayeux.  Saint  Manvien ,  saint  Contest, 
Saint  Vigor  in  Bibliothöquo  de  r£cole  des  chartes. 
VI.  66t.  IV.  Paris  1868.  p.  38-65. 

De  s.  Conitallo  archidiacono  Glascuensi  in  Soo- 
tia  (saec.  VII)  Henschenius  in  AA.  SS.  Boll.  18. 
Mai.  IV.  p.  183. 

Tita  s.  Conwoionis  abbatis  Botonensis 
in  Arniorica  {Rödon  in  der  Bretagne,  f 
868.  5.  Janr.)  auctore  anonyme.  Libri  3. 
—  Auch  mit  d,  Tit.:  Gesta  Conwoionis 
oder  Gesta  ss.  Rotonensium  et  aliorum 
auctore  monacho  Rotonensi. 


Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  aaev. 
IV.  2.  p.  193-222  («ed.  Venet.  p.  202-231).  - 

•  Excerpte  *  ap.  Bouquet,  Reo.  VI.  p.  314.  315: 

Vn.  p.  363.  364.  —  ^  ,de  Ludovico  Pio,  Lotario 

et  Karolo  impp.'  ed.  L.  v.  Heinemann  ap.  Pertz, 

Mon.  scr.  XV.  1.  p.  455-459.  —  Vita  alia  bre- 

vior  saec.  XI  ab  anonyme  monacho  Roten,  com- 

posita:  ,  Primus  igitur'  ^ap.  Mabillon  l.  c.  p.  18S 

-193  («ed.  Venet.  p.  198-201).  —  »Fragmen- 

tum  de  expeditione  Ludovici  Pii  in  Britanniam 

et  fundatione  monasteiii  Rothonensis  a.  818  (rel 

potius  ca.  831)  *  ap.  Duobesne,  Hist.  Franc,  scr. 

II.  p.  324.  —  **  ed.  L.  v.  Heinemann  ap.  Pertz  !. 

c.  p.  459.  460.  —  *  Excerpte  ap.  Bouquet  1.  c.  VI. 

p.  316.  317;  vn.  p.  376.  377. 

Erl.-Schr.:  Histoire  Htt^raire  de  la France  V.  p.&jl. 
ObserTationospraeviaeap.  Mabillon  I.e.  p.  184-188. 

De  ss.  Coprica,  Victore,  Donato  martyribus  in 
Libya  super,  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  659. 

Tita  s.  Corbiniani  Frisingensis  episcopi 
I  (f  cca.  730)  auctore  Aribone  sive  Ar- 
beone  episcopo  IV  Frising.  (f  783). 

In  durchaus  vulgilrem  Latein  abg^efasst ;  irom  Bischof 
Arbeo  bei  der  XJebortragung  der  Reliquien  C-8  nauch  Fn'i- 
sing  geschrieben.  Sie  ist  die  ursprüugliche  Fassung  und 
wertvoller  als  die  folgende  Vita. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  Additam. 
11880.  sec.  IX.  Einzige  j  nach  einigefi  xtceifd- 
los  das  Original ,  nach  anderen  nicht.  Vgl.  Na^el 
in  Aozeiger  des  Germ.  Museums.  XXIII.  p.  23:!. 

Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Arbeos  Vita  C-i  in  der 
urspiünglichen  Fassung.  Hrsgb.  von  Sigra.  Biez- 
1er  in  Abhandlungen  der  bayer.  Akad.  der  Wis- 
sensch.  Histor.  Klasse.  XVIII.  München  1888. 
p.  219-274  ('auch  besonders  abgedruckt  Mün- 
chen 1888.  4^  58  pag.  Jk  1.70).  —  Vit«  alia 
auctore  Aribone  seu  Arbeone  episc.  Frising. 
politiori  stilo  [soll  in  dieser  spätem  Bearbeitung 
durch  den  Tegemseer  Mönch  Hrotroc,  saec.  IX. 
X,  entstanden  sein  (Handschr.:  Admont,  Stifts- 
bibl.  sec.  XI.  f ol.  Pertz'  A  rchiv  VI.  p.  1 64.  —  E  i  n  - 
siedeln,  Stiftsbibl.  n°  261.  sec.  XI.  —  Leipzig. 
Bathsb.  Rep.  IL  b.  58.  mbr.  sec.  XII.  —  Mün- 
chen, Staatsb.  Indersdorf.  242.  —  St.  Gallen, 
Stiftsb.  n«  551)]  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  8.  Sept.  —  *  wiederh.  ap.  Mabillon ,  A  A.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  500-517.  —  •  besserer 
Text  nach  einem  benedictbeumer  Ms.  ap.  Meichel- 
beck,  Histor.  Frisingens.  I.  2.  p.  3.  —  *  wieder- 
holt in  AA.  SS.  Bell.  8.  Sept.  IE.  p.  281-296.  - 

*  Bruchstück  ap.' Bouquet,  Reo.  III.  p.  652.  653. 
—  Homilia  in  feste  s.  C-i  ex  cod.  Monac.  lat 
6264.  saec.  XI  ap.  Ant.  Lechler,  Mittelalterliche 
Kirchenfeste.  Freiburg  i.  B.  1891.  p.  122-124. 

Erl.  -  Sehr. :  B  ü  d  i  n  g  o  r ,  M. ,  Zur  Kritik  altbaierischer 
Geschichte.  Aas  den  Sitzungsber.  der  Wiener  Aka- 
demie. XXIII. 

:  Oeaterroichische  Geschichte  I.  p.  85.  94. 141. 

Freiberger,  Jc^.,  canon.  Frising.  et  pastor  in  Voh- 
burg  (f  1641) :  Vita  s.  Corbiniani  primi  episc.  Frisinp . 
cum  chronico  episcopor.  Frising,  *  in  P.  P.  Finauen« 
Bibliothek  zum  Gebrauch  der  baierisc^en  Staats-. 
Kirchen  -  u.  Gelehrtengesch.  I.  Frankf.  1772.  p.  ^I- 
108.  —  «  vorher  unt.  d.  TU. :  Origo  christianaa  religio- 
nis  ecclesiae  Frisingensis.  Landshuti ,  Joa.  Weyssen- 
burgor  1520.  4«. 

H  0  r  a  w  i  t  z ,  Aus  drei  Jahrhunderten  [die  Legenden  von 
St.  Severin ,  Corbinian  u.  Stephan].  Wien  1864.  4\ 
Progr.  des  Josef atadter  Oymn.  62  pag. 


DE  S.  CORCODEMO  —  ACTA  SS.  COSMAE,  DAMIANI 


1255 


(H  D n  dt.1  Auszüge  ans  den  hintorlas^non  Paptoren  dee 
Grafen  Uector  von  Hundt  über  das  Leben  der  Heiligen 
Emmeran  and  Corbinian,  verfasst  von  Bischof  Arbeo 
von  Freising  in  Jahresbeiricht  des  histor.  Vereins  von 
Oberbayem.  Bericht  44.  45.  München  1S83. 

Mannert,  Aelteste  Geschichte  Bigoariens  p.  175.  192. 
196.  197,  über  Aribo,  ungenchi. 

Petschenigtfi  Berliner  pnilolog.'Wochenflchrift.  1889. 
p.  212-214. 

Qnitzmann,£.  A.,  Die  älteste  Geschichte  der  Baiem 
bis  z.  J.  9L1.  firannschweig  1873.  gr.  ^.  p.  240-254. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte.  H.  1848. 
p.  213. 

Riozler,  S.,  in  Forschongen  z.  deutschen  Geschichte. 
XVI.  p.  417. 

Salzbeck,  F.  X.,  Leben  des  h.  Korbinian,  ersten 
Bischofs  za  Freising.  Begensbnrg  1843.  8^. 

Snysken,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  261-281. 

Thal  er,  Jos.,  Der  h.  Korbinian  mit  besonderer  Rück- 
sicht aof  Tirol.  —  Denkwürdiges  von  dessen  Tode 
730  bis  ZOT  Uebersetzong  seiner  Gebeine  von  Mays 
nach  Freising  769.  Historisch- kritische  und  andere 
Bemerkangen  zu  Aribos  Vita  s.  Corbiniani  in  Vereina- 
gabe.  Eine  Zeitschrift  für  Verehrer  heil.  Kunst .  .  . 
u.  Geschichte.  Hrsgb.  von  dem  Meraner  Leseverein  f. 
Freunde  christlicher  Kunst.  Jahrg.  IV.  Bozen  18(>4.  8P. 

"Wa  1 1  e  n  b  ach ,  Deutschlands  Gescbichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.  116. 117. 145 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  122. 123. 154. 

Wölfflin  in  Archiv  für  Lexikographie.  V.  p.31d. 

Zschokke,  Baierische  Geschichte  I.  p.  75.  Anmerk. 
24;  p.  89.  Anm.  66.  57;  p.  119. 120.  miige  und  ufohn 
BcurtheHung. 

De  s.Gorcodemo  diacono  Antissiodorensi  inGal- 
lia  (saec.  111)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  453. 

De  s.  Cordula  virgine  et  martyre,  s.  XJrsulae 
sodali,  Coloniae  Agrippinae  (f  451)  Bossuei  syl- 
loge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  580 
-586.  Cf.  Passio  s.  Ursulae  (hist,  invent.). 

Acta  s.  Cornelii  centurionis  episc.  Cae- 

sareae  et  Scepsi  (saec.I)  auctore  Simeone 

Metaphraste. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr.  I.  p.  291-295. 

De  SS.  Cornelio  et  Caelestio  et  aliis  martyri- 
bus  in  Oriente  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jan r.  I.  p.  997. 

De  8.  Cornelio  exorcista  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Janr.  U.  p.  455. 

De  s.  Cornelio  martvre  Romano  Gandavi  in 
Belgio  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  863. 

Passio  s.  Cornelii  papae  et  martyris  a. 
253  Centumcellis  in  Etruria:  ,  Clara  no- 

bilitatis'. 

Handaekr,:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n*»  98-100. 
fül.  ISO''. 

Ausg.:  in  Catalogus  codicum  bagiograph.bibl. 
regiae  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  80-85.  —  Historia 
translationis  s.  C-i  pp.  apud  Compendium  aa- 
ctore  anonyme  ^  ap.  Lebeuf ,  Recueil  de  divers 
ecrits  p.  8.  ä  l'eclaircissements  ä  Thist.  de  France. 
I.  Paris  1738.  12mo.  p.  360.  —  ^wiederholt  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXXIX.  p.  1375-1382.  — 
»  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Kec.  VII.  p.  373-375. 

Erl.-Sehr.:  AUard,  Paul.  Le  pontificat  de  s.  Cor- 
neille et  la  pere^ution  de  Galfas  in  La  Controverse 
et  le  Contemporain.  1886.  Livr.  de  15  janv. 
Snysken,  Syiloee  de  s.  Cornelio  pp.  mart.,  item  de 
S8.  Cereaie  et  Salustia  cum  21  sociis  mm.  in  AA. 
SS.  Boll.  U.  Sept.  VI.  p.  143-191.  —  Cf,  Appen- 
dix de  s.  C-i  ot  Cypnani  mm.  reliq.  ac  miraculis 
in  abbatia  Ninoviensi  in  Flandria  ibid.  p.  769  -778. 
Vgl.  Cornelias  papa. 

De  s.  Corniito  sacerdote  Iconii  in  Lycaonia  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Sept.  IV.  p.  9. 


Do  SS.  Corona  virgine,  Victore,  Zotica  etc. 
martyribus  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Apr. 
111.  p.  265.  Cf.  p.  996. 

Translatio  s.  Coronas  Domini  nostrilhesu 

Christi  a  Constantiiiopolitana  urbe  ad  elvi- 

tatem  Parisiensem,  facta  a.  D.  1241,  re- 

gnante  Ludovico  filio  Ludovici  regis  Fran- 

corum. 

Ausg. :  ^  publ.  par  Miller  in  Journal  des  Sa- 
vants^  1878.  MaL  p.  -295.  —  *  wiederh.  von  Nat. 
de  Wailly  in  Biblioth.  de  l'iloole  des  eh.  XXXIX. 
1878.  p.  408-415;  ef.  preface  p.  401-407.  —  De 
spinea  corona  [cuius  partictüam  Philippua  rex 
Franciae  Magno  IVregi  Norvegiae  a.l274  dona- 
vit,  notitiam  coaetaneam]  ^  ed.  Torfaeus,  Histo- 
ria rer.  Norveg.  IV.  p.  359.  360.  —  *  ed.  Storm, 
Monum.  historica  Norvegiae.  1880.  p.  161.  162; 
cf.  indledning  p.  xlv. 

Vgl.  Qnalteras  Cornatns. 

Passio  SS.  quatuor  Coronatonim,  vid.  Passio 
SS.  Quatuor  Corona! 

De  8.  Corpreo  episcopo  Cluan-Mic-Nosiae  in 
Hibernia  (f  899)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p. 
468.  469. 

De  8.  Gortilia  virgine  et  martyre  Romae  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  11.  p.  457. 

De  s.  Cooma  archiepiscopo  Africano  Panormi 
in  Sicilia  (f  1160)  Suyskenii  corament.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept.  ID.  p.  618-626. 

De  s.  Cooma  episcopo  Cbalcedooensi  in  Bi- 
thynia  sub  iconomachis  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April. 
II.  p.  582. 

De  s.  Cooma  episcopo  Maiumae  in  Palaestina 
(t  cca.  781)  Stalsii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Oct  VI.  p.  594-610. 

Acta  SS.  Cosmae,  Damiani,  Anthimi,  Le- 

ontii  et  Euprepii  martynim  a.  297  Aegis 

in  Cilicia,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
27.  Sept  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  722-726.  — 
•  ex  ms.  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept. 
VII.  p.  469-471.  —  Acta  altera  auctore  ano- 
nyme ex  editione  Mombritii  ibid.  p.  471-473.  — 
Acta  tertia  auct  anonyme  ex  ms.  ibid.  p.  473. 
474.  —  Acta  partim  fabulosatWd.p. 474-478. 
—  Vita  SS.  Cosmae  et  D-i  ex  cod.  Leidens!  Peri- 
zon.  n^  10  nunc  primum  graece  (et  lat.)  in  Ana- 
lect.  Bolland.  I.  1882.  p.  586-596. 

Erl.-Schr.:  Boerner,  Frid.,  De  Cosma  et  Damiano 
artis  roedicinae  diis  olim  .  .  .  commentatio.  Helmo- 
stadi  1751.  4o.  C.  fig.  am.  11  pag. 

Chiaramonte,  S.,  61i  santi  martiri  d'Egea  Cosma 
e  Damiano ,  poema  heroico.  Cesena  1648.  16mo. 

Leggenda  dei  ss.  Cosma  e  Damiano ,  scritta  nel  bnon 
secolo  deila  lingna  e  non  mai  fin  qoi  stampata  (pnbbl. 
da  Michele  MeU?a).  Napoli  1857.  S«. 

Mezzadri,  B.,  Do  sanctis  martyribus  Cosma  et  Da- 
miano. Romae  1747.  4^. 

Schumacher,  H.  A.,  Sanct  Cosmas  und  Sanct  Da- 
mian.  Zur  bremischen  Reliquiengeschichte  in  Bromer 
Sonntagsblau.  1866.  no  4  ff. 

Stilting,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  428-469. 

Syntagmatis  historici ,  seu  veterum  Graeciae  Anar- 
gyrorum  C-osmae  et  Damiani  nomine  p.iribas,  partes  2, 
.'.  .  .  cum  interpretat.  latina  .  .  .  Keinold.  Dehnius 
notis  illustravit.  Viennae  in  Austria  1660.  kl.  4^. 


1256 


VITA  S.  COSMAE  —  DE  SS.  CMSPO 


Tita  s.  Cosmae  eremitae  Yenetiis  (f 
cca.  658)  auctore  Fortunato  Ulmo  mon- 
acho  Gasinensi. 

Ausg.:  ex  editione  Veneta  (1612.  4**)  in  AA. 
SS.  BoU.  2.  Sept.  I.  p.  442-444  c.  Pmii  comment. 
p.440. 

Be  8.  Cottido  diacono  et  sociis  martyribus  in 
Cappadocia  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Sept  ü.  p.  673. 

De  SS.  Cratone  oratore,  eius  uxore  et  dorne- 
sticis,  martyribus  Romae  ff  cca.  273)  in  AA. 
SS.  BolL  15.  Febr.  H.  p.  822.  823. 

De  s.  Creatio  episcopo  Simorrae  in  Vasconia 
Henscbenii  commentarius  bist,  in  AA.  SS.  BolL 
6.  Jun.  I.  p.  708-710. 

De  8.  Crescente  discipulo  s.  Pauli  apostoli  (f 

cca.  100)  Papebrochii  sylloge  bistorica  ^in  AA. 

SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  250.  251.  --  ^wiederk. 

ap.  Joannis,  Scr.  rer.  Mogunt.  II.  p.  1-4. 

Erl.-Sehr.:  Bellet.  Dissertation  rar  la  mission  dp  saint 
Crescent ,  disciple  de  s.  Panl ,  6v6qae  et  f ondatenr 
de  röglise  de  Yieime  dans  les  Oanlee  an  1.  sidcle 
de  rdre  chr6tienne.  Lyon  et  Valence  1879.  S^.  XVI. 
43pag. 
R  e  1 1 D  e  r  g ,  Eirchengesdiichte  Dentschlanda  I.  p.  82-90. 

De  SS.  Crescente,  Juliane,  Nemesio  etc.  mar- 
tyribus Cordubensibus  Henscbenii  comment  hi- 
storic.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  252-256. 

De  s.  Cresceirte  martyre  Myrae  in  Lycia  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  April.  II.  p.  376. 

De  SS.  Crescente,  Paulo  et  Dioscoride  martyri- 
bus Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  747. 

De  s.  Crescentia  virgine  Parisüs  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Aug.  m.  p.  729. 

De  8.  Crescentiana  martyre  Bomae  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Mai.  IL  p.  7. 

Acta  SS.  Crescentiani ,  Justini,  Gricci- 
viani  etc,  mariyrum  sab  Diocletiano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  60.  61. 

De  SS.  Crescentiano,  Justo  et  forte  Sacbinto 
martyribus  Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I. 
p.  318. 

De  SS.  Crescentiano,  Largo,  Tiberio  etc.  mart. 
in  Oriente  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  IL  p.  411. 

De  s.  Crescentiano  martyre  Turribus  in  Sar- 
diuia  sub  Hadriano  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VII. 
p.  422. 

De  SS.  Creeoentiano,  Victore,  Rosula  ete.  mar- 
tyribus in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Sept,  IV. 
p.  348. 

Acta  s.  Cre8centii  martyris  Bomae  (saec. 
IVinii). 

Attsg. :  in  A A.  SS.  Boll.  14.  Sept.  IV.  p.  352. 353. 

Tita  s.  Crescentii  subdiaconi  Eloren- 
tiae  in  Etruria  (f  cca.  396). 

Ausg, :  ex  Breviario  Florent.  ms.  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  April.  IL  p.  624.  625. 

De  b.  Cresoentio  presbytero  PataYÜ  in  Italia 
(t  p.  1090)  Janingi  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Mai.  VH.  p.  583-587. 

De  SS.  Cresoentio,  Seyo,  Arcananeo  martyri- 
bus in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  11.  p.  534. 


De  88.  Crescentione,  Arcaneo,  Hyacintho  ete. 
martyribus  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  II.  p.  534 

Passio  SS.  Crescii,  Omnionis  et  80cio- 

rum  martTTum  in  agro  Mugellano  in  Thu- 

SCia   a.   250.    Enthalten  unglaubliches. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit:  Acta  passionis  ss.  Cr. 
ex  mss.  nunc  primum  edita  a  J.  Ladercbio  cum 
A.  F.  Felicii  appendice.  Florentiae  1707.  foL  2  vol. 
in  1.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Storia  di  s.  Cresci  e  de' 
SS.  compagni  mari  e  delia  chiesa  del  medes.  santo, 
posta  in  Valcara  del  Mugello ,  scritta  da  M.  Ant 
de*  Mozzi.  Firenzo  1710.  fol.  —  •  iuxta  editt 
Ladercbii,  Moctii  et  Lamii  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Oct.  X.  p.  589-597.  —  Gloria  posthuma  ibid. 
p.  598-614. 

Erl.-Sckr.:  Acta  sanctomm  Christi  martyrom  vindieata 
ab  Odoacro  Ilbachio  äve  a  Jao.  Laderchio  . . .  Bo- 
mao  1728.  2  part.  40. 

de  Bnck,  Commentarius  praeyiuB  in  AA.  SS.  BoU. 
I.e.  p.  683-589. 

Lettera  ad  tm  cav.  Fiorentino  devoto  de*  santi  m. 
Cresci  e  compa^i ,  in  lispoeta  ad  alcane  difficoltk 
....  contro  gli  atti  de'  medesimi  santi  dati  in  lace 
da  Qiao.  Laderchi.  Firenze  1711.  4P.  Com  ritratto. 

De  SS.  Cresoonio,  Zenone  et  sociis  martyribus 
Aegyptiis  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  997. 

Be  SS.  CrMConio,  Zenone,  Menandro  ete.  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  362.  363. 

Acta  s.  Crispinae  virginis  et  martyris 
auctore  Anastasio  Bibliothecario. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon,  Vet.  analecta  III.  p.  423 
('  ed.  nov.  fol.  p.  177).  —  ■  tciederh.  ap.  Mi^nie, 
Patrolog.  lat.  CXXIX.  p.  727-730. 

MartTrium  ss.  Crispini  et  Criepiniani 

martyrum  (f  285  vel  anno  seq.)  Suessione 
in  Gallia. 

Ausg. :  ^  ed.  Petrus  de  Natalibus  üb.  9.  c.  106, 
xusammengexogen  u.  manche  Worte  ausgelassen. 
—  *mitgeänd.  Stil  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  25.  Oct.  —  'ex  antiquiss.  mss.  in  AA.  SS. 
BoU.  25.  Oct.  XL  p.  535-540.  —  Mysterede 
s.  Crespin  et  s.  Crespinien,  publ.  par  L.  Dessalles 
et  P.  Chabaille.  Paris  1836.  8*.  Nur  200  Exempl. 
gedruckt.  Sehr  selten. 

Erl.-Sckr.:  Bossne,  B.,  Comment.  praevlns  th  AA. 

ss.  Boll.  1.  c.  p.  495-636  {ubi  etiam  p.  518  sq.  De 

tianslat.  Romana  et  Osnabrugensi). 
G  6  rres ,  F.,  Einige  populäre  Heilige  der  katfaol.  Kirche 

in  d.  Öesch.  n.  Legonde  in  Jahrbttcher  fOx  Protestant 

Theologie.  Jahrg.  Xlll.  Heft  2  {krü.  Stud&n  über  di» 

Heiligen  Sebastian,  Crispin  und  Nicolaus  v.  Mvn). 

Vgl.  tbid.  XXXni.  1890.  p.  478. 
Tessari ,  Vita  dei  aa.  Crispino  e  Crispiniano.  Vicenza 

1752.  8». 

De  s.  Crispino  i  episcopo  Ticinensi  (f  cca.  248) 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  356.  Fehlt  in  den 
Martyrologien. 

De  s.  Criapino  III  episcopo  Ticinensi  (f  466) 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  372. 

De  8.  Crispino  martyre  in  Africa  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Jim.  I.  p.  43. 

De  SS.  Crispo  et  Caio  Gorinthi  (saec.  I)  Byei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct  II.  p.  326-329. 

De  SS.  Crispo  presb.,  Crispiniano  diacono  et 
Benedicta  virgine,  mariyribus  Romanis  a.  362 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  258. 


DE  S.  CRISPOLO  —  MIRACULA  S.  CÜNERAE 


1257 


De  8.  Crispolo  martyre  in  Hispaniis  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Jun.  n.  p.  272. 

De  8.  Crtopolo  martyre  ia  Numidia  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Mai.  VH.  p.  16. 

De  88.  Crtetato,  Petro,  Mammero,  Satnmino 
et  Magno  martyTiba8  0.  van  Hooffii  notitia  in 
AA.  SS.  BoD.  1.  Nov.  I.  p.  207. 

De  s.  Crtoto  sive  Eariste  martyre  Caesareao 
in  Palaestina  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  11.  p.  56. 

Tita  s.  Cronani  abbatis  Boscreensis  in 

Hibemia  (f  cca.  640). 

Ausg. :  ex  ms.  Salmanticensi  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
28,  April.  III.  p.  580-583.  —  «ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  ffiberniae  p.  541-550.  Cf.  Joa.  O'Hanlon, 
Vitae  SS.  Hiberniae  IV.  p.  516  sq. 

De  8.  Croaano  episcopo  in  Hibemia  (saec.  VI) 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  II.  p.  339. 

De  88.  Cronide  aut  Hieronide  diacono,  Leontio 
et  Serapione  etc.  martyribus  Alexandriae  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Sept  IV.  p.  13. 

De  8.  onicMxis  dnobus  martyribns  patre  et 
filio  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  IL  p.  650. 

De  8.  orucHbconiRi  10000  in  monte  Ararath 
snb  Hadriano  imp.,  item  de  1480  martyribns  sub 
rege  Persamm  Chosroe  in  Palaestina  Papebrochii 
commeni  criticus  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV. 
p.  175-181.  —  Actap.  182-188.  —  Acta  mar- 
tyrum  1480  ibid.  p.  188-193. 

Inventio  s.  Crticis  a.  233.   Graece. 

Handsehr.:  Rom,  Vatic.  n®  866. 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  EvQiOig  roß  Tififov 
arttvQoßKp.  Gretser,  Opera,  ü.  Ratisbonae  1734. 
p.  426-429,  praemissa  p.  425. 426  ^Ontaata  Kojv- 
arcnrrCvov  toO  fAcyäkov  ßaa(XiiO£  ntgl  rf^g  tvQ^- 
a^ütg  TO0  T.  aravQoO.  —  'ex  eod.  cod.  unt.  d. 
Tit.:  Die  griechische  Vorlage  der  latein.  Kreuz- 
aaffindungslegende  in  Wiener  Studien.  Zeitschrift 
f.  class.  Philologie.  XIII.  1891.  p.  300-311.  — 
InTentio  alia:  graece  [Handsehr.:  München, 
cod.  gr.  n®271]  ^uni.d.  Tit.:  ^öyog  iffg  tvQ^- 
aemg  roO  r.  xa\  ^oiOTtoioO  aravQoö  ap.  Oretser 
I.e.  p.  417-425.  —  *  wiederh.  ap.  Holder,  In- 
ventio  s.  Crucis  p.  30-39.  —  Intentio  s.  Crucis 
sab  Helena  regina  ex  cod.  Namurcensi  n^  53  in 
Analecta  Holland.  11.  p.  282-287.  —  Inventio  s. 
Cmcis,  kUine  [bildet  den  1.  Theil  der  Acta  s. 
(Judae-Quiriaci  sive)  Cyriaci  episc.  Hierosol.  — 
Handsehr.:  Carlsruhe,  Augiens.  n®  91.  mbr. 
sec.  X.  XL  —  Leiden,  Ün.-Bibl.  Voss,  kt  n°86. 
mbr.  sec.  X.  8*».  —  Paris,  Nat-Bibl.  lat.  2769. 
mbr.  sec.  VI.  VII.  fol.  15'.  —  St  Gallen,Stiftsb. 
n«225.  mbr.  sec.  VIII  ex.  —  Wolfenbüttel, 
hrz.  Bibl.,  Weissenb.  n®  48.  mbr.  sec.  IX.  4»j  ^ed. 
Bonin.  Mombritius,  Sanctuarium.  I.  c.  1475?  fol. 
ccxn'-ocxni\  —  'in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I. 
1680.  p.  445-448,  cum  Papebrochii  common t. 
praevio  p.  439-445.  —  'ed.  Alfr.  Holder  unt.  d. 
Tit.:  Inventio  s.  Crucis.  Actorum  Cyriaci  pars  1. 
Laune  et  graece  (Lipsiae  1889.  kl.  %\  XUI.  56 
p€tg.  Jk  2.80)  p.  1-13;  comment.  t.  e.  Lesarten 
5  anderer  Codd.  p.  14-29.  —  Inventio  s.  Crucis 
nostre  in  Monteacuto  [Moniaeute  in  Somerset] 
et  ductio  eiusdem  apud  Waltham  {geschrieben 


vor  1190)  ed.  Will.  Stubbs.  Londini  1861.  —  In- 
ventlo  alia,  sgriace,  ex  cod.  Musei  Britann.  Add. 
n^  14644  ap.  Nestle,  De  s.  Cruce  p.  55-64.  — 
Hymnus  antiqnus  de  s.  Cruce:  ,Cmx  tua Christo^ 
'ap.  J.  Mono,  Latein.  Hymnen  des  Mittelalters. 
L  1853.  p.  134-137.  —  » ap.  Holder  1.  c.  p.  40-43. 

—  Testimonia  ( —  saec.  VII)  inventae  s.  Crucis 
ap.  Holder  1.  c.  p.  44-56.  —  Legendae  Cmds: 
L  Origo  Crucis;  U.  Inventio  Crucis;  IE.  Fla- 
gellatio  Crucis  ap.  R  C.  ünger,  Heilagra  manna 
sogur.  I.  Christiania  1877.  8^  p.  298-301 ;  fragm. 
p.  301-306;  p.  306-311.  —  Miraenla  s.  Crucis 
Holmiensis  auctore  Qregorio  ord.  Praedic.  (flor. 
1424)  '  ed.  Laurent  Boberg.  üpsaliae  1725.  — 
'ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  IH.  sect.  2.  1871.  p. 
276-279  excerpta. 

Erl.-8ekr.:  Nestle,  Eberh.,  De  sanctA  Cnice.  Ein  Bei- 
trag K.  christlichen  Legendengeschichte.  Berlin  1889. 
gr.  8«>.  Vin.l28wtg.  JkA. 

:  Die  Kreazanrandongs  -  Legende  m  Byzantinische 

Zeitschrift.  IV.  1895.  Heft  2. 

Papebroch,  De  inventione  s.  Cnioisper  sc.  Hele- 
nani  et  Macariom  Hierosolymis  a.  82o  in  AA.  SS. 
BoU.8.  Mai.  Lp.  361-866. 

Pennaochi.  Oios.,  De  inventa  Jeroeolymis  Cionstan- 
tino  Magno  imperanteCrace  Domini  noetri  Jean  Christi. 
Bomael892.  9>.  Sdpag. 

Byssel,  Zar  Oesch.  der  KrenzaafBndungslegende  in 
der  syrischen  Litteratur  in  Bnegers  Zeitschrift  für 
Kirchengeschichte.  XV.  Qotha  1895.  p.  222-248. 

De  s.  Cteaiphoirte  episcopo  Yergii  in  Hispania 

(saec.  I)  in  kk.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  4. 

Brl.'Schr.:  Qams,  P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  I. 
1862.  p.  166-170. 

Acta  s.  Cuannathei  abbatis  Ldsmorensis 
acephala.   4.  Febr. 

Ausg.:  ex  cod.  Salmanticensi  ^  ap.  Golgan,  AA. 
SS.  Hiberniae  II.  p.  250;  —  'ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hiberniae  p.  931-938.  Cf.  Joa.  O^Hanlon, 
Vitae  SS.  Hibem.  U.  p.  278. 

Acta  s.  Cucufatis  martyiis  apad  Bar- 
cinonem  in  Hispania  cca.  303. 

Ausg. :  ex  Mombritio  et  mss.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Jul.  VI.  p.  161.  162.  Cf.  "Böschii  comment. 
praevius  ibid.  p.  149-161  et  Florez,  Espafia  sa- 
grada  XXIX.  p.  322-351. 

De  s.  Culano  episcopo  in  Hibemia  in  AA.  SS. 
Boll.  18.  Febr.  III.  p.  82. 

De  8.  Cumiano  episcopo  Scoto  (saec.  Ylll)  Bobii 
in  Italia  in  kk.  SS.  Boll.  9.  Jun.  11.  p.  244. 

De  s.  Cummemias  mart  (20.  Jul.)  ==»  De  s. 
liberata  alias  Wilgeforte. 

Vita  b.  Cunegundis  «=  Vita  b.  Eonegundae. 

Miracula  s.  Cunerae  virginis  martyris 
Shenis  apud  Beigas  in  dioec.  Ultraiectina 
cca.  700. 

Handsehr.:  's  Gravenhage,  kgl.  Bibl.  E.  30 
(dd.  1478). 

Ausg. :  in  kk.  SS.  Boll.  12.  Jun.  II.  p.  563-567. 

—  Miracula  alia  ibid.  p.  568-572.  Cf.  Pape- 
brochii commeutarius  praevius  ibid.  p.  557-563. 

Erl.  -  Sehr. :  K  i  s  t ,  N.  C. ,  De  Beenensche  Knnera-Li^nde 
in  betrekking  tot  die  van  Sinte-Ursaia  in  Kist  en 
W.  Moll ,  Kerk  -  historisch  archief.  IL  Amsterd.  p.  1. 
Monlin ,  J.,  De  memorie  ran  sinte  Oanera  te  Kampen 
in  Overijsselsche  almanak  voor  ondheid.  Deventer 
1841.  8».  p.  67.  Cf.  18S9.  p.  127;  1840.  p.  36. 


1258     VITA  S.  CUNIBERTI  ARCHIEP.  COLON.  —  VITA  S.  CYPRIANI  EP.  CARTHAG. 


Tita  s.  Cuniberti  archiepiscopi  Colo- 

niensis  (f  cca.  663)  auctore  incerto. 

Aus  später  Zeit. 

Ausg.:  ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Nov.  VI.  1575. 
p.  273-276.  —  Vita  alia  ex  cod.  Bruxell.  n«428- 
42.  fol.  210  in  Catalogus  codicum  hagiograph. 
bibl.  reg.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  244.  245.  —  Mi- 
ra cul  um  a  Sigewino  archiepiscopo  Colon,  literis 
mandatum  ed.  Surius  1.  c.  p.  276. 

Erl.  -  Sehr. :  Friedrich, J.,  Eircbengeschichte  Deutsch- 
lands. II.  1869.  p. 295-301. 
Bettborg,  Kirchenf^schichte  Deutschlands.  I.  1846. 
p.  635. 

Vita  b.  Cunigundis  =  Vita  b.  Eunegundae. 

Vita  Cunonis  abbatis  Sigebergensis 
(1105—1126),  post  episcopi  Ratisbonen- 

8i8  (t  1132)  auctore  Rup er to  abbateTiü- 
tiensi. 

Ausg.:  ^  in  Ruperti  opera.  Coloniae  1526.  p. 
182-186.  —  'fragmenta  als  De  Cunone  I  ep. 
Ratispon.  ex  Euperti  abb.  libro  XII  de  gloria  et 
houore  Filii  homiDis  super  Matthaeum  ed.  Jaffe 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  637.  638. 

Vgl.  Rapertus  abb.  Tuit. 
Vita  s.  Heriberti. 

Carmen  in  Cunonis  episcopi  Batispo- 
nensis  (f  1185)  laudem. 

Aitsg. :  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
II.  p.  387-391. 

De  SS.  Curento,  Timotheo,  Saldia  etc.  marty- 
ribus  in  Mauritania  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Mart.  II. 
p.  619. 

Tita  s.  Cuthberti  episcopi  Lindisfarnen- 

sis  ad  Edfridum  episcop.  et  jfratres  Lindis- 

famensis  insulae  (f  687)  auctore  Beda 

Venerabili. 

Handschr.  .'London,  Brit.  Mus.  Harley .  1117. 
fol.  2;  —  Cotton.  Vitollius  A.  XIX.  sec.  X.  — 
Oxford,  Bodl.  libr.,  N.  E.  B.  1.  20;  —  Land  F. 56; 

—  Digby  59;  —  Bodl.  N.  E.  F.  111.  9;  —  Fairfax 
6.  f.  13  u.  9,  w.  Vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  297.  n«  753-775. 

Ausg.:  ^in  Bedae  oper.  ed.  Colon.  1688.  III. 
p.  151.  —  Un  AA.  SS.  Bell.  20.  Mart.  III.  p.  97- 
116.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  877-915.  -—  *in  Bedae  oper.  ed.  J.  Smith 
p.  227-264.  —  *  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  histor. 
20.  Mart  —  ®  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae  I. 
p.  659-704.  —  ^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XCIV. 
p.  733-790.  —  «  unt.  d.  Tit.:  Liber  de  vita  et 
mirac.  s.  Cudbercti  Lindisf.  ep.  in  Bedae  opp. 
bist,  minor,  ed.  Jos.  Stevenson.  1841.  8°.  p.  49- 
137.  —  Vita  altera  metrica  auctore  Beda  Ve- 
nerabili [Handschr,:  London,  Brit  Mus.  ms. 
Harley  526.  sec.  IX;  —  Harl.  n°  1117.  fol.  45. 

—  Cotton.  Vitell.  A.  XIX.  fol.  89^.  sec.  X.  — 
Oxford,  Bodl.  libr.  N.  E.  B.  1.  20;  K.  D.  175] 
*ed.  Canisius,  Lect  antiq.  V.  2.  p.  692  (*ed.  2*. 
IL  p.  1-24).  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IL  p.  915-937.  —  *  in  Bedae  opp.  ed.  J. 
Smith  p.  267-291.  —  *««  Bodae  opp.  bist  minor, 
ed.  J.  Stevenson.  1841.  p.  1-48.  —  ^ap.  Migno, 
Patrologia  lat  XCIV.  p.  575-596.  —  Vita  alia 


metrice  scripta  ed.  Jam.  Raine  in  Miscellanea 

biographica.  Lives  of  Oswin  . . ,  2  lives  of  Cuth- 

bert for  the  Surtees  Society.  Newcastle  1838. 

8^  —  Vita  alia  auctore  monacho  coaevo  Lin- 

disfarnensi  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Mart.  Jll,  p.  117- 

124.  —  Vita  alia  auctore  anonyme.  Libri  4  in 

Bedae  opp.  bist  minor,  ed.  Jos.  Stevenson.  1841. 

p.  259-284.  —  Life  of  s.  Cuthbert,  in  English 

verse,  cca.  a.  D.  1450,  from  the  orig.  ms.  in  the 

library  of  Castle  Howard  edited  by  J.  T.  Fowler 

. . .  for  the  Surtees  Society  (n®  87).    Newcastle 

1891.  8°.   16  sh.  —  Libellus  de  nativitate 

8.  C-i  de  historiis  Hyberoensium  excerptus  et 

translatas  ed.  Jam.  Raine  1.  c.  1838.  —  Liber 

de  translationibus  et  miraculis  s.  C-i  auctore 

monacho  Dunelmensi  anonyme   (saec.  XI)  ^  in 

AA.  SS.  BoU.  20.  Mart  HL  p.  127-137.  —  »ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  276- 

302  (8  ed.  Venet  p.  291).  —  *  in  Bedae  opp.  bist. 

min.  ed.  Stevenson  p.  285-317.  —  Trans! atio 

corporis  in  novam  tumbam  a.  1054  in  AA.  SS. 

BoU.  1.  c.  p.  137.  138.  —  Narratio  historica 

ex  mss.  ibid.  p.  138-142.  —  Begrinaldns  moo- 

achus  Dunelmensis  (cca.  1165):  Libellus  de  ad- 

mirandis  b.  C-i  virtutibus  quae  novellis  patratae 

sunt  temporibus  ed.  James  Raine.  Newcastle  1835. 

8**.  Printed  for  the  Surtees  Society. 

Erl.- Sehr.:  Bellosheim,  Alph.,  Gesch.  der  Icathol. 

Kirche  in  Schottland.  I.  Mainz  1883.  9*.  p.  108-117. 
Commentarias  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  I.e.  p. 

93-97. 
C  o  n  s  i  1 1 ,  E. ,  Life  of  saint  Cnthbert.  London  1887.  8^'. 

XXIV.  195  pag.  2  ah.  6  d. 
Eyre,  Charl.  (archbishop  of  Glasi^w),  History  of  s. 

Cuthbert;   or,  an  accoant  of  hi.s  life,  decease  and 

miracles  eie.  London  1849.  8^;  3.  od.  ibid.  1887.  S^. 

14  sh. 
Fryer,  A.  C,  Cnthberht  of  Lindisfarne.  His  life  and 

times.  London  1880.  Bfi. 
Hop:i?^  The  legend  of  saint  Cnthbert  or  the  historie» 

of  hiB  churches  of  Lindisfarne  de.  Durham  1777.  4". 
Montalombert,  C^ede,  Ix»  moines  d'Occident.  IV. 

Paris  1868.  p.  893-435:  Saint  Cnthbort. 
Raine,  Jam.,  Saint  Cuthbert:  with  acoonnt  .  .  .  .  of 

the  opening  of  his  tomb  in  Durham  cathedral.  Lon- 
don 1828.  40. 
Translatio  ad  varia  loca  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

124-127. 
Wright,  Th.,  Beginald  of  Durham  in  Ai»  Biographia 

Britannica  liter.  II.  p.  196. 

Acta  s.  Cuthburgae  reginae  et  abbatissae 
Winburnensis  in  Anglia  (f  720  —  730). 

Ausg.:  ex  Capgravio  (Nova  legenda  fol.  79) 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VL  p.  699.  700. 

Sri.- Sehr.:  De  s.  Cuthburga  reg.  et  abbat.  Winbnr- 
nensi ,  ubi  de  Coonburga ,  Eadbuiga  et  Tetta  abba- 
tissis  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  a.  Ben.  saec.  HI.  1. 
p.  445-450. 
Stilting,  Comm.  praevius  in  AÄ.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
696-699. 

Vita  s.  Cuthmanni  confessoris  Sten- 
ningae  in  Norniannia  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  2  mss.  i»  A A.  SS.  Boll.  8.  Febr.  II. 
p.  197-199. 

Yita  s.  Cypriani  episcopi  Carthaginien- 

sis  et  martyris  a.  258  auctore  s.  Pontio 
diacono  Carthaginiensi  eins  comite. 

Ausg. :  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  14.  Sept.  —  *anie 
opera  s.  Cypriani.  —  *  ap.  Ruinart,  Acta  sine, 
martyrum.  II.  —  *iciederh.  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Sept.  IV.  p.  325-332.  —  *ap.  Galland,  Bibl.  PP. 


VITA  S.  CYPRIANI  EP.  CARTHAG.  —  DE  SS.  CYPRILLA 


1259 


III.  —  *  in  C-i  oper.  stud.  et  labore  Steph.  Ba- 
luzii.  Absolvit  unus  ex  monachis  congregat.  s. 
Mauri.  Paris.  1726.  fol.  undXeneiüs  1728.  1758. 
fol.  p.  cxxxv  8q.  —  'ap.  Olshausen,  Monumenta 
praec.  hist  eecl.  I.  Berolini  1820.  8®.  —  •  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  III.  p.  1481-1498.  —  »«n 
Ol>uscula  SS.  Patrum  selecta  ed.  H.  Hurter.  Ser. 
I.  Vol.  I.  Ooniponte  1868.  16^0.  Cf,  AA.  SS.  BolL 
Mart.  I.  p.  750.  —  Aeta  proeonsolarla  de  morte 
s.  C-i  'ex  Ruinart.  1.  c.  ' in  AA.  SS.  BolL  1.  c. 
p.  332-334.  —  ■  ap.  Olshausen  L  c.  —  *  ap.  Migne 
1.  c.  p.  1497-1506.  —  Passio  ex  ms.  S.  Vict. 
necnon  Bodleiano  I.  ibid.  p.  1505-1508.  —  Passio 
s.  C-i  Paulo  Diacono  attnbuta  ex  Cypr.  opp. 
ed.  Fell  ap.  Migne  1.  c.  XCV.  p.  725-732.  — 
Passio  s.  C-i:  ^Sanctorum  vitam^  [diversa  tarn 
a  Vita  quam  ab  Actis  proc.  necnon  Pass.  ante- 
cedentibtis;  Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n®98- 
lOO.  fol.  191'J  in  Catalogus  codd.  hagiographico- 
rum  bibl.  reg.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  85-90.  — 
Gloria  sancti  posthuma  et  de  operibus  ipsi 
adscriptis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  334-348.  Cf.  De 
Comelii  et  Cypriani  reliq.  ac  miraculis  in  abbatia 
Ninoviensi  in  Flandria  ibid.  append.  p.  769-778. 

JErl.-Sdtr.:  BAhr,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 
Suppl.-Bd.  2.  Abth.  p.  60  -  65. 

Blampignon,  Aem.,  Do  s.  C^riano  et  de  primaeya 
Cartnag-iniensi  ecclesia  dis<]pi8itiohistorica,  cui  au  best 
SimeonisMetaphrastaehapiographia  hactenas  inedita. 
Parisiis,  F.  Didot  1862.  8».  206 pag.  3  fr. 

Charpentier,  A.,  Les  lettres  de  saint  Cyprien  ou 
r^glise  de  Carthage  aa  3.  si6cle.  Thdso.  Poissy  1869. 
8^.  101  pag. 

Dodwellns,  Henr.,  Dissertationes  Cyprianicae.  Ozo- 
nii  1684.  S». 

Fahre,  Saint  Cyprien  et  l'öglise  de  Carthage.  Paris 
1848.  80.  112  vog. 

Fechtrnp,  Bern.,  Der  heil  Cyprian.  Sein  Leben  und 
seine  Lehre.  I.  Cyprians  Leben.  Münster  1878.  8^. 
rUI.  284  m.  Jk  6. 

Freppel,  baint  Cyprien  et  regliae  d'Afrique  an  8. 
siecle.  Paris  1865.  8».  6  fr. 

Garns,  P.,  Cyprian  von  Carthage  n.  die  Kirche  Spa- 
niens in  d.  J.  250 — 258  in  aeiner  Kirchengeschiente 
Spaniens,  l.  1862.  p.  236-264. 

(Geryaise,  Fr.  Arm.)  Vie  de  s.  Cyprien,  6v^ae  de 
Carthage ,  avec  la  critiqne  de  ses  6crits.  Amsterdam 
1689.  12mo;  Paris  1717.  4fi. 

Havet,  £m.,  Cyprien,  6vdqne  de  Carthage  in Bevne 
des  deax  mondes.  1885.  Sept.  I.  15. 

Hoensbroech,  Paul  v.,  Der  h. Cyprian  u.  der  Primat 
des  Bischofs  von  Rom  m  Zeitschrift  für  kathol.  Theo- 
logie. XIV.  Innsbruck  1690.  p.  193-230. 

Huther,  Joh.  Ed.,  Cyprians  Lehre  von  der  Kirche. 
Hamburg  1889.  8P. 

Le  Prevost,  Etüde  phüologiqne  et  litt^rairo  sur  saint 
Cyprien.  Saint -Brieuc  1889.  S».  XII.  304  pag. 

Mar  an,  Prudent.,  Vita  s.  Cypriani  ap.  Migne,  Patro- 
log. lat.  IV.  p.  73-182. 

Morgenstern,  Qeo.,  Cvprian ,  Bischof  von  Carthage, 
als  Philosoph.  Inang.-Diss.  Jena  1889.  8^.  49  pag. 

Peters,  J.«  Der  heil.  Cyprian  von  Karthago ,  Bischof, 
Kirchenvater  und  Blutzeuge  Christi ,  in  seinem  Leben 
und  Wirken  dargestellt.  I^gensburg  1877.  gr.8^.  VHI. 
599  pag.  J$B. 

Piper,  Ferd.,  Zur  Gesch.  der  Kirchenväter  aus  epi- 
graphischen Quellen  in  Briegers  Zeitschrift  f.  Kirchen- 
geschichte. 1.  Gotha  1877.  p.  219.  (Cypriaiius  v.  Car- 
thage.) 

Poole,  Geo.  Ayliffe,  The  life  and  times  of  St.  Cy- 
prian. Oxford  1840.  gr.  8°  (New  ed.  London,  Anc. 
and  mod.  library  of  theolog.  litorature  1890.  gr.  8°. 
276 pag.  lsh.)'[Trad.  de  l'anglais  par  Fran^.  Zen. 
CoUombet.  Paris  1842.  18mo.  16  fr.] 

Re,  Gius.,  La  vita  del  s.  martire  Tascio  Cecilio  Ci- 
priano,  vescovo  di  Cartagine.  2.  ediz.  S.  Benigne 
Canavese  1687.  24mo.  130  pag. 

ReithmeieriWol^.,  Gesch.  des  h. Cyprian,  Bischofs 
und  M&rtyrers  von  Carthago.  Augsburg  1848.  8*^. 


Rettberg,  Thascius  Cäcilius  Cypriantis,  Bischof  von 
Carthago ,  dargestellt  nach  seinem  Leben  u.  Wirken. 
Göttingen  1831.  BP. 

Reuchlin,  Joh.  Jac.,  Dissertationes  3  de  doctrina  Cy- 
priani. Argentorati  1751— 54.  4*^. 

Ritschi,  Otto,  Cyprian  von  Karthago  und  die  Ver- 
fassung der  Kirche.  Eine  kirchengeschichtl.  u.  kir- 
chonrechtl.  Untersuchung.  GOttingen  1885.  Bf^.  VIII. 
250  pag.  JI5.60. 

Roche,  L.,  De  la  controverae  entre  Saint Etienne  et 
Saint  Cyprien  au  sujet  du  bapteme  des  h6r6tiques. 
Thi^se.  Paris  1858.  8o.  93  pag. 

Rudelbach, A., Christi . Biographien .  Lebensbeschrei- 
bungen der  Zeugen  der  christl.  Kirche.  I.  Leipzig 
18Ö0.  gr.  8». 

Ruffet,  Louis,  Thascius  Cyprien,  6veque  de  Carthage, 
et  les  pers6cutions  de  son  temps.  Touloiise  1872. 12mo. 
360  pag.  1  fr.  50  c. 

Suysken.  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  191-325. 

Tizzani,  Vinc,  La  cölöbre  contestation  entre  saint 
Etienne  et  saint  Cyprien.  Trad.  de  Titalien  par  J. 
Ranvier.  Paris  1866.  S».  4  fr. 

Vita,  atti  e  martirio  di  s.  Cipriano,  vescovo  di  Car- 
tagine. Malta  1880.  8^. 

Vita  di  s.  Cipriano,  vescovo  di  Cartagine  e  martire, 
per  cura  di  un  sacerdote  della  diooesi  milanese.  Monza 
1892.  2  vol.  16mo. 

Acta  SS.  Cypriani  et  Felicis  episcoporiun 

aliorumque  4975  partim  martyrum  partim 

confessorum  in  Africa  (cca.  482  et  post) 

auctore  Victore  Vitensi. 

Ausg.:  ex  ^editione  Ruinartii  cum  •Surii  et 
•Chiffletii  editionibus  collata  Un  AA.  SS.  Boll. 
12.  Oct.  VI.  p.  94-96.  Cf.  Byei  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  83-94  et  Rigolloti  nota  ibid.  12.  Oct 
Suppl.  p.  116*-119*.  —  ^unL  d.  Tit.:  Homilia 
de  s.  C-o  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LVIII.  p.  265-268. 

Vgl.  Cyprianus  episc.  Carth. 

Acta  SS.  Cypriani,  Justinae  et  Theoctisti 

martyrura  prope  Nicomediam  in  Bithynia 

a.  304  interpolata  auctore  anonyme.   li- 

bri  3. 

Ausg.:  ^  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.l617- 
1650.  —  '  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Sept.  VII. 
p.  217-221;  pars  11  graece  et  lat.  p.  222-242.  — 
rars  111  auctore  anonyme  gr.  et  lat.  p.  242-246. 
—  Gloria  posthuma  tWfl?.p.246-258. — Trans- 
latio  s.  Justinae  a  Roma  in  Placentia  ibid.  p. 
258-262.  Cf.  Clei  comraentar.  praevius  ibid.  p. 
195-217. 

ErL-Schr.:  Vita  di  s.  Giustina  vergine  e  mart.  e  di 
8.  Cipriano  vescovo  e  martire.  Monza  1887.  16  mo. 
112.  79  pag. 

De  s.  Cypriano  episcopo  Brixiensi  in  Italia  (f 
cca.  552)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  April.  II.  p.  849. 

De  s.  Cypriano  episcopo  Telone  in  Provincia 
Galliae  (f  cca.  545)  Ghesquierii  comment  hist- 
criticus  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Oct.  II.  p.  164-178. 
Vgl.  Cyprianus  episc.  Telon. 

De  8.  Cypriano  martyre  sub  Diocletiano  imp. 
Carmen  Eudociae  imperatricis  (f  460).  Libri  2 
ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant  edita  XLIY. 
p.  393-408. 

De  ss.  Cypriano,  Muscula,  Donata  etc.  mar- 
tyribus  Capuanis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II. 
p.  80. 

De  ss.  Cyprilia,  Lucia  et  Area  mari;yribus  Cy- 
rene  in  Libya  (saec.  IV)  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jul. 
II.  p.  224. 


1260 


VITA  SS.  CYRI  —  DE  S.  CYRILLA 


Vita  SS.  CyPl  et  Johannis  martyrum 
Aegyptiorum  sub  Diocletiano  ab  antiquo 
auctore,  sed  incerto  scripta.   Graece. 

Atisg,:  latine  reddita  ab  Otb.  Zylio  in  AA. 
SS.  BoU.  31.  Janr.  11.  p.  1084-1088.  —  Miracula 
ibid.  p.  1088-1095.  Cf,  p.  1081  sq[.  —  S.  So- 
phronii  patriarchae  Hierosolymitam  historia  70 
miraculorum  ss.  Gyn  et  Johannis,  graece  cum 
interpretat.  lat.  Bonifacii  R.  E.  consiliarii  et  Ana- 
stasii  Biblioth.  ed.  Ang.  Mai  in  Spicilegiom  Ro- 
manum.  ÜI.  p.  1-670.  —  Vitarum  ss.  C.  etJ. 
editiones  duae  auctore  s.  Sophronio,  graece  et 
lat.  ed.  A.  Mai  1.  c.  IV.  p.  230-241 ;  242-247.  — 
S.  Cyrilll  Alexandrini  conciunculae  tres  de  ss. 
C.  et  J.  graece  et  lat.  ed.  Mai  1.  c.  IV.  p.  248- 
253.  —  Fassio  ss.  C.  et  J.  auctore  Sophronio 
ab  Anastasio  Biblioth.  latine  translata  ^  ex 
cod.  acephalo  Vatic.  5410  ap.  Mai  1.  c.  IV.  p.  253- 
266.  —  ^toiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXIX. 
p.  705-712.  —  Anastasii  Bibliothec.  Prolo- 
gus  matiicnr  in  yersionem  passlonis  ss.  C.  et  J. 
*  ap.  Mai  1.  c.  IV.  p.  226.  —  '  wiederh,  ap.  Migne 
1.  c.  p.  703-706.  —  '  fragmentum  ap.  Mabillon, 
Mus.  Italic.  I.  2.  p.  83.  84.  —  Initium  prologi 
ad  passionem  in  Analect.  BoUand.  VUI.  1889. 
p.  95.  96  ex  cod.  Camot.  n®  63  (al.  115i/G).  — 
Petrus  Parthenopensis  de  ss.  C.  et  J.  ed. 
Mai  1.  c.  IV.  p.  268-280. 

De  s.  Cyro  Carthaginiensi  episcopo  in  AA.  SS. 
BoU.  14.  Jul.  III.  p.  648. 

De  s.  Cyro  Graecis  honorato  in  AA.  88.  BoU. 
9.  Jun.  IL  p.  240. 

De  s.  Cyro  patriarcha  Gonstantinopolitano  (f 
cca.  714)  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Jan.  I.  p.  531.  532. 

De  SS.  Cyria,  Musca,  Valeriana  etc.  martyri- 
bus  Aquileiae  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Jun.  III.  p.  287. 

De  ss.  Cyria,  Valeria,  Marcia  martyribus  Cae- 
sareae  in  Palaestina  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jun.  I. 
p.  622. 

De  ss.  Cyriaca,  Pampiano,  Cassiono  etc.  mart. 
in  Graecia  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Mart.  U.  p.  420. 

De  s.  Cyriaea  vidua  et  martyre  Romae  sub 
Decio  Cuperi  comment.  historicus  in  AA.  SS.  BoU. 
21.  Aug.  IV.  p.  403-406. 

Yita  s.  Cyriaci  abbatis  in  Palaestina 
(f  556)  auctore  Cyrillo  Scythopolitano, 
sancti  discipulo. 

Aiisg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Sepi 
VIII.  p.  147-159.  Cf.  Clei  comment.  praevius  ibid. 
p.  142-146. 

Acta  s.  Qyriaci  episcopi  Hieros.,  vid.  Acta  s. 
Judae-Quiriaci. 

Passio  ss.  Cyriaci,  Largi,  Smaragdi  et 
sociorum  martyrum  Romae. 

Ausg.:  ex  cod.  BnixeU.  104-105.  sec.  XII  in 
Analect.  Bolland.  IL  1883.  p.  248-258. 

Erl.-Sehr.:  Caperi  cominent.  historiCTiB  de  ss.  Cyriaco 
et  sociis  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Ang.  II.  p.  327- §40. 
Falk,  Frz.,  Grab  und  Stift  des  h.  Cyriacns  zu  Non- 
haasen  bei  Worms.  Bensheim  1872.  8. 

De  ss.  Cyriaco,  Cimino.  Zotico  et  sociis  mar- 
tyribus Neapoli  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.767. 


De  88.  Cyriaco,  Donato,  Tertio,  Appia  ete.  mar- 
tyribus Corinthiacis  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Jul.  Y. 
p.  47. 

De  8.  Cyriaco  episcopo  Gonstantinopolitano  (f 
606)  B.  de  Buckii  comment  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Oct.  XII.  p.  344-351. 

De  SS.  Cyriaco  et  Paula  virgine  Malacae  in 
Hispania  cca.  a.  305  Henschenii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  573. 

De  8.  Cyriaco  et  sociis  martyribus  Nicomediae 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  L  p.  659. 

De  8.  Qyriaco  martyre  Neveduni  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Janr.  IL  p.  298. 

De  88.  Cyriaco,  Maxime,  Orado  ete.  martyri- 
bus Romae  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  III.  p.  25. 

De  8.  Cyriaco  protectore  Anconitano,  ef.  De 
8.  Marcel] ino  episc.  Anconitano. 

De  88.  Cyriaco,  Saturnioo,  Bellico  etc.  mar- 
tyribus Airis  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  lY.  p.  72. 

De  88.  Cyriaco,  Valeria,  Marcia  etc.  martyribus 
in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  in.  p.  37. 

De  88.  Cyriaena  et  Juliana  martyribus  Tarsi 
et  Khosi  (f  forsan  305)  G.  van  Hooffii  notitia 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  209.  210. 

Acta  SS.  Cyrici  et  Julittae  matris  vi- 
duae  Iconiensis  martyram  Tarsi  in  Cili- 
cia  sab  Diocletiazio  graeca  sincera. 

Handeckr.:  Leyden,  Un.-Bibl.  n'*  10.  sec. 
XI.  fol. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  Analect  Bolland.  I. 

p.  194-207.  —  Acta  eorundem  apocrypha  [oä- 

surdis  incredibilium  prodigiorum  portentis  de- 

honestata]  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jun.  III.  p.  28-34. 

—  Acta  martyrii  auctore  Hucbaldo  monacho 

Elnonensi  ^ed. Mombritius ,  Sanctuarium  s.  Vit. 

SS.  n*  18.  p.  21.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 

CXXXII.  p.  851-858.  —  Miracula  ap.  Duru, 

Bibliotheque  histor.  de  1' Tonne.  I.  Auxerre  1850. 

p.  133.  134.  -—  Epistola  Philippi  abbatis  de 

Eleemosyna  ad  abbatem  Johannem  eoclesiae 

6.  Amandi  de  passione  ss.  Cyrici  et  J.  ap.  Migne, 

Patrolog.  lat  CCIII.  p.  1299-1302.  —  Passio  aa- 

ctore  Philippe  Harvengt  abb.  Bonae  Spei  ord. 

Praemonstr.  in  Hannen ia  (f  1 183)  *  in  Philippi 

oper.  ed.  Nicol.  Chamart  Duaci  1621.  fol.  p.  745 

-752.  —  »ap.  Migne  1.  c.  CCIII.  p.  1303-1312.  — 

Translatio  ad  Elnoiiense  s.  Amandi  monasterium 

auctore  eodem  Philippe  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c 

p.  34-37. 

Erl.'Schr.:  Di II mann,  A..  Ueber  die  apokryphen 3Iar- 

tyrer^eschichten  desCyiicoB  mitJnlitta  und  des  Geor- 

giua  %n  Sitznngsberichto  der  k.  preass.  Akad.  d.  Wis». 

zu  Berlin.  1887.  p.  389-366. 
Epistola  Theodori  episc.  de  passione  ss.  Qulrid  et 

Julittae  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  23-25. 
Epistola  eadem  graecoiatina  ex  edit.  CombefisU  ibid. 

p.  25-28  {mü  Abbild.). 
Lef^genda  di  Oinletta  e  Qoirico  «nQuattro  leggende 

inedite  del  bnon  secoio  della  lingua  (pnbbl.  per  cora 

di  Mich.  Helga).  Napoli  1857.  S».  p.  16  sq. 
Papebroch,  Comment.  praevins  in  AA.  SS. Boll.  1. c. 

p.  17-28  {mü  Äbbüd.). 

De  s.  Cyrilla  virgine  et  mart. ,  dicta  filia  Decii 
imperat.  Romae  (f  cca.  258)  V.  de  Buckii  sylloge 
crit  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XII.  p.  468-470. 


ACTA  S.  CYRILLI  —  VITAE  SS.  CYRILU  ET  METHODE 


1261 


Acta  s.  Cyrilli  episcopi  et  martyris  forte 
Cortynae  in  Greta  sub  Decio,  auctore  in- 
certo. 

Ausg. :  graece  et  lat  in  A  A.  SS.  Boll.  9.  Jul. 
IL  p.  684-687.  —  Acta  latina  auctore  incerto 
ihid,  p.  687. 

Tita  s.  Cyrilli  m  prioris  generalis  or- 
dinis  b.  Mariae  de  monte  Carmelo  (f  cca. 
1224).  Epitome.  Auctore  Johanne  Pa- 
laeonydoro. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mari  I.  p.  500-502. 

Yitae  ss.  Cyrilli  et  Methodii  episcopo- 
rum,  Slavorum  apostoloriim. 

Beide  stammten  aoa  einem  griechischen  PatricimK®- 
schlecht;  der  eine  (jüngere?)  Cyrill  wurde  aoch  Con- 
s  tantin  genannt.  Er  starb  U.  Febr.  869 ;  Method,  880 
feierlich  vom  Papste  als  Slawenapostel  anerkannt,  f  8.  April 
885.  —  Die  bekanntesten  Legenden  ond  Viten  fiber  sie  sind 
folgende : 

1^  Die  italienische(römi8che)Legende: 
, Tempore  igitar  ^ao  Michael'.  Sie  wird  auch 
Vita  cum  translatione  s.  Ciementis,  Translatio 
corporis  s.  Clementis  mart.  et  pont,  Translatio 
reliquiarum  s.  Clementis  Romam  per  s.  Cyrillum 
a.  867  aut  868  ioit  genannt.  [Im  9.  Jahrh.  wur- 
den von  Cyrill  u.  Method  Reliquien  des  h.  Cle- 
mens I  pp. ,  welcher  im  Chersones  als  Verbann- 
ter die  Martyrerkrone  erlangt  hatte,  nach  Rom 
gebracht  u.  in  der  dortigen  Clemenskirche  bei- 
gesetzt Ueber  die  Auffindung  u.  Uebertragung 
dieser  Reliquien  hat  Gaudericus  episcop.  Vel- 
letrensis  als  Augenzeuge  einen  Bericht  hinter- 
lassen; er  stand  beiden  Heiligen  in  Rom  nahe.] 
Vgl.  Erl.'Sehr.:  Martine v,  La  legende  itaiique. 

—  Schafarik,  Slav.  Alterth.  Deutsch.  IL  Leipzig 
1844.  p.  471  weist  diese  Legende  inig  dem  11. 
statt  dem  9.  Jahrh.  zu.  —  Eine  neue  Quelle  zur 
Cyrillusfrage  hat  J.  Friedrich  erschlossen  in 
seiner  Abhandlung:  Ein  Brief  des  Anastasius 
Bibliothecariusan  den  Bischof  Gaudericus  von 
Velletri  über  die  Abfassung  der  Vita  cum  trans- 
lat  s.  Clementis  pp.  (geschrieben  875 — 879)  in 
Sitzungsberichte  der  phil.  -  philol.  u.  bist  Classe 
der  k.  bayer.  Akad.  der  Wiss.  zu  München.  1892. 
Heft  3.  p.  393-442,  wo  der  Brief  am  Schluss  ab- 
gedruckt ist 

Ausg.:  *  ex  ms.  Fr.  Duchesne  ed.  Henschen 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mart.  IL  p.  19-22.  —  *  als 
Gesta  s.  Clementis  auctore  Gaudenco  Velletrensi 
ap.  Mabillon,  Mus.  Italic.  I.  2.  p.  78.  —  '  ap.  Gin- 
zel,  Gesch.  der  SiaveDapostel  C.  u.  Metb.  2.  Ausg. 
Wien  1861.  p.  6  ff.  —  *  latein.  u.  böhmisch  in 
Fontes^rer.  Bohom.  I.  1873.  p.  93-99  unter  d. 
Titel:  Zivot  sv.  Eonstantina  s.  prenesenim  sv. 
Elimenta.  Logonda  vlaska.  —  *  ap.  Dom.  Barto- 
lini,  Memorie  stor.-crit.  di'i  santi  Cirillo  e  Mo- 
todio.  Roma  1881.  gr.  8^  p.  12  flf.  —  Vorredt»  u. 
Varianten  in  Florileg.  bibl.  Casiuens.  IV.  p.  373 

-  390  ex  cod.  Casin.  n°  234. 

2**  Die  pannonischo  u.  zwar  die  orsto  pan- 
nonische  Legende  (die  ausführlichste  von 
allen);  sie  wird  auch  als  Le^enda  s.  Methodii 
citirt  Der  Titel  lautet:  Mensis  Aprilis  6.  die 
Commemoratio    et  vita    b.  patris    nustri  et 


doctoris  Methodii  arohiep.  Moravici;  geschrieben 
von  einem  Schüler  des  Heiligen  bald  nach  dessen 
Tode.  Der  griechische  Urtext  ist  verloren,  der 
altrussische  gehört  erst  dem  14.  Jahrh.  an. 

Ausg. :  hrsgb.  von  Ernst  Dümmler  unt.  d.  Tit. : 
Die  pannonische  Legende  vom  heil.  Method  in 
Archiv  für  Kunde  Österreich.  Geschichtsquellen. 
Xin.  1854.  p.  153-163.  —  Viri«i«rÄ.  an.  Ginzel 
1.  0.  p.  20  ff.  —  « unt.  d.  Tit. :  Zivot  sv.  Methoda. 
Legenda  Pannonsk4  ed.  Jos.  Perwolf  (Utslaw.  u. 
böhm.  in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  1873.  p.  39-52. 

3^  Die  zweite  pannonische,  jetzt  altser- 
bische Legende,  auch  Vita  s.  Constantini 
sive  Cyrilli  genannt  Sie  wird  dem  h.  Clemens, 
Schüler  des  h.  Cyrill  u.  Erzbischof  der  Bulgaren 
zugeschrieben. 

Ausg. :  ^  hrsgb.  von  Schafarik.  1851 ,  cUtser- 
biseh'Slovenisch.  —  *  hesser ,  mit  Benutzung  von 
17  Hss.  unier  d.  Tit.:  Die  Legende  vom  heil. 
Cyrillus  hrsgb.  von  Ernst  Dümmler  u.  Frz.  Mi- 
klosich  in  Denkschriften  der  k.  k.  Akad.  d.  Wiss. 
Philos.-hist  Cl.  XIX.  Wien  1870.  p.  214-229, 
slavonischer  Text;  latein.  üebersetx.  p.  230-246 
(*auch  einzeln  hieraus:  Wien  1870.  gr.4^  48pag. 
Ji  2.40).  Beste  Ausg.,  ein  krit.JJommentar  ist 
voraufgeschickt.  —  *unt.  d.  Tit. :  Zivot  sv.  Kon- 
stantina, fe^eneho  Cyrilla.  Legenda  Pannonskä 
ed.  Jos.  Perwolf  in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  1873. 
p.  1-38;  ef.  Einleit  p.  i-xi.  AÜslaunseh  {slote- 
nisch)  u.  böhmisch. 

[Ein  Auszug  beider  pannonischer  Legenden 
ap.  J.  Martinov,  Annus  eccles.  graeco  -  slavus  in 
AA.  SS.  Boll.  Oct  XL  p.  168-171;  ein  deutscher 
ap.  Wattenbach,  Beitr.  z.  Gesch.  der  christlichen 
Kirche  in  Mähren.  Wien  1849.  8^] 

4®  Pochvala  sv.^Cyrillovi  [Lobrede  zu  Ehren 
des  h.  Cyrill]  ^  ap.  Safaf ik  in  Pam&tky  dfevniho 
pisemnietvi  Jihoslavanüv  p.  28-30.  —  ^altslaw. 
u.  böhm.  in  Fontes  rerum  Bohem.  I.  p.  53-57.  — 
5*  Pochvalne  Slovo  sv.  Cyrilla^a  Methoda  alt- 
slaw.  u.  böhm.  *6.  p.  58-68.  —  6*  Zivot  sv.  Kon- 
stantina a  Methoda  [kurzer  Auszug  aus  ii9  3u.2\ 
tcol  von  einem  Schüler^  Methods]  altslaw.  u.  böhm. 
ibid.  p.  69.  70.  —  7»  Zivot  sv.^Cyrilla  böhm.  u. 
altslaw.  ibid.  p.  71-73.  —  8®  Zivot  sv.Methoda 
altslaw.  u.  böhm.  ibid.  p.  74.  75  [n°  7  u.  8  sind 
Auszüge  aus  grösseren  Vitae,  die  {im  15.  Jahr- 
hund.  f^)  inBulgarien  gemacht  sind].  —  9®  2  i  v  o  t 
SV.  Cyrüla  a  Methoda  (bulgarische  Legende) 
griech.  u.  böhm.  ed.  Ed.  Novotn^'  ibid.  p.  76-92. 

—  10**  Vita  alia:  , Tempore  Michaelis  imp.  fuit* 
[die  sogen,  mährische  Legende,  stammt  nach 
Dobrotcsky  aus  dem  14.  Jahrh.]  '  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mart.  IL  p.  22-24.  —  *  correcter  ap.  Do- 
browsky.  Mährische  Legende  von  Cjrill  u.  Me- 
thod. Prag  1826.  —  '  wiederh.  ap.  Ginzel,  Gesch. 
der  Slavenapostel  C.  u.  Meth.  Anhang  p.  12-18 

—  u.  ^latein.  u.  böhm.  unt.  d.  Tit.:  Legenda  o 
svv.  Cyrilla  a  Methodovi,  legenda  ss.  C-i  et  M-i, 
patronorum  Moraviae  (legenda  Moravska)  in 
Fontes  rer.  Bohem.  I.  1873.  p.  1(X)-107;  cf.  p.  x. 

—  11°  Vita  alia,  od.  Joh.  Geo.  Stredowsky  in 
Sacra  Moraviae  historia  sive  Vita  SS.  Cyrilli  et 
Methudii,  genere  civium  ßomanomm,  Welehra- 
densium  archiepisc. ,  Moraviae,  Bohemiae,  supe- 


1262 


VITAE  SS.  CYRILU  ET  METHODII  —  DE  SS.  CYRILLO 


rioris  Silesiae  ...  et  paene  Slavoniae  univer- 
sae  apostolorum.  Solisbaci  1710.  4°.  —  Conver- 
8io  Bohemorum  per  s.  Methodiuin  episcopum 
ex  Vita  s.  Ludmillae  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  24. 
25.  —  Lectiones  ecclesiasticae  de  ss.  C.  et 
M.  ex  ms.  breviario  ibid.  p.  24.  —  Of  f  icium  ss. 
Cirilli  et  Metudii  {auf  Welehrad  bezüglich)  hrsgb. 
von  B.  Dudik  in  Sitzungsber.  der  Wiener  Akad. 
der  Wiss.,  phiL-hist.  Cl.  Bd.  95.  p.  341-350. 

ErL'Sehr.:  Avril,  Adolpbo  d',  Saint  Cyiillo  ot  saint 
Methode.  Premiöre  latte  des  AUemands  contre  les 
Slayes.  Avec  un  essai  sar  les  destin^es  du  Glaf^ol 
et  un  memoire  sur  Talphabet,  la  languo  et  le  rite 
des  apotros  slaves  an  9.  si^le.  Paris  1886.  't2ino. 
272 pag.  6  fr. 

Bartolini,  Domen.,  Hemorie  stör. - critiche  archeo- 
logiche  dei  santi  Cirillo  e  Metodio  e  del  loro  aposto- 
lato  fra  le  genti  slave.  Roma  1881.  gr.  Bfi.  XXIX, 
256  paa. 

Bil^*,  Jon.  Er.,  D^jiny  srat^ch  apostolü  slovansk^ch 
CyrilUi  a  Hethoda.  v  Pmze  1862.  40.  140  pag. 


Geschichte  der  heil.  Slaven  -  Apostel  üyrill  u. 
Method.  Zur  1  (XX) jähr.  Jubelfeier  der  Christianisirung 
von  Mähren  u.  Böhmen.  Prag  1863.  40.  Mit  20  Holz- 
schnitten. JL^. 

Bouwetsch,  N.,  Cyrill  und  Methodius,  die  Lehrer 
der  Slaven.  Erlangen  1885.  SP. 

Bretholz,  Ueber  das  9.  Capitel  dor  pannonischen  Le- 
gende des  h.  Methodius  in  Mitthoilnngen  des  Instit. 
f.  Osterr.  Geschichtsforschung  XVI.  1895.  p. 342-349. 

Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
12-19  (Quae  gentes  a  ss.  Gonstantino  philosopho  sive 
Cyrillo  et  Methodio  eius  fratre  oonversae ;  ss.  C  - 1 
et  M-i  ros  gestae,  praecipue  ex  hist.  translationis 
s.  Clementis  papao  niart. ;  alia  de  actis  ss.  0-i  et  M-i; 
slavonice  versae  a  G-  0  scripturae ;  ab  uiroque  missae 
cantatae  papa  probante ;  chrooologia  apostolicaeprae- 
dicationis  ss.  C-i  et  M-i). 

[Denkwürdigkeiten,  Altslavische,  als  Vervoll- 
ständigung der  Lebensbeschreibung  der  siav.  Apostel 
Cyrillus  und  Methodius.  Kasan  1862.]  S^.  29  pag. 
Ruasiaeh  geaehrieben. 

Dobner,  Aufwerfung  einer  histor. -krit.  Frage:  ob 
das  heut  zu  Tage  sogenannte  cyrillische  Alphabet 
fOr  eine  wahro  Erfindung  dos  slavischen  Apostels 
Cyrill  zu  halten  sei  in  Abh.  d.  böhm.  Ges.  d.wissen- 
schaft«n.  L  2.  Prag.  1785.  p.  101. 

Dobrowskv,  J.,  Cyrill  u.  Method,  die  Slawen -Apo- 
stel in  Abhandl.  der  böhm.  Gesellsch.  d.  'Wissen- 
schaften. T.  Vin.  2.  Prag.  1823.  [{auch  einxdn  er- 
aehimen  Prag  1828.  8*'.)  —  ins  Russische  übors.  von 
M.  G.  Pogodin.  Anhang:  Das  Leben  der  slowenischen 
Lehrer  Kyrill  u.  Meth.,  nach  Prolocon  u.  Abschnitten 
über  Kynil  von  einem  Chronographen.  Moskau  1826. 
40.  Rbl.  1). 

:  Mährische  legende  von  Cyrill  u.  Method.  Nach 

Handschriften  hrsgb.  u.  mit  anderen  Legenden  ver- 
glichen und  erläutert.  Prag.  1826  in  Abhandl.  der 
böhm.  Gesellsch.  d.'Wissensch.  Neue  Folge.  Tom.  I. 
Pnuf  {auch  einzeln  Prag  1826.  8^). 

Dudfk ,  B.,  Neuentdeckto  Fresken  ans  dem  Leben  der 
heil.  Apostel  Cvrill  u.  Method  in  Rom.  Mit  3  Holz- 
schnitten u.  2  Taf.  Wien  1869.  gr.40.  10  pag.  Jk  1. 

:  Mährens  allgemeine  Geschichte.  Bd.  3. 

Dümmler,  Ernst,  Die  pannonische  Legende  vom  h. 
Methodius  in  Archiv  für  Kunde  österr.  Geschichts- 
quellen.  XIII.  p.  145-199. 

Dunder,  Jos.  Aiex.,  Buchlov  hrad,  s  vytknutlm  mfst, 
V  nichz  pamdtka  svatych  Cyrilla  a  Methodejo  se 
zachovala  v  markrabstvi  Moravsk6m  bUz  \  ehlerada. 
2.  vyd.  V  Praze  1862.  16mo.  62  pag. 

Fabeln ,  Moralische,  des  heil.  Apostels  Mährons  Cyrill 
....  und  der  Leben  sgeschichto  desselben  sowie  der 
seines  leibl.  Bruders  und  heil.  Mitapostols  Method 
....  verdeutscht  und  veröffentlicht  vonSim.Per/ich. 
2.  Aufl.  I^obschülz  1863.  S». 

F  i  1  a  ro  t ,  Bischof  v.  Riga ,  Kirill  i  Methodij ,  slavjans- 
kije  prosvt'titeli.  Moskva  1846.  (Aus  dem  Russischen. 
Mitau  u.  I^ipzig  1847.  8«.) 

Frank! ,  A.,  Slavonski  apostoli  Kiril  i  Metodije  i 
istina  provo  luvljn  napisao  Dr.  Nicod.  Milas.  u  Zadru 
1882.  i^.  63  pag. 

Ginzel,  J.  A.,  üosch.  der  Slavenapoj'tel  Cyrill  und 
Meüiod  ,  und  der  slavischen  Litunrio.  Loitmüritzl857. 
b«;  —  2.  [Titel -J  Ausg.  Wien  1861.  Bfi.  .Ä  5.20. 


Gromnicki.  P.  Th. ,  Dio  Heiligen  Cyrillus  n.  Metho- 
dius (281—354)  in  Abhandl.  der  Krakauer  Aknd.  d. 
Wiss.  Hist.-phil.  Cl.  X.  1878.  p. 281 -.854;  XI.  IKT'j. 

H&Jek,  Thom.,  Kurzgefasster  Abriss  des  Leben»  der 
h.  Siavenapostel  Cyrill  u.  Method.  01mützl863.  l2mo. 

604 

Halabala,  Method.,  Orthodoxie  der  hh.  Cyrill  und 
Methud  in  Jos.  Vykydal ,  Sbomik  Velehradsky.  Ve- 
lehrad  1880.  80.  p.  257-266. 

Hanns,  Ign.  Jan.,  Sv.  Kyril  nepsal kyrilsky  nez hla- 
holsky.  Z  pojednäni  kr.  cesk6  spolecnosti  nauk.  Praia 
1857.  gr.  40.  (26  S.)  Jk  1.50. 

:  Der  bulgarische  ,  Mönch  Chrabrn '  (IX.  X. 

Jahrb.).  Ein  Zeuge  der  Verbreitung  glagolischen 
Schriftwesens  unter  den  Slawen  bei  deren  Beki'hmn»; 
durch  die  heil.  Kyril  u.  Method  in  Archiv  für  Rst»?!- 
reich.  Geschichtsquellen.  XXIII.  1860.  p.  S-ia». 

Höfler,  Const.  v..  Bonifatius,  der  Apostel  dor  Doat- 
schen ,  und  dio  Siavenapostel  Knnstantinos  [Cyrillu«] 
u.  Methodios.  Eine  histor.  Parallele.  [Aua:  Alitthei- 
lungen  des  Vereins  f.  Gesch.  der  Deutschen  in  Bi'>ii- 
men.l  Prag  1887.  gr.  8«.  64  pag.  BOA 

Hrbacek,  F.,  A  quelle  epoque  saint  Methode  est-il 
devenu  archevdque?  in  Sbomik  historicy.  v  Prazd 
1885.  n«6. 

JagiÖ,  V.,  Die  neuesten  Forschungen  über  die  sla- 
vischen Apostel  Cvrill  und  Methodius  in  Archiv  tur 
slavische  Philologie.  IV.  Beriin  1879.  8».  p.  297-3 1«*.. 

Jozbera,  F.  J.,  Kvril  a  Method.  nepsali  nikdy  hla- 
holsky  nez  kyrilsky.  v  Praze  1858.  i9*.  72  fog. 

Knigoljubec,  Iv.,  von  den  Anfängen  der  Verehrun; 
der  hh.  Cvrill  u.  Methud  im  Occident  in  Jos.  Vykydal, 
Sbomik  Velehi-adsky.  Velehrad  1880.  8».p.  163-i*>'J. 

Kotzurek,  L.,  Methodius  a.  Welehrad.  Pn^.  l&ji). 
4P.  8  pag. 

Lavrovsk^',  P.  A.,  Kirill  i  Methodij,  kak  pravo- 
stavnje  propovSdniki  u  zapadnych  Slravjan.  Charkow 
1863.  80. 

Leger,  Louis,  Cyrille  et  M6thode.  £tade  historiquo 
sur  la  cnnversion  des  Slaves  au  christianisme.  Poitiers 
1868.  &.  XXXV.  230 pag. 

Martin ov,  J.,  Saint  M6tbode,  apotre  des  Slaves  ot 
les  lettrea  des  souverains  pontifes  conserv^es  an  Bri- 
tish Museum.  Paris  1880.  gr.  BP.  Sljtaa.  [Extr.  de  \a 
Revuo  des  questions  historiques.  XXViU.  Paris  l^^•;. 
p.  369-397.) 

:  La  lögende  italiqae  des  ss.  Cyrillo  et  Methode 

♦6«.  XXXVL  1884.  p.  110-166. 

A  propos  de  la  legende  dite  italiqae  ibid.  XLI. 


1887.  p.  220-232. 

Mi laJi,  Nicod.,  Gll  apostoli  Slavi  Cirillo  e  Metodio  e 
la  veritä  deir  ortodossia.  Prima  versione  dallo  Slavo- 
Serbo  per  cura  di  Savatia  Knezevich.  Tricste  ISB»). 
80.  XXXII.  458  vag. 

Philaret,  vid,  Fitaret. 

Pogodin,  M.,  Kyrillo-Methodiewski  sbornik.  {Samm- 
lung hiator.  Abhandl.  über  Kyriü  u.  Method,  nUt  aü- 
alatoiaehen  Texien.)  Moskva  1865.  gr.  8^.  555  pa/t. 

Raöki,  Vijek  i  djelovanje  sv.  Cyrilla  i  Methoda,  slov- 
jenskih  apostolov.  Zagrob  185t.  gr.  8^. 

Rattingor,  Dan.,  Der  h.  Cvrill  u.  der  h.  Blethod  »n 
Stimmen  aus  Maria- Laach.  XXII.  Freibuzgi.B.  lSb2. 
p.88-62;  157-169;  400-419. 

Richter,  Cyrill  u.  Method,  dor  Slaven  Apostel  und 
Mährens  Schutzheilige.  Olmutz  1S25.  6». 

Schäfer,  M.,  Geschichto  der  böhmischen  Landes- 
patrone u.  s.  w.  Prag  1796.  8°. 

Schaf  farik.  P.  J.,  Gesch.  dor  slavischen  Sprache  u. 
Literatur.  Ofen  1826.  p.  85-119. 

Schmidt,  Ch.  Sm.,  Histor.  Untersuchung  der  Frage: 
Ward  das  Christenthum  in  Böhmen  von  Methud  nach 
den  Grundsätzen  dor  grioch. Kirche  eingeführt?  Leip- 
zig 1787.  8«. 

Watten bach.  Die  slavische  Liturgie  in  Böhmen  in 
Abhandlungen  der  histor. -phüos.  Gesellschaft  in  Bres- 
lau, l.  noiV.  1868. 

:  Beiträge  zur  Geschichte  der  christlichen 

Kirche  in  Mähron  u.  Böhmen.  AVien  1849.  gr.  8«. 

AVer on  off  [Dio  hauptsächlichsten  Quellen  zur  Oe^ch. 
der  heil.  Cyrill  u.  Method].  Kiew  1877.  8».  IV.  131. 
XXII pag.  Ruaaiach  geaehrieben.  Vgl.  daxu  Jagir  in 
Archiv  f.  slavische  Philologie.  IV.  p.  99  IT. 

Würfel,  Adf.,  Das  Leben  n.  Wirken  der  h.  Siaven- 
apostel Cyrill  u.  Mtthod.  Hr^gb.  zur  lOOOjähr.  Jubel- 
feier. Prag  1863.  8»,  40  ^ 

De  SS.  Cyrillo,  Andrea,  Tebellio  etc.  martvribas 
Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  22.  JuL  V.  p.'235. 


DE  SS.  CYRILLO  —  DE  S.  DAMIANO 


1263 


De  SS.  Cyrillo,  Aquila,  Petro  ete.  martyribns 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  April.  111.  p.  571. 

De  SS.  Cyrillo,  Aquila,  Petro  eic,  martyribus 
Philadelphiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I. 
p.  29. 

De  SS.  Cyrillo,  Carello,  Primolo  eic,  martj'ri- 
biis  Caesareae  in  Cappadocia  Henschenii  sylioge 
bistorica  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Mai.  VIL  p.  17. 

De  SS.  Cyrillo,  Cendeo,  Dionio  ete.  martyribus 
in  Mysia  inferiore  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  11. 
p.  557. 

De  SS.  Cyrillo,  Eleutherio,  Mariano  etc.  mar- 
tvribus  Romanis  in  monasterio  s.  Lamberti  in 
Styria  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  U.  p.  619.  620. 

De  SS.  Cyrillo  episcopo,  Rogato,  Feiice  ete. 
martyribus  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart  I.  p. 
757.  758. 

De  s.  Cyrillo  episcopo  Trevirensi  (f  cca.  458) 
Henschenius  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  331. 

De  s.  Cyrillo  Hierosolymonim  episcopo  (t  389) 
comment  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart.  II. 


p.  625-633.  —  MvrifjLri  roO  iv  «y.  n.  •^.  Kv^fX-^ 

Xov  ('<g;|ft(77UJxdzroi;  ItQoaolv/jioiv  ibid.  p.  748. 

JSyi.-Sehr.:  Delacroix,  Gast.,  Saint Cyrille  deJ6rn- 
Balem ,  u  vie  et  ses  oenvres.  Thöse.  F^ris  1865.  6*^. 
232  pag.  4  fr. 
Gönnet,  Phil.,  Do  s.  C^-rilli  Hierosolymitani  archiep. 

catedieeibas.  Paris.  1876.  8^.  4  fr. 
Hader,  Joh.,  Der  b.  Cyrillas,  Bischof  von  Jemsalem 
in  seinem  Leben  and  seinen  Schriften.    Nach  den 
Quellen  dargestellt.  Einsiedeln  a.  Waldshat  1891.  8». 
204  pag.  Jk  4. 

De  s.  Qyrillo  martyre  Axiopoli  in  Mysia  infe- 
riore in  AA.  SS.  Boll.  26.  April.  Ul.  p.  415. 

De  s.  Cyrillo  patriaroha  Aloxandrino  (t  445)  in 
AA.  SS.  BolL  28.  Janr.  IL  p.  843-854. 

ErL'Sckr. :  K o n a  1 1  i  k ,  Jos.,  Cyrillas  von  Alexandrien. 
Eine  Biographie ,  nach  den  Quellen  gearbeitet.  Jlainz 
1881.  gr.  8».  rUI.  376  pag.  JL^. 
Larjrent,  Aug.,  St.  (?yrille  d'Alexandrie  et  le  Conctle 
d'Ephdse  in  Itovae  des  qaestions  historiques.  Xlt. 
Paris  1872.  p.  6-70. 

De  s.  Cyrillo  patriaroha  Antiocheno  (f  300)  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V.  p.  236. 

Acta  s.  Cyrini  martyiis  Romae  =  Acta  s.  Qui- 
rini. 


D. 


Acta  SS.  Dadae,  Oobdelaae,  Casdiae  et 
Gudeliae  martyrum  saec.  IV  in  Perside, 
auctore  anonyme. 

Ausg. :  graece  et  lat  in  A A.  SS.  Boll.  29.  Sept. 
VIIL  p.  129-135.  Cf.  Stiltingii  comraent  praevius 
ibid.  p.  127-129. 

Yita  s.  Dadercae  sea  Monjnnae  virgi- 
nis  in  Hibemia,  Scotia  vei  Anglia  (saec. 
V.  VI)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  U.  p.  290-296. 

Vita  s.  Dadonis  episcopi  Rothomag.,  vid.  Vita 
s.  Audoeni. 

De  s.  Dafhwa  vidua  Romana  martyre  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  166. 

Acta  s.  Daoaol  abbatis  Iniskinensis  :=  Vita  s. 
Degae  MacCayrill, 

Vita  Dagobertl  regis  =  Gesta  Dagoborti  regis 
Francorum;  vid.  supra  p.  513.  514. 

Acta  s.  Daffini  episcopi  Lugdunensis  =  Acta 
s.  Annemundi. 

Vita  s.  Dalmathii  Buthenae  urbis  (Rho- 
dex)  in  Gallia  episcopi  (f  580)  auctore 
anonymo.  2.  Xov. 

Ausg.:  'ap.Labbe,  Bibl.  nova mss.  II.  Appond. 

—  ^Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  111.  p.  419.  420. 
Erl.'Sehr.:  Histoire  litterairo  de  la  France.  III.  1735. 
p.  646. 

Acta  s.  Dalmati  archimandritae  et  Fausti 
eins  filii  ac  monachi  (f  440)  Constanti- 
nopoli. 

Ausg.:  *  ed.  Ans.  Bandurus,  Imperium  Orien- 
tale U.  p.  697,  graece  et  lat.  —  'lat.  repetita  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  218-224.  Cf.  Cuperi 
comment,  praevius  ibid.  p.  213-218. 


Martyrium  s.  Dalmatii  episcopi  marty- 
ris  (f  254  non.  Dec.)  ,ad  pontem,  qui 
supra  Vermenaglium  [Vermegnana]  est' 
per  Hieronymum  Vi  dam  Cremonensem, 
Albae  episcopura  heroico  carmine  conscri- 
ptum. 

Ausg. :  ed.  Surius ,  De  prob.  SS.  histor.  5.  Dec. 
VII.  1581.  p.  998-1001.  —  Vita  b.  D-i  inceito 
auctore,  ex  cod.  ms.  lUUionarium  temporis  Ja- 
cobi  Berardenci  Cuneeatis  ed.  L.  G.  Provana  in 
Monum.  bist,  patriae,  scr.  III.  p.  13-18,  lücken- 
haft. 

lyi.'Sehr.:  Meiranesio,  Q.  F.,  Vita  di  s.  Dalmazio 
tn  Atti  de'  Santi  eoe.,  che  nacc^nero  o  morinono  nel 
dominio  della  r.  Ca»a  di  Savoia,  in  continaazione 
deli'  Opera  del  Gallizia.  Torino  1792.  fol. 

Vita  fr.  Dalmatii  Moner  ordinis  Prae- 
dic.*(f  1341)  auctore  Nicoiao  Eyme- 
rico  ord.  Praed.  (flor.  1376). 

Ausg.:  in  Franc.  Diagi  Historia  provinciae 
Aragoniae.  Barcinone  1599.  fol.  p.  259-265. 

Erl.-Schr.:  Perier,  Comment.  historicas  de  b.  Dalmatia 
Monerio  Genindae  in  Catalonia  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Sept.  VI.  p.  7ÖO-76Ü. 

Vita  b.  Damiani  Finariensis  qui  et  Für- 
cherius  conf.  non  pont  ex  ord.  Praedic. 
Eegii  Lepidi  in  Italia  (f  1484). 

Atisg.:  ex  lectionibus  in  AA.  SS.  BoU.  26.0ct. 
XII.  p.  107. 108.  Cf.  V.  de  Buckii  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  102-107. 

De  s.  Damiano  episcopo  Ticinensi  in  Italia  (f 
cca.  710)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  91.  92. 

De  s.  Damiano  martyre  Bomano  Salmanticae 
in  Hispania  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  U.  p.  581. 

De  8.  Damiano  milite  et  martyre  in  Africa  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  581." 


1264 


DE  S.  DANACTE  —  VITA  S.  DAVIDIS  ARCHIEP.  MENEVENSI8 


De  8.  Danact»  inartyre  in  AA.SS.Boll.  16.  Janr. 
n.  p.  3. 

De  SS.  Danda,  Eunica,  Secundo  ete,  martyri- 
bus  in  Tbracia  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mari  I.  p.  644. 

De  8.  Daniele  martyre  Laude -Pompeia  in  Ita- 
lia  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  17. 

De  s.  Daniele  propheta  Babylone  Pinii  sylloge 
hi8torica  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p.  117-130. 

De  b.  Daniele  Yenetiis  apud  CamalduIeD8e8  (f 
1411)  in  AA.  SS.  BolL  31.  Mari  lU.  p.  918. 

Tita  s.  Danielis  anachoretae  et  marty- 
ris  Gerundae  in  Hispania. 

Qnadamteniu  fabulosa  et  saspecta. 
Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  AprU.  III.  p.  268. 

Inventio  s.  Danielis  levit,  mart  Patav., 
ex  agonibus  martyrum  excusis. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  160.  — 
De  eodem  s.  Daniele  ex  Bemard.  Scardeonio  ibid. 
p.  161. 

Acta  SS.  Danielis,  Samuelis,  AngeU, 
Domni,  Leonis  etc.  marlyrum  ex  ord.  s. 
Erancisci  Septae  in  Mauritania  Tingitana 
(t  1221). 

Atisg, :  ex  Breviario  Komano  antiquo  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Oct  IV.  p.  390-392.  Cf.  Byei  com- 
ment  praeTius  ibid.  p.  384-389. 

Tita  s.  Danielis  stylitae  authore  Si- 

meone  Metaphraste. 

Atisg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  11. 
Dec.  VI.  p.  845-865. 

De  s.  Dannio  presbytero  Bononiensi  (f  1184) 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  UI.  p.  180.  181. 

Tita  Dantis  Aligherii  (f  1321)  auctore 
Johanne  Marco  Jacobo  Philelpho 
(t  1480  in  Mantua). 

Ausg,:  primum  edit.  et  illustr.  a  D.  Moroni. 
Florent.  1828.  8^  —  Tita  Dantis,  Boeeaccii  et 
Fetrareliae  auctore  Sicone  s.  Xico  Polen- 
tano  (cognom.  Bieciy  1405  Ganxler  von  Padtta 
u.  Beachreiber  der  aufgefundenen  Qebeine  desLi- 
vius)  ed.  L.  Mehus,  Specimina  histor.  liter.*  Flo- 
rent. saec.  Xin  et  XIV.  Florent  1747, 8°.  —  Vite 
dl  Dante  o  del  Petrarca  auctore  Leonardo 
Bruni  ^  ed.  Jo.  Cinello.  Perugia  1671.  12mo.  _ 
*  ed.  Franc.  Redi.  Fiorenze  1672.  12mo.  —  8  ^, 
vate  da  un  ms.  s.  1.  et  a.  (Padova,  Comino  1727). 
8^  —  *  Firenze  185.3.  8^ 

Erl.-Sekr,:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latini- 

tatis.  Lib.  IV.  p.  36. 
F 1 0 1  o ,  H. ,  Dante  Alighieri,  sein  Leben  a.  seine  Werke. 

Stuttgart  1858.  H>.  Jk  2.70. 
Krebs,  H.,  Eine  Uandschritt  von  Lionardo  Bnini  Are- 

tinos  Vita  di  Danto  o  Petrarca  in  (rrübers  Zeitschrift 

f.  roman.  Philologie.  III.  Hallo  1879.  lieft  S. 
Partr,  Th.,  Ueber  die  Quellen   der  Ix)bensgeschichte 

Dantes.  Görlitz  1862.  Lex.-8".  III.  Ö7 pag.  Jk  l.ÖO. 
Vgl.  Dante. 

Vita  s.  Darercae  =  Vita  s.  Moduennae. 

De  s.  Daria  Constantinopoli  in  AA.  SS.  Boll. 
19.  Jul.  IV.  p.  586. 

De  SS.  Daria  et  Dertlilia  virginibus  in  Conna- 
cia,  Hiberniae  i)rovincia  (fsec.  VI  auct.  VTI)  Vict. 


de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct  XI.  p. 
892.  893. 

Vita  8.  Dariae,  vid.'Vit&  8S.Ghry8anti  et  Daiiae. 

Do  8.  Dariugdacha  sive  Dardulacha  yiigine 
Scota  Eildaiiae  in  Hibemia  (f  524)  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Febr.  I.  p.  176.  177. 

De  8.  Dasio  Axiopoli  in  Moesia  inferiori  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Oct  II.  p.  411. 

De  88.  Dasio,  Zo8imo,  Januario  ete.  martyri- 
bus  Puteolis  in  Campania  (saec.  IV)  Buckii  syl- 
loge in  AA.  SS.  BoU.  20.  Oct.  Vin.  p.  829.  830. 

De  88.  Dasio ,  Zotico  et  Caio  martyribus  Nico- 
mediae  in  Bithynia  a.  303  Buckii  sylloge  in  AA. 
SS.  BolL  21.  Oct.  IX.  p.  11-14. 

De  8.  Datho  episcopo  Bavennae  in  Italia  (f 
cca.  185)  Sollerii  commentarios  in  AA.  SS.  BolL 
3.  Jul.  I.  p.  635. 

Sri.- Sehr.:  Neumann,  E.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 
I.  Leipzig  1890.  p.  287. 

De  8.  Datiano  martyre  Carthagine  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VII.  p.  437. 

De  8.  DajUo  Mediolanensi  episcopo  (f  552)  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  967-970. 

Vgl.  Datios  archiep.  Med. 

De  SS.  Dativo,  Juliane,  Taelliano  ete.  martyri- 
bus Africanis  in  AA.  SS.  BolL  26.  Janr.  II.  p.  708. 

Yita  b.  Davanzati  confessoris  Barberini 
in  Etruria  (f  1295)  per  Dominicum  Pra- 
tensem. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  11.  p. 
527-529.  Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p. 
524-526. 

De  8.  Davide  solitario  Thessalonicae,  vid.  Vita 
8.  Davidis  Thessalonic. 

Acta  s.  Davidis  abbatis  ord.  Cluniac 
Snavingae  seu  Munketorpii  in  Westman- 
nia  Sueciae  provincia  (f  1082). 

Ausg. :  *  ex  J.  Vastovii  Vite  aquilonia  *  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  110;  cf.  p.  108.  — 
"e  Breviar.  Arosiensi  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svec.  IL 
sect  1.  1828.  p.  405-412. 

Erl.-Schr.:  Gronwall,  Andr.  (resp.  Dan.  Ramecn). 
De  s.  Davide  primo  apostolo  Wostmanniae.  Upsaliae 
1723.  80  min. 

Yita  s.  Davidis  archiepiscopi  Menevensis 

in  Wallia  (f  544)  auctore  Ricemarcho 
episcopo  S.  Davidis  (f  1096). 

Die  Grundlage  aller  übrigen  Lebensbeschroibongcn  D.'s. 

Handschr.:  vid.  ap.  Wright,  Biographia  Bri- 
tann, liter.  II.  p.  45.  —  Hardy,  Descriptive  cata- 
logue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  118.  n°  356-376. 

Ausg.:  ein  Theil  ap.  Wharton,  Anglia  sacra 
II.  p.  645-647.  —  Vita  alia  ex  ms.  TJltraiect.  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  41-46  cum  3  appen- 
dicibus  ibid.  p.  46.  47  ex  Colgano  (AA.  SS.  Ili- 
berniao  I.  p.  425-429),  Capgravio  et  historia 
Anglicana  Harpsfeldii.  —  Vita  alia  auctore  üi- 
raldo  Cambrensi  [/faw/fecAr..' London,  Brit 
Mus.  Cotton.  Viteilius  E.  VII,  verloreti]  *ap.  Whar- 
ton, Anglia  sacra  11.  p.  628-640.  —  -iciederh. 
in  Giraldi  C-s  opp.  ed.  Brewer.  III.  1863.  p.  377- 
404.  —  ^  Auszug  ap.  Leland,  Collectan.  IV.  p.l07. 


VITA  DAVIDIS  n  ARCHIEP.  MENEVENSIS  -  PASSIO  S.  DEMETRII  1265 


—  Vita  alia  tcallice  (ex  ms.  Cotton.  Titus  D. 
XXU)  et  Vita  alia  laiine  (ex  ms.  Cott.  Veepas. 
A.XIV,  Nero  E.I)  ed.  Will.  Jenkins  Rees  in  Lives 
of  the  Gambro- British  Saints  of  tbe  5.  and  im- 
mediate  sncceeding  centuries  from  ancient  welsh 
and  latin  mss.  in  the  Brit.  Museum.  Llandovery, 
Society  for  the  pnblicat.  of  ano.  welsh  mss.  1853. 
8°.  p.  117-144.  —  Buhez  santez  Nonn,  ou 
Vie  de  sainte  Nonne  et  de  son  fils  saint  Devy 
(David)  archevesque  de  Menevie  en  519,  mystere 
compose  en  lan^e  bretonne  anterieurement  au 
12.  siecle,  publie  d'apres  le  ms.  unique ....  par 
l'abbe  Sionnet  et  accompagne  d'une  traducüon 
litterale.  Paris  1837.  8^  /F.  212  pag.  Nur  300 
Ibcempl.  gedruckt, 

ErL'Sehr.:  Commentarins  praeviasm  AA.  SS.  BoU. 

1.  c.  p.  38-41. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis  ed.  Mansi 

VI.  p.  72. 
Jlontalembert,  Les  moinea  d'Oocident.  III.  Paris 

1868.  p.  48-64. 

Tita  Davidis  II  archiepiscopi  Meneven- 

sis  auctore  (ut  videtar)  canonico  Mene- 
vensi  coaetaneo  (aut  sec.  alios:  auctore 
ut  videtur  Giraldo  Cambrensi). 

Äusg,:  *  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  IJ.  p.  652. 
653.  —  'ex  ms.  Londin.  (Brit.  Mus.  Cotton.  Do- 
mitian.  I.  sec.  XIV  aut  XV)  in  Giraldi  Cambr. 
opp.  ed.  Brewer..  III.  1863.  p.  431-434. 

Tita  b.  Davidis  monachi  Himmenroden- 

Sis    (f  1179.    DeC.  11).    Geschrieben  um  1204. 

Ausg.:  ed.  N.  Heesius,  Manipulus  rerum  me- 
morabilium  claustri  Hemmen rodensis.  1641.  fol. 
p.  50-61. 

Sri.  -  Sehr. :  Wa  1 1  e  n  b  a  c  h ,  Deutschlands  Oeschichls- 
quellen.  5.  Aufl.  U.  1886.  p.381;  6.  Aufl.  II.  1891.  p. 
417.  486. 

Vita  s.  Davidis  Thesaalonicensis  solitarii 

(+527—535)  auctore  anonymo.  Graece. 

180  Jahre  nach  dem  Tode  des  Heiligen  verfasst ;  von 
geringem  geschichtlichen  'Werte. 

Ausg. :  ed.  Valent  Rose  (ex  cod.  ms.  bibl.  reg. 
Berolin.  sec.  Xll)  unt.  d.  Tit.:  Leben  des  h.  Da- 
vid von  Thessalonüe,  griechisch,  nach  der  ein- 
zigen bisher  aufgefund.  Hs.  Berlin ,  Asher  &  Oo. 
1887.  gr.  8'.  XVI.  22 pag.  Jk  1. 

ES-l.'Sdir.:  Papebrochii  sylloge  historica  de  s. Davide 
solitario  Thessalonicae  in  Macedonia  tn  AA.  SS.  BoU. 
26.  Jon.  V.  p.  176-178. 

Acta  8.  Davini  peregrini  Lucae  in  He- 
truria  (f  1051)  auctore  anonymo  supparis 
aevi. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  329-332. 
—  Epitaphium  ibid.  p.  332.  —  Appendix  de 
3.  4.  et  5.  translatione  ibid.  p.  332  -  336  {mit  Ab- 
bildungen). Cf.  Papebrochii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  327-329. 

Passio  SS.  Decentii  episcopi  et  Germani 
diaconi  martyrum  Pisauriensium  in  Italia 
(t  cca.  303). 

Ausg.:  *  ap.  Mittarelli,  Annal.  Camaldul.  III. 
p.  335  ad  a.  1145.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Oct.  XII.  p.  573.  574. 

Erl.- Sehr.:  Huck,  R.  de,  Comment;  praevius  ibid.  p. 
670-673. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Vita  s.  Declani  episcopi  Ardmoriae  in 
Hibernia  (saec.  YI). 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoU.,  24.  Jul.  V. 
p.  593-608.  Cf.  Boschii  comment.  praevius  ibid. 
p.  590-593  u.  Hardy,  Descr.  catalogue  of  mate- 
rials.  I.  1.  1862.  p.  186.  n'^520. 

Vita  8.  Decorosi  episcopi  Capuani  in 
Campania  (f  cca.  690). 

Ausg. :  ex  ant  ms.  breviario  edita  a  Michaele 
monacho  et  ropet.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Fobr.  IL 
p.  842. 

De  ss.  Deorono,  Arione,  Ammone  etc.  mari;y- 
ribus  Sebastenis  in  AA.  8S.  BoU.  22.  Mart  UI. 
p.  379. 

Vita  s.  Decumani  eremitae  et  martyris 
in  comitatii  Sommersetiensi  Angliae  au- 
ctore anonymo. 

Ausg.:  *  ex  Nova  legenda  Angliae  Capgravii, 
Londini  a.  1516.  p.  85  »  in  AA.  SS.  Boü.  27.  Aue. 
VI.  p.  24.  25. 

De  8.  Defendente  et  sociis  martyribus  in  AA. 
SS.  BoU.  2.  Janr.  I.  p.  80. 

Vita  s.  Degae  seu  Dagaei  Mac  Cayrill 
episcopi  (sec.  C.  de  Smedi:  abbatis  Iniski- 
nensis)  in  Hibernia  (f  586)  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ex  ms.  Salmantic.  *  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Aug.  III.  p.  658-662.  Cf.  Pinii  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  656-658;  —  »ap.  C.  de  Smedt,  AA. 
SS.  Hiberniae  p.  891-902. 

Vita  s.  Deicoli  [Diey]  abbatis  Lutrensis 
[Lure]  in  Burgundia  (saec.  VII)  auctore 
anonymo  (ca.  965). 

Handsekr.:  Brüssel  n®  7569.  ~  London, 
Brit.  Mus.  n»  21917.  saec.  X.  —  Montpellier 
n«  1.  saec.  XII.  fol.  max.  Vol.  IV.  f.  133.  —  Paris, 
Nat.-Bibl.  n«  16734. 

Ausg.:  » in  AA.  SS.  BoU.  18.  Janr.  IL  p.  199- 
210.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  102-116.  —  ^wiederk.  ap.  Colgan,  AA.  SS. 
Hiberniae  L  p.  115-127.  —  *  der  grössere  Theil 
unt.  d.  Tit. :  F  r  a  g  m  e  n  t  a  de  regibus  Francorum 
etc.  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  III.  p.  422- 
427.  —-  *  zwei  Prologe  u.  das  Ganze  ohne  Cap. 
1-10  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  675-682.  —  «Auszüge  »ap.  Bouquet,  Rec.  ID. 
p.  497;  VIL  p.  333.  334;  IX.  p.  121.  —  »>  ap. 
Grandidier,  Histoire  d'AIsace  IL  p.  Lvsq. 

Erl.-Schr.:  Hardy,  Descript.  catalogue  of  materials  I. 
1.  p.  221. 

Histoire  littöraire  de  la  France  VI.  p.  411. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.  1885.  p.  HO.  not.  2;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.ll6.  not.  2. 

De  SS.  Deme  et  Protione  martyribus  apud  Grao- 
cos  in  AA.  SS.  BoU.  12.  April.  IL  p.  79. 

De  s.  Demetria  virgine  martyre  Romae  (t  362) 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  74. 

Passio  8.  Demetrii  martyris  Thessalo- 
nicae  in  Macedonia  a.  cca.  306,  ab  auctore 
anonymo  scripta  atqueab  Anastasio  Bi- 

80 


1266 


DE  SS.  DEMETRIO  —  DE  S.  DEPPA 


bliothecario  e  lingua  Graeca  in  Lati- 
nam  conversa. 

Ausg.:  .*ap.  Mabillon,  Vet.  analecta  I.  p.  65 
(ed.  nov.  p.  172).  —  '  wtederh.  in  AA.  SS.  BolL 
8.  Oct.  ly.  p.  87-89  —  u.  «ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXIX.  p.  715-726.  —  Passio  altera 
auctore  anonyme,  graece  et  lat.  interprete  Com. 
Byeo  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  90-95.  —  Passio 
tertia  auctore  Simeone  Metaphraste,  graece 
et  lat.  ibid,  p.  96-104.  —  Miracula,  libri  3, 
auct.  anon.  gr.  et  lat.  ibid.  p.  104-197.  —  Ana- 
lecta ibid.  p.  198-209.  Cf.  Byei  oomment.  prae- 

yius  ibid.  p.  50-87. 

Erl.'Schr.:  Coleti,  Jac,  Memorie  della  vita  miracoli 
0  culto  di  s.  Demetrio  proconsole  mart.  e  oontito- 
lare  doUa  chiesa  di  Bartolommeo.  Yenezia  1827.  ^. 
39pag. 

De  SS.  Demetrio,  Attico,  Taddaeo  martyribus 
in  Asia  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mai.  IL  p.  626. 

De  SS.  Demetrio,  Danacte,  Donato  etc.  mar- 
tyribus Constantinopoli  honoratis  in  AA.  SS.  Bell. 
6.  Mai.  IL  p.  103. 

De  ss.  Demetrio  diacono,  Hilario,  Concessoe/c. 
martyribus  in  AA.  SS.  BoU.  9.  April.  L  p.  820. 

De  8.  Demetrio  episc.  Alexandriae  in  Aegypto 
(t  221)  Hubeni  sylloge  bist.  -  critica  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Oct.  IV.  p.  855-864. 

De  s.  Demetrio  episcopo  piimo  Vapincensi  in 
Qallia,  martyre  (f  forte  init.  saec.  II)  V.  de  Bück 
commentar.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XL  p.  795 
-799. 

De  8.  Demetrio  martyre  in  Africa  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Aug.  m.  p.  149. 

De  s.  Demetrio  Scevopbylace  in  AA.  SS.  BolL 
25.  Janr.  IL  p.  630. 

De  ss.  Democrito,  Secundo,  Dionysio  etc.  mar- 
tyribus in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VET. 
p.  178. 

De  8.  Dentlino  puero  confessore  Resae  in  Clivia 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  IE.  p.  689-691. 

De  s.Deo-Caro  abbate  Herriedne  in  Germania 
(saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  IL  p.  39.  40. 

Tita  s.  Deodati  (Di^)  abbatis  Blesensis 
in  GalKa  (saec.  VI). 

Ausg. :  ex  ms.  Rotomag.  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
April,  in.  p.  273.  274.  —  Alia  vita  ex  cod. 
Christinae  reginae  Suec.  *  ibid.  p.  274  -  276.  — 
•Auszug  ap.  Bou^uet,  Rec.  III.  p.  381.  382. 

Erl.-Schr.:  Elogium  historicam  s.  Doodati  ap.  Labbe, 

Bibl.  nova  11.  p.  366.     * 
Histoire  littöraire  do  la  France.  V.  1740.  p.  (368. 
de  Martonne,  Xou volles  rechorches  sur  la  vie  de 

8.  Diö  abbö  de  Blois  in  Re^ue  dos  sciences  ecclösiast. 

Vm.  1863.  p.  a32. 
Pf  ist  er,  Ch.j  Les  legendes  de  8.  Di6  et  de  s.  Hil- 

dulphe   in  Annales  de  l'Est.    llovne  trimoKtr.  lU. 

Nancy  1889.  p.  377-408;  536-588. 

Acta  s.  Deodati  confessoris  in  Sorana 
dioecesi  in  Latio  inventionis  et  transla- 
tionis. 

Ausg.:  ex  authent.  instrumento  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Sept.  VII.  p.  483-485. 

Tita  s.  Deodati  episcopi  Nivernensis, 

dein  abbatis  Vallis  Gallilaeae  in  Yosago 


l 


ff  679),  primura  a  Deodatensi  monacho 
scripta,  dein  a  Medianensi  abbate  inter- 
polata. 

Ausg.:  ^  ap.  Franp.  Eignet,  Memoires  liistor. 
et  chronologiques  pour  la  vie  de  s.  Die,  eveqae 
de  Nevei-s.  Nancy  1679  {ibid.  1701).  —  *unederh, 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  IIL  p.  872-883  (Ap- 
pendix ex  chronico  Senoniensi  Richerii  ibid. 
p.883. 884. —  Praef  atio  dax^u  [Henschen  kannte 
ihren  Text  nicht]  ed.  J.  B.  E.  L'Höte  in  Analect 
BoUand.  VL  1887.  p.  156-160;  cf.  p.  151-156). 
—  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  ÜL 2. 

.  472-477.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 

at.  CU.  p.  611-634.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet, 
Recueil  III.  p.  585.  586.  —  Vita  alia  per  mon- 
achum  Vallis  Gallilaeae  conscripta,  mutato  stilo 
ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis  19.  Jun.  Vll. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  539-546. 

Erl.-Sehr.:  Ferry,  £d.,  La  popalation  de  ]a  Hantp- 

Menrthe  aa  7.  siöcle  in  Bulletin  de  la  Sod^t^hilo- 

mathiqaeVosgienne.  Ann6e  XVI.  1890/91.  p.232-3'J.S. 
OlÖckler,  L.  G.,  Saint  D6odat,  6vdqae  de  NoT-or>, 

apoi<tle  des  Voi4:es  in  Revue  cathouqne  d'Alsac^. 

VII.  p.  1-13;  65-74;  130-142. 
Henscnen,  Common tar.  praevios  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  869-872  (inederh.  ap.  Mi^ne  I.  c.  p.  605-611  <. 
L'Hote,  E.,  Les  reliqaes  de  s.  Di^  öveqrie  do  Nov-er> 

tn  Analecta  Boliand.  XI.  1892.  p.75-8S;  docnment« 

relat.  aax  reliques  p.  88-99. 
Pf  ist  er,  Gh.,  Les  löj^ndes  de  s.Di6  et  de  s.  Hildnlphe 

in  Annales  de  l'Esi.  III.  1889. 

Yita  s.  Deodati  episcopi  Noiani  in  Cain- 
pania  (f  473). 

Ausg.:  *ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti. 
vm.  p.  42.  43.  —  »  uiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Jun.  V.  p.  260.  261. 

Tita  Deoderici  I  episcopi  Mettensis  (f 

984)  ex  stirpe  WiduMndea,  scripta  a  Sige- 
berto  Gerablacensi. 

Bietet  manche  wichtige  Notizen.  Zwischen  1050—10*» 
geschrieben. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  TV.  p.  462. 

Ausg. :  *  fälschlich  aiÄctore  Sigebertolevita 
S.  Vincentii  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bninsv.  I.  p. 
293-313.  —  '«Jte</crÄ.  afe  Ext r actus  genea- 
log.  ap.  J.  M.  Kromer,  Origines  Nassoicae  d.  i. 
Entwurf  einer  genealog.  Gesch.  des  . . .  Nassaui- 
schen Hauses.  II.  Wiesbaden  1779.  4®.  p.  337- 

351.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  461-483; 
Verbesserung  von  Heerwagen  in  ForechungeQ  z. 
d.  Gesch.  VIII.  p.  382.  —  *  wiederh,  ap.  Migoe, 
Patrolog.  lat  CLX.  p.  691-726.  —  Sigeberti 
rhythmi  in  honorem  D-i  ^  ap.  Meurisse,  Hi- 
stoire des  eveques  de  l'egliso  de  Motz.  Metz  1634. 
fol.  p.  329.  330.  —  *  wiederh.  ap.  Kremer  l.  c.  p. 

352.  353;  —  ^ap.  Pertz  1.  c.  p.  483;  —  «.  *a|). 
Migne  1.  c.  CXXXVII.  p.  361-364.  —  Epita- 
phium  ap.  Migne  1.  c.  p.  362. 

Erl.-Schr.:  Köpke,  Riid.,  Kaiser  Otto  d.  Gr.  VoUendot 

von  E.  Dilinmler.  Leipzig  1876.  rT.&>.  p. 466. 483. 4'.M . 

AVa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnollen .  5.  Aafl. 

I.  188Ö.  p.347.  II.  p.  143;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  373.  II. 

p.  158. 

Vgl.  Epitaphiom  Evrardi. 

De  s.  Deogratias  cpisc.  Garthaginiensi  in  Africa 
(t  cca.  456)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart  IIL  p.  3S4. 

Do  s.  Deppa  virgiue  et  inartyre  vgl.  Analert. 
Boliand.  VII.  1888.  p.  83-85. 


DE  SS.  DESA  —  ELOGIÜM  S.  DEUSDEDIT 


1267 


De  SS.  Desa  episcopo,  Mariabo  presbytero, 
Abdieso  ete.  martyribus  (t  post  355)  f'n  AA.  SS. 
Boll.  9.  April.  I.  p.  821. 

Vita  s.  Desiderat!  (D4s%r4)  episcopi  Bi- 

turicensis  in  Oallia  (f  550)  aiictore  ab- 
bate  Boviensi,  ab  auctore  Patriarchii  Bi- 
turicensis  exomata. 

Hit  Ansnahme  der  Ei^nnamen  eine  buchslftblicheCopie 
der  Vita  altera  s.  Andoeni. 

Ausg. :  ^  ed.  Henschen  in  A A.  SS.  Boll.  8.  Mai. 

II.  p.  303-305;  ef.  VII.  p.  652.  —  «Auszug  ap. 

Bouquet,  Reo.  III.  p.  444.  445. 

Erl.-Sckr.:  Elogium  historicnm  ap.  Labbe,  Bibl.  nova 
mss.  n.  p.  366. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIV.  1869.  p.  627. 
Le  Co  inte,  Annale«  eccles.  franc.  ad  a.  549  n<>70. 

De  s.  DMiderato  episcopo  Arvernensi  in  Gal- 
lia  (+  cca.  600)  in  AA.  SS.  Boll.  II.  Febr.  II. 
p.  552. 

De  s.  Desiderato  episcopo  Biscontlnensi  (saec. 
\l)  in  Sequanis  f'n  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul.  VI.  p. 
432.  433. 

Tita  s.  Desiderii  abbatis  et  confessoris 

(t  cca.  700)  in  dioecesi  Bitiiricensi. 

Ausg, :  ^  ap.  lAbbe.  Bibl.  nova  mss.  II.  p.  367- 

369.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct.  VIIL 

p.  512-515.  Cf.  Bossuei  commentar.  praevius  ibid. 

p.  511. 

ErL-Sdtr.:  Histoire  litteraire  de  la  France.  IV.  1738. 
p.  191. 

Tita  s.  Desiderii  episcopi  Autissiodo- 

rensis  (f  cca.  621). 

Ausg.:  ex  bibl.  Icaunensi  collata  cum  edit 
Labbei  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct.  XII.  p.  361-369. 
—  Appendix:  b.  Hainmarus  t^tflf.  p.  369-371; 
b.  Qulntilianns  ep.  Autiss.  ibid.  p.  371.  372;  — 
Tita  b.  Maurini  ep.  Autiss.  ibid.  p.  372.  373; 
b.  Aaron  ep.  Autiss.  ibid.  p.  373.  374.  —  Vita  b. 
Brettonis  ep.  Autiss.  ibid.  p.  374-377;  b.  Guido 
ibid.  p.  377-379. 

ErL- Sehr.:  Back,  R.  de,  Commont.  praevius  ibid.  p. 
351-361. 

Alta  s.  Desiderii  episcopi  Cadurcensis 

(Calioi's,  f  655)  ab  auctore  coaetaneo. 

Handschr.:  Kopenhagen,  k.  Bibl.  Tottsche 
Samml.  sec.  XIII.  n°  136.  fol.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.   Notre  Dame  sec.  IX.  n°  97. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  699- 
716;  einige  Lücken  ausgefüllt  im  Appoud.  xu 
diesem  Bde.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVII. 
p.  219-246.  —  ^Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III. 

p.  527-532. 

Erl.-Sckr.:  Forschungen  znr  deutlichen  Geschichte. 
XXII.  p.  466. 
Histoire  litt^mire  de  la  France.  JII.  1735.  p.580.fX)8; 

XI.  p.x. 
Mabillon,  Joh.,  Diss.  do  anno  ot  die  ordinationis 
itemaue  obitus  Desiderii  ep.  Cadurcensis ,  ox  quibus 
Dag"obertina  cpooha  donoo  comprohatur  'm  eius  Ana- 
loct.  vet.  III.  p.ö28.  —  ^unederhoU  ap.  Bouquet,  Bec. 
m.  p.  713.  714. 

Vgl.  Desiderius  Cadurcensis. 

Acta  SS.  Desiderii  episcopi  et  Regnifridi 

archidiaconi  mart>'r.  saec.  VII.  VIII  in 
Alsatia,  auctore  anonyme. 


Ausg. :  *  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Sept.  V. 

ü.  789-792.  —  •  ap.  Ti'ouillat,  Monuments  de 

l'histoire  de  Bale.  I.  1852.  p.  56. 

ErL -Sehr.:  Friedrich,  Deatschlands  Kirchengesch. 
U.  1869.  p.  049. 

Acta  s.  Desiderii  episcopi  Lingonensis 

martyris  (saec.  II)  auctore  Warnahario 

presbytero  ecclesiae  Lingonensis  (saec.  VII). 

Ausg. :  *  ex  6  mss.  in  A A.  SS.  Boll.  23.  Mai.  V. 
p.  244-246.  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXX. 
p.  195-200.  Die  Praefatio  dazu  auch  ap.  Ger. 
Dubois,  Histor.  ecclesiae  Parisiensis.  II.  1710.  fol. 
p.  6.  n**  2.  —  Historia  translationis  *  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  246.  —  '  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  I.  p.  641. 

ErL- Sehr,:  Henschen,  Commont.  praevias  m  AA. 

SS.  Boll.  1.0.  p.  242-244. 
Histoire  litteraire  de  la  France.  III.  1735.  p.  624. 
V  ie  et  passion  de  Mgr.  sainct  Didier  martyr  et  övesque 

de  Len^ros,  jou^e  en  ladicte  cit6  l'an  1482.   com- 

postV  par  . . .  maistreGuillaame  Fla  mang,  chanoine 

do  Lengres,  pabl.  ponr  la  prem.  fois  d'apr^s  le  ms. 

anique  de  la  bibl.  de  (l'haumont  par  J.  B.  Camandet. 

Paris  1855.  8°.  XL.  458  pag. 
Vita  di  8.  Desiderio,  vescovo  di  Langres  e  martire. 

Asti  1887.  24mo.  32  pag. 

Passio  s.  Desiderii  episcopi  Viennensis 

(t  608)   primigenia   scriptore   anonymo 
coaevo. 

Ausg. :  *  ex  codd.  mss.  Paris,  lat  5306  et  5365 
in  Analect.  Bolland.  IX.  1889.  p.  252-262;  ef. 
introduct.  p.  250-252.  —  '  ap.  Florez,  Espafia 
sagrada  VIII.  p.  328;  cf.  p.  250.  —  Compen- 
dium  huius  passionis  ed.  Bon.  Mombritius,  San- 
ctuar.  I.  fol.  220.  221.  —  Vita  altera  seu  Mar- 
tyrium auctore  Adone  Viennensi  episc.  {ge- 
schrieben um  870)  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI. 
p.  441  (*ed.  2^*.  II.  3.  p.  4-8).  —  «  ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  historiis.  23.  Mai.  —  *ex  Ganisio 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXIII.  p.  435-442.  — 
Vita  tertia  auctore  anonyme  ex  ms.  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Mai.  V.  p.  252-254.  —  Vita  qnarta 
Sisebuto  regi  Visigothorum  in  Hispania  (a.  612 
—  621)  adscripta  *  ap.  Florez,  Espatta  sagrada 
VII.  p.  337-346.  —  *  tciederh.  ap.  Migne  1.  c. 
LXXX.  p.  377-384.  —  ■  Auszug  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  III.  p.  484.  485.  —  Einen  Theil  der  Vita 
altera  bildet  Translatio  s.  Desiderii  ep.  Vienn. 
auctore  Adone  ep.  Vienn.  *in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Mai.  V.  p.  254.  255.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec. 

UI.  p.  490. 

ErL  -  Sehr. :  Henschen,  Comment.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  251. 
Histoiro  litteraire  de  la  France.  III.  1735.  p.  508. 
K o  th ,  Goschichte  dos  Bonefiziaiwosens  p.  29ö.  not.  63. 

De  s.  Designate  Traiectensi  episcopo  in  Belgio 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  814. 815. 

De  s.  Deusdedit  abbate  Casinensi  (f  834)  Buei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV.  p.  1042-1044. 

De  s.  Deusdedit  conf essore  Romae  saec.  VI  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  IL  p.  542. 

Elogiiim  s.  Deusdedit  V^I  Cantuaiiensis 
in  Anglia  archiepiscopi  (f  664). 

Ausg.:  *  ap.  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae. 
fol.  86.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV. 
p.  49.  50;  cf.  p.  48. 

80* 


1268 


ACTA  S.  DEVOTAE  —  VITA  S.  DIONYSII  AREOPAGITAE 


ErL-Sekr.:  Hardy,  Descr.  catalogaeof  materials.  1. 1. 
1862.  p.  261. 
Hook,  T.,  Lives  of  the  archbiahops  of  Canterbnry.  I. 
London  1862.  8°. 

Acta  8.  Devotae  virgiDis  martyris  in  Corsica 

sub  Diodetiano  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p. 

770.  771. 

Erl.-Sehr.:  Vita  di  s.  Devota,  vergine  emartire.  Aati 
1890.  24mo.  32pag. 

Tita  b.  Dianae  ord.  s.  Dominici  Bo- 

noniae  (f  1236)  a  Thoma  Malvenda  ex 

variis  collecta. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  II.  p.  364-368 
(mit  Portrait). 

De  8.  DIateria  virgine  M ediolani  (saec.  iucerto) 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct.  I.  p.  329. 

De  8.  Dicentlo  seu  Dizantio  episcopo  Santo- 
nensi  Ardusii  in  Airernia  (saec.  YIII)  Papebro- 
chii  comment.  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Jun. 
V.p.  91-94. 

De  8.  Diotino  epi8copo  Asturicae  in  Hispania 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  569. 

De  88.  DMara,  Bisoe  et  Nor  matre  et  filiis 
apud  HabessiDOS  honoratis  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Jun.  IV.  p.  474. 

Pasaio  ss.  Didymi  et  Theodorae  mar- 
tyrum  Alexandriae  in  Aegypto  (f  308). 

Ausg. :  ex  graeco  lat.  vei-sa  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  April.  III.  p.  573-575.  Cf.  p.  1004.  —  Mag- 
TVQiov  Tijg  ay(ag  Sso&toQag  xal  dMfjLOv  ex  cod. 
Vat.  28.  April.  111.  append.  p.  Lxin-Lxy. 

De  88.  DIdymo  presbytero,  Qninto,  Paucratio 
et  Succe830  martyribus  Alexandriae  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  April.  I.  p.  398. 

De  Digna-Merita  cum  filiis  duobus  mart  Brixiae 
in  Italia  Henschenii  Synopsis  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  JuD.  m.  p.  284. 

De  8.  DIgna  virg.  Tuderti  in  Italia  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Aug.  II.  p.  633. 

Passio  SS.  Dignae  et  Meritae  virg.  mar- 
tyrum  Romae  sub  Valeriano,  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept.  VI. 
p.  307.  308.  Cf.  Suyskenii  comment  praevius  ib. 
p.  302-307. 

De  8.  Dimidriano  episcopo  Veroncnsi  in  Italia 
(saec.  UI)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.'  HI.  p.  454. 

Vita  8.  Dimphnae  '^  Vita  s.  Dymuae. 

De  88.  Dinoco,  Zotico,  Attalo  etc.  martyribus 
Novidunensibus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  377. 

De  8.  Dio  archimandrita  thaum.  Constantino- 
poli  (t  cca.  430)  Pinii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  631-634. 

De  ss.  Diodoro,  Diomede  et  Didymo  martyri- 
bus Laodicaeae  in  Syria  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Sept. 
UI.  p.  776. 

De  88.  DIodoro  et  Rodopiano  diacono  marty- 
ribus Aphrodisiae  in  Carla  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Mai. 
I.  p.  382. 

De  s.  Diodoro  martyre  Emcseno  in  Phoenicia 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Jun.  II.  p.  679. 


De  88.  Diolbio,  Matrona,  Tecla  etc.  martyribus 
in  Asia  in  AA.  SS.  BolL  12.  Sept  IV.  p.  12. 

De  SS.  Diogene  et  Stephano  et  forte  Albino  mar- 
tyribus Bomae  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Aug.  I.  p.  218. 

De  8.  Diomede  martyre  LeucopoU  in  Caria 
(f  ine.  temp.)  H.  Matagnei  syUoge  in  AA.  SS. 
BoU.  28.  Oct.  XU.  p.  575.  576. 

De  SS.  Diomede,  Amantio,  Muciano  etc.  mar- 
tyribus Nicaeae  in  Bithynia  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Jun.  n.  p.  170. 

De  88.  Diomede,  Eulampio,  MeHtone  ete.  mar- 
tyribus apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jan. 
V.  p.  674. 

De  88.  Diomede,  Juliane,  Philippe  ete.  mar- 
tyribus in  AA.  SS.  BoU.  2.  Sept.  I.  p.  358. 

Martyrium  s.  Diomedis  medici  et  mart 
Nicaeae  in  Bithynia  sub  Diodetiano  au- 
ctore  Laurentio   monacho  Butiensi 

in  Calabria. 

Ausg.:  graece  et  lai  interpr.  Pinio  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Aug.  m.  p.  268-270. 

De  SS.  Diona,  Alexandre,  Petro  etc.  martyri- 
bus Afris  in  AA.  SS.  BoU.  14.  MarL  II.  p.  346. 

De  8.  DIone  martyre  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
BoU.  8.  Mart  I.  p.  758. 

Acta  SS.  Dionysii,  Aemiliani,  Sebastiani 
in  Armenia  minore. 

Ausg.:  italice  scripta  a  Lud.  JacobUlo^  s^^d 
iatine  versa  in  AA.SS.BoU.  8.  Febr.  IL  p.  158-160. 

Tita  s.  Dionysii  Areopagitae  episcopi 
Parisiensis  auctore  Hilduino  abbate  S. 
Dionysü  Paris,  (f  844)  seu  über  de  s. 
Dionysio. 

Auf  Bitten  Ludwigs  d.Fr.  835  geschrieben.  —  Hieraus 
schöpfte  Regino. 

Handschr.:  München,  Staatsbibl.  n®  460S 
(Benedictb.  408).  mbr.  sec.  IX.  —  St  Omer, 
Stadtbibl.  n<>342»»**.  mbr.  sec.  IX.  —  St  Peters- 
burg, kais.  Bibl.  Q.  I.  37.  sec.  X.  fol.  1*. 

AUßSg. :  ^  in  Math.  Galeni  Areopagitica.  Colo- 
niae  1653.  8^  —  ^  nur  den  1.  Theil  ed.  Sarins, 
De  prob.  SS.  historiis  9.  Oct.  V.  p.  658  (ed.  2».  p. 
740).  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CVI. 
p.  23-50;  cf.  prolegom.  (1**  i^istola  Ludovici  Pii 
ad  Hilduinum  de  coUigendis  Actis  sancti  illius 
[vollständig  ^ap.Bouquet,  Rec.VI.p.716  ex  Surio 
9.  Oct  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CIV.  p.  132t)- 
13281.  —  2®  Rescriptum  Hilduini  ad  Ludowicum. 
—  3*  Epistola  Hilduini  ad  cunctos  fideles)  p.  13- 
23.  —  *  Bruchstück  (fingirter  Brief  des  Papstes 
Stephanus  an  Hilduin  etc.)  unt.  d.  Tit. :  Ex  H-i 
abb.  libro  de  s.  D-o  mit  der  Uebersckrift:  ,In- 
cipit  revelatio  quae  ostensa  est  8.  papae  Ste- 
phane a.  754,  et  memoria  de  consecratione  altaris 
SS.  Petri  et  Pauli,  quod  est  situm  ante  sepuJ- 
chrum  ss.  Dyonisii  sociorumque  eins'  ed.  G.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  2.  3. 

Erl.'Schr.:  Ebort,  Adf.,  AUgom.  Geschichte  der  Lite< 
ratur  des  Mittelalters.  II.  1880.  p.  348-860. 
Foss,  U.,  Ueber  den  Abt  Bilduin  von  St.  Deais  iu.d 
Dionysius  Areopagita.  Progr.  Berlin  1886.  4fi.  21  jug^ 
JLl. 
Histoire  litt6raire  de  la  France  IV.  p.  607  sq. 


VITA  S.  DIONYSn  AEEOPAGITAE 


1269 


Acta  s.  Dionysii  Areopagitae  epi- 

scopi  martyris  verosimiliter  sub  Adriano 
imp.  Athenis  in  Graecia  fabulosa  auctore 

anonvmo. 

•/ 

Äitsg, :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV. 
p.  702-797. 

ErL^Sekr.:  Byens,  Comment.  pnevins  ibid.  p.  696- 
792.  —  einsdem  appendix  de  sancti  reliquiia  ibid. 
p.  797-802.  —  Appena.  II  de  scriptis  s.Dion.  ihid.  p. 
802-866. 

Historia   passionis    s.  Dionysii 

Areop.  mart  auctore  Hrotsuitha  mon- 
acha  Gandershemensi.   Metrice. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVII. 
p.  1115-1122. 

Vita  s.  Dionyaii  Areopagitae  do- 

ctoris  ierarchici. 

Ausg.:  Norimbeigae  per  C.  Hochfelder  8.  a. 
4«.  Hain,  Repert.  n»  6237. 

Acta  sive  Passio  ss.  Dionysii  epi- 

scopi,  Ruetici  presbyteri  et  Eleutherii 
diaconi  martyrum  cca.  a.  286  Parisiis  in 
Francia,  auctore  anonymo. 

Von  einigen  z.  B.  Valesiiis  wird  Fortunatos  Ve- 
nantius  für  den  Verf.  gehalten,  Jedoch  mit  Unrecht. 

Handschr. :  München,  Hof  bibl.  lat  n°  4585 
(olim  Benedictb.  85).  sec.  IX.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.,  lat  n*»  5301.  sec.  X;  —  n«  5308.  sec.  XIII. 
—  Petersburg,  k.Bibl.F.  Otd.I.n«12.  sec. IX. 

Ausg.:  ^ap.  F.  Bosqaet,  Gallicanae  ecclesiae 
historia.  II.  1636.  p.  68.  —  *ap.  Felibien,  Histoire 
de  l'abbaye  roy.  de  St.  Denys  en  France.  Paris 
1706.  fol.  p.  163.  —  »  ex  edit  a  Felibiano  ad 
abbatiae  San-Dionysianae  bistoriae  caicem  adtecta 
in  AA.  SS.  Bell.  9.  Oct.  IV.  p.  925-930.  —  *  Bos- 
queis  Ausg.  wiederh,  in  Fortanati  oper.  ed.  Luchi. 
II.  Romae  1786.  4^  p.  175-180.  —  ^tciederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  LXXXVIU.  p.  577-584.  — 
^  ed.  Br.  Krusch  in  Mon.  Oerm.  bist  Auct  anti- 
quiss.  IV.  2.  1885.  p.  101-105;  cf.  prooem.  p. 
XXXI.  —  Appendix  de  s.  Dionysii  eiusqne  so- 
cioram  R  et  El.  cid  tu,  reiiquiarum  translationi- 
bus  miraculisque  secnlo  VU  posterioribus  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  930-951.  —  Appendix  altera, 
qua  Sanct - Dionysianorum  in  Francia,  Batispo- 
nensiumque  in  Germania  monachorum,  idem  s. 
Dionysii  corpus  sibi  vindicantium  controversia 
examinatur  %bid.  p.  951-987. 

Erl.'8ekr.:  Byeus,  Commentar.  praerios  ibid.  p.  866 
-926. 


De  detectione  corporum  ss.  Dionysii, 

Eustici  et  Eleutherii,  quae  iussu  Henrici  I  regis 
Francorum  facta  est  a.  1050,  ad  confutandam 
Germanorum  vanam  de  s.  Dionysii  corpore  asser- 
tionem  *  ap.  Fehbien,  Hist.  de  Tabb.  de  S.  Denys 
en  Franco.  Paris  1 706.  fol.  preuv.  clxvi.  —  •  ap. 
Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  IV.  p.  157-166.  — 
*  ap.  Bouquet,  RecueQ  XL  p.  467-474. 

S.  Dionysii   Areopagitae    opera 

omnia  quae  extant  —  cum  commentar.  Dionys. 
a  Rikel  Carthus.  Colon iae  1556.  fol.;  —  opera;  in 
eadem  Maximi  scholia  ete.  Paris.,  G.  Morel  1562. 
3  vol.  8';  —  studio  Balth.  Corderii  ^  Brixiae  1854 


(lipsiae,  Köhler).  8*.  ^  3.  —  •  unederh.  gr.  et 
lat  ed.  Migne.  Paris.  1857.  2  vol.  gr.  8®.  {Bilden 
xugleieh  Tom.  3.  4  der  Patrologia  gr.)  [  üebers. : 
Die  angeblichen  Schriften  des  Areopagiten 
Dionysius  übersetzt  u.  mit  Abhandl.  begleitet  von 
J.  G.  V.  Engelhardt  Sulzbach  1823.  2  Thle.  gr.8^ 
*4(  9.  —  französisch :  trad.  du  greo . . .  par  Geo. 
Darboy.  Paris  1814.  8®.  7  fr.  —  trad.  du  grec  en 
frangais . . .  par  J.  Dulac.  Bar -le- Duo  1865.  8^] 

ErL-Sekr.:  Schneider,  Cesl.  Mar.,  Areopagitica.  Die 
Schriften  des  heil.  l>ion;^8iQS  vom  Areopag.  Eine 
Verteidigung  ihrer  Echtheit.  Regensbnrg  1884.  gr.  8f>. 
283  pag.  JkA.~~  Eine  Antwort  anf  2  Kritiken  meiner 
,Areopagitica*.  ibid.  1886.  gr.  80.  80  4 

Epistola  b.  Dionysii  ad  Timotheum 

de  transitu  bb.  apostolorum  Petri  et  Pauli:  , Sa- 
lute te'  ex  cod.  Bruxell.  n»  1900-5  fol.  118^  in 
Catalogus  oodicum  hagiograph.  Bolland.  I.  1.  p. 
309-313. 

Epistola  Hincmari  archiep.  Remen- 

sis  ad  Carolum  imp.  de  auctoritate  Vitae  s.  Dio- 
nysii ab  Anastasio  translatae  ap.  Mabillon,  Vet. 
analecta.  Paris.  1723.  fol.  p.  212. 

Epistola  Petri  Abaelardi  adversus 

üos  qui  ex  auctoritate  Bedae  presbyteri  ärgere 
conantur,  Dionysium  Areopagitam  fuisse  Diony- 
sium  Corinthiorum  episcopum  et  non  magis  fuisse 
Atheniensem  episcopum  in  Abaelardi  opp.  studio 
Francisci  Amboesii.  Paris.  1616.  4«.  p.  224-228. 

Miracula  s. Dionysii  Areopagitae  episc. 

Parisiensis  auctore  anonymo.  Libri  3  ^  ap.  Mabil- 
lon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  343-364. 
—  •  Bruchstücke  ex  libro  I  ap.  Bouquet ,  Recueil 
V.  p.  452;  ex  libro  lU  ibid.  VII.  p.  365. 

Revelatio  quae  ostensa  est  s.  Ste- 
phane pp.,  s.  oben  Vita  s.  Dionysü  Areop.  Ausg. 
nM. 

Translatio   s.  Dionysii  Areopagitae 

Ratisponam  a.  1049  auctore  anonymo  [monacho 
8.  Ehnmerammi  (Othlono?)  —  die  Fortn  des  Tex- 
tes ist  älter  als  jene  der  folgenden  Translat.]  ed. 
L.  V.  Heinemann  ex  cod.  Guelferbyt.  (nov.  534.  3. 
sec.  XV.  fol.  49)  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä. 
d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  340-358.  —  Translatio 
alia  auctore  anonymo  (eine  der  unverschämte- 
sten Erfindungen.  Handschr.:  München,  Hof - 
bibl.  cod.  lat  n<^  17142  [Schefti.  142]  sec.  XII) 
^  ed.  Joh.  Bapt  Kraus,  De  translatiooe  corporis 
s.  Dionysii  Areopagitae.  Ratisbonae  1750.  4°.  — 
^wiederh.  von  R.  Koepke  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XI.  p.  343-371.  —  Fragmentum  de  translatione 

8.  D-i  tÄtrf.  XI.  p.  346. 

JSrl.-Sdir. :  Heinemann,  L.v.,  Die  Klteste  Translation 

des  h.  Dionysius  in  JNeues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d. 

Gesch.  XV.  1890.  p.  338-361. 
Manitius,  M.,  Zu  der  Translatio  s.  Dionysii  Areo- 
pagitae itrid.  XIII.  1888.  p.  642-644. 
Watten b ach,  W.,  Die  Translatio  s.  Dionysii  Ario- 

pagitae  tn Forschungen  z.  deutschen  Gesdiichte.  XUI. 

Göttingen  1873.  p.  393-397.  Oibt  Variantm  xu  Koepkes 

Autmbe. 
:  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl.  II.  1886. 

p.  62. 347;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  67- 69. 618. 

Erl.-Sehr.:  Arbeliot,  Fran9.,  l^tudes  sur  les  origines 
chrötiennes  de  la  Gaule.  Part.  I:  Saint  Denys  de 
Paris.  Paris  1881.  8''.  3  tr.  Veraucht  es,  vermag  es 
aber  nieht,  in  seiner  sehätxenaipertsn  Sekret  die  Wirk- 
samkeit des  h.  D.  Areop.  m  Pcaris  festxustellen. 
Arend,  H.  C,  Lebensbeschreibung  des  ehrwürdigen 
Dionysius  Areopagita.  Goslar  1725.  8^. 


1270 


VITA  S.  DIONYSn  AREOPAGITAE  —  DE  S.  DIOSCORIDE 


BanrngaTten-Crusius,  L.  F.  0.,  Programma  de 
Dionysio  Areopagita.  Erlang.  1828.  4P. 

Böhmer,  Ed.,  Dionysias  Areopagita  in  Damaris.  Zeit> 
Schrift  von  Ludw.  Giesebrecht.  Stettin  1864.  gr.  &>. 
p.  99-146. 

B  rn  G  k  e  r ,  Pierre  -  Paul ,  Qncstion  des  relimies  de  s. 
Denis  TAröopagite  in  seinem  L'Alsace  et  l^glise  aa 
temps  du  pape  saint  IA>n  IX  (Brano  d'Egisheim) 
1002—1054.  II.  Strasbourg  1889.  gr.  8».  p.  408 -409. 

Chif flet,  P.  Fr.,  Dissertat.  tres  de  uno  Dionysio, pri- 
mnm  Areopagita  ot  episcopo  Atheniensi ,  tum  deinde 
Parisiorum  apostolo  et  marlyre.  Paris.  1676.  8®. 

Cozza,  Laurent.,  Vindiciae  Areopagiticae.  In  dnas 
partes  distributae,  in  quarum  prima,  praemissa  s. 
DioDvsii  Areop.  vita  a  Michaele  Syngelo  edita ,  .  .  . 
aiFeruntur  iudicia,  etrationes,  qnibus  demonstratur, 
opera,  sive  scripta  s.  Dionysio  Areop.  attributa,  esse 
agiogrepha ,  et  eiusdem  sancti ,  vere  genuina.  In  se- 
cunda  parte  referuntur  paritor  iudicia  .  .  quibus  no- 
vatores  .  .  .  conantur  ostendero  esse  pseudepygraphaj 
spniia  .  .  .  Additur  ad  caloem  Apologia  Joannis  Novii 
pro  scriptis  Areopasiticis  contra  Laurentium  Vallam. 
Romae  1702.  LXVITL  606  pag.  et  index. 

Dallaeus,  Joh.,  De  scriptis,  quae  sub  Dionysii  Areo- 
pagitae  et  Ignatii  Antiocheni  nominibus  circumfenm- 
tur ,  libri  2.  Genevae  1666.  4«». 

Darras,  J.  E.,  Saint  Denys  TAr^opagito,  premier 
6veque  de  Pans.  Paris  1863.  &>.  XVI.  376 pag.  6  fr. 

Davin,  Pan^gjTique  de  s.  Denys  i'Ai6opagite.  Paris 
1863.  32nio.  50  c. 

Dissertation  surs. Denys  l'Aröopagite.  Pari8l702.8o. 

Docoeus,  Joa  ,  Vita,  passio  et  sepultnra  martyris 
Ariopagitae  Dionysii  sociornmque  eins:  eorporum 
eorumdem  inventio  et  translatio'  Paris.  1649.  8^. 

Doublet,  Jacq. ,  Histoire  chronologique  pour  la  v6rit6 
doS.Dönys  rAr6opa^le,  apötre  de  France  et  premier 
6vpque  de  Paris.  Paris  1646.  4». 

Dufour,  Du  Heu  de  suppHco  de  s.  Donys.  Fut-il- 
martyrisö  k  Monmartre?  Paris  1875.  8°.  8j>ag. 

Ehinger,  £1.,  Declamatio  historica,  an  corpus  b. Dio- 
nysii Areopagitae  apud  Ratispononses ,  an  vero  in  op- 
pido  ap.  Parisienscs  quiescat  ?  August.  Vind.  1724.  8°. 

Engolhardt,  J.  G.  V.,  Dissort.  de  Dionysio  plotini- 
zante.  Erlang.  1821.  4«. 

:  Dissert.  de  origine  scriptorum  Aroopagiticornm. 

Eriaiig.  1822.  4P. 

Halloix,  P.,  Do  Dionysii  Areopagitae  %'ita  et  operi- 
bus  quaostiones  IV.  Antverp.  1639.  fol. 

:  Vie  de  snint  Denys  l'Aröopagite,  övoque 

d'Athones ,  apotre  des  Fran^ais ,  6voque  de  Paris  et 
martyr.  Traduite  en  franpais  par  M.  l'abb^  F.,  et 
revue  par  M.  l'abbö  E.  van  Drival.  Arras  1866.  8®, 
305  pag. 

Havet,  Jul.,  Quostions  M^rovingiennes.  V.  Tjos  ori- 
gines  de  Saint -Denis  in  Bibliothequo  de  L'EcoIo  des 
Charte».  LI.  Paris  1890.  p.  5-62,  6«<»MferÄ  p.  38-41. 
Sä'xi  die  Passio  s.  D-i  tn  das  Ende  des  9.  Jahrh.; 
daaegen  Br.  Kruseh. 

üipler.  Frz.,  Dionysius  derAreopasfito.  Untersuchun- 
gen über  Aechtheit  und  Glaubwürdigkeit  der  unter 
diesem  Namen  vorhandenen  Schriften.  Regensburg 
1861.  8».  Jk  2.55. 

Kanakis,  Ilarion,  Dionysius  der  Areopagite  nach  sei- 
nem Charakter  als  Philosoph  dargestellt.  Inaog.-Diss. 
Leipzig  1881.  gr.  8».  35  pag. 

Koepke,  R.,  Einleitung  zu  seiner  Ausgabe  p.  343- 
351 ,  ipo  auch  sonstige  Schriften  über  diesen  Gegen- 
stand in  Menge  xu  finden  sind.  Treffliche  Abhandlung. 

Launoy,  J.  de,  Varia  de  duobus  Dionysiis,  Athe- 
niensi et  Parisionsi  opuscnla  tie.  Paris.  1650.  8<*. 

(Mönard,  Hug.)  Diatribe  de  unico  s.  Dionysio  Areo- 
pagita adv.  Joa.  de  Launoy.  Paris.  1G43.  8**. 

Mothodius,  Martyrium s. Dionysii.  Antwerp.  1634. fol. 

Millet,  D.  G.,  Vindicata  ecclesiae  gallicaiiao  de  sno 
Areopagita  Dionysio  gloria.  Parisiis  1638.  8°. 


sive  Dionysius  Areop.   Tolosae  1642.  8®. 
Sirmond,  Jac,  DissertaÜo  in  qua  ostonditnr  Dionysii 

Paris,  et  Dionysii  Areopag.  discrimon.  Paris.  1641.8°. 
Svgelus,  Mich.,  presbvt.  Hierosol.,  De  landibus  divi 

Dionysii  liber.  Graoce.  tEd.Godefr.TUmannus.]  Paris. 

1547.*  4*^.  {Axich  an  Dionysii  Areop.  opp.  ed.  D.  a  Rikel. 

Coloniae  1556.  fol.) 
Tailliar,  Eusr.,  Apostolat  de  saint  Denys  dans  les 

Gaules  en  250.   Amions  1868.  b».  43  pag.  {Extr.  des 

Mömoiros  du  Congrds  scientifique.  1868.)  1  fr.  25  c. 


Vercelly,  Emm.  de,  Vie  de  saint  Denis,  premier 
eveque  de  Paris.  Paris  1854.  18mo.  25  c. 

V  i  d  i  e  u ,  Aug. ,  Saint  -  Denys  1' Ar6opagite ,  ^veqae 
d' Äthanes  et  de  Paris,  patron  de  la  France.  Oavraf^ 
illnströ  de  ...  et  de  plus  de  200  gravures.  Paris, 
F.  Didot  1884.  40.  30  ft-. 

Vie,  La.  le  martyre  et  les  mirades  da  giand  S. Douvs 
Aieopagite.  Pans  s.  a.  8°. 

Vgl.  oMch  Haymo  mon.  Sand. 
Sugerus  (libellus). 

Tita  s.  Dionysii  Carttiusiani  (Richelius) 
doctoris  ecstatici  Ruremundae  in  Belgio 
(t  1471)  auctore  Theodorico  Loerio  a 
Stratis  Carthusiano  Coloniensi. 

Ausg.:  ^  Coloniae  Agripp.  1532.  8^  —  ^ in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Mart  U.  p.  247-255. 

Erl.-Schr.:  Commentarius  praevius  ibul.  p.  245-247. 

S pe c u  1  u m  omnis  Status  humane  rite  venerabilis  patris 

Dyonisij  prioris  domus  Carthusie  in  ruremund  . . .  In 

fine:  impensi«  P.  Wagner.  NÜienbeige  1495.  kl.  4«. 

Hain  6246. 

Tita  s.  Dionysii  episcopi  Mediolanensis 
(t  ante  360). 

Ausg, :  ex  Mombritio  et  mss.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Mai.  YI.  p.  44-49.  Cf.  Papebrochü  comment, 
praevius  ibid.  p.  39-44. 

De  s.  Dionysio  Bulgaronim  archiepiscopo  (f 
1180)  prope  Kioviam  in  Russia  sepulto  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  246. 

De  SS.  Dionysio,  Celso  et  Marcellino  mart.  Bo- 
noniae  depositis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  II.  p.517. 

De  SS.  Dionysio  episcopo  Alexandrino,  Fau^to 
martyre,  Caio,  Petro  etc.  (f  265)  Alexandriae  in 
Aegypto  Byei  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Oct.  II.  p.  8-130. 

Erl.'Sckr. :  D  i  1 1  r  i  c  h  .Dionysius  d.  Gr.  ron  Alexandrien. 

Eine  Monographie.  Freiburg  i.Br.  1867.  8».  Jk  1.60. 
Foorster,  Theod.,  De  doctrina  et  aententiis  Dionysii 

Mngni,  episcopi  Alezandrini.  Diss.  inang.  Berolioi 

186Ö.  80.  48  pag. 
J ortin,  J.,  Tne  character  of  Dionysius  of  Alexaiidna 

in  his  Remarks  of  ecclesiastical  history.  111.  London 

1752.  80. 
Ostermeier,  J.  Henr.,  Diss.  II  de  Dionysio  Alexan- 

drino  episcopo.  Rostochii  1735.  86.  4^. 
Pitra,  J.  B.,  Spicilegium  Solesmense.  I.  1852.  p.  xiv 

-XVI;  p.  15-19. 

De  s.  Dionysio  episcopo  Augustano,  martyre 
(t  303)  Honschenii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Febr.  III.  p.  631-633. 

De  8.  Dionysio  episcopo  Corinthiorum,  Parisiis 
in  monasterio  s.  Dionysii  (f  cca.  180)  Hen-schenii 
dissert.  in  AA.  SS.  Boll,  8.  April.  I.  p.  742-745. 

De  SS.  Dionysio  episc,  Jannario,  Faustino  eic. 
mart.  Antiochiae  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct  IV.  p.  272. 

De  s.  Dionysio  episcopo  Vienneosi  in  GalÜa  (t 
cca.  190)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  II.  p.  361. 

Erl.-Schr.:  Neu  mann.  K.  Job.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  287. 

De  s.  Dionysio  et  aliis  24  mari:yribu8  Afris  i» 
AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  IIT.  p.  677. 

De  SS.  Dionysio  et  Privato  in  Phrygia  martv- 
ribus  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sept  YI.  p.  150. 

De  SS.  Dionysio,  Jamiario,  Nonna  eic,  martyri- 
bns  Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mart, 
IL  p.  511. 

De  s.  Dioscoride  martyre  Smymae  in  lonia 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  n.  p.  624. 


DE  SS.  DIOSCORO  —  VITA  S.  DOMINia  FUND.  ORD.  PRAED. 


1271 


De  8S.  Diosooro  et  Marino  martyribus  Alexan- 
driae  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  286. 

De  8.  Dioscoro  lectore  martyre  in  Aegypto  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  145. 

De  s.  Diosooro  martyre  Alexandriae  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  36. 

Vita  s.  DisilMMli  episcopi  et  confessoris 
in  Germania  (f  674)  auctore  v.  Hilde- 
garde abbatissa,  scripta  1170. 

Die  OlaabwÜrdigrkeit  wird  selbst  von  den  Bollandisten 
angezweifelt  Die  Existenz  des  h.  Disibod  beweist  Falk 
is.  u.)  arkandenmttsdfr.  Nach  Watten bach  wnsate  man  von 
ihm  im  12.  Jahrh.  noch  nichts  als  den  Namen. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  Sanct.  8.  Jul.  IV.  p. 
139.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  p.  588-597. 
—  Miracula  ex  passionali  eoenobii  Bodecensis 
ibid.  p.  597-599.  —  •  tciedcrh.  ap.  Migue,  Pa- 
trolog.  lat.  CXCVII.  p.  1095-1116. 

Erl.'Sekr.:  De  s.  Disibodo  ap.  MabilloQ,  AA.  SS. 

0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  496 -4d8. 

Falk,  Der  heil.  Disibod ,  sein  Leben  und  seine  Ver- 
ehrung in  Der  Katholik.  Jahrg.  60.  Mainz  1880.  &<>. 

1.  p.  641-647. 

Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutschlands  U.  1869. 

p.  369. 
Hardy,  Descr.  catalo^e  of  materials.  1. 1.  1862.  p.  375. 
Rettberg,  Kirchongeschichte  Deutschlands.  I.  1848. 

p.  587. 
S u  1 1  e ri u  s ,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  581-587. 
"Wa  1 1  e  n  b  a ch ,  Deutschlands  Geschieh tsquellen.  6.  Aufl. 

I.  1893.  p.40. 
"Wetzer  u.  Weite,  Kirchenlexikon.  2.  Aufl.  s.  v. 

De  Divisione  Apostolorum  a.  40  Ouil.  Cuperi 
comment.  bist  -  criticus  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul. 
IV.  p.  6-16. 

De  s.  Dhfitiano  episcopo  conf.  (saec.  IV  init.) 
apud  Suessiones  in  Gallia  Suvskenii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Oct.  III.  p.  28.  29. 

De  SS.  Divo,  Comio  et  Laventio  mai*tyribus 
Caesareae  in  Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jul. 
III.  p.  295. 

De  s.  Doda  virg.  et  forsan  martyre  in  dioec. 
Ausciensi  in  Novempopulania  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Sept.  VII.  p.  606.  607. 

De  s.  Dodolino  episcopo  Viennensi  in  Gallia 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  30. 

Vita  s.  Dodonis  abbatis  Waslerensis  in 
dioec.  Cameracensi  (f  ca.  750):  ,Fiiit  qiii- 
dam  confessor'. 

Ausg.:  ^  secund.  2  exempl.  mss.  Lobiensium 
et  tertium  lÄetiense  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XII. 
p.  634-638.  —  'ap.  Ghesquicre,  AA.  SS.  Bolgii 
VI.  p.375.  —  Appendix  auctore  Aui^ustino  Bon- 
temps  monacho  Lobiensi  in  AA.  SS.  Boll.  i.  c. 
p.  638.  639.  Cf.  V.  de  Buckii  comment.  praevius 
ibid.  p.  625-634. 

Ert-Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIV. 
1817.  p.  628. 

Vita  b.  Dodonis  de  Hascha  ord.  Prae- 
monstrat  in  Prisia  (f  1231). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  III. 
p.  851.  852. 

De  8.  Dogmaele  in  Pemprobiensi  Walliae  co- 
mitatu  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  IL 
p.  957. 


De  SS.  Doletmtirio,  Tusco ,  Valentine  etc.  mar- 
tyribus Airicanis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept.  III. 
p.  494. 

De  s.  Domangarto  episcopo  in  Hibemia  (s.  VI) 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  UI.  p.  483. 

De  s.  Dometio  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Mart.  I.  p.  789. 

De  s.  Dometio  martyre  ex  Phrygia  sub  Juliane 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart.  III.  p.  459. 

Do  SS.  Doniina  et  Ancilla  martyribus  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  5.  April.  I.  p.  401. 

De  SS.  Dominioa,  Georgio,  Chozebite,  Aemi- 
liano  confessore  (f  cca.  475)  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Janr.  I.  p.  483. 

De  s.  Dominica  virgine  apud  lacum  Comensem 
in  Insubria  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai. 
III.  p.  239. 

Acta   s.  Dominicae    vlrginis    martyris 

Tropaeae  in  Calabria. 

Ausg.:  graece  et  lat.  interpr.  Papebrochio  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  IL  p.  272-278.  —  Acta  la- 
tina  ibid.  p.  278.  Cf.  Janningi  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  268-272. 

lyi.'Sehr.:  Barone,  Ant.,  Vita  di  s.  Domenica  ver- 
g^e  e  martire.  Napoli  1690.  2  vol.  4P. 

Vita  s.  Dominici  abbatio  Exiliensis  (f 
1073)  auctore  ut  videtur  Grimoaldo 
eiusdem  loci  monacho  aequali. 

Ausg.:  ex  martyrolog.  Hispan.  Johannis  Tam. 
Salazar  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI. 
2.  p.  294-315. 

Vita  s.  Dominici   abbatis  iuxta  Soram 

in  Italia(f  1031)  auctore  Alberico  [car- 

dinale,  monacho,  sed  legatur]  diacono 

Casinensi  (f  1088). 

Ausg.:  »  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  II.  p.  442 
-446.  —  ^  wieder h.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VI.  1.  p.  356-360.  —  Vita  et  obitus 
b.  D-i  per  Johannen!  eius  discipulum  et  assi- 
duum  comitem  in  Analoct  Bolland.  I.  p.  282-298. 
—  Miracula  ibid.  p.  298-322.  Vgl.  Neues  Ar- 
chiv der  Ges.  f.  ö.  d.  Gesch.  VIII.  p.  218. 

Erl.-Schr.:  Frangipani,  S.,  Raccolta  de'  miracoli, 
e  gratio  operate  dall'  imngine  del  patriarca  s.  Dome- 
nico di  Soriono.  3.  iupr.  Mossina  1634.  2  part.  8^; 
MUano  1640.  4P. 

Vita  s.  Dominici  Caiciatensis  in  Rigo- 

via  Hispaniae  provincia  (f  1109). 

Ausg. :  *  ex  lectionario  Asturicensi  a  Tamayo 
Salazar  edita  *  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  III.  p. 
168-170.  —  Miracula  ex  hispanico  Ludovici  de 
la  Vega,  impresso  Burgis  a.  1606  ibid.  p.  170-180. 

Vita  s.  Dominici  fundatoris  ordinis  fra- 
trum  Praedicatorum ,  obitus  (f  1221)  et 
miracula  auctore  Bernardo  Guidonis. 

Ausg.:  ap.  Quetif  et  Echard,  Script.  ord.Prae- 
dicat,  I.  p.44-69.  —  Vita  alia  auctore  Constan- 
tino  Medice  Etrusco  episcopo  Urbe vertane  (f 
1254)  c.  notis  ibid.  Lei.  p.  25-44.  —  Vita  alia 
auctore  b.  Jordano  synchrone  ex  ord.  Praed.  et 
secundo  eiusd.  ord.  magistro  generali,  ex  antiq. 


1272 


VITA  S.  DOMINICI  FUND.  ORB.  PRAED.  —  DE  V.  DOMINICO 


ms.  (Rom,  Vatic.  n°  218)  ^  cum  notis  ed.  Anton. 
MafFeus.  1587.  —  •  in  AA.  SS.  BolL  4.  Aug.  1.  p. 
545-559.  —  ■  ap.  Quetif  et  Eohard,  Script,  ord. 
Praed.  I.  —  *  ed.  J.  J.  Berthier  in  Joi-danis  de 
Saxonia  oper.  Friburgi  Helvet  1891.  Lex.-8^  p. 
1-40.  —  Tita  alia  quam  Bartholomaeus  Tri- 
dentinus  ord.  Praed.  saec.  XTTI  consciipsit  in 
AA.  SS.  BoU.  I.e.  I.  p. 559 -562.  —  Vita  alia  quam 
Theodoricus  de  Apolda,  suppar  ord.  Praed. 
Bcriptor,  ex  variis  antiquioribus  monumentis  col- 
legit  (geschrieben  1292)  ibid.  I.  p.  562-632;  fra- 
gmenta  libri  VII  et  VIII  ed.Surius,  Vit. SS.  5.  Aug. 
Cf.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  Mart.  L  p.  656 
[üebera.:  trad.  par  A.  Care.  Paris  1887.  8^.  — 
Epistola  qua  subdelegati  inquisitores  Tolosani 
exponunt  ea.  quae  circa  virtutes  et  miracula  s. 
D-i  ex  testibus  oculatis  ac  iuratis  audiverant 
*  ap.  Quetif  et  Echard  1.  c.  I.  p.  56.  —  •  tciederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  644-647.  —  Miracula 
D-i  quae  Rothomagi  in  Normannia  ab  a.  1261 — 
1270  contigeruot,  ex  edit  Echardi  repet  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  648-656.  —  Miracula  alia  ibid. 
p.  656-658.  —  Relatio  iuridica,  in  qua  novem 
testes  ...  ex  ord.  Praed.  narrant  pia  gesta  et  mi- 
racula s.  D-i,  quae  in  vita,  obitu  vel  post  mor- 
tem eins  observaverant  ^  ex  oditis  ap.  Ecbard, 
Script.  I.  p.  44  sq.  repetita  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  632-643.  —  Epistola  encyclica  de  actis  in 
translatione  corporis  b.  Dominici  ^  ed.  Bzovius, 
Annal.  eccles.  ad  a.  1233.  —  '  tciederh.  in  Jor- 
danis  de  Saxonia  opp.  ed.  Berthier.  1891.  p.  43- 
48.  —  Oratio  b.  Joitianis  ad  s.  Dominicum  *  in 
Breviario  oi-d.  Praed.  Venetüs  1492.  —  *  wiederh. 
ap.  Berthier  1.  c.  p.  49-51. 

Erl.'Sdir.:  Abric,  Gas.,  Yie  de  s.  Dominique.  Stras- 
bourg 1840.  4P. 

Balme,  Cartnlaire  et  histoire  diplomatique  de  saint 
Dominique.  Paris ,  aux  bureanx  ae  1' Ann6e  dominio. 
1893.  8^. 

Benott,  Vie  de  s.  Dominique.  Toulouse  1698.  12mo. 

Berthier,  J.  J.,  Le  tostament  do  b.  Dominique  [i.  e. 
Abschiodsworte  an  die  Brüder  zur  Bewahrung  der 
Milde  und  Demuth]  arec  les  commentaires  du  Car- 
dinal Odon  de  Ch&teauronx  et  de  bienh.  Jourdain  de 
Saxe.  Fribouig  en  Suisse  1892.  Boj.-Bfi.  XIl'^.  21pag. 

Bottoni,  Tim.,  Vita  dl  s.  Domenico.  Venozia  1589. 
8  vol.  fol.  Firenze  1696.  8  vol.  fbl. 

Bremen d,  Ant.,  De  Ouzmana  stirpe  s.  Dominici  fnn- 
datoris  familiae  fratram  Praedicatorum  bistorica  de- 
monstratio. Bomael740.  4P.  32  d  376 pag. 

Cabe9a8,  L.,  Historia  de  s.  Domingos  e  de  su  orden 
particular  de  Portugal.  Lasboa  1623.  3  vol.  fol. 

Caro,  £.,  Saint  Dominique  et  los  Dominicains  (1170 
—1321).  Paris  18öS.  16mo.  174  pag.  {deutseh  übers, 
und  mit  Anmerk.  Begensburg  18Ö4.  QP). 

Castillo,  Ferd.  de,  y  Juan  Lopez,  Historia  general 
del  s.  Domingo  v  de  su  orden  de  Ftedicadores.  Val- 
ladolid  1612-22.  6  vol.  fol.  (üalimitch:  Ferd.  del 

Castiglio  et  Giov.  Lopez,  Hist.  generale  di  s.  Do- 
menico et  deir  ordine  suo.  Venezia  e  Firenze  1689 
—  1616.  8  vol.  fol.;  —  trad.  da  castigliimo  da  fra 
Jacinto  de  Oenova.  Palenno  1626.  2  tom.  fol.). 

Coli.  Domen.,  Vita  di  s.  Domenieo  fondatore  doli' 
ordine  dei  Predicatori.  Firenze  1729.  4^^. 

Cup  er,  Ouil.,  Commentar.  nraevius  »n  AA.  SS.  Boll. 
1.  0.  p.  358-646  imü  Abbüd.). 

:  Dissert.  de  Ouzmanioo  s.  Dominici  stemmate,  in 

qua  recontiom  Bononensium  monumenta  examinan- 
tur.  Antverp.  1740.  BP.  112  pag. 

Diaccetto,  Franc,  Vita  del  patriarca  s.  Domenioo. 
Fiorenza  1572.  4«.  207  pag. 

Dräne,  Augusta  T.,  The  history  of  st.  Doroinic,  founder 
of  the  Friars  Proacfaers.  London  1891. 8^.  16  sh.  (. . .  tra- 
duite  del'Anglais  par  l'abbe  Cardon.  Paris,  I/sthielleux 
1893.  gr.8».  7  fr.  60  c.  —  deutsch  Düs.soldorf  1892.  &>. 
Jk  2.8U). 


Fabrioius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Ifansi  VI. 

p.  226. 
Frangipane,  Sylv.,  Bacoolta  de'  miracoli  fatti  per 

l'intercessione  di  s.  Domenico ,  istitutore  del  ordino 

de'  Predicatori.  Messina  1622.  4^. 
:  Triumphwagen  des  h.  Dominici.   Das  ist  kui470 

beschreibung  des  gantzen  Lebens  ....  Wienn  1641. 8*^. 
Oodoy,  Juan  Gil  de,  El  mejor  Guzman  de  los  Buenci«, 

D.  Domingo ,  patriarca  de  los  Predicatores ,  predicado 

y  applaudido.  Lisboa  y  Salamanca  1692—96.  8  vol.  fol. 
Gomez,  Ambr.,  Vita  del  s.  Domingo.  Madrid  1663.  fol. 
Janssen i US,  Nie,  Vita  s.  p.  Dominici  ord.  Praed. 

fnndatoris.  Antverp.  1622.  Bfi. 
Icon  thaumatui^  s.  p.  Dominici  ord.  Praed.  Colon. 

Agr.  s.  a.  (1640).  9>. 
Lacordaire,  U.D.,  Vie  de  S.Dominique.  Paris  ^1840. 

8;  «1841.  80;  »1848.  8»>;  «1867.  12mo;  »8.  6dit.  Ih82. 

18  mo.  323  pag.  8  fr.   {anich  überaetxt,  z.  B.  deutaek 

Regensbuig  1892.  8^.  Jk  2.20). 
Maria  Isabel  de  s.  Antonio,  Poema  historial  de  la  pro- 

digtosa  vida  del  gran  patriaicha  s.  Domingo  de  Guz- 
man. Granada  (1756).  kl.  4P. 
M  e  1 1 0  n  i ,  G.  B. ,  Vita  di  s.  Domenico.  Bologna  1788.  4P. 
Miracoli  e  gratie  operate  della  immagine  del  patriarca 

s.  Domenico  in  Soriano.  Venetia  1653.  4P. 
Morales.  A.  de,  Discnrso  de  la  verdadera  descen- 

dencia  ae  s.  Domingo.  (Madrid  1792.)  4^. 
Nanni,  Mich.,  Vita  del  glor.  patriarca  s.  Domenico. 

Urbino  1650.  4P. 
Nyss,  Joa.,  Vita  et  miracula  s.  Dominici,  Praed.  or- 

dinis  primi  institutoris.  Antverpiae  1611.  4^.  Satten. 

Portrait  und  32  Kxtpfertafeln. 
PoUidori,  Vita  di  s.  Domenioo,  fondat.  deir  ordine 

de'  frati  Predicat.  Roma  1777.  40. 
Possadas,  Fr.  de,  Vida  del  s.  Domingo  de  Guzman. 

Bfadrid  1748.  fol. 
Qu6tif  et  Echard.  Vita  del  glor.  patriarca  s.  Do- 
menico. Lucca  1727.  4P. 
Bechao,  Jean  de,  Vie  de  s.  Dominique.  Paris  1647. 

2  vol.  40. 

Sousa,  L.  de,  Historia  de  s.  Domingo.  Tom.  1.  Bem- 
flca  1623;  Tom.  2.  Lisb.  1626;  Tom.  3.  Lisb.  1678. 

3  vol.  fol.  Lisboa  1774.  3  vol.  fol. 

Touren,  Ant.,  Vie  de  s. Dominique  de  Guzman.  Paris 
1739.  40.  ibid.  1747.  4P.  —  trad.  dal  Franc.  Venezi* 
1751.  80.  2  part.  in  1  vol. 

Vandendyok,  Plus ,  Disquisitio  histor.  de  celeberrima 
toto  orbe  catholico  s.  Dominici,  ord.  Praed.  fundatu- 
ris ,  imagine  apud  Sorianum  Calabriae  oppidum  culta. 
Romae  1746.  8^.  396  pag.  Selten. 

Tita  b.  Dominici  Loricati  ord.  Gamald. 
Suavicinii  dioec.  San-Severinatis  in  Pi- 
ceno  (t  1060)  auctore  Petro  Damiani 
synchrono  ac  contuberniali. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  14.  Oct  —  •  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  621-628.  —  •  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  öaec.  VI.  2.  p.  143-151. 
Gf.  Rigolloti  nota  in  AA.  SS.  BolL  14.  Oct  Suppl. 
186*. 

Erl.'Sdir.:  Dyckius,  Commentar.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  Lc.  p.  611-620. 
Turchi,  Ottav.,  La  vita  di  s.  Domenioo  conf.  detto 
II  Loricato ,  oromita  Benedettino  di  s.  Croce  del  Ponte 
Avellano,  tratta  dagli  scritti  di  s.  Pier- Damiano. 
Roma  1749.  4«;  ibid.  1751.  4P. 

Vita  8.  Dominici  Sorani  =  Vita  s.  Dominici  ab- 
batis  ioxta  Soram. 

Passio  s.  Dominici  Vallii  pueri  ae  mart 
a  Judaeis  occisi  a.  1250  Caesaraugustae 
in  Aragonia,  auctore  anonymo. 

Ätisg. :  ex  cod.  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Aug.  VI. 
p.  782.  783.  Cf.  Pinii  comment  praerius  ibid.  p. 
777-781  (mit  Abbildung), 

De  y.  Dominioo  Leonesio  ord.  Minorom  Ur- 
bini  in  Italia  (f  1497)  in  AA.  SS.  BolL  20.  April. 
IL  p.  833-835. 


DE  B.  DOMINICO  —  VITA  S.  DOMNOLI 


1273 


De  b.  Doninioo  Vernagalli  ord.  CamalduleDsis 
Pisis  in  Hetruria  (t  1218)  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
April.  U.  p.  791. 

Tita  s.  Domitiani  abbatis  apud  Segu- 
sianos  in  monasterio  s.  Bagneberti  Ju- 
rensis  (saec.  IV.  V). 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  JuI.I.  p*49- 

54.  Cf.  Sollerii  comment.  praevias  ibid.  p.  46-49. 

Vita  s.  Domitiani  episcopi  Melitenaei 
in  Armenia  (f  cca.  600). 

Ausg. :  ex  menaeis  Graeconim  in  A A.  SS.  Boll. 

10.  Janr.  I.  p.  618.  —  Vita  alia  ex  Theophylacto 
Simocatta  ibid.  p.  619-621. 

Vita  s.  Domitiani  episcopi  Traiectensis 

ad  Mosam  (+  558). 

Ausg. :  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Hai.  11. 

p.  146.  147.  —  Alia  vita  ibid.  p.  147-152.  — 

Alia  miracula  ibifL  p.  152-154. 

Brl.'Sehr.:  Friedrich,  KircheDgeschichte  Deotach- 
lands.  n.  1869.  p.  318. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIV.  1817.  p.  628. 
Rettberg,  Kirchengeschichte  Deiit8chl«nds.  I.  1846. 
p.  562. 

Vita  b.  Domitiani  sive  Tuitdani  ducis 
Carinthiae,  Mariae  eius  coniugis  et  pueri 
anonymi  (saec.  IX)  auctore  Milstatensi 
monacho. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  702.  703. 
—  Miracula  s.  Domitiani  ibid.  p.  703-705.  Cf. 
Bollandi  comment.  praevius  ibid.  p.  693-702. 

Erl.-Sehr.:  Flor,  K.,  Ueberdensel.  Domitian«  Herzog 
von  Klniten  in  Archiv  f.  yaterULnd.  Geschichte  und 
Topographie.  HtBgb.  yon  dem  Geschichtsveroine  ffir 
Kfiniten.  VII.  Klagenfnrt.  Bfi.  p.  1-Sl. 

De  8.  Domitiaiio  epiBcopo  Catalauni  in  Oallia 
saec.  IV  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  413. 

De  8.  DomHiaiio  monacho  et  diacono  in  Judaea 
(t  473)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  772. 

Vita  s.  Domitii  canonici  et  confessoris 
in  territorio  Ambianensi  (saec.  VIH)  au- 
ctore anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  23.0ct  X.  p.  145-150. 
Cf.  Heckii  comment  praevius  ibid.  p.  143-145. 

De  8.  DomHIo  martyre  in  Syria  a.  363  Sollerii 
disquisitio  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  IL  p.  225.  226. 

De  8.  Domneone  martyre  Bergomi  in  Insubria 
in  AA.  88.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  128. 

Brl.-Sehr.:  Uccelli^  P.  A.,  Dei  s.  martiri  domno  Do- 
mnione  ed  Evsebia  nella  chiesa  prepositarale  di  s. 
Andrea  in  Bergamo.  Con  tav.  Bergamo  1874.  8^. 

Vita  s.  Domnii  episcopi  Salonitani,  ab 

Adamo  Parisiensi  saec.  XI  illustrata. 
Ausg. :  ex  Breviario  Spalatensi  in  AA.  SS.  Boll. 

11.  April.  U.  p.  7-9.  —  Historia  translatio- 
nis  tbid.  p.  9-11. 

De  SS.  Domnina,  Berinna  et  Prosdoce  marty- 
ribus  a.  305  in  Syria  Byei  commentarius  in  AA. 

55.  BoU.  4.  Oct.  II.  p.  393-400.  —  Homilia  s. 
Johannis  Chrysostomi  de  ss.  Domnina  etc.  ibid. 
p.  400-407. 

De  8.  Donnfna  martyre  Anazarbi  in  Cilicia  sub 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct  VI.  p.  19-20. 


Vita  s.  Domninae  sive  Domnae  rirg. 
Deo  devotae  eiusque  sodalium  in  Syria 
(f  cca.  460)  auctore  Theodoreto  epi- 
scopo. 

Ausg.:  ex  editione  Jac.  Sirmondi  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Mart  I.  p.  33.  34. 

Vita  s.  Domnini  episcopi  primi  Dinien- 
sis  in  Gallia  (saec.  IV). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  661. 
Cf.  p.  897. 

Passio  s.  Domnini  I  ^l^iA-  ]  Burgi  s. 

(  martyris  f        " 

Domnini  in  ducatu  Parmensi  sub  Maxi- 
miane auctore  anonvmo. 

Ausg.:  '  mutcUo  stüo  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historüs.  9.  Oct  VII.  Ck)lon.  1581.  p.  777.  778.  — 
•ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct  IV.  p.  991-993. 

—  '  vollständiger  nach  einem  bessern  Codex  in 
Monum.  histor.  ad  prov.  Parm.  (chronica  Farm.) 
III.  p.  471-476.  —  Hymni  ad  s.  Domninum  ibid. 

III.  p.  539-541.  Cf.  Buei  comment.  praevius  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  987-991. 

ErL'Sekr.:  Brioschif  Yal.,  Vita  di  s.  Donnino.  Cre- 
monal578.  8P. 
Farinelli,  Aless.,  Cenni  intomo  a  8.  Donnino  mar- 

tire  tratti  dagii  Atti  antichi  e  modemi  scrittori.  Borgo 

san  Donnino  1853.  8P.  36pag. 
Narr azi  one  saccinta  della  reoente  invenzione  del  sacro 

corpo  di  8.  Donnino  mart.  Parma  1853.  8*^. 
Belazione  dei  martirio  e  dell'  invenzione  del  oorpo  di 

8.  Donnino  protettore  della  cittü  e  diocesi  Fidentina. 

Borgo  san  Donnino  1863.  16mo.  42  pag. 

De  s.  Domnfno  Apriliacensi  et  sociis  martyr. 
sub  Diocletiano  Anicii  seu  Podii  in  Vollavis  Gal- 
Hae  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  124.  125. 

De  8.  Domnino  Candiacensi  martyre,  alius  an 
idem  sit  cum  Aniciensi  in  kk.  SS.  Boll.  16.  Jul. 

IV.  p.  126.  127. 

De  8.  Domnino  conf.  apud  Tifemum  Tiberinum 
in  Umbria  (saec.  VII)  Buei  sylioge  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Oct  IV.  p.  1006.  1C07. 

De  8.  Domnino  diacono  Placentiae  in  Italia  (f 
cca.  643)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  UI.  p.  470. 

De  s.  Domnino  episcopo  Viennensi  in  Oallia 
(saec.  VI)  C.  de  Smedtii  notitia  in  kk.  SS.  Boll. 

3.  Nov.  I.  p.  663. 

De  6.  Domnino  martyre  Nicaeae  {temp.  ine.) 
Josephi  van  den  Gheyn  notitia  in  kk.  SS.  Boll. 

4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  253. 

De  ss.  Dtomnino,  Philopolo,  Achaico  etc.  Thes- 
salonicae  in  Macedonia  in  kk.  SS.  Boll.  30.  Mart. 
m.  p.  827. 

De  8.  Domnoleno  confessore  in  agro  Autissio- 
dorensi  in  Oallia  (saec.  VU)  Buckii  sylioge  in 
kk.  SS.  Boll.  21.  Oct  IX.  p.  324. 

Vita  s.  Domnoli  episcopi  Cenomanensis 
in  Gallia  (f  581)  auctore  coaevo  et  ocu- 
lato  teste. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  16.  Mai.  —  '  in 
kk.  SS.  BoU.  16.  Mai.  in.  p.  606-610.  —  « tcie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXII.  p.  620 -638. 

—  Alia  vita  ex  ms.  Anisolensi  ^  in  AA. SS. Boll. 
1.  c.  p.  610 -61 2;  ©/".Papobrochii  commentatio  ibid. 


1274 


DE  S.  DOMNOLO  —  MIRACULA  S.  DONATIANI 


p.  603-606  ei  VII.  p.  777.  —  » tciederh.  ap.  Migne 
l.  c.  p.  647-650.  —  Testamentum  s.  D-i  ibid. 
p.  649-652.  —  Tita  alia  auctore  presbytero  Ce- 
nomanensi  coaevo  ibid.  p.  637-648. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litterairo  de  la  France,  in.  1735. 
p.  ä28.  548. 

De  s.  Domnolo  episcopo  Viennensi  in  Gallia 
(t  cca.  617)  Henschonii  comment  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  16.  Jun.  III.  p.  145. 

De  s.  Domnone  martyre  Bergomi  sub  Maxi- 
miane in  AA.  SS.  Bell.  5.  Janr.  I.  p.  241. 

De  s.  Donano  abbate  in  Scotia  (saec.  XI)  Vn 
AA.  SS.  Bell.  17.  April.  IL  p.  495. 

De  s.  Donano  et  52  discipiilis  Hibernis  in  in- 
sula  Scotiae  Egga  occisis  (cca.  600)  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  April.  II.  p.  487. 

Tita  s.  Donati  episcopi  Fesulis  ii^  Tuscia 
(flor.  816). 

Ilandschr.:  Florenz,  Bibl.  Laurent.,  Plut. 
XXVII.  1.  sec.  XL  fol.  46. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX. 
p.  655-662;  vgl.  Febr.  I.  p.  142.  Cf.  Bossuei  com- 
ment. praevius  ibid.  Oct.  IX.  p.  648 -654. —  *  Aus- 
züge ap.  Ozanam,  Documents  inedits  p.  49-56. 

Erl.-Sckr.:  Cattani  da  Diaccoto,  Fr.de,  Vite  dello 
inrittii^s.  matt.  s.  Romolo  primo  vescovo  di  Fiosolo, 
e  di  piü  altri  santi  vescovi  suoi  saccessori.  Fiorenza 
1578.  4°.  (Vita  di  s.  Dunato  di  Scozia  vesc.  di  Fiosole 
p.  101-143.) 

Tita  s.  Donati  episcopi  in  Syriae  civi- 
tate,  quae  dieitur  Euria  (f  cca.  400). 

Ausg.:  ap.  Marteno,  Ampi.  coli.  VI.  p. 775. 776. 

Acta  SS.  Donati  episcopi  Thmui  in  Ae- 
gypto,  Macarii  presb.  et  Theodori  diac. 
martyrum  sub  Licinio  imperatore. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interprete  Dan.  Cardono 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  144-151. 

Translatio  s.  Donati  mart.  Roma  Mon- 
asterium-Eiffliae. 

Ausg.:  ex  litteris  anni  1652  in  AA.  SS.  Boll. 

30.  Jun.  V.  p.  575-577. 

Erl.-Schr.:  Enffling,  Joh.,  Dio  Verehrung  dos  heil. 
Donatiis  im  Loxeiubur^er  Lando  in  Publications  de 
la  Soci^<t6  pour  la  rccherche  et  la  conservation  des 
monuments  bi«:tor.  dans  le  ^and-dacb4  de  Lascem- 
bourg.  Annde  1862.  XVIII.  Luxembourg  1863.  4P.  p. 
227-248. 
V  i  e  de  st.  Donat ,  martyr,  patron  contro  los  oragres, 
tempetes,  foudres,  toimerres  et  autres  intompörios 
de  l'air.  Liege  1758. 

Acta  SS.  Donati,  Romuli,  Sylvani  etc. 
martyrum  sub  Diocletiano  Foro-Julii  in 

V 

Italia. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  412  c. 
comnientario  Pinii. 

De  8.  Donato  abbate  in  Hispania  (f  post  med. 
saec.  VI)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  306-308. 

De  SS.  Donato,  Castulo,  Papia,  Climatio  mart. 
Ancyranis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  484. 

De  SS.  Donato,  Clea.so  et  Eleasso  martyribus 
Caesareao  in  Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept. 
lU.  p.  367. 


De  8.  Donato  confessore  Forocomelii  (kodU 
Imola)  in  Italia  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aüg. 
n.  p.  191. 

De  88.  Donato,  Gyrillo,  Eugenio  martvribus  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  662. 

De  s.  Donato  episcopo  martyre  et  s.  Hilariano 
etiam  martyre  Aretii  in  Tuscia  (t  cca.  362)  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  U.  p.  188-190. 

Erl.-Sehr.:  Albergotti,  Aeg.,  De  Tita  et  coltn  s. 
Donati  Arretinae  ecclesiae  episcopi  et  mart.  com- 
mentatius.  Arretiae  1782.  8^. 

De  s.  Donato  episcopo  Vesontionensi  in  comi- 
tatu  Burgundiae  (f  cca.  660)  *  Boschii  comment, 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  IL  p.  197-200. 

—  •  elogium  historicum  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  II.  p.  335.  336. 

De  s.  Donato  Euroeae  in  Epiro  episcopo  (f  cca. 
387)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  IIL  p.  764-7ÜÜ. 

Do  S8.  Donato,  Heradio,  Vincentio  etc.  martv- 
ribus Italis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.5Sl. 

De  SS.  Donato,  Justo,  Hirenaeo  ete.  martyri- 
bus Af ris  Henschenii  sylloge  historica  in  AA.  ^8. 
BoU.  25.  Febr.  lU.  p.  487. 

De  s.  Donato  martyre  Carthagine  in  Africa  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  30. 

De  s.  Donato  martyre  Cirthae  in  Numidia  in 
AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VII.  p.  436. 

De  8.  Donato  martyre  Nioomediae  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  April.  I.  p.  251. 

De  8.  Donato  monacho  Bened.  congregationis 
Montis  -Virginis  in  principatu  citeriori  regni  Nea- 
pel is  (t  17.  Aug.  1 )  98)  Suyskenii  comment  hist»- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  Sept.  VIII.  append.  p.  7^5 
-791. 

De  s.  Donato  presbytero  eremita  in  pago  Sip- 
storico  Provinciae  in  Gallia  (t  cca.  535)  in  AI. 
SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  735. 

De  SS.  Donato,  Rcstituto,  Valeriano  (forsan 
saec.  IV)  Antiochiae  in  Syria  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Aug.  IV.  p.  590. 

De  SS.  Donato,  Secundiano,  Romulo  etc.  mar- 
tyribus Concordiae  in  Italia  (t  303)  Henschenii 
sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  111. 
p.  7-9. 

De  SS.  Donato,  Secunda,  Papia  itemqne  s. 
Agape  mart.  Carthaginiensibus  in  AA.  SS.  B<j11. 
25.  Janr.  II.  p.  618. 

Miracuia  s.  Donatiani  episcopi  Rhemen- 
sis  conf.  Brugis  in  Fiandria  (f  saec.  IV). 

Ausg.:  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct  Tl. 
p.  503-515.  —  '  Excerpta  ex  libro  Miraculorum 
8.  D-i  a.  1011  —  1096  auctore  Riquardo  cano- 
nico  S.  Donatiani  Brugensis,  welchen  die  meh- 
lige Epistola  Gervasii  Remensis  archiep.  deviü 
s.  D-i  voraufgeschickt  ist,  ed.  Holder  -  Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.XV.2.  p.  854-856;  856-858. 1321. 

—  Miraculum  s.  D-i  a.  1088  ap.  Pertz  I.e. 
XIV.  p.  176-182.  —  Appendix  de  quibusdjun 
reliquiarum  visitationibus  et  translationibus  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  515-519.  Cf.  Dyckü  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  487-502,  RigoUoti  nota 
ibid.  Suppl.  p.  181*-183*  et  Wattenbach,  Deutsch- 
lands Gescbiohtsquellen.  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  17-. 


i 


ACTA  SS.  DONATIANI  —  ACTA  SS.  DOROTHEAE  VIRG. 


1275 


Acta  SS.  Donatiani  et  Rogatiani  fratrum 

mart.  Nannetibus  in  Britannia  Armorica 

sub  Diocletiano. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  24.  Mai.  —  'ex 
ms.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  280.  281  cum 
Henscheoii  comment.  —  P  as  s  i  o  al  i  a : ,  Cum  Dio- 
cletianus'  ex  cod.Carnot.  n**  190.  fol.255'  tn  Ana- 
lect  Bolland.  Vin.  1889.  p.  163.  164. 

De  s.  Donatiano  episcopo  Catalauni  in  Oallia 
(saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  II.  p.  188. 

De  SS.  Donatiano,  Praesidio,  Mansueto  eie.  epi- 
scopis  in  Af  rica  (f  post  483)  Limpeni  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept.  II.  p.  577-682. 

De  s.  DonevaJdo  couf ess.  cum  9  filiabus  yirgg.  io 
Scotia  (saec.  VIII)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.IV.p.60. 

De  s.  Dorbbenoo  abbate  Hiensi  (t  713)  V.  de 
Buckii  sylloge  tn  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct  XII.  p. 
623-625. 

Acta  s.  Septem  Dormientium,  vid.  Acta  s.  Se- 
ptem Domiientloin. 

De  8S.  Dorootolo,  Chresto,  Marcia  ete.  marty- 
ribus  Caesareae  in  Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Jun.  II.  p.  57. 

De  s.  Dorothea  virgine  Deo  sacrata  Alexan- 
driae  in  Aegypto  (saec.  IV)  Bollandi  oommentar. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  776. 

Vita  s.  Dorotbeae  Pniseiae  patronae  = 

Tita  priroa  b.  Dorotheae  viduae,  in- 
clusae  Quidzini  in  Borussia  polonica  (f 
25.  Jun.  1394)  auctore  ut  videtur  Jo- 
hanne Marienwerder  (f  1417),  magi- 
stro  SS.  theoL,  canonico  Pomesaniensi. 

Haec  vita  non  dispar  est  histuriae  ab  Adriano  de  Linda 
oditne. 

Ausg.:  ex  cod.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Oct.  XIII.  p.  493-499.  —  Vita  b.  D-ae  Lin- 
dana auctore  ut  videtur  Johanne  Marien- 
werder [Handschr.:  Kom,  Vatic.  n*  4934.  mbr. 
sec.  XV.  fol.]  *  ap.  Andr.  Adr.  de  Linda,  De  vita 
et  obitu  magnae  b.  D-ae,  Pruthenae  viduae,  in 
ecclesia  Pomesaniae  in  Marienwerder  (Quindri- 
niae)  reclusae,  item  eiusdem  miracula.  Typis 
monasterii  Olivensis  1702.  4®  (•  tciederh.  Dantisci 
1745.  4°).  —  'ex  cod.  Vatic.  collato  cum  Lindana 
edit.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  499-560.  —  Mira- 
cula ex  cod.  Bodec.  V6ifl?.p.560-567.  —  Vita  von. 
dominae  b.D-ae  auctore  Johanne  Marienwer- 
der [Handschr,:  Königsberg,  Archiv  n®  407. 
Chart,  sec.  XV.  fol.  —  Dan  zig,  Bibl.  d.  Mfirien- 
tirche  n°  259.  chart.  fol.  —  Berlin,  tgl.  Bibl. 
theol.  n*^  207.  —  Breslau,  Un.-Bibl.].  Ausg.: 
keine;  '  nur  die  Ueberschriften  der  einzelnen 
Bücher  sowie  Libri  I.  cap.  5.  6.  7  ed.  M.  Toeppen 
in  Scr.  rer.  Pruss.  II.  1863.  p.  350-360.  Zusätze 
u.  Verbesserungen  ibid,  p.  803.  804.  —  *  diesel- 
ben sowie  die  Capitelubersckriften  u.  einige  Re- 
velationen  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  567-  575. 

Bearbeitnngr:  deutsch;  Handschr.:  Königs- 
berg, kgl.  Bibl.  n®  1128.  mbr.  sec.  XV  ine.  fol., 
unvollstäTidig. 

Au^g.:  ^  unt.  d.Tit.:  Das  leben  der  zeu- 
gen frawen  Dorothee,  clewseneiynne  in  der 


Thumkyrchen  czu  Marienwerdir  des  landes  czu 
Prewszen.  In  fine:  Gedruckt  unde  volendit  in  der 
stat  Marienborck  durch  mich  Jacop  Earweysze 
goltsmyd  .  .  .  MCCCC  unde  CXII  {wol  ein  Irr- 
thwny  wofür  1492  xu  lesen  ist.  Da^s  älteste  in 
der  Provinze  Preussen  gedruckte  Buch),  kl.  8®. 
232  Blätter.  Da^  einzige  bekannte  Exemplar 
in  Petersburg,  k.  Biblioth.  Vgl.  darüber  Gelehr- 
tes Preussen,  IE.  p.  126-133;  Lilienthal,  Histor. 
Doroth.  p.  2-6;  Neue  Preuss.  Provinz. -Blätter. 
Jahrg.  1856.  L  p.  379-381.  —  Büdniss  der  s. 
Dorothea  daraus  in  Holzschnitt  ap.  Frz.  Hipler, 
Christliche  Lehre  in  Ermland.  Braunsberg  1877. 
8^  p.  67.  —  *  wiederh.,  aber  nach  der  Hs.  ver- 
bessert hrsg.  von  Max  Toeppen  in  Scr.  ror.  Pruss. 
IL  1863.  p.  197-348;  vgl.  Einleii  p.  179-196.  — 
SeptillUam  b.  D-ae  Montoviensis  auctore  Jo- 
hanne Marienwerder  [Handschr.:  Danzig, 
Marienkirche  n°  231.  chart  sec.  XV.  —  Heidel- 
berg, Un.-Bibl.  n®  367.  mbr.  sec.  XV.  —  Wien, 
k.  Hof  bibl.  n«  1265.  sec.  XV  ine.  gr.  4°]  *  eine 
üebersieht  des  Inhalts,  ein  Theil  des  Prologs, 
sowie  Cap.  10. 17.  26  u.  27  des  1.  Tractatus  hrsgb. 
von  Max  Toeppen  in  Scr.  ror.  Pruss.  II.  p.  360- 
367.  —  •  fast  dasselbe  ex  codd.  Gedanensi  et  Vin- 
dob.  od.  R.  de  Bück  in  AA.  SS.  Boll.  Oct.  XIII. 
p.  575  -  579.  —  '  vollständig  primum  ed.  Franc. 
Hipler  ifi  Analect.  Bolland.  u.  xwar  IL  1883.  mo- 
nitum  praevium  p.  381-383;  praeambulum  au- 
ctoris p.  383-392;  prologus  p.  392-399;  tracta- 
tus I.  p.  400-472;  tom.  III.  1884.  tract.  II.  p.  113 
-140;  tract.  III.  p.  408-448;  tom.  V.  1885.  tract. 
IV- VII  cap.  6  p.  207-251 ;  die  übrigen  Capit.  des 
tract.  VII  u.  tract.  VIII-XXVIII  in  Zeitschrift  f. 
d.  Gesch.  u.  Alterthumskunde  Ermlands.  1877.  p. 
148-183.  (Z>te  Tractate  1-7  aus  deti  Anal.  Boll. 
sind  auch  besonders  erschienen  Bruxellis  1885. 
gr.  8^  258  pag.  Jk  6.)  —  Cap.  7-28  des  7.  Tra- 
ctats,  deutsch  geschrieben  ^  hat  Hipler  in  seinem 
Christliche  Lehre  u.  Erziehung  in  Ennland  u.  im 
Preuss.  Ordensstaate  während  des  Mittelalters. 
Braunsberg  1877.  p.  67-103  veröffentlicht.  —  Ap- 
paritlones  v.  D-ae  eodem  auctore.  Inhalts- 
übersicht sowie  Cap.  80.  96. 125. 126  *  ed.  Toep- 
pen in  Scr.  ror.  Pruss.  II.  p.  3(37-374.  —  '  wie- 
derholt in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  579-584.  —  Hy- 
mnus cum  orationibus  de  diva  D-a  Pruthena 
ibid.  p.  492.  493. 

Erl.-Schr.:  Back,  Rem.  de,  Comment.  praevias in  AA. 

SS.  Boll.  I.e.  p.  472-492. 
Hipler,  Frz.,  Meister  Johannes  Marienwerder  und  die 

Klausnerin  Domthea  zu  Montaa  in  Zeitschrift  für  die 

Gesch.  n.  Alterthumskunde  Ermlands.   III.   Branns- 

bergl866.  8«.  p.  166-299. 
L  i  1 1  e  n  t  h  a  1 ,  Historia  b.  Dorotheae  Pmssiae  patronae 

fabulis  var.  maculata,  e  docam.  ms.  etc.  Dantisci 

1744.  40. 
S  z  e  m  b  e  k ,  Friedr. ,  Patronka  starodawna  panstw  prus- 

kich  Dorota  z  Pnis  wdowa.  Thorun  1638.  8^;  ed.  2». 

ibid.  1698.  &\ 

Acta  SS.  Dorotheae  virginie,  Theophili 

scholastici,  Christis  et  Callistis  mart}^- 
rum  Caesareae  in  Cappadocia  sub  Dio- 
cletiano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  773-776. 
Cf.  Bollandi  comment.  praevius  ibid.  p.  771-773. 

Erl.-Schr.:  Fea,  Dom.,  Breve  vita  di  s.  Dorotea,  ver- 
gine  e  martire.  Torino  1889.  24mo.  15  pag. 


1276 


VITA  S.  DOROTHEI  —  VITA  S.  DULCIDII 


Tita  s.  Dorothei  archimandritae. 

Ansg. :  ex  variis  in  kk.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I. 
p.  596-605. 

Passio  SS.  Dorothei  et  Gorgonii  marfy- 

rum  Nicomediae  in  Bithynia  a.  303  au- 

ctore  anonymo. 

Ausg, :  ex  ms.  in  kk,  SS.  Boll.  9.  Sept.  III. 
p.  340-342.  —  Translatio  et  miracula  s.  Gor- 
gonii auctore  (Jobanne  abbate?)  monacbo  Gor- 
ziensi  (saec.  X)  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  III.  2.  p.  206-217.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  l.  c.  p.  343-355.  Cf.  Suyskenii  comment. 
praevius  ibid,  p.  328-340.  —  •  tciederh.  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  235.  238-247. 

Vgl.  Milo  Mindonensis. 
Miracala  s.  Qoi^onii. 

Tita  s.  Dorothei  iunioris  sive  in  Chi- 
liocomo  auctore  monacho  coaevo,  facto 
deinde  metropolita  Euchaitarum. 

Ausg, :  ^  graece  et  lat  interprete  G.  Janoingo 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  605-614.  —  *  latei- 
nisch wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat. 
tant  edita.  LXI.  p.  1157-1170;  cf,  praef.  p.  1151 
-1158. 

Tita  s.  Dorothei  Thebani  auctore  Pal- 
lad io  episcopo  Helenopolitano  teste  ocu- 

lato. 

Ausg, :  ex  Vit.  Patr.  libr.  8  in  kk,  SS.  Boll. 
5.  Jan.  I.  p.  596. 

De  8.  Dorotheo  episcopo  Tyri,  Odyssopoli  in 
Thracia  martyrizato  a.  362  Henschenii  comment. 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  434-437. 

De  b.  Dorotheo  eremita  Lucae  in  Italia  in  kk, 
SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  511. 

De  SS.  Dorotheo  presbytero,  Rodociano  diacono, 
Viatore  etc.  martyribus  Alexandrinis  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  April.  UI.  p.  744.  745. 

Vita  s.  Doeithei  monachi  in  Falaestina 
(f  cca,  530)  auctore  anonymo  coaevo. 

Ausg.:  interprete  Balth.  Corderio  in  kk,  SS. 
Boll.  23.  Febr.  UI.  p.  382-384.  Cf.  BoUandi  com- 
ment praevius  ibid.  p.  380. 

Yie  de  s.  Douceline  (f  1274.  Sept  1), 
fondatrice  des  b6guines  de  Marseille,  com- 
pos^  au  13.  siöcle  en  langue  provenijale. 

,Oette  sainta  est  presqne  inconnae  k  toos  Im  hafpo- 
graphes.'  Die  erste  Redaction  der  Vita  fällt  um  das  Jahr 
12wiind  ist  an^blich  von  Philippine  de  Porcellet, 
der  Nachfolgerin  D.'s,  verfasst. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds  franp. 
n»  13503. 

Ausg. :  publ.  pour  la  prem.  fois ,  avec  la  tra- 
duction  en  fran^.  et  une  introduct.  crit,  et  histor. 
par  J.  H.  Albanes.  Marseille  1879.  gr.  8**.  (IV,) 
XCII.  304  pag,  12  fr.  Nur  200  Exempl.  gedr, 

ErL'Sehr.:  Ken  an,  Em.,  Philippine  de  Porcellet,  autenr 
presam^  de  la  vio  de  siiinte  Douceline  tnHistoire  lit- 
töraire  de  la  France.  XXiX.  188Ö.  p.  526-546. 

Tita  s.  Drausii  episcopi  Suessionensis 
in  GaUia  (f  676)  auctore  anonymo  Sues- 
sionensi. 


Ausg. :  in  kk.  SS.  Boll.  5.  Mai*t.  I.  p.  405 -411. 

Cf,  p.  902.  —  Bruchstück  daraus  vorher  *  ap. 

Ducbesne,  Hist.  Franc.  Script.  I.  p.  679.  —  *ap. 

Bouquet,  Rec.  III.  p.  609-611. 

Erl.'Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.890. 

Vita  8.  Droctovei  abbatis  (f  c.  580)  ba- 
silicae  s.  Vincentii  in  suburbio  Parisiaco, 
quae  modo  S.  Germani  dicitur,  auctore 
Gislemaro  monacho  S.  Germani  dePra- 

tis  (t  886). 

Handschr,:  Paris,  Nat-Bibl.  lat.  nMlTöi 
(olim  8.  Germ.  464).  sec.  XI. 

Ausg.:  *  in  kk,  SS.  Boll.  10.  Mart  IL  p.  37- 
40.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  252-257.  —  ■  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  UI. 

p.  436-438. 

Erl.-Schr.:  Dümmler  m  Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  ft.  d. 
Qosch.  IV.  1879.  p.  543. 
Histoire  litt6raire  de  la  France  V.  p.  396. 
Lenormant  in  Bibliothöqae  de  r£cole  des  chartes  I. 

1889.  p.  821. 
"Wattenbach,  Dentscblands  Geschichtaquellea  p.  71 
(6.  Aafl.  I.  1885.  p.  107 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  112). 

Tita  s.  Drogonis  reclusi  Seburgi  in 
Hannonia  (f  1186),  sub  a.  1320  ab  ano- 
nymo compilata. 

Ausg. :  ed.  Papebroch  ex  ms.  coUato  c.  annal. 
Hannonicis  Guisii  (vid.  supra  p.  632)  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  April.  U.  p.  443-445. 

De  8.  Droside  V.  M.  et  aliis  quinque  martyri- 
bus Antiocbiae  in  Syria  Stiltingii  sylloge  critica 
in  kk,  SS.  Boll.  22.  Sept.  VI.  p.  300-302. 

De  8.  Drostano  confessore  in  Scotia  (f  cca.  600) 
in  kk.  SS.  Boll.  11.  Jul.  m.  p.  198-200. 

De  b.  Dnithmaro  abbate  Corbeiensi  (f  1046), 
vid.  De  s.  Ludolfo  et  b.  Druthmaro. 

Yita  s.  Dubricii  archiepiscopi  Urbis 
Legionum  (f  430),  authore  Benedicto 
monacho  Glaudiocestrensi. 

Geschrieben  kurz  nach  1120. 

Ausg.:  ^  ap.  Wbarton,  Anglia  sacra  II.  p.  654 
-661.  —  •  abgekürzt  ap.  Capgrave,  Nova  legenda 
Angliae  fol.  87.  —  Vita  alia  in  Tbe  Liber  lian- 
davensis;  Llyfr  Teile;  or  tbe  anc.  register  of  the 
catbedral  cburob  at  liandaff,  ed.  by  W.  J.  Rees. 
Llandovery,  Soc.  for  the  public,  of  anc.  Welsh 
mss.  1840.  8®.  p.  75. 

Erl.-Sehr.:  Wright,  Biographia  Britannica  liter.  n. 
p.  107. 

De  s.  Dula  ancilla  martyre  Nicomediae  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  Mart.  III.  p.  554. 

De  8.  Duloardo  eremita  et  confessore  in  agro 
Bituricensi  in  Galliis  (f  c.  584)  V.  de  Buckii  syl- 
loge in  kk.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  643-646. 

De  8.  Duloardo  monacho  et  eremita  elogium 
historicum  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  370. 

Yita  s.  Duicidii  seu  potias  Duicitii,  epi- 
scopi Aginni,  Lemovicibus  et  Cambareti 
in  Gallia  (saec.  V). 

Ausg. :  ex  Breviar.  Lemovic.  a.  1625  edito  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII.  p.  52.  53  cum  V.  de 


DE  S.  DULCISSIBiA  —  ACTA  SS.  DUODECIM  SOCIORUM 


1277 


Buckii  comment  praevio  p.  50-52.  Suppiemen- 
tum  p.  1106. 1107. 

De  8.  Dutotosima  vir^e  martyre  Sutrii  in 
Etmiia  pontificia  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Sept  V.  p.  313. 

Tita  &  Dunstani  archiepiscopi  Cantua- 

riensis  (f  988),  episcopi  Wigomiensis  et 
Londinensis  ex  abbate  Glastoniensi,  au- 
ctore  B(ridfertho?)  presby tero  coaevo 
et  teste  oculato. 

Die  Initiale  B  im  Mpt.  deatet  Mabillon  (AA.  SS.  o.e. 
Ben.  saec.  V.  p.  640)  anf  BridfwtkuM  Ramenrnm»  monacha; 
die  BoUandisten  erwllhnen  diese  Conjector  (Mai.  VII.  p. 
809)  ohne  Znstimmnng ;  Wliarton ,  Anglia  aacra  II.  p.  ix 
hAlt  sie  für  wahr,  Stnbbs  Tenrirft  sie.  Dun  zafol^  war 
B  ein  Priester  aas  Sachsen  nad  Schüler  des  Bischofs 
Ebrachar  von  Lüttich.  nach  dessen  Tode  (f  971)  er  Auf- 
nahme am  Hofe  dea  ERbischofe  Dnnstan  in  Cuiterbary 
fand  nnd  splter  sein  erster  Biograph  wnrde. 

Handsehr. :  A  r  r  a  s ,  Stadtb.  n*  1029.  —  Lon- 
don, Brit.  MuR.,  Cotton.  Cleop.  B.  13,  ohne  Pro- 
log. —  Si  Gallen,  Stiftsb.  n"  337.  mbr.  sec.  XI. 
Vffl.  Hardy,  Descript  catalogue  of  materials.  I. 
2.  1862.  p.  594-609. 

Ausg,:  ^  ex  ms.  Yedast.  Atrebai  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  346-359;  cf.  VII.  p.  809.  — 
'  tdederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX.  p. 
1423-1456.  —  »ed.  Wül.  Stubbs  in  Memorials  of 
Saint  Dunstan.  1874  (=  Renim  Brit.  med.  aevi 
scr.  n"  63)  p.  3-52;  collation  of  the  text  of  the 
St  Gall  ms.  with  Stubbs'  edit.  ibid,  p.  458-472. 

—  Tita  alia  et  miracula  a  Johanne  Capgravio 
conscripta  'tn  eins  Nova  legenda  Angliae  fol.88. 

—  *  ed.  Stubbs  1.  c.  p.  325-353.  —  Vita  alia  au- 
ctore  Eadmero  archiepisc.  S.  Andreae  [f  1124. 
Handsehr. :  Cambridge,  Corp.  Chr.  Coli .  n* 37 1 . 

—  London,  Brit.  Mus.,  Lansdowne  Collect,  n* 
436.  fol.  59]  '  ap.  Wharton ,  Anglia  sacra  II.  p. 
211-221.  —  •  ap.  Migne,  Pati-olog.  lat.  CLIX.  p. 
785-800.  —  •  ed.  Will.  Stubbs  1.  c.  p.  162-222; 
miracula  eodem  auctore  p.  223-249;  cf.  introduct. 
p.  xxxn-xxxy.  —  Vita  alia  auctore  Guilelmo 
monacho  Malmesberiensi  ed.  W.  Stubbs  l.  c. 
p.  250-  324;  ef.  introd.  p.  xxxv.  —  Vita  alla  au- 
ctore Adelardo  monacbo  Blandiniensi  sive  Epi- 
stola  Adelardi  ad  Elfegum  archiepiscopum  Can- 
tuariensem  (1006 — 1012)  de  vita  s.  D-i  {geschrie- 
ben vor  lOil)  ex  cod.  Musei  Brit.  Cott.  Nero  C.  7 
ed.  Stubbs  1.  c.  p.  53-68.  —  Vita  alia  auctore 
Osberno  Cantuariensis  ecclesiae  commonaubo, 
praecentore  et  suppriore  sec.  XI.  Libri  2  [ge- 
schrieben nach  1070.  Handsehr.  .-London,  Brit. 
Mus.  Cotton.  Tiber.  D.  ni;  Tiber.  D.  iv;  —  Harlei. 
n*»  315  (56?).  —  Lambeth  n*  159.  —  Arundel  libr. 
n»  16.  —  Oxford,  Bodl.  n°  285;  —  Digby  n»  110. 

—  Paris,  Nat-Bibl.  lat.  n0  2475;  n«5284;  n^ 
5348;  n<»5989.  Zahlreich]  »ed.Surius,  De  prob. 
SS.  historiis  19.  Mai.  IL  Colon.  1617.  p.  231.  — 

*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  659- 
688  ("  ed.  Venet.  p.  639).  —  *  ap.  Wharton ,  Anglia 
Sacra  IL  p.  88-120,  gibt  nur  das  1.  Btich.  — 

*  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mai.  IV.  p.  359-384.  —  «  ex 
Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII. 
p.  413-456;  observatt  praev.  p.  407-414.  —  '  ed. 
Will.  Stubbs  in  Memorials  of  saint  Dunstan  {s.o.) 
1874.  p.  69-128  (lib.  1:  yHsl);  p.  129-161  (lib.  U: 


mirac.);  cf.  introduct.  p.  xxxi.  —  Vita  alia  au- 
ctore Osberto  monacbo  saeo.  XII,  fragmenta 
^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saeo.  V.  p.  701 
-712  (•  ed.  Venet  p.  684-691). 

—  Dongtanas  Baira  (=Vita  s.  D-i),  compiled 
by  Arne  Lauren tiusson,  a  Benedictine  monk 
of  Thingore  in  Iceland,  sec.  XIV  ine.  in  Icelan- 
dic  Sagas.  Edited  by  Gudbr.  Vigfusson  (=  Re- 
rum  Brit  med.  aevi  scr.  n»  88).  II.  1887.  p.  385 
-408;  ef.  preface  p.  xxiii  §  7. 

—  Epistola  8.  Dunstaniad  Wulfsinum  Schi- 
rebumensem  episc.  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  V.  p.  239.  —  '  miederh.  ap.  Migne  1.  c. 
CXXXVU.  p.  473-476. 

—  Epistola  Eadmeri  ad  monachos  Glasto- 
nienses  de  corpore  s.  Dunstani  '  ap.  Wharton, 
Anglia  sacra  II.  p.  222-226.  —  '  ap.  Migne  1.  c. 
CLIX.  p.  799-808. 

—  Epistola  Richardi  Beere  abbatis  Glasto- 
niensis  (c.  1503)  ad  Wilhelmum  Warb  am  archiep. 
Cantuar.  de  corpore  s.  D-i  ap.  Wharton,  Anglia 
Sacra  II.  p.  230.  231. 

—  Fragmenta  ritualia  de  s.  Dunstano  ed. 
W.  Stubbs  1.  c.  p.  440-457. 

—  Liber  de  miraculis  s.  Dunstani  auctore 
Osberto  monacho  Cantuar.,  al.:  Eadmero  ab- 
bate S.  Albani.  *  Ck)mpendium  ed.  Surius,  Vit  SS. 
19.  Mai.  —  *  fragmenta  ex  cod.  Compendiensi  (in 
quo  nomen  auctoris  deest)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  708  (ed.  Venet  p.  691). 

—  Liber  miraculorum  s.  Dunstani  auotore 
Osberno  Cantuariensi  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  V.  p.  689-701  (*  ed.  Venet  p.  672). 

—  » tviederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  VII.  p.  812 
-816.  —  *  ap.  Migne.  Patrolog.  lat  CXXXVII.  p. 
455-474.  —  *  ed.  W.  Stubbs  1.  c.  p.  129-161.  — 
•  Prologus  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  IL  p.  121. 

—  Memorials  of  saint  Dunstan  archbishop 
of  Canterbury.  Edited  from  various  mss.  by  Will. 
Stubbs.  London  1874.  gr.  8°  (=  Rerum  Brit  med. 
aevi  scr.  n®  63). 

—  Reliquiae  Dunstanianae.  Letters  and 
otber  documents  connected  with  Dunstan,  bis 
age  and  bis  biograpbers  ed.  W.  Stubbs  in  Me- 
morials p.  354-439. 

—  Translatio  in  monasterium  Glastoniense 
a.  988  ^  ex  ms.  historiae  monast  Glaston.  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  saec.  V.  p.  713-715  (» ed.  Venet  p.695). 

—  » wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  VII.  p.  810 

-812.  Cf  Jul.  VII.  p.  316.  317. 

Erl. - Schir. :  Henschen,  Comment.  praevius  in  AA.  SS. 
BoU.  I.e.  p.  844-346. 
Wright,  Dnnstan  in  fus  Biographia  Britann.  literar.  I. 
p.  443-402.  —  Bridferth  t^.  1.  p.  474-478. 

Translatio  ss.  duodecim  fhitnim,  vid.  Acta  ss. 
martyrum  XII  fratrum. 

Acta  SS.  duodecim  socionim  Anastasü 
patris,  Eutitii  et  Brictii  filiorum  eius... 
e  Syria  advenarum  in  Umbria  Italiae  pro- 
vincia,  a  scriptore  parum  apto  compilata. 
Partes  2. 

Ausg.:  ex  mss.  et  editis  a  Mombritio  ante 
AA.  SS.  Boll.  Jul.  I.  p.  9-16.  Cf.  Janningi  com- 


1278 


INVENTIO  SS.  DUORUM  ANONYMORUM  —  VITA  S.  EBBAE 


mentar.  praevius  ibtd,  p.  1-9,  et  eiugd,  oxamen 
praemissoiiiin  actorum  simaltaneorom  de  12  so- 
ciis  ibtd,  p.  16-72. 

Hjstoria  inventionis  ss.  duonim  ano- 
nymonim ,  ad  S.  Hippoly ti  in  Austria  ho- 
noratorum  saec.  XIII. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  IIL  p.  850- 
852. 

Tita  s.  Duthaci  episcopi  Eossensis  in 

Scotia  (f  cca.  1250).  Compendium. 

Ausg. :  ex  Breviario  Aberdonensi  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Mart.  I.  p.  799.  800. 

Vita  SS.  Dymnae  yirginis  (regis  Hyber- 
niae  filiae)  et  Gereberni  sacerdotis  mar- 
tyrum  Gelae  in  Brabantia  (saec.  VII)  au- 
ctore  Petro  canonico  S.  Autberti  Ca- 
meracensis  (flor.  1300). 

Ausg, :  ex  vulgär!  idiomate  Belgico  [unt.  d, 
Tit.:    Leven  en  marteidood  der  h.  Dimphna, 


tydens  de  XIII.  eeuw.  beßchreven  door  Petrus 
^anonik  van  den  h.  Autbertus ,  te  Eameryk.  Naer 
een  Hs.  van  Lowewyk  van  Cauwegom  .  .  .  Ant- 
werpen 1640]  in  I^tin,  versa  *  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  15.  Mai.  II.  Colon.  Agr.  1617. 
p.  216,  interpolirt  u,  nicht  vollständig,  —  *  voll- 
ständig ed.  Henschen  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mai. 
III.  p.  479-489.  —  Miracula  recentiora  ibid. 
p.  489-497. 

Erl.-Sckr.:  Bosraerts,  Fol.,  Dvmpne  d'Irlaude;  le- 
gende da  7.  sidcle.  Anven  1840.  vfi.  234  pag.  Avec 
8  lithogr. 

Craey  winclcel,  Fr.  Lad.  van,  Een  lelie  onder  de 
dooraen.  De  h.  maghet  Dymplma,  dochter  van  den 
koninck  van  Yrlandt,  patronesse  van  Gheel.  Ant- 
werpen (1662).  12mo. 

Heackenkamp,  F.,  Die  h. Dimphna.  Dise.  1687.  9^. 
48  pag. 

Histoire  litt^raire  de  La  France.  XX vn.  1877.  p. 

401  s  xnx. 

E  u  y  l .  Pierre  Dom.,  Gheel  vermaerd  door  den  eerdienst 
der  heilijre  Dimphna.  Antwerpen  1863.  gr.  8^.  Met 
plcUen.  VI.  395  pag.  und  Beilagen  151  pag. 

:  Legende  der  martelaren  von  Gheel ,  ss.  Dimphna 

en  Gerebemns.  Antwerpen  1860.  12mo.  VI.  100  pag. 

Vita  s.  Dysibodi  =  Tita  s.  Disibodi. 


E. 


De  s.  Eadberto  episcopo  Lindisfamensi  in  An- 
glia  (t  698)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  II.  p.  107. 
108. 

De  SS.  Eadburga  sanctimoniali  WintODiensi  et 
Merewinna  Rumesiensi  abbatissa  (f  cca.  985)  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  640.  641. 
Cf.  Hardv,  Descript.  catalogue  of  materials.  I.  2. 
1862.  p.  564.  nMl44-1147. 

De  s.  Eadburga  sive  Edborga  filia  Edouardi  I 
rogis  Angliae  (f  cca.  860)  in  AA.  SS.  Boll.  15. 
Jun.  IL  p.  1070. 

De  ss.  Eadfrido  et  Ulsino  abbatibus  atque  Ulfo 
praeposito  S.  Albani  apud  Anglos  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  579.  580. 

Vita  s.  Eadgithae  seu  Edithae  (f  984) 
Eadgari  Anglorum  regis  filiae  et  sancti- 
mon.  Wiltoniensis  auctore  Goscelino 
monacho  Cantuariensi. 

Ausg. :  ^  mit  verändertem  Stil  ed.  Surius,  Vit. 
Sanct.  16.  Sept.  —  *  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  637-640  (ed.  Venet.  p. 
623).  —  « ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sopt.  V. 
p.  369-372.  Cf.  Suyskenii  corament.  praev.  ibid, 
p.  364-369.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV. 

*       Vgl.  Ghronicon  Vilodunense. 

Vita  s.  Eadmundi  =  Vita  s.  Edmundi. 

De  s.  Eadsto  archiepiscopo  Cantuariensi  (f  c. 
1054)  R.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  29.  Oct.  Xin.  p.  15-21. 

Do  s.  Eadwino  =  De  s.  Edwine. 

Yita  s.  Eanswidae  abbatissae  in  mon- 

asterio  Folkstoniensi  in  Cantio  (f  640) 

auctore  anonyme. 

Atisg.:  ex  Capgravio  [Nova  legenda  fol.  97 J 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  685-687.    Cf. 


Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  L  1.  1862. 
p.  228.  n<>  614. 

De  s.  Earcongota,  regia  virg.  Angla,  Eboriaei 
seu  Farae-monasterio  in  Gallia  (saec.  VII)  Hen- 
schenii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Febr.  lU.  p.  387.  388.    Vgl.  p.  759. 

Yita  s.  Easterwini  abbatis  Wirensis  in 
Angüa  (f  785)  auctore  Beda  Venera- 
bili. 

Ausg. :  a  Simeone  Dunelmensi  et  Ed.  Maihew 
edita  et  repetita  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mart.  I.  p. 
652.  653. 

Yita  s.  Eatae  abbatis  Lindisfarnensis 

et  episcopi  Hagustaldensis  in  Anglia  (+ 

a.  685)  auctore  anonymo. 

Attsg. :  ex  ms.  Rubrae  Vallis  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Oct.  XL  p.  927-931.  —  Vita  alia  ed.  Jam. 
Raine  '  in  (n^  8  of  the  Publications  of  the  Sur- 
tees Society  entitled)  Miscellanea  Biographica. 
London  &  Edinburgh  1838.  gr.  8"  p.  121  —  afid 
^in  The  Priory  of  flexham,  its  chroniclers,  en- 
dowments,  and  annals.  I.    London,  Surtees  See. 

1864.  gr.  8^  p.  211-215. 

Erl.  -  Sehr. :  Hocke,  J.  v.,  Commentariiis  praev.  «n  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  922-927. 

De  s.  Ebba  abbatissa  et  mart.  cum  multis  socia- 
bus  in  Coludensi  Scotiae  monasterio  a.  869  Cuperi 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Aug.  V.  p,  265-269. 

Yita  s.  Ebbae  abbatissae  in  Coludessi 
Scotiae  monasterio  (f  683)  coUectore  Jo- 
hanne Capgravio. 

Ausg.:  ex  eius  *Nova  legenda  SS.  Angliae. 
Londini  1516.  p.  xcix  '  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Aug. 
V.  p.  196-199.  Vgl.  Cuperi  comment.  praevius 
ibid.  p.  194-196  u.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials  L  1.  1862.  p.  288.  n<>  737. 


VITA  S.  EBBONIS  —  HISTORIA  B.  ECKENBERTI 


1279 


Vita  8.  Ebbonis  et  b.  Gerici,  ßuerici 
vel  Goerici  episcoporum  Senonis  in  Oallia 
(t  740  et  711)  auctore  anonymo  saec.  X. 

Ausg.:  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

III.  1.  p.  649-652.  —  *ex  legendario  Seuonensi 

et  isla  editione  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug.  VI.  p. 

98-100.  —  •  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Kec.  111. 

p.  650.  651. 

ßrL-Sekr.:  ObserrationespraeTiaeap.  MabiUon  1.  c. 
p.  647-649. 
Stiltinfr,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  94-96. 

Vita  s.  Eberiiardi  archiepiscopi  Salis- 

burgensis  (1147 — 1164)  auctore  anonymo 
quodam  eins  discipulo. 

Höchst  anbedentend ,  g^bt  abor  gnte  Nachrichten  über 
E.'s  persönliche  Verhältnisse. 

Handsehr.:  vid.  Pei'tz,  Mon.  scr.  XI.  p.  77. 

Ausg.:  ^interpolirt  aus  der  folgeyiden  Vita 
ap.  Canisium,  Lect.  antiq.  10.  2.  p.  282-315  (p. 
395-431  ed.  Basnage).  —  ^wiederh,  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  22.  Jun.  —  «.  ■  ed.  Henschen  in  A A.  SS. 
Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  261-209.  —  ^nach  der  Wiener 
Handsehr.  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XI.  p.  77-84.  —  Vita  alia  et  miracula  (un- 
bedeutend) ed.  Wattenbach  ap.  Pertz  1.  c.  XL  p. 
97-103.  —  Miracula  ibid.  XI.  p.  102.  not.  15. 

Erl.  -  Sehr. :  G  r  u  b  e  r ,  Frz. ,  Eberhard  I  Erzbischof  von 

Salzbarg.  Progr.  MQnchen  1873.  8fi.  74  pag. 

Hoetini^,  Bern.,  Vita  s.  Eberhardi  archiepiscopi  Salis- 

baricensis.  Part.  I.  Diss.  inaag.  Berolini  18o4.8P.  33 pag. 

Meiller,  A.  v.,  Begesten  der  Salzbarger  Eizbischöfo 

von  1106-114«.  TTien  18(i6.  pr.  4»,  p.  447. 
Vf^A  1 1  e  n  b  ach ,  Dentschland«  (ioschichtsqaellen.  6.  Aafl. 
U.  1886.  p.  272. 276;  6.  Aafl.  II.  1894.  p.  302. 303.307. 
Vgl.  Eberhardos  I  archiep. 

Vita  8.  Eberhardi  ex  comite  Nellebur- 

gensi  ord.  s.  Bened.  monachi  Schafhusiae 
in  Suevia.    1009  — cca.  1106. 

Ausg.:  ed.  Papebroch  ex  antiquo  loci  chronico 
ms.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  670-672.  — 
Leben  graf  Eberharts  von  Nellen bürg  [Handsehr.: 
Kloster  Fischingen  im  Thurgau  n°  18.  chart. 
a»  1438.  fol.  —  Kloster  Rh  ein  au  bei  Schaflf- 
hausen,  n^  227  (später  n«  175).  chart.  a»  1467.  4». 
—  St  Gallen,  Stiftsb.  n°  604.  chart.  sec.  XIV. 
fol.]  ap.  Mone,  Quellensammlung  I.  p.  83-98;  cf. 
p.  80. 

Erl.'Sekr.:  De  b.  Eberharde  ....  monncho  Schafftisae 
ap.  llabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saoc.  VI.  2.  p.  337 
-839. 

Acta  b.  Eberhardi   praepositi  March- 

tallensis  ordin.  Praemonstr.  in  Suevia  (f 

1179). 

Ausg. :  ex  mss.  Marchtallens.  in  A A.  SS.  Boll. 
17.  April.  II.  p.  502-504. 

De  s.  Eberhardo  I  abbato  Einsidlensi  (f  958. 
14.  Aug.),  ubi  de  Alarico  piissimo  eremita,  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  241-244. 

De  s.  Eberhardo  opilione  prope  Frisingam  in 
Germania  Perierii  svlloge  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Sept.  VU.  p.  844.  845. 

De  s.  Ebregisilo  opiscopo  Moldensi,  in  mona- 
sterio  Jotrensi  in  Bria  Galliae  provincia  (saec. 
VII.  VIII)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug. 
VI.  p.  694.  695. 


De  s.  Ebragiso  episcopo  Traiectensi  ad  Mosam 
(t  cca.  625)  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Oct.  X.  p.  818-823. 

EH.' Sehr.:  Demarteaa,  J.,  Saint  ^breg^dse  de  Ter- 
magne  in  Omförences  de  la  Sociöt^  d'art  et  d'hist. 
da  diocdse  de  Liege.  1892.  livr.  5. 

Vita  s.  Ebremundi  Fontanetensis  ad  Or- 
nam  [Fontenay-Louvet]  abbatis  (f  c.  720) 
suspectae  fidei. 

Ausg. :  ex  Breviario  Silvanectensi  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Jun.  II.  p.  285-287. 

ErL'Sehr.:  Histoire  litt^raiie  de  la  France  VI.  1742. 
p.  514. 

Tita  s.  Ebnilfi  abbatis  Bellovaceneie  in 

Oallia  (f  cca.  600)  auctore  anonvmo  saec. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  366-368.  —  'ex  ms.  et  sec.  Mabillonium  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  VI.  p.  194-196.  —  »Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  464.  —  Miracula 
auctore  anonymo  recentiore  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  196-198.  Cf.  Cuperi  comment  praevius  «6ui^. 
p.  192-194. 

Tita  s.  Ebnilfi  abbatis  Uticensis  [Ouche] 
(t  506.  29.  Dec.)  auctore  anonyme. 

Handsehr.:  Oxf ord,Un.-Bibl.  n°'8687. Feller. 

Ausg. :  ^  mutato  stilo  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis  29.  Dec.  VI.  p.  1045-1047.  —  *ap.  Ma- 
billon, AA.  SvS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  354-360.  Ad- 
ditamentum  ex  Orderici  Vitalis  bist,  eccles.  lib. 
6.  ibid.  p.  360.  361.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet, 
Kec.  III.  p.  438.  —  De  translatione  ss.  E-i 
abbatis  et  Ansbeili  monachi  in  coenobium  Resba- 
cense  cca.  950  ap.  Mabillon  l.  c.  saec.  V.  p.  226- 
233;  ef.  III.  2.  p.  627.  —  Vie  de  s.  Evroult 
en  vers  franyais  du  12*  siecle  (ms.  de  la  bibl. 
nat.)  publ.  par  Blui  in  Bulletin  de  la  Societe 
histor.  et  archeol.  de  TOrne.  VI. 

Erl.- Sehr.:  Delisle,  Loop.,  in  seiner  Ausg.  des  Orde- 
ricus  Vital,  bist.  eccl.  I.  1855.  p.  lxxix  -  lxxxit. 

Histoire  litt^niiro  de  la  France.  III.  1735.  p.  640. 

La  Tie  ot  les  miraclos  de  s.  Evrunlt,  dont  les  rcliques 
sont  couservocs  ä  Prüs  -  St.-  Evroult ,  pr&s  de  Boune- 
val.  Cbartres  1835.  ^. 

De  K.  Ecoletio  episcopo  Ravennae  in  Italia  (t 
534)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul.  VI. 
p.  444-446. 

Vita  Eciceberti  abbatis  Schoenaugien- 
sis,  antea  canonici  Bonnensis  (f  1184), 
fratris  Elisabethae  Schoenaugiensis. 

AVahrscheiQlich  von  seinem  Nachfolger  Emicho  ver- 
fasst. 

Ausg. :  aus  Cod.  chart.  n°  4.  sec.  XV  der  Lan- 

desbibl.  in  Wiesbaden  hrsgb.  von  Widmann  ifi 

Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  1886.  p. 

448-454;  vgl.  VIII.  p.  214. 

Erl.  -  Sehr. :  AV  i  d  m  a  n  n ,  Xassauisohe  Chronisten  dos 
MittpJaltors.  Frogr.  des  Gymn.  Wiohbadon  1H82.  4", 
Vgl.  "Wjittenbach ,  Geschichtsquellen.  G.  Aafl.  II.  p. 
249.  4üö. 

Historia  b.  Eclcenberti  seu  Ericanberti 

seil  Erlcunbrechti,  fundatoris  et  primi  ab- 
batis monasterii  in  Frankenthal  prope 
Worms  (f  1132.  Dec.  23)  auctore  coaevo. 


..^ 


1280 


DE  S.  ECIANO  —  VITA  S.  EDVARDl  REGIS 


Äicag, :  ^  in  Chronico  AVormatiensi  auctore 
Monacho  Eirsgartensi  ap.  Ludewig,  Rcliq. 
mss.  IL  p.  78-100  (cap.  XXVII  ff.).  Sehr  fehler- 
hafter Druck.  —  *  besser  ap.  Heinr.  Boos,  Mo- 
num.  "Wormatiensia.  1893.  p.  129-142;  cf  Einl. 

p.  xxvii. 

ErL-Sehr.:  Falk,  F.,  in  Forschnngen  zur  deutschen 
Geschichte.  XIII.  Göttingen  1878.  p.  &84. 
Heinr.  Michael,  Schulmeister  in  Frankenthal  (um 
1277):  Gedicht  auf  den  h.  Eckenbert.  Im  Auszug 
hrsgb.  ron  Alex.  Kauffmann  m  Monatsschrift  für  die 
Geschichte  Westdeutschlands.  IV.  p.  2Ö-S6. 
"Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.  966. 867;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.402. 

De  s.  Eoiano  sive  Echeno  episcopo  Cluainfo- 
diensi  in  Hibernia  (f  cca.  577)  Henschenii  com- 
ment.  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II.  p.  551. 

Acta  s.  Edani  episcopi  Femonsis  =  Yita  s.  Ai- 
dani  ep.  Fem. 

De  8.  Edelburga  abbatissa  Eboriaci  seu  Farae 
roonasterio  in  Gallia  (t  cca.  695)  Sollerü  com- 
ment.  histor.  in  AA.  8S.  Boll.  7.  Jal.  U.  p.  481. 

De  s.  Edgaro  rege  Angliae  (f  975)  Glastoniae 
in  Anglia  Pinii  sylloge  historica  in  AA.  S8.  Boll. 
8.  JqI.  II.  p.  659-665.  Cf  Capgrave,  Novalegenda 
Angliae  fol.  334. 

De  s.  Edicio  episcopo  Viennae  in  Gallia  (f  cca. 
640)  van  Heckii  sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Oct.  X.p.  71-73. 

De  s.  Ediotio  martyre  Calari  in  Sardinia  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  U.  p.  264. 

Yita  b.  Edignae  Tirginis  regiae  Buechae 
in  Bavaria  (f  1109).  Auctore  Matth.  Rä- 
dere soc.  Jesu. 

Ausg, :  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  HI. 
p.  669.  670. 

Vita  s.  Edfthae  »  Yita  s.  Eadgithae. 

Passio  s.  Edmund!  8ive  Eadmundi  An- 

glorum  orientalium  regis  et  inartyris  (f 
870)  auctore  Abbone  Floriacensi  (f 
1004). 

Handschr, :  London,  Lambeth  libr.  n°  362. 
sec.  XI.  —  Oxford,  Bodl.  libr.  Fell  n®  4,  xu 
Anfang  unvollständig;  —  Fair  fax  n°  12,  unvoll- 
ständig am  Ende;  —  Rawlins.  C.  440.  Vgl.  Hardy, 
Descr.  catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p.  526. 
DM098-1117. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
20.  Nov.  VI.  p.  465-472  (»ed.  Colon.  1617.  IV. 
p.  440).  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX. 
p.  507-520.  —  'ed.  Thom.  Arnold  w  Memorials 
of  St.  Edmunds  abbey  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi 
scr.  n<»96).  I.  1890.  p.  3-25.  —  Gaufridus  de 
Fontibus:  Liber  de  infantia  s.  E-i  [geschrieben 
1148 — 1156.  —  Handschr.:  Cambridge,  öffentl. 
Bibl.  Ff.  1.  27.  —  Oxford,  Bodl.  libr.  n°240]  ed. 
Th.  Arnold  1.  c.  I.  p.  93-103.  —  Hermannus 
archidiaconus  (f  c.  1095):  Liber  de  miracnlis 
s.  E-i  [Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  Cotton. 
Tiber.  B.  11.  —  Oxford,  Bodl.  libr.  n<>  240;  — 
Digby  n**  39.  —  Jesus  Colleg.  n°  75]  ^  ap.  Lieber- 
mann. Angio- normannische  Geschichtsquellen  p. 
231-281;  cf  p.  203-231,  wo  awrÄ  c wie  Inhalts- 
übersicht gegeben  ivird.  —  "  ed.  Th.  Arnold  1.  c. 


I.  p.  26-92.  —  Miracula  auctore  monacho  coe- 
nobii  s.  Edmund!  anonyme,  ap.  Martene,  Ampi, 
coli,  monum.  VI.  p.  821-834.  —  Samson  abbas 
S.  Edmundi  (f  1212.  Dec.  30):  Opus  de  miracuÜs 
8.  E-i  [Handschr.  .-Dublin,  Trinity  Coli.  —  Lo  n  - 
d 0 n ,  Brit.  Mus.  Cotton.  Titus  A.  VIII.  —  Ox f  o r d , 
Bodl.  libr.  n*»  240;  —  Digby  n»  109]  ed.  Th.  Ar- 
nold 1.  c.  L  p.  107-208.  —  Vle  seint  Edmund 
le  Rey  [4030  Verse.  Verfasstum  1240  von  Denis 
Piramus.  —  Handschr,:  London,  Brit  Mus. 
Cotton.  Domit  A.  XI.  sec.  XIII]  ^  ap.  Battely, 
Antiquitates  S.  Edmundi  Burgi.  Oxonii  1745; 
nicht  accurcU.  —  *  ed.  Th.  Arnold  1.  c.  II.  1892. 
p.  137-250;  glossary  p.  371-400;  cf  introd.  p. 

XXIV -XXVI. 

Erl.-Schr.:  Montchal,  C.de,  £levation  des  relique« 
de  s.  Edmond  roy  d' Angieterro ,  et  des  ss.  Sympho- 
rien ,  Claude  . .  .  martyrs.  Tolose  1645.  4P. 

Yita  8.  Edmund!  Rieh ,  Cantuariensis  ar- 

chi6pi8C0pi  (t  1242)  auctore  Bertrando 
Fontigniacensi  ord.  Cisterc.  monacho 
coaevo. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Tbes.  anecd.  III.  p.  1775- 
1826.  —  Vita  alia  auctore  sancti  fratre  Roberto 
Rieh  Fontigniacensi  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  16. 
Nov.  VI.  p.  366-376  mutaio  stilo.  —  «ap.  Wal- 
lace,  Life  of  s.  Edmund  (s.  unten).  1893.  Hier 
auch  Vitae  eiusdem  auctoribus  et  Eustacio  tt 
Roberto  Bacon.  —  Epistolae  variae  ad  histo- 
riam  s.  E-i  'ap.  Martene  1.  c.  p.  1897-1928.  — 
*ed.  Th.  Hearne  in  appendice  ad  Johannis  de 
Fordun  Chronicon.  Oxonii  1722.  8®.  p.  1045.  — 
Historia  canonizationis  et  tranalationis  ab  Al- 
berto archiepiscopo  Livoniae  conscriptaap. 
Martene  1.  c.  p.  1831  - 1874.  —  Miraenia  s.  E-i 
ibid.  p.  1881-1898.  —  Sermo  v.  Alberti  ar- 
chiep.  Livoniae  in  translatione  s.  E-i  ibid.  p.  1827 
-1830.  Vgl.  Observatt.  praeviae  ibid.  p.  1751- 
1774  et  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  103. 

Erl.'Sehr.:  Jaspar,  Notice  biographiqne  snr  s.  Ed- 
mond (oa  .s.  Edme) ,  archevSque  de  CantorMry.  LiUo 
18T2.  80.  21pag. 
Wallace,  Wilfr.,  Life  of  8.  Edmund  of  Canterbnry. 
From  original  sonrces.  London  1893.  8*^.  XLIV.  6JS 
pag.,  6  Taf.  u.  1  Karte.  TnffUehes  Werk. 

Historia  s.  Eduard!  Angliae  regis  (f  978) 
martyrii  et  translationuni. 

Ausg. :  '  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart  IL  p.  644- 
647;  cf  Comment.  praevius  ibid.  p.  638-644.  — 
'ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  18.  Mart.  I. 
Colon.  1617.  p.  201.  Vgl.  Capgrave,  Nov.  legenda 
Angliae  fol.  115. 

Yita  s.  Edvardi  (Aeduuardi)  regis  et 

confessoris  (f  1066)  authore  Alredo  (Ael- 
redo,  Adelredo,  Ailredo,  Ealredo,  fH^^) 

Rhievallo  Anglo,  monacho  et  abbate. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  2.  1862.  p.  (634-643)  638.  n*»  1239. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
5.  Janr.  I.  Colon.  1570.  p.  127-138  (*ed.  Colon. 
Agr.  1617.  I.  p.  72-78).  —  »«n  AA.  SS.  Boll. 
5.  Janr.  I.  p.  293-302.  —  *ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  fol.  108**.  —  *  allein  vollständig  ap.  Twys- 
den,  Hist.  Anglic.  Script,  p.  369-414.  —  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXCV.  p.  737-790.  —  'in 


VITA  EDWARDI  H  REQI8  —  VITA  8.  EGWINI  EP.  WIGORNIENSIS 


1281 


Aelredi  Rhievall.  opp.  ed.  Rio. Gibbon.  Duaci  1616 
—31.  4*.  —  Vita  alia  saec.XV  [eine  gekürzte 
latein.  Vereifietition  desselben  Äeired]ex  ms.  Sei- 
den n®  55  (Oxford,  Bodl.)  ed.  H.  K.  Lnard  in 
Lives  of  Ed^rard  the  Confessor.  London  1858. 
gr.  8®  (=  Reram  Brit  med.  aevi  sor.  n®  3)  p.  361- 
377  additis  variis  lectt.  ex  ms.  Digby  u?  186.  — 
Tita  alia  Aedoardi  regis  qui  apud  TVestmona- 
sterium  requiescit  (der  anonyme  Verfasser  ist 
ein  Zeitgenosse  des  letzten  Sachsenkönigs  und 
hat  vor  10  74  gesehrieben)  ed.  Henry  Rieh.  Luard 
i.  c.  p.  389-435  ex  ms.  I^ondon.  (Mus.  Brit  Harl. 
n®  526).  Mit  klassischer  Gewissenhaftigkeit  her- 
ausgegeben;  ef.  v.  Sybels  Histor.  Zeitschr.  1859. 
p.  556.  —  EdTardar  safa  hins  helga  seu  Vita 
Eduardi  sancti  regis  Angliae  (ex  cod.  Flateyensi 
Hafniensis  bibl.  reg.  collect,  antiq.  n*^  1(X)5.  fol. 
[abgefasst  zwischen  1370— 1380]  *  tn  Flateyjar- 
bok  ed.  G.  Vigfdsson  et  C.  Unger.  III.  Christiania 
1868.  p.  463-470.  —  ^blos  das  1.  Cap.  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  p.  416  c.  lat.  vers. 

,. La  Estoire  de  Seint  Aedward 

le  Rei. 

Sehr  sch&tzensvertes  altfranzOs.  Epos,  geschrieben 
1245  f  wahrscheinlich  von  einem  M5nche  der  Ä^'estminster- 
abtei.  Enthält  4686  Vene ,  deren  Stoff  aus  der  Vita  audon 
Alredo  genommen  ist, 

Handschr.:  Cambridge,  Un.-Bibl.  Ee.  III. 
59.  mbr. 

Ausg.:  ^  ed.  Henry  Rieh.  Luard  in  Lives  of 
Edward  the  CJonfessor.  London  1858  («.  o.)  p.  1  - 
157.  Glossary  p.  315-358.  —  'ein  Fragment  von 
127  Versen  unt.d.  Tit.:  Extrait  de  la  Estoire  s. 
Aedward  le  Rei,  translatee  du  Latin,  ap.  Franc. 
Michel,  Chroniques  Anglo - Normandes.  I.  1836. 
p.  119-126. 

lieber s.:  english  in  Luard^s  Edit.  p.  161-311. 

Erl.-Sekr.:  Paris,  Panlin,  in  Histoire  littöraire  de  la 
France.  XXVIL  1877.  p.  1-22.  Schar feaUrtheü  Ober 
lAUxrds  Ausgabe. 
Woliy  F.,  in  dm  Wiener  Jahrbachem.  Bd. 77.  p.96. 

—  Translatios.  Eduardi  confessoris  ADgliae 
regis  a.  1163  *  ed.  Surius,  Vit.  Sanct.  5.  Janr. 
Der  Anfang  fehlt.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
5.  Janr.  I.  p.  302  -  304  (bulla  canonizationis ,  cor- 
poris revelatio  et  translatio). 

Erl.-Sehr.:  De  s.  Ednardo  conf .  (E-i  resgostae;  man- 
snetado ;  leges  ac  iustitia  etc.)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  290-293. 

Lyfe  of  Saynt  Edwarde.  London  1&83.  4P. 

Porter,  Jer.,  Life  of  St.  Edward,  king  and  confessor. 
London  1710.  8^. 

Vita  Edwardi  II  regi8  Angliae  auctore 
monacho  qaodam  Maimesberiensi.    1307 

—1348. 

Handschr.:  Oxford,  Bodl.  libr.,  Rawlinson 
B.  180  u.  B.  414. 

Ausg. :  ^  zusammen  mit  Annales  Johannis  de 
Trokelowe  et  Henrici  de  Blaneford  chronica  ed. 
Thom.Heame.  Oxonü  1729/30.  8*.  —  »ed.Wül. 
Stubbs  in  Chronicles  of  the  reigns  of  Edward  I 
and  Edward  11  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr. 
n«  76).  Vol.  n.  1883.  p.  155-294;  cf  introduct 

p.  XXXI -LVI. 

Vgl.  Oalfiidus  Bakerus. 
Gesta  Edwardi  (11). 
Henricns  de  Blaneforde. 
Johannes  de  Trokelowe. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


'  De  8.  Edwino  rege  Nordhumbriae  in  Anglia 
(t  633)  Byei  comment.  historicus  in  AA.  SS.  R)U. 
12.  Oct,  VI.  p.  108-119  et  RigoUoti  nota  ibid. 
12.  Oct  Suppl.  p.  121*.  122*. 

Tita  b.  Eelkonis  Liaukamae  abbatis  Lid- 
lomensis  in  Frisia  ord.  Praemonstr.  (f 
1332)  auctore  Sibrando  Leonio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Hart.  III.  p.  396. 397. 

Erl.'Schr.:  Brninsma,  A.  J.,  De  heilige*  Eelko  in 
Volksalmanak  voor  Nederlandsche  Katholieken  . .  . 
door  J.  A.  Alberdingk-Thijm.  Amsterdam  1866.  8^. 
p.  1  ff. 

Vie  de  s.  Efflam  prinee  irlandais  (f  512. 
Nov.  6). 

Diese  Legende  stammt  ans  der  1.  H&ifte  des  12.  Jahrh. 

Attsg. :  texte  inedit  de  la  Vie  ancienne  de  ce 
Saint,  avec  notes  et  comment.  historique  par  A. 
de  La  Borderie  in  Annales  de  Bretagne.  Tom. 
VII.  1892.  avril. 

Tita  s.  Egbert!  presbyteri  in  insula 
Hyensi  (f  729). 

Ausg.:  ex  Beda  Venerab.  in  AA. SS. Boll. 

24.  April,  m.  p.  313-315;  cf  p.  997. 

Erl.-Sehr.:  Elogium  s.  E-i  historicnm  ap.  MabiUon, 
AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  487-490. 
Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p.61d. 

Vita  Egbert!  ter  Beek  quinti  rectoris 
domus  d.  Florencii  Daventriae  (f  1483) 
auctore  anonymo  synchrono. 

Ausg.:  ap.  Dumbar,  Analecta  I.  p.  162-178. 

ErL-Sehr.:  Levensbeschrijvingen  van  Heer  Egbert 
ter  Beke,  Moeder  Andries  Yserens  en  v^rschillende 
zusters  van  het  I-ammenhois  te  Deventer.  Fragment 
nit{^eg.  door  0.  A.  Spitzen  m  Archief  voor  het  aarts- 
bisdom  Utrecht.  II.  p.  178  ff. 

Yita  s.  Egburgis  ancillae. 

Atisg.:  in  Catalog.  codicum  hagiograph.  Bru- 
xell.  n.  p.  120-122. 

De  8.  Egdone  presbytero  et  7  sociis  Nicome- 
diae  in  Bithynia  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mail  H. 
p.  105. 

De  s.  Egelnotho  cognomento  Bono,  archiepi- 
scopo  Cantuariensi  (f  1038.  30.  Oct.)  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  447-451. 

De  s.  Egemonio  vel  Igomono  episcopo  Augosto- 
dunensi  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  473. 

Vita  s.  Egilis  =  Vita  s.  Eigüis. 

Tita  s.  Egwini  episcopi  Wigortiiensis 

in  Anglia  (f  cca.  708)  auctore  anonymo 
saec.  XL 

Ist  nnr  ein  Auszug  ans  Ckromoon  abhaÜM  Eveaham, 
lib.  1. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  415.  n®  942-947. 

Ausg. :  ^  ap.  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae. 
Londini  1516.  fol.  p.  123-126.  —  *  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Janr.  I.  p.  707-711.  —  ^wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  lU.  1.  p.  331- 
337.  —  Vita  alia  (fragmentum)  auctore  Brit- 
wald o  episcopo  Wintoniensi  saec.  XI  *«nAA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  711  ohne  Namen  des  Verf.  — 

*  mit   demselben   ap.  Mabillon  1.  c.  p.  338.  — 

*  vollständig  ex  ms.  Londin.  (Brit.  Mus.  Cotton. 

81 


1282 


DE  S.  EHOARNO  —  VITA  S.  ELEÜTHERII  EP.  TORNACENSIS 


Nero  E.  1)  ed.  J.  A.  Giles  f or  the  Caxton  Society. 

London  1854.  —  Epitaphium  ap.  Mabillon  1.  c. 

p.  338. 

Erl.-Sehr.:  Wri^ht,  Egwin  in  Aw  Biographia  Britann. 
literar.  I.  p.  228-229. 

De  s.  Ehoarno  eremita  et  martyre  in  Britannia 
Annorica  (f  cca.  520)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr. 
n.  p.  568. 

De  V.  EhrenlHdo  =  De  v.  Erenfrido. 

Vita*s.  Eigilis  abbatis  Puldensis  (f  822) 
auctore  Candido  monacho  et  presbytero 
Puldensi,  qui  proprio  nomine  Bruun 
nuncupabatur  (f  845).  Prosa  et  metro. 

Ausg,:  *  von  der  Vita  metrica  Bruchstücke 
ap.  Brower,  Antiquitatum  Fuldens.  libri  4.  Mo- 
gunt.  1612.  p.  1.  2.  6.  21-24.  26.  27.  37.  48.  89- 
92.  104-106.  113-118.  193.  —  ^vollständig  ap. 
Brower,  Sidera  illustr.  Germaniae.  Mogunt.  1616. 
4^  —  'ap.  Schannat,  Historia  Fuldens.  Cod.  pro- 
bat, p.  88-114.  —  wiederh,  *ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  228-259  C^ed.  Venet. 
p.  217-229;  metro  p.  230-246);  —  «  ex  Mabil- 
lonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CV.  p.  383-402; 
p.  401-418;  Mabillonii  monitum  praev.  p.  381- 
384.  —  ^prosa  ed.  G.  "Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  222-233.  —  «die  metrische  Vita  unt. 
d.  Tit. :  Candidas  de  vita  Aeigili  ed.  E.  Dümmler 
in  Mon.  Genn.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  II. 
1884.  p.  96-117.  —  'Fragment  ap.  Bonquet,  Re- 
cueil  VI.  p.  275.  276.  —  Epitaphium  duplex 
Eigilis  *ap.  Brower,  Antiquität.  Fuld.  p.  276.  — 
-  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  260.  —  *  ed.  E.  Dümmler 
1.  c.  p.  llV.    Cf.  Addenda  p.  700. 

Uebers.:   Leben  des  Abtes  Eigil  von  Fulda 

und  der  Aebtissin  Hathumoda  v.  Gandersheim 

Uebers.  von  Geo.  Grandaur.  Leipzig  1888.  8"  u. 
ibid.  1890.  8^  XI.  109  pag.  Jk  1.80  (=  Ge- 
schichtschreiber der  d.  Vorzeit.  Lief.  83.  Jahrh. 
IX.  Bd.  2  und  2.  Gesammtausg.  Bd.  25). 

Erl.-Schr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  literatar 

im  kAToling.  Zeitalter  p.  217. 
Ebert,  Adf.,  AUgomeine  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  Leipzig  1880.  p.  390-382. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Goschichtsquollen.  6.  Aufl. 

L  1885.  p.218;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  233. 234. 

Elogium  V.  Eigilis  arcliiepiscopi  Senouensis  in 
Gallia  (f  870.  29.  Mai.)  historicum  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  237-243. 

De  SS.  EInbotta,  Vorbetta  et  Villbetta  virgini- 
bus  Argentorati  in  Alsatia  (saec.  IV)  Perieri  syl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept.  V.  p.  315-317. 

Erl.-Schr,:  Falk,  Frz.,  Die  Bildwerke  des  Wormser 
Doms.  Mainz  1871.  p.  12-15. 

Vita  Eklceberti  =  Vita  Eckeberti. 

De  SS.  Eladio,  Emino,  Senatore  etc.  martyri- 
bus  Nicaenis  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  578. 

De  s.  Elaphio  episcopo  Catalauni  in  Campania 
GaUiae  (f  580)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  UI. 
p.  747. 

Yita  s.  Eldradi  abbatis  Novalicienais 

(f  875)  auctore  monacho  Novaliciensi. 

Handschr.:  Berlin,  k.  Museum,  Kupferstich- 
Kabinet,  Hamilton -Samml.  n°  269.  mbr.  sec.  XI 
in  Adonis  Martyrolog.  Cf.  Zeitschrift  f.  Kirchen- 


geschichte. VI.  Gotha  1884.  p.  256;  verschieden 
von  der  gedruckten  Vita, 

Ausg. :  ^  a  Job.  Jac.  Turinetto  ex  mss.  enitam 
ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart  11.  p. 
333-338  (ed.  nov.  U.  p.  328-332).  —  ""die  Vita 
ohne  die  Miraeula  ap.  Rochex,  Gloire  de  la  No- 
valaise.  Chamberi  1670.  4^  p.  55.  99.  103.  106. 
108.  112.  120.  —  *«n  Monument,  histor.  patriae, 
scr.  III.  p.  173-188.  —  *  fragmenta  ed.  Bethmann 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  128-130.  —  Flori 
Lugdunensis  Carmen  ad  Eidradum  abbatem  in 
Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  II.  p.  549. 
550. 

Erl.-Schr.:  Bethmann  ap.  Pertz  1.  c.  p.  73.  not.  5. 
Carretto,   M.  Ant.,   Yita  di   San  Eldrado.    Torino 

1693.  40. 
"Wa  tt  e  nb  a  ch ,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Anfl. 

n.  1886.  p.21S.  not.  2;  6.  Anfl.  II.  1894.  p.240. 

Acta  s.  Eleazari  senis  et  fratrum  Ma- 

cbabaeorum  Septem  et  horum  maüis  ante 

Chr.  166. 

Ausg. :  ex  ipsis  sacris  litteris  in  A  A.  SS.  Boll. 
1.  Aug.  Lp.  12-15  c.  SoUerii  comment  praevio 
p.  5-12. 

De  SS.  Elenara  et  Sponsana  virg.  mart.  in  Gallia 
sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  181. 

De  s.  Elesbaa  rege  et  ss.  Septem  monachis  in 
Aethiopia  (f  c.  555)  E.  Carpentieri  comm.  histori- 
cus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct.  XIL  p.  296-337. 

De  s.  Eleuchadio  episc.  Ravennate  in  Italia  (f 
112)  Henschenii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Febr.  II.  p.  747-749. 

Acta  s.  Eleutherii  abbatis  Spoletini  Ro- 
mae  (f  cca.  580  resp.  586.  Apr.  18)  au- 
ctore s.  Gregorio  Magno. 

Ausg. :  ex  libro  3.  dialog.  cap.  33  *  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Sept.  II.  p.  685  c.  Stiltingii  commentar. 
p.  682.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

I.  p.  305-307. 

Acta  s.  Eleutherii  episcopi,  mart.  Bo- 
mani  apocrypha,  Eulogio  et  Theodulo  ut 
coaevis  afficta. 

Ausg.:  ed.  Papebroch  tn  AA.SS.Boll.  18. April. 

II.  p.  530-534.  —  Censura  actorum  ibid.  p.  534. 

—  Translatio  reliqulaiiim  Reate  in  Sabinis,  ex 
monumentis  eccles.  Reat.  ibid.  p.  535-537.  — 
Appendix  de  Aecanensi  s.  Eleutherii  pontifi- 
catu  ortisque  ex  eins  ignoratione  erroribus.  An 
ibi  eius  reliquiae?  ibid.  p.  537-539.  —  "Ad-lTjais^ 
^E-ov  auctore  Simeone  Metaphraste  ibui.  p. 
986-988. 

Brl.'Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latiniUtis. 
üb.  V.  p.  38ö. 

Yita  s.  Eleutherii  episcopi  Tomacensia 
in  Belgio  (f  532)  auctore  anonymo,  sed 
antiquo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Febr.  III.  p.  187- 
189.  —  Tita  alia,  sed  auctior  *  ibid.  p.  189-195. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  387.  — 
Tita  alia  auctore  Guiberto  ord.  Miuorum  (flor. 
1283)  ex  bibl.  PP.  et  ms.  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o. 
p.  196-206.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXV.  p.  59-82.  —  Tita  alia  ex  breviar.  ms. 


ACTA  8.  ELEÜTHERU  MART.  TARSIAE  ~  VITA  S.  ELIGII  NOVIOMENSIS       1283 


Tornac.i&trf.p. 206-206. —  Appendix  detrans- 
latione  ia  urbem  Tornacensem  ibid,  p.  195.  — 
Revelatio  facta  Henrico  canonico  Tornacensi 
ibid.  p.  195. 196;  cf.  p.  758.  —  Sermones  s.  E-i 
ap.  MigDe  1.  c.  p.  83-102. 

Sri.- Sehr.:   (Casterman,   Henri)   Saint  £leuthöre, 
eveqae  de  Tourna^;   sa  vie,  sos  miracles,  sa  mort, 
jpar  an  Tonrnainen.  Toaraay  1840.  12mo.  80  c. 
Fi6retf   C,    Saint  Eleathöre,   6veqae  de  Toornai. 

Toarnail890.  Sf>.  218  pag.  3  fr. 
Henschen,  Conunentarios  praevios  m  AA.  SS.  BoU. 

l.  c.  p.  180-187. 
Histoire  litt^ire  de  Ia  France  Y.  p.  40  m. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialweeens  p.  6o.  not.  94. 

Acta  s.  Eleutherii  martyris  Tarsiae  in 
Bithynia  sub  Maximiano,  auctope  ano- 
nvmo. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Bell.  4.  Aug. 

1.  p.  321-326.  Cf.  Boschii  comment.  praevius  ibid. 
p.  318-320. 

De  s.  Eleutherio  Arcani  in  Latio  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  65. 

De  s.  Beutberio  episc.  Antissiodori  in  Gallia 
(t  561)  in  AA.  SS.  Bell.  16.  Aug.  lU.  p.  299.  300. 

De  SS.  Eleutherio  et  Leonide  mart.  in  AA.  SS. 
Bell.  8.  Aug.  II.  p.  342. 

De  s.  Eleuiheiio  pontifice  Romano  (f  189)  Hen- 
schenii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI. 
p.  363.  364. 

Erl.'Sehr.:  Lipsins,  Chronologie  der  r6m.  BischOfe. 
Kiel  1869.  p.  171.  186. 
Xoamann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat.  I.  Leipzig 
1890.  p.  288.  289. 

De  8.  Eleutherio  sociisqne  mart.  Nicomediae 
in  Bithynia  a.  303  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 

2.  Oct.  Lp.  321-323. 

De  8.  Eleutherio  Theate  in  Aprutio  Italiae  pro- 
vincia  Papebrochii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  BoU. 
21.  Mai.  V.  p.  43. 

De  s.  Eleuthero  mart.  Caesareae  in  Cappadooia 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept.  VlI.  p.  482. 

De  SS.  Eleuthero  Persa,  Tbeodosio  et  Zoilo 
mart.  sub  Sapore  rege  (saec.  IV)  t»  AA.  SS.  Boll. 
13.  April.  IL  p.  130. 

De  8.  Elfleda  abbatissa  Streneasbalae  in  Anglia 
(+  716)  Bollandi  comment.  bistor.  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Febr.  IL  p.  178-186. 

Tita  s.  EMedae  abbatissae  Eomeseyen- 
sis  et  Tirginis  (f  cca.  993). 

Ausg. :  ex  Legenda  SS.  Joa.  Capgravii  in  AA. 
SS.  Boll.  29.  Oct.  XII.  p.  925.  926. 

Vgl.  De  SS.  Merwinna  et  ELQeda. 

Tita  s.  EMedae  seu  Etheliledae  viduae 
(cca.  med.  saec.  X)  Glastoniae  in  Anglia, 
prior,  auctore  monacho  anonyme. 

Ausg.:  extracta  ex  vita  s.  Dunstani  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Oct  X.  p.  218-220.  —  Vita  altera 
auctore  Osberno  monacbo  Cantuariensi  t^ifi^.  p. 
220  -  222.  Cf'  V.  Heckii  commentar.  praevius  ibid. 
p.  214-218. 

Vita  8.  Elgari  heremitae  (c.  560)  in  The  Liber 
Llandavensis  ed.  AV.  J.  Bees.  liandovery  1840. 
8°.  p.  1-7. 

De  8.  EUa  episc.  Sedunensi  in  dioec.  Nova- 
riensi  in  Italia  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  111.  p.  360. 


De  s.  Dia  episc.  Syracusis  in  Sicilia  (t  664) 
ex  Forrario  et  Oct.  Caietano  in  AA.  SS.  BolL 
26.  Aug.  V.  p.  826.  827. 

De  SS.  Ella  presbyt.,  Paulo  et  Isidoro  monacbis 
mart.  in  Hispania  (f  856)  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
April.  IL  p.  494. 

De  s.  Elia  in  Palaestina  Cuperi  comment  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  4-22.  Mit 
Abbildung. 

Erl.'Sehr.:  Berr,  M.,  Notice  sur  leprophöte£lie.  Nancy 
1839.  8«>. 
Hardt,  H.  y.  d.,  Lee  corbeanx  d'^lie  oder  dieBaben 

Eliae.  HeUnatädt  1708.  SP. 
Korn,  Fr.^  (p§eudonum  f.  F.  Nork),  Der  Prophet 

Elias;  ein  Sonnen  - Mythas.  Leipzig  1887.  8^. 
Krnmmacher,  Fr.  W.,  Elias  aer  Thesbiter,  nach 
seinem  änssem  nnd  innem  Leben  dargestellt.  |Ilber- 
feldl828  — 33.  8  vol.  8». 
Mayer,  Joh.  Fr.,  Elias  corvonun  convictor.  Witte- 
berg. 1686.  4«. 
Meerheim,  6.  Ang.,  Eliae  fSicta  et  visa.  IReg.XVIlL 
Witteberg.  1796.  4«. 

De  s.  Elia  solitario  prope  Antinoum  in  Tbe- 
baide  (saec.  IV)  G.  van  Hooffii  notitia  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Nov.  L  p.  655-657. 

Acta  SS.  Eliae,  Jeremiae,  Esaiae  etc. 
mart  Caesareae  in  Palaestina  (f  308)  au- 
ctore Eusebio  üb.  8.  c.  21. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  IL  p.  865-867. 

Vita  s.  Eliae  iun.  monachi  in  Aiilinis 
seu  Sabnis  in  Calabria  (f  903)  auctore 
anonyme  synchrone.    Graece. 

üebers.:  latine  *ap.  Caietani,  Vitae  SS.  Sicu- 
lorum  II.  p.  63.  —  •  wiederh.  ex  ms.  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Aug.  III.  p.  489-509.  Cf  Pinii  comment 
praevius  ihtd.  p.  479-489. 

Yita  s.  Eliae  Spelaeotis  abbatis  in  Ca- 
labria (f  cca.  960)  auctore  anonyme  di- 
scipulo  monacho. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA. SS. Boll.  11.  Sept. 

III.  p.  848  -  888.  Cf  Stiltingii  comment.  praevius 

ibid.  p.  843-848. 

Erl.-Schr.:  Minasi,  0.,  Lo  Speloota  owero  s.  Elia  dt 
Reggio  di  Calabria,  monaco  BasUiano  nel  IX  e  X 
secolo  con  annotazioni  storiche.  Napoli  1898.  8°.  255 
pag.  L2.25. 

Tita  s.  Eligii(^Zo^)  Noviomensie  (iVj^^on) 

episcopi  (t  6^9)  auctore Dadone  sive  Au- 
doeno  (St.  Otien)  episcopo  Rotomagensi 
(t  683).  Libri  3. 

Wol  nur  eine  Ueberarbeitong,  der  jedoch  ein  alter 
Bericht  von  Andoen  zu  Grunde  li^n  mag. 

Handschr.:  Avignon,  Musee  Calvet,  mbr. 
sec.  XV.  nö251.  f.  32.  —  Chartres,  Stadtbibl. 
sec.  XI.  n°  68.  —  Dijon,  Ün.-Bibl.  sec.  XIL  n» 
395.  —  Florenz,  vid.  Pertz'  Archiv  V.  67.  — 
St  Gallen,  Stiftsb.  n»  556.  —  Montpellier, 
Ün.-Bibl.  sec.  XII.  fol.  n°  1.  vol.  V.  f.  2.  —  Pa- 
ris, Nat.-BibL  sec.  XIII.  5287.  29;  —  s.  XIIL 
5308.  100;  —  s.  X.  5327.  12;  —  s.  XI.  5359. 15; 
—  s.  XIL  5365.  61 ;  —  St  Germ.  sec.  XIIL  n° 
1085.  —  Troyes,  Bibl.  sec.  XIIL  4^  Reihe  VHI 
(Bouh.  E.  17). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vitae  SS.  1.  Dec.  VI.  p. 
629  -  685 ,  ohne  den  Prolog;  Stil  geändert.  —  *  ap. 
d'Achery,  Spicil.  V.  p.  156  ('  ed.  nova.  11.  p.  76- 

81* 


1284      VITA  S.  ELIGH  NOVIOMENSIS  —  VITA  S.  ELISABETHAE  DE  THÜRINGIA 


122).  —  *ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p. 
198.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVII.  p. 
479-594.  —  Auszug  ^  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc, 
sor.  I.  p.  627.  —  'ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  522- 
561.  —  Der  Prolog  ap.  Labbe,  Bibl.  mss.  II. 
p.  517.  —  Homiliae  s.  E-i  ap.  Migno  1.  c. 
LXXXVn.  p.  593-654.  —  Vita  rhetorice  et  oom- 
matice  expolita:  ,lDQuniero8  homines^  ex  cod. 
Bruxell.  n"  Ö374-75.  fol.  130^  in  Catalogus  codi- 
oum  hagiogr.  reg.  bibl.  Brux.  I.  1,  1886.  p.  470- 
483.  —  Miracles  de  St  Eloi,  poeme  du  13. 

siecle,  publ et  annote  par  Peigne-Delacourt 

Paris  8.  d.  (1859).  gr.  8".  Avec  12  planches.  8  fr. 
—  Inventio  reliquiarum  s.  E-i  Nov.  facta  a. 
1183  et  a  teste  coaevo  descripta  (ex  cod.  Paris, 
latin.*  12607.  sec.  XU)  ^in  Analect.  BoUand.  IX. 
1890.  p.  423-436.  —  »  Bruchstücke  in  Gallia 
christiana.  IX.  p.  1058.  1059.  —  Notitia  de 
translatione  reliquiarum  b.  E-i  Nov..  a.  1155 
^  ap.  G.  Marlot,  Historia  metropolis  Remensis.  II. 
1679.  p.  370.  —  *ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p. 
395.  396. 

Uebers.  der  Vita  auct  Aud.:  deutsch,  Bruch- 
stücke von  0.  Abel  hinter  seiner  Uebersetzung 
des  Fredegar  («.  d.)  p.  117;  2.  Aufl.  p.  160-173. 

französ,  unt,  d.  Tit.:  Histoire  de  la  vie,  ver- 
tus,  mort  et  miracles  de  St.  Eioy  eveque  de 
Noyon ,  trad.  du  lat  de  St  Ouen  ^  par  L.  de  Mon- 
tigny.  Paris  1626.  8°.  —  •  trad.  par  Ch.  Barthe- 
lemy,  mit  dem  Separattit.:  i^tudes  historiques, 
litteraires  et  artistiques  sur  le  VII  siecle :  Vie  de 
S.  l:ioy  etc,  Paris  1847.  8<»-  —  »trad.  et  annotee 
par  Parenty.  2.  ed.  1870.  18mo.  2  fr.  50  c. 

Erl.'Sehr:  Bapst,  Oerm.,  Tombeaa  et  chasse  de  8. 

Oermam,  tombeau  de  sainte  Ck)lombe,  tombeaa  de 

8.  S6verin  (constrnita  et  döcorös  par  saint  Eloi)  in 

Revue  arch^ologiqae.  3.  sör.  IK.  1887.  MaxB,  avril. 
:  La  vie  de   saint  £loi  ibid.  8.  s6r.  VH.  1886. 

Avril,  mai. 
Bonnet,  Vie  de  saint  Eloi.  Carpentras  1855.  12mo. 
Oodescard,  Vie  de  s.  £loi.  Ronen  1856;  2.  M.  1868. 
Histoire  litt6raiie  de  la  France  IFI.  1735.  p.  595. 
Jouhanneaud,  Vie  de  s.  Kioi,  övdqae  de  Noyon. 

Limoees  1865.  12mo.  80  c. 
Labicne  de  Reignofort,  Vie  de  s.^ioi.  Paris  1855; 

Limoges  1856.  1863.  18mo. 
Laporte ,  A.  de ,  Un  artiste  du  7.  siöcle ,  Eligius  anri- 

faber ,  s.  £loi ,  patron  des  ouvriers  en  m6taax.  1866. 

80.  1  fr.  50  c. 
(Levesqne,  Chr.)  La  vie  et  sermons  de  St.  £loyi 

6ve(iae  de  Noyon.  Paris  1683.  2  vols.  Sf^. 
de  Linas,  Orfevrerie  mörovingienne ,  les  oeuvres  de 

s.  Eloi  et  la  vorroterio  cloisonnöe.  Arras  1864. 
Hazzate lli ,  Cam.,  Vita  di  s. Eligio  voscovo  di  Nojon. 

Pisa  1767.  BP. 
Montalembert,   Les  moines  d'Occident.   II.   Paris 

1868.  p.  687. 
Koander,  A.,  Denkwürdigkeiten  IB.  1.  p.  106. 
Ozanam,  Saint  Eloi.  Paris  1861. 
Palacios,  Vida y maerte  de  s.  Eioy,  obispo  de Noyons, 

abogado  y  patron  de  los  plateros.  Madrid  1646.  ^^.  — 

Und.  1773.  4P. 
Reich,  Ose.,  üeber  Andoens  Lobensbeschreibang  des 

h.  Eligius.  Diss.  Halle  1872.  SP.  47 pag. 
Rettborg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p. 608. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialweseus  p.  299. 
Sarvaas ,  Jan.  du  Marchio ,  Disquisitio  de  vita  et  scri- 

ptis  Eligii  episcopi  Noviomensis.  Amstolodami  1859. 

gr.  8<>.  X.  113  pag. 
Vallone,  Cos.,  Cenno  della  vita  di  s.  Eligio  voscovo 

di  Noyon  e  di  Toumay.  Lecce  1876.  16nio.  92  pag ^ 
Varenborgh,  £m.,  in  Biographie  nationale  de  Bei- 

gique.  VL  Bruxelles  1878.  gr.  SP.  p.  665-658  a.  v. 
Vida  de  8.  Eioy,  obispo  de  Noyon.  Cordova  1727.  8^. 
Vita  prodigiosa  di  s.  Eligio  orefico  e  vescovo  di  Nojon. 

Verona  1720.  4P, 


Wa  1 1  e  n  b  aoh ,  Deutschlands  GeschichtaqaeUen.  6.  Aufl. 
L  1885.  p.  109. 421 ;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.  114. 
Vgl  Eligius. 

De  s.  Elio  seu  Aelio  confessore  Jostinopoli  in 
Istria  in  AA.  SS.  Bell.  18.  Jul.  IV.  p.  395. 

Passio  s.  Eliphii  martyris  prope  Tul- 
lum  Leucoruni  in  Gallia  (f  forte  362), 
retractata  a  Ruperto  abbate  Tuitiensi 

(t  1129). 

Ätisy. :  in  Ruperti  operib.  *  Paris.  1638.  II.  p. 
890-894;  •  Moguntiao  1631.  IL  p.  924.  —  «ed. 
Surius,  Vit  SS.  16.  Oct.  V.  p.  884.  —  *in  AA. 
SS.  Bell.  16.  Oct.  VII.  2.  p.  812-816.  —  »  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  427-436. 

Erl.-Sekr.:  (Anth,  Petr.)  LibeUas  in  quo  de  reeentiori- 
bus  sacrarum  exaviarum  s.  EUiphii  mart.-tranalatio- 
nibns  agltur  ap.  J.  H.  Kessel,  Monnmenta  eccle^iae 
Colon.  I.  1862.  p.  248-261;  ef.  prooem.  p.  221-247. 

Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 
799-812. 

Hengozi  canon.  S.  Martini  Colon,  ad  Raperti  epist. 
ap.  Martene ,  Thes.  anecdot.  I.  p.  290. 

Pastoralblatt.  Unter  Mitwirkung  von  CaimtKoist- 
lichen  der  Erzdiöcese  Köln  herausgegeben.  XXV. 
Köln  1891.  gr.  4P.  n«  vom  20.  Nov.  Sp.  427-429. 

De  s.  Elisabetha  virgine*  thaumatarga  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  24.  April.  Hl.  p.  272. 

Tita  s.  Elisabethae  abbatissae  Schoen- 

augiensis  in  dioec.  Trevir.  (f  1165)  au- 
ctore  Ecberto  presbyt  et  canon.  Bun- 
nensi  eins  fratre  (f  1184). 

Ausg. :  ^  zusammen  mit  s.  Elisabethae  Visio- 
num  libri  V  edid.  als  liber  VI  Jac.  Faber  Stapu- 
lensis.  Paris.  1513.  fol.  —  ^  xusammen  mit  Vi- 
siones  s.  üildegardis  et  s.  Brigittae.  Coloniae 
1628.  fol.  —  ^als  Vita  s.  Elisabethae  partim  ab 
ipsamet  dictata,  partim  ab  Egberte  fnitre  scri- 
pta in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  607-643.  — 
^wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCV.  p. 
119-194. 

—  Reyelationes  s.  £-ae  abb.  Seh.  auctore 
Bogero  Cisterc.  monacho  Anglo  in  Goenobio 
Fordano  (cca.  1181)  ap.  Jac.  Faber,  Liber  trium 
virorum  et  trium  spiritualium  virginum.  Paris. 
1513.  —  Liber  revelationum  de  ss. Ursula  et 
sociabus  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Oct  VIII.  p.  163- 
173;  c/.p.  81-85. 

—  Rhythmi  in  laudem  s.  E-ae  Seh.  auctore 
Emichone  abbate  Schoenaugiensi  (f  1197?)  in 
AA.  SS.  BoU.  18.  Jun.  III.  p.  605.  606. 

Erl.  -  Sehr.:  Nebe ,  Die  heil.  Elisabeth  und  Egbert  v<hi 
Schönau  in  Annalen  des  Vereins  für  nassaaische 
Alterthnmsknnde  u.  GeschichtBforBchong.  VIII.  Wies- 
baden 1866.  n.  167-292. 

V.  d.  Linde,  Handschriften  der  kgl.  Landesbibliothek 
zn  Wiesbaden  p.  97  ff.,  reiehhcUHge  lAteraturangabeH. 

Widmann,  Sim.,  Nassaoische  Chronisten  des  Mittel- 
alters. Wiesbaden  1882.  4P.  p.  1-9. 

Tita  s.  Elisabethae  de  Thuringia  sive 
fiiiae  Andreae  Hungariae  regis  et  Ludo- 
vici  Pii  landgravii  Hassiae  uxoris  (f  1231) 
auctore  Caesario  Heisterbacensi  (f 
1240?). 

Aelteste  Vita.  Enthalt  grOsstentheils  den  Libellos  de 
dictis  4  ancill.  («.  unten)  and  deshalb  kaum  dnickwünüg. 

Handschr.  .'Nordkirchen  in  Westfalen,  BibL 
des  Grafen.  Esterhazy  saec.  XIV. 


VITA  S.  EUSABETHAE  DE  THÜRINGIA 


1285 


Ausg. :  *  nur  Fragmente ,  einen  Brief,  die  Ein- 
leitung zur  Vita  enthaltend,  ed.  J.  Ph.  Städtler 
m  seiner  üebers,  des  Lebens  der  h.  Elisabeth 
von  Montalembert.  Aachen  1837.  Vorrede  p.GZLVi. 
23.  48.  59.  120.  185.  393.  398.  421.  424  —  u.  ein 
Stück  aus  der  Vita  ibid.  p.  585-591  (2.  Ausg. 
1845.  p.  572).  —  ^  Auszug  aus  der  Vita  ed.  6. 
Boemer  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
Xm.  1888.  p.  503-506. 

ErL-Sekr.:  Boerner,  O.,  Des  Caesarini  von  Heister- 
bach Yita  8.  Elisabeth  and  Sermon  Aber  ihre  Trans- 
lation in  Neues  Aichir  de.  XIII.  p.  466-472. 

•    Yita  s.  Elisabethae  eiusdem  au- 


ctore  Conrado  de  Marburg. 

Handsekr,:  Brüssel,  k.  Bihl.  mbr.  sec.  XV. 
fol.  zusammen  mit  Vita  Bemardi.  —  Erlangen, 
Un.-Bibl.  mbr.  Ac.  IV.  15. 

Ausg.:  xu  vgl.  mit  Mencken,  Scr.  rer.  Oerm. 
II.  p.  2012.  —  stelleniceise  abgedr.  ap.  Wenck,  Ge- 
schichte von  Hessen.  Frankfurt  1767.  p.  115. 

Erl.-Sekr.:  Fichart  in  Pertz'  Archiv  n.  p.  384. 
Vgl.  %mim  Epistola  Conradi. 

Yita  s.  Elisabethae  eiusdem  au- 

ctore  Theodorico  de  Apolda  sive  de 
Thuringia  ordinis  Praed.   libri  8. 

Compilation ,  besonders  ans  der  Vita  Lndovid  landgr., 
geschrieben  1289.  Die  Grundlage  aller  späteren  Biographien, 
nngebürlich  überschAtzt.  Vgl.  uniar  Erl.-Sehr.  Montanns. 

Handsehr. :  Brüssel,  k.  BibI .  mbr.  a*  1 320. 

—  Darm  Stadt  —  Erlangen,  Un.-Bibl.  chart 
94  [H.  122].  —  Fulda  a'  1477.  4^  n<>  46.  — 
Middiehill,  sec.  XÜI.  nM172.  —  Montpel- 
lier, Ün.-Bibl.  n»  88.  —  Oxford,  Un.-Bibl. 
Bodley  n«  778.  n»  1216.  —  Paris,  Nai-Bibl. 
suppl.  lat.  sec.  XV.  n®  165.  —  "Wolfenbüttel, 
Chart  sec.  XV;  Weissenburg  38.  fol.  —  libri  VIU. 
Chart,  sec.  XV;  76.  27.  ms.  Aug.  fol. 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Leet  antiq.  V.  p.  143 
('  ed.  nov.  IV.  p.  116-152).  —  »ap.  B.  G.  Struve, 
Acta  literaria  e  mss,  IL  p.  1.  —  *  ap.  J.  G.  Lieb- 
knecht, Biga  sanctarum  Eiisabetharum ,  testium 
veritatis  eTangelicae  in  Hassia  memoria.  Giessae 
1729.  4^  p.  21.  —  *ap.  J.  B.  Happel,  Diva  Eli- 
sabetha  magnifice  coronata,  christl.  Ehrengedächt- 
niss  der  h.  Elisabeth.  Marburg  1645.  8°.  —  •  ap. 
Kollar,  Analecta  monum.  I.  1761.  p.  885-898.  — 
'  ap.  Geo.  Pray,  Vita  s.  Elisabethae.  Tyrnav.  1770. 
4«.  p.  33-218  {vid.  Erl.-Schr.).  —  Variae  lectio- 
nes  et  supplementa  ad  Theodorici  de  Thuringia 
yitam  s.  Elisabethae  ap.  Mencken ,  Scr.  rer.  Germ. 
n.  p.  1987-2006.  —  Ein  Auszug  ap.  M.  Rader, 
Bavaria  sancta.    L  Monaoi  1615.  fol. 

Uebers.:  Sant  Elspeten  Leben  vom  Pre- 
digermönch Dietrich,  in  8  Büchern.  Ms.  "Wol- 
fenbüttel, Chart  sec.  XV;  33.  20.  ms.  Aug.  4^ 

—  Eine  andere  deutsche  erschien  Erfurt  1520. 
4^  Sehr  selten.  —  Zwei  flamändische  in  Brüs- 
sel, Burg.  Bibl.  saec.  XIV.  fol.  u.  12mo. 

iyi.'Sokr. ;  B  o  e  rne  r ,  O. ,  Tabelle  für  die  Quellenanalyse 
der  Dietrichschen  Vita  s.  Elisabeth  in  Neues  Archiv  d. 
Oee.  f.  ä.  d.  Gesch.  XUI.  L888.  p.  506 -515. 

:  Die  Vita  s.  Elisabeth  von  Dietrich  von  Apolda 

ibid.  XIII.  p.  472-491;  die  Bearbeitung  von  Diet- 
richs Vita  8.  Elisabeth  p.  491-493. 

Tita  s.  Elisabethae  eiusdem  au- 


Ausg. :  in  Catalogns  codicum  hagiograph.  reg. 
bibl.  Bruzell.  I.  1.  1886.  p.  402-424;  425-445. 
—  Prologus  in  Tita  s.  Elizabeth:  , Dominus  ao 
salvator'  ex  codd.  ßruxell.  n®  4459-70.  fol.  2^ 
et  n«  8609-20  ibid.  p.  398-402. 

Auctor  rhythmicus  vemaculus  de 

vita  s.  Elisabethae  landgraviae  Thuringiae, 
auctore  Johanne  ßothe. 

UmlaBst  4500  Verse  in  deatschen  Reimen ,  trocken  a. 
breit. — Ursprünglich  von  einem  Unbekannten  in  7  Büchern 
fi;e8chrieben ,  woraos  ein  weitlflnflger  Auszog  bei  Oraff, 
Diutiska  I.  p. 844 -489;  andere  193  Verse  machte  D renke 
im  Anzeiger  VI.  p.  64  bekannt.  Mit  Benutzung  dieses 
Oediditm  oder  einer  gemeinschaftlichen  Qaelle  schrieb 
Rothe  die  obige  Schrift,  wie  Bodmer  und  Grftter  (Bragur 
VI.  2.  p.  187)  behaupten;  er  ist  aber  wol  nur  der  Ueber- 
setzer. 

Handsehr. :  Coburg,  Oymna8.-Bibl.  mbr.  sec. 
XV.  4^  —  Gotha,  chart.  n^  52.  4<*;  —  chart. 
n®l80.  4®.  —  Chart  n»  159.' fol.  —  Leipzig, 
Un.-Bibl.  Chart  sec.  XV.  f.  83.  823.  824.  633.  — 
München.  —  "Weimar,  chart.  sec.  XVI.  4^  — 
Chart,  sec.  XVIII.  4*.  —  chart.  sec.  XVII.  XVIII. 
4«    Vgl.  Pertz'  Archiv  XI.  350. 

Ausg.:  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Genn.  II.  1728. 

p.  2033-2102. 

Erl.-Sehr,:  Witzschel,  Aug.,  Ueber  das  Leben  der  h. 
Elisabet  von  Johannes  Rothe.  Jena  1869.  BP.  60  ]M»g. 
(Äbdruek  aus  Zeitschrift  des  Vereins  für  thüring. 
Gesch.  u.  Altertumskunde.  VI.  p.  359-412). 

s.  Bonaventura:  Sermo  de  s.  Elisa^ 


ctore  anonymo.  Libri  2:  ,Igitiir  b.  Eliza- 
beth ^  üb.  n  enth&lt  Miracola. 


beth. 

Ausg.:  in  Bonaventura  oper.  omn.  III.  Mo- 
guntiae  1609.  fol.  p.  289. 

Dicta  quatuor  ancillarum,  vid.  Libellus 

de  dictis  {s.  unten). 

Epistola  Conradi  de  Marburg 

ad  papam  (Oregortum  IX)  de  vita  et 
obitu  s. Elisabeth:  ,Vestre  innotescat  san- 
ctitati'. 

Aeltestes  Zeugniss  Über  die  h.  Elisabeth ,  aber  dfirftig 
an  Nachrichten  über  das  Leben  derselben.  Oeecfarieben 
zwischen  19.  Nov.  —  25.  Dec.  1232. 

Handsehr. :  C  o  b  l  e  n  z ,  k.  Staatsarchiv,  im  Rom« 
mersdorfer  Bullariom. 

Ausg. :  ^  ed.  Leo  Allatius  in  seinen  SvfAfuxia 
ed.  B.  Nihusio.  I.  Colon.  Allobrog.  1653.  8^  p.269, 
mangelhaft  u.  ohne  Datum. —  *fr««cferÄ.«n  Script, 
rer.  Byzant.  XXIII.  Venetiis  1733.  fol.  p.  60.— 
'  ap.  Euchenbecker,  Analecta  Hassiaca.  IX.  Mar- 
burgi  1735.  p.  108-147.  —  *«n  Hessisches  ür- 
kundenbach.  Abth.  I.  Urk.-Bach  der  Deutsch- 
ordensballei  Hessen ,  hrsgb.  von  Arth.  Wyss.  I. 
Leipzig  1879.  gr.  8**  («=  Publikationen  aus  den 
preussischen  Staatsarchiven.  Bd.  III)  p.  31-35. 
n®  34.  Wyss  hat  als  Sehluss:  ,  Datum  [falsch 
statt  Obiit]  XVI  kal.  Dec.  anno  etatis  sue  XXV ' 
und  daxu  eine  komische  Note,  die  sofort  die 
falsche  Lesung  Datum  stait  Obiit  hätte  klar' 
machen  müssen. 

Haec  est  forma  de  statu  mortis 

lantgraviae  de  Thuringia. 

Eine  nmständliche  Beschreibung  des  Todes  der  heil. 
Elisabeth. 

Ausg. :  ex  ms.  Liesbomensi  ap.  Martene,  Ampi, 
coli.  L  p.  1245-56. 


1286 


VITA  S.  ELISABETHAE  DE  THÜRINGIA 


Legende  von  St.  Elsebetten. 

Qibt  die  Volkssage  in  ihrer  ganzen  Nairetftt. 

Handschr.:  München,  k.  Hofb.  n®  218.  a* 
1476.  —  N^»  735.  a'  1486. 

Ausg.:  im  Passional.  Strasburg,  Enobloch 
1517.  fol. 

Libellus  de  dictis  quatuor  ancil- 

larum  s.  Elisabethae  sive  examen  mira- 
culorum  eins:  Ein  biichlein  vonn  ym  vier 
Meyden  gemacht 

'Wichtiges,  1234  aafjrenommenes  Protokoll.    Hanpt- 
qnelle  ffir  das  Leben  der  n.  Elisabeth. 

Handschr.:  Leipzig,  Un.-Bibl.  210. 
Ausg.:   ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ.  ü.  p. 
2007-2034. 

Miraculum   s.  Elisabeth  lantgr. 

Thuring.:  ,Cum  vero'. 

Ausg.:  ex  cod.  Bmxell.  n«  1770-77.  fol.  106' 
in  Catalogus  codicum  hagiogr.  reg.  bibi.  Bruxell. 
I.  1.  1886.  p.  295.  296. 

Rothe,  Job.,  Leben  der  h.  Elisabeth  = 

Auetor  rhythmicus  (s.  vorher). 

Sermo  de  s.  Elisabeth   in  Thesaurus 

noYus  de  sanctis.  Norimbergae  1487.  4^  Sermo 
CLV. 

£}rl.-Schr. :  NB.  Die  Literatar  aber  die  h.  Elisabeth  ist 
fast  unübersehbar ,  und  zwar  meist  erbaulicher  Ten- 
denz.  Hier  folgen  nur  die  bedeutenderen  Schriften : 

Apollinaire,  F.,  La  vie  de  s.  Elisabeth  fille  du  roi 
de  Hongrie^  duchesse  de  Thurinfre,  premiöre  reli- 
gieuse  du  Tiers  -  ordre  de  s.  Fran^ois ,  augmentSe  par 
Jean  Marie.  Paris  1660.  Oibt  viel  Ueberflüssiffea. 

Archange,  P.,  La  vie  de  s. Elisabetii  e£s.  Paris  1692. 
12mo.  Nicht  vul  toert. 

Barbier,  Mme.C,  Histoire  de  s. Elisabeth  de  Hongrie. 
Paris  1856.  &>.  1  fr. 

Berthold,  Carl,  Die  heil.  Elisabeth  von  Thüringen. 
Ein  episches  Gedicht.  Paderborn  1866.  8P.  II.  207 pag. 
Jk  8. 

Bilbassoff^  B.,  Kaiser  Friedrich  H  und  die  heil. 
Elisabeth  «n  Zeitschrift  für  thüringische  Geschichte 
und  Alterthumskunde.  VIL  Jena  1867.  p.  183-142. 

Böhringer.Fr.,  Die  Kirche  Christi  und  ihre  Zeugen. 
IL  2.  Zürich  1868.  gr.  9>.  p.  682-649. 

Börner,  G.,  Zur  Kritik  der  Quellen  für  die  Gesch.  der 
heil.  Elisabeth ,  Landgräfin  von  Thüringen  in  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIII.  1888.  p.  483 -516. 

Bösen  ,  Ch.  H.,  Die  heil.  Elisabeth  von  Ungarn.  Leip- 
zig, Meline  1847.  gr.4o.  50  <^  (=  Das  Leben  derHeifi- 
gen.  Lief.  2). 

Bücking,  W.,  Das  Leben  der  heil.  Elisabeth.  Hit 
2  Holzschn.  Marburg  1883.  BR. 

Burkhardt,  Ueber  Kopf  und  Becher,  Gürtel  und 
Tasche  der  h.  Elisabeth  in  Zeitschrift  des  Vereins  f. 
thüringische  Geschichte  und  Alterthumskunde.  Jena 
1860.  IV.  Bd. 

C  r  e  u  z  o  r  ,  Zur  Gemmenkunde ,  antike  geschnittene 
Steine  vom  Grabmal  der  h.  EÜMibeth  in  der  nach  ihr 
genannten  Kirche  zu.  Marburg.  Leipzig  u.  Darmstadt 
1834.  gr.  80.  Jk  6, 

Cronica  sant  Elisabet,  zu  teutsch  besagend  ihr  hey- 
ligos  Leben  vnnd  wi  sie  in  Düringer  Landt  ist  knm- 
men  etc.  —  Am  Ende:  Getruckt  in  Erifordt  1520.  4P. 
Mit  vielen  HolxachniUm. 

D ahl .  Das  lieben  der  h.  EUisabeth  in  Pertz'  Archiv  II. 
p.  333  (Besprechung  eines  Darmatädier  Ms.). 

Daniel le  ord.  Min.,  Vita  e  miracoli  di  s.  Elisabetta 
d'Ungaria.  Bologna  1607.  4P.  89  pag. 

Dernaut,  Vinc,  Leben  derh.  Elisabeth,  Landgr&flnn 
von  Thürinsfon.  Wien  1824.  8». 

Diez,  K.,  Die  heil.  Elisabeth  von  Ungarn,  Landgrttfin 
von  Thüringen.  Essen  1845.  8°.  Jk  3.50. 

Dudik ,  B.,  lieber  die  Auffindung  der  Reliquien  der  h. 
Elisabeth  ,  Landgräfln  von  Thüringen.  Wien  1868.  8». 

Elisabeth,  Fürstinn  von  Thüringen  ,  als  Seitenstück 
zurGonovova  ncn  dargestellt,  zur  Belebung  der  Wohl- 
thatigkeit.  München  1818.  6<^. 


Fabricius,  Bibl.  med.  et  inflmae  latinitatis  ed.  Mand 
VI.  p.  225. 

Hankins,U.,  Historiade  s.  Elisabetha ,  ooningo  Lu- 
dovici  Thuringiae  landgravii.  Paris.  1682.  8P. 

Happel,  J.  B.,  Diva  Elisabetha  magnifice  conniata. 
christliche  Ehrengedichtniss  der  heiligen  Elisabeth 
in  zwei  Predigten.  Marburg  1645.  8^.  VoU  van  Ik- 
%eundenmg  der  Heüigsn. 

Helyot,  P.,  Histoire  des  ordres  monastiques.  VII. 
Paris  1718.  p.  287-  293. 

Heusinger,  C.  F.,  Geschichte  des  Hospitals  Sanct 
Elisabeth  in  Marburg.  Nebst  Bemerkungen  über  die 
Schicksale  der  Gebeine  Elisabeths  und  über  Wunder - 
Heilungen  im  Allgemeinen.  Marburg  1868.  gr.  8^.  86 
pag.  {Abdruck  aus  den  Schriften  der  Gesellsch.  zur 
Beförderung  der  gesammten  Naturwisaensch.  zu  MAr- 
burg.  Bd.  IX.) 

H  i  s  1 0  r  y  of  s.  Elizabeth ,  daughter  of  king  of  Hun^rary . 
London  16.32.  12mo. 

Justi,  K.W.,  Elisabeth  die  Heilige,  Landgräfinn  von 
Thüringen.  Zürich  1797.  BP.  Oibt  «mm  voüatändige 
LMearatur  Hber  Mpte.  und  gedruckte  Werke.  Neue  Aus- 
gaben: Giessen  1811.  BP  und  Marbuiv  1835.  8°.  Jk  6. 

:  Züge  ans  dem  Leben  der  heiligen  Elisabeth,  I^nd- 

grftfln  von  Thüringen  in  Justi ,  Vorzeit,  ein  Taschen- 
buch. 1823.  p.  254;  cf.  II.  p.  141. 

Eahnis.K.F.A.,  Die  heil.  Elisabethj  Vortrag.  Gotha 
1868.  8^.  47 pag.  80  4  {Abdruck  aus  DIgen  u.  Niedner, 
Zeitschrift  f.  histor.  Theologie.  XXXN^III.  1868.  p. 
692-617). 

Koch,  Joh.  Mich.,  Historische  Erzählung  von  dem 
Schloss  Wartburg  ob  Eisenach  u.  s.  w.  1710.  Ent- 
hält momehes  BexOglich». 

Kubelka,  Thom.,  Alzbeta  svata,  landhrabenka  dn- 
rinska.  Praze  1833.  BP. 

Lan dau ,  Inventar  des  Grabes  der  h.  Elizabeth  zu  Mar- 
burg vom  Jahre  1480  in  Zeitschrift  des  Vereins  für 
hessische  Geschichte  II.  1840.  p.  394-396. 

Leben  der  h.  Elisabeth  vom  Verfasser  der  ErlOsanir 
(einem  hessischen  Dichter,  um  1300  verfasst:  nach 
6  Hss.)  hrsgb.  von  Max  Rieirer.  Stuttgart,  Bibl.  des 
litterar.  Vereins  (Publik,  n»  90)  1868.  BP.  Jk  10. 

Liebknecht,  J.  G.,  Biga  sanctarum  Elisabothanun. 
Giessae  1729.  4P. 

Limperc,  Joh.,  Das  im  J.  1708  lebende  und  schwe- 
bende Eisenach.  Eisenach  1709.  Anziehend. 

Lipsius,  Just.,  Diva  virgo  Hallensis  in  mim  Oper.  II. 
p.  808.  cap.  2.  Sehr  kurx. 

Maetzler,  Ant.,  liobensgeschichte  der  heil.  Elisabeth. 
Kempten  1813.  BP. 

Mailath,  Joh.  Graf,  Die  Legende  der  heil.  EUsaboth 
in  Hormayrs  Taschenbuch  für  die  vaterländische  Ge- 
schichte. Jahn?.  1822.  p.  211-224.  Unbedsutend. 

Martinus  von  Cochem,  P.,  Auseriesenes History- 
Buch  von  den  lieben  Gottes  Heiligen  u.  s.  w.  II.  3. 
Augsburir  [1692J  1732  und  öfters  p.  802-836.  Uebtr- 
setxung  der  Montanusschen  Arbeit. 

Mattei,  Retro,  La  principessa  santa:  historia  pla,  in 
cui .  .  .  si  narra  la  vita  .  .  .  di  s.  Elisabetha  fi^liuola 
del  rd  d'Ungheria.  Tradotta  di  ftrancese  dal  sign.  Giov. 
Tuilio.  Vonetia  1624.  4«;  wiederh.  ibid.  1630.  4P. 

Mengerson,  Jos.  Br.  Graf  von,  Die  heil.  Elisabeth, 
LandgrKfin  von  Thüringen.  Historisches  Epos  in  9  Ge- 
singen. Hannover  1861.  gr.  8^.  Jl  3.75. 

Mey,  Jos.  H.,  Characterz^e,  Anekdoten  und  Lebens- 
geschichte der  heiligen  Elisabeth.  Eisenach  1822.  8^. 

Mielko,  Hellmuth,  Zur  Biographie  der  h.  Elisabeth, 
Landgräfln  von  Thüringen.  Inaug.-Diss.  Rostock  ISSS. 
80.  7övaq. 

:  Die  heil.  Elizabeth ,  Ijsndgräfin  von  Thüringen. 

Hamburg  1891.  HP.  80  «^  (=  Virchow  u.  Wattenbach, 
Sammlung  gemeinverständl.  wissenschaftlicher  Vor- 
trSge.  Neue  Folge.  Serie  VI.  Heft  125). 

Montalembert,  Charl.  Forbes  Gomte  de,  Histoire 
de  s.  Elisabeth  de  Hongrie,  duchesse  de  Thuringe. 
Paris  1836.  BP,  9.  Mit.  ibid.  1861.  2  vol.  SP.  16  fr. ; 
Louvain  1836.  BP;  Bruxelles  1838.  2  vol.  BP;  Liege 
1846.  6" :  avec  une  pr6face  par  L6on  Gantier.  Atoo 
Schromolithogr.,  728  gravures  et  ISOvignettes.  Touzs 
1878.  gr.  BP.  25  fr.;  2.  M.  ibid.  1880.  gr.  BP.  XXIL 
650 pag.  und  öfters.  [Uebers.:  deutsch  ^ von  Franz 
Ludw.  C.  d'Alnoncourt.  I^eipzig  1887.  BP.  Jk  2.25.  — 
*und  im  Einverständniss  mit  d.  Verf.  und  mit  steter 
Bücksicht  auf  gedruckte  und  ungodr.  Quellen  über- 
setzt und  mit  Anmerkk.  vermehrt  von  J .  P.  Stidtler. 
Aachen  1837.  BP.  Jk  10.  (2.  Aufl.  ibid.  1845;  S.  Aufl. 
Mit  6  Kupferst.  Regensbuig  1863.  gr.BP.  Jk  7.20;  neue 
Ausg.,  mit  e.  Vorwort  von  K.  J.  Greith.  Einsiedeln 


VITA  S.  EUSABETHAB  DE  THÜRINGU  —  \1TA  S.  EUSABETHAE  REG.        1287 


1880.  81.  Hoch -4«.  XVI.  368  pag.  126  Holxsehn.  u. 
1  FarbenlnU.  UK9.60j  2.  Aafl.  Einsiedeln  1888.  4«. 
384 pag,  16  fr.  25  c.)  —  'darchgesebenvon  E.Herme- 
ling.  Köln  1859.  8».  Ul  1.50.  —  *  Geschichte  der  h. 
Elisabeth.  Brixen ,  theol.  Verlagsanstalt  1666.  9>.  461 
pag.  Jk2.  —  englisch:  Chronide  of  the  life  of 
Elizabeth  of  Hungary.  traoslat.  by  Ambr.  Lisle  Phil- 
lip«. London  1889.  \^.  —  italienisch:  ^  par  Nie. 
I^^greUi.  Vienna  1888.  8»;  2.  ediz.  Prato  1853.  9>\ 
Napoli  1856.  gr.  8P.  Jk  4.50.  —  »par  Carolina  Solaro 
della  Margherita.  Torino  1844.  12ino]. 

Montalembert,  Abr6g6  de  Thistoire  des.  Elisabeth 
de  Hongrie.    Paris  1841.  18mo. 

:  Moniunents  de  l'bistoire  de  sainte  Elisabeth  de 

Hongrie.  pr6c6d^  d'one  introdnction  snr  l'ötat  de 
Tart  en  France.  Paris  1838-40.  fol.  50  fr.  EtühäU 
30  StoMslidte  nocA  Overbeck ,  Müller  u.  s.  v. 

Montanas,  Jacob..  Srärensis  (f  1558),  Vita illnstris 
ac  divae  s.  EUtsabeth,  Hnngaroram  regis  filiae.  '  (Mon- 
Asterii  WestT.)  1511.  4f>.  —  »wtf.  d.  Tu.:  Divae  He- 
lisabet  Hnngaronim  regis  filiae  vita.  Apnd  sanctam 
Coloniam  1521.  4^  Exempl.  in  Kassel,  Landeabibl.; 
in  K^f  ManeUen'Oymn.;  in  Marburg,  Ünic.-Bibl. 
Beide  sehr  selten.  —  *tn»derholt  ed.  Sitrios,  De  pro- 
baüs  SS.  historiis.  VI.  19.  Nov.  Coloniae  Agr.  1581. 
fol.  p.  488-506.  —  *iffiederk.  ed.  Henr.  Sodalins,  Hi- 
storia  seraphica  vitae  b.  P.  Francisd  Assisiatis.  Ant- 
verp.  1613.  fol.  p.  557-598.  —  *noa  hrsgb.  (mit  Ein- 
leit.)  TOQ  Herrm.  MQller.  Heilbronn  1878.  8».  XX. 
74  pag.  Jk  2.  Dieses  Werk  ist  nur  eine  AnmlifieaUon 
der  Vita  auetore  Theod.  de  Apolda.  Fp/.  K.  W.  J  u  s  t i , 
Nähere  Nachricht  von  der  äusseret  seltenen  ,  von  Jac. 
Montanas  Spirensis  verf  assten  Lebensbeschreibung  der 
h.  Elisabeth  in  Uallische  AUgom.  Literatur  -  Zeitung. 
L  1817.  p.  149-152;  J.  K.  Hflck,  Ueber  des  Mon- 
tanas Lebensbeschr.  der  h.  Elisabeth ,  Landgräfln  von 
Thüringen.  (München  1804.)  B^. 

Pauli  in  i,  Chr.  Fr.,  Historia  Isenacensis.  Fraacof. 
1696.  40. 

Pfefferkorn,  G.M.,  Aoserlesene  Oeschichte  von  der 
berühmten  Landgrafschafc  Thüringen  etc.  1684.  £ni- 
häÜ  das  Leben  E.'s. 

Pray,  Geo.,  Vita  s.  Elisabethae,  viduae  landgravü 
Thoringiae  et  b.  Margaritae ,  <)uaram  illa  Andreae  II, 
haec  Belae  IV  Hang,  regum  filia  erat.  Tymaviae  1770. 
4«.  378  mig. 

Rady,  J.  B.,  Urkundliche  Geschichte  der  Reliquien  der 
heil.  Elisabeth  in  Der  Katholik.  LXXI.  Bd.  II.  Mainz 
1891.  p.  146-164;  254-258;  333-345;  396-413;  507 
-627. 

Ranke,  E..  Elisabeth  von  Thüringen  in  Allgemeine 
Deutsche  Biographie.  Bd.  VI.  s.  v. 

:  Versuch  eines  Lebensbildes  der  h.  Elisabeth  in 

Ferd.  Pipers  Evangel.  Kalender  für  18(>8.  8^. 

Raum  er.  Fr.  v.,  Geschichte  dor  Hohenstaufen.  m. 
VoU  Oenehtigheü  vber  Elisabeth. 

Rommel,  Chr.,  Geschichte  von  Hessen.  Cassel  1820 
—36.  6  Bde.  8». 

Ratenberg,  £.,  Die  heil.  Elisabetb.  Gotha  1884.  ^. 
.Ä4.d0. 

Scharfenberg,  A.,  Die  Wiederauffindung  der  Ge- 
beine der  h.  Elisabeth.  Mainz  1855.  8^.  24  pag.  40  <| 

Schmerbanch,  M.,  Elisabeth  dio  Heilige,  Land- 
gräfln von  Thüringen.  Neu  bearbeitet.  Erfurt  1827. 
8P.  Jk2.  Plagiat  aus  JusH.  Mit  Forträt. 

Schoppe,  Am.,  geb.  Weise,  Leben  Elisabeths  der 
Heihgen  etc.  Jena  and  Leipzig  1830.  8'^ ;  Gera  1834. 
8^.  FUmumtiseh  behandelt. 

Schulze,  Chr.  Fr.,  Elisabeth,  Herzogin  zu  Sachsen 
and  Landgräfin  von  Thüringen.  Gotha  1882.  8». 

Simon,  G.,  Ludwig  IV  genannt  der  Heilige,  Land- 
graf von  Thüringen  und  Hessen  and  seine  Gemahlin, 
die  heilige  Elisabeth  von  Ungarn.  Ein  geschichtliches 
Lebensbild  aus  dem  Zeitalter  Kaiser  Friedrichs  II. 
Frankfurt  a.  M.  1854.  8».  Jk  3.  Treffliches  Werk  in 
sehliehier  Atisführuna. 

Städtler,  s.  unter  Montalembert. 

Stolz,  Alban,  Die  heil.  Elisabeth.  Ein  Buch  für  Chri- 
ston. Freiburg  i.  Br.  1805.  Ö^.  315  pag.  Jk2\  3.  verm. 
Aufl.  ibid.  1866.  BP.  ul 3;  —  verm.  Aufl.  Prachtausg. 
ibid.  1866.  gr.  8o.  ul6;  6.  Aufl.  ibid.  1888.  8».  VIU. 
415  fag.  ul3. 

T&ncka- Hoff  mann.  Clementine.  Vie  de  s.  Elisa- 
beth, dachesse  de  Tharinge  etc.  Paris  1846.  12mo. 
—  deutsch  Übersetzt  von  Joh.  Laxy.  Gleiwitz  1847. 
12mo;  wiederh.  ibid.  1852.  8^. 

Thon,  J.  C.  S.,  Schloss  Wartbai^  etc.  4.  Aufl.  Eise- 
nach  1826.  S«. 


Toppias,  Andr.,  Historia  der  Stadt  Eisenach,  verf. 
IbOO. 

Türkheim,  J.  de,  Tablettes  g^nöalogiqnes  dos  illu- 
stres maisons  des  ducs  de  Zaehringen,  markgr.  et 
mnds  -  ducs  de  Bade.  Darmstadt  1810.  Heüt  manche 
Ihmkelheit  in  dm  Famüieniferhältnissen  Elisabeths  auf. 

Ursinas  (Bäring),  Adam,  Molybergensis ,  Chronica 
Tharingiae  vemaculum  (—1547)  ap.  Mencken,  Scr. 
rer.  Germ.  IH.  Oibt  numehes  Schättbare. 

Vie  de  s.  Elizabeth,  fille  d'Andr6  roy  de  Hongrie  et 
du  prinoe  Louis  landgrave  de  Tharinge  et  de  Hesse, 
8on  espoax,  aveo  an  abT6g6  de  l'hist.  des  landgraves 
de  Thuringe,  recueillie  de  plas  aateurs  contompo- 
rains.  Paris  1661.  8». 

Vita,  ossia  volgarizzamento  della  vita  di  s.  Elisabetta 
di  Ungheria  langravia  di  Taringia.  Teste  antlco  to- 
scano ,  ora  per  la  prima  volta  stampata  (per  cara  di 
Marcantonio  Parenti).  Modenal818.  o^.  62  pag.  Äurea 
operetta. 

Von  der  Verehrung  der  h.  Elisabeth  von  Thüringen 
im  brabantisch  -  hessischen  Stamme  tu  Der  Katholik. 

1891.  I.  p.  575.  576. 

Wadding,  Luc,  Annales  Minorum  seu  triam  a  s. 

Francisco  ord.  institutorom.  Vol.  I.  and  II.    Romae 

1732.  fol.  Beide  Bände  liefern  bedeutende  Beüräge  wem 

Lä>en  Elisabeths. 
Wattenbach,  Deutschlands  Geschidittqaellen.  6.  Aufl. 

n.  1894.  p.  370. 46.5. 486. 
Wegele,  Fr.  X.,  Die  heilige  Elisabeth  von  Thüringen 

in  V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift  V.  1861.  p.  351-397. 
We  i  n  r  i  c  h ,  Jerem . .   Mnemosynon  ][>anegvricon  i.  e. 

vita ,  mores ,  studia  ac  gesta  d.  Elisabethae.  Erford. 

1628.  4«. 
Wenck,  K.,  Dio  heil.  Elisabeth  in  v.  Svbels  Histor. 

Zeitschrift.  N.  F.  XXXUI.   (der  g.  Reihe  LXIX.) 

1892.  p.  209-244. 

Werfer,  Alb.,  Leben  der  heil.  Elisabeth.  Rogonsburg 
1844.  8P.  Mü  Porträt. 

Wertner,  Mor.,  Die  h. Elisabeth,  Lsndgräfin  von  Thü- 
ringen in  Der  deutsche  Herold.  XXII.  Berlin,  Febr. 
1891.  p.  20-22. 

Winkelmann,  J.  G.,  Beschreibung  der  Fürsten- 
thümer  Hessen  und  Hersfeld.  Bremen  1698.  fol.  Im 
selten  Theüe  steht  die  Gesdnehie  der  h.  Elisabeth,  an- 
muthig  und  genau  erxählt. 

Zedlitz-Trützschler.Elisab. Gräfin,  Dieb.  Elisa- 
beth ,  Landgräfln  von  Thüringen.  Eine  Festgabe  zur 
800jähr.  Gründungsfeier  der  Wartburg.  Halle  1867. 
80.  52  pag.  Gedicht. 

Zimmermann,  J.  A.,  Die  h.  Elisabeth  von  Ungarn, 
Landgräfin  von  Thüringen  u.  Hessen.  Ein  Lebens- 
bild frei  gezeichnet  nach  Graf  von  Montalembert. 
Einsiedeln  1870.  8P.  224  pag.  Jk  1.80. 

Vgl.  Leben  des  h.  Ludvig  IV  Landg.  v.  Th., 
oben  p.  714. 

Tita  b.  Elisabethae   Hungarae   filiae 

regis  Andreae  III  ord.  Praed.  (f  1338) 

Thosae  in  Helvetia.  Ex  Gennanico  Hen- 

rici  Mureri. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mai.  II.  p.  123-128. 

Yita  8.  Elisabethae  landgravlae  Thaiingiae  « 
Yita  8.  Elisabethae  de  ThuriDgia. 

Yita  s.  Elisabethae  reginae  Lusitaniae, 

viduae,  tertii  ord.  s.  Francisci  (f  1336) 

auetore  anonyme  fere  coaevo. 

Ausg. :  ex  cod.  Lusitana  lingua  Scripte  hie  in 
latinum  translata  in  AA.  SS.  BolL  4.  Jol.  U.  p. 
173-197.  —  Summarium  miraculorum  recen- 
tiorum  ibid,  p.  197-201.  —  Relatio  facta  coram 
Urbano  pp.  YIII  a  Franc.  Mar.  episcopo  Ostiensi 
1625  de  vita  etc.  ibid.  p.  201-211.  —  Appen- 
dix de  visitatione  corporis  a.  1612  ibid.  p.  211 
-213.  —  Translatio  a.  1697.  p.  850. 

Erl.-Sehr.:  Carillo,  J.,  Historia  de  s.  Isabel,  infanta 
de  Aragron  y  reyna  de  Portugal.  Zaragoca  1615.  4^^. 

Correa  de  Lacerda,  F.,  Historia  da  vida  da  rainha 
Santa  Izabei.  Lisboa  1680.  4P. 

Coste,  Hilar.  de,  Vlta  s.  Eliaabethae,  Lusitaniae  re- 
ginae. Paris.  1626.  89. 


1288 


VITA  YEN.  EUSABETH  8ANCT.  —  VITA  S.  EMANI 


Figani^re,  Fred.  Franc,  de  la,  Memorias  das  rain- 
has  de  Portugal  D.  Theresa  —  Santo  Isabel.  lisboa 
1869.  Sf>.  Mü  8  TafOn, 

Freire,  Franc,  De  rebus  s.  Elisabethae ,  Lusitano- 
rum  reginae.  Lngduni  1627.  12ino. 

Fuligatti,  Oiac,  Vita  s.  EUsabethae ,  reginae  Por- 
tugalliae.  Bomae  1626.  ^. 

:  Vita  di  s.  Isabella  r^^na  di  Portogallo.    Borna 

1626.  9>.  88pag. 

Gomee,  Ant.,  vlda  de  s.  Izabel.  Evora  1626.  fol. 

Janning,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  169  -178.  Cf.  p.  848  -  850. 

Isabella,  Königin  von  Portugal.  Passau  1880.  8^. 

Perpin  i  anu  8 ,  Petr..  Devita  et  moribus  b.  Elisabethae 
Lusitaniae  rM;inae  iustoria.  Colon.  Agripp.  1609.  8*^. 

Belation  of  the  life,  virtuos  and  miracles  ofs. Eliza- 
beth, called  the  Peace-maker,  queen  of  Portugal. 
London  (Bruxelles)  1628.  12mo. 

Benaud  de  Bouvray,  Bistoire  de  s.  ElisabeÜi,  reine 
de  Portugal.  Paris  1841.  82mo. 

Torres ,  Juan,  Vida  y  milagros  de  santa  Isabel.  Madrid 
1626.  8». 

Vera  ▼  Znniga,  J.  A.  de,  Vida  de  s.  Isabel  de  Por- 
tugal. Borna  1626.  8P. 

Tita  ven.  Elisabeth  sanctimonialis  in 

Erkenrode  ord.  Cisterc.  Leodiens.  dioec: 

^Quoniam  ut'. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  ii<>  2864-71.  fol.  94'' 
et  cod.  academ.  Leodiens.  n^  135  in  Catalogus 
codicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Bruxell.  1. 1.  1^6. 
p.  362-378. 

Tita  b.  Elisabethae  virginis  regiae,  fan- 
datricis  monasterii  Longi-Campi  prope 
fanum  s.  Clodoaldi  in  agro  Parisiensi  (f 
1270)  Gallice  scripta  per  Agnetem  de 
Harcourt  abbatissam  Longi-Campi. 

Ausg, :  unt  d.  Tit, :  Vie  d*lsabelle ,  soeur  de 
St.  Louis,  roi  de  France  xusammen  mit  Join- 
ville  ed.  Ducange.  Paris  1668.  fol. 

üebers. :  latine  interpr.  Pinio  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Aug.  VL  p.  798-808.  Cf.  Stiltingii  comment. 
praevius  ibid.  p.  787-798. 

Erl.-Sehr.:  Andr6,  Jean  Franp.,  Histoire  de  s.  Isabelle 
de  Fnince,  soeor  de  s.  LoaU  et  fondatrico  de  l'abbaye 
de  Longchamp.  Carpentraa  1866.  12mo.  1  fr. 
Miraeus,  Anb.,  Isabellae  sanctae:  Elisabetha  Joannis 
Baptistae  mater,  Elisabotha  Hangara,  Isabella  regina 
Portngal.,  Isabella  s.Ludovicisoror.  Braxellis  1622. 8<^. 

De  s.  Elisaeo  propheta  Samariae  in  Palaestina 
Papebrochii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Jun.  IL  p.  784-786. 

De  s.  Elmero  episc.  Molhanii  in  dioec.  Leo- 
diensi  (saec.  VII.  VIII)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  485-488. 

Yita  s.  Eloquii  abbatis  Latiniacensis 
[Lagny^  f  post  651]  auctore  monacho 
"Walciodorensi. 

Ausg.:  ex  ms.  Traiect.  ed.  Surius,  De  pro- 

batis  SS.  histor.  3.  Dec.  VII.  1581.  p.  977.  978 

(XII.  1618.  p.  120).  —  Eine  etwas  andere  Re- 

daction  enthält  Vita  alia  et  translatio  d'apres  un 

ms.  du  13.  siecle  in  Analectes  p.  servir  ä  l'bist. 

ecclesiast.  de  la  Belgique.  V.  1868.  p.  344  sq. 

Wrl.'Schr.:  Analectes  p.  8.  ä  Thist.  eccl6s.  11.  1866. 
p.  266. 

Histoire  litt^rairo  de  la  France.  VI.  1742.  p.  90. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  1669.  p.  668. 

Martene,  Ampi,  collect.  1.  1724.  p.  287. 

Sackur,  £.,  Der  Rechtsstreit  der  Klöster  'Waalsort 
und  Hastidre  in  Deutsche  Zeitschrift  fUr  Geschichts- 
wissenschaft, n.  Freibur^  i.  B.  1889.  p.  376-879. 


Schnitze,  Forschungen  z.  Gesch.  der  Klosterr^orni 
im  10.  Jahrh.  Dias.  Halle  1888.  8^.  p.  36. 

Tita  s.  Elphegi  Cantuariensis  archiepi- 
scopi  (t  1012)  et  translatio  auctore  Os- 
berno  ecclesiae  Gantaariensis  monacho 
<t  cca.  1100). 

Handsckr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  I.  2.  1862.  p.  619-623  n®  1220-1223. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  cod.  S.  Mariae  Bonifontis  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  April,  n.  p.  631-642.  —  *ap. 
Wharton,  Anglia  sacra  ü.  p.  122-147.  —  'ed. 
Surius,  Vit.  SS.  19.  April.  —  *v;iederh.  ap.  Ma- 
bülon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  115-127. 

—  *ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IL  p.  439-463. 

—  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXUX.  p.  375-394, 

—  Epitaphium  ibid.  p.  394.  —  De  s.  El- 
phego  archiep.  et  mari  ap.  Gapgrave,  Nova  le- 
genda  Angliae  p.  126^-130. 

De  8.  Elphego  cognomento  Calvo  episc.  Win- 
toniensi  in  Anglia  (f  951)  comment.  histoiicus 
in  *  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  IL  p.  229-231.  — 
*  ap.  Mabülon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p. 
233-235. 

De  s.  Elpidephoro  mart.  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  April.  I.  p.  251. 

Acta  s.  Elpidii  abbatis  patroni  oppidi 
s.  Elpidii  in  Piceno  (f  ante  410). 

Ausg. :  graece  ex  editione  Meursii  et  lat.  inter- 
prete  Stiltingio  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept  I.  p.  886 
-388,  c.  eiusdem  comment.  praevio  ibid.  p.  378 
-386. 

De  SS.  Elpidio  episc,  Cyone  presb.  eins  fratre 
et  Elpicio  levita  Atellae  in  Campania  felice  (saec 
V)  Henschenii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Mai.  V.  p.  282.  283. 

De  s.  Elpidio  episc.  Lugdunensi  in  Gallia  (saec. 
V)  Stiltingii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept 
I.  p.  388.  389. 

De  88.  Elpidio  mari  et  Arcbontio  conf.  Brivate 
in  Arvernia  Qalliae  provincia  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Jun.  ni.  p.  574. 

De  b.'Elsiario  monacbo  in  Vasconia  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  507. 

De  SS.  Elvano   episc.  et  Meduino  in  Anglia 
(t  cca.  198)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  10. 
Erl.'Schr.:  Neamann,  E.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  298. 

Yita  SS.  Elzearii  de  Sabrano,  baronis 

Ansoysii  et  comitis  Ariani  confess.  Pa- 

risiis  (f  1323)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  mss.  Boddec.  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Sept  VII.  p.  576-594. 

Sri. -Sehr.:  CorTinus,  Comment.  reram  a  s.  Elzeario 
geatamm.  Ingolstadii  1620.  12mo. 
Snysken,  Comment.  praevios  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c 
p.  628-576. 

Vita  s.  Emani  presbyteri  mart  in  agro 
Camotensi  ia  Gallia  (saec.  VI)  auctore 
coaevo. 

'Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III. 
p.  596-599. 

Erl.-Sckr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  EL  1735. 
p.  414. 


DE  S.  EMEBERTO  —  YITA  S.  EMMERAMMI  EP.  FRISINGENSIS 


1289 


De  8.  Emeberto  episcopo  Cameracensi  (saec. 
THI)  =  De  8.  Ableberto. 

De  s.  Emareirtiaiim  Tirg.  mart  Bomae  (saec. 
m)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  458. 

Yita  s.  Emerici  ducis,  b.  Stephan!  Hun- 
garomm  regis  filii  (f  1031)  auctore  ano- 
nym o. 

Handaehr,:  'Wien,  k.  Hofb.  saec.  XY.  olim 
Xiuoaelac. 

Ausg.:  ^  in  Legende  sanctorom  regni  Hun- 
garie  in  Lombardica  historia  non  contente.  s.  1. 
et  a.  (Venetiis  1498.)  4".  n*  15.  —  »trfcm  opus, 
repetit.  Cracoviae  1511.  4**.  —  'mit  verändertem 
Stil  ed.  Surius,  Vit  SS.  4.  Nov.  VI.  p.  81-83. 
—  ■*  iciederk,  ap.  Bongars,  Rer.  Hnng.  scr.  p. 
281-283  —  u.  *ap.  Schwandtner,  Scr.  rer.  Hun- 
gar.  I.  p.  429-432.  —  *ex  cod.  Vindob.  ap.  End- 
licher, Rer.  Hungar.  mon.  p.  193-201.  Qt.  Bon- 
finii  rer.  Hungaric.  decad.  2.  Üb.  2.  —  'ed. 
M.  Florianus  in  Historiae  Hungaricae  fontes  do- 
mestici.  Pars  I.  Vol.  1.  p.  129-139.  —  'in  AA. 
SS.  Bell.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p. 487-491  unt,  rf.  Tit.: 
Vita  8.  Henrici  ducis  ...  —  Excerpta  e  ser- 
mone  Fr.  Pelbarti  de  s.  Emerico  dnce  ed.  M.  EIo- 
rianns  1.  o.  p.  139-143.  —  E  Breviario  Stri- 
goniensi  an.  1515  ibid.  p.  143-149. 

Erl.  -  Sdvr. :  F 1  o  r  i  a  d  n  8 ,  M. ,  Animadveniooefl  de  aetate 

legendae  b.  Emerici  ducis  et  de  vera  nominii»  eins 

fonna  m  Hist.  Hangar,  fontes  1. 1.  p.  232-2S6. 
Marc z all,  Heinr.,  Ungarns  GeschichtsqaeUen.  Berlin 

1882.  9>.  p.  21-23. 
Poncelet,  Alb.,  Commentarias  praevius  tn  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  477-487. 
Pray,  Q.,  Dissertationes  hist. -crit.  de  s.  Salomone 

re^  et  Emerico  dnce  Hangariae.   Posonii  et  Cass. 

1777.  4«. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen .  6.  Aufl. 

II.  1886.  p.186.  not.  3;  G.Anfl.  U.  1894.  p.  210.  not.  1. 

Tita  s.  Emerii  abbatis  et  s.  Candidae 
eius .  matris  (saec.  VIII). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  781-783. 

De  88.  Emerita,  Septimino,  Satuaneno  etc.  mar- 
tyribus  tn  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  288. 

De  88.  Emerito,  Hereto,  Yictoriano  ete.  mar- 
tyribas  Aquileiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jnn. 
U.  p.  463. 

De  s.  Emetorio  agricola  sive  s.  Matino  aut  s. 
Madi  martyre  in  tracta  Barcinonensi  (f  cca.  480) 
comment  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart.  I. 
p.  244.  245. 

Acta  SS.  Emetherii  et  Celedonii  mart 

Calaguri  in  Hispania  auctore  Aurelio 

Prudentio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart  I.  p.  229. 
230.  —  Acta  alia  ex  variis  mss.  Und.  p.  231. 
232.  —  Alind  compendium  ibid.  p.  232.  —  De 
reliquiis  et  miracolis  eorum  ibid.  p  233.  234. 

De  88.  Emetrio,  Maxime,  Felicissimo  mart.  Ro- 
manis in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  590. 

De  88.  Emlla  diac.  et  Hieremia  mart.  Cordubae 
in  Hispania  (f  852)  Suyskenii  sylloge  histor.  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  Sept  V.  p.  102-105. 

De  88.  Emilio,  Basilio,  Praetextata  etc.  mart 
Airis  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  308. 


De  8.  Emma  in  Saxonia  inferiori  (t  cca.  1040) 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  April.  IL  p.  962-964. 

Yita  s.  Emmerammi  episcopi  Frisin- 

gensis  (f  652)  authentica  auctore  Ar- 
beone  (Arpeone  seu  Aribone)  epi- 
scopo Erisingensi  (764 — 783). 

Ob  der  in  der  Ans;,  gebotene  glatt  zu  lesende  Text 
die  ursprüngliche  Fassung  ist,  bleibt  fhiglich.  Entweder 
ist  diese  Vita  Überhaupt  nicht  von  Arb»  Terfasst  oder  nur 
die  Ueberarbeitung  eines  altera  verlorenen  Originals. 

Handsehr.:  Einsiedeln,  Stiftsb.  cod.  )at  n^ 
261.  saec.  XI  ine.  8®.  —  München,  Staatsbibl. 
cod.  lat.  n''4618  (olim  Benedictb.  118)  saec.  X. 
XI.  8»;  —  n*  19162  (Tegems.  1162)  saecX.  8^ 
—  n*9516  (Oberaltah.  16)  saec.  XI.  foJ.;  —  prior 
pars  (cap.  1-24)  n^  7420  (Indersd.  20)  chart.  sec. 
iV  et  n<»  7675  (Indersd.  275)  chart.  sec.  XV.  — 
Würzburg,  Un.-Bibl.  cod.  lat.  Th.  Q.  23.  sec. 
X.  8^ 

Ausg.:  nunc  primum  ed.  Bern.  Sepp  in  Ana- 
lect  Bolland.  YIII.  1889.  p.  220-255;  cf.  intro- 
duct.  p.  211-220.  Notae  in  eandem  p.  356.  357 
(auch  besonders  hieraus  abgedruckt  Broxellis 
[ßatisbonae,  Pustet]  1889.  gr.  8^  47  pag.,  4  tob. 
Jk2. 

Yita  s.  Emmerammi  eiusdem  alia 

auctore  eodem  Arbeone. 

Teztus  ab  antecedentt  yita  non  leviter  abhorret.  Sepp. 
—  Er  kommt  in  keinem  bayerischen  Mpt.  vor,  woraus  ge- 
schlossen irird,  dass  sein  Ursprung  ausserhalb  Bayerns 
liege. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect  antiq.  II.  —  'ed. 

Surius,  Vit  SS.  22.  Sept  V.  p.  371.  —  «ex  ms. 

in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p.  474-486. 

Sri.' Sehr.:  Hauck,  Alb.,  Eirchengeschiohto  Deutsch- 
lands. I.  Leipidg  1887.  p.  S42.  343. 
[Hundt.]  Auszüge  aus  den  hinterlassenen  Papieren 
des  Grafen  Hector  ▼.  Hundt  fiber  das  Leben  der  Hei- 
ligen Emmeran  und  Corbinian ,  rerfasst  vom  Bischof 
Arböo  von  Freising  tn  Jahresbericht  des  hist.  Vereins 
von  Oberbayem.  Bericht  44.  45.  München  1888.  Et 
ist  nur  ein  Capüä  tferöfferUUdU. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  II.  p.l69. 
258. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p .  77 
(5.  Aufl.  I.  1885.  p.  116;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.l28). 

"Winter,  A.,  üeber  Emmerans  Biographie  von  Aribo, 
vierten  Bischof  zu  Freising ,  als  Ouolle  f.  die  älteste 
Profan  -  und  Kircbenffeschichte  Bojoariens  tn  seinen 
Vorarbeiten  z.  Beleuchtung  der  österr.  u.  baierischen 
Circhengesch.  II.  8.  München  1810.  8®.  p.  153. 

Yita  s.  Emmerammi  eiusdem  a 


Meginfrido  praeposito  Magdeburgensi 
conscripta. 

Handsehr.:  Admont,  Stiftsb.  mbr.  sec.  XI. 
fol.  Pertz'  Archiv  VI.  172;  —  mbr.  sec.  XI.  fol. 
Pertz  1.  c.  p.  174.  —  München,  k.  Hofb.  sec. 
XI.  0.  3.  Cod.  Emm. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  II.  p.  1-32 
(»ed.  nov.  III.  1.  p.  86-101).  —  '  wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Sept.  VI.  p.  486-494;  —  u.  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXLI.  p.  969-986. 

Arnolfus  seu  Arnoldue  ex  comi- 

tibus  de  Cham  et  Vochburg,  praepositus 
S.  Emmerammi:  De  miracuUs  s.  Emme- 
rammi. Libri  2. 

Seltsam  geschmacklose  Schrift  in  Fonn  eines  Dialogs. 
Verfasst  zwischen  1085—1037. 


1290 


VITA  S.  EMMERAMMI  EP.  FRISINGENSIS  --  DE  S.  ENGELMüNDO 


Handschr.:  München,  k.  Hofb.  sec.  XL  0.  3. 
Cod.  Emm.  Bat. 

Ausg.:  ed.  Conisius,  Lact,  antdq.  IL  p.  33-170 
(ed.  2*.  m.  1.  p.  105-160).  —  Fragmente  blos 
*  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  sec.  VL  1.  p.  5 
et  p.  476.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept.  VL  p. 
495-511.  —  ^unt.  d,  Tit.:  Ex  Araoldi  mon.  S. 
Emm.  libris  2  de  s.  Emmer.  ap.  Pertz,  Mon.  8cr. 
IV.  p.  543-574  ed.  Waitz  mit  Fortlassung  der 
moralischen  Betrachtungen.  —  *  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXLI.  p.  989-1090. 

Erl.  -  Sehr. :  Blnmbergertn  Archiv  f.  österreichische 
Geschichtsauellen  X.  p.  864. 
AVa tt e n b a ch ,  Deutschlands  Geschichtsqnellon  p.  246. 
247  (6.  Aufl.  II.  1886.  p.59;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.64). 

—  Arnoldl  einsdem  Officium  proprium  s.  Em- 
merammi  in  AA.SS.BoU.  22. Sept.  VLp. 512 -5 15. 

—  Carmen  acrostichon  in  Vitam  s.  Emme- 
rammi  auct.  Meginf  redo  '  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
IV.  2.  p.  37-39.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept.  VI. 
p.511. —  Carmen  rhythmicum  de  s.E-o  tw  Neues 
Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VIL  p.  605-608. 

—  Homilia  Arnold!  einsdem  de  octo  beati- 
tudinibus  et  s.  Emmerammo  episc.  ^  ap.  Pez  1.  c. 
IV.  2.  p.  29-37.  —  « ap.  Migne  1.  c.  CXLL  p.  1089 
-1094. 

—  Constantis  sacerdotis  Sormo  de  passione 
et  gloria  s.  Emmerammi  martyris  *  ap.  Pez,  Thes. 
anecd.  IV.  2.  p.  24-29.  —  ^tciederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  XCVI.  p.  1367-1370. 

Erl.'Sehr.:  An  sei  m,  ord.  s.  Ben.,  Siegreiche  Unschuld 
des  h.  Emmenuni ,  d.  i.  Beschreibang  dessen  Lebens, 
Marters  and  Wonderzeichen.  Begensparg  1726.  8^. 
343  pag. 

Coelestinns,  Abt  zu  S.Emm.,  Mausoleum  oder  herr- 
liches Grab  des  Bayrischen  Apostels  u.  Blatzengens 
Christi  s.  Emmerami.  Straubing  1672.  4<^;  wiederhoU 
Begenspurg  1660.  40. 

Endres,  J.  A.,  Die  nenentdeckte  Confessio  des  h. 
Emmeram  zu  Begensburg.  Begensbui^g  1895.  gr.  BP. 
65  pag.  .411.20. 

Martyrium,  Das,  des  h.  Emmerao  in  Der  Katholik. 
1860.  I.  p.  212-218. 

Scholliner,  Herrn.,  De  patria,  opiscopatu  et  mar- 
tyrio  s.  Emmerami  disquisitio  crit.  in  Westenrieders 
Boytrflge  z.  vaterlllnd.  Historie.  II.  p.  1-  29. 

S  trau  SS,  Frz.  Jos.,  Leben  und  Leiden  des  h.£mmeran, 
Apostels  in  ßfuorn  u.  Bischofs  zu  Begensburg.  Begens- 
burg 1830.  80.  Mü  P&riTcU. 

Snysken,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  454-474. 

Acta  s.  Emygdii  episcopi  Asculi  in  PI- 

ceno  (f  303.  304),  s.  Valentino  eius  di- 

scipulo  tribiii  solita. 

Ausg.:  ex  Offic.  peiTet.  eccl.  Asculanae  se- 
cund.  editionem  a.  1522  collata  c.  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Aug.  n.  p.  28-36.  Cf.  Boschii  com- 
ment. praevius  ibid»  p.  16-28. 

Erl.'Sehr.:  Giovanetti,  M.,  Vita  di  s.  Emiddio  mart., 
primo  vescovo  et  protettore  della  cittä  d'Ascoli. 
Bonciglione  1631.  8^. 

Masdeu,  H.,  Difesa  critica  deirli  antichi  atti  del  s. 
mart.  Emidio  vesc.  d'Ascoli  nel  Piceno  ....  contra 
le  censuro  de'  chiarissimi  BoUandisti.  Ascoli  1794. 
42.  133  pag. 

Savaroze,  V^inc,  Sant'  Emidio  vesc.  e  mart.,  patrono 
della  cittA  di  Ascoli  Piceno.  Orazione  panegir.  Bo- 
logna 1877.  16mo.  22  pag. 

Vita  di  s.  Emidio  vescovo  d'Ascoli  e  martire.  Siena 
1803.  8». 

De  s.  Encratide  sive  Engratia  virg.  et  mart. 
Caesaraugustae  in  Hispania  (t  304)  Hensclienii 
dissert.  in  xVA.  SS.  Boll.  16.  April.  IL  p.  410-412. 


Tita  s.  Endei  abbatis  Araniensis  in 
Hibemia  (f  cca.  540). 

Ausg.:  ^ex  ms.  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiber- 
niael.  p.  704.  —  *ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Mart  III.  p.  269-274  c.  comment  praevio  p.  267- 
260.  Vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials. 
I.  1.  1862.  p.  86.  n»  270. 

Vita  s.  Eneconis  abbatis  ord.  s.  Bene- 
dicti  Onniae  in  Hispania  (f  1057)  brevior. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  L  p.  110.  111. 
—  Acta  prolixiora  ex  Tamajo,  Ypezio  et  Da- 
meto  ibid.  p.  111-126. 

Erl.'Schr.:  U&hiUon  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saoc.  VI.  2. 
p.  104-107. 
Papebrochii  commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  107-110. 

Yita  s.  Engelberti  archiepiecopi  Colo- 
nieneis  (1204—1225)  auctore  Caesario 
Heisterbacensi.  Libri  3. 

Eine  der  spätesten  kirchlichen  Biographien ,  die  noch 
geschichtlichen  Wert  haben.  Voll  warmen  Oefuhls.  .Ein 
Werk  altkölnischer  Kunst.'  Böhmer,  Font.  IL  p.  xxxn*. 

Handsehr.:  Nordkirchen,  Graf  Esterhazvs 
Bibl.  mbr.  sec.  XIV.  4°.  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
n«> 5617.  sec.  XVU.  —  Brüssel,  chart,  sec.  XVJL 
Ueber  noch  unbenutzte  vgl.  Pertz*  Archiv  Tl. 
p.  36;  VIL  p.  62;  VIH.  p.  522. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs. 
7.  Nov.  VL  p.  137-165  (•  ed.  Colon,  a.  1617.  p, 
185-212),  mit  Teoctveränderungen.  —  *  ed.  Aegid. 
Gelenius  unt.  d.  Tit. :  Vindex  libertatis  ecclesiast. 
et  martyr  s.  Engelbertus  archiep.  Colon.  Colon. 
Agripp.  1633.  4°.  p.  1-375.  Mit  umfangreichen, 
aber  jetzt  wertlosen  Anmerkungen.  —  *  der  Text 
wiederh.  ap.  Böhmer,  Fontes  IL  p.  294-329,  ohne 
das  dritte  Buch,  welches  die  Wunder  enthält. 

üebers. :  deutseh  im  Auszuge  von  C.  Schölten 
in  Katholisches  Magazin  f.  Wissenschaft  u.  Leben. 
IL  Münster,  p.  406  sq. 

ErL-Sekr.:  Ficker,  J.,  Engelbert  der  Heilige,  Erz- 
bischof von  Köln  u.  Reichsverweser.  Köln  18ä3.  ^'. 

Gebauer,  A.,  Legende  von  dem  h.  Engelbertus ,  Erz- 
bischoffo  und  Gründer  des  Domes  zu  Köln.  KGtn  181$. 
8®.  15  pag.  Vene. 

Gelenius,  Aegid.,  S.  Engelberti  archiep.  Colon,  hi- 
storia.  una  cum  brevi  ttuae  aetatis  annalinm  nobiliom 
familiarum  editione.  Colon.  Agripp.  1632.  4<>.  Cum 
effigie. 

Janssen  in  Annalen  des  histor.  Vereins  f.  d.  Nieder- 
rhein. I.  Köln  1855.  p.  d2-95. 

Ranke,  E.,  Zur  Kritik  der  Biographie  des  h.  EngeN 
bert  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  1879. 
p.  202-206. 

Strunck,M., Westphalia sancta ed. Giefers.  I.  Pader- 
bomael8o4.  p.  165-174. 

"Wa ttenbach.  Deutschlands  GeschichtsqueUen  p. 4(& 
(5.  Aufl.  IL  1886.  p.»76;  6.  Aufl.  11.  18dl.  p.4l2;. 
Vgl.  Caesarius  Heisterb. 

Yita  s.  Engelmari  eremitae  mart.  in 
Bavaria  (saec.  XII)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI  (ed.  2*. 
m.  2.  p.  212.  213).  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Janr.  L  n.  977.  978. 

Vgl.  Relatio  de  origine. 

De  s.  Engelmundo  presb.  Velsenae  in  Hollandia 
(saec.  VIII)  Henschenii  sylloge  hist  tu  AA.  SS- 
BoU.  21.  Jun.  IV.  p.  115.  116.  (Rovenius,  arche- 
veque  de  Philippes  a  puhlU  en  1640  V Abrege 
de  la  vie  de  s.  Engelmond  dans  le  livre:  Heures 


ACTA  S.  ENIMIAE  —  ACTA  S.  EPHYSII 


1291 


k  Tusage  des  catholiques  Homains  de  Tarcheveche 
d' Utrecht)  Cy.  van  Heusde,  Batavia  sacra  I.  p.  155. 

Acta  s.  Enimiae  virg.   et  Francorum 

Clotarii  II  regis  filiae   (saec.  VII.  VIII), 

abbatissae  in  dioec.  Mimatensi  [Meruie]  in 

Occitania. 

Ausg.:  ex  ms.  bibl.  nat  Paris,  lat.  n®  913  ed. 
presbyter  Ponrcher.  S.  Martini  de  Bobali bus  1883. 
8°.  —  TIe  de  s.  Enimie,  par  Bertram  de  Mar- 
seille (saec.  XIV),  in  provenzalischer  Sprache 
zum  erstenmale  Yollständig  hrsgb.  von  C.  Sachs. 
Berlin  1857.  8^ 

Brl.-Sdir.:  Abr6g6  de  la  vie  de  s.  Enimie.  Hende 

18Ö8.  ISmo. 
D  e  ]  i  s  1  e ,  L6op.,  m  Reyne  des  soci6t68  sar.  VIII.  1862. 

p.  68. 
Jory,  Histoire  de  s.  Enimie,  tieifire  m^rovingienne, 

fondatrice  d'nn  monastöre  royal  en  Gövandan  an  com- 

mencement  da  7.  siöcle.  Mende  1874.  18mo.  XXIV. 

146  pag, 
Pascal,  Jean  B.  E.,  Becherches  historiqnes  et  cri- 

tiques  sur  s.  Enimie  et  snr  la  rille  de  ce  nom,  an 

diocdse  de  Mende  («n«<  Geyandan ,  Gabalam).  Paris 

1846.  80.  50  pag. 
:  La  vie  de  s.  Enimie ,  fille  de  Clotaire  n.  Paris 

1849.  80. 
Snysken,  Comment.  bist.  - oriticns  «h  AA.  SS.  BoU. 

6.  Oct.  III.  p.  406-413. 

De  8.  Ennodio  episc.  Ticini  seu  Papiae  in  Italia 
(t  521)  Sollerii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  271-276. 

Erl.-Sehr.:  Löglise,  Stan.,  Saint  Ennodios  et  la  sa- 
pr6matie  pontificale  an  6.  si^le  (499  —  508).  Lyon 
1890.  80.  86  pag.  (E^r/mäie  rUniversit6  catholique). 

Magani,  Franc,   S.  Ennodio  ardvesGovo  di  Paria. 
Pavia  1887.  8  rol.  80. 

Piper,  Ferd.,  Zar  Gesch.  der  Kirchenväter  aas  ejpi- 
graphischen  Quellen  in  Briegers  iSeiischrirt  für  Kir- 
chengeschichte. I.  Gotha  1877.  p.239-2ö6:  Ennodvua 
BUehof  tfon  Piavia. 
Vgl.  Ennodias. 

De  s.  Enogato  sive  Egnogato  Alethensi  episc. 
in  Britannia  (f  631)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I. 
p.  822. 

De  S8.  EiKNifl  et  Quirione  mart.  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Janr.  I.  p.  767. 

De  8.  EoaMo  episc.  Viennae  in  Gallia  (f  cca. 
715)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  IL 
p.  482. 

De  S8.  Eocapo,  Tertollia,  Antonia  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  81. 

De  SS.  Eovaldo  et  Sixto  prope  Gerundam  in 
Bispania  sub  Daciano  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Mai. 
n.  p.  134. 

De  8.  Epaphro  episc.  Colossensi  et  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  581. 

De  s.  EpaphrodHo  episc.  Tarracinae  in  Italia 
(saec.  II)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart.  III.  p.369.  370. 

Yita  s.  Eparchii  abbatis  Inculismensis 
(Engolismensis,  f  581)  auctore  anonymo 
coaetaneo. 

Äusg,:  *ed.  Surius,  Vit,  SS.  1.  Jul.  —  *ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  267-270. 
—  »  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  112-11.Ö.  — 
Gloria  posthuma  ibid,  p.  115-118.  Cf.  Sol- 
lerii comment  praevius  ibid.  p.  109-112. 

BrU-Sckr.:  Histoire  litt6raire  de  la  France.  III.  1735. 
p.407. 


Yita  s.  Eparchii  confessoris,  ex  san- 
ctorali  Bernardi  Guidonis. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  519-525. 

De  ss.  Epegato,  Eustasio,  Victia,  Castulo  eie. 
mart  Romanis  in  AA.SS.Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  746. 

Miracula  s.  Ephebf  =  Miracula  s.  Euphebii. 

De  SS.  Ephenico,  Casto  et  Pol  limine  mart  Me- 
diolani  in  Insubria  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  IL 
p.  364. 

Acta  SS.  Epliraem,  Basilei,  Eugenii  eic, 
episc.  mart  Chersone  in  Tauria  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  menaeis  Graecor.  in  AA.  SS.  Boll. 

7.  Mart.  I.  p.  642,  c.  comment  praevio  p.  639-642. 

De  s.  Ephraem  Syro  Edessae  in  Mesopotamia 
(t  378)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I  und  xtcar: 
Commentarius  praevius  (vita  a  quo  scripta? 
natalis,  aetas;  patria,  gradus  ecclesiasticus;  do- 
ctrina,  scripta,  linguae  graecae  peritia;  cum  aliis 
sanctis  amicitia)  p.  49-55.  —  Ephraem  narratio 
ad  monacbos  de  sua  conversione,  interprete  Ger. 
Vossio  p.  55-58.  —  Ephraem  Syri  confessio  et 
sui  ipsius  reprehensio,  interprete  Ger.  Vossio  p. 
58-60.  —  Eiusdem  Eph.  testamentum  interprete 
Vossio  p.  60-67.  —  De  vita  eiusd.  s.  Ephr.  oratio 

8.  Gregorii  Nysseni  episc.  p.  67-74.  —  Vita  s. 
Ephraem  auctore  anonymo  interpr.  G.  Vossio 
^  p.  74-75.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXm.  p.  321-324;  Rosweydi  notatio  p.  324- 
326.  —  De  Ephraem  ex  vita  s.  Basilii  Magni 
auctore  s.  Amphilochio,  ex  vett  lat  mss.  p.  75- 
77.  —  Vita  s.  Ephraem  ex  Sozomeni  Histor. 
eccl.  ni.  c.  15.  p.  77.  78. 

Erl.'Schr.:  Alsleben,  J.,  Das  Leben  des  heiligen 
Ephraem ,  des  Syrers ,  als  Einleitung  zu  einer  deat- 
scnen  a.  syrischen  Aasgabe  d.  Werke  Ephraems  aas 
dem  Syrischen  übersetzt  a.  mit  erläat.  Anmerkangen 
versehen.  TsTobst  einer  Abhandlung :  ,Unter8achangen 
über  die  Chronologio  Ephraems  und  das  Verzeichniss 
der  syrischen  Werke  L.'s  enthaltend'.  Berlin  1853. 
gr.80. 

Color,  J.  Gh.,  Disquisilio  crit.  de  Ephraemo  et  Joa. 
Damasceno  Syris.  Witteberg.  1714.  4P. 

Eirainer,  Casp.,  Der  heil.  Ephraem  der  Syrer.  Eine 
dogmcngeschichtl.  Abhandlung.  Kempten  1889.  gr.tiP. 
///.  120  pag.  Ultl.80. 

Hoyer,  Mich.,  über  de  vita  s. Ephraemi.  Duaci  1640. 
12mo. 

Lengerke,  C.  a,  Coromentatio  critica  de  Ephraemo 
Syro.  HaUs  Sax.  1828.  4».  63  pag. 

Martin,  J.  F.  R,  Saint  Ephrem  et  ses  oenvres  in^- 
dites  in  Revue  des  questions  historiques.  XLII.  Paris 
1887.  p.  491-497. 

Opera  omnia  s.  Ephraem  Syri  qnae  exstant,  gr.  syr. 
et  lat.  ed.  Jos.  Sim.  Assemani.  Bomae  1782  — 1734. 
6  vol.  fol. 

Tenzel,  W.  E.,  Dissert.  de  Ephraemo  Syro.  Amster- 
dami  1685.  4''. 

Yockerodt,  Gottf.,  Programma  de  Ephraemo  Syro. 
Gothae  1710.  4^ 

Vita  s.  Ephrem  episcopi  et  s.  Eusebiae 

virg.  Mylasae  in  Carla  (saec.  V). 

Au^g. :  ex  menaeis  Graecor.  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Janr.  II.  p.  598.  599.  —  Alia  vita  auctore 
aequali  anonymo  ibid.  p.  599-602. 

Acta  s.  Ephy8ii  mart  Carali  in  Sar- 
dinia  sub  Diocletiano  ex  iis  qiiae  tradi- 
disse  litteris  Marcus  presbyter,  testis 
oculatus,  dicitur. 


1292 


DE  S.  EPICHAEIDE  —  DE  SS.  ERACUO 


Ausg,:  in  AA.  SS.  Boli.  15.  Janr.  I.  p.  998- 
1005.  —  Passio  ex  cod.  Vatic.  n**  6453  in  Ana- 
lect.  BoUand.  IE.  1884.  p.  362-377. 

De  s.  Epicharide  matrona  martyre  forte  Con- 
stantinopoli  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Sept  VII.  p.  478. 

Acta  SS.  Epicteti  presb.  et  Astionis  mon- 
achi  mari  Almiridensium  in  Scythia  sab 
Diocletiano  auctore  incerto. 

Ausg. :  *  ap.  Bosweyde ,  Yit.  Patrum  lib.  I.  p. 
211.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  540-551. 

—  » ap.Migne,  Patrolog.  lat  LXXUI.  p.  393-416. 

De  SS.  Epicteto,  Quincto,  Secundo  etc»  mart. 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr.  I.  p.  567. 

De  BS.  Epicteto,  Ruppo,  Publiano  mart.  Africa- 
nis in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  590. 

De  SS.  EpIcIKo,  Aptono,  Basilio  etc.  mart.  in 
Hispania  Henschenii  comment  criticus  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.  248. 

Martyrium  s.  Epimachi  Pelusiotae  mar- 
tyris  Alexandriae  in  Aegypto  (f  250)  au- 
ctore anonymo. 

Atisg.:  ex  cod.  Parisin.  1534  graece  et  lat.  in 

AA.  SS.  Boll.  31.  Oct.  XIII.  p.  712-719.  —  Appen- 

dicula  ibid.  p.  719.  —  Martyrium  auctore  Si- 

meone  Metaphraste  ex  cod.  Paris.  1484  ibid.  p. 

720-724.  —  Martyrium  ex  cod.  Paris.  Coisli- 

niano  n«»  110  ibid.  p.  724.  725. 

Erl.-Schr.:  Back,  B.  de,  Comment.  praeviiis  ibid.  p. 
704-711. 

De  s.  Epimeneo  presb.  mai-t.  Brixiae  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  65. 

De  s.  Epiphania  virg.  sanctimoniab'  Tidni  in  In- 
subria  (t  cca.  795)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Oct.  m.  p.  439-443. 

Yita  s.  Epiphanii  episcopi  Ticinensis 

(t  496)  auctore  Magno  Felice  Ennodio 
eins  discipulo. 

Handschr.:  Im  Escurial  mbr.  sec.  XIII.  4^ 
D.  III.  22.  —  London,  Lambeth.  mbr.  sec.  X. 
4^  n°325.  —  Middlohill,  mbr.  sec.  XÜ.  4^  n«» 
1715.  Meerman  50.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec. XV. 
n»  2177. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  Sanct.  21.  Janr.  VII. 
Ck>lon.  Agr.  1581.  p.  56-61  (kaum  der  3.  Theil). 

—  »  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  364-377.  — 
'  in  Ennodii  opp.  ed.  Sirmond.  Paris.  1611.  p.  358. 

—  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXIII.  p.  207-240. 

—  ^  in  E-i  opp.  omn.  ex  recens.  Guil.  Hai*telii 
(=  CJorpus  Script,  eccles.  Vol.  VI).  Vindobonae 
188?.  8°.  —  «  ed.  Frid.  Vogel  in  Mon.  Germ.  bist. 
Auct.  antiquiss.  VII.  1885.  p.  84-109.  —  ^  Aus- 
züge ap.  Bouquet,  Recueil  I.  p.  648*,  III.  p.  370. 
371.    Cf.  Pertz'  Archiv  VII.  p.  237. 

Uebers. :  deutsch  von  M.  Fertig  in  seinem  Ma- 
gnus Fei.  Ennodius.  Abth.  II.  Landshut  1859/60. 
4®.  Programtn. 

Vgl.  Ennodios. 

Translatio    s.  Epiphanii   ex 

Italia  in  Hildesheim  a.  964.  965  (a.  962 
Dümmler)  auctore  ignoto. 

Im  schlichten  kirchlichen  Stil  der  Zeit  geschrieben. 


Handschr.:  Hildesheim,  vid.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  248. 

Ausg.:  ^ap.Brower,  SideraOermaniae,  an  der 
Vita  s.  Bemwardi.  —  *  wiederh.  u.  vervollstän- 
digt in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  378-380.  — 
■  hieraus  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  T.  p.  257 
-260.  —  *•  verbessert  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p. 

248-251. 

Erl.-Sehr.:  (Carpanelli,  Piet.)  Epifanio,    vesoovo 
Santo  nel  secolo  V;  Loitprand,  vesooToe  storioonei 
secolo  X ;  bioerafie.  Pavia  1845.  8^. 
"Wa  tt  e  n  b  a  eh ,  Deatscblands  Geschichtsqaellen.  6.  Aufl. 
I.  1898.  p.  72.  346. 

De  SS.  Epiphanio  episcop.,  Donato,  Rufino  etc. 
mart  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  658. 

De  s.  Epiphanio  episcop.  Salamine  sea  Cbn- 
stantiae  in  Cypro  (t  403)  Papebrochii  commen- 
tatio  ^tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  m.  p.  36-49. 
Cf.  p.  680.  —  ^wiederh.  unt.  d.  Tit.:  Acta  s.  E-i 
auctore  R.  P.  Dan.  Papebrochio  in  Epiphanii  ep. 
Constantiae  opp.  ed.  G.  Dindorfins.  V.  Lipsiae 
1859.  8**.  p.  xxix-LXxrv.  —  B^og  ^Enttpaviov 
[ab  hominibus  composita  snperstitiosis]  in  E-i 
opp.  J.  c.  V.  p.  v-xxvm. 

Erl.-Sdir.:  (Oervaise,  Fr.  A.)  Histoire  de  1a  vie  de 
8.  £)piphane ,  archevdqne  de  Salamine  et  doctear  de 
r^gliae,  oü  ronvoit  oe  qai  s'est  passö  de  plus  cn- 
rieox  . . .  dans  TEglise  depuls  810-408.  Paris  1738.  4<>. 
Erumbacher,  K.,  Gesch.  der  byzantinischen  Lpittera- 
tor.  Manchen  1891.  gr.  BP.  p.  117. 161. 172.  847.  456. 

De  SS.  Epiphanio  et  Isidoro  mart  Vesontione 
in  Gallia  Solleni  sylloge  in  AA.  SS.  BolL  4.  Aug. 
L  p.  326.  327. 

De  8.  Epiphanio  patriarcha  Gonstantinopolitano 
(t  535)  Pinii  observatio  in  AA.  SS.  BolL  25.  Ang. 
V.  p.  164. 

Acta  SS.  Epipodii  et  Alexandri  ac  so- 

ciorum  34  mart  Lugduni  in  Oallia  (f  177). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  IIL  p.  8-10. 

De  SS.  episcopis  confess.  in  Aegypto,  Libya  et 
Pentapoli  sub  Constantio  Papebrochii  comment 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  29.  30. 

De  8.  episoopo  Boiga  anonymo  Chami  in  Hei- 
vetia  (t  cca.  1000)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I. 
p.  247. 

De  SS.  Epoio,  Vito,  Jocando  mart  in  Provincia 
Caesaria  in  AA.  SS.  Bell.  21.  Mai.  V.  p.  5. 

Yita  s.  Eptadii  presb.  apud  Montem 
Tolonum  in  territ  Angustodunensi  (f 
saec.Tl)  auctore  anonymo  synchrono. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  778 

-781.  —  'ap.  Labbe,  Bibl.  nova  n.  in  append. 

—  'Auszug  ap.  Bouquet,  Eec.  III.  p.  380.  &1. 

Erl.'Sehr.:  Onper,  Comment.  pnevius  in  AA..  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  775-778. 
Kanfmann,  6.,  Die  Vita  Eptadii  über  die  VerhUt- 
nisse  Gnndobads  and  Chlodowechs  in  Forschnng^Ki 
z.  doatschen  Qeechichte.  X.  OOttingen  1870.  p.  891 
-896. 

Vita  s.  Equitii  abbatis  in  Valoria  provincia  Ita- 
Üae  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mart  I.  p.  649- 
651. 

De  s.  Eraciio  mart.  Antiochiae  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Oct  V.  p.  496. 

De  SS.  Eraciio,  Paulo,  Mindina,  Jocundo  mar- 
tyribus  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI.  p.  368. 


VITA  S.  ERARDI  RATISP.  EP.  —  HISTORIA  B.  ERKANBERTI 


1293 


Tita.s.  Erardi  sive  Erhardi  epiacopi 
Ratisponenais  (saecYIII)  auctorePaullo 
vel  Paululo  (flor.  1130).  Libri  2. 

Bolland  meinte,  dus  der  als  Verf.  genannte  Paolos 
der  damalige  Begensbarger  Domherr  Paulas  Bernrie- 
de n  s  i  s  sei ;  es  ist  aber  wol  kaom  zo  bezweifeln ,  dass 
der  Anonymos  Mellioensts,  welcher  den  Aotor  Paolos 
.  Jadaeos  Foldensis  monachos  nennt,  in  dietem  Falle 
Recht  hat 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  Palat  n®  617.  4«.  fol. 
80-92.  sec.  XIII. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  535- 
539.  —  Tita  alla  auctore  anonymo  ibid,  p.  539 
-541.  —  Tita  tertia  auctore  Conradode  Monte 
P  u  e  1 1  a  r  u  m  Und.  p.  54 1  -  546.  Cf.  comment  prae- 
vius  Und.  p.  533.  534. 

ErL- Sehr.:  Riezler,  S.,  tn Forschungen  z.  deotschen 
Geschichte.  XVm.  OOtüngen  1878.  p.  541-645. 
AVa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deotschlands  Ooschichtsqaellen.  6.  Aofl. 
U.  1886.  p.  68;  6.  Aofl.  II.  1894.  p.  70.  518. 

Tita  s.  Eraami  Antiochiae  epiacopi  et 

passio  sub  Dioclet  et  Maxim,  scripta  a 
Johanne  Cajetano  (postea  Gelasio  U 
papa). 

Ausg.:  *  edita  o.  schol.  per  Constant  Caje- 
tanum.  Romae  1638.  4®.  —  *  im  Anhang  von 
Oost.  Gaetani,  Vita  del  pontefice  Gelasio.  II. 
Roma  1802.  4®.  —  Acta  suspecta  ex  7  mss., 
Gelasio  II  papa  et  Mombritio  tn  AA.  SS.  Boll. 
2.  Jon.  I.  p.  213-217.  —  Appendix.  Papebro- 
chii  censura  aotonim  etc.  ibid.  p.  217-219.  — 
Vita  metrica  [Handschr. :  München,  Hof bibl. 
lat.  19413.  sec.  X.  f.  33*^]  ap.  Barster,  Novem 
vitae  p.  20-37.  —  Prologus  etiam  in  Neues  Ar- 
ohiv d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  V.  1880.  p.  430  edente 
E.  Dümmler. 

De  s.  Erasmo  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
18.  Jun.  III.  p.  586. 

De  s.  Erasto  discipulo  Pauli  apost.  (sacc.  I) 
Cuperi  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul. 
VI.  p.  297-299. 

De  s.  Erco  episcopo  Slaniensi  in  Hibemia  (saec. 
VI)  C.  de  Smedtii  comment.  in  AA.  SS.  Boll.  2. 
Nüv.  I.  p.  557-562. 

Acta  s.  Erconwaldi  episc.  Londinensis  et 
abbatis  Cherteseyensis  in  Anglia  (f  693). 

Ausg.:  ex  Joh.  Capgravio  fol.  130  in  AA. 
SS.  BoU.  30.  April.  III.  p.  781-787. 

Tita  s.  Eremberti  episeopi  Tolosani  (f 
post  680). 

Ausg.:  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  604-606.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mai.  III.  p.  190.  —  'Auszug  ap.  Bouquet, 
Rec.  m.  p.  578. 

Erl.-Sokr.:  Histoire  litteraLre  de  la  France.    YIII. 
1747.  p.  682. 

Tita  s.  Erendnidia  abbatissae  Nunber- 

genaia  primae  (abbatissae  Salisburgi   in 
Bavaria,  f  cca.  718). 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  1123. 
—  ^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  m.  1.  p.  348.  349.  —  *ap.  Colgan,  AA.  SS. 
Hiberniae  I.  p.  770.  —  Fragmentum  ex  libro 


donationum  ecclesiae  Saltzburgensi  factarum  ^  ed. 
Canisius  1.  c.  VI.  p.  1151.  —  ^tciederh.  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  349.  —  Mlraenla  auctore  Caesario 
capellano  Nunbergensi  ^  ed.  Canisius  1.  c.  — 
*uiederh.  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  350-355  —  u.  *in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  582-586. 

Eri.-Sekr.:  Korner,  Goo.,  Kone  Lebensyerfassong  der 
h.  Jungfrao  o.  Motter  Erentrodis.  Salzborg  1749. 

De  V.  ErenIHdo  seu  Ezone  et  Mathilde,  comi- 
tibus  Palatinis,  eorumque  filia  b.  Richeza  seu 
Richenza  regina Polonorum  (f  1025, 1035  et  1063), 
f  undatoribus  monasterii  Brauwillerensis  prope  Co- 
loniam  Papebrochius  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai. 
V.  p.  48.  —  De  loci  ac  monasterii  Brauwüla- 
riensis  origine  ibid.  p.  49-55.  —  Embolismus 
de  miraculis  utriusque  coniugis  ibid.  p.  55-60.  — 
Appendix  testimoniorum  de  beatitate  Kichezae 
ex  Aeg.  Gelenii  \'indiciis  ibid.  p.  60-62. 

Erl.-Sehr.:  Przezdziecki,  Comte  Alex.,  Les  rostes 
de  la  b.  Richenza  (oo  polonais  Ryxa)  reine  de  Po- 
logne ,  döpoi>69  aojourd  hui  dans  la  cath^drale  de  Co- 
logne  tu  Jahrbücher  d.  Vereins  von  Alterthumsfreun- 
den  im  Rheinlande.  XLVII.  Bonn  1869.  p.  2U8.  204. 
Wegele,  Richeza  Königin  von  Polen ,  geb.  P&lzgrftfin 
von  Lothringen  ia  Allgemeine  deotsche  Biographie. 
XX VIII.  p.  489-442. 

Vgl.  Actos  Bronwiiar.  monast. 
Annales  Bronwilar. 
Chronicon  Bninwylr. 
Vita  s.  'Wolfhelmi. 

Vita  s.  Erhanli  =»  Vita  s.  Erardi. 

Tita  s.  Erici  Sueciae  regi8  et  martyris 

(f  1151)  et  miracula  auctore  Israele  Er- 

landi  filio  ord.  Praed.,  priore  Sictoniensi, 

a.  1311  episcopo  Arosiensi  (f  1332). 

Ausg.:  *  ed.  c.  notis  per  Joh.  Schefferum. 
Hülmiae  1675.  8^  —  »ed.  Henschen  in  AA.  SS. 
Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  188-196.  —  »latine  et  sve- 
tice  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Suec.  II.  sect.  1.  1828. 
p.  272-277.  —  Miraeula  auctore  Israele  Er- 
landi  lat.  et  svet.  *  ap.  Fant  1.  c.  p.  278-317.  — 
*  vorher  cura  Jacobi  Ulphonis  in  Breviario  Upsa- 
liensi.  Holmiae  1496.  4^  —  Miracula  alia  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  196.  —  Sequentia  ibid. 
p.  197.  —  Legendae  de  s.  Erico.  svethice  et 
germanice  {aus  dem  Passionael  ,  Leuent  der  Hyl- 
ligen'.  Lübeck  1507)  ap.  Fant  1.  c.  p.  318-321. 
—  Legendades.  Erico  e  Breviario  Lundensi  ibid. 
p.  322.  —  Officium  s.  Erici  ex  Breviar.  Upsa- 
liensi  ibid.  p.  323-328;  appendix  p.329.  330. 

Erl.  -  Sehr. :  De  s.  Elrico  Sueciae  rege  et  martyre  [ex 

Sassionali  Lubecensi ;  ex  breviar.  Nidros. ;  ex  brevieu'. 
»thiniensi;  ex  breviar.  Lundensi;  ex  diurnali  Ros- 
kildensi;  ex  missali  Nidros.;  ex  miss.  Haffniensi]  ap. 
Langebek.  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  596-618. 
Porthan ,  H.  6.,  De  anno  sascepti  a  rege  Erico  sancto 
imperii  et  expeditionis  in  Fenniam  motae.  Aboae 
1797.  4P. 
Törner,  Fab.,  De  Erico IX  sive  sancto.  üpsal.  1712.  8P. 

De  s.  Erico  monacho  Autissiodori  in  Gallia  (f 
cca.  924)  Bollandi  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Jun.  IT.  p.  829-832. 

.  De  b.  Erioo  sive  Henrico  Perusii  in  Italia  (f 
1415)  Synopsis  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart. 
n.  p.  338-340. 

Vita  b.  ErifHdi  =  Vita  b.  Herifridi. 

Historia  b.  ErkanberÜ  =  Historia  b.  Ecken- 
berti. 


1294 


7ITA  S.  ERKEMBODONIS  —  VITA  S.  ESKILLI 


Vita  s.  Erkembodonis  episc.  Teruanen- 

sis  et  abbatis  Sithivensis  in  Belgio  (f  742) 

auctore  Johanne  monacho  Sithivensi. 

Ausg.:  *  ed.  HeDSchen  in  AA.  SS.  BoU.  12. 
April.  II.  p.  92-94.  —  'Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.  648. 

Historia  b.  Erfcunbrechti  =»  Historia  b.  Ecken- 
berti. 

Vita  s.  ErluJni  abbatis  Gemblacensis  (f 
987).  Ex  Sigeberti  Gestis  abbatum  Gem- 
blacensium. 

Ausg. :  in  AA. SS. Boli.  23. Mai.  VII. p. 844-848. 
ErL-Schr.:  IVaitenbach,  Deutschlands  Qeschichts- 

qnoUen.  5.  Aufl.  II.  1866.  p.  144 ;   6.  Aufl.  II.  1894. 

p.  164. 159. 

Vit^  s.  Ermelindis  yirginis  (in  villa 
Meldariensi  quiescentis  Sw^us)  in  Bra- 
bantia  Belgica  (saec.  VI  fin.). 

Ausg. :  *  ex  cod.  Traiect.  ed.  Surius ,  De  prob. 

SS.  historiis.  29.  Oct.  VII.  1581.  p.  795-797.  — 

'  ex  2  codd.  ültraiect.  collatis  c.  Surio  in  AA.  SS. 

Boll.  29.  Oct.  Xrr.  p.  849-851.  —  Gloria  post- 

huma  ibid.  p.851-866.  —  Missa  de  s.  E-e  ibid. 

p.  866-868.  —  Officium  s.  E-s  ibid.  p.  868- 

870.  —  Appendix.  Series  toparcharum  Meldra- 

densium  ibid.  p.  870-872. 

£rl.-Schr.:  Bück,  R.  de,  Comment.  pnevius  ibid.  p. 
843-849. 

Vita  s.  Ermenfridi  abbatis  Cusantien- 
sis  primi  in  comitatu  Burgundiae  (f  saec. 
VII  med.)  auctore  Egilberto  praeposito 
Cusantiensi. 

Ausg.:  ex  ms.  »n  AA.  SS.  Beil.  25.  Sept.  VTI. 
p.  116-123. 

Erl,  -  Sehr. :  De  8.  Ermenfredo  abb.  Cusantiensi  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  461. 
Suvsken,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  o. 
p.  111-116. 

Vita  s.  Ermengaudi  episcopi  Urgellensis 
(f  1035.  Nov.  3)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *ex  sanctorali  eccl.  Barcinon.  11.  fol. 
334  ap.  J.  Villanueva,  Viage  literario  a  las  igle- 
sias  de  Espafia.  X.  Valencia  1821.  8°.  p.  306-312. 
—  Officium  in  festo  s.  E-i  ex  Breviar.  eccles. 
Urgellens.  edit.  Venet.  1487  ibid.  p.  312-321.  — 
^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  II.  prs.  1.  p. 
83-85;  86-89.  —  Testamenti  iudicialis  publi- 
catio  ^  ap.  Villanueva  1.  c.  p.  300.  —  *in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  85.  86.  Cf.  Gar.  de  Smedt,  Comment. 
praevius  ibid.  p.  77-83. 

De  s.  Erroenilda  rcgina  Merciae  in  Anglia  et 
abbatissa  Eliensi  (f  cca.  700)  Henschenii  comment 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  IL  p.  686- 
691.  —  Vitae  epitome  ex  Jo.  Capgravii 
Nova  legend a  Angliae  fol.  135  ibid.  p.  691. 

Vita  s.  Ermenlandi  =  Vita  s.  Hermenlandi. 

Vita  b.  Ermenoldi  primi  abbatis  monasterii  s. 
Georgii  in  Brunfeniogen  =  Vita  s.  Erminoldi  ab- 
batis Pruvening. 

Vita  s.  Ermini  sive  Erminonis  abbatis 
Laubiensis  (Lobbes,  f  737)  auctore  An- 
sone  abbate  Laubiensi  (f  800)  eins  aequali. 


Handschr.:  Co  In,  VI.  21.  f.  248*. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  p.  375 
-377.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  1.  p.  564-568.  —  •Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.643.  644.  —  Appendix  de  aliis  sanctis 
Laubiensibus  saec.  VIII.  Abele,  Wlgiso,  Amul- 
wino  etc.  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  568-572. 

Erl.' Sehr.:  Vos,  J.,  Lobbes,  son  abbaye  et  aon  duipitre. 

I.  Louvain  1865.  gr.  8^.  p.  106-117. 

Vgl.  Vita  s.  Ursmari. 

Vita  s.  Erminoldi  abbatis  Pruveningen- 

8i8  (Prüfening,  1114—1121)  propeRatis- 
bonam  auctore  anonym  o  monacho  Pm- 
veningensi.  Libri  2. 

Gesclirieben  1281  mit  Benatzunf?  der  Vita  9.  Ottmu 
epiac.  Bambergens.;  von  geringem  Werte. 

Handschr.:  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  Xu. 
p.  480. 

Ausg.:  'ed.  Canisius,  Lect  antiq.  II.  p.  508 
-564  ('ed.  Basnage  IV.  p.  93-112).  —  *wiederh, 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  I.  p.  335-347  —  w.  *  ap. 
Verem.  Gufl  in  Vitae  divorum  Priflingensium.  Ra- 
tisbonae  1755  et  1757.  —  *  am  besten  ed.  Jaffe 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  480-500.  —  "»im- 
tato  stilo  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  6. 
Janr.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  8-13.  —  Com- 
pendium  huius  vitae  ed.  Rader,  Bavaria  sancta.  I. 

Vita  8.  Erminonis  =  Vita  s.  Ermini. 

De  s.  Ernach  virgine  sanctimoniali,  s.  Patiicii 
discipula,  in  Hibernia  (f  saec.  Vmed.)  R.  de  Buckti 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct. 
Xni.  p.  348-350. 

Vita  8.  Emei  abbatis  apud  Cenomanos 
in  Gallia  (saec.  VI)  auctore  anonyme  et 

suppari. 

Au^g.:  'ex  legendario  Cenom.  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Aug.  II.  p.  426.  427.  —  •  Auszug  ap. 
Bouquet,  Rec.  III.  p.  455. 

De  s.  Emesto  abbate  Zwifaltensi  martyre  (f 
1148,  trat  beim  deutschen  Kreuxheere  in  das 
Qefolge  Ottos  von  Freising)  vetus  documentum 
ap.  Sulger,  Annales  Zwifaltenses.  I.  Aug.  Vind. 
1698.  p.  116  ff. 

EirL-Sehr.:  Kugler,  B..  Studien  zur  Oesch.des  zweitem 
Kreuzzuges.  Stuttgart  18(i6.  p.  10. 
'Wa  ttonbach,  Deutschlands  Goschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  860;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  395. 

De  SS.  Erote,  Carpophoro,  Gerontio  mart  Smyr- 
nensibus  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  HI.  p.  363. 

De  s.  Eroteide  mart.  in  Graecia  a.  324  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Oct.  in.  p.  378. 

Vita  s.  Erphonis  Mimigardefordensis 
aut  Mimigemefordensis  nunc  Monaste- 
riensis  episcopi  (f  1097).  Ab  Alberto 
Boichorst  .  .  .  per  otium,  non  otiose 
collecta. 

Ausg. :  Monasterii  Westph.  1649.  4^  95  pag. 

Sehr  selten. 

Erl. 'Sehr.:  Lisch,  C.  G.  Fr.,  Der  heil.  Eipho  v*m 
Meklenburg,  Bischof  von  Münster  m  Jahrbüdier 
des  Vereins  f.  mecklenburgische  Geschichte.  XXIll. 
Schwerin  1858.  8^.  p.  1-18. 

Vita  s.  Eskilli  episcopi  Strengnensis  et 
niartyris  saec.  XI  fin. 


DE  ESTHER  —  DE  S.  EÜAORIO 


1295 


Ausg. :  ^  ex  ms.  Suecico  in  AA.  8S.  BoU.  12. 
Jun.  II.  p.  599.  600.  —  'e  Breviar.  Skarensi  ap. 
Fant,  Script  rer.  Suec.  11.  sect  1.  1828.  p.  395. 
396.  —  Legenda  s.  Eskilli  e  Breviar.  Strengnensi 
ibid.  n.  p.  391-395.  —  De  s.  Eskillo  relatio 
Svecica  Und.  p.  397-399.  —  Offieinm  s.  Eskilli 
G  Breviar.  Skarensi  auctore  s.  Brynolpho  episc. 
Skarensi  ibid.  p.  399-403.  —  Appendix  p.  404. 

De  Esther  regina  Assaeri  eonioge,  Susis  in 
Perside,  SoUerius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p. 
12-14. 

Acta  s.  Ethbini  levitae  et  conf.  in  Hi- 
bemia  (f  c.  625),  discipuli  s.  Winwaloei. 

Ausg.:  ex  ms.  Aquicinct.  tn  AA.  SS.  BoII. 
19.  Oct  VIII.  p.  487.  488.  Cf.  Bossuei  common t. 
praevius  ibid.  p.  474-487.  —  Vita  s.  E-i  incerto 
auctore  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  19. 
Oct.  IV.  Colon.  1617.  p.  307. 

Vita  s.  Ethelberti  regis  Cantuariorum 

et  Anglo-Saxonum,  Cantuariae  in  Angiia 

(t  616). 

Ausg.:  ex  Bedae  histor.  eccl.  Angl.  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Febr.  HI.  p.  474-477.  Cf.  Hen- 
schenii  comment.  praevius  ibid.  p.  470-473,  et 
Historia  donationum  s.  Ethelberti,  ex  mss.  ap. 
Spclmanum  ibid,  p.  478.  479.  Cf.  Hardy,  Descr. 
catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  214.  n®  579. 

Vita    s.   EÜielberti    regis    orientalium 

Anglorum  (f  793):  ,Gloriosus  orientalium 

Anglorum',  auctore  anonyme. 

Atisg. :  *  ap.  Capgrave ,  Nova  legenda  Angliae 
fol.  136.  —  ^wiederh.f  aber  irrig  als  Vita  s.  E-i 
regis  Cantuariorum  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Febr.  III. 
p.  477.  478.  —  Vit«  alia  ex  cbronico  edito  [ap. 
Twysden,  Decem  scriptores  p.  748]  sub  nomine 
Johannis  Broroptoni  *  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
Mai.  V.  p.  *241-*246.  —  Un  Giraldi  Cambrensis 
opp.  ed.  Brewer  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi.  scr. 
n«  21)  m.  1863.  p.  410-425.  —  Mlraeiüa  ex 
Vita  per  Giraldum  Cambrensem  {in  Brit. 
Mus.  Londin.,  Cotton.  ms.  Vitell.  E.  VIT)  *  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  ^246.  *247.  —  •  ed.  Brewer 
l.  c.  p.  425-430;  ef.  preface  p.  xlv  ff.  Vgl.  Hardy, 
Descr.  catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p.  495. 
n°  1055. 

Erl.  -  Sdur. :  Common tarins  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
Mu.  y.  p.  341 ;  —  wiederk.  in  tiiraldi  Cambr.  opp. 
ed.  Brewer  Ui.  p.  407-410. 

Acta  s.  Ethelburgae  abbatissae  Berchin- 
gensis  in  Angiia. 

Ausg.:  ex  Job.  Capgravio  fol.  139  in  AA. 
SS.  BoU.  11.  Oct.  V.  p.  649-652.  Cf  Rigolloti 
nota  ibid.  11.  Oct.  Suppl.  p.  76*.  77*. 


Vitas. 


Vita  s.  Ethüdritae. 


/Ellieldreilae\   •_„  _ 
XEtheldrttliae/^"^^"" 

Yita  Ethelgeri  abbatis  Horti  S.  Mariae 

a.  1242—1259. 

Ausg. :  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXIII.  p.  590-608. 

Vgl.  Gesta  abbatam  Horti. 

Acta  SS.  Ethelredi  et  Ethelberti  fratrum 
ac  mart  in  Angiia  a.  670  prolixiora.  Ex 


Simeone  Dunelmensi  de  gestis  regum 
Anglorum. 

Ausg.:  ^  ap.  Twysden,  Eist.  Angl.  Script  p.  85. 
—  ^unederh.  in  AA.  SS.  Boli.  17.  Oct.  VIU.  p. 
96-100.  —  ^  in  Monumenta  histor.  Britann.  I. 
p.  645-657.  —  Appendix.  Loca  sepulturae  san- 
ctonun  familiae  regiae  Cantii  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  1 00  - 103.  Cf  Carpentieri  comment.  praevius 
ibid.  p.  90-96  et  Capgrave,  Nova  legenda  fol.  142. 

Yita  s.  Ethelwoldi  episc.  WintoniensLs 
in  Angiia  ex  abbate  Abendoniensi  (f  984) 
auctore  Wolstano  monacho Wintoniensi 
(cca.  990). 

Ausg. :  ^  ex  cod.  coenobii  Uticensis  in  Gallia 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  608- 
624.  —  «  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I. 
p.  88-100.  —  »ed.  Surius,  Vit.  ÖS.  1.  Aug.  III. 
Colon.  Agr.  1617.  p.  23.  —  *ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXXVU.  p.  81-104.  —  Vita  alia  auctore 
Alfrico  abbate  (flor.  992)  ed.  Jos.  Stevenson  in 
Chronicon  monasterii  de  Abingdon.  Tom.  U.  ap- 
pend.  1. 

Erl.  -  Sehr. ;  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  2. 
1862.  p.  685-591  dP  1176-1182. 
Sollerias,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c^ 

Vp.  83-88. 
0 1  s  t  a  n  u  s  monachus  Wentanus :  Epistola  ad  Elfegom 
Weltanum  episc,  libro  de  vita  s.  Swithuni  praefixa, 
in  qua  multa  de  s.  Ethelwoldo  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXXVU.  p.  1U7-114. 
W  r  i  g  h  t ,  Ethel wold  tn  his  Biographia  Britannica  liter. 
I.  p.  485-443  und  \^'ol8tan  iöid.  p.  471-474. 

De  s.  Ethelwoldo  episc.  Lindisfamensi  in  Angiia 
(t  740)  in  AA.  SS.  Boli.  12.  Febr.  IL  p.  604-Ö06. 
Cf  p.  897. 

Do  b.  EthildrHa  reclusa  in  monasterio  Crulan- 
densi  (f  cca.  a.  838)  *  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  IV.  1.  p.  565.  —  'Boschii  commentar. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  173-175. 

Yita  s.  Ethüdritae  reginae,  abbatissae 

Eiiensis  primae  in  Angiia  (f  679)  auctore 
Thoma  Eliensi  monacho  saec.  XII. 

Bildet  das  1.  Buch  von  Thomas'  historia  (a.  d.). 

Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  738-774.  —  »ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  23. 
Jun.  IV.  p.  493-538.  —  Vita  alia,  compendiiun 
ex  Bedae  bist.  eccl.  üb.  4.  c.  19  ibid.  p.  491- 
493.  —  Miraeuia  auctore  Thoma  Eliensi  ibid. 
p.  538-576.  —  Analecta  ex  mss.  chronicis  epi- 
scoporum  Eliensium:  1)  £x  continuatione  Richardi 
prioris  ibid.  p.  577.  578;  2)  Ex  continuatione  ano- 
nym i  Eiiensis  ibid.  p.  578-582.  Cf.  Papebrochii 
commentarius  praevius  ibid.  p.  489 -491  u.  Hardy, 
Descr.  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  278 
n«  714-726. 

Vita  s.  Ettonis  episc.  et  conf.  (f  cca. 

670)  Laetiis  [Liesse]  in  Belgio. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  ÜI. 
p.  59-62.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p. 
48-58  {m.  Abbild.). 

Erl.'Sf^.:  Delobelle,  Adrion,  Saint Etton,  6veqae 
patron  de  Dompierre,  sa  vie,  ses  reliques  et  son 
colte.  3.  6dit.  Dompierre  (Nord)  1892.  12mo. 

De  s.  Euagrio  episc.  Constantinopolitano  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mait  I.  p.  427. 


1296 


DE  SS.  EUAGRIO  —  VITA  S.  EUGENDI  ABB.  JÜRENSIS 


De  SS.  Euagrio,  Benigne ,  Chiristo  etc.  mart. 
Tomis  in  Scythia  in  A A.  SS.  Boil.  3.  April.  I.  p.  244. 

De  SS.  Euagrio,  Prosiria,  Burro  et  Donato  mari 
in  Syria  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p.  8. 

Tita  b.  Euangelistae  et  Peregrini  Augu- 
stinianorum  Veronae  in  Italia  (cca.  saec. 
XIII)  auctore  Franc.  Pona  medico. 

Ausg. :  interprete  Cornelio  Curtio  ex  ord.  Erem. 
s.  Augustini  ex  impressis  {sub,  tit. :  Vita  de'  b- 
confessori  Evangeiista  e  Pellegrino  di  Verona. 
Verona  1636.  kl.  4®.  56  pag.]  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Jul.  VI.  p.  346-349.  Cf.  Boschü  comment. 
praevius  ibid.  p.  342-345. 

De  s.  Euberto  episc.  Insulis  et  Seclinii  in  Flan- 
dria  (saec. IV)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  47. 48. 

De  8.  Eubule  matre  s.  Pantaleonis  Nicomediae 
(saec.  lU)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  Hl.  p.  830. 

De  8.  Eubulo  mart.  Caesareae  in  Palaestina 
(t  308)  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Mart.  I,  p.  644. 

Tita  SS.  Eucharii,  Valerii  et  Materni, 

trinm  primorum  Trevirorum  episcoporum. 

TJm  900  geschrieben ,  nach  Hontheims  Annahme  (Hi- 
stör.  Trevir.  UI.  p.9Gö)  von  Eberhard,  Mönch  imEacha- 
riuKkloster  zu  Trier,  f  909. 

Handschr.:  St.  Gallen,  n®  565.  sec.  XI.  4®. 
—  Paris,  Nat.-Bibl.  supplem.  lat.  n®859.  Vol.  I. 
See.  X. 

Ausg.:  ^  ed.  Hillarius  in  Vindiciae  historiae 
Trevirensis  de  tribus  prim.  Treviror.  episc.  Euch., 
Val.  et  Mat.  contra  impactam  recentius  crisin 
(t.  e.  Honthemii).  Metis  1763.  4*».  p.  146-159.  — 
««n  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  II.  p.  918-922.  Cf, 
p.  1152.  1153. 

Erl.  -  Sehr. :  B  o  i  s  s  e  1 ,  Steph. ,  Geschichte  der  Trierer 
Kirchen.  1.  Trier  1887.  ^r.  S».  p.  10-16:  du  Sendung 
der  hh.  Eueharnu,  VcUenus  u.  McUemtu;  vgl.  p.  186; 
über  ihre  Gräber  im.  p.  185-190. 
Dis  ist  ein  hüpsche  legende  von  d.  heil,  frawen  sant 
Anna  vnd  auch  von  irem  schlecht  ete.  Item  aach  würt 
hie  nach  in  disein  Büchlin  begriffen  das  leben  der 
heil. Bischoff  Encharij^alerij  vnd  Materni  eto. 
Stiassbarg  1509.  49.  Mit  Haxechn.  Seiten.  Vgl.  Panzer 

I.  p.  806  und  Zusätze  n»  643. 

Friedrich,  J.,  Die  Äpo&telschÜler  Eucharius ,  Yale- 
rius  und  Matemus  zu  Trier,  Cöln  and  Tongern  in 
seiner  Kirchengesohichte  Deutschlands.  I.  Bamberg 
1867.  gr.  80.  p.  86-101. 

Lütolf.  Alois,  Die  Glaubensboten  der  Schweiz  vor 
St.  Gallus.  Lucem  1871.  gr.  8^.  p.  75-94. 

Sanerland,  H.  V.,  Trierer  Gescnichtsquellen.  Trier 
1889.  gr.  80.  p.  93-109. 

AVa  ttenbach,  DentschlandsGeschichtsquellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  469;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  490. 

NB.  Sämmaiehe  Streitsehriften  über  diese  Vita  oder  über 
die  Frage,  ob  jene  Heiligen  zuerst  den  Oalliem  das  Chrisien- 
ikum  gepredigt ,  sind  aufgeführt  von  K  ö  p  k  e  op.  Fertx ,  Mon. 
sor.  VII.  p.  142.  not.  51.  Vgl.  auch  Rettberg,  Kvrchm- 
geseh.  Deutsehlands  I.  p.  73-82. 

De  8.  Euchario  episc.  Traiectensi  in  Belgio  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  lü.  p.  681.  682. 

De  s.  Euchario  episcopo  eiusque  sociis  mar- 
tyribus  in  Lotbaringia  (f  362)  V.  de  Buckii  com- 
ment criticus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct.  XII.  p. 
223-233. 

Yita  s.  Eucherii  episcopi  Aurelianensis 

(f  738)  auctore  anonymo  synchrono. 

Ausg.:  ^  ed.  Surins,  Yit.  SS.  20.  Febr.  — 
^vollständiger  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Fobr.  IIL  p. 
217-219;  cf,  p.  758.  —  »ap.  Mabillon,  AA.  SS. 


0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  596-600.  —  Bruchstücke 
*  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  792.  —  *  ap. 
Bouquet,  Reo.  III.  p.  655-657. 

Erl' Sehr.:  Fabricius,  Biblioth.  med.  et  inf.  latini- 

tatis.  n.  1784.  p.  S65. 
Henschen,  Gonunent.  praevius  in  AA.  SS.  BolL  1.  c. 

p.  208-217. 
:  De  reliquiis  s.  £-i  comment.  historicas  und. 

p.  220-222. 
Histoire  Utt^ire  de  la  France.  IV.  17i)8.  p.  78. 
Observationes  praeviae  ap.  Mabillon  I.e.  p. 594-596. 
Roth,  Geschichte  des  Beneficialwesens  p.  »28.  331. 

Passio  8.  Eucherii,  socii  s.  Maoritii  ex  Legione 
Thebaica. 

Erl.' Sehr.:  Der  Katholik.  1888.  H.  p.  70-85. 

De  8.  Eucherio  episcopo  Lugdunensi  (t  454)  ex 
martyrologio  Adonis  ed.  Surius,  De  prob.  SÖ.  hi- 
storiis.  16.  Nov.  VI.  p.  365.  366. 

Vgl.  Eucberius  episc.  Lugdnn. 
Passio  B.  Mauritii  et  soc. 

De  8S.  Eucherio  et  Falcone  episcopis  Tnngrens. 
et  Traiectensibus  (f  cca.  500)  BoUandi  c<)mment 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  20. Febr. III. p.  177-178. 

De  SS.  Eucho,  Serapione,  Bustasio  presb.,  Pa- 
tamone  etc.  mart.  Byzantii  in  AA.  SS.  BolL  18. 
Mai.  IV.  p.  145. 

Translatio  b.  Eudaldi  martyris  in  Xo- 
vempopulania  in  monasteriiim  Rivipol- 
lense  a.  978.  Nov.  6. 

Ausg.:  ex  Breviario  RivipoU.  sec.  XIV  ap. 
J.  Vilianueva,  Viage  literario  a  las  iglesias  de 
Espafia.  VIII.  Valencia  1821.  8°.  p.  234-236. 

Erl. '  Sehr. :  D  e  s.  Eudaldo  mart.  in  Novemp.  et  in  Ca> 
taloniam  translato  (saec.  VIII)  m  AA.  SS.  BoU.  11. 
Mai.  n.  p.  640-642. 

De  s.  Eudocia  mart  in  Perside  sub  Sapore  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I.  p.  328. 

Yita  s.  Eudociae  mart  Heliopoli  in 
Phoenicia  Libani  et  passio. 

Ausg. :  ex  graeco  cod.  Vaticano  interprete  P. 
Possino  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  10-22.  — 
BCog  xa\  n oX.it i Ca  y.a\  fiaQTVQtov  Tilg  Evdo- 
xiag  Tijg  Zuuuqit&v  ex  ms.  bibl.  Vatic.  n®  1589. 
fol.  224  ibid.  p.  875. 

Yita  s.  Eudocimi  Justi  seu  iuiL  Con- 
stantinopoli  sub  Theophilo  imp.  sab  no- 
mine Simeonis  Metaphrastis. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis 
31.  Jul.  —  ^unederh.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul. 
Vn.  p.  310-314.  Cf.  Pinii  comment.  praevius 
ibid.  p.  308-310. 

De  ss.  Eufhtfia,  Domitiano,  Macedonio  ete. 
mai-t.  Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart 
IL  p.  262. 

De  s.  Eufredo  pro  martyre  culto  Albae  Pom- 
peiae  in  Insubria  (saec.  VII)  Byei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Oct  V.  p.  646.  647. 

Yita  s.  Eugendi  abbatis  Jurenais  (t510) 

auctore  monacho  Gondatescensi  ipsius  di- 
scipulo. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  50-54. 
—  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saea  I. 
append.  p.  570-576.  —  "Auszug  ap.  Bouquet, 
Eec.  III.  p.  396. 


DE  S.  EUGENIA  —  ACTA  SS.  EULAMPII 


1297 


JSV-I.  -  Sehr. :  Histoire  litt^raire  de  la  Tnnee.  Hl.  1786. 
p.  60. 
LUtolf,  AI.,  Die  Glaubensboten  der  Schweiz  vor  St. 
Gallua.  Lacem  1871.  gr.  8P.  p.  264;  ef.  p.  251.  263. 
Vie  de  s.  H6and,  abb6  de  Condat,  snivie  de  la  rie  de 
8.  Pantal6on  miutyr.  Par  J.  M.  D.  Lyon  &:  Paris  1851. 
Vgl.  De  fondatione  et  prim.  abbat. 

De  s.  Eugenia  abbatissa  Hohenburgi   seu  in 

monte  S.  Odiliae  in  Alsatia  (saec.  VIII)  Perieri 

sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept.  V.  p.  332-335. 
ErL-Sdir.:  La  Ririöre,  J.,  Vie  de  s.  Eag<6nie.  Paris 
1853.  80. 

Martyrium  s.  Eugeniae  (a.  250)  authore 
Simeone  Metaphraste. 

"Wird  dem  Simeon  M.  fUschlich  beigelegt ,  weil  dayoD 
bereits  die  folgende  alte  kUein.  Uebersetzang  voriiegt. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Fatrolog.  graeca  CXYI.  p. 
609-Ü52. 

Uebers.:  latine:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  hi- 
storiis.  25.  Dec.  VI.  p.  973-985  (ed.  Colon.  1575). 

—  ^uni,  d,  Tit.:  Vita  auctore  incerto  ap.  Ros- 
weyde,  Vitae  patrum.  1615.  p.  340 sq.  —  ^  wie- 
der h.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXllI.  p.  605- 
620;  Bosweydi  notatio  p.  620-624. 

Erl.-Sdur.:  Nenmann.K.  Job.,  Der  rOmische  Staat  n. 
die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  289. 
Usener,  Legenden  der  Pelagia.  1879.  p.  xvni. 

De  s.  Eugeniano  mart.  Augostoduni  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  473. 

Virtutes  s.  Eugenü  Bronieosis,  vid.  Vita  s. 
Eugeuii  episc.  Toi  et.  (tranalai.). 

Yita  s.  Eugenii  episcopi  Ardsraihensis 
(Ardstratensis,  Ardasratensis)  in  Hiber- 
nia  (saec.  VI)  auctore  anonyme. 

Atisg.:  ex  ms.  Salmantic.  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Aug.  IV.  p.  625-627  c.  Cuperi  commentario; 

—  »ap.  C.de  Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  915-924. 

Acta  s.  Eugenii  episcopi  Carthaginensis 
(f  505)  Albigae  in  Occitania  auctore  Vi- 
ctore  Vitensi. 

Ausg. :  ex  Surio  collato  c.  editionibus  Chiffletii 
et  Ruioartii  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul.  UI.  p.  495 
-509.  Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  487 
-495.  —  Passio  s.  E-i  [Handsehr.:  Brüssel, 
k.  Bibl.  n«  98-100.  fol.  80^]  in  Catalogus  codicum 
hagiograph.  bibl.  reg.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  63 
-66;  cf.  p.  30.  n«38. 

Yita  s.  Eugenii  episcopi  Toletani  primi 
ac  martyris  (saec.  Ill)  auctore  Flohario. 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  cod.  mon.  Sta- 
bulens.  mbr.  sec.  IX.  X.  fol.  —  Paris,  Nat.- 
Bibl.  St.  Genn.  n®  1040,  olim  725,  mbr.  sec.  X.  4^ 

Ausg.:  ed.  Surius,  Vit.  SS.  15.  Nov.  Vll.  p. 
851.  —  Translatio  s.  E-i  Tolet.  episcopi  ex 
monasterio  s.  Dionysii  apud  Parisios  ad  monaste- 
rium  Broniense  [BrognSj  prov.  Namur]  secundum 
relationem  coaevam  (geschrieben  nach  928)  ex 
cod.  bibl.  reg.  Bruxell.  n**  1821-27  saec.  X  *  in 
Analect  BoUand.  III.  1884.  p.  29-57.  —  ^  den 
grössten  Theil  ohne  die  Wunder  unt.  d.  Tit.:  Ex 
Virtutibus  8.  E-i  Bronii  ostensis  ed.  L.  v.  Hei- 
nemann ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  646-652. 

—  'ex  cod.  Namucensi  saec.  XVI ,  sed  alio  or- 
dine  et  coUata  c.  edit.  Bolland.  ed.  German.  Morin 
in  Analect.  Bolland.  V.  1886.  p.  385-395.  —  Mi- 
Po  tthast,  Bibliothoc.i  historica. 


racula  Diogili  [Deuil]  facta  cca.  a.  751-815  ex 
eodem  cod.  Brux.  *  ibid.  III.  p.  68-64.  —  •Bruch- 
stücke ap.  Pertz  i.  c.  p.  653.  654;  ef.  p.  1318. 1319. 

Erl.  -  Sdtr. :  B e a Q pr 4 ,  B.  de ,  Vie  et  cnlte  de s. Engdne, 

nrchereqne  de  TolMe ,  martyr  et  confessenr  au  3. 

sidcle ,  et  Ton  des  patrons  de  Paris ,  soivis  de  la  de- 

scriptiou  et  de  rorganiaation  de  la  noavelle  öglise 

placi&e  sons  son  vocable ,  et  oni6s  da  portr.  da  coro 

fondatear.  Paris,  Chaix  1856.  8^. 
Histoire  littörairo  de  la  France  VI.  p.  176. 
Razy,  Emest,  Histoire  de  saint  Engdne  et  de  son 

6poüae.  Paris  1859.  BP.  160  pag. 
Scnaltze,  Waith.,  Die  Translatio  s.  Eugenii  tn  For- 

schongen  z.  deutschen  Geschichte.  XXV.  Göttingen 

1886.  p.  268-271. 
Tessier,  Eng.,  Saint  Engöne.  Le  culte  de  sos reliqaes 

k  travers  les  sidcles.   Paris  1889.  BP.  6  fr. 
Watt  e  n  b  a  ch ,  Deatschlands  Geschichtsqaellen.  6.  Aafl. 

I.  1893.  p.  389. 

Passio  s.  Eugenii  martyris. 

Ausg. :  ex  cod.  Namurcensi  n*  15  in  Analect. 
Bolland.  II.  1883.  p.  131-139. 

Yita  8.  Eugenii  III  papae  (f  1153)  auctore 
Bosone  cardinali. 

Attsg.:  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae 
II.  p.  281-283.  —  Miracula  auctore  anonymo 
*ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  1139-1142. 

—  *  wieder h.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLXXX. 
p.  1009-1012. 

Erl.-Schr.:  Delannes,  Jean,  Histoire  da  pontificat 
d'  Eugöne  III.  Nancy  1737.  SP. 
Sai n ati ,  Gins.,  Vita  del  b.  Eugenio  III  pontefice  nuu- 
simo.  Pisa  1868.  8P.  40  pag. 
Vgl.  Engenius  III  pp. 

Vita  Eugenii  IV  papae  (f  1447)  scriptore 
coaetaneo. 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Miscell.  VII.  p.  506-524. 

—  »ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  UI.  2.  p.  868-878. 

Vgl.  Aeneas  Sylv.  (oral,  de  morui. 
Vespasianas  Florent. 

De  s.  Eugenio  episc.  et  sociis  Nauü  in  liguria 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  180. 

Acta  s.  Eulaliae  virg.  mart.  Barcinone 
in  Hispania  (f  303). 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  IL 
p.  577.  578.  —  De  inventione  et  translatione 
I.  ibid.  p.  578.  579.  —  Translatio  II  ibid.  p. 
579.  580.  —  Passio  s.  E-ae  virg.  et  mart.,  quod 
est  IV  id.  Dec:  ,In  Barcellona'  ex  cod.  Bruxell. 
n®  581.  fol.  25""  in  Catalogus  codicum  hagiograph. 
I.  1.  p.  261-263. 

Erl.  -  Sehr.:  Campagne,  Fr.,  Supplement  k  la  dissert. 
historique  sar  s.  Eulalie ,  patronne  d'Elne.  Perpignan 
1863.  BP.  48  pag. 

Florez,  Esnana  sagrada.  XXIX.  ^.  287-321. 

Qams,  P.,  K-irchongeschichte  Spaniens.  I.  Regeosbarg 
1862.  p.  806-319. 

Ponsicn  y  Camps,  Ram.,  Vida,  martirio  y  gran- 
dezas  do  s.  Eulaiia,  hija ,  _patrona  y  tntelar  de  Bar- 
celona. Madrid  1770.  4P.  EnihäU  interessante  kistor. 
Notixen. 

De  s.  Eulalio  episc.  Nivemensi  in  Gallia  (saec. 
VI)  Pinii  svlloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  26. 
Aug.  V.  p.  821-824. 

De  s.  Eulalio  episc.  Syracusano  (f  post  503) 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  U.  p.  888. 

Acta  SS.  Eulampii,  Eulampiae  et  socio- 
rum  mart.  (saec.  IV)  Nicomediae  in  Bi- 
thynia  auctore  anonymo. 

82 


1298 


DE  S.  EÜLAMPIO  —  VITA  S.  EÜPHROSYNAE 


Ausg.:  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct. 
V.  p.  69-79.  Cf,  Hubeni  comment.  praevius  ibid. 
p.  67-69. 

De  8.  Eulampio  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  5. 
Mart  I.  p.  361. 

Yita  s.  Eulogii  Cordubensis,  archiepi- 
scopi  Toletani  electi  (f  859)  et  martyrium 
auctore  Paulo  Alyaro  seu  Albaro  pa- 
tricio  Cordubensi,  eius  amico. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  11.  Mart.  —  •  ap. 
Tamajo  de  Salazar,  Martyrol.  Hispan.  IL  11.  Mart 

—  » in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  I.  p.  90-97  c.  Pape- 
brochii  notis.  —  ^in  Eulogii  operib.  ed.  Anton. 
Morales.  Compluti  1574.  fol.  vom.  —  *  wiederh. 
ap.  Schott  in  Hispania  illustrata  IV.  p.  223.  — 
®  in  Bibl.  Patr.  Colon,  et  Paris.  IX.  Lugdun.  XV. 

—  ^ap. Franc.  Lorenzana,  Patres  Toletani.  II.  Ma- 
triti  1785.  p.  394-408.  —  «  ap.  Florez,  Espaöa 
sagi'ada.  X.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXV. 
p.  705-720.  —  Hymnus  in  diem  s.  E-i  ibid. 
p.  720-722.  —  Epitaphium  ibid.  p.  722.  — 
Scholia  Ant.  Moralis  in  E-i  vitam  ibid.  p.  723- 
732.  —  ^^  Alha  unt.  d.  Tit.:  ^armina  Pauli 
Albari  de  s.  Eu-o  presbytero  Cord.  ed.  L.  Traube 
in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  III.  p. 
122-142. 

Erl.'Sehr.:  Antonias,  Nie,  Biblioth.  Hispana  vet. VI. 

8  §  171  sq. 
Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatur  im  karoling. 

Zeitalter  p.  231. 
Baadissin,  Wolf  Wilh.  Graf  v.,  Ealogius  a.  Alvar. 

Ein  Abschnitt  spanischer  Kirchengeschichte  ans  der 

Zeit  der  Maurenherrschaft.  Leipzig  1872.  8^.  VIII. 

214  pag. 
Commentarius  praevios  Papebrochii  in  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  88-90. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  infim.  laünitatis  lib.  I.  p. 

201.  Lib.V.  p.  382-385. 
Garns,  F.,  Kirchengeschichte  Spaniens,  n.2.  Regens- 

bniKl874.  p.  299-338. 

Vgl.  Eologios  archiep. 

De  s.  Euloglo  Constantinopolitano  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Jul.  I.  p.  638. 

De  s.  Euloglo  episcopo  Alexandriae  in  Aegypto 
(t  555)  Stiltingii  comment  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Sept.  IV.  p.  83-94. 

De  SS.  Euloglo  episc.  Edessano  et  Protogene 
episc.  CaiThensi,  conf.  sub  Theodosio  seniore  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  U.  p.  10.  11. 

De  8.  Euloglo  mart.  in  Palaestina  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Mart  I.  p.  361. 

De  s.  Euloglo  xenodocho  Constantinopoli  in  ec- 
clesia  s.Mocii  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  III.  p.493. 

De  s.  Eumenio  episcopo  Alexandriae  in  Aegypto 
(t  143)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct.  HI.  p.  832. 

De  s.  Eumenio  episc.  Gortynensi  forte  defuncto 
in  Thebaide  saec.  VII  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Sept. 
V.  p.  786.  787. 

De  s.  Eunano  episc.  Raphoae  in  Hibemia  (saec. 
Vin.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  HI.  p.  128. 

De  s.  Eunucio  episc.  Novioduni  in  Belgica  se- 
cunda  (saec.  VUI)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Sept.  in.  p.  616.  617. 

Miracula  s.  Euphebii  episcopi  Neapoli- 

tani   (saec.  III).     Geschrieben  saec.  Xm. 


Ausg. :  ^  ap.  Caraccioli,  De  sacris  Neapolitanae 
ecclesiae  monumentis  p.  147.  —  'ex  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.  236-238.  —  «ap.  Para- 
scandolo,  Memorie  stohci  della  chiesa  di  Napoli 
I.  p.  189.  —  *  ed.  B.  Capasso  in  Monument,  ad 
Neapolit.  ducatus  histor.  pertin.  I.  1881.  p,  331- 
335.  —  Inventio  et  translatio  ss.  Euphebii,  For- 
tunati,  Maximi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  238-241 
c.  Papebrochii  comment. 

De  b.  Euphemla  abbatissa  S.  Altonis  in  Bavaria 
(t  1180)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  ÜI.  p.  470. 

De  SS.  Euphemla,  Acacio,  Ammonio  ete.  mart. 
Constantinopolitanis  in  AA.  SS.  Boll.  3.  JuL  I. 
p.  637. 

De  SS.  Euphemla,  Dorothea,  Thecla,  Erasma 
mart.  Aquileiensibus  sub  Nerone  Pinii  commentar. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  605-608. 

De  SS.  Euphemla,  Eucapia  et  Secutore  mart. 
Chalcedone  in  Bithynia  in  AA.  SS.  Boll.  13.  April, 
n.  p.  129. 

De  SS.  Euphemla,  Feiice,  Macario  etc.  maii. 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  IL  p.  81. 

Acta  s.  Euphemiae  virginis  et  martjris 
a.  303  Chalcedone  in  Bithjrnia. 

Atisg. :  graece  et  lat  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept. 
V.  p.  266-274.  —  Historia  corporis  saepius  trans- 
lati  auctore  Constantino  Tii  episcopo  ibid. 
graece  et  lat.  p.  274-283.  —  Expositio  tabulae 
pictae  de  martyrio  s.  Euphemiae  auctore  Asterio 
episcopo  Amaseno ,  ex  edit.  Buinartii  ibid.  p.  283. 
284.  —  Appendix  de  s.  Eaphemia  v.  m.  culta 
Auriae  in  Gallaecia  ibid.  p.  285.  286.  Cf.  Stil- 
tingii comment.  praevius  ibid.  p.  252-266. 

Erl.-Sckr.:  La  vita,  il  martirio  e  il  cnlto  della  verg. 
Calcodonese  s.  Eufemia ,  il  cui  sacro  corpo  si  venera 
nelle  insigne  CoUegiata  di  Rovigno  (Istria).  Com- 
mentario  per  cura  di  un  religiöse  de*  Minori  Btfor- 
maXi.  noY\gnol&dl.  SP.  XVI.  120 pag. 

De  s.  Euphraala  mart.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart 
n.  p.  426. 

De  s.  Euphraala  martyre  Nicaeae  in  Bithynia 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  146. 

Acta  s.  Euphraslae  virg.  mari  sub  Diocletiano 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Janr.  IL  p.  220.  —  Eadem 
acta  ex  Nicephoro  ibid.  p.  221. 

Vita  s.  Euphraslae  virg.  ^  Vita  s.  Eupraxiae. 

De  SS.  Euphraslo,  Alexandre,  Fninimo  etc. 
mart.  Thessalonicae  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mari  n. 
p.  346. 

De  s.  Euphraslo  episc.  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Janr.  I.  p.  932. 

De  s.  Euphronio  episc.  Augustodunensi  in  Gallia 
(t  cca.  476)  Boschii  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Aug.  I.  p.  227  -  229. 

De  s.  Euphronio  episc.  Turonis  in  Gallia  (t 
573)  SoUerü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I. 
p.  336-339. 

De  ss.  Euphroslo,  Frunimo,  Fortunione  etc. 
mart.  Carthagine  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mart  11- 
p.  345. 

Tita  s.  Euphrosynae  virg.  Alexandrinae 
(t  cca.  470)  auctore  incerto. 


VITA  S.  EUPHROSYNAE  —  VITA  S.  EÜSEBII 


1299 


Ausg.:  secandam  textum  graocam  primae - 
vom  [Handsehr.:  Paris,  Nat.~Bibl.,  fonds  grec 
D^  1454.  sec.  XJ  ed.  ADat  Boucherie  in  Analect 
Bolland.  U.  1883.  p.  196-205. 

Uebers.:  latine  sec.  VIII  facta  ex  mss.  et  vitis 
PP.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II.  p.  537-541. 
{Den  ältesten  Text  dieser  latein.  Recension  ed. 
A.  Boucherie  in  Revue  des  langues  romanes.  II. 
Montpellier  1872.  8®  unt.  d,  Tit.:  Vie  de  s.  Eq- 
pbrosyne.  Texte  romaDO-latin  da  VIII-IX.  siecle.) 
—  AUa  Tita  auctore  Simeone  Metaphraste 
interpr.  Gentiano  Herveto  ibid,  p.  541-544.  C/l 
p.  896. 

Erl.-Sehr. :  0 odof red as ,  A.,  Historia  de  vita  et  morte 

8.  Euphrosjnae  nrg.  Alexandhnse.  Nüxnben;.  1763. 

40.  34  pag.  und  14  Kupfer, 
Goetz,  Andr.,  Brevis  histori«  devita,  fatis  ac  morte 

Eophrosynae ,  virg.  Alexandrinae.  Altorfii  17öS.  4^. 
Henschen,  Commentarios  praevios  m  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  535-637. 
[Untersuchang,  Histor.,  über  das  Leben  der  heil. 

Euphroeyne.  St.  Petersbatg  1841.]  gr.  8P.  V.  28pag. 

Ru3n$eh  gesehriämt. 
Vie  admirable  de  s.  Eophrosine,    tir6e  des  aoteurs 

anciens  et  trad.  en  flraD9.  par  an  religienx  Ben^d. 

Paris  1649.  8P. 

Tita  s.  Euphr08ynae  virginis  (1.  Janr.) 
auctore  incerto. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXni.  p. 
643-652  com  Bosweydi  notatiooe. 

De  s.  Eiiphrosyno  episc.  Panzani  in  Hetruria 
in  AA.  SS.  BüU.  1.  Mai.  I.  p.  139.  140. 

De  s.  Euphrotyno  martyre  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Mart  I.  p.  424. 

De  SS.  Euphrosyno,  Priamiano  et  aliis  IX  socüs 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  20. 

De  8.  Eupilio  episc.  Comi  in  Italia  (t  cca.  537) 
Byei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  632- 
635  et  RigoUoti  notae  ibid.  11.  Oct.  Suppl.  p.  70*. 

Acta  s.  Eupli  diaconi  et  mart  a  304 

Cataniae  in  Sicilia,  consularia. 

Ausg.:  ^  ed.  Oct.  Caietanus,  Vitae  sanctonim 
Siculorum.  II.  p.  107.  —  *  ex  annalibus  C.  Ba- 
ronii  ad  a.  303.  n®  146  tom.  U  repetita  in  AA. 
*ss.  Boll.  12.  Aug.  II.  p.  721-723.  Cf.  Pinii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  710-721.  —  'ex  Caietano 
ap.  Sabbatini,  II  vetusto  Calendario  Neapolitano 
nuovamente  scoperto.  VII.  1766.  p.  66.  —  Mi- 
racula  ed.  B.  Capasso  in  Monument,  ad  Nea- 
polit.  ducatus  bistor.  pertin.  I.  1881.  p.  329-331 
ex  cod.  Neapel,  cum  edit  Caietani  collato. 

De  s.  Eiiplio  mart.  apud  Oraecos  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  238. 

De  SS.  Euplo,  Alexandro,  Cupsico  ete.  mart. 
Caesareae  in  Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept. 
DI.  p.  493. 

De  SS.  Euplo,  Josepbo,  Feiice  etc.  mart.  in  Si- 
cilia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p.  359. 

Vita  s.  Eupraxiae  sive  Euphrasiae  virg. 
in  Thebaide  (f  post  410). 

Ausg, :  *  ex  mss.  cum  graeco  textu  bibl.  Vatic. 
collata  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  U.  p.  265-274. 
— » ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXUI.  p.  623 -642; 
notae  p. 642-644.  —  Vita  eadem  graoee  ex  ms. 
Tatic.  n*  866  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  727-735. 


De  8.  Eiiprepo  vel  Euprepio  episc.  (saec.  I.  II) 
Veronae  in  Italia  Cuperi  sylloge  bist  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  400-402. 

ßrl.'Sdtr. ;  (Ce n c i ,  Ant  Blar.) Dissertaztoni crit.-croool. 
intomo  all'  epoca  de'  ss.  Enprepio  e  Procolo  e  Zenone 
▼escovi  Veroneai.  Ed  appendice  in  cai  si  danno  il 
Ritmo  Pipiniano ,  e  l'omainento  di  classe ,  e  si  con- 
tinua  la  terie  di  tntti  gli  altri  irescoTi  di  Verona. 
Verona  1788.  4«   241  pag. 

De  SS.  Cuprexia  vidua  et  Tbeognia  virg.  (f  cca. 
280)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  240. 

De  s.  Eiiptychio  mart.  Caesareae  in  Cappadocia 
(t  362)  in  AA.  SS.  BoU.  9.  April.  I.  p.  822-824. 
Cf.  Stiltingü  syUoge  ibid.  7.  Sept  UI.  p.  6-8. 

De  8.  Eupurit  virg.  Caietae  in  Latio  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  575-577. 

Vita  8.  Evrioll  =  Vita  s.  Everacli. 

De  8.  Eurardo  arcbiep.  Senonensi  (f  cca.  888. 

I.  Febr.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  485.  486. 

De  b.  Euriela  virg.  in  Armorica  (saec.  VII)  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  Oct.  I.  p.  198. 

De  8.  Eurosia  virg.  mart.  Jaccae  in  Hispania 
Tarraconensi  (saec.  VDI)  Papebrocbii  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  88-91. 

Acta  s.  Eusanü  et  sociorum  mart.  apud 
Forconium  in  Vestinis  sub  Maximiane 
suspecta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BolL  9.  Jul.  II.  p.  691-697. 

Erl.-Sehr.:  Coppola,  Qias.,  Relazione  dello  scopri- 
mento  del  corpo  e  degli  aiti  antichi  del  s.  Eosanio. 
Roma  1749.  4». 

De  8.  Euscheroone  conf.  episc.  Lampsaceno  in 
Hellesponto  sub  Iconomach.  in  AA.  SS.  BolL  14.. 
Mart.  U.  p.  355. 

De  8.  Euaebia  abbatissa  et  sociabus  39  monia- 
libus  apud  Massiliam  in  Provincia  Galliae  (saec. 
VIII)  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct. 
IV.  p.  292-295. 

Erl.-Sckr.:  Verne,  S.,  Sainte  Ene^bie,  abbesse,  et 
ses  40  compagnes,  martyres  &  Marseille.  (12.  Nov. 
1890.)  MarseiUe  1890.  Sfi.  6  fr.  [Extraü  de  Kovae  de 
Marseille  et  de  Fronnce.   Tum.  XXXV-XXX.VU. 

1889.  90). 

Vita  s.  Eusebiae  abbatissae  Hammati- 

censis  [Hamay]  Marchianis  in  6allo-Flan- 

dria  (f  cca.  673). 

Ausg.:  ^  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart. 

II.  p.  452-457.  —  (Miracula  ibid.  p.  457-461.) 

—  "^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben. saec. 

n.  p.  984-990.  Cf.  Commentar.  praevius  in  AA. 

SS.  Boll.  1.  c.  p.  450-452. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  268. 

Vita  b.  Eusebiae  eivis  Bergomatis  (f 
saec.  forte  VII)  et  passio  ficta. 

Ausg. :  *  ex  Bartholomaei  de  Peregrinis  ,Vinea 
Bacra  Bergomensis'.  Brixiae  1553  —  'tn  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct.  XII.  p.  823.  824.  Cf  V.  de  Bück, 
Common t  praevius  ibid.  p.  817-823. 

Vita  s.  Eusebii  abbatis  montis  Coryphes 
in  Syria  (saec.  IV). 

Ausg, :  ex  cap.  4  Philothei  ex  versione  Gen- 
tiani  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Janr.  IL  p.  486-489. 

82* 


1300 


VITA  S.  EUSEBH  —  VITA  S.  EUSPICH  ABB.  MICIACENSIS 


Vita  s.  Eusebii  anachoretae  Asichae  in 
Syria  (t  post  400). 

Ausg.:  ex  Philotheo  Theodoreti  cap.  18  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  U.  p.  824.  825. 

Vita  s.  Eusebii  Gremonensis  Bethlehemi 
in  Palaestina  (f  cca.  423)  auctore  Franc. 
Perrario. 

Ausg. :  ^  Cremonae  1612.  —  •  wiederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Mart  I.  p.  369-386. 

Acta  SS.  Eusebii  episcopi,  Pollionis  le- 
ctoris  et  Tiballi,  mart  Cibali  in  Pannonia 
sub  Diocletiano. 

Ausg.:  ex  cod.  Bertiniano  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  April,  m.  p.  566.  567. 

Acta  s.  Eusebii  episcopi  Samosateni  in 
Syria  (f  379).   Ex  Theodoreto. 

At48g. :  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  239 
-242. 

Passio  s.  Eusebii  episcopi  Yercellensis. 

Ausg.:  (ex  cod.  Camot.  n^  111  [al.  36.  i/B.]) 
ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti  IV.  p.  749- 
761;  am  Schluss  unvollständig. 

Ert.- Sdir. :  S.  Ambrosio  e  s.  Massimo,   Sennoni  de 

la  vita  e  martirio  di  s.  Ensebio .  vescovo  de  la  s. 

ohiesa  di  Yeroelli.  Torino  1581.  9>. 
Tillemont,  S.  de,  Sant'  Easebio  di  Vercelli.  Comon* 

tario  storico  Ixad.  da  G.  M.  China.  Vercelli  1874.  8o. 
Vita,  La,  e  i  fatti  di  s.  Ensebio  martire  e  vescovo 

di  Vercelli.  Milano  1581.  &>. 

Acta  ss.  Eusebii,  Nestabi,  Zenonis  et 
Nestoris  (t  362). 

Ausg. :  ex  Sozomoni  bist,  eccles.  lib.  5.  cap.  9 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept.  HI.  p.  257-259. 

Acta  SS.  Eusebii,  Pontiani,  Yincentii, 
Peregrini  mart.  Koman.  sub  Commodo 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  basillcae  s.  Petri  in  AA.  SS. 
BoU.  25.  Aug.  V.  p.  115-118.  Cf.  Sollerü  com- 
mont.  praevius  ibid.  p.  111-115.  —  Acta  alia 
(etwas  abweichend)  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  25.  Aug.  p.  262.  263  (ed.  Colon.  1618).  — 
Translatio  8s.  £-i  et  P-i  in  Galliam  a.  865  ex 
cod.  bibl.  reg.  Bruxell.  1791-4  in  Analect.  Bol- 
land.  IL  1883.  p.  368-377;  finis  deest. 

ErL-Schr.:  Noamann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat 
und  die  allgem.  Kirche.  1.  Leipzig  1890.  p.  289-291. 

Yita  s.  Eusebii  presbyteri  Romani  et 
martyris  (f  357). 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Miscell.  II.  p.  141.  142  (ed. 
nov.  I.  p.  33). 

Erl.-Schr:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  lib. 
V.  p.397. 

De  8.  Eusebio  episc.  Bononiae  in  Italia  (f  cca. 
400)  Stiltingii  syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept. 
VII.  p.  271-274. 

De  Y.  Eusebio  episc.  Caesareae  in  Cappadocia 
(t  337  —  340,  nach  anderen  370)  Papebrochii 
comment.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  75.  — 
Exercitatio  Franc.  Mariae  Florentinii  Lucen- 
sis,  qua  in  opinione  sanctitatis  apud  coaevos  pa- 
tres hie  Eusebius  fuorit  ibid.  p.  76-84. 
Vgl.  Eusebias  Caesar. 


De  8.  Eusebio  episc.  Comensi  in  Italia  (saec. 
VI)  Papebrochii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Mai.  V.  p.  165;  cf.  VII.  p.  827. 

De  8.  Eusebio  episc.  Fanensi  in  Italia  (f  post 
503)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  AprU.  ü.  p.  542. 

De  8.  Eusebio  episc.  Mediolani  in  Insubria  (t 
465)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  II. 
p.  724. 

De  SS.  Eusebio,  Eraclio,  Dionysio  etc.  mart  in 
Africa  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  9. 10. 

De  8.  Eusebio  mart.  in  Oriente  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  25. 

De  s.  Eusebio  mart.  in  Palaestina  sub  Maxi- 
miane in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  III.  p.  150.  151. 

—  Passio  eiusdem  ap.  Martene,  Thes.  anecd. 
ni.p.  1649-52. 

Do  s.  Eusebio  mart.  in  Phoenicia  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Sept  VI.  p.  237. 

De  8.  Eusebio  mart.  Komano  Gandavi  in  Belgio 
in  AA.  SS.  BoU.  17.  Febr.  IH.  p.  7. 

De  b.  Eusebio  monacho  S.  Oalli,  mart.  (f  884) 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  II.  p.  1130. 

De  88.  Eusebio  I  Neone,  Iieontio  etc.  mart  Ni- 
comediensibus  (+  303)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  April, 
in.  p.  263.  264. 

De  8.  Eusebio  papa  Pomae  (f  309)  Stiltingii 
sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Sept  VIL  p. 
265-271. 

De  8.  Eusebio  1  papa  Romano  LXXVII  (t  676) 

Papebrochii  commentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Jun.  Lp.  220-222. 

NB.  Wird  aonst  Adeodatns  genannt. 

De  88.  Eusebio  presb.  et  Avito  diacono  Autis- 
siodori  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  423. 

De  8.  Eusebio  presb.  Romae  Sollerii  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  III.  p.  166.  167. 

De  8.  Eusebio  recluso  ac  de  Marco  et  Mar- 
cello  monachis  S.  Galli  (884),  ubi  etiam  de  s. 
Merolilano  Scotto,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  p.  461.  462. 

De  88.  Eusebio,  Romano,  Meletio  et  srjciis 
mart.  Nicomcdiae  Papebrochii  commentar.  histc»- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  237. 

De  8.  Euseo  cremita  calceolario  Serravalle  in 
Pedemontio  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  II.  p.  852. 

Vita  s.  Eusicii  abbatis  Cellensis  ad  Ca- 
rum  fluvium  [Seiles -sur-Cher,  f  c.  542. 
27.  Nov.]. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  U.  p.  372-376. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  IH.  p.  429.  430. 

—  Vita  alia  ^ap.  Duchesne,  Histor.  Franc,  scr. 
I.  p.  534.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet  1.  c.  p.  428. 429. 

—  Miracula  ap.  Labbe  1.  c.  p.  463-466. 

Erl.  -  Sehr. :  H  i  s  t  o  i  r  e  litt6raire  de  la  Fmnoe.  lU.  1733. 
p.6ü2;  VI.  1742.  p.260. 

De  8.  Eusignio  mart  sub  Juliane  Apostata  An- 
tiochiae  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  III.  p..70-72. 

Tita  s.  Euspicii  I  abbatis  Miciacensis 

(St.  Mesmin  de  Micy,  ineunte  saec  VI) 
auctore  anonyme  pqrantiquo. 


VITA  S.  EUSTACmi  —  VITA  S.  EÜTHYMU 


1301 


Atisg. :  QU  Vita  s.  Maximini  abb.  Miciac.  (r.  d.) 
ap.  Mabilloninm  edita  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul. 
V.  p.  74-77.  —  Translatio  s.  E-i  d.  17.  Jun. 
1029  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  YI. 
1.  p.  314.  —  ^unederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
78.  —  •  ap.  Ducbesne,  Hisi  Franc,  scr.  IV.  p.  147. 

—  *  Brucbstück  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  370. 

—  Miracula  'ap.  Mabillou  1.  c.  p.  314.  315. — 
» wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  78.  79.  Cf,  Cu- 
peri  comment.  praevius  ibid.  p.  72-74. 

Vita  8.  EiMtaehii  =«»  Vita  s.  Eustathii. 

Acta  s.  Eustachii  martyris  et  sociorum 
eius  graeca.   20.  Sept 

Ausg.:  graeco  et  lat.  nunc  primiim  ex  cod. 
Leidensi  in  Analect.  Bolland.  III.  1884.  p.  66-112. 

Martyrium  ss.  Eastachi  ao  Theopittes  =  Acta 
SS.  Eustathii,  uxoris  eius  etc. 

De  8.  EostacMo  presb.  in  Aegypto  (saec.  ine.) 
in  AA.  SS.  BolL  12.  Oct.  VI.  p.  9. 

Vita  s.  Emtadiolae  sive  Stadiolae  ab- 
batissae  Bituricensis  (saec.  VII). 

Ausg.:    '  ap.  Labbe,    Bibl.  nova  II.  p.  376- 

379.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  II.  p. 

133.  134. 

Brl.'Sekr.:  Histoire  Uttörairo  de  U  France.  IV.  1788. 
p.  88. 

Tita  s.  Eustasii  abbatis  Luxoviensia, 

discipuli  s.  Columbani  (f  625)  auctore 
Jona  abbate  EInonensi,  monacho  Bo- 
biensi  (664), 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  29.  Mart.  —  'ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  116-123. 

—  ^fälschlich  unter  Bedas  Nameti  in  dessen 
Opera  edit  Colon.  1688.  III.  p.  243-248.  —  *c. 
not.  Henschenü  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart  III. 
p.  786-790.  —  *  ex  Mabillonio  «p.  Migne,  Pa- 
trolog.  lai  LXXXVII.  p.  1045-1062.  —  «Auszug 
ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  499-501. 

ErL'Sehr. :  Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte 
U.  p.  188. 

Vgl.  Vita  s.  Attalae  abb.  Bob. 
,1    „  Columbani. 

De  s.  Einiaslo  episc.  Neapel  itano  (saec.  II)  in 

AA.  SS.  Boll.  29.  Mart.  III.  p.  768. 

Erl.  -  Sehr. :  N  e  u  m  a  n  n ,  K.  Joh. ,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  296. 

De  8.  Eintasio  Nicomediae  in  Bithynia  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  350. 

Laudatio  s.  Eustathii  patriarchae  An- 
tiocheni  (f  cca.  336).  Partes  2. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  140- 
144.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius  ibid.  p. 
130-140. 

Acta  SS.  Eustathii,  uxoris  eius  Theo- 
pistis  et  filiorum  Agapii  et  Theopisti  mart 
Romae  cca.  a.  118  fabulosa,  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sept.  VI.  p.  123- 
137  graece  et  latine.  Cf.  Clei  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  106-122.  —  Martyrium  eorum 
auctore  Simeone  Metaphraste  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  2.  Nov.  VI.  p.  25-37. 


De  8.  Custalhlo  episc.  Ciensi  in  Bithynia  sub 
Iconoclasüs  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart  HI.  p.  790. 

De  8.  EiMtaihio  martyre  Ancyrae  in  Oalatia 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  546. 

De  SS.  Eustathio,  Polycarpo  et  Euangelo  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  IL  p.  468. 

De  s.  Euitithio  sive  Eutycbio  et  sociis  mart 
Carris  in  Mesopotamia  (f  741)  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mart.  H.  p.  355.  356. 

De  8.  Eintorio  episc.  Salemitano  (saec.  V)  Bos- 
suei  comment  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct  VIII.  p. 
436-439. 

De  8.  Eiiatochia  virg.  Romana  in  Bethleem 
(t  420)  Stiltingii  svUoge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Sept  VU.p.  630-645. 

Passio  s.  Eustochiae  virg.  et  martjris 
Tarsi  in  Cilicia  (f  362)  auctore  anonyme. 

Atisg. :  ex  4  codd.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov. 
I.  p.  530.  531.  Cf.  G.  V.  Hooffii  comment  prae- 
vius ibid.  p.  523-530. 

De  s.  Eintochio  episc.  Turonensi  (t  ^61)  Clei 
sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Sept  VI.  p.  26.  27. 

De  ss.  Eintoohio  presb. ,  Gaino  cognato  eius, 
Proba  etc.  martyribus  Ancyrae  in  Galatia  sub 
Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jim.  IV.  p.  471. 

De  8.  Einlolo  episc.  mart.  Nicomediae  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jun.  II.  p.  58. 

De  8.  Eiiatorgio  episc.  I  Mediolani  in  Insubria 
(saec.  IV)  Suyskenii  commentar.  histor.-criticus 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Sept  V.  p.  774-780. 

De  s.  Euatorglo  episc.  Mediolanensi  II  (f  518) 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  643. 

De  SS.  Einlorgio  presbytero,  Nestore,  Filone 
mart  Nicomediae  in  AA.  SS.  Bell.  11.  April.  II. 
p.  13. 

Martyrium  ss.  Eustratii,  Auxentii,  Eu- 
genii,  Mardarii  et  Oresüs  authore  Sime- 
one Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  13. 
Dec.  VI.  p.  880-891  (ed.  Colon.  1575). 

Tita  s.  Eustratii  thaumaturgi  (IX.  saec). 

Ausg. :  ex  menaeis  Graecorum  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Janr.  I.  p.  598.  599. 

De  SS.  Euterio,  Palatino,  Victorina  etc.  mart 
Nicomediens.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  III.  p.  289. 

De  s.  Eutbalia  virg.  et  mart.  Leontinis  in  Si- 
cilia  (t  cca.  saec.  III  med.)  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Aug.  VI.  p.  12. 

De  8.  Euthasia  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  12. 
Janr.  I.  p.  721. 

De  SS.  Euthicio  et  Florentio  monachis  apudNur- 
siam  (t  cca.  555)  ex  Gregorii  M.  dial.  III.  c.  15  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  120-122. 

De  SS.  Euthymia,  Leonide,  Vindeo,  Mario  mart. 
Antiochiae  in  Syria  in  AA.  SS.  Boll.  26.  April. 
m.  p.  415. 

Yita  s.  Euthymii  Magni  abbatis  in  eremo 
sanctae  civitatis  auctore  Cyrillo  monacho 
Scythopolitaiio  (saec.  VI).    Graece. 


1302 


VITA  EUTHYMn  —  DE  S.  EÜTYCHIO 


Ausg.:  ap.  Montfancon,  Analecta  graeca.  I. 
Paris.  1688.  p.  1-99. 

üebera, :  interprete  Gent  Herveto  in  A A.  SS. 
Boll.  20.  Janr.  11.  p.  302-328.  Cf.  ibid.  p.  298 
-302. 

Yita  Euthymii  patriarchae  Constantiiio- 

politani  907  —  912  auctore  anonymo. 

Handsehr.:  Berlin,  kgl.  Bibl.  ms.  graec.  Fol. 
55.  mbr.  sec.  XI. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Yita  E-i.  Ein  Aneodoton 
zur  Gesch.  Leos  des  Weisen  a.  886 — 912.  Hregb. 
von  C.  de  Boor.  Berlin  1888.  gr.  %\  Jk  5.  VIIL 
232  pag.  Vgl.  A.  Jülicber  in  Götting.  gel.  An- 
zeigen. 1889.  p.  383-387. 

Erl.-Sehr.:  Erambacher,  K.,  Oeschichte  derbyzantin. 
Litteraior.  1891.  p.  71. 

De  88.  Eiithymio  confess..  nxore  eins  et  Cre- 
scentio  filio  mart.  Perusiae  in  IJmbria  tempore 
Diocletiani  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI.  p.  512. 

De  8.  Euthymio  diacono,  item  s.  Petivo  dia- 
cono  mart.  Alexandriae  in  AA.  SS.  Bell.  5.  Mai. 
n.  p.  6. 

De  8.  Euthymio  episcopo  Sardium  in  Asia  (f 
cca.  840)  commeni  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Mart.  n.  p.  73-75. 

De  s.  Euthymio  thaumaturgo  apud  Graecos  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  April.  IL  p.  583. 

De  SS.  Eutioia,  Maria  virg.  Dei  et  6  innocen- 
tibus  mart.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  IL  p.  534. 

Vita  8.  Euticii  presbyteri  martyris  apud 
Surianum  in  Hetruria. 

Ausg.:  ex  ms.  Viterbiensi  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Mai.  in.  p.  460.  461.  —  Translatio  a.  1495 
facta  ibid.  p.  461.  462.  —  Analecta  de  ecolesia 
s.  Eutitii  et  manna  ibidem  scaturiente  ibid.  p.  462. 
Cf.  ibid.  VU.  p.  775. 

Erl.  -  Sehr. :  Pennazzi,  Splend .  Andr. ,  Vita  del  glor. 
s.  Eutizio  sacerdote ,  o  martire ,  il  di  cni  santo  corpo 
riposa  nel  tarritorio  di  Soriano.  Montefiaacone  1721. 
4».  Cum  effyia  ei  3  UM.  XX.  375  pag. 

De  8.  Euticio  abbate  Balmae  in  Burgundia 
(saec.  IX)  *tn  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  L  p.  823. 
824.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  Lp.  654-656. 

De  8.  Euticio  martyre  Bomano  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Jul.  I.  p.  306. 

De  SS.  Euticio,  Paulo,  Heraclio  etc.  mart.  in- 
certi  loci  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  IV.  p.  149. 

De  88.  Eutico,  Fortunato,  Satumino  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  IL  p.  299. 

De  SS.  Eutico,  Plauto,  Placido  etc.  mart.  in 
Thracia  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Sept.  VIIL  p.  125. 

De  s.  Eutropia  martyre  Alexandrina  tn  AA. 
SS.  Boll.  25.  Mai.  VI,  p.  26. 

Vita  s.  Eutropii  episcopi  Arausionensis 

(f  post  475)   auctore  Vero   episcopo 

Araus.  successore. 

Ausg. :  einen  Theil  ed.  Papebroch  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Mai.  VL  p.  699-701. 

Erl.-Sehr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  ini.  latisitatis  ed. 
Hansi  VI.  p.  290. 
Histüire  littorairo  de  la  France.  U.  1735.  p.  473. 
Magnan,  Saint  Eutrope.  Marseille  1856.  12mo. 


De  88.  Eutropio,  Cleonico  et  Basilisco  mart. 
Cappadocibus  (f  cca.  308)  in  A A.  SS.  Boll.  3.  Mart 
L  p.  235-237. 

De  8.  Eutropio  episcopo  Santonensi  in  Gallia 

in  AA.  SS.  BoU.  30.  April.  IIL  p.  733-736.  — 

Miracula  ex  mss.  Coelestinorum  Parisüs  ibid. 

p.  736-744. 

Erl.'Sohr.:  An  diät,  Louis,  St.  Entiope  et  son  piieax^^ 

doGoments  inMits.  Saintes  &  Paris  1877.  BP.  480pag. 

(Extrait  des  Archivea  historiqaes  de  la  Saintonse  et 

de  l'Aunis.) 
:  Saint  Entrope ,  premier  övdoae  de  Saintes ,  dana 

rhistoire,   la  leRenae,  rarchöologie.  2.  ddit.  Paria 

1887.  gr.  8».  XXXI.  643  pag.  6  fr. 
Brian d,  Notice  historiqne  sor  s.  Eutrope,   apotre, 

premier  6vdque  et  martyr  de  Saintonge.  Saintes  1846. 

12mo. 


Louriac,  Cavaillds  et  AdrienMas,  Saint  Entxopc, 
premier  6v^iie  de  Saintes.  Son  cnlte  h.  Castanet  -  fe  - 
Hant.  Sa  vie  ei  sa  mort ,  en  forme  de  pao^gyriqae. 


Castanet  -  le  -  Haut ,  Montpellier  k  B^ziers  18^.  16mo. 
62  pag. 
Notioe  snr  s.  Eotrope,  son  tombean  et  la  döcouverte 
Qui  en  a  6t6  faite  le  19  mal  1843.  La  ftochelle  1846. 
l2mo. 

De  88.  Eutropio,  Zosima  et  Bonosa  mart.  in 

portu  Romano  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  18. 

Sri  -Sehr.:  Neumann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  295.  296. 

De  s.  Eutyclio  discipulo  s.  Johannis  evaog.  et 
apost.  Pauli  (saec.  I  ex.)  Cuperi  disquisitio  cri- 
tica  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  751-755. 

Translatio  ss.  Eutyclietis  et  Acutii  =  Trans- 
latio SS.  Eutycii  et  Acutii. 

De  8.  Eutyoiiiano  milite  et  strategio  in  AA« 
SS.  Boll.  19.  Aug.  in.  p.  730. 

Yita  SS.  Eutychii  abbatis  et  Florentü 
monachi  Nursiae  et  Fulginei  in  Umbria 
(t  cca.  540  et  547)  auctore  s.  Gregorio 
Magno  lib.  3.  dialog.  c.  15. 

Ausg. :  in  A  A.  SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.  250.  251 
c.  Henschenii  comment. 

Yita  s.  Eutychii  patriarchae  Constan* 
tinopolitani  (f  582)  auctore  Eustathio 
presbytero  eins  domestico  familiari. 

Ausg.:  interprete  Papebroch.  ex  ms.  Graeco 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  550-572.  —  Bfo^ 
xal  TToX^rein  toö  (ntyäXov  Eifjvyjov  nnrQtAQ- 
^ov  Ko)vaT((PTivonöle(os  avyyQ«(ff)g  nao  I^rara- 
S'Iov  TiQtaßvriQov  ibid.  I.  append.  p.  ux-Lxxzni. 

De  8.  Eutycliio  martyre  Alexandrino  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Jul.  III.  p.  187. 

Do  s.  Eutyciiio  episcopo  Comensi  in  Italia  (t 
cca.  532)  Henschenii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Bell. 
5.  Jun.  I.  p.  451. 

De  s.  Eutycliio  episcopo  Melitenae  in  Armenia 
mart.  Papebrochii  comment.  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Mai.  VI.  p.  734.  —  Canon  graece  et  lat  ibid. 
p.  734-736. 

Erl.  -  Sehr. :  N o a m  an n ,  K.  Joh.,  Der  rOmisdie  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  830. 

Do  8.  Eutycliio  martyre  Ferentini  in  Herincis 

(saec.  III)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April.  II.  p.  378. 

B^l.-Sehr.:  Assemanus,  Jos.,  De  88.  Fereotiiiis  ia 

Tnsoia  Bonifacio  ac  Rodempto  episc.  deqae  pn«&byt. 

et  martyre  Entychio  dissertat.  Romae  1745. 4P.  195 pag. 

Germain,   Saint  Eutychius  de  Forentnm,  pr@ire  et 

martyr  aa  3.  siöcle.  Tonneins  1886.  12mo.  175 


DE  &  EUTTCHIO  -  PASSIO  SS.  EWALDORUM  DÜORUM 


1303 


GermftDo  di  S.  Stanislao  di  RonWf  F.,  Memorie  or- 
clieolng.  e  crit.  sopra  gU  atti  e  il  cimitero  di  s. 
Eatizio  Ferentino,  precedate  da  brevi  notizie  sal 
territorio  dell'  antica  Via  Ferentina.  Roma  1886.  9^, 
390  pag.,  11  ia».  Oibt  tmeh  em»  nnu  Avtg.  der  Acta 
8.  £  -  i  fub$t  Oommmtar. 

De  8.  Eirtyohio  martyre  Romano  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Febr.  I.  p.  458. 

De  9.  Eutyohlo  subdiacono  mart.  Alexandriae  in 
Aegypto  a.  356  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Hart  III.  p.  620. 

Translatio  ss.  Eutycii  (a2.Eutycetis,Ea- 
tychetis,  Euticetis)  et  Aciitii. 

Ausg.:  *  ap.  Caraccioli,  De  sacris  Neapolitanae 
ecclesiae  monumentis  p.  349.  —  •  tciederh.  ap. 
Ughelli,  Ital.  Sacra  ed.  Coleti  VI.  1720.  p.  63-65. 

—  'ap.  Nie.  Carminio  Falcone,  La  intera  storia 

di  s.  Uennaro.  Napoli  1713.  fol.  p.  181.  —  *ex 

edit.  Caracc.  et  Falc.  ed.  Stilting  in  AA.  SS.  Boll. 

19.  Sept.  VI.  p.  891-894  (»tn  AA.  s.  Januarii  et 

sociorum.  Antverp.  1757.  4".  p.  525).  —  *  tciederh. 

von  B.  Capasso  in  Monum.  ad  Neapol.  ducatas 

histor.  pertin.  I.  1881.  p.  279-282;  ef.  p.  237. 
ErL'Stkr.:  Stornajaolo,  Gosimo.  Ricerche  suUa  sto- 
ria ed  i  moonmeDti  dei  ss.  Eatichete  ed  Acaäo  mar- 
tiri  Puteolani.  Napoli  1874.  8».  XIII.  111  pag. 
Vgl.  Acta  s.  Januarii. 

De  s.  Evairtio  episcopo  Augustodunensi  in  Gallia 
(forte  saec.  V)  tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Sept.  IV.  p.21. 

De  8.  Evantlo  sive  Eventio  episcopo  Viennensi 
in  Gallia  (f  586)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p. 
365.  366. 

De  SS.  Evanto  et  Hermete  mart.  in  Rhaetia 
in  A\.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  21. 

De  s.  Evartoto  papa  et  martyre  (flOS?)  J.van 
Heckii  svlloge  bistorica  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct. 
XL  p.  799-804. 

De  SS.  Evasio  et  Private  martyribus  in  Airica 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  L  p.  422. 

De  s.  Evellio  martyre,  coosiliario  Neronis  imper. 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  U.  p.  613. 

Tita  s.  Everacii  seu  Evracli  episcopi 

Leodiensis  (959-— 971)  auctore  fieinero 

monacho  S.  Laurentii  Leodiensis  (c.  1180). 

Ausg.:  *ap.  Pez,  Tbes.  anecd.  IV.  3.  p.  153-166. 

—  '^wtederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV.  p. 
117-124.  —  'ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XX.  p.  561-565. 

Tita  s.  Evergiseli  archiepiacopi  Colo- 

niensis  (f  418,  al  4-40)  auctore  anonymo 

saec.  X  aut  XI. 

Handsehr.:  Cöln,  supplem.  sec.  XUI.  — 
Utrecht 

Ausg.:  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  24.  Oct.  V.  p.l027. 

—  'ex  ms.  sed  coli  ata  cum  Surio  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Oci  X.  p.  657-660.  —  Translatio  ex 
Tungrensi  urbe  ad  metropolim,  procurata  a  Bru- 
none  archiepiscopo  a.  953  [Handsehr.:  Brüssel, 
k.  Bibl.  mbr.  sec.  XV.  n®  329-341)  *  ap.  Leibnit., 
Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  291-293.  —  •Bruchstück 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  279.  280.  —  »in  AA. 
SS.  Boll.  I.  c.  p.  660.  Cf.  V.  Heckii  comment.  prae- 
vius  ibid.  p.  650-657. 

De  8.  Everilde  virgine  in  Anglia  (forte  saec. 
VH)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  II.  p.  713. 


Tita  s.  Evemiari  in  agro  Tungrensi  oo 

ciso  cca.  700. 

Ausg.:  ^ex  ms.  mtUato  stilo  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historüs.  1.  Mai.  VII.  Colon.  Agr.  1581. 
p.  354.  355.  —  »ex  ms.  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai. 
I.  p.  121.  122.  —  Vita  alia  ex  ms.  Rubeae  Vallis 
'  Md.  p.  122-139;  ef.  p.  755.  —  »  Bruchstück 
ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  637. 

Erl'Sekr.:  Histoire  litt6ntire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  513. 

De  b.  Evermodo  Raceburgensi  in  "Wandalia  epi- 
scopo ex  oi-d.  Praem.  (f  1178)  BoUandi  sylloge 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  IIL  p.  45-50. 

De  8.  Evidio  martyre  in  monasterio  s.  Petri 
Besaluensi  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun.  IL  p.  680. 

Acta  s.  Evodii  episcopi  Rothomagi  in 
Normannia  (saec.  V)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  246- 
248.  Cf.  Buei  Comment.  praevius  ibid.  p.  241-245. 

De  s.  Evodio  episcopo  Antiocheno  mart.  (f  cca. 
66)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  IL  p.  98. 

De  ss.  Evodio  et  Hermogene  et  Callista  eorum 
sorore  mart.  Syracusae  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April. 
III.  p.  359.  360. 

De  s.  Evonio  episcopo  in  Aryemia  provincia 
Galliae  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  332. 

Vita  s.  Evracli  =  Vita  s.  Everacii. 

Vita  s.  Evurtii  episcopi  Aurelianis  in 

Gallia  (f  cca,  340)  fabulis  foedata  auctore 

Lucifero  subdiacono. 

Ausg.:  ex  4  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept. 
EL  p.  52-59.  —  Acta  translationis  geminae 
auctore  anonymo  ex  ms.  ibid.  p.  59-61.  —  In- 
Tentio  corporis  auctore  Rogerio  abbate  S. 
Evurtii  Aurelianensis  *  ibid.  p.  61.  62.  —  *  unt.  d. 
Tit.:  Revelatio  quam  transmisit  Rogerus  abb. 
ecc.  8.  E-i  A-s  ad  monachos  S.  Audoeni  Rotho- 
magi de  inventione  eiusdem  b.  E-i  (c.  1150)  ap. 
Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  413.  414.  —  ^wiederk. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCIX.  p.  1125-1128. 
Cf.  Stiltingii  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  44-52. 

Erl.-Sckr.:  Bimbenet,  Jean  Sag.,  £piscopatfi  de  s. 
Eaverte  et  de  8.  Aignan  en  Töglise  d'Orleans  aox 
4.  et  6.  si6clP9.  Orleans,  Herlaison  1861.  8^.  96 pag. 
2  fr.  Nur  126  Exemplare  gedruckt. 

Passio  SS.  Ewaldorum  duonim  presby- 
terorum  martyrum  in  antiqua  Saxonia, 
aequalium  s.  Bonifacii,  auctore  Beda  Ve- 
nerabili.    vöiiig  sageniiaft . 

Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  Vit.  SS.sec.XII. 
—  Paris,  Nat.-Bibl.  n°  5278.  154.  sec.  XIV. 

Ausg.:  *  enthalten  in  Bedae  Histor.  ecclesiast. 
lib.  5.  c.  10  (vid.  Beda).  —  '  wiederh.  in  kk. 
SS.  Boll.  3.  Oct.  IL  p.  205-207.  —  »ed.  Surius, 
Vit.  SS.  3.  Oct.  —  Exordium  diversum  ex  cod. 
Namurcensi  (bibl.  publ.  civit.  n**  15.  VIII)  in  Ana- 
lect.  Bolland.  I.  1882.  p.  621.  622;  cf  p.  496  et 
Capgrave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  178  ,De  ss. 
Hewaldo  Nigro  et  Hewaldo  Albo  martyribus*. 

Erl.-Sehr.:  AlberdinKk  Thijm,  M.,  Der  heil.  WiUi- 
brord.  Erweiterte  deutsche  Ausgabe  (von  L.  Tross). 
Münster  IbtiS.  gr.  8<>.  Jk  3.  Anhang  VI.  p.  217-223 


1304 


DE  SS.  EXPERGENTIO  —  CONVERSIO  FALTONI  PiNIANI 


verlegt  Trou  den  Ort  des  Martyrium  nach  Beek  bei 
Ruhrort  in  die  dortige  IJcaiersehaft  Laer. 

Byons,  Gommentar.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  180-206. 

Lohoff,  Krit.  Untersuchung  derGeechichte  der  beiden 
Ewalde,  unter  besonderer  Berücksichtigung  der  Apler- 
becker  Tradition  in  Beiträge  zur  Qesch.  Dortmonas  u. 
der  GrafiBchaft  Mark.  I.  1875.  p.  106-126. 

Hertens,  Pet.,  Die  heil.  Ewalde,  Martvrer.  Ihr  Marter- 
tod and  ihre  Reliquien  nebst  Beschreibung  des  wieder- 
hergestellten Schreines.  Köln  1879.  8®.  Söpap.  40  <^ 

Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  11.  p.  897 ; 
val.  I.  p.  643. 

Schmid,  Gesetze  der  Angelsachsen  I.  p.  LXYsq. 

S  e i  b  er  t  z ,  Landes  -  und  Rechtsgeschichte  des  Herzog- 
thnms  Westfalen.  L  Anisberg  1859.  p.  79. 

V.  SteiAen,  WestfU.  Goschichte.  Stack  12.  p.  736 
(voUständige  IMertUur  Ober  den  Ort  der  Ermordmng). 

Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Qiefers.  II.  Fader- 
bomae  1855.  p.  11-18. 

Stumpf,  Acta  Maguntina  saec.  XII.  p.  81. 

De  SS.  Expergentio,  Christa,  Italic  etc.  mart. 
in  CiUcia  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  378. 

.    De  s.  Expletio  episc.  Metis  in  Belgica  I  (f  390) 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  Vn.  p.  157. 

De  s.  Exuperantia  virgine  Trecis  in  Gallia  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  April.  111.  p.  423. 

Tita  s.  Exuperantii  cpiscopi  Cingulani 
in  Piceno. 

Ausg. :  ex  Phil.  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Janr.  II.  p.  602.  —  Vita  alia  ex  ms.  ecclesiae 
Cingulanae  ibid.  II.  append.  p.  1148-1150. 

jBrl.-Schr.:  Christianopulus,  H.  D.,  De  s.  Exupe- 
rantio  Cingulanorum  episcopo  deqne  eins  vitae  actis 
liber  singularis.  Romae  1771.  4P.  Mit  12  Tafein. 
Bafaelli,  Fr.  M.,  Delle  memorie  ecclesiastiche  in- 
tomo  l'istoria,  ed  il  colto  di  s.  Esuperanzio  antico 
vescovo  .  .  .  di  Cingoli.  Fesaro  1762.  4^. 


De  s.  Exuperantio  episcopo  CSomensi  in  Italia 
alpestri  (t  cca.  512)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV. 
p.  243. 

De  s.  Exuperantio  episcopo  Bavennate  in  Italia 
(f  418)  Papebrochii  commentar.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  260-262. 

Yita  s.  Exuperii  Neustriae  inferioris 
apostoli  et  priini  Baiocensis  episcopi  (f 
saec.  I)  auctore  anonymo:  ,Post  consu- 

matum'. 

Handschr,:  Paris,  Nat-Bibl.,  fonds  laÜD, 
n«  10051.  f.  208. 

Ansg.:  edid.  Jul.  Lair  in  Bibliotheque  de 
r:fecole  des  chartes.  V.  ser.  IV.  1863.  p.  303-308. 

Erl.-Sehr.:  Abr6g6  de  La  vie  de  s.  Exupöre  ou  Spiro, 
6veque  de  Bayeuz,  patxxin  de  la  ville  Corbeil.  Cor- 
beil  1734.  12mo. 
Lair,  Jul.,  Etades  snr  les  origines  de  l'övech^  de 
Bayeux  1.  c.  p.  281-302. 

De  8.  Exuperio  episcopo  Corbolii  in  agro  Fa- 
risiensi  (saec.  V)  Sollerii  commentar.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  52-55. 

De  8.  Exuperio  episcopo  Tolosae  in  Oallia  (t 
post  410)  Stiltiogii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Sept  Vn.p.  623-630. 

De  s.  Eynardo  eremita  Altenae  in  marchia 
Westpbalica  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart  III.  p.  587. 

De  s.  Ezechiele  propbeta  in  Chaldaea  in  kk. 
SS.  Boll.  10.  April.  I.  p.  857. 

Vita  Eionis  palatini ,  vid.  Actus  Brunwilarensis 
monasterii  fundatorum  und  De  v.  Erenfrido. 


F. 


De  SS.  Fabiano  et  Sabiniano  mari;.  Siculis  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  II.  p.  618. 

De  SS.  Fabiano,  Feiice,  Arione  etc.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jud.  V.  p.  357. 

De  s.  Fabiano  papa  martyre  Komae  (f  250)  in 
AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  U.  p.  252  -  256.   Vgl.  p.  1138. 

Passio  s.  Fabii  vexilliferi  in  civitate  Cae- 
sarea in  Mauretania  sub  Diocletiano  et 
Maximiane  consuübus  11  kal.  Aug. 

Ausg. :  tw  Analect.Boliand.IX.  1889.  p.  123-134. 

De  ss.  Fabio,  Beinio,  Emanuele,  Firmo  una 
cum  plurimis  variorum  sanctorum  reliquiis  Vien- 
nam  Austriae  translatls  Papebrochius  in  AA.  SS. 
BoU.  21.  Mai.  V.  p.  8-11. 

De  8.  Fabio  martyre  an  aliquo  Faesulis  in 
Etruria  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  132.  133. 

De  8.  Fabio  martyre  Caesareae  in  Mauritania 
Bollandi  commcnt.  posthuma  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Jul.  VII.  p.  179.  180. 

Yita  b.  Fabiolae  auctore  s.Hieronymo 
presbytero. 

Ausg. :  textus  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  XXII. 
p.690;  Kosweydi  notatio  ibid.  LXXIII.  p.  695-698. 

De  SS.  Fabriciano  et  Pbüiberto  maii.  in  Hi- 
gpania  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV. 
p.  535. 


Vita  s.  Facil  eonfessoris  Cremonae  in 

Italia  (t  1272). 

Ausg. :  ex  Ph.  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll.  18. 
Janr.  II.  p.  210.  211. 

De  8.  Facioio  in  Cenomanensi  et  Pictaviensi 
provincia  culto  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  HI.  p.  78. 

Yita  s.  Facundini  episcopi  Tadini  in 
TJmbria  (saec.  VII  vel  IX.  X)  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ex  ms.  Vatic.  in  AA.  SS.  BolL  28.  Aup. 
VI.  p.  471-484.  Cf.  Pinii  comment  praevius  ibid. 
p.  467-471. 

Do  SS.  Facundino,  Juventino,  Peregrino  ete. 
mart  Arimini  in  Italia  in  AA.  SS.  BolL  2.  Sept 
I.  p.  360. 

De  8.  Fagnano  episcopo  in  Anglia  (saec.  VI) 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  VI.  supplem.  p.  824. 825. 

De  ss.FaIco  et  Nicoiao  eremitis  Calabris  inApu- 
lia  (saec.  XIV)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  475. 

De  S8.  Falteo  sive  Falveo  episcopo  et  Jocundo 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  361. 

Prologus  de  conversione  Faltoni  Piniani 

et  Anitiae  Lucinae  coniugis  eius  et  de 
passione  ss.  martyrum  Maximi,  Bassi  et 
Fabii,  VI  id.  Mal 


VITA  8.  FAMIANI  —  VITA  SS.  FAUSTINI 


1305 


Ausg.:  ex  cod.  Namurc  n*^  53  in  Analect 
Bollond.  II.  p.  288.  289. 

Tita  s.  Famiani  confessoris  ord.  Cisterc. 
Gallesii  in  hodiemo  agro  Romano  (f  1150). 

Ausg,:  ex  editioDe  Gallesina  a.  1576  in  AA. 
SS.  Boli.  8.  Aug.  n.  p.  391-395  (mit  Abbildung). 
Cf.  Sollerii  comment  praevius  ibid.  p.  389-390 
et  VI.  p.  813. 

Erl.-Sekr.:  Pennftizi,  Splend.  Andr.,  Vita  del  glor.  s. 
Famiano  saoerdote  contem.  e  monaeo  Cisterc.,  il  di 
cni  Santo  corpo  incorrotto  riposa  nolla  cittit  di  Oallose. 
Orvi0to  1723.  4«.  Qm  rür. 

Acta  s.  Fandilae  presbyteri  monachi  et 

mart.  Cordubae  a.  853. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jim.  U.  p.  698. 

Acta  s.  Fantii  et  Deodatae  martyrum 

in  persecutione  Diocletiani.    Ex  vita  s. 

Fantioi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Jul.  VU.  p.  177 
c.  Piiiii  conuneDt  praevio. 

Vita  s.  Fantini  confessoris  Tauriani  in 

Calabria  (forte  tempore  Constantini  Magni) 

auctore  anonyme. 

Ausg.:  *ed.  Oct  Caietanus,  Vitae  SS.  Sicu- 
lorum  I.  p.  149.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Jul.  V.  p.  553-556.  —  Vita  altera  auctore 
Petro  episcopo  Taunanensi  '  ed.  Caietanus  1.  c. 
Lp.  152.  —  '  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  556- 
567.  —  Hymnus  forte  a  s.  Josephe  hymno- 
grapho  synchrone  ibid.  p.  567.  568.  Cf.  Pinii 
comment.  praevius  ibid.  p.  547-553. 

Tita  s.  Fantini  monachi  Thessalonicae 
in  Macedonia  (forte  saec.  IX). 

AtAsg. :  in  A A.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VI.  p.  623 
c.  Pinii  conmieni  praevio  ibid.  p.  621.  622. 
Vita  s.  Farae  «»  Vita  s.  Burgundofarae  abbat. 

Yita  s.  Faronis  Meldensis  episcopi  (f 
verisim.  672)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  Accinctino  in  bibl.  reg.  Braxell. 
n°  8924  in  A  A.  SS.  Boll.  28.  Oct  XH.  p.  609-616. 
—  Relatio  miraoulorum  extracta  ex  chartisPP. 
Fuliensium  in  eadem  bibl.  n*^  8924  ibid.  p.  616- ' 
620.  —  Conversio  Ogerii  militis  ex  dicto  cod. 
ms.  partim  collata  cum  Mabillonio  ibid.  p.  620- 
623.  —  Vita  alia  auctore  ut  videtur  Hildegario 
(monacho  Sandionysiano)  eoiscopo  Meldensi  (f 
875)  [Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  n<»5337.  mbr. 
sec.  XIII.  fol.  long.  f.  91.  —  n®  5353.  mbr.  sec. 
XIV.  fol.  max.  f.  159]  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.s. 
Ben.  saeo.  II.  p.  607-625.  —  •  Auszüge  ap.  Bou- 
quet,  Reo.  UI.  p.  501-506;  VI.  p.  293;  A^I.  p. 
356-358. 

Erl,-Schr.:  Hecke,  J.  v.,  CommeDt.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  593-609. 
Wa  tt e n  b  ach ,  Dentschlands Qeschiohtsqaellen.  6.  Aufl. 
I.  189B.  p.  112. 

Fassio  SS.  Faustae,  Evilasü  et  forte  Ma- 
ximini martyrum  Cyzici  in  Hellesponto 
(305  —  311).' 

Ausg.:  ex  ms.  Trevir.  in  AA.  SS.  Boll.  20. Sept. 
VI.  p.  144-147  c.  Clei  comment.  praevio  p.  140 
-144. 


Translatio  s.  Faustae  Tirginis  mart.  ex 
Vasconia  in  Cellam  Asnensem  a.  864.  15. 
Jun. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  1091. 
1092.  —  *ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  II.  p.  525- 
527.  —  •  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  2.  p.  73-75.  —  *  ein  Tkeil  ap.  Duchesne, 
Eist.  Franc,  scr.  II.  p.  400.  —  '  ap.  Bouquet,  Reo. 
Vn.  p.  344.  345. 

Acta  SS.  Fausti,  Januarii  et  Martialis 
mart  Cordubae  in  Hispania  (f  312)  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  e  ^  Euinartii  in  Sine,  martyrum  Actis 
edii,  cum  'Surii  et  'Tamaii  ediÜonibus  collata 
Un  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct  VI.  p.  193-195.  Cf. 
Byei  commentar.  praevius  ibid.  p.  187-193  et 
RigoUoti  nota  ibid.  Suppl.  p.  140*.  141*. 

De  's.  Fausto  abbate  prope  Syracusas  in  Si- 
cilia  (t  cca.  607)  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS. 
BolL  6.  Sept  n.  p.  686. 

De  s.  FaiMto  episcopo  Regiensi  in  Provincia 
Galliae  (f  cca,  490)  Perierii  commentar.  histor. 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  Sept  VH.  p.  651-714. 

De  8.  Fawlo  episc.  Reiensi  in  Gallia  (f  p-  480) 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p.  28.  29. 

Erl.-Sdw.:  Koch,   Ant,  Der  heil.  Fanstus,  Bischof 
von  Riex.  Stuttgart  1894.  8^.  U.  208  pag. 
Vgl.  FaoBtQS  Reiensis. 

De  s.  FaiMto  episcopo  Tarbensi  in  Novempo- 
pulania  (saec.  V  fin.)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Sept  VII.  p.  715.  716. 

De  s.  Fausto  martyre  Romae  sub  Juliane  in 
AA.  SS.  BolL  9.  Jun.  II.  p.  174. 

De  8.  Fausto  martyre  sub  Decio  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  124. 

De  s.  Fausto  monacho  Casinensi  Romae  (f 
cca.  607)  Bollandi  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  BoU.  15.  Febr.  II.  p.  839-841. 

De  SS.  Fausto  presb.,  Bibo  diac.,  Dionypio 
lectore  etc.  mart.  Alexandriae  in  Aegypto  cca.  ^50 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept  H.  p.  666.  667. 

De  s.  Faustina  virgine  mai*tyre  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Febr.  IL  p.  824. 

Yita  SS.  Faustini  presb.  et  Jovitae  diac. 

fratrum,  mart  Brixiae  in  Italia  (f  120) 

auctore  anonyme. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  BoU.  15.  Febr.  11.  p.  809- 
813  ex  ms.  et  Surio.  —  Alia  vita  auctore  ano- 
nym© ex  ms.  Neapolitano  ibid.  p.  813-817.  — 
Pars  vitae  raaioris  ex  Mombritio  ibid.  p.  817- 
820.  —  Excerptaex  vita  ms.  s.  Seeundini  raar- 
tyris  Astensis  ibid.  p.  820.  821.  Cf  Henschenii 
comment  praevius  ioid.  p.  805-809. 

Erl.'Schr.:  Brunati,  G.,  Le^endario  o  vite  di  santi 
Breeciani.  Brescia  1834.  fol.  p.  13-28. 

Faino,  Bemard. ,  Vita  delli  santi  fratelli  martiri sacrati 
a  Die ,  Faustino  e  Giovita,  primi  patroni,  e  protottori 
di  Brescia,  venorati  in  S.  Fanstuio  lla^giore.  Parte 
1.  2.  3.  [larte  3  auch  u.  d.  Tii. :  Dimostrationi  della 
Vera  essistonza  de  santi  Faustino ,  e  Giovita  primi 
...  in  S.  Faustino  Maggioro . . .]  Brescia  1670.  4^.  {(}>n 
effigie.) 

Risposta  alle  difficolta  in  vari  temm  prodotto  con- 
tro  l'esistenza  dei  corpi  de*  s.  mart.  Faustino  e  Gio- 


1306 


DE  S.  FAUSTINO  —  DE  S.  FELICE 


Tita  nella  chiesa  di  s.  Faastino  di  Brescia.  Padoya 

1761.  40. 
Bossi,  Ottav.,  Historia  de'  gloriosissimi  santi  martiri 

Fanstino  e  Giovita.  Brescia  1624.  8P.  140  pag. 
Vita  de]li  s.  frat.  mart.  Fanstino  e  Giovita  primi  pa-> 

troni  e  protettori  di  Brescia.  Brescia  1670.  4P. 
Yita  e  martirio  dei  ss.  Faustino  e  Giovita,  protettori 

di  Brescia,  per  cura  d'un  sacerdote  della  dioced  Mi- 

lanese.  Monzal891.  16mo.  296  pag. 

De  B.  Faustino  confessore  Tuderti  in  Umbria 
in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  38. 

De  s.  Faustino  episc.  Briziensi  in  Italia  (f  cca. 
361)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  U.  p.  886. 

De  s.  Faustino  et  sociis  44  martyribus  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Febr.  HI.  p.  9. 

De  8.  Faustino  mai-tyre  Mediolani  in  Insnbria 
(saec.  II)  Cuperi  comment.  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Aug.  n.  p.  184-186. 

De  8s.  Faustino,  Timotbeo,  Yenusto  etc.  mart. 
Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  141. 

De  SS.  Faustino,  Victurino,  Saluno  etc.  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  24.  April,  ni.  p.  265. 

De  8.  Faustiniano  episc.  Bononiensi  in  Italia 
(saec.  IV)  Henschenii  comment.  bistoricus  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Febr.  lU.  p.  639-643. 

De  SS.  Faustiniano  et  Juventia  mart.  in  Bri- 
tannia  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  867. 

VitÄ  8.  Febroniae  monachae  virg.  mart. 
a.  304  Sibapoli  in  Mesopotamia  auctore 
Thomaide  magistra  sanctae. 

Atiag. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jim. 
V.  p.  17-34. 

TJebers. :  unt.  d.  Tit. :  Vie  de  sainte  Febronie, 
vierge  et  martyre,  trad.  du  grec  par  le  P.  Baltus. 
Avignon  1730.  12mo. 

Vita  s.  Fechini  abbatis  Fourrii  seit  Fou- 
ranensis  in  Hibemia  (saec.  VII)  auctore 
anonyme. 

Ausg. :  '  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  U.  p.  330- 
332.  —  «ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae.  I.  1645. 
p.  133.  —  Vita  alia  auctore  Augustino  Gra- 
dino  ex  cod.  Iniseusi  ap.  Colgan  1.  c.  I.  p.  130- 
133.  —  Mors  8.  Fechini  ex  Vita  s.  Geraldi  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  332.  —  Hymnus  in  s.  F-m 
ibid.  p.  329.  330.  Vgl.  Uardy,  Dcscr.  catalogue 
of  materials  I.  1.  1862.  p.  260. 

De  s.  Fedlimido  confess.  in  Hibemia  (saec.  YI) 
in  AA.  SS.  Boll.  (9.)  Aug.  VI.  supplem.  p.  814. 

Acta  8.  Feliciani  episcopl  Pulginate  in 
Umbria  sub  Decio  (f  249—251). 

Ausg. :  ex  mss.  Metensi  et  Trevirensi  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Janr.  IL  p.  582.  583.  —  Eadem 
acta  ex  lectionib.  antiq.  breviariorum  ecclesia- 
rum  Hamburg,  et  Mindens,  ibid.  p.  583.  584.  — 
Vita  italice  scripta  a  Lud.  Jacobilli  (unt.  d.  Tit.: 
Vite  dei  Santi  e  Beati  di  Foligno.  Foligno  1628) 
lat.  reddita  ibid.  p.  584-588.  —  Vita  alia  ex 
cod.  Hannoverensi  (sec.  XIV  mbr.  4°  N.  I.  101*, 
aus  d.  Bonifatiusstifte  in  Hameln)  ed.  £d.  Bode- 
mann  in  Briegers  Zeitscbr.  f.  Kircheogeschichte. 
XII.  1891.  p.  77-81;  carmina  duo  de  s.  F-o 
ibid.  p.  82.  83.  —  Passio  ex  cod.  Mediol.  Am- 
bros.  (F.  S.  L  3.  fol.  186^)  in  Analect.  BoUand. 


IX.  1890.  p.  381-392.  —  Reliquiae  in  Belgi- 
cam  et  Saxoniam  translatae  in  AA.  SS.  Boll.  L  c. 
p.  588.  589. 

Erl.'Schr.:  Jacobilli,  Lod.,  Vita  di  s.Feliciano  nurt., 
vesoovo  e  protettore  delia  cittä  di  Folijnio.  Foligno 
1626.  40.  Cm  ritt. 

De  s.  Feliclano  mart.  in  Sicilia  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Jul.  II.  p.  689. 

De  88.  Feliciano,  Pbilappiano  et  aliis  124  mart 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  11.  p.  1026. 

De  SS.  Folios,  Ampono  et  Casto  mart  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Oct  IL  p.  6. 

De  8S.  Foiiee,  Arontio,  Sabiniano,  Honorato 
mart.  Potentiae  in  Lucania  Italiae  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Aug.  VI.  p.  21. 

De  ss.Foiico,  Celsiano,  Gaeciliano,  Martialee^er. 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  IL  p.  341. 342. 

De  8.  Felioo  diac.  mart  Hispali  in  Hispania 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  L  p.  185. 

Do  SS.  Feiice,  Emilio  et  Crispino  mart.  Ra- 
vennae  in  Italia  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III. 
p.  572. 

De  8.  Felioe  episc.  Anglorum  Orientalinm  (f 
654)  commeutar.  bistoricus  «n.  AA.  SS.  Boll.  8. 
Mart  Lp.  779-781. 

De  8.  Felioe  episc.  apnd  Nannetes  in  Britannia 
Armorica  (f  582)  Sollerii  commontar.  bistoricus 
in  AA.  SS.  BolL  7.  Jul.  IL  p.  470-477. 

Erl.  -  Sehr. :  O  r  6  g  o  i  r  e ,  £tade  bistoriqoe  et  litt^naire 

sur'ss.  Fölix  et  Fortanat.  (YI.  siöcle.)  Nantes  1879. 

80.  30  pag.  (Extraü  du  Bulletin  de  la  Soc.  aich««l. 

de  Nantes.) 

Histoire  de  8.  F^liz,  aeizidme  6vdqne  de  Nantes. 

Nantes  1845.  ISino. 
Kersabice,  E.  de,  Saint  Fflix,  ^6qae  de  Nantes. 
Nantes  1862.  12mo.  228  pag. 

De  s.  Felioe  episc.  Claromontano  in  Alvemia 
(t  cca.  664)  in  Auctario  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi 
V.  Oct.  p.  1  -  7  ß<  KigoUoti  comment  hist-criticus 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  SuppL  p.  7*- 13'. 

De  8.  Felioe  episc.  Comi  in  ducatu  Mediola- 
nensi  (saec.  IV)  Buei  comment.  hist-criticus  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  233-241. 

De  s.  Felioe  episc.  Genuae  in  Liguria  (saec. 
IV)  riotitia  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  BolL  9.  Jul. 
IL  p.  709. 

De  s.  Felioe  episc.  III  Metensi  in  Belgica  I  (f 
cca.  5(X))  Bollandi  commentar.  bistoricus  in  AA. 
SS.  BolL  21.  Febr.  in.  p.  236. 

De  8.  Felioe  episc.  Papiae  in  Insubria  et  mar- 
tyre in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  23.  24. 

De  8.  Felioe  episc.  Pisis  in  Tuscia  (f  p.  542) 
limpeni  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept 
L  p.  241.  242. 

De  8.  Felioe  episc.  Valle  Gardumi  in  Tyroli 
Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  BolL  14.  Aug.  IIL  p. 
163-165  (mit  Abbildung). 

De  8.  Felioe  episc.  Veronae  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  644. 

De  88.  Felioe  et  Constantia  martyr.  sub  Nerone 
Nuceriae  in  Italia  in  AA.  SS.  BolL  19.  Sept  VI. 
p.  6-8. 

De  SS.  Felioe  et  Crescentio  martyribus  i»  AA. 
SS.  Boll.  3.  Nov.  I.  p.  605. 


BE  SS,  FEUCE  —  ACTA  S.  FEUCIS  EP.  SPELLATENSIS 


1307 


De  88.  FelkM  et  Gennadio  mart  üzali  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  m.  p.  572. 

De  SS.  Felioe  et  Janaario  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Janr.  I.  p.  356. 

De  SS.  FeHce  et  Nicetio  Yeronae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  155. 

De  88.  Felioe  et  socüs  mart  in  Toscia  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Sept.  IV.  p.  350. 

De  8s.  FeHoe  et  Spioella  ac  Septem  germanis 
mart  Romae  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  252. 

De  SS.  Felice,  Felicitate  et  aliis  martyr.  Afri- 
canis  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  32S. 

De  8.  Felice  mart.  Alexandriae  in  Aegypto  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  III.  p.  631. 

De  8.  Felice  mart.  moeacbc  Frisltiienel  in  Ger- 
mania in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  504.  Cf. 
Strunck,  Westpbalia  sancta  ed.  Giefers  ü.  p.31. 

De  SS.  Felioe,  Niceta,  Postiniana  etc.  mart. 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  37. 

De  SS.  Felice  Nolano,  Jnlia,  Juconda  ete.  mar- 
tvribus  Nicomedieosibus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul. 
VI.  p.  431. 

De  s.  Felice  1  ponlMoe  Romano  mart.  a.  274 
Henschenii  comment  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Mai.  VII.  p.  236.  237. 

De  s.  Felice  Hl  papa  (f  492)  Henscbenii  com- 
mentar.  bistohcus  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  III. 
p.  502-508. 

De  8.  Felice  IV  papa  (t  530)  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Janr.  IL  p.  1032.  1033. 

Vgi.  Felix  IV  pp. 

De  8.  Felice  presb.  mart.  a.  257  prope  Sutrium 
in  Tuscia  sepulto  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV. 
p.  457. 

Des.  Felice  puero  mart. ,  Roma  Palmam  Sici- 
liae  oppidum  translato  Papebrochii  sylloge  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  IV.  p.  709. 

De  SS.  Felice  y  Secundo,  Honorio  etc.  mart.  Afri- 
canis in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  240. 

De  SS.  Felice,  Victore,  Januario  ete.  mart.  in 
Africa  (f  250)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  11.  p.510. 

Tita  3.  Feiicis  archiepi8Copi  Treviren- 

8i8  (t  398). 

Ausg. :  ex  5  ross.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mart. 
ni.  p.  622-625. 

Yita  s.  Feiicis  confe880ri8  et  presbjteri 
Xolani  (f  post  312)  auctore  Beda  Ve- 
nerabili. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  943- 
946.  —  »  in  Bedae  op.  ed.  J.  Sraitb.  p.  463-468. 

—  *in  Bedae  opp.  ed.  Colon.  1688.  III.  p.  186.  — 
*ed.  Surius,  Vit  Sanct  14.  Janr.  —  *ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  XCIV.  p.  789-798.  —  Vita  alia 
auctore  Gregorio  Turonensi,  exeiuslib.I  de 
mirac.  c.  104  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  941-943. 

—  Vita  alia  auctore  Marcello  presbytero  ibid. 
p.  946-948.  —  Acta  8.  F-8  auctore  igooto  ibtd.  p. 
051.  952.  —  Miraeula  ex  Paulini  scriptis-Vöte/, 
p.  948-950.  —  Translatio  in  monasterium  s. 
Aemiliani  cncullati  in  Hispania  a.  1090  auctore 
Grimaldo  coaequali  ^  ed.  P.  Sandovallius,  De 


fnndatione  monastoriorum  Hispaniae.  —  *  wieder^ 
holt  ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  8.  Ben.  saeo.  VI.  2. 
p.  670-674. 

Erl.-Sehr.:  Commentarins  praeriiu  w  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  987-941. 
Ughelli,  Italia  sacra  VI.  p.  258. 

Yitae  b.  Feiici8  de  Cantalicio  ord.  Min. 
s.  Francisci  Capucinorum  Romae  in  eo* 
rundem  ecclesia  (f  1586)  et  miraculorum 
informatio  per  R  Fr.  Sancti  guardianum 
eins. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BolL  18.  Mai.  IV.  p.  206- 
210.  —  Vita  auctore  Matthia  Salodiensi  coaevo 
ibid.  p.  210-234.  —  Supplementum  ex  Italico 
Job.  Bapt.  Porusini  cappuoini  ibid.  p.  234-240. 

—  Supplem.  n  ex  Annal.  cappucinor.  Zacbar. 
Boverii  ibid.  p.  240-247.  —  Miraeula  ibid.  p. 
247-265.  —  Alia  miraeula  ibid.  p.  265-282. 

—  Appendix  de  origine  fratr.  Cappucinorum 

8.  Francisci,   ex  Italico  Johannis  de  Terranova 

ibid.  p.  283-290.  —  Poema  Melchioris  Lopez 

de  Sousa  de  vita  b.  Feiicis  cappucini  ibid.  p.  291- 

293.    Cf.  VII.  p.  807  (mit  Portr.). 

Sri.- Sehr.:  Boarfr,  PhUib.  de,  Abr6{^  de  la  vie  de  s. 
F^lix  de  Cantalioe ,  capocin.  Paris  1712.  12mo. 

Marchese,  Fr,  Yitadel  b.  Felioe  da  Cantalioe ,  oap- 
puccino.  Roma  1671.  8^. 

Massimo  da  Valenza,  Ristretto  della  vita  dl  s. 
Felice  da  Cantalioe ,  cappnecino.  Bologna  1712.  BP. 

Papebrocb,  Commeotar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
I.e.  p.  203-206. 

Batte,  Franz,  Brader  DeogratiAB  ans  dem  Kapoziner- 
orden  oder  Leben  des  h.  Felix  v.  Cantalizio.  Pader- 
born 1866.  SP.  Jk  1.20.  —  (franxöa.  wU.  d.  Tit.:  Vie 
de  8.  F61ix  de  Cantalioe.  Tradnit  de  l'Allemand.  Paris 
1878.  12mo.  3  fr.). 

Zucchi,  Bart.,  Vita  del  b.  Felice  Porri  eappnccino 
da  Cantalioe.   Verona  1686.  kl.  4P.  178  pag. 

Tita  b.  Feiicis  de  Meda,  abbatissae  ord. 
8.  Clarae  (f  1444)  Pisauri  in  ducatu  ür- 
binate  auctore  anonyme.  Compendium. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Sept.  VIII.  p.  767. 

—  Miraeula  ex  August.  Galiucii  libro  desumpta 
et  latine  reddita  ibid.  p.  768.  769.  Cf.  Perieri 
comment.  praevius  ibtd  p.  751-766. 

Gesta  purgationis  Felicia  epiacopi  Ap- 
tungitani. 

Ausg.:  '  ap.Baluze,  Misccllan.  II.  Paris.  1679. 
8*.  p.  81  («ed.  nov.  IL  p.  19-21).  —  'wieder- 
holt ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  VIII.  p.  718-726; 
ef.  monitum  Baluzii  ap.  Migne  l.  c.  p.  715  sq. 

Yita  s.  Felicia  epiacopi  Brixienaia  in 

Italia  (t  cca.  652). 

Ausg.:  ex  italico  Ascanii  Martinengi  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  385-387. 

Acta  s.  Felicia  epiacopi  Spellatenaia 

mart^^ris  sub  Maximiane. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV. 
p.  168.  169  c.  Henschenii  comment.  —  GH  Atti 
piü  antichi  del  mai-tirio  di  san  Felice,  vescovo 
della  citta  di  Spello.  Volgarizzamento  del  buon 
secolo  della  nostra  lingua,  illustr.  e  pubbl.  per 
cura  di  Gius.  Fratini.  Foligno  1881.  8°.  21  pag. 

Erl.-Sehr.:  Donnola,  Thad.,  De  loco  martyrii  s.  Fe- 
iicis episc.  Spellatensis  brevis  tnurtatio.  Addita  est 
eiusdem  .  .  .  nistoria  martyrii  at  legitur  in  compendio 


1308      PASSIO  S.  FELICIS  EP.  TÜBZAC.  —  PASSIO  SS.  FELICITATIS  ETS  EPT.  FIL. 


.  .  .  nonialium  S.  FelicU  .  .  .  Papiae  ...  et  ona  oam 
aliis  Ticini  impressi^  a.  D.  1628.  Veoetüs  1620.  kl.  4P. 
Cum  effig.  86pag. 

Fassio  s.  Felicis  episcopi  Tubzacensis 

in  Africa  et  martyris  Venusii  in  Apulia 

a.  303:  ,In  diebus  illis*. 

Ausg. ;  ^  ed.  Joa.  Faber  Stapulensis.  Parisiis 
1525.  —  'ed.  Surius,  Vit.  Sanct.  24.  Oct,  mit 
einigen  Aenderungen.  —  •  toiederh.  ap.  Baronium, 
Anoal.  ecclesiast.  ad  a.  303.  n^  118  sq.  —  ^  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  XII.  p.  634  suh  HL:  Passio 
8.  Fei.  Tubzoc.  episc.  (*  ed.  2».  U.  p.  68  -  70).  — 

*  wiederh.  ap.  Baluze,  Miscell.  U.  p.  77  (ed.  Mansi 
I.  p.  18).  —  '  Misammen  mit  AA.  ss.  FeLicitatis 
et  Perpetuae.  Oxoniae  1680.  —  •  ap.  Ruinart, 
Acta  mart.  sine.  p.  374.  —  '  wiederh.  ap.  Dupin, 
Monnmenta  de  schismate  Donatistarum,  opp.  s. 
Optati  Milev.  p.  146  et  149.  —  ^<»  die  Texte  nach 
den  Ausgaben  von  Surius,  Baronius  u.  Ruinart 
u.  nach  den  Ausgaben  von  Faber y  d*Achery  u. 
Baluxe  einander  gegenübergestellt  mit  Vergleich 
von  Mptn.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  625- 
628;  notae  p.  628-633.  —  "  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  VIII.  p.  679-683;  p.  686-688;  cf.  admonitio 
p.  684.  —  Passio  secundum  menaea  Graeco- 
rum  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  633.  634. 
Cf.  V.  d.  Backii  commentar.  praovius  ibid.  p.  618 
-625. 

Passio  SS.  Felici8  et  Adaucti  mart  sab 
Dioclet  Eomae  auctore  Marbodo  Redo- 
nensi  episc.  (f  1123).   Metrice. 

Ausg. :  ^  ed.  Beangendre  in  Opp.  s.  Hildeberti 
Cenomanens.  Paris.  1708.  fol.  p.  1543-1546.  — 

*  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXI.  p.  1633-1636. 

üebers.:  GH  atti  de  glor.  martiri  Feiice  e 
Adanto,  volgarizz.  ed  illustr.  di  alconi  annotaz. 
(da  Fr.  Valesio).  Roma  1733.  4^ 

Erl.  -  Sehr. :  S  t i  1 1  i  n  g ,  Syllogo  bist.  -  crit.  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  Aug.  VI.  p.  645-561. 

Legenda  ss.  Felicis  et  Augeberti  mar- 
tyrum  in  GaUia  (saec.  VII). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct.  VIII.  p.  362. 
Cf.  BosBuei  comment.  praevius  ibid.  p.  359  -  362. 

Erl.» Sehr.:  Abbö  Henry,  Saint  Fölix  et  saint  Aage- 
bert,  martyrs  da  diocdse  de  Langres:  dtude  sur  leur 
lögende.  Langresl890.  6P.  71pag.  l.fr.  60c.  Cf.  Ana- 
lect.  Bolland.  X.  p.  479. 

Acta  SS.  Felicis  et  Fortunati  martyrum 
Aquileiae  (f  296). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jun.  IL  p. 461-463. 

Erl.  -  Sehr. :  (C  al  c  a  g n  o ,  Anton.  M*)  Panegirico  de'  bh. 

mm.  Felico  e  Fortunato  fretelli  Viceutini.    Venezia 

1823.  gr.  80.  30  pag. 
Relazione  istorica  dol  raartirio,  traslnzioni  o  inven- 

zioni  de'  ss.  fratelli  e  mart.  Feiice  e  Fortunato ,  pro- 

tettori  di  Chiesa.   Venezia  1728.  40. 
Soldati,  Seb.,  Storia  dello  mirabili  geste  invenzioni 

e  traslaziooi  do'  ss.  fratelli  martiri  vicontini  Felioo 

e  Fortunato.  Venezia  182:^.  gr.  8".  Con  rUr.  374  pag. 

Fassio  SS.  Feiicis  et  Reguiae  virg.  mart 

Tiguri  in  Helvetia  (sacc.  III.  IV)  auctore 
anonyme:  , Tempore  illo  beatissimus'. 

Ausg. :  *  ap.  Hottinger,  Historia  ecclesiast.  VIII. 
Tiguri  1667.  p.  1045.  —  *  ex  ms.  Coloniensi  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Sept.  HI.  p.  772-774.  Cf  Suy- 
skenii  comment.  praovius  ibid.  p.  763-772. 


Erl. -Sehr.:  Furt  er,  Die  ZOrcher  Heiliüen  Felix  und 

R^ula  in  Theolo^.  Zeitschrift   der  Schweiz,    Ton 

Meili.  VI.  1889. 
Heer,  0fr.,  Die  Zürcher -Heiligen  St.  Felix  a.  Regula. 

Vortrag.  Zürich  1889.  gr.  8P.  IV.  62  pag.  Jk  1. 
Lienhart.St.  Felix  a.  Regula,  die  Zürcher  Heiligen 

in  Nene  Zürcher  Zeitang.  1889.  n0  241. 
Lütolf.  Alois,  Die  Glaubensboten  der  Sdiweiz  vor 


St.  Gahns.  Lncem  1871.  fr.  8P.  p.  198-206  {die  Re- 
eensiontn  der  Leg 
mit  d.  Thebäem). 


n.  gr. 
u.  der 


LoealeuUue;  Verbindung 


Wa  ttenbach,  Doutüchlands  Oe&chichtsquollen.  6.  Aoll. 

I.  1893.  p  272.  not.  S. 

Acta  s.  Felicis  martyris  Gerundae  in 
Catalaunia  et  s.  ßomani  ibidem  etiani 
mart  sub  Diocietiano  forte  a.  304. 

Ausg. :  ex  ms.  Moissiacensi  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Aug.  I.  p.  26-29.  Cf.  Sollerii  comment.  prae- 
Tius  ibid.  i.  22 -2Q  et  Garns,  Eirchengeschichte 
Spaniens.  I.  1862.  p.  300-302. 

Passio  b.  Felicis  II  papae  et  martyris 
Romae  a.  359(?):  ,Puit  temporibus*. 

Ausg. :  ex  cod.  Namurc.  n°  53  in  Analect  Bol- 
land. II.  p.  322-324. 

Erl.  -  Sehr.:  Letterein  difesa  dell'  epitaffio  di  s.  Felico 

II.  Roma  1790.  40. 

Paoli,  Ant.,  Dissertazioni  di  s.  Feiice  Ilpapa  e  mart.. 

indirizzate  ad  illustrare  Tantico  suo  epitaffio.  Roma 

1790.  40. 
S oller ius,  Commentar.  criticxia  de  s.  Felioe  II  pp. 

in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jol.  VII.  p.  48-50. 

Vita  s.  Felicis  presbyt  et  conf.  Pistorii 
in  Italia  (saec.  X)  et  corporis  inventio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Ang.  V.  p.  839. 840. 

Vita  SS.  Felicis  presbyt,  Fortunati  et 
Achillei  diac.  mart  Valentiae  in  Gallia  (f 
cca.  212)  auctore  coaevo. 

Ausg. :  *  ed.  Surius ,  Vit  SS.  23.  April.  —  •  in 

AA.  SS.  Boll.  23.  April.  III.  p.  98-100. 

Erl.- Sehr.:  Neumann,  K.  Joli.,  Der  rOmisdie  Staat 
n.  d.  allgem.  Kirche.  I.  Leipäg  1890.  p.  301. 
Saints,  Les,  martyrs  F^lix,  Fortunat  et  Achillee, 
apotres  et  fondateuis  de  l'öglise  de  Valenoe.  Valeoce 
1893.  BP. 

De  s.  Felicissimo  conf.  apud  Nuoeriam  in  Um- 
bria  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  96. 

De  SS.  Felicissimo,  Dativo,  Frontioa  et  Jo- 
cundo  martyr.  Nicomediensibus  t;i  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mart.  II.  p.  346. 

De  SS.  Felicissimo  et  Secundino  martyr.  in  Apu- 
lia in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept  IV.  p.  57. 

De  SS.  Feiicisslmo,  Heraclio,  Paulino  etc.  mar- 
tyr. Tudertinis  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI.  p.  369. 

Passio  SS.  Felicitatis  septemque  fllio- 

rum  (i.  e.  Januarii,  Felicis,  Philippi,  Sil- 
vani,  Alexandri,  Vitalis  et  Martialis)  eius 
Romae  a^  164  auctore  anonymo  (saec.  VI 
med.):  ,Temporibus  Antonini'. 

Ausg.:  *  ap.  Ruinart,  Acta  prim.  martyrum. 
Amstelod.  1713.  fol.  p.  25-27  (»ed.  Batisbonae 
1859.  p.  72-74).  —  •  wiederh.  u.  ex  mss.  unt.  d. 
Tit.:  Passio  ss.  Septem  fratrum  mart  Januarii 
...  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  111.  p.  12.  13.  — 
*ap.  Galland,  Bibl.  vett  PP.  I.  1765.  p.  673-675. 
—  *  ap.  Ughelli,  Ital.  sacra  ed.  Coleti  VIII.  p.  40 
-42.  —  Acta  apocrypha  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 


DE  S.  FELICITATE  —  ACTA  S.  FERRÜTH 


1309 


p.  13-18,  —  Analecta  de  7  martyribus  (».  «. 
i.  Translatio  8.  Alexandri  in  abbatiam  ord.  s.  Ben. 
in  Suoyiam  p.  18-20;  U.  De  pailio  s.  Alexandri 
p.20. 21 ;  111.  Alia  s.  Alexandri  translatio  in  West- 
f aliam  p.  21  -  24  etc.)  ibid.  p.  1 8  -  28.  Cf.  Pinii  com- 
uient  praevius^  ibtd.  p.  5-12. 

Url.  -  Sdb*.;  A*llard,  Histoire  des  persöcntioos.  ü.  Piuis 

Aab6,  Les  Actes  de  ss.  Felidt6,  Perp^tae  et  des  leara 

comiMgnons.  Los  ohr^tiens  dans  Tempire  romain  de 

la  fin  des  Antonios  au  miliea  da  3«  sidde.    Paris 

1881.  p.  90. 
:  Bist,  des  pers6cations  de  r£gliso  jasqu'ä  la  fln 

dee  Antonios.  Paris  1876.  p.  489  sq. 
£gli,  Emil,  Altcbristlicho  Studien .  Martyrien  n.  Mar- 

tyrologieo.  ZOrich  1887.  p.  91-96. 
FQhrer,  Jos.,  Ein  Beitrag  zur  Lösung  der  Felicitas - 

Frage.  Programm  des  kgl.  Lyceonis  o.  Gymnas.  fflr 

1689/90.  Freising  1890.  8«.  {IL)  162  jng.  Ul  1.80. 

:  Zar  Felicitasfrage.  (Leipzig)  1894.  9>.  36pag. 

Künstle,  Karl,   Hagiographische  Stadien  Aber  die 

Passio  s.  Felicitatis  com  VlI  filiis.  Paderborn  1894. 

8«.  leOfog,  JkA. 
Lightfoüt,  Tbe apostolic Fathers .  Part II.  S. Ignatios. 

S.  Polycarp.  Vol.  1.  1885.  p.  498  so. 
Mombntias,  Sanctuarium.  I.  fol.  296*.^. 
Nonmann,  Karl  Job.,  Der  römische  Staat  und  die 

aligem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  294. 
Vgl.  Acta  ss.  Perpetnae  et  Felicit. 
„      „    Symphorosae  äe. 
Translatio  s.  Alexandri. 

De  s.  FelioHate  Deo  devota  Patavii  in  Italia 
(t  saec.  XI)  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mart.  III.  p.  682. 

De  SS.  Felicula,  Felicitate,  Fappa  etc.  martyr. 
Bomanis  in  AA.  SS.  Bell.  5.  Jun.  I.  p.  422. 

De  8.  Felteula  virg.  et  martyre  Romae  sab  Do- 
mitiano  Henschenii  comment.  historious  in  AA. 
SvS.  Bell.  13.  Jun.  II.  p.  666-668. 

De  s.  FeliCttla  virg.  (f  saec.  X)  in  territorio 
Antissiodorensi  in  Gallia  Bvei  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Oct.  III.  p.  225-227. 

Acta  s.  Ferdinandi  principi8,  filii  Jo- 

hannis  I  Lusitaniae  regis,  ord.  Cisterc. 
Fessae  in  Maurica  captivitate  defuncti  a. 
1443  a  Joh.  Alvari  secret  sancti  lusi- 
tanice  scripta. 

Ausg. :  ex  edit.  Hieronymi  de  Kamis  (erschie- 
nen unter  d.  Tit.:  Chronica  dos  feitos,  vida  e 
morte  do  Iffante  D.  Fernando  que  morreo  em 
Fees.    Lisboa  1577.  8°)  latine  in  AA.  SS.  BoU. 

5.  Jun.  I.  p.  563-591  {mit  Abbildungen). 

Erl.'Swr.:  Roman,  Hier.,  Historia  de  la  vida  de  los 
religiöses  Infantes  de  Portugal,  D.  Fernando,  hijo 
del  rey  D.  Juan  I  de  Portugal  de.  Medina  del  Canipo 
1595.  40. 

Vgl.  Alvares ,  Fr.  Joa. 

Tita  s.  Ferdinandi  IN  regi8  Casteliae 

(•f-  1252)  auctore  Roderico  (Ximene) 

Toletano   archiepiscopo   coaevo  (ex  eius 

Chronica  Hispaniae,  lib.  VIII). 

Ausg. :  cum  additaraentis  ex  Chronica  Hispa- 
nica  sancti  regis  edita  Vallisoleti  1535  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  304-364.  {lieber s.:  unt. 
d,  Tit.:  Coronica  del  s.  rey  Don  Fernando  III, 
sacada  de  la  libreria  de  la  iglesia  de  Sevilla.  Me- 
dina del  Canipo  1567.  fol.  ibid.  156Ö.  fol.  Sevilla 
1639.  fol.)  —  Vita  brevlor,  pars  ])rima  ex  chro- 
nico  Lncae  Tudensis  coaevi  ibid.  p.  298-302; 
pars  2*  ex  libro  Hispano  dicto  Flos  Sanetorum 


anni  1532  ibid.  p.  302-304.  —  Corollarium  de 
simili  etiam  morte  Ferdinandi  Magni  deqne  eius 
et  sancti  regis  anniversariis  ibid.  p.  364-366. — 
Oloria  posthuma  ex  variis  auctoribus  et  mo- 
nomentis  coUecta  ibid.  p.  366-392.  —  Appen- 
dix de  8.  cruce  Caravacana  credita  tempore  s« 
regis  allata  ibid.  p.  392-410.  —  £pistol|ie  datae 
a  decano  et  capitulo  occasione  primae  editioDis 
herum  Actorum  ad  Regem  Catholicum,  ad  im- 
perat  Eomanorum  et  Poloniae  regem  ibid.  p.411 
-414.  Cy.p.  859. 

Erl,-Sehr.:  Florez,  H.,  Elogias  del  s.  rey  D.  Fer- 
nando III.  Madrid  1754.  4«. 
Herrera,  Mig.  de,  Cronica  del  rey  Fernando  m  «te. 

Yalladolid  1554.  fol. 
Lanreti,  Mich.  Ang.,  Historia  del  gloriose  D.  Fer- 
nando III  il  Santo,  rd  delle  Spagne.  Napoli  1680. 

2  vol.  40. 
(Lignv,  Frang.  de)  Vie  de  s.  Ferdinand  HI,  roi  de 

Ca&tille  et  de  L6on.  Paris  1759.  l2mo. 
Nnnez  de  Castro,  Alph.,  Vida  de  s.  Fernando  III, 

rey  de  Castilla  y  Leon.  Madrid  1678.  4«. 
Papebroch,  Acta  vitae  s.  Ferdinandi  regis  Casteliae 

et  Legionis.  Antverpiae  1684.  8P. 
:  Comment.  praovius  in  A A.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

280-298  {mü  Ferdinomda  Pariraü  und  viden  anderm 

Abbiidimgen). 
Pineda,  J.  de,  El  rey  s.  D.  Fernando III,  qae  gano 

a  Sevilla  y  a  toda  la  Andalozia.  Sevilla  1^.  fol. 
Settier  y  Gimeno,  J.  M.,  Vida  del  santo  rey  D. 

Fernando  III  de  Espaüa.  Barcelona  1889.  8°.  J88pag. 

Erbauliehen  Charaeters. 
Vergara,  Hipp,  do,  Vida,  excelencias  y  hechos  mila- 

grozos  del  s.  rey  de  Espana  D.  Fernando  lU.  Ossano 

1629.  8°.  ibid.  1630.  8«. 

Vgl.  Rodericus  (Ximenes). 

De  8.  Ferdinando  Aragonlo  episc.  Calatino  in 
Campania  (forte  saec.  XllI)  Bollandi  commentar. 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  330-332. 

De  s.  Fergeolo  martyre,  episc.  Gratianopolitano 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  743. 

De  s.  Fermeiio  conf.  in  provincia  Engolismensi 
in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VI.  p.  842. 

Vita  s.  Ferreoli  Lemovicensis  episcopi 

(f  590  —  597)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  IL  p.  527. 
528.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Sept.  V. 
p.  785.  786.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius  ibid. 
p.  783-785. 

Acta   s.  Ferreoli   martyris  Viennensis 

in  GalUa  (f  cca.  304). 

Ausg. :  ex  *  edit.  Ruinartii  et  *  Surii  ■  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Sept.  V.  p.  764-766.  —  Acta  altera 
ibid.  p.  766.  767.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius 
t6itf.p.  760-764  tt.  p.  1060. 

Acta  s.  Ferreoli  presbyteri  (f  ante  217) 
mart  Vesontione  in  Burgundia. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  16^ 
Jun.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  536-538.  —  »  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  III.  p.  7-9.  —  Missa  ve- 
tus  ex  edit.  Bomana  ibid..  p.  9-11  (mit  Abbil- 
dung). —  Inventio  corporis  ibid.  p.  11-13.  — 
Translationes  variae  tbid.  p.  13-15. 

Erl.'Sehr.:  Noamann,  K.  Job.,  Der  rOmische  Staat. 
1.  Leipzig.  1890.  p.  302. 

Acta  s.  Femitii  martj^ris  (f  cca.  300) 
et  translatio  in  Bleidenstadt  (bei  Wies- 
baden)  vel  potius  Sermo  de  s.  Ferrucio 


1310 


DE  SS.  FESTQ  —  DE  SS.  FIDE,  SPE  ET  CHARITATE 


auctore  Megenharto  seu  Meginhardo 
Puldensi  monacho  (f  888). 

Oeschrieben  am  856.  Der  erl>aaUche  Charakter  ist  vor- 
wiegend. 

Handschr.:  Brüssel,  n*  206.  mbr.  saec.  XII. 
fol.  max.  f.  127'. 

Aiiag. :  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  28.  Oct.  V.  Colon. 
1574.  p.  967-972  (»  V.  p.  1068;  «  V.  Colon.  1617. 
p.  392;  *  ed.  Gastaldi.  Aug.  Taur.  X.  p.  732-741). 

—  *  der  grösste  Theil  wxederh.  ap.  Joannis ,  Scr. 
rer.  Mogiintin.  I.  p.  184-186.  373.  —  •  collata  c. 
cod.  Bodecensi  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XII.  p. 
538-543.  —  ^Excerpta  brevia  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  149.  150.  —  Titu- 
lus  s.  F-i  BlideDstatensis  (812)  in  Mon.  Germ, 
bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  p.  431;  alias  ibid, 

II.  p.  225. 

Erl.'Schr.:  Back,  V.  de,  Gomment.  praerina  in  ÄJl. 
SS.  Boll.  I.e.  p.  630-638. 
Falk ,  Za  den  Acten  des  h.  Ferrntias  in  Der  Katholik. 

1879.  II.  p.  481-436. 
Histoire  litteraire  de  la  France  V.  p.  272. 

Ondinus,  Comment.  de  scriptor.  ecdesiast.  II.  p.388. 
'Wattenbach,Deat8chlandB6eschicbtSQuellen.6.ATifl. 

I.  1885.  p.  224;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  239. 
Will,  Com.,  Monomenta  Blidenstedensia.   Innsbruck 

1874.  p.  4. 

De  88.  Feste  et  Lucia  et  aliis  22  mart.  Romae 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  808. 

Acta  s.  Fiacrii  eremitae  in  territorio 
Meldensi  in  Gallia  (f  c.  670)  auctore  ano- 
nyme. 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  272.  n»  698-702. 

Ausg. :  ex  ms.  Traiect  cd.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  30.  Aug.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  651- 
653.  —  Vita  alia  ex  cod.  in  AA.  SS.  Boll.  30. 
Aug.  VI.  p.  604-616.  —  Appendix  I  miracula 
facta  Di vione  auctore  anonyme  ibid.  ^.616-619. 

—  Appendix  II  miracula  recentiora  ex  Ples- 
sio  lat.  reddita  ibid.  p.  619.  620.  —  Vita  alia 
^  ap.  Capgrave ,  Nova  legenda  Angliae  fol.  147. 

—  *  wiederh.  ap.  Messingham ,  Florilegium  insu- 
lae  SS.  Paris.  1624.  4«.  p.  390-392. 

ErL'Sehr.:  Ansart,  A.  J.,  Histoire  de  s.  Fiacre.  Paris 

1782.  12  mo. 
Com  es,  Giov.,  Vita  e  miracoli  del  glor.  prencipe  s. 

Fiacrio  figliuolo  di  Engenio  IV  re  di  Scozia ,  oremita 

deir  ord.  di  s.  Bened.   Fiorenza  1686.  4P. 
Elogin m  F-i  bistoricnm  ap.  MabiLlon,  AA.  SS.  o.  s. 

Ben.  saoc.  II.  p.  596-602. 
(Gabriel  de  St.  Ciaire)  Vie  da  v.  frdre  Fiacre, 

angnstin  döchanss^.  Paris  1722.  12  mo. 
Gassiat,  Bern.,  Saint  Fiacre,  patron  des  jardiniers. 

Paris  1879.  18  mo.  60  c. 
Grandtrait,  Vie  de  s.  Fiacre,  solitaire  de  la  Brie, 

an  7.  siöclo.  Moaux  1881.  12  mo. 
Histoire  litt^raire  de  la  Fmnce.  XIV.  1817.  p.  683. 
Jean,  Vie  de  s.  Fiacre.  Versailles  1834.  12mo. 
Leben  des  heil.  Beichtigers  n.  Einsiedlers  Fiacrins. 

Prag  1848.  ff>. 
Paronty,  Vie  de  s.  Fiacre  et  histoire  abr^g^  de  ses 

miracles  .  .  .  dans  l'^lise  de  Bns.  Anus  1849.  &. 
B(icard),  La  vie  ot  les  miracles  do  s.  Fiacre,  patron 

de  la  Brie,  d'aprds  les  BoUandistes ,    avec  pidces 

jnstiflcatives.  Paris  1866.  8^. 
Stilting,  Comment.  praerins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  598-604. 

De  88.  Rdele,  FeHce  et  20  aliis  mart  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart.  HI.  p.  449. 

De  s.  Rdele  Hispelli  in  Umbria  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  April.  IIL  p.  374. 


Tita  b.  Fidelis  a  Sigmaringa  ord.  Ca- 
pucin.  et  martyrium  (f  1622)  auctore 
Placido  abbate  Augiae  maioris  Brigant 
ord.  s.  Ben. 

Ausg.:  ap.  Pez,  Bibliotheca  a^etica  X.  1733. 
p.  403.  —  Acta  canonizationis  s.  F-s  a  Si- 
gmaringa, Camilli  de  Lellis  ....  una  cum  apo- 
stolicis  literis  Benedicti  XIY  et  Vaticanae  basi- 
licae  ornatus  descriptione.  '  Romae  1728.  2  vol. 
fol.  —  *  Romae  1749.  4°.  Oum  imagg. 

Erl.'Sehr.:  Angscheller,  M.,   Lebensgesch.  des  h. 

Fidelis  v.  Sigmaringen.  Bregenz  1889.  9fi.  90  J^ 
Anszng,  Kartzer,   dess  Leben  .  .  .  dess  Seligen  P. 

Fidelis  Capucini  von  Sigmaringen  .  .  .  Von  einem 

dess  Capuciner- Ordens  der  BOheimischen  Prorintz 

Priester.  Bresslau  1729.'  8^. 
Oeistesübnngen  des  h.  Fidelis  von  Sigmaringen. 

Ans  dem  Latein,  übers,  von  Phil.  Lichter.    Coblenz 

1829.  8». 
Martertod,  Der,  des  h.  Fidelis  mitgetheilt  ▼.  Dreher 

[aus  Joh.  Merk,  Chronik  des  Bisthums  Constani. 

16271  in  Fieiboiger  DiOcesan -ArchiT.  XXllI.  1893. 

p.  869-368. 
Sich  ick,  J.  G.,  Leben  des  h.  Fidelis  von  Signuuingen. 

Schaffhausen  1852.  &.  184  pag.  Jk  1. 
Schnell,  Marc.  Bog.,  Festgabe  rar  800 jftbr.  Jnbel- 

feier  des  h.  Fid.  v.  Sigmaringen.  Freibnrg  i.  B.  I&k. 

8».  60  4 
:  Neuer  Beitrag  z.  Qesch.  n.  Literator  des  h.  Fid. 

V.  Sigm.  Sigmaringen  1879.  8».  60  <( 
Silvestro  da  Milane,  Fr.,  Compendio  della  Tita, 

virtü,  martirio  e  miracoli  del  b.  Fodele  da  Sigma- 
ringa. Roma  1729.  8P. 
Theodore  de  Paris,  Vie  de  s.  Fidel  de  Sigmaringen, 

capncin,  martyr  chez  lesGrisons.  Paris  1745.  12  mo. 
Vanghena,  Mässim.  da,  Vita  di  s.  Fedelo  di  Si?- 

maringa,   dell'  ord.  de'  fr.  Minori  di  s.  Francescu. 

Roma  1746.  4»;  Vonezia  1747.  8». 
Vie  du  b.  Fiddlo  de  Svgmaringen,  capncin  et  mart vr. 

Par  le  R.  P.  J.  F.  D.  L.  R.  C.  Avignon  1729.  12mo. 

298  pag. 
(Volpari  oonte  di  Montebolzone ,  Ant  Maria)  Distinta 

ragguaglio  del  soutuoso  apparato  ...  in  occasione  di 

celebrarsi  con  solennissima  pompa  l'ottavario  per  la 

canonizzazione  dei  ...  santi  Fedele  da  Sigmaringa 

e  Giuseppe  da  Leonessa.  Piacenza  L748.  kl.  A^. 
Zimmermann,  J.A.,  Der  heil.  Fidelis  ▼.Sigmaringen. 

Sein  Leben,  sein  glorreicher  Martertod,  seine  Wander 

.  .  .  Nebst  einem  Anhange.  Innsbruck  1883.  9^.  XIV. 

194  pag.  MüPtfrtr. 

Tita  s.  Fidelis  episcopi  Emeritensis  in 
Hispania  (fcca.  561)  auctore  Paulo  dia- 
cono  Emeritensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  11.  p.  64-66. 

Fassio  SS.  Fidelis,  Exanti  et  Carpofori 
martyrum  (f  probab.  285)  Comi  in  In- 
subria. 

Atisg. :  *  ex  Bonino  Mombritio  I.  fol.  288'^  — 
•  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oci  XII.  p.  .563-577.  — 
Petri  Damiani  sermo  bistoricus  in  festivitat^ 
8.  Fidelis  mart.  (ex  Zacoaria,  Surio,  Migne)  ibid, 
p.  567-  5ö9. 

Erl.-Schr.:  Bossne,  Benj.,  Comment.  piaevins  ibid. 
p.  548-668. 

De  SS.  FIdentio  et  Terentio  martyribas  cnltis  Tu- 
derti  in  Umbria  sylloge  in  AA.  SS.  BolL  27.  Sept 
VII.  p.  479-481. 

De  SS.  Hde,  Spe  et  Charttate  virg.  et  mart, 
atque  item  Sophia  seu  Sapientia  earum  matre 
Sollerii  comment.  criticus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug. 
I.  p.  16-19.  —  Fides  Spes  Caritas  ap. C. R. Ünger» 
Heilagra  manna  sögur.  I.  Christiania  1877.  8*.  p. 
369-376. 


PASSIO  SS.  FIDIS  —  ACTA  S.  FINGARIS 


1311 


Passio  88.  FMIt  et  Gaprasii  »  Passio  ss.  Ca- 
prasii  et  Fidis. 

Acta  s.  Fidis  Concathensis  (de  Conchis, 
Foi  de  Conques)^  martyris  Agennensis  seu 
Aginnensis  et  sociorom  martjrrum  c.  a. 
286  Agenni  (a.  d.  Oaronne)  in  Aquitania 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  »  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct  III.  p.  288. 
289.  —  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss,  II.  p.  528- 
531.  —  Mutyrinm  s.  F-s  hexametria  composi- 
tum [54  Verse  ohne  Anfang  u,  Sehluss;  Hand- 
schrift: Leiden,  Ün.-Bibl.  lAi  Voss.  Q.  69J  ed. 
£.  Dümmler  in  Neuea  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
X.  1885.  p.  337.  338.  —  Miraeula  s.  F-s  auctore 
Bernardo  scholastico  Andegavensi,  libri  3 
[Desjardins .  Essai  sur  le  cartulaire  de  Tabbaye 
de  Sainte-Foi  de  Conques  en  Rouergne  in  Bi- 
bliotheque  de  Tfoole  des  chartes.  XXXII.  p.  254 
legt  diesen  Wundem  gar  keitien  Wert  bei  u.  hält 
die  Schrift  für  ,un  monument  hybride,  compose 
par  un  moine  du  16.  siecle']  ^  ohne  Namen  des 
Verf.  ex  cod.  Bizuntinae  Ohiffletiorum  biblio- 
thecae  sec.  XI  ,  auctore  anonyme  sed  antiquo' 
ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  II.  p.  531-551.  — 
*  tciederh.  ap.  Migne,  Patro!og.  lat.  CXLI.  p.  131 
-164.  —  *  mit  dem  Namen  des  Verf.  ed.  Ghes- 
quiere  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct.  DL  p.  300-324, 
ettcas  vollständiger  als  bei  Labbe,  ex  cod.  Yatic. 
Christ,  reg.  n*  744.  —  *  nur  die  von  jenem  noch 
nicht  publicirien  Wunder  ex  cod.  Camotensi  in 
Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.65-85.  —  »Bruch- 
stücke *  ap.  Bouquet,  Kecueil  X.  p.  379;  —  **  aus 
lib.  I.  c.  12,  lib.  III.  c.  5  ap.  Yaissette,  Eist,  de 
Languedoc.  II.  Paris  1733.  fol.  col.  6  (ed.  in  4^ 
V.  1875.  p.  12-14).  —  Epistola  dedicatoria  ad 
Fulbertum  episc.  Camot  ^  ap.  Mabillon,  Annal. 
Benedict.  IV.  p.  214  (703?)  lib.  53  §  42.  —  »  ap. 
Yaissette  I.  c,  ed.  in  4°.  V.  p.  8-12.  —  Miraenla 
alia  {sehr  frei  im Chronicon  Urspergense  von  B  u  r  - 
chardus  Biberacensis  benutzt)  ed.  A.  Dorlan, 
Notices  historiques  sur  TAlsaco  et  principalement 
sur  la  ville  de  Schlestadt.  I.  Colmar  1843.  8°.  p. 
48-53.  —  Translatio  metrica  s.  F-s  ad  mon- 
asterium  Conchacense  auctore  anonyme  in  AA. 
SS.  Boll.  I.e.  p.  289-294. —  Translatio  altera 
ad  monast.  Conchense  auctore  anonyme  ibid.  p. 
294-300. 

iyi.'Sehr.:  Abel  tn  Pertz'  Archiv  XI.  p.  112. 
Alberici  Triam  Fontiam  chronic,  ap.  Pertz,  Mon. 

scr.  XXm.  p.  776. 
Ohesqaidre,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  l.c' 

p.  268-288;  appendix  miraculonim  ilnä.  p.  824-329. 

Tita  s.  Fidoli  abbatis  Trecis  in  Cam- 
pania  GaUicana  (f  cca.  540?  570). 

Ausg. :  ^  ed.  N.  Camuzatus  in  Promptuarium 

sacrar.  antiquitatum  dioec.  Tricassinae  p.  340.  — 

Un  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  589-591.  — 

Tita  alla  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

I.  p.  196-202.  —  •  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p. 

551-558.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p. 

406.  407. 

Sri.- Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  III.  1735. 
p.  416. 

Enoomium  s.  Fieoi ,  Sleptensis  episcopi  in  Hi- 
bemia  (saec.  Y).   E  tripartita  s.  Patricii  vita  ac- 


ceptum  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p.  104-106. 

Cf.  Byei  commentar.  praovius  ibid.  p.  96-104  et 

Rigolloti  nota  ibid.  Suppl.  p.  119*-121*. 
Vgl.  Fiecos. 

De  SS.  Hlaoonia,  Victorino,  Lanulo  ete.  mart. 
Italis  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mart  I.  p.  424. 

De  8.  FHano  sive  Felano  abbate  in  Scotia  (saec. 
VII)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr.  I.  p.  594. 

Vita  8.  Rllbwü  abb.  Gem.  =  Vita  s.  Philiberti. 

De  SS.  nUoRe,  Rufino,  Leontio  ete.  mart.  Ama- 
seae  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  730. 

Vita  8.  Finae  virg.  in  Hetruria  (f  1253) 
auctore  Johanne  a  S.  Oeminiano  ord. 
Praed 

Ausg.:  tn AA.SS.Boll.  1 2. Mart. II. p. 236 -242. 

ErL-Sdtr.:  Malenotti,  Ign.,  Vita  di  8.  Fluaverg.  di 
S.  Oomignaoo.  Colle  1818.  12  mo. 

Acta  s.  Finani  abbatis  Kinnitiensis:  ,Fi- 

nanus  sanctus  de^  7.  April. 

Ausg.:  primum  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  305-318.  Cf  Joa. 
O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hibem.  IV.  p.  57. 

De  s.  Finano  episcopo  Lindisfamensi  in  Anglia 
(+  cca.  661)  Henschenii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  lU.  p.  21-23.  Vgl.  Hardy, 
Descript  catalogue  of  materials  I.  1.  1862.  p.  127 
u.  259  und  Montalembert,  Les  moioes  d  Occi- 
dent.  IV.  Paris  1868.  p.  54.  55. 

De  s.  Hnbarro  episc.  Corcag.  «=  De  s.  Barro. 

Vita  s.  Flndani  confessoris  Hibemi, 
Rhenaugiensis  monachi,  postea  reclusi 
(f  878.  Nov.  15)  auctore  anonyme  Fava- 
riensi  monacho  eins  discipulo. 

Sehr  fabelhaft  u.  geschichtlich  venig  bedeatend. 

Handschr.:  Carlsruhe  n«84  (69.  VII.  18). 
mbr.  saec.X.  XL  fol.  f.  19.  —  Engel  berg,  Stifts- 
bibl.  IV,.  mbr.  saec.  XU.  fol.  Vit.  SS.  —  St.  Gal- 
len, Vadian.  Bibl.  n''317.  mbr.  sec.  X.  4®.  An- 
dere nennt  Mone,  Quellensammlung  I.  p.  55. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Anonymi  historia  de  vita 
s.  F-i  ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alaman.  I.  1606.  p. 
318-322  («I.  1730.  p.  203-206);  glossae  in  ean- 
dem  ibid.  p.  255;  verstümmelt.  —  ^grösstentheüs 
wiederh.  ed.  Gononus  in  Vitae  patrum  Occiden- 
tis.  Appendix.  —  *  ganz  tciederh.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  378-382.  —  *  ap. 
Zapf,  Reisen.  1786.  p.  243-254.  —  •  ap.  Mone, 
Quellensammlung  I.  p.  56-61.  —  ^  ed.  Holder - 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  503-506. 

Erl.-Sckr.:  Hai  1er,  Bibliothek  III.  p.  1660. 
Neugart,  Episcopatos  Constantiensis  I.  p.  184. 
Rettberg,  Deatschlands  Kirchongeschichte  II.  p.  125. 
"Wa ttoubach,  Deatschlands Oeschichtsqaellen.  p.  151 

(5.  Aufl.  I.  1885.  p.2t)9;  6.  Aufl.  1.  p.286j. 
Zapf,  MonumeDta  anecdota  I.  p.  447. 
Zeuss,  Grammatica  Celtica.  Ed.  2*.  p.  1003. 

Acta  s.  Fingaris  sive  Guignerii,  s.  Pia- 

lae  virg.  et  sociorum  mart  in  Britannia 

cca.  a.  450,  auctore  Anselmo  (archiepi- 

scopo  Cantuariensi?). 

Ausg. :  >  in  A A.  SS.  Boll.  23.  Mart.  IE.  p.  456 
-459.  —  *  in  Anselmi  Cantuar.  opp.  ed.  G.  Ger- 
beron. Paris.  1721.  fol.  p.508.  —  "ap.Messingham, 


1312 


DE  V.  FINGENIO  —  VITA  S.  FIRMINI  EPISCOPI 


Florilegium  insulae  Sanctorum  p.  21 1-216.  —  *ap. 
Migne,  Paü-olog.  lat.  CLIX.  p.  326.  Vgl.  Hardy, 
Descript  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  59. 
n<^  167. 

De  v.Rngenio  abbate  (f  1004.7.Oct.),  ubi  etiam 
deAdalberonell  episc.  Mettensi,  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  25-30. 

Yita  8.  Finiani  abbatis  Surdensis  sive 
de  Cluain-eraird  in  Hibemia  (f  cca.  610) 
auctore  anonyme  Anglo:  ,Puit  vir  vitae^ 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart  U.  p.  445- 
447  ex  ms.  Hibemico.  —  Vita  alia,  Officium 
b.  F-i,  hymni  etc,  ^  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiber- 
niae.  23.  Febr.  II.  Lovan.  1645.  fol.  p.  393  ex  cod. 
Salmantic.  —  •  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiber- 
niao  p.  189-210.  —  Betha  Fhindein  Clüana 
hEraird:  ,Atfiadar  didiu'  from  the  Book  of  Lis- 
more  fol.  23»  ap.  Stokes,  Lives  of  Saints.  1890. 
p.  75-83;  translat:  Life  of  Findian  of  Clonard 
p.  222-230;  notes  p.  342-346.  Vgl.  Hardy,  De- 
script. catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  209. 
n°571. 

Erl.-Scf^.:  Hontalembert,  Les  moines  d'Occident. 
m.  Paris  1868.  p.  111-113. 
O'Hanlon,  J.,  Yitae  SS.  Hibeniiae  U.  p.  686. 

De  s.  Finiano  abbate  Mellifonto  in  Hibemia 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  904. 

Betha  Finnchua  Bri  Gobhunn:  ,Boi 
brugaidh  amra'.  25.  Nov. 

I  know  of  no  Latin  life  of  Finnchua.  Stokes. 
Ausg.:  ap.  Stokes,  Lives  of  Saints.  1890.  p. 
84-98;  transL:  Life  of  Findchua  of  Bri-Gobann 
{now  Brigown)  p.  231-246;  notes  p.  347.  348. 

Acta  s.  Fintani  abbatis  Dunlucensis  (de 
Dllleng):  ,Nimis  honorati  sunt'.  3.  Janr. 

Ausg.:  ex  cod.  Salmantic.  ^  ap.  Colgan,  AA. 
SS.  Hiborniae  II.  p.  11 ;  —  *  ap.  C.  de  Smedt,  AA. 
SS.  Hibern.  p.  225-234.  Cf.  Joa.  O'Hanlon,  Vitae 
SS.  Hibern.  I.  p.  42  sq. 

Vita  s.  Fintani  abbatis  Teachmunnensis  =  Vita 
8.  Mannu. 

Tita  s.  Fintani  presbyteri,  abbatis  de 
Cluain-Ednich  {Clonenaghensis)  in  Hi- 
bernia  (saec.  VI):  ,Sanctus  abbas  Finta- 
nus, vir  vitae  venerabilis'. 

Atisg.:  ex  2  mss.  et  *  CJolgano,  AA.  SS.  Hiber- 
niae  II.  1645.  p.  349  —  » in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Febr.  III.  p.  17-21.  —  'ex  cod.  Salmantic.  ap. 
C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  289-304.  Cf. 
Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hiberniae  IL  p.  574  sq. 

Do  8.  Rntano  Corach  episcopo  Clonfertensi  et 
de  s.  Fintano  Moeldubh  abbate  in  Clonenagh  in 
Hibemia  (saec.  VI  et  625)  V.  de  Buckii  sylloge 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct.  VIIL  p.  896-898. 

De  s.  Firmano  sive  Firmiano  abbate  S.  Savini 
prope  Firmum  in  Piceno  (f  oca.  1020)  ^  ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  171-174. 
—  «  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  II.  p.  97. 

Erl.-Sckr.:  Memorie  di  s.  Fermano  abate,  protettore 
della  terra  di  Monte  Lapone  nella  diocesi  di  Loreto. 
Siena  1892.  16  mo.  54  pag. 

Vita  s.  Firmati  episc.  =  Vita  s.  Goilelmi  Fir- 
mati e[)isc. 


De  s.  Firmato  diac.  eiusque  sorore  Flavia  (saec. 
V)  Antissiodori  in  Oallia  Byei  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Oct.  in.  p.  163-167. 

Acta  s.  Firmi  et  Rustici  martyrum  cca. 
a.  304  Veronae  in  Itaiia. 

Ausg. :  *  ex  ms.  passionali  Bodecensi  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Aug.  IL  p.  419-423.    Cf.  VL  p.  813. 

—  •  ap.  ßuinart,  Acta  martyrum  ed.  B.  Galura. 
in.  Aug.  Vindel.  1803.  8^ 

Erl.-Sehr.:  Astori,  G.  C.  I  santi  Fermo,  Rnstico  e 
Procalo.  CoiDi>endio  dei  loro  atti ,  006.  Bergamo  1875. 
12  mo. 

Atti  de'  SS.  Fermo  e  Rnstico  martiri  e  di  s.  Prccolo 
vescovo,  colla  storia  de'  loro  sagri  corpi.  Milano 
1766.  Bf>. 

Celestino  da  Bergamo,'  F.,  Vita,  motte  e  trasla- 
tioni  delie  gloriosi  ss.  martiri.  Ferrao  e  Rustico  no- 
bili  Beigamaschi.   Bergamo  16Ö7.  4<>. 

Cup  er,  Commentar.  praevius  m  AA.  SS.  BoU.  1.  o. 
p.  4U-419. 

Finazzi,  G.,  Atti  dei  santi  martiri  Fermo  e  Rustico. 
Con  1  incis.  Bergamo  1852.  8^. 

Moroni,  Gaet.,  Dissertaz.  seconda  sopra  la  esistenza 
e  identita  de'  sacri  corpi  de'  ss.  mart.  Fermo  e  Rn- 
stico in  Verona.  Trento  1754.  4^. 

Rigamonti,  Aless.,  Ragguaglio  della  nascita,  vita 
e  morte  dei  ss.  mart.  Fermo  e  Rnstico,  con  alcone 
notisde  ancora  di  s.  Procolo.  Bergamo  1766.  SP. 

Volpi,  Ant.  Tomm.,  Dell'  identiä  de'  sagri  corpi  de' 
santi  Fermo,  Rnstico,  e  Prooolo,  che  si  Tenermno 
nella  chiesa  cattedrale  di  Bergamo  dissertazione.  Jli- 
lanol761.  4P.  Conrüraito.  XXIV.  380  pag. 

De  s.  Firmo  episc.  Tagaste  in  Africa  in  A.A. 
SS.  Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  180. 

De  s.  Firmo  mart.  apud  Graecos  sub  Maximin. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  L  p.  71. 

De  s.  Rrmo  mart.  Genuae  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Febr.  I.  Append.  p.  960. 

De  88.  Firmo,  Herenaeo,  Himnaro  etc.  mart  Ni- 
comediensibus  in  AA.  SS.  BolL  6.  April.  I.  p.536. 

De  8.  FIrmiliano  episcopo  Caesareae  in  Cappa- 
docia  (t  269)  B.  Bossuei  comment  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XIL  p.  470-510. 

Yita  s.  Firmini  episcopi  Ambianensis 

in  Gallia  (f  cca.  290)  auctore  anonymo. 

Au^g. :  ex  2  mss.  et  editiono  Bosqueti  in  AA. 
SS.  Boil.  2.5.  Sept.  Vü.  p.  51-57.  Cf.  Stiltingü 
comment.  praevius  ibid.  p.  24-50. 

Erl.  -  Sehr. :  C  o  r  b  1  o  t ,  J. ,  Hngiographie  da  dioo^se 
d'Amiens.  II.  Paris  1870.  BP. 
Salmon,  Charl.,  Uistoire  de  s.  Firmin ,  martyr,  pre- 
mior  6vdqne  d'Amiens ,  patron  de  la  Navarre  et  des 
diocöses  d'Amiens  et  de  Fampelnne.  Arres  et  Amieos 
1861.  gr.  80.  CXXVJI.  543  pag. 

-:  Riecherches  sur  r^noqne  de  la  predication  de 

l'Erangile  dans  los  Ganles  et  en  Picaraio ,  et  snr  le 
terops  du  martyre  de  s.  Firmin,  premier  6v^ae 
d'Amiens  et  de  Pampelnne.  Amiensl866.  8*^.  262 pag. 
(Kxiraü  du  Tom.  XX  des  Mömoires  de  la  Socii^te  des 
antiqaaires  de  Picardie.) 

Yita  s.  Firmini  episcopi  Ambianensis 

in  Gallia  (f  cca.  370)  auctore  anonymo. 

Voll  yon  Anachronismen. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  L  p.  178-181. 

—  Gloria  sancti  posthuma  ibid.  p.  181-199. 

—  Cf.  Stiltingü  comment.  praevius  ibid.  p.  175- 
178. 

Yita  s.  Firmini  episcopi  et  confessoris. 

Ausg.:  ^  ap.  Kollar,  Anal,  monument.  I.  1761. 
p.  941-944.  —  *  ap.  Ruinart,  Acta  martyr.  edit. 
Ratisbonao  1859.  gr.  8°. 


ACTA  8.  FIEMINI  EP.  USETIENSIS  --  ACTA  S.  FLOREGH 


1313 


Acta  s.  Firmini  episcopi  U8etiensi8  in 

Occitania  inferiori  (f  563).  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ^  ap.  Du  Bouchet,  Preuves  de  rorigine 
de  la  maison  de  France.  1642.  p.  23.  —  *  in  AA. 
SS.  Boll.  ll.OctV.  p.  640.  641.  Cf-  FoDSoni  com- 
ment  praevios  ibtd,  p.  635-640,  Auctarium  ad 
AA.  SS.  Boll.  tom.  V.  Oct  p.  51-53  i*.  Rigolloti 
notae  ibid.  Sappl.  p.  70*-74*. 

Erl.'Sdir.:  Histoire  litt^miie  delaFtanoe.  lU.  1785. 
p.  261;  lY.  1788.  p.  88. 

Translatio  s.  Firmini  episcopi  Virdunen- 

sis  a  Tirdunensi  ciTitate  in  Tillam  Fla- 
Tiniacum  auctore  monacho  S.  Vitoni  (qui 
scrip^t  ante  972)  et  miracula  saec.  XI 
composita. 

Ausg.:  ^  ap.  Calmet,  Histoire  de  Lornune. 
Ed.  2.  III.  preuv.  p.  337-372.  —  «Auszüge  ed. 
Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  804. 
805;  805-811. 

De  s.  Firmlno  episc.  Metis  in  Gallia  (f  496)  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  III.  p.  654.  655. 

De  s.  Firmino  episc.  Ifimate  ia  Gallia  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  936. 

Commemoratio  s.  Hmmidianl  mart.  Casani  in 
Hispania  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  288. 

De  8.  Ramlna  virg.  et  mart  Davaiaci  in  Ar- 
vemia  sab  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mal 
I.  p.  181-183. 

Acta  s.  Flannani  episcopi  KiUaloensis: 
,SimiJlima  proportione'.  18.  Dec. 

Ausg.:  ex  cod.  Salmantic.  ap.C.  de  Smedt,  AA. 
SS.  Hibemiae  p.  643-680. 

De  s.  Rannano  epLsc.  Laoniae  in  Momonia  Hi- 
"bemiae  (saec.  TU)  Pinii  comment.  historicus  f» 
AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  488-491. 

De  s.  Haviano  anachoreta  in  Oriente  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  886. 

De  s.  Flaviano  episc.  Augustodunensi  in  Gallia 
(fors.  saec.  VII)  Cuperi  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Aug.  IV.  p.  643.  644. 

De  8.  Flaviano  episc.  Constan tinopol itano  mar- 
tj're  (t  449)  Henschenii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  HI.  p.  71-79. 

Erl.-Sdir. :  Melchior  ri.  Stanial.,  Memorie  istor.-criüche 
delle  glorioso  gesta  dl  s.  martire  Flaviano  patriarca 
di  Costantinopuli.  Fermo  1836.  8». 

De  SS.  Flaviano  et  Elia  Antiocbiae  et  Hiero- 
solymae  episcopis  (f  518)  Sollerii  comment.  apo- 
logeticus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  II.  p.  22-32. 

De  ss.  Haviano  seu  Fabiane,  Septino  etc.  mart. 
Afris  a.  259  Papebrochius  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
!Mai.  VI.  p.  25. 

De  8.  Raviano  Urbis  praefecto,  martyre  sub 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  H.  p.  833. 

De  88.  Flavio  episcopo,  Augustino  episcopo, 
Augustino  etc.  mart.  Nicomediae  in  AA.  SS.  Boll. 
7.  Mai.  n.  p.  135. 

De  s.  Flavio  episc.  Bothomagi  in  Normannia 
(+  544)  Cuperi  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Aug.  IV.  p.  640-642. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


• 

De  8.  FMerioo  presb.  in  Vliderzele  vico  agri 
Alostani  in  Flandria  Stiltingii  sylloge  in  AA.  ^ 
Boll.  13.  Sept  IV.  p.  133. 

Tita  b.  Horae  seu  Floris  virg.  ord.  s. 
Johannis  Hierosolym.  in  monasterio  ho- 
spitalis  Belliloci  in  Gallia,  dioec.  Cadur- 
cens.  (tl299). 

Ausg. :  ^  ex  antiquo  gallico  ms.  et  schptis  con- 

fessarii   collecta,   latinitate   donata  ab   Hugone 

Amadeo  eccl.  s.  Ursicini  in  civit  Caduroorum 

pastore  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  VI.  1.  p.  104- 

117.  Cf.  Jun.  U.  p.  486  {mit  Portr.)  et  Janningi 

comment.  praevius  ibid.  p.  97  - 104.  —  '  ibtd, 

Edit  nova  Paris.  U.  Jun.  U.  Append.  p.  43*^-54*; 

ef,  C.  Janningi  conun.  praev.  p.  36*- 43*. 

Erl.'Sckr.:  Henschen,  G.,  Sylloge  de  s.  Flora  ex 
Jacobe  Bosio  ilrid.  II.  p.  481  (ed.  Faris.). 

Le  Blanche,  C68.,  Vie  de  s.Fleur.  Toaloose  1649.  40. 

Mesplöde,  Loais,  Vie  de  la  . .  .  vieiig;eFlear,  reli* 
gieuse  de  l'ordre  de  s.  Jean  de  Jörusalem.  Paris 
1626.  8f>. 

Passio  88.  Rorae  et  Lucillae  =  Acta  ss.  Lu- 
ciliae. 

Vita  SS.  Rorae  et  Mariae  virginum  et 
passio  auctore  s.  Eulogio  arcbiepiscopo 
Toletano. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXV.  p.  835 
-842.  —  Documentum  martyrü  quod  s.  Eulo- 
gius  arcfaiep.  Toi.  in  carcere  positus  virginibus 
Christi  Florae  et  M.  ergastulo  mancipatis  dicavit 
ibid.  p.  819-834;  cf.  p.  899-902. 

Libellus  de  loco  sepulturae  s.  Florberti 
abbatis  Blandlniensis  (f  cca.  661)  contra 
monachos  S.  Bavonis  Gandavensis  auctore 
Lantberto  monacho  Blandiniensi  (flor. 
1079). 

Ausg. :  '  ex  cod.  Blandin.  saec.  XI  ap.  F.  van 
de  Putte ,  Annales  abbatiae  s.  Petri  Blandin.  Gan- 
davi  1841.  p.  26-30.  —  ^tciederh.  von  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  642-644 
(tt.  xwar  als  Encyclica  monachorum  Blandinien- 
sium  de  loco  sepult.  F-i  p.  641.  642  und  Libel- 
lus de  certissima  translatione  s.  F-i  contra  mon. 
S.  Bav.  p.  642-644);  cf  p.  1317.  1318.  —  »  ex 
cod.  quem  v.  d.  Putte  possedit  in  AA.  ÖS.  BolL 
Nov.  I.  p.  370-372. 

Erl.-Sehr.:  Holder  -  Egger,  0.,  Zu  den  Heiligen- 
g^hichten  des  Genter  St.  Bavosklosters  in  Histo- 
rische AafsHtze  dem  Andenken  an  G.'Waitz  gewidmet. 
Hannover  1880.  gr.  8«.  p.  G22  -  665. 
S  m e  t  i u  8 ,  Com. ,  De  s.  Florberto  abbate  in  monasterio 
Blondiiiionsi  apad  (hindavum  culto  svUoge  histor.  ap. 
Ghesquiere ,  AA.  SS.  Belgii.  lil.  p.  339-344. 
Vgl.  Monumenta  Blandiniensia. 

De  s.  Rore  conf.  pont.  Polae  in  Istria  {temp. 
ine.)  V.  de  Buckii  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Oct.  XII.  p.  338-341.  —  Antiphonae  ad 
vesperas  in  feste  s.  Floris  ibid.  p.  341.  342. 

Do  s.  Roreberto  episcopo  Leodien si  in  Belgio 
(t  746)  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  IH.  p.  377.  378. 

Erl.  -  Sehr. :  Biographie  nationale  de  Belgiqne.  VII. 
Bruielles  1883.  gr.  Ö».  p.  H7.  118. 

Acta  s.  Floregii  episc.  Stagni  apud  Rii- 
thenos  in  Gallia. 

83 


1314 


VITA  S.  FLORENTH  —  VITA  S.  FLORIANI  PRINC. 


Ausg.:  in  AA.  SS.  Boli.  1.  Jnl.  L  p.  45-46. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  42-45. 

Yita  s.  Florentii  episcopi  Arausicae  in 

Galüa  (t  cca.  526). 

Atisg.:  ex  o£f.  propr.  eccles.  Placentinae  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  Vin.  p.  80.  Cf.  J.  v.  Heckü 
comment.  praevius  ibid,  p.  76-80. 

Tita  s.  Florentii  episcopi  Argentinensis 

(saec.  Vn). 

Ausg. :  *  ed.  Surius ,  Vit  SS.  7.  Nov.  VI.  p. 
136.  137.  —  Dann  übergegangen  in  die  stras- 
burger  Chroniken  *  Cloaeners  u.  '  Tucingers.  — 
^im  Code  historique  et  diplomatique  de  laville 
de  Strasbourg.  1843.  p.  44.  —  *  ap.  Ch.  Schmidt, 
Histoire  du  chapitre  de  Saint -Thomas  de  Stras- 
bourg, ibid.  1860.  p.  283.  —  Vita  alia  ap.  Le 
Cointe,  Annal.  Franc,  a.  676.  n®  16.  —  Vita  alia 
ap.  Grandidier,  Histoire  de  Teglise  de  Strasboui^. 
I.  preuv.  n<»  22. 

Erl.-Sckr.:  Friedrich,  Kirchengeschichte  Deatsch- 
lands.  II.  1869.  p.  606. 
Rettberg,  Deateichlands  Eirchengeschichte.  II.  1848. 

p.  65. 
Wattenbach,  Deutschlands  Qeschichtsqnellen.  6.Aufl. 
1. 1886.  p.  114.  not.  2, 423 ;  6.  Aufl.  1. 189».  p.  120.  not.  2. 

Vita  SS.  Florentii  et  Vindemialis  epi- 

scoporum  ex  Corsica  Tarvisium  advecto- 

rum  (saec.  V)  auctore  Titiano  episcopo 

Tarvisino. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boli.  2.  Mai.  I.  p. 
271-272.  Cf.  Papebrochii  sylloge  ibid.  9.  Jun. 
n.  p.  179. 

Acta  s.  Florentii  presbyt.  in  Glonna 
monte  Galliae  (saec.  V  init.)  dubiae  fidei 
ab  auctore  anonyme  saeculo  IX  scripta. 

Ausg. :  ex  4  inss.  in  AA.  SS.  Boli.  22.  Sept. 
VI.  p.  428-432.  —  Sermo  in  vitam  s.  Florentii 
auctore  Marbodo  episcopo  Redonensi  ^ibid. 
p.  432-438.  —  ^uiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXI.  p.  1579-1592.  Cf.  Perieri  comment  prae- 
vius in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  410-428. 

Documenta  de  s.  Florentio  abbate  I 
utriusque  monasterü  s.  Petri  Gandavensis 
et  Blandiniensis  in  Flandria  (f  ante  saec. 
VII  med.). 

Ausg.:  1^  Ex  monumentis  Blandiniensibus. 
a)  De  fuodatione  monasterü  Blandin.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Nov.  I.  p.  375.  —  b)  Ratio  bonorum  mon- 
asterü Blandin.  Florberto  abbate  ibid.  p.  375.  376. 
—  c)  Ex  chronologia  Blandm.  ibid.  p.  376. 

2^  Ex  chronico  S.  Bavonis  auctore  Johanne 
de  Thiel  rode  cap.  9  ibid.  p.  379.  380. 

3^^  Carmen  s.  Livini  ad  s.  Florbertum  ibid. 

p.  380.  381. 

Erl.'Schr.:  Smedt,  C.  de,  Comment.  praeyias  Und.  p. 
866-374. 

De  8.  Horentio  confessore  Hispali  in  Hispania 
(t  485)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  380. 

De  s.  Rorentio  episc.  Campiliae  in  Hetruria  (f 
cca.  550)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  470.  471. 

De  s.  Rorentio  episc.  Viennensi  mart.  (f  cca. 
258)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  127. 


De  SS.  Rorentio  et  Felioe  mart  Furconii  in 
Italia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  VI.  p.  167. 

De  SS.  Rorentio  et  Vandaleto  martyribus  et 
8.  Honorato  confessore  in  Filae  Castro  in  Bur- 
gundia  (f  cca.  264)  V.  de  Buckü  sylloge  eritica 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct  XU.  p.  185-189. 

De  SS.  Rorentio ,  Marcellino ,  Cyriaco  ete.  mart 
Perusinis  sub  Decio  Papebrochü  comment  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  33-37.  — 
Appendix  de  reliquüs s.  Florentii  Aid,  p.  38. 39. 

De  s.  Rorentio  mart  Thessalonicae  (f  312)  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  Oct  VI.  p.  199. 

De  s.  Rorentina  virg.  in  Hispania  (saec.  VII) 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun.  IV.  p.  18-20. 

ErL-Schr. ;  Y e p es ,  Rodr.,  Historia  de  la  ^loriosa  vir^ea 
8.  FloroDtinSf  hermana  de  s.  Leandro  y  s.  Isidro, 
arzobispos  de  Sevilla  .  .  .  Madrid  1684.  4fi. 

Acta  SS.  Florentini  et  Hilarii  ac  forte 

Aphrodisii  martyrum  Pseuduni  in  Aeduis 

(saec.  III)  dubiae  fidei  auctore  anonyme. 
Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept.  VIL 
p.  420-422.  —  Acta  breviora  ibid.  p.  423.  — 
Translatioin  monasterium  Latiniacense  8.  Mai. 
a,  1094  et  miracula  auctore  anonyme  coaevo 
^  ibid.  p.  423  -  427  ex  mss.  et  '  edit  MabiiloniL. 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  805-810. 

ErL'Schr.:  Perier,  Commentar.  praevius  tn  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  404-419. 

De  8.  Rorentino  abbate  Areiate  in  Gallia  (t 
553)  Papebrochii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Mai.  V.  p.  38-40. 

De  s.  Rorentino  confessore,  culto  in  pristina 
dioecesi  Tullensi  Vict  de  Buckü  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  850-858. 

De  8.  Rorentino  seu  Florentio  episcoix)  Trc- 
virensi  et  Tungrensi  (cca.  med.  saec.  III)  J.  v. 
Heckü  comment  bistoricus  et  crit  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Oct  Vm.  p.  16-36  {niit  Abbildung). 

Vita  s.  Florl  episcopi  Lodovensis  in 
Gallia  (temp.  ine.)  ex  Bernardi  Gui- 
do nis  Speculo  sanctorali. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p. 
268.  269.  —  Lectiones  legendarii  Moissiacensis 
p.  269.  270.  Cf.  C.  de  Smedt,  Comment  praevius 
p.  266-268. 

Martyrium  ss.  Rori  et  Lauri,  Proculin 
Maximi  et  aliorum  in  lilyrico  (saec.  II) 
auctore  Laurentio  monacho  Rui- 
tiensi. 

Ausg.:  graece  et  lat  interpr.  Pinio  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Aug.  III.  p.  522-524.  Cf.  Pinü 
comment  praevius  ibid.  p.  520-522. 

De  s.  Roro  mart.  Romano  Antverpiae  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Febr.  IL  p.  583.  584. 

De  SS.  Roriana  et  Faustina  mart  Bomanis  in 
AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  U.  p.  690. 

Yita  s.  Floriani  principis  oflicii  et  mar- 
tyris  a.  304  Laureaci  in  Austria. 

Wichtig  für  Oesterreich.    Es  existiren  vier  verschie- 
dene Lebensbeschreibungen ,  drei  davon  bei  Pez  («.  u.). 

Handschr.:  Lambach.  —  München,  Staats- 
bibl.  n«  14418  (olim  St  Emmeran).  —  Wien^ 


DE  SS.  FLORUNO  —  VITA  S.  FOLQÜINI 


1315 


Hofbibl.,  sec.  XU,  nicht  IX,  enthält  die  2.,  nicht 
die  1.  Kecension. 

Ausg,:  *  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  36; 
p.  39;  p.  53-62.  —  »«n  AA.  SS.  BolL  ed.  Hen- 
schen  4.  Mai.  I.  p.  462.  463.  —  Vita  aiia  ex 
ms.  Gamnicensi  ibid,  p.  463-466.  —  Trans- 
latio  8.  F-i  Cracoviam  a.  1183,  ed.  Wojc.  K§- 
trzynski  in  drei  facker  Fassung  aus  Mss.  sec. 
XIV  et  XV  in  Mon.  Polen,  hist.  IV.  1884.  p. 
757-762;  ef,  p.  755  u.  unten  Henschen.  —  De 
s.  Floriane  ex  cod.  Namurc.  n^  53  in  Analect. 
Bolland.  ü.  p.  287.  288. 

Erl  -Sekr.:  Berthold  (Bigel),  Austria  sanctal.  p. 61-68. 
Festa  di  s.  Floriano  mart.  in  Jeai  e  Tiro  a  segno  coUa 

balestra  istitoito  in  occasione  della  medesiina  l'anno 

1453.  Anconal879.  16ino.  32pag. 
Filz  m  Wiener  Jahrbücher.  1836.  Bd.  69.  Anz.-Bl. 

f».  61. 
ü  c  k ,  Die  Bisthfimer  Noricnms,  besonders  das  Lorchi- 
scbe ,  ZOT  Zeit  der  rOmischen  Herrschaft  in  Sitzungs- 
berichte der  Wiener  Akademie.  XVII.  p.  60. 

Henschen,  De  translatione  s.  F-i  corporis  in  Polo- 
niam  a.  118S  et  eins  coltn.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  466.  467 ;  ef.  VII.  p.  Ö75 ,  wo  De  translat.  alicoins 
8.  Floriani  mart.  et  cnltn  in  Polonia 

K  e  rs  ch  b  a  n  m  e  r ,  Ant ,  Gesch.  des  Bis thnms  St.  Polten. 
I.  (Wien  1875.  gr.  8«)  p.  78  -  83 :  Der  h.  Florian. 

Bl  ühlbacher,  Zar  Kntik  der  Legenden  des  h.  Florian 
tn  Theolog.  prakt.  Quartalschiift.  linz  1868.  8P.  p. 
4S3-454. 

Rettberg,  Dentschlands  Kirchen^eschichte  I.  p .  157. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  28 
(6.Anfl.  I.  1893.  p.  42). 

Zeit  und  Leben  des  Vinstgauor  Heiligen  Florianus  tn 
Vereinsgabe.  Eine  iSeitschrilt  fOr  Verehrer  hell.  Kunst 
.  .  .  und  Geschichte.  Hrsgb.  ▼.  d.  Meraner  Leseverein 
für  Freunde  christl.  Kunst.  Jahrg.  IV.  Bozen  1862.  8^. 

Zur  Kirchengeschichte  des  Landes  ob  und  unter  der 
Enns  (Bisthum  St.  Pttlteu)  in  Historisch  -  politische 
Bl&tter.  LXXIX.  München  1877.  S«.  p.  2&1-287. 

De  SS.  Floriano  et  Filistino  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Aug.  II.  p.  73. 

De  SS.  noriano,  Feiice,  Casto  etc.  mart.  com- 
ment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart.  I.  p.  225. 226. 

De  s.  noriano  mart.  alio  nna  cum  corpore  s. 
Victorini  mart.  Monasterium  Westphaliae  trans- 
lato  in  AA.  SS.  Boll.  Mai.  VII.  p.  576-578. 

De  s.  Rorida  virg.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr. 
I.  p.  617, 

De  8.  norina  virg.  mart.  in  Arvemia  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  47.  Cf.  p.  755  u.  Vü.  p.  529. 

Vita  s.  Florini  confess.:  ,Vir  quidam'. 

Stammt  aus  dem  Vintschgau;  ist  chronologisch  ganz 
unbestimmt. 

Ausg.:  unt,  d.  Tit.:  Legenda  de  s.  Florino 
conf.  et  miracula  eiusdem  in  Francia  gesta  ^ex 
cod.  sec.  Xin  in  Catalogus  codd.  hagiogr.  bibl. 
reg.  Brnxell.  I.  1886.  p.  121-127.  —  ^  [Hand- 
sehr.:  Wiesbaden,  Lwidesbibl.  n°  20.  sec.  XV. 
fol.  30*»]  ed.  F.  W.  E.  Roth  in  Romanische  For- 
schungen, hrsgb.  von  K.  Vollmöller.  VI.  1891. 
p.  475-481.  —  Ein  Bruchstück  der  Miracula 
auch  hrsgb.  *  von  "Widmann  in  Annalen  des  Ver- 
eins f.  Nassauische  Altertumskunde.  XVIII.  Wies- 
baden 1884.  p.  39. 40  mit  Uebers.;  —  *  von  Ludw. 
Conrady  ibid.  XXIV.  Wiesbaden  1892.  p.  103- 
105;  vgl.  p.  105-113.  Die  Mirac.  sind  spät  aufge- 
zeichnet; sie  berühren  die  Gründung  derPropstei 
Lippam. 

Passio  s.  Roscelli  pueri  mart.  qui  co- 
litur  Belnae  in  ducatu  Burgundiae. 


Ausg.:  *ex  edit.  Mombritii  —  '»»  AA.  SS. 
Boll.  17.  Sept  V.  p.  481.  482.  Cf  Stickeri  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  478-481. 

De  8.  Roeoulo  vel  Foscolo  episc.  Aurelianensi 
in  Gallia  (f  cca.  500)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr. 
I.  p.  288. 

Visiones  s.  Flotildae  (f  cca.  940)  auctore 
anonvmo. 

Ausg.:  *ed.  Pithoeus,  Scr.  coaetan.  XII  edit. 
Francf.  p.  201  sq.  —  'ap.  Duchesne,  Hist.  Fr. 
scr.  II.  p.  624. 

Vita  s.  Foiliani  martyris  (f  cca.  655), 
SS,  Farsei  et  Ultani  fratris,  Fossis  oppido 
in  dioec.  Leodiensi,  auctore  Paulo. 

Ausg.:  ex  codd.  Bruxellens.  n®  9742.  7483. 
8928.  18654  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct  XÜI.  p. 
383  -  385.  —  Vita  altera  auctore  anonyme  *  ap. 
Ohesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p.  16-21  ed.  Com. 
Smetius.  —  »  ex  3  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c. 
p.  385-390.  —  Vita  III  ex  codd.  Bruxell.  n<» 
8928  et  18654  ibid.  p.  391-395.  —  Vita  IV  me- 
trica  auctore  Hillino  cantore  et  levita  Fossensis 
coenobii  (flor.  1110)  ex  apogr.  Bruxell.  n'*8928 
ibid.  p.  395-408.  —  Vita  V  auctore  Philippo 
Harvengt  de  Eleemosyna  abbato  Bonae  Spei 
ord.  Praem.  (f  1183)  [üebertragung  der  vorher- 
gehenden Vita  in  Prosa]  ex  cod.  Montensi  8439 
coli.  c.  cod.  Paris.  5371  ^in  Philippi  de  H.  opp. 
ed.,  curante  Nicol.  Chamart  abbate  Bonae  Spei, 
Balth.  Bellenus.  Duaci  1621.  fol.  p.  759-766.  — 
^unederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  OCIII.  p.  1325 
-1338.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  408-416  ex 
editt.  et  cod.  Montensi  8439.  —  Lectiones  de 
s.  F-o  ibid.  p.  416.  417.  —  Miraeola  auctore 
Hillino  cantore  Fossensi  (flor.  1110)  ex  cod. 
Montensi  8439  'ibid.  p.  417-426.  —  »Excerpta 
•ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p.  21-24. 
—  ^  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  925-928.  —  Miiracala  recentiora  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  426.  427.  —  Gloria  postuma  ibid. 
p.  427-445. 

Erl.-Schr.:  Berlidre,ü.,  inRevueBönedictine.  Mared- 
sous  1892.  p.  137,  über  einß  fragmmtarieehe  Vita  s. 
F  -  i  im  Cod.  Paris,  lat.  n»  27ü8a. 

Bück,  R.  de,  Comment.  praevius  in  AA.  SS. Boll. La 
p.  870  - 383 ;  supplem.  p.  922  -  925. 

Corblet,  J.,  Hagiographie  du  diocöse  d'Amiens.  lY. 
Paris  1874.  8f>.  p.  277:  V.  p.  76. 

Ghesquidre,  AA.  SS.  Belgii.  III.  p.  1-15. 

Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  1.1.  1863.  p.254. 

Rousseau,  J.,  Vie  de  s.  Feuillien,  ^vck^ne  et  martyr, 
patron  de  la  viUe  de  Fosses.  Lidge  1739.  l2mo. 

Vita  s.  Fotcuini  =  Vita  s.  Folquini. 

ViUs.F..,.l,-.pi«,.{?^«^^jHo. 

rinorum  (f  854)  auctore  Folquino  ab- 
bate Laubiensi  (-j-  990):  ,Beiiigna  et 
ineffabilis'. 

Handschr.:  Boulogne,  Stadth.  n®  107  (100). 
mbr.  saec.  XI.  fol.  —  Brüssel  n**  7461.  mbr. 
saec.  XII.  fol.  max.  —  Douai  n°  838  (792).  mbr. 
saec.  Xn.  fol.  —  St.  Omer  n«  342bi8,  fragm. 

Ausg.:  *  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  624-629;  cf  p.  622-627,  fehlerhaft.  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII. 

83* 


1316 


VITA  S.  FORANNANI  —  DE  S.  FRAMECHILDE 


p.  533-542;  observ.  praev.  p.  529-532.  —  *  voll- 
ständig ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  424-430. 

ErL-Schr.:  Watten b ach,  Deatsohlands  Oeschichts- 
qaellen.  6.  Aufl.  1. 1885.  p.856;  6.  Aufl.  1.1898.  p.S82. 

Tita  s.  Forannani  abbatis  Walciodori 
in  Belgio  ord.  s.  Ben.  (f  982). 

Ausg. :  ex  chronico  Walciod.  ms.  *  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  April,  m.  p.  814-822.  —  »ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  595-603.  —  Vita 
alia  anotore  Roberto  abbate  Walciodorensi 
(flor.  1140)  *  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  808-814.  — 
»ap.  Mabillon  1.  c.  p.  588-595.  —  Die  prae- 
fatio,  eine  Epistola  ad  Wibaldum  abbatem  Sta- 
bulensem  *  ap.  d'Acheiy,  Spicileg.  II.  p.  708  (ed. 
nova).  —  » in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  807.  —  •  ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  586. 

Erl.-Sehr.:  Sackur,  E.,  Der  Rechtsstreit  der  ElOster 
Waulsort  und  Hastidre  in  Deutsche  Zeitschrift  für 
Oeschichtswissenschaft.  II.  1889.  p.  849-866:  dfi» 
LBbenaheaehr.  des  h.  For.  auä,  Bob.  abb.  Wale. ;  e(.  p. 
369-879. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
U.  1894.  p.  168. 

Vgl.  Historia  'Walciodorensis  monast. 

De  s.  Formerio  mart.  culto  in  vico  de  Vanares 
in  Alava  Hispaniae  provincia  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Sept  VII.  p.  59. 

De  8.  Forte  episc.  et  mart.  Bardegal ae  in  Aqui- 
tania  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  573;  cf, 
VII.  p.  777. 

Errl.'Sckr.:  Moniquet,  Yie  de  s.  Fort,  6veque  de  Bor- 
deaux. Paris,  Tolral892.  12mo.  144 pag. 

De  b.  Forte  eremita  ad  s.  Crucem  Fontis  Avel- 
lani  in  Italia  (f  1040)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai. 
IL  p.  464. 

Passio  s.  Fortunatae  virg.  eiusque  fra- 
trum  Carponii,  Evaristi  et  Prisciani  mart 
Caesareae  in  Palaestina  (f  803)  auctore 
Autperto  presbytero. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  453- 
457.  Cf.  Dyckii  comment.  praevins  ibid.  p.  449- 
452.  —  Translatio  S8.  F-ae  et  sociorum  a.  874 
in  Augiani  divitem  [Handschr. :  Basel  A.  VI.  36. 
saec.  XIV.  —  München  nM608  (Bened.  108). 
mbr.  saec.  XI;  —  n**  18897  (Tegems.  897).  mbr. 
ßaec.  XI.  —  Rheinau  n'*  81.  mbr.  —  Born, 
Vatic.  reg.  Christ.  n°  497]  ^  ap.  Wattenbach, 
Deutschlands  Geschichtsquellen.  1.  Aufl.  p.  150. 
—  *  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1. 
p.  473.  —  Lesarten  ap.  Mone,  Quellensaram- 
lung  z.  bad.  Landesgesch.  I.  p.  232.  Cf.  AA.  SS. 
Boll.  Sept.  VI.  p.  787. 

Erl. -  Sehr. :  "Wa. ttenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen.  6.  Aufl.  I.  1886.  p.  268 ;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.  285. 

Acta  SS.  Fortunati,  Caii  et  Anthis  mart. 
Salemitanorum  sub  Diocletiano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  167- 
169.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  163- 
167. 

Yita  s.  Fortunati  episcopi  Fanensis  in 
Umbria  (f  c.  620)  auctore  Johanne  l^'o- 
nantulano  sive  monacho  abbatiae  No- 
nant  ord.  s.  Ben.  in  agro  Mutinensi. 


Ausg.:  ^ap.  Ilghelli,  Itai.  sacra  ed.  Coleti.  I. 
p.  658-661.  —  Hn  AA.  SS.  BoH.  8.  Jun.  H.  p. 
106-112. 

Vita  s.  Fortunati  episcopi  Tuderti  in 

Umbria    (f  537)    auctore   s.   Gregorio 

Magno  dial.  L  c.  10. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct  VI  p.  523- 
526.  Cf.  Dyckii  comment.  praevius  ibid,  p.  520- 
522  et  BigoUoti  nota  ibid.  Suppl.  p.  184*. 

Yita  s.  Fortunati  presbyteri  dioec.  Spo- 
letinae  in  Umbria  (f  cca.  400)  auctore 
Audelaeo  presbytero  (cca.  700). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  1.  p.  75-76. 

De  SS.  Fortunato,  Achaico,  Stephanate  apo- 
stolis  sie  dictis  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jun.  IL  p.  1051. 

De  88.  Fortunato,  Donato  et  aliis  240  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  II.  p.  12. 

De  8.  Fortunato  episc.  Neapolitano  (t  cca.  350) 
Papebrochii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  II. 
p.  1052-1054. 

De  s.  Fortunato  episc.  quiescente  in  agro  Gal- 
liae  Senonensi  (f  cca.  575)  in  AA.  SS.  Boll.  18. 
Jun.  in.  p.  601.  602. 

De  ss.  Fortunato  et  Johanne  mart.  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  DI.  p.  262. 

De  SS.  Fortunato  et  Marciano  mart  in  Afnca 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  April.  IL  p.  480. 

De  s.  Fortunato  et  sociis  32  mart.  Antiochenis 
Henschenii  sylloge  hist  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr. 
in.  p.  630.  631. 

De  ss.  Fortunato,  Eusebio,  Titulo  et  Gonditore 
martyribus  in  Syria  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  HL 
p.  149. 

De  ss.  Fortunato,  Feliciano,  Firmo,  Candido 
ete.  mart.  Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr.  I. 
p.  295.  296. 

De  SS.  Fortunato,  Hormone,  Xisto  ete.  mart 
Aquileiae  in  Italia  sub  Diocletiano  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  587-589. 

De  6.  Fortunato  mart  Romae  (saec.  ine.)  Bueos 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct  Vn.  1.  p.  5.  6. 

De  s.  Fortunato  martyre  Romano,  Antverpiae 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  329. 

Elogium  s.  Frambaldi  abbatis  Silva- 
necti  (f  saec.  VI)  in  Gallia  seu  Testimo- 
nium de  revelatione  eins  reliquiariun 
iussu  Ludovici  vn  regis  Francorum  per- 

acta,  ex  vet  breviario.   A.  1177. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  U.  p.  559.  —- 
^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  in.  p.  301. 
302  c.  SoUerii  comment  —  '  ap.  Bouquet,  Rec. 
XIV.  p.  484. 

Jürl.  -  Sehr. :  G  i  1 1  a  r  d ,  Vie  de  saint  Fraimbanlt  Maveime 
1887.  8».  XII.  132  pag. 
Uistoire  litt^raire  de  la  Franoe.  XIV.  1869.  p.  629. 

De  s.  Framechilde  mati'e  s.  Austrebertae  abba- 
tissae  (saec.  Vn)  Monasterioli  in  Picardia  Pape- 
brochius  ^  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  VU.  p.  800 
-802.  —  *  wiederh.  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS, 
Belgii.  V.  p.  448-452. 


ACTA  S.  FRANCAE  —  VITA  S.  FRANCISCI  DE  PAULA 


1317 


Acta  s.  Francae  abbatissae  ord.  Gisterc, 

Placentiae{t  1218)  auctore  Fr.  Bertramo 

Keoldo  monacbo  Morimundensi  in  agro 

Mediolanensi  (flor.  1326). 

Ausg. :  ed  Papebroch  ex  ms.  Placeni  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  April.  IIL  p.  382-399.  —  Appen- 
dix I  ex  vita  itallca  per  Petram  Mariam  Campi 
ilnd.  p.  399-402.  —  Appendix  II  gratiae  re- 
centiores  ex  ms.  ital.  Und.  p.  402-404.  —  Epi- 
Stola  Lanf ranci  prioris  coaevi  de  gloria  s.  Francae 
cuidam  monacbo  revelata  ibid.  p.  380-382. 

Sri, 'Sehr.:  Tononi,  A.  G.,  Compendio  della  vita  di 
8.  Franca  verg.  Piacentina  dell'  orl.  Cistercense.  Pia- 
conza  1892.  ISmo.  73pag. 

Tita  s,  Franc!  eremitae  Asserici  apud 
Vestinos  in  Aprutio  (saec.  XI). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jan.  I.  p.  553-556. 

De  b.  Fnuicisca  ab  Ambasia  Britanniae  dn- 
cissa  (t  1485)  Josepbi  de  Backer  sylloge  bist,  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  520-526. 

De  b.  Frafld8Ca  tertii  ord.  s.  Francisci  Eugubii 
in  Umbria  (f  1360)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I. 
p.  931.  932. 

De  b.  FranciSGa  virg.  ord.  Servorom  b.  M.  M  an- 
tuae  in  Italia  (f  1495)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun. 
I.  p.  415. 

Vita  s.  Franciscae  Romanae  funda- 

tricis  Oblatarum  Tunis -Speculorum  (f 
1450)  per  Mariam  Magdalenam  An- 
guillariampraesidemOblatanun.  Italice. 
Uebers. :  latine  versa  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mart. 
n.  p.  176-211.  —  Tita  alia  auctore  Johanne 
Mattiotti  ipsias  confessario,  ex  autographo  Rom. 
ms.  ibid.  p.  92-176.  —  Relatio  triam  Romanae 
rotae  anditorum  coram  Paulo  V  pp.  de  s.  F-a 

Romana  canonizanda  ibid.  p.  212-216. 

Erl.'Sehr.:  Bernard  Maria  Amico  di  Milan  Ben«- 
detto,  Vita  di  s.  Francesca  Romana  fondatrice  dell' 
Oblate  Olivetane  di  Torre  di  Spocchi.  Venezia  1710. 
4«.  Ccn  rUraü. 

Bassierre,  M.  Th.  de  (f  1865),  Vie  de  s.  FniD9oi8e 
Romaine ,  fondatrice  des  oblates  de  Tor  di  Specchi ; 
pr6cöd6e  d'one  introdaction  sur  la  mystique  chr^- 
tienne.  Ävec  gravure.  Paris ,  Gaume  1848.  BP.  6  fr. 
(Aus  dem  Französischen  ins  Deutsche  fibers.  Mainz 
1854.  12mo.  Jk  3.) 

Commentarins  praevios  tnAA.  SS. Boll. l.c.p. 88-92. 

Fullerton,  Georg..  The  lifo  of  St.  Frances  of  Rome 
.  .  .  with  an  introdnctory  essay  on  the  roiraculous 
hfe  of  the  saints  by  M.  Capes,  Esq.  London  1855.  4». 
[UebersetU  unt.  d.  TU.:  Francisca  Romana ,  die  Hei- 
lige. Nebst  J.  M.Capes  Anna  von  Montmorency.  Ans 
dem  Englischen  von  Gerh.  Schflndelen  .  .  .  Köln  1855. 
S'^.  {Äueh  m.  d.  TU. :  Samml.  von  klass.  Werken  der 
nenem  kathol.  Literatur  Englands  in  deutscher  Ueber- 
setzung.  Bdcb.  6.)  —  Vita  di  s.  Francesca  romana. 
Prima  tradoz.  italiana  di  F.  G.    Torino  1891.  16  mo. 

Landi ,  Fil.,  Istoria  di  s.  Francesca  Romana  . . .  Lucca 
1771.  40. 

La  Ponneraye,  Histoire  de  sainte  Fran9oise  Ro- 
maine ,  fondatrice  des  Oblates  ä  Rome.  Paris  1877. 
12mo.  2tt. 

Mattioli,  Gio.,  Vita  di  s.  Francesca  Romana.  Ve- 
nezia 1616.  8». 

Orsino,  Giul.,  \ritadl  9.  Francesca  Romana.  Venetia 
1610.  8». 

Penia  vü  Penna  (?),  Fr.,  Vita  della  s.  Francisca 
.  .  .  (trad.  en  fran9.  'par  Mich.  d'Eme.  Douai  1608. 
12mo.  —  «par  Ch.  Lambert.  Ronen  1609.  8*). 

Ponzileoni.  Lodov.,  Vita  di  s.  Francesca  Romana. 
Torino  1874:  9>.  491  pag. 


Riedhof  er,  Corb.  Ant.,  Die  h.  Francisca  Bomana. 

Salzburg  1822.  12mo. 
Stelz  er,  Chrysost.,  Leben  der  h.  Franziska  Bomana, 

Stifterin  der  OblatM  von  Tor  de'  Specchi  in  Rom. 

Nach  Dom  J.  Baborys  französ.  Orig.  bearbeitet.  Mainz 

1888.  80.  XI.  428 pag.  UK4.80. 
Trevisani,  Ln.,  Elogio  storico  di  s.  Francesca  ro- 
mana, letto  in  Rimini  ...  9  maxzo  del  1887.  Mor- 

ciano  1889.  8^.  30  pag. 
Vita  di  8.  Francesca  Komana  fondatrice  dell'  Oblate 

di  Torre  de'  Specchi.  Roma  1641.  4^ 

Tita  8.  Frandsoi  Aasisiatis  =»  Yita  s.  Francisci 
fondatoris. 

Yita  s.  Francisci  Borgiae,  soc.  Jesu  gene- 
ralis Romae  (f  1572)  auctore  P.  Petro  Ri- 
badeneira  aequali. 

Ausg.:  hispanice  Madrid  1594.  fol. 

Uebers. :  lat.  interprete  P.  Andrea  Schotte  *  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  V.  p.  235-291.  Cf.  Rigoi- 
loti  notae  ibid.  Sappl.  p.  43*- 45*.  —  einxeln 
•Antverpiae  1598.  8*.  »Romae  1696.  4^  — 
franxös.  unt.  d  Tit.:  Vie  da  R.  P.  Frangois  de 
Borgia,  3.  general  de  la  Comp,  de  Jesus.  Yerdun 
1596.  8». 

Erl.-Sehr.:  Ab r 6^6  de  la  yie  de  s.  Francis  de  Borgia, 
premidrement  auc  de  Candio  et  puls  g6n6ral  de  la 
Compagnie  de  J^os.  Paris  1671.  12mo. 

Barto  li ,  D.,  Der  h.  Franziskus  von  Borna,  3. General 
der  Gesellschaft  Jesn.  Deatsch  von  Alb.  von  Haza- 
Radlitz.  Wien  1888.  2  Bde.  SP;  2.  Aufl.  ibid.  1861. 
gr.  80.  Jk  2.70. 

Bnens,  Commentarins  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

S.  149-285.  Cf.  Anctanum  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V. 
ct.  p.  29-82. 
Gepan,  Virg.,  Ristretto  della  vita  di  Franc.  Borgia. 

Roma  1624.    ^  {laHne  versa  per  Andr.  Schott.  Co- 
loniao 1626.   12mo;  —  deutsch  mit  Vorwort  von  W. 

Reischl.    Regensbnrg  1868.  ^). 
Cienfnegos,  Alv.,  Vida  del  gran  s. Francisco  Boigia. 

Madrid  1702.  fol. 
Clark e,   A.  M. ,  The  lifo  of  st.  Francis  Borgia,   of 

the  Society  of  Jesus.  London  1894.  gr.8^.  464  pag. 

6  sh.  6  d. 
Daurignac,  J.  M.  S.,  Histoire  de  Fran^ois  de  Boigia, 

dnc  de  Candie ,  8.  geu6ral  de  la  Compagnie  de  J^soa. 

Paris,  Brayl864.  16mo.  396 pag. 
Sgambati,  Scp.,  Ragguaglio  della  vita  di  Francesco 

Borgia.  Bioma  s.  a.  16mo.  Bologna  1688.  S2mo  {laüna 

Viennae  Austr.  LG71.  8»). 
Soli  er,  Fran^.,  Vie  de  s.  Fran9ois  de  Borgia.  Paris 

1597.  8». 
Steiger,  Wenc,  Gloria  Gandiae :  sanctns  Frandscos 

Boigias,  elogiis  illustratns.  Olomncii  1671.  8^. 
(Verjus,  Ant.)  Histoire  de  s.Fran^ois  de  Borgia.  Paris 

1672.  4».  —  Lyon  1824.  2  vol.  12mo. 
Vie  de  s.  Fran9ois  de  Borgia.  Lyon  1691.  2  vol.  2f*. 

Yita  s.  Francisci  de  Assisis  =  Yita  s.  Fran- 
cisci fondatoris. 

Yita  s.  Francisci  de  Paula,  institutoris 
ord.  Minimorum  (f  1507)  auctore  quodam 
discipulo  eius. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  2.  April.  I.  p.  106-120. 
—  Processus  inform ativi  ad  canonizationem, 
ex  originalib.  mss.  ibid.  p.  120-147.  —  Pro- 
cessus Turonensis  ibid  p.  147-165.  —  Bulla 
beatificationis  ibid  p.  165.  —  Processus  Cala- 
bricus  ibid.  p.  165-194.  —  Supplementum  hi- 
storicum  ad  acta  s.  Francisci,  collect  ex  variis 
auctorib.  ibid.  p.  194  -  234.  Cf.  p.  103  - 106  «.  p.  900. 

Erl.-Schr.:  Bois-Anbry,  La  vie  de  s.  Franpois  de 
Paule.  Paris  1856.  12mo.  (übera.:  Vida  de  s.  Fr.  de 
P.,  trad.  p.  J.  B.  Romero.  Mejioo  1856.  SP). 
Coste,  Hü.  de,  Portrait  de  s.  Franfois  de  Paul,  in- 
stitntenr  et  fondatenr  de  l'ordre  des  Minimes.  Paris 
1656.  4^. 


1318 


VITA  S.  FRANCISCI  FABR.  —  VITA  S.  FRANCISCI  FUND.  ORD.  MIN. 


Dabert,  Jos.,  Histoire  de  8.  FnwQois  dePaale  et  de 
l'Ordre  des  Minimes.  Paris,  Palm6  1877.  8».  VI.  572 
pag.  6  fr. 

Dondö,  A.,  Fignres  et  abr6g6  de  la  vie,  de  la  mort 
et  des  miracles  de  s.  Franp.  de  Paul.  Paris  1671.  fol. 

S.  Franoiscns  de  Paula  Thaumaturgus.  Vom  H. 
Leben  .  .  .  des  h.  Patriarchen  s.  Francisci  de  Paula 
. . .  durch . . .  Ciaudium  du  Vivier  in  französ.  Sprach  be- 
schrieben; anjetzo ...  übersetzt.  München  16B1.  kl.4^ 

Frugoni ,  I  fasti  del  miracoloso  s.  Francesco  di  Paola. 
Veneria  1668.  12mo. 

Oirv,  Vie  de  s.  Franpois  de  Paule,  fondateur  des 
Hinimes.  Paris  1699.  Sf>. 

IsidoroToscano,  Della  vita ,  virtü ,  miracoli  e  dell' 
istitoto  di  s.  Francesco  di  Paola,  fondatore  dell' 
ordine  de'  Blinimi.  ^Roma  1658.  4«.  —  «Lodi  1696. 
40.  —  »Roma  1698.  40.  —  *llma  impressione.  Ve- 
neria 1704.  40.  Oon  TÜraUo.  628  pag.  ei  iavola.  — 
»Veneria  1712.  40. 

Lazzari ,  Tullio ,  Traslarione  della  reliquia  di  s.  Fran- 
cesco di  Paola  e  sua  festa  celebrata  in  Ascoli.  Fermo 
1706.  40. 

Maggiolo,  Vita  di  s.  Francesco  di  Paola  colle  vite 
de'  suoi  primi  oompagni.  Genova  1678.  4fi. 

Mazzarella,  A.,  \ita  di  s.  Francesco  di  Paola  in 
Biografia  Napoletana.  Tom.  IIl. 

Paolo,  R.  S.,  Vita  di  s.  Francesco  di  Paola.  Neapoli 
1677.  80. 

Perimezzi,  P.M. Q. M.,  Vitadi  s. Francesco  diPaola. 
Milano  1787.  4o.  —  Roma  1865.  40. 

Regio,  P.,  Vita  et  miracoli  di  s.  Francesco  di  Paola. 
Venetia  1591.  8°.  Qm  figure. 

Rolland,  Histoire  de  s.  Franpois  de  Paule,  fondateur 
de  rOrdre  dos  Jklinimes  ot  de  son  couvent  du  Plessis- 
lez- Tours.  Paris  1874.  8».  7  fr.  50  c. 

Sönöquier,  La  vie  de  s.  Fran9ois  de  Paule.  Paris 
1861.  12mo. 

Trezenario  de  gloriose  patrlarca  S.  Francisco  de 
Paula.  Rio  de  Janeiro  1817.  &. 

Vita  e  miracoli  di  s.  Francesco  di  Paola  scritta  dal 
R.  F.  G.  Brescia  1691.  12mo. 

Vita  e  miracoli  del  s.  Fr.  di  Paola.  Con  le  rime  di 
Don  Oratio  Nardino  Cosentino  ed.  per  Ottav.  Verro 
Genovese.  Napoli  1622.  4^.  Avee  frontiap.  et  64  grav. 

Vivier,  Claude  du,  Vie  de  s.  Fran9ois  de  Paul. 
Douay  1722.  8°. 

Tita  s.  Francisci  Fabrianensis  (f  1322) 
auct.  Dominico  Bonaventura  Fessis 
de  Fabriano,  Piceno,  ord.  Minor. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  984 
-991.  —  Vita  alia  ex  tom.  II  et  III  annalium 
Francisc.  ibid.  III.  p.  89-94. 

Tita  s.  Francisci  fiindatoris  ord.  Mino- 

rum,  Assisii  in  Umbria  (f  1266)  auctore 
8.  Bonaventura. 

Auf  Anordnung  eines  Generalkapitels  1261  geschrie- 
ben. —  Ausser  dieser  Legenda  maior  verfassto  s.  Bona- 
ventura eine  Legenda  minor  seu  abbreviataf  welche  in  fast 
allen  Franziscaner- Brevieren,  vertheilt  axd  die  Lectiones 
am  Festtage  dos  Heiligen  und  dessen  Octav,  gedruckt  ist. 
Vollständig  findet  sie  sich  in  der  Brüsseler  Hs.  rfi  1828- 
87  und  gedruckt  ap.  Jacques  de  Guise  (s.  c2.),  Annales 
du  Hainaut,  livre  XIX.  ohap.  85-62. 

Handsehr.:  Turin,  Un.-Bibl.  I.  VI.  33.  mbr. 
sec.  XlV.kl.  4<>.  fol.  1-88. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Legendamaiorb. Fran- 
cisci a  s.  Bonavetura  et  ab  Ecclesia  approbata.  . . . 
Infine:  Ad  gloriam  Dei  .  .  .  finitur  hie  legenda 
maior  .  .  .  cum  miraculis  multis  .  .  .  Quae  coim- 
pressa  sunt  pro  Symone  Yostre.  Anno  1507 :  se- 
cundum  calculum  Paris.:  ad  id.  vid.  Januarias. 
kl.  4°.  —  '  unt.  d.  Tit. :  Aurea  legenda  maior  b. 
Fr-i  miro  inter  omnes  sanctorum  vitas  dictatu 
nuper  impressa.  In  fine:  Papie  impressa  arte  et 
imp.  magistri  Jacobi  de  Burgofrancho ,  a.  D.  1058 
(sie/  legas  1508).  8°.  72  fol.  —  "^  unt.  d.  Tit.: 
Aurea  legenda  maior  b.  Fr-i.  Florentiae,  impensis 


Phil.  Juntae  1509.  kl.  8^  —  *  Legenda  maior  bea- 
tissimi  patris  Fr-i  a  s.  Bonaventura  .  .  .  Paris.^ 
in  officina  Claudii  Chevallon.  s.  a.  8®.  —  *  od. 
Henr.  Sedulius,  Historia  Seraphica.  Antverp.  1597. 
80.  _  «  Romae  1596.  8^  --  ^  n*  5  wiederfi.  Ant- 
verp. 1621.  8^  —  »ed.  Surius,  De  prob.  SS.  hi- 
storiis.  4.  Oci  —  •Romae  1710.  4^  —  ^®ex  edit 
Sedulii,  Romana,  Waddingina  et  cod.  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Oct.  n.  p.  742-798.  —  "  ed.  H.  Wi- 
chart. Paderbomae  1847.  S^.  Jfl.  —  ^^xusammen 
mit  den  beiden  Vitae  auctore  Th.  de  Gel.  u.  der 
Legenda  trium  soc.  edid.  Leop.  Amoni.  Romae  1880. 
2  Tol.  8®,  nebst  italien.  üebersetxung. 

Uebers.:  anglice:  Douay  1610.  8^ 

germanice :  *  Die  Legend  des  heyl.  Vatters 
Francisci.  Nach  der  beschreybupg  des  Engel ischen 
Lerers  Bonaventure.  Nüremberg,  Hier.  Höltzel 
1512.  4^  Mit  Abbild,  von  C.  Rosenthaler.  Sehr 
selten.  ^Ä  150.  —  '  übers,  von  Chrysostomus.  2. 
Aufl.  Regensburg  1874.  S'».  Jk  1.20. 

gallice:  trad.  par  un  religieux  de  Tordre  des 
Freres  precheurs.  Paris  1858.  12mo.  2  fr. 

italice:  Vita  del  glor.  serafico  s.  Francesco 
scritta  da  s.  B-a,  trad.  in  volgare  eec.  *  Milano 
1477.  fol.  —  *  Venetia  1583.  8°.  —  »  Venezia 
1598.  4^  —  ^ibid.  1608.  4^  —  »Roma  1711. 
40  —  «Venezia  1719.  8^  —  ''versione  raffron- 
tata  col  teste  volgare  della  bibl.  Angelica  per 
cura  di  Leop.  Amoni.  Roma,  tip.  Vatic.  1^>8. 
12mo.  228  pag. 

Tita  s.  Francisci  eiusdem  [prima] 

auctore  Thoma  de  Celano  sancti  disci- 
pulo.  Libri  3. 

Oeschrieben  1229.  Die  ftlteste  mid  wichtigste  Quelle 
über  den  h.  Franciscas. 

Handsehr.:  Barcelona,  Archivo  delaoorona 
de  Aragon,  Ripoll.  n°41.  sec.  XIII med.  —  Lon- 
don, Brit  Museum,  Harl.  n**  47.  —  Oxford, 
C.  C.  College  n<>  202. 

Ausg. :  *  t«  AA.  SS.  BoU.  4.  Oct.  H.  p.  683  -723. 
—  •  xusamTnen  mit  d.  Vita  secimda  unt.  d.  Tit. : 
Seraphici  viri  s.  Francisci  Assisiatis  vitae  duae 
auctore  b.  Th.  de  C.  (ed.  Steph.  Rinaldi).  Romae 
ap.  Linum  Contedini  1806.  8^  Selten.  —  ■  ed. 
Leop.  Amoni  mis.  mit  seiner  ital.  Uebers.  (s.  d.) 
Roma  1880.  8^ 

Uebers.:  deutsch:  ^  von  Lamprecht  von  Re- 
gensburg (sec.  XIII)  unt.  d.  Tit.:  Sanct  Fran- 
cisken Leben  und  Tochter  Syon.  Zum  erstenmal 
hrsgb.  nebst  Glossar  von  Karl  Weinhold.  Pader- 
born 1880.  8°.  VII.  645  pag.  .Ä  8.  —  «  Leben 
des  h.  Fr.  v.  A.  Aus  d.  Latein,  von  Frz.  Vogel. 
Würzburg  1882.  12mo.  163  pag.  Jk  1. 

italienisch :  unt.  d.  Tit. :  Vita  prima  di  s,  Fran- 
cesco d'Assisi  del  b.  Tommaso  da  C;  per  la  prima 
volta  volgarizz.  da  Leop.  Amoni.  Prima  ediz.  Ro- 
mana, col  teste  latino  in  fronte.  Roma,  tipogr. 
della  Face  1880.  8*».  338  pag.  L  2.25. 

Tita  s.  Francisci  eiusdem  se- 

cunda  auctore  Thoma  de  Celano. 

Vervollständigt  die  Vita  prima;  geschrieben  1246.  Blieb 
den  Bolland igten  anbekannt. 

Handsehr.:  Assisi,  Municipalbibl.  n®  68t). 
mbr.  sec.  XIV.  12mo  (olim  in  Conv.  S.  Franc). 
Einxige. 


VITA  S.  FRANCISCI  FUND.  ORD.  MIN. 


1319 


Ausg. :  ^  zusammen  mit  Vita  prima  (s.  oben) 
ed.  Steph.  Binaldi.  Romae  1806.  8^  rVarianten 
hierzu  b.  u.  Legenda  trium  soc]  —  ^ed.  Leop. 
Amoni  xuscmimen  m.  seiner  ii€ä.  Uebers,  («.  d.). 
Roma  1880.  8«. 

Uebers,:  uni.  d.  Tit:  La  vita  seounda;  ovvero 
appendice  alla  Vita  prima  di  s.  Fr.  d'Ass.  del  b. 
Toinmaso  da  C;  volgarizz.  per  la  prima  volta 
da  Leop.  Amoni.  Prima  ediz.  Romana,  col  testo 
latino  in  fronte.  Roma,  tipogr.  della  Face  1880. 
8^  336  pag.  L  3. 

Legenda  trium  sociorum  sm  Le- 

genda  s.  Fr-i  Ass.  a  bb.  Leone,  Rufino, 
Angelo  eius  sociis  scripta« 

Klein ,  aber  wichtig. 

Randsekr.:  Rom,  Vatic.  n*  7339. 

Attsg.:  ^unLd.  Tit.:  Appendix  inedita  ad 
vitam  primam  (t.  e.  auct.  Th.  de  C.)  auctoribus 
tribus  ipsius  sancti  sociis  Leone  ...  ex  ms.  in 
AA.  SS.  Boll.  l.  0.  p.  723-742.  —  *unt.  d.  Tit.: 
Vita  trium  sociorum  ex  cod.  Vatic.  Pisauri  1828. 
8®.  [Angehängt  sind  Va  r  i  a  n  t  e  s  seu  co rrectiones 
faciendae  in  altera  vita  seu  legenda  s.  F-i  a.  1806 
typis  commissa  Romae  per  linum  Contedini  ex- 
ceptae  a.  1828  ab  editore  ex  cod.  mbr.  Assisiensi 
s.  conventus  s.  F-i.]  Selten.  —  ^mit  ital,  Uebers. 
ed.  Leop.  Amoni  unt.  d.  Tit.:  Legenda  s.  F-i 
Ass.  .  .  .  scripta,  quae  dicitur  Legenda  trium  so- 
ciorum; ex  cod.  .  .  .  Vatic.  n®  7339.  —  Leggenda 
di  s.  Fr.  d'Assisi  .  .  .  Roma,  tip.  Monaldi  1880.  8^ 
182  p€tg.  —  Legenda  s.  Francisci  versificata: 
,Gesta  sacri  cantabo^  [Versificirung  der  Vita 
prima  des  Thomas  de  C.  —  Verfasser  nach  Sba- 
ralea,  Supplem.  ad  Scrippt  trium  ordinum  p.  401 : 
Johannes  Cantianus  (von  Eent),  sec.  XIII. 
Wird  von  Ehrle  bezweifelt.  —  Handschr. ;  A  s  s  i  s  i , 
Municipalbibl.  n®  338.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  f.  54* 
-71**]  mit  gegenüberstehender  ital.  Uebers.  ed. 
Anton.  Cristofani  unt.  d.  Tit. :  11  piü  antico  poema 
della  vita  di  s.  Fr-o  d'Ass.,  scritta  innanzi  Vanno 
1230;  ora  per  la  prima  volta  pubblicato  e  tra- 
dotto.  PYnto  1882.  8°.  XVL  287 pag.  —  8n<^cn- 
lam  vite  beati  Francisci  et  sociorum  eius  [scheint 
aus  der  Antiqua  legenda  ss.  patris  nostri  Fr-i 
{Handschr.:  Rom,  Vatic,  lat.  n°  4354)  gemacht 
worden xu  sein.  —  Handschr.:  Paris,  Bibl.  Ma- 
zarin  n"  904  a»  1459;  n^  1350  a»  1460.  —  Assisi. 
—  Berlin,  k.  Bibl.,  Theol.  lat.  Quart.  n°  196.  — 
Lemberg,  Ün.-Bibl.  1.  G.  17.  —  Oxford,  Tri- 
nity  College  n° 48.  —  Rom,  Vatic.  n®  4354.  chart. 
sec.  XIV.  8*.  —  Suysken  beschreibt  ein  Mpi  a* 
1454]  ^Venetiis,  expensis  Jordani  de  Dinslaken 
per  Sim.  de  Luere  1504.  8^  240  fol.  Sehr  selten. 
Ji  30-50.  —  ^  wiederholt  y  in  ßne:  Impressum 
Metis  per  Jaspai*em  Hochffeder  1509.  8°.  240  fol. 
Höchst  selten.  —  *  wiederholt  ^  aber  mit  gewalt- 
thätigen  Äenderungen  ed.  Gull.  Spielberg.  Ant- 
verpiae  1620.  8^  —  *  wiederholt y  aber  mit  Strei" 
ehungen  u.  Einschiebseln  ed.  Philipp.  Bosquierus 
unt.  d.  Tit. :  Antiquitates  Franciscanae  seu  Spe- 
culum  vitae  b.  Francisci  et  sociorum  eius,  aucto- 
ribus FF.  Fabiane  et  Hugelino  et  aliis  Minoritis 
d.  Francisco  coaevis.  Coloniae  1623.  8^  —  ^in 
Bosquieri  opp.  omn.  I.  Coloniae  1628.  fol.  (Vgl. 
über  diese  Ausg.  Wadding,  Annales  ad  a.  1226. 


n®  44;  —  iiber  das  Speeulum  Suysken,  Quid  cen- 
sendom  sit  de  Speculo  vitae  s.  F-i,  saepius  varie 
edito  et  apud  nos  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c  p.  550 
§2  —  u.  Frz.  Ehrle,  Das  Speeulum  vitae  s.  Fr-i 
et  SOG.  in  den  Handschriften  in  Zeitschrift  für 
kathol.  Theologie.  XII.  1888.  p.  116-122).  —  Be- 
irola  8.  Francisci  [an  early  english  translation]  ex 
ms.  London.  (Mus.  Brit.  Cotton.  Faustina  D.IV)  ed. 
Rieh.  Hewlett  in  Monomenta  Franciscana  (=  Re- 
rum  Brit.  med.  aevi  scr.  n«  4)  E.  1882.  p.  65-78. 
—  Testamentum  s.  F-i  Seraphici  [in  altengli- 
seher  Uebers.]  ex  ms.  London.  (Mus.  Brit.  Cotton. 
Faustina.  D.  IV)  ed.  J.  S.  Brewer  in  Monumenta 
Franciscana.  I.  1858.  p.  562-566.  —  Tita  inedita 
di  8.  Francesco  d'Assisi  scritta  nel  sec.  XIV,  pubbl. 
per  Faloci-Pulignani  in  Miscell.  Francisc.  IV.  p. 
187  sq. 

BrL-Sckr.:  AlUrd,  Faul,  Saint  Fran^ois  d'As&ise  et  la 
f6odalit6  tn Revue  des  queetions  historiqaes.  XLVIII. 
Paris  1890.  p.  567-676. 
Alvisi,  E.,   I  Fioretti  dl  s.  Francesco.   Stadj  svlla 
loro  compilaäone  storica  in  ArchiTio  stör.  Italiano. 
Ser.  IV.  tom.  IV.  1879.  p.  488-502. 
Angelico  di  Vicenza,  Vita  di  s.  Francesco  d'Assisi. 
Coli'  affgionta  d'alcnne  dissortazioni  ad  essa  apettanti. 
Veneria  1736.  4«.  88  et  526  pag. 
Äusserer,  P.,  Der  hei).  Franciacas  Ton  Aaaisi.  Inns- 
bruck 188a.  80.  Jk  1.20. 
Barine,  Arvdde,   Saint  Fran^ois  d'Assise  tn  Revue 

des  doax  mondes.  1891.  Juin  16. 
Berthaumier,  Vie  de  s. Fran9ois  d'Assise,  fondateur 
de  Tordre  s^raphioue  (1182—1226).  Revue  et  oom- 
plotee  par  le  T.  K.  P.  Raphafil.  Nouv.  6dit.  Tours 
1880.  12mo. 
Berthoud,  Ch.,  Francois  d'Assise,  6iude  historique 
d'aprös  le  Dr.  Hase.  Paria  1864.  18mo.  XV.  213pag. 
2  fr. 
Bocci,  Anast.,  II  voro  amico  del  popolo  s.  Francesco 

d'Assisi.  Hstoia  1882.   16mo.  406^.  L  2. 
Böhmer,  Ed.,  Francesco  d'Assisi  in  Damaris.  Zeit- 
schrift von  Ludv.  Giesebrecbt.   Stettin  1864.  gr.  8^. 
p.  901-332. 
BOhrinffer,  Die  Kirche  Christi  und  ihre  Zeugen.  II. 
2.  Zürich  1854.  gr.Bfi:  Franziskus  von  A.  p.  479-581. 
Bonghif  Rug^ero,  Francesco  d'Assisi.  Studio.  Cittä 

di  Castello  1884.  16mo.  Jlöpaa. 
Bournet,  A.,  Saint  Franpois  d^'Assise.  £tude  sociale 

et  roMcale.  Lyon  1893.  8P.  204  fxtg. 

Cesari,  Vita  di  s.  Francesco  d'Assisi.  Napoli  1855.  Sf*. 

Chalippe,  Cand.,  Vie  de  s.  Fran9ois  instituteur  de 

l'ordre  des  f rores  Minenrs ,  de  celui  de  s.  Clairo ,  et 

du  tiers- ordre  de  la  ponitence  .  .  .  Paris  1728.  4^. 

LH.  714  pag.  —  Und.  1736.  2  vol.  12mo.  —  Avi^nion 

1824.  8  vol.  12mo.  —  (italimisch  Milano  1760.  2  vol. 

40.  —  Venezia  1818.  2  vol.  8P.  —  deutaeh,  beorb.  von 

C.  B.  Reichinff.  Regonsbar»  lKr>5.  &>.  Jk  5.10). 

Chavin  de  Malan,   Fr.  £.,   Histoire  de  s.  Francois 

d'Assise.  Paris  1841. 8^.  —  2. 6d.  ibid.  1845. 8».  (DeuUeh: 

Aus  d.  Franz.  übers.  München  1842.  SP.  —  ibid.  1844. 

8°.  —  Rejfen8burgl862.  8«.  Jk  1.20.  —  itali^iseh:  trad. 

daCesareGuasti.  Pratol846.  8P;  wiederh.  Fhente  i86ß. 

40.  PracfUauM.;  ufiederh.  Prato  1879.  16mo.) 

Ch6ranc6,  Loop.  de,  Saint  Franpois  d'Assise  (1182  — 

1226).  Paris  1880.  12mo.  XIX.  504  pag.  ~  2.6d.  Avec 

portr.  ibid.  1881.  18mo.  XIX.  532 pag.  —  Nouv.  6dit. 

tbid.  1882.  ef>.  —  Nouv.  6dit.  ibid.  E.  Plön  1892.  8», 

richemerU  üliutrSe.  4  tr.  {Deutsch:  Aus  d.  Franz.  Mit 

1  Photogr.  und  8  Holzschn.  Einsiedeln  1885.  8*^.  379 

pag.  Jk  2.25 ;  —  englisch:  Life  of  St. Francis  of  AssisL 

New  odit.  London  1887.  Cr.S».  5  sh.) 

Chevanes,  Aug. de,  Vie  de  s.  Fran9oi3  d'Assise.  Dijon 

1676.  40. 
Chroniclos  of  s.  Francis  and  the  Friar  memoirs.  St. 

Omer  1G18.  4^. 
Clarus ,  Ludw.,  Eine  literarische  Hasenjagd ,  oder  Me- 
thode, wie  ein  gewissenhafter  Polemiker  wider  die 
kathol.  Kirche  Heilii^enbildor  zurecht  macht.  Pader- 
born, Junf ermann  1866.  8°.  {Gegen  Ilases  Franx  v. 
Assisi.) 
C  o  c  h  i  n  ,  Henry,  Saint  Franpois  d'Assise  d'aprds  son 
demier  historion.  Paris  1895.  8P.  21  pag.  {Extrait  de 
la  Revue  des  questions  hiatoriques.  1895.  Janv.) 


1320 


VITA  S.  FRANCISa  FUND.  ORB.  MIN. 


Compendio  della  vita  del  serafico  patriarca  s.  Fran- 
cesco d'Assisi.  Asaisi  1820.  8^. 
CornejOf  Dam.,  Chronica  seraphica.  Yida  del  fclorioso 

{«triarca  san  Francisco ,  y  de  ras  primeros  discipn- 
os.  Madrid  1682—98.  4  yol.  —  Vol.  5.  6  escr.  por 

Enseb.  Gonzalez  de  Tones,  ibid.  1719.  fol.  Sehr  sMen. 

UK  100-180. 
Grescimbeni,  Ongl.,  Orig^e  e  propagazione  dei  falsi 

racGonti  snl  sagro  corpo  e  sepolcro  del  glor.  patriarca 

8.  Francesco  di  Assisi.  Fnligno  1828.  4P. 
Cristofani,  Ant.,.Vita  bfeve  del  Patriarca  san  Fran- 
cesco, seguita  dalla  illustrazione  dei  monumenti  di 

arte  in  Assisi.  Assisi,  tipogr.  Sgariglia  1859.  12 mo. 

J53pag. 
Danrignac,  J.  M.  S.,  H\ßtoire  de  s.Fran^ois  d' Assiso. 

6.  M.  Abbeville  1887.  SP.  356  pag.  (deutsch  übers. 

von  Lndw.  Claras.  Innsbruck  1866.  SP.  Jk  2.25). 
Daza,  Ant.,  Descrizione  delle  stimmate  del  nostro sera- 
fico jpadre  Francesco.  Firenze  1621.  A^, 
De  am,  P.,  L'invenzione  del  corpo  di  s.  Francesco 

d'Assisi.  Torino  1828.  8». 
Del^claze,E.J.,  Or6goire  \^I,  saintFran^ois  d'Assise, 

s.  Thomas  d'Aquin.  Paris  1844.  2  vol.  BP. 
Der  h.  Franz  v.  Assis  war  kein  Narr,  wie  die  Herren 

Spittler  u.  Zimmermann  glanben.  s.  1.  1794.  BP. 
DEn  wyngaert  van  sinte  Franciscas  vool  schoonre 

historien,    legenden  ende  dhechdelycke  leeringhen. 

In  fme:  Gheprent  Thantwerpen   .  .  .  bi  H.  eckert 

1518.  fol. 
Di  Giovanni,  G.,  San  Francesco  d'Assisi.  Girgenti 

1882.  80. 
Di  Pietro,  Salv.,  S.  Francesco  d'Assisi.    Novena  e 

panegirico.  Xapoli  1884.  BP. 
D  u  b  o  8  c ,  Maar. ,  Saint  Francis  d' Assise.  Thdse.  Mont- 

auban  1892.  BP.  ProtesianU. 
Ehrle,  Frz.,  Kritische  Mittheilnngen  ttber  die  ältesten 

Lebensbeschreibnngen  des  h.Franriskns  in  Zeitschrift 
,     für  kathol.  Theologie.  VII.  Innsbrack  1888.  BP.  p. 

889-397. 
Faloci-Pulignani,  M.,  11  cantico  del  Sole  di  s. 

Francesco  d'Assisi.  Foligno  1888.  BP. 

Le  relazioni  tra  s.  Francesco  d'Assisi  e  la  cittik 


di  Foligno.  Foügno  1898.  BP.  VIII.  49  pag. 

Finamore,  G.,  La  leggenda  di  s.  Francesco  d'Assisi. 
Lanciano  1888.  BP. 

Saint  Franpois  d'Assise.  Premidre  partie:  Vie  de 
R.  FnuiQois,  par  le  R.  P.  I^p.  de  Ch6ranc6.  — 
II.  partie:  s.  Fran9ois  aprds  la  mort;  V*  l'ordre  de 
Saint- Fran^ois ,  par  le  R.  P.  Henri  de  Grazes ;  ?>  les 
FiLs  do  Saint  -  Fran9ois ,  par  le  B.  P.  Ubald  de  Chan- 
day;  3P  Saint  Francois  dans  l'art,  par  M"'.  Paris, 
Plön  1684  {auch  1885).  gr.  4P.  XVI.  439 pag.  Aveo 
gravures.  Grossartiges  PraehUoerk.  50  fr. 

Gebhart,  Emile,  Une  renaissance  religienseanmoyen 
äge.  —  L'apostolat  de  s.  Fran^ois  d'Assise  in  Rovne 
des  deaz  mondes.  Tom.  77.  (Paris  1886).  p.  101-189. 
AfücU  charmant. 

G6n4alogie  coriense-do  s.  Frangois  d'Assise.  Xancy, 
Cayon  1864.  8°,  28  pag. 

Giovanni  da  Parma  (ministro  generale  deil'  ord. 
Franoescano  dal  1247-1257) :  Sacrum  commertium  b. 
Francisci  cam  domina  Panpertate.  Pabbl.  da  E.  Al- 
visi.  CittiL  di  Castello  1894.  BP:  48  pag. 

Goerres,  Jos.,  Der  h.  Franz  von  Assisi  ein  Tron- 
badoor.  Strassburg  1826.  BP.  (Neue  verm.  Ausg.  Re- 
gensburg  1879.  BP.  159 pag.  Jk  2.60.) 

Gruber,  0.,  Franz  von  Assisi  in  Ersch  u.  Grubers 
Allgem.  Encyklopiidie  derWissensch.  Sect.I.  Thl.47. 
Leipzig  1848.  p.  423-439. 

(Uaid,  Heren.)  Leben  u.  Regel  des  heil.  Franz  von 
Assis.  München  1828.  29.  2  vol.  BP.  —  2.  Aufl.  Re- 
gensburg 1866.  BP. 

Hase,  Karl,  Franz  von  Assisi.  Ein  Heiligenbild.  Leip- 
zig 1856.  80.  .41  3 ;  —  unt.  d.  Tit. :  Heiligenbilder. 
Franz  v.  Assisi  —  Caterina  v.  Siena.  und.  1892.  8^ 
(IV.  367  pag.  Jk  6)  p.  3-143  (naar  het  hoogd.  door 
G.  W.  Stemler.  Rotterdam  1857.  BP). 

Heinrich,  J.  B.,  Franz  von  Assisi  u.  seine  cultur- 
histor.  Bedeutung.  Frankfurt  a.  M.  1883.  80.  50  A 

Ingerslev,  A.,  Frans  fra  As&isi.  Et  Livsbillede.  Kje- 
benhavn  1894.  8^.  66  pag. 

Johannes  do  Luca,  Venetus,  Oratio  de  laudibns  divi 
Francisci  Assisiatis.  Romae  1742.  4^. 

Johannes  de  Parma  =  Giovanni  da  Parma. 

Keller,  Frz.  Xav.,  Der  h.  Vater  Franziskus  v.  Assisi, 
Patriarch  des  seraph.  Ordens.  Sein  Leben ,  .  .  .  und 
seine  Wunder.  Rogensburg  1893.  BP.  XII.  284  pag. 
Jk2. 


Labanca,  B.,  Francesco  d'Assisi  e  i  Francoscani  dal 

1226  al  1328.  Roma  1894.  16  mo.  46  pag. 
Leggenda,  La,  di  s.  Francesco  d'Assisi:  versiono 

abrazzene  (pabbl.  da  G.  Finamore  per  le  nozze  di  S. 

Salomono- Marino).  Lanciano  1888.  BP,  8]9ag. 
Le  Monnier,  L6on,  Histoire  de  s.  Francois  d'Assise. 

Paris  1889.  2  vol.  8»:  6dit  2«.  ilrid.  1890.  2  vol.  BP. 

12  fr.  Das  bestgesehria>enelleiligenieben  asü  lanjfer  Zeit. 
:  La  jeunesse  de  s.  Fran9ois  d'Assise ,  sa  vie  mon- 

daine,  sa  conversion,  sa  vocation.  Lille  1^.  8^. 

96 pag.  Ift.  {Vorher  ers^nenen  in  Les  letties  chre- 

tiennes,  revue  d'enseignement,  de  philologie  et  de 

critique.  Ann6e  I.  1880.  mai ,  juin ;  juület) 
Lipsin,  L.,  Compendiosa  historia  vitae  soraph.  patris 

Francisci  in  forma  dialogi.    Assisit  1756.  2  part.  iü 

1  vol.  80. 
Lockhart,  Miss,  The  lifo  of  St.  Francis  of  Assisi 

ttom  the  Legenda  s.  F-i  of  St.  Bonaventore.  Edited, 

with  a  preface  by  the  card.  -  archbishop  of  West- 

minster.  S.edit.  London  1889.  16mo.  187 pag,  2sh.6d. 
Maerlant,  J.  v.,  Leven  van  sinte  Franciscas.   Med 

aanteeken.  en  woordenlijst  nitgeg.  door  J.  Tldeman. 

Leiden  1648.  gr.  80. 
Maetzler,  Ant,  Lebensgeschichte  des  h.  Franciscas 

von  Assisi.  Augsburg  1834.  8o.  80  4 
Magliano,  Pamf.  da,  The  lifo  of  s.  Francis  of  AsfI^ 

and  a  sketch  of  the  Franciscan  Order.  Newyork  1S67. 

80.  Nach  ungenügenden  Materialien  gearbeitet. 
:  Storia  compendiosa  di  s.  Francesco  e  de' 

Francescani.  Roma  1874.  2  vol.  8P.  —  (Aus  d.  Ital. 

übers,  u.  bearb.  von  Q.Müller.  Bd.  1  (einx.).  Münchea 

1883.  gr.  80.  Jk  5.) 
Mal  an,  s.  Chavin. 
Marine  Ha,  Laar.,  Le  vittorie  di  Francesco  il  Serafico. 

Le  passi  gloriosi  della  diva  Chiara ,  di  cai  si  narrano 

li  fatti  heroici  ecc.  Padoval642.  40. 
Mauri,  Fr.,  II  s.  Francesco,  poemalatino,  volgarizz. 

in  ottava  rima  da  Y.  Loccatelli.  Assisi  1855.  2  vol. 

80.  Latein.  Text  mit  ital.  Uebers. 
Morin ,  F..  Saint  Fran^ois  d'Assise  et  les  FranciM^ins 

(1182-1226).  Paris  1853.  18mo.  1fr. 
Müller,  Karl,  Die  Anfänge  des  Minoritenordens  and 

der  Bussbradorschaften.  Freiburg  1885.  gr.  8^. 
Notizie,  Brevi  e  distinte,  sull'  invenzione  o  verifi- 

cazione  del  s.  corpo  del  serafico  patriarca  s.  Fran- 
cesco di  Assisi  ritrovato  nel  12.  Die.  1818  in  Assisi. 

Roma  1820.  8o.  Gon  tavoU. 
Orlando,  Gins.,  San  Francesco  d'Assisi  e  la  soa  In- 
fluenza roligiosa,  civile,  letteraria  e  artistica.    Pa- 
lermo 1882.  80.  303 pag.  {Vorher  veroffmtHdd  in  Si- 

cilia  cattolica.   1882.  Sept.  Oct.  —  Trad.  en  fian?. 

par  le  P.  Jean  -  Baptiste.  Paris  1885.  l2mo.  2  fr.) 
Palomes,  Luigi,    Storia   di  s.  Francesco  d'ABtdsi. 

Palermo  1874.  75.  2  vol.  80.  413.  467pag.;  —  6.  ediz. 

Palermo  1881.  2  vol.  BP.  —  10.  ediz.  üid.  188S.  2  vol. 

80.  398.  448  pap. 
Pap  in  i,  Nie,  mtizie  sicure  della  morte,   sepolloxa, 

canonizzazione  et  traslazione  di  F.  d'Assisi  e  del  ri- 

trovamento  del  lui  corpo.  Firenze  1822.  80;  —  2.  ediz. 

Fuligno  1824.  80. 
:   Storia  di  s.  Francesco  d'Assisi.    Fuligno 

1825.27.  2  vol.  40, 
PardoBazän,E.,  San  Francisco  de  Asis  (siglo  Xlllj. 

Madrid  1882.  2  vol.  40. 
Pavissich,  L.  C.  de,  DoUo  ^lorie  di  s.  Francesco 

d'Assisi  nel  suo  VII.  contenano.  Rovereto  1J^2.  ff'. 

IX.  71  pag. 
Pfister,  J.  G.,  Der  heil.  Franciscas  von  Assisi  im 

Widerspruch  mit  der  Welt.  München  1825.  8^. 
Piccolomini,  Vinc.  Graf,  Feierliche  Erhebung  der 

irdischen  Ueborreste    des   seraphischen  Patriarchea 

Franziskus  von  Assisi.  Landshut  1844.  80. 
Prokop,  Zywot  sw.  Franciszku  z  Assizu.  Wydan.  3«. 

Warszawa  1895.  gr.  80.  342.  Ilpaq.  80  kop. 
Prudenzano,  Franc,  Francesco  d^Assisi  e  il  suo  so- 

colo  considerato  in  relazione  con  la  politica.  Kapoli 

1857.  60;  -  2.  ediz.  ibid.  1858.  80.  280 pag.;  —  Aü. 

1878.  80.  (Aus  dem  Italienischen ,  nach  der  10.  Aufl. 

übers,  von  Philib.  Seeböck.  Innsbrack  1893.  8o.  215 

pag.  70  kr.) 
Recolletto,  Cand.  Chal.,  Vita  del  s.  P.  Francesco, 

istitutoro  dell'  ord.  de'  Arati  Minori ,  dell'  ord.  di  s. 

Chiara .  .  .  Torino  1781.  2  part.  in  1  vol.  4P. 
Renan,  Era.,  Nouvelles  6tudes  d'histoire  religieofie. 

2.  6dit.  Paris  1884.  80.  p.  323-361. 
R  e  n  0  u  1 1 ,  Les  aventures  de  la  Madona  et  de  Fran^ois 

d'Assise.    Amsterdam  1701.   8o.   ibid.    1745.    12ibo. 

{Deutsch  CChi  1736.  BP.) 


VITA  B.  FRANCISCI  SENEN8IS  —  VITA  B.  FRIDERia  EP.  LEODIENSIS 


1321 


Biradeneyra,  P.^  Vid«  de  s.  Francisco  de  Ans. 

Madrid,  MnriUo  1882.  32 mo.  128 pag.  4  r. 
Sabatier,  Paal,  Vie  de  8.  Francis  d'Assise.  Paris 

1894.  8».  546  pag.  7  fr.  60  c.  (xäMU  im  Juli  1894  0$- 

reiU  8  Avfiagen).   Vgl.  dazu  F.  Tocco  in  Archivio 

ator.  Italiano.  1894.  I.  p.  118-124. 
Sacknr,  E.,  Za  den  Legenden  des  h.  Franz  von  Assist 

in  Nene«  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  p.  697 

-699. 
Seraphicae  in  divi  Francisci  vitam,  christiano  Car- 
oline editae  per  qnendam  fratr.  eiasd.  ord.  Cracov. 

1594.  4«. 
Silbereisen,  F.  S.,  Des  s.  Franciscos  von  Assisi 

Leben  u.  Wirken.  AltOtting:  1882.  ^.  60  <^ 
Saysken.  Comment.  prsevins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  546-683.  —  Gloria  posthama  ibid.  p.  799-817.  — 

Analecta  ibid.  p.  817-1004. 
Thode,  Henry,  Franz  von  Assisi  a.  die  Anf&nge  der 

Konst  der  Renaissance  in  Italien.  Mit  Illustrationen. 

Beriin  1886.  gr.  8».  XII.  673  pag.  Jk  16.  Nickt  xu- 

verläsaig;  vgl.  K.  Frey  tn  Geigern  Vierteljahrsschrift 

für  Knltnr.  II.  Berlin  1887.  p.  108.  not.  1. 
Thomas,  Les  capncins,  fragroents  sar  s.  Fran^ois 

d'Assise  et  les  capncins.   Versailles  1866.  12  mo. 
Ussing,  H.,  Frants  af  Assisi.  Syv  foredrag.  Kjoben* 

havn  1894.  &.  164  vag.  2  kr.  60. 
Vicenza,    Angelo  oa,  Vita  del   seraf.  patrisrca  s. 

Francesco  d'Assisi ,  fondatore  di  tre  ordinl.  Veneria 

1736.  40. 
Vita  et  admiranda  historia  s.  Francisci  ord.  Minor. 

fnodatoris  (62)  iconibus  et  elogiis  iüostrata.  Aug. 

Vindel.  1694.  4». 
Vogt,  Ed.,  Der  h.  Franziskus  v.  Assisi;  biographischer 

Versuch.  Tübingen  1840.  8P.  Jk  3. 
Voigt,  G.,  in  Abhandinngen  der  k.  sfichs.  Gesellsch. 

der  Wissensch.  PhiJol.  -  hist.  Kl.  V.  1870.  p.  466  ff. 
Zivot  s.  Frantiska  Assisk6ho  aneb  Serafinsköho,  zak- 

lädaiele  tfech  HUlüv.  Z  n^meckiego  pFel  A.  Hadamik. 

2.  vydÄni.  OlmOtz,  Grosse  1H62.  8».   VIII.  154  pag. 

Tita  b.  Francisci  iSenensis  ord.  Ser- 

vorum  b.  Mariae  Senis  in  Hetruria  (f 
1325). 

Ausg.:  ex  chronico  Servorum  Michaelis  Flo- 
rentini ad  a.  1326,  religionis  94  m  AA.  SS.  Boll. 
16.  Mai.  m.  p.  656-666;  cf.  VII.  p.  790,  mit 
Abbild, 

Vita  s.  Francisci  Solani  ord.  Minorum 
de  observantia  (f  1610)  Limae  in  Peru  via 
auctore  Tiburtio  Navarro  minorita. 

Ausg.:  *  Romae  1671.  —  '  wiederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  859-886.  —  Miracula 
ab  eodem  auctore  ibid.  p.  886-906.  —  Alia  mi- 
racula post  beatificationem  patrata,  excerpta  ex 
proc.  canonizat.  ibid.  p.  906-910. 

Erl.'Sehr.:  Courtot,  Franc,  Vie  de  s.  Fran9oi8  So- 
lano.  de  l'observance  de  s.  Franpois,  patron  du  P6rou. 
2.  6dit.  rev.  et  anmn.  par  le  P.  Fran90LS  Lächere. 
Dgon,  J.  Sirotl727.  12  mo.  Ävtcportr. 

Ca  per,  Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  847-859. 

(Didacus  de  Salinas  ot  Cordnba)  Leben,  Tugenden 
▼nnd  Wonderwerck  dess  Apostels  von  Peru.  Nemb- 
lich  dess  s.  Vatters  F.  Francisci  Solani  .  .  .  7on  der 
hispanischen  —  in  die  teutsche  Sprach  übersetzt 
durch  J.  G.  von  Wemdle.  München  1676.  kl.  40. 

Raimondo  da  Roma,  Compendio  della  vita,  virtü 
e  miracoli  di  s.  Francesco  Soiano ,  dell'  ord.  de'  Mi- 
nor, oeserv.  Roma  1726.  8®. 

Ynlpius,  Jos.  Rocc,  Vitae  sanctomm  octo  a  Bene- 
dicto XIII  p.  m.  fastis  sacris  adscriptomm.  Romae 
1727.  8P,  p.  69-80. 

De  b.  Franciaeo  de  Caldariola,  conf.  ord.  Minor., 
Colfaoi  in  dioec.  Camerin.  in  Italia  (f  1507)  V.  de 
Buckii  commentar.  »n  AA.  SS.  Boll.  25,  Oct.  XI. 
p.  771-776.  —  Decretum  quo  b.  Fr-i  de  C. 
oultus  auctoritate  Gregorii  XVI  confirmatus  est 
ibid,  p.  776.  777. 


De  b.  Fnuiotoco  Dyrrhachino  ord.  Min.  Yriae 
in  Salentinis  (saec.  XIV)  Papebrochius  tn  AA.  SS. 
Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  43-47.  Cf,  VII.  p.  802-804. 

Tita  b.  Francollis. 

Ausg. :  e  chronico  monasi  Villarensis  Braban- 
tiae  pervetttsto  excerpta  et  anglice  reddita  .  . . 
opera  Arthuri  Rowan.  Dublini  1858.  kl.  4®.  LII 
u.  94  pag. 

De  8.  Francovaeo  monacho  in  Nivernensi  Gal- 
liae  dioecesi  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  627. 

De  8.  Fratemo  episcopo  Autisaiodori  in  Bur* 
gundiae  ducatu  (t  p.  med.  saec.  V)  Perieii  com- 
mentar. in  AA.  SS.  Boll.  29.Sept  VIII.  p.  135-138. 

De  s.  Fredaldo  episo.  Mimate  in  Occitania  (f 
814 — 840)  Suyskenii  commentarius  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Sept.  II.  p.  251-255. 

Acta  s.  Fredegardi  abbatis  Tomini  prope 
Antverpiam  (forte  saec.  VIII)  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  295-297. 
Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  288-295. 

Vita  b.  Frederici  abbatis  Horti  b.  Ma- 
riae [Mariengaarde]  in  Frisia  ord.  Praem. 
(f  1173)  auctore  Sibrando  abbate  eius- 
dem  coenobii  (f  1238). 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n°6717- 
6721.  mbr.  sec.  XV.  fol.  —  Leeuwarden,  Bibl. 
Fr.  gen.,  a«  1671. 

Ausg.:  *  Auszug  ex  variis  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Mart.  I.  p.  289-293.  —  *  vollständig  in 
Gesta  abbatum  Orti  s.  Mariae  .  .  .  uitgeg.  door 
A.  W.  Wijbrands.  Leeuwarden  1879.  p.  1-75.  — 
Tita  alia  auctore  Sibrando  Leonio  (f  c.  1580) 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  293.  294. 

Erl.-Sekr.:  Elsen,  Gerl.  van  den,  Leven  van  den  zal. 
Fredericus  van  Rallan ,  stichter  der  Abdij  JUariön- 
Kaard  in  Friesland.  Oosterhont  1893.  8^.  140  pag. 
fr.  1.25. 

De  s.  Frederico  praeposito  S.  Vedasti  Atreba- 
tensis  (f  1022.  6.  Janr.)  ap.  MabiUon,   AA.  SS. 

0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  185-191. 

De  8.  Fremerio  in  abbatia  s.  Fremerii  o.  s.  Ben. 
dioecesis  Vesatensis   in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  Oct,  I.  p.  32. 

De  s.  Fremundo  rege  mart.  in  Anglia  (f  870) 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  U.  p.  656;  cf  VII.  p. 
683  u.  Hardv,  Descr.  catalogue  of  materials  I.  2. 
p.  521.  n<>  1091-1094. 

Vita  ss.  Friardi  et  Secundelli  recluso- 
rum  in  dioecesi  Nannetensi  Galliae  (saec. 
VI).  Ex  s.  Gregorio  Turonensi,  Lib. 
de  Vit.  patr.  c.  10. 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  57-59 
c.  Sollerii  comment.  praevio  p.  56.  —  *  ed.  B. 
Krusch  in  Mon.  Germ.  hist.  Scr.  rer.  Meroving. 
I.  1885.  p.  705-709. 

ßrl.-Schr.:  Joly,  Vies  de  ss.  Friard  et  de  8.  Second, 
dn  diocöse  de  Nantes.  Paimboeuf  1854.  8^. 

Vita  b.  Friderioi  abbatis  =  Vita  b.  Frederici. 

Vita  b.  Friderici  episcopi  Leodiensis 

(tll21)  auctore  anonymo. 


1322      ACTA  S.  FRIDERICI  EP.  ULTRAIECT.  —  VITA  S.  FRroOUNI  ABB.  SECKING. 


Gewöhnlicher  Legendenstil.  —  Diese  Vita  in  I\v8a 
hat  AegidiuB  Anreae  Vallis  aaec. XIII  fut  ganz  seiner 
Chronik  einverleiht  u.  sie  dadurch  allznäligin  Vergessen- 
heit gehracht.  Molanns  fand  sie  wieder  auf  n.  ühergah  sie 
an  l&irtene  zur  Vezf^ffentlichang.  Sie  ist ,  nach  Beinerua 
monadtus  Leodienaia  S.  Lanarmtü  (LibeUua  d»  seriptorüms 
monaaterii  etri)  von  Nizo,  monachus  eiasdem  coenohii  u. 
einst  sein  Lehrer,  geschrieben  (ap.  Pez,  Tfaos.  anecd.  IV. 3. 
p.  82.  lib.  I.  c.  17)  a.  zwar  nach  1189. 

Handschr.:  gibt  es  nicht  mehr. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  Alnensis  monast  ap.  Mar- 
ione, Ampi.  coli.  IV.  p.  1023-1032.  —  »ap.  Pez, 
Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  167.  —  » ed.  Wattenbach 
ap.  Pertz,  Mon.  sor.  XII.  p.  501- B08.  —  Vita 
metrica  s.  Friderici  ep.  Leodiensis  [in  ms.  aper- 
iissimo  errore  episc.  Traiectens.  nomtnatur]eif. 
cod.  Londin.,  Brit.  Mus.  additam.  24914.  sec.  a^II 
ed.  primum  Qod.  Kurth  in  Analect.  Bolland.  II. 
1883.  p.  264-269;  ef.  p.  259-264.  —  Excerptum 
ex  ms.  legenda  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Mai.  VI.  p. 
725-727.  —  Epitome  ex  gestis  pontif.  Leodien- 
sinm  in  bibi.  monast.  Alnensis  ibid.  p.  727.  728. 
Cf,  Henschenh  comment.  praeviUs  ibid.  p.  724. 

ErL-Sckr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geechichts- 
qaellen.  6.  AnJl.  ü.  1886.  p.  1.84;  6.  Aufl.  II.  1894. 
p.  148. 

Vgl.  Epitaphium  Friderici  ep.  Leod. 

Acta  s.  Friderici  episcopi  Uitraiectini 

in  Belgio  (f  838)  raartyris  forsan  auctore 
Oetberto  vel  Odberto. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n°  380-2.  mbr. 
saec.  XV.  fol.  min.  —  Gent  n*»  162  (421).  chart. 
saec.  XV.  8**  min.  —  'sGravenhage,  kgl.  Bibl. 
n*»  K.  30.  a*  1478;  —  L.  29.  sec.  XV. 

Ausg. :  *  mutato  stih  ed.  Surius ,  Vitae  SS. 
IV.  Colon.  1572.  p.  233-244  C  ^-  Aug.  Taurin. 
VII.  p.  311-328).  --  «  in  AA.  SS.  BolL  18.  Jul. 
rv.  p.  460-471.  Cf.  Cuperi  commentar.  praevius 
ibid.  p.  452-460.  —  *  als  Passio  Fr-i  ep.  Tra- 
iect.  ed.  Holder  -  Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1. 
p.  344-356.  574»».  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Recueil  VI.  p.  327-  330. 

Erl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quelien.  6.  Aufl.  I.  1885.  p.  860 ;  6.  Aufl.  I.  1893. 
p.  890. 

De  V.  Friderioo  abbate  Hirsaugiensi  (f  1070) 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p. 
231-236. 

Tita  s.  Frideswidae  virginis,  patronae 
Oxoniensis  in  Anglia  (saec.  VIII).  Ex 
Cap gravi!  Nova  legenda  fol.  152 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct.  VIII.  p.  564 
-566.  —  Vita  alia  ex  ms.  Fontanell.  et  Gui- 
lelmo  Malmesb.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  III.  1.  p.  561-564.  —  Fragmenta  ex  vita 
metrica  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  566.  567.  —  Ap- 
endix.  De  libro  miraculorum  eius  auctore  Phi- 
ippo  priore  (flor.  1189)  ibid.  p.  567.  —  Mira- 
cula  ibid.  p.  568-590.  Cf.  Bossuei  commentar. 
praevius  ibid.  p.  533  -  564  et  Hardy,  Descr.  cata- 
ioguo  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  459.  n<>  1000- 
1008. 

Vita  s.  Fridolini  abbatis  Secl(ingae  ad 

Ehenum  in  Germania,  apostoli  Alaman- 
niae  (f  530  sec.  Friedrich,  KGesch.  D.'s 
n.  p.  439,  538  aut  540  seeiind.  Bolland. 


Fi 


Mart  I.  p.  431)  auctore  Balthero  mon- 
acho  Seckingae  (saec.  X  exe.). 

Ist  mit  Unrecht  von  Bettherg  für  ein  betrfigliches 
Machwerk  erklärt  worden,  trigt  aber  das  GeprBge  der 
Wandersucht  an  sich. 

Handschr.:  Basel,  Ün.-Bibl.  £.  IL  4.  chart. 
sec.  XV.  —  Karlsruhe,  Landesarchiv,  sec.  XIL 
kl.  fol.   Vgl.  Mone,  Quellensammlung  itl.  p.  662. 

Ausg.:  ^  s.  1.  et  a.  fol.  19  fol.  Ein  Exetnpl.  in 
Olarus,  Landesbibl.  In  2  Oolumn.  ä  45  Zeilen, 

—  'ap.  Oolgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  I.  Lovan.  1645. 
fol.  p.  481,  aus  einem  jetzt  verlorenen  St.  Oaller 
Mpt.  —  ^wiederh.  mit  Besserungen  nach  eige- 
nem Ermessen  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  433 
-441.  —  *gtU  ap.  Mone,  Quellensammlong  der 
badischen  Landesgeschichte.  I.  Karlsruhe  1848. 
p.  4-17.  —  Auszug  *  ap.  Bouquet,  Rec.  HI.  p. 
388.  389.  —  » ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alam.  I.  p. 
384  {gibt  cap.  4  u.  40).  —  Miraciila  ex  vita 
Germanica  Henr.  Mureri  in  AA.  SS.  Boll.  L  c. 

S.  441.  —  Prologus  in  vitam  s.  F-i  conf.  ad 
[otkorum  auch  ap.  Alois  Lütolf,  Die  Glaubens- 
boten der  Schweiz  p.  293-295. 

Uebers. :  des  1 3.  Jahrh .  [Handschr. :  S  t.  G  a  1 1  c  n , 
Stiftsbibl.  lP  598]  *  s.  1.  et  a.  (1470—1490).  4^ 
£in  £x.  in  St.  Gallen,  Vadian.  Bibl.  n'^SH;  ein 
and.  im  Karismher  Archiv.  Sehr  selten.  0/".  Haller. 
Schweizer  Biblioth.  III.  p.  565 ;  [Scherer]  Mpte, 
u.  Incunabela  der  Vadian.  Bibl.  zu  St.  Gallen. 
1864.  p.  221.  n«566.  •--  «ap.  Blumhardt,  Ver- 
such einer  all  gem.  Missionsgeschichte  der  Kirche 
Christi.  U.  2.  Basel  1832.  p.  382.  —  »  die  1.  Atieg. 
wiederh.  ap.  Mone,  Quelleusammlung  I.  p. 99- 111. 

—  Eine  kleine  Probe  einer  üebers.  vom  J.  1478 
aus  einem  Cod.  des  Frauenklosters  Samen  ap. 
Lütolf  1.  c.  p.  293.  not.  1. 

Sri.' Sehr.:  Burokhardt,  A.,  Die  Heiligen  des  BLs- 
tams  Basel  tn  Basler  Jahrhuch.  1889.  SP.  p.  144-171. 

Canisius,  Petr.,  Zwo  warhaffte,  lustige,  rocht  (Christ- 
liche Historien,  aoss  vilen  alten  Scribenten  zusammen- 
firezogen ,  jetznnder  aber  anffs  new  gebessert ,  vnd  in 
Dnik  verfertiget.  Die  erste  von  dem  vralten  Aposto- 
lischen Mann  S.  Beato  .  .  .  Die  ander  von  dem  be- 
rümten  Abbt  S.  Fridolino ,  erster  Predi^r  m  Qlaris 
vnd  Sockingen.  Freybnrg  im  Vchtland  1589.  4^. 

Frickor,  B.,  Der  wunderthAtige  St.  Fridolin  in  S&c- 
kingon  in  F.  A.  Stockers  Vom  Jara  zum  Schwarz- 
wald.  II.  Aarau  1886.  gr.  9f>.  p.  284-286. 

Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II. 
1869.  p.  411-439. 

O  e  1  p  k  e ,  Kirchengeschichte  der  Schweiz.  I.  p.  802. 

Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischen  christl.  Glaubens- 
helden am  lihoin.  Frankfurt  a.  M.  18Ö8.  gr-  iP-  p. 
108-112. 

Heer,  Gottfr.,  St.  Fridolin  der  Apostel  Alamanniens. 
Vortrag.  Zürich  1889.  gr.  &>.  64  pag.  Jk  1. 

He  feie,  Gösch,  der  Einführung  des  Christenthnmä  in 
Südwost  -  Deutschland.  Tübingen  1837.  p.  243 -2U) 
ihai  Fridolin  nach  obiger  Vita  bearbeiUC). 

Holtzer,  De  proepiscopis  Trevirensibus.  Tonfluentiae 
1845.  Bf>.  p.  38.  harukU  über  den  Ort  Helera,  un  S. 
Fridolin  e*n  Kloster  gründeU. 

Leo,  Horm.,  Der  heil.  Fridolin.  Freibnrg  i.  B.  1886. 
80.  XII.  284  pag.  Jk  2. 

Lütolf.  Alois,  Die  Glaubensboten  der  Schweiz  vor 
S.  Gallus.  Lucem  1871.  gr.  8».  p.  267-900;  ef.  p.  4, 
34.  99. 

Mabillon,  Annales  ord.  s.  Bened.  I.  n.  201. 

Meyor  V.  Knonau,  G.,  Fridolin  tn  Allgem.  deutsche 
Biographie.  VH.  p.  385-387. 

— :  Nochmals  die  Frage  von  St.  Fridolin  in  An- 

zoigor  für  Schweizer  Geschichte.  XX.  1889.  p.  377- 
381 ,  gegen  Heer. 

Mone,  Quellensammlung  I.  p.  1-4. 

Rottberg,  Deutschlands  Kirchengeschichto U.  p.  29. 


fflSTORIA  S.  FRTOOLINI  C0NFE8S0RIS  —  DE  S.  FÜLCO 


1323 


S  ohiil  te ,  Alo.,  Ueber  Oilg  Tsohndi ,  Glaras  n.  SAckin- 
gen.  Excars  I :  Beitrlge  s.  Kritik  der  Vita  FhdoUni 
des  Balther  in  Jahrbach  lOr  Schweizergeschichte. 
XVra.p.  134-162. 

Stalin,  Wirtembergische  Geschichte  I.  p.  166. 

Watte  nbach ,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1886.  p.  114.  not.  8;  6.  Anfl.  I.  1898.  p.  120. 

Werder,  Jnl.,  Der  h.  Fiidolin  tn  F.  A.  Stockers  Vom 
Jnra  znm  S<^wanEwald.  I.  Aamu  1884.  p.  61-  67. 

Wyss,  Oeo.  t..  Gesch.  der  Historiographie  in  der 
Schweiz.  Zürich  1896.  gr.  9>.  p.  44. 

Historia  s.  Fridolini  confesMris  (f  800) 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alam.  I.  p.  247. 

De  s.  Flisio  mart  in  Anscensi  Aquitaniae  dioe- 
cesi  (saec.  VlII)  in  AA.SS.Boll.  24. Jun.  IV.p.818. 

Tita  8.  Frfthiswttbae  »»  Tita  s.  Frideswidae. 

De  s.  Frodoardo  presb.  Remensi  (f  966),  ubi 
de  Heirico,  Bemigio  et  Hucbaldo  magistris  ac  de 
Hacbaldo  monacho  Orbacensi,  ap.  Mabillon ,  AA. 
SS.  o.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  325-332. 

Tita  s.  Frodoberti  abbatte  coenobii  Gel- 
lae  [Moutier-la-Celle]  prope  Trecas  primi 
(-f-  cca.  673)  auctore  monacho  Cellensi  aut 
forsan  Adsone  abbate  Dervensi  (f  992). 

Attsg. :  *  in  Promptuario  dioec.  Tricass.  Nicol. 
Camuzati  p.  1-40.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr. 
I.  p.  506-513.  —  ^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  626-639.  —  *  wiederk. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII.  p.  601-620. 

—  Auszug  *  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p. 
670  —  ti.  *  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  576.  577. 

—  Translatio  auctore  Adsone  Dervensi  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  saec.  IV.  2.  p.  243-245.  —  Carmen 
de  elevatione  corporis  s.  F-i  in  Analect.  Bolland. 
V.  1886.  p.  59-66. 

Erl.  -  Sehr. :  Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1738. 
p.  72;  V.  1740.  p.  447. 

Acta  8.  Froilani  episcopi  (f  1006)  Le- 

gione  in  Hispania. 

Äi^g. :  ^ex  var.  Breviariis  in  Martyrologio  hi- 
spano  V.  p.  389.  —  *  wiederk.  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Oct  m.  p.  232-235. 

Erl.- Sehr.:  De  s.  Froilano  ep.  Legionensi  ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  68-60. 
Ghesqaidre,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
I.e.  p.  228-232. 

De  s.  Fromundo  seu  Frodomundo  episc.  Con- 
stantiensi  in  Normannia  (saec.  YII)  V.  de  Buckii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  842-849. 

Passio  SS.  Frontasii,  Severini,  Severiani 
et  Silani  martyrum  in  Gallia. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  79. 

De  s.  Frontlniano  martyre  Albae  Pompeiae  in 
Italia  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept. 
n.  p.  674.  675. 

Vita  s.  Frontonis  abbatis  in  eremo  Ni- 
triensi  in  Aegypto  (saec.  11)  auctore  co- 
aevo. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  13.  April,  p.  158. 

—  'ex  ms.  et  Roswevdo  in  Vit.  patr.  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  April.  IL  p." 201 -203.  —  ^wiederk.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXIII.  p.  437-444  c.  Ros- 
weydi  not. 


Yita  s.  Frontonis  opiscopi  Petragori- 
censis  (saec.  I)  auctore  anonyme. 

Fabnlis  infscta. 
Ausg. :  ex  ms.  bibl.  Bruxell.  n^  8931  ed.  Jos. 
V.  Hecke  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  407-414. 
Cf-  comment.  praevius  ibid.  p.  392-407. 

JSrL'S^.:  Pergot,  A.  B.,  La  vie  de  s.  Front,  apotre, 

Sremier  6vdqae  de  P^rigneox.  F6rJgaeox  1861.  8^. 
ZVI.  608 pag.  6  fr. 

De  s.  Fnielo  confess.  (f  315)  et  de  ss.  Valen- 
tine et  Engratia  martyribus,  Segoviae  in  Hispa- 
nia V.  de  Buckii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Oct  XI.  p.  692-703.  —  Lectiones  ex  offi- 
cio s.  Fructi  approbatao  a  Paulo  V  pp.  ibid.  p. 
703.  704. 

Vita  s.  Fnictuosi  abbatis  Dumiensis, 
post  (archi)episcopi  Bracarensis  et  mul- 
tonim  coenobiorum  institutoris  (f  c.  660) 
auctore  coaevo,  vel,  ut  aüis  videtur,  Va- 
lerie abbate  monasteriis.Petri  deMon- 
tibus  Compluti  (f  c.  692  —  696). 

Ausg.:  ^  ex  2  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  16.  April, 
n.  p.  431-436.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  U.  p.  581-590.  —  'ap.  Sandoval,  Liber 
fundationum  Benedictinarum  Hispaniae  {Lingua 
Hispan.  scriptus).  —  *  ed.  Tamaius,  Martyrolo- 
gium  Hispaniae  II.  16.  April.  —  *  nova  recen- 
sione  ap.  Florez ,  EspaSa  sagrada  XV.  p.  451- 
466.  —  *  wiederk.  ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  LXXXVII.  p.  459-470.  —  Translatio 
reliquiarum  s.  F-i  et  aliorum  Compostellam  post 
a.  1102  auctore  Hugone  archidiacono  Com- 
postellano  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  p.  436. 437  c.  not 
Henschenii. 

Erl.  -  Sehr.  .-Antonio,  Nie. ,  Bibliotheca  Hiqiana  vetos. 

I.  p.  382-3H8. 
Florez,  Espana  sagrada.  XV.  p.  141-158. 
Garns,  Kirchengeschichte  Spaniens.  II.  2.  1874.  p.  152 

-158. 
Hontalembert,  MQnche  des  Abendlandes.  II.  p.  232 

-238. 
Tepes,  Anton  de,  Coronica  de  la  orden  de  s.  Benito. 

U.  Salamanca  1609.  p.  172-184. 

Acta  SS.  Fructuosi  episc.  Tarraconensis, 

Augurii  et  Eulogü  diacononim. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  21. 
Janr.  p.  343.  —  ^  eadem  in  AA.  SS.  Boll:  21.  Janr. 
U.  p.  339-341.  —  ^  eadem  ap.  Ruinart,  Acta  prim. 
martyrum.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  219-222.  — 
Vita  eorundem  sanctorum  per  Aurelium  Prü- 
den ti  um  {in  eius  Peristephano)  metrice  conscri- 
pta,  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  21.  Janr. 
Vn.  Colon.  Agr.  1581.  p.  48-50. 

E>rl.-S(hr.:  Garns,  F.,  Eirchengeschichte  Spaniens.  I. 
1862.  p.  265-276. 

Acta  s.  Frumentii  episcopi  Indorensis. 

Ausg.:  ex  Rnfini  bist,  eccles.  I.  9  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  27.  Oct.  p.  387. 

De  s.  Fnimeiitio  episcopo ,  apostolo  Aetbiopum 
orientalium  sive  Habessinorum  (f  cca.  380)  Ed. 
Carpentieri  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Oct.  Xn.  p.  257-270. 

De  8.  Fulco  conf.  apud  Italos  in  territorio  Bo- 
noniensi  (forte  saec.  XI)  B.  Bossuei  commentar. 


1324 


DE  S.  FÜLCO  —  DE  SS.  FYNCANA 


historicus  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct.  XI.  p.  1039- 
1043. 

De  8.  Fulco  conf.  pontif.  Placentiae  et  Papiae 
Id  Italia  (f  c.  1229)  Y.  de  Buckii  commentarius 
in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct  XII.  p.  1-19.  —  De  s. 
Fulcho  Papiae  episcopo  ex  Jac.  Guallae  San- 
ctuario  t'apiae  lib.  Y.  cap.  6  (edit.  a.  1507  et  1587) 
ibid.  p.  19.  20. 

De  s.  Fulco  peregrino  in  oppido  Sancti-Patris 
dioec.  Aquinatis  (saec.  XU)  Papebrochii  comment. 
in  AA.  SS.  Bell.  22.  Mai.  Y.  p.  192. 193;  cf.  YU. 
p.  829. 

Tita  s.  Fulcranni  episcopi  Lodevensis 

in   Gallia  (f  1006)   auctore  Bernardo 

Guidonis  episc.  (f  1331). 

Ausg. :  ex  ms.  ecclesiae  Pragensis  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Febr.  II.  p.  711-717.  —  Testamentum 
eins  ibid.  p.  ii.  appeod.  p.  897-900. 

Erl.-Schr.:  Bosquet,  "Ft.  de,Viede8.FalcTan,  övdqae 
de  Lodöve.  Paris  1651.  8fi. 
Bouty,  Vie  de  s.  Folcran,  övdqne  de  Loddve,  en 
forme  de  pane^yrique ,  aveo  notes  historiques.  Mont- 
peUierl865.  &.  47 pag. 

Vita  s.  Fulgentii  Astigitani  et  Cartha- 

giniensis  episcopi  (f  post  619).  Hispanice 

scripta  ab  Ant  Quintanaduennas. 

Ausg.:  latine  versa  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr. 
I.  p.  972-975. 

Tita  s.  Fulgentii  Ruspensis  episcopi  (f 
cca.  529)  a  quodam  eius  discipulo  con- 
scripta  ad  Felicianuin  episc. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  32-45. 

—  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXY.  p.  117-150. 

—  "  Yita  et  eius  epistolae  ap.  H.  Harter,  Opu- 
«cula  SS.  Patrum  selecta,  Ser.  I.  Yol.  45.  46.  Oeni- 
ponte  1884.  16mo. 

Uebers.:  Mally,  A.,  Das  Leben  des  h.  Ful- 
gentius,  Bischofs  -von  Euspo,  von  seinem  Schü- 
ler, u.  der  fortgesetzte  Kulturkampf  der  Vanda- 
len.  Aus  d.  Lateinischen.  Wien  1885.  8°.  XII. 
] 20  pag.  Ji  1.40. 

De  s.  Fulgentlo  episc.  Atinae  in  Campania  (saec. 

I.  II)  Perieri  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Sept. 
YDL  p.  123-125. 

De  s.  Fulgentlo  episc.  Otriculano  in  Italia  (saec. 
YI)  Henschenii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  22.  Mai.  Y.  p.  166.  167. 

De  s.  Fulrado  abbate  S.  Dionysli  in  Francia, 
palatii  regii  archicapellano  (f  784)  Henschenii 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr. 
III.  p.  32-40.  —  *  elogium  historicum  ap.  Mabil- 
.lon,  AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  334-342. 
Vgl.  Rcttbcrg,  Deutschlands  Kirchengeschichte 

II.  p.  87  und  Abbe  Rapp,  Saint  Fulrade,  abbe 
de  Saint-Denys.  Paris  1884.  8^ 

Yita  s.  Fursei  abbatis  Latiniacensis  et 
conf.  Peronae  in  Gallia  (f  650)  auctore 
anonyme. 

'Wichtig  für  die  elsassische  und  deutsche  Geschichte. 

Handmehr.:  Montecasino,  Florenz  (vgl. 
Pertz'  Arch.  Y.  67).  —  Paris,  Nat.-Bibl.  n«»  2768 
A.  3.  sec.  X;  —  2993  A.  2.  sec.  XUI;  —  3788.  sec. 


XII;  —  5269.  sec.  XIY;  —  5280. 11.  sec.  XIH; 

—  5291.  18.  sec.  XIII.  —  S.  Germain,  sec,  XU. 
n«»  496.  —  sec.  XIII.  n^  1085.  —  ArsenalbibL  sec. 
XII.  n^  43.  —  München,  Hofbibl.  cod.  Emme- 
ram.  Ratisbon.  sec.  XL  fol.  A.  31.  —  Rh  ein  au, 
Stiftsbibl.  Chart.  4^  n«81.  —  Montpellier,  Un.- 
Bibl.  n^  22.  Vit.  SS.  Yol.I.  f.  119.  fol.  —  Cöln, 
VI.  18.  fol.  mbr.  saec.  XI.  —  Chartres,  Stadtb. 
sec.  XI.  n<>  150;  —  sec.  XIII.  n°  192;  —  sec.  XL 
n«  193.  -^  St.  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIL  fol. 
715.  n*  1.  —  Vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  L  1.  1862.  p.  239.  n<»  637-646;  Pertz' 
Archiv  lY.  1822.  p.  327. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p.  36- 
41.  —  Miracula  ibid.  p.  41-44.  —  [Alia  vita 
auctore  anonyme  (Arnulfo  abbate  Latiniacensi?) 
ibid.  p.  44-54.  —  Alia  vita  ex  Bedae  histor. 
eccl.  III.  19  ibid.  p.  54.  55.  —  Hymni  duo  de 
ß.  Furseo  ibid.  p.  36.  —  Translatio  (a.  1256) 
ibid.  p.  55.]  —  •  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
rüs.  16.  Janr.  I.  Colon.  1617.  fol.  p.  259.  —  •  ap. 
Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  300-315. 

—  *  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae.  II.  Lovanii 

1645.  fol.  p.  75  ex  ms.  monasterii  Cygniacensis 

in  Gallia.  —  *  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt, 

AA.  SS.  Hibemiae  p.  77-112.  —  •Bruchstück  ap. 

Bouquet,  Recueil  III.  p.  539.  540. 

Erl.  -  Sdur. :  C  o  r  b  1  e  t ,  J. ,    Hagiographie   da  dioo^se 
d'Amiens.  H.  Paris  1870.  BP. 
Heidelberger  Jahrbücher  f.  Literatur.  II.  p.  233. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  III.  17S5.  p.  613. 
0' Hanion,  Joa.,  Vitae  SS.  Hibemiae.  I.  p.  ^2. 

Yita  s.  Fursei  episcopi  et  confessoris. 

Ausg.:  a  Jacobe  Desmaii  gallice  conscripta 
et  postea  latine  reddita  (et  edita  a.  1607  et  1623) 
ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hibemiae.  9.  Febr.  I.  Lo- 
vanii 1645.  fol.  p.  282. 

Acta  SS.  Fuscae  virgiais  et  Maurae  eius 
nutricis  Ravennae  et  Torcelli  mart  (saec 
III)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  647. 
648.  —  Alia  acta  ex  ms.  Carthus.  Colon,  ibid. 
p.  648.  649. 

Erl.-Sehr.:  Neumann,  K.  Joh.,  Der  rßmischo  Staat 
n.  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  905.  306. 

Fassio  SS.  Fusciani  et  Victorici  marty- 

rum,  apostolorum  Morinorum  apud  Am- 

bianos  in  Belgica  secunda  (f  cca.  287). 

Ausg.:  *ap.  Franc.  Bosquet,  Historia  ecclesiae 
Gallicanae  II.  p.  156  fF.  —  *  iciederh.  ap.  Ghes- 
quiere,  AA.  SS.  Belgii  I.  p.  166-172  cum  eias- 
dem  notis.  —  Actes  inedits  des  ss.  martyrs 
Fuscien,  Yictoric  et  Gontion  publ.  par  Charles 
Salmon.  Amiens  1862.  8°.  46 pag.  —  Historia 
inventionis  ss.  Fusciani,  Gentiani  et  Victorici 
ex  Commentar.  praevio  in  Yitam  s.  Salvii  episc. 
Ambian.  in  AA.  SS.  Boll.  ad  11.  Janr.  fragm.  ap. 
Bouquet,  Recueil  III.  p.  472. 

jE>rl.-Sehr.:  Ghesqaidre,  Jos.,  Comment.  praevios  n 
AA.  SS.  Belgii  I.  p.  153-166. 
Sauerland,  H.  V.,  Trierer  QeschichtsqaeUeo.  Trier 
1889.  gr.  8P.  p.  118-124. 

De  ss.  Fyncana  et  Findocha  virg.  in  Hibemia 
(t  cca.  526)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct  VL  p.  222. 
223. 


DE  S.  GABINIO  —  VITA  8.  OALU  ABBAUS 


1325 


G. 


De  s.  Gabinlo  presbytero  mart  Eomae  (t  296) 
in  AA.  SS,  BoU.  19.  Febr.  lU.  p.  128.  129. 

De  8S.  Gabino  et  Cri^ulo  mart.  Tarribus  in 
Bardinia  sub  Hadriano  Henschenii  sylloge  bist 
in  AA.  SS.  Bell.  30.  Mai.  Vü.  p.  235.  236. 

De  8.  Gabriele  arcbangelo  in  AA.  SS.  BoU.  26. 
Mart  III.  p.  607-611. 

De  s.  Gabriele  presbyt,  abbate  monasterii  8. 
Stephani  Hierosolymis  (sec.  Y)  in  AA.  SS.  Bell. 
20.  Janr.  U.  p.  731.  732. 

De  SS.  Galano,  Joviano,  Philippe  mart.  in  civi- 
tate  Barbaria  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Jun.  11.  p.  1048. 

De  88.  Gaiano,  Luciano,  Rofino  ete,  mart  An- 
cyrae  in  Galatia  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Aug.  VI.  p.  667. 

De  8.  Gaiano  mart  in  Thracia  in  AA.  SS.  BoU. 
10.  April.  I.  p.  863. 

De  88.  Galola,  Feiice,  Emerito  ete.  mart  Afris 
common t  bistoricus  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Mart.  I. 
p.  227.  228. 

Tita  s.  GalactioniG  et  Epistemes  et  mar- 
tyrium. 

Äusg,:  ex  Simeone  Metaphraste  ed.  Su- 
rius,  Yit  SS.  5.  Nov.  VI.  p.  83-87. 

De  8.  Galactorio  episc.  Lascurrensi  et  mart.  a. 
507  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Jul.  VI.  p.  434.  435. 

De  8.  Galaeo  mart  Cartbagine  in  Africa  in 
AA.  SS.  BoU.  24.  Janr.  II.  p.  590. 

Tita  s.  Gaidini  S.  R.  £.  cardinaiis,  ar- 

chiepiscopi  Mediolan.  et  sedis  apostol.  le- 

gati  (t  1176). 

Ausg. :  ex  ms8.  et  Mombritio  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  April.  II.  p.  594-596.  —  Analecta  ibid.  p. 
596-599.  —  Hymnus  ibid.  p.  599. 

Tita  Galfridi  archiepiscopi  Eboracensis 
(t  1212):  sive  Ceiiamina  Galfndi  Ebor. 
archiep.  Libri  2,  auctore  Giraldo  Cam- 

brensi. 

Handsehr.:  Cambridge,  Corp.  Christi  CoU. 

Ausg. :  ^  mit  Auslassungen  ap.  Wbai'ton ,  An- 
gUa  Sacra  II.  p.  373-407.  —  *  ergänzt  in  Giraldi 
Cambr.  opp.  ed.  Brewer  (=  Rerum  Brit  med.  aevi 
scr.  n^  21)  iV.  1873.  p.  357-431.  —  »Auszug  ed. 
R.  Pauli  ap.  Peiiz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  410.  411. 

^it*  ^  (  gSÜi  }  ^''  ^^^^^"-^ 

Un  t^moignage  preeqae  oontemporain  de  la  premiöre 
croisade.  Oomie  Riant. 

Ausg. :  '  in  Memoires  de  la  Societe  des  sciences 

naturelles  et  archeologiques  de  la  Creuse.  III. 

1862.  —  'Auszüge  ap.  ArbeUot,  I^es  Chevaliers 

Limousins  ä  la  premiere  croisade  (1096 — 1102). 

Paris  1881.  8*».  72  pag. 

De  ss.Galico,  Bythonio  et  Dio  martyribus  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  BoU.  3.  April.  I.  p.  251. 

De  8.  Galla  moniali  Roniana  (j  cca.  550)  ex 
Oregorii  M.  dial,  IV.  c.  14  ap.  MabiUon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  113. 


Acta  s.  Gallae  viduae,  deinde  monialis 
Komae  (f  546).  Ex  libro  IV  dialog.  s. 
Gregorii  I  pp.  cap.  13. 

Ausg.:  *  in  Greg.  opp.  II.  Paris,  1705.  p.  392. 
—  •  ufiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Oct  HI.  p.  162. 
163.  Cf.  Gbesquierii  comment  praevius  ibid.  p. 
147-162. 

Yita  8.  Gallae  virg.  Deo  devotae  in  Bra- 
geno  vico  agri  Valentim,  ut  videtur,  au- 
ctore anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  Append. 

p.  940.  941. 

Erl.  -  Sehr.:  Histoire  Iitt6nire  de  la  Franoe.  III.  1786. 
p.  646. 
Nadal ,  Hagiologie  da  diocdse  de  Yalenoe.  1866.  p.  96. 
Vie  de  s.  Galle,  vierge  de  Valence.  Valence  1860. 
12  mo. 

Tita  s.  Galli  abbatis  et  fiindatorie  coe- 
nobii  Sangallensis  (f  630)  auctore  ano- 
nyme {i.  e.  Wettino  monacho  Augiensi). 
Libri  2. 

Diese  kulturgeschichtlich  wichtige  Vita  ist  aus  der 
Ueberarbeitojig  einer  altem  bu'barisch  seschriebenen  her- 
vorgegangen. MabiUon ,  Vet.  analect.  I  v .  p.  640  sprach  sie 
bereits  dem  Wettinus  (f  824)  zu  nnd  gab  ao,  dass  ihr 
metrischer  Prologas  mit  den  Worten  ,Cam  mondus  per 
inania*  beginne.  Ihm  folgten  die  Histoire  litt6raire  de  la 
Fr.  IV.  p.  479  u.  Hardy,  Descr.  catalogue  I.  1.  p.  230  n« 
619.  Neuerdings  ist  Mabillons  Vermuthang  dadurch  zur 
Oewissheit  erhoben ,  dass  Frz.  Bftcheler  in  dem  genannten 
Proiogus  das  Acrostichon  OosUferto  patri  (f  837)  WeUxniu 
verba  aalutis  entdeckte.  Cf.  Dümmler,  Poetae  lat.  aevi 
Car.  II.  p.  701. 

Handsehr. :  vid.  Pertz,  Mon.  II.  p.  1. —  Paris, 
Nat-Bibl.  lat.  n»  53ö4.  sec.  XII.  —  St.  Gallen, 
n«  562.  sec.  IX;  —  Prolog  in  u^  587. 

Ausg.:  ^  nunc  primum  ed.  Ild.  ab  Arx  ap. 
Pertz,  Mon.  II.  p.  5-21.  —  *  iviederh.  in  AA. 
SS.  BoU.  16.  Oct.  VII.  2.  p.  884-895.  —  •  ed.  G. 
Mever  von  Knonau  in  Mittheilangen  zur  Vater- 
land. Gesch.  XU.  St.  Gallen  1870  (=  St.  Gallische 
Geschichtsquellen  I.)  unt.  d.  Tit.:  Liber  I  et  II 
de  vita  et  virtutibus  b.  Galli  conf.  {die  Mirac. 
xum  Theil  nur  der  Uebersckrift  na>ch]  p.  1-61; 
62-93;  Excurs  dazu  p.  140-147  {*  auch  besonders 
daraus  abgedruckt  unt.  d.  Tit. :  Yita  et  mirac.  s. 
G-i.  —  Yita  et  mirac.  s.  Otmari.  Neu  hrsgb.  von 
G.  Meyer  v.  Knonau.  St.  Gallen  1870.  S%  Vor- 
trefflich bearbeitet.  —  Proiogus  metricus: 
,Cum  mundus  per  inania^  *  als  einen  Theil  der 
Praefatio  in  cantilenam  de  s.  Gallo  ed.  Ild.  ab  Arx 
ap.  Pertz,  Mon.  IL  p.  38.  34.  —  '  ed.  Meyer  v. 
Knonau  1.  c.  XII  (resp.  I)p.  x.  —  ^  ed.  E.  Dümm- 
ler in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  (^rol.  II. 
1884  {inter  Carmina  Sangallensia  n°  III)  p.  476; 
cf.  p.  701. 

Uebers. :  deutsch  von  A.  Potthast.  Berlin  1857. 
8**  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vorzeit. 
YIII.  Jahrh.  1.  Bd.)  —  (2.  Gesammtausg.  Bd.  12). 
2.  Aufl.  Neu  bearbeitet  u.  eingeleitet  v.  W.  Watten- 
bach. Leipzig  1888.  8^  X.  86  pag.  Ji  1.80. 

Erl.  -  Sehr. :  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  I.  1885.  p.  113.  406  (6.  Aufl.  I.  1803. 
p.  119.  120). 


1326 


VITA  S.  GALLI  ABBATIS  —  VITA  S.  GAUJ  EP.  AEVERN. 


Vita  s.  Gaili  eiusdem  auctore  Not- 

kero  (Balbulo,  f  912)  a,  885  metrice 
scripta. 

Sie  ist  viel  jünger ,  voll  chronologischer  WidersprAche 
and  in  der  Form  eines  Qesprttchs  abgefasst.  v.  Arx  hielt 
sie  für  verloren;  seitdem  wnrde  ein  Fragment  davon  im 
Stiftsarchiv  von  St.  Gallen  aofgefanden. 

Ausg.:  ap.  Weidmann,  Gesch.  der  Stiftsbiblio- 
thek von  St.  Gallen.  1841.  p.  483-493. 

Erl.  -  Sehr.  .*  6  r  e  i  t  h ,  C.  J. ,  Gesch.  der  altirischen  Kirche. 
Freibarg  1867.  p.  851. 
Wa  ttenbach,  Deatschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aafl. 
1. 1885.  p.2ö4.  not.2  (Ö.Aoll.  1. 1893.  p.270.  not.  8). 

Vita  s.  Galli  eiusdem  auctore  Wa- 

lafrido  Strabone  abbate  Augiensi.  Li- 

bri    2.     Nur  eine  Ueberarbeitong  der  ersten  Vita. 

Handschr. :  Einsiedeln,  Stiftsb.  sec.  X.  n° 
257.  —  Engelberg,  Stiftsb.  sec.  XII.  fol.  max. 
IV4.  —  London,  Brit.  Mus.  Harley.  2801.  249. 

—  Middlehill,  n°  387.  4«.  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
5278.  117.  sec.  XIV;  —  5308.  58.  sec.  XII;  — 
5364.  sec.  XII.  —  Troyes,  AA.  SS.  sec.  XL  4® 
(Bonhier  D.  85).  —  St.  Gallen  n°562.  mbr.  sec. 
IX.  —  Ueberlingen,  Bibl.  mbr.  sec.  XII.  XIET. 
40.  _  Wolfenbüttel,  chart.  fol.  Heimst.  33; 
17.  5.  ms.  Aug.  4.  4°. 

Ausg. :  ^  ed.  Surius ,  Vit.  SS.  16.  Oct.  V.  p.  894. 

—  '  ap.  Messingham ,  Florilegium  sanctorum  Hi- 
bemiae  p.  255-294.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  IL  p.  227-2.50.  —  *  ap.  Goldast, 
Scr.  rer.  Alam.  I.  2.  p.  142.  —  *  ex  Mabillonio 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIIII.  p.  975-1030.  — 
®  nach  der  St.  Oaller  u.  der  Einsiedler  Hss.  u. 
Mabillons  Ausg.  hi'sgb.  von  Rob.  Thuli  in  Mit- 
theilungen zur  Vaterland.  Geschichte.  Hrsgb.  vom 
histor.  Verein  in  St.  Gallen.  XXIV  [3.  Folge.  IV). 
1890.  gr.  8**.  p.  1-75.  —  ^  Auszüge  ap.  Bouquet, 
Recueil  HL  p.  474-476;  663.  664. 

Vita  s.  Galli  eiusdem  metrica  au- 
ctore monacho  Sangallensi. 

Eine  TJmarbeitong  der  vorhergehenden  Yita  in  Hexa- 
metern, welche  im  J.  850,  aof  Drängen  dos  jungem  Goz- 
bert  (Calvi).  von  einem  angenannten  St.  Galler  Mönche  ge- 
macht warae. 

Ausg. :  ^  nur  der  Anfang  als  Prologus  vitae 

metricae  ineditae  s.  G  -  i  ex  cod.  587  ap.  Pertz, 

Mon.  scr.  IL  p.  31.  —  *  vollständig  xuerst  ed.  E. 

Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat  aevi 

Car.  IL  1884.  p.  428-473;  cf.  p.  266. 

ßrl.-Schr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Gesohichts- 
qaellon.  5.  Aofl.  I.  1885.  p.  254  (6.  Aofl.  1.  1893. 
p.  270). 

—  Carmen  ad  s.  Gallum  in  Mon.  Germ.  bist. 
Poetae  lat.  aevi  Car.  IL  p.  478.  479. 

—  Ermenricus  Augiensis  monachus  (829 — 
850,  t  874):  Tentamen  vitae  s.  Galli  adomandae 
in  prosa  et  metro  {est  pars  Ermenrici  epistolae 
ad  Grimaldum)  ap.  Pertz,  Mon.  IL  p.  31-33. 

—  Genealogia  s.  Galli  ap.  Pertz,  Mon.  U. 
p.  34. 

—  Gozbertus  diaconus:  Continuatio  libri 
II  de  miraculis  s.  Galli  per  Walafridum  Strabo- 
nem  emendata  (Handschr.:  vid.  ap.  Pertz,  Mon. 
IL  p.  21)  ^  ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alam.  I.  2.  — 
'ed.  ab  Arx  ap.  Pertz,  Mon.  IL  p.  22-31.  — 
^wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Oct.  VE.  2.  p.  895- 


909.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  11. 
p.  250-268. 

Erl.  -  Sehr. :  Egli ,  Emil ,  KirchengMchichte  der  Schwnz 
bis  aaf  Karl  d.  Gr.  Zfirich  1898.  gr.  &.  p.  56-68. 

Friedrich,  J.,  Die  hh.  Colamba  a.  Gallot  in  Ala- 
mannien  in  seintr  Kirchengeschichte  Deutachlands. 
II.  1869.  p.  457-485. 

Greith.  C.  J.,  Der  h.  Gallos,  der  Apostel  AUeman- 
niens  a.  seine  Glaabenslehre  g^penüber  den  Deutsch- 
kirchlem  und  ihren  Irrthümem.  St.  Gallen  1845.  &*. 

:  Der  heil.  Gallos,  der  Apostel  Alemaoniens ,  nach 

den  ältesten  Quellen  und  oen  neuesten  Fabeln.  Zur 
Widerlegung  der  ,Wyler-Chronik  von  L.G.  J.  Sailer' 
[tmt.  d.  Tu. :  Chronik  von  Wyl.  Abth.  I.  St.  Gallen 
1864.  &.  266  pag.  und:  Die  Einrehning  des  Christen- 
tiiums  in  der  Ostschweiz.  Ein  Nachtrag  zur  Chronik 
von  Wyl.  iWrf.  1865.  8».  59jpag.]  St.GaUen  1865.  8». 
47  pag. 

:  Die  heil.  Glaubensboten  Kolomban  und  Gall  und 

ihre  Stellang  in  der  Urgeschichte  St.  Gallens  etc.  Zur 
Widerlegung  der  Wyler  -  Chronik  und  des  Nachtrags. 
St.  Gallen  1865.  ^.  58  pag. 

Haid,  Heren.,  Das  Licht  dos  Evang.  Jesu  Chridti  in 
und  dorch  Gallus,  Apost.  d.  Schweiz,  sammt  einer 
heil.  Reliquie  desselben ,  nämlich  einer  apostol.  Rede, 
welche  der  heil.  GaUua  selbst  verfasst  und  gehalten 
hat.  St.  Gallen  1814.  gr.  8°. 

Hardy,  Descript.  catalogue  of  materials.  1. 1.  1862. 
p.  230.  no  619 -622. 

Heber,  Die  vorkarolingischen  christlichen  Glaabens- 
heldon  am  Rhein.  Frankfurt  a.  M.  1858.  p.  166-172. 

Hefele,  Die  Einführung  des  Christeuthums  in  Süd- 
west-Deutschland. Tübingen  1837.  p.  261-304. 

König,  J.,  Ueber  Walafried  Strabo  von  Reickeoau 
in  Freiburger  DiScesanarchiv.  111.  1868.  p.  429-4^. 

Le  Gointe,  Annales  Francic.  eccles.  II.  p.  720. 

Meyer  von  Knonau,  G.,  Das  Leben  and  die  Wander 
dos  h.  Gallos  in  St.  Gallische  Geschichtsquellen.  Abth. 
I.  1870.  p.  XIII -XXV. 

Philipps,  Jenkin  Thomas ,  Regimen  eccleeiae  Sanct- 
gallensis  et  Abbatisoellanae  in  Helvetia  mu  Dieser - 
tatio  de  St.  Gallo  tn  euu  Dissertationes  historicae 
qnntuor.  Londini  1735.  8**.  p.  173-203. 

Bottberg,  Kirchengoschichte  Deutschlands  II.  p.  40 
-48.  110. 

:  Observationes  ad  vitam  s.  Galli  spectantes.  Mar- 
burg! 1842.  4P.  Progromana. 

Stalin,  Wirtembergische  Geschichte  II.  p.  167. 

U  s  e n  e r ,  Herrn. ,  Sammlung  der  Wunder  der  h.  Gallos 
und  Oimar  tn  Birllngers  Alemannia.  XV.  1887.  p. 
93-96.  Buchrtibung  einer  angebUeh  ou«  dem  Kloater 
Werden  a.  Ruhr  stammenden  Ha.,  enih.  Vita  ss.  lialli 
et  0-i  auctore  Walafrido  eoromque  miracula  auctore 
Ysone. 

Vanhecke,  Common tar.  praevius  in  AA.  SS.  BoU. 
I.e.  p.  856-884. 

Wy  s  s ,  G.  v„  Der  Tuggensee  in  Anzeiger  für  Schweize- 
rische Geschichte.  N.  Folge.  Jahrg.  XX.  1889. 

Zimmermann,  J.  A.,  Die  Heiligen  Golombui  und 
Gallus  nach  Uirom  Lobon  und  Wirken  geschildert. 
Mit  Vorrede  von  J.Fosslor.  St.  Gallen  1866.  89.  XXIII. 
264  pag.  Jk  2. 

Yita  8.  Galli  abb.  Hibernenais  =  Yita  s.  Galli 
abbatis  et  fundat. 

Yita  s.  Gaili  episcopi  Arvernensis  {Cler- 

mont'Ferrand  [f  553])  auctore  Grego- 

rio  Turonensi  (vit  Patr.  c.  6). 

Ausg.:  ^ Francofurti  1623.  8«.  C/*.  Lelong,  Bi- 
blioth.  histor.  de  la  France  n°  8439.  —  *  ap.  Mar 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  116-119.  — 
9  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jul.  I.  p.  105-108.  —  *  ed. 
Br.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Mero- 
ving.  I.  1885.  p.  679-686.  —  *  Auszug  ap.  Bou- 
quet, Recueil  UI.  p.  409.  410.  —  Epitaphium  & 
Galli  ex  Yenantio  Fortunato,  Carm.  IV.  4 
^  ap.  Mabülon  1.  c.  p.  120.  —  *  in  AA.  88.  BoU. 
1.  c.  p.  109.  —  *  ed.  Fr.  Leo  inter  Fortunati  car- 
mina,  Hb.  lY.  4  in  Mon.  Germ,  bist  Auct  anti- 
quiss.  lY.  1.  1881.  p.  81. 82.  (7/1  Sollerii  oommen- 
tar.  praevius  in  AA.  SS.  Bell.  p.  103-105. 


DE  8.  GALLO  —  VITA  S.  GAÜDENTU  EP.  ARIMINI 


1327 


De  s.  GaNo  consale  mart.  Antiochiae  in  AA. 
SS.  BoU.  22.  Febr.  IIL  p.  288. 

De  s.  Gallo  11  eptecopo  Arvernoniin  in  Gallia 
(t  ante  med.  saec.  VII)  C.  de  Smedtii  oomment 
in  AA.  SS.  ßoll.  1.  Nov.  1.  p.  349-351. 

Acta  s.  Gallicani  ducis  et  consulis  Ro- 
mani,  mart  in  Aegypto  a.  362. 

Ausg. :  ex  6  mss.  in  AA.  88.  Boll.  25.  Jan.  Y. 
p.  37-39  c.  comment  praevio  p.  35-37. 

Tita  s.  Galterii  aAbatis  S.  Martini  iuxta 
Pontisaram  in  Gallia  (saec.  XI). 

Ausg.:  ^  ex  antiquis  mss.  in  AA.  88.  Boll. 
8.  April.  L  p.  754-757.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  VL  2.  p.  813-823.  —  ■  fragment 
ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  73.  —  Vitaalia  au- 
ctore  monacho  eius  disoipnlo  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
c.  p.  757-7Ö3.  —  Historia  miraculorum  auotore 
eodem  monacho  *  ibid.  p.  763-767.  —  '  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  823-830.  —  Charta  canonizationis 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  767-768. 

De  b.  GlHero  abbate  et  mart.  ord.  Cisterciensis 
Quinciaci  in  Gallia  (f  1244)  Stalsii  sylloge  in  AA. 
SS.  BoU.  15.  Oct.  VU.  1.  p.  77-79. 

Tita  s.  Gamelberti  seu  Gamuiberti  pa- 

rochi  in  Bararia  (saec.  VIII)  auctore  ano- 
nyme. Fabelhaft. 

Handschr. :  A  d  ra  o  n  t ,  Stiftsbibl.  mbr.  sec.  XL 
fol.  Pertz'  Archiv  VI.  169. 

At^g. :  ex  ms.  Colon,  in  A A.  SS.  Boll.  27.  Janr. 
IL  p.  783-787  (ed.  nov.  HE.  p.  398-402). 

Eri.  -  Sehr. :  Wa  ttenbach,  Deutschlanda  Oeschichts- 
qaellen.  5.  Aufl.  I.  1885.  p.  145.  not.  6 ;  6.  Aufl.  I. 
Ib98.  p.  154.  not.  8. 

De  88.  Gamgalo  sive  Gandalico,  Juliane  etc. 
martyribus  Antiochiae  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jim. 
IV.  p.  144. 

Vita  s.  Gandolphi  conf.  prcsbyteri  ord. 
s.  Francisci  Politii  in  Sicilia  (f  cca.  1260) 
auctore  Jacobo  episcopo. 

Ausg. :  *  ex  edit.  Politiensi  a.  1632  —  *  in  AA. 
SS.  BoU.  17.  Sept.  V.  p.  704-719.  —  Appendix 
de  cultu,  reliqoiis  et  miraculis  recentioribus  ibid. 
p.  719-728  {mit  Abbildungen).  Cf.  Stiltingii  com- 
Äient.  praevius  ibid.  p.  701-703. 

Tita  8.  Gangolfi  (Gengulfi)  conf.  et  mar- 

tyris  Yarennis  in  Burgundia  (f  760):  ,Vir 

Itaque  Domini'. 

Handsekr.:  Stuttgart,  mbr.  "fol.  max.  sec. 
XII.  f.  50.  —  Carlsruhe  n°  69.  VH.  18.  mbr. 
sec.  XL  fol.  f.  40.  —  Cöln,  VI.  21.  fol.  23.  ~ 
St.  Gallen,  Stiftsb.  n»565.  —  München,  Hofb. 
cod.  Benedictob.  mbr.  sec.  X.  4°.  n''  105.  fol.  187. 

—  Paris,  Nat.-Bibl.  St.  Germ.  sec.  XIII.  n°  73. 
Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  II.  p.  644- 

648.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  635. 

—  Historia  miraeulomm  Florinis  factorum  au- 
ctore Gonzone  abbate  Florin ensi  (Florennes, 
flor.  cca.  1050)  ex  ms.  Flor.  *  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
c.  p.  648-655.  —  '  Excerpte  hieraus  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  791-796.  — 
Passio  auctore  Hrotsuitha  nionacha  Ganders- 


hem.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVII.  p.  1083 
-1094.  Cf.  Henricus  de  Hervordia:  Chronicon  ed. 
Potthast  1859.  p.  21.  22. 

Erl.-Sdir.:  Histoiro  Utt6raire  de  la  France.  YI.  1743. 

p.  180. 
Roth,  F.,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  149. 
Vie  de  s.  Oengoul.  Bourg  1844.  SP. 
Wa  1 1 e  n  ba ch ,  Deatschlands GeschichtranelleD.  6.  Aufl. 

n.  1886.  p.  162;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  169. 

De  s.  Garibaldo  vel  Gaubaldo  episc.  Ratispo- 
nensi  (t  761)  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Janr.  I.  p.  546. 
547. 

Tita  Garnerii  praepositi  S.  Stephan!  Di- 
vionensis  (f  1050). 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr.  IV. 
p.  145.  —  •Bruchstück  ap.  Bouquet,  Reoueil  X. 
p.  382. 

Vita  s.  Gatiani  episc.  Turonensis  primi 
(f  301?  Dec.  18)  per  s.  Gregorium  aeque 
episcopum  Turonensem  conscripta  (bist 
Gall.  lib.  X.  c.  30). 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  1014  (XII.  1618.  p.  277). 

Erl.-Sehr.:  d'Epinay,  La  controverse  siir  T^poqne 
de  In  misAion  de  s.  Qatien  dans  ies  Oaoles.  Angers 
1874.  ««.  68pag. 

Jöhan,  L.  F.,  Saint  Gatien  oa  Ies  origines  de  l'^glise 
de  Tonn.  Toars  1869.  SP.  20pag. 

:   Saint  Gatien,  ^'poque  de  sa  mission  dans  Ies 

Gaules.  Tonn  1871.  H».  (Extraü  des  Mömoires  de  la 
Soc.  archöolog.  de  Touraine.  XXI.  p.  639-757). 

Rolland,  Disssert.  sur  l'öpoqae  de  l'apostolat  de  s. 
Gatien ,  prämier  eveqao  de  Tours ,  et  sur  Ies  orünnes 
des  6gli8es  de  France.  Tours  1869.  gT.&.  IV.  J22pag. 

Yita  Gaucheri  abbatis  S.  Germani  Aa- 
tissiodorensis  (f  1338),  successoris  Gui- 
donis  abb.  Burgiind.  auctore  Odone  de 
Vavcemani. 

Ausg. :  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  589. 

Yita  s.  Gaucherii  prioris  canonicorum 
regulär.  Aurelii  in  agro  Lemovicensi  (f 
1130). 

Ausg. :  *  ex  legendär.  Lemovicensi  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  April.  I.  p.  851-853.  —  »  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  II.  p.  560-564. 

De  s.  Gaudentia  virg.  et  mart.  Komae  tem- 
pore imp.  gentilium  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  VL 
p.  553. 

Yita  s.  Gaudentii  archiepisc.  Gnesnen- 

8i8  (t  1006  aut  1007)  Pragae  in  Bohe- 

mia  culti  auctore  Feiice  Nerinio. 

Ausg. :  *  in  Auctar.  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V. 
Octob.  p.  38-42.  —  «  ex  editis  Romae  1772  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  Suppl.  p.54*-58*.  Cf.  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  36-38  et  Rigolloti  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  52*-  54*. 

Yita  s.  Gaudentii  episcopi  Arimini  in 

Italia  (fSöO)  fabulosa,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  8S.  Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  467^ 
473.  —  Appendix  de  prima  corporis  inventione, 
auctore  eodem  ibid.  p.  473.  Cf.  Dyckii  comment. 
praevius  ibid.  p.  4.58-467  et  Rigolloti  nota  ibid. 
Suppl.  p.  179*.  180*. 


1328 


ACTA  S.  GAUDENTH  EP.  AUXERRENSIS  —  VITA  GAUZLINI 


Acta  s.  Gaudentii  epi8Copi  Auxerrensis 

et  confessoris  sincera. 

Äusg, :  dissertat.  historicis  illustrata  studio  Jo. 
Jos.  Paulo vichii  Lucichii.  Yenetiis  1802. 4^  34pag. 

Acta  SS.  Gaudentii  episcopi  et  Culmati 
diaconi,  item  Andreae  etc,  (f  post  363) 
Aretii  in  Hetniria. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  III.  p.  848. 
849  c.  comment.  praevio  p.  847. 

Tita  s.  Gaudentii  episcopi  Novarieneis 

in  Italia  (f  cca.  418)  auctore  anonyme. 

Ausg,:  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  22.  Janr.  p.  370- 
378.  —  »  ex  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr. 
II.  p.  418-421. 

£}rl.-Sda::  Bagliotti,  Filippo,  DelU  Tita  di  s.  Oau- 
denzio  primo  vesoovo  e  protettore  di  Novara  libri  8. 
Venozia  1674.  40.  644  paff. 
P  r  i  n  a ,  Gir.  A. ,  II  trionf o  di  8.  Gaudenzio  primo  vescovo 
e  protettore  dell'  lad.  cittä  di  Novara  ....  Milano 
1711.  40.  Con  4tao. 

De  s.  Gaudeniio  episcopo  Arbeusi  in  Dalmatia 
(saec.  XI)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  134. 

De  s.  Gaudentio  episcopo  Brixiensi  in  Italia 
(t  c.  410)  Benj.  Bossuei  comment.  crit.-historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct  XI.  p.  587-604.  —  Pro- 
legomena  de  eo  ex  Schornemanni  Bibl.  PP.  I. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XX.  p.  791-826. 

Vgl.  Oaudentios  ep.  Brix. 

De  8.  Gaudentio  episcopo  Veronensi  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  602. 

De  SS.  Gaudentio,  Feiice,  Agapito  ete.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  156. 

Acta  s.  Gauderici  agricolae  Occitani  in 
Gallia  (f  ante  saec.  X). 

Ausg.:  conscripta  aTamayo  ex  Domenec, 
Poe  et  aliis  scriptoribus  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct 
VII.  2.  p.  1119. 1120.  Cf.  Vandermoerii  comment. 
praevius  ibid.  p.  1106-1119. 

De  s.  Gaudino  episcopo  Suessionensi  mart.  (f 
cca.  720)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II.  p.  553.  554. 

De  8.  Gaudioeo  episcopo  Africano  confessore 
Neapoli  in  Campania  (f  453  aut  4G8)  Job.  v.Heckei 
sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XU.  p. 
582-586. 

De  8.  Gaudioeo  episcopo  Brixiensi  in  Italia  (f 
cca.  545)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mail  I.  p.  648.  649. 

De  8.  Gaudioeo  episcopo  Salernitano  et  conf. 
(t  c.  saec.  VII  med.)  J.  v.  Heckii  commentar.  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XL  p.  901-906.  —  Oratio 
encomiastica  in  feste  s.  G-i  ^  ex  Ughellii  Ital.  sacra. 
VII  —  »t6irf.p.  906-910. 

De  s.  Gaudioeo  episcopo  Turiasonensi  in  Hi- 
spania  (saec.  VI)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Nov.  I.  p.  664.  665. 

De  s.  Gaudo  episcopo  Ebroicensi  in  Gallia  (f 

cca.  500)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  IL  p.  1110. 

Cy.  p.  1160. 

Erl.-Schr.:  Vie  et  miracles  de  s.  Gaad,  ovdque  d'Evreux. 
Contances  s.  a.  8^. 

Vita  s.  Gaufridi  abbatis  II  Saviniacen- 
sis  (f  1139)  auctore  monacho  Savüiiar 
censi. 


Ausg.:  '  ap.Art.  Du  Monstier,  Neustria  sancta. 
fol.  157-162  (a.  1657  hoc  opus  absolvit;  in  BibL 
nat  Paris,  lat  n*  10051).  —  •  ed.  E.  P.  Sauvage 
in  Analect.  Bolland.  I.  p.  390-409;  miracula  ibid. 
p.  409.  410.  Cf,  infra  De  bb.Gaufrido  et  Serlone. 

Acta  b.  Gaufridi  episcopi  Genomanen- 
sis  in  Gallia  (f  1255)  auctore  anonymo 
sed  coaevo. 

Ausg. :  *  ap.  Mabillon,  Anal,  vet  —  '  repei.  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  280-282.  Cf.  Boschü 
comment.  praevius  tbid.  p.  277-  280. 

Gesta  Gaufridi  episcopi  Constantiensis 
(a.  1048).   Ex  libro  nigro  capituli. 

Ausg.:  ^  in  Gallia  christiaaa,  nov.  edii  XI. 
instr.  p.  218.  —  '  ap.  Bouquet,  Becueil  XIV.  p. 
76-80. 

De  bb.  GaufHdo  et  Serlone  abbatibus,  Guilielmo 
novitio  et  Adelina  abbatissa  Saviniaci  in  Nonnan- 
nia  (saec.  XII)  V.  de  Buckii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct  VÜL  p.  1007-1041. 

Vita  s.  Gaugerici  episcopi  Cameracen- 

m(f  623— 629  nach  Kr usch,  614  —  622 

nach  AA.  SS.)  antiquior. 

Ausg. :  in  Analect  Bolland.  VII.  1888.  p.  388 
-398  ex  cod.  Bruxell.  bibl.  reg.  n°  7984  saec.  X 
et  6  aliis.  —  Tita  alia.  Libri  3.  Auctore  ano- 
nymo, eodem  tamen  qui  Chronicon  Cameracense 
et  Atrebatense  vulgatum  composuit:  ,Beatu8  igi- 
tur  G augericus '  [ Handschr. :  Chartres,  Stadtb. 
süc.  XL  68.  —  Co  In,  VI.  18.  mbr.  sec.  XL  fol. 
—  St  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIL  fol.  n«  716. 
Tom.  VI.  —  Paris,  Nat- Bibl.,  St  Martin  n«  108. 
mbr.  sec.  X]  *  ex  vetustiss.  ms.  D.  Prcud-homme 
canonici  Camerac.  usque  ad  11  br.  in  (hodie  in 
Cambrai,  Stadtb.  n<^  768.  sec.  XI  ine.),  inde  [*.  e. 
§  72-83  aus  Gesta  episc.  Camerac.  II.  5-7  u.  L 
80-84  später  angefügt]  ex  aliis  non  inferior,  not. 
codd.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  IL  p.  675- 
693.  —  '  in  AA.  SS.  Belgii  ed.  Ghesquiere  11.  p. 
273.  —  ■  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  487. 
488.  —  Vita  alia  auctore  anonymo  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  672-675.  Cf  Boschü  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  664-672  {mit  Abbildung). 

Erl.-Schr.:  Flahaalt,  R.,  Notes  et  docaments  rela- 

tifs  an  culte  de  s.  66ry,  6.  öveque  de  Cambroi  Qt 

d'Arra«,  655  —  620,  v<^n6r6  ä  Bieine.  Dnnkerqne  1^«X 

80.  39paa. 
Histoire  iitt6rairo  de  la  France.  HL  1735.  p.  614. 
Krusch,  B.,  Das  I^obon  des»  Bischofs  Gaagerich  xoo. 

Cambrai  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XVI. 

1891.  p.  227- 234. 
Re,  Z.,  Compendio  doUa  vita  di  b.  Gangeiico,  vescovo 

di  Cambi-ai  e  di  Arras.  Formo  1860.  8^. 
Vio  de  s.  Walfroy  ot  notico  sur  s.  G6ry.  Charlerille 

1851.  80. 

De  ss.Gaulieno,  Germano,  Yicturo,  Silvano  ete. 
mart.  Gerundae  in  Hispania  in  AA.  SS.  Boll.  31. 
Mai.  VII.  p.  435. 

De  b.  Gausberto  ercmita  fundatore  monasterii 
Montissalvii  in  Arvernia  (sec.  XI)  Henschenii  svl- 
loge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VL  p.  723. 

Yita  Gauzlini  abbatis  Eioriacensis,  tum 
archiepiscopi  Bituricensis  (f  1030)  auctore 
Andrea  Floriacensi  monacho.  Libri  2. 

Geschrieben  1041. 


ACTA  S.  GAUZUNI  —  DE  S.  GELASIO 


1329 


Bandsekr,:  Born,  Yatic.  Christ,  reg.  n^  592. 
mbr.  sec.  XI.  4*.  f.  54.  —  Abschrift  im  Cod.  Cor- 
sin.  n«  1104.  sec.  XVIII.  f.  70. 

Ausg.:  ^unt,d.Tit.:  Vie  de  Oauzlin,  abbe 
de  Fleury  et  archeveque  de  Bourges  par  Andre 
de  Fleury,  publ.  par  Leopold  Delisle.  Orleans 
1853.  8«.  66  pag.  (» Extrait  des  Memoires  de  la 
Sog.  archeol.  de  TOrleanais.  II.  1853.  p.  257-322). 
Nach  einer  fehlerhaften  Abschrift.  —  '  besser  ex 
cod.  Vatic.  ed.  P.  Ewald  in  Neues  Archiv  d.  Ges. 
f.  ä.  d.  Gesch.  ni.  1878.  p.  351-383  mit  Delisles 
wertvollen  Noten;  vgL  ibid.  IL  p.  605-007,  wo 
bereits  von  W.  Wattenbach  der  Anfang  gegeben 
wurde. 

SrL-Sehr.:  Ewald,  P.,  in  Neues  ArchiT  d.  Ges.  f.  ä,  d. 
Oesch.  III.  1878.  p.  849-361. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Gesduchtsqnellen.  6.  Aufl. 
I.  1885.  p.886;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.418. 

Acta  s.  Gauziini  episcopi  Tulli  Leuco- 
rum  in  Lotharingia  (f  962)  auctore  ano- 
nymo. 

Atisg.:  ^  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.  991. 

—  "  ap.  Calmet,  Hist.  de  Lorraine  I.  preuv.  p.  83. 

—  ^wiederh.  et  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Sept. 
m.  p.  143  - 146.  Cf.  Stiltingii  corament  praevius 
ibid.  p.  129-143  et  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  891-896. 

De  s.  Gavino  milite  et  martyre  Turri- 
tano  (t  304  vel  305). 

Attsg.:  ex  Joanne  Area,  lib.  11  de  sanctis  Sar- 
diniae  martyribus  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Oct.  XL 
p.  560-562.  —  Inventio  corporum  ss.  Gavini, 
Prothi  et  Januarii  ex  eodem  Joanne  Area  ibid.  p. 
564-569. 

Erl.  -  Sehr. :  B  o  s  s  n  e ,  Beaj. ,  Commentarias  pnteviQS  ilfid. 
p.  541-  559. 

Tita  s.  Gebehardi  archiepiscopi  Salis- 

burgenais  (1060 — 1088)  auctore  monacho 
Admiintensi. 

Ungefähr  100  Jahre  nach  O.'s  Tode  «reschiieben.  Fa- 
bricios  nennt  den  Verfamer  Eberhard  (Bibl.  med.  aev.  lib. 
VII.  79). 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XL  p.  34. 

Ausg.:   *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  IL  p.  320 

(in.  2.  p.  314.  315  ed.  Basnage)  nach  dem  Cod. 

Ijunaelac.;  —  '  ibid.  VL  p.  1227-1252  (IIL  2.  p. 

434-448  ed.  Basnage)  ist  die  vollständige  Vita 

bis  xum  Jahre  1177.  —  *  Hieraus  wiederh.  in 

AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  VL  1.  p.  147-155.  —  Eine 

Fortsetxung  atis  cod.  Admunt.  ap.  Pez,  Thesaur. 

anecd.  II.  Diss.  isagog.  p.  uv.  —  *  am  besten  ed. 

Wattenbach  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XL  p.  25  -  28.  — 

°  (ed.  Joh.  Lambacensis)  xusammen  mit  Vita  et 

niiracula  SS.  Adalberonis  et  Altmanni.  Aug.  Vin- 

del.  1619.  12n»o.  ^  «ed.  Surius,  Vit.  SS.  16.  Jun. 

(ed.  Colon.  1617.  p.226).  —  Vita  alia  Gebehardi 

et  successorum  eins  1055 — 1177  auct.  monacho 

Adnauntensi  ap. Pertz  1. c.  p.  33-49  ed.  Wattenbach. 

Erl. -Sehr.:  Wa ttenbach,  Deutschlands  Ooschichts- 
quellen.  5.Anfl.  U.  1886.  p.  (38. 276;  6.Auü.  U.  1894. 
p.  76. 307. 

Vgl.  Qebehardus  archiep.  Sal. :  Epistola. 

Tita  s.  Gebehardi  episcopi  Constantien- 

ais  in  Suevia  (f  995)  auctore  monacho 
Petrishusano. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Geschrieben  im  12.  Jahrh.  nnd  bis  auf  die  nenere  Zeit 
lUachlich  einem  gewissen  Felix  Manilids  die  Antoc- 
schaft  beigelegt.  Für  die  Geschichte  wenig  braachbar. 

Handschr.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  582. 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  475 
(•  ed.  nov.  ed.  Basnage  IV.  p.  819-835).  —  «  ed. 
Surius,  Vit  SS.  27.  Aug.  p.  295.  —  *  ed.  Pisto- 
rius  in  Chronico  Constantiensi  per  Jacob.  Man- 
lium  collecto  in  Script,  rer.  Germ.  III.  p.  648  (*ed. 
Struvo  III.  p.  722).  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug. 
VI.  p.  115-121  (Miracula,  apparitiones  et  vati- 
cinia  ibid.  p.  121-124;  Miracula  recentia  ex 
impressione  Germanica  latine  reddita  ibid.  p.  124 
-130).  —  ^  ed.  Wattenbaoh  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
X.  p.  582-594. 

Uebers. :  in  alemannischer  Sprache  hrsgb.  von 
A.  Birlinger  in  seiner  Alemannia.  XVII.  1889. 
p.  193-210. 

Erl.- Sehr.:  Beschreibnng  des  Lebens ,  Sterbens  n. 
'Wunderzeichen  des  heil.  Oebhardi,  Bischoifen  zu 
Costantz  und  Land» -Patronen.  Bregentz  1749.  8^. 
112  pag. 

De  8.  Oebehardo  ep.  Const.  ap.  Habillon)  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  839 -841. 

Maetzler,  Ant.,  Leoensgeschichte  des  heil.  Gebhard, 
Bischöfe  Ton  Constanz.  Br^enz  1813.  8^. 

Meyer  v.  Knonaa,  G.,  tnAllgem.  deutsche  Biogra- 
phie. VIU.  p.  458. 

Pin  in  8,  Commentar.  praerins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  106-115. 

wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
L  1886.  p.367.  II.  p.366;  6.  Aufl.  L  1893.  p.89B. 

Ylta  s.  Gebizonis,  Colonia  oriundi, 
monachi  Casinensis  sub  Desiderio  abbate 
(11078—1087)  auctore  Paulo  diacono 
seu  grammatico  Casinensi  (f  1105). 

Ausg.:  ^ed.Gattula,  Historia  abbatiae  Casinen- 
sis I.  p.  174.  —  '  wiederh.  et  cum  excerptis  Petri 
diaconi  in  AA.  SS.  Boil.  21.  Oct.  IX.  p.  398-405. 

Erl.  -  Sehr. :  de  Bück,  Comment.  praev. ibid. p.  897. 896. 
Mabillon,  AA.SS.o.s.Ben.  saec.  VI.  2.  p.622.  623. 

De  s.  Gedeone  Israelitarum  iudice  in  Palaestina 
Limpeni  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Sept.  I.  p.  77-95. 

Yita  Gelasii  papae  II  (f  29.  Jan.  1119) 
auctore  Pandulfo  Aletrino  familiari, 
cardinali. 

Ausg.:  *ed.  Baronius,  Ann.  eccl.  ad  a.  1118. 
1119;  fast  vollständig.  —  ^  xusammenhängend 
ed.  Papebrochius  ante  AA.  SS.  Boll.  Mai.  p.  *9- 
*13.  —  *edita  c.  comment.  a  Constant.  Cajetano. 
Romae  1638.  4^  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLXm.  p.  475-484.  —  *  ap.  Watterich,  Rom. 
pontificum  vitae.  IL  p.  91-104. 

Uebers.:  italienisch:  unt.d.Tit.:  Vita  del 
pontefice  Gelasio  II,  monaco  del  Monte  Casino, 
trad.  d'A.  Cost.  Gaetani.  Roma  1802.  4«;  ibid. 
1811.  4°. 

B^l.-Sehr.:  Pandulphua,  S.  Gelasii  papae  II  vita. 
Romae  1688.  4P. 

Vgl.  Gelaaius  II  pp. 

De  s.  Gelasio  episc.  Pictaviensi  (saec.  Y)  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  Y.  p.  817. 

De  s.  Gelasio  mart.  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  6.  Jun.  I.  p.  638. 

De  s.  Gelasio  mimo  et  mart.  Heliopoli  in  Phoe- 
nicia  (t  297)  Henschenii  sylloge  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Febr.  III.  p.  675. 

84 


1330 


DE  S.  GELASIO  —  PASSIO  S.  GENESII 


De  8.  Gelaaio  pnero  Placentiae  in  Italia  (saec. 
V)  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Febr.  I.  p.  465.  Cf.  p.  961. 

Vita  Gelu,  vid,  Yita  Jacobi  Gelu. 

Vita  s.  Geminiani  episcopi  Mutinensis 
in  Italia  et  confessoris  (f  348)  auctore 
anonymo  (saec.  VII). 

Ausg. :  da  un  ood.  dell'  archiv.  capitol.  di  Mo- 
dena  [0.  I.  n.  18.  mbr.  sec.  XIV.  4'»]  ed.  P.  Bor- 
tolotti  in  Monumenti  di  storia  patria  delle  prov. 
Modenesi.  Cronache.  XIV.  1886.  p.  63-75,  mit 
Varianten  aus  8  Hss.;  cf.  über  diese  ibid.  p. 
19.  20.  —  Vita  altera  auctore  anonymo  (f  o. 
910)  ^ed.  Bon.  Mombritius,  Sanctuarium.  I.  p. 
333-336.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr. 
n.  p.  1097-1100;  cf.  p.  1160.  —  »ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  II.  2.  p.  691.  692  unt.d.  Tit.:  Mu- 
tinensis urbis  descriptio,  sive  Additamentum  ad 
Titam  s.  Geminiani  ep.  Jtf  utin. ,  hactenus  luoe  Ga- 
rens, auctore  anonymo  .  .  .  ,Quoniam  bonus  Do- 
minus^ —  ,seculorum.  Amen*;  cf.  praefat  p.  687. 
(Muratori  fand  im  Lectionar.  Veron. ,  woraus  er 
Vorstehendes  schöpfte,  die  Vita  s.  G-i,  welche 
Mombrit.  u.  die  Bolland.  bereits  veröffentlicht 
hcUten,  Er  stand  von  ihrer  emeueten  Heraus- 
gabe ab,  gab  dafür  aber  die  erwähnte  Descriptio, 
welche  jene  beiden  nicht  kannten.)  —  *  ap.  Ca- 
vedoni,  Cenni  storici  p.  142.  —  *  da  un  cod.  dell' 
archiv.  capit.  di  Modena  mit  Varianten  aus  13 
anderen  Hss.  ed.  P.  Bortolotti  1.  c.  p.  79-104.  — 
Antiquum  Vitae  compendium  ed.  Bortolotti 
1.  c.  p.  107.  108.  —  S.  Severe  vescovo  Ravenn. 
in  funerali  del  santo  ibid.  p.  108-111;  cf.  p.  27. 

—  Translatio  a.  1106  auctore  synchrone  *ap. 
Muratori  1.  c.  VI.  p.  89-94.  —  *  ed.  P.  Borto- 
lotti 1.  c.  p.  111-116;  cf  prefaz.  p.  27-31.  — 
Annua  of  f  erta  di  un  palio  al  santo  ibid.  ja.  123. 
124;  cf  p.  38.  —  Antiqui  rhythmi  (sec.  lietX) 
in  honorem  s.  G-i  ibid.  p.  125-127;  cf  p.  39-42. 

—  ®  alles  von  P. Bortolotti  VeröffentlicfUe  auch  be- 
sonders abgedruckt  unt.  d.  Tit.:  Antiche  vite  di 
s.  Geminiano,  vescovo  e  protettore  di  Modena,  con 
appendici.  Modena  1887.  4".  132  pag.  3  lire  50  c. 

Erl.  -  Sehr. :  ( B  o  rg  h  i ,  Carlo )  Le  duo  gemme  della  mitra 
episcop.  di  Modena  ossia  brevi  memorie  intorDO  al 
beatUsimo  protottore  ».  Geminiano  ed  a  san  Oemi- 
niano  II  gioriosi  vescovi  di  detta  cittä.  Modena  1849. 
gr.  8^.  6 4  pag. 

Bortolotti,  Piotro,  Pmlegomeni  in  seiner  äumi.  p. 
1-42;  notizia  lotterar.  doli'  antica  vita  di  s.  öem. 
scritta  da  Gel.  Cavadoni  p.  45-48;  doscrizione  del 
codice  p.  49-&5;  prooemiam  Munitorii  p.  56  etc. 

Casali,  lX)dov.,  Vita,  mort«  e  miracoli  del  glor.  s. 
Geminiano  vobcüvo  ,  protottore  doila  cittä  di  Modona. 
Modena  1638.  49. 

Cavadoni,  Gel.,  Cenni  storici  intorno  alia  vita,  ai 
miracoli  ed  al  culto  del  glorioso  san  Geminiano  ves- 
covo e  prot4>ttore  principale  della  chioHu  Modenose. 
Modena  1856.  8». 

:  Descri/ione  del  Cod.  dell'  archivio  capitol.  ^in 

seinen  Cenni  storici  p.  127-137.  —  ^  wieder h.  m  Mo- 
numenti di  .storia  patria  ecc.  XIV.  p.  49  -  55. 

Xotizia  letteraria  dell'  antica  Vita  di  s.  Gemi- 


niano scritta  cca.  a.  910  ^  in  seinefi  Cenni  storici  p. 
138-143.  —  ^wiedtrh.  in  Monumenti.  XIV.  p.  45-48. 

Rossi,  PoUegr.,  Vita  di  s.  Geminiano  vescovo  e  pro- 
tettore di  Modena.  Modena  173C.  S^. 

(Vandeili,  Domen.)   Medita/ioni  supra  la  vita  di  s. 
Geminiano ,  append.  Venezia  1743.  8*^. 
Vgl.  Ta.ssonus. 

De  s.  Gemlno  conf.,  forte  monacho  ord.  s.  Be- 
nodicti  in  oppido  s.  Gemini  in  Umbria  (f  815) 


Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct  IV.  p.  1039 
-1042. 

De  s.  Gemma  virg.  et  mart  in  Santonensi 
Aquitaniae  provincia  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jan. 
lY.  p.  8-10. 

Yita  b.  Gemmae  virg.  reclusae  prope 
Sulmonem  in  Italia  (f  1429). 

Ausg.:  ex  ms.  italico  Gorianensi  lat.  in  AA 
SS.  Boll.  12.  Mai.  lü.  p.  182;  cf  VU.  p.  768. 

Yita  s.  Gemmuli  martyris  Oannae  in 
ditione  Mediolanensi. 

Ausg.:  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr. 
I.  p.  566. 

Acta  s.  Genebaudi  vel  Genebaldi  epi- 
scopi Lauduni  in  Gallia  (f  549)  auctore 
Hincmaro  Remensi  episcopo. 

Ausg.:  *ed.  Surius, Vit. SS. 5. Sept.  —  ^wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept.  II.  p.  538-540  cum  SiU- 
tingii  comment.  p.  536. 

De  s.  Generoso  abbate  et  conf.  Enixionc  apud 
Pictones  in  Gallia  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Jul.  m.  p.  47.  48. 

De  s.  Generoso  mart.  Tibure  in  Latio  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  220. 

De  s.  Genesla  virg.  mart.  Cherii  in  Pedemontio 
honorata  PapebrocMi  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  b, 
Jun.  II.  p.  55. 

Yita  s.  GeneBii  episcopi  Glaromonte  in 

Arvemia  (f  cca.  662). 

Ausg.:  ex  legendario  Illidiani  monasterii  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  323.  324. 

Miracula  s.  Genesii  martyris  auctore 
monacho  Augiensi. 

Roliquiae  s.  G  -  i  a.  800  Hierosolymis  in  Italiam  indeqti>> 
in  Alamanniam  i.  e.  in  mouasteiiom  Skinense  {SchieruKi 
postea  Antfiae  diviü  sabiectnm  translatae  sont. 

Handschr. :  Carlsruhe, Hofbibl, cod. Augiens. 
n°  ccii,  geschrieben  vor  844. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Commemoratio  brevis  de 
miraculis  s.  G-i  mart.  Christi  ed.  Wattenbaoh  in 
Zeitschrift  für  d.  Gesch.  des  Oberrheins.  XXIV. 
1872.  p.8-21.  —  ^blos  c&p.  1-7  ofe  Translatio 
et  miracula  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  169-172.  —  *wiederßi.  ap.  Pietro  I^r- 
tolotti,  Antica  vita  di  sant'  Anselmo,  abate  di 
Nonantola.  Modena  1892.  4^  Append. 

Erl.' Sehr.:  Watte nbach,  Deutschlands  Gescfai(-hb>- 
qnellen.  5.  Aufl.  1. 1885.  p.267;  6.  Aofl.  I.  1898.  p.-J&4. 

:  Die  Uebertragnng  der  Reliquien  des  h.  U*- 

nesius  nach  Schienen  in  Zeitschrift  f.  d.  Gesch.  des 
Oberrhoins.  XXIV.  18?i.  p.  1-8. 

Passio  s.  Genesii  mimi  et  martyris  Ko- 
mae  sub  Diocletiano,  auctore  anonvmo. 

Ausg.:    *  ap.  Ruinart,   AA.  primorum  mart 

Amstel.  1713.  fol.  p.  269-271.  —  ^wiederh.  in 

AA.  SS.  Boll.  25.  Aug.  V.  p.  122.  123.  —  *unt.  d. 

Tit.:    Atti  del  martirio  di  s.  Genesio  Eoman«», 

nell'  originale  latino,  e  col  volgarizamento  allato 

.  .  .  opera  di  Giov.  Lami.    Firenze  1751.  8^ 

Erl.  -  Sehr. :  C  u  p  e  r ,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  119-121. 


ACTA  S.  GENiSII  —  VITA  S.  GENOVEFAE  VIBO.  PARISIORÜM 


1331 


Der  h.  Genesiüs  in  derLoMode,  im  Drama  und  im 
Oratariam  ap.  L.  Oiesebrecht,  Damaris.  Zeitachrift 
für  1860.  Stettin,  gr.  8».  p.  297-322. 

Vita  di  s.  Omiedo  Romaoo ,  commediante-mimo,  poi 
martire.  Mona  189S.  16  mo.  240  pag. 

Acta  s.  Genesii  notarii  et  mart  Arelate 
in  Gallia  cca.  a.  303  auctore  Paulino 
episcopo  Biterrensi  (f  430). 

Äiug. :  ^  ap.  Ruinart,  Acta  martyrom  sincera 
et  selecta.  Paris.  1689.  p.  603  (Amstel.  1713.  p. 
539-541;  Aug.  Vindel.  1802.  8».  Tom.  lU).  — 
'ed.  Surius,  Vit.  SS.  25.  Aug.  —  'ed.  Muratori 
xusammen  mit  Paolinus  Nolanus.  Yeronae  1736. 
p.  314.  —  *  ex  Ruinartio  tn  AA.  SS.  BoU.  25.  Aug. 
V.  p.  135. 136.  Cf.  Cuperi  comment  praevius  ibid, 
p.  123-135. 

ErL'Sckr.:  Quaranta,  Graz.,  La  vita  di  s.  Oenesio 
notaro  e  martire.  Roma  1682.  4fi. 

De  8.  Genasio  arcbiepiscopo  Lugdunensi  in 
Gallia  (f  cca.  680)  C.  de  Smedtii  comment  in 
AA.  SS.  Bell.  1.  Nov.  I.  p.  352-356. 

De  s.  GeiiMio  comite  Arvemio  apud  Clarum- 
montem  (f  ante  740)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I. 
p.  504.  505. 

De  s.  Genasio  neophyto  martyre  Tigemi  in 
Arvemia  {ine.  temp.)  V.  de  Buckii  sylloge  crit.  et 
bist,  tn  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct,  XII.  p.  543-547. 

De  SS.  Genesio,  Publio  seu  Pullio  mart.  in 
AA.  SS.  BoH.  20.  April.  II.  p.  749. 

De  s.  Genevaeo  episc.  Dolae  in  Britannia  Ar- 
morica  (f  639)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.83. 

Vita  s.  Gengulphi  mart.  =  Vita  s.  Gangolfi. 

Vita  s.  Geiiii  et  sociorum  30  mart  La- 
ctorae  in  Vasconia  Aquitanica  auctore  ano- 
nyme. 

"  Ausg. :  »  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  384- 
386.  —  ^unt.d.  Tit.:  Transitus  s.  Genii  sive 
Hyis^iDii  confessoris,  cuius  corpus  requiescit  in 
Lactora  civitate,  ap.  Labbe,  Bibl.  novall.  p.  564- 
566. 

De  s.  Genito  confessore  in  Aquitania  (f  cca. 
250)  R.  de  Buckii  comment  criticus  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct  Xll.  p.  790-794. 

De  s.  Gennadio  episc.  Asturicensi  in  Hispania 
ex  abbate  ord.  s.  Ben.  (f  cca.  925)  Papebrochius 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  94-100.  —  El o- 
gium  historicum  s.  G-i  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  32-37.  Vgl.  Florez,  Espafla 
sagrada.  XVI.  edic.  2\  p.  129-155;  349. 

De  s.  Gennadio  patriarcha  Constantinopolitano 
primo  (t  471)  Pinii  svlloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Aug.  V.  p.  148-155. 

Tita  s.  Genovefae  virginis  Parisiorum 

€t  totius  regni  Galliae  patronae  (f  cca. 

500)  antiquissima  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  cod.  Paris,  lat  n°  17625  ap.  C.  Nar- 
boy,  Quel  est  le  texte  (s.  Erl.-Schr.).  Paris  1884. 
8**  mit  Uebersetx.  —  Vita  alia  auctore  anonyme 
[Handschr. ;Cbartres,  Stadtbi bl.  sec. XI . n**  1 50 ; 
—  See.  XIII.  n°  192;  —  sec.  XI.  n°  193.  —  Lon- 
don, BritMus.  Harl.  2800.  7.  sec.XUI.  —  Mont- 
pellier, Un.-Bibl.  n«  22.  Vit  SS.  fol.  Vol.  I.  f. 
^.  —  München,  k.  Hofb.  Cat  Schmeller.  109 


(Benedictbenem)  49.  sec.  IX.  —  StOmer,  Stadt- 
bibl.  mbr.  sec.  XII.  fol.  715.  n*  1.  f.  22.  —  Paris, 
Nat-Bibl.  sec.  XIII.  n«  5280.  5;  —  5291.  7;  — 
sec.  XII.  n»  5311.  3;  —  sec.  XIII.  5318.  7;  — 
sec.  XIV.  n'  5319.  9;  —  sec.  XL  5324.  21;  — 
sec.  XUL  n^  5341.  8;  —  sec.  XIV.  n<»  5346. 1 ;  — 
St  Mart  sec.  XIII.  n°  1.  Tom.  V.  —  ArsenalbibL 
sec.  Xn.  n°  43.  -^  BibL  St  Genevieve  H.  2.  L] 
*  ed.  Surius,  Vit  SS.  3.  Janr.  p.  55.  —  *in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Janr.  L  p.  143-147.  —  »  Excerpta 
ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  369.  370.  —  Vit«  alia 
auctore  anonymo  ^  ed.  Ravisius  Textor,  Femmes 
illustres.  Paris  1521.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  o. 
p.  138-143.  —  'ap.  Chifflet,  De  concordla  Bcdae 
et  Fredegarii.  Paris.  1681.  4".  —  *ap.  Lallemant, 
Histoire  de  ce  qui  est  arrive  au  tombeau  de  s. 
Genevieve,  depuis  sa  mort  jusqu'ä  present,  et 
de  toutes  les  processions  de  sa  chässe,  sa  vie, 
publiee  par  Cbarpentier.  Paris  1697  (1687?).  — 
'  ap.  Chart  Köhler,  !^tude  critique  sur  le  texte 
de  la  Vie  latine  de  s.  Genevieve  de  Paris,  avec 
deux  textes  de  cette  vie.  Paris  1881.  8^  CIX. 
90  pa^.  6  fr.  p.  5-49  {zugleich  Fase.  48  der  Bi- 
bliotheque  de  T^ole  des  hautes  etudes,  .  .  .) 
[Uebers.:  ftanxös.:  trad.  par  Lallemart.  Paris 
1683;  wiederh.  ibid.  1850.  8^.  —  Vita  aUa 
auctore  anonymo  ex  cod.  bibl.  s.  Genovefae  ap. 
Kohler  1.  c.  p.  49-90.  —  De  processione  reli- 
quiarum  a.  1206  auctore  anonymo  qui  interfuit 
*ap.  Labbe,  Bibl.  nova  L  p.  662.  663.  —  « ap. 
Bouquet,  Recueil  XVIII.  p.  797.  Dieses  Stück 
ist  nur  die  2.  Hälfte  eines  Fragmentum  de 
miraculis  s.  Genovefae  (ap.  Bouquet  1.  c.  XXIU. 
p.  136-138)  u.  wahrscheinlich  ron  Jacobus  de 
Dinant  a®  1247  episcopus  Atrebatensis  verfasst; 
cf.  Histoire  litteraii*e  de  la  Fr.  XXI.  p.  584.  — 
Miracles  de  s.  Genevieve  k  Paris  (XII. — XIV. 
siecles).  Redaction  franpaise  attribuee  ä  Thomas 
Benoist  Paris  1889.  16^0.  31  pag.  —  Mira- 
cula  auctore  anonymo  '  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
147-152.  —  'Fragmente  ap.  Bouquet,  Recueil 
XIV.  p.  235-237.  —  Reveiatlo  reliquiarum  au- 
ctore Guilelmo  abbate  S.  Thomae  de  Paraclito 
ex  cod.  Bruxell.  [cod.  aiius  Paris.  n°  5333]  *  ohne 
Kamen  des  Verf.  in  kk.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  153.  — 
»ap.  Bouquet,  Roeueil  XIV.  p.  409.  410.  —  ^mit 
d.  Namen  des  Verf.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CGIX. 
p.  741  -  744.  —  Trat'tatas  de  translatione  b.  G-ae 
virg.  auctore  Jacobe  de  Dinant  [Hayidschr,: 
Paris,  Nat.-Bibl.,  lat  n'^5333]  Auszüge  ap.  Bou- 
quet Lc.  XXIIL  p.  139-142. 

Erl.  -  Sehr. :  B  a r  t h  ^^  1  e  m  y  do  Boauregard,  Emm.  Justin, 
Vie  de  g.  (ionovievo,  patronne  de  Paris.  Paris  1852. 
18  mu.  1  fr. 

Beaussire,  Lögende  de  s.  Genevidve.  Plancy  1850. 
16  mo. 

Bedouet,  Zachar.,  Le  piMorin  de  s.  Genevieve,  pa- 
tronne de  Paris  et  do  la  France.   Paris  18<>8.   18  mo. 

Brun,  Madein.,  Vie  de  s. Genevieve.  Paris  1839.  18mo. 
—  Nouv.  6dit.  Rouen  ISöö ;  18<>3.  18  mo. 

Ciambotti,  Gio.  Batt.,  Vita  miracolosa  di  s.  Geno- 
vefa,  padrona  di  Pari^^i,  con  le  uotitie  della  sim  ba- 
silica  e  badia.  Roma  1G70.  4^. 

Couriot,  £tade  sur  ».  (ionevieve  et  sor  la  legende 
de  Juilly.  Paris  1H72.  8«.  76  pag. 

Dolalain,  fid.,  Lo^r'Mides  hi^toriques  de  s.  Genevieve, 
patronne  de  Pari.«».  Paris  lb72.  8^.  4  fr.  25  c. 

Duchesne,  L.,  ttndo  sur  lavie  de  s.  Genevieve  tn 
Comptos  rendus  d<>s  s^ances  de  l'Acad.  des  inscript. 
et  helles  -  lottros.  Annöe  lb98.  7  avril.  La  vie  a  etS 
ecriie  par  un  conteniporain  de  Ckildebert  I,  ei  nonpar 

84* 


1332 


VITA  S.  GENOVEFAE  VIRG.  PARISIORUM  —  DE  S.  GEORGIA 


«n  fauuavn  de»  iemps  ettnüngieni,  eommäKruaeh  a 

vott/u  fe  mxMver.    Vgl.  Bibliotndque  de  TEcole  des 

cbartes.  LIV.  1898.  p.  209-224. 
Duthozet,  Pandgyriqne  de  s.  Genevidve.  Paris  1822. 8*^. 
£loge  OQ  abr6g6  de  laTie  de  s.  QenevidvOf  patxonne 

de  Paris ,  par  M.  T.  J.  .  .  .  Paria  1889.  18mo. 
Eustachiüsz.  Powiesc  z  pienrszych  wi^kow  ebnes- 

cianstwa.  Przez  tlumacza  Genowefy  i  Koszyka  kwia- 

t6w.  w  Le82aie  1888.  8^. 
Föret,  Pierre,  L'abbaye  de  Saint  -  Qenevidve  et  la 

Congrogation  de  France;   pr6c6d6  de  la  vie  de  la 

patronne  de  Paris.  Paris  1883.  2  toL  S».  16  fr. 
S.  Oeneviöve  par  ses  priores  arrdte  Attila  et  saave 

la  ville  de  Pans.  Paris  1857.  18  mo. 
Qirard,  Histoire  de  s.  Qeneviöve.  Paris  1840.  32 mo. 
Grandmaison-y  -  Bruno,  Vie    de  s.  Genevidve. 

Paris  1854.  8»;  «Nd.  1856.  8». 
Gnenot,  S.  Geneviöve,  sa  confr^rio  et  ses  fStes  en 

l'6gli8e  de  St.  -  Etienne  -  dn  -  Mont.  Paris  1854.  8». 
Havet,  Jul.,  Qnestions  M6rovingiennes.  V.  Les  ori- 

gines  de  Saint  -  Denis  in  Bibliotböqae  de  r£oole  des 

chartes.  LI.  Paris  1890.  p.  5-62. 
Histoire  de  s.  Geneviöve,  vierge,  patronne  de  Paris, 

et  de  son  culte;    pr6cM6e  d'une   introdoction   sor 

l'apostolat  des  vierges  chr6tiennes  dans  l'Eglise  ca- 

tboliqae ;  par  nn  serviteur  de  Marie.  Paris  1878.  8*^. 

7  fr. 
Histoire  littörsire  de  la  France.  XYI.  Paris  1824. 

p.  454.  596.  Vgl.  HI.  1735.  p.  161;  V.  p.  274;  XIU. 

p.  598. 
Jean,  Histoire  de  s.  Crenevidve.  Paris  1838.  12  mo. 
Jotthanneaud,  Vie  de  s. Genovidve.  Limogesl857.8^. 
Eobler,  Charl.,  £tude  critiqae  sor  le  texte  de  la  yie 

latine  de  s.  Genevidve  de  Paris  .  .  .  Paris  1881.  8^. 

6  fr.  (=  Biblioth^qne  de  T^lcole  des  hantes  6tades. 

Fase.  48).  Hat  29  Has.  unttrtueht. 
Eruscb,  B.,  Die  Fälscbang  der  Vita  Genovefao  in 

Neaes  Arcbiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVHI.  1898. 

p.  11-  60.  Bali  aid  für  reine  Erdichtung. 
:  Das  Alter  der  Vita  Genovefae  Und.  XIX.  1894. 

p.  444  -  459 ,  gegen  Duefteane. 
La  lern  an  t.    Lloge  oa  abrögö  de  la  vie  de  s.  Gene- 

viof  ve ,  patrono  de  Paris  et  de  toute  la  France.  £x- 

trait  du  IJvre  de  TOffice  propre  de  oette  sainto ,  par 

lo  R.  P.  Lalemant ,  .  .  .  cnancolier  de  Tuniversitö  de 

Paris.  3.M.  Paris,  Seb.  Hur61663.  &>.32pag.  et  4fol. 
Lefeuve,  Cbari.,  Histoire  des.  Genevidve,  patronne 

de  Paris.  Paris  1842.  8P;  ^.3«,  acoomp.  (Pune  Hi- 
stoire des  reliqaos  de  la  sainto.  ibid.  1861.  8fi.  10  fr. 

(16 mo.  2  fr.  50  c.). 
Le  Jugo,  Histoire  de  s.  Geneviöve  patronne  de  Paris, 

avec  un  brief  recuoil  des  choses  antiquesdelamaison. 

Paris  1588.  pet.  8«>. 
Lemairo,  H.,  Vie  de  s. Geneviöve.  Paris  1812. 18 mo; 

ibid.  1816.  18 mo-  ibid.  1824.  18 mo. 
Le  Nain  de  Tillomont,  L.  S.,  Vie  de  s.  Gene- 

vidve  .  .  .  Prec6d6e  d'une  notice  snr  toutes  los  vies 

de  s.  Gen.  qui  ont  paru  jusqu'ä  ce  jour.  Paris  1828. 

12 mo;  ibid.  1826.  l2mo. 
Lestang,  Notioes  et  16gendes  sur  la  vie  de  s.  Ge- 
neviöve. Paris  1858.  16  mo. 
Lesur,  Offlee  de  s.  Geneviöve,  patronne  de  Cuirieuz, 

de  Paris  et  de  la  France.  Bar  -  le  -  Duc  1877. 
Hassinot,  Abrögö  de  la  vie  de  s.  Geneviöve.  s.  1. 

1756.  12  mo. 
(Maugras,  J.  Fr.)  Vie  de  s.  Geneviöve.  Paris  1725. 

12  mo. 
Montlouis,  B.  de,  Geneviöve  de  Paris,  suivie  dela 

croisade  dos  enfiwts ,  öpisodes.   limoges  1861.  8P. 
Narbey,  C,  Qael  e^t  le  texte  de  la  "V  ie  authentique 

do  s.  Geneviöve?    £tude  critiqae  suivie  de  la  Vie 

authentiquo  et  de  la  traduction.  (Extraü  du  Bulletin 

d'histoiro  et  d*arch6ologie  du  diocöse  de  Paris.  1884. 

Avril.)  Paris  1884.  8^.  88  pag. 
Nicol  1  e ,  Amablo ,  Geneviöve  et  le  roi  paYen ,  ou  Essai 

sur  r^tablissoment  du  christianisme  dans  les  Gaules. 

Paris  1841.  8».  6  fr. 
Notice  historique  sur  s.  Geneviöve  et  sur  son  oulte 

en  France.  Versailles  1845.  12  mo. 
Petavius,  D.,  Genovefa  Parisiorum  patrona  latino 

graecoque  carmine  celobrata.   Paris.  1&3S.  4P. 
Ponthienx,  liegende  do  s.  Geneviöve.  Paris  1858. 
Ponton  d'Amöcourt,  Vtede,  Vies  de  saints  fran9ais 

ant6rieurs  k  l'an  lOOO,  traitös  au  point  de  \nie  de 

rarchöologie  et  do  la  g^ogrnphie  historique.  Fase.  1. 

Sainte  Geneviöve,  saint  Adalard.  Paris  1870.  4^.  Avec 

1  carte.  6  fr. 


Riepenhausen ,  Fr.  und  J.,  Leben  und  Tod  der  heu. 
Genovefa  ete.  Frankfurt  1806.  f ol. 

(Sainty  ves,  M.  B.)  Vie  de  s.  Geneviöve,  patronne 
de  Paris  et  du  royaume  de  France,  suivie  do  Thi- 
stoire  de  l'abbaye,  de  r6glise  et  de«  reliquea  de  la 
sainte ;  le  tout  acoompagnö  de  notioes,  de  notes  histo- 
riques  et  critiques  et  de  piöces  justificatives.  Paris 
1846.  80.  576"  et  CXLIVpag.  7  fr.  60  o. 

Trianon,  B.  Geneviöve,  recherchea  pal6ogtaphiqaes 
in  Bevue  du  monde  catholique.  XXXIV.  18^72.  p.470. 

Valentin,  Vie  de  s.  Geneviöve.  Paris  1844.  8^. 

Vi d i e u ,  Sainte  Geneviöve ,  patronne  de  Paris ,  et  soa 
influence  sur  les  destinöes  de  la  France.  Paris  1683. 
40.  XXIV.  413 pag.,  planehea.  80  fr. 

Vie  de  s.  Geneviöve,  patronne  de  Paris,  par  D.  8. 
Tours  1868.  12 mo.  {Uebers.:  italitniech  vnt.  d.  Tit.: 
Vita  di  8.  Genoveflfa,  vergine,  pastorella,  patrona 
di  Parigi ,  per  D.S.  Libera  traduz.  dal  francesc  suILi 
ediz.  18*.  Monzal891.  16 mo.  262 pag.  eonritraito.) 

V(oisins),  Abrögö  de  la  vie  de  s. Geneviöve,  patn»nne 
de  la  ville  de  Paris  et  de  toute  la  France.  Paris 
1805.  80. 

"Wal  11  n,  G.,  De  s.  Genovefa  Parisiorum  et  totius  Gal- 
liae  regni  patrona  disquis.  bist.  -  crit.  -  theol.  'Witte- 
bexTg.  1723.  40.  276  pag. 

Zy  eie  swietöy  Genowefy  napisane  azczegölnie  dla  ma- 
tek  i  drieci  i  wszystkich  enotliwych  .  .  .  z  niemitx-ki 
. .  .  ego  przetlömaczone  przez  pewnego  Xiedza  Di&- 
cezyi.  w  Chelmnle  i  w  Toruniu  1835.  8^. 

Translatio  s.  Gentiani  martyris  in  mon- 
asterium  Corbeiense  (f  cca.  890.  8.  Mai) 
auctore  monacho  Corbeiensi  anonymo. 

Äusg, :  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  8ae<x 

IV.  2.  p.  487-489. 

Yita  s.  Gentilis  Ravennatis  viduae  (f 
1530)  auctore  Seraphino  Firmano. 
Italice. 

Ausg.:  latine  versa  a  Phil.  Zoutaeo  in  AA. 
SS.  Bell.  28.  Janr.  IL  p.  910-914,  —  Alia  vita 
ex  Hier.  Rubel  historia  Ravenn.  *  ed.  Suriiis,  Vit 
SS.  28.  Janr.  —  » in  AA.  SS.  BoU.  1. 1.  p.  914.  915. 

De  s.  Gentio  mart  in  Bispania  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  16. 

De  8.  Gentio  solitario  Bausseti  in  Carpentora- 
ctensi  Galiiae  dioecesi  in  AA.  SS.  Boll.  IG.  Mai. 
m.  p.  627. 

JBrl.  -  Sehr. :  Olivior^  J.  H.,  Grande  yie  de  saint  Gros, 
laboureur  et  solitaire.  Nouv.  6dit.  augmenbSc  d'uoe 
notice  sur  Baucet-  Saint-  Gens  etc.  par  J.  L.  Promp- 
sault.  Notre  -  Dame  -  de  -  L6rins  1877.  12  mo. 

Yita  s.  Genulphi  episcopi  apad  Bituriges 
in  Gallia  (saec.  III)  auctore  anonymo  (saec. 
IX).  Libri  IL 

Ausg.:  ex  duob.  vett.  mss.  in  AA.  SS.  BiM. 
17.  Janr.  11.  p.  82-91.  —  Alia  vita  auctore  ano- 
nyme ibid.  p.  92-97.  —  Miracula  auctore  Bene- 
dictino  anonymo  ^unt.  d.  Tit.:  Excerpta  histor. 
ex  libro  U  ap.  J.  a  Bosco,  Bibliotbeca  Flona- 
censis.  ü.  Lugduni  1605.  p.  25-64.  —  *wiederk. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  97-107;  —  »  ap.  Du- 
chesne,  Eist.  Franc,  scr.  III.  p.  455-465;  — 
^unt,d,  TiL:  Translatio,  sed  aptius  tiL  mira- 
culorum  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  IV.  2. 
p.  226-237.  —  *  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Rec. 

V.  p.  469.  470;  VI.  p.  330.  331;  VU.  p.  377. 
378;  IX.  p.  144.  145;  X.  p.  361.  —  «Auszüge  ed. 
Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1204 
-1213. 

Do  8.  Georgia  virg.  Deo  devota  Claromonte  m 
GaUia  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Febr.  U.  p.  825. 


VITA  S.  GEOROn  CHOZEBITAE  —  ACTA  S.  GEORGII  MEGALOMARTYMS        1333 


Tita  s.  Georgii  Chozebitae  conf.  et  mon- 

achi  (saec.  Vfi)  auctore  Antonio  eins 

discipulo. 

Ausg. :  graece  et  lat  in  Analect.  Bolland.  YII. 
1888.  p.  97-144;  p.  336-359.  —  Miracula  b. 
Tirg.  Mariae  in  Choziba  auctore  eodem  gr.  et  lai 
Md.  p.  360-370.  —  Nota  ibid.  VÜI.  1889.  p. 
209.  210. 

Historia  ss.  Georgii  diaconi,  Aurelii, 

Felicis,  Nataliae  etc.  martyrum  Cordubae 

in  Hispania  a.  852.   Ex  s.  Eulogii  archi- 

episcopi  Toletani   Memoriali   Sanctomm 

lib.  2.  cap.  10. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  27.  Jul.  p.  337. 

—  »  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Jul,  VI.  p.  451  -458.  — 
Translatio  ss.  Georgii  monachi,  Aurelii 
civis  Cordubensis  et  Nataliae  uxoris  eius 
mart  ex  urbe  Gorduba  Parisios  lib.  I  et  libri  II 
de  eorum  miraculis  auctore  Aimoino  monacho 
S.  Germani  a  Pratis  ^  in  Aimoini  histor.  Franc, 
ed.  J.  Du  Breul.  Paris.  1603.  fol.  —  •  ap.  Du 
Breul,  Sapplem.  antiquitatuin  urbis  Parisiacae. 
Paris.  1614.  4^  p.  40-47;  miracula  in  translat 
facta  p.  47-57.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8. 
Ben.  saec.  IV.  2.  p.  45-58.  —  *wiederh.  in  AA. 
SS.  BoU.  27.  Jul.  VI.  p.  459-469.  —  *ex  Mabü- 
lonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXV.  p.  939-960. 

—  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  353- 
356.  —  Hymnus  de  ss.  G-o,  Au-o  et  socüs  mart 
in  Analect  Bolland.  V.  1886.  p.  384. 

Erl.  -  Sehr. :  Ebert ,  Adf.,  AUgein.  Geschichte  der  Lito- 
ntar  des  HittolAlten.  II.  1880.  p.  ä55.  8ö6. 

Tita  s.  Georgii  episcopi  Amastreni  (760 

—  806)  in  Paphlagonia  auctore  anonymo. 

Geschrieben  vor  842. 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  latine  redd.  in  AA.  SS. 
BoII.  21.  Febr.  ÜI.  p.  269-279. 

Erl.- Sehr. ;  Yas s  i  1  i e  v  s k  i ,  Fragments  nisso  -  byzantins 
in  Revue  de  Tinstnictioii  publique.  1878.  F6vr.  et 
mars  (Vie  de  s.  Georges  d'AiDastris ,  donl  le  texte  gne 
[Paris,  Nat. -Bibl.J  nete  eneore  inedit). 

Vita  s.  Georgii  episcopi  Suelli  in  Sar- 

dinia  (f  1117)  auctore  Paulo... 

Atisg.:  ex  ms.  antiquo  in  AA.  SS.  Bell.  23. 
April.  III.  p.  215-218.  —  De  cultu  s.  Georgii 
Suelli  in  Sardinia.  Ex  libro  Dimae  Serpi  ibtd. 
p.  992-996.  —  Encomium  s.  G-i  ex  Johanne 
Area  de  sanctis  Sardiniae  ibid.  p.  214.  215. 

Martyrium  ss.  Georgii,  Johannis,  Ju- 
liani  et  sociorum  seu  De  sexaginta  mar- 
tyribus  Hierosolymitanis  sub  Saracenis 
cca.  a.  723.  Primum  syriace  scriptum, 
dein  graece  versum. 

Atisg. :  ex  graeca  vers.  latine  in  A A.  SS.  BoU. 
21.  Oct  IX.  p.  360-362.  Cf.  de  Buckii  commentar. 
praevius  ibid.  p.  358-360. 

Acta  s.  Georgii  Limniotae  martyris  (f 

cca.  730)  in  tractu  montis  Olympi,  auct 

aoonymo  synchrone. 

Atisg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug. 
IV.  p.  842  c.  comm.  Pinii. 


Acta  s.  Georgii  megalomartyrie  Lyddae 

seu  Diospoli  in  Palaestina. 

Der  h.  Oeoiv  ist  ohne  Zweifel  ein  orientalischer  Mlr- 
trrer  aas  der  Zeit  Constanttns ,  jedoch  kann  die  Zeit  seines 
Martyrinms  nicht  festgestellt  werden.  Ob  er  von  Chorg  von 
Capfaukmen  verschieden  sei,  harrt  noch  des  Beweises. 

Ausg.:  ut  extant  ap.  Lipomanum  et  Surinm 
(Vit  SS.  23.  April,  p.  273)  interprete  Fr.  Zino  ex 
ms.  graeco  in  AA.  SS.  BoU.  23.  April.  III.  p.  117- 
123.  —  MuQTVQiov  ToO  fl(yalo^uttQTVQos  reaiO' 
yCovy  ex  bibl.  Medic.  Florentiae  ms.  ^ibid.  IH. 
append.  p.  ix-xv.  —  MaQxvQiov  toO  fi^yako^ 

äuQTVQo^  xa\  TQOTtaioffoQov  r.  auctore  Simeone 
[etaphraste,  ex  bibl.  Yatic.  ms.  ibid.  p.  xv- 
XX.  —  Eneomlum  s.  Georgii  auctore  Gregorio 
Cyprio  patriarcha  CP.,  ex  ms.  graeco  Yatic.  ibid. 
III.  p.  123-131. —  ToO  jiaTQutQxov,  Kovanxv- 
TivovTiöitfog  KvQOv  FqtiyoqCov  toO  KvnQfov 
Xöyog  ftg  t6v  fi.  retoQyiov  ex  ms.  Yatic.  ibid. 

III.  append.  p.  xxy-xxxiv.  —  Miraciila  s.  G-i 
ex  ms.  Yatic.  interprete  Petr.  Possino  ibid.  III. 
p.  136-141.  —  Miraeala  alia  ex  variis  coli,  a 
Papebrochio  ibid.  p.  142-152.  —  Passio  s.  G-i 
hrsgb.  von  Wilh.  Arndt  in  Berichte  über  die 
Yerhandl.  der  kgl.  säcbs.  Gesell  seh.  d.  Wiss.  zu 
Leipzig.  Phil.-hist.  Classe.  1874.  Heft  1.2.  — zy*i}- 
yriaig  7t€Ql  ToO  TittQa&o^ov  d-av/naTog  toO  äy(ov 
fi.  r.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  III.  append.  p.  xxxy- 
XXXIX.  —  SaOf^a  üreQov  ibid.  p.  xxxix-XLn.  — 
Patrociniums.  G-i  ex  variis  coUegit  Papebroch 
ibid.  p.  152-163.  —  Translatio  s.  G-i  auctore 
Hilarione  et  ex  ms.  Aquicinct.  ibid.  III.  p.l32- 
136.  —  Aöyog  lajoQtxog  FQriyoQfov  toÖ  cTf- 
xanolfrov  ntivv  t}<fi(XifjLog  xuX  ylvxvratog  xarä 
noXXa  7t(Ql  onmaiag  ijv  rig  2^(tQQ€ixr}vog  nork 
iSo)v  [Iv  T^  jzttva^nTtt)  vtUi}  toO  Ay(ov  rttoQytov] 
ex  graeco -latina  editione  Fr.  Isidori  et  ms.  ibid. 
in.  append.  p.  xlii-xlv.  —  *AvSq(ov  uQxi^ni- 
axonov  KQrjrrjg  xoO  *IiQoaoXvfji(TOu  iyxtüfiiov  iig 
Tov  (iyiov  fAfyakofittQTVQa  FfotQyioVf  ex  ms.  Yatic. 
ibid.  III.  append.  p.xx-xxv.  —  Zacharias  epi- 
scopus:  Sermo  de  s.  Georgio  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 

IV.  2.  p.  15-24.  —  De  s.  Georgio  ex  cod.  Na- 
murc.  n^  2  in  Analect.  Bolland.  I.  1882.  p.  615- 
617;  ef.  p.  488.  n«  21. 

Ert.-Sehr.:  Abraham  a  S.  Clara,  Morcks  wol  Soldat! 
Das  ist:  Die  Qlori  von  dem  heil.  Ritter  Ooor^o, 
schnldige  Lobred  .  .  .  Wienn  168U.  8P.  56pag. 

Biraf^hi,  Gins.,  S.  Qiorgio  martire  della  Cappadoda: 
cenni  intomo  alla  sua  vita  e  al  suo  colto.  Milano 
1889.  24  mo.  45  pag. 

Badge,  Em.  A.  Wallis,  The  martyrdom  and  miraclea 
of  Saint  George  of  Cappadocia.  The  coptic  texts 
edited  with  an  eoglish  translation.  London  1888.  9^. 
XL.  331  pag. 

Frick,  Ck>nr.  Dan.,  Dissertatio  de  s.  Georgio  eqnite 
ac  martyre.  lipsiae  1693.  A^. 

Goerres,  Der  Ritter  S.  Georg  in  der  Geschichte ,  Le- 
gende und  Konst  in  Zeitschrift  für  wissenschaftliche 
Theologie.  XXX.  1887.  Heft  1. 

V.  Gutschmid,  Ueber  die  Sage  vom  heil.  Georg,  als 
Beitrag  zur  iranischen  Mythengeschichte  in  Berichte 
ttber  d.  Yerhandl.  der  k.  sAchs.  Ges.  der  'Wissensch. 
zu  Leipzitf.  Phil.-hist.  Cl.  1861.  Heft  2.  8. 

Hebor,  Fh.,  Die  vorkarolingischen  christl.  Glaubens- 
helden am  Rhein.  Frankfurt  a.  M.  1858.  p.  278-283. 

H  e y  1  in ,  Pet.,  Historie  of  that  famous  saint  and  soul- 
dier  of  Jesus  Christ,  saint  George  of  Cappadocia. 
London  1631.  40;  ibid.  1638.  40. 

Historyof  that  famous  saint  and  soldier  saint  George 
of  Cappadocia.  London  1661.  4^.  Pamphlet,  weld^ 
sich  auf  die  vorhergehende  Schrift  hexieht. 


1334 


TRANSLATIO  S.  GEOEGH  MONACHI  —  VITA  B.  ÖERANNl 


History  of  saint  George ,  the  üutitatioii  of  the  noble 

Order  of  the  Garter  and  a  catalogue  of  all  the  knights 

nntil  1661.  London  1661.  4^. 
Enoop,  0.,  Der  heil.  Georg  in  der  pommerechen  Volka- 

sage  in  Baltische  Stadien.   XXxTY.    Stettin  1884. 

p.  248-253. 
Lowick,  Thom.,  History  of  the  lifo  and  martyrdom 

of  Saint  George.   London  1664.  4P. 
Martyrdom  of  saint  George  of  Cappadocia,  titalar 

patron  of  England ,  and  of  the  most  noble  Order  of 

the  Garter.  London  1614.  4^. 
Milner,  John ,  Historical  and  critioal  inqoiry  into  the 

existence  and  character  of  s.  George ,  patron  of  Eng- 
land. London  1795.  8*^. 
Neu ,  Joh.,  Dissertatio  de  eqtdte  b.  Georgio.  Tubingae 

1716.  40. 
Paschins,  Joh.^  Dissertatio  de  b.  Georgio  martyre. 

Witteberg.  1685.  4«. 
Fapebroch,  Gommentar.  praevina  in  AA.  SS.  BoU. 

1.  c.  p.  100-117. 
de  Ring,  Quelques  noteä  sur  les  lögendes  de  saint 

George.  Nonv.  Edition.  Strasbourg  et  Paris  1852.  BP. 

14  vag. 
Ughl,  Luigif  II  culto  di  san  Giorgio  presse  i  Ferra- 

resi.  Ferrara  1811.  8P. 
Zarncke,  Fr.,  Ueber  den  althochdeutschen  Gesang 

vom  heil.  Georg  in  Berichte  über  d.  Verhandl.  der 

kgl.  sAchs.  Gesellschaft  der  Wissensch.  zu  Leipzig. 

Philol. -bist.  Classe.  1874.  Heft  1.  2. 

Translatio  s.  Georgü  monachi  etc.,  vid.  Historia 
s.  Georgü  diaconi. 

De  s.  Georgio  conf.  episc.  Antiochiae  in  Pi- 
sidia  (saec.  IX)  in  kk.  SS.  BoU.  19.  April.  U. 
p.  626.  627. 

De  s.  Georgio  episc.  Mitylenae  in  insula  Lesbo 
(t  cca.  816)  Papebrochii  dissert.  in  kk.  SS.  Boll. 
7.  April.  I.  p.  668.  669. 

De  s.  Georgio  episcopo  Yiennensi  in  Gallia 
(saec.  VIII  ine.)  C.  de  Smedtii  notitia  in  kk.  SS. 
Boll.  2.  Nov.  I.  p.  565. 

De  SS.  Georgio  palatino  et  Firmo  sive  Firmino 
mari;.  Nicaeae  in  Bithynia  comment.  historicus 
in  kk.  SS.  Boll.  10.  Mart.  IL  p.  31. 

De  s.  Georgio  sacerdote  monacho  Yabrensi  in 
Aquitania  (forte  saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jon. 
n.  p.  244.  245. 

De  s.  Georgio  solitario  in  monte  Laconiae  Ma- 
laeo  (saec.  V.  VI)  in  kk.  SS.  BoU.  4.  April.  I. 
p.  326.  327. 

De  8.  Georgio  thaumaturgo  Constantinopoli 
(saec.  XI)  in  kk.  SS.  BoU.  23.  Mart.  III.  p.  465. 

De  8.  Georgio  Theophoro  et  thaumaturgo  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mart.  II.  p.  60. 

De  s.  Georio  eremita  in  dioecesi  Anneciensi 
in  Sabaudia  (saec.  XI)  R.  de  Buckii  comment.  in 
AA.  SS.  BoU.  29.  Oct.  p.  34.  35. 

Vita  s.  Geraldi,  vid.  auch  Vita  s.  Gerardi  u. 
Vita  s.  Giraldi. 

Yita  s.  Geraldi  abbatis  fundatoris  mon- 
asterii  Silvae  Maioris  iii  Aquitania  (f  1090) 
auctore  Christiano  monacho  Silvae  Ma- 
ioris (1095). 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.  XIV.  n® 
1344;  —  St.  Germ.  sec.  XIII.  n^  460. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  5.  April.  I.  p.  423-430. 
—  Vita  alia  auctore  ferme  synchrone,  Sylvae 
Maioris  monacho  ^  ibid.  I.  p.  414-423.  —  *ap. 
Mabülon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  877- 
892.  —  ^imederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVII. 


p.  1023-1046.  —  *  fragmentom  ap.  Bouquet,  Eec. 
XIV.  p.  45.  —  Epitaphia  s.  G-i  a  Baldrico 
abbate  Burguliensi  composita  ^ap.  Duchesne,  Hist 
Franc,  scr.  IV.  p.  270.  —  ^wiederh.  t«  AA.  SS, 
BoU.  1.  c.  I.  p.  431.  432.  —  Sermo  de  s.  G-o  a 
Stephan©  episcopo  Tomacensi  pro  Officii  pro- 
prii  lectionibus  compositus  ibid.  p.  430.  431. 

Erl.'Sckr.:  Cirot  de  la  Ville,  Histoire  de  s.  Gönrd, 
f  ondateiir  et  abb6  de  la  Grande  -  Sanve.  2.  6d.  Bor- 
deaux 1869.  18mo.  151  pag. 
Mabillon,  Obaervatt.  praeviae  in  AA.  SS.  Ben.  1.  e. 

p.  866-876  (ap.  Migne  1.  c.  p.  1008-1024). 
Papebroch,  Commentar.  praevios  in  AA.  SS.  B<dL 
1.0.  p.  409-414. 

Vgl.  Catalogos  abb.  monast.  Silvae  Mai. 

Yita  b.  Geraldi  Bracarensis  archiepi- 

scopi  auctore  Bernaldo  Bracarensi  archi- 

diacono,  eius  discipulo. 

Ausg. :  *  ap.  Baluze,  MisceUan.  in.  p.  179-205 
(ed.  a.  1680. 8°).  —  ^wiederh.  in  Portugaliae  monum. 
I.  p.  53-59. 

Vita  s.  Geraidi  comitis  Aureliacensis 
(f  909)  auctore  s.  Odone  Cluniacensi 
(t  942).  Libri  4. 

Verfasst  etwas  nach  925  .  .  .  Oerald  ist  bekannt  unter 
dem  Namen  ,Der  gute  Graf  von  AarUIac*. 

Handschr.:  Dijon,  Un.-Bibl.  n**  399.  sec.  XI. 
8°.  —  Montpellier,  Un.-Bibl.  n<»  142.  f.  182.  - 
Paris,  Nat.-Bibl.  mbr.  sec.  XL  fol.  n°  5301.1221. 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Bibliotheca Cluniacens. 
Paris.  1614.  fol.  p.  65-114.  —  *ed.  Surius,  Vit. 
SS.  13.  Oct.  p.  189.  —  « in  kk.  SS.  BoU.  13.  Oct 
VI.  p.  300-332.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXIII.  p.  639-704.  —  Compendium  \itae 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  Y.  p.  6.  — 
^wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  703-710. 

Uebers.:  französisch  par  Bertrand  de  Com- 
paigne.  Aurillac  1715.  8**. 

Erl.-Sckr.:  Berthodus,  Comment.  praovios  in  AA. 

SS.  BoU.  1.  c.  p.  277-800. 
Bouange,  O.  M.  F.,   Saint  G^raad  d'AnriUac  et  son 

illustre  abbaye.   Aurillac  1871.  8^.  XVI.  548  pag.; 

Aurillac  1881.  85.  2  vol.  SP.  XIV.  577;  658  pag. 
Delzons,  Notice  histoiique  snr  s.  Göraud,  fondatenr 

de  la  ville  et  du  monastöre  d'Aarillac.  Qennont- 

Foirand  1845.  8^. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V. 

p.  156. 
Mabillon,  De  s.  Oeraldo  com.  Aur.  in  AA.  SS.  o.  s. 

Ben.  saeo.V.  p.6-ll. 
Foncelet  in  Compto  rondu  du  8.  Congrös  scientifique 

Internat,  des  Cntholiqnes  tenu  k  Bruxelles  1894.  Tom. 

V.  Bnixelles  1895.  8«. 

De  s.  6eraldo  abbate  et  episc.  Mageoncnsi  in 
Hibernia  (f  cca.  700)  Synopsis  histor.  ^  in  AA. 
SS.  BoU.  13.  Mart.  II.  p.  288-293.  —  «ap.  Colgau, 
AA.  SS.  Hiberniae  I.  p.  599. 

De  8.  Geraldo  episcopo  Matisconeusi  in  Gallia 
(t  942)  *  Papebrochü  sylloge  hist.  in  kk.  SS.  BoU. 
29. Mai.  VII.  p.  88.  89.  —  »ap.  Mabillon,  AA. SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  106. 

De  V.  Geraldo  ord.  canoniconun  regularium 
Ansedae  in  Lusitania  (f  cca.  1140)  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Mai.  I.  p.  756. 

Vita  b.  Geranni  episcopi  Antissiodoren- 

sis  (f  914)  auctore  anonymo. 

Au^g.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  438-441. 
—  *  hiemach  und  ex  ms.  in  kk,  SS.  Boll.  28.  Jul. 


DE  S.  GERANO  —  VITA  B.  OERARDI 


1335 


Tl.  p.  596-599.    Cf,  Boschii  comment.  praevius 
ibid,  p.  593-596. 

De  s.  Qenuio  anachoreta  in  quadam  Aegypti 
insula  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  814. 

Tita  b.  Gerardeacae  Pisanae  ord.  Ca- 
maldulensis  tertiariae  (f  cca.  1240)  vero- 

similiter  a  confessario  coUecta. 

Ausg, :  ex  vet  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai. 
Vn.  p.  165-180  c.  Papebrochii  commentar.  prae- 
vio  p.  164.  Cf.  p.  859  et  Supplement,  ap.  Mitta- 
relli,  Annales  Camaldulens.  V.  p.  101-104. 

Vita  8.  Gorardi,  vgl,  auch  Vita  s.  Geraldi. 

Yita  s.  Gerardi  abbatis  Brouiensis(£ro9- 
n€f  f  959)  auctore  anonymo. 

Geschrieben  saec.  XI,  nach  Schnitze  nm  1131;  nach 
Heinemann  ( Neues  Archiv  XV.  1B90.  p.  593  -  596 )  knrz 
nach  Decb.  1038,  wahrend  er  sie  früher  nm  1045  datirt 
hatte. 

Handsckr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n»  11987.  chart. 
saec.  XV.  lol.  —  London,  Brit.  Mus.  Add.  n® 
10050.  mbr.  saec.  XII.  fol.  —  Mons  n»  27  (8401). 
mbr.  saec.  XII.  4^ 

Ausg.:  *  stilo  mtitato  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  VI.  p.  502-509.  —  'ap.  Mabillon,  AA. 
S8.  o.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  252-276;  cf,  observatt 
praev.  p.  248-252.  —  *wiederh,  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Oct  II.  p.  300-320;  cf.  Byei  comment.  prae- 
vius p.  220-300.  —  *  ed.  L.  de  Heinemann  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  655-673.  —  'Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Kecueil  IX.  p.  123;  —  ^ein 
anderes:  Testimonium  de  domino  Brunone  ap. 
Leibait.,  Scr.  rer.  Bninsv.  I.  p.  290. 

Erl,-Sehr.:  Berliöre,  U.,  Honasticon  Beiire.  I.  1890. 

p.  28  if. ;  verxnchfut  die  Literatur  über  Gorh.  ▼.  Br. 

cnn  voUsiändigsten.  —  Vgl.  Kerne  B^nödictine.  Mared- 

8on8l892;  p.  107-172. 
Günther,  P.,  Das  Leben  des  h.  Gerhard.    Dissert. 

Halle  1877.  »>. 
Ueinemann,  L.v.,  Die  älteren  Diplome  für  d. Kloster 

Broiaie  nnd  die  Abfassung^szeit  der  Vita  Gerardi  in 

Neues  Archiv  d.  Gee.  f.  &.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p. 

592-596. 
Köpke,  Rnd.,  Kaiser  Otto  d.  Gr.   Vollondet  von  E. 

Dümmler.  Leipzig  1876.  gr.  ^.  p.  129.  305.  306. 
Schnitze,    Walth.,  Gerhard- von  Brogne  nnd  die 

Klohterrefonn  in  Niederlothrinfren  nnd  Flandern  in 

Porschongen  znr  deutschen  Geschichte.  XXV.  1685. 

p.  223-271 ,  mü  Excurs  über  die  Vita  s.  G  -i. 
S  e  r V  a  i  8 ,  Adolphe ,  Essai  sur  la  vie  do  k.  G^nird ,  abb6 
de  Brogne.  Namnr  1885.  12mo.  129  pag.  1  fr.  25  c. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  ( Toschichtstjuollen .  5.  Aufl . 

I.  1885.  p.  357. 358.  U.  p.4K9:  6.  Aufl.  I.  1893.  p.387 

-389. 

Vgl.  Notae  Bronienses. 

Acta  s.  Gerardi  confessoris  in  castro 
Gallinario  dioec.  Soranae  in  Italia  (f  cca. 
1100)  et  miracula  auctore  incerto. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  U.  p.  695- 
698.  Cf,  Cuperi  commentar.  praevius  ibid,  p.  693- 
695. 

Yita  b.  Gerardi  de  Orcimonte  abbatis 

primum  [i,  e,  1130]  in  Florinis,   postea 
monachi  apud  Signiacum. 

Ab  ipsis  monachis  Florinensibas  sec.  XVII  exarata. 
—  In  AA.  SS.  Boll.  ad  23.  April,  inter  praetormissos. 

Ausg.:  ed.  German.  Morin  in  Studieo  u.  Mit- 
theil, aus  dem  Benedict.-  u.  d.  Cisterc.  -  Orden. 
Jahrg.  vn.  Würzburg  1886.  Bd.  I.  p.  294-304; 
ef.  p.  293. 


Yita  s.  Gerardi  epiecopi  Chanadeneis 

(Csandd)  prope  Danubium  (Moresanae  ec- 
clesiae,  Endlicher)  in  Hungaria  (f  1046) 
auctore  anonymo. 

Eandschr.:  Wien,  Staatsbibl.  n^ 3662. sec. XV. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  Corsendoncano  (in  Brabantia). 
Cracoviae  1511.  —  *  ex  cod.  Veneto  ed.  Wien. 
Venetüs  1597.  —  •  mit  verändertem  Stil  ed.  Su- 
rius, De  probat.  SS.  historiis.  24.Sept  —  ^wiederh, 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  628- 
631.  —  '  besser  ex  cod.  ms.  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Sept  VI.  p.  722-725.  —  •ap.  Ign.  Batthidny, 
Historia  episcopatus  Chanadensis.  1790.  4^  — 
^  ap.  Endlicher,  Rerum  Huogaric.  mon.  Arpadian. 
p.  205-234.  —  Elogium  auctore  Petro  de  Natal. 
in  kk.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  725.  —  Lectiones  de 
s.  Gerardo  episc.  et  mart.,  ex  Breviar.  Strigou.  ap. 
Eodlicher  1.  c.  p.  202-204. 

Erl.-Sehr.:  Büdinger,  M.,  Oesterreichische  Geschichte 

I.  p.  424. 
Harczali,  Heinr.,  Ungarns  Geschichtsqnellen.  Berlin 

1882.  p.  24-88. 
Sti  Iting,  Commentar.  praevias  in  kk.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  713-722. 
wa ttenbach,  Deatachlands  Geschichtsqnellen  p. 320 

(5.  Aufl.  II.  1886.  p.l85;  6.Auß.  II.  1894.  p.209). 

Yita  s.  Gerardi  epiecopi  Potentini  patria 

Piacentini  (f  1119)  auctore  Manfrede 

Potentino  episcopo  in  Lucania,  succes- 

sore  eins. 

Ausg.:  *ed.  Ughelli,  Italia  sacra  VII.  p.  135- 
138  ('ed.  prima  p.  178).  —  •  ex  cod.  Bruxell. 
8926  in  AA.  SS.  Boll.  30  Oct.  XIII.  p.  467-470. 

—  Hymni  in  G-i  honorem  ibid.  p.  470-472.  Cf. 
R.  de  Bück,  Comment.  praevius  ibid.  p.  464-467. 

Yita  8.  Gerardi  epiecopi  Tuiieneie  (963 

—994)  et  miracula  auctore  Widrico 
ab  bäte  S.  Apri  Tullensis  monasterii. 

Geschrieben  1027—1049 ,  von  geringer  Bedentang. 
Eandschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  486. 

—  Bern,  Stadtb.  n°  24. 

Ausg. :  *  ed.  Henscben  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
April.  III.  p.  206-213.  —  ^besser  ap.  Martene, 
Thesaur.  anecd.  III.  p.  1048.  Qibt  zugleich  Lib. 
II  nüraculorum.  —  'wiedei-h.  ap.  Calmet,  Bist, 
de  Lon-aine  I.  Preuv.  p.  132-164.  —  "*  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  490-505;  ex  mira- 
culis  p.  505-509.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Recueil  XI.  p.  474.  —  Appendix  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  213  ex  chronico  Senoniensi  cap.  13 
(ap.  d'Achery,  Spicileg.  III).    Cf  p.  992. 

Erl.-Schr.:  De  s.  Gerardo  episc.  TuUensi,  ubi  de  re- 

stitutione  coonobiomm  s.  Apri   et  s.  Mansueti  ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p. 891-896. 
Fahr i ein 8,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  od.  MansiVI. 

p.  301. 
Yie  de  s.  G^rard ,  6v^ae  de  Toni ,  avec  des  notes  hi- 

Btoriqnes.  Toul ,  Rolhn  1700.  12mo. 
"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

U.  1886.  p.li5;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.377.  II.  p.  127. 128. 

Yita  b.  Gerardi,  fratris  s.  Bernardi, 
monachi  Claraevallensis  (f  1138). 

Ausg.:  ex  Magno  Exordio  ordin.  Cisterc.  au- 
ctore Conrado  monacho  Claraevall.,  postea  ab- 
bate  Eberbacensi  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun.  II. 
p.  700-703. 


1336 


VITA  B.  GERARDI  —  VITA  S.  GERMANI  EP.  AMBUNENSIS 


Vita  b.  GerardI  monachi  8.  Albini  Andegav., 
vid.  Vita  b.  Girardi. 

Tita  b.-  Gerardi  solitarii  tertii  ordinis 
s.  Prancisci  (f  1242)  in  Villa  Magna  prope 
Morentiam  per  Bartholomaeum  de 
Queren  parochum  loci. 

Ausg. :  ex  mss.  italicis  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Mai.  m.  p.  247-251 ;  cf.  VU.  p.  767  {mit  Por- 
trait), 

Acta  b.  Gerardi  tinctorii,  fundatoris  et 
magistii  hospitalis  Modoetiae  in  Lombar- 
dia  (f  1207),  inssu  s.  Caroli  Borromaei 
coUecta. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  768-776 
{mit  3  Abbildungen). 

Erl.'Sehr.:  Lesmi,  Aloss.«  La  vita  di  y.  Qheiardo  da 
Monza.  Bologna  1647.  40. 

De  SS.  Gerardo,  Gradulf o  et  Girberto  abbatibus 
Fontane! lensibns  in  Normannia  et  de  v.  Guntardo 
abbate  Gemeticensi  (f  a.  1031)  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  3Ö1-365. 

De  s.  Gerasimo  abbate  in  Palaestina  prope  Jor- 
danem  (f  475)  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Mart.  I.  p.  386-389. 

De  s.  Gerasimo  cive  Laurentino  in  Rhegina  Ga- 
labriae  dioec.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  820. 

De  8.  Gerasimo  ord.  s.  Basilii  in  Calabria  ulte- 
riore  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  11.  p.  974. 

Vita  s.  Geremaii  =  Vita  s.  Germari. 

Passlo  s.  Gereonis  et  aliorum  318  etc. 
Coloniae  Agrippinae  mart  sub  Diocletiano, 
anctore  Helinando  Frigidi  Montis  ord. 
Cisterc.  monacho  (c.  1020). 

Attsg.:  ^ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Cot.  p.  141- 
143.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  V.  p.  36-42. 
—  Gloria  posthuma  ibid.  p.  42-57.  —  "ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CCXII.  p.  759-772.  —  lu- 
ven tio  et  elevatio  s.  Goreotüs  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  58-60.  Cf.  Byei  commentarius  praevius 
de  8.  Gereone  et  aliis  318;  de  s.  Victore  eius- 
que  sociis;  item  de  ss.  Cassio,  Florentio  et  plu- 
nbus  ibid.  p.  14-36  et  Auctarium  ad  AA.  SS. 
Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  19-22.  —  Inventio  et 
translatio  martyris  s.  G-s,  a  Rudolphe  abbate 
S.  Trudonis  conscripta  a.  D.  1121  aut  circiter, 
*ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  24.  Nov.  VI. 
Colon.  1575.  p.  574-576.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
X.  p.  330.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXUI.  p.  433-438;  cf.  p.  219  c^  Rigolloti  notae 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  Suppl.  p.  28* -32*. 

Erl.'Sehr.:  Geschichte  Über  die  Erbauung  n.  Stiftung 
dor  Kirche  zum  h.  Gereon  in  Köln.  K\An  1824  (gibt 
Inschriflen  der  dortigen  Märtyreraärge  p.  40  f.). 
(Kettler,  J.  J.)  Aurei  martyris,  das  ist:  Isea  ver- 
güldter  s.  Gereon ,  mit  seiner  h.  Gesellschaft ,  deren 
Lebens-  und  Marter -Platz  Beschreibung  .  .  .  CoeUn 
1714.  8f>. 

Vgl.  F&ss'io  88.  Cassii  et  Floren tii. 

Vita  8.  Geretrudis  =  Vita  s.  Gertrudis. 

Vita  s.  Gerhardi  =  Vita  s.  {  g«^'^ 

Vita  b.  Gerici  episcopi  Senonensis,  vid,  Vita 
8.  Ebbonis  et  b.  Gerici. 


Vita  s.  Gerii  (f  cca.  1270)  auctoreMat- 
thaeo  Masio  ord.  erem.  s.  August  de 
Monte  Sancto  in  Piceno. 

Atisg.:  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai. 
VI.  p.  159-161. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litt6raire  de  laFranoe.  XXI.1S47. 
p.  689. 

Vita  s.  Gerinf  oomitis  martyris,  vid,  Vita  ss. 
Leodegarii  episc. 

'  Vita  s.  Gerlaci  eremitae  in  Belgio  (f 
cca.  1170)  auctore  anonyme.   Libri  11. 

Atug. :  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  306-320. 
—  Tita  alla  auctore  Wilhelmo  Crispio  ibid. 
p.  320.  321. 

Erl.'Sehr:  Histoire  litt6raire  de  laFranoe.  XXI.  1847. 
p.  579. 

Acta  b.  Gerlandi  equiüs  Hierosolym. 
templariorum  (saec.  XIII). 

Ausg,:  ex  Italico  Bosii  apud  Truglium  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  UI.  p.  652-654.  —  Mira- 
cula  primo  post  inventionein  semestri  ibid.  p. 
655-665. 

De  s.  Gerlando  episcopo  Agrigentino  in  Sicilia 

(t  1101)  Henschenii  commentarius  historicus  in 

AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  m.  p.  590-593. 

Erl.'S^.:  Lauricella,  Anton.,  S.  Oeriando  vescovo 
e  protettore  di  Girgenti.  Racconto  storioo.  Girgeoti 
1893.  S2mo.  112  pag.  90  cent. 

Acta  s.  Germanae  virg.  mart  in  prio- 
ratu  S.  Germanae  prope  Barrum  ad  Albam 
in  Gallia  (saec.  V)  auctore  anonyme. 

Atisg,:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct.  I.  p.  34-36. 

Erl.-Sehr.:  Beanssire,  Legende  do  sainte  Oermaine. 

Paris  1860.  ö«>. 

Blampignon,  !6m.,  Histoire  de  s.  Oermaine,  viers:e 

etmartyre,  patronne  de  Bar-snr- Aube,  d'apreoii  les 

doctunents,  la  plnpart  in^its.  Paris  1856.  &.  240pag. 

Vita  s.  Germani  abbatis  Grandivallensis 

primi  in  dioecesi  Basileensi  et  cca.  a.  677 

lancea  transfossi  martyris  auctore  Bobo- 

leno  presbytero  et  monacho. 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  III.  p.  263- 
266.  —  '  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IL  p.  511-515.  —  'ap.  J.  Trouillat,  Monu- 
ments de  l'hist.  de  l'anc.  eveche  de  Bale.  I.  Por- 
rentruy  1852.  Lex.-8°.  p.  48-55  ,d'une  copie  vidi- 
mee  d'apres  Toriginal  ecrit  par  Bobolene^ 

Erl.'Schr.:  Burckhardt,  Alb.,  m  Basler  Jahrboch. 
1889.  80.  p.  153-157. 
Ech,  J.,  Noüoes  historiones  sor  s.  Geimain,  piemier 
abb6  do  Montier  -  Orandval  in  Revue  de  ik  Sai^i« 


catholique.  VII.  Friboozff  1876. 
igli,  Emil,  Kirchenf(es(^ichte 
Karl  d.  Gr.  Zürich  1893.  gr.  8^.  p.  66-68. 


Egli,  Emil,  Kirchenges(^ichte  dor  Schweiz  bis  aaf 


Friedrich,  Kirchengoschichte  Deatschlands.  II.  1869. 

p.  543. 
Bettberg,  Kirchengoschichte  Deutschlands.  II.  1818. 

p.  %. 

Yita  s.  Germani  de  Rota  episcopi  et 
martyris,  ecclesiarum  de  Flammavilla  et 
Carteret  patroni  = 

Yita  s.  Germani  episcopi  Ambianensts 

in  Gallia  (saec.  V)  et  historia  translatio* 
num. 


VITA  S.  GERMANI  EP.  AUTISSIODOR.  —  VITA  S.  GERMANI  EP.  PARIS. 


1337 


Ausg.:  ^ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  716-723 
ioxta  archetvpum.  —  *  ex  variis  mss.  tn  AA. 
SS.  Boll.  2.Mai.  I.  p. 261-270;  cf,  VH.  p.549-551. 

Erl.^St^.:  Corblet,  J.,  Hagiographie  da  diocd§e 

d' Amieos.  D.  Paris  1870.  p.  488-522. 
Histoire  Utt6nire  de  U  Fnnoe.  YII.  1746.  p.  161. 
Pape,  £.  A.,  Yie  de  s.  Qermain  l'Ecossais  oa  de 

Senarpwit,  ^rdqne  r^gioonaire  et  martyr.  Amieiw 

1866.  12mo.  12pag. 
Tillemont,  Mömoires  del'hist  eoclteiast.  XV.  1711. 

p.  28. 

Tita  8.  Germani  episcopi  Autissiodoren- 

8i8  (t  448)  per  Constantinum  presby- 
tenim  Lagdimensem,  eius  discipulam  (cca. 
480).   libri  2. 

CoDstantin  ist  nicht  der  Verf.  der  Vita,  wie  sie  ge* 
druckt  ▼ortiert.  Es  ergibt  sich  die«  ans  einem  neuerdings 
erworbenen  Mpt.  der  pariser  Nat. -Bibl.,  weldies  die  in 
ihr  vorkommenden .  aas  der  Vita  s.  Oenovefae  stammenden 
Interpolationen  nioit  enthllt.  Vgl.  Biblioth.  de  l'Kcole  des 
chartes.  XLllI.  1882.  p.  566.  Nach  Schoell ,  De  ecclesiast. 
Britonnm  Scotoromqae  historiae  fontibas  p.  24  -  26  wurde 
sie  erst  saec.  VI  med.  verfasst. 

Handsehr.  .-Chartres,  Stadtb.  sec.  XI.  n®  193. 
—  bist,  du  pays.  sec.  XII.  n*  25.  —  Douai, 
Stadtb.  mbr.  sec.  XII.  fol.  n^  791.—  St  Omer, 
Stadtb.  mbr.  sec.  XIII.  fol.  n«  716.  Tom.  VI.  — 
Oxford,  Un.-BibL  Bodley.  n«  1174.  2641.  — 
Paris,  Nai-Bibl.  St.  Germ.  sec.  XII.  n^  497;  — 
St.  Martin,  sec.  XU.  n*'  1.  Tora.  III.  —  Troyes, 
sec.  XL  n«»  33  (cod.  Bouh.  24).  —  Vgl  Hardy, 
Descript  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  47. 
n«  116-162. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  bistoriis. 
30.  Jul.  IV.  (2.  edit.)  p.  358-369.  —  •  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  200-221.  —  "ex  ms.  Chif- 
fletiano  cum  aliis  multis  collato  ap.  Duru ,  Biblio- 
thecjue  historique  de  1' Tonne.  I.  Auxerre  1850. 
p.  48-89.  —  *  ap.  Narbey,  ]&tude  critique  sur  la 
vie  de  s.  Germain  d* Auxerre.  Paris  1884.  8®.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  I.  p.  642. 
[Uebers.:  Vie  de  s.  Germain  d'Auxen*e,  par  le 
pretre  Constance  de  Lyon.  Traduction  du  latin 
avec  une  etude  sur  le  pretre  C.  et  une  introduct. 
bistor.  par  Andre  Goulloud.  Lyon  1874.  12™«. 
XJI.  200  pag.  2  fr.]  —  Vtta  eadem  metrice  red- 
dita  ab  Heirico,  al.  Herico  monacho  Autis- 
siodorensi  (f  c.  876)  cum  eius  Epistola  ad  Caro- 
lum  Calvum.  libri  6  [Handaekr.:  Berlin,  kgl. 
Bibl.  Lat.  4^  n«  148.  a*  1616.  —  Oxford,  Bodley. 
n«  793  (2641).  sec.  XIL  8^  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
Lat.  n<»6400.  B.  sec.  IX.  X;  —  n°  13757  (oHm 
St.  Germ.  1048).  sec.  IX;  —  n*»  17302.  —  Rom, 
Vatic.  Christ,  reg.  n<>  1964.  sec.  XI]  *  unt.  d.  Tit.: 
Divi  G  -  i  quondam  Altiss  -  s  ep.  vita . . .  nunc  pri- 
mum  typis  excusa:  authore  Herico  Benedictino 
Altiss.  (cura  et  stud.  Petri  Pesseliaei).  Paris.  1543. 
8®.  72  pag.  —  wiederh,  *in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul. 
VU.  p.  221-225;  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXJV.  p.  1131-1208;  —  «.  *ap.  Dum,  Biblio- 
theque  histor.  U.  1866.  p.  2-110.  —  (C/.  Barth, 
Adversaria  XXXIV.  c.  20.  —  Die  Epistola  allein 
ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL  p.  470).  — 
Miraeula  s.  Germani  auctore  eodem  Heirico 
sivo  Herico  monacho.  Libri  2  [Handschr. :  Pa- 
ris, Nat-Bibl.,  cod.  lat.  n«  13757  (olim  St.  Germ. 
1064).  mbr.  sec.  IX]  *ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I. 
p.  531-569.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  L  c.  p.  255-283. 


—  ■  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXIV.  p.  1207- 
1270.  —  *ap.  Dura,  BibUoth.  histor.  U.  p.  114- 
183.  —  *  Aaszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p. 
448;  VIL  p.  355.  356.  —  «ex  libro  U  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIII.  p.  401-404.  —  De 
ecclesia  s.  Germani  Autissiod.  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  I.  p.  531.  —  Sermo  Heirici  seu  Herici 
mon.  Autiss.  in  solemnitate  s.  G-i  recitandus 
'  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  284.  285.  —  tciederh. 
»ap.  Migne  1.  c.  CXXIV.  p.  1269-1272;  —  «ap. 
Duru  L  c.  IL  p.  189-192.  —  Appendix  I  ad 
Herici  librum  II  de  mirac.  s.  G-i  auctore  ano- 
nyme, ex  ms.  ^in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  285-287. 

—  Appendix  II  ad  Herici  historiam  de  mira- 
culis  s.  G-i,  ex  variis  auctoribus  collecta  ^ibid. 
p.  287-290.  —  Appendix  III  de  miraculis  s. 
G-i  Selebiensibus  auctore  anonyme  (ex  historia 
Selebiensis  in  Anglia  monasterii  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  I.  p.  594)  ^ibid.  p.  290-304.  —  »  append. 
L  IL  m  tciederh.  ap.  Duru  l.  c.  U.  p.  193-247. 

Srl.-Sekr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Liteiator 

im  karollng-ischen  Zeitalter  ]>.  111. 
Boschias,  Commentar.  praevias  m  AA. SS.  Boll.  1. c. 

p.  184-200. 
Dummler  «n  Neaes  Archiv  d.  Oea.  f.  ft.  d.  Qesch.  lY. 

1879.  p.  528-531. 
Dura ,  Bibliographie  de  la  vie  de  s. Germain  d* Auxerre 

par  Constance .  dont  existe  an  grand  nombre  d'exem- 

plaires  mss.  in  seiner  Bibiiothöqne  histor.  de  l'Yonne. 

1.  Auxerre  1850.  p.  90-99.  —  Bibliographie  du 

poeme  d'Hdric  ibia.  II.  p.  110-114.  —  Bibliogr.  de 

i'hist.  des  miracles  de  s.  Germain  par  Höric  ibtd.  II. 

p.  183-189.  —  Bibliogr.  de  i'appendice  III  aux  mi- 

ncles  de  s.  Germ,  par  H6ric  und.  p.  247.  248. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  1880.  p.  285-292. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis.  Lib.Y. 

p.  325-328. 
Gallia  christiana.  Xp.  Paris.  1770.  p.  262. 
Ooalloud,  Andr6,  Etude  sur  le  prl^tre  Constance  de 

Lyon ,  vid.  Äuag.  Mnier  n9  5  Uebereetxung. 
Histoire  litteraire  de  la  France  V.  p.  535-543. 
Lefeuve,  Charl.^  Histoire  de  s.  Germain  TAuxerrois, 

patron  de  la  paroisse  du  Louvre  et  de  la  viile  d' Auxerre. 

Paris  1863.  16mo.  3  fr. 
Maldonado,  J.  Ant.,  Vida  de  s.German,  obispo  anti- 

siodorense,  patron  del  Ingar  de  fCscalonilla.  Madrid 

1731.  40. 
Narbey,   Etude  critique  sur  la  vie  de  s.  Germain 

d'Aaxerre.  Paris  1884.  8P. 
Viole,   DG.,  La  vie,  les  vertus  et  les  miracles  du 

grand  s.  Germain,  6veqae d'Aaxerre.  Paris  1754.  4<>; 

—  2.  6dit.  Paris  1866.  12mo.  3  fr.  50  c. 

Vita  s.  Germani  episcopi  Capuae  in 

Campania  (f  cca.  540). 

Ausg. :  '  ed.  Mombritius,  Vitae  Sanct.  I.  p.  327. 

—  •  ed.  Michael  Monachus ,  Sacrarium  Capuanum 
p.  99.  —  'ex  cod.  Casinensi  saec.  XI  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  Oct.  XIII.  p.  363-366. 

Ert.  -  Sehr. :  Bück,  B.  de ,  Comment.  praevius  und.  p. 
358-363. 

Tita  s.  Germani  episcopi  Parisiensis 

(f  576)  auctore  Venantio  Fortunato 
presbytero  coaevo,  postea  episcopo  Picta- 
viensi:  ,Beatus  igitur  Germanus'. 

Handschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n«»  207. 208; 

—  n«  7487.  —  Cöln,  VI.  18.  mbr.  sec.  XII.  — 
Middlehill  (ungeord.  Mpte.  bei  Hänel)  mbr.  sec. 
XIII.  fol.  —  Namur,  Semin. -Bibl.  n®  53.  sec. 
XII.  —  Paris,  Nat.-Bibl.,  cod.  lat.  n^  3801.  sec. 
XII.  fol.;  —  n^  5287.  sec.  XIII;  —  n«  5296.  sec. 
Xm.  fol.;  —  n«  5323.  sec.  XIII;  —  n«»  5346.  sec. 


1338 


VITA  S.  GERMANI  EP.  PARIS.  —  DE  S.  GERMANO 


XIV;  —  n®  536.0.  sec.  Xu.  fol.;  —  n^  5568.  sec. 
X.  4^  —  St.  Germ,  n^  73.  sec.  XIII;  —  St.  Germ. 
11°  506.  sec.  XV;  —  St  Germ,  n«  507.  sec.  X.  4®; 
—  St.  Germ,  n®  1049"  sec.  XI.  4«;  —  St.  Martin. 
n°  1.  Tom.  VI.  sec.  XII.  —  Arsenalbibl.  n^  43. 
sec.  XII.  —  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n**  581.  sec. 
IX.  —  Petersburg,  kais.  Bibl.  F.  Otd.  I.  n«  12. 
sec.  IX.  —  St.  Gm  er,  Stadtb.  n°  3.  mbr.  secXQ. 
fol.  715.  Vgl.  B[rusch,  Prooemium  vor  seiner  Äusg, 

p.  IX.  X.   U,  XXXIY. 

Ätisg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  28. 
Mai.  UI.  Colon.  1572.  p.  410  («ed.  2*.  p.  314).  — 
'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  2S4- 
245.  —  -*  in  A A.  SS.  BoU.  28.  Mai.  VI.  p.  778- 
787.  —  (Appendix  I  de  miraculis  in  sepultura 
ex  Gregorio  Turon.  ibid.  p.  787.  —  Appendix 
II.  Selecta  ex  poemate  1 1  libri  II  per  Fortuna- 
tum  ibid.  p.  787).  —  *  Mabillonii  textus  repet. 
in  F-i  opp.  ed.  A.  Luchi.  II.  Romae  1786.  4°. 
p.  26-53.  —  ^tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXn.  p.  55-80  u.  'tüiederh.  ibid.  LXXXVUI. 
p.  453-478.  —  *ed.  B.  Krusch  in  Mon.  Germ, 
bist.  Auct.  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p.  11-27.  — 
®  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  443.  — 
La  Tita  e  i  mlraeoli  di  s.  Germano,  vescovo  di 
Parigi,  descritti  in  versi  da  un  anonimo  sullo 
scorcio  del  sec.  IX  e  pubbl.  per  la  prima  volta 
coli'  epitaffio  del  vescovo  Gozlino  per  cura  di 
Aug.  Gaudenzi.  Bologna  1886.  8°.  24  pag.  Ist 
eine  Umschreibung  der  von  Venantius  Fortu- 
nattis  verfassten  Vita.  —  Die  Wunder  bisher 
unbekannt. 

—  Epitaphium  s.  Oermani  per  Chilpericum 
regem  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  245.  —  'ap.  Duchesne,  Histor.  Franc.  Script 
I.  p.  918.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.787. 

—  Miracnla  ab  a.  846 — 874  patrata,  libri  II, 
auct.  Aimoino  monacho  S.  Germani  de  Pratis 
(geschrieben  892,  nicht  ohne  historischen  Wert) 
*  in  Jac.  Mosandri  append.  ad  Surii  Vit.  SS.  25. 
Jul.  VII.  p.  597-610.  —  Hesser  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Mai.  p.  796-805.  —  «  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  HL  2.  p.  104-118.  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXXVI.  p.  1027-1050.  —  Fra- 
gmentum  de  Normannonim  gestis  circa  Pari- 
siacam  urbem  et  de  divina  in  cos  ultione  tem- 
pore Caroli  Calvi  reg.  Franc,  hieraus  *  ap.  Du- 
chesne, Histor.  Franc,  scr.  II.  p.  655-659.  —  *ap. 
Bouquet,  Rec.  VII.  p.  348-352.  —  ^unt.  d.  Tit.: 
Narratiode  Normannorum  gestis  . . .  ap.  Lange- 
bek,  Scr.  rer.  Dan.  II.  1773.  p.  20-25.  —  ''Bruch- 
stück ex  miraculorum  parte  II  ed.  G.  "Waitz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  9. 

—  Translatlo  a.  755  auctore  monacho  Pra- 
tensi  anonyme  synchrone  ^  interpolirt  u.  mit  ge- 
ändertem Stil  ed.  Surius,  Vitae  SS.  25.  Jul.  VII. 
Coloniae  Agr.  1581.  p.  594-597.  —  *  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  94-104.  —  ^in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  788-796.  —  *Bruch- 
stücke  '  ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  426-428;  ein 
anderes  unt.  d.  Tit. :  Philippus  I  crucem  auream 
expilare  prohibetur  miraculo  pridie  translationis 
patrato  a.  1061  (ex  Mabillon  1.  c.  p.  122)  XIV.  p. 
24.  25.  —  »>  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  1. 
p.  5-9. 


—  Tnuislatio  a.  846  facta,  ^  sec.  primaevam 
narrationem  ex  cod.  Namurc.  53  in  Analect  Rol- 
land. II.  1883.  p.  70-98.  —  •  Bruchstück  uni.  d. 
Tit.:  Ex  miraculis  in  Normannorum  adventa 
factis  ed.  G.  Waitz  ap.  Peilz  1.  c.  p.  10-16. 

Erl.-Sehr.:  Daplessy,  Histoire  de  s.  Gerniain.  Paris 
1841.  82ino. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelaltere.  II.  1880.  p.  856.  8ö7. 

Henschen,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  774-778. 

Histoire  litt6raire  de  la  France,  m.  1785.  p.  310; 
IV.  1740.  p.  44. 

Holder -Etrger,  0.,  Zar  Translatio  s.  Germani  m 
Nenes  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XVIII.  1893.  p. 
274  -  281.  Hiernach  ist  disHs.  der  Bibl.  Vittorio  Ems. 
zu  Rom  no  841  im  9.  Jahrh.  im  Kloster  Fbrfa  vef- 
fasst  und  bietet  den  OrigindtUxt;  später  vderjxjlirU 
Vgl.  Wattenbach,  D.'s  G.  6.  A.  II.  1^4.  p. 604. 505. 

Jaillery,  Jean,  Vie  de  s.  Germain.  Paris  1623.  Bf*. 

N  o  t  i  t  i  a  ex  Gallia  christiana  ap.  Migne ,  Fatrolc^.  Ist. 
LXXn.  5.  63-66. 

Observationes  praeviae  ap.  Mabillon  i.  c.  p. 93-94. 

0 e  1 8 n  er ,  Lud w.,  lieber  die  sogenannte  Histona  trans- 
lationis 8.  Germani  in  Jahrbücher  des  frftnk.  Beichn 
anter  EOnig  Pippin.  Leipzig  1871.  Bf>.  p.  601.  502.  — 
Das  Translation^jahr  des  h.  Germanas  ibid.  p.  6U3; 
ef.  p.  283  «f. 

Pertz'  Archiv  XI.  1868.  p.  256-260. 

Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deatsdilands  Goschich  tsqaellen.  5.  Aafl. 
1. 1886.  p.  140. 281. 426 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  114. 299. 802. 

Acta  s.  Germani  episcopi  Vesontionen- 

sis  in  comitatu  Burgundiae  (f  cca.  407) 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  625. 
626  c.  Fonsoni  comment.  p.  622-625. 

Tita  s.  Germani  eremitae  in  dioecesi 
Anneciensi  in  Sabaudia  (saec.  XI). 

Ausg.:  e  cod.  ms.  coenobii  Talluenensis  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XIII.  p.  29-31.  —  De  s, 
Rodulpho  s.  0-i  fratre  ibtd.  p.  31-33.  —  De 
SS.  Ismio  et  Ismidone  ibid.  p.  33.  34.  —  De 
s.  BoDopari  ibid.  p.  34.  —  De  s.  Georio  ibid. 
p.  34.  35. 

Erl.  -  Sehr. :  Back,  R.  de ,  Comment.  praevias  &nd.  p. 
21-29. 

Tita  s.  Germani  hegiuneni  fundatoris 
monasterii  Cosinitres  in  confiniis  Thra- 
ciae  et  Macedoniae.   Graece. 

Atcsg.:  latine  interprete  Dan.  Cardon  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Mai.  III.  p.  162-167.  —  Bios  xttl 
noXixkCa  Toö.reQ/j. tivov  to ö  üvürtiaa u ivo v  TTfV 
a^ßaafjiCttv  fiovriv  r^ff  KoaijvfTQfjg  ibid.  III.  ap- 
pend. p.  7* -12*. 

Acta  SS.  Germani ,  Faulini,  Justi  et  Scicii 
martyrum  sub  Diocletiano,  Gerundae  in 
Catalonia,  apocrypha. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  11.  p.  59-62 
cum  Papebrochii  censiira. 

Vita  8.  Germani  Scoti  =  Vita  s.  Germani  episc. 
Ambiauensis. 

Do  SS.  Germano,  Coelestino,  Feiice  eie.  mari 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  179. 

De  SS.  Germano,  Coelestino,  Sanctina  nuirt 
Alexandriae  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  181. 

De  s.  Germano  episc.  in  Mannia  sive  Mona, 
maris  Hibernici  insula  (saec.  V)  Sollerii  nontia 
ex  vita  s.  Patricii  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.667. 


DE  S.  GERMANO  —  VITA  S.  OERTRÜDIS  ABB.  NIVELLENSIS 


1339 


De  s.  Garmaiio  eremita  et  mari  in  Arvernia 
(t  ante  saec.  XI)  sylloge  tVi  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct 
VII.  2.  p.  1123. 1124. 

De  8.  Qemuo  patriarcha  Constantinopolitano 
(t  post  780)  Henschenii  commentatio  in  AA.  SS. 
BoU.  12.  Mai.  HI.  p.  155-161.  Cf.  p.  681. 

De  88.  G«nMUio  presb. ,  Prosdoco  diac.  et  Va- 
lentine martyribus  Alexandriae  in  AA.  SS.  Bell. 
29.  April.  III.  p.  615. 

De  s.  Germano  priore  et  aliis  tribos  monachis 
TalaereDsibus  (f  cca.  1050)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  735-737. 

De  88.  QermaiiOy  Theopbilo,  Caesario,  Vitali 
...  et  Egrilio  martyribus  sub  Decio  Caesareae  in 
Cappadocia  G.  v.  Hooffii  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Nov.  I.  p.  603.  604. 

De  8.  Germanico  martyre  Smymae  in  Asia 
(t  168)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Janr.  11.  p.  213.  214. 

Vita  s.  Germari  abbatis  Flaviacensis  (f 
658?)  auctore  anonymo  pervetusto. 

Ausg. :  ^  in  Guiberti  abb.  Novigent.  opera  ed. 
d'Achery.  Paris.  1651.  fol.  p.  667-671.  —  «ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  IL  p.  475-^3 
('ed.  Venet.  p.  455-462).  —  *tciederh,  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Sept.  VI.  p.  698-704.  —  »ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLVI.  p.  1203-1210.  —  Auszug  «ap. 
Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  655.  —  *•  ap. 
Bouquet,  Rec.  III.  p.  550-552.  —  Historia 
transiationis  auctore  anonymo  (saec.  XII)  ex  ms. 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  704-708. 

ErL-Schr.:  Uistoire  litt^raire  de  la  France.  III.  1786. 

p.  643;  XV.  1820.  p.  590. 
Per i er,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

692-698. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  238.  442. 

De  ss.  Germellna,  Laetissima,  Felicia  ete,  marty- 
ribus Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April, 
ni.  p.  488. 

Vita  s.  Germerii  episcopi  Tolosae  in 
Gallia  (f  c.  560)  auctore  Bernardo  Gui- 
donis. 

Ät^g. :  *  auctore  anonyme  ex  ms.  Tolosano  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  in.  p.  592-595.  Cf.  VH. 
p.  777.  —  'ap.  Douais,  Saint  Germier.  1890.  p. 
81-91,  besser  ah  der  vorhergehende  Text,  — 
®  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  385.  386. 

JEri.'Sekr.:  Analecta  Bollandiana.  X.  1891.  p.  61-63. 

Douais,  C.,  Saint  Oeruier,  6veqao  de  Toaiouse  au 
6.  sidcle.  Examen  critique  de  sa  vie.  Paris  1890.  8*^. 
142  pag.  8  fr.  (£!rtrait  des  M6moires  de  la  Soc.  natio- 
nale des  antiqnaires  de  France.  Tom.  50).  Biblio- 
graphie de  s.  Germier  Und.  p.  128  - 134. 

Histoire  litt6raire  de  la  France.  VIII.  1747.  p.  81: 
XXI.  1847.  TD.  684. 

Vaissete  &:  Devic,  Histoire  g6n6rale  de  Langnedoc. 
I.  Paris  1733.  fol.  p.  672. 

De  8.  GeroMo  Coloniensi  pro  martyre  culto, 
apud  Cremonam  in  Italia  (f  1241)  Suyskenii  syl- 
loge hist.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct.  III.  p.  955-964. 

De  s.  Geroldo  eremita  et  bb.  TJdalrico  et  Cu- 
none  filiis  oius,  ord.  s.  Benedicti  in  Rhetia  (saec. 
X)  *  Papebrochii  dissert.  in  AA.SS.  Boll.  19.  April. 
U.  p.  628*630.  —  »  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  V.  p.  554-556. 

Erl.-SdKr.:  Rasch,  Joh.  Bapt.,  Geschichte  St.  Gerolds 
des  Frommen  und  seiner  I^opstei  in  Vorarlberg.  Nach 


orkondl.  ti.  literar.  Quellen  chronoloeisch  dargestellt 
tn  Archiv  f.  Österreich.  Geschichte.  XLIII.  Wien  1870. 
p.  287-372  {catok  beaanders  daraus  abgedruckt  Wien 
1871.  gr.  &.  90pag.  Jk  1.40). 

Vita  s.  Gerontii  episcopi  Italicae  in  Hi- 
spania  (saec.  I)  metrice. 

Ausg,:  ap.  Florez,  Espafla  sagrada  in.  ap- 
pend.  n*  6. 

Erl.-S6kr.:  Cnper«  Commentarins  historicns  tn  AA. 
ss.  Boll.  25.  Aag.  V.  p.  108-110. 
Oams,  F.,  Eirchengeechichte  Spaniens.  I.  1862.  p. 
280-283. 

De  s.6eroiltio  archiep.Mediolanensi  (saecV)  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  U.  p.  43. 44;  cf.  VII.  p.  600. 

De  8.  Gerontio  episc.  Ficoclensi  et  mart. ,  Cal- 
liensi  in  Umbria  patrono  (f  501)  Papebrochii 
commentar.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  ü.  p.  461 -464. 
Cf  p.  845. 

De  88.  Gerontio  et  Edentio  Aturi  in  Aquitania 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  II.  p.  104. 

De  8.  Gertnide  abbatissa  I  Hamaticensi  [Ha- 

may]  prope  Duacum  (f  649.  Dec.  6)  Ghesquierii 

sylloge  bist.- cht.  tn  eiusdeni  AA.  SS.  Belgii  II. 

p.  427-430. 

Sri' Sehr.:  L(hermite),  M(art.),  Histoire  sacröe  des 
ducs  et  dnchesses  de  Donav  .  .  .  les  ss.  Gertrade, 
Adalbalde  ....  fondateors  de  l'^grlise  et  du  coUöge 
dos  chanoines  de  St.  Am6.  Douay  1637.  4^. 

De  b.  Gertnide  Ulla  s.  Elisabethae  Thuringicae 
ord.  Praemonstrat. ,  abbatissa  Aldenbergensi  in 
Germania  (f  1297)  SoUerii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Aug.  III.  p.  142.  143.  Cf  [Prileszky] 
AA.  SS.  Hungariae  IL  1744.  p.  140-142. 

De  b.  Gertnide  Ulla  s.  Hedwigis  ducissae  Si- 
lesiae,  abbatissa  Trebnicensi  (f  1262.  Dec.  30) 
ap.  [Prileszky]  AA.  SS.  Hungariae  II.  1744.  app.  29. 

De  s.  Gertnide  eorore  Karoli  Magni,  quae  in 
Franconia  colitur  dissertatio  *  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  Mart.  II.  p.  601-604.  —  *wiederh.  ap.  Ghes- 
quiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p.  167-170.  —  •  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  718. 
719  {*  ed.  Venet.  p.  662.  663). 

Erl.-Schr.:  Kr  ans,  Joh.  Bapt.  Adf.,  Karlsburennd  die 
heil.  Oertrudis.  Historiacne  Abhandlung,  würzburg 
18Ö8.  BP.  35  pag. 

De  s.  Gertnide  senlore,  alias  Geretrude,  vidua 
=  De  8.  Gertrude  abbatissa. 

De  s.  Gertnide  virg.  mart.  Valduleti  [Vattx- 
en-Dietäet]  in  Lotharingia  in  AA.  SS.  Boll.  Mai. 
Vn.  p.  514.  515  (ed.  Paris,  p.  505.  506). 

Vita  s.  Gertrtidis  ab  Oosten  virginis 
Beghinae  Delphensis  in  Belgio  (f  1358). 

Ausg. :  *  ex  ms.  Ultraiectino  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Janr.  I.  p.  349-353.  —  '  stylo  contracto  ed. 
Surius,  Vitae  SS.  6.  Janr.  VII.  Colon.  Agr.  1581. 
p.  14-18  (I.  1618.  p.  94). 

Vita  s.  Gertrudis  abbatissae  Nivellensis 

seu  Nivialensis  in  Brabantia,  filiae  Pip- 
pini  I  regis  (f  659)  auctore  coaevo  clerico 
aut  presbytero  domestico. 

Handschr.:  Admont,  Stiftsbibl.  mbr.  sec.  XL 
fol.  —-  Brüssel,  k.  Bibl.  n°  7882.  mbr.  sec.  X. 
XL  fol.  —  Co  In,  VI.  20.  mbr.  sec.  XII.  fol.  — 
Leipzig,  Un.-Bibl.  n**671.  2.  —  Montpellier, 
Un.-Bibi.  H.  n°  55.  sec.  VlII.  fol.  max.  —  Mün- 


1340 


VITA  S.  GERTRÜDIS  ABB.  NIVELLENSIS  —  ACTA  SS.  GETÜLU 


chen,  Staatsb.  Lat.  n*  4618  (olim  Benedictb.  n^ 
118).  sec.  XI.  8^;  —  n«  18854  (oHm  Tegerns.  n« 
854).  sec.  XI.  8«.  —  Oxford,  Bodley.  ii08687. 
mbr.  sec.  XII.  —  Paris,  Nat-Bibl.,  cod.  lat  n" 
5593.  sec.  IX;  —  n«»  11748.  sec.  X.  fol.  141;  — 
St  Germ,  n^  lCjg5.  sec.  XIII.  —  St  Gallen, 
Stadtb.  n®566.  mbr.  sec.  IX.  X.  -^  St  Gm  er, 
Stadtb.  Tom.  11.  n°  716.  mbr.  sec.  XUL  fol.  — 
Trier,  Stadtb.  n»  962.  fol.  85. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
17.  Mart.  II.  Colon.  Agr.  1578.  p.  302-306  (ed.  2*. 
p.  197).  —  'ap.  Geld,  a  Ryckel,  Vitae  s.  G-is 
abb.  Nivellensis,  Brabantiae  tutelaris,  narrationes 
histor.  Bruxellis  1637.  4^  p.  1-21.  —  Un  AA. 
SS.  Boll.  17.  Mart.  H.  1668.  p.  594-600.  —  *  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  1669.  p.  463- 
472.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  1741. 
p.  517.  518.  —  ®  n**  3  iciederh,  ap.  Ghesquiere, 
AA.  SS.  Belgü.  in.  1785.  p.  144-166.  —  ^  den 
Text  der  Vita  aus  Cod.  Montispess.  «.  Paris,  n® 
5593  als  den  beiden  ältesten  einander  gegenüber- 
gestellt  ed.  B.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr. 
rer.  Meroving.  II.  1888.  p.  453-464;  ohne  Gegen- 
überstellung  die  Yirtutes  quae  facta  sunt  post 
diflcessum  b.  G-is  abb.  p.  464-474.  —  [Uebers.: 
trad.  par  Jos.  Mege,  La  vie  et  les  oeuvres  de  s. 
Gertrude  vierge  et  abbesse  de  Tordre  de  s.  Be- 
noist  Paris  1687.]  —  Tita  alia  [Handschr.: 
Brüssel  n^  5649-67.  saec.  XL  XII.  mbr.  8*^.  fol. 
10;  —  no  7487-91;  —  n«  7917]  ap.  G.  v.  Ryckel 
1.  c.  Lovanii  1607.  4<>.  p.  35-101.  —  Der  dort 
fehlende  Prologua  in  Catalogus  codicum  hagio- 
giiph.  reg.  bibl.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  595-600. 

Erl.-Schr.:  Asselin-Dehaisnes,  A.,  Ittaiie  snr  la 
chässe  de  s.  Gertrade  de  Xivelles  in  Mdmoires  lus 
ä  la  Sorbonne.  Arch^ol.  1866/67.  p.  245-257. 

Bonn  eil ,  H.  Ed.,  Die  Biographien  der  h.  Q^rtmd  von 
Nivelles  in  winrnn  Die  Anfänge  des  Karolingiechen 
Haosee.  BerUn  1&66.  ^.  p.  149-158. 

Daufresne  de  la  Ghevalerie,  A.,  Lögendes  |K)6- 
tiqaos  des  saints.  I.  La  perle  de  Nivelles,  ou  sainte 
Gertrade ,  fondatrice  et  I.  abbesse  du  monastdre  de 
Nivelles.  Broxelles  1867.  12mo.  75  c. 

Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II. 
1869.  D.  341.  667-670:  iiber  das  ÄUtr  der  Vita  s. 
Gertr.  Niv. 

Henschen,  Gommentar.  praevius  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  692-594  (ed.  Paris,  p.  590-592;  ap.  Qhes- 
qnidre,  AA.  SS.  Belgü.  lU.  p.  144-148). 

Histoire  litt6rairo  de  la  France.  IV.  1788.  p.  89-41; 
VI.  1742.  p.  291.  292. 

Krasch,  Br.,  Praefat.  vor  seiner  Ausg.  p.  447-452. 

Lelong,  J.,  Blbliotheque  historiqae  de  la  France.  I. 
Paris  1768.  fol.  p.  1513-1519. 

Pertz'  Archiv  VII.  1839.  p.  268. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1846. 
p.  564. 

Ryckel,  Geldolphusa,  Vitae  s.  G-is  abbatissae  Ni- 
vellensis, Brabantiae  totolarls,  narrationos  histori- 
cae.  Louanij  1607.  4»;  Und.  1632.  40;  Bruxellis  1637. 
4<>  (trad.  en  frany.  Bruxelles  1639.  12mo}. 

Suietius.  Com.,  Disquisitio  chronol.  de  die  et  anno 
emortuaU  s.  Gertradis  ap.  Ghesquiere  1.  c.  III.  p.l40 
-144. 

:  Disquisitio  histor.  de  primis  coenobii  Nivellensis 

institutis  eorumque  mutatione  ibid.  p.  171-193. 

"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.  122 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  129. 

Tita  b.  Gertrudis  de  Wolmundstein,  vir- 
ginis,  reclusae  in  "Westphalia  (f  Febr.  15. 
saec.  XII  fin.). 

Ausg.:  ap.  Strunck,  "Westphalia sancta.  1. 1715. 
p.  92-95. 


Yita  s.  Genilphi  martyris  Trancbinii 
(Dronghen)  in  Handria  (saec.  YIII  med.) 
auctore  anonyme. 

Handschr.:  St.  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XTTT. 
n^  716.  Tom.  V. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  Tl. 
p.  259-264.  —  Adventus  reliquiaram  in  mon- 
asterio  Trunciniensi  a^  915  (geschrieben  bald  WMch 
1088)  auctore  anonyme  ^  ibid.  p.  264-267.  — 
•  Brachstück  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  907. 

—  Miracula  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  267-270. 
Cf.  Suyskenii  commentar.  praevius  ihid.  p.  250- 
259.  —  Miracula  alia  saec.  XIV.  XV  in  Ana- 
lect.  BoUand.  IV.  1885.  p.  203-206. 

Vita  8.  Genintii  =  Vita  s.  Gerontii. 

Fassio  s.  Gervaeii  diaconi  mart  (saec. 
IV.  V)  in  agro  Cabilonensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  ü.  p.  314-316. 

De  SS.  Gervasio  et  Protasio  fratribus  mart  Me- 
diolani  apud  Insubres  in  Italia  (saec.  I  aut  II) 
Papebrocbii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Jun.  III.  p.  8 1 7-  846.  (7/*.  J  a n  n  i  n  g  i  append.  ibid. 
Jun.  VI.  1.  p.  209-216  et  Muratorii  dissert  de 
anno  quo  ss.  P-i  ac  G-i  corpora  per  s.  Ambro- 
sium  fiiere  inventa  in  eiusdem  Anecdot  I.  Me- 
diol.  1697.  4^  p.  171-177. 

Erl.'Sehr.:  Reliquien,  Die,  der  hh.  Gerrasios  und 
Protasius  in  Aitbreisach  in  Freibuiger  KirchenbUtt. 
1872.  p.  289  ff. 

Sfixius,  J.  A.,  Dissert.  ad  vindicandam  Hediolano 
SS.  corpora  Protasit  et  Oervasii.  Mediolani  1708.  49. 

:  Possessio  ss.  corporum  Gervasü ,  et  Protasii  mar- 

tyrum  Hediolano  vindicata.  Aocessero  additamoita, 
ut  plurimum  e  mss.  emta ,  in  quibus  praecipue  a^tnr 
de  assertis  Angleriae  comitibus ,  com  eonmdem  chro- 
nicorum  fra^^mento,  nunc  primum  in  lucem  edito.  Me- 
diolani 1719.  4^.  269pag.f  praitf.  et  index  non  pagin. 
—  Appendix  ad  dissertationem  apolog.  pro  ▼indi- 
canda  Mediolano  ss.  corporum  Gerv.  et  Irot.  anti- 
quissima  possessione.  Mediolani  1719.  49. 

Tita  BS.  Gervasü  et  Protasii,  cum  sennono  et  trans- 
latione  ad  oppidum  Bri&acn,  (^uonun  ossa  ibidem 
haben tur.  An^entorati ,  J.  Gruenmger  1505.  4^. 

Tita  s.  Gervini  abbatis  Gentulensis  in 
Pontivo  (t  1075)  auctore  Hariulfo  mon- 
acho  Centulensi. 

Ausg.:  ex  eius  chron.  Centul.  (ap.  d*Achery, 
Spicil.  IV)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  319-337.  —  Vita  alia  auctore  Johanne 
Capella  (saec.  XV)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart  L 
p.  283-288  c.  notis  Henschenii. 

Vita  s.  Gervini,  Hariulfi  in  Aldenbur- 
gensi  abbatia  Flandriae  decessoris,  au- 
ctore Hariulfo  monacho. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  BoU.  17.  April.  IL  p.  495. 496. 
Vie  de  s.  Gery  =  Vita  s.  Gaugerici. 
Vita  s.  Geselini  =  Vita  s.  Gotselini. 

Acta  SS.  Getulii,  Cerealis,  Amantü  etc. 

martyrum  cca.  a.  124. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Jun.  p.  163. 

—  *  unt.  d.  Tit.:  Passio  ss.  mart.  Getulii  .... 
cum  notis  Fulvi  Cai*duli.  Romae  1588.  12"».  — 
'  ex  mss.  et  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun. 
IL  p.  265-267. 


DE  B.  GEZZELINO  —  DE  S.  OISLEMERIO 


1341 


De  b.  GeseHiio  confeesore  SIebusrodae  apud 
Coloniam  Agrippinam  Pinius  in  AA.  SS.  BoU.  6. 
Aug.  n.  p.  172.  173. 

Yita  s.  Gibriani  presbyteri  in  dioecesi 

Catalaunensi  et  Kemensi  (f  cca.  309)  et 

mlracula. 

Ausg.:  ex  cod.  Remensi  in  AA.  SS.  Boll.  8. 
Mai.  II.  p.  301.  302.  —  Histoiia  translationis  au- 
ctore  Flodoardo  IIb.  3.  c.  9  ibid.  p.  302.  Vgl 
p.  843  u.  VII.  p.  618.  —  Miraenla  post  transla- 
tionem  corporis  in  novani  aream  a.  1145  patrata 
et  a  Baldewino  monacho  coaevo  descnpta; 
libri  3  in  AA.  SS.  Boll.  Mai.  VII.  p.  619-651.  — 
Appendix  ex  Guüielmi  Marloti  Histoiia  Re- 
mensi ibid.  p.  651. 

Vita  Gilberti  abbatis  et  conditoris  mon- 
asterii  Novem  fontium  (f  1152)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  '  ap.  Le  Paigo,  Bibliotheca  Praemon- 
stratensis  p.  482.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Jun.  I.  p.  762-766. 

Erl.-Sekr.:  (Spilbeek,  J.  van)  La  fkmille  d'an  noble 
crois6.  Vie  do  s.  Gilbert,  fondatear  de  l'abbaye  de 
Nenfontaine ,  en  Auvergne,  de  Tordre  de  Fr6montr6, 
par  J.  T.  S.  0.  P.  Bnucelles ,  Xamur ,  Paris  1890.  24aio. 
66pag.  60  c. 

Yita  s.  Gilberti  fundatoris  ord.  Sem- 
pringbamensis  in  Anglia  (f  a.  1189)  au- 
ctore coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  570-572. 

—  Tita  alia  ex  ms.  Vallis  Buboae  etCapgra- 
vio  (Nova  legenda  fol.  156)  ibid.  p.  572.  573.  Cf. 
Henschenii  comment.  praev.  ibid.  p.  567-  570. 

De  s.  Gilberto  episc.  Cathenensi  in  Scotia  (f 
cca.  1240)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  49.  50. 

Do  s.  Gilberto  sive  Oisleberto  episc.  Meldensi 
in  Gallia  (f  post  1000)  BoUandi  comment.  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  717-719. 

Yita  s.  Gildae  Sapientis  [abbatis  Buyens. 
in  Sritannia  Armorica  (flor.  547)]  auctore 
Kuyensi  monacho  anonyme  (saec.  XI). 

Handsehr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  152.  n*»  436-445. 

Ausg. :  '  ed.  Job.  a  Bosco  in  Biblioth.  Floria- 
cens.  Lngduni  1605.  8^  p.  429-463  ncieh  einem 
unvollständ.  Mpt.  —  toiederh.  '  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Janr.  II.  p.  958-967;  —  » ap.  Colgan,  AA.  SS. 
Hibemiae.  L  Lovanii  1645.  fol.  p.  181.  —  *  voll- 
ständiger  i.  e.  additis  cap.  13-15  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  1668.  p.  138-152  (ed. 
Venet  I.  p.  130).  —  *  ex  editt.  1  et  4  ed.  Th. 
Mommsen  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct.  antiq.  XIII 
(Cbronica  min.  HI)  1894.  p.  91-106.  ~  «  Auszug 
ap.  Bonquet,  Recueil  III.  p.  449-451;  IX.  p.  136. 

—  Tita  aila  auctore  (ut  fertur)  Caradoco  Lan- 
carvanensi  (f  ante  1154)  [Handsehr.:  Lon- 
don, Brit.  Mus.  Bumey.  ms.  310.  mbr.  fol.  f.  330; 

—  Royal  ms.  13  B.  VII.  chart.  fol.  f.  20J  »  ed.  Jos. 
Stevenson  ante  Gildas  De  excidio  Britann iae.  Lon- 
dini  1838.  8*.  p.  xxxi-xli;  cf.  praefat.  p.  xxvn- 
XXX.  —  *  ed.  Giles  in  Vitae  quorundam  Anglo- 
Saxonum.  London,  Caxton  Society  1854.  8^  — 


'  ed.  Mommsen  1.  c.  p.  107-110.  —  Auszug  unt. 
d.  Tit.:  De  s.  Gilda,  abbate  et  oonf.  ap.  Gap- 
grave,  Nova  legenda  fol.  156  {wiederh.  ed.  OUes 

1.  C.  1854.  8®).     Vgl.  Gildai. 

Yita  s.  Gildardi  episcopi  Rothomagensis 
in  Gallia  (f  post  508)  et  eiusdem  trans- 
latio  Suessiones  a.  838 — 840  facta. 

Henscheaius  haec  acta  velat  apocrypha  dospexit ,  itf. 
AA.  SS.  Boll.  8.  Jan.  II.  p.  67.  n«  1.  2. 

Ausg. :  ^  ex  cod.  saec.  XIII  ed.  L.  Delisle  in 
append.  ad  Chronica  Normanniae  in  Memoires 
de  la  Soc.  des  antiquaires  de  Normandie.  Ser.  II. 
tom.  VIII  (Caen  1851.  4^^).  pars  4.  p.  44-47.  — 
•  ed.  Alb.  Poncelet  in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889. 
p.  393-402;  translatio  p.  402-405.  Cf.  praef.  p. 
389-393. 

Erl.-Sdir.:  Hon  sehen,  O.,  Commontar.  praeYios  tf» 
AA.  SS.  Boll.  8.  Jan.  U.  p.  67-69. 

De  s.  GUdardo  presb.  Luperciaci  in  territorio 
Nivemensi  Galliae  (saec.  VII)  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  840.  841. 

Yita  s.  Gilduini  archiepiscopi  (al.:  ca- 
nonici) Dolensis   in   Britannia  (f  1077) 

auctore  monacho  Carnotensi  anonyme. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Carnotensi  n®  51  (al.  1036. 
7fD)  ap.  Ant.  Du-Paz,  Histoire  geneal.  de  plu- 
sieurs  illustres  maisons  de  Bretagne.  Paris  1620. 
p.  501.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr. 
n.  p.  791-793.  —  Prologus  und  Historia  in- 
yentionis  et  miraculorum,  welche  in  beiden  Aus- 
gaben fehlen  f  in  Analect.  Bolland.  I.  p.  150. 151; 
153-177;  c/.p.  149  fF. 

Vita  b.  Giraldi  de  Salis,  confessoris 
(t  1120)  Castellariis  in  dioec.  Pictaviensi 
auctore  anonyme  Castellariensi  monacho 

cca.  fin.  saec.  XIII. 

Ausg. :  *  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  989 
-1014.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X. 
p.  254-267.  Cf.  V.  Heckii  comment.  praevius  ibid. 
p.  249-254. 

Vita  b.  Girardi  monachi  S.  Albini  An- 
degavensis  (f  1123)  ord.  s.  Ben. 

Handsehr. :  Angers,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIV.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat.  n»  13092.  mbr.  sec. XII. 

Ausg. :  *  ed.  Marcbegay  et  Mabille  in  Chro- 
niques  des  eglis.  d'Anjou  p.  93 -125;  cf.  p.  xui.  Die 
Wunder  sind  nicht  gednickt.  —  Epitaphium 
eins  ibid.  p.  125.  126.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Nov.  IL  prs.  1.  p.  493-502.  —  Miracula 
etc.  ibid.  p.  502-509.  Cf.  Josephi  de  Backer  com- 
ment. praevius  p.  491-493. 

De  s.  Gisela  uxore  s.  Stephan!  Hungarorum 
regis,  tum  abbatissa  (f  1095)  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  893.  894. 

Erl.-Schr.:  Buka,  Joh.,  Leben  der  h.  OiBela.  Wien 
1779.  8«. 

Vita  s.  GislebertI  =-  Vita  s.  Gilberti. 

De  s.  Gisleberto  abbate  Sylvae  Nigrae  Rigol- 
loti  nota  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  supplem.  p.  14*. 

De  s.  Gislemerio  mart.  legionis  ut  fertur  The- 
baeae  milite,  Burgi  S.  Domnini  in  Italia  Sticken 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept.  V.  p.  313. 


1342 


VITA  S.  GISLENI  —  VITA  S.  GLODESINDIS 


Vita  s.  Gisleni  confessoris  Sellensis  (Ur- 

sidungi  al.,   hodie  St  Ouislain,  Ohis- 

lain,  Oisleywpolis)  in  Hannonia  (+  cca. 

685). 

Vita  I,  periit.  —  Vita  II:  ,Veneran(ius  igi- 
tar^  auctore  anonymo,  scripta  non  diu  post  a. 
898  [Handschr,:  Cod.  Monteüsis  n«  221  al.  27  vel 
8401,  sec.  XI  med.]  ^  omisso  prologo  inseruit 
Jacobus  de  Guisia  suis  Annalibus  historiae  illustr. 
principum  Hannoniae,  lib.  X.  cap.  67-79  ed.  de 
Fortia  d'Urban  VII.  p.  240-280.  —  ^vollständig 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  790 
-796;  ef.  p.  788.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
9.  Oct.  IV.  p.  1030-1034.  —  *  ex  Mabillonio  ap. 
Ghesquiere,  AA.SS.Belgü  IV.  p.  375-384.  —  Vita 
III  auctore  Kainero  monacho  Sellensi  (saec. XI) 
[Handschr,:  über  9  vgl.  Poncelet  tn  AnalectBol- 
land.  VI.  1887.  p.  213-218;  cf.  V.  p.  210.  211] 
^politiore  stilo,  omissis  epist.,  praefat.,  capi- 
tulis,  nomine  auctoris  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  9.  Oct.  p.  133  (ed.  2*).  —  ^partim  ex 
libro  miraculorum  {vgl.  unten  Miracula)  ap.Ma- 
billon  1.  c.  p.  796-800.  —  » ed.  Alb.  Poncelet  in 
Analeci  Bolland.  V.  1886.  p.  212-239;  —  Sermo 
super  miracula  ibid.  p.  239-244;  —  Miracula 
ibid.  p.  244-288.  —  Vita  IV:  ^Sanctus  Gislenus 
clara^  magerer  Auszug  aus  der  vorhergehenden 
Vita.  Ungedruckt.  —  Vita  V:  ,Memoriam  electo- 
rum^  unt.d.Tit.:  Homiiia  de  actibus  et  prae- 
dicatione  ss.  patris  et  fandatoris  nostri  Ghysleni 

scripta  a  monacho cca.  a.  938  in  Analect. 

Bolland.  VI.  1887.  p.  257-270.  —  Vita  VI,  unt. 
d.  Tit.:  Homiiia  die  ipsi  sacro  cca.  938  hal^ita 
in  coenobio  Cellensi  in  Anal.  Boll.  1.  c.  p.  271- 
289.  —  Vita  VII:  , Auetor  rerum'  auctore  Phi- 
lippe Harvengt  de  Eleemosyna  abbate  Prae- 
monstratensi  monasterii  Bonae  Spei  (f  1183) 
[Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  10050.  sec. XII. 

—  Namur,  Stadtbibl.  n«  76.  sec.  XV]  '  in  Phi- 
lippi  abbatis  Bonae  Spei  opp.  ed.  Nie.  Chamart. 
Duaci  1621.  fol.  p.  766-773  als  Vita  s.  Guilaini. 

—  ^  wieder h.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIII.  p. 
1337-1350.  —  Vita  VIII  (metrica):  ,Arcibus  e 
policis'.  Ex  cod.  Hagensi  Z.  68  (olim  684)  mbr. 
sec.  XI.  8°  ap.  Guil.  Harster,  Novem  vitae  san- 
ctorum  p.  148-178.  —  Vita  IX:  ,Supplex  oro'. 
Poema  saec.  XIV  conscriptum  in  Analect.  Bol- 
land. VI.  1887.  p.  291-300.  —  Vita  X.  Diese 
Bexeichnufig  legt  Poncelet  in  Analect.  Bolland. 
VI.  p.  213  den  87  Versen  bei,  tcelche  er  ex  cod. 
Montensi  221  ibid.  p.  291-294  herausgab.  —  In- 
ventio  et  miracula  s.  G-i  scripta  ab  anonyme 
eiusdem  discipulo  saec.X  ^in  AA.  SS.  Boll.  9.üct. 
IV.  p.  1035-1037.  —  2  ap.  Ghesquiere  1.  c.  p.  385- 
390.  —  'Auszug  •  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  524. 
525.  —  ^  ed.  Hol  der -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  576-579.  —  Officium  a  monachis 
Cellensibus  in  festis  s.  G-i  recitatum  in  Analect. 
Bolland.  V.  p.  289-294.  —  Miracula  inedita  au- 
ctore Rainere  monacho  Sellensi  {cgi.  oben  Vita 
III)  ^  ap.  Duvivier,  Recherches  sur  le  ITainaut 
ancion.  Braxelles  1866.  p.  365-367.  —  «  ed.  Hol- 
der-Egger  ap.  Portz  1.  c.  p.  579-585;  cf.  p.  1315. 

—  Prosa  et  hymni  de  s.  G-o  in  Analect.  Bol- 
land. VI.  p.  300-302. 


JBfrl.'S^.:  Brasseur,  Phil.,  Aqtdla  s.  Gnisleoo  ad 
Ursidungnin  praevia  seu  eiusdem  vita,  miracola  et 

magnalia Montibm  1644.  12mo.  Enihätt  p.  11- 

41  eine  Vita  metrica  b.  G  -  i ,  (He  eme  Arbeit  Brasseurs 
ist,  audi  den  1.  Theil  von  dessen  Werk:  Thoatnun 
abbatiarum  Hannoniae.  Montibos  1643  büdsi  und  be- 
reue früher  erseMsnen  war  unt.  d  TU. : 

(Brassenr,  Pk.)  ürsa  s.  Ooisleno  praevia.  Montibas 
1636.  kl.  80. 

Ghesquiöre,  Joh.,  Gomment.  praevias  tn  AA.  SS. 
BelgiilV.p.  337-375. 

:  Gomment.  praevias  mi  ÄA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  1010-1029. 

S.Guialeni  episcopi  Atheniensis ,  Hannoniae  apostoli 
vita  et  miracula  Tonrnai  1734.  8^. 

Histoire  litt4raire  de  la  France  VI.  p.  86. 

Marlier,  Jer.,  Abr6g6  de  la  vie  de  saint  Ghislain. 
Mens  1696.  8»;  ibid.  1763.  12mo. 

Poncelet,  Alb.,  De  vita  s.  Gisleni  a  Rainero  mon- 
acho consoripta  in  Analect.  Bolland.  VI.  1887.  p. 
^-256. 

(Sim on ,  Jacq.)  La  vie  du  trds-celebre  ocmfess.  s. Gois- 
lain ,  fondateur  et  premier  abbö  de  la  Celle  des  apo- 
stres  s.  Pierre  et  s.  Paul  ditte  maintenant  de  s.  Gnis- 
lain  en  Hainaut.  Hons  1636.  8°. 

Traits,  Les  principaux,  de  la  vie  de  s.Goislain,  apotre 
de  Haioaat.  Cambrai  1863.  8P. 

De   Gisone   episcopo   Somersetensi  (f 

1088).       Eine  autobiographische  Skizze. 

Ausg.:  ed.  Jos.  Hunter  tn  [Bistorlola  de  pri- 
moi'diis  episcopatus  Somersetensis :  London,  Cam- 
den  Society  1840.  kl.4°j  Ecclesiastical  documents: 
viz. :  I.  A  brief  history  of  the  bishoprick  of  Somer- 
set from  its  foundation  — 1174.  London,  Cam- 
den  Society  1840.  kl.  4^  Vgl.  Hardy,  Descr.  cata- 
logue  of  materials.  II.  p.  52.  n°  77. 

Tita  s.  Giaphyrae  virgin.  Amaseae  in 
Ponte  (t  cca.  324). 

Ausg.:  ex  actis  s.  Basilei  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Janr.  Lp.  771-772. 

De  s.  Gtisente  confessore  in  territorio  Brixiauo 
(saec.  IX)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul. 
VL  p.  318.  319. 

Yita  s.  Glodesindis  seu  Chlodesindis  ab- 

batissae  Mettensis  (f  c.  609,  sec,  al.  830) 
auctore  Johanne  abbate  6orziensi(f  974, 
sec.  al.  S.  Amulfi  Mettensis,  f  984). 

Cap.  5  ist  -wichtiif  für  die  Gesch.  Kaisers  Lothar  I. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  L  p.  724 
-727.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  VL  p.  210- 
225.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  1087-1090.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXVIL  p.  211-218.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet 
Recueil  IlL  p.  461.  462.  —  «  interpolirt  ed.  Su- 
rius, Vit.  SS.  25.  Jul. —  Vita  altera  antiquior 
auctore  monacho  quodam  anonyme  ex  4  mss.  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  203-210.  —  MiracnU  et 
historia  translationis  auctore  Johanne  abbate 
Gorziensi  [f  974 ;  mit  Nachrichten  über  die  Klo- 
sterreform  des  Metxer  Sprengeis.  {Handschr.: 
Paris,  Nat.-Bibl.  St.  Germ,  n'»  1410.  sec.  X.  Ein- 
zige)] *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p,  727-739. 
—  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1. 
p.  436-448.  —  ^  hiernach  praef.  et  capp.  32.  45. 
47.  48  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  236-238;  eine 
Stelle  über  I^thar  U  u.  Waldrada  ihid.  XXIV. 
p.  506.  nota.  —  *  ap. Migne,  Patrol.  latCXXXVII. 
p.  219-240.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec, 
Vn.  p.  332.  333. 


ACTA  SS.  GLTCERIAE  —  VITA  S.  OODEFRIDI  COMITIS  CAPENBERO. 


1343 


Bii,-Sekr.:  Boschins,  Comment.  praevins  m  AA.  SS. 

Boll.  1.0.  p.  196-208. 
Fabricias,  Bibl.  Imt.  med.  a«vi  ed.  Mansi  IV.  p.  46. 
Friedrich,  KiichengMchichte  Deutschlands.  II.  1869. 

p.  349. 
Schnitze,  Walth.,  War  Johanne«  von  Oorze  histor. 

Schriftsteller?  m  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  i.  d.  Oesch. 

IX.  p.  (496-512)604. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  QeschichtsquelleD.  5.  Anfl. 

I.  1885.  p.  345. 418;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.871. 

Acta  SS.  Glyceriae  virg.  et  Laodicii  ca- 
stodis  carceris  mart  (f  cca.  177)  Hera- 
cleae  in  Thracia. 

Ausg.:  » lat.  ed.  Surins,  Vit  SS.  10.  Mai.  p.  132 
-134  (ed.  2').  —  'ex  ms.  graeco  latine  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Mai.  III.  p.  189-192.  —  Appendix. 
Keliquiae  Lemni.  Unguentum  ex  moDumento  He- 
racleae  distillans  ibid.  p.  192.  193.  —  "A&lria&g 
Tfjg  u,  rkvxiQiag  ibid.  DJ.  append.  p.  12*- 15*. 

Tita  8.  Glyoerii  episeopi  =  Tita  s.  licerii  vel 
Glvcerii. 

De  SS.  Glyoario,  Donato,  Theiino  mart  apud 
Graecos  (f  303)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  III. 
p.  164. 

De  8.  Glycario  episc.  Mediolani  in  Insubria  (f 
cca.  438)  Perierii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sept 
VI.  p.  161-163. 

Yita  s.  Goaris  presbyteri  confessoris 

(saec.  VI)  ad  S.  Goarem  in  agro  Trevi- 
rensi  (St  Ooarsceüe)  auctore  anonymo, 
forte  subaequali. 

Die  Schreibart  deutet  nicht  anf  merowingriRche  Zeit, 
kommt  nicht  über  das  9.  Jahrh.  hinaus.  Wertlos. 

Ausg. :  *  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  II. 
p.  333-337.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  II.  p.  276-280.  —  •  ap.  Le  Cointe,  Annales 
ad  a.  597.  n°  10.  —  *  ap.  Hontheim,  Histor.  Tre- 
virensis  diplomat.  III.  p.  976.  —  *  Auszug  ap. 
Bouquet,  Reo.  III.  p.  540.  541.  —  Vita  alia  et 
miraeala auctore  Wa ndelberto  Prumiensi  (flor. 
cca.  839)  [Handsckr.:  Brüssel  n*  98.  mbr.  sec. 
XIII.  fol.  —  Chalons,  Bibl.  Vit.  SS.  sec.  XU. 
4^— Dijon,Un.-Bibl.n°383.Vol.Ul.  — Douai, 
Stadtb.  mbr.  sec.  XII.  fol.  n®  791.  —  St.  Gallen, 
Stiftsb.  n°  566.  —  London,  Brit.  Mus.  Harlev. 
2801.  148.  —  Montpellier,  Un.-Bibl.  n«  1.  Vit 
SS.  Vol.  IL  f.  13.  —  Oxford,  Un.-Bibl.  Bodley 
1161:  Wandelbertus  in  vit,  s.  Goar.  —  St  Omer, 
Stadtb.  mbr.  sec.  XII.  fol.  715.  n"  3;  —  mbr.  sec. 
Xm.  fol.  n«»  716.  Tom.  VIL  —  Paris,  Nat-Bibl. 
n«^  3801.  sec.  XH.  Colb.  n<»  5294.  5296  A.  5322. 
5323;  —  St  Germ.  sec.  XIII.  n°  489;  —  sec.  X. 
n°  13764  (olim  1040);  —  St  Mart.  sec.  XII.  n«  1. 
Tom.  in.  —  Köln,  VL  21  v.  J.  1463.  —  Stutt- 
gart, mbr.  fol.  max.  soc.  Xll.  f.  9'.  —  AVies- 
baden  n°  34.  mbr.  soc.  X.  XI]  *  unt.  d.  Tit. ;  Le- 
genda  et  miracula  s.  Goaris  edita  per  Wan- 
delbertum  diaconum  ad  illustr.  vir.  Marquardum 
abb.  monasterii  Pnimiens.  Imp<'nsis  Johannis 
Gisen  de  Nasteden  art.  über.  magivStri  It^gonda  s. 
G-s  ....  est  impressa  Moguntiae  1489.  kl.  4°. 
28  fol.  —  '  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histuriis. 
6.  Jul.  IV.  Colon.  1583.  p.  92-110  (=*  p.  112.  ed.  2'; 
*  ed.  Taurin.  VIL  1877.  p.  114-13S).  —  *  ap.  Ma- 
biUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  281-299 
(miracula  ibid.  saec.  IV.  1.  p.  611).  —  ^  xurn 


Tkeü  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jul.  II.  p.  327  (mira- 
cula p.  337-346).  —  ^  ex  Mabillonio  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXXI.  p.  639-674.  —  «Miracula 
et  Praefat  vitae  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  1.  p.  362-373.  —  »  Bruchstücke  ap.  Bou- 
quet, Reo.  V.  p.  453.  454;  VL  p.  308.  309. 

Eri.'Sekr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 

Mansi.  VI.  p.  315. 
Falk,  Fr.,  Johann  Gisen  von  NastAtten  (f  1628), 

Heransgeber  der  Vita  s.Ooaris  auct.  Wandelb.  Prüm. 

1489  m  Neues  Archiv  d.Ges.  f.  ft.  d.  Oesch.  XI.  1886. 

p.  196.  196.  —  Nachtrag  daxu  von  O.  Schepss  ürid. 

XI.  p.  417. 
Friedrich.  J.,  Kirchengeschiohte  Deutschlands.  IT. 

1869.  p.  220. 
Grebel,  AI.,  Gesch.  der  Stadt  St.  Goar.  St.  Goar  1848. 

ÄUMfütharlieh  behandeU. 
Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingisohen  christliehen  Olau- 

benshelden  am  Rhein.  Frankf.  a.M.  1858.  p.  190-140. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  III.  1785.  n.  501. 
Papebroch,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  827-382. 
Pertz^ArohivVII.  1839.  p.  269;  XI.  1855.  p.  267. 
Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1846. 

p.  465.  481. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.  243. 427;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.268. 

Yita  s.  Gobani  presbyteri  Hibemi  et 
mart  apud  sui  nominis  oppidum  in  Fran- 
cia  (t  670). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun.  IV.  p.  23-25 

c.  comment.  praevio  p.  21 -'23. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  VU.  1746. 
p.  661. 

Yita  b.  Goberti  ord.  Cisterc.  in  abbatia 
Yillariensi  in  Brabantia  (f  1263)  auctore 
anonymo  coenobü  Yillariensis.  Libri  3. 

Atisg.:  »n  AA.SS.BoU.  20.  Aug.  IV.  p.  377-395. 
Cy.  Dolmansii  comment.  praevius  t'Aüd.  p.  370-377. 

De  s.  Goberto  confessore  Fossis  in  Belgio  in 
AA.  SS.  BoU.  26.  Janr.  IL  p.  752. 

De  s.  Gobriano  seu  Gibriano  episcopo  Vene- 
tensi  in  Britannia  minori  {temp.  ine.)  Gar.  de 
Smedtii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  U.  prs. 
1.  p.  72.  73. 

Yita  s.  Godebertae  virginis  Novioduni 
in  Belgica  secunda  (-f-cca.  700)  auctore  ut 
videtur  ßatbodo  episcopo  Xoviomensi  (f 
1098). 

Ausg.:  *  mit  verändertem  Stil  ed.  Surius,  Vit. 

SS.  11.  April.  VIL  Colon.  Agr.  1581.  p.  270-272. 

—  "  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  IL 

p.  32-36.  —  '^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 

CL  p.  1517-1528.  —  ''Auszug  ap.  Duchesne,  Bist 

Franc,  scr.  I.  p.  671;  —  ^  ap.  Bouquet,  Rec.  III. 

p.  578. 

Erl.-Sehr.:  Laffinour,  Vie  de  s.  Godeberthe,  vierge 
et  patronne  do  Noyon.  Noyon  1856.  18mo. 
Vie  de  s.  Godeborte,  patronne  do  Noyon,  extraite 
d'un  ms.  latin  et  trad.  on  frany.  par  L.  do  Monti^y. 
Paris  1630.  \P. 

Yita  s.  Godefridi  comitis  Capenbergen- 

sis  (t  1126)  auctore  anonymo  — 1149: 
jinestimabilem  beneliciorum'. 

Handsckr.:  Mainz,  Bibl.  d.  Priesterseminars, 
sec.  XIII. 

Ausg.:  *  ed.  Nie.  Serarius.  —  ^wiederh.  mit 
sehr  Tuüäreichen  Anmerkungen  von  J.  Gaman- 


1344 


VITA  S.  GODFRIDI  —  VITA  S.  GODEHARDI  EP.  HILDENESHEIMENSIS 


sius  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Janr.  I.  p.  846-856.  — 
'  hieraus  wiederh.  ed.  Jaffe  ap.  Pertz ,  Mon.  scr. 
XII.  p.  513-530.  [Vebers,:  unt  d.  Tit.:  Leben 
des  h.  Norbert,  Erzbischofs  von  Magdeburg.  Nebst 
der  Lebensbeschreibung  des  Grafen  Gottfried  von 
Eappenberg  .  .  .  Nach  der  Ausg.  der  Mon.  Germ, 
bist  übers,  von  Gust  Hertel.  Leipzig  1881.  8** 
(=  Geschieh tschr.  d.  deutschen  Vorzeit.  lief.  59. 
XII.  Jahrh.  13.  Bd.)  Ji  3.20].  —  Vita  altera  {sie 
ist  in  Versen  abgefasst,  wahrscheinlich  von  dem- 
selben  Verf.  der  vorhergehenden)  ed.  Gamansius 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  860-863.  --  Vita  tcrtla 
{Oamans  glaubt ,  dass  Propst  Hennann  xu  Cap- 
penberg  [1171 — 1210]  der  Verf.  sei.  Geschrieben 
nach  1204)  ^  ed.  Surius,  Vit  SS.  13.  Janr.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  21-26  mutato  stilo.  —  *  ed. 
Gamansius  1.  c.  p.  857  -  860  u.  wird  wiederh.  •  ibid. 
p.  1111-1113.  —  *  ex  cod.  Darmstad.  n**  943.  sec. 
XV  in  Romanische  Forschungen  hrsgb.  von  K. 
Vollmöller.  VI.  Erlangen  1891.  p.  435-443.  — 
Miracula  ibid.  p.  443.  444.  —  De  eodem  God- 
f  rido  ex  Vita  s.  Norbert!  cap.  32  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  856.  857. 

Erl.'Schr.:  Falk,  Fr.,  Handschriftliches  mForsdiungen 

zur  deutschen  GoBchichte.  XIV.  QÖttingen  1874.  p. 

615-617. 
Gamansius,  Joa.,  Comment.  historicos  de  Godefrido 

tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  884-846. 
Geisberg,  C,  Dffi  Leben  des  Grafen  Godfiied  von 

Kappenberg  und  seine  Elosterstiftun^  tn  Zeitschrift 

für  Geschichte  u.  Alterthamskonde  AVestfalens.  XII. 

(N.  F.  II.)  Münster  1861.  p.  309-373. 
Hü  sing,  A.,  Der  h.  Gottfried,  Graf  von  Cappenberg, 

Prämonstratenser  -  Munch  u.  das  Kloster  Cappenberg. 

Münster  1882.  S».  164  pag. 
Lepaige,  Joh.,  Biblioth.  ord.  Praemonstr.  I.  2.  p.440. 
Stranck,  M.,  Westphalia  sancta  ed.  Engelb.  Giefers. 

I.  Paderbornae  1854.  p.  103-114. 
Verehrung,   Die  kirchliche,   dee  h.  Gottfried  von 

Kappenberg  in  Münstersches  Pastoralblatt.  I.  Jahrg. 

Münster  1863.  n^  3. 
TV^attenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  847 

(5.  Aufl.  n.  1886.  p.236;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.264;. 
Vgl.  Origo  monasterii  Cappenb. 

Yita  s.  Godfridi  eplscopi  Ambianensis 
in  Gallia  (1104 — 1118)  auctore  Nicoiao 
Gallo  monacho  Suessionensi  S.  (Crispini 
Bouquet)  Medardi  (cca.  1110).  Libri  3. 

Ausg. :  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  8.  Nov.  VI.  p.  179 
-214  (p.  209  ed.  2').  —  •  Auszüge  ap.  Bouquet, 
Reo.  XIV.  p.  174-181. 

Vita  b.  Godefridi  presbyteri  ord.  Cister- 
ciensis  Villarii  in  Brabantia  (saec.  XII 
fin.)  auctore  anonyme  coenobii  Villarien- 
sis  asceta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct  I.  p.  534-537. 
Cf.  Buei  comment.  praevius  ibid.  p.  531-533. 

Vita  8.  Godegrandi  =»  Vita  s.  Chrodogangi. 

VitA  s.  Godehardi  episcopi  Hildeneshei- 

mensis  (1022—1038)  prior  auctore  Wo  If- 
herio,  eins  aequali  et  discipulo,  Hildes- 
heimensi  canonico. 

Nach   1035,   aber  vor  Godehords  Tode  geschrieben, 
später  um  1065  überarbeitet.  Ungemein  -wertvolles  Work. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  164. 165. 

Ausg. :  zuerst  ed.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  167 

-196.   [Uebers.:  xusammen  mit  der  Lebensbe- 


schreibung des  h.  Bern  ward  deutsch  von  Herrn. 
Hüflfer  in  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vor- 
zeit. XL  Jahrb.  Bd.  3.  Berlin  1857.  8^  Lief.  36. 

—  2.  von  W.  Wattenbach  dnrchgeseh.  Aufl.  (=  Ge- 
schichtschr.  der  deutsch.  Vorzeit.  2.  Gesammtansg. 
Bd.  40.)  Leipzig  1892.  8°.  XXI.  190  pag.  Jk  2.80.] 

—  Tita  eiusdem  posterior  auctore  Wolfherio 
[ist  die  um  1065  gemachte  resp.  vollendete  lieber- 
arbeitung  der  vorhergehenden;  gui  gesehrieben. 
Wichtig  wegen  der  darin  enthaltenen  landivirth- 
schaftlichen  Nachrichten. — FabriciuSy  Bibl.  med, 
et  inf.  latinitatis  lib.  I.  364  nennt  ihren  Ver- 
fasser Arnoldus  ex  canon.  Herveldensi  Al- 
tahensis.  Vgl.  Vita  b.  Quntheri.  {Handschr.: 
vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XL  p.  164.  Vgl.  Pertz'  Ar- 
chiv Vn.  p.  438;  XL  p.  304;  Giesebrecht,  Kaiser- 
zeit. IL  1885.  p.  559)]  »Lipsiae  1518.  4<»;  gibt  nur 
ein  Excerpt  des  Buches.  —  *  ed.  Surius,  Vit.  SS. 
4.  Mai.  VIL  Colon.  Agr.  1581.  p.  362-383  (p.  55. 
ed.  2*).  —  •  ap.  Brower,  Sidera  Germaniae  a. 
1616.   Der  Text  ist  besser,  aber  nicht  genügend. 

—  *  ed.  Hensohen  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  1.  p. 
502-519.  Supplemente  zu  den  Lesarten  ^tof.  Mai. 
vn.  p.  581.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  396-425.  —  ^wiederh.  ap.  Leibnit., 
Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  482-502.  Ibxi  voller  Feh- 
ler, —  ^  ed.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  196-218.  — 
«  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLI.  p.  1161-1230.  — 
•  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  662.  663. 

—  Historia  canonisationis  s.  Godehardi  ab 
Innocentio  II  facta  =  Translatio  s.  Godehardi. 

—  Miracula  a  s.  Godehardo  episcopo  Hil- 
desheim, in  vita  patrata  et  in  actibus  prioribus 
non  iudicata  ^  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  519 
-521.  Cf  p.  793.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VL  1.  p.  425-430.  Cf  p.  446.  —  »  ap. 
Leibnit.  1.  c.  I.  p.  502-505.  —  *  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XL  p.  218-221.  —  Miracula  saec.  XII,  a. 
1338.  1428  ap.  Pertz  1.  c.  XU.  p.  650-652. 

—  Translatio  s.  Godehardi  a.  1132  auctore 
anonyme  {Handschr. :  fehlen)  ^  xtssammen  mit 
Vita  s.  Godehardi.  Lipsiae  1518.  4°.  —  *  wiederh, 
ap.  Brower,  Sidera  Germaniae  a.  1616,  mit  Besse- 
rungen aus  einem  hildesheimer  Mpte.  —  *  wie- 
derh. von  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I. 
p.  521-530.  Cf  p.  793  —  u.  *  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  430-446.  —  •  ap. 
Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  505-517.  —  *  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  639-650.  —  '  fragment, 
(de  concilio  Eemensi  a.  1131  celebrato)  ap.  Bou- 
quet, Recueil  XIV.  p.  237.  —  Einige  Lesarten 
gab  Hefischen  noch  in  AA.  SS.  Bofi.  Mai.  VIL 
p.  582. 

—  Versus  in  1  andern  s.  Godehardi  {Hand- 
schr.: Brüssel,  8883-8894.  mbr.  saec.  XHl) 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  221. 

JErl.-Schr.:  Bresslau,  H.,  Zur  Chronologie  und  Kritik 
der  Vitae  Godehardi  und  anderer  HildesheimischerG^ 
schichtsquellen  m  Jahrbücher  des  Deutschen  Reichs 
unter  Konrad  II.  Bd.  I.  Leipzig  1879.  p.  353 -ä60, 
gegen  Lenssen. 

:  in  Forschungen  zur  brandenb.  und  preussscheo 

Geschichte.  I.  p.  292,  übv  die  Abfassunffsxeü  der 
Vita  posterior. 

C  o  n  t  z  e  n ,  Die  Geschichtschreiber  der  sftchsischenKai- 
serzeit  p.  1&4. 

Giesebrecht,  Geschichte  der  Ealserzeit  11.  p.  530. 
^2.  Aufl.  p.  606  sq.) 


VITA  S.  GODELEWAE  —  VITA  S.  GONDEBERTI 


1345 


Kratx,  J.  M.,  Der  Dom  zn  Hildmheim.  Hildeaheim 

1840.  gr.  8».  8  Bde.  (Dm-  3.  Bd,  mihäU  dit  Leömu- 

beaeknüfmtg  du  h,  Cfodekard.) 
Lenssen,  Lebr.,  Beitrige  zur  Kritik  Hildeaheimer 

Geschichtsqnellen  des  11.  Jahrb.  Diseert.  Tübingen 

1878.  iP.  p.1-'^. 
Lfintzel,  H.A.,  Geschichte  der  DiOzese  nnd  Stsdt 

Hüdesheim.  Hüdesheiin  1858.  2  Bde.  9>. 
Stenzel,  Geschichte  Dentschlsnds  nnter  den  frln- 

kischen  Kaisern.  II.  1828.  p.  GO-65. 
Snlzbeck^Fr.  Xay.,  Leben  des  h.Gotthard,  BischofB 

Q.  Patrons  der  DiOoese  Hildesheim.  RogensborglSöS. 

8».  318  pag.  Jk  1.90. 
AVa ttenbach.  Deutschlands  GeschichtsqnoUen  p. 229 

(ö.Aofl.  II.  1686.  p. 23-25;  G.Aofl.  U.  1891. p. 24-26). 

Yita  s.  Godelewae  yirg.  et  martjris  (f 
1070)  Ghistellae  dioec.  Brugensis  in  Flan- 
dria  auctore  Drogone  monacho  et  sacer- 
dote  Ghistellensi  in  Flandria  atque  inde 
ilorinorum  episcopo  Boloniensi  Teruanae 
(1031—1078). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  6.  Jul.  mit  ge- 
ändertem Stile,  —  *  vollständig  u.  besser  in  AA. 
SS.  BoU.  6.  Jul.  n.  p.  402-413  {von  p.  409  an  ist 
di£  editio  Suriana  subiuncta).  [Uebers.:  Leven 
van  de  h.  Godelieve  inaegt  ende  marteralesse ; 
nyt  de  latynsche  beschrijvinge  van  H.  Drogo. 
Ghendt,  Bernaerdt  (1639).  4^  Brügge  (1770).  8°.] 
—  Vita  alia  auctior  ab  anonymo  Ghistellensi 
descripta,  primum  latine  ibid.  p.  413-436.  — 
Miracula  ex  varüs  collecta  ibid.  p.  436-444.  — 
'Alles  zusammen  unter  d.  Tit.:  Acta  s.  Gode- 
levae  .  .  .  collegit,  .  .  .  illustravit  Joh.  Bapt.  Sol- 
len us.  Antverpiae  1720.  4®.  —  Sinte  Gode- 
lieve. Vlaemsohe  Legende  uit  de  XI  eouw,  door 
vrouwe  van  Ackere  geb.  Maria  Doolaege.  Gand 
1862.  8^  o8pag. 

Erl.'Schr.:  Blaqnart,  Vie  de  s.  Godeleine,   n6e  h 

^ieire-Effroy  en  Boalonnais,  tiree  de  Touvrai^  latin 

des  Bollandistes  et  d'autres  docoments  historiques. 

Bonlogne  1882.  12mo. 
Histoire  de  St  Godelive  de  Ghistelles.   Legende  da 

XI  sidcle ,  pubL  par  Louis  de  Baecker.  Bruges  1849. 

BP.  101  pag.:  2.  6d.  Plancy  18'>4.  32mo. 
Sollorias,  Commentarias  praevios  t»  AA.  SS.  BoU. 

i.c.p.  359-402. 
Vie  de  8.  Godeleine ,  n6e  K  Wierre - Effroy  ea  Bon- 

lonnais.  Bonlogne  1846.  18mo. 

De  V.  Goderanno  abbate  Malleacensi ,  tum  epi- 
scopo Santonensi  (f  1074)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  315-317. 

De  b.  Godesohaloo  principe  Sclavorum,  Ep- 
pone  presb.  et  aliis  clericis  ac  laicis  martyribus  a. 
1066  Henschenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
7.  Jun.  II.  p.  40-42. 

De  s.  Godoaldo  Senonibus  in  Gallia  hooorato 
notitia  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  43.  Cf.  Jan- 
ningi  disquisitio  de  s.  Gudwalo  et  Godoaldo  idemne 
an  diversi  sint  ibid.  Jun.  VI.  1.  p.  84-87. 

De  s.  Godone  abbate  Augiensi  in  Campania  (f 
cca.  690.  24.  Jul.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  III.  2.  p.  465-467. 

De  8.  Godone  episc.  Metensi  (f  cca.  650)  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  II.  p.  307. 

Vita  s.  6odoni8  abbatis  Oyensis  in  dioe- 
cesi  Oalliarum  Trecensi  (f  c.  690). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mai.  VI.  p. 
444-446.  —  Miracula  ex  Gallico  Nicolai  Des- 
Ouerrois  ibid.  p.  446  c.  Henschenii  commentar. 

Potthast,  Bibliotheca  hlstorlca. 


praevio.  —  Tita  «IIa  ex  cod.  Trecensi  ap.  Mar- 

tene,  Ampi,  collect  VI.  p.  795-804. 

S!H.-Stikr. :  Darras,  La  legende  de  s.  Gond.  Plancy  1849. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  UI.  1785.  p.  618. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  ID.  2.  p.465. 

Yita  s.  Godrici  eremitae  in  Anglia  (f 
1060)  auctore  Galfrido  monacho  Pin- 
chalensi  ord.  Cisterc. 

Aoszng  ans  dor  folgenden  grOssem  Vita. 
Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  70-85 
ex  ms.  —  Libellus  de  vita  et  miraculis  s.  G-i  au* 
ctore  Reginaldo  monacho  Dunelmensi  eins 
aequali,  auch  mit  d.  Tit.:  The  life  of  s.  Godric 
of  Finchale  by  Reginald  a  monk  of  Durham,  bis 
contemporany.  Edited  by  Jos.  Stevenson.  Dur- 
ham, Surtees  Society  (1847).  8®.  —  Cantus  b. 
Godrici.  Vod  Jul.  Zupitza  in  Eoglische  Studien. 
Hrsgb.  von  E.  Kölbing.  XI.  Heilbronn  1887.  p. 
401  £f.  Cf.  Henschenii  comment.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  l.  c.  p.  68-70. 

De  s.  Godwino  abbate  Stabulensi,  vid.  De  ss. 
Sigolino. 

Yita  s.  Goerici  (seu  Abbonis)  episcopi 
Metis  in  Belgica  prima  (f  642)  auctore 
anonymo. 

Handsckr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  sec.XI.n*5294. 
f.  9 ;  —  n»  5308.  f.  59. 

Ausg. :  *  ed.  Surius ,  Vit.  SS.  19.  Sept.  V.  p.  342 
(p.  203  ed.  2*).  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Sept.  VI.  p.  47.  —  Vita  altera  auctore  anonymo 
ex  ms.  Trev.  ibid.  p.  47-55.  Cf.  Clei  commentar. 
praevius  ibid.  ja.  42-46. 

Erl.-Schr.:   Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutsch- 
lands. II.  1869.  p.  243. 
Rettberg,  Kirchengeechichte  Dentschlands.  I.  1846. 
p.  191. 

Vita  b.  Goerici  episcopi  Senonensis  =*  Vita  b. 
Gerici. 

Yita  s.  GolH'idi  de  Castello  ,Campus- 
Aleraannus'  (Oeoffroy  de  Champaleman) 
archiepisc.  Autissiodorensis  1052 — 1076 
auctore  Frodone  canonico  Autissiodo- 
rensi. 

Ausg.:  ap.  Dum,  Bibliotheque  historique  de 
l'Yonne.  I.  Auxerre  1850.  p.  393-398. 

Acta  s.  Gohardi  episcopi  et  sociorum 
martyrum  a.  843. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  VI.  1.  p.  244 
-247. 

Erl.-Sckr.:  La  Bordorie,  Arth.  de,  Saint  Gohard  et 
la  crypte  de  la  cathödrade  do  Nantes.  Renne»  1888. 
80.  4  pag. 

Yita  s.  Golveni  episcopi  Leonensis  in 
Britannia  Annorica  (saec.  VII). 

Fabelhaft. 
Ausg. :  *  ap.  Gononum ,  Vitae  patrum  Occiden- 
tis  (Lugduni  1625.  fol.)  lib.  2.  p.  85.  —  ^tciederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  127-129.  —  Appen- 
dix de  miraculis  ibid.  p.  129. 

Erl.-Schr.:  Histoire  littoraire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  518. 

Yita  s.  Gondebei^i  mart.  Avennaci  in 
teiTitorio  Remensi  (saec.  YII). 

85 


1346 


DE  S.  GONDUmO  —  VITA  B.  GOTHALMI  CONFESS. 


Atisg. :  *  ex  antiquis  Officii  proprii  lectioni- 
bus  in  AA.  SS.  BoU.  29.  April,  in.  p.  622-625; 
ef.  p.  620.  —  '  ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  I. 
Lovanii  1645.  fol.  p.  771. 

De  s.  Qondttino  conf.  in  Francia  (f  saec.  YII 
med.)  R.  de  Buckii  comment.  criticus  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  Oct.  XIII.  p.  367-370. 

Tita  s.  Gondulphi  episcopi  Traiecti  ad 

Mosam  in  Belgio  (saec.  YII  init.)  partim 

suspecta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jul.  IV.  p.  162. 163. 
—  Vita  seeunda  multum  interpolata  ibid.  p.  163. 
164.  Cf.  Cuperi  comment.  praev.  ibid.  p.  159-162. 

Erl.-Sehr.:  Bonn  eil,  H.  £xl.,  Das  Bmchstück  einer 
Biofi^phie  Bischofs  Gondolf  von  Mastricht  in  seinem 
Werke:  Anfänge  des  Karolingischen  Hauses.  Berlin 
1866.  p.  140-142. 

Flament,  A.  J.,  Do  wedervinding  [3.  sept.  1890]  van 
het  grafmonument  dor  hh.  Monnlphns  on  Gonduiphus 
bisschoppen  te  Maastricht  in  do  St.  -  Serraas  Kerle 
aldaar.  Maastricht  1890.  8^.  90  pag. 

Friedrich,  Kirchengeschiclite Deutschlands.  II.  1869. 
p.  320. 

Gnesqutöre.  Sylloge  hist.-critica  m  AA.  SS.  Belgii. 
II.  p.  2Ö0-254. 

Rottberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1846. 
p.  553. 

De  s.  Gondulpho  episc.  Metis  in  GaUia  (f  822) 
Limpeni  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Sept.  11.  p. 
782-784. 

De  s.  Gonerio  presb.  anaohoreta  in  Britannia 
Arm.  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Jul.  IV.  p.  422. 

Vita  s.  Gonsaivi  Amaranthi  ord.  Praed. 

in   Lusitania  (f  cca.  1259)   auctore   Di- 

daco  de  Rosario. 

Ausg.:  lusitanice  scripta,  sed  latino  versa  a 
Steph.  Sampayo  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Janr.  I.  p. 
640-650. 

Acta  ss.  Gordiani  et  Epimachi  etc.  mar- 
tyrum  ßoraanorum  (f  362). 

Ausg.:  ex  variis  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  10. Mai. 

II.  p.  552.  553.  —  Appendix.  Herum  martynim 
eccl.  et  coenieterium  Romae.  Sacra  pignora  de- 
lata  ad  ecclesias  Campidonensem,  Weingarten- 
sem,  Pragensem  ot  Pnimiensem  ibid.  p.  553- 
555.  Cf.  VII.  p.  679. 

Tita  s.  Gordii  comitis  ac  centurionis, 
mart  Caesareae  auctore  Basilio  Magno. 

Ausg.:  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  3.  Janr.  p.  52 
(ed.  2*).  —  •  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Janr.  I.  p.  130- 
133.  —  '  ap.  Ruinart,  AA.  primorum  martynim. 
Amstelod.  1713.  fol.  p.  510-514. 

Do  SS.  Gordoniano,  Magno,  JuUo  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  BoU.  2.  April.  I.  p.  67. 

Passio  s.  Gorgonii,  vid.  Passio  ss.  Dorothei  et 
Gorgonii. 

Miracula  s.  Gorgonii  martyris  Nicome- 

diae  et  translatio  Gorziam,  auctore  Jo- 
hanne abbate  Gorziensi  (f  974). 

Enthält  Nachrichten  über  die  Klosterrefonn  des  Motzer 
Sprenkels. 

Hamlschr.:  sind  verloren  gegangen. 

Ausg. :  *  ap.  Mabillon ,  AA.  88.  o.  s.  Ben.  saec. 

III.  2.  p.  206-217.  —  « wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 


9.  Sept.  ni.  p.  343-355.  —  ■  wiederh.  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  235.  238-247,  mit  einigen  tce^ 
nigen  Verbesserungen.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  IX.  p.  122. 

Erl.-Sekr.:  Finke,  Heinr.,  Zur  Verehrung  de«  h.  Gor- 
gonias  in  Minden  in  Zeitschrift  f.  vaterlftnd.  [wostfäl.j 
Geschichte  u.  Alterth.  XLVll.  1.  1889  j>.  209-213. 

Sacknr,  £.,  Die  Clnniacenser.  U.  Hallo  1894.  8<>. 
p.  360. 

Schnitze,  Walth.,  War  Johannes  von  Gorze  histo- 
rischer Schriftsteller  ?  tn  Neues  Archiv  d.  Ges.  f .  &.  d. 
Gesch.  IX.  p.  495-512. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqaellen .  ö .  Aufl. 
I.  1885.  p.845;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.370.  " 
Vgl.  Milo  Mindonensis. 

Translatio  s.  Gorgonii  martyris  Turoni- 

l)U8  in  Galüa  (f  846). 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mart.  11.  p.  56- 
59.  —  '  ap.  Duchesne,  Histor.  Franc,  scr.  II.  — 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1. 
p.  591-596. 

De  SS.  Gorgonio  palatino  et  Firmo  seu  Finnino 
mart.  Nicaeae  in  Bithynia  commentarius  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  Mart.  II.  p.  31. 

Vita  s.  Goslini  abbatis  Taurini  in  Pe- 
demontio  (f  cca.  561)  et  inventio  corpo- 
ris et  miracula  auctore  coaevo  anonymo. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Febr.  IL  p.  632 
-  638.  —  *  wiederh.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VI.  2.  p.  140-142. 

De  s.  Gosselino  episc.  Meten si  in  Belgica  I  (f 
460)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  304.  305. 

Vita  b.  Goavini  Aquicinctensis  {ai  An- 
chinensis)  abbatis  (f  1166)  a  duobus  mon- 
achis  eiusd.  coenobii  exarata  (vel  secufid. 
Bouquetiiim  auctore  ut  videtur  Alexan- 
dre eius  successore  [f  1174]).  Libri  2. 

Ausg. :  *  o  veteribus  mss.  nunc  prinium  eAiXs\ 
cura  Rieh.  Gibboui.  Duaci  1620.  8®.  —  *  Auszug 
ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  442-448. 

Erl.^Sckr.:  Uubenus.  Comment.  historicus  de  b.  G-^- 
wino  abbate  in  AA.  SS.  Boll.   9.  Oct.  IV.  p.  \^.a>i 
-1094. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
IL  188G.  p.  157;  6.  Aufl.  IJ.  1894.  p.l76. 

Passio  s.  Goswini  (pueri  et)  martyris. 

Fabelhaft 
Ausg.:  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n^  9397  K  sec.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagio- 
graphicis  Johannis  Giolemans. BruxoUis  1896.S'. 
p.  22-27.  Cf.  de  s.  Goswino  pu^ro  mart  Romae 
BoUandi  commentarius  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Mai, 
V.  p.  130. 

Vita  b.  Gothalmi  confess.  in  MelUcensi 
Austriae  Lnfer.  monasterio  (f  cca.  1012) 
auctore  Bernardo  Dapifero  coenobii 
Mellicensis  monacho  (f  post  1878). 

"Wol  um  1862  geschrieben.  Von  Interesse  für  Nieder- 
Oester  reich. 

Ausg.:  *  ed.  Lambecius,  Comm.  bibl.  caes.  lib. 
IL  c.  8.  p.  619-621.  —  •  wiederh.  ap.  KoUar,  Anal 
I.  p.  856-859.  —  '  wiederh,  mit  £ioten  ap.  Ans. 
Schramb,  Chronicon  MeUicense  p.  34  u.  251.— 
**ap.  Pli.  Hueber,  Austria  ex  archivis  MelÜcensi- 
bus  illustrata.  lips.  1722.  fol.  —  ^aus  dem  Ort- 


VITA  S.  GOTSEUNI  —  VITA  S.  GREGORII  EP.  AGRIGENTINI 


1347 


ginal  und  mit  Noten  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I. 

p.  109-111.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p. 

330.  340, 

lieber 8.:  zusammen  mit  Geschichte  und 

"Wunderwerke  des  b.  Colomanni  u.  s.  w.  von 

God.  Deppisch.  Wien  1743.  fol.  p.  225. 

ErL'Sehr.:  Caper,  Commentar.  praevia»  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  337-389. 

Vita  s.  Gotselini  seu  Geselini  eremitae 
aiictore  Achardo  monacho  Claraevallensi 
(cca.  1140). 

Ausg.:  ed.  Arn.  Raisius.  Duaci  1626.  12mo. 

De  Y.  Goziino  eptocopo  Tullensi,  vid.  Acta  s. 
Gauzlini. 

Vita  s.  Gradi  episc.  =  Vita  s.  Grati  episc. 

De  s.  Gramatio  epLsc.  Metensi  (f  cca.  545)  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  p.  369. 

De  s.  Gnunmatio  episc.  Saleiiii  in  rogno  Nea- 
pol  it.  (saec.  VIII)  Byei  svlloge  in  AA.  SS.  Boll. 

II.  Oct.  V.  p.  671-674. 

Vita  s.  Gratae  virg.  ut  fertiir  Bergomi 
in  Italia  (f  forte  saec.  IX)  auctore  Pina- 
monte  Peregrino  de  Brembate. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept.  II.  p. 
241-251.  (7/.  Stiltingii  comment  praevius  ibid. 
p.  231-241. 

Er L' Sehr.:  Tassis,  Mar.  Anrelia,  Vita  di  s.  Grata  ver- 
eine, regina  nella  Germania,  poi  priocipessa  di  Ber- 
gamo e  protettrice  della  medes.  cittä.  Padoval723.4<>. 
Con  rür. 

Vita  s.  Grati  episcopi  Augustae  Prae- 
toriae  in  Pedemontio  (saec.  V  fin.).  Com- 
pendium. 

Ausg.:  ex  FeiTarii  catal.  SS.  Italiae  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Sept.  III.  p.  77.  78.  Cf.  Stiltingii  com- 
ment. praevius  c.  appendice  de  b.  Gallo  eiusdem 
urbis  episc.  ibid.  p.  72-77. 

Erl.-Sekr.:  Arnod,  N.  J.,  I^  vie  de  s.  Grat,  evesque, 
confessear,  patron  et  tutelaire  du  pais  d'Aouste.  Be- 
san^on  (c.  1750).  S«.  32pag.  Sehr  selten. 
B6thaZ}  Pierre- Jos.,  Vie  de  s.  Grat,  ^veaue  et  pa- 
tron da  diücöse  d'Aoste.  Aoste  1880.  ICmo*  IX.  236 
pag.  L  1. 

Vita  s.  Grati  episcopi  Cabilloni  [Cha- 
lon-sur-Saöne]  in  ducatu  Burgimdiae 
(saec.  VII)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  edit.  Claud.  Perryi  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Oct.  IV.  p.  286-288.  Cf.  Buei  comment.  prae- 
vius ibid.p.  281-286. 

Erl.-Sehr,:  Histoire  littöraire  de  la  France.  VU.  1746. 
p.  430. 

De  SS.  Grato  diac.  et  Marcello  subdiac.  Foro- 
Livii  in  Italia  (f  400)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart. 

III.  p.  85. 

De  8.  Grato  episcopo  Olerone  in  Gallia  (saec.  I) 
Bossuei  comment  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Oct.  VUI.  p.  440-447. 

De  s.  Grato  et  aliis  sex  mai-t.  in  Africa  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  April.  III.  p.  616. 

De  s.  Grato  quem  dicunt  martyrem  et  de  s. 
ADSuto  eremita,  utroque  culto  apud  Ruthenos 
in  Gallia  Vict.  de  Buckii  svlloge  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII.  p.  180-182. 


Acta  SS.  Gratiani  et  Feiini  mart  sub 
Deciö  Perusinorum  Aronam  in  Insubria 
translatonim  apocrypha. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  25-31  ex 
vet.  passionali.  Cf.  Papebrochii  comment.  praevius 
♦Äirf.p.  23-25. 

De  s.  Gratiano  mart.  in  agro  Ambianensi  (f 
285  —  286)  van  Heckii  svlloge  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Oct.  X.  p.  18-22. 

Acta  SS.  Gratiliani  et  Felicissimae  virg. 
mart  forte  sub  Galerio  Maxim. 

Ausg.:  ex  editione  Splendiani  Andreae  Pen- 
natii  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  II.  p.  728-730.  Cf 
Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  725-728. 

Acta  SS.  Gratiniani  et  Feiini  =  Acta  ss. 
Gratiani  et  Feiini. 

.   De  s.  Gragoria  virgine  (saec.  VI)  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Janr.  U.  p.  494. 

Vita  s.  Gregorii  abbatis  Calabri  (Circla- 

riensis  [Cerchiara  di  Calabria]  et  Porce- 
tensis  [Burtscheid  bei  Aachen])  prior  (f 
c.  999). 

Handschr.:  Admont  n°  24.  saec.  XIII.  — 
Heiligenkreuz  n^  12.  saec. XIL  —  Wien,  Hof- 
u.  Staatsbibl.  n«  336.  saec.  XIII. 

Ausg.:  *  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
Script.  XV.  2.  p.  1187-1190.  —  ^  unter  d.  Tu.: 
Vita  s.  Gr-i  fundatoris  et  primi  abbatis  mon- 
asterii  Porcetensis  prope  Aquasgrani  prior  ex  5 
codd.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  463 
-467.  —  Vita  G-i  abbatis  Porcetensis  poste- 
rior (II.  non.  Nov.)  ohne  die  Wunder  *  ed.  Hol- 
der-Egger  1.  c.  p.  1191-1199.  —  » tn  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  467-476.  —  Additamentum  p.  477. 
478.  Cf  Aiberti  Poncelet  comment.  praevius  p. 
458-462. 

Elogium  V.  Gregorii  abbatis  Einsidlensis  (t996. 
8.  Nov.)  historicum  ap.  Mabillon,  AA.SS.  o.s.Ben. 
saec.  V.  p.  841-846. 

Vita  s.  Gregorii  abbatis  Porcetensis  ==  Vita  s. 
Gregorii  abbatis  Calabri 

Vita  s.  Gregorii  abbatis  Traiectensis  =  Vita  s. 
Gregorii  Traiectens.  episc. 

Vita  s.  Gregorii  Acritensis  (f  cca.  820) 
ex  menaeis  Graecorum. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  289.  290. 

Vita  s.  Gregorii  episcopi  Agrigentini  au- 

thore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  23. 
Nov.  VI.  p.  520-543. 

Vita  s.  Gregorii  II  episcopi  Agrigentino- 

rum  (nat  559,  f  cca.  630)  auctore  Leon- 

tio  monacho  et  praefecto  monasterii  s.Sa- 

bae  nrbis  Romae  (flor.  cca.  680). 

Ausg.:  ed.  Steph.  Ant.  Morcelli  graece  cum 
vers.  lat.  ante  Sancti  Gregorii  pontif.  Agrig.  libri 
X  explanationis  ecclesiasticae.  Venetiis  1791.  fol. 
p.  XIX -ex. 


85 


7^* 


1348 


ACTA  S.  GREGORH  EP.  ARMENI  —  VITA  S.  GREGORII  NAZIANZENI 


Acta  s.  Gregorii  episcopi  Armeni  Fiti- 
veri  in  Gallia  (f  post  1000)  auctore  co- 
aevo. 

ÄU8g.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Hart  U.  p.  462- 
464.  —  'Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.XI.p.457. 

Acta  s.  Gregorii  episcopi  Armeniae  (f 
325-330)  et  ss.  virginum  Eipsimes,  Gaia- 
nae  et  sociorum  martyrum  in  Armenia 
raaiore,  auctore  Agathangelo. 

Ausg,:  graece  et  lat  in  AA.  SS.  Bell.  SO.Sepi 
VIII.  p.  320-402.  —  Vita  altera  auctore  ano- 
nyme ibid,  p.  402-413.  C/*.  Stiltingii  comment. 
praevius  UM.  p.  295-319.  —  Enoomiom  s.  G-i 
auctore  s.  Job.  Chrysostomo,  latine  tn  Jo.  Chry- 
sostomi  opp.  XII.  Paris.  1718.  fol.  p.  822.  —  Mar- 
tyriam  s.  G-i  ex  Simeone  Metaphraste  ed. 
Surius,  Vit.  SS.  30.  Sept  p.  327  (ed.  2»). 

Erl.-Sekr.:  Bonncoi,  A.  M.,  Istoria  della  vita,  m«r- 
tirio  e  miraooli  di  s.  G  -  o  arcivesco  e  primate  dell' 
Armenia.  Roma  1717.  4P. 

Tita  s.  Gregorii  episcopi  Lingonensis 

(f  539/540)  auctore  Gregorio  Turo- 
nensi. 

Ausg, :  *  in  Gregorii  oper.  De  vitis  Patr.  cap.  7. 
—  •  ap.  Vicent  Biellovac. ,  Specul.  histor.  XXI. 
cap.  53.  —  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Janr.  —  *  in 
Biblioth.  PP.  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Janr.  I.  p. 
168-170.  Textus  pessime  interpolcUua.  —  *  ed. 
Br.  Krusch  in  Mon.  Germ,  hist  Scr.  rer.  Mero- 
ving.  I.  1885.  p.  686-690. 

Vita  8.  Gregorii  episcopi  Tralectenela  <=  Vita 
8.  Gregorii  Traiectens.  epiäc. 

Vita  s.  Gregorii  episcopi  Turonensis  (f 

594.  Nov.  17)  auctore  Odone  abbateClu- 
niacensi  (f  943):  ,Omnium  quidem  san- 
ctorum'. 

Rainart  hat  den  Abt  Odo  von  Chmy  ohne  Qnmd  zum 
Verfasser  gestempelt;  ef.  O.  Monod,  Eludes  critiqnes  sur 
les  soorces  de  1  hist.  Mörovingienne.  Paris  1872.  gr.  8^. 
p.  25. 

Handsckr.:  Dijon,  Un.-Bibl.  n^'68S.  AA.  SS. 
Vol.  V.  2.  sec.  XUI.  fol.  —  Montpellier,  Un.- 
Bibl.  n«  1.  Vit.  SS.  Vol.  IV.  f.  93.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.  5308.  Colb.  18.  f.  270.  Vgl.  Hardy,  Descr. 
catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  203.  n<>  560 
-565. 

Ausg.:  *  ohne  Namen  des  Verf.,  aber  aucto- 
ribus  clericis  Turonensibus  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  17.  Nov.  VI.  Colon.  Agr.  1575. 
p.  378-387  (*ed.  Colon.  1581.  VI.  p.  419-427).  — 
*  in  Gregorii  Turon.  opp.  ed.  Ruiuart,  joos^Prae- 
fat.  —  *  mit  Namen  des  Verf.  ap.  Migne,  Patro- 
log.  lat.  LXXII.  1849.  p.  115-126.  —  '  ed.  H.  L. 
Bordier  in  Gregorii  Tur.  Libri  miraculorum.  IV. 
Paris.  1864.  p.  212-233  [üebers.:  französisch  vor 
Histoire  ecclesiast  dos  Francs  par  s.  Gregoire, 
trad.  par  Henri  Bordier.  Paris  1859  ff.  2  vol.  12mo. 
Vide  supra  p.  543J.  —  Johannes  Egidius  Tu- 
ronensis in  vitam  b.  G-i  Turon.  archiep.  ibid.  p. 

2,34-237. 

Erl.-Sckr.:  (Billardon  do  Sanvigny)  Vie  do  s.QwS- 
goire  de  Tours.  Paris  178Ö.  8°. 
Dupay,  Achille,  Vio  do  s.tiregoire,  dveque  do  Tours. 
Paris  1854.  ö». 


J6han,  L.  F.,  Les  legendes  veng^ee,  on  taiot  Gre- 

Soire  de  Tours ,  historion  de«  traditions  apostoliqae» 
e  noB  ^glises.  Tonn  1871.  18mo.  XI.  JSZmtg. 
Prioax,  Stan.,  Gr6goire  deTonrs  aa  ooncUeaeBraine. 
Paris  1847.  8^. 

Vgl.  Oregorios  Turonensis. 

Tita  s.  Gregorii  fbndatoris  et  priml  ab- 

batis  monasterii  Porcetensis  prope  Aquas- 

grani  (saec.  X  extr.)  =  Vita  s.  Gregorii 

abbatis  Galabri. 

Vita  s.  Gregorii  Magnl  »  Vita  s.  Gregorii  I 
papae  cognomento  Magni. 

Martyrium  s.  Gregorii  mart  In  Armenia  =  Acta 
s.  Gregorii  episc.  Aimen. 

Yita  s.  Gregorii  Nazianzeni  (f  cca.  373) 
episcopi,  patris  s.  Gregorii  theologi  (se- 
quentis).  Oratio  s.  Gregorii  theologi  in 
laudem  patris  sui. 

Ausg.:  interprete  Jacobe  Billio  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Janr.  I.  p.  21-81. 

Vita  s.  Gregorii  Nazianzeni,  archiepi- 

scopi  Constantinopolitani  (f  389)  auctore 
Caesare  Baronio. 

Ausg.:  ^  coUecta  ex  ipsomet  8.  Gregorio  et 
optimis  quibusque  scriptt  ecclesiast.  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mai.  II.  p.  373-429.  Cf  p.  844  u,  VII.  p. 
655-662.  —  *tn  Baronii  Epistolae  nunc  primum 
in  lucem  editae.  Hecens.  notis  illustrayit  Raym. 
Albericus.  Romae  1760  (2  vol.  4«).  Tom.  11^«.  — 
» als  De  vita  8.  G-i  N-i  liber.  Romae  1760.  4* 
besonders  daraus  abgedruckt,  (VIII.)  156 pag. — 
Appendix  de  triplici  translatione  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mai.  IL  p.  448.  —  Encomium  in  pri- 
mam  corp.  translationem ,  ex  ms.  graeco  ibid.  p. 
448-454.  —  Pars  U.  Translatio  Oonstantinopoli 
Romam  ibid.  p.  454-456.  —  Pars  III.  Trans- 
latio ad  sacellum  Gregorianum  ex  campo  Martio 
in  basilicam  Vaticanam  ibid.  p.  456.  —  Histo- 
ria  translationis  III  ex  ms.  Vatic.  ibid.  p.  457- 
459.  —  De  brachio  in  Lusitania  ibid.  Append. 
p.  845.   —  ^Eyxtofjiiov    efg    rrjv   inttvo&ov  toü 

naTQÖg  rQrjyoQfov  ibid.  p.  766-771.  —  S.  Gre- 
gorii Nazianzeni  Carmen  de  vita  sua.  A  Dan. 
Gardono  in  soiutam  orationem  versum  ibid.  p. 

429-448. 

Erl.-Sekr.  .*  Asmu s ,  J.  R.,  Gregorius  von  Kazianz  n.  sein 
Verhiltnis  zam  Kynismas.  Eine  |>atri8tisch  -  philo- 
sophische Studio  in  Theolog.  Studien  und  Kiitikeo. 
m\i.  p.  314-339. 

Baaduer,  J.  B.,  Vie  de  s.  Grögoire  de  Xazianzo, 
archoveqne  de  Constantinople,  extraite  de  ses  propres 
oeavres;  suivio  de  qaelones  remarques  sur  divers 
points  de  discipline  ecclesiastique.  Lyon  et  Paris 
1827.  80.  XXX.  464  pag. 

Benoit,  Alph.,  La  date  de  naissance  do  s.  Gre;roire 
de  Nazianze  in  Rovue  des  questions  historiqnes.  XXI. 
Paris  1877.  p.  147-157. 

:  Saint  Gr^goiro  de  Nazianze,  archevdque  de  (,'on- 

stantinople  et  ductenr  de  l'^glise.  Sa  vie,  ses  oeovn^ 
et  son  epoque.  Paris  1876.  gr.  SP.  VI.  796  pag.  8  fr. 
50c.  —  2.  6d.  ibid.  1885.  2  vol.  l2mo.  VI.  37§;  3f<4 
pag.  7  fr. 

C  a  s  t  a  i  n  g , .  Saint  Grögoire  de  Nazianze  et  Penseiinie- 
ment  chr6tion  in  La  Revue  cathoUque.  II.  Botdeaiu 
1881. 

Dräseke,  J.,  Gregorios  von  Nazianz  und  sein  Ver- 
hältniss  zum  Apollinarismus  «n  Theolog.  Studien  n. 
Kritiken.  Jahrg.  1892.  p.  473-512. 


VITA  b.  GREGORII  ORD.  EREMIT.  —  VITA  S.  GREGORII  I  PAPAE 


1349 


Grenier,  La  vie  et  les  poMes  de  St.  Gr^ire  de 

Nazianze.  Paris  1868.  &. 
Hermant,  Ood.^Vie  de  s.Grdgoire  de  Nazianxe.  Paris 

1676.  4«. 
Lechner,  J.,  Oratio  de  G r^orio  Naziaazeno.  Witte- 

bergae  1658.  9>. 
Montant,  Bevne  critique  de  qaelijaee  qnestiona  hi- 

Btoriqoes  ee  rapportant  k  s.  Gr^goire  de  Nazianze  et 

h  8on  aidcle.  Paris  1878.  BP.  265  paff.  6  fr. 
Papebroch,  Commentar.  praevios  in  AA.  SS.  BoU. 

1.  c.  p.  969-373;  ef.  Mai.  VU.  p.  666-662. 
Piper,  Ferd.,  Zar  Gesch.  der  Kirchenväter  aas  epi- 

graphischen  Quellen  m  Bri^ers  Zeitschrift  f.  Kirchen- 
geschichte. I.  Gotha  1877.  p.  210-216. 
Bastelli,  G.B.,  Descrittione  della  pompa  et  del  appa- 

rato  fatte  in  Roma  per  la  translatione  del  corpo  di 

8.  Gregorio  Nazianzeno  dal  monisterio  di  s.  Maria  di 

Campo  Marzo  nella  chiesa  di  s.  Petro  nella  capella 

Gregoriana.  Perugia  1563.  4P. 
Schubart.  J.  G.,   Dissert.  de  Gr^orio  Nazianzeno, 

cognom.  Theolc^.  Giessae  1721.  A^. 
Stilting,  J..  Diseertatio  de  tempore  natali  s.  Gregorii 

Nazianzeni  m  AA.  SS.  BoU.  Sept.  III.  p.  i-xvui. 
Theodulus,  Laudatio  Gregorii  Kazianzem.  Upsaliae 

1683.  40. 
Ullmann,  C,  Gregor  von  Nazianz,   der  Theologe. 

Darmstadt  1825.  8<^.  JK6;  2.  Aufl.  Gotha  1867.  80. 

Jk  6  {koiländiaeh  Rotterdam  1828.  2  vol.  l2mo). 
^e  i  8  s  ^  H.,  Die  grossen  Kappadoder  Basilius ,  Gregor 

▼on  Nazianz  und  Greiror  von  Nyssa  als  Ezegeten. 

Braunsbeig  1872.  8».  IV.  209  pag. 

Yita  b.  Gregorii  ord.  eremitarum  s.  Au- 
gustini Veruculi  in  finibus  TJrbinatium 
(t  1343).   Epitome. 

Ausg.:  ex  ms.  notariali  in  AA.  SS. BoU.  4. Mai. 
I.  p.  5S5-537.  —  Appendix  ex  italico  impresso 
Caesaris  Kanuccii  ibid.i^.b^l.  —  Syntagma  gra- 
tianim  per  b.  Gregorium  hoc  seculo  impetrataram 
ex  iastnimentis  notarialibus  ibid.  p.  537-548. 

Tita  s.  Gregorii  I  papae  cognomento 
Magni  (f  604)  auctore  anonyme:  ,6rego- 
rius  genere  Bomanus,  arte  philosophus'. 

Von  geringer  Bedeutung. 

Handsehr. :  vgl.  Hardy,  Descript  catalogue  of 
raaterials.  I.  1.  1862.  p.  203.  n*»  560-565. 

Ausg.:  ed.  Ganisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  461 
(ed.  nov.  II,  3.  p.  251-262).  —Tita  alia  auctore 
Paulo  Diacono:  ,Gregoriu8  urbe  Romulea*  — 
,  martiarum '  (a/ti  ,gloria')  [(in  ihrer  ursprüng- 
lichen O estalt;  sie  unterscheidet  sich  durch  ihren 
reinen  kurzem  Text  erheblich  von  der  folgenden 
stark  erweiterten  u.  inierpolirien  Vita  desselben 
Verfassers)  Handsehr.:  Florenz,  Nat-BibL, 
cod.  Palat.  n**  7.  sec.  XII;  —  cod.  Laurent  XX. 
4.  sec.  XL  XII;  —  XX.  1;  XX.  2;  XXX.  sin.  1; 
XXX.  sin.  4;  XXX.  sin.  5;  alle  sec.  XI.  XU;  — 
cod.  Riccard.  n°  223.  sec.  XI.  —  Lucca,  alte 
Kapitelbibl.  IX.  27  B.  sec.  XII ;  —  IX.  27  C.  sec. 
XL  —  Maria-Einsiedeln,  Stiftsbibl.  n<>  257. 
sec.  X.  —  Montecassino  n*'145,  die  beste;  n? 
146;  n<»  110,  alle  drei  sec.  XI.  —  Rom,  Bibl. 
Vitt.  Emm.  Cod.  Sessorian.  n®  5.  sec.  XI.  XII;  — 
n«  48.  sec.  XI.  —  Bibl.  Barberin.  Cod.  XII.  29. 
sec.  XII.  Xm.  —  Vatic.  Christ,  reg.  22ö.  sec.  XI; 

—  n®  541.  sec.  XIII]  hrsgb.  von  Hartmann  Gri- 
sar  in  Zeitschrift  f.  kathol.  Theologie.  XI.  Inns- 
bruck 1887.  p.  162-173;  ef  Einleit.  p.  158-162. 

—  Tita  alia  auctore  eodem  Paulo  Diacono: 
,Gregorius  urbe  Romana  —  gloria'  [Handsehr.: 
aufgezahlt  von  Bethroann  in  Pertz'  Archiv  X.  p. 
306]  '  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart,  U.  p.  130-136 
auctore  anonyme  sed  synchrone.  —  ^  in 


Greg.  opp.  ed.  Goussainville.  Paris.  1675.  fol.  — 
'  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  386- 
397.  —  ^  in  Greg.  opp.  ed.  monachi  s.  Ben.  congr. 
8.  Mauri.  IV.  Paris.  1705.  fol.  p.  2-18  (^wiederh, 
Venet.  1776.  4')  —  «.  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
LXXV.  p.  41-60.  —  Yita  alia  auctore  Johanne 
Diacono  (ein  sonderbarer  Bericht,  verfasst  872 
o<fer 873).  libri  IV  (Handsehr.:  Montpellier, 
Un.-Bibl.  n^  1.  Vit  SS.  sec.  XII.  Vol.  L  f.  62.  ~ 
Dijon,  Un.-Bibl.  sec.  XIIL  fol.  n*» 341.  —  Paris, 
Nat-Bibl.  mbr.  sec.  XL  fol.  5301.  f.  49.  —  Char- 
tres,  Stadtbibl.  sec.  XL  n»  68)  *  ed.  Surius,  Vit 
SS.  12.  Mart  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  IL 
p.  137-211.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  I.  p.  398-496.  —  *  in  Gregorii  oper.  IV. 
Paris.  1705.  fol.  p.  19-188.  —  *ap.  Migne,  Patro- 
log. lat.  LXXV.  p.  60-242.  —  •  Auszüge  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  III.  p.  473.474;  V.  p.445.  [üebers. : 
unt.d.  Tit.:  La  Vie  de  s.  Gregoire-le- Grand, 
traduite  du  latin  par  frere  Angier,  religieux 
de  Sainte-Frideswide,  en  1212  (interessirt  aus- 
schliesslich  die  Literaturgesch.  und  Philologie)^ 
publ.  pour  la  prem.  fois  par  Paul  Meyer  in  Ro- 
mania  XII.  Paris  1883.  8^  p.  145-208].  —  Mi- 
raenla  ss.  Gregorii  M.  et  Sebastian i  Suessione  in 
monast  s.  Medardi,  ex  ms.  Corbeiensi  ^  in  AA. 
SS.  Boll.  12. Mart.  IL  Append.  p.  749-752.  —  »ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXXXII.  p.  621.  —  »Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  126.  • —  Ap- 
pendix ex  vita  b.  Goswini  abbatis  Aquicinctini 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  752.  —  Vie  du  pape  Gre- 
goire  le  Grand;  legende  franQaise  (geschrieben 
im  12.  Jahrh.,  von  Hartmann  von  Aue  [saec.  XIII] 
übersetzt)  publ.  pour  la  prem.  fois  par  Victor  Lu- 
zarche.  Tours  1857. 12mo.  XLIV.  131  pag.  —  Er- 
fridi  Versus  de  s.  Gregorio  I  pp.  tn  Mon.  Germ, 
bist  Poetae  lat  aevi  Car.  IL  p.  686.  —  Grego- 
rius  saga  ap.  C.  R.  Unger,  Heilagra  manna  sö- 
gur.  L  Christiania  1877.  8^  p.  377-396. 

Erl.  -  Sdtr. :  Bahr,  Geschichte  der  rOmischen  Litemtor. 

Sappl.-Bd.  II.  Abth.  p.  434-454. 
Balzani,  Ugo,  Le  cronache  Italiane  nel  medio  vro. 

Milanol884.  p.  87-67. 
Belmonte,  P.  Giacintoda,  San  Gregorio  Magno  e  U 

sno  tempo.  Discorso.  Firenzel871. 16mo.  40 pag.  Li. 
Bernardi,  F.  de,  I  Longobardie  s.  Gregorio  Magno. 

Memoria  storica.  Milano  1843.  8°. 
Bethmann  m  Pertz'  Archiv  X.  p.  303-806. 
Bianchi-Giovini,  Ant.,  Pontificato  di  s.  Gregorio 

il  Grande.  Milano  1844.  8o. 
Bieling,  H.,  Beitrag  zur  UeberliefBrong  der  Gregor - 

legende.  Progr.  d.  Sophien  -  Realschule.  Berlin  1874. 

49.-26  pag. 
Böhringer,  Die  Kirche  Christi  und  ihre  Zeugen.  1. 4. 

Zürich  1846.  gr.  &>.  p.  810-426. 
Bonsmann,  Th.,  Gregor I  der  Grosse.  Ein  Lebens- 
bild. Paderborn  1890.  BP.  103  pag.  Jk  1.  Unbedeutend. 
Bonucci,  Ant.  M.,  Istoria  del  b.  Gregorio.    Roma 

1711.  40. 
Chantrel,  Jos.,  Histoire  populaire  des  papes.  Tom.  6: 

Saint  Gr^goire  et  la  conversion  des  (MurWes.  Paris 

1861.  18mo. 
Clansier,  Ed.,  Saint  Grögoire  le  Grand,   pape  et 

docteur  de  l'Eglise :  sa  vie ,  son  pontificat ,  ses  Oeu- 
vres, son  temps  (540  —  604).  Oavrage  posthmne  .  .  . 

publ.  par  H.  Odelin.  Lille  et  Paris  1887.  8^.  XXrF. 

303  pag.  4  fr.  —  Brupes  1891.  BP.  294  pag.  4  fr. 
Commentarius  historicas  tn  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 

121-130. 
Dähne  m  Ersch  und  Graber,  EncyklopOdie.  Abth.  I. 

Bd.  89.  Leipzig  1869.  4«.  p.  61-103. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  deti 

Mittelalters.  L  Leipzig  1874.  p.  516-530  (L  1889.  p. 

542-ööti). 


1350 


VITA  S.  GREGORII  1  PAPAE  -  VITA  S.  GREGORII  VII  PONTIF. 


Ermini,  Fil.,  Greg:orio  Magno  monaco  e  pontefice. 
Roma  1890.  S®.  37  pag. 

Ewald,  P.,  Die  älteste  Biographie  Gregors  I  in  Hi- 
storische Aufsätze,  dem  Andenken  an  G.AVaitz  ge- 
widmet. Hannover  1886.  gr.  8*^.  p.  17- &1.  Die  ättesU 
Vita  O.'s  tat  hiemaeh  die  Biographie  in  der  St.  Oaltener 
Handschriß,  auf  toelehe  Canisiua  x%car  aufmerksam 
gemaehi,  die  aber  bisher  unbervuixt  ^lieben  ist;  den 
uteeentliehm  Inhalt  fügte  Ewald  bei.  Vgl.  v.  Sybels 
Histor.  Zeitschrift.  1878.  p.  154. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis.  Lib.  YII. 
p.  241-266. 

(Gradenigo,  Joh.)  S.  Gregorius  M.  pontifex  max.  a 
eriminationibas Gas.  Oadini  vindicatus.  Romae  17&3. 8^. 

Grisar,  Hartm.,  Der  rOmische  Primat  nach  der  Lehre 
nnd  der  Regienmrs- Praxis  Gregors  d.  Gr.  in  Zeit- 
schrift f.  kathol.  Theologie.  III.  Innsbruck  1879.  p. 
665-693. 

:  Die  Grogorbiographie  des  Paalus  Diaconus  nach 

italienischen  Handschriften  ibid.  XI.  1887.  p.  158- 
173. 

Höh  aas,  W.,  Die  Bedeatnng  Gregors  d.  Gr.  als  litor- 

fischer  Schriftsteller.  Teil  I :  Primus  ordo  Romanus. 
*rogr.  des  kath.  Gymn.  Glatz  1889.  40.  21  pag. 
Kell  Ott,  F.W.,  Pope  Gregory  the  Great  and  his  re- 

lations  with  Gaul.  Princo  Consort  dissert.  1888  (= 

Cambridge  histor.  ossays.)  London,  Cambridge  Ware- 

house  1889.  &*.  189  pag.  2  sh.  6  d. 
Koch,  Greg.,  Zum  Centenarium  Gregor  dos  Grossen 

in  Der  Katholik.    Jahrg.  LXX.  Bd.  U.  1890.  p.  193 

-204. 
Lau ,  G.  J.  Th.,  Gregor  I  der  Grosso  nach  seinem  Leben 

und  nach  seiner  Lehre.  Leipzig  1845.  &.  JLB. 
Leblanc,  H.  J.,  Utrum  b.  Gregorius  Magnus  litteras 

human iores  ot  ingonuas  artes  odio  persccutus  sit. 

Parisiis  1852.  &>.  98  pag. 
Maasson,  Fr.,  in  Sitzungsber.  der  Wiener  Akad.  d. 

Wiss.  Phil.-hist.  Cl.  LXXXV.  1871. 
Mabillon,  Joh.,  Diss.  de  roonastica  vita  Gregorii  pa- 

pae  I  c(^om.  Magni.  Lutet.  Paris.  1676.  4P. 
Maggie,  Prologomeni  al  storia  di  Gregorio.    Prato 

1880.  8«. 
Maimbourg,  L.,  Histoire  du  pontificat  de  s.  Gr6goire 

le  Grand.  Paris  1687.  12mo.  Lahayel706.  2  vol.  12mo. 
Marggraf ,  E.W.,  De  Gregorii  I  Magni  vita.  Berolini 

1844.  8«.  Dissert. 
Montalembert,   Comte  de,   Les  meines  d'Occidont 

depuis  s.  Benott  jusqn'ä  s.  Bernard.   II.  Paris  1868. 

8».  p.  95-204:  Saint  GrÄgoire  le  Grand. 
Pagnon,  S.,  Gr6goire  le  Grand  et  son  ^poque.  Etüde 

historique.  Ronen  1869.  8^.  269  pag. 
Pfahler,  G.,  Gregor  d.  Grosse  und  seine  Zeit.  Frank- 
furt a.  M.  1852.  Bd.  I.  {einx.)  8». 
Pingaud,  L^onco,Lapolitique  de  s.  Gr^goire  le  Grand. 

Thöse.  Paris  1872.  8».  314  pag.  5  fr. 
Pipor,  Ford.,  Zur  Geschichte  der  Kirchenvater  aus 

epigraphischen  Quellen  in  Briegors  2Seitschrift  f.  Kir- 

chongeschichte.  I.  Gotha  1677.  p.  240-262. 
Fontificato,  II,  di  s.  Grogoriu  Magno  nella  storia 

della  civiltä  cristiana  in  CiviltÄ  cattolica.  Anno  XLl. 

VoLV.   Roma  1890.  p.  542  H.  :  VI.  p.  158-177.  413 

-423.  532-542;   VII.  p.  34-47.  100-174.  424-441; 

VIII.  p.  88-51.  527-540;   IX.  1891.  p.  145-158.  551 

-564;  X.  p.  17-28;  —  Ser.  XV.  Vol.  I.  1892.  p.l43 

-159.634-551;  II.  p.  34-50;  ITI.  p.  54-64;   iV.  p. 

674sq.;  V.  1893.  p.  174-191. 
Pozzo,  Franc,  dnl,  Istoria  dolla  vita  e  del«  pontificato 

di  s.  Gregorio  Magno ,  papa  e  dottore  della  Chiesa. 

Roma  1758.  40. 
Rettberg,   Gregor  I  nnd  das  Frankenreich  in  seiner 

Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p.  584. 
Roma!  te ,  E.  de ,  Vie  de  s.  Gr^goiro  I  pape  et  docteur 

de  rliglise.  Limoges  1862.  12mo.  108  vag. 
Sainte-Marthe,  Den.  de,    Histoire  de  s.  Gn^goire 

le  Grand,  pape  ot  docteur  de  l'I^^^lise,  tir6e  de  ses 

ouvrages.  Kouen  1697.  4°. 
Savigny,  Gesch.  des  römischen  Rechts.  II.  p. 275 ff. 
Snow,  St.  Gregory  the  Great:  his  work  and  his  spirit. 

London  1892.  gr.  8«.  390  pag.  3  sh.  6  d. 
Stute,  Joh.  P.,   Gregorius  Magnus  papa  Lutheranus. 

Upsiae  1715.  40. 
Tosta,   0.  M.,   I^a  chiesa  di  Napoli  nei  suoi  rapporti 

con  papa  Gregorio  I  in  Rivista  storica  italiana.  UI. 

p.  457-488. 
Teuf  fei,  W.  S.,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 

5.  Aufl.  n.  Leipzig  18<J0.  §  493.  p.  1285.  1286. 
Wa  ttenbach,  Doutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl.. 

L  1893.  p.  131. 169.304. 


Wietrowsky,  Max..  Historia  do  gestis  praacipui«  ic 
pontificatu  s.  Gregorii  M.  et  s.  Leonis  M.  Veter«  •- 
Pragae  1726—30.  2  vol.  fol.  oder  4  vol.  12ino. 

Wisbaum,  W^ilh.,  Die  wichtigsten  Richtungen  «ti'i 
Ziele  derThätigkeit  des  Papstes  Gregors  d.  Gr.  Bonner 
Diss.  K&ln  1884.  8».  50  pag. 

Wolfsifruber,  Coelest.,  Gregor  der  Grosse.  Saulcai 
(WOrttemb.)  1890.  2LIV.  610  pag.  8».  Vgl,  Hifct./r.- 
polit.  BlKtter.  CV.  München  1890.  p.  329-341. 

:  Die  vorpäpstliche  Lebensperiodo  Gregors  d.  Or. 

nach  seinen  Briefen  dargestellt.  Wien  fAug^brirt', 
M.  Huttlerj  1886.  ^.  50  pag.  {Zugleieh  Jahres^berii  br 
des  k.  k.  Obergymnas.  zu  den  Schotten  in  Wien,  issr-j', 

Zelle,  Die,  und  das  Bild  des  heil.  Papstes  Gregor  d.  ^^^. 
in  Rom  in  Münchener  Pastoralblatt.  VI.  Jahrg.  1^:5. 
N«  11. 

Vgl.  Epitaphium  s.  Gregorii  M. 
Gregorius  I  pp. 

Yita  s.  Gregorii  11   pontificis   Romani 

(f  731)  auctore  Anastasio  Bibliothe- 

cario. 

Ausg.:  "■  in  AA.  SS.  Bell.  13.  Febr.  IL  p.  702 
-705.  —  *  Bmchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  III. 
p.  648. 

Erl.-Sehr.:  Rolland,  Comment.  praevius  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  692-702. 
De  s.  Gregorio  napall,  ubi  de  Zacharia,  Stephanoll 
ac  Stophano  IIi    ap.  Mabillon,   AA.  SS.  o.  n.  Bun. 
saec.  III.  1.  p.  521-625. 
Vgl.  Gregorius  II  pp. 

Yita  s.  Gregorii  VII  pontificis  Romani 

(1073—1085)  auctore  Paulo  Bernrie- 
densi  canonico  regul.  (f  1146 — 1150). 

Die  umfassendste  Biographio ,  die  das  Mittelalter  htY- 
vorgebracht  hat.  W.  v.  OiesebrechL. 

Handschr. :  H  e  i  1  i  g  e  n  k  r  e  u  z  n**  12.  saec.  X  IT. 
fol.  —  Wien ,  k.  k.  Bibl.  bist.  eccl.  n°  336  (olim  .'n. 
sec.  XIII.  —  Admont,  Stiftsb.,  in  dem  grossen 
Legendär,  sec.  XU.  —  Melk,  Stiftsb.,  Legendär, 
sec.  XV. 

Aitsg.:  *  ed.  Jac.  Gretser  unter  d,  Tit.:  Com- 
montarius  Pauli  Bemr.  antiqui  scriptoris  de  vita 
Gr-i  VII .  .  .  Kiusdem  Gretseri  Caesar  Baronius 
^^ndicatus  .  .  .  Ingolstadii  1610.  4°  mit  Notef^.  — 
«  in  Gretseri  opp.  VI.  p.  127-163.  —  ^  in  AA.  S.S. 
Bell.  25.  Mai.  VL  p.  113-143.  —  *  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VL  2.  p.  407-459.  —  *ap. 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  III.  1.  p.  314-351.  — 
•  ap,  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLVIII.  p.  39-104; 
Mabillonii  prooemium  ad  hano  vitam  triederh. 
ibid.  p.  139-148;  Gretseri  prooem.  p.  219-230. 

—  '  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae  I.  p. 
474-546,  neu,  aber  mangelhaft.  —  Vita  et  gresta 
Hfldebrandi  qui,  Komanus  pontifex  factas,  Gro- 
gorius  VII  dictus  est,  auctore  Benone  pn^K 
card.,  vid.  Beno  card.  presb.  —  Tita  alia  es  ms. 
Nicolai  card.  Aragon,  ap.  Muratori  1.  c.  p.  304- 
313.  —  Vita  alla  auctore  Pandulpho  Pisano 
ex  2  mss.  Ambros.  ap.  Muratori  1.  c.  p.  304-31.3. 

—  Vita  alia  auctore  Petro  Pisano  ex  cod.  Va- 
tic.  3762  ap.  Wattorich,  Rom.  pontif.  vitae  I.  p. 
293-307.  —  Vita,  electio,  res  gestae  G-i  VII 
ex  lib.  IV  Onuphrii  Panvinii  de  varia  ire- 
ationo  Romani  pontif.,  nunc  prim.  in  Gretsen 
Oper.  VL  p.  97-116.  —  Acta  pontificalia  ex  chrc»- 
nico  Bertoldi  Gonstantiensis  collecta  ^  in  AA. 
SS.  Boll.  i.  c.  p.  143-148.  —  ^wiederh.  ap.  Mi^e, 
Patrolog.  lat.  GXLVIII.  p.  103-114.  —  Alla  acta 
pontillealia  do  Gregorio  VII  ex  libro  ms.  C^n- 
suum  Rom.  ecclesiae  Cencii  Game  rar.,  postea 


VITA  S.  GREGORn  VH  PONTIF. 


1351 


Honorii  III  *  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  148-154.  — 
•  ap.  Migoe  L  c.  p.  1 13  -1 1 9.  —  » uttt.  d.  Tit. ;  G  r  e  - 
gorii  YU  vita  (ex  Ontii  libro  cens.  mpto.  Rom. 
Yatic.  arch.  n«  2526)  ap.  Wattorich  1.  c.  p.  308- 
343.  —  *  (collata  cum  ms.  Cardinalis  de  Aragonia) 
ap.  Horoy,  Medii  aevi  biblioth.  patrist.  seu  patro- 
logia.  I.  Paris.  1879.  Lex.-8^  p.  571-592;  cf.  mo- 
nitura  p.  567-570.  —  Aeta  pontlflcalia  ex  ms. 
Bollandist.  de  Yitis  pontif.  usque  ad  Martin.  V  de- 
ductis  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  154-159;  ef.  VII. 
p.  850.  —  '  ap.  Migne  1.  c.  p.  120-140.  —  Aeta 
8.  Cire^ril  VII  pontif.  ex  chronico  Virdun.  Hu- 
gonis  abb.  Flaviniacensis  in  AA.  SS.  Boll.  (app. 
ad  25.  Mai.)  Jun.  VI.  1.  p.  167-170.  —  Inter- 
calatio  ex  eod.  Hugone.  Gregorii  prima  syno- 
diis  Romae  etc.  ibid.  p.  170-198.  —  Exeerpta  ex 
Domnizonis  carminibus  de  b.  Gregorio  VII  papa 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p. 
459-469.  —  Fragmenta  de  obitu  Gregorii  VII 
ex  cod.  Cotton.  et  Catalaunensi  ap.  Pertz,  Mon. 
ser.  VIII.  p.  470.  —  Fragmenta  de  obitu  Gre- 
gorii VII  ex  codd.  Laudunensi  et  Udalrici  ibid. 
V.  p.  563.  —  Legendaex  Breviario  Romano  ap. 
Migne  1.  c.  CXLVIII.  p.  9-12. 

lyi.  -  Sehr. :  B  t>  n  e ,  Reoherches  historiqaes  snr  Frotard, 
10.  abW  de  Saint -INrns  de  Plombiere»,  lojrat  de  b. 
Gr^Koire  VII.  Montpellier  187G.  BP.  XV.  216 pag. 

Bowden,  J.W.,  Lifo  and  pontificate  of  Grepirv  VII. 
London  1843. 2  vol. 8«.  ( ly/.AV.Giesebrecht in  Schmidts 
Zeitschrift  für  Geschiohtswissoii»chaft  I.  p.  81.) 

Caracci,  G.,  San  Grogorio  VII  a  Salomo.  Salemo 
1886.  I6mo    112  pag. 

Cassander,  G.,  Das  Zeitalter  Hildobrands  für  and 
{(etren  ihn.  Darmstadt  1843.  gr.  8<>.  Jk  3. 

Clömencey,  St/'ph.  Hyac,  GrÄgoireVII.  Paris,  Cin- 
qualbre  1881.  8».  1  fr.  50  c. 

Coaturier,  Charl.  Dom.,  VII.  centenairo  de  s.  Gr6- 
KoireVII.  [)i«cours.  Solesines  1885.  S*.  24  paß, 

C  r  u  s  i  a  8 ,  Ch.  A . ,  Dissertatio  de  G regorio  V II.  \\  ittem- 
bergao  1760.  4«. 

Darin,  Vinz.,  Saint  Grt«goire  VII.  Toamai  1862.  SP. 
548 pag.  {übers,  ins  Italien,  unt.  d.  Tit.:  San  Gre- 
gorio VII.  Volgarizzato  da  Don  Michole  Borgini  ed 
Em.  Babbini.  Firenzi»,  Benzini  1863.  8».  411  vag.). 

D  o  h  n  i  c  k  e ,  P. ,  Die  Massnahmen  Grotrors  VII  gegen 
Heinrich  IV  während  der  J.  1076— 1(«Ü.  Inaug.-Diss. 
Halle  1889.  8».   72  pag. 

Delarc,  0.,  Saint  Gn»goire  VII.  Demi6res  ann^es  de 
son  pontificat  in  Revue  des  questions  historiques. 
XXXVIII.  Paris  1885.  p.  5-70. 

:  Saint  Gregoire  et  la  reforrae  de  I'figlise  an  XI. 

sit^cle.  Paris  1889.  3  vol.  Table  alphab.  et  anal.  ibid. 
181)0.  gr.  ^.  21  fr.  Ouvrage  couronnt. 

Del 6c  1  uze,  E.  J.,  Gregoire  VII,  saint  Franko!»  d'As- 
sisc,  Saint  Thomas  d'Aquin.  Pnris  1844.  2  vol.  8^. 

Dithmar,  J.Ch.,  Vita  Gregorii  VII  Rom.pont.  Franco- 
furti  ad.  Viadr.  1710.  8«. 

Ehrenrettung  (irogors  VI[  oder  Pabstes  Uildebrand 
gegen  dosten  alte  und  neue  Verlttumdor.  I'ressburg 
1786.  2  Bde.  8».  Auesburg  17%.  b'». 

Flessa,  J.  A.,  De  dictatibus  pontificis  Romani  Gre- 
gorii VII.  Baruthi  1726.  fol. 

Floto.  H.,  Gregor  VII  und  Heinrich  IV  in  Gelzors 
Protestant.  MonalsblHtter  für  innere  Zoitgoschichte. 
VII.  Gotha  1HÖ6.  p.  275-296;  .'i3ö-:i62. 

Frantin,  Fr.,  Gregoire  VII  et  Henri  IV;  fragmont 
historique  e(c.^Di,ion  1849.  12nio. 

Gaab,  J.Fr.,  Apologie  Gregors  VIL  Tübingen  1792.  SP. 

Gatterer,  J.  Cnr.,  Memoria  saocnli  iJildobnuulinijre- 
novata.  Qoettingao  1782.  8^. 

G frörer,  A.  Fr.,  Papst  Gregorius  VII  und  sein  Zeit- 
altar. Schaffhausou  1858  —  (>1.  7  Bdo  u.  Registerbd. 
gr.  SP.  Jk  74. 

Giesebrecht,  "W.  v.,  Gesch.  der  deutschen  Kaiser- 
zeit. 5.  AuH.  III.   1890.  p.  1076. 

Oiraud,  G.,  in  Revue  des  deux  mondes.  S6r.  II.  Vol. 
104.  105. 

Giry,  A.,  Grosjoire  VII  et  les  eveques  de  Torouane. 
Nogent-le-Kotron  1876.  8°.  23  pag.  itw/j^r  tn  Revue 
historiquo.  I.  Paris  1876.  p.  387-409). 


Gonrney,  J.  H.,  Four  ecclesiastical  biographies:  HU- 

debrand ,  Bemard,  Innocens  III ,  Wiclif.  I^ndon  1864. 

8*.  315  pap. 
Gretser,  /,  Apologia  pro  Gregorio  VII  contra  secta- 

rios  in  ipsüu  Opp.  VI.  p.  6  (ap.  Migne ,  Patrolog.  lat. 

CXLVifi.  0.189-22»)). 
Greving,  Joseph,  Pauls  von  Bemried  Vita  Gregorii 

Vll  DMpae.    Ein  Beitrag  xur  Kenntniss  der  Quollen 

und  Anschauungen  aus  der  Zeit  des  Gregorianischen 

Kirchenstreites.  Münster  i.W.  1893.  SP.  VIII.  17 2 pag. 

Jk  4.20  (==  Kirchengeschichtliche  Studien.  Hrsgb.von 

KnApfler  etc.  II.  1).  Bedtutende  ÄrbeU. 
Gu^ranger,  Dissertatio  de  officio  s.  Gregorii  VII  *  in 

seinen  Inbtitutions  liturgiques  H.  p.  450.  —  *unedarh. 

ap.  Migne,  Patrol.  lat.  CXLVIII.  p.  233-280. 
Hefele,  C.  J.,  Gregor  VII  und   Heinrich  zu  Canossa 

m  Theologische  Quartalschrift.  XLIII.  Tübingen  186 L. 

Heft  1. 
Helfenstein,  Jac. ,  Gregors  VII  Bestrebungen ;  nach 

den  Streitschriften  seiner  Zeit.  Frankf.  a.  M.  185C.  SP. 
Hoff  mann,  Geo.,   Das  Verhftltniss  Gregors  VII  zu 

Frankreich.  Inaujr.-Diss.  Breslau  1877.  h^.  51  pag. 
Jerry,  Abb6,  Histoiro  du  pape  Grögoire  VU  (1073  — 

1085).  Paris  1850.  18mo. 
Knoepfler,  Die  Wahl  Gregors  VII  in  Histor.-polit. 

Bllltterf.  d.  kath.  Deutschland.  XCIII.  München  1884. 

p.  492 -520. 
Langen,  Gesch.  der  romischen  Kirche  von  Gregor  VII 

bis  Innocenz  III.  Bonn  1893.  gr.  &. 
Langeron,   Ed.,    Gregoire  VII.    Les  origines  de  la 

doctrine  ultramontaine.  Paris  1874.  8*^. 
L  a  s  o  1  i ,  P.  B. ,  La  vita  del  papa  s.  Gregorio  VH  breve- 

roente  narrata   agli  Italiani  neu'  ottavo  centenario 

della  morte  di  Ini.  Con  ritratto.  Bologna  lÜSiß.  32mo. 

189  pag. 
Lipsius,  Q.  A.,   Zur  Geschichte  Papst  Gregors  VII 

in  Zeilschrift  jfür  die  histor.  Theologie  von  lUgeu. 

1859.  Heft  2. 
Lungen,  W.,  Zur  Politik  Gregors  VC  gegen  Hein- 
rich IV  (1076—1080).  Progr.der  Realschule.  Bochum 

1882.  40.  27  vag. 
M  a  d  e  1  a  i  n  e ,  \  ict.  de  la,  Le  pontificat  de  Gregoire  VII. 

Bruxelles  1837.  2  vol.  H». 
Maedge,  Die  Politik  Gregors  VII  den  Gegenkönigen 

Rudolf  und  Hermann  gegenüber.  Progr.  d.  Univ.  Tü- 
bingen 1879.  40. 
Mansi,  Collect,  concil.  XX.  p. 66  (wiederh.  ap.  Migne, 

Patrolog.  lat.  CXLVIII.  p.  189-220). 
M arten s,  "Wilh.,  Heinrich  IV  u.  Gregor  VII  nach  der 

Schilderung  von  Rankes  Weltgeschichte.    Kritische 

Betrachtungen.  Danzig  1887.  gr.  80.  93  pag.  Jk2. 
:   War  Gregor  VU  Mönch?  Danzig  1891.  gr.  SP. 

52  pag. 

Gregor  VII,   sein  Leben  und  W^irken.    Leipzig 


1894.  2  Bde.  gr.  SP.  Jt  IG.  XVI.  351;  VIIL  373 


Ttk 


:  Gregors  VII  Massnahmen  gegen  Heinrich  IV  xn 

(Doves)  Zeitschrift  f.  Kirchenrecht.  N.  F.  XVU.  1882. 
p.  2U7ff. 

:  Gregor  VII  war  nicht  M5nch  in  Histor.  Jahrbuch 

der  Görres  -  Gesellschaft.  XVI.  1895.  p.  274-282. 

Mattheis,  Lud.  de,  San  Gregorio  VU  e  il  pontificato 
romano.  Siena  188G.  16  mo.  693  pag.  L  4. 

May,  J.,  Der  Begriff  ,Ju8titia'  im  Sinne  Gregors  VII 
tn  Forschungen  z.  deutschon  Geschichte.  XXV.  Göt- 
tingen 1885.  p.  179-183.  Vgl.  Neues  Archiv  XII.  p. 
344  ff. 

—  -:  Zur  Kritik  miltelaltorlichor  Goschichtsqnellen. 
Progr.  des  Gymn.  Offenburg  1889.  4».  55 pag.  (2.  Zur 
Vita  Gr-i  VII  von  Paul  von  Bemried). 

Meltzer,  0.,  Papst  Gregor  VII  u.  die  Bischofs  wählen. 
Beitrag  zur  Gesch.  des  Verhältnisses  zwischen  Staat 
u.  Kirche.  2.  Aufi.  Dresden  1876.  SP.  Jk  4. 

Michael,  E.,  Wie  dachte  Gregor  VII  über  Ursprung 
u.  W>sen  der  weltlichen  Gewalt?  t»  Zeitschrift  für 
kathol.  Theologie.  XV.  p.  164-172. 

Mirbt,  Carl,  Die  Absetzung  Heinrichs  IV  durch  Gre- 
gor VII  in  der  Publicistik  jener  Zeit  in  Kirchenge- 
schichtl.  Studien,  H.  Reuter  gewidmet.  Leipzig  1890. 
gr.  8^  {auch  besonders  abgedruckt  Leipz.  1890.  gr.  8P. 
50 pag.  Jk  1). 

:  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VH.  Leipzig 

1894.  80.  XX.  629 pag.  JklQ,  besonders  p.  131  ff., 
p.  580-611. 

:  Die  Wahl  Gregors  VII.  Marburg  18J)2.  SP.  Da- 
gegen Knöpfler  in  Der  Katholik.  1892.  I.  p.  352ff. 

Montalembert,  Graf  von  ff  1870),  Gregor  MI,  Mönch, 
Papst  und  Heiliger.  Deutsche  Ausirabe  von  J.  Müller. 
Regensburg  1885.  SP.  273  pag. 


1352 


TITA  S.  GREGORII  VH  PONTIF.  —  VITA  GREGORH  XI  PAPAE 


Muzzarelli,  Alf.,    Grejrorio  VU.    Foligni  1789.    SP 

{franxönaeh  AvigrDon  1826.  12  mo). 
Panvinius,  Onuph.,  Vite,  electio,  res  gestae  s.  Gre- 

Korii  VII  pp.  ap.  Gretser .  Opp.  II.  p.  97  (wiedtrk.  ap. 

Sülpie,  Patrotog.  lat.  CXLVIII.  p.  149-184). 
Papebroch,  Commentarins  praevios  in  AA.SS.BoU. 

1.  c.  p.  102-112  (wiederk.  ap.  Bfigne  1.  c   p.  11-40). 
Pereira  de  Figaeiredo,  Ant.,  Diaeert.  hist.-theol. 

de  gestis  et  tcriptis  Gzegorii  Vn  pp.  adversas  Hon- 

ricam  IV  imp.  Olyssiiioiie  1769.  4«.  Vienn»  1773.  8^. 
Petersso n ,  J.  F.,  Striden  emellan  Gregorius  VII  och 

Henrik  IV.  Upsala  1866.  8o. 
Pertz'  Archiv  Vn.  p.  872. 
Pf  Ulf ,  0.,  Damianis  Zwist  mit  Hildebrand  in  Stimmen 

aas  Maria- Laach.  XLI.  Freibarg  i.  B.  1891.  p.  281- 

307;  400-416;  506-526. 
Piper,  Wilh.,  Die  Politik  Gregors  VU  gegenüber  der 

deutschen  Metropolitangewalt.  Hallesche  Inang.-Diss. 

Quedlinburg  1884.  Bfi.  68pag. 
Baumburger,  Ant.,  Dissert.  de  Gregorio  VU  vulgo 

Hildebrando.  'Wittebergae  1690.  40. 
Rauschnik,  F.,  Gregor  vn  und  die  deutschen  Bi- 
schöfe in  »einen  Denkwfirdigkeiten.  I.  1822.  p.  dS&. 
Bigal,  Ulysse,  Gr6goire  VII  et  ses  r^formes  ecclö- 

su&stiques.  Le  Vigan  1891.  8P.  92  pa^.  Th^se. 
Bondoni,  G.,  Della  vera  origine  di  Gregorio  VII  e 

della  sua  leggenda  tnBivista  storica  italiana.  U.  1885. 

p.  336-348. 
Borai,  Stef.  di.  I  tempi  di  papa  Gregorio  VII  ed  i 

nostrl.  2.  ediz.  Venezia  1887.  8».  346  pag. 
Buppel,  Geo.,  Die  Wahl  Papst  Gregors  VU.  Jenaer 

Inaug.-Diss.  Chemnitz  1876.  BP.  72  pag. 
Schaepman,  Gregorius  VH    te  Canossa  in  Onze 

Wächter.  1877.  p.  201-206. 
Scheffer-Boichorst,  P.,  War  Gregor  VII  Mönch? 

in  Deutsche  Zeitschrift  f&r  Geschichtswissenschaft. 

XI.  1895.  p.  228-241.  Ja! 
Schirmer,  J.,   De  Hildebrando  subdiacono  ecclesiae 

Bomanae.  Inaug.  -  Diss.  Berolini  1860.  BP. 
Schneider,  Cesl.  Maria,  Gregor  VII  der  Heilige;  ein 

Lebensbild  zur  Erinnerung  an  das  800  jähr.  Jubilftum 

des  Heimganges  dieses  grossen  Papstes.  Begensburg 

1886.  BP.  XJl.  372 pag.  Jkb.BO. 
Seh  ob  er,  Vorwürfe  und  Anklagen  gegen  Gregor  VII 

aus  den  Schriften  seiner  Zeitgenossen.    Progr.  der 

Bealsch.  1.  Ordn.  Nordhausen  1873.  4P.  31  pag. 
Schüz,  Comment.  criticus  de  scriptis  et  scriptoribus 

histor.  p.  101-103. 
Select  historie  of  the  loose  and  incestuous  loves 

of  pope  Gregory  VII ,  commonly  call'd  Hildebrand, 

and  Ol  the  cardinal  de  Richelieu.  London  1722.  12mo. 
Soeltl,  J.  Mich.,  Gregor  VII.  Leipzig  1847.  Bfi. 
Sonstral,  J.  H.,  GregoorVII  of  de  strijd  tuschen 

Kerk  on  Staat  in  de  XI  eeuw.    Amsterdam  1838. 

2  vol.  BP. 
S pittler,  L.  Th.  V.,  Geschichte  der  Hierarchie  von 

uregor  VII  bis  auf  die  Steit  der  Reformation ,  hrsgb. 

Yon  C.  Mueller.  Hamburg  1827.  4*'. 
Stenzel,  Geschichte  Deutschlands  unter  den  fränki- 
schen Kaisern  ü.  p.  18. 
Stephens,  W.  B.  W.,   Hildebrand   and  his  times. 

(Epochs  of  church  history.)  London  1888.  12  mo.  242 

pag.  2  sh.  6  d. 
Sndendorf,  Rogistrum.  I  {sehr  tneorred). 
Tononi,  A.  G.,  Gregorio  VII  e  i  Piacentini:  1046  — 

1085.  Memorie.  Piacenza  1885.  BP.  VIII.  105  pag. 
Trama,  Ant.,  Storia  di  s.  Gregorio  VH,  ücritta  su 

documenti  anche    inediti.    Roma,   tip.  Vatic.  1887. 

gr.  BP.  X.  1100  pag.  Vgl.  Civiltä  cattolica  XIV.  Ser. 

Vol.  L  p.  457-469. 
Vandersmissen,  Gust.,  Gr6goire  VII  ou  l'empire 

et  la  papaut6  au  XI.  si^cle.  Louvain  1876.  BP.  3  fr. 
Verenet,  L.  F.,  Common tar.  de  commutatione  quam 

subiit  hierarchia  romana  auctore  Gregorio  VH.  Ultra- 

iecti  1832.  4°. 
Vidaillan,  A.  de,  Vie  de  Grögoire  VIL  1073—1085. 

Paris  1837.  2  vol.  BP. 
Villomain,  A.  F.,   Histoire  de  Gr6goire  VII.    Pr6- 

c^doe  d'un  discours  sur  Thist.  de  la  papautö  jusqu'au 

XI.  siöcle.  Paris  1872.  2  vol.  BP.  15  fr. 
Voigt,  Joh.,  Dissertatio  de  Gregorio  VU.   Ualis  Sax. 

1812.  80. 
:  Hildobrand  als  Papst  Gregorius  VII  und  sein  Zeit- 
alter. Weimar  1815.  BP.  —  2.  Aufl.  ibid.   1846.  80 

(franxösisch,  trad.  par  l'abb^  Jäger.  Bruzelles  1838. 

2  vol.  BP,  ibid.  1844.  2  vol.  BP;   —  ilalimiach  Milano 

1840.  BP,  ibid.  1847.  8°). 


V? 


Watten  bach,  DeutschlandsGeschichtsqaellen.  S.Anfl. 

II.  1886.  n.  200 -202;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.2a6.  229. 
Wattericn,  De  Paido  Bemriedensi  m  Born,  pontifi- 

cum  vitae  I.  p.  c  -  cv, 
Weinreich,  G.,  De  oonditione  Italiae  inferioris  Gre- 
gorio VII  pontifioe.  Diss.  inaug.  Regimonti  Pr.  1864. 
g:r.  BP.  96  pag. 

,  iedemann,  Max,  Gregor  VH  und  Erdtiachof  Ma- 
nasses  I  von  Keims.  Ein  Beitrag  z.  Oeech.  der  fran- 
zös.  Eirchenpolitik  de«  Parates  Gregor  \TI.  Inaog.- 
Dissert.  Leipzig  1884.  gr.  Bfi.  88  pag.  Jk  2. 
Winckler,  Ä.,  Gregor  VU  u.  die  Normannen.  Inaog.- 

Diss.  Berlin  1875.  8^.  40  pag. 
Wistulanus,  Hans,  Gregor  VU  and  Heinrich  IV. 
Kritische  Beleuchtung  der  Schrift :  Heinrich  IV  und 
Gregor  VII  von  Wilh.Marten8.  Danzig  1888.  8P.  JKI. 
Zisterer,  Zur  Geschichte  Gr^orsVU  u.  HoüiricfasIV 
vn  Tübinger  Theolog.  Qnartalschrift.    Jahijr.  LXXI. 
1889.  p.  49  -76 ;  457-  469.  Qtgtn  Eank»  u.  Marfans. 
Vgl.  Gregorius  VII  pp. 
Judicium  Dei  de  lite. 
Mane^ldns  mon.  Laut. 
Relatio  de  obita. 
Wenricus. 
Wide  ep.  Ferrar. 
Wido  Oisnabr. 

Vita  Gregorii  IX  pontificis  maximi  (f 
1241). 

Marx  meint,  dass  höchst  wahrscheinlich  Johannes 
de  Ferentino  ihr  Verfasser  sei. 

Handsckr.:  Berlin,  k.  Bibl.,  Hamilton  n®  33. 
sec.  XV.  fol.  —  Dresden,  k.  Bibl.  F.  18.  — 
Florenz,  Bibl.  Riccard.  n*  228,  vor  1265  ge- 
schrieben; —  n«  229.  mbr.  a»  1388.  —  Mailand, 
Ambros.  Bibl.,  Dombibl.,  Estens.  Bibl.,  vgl.  Mu- 
ratori,  Rer.  Ital.  scr.  III.  1.  p.  274.  —  Rom,  Vatic. 
Archiv,  Armar.  15.  n.  1.  sec.  XIII;  35.  n.  70.  — 
Vatic.  Bibl.  n*  1437.  sec.  XV.  —  Archiv  2529. 
mbr.  sec.  XIV;  n«  2594.  sec.  XV;  —  Bibl.  Ottobon. 
n°3070.  sec.  XV.  —  Venedig,  Marcusbibl.  cl. 
XXI.  n«  33.  sec.  XVI. 

Ausg. :  ^  nach  3  Hss.  der  Sammlung  des  Car- 
dinalis Aragoniae  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  ni. 
1.  p.  575-587.  Viele  sinnlose  Fehler  im  Druck. 
—  'Baronius,  Annal.  eccles.  ad  a.  1227  — 1240, 
gibt  den  Text  stückweise,  aber  fast  ganx  (in  der 
Ausg.  Bari-Ducis  &  Paris.  1888.  Tom.  XX  et 
XXI). 

Erl.-Schr.:  Balan,  Pietro,  Storia  di  Gregorio  DC  e  dei 
suoi  tempi.  Modena  1872.  73.  BP. 
Fabre,  Paul,  «n M^lanjres  d'archöologie et  d'histoire. 

III.  1888J).  128  ff. ;  VL  1886.  p.  147-161. 
Feiten,  W.,  Papst  Gregor  IX.  Freiburg  i.  B.  1886. 

gr.  80. 

Haur6au,  B.,  Gr6goireIX  et  la  philoaophie  d*Ari- 
stote.  Paris  1872.  4P.  10  pa^. 

M  a  r  X ,  Jak . ,  Die  Vita  Gregorii  IX  quellenkrittsch  unter- 
sucht. Beriinl889.  8^.  59  pag. 
Vgl.  Gregorius  IX  papa. 

Vita  b.  Gregorii  X  papae  (f  1276). 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Vitae,  virtutum  ac  mira- 
culonun  relatio  facta  Urbano  VIII  per  s.  Rotae 
auditores  ad  calcem  Historiae  Gregorii  X  italice 
evulgatae  ab  A.  M.  Bonucci.  Romao  1711.  4*.  — 
Vita  alia  auctore  anonymo  scripta  ante  finem 
saec.  XIII  ap.  Muratori,  Her.  Ital.  scr.  III.  1.  p.599. 

Yita  Gregorii  XI  papae  (f  1378)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  ex  edit.  Bosqueti  collata  c.  mss.  ap. 
Baluze,  Vit.  papar.  Avenion.  I.  p.  425-452.  — 
Vita  secanda  ibid.  p.  451-478.  —  Vita  tertia 
ex  appeodico  Ptolemaei  Lucensis  ibid.  p.  477- 
480.  —  Vita  quarta  ibid.  p.  481-484.  —  Vita 


MAETYRIUM  8.  GREOORn  PBESB.  —  DE  S.  GREGORIO  NYSSENO 


1353 


qniata   auctore  Petro   de  Heren tals  priore 
Floreffiensi  (f  1390)  ibid.  p.  483-486. 

Martyrium  s.  Gregorii  presbyteri  Spo- 
letani  tempore  Diocletiani  imp. 

Ausg.:  ex  ms.  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis  24.  Dec.  VI.  CoIod.  1575.  p.  951-953  (ed.  2*. 
p,  307). 

Vita  s.  Gregorii  reotorit  ültraiectinae  ecdeeiae 
in  Belgio  =  Vita  s.  Gregorii  Traieotens.  episc. 

Vita  Gregorii  Sanocei  Leopoliensis  ar- 
chiepiscopi  auctore  Philippe  Buonacorsi 
Callimacho. 

Ausg,:  ^ap.  Mich.  Wiszniewski,  Pomnikach 
historyi  i  literatury  polakiej.  IV.  w  Krakowie 
1837.  p.  35-85.  —  » wydat  Ludwik  Finkel  in 
Mon.  Polon.  bist  VI.  1893.  p.  177-216;  ef.  introd. 
p.  163-176. 

Acta  SS.  Gregorii  spatliarii,  Juliani,  Mar- 

ciani   etc.  mart  a.  730  Gonstantinopoli- 

tanis,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  e  cod.  bibl.  Caes.  Vindob.  interprete 
Joa.  Pinio  graece  et  lat.  in  kk.  SS.  Boll.  9.  Aug. 
II.  p.  434-448.  Cf.  Pinii  commentarius  praev. 
ibid.  p.  428-434. 

Vita  s.  Gregorii  thaumaturgi  seu  Magni 
(Neocaesareensis,  f  cca.  270)  auctore  s. 
Gregorio  Nysseno  episcopo. 

Enthält  8o  viel  Sagenhaftes  und  Lerondenartigos,  dass 
sie  der  Historiker  als  Quelle  nicht  wol  benutzen  kann. 

Ausg. :  *  gr.  et  lat.  in  Gregorii  Nyss.  oper.  HI. 
Paris.  1638.  fol.  p.  534.  —  •  lat.  ed.  Surius,  Vit 
«S.  17.  Nov. 

Ert.'Sekr.:  Boye,  J.L.,  Disaert.  histor.  de  s.  Gregorio 

th-o,  episc.  Neocaesariensi.  Jenae  1709.  4**. 
Opera  s.  G-i  thaumatunci.  Gr.  et  lat.  ed.  G.  Vossias. 

Moguntiae  1604.  —  gr.  et  lat.  ed.  Migne.  Paris.  1867. 

"Lez.'SP  (Toiffleieh  Tom.  X  der  Patrologia  graeca). 
Romano,  R.,  Della  Tita,  virtü  e  miracoli  del  gloriose 

s.  Gregorio  Tanmaturgo.  Napoii  1728.  12mo. 
Ryssel,  V.,  Gregorius  Thaumatuigns.  Sein  Leben  a. 

seine  Schriften.    Nebst  Uebersetzung  zweier  bisher 

unbekannter  Schriften  Gregors  aus  dem  Syrischen. 

Leipzig  1880.  gr.  &>.  VllL  160  pag.  Jk  5. 


Zu  Gregorius  ThaumaturKus  in  Jahrbücher  für 
Protestant.  Theologie.  Jahrg.  1881.  Heft  1  {vgl.  daxu 
Driteeke  ibid.  Heft  2). 

Acta  SS.  Gregorii,  Theodori  et  Leonis 
confess.  in  insula  Samo  cca.  a.  360  col- 
lectore  Petro  Calotio  dominicano. 

Ausg.:  in  kk.  SS.  Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  771- 
773.  Cf.  Cuperi  comment  praevius  ibid.  p.  768- 
770. 

Vita  s.  Grenorii  theologi  archiep.  Constantinop. 
=  Vita  8.  Gregorii  Nazianzeni. 

Yita  s.  Gregorii  Traiectensis  episcopi 

(seu  potius)  abbatis  S.  Martini  et  pectoris 
dioeceseos  Traiectensis  (f  775),  s.  Boni- 
facii  discipuli  auctore  s.  Liudgero  Mi- 
migardevordensi  episcopo  (f  809). 

Handsehr.:  Bamberg,  E.  III.  9.  mbr.  saec. 
XV.  fol.  max.  (i.e.  Andreas  Bamb.  de  viris  illustr.). 
—  Erlangen,  Ün.-Bibl.  n®  321  (268).  mbr.  saec. 
XII.  fol.  —  's  Gravenhage,  kgl.  Bibl.  n«  L.  29. 


See.  XV.  —  Hamburg,  Stadtb.  n»  1113  (bist 
ecci.  fol.  n*  rr)  chart  saec-  XVI.  fol.  p.  105. 

Ausg.:  'ex  cod.  Foldensi  ap.  Brower,  Sidera 
illustr.  et  sanet  virorum.  Mogunt.  1616.  4^,  xu 
Anfang.  —  'ex  eod.  ood.  in  kk.  SS.  Boll.  25. 
Aug.  V.  p.  254-264.  —  'ex  Browerio  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  IV.  Colon.  1574.  p.  277-283.  —  *  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  320- 
333.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XCIX.  p.  752- 
770.  —  •  ex  AA.  SS.  Boll.  wiederh.  ap.  G.  Paris, 
Disquisitio  de  Ludgero.  Amstelaedami  1859.  8^ 
p.  158-182.  —  \innumeris  locis  veras  lectiones 
in  priorib.  editt  aiteratas  restituens^  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  66-79;  cf. 
praef.  p.  63-66.  —  Bruchstücke  •  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Jun.  I.  p.  483-487  {der  aufs.  Bonifaeius  be- 
xügliche  Theil).  —  ^  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.670. 

Uebers.:  deutsch  ^  ap.  Hüsing,  Der  b.  liud- 
ger.  Münster  1878.  p.  174-200.  —  «ap.  Pings- 
heim,  Der  h.  Ludgerus.   Freiburg  i.  Br.  1879. 

E.  199-228.  —   »Ergänzungen  zu  Willibalds 
eben  des  h.  Bonifaeius  ap.  Külb.  Sämmtl.  Schrif- 
ten des  h.  Bonifaeius  II.  p.  288-305. 

Erl.  -  Sehr. :  Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Lite- 
XBtur  des  Mittelalters.  II.  1880.  p.  106-106. 

Foppen 8,  Bibliotheca  Bel^ca  II.  p.  824. 

Rettberff,  Deutschlands  K irchengeschiohte  11.  p. 681 . 

Soilerias,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o. 
p.  241-254. 

Vita  s.  Gregorii  Turonomls  =  Vita  s.  Gregorii 
episc.  Turonens. 

De  b.  Gregorio  abbate  Nonantulensi  (f  933), 
ubi  de  monacbis  ibidem  caesis  ab  Hungaris  ^  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  114-116. 
—  *»«  AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  229. 

De  SS.  Gregorio,  Archeiao  et  Felicissima  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II.  p.  7. 

De  s.  Gregorio  confessore  qui  colitur  in  Alcala 
del  Rio  in  Andaluzia  (f  504)  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Sept.  m.  p.  368. 

De  s.  Gregorio  episc.  Constantiae  iu  Cypro  tn 
AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  368. 

De  8.  Gregorio  episc.  Illiberitano  in  Hispania 
(saec.  IV)  Henschenii  dissert.  in  kk.  SS.  Boll. 
24.  April.  III.  p.  269-272.   Cf  p.  996. 

De  s.  Gregorio  episc.  Lilybaetano  in  Sicilia 
Henschenii  sy liege  bist  in  kk.  SS.  Boll.  5.  Jun. 
I.  p.  433.  434. 

De  s.  Gregorio  episc.  Ostiensi  in  Italia  (f  1044) 
in  legatione  Hispanica  mortuo  in  kk.  SS.  Boll. 
9.  Mai.  U.p.  465-467. 

De  ss.  Gregorio  episc.  primate,  Demetrio  eius 
archidiac.  et  Calogero  hegumeno  in  Fragalati  Si- 
ciliae  monasterio  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun. 
m.  p.  594-601  (mü  Abbild.). 

De  s.  Gregorio  Nyeeeno  in  Cappadocia  (f  cca. 
390)  commentarius  bist  in  kk.  SS.  Boll.  9.  Mart. 
IL  p.  4-10. 

Erl.  -  Sehr. :  Bouedron,  Doctrines  philosophiqnes  de 
8.  Orögoire  de  Nysse.  Rennes  1861.  8*.  188  pag. 

Buse,  Adf.,  Der  h* Gregor  von  Nyssa.  Leipzig  1848.  8*. 

Heyns,  St.  P.,  De  Gregorio  Nysseno.  Lugd.  Batav. 
lt«5.  gr.  40.  (183  pag.)  Jt  6. 

Klein  heidt,  Ladg.,  S.  Gregorii  Nvssoni  doctrina  de 
angelis.  Friburgi  Brisg.  1860.  gr.  80.  80  4 

Meyer,  Wilh.,  Die  Qotteslehre  des  Gregorias  von 
Nvssa.  Eine  philosoph.  Studie  aas  der  Zeit  der  Pa- 
tristik.  Leipzig  1894.  8°.  38  pag.  Jkl. 


1354 


DE  S.  GRIMBALDO  —  ACTA  S.  GUESNOVEI 


Moeller,  £.  Gail.,  Oregorii  Nysseni  anthropologia. 

Balis  1854.  8f>. 
Bapp,  J.,  Gregors  des  Bischof^  von  Nyssa  Leben  u. 

Bieinangon.  Leipzig  1834.  gr.  BP.  Jk  4. 
Weiss,  H.,  Die  grossen  Kapadocier  Basilios ,  Gregor 

y.  Nazianz  und  Gregor  v.  Nyssa  als  Exegeten.  Brauns- 

bergl872.  »>.  lV.J09pag. 

De  s.  Grimbaldo  abbate  WiutonieDsi  in  Anglia 
(t  903.  8.  Jul.)  Up.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben. 
saec.  V.  p.  3  -  6.  —  '  Pinii  sylloge  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  p.  651-658.  —  « ap.  Capgrave, 
Nova  legenda  fol.  167. 

De  8.  Grimoaldo  presb.  Pontecurvo  in  regno 
Neapolit.  (f  p.  1137)  Suyskenii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  29.  Sept.  VIU.  p.  184.  185. 

De  s.  Grimonla  virg.  et  mart.  Capellao  in  Pi- 
oardia  Stiltingii  sylloge  bist,  in^  AA.  SS.  Boll. 
7.  Sept.  III.  p.  80-81. 

Erl.-Sdur.:  Sainte  Grimonie,  viergo  ot  martyre,  pa- 


ü'onne  da  bourg  de  La  Capelle.  Inaugnration  d'nne 

ipelle  r^difi^e  on  son  nc 
da  Doarg.  Vervins  1854.  12mo. 


chapelle  r^difi^e  on  son  nonneur  par  les  habitants 


De  b.  Guata  episc.  Brixiensi  ex  ord.  fr.  Praed. 
in  Astinensi  s.  Sepulcri  abbatia  prope  Bergomum 
in  Italia  (f  1244)  limpeni  comment.  historicos 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  773-786. 

Vita  s.  Gualfardi  solitarü  Yeronae  et 
Augustae  Vindelicorum  (f  1127). 

Ausg.:  ex  ms.  Yeronensi  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  April,  m.  p.  828-831.  —  Translatio  reli- 
quiarum  Verona  Augustam  Vindel.  a.  1602  ibid. 
p.  831.  832. 

Vita  s.  Gualterii  abbatis  Serviliani  in 
Piceno. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  406.  407. 

Tita  s.  Gualterii  sive  Gauterii  abbatis 
et  canonici  Stirpensis  in  dioecesi  Lemo- 
vicensi  (f  1070)  auctore  Marbodo  epi- 
scopo  Redonensi  (f  1123). 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  IL  p.  701- 
706.  —  ^wiederk.  ap.  Migno,  Patrolog.  latCLXXI. 
p.  1565-1574. 

De  b.  Gualtero  Brugonsi  ord.  Min.  (f  1307) 
episc.  Pictaviensi  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Jan.  IL  p.  450.  451. 

De  s.  Gualtero  confess.  I^aude  Pompeia  in  In- 
subria  (t  1224)  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  BoU.  22. 
Jul.  V.  p.  323. 

De  b.  Gualtero  discipulo  s.  Francisci  Assisiatis, 
Vimarani  in  Lusitania  (f  cca.  saec.  XIII  med.) 
Boschii  commcDt.  historicus  in  AA.  SS.  BolL  2. 
Aug.  L  p.  194-196. 

Yita  s.  Guarini  S.  R  E.  cardin.  episcopi 
Praenestini  (f  1159)  auctore  Augustino 
TicinensL 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Yit.  SS.  6.  Febr.  —  ^wie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  915.  916. 

De  b.  Guarino  Sedunensi  episcopo  (saec.  XU) 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  L  p.  347.  348. 

De  s.  Guddene  mart.  Carthagine  in  Africa  a. 
203  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  359.  360. 

Erl.-Sckr.:  Neu  mann.  K.  Joh.,  Dor  römische  Staat 
a.  d.  allgem.  Kircho.  1.  Leipzig  1890.  p.  177.  299. 


Yita  s.  Gudilae  Virginia  (f  706  —  714) 
Bruxellis  in  Belgio  auctore  Huberto  (f 
post  a.  1047). 

Handschr.:  Brüssel,  n®  1770-1777.  mbr.  sec. 
XIII.  foL  —  Middlehill,  n*  324  ex  abbat  de 
Villari. 

Ausg. :  *  in  A  A.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  514-523. 
—  *ap.  Duchesne,  Ilist.  Franc,  scr.  I.  p.  656.  — 
■ap.  ühesquiei-e,  AA.  SS.  Belgii  Y.  p.  689-715: 
cf.  comnient.  praevius  p.  667-689.  —  *  Bruch- 
stücke ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  628.  629;  V.  p. 
480.  481;  IX.  p.  149.  150.  —  *Excerptc  ed.  Hol- 
der-Egger  ap.  Pertz,  Mou.  scr.  XV.  2.  p.  1200- 
1203.  —  Vita  alia  auctore  anonvmo  [Handschr. : 
Brüssel  n®  3391-3399.  mbr.  saec.  XIV.  —  Düs- 
seldorf B.  46.  Chart,  fol.]  *ed.  Surius,  Vit.  SS. 
8.  Janr.  I.  p.  162  (*ed.  2.  L  p.  121).  —  ^iciederh, 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  524-530.  —  'ap.  Gbes- 
quiere  1.  c.  p.  716-735.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet, Rec.  Xl.  p.  463.  —  *Prologus,  treleker  bei 
Surius  fehlt,  in  Catalogus  codicum  hagiograph. 
bibl.  regiae  Bruxell.  1. 1.  Brux.  1886.  gr.8^  p.  391. 

Erl.-Sekr.:  Balleydier,  Alph.,  Uistoire  de  Sie.  Ori- 
dule  et  da  Saint- Sacrement  de  miracle.  BroxelltfS 
18Ö9.  8». 

De  8.  Oudila  et  eins  translationo  ap.  Sonckcnberc, 
Selecta  iuris  et  histor. Ili.  p.2L  1-216;  —  Dctranü- 
latione  corporis  b.  G-ae  virg.  ad  ecelosiam  b.  Mi- 
chaelis et  de  institutione  canonicorum  Bmxellao  et 
Lovanii  ibid.  p.  216-218. 

Rathd'Ans,  Vie  de  s. G adale,  patronne  de Bnixelles. 
Brusseles  1703.  12mo.  Broxelles  1838. 

Vita  Gudmundi  episcopi  (f  1237),  vid.  Gud- 
mundar  saga. 

Yita  s.  Gudwali  episcopi  Britanni  (saec. 

VII),  f  Gandavi  in  Flandria. 

Ausg. :  *  ed.  Gononus,  Vitae  Patrum  Occidentis 
(Lugduni  1625.  fol.)  libr.  2.  p.  36.  —  ^abgekürxt 
ed.  Surius,  Vit.  SS.  6.  Jun.  p.  108  (ed.  2»).  — 
®  a  monacho  Blandiniensi  expolita  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Jun.  I.  p.  729-742.  —  Sermo  in  translatione 
s.  Gudwali  et  s.  Beitulfi  ibid.  p.  742.  743.  — 
Miracula  rccentiora  ibid.  p.  743-748.  —  De 
s.  Gudwalo  episc.  et  conf.  ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  fol.  167.  —  Cf.  Janningi  disquisitio  de  s. 
Gudwalo  et  s.  Godoaldo  idemne  an  diversi  siiit 
in  AA.  SS.  Boll.  Jun.  VI.  1.  p.  84-87  (ed.  nova 
Jun.  II.  Appeud.  p.  25* -27*). 

Erl.-Schr.:  Hardy,  Descr.  catalogae  of  matorials.  I.l. 
1862.  p.  371.  nö  871- 875. 
Histoire  littörairo  de  la  France.  VIU.   1747.  p.  30; 
XIL  1763.  p.  430. 

Yita  s.  Guenaili  abbatis  U^  Landevene- 
censis  in  Britannia  minori  (f  580  —  590), 

Ausg. :  primum  in  A A.  SS.  BoU.  3.  Nov.  I.  {•. 
674-679.  Cf.  C.  de  Smedt,  Comment  praevias 
ibid.  p.  669-674. 

De  8.  Guennio  episc.  Veneti  in  Gallia  (t  cca. 
622)  in  AA. SS. Boll.  18. Aug.  III.  p.m.  p. 662. 663. 

Vita  b.  Guerici  episcopi  Senonensis  =  Vita  K 
Gerici. 

Acta  s.  Guesnovei  eremitae  in  Britannia 
Armorica  (saec.  VI). 

Au3g. :  ex  lectionibus  Leonensibus  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Oct  XL  p.  691.  692. 


VITA  DI  S.  GÜGLIELMO  D'ORINGA  —  VITA  S.  GUILELMI  ABB. 


1355 


E!rl.-Sekr. :  B a  c  k ,  V.  de ,  De  ss.  Oaesnoveo ,  Tngdonio, 
Maiano  et  Tu|inlonia  eromitis  commontarias  pneriufi 
Und.  p.  686-691. 

Leggenda  e  vita  dl  s.  Guglieimo  d'Oringa. 

Scrittni»  del  seo.  XIV. 
Ätisg. :  ora  per  la  prima  volta  pubbl.  ed.  illu- 
strata  da  G.  Chiarini.  Livorno  1871.  8^  Can  70 
ritratti, 

Tita  s.  Guiberti  fundat  Gemblac.  =»  Vita  s. 
Wieberti. 

De  s.  Guido  comite  Donoratici  in  Hetruria  soli- 
tario  (saec.  XIII)  Papebrochii  sylloge  histor.  in 
AA.  SS.  BoU.  20.  Mai.  V.  p.  *255.  *256;  c/l  YII. 
p.  820. 

De  b.  Guido  Marramaldo  ord.  Praed.  Neapoli 
(t  cca.  1391)  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jud.  V.  p.  150. 
151  {mit  Abbild.). 

Vita  Guidonis  abbatis  S.  Germani  Au- 

tissiodorensis  (f  1313)  auctore  Aymone 
de  Bordis  monacho  eiusdem  abbatiae. 

Äusg, :  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  586-589. 

Vgl.  Ouido  Burgnndiis. 
Vita  Gaacheri. 

Tita  b.  Guidonis  abbatis  Piscariensis 

seu  Casauriensis  (f  1045.  23.  Nov.).  Ex 
Chronico  Casaur.  auctore  Johanne  Be- 
rardo  (flor.  c.  1182). 

Ausg.:  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  Y.  —  *  ap. 
Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  487 
-494. 

Vita  s.  Guidonis  abbatis  Pomposiani  in 

Italia  (f  1046)  auctore  anonyme  eius  di- 
scipulo. 

Ausg. :  "■  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart.  UI.  p.  912- 
915.  —  ^  wieder h.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VT.  1.  p,  509-515.  —  Alia  vita  *  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  31.  Mart.  Vn.  Colon.  Agr.  1581. 
p.  229-232  (« p.  282  ed.  2»).  —  » in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  915-918,  c.  commentar.  praevio  p.  910-912. 

Tita  s.  Guidonis  confess.  Anderlaci  in 
Brabantia  prope  Bruxellas  (saec.  XI  in.) 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Sept.  —  'ex 

ms.  in  AAt  SS.  Boll.  12.  Sept.  IV.  p.  41-48  c. 

comment.  praevio  p.  36-41  {mit  Abbild.). 

ErL-Sehr.:  Goorifl,  J.,  Cort  begryp  van  het  leven 
ende  mirakelen  van  den  h.  Guido.  Bmssel,  d'Ours 
(1762).  SP  {auch  ins  Franxlmache  überaelxt  Braxelles, 
d'Ours  8.  a.  12mo). 

Vita  Guidonis  episcopi  Aniciensis,  monasterii 
8.  Petri  eadem  in  urbe  conditoris  (f  eca.  995)  = 
Chronique  du  monastere  de  Saint -Pierre  du  Puy; 
vid.  supra  p.  313. 

Tita  s.  Guidonis  episcopi  Aquensts  in 

Insubria  (f  1070). 

Ausg.:  ex  ms.  Aquensi  in  AA.SS.BoIi.  2.  Jun. 
I.  p.  229.  230.  —  Miracula  ibid.  p.  231. 

Tita  b.  Guidonis  magistri  scholae  Au- 
tissiodorensis  (f  961). 

Ausg.:  ex  bibl.  Icannensi  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Oct.  XII.  p.  378.  379;  cf.  p.  377. 


Tita  b.  Guidonis  ord.  s.  Francisci  tert. 
Cortonae  in  Hetruria  (f  cca.  1245)  auctore 

anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  IL'  p.  602- 
606  (mit  Abbildungen).  —  Miracula  ibid.  p. 
606.  607. 

De  8.  Gulero  in  Comubia  apud  Anglos  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  April.  I.  p.  377. 

Passio  SS.  Guigneri,  Pialae  et  sociorum  =»  Acta 
8.  Fingaris. 

Vita  Guilelmi  abbatis  Beccensis  auctore 
Milone  Crispino. 

Ausg.:  in  Lanfranci  Cantuariensis  arch.  opp. 

ed.  L.  d'Achery.  Paris.  1648.  fol.  Append.  p.  40. 
Erl.-Sekr.:  Sanmarthani,  Oallia  christiana  IV.  p. 
lS9sq. 

vgl.  Chronicon  Beccensis  abb. 

Tita  s.  Guilelmi  I  abbatis  S.  Benigni 

Divionensis  (f  1031)  s.  rerum  gestarum 
liber  I  auctore  Kodulfo  Glabro. 

Ausg.:  *  ed.  P.  Roverius,  Reomaens.  8.  historia 
monasterii  s.  Johann is  Reomaensis  (P.  Rou viere. 
Bist,  de  Tabhavo  de  Reome).  Paris.  1537.  p.  121. 
--  »t»  AA.  SS.' Boll.  1.  Janr.  I.  p.  57-64.  —  »ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  322- 
334.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLII. 
p.  697-720.  —  Auszug  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV. 
p.  655-658  ed.  Waitz.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  X. 
p.  371.  —  Vita  alia  ex  chronico  S.  Benigni  Di- 
vionensis (ap.  d'Achery,  Spicileg.  I)  *  ap.  Mabillon 
I.e.  p.  335-344.  —  '  wiederh.  ap.  Migne  I.  c.  CXLI. 
p.  851-870.  —  Excerpta  ex  chronico  Besuensi 
de  eodem  s.  Guilielmo  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  345. 
346.  —  Appendix  de  monasterio  Fructuariensi 
a  b.  Guilelmo  condito  ibid.  p.  346-351.  —  Ap- 
pendix altera  de  monasterio  Fiscamnensi  ibid. 
p.  351-355. 

Erl.'Schr.:  Chevallior,  G.,  Le  von.  Guillaume  abb^ 
do  Saint  -  Benigne  de  Dijon,  roformateur  de  l'ordre 
b^'HÖdictin  an  XI  sioclo.  [Troyes]  Paris  1875.  8''. 
XVIII.  318 pag.  3  fr.  50  c. 

Crouset- Mouchet.  J.,  Histoire  de  s.  Gnillaume 
d'Ivree,  de  la  famille  d'Ardoin,  roi  d'Italie,  abbö 
de  S.  Benigne  de  Dijon.  Tnrin  1859.  BP. 

Ringholz,  Odilo,  Das  Leben  dos  ehrw.  Abtes  "Wil- 
helm vom  s.  BenignusHtifto  in  Dijon  in  Studien  und 
Idittheilungen  aus  dem  Benedict. -Ordon.  Jahrg.  III. 
Bd.  2.  1882.  p.  368-383.  Nach  Chevallier. 

"Wa ttenbach,  Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl. 
II.  18»).  p.  188;  6.  Aufl.  II.  18l>4.  p.2l3. 
Vgl.  Guiielmus  abbas  S.  Benigni. 
Bodalphus  Glaber. 

Vita  s.  Guilelmi  abbatis  Ebellioltenste  =  Vita 

s.  Guilelmi  abbatis  Roschildensis. 

Tita  s.  Guilelmi  abbatis  fundatoris  ere- 
mitarum  Montis  Virginis  ord.  s.  Ben.  Gu- 
leti  apud  Nuscum  in  Apulia  (f  1142) 
auctore  Johanne  a  Nusco,  sancti  di- 
scipiüo. 

Ausg. :  *  ed.  Job.  Jacob.  Jordanus  illius  con- 
greg.  abbas  1643.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun. 
V.  p.  114-134.  —  Appendix  de  duobus  prae- 
cipuis  conventibus,  ibid.  p.  134-139  {mit  Ab- 
bildungen).   Cf.  Juni.  VI.  1.  p.  259. 

Erl.-Schr.:  Costo,  Tom.,  Istoria  dell*  origine  del  s. 
luogi  di  Montevergine.  CoUa  vita  di  s.  Guglieimo 
fondatore  di  quel  monasterio  .  .  .  Venozia  1691.  4*. 


1356 


VITA  S.  GUILELMI  ABB.  HIESAUG.  —  VITA  GÜILELMI  CONQUEST. 


Yita  s.  Guilelmi  abbatis  Hireaugiensis 

(f  1091)  auctore  Haimone  priore  Hirs- 
augiensi,  eius  discipulo  (flor.  c.  1100). 

Nicht  za  verachtendes  Hilfemittel  fUr  die  Gesohichts- 
Irande. 

Sandsehr. :  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  210. 

Ättsg, :  ^  ed.  Car.  Stengelius  tma  c.  Vita  Gui- 
lelmi Gellonensis.  Aug.  Vindel.  1611.  4**.  Fehler- 
haft, —  ^wiederh,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  VI.  2.  p.  717-741  —  u,  Un  AA.  SS.  Boll. 
4.  Jul.  n.  p.  155-165.  —  *am  besten  ed.  Watten- 
bach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  209-225.  — 
'  ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CL.  p. 
901-924;  observatt  praev.  p.  889-902.  —  Fra- 
gmenta  quaedam  vitae  G-i  metrice  scriptae  (saec. 
xn)  ed.  Mone  in  Anzeiger  f.  Kunde  des  Mittel- 
alters. 1833.  p.  70. 

SrL-Sehr.:  Helmsdörfer,  Adf.,  Forschongen  z.  Ge- 
schichte des  Abtes  \Vilhelm  von  Hirschaa.  Teil  1. 
Dissert.  Oöttin^^en  1874.  SP. 

Kerker,  M.,  Wilhelm  der  Selig:e,  Abt  von  EUrschan 
und  Erneuerer  des  süddeutschen  Klosterwesens  zur 
Zeit  Gregors  VII.  TAbingen  1863.  8°.  (Recensirt  von 
Waffenmann  in  Göttinger  gelehrte  Anzeigen.  1865. 
n0  85.) 

Finius,  De  b.  Guilelmo  abbate  Hirsang.  in  Suevia  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  148-156. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
n.  1886.  p.46;  6.  Aufl.  11.  1894.  p.49. 

Witten,  M.,  Der  sei.  Wilhelm,  Abt  von  Hirsau.  Ein 
Lebenfibild  aus  dem  Investitunstreit.  Bonn  1890.  BP. 
66pag.  Jt  1. 

Zimmermann,  J.,  Uober  die  Vita  s.  Willelmi.  Progr. 
Mannheim  1889.  4P.  27  paff. 

Vgl.  Epitaphium  s.  Guilelmi. 
Guilelmus  abbas  Hirsaug. 

Yita  s.  Guilelmi  abbatis  Roschildensis 
in  Dania  ord.  canon.  regulär,  s.  Yictoris 
(f  1202)  [seu  secund.  Bouquetium  al.  ab- 
batis S.  Thomae  de  Paraclito  (sie  vocatuni 
monasterium  de  Eschildsöe,  postea  trans- 
latum  ad  Ebelhoit  oppid.  Zelandiae)J  au- 
ctore eius  discipulo  quodam. 

Ausg. :  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  6.  April,  n.  Colon. 
1571.  p.  576  (»n.  Colon.  1618.  p.  98),  mutato 
aermone.  —  •  integra  ex  ms.  coenobii  8.  Vict. 
Paris,  in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  625-643. 
—  ^wiederh.  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  p. 
461-495.  —  '^ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIX.  p. 
593-636.  —  •Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV. 
p.  475-479.  —  ^  frustula  ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XXIX.  p.  166.  167.  —  Cf.  Papebrochii 
comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  620- 
624  et  Gamborg,  Herlnfsholm  Program.  1867. 

Vgl.  Guilelmus  abbas  S.  Thomae. 

Vita  s.  Guilelmi  abbatis  S.  Thomae  de  Para- 
clito =  Vita  8.  Guilelmi  abb.  Roschild. 

Yita  s.  Guilelmi  archiepiscopi  Bituri- 

censis  (f  1209)  auctore  coaetaneo  ano- 
nymo. 

Nach  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  od.  Mansi  V. 
p.  249  ist  Petrus  Cäroli  Loci  abb.  ord.  Cist.  (saec. 
xTiT)  der  Verfasser. 

Handschr.:  keine. 

Atisg. :  *  mit  verändertem  Stile  und  abgekürzt 
ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Janr.  1.  Colon.  1617.  p. 
156.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I. 
p.  628-636.  —  '  xuerst  vollständig  ex  cod.  Musei 


Bolland.  in  Analect.  Holland.  lU.  1884.  p.  274- 
325.  —  Miracula  post  mortem  ibid,  p.  326-350. 
—  Canonizatio  ibid.  p.  350-356.  —  Miracula 
post  canon izationem  ibtd.  p.  357-361.  Gf.  praefat 
p.  271-273.  —  Vita  alia  auctore  coaetaneo  ano- 
nyme ex  ms.  Antverp.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  I.. 
p.  636-639 ;  ibid.  aliud  vitae  compendlum  anctore 
anonyme.  —  Vita  alia  auctore  quodam  cano- 
nico  Bituricensi  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  379- 
386.  —  Diplomata  summorum  pontificum  In- 
nocentii  lU  et  Honorii  III  circa  canonizationem 
G-i  arch.  Bitur.  ap.  Labbe  1.  c.  p.  390-392. 

Erl.-  Sehr. :  B  u  1  a  e  u  s ,  Historia  universitatis  Paris.  TU. 

1666.  p.  682.  688. 
Gallia  christiana.  IT.  p.  60-68;  X.  p.  1609. 
Henriquez,  Chrvs.,  Fasciculus  sanctorum  ordinis  Ci- 

Bterc.  I.  Bmzellae  1628.  fol.  p.  277-289. 
Leclerc  tn  Histoire  litt^raire  de  la  France.   XXE. 

1847.  p.  676.  576. 

Tita  s.  Guilelmi  archiepiscopi  Ebora- 

censis  [alias  William  Ktzherbert,  f  1154] 
auctore  anonymo:  ,Gloriosipraesulis  Wil- 
lelmi'. 

Ausg. :  xum  erstenmal  ex  cod.  Harley.  2.  sec. 
XII.  fol.  76-88  ed.  Jam.  Raine  in  The  historians 
of  the  Church  of  York.  II.  1886.  p.  270-291;  cf. 
preface  p.  xym.  —  Miracula  quaedam  a.  1177 
m  ecclesia  b.  Petri  Eborac.  ad  sepulchrum  eius- 
dem  sanoti  ex  cod.  Oxon.  (Bodl.,  Dodswortb  ms. 
125.  fol.  131)  ed.  J.  Kaine  1.  c.  II.  p.  531-543.  — 
Lectiones  in  festo  translationis  s.  G-i  e  Bre- 
viario  Eborac.  cca.  1400  ibid.  p.  544-546.  — 
Lectiones  die  translationis  e  Breviar.  Eborac. 
iMd.  p.  547-550;  cf.  pre.f.  p.  xxxi. 

Yita  Guilelmi  Conquestoris  (f  8.  Sept 
1087)  auctore  anonymo. 

Ist  nur  ein  Bruchstück  aus  dem  7.  Buche  des  Orde- 
ricus  Yitalis,  was  Camden  und  Giles  nicht  wussten. 

Handschr.:  vid.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials  11.  p.  41.  n®  58. 

Ausg.:  *  ex  antiquo  libro  monasterii  s.  Ste- 

phani  Cadomensis  f  ragmentum  ap.  Camden ,  An- 

glica  p.  29-35.  —  ^wiederh.  ap.  Giles,  Script 

rer.  gestar.  Willelmi  Conquest.  London  1845.  8*. 

p.  53-71. 

Erl.-Schr.:  Clarke,  Sam.,  Life  and  death  of  William 

the  Conqueror.  London  1660.  4P.  —  Und.  1671.  4P. 
Clavigny,  Jacanes,  Vie  de  Ouillaume-le-Gonqu^- 

rant ,  duc  de  Normandie  et  roi  d'Angleteire.  Bayeux 

1675.  12mo. 
Eudemaro,  Fran^.  de,  Histoire  excellente  et  höroique 

de  Quillaume  -  le  -  BAtard ,  jadis  loj  d'Ang^eterre  et 

duc  de  Normandie.  Bouen  1626.  12mo ;  —  augment 

Und.  1629.  12mo. 
Haeberlin,  Frz.  Domin . ,   Dissertatio  genealc^ico - 

critica  de  familia  augusta  Wilhelml  Conquestoris. 

Gottingae  1745.  4«. 
Haywarde,  John,  Lives  of  three  Normans ,  kings  of 

England ,  William  I ,  William  U ,  Henry  L  London 

1613.  40. 
Henderson,  Andr.,  Life  of  William  the  Conqueror, 

dnke  of  Normandy  and  king  of  England.    London 

1764.  80. 
La  Dangie  de  Rauchie,  Hatth.de,  Apologie  ponr 

la   defense   de   Guillaume-le-Conqu^rant,    duc  de 

Normandie,   fondateur  de  deux  abbayos  de  Caen. 

Caen  s.  a.  ijP. 
Matthaeus  Paris,  Historia  maior;  md.  p.  778. 
(Pr^Tost  d*Exiles,  Ant.  Fran^.)  Histoire  de  Gull- 

laume-le-Conqudrant.  Paris  1742.  2  vol.  8^;  —  ibid. 

1751.  2  vol.  BP. 
R  o  s  c  o  e ,  Thom. ,  Life  of  William  the  Conqueror.  Lon- 
don 1848.  8". 


PROC.  B.  OUILELMI  CTJFF1TELLA.E  —  VITA  GUILELMI  WICKHAM 


1357 


Saunier.  Fierre  Maar.,  Vie  de  GaiUaxime,  dao  de 
Nonnandie.  Paris  1804.  24mo. 
VgL  Omlelmos  CoDqaettor. 

Processus  de  b.  Guilelmi  CufRtellae  ere- 
mitae  Sicnli  in  Sicilia  (f  cca.  1415)  vita, 

Tirtutibus  et  miraculis. 

Ausg.:  ex  mss.  authenticis  in  AA.  88.  Boll. 
4.  April.  L  p.  380-395.  Cf.  Papebrochii  comment 
praevios  ibid.  p.  378-380. 

Tita  b.  Guilelmi  de  Tolosano  ord.  eremit 
8.  Augustmi  (f  1369)  auctore  Nicoiao 
Bertrandi  L  C. 

Ausg.:  ex  Gestis  Tolosanorum  editis  a.  1515 
f»  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  198-203  c.  Pape- 
brochii comment    Cf,  VII.  p.  806. 

Vita  8.  GuHotnii  DMonensis  =  Vita  s.  Guilelmi 
I  abbatis  S.  Benigni. 

Vita  s.  Guilelmi  ducie  ac  monachi  Gello- 

nensis  in  Gallia  (f  cca.  812)  auctore  gravi 

anonyme  (saec.  IX). 

Ausg, :  ed.  Gar.  SteDgeiius  xtisammen  mit  Acta 
Gailelmi  abbatis  Hiisaugiensis.  Aug.Vindel.  1611. 
4*.  p.  74-102.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IV.  1.  p.72-87.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai. 
VI.  p.  811-820.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  V.  p.  470-475.  —  *  Excerpte  ed.  Waitz  ap. 
Pertz,  Mon,  scr.  XV.  p.  211-213.  —  Appendix 
de  8.  Wilielmi  testamento,  ara  et  cultu,  trans- 
lationibus  et  reliquiis  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  88-90. 
—  Li  bell  US  de  miraculis  s.  Guilelmi  ducis  au- 
ctore monacho  Gellonensi  anonyme  ^ibid.  saec. 
IV.  2.  p.  556-561.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  822-826.  —  Hymnus  ex  ms.  Bodeccensi 
f6tc^.p.826.  —  Historia  elevati  translatique  cor- 
poris, ex  relatione  Gallica  ibid.  p.  827.  828.  — 
Vitae  compendium  ex  Vita  s.  Benedicti  Ania- 
nensis  auctore  Ardone  ibid.  p.  810. 

£'ri.-Sdhr.:  Cavalcantini,  Oafl.,Vitadi  «.Guglielmo 

eremita,  duca  d'Aqaitania  e  conte  di  Poitu.  i*'ireDze 

160o.  4«;  —  ibid.  1ÖÜ3.  ^.  —  iTradaite  en  fran9.  par 

Bog.  Qiiard.  Pah«  1606.  12mo.) 
Claras,  Ludw.   [i.  e.  WUh.  Volk],  Renog  Wilhelm 

voD  Aquitanien ,  ein  Grosser  der  Welt ,  ein  Heilifcer 

der  Kirche  and  ein  Held  dor  Sage  und  Dichtung;. 

Mttnster  1865.  gr.  SP.  XX.  308  pag. 
Hay,  Sams.,  De  veritate  vitae  et  ordinis  divi  Guilelmi, 

qaondam  Aqaitanoram  et  Pictionam   priucipls.  s.  1. 

et  a.  8*. 
Henschen,  Comment.  praevios  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  809.  810. 
Montefiascone,  Giovacch.  da,  La  penltenza  trion- 

fante  nella  vita  di  s.  Guglielmo  daca  d'Aqaitania  e 

conte  di  Poitier.  Roma  171K).  4". 
S trat i CO,   Giov.  Dom.,  Vita  di  s.  Guglielmo  daca 

d'Aqaitania.  Siena  1770.  A^. 
Vaha,  G.  de,  Vita  s.  Gailelmi,  comitis  fictaviensis. 

Londini  163».  l2mo. 
Vie  de  s.  Gailhem,  dac  d' Aquitaine,  comto  de  Tou- 

loose ,  Premier  prince  d'Orange ,  f ondatour  et  moine 

de  l'abbaye  de  Saint-Guilholm  le  I>«'si'rt.  Notos  hi- 

atoriqaes  et  legendaire«  sur  lo  villairo ,   h'j»  nioim- 

ments  et  le  chateau  Don  Jaan  da  val  de  GoUoue; 

par  an  solitaire  montagnard.  Lodeve,  Corbiöre  (1662.) 

tfi.  175  pag. 

Tita  s.  Guilelmi  episcopi  Brioci  in  Bri- 
tannia  Armorica  (f  1237)  auctore  Gode- 
frido  Calvo. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  S8.  29.  Jul.  —  *  tcie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  122-125. 


—  Canonizatio  ex  bulla  ibid.  p.  125-127.    Cf. 
Sollerii  comment  praevius  ibid.  p.  120-122. 

JErl.-Sdir.:  La  Devison,  L.  G.  de,  La  vie,  les  mira- 
cles  et  les  Eminentes  vertos  de  s.  GalUanme ,  evesqae 
de  St.  Brteac.  Reimpression  de  TMit.  de  1627,  avec 
one  pr^face  de  S.  Ropartz.  St  Brieuc  1676.  12  mo. 
6  fr.  A«r  240  EMmpUm  gtdrvekt. 

Tita  s.  Guilelmi  Firmati  episcopi  (f  cca. 
1090)  Moritonii  in  Normannia  auctore 
Stephano  episcopo  Redonensi  (f  1178). 

Ausg. :  ^  ex  ms.  Moritoneasis  ecclesiae  in  A A. 
SS.  BoU.  24.  April.  HI.  p.  334-342.  —  » fragmen- 
tum  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  90. 

Vita  8.  Gullelnii  Gellonensis  »  Vita  s.  Guilelmi 
ducis. 

Yita  s.  Guilelmi  Magni  eremitae  in  Sta- 
bulo-Rodis  in  Etniria  (f  1157). 

Ausg. :  excerpta  ex  responsorüs  et  antiphonis 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  II.  p.  449. 450.  —  Vita 
alia  a  Theobaldo  exornata,  ex  Surio,  Silvio  ac 
yariis  mss.  ibid.  p.  450-472.  Cf.  Analect  BoUand. 
I.  1882.  p.  525-527.  nM. 

ErL'Sehr.:  Alberti ,  P.  L.,  Vita  del  gloriose  confessore 
ed  anacoreta  s.  Guglielmo  Magno ,  daca  d'Aqaitania, 
protettore  della  provinoia  marittima  deUa  Toscana. 
Siena  1770.  4«. 
Henschen,  Commentarias  praevios  tn  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  433-449. 

:  De  ordine  eremitaram  s.  G  -  i  commentar.  histo- 

hcQS  ibid.  p.  472  -  484. 

:  De  reliquiis  s.  G-i  ibid.  p.  485-491. 


Waha,  G.  de,  Explauatio  vitae  s.  G-i  M.  conscriptae 
olim  per  b.  Albertum  eias  discip  .  .  .  nunc  repertae. 
Leodii  1693.  12mo. 

Yita  SS.  Guilelmi   patrie  et  Peregrini 
'  filii  Antiochenorum  (saec.  XII)  Foggiae  in 
Italia. 

Ausg. :  ex  mss.  eccles.  Foggiensi  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  April.  III.  p.  465.  466. 

Vita  s.  Guilelmi  Politieneis  eremitae 
iuxta  Castellum  Bonum  in  Sicilia  (f  1317). 
Ex  antiquis  Siciliae  monumentis  collecta 
ab  Angelo  Sangrino  abb.  Benedictino. 

Ausg. ;,  in  A A.  SS.  Boll.  16.  April.  IL  p.  466- 
470.  —  Vita  altera  ex  officio  proprio,  sed 
dictione  concinniori  edita  ab  üct.  Caietano  ibid. 
p.  470-474. 

Tita  b.  Guilelmi  presbyteri  eremitae, 
fundatoris  coenobii  Olivae  in  Hannonia 
(t  1241)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  11.  p.  494-499. 

Acta  s.  Guilelmi  pueri  martyris  Norwici 
inAngliaa.1144,  auctore  Johanne  Cap- 
gravio. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart.  III.  p.  590. 
591  c.  comment.  praevio  p.  588-590. 

Vita  Guilelmi  Tuciacensie  (Guillaume 

de  Toucy)  archiepiscopi  Autissiodorensis 
a.  1167  — 1181  auctore  Frodone  cano- 
nico  Autissiodorensi. 

Ausg.:  ap.  Dum,  Bibliotheque  historique  de 
l'Yonne.  I.  Auxerre  1850.  p.  421-431. 

Vita  Guilelmi  Wickham,  vid.  Chaundeler. 


1358 


VITA  B.  GÜILELMI  ZÜCCHU  —  VITA  S.  GÜNDÜLFI 


Tita  b.  Guilelmi  Zucchii  Alexandriae 

in  Italia  (f  1377)  auctore  Bartholomaeo 

Zucchio. 

Ausg.:  in  AA.SS.BoIl.  10. Febr.  IL  p. 503.  504. 

De  s.  Guilelmo  archiep.  Eboracensi  in  Anglia 
(f  1154)  Papebrochii  comnientarius  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jun.  IL  p.  136-146.  Vgl  Hardy,  De- 
script.  catalogue  of  materials  IL  p.  259.  n°  354. 

De  bb.  Guilelmo  Arnaldi,  Bernardo  de  Hupe- 
forti,  et  Garsia  de  Aurea,  ord.  Praed.  etc.  mart 
inquisitoribus  Avinioneti  in  Occitania  sup.  a.  1253 
Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  '29.  Mai.  VII. 
p.  180-183. 

De  b.  Guilelmo  episc.  Comi  in  Longobardia  (f 
1226)  Vict.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  21.0ct.  IX.  p.  414-420. 

De  s.  Guilelmo  episc.  Piotavorum  in  Gallia  (f 
1197)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart.  IIL  p.  792. 

De  b.  Guilelmo  eremita  in  ComcDsi  Insubriae 
dioec.  (sec.  XI)  Papebrochii  sylloge  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  830-832. 

De  s.  Guilelmo  mart.  Roffae  in  Anglia.  Vita 
ex  legenda  Joa.  Capgravii  fol.  311  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Mai.  V.  p.  268.  269. 

De  b.  Guilelmo  Peregrino  in  Bavaria  Traps- 
danubia  (f  cca.  1140)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  April. 
IL  p.  772. 

De  s.  Guilelmo  presbytcro  Pontisarae  in  Gallia 
(t  1192)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  IL  p.  597.  598; 
cf.  VIL  p.  680. 

De  s.  Guimerra  episc.  Carcassone  in  Gallia 
Narbon.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  IL  p.  672.  Cf. 
p.  897. 

Vita  s.  Guinguaioel  «=  Vita  s.  Winwaloei. 

Tita  SS.  Guinizonis  et  Januarii  mona- 
chorum  Casinensium  (f  cca.  1050)  auctore 
Petro  diacono  CasinensL 

Fast  ganz  aus  Leonis  Marsic.  chronica  aasgeschrieben. 

Yerfasst  cca.  1188. 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VL  p.  450- 

457  c.  Henschenii  comment.  praevio  p.  449.  — 

•  correcta  o  cod.  Vatic.  in  Ang.  Maii  Nova  collect 

VL  B.  p.  264. 

De  8.  Guinocho  episc.  in  Scotia  (f  cca.  875) 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  April.  IL  p.  138. 

Vita  s.  Guielenl  =-  Vita  s.  Gisleni. 

De  s.  Guilelmo  eremita  in  dioccesi  Argentora- 
tensi  (c.  sec.  IX  med.)  C.  de  Smedt  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Nov.  IL  prs.  1.  p.  74.  75. 

Vita  s.  GumbertI  archiep.  Senonensis  =  Vita 
s.  Gundelberti  episc.  Senoneosis. 

Tita  s.  Gumberti  (saec.  YIII)  fundatoris 
monasterii  s.  Gumberti  in  Anspach. 

Magere  fehlerhafte  Legende. 
Ausg.:  *  ap.  Strebel,  Franconia  illustrata  I. 
p.  188.  —  Un  AA.  SS.  BoU.  15.  Jul.  IV.  p.  69-71. 

Erl.-Schr.:  Hu  scher,  Ist  denn  wirklich  St.  Guinbertus, 
der  Stifter  dos  ehomaligon  Bonedictinerklosters  in 
Ansbach,  eine  bloss©  mythische  Person  grewesen? 
Ein  Beitrag  zur  Ult*«sten  Geschichto  .Ansbachs  in 
Jahresberichte  des  histor.  Vereins  in  Mittelfranken. 
IX.  Nürnberg  1839.  p.  107. 


Bettberg,  Deatschlands  Kirchengeschichte  II.  p.339, 
wo  (Oich  andere  Sireüsehriften  aufgeführt  «mJ. 

S  o  1 1  e  r  i  u  8 ,  Commentar.  praevius  tn  A  A.  SS.  Boll  .I.e. 
p.  61-69. 

De  SS.  Gumesindo  presbyt  et  Servo-Bei  mon- 
acbo  mart.  Cordubensibns  (f  852)  in  AA.  SS.  BolL 
13.  Janr.  L  p.  823. 

Yita  s.  Gummari  patroni  Lirani  in  Bra- 
bantia  (sec.  VIII)  auctoreTheobaldo  mon- 
acho. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  11.  Oct.  —  ^  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  682-689.  —  Mira- 
cula  sub  a.  1475  patrata  auctore  anonymo  sab- 
aequali  ibid.  p.  689-697.  Cf.  Buei  coniment.arius 
ibid.  p.  674-682,  Auctarium  ad  AA.  SS.  tomi  V. 
Oct.  p.  57  et  Rigolloti  nota  in  AA.  SS.  Boll.  11. 
Oct.  Suppl.  p.  78* -80*. 

Erl.-Schr.:  Beschryf,  Kort -bondig,  van  bot  levon 
van  den  h.  Gummaros,  patroon  der  stad  Lier.  Lier, 
Letellier  s.  a.  iP. 

Broeck,  Ed.  van  den,  Vie  oo  lögonde  de  s. Goromain>, 
patron  de  la  ville  de  Lierre  et  r^coUection  de  s«9 
reliques  en  Tannöe  1586  in  Analoctes  pour  servir  i 
l'hi^t.  eccle$>ia8tiqae  de  la  Belgiqne  Xa.II.  n^  1. 

Deckers,  P.  G.  L.,  Leven  en  eordienst  vaa  den  h. 
ridder  Gummarus,  boschermheilige  der  stad  Lior  en 
bij/onderen  patroon  der  gesletenheid  of  geborsten- 
heid ;  uaar  Theobald  on  andere  g^eloofwardige  &chrij- 
vere.  .  .  .  Uer  1870.  8P.  VIIL  576 pag,  5  fr. 

De  b.  Gondecharo  episc.  Eystadii  in  Germania 
(t  1075)  Boschii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Aug.  L  p.  175-182.  —  Exemplar  in- 
strumenti,  quo  (>.  praebendam  instituit,  quam 
circumeuntem  appellant,  ibid.  p.  182-184.  — 
Miraenla  G-i  auctore  ut  putamus  Philippe 
episc.  Eystettensi.  Ex  ms.  arch.  Eyst.  ibid.  p. 
184-189".    Fp/.  Gundecharus. 

Yita  s.  Gundelberti  {al  Gumberti)  epi- 
scopi  Senoniensis,  dein  abbatis  Vallis- 
Galileae  in  Yosago  (t661)-  Ex  Richero 
chronographo  Senoniensi  (1264). 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

in.  2.  append.  p.  470.  —  •  Auszug  ap.  Bouquet, 

Rec.  111.  p.  583.  584. 

Erl.-Schr. :  B  i  n e  t ,  £t. ,  La  vie  et  los  vertQs  do  s.  Gom- 
bert,  issQ  de  la  inaison  roynle  de  Fnmcc.  Pont-&- 
Moasson  1625.  l'imo. 
Henschen,  Commont.  historicus  de  s. Gamborto  arch. 
Senon.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  lll.  p.  262.  263; 
cf.  p.  758. 

De  b.  Gundisalvo  de  Lagos  ex  ord.  erem.  s. 
August.  Tunibus  Veten bus  in  Lusitania  (f  1422) 
Vict.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Oct  IX.  p.  421-427. 

De  s.  Gundisalvo  episcopo  in  Hispania  (saec. 
X?)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  l.Nov. 
I.  p.  382.  383. 

Yita  s.  Gundlei  reguli  Gambriae  australis 

in  Britannia  (f  cca.  500). 

Ausg.:  ex  ms.  et  Capgravii  Nova  legenda 
fol.  168  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart.  HL  p.7S4.  Vgl- 
Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  L  1.  1862, 
p.  87. 

Yita  s.  Gundulfi  BcfPensis  (Rochester) 
episcopi  (f  1108)  auctore  monacho  Rof- 
fensi  coaetaneo. 


TRANSLATIO  S.  OUNDÜLPHI  —  DE  S.  GWINOCO 


1359 


Aiisg.:  *  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  11.  p.  273- 

292.  —  *wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLIX. 

p.  813-836.  —  Vgl.  Hardy,  Descr.  catalogiie  of 

niaterials.    IL   1865.  p.  103.  n®  1&6;    Histoire 

litteraire  de  la  Fraoce.  IX.  p.  369. 

Erl.  -  Sehr. :  TVr  i  g  h  t ,  Biographia  Britannica  literaria  II. 
p.  41-43. 

Translatio  s.  Gundulphi  praesulis  ut  vo- 

lunt   Mediolanensis   (forte  saec.  VI)  qui 

colitiir  in  agro  Bituricensi,  et  miracula. 
Au^g.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  386-388. 
—  » triederholt  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p. 
380.  381. 

Acta  s.  Guniforti  martyris  forsan  sub 

Maximiano  Ticini  in  Italia,  auctore  ano- 

nvnio. 

Aifsg.:  ex  editione  B.  Mombritii  I.  p.  338  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  lY.  p.  527-5.30. 

JSyi.  -  Sehr. :  B  r  e  v  i  a  r  i  a  m  ss .  episcopor um  Ticinen&is 
ecripsiae  noenon   ss.  Onniforti   Scoti,   Bootii   inart. 
et  HoDoratae  vin?.  Ticini  1651.  4°. 
Cnper.  Comment.  pracvius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
524-526. 

Tita  Gunneri  abbatis  Carae  Insulae,  twn 
episcopi  Yiborgensis  (f  1251)  auctore  ano- 
nvmo. 

Handsehr.:  Kopenhagen,  Un.-Bibl.  n"  135. 
mbr.  sec.  XV.  4^ 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783. 
p.  574-580  [Uebera.:  Biskop  Gunners  Levned, 
furfattet  af  en  Brüder  en  0m,  oversat  af  H.  Olrik. 
Kobcnhavn  1892.  8«*], 

Yita  b.  Günther!  eremitae   (Turingü) 

iuxta  monasteriura  Altahense  seu  ord.  s. 
Bened.  Breunoviae  in  Bohemia  (f  1045). 

Mabillon  u.  a.  hiolten  "Wolf her  für  den  Verf.,  aus 
dessen  VIih  s.  Godebardi  [e.  d.)  sie  i^rossentheils  entlohnt 
ii«t.  Die  Bollandibten  sa^n :  ,  aacturibiiä  ut  upparet  piirtioi 
'NVoIthcru  apqaali,  partim  anonymo  minus  antiquo.*  —  Un- 
bedeutendes Machwerk. 

Ausg.:  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  ed.  2'.  III. 
1.  p.  183-  189.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VI.  1.  p.  480-486.  —  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Oct.  IV.  p.  1069-1074  mit  Beifügung  der  Mi- 
racula p.  1074-1084.  —  *  ed.  Bonavent.  Piter  t>* 
Thesaurus  absconditus  in  agro  seu  monasterio 
Brzewnoviensi  prope  Pragain  ord.  s.  Ben.  S.  Gun- 
therus  etc.  clanis  vita  et  miraculis.  Ex  cod.  ms. 
mbr.  Trebonensi  etc.  Brunae  1762.  4«.  {[XVIII] 
2SS  pag.j  c.  4  tabb.  aen.)  p.  17-35.  Miracula 
p.  36-53.  —  *ed.  Watten bauh  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XI.  p.  276-279.  —  ^  unt.  d,  Tit.:  Zivot 
Vintire  poustevnika  lat.  u.  tschechisch  in  Fontes 
rer.  Bohem.  I.  p.  337-346. 

Erl.'  Sehr.:  Buens,  Commentar.  pmevios  in  AA.  SS. 

Boll.  1.  c.  p.  1004-1069. 

Bädinger,M.,  Oesterreichische Geschichte  I.  p. 349 ff. 

Gibt  ein»  schöne  Zusammenstfllung  derfragment.  Nach- 

richten  über  das  Ijtben  dieses  interessanten  Mannes. 

Mabillon,   Observationes  praevine  in  AA.  SS.  o.  s. 

Ben.  I.  c.  p.  475-480. 
"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschieh  tsqnellen .  5.  A  afl . 
II.  18^6.  p.24.25:  6.  Aun.  II.  18M.  p.2t). 
Vgl.  Annales  Altahonsos. 
,,        Gradicenses. 

De  s.  Guirthilde  ancilla,  quae  colitur  in  Biber- 
bach in  episcopio  Eustadiensi,    Suyskenii  com- 


mentar. historicus  tn  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept.  VI. 
p.  530-533  {mit  Abbild.). 

Yita  s.  Guntramni  regis  Burgundiae:  ex 

bist  eccl.  Gregorii  Turonensis. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mart.  III.  p.  721- 

731  c.  commentario  praevio  p.  718-721  et  Ap- 

pendice  ex  chronico  Fredegarii  ibid.  p.  730-731. 

Erl.'Schr.:  Baillet,  A.,  Vie  de  s.  Qontran  in  seinem 
Becaeil  des  vies  des  Saints.  28.  Mars. 

Giry,  Fran9.,  Vie  de  St.  Gontran  tn  »einem  Becaeil 
des  vies  des  Saints.  28.  Mars. 

Modeste,  Vie  de  St.  Gontran  tn  seiner  Monarchie 
sainte  d.  127. 

Rivet,  Histoire  de  la  vie  et  dos  reglemens  de  Gon- 
tran in  Hist.  litteraire  de  la  Fraooo  III.  p.  368. 

Do  s.  Gurdanio  seu  Gurdinello  eremita  (t  ante 
med.  saec.  IX)  Duaci  et  Aquiscinctii  in  dioec. 
Cameracensi  svlloge  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct.  VII. 
2.  p.  1101-1106. 

De  s.  6urioe8io  abbate  Kern  perl egionsi  in 
minori  Britannia  (f  1057)  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  107-110.  —  «Pinii  syl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Aug.  V.  p.  273.  274. 

De  s.  Gurvallo  episc.  Alethensi  in  Armoricis 
(saec.  VII)  Uenschenii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  727. 

De  s.  Guthagono  conf.  Oostkercae  apud  Brugas 
in  Flandria  (forte  saec.  VllI)  SoUerii  comment 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  668-670. 

Yita  s.  Guthlaci  anachoretae  et  presby- 

teri  in  Croylandia  (f  714)  auctore  Fe- 
iice Croylandensi  (cca.  730),  monacho 
Girwensi. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  1.  p.  264-284  (ed.  Venet.  III.  1.  p.  256).  — 
n>d.  Surius,  Vit.  SS.  11.  April.  1570.  II.  (^ed. 
Colon.  1618.  II.  p.  142-145).  —  *ap.  Capgrave, 
Nova  legenda  Angliae  p.  CLxix-CLXxni.  —  ''besser 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  II.  p.  38-50.  -  ''in 
The  history  and  antiquities  of  Croyland-Abbey 
in  the  county  of  Lincoln  (by  R.  Gough).  Lon- 
don 1783.  4".  p.  131-153.  —  Analeeta  excerpta 
ex  historia  Ingulfi  abbatis  Croylandensis  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  50-54.  —  Appendix  auctore 
Orderico  ex  relatione  Ansgoti  supprioris  Croy- 
landensis ibid.  p.  54-60. 

Erl.-Schr.:  Charitius,  F.,  Uebor  die  an erel sächsischen 
Gedichte  vom  heil.  Guthlac.  Halle  1878.  8». 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf .  latinitatis,  lib.  VI.  p.464. 

Hardy,  Doscr.  cataloguo  of  materials.  I.  1.  1862.  p. 
404.  no  920 -932. 

Lofövre,  P.,  Das  altenplische  Gedicht  vom  h.  Guthlac 
in  An^lia.  Zeitschrift  f.  engl.  Philologie.  VI.  Halle 
18HS.  Heft  3. 

Montalombert,  Les  moines  d'Occident.  V.  Paris  1868. 
p.  118-129. 

The  Anglo-Saxon  Version  of  the  life  of  St.  Guth- 
lac, hermit  of  Crowland,  now  first  printed,  with  a 
translation  and  notcs  by  C.  AV.  Goodwin.  Cambridge 
1848.  12mo. 

"Wright,  Felix  of  Crovland  in  his  Biographia  Bri- 
tannica liter.  I.  p.  246'- 249. 

De  s.  G%vinoco,  cnlto  ut  episcopo,  eius  patre 
s.  Aneurin  seu  Gilda,  eius  fratribus  ss.  Cennydd, 
Madog,  Dolgan  et  Nwython,  sorore  s.  Dolgar  et 
patrueli  s.  Garci  (f  saec.  VI)  in  Wallia  Vict.  de 
Buckii  svlloge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct.  XI.  p, 
895-899. 


1360 


DE  SS.  HABACUC  —  VITA  SS.  HAIMONIS 


H. 


De  88.  Habacud  et  Michaea  prophetis  in  AA. 
SS.  Bell.  15.  Janr.  I.  p.  994.  995. 

JErl. - Sc^. ;Baeumlein,'W.,  Commentaüo de Habacad 
▼aticiniis.  Heilbronnae  1840.  4P. 
Delitzsch,  Fr.,  Commentar.  de  Habacnci  prophetaa 
vita  atqae  aetate.  Lipsiae  1842.  BP. 

De  b.  Haberilla  sive  Habrilia  virg.  ad  lacum 
Brigantmum  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  Bell.  30.  Janr. 
IL  p.  1033-1035. 

De  s.  Habetdeus  episc.  Lunensi  mart.  (-f*  cca. 
500)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  UI.  p.  15.  16. 

Yita  8.  Habundii  =  Vita  s.  Abondii. 

Translatio  s.  Habundii  (diaconi  sub  Dio- 

cletiano  cum  Carpophoro  et  aliis  d.  10. 

Dec.  martyrizati)  in  Bercetum  monaste- 

rium  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  AA.  8S.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  1.  (ed.  Venet.  1734)  p.  487-489. 

Vita  s.  Hadalini  confessoria  (f  690), 
conditoris  monasterii  Cellensis  prope  Dio- 
nantum  ad  Mosam,  scripta  a  Neotgero 
(Notgero)  Leodiensi  episcopo  (f  1008). 

Ätisg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  372- 
377.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  U. 
p.  1013-1017.  —  *tciederk.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXXIX.  p.  1141-1148.  — *  Bruchstück  ap. 
Bouquet,  Recueil  III.  p.  635.  636.  Cf-  comment. 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  366-372. 

Yita  s.  Hadelogae  virginis  Kibingi  in 

Franconia  (saec.  VIIl)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ed.  Gamansius  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr. 

I.  p.  306-309.  —  Yita  alia  8.  encomium  ibid. 

1.  Append.  p.  944-958.    Cf.  ibid.  p.  303-306. 

ßrl.  -  Sehr.  .'Rettberg,  Deutschlands  Kircheng^schichte. 
U.  p.  834. 

Yita  s.  Hadoindi  Genomanensis  episcopi 
in  GaJüa  (f  652). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  11.  Append. 
p.  1140-1142.  —  Testamentum  s.  H-i  ibid. 
p.  1142.  1143. 

Yita  Hadriani  il  papae  (f  872)  ex  ms.  Pan- 
dulphi  (de  Alatro)  Pisani  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  m.  2.  p.  306. 

Erl.-Sehr.:  Lapötre,  A.,  Hadrien  11  et  les  fansses  D6- 
cr6tales  in  Revue  des  questions  historiques.  XX YH. 
Paris  1880.  p.  377-431. 

Vgl.  Hadrianas  II  pp. 

Yita  Hadriani  III  papae  (f  885)  ex  ms.  Pan- 

diilphi  Pisani  ap.  Muratori  1.  c.  III.  2.  p.  440.  — 

Yita  alia   ex    ms.  Bernardi  Guidonis  ibid.  — 

Vita  alia  ex  ms.  Nicolai  (de  Rosellis)  card.  Ara- 

goniae  ibid.  p.  441-446. 

Erl.-Sckr.:  Quatrini,  Oius.,  Del  culto  a  papa  sant' 
Adriane  UI  nell'  augusta  badia  di  Nonantola.  Mono- 
grafla  .stor.-crit.-canonica.  Modena  1889.  8^.  56  pag. 

:   Delle  scambio  di  papa  Adriane  I  con  ß. 

Adriane  UI  venerato  a  Nonantola.  Modena  1890.  8^. 
37  pag. 

Sickel,  Th.  R.  y.,  Die  Vita  Hadriani  Nonantulana 
und  die  Diamus  -  Handschrift  V  in  Nenes  Archiv  d. 
Öos.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVUI.  1893.  p.  109-133;  haruUU 
über  das  VerhäUnias  der  Vita  {v(m  toelcher  nur  Brueh- 


gtö^  ap.- Mabillon,  Huseam  Italic.  1.2.  p.  88-41 
gedrudd  sind)  %u  den  papgUichen  Formeln. 
wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Dentschfands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
1. 1898.  p.  438. 

Vgl.  De  8.  Hadriano  pp.  I. 
Hadrianas  UI  pp. 

Yita  s.  Hadriani  IV  papae  (f  1159)  a 

Bosone  cardinali  conscripta. 

Ausg.:  ap.  Watterich,  Rom.  pontificom  vitae 
n.  p.  323-336. 

Brl.'Schr.:  Baby,  Pope  Adrian  the  fonrth.    London 
1849.  ^. 

Vgl.  Hadrianas  IV  pp. 

De  8.  Hadriano  papa  I  an  III  Nonantnlae  in 
ditione  Mutinensi  (f  795  et  885)  SoUerii  disqui- 
sitio  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  643-649. 

De  s.  Hadulfo  episc.  Cameracensi  atqne  Atre- 
batensi  et  abbate  Yedastino  in  Belgio  (-f-  728) 
Henscbenii  comment.  historicus  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
19.  Mai.  lY.  p.  332.  333.  —  *  elogium  bist.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  l.p. 47 1-473. 

De  s.  Hadwfge  virg.,  magistra  coenobii  Maren- 
sis  ord.  Praemonstr.  (f  cca.  1200)  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  April,  n.  p.  264.  265. 

De  s.  Haemorriioiasa  Euangelica  nomine  ut 
volunt,  Yeronica  (saec.  I)  Caesareae  Philippi  in 
Phoenicia  Pinii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Jiil.  m.  p.  273-279. 

Yita  s.  Haimeradi  presbyteri  et  conl 
Hasungensis  (f  1019)  auctore Ekkeberto 
monacho  Hersfeldensi. 

Voll  schwülstiger  Phrasen,   um  lOGO  geschrieben. 

Handsehr.:  vicL  Peitz,  Mon.  scr.  X.  p.  597. 
Ausg. :  *  ed.  Ad.  Overham  xusammen  mit  Yita 
SS.  Meinwerci  et  Meinulpbi.    Neuhusii  1681.  4*. 

—  '  unederh.  von  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Jun.  Y.  p.  386-395  —  u.  «ap.  Leibnit,  Scr. 
rer.  Brunsv.  I.  p.  565-575.  Nachlässig  bearb^tet 

—  *ed.  Köpke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  598- 
607.  —  Erinherf  paraphrasis  vitae  s.  H-i  auctore 
Ekkeberto  (in  barbarischen  Versengeschrieben. 
Handsehr. :  Brüssel,  Burg.  Bibl.  7503  -75 1 8  sec. 
XY)  xum  erstenmale  ed.  KÖpke  ap.  Pertz  1.  c. 
p.  608-612. 

Erl.'Sehr.:  Holdor-Egger,  0.,  Lambert  u.  Ekkebert 
von  Hersfeld  m  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XIX.  1894.  p.  563-674. 

Schalte,  Aloys,  Der  h.  Hainirad  aas  Messkirch  and 
Bischof  Bruno  von  Osnabriick  aas  Löhningen  t^i 
Stühlingen  m  Schriften  des  Vereins  für  Geschichte 
n.  Naturgeschichte  der  Baar.  Heft  V.  Tübingen  1885. 
p.  141-144. 

S  t  r  a  n  c  k ,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers  U.  p.  128-1%^. 

Wattenbach,  Deutschlands  GeschichtsqueUen  p.  269 
(5.  Aufl.  II.  1886.  p.99;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  109}. 

De  Y.  Haimone  episc.  Halberstadensi  (t  853), 
ubi  de  primis  eius  sedis  episcopis  agitur,  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  lY.  1.  p.  618- 
621.  —  Fragmentum  Yitae  H-s  auctore  Rocho 
monacho  Ilseneburgensi  in  Pertz'  Archiv  XI.  p. 
285.  Vgl.  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  I.  1885.  p.  322;  6.  Aufl.  I.  p.  344. 
Vgl.  Haymo. 

Vita  SS.  Haimonis  et  Veremundi  Medac 
in  dioecesi  Mediolanensi  (f  cca.  790). 


DE  B.  HAINMARO  —  YITA  HATHÜMODAE 


1361 


Ausg.:  contracta  ex  italica,  edita  ab  Emman. 

Laudensi  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  IL  p.  705-710. 
ErL-Sdvr.:  De  ss.  Haimone  et  Voremando  ap.  Ha- 
billoo,  AA.  SS.  o.  9.  Ben.  saec.  III.  2.  p.419. 

De  b.  Hainmaro  episcopo  Autissiodorensi  R.  do 
Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27.  üct.  XII.  p. 
369-371. 

Vita  s.  Halinardi  ex  Divionensi  abbate 
archiepiscopi  Lugdunensis  (f  1052)  au- 
ctore  anonymo  eius  discipulo  in  chronico 
S.  Benigni. 

Ausg.:  *  ex  d'Achery,  Spicileg.  I  •  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  TL  2.  p.  35-41.  — 
^  ed.  TV^aitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  235-238. 
—  ^  ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  tat.  CXLII. 
p.  1837-1346. 

Vgl.  Chronicon  S.  Benign!  Divion. 

Acta  s.  Halwardi  iwartyris  in  Norwegia. 

Ausg. :  ex  ms.  Ultraiect.  *  unt.  d.  Tit. :  Do  s. 

Halvardo  mart  in  Non'eg.  in  AA.  SS.  Boll.  14. 

Mai.  III.  p.  401.  —  *  ed.  Torfaeiis,  Ilistoria  renim 

Xorveg.  in.  p.  234.  235.  —  'ap.  Langebek,  Scr. 

rer.  Dan.  III.  p.  604-606.  —  *  ap.  Storni,  Monum. 

historica  Norvegiae.    1880.  p.  155-158.  —  Le- 

genda  ex  Breviar.    Nidros.  *  ap.  Langebek  1.  c. 

p.  60t).  607.  —  'ap.  Storni  1.  c.  p.  290;  ef.  ind- 

ledning  p.  iltv. 

JSrl.-Sckr.:  Fragmenta  de  s.  H-o  ex  apogr.  Magnaei 
ap.  Langebek  1.  o.  III.  p.  603.  (>04. 

Vita  b.  Hamonis  monachi  coenobii  Sa- 
viniacensis  in  Nonnannia  ord.  Cistorc.  (f 

1173).  Geschriebon  vor  1178. 

Atisg.:  ex  cod.  Londin.  Cotton.  Xert)  A.  XVI 
collato  c.  aliis  ed.  E.  P.  Sauvago  in  Aualect.  Bol- 
iand.  II.  1883.  p.  500-560. 

De  V.  Harduino  recluso  monasterii  Fontanel- 
lensis  (tSll)  deque  aliis  claris  eiusdem  loci  viris 
ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1 .  p.  69. 70. 

Tita  s.  Hariolfl  fiindatoris  monasterii 
Elwangensis  et  episcopi  Ldngonici  (Lan- 
gres)  auctore  Ermenrico  abbate  Ehvan- 
gensi  (f  874). 

In  Form  eines  Dialogs  geschrieben  zwischen  845  — 
8.^5.   Ist  mehr  eine  Griindungtügeschichte  EUwaiigens. 

Handschr.:  Stuttgart,  offen tl.  Bibl.  fol.  n°  55 
(Missale),  mbr.sec.  XII;  —  hist.fol.n*^523.sec.XV. 

Ausg.:  *ap.  Corbin.  Khamm,  Hierarch.  August. 
Auct.  partis  I.  1714:  De  ortu. . .  ecrlesiae  Elva- 
censis  cap.  II.  p.  5.  Anfang  u.  Ende  fehlen.  — 
»ap.  Pez,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  747-753.  —  'ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  X.  p.  11  - 14.  —  *  ed.  J.  A.  Ciiefel 
in  Württemberg.  Geschichtsquellen.  IL  1888.  p. 
8-12. 

JEV/.  -  Sehr. :  Wa ttonbach,   Dontschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  1. 1KJ5.  p.  2G5 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  283. 
Vgl.  Epitaphiaiu  llariolfi. 

Vita  s.  Harlindis  =  Vita  b.  Herlindis. 

Vita  b.  Hartmanni  ex  praeposito  Clau- 
stroneoburgensi  ord.  can.  reg;,  b.  August 
episcopi  Brixinensis  (1140-1164)  auctore 
anonymo. 

Ann  an  geschichtlichem  Inhalt.   Entstaudon  zwischen 
1190—1216  im  Kloster  Neustift  bei  Brixeu. 

Potthast,  Bibliothoca  historica. 


Handschr.:  Innsbruck,  XJn.-Bibl.  II.  I.  C. 
12.  S.  2.  mbr.  (aus  Neustift);  —  II.  3.  F.  13  (auch 
n°  26/Ö).  Chart,  fol.  —  München,  Staatsb.  Cod. 
Bav.  368.  chart.  a*  1757.  fol.  {enthält  3  vitae  Hart- 
manni); —  cod.  lat.  672.  sec.  XV.  8°;  —  cod.  lat. 
4165  g.  Chart.  4°;  —  cod.  lai  11723  (Fölling 423). 
sec.  XV.  —  Paris,  St.  Genevieve.  H.  L.  9.  4°. 
Alte  Signat.  D.  D.  4,  uol  nur  eine  um  1671  ge- 
fertigte Abschrift  eiiier  Netistifter  Handschrift. 
—  Tirnsteiu,  Bibl.  des  Chorherrenstifts,  chart. 
sec.  XV;  von  Pex  benutxt^  verschollen. 

Ausg.:  ^  ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  495- 
518.  —  *  tn  Der  Geschichtsfreund.  Beiträge  z. 
Vaterland.  Gesch.,  hrsgb.  von  mehreren  Freunden 
derselben.  Brixen.  Jahrg.  1867.  p.  55  If. 

Erl.'Sehr.:  Uartmann  derHeilij^e,  im  Jahre  1133  erster 

Probst  zu  Klostemeuburg.  1834.  9>. 
Puell,  Phil.  Ner.,  Geschichte  dos  unter  die  Heilif^en 

versetzton  Bischofs  Hartmann  von  Brixen.    Brixen 

1764.  80. 
:  HeiligmäÄsitrer  Lebenswandel  dos  sei.  Hartmanni, 

Bischöfen  zu  Brixen  in  Tirol.  Brixen  1768.  4P. 
Sinnacher,  F.  A.,  Beiträge  zur  Gesch.  der  bischOfl. 

Kirche  Silben  und  Brixen  in  Tyrol.   Bd.  III.  Brixen 

1823.  8«. 
Wa  tt  o  nb  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

U.  I«ft6.  p.271;  6.  Aufl.  II.  1894.  i).301. 
Zeibi^,  H.J.,  Vita  b.  Hartmanni  primi  praepositi  Clau- 

stroneobuTfr.,  postea  episcopi  Bnx.  Ülomucii  184Ö.  8^; 

Viennae  1855.  8». 
Zeissberjr.  H.  R.,  Zur  Kritik  der  Vita  b.  Hartmanni 

epi^icopi  Brixinensis  in  Archiv  für  Österreich.  Ge- 
schichte. LVl.  "Wien  1878.  p.  447-464. 
Vgl.  Uartmannus  ep.  Brix. 

Tita  s.  Hartwici  archiepiscopi  Saiis- 

burgensis  (f  1023)  et  miracula  auctore  in- 

CertO.  Geschrieben  nach  1181. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  85. 

Ausg.:  *  ap.  Canisium,  Lect.  antiq.  VI  (III.  2. 
p.  419  ed.  Basn.).  —  ^wiederh.  i7i  AA.  SS.  Boll. 
14.  Jun.  VI.  1.  p.  131-133.  —  »ed.  Wattenbach 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  95-97.  —  Appen- 
dix de  corpore  s.  Martini  ep.  Turon.  per  s.  Hart- 
wicum  invento  et  translato  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  133-137.  Cf.  Janningi  commont  praevius  t6t^. 
p.  127-131. 

Erl.  -  Sehr. :  "Wa ttonbach,   Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.  Aufl.  II.  1886.  p.  273 ;  6.  Aufl.  II.  1804.  p.  806. 

De  V.  Hartwico  abbate  Tegernseensi  in  Baioaria 
eiusdomque  loci  rostitutoro  (f  982)  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  603 -60ö. 

Vita  b.  Haselcae  virginis  reclusae  in 
WestphaUa  (f  1261). 

Ausg.:  ox  ms.  Carthusiae  Coloniens.  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Janr.  U.  p.  758.  759.    Cf  p.  1151. 

Tita  s.  Hathebrandi  abbatis  Antverpiae 
in  Belgio  (f  1198). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  VII.  p.  164- 
167.  cf.  Sollerii  comineot.  praev.  ibid.  p.  161-164. 

Erl. -  Sehr. :  AVa ttonbach,  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 5.Aufl.n.l88G.p.395;  6.  Aufl. II.  1894. p. 432. 

De  b.  Hathumaro  epiac.  Paderbornenaium  primo 
(t  815  vel  816),  Paderbomae  in  Westfalia  Cuperi 
sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  448- 
453.  Cy*.  M.  S  t  r  u  n  c  k ,  Westphalia  sancta  ed.  Gie- 
fers.  I.  Paderbornae  1854.  gr.  8°.  p.  15-19. 

Tita  Hattiumodae  abbatissae  Ganders- 
heimensis  primae  (f  874)  cum  Dialogo 

86 


1362 


VITA  HATTENI  —  VITA  S.  HEDWIGIS  DUO.  SILESIAE 


poetico  de  obitu  eius  auctore  Agio  eius 
fratre  (forsan  monaoho  Corbeiensi). 

Reine,  fehlerfreie  Sprache,  voll  zarter  nnd  sinniger 
Oedanken. 

Hcmdaehr,:  vid.  ap.Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  166. 

Ausg.:  ^ap.  Andr.  Laog,  De  sanctis  ord.  s. 
Bened.  —  •  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  I.  3.  p.  289-308; 
dialogus  p.  309-328.  —  'ap.  Eccard,  Vet.  monu- 
inentorom  quaternio.  1720.  p.  3-26.  Viele  Fehler 
in  d.  beiden  letzten Äusgg.;  p.  27-44  gibt  E.  genea- 
logische  Notixen  dazu,  —  ^  wiederh,  ap.  Haren- 
berg,  Histor.  Gandersheim.  diplomat.  Hannoverae 
1734.  fol.  p.  451-460;  dialogus  p.  460-469.  — 
»ap.  Pertz,  Mon-  scr.  IV.  p.  166-175;  176-189 
(hier  sind  die  Verse  179.  180.  375.  376.  576.  577. 
589.  590  xum  erstenmale  gedruckt),  —  ^nach 
Pez  ap.  Migne,  Patrolog.  lat,  CXXXVn.  p.  1169 
-1184;  dialogus  p.  1183-1196.  —  Der  Dialogus 
atich  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat  III.  2.  p. 
369-388. 

Uebers, :  deutsch  *  von  Fr.  Rückert.  Stuttgart 
1845.  8^  Anziehend.  —  •  unt.  d.  Tit. :  Leben  des 
Abtes  Eigil  von  Fulda  u.  der  Aebtissin  Hathu- 
moda  von  Gandersheim.  .  .  .  üebers.  von  G.  Gran- 
daur.  Leipzig  1888.  8®  u.  ibid.  1890.  8°  (=  Ge- 
schichtschreiber der  deutschen  Vorzeit.  Lief.  83 

u.  2.  Gesammtausg.  Bd.  25). 

ErL-Sohr.:  Aflrias,  Das  Leben  der  Hadamod  in  Der 
KathoUk.  1850.  I.  p.  458-464. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Goschiidite  der  Litorator  des 

Mittelalters,  n.  1880.  p.  294-298. 
Histoire  litt^raire  de  la  France  V.  p.  448. 
"Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  188 
(5.  Aufl.  I.  1885.  p.241;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.256). 

Vita  Hatten!  =  Vita  Johannis  Hatten. 

Yitae  Hattonis  et  Bemhardi  cpiscopo- 
rum  Yirdunensium  fragmentum  histori- 
cum  auctore  Dadone  episcopo  Virdu- 
nensi. 

Ausg.:  *ap.  Calmet,  Histoire  de  Lorraine  L 
preuv.  p.  540.  —  '  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog. 
tat.  CXXXIL  p.  779.  780. 

Vita  8.  Haymonis  =  Vita  s.  Haimonis. 

Vita  b.  Hechardi  presbyteri,  fundatoris 
monasterii  Scheidensis  ord.  Praemonstr. 
(fcca.  1170). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Jul.  L  p.  274-277. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  272-274. 

De  s.  Heohberacto  in  Anglia  Hcnschen  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  April.  lU.  p.  291-293. 

Elogium  8.  Heddae  episc.  Dorcicestrensis  apud 
AVest-Saxones  (f  705)  historicuni  *  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IIL  1.  p.  64-6(j.  —  *syl- 
loge  Sollerii  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  IL  p.  482.  483. 

Passio  SS.  Hedisti  et  Prisci  presbyteri, 
Thermantiae  uxoris,  Christae  filiae  et 
Victuriae  ancillae  martyrum  Romae  ad 
Viani  Laurentinam. 

Au^g.:  ex  cod.  S.  Germani  4(31  m  AA.  SS. 
Boll.  12.  Oct.  Supplem.  p.  112*-114*.  Cf.  Rigol- 
loti  comment.  praevius  ibid.  p.  110*- 11 2*. 

De  s.  Hedistio  mart.  Kavonnae  in  Italia  (sec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p.  20-22. 


Tita  s.  Hedwigis  patronae  et 

Silesiae  (f  1243)  auctore  subaequali. 

Gegen  Ende  des  13.  Jahrh.  aaf  Grand  der  VoFRrbeiteo 
eines  Qsterc.  -  Bruders  Engelbert  von  Loabae  und 
anderer  Quellen  (als  Viia  maio'r)  von  einem  unbekannten 
▼erfasst,  woraus  er  dann  einen  Auszug  {Vüa  «ntnor)  fertigte 
und  zur  Erläuterung  der  weitverzweigten  Verwandtschjaft 
der  Heiligen  den  Tradatua  ».  apee.  geneal.  anfOgte. 

Handschr,:  Breslau,  Dornb.  sec.  2lIV,  vgl. 
Klose,  Gesch.  von  Breslau  I.  p.  409.  —  ün.-BibL 
class.  IV.  fol.  n<>  189.  n«  190.  n«  192.  Vgl,  Pertx* 
Arch.  IV.  p.  97-104.  —  Magdal.-Bibl.  chart.  4«. 
a»  1431.  —  Jena,  Un.-Bibl.  chart  sec.  XV.  4*; 
vgl.  Pertz*  Arch.  XI.  p.  354. —  Königs  borg,  kgi. 
Bibl.  1349/Yy  125  {pita  maior).  —  Liegnitz, 
Peter-  und  Paulskirche,  2  Ex.  Pertz'  Arch.  XL 
p.  717.  718.  —  Maihingen,  Neues  Arch.  VIT. 
180  {Tract.  geneal.),  —  Prag,  Bibl.  Lobkowitz, 
n°  12,  lat  u.  deutsch;  sec.  XVII.  Pertz'  Arch.  IX. 
p.  478.  —  Rom,  Vatic,  Palat  n*»  857.  sec.  XIV 
{beide  Vitae).  —  Schlackenwert  in  Böhmen, 
JPian8t.-Bibl. ,  Abschrift  des  Orig.  der  beiden  Vitae 
1353  gefertigt  und  mit  Bildern  geschmückt  — 
Wien,  Hof  bibl.  n°  1795.  nibr.  sec.  XV.  fol.  ( Vita 
minor  u.  (Jap,  11, 12  der  V,  mai.),  —  Schotten- 
klost  L  D.  d.  8.  Chart,  sec.  XV.  kl.  fol.  ( Vita 
maior),  —  Wolfenbüttel,  chart  sec.  XV;  37. 
18.  ms.  Aug.  fol.,  zusammen  mit  Tractatiis  s. 
speculum  geneal  ogiae  s.  Hedwigis.  Vgl,  Zeissberg, 
Poln.  Geschichtschr.  p.  121. 

Ausg.:  *die  Vita  minor  in  Vita  b.  Stanislai 
Cracov.  ep.,  necnon  legende  sanctorum  Polonie, 
Hungarie  ...  et  Slesie  patronorum;  in  Lombar- 
dica  historia  Jacobi  de  Voragine  non  conteatc. 
Finit .  .  .  vita  b.  Stanislai  Crac.  ep.  .  .  .  edita  per 
.  .  .  Joaonem  Dlugosch  .  .  .  A.  D.  1465  .  .  .  Cra- 
covie  in  edibus  .  .  .  Joannis  Haller  1511.  24.  Dec. 
4^  —  *  zuerst  kritisch  ap.  Stenzel,  Scr.  rer.  Sileö. 
IL  1839.  p.  1-99  Vita  maior;  p.  99-105  Vita 
minor;  p.  105-114 Tractatus  sive  Speculum 
genealogiae  s.  H-s  auctore  anonyme  subaequali. 
—  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct  VIÜ.  1853. 
p.  224-264;  tract  geneal.  p.  265-270.  Fehler- 
haft. —  *  ed.  Aleks.  Semkowicz  in  Mon.  Polon. 
hist  IV.  1884.  p.  510-633  Vita  maior;  p.  634 
-642  Vita  minor;  p.  642-655  Speculum  ge- 
neal. —  ^vorher  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histor. 
15.  Oct  p.  231-245;  nur  eiiie  Umarbeitung  auf 
Grundlage  der  sehr  abgekürzten  aÜe9i  Vita.  — 
°  Auszüge  der  Vita  maior  u.  die  ganze  Vita  minor 
mit  gute7i  Anmerkk.  auch  ap.  Wolfskron ,  Bilder 
der  Hedwigslegende.  Wien  1846  {s.  u.), 

Üebers. :  deutsch  *  aus  der  Schlacken  werter  Hs. 
»durch  Pet  PVeitag  für  Ant  Horing  1451  [mir 
jöatwiÄCÄr..*  Breslau,  Un.-Bibl.  mbr.].  —  *»durch 
den  meiuinger  Barfüssermönch  Kilian  zu  Erfurt 
1424  gemacht  [Handschr. :  Schleusingen. 
Gymn.-Bibl.  chart.  sec.  XV.  fol.],  hrsgb.  von  B. 
Obermann  unt.  d.  Tit.:  Daz  lebin  sent  Hedovigs. 
Progr.  d.  Gymn.  in  Schleusingen.  Meiningen  1880. 
4°.  23  pag.  —  -  unt.  d.  Tit. :  Alhy  hebet  sich  an 
die  grosse  Legenda  der  hailigsten  Frawen  sandt 
Hedwigis.  Eyno  gebome  Furstyn  von  Mehran  etc. 
durch  mich  Conradum  Baumgarthen  gedrukt  in 
der  konigl.  Stat  Bresslaw  1504.  kl.  fol.  Das  3.  in 
Breslau  gedruckte  Buch;  es  sind  davon  noch 
13  Exempl.  bekannt.    Vgl.  Schlesisches  histori- 


TITA  S.  HEDWIGIS  DUO.  SILESIAE  —  VITA  8.  HEINRICI  U  IMP. 


1363 


sches  Labyrinth  p.  528  u.  p.  651-684,  wo  eine 
genaue  Besehreibung,  Jk  300.  —  '  wiederh.  unt. 
d.  Tit.:  Leben  u.  Geschichte  der  h.  Hedwigis 
geb.  FüTstinn  von  Meranien ,  Grossherzoginn  von 
Polen  u.  Schlesien.  Breslaw  1631.  8*^.  —  •irte- 
derh.  unt.  d.  Tit. :  Tagendreiches  Leben ,  und  für- 
trefOiche  Wunderthaten  .  .  .  der  .  .  .  Hedwigis 
Unserer  gnadigsten  Schatz  -  Frauen . . .  Glatz  1686. 
8®.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Leben  der  h.  Hedwig  übers. 
Yon  J.  G.  Feige.  Zam  Besten  des  liegnitzer  Blin- 
den- u.  Taubstammeninstituts.  Liegnitz  1836.  8^ 
—  *  übers,  von  Fr.  X.  Görlich  in  seinem  Leben 
der  h.  Hedwig  (in  der  2.  Hälfte ,  s.  Frl.- Sehr.). 

ErL'Sekr.:  Bach,  A.,  Oeschicfate  n.  Beschreibung  des 
E losten  Trebnitz.  Hngb.  von  A.  Kastner.  NeisaelSöS. 
gr.  80.  Jk  5. 

Becker,  F.,  Die  heil.  Hedwig ,  Herzogin  v.  Schleeien 
n.  Polen.  Freibarg  i.  Br.  1872.  12mo.  202pag.  Jk  1.60. 

T. Gersdorf,  Die  h.  Hedwig ,  vennBhIte  Herzogin  von 
Niederschleeien  and  Polen  in  Jasti ,  Die  Vorzeit,  ein 
Taschenbnch.  Marborg  1839.  p.  168. 

G 9r  1  i c h ,  Fr.  X..  Das  Leben  der  h.  Hedwig ,  Herzoirin 
▼on  Schlesien.  Breslaa  1843.  8^;  ilrid.  2.  Aafl.  1854. 
8».  Jk  2.25. 

Orfinhagen.  C,  Beitrilge  zar  Geschichte  der  Hed- 
wiirslegenden :  a.  Abraham  Bachholzer  and  die  Ued- 
wigslegende;  b.  Eine  Historia  8.  Hedwigis  in  der 
Gymnasialbibliothek  za  Briog  1630;  c.  Testament - 
Yerfüjrang  Herzogs  Ludwig  von  Brieg  vom  J.  1630 
Über  einige  Bücher  (darunter  auch  eine  Vita  s.  Hed- 
wigis) m  Zeitüdirift  des  Vereins  fQr  Geschichte  und 
Altertham  Schlesiens.  V.   Breslaa  1863.  p.  164-167. 

H  e  c  k  e ,  I.  V.,  Comment.  praevias  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  198-224. 

Ken  sc  hei,  A.  G.  C.  Th.,  Die  Wanderheilangen  der 
h.  Hedwig  in  Schlesien  im  13.  Jahrh.  tn  Janas.  Me- 
dicinische  Zeitschrift.  II.  1852.  Heft  2. 

Klose,  Briefe  von  und  über  Breslaa  I.  p.  399;  gibi 
NacknehUn  über  die  Ausgaben  ttniHandaeariftindieaer 
Legende. 

E  n  o  b  1  i  c  h ,  Aag. ,  Lebensgoschichte  der  Landespatronin 
Schlesiens,  der  heil.  Hedwig.  Breslau  1860.  ^.  JK8. 
PradUmug.  in  4^.  Jk  18.  {Beoenairt  in  Sybels  Histor. 
Zeitschr.  1861.  p.  576  sq.)  —  2.  [Titel-JAasg.  Und. 
1864.  8«.  XXX.  272  pag.  Jk  2. 

Lorenz,  Deutschlands  Gebchichtsquellen.  3.  Aufl.  M. 
1887.  p.  238-240.  242. 

Luchs.  H.,  Ueber  die  Bilder  der  Hedwigslegende.  Hit 
2ö  Hoizschn.  Breslau  1H61.  4P.  [Auch  zugleich  Progr. 
der  Stadt,  höh.  Töchterschule  zu  St.  Mar.  Magdal.  da- 
aelösL] 

Melle wicz,  0  tröd^ach  de  opisu  z^'cia  .  Jadwigi  tn 
'Pamietnik  religijno-moraln.  XXMU.  p.  543-558. 

Regent,  Car.,  Exenipel  der  Schlosier,  oder  Vorstel- 
lung der  fümehmsten  christl.  Tu^ronden ,  welche  .  .  . 
S.  Hedwig  .  .  .  goübet.  Neyss  1723.  8«. 

Bimpler,  M.  Fl.,  Patrocinale  Silcsiiie  et  Poloniae 
seu  discurKus  praedic^bilos  honori  ser.  Poloniae  et 
Bilesiae  ducissae  s.  Hedwigi  magnae ,  pauperum  pa- 
tronae  .  .  .  sacrati.  Norimboncne  1697.  4^. 

Schmidt,  K.  A.,  Goschichlo  des  Klostorstiftes  Trob- 
nitz.  Oppeln  1853.  8».  75  4 

Spoculum  genealogicum  s.  Hedwigis  quondam  du- 
cissae Silosiao,  s.  obenuntn  Ausp. 

Watten  bach,  Deutschlands (ioNchichtsquellen. 5. Aufl. 
II.  1.SS6.  p.42<i;  6.  Aufl.  II.  1^«J4.  p.4Gö. 

"Wem icke,  Fragment  einer  verlorenen  [unbedeuten- 
den] Handschrift  der  Hedwi','slogende  in  Zoitschrift 
für  Geschichte  undAlterthaniskuiido  Schlesiens.  XV^. 
1880.  p.  547- 550. 

Wolfskron,  Ad.  v..  Die  Bilder  der  Hedwigslojrende. 
Nach  einer  Uandschr.  vom  J.  liiöB  in  d.  Bililiothek 
der  PP.  Piaristen  zu  Schlackonworth.  Mit  eiinnn  .Vtis- 
zuge  des  Originaltextes,  himor  -archJlol.  AnniorkunpMi, 
61  LithoKraph.  u.  1  Schriftprobe.  Wien  1846.  gr.  toi. 
Jk  60.  iVtir  200  Exernpl.  gedruckt. 

Zeissberg,  Heinr.,  DiopolniM-hoGeschichtschreihung 
des  Mittelalters.  Leipzig  1873.  Lex.-b*.  p.  119-123. 

Miracula  b.  Hedwigis  reginae  Poloniae 

(t  17.  Jim.  1399),  tiliae  Ludovici  regis 
Poloniae  et  Hungariae. 


Weder  ihre  Selig-  noch  Heüigsprechang  worde  trotz 
aller  Bemflhongwi  erreicht. 

Ausg. :  ed.  Wojc.  K^trzy^ki  tn  Von.  Polon. 
bist.  IV.  1884.  p.  763-769.  —  Deposiciones 
testimonionim  miraculorum  s.  Hedwigis  re^.  Pol. 
a.  D.  1419  ed.  H.  R  v.  Zeissberg  in  Archiv  für 
Österreich.  Geschichte.  LV.  Wien  1877.  p.  16-18; 
ef.  p.  15. 

De  8.  Hegeeippo  scriptore  ecclesiastico  (f  cca. 
180)  in  AA.  SSi  Boll.  7.  April.  I.  p.  656.  657. 

Vita  s.  Helmenull «»  Vita  s.  Haimeradi. 

Vita  8.  Heinieninnii  episc.  Ratisb.  =»  Vita  s. 
Emmerammi. 

Vita  s.  Heinrici  II  imperatoris  (1002— 
1024)  et  miracula  auctore  Adalberto 
diacono  Babenbergensi  (saec.  Xll  med.). 

Um  1146  verfasst.  Hat  die  wichtigsten  Privilegien  der 
Bamberger  Kirche  vollständig  aofKenommen.  —  Gretser 
and  Canisias  war  der  Verf.  anbekannt. 

Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  788. 
789.  —  Gurk,  Kapitelarchiv,  mbr.  sec.  XII.  — 
Darmstadt  n^  749. 

Ausg. : '  mit  der  Bezeichnung  :auc  toreano- 
nym o  ex  cod.  Rebdorf.  ap.  Oretser,  Divi  Bam- 
bergenses.  iDgolstadii  1611.  4^  p.  6.  —  ^wiederh. 
ap.  Ludewig,  Script.  Bamberg.  I.  p.  269.  —  *eine 
Abschrift  hiervon  bentäxt  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Jul.  m.  p.  752-764;  cf.  p.  723.  —  ^abweichen- 
der Text  mit  der  Bezeichnung  auctore  incerto 
ex  cod.  Windberg.  ap.  Canisium,  Lect  antiq.  VI. 
p.  383  (*ed.  2*.  III.  2.  p.  23-34).  —  «ed.  Surius, 
Vit  SS.  14.  Jul.  —  ^  xuerst  vollständig  nach  dem 
bamberger  u.  dem  leipziger  Afpt.  ed.  Waitz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  792-811;  über  II.  seu 
miracula  p.  811-814;  ex  faiiraculis  Merseburgen- 
sibus  (saec.  XII)  p.  814-816;  Vitae  s.  Heinrici 
additamentum,  liber  III.  p.  816-820.  —  "ex 
Gretsero  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXL.  p.  109- 
128.  —  Prologus  ad  hanc  vitam  ex  cod.  Bruxell. 
n®  219-221  in  Catalogus  codicum  hagiograph.  reg. 
bibl.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  182-184.^  —  Vita  aUa 
ab  Adalboldo  episcopo  Traiectensi  (t  1026)  con- 
scripta  ( gex  ierte  Sprache.  Handschr.  .•  H  a  1 1  e ,  Un.  - 
Bibl.,  früher  Ra  72.  fol.  Bd.  IV  sec.  XVI;  vgl. 
Neues  Archiv  VIU.  p.  382.  —  Wien,  Hofb.  n« 
9020.  Chart,  sec.  XVI)  *ap.  Gretser  1.  c.  p.  430- 
454.  —  '  ap.  Ludewig  1.  c.  I.  p.  790-813.  Schlecht. 
—  'ap.  Leibnit.,  Scr.  rer.  Br.  I.  p.  430-441.  — 
^fragmentum  de  rebus  gestis  üenrici  imp.  ex 
ed.  Gretseri  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  744-754.  — 
*ed.  Surius,  Vit.  SS.  14.  Juli.  —  *ed.  Waitz  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  ü83  -  695.  —  '  ap.  Migne ,  Patrolog. 
lat.  CXL.  p.  89-108.  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  X.  p.  376.  —  Miracula  *  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Jul.  IIL  p.  764-769.  —  *ap.  Migne  1.  c.  p. 
129-140.  —  Appendix  eonim  quae  ad  s.  H-i 
reoentiora  benelicia,  mantum,  crucem,  alia  ci- 
melia  etc.  spectiint  ibid.  p.  139-188.  —  Versus 
in  laudem  H-i  imp.  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  IV.  p.  399.  400. 

Erl.-Schr.:  Arndt,  W.,  Zur  Vita  Heinrici  H  imp.  aa- 
cton»  Adolbertü  in  Forschunifen  zur  doutschen  Go- 
schichto.  X.  iTÜttingen  1870.  p.  003-605. 
Brenner,  Fr.,  Kaiser  Heinrich  der  Uoilisro  u.  Könip 
Mnxini.  J(Js»oph  in  Bezut^  auf  Bambergs  kirchl.  Ver- 
fai^-'unj,'.  Eine  histor.  Parallele.  Bamberg  a.  \V'ür2- 
burg  IfJlS.  4^ 

86* 


1364 


VITA  S.  HEINRICI  II  IMP.  —  VITA  S.  HENRICI  PERUSINI  EREMIT. 


Bresslaa,  H.,  Einige  Bomerkangen  über  die  Sagen 
von  Heinrich  II  ap.  Siegfr.  Hirsch,  Jahrbücher  des 
Deutschen  Reiches  luiter  Heinrich  II.  Bd.  UI.  Leip- 
zifK  1875.  p.  859-870.  372  (H.'s  Eeuaehkeä,  Krank- 
heü  u.  8.  io.). 

Gontzen ,  Die  Geschichtschreiber  der  sAchsischen  Eai- 
serzeit  p.  143-151. 

Crammer,  Ant,  Admiranda  vita  s.Henrici  et  s. Cnne- 
gttndis ,  Bojariae  ducum.  Ang.  Vindel.  1770.  8^. 

Güster,  Nonnos.,  Dyo  legend  vnd  leben  des  heylige 
Bandt  keyser  Henrichs  der  nach  cristi  vnsors  hem 
gepurt  1001  iar  Komischer  kanig  erweit  worden  ist. 
Am  Ende:  1511  ist  dyese  legend  des  lobens  .... 
▼nd  seiner  gomahol  s.  Kuniganden  ausz  latein  in 
Tewtsch  .  .  .  gezogen.  Bamberg,  H.  Pfeill  (1511).  4*. 
70  BUUter. 

Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latin.  IIb.  I.  p. 80;  hb. 
VIII.  p.  618. 

Feltz,  J.  H.,  Historiae  Henrici  Sancti  solecta  qoae- 
dam  capita.  Argentorati  1712.  40;  1714.  4». 

Giesebrecht,  \V.,  Geschichte  der  Kaiserzeit  II.  p. 
519  (2.  Aufl.  p.  13-210  und  p.  513  ff.). 

Hirsch,  Siegfr.,  Herrn.  Pabst  und  H.  Bresslau, 
Jahrbücher  des  Deutschen  Reiches  unter  Heinrich  II. 
3  Bde.  Berlin  1862.  64.  Leipzig  1875.  gr.  &>. 

Löger,  A.,  Heinrich  II  [der  Heilige]  und  Joseph  II  in 
ihrem  Verhaltni.ss  zur  Kirche  dai^estollt.  AVion  1869. 
gr.  80.  45pag.  Jl  l.'JO. 

Looshorn,  Joh.,  Die  jungfräuliche  Ehe  Kaiser  Hein- 
rich II  des  Heiligen  mit  Kuniguudo  in  Zeitschrift  f. 
kathol.  Theologie.  VUl.  1884.  p.  822-829. 

:  Gründung  und  1.  Jahrhundert  des  Bisthums  Bam- 
berg. Oder:  Die  Heiligen  Kaiser  Heinrich  u.  Kuni- 
gunde.  (Auch  tn.  d.  Tit. :  Gesch.  dos  Bisth.  Bamberg. 
Bd.  1.)  München  1866.  gr.  &>. 

Manitius,  M.,  Zu  deutschen  Goschichtsquellen  des 
9.-12.  Jahrh.  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XI.  1886.  p.  45-73. 

Oesterreichor,  Uober  Adelboldi  ep.  Traiect.  tracta- 
tus  de  vita  Henrici  II  imp.  in  Portz' Archiv  Hl.  p.  123. 

Otto ,  De  Henrici  II  Germanorum  imper.  in  artes  litte- 
rasque  meritis.  Bonnae  184-8.  8°. 

Portz'  Archiv  VII.  p.  432. 

Rion,  J.,  Das  h.  Kaiserpaar,  oder  Leben  und  Thaten 
dos  h.  Heinrichs  und  der  h.  Kunigunde.  Bamberg 
1832.  8«. 

Schaumkell,  K.,  Zur  Reliquien  Verehrung  in  den 
letzton  Jahrzehnten  vor  der  Reformation  tn  Briegors 
Zeitschrift  für  Kirchengeschi chto.  XIII.  1892.  p.387. 
388 :  Brief  über  eine  Reliquie  vom.  h.  Kaiser  Heinrich 
d.  d.  1517. 

S chm i d t ,  W.,  Uober  die  älteste  Handschrift  von  Adal- 
berti  Vita  Heinrici  II  imp.  in  Forschungen  z.  deut- 
schen Geschichte.  IX.  Göttingen  1869.  p.  361-377. 

Sollorius,  Cominentar.  praevius  in  AA.  bS.  Boll.  I.e. 
p.  711-744  {wiederh.  ap.  Migno  1.  c.  CXL.  p  9-88). 

Spitaler,  F.,  Ueber  Kaiser  Heinrichs  II  des  Heiligen 
Stellung  zum  römischen  Stuhl  und  zu  den  östlichen 
Nachbarvölkern ,  sowie  über  don  Geist  seiner  Regie- 
rung. Progr.  2  Hefte.  Agram  1856.57.  49.  18  u.  21pag. 

"Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  679-688  praefat. 

'Watten  bach,  Deutschlands  Goschichtsquellen  p.  192 
(5.  Aufl.  I.  1885.  p.  360.  H.  p.  349 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p. 
391.  II.  p.  383.  8&t). 

"Wawrowski,  A.,  De  bellis  inter  Boleslnum  I  Polo- 
niae  regem  atquo  Henricum  II  iroperatorom  regemque 
Germaniae  gestis  fasc.  I.  Dissert.    Berulini  1858.  S9. 

"Will,  Com.,  Zur  Canonisation  des  Kaisers  Heinrich 
des  Heiligen  in  41.  Bericht  über  Bestand  u.  W^irken 
des  histor.  Vereins  zu  Bamberg  im  J.  1878.  p.  1-3, 
vor  d«r  eigentl.  Ihiginirung. 

Zirnpibl,  Rum.,  Beiträge  zur  Geschichte  H.'s  II  des 
Heiligen ,   Herzog  in  Baiem ,  König  der  Deutschen 
und  in  Italien  rüin.  Kaisers  tn  Denkschr.  d.  baier. 
Aknd.  d.  W'issensch.  I.  München  1807.  p.  339-429. 
Vgl.  Hcnricus  II  (rex,  I)  imp.  Germ. 

Vita  Heinrici  IV  imp.  (1056— llOG),  vid.  Hi- 
storia  de  vita  Henrici  IV. 

Vita  s.Helenae,  vid.  post  Vitam  Henrici  p.  1865. 
Vita  Henrici  VII  imp.  =  Imperator  Hoinricus. 
Vita  Henrici  V  regle  Angliae,  vid. 

(lesta  Henrici  V. 
Memorials  of  Henrv  V. 
Thomas  de  Elmluiin. 
Titas  Livins,  Fonnulieusis. 


Vita  Henrici  VII  regle  Angliae,  vid.  Bernardus 

Andreae  Tholos. 

Vita  b.  Henrici  a  Calstris  ord.  Praed. 
(flor.  saec.  XIII). 

Ausg.:  ap.  Choquet,  Sancti  Belgii  p.  77-87. 

Yita  Henrici  VI  abbatis  Fuldensis  (f 
1353)  auctore  anonyme  non  aequali. 

Ausg.:  ap.  Schannat,  Histor.  Fuldensis  U.  p. 
234-239. 

Erl.-Sckr.:  Lorenz,  DentJichlands  Geschichtsqnellcn. 
3.  Aufl.  I.  1887.  p.  169. 

Vita  Henrici  arohieplecopl  Treverensis  =  Gest* 
Henrici  archiep.  Trev. 

Yita  b.  Henrici  Baucenensis  ex  Tyro- 

liensi  comitatu  (f  1315)  auctore  Petro 

Dominico  de  Baono    episc.  Tarvisino 

(ab  a.  1360). 

Ausg. :  ex  edit.  Venota  ed.  Papebroch  im  AA. 

SS.  Boll.  10.  Jun.  II.  p.  371-392  (mit  Portrait}. 
Erl.-Sckr.:  Azzoni,  Ramb.  degli,  Memorie  del  b.  En- 
rico morto  in  Trivigi  1315,   corred.  di  docam.  .  . . 
Venezia  1760.  2  vol.  4«. 

Vita  s.  Henrici  ducie,  filii  s.  Stephani  =--=  Vita 
s.  Emerici  ducis. 

Vita  Henrici  episcopi  Norvicensis  dicti 

le  Sponsor  (f  1406)  auctore  Job.  Cap- 

gravio. 

Atisg. :  ap.  Wharton,  Anglia  sacrall.  p.  359-301. 

Tita  s.  Henrici  episcopi  Upsaliensis  et 

martyris,  Fennorum  apostoli  (fcca.  1150) 
auctore  anonyme. 

Aiisg.:  ^  ed.  Joa.  Vastovius,  Vitis  aquilonU. 

Colon.  1(323.  fol.  p.  65-67.  —  *ex  ms.  monasterii 

Rubeae  Vallis  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Janr.  IL  p.  249. 

250;  fehlerhaft  in  Orts-  u.  Persotiennamen.  — 

'besser  et  miracuia  ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svec.  IL 

sect.  1.  1828.  p.  332-335.  —  Appendix:  1*  Epi- 

stola  de  s.  Henrico  Engelando  ibid.  p.  336.  337. 

—  2°  Officium  s.  H-i  p.  337-342.  —  3»  Hymnus 

p.  343.  —  4°  Specimina  sermonum  p.  343. 

Erl.-Sekr.:  Scarin,  Alg.  A.,  De  s.  Henrico  Fennonun 
apostolo.  Aboae  1787.  4fi. 

Vita  s.  Henrici  eremitae  in  Anglia  (-^ 

1120). 

Ausg.:  ex  Joa.  Capgravio  in  AA.  SS.  R.»ll. 
lü.  Janr.  IL  p.  60-62. 

Vita  Henrici  Huntendunensis  archidia- 

coni    (t  1155)    auctore    Johanne    Cap- 
gravio. 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descriptive  catalogue 
Ol  materials  IL  p.  280.  n^  375. 

Ausg.:  in Liber  de  illustribus  Henricis  auct«nv 
Joh.  Capgravio  ed.  by  Fr.  Ch.  Hingeston  (=^  Rt»runi 
Britann.  medii  aevi  Script.  n°  7).  London  18.'>S. 
gr.  S'^.  Vgl.  Henricus  Hantendun. 

Vita  s.  Henrici  sive  Erici  Penieini  (in 

Italia)  eremitae  (f  1415).  Fabelhaft. 

Ausg.:  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n°  9397A.  sec.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagi'> 
graphicis  Johaunis  Oielemans.  Bnixollis  1896.  S . 


VITA  HENRICI  SPEXSER  —  DE  SS.  HELIA 


1365 


p.  14.  15.  Cy.  supra  p.  1293  De  b.  Erico  ete, 
Synopsis  histor.  t»  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p. 
829-832. 

Vita  Henrici  Spenser  =  Vita  Henrici  episcopi 
Norvicensis. 

Tita  s.  Henrici  Susonis  ord.  Praed.  theo- 
pneusti  scriptoris  (f  1365)  auctore  Lau- 
ren tio  Surio  Carthusiano. 

At4sg. :  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  II.  p.  653-689. 

Tita  Henrici  Zwifaitensis  (Suivaldensis, 
a  Zwifaltach),  prioris  Ochsenhusani  auctore 
monacho  Ochsenhusano. 

Canisias  setzt  ihn  mit  Unrecht  vor  1084,  Heinrich 
lebte  in  der  Mitte  des  13.  Jahrh.,  vgl.  Gerbert,  Historia 
Nigrae  Silvae  II.  p.  65. 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  V.  2.  p.  670 

('ed.  nov.  DI.  1.  p.  329-332).  —   »ed.  Surius, 

Vit.  SS.  4.  Nov.  p.  157  (ed.  2»). 

De  b.  Henrico  eremita  Veronae  in  Italia  {f 
1350)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  632. 

De  SS.  HmiHco  et  Alfardo  mart.  in  Suecia  et 
Norwegia  (f  cca.  1055)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr. 
U.  p.  851. 

De  b.  Henrico  Zdiko  episc.  Olomucensi  in  Mo- 
ravia  (t  1551)  Henschenii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
BüU.  25.  Jun.  V.  p.  140-143. 

De  8.  Helano  presb.  in  pago  Remensi  in  Gallia 
(saec.  VI)  Bvei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct 
lU.  p.  903-905. 

De  b.  Heldemaro  eremita,  fundatore  Aroasiae 

coenobü  in  Belgio  (f  1097)  *  in  AA.  SS.  Boll.  13. 

Janr.  I.  p.  830-834.  —  *ap.  Bouquet,  Rec.  XIV. 

p.  157-159. 

Vgl.  Fondatio  monai>terii  Aroasiensia. 

Vita  b.  Heldradi  abbatis  Novalitii  in  Italia  (f 
875)  =  Vita  8.  Eldradi  abbatis  Novaliciensis. 

De  b.  Helena  ab  Oleo  vidua  Bononiae  in  Italia 
(t  1520)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  23. 
Sept.  VI.  p.  655-659. 

De  8.  Helena  virg.  Autissiodori  in  Gallia  (saec. 
V)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai. 
V.  p.  152. 

Do  s.  Helena  virg.  Trecis  in  Campania  Gallic. 
in  Ak.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  530.  581.  —  Ap- 
pendix de  8.  Helene  anachoreta  ibid.  p.  531. 
532.  Cf.  p.  793.  —  Miracula  ex  gallico  N.  des 
Guerrois  ad  a.  1257  ibid.  p.  794-796;  cf.Yll. 

p.  582. 

Erl-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  XXL  1847. 
p.  593-595. 

Vita  s.  Helenae  imperatricis,  Constan- 

tini  M.  matris  (f  cca.  328)  auctore  Alt- 
nianno  coenobita  Altvillarensi  (f  882). 

Voll  von  Erdichtongen  and  AVidorsprüchen. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  III. 
p.  580-599.  —  Vita  alia  auctore  anonyme  (Aus- 
zug aus  der  vorhergehenden ;  ohne  geschichtlichen 
Wert  [Eandschr.:  Trier,  Dombibl.  n°  93'.  mbr. 
sec.  XII.  4°.  fol.  88'-108j)  ap.  Sauerland,  Trierer 
Geschichtsquellen,  Pix)log  p.  175,  Text  p.  177- 
184.  —  Translatio  ad  monasterium  Altavilla- 
rense  c.  840  ibid.  p.  212.  —  Gloria  posthuma 


6  variis  corporis  translationibus  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  599-611.  —  Gloria  posthuma  ex  offi- 
ciis  sacris  etc.  ibid.  p.  647-654.  —  Noteheras 
abbas  Altvillarensis:  Libellus  de  veritate  reli- 
quiarum  s.  Helenae.  Fragmentum  ^  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  154.  —  *m 
Gallia  christiana  IX.  p.  32.  —  'ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  VII.  p.  380;  XIV.  p.  89.  90. 

Erl.'Schr.:  Beissel,  Steph.,  Die  h. Helena  als  Stifteria 
des  Trierer  Domes  in  seiner  Geech.  der  Trierer  Kir- 
chen. I.  Trier  1887.  p.  82-90.  123.  124-131. 

HartmanUj  Joh.  Ad.,  Dissert.  historica  de  Helena, 
Constantini  M.  imp.  matre.  Marbargi  1733.  4^. 

Leben  der  h.  Kaiserin  Helena  ete.  Köln  und.  Aachen 
1832.  8°.  58pag. 

Lucot,  Sainte  H61öne,  mdre  de  Temperenr  Constantin, 
d'aprds  des  docaments  in^dits.  Sa  vie ,  son  culte  en 
Champagne ,  son  suaire  &  ChMons ,  son  corps  h  Paris. 
ParU  1877.  8«>.  Avee  2pl.  2  fr.  50  c. 

Mabillon,  De  translatione  ss.  Sindulfi  et  Helenae  a. 
840  in  monasterinm  Altvillarense  {HautviUera)  in  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  153-156. 

Pinius,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
548-580. 

Saaerland,  H.  V.,  Trierer  Geschichtsqnellen.  1889. 
p.  61-79;  140  ff. ;  144-172. 

Vgl.  Libeilos  de  Constantino  M. 

Vitae  b.  Helenae  eanctimonialis  ex  ord. 

s.  Clarae  Assisiensis  Patavii  in  Italia  (f 
1230)  compendium. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  IL  prs.  1.  p. 
512.  —  Vita  et  yislones  b.  H-ae  auctore  Sic- 
cone  Polentono  ibid.  p.  512-517;  cf.  comment. 
praevius  ibid.  p.  509-511. 

Yita  b.  Helenae  Utinensis,  viduae  tertii 
ord.  erem.  s.  August  (f  1458)  auctore  Ja- 
cobe Philippe  Bergomensi  in  libro 
de  claris  miüieribus  cap.  159. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  23.  April.  III.  p.  256- 

258.  —  Vita  alia  auctore  Fr.  Simone  Romano, 

ex  ms.Italico  (ed.  Joh.  Bapt.  Sartorius.  I}tinol632) 

latine  ibid.  p.  249-256. 
Vgl.  Foresta. 

Tita  s.  Helenae  viduae  mart  Scodevae 
seil  Schedviensis  in  Suecia  (saec.  XII)  au- 
ctore ut  putamus  s.  Brynolpho  episc. 
Scarensi. 

Atisg. :  *  ex  ms.  Bodecensi  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Jul.  VII.  p.  332.  333.  Cf.  Boschii  comment 
praevius  ibid.  p.  329-331.  —  *  sitie  auctoris  no- 
mine ap.  Fant,  Scr.  rer.  Svecic.  III.  sect.  2.  1871. 
p.  135-138. 

De  s.  Heleno  anachor. ,  vid.  De  s.  Helena  virg. 
Trecis  (append.). 

Acta  s.  Helerii  martyris  in  Caesarea 

maris  Britannici  insula  (saec.  VI)  auctore 

anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  148-152. 
Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  145-148. 

De  b.  Heiia  abbateCoIoniensi  (f  1042. 12.  Apr.), 
ubi  et  de  v.  Volperto  Tuitiensi  abbate  I,  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.468-470. 

De  ss.  Hella,  Luciano,  Zotico  ete.  mart.  Tomis 
ad  Pontum  Euxinum  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai. 
VI.  p.  679. 


1366 


TRANSLATIO  S.  HELIANI  —  DE  S.  HERCULANO 


Translatio  s.  Heliani  Beneventum  a.  763 : 
,Quia  largiente  —  amen'. 

Enth&lt  nur  weni^  historische  Bemerkungen. 

Handschr. :  Benevent,  Erzbisch.  Bibl. ,  AA. 
SS.  Vol.  IV.  sec.  XII  in. 

Äusg,:  'ap.  Borgia,  Memorie  istoriche  di  Be- 
nevento.  I.  p.  199-206.  —  'ed.  "Waitz  t»  Mon. 
Germ,  bist  Scr.  rer.  Langob.  p.  581.  582. 

Acta  s.  Heliconidis  mart  Gorinthi  in 

Achaia  (f  244)  suspecta  sub  nomine  Lu- 

ciani  et  Pauli  edita. 

Ausg, :  graece  et  lat.  interprete  Dan.  Cardono 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  738-744.  Cf, 
Papebrochii  comment.  praevius  ibid.  p.  736. 

Erl.'Sehr.:  Kenmann,  K.  Joh.«  Der  römische  Staat 
und  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  .827-329. 

De  s.  Heliena  virg.  Launnensi  in  Italia  in  AA. 
SS.  BoU.  20.  April,  n.  p.  762. 

Yita  s.  Heliodori  episcopi  Altinensis 
(saec.  IV)  Torcelli  prope  Yenetias. 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p. 
647-651.  Cf.  SoUerii  comment.  praevius  ibid. 
p.  645-647. 

De  SS.  Hellodoro  ac  Dosa  mart. ,  forte  snb  Con- 
stantino  Copronymo,  Pinii  comment  tn  AA.  SS. 
Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  96. 

De  s.  Helladio  arcbiep.  Toletano  in  Hispania 
(t  632)  *  Henschenii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  79-82.  —  »  elogium 
histor.  ap.  Mabillon,  AA.  S8.  o.  s.  Ben.  saec.  n. 
p.  136-139. 

De  s.  Helladio  Commentariensi  mart  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  591. 

De  s.  Helladio  episc.  Autissiodorensi  in  Gallia 
(t  cca.  387)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  II.  p.  300; 
ef.  VII.  p.  618. 

De  s.  Helladio  episc.  mart.  in  Oriente  (saec.  VI) 
Papebrochii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Mai.  VI.  p.  711. 

De  8.  Heimtnide  redusa  in  Paderbomensi  West- 
phaliae  dioec.  (saec.  X.  XI)  Papebrochii  sylloge 
bist  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Mai.  VII.  p.  441. 

De  SS.  Helpidio,  Hermogene,  Eupolite  etc.  mart. 
Melitenae  in  Armenia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I. 
p.  180. 

De  b.  Helviea  reclusa  in  monasterio  Colum- 
bensi  (f  1034.  10.  Febr.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  365-367. 

Vitae  b.  Hemelinae  conversae  Cister- 

ciensis   (f  1178)   breviarium   auctore  b. 

Gossuino  monacho  Ciaravallensi. 

Ausg.:  ex  Henriquezii  Menologio  Cisterc.  in 
AA.  8S.  Boll.  27.  Üct  XII.  p.  397.  398.  Cf.  R.  de 
Buckii  comment  praevius  ibid.  p.  390-397;  sup- 
plem.  p.  926. 

Acta  b.  Hemmae  viduae,  fundatricis 
Gurcensis  in  Carinthia  ecclesiae  (f  1045). 

Ausg.:  ex  ms.  S.  Lambert!  in  Stiria  in  AA. 
SS.  Boll.  29.  Jun.  V.  p.  499-506.  —  Acta  re- 
centiora  auctore  Paulino  "Waldnero  presb.  ibid. 


p.  506-516.  —  Analecta  veterum  monumen- 
torum  mss.  ad  acta  s.  Hemmae  ibid.  p.  516-525. 

—  Append.  I  de  v.  Beatrice  Carinthiao  ducissa, 
b.  Hemmae  sorore  ibid.  p.  525.  —  Append.  II 
de  carthusia  Seizensi  in  Stiria,  b.  Hemmae  ut 
^datrici  adscripta  ibid.  p.  525-530. 

Vita  Henrioi,  vid.  Vita  Heinrici. 

De  s.  Heracia  patriaroha  Alexandrino  (-f-  246) 
Sollen!  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jol.  III.  p. 
645-647. 

De  ss.  Heraclide  et  Myrone  episcopis  in  Cypro 
insula  (saec.  I.  H)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  S8. 
Boll.  17.  Sept  V.  p.  467.  468. 

Yita  8.  Heraclii  episcopi  Senonensis  in 

Gallia  (f  cca.  522). 

Ausg.:  ex  Breviario  Senonensi  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Jun.  II.  p.  70.  71. 

De  SS.  Heradio,  Justo  et  Mauro  mart.  Ful- 
ginei  in  ümbria  sub  Decio  in  AA.  SS.  Boll.  4. 
Mai.  I.  p.  452.  Cf.  p.  792. 

De  s.  Heraclio  mart.  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
BoU.  14.  Jul.  III.  p.  469. 

De  ss.  Heraclio,  Paulino  et  Benedimo  mart 
Athenis  in  Graecia  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mai.  HI. 
p.  453. 

De  SS.  Heraclio,  Paulino,  Menserimo  ete.  mart 
in  AA.  SS.  BoU.  16.  Mai.  III.  p.  571. 

De  SS.  Heraclio,  Paulo,  Minerco,  Aquilino  etc. 
mart.  Niveduni  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Mai.  IV.  p.  27. 

De  SS.  Heraclio,  Zosimo,  Alexandro  ete.  mart 
Alexandriae  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mart.  n.  p.54. 55. 

De  SS.  Heraide,  Archeiao,  Cyrillo  ete.  mart.  in 
AA.  SS.  BoU.  4.  Mart.  I.  p.  311. 

Acta  s.  Herbaudi  seu  Heribaldi  soll- 
tarii  in  Britannia  Armorica  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Jun.  VI.  1. 
p.  202-204. 

De  s.  Herberte  =  De  s.  Heriberte. 

Yita  b.  Herculani  a  Plegali  ord.  Min. 

de  observ.  ap.  Castnim  novum  Carfaniani 

in  Tuscia  (f  1451). 

Au,sg. :  ex  ms.  chronica  Mariani  Florentini  in 
AA.  SS.  BoU.  28.  Mai.  VI.  p.  862-864. 

Acta  s.  Herculani  episc.  et  mart  Pe- 
rusiae  in  Italia  (f  547)  auctore  anonyme 
Perusino  monacho  ord.  s.  Ben.  (cca.  1115). 

Ausg.:  ^in  AA.  SS.  BoU.  1.  Mart  I.  p.  51-54. 

—  ^ibid.  in  Tractatu  praeliminari  ad  Jul.  I.  p. 
37.  38.  —  ^vollständiger  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
n.  3.  p.  125-146.  —  Vita  in  Analecta  Bolland. 
XL  1892.  p.  242-246. 

Erl.-Sehr. :  Bracceschi,  Discors!  per  dixnoetnuro  I'eä- 
stcnza  di  dne  santi  Ercolani  vescovi  di  Perasia«  e  si 
descrirono  le  vite  loro ,  od  appresso  le  aotifuiiti  e  le 
laadi  della  detta  citt&.  Cameiino  1686.  8^. 
Commentarias  hist.  in  AA.  S8.  Boll.  l.c.p. 47-51. 


De  s.  Herculano  ep.  Perusino  ex  Qregorio  H.  dial 
m.  c.  — 

p.  108. 


ap.  r« 
illon , 


UI.  c.  13  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Bon.  saec.  L 


De  s.  Herculano  episc.  Brixiae  in  Italia  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Aug.  H.  p.  731. 


DE  S.  HEBCULANO  —  VITA  B.  HERLUCAE 


1367 


JV^-£Mr.:  Vita  di  8.  Herooliano,  vescoyo  di  Brescia 
et  confBflaore,  trad.  dalla  latiDa.  Verona  1584.  4^. 

Vitali,  Bart.,  De  8.  Hercaliano  episoopo  et  eonfessore 
Briziae.  Veronae  1584.  4f>.  36pag. 

De  s.  Hercttluio  mart  Via  Claudia  in  Italia 
(saec.  II)  Perierii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  25. 
Sept.  VU.  p.  22-24. 

Gesta  Herewardi  incljti  militis.  A.  D. 
1072. 

Handsehr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  II.  n*  23.  p.  22. 

Ausg.:  *publ.  par  Franc.  Michel  in  Chroni- 
ques  Aoglo-Normandes.  Reuen  1839. 8*.  —  ■  edit 
by  Thomas  Wright  for  the  Caxton  Society  1850. 
kl.  4^  —  Excerptum  de  famiÜa  Herwardi  edid. 
J.  A.  Oiles  in  ^Vitae  quorundam  SaxonumS  Lon- 
don ,  Caxton  Society  1854.  U.  4'». 

Yita  8.  Herhardi  =»  Vita  s.  Erardi. 

De  8.  HeribaMo  episc.  Autissiodorensi  in  Gallia 
(t  ante  859)  *  in  AA.  SS.  Bell.  25.  April.  III.  p. 
378.  379.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
See.  IV.  2.  p.  573-578  (de  Heribaldo,  Abbone, 
Christiane  et  Bettone  episc.  Autiss.). 

Yita  s.  Heriberti  archiepiscopi  Coio- 

niensis  et  cancellarii  (999—1021)  imp. 
Ottonis  HL  auctore  Lantberto  Tuitiensi 
monacho,  postea  abbate  S.  Laurentii  Leo- 
diensis  (f  1070):  ,Matri  ecclesiarum'. 

Von  untergeordnetem  Interesse  und  nor  wegen  einiger 
schAtzbaren  Angaben  beachtenswert. 

Handsehr,:  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  sec.  XII. 

—  Haag,  k.  Bibl.  sec.  XII.  n®  906.  —  London, 
Brit.  Mus.  Harl.  n«  2800.  43.  —  Lüttich,  Un.- 
Bibl.  n*»  260.  mbr.  sec.  XII.  4°.  —  Trier,  Dom- 
bibl.  n*  65.  mbr.  sec.  XIY. 

Ausg.:  *ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  BoU.  16. 
Mart.  n.  p.  467-475.  —  *  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
IV.  p.  740-753.  —  Tita  8,  H-l  per  Lantbertum 
Leodiensem  monachum  Tuitiensem.  Liber  11  quo 
continentur  miracula  eins  post  mortem,  vulgo 
pro  deperdito  habitus.  Ex  ms.  cod.  Leodiensi  ^  ed. 
J.  H.  Bormans.  Leodii  1858.  8^  75  ^  (*  vorher  in 
Compte-rendu  des  seances  de  la  commission  ro- 
yale  d'histoire.  I.  ser.  XVI.  Bruxelles  1850.  p. 
125-170).  —  'ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  1245-1260  unt.  d.  Tit.:  Miracula 
8.  H-i.  — Vita  alia  auctore  Lantberto,  novo 
sermone  rescripta  a  Ruperte  abbate  Tuitieusi 
(1117—1129  aut  1130):  ,Tu  mihi  hoc  opus'  in 
ßuperti  opp.  *Moguntiae  1631.  fol.  II.  p.  908.  — 
»Paris.  1638.  II.  p. 875-890  u.  d.  anderen  Ausg. 
von  Ruperti  opp.  —  ■  ed.  Surius,  Vit.  SS.  16. 
Mart.  II.  p.  246  (ed.  2^*.  p.  279;  ed.  Colon,  a.  1617. 
16.  Mart.  p.  185-197).  —  *in  AA.  SS.  BoU.  16. 
Mart  post  Lantberti  librum  p.  475-490.  —  *ed. 
Baronius,  Annal.  eccles.  ad  a.  1021.  n°  2.  —  ®ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  389-428.  —  Die 
hierin  vorkommenden  Zusätze  u.  Erläuterungen 
XU  Lantberts  Werkchen  hat  Pertx  in  seiner 
Ausg.  desselb,  p.  742-  752  als  Noten  angefügt. 

—  De  translatione  s.  H-i  a.  1147  auctore  Thio- 
derico  aedituo  Tuitiensi  ed.  Holder-Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XIV.  p.  570.  571.  —  Carmen 
in  obitum  s.  H-i  ^  als  In  Heribertum  ap.  Eccard, 


Veterom  monnmentonim  quatemio.  Lips.  1720. 
p.  59.  —  *ufiederh.  von  Fröhner  in  Zeitschrift 
f.  deutsches  Alterthum.  XL  p.  6. 

Sri.- Sehr.:  Bormans,  J.  H.,  Notice  oonoemaot  le  2. 

livre  de  la  yie  de  s.  Heribert  . .  .  par  Lambert  de 

Li6ge  .  .  .  m  Bulletin  de  TAcad.  royale  de  Belgiqae 

Xill.  p.  808. 
Cardanns,  H.,  Zur  Vita  Heriberti  m  Chroniken  der 

deutschen  Städte.  XII.  p.  lvi. 
Commentarius  ptaevius  m  AA.  SS.  BoU.  I.e.  p. 

464-467. 
Contzen,  Die  Geeohichtechreiber  der  säohs.  Eaiser- 

zeit  p.  160-164. 
Gies et) recht,  Geschichte  der  Kaiserzeit  II.  p.  627 

(2  Aufl.  II.  p.  667). 
Janssen  in  Annalen  de«  histor.  Vereins  f.  d.  Nieder- 
rhein. I.  KOln  1866.  p.  87. 
Müller,  J.,  Ueber  Rupert  von  Deutz  u.  dessen  Vita 

8.  Heriberti.    Progr.  des  kath.  Gymn.  an  Aposteln. 

Köln  1888.  40.  31pag. 
"Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p. 288 

(6.  Aufl.  II.  1886.  p.  123;  6.  Aufl.  11.  1894.  p.l37). 
Vgl.  Rupertns  abb.  Tuitiens. 
Vita  s.  Cunonis  abb.  Sigeb. 

De  8.  Herberto  archiep.  Compsae  ap.  Hirpinos 
in  Italia  (t  cca.  1180)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  100. 

De  8.  Heriberto  eremita  in  comitatu  Namur- 
oensi  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  II.  p.  505. 

De  8.  Hereberto  presb.  auachoreta  in  Anglia 
(t  687)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart  IH.  p.  142. 

Vita  b.  Herifridi  episcopi  Autissiodo- 
rensis  (f  909)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  Historia  episc.  Autissiodorensium 
» ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I  —  •  ti»  AA.  SS.  Boll.  23. 
Oct.  X.  p.  210-214.  Cf.  van  Heckii  commentar. 
praevius  ibid.  p.  206-210. 

De  s.  Herina  sive  Irene  Aletii  seu  Lupiis  in 
Calabria  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II.  Append.  p. 
789-795;  cf.  \il.  p.  588-592. 

De  s.  Heriembaldo  milite  mart.  a.  1075  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  303-310.  Cf  Janningi 
vindicatio  pro  auctoritate  vitae  s.  Herlembaldi 
ibid.  Jun.  VL  1.  p.  247. 

Yita  SS.  Herlindis  sive  Harlindis  et  Rei- 
nulae  abbatissarum  Masaci  in  Belgio  (saec. 
Till)  auctore  anonyme  saec.  IX. 

Ausg.:  *  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart. 
m.  p.  386-392  (» ed.  Paris,  p.  383-390).  —  « wie- 
derh.  ap.  MabilloD,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  lU.  1. 
p.  654-663. 

Erl.-Sckr.:  Friedrich,  Eirchengoschichte  Deutsch- 
lands II.  1869.  p.  846. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.2öl;  6.Aufl.  I.  p.266. 

Vita  b.  Herlucae  virginis  (f  1142)  au- 
ctore Paulo  Bernrieden si  presb.,  teste 

oculato  (t  1146—1150). 

Ausg. :  *  ed.  Jacobus  Gretser  cum  Pauli  Bem- 
ried.  Vita  Gregorii  VII.  Ingolstadii  1610.  4°.  p.255. 
—  •  wiederh.  in  Gretseri  opp.  VI.  p.  168-173.  — 
«m  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  IL  p.  552-557  ed. 
Henschen.  —  Ein  Fragment  daraus  über  die 
Translation  des  Bischofs  "Wicterp  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  427.   Vgl.  p.  383. 

Erl.-Schr.:  Herrmann  m  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XIV.  p.  572  fF.,  gtgtn  Watienbadi. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 
n.  1886.  p.SöS;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.388. 
Vgl.  Vita  s.  "Wicterpi. 


1368 


VITA  B.  HERLUINI  —  ACTA  S.  HERMIAE 


Vita  b.  Herluini  Beccensis  abbatis  primi 
et  conditoris  auctore  Gisleberto  Cri- 
spino  abbate  Westmonasteriensi  eius  di- 
scipulo  (f  1114). 

Ausg. :  ^  in  B.  Lanf ranci  .  .  .  opera  .  .  .  evul- 
gavitLuc.  Dacheriuß.  Lut.  Paris.  1648.  fol.  Append. 
p.  32-40.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  2.  p.  342-355.  —  'ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CL.  p.  697-714.  —  Vita  altera  ap.  Mabillon 
1.  c.  p.  355-365. 

ErL'Schr.:  Hardy,  Doscr.  catalogue  of  materials.  II. 

p.  28.  no  32.  33. 
Histoire  litt^raire  de  la  Franoe  X.  8.  v. 
Wright,  Biographia  Britaimica  liter.  EL.  p.  68-70  {über 

Oislebert). 

Be  s.  Herma  episc.  Philippensi  (saec.  I)  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Mai.  H.  p.  360. 

Be  SS.  Herma,  Serapione  et  Polyaeno  mart.  Ro- 
manis  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  IH.  p.  546.  547. 

Acta  SS.  Hermagorae  episcopi  et  For- 
tunati archidiaeoni  MM.  Aquileiae  in 
ItaUa  sub  Nerone,  ab  auctore  incerto  con- 
scripta. 

Ausg.:  *  ed.  Mombritius,  Sanctuarium  11.  p.  1. 

—  ^wüderk,  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jul.  III.  p.  251 
-255.  —  Translatioex  ms.  S.  Marci  Venet.  lat. 
X.  37  unt.  d.  Tit.:  L'inventio  e  la  traslatio  dei 
8S.  Ennagora  e  Foitunato  ed.  G.  Monticolo  in 
Nuovo  Archivio  Veneto.  lil.  1.  1892.  p.  117-148. 

—  Translatio  al  ia  (nahe  verwandt  mit  der  vor- 
hergehenden) ex  Petri  Calo  ord.  Praed.  II.  p.  218 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  255-257.  —  Passio: 
,In  illo  tempore*  ex  cod.  Namurc.  n®  53  in  Ana- 
lect.  Bolland.  IL  p.  311-316;  cf.  XI.  p.  470. 

Erl.-Schr.:  Monticolo,  L'inventio  o  la  traslatio  de 
B8.  Ermagora  e  Fortanato  [translation  d'Aqail6e  k 
Grado  et  inventioa  de  leurs  ossements  dans  la  crypte 
de  Santa -Eufemia  en  1023:  röcit  nouveau  d'aprds 
un  ms.  du  14.  siöclol  in  Nnovo  archivio  Veneto. 
Anno  II.  1892.  Vol.  III.  part.  1. 

Vita  b.  Hermann!  Joseph!  ord.  Prae- 

monstr.  Steinfeldiae  in  Germania  (f  post 
1230)  auctore  canonico  Steinfeldensi  syn- 
chrono.  Tractatiis  2. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  686-714. 

—  Processus  inquisitionis  super  fama  sancti- 
tatis  b.  H-i,  ex  ms.  Steinfold.  ibid.  p.  715-723. 

—  Revelationes  b.  H-i  de  11000  virginum. 
Libri  2  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  VIII.  p.  ]  73-201. 
Cf.  HoDSchenii  comment.  praevius  ibid.  7.  April. 
I.  p.  682-686.  —  Compendium  sub  tit.:  Vita 
b.  H-i  cognomento  Josephi  ord.  Praem.  ex  A^itis 
SS.  ad  7.  Apr.  God.  Heiischenii  in  compendium 
redacta.  Neuhusii  1689.  8°.  —  In  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  683  (ed.  Paris,  p.  680)  wird  erwähnt,  dass 
Wilholmus  Vressenich  1358  eine  Vita  H-i 
J-i  in  leoninischen  Versen  verfasst  habe,  und 
sind  davon  die  Anfangs  -  und  die  Schlusszeile  ge- 
geben. 

Uebers.:  Leben  u.  Wundorwerck  des  h.  Her- 

manni  Josephi,  Priesteren  u.  ChorheiTen  in  der 

Abtei  Steiufeld,  cöln.  Diöcese.   Aus  dem  Latein. 

Collen  1748.  8°. 

Erl.-Scfar.:  K aalen,  Frz.,  Lotfondo  von  dem  sei.  Her- 
mann Joseph.  2.  Aufl.  Mainz  18»0.  ^.  Jk  1. 


Lebensbeschreibung  des  h.  Hermann  Joseph,  Prie- 
sters . . .  der  Abtei  Steinfeld.  Von  einem  Freande  der 
kathol.  Jugend.  Köln  1839.  &.  47  pag. 

Fösl,  Fr.,  Ijeben  des  sei.  Hermann  Joseph ,  Prftmon- 
stratenser  im  Kloster  Steinfeld  in  der  ErzdiOoeee 
KOln.  Regensburgr  1862.  gr.  8^.  60  4 

— — :  Die  reine ,  leidende  und  barmherzige  Liebe  dar- 
gestellt in  dem  Leben  des  sei.  Hermann  Joseph  aas 
Köln  tt.  «.  w.  RegensbuiK  1862.  gr.  8^.  Jk  2.70. 

Schus|;er  (Sutor),  Vita  b.  Hermanni  Josephi.  Pragae 
1668.  4P.  Ygi  Hermannus  Josephus. 

De  8.  Hermello  martyre  Constantinopoli  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  212. 

De  s.  Hermenegildo  rege  et  mart  in  Hispania 

(t  585)  Henschenii  di-ssertatio  in  AA.  SS.  Boll. 

13.  April.  IL  p.  134-138. 

Erl.-Sehr.:  Gams,P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  H. 

1.  Regensbuig  1864.  p.  489-492;  IL  2.  1874.  p.  1-5. 

(Jarry,  F.  Ph.  Th.)   Sur  s.  Hermönigilde .  patron   de 

l'ordre   militairc  institu6  par  Ferdinand  vIL    s.  1. 

(Paris)  1817.  80. 

Vita  s.  Hermenlandi  abbatis  Antrensis 
(Aindre)  in  Gallia  Armorica  prirai  (f  cca. 
720)  auctore  anonymo  fere  aequali. 

Handschr.:  St.  Gallen,  Stiftsb.  n«  577. 

Ausg. :  Hn  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart  lU.  p.  576- 
586  c.  comment.  praev.  p.  574.  —  '  ap.  Mabillon, 
AA.SS.  0.  S.Ben. sec. III. l.p. 383-403.  — •Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  633-635. 

Erl.-Schr.:  Histoire  litt^raire  dela  France.  IV.  17JS. 
p.  71 ;  X.  1756.  p.  4U3. 
Saint  Hermeland,  fondateur  et  premier  abb6  d'Ain- 
dre ,  au  dioc.  de  Nantes ,  VII.  silcle.  Legende  de  sa 
vie ,  authenticite  de  ses  reliques  et  mandement  pour 
leur  translation.  Nantes ,  Mazeau  1849.  18mo. 

De  SS.  Hermete,  Adriane,  Oittheo  etc.  man. 
Massiliae  in  Gallia  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  29.  30. 

De  SS.  Hermete,  Aggaeo,  Caio  martyribus  Bo- 
noniensibus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  165. 

De  SS.  Hermete  et  Solutore  mart  Africanis  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  342. 

De  SS.  Hermete  et  Taxio  mart.  Axiopoli  in 
Bulgaria  Tinnobroekius  in  AA.  SS.  Boll,  18.  Oct. 
VIII.  p.  345.  346. 

De  s.  Hermete  martyre  Romae  a.  116  Stil- 
tingii  comment.  histor.-criticus  in  AA.  SS.  Boll, 
28.  Aug.  VI.  p.  142-151. 

De  SS.  Hermete  milite,  Eppeo  presb.,  Hilpidio 
etc.  mart.  Mclitinae  in  Armenia  in  AA.  SS.  Bull. 
27.  April,  m.  p.  487. 

Translatio  s.  Hermetis  a.  851  Roma 
Salzburgum. 

Handschr.:  München,  n'  15821  (olim  Salzb.) 
mbr.  saec.  IX.  fol.  31.  —  Wien  n°  289  (Saiisb. 
8.  N.)  saec.  XU ;  —  n°  434  (Salisb.  79). 

Ausg.:  ^  omisso  initio  ap.  Hansiz,  Germania 
Sacra  U.  p.  929.  —  *  vollständig  ed.  E.  Dümmler 
in  Archiv  für  Kunde  östeiTeich.  Geschichtsquellen. 
XXn.  1860.  p.  295.  —  *  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  410.  —  Rhythmus  de  s. 
Hermete  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat  aevi  Car. 
II.  p.  135.  136. 

ßrl.-Schr.:  'Wattenbach,  Deutschlands  Oeschicht«- 
quollen  p.  152  (o.  Auü.  I.  1885.  p.  273.  II.  p.272;  H. 

Aufl.  I.  hm.  p.29i.  n.  p.ao8). 
Acta  s.  Hermiae  martyris  Comanis  in 
Cappadocia  sub  Äntonino. 


ACTA  S.  HERMI0NI8  —  VITA  V.  HIERONYMI 


1369 


Ausg.:  ex  ms.  gnioco  Florent.  graece  et  lat 
interprete  Hugone  BoUio  Carthusiano  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Mai.  VH.  p.  424-427  c.  Papebrochii  com- 
ment.  praevio  p.  423. 

Acta  s.  Hermionis  filiae  s.  Philippi  Ephesi 
(t  cca.  117).  Ex  menaeis  Graecis. 

Ausg.:  interprete  M.  Radero  lat  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Sept.  II.  p.  185.  186.  Cf.  Stiltingii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  181  - 185. 

De  SS.  Hermogene,  Caio,  Expedito  ete,  mart 
Meliünensibus  in  AA.  SS.  Boll.  19.  April.  IL  p.  619. 

De  SS.  Hermogene  et  Dionysio  mart.  in  AA. 
SS.  BoU.  18.  April.  II.  p.  540. 

De  8.  Hermogene  martyro  in  Asia  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Mai.  I.  p.  366. 

Acta  s.  Hermolai  presbyteri  et  martyris 
siib  Diocietiano  spuria. 

Attsg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Jul.  VI. 
p.  427-429. 

Acta  SS.  Hermyli  et  Stratonici  mart  Sin- 
giduni  in  Mysia  superiore  (f  315)  auetore 
anonymo. 

Ausg.:  ex  Metaph raste  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Janr.  I.  p.  769-771. 

Vita  s.  Hernini  eremitae  in  Britannia 
Armorica  (saec.  VI)  auetore  anonymo. 

Ausg. :  » in  A A.  SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p.  576.  — 
^vorher  ap.  Alb.  Le  Grand,  Vies  des  saints  de 
Bretagne.  1837.  Cf.  C.  de  Smedtii  comment.  prae- 
vius p.  575. 

Do  SS.  Herodione  Novarum  Patrarum,  Asyn- 
critü  Hyrcaniae,  Phlegonte  Marathonis  etc.  epi- 
scopis  mart.  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  April. 
I.  p.  741.  742. 

De  s.  Herone  episc.  et  mart.  Antiocbiae  a.  128 
Vanheckü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII. 
p.  8.  9. 

De  s.  Henimberto  episc.  et  conf.  Mindae  in 
Westphalia  (f  cca.  800)  ex  officio  Osnabrugensi 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  IL  p.  727.  728. 

Vita  s.  Hervaei  abbatis  in  Britannia 
minori  (saec.  VI). 

Ausg.:  per  Albertum  Lo  Grand  ox  variis 
legendariis  gallice  (Vies  des  saints  de  Bretagne) 
coUecta,  latine  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p. 
366-371. 

Erl.-Schr.:  Uersart  de  la  Villemarqu6,  La  l^ponde 
celtique,  en  Irlande,  en  Dunbrio  et  en  Brotai^ne. 
Saint -Brieuc  et  Paris  1859.  ^\  p.  229 -2»4  da  le- 
gende de  9.  Uerv6  patron  des  cfaantenrs  populaires 
de  Bretagne);  cf.  p.  318-329. 
Piain e,  Saint  Hervö,  sa  vie,  son  ctilte.  Vannes  1893. 
80.  69pag.  {Extrait  de  la  Revue  de  l'Üuest.j. 

Vita  Nervei  S.  Martini  Turonensis  ar- 
chiclavis  (cca.  1000). 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.  1689 
-1692. 

Passio  SS.  Hesperi  et  Zoi^s  coniugis,  Cy- 
riaci  etc.  martyrum  Attaliae  in  Pamphylia 
sub  Hadriano. 


Ausg. :  ex  ms.  Vatic.  graeco  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Mai.  I.  p.  178.  179. 

De  s.  H68perio  seu  Spero  episcopo  Metensi 
R.  de  Buckii  comment.  bist  in  AA.  SS.  Boll.  Oct. 
XII.  p.  670. 

Vita  s.  Heeychii  tbaumaturgi  in  Galatia 
(f  cca.  790)  auetore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  456.  457. 
—  Vita  alia.  Compendium.  Graece  ex  ms.  syna- 
xario  P.  Chiffletii  ibid.  p.  886.  887. 

De  s.  Hetyehio  confessore ,  s.  Hilarionis  disoi- 
pulo,  Maiumae  in  Palaestina  (f  post  373)  Buei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  II.  p.  141-149. 

De  s.  Hesychio  milite  mart.  Dorostori  in  Moesia 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  II.  p.  1049. 

De  s.  Hesychio  presb.  Hierosoiymitano  (f  434) 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mart.  III.  p.'713. 

De  s.  Hesychio  sive  Iscio  episc.  et  mart.  Car- 
cesae  in  Hispania  (saec.  I)  commentar.  bist,  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I.  p.  4-8. 

Erl.-Schr.:  Garns,  P.,  Kirchengoschichte  Spaniens.  I. 
1862.  p.  193-204. 

Vgl.  De  8.  Isichio. 

De  s.  Hewaido,  vid.  Passio  ss.  Ewaldonyn. 

De  8.  Hibernie  Brenan,  Canan,  Finntina,  Bi- 

gill,  Ailtin,  Caomhog Martan,    tribus  filiis 

Diomae  et  7  episcopis  de  Cill:  Tedil  C.  de  Smedtii 
commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  339 
-343. 

De  s.  Hideiberto  seu  Ariberto  episcopo  Der- 
tonae  in  Insubria  (saec.  VIII  aut  X)  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Mai.  III.  p.  498. 

De  s.  HIdulpho  duce  liobii  et  Binchii  in  Belgio 
(saec.  VIII)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  582. 
583.  —  De  eodeni  et  s.  Aya  eiusque  coniuge 
Smetii  sylloge  in  Ghesquierii  AA.  SS.  Belgii.  V. 
p.  533-544. 

Erl.-Sckr.:  Chapelier,  Ch.,   Biblioi^raphie  de  s.  Hi- 
dulpho.  Extrmi  du  Bullotin  de  la  Soc.  philomatique 
Vosifienne.  Annee  lWn.92.  Saint -Di6  (1892.)  H'\ 
Pfister,  eh.,  Les  lei;ondes  de  s.  Diö  et  de  s.  Hidulphe 
in  Annales  de  l'Est.  Ih89.  Sept.  Oct. 

Mart}'rium  s.  HieiHinis  et  sociorum. 
Atisg.:  ex  Simeone  Metapbraste  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  7.  Nov.  VI.  p.  124-127  (p.  173  ed.  2»). 

Martyrium  s.  Hieronis  Scoti  in  Hollan- 
dia  (17.  Aug.). 

Ausg.:  ap.  Petr.  Opmeer,  Historia  martyrum 
Batavicorum.  Praemittitur  s.  H-s  martyrium,  prosa 
et  carmine:  antehac  numquam,  ne  a  Surio  qui- 
dera,  editum.    Ooloniae  1025.  8". 

Yita  V.  Hieronymi  Aemiliani  congre- 
gationis  Somaschae  fundatoris  (f  1537) 
auetore  Augustino  Turtura  congreg. 
praepos.  gener.  Libri  4. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  8. Febr.  IL  p.  220-274. 
Cf.  Henschenii  comment.  praevius  ibid.  p.  217- 
220. 

Uebers.:  scritta  latinamente  e  vulgatanel  1620 
dal  P.  Agost.  Tortora  Ferrarese ,  ora  per  la  prima 
volta  volg.  d'Alpss.  Piegadi.  Venczia  1865.  8°. 

Erl.-Schr.:   Atti  di  s.  (iirolamo  Miani  fondatore  doUa 
congre^az.  di  Somasca,   descritti  da  vahi  autori  in 


1370 


VITA  S.  HIERONTMI  STRIDONENSIS 


veno  italiano  e  pubblicati  nella  sna  canonizzaadone. 

Bergamo  1767.  4^. 
Gaccia.  Ferd..  Vita  di  8.  Girolamo  Mlani.  Venezia 

1822.  16mo.  64j)ag. 
Ferrari,  Paolo  Grefr.  de',  Vita  del  von.  serro  di  Dio 

Girolamo  Miani  nobile  Veneto ,  fondatore  de'  chierici 

regol.  della  congregazione  di  Somasca.  Venetia  1676. 

40.  198  pag. 
Vita  del  9.  Girolamo  Miani,  fondatore  della  congreg. 

de'  chierici,  regolari  di  Somasca.  Venezia  1767.  8^. 

Yita  s.  Hieronymi  presbyteri  Stridonen- 
äs  et  doctoris  Ecclesiae  (f  420). 

Ätisg.:  ed.  Surius,  Vit.  SS.  5.  Sept.  V.  p.  495. 
Cf.  Stiltiog,  De  s.  H-o  doctore  Ecclesiae  com- 
mentar.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Sept.  VIII. 
p.  418-688.  —  Vita  alia  auctore  ut  videtur  Gen- 
nadio  Massiliensi  ^  ap.  Mabiilon,  Vet.  analect. 
1723.  fol.  p.  194-196  [—  Elogium  s.  H-i  ex 
libro  Gennadii  Massil.  de  viris  illustribus  ibid. 
p.  197].  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XXII.  p. 
175-184.  —  Vita  ex  ipsius  syngrammatis  ete. 
coUecta  ap.  Migne  1.  c.  p.  183-214.  —  Augustini 
Hipponensis  episc.  ad  Cyrillum  Jerosolymitanum 
episc.  epistola  de  magnificentiis  b.  Hieronymi 
[unecht  f  untergeschoben]  ap.  Migne  1.  c.  XXII. 
p.  281-289.  —  Cyrilli  episc.  Jerosolymitani  epi- 
stola de  miraculis  s.  H-i  ad  s.  Augustinum  episc. 
HippÖnensem  [eine  Fälschung]  ^  Pataviae,  Stahel 
et  Bened.  soc.  1482.  4».  69  fol.  Hain  6721.  — 
•ap.  Migne  1.  c.  XXII.  p.  289-326.  —  Eusebius 
Hieronymi  discipulus  De  morte  s.  Hieronymi  ap. 
Migne  1.  c.  XXII.  p.  239-282. 

Erl.'Sehr.:  Abr6g6  de  la  rio  de  St.  J6rome.  Vorauf- 
ges^deki  den  IjOttres  de  8.  Jörome ,  traduites  en  fran- 
^ais.  Paris  1679.  &>. 

Andreae,  Job.  (i-1848),  Hieronymianas.  D.  Hiero- 
nymi vitae,  mortis,  prodigiorum,  dictonim  ac  scri- 
ptoram  exflorationes  perstringens.  Basileae  1514. 

Andri,  Leon,  d',  Della  questione  intomo  alla  patria 
di  8.  Girolamo  in  Porta  Orientale.  Jahig.  II.  Fiume, 
£.  Bezza  1868.  p.  163-170. 

Appendini,  Fr.  M.^  Esame  critico  della  questione 
intomo  alla  patria  di  s.  Girolamo  libri  4.  Zara  1838.  SP. 

Baum ,  J.W.,  S.  Hieronymi  vita.  Argentorati  1835.  8**. 

Bedekovicb,  Jos.,  Natale  solom  magni  Ecclesiae 
doctoris  s.  Hiöronymi  in  raderibos  Stridonis  occal- 
tatum  .  .  .  Neostadii  Austriae  1762.  2  partes.  310  et 
230  pag.  Cum  imagmibus. 

Bernard,  Eagöne,  I^fOs  voyages  de  8.  J^rome.  Paris 
1864.  gr.  b«.  496  pag.  6  fr. 

Bonadies,  Sebast. ,  Vita  di  s. Girolamo dottor massimo 
della  Chiesa.  Bimino  1651.  4^  218  pag. 

Bezieh,  Costant..  Bagionamento  storico  critico  80])ra 
la  patria  di  s.  Girolamo.  Zara,  Demarchi-Hougier 
1856.  80.  45  pag. 

Bredekoph  de  Koniz,  Georg.,  De  stricta  D.  Hiero- 
nymi vita,  Carmen  snpphicum.  Jmpress.  Liptz  per 
Jac.  Tanner  1604.  4^^.  6  fol.  non  num. 

Brogialdi,  Aldo  Lnigi,  S.  Girolamo,  discorso.  Fi- 
renze,  Morate  1869.  Sf>.  39  pag. 

Buse,  Adolf,  Der  hoil.  Kirchenlehrer  Hieronymns. 
Leipzig  1847.  BP. 

Capor,  Giov.,  Della  patria  di  s.  Girolamo.  Risposta 
airopnscolo  dol  canon.  P.  Stancorich.  Roma,  Boarli6 
1828.  80.  114  pag. 

:  Della  patria  di  s.  Girolamo.  Seconda  od  ultima 

risposta  al  canon.  P.  Stancovich.  Zara,  Battara  1881. 
8».  163  pag. 

Cer melius,  Aug.,  Vita  primi  et  maximi  doctoris  Ec- 
clesiae sanctissimi  Hierönymi.  Ferrariae  1648.  6*.  71 
pag.  Aus  lauter  eigenen  Worten  des  Kirchenvaters  xu- 
sammengeselxt. 

Ciaconl,  Alfons.,  Tractatus  quod  d. Hieronymns  Stri- 
donensis  S.  R.  K.  presbvler  fuerit  cardinalis.  *Ve- 
netiis,  D.  Nicolinus  1583.  40.  —  »  Romao  1591.  4». 

Ciccarelli,  Andr.,  Dissertazione  suUa  patria  di  s. 
Girolamo  in  Opnscuii  risßiiardanti  la  storia  degli  uo- 
mini  iilustri  di  Spalato.  Ragusa  1611. 


Coletns,  Jac.,  De  situ  Stridonis  urbis  natalis  d.  Hie- 
ronymi disoeptatio  in  Raccolta  ferrarese  di  opusc. 
scient.  e  lett  Tom.  XV.  Fenara  e  Venezia  1779  — 
1796.  p.  49-96. 

Collomoet,  Zach.  Fran9.,  Bistoire  de  8.  J6rome,  sa 
vie,  ses  6crits  etses  doctrines.  *  Paris,  Mellior  1B44. 
2  vol.  8».  Cum  2  tabb.  ~  *ibid.  1846.  3  vol.  8». 
(Deuisdi  von  Fr.  Lauchert  und  A.  Knoll.  Bottwcil 
1846.  fcr.Sfi.)  EnihäU  mdwertvoUes  arekäohg.,  siUen- 
und  literargesddektliehes  Material. 

Cutts,  Edw.  L.,  Saint  Jerome.  London  1878.  9>.  230 
pag. 

Dankö,  Jos.,  D.  Hieronymnm  oppido  Stridonis  in  re- 
gione  interamna  (MurakSz)  Hungariae  anno  S31  p. 
Chr.  natum  esse  propugnavit.  Hognntiae  1874.  gr.  4^. 
87  pag.  Jki.  Vgl.  Der  Katholik.  Jahrg.  1875.  I.  p. 
834-886. 

Dolci,  Sebaat.,  Haximus  Hieronymns  vitae  soae  rcri- 
ptor  8.  de  moribus,  doctrina  et  rebus  gestis  s.  Hie- 
ronymi Stridonensis  commentarius  ex  ipsismet  eins 
operibus  decerptus,  editus,  illostratus.  Anoonae,X. 
Beilelli  1750.  &.  XVI.  240  pag.  PanegynaHsek  ge- 
sehßrieben. 

Du  Pin,  Nou volle  biblioth^ue  des  autheon  eccl^- 
siastiques.  HI.  Paris  1686.  40.  p.  100-140.  Frwmüihig, 
aber  Reffend. 

Ebert,  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Litteratnr  dos 
Mittelalters.  I.  Leipzig  1874.  gr.  8».  p.  176-203. 

(Engelstoft^  Laur.)  Mieronymus  Stndonensis  inter- 
pres ,  criticus ,  ezegeta ,  apoJogeta,  historicus,  drtctor, 
monachus.  Symbola  ad  historiam  saeculi  IV  eccle- 
siasticam.  Hauniae  1797.  S».  VUI.  186  pag. 

Erasmus,  Desid..  Ezimii  doctoris  Bieronymi  Stri- 
donensis vita.  Coioniae  1517.  m.Decemb.  4*> :  icieder A. 
Basileae  1519.  4^;  tn  J.  Jortin,  The  life  of  Erasmos. 
U.  London  1760.  p.  666-698. 

E  u  8  e  b  i  o  discipulo  di  santi ,  Vida  di  s.  Geronimo  com- 
puesta  per  s.  Cirillo ,  obispo  de  Jerusalem ,  y  por  s. 
Agustin.  Burgos,  F.  Aleman  1490. 

Fontanini,J usti ,  Historia  litteraria  aquilejense.  Ro- 
mae,  Palearini  1742.  C/.p.  5.  8.  16. 126.  127.  139. 142 
-145.  160-168.  164-169.  176-181.  184-19L  208.  228- 
282.  262-264  etc. 

Fournier-Pescay,  Eloge  de  8.  Jörome.  Paris  1817. 
12mo. 

Gilly,  W.  S.,  Jerome,  the  recluse  of  Bethlehem  in 
fds  Vigilantius  and  bis  times.  London  1844.  8^.  p. 
91-124. 

Giovannini,  A.,  in  Archivio  ecclesiastico.  VI.  Fi- 
renze  1866.  p.  283-249  (jubsr  St.  Hieronynuu'  Bibel- 
Corredion). 

S.Hieronymo  doctore.  Venezia, G. Fontaneto  1510. 4''. 

Hieronymns  deGuadalupe,  Sanctissimi  doctoris 
Hieronymi  viU.  Toleti,  P.  Rodiiguez  1677.  40. 

Historie  des  I»bens  und  Sterbens  s.  Hieronmias, 
nach  Eusebius  übersetzt  von  Lazarus  Spengler.  Nürn- 
berg 1614. 

Kandier,  F.,  Della  patria  di  s.  Girolamo  leiten«  tn 
Istria.  Zeitschrift.  1846.  L  p.  386 -340;  1847.  II.  p.  1-5. 

Lambel,  Comte  Alex.  Pierre  Fr.  de,  Saint  Jörome. 
Tours  1880.  18mo.  312  pag.  2  fr. 

Lassere,  Loys  (f  1542),  Vie  de  Monseignour  sainct 
Hierosme,  recongnenu  et  augmentee  an  double  par 
l'autheur;  en  lanuelle  a  insere  en  brief  los  Vioüi  de 
Madame  saincte  Paule  et  de  Monseigneur  sainct  L<3ys 
(IX)  roi  de  France,  aveo  plusieurs  autrcs  traictez 
declarez  en  la  table.  ^  Paris  1629.  4»  —  *ibid.  1539. 
40.  —  »Und.  1611.  80.  Merkwürdig  und  eeUen. 

Leggendadi  s.  Jeronim  scritta  nel  buon  secolo  pnbbL 
da  F.  Zambrini.  Faenza  1852.  SP. 

Marti  an ay,  Jean,  Vie  de  s.  Jörome  prStre  solitaire, 
docteur  de  l'^glise.  Paris,  Lambin  1706.  4^  /Z^wA- 
haUip;  angenehm  xu  lesen. 

Martin,  C,  The  life  of  s.  Jerome.  London  1889.  8^. 
6sh. 

Marulus,  M.,  Animadversio  in  eos  ^ui  beatam  Hie- 
ronymnm Italum  esse  contendunt  tn  eine  De  bene 
beateque  vivendi  instit.  Anversae  1601  ^  m  Reram 
Dalmaticarum  scriptorib.  (Amstelod.  1666)  p.  467- 459. 

Montalembert,  l/os  meines  d'Occident  depnis  s. 
Bönoit  jasqu'ft  s.  Bernard.  I.  Paris  1861  IT.  gr.  S*'.  p. 
144-187.  Verfolgt  hauptsäckUeh  das  asketisehs  Streben 
des  Kirchenvdters, 

Xatta,  M.  A.,  In  die  Hieronymi  natali  oratio.  Man- 
tuao  1557.  40. 

Officium  proprium  s.  Hieronymi.  'Venetiis,  typtsJ. 
Tomasini  1736.  12mo.  32  pag.  —  «Venetiis,  Uocbi 
1746.  80.  —  »Romae,  Fulgoni  1781.  8». 


VITA  8.  HIERONYMI  8TRID0NENSIS  —  VITA  8.  HILABn  ARELAT. 


1371 


Piper,  Ferd.,  Zar  Oeechiohte.der  Kirchenväter  aas 

epignphischen  Qaellen  in  Briegers  Zeitschrift  f.  Kir- 

chengeschichte.  I.  1877.  p.  286.  296. 
Rahm  er  f  Die  hebriUsche  Tradition  im  Hieronymns. 

I.  Breslan  1861.  8^. 
Benato,  Gins.,  Storia  della  vita  di  s.  Gerolamo.  Ve- 

nezia,  A.  Pafinelli  1746.  4«.  ISSpaa. 
Romani,  Vinc,  Compendio  storieo  delU  Tita  e  deirli 

scritti  di  s.  Oirolamo.  iPiaoenza,  A.  Maine  1840.  ^. 

266 pag.  —  *Casalma«giore,  Bizzaril844.  2  vol.  16mo. 

192  et  200  pag. 
San  Oirolamo,  II  dottore  massimo ,  dimostrato  evi- 

dentemente  di  patria  Istriano.  Apologia  del  canon. 

P.  Stancowioh  contro  la  Risposta  di  Oiov.  Oapor. 

Trieste,  Mareniith  1829.  8».  128  m. 
Sigüenza,  Jos6 de,  Vida de  s. Geronimo doctor m&zimo 

de  la  sancta  I^lesia.  *  Madrid ,  T.  Gianti  1595.  4».  786 

pag.  —  'Madrid.  imprentadelaEsperanza  1858.  Lex.-8o. 
Stancovich,  Pietro^  S.Girolamo  dimostrato  evidente- 

mente  di  patria  Istnano.  Trieste  1819.  9>. 
:  Della  patria  di  s.  Girolamo,  dottore  di  s.  Chiesa, 

e  della  lingaa  slava  relativa  allo  stesso.  Yenezia, 

6.  Picotti  1824.  &*.  101  pag. 

:  Apologia  in  sostegno  dell'  Istrianiti  di  s.  Giro« 


Umo.  Trieste,  Marenigh  1828.  8^ 
Stigelias,  J.«  Oratio  de  vita  s.  Hieronymi  Strido- 

nensis.  Wittebergae  1546.  8^. 
S  t i  1  ti n g ,  De 8.  Hieronymo  doctore  Ecclesiae  oomment. 

historicas  m  AA.  SS.  Soll.  80.  Seat.  VUI.  p.  418-688. 
Stollberg,  Fr.  Leop.  von,  Oescmchte  der  Religion 

Jeea  Christi.  Hambnigl811ir.  XIV.  p.  265 -286;  XV. 

p.  143-147. 
Tnierry,  Am6d.,  Saint  J6rome,  la  8oci6t6  chr^tienne 

h  Borne  et  Tömigration  Romaine  en  Terre  Sainte. 

Tome  1.  2.  Paris  1867.  gr.  8».  (2.  öd.  ibid.  1876.  l2mo. 

4  fr.) 
Tillemont,  Mömoires  ponr  servir  ä  l'histoire  ecclö- 

siastiqae  des  six  premiers  siöcles.  XII.  Paris  1707.  4P. 

p.  1-S56.  Unbefangenes  Urtheü. 
Tommasini,  J.  Ph. ,  Oratio  de  d. Hieronymi  laadibas. 

Pfctavii  ap.  Variscam  1680.  8^. 
Transite   de  sancto  Hieronymo.    > Veneria.  A.  da 

Foxio  1487.  8».  72 pag.  —  *ibid.  pel  Col  de  Ca  1489. 

4P.  —  »Milane,  pel  Pachel  1490.  40.  —  «Veneria, 

Manfrede  di  Monferrato  1496.  4^.  —  '  Venezia,  Brenta 

1607.  40.  —  «ibid.  pel  de  Zarri  1511.  40. 
Transite  di  s.  Girolamo,  ridotto  alla  lingaa  fiorentina 

da  Bemardo  Polci.  ^Firenze,  F.  Bonacorsi  1490.  40. 

—  *repei.  ibid.  1490.  4«. 
Vallarsias,  Dom.,  Vita  H-i  ex  eins  potissimam  scri- 

ptis  concinnata  in  aeiner  Ausgabe  von  H-i  oper. 

(Veronae  1784  —  42.  11vol.  fol.)  XI.  p.  1-280  (trw- 

derkoU  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XXII.  p.  6-176). 

üebertrifft  aüe  Vorgänger,  %Denn  aiudi  trocken  und  weit' 

wekweify. 
Vega,  Pietro  de  la,  Chronico  de  la  vida,  milagros  y 

maerte  de  s.  Geronim.  *Alcala  de  Henares,  J.  Broca 

1539.  fol.  —  *Saragozza  1546.  fol. 
Victorias,  M.,  Vita  s.  Hieronymi  m  eius  Oper.  I. 

Romae  I5fö.  fol.  p.  17  non  numer. 
Villemain,  Tablean  de  reloqaence  chrötienne  an  4* 

si^le.  Paris  1850.  BP. 
Vita,  traosito  e  miracoli  del  beatissimo  Hieronymo, 

doctore  exoellentissimo.  ^s.  1.  (Venezia)perGabrielem 

Petri  1475. 4«.  130  fol.  non  numer.  —  *  Venezia  1476. 4«. 
Vita,  transito  e  miracoli  delo  excellentissimo  doctore 

Hieronymo.  ^Treviso,  M.  Manzola  1478.  4^.  —  *%bid. 

1480.  4P. 
Vita  et  transito  e  gli  miracoli  del  beatissimo  Hiero- 

nimo.  '(Venetiis)  Bartbolomaeus  Cremonensis  1472. 

40.  —  •  ibid.  1473.  4P.  226  fol.  Sehr  aeUen. 
Vita  del  gloriose  sancto  Hieronymo.  Messina,  H.  Alding 

1473.  4P. 
Vida  y  transit  de  sant  Jheronim  doctor  e  ilaminador 

de  Santa  madre  Iglesia.  Barcelona ,  P.  Rosa  1482.  4<>. 
Vita  s.  Hieronymi  Venetiis  jwr  Peregrinam  de  Pas- 

^aalibas  et  Dom.  de  Bertochis  eias  sociam  1485.  4^. 
V 1  d  a  e  transit  del  glorios  sant  Jheronim ,  doctor  e  la- 

minador  de  santa  madre  Iglesia :  la  epi.stola  de  s.  Ea- 

sebi  Cremonense  a  s.  Damaso  bispo  de  Portda  a  Theo- 

dori  senador  rom&  de  la  ftiort  del  benaventnrat  s. 

Jheronim  ....  tradacidas  en  catalä  por  un  anooim. 

Barcelona,  P.  Mismel  1494. 
Vida  de  s.  Geronimo  y  la  de  s.  Paala.  Zaragoza,  por 

I.  Coci  1514. 
Volgarizzamento  della  vita  di  s.  Girolamo.  Tosto 

di  lingna  emendato  con  vart  mss.  Roveroto,  Marche- 

sani  1824.  4P.  110  pag. 


Zimmermann,  Joh.  Georg ,  üeber  die  Einsamkeit.  I. 

p.  261-326,  §m$  Biographü  von  St.  Himmymua. 
Zockler,  Otto,  Hieronymas.  Sein  Leben  and  Wirken 

aas  seinen  Schriften  daxgestellt.  Gotha  1866.  gr.  8^. 

XU.  476 pag.  JI6. 

Vgl.  8.  Hieronymas  Stridonensis. 

De  B.  Hieronymo  cpisc.  oonfess.  a.  816  Kiverni 
in  Gallia  Ghesquleri  sylloge  in  AA.  SS.  Bell. 
5.  Oct.  m.  p.  167-171. 

De  8.  Htoronymo  episc.  Papiae  in  Insubria  (saec. 
Vni)  Soüerius  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V.  p.  321 
-323. 

De  b.HieroiQfmo  Oaribo  ord.  Minorum  s.  Fran- 
cisci  Bononiae  et  Niciae  (f  1502)  V.  de  Buckii 
commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Bell.  22.  Oct. 
IX.  p.  886-894. 

De  8.  HIenioaleiii  martyre  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Jul.  VI.  p.  167. 

Tita  s.  Hilari  abbatis  Galeatensis  in  Ita- 

lia  (t  558)  auctore Paulo  discipulo  sancti. 
Äuag. :    ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai. 
m.  p.  473-476.  —  Translatio  ibid.  p.  476. 

Vita  b.  Hilari  seu  ileri  episcopi  Gava- 
litani  (Javols)  seu  Mimatensis  (f  c.  540). 

Ausg. :  ex  mss.  codd.  Rubeae  Yallis in 

AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  638-642.  —  Le- 
otiones  de  s.  Ilero  episcopo  Gabalorum  ibid, 
p.  642.  Cf.  V.  de  Buckii  comment  praevius  ibid, 
p.  619-638. 

De  s.  Hilaro  papa  Romae  (f  468)  Stiltingii 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept  III. 
p.  553-574.     y^i  Hii„^  pp 

De  8.  Hilaria  et  sociabus  mart.  Augustae  Yiodel. 
(t  304)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  IL  p.  700-702. 

De  s.  Hitariano  presb.  mart.  (saec.  YIII.  IX) 
in  Ruthenensi  Aquitaniae  dioec.  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jun.  II.  p.  1068. 

Yita  s.  Hilarii  Areiatensis  episcopi  (f 
449)  auctore  Eavenno  successore  vel 
Honorato  Massiliensi  [diesem  mit  U7i- 
recht  beigelegt]  vel  alio  synchrone. 

Verftisst  Ende  des  5.  Jahrh. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Yii  Sanct.  5.  Mai.  —  *fn 
Yincent.  Barralis  chronologia  SS.  Lirinens.  Lugd. 
1613.  4®.  p.  103.  —  *ed.  P.  Quesnellus  una  cum 
Leonis  M.  oper.  Paris.  1675.  4°  ad  ealceni  Tom.  I. 

—  *  ed.  Saunas  una  cum  Prosperi  Aquitan.  oper. 
Romae  1732.  8^  p.  237-312.  —  »ed.  Henschen 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  H.  p.  25-34.  —  Yita 
alia  auctore  eiusdem  discipulo  ex  edit.  Balleri- 
niana operum  s.  I^onis  M.  IL  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  L.  p.  1219-1246.  —  Epitaphium 
H-i  in  ecclesia  s.  H-i  ibid.  p.  1245.  —  Vindi- 
ciae  pro  s.  H-o  episcopo  Arel.,  Semipelagianismi 
calumniose  insimulato,  ex  prodromo  velitari  Bru- 
nonis  Neusser  contra  discipulos  pseudo-Augnstini 
Iprensis  II.  c.  4  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  IL  p.  34-41. 

—  Appendix   de  Hilario  Prosperi  socio  in  s. 

Augustini  dofensione  ibid.  p.  41-43;  cf.  YII.  p. 

594-600. 

Erl.-Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Li teratar. 
Suppl.-Band.  2.  Abtheil.  p.  338. 
Ebert.  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters,  l.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  450-452. 


1372 


TRANSLATIO  S.  HILARII  EP.  CARCASS.  —  VITA  S.  HILARIONIS 


Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis.  Lib.  VIII. 
p.  748. 

Macedo,  Franc,  a  S.  Aag.,  Commentationes  daae  ec- 

clcsiast.  polemicae ,  altera  pro  s.  Vincentio  Lirinensi 

et  s.  Hilario  Arelatensi  ....  altera  pro  s.  Aninistino 

....  et  patribns  Arricanis.  Veronael674.  4^.  288pag. 

Vgl.  Hilarius  ep.  Arelat. 

Translatio  s.  Hilarii  eplscopl  Carcassonensis  in 

Occitania  et  conf.  (f  saec.  IV)  a.  978  ap.  Ma- 
billoD,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  551-553.  — 
De  8S.  Hilario  et  Valerie  episc.  Carcassonen- 
sibus  in  AA.  SS.  Bell.  3.  Jun.  I.  p.  291. 

Tita  s.  Hilarii  episcopi  Pictaviensis  (f 

366)  in  Gallia  auctore  Venantio  For- 
tunato  episc.  Pictav.:  ,Igitur  beatus  Hi- 
larius ^     Geschrieben  zwischen  565  und  575. 

Handsehr. :  vid.  Krusch,  Prooemium  vor  seiner 
Ausg,  p.  VII.  VIII ;  cf.  p.  xxxiv:  ,  Codices  sunt  in- 
numen*. 

Ausg, :  ^  ed.  Mombritius,  Sanctuarium.  IL  Me- 
diolani  s.  a.  (1475).  p.  iv.  Der  Prologus  fehlt.  — 
'ed.  Surius,  De  probat.  SS.  historiis.  13.  Janr. 
I.  Colon.  Agr.  1570.  p.  264.  —  "  wiederh,  in  AA. 
SS.  Bell.  13.  Janr.  1.  1643.  p.  790-795.  —  ^ante 
Hilarii  opera,  Paris.  1693.  p.  ccxxviii  cum  notis 
S.  Mauri  Benedictinoriim,  —  tciederh.  *  in  For- 
tunati Ven.  opp.  ed.  A.  Luchi.  II.  Romae  1786. 
4*^.  p.  8-25;  —  ®  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  IX. 
p.  185-200  —  '  w.  nochmals  ibid,  LXXXVIII. 

E.  439-454.  —  *ed.  Br.  Krusch  in  Mon.  Germ, 
ist.  Auct  antiq.  IV.  2.  1885.  p.  1-7;  —  Lib  er 
de  virtutibus  s.  H-i  ibid.  p.  7-11;  cf.  prooein. 
p.  V.  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  IIL 
p.  380.  —  Vita  alia  auctore  Sulpitio  Severe 
(lib.  n.  eccles.  bistor.]  in  AA.  SS.  BoU.  l.  c.  p. 
788-790.  —  Miraeula  ex  Gregorio  Turon., 
Flodoardo  etc.  ibid.  p.  795-798.  —  Miraeula 
novem,  quorum  4  in  Catalog.  codd.  hagiograph. 
Bruxellens.  L  p.  157.  158;  IL  p.  419-421;  reli- 
qua  5  in  Analect.  Bolland.  Vi  IL  1889.  p.  186- 
188  ex  cod.  Carnot.  n°  204.  —  Carmen  de  s. 
H-o  auctore  Venantio  Fortunato  in  Mon. Germ, 
bist.  Auct.  antiq.  IV.  2.  p.  7-11.  —  Elogium 
8.  H-i  ex  s.  Eieronymi  libro  de  Script,  eccles. 
*  in  AA.  SS.  Bell.  L  c.  p.  787.  788.  —  «  unt.  d. 
Tit.:  Vita  s.  H-i  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  IX.  p. 
184.  —  Benno  s.  Petri  Damiani  de  transla- 
tione  s.  H-i  ed.  Surius  1.  c.  14.  Janr.  VII.  Colon. 
1581.  p.  26-28.  —  Un  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  799- 
801.  —  «ap.  Migne  1.  c.  p.  199-204.  —  Trans- 
latio  s.  H-i  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  798.  799.  — 

Translatio  secunda  ibid.  p.  801-803. 

Erl.-Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Literatur. 

Suppl.-Bd.  Abth.  II.  p.  113-127. 
Baltzor,  Job.  Pet.,  Die  Theologie  des  h.  Hilarius  ron 

Poitlers.  Proj?r.  d.  Gyinn.  Rottweil  1879.  4P.  ölpag. 
Barbier,  Paul,  Vie  de  s.  Hilairo,  övequo  de  Poitiers, 

docteur  et  pero  de  l'Äglise.  Tours  (Paris)  1887.  12nio. 

3  fr.  75  c. 
Barbier! ,  Ant.  e  Gaet.  Nepri,  Cenniintomo  la  vita 

di  s.  Ilario  vescovo  di  Poitiers  ecc.  Panna  1846.  8P. 

79pag. 
Cazonove,  JohnGibson,  St.  Hilarv  of  Poitiers  and  St. 

Martin  of  Tours.  London  1883.  8°'VJIL  209 pag.  2sh. 
Cominentarius  praevius  in  AA.  SS.  Hol!.  I.e.  p. 

782-787. 
Deydou,  P.  G.,   Une  figure  du  4.  sidclo:  ötude  sur 

B.  Hilaire  de  Poitiors ,  docteur  de  l'figliso.  Discours. 

Bordeaux  18<i8.  8^'.  ICpag.  50  c. 
Dormagen,  Saint  Hilaire  de  Poitiors  et  rAnianisme. 

Thöso"  Saint -Cloud  1864.  b^\  163  pag.  2  fr. 


Förster,  lieber  die  Theologie  das  h. Hilarius  m  Theo- 
logische Stadien  und  Kritiken.  1888.  Heft  4. 

Hansen,  V.,  Vie  de  s.  Hilaire.  övdque  de  Poitier» 
et  docteur  de  l'figlise.  Loxembourg  1875.  BP.  86  pag. 

Pitra,  J.  B.,  Spicilegium  Solesmenso.  L  1852.  p.  xm 
-XXXV:  s.  Hilarius  Pictav.  episc,  Doctor  Eccleeiae; 
p.  49-170:  scripta  eiusdem. 

Beinkens,  J.  H.,  Hilarius  von  Poitiers.  Eine  Mono- 
graphie. Schaffhausen  1864.  gr.  8**.  369  tKU. 

Schoenemann,  Notitia  litteraria  in  s.  Uilaritun  'm 
Bibl.  PP.  Lp.  273-294.  —  »wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  IX.  p.  207-220. 

Stix,  J.,  Zum  Sprachgebrauch  des  h.  Hiiarins  von 
Poitiers  in  seiner  Schrift  De  Trinitate.  Progr.  d.  G  jmn. 
Rottweil  1891.  4P.  VI.  50  pag. 

Sy  Ilabus  manuscriptorum  necnon  edit.  codd.  ad  qaos 
exacta  sunt  s.  H-i  opp.  ap. Migne  I.e.  I}(.  p. 219 -222. 

T  e  i  1 1  e  t ,  Vie  populaire  de  s.  Hilaire,  öveque  de  Poitit>rs. 
docteur  de  TEglise ,  patron  principal  da  Poitoa  et  di; 
20  paroisses  vendöennes.  Fontenay-le-Comte  1!S93. 
16mo. 

Testimonia  veterum  selectade  8.  H-o  ap.  Migne  I.e. 
p.  203-206. 

Vi ta  8.  H-i  Pictav.  ep.  ex  ipsius  scriptis  ac  vetenun 
monumentis  nunc  primam  concinnata  ap.  Migne  1.  c. 
p.  125-184. 

Z  i  n  g  e  r  1  e ,  A. ,  Kleine  philologische  Abhandlungon .  IV. 
Innsbruck  1887.  8°.  p.  55-89. 
Vgl.  Hilarius  Pictav. 

Acta  SS.  Hilarii  episcopi ,  Tatiani  diac, 
Felicis  etc.  raart  Aquileiae  in  Italia(f  285). 

Ausg.:  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart 
IL  p.  418-420. 

De  8.  Hilarino  mart.  Ostiensi  sab  Juliano  in 
AA.  SS.  Boll.   16.  Jul.  IV.  p.  144. 

De  8.  Hilario  Aviciaceusi  presb.  apud  Ceno- 
manos  in  Gallia  SoUerii  commeut  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Jul.  I.  p.  39-42. 

De  8.  Hilario  episc.  Papiensi  in  Italia  (f  370) 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  577. 

De  8.  Hilario  episc.  Tolosaoo  in  Gallia  Hen- 
schenii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai.  V, 
p.  11;  ef  Vll.p.  819. 

De  s.  Hilario  monacho  apad  Bnitios  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  1109. 

De  8.  Hilarione  episcopo  Moglinensi  seu  Me- 
glinensi  in  Macedonia  (ante  saec.  XIII)  Bnckii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct  IX.  p.  405-408. 

De  s.  Hilarione  iun.  abbate  monasterii  Pele- 
cetes  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mart- 
in, p.  731-733. 

Yita  s.  Hilarionio  eremitae  =  Yita  s.  Hila- 
rionis  patris. 

Yita  s.  Hilarionis  iun.,  hegumeni  et 
confess.  Constantinopoli  (f  845). 

Ausg.:  ex  ms.  synaxario  Divionensi  gr.  et  lat. 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  759.  760. 

Yita  8.  Hilarionis  monachi  Tabathae  in  Palae- 
stina  =  Yita  s.  Hilarionis  patris. 

Yita  s.  Hilarionis  patris  monachomm 
in  Palaestina  (f  371)  auctore  s.  Hiero- 

nymo.  Geschriebon  um  390. 

Au^g. :  *  unt.  d.  Tit. :  Di  vi  Hieronymi  libellu.*. 
elegant,  de  vita  s.  H-s,  cum  scholiis  Erasmi  Ko- 
terod.  S.  a.  et  1.  (Coloniae,  E.  Cervicornus).  8*. 
—  '  in  Hieronymi  oper.  ed.  Yallarsius.  Veronae 
1734.  fol.  II.  init.  (H.  Yenet.  1766.  p.  13-40).  - 
*  in  Yitae  patrum  decem  libris  comprehensac  (ed. 
Heiib.  Rosweidus).  Lugd.  Batav.  1617.  fol.  p.  306- 


DE  V.  HILDEBERTO  ARCHIEP.  MOG.  —  VITA  S.  HILDEGARDIS  DE  ALEM.      1373 


318.  —  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  21.  Oct.  —  »sec. 
has  editt.  et  codd.  Bnixell.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Oct.  IX.  p.  43-59.  Cy.  V.  de  Buckii  commontar. 
praevius  ibid.  p.  16-43.  —  "ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  XIII.  p.  29-54 ;  Rosweydi  notatio  ibid.  LXXIII. 
p.  193-206. 

Erl.'Schr.:  Israel,  W.,  Die  Vit»  s.  Hilarionis  des 
Hieronymas  in  Zeitschrift  f.  wissenschaftl.  Theoloü^ie. 
XXIII.  1880.  StempeU  du  Viia  fäUchUeh  xu  einer  ränm 
Erdichtung. 
Serviere»,  Lotus ,  Histoire  de  saint  Uilarion.  Rodez 
1884.  12mo.  2  fr. 

De  V.  Hildeberto  archlep.  Moguntiftoenal  (t  936. 
31.  Mai.)  et  aliis  eiusd.  sedis  archiepiscopis  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  118-122. 

Tita  Hildebrandl,  vid,  Beno  und  Vita  s.  Gre- 
gorii  VII. 

Tita  s.  Hildeburgis  de  Galardone,  Ibre- 
iensis  dominae,  viduae  et  sanctimonialis 
Pontisarae  (f  1115)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  833-835.  —  *  ap.  d'Achen-,  Spicileg. 
II.  p.  153- 155  ed.  2\  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun. 
I.  p.  362-364.  —  *  Auszüge  ap.  Bouquet,  Rec. 
XIV.  p.  159.  160. 

Tita  s.  Hildefonsi  episcopi  Toletani  (f 

567)  auctore  Juliane  Hispano  episcopo 
Toletano  (690). 

Ausg.:  *a/s  Appendix  ad  Hildefonsi  libcll.  de 
scriptt.  ecclesia.st.  ed.  Miraeus,  Bibl.  ecciesiast. 
—  *  ed.  GaTS.  Loaisa,  Concil.  Hispan.  —  '  ap. 
Aguirre,  Concil.  Hispan.  111.  p.  80.  —  *  inter  Isi- 
dori  Hispal.  opp.  p.  521.  —  *  ap.  Baluze,  Mi- 
scellan.  VI.  p.  1.  —  ^cum  Zixilianis  additamentis 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  536-539;  cf.  p. 
1148.  —  'ed.  Surius,  Vit.  SS.  23.  Jun.  —  «ap. 
Schott,  Hispania  iliustrata  I.  —  •  in  Hildefonsi 
opp.  ed.  Fevardentius.  —  *^  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  516-523.  —  Trans- 
latio  ibid.  p.  523.  524.  —  "  ap.  Florez,  Espana 
Siigrada.  —  ^^  tciederh.  auctore  Cixilano  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  XCVI.  p.  43-48.  —  Vita 
alia  per  Rodericum  Cerrateusem  scripta  ibid. 
p.  47-50. 

Erl.'Sehr.:  Mayans  y  Sisoar,  Grejf.,  Vida  de  s.  Ide- 
foDs« ,  arzobispo  de  la  santu  iglesia  de  Toledo.  Va- 
lencia 1727.  12mo. 

Vgl.  Julianos  op.  Tolct. 

Vita  s.  Hildegardis  de  Alemannia,  ab- 

batissae  coenobü  in  Monte  s.  Koberti 
prope  Bingiam  (f  1179)  auctore  Theo- 
dorico  abbate  Benedictino  libris  3. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  sec.  XV. 
fol.  n<>  5815.  —  Leipzig,  Un.-Bibl.  176.  34. 

Ausg.:  *  Coloniae  1566.  4°.  cum  Hildegardis 
epistol.  —  'ed.  Surius,  Vit.  SS.  17.  Sept.  —  ^ coli, 
c.  ms.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Sept.  V. 
p.  679-697.  —  *,auctoribus  Oodefrido  et  Theode- 
rico  monachis'  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCVII. 
p.  91-130  {Uebers.:  Vie  de  st.  Hildegarde,  ab- 
bt^sse  du  Mont- Saint- Rupert  dans  la  dioct'se  de 
Maycnce,  ecrito  en  1209  par  Thierry  abbe  de 
Saint-Trond.  Louvain  1822.  12^0).  —  Vita  alia 
aus  e.  unbekannten  Codex  saec.  XIII  des  Scivias 
ed.  Fr.  W.  E.  Roth  in  (Vollmöllers)  Roman.  For- 


schungen, VI.  Erlangen  1891.  p. 495-508.  —  Acta 
inquisitionis  de  virtutibus  et  miraculis  s.  H-is 
. . .  a*  1233.  16.  Dec.  confecta  ^  in  AA.  SS.  Boll. 

I.  0.  p.  697-701,  nur  der  grössere  Theil  ex  cod. 
Bodeccensi.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  131- 
140.  —  *  rollständig  ex  orig.  archetypo  in  archivo 
Confluentino  ed.  Petr.  Bruder  in  Analect.  Bolland. 

II.  1883.  p.  118-129  (auch  besofiders  abgedruckt 
Bruxellis  1883.  gr.  8*^).  —  S.  HildcrArdis  Sei- 
vias  sive  Visionum  et  revelationum  libri  3  ^in 
Li  her  trium  Spiritual,  virorum  Hermae,  Uguetini 
et  Fr.  Liberti  et  trium  spiritual.  virg.  Hildegar- 
dis, Elisabethae  et  Mechthildis,  edid.  Jac.  Faber. 
Paris,  ap.  H.  Stephanum  1513.  fol.  —  ^besonders 
Haganoae  1529  c.  praefat.  Gebwilleri.  —  ^  xu- 
sammen  mit  Revelationes  s.  Birgittae  et  Elisa- 
bethae. Coloniae  1628.  fol.  —  ''ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CXCVII.  p.  383-738.  —  Prophetia 
s.  Hildegardis  de  5  temporibus  futuris  incipiens 
ab  a.  1100  et  de  Antichristo  [als  untergeschoben 
verworfen  in  AA.  SS.  Boll.  Mart.  I.  p.  667  (Hand- 
schr.: Basel,  Un.-Bibl.  mbr.  fol,  E.  III.  3.  — 
Rheims,  mbr.  4°.  K.  743.  739)]  *ed:  Bzovius, 
Annal.  eccles.  ad  a.  1415.  n®  39.  p.  465.  —  ^tcte- 
derh.  ed.  Fabricius,  Bibl.  mediae  et  infimae  lati- 
nitatis.  Lib.  VllL  p.  774-776. 

Erl.'Sckr.:  Battandier,  Alb.,  Salute  Hildegarde,  sa 
vie  et  ses  oeurres  in  Revue  dos  questions  histo- 
riques.  XXXIII.  Paris  ISÄJ.  p.  3D5-42Ö. 
Bodmann,  RheinKauischo  AlterthQmer  p.  420-5.52. 

C  h  1  a  d  e  n ,  M. ,  Dissert.  de  visionibus  Hildegardis.  "Witte- 
bergao  1716.  4<>. 

Dahl,  Die  h.  Hildegardis ,.  Aobtis.sin  in  dem  Klostor 
Ruportsborg  bei  Bingen  ^inQuartalbltttter  des  Vereins 
f.  Liter,  u.  Kunst  zu  Mainz.  III.  Mainz  1881.  p.33. — 
^besonder»  abgedruckt  Mainz  1882.  8^. 

D  a  V  i  n ,  Oeuvres  in^dites  de  la  s.  Uildegarde  in  Le 
Monde.  1H82.  Juillet  1. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis.  Lib.VIII. 
p.  770-780. 

Fritz,  Alph.,  Zur  Quellenkritik  der  Schriften  Diet- 
richs von  Niem.  Paderborn  1886.  \fi.  p.  47-öL. 

Guden,  Codex  diplomat.  V.  p.  1110. 

Haupts  Zeitschrift  für  deutsches  Alterth.  VI.  p.  321. 

Hildegardis  Codices ,  Die ,  in  Wiesbaden  in  lustor.- 
polit.  BlÄtter.  LXXX.  p.  825-828. 

Jessen,  C,  Uober  Ausgaben  und  Handschriften  der 
medicinisch  -  naturhistorischen  Werke  der  h.  Hilde- 
gard in  Sitzungsberichte  der  math.-naturwiss.  Ciasso 
der  Akad.  der  Wiss.  zu  Wien.  XLV.  18<j2.  p.  97-116. 

:    Deutschlands  erste   Naturforscherin   m   Unsere 

Zeit.  Deutsche  Revue  der  Gegenwart.  I.  1881.  p. 
306-310. 

Lam  y,  T.  J.,  Sainte  Hildegarde  in  Revue  catfaoliqne 
de  Louvain.  lh>82.  Aoüt. 

Lebend  von  der  sei.  jungfrawen  sant  Hildegard  der 
cliristl.  Sibilla  vnd  offenbarerin  der  heymlichen  wun- 
derwerck  gotes ,  die  Aptissin  vff  sant  Ruprechtsbergk 
gewessen  isc  in  Legenda  des  heil.  Herzogen  Ruprecht 
bey  Bingen  [ß.  d.)  s.  1.  et  a.  (Oppenheim ,  Jak.  Köb^ 
1Ö24.)  4.^. 

Linde,  A.  v.  d.,  Die  Handschriften  der  kgl.  Landes- 
bibliothek in  Wiesbaden.  Wiesbaden  1877.  gr.  8°. 
146  pag.  Der  erste  Theil  bittet  eine  fast  voUatündige 
Bibliotheca  Hildegard iana  in  Bexug  auf  Hss.,  Litera- 
tur über  die  einxelneti  Werke,  über  das  Leben  der  Sehe- 
rin u.  s.  w. 

Meiners,  Christph..  Diss.  de  s.  Hildegardis  vita,  scri- 

Stis  et  meritis  in  Commentationes  Societ.  reg.  Goetting. 
:ii.3.  Goettingae  17b3.  4".  p.liü. 
u.  L.  T.  Spittler  in  Neues  Göttingisches  histor. 

Macazin.  III.   Hannover  1794.  8«.  p.  G49;  IV.  p.  a49 

-3Ö2. 
Nova  s.  Hildegardis  Opera.  —  Analecta  sacra  [Tom. 

VIII. 1  Spicilo^'io  Solesmensi  parata.  Edid.  Joh.  Bapt, 

Card.  ritm.  Tvpis sacriMontis(;<u^inensis  1882.  Lex.-8<*. 

(Frihiir^'i  i.  BV.  18h2.  —  Parisiis  18a3.]  XXIJL  ßUpag. 

JkTl.iA).  —  Sehrunclitige ErgUnzungen  daxu  tn Analoct^ 

Bolland.  1.  1882.  p.  597- 608. 


1374 


VITA  B.  HILDEGARDIS  REG.  —  VITA  S.  HILDÜLFI  ARCHIEP.  TREV. 


Preger,  Wilh.,  OoBchichte  der  deutsohen  Mystik  im 
MittolaltQr.  Leipzig  1874.  Bf>.  p.  13  ff. :  Die  Sohriftaa 
der  Hildegard  Ton  Bingea ;  erhlärt  sie  alle  fwr  wnl&r- 
geaehob&n, 

Beass,  F.  A.,  Gommentatio  hist.  de  libria  physids 
8.  Hildegardis.  Wiroeburgi  1836.  8P. 

:  Der  heil.  Hildegard  Sabtilitatam  divers,  natnr. 

creatnraruin  libri  IX ,  die  werthvoUste  Urkunde  deat- 
scher  Natur-  n.  Heilkunde  ans  dem  Mittelalter,  wissen- 
schaftlich gewürdigt  in  Annalen  des  Vereins  für  nas- 
sanische  Alterthamsknnde  and  Geschichtsforschnng. 
VI.  Wiesbaden  1869.  p.  60- 106.  Vgl.  IX.  p.  141. 
:  Korrespondenz  der  Äebtisnn  Sophia  von  Neaen- 


barg  zu  Kitzingen  mit  der  h.  HUdegfuti  tn  Archiv  des 
histor.  Voroins  im  Untermainkreis.  Y.  3.  Würzbarg 
184».  p.  109. 

Roth,  F.W.  E.,  Beitrage  zar  Biographie  der  Hilde- 
gard von  Bingea  0.  S.  B.  sowie  zar  Beortheilong 
ihrer  Visionen  tn  Zeitschrift  für  kirchl.  Wissenschaft 
and  kirchliches  Leben.  1888.  p.  463-471. 

:  Zar  Bibliographie  der  h.  Hildegardis ,  Meisterin 

des  Klosters  Rapertsberg  bei  Bingen  0.  S.  B.  tn 
Qaartalbltttter  des  histor. Vereins  für  dasGrossherzog- 
tham  Hessen.  Jahig.  1886.  p. 221-233;  1887.  p.78-86. 
:  Die  Codices  des  Scivias  der  h.  Hildegardis  0.  S.  B. 


in  Heidelberg,  Wiesbaden  and  Rom  in  ihrem  Verhält- 
niss  za  einander  and  der  Editio  prinoeps  1613  iJbid. 
1887.  p.  18-26. 

Die  Lieder  and  die  anbekannte  Sprache  der  h. 


Hild^i:ardis.  Aas  der  Wiesbadener  Hild.-Hs.  hrsgb. 
[Sonderabdruek  aua  Boths  Fontes  reram  Nassoicar.] 
Wiesbaden  1880.  BP.  33  pag. 
Schmelzeis,  J.  Ph.,  Leben  a.  Wirken  derh.  Hilde- 
gardis nach  den  Quollen  dargestellt.  Freibarg  i.  Br. 
1879.  gr.  BP.  XII.  616  u.  14  pag.  Jk  6. 
Schanck,  Beitrüge  z.  Mainzer  Geschichte.  III.  p.l76. 
Stilting,  Comment.  praevius  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  629-679  {wud$rh.  ap.  Migne  1.  c.  p.9-90). 
Vita  s.  Gerlaci  tn  AA.  SS.  Bell.  Janr.  I.  p. 309  §  8. 
Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  6.  Aufl.. 
U.  1894.  p.  163.  249. 
Vgl.  Gobeno. 

s.  Hildegardis. 
Vita  s.  Disibodi  episc. 
,,     ,,  Huperti  ducis. 

Vita  b.  Hildegardis  reginae,  Campido- 

nae  in  Suevia  (f  783)  a  monacho  Cam- 
pidon.  saec.  XV  collecta. 

Der  Inhalt  dieser  Vita  ist  rein  erfunden ;  sie  entstand 
1472  anter  dem  Abte  dos  Stiftes  Kempten  Johannes  von 
Wordnau. 

Aiisg.:  ex  ms.  Blaburensi  ed.  Papebroch  in 
AA.  SS.  Bell.  30.  April.  III.  p.  793-802.  —  Ap- 
pendix ex  annalibus  Suocicis  Mart.  Cvxmiibid, 
p.  802.  Cf.  Papobrochii  commentar.  praevius  ibid. 

p.  788-793. 

Erl.-Schr.:  Watte nb ach,  Deutschlands  Geschichts- 
qaellen.  6.  Aufl.  II.  1886.  p.867.4?2;  6.  Aufl.  U.  1894. 
p.  391. 

Vgl.  Chronik,  Kemptner. 

De  b.  Hildegaro  episc.  Coloniensi  sub  Carolo 
Metello  et  Pipiuo  (f  753)  Pinii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Aug.  VI.  suppl.  p.  813. 

Erl.-Schr.:  Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Oiefers 
II.  p.  1. 

De  8.  Hildegrimo  episc.  Cat-alaunensi  et  Halber- 
stadensi  (f  827)  Henschenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  III.  p.  889-891. 

Vita  8.  HildegundlSy  rgl.  mich  Vita  s.  Hilte- 
gundis. 

Yita  b.  Hildegundis  comitissac,  fiinda- 
tricis  coenobii  Mai'ensis  ord.  Praem.  (f 
post  1183)  auctore  Petro  Kostio,  canon. 
Steinfeldensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  918.  Cf. 
p.  916.  —  Diploma  Reiuoldi  archiep.  Colon,  de 


donatione  b.  H-s  et  fundatione  collegii  Marensis 
ex  cod.  Gelienü  ibid.  p.  919.  —  Diploma  II 
eiusdem  Reinoldi  arch.  de  divisione  bonorum  inter 
b.  Hildegundem  et  sororem  ibid.  p.  920.  —  Bulla 
Alexandri  III  pp.  confirmans  fundationem  Maren- 
sem  ibid.  p.  921. 

Yita  s.  Hildegundi8  virg.  ord.  Cisterc. 
Schonaugiae  in  Germania  (f  1188)  auctore 
sacerdote  Connovitio,  ipsius  sanctae  ma- 
gistro. 

Ausg. :  ed.  Papebrochius  in  AA.  SS.  BolL  20. 
April,  n.  p.  782-790.  —  Deutscher  Auszug  dar- 
aus in  Annalen  des  historischen  Vereins  für  den 
Niederrhein.  XLVII.  1888.  p.  217.  not.  -220.  — 
Vita  alia  auctore  anonyme,  al.  auctore  Engel - 
hardo  abbate,  monacho  Langheimensi  [soU  die 
älteste,  d.  i.  im  Todesjahre  geschriebene  Abfas- 
sung  sein]  hrsgb.  von  Jos.  Schwarzer  mit  d.  lieber- 
Schrift:  Vitae  et  mii-acula  aus  Kloster  Ebrach  tn 
Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI.  1881. 
p.  516-521  resp.  523.  —  Vita  metrica  ex  cod. 
Monacensi,  cod.  lat.  22,227.  fol.  207  ed.  Watten- 
bach ibid.  VI.  p.  533-536.  —  Miracula  ibid. 
VI.  p.  523-529.  —  Vita  brevior  (von  Pape- 
broch. erwähnt)  in  Catalog.  codicum  hagiograph. 
Bruxellens.  II.  p.  92-95. 

Erl.  -  Sehr. :  Wa ttonbach,  Deatschlands  Qoechichts- 
quellen.  6.  Aufl.  IL  18d4.  p.  404. 405. 

De  s.  Hildelitha  abbatissa  Birkengensi  in  An- 
glia  cum  commemoratione  sanctimonialium  postea 
a  Danis  occisarum  cca.  a.  720  comment.  histo- 
ricus ^  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  III.  p.  484-487. 
—  *elogium  historicum  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  299-301. 

De  s.  Hildemanno  episc.  Belle vacensi  in  Gallia 
(t  846)  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV. 
1.  p.  597.  598. 

De  s.  Hlldeverto  episc.  Meldensi  in  Gallia  (f 
cca.  680)  Papebroch ii  commentarius  histoiicns  in 
AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  712-716. 

Yita  s.  Hiidulfi  arcliiepiscopi  Treviren- 

sis,  deindc  abbatis  Mediani  monasterii  in 

Vosago  (t  707)  prima. 

Handschv.:  Paris,  Nat.-Bibl.  suppl.  lat.  sec. 
XL  n°  854.  —  Trier,  Stadtbibl.  n«  1151.  sec. 
XIII.  fol.  178;  —  n«  1396  (1337).  chart,  sec. 
XVll.  —  Seminarbibl.  R.  IV.  11.  sec.  XII  ine. 

Atisg. :  ^  ex  primigoniis  eius  actis  cca.  a.  964 
deprompta  et  ex  ms.  Mediani  monast.  700  abhinc 
annis  exarato  descripta  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jul. 
III.  p.  221-227.  —  «ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  III.  2.  p.  477-486.  —  ^  Auszug  ap.  Bou- 
quot,  Roc.  III.  p.  592.  593.  —  Vita  secunda 
{nur  Auszug  aus  der  vorhergehenden  Vita)  ^  mu- 
tato  stilo  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  11. 
Jul.  VII.  p.  575.  576.  —  *  descripta  ex  ms.  Ul- 
traioct.  cura  Her.  Rosweydi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  227.  228.  —  Vita  tertia  {erweiterter  Text  der 
ersten)  ex  ms.  Median,  c.  Eptornac.  et  Paderborn. 
coUato  ibid.  p.  228-238.  —  Vita  qnarta  auctore 
V  a  1  c  a  n  d  0  Mediani  monasterii  monacho  *  ap.  Mar- 
tene,  Thos.  anecd.  III.  p.  1093.  —  ^wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CIJ.  p.  587-606. 


VITA  8.  HILTEGÜNDIS  —  VITA  HLUDOWICI  (PH)  IMP. 


1375 


SH,~8ekr.:  Belhomme,  Hnmb.,  Comment.  pneriiuin 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  206-221. 
Friedrich.  J.,  Eirohengeschichte  DentsohJands.  II. 

1889.  p.  207. 
P fister,  eh.,  Leg  legendes  de  s.  Di6  et  de  8.  ffil- 

dulphe  m  Annales  de  l'Est.  1889.  Sept  Oct. 
Rettberg,  Kircheogeschichte  Deatschlaads.  I.  p.  467. 

522. 
Sauerland,  H.  V.,  Trierer  Qeschichtsqaellea.  Trier 
1889.  «T.  80.  p.  124-127. 

y'gl.  Johannes  de  Bayono. 
Über  de  s.  HUdalii. 

Vita  s.  HiHegundls,  s.  auch  Vita  s.  Hildegandis. 

Tita  s.  HiKegundis  virginis  (f  II  id.  Oct 
a.  ?)  auctore  anonjnno  monacho  Uracensi 
[i.  e.  Herrefi- Aurach  oder  Münc?iaurach, 
xerstört  1525;  in  der  Kirche  dieses  Klo- 
sters  war  die  Heilige  begraben]:  ,Beata 

igitur  HiltegundisS 

Ausg. :  ap.  Oefele,  ßer.  Boic.  scr.  I.  p.  626-628. 

£yi.'Sekr.:  Bresslan,  H.,  Zur  Emstsage.  Zugleich 
ein  Beitrag  znr  Kritik  der  Vita  Hiltegundis  m  Jahr- 
bücher des  Deatschen  Reichs  anter  Konrad  II.  Bd.  I. 
Leipzig  1879.  p.  468-472. 
üssermann,  Episcopatus  'Wirceborg.  p.  350.  420. 
liVa  ttenbach,  Deatschlands  Geschieh  t^quellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.  170;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  190. 

Vita  s.  HiKnidis  virg.  in  coenobio  Le- 

sciensi  (f  cca.  790)  auct.  monacho  Valcio- 

dorensi  anonyino  saec.  XI. 

Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  2.  p.  420-428.  —  '  fciederh.  et  coli.  c.  mss. 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Sept.  VII.  p.  492-501.  — 
^  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  442.  443. 

Erl.-Sehr.:  Capelle,  Louis  Fran^.,  Sainte  Hiltmde  de 

IJeHsles ,  sa  vie ,  son  culte ,  sos  miracles  .  .  .  snivis 

d'une  notice  sur  l'abbaye  de  Liesaies.  Cambrai  1857. 

12  mo. 
Perier,  Commentar.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c. 

p.  488 -492;  —  appendix  de  cultn  a  saec.  11—18  ibü. 

p.  501-506. 
wa  ttenbach,  Deatschlands  Geschieh  tsonellen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.  152 ;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.  168. 
Wonderlyk  levenvandeh.  maghet  Uiltmdis ,  fon- 

daten^se  der  abdye  van  Liessies  in  t'  Fransch  -  Hene- 

gaaw.  Loven  1770.  8"*. 

Vita  s.  Himelini  presb.  tempore  Pipini 
confess.  Fenaci  in  Brabantia  (saec.  YIII) 
auctore  Johanne  Giliemanno  canon. 
Rubeae  Vallis  (cca.  1480). 

Ist  ans  dem  2.  Theile  seines  Uagiologiom  Brabanti- 
norum  genommen. 

Ausg.:  ed.  Henschen  ex  ms.  Vallis  Rubeae 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mart.  II.  p.  47. 

De  s.  Himeiio,  apostolo  vallis  de  Suza  (tc.612). 

Erl.-Sehr.:  LÜtolf ,  AI.,  Die  (Hnabonsboten  der  Schweiz 
vor  St.  Gallus.  Lucorn  IH71.  gr.  6".  p.  J10I-8(U. 
Mamie,  Saint  Hiinier,  erinite  et  premior  apotre  de 
la  valleo  do  Snze,  c.  ()<K)  in  Coup  d'ooil.  Actes  de 
la  Sociöte  Jurassienne  d'ömulation.  Se.v»ion  32.  Por- 
rentruy  1879. 

:  Notes  sur  s.  Imier,  ermite  .  .  .  in  Revue  de  la 

Snisso  catholique.  XI.  Fübourg  1880. 

De  V.  Hincmaro  abbate  S.  Remigii  apud  Remos 
(f  9C7.  5.  Mart.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  345.  346.  —  Oompendium  vitae  v. 
li-i  ante  eiusdem  opusculum  ,Fons  vitae*  p.  1-4 
inier  Opuscula  sacra  vet.  aliquot  Gall.  et  Belg. 
scriptor.  Lugd.  Bat.  1G92.  8^ 

De  SS.  HiperelOy  Saturnioa,  Stertia  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Jun.  IV.  p.  73. 


Martyrium  ss.  Hippolyti,  Concordiae  ac 
19  alioTum  Romae  sab  Valeriano  imper. 

Ausg.:  ex  Adonis  martyrologio  ad  13.  Aug. 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Aug.  UI.  p.  13.  14.  —  Ml- 
raeula  ex  Petro  Calo  ord.  fr.  Praed.  (f  c.  1310) 
ibid.  p.  14.  15.  Cf.  Pinii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  4-13. 

Acta  s.  Hippolyti  Portuensis  episcopi 
et  martyris  (f  251  —  258.  Aug.  22)  latina. 

Ausg. :  ^  (ap.  de  Magistris)  Acta  martyrum  ad 

Ostia  Tiberina  sub  Claudio  Gothico.  Romae  1795. 

fol.  Append.  p.  459.  —  •  tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 

trolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  VII.  p.  493-496. 

—  Acta  graeca:  MttQxvQiov  tQv  uylusv  Kvqm- 

xov,  *l7i7toUToVf  Ma^ffiov,   XQvafj^  et  aliorum 

gr.  et  lat  ap.  Migne  1.  c.  p.  499-518;  versio  lat 

nova  p.  1135-1142. 

Erl.-Sekr.:  Bas  nage,  Animadv.devita,  motte  et  sciiptis 

8.  H-i  «fiter  Canisii  Leot  antiq.  ed.  2a.  I.  p.  8-12. 
Bellesheim.  Zur  Hippolytnsfmge  in  Der  Katholik. 

188LII.p.  592-606. 
Bansen ,  öh.  C.  J.,  Hippolytns  n.  seine  Zeit.  Anfftn^ 

n.  Aussichten  des  Chnstenthums  u.  der  Menschheit. 

2  Bde.  Leipzig  1852.  63.  gr.  BP.  Jk  21. 
Cup  er,  Comment.  histor.  -  critjcus  in  AA..  SS.  BoU. 

22.  Aug.  IV.  p.  501-513. 
Döllinger,  J.  J.  J.,  Hippolytns  n.  Callistus  oder  die 

römische  Kirche  in  der  ersten  Hälfte  des  8.  Jahrh. 

mit  Rücksicht  auf  die  Schriften  von  Bunsen ,  Baur, 

Gieseier  etc.  Rexensburg  1853.  8^. 
Ficker,  Gerh.,  Studien  zur  Hippolytfrage.   Leipzig 

1893.  8°.  VJI.  115  pag.  JL  3.60. 
Haenel,  C.  G.,  Commentiitio  bist. -orit.  de  Hippolyto 

episcopo  tertil  seculi  scriptore.  Gottingae  18ö8.  A°. 

64  pag. 
Heu  mann,  Chr.  A.,  Dissort.,  in  qua  docetur,  nbi  et 

qualis  episcopns  f uerit  s  Hippolytas ,  saeculi  III  scri- 
ptor eccles.   Gotting.  1737.  4*. 
Jnngmann,  Dissertationes  solectae  in  historiam  ec- 

clesiasticam.  I.  Ratisbonae  1H80.  fP.  p.  173-262. 
Eimmel,  E.  J.,  Dissert.  de  Hippolyti  vita  et  scriptis. 

Jenae  1839.  8». 
Neu  m an n ,  K.  Job.,  Der  rOmische  Staat  u.  d.  allgem. 

Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  321-323. 
Newroan,  Tracts  thouiogical  and  occlesiastical.  1874. 

p.  220. 
Reville,  Saint  Hippolyte  et  la  sociMÖ  chr6tienne  de 

Rome  au  commencenient  du  3.  siocle  in  Revue  des 

deux  mondes.  Ann6e  XXXV.  P6r.ll.  t.LVll.  p.892. 
Rossi,  Gin.  Batt.  di,  in  Bulletino  di  archeologia  cri- 

stiana.  Ser.  III.  Anno  VI.  n«  I.  Roma  1881    p.  1-56. 
Volk  mar,  G.,   Hippolytns  u.  die  römi.schen  Zeitge- 
nossen. Zflrich  186o.  gr.  8*^.  Jk  3. 
Wordsworth,  Chr.,  Saint  Hippolytus  and  the  church 

of  Rome  in  the  earlier  pnrt  oi  tho  3.  Century.  Lon- 
don 1853.  8»;  —  ibid.  18H0.  8^'. 
Vgl.  Hippolytus  Rumanns. 

De  s.  Hippolyto  mart.  Appulo  in  Aemilia  sub 
Antonino  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  IL  p.  1026. 

De  s.  Hippolyto  mart.  Romano  Cameraci  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  582.   Cf.  p.  896. 

De  8.  Hippolyto  presb.  Antiocbeno  mart.  (saec. 
III}  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Janr.  II.  p.  1027. 

De  ss.  Hippolyto,  Traiano.  Quadrato,  Primo 
mart  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  425. 

De  SS.  Hirenoo,  Eraclo  et  Dasio  mart  Axio- 
politanis  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  IL  p.  72. 

De  SS.  Hisicio,  Amida,  Amigradino  etc.  mart 
Romae  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jul.  I.  p.  307. 

Vita  Hludowici  (Pii)  imperatoris  auctore 

anonymo  (imlgo  Astronomo).  778-840. 

Vün  einem  Zeitgenossen  nach  dem  Tode  des  Kaisers 
geschrieben.  Wichtig  für  die  Jahre  830  —  840. 


1376 


VITA  HLUDOWICI  (PU)  IMP.  —  VITA  S.  HONORATI  EP.  ARELAT. 


Handsehr. :  "Wien,  bist.  prof.  n**  667.  —  Rom, 
Vatic.  Christ.  n°  692.  XII.  saec.  fol. ;  n«  637.  XVII. 
saec.  4°.  —  Paris,  Nat-Bibl.  s.  XL  Colb.  5354. 
6;  —  sec.  XIV.  5925.  4.  c  appeod.  usq.  ad  Phi- 
lippum  I;  —  sec.  XIII.  Faur.  5926.  4;  —  sec. 
XII.  Colb.  5943.  A.  3.  —  Kopenhagen,  Univ.- 
Bibl.  Arnaeo-Magn.  Sammlung.  4^  n®  829.  — 
Steinveit,  mbr.  sec.  XII.  4°.  f.  88  (jetzt  Lon- 
don, Brit.  Mus.  21109). 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Vita  et  actus  Hludo- 
vici  imp.  Karoli  M.  filii  incerto  auctore  ed.  Pi- 
thoeus,  Script.  XII  coaetan.  p.  336.  —  -ap.  Freher, 
Corp.  bist  Franc,  p.  445-476  als  Liber  VI  Ai- 
moini.  —  '  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IL 
p.  286-319  mit  d.  Bemerk.:  incerto  auctore,  sed 
qui  se  professione  Astronomum  et  in  palatio 
ipsius  imperatoris  versatum  testatur.  —  *  ap.  Bou- 
qiiet,  Roc.  VI.  p.  86-125.  —  '  ap.  Reuber,  Script, 
rer.  Germ.  p.  15-96.  —  ®ap.  Pertz,  Mon.  IL  p. 
607-648.  —  'ex  Duchesne  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CIV.  p.  927-978. 

üebers.:  deutsch:  Die  Lebensbeschreibungen 
des  Kaisers  Ludwigs  des  Frommen  von  Thegan 
u.  vom  sogen.  Astronomus.  übei-s.  von  Jul.  v.  Jas- 
mund.  Berlin  1850  (-=  Geschichtschr.  d.  d.  Vor- 
zeit. IX.  Jahrb.  5.  Bd.).  8°.  —  2.  Aufl.  Bearbeitet 
von  W.  Wattenbach.  Leipzig  1889.  8^».  XVL  147 
pag.  .Ä  2  (=  Geschichtschr.  d.  d.  Vorzeit.  2.  Ge- 
samtausg.  Bd.  19). 

französisch  *  par  L.  Cousin  in  seiner  Histoire 
de  l'empire  d'Occident.  I.  —  'ap.  Giiizot,  Col- 
lection  III.  p.  319-423. 

Erl.-Sckr.:  Bahr,  Gesch.  der  rom.  Literatur  im  karol. 

Zeitalter.  Carlsruhe  1840.  p.  223. 
Dorr,  Rob.,  De  bellis  Francorum  cum  Arabibus  gestis 

us«qae  ad  obitam  Karoli  M.  Diss.  inaug.   Begiomonti 

1861.  80.  p.  51-67:  De  Astronorai  Vita  Hl-i. 
Ebort,  Adf.,   Allgein.   Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  U.  1880.  p.  361-364. 
Girgensohn,  J..  Zum  Astronomus  in  Forschungen 

zur  deutschen  Geschichte. '  XV.   Göttingon  1875.  p. 

653-CÖ5. 
Histoire  littoraire  de  la  France.  V.  p.  49.  566. 
Manitius,  M.,  Zu  deutschen  Goschichtsquellen  des 

9.— 12.  Jahrh.  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  il.  d.  Gesch. 

XL  1886.  p.  70-73. 
Mever  von  Knonau,   Ger.,    Ueber  Nithards  vier 

Bücher  Geschichte.   Leipzig  1866.  gr.  4o.  p.  129-135. 
S  i  m  s  o  n  ,  B..  Jahrbücher  des  fränkischen  Reichs  unter 

Ludwig  d.  Fr.   IL   Leipzig  1876.   p.  294.  Excurs  II : 

Ueber  die  Vita  Hl-i  des  Astronomus. 
Wa ttonbach,  Deutschlands  Goschichtsquellen  p.  1 14 

(5.  Aufl.  L  1885.  p.  198.  U.  p.  484;  6.  Aufl.  I.  1893. 

p.  209.  210,  II.  p.  506). 

Vgl.  Ermoldus  Nigellus. 
Thoganus. 

De  b. Hogero  archiep.Bremensi(t915.  20.Dec.) 
ap.  Mabillon,  XX.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  24. 

De  s.  Holda  prophetissa  Hierosolymis  sub  Jo- 
sia  rege  in  AA.  SS.  Boll.  10.  April.  I.  p.  858. 

Vita   s.  Homoboni    civis  CreDionensis, 

Mutinae  patroni  minoris,  antiquior. 

Ausg.:  ])rimum  in  lue.  prodit  cura  Alois. Maini. 
Mutinae  1857.  8^  16 pag.  —  Vita  alia  cultiori 
stylo  scripta  a  canonicis  cathedr.  eccl.  Crcmonen- 
sis  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  13.  Nov. 
YL  Colon.  1575.  p.  294-298. 

Erl.-Schr.:  Balladori,  Gir.,  11  tnifficantc  Celeste,  oce- 
Riio  di  santitA  .  .  .  o  tresoriero  del  cielo  Huomobuono 
il  Santo,  ciitadino  Cremonese.  Cremona  1674.  4^. 
(^XL.)  560  pag. 


(.Labus,  Gio.)  Vita  di  sant'  Omoboao  Cremonese.  Mi- 
lane 1831.  80.  35  pag. 

Tromboni,  Hier.,  Vita,  morte  e  miracoli  del  glor. 
Santo  Homobono.  Cremona  1618.  4^. 

Yita  s.  Honesti  presb.  mart,  apostoli 
Pampelonensiurn  (f  cca.  270). 

Aitsg.:  ex  actis  Firmini  ep.  m.  in  AA.  SS.  Bull. 
16.  Febr.  IL  860-862. 

De  SS.  Honoberto  et  Honulpho  episcopis  Seno- 
nensibus  (saec.  VIII)  in  AA  SS.  Boll.  5.  Janr.  I. 
p.  288. 

De  s.  Honofria  virg.  mart.  Romana  Antverpiae 
in  Belgio  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Apr.  HI.  p.  17.  18. 

Yita  s.  Honoratae  virgtnis  Ticini  in 
Italia  (f  cca.  500)  auctore  PhiL  Fer- 
rario. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  L  p.  680. 

Erl.-Sckr.:  Breviarium  ss.  episcoporum  TicineDsj<«  ec- 
clesiae  necnon  ss.  Gnniforti  Scoti,  Boetii  man.  et, 
Honoratae  virg.  Ticini  1651.  4®. 

Vita  s.  Honorati  abbatis  Fandis  in  Ita- 
lia (saec.  VI). 

Ausg.:  ex  s.  Gregor ii  lib.  I.  diedog.  **n  AA. 
SS.  Boll.  16.  Janr.  IL  p.  32.  33.  —  *ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  103.  104. 

Vita  s.  Honorati  episcopi  Ambianensis 

in  Gallia  (f  cca.  600). 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  HL  p.  613- 
616.  —  Compendium  ap.  Vincent.  Beilovac, 
Specul.  hist.  lib.  16.  c.  90. 

Erl.-Schr.:  Im.  16  gen  de  de  saint  Honor6,  6r.*-.|T.^ 
d' Amions ,  d'aprds  un  ms.  de  la  biblioth.  de  M.  ^  u-r, 
de  Beauvill6.  Tradnit  par  llector  Josse.  Amicns  Ib^J. 
80.  XVII.  71  pag. 
Vie  de  saint  Honorö,  6v§qae  d'Amiens,  publ.  d'apiv« 
un  ms.  dos  arch.  de  Loire  -  et -Cher  par  Dapr»>  ti 
Bulletin  de  la  Soc.  des  antiquaires  de  Picardie.  Vill. 
Amiens  1803/(>4.  BP.  p.  363. 

Histoire  litt6raire  de  la  France.  VIII.  1747.  p  fy^ 
St.  H  o  n  0  r  6 ,  6v6que  d'Amiens ,  ptitron  des  boulaiicersi. 
l'aris  1857.  12  mo. 

Vita  s.  Honorati  epiacopi  Arelatensis 

(f  429)  =  Sermo  de  vita  s.  H-i  epise. 
AreL  auctore  s.  Hilario  episcopo  Arela- 
tensi  (t  449). 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  D.  Hilarii  Arel.  ep.  de 
s.  Honorato  oratio  funebris  et  d.  Eucherii  Lug- 
dun, ep.  de  laudibus  ercmi  nunc  primum  e  Liri- 
nensi  bibl.  producti  a  Genebrardo.  Parisiis  157S. 
8°.  —  '  ed.  Vinc.  Barralis,  Chronologia  SS.  insu- 
lae  Lirinonsis.  Lugduni  1613.  4°.  p.  1-15.  —  'f*d. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  16.  Janr.  VII.  Co- 
lon. Agr.  1581.  p.  28-39  (ed.  2*.  Colon.  Agr.  16ia 
p.  252-258).  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  U.  p. 
17-24.  —  *  c.  Eucherii  Lugdun.  libro  de  laude 
eremi.  Parisiis  ap.  Seb.  Cramoisy  1673.  12n»*>.  — 
e  in  Bibl.  PP.  max.  Lugdun.  VIlI.  p.  1228.  —  ■  in 
Leonis  opp.  ed.  Coignard  I.  p.  729  S.  —  «.  •  I.  p.  374 
der  2.  Ausg.  von  Quesnel.  —  *  ap.  Mi^e,  Patro- 
log. lat.  L.  p.  1249-1272;  cf.  p.  1242. 

—  Lectiones  de  s.  Honorato  in  AA. SS. Boll. 
L  c.  p.  24.  —  De  translatione  ibid.  p.  24.  2.i. 

—  Translatio  ex  Vinc.  Barrali  ibid,  p.  25.  26, 

—  Raymond  Feraud,  Ni9oi8  et  meine  de  Lenu? 


DE  S.  HONORITO  —  VITA  S.  HUBERTI 


1377 


(t  c.  1300):  La  vida  de  sant  Honorat,  legende  en 
vers  provenQaux  du  13.  sieclo  [la4einisch  1501 
und  1511  veröffentlicht],  Analyse  et  morceaux 
choisis  avec  la  traduct  textuelle  desdits  mor- 
ceaux, la  biographie  du  vieux  poete  et  une  notice 
historique  sur  8.  Honorat  et  sur  les  lies  de  Le- 
lins  par  A.  L.  Sardou.  Paris  (1858).  gr.  8®.  3fr.; 
—  teiederh,  [aus  Annales  de  la  8oc.  des  lettres 
des  Alpes  maritimes.  Tom.  III.]  Nice  1875.  8®. 
220  pag.;  und  Nice  1880.  8".  12  fr.  Nur  150 
numerirte  Exemplare  gedruckt.  Dies  ist  jedoch 
nicht  der  OHg.-Text,  wovon  ein  Mpt.  in  Dublin; 
ungedruckt. 

ErL-S^.:  Bahr,  Geschichte  der  rOmischen  Literatnr. 
Sappl.-Bd.  IL  Abth.  p.  388. 

M  e  y  er ,  Paul ,  La  vie  tatine  de  s.  Honorat  et  Raimon 
F6raat.  Paris  1880.  8^.  28  pag.  {Aus  Bomania.  Tom. 
VIU.) 

Pierrugaos,  Louis,  Vie  de  s.  Honorat,  fondatearde 
L6rins  et  evdque  d'Arles.  Origines  chrötiennes  de 
Provence.  Paris  &  Cannes  1875.  8o.  X  342  pag. 

Stengel,  E.,  üeber  Hosch'  Untersuchang:  über  die 
Qaellen  und  das  Verhältniss  der  provenc.  und  latein. 
Lebensbeschreibnnf;  des  h.  Honoratus  mGröbers  Zeit- 
schrift f.  roman.  Philologie,  li.  Halle  1878.  Heft  I. 

De  s.  Honorato  conf.  pont.  Yerceilis  in  Italia 
(•\  415)  y.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Bell.  28.  Oct.  XII.  p.  577-582. 

De  s.  Honorato  episc.  Mediolanensi(t570)  Bol- 
landi  comment.  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Febr. 
U.  p.  164-167. 

Vita  s.  Honorii  episcopi  Brixiensis  in 
Italia  (f  586)  a  Bernardo  Fayno  ita- 
lice  scripta. 

Ausg.:  latine  in  AA.  SS.  BoU.  24.  April,  III. 
p.  2^77-280. 

Vita  Honorii  II  papao  (f  1130)  a  Pan- 
dulfo  cardinali  diacono  conscripta. 

Ausg. :  ap.  "Watterich ,  Rom.  pontificum  vitae. 
n.  p.  157.  158.  —  Vita  alla  a  Bosone  cardinali 
conscripta  ihid,  p.  158.  159. 
Vgl.  Honorius  II  pp. 

De  s.  Honorio  archiepisc.  Cantnariensi  (f  653) 
Suyskenii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Sept.  VIII.  p.  698-711.  Cf.  Hardy,  Descript. 
catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  251.  n°  657. 

De  SS.  Honorio,  Evodio,  Petro  mart.  Romae  et 
alibi  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  UI.  p.  846. 

De  s.  Honorio  mart.  eloginm  histor.  ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  IL  p.  392  (9.  Janr.). 

De  8.  Honorio  martyre  in  Sicilia  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  April.  I.  p.  398. 

De  SS.  Honorio,  Julio,  Antonino  martyribus  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  I.  p.  324. 

Translatio  I  s.  Honorinae  virg.  et  mar- 
trris  ab  oppido  Girardi  viUa  (Graville) 
ad  vicum  Confluentium  (Conflans  prope 
Ponioise)  c.  a.  898  et  eiusdem  miracula 
auctore  monacho  Beccensi  (saec.  XII  ine.). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Febr.  III.  p.  678. 
679.  —  Translatio  II  a.  1082  ad  novam  ec- 
clesiam  prioratus  Confluentini  et  pauca  miracula 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p. 
526-528.  —  •  Fragmente  ap.  Bouquet,  Rec.  IX. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


l 


.  153;  XIV.  p.  67.  68.  —  Translationes  am- 
ae  et  miracula  ex  cod.  Paris,  lat.  n®  13774  in 
Analect.  Bolland.  IX.  1890.  p.  134-146,  wo  jedoch 
das  in  den  anderen  Ausgaben  bereits  Enthaltene 
nur  mit  den  Anfangsworten  wiedergegeben  ist. 

Brt.-Sehr.:  Hensoheu,  Commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  677.     Vgl.  Analecta  Bolland.  X.  1891.  p.  377. 

Morin,  Qerm.,  La  vierte  s.  Honorine  restitu6e  au 

diocdse  de  Bayeux  tn  Semaine  religrieuse  du  dioc. 

de  Bayeux.  1890.  n^  28.  p.  442-446 ;  nO  81.  p.  486-488. 

Vita  Petri  Hoorn  (f  1479)  presbyteri 
auctore  Alberto  Lübeck. 

Ausg.:  ap.  Dumbar,  Analecta  I.  p.  148-162. 

De  s.  Hormioda  mart.  in  Persia  (saec.  IV)  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Aug.  II.  p.  341. 

De  s.  Hormioda  Romano  pontif.  (f  523)  Sollerii 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  II. 

p.  155-161.     Vgl.  Hormiada  pp. 

De  3.  Hortonsio  episc.  in  AA.SS.BoU.  11.  Janr. 
I.  p.  677. 

Vita  s.  Hospitii  reciusi  Nicaeae  in  Pro- 
vincia  (f  cca.  580)  auctore  s.  Gregorio 
Turonensi.    Epitome. 

Ausg. :  *  in  eius  histor.  Franc,  lib.  VI.  c.  6.  — 
*  in  Pauli  Wamefridi  gest.  Loogobard.  lib.  III. 
c.  1.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  41.  42 
0.  Papebrochii  observ. 

Vita  b.  Hootiani  =»  Vita  b.  Ostiani. 

Vita  s.  Hoyldis  virginis  Deo  devotae 
Trecis  in  Campania  (saec.  V). 

Ausg. :  ex  ms.  coenobii  s.  Hoyldis  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  April.  UI.  p.  774.  775. 

Vita  b.  Hrabani  =  Vita  b.  Rabani. 

Vita  s.  Hrodborti  =  Vita  s.  Ruperti. 

Vita  b.  Hroznatae  ftindatoris  coenobio- 
rum  Tepl  et  Chotieschau,  mart.  ord.  Prae- 
monstr.  (f  1217)  ab  auctore  synchrono 
Teplensi  scripta. 

Ausg. :  *  ed.  Sigism.  Kohel.  —  •  ed.  Aubert. 
Miraeus  ad  Chronicon  Praemonstratense  p.  271. 

—  •  wiederh.  ed.  Balbinus,  Syntagma  historic.  de 
familia  Guttenstoinia  p.  66-79.  —  *  wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  III.  p.  8(H-810.  Cf.  Pinü 
comment.  praevius  ibid.  p.  793 -803.  —  *tn  Fontes 
rer.  Bohem.  I.  p.  369-383;  cf  Einleit.  p.  xxvii- 

XXX. 

Vita  s.  Huberti  episcopi  Leodiensis,  an- 
tea  Tungrensis  (f  727)  auctore  anonyme 

COaeVO.     in  sehr-fehlerhaftem  Latein  geschrieben. 
Handschr.:  Namur.  Semin. -Bibl.  saec.  XL 

—  Valenciennes,  Stadtbibl.  n<»  469.  saec.  VIII. 
IX  ine. 

Ausg.:  *  ap.W.  Arndt,  Kleine  Denkmäler  aus 
der  Merovingorzeit.  Hannover  1874.  8".  p.  52-70. 

—  *  aus  der  Namurer  Handschr.  y  der  vorher- 
gehenden conform  bis  auf  einige  Kleinigkeiten, 
unter  d.  Tit.:  Vie  de  s.  Hubert  ecrite  par  un 
auteur  contemp. ;  publ.  d'apres  un  ms.  du  grand 
seminaire  de  Namur  par  Ch.  de  Smedt  in  Compte- 
rendu  des  seaoces  de  la  Oommission  roy.  d'hi- 
stoire.  4.  ser.  V.  p.  225  (®  daraus  besonders  ah- 

87 


1378 


VITA  S.  HUBERTI 


gedruckt  Bmxelles  1878.  8^  45  pag.).  —  *  ed. 
Ch.  de  Smedt  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Nov.  I.  p.  798- 
805.  Vgl.  darüber  Br.  Krusch  in  Sybels  Histor. 
Zeitschrift.  LXV.  p.  103-105.  —  Tita  altera  s. 
H-i  et  eias  translatio  in  Andainum  seu  Anda- 
gioense  {Andain]  monasterium  facta  per  Yul- 
candum  seu  Waltcaudum  episcopum  Leodiensom 
(t  831)  a.  825  auctore  Jona  episcopo  Aure- 
lianensi  (f  844)  [Handsekr.:  27,  vid,  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  763  §  20-22.  —  Brüssel  n«  9636. 
mbr.  saec.  XI.  fol.;  —  n"  14650-14657.  mbr.  saec. 
X.  fol.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  n*»  5609  (olim.  Colb. 
5445).  mbr.  saec.  IX.  fol.  —  Wien,  Staatsb.  n° 
550  (bist.  eccl.  123).  mbr.  saec.  X.  4®j  *  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  3.  Nov.  VI.  Colon.  Agr.  1575.  p.45 
-  56.  —  •  ed.  Joa.  Roberti  in  Historia  s.  Huberti. 
Lnxemb.  1621.  4°.  p.  52.  —  '  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  295  (*  ed.  Venet  p. 
278).  —  *  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CVI. 
p.  389-394.  —  •  ex  11  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o. 
p.806-816;  817. 818.  —  ^ap.  Arndt,  Kleine  Denk- 
mäler p.  70-82  (epistola  Jonae  ad  Waltcau- 
dum,  praef.  vitae  s.  H-i,  capitula,  initium  textus 
vitae  et  translatio;  die  epistola  auch  brsgb.  von 
E.  Dümmler  in  Forschungen  z.  deutschen  Gesch. 
VI.  p.  126).  —  ®  translat.  ed.  L.  v.  Heinemann 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  235-237.  —  »Ex- 
cerpt  ap.  Bouquet,  Becueil  VI.  p.  310.  311.  — 
Vita  ni,  excerpta  ex  Nicolai  Vita  s.  Lamberti 
[edita  in  AA.  SS.  Boll.  Sept.  V.  p.  602]  ^  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  VIU.  p.  575.  —  '  ex  5  codd.  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Nov.  I.  p.  829-831.  —  Vita  IV  s.  H-i 
*  ed.  Joa.  Roberti  in  Historia  s.  H-i  p.  3.  —  *  ox 
2  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  832.  833.  —  Vita  V 
ex  3  codd.  ibid.  p.  834.  835.  —  Vita  VI  ex  Jo- 
haunis  Ultramosani  (a/ta«  Johannis  de  Pra- 
tis,  des  Preiz  seu  d^Oultremeuse)  chronico  gal- 
lice  conscripto  fere  excerpta  (et  latine  reddita)  ab 
Adolphe  Happart  monacho  S.  Huberti  (flor.  saec. 
XVI  ine.)  ex  cod.  univ.  Leod.  18,  al.  229  ibid, 
p.  836-848.  —  Vita  VII  auctore  Adolpho  Hap- 
part ex  eod.  cod.  ihid.  p.  848-851.  —  Vita  s. 
Huperti  confess.  beatissimi,  cum  indulgcntiis  apo- 
stoficis.  S.  1.  et  a.  (cca.  1500).  Char.  goth.  4  fol.  ä 
44  lin.  4^  Cy.  Catalogue  de  L.  Rosenthal  in  Mün- 
chen. 1886.  Febr.  p.  76.  n«  590.  Jk  120.  —  Mi- 
raeula  auctore  ignoto  monacho  Andaginensi  saec. 
XI  [Handschr.:  Rom,  Vatic.  reg.  Christ,  n'*  1118. 
mbr.  saec.  XV.  fol.]  *  ed.  J.  Roberti  in  Historia 
8.  H-i  p.  72.  —  '  wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  297-305.  —  ^  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  819-829.  —  *  Auszüge  ed.  L.  v. 
Heinemann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  909- 
914;  cf.  p.  1321.  —  Miracula  duo  (non  apud 
Robertum)  ex  cod.  Bruxell.  n<»  2493 -98.  fol.  151^ 
in  Catalogus  codicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Bru- 
xell. I.  1.  1886.  p.  338.  339.  —  Conversio  s.H-i 
comitis,  postmodum  episcopi  Leodiensis  *  ap.  Du- 
chesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  678.  —  'Auszug 
ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  609.  —  (iloria  postuma 
s.  H-i.  Sect.  I.  De  translationibus  corporis  s.  H-i 
et  de  eiusdem  rcliquiis  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p. 
852-871.  —  Sect.  II.  De  praeservatione  a  rabiei 
morbo  per  s.  H-i  patrocinium  procurata  ibid.  p. 
871-894.  —  Sect.  III.  Do  e.xtensione  cultus  s. 
H-i  et  de  quibusdam  eius  cultus  ritibus  t6t(^.  p. 


895-925.  Appendix.  Officia  propria  s.  H-i  anti- 
qua  ibid.  p.  925-930.  —  Hymni  dea.R-o  ibid. 
p.851.  —  Hubertus  Le  Prevost,  Legende  de  s. 
Hubert  (saec.  XV  med.)  Preoedee  d'une  pref.  bi- 
bliogr.  et  d'une  introduct.  histor.  *  publ.  par  Ed. 
Fetis.  Bruxelles  1846.  8°.  —  «  wiederh.  ap.  Migne, 
Dictionnaire  des  legendes  (=  Encyclopedie  iheijh 
Ser.  m.  Tom.  14)  p.  604  sq. 

Srl.-Schr.:  Abr6g6  de  la  vie  et  miracles  de  8.  Haben. 

g Eltron  des  Ardennes,  par  an  religieax  de  l'abaie  dadit 
aini- Hubert.  Li^ge  1704.  SP ;  -—  wiederh.  Laxemboni^ 
17S4.  18mo.  65  pag. 

Barbier  de  Montaalt,X.,  Lo  reliqaiairedoLacoar- 
Saint-Pierro  et  les  clef^  de  s.  Pierre  et  de  s.  Robert 

in  Bulletin  de  la  Sociöt6  archöol.  deTaru-ot-Garonno. 

Tom.  V.  1878. 
Bertrand,  C.  P.  J.,  Description  da  tomboaii  de  ««int 

Hubert ,  sculpte  par  M.  Geefs.  Namur  1848.  SP.  2'J 

pag.  50  c. 
:   P^lerinage  de  Saint -Hubert  en  AnieIm^>^, 

ou  particularit^s  sur  La  vie  de  s.  Hubert,   rabbav*» 

d'Andage,  l'^^lise  de  s.  H-t  et  l'usage  de  la  saiiiV« 

ötole  contre  Thydrophobie.  Namur  1864.  12mo.  1^1^:? 

pag. ;  —  6dit.2.  Qand  1865. 8«>;  —  6dit.3.  Gand  lv:2. 

l2mo. 
Bruvne,  Phil,  de,  vid.  Histoire  de  s.  Hubert. 
Caneto,  F.,  Saint  Hubert,  sa  lögonde,  bod  e.i^d<>  et 

les  monuments  relatifs  k  son  culte  in  ReTue  do  (i&<«- 

cogne  VI.  1865.  p.  124-137;  157-170;  233-249;  .ijS 

-826;  431-446:  X.  1869.  p.  20-28  {be«mdgn  dctraiu 

abgedruckt  Auch  1869.  8P.  87fMg.  Aveefigg.). 
Conrtejoie,  A.,  Los  illustrations  de  Stayelot  et  ie> 

vies  dos  saintes  Bomacle,  ....  Hubert,  .  .  .  Lit„-e 

1848.  12mo. 
Demartoau,  Joseph,  La  clef  de  s.  Hubert  ou  de  ^ 

Pierre  h  Sainte-Croix  (Liöge)  m  Bulletin  do  l'In^tit 

archdol.  li^geois.  Tom.  XVUI.  1885. 
:  Saint  Hubert,  d'aprös  son  plus  ancien  bi*»- 

graphe.  Li6ge  1882.   »».  1  fr.  60  c.  i4  pag.   (Eiirail 

du  Bulletin  de  l'Institat  archöologique  lieireols.  Tum. 

XVI.) 
:  Saint  Hubert,   sa  16g«nde,   son  histoire. 

Liögo  1877.  l2mo.  76  c.  {Aus:  Revue  gön^rale.  1^77. 

p.  727-762). 
Doschamps,  V.  A.,  La  sainte  6tole  vang^  .  .  .  on 

logique  curieuse  de  M.  Girod.  ^Li^  1^6.  —  -Tour- 

nai  1871. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  <ids 

Mittelalters.  11.  1880.  p.  229.  230. 
F6tis,  8.  o&en  Le  Prevust. 
Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  IL 

1869.  p.  835. 
Gaidoz,  Henri,  La  rage  et  saint  Hubert.  Paris  1^67. 

8P.  224  wg.  6  fr. 
Girod,  F.D.,  L'6tole  de  s.  Hubert  contro  la 

Li6ge  1846.  8o. 
Grauges,  Ch.  des,  Vie  de  s.  Hubert.  Moulins  1873. 

18mo.  XlII.  201  pag. 
Grez,  Melch.  de,  Het  leven  van  den  h. Hubertus.  Ant- 
werpen 1706.  8». 
Hallet,  Fran9. ,  Un  fils  de  Calvin  ä  Saint  -  Hubert  m 

Pr6cis  historiques.  1870.  S».  p.  288-295. 
:  Lo  Corps  de  s.  Hubert  consenr^  jusqu'll  dos  juurs 

ibid.  1871  {besondere  abgedr.  Bruxelles  1871.  {^i.  32 

pag.  50  c. 
• :  Levenssehets  van  den  h.  Hubertus ,  bissbop  van 

Luik  en  apostel  van  Ardennon.  Sint-Tmiden  iSTä. 

32mo.  64  pag. 
:  L'oeuvre  de  s.  Hubert ,  ou  manuel  de  polerin  de 

S.  Hubert  en  Ardennes.  Bruxelles  1871.  9*.  —  £dit.  2 

urU.  d.  Tit.:  La  rage  coujur6e  par  Toeuvre  de  s. 

Hubert.  Paris  &  Bruxollo«  1880.  18mo. 
Hansen,  V.,  La  deraidre  annöe  de  la  vie  da  grsnd 

8.  Hubert.  Xamur  1877.  8°. 
Heggen ,  Heinr.,  Des  heil.  Hubertus  I^ebea  u.  "Wirk«!), 

nach  den  Quellen  bearbeitet.  Eiberfeld  1875.  18mi>. 

Jk  1.25. 
Histoire  do  saint  Hubert,  övdque  de  Tongres,  fon- 

dateur  do  la  ville  de  Lidge,  apötro  ot  patroii  des 

Ardennes,    par  Tabbö  V.  H.,  avec  la  cotlaboianoi; 

de  Philippe  do  Bruyne.  Li&ge  1876.  12mo.  1  fr.  ät)  c. 
Histoiro  littoraire  de  la  France.   IV.   l7Sft).  p.  71; 

VIII.  1747.  p.  350. 
Jeantin,  I^s  chroniques  de  Saint •  Hubert.  Xaficy 

1867.  2  vol.  8«. 


ragp. 


VITA  8.  HUBERTI  —  VITA  S.  HUGONIS  ABB.  CLÜNIAC. 


1379 


( J  o  n  g ,  Cilest  de)  Histoire  en  abr6g6  de  la  vie  de  s. 

Hubert,  prince  da  sang  de  France,   1.  övdqno  et 

fondatear  de  la  ville  de  Li6po  et  apötre  des  Ärdennes. 

»Paris  1678.  8»;  —  «Uege  1733.  8*;  -  *wiederk.  Paris 

1737.  9>. 
Kneip,  Kic,    St.  Hubertus  -  Büchlein.    Nachrichten 

über  das  Leben ,  den  Körper  .  .  .  des  h.  H . ,  Apostel 

der  Ardennen.  Lttxombaig  1874.  ISmo.  JL  1.20. 
Leben  des  h.  Hubertus.  Luxemburg  1722.  12mo;  — 

Cßln  1762.  &. 
Leven,  Het,  en  de  niirakelen  van  den  h.  .  .  .  Huber- 
tus .  .  .  .,  Wiens  heylighe  reliquien  rüsten  in  de  paro- 

chiaele  kerce  van  Wackenseei.  Loven  1G85.  8°. 
Leren,  Het,  van  den  h.  Hubertus.  Venloo  1812.  fol. 
Magdalius,  Jac,  Vita  divi  Hiipperti  in  centum  ver- 
sus. In  firte:  Coloniae  1616.  Nov.  40.  12  fol.  {In  der 

Böüandüten -  Bibliothek.) 
Mohy,  Remacle,   La  vie  de  s.  Hubert,  evesque  et 

fondateur  de  la  cit6  de  Li^.  Li^ge  1605.  4°  min. ; 

—  ibid.  1617.  8». 
Nagels,  P.,  en  J.  B.  Hellemans,  Levensbeschrij- 

ving  van  den  h.  Hubertus.  Brüssel  1774.  ^. 
Nisard,  Ch.,  Histoiro  des  livres  populaires.  II.  Paris 

1H64.  8^.  p.  1ÖÖ-160. 
(Pomreux  du  Sart,  Eust.  de)  Historie  van  den  h. 

Hubertus ,  prince  van  Aqnitanien  .  .  .  Loven  1640. 

12mo.  21pag. 
Prioux,  Stan.,  Saint  Hubert,  aputre  des  Ärdennes, 

patron  des  chassenrs.  Paris  1853.  IHroo.  1  fr.  60  c. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte,  l.  1846. 

p.  560. 
Roberti,  Joh.,  Disquisitio  histor.  de  rebus  s.  Hnborti 

....  in  substdium  scribendae  eius  historiae.   Leodii 

1618.  40.  4  fol.  [Auch  in  dem  folgenden  Werke  p.  53L 

-539.) 
• :  Historia  s.  Huberti ,  principis  Aquitani ,  Ultimi 

Tungrensis  et  primi  Leodiensis  ppiscopi  eiusdemque 

uibis  conditoris,  Arduennae  apostoli.    Luxembuigi 

1621.  4».  676 pag. 
(^S  CDU  ville,  Phil.)  Leben  des  heil.  Hubertus.  Trier 

1700.  1722.  12mo 
Smedt,  Clar.  de,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 

Nov.  I.  p.  769-797. 
Tardieu ,  Ambr.,  Notice  sur  la  clef  de  Saint  -  Hubert, 

&  Ouvridres  (Puy- de  -  Dome).  Tours  1K«3.  8». 
Vie  de  s.  Hubert.  Lvon  1854.  16mo. 
Vie  du  grand  s.  Hubert,   fondateur  et  patron  de  la 

ville  de  Lidice  et  des  Ardenncs.   Bruxellos  1819.  8^. 
Voshem,  F^nc.  van,  Beknopte  levensbeschrijving  van 

den  h.  bisschop  en  belyder  Habertus.  Brüssel  1777.  8^. 
"Wa  t  te  n  b  ach,  Deutschlands  (ieschichtsquoUen.  5.  Aufl. 

L  1885.  p.  249. 429;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.26ö. 
(Willemaers,   P. )  Vita  sanctiss.  conf.   et   pontif. 

Huberti ,  denati  in  Vura  ducam  .  .  .  a^'  730.  29.  Mali 

....  Bruxellis,  Fricx  1730.  40. 

Yita  s.  Hucberti  episcopi  TuogreDsis  =  Vita  s. 
Huberti  episc.  Leodiensis. 

Vita  s.  Hucberti  monachi  Britannia- 
censis  {Britigny)  in  Suessionensi  Gallia 
(f  cca.  712)  auctore  Pisone  monacho. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  272- 

279   cum  Papebrochii  commeDtar.  praevio  ibid, 

p.  271. 

JBrL-Sdtr.:  De  s.  Huberto  mon.  Britann.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  o.  S.  Ben.  saec.  IIL  1.  p. 720-721. 

Bü  s.  Hugollna  virg.  Vercellis  in  Insubria  (f 
1300)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug.  II.  p.  395-398 
{7ntt  Abbild.). 

Vita  Hugolini  Pannensis,  principis  sui 
aevi  iurisconsuiti,  auctore  anonjmo  a. 
1437. 

Ausg.:  ap.  Ludewig,  Keliquiae  manuscr.  V.  p. 
274-290. 


De  s.  H119M6  abbate  Ambroniacensi  in  diooc. 
Bellicensi  olim  Lugdunensi  (saec.  IX.  X)  Vict.  de 
Buckii  memoria  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p. 
396.  397. 


Notitia  de  b.  Hugone  archiepiscopo  Ni- 
cosiensi,  aiitea  decano  Rothomagensi  (f 
1268  aut  1269). 

&  wird  auch  Hugo  de  Fagiano,  Hugo  de  Pisis, 
Hugo  Pisanus  genannt. 
Eri-Sehr.:  Mas  Latrie,  L.  de,  Leb.  Hugnes  de  Pise, 
archeveque  de  Nicosio  m  Bevue  bistorique.  V.  Paris 
1877.  p.  68-83. 

Vita  s.  Hugonis  abbatis  Bonaevallis  ord. 
Cisterc.  in  Gallia  (saec.  XII). 

Ausg.:  ex  ms.  Bodecensi  et  Vinc.  Bellov.  ed. 

Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  47.  48. 

Erl.'Sehr.:  Boys,  Alb.  du,  Vie  de  s.  Hugues,  abb<S  de 

L^oncel,  ensuite  abb6  de  Bonnevaux  in  seiner  Vie 

de  s.  Hugues  öveque  de  Oronoble.  Paris  1887.  8°.  p. 

808-322. 

Vita  s.  Hugonis  abbatis  Cluniacensis  in 

Gallia  (f  1109)  auctore  Hildeberto  epi- 
scopo  Cenomanensi  et  tum  archiepisc.  Tu- 
ronensi  (t  1134). 

Ausg. :  *  ohne  den  Namen  des  Verf.  ap.  Mar- 
rier  et  Duchesoe,  Bibl.  Cluniacensis  p.  413-438. 

—  » ed.  Surius,  Vit.  SS.  29.  April.  —  »  in  Hilde- 
berti opp.  ed.  Beaugendre.  Paris.  1708.  fol.  p.  909 
-944.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April.  III.  p.  634 
-648  (ed.  nov.  p.  641-656)  c.  notis  Henschenii. 

—  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLIX.  p.  857-894. 

—  •  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Bec.  XIV.  p.  70. 
71.  —  Vita  alla  et  eiusdem  vitae  Synopsis  me- 
trica(110  Distichen)  auctore  Rainaldo  (de  Se- 
mur)  tunc  abbate  Vizeliaceosi ,  antea  monacho 
Cluniac,  postea  (1128)  archiep.  Lugdunensi  (f 
1129)  [Handschr.:  Rom,  Vatic.  reg.  Christ  n^ 
493.  mbr.  saec.  XIL  4®J  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
648-653;  654.  655.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
p. 893-906,  resp.  910.  —  'Auszug  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  940.  941.  —  VIU  alla  i.  e.  Epi- 
stola  Hugonis  monachi  Cluniac.  ad  Pontium  ab- 
batem  et  Vita  per  eundem  Hugonem  scripta  *  ap. 
Marrier  et  Duchesne,  Bibl.  Cluniacensis  p.  557- 
560;  p.  437-448.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  658 
-662.  —  »  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  71-73.  — 
Tita  alla  auctore  Gilone  sive  Aegidio  mon- 
acho Cluniacensi,  postea  1121  episcopo  Tuscu- 
lano  [Handschr.:  Paris,  Lat.  n®  12607.  mbr. 
saec.  XII;  —  n'»  13090  (St.  Germ.  97,  12).  mbr. 
saec.  XIV]  *  vollständig  ap.  A.  L'Huillier,  Vie 
de  s.  Hugues  abbe  de  Cluny.  Paris  1888.  gr.  8^ 
Annexe  p.  565  -  618  ex  cod.  Paris.  12607.  — 
•Fragmeute  unt.d.  Tit.:  Epitome  vitae  s.  H-8 
ab  Ezelone  atque  Gilone  monachis  Clunia- 
censibus  proxime  ab  obitu  sancti  scriptae,  per 
anonymum  excerpta,  ex  ms.  Bodecensi  *in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  655-658  (ed.  nov.  p.  663-665). 

—  ^  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  909-918.  —  *  Aus- 
zug ed.  L.  V.  Heinemann  ap.  Portz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  937-940.  —  Alia  miraculorum  quorundam 
s.  H-s  abbatis  relatio  ms.,  collectore  monacho 
quodam,  ut  videtiir,  Cluniacensi  ap.  Marrier  et 
Duchesne,  Bibl.  Cluniac.  p.  447-462. 

Erl.-ikhr.:  Bilumer,  Suitb.,  Ha^^ro  d.  Grosse,  Abt  von 
CluK-ny  in  Wotzer  u.  Weites  Kirchenlexikon.  2.  Aufl. 
VI.  1889.  p.  372-382. 

Cuchorat,  Ft.,  Cluny  au  XI"  siöcle.  Son  inflnence 
roliideuso,  intellectuelle  et  politique.  liyon  &  Paris 
1851.  t?r.  8*\  p.  42.  120.  140-152.  167-173.  175. 

Histoire  litt^;raire  de  la  France.  IX.  1808.  p.  465. 

87* 


1380 


VITA  HÜGONIS  ABB.  MARCH.  —  VITA  S.  HUGONIS  EP.  LINCOLN. 


Lehmann,  Rieh.,  Forachongon  zur  Geschichte  des 

Abtes  Uogo  I  von  Clony  (1019  —  1109).  QOttingen 

1869.  80.  113  pag.  Jk2. 
L'Haillier,  A.,  Yie  de  s.  Hogues  ahh6  de  Clony 

1034—1109.  Ouvrage  orn6  de  (n^vnres  «to.  (Solesmes 

et)  Paris  1888.  gr.  8P.  XVI.  647  pag.  12  fr. 
Lorain,  P.,  Essai  historique  snr  l'abbaye  de  Clony. 

Dijon  1839.  gr.  8«. 
Neu  mann,  Rud.,  De  s.  Hngone  abbate  VI  Clonia- 

censi.  Pars  L  Dissert.  Vralislaviae  1870.  8».  36  pag. 
:    Hogo  I  der  Heilige,  Abt  von  Clony.  Thl.  L 

Progr.  der  Mosterscholo.  Frankfart  a.M.  1879.  gr.d^. 

48  pag.  Gegen  Lehmann. 
Papebroch,  Comment.  praevios  tn  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  628-634. 
Pignot,  J.  H.,  Histoire  de  Vordre  de  Clony  depois 

la  fondation  de  Tabbaye  Jusqu'&  la  mort  de  Pierre - 

Ie-V6n6rable  (909—1157,  3  vol.  &).    Auton  1868. 

Tom.  II. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5.  Aufl. 

U.  1886.  p.  190  ff. ;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  216. 217. 
Vgl.  Hugo  abbas  Cluniac. 

Vita  Hugonis  abbatis  Marchianensia  (f 

1158)  ord.  s.  Ben.  auctore  anonyme  eins 
discipulo. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  Tomao.  S.  Martini  ap.  Mar- 
tene,  Thes.  anecd.  III.  p.  1709-1736.  —  'Auszug 
ap.  Bouquet,  Reo.  XIV.  p.  398-401.  —  Epita- 
phium eiusdem  ap.  Martene  l.  c.  p.  1736. 

Tita  b.  Hugonis  abbatis  Praemonstra- 

tensis  (f  1164)  successoris  s.  Norberti. 

Ausg.:  ap.  Le  Paige,  Bibl.  Praemonstratensis. 
Paris.  1633.  fol.  Lib.  II.  p.  416-345.  Cf.  AA.  SS. 
Boll.  Febr.  II.  p.  384. 

Yita  8.  Hugonis  archiepiscopi  Rothoma- 

gensis  Haspi  in  Belgio  (f  730).  Compen- 

dium  ex  chronico  Fontanellensi  (=  Gesta 

abbat  Font)  cap.  8. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  9.  April.  I.  p.  844- 
846.  —  •  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

III.  1.  p.  495-497.  —  Vita  altera  auctore  Bal- 
drioo  Andegavensi  (f  1130)  *ap.  A.  de  Mon- 
stier,  Neustria  pia.  Kothomagi  1663.  fol.  p.  282. 
—  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXVI. 
p.  1163-1172.  —  Translatio  corporis  ad  prae- 
posituram  Hasprensem  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
846.  847.  Cf.  p.  910.  —  Do  gemino  Hugone, 
utroque  Caroli  Magni  ut  quidam  scripsere,  filio 
ap.  Mabillon  1.  c.  p.  497-499. 

Yita  s.  Hugonis  confessoris  equitis  Hie- 

rosolymitani  Genuae  in  Liguria  (f  cca. 

1230). 

Atisg.:  ex  Italico  Bosii  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct 

IV.  p.  363.  364  (mit  Abbild.). 

Vita  b.  Hugonis  de  Lacerta,  Lemovi- 

censis,  discipuü  s.  Stephani  ord.  Grandi- 
mont  institutoris  (f  1124)  auctore  Gui- 
lelmo  de  Dandina  cognomento  de  S. 
Savino  (t  1157). 

Ausg.:  *  ap.  Martcue,  Ampi,  collect.  VI.  p. 
1 143-1186.  —  ^iciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CCIV.  p.  1181-1222. 

Tita  Hugonis  de  Noeriis  (Hugues  de 
Noyers)     archiepiscopi    Autissiodorensis 


(1183 — U206)  auctore  Eustachio  cano- 

nico  Autissiodorensi. 

Ausg.:  ap.  Duru,  Bibliotheque  historique  de 
rYonne.   I.  Auxerre  1850.  p.  431-450. 

Tita  Hugonis  de  Tennebach  sive  mon- 

achi  in  coenobio  Thennebach  {bei  Efn- 
meridingen  im  Brei^gau),  1207 — 1270. 

Handschr.:  Heidelberg,  Univ. -Bibl.  n^  9. 
XXIV.  mbr.  sec.  XIV.  4^ 

Ausg. :  ap.  Mone  ^  Quellensammlung.  IV.  p.  65 
-74;  Zusätze  p.  74.  75;  cf.  p.  63.  64. 

Acta  s.  Hugonis  episcopi  Autissiodo- 
rensis in  GalUa  (f  1136.  1137?)  auctore 
synchrone  anonyme. 

Ausg.:  ex  Historia  episcoporum  Autissiodo- 
rcns.  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  460  —  ^rcpe- 
tita  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug.  II.  p.  556-560.  Cf 
Pinii  comment.  praevius  ibtd.  p.  550-556. 

Yita  s.  Hugonis  episcopi  GrandinopoÜ- 
tani  sive  Gratianopolitani(tll32)  auctore 
Guigone  de  Castro  Carthusiano,  aliis 
Guidone  vel  Wigone  coaevo. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  1.  April.  —  '  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  35-46  c.  notis  Hen- 
schenii.  Cf.  p.  897.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLIII.  p.  761-784.  —  *  hanc  editionem  novam 
iuxta  nonnullos  probatdss.  codd.  recens.  ac  emen- 
davit  Carolus  Bellet  Neuville  -  sous  -  Montreuil 
1890.  gr.S^  XXIV.  38 pag.,  planches.—  »fragm. 
ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  242-245. 

Erl.-Sckr.:  Boys,  Alb.  du,  Vie  de  s.  Hognes  6T€t.]ae 
de  Gronoblo ,  saivie  de  la  vie  de  Hugues  11,  son  »oc- 
cesseur ;  d'un  extrait  d*une  biograp^e  de  s.  Hague<. 
abbo  de  liOoncel ,  et  d'nne  notice  chronolog.  sur  les 
^voques  de  Grenoble.  Paris  1837.  Sfi.  505  pag. 

Yita  s.  Hugonis  episcopi  Lincoiniensis 

(f  16.  Nov.  1200)   ex    ord.  Carthusiano 
magna.    Libri  5. 

Verfasser  ist  aller  ^''ahrschelDlichkeit  nach  Adamus 
abbas  de  Einesham  {Eynahaniy  seit  1218)  o.  s.  Ben., 
capellanus  saiicti  eiusdem.  In  den  Handschriften  steht  er 
nicht ;  die  seitherige  Annahme  desselben  stützt  sich  allein 
auf  die  Autorität  von  Joh.  Molanus  und  Leland. 

Handschr.:  Oxford,  Bodley.Digby  165.  mbr. 
sec.  XIII.  8°.  —  Paris,  Nat-Bibl.  ms.  latin.  n^» 
5575.  mbr.  soc.  XV  (Endo  des  3.  Buches,  4,  u.  5. 
Buch  fehlen).  Vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  (»f 
materials.  II.  1865.  p.  542-550.  vl^  711-724. 

Ausg. :  *  ap.  B.  Pez ,  Biblioth.  ascetica.  X.  Ra- 
tisbonae  1733.  8^  p.  3-389,  ettcas  abgekürzt.  — 
'  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLLQ.  1854. 
p.  937-1116.  —  *  vollständig  unt.d.  Tit.:  Ma^na 
vita  8.  H  -  s  cditcd  by  James  F.  Dimock.  London 
1864.  gr.  8°  (=  Rerum  Brit  med.  aevi  scr.  n*  37). 
—  *  em  Ausxiig  daraus  ap.  Capgrave,  Nova  le- 
genda  Angliae.  Londini  1516.  fol.  p.  183-187  uni. 
d.  Tit. :  De  s.  Hugone  episc.  et  conf ess.  —  ^ab- 
gekürxt  auctore  anonyme  ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  17.  Nov.  VI.  Colon.  1575.  p.  3Sy- 
402  («  p.  381-390.  ed.  2*).  —  ^  Ausxug  ed.  Petr. 
Dorlandus,  Chronicon  Cartusiense.  Colon.  Agr. 
1608  im  Lib.  III««.  —  «  Ausxüge  ed.  R.  Pauli  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  317-323.  —  [üebers.: 


VITA  S.  HÜOONIS  MONACHI  —  VITA  S.  HüMIUTATIS 


1381 


trad.  da  G.  P.  Maffei  in  Vite  di  17  confessori  di 
Cristo.  Eoma  1601.  4^  p.  400-424,] —  Vita  alia 
auctore  Giraldo  Cambrensi  *  ed.  primus  J.  F. 
Dimock  in  Giraldi  C-s  opp.  VII.  London  1877. 
gr.  8®  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n^  21)  p. 
83-147.  —  »Bruchstück  ed.  B.  Pauli  ap.  Pertz 
1.  c.  p.  411.  412.  —  Vita  metriea  s.  H-s  [aus 
Vita  magna,  Giraldus  Cambr.  etc.  xtcischen  1220 
— 1 234  geschrieben ;  Handschr. :  Oxford,  Bod- 
lev.  Laud  n*  515.  sec.  XIII.  —  London,  Brit. 
Mus.  Reg.  n°  13.  A.  IV.  sec.  XIII]  *  ed.  J.  F.  Di- 
mock unt.d.  Tit.:  Vita  s.  H-s  ep.  Line,  or  tlie 
metrical  life  of  St.  Hugh,  bishop  of  Lincoln.  Lin- 
coln 1860.  8^  —  •  Bruchstück  ed.  R.  Pauli  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  323.  324.  —  Legen  da  of  St.  Hugh, 
as  to  be  read,  or  partly,  on  the  day  of  bis  obit 
ed.  Dimock  in  Giraldi  Cambr.  opp.  VII.  p.  172- 
187.  —  Füller  account  of  two  of  the  above 
miracles  ibid.  p.  187-192.  —  Translatio  eius- 
dem  a.  D.  1280  ibid.  VIL  p.  219-222.  —  Trans- 
latio alia:  ,Gongruum  est*  ex  cod.  Bruxell.  n'' 
298-306  fol.  238  in  Catalogus  codicum  hagio- 
graph.  I.  I.  p.  191-193,  in  ftne  mutila. 

Erl.'Schr.:  Bellet,  Charles,  Saint  Hugues  d'Avallon, 
ChartroTix  et  Avenue  do  Lincoln  (1140  —  1200)  d'apres 
un  recent  biograpno.  Grenoble  1891.  8^.  43  pag. 

Bridgctt,  T.E  ,  Blanders  aiul  fortferies.  London IWK). 
Bf>.  {VUI.  300 pag.  6  sh.).  Vgl.  im  1.  Thle:  A  Saint 
transformed,  worin  er  diß  Entstellungen  Perrys  xu- 
rüdneeiat. 

Dissertatio  de  anno  quo  s.  Hnsro  in  episc.  Line,  con- 
secratns  sit  ap.  Poz  1.  c.  p.  31K)-400. 

Perry,  Geo.  0.,  The  life  of  s.  HuRh  of  Avnlon,  bishop 
of  Lincoln.  London  1879.  S».  XII.  372 pag.  lOsh.ßd. 

Piolin,  Panl,  Voyajfe  de  saint  Huirues,  6veauo  de 
Lincoln,  ü  travors  l'Anjou  et  le  Maine  en  1  anntK» 
1199.  Anders  1890.  8^.  2Gpag.  (Extrait  de  la  Revue 
de  TAnjoa.) 


Vie  de  8.  Hugnes ,  Chartreux ,  eveque  do  Lincoln  (1140 
— 12(K)),  par  un  re 
Montreuil  1890.  W^. 


•12(K)),  par  un  religieux  de  la  Grande  -  Chartreuse 


?vequ 
la  Gl 


Tita  s.  Hugonis  monachi  Aeduensis  et 
prioris  Enziaeensis  ord.  s.  Bened.  in  Gallia 
("f-  cca.  930)  auctore  anonvmo  saec.  XL 

Ausg. :  *  ex  cod.  Augustodunensi  ed.  Henschen 
in  AA.  SS.  BoU.  20.  April.  II.  p.  763-772.  — 
'  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  92- 
106.  —  *  Auszüge  ap.  Bouquet,  ßec.  III.  p.  460; 
VII.  p.  379.  Cf.  Observationes  praeviae  ap.  Ma- 
billon 1.  0.  p.  90-92. 

Vita  Hugonis  Novant,  episcopi  Coven- 
trensis  et  Lichfieldensis  (flor.  1190)  ex 
Giraldi  Cambrensis  (f  1223)  Speculo 
Eeclesiae. 

Ausg.:  ap.  liVTiarton,  Anglia  sacra  II.  p.  351- 
354.  Vgl.  Hugo  Novant. 

Vita  s.  Hugonis  Peregrini ,  conf.  in  Nan- 
yigne  dioec.  Autissiodorensis  in  Gallia  (f 
cca.  500). 

Ausg. :  ex  ms.  gallico  Autissiodor.  latine  versa 
in  AA.  SS.  Bell.  6.  Jul.  II.  p.  447.  448;  cf.  VII. 
p.  864. 

Acta  b.  Hugonis  pueri  martyris  a  Ju- 
daeis  crudeüter  excarnificati  a.  1255. 

Ausg.:  ex  Capgravio  fol.  182  in  AA.  SS. 
Bell.  27.  Jul.  VI.  p.  494.  495. 


Vita  b.  Humbaldi  episcopi  Autissiodori 
in  GaUia  (f  1515). 

Ausg. :  ex  Historia  episcopor.  Autissiod.  ^  ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  456.  —  ^wiederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Oct.  VIII.  p.  1002-1007.  Cf.  Vict. 
de  Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  996-1002. 

De  s.  Httmbelina  sorore  s.  Bernardi  abbatis  in 

AA.  SS.  Boll.  21.  22.  Aug.  VI.  suppl.  p.  832. 

Erl.'Sekr.:  "Waustry,  Bonav.,  Vita  b. Hnmbelinae  .  .  . 
una  cum  constitatioDibas,  qaas  adhno  otoervant  mon« 
iaies  eiasdem  ordinis  reformatae  per  Hispaniam.  Lo- 
vanii  1633.  &. 

Vita  s.  Humberti  abbatis  et  fundat. 
monasterii  Maricolensis  in  Hannonia  (f 
cca.  680)  auctore  anon.  monacho  Mari- 
colensi  (saec.  XI). 

Ausg.:  » in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart.  III.  p.  561- 
567.  —  ^wiederh.  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii. 
IV.  p.  146-161.  —  ^  ein  grösserer  Theil  wiederli. 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  801- 
806.  —  *  fast  denselben  Thl.  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  796-799.  —  *  Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  587.  —  Vita  alia 
sed  brevior  ed.  Surius,  Vitae  SS.  6.  Sept.  VII. 
1581.  p.  603-695.  —  Chronologica  abbatum 
Maricolensium  series  ap.  Ghesquiere  1.  c.  p.  162 
-175. 

Erl.-Schr.:  Blancart,  La  vie  do  s.  Humbert,  ovt'quo 
et  patron  tut61aire  de  Tabbayo  de  Maroille.  Douai 
1722.  8«. 

Be  s.  Humberto  priore  Fritislariensi,  vid.  De 
SS.  Albino  seu  "Witta. 

Vita  b.  Humilianae  sive  Aemilianae  de 
Cercbis  seu  de  Circulis,  viduae  tertii  ord. 
s.  Francisci  (f  1246)  Florentiae  in  He- 
truria,  auctore  Vito  Cortonensi  coaevo 
ord.  Minorum  (f  1250). 

Ausg.:  ex  orig.  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai. 
IV.  p.  386-401.  —  Appendix  do  apparitionibus 
post  mortem  ibid.  p.  401-403.  —  Miraenla  intra 
triennium  ab  obitu  patrata  auctore  Hippolyto 
Florentino  ord.  Min.  ibid.  p.  403-408.  —  Alia 
Tita  brevior  ex  ms.  Florent.  ibid.  p.  408-410. 
—  Alia  Tita  auctore  Raphaele  Volaterrano 
ibid.  p.  410-413.  —  Summarium  processus 
confecti  a.  1625  pro  remissorialibus  obtinendis 
ibid.  p.  413-416.  —  Appendix  ad  processum 
ex  Vita  a  Franc.  Cionaccio  italice  edita  [unt.  d. 
Tit.:  Storia  della  b.  Umiliana  de' Cerchi  vedova 
Fiorentina  del  terz'  ord.  di  s.  Francesco.  Firenze 
1682.  4°]  ibid.  p.  416-418.  Cf.  VII.  p.  816. 

Erl.-Schr.:  Moroni,  D.,  Lefrponda  della  b.  Umiliana 
de'  Cerchi ,  teste  inedito.  Firenze  1827.  BP. 
Papebroch,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  385, 
wadding,  De  scriptoribns  ord.  Minorom  p.  831. 

Vita  s.  Humilitatis  abbatissae  ord.  Val- 

lumbrosani  Florentiae  (f  131-0)    auctore 

monacho  sui  ordinis  et  familiari. 

Ausg.:  ex  notar.  transumpto  a*  1332  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  205-212.  —  Analecta 
de  virtutibus,  scriptis  etc.  s.  H-s.  Ex  vita  italice 
edita  per  Ignat.  Giudnccium  (Giuducci,  Breie 
racconio  della  vita  .  .  .  di  s.  Umilta,  fondairice 


1382 


TITA  DELLA  B.  UMILTA  —  VITA  S.  HYMERII 


dellemonaehe  Vallombrosane.  Firenxe  1722,  4°) 

ibid.  p.  213-222;  cf.  VII.  p.  830-840. 

Erl.-Sekr.:  Cerboni,  Ippol.,  Discorso  delle  lodi  e  vita 

di  8.  ÜDiiltÄ ,  fondatrice  delle  monache  della  congre- 

g:azioae  di  Vallombrosa.  Firenze  1624.  4P.  Mit  2  Portr. 

Papebroch,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS..B0II. 

l.  c.  p.  203-205. 

Vita  della  b.  Umiltä  Faentina.  Testo  in- 
edito  del  buon  secolo  della  lingua  toscana. 

AiLsg.:  *  (pubbl.  per  cura  di  Fr.  Zambrini.) 
Iinola  1849.  8<».  XII.  108  pag.  —  *  wiederh.  per 
Arm  ante  Corti.  Imola  1856.  8**. 

Yita  s.  Hunegundis  abbatissae  Humola- 
riensis  (Homblieres,  f  690)  auctore  B  ei- 
ner 0  ex  monacho  S.  Remigii  Remensi 
abbate  Humolariensi  in  Vermanduis  Gal- 
liae  (saec.  X). 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  25.  Aug.  —  '6c«- 
ser  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  II.  p. 
1018-1030,  cum  historia  translationis  a.946. 
saec.  V.  p.  214-226.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS. 
Bell.  25.  Aug.  V.  p.  227-232  —  u.  *ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXXXVÜ.  p,  49-68.  —  Translatio 
una  c.  miraculis  auctore  Bernero  abbate  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  232-237.  —  Translatio  altera 
c.  miraculis  ex  ed.  Mabillonii  ibid.  p.  237-240. 

Erl-Schr.:  Histoire  litt6raire  de  la  France.  VU.  1746. 

p.  50S. 
Laagler-Lamanon,  Tie  de  s.  Uan6gonde,  abbesse 

d'Homblidres  en  Vcrmandois.  St.  Quentin  1847.  12ino. 
Soll  er  ins,  Commentar.  praoviostn  AA.  SS.BoU.  I.e. 

p.  228-227. 
TVattenbach,  Deutschlands  Geschichtaquellen.  5.  Aufl. 

1. 1885.  p.381.  not.  3;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.413. 

De  8.  HunfHdo  episcopo  Tarvanensi  in  Belgica 
II  (t  871)  common tarius  histor.  *  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Mart.  I.  p.  790-793.  —  «  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  223-225. 

Vita  s.  Hungert  Frlsl  episcopi  XJltra- 
iectini. 

Ausg.:  collecta  a  Jo.  Mollano  ed.  Surius,  Vit. 
SS.  22.  Decbr.  p.  303  (ed.  2»). 

Vita  s.  Huvarni  =  Vita  s.  Hervaei. 

Yita  s.  Hyacinthi  (pohnice  Jacchonis, 
Jazechonis  i-  e,  Jacko,  Jacek)  confess.  ex 
ord.  fratr.  Praed.  Cracoviae  in  Polonia 
(f  1257)  auctore  Leandro  Alberto  do- 
minicano  Bononiensi. 

Ausg.:  ex  eius  opere  de  viris  ill.  ord.  Praed. 
lib.  V.  p.  175  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  IE.  p. 
339-344.  —  Vita  alia  ed.  in  ,Officia  propria  pa- 
tronorum  regni  Poloniae^  per  E.  Stanisl.  Soco- 
lovium  canon.  Cracoviens.  ...  conscripta.  Ant- 
verpiae  1614.  fol.  p.  40  ( Uebersetx. :  deutsch  in 
Schlesiscbes  Kirchenblatt.  1857.  n«  10).  —  Mi- 
raeala  collectore  Severino  [Lubomlio,  antea  Ju- 
daeo,  tum]  Cracoviensi  ex  ord.  Praed.  ^Komae 
1594.  8^  —  ^loiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p. 
344-361.  —  Miracula  alia  ibid.  p.  362-379. 
—  Vita  s.  Jacchonis  et  miracula  auctore  S  t  a  n  i  s  - 
lao  lectore,  Cracoviensi  eiusdem  ordinis  (saec.  XIV) 
ed.  Ludw.  Cwiklinski  in  Mon.  Polen,  bist.  IV.  1884. 
p.  841-894.  —  De  inventione  et  bina  transla- 
tione  ossium  b.  Jacincti  ibid.  p.  894-899.  —  No- 


vae capellae  et  altarium  erectio  a.  1581 — 1583 
ibid.  p.  900.  901.  —  Carmina  in  altari  b.  Ja- 
cincti ibid.  p.  901-903. 

Erl.'Sdvr.:  Bzovius,  Abr.,  Propago  s. HyacinÜii tliau- 
maturgi  Poloni.  Venetiis  1604.  4<*. 

;   Sertum  gloriae  b.  Hvacintlii  Poloni  vitam 

et  laudes  ipsius  octo  concionfbus  et  Septem  oratio- 
nibus  complectens.  Venetiis  1598.  4^. 

Thaumatarg^as  Polonns  seu  de  vita  et  mi- 


raculis 8.  Hyacinthi  conf  .  .  .  commentarios.  Venetiis 

1606.  kl.  40. 
Ca  per,  Oomment.  praevios  in  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 

309-839. 
Frydrychowicz,  S.  Hyacinthns  Odrovasios  prioci- 

paiis  hierarcfaicns  oniversalis  regni  Poloniae  patronu». 

Cracoviae  1687.  fol. 
Ghisi,  Innoc.,  Vita  e  miracoli  di  san  Giacinto  con- 

fessore  dell'  ord.  de  Predicatori.  Verona  1594.  kl.  4". 

136  pag. 
Severinns  Cracor.,  ord.  Praed.,  De  vita,  miraculis 

et  actis  canonisationis  s.  Hyacinthi  conf.  ord.  fr.  Pnu^. 

Romao  1594.  8*  {ins  Pölniscfte  übara.  von  Ant,  Ortni- 

zickl  unt.  d.^Tü. :  Ocadach,  zywocie  ipostepka  ka- 

nonizacyi  /.  Jacka.  Krakow  1595:  —  franitös.tuU.d. 

TU. :  Histoire  de  la  vie ,  miracles  et  canonisation  de 

s.  Uiacinthe  etc.  oompos^  en  iatin  par  F.  Severin, 

depnis  trad.  en  fran9.  par  F.  Estioniie  lo  Clon.   Anas 

16U2.  80). 
Silesias  {i.  e.  A.  Swientek),  Leben  des  h.  Hyadnth. 

Landshat  1857.  8». 
Swientek,  Aug.,  Beitrug  zur  Biographie  des  ober- 

schlesischen    Heiligen  Hyacinth   in  Zeitschrift  des 

Vereins  f.  Gesch.  u.  Altorth.  Schlesiens.  XV.  Brps- 

laa  1880.  p.  501-510. 
Zeissberg,  H.,   Die  polnische  Goschichtschreibnng 

des  Mittelalters.  Leipzig  1878.  p.  90-92. 

Laudatio  s.  Hyacinthi  martyris  Ama- 

stride   in   Paphlagonia   auctore   Xiceta 

Paphlagone. 

Ausg. :  *  gr.  et  lat.  ed.  Fr.  Combefisius.  Paris. 
1666.  —  ^wiederh,  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV. 
p.  222-231. 

De  SS.  Hyacintho,  Alexandre  et  Tiburtio  mart 
in  Sabinis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept.  IH.  p.  364. 

De  8.  Hyacintho  cubiculario  mart.  (saec.  II) 
Pinü  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  633. 

De  s.  Hyacintho  martvre  (saec.  IT)  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Jul.  I.  p.  306. 

De  8.  Hyacintho  mart.  Komae  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Jul.  VI.  p.  303.  —  Acta  ex  Surio  ibid.  p.  304. 

De  SS.  Hyacintho,  Quinto  seu  Quintino,  Feli- 
ciano,  Lucinio  seu  Lucio  martyribus  in  Lucania 
{temp.  ine.)  V.  de  Buckii  sylloge  crit.  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct.  XII.  p.  795.  796. 

De  s.  Hygino  papa  (f  140?)  in  AA.  SS.  BolL 
11.  Janr.  I.  p.  665.  666. 

De  SS.  Hymenaeo  et  Capitone  martyribus  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  536. 

Vita  s.  Hymerii  episcopi  Ameriae  in 

Umbria   (saec.  Y.  VI)   recentior   auctore 

Antonio    Maria    Gratiano    episcopo 

Amerino. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  DI.  p.  374- 
376.  —  Acta  translationis  ibid.  p.  376.  377.  — 
Epistola  Ambrosii  abb.  ad  scriptam  ab  eo  anti- 
quiorem  vitam  quae  desideratur  ibid.  p.  372.  — 
Miracula  saeculiXII  auctore  Johanne  canonii» 
Cremonensi  (flor.  1160)  ibid.  p.  373.  —  Traas- 
latio  s.  H-i  CremoDam  a.  964  ^  ap.  Ughelli,  Italia 
Sacra.  —  •  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  in.  p.  266.  nota 


DE  HYPAPANTE  —  VITA  JACOBI  EPISC. 


1383 


23.    Vgl.  Wattenbach,  Gesohichtsquellen.  I.  1893. 
p.  426.  not.  1. 

De  bypapaiite  Domini  et  purificatione  b.  Ma- 
riao  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr. 
I.  p.  268-274.  —  Oratio  de  hypapante  sive  oc- 
cursu  Domini  auctore  s.  Sophronio  archiepisc. 
Hierosolym.  ibid.  p.  274-279. 

Vita  s.  Hypatii  presb.,  monasterii  Ru- 
finianarum  prope  Chalcedonem  in  Bithy- 
nia  hegameni  (f  446.  Jun.  30)  auctore 
Callinico  discipulo  eius  et  monacho  Ru- 
finianis. 

Handsehr.  .-Paris,  Nät. -  Bibl .  cod.  gr.  n®  1 488. 
inbr.  sec.  XI.  p.  54-101.  —  Rom,  Vatio.  gr.  n* 
1667.  mbr.  sec.  XII.  f.  289'- 334'. 

Atisg. :  *  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun. 


III.  p.  308  -  349  ex  cod.  Vatic,  fehlerhaft  Cf,  Pape- 
brochii  comment.  praevius  ibid,  p.  303-308.  — 
*  unt.  d.  Tit. ;  C al  1  i  n  i c  i  de  vita  s. H - i  Über.  Edi- 
derant  seminarii  philologonim  Bonnensis  sodales. 
Lipsiae,  Teubner  1895.  8^  XX.  188  pag.  Jk  3. 

De  SS.  Hypatio  episc.  et  Andrea  presbyt.  mart 
ConstantinopoU  sub  Leone  Isaurico  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Aug.  YI.  p.  514. 

De  s.  Hypereohio  presb.  conf.  (saec.  IV)  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  II.  p.  190. 

Acta  s.  Hypolisti  presb.  mart  (f  303) 
Atripaldae  in  regno  Neapolitano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai..  I.  p.  42.  — 
Acta  translationis  ibid.  p.  43;  cf.  YII.  p.  525- 
527  u.  Gratiae  receptae  per  liquorem'a sanotis 
emanantem  ibid.  p.  528.  529. 


I.  J. 


De  S8.  la  et  Breaca  virginibus  earumque  comi- 
tibus  Uni,  Sinino,  Elwino,  Maruano,  Germocho, 
Crewenna,  Helena  ...  in  Cornubia  Britannica  (f 
c.  med.  saec.  VI)  V.  de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS. 
BoU.  27.  Oct  Xn.  p.  293-296. 

Vgl.  Hartyrium  8.  lae. 

Tita  s.  Jacchonis  =»  Vita  s.  Hyacinthi. 

Tita  b.  Jacobi  Alemanni  ord.  s.  Doml- 

niei  Bononiae  (f  1491)  auctore  F.  Am- 

brosino  de  Soncino  ord.  Praed. 

Ausg.:  ex  ital.  sermone  in  latin.  versa  ^ap. 
Ambr.  Taegium  De  insigniis  ord.Traedic.  lib.  3. 
dist.  7.  tom.  sign.  N.  fol.  160  —  •  in  AA.  SS. 
BolL  11.  Oct  V.  p.  793-803.  Cf,  Fonsoni  com- 
ment. praevius  ihid.  p.  790-792. 

Acta  s.  Jacobi  Alphaei  apostoli  mart 
Ex  encomio  Nicetae  Paphlagonis  ex- 
cerpta. 

S.  Jaeobus  Alpkaei  scheint  mit  5.  Jaeobua  frater  Do- 
mini  identisch  ra  sein;  jedoch  Uissen  sich  hiergegen  be- 
gründete Zweifel  erheben. 

Ausg.:  ^  latine  edid.  Franc.  Combefis,  Bibl. 
patrum  concion.  VI.  —  •  wiederh,  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Mai.  I.  p.  30;  ef  p.  524.  —  Belatio  ca- 
pitis ad  monasterium  s.  Vedasti  anno  1177  et 
Miracula  quae  contigerunt  in  relatione  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  158-160. 

Miracula  s.  Jacobi  apostoli  =  Miracula  s.  Ja- 
cobi [Maioris]  apostoli. 

Vita  b.  Jacobi  de  Certaldo  monachi 
CaraalduL  Volaterris  in  Etruria  (f  1292) 
auctore  Raphaele  Maphaeo  Volater- 
rano,  ab  August  Fortunio  modice  inter- 
polata. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  April.  II.  p.  153- 
155.  —  Translatio  corporis  ibid.  p.  155. 

Vita  b.  Jacobi  de  Mevania  sive  de 
Bianconibus  ord.  Praed.  (f  1301)  Meva- 
niae  in  Umbria. 


Ausg.:  ex  libro  ms.  fratr.  Ambrosii  Taegii 
domin.  De  insigniis  ord.  Praedic.  f.  354  in  AA.. 
SS.  BoU.  23.  Aug.  IV.  p.  728-734.  —  Vita  aUa 
auctore  B.  Mor.  dominicano  (der  Verfasser  heisst 
eigentlich  .Bartholom.  Mortarius)  '  ed.  Leander 
Albertus,  De  viris  illustribus  ord.  Praed.  Bono- 
niae 1517.  fol.  p.  255.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  734-737.  Cf  Cuperi  commentar.  praevius  ibid. 
p.  719-728. 

Vita  b.  Jacobi  de  Oido,  presbjteri  tertii 
ord.  s.  Prancisci,  Laudae  in  Insubria  (f 
1404)  per  Fr.  Bassianum  Dardadone 
ex  ord.  Minorum,  ipsius  beati  confessa- 
rium. 

Ausg.:  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  18. 
April.  II.  p.  601-606.  —  Testamentum  ibid. 
p.  608. 

Acta  s.  Jacobi  epiecopi  Nisibi  in  Me- 
sopotamia  (med.  saec.  IV)  auctore  Theo- 
doreto  episcopo  Cyri. 

Ausg.:  ^in  edit.  graeco-latina  operum  Theo- 
doreti.  Paris.  1642  ed.  Sirmondi  III.  p.  764.  — 
^ißiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jul.  IV.  p.  42-44. 
Cf  Cuperi  comment  praevius  ibid.  p.  28-41. 

Yitae  s.  Jacobi  episcopi  Sarugensis  in 
Mesopotamia  (f  521)  breviarium  auctore 
anonyme  Syro. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XII.  p.  830. 
831.  —  Historia  s.  J-i  ex  cod.  Londinensi,  Add. 
12174  ibid.  p.  929.  Cf  U.  Matagnei  commenta- 
rius  praevius  ibid.  p.  824-830;  supplem.  p.  927 
-929. 

Vita  Jacobi  episcopi  Tarentasiensis 
(saec.  V). 

Chiffletias  aactorem  esse  coniicit  Gnidonem  e  comi- 
tibns  Bargnndiae,  primo  Viennensem  archiepisc,  dein 
Cilixtnm  II  pp. 

Ausg. :  *  ed.  Fr.  Chifflet  in  AA.  SS.  Boll.  16. 

Janr.  II.  p.  26-28.  —  ^tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 

trolog.  lat.  CLXIII.  p.  1411-1414. 


1384 


VITA  S.  JACOBI  EREMITAE  —  VITA  B.  JACOBI  VENETl 


Vita  s.  Jacobi  eremitae  in  Palaestina 
(saec.  VI)  auctore  incerto  apud  Meta- 
phrasten. 

Ausg. :  *  latine  versa  a  G.  Herveto  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  28.  Janr.  —  *  wiederh.  ed.  Lipomanus.  — 
»m  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  IL  p.  869-873.  — 
*  ahgekürxt  ed.  G.  Garaefeltius,  Vitae  eremitamm. 
Lib.  II.  n*^  7.  —  Vitae  epitome  ex  menaeis 
Graecorum  in  kk,  SS.  Boll.  1.  c.  p.  869. 

Tita  s.  Jacobi  fratris  Domini  episcopi 
primi  et  mart  Hierosolymis  (saec.  I)  au- 
ctore Simeone  Metaphraste. 

Avsg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  31-34. 
Cf.  p.  754.  —  Ynofxvrjfj,€t  ffgTÖväyiov'iuxü}'- 
ßov  Tov  änoüToXov  xui  MiXqod-fov  ibid.  p.  735 
-739.  —  Passio  s,  J-i  apostoli  episc.  Hieros.  ex 
cod.  Carnot.  nn44  in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889. 
p.  136.  137.  —  Apparitio  ss.  Jacobi  apostoli  et 
primi  archiepiscoporum ,  atque  sacerdotum  Sy- 
meonis  et  Zachariae  ex  cod.  Carnot.  n°  12ö.  fol. 
48^  ibid.  VIII.  p.  123.  124. 

Erl.-  Sehr. :  Henschen,  Conimontarios  praevius  tn AA. 

SS,  Boll.l.  c.  p.  18-30. 
Koessinp,  Fr.,  Dissertat.  de  anno  quo  mortem  obierit 

Jacobns  frater  Domini.  Heidelbergae  1857.  gr.  4*^.  24 

pag.  BO^ 
Papebroch,  Commentar.  praovins  in  AA.  SS.  BoU. 

^lai.  III.  p.  I  sq. ;  VII.  p.  696. 
Stilting,   Dissert.  de  fratribus  Domini  Jacobo,  Jo- 

sopho,  Juda  ot  Simone,  qua  qnaeritur,  an  ullus  ex 

illis  fuorit  inter  apostolos  duodecim  in  AA.  SS.  Boll. 

Sept.  VI.  p.  i-xxii. 

Yita  Jacobi  Gelu  ai-chiepiscopi  Turo- 
nensis  [a^  1417  translati  ab  sedem  Ebre- 
dunensem  (f  1432)]  ab  ipso  conscripta. 

Ausg.:  ap.  Marlene,  Thes.  anecd.  III.  p.  1947- 
1952. 

IVUracuIa  s.  Jacobi   [Maioris]   apostoli 

et  mart  (f  41.  April.  12)  auctore  ut  fertur 
Calixto  II  papa. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  VI. 
p.  47-59.  —  ^wiederh.  ap.  Migno,  Patrolog.  lat. 
CLXIII.  p.  1369-1376.  —  ^gekürzt  ap.  Vincent. 
Bellovac,  Specul.  historiale  lib.  27.  cap.  30.  — 
Miraeula  alia  quae  in  Italia  contigenint  auctore 
Contarino  clerico  synchrono  et  teste  oculato  ex 
ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  59-68  —  Le  Codex 
de  Saint  -  Jacques  -  de  -  Compostelle  (Li bei*  de 
miraculis  s.  J-i),  livres  4,  publ.  pour  la  prem. 
fois  en  entier  par  F.  Fita.  Paris  1882.  8».  4  fr. 
Dies  ist  der  Codex  Calixtinus  de  Compostella, 
trelchen  die  kgl.  Akad.  der  Qesch.  xu  Madrid  als 
Supplement  xu  Tom.  XX  von  Florez,  Espafia 
sagrada  veröffentlichen  Hess.  —  Passio  b.  J-i 
[MaiorisJ  apostoli:  ,Apostolus  D.  N.*  ex  cod.  Me- 
diolan.  A.  251.  Inf.  fol.  131^  ap.  .1.  A.  Fabricium, 
Codex  apocryphus  NoviTestam.  I.  Hamburgil719. 
p.  516-531.  —  Translatio  s.  J-i  apostoli,  Hi- 
spaniae  patroni  ,in  fmem  totius  Hispaniae  contra 
mare  Britannicum'  in  Catalogus  codicum  hagio- 
graph.  regiae  bibl.  Bruxell.  1. 1.  Brux.  1886.  gr.  8°. 
p.  66-69.  —  Translatio  alia  in  Hispaniam: 
,Nemo  putet  quod'  ex  cod.  Bruxell.  n°  5333-35. 
sec.  XII.  fol.  200  ibid.  p.  467.  468.  —  Epistola 
Leonis  III  pp.  de  translatione  corporis  s.  J-i  et 


praedicatione  discipulonim  eins  ap.  Florez,  Espana 
sagrada.  III.  append.  n^  9. 

Erl.- Sehr.:  Beani,  Gaet.,  Memorie  storicho  di  s.  Ja- 

copo  apostolo ,  il  Maggiore,  patrono  diPistoia.  Pistou 

1885.  80.  126  pag. 
Garacciolns,  Ant.,  IHaatriam  contTüversmnim  ti^: 

1.  De  B.  Jacobi  apost.  accossa  ad  Hispaniam ,  2.  De 

fanere  8.  Martini  a  s.  Ambrosio  celebrato.    £4.  2. 

Coloniae  1619.  4». 
Gastella,  Ferrer. ,  Historia  del  apostol  de  Jesus  CLii - 

sto  Santiago  Zebodeo,  patron  y  capitan  general  de 

las  Espanas.  Madrid  1610.  fol. 
Cnper ,  Commentarias  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  5-46. 
:   De  Caesaraug^nstana  Deiparae  imagine  qoam  ». 

Jacobxis  erexisse  traditur  ibid.  p.  114-124. 

:  Praedicatio  s.  Jacobi  in  Hispanla,  comment.  hi- 


storicns  ibid.  p.  69-114. 

— :  Vindiciae  broves  pro  Hispanica  s.  Jacobi  prae- 


dicatione ibid.  Jul.  Vif.  p.  869-889. 
Delisle,  L^op-t  De  miracnlis  s.  Jacobi  m  Cabin^t 

histonque.  1878.  Janv.  Fevr. 
Fita  y  Fernandez-Oaerra,  El  sepolcro  de  Sac- 

tiAKO  in  Ciencia  cristiana.  XY.  1880.  n^  8ö.  p.98-l<. 
Garns,  P..  Kirchengescbichte  Spaniens.  I.  1.  Reipens- 

burgl864.  p.  286-299:  II.  2.  1874.  p.  361-396. 
Histoire  dela  vie .  predicaüon  ,  martyre ,  transtlatiiHi 

et  niiracles  de  s.  Jacqaes  le  Mageor  apostre .  plns  la 

guido  da  chemin  poar  aller  au  voyage  de  s.  Jarques 

en  Calice,  Samt  Salvateur  et  Notre  -  Dame  -  dn-Muu:  - 

Serrat.  Ronen ,  L.  Ck>ste  s.  a.  8^. 
Joly,  Notice  historiqne  snr  s.  Jacqaes  le  Majnor.  &>& 

ongine,  sa  vocationetc,  suiviede  quelques  r611exi«>t3 

sar  la  fondation  d'nn  pölerinago  ä  Montlandon.  Char- 

tres  1862.  12mo.  28  pag. 
Lousa,  Em.,  Expeditio  Bispanica  apostoli  s.  JaooU 

mai.  asserta  cum  dissertationibns  aliis.  Ulvss>ipi>Q3ie 

1727.  2  vol.  fol. 

Acta  b.  Jacobi  Mevanatis  =  Vita  b.  Jacobi  de 
Mevania. 

Acta  s.  Jacobi  Minoris  =  Acta  s.  Jacobi  AI- 
phaei. 

Vita  s.  Jacobi  monachi  et  eremitae  in 
Biturigibiis  (f  865.  19.  Nov.)  auctore  mon- 
acho  Sulpiciano  anonymo  (saec.  XYI). 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  sae<'. 
IV.  2.  p.  143-154.  —  -Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Recueil  VII.  p.  382. 

Erl. -Sehr.:  s.  Jacobi  eremitae  qui  colitar  in  ecclf^ii 
oppidi  Capellae  Gilonis  BituriccnKiä  diocc.  elurium 
hist.  ap.  Labbo ,  Bibl.  nova  II.  p.  393. 

Processus  de  b.  iacobi  ord.  Minor,  ob- 

servantium  s.  Francisci  Bitecti  in  Äpulia 
(f  1485)  sanctitate  et  miraculis. 

Ausg.:  ex  autographo  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
April,  ill.  p.  528-545. 

Vita  s.  Jacobi  Philippi  presbyteri  ord. 
Servorum  defuncti  Faventiae  in  Aemilia 
(f  1483),  auctore  Nicoiao  Borghesio 
sive  Burgensio  equite  et  senatore  Se- 
nensi,  et  miraeula. 

Ausg. :  *  in  Archang.  Gianii  Floren t  centiiria 
tertia  Annaliiim  ordinis  Servorum.  Bononiae  16*22. 
fol.  —  '  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI. 
p.  167-176.  —  Alia  vita  et  miraeula  t^irf.  p.  167. 

Yita  b.  Jacobi  Veneti  ord.  Praed.  Fo- 
rolivii  in  Eomandiola  Italiae  provincia 
(t  1314). 

Ausg.:   ex  ms.  Vallicellano  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Mai.   VII.    p.  460-474.    —   Compendium 


DE  S.  JACOBO  —  DE  SS.  JANÜARIO 


1385 


Titae  ibid.  p.  474.  Cf.  Papebrochii  comment  prae- 
vius  ibid,  p.  458-460. 

De  s.  Jacobo  anachoreta  apud  Oraecos  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Jun.  II.  p.  686. 

De  Jacobe  Borovicensi,  Salo  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Oct.  X.  p.  918. 

De  8.  iacobo  diac.  martyre  Bergomi  in  Italia 
a.  380  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  472.  473; 
cf,  Vn.  p.  578. 

De  s.  Jacobo  episc'  Tallensi  Divione  in  Bur- 
gundia  (saec.  VIII)  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Jun.  lY. 
p.  583-585. 

De  88.  Jacobo  epiocopo  et  Johanne  presbytero 
martvribus  in  Perside  (t  cca.  345)  G.  v.  Hooffii 
noütia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  210.  211. 

De  s.  Jacobo  eremita  Amidae  in  Mesopotamia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  II.  p.  161. 

De  8.  Jacobo  eremita  ord.  s.  Crucis  Fontis- 
Avellanae  prope  Noceriam  in  IJmbria  (f  1200) 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  VII.  p.  680. 

De  SS.  Jacobo  et  Philippo  mart.  ex  ord.  fr. 
Min.  a.  1387  Mevaniae  in  ümbria  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Sept.  I.  p.  595.  596. 

De  s.  Jacobo  iun.  episc.  et  conf.  sub  icono- 
machis  cca.  824  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Mart.  III.  p.  357-359. 

De  b.  Jacobe  Ungarelll  ord.  Minor,  (f  1517) 
Forolivii  in  Romandiola  J.  de  Backen  commentar. 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p.  577.  578. 

Martyrium  s.  lae  et  sociarum  mart.  in 

Perside  (f  cca.  360)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug. 
I.  p.  329-333. 

De  s.  Jafredo  in  marcbionatu  Salutiarum  in 
Italia  mart.  sub  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  7. 
Sept.  III.  p.  9. 

Zivot  Jana  z  Jeniteina  arcibiskupa  Prazskeho 
=  Vita  Jobannis  Pragensis  archiep. 

Vita  Jannotii  Manetti,  vid.  Naldus  Naldius. 

De  8S.  Janiiaria,  Mucio,  Donata  etc.  mart.  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  II.  p.  58. 

Acta  SS.  Januarii  epi8Copi,  Sosii,  Festi 
et  Proculi  diaconoinim  eic.  mart.  Piiteo- 
lis  in  Campania  Feiice  cca.  a.  305  auctore 
anonvmo. 

Ausg.:  ex  mss.  et  editis  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Sept  VI.  Addenda.  p.  866-869.  —  Appendix 
ex  editione  Falconii  (prima  omnium  translatio) 
ibid.  p.  869.  870.  —  Acta  mendosa  ex  edit. 
Mazochii  ibid.  p.  870-872.  —  Acta  s.  Proculi 
ex  2  mss.  ibid.  p.  872-874.  —  Acta  alia  auctore 
Johanne  diacono  eccles.  s.  Januarii  ex  edit. 
Surii  et  Falconii  (enthalten  auch  die  Translatio 
s.  Sosii,  s.  d.)  ibid.  p.  874-884.  —  Homilia  de 
miraculis  8.  J-i  ex  editione  Caraccioii  et  Falco- 
nii ibid.  p.  884-888.  —  Translatio  ss.  Januarii, 
Festi  et  Desiderii  auctore  anonyme  Beneventano 
ibid.  p.  888-891.  —  Translatio  ss.  Eutycii  et 
Acutii  auctore  Eaynerio  ex  edit.  Caracc.  etFalc. 
ibid.  p.  891-894.  —  [Alles  xusammen  auch  ver- 


einigt unt.d.Tit.:  Acta  ss.  Januarii  episc,  Sosii, 
Festi  et  Proculi  diacononim.  Cum  comment  illustr. 
a  Joa.  Stiltingo.  Antverp.  1757.  4®  et  Atlas  in  foL] 
—  Translatio  s.  Januarii  et  sociorum  in  Augiam 
divitem  a.  871  (relatio  efficta,  quae  paucis  mu" 
taiis  de  s.  Fortunata  [s.  d.]  a.  874  Augiam  trans- 
lata  commentieie  conscripta  est.  [Handschr.: 
Carlsruhe  n®  109.  mbr.  saec.  IX.  -—  Rom, 
Vatic.  reg.  Christ.  n°  497.  mbr.  saec.  XII.  fol. 
87»])  ^tn  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept.  VI.  p.  787.  — 
^verbessert  ap.  Mone,  Quellensammlung  der  bad. 
Landesgesch.  I.  p.  232.  —  *ex  codd.  ed.  Holder - 
Egger  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  X V.  1 .  p.  473.  ( Uebers.  : 
deutsch  in  Oallus  Oheims  Chronik  von  Reichen  au, 
hrsgb.  von  K.  A.  Barack.  Stuttgart  1866.  S^.  p.  58. 
59).  —  Walahfridi  Strabi  hymnus  de  s.  Ja- 
nuario  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Car. 
IL  p.  415.  416. 

Erl.-Sehr. :  Apoloffia  delle  miracoli  di  s.  Gennaro  ojp©- 
rati  per  mezzo  della  sua  statua  nella  chiesa  dei  PP. 
Cappuccini  di  Pozzuoli.  Napoli  1714.  4^. 
Bilotta,  0.,  Islorico  discorso  sopra  la  patria  di  s. 

Gianaario  mart.  Roma  1686.  4^. 
Falcone,  Nie,   L'intera  i&toria  della  famiglia,   vita, 
miracoli,    traslazioni,    e  culto  del  glor.   martiro  s. 
Oonnaro.  Napoli  1713.  fol. 

Fergola,  Nie,  Teorica  de' miracoli  exposta  con  me- 

todo  dimostrativo.  Con  nn  discorso  snl  miracolo  di 

s.  Oeniiaro  ed  una  raccolta  di  pensieri  su  la  filosofia 

e  la  roligiuno  .  .  .  Milano  1853.  ^. 
Girolamo,  M.  di  S.  Anna,  Carmilit.,  Istoria  della  vita, 

virtü  e  miracoli  di  s.  Gennaro  V.  o  M.   Napoli  1707. 

40;  1733.  40. 
G  o  l  h  e  i  n  ,   Eberh. ,   Januarius ,  der  Stadtheilige  von 

Neapel  in  arinem  DieCultnrentwicklangSüd-ItiEiliens. 

Breslau  1886.  S».  p.  112-142. 
Mazzocchi,  A.  S.,  Actomm  Bononiensium  s.  Januarii 

et  soc.  martvrum  vindiciae  repetitae.  Neapoli  1759. 4^. 
Miracolo,  ll,  di  s.  Oonnaro  un/.  d.  Tit.:  Scicnzo  na- 

turali.  n0  2  tn  CiviltA  cattolica.  Anno  32.  Vol.  6.  Fi- 

renzQ  1881.  p.  208-212,  über  die  Uniersttchungen  des 

Rtgitrungsehemikera  Punxo. 
Passionoi,  B.,  Orazione  in  lodo  di  8.  Gennaro,  ves- 

covo  0  martire.  Napoli  1768.  8°. 
Peter,  John,  La  legende  de  saint  Janvier.  Lausanne 

1884.  12mo.  2  fr.  5<J  c. 
Biccio  ,  Cam.,  Rolazione  intomo  all'  argenteo  imbosto 

di  s.  Gennaro.  Napoli  1863.  f^.  L  1.50. 
Scognamiglio,  Arcang.,  Della  cripta  di  s.  Gennaro 

nel  cimiterio  di  Pretestato.  Roma,  Congreg.  de  propag. 

fido  1863.  80.  10  baj. 
Stilting,  Commentar.  prao\'ins  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  762-666. 
Tatini,   C,  Moroorie  della  vita,   miracoli  e  cnlto  di 

8. Gianaario.  Napoli  1633.  4";  ibidAllK).  &.  —  JJuova 

ediz.  di  0.  Polell«.  Napoli  1856.  &\ 
Vita  ,  Joa.  de ,  De  s.  Januarii  mart.  et  episcopi  Bene- 

ventani  patria  repetitae  vindiciae.   Romao  1761.  4^. 

40pag. 
Wa tt  e nb a ch ,  Deutschlands  Gesehich tsquellen.  6.  Aufl. 

L  1M8Ö.  p.  263. 268;  6.  Aufl.  L  1803.  p.  281. 285. 
AVernsdorf,  G.,  Dissert.de  sanguinis  s.  Januarii  fluxa 

miraculoso  et  inde  oriundo  apud  Neapolitanos  culta. 

Wittebergae  1710.  40. 
"Wunder,  Die,  des  heil.  Januarius  in  Die  katholische 

Bewe-ung.  1881.  p.  492-496. 

De  s.  Januarlo  II  episcopo  Beneventano  (saec. 
IV  med.)  G.  v.  Hooffii  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
.1.  Nov.  I.  p.  244.  245. 

De  s.  Januario  episc.  et  mart.  ac  fortasse  ss. 
Feiice  et  Honorato  diaconis  mart.  Marsici  in  Lu- 
cania  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Ang.  V.  p.  813.  814. 

De  SS.  Januario  et  Pelagia  mart.  Lamosinen- 
sibns  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  458. 

Do  ss.  Januario  et  Pelagia  mart.  Nicopoli  in 
Armenia  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jul.  III.  p.  188. 


1386 


DE  SS.  JANÜARIO  —  LEGENDA  S.  IDDAE  COMITISSAE 


De  SS.  Januario  et  Siivano  mart.  Romae  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Jun.  n.  p.  668. 

De  SS.  Januario,  Feliciano,  Donato,  Casio  etc. 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III.  p.  10.  Cf. 

p.  757. 

De  SS.  Januario,  Marino,  Nabore  et  Feiice 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  III.  p.  31. 

De  SS.  Januario,  Mucio,  Saturo  martyribus  Afri- 
canis  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  IL  p.  414. 

De  SS.  Januario,  Paulo,  Carulo  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  April.  II.  p.  129. 

De  SS.  Januario,  Vitali,  Petro,  Crescentio, 
Victorino  et  Macroto  martvribus  G.  v.  Hooffii  no- 
titia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  207. 

TitaJarIci  abbatis  Horti  s.  Mariae  (1240 
— 1242)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIII.  p.  585-590. 

Vgl.  Gesta  abbatum  Horti  s.  M. 

De  s.  Jasimo  thaumatargo  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Febr.  I.  p.  491. 

De  SS.  Javino  et  Heraclio  confess.  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Jun.  I.  p.  437. 

Vita  s.  Jazechonis  ^^  Tita  s.  Hyacinthi. 

De  s.  Ibaro  episc.  Hiberno  (saec.  VI)  in  AA. 
SS.  BoU.  23.  April,  in.  p.  173.  Cf.  p.  991. 

De  SS.  Ico  sive  Isichio  et  Palatino  mart.  An- 
tiochenis  in  AA.  SS.  BolL  30.  Mai.  Vü.  p.  239. 

De  s.  Ida  Gandavi  in  Flandria  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Xun.  IV.  p.  26. 

Vita  8.  Idae  oomitisaae  Herzfeldensis  »»  Vita 
8.  Idae  viduae  Egbei-ti. 

Yita  b.  Idae  Lewensis  virginis  (saec. 
XIII  med.)  ord.  Cisterc.  Rameyae  [Ram4e\ 
in  Brabantia  Belgica. 

Ausg.:  e  cod.  Bruxellensi  collato  c.  Leod.  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XIII.  p.  107-124.  —  Ap- 
pendicula  I  (De  librariis  et  librorum  perscri- 
ptionibus  in  monasteriis  Orientis  et  Oocidentis 
—  Scriptorium  apud  Benedictinos  aliosque  mon- 
achos,  praesertim  in  Belgio  —  Libri  scripti  in 
monialium  coenobiis  —  De  monialibus  doctis 
medii  aevi)  ibid.  p.  124-134.  —  Appendioula 
n  (De  psalterio  b.  Mariae  virg.)  ibid.  p.  134.  135. 
Cf.  R.  de  Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  100 
-107. 

Vita  V.  Idae  Lovaniensie  ordinis  Ci- 
sterc. Brabantia  prope  Mechliniam  (f  cca. 
1300)  auctore  anonvmo. 

Ausg.:  in  AA. SS.  Boll  13.  April.  II.  p.  157-189. 
Cf.  Papebroobii  comment  praevius  ibid.  p.  155. 

Vita  b.  Idae  viduae  comitissae  Bolo- 

niae  in  Gallo -Belgia(f  1113),  regis  Gode- 

fridiBolonii  seu  Bullonii  matris,  auctore 

monacho  Wastensi  coaevo. 

Ausg. :  *  ex  ms.  Brugensi  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
April.  II.  p.  141-145.  —  *  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLV.  p.  437-448.  —  ^fra^mentum 
ap.  Bouquet,  Eec.  XIV.  p.  113-115.  —  Vita  alia 
auüt-ore  Johanne  Gillemans  canonico  regulari, 


ex  ms.  Vallis  Rubeae  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

145.  146.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p»  447-452. 

Erl.'Sehr.:  Analectade  b.  idae  vidnae  rebas  gestis  ex 
variis  aactoribus  Wn  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  147-150. 
—  *ipiederh.  ap.  Migne  I.e.  p. 461-460. 
Henschen,  Comment.  praevius  ^in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  139-141.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p. 431- 496. 

Tita  s.  Idae  viduae  Egberti  Saxonum 
principis  Herzfeldii  in  ducatu  Monast^ 
riensi  (f  cca.  813)  auctore  Uf finge  mon- 
acho Wertbinensi.  Libri  2. 

Oeschrieben  zwischen  980—983 ,  erscheint  wenig  glanb- 
hoft. 

Randschr. ;  Herzfeld  a.  Lippe  (Kr.  Beckum), 
Kirchenbibl.  (olim  cod.  Werthinensis)  saec.  XII  exe. 
mbr.  4®.  Hieraus  floss  Cod.  Bodoccensis. 

Ausg. :  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Sept.  VII.  1.581. 
p.  682-692.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept  II.  p. 
260-270.  —  •  ap.  Leibnit,  Script  rer.  BninsT. 
I.  p.  171-181.  —  ^  als  Vita  s.  Idae  couiitissae 
Herzfeldensis  ap.R.  Wilmans,  DieKaiserurkonden 
der  Prov.  Westfalen.  I.  1867.  p.  470-488;  cf  p. 
57-  64 ;  295  -  297 ;  307.  —  *  das  WicIüigsU  daraus 
ap.  Pertz,  Mon.  H.  p.  569-576. 

Erl.-Schr.:  Bender,  J.,  Ueber  einen  allgemein  xet- 
breiteten  Irrthum  in  Bezng  auf  die  Oenealogie  der 
h.  Ida  in  Anzeiger  f.  Kunde  der  deutschen  v  orzc^it. 
Nürnberg  1862.  n»6.  p.  188-191;  n«  7.  p.  22Ö-229; 
n0  8.  p.  265-267. 
Böttger,  Ueber  einen  allgemein  yerbreiteton  Irrthora 
in  Bezug  auf  die  Genealogie  der  h.  Ida  in  AnzeitTer 
f.  Kunde  der  deutschen  Vorzeit.  N.  Folge,  1865.  n°  5. 
p.  177-183;  n0  6.  p.  217-223;  n«?.  p.  262-267. 
Hü  sing,  Aug.,  Genealogie  der  h.  Ida  in  Zeitschrift  f. 
vaterl.  Geschichte  und  Alterthumskunde  Westfalens. 
XXX VIII.  1.  p.  1-21. 

:  Die  h.  Ida,  Gräfin  von  Herzfold  in  Westfiilein. 


Münster  1880.  kl.  80.  108  pag.  Jk  1. 
Lei  fort,  Fr.,  Die  h.  Ida  in  ihrer  edelen  Abstanununsr, 

in  ihrem  h.  Leben  und  in  ihrer  ruhmvollen  Nach- 
kommenschaft. Münster  1859.  8^. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  II.  p. 433. 
Seibertz,  Landes-  und  Hechtsgeschichte  desHerzog- 

thums  Westfalen.  Abth.  1.  18^.  p.  9. 
Suysken,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  255-260. 
S  t  r  u  n  c  k ,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers  II.  p.  84  -  93. 
Wat  t  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GeschiditaquelloD.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.238;  6.  Aufl.  L  1893.  p.  253. 345. 
We  d  e  k  i  n  d ,  Noten  zu  einigen  Geschichtschmben  des 

Mittelalters.  I.  1835.  p.  141  sq. 
Vgl.  UffinguB. 

Vita  s.  Idae  sive  Itae  virginis  in  Hi- 
bemia  (saec.  YI)  auctore  incerto. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Janr.  I.  p.  1063- 
1068.  —  •  ap.  Colgan,  AA.  S8.  Hiberniae  I.  p. 
66-71.  Vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of  matehals. 
I.  1.  1862.  p.  144.  n«  423. 

De  s.  Idaberga  virg.  Angla,  Bergas  s.  ^Vinoci 
in  Flandriam  translata  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun. 
IV.  p.  29.  30. 

Legenda  s.  Iddae  comitissae  Toeken- 

bui-gi  sive  de  Toggenburg   in   Helvetia 

(temp.  ine.,  sed  f  1226). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  11.  pre.  1.  p. 
120-124.  —  Miraoula  ibid.  p.  125.  —  Anti- 
quum  officium  et  missa  in  honorem  s.  Iddae 
tbid.  p.  108-110.  Cf.  Josephi  de  Backer  comment 
praevius  ibid.  p.  102-120.  —  Vita  et  confra- 
temitas  s.  I-ae  auctore  Ad.  "Widl.  Accessit  origo 
monasterii  Fischingensis  et  series  abbatum  eins- 


VHA  B,  IDESBALÜI  —  VITA  S.  IGNATII  LOYOLAE 


1387 


dem  coenobii ;  ex  idiomate  germanico  in  latinum 
ti-aducta.  Constantiae  1685.  8^ 

Tita  b.  Idesbaldi  abbatis  Dunensis  ord. 
Cisterc.  in  Flandria  (f  1167)  ex  corapen- 
dio  chronolog.  Caroli  de  Visch. 

Ausg.:    ed.  Henschen   in  AA.  SS.  Bell.  18. 

April.  II.  p.  587-590.  —  Historia  miraculo- 

runi  ibid.  p.  590.  591.  —  Alia  miracula,  latine 

ab  Edmondo  Scipman  priori  submissa  ibid.  p. 

591-593. 

EH.- Sehr.:  Delbos,  A.  J.,  Vie  da  b.  Idesbalde,  abb6 
du  monastöre  des  Dunes  sousThierry  d'Alsaoe,  comte 
de  Flandre;  esqnisse  des  principaax  feita  religieux 
da  12.  stöcle.  Toomai  1859.  12mo.  210  pag. 

d'Herinanville,  L'histoire  de  la  vie  de  Tabb^  Idea- 
Valde  sous  Thier^  d'Alsace,  oomte  de  Flandre,  avec 
notee  critiqaes.  Bnixelles  1716.  8*^. 

Hoaf,  Niv.  van,  Het  leven,  mirak.  ende  wonderlyke 
vindinge  van  het  lichaem  van  8.  Idenbaldus ,  abt  van 
Dnynen.  Brogghe  1751.  l2mo. ;  wiederh.  ibid.  l7Gd.  BP. 

De  b.  Mubarga,  vid.  De  b.  Itta. 

De  8.  ieiunio  monacho  ord.  s.  Basilii  in  Ca- 
labria  in  AA.  SS.  BolL  25.  Mai.  VI.  p.  101. 

De  s.  Jeremla  propheta  in  Aegypto  occiso  in 
AA.  SS.  BolL  1.  Mai.  I.  p.  5-7;  cf.  VII.  p.  524. 

Acta  s.  Jeroni8  presbyteri  in  Hollandia 

(f  856)  auctore  Johanne  de  Leydis  in 

chronico  Belgico  ad  a.  847  etc. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BolL  17.  Aug.  HI.  p.  476- 
479  c.  BoBcbii  comment.  —  Vita  alia.  Hand- 
schr.:  Brüssel,  Burg.  BibL  n®  8245-57.  chart. 
a*  1489.  fol.  —  's  Gravenhage,  kgl.  BibL  n* 
L.  29.  sec.  XV.  üngedruckt. 

Memoria  Jesu  Christi  resurgentis  sacra  in  AA. 
SS.  BolL  27.  Mart.  UI.  p.  687. 

Vita  s.  ignatii  Airtioclieiii  =  Vita  s.  Ignatii 
Theophori. 

Vita  s.  Ignatii  Loyoiae,  fundatoris  or- 
dinis  clericorum  regularium  Societatis 
Jesu  (f  1556)  antiquissima,  a  Ludovico 
Consalvo  S.  J.  ex  ore  Sancti  excepta. 

Ausg. :  lat.  interprete  H.  Codretto  in  AA.  SS. 

BolL  31.  Jul.  VII.  p.  634-654.  —  Vita  alia  auctore 

Petro  Ribadeneira,  sancti  synchrone  ac  fami- 

liari  (ex  originali  Hispan.  sub  tit.:   Vida  de  s. 

Ignacio,  fundator  de  la  religion  de  la  Compania 

de  Jesus.  Madrid  1570.  8®  [translat  in  Qerman. 

logolstadt  1590.  4^  —  transl.  in  ital.  Venezia 

1584.  4°;  ibid.,  Giolito  1586.  4°;  ibid.  1587.  8«;  — 

Roma  1863.  8**.  —  transl.  in  latin.  Neapoli  1572. 

8»;  _  VeDetiisl586.  4^  —  Antwei-p.,  Plantin 

1587.  8*^;  ibid.  1588.  8°;  —  Colon.  A^ripp.  1602. 

8^  Paris.  1602.  12nio;  _  Romae  1609.  4<>])  ex 

editionib.  Plantiniana  a.  1587  et  Coloniensi  1602 

iciederh.  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  p.  655-777.  — 

Gloria  postbuma  ex  variis  qua  scriptis  qua 

inipressis  documentis  ibid.  p.  777-853. 

ErL'Schr.:  Bartoli,  Dan.  (f  1685),  Della  vita  e  del 
ib'tituto  di  8.  Ignazio.  Roma  IGöO.  fol. ;  ed.  2.  Und. 
1659.  fol.;  Venezia  1735.  4^;  Torino  1825.  2  vol.  80; 
Milane  1835.  Bfi;  Brescia  1838.  5  vol.  12mo.  (trad.  m 
franf.  > Paris,  Vaton  1844.  2  vol.  8«.  12  ft-.;  ^  ibid. 
1848.  2  vol.  12mo.  7fr.;  a Bruxelles  1852.  2  vol.  pr.80; 
'  tzadQCt.  revue  ...  et  enrichie  de  docnments  inedits 
par  L.  Michel.  Bniges  1893.  2  vol.  8^.  —  ex  iialioo  la- 
tine reddidit  Lndov.  Janin.  Lugdnni  1665.  4^'). 


Bidermann,  J.,  De  Ignatio  Loyola  libriS.  Dillingae 

1625.  12mo. 
Biographie  des  heil.  Ignaz  von  Loyola.  Chemnitz 

1801.  SP. 
Bombino,  P.  P.,  Vita  s.  Ignatii.  Neapoli  1615.  4P\ 

Bomae  1622.  4P. 
Borge,  C,  Orazione  in  lode  di  s.  Ignazio  de  Loyola. 

Torino  1787.  8«. 
Bonhours,  D.,  Vie  de  e.  Ignaoe,  fondatear  de  la 

Compagnie  de  Jösus.  Paris  1679.  4P  et  12mo.  ibid. 

1680.  12mo.  ibid.  1758.  12mo.   Avignon  1821.  2  vol. 

12mo.  ibid.  1824.  12mo.  Paris  1825.  2  vol.  18mo.  ibid. 

1826.  12mo.  Besan^n  1826.  2vnl.  12roo.  (ins  Deutsche 

übers,  von  A.  v.  Haza-  Radlitz.  Wien  1835.  8P.  2.  Aufl. 

ibid.  1861.  BP.  Jk2.  —  hoU&ndisdi,  overaen  door  J. 

Th.  J Mechelen  1842.  2  vol.  BP). 

Brnehl,  M.,  Oench.  des  h.  Ignatins  von  Loyola  and 

der  Gesellschaft  Jesu.  WÜrzborg  1845.  BP. 
Bassidres,  I.  de,  Vie  de  s.  Ignaoe  de  Ijoyola.  Lyon 

1670.  12mo. 
Castulns,  G.,  Compendium  vitarom  s.  P.  Ignatii  et 

Xaverii.  Pragae  1667.  12mo. 
Gharra,  £.,  Vie  d'Ignace  de  Loyola,  fondatear  des 

Jösaites.  Strasbourg  1840.  4P. 
Clair,  Charl.,  La  vie  de  s.  Ignace  de  Loyola,  d'aprös 

Pierre  Ribadeneira,  son  premier  biographe.  Paris  1891. 

BP.  IV.  459  pag.  tao.  lo. 
Coret,  J.,  Vie  de  s. Ignace  de  Loyola.  Namarl679. 4^. 
Denis,  Ant.,  Saint  Ignace  de  Loyola,  son  aimable 

saintetd,  son  admirable  poissance  et  son  culte.  Bruges 

1885.  2  vol.  12mo.  1  ft.  50  c. 
Dewora,  V.  I.,  Ignaz  von  Loyola  and  Franz  von 

Xavier ,  oder  die  wahre  Denk  -  und  Handlungsweise 

der  Jesuiten.  Coblenz  1816.  8^. 
Druffel,  Aug.  v.,  Ignatins  von  Loyola  an  der  römi- 
schen Curie.  Festrede.  München  1879.  gr.  4P.  44  pag. 

Du  Thairel,  S.  Ignace  de  Lovola,  Chevalier  de  la 

trds-  sainte  Viei^ ,  fondatenr  de  Tordre  des  J6suites. 

Paris  1844.  BP. 
Elleborizon  (?),  N.,  Leben  u.  Thaten  des  h. Ignatius 

V.  Loyola.  Speyer  1834.  8°. 
Ferrero,  Giac,  Vita,  grazie  e  miracoli  operati  da 

sant'  Ignario  di  Lojola.   Torino  1727.  8*^. 
Ferus  {pseudon.  für  Plachy),  G.,  Vita  s.  Ignatii  Lo- 

jolae  et  s.  Francisci  Xaverii.  Pragae  1617.  12  mo; 

ibid.  1629.  12  mo. 
Frank,  W.,  Ignaz  von  Loyolas  wunderbares  Leben 

and  Abenteuer.  Leipzig  1802.  2  vol.  8P. 
Garcia,  Fr.,  Vida,  virtudes  y  mUagros  de  s.  Ignacio 

de  Loyola.  Madrid  1685.  4P. 
Geiss,  L  B.,  Lebensgeschichte  des  h.  Ignaz  von  Lo- 
yola. Chemnitz  1804.  BP. 
Genelli,  Chr.,  Leben  des  h.  Ignazins  von  Loyola. 

Innsbruck  1848.  BP;   —   in  neuer  Bearbeitung  von 

Vict.  Kolb.  Wien  1894.  6o.  XVI.  404  pag.  Jk  5. 
Gothein,   E.,  Ignatius  von  Loyola.  Halle  1886.  S^. 

181  pag.  Jk  1.20. 
:  Ignatius  von  Loyola  und  die  Gegenreformation. 

Halle  1895.  gr.  SP.  795  pag.  Jk  15. 
Gretser,J.,  Apologia  I  pro  vita  s.  Ignatii.  Ingolstadii 

1599.  80.  —  Apologia  ll.  ibid.  1601.  BP.  —  Apologia 

m.  ibid.  1604.  8». 
(Halkett,  J.)  Loyola.  London  1648.  12 mo. 
(Haue,  Fr.  Ph.)  Leben  und  Thaten  Ignatii  Loyoiae. 

Rostock  1721.  BP;  ibid.  1?25.  BP. 
Ignatius  van  Loyola,   stichter  van  de  orde  der  Je- 

zaiten.  I^eu worden  1627.  8^. 
Irowsky,  J.,  Cultus  s.  Ignatii  de  Loyola,  fondatoris 

soc.  Jesu.  Pragae  1771.  BP. 
Kilian,  Wolfg.,  Vita  s.  Ignatii  I./)ioIae.  Aug.  Vind. 

1609.  FrorUisp.  ei  101  planehes. 
La  Misma,  A.  L.  de,  Vida  de  s.  Ignacio  de  Lovola. 

Granada  1633.  4P. 
Leben  des  h.  Ignaz  von  Loyola.  Schweidnitz  1840.  BP. 
Le  Clerc,  J.,  Vita  b.  Ignatii  Loyoiae  S.  J.  ad  vivum 

expr.  ex  ea,  quam  P.  Ribadeneyra  scripsit,  deinde 

Madriti  pingi,  in  aes  incidi  et 'nunc  dem  um  typis 

excudi  curavit  Lutetiae  1612.  4^. 
Life  of  Ignatius  Lojola.  London  1616.  12 mo. 
Maffei,  G.  F.,  De  vita  etmoribus  s.  Ignatii  Loyoiae 

libri  3.  Romae  1585.  4^.  Vonetiis  1585.  Colon.  Agripp. 

1585.  BP.  ibid.  1593.   fol.  Aotverp.  1605.  8^.  Paris. 

1641.  8".  Venetiis  1Ü85.  2  vol.   12  mo.   Taurini  1699. 

80,  od.  J.  Rocco  Vulpius.   Patavii  1727.  4P.  Bergomi 

1747.  2  vol.  &>.  Veronae  1837.  8»  (&ad.  m  franf.  par 

M.  d'Esne  de  Betencourt  s.  1.  1594.  BP). 


1388 


VITA  S.  IGNATn  PATRIARCHAE  —  DE  B.  IMELDA 


Mariani,  A.  Fr.,  Vita  del  padre  .  .  .  Ignazio  de  Lo- 

yola  etc.  Parma  1796.  SP-,  venezia  1846.  24 mo. 
Kigroni,  J.,  Di&sert.  historica  de  s.  iKnatio,  sode- 

tätis  Jesu  fnndatore.  Colon.  Agripp.  1680.  4P\  Nea- 

polil631.  40. 
Nieborlein,  J.  A.,  Lobrede  auf  den  h.  Ignatz.  Eich- 

stftdt  1721.  4». 
Nieawenhoff,  Willem  van,  Leven  van  den  h.  Igna« 

tius  van  Loyola.  Amsterdam  1892.  gr.  8P. 
Nolarci,  V.,  Vita  del  patiiarcha  s.  Ignazio  di  Lojola. 

Veneria  1680.  4«;   Cuneo  1682.  feP;  Venetial701.  8». 
Nossius,  Gh.,  Compendiam  vitae  s.  p.  Ignatii.  Pragao 

1690.  80. 
Pin  ins,  Commentar.  praevias  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

409-634,    Cf.  Analect.  Bolland.  VII.  1888.  p.  78-80. 
FistoriuSfG.,   S.  Ignatins  von  Loyola,  oder  Lob- 

prodigt  von  dessen  Tugenden  und  heroischen  Thaten. 

Dillingen  1661.  40. 
Basiel  de  Solva,  H.,   Histoire  de  Tadmirable  Dom 

inigo  de  Guispnscoa.  Lahaye  1736.    2  vol.  8^;  ibid. 

1738.  2  vol.  12 mo  (trad.  en'anglais  urU.  d.  Tit.:  The 

Spiritual  Don  Qnixote.     I^ndon  1746.   12  mo).    Der 

ioahre  Nams  des  Verf.  ist  Quesnel  de  Dieppe. 
Rose ,  Stewart,  St.  Ignatius  Loyola  and  the  earlv  Je- 

suits.  London  1891.  kl.  fol.  XVL  632  vag.  15  sh. 
Spul  1er.  £.,  Ignace  de  Loyola  et  la  Compagnie  de 

J^us.  £tude  d'histoire  politique  et  religiouse.  3.  ödit. 

Paris  1876.  kl.  8*'.  218  pag.  3  fr. 
Stein,  Chr.,  Vita  Ignatii.   S.  1.  1598.  BP  {veröffenUicht 

uni.  dem  Pseudonym  Simon  LHhus). 
:  Triumphus  jesuiticus  etc.  de  Ignatii  Loyolae  vita 

et  miraculis  adversus  Jac.  Gretserum.  Francof .  1615.  BP. 
Taylor,  Js.,   Loyola  and  the  Jesuitism  in  its  rudi- 

ments.  London  1849.  8^. 
(Tebaldini,  Nie.)  Vita  di  s.  Ignazio  di  Lojola  fon- 

datore  della  C.  di  G.  (Nuova  ediz.  di  Luigi  Previti.) 

Firenze  1886.  16  mo.  80  pag. 
Vie  de  s.  Ignace  et  des  peres  Jacq.  Lainez  et  Fran^ois 

BoiKia.  Tournaye  1613.  4«. 
Vita  di  s.  Ignazio  di  Lojola,  fondatore  della  Com- 

pagnia  di  Gesü.  Roma  1886.  24  mo.  166  pag. 
Vita  8.  Ignatii,  soc.  Jesu  fundatoris.  Ingolstadii  1622. 

80.  —  Romae  1622.  4».  Cum  40imagg. 
Vita  Ignatii  de  Loyola.  Venetiis  1681.  BP. 
"Weissen bach,  J.  A.,  Frage:  liesso  sich  Ignatz  von 

Loyola  nicht  aus  dem  Register  der  Heiligen  schaffen? 

Augsburg  1789.  BP. 
(Wolffter,  P. )  Leben  u.  Thaten  dosh.  Ignatius  von 

Loyola.  Germanien  1788.  8^. 

Vita  s.  Ignatii  patriarcliae  Constantino- 
politani  (f  877)  auctore  Davide  seu  Ni- 
ceta  Paphlagone  coaevo. 

Geschrieben  um  880. 

Ausg.:  *  ed.  Matth.  Rader.  Ingolstadii  1604. 
4°.  —  ^wiederh.  ap.  Labbe,  Concil.  VIII.  —  ^ap. 
Mansi,  Concil.  XVI.  p.  209  —  u.  Un  AA.  SS. 
Boll.  23.  Oct.  X.  p.  167-205.  —  *  lateinisch  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  LV.  p. 
241-284. 

Erl.  -  /ScÄr. ;  v.  H  e  c  k  e ,  Comment.  praevius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  167-167. 
(Maultrot,  G.  N.)  Histoire  de  s.  Ignaco,  patriarche 
de  Constantinople ,  et  de  Photius  usurpateur  de  son 
8i6ge  .  .  .  s.  1.  1791.  BP. 

Vita  s.  Ignatii  Theophori  episcopi  An- 
tiocheni,  martyris  Komae  (f  107.  Dec.  20) 
auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  latino  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p. 
24-28.  —  Epitome  vitae  ex  menacis  Graeco- 
nim  ihid.  p.  28.  —  Elogium  ex  martyrologiis 
Adonis  et  Bedao  ibid.  p.  28.  —  Vita  alia  ex 
vetustissimis  mss.  latinis  ibid.  p.  29*32.  —  De 
variis  translationibus  reliquiarum  8. Ign. t'^irf. 
p.  33-37.  Cf.  comment.  praevius  ibid.  p.  13-24. 
—  Acta  s.  I-i  ^ex  cod.  Colbert.  \die  Echtheit 
unterliegt  schweren  Bedenken]  ap.  Ruinart,  Acta 
sincera  p.  14.  —  *  in  Corpus  Ignatianum  ed.  W. 


Cureton  p.  222.  —  *  vollständiger  in  Sapplemeot 
Corporis  Ignatiani  ed.  Mösioger.  Oenoponti  1872. 

Erl.-Sehr.:  Banr,  F.  Chr.,  Die  Ignatianischen  Briefe 

u.  ihr  neuester  Kritiker.  Streitschrift  gegen  Bansen. 

Tübingen  1848.  BP.  Jk  2.70. 
Beyer,  Chr.,  Dissertt.  duae  hist.  - criticae  de  Ig'nalio' 

veritatis  confessore  et  martyre.  Lipsiae  1722.  4^.  79 

et  152  pag^ 
Bunsen,  Chr.  C.  J.,  Die  3  ächten  n.  die  4  unAchten 

Briefe  des  Ignatius  von  An tiochien.  Text  u.  Anmerkk. 

Hamburg  1847.  8«>. 
:  Ignatius  von  Antiochien  n.  seine  Zeit.  Hamburg 

1847.  80. 
Cureton,  W.,  Vindiciae  Ignatianae   or  the  ^nuin 

writings  of  st.  Ignatius.  London  1846.  8^. 
Düsterdieck,  F.  A.  Chr.,  De  Ignatianamin  epistola- 

mm  authentia  eie.  Gottingae  1843.  4^^. 
Egli,  Elm.,  Altchristliche  Studien.  Martyrien  u.  Mar- 

tyrologien.  Zürich  1887.  8^.  p.  79-90. 
Ooltz,  £d.  Frhrr.  v.  d.,  Ignatius  von  Antiochien  alg 

Christ  u.  Theolog  tn  Texte  u.  Untersuchnngen   ;iir 

Gesch.  der  altchristl.  Literatur.  XII.    Leipzig  is^. 

80.  Heft  8.  Jk  7.50. 
Harnack,  Adf.,   Die  Zeit  des  Ignatins  u.  die  Cfarc- 

nologie  der  antiochenischen  Bischöfe  bis  Tyxannu^ 

nach  Julius  Africanus  u.  den  späteron  Historikern. 

Leipzig  1878.  8».  Jk  3. 
Hollonijerg,  Textkritisches  zum  2.  Martyiium  des 

h.  Ignatius  tn  Theolog.  Studien  u.  Kritiken.  Jahn:. 

1881.  Heft  2. 
S.  Ignatii  epistolae  una  cum  einsdem  martyrio.  C^l- 

latis  editionibus  graecis  versionibusque  syriaca,  ar- 

meniaca ,  latinis  denuo  rec.  J.  H.  Petermann.  Lipsiao 

1849.  80.  M  12. 
Xirschl,  Jos.,  Das  Martyrium  des  h.  Ignatius  von 

Antiochien  in  Hi8tor.-pt>lit.  Blätter.  LXXXTV.  Mün- 
chen 1879.  p.  89-102:  193-206.  —   EntgegBune  voa 

Funk  ibid.  p.  349-364. 
• -:  Die  Theologie  des  heil.  Ignatius,  des  Apf»>it«>l- 

schülers  und  Bischofs  von  Antiochien,  aus   seinen 

Briefen  dargestellt.    Mainz  1880.  8".    VII.  J28  jmj. 

Jk  2. 

Das  Todesjahr  des  h.  Ignatius  von  Antiochien. 


Passau  1869.  BP. 
Zahn,  Thcod.,  Ignatius  von  Antiochien.  Gotha  l'^TS. 
BP.  XVI.  631  pag.  Jk  12. 

De  8.  Ignaiio  Steironita  in  AA.  SS.  BoU.  26. 
Jul.  VI.  p.  307. 

Tita  s.  lidephonsi  ==  Vita  s.  Hildefonsi. 

Yita  b.  Ileri  episcopi  Gaballorum  in  dioec.  Mi- 
matensi  in  Gallia  =  Vita  b.  Hilari  seu  lleri. 

Yita  s.  Illidii  episcopi  Arvemorum  seu 
Claromontani  (370  —  385)  ex  Gregorii 
Turonensis  Yitis  patrum,  e.  2. 

Attsg. :  *  c.  notis  Henschenii  in  AA.  SS.  Boll. 

5.  Jun.  1.  p.  425-427.  —  *  ed.  Br.  Krusch  in  Mon. 

Germ.  hist.  Scr.  rer.  Meroving.  I.  1885.  p.  66S- 

672.  —  Alia  vita  ex  vet.  Breviario  IllidiaDO 

ibid.  p.  427-430.  —  Appendix  de  corporis  ele- 

Tatione  et  translatione  ibid.  p.  430-432.   Cf.  ibid. 

Jun.  VI.  1.  p.  14. 

Erl.- Sehr.:  Fabricias,  Bibl.  lat.  med.  aovi  ed.  Mansl 
IV.  p.  81. 

De  s.  Illuminato  eremita  apud  Tiferniiin  Ty- 
berinum  in  Umbria  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul. 
IL  p.  650. 

De  s.  Illuminato  Septempedae  in  Pioeno  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  IL  p.  706;  ef  VIL  p.  695. 

De  s.  illyrio  thaumaturgo  in  Myrsinone  monte 
Peloponnesi  in  AA.  SS.  Boll.  3.  April.  I.  p.  253. 

De  s.  Ilpidio  mart.  in  Gabalitano  Galliae  agra 
sub  Valeriano  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  DL  p.  15. 

De  b.  Imelda  Lamberiina  virg.  Bononiae  (t 
1333)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  IH.  p.  183.  184. 


DE  S.  IMITERIO  —  VITA  INNOCENTH  IV 


1389 


De  s.  Iniiterlo  conf.  in  comitata  Burgundiae 
Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VE. 
p.  306. 

De  s.  Imperia  in  vico  Mauprouvoir  apud  Ficto- 
nes  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept.  II.  p.  675. 

Elogiam  s.  Inae  regis  occident.  Saxonum  in 
Britannia,  monachi  Romae  (f  cca.  730)  histor. 
^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p. 
490-494.  —  '  Henschenii  commentar.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  905-914. 

De  s.  Inano  conf.  in  Scotia  (saec.  IX)  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Aug.  UI.  p.  663. 

MartTrium  ss.  Indae  et  Domnae  et  alio- 
rum. 

Ausg.:  ex  Simeone  Metaphraste  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  26.  Dec.  VI.  p.  998-1010  (p.  331 
ed.  2»). 

De   s.  Indaletio  episc.  Vrcitano   in  Hispania 

(saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  III.  p.  723- 

725.  —  Aeta  transiationis  auctore  Hebrethmo 

monacho  Cluniacensi  (1084)  ibid.  p.  725-731.  — 

Miracula  ex  Job.  Briz  histor.  Pinnat.  libr.  3. 

§  36  ibid.  p.  731.  732. 

Erl.'Sdir.:  Echeverz,  Bemh.  Ant,  Indice  dealegrla 
sagrada:  opitome  de  Ja  vida  y  traDslacion  de  s.  In- 
dalecio,  ono  de  los  siete  .  .  .  discipulos  del  ap6stol 
San  Tiago  el  Mayor.  Zaragoza  173o.  40.  NitM,  viel 
wert. 

Oams,  F.,  Eirchengeschichte  Spaniens.  I.  1862.  p. 
159-165. 

Pascaal  y  Orbaneja,  Gabr,  Vida  de  s.  Indalecio 
y  Almeria  ilastrada  en  sa  antigüedad ,  orit^en  y  gran- 
deza.  Almeria  1699.  3  partes  in  1  vol.  fol.  Enthäii 
viel  Falaches. 

Tita  SS.  Indracti,  Dominicae  et  sociorum 
Glastoniae  in  Anglia  (saec.  VIII)  auctore 
Guilelmo  Malmesberiensi. 

Ausg.:  ex  Legenda  J.  Capgravii  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Febr.  I.  p.  689.  690.  Vgl.  Hardy,  Descr. 
catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  338. 

De  s.  Ingaudo  conf.  Monasterioli  [Montreuil] 

in    dioec.  Atrebatensi  (saec.  VII)  R.  de  Buckii 

commentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct. 

XlII.  p.  3-6;  supplem.  p.  917.  918. 

Erl.-Sehr.:  Cor  biet,  Hagiographie  da  dioc.  d'Amiens. 
lil.  1873.  p.  78sq. 

De  SS.  Ingeniana,  Satumino,  Parthenio  etc. 
mart Thessalonicae  in  A A.  SS.  Boll.  1 .  April. I. p. 9. 

De  s.  Ingenuino  sive  Genaino  episc.  Sabionensi 
Brixinao  (t  cca.  640)  BoUandi  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  669-674. 

Erl.'Schr.:  Fabricius,  Bibl.  lat.  med.  aevi  ed.  Mansi 

IV.  p.  32. 
TartarottQS,  Hier.,  De  episcopatn  Sabionensi  s.Caü- 

siani  martyris,  deque  s.  Ingonuini  eiusd.  urbis  epi- 

scopi  actis  ad  Anton.  Roschmannam  epistola.  Yene- 

tiislTöO.  8».  109  j^. 
Yindiciae  Komaui  martyrolo^ ,  13.  Aug.  s.  Cassiani 

Foro-Coni.  mart.,  5.  Febr.  ss.  Brixinouensiam  epi- 

scoporam  Ingenuini  et  Albaini  memoriam  recolentis. 

Veronas  1751.  4».  204  pag. 

De  SS.  Ingenuo  et  Hippolito  martyr.  in  Portu 
Romano  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Sept.  III.  p.  777. 

De  SS.  Ingenuo  y  Yincentio  et  sociis  mari;.  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  767. 

De  SS.  Ingona,  Fortunato,  Pissino  etc.  mari:. 
in  AA.  SS.  Ä)ll.  25.  Febr.  IH.  p.  488. 


De  s.  Iniurioso  eiusque  uxore  coniugibus  virg. 
in  Arvemia  (f  cca.  500)  ex  s.  Gregorio  Turon. 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  38.  39. 

De  SS.  Inna,  Pinna,  Rimma  inai*t.  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Janr.  IL  p.  297. 

De  s.  Innocentia  virg.  mart.  sub  Diocletiano 
Arimini  in  Aemilia  Stickeri  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Sept.  V.  p.  310-312. 

Vita  s.  Innocentii  episcopi  Africani  Ca- 
ietae  in  Italia  (saec.  IV)  apocrypha. 

Ausg. :  in  ÄA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  II.  p.  138.  139. 
—  Coniecturae  in  vitam  praecedentem  ibid. 
p.  140.  141. 

Tita  s.  Innocentii  episcopi  Dertonensis 
in  Liguria  (f  cca.  350)  auctore  anonyme. 

Ätisg. :  a  Jon.  Mombritio  ex  mss.  edita  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  April.  IL  p.  482-485. 

Yita  Innocentii  II  papae  (f  1143)  au- 
ctore Bosone  cardinalL 

Ausg.:  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitao 
n.  p.  174-179.  —  Vita  alia  auctore  Bernardo 
Guido nis  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXIX. 
p.  27-30.  —  Vita  tertla  auctore  Pandulpho 
Pisano  ibid.  p.  31.  32.  —  Vita  qaarta  auctore 
Cardinali  Aragoniac  ibid.  p.  31-36. 

Erl.  -  Sehr. :  D  e  1  a  n  n  e  s ,  Histoire  du  pontife  Innocent  U. 
Paris  1741.  8P. 

Vgl.  Epitaphiam  Innocentii  II. 
Falco  Beneventanas. 
Innocentius  II  pp. 

Vita  Innocentii  111  papae  (1198—1216), 

Vtd,  Gesta  Innocentii  III  pp. 

Innocentius  III  pp. 
Brl.-Schr.:  Delisle,  L6op.,  Memoire  sur  lea  Actes 
d' Innocent  III  suivi  de  l'Itin^raire   de   ce  pontife. 
Paris  1857.  &\ 

Deutsch,  F.,  Papst Innocenz III  u.  sein  Einfluss  auf 
die  Kirche.  Breslau  1877.  SP.  JL  1.20. 

Oourney,  J.  H.,  Four  occiesiastical  biographies:  Hil- 
debrand, Bernard,  Innocenz  lU,  WicUf.  London  1864. 
8».  315  pag. 

Hurter,  Fr..  Geschichte  Innocenz  III.  Hamburg  1836 
—  42.  4  vol.  8°  itrcui.  en  franp.  par  AI.  de  Saint- Chi- 
ron et  J.  B.  Haiber.  Paris  1838—43. 4  vol.  8».  [Bruzelles 
1839  ff.  4  vol.  &]  —  trad.  en  ital.  per  Ces.  Rovida. 
Milane  1839  —  42.  4  vol.  8^,  iat  nach  der  franxÖ3.  Ueber- 
setx.  gemacht;  eine  andere  bessere  di  Oliomone.  Mi- 
lane, Arzione  1858.  ^).  Das  beste  Werk  Ober  dm 
grossen  Papst. 

Jerry,  Histoire  du  pape  Innocent  III,  mort  en  1216. 
Pans  1853.  BP. 

Lessmann,  Dan.,  Papst  Innocenz  HI  und  Fürst  Mi- 
chael Glinski.   Beriin  1830.  8o. 

B^einlein,  F.  F.,  Pabst  Innocenz  der  Dritte  nach 
'seiner  Stellung  zur  Unfehlbarkeitsßrage.  Ein  Beitrag 
zur  Charakteristik  des  I^abstes.  Aus  den  Quellen. 
Heft  1.  2.  Erlangen  1872.  73.  SP. 

Bottengatter,  A.  Th.  v..  Res  ab  Innocentio IH  papa 

^^estae.  Vratislaviae  1831.  BP. 

Waibel,  AI.  Adalb.,  Papst  Innocentius  der  Dritte; 
eine  der  merkwürdigsten  Lebeusgeschichten.  Augs- 
burg 184Ö.  BP.  Äusxug  aus  Httrter. 

Tita  Innocentii  IV  papae  (1243—1254) 
auctore  Nicoiao  de  Ciirbio,  ord.  Min., 
postea  episcopo  Asisinatensi. 

Von  hervorragender  Bedeutung. 
Ausg.:   *  ap.  Baluze,  Miscellan.  VII.  p.  353- 
405  C'ed.  Mansi.  1. 1761.  p.  194-205).  —  ^wiederh. 
ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  111.  1.  p.  592. 

Erl.  -  Sehr. ;  Be rge r ,  filie ,  Les Registres  d'lnnocentlV, 
recueil  des  bullös  de  ce  pape.  Tom.  1.  2.  3.  fasc.  1.  2. 
Paris  1884  — 92.  gr.  4°. 


1390 


VITA  INNOCENTII  VI  PAPAE  —  DE  S.  JOCÜNDIANO 


Bergor,  £lio.  Samt  Louis  et  Innocent  IV.  £tade  snr 
les  rappnrts  de  la  France  et  du  Saint -Si^ge.  Paris 
1890.  gr.  4°.  {Extrait  des  Registres  d'lnnocent  IV.) 
18  fr.  —  Lc  meme.  ibid.  1892.  gr.  S«.  12  fr. 

Hartmann,  J.  Ad.,  Dissert.  de  vita  Innocentii  IV 

pont.  Rom.   Marburg!  1735.  4<^. 
Pansa,  Paolo,  Vita  del  gran  pontifico  Iimocenzo  IV. 

Venezial598.  4«;  Napoli  1601.  4P. 
Schröder,  6. H.,  Vita  Innocentii  IV  pont.  Born.  Mar- 
bnrgi  1738.  4». 

Vgl.  Epitaphium  Innocentii  IV. 
Innocentius  IV. 

Vita  Innocentii  VI  papae  (f  1362)  au- 

ctore  anonymo. 

Auag,:  editio  Bosqueti  collata  c.  mss.  ap.  Ba- 
luze,  Vit.  papar.  Avenion.  I.  p.  321-344.  —  Vita 
seeonda  auctore  quodam  caDonico  ecciesiae  Bun- 
nensis  in  dioec.  Coloniensi  {i.e.  Wernero  Leo- 
d  i  e  n  s  i )  ibid.  p.  345  -  356.  —  Vita  tertla  ex  ap- 
pendice  Ptolemaei  Lucensis  ibid.  p.  357-360. 

—  Vita  qnarta  auctore  Petro  Herentals  (f 
1390)  ibid.  p.  361.  362. 

Erl.-Sekr.:  Cerri,  D.,  InoconzopapaVI.  Torinol873.8P. 

De  R.  Innocentio  episc.  Emeritensi  in  Hispania 
(saec.  VII)  notitia  ex  Paulo  Diacono  et  aliiß  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  99. 

De  s.  Innocentio  episc.  Veronae  in  Italia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mart.  U.  p.  348. 

De  SS.  Innocentio  et  Raso  episc.  et  Juliano  Ho- 
mae  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  IL  p.  106. 

De  s.  Innocentio  I  pontiflce  Romano  (f  417) 
Cuperi  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI. 
p.  548-561. 

De  ss.  Innocentio,  Sebastia  et  aliis  30  mart 
Sirmiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  11.  p.  6. 

Gesta  s.  Innocentis  episc.  Cenomanensis 

in  Galüa  (f  542). 

Ausg. :  ex  actibus  episcopor.  saec.  IX  collectis 
iuxta  editionem  Mabillionis  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Jun.  III.  p.  859-862.  Cf.  Papebrocbii  comment 
praevius  ibid.  p.  854-859.  862-869. 

Karratio  de  s.  Invento  et  aliis  359  mart 

Gerundensibus,  ab  A.  V.  Domenecco  hi- 

spanice  scripta. 

Ausg. :  latine  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  11. 
p.  415. 

De  s.  Invicem,  vid.  Sermo  de  s.  fratre  Invi- 
cem  inelegans,  supra  p.  1013. 

Yita  b.  Joachim!  abbatis,  fundatoris  or- 
dinis  Florensis  (f  1202)  auctore  Jacobe 
Graeco  Syllanaeo,  monacho  Florensi. 

Au8g. :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  94- 
112.  —  Miraeola  b.  Joachimi  collocta  ab  eo- 
dem  Jacobo  Graeco,  ex  edit  Gregorii  de  Lauro 
ibid.  p.  112-124.  —  Synopsis  virtutum  b.  Joa- 
chimi auctore  Luca  Consentino  archiepiscopo 
(t  1224)  *  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  IX.  p.  205. 

—  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  93.  94.  --  Appen- 
dix ex  Gregorio  de  Lauro  cap.  107  ibid.  p.  124. 

Erl.'Schr.:  (Oorvaise,  Dom  Fr.  Arm.)  Histoire  do 
Tabbü  Joachim,  suinomm^  le  prophöte.  Paris  1745. 
2vol5.  80. 

Greco,  0.,  Vita  doli' abatoGioachimo.  Coseiiza  1612. 4°. 

Lauro,  Grü)?.,  Apologia  e  vitn  di  Gioachimo  abato. 
Napoli  im).  8". 


Fapebroch,  Commont.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  1. c. 

p.  89-93. 
:  DisqnisiUo  historica  de  Florensi  ordine ,  prophe- 

tiis,  doctrina  b.  Joachimi  ibid.  p.  125-143. 
Vgl.  Joachim  abbas. 

De  s.  Joachime  patre  b.  virg.  Mariae  (f  paulo 
ante  Chr.  nat)  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Mart.  III.  p.  77-80. 

Erl.-Sehr.:  Rocchi,  Ant.,  Le  ^rlorle  di  s.  Gioacchino, 

Sadre  di  Maria  Vorgf.,   secondo  i  Padri  di  Oriente. 
^rottaFerrata  1878.  4«.  XXXI.  279eLXJIpag.  bfr. 

Vita  b.  Joachini  Senensis  ordinis  Ser- 
vorum  b.  Mariae  (f  1305)  auctore  Paulo 
Attavanto  Florentino  (f  1499). 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  Boll.  16.  April.  II.  p.45r>- 
465  ed.  Henschen.  —  •  ed.  Canali  in  Compendio 
delle  Vite  di  setto  tra  Santi  e  Beati  dell'  oi-dine 
dei  Servi  di  Maria  che  fiorirono  immediatamente 
depo  i  sette  beati  fondatori.  Lucca  1729.  4®.  p. 
129-178  {fu  ripubblicaio  da  Morini  fBol<»sma] 
1862.  300  Excmpl).  —  Vito  vidüalis  divae  vir- 
ginis  servi  Joachini  Senensis  institntaque  monim 
auctore  Nicoiao  Borghesio  (cca,  1483)  ed.  Ga- 
nali 1.  c.  p.  179-185.  —  Storia  del  nostro  beato 
Joachino  di  Siena,  scritta  da  P.  Nicolö  Mati, 
Servita  di  Pistoja  (f  1384)  pubbl.  per  la  prima 
volto  dal  P.  B.  Canali  I.  c.  —  De  s.  Joacliino 
da  S.  per  Tommaso  da  Verona  (t  1507)  pubbl. 
dal  Canali  1.  c.  p.  190.  191. 

Erl.-Sehr.:  Leg  gen  da  del  b.  Giovacchino  Piccolomial 
e  b.  Francesco  Patrizi.  Per  cnn.  di  Fr.  A)co>üir3 
Morini.  Firenze,  G.  B.  Campolmi  1862.  BP.  300  Ex. 
gedruckt. 
Morini,  Agost.,  Vita  del  b.  Giovacchino  Piccolomini 
Senese  dell'  ordine  dei  Servi  di  Maria.  Con  noti?, 
documenti ,  osservazioni  e  bibliografia.  Firenze  l."^^. 
öipag.  Oon  ritraUo. 

De  s.  Joad  propheta  in  Palaestina  in  AA.  SS. 

Boll.  30.  Mart.  III.  p.  797. 

Yita  s.  Joannicii  monachi  in  Biüiynia 

(t  846)  auctore  Saba  monacho. 

Ausg. :  graece  ex  4  codd.  mss.  c.  translat  lat 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  IL  prs.  1.  p.  332-435. 
Cf.  Joseph i  van  den  Gheyn  comment.  praevius 
ibid.  p.  311-332. 

De  s.  Joatlia  mart.  sub  Maximiane  et  patrono 
Belluni  in  ditione  Veneta  in  AA.  SS.  BoU.  22.  MaL 
V.  p.  142. 

Vita  s.  Joavae  seu  Jovini  Leonii  in 
Britannia  Armorica  (saec.  VI). 

Ausg.  .-ex  lectionibus  Breviarii  Leonensis  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p.  139.  —  Alia  viU 
scripta  ab  Alberto  Le  Orand,  latine  reddita  a 
Jo.  Colgano  ibid.  p.  139-141. 

De  s.  Jobo  propheta  in  terra  Hus  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Mai.  IL  p.  494-497.  Cf.  p.  849  et  Vll. 
p.  664-679,  ubi  dissertatio  de  publico  cultu 
s.  Jobi  aliorumque  sanctorum  Veteris  Testamonti 
coram  sacra  congregatione  rituum  Romae  in&ti- 
tuta. 

De  SS.  Jocundo,  Saturnino,  Artaxio  (f  a.  2t)3) 
etc.  mai*t.  in  Africa  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Mart  L 
p.  630. 

Erl.-Sehr.:  Nenmann,  E.  Joh.,  Der  rOmische  Sta^L 
I.  Leipzig  1890.  p.  299. 

De  s.  Jocundiano  mai-tyre  in  Airica  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Jul.  IL  p.  5.  • 


VITA  S.  JODOCI  —  DE  S.  JOHANNE  BAPTISTA 


1391 


Vita  s.  Jodoci  =»  Vita  s.  Judoci. 

De  SS.  Joele  et  Esdra  prophetis  in  Palaestina 
Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  13.  JqI.  III.  p.475. 

De  b.  Johanna  reclusa  Sipatorii  in  dioec.  Gal- 
liarum  Trecensi  (f  1246)  in  AA.  8S.  Boll.  4.  Mai. 
I.  p.  534. 

De  s.  Johanna  uxore  Chusae  Hierosolymis 
Papebrochii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  24.  MaL 
V.  p.  272. 

Tita  s.  Johannae  principis,  Alphonsl  Y 
Portugalliae  regis  filiae,  ord.  s.  Domin., 
Averii  InLusitania  (f  1490)  auctore  Mar- 
garita  Fineria  eius  famula.  Lusitanice. 

Ausg.:  ex  autographo  latine  versa  in  AA.  SS. 

Boll.  12.  Mai.  VII.  p.  723-758.  —  Miracula  ex 

processu  facto  auotoritate  ordin.  episc.  Conimbri- 

censis  a.  1626  ibid.  p.  758-762. 

Sri. 'Sehr.:  Dias,  Nie,  Vida  da  ser.  princeza  D.  Jo- 

anna,  filha  del  rey  D.  Alfonso  V.  Lisboa  1586.  Bfi\ 

Und.  1Ö94.  6®:  aufrment.  por  L.  de  Castanhe  da  Ra- 

P9ZO.  ibid.  1674.  8P. 

Papebroch,  Comment. praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  719-723  [mit  Johannas  Ptirtraü). 
Roman,   Hier.,  Historia  de  la  vida  de  loa  dos  reli- 

S'obos  infantes  de  Portugal ,  D.  Fernando  ...  v  de 
infanta  Donna  Juana  .  .  .  Medina  el  Cainpol5d^.  4P. 
Vita  della  b.  Giovanna  principessa  di  Portogallo,  dell' 
ord.  di  8.  Domonico ,  chiamata  comunemente  La  santa 
principessa.  Roma  1B14.  12 mo. 

Yitae  b.  Johannae  Soderini  virg.  ex 

ordine  Mantellatarum  (f  1367.  Sept  1) 
commentariolus  auctore  Nicoiao  Mati 
Pistoriensi  (f  1384). 

Äusg  :  versus  ex  italico  tn  AA.  SS.  Boll.  27. 
Oct.  XII.  p.  405.  —  Memoria  b.  J-ae  ex  Mich. 
Aug.  Pocciantii  Chronico  ord.  Servor.  b.  Mariae  V. 
ibid.  p.  405.  —  Lectiones  ü>id.  p.  406.  Cf.  V. 
de  Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  398-405. 

Vita  b.  Johannae  Valeeiae,  reginae  Fran- 
ciae,  ftmdatricis  ord.  Annuntiatarum  b. 
Mariae  (f  1505)  Urbano  papae  YIII  in- 
scripta 

Ausg. :  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr. 
I.  p.  576-579.  —  Processus  ad  beatificationem 
Jobanuae,  auotoritate  Andr.  Fremoti  archiep.  Bi- 
turic.  confectus  ibid.  p.  579-591.  Cf.  Henschenii 
comment.  ibid.  p.  574. 

Erl.  -  Sehr. :  Bon y,  L.  de,  Vie  de  la bienheureuse Joanne 

de  France.  ParU  IBHI.  80. 
Doni  d'Attichy,  L.,  Tableau  de  la  vie  de  la  bien- 

heureuse  Joanne  de  France.  Paris  1625.  BP ;  auginent. 

Und.  1644.  b^;  ibid.  1664.  fol. 
Elogiam  breve  b.  Johannae  rcirinae  Francomm,  Bi- 

turiffam  ducis,  caro  daobus  diplomatibus  Leonis  X 

papae  a.  lölö  et  1517  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p. 

a94-402. 
Gnast,  Paul,  da,  Vie  de  s.  Jeanne.  Boart^s  16()G.  8P. 
HO  brard ,  Sainte  Jeanne  de  Valois  et  1' ordre  de  l'An- 

nonciade.  Paris  1878.  12mo. 
:  Histoire  de  s.  Jeanne  de  France .  duchesse  d'Or- 

l^ans  et  de  Berry  (1464—1505).   Paris  181X).  8^.  5  fr. 

XXIV.  527  pag "  Cf.  Maulde  in  Revue  des  quostions 

historiques.  1891.  Avri).  p.  6ö6  ff. 
Instructio  et  censura  sacrae  theolog-iae    doctorum 

Lovaoiensium  pro  canonihatione  b.  Jocinnae  Valesiae. 

Lovanii  1624.  4». 
Magistri,  Yv.,  Vie  de  Jeanne,  reine  de  France,  et 

de  Margnerite  de  Lorraine.  Bourirt's  1585.  8^'. 
Hanero,   Ped.,  Vida  de  la  ser.  scnora  D.  Joanna  de 

Valuis,  reina  da  Francia.  Madrid  1664.  4*^. 


Maren il,  P.  de,  Vie  de  la  v6n.  servante  de  Diea, 

rillustre  et  s^r.  piincesse  Jeanne  de  Valois  .  .  .  Paris 

1741.  BP. 
Maulde,  R.  de,  Jeanne  de  France,  duchesse  d'Or- 

löans  et  de  Berry.  Paris  1883.  BP. 
Miracles  qui  se  lont  au  tombeau  de  la bieoheureuse 

Jeanne  de  France  en  l'^glise  des  Annonciades  de 

Bourges.  Paris  1615.  BP. 
Fierouin  de  Gembloux,  Gl.  Gh.,  Eist,  de  Jeanne 

de  Valois,  duchesse  d'Orl^ans  et  de  Berri,  reine  .  .  . 

Paris  1842.  8^. 
Vita  b.  Joannae  Valesiae,  Ludovici  XII  uxoris,  fun- 

datricis  ord.  Annunc.  b.  M.  V.  Antwerp.  1524.  fol. 

Yita  s.  Johannae  Virginia  Balneis  in 
ItaUa,  auctore  Silvano  Bazzio.   Italice. 

Ausg.:  latine  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p. 
59.  60.  Abgekürxt.  —  Alia  vita  ex  Pbil.  Fer- 
rario  ibid.  p.  60. 

Yita  b.  Johannae  virginis  Carmelitanae 
ßegii  Lepidi  in  ducatu  Mutinensi  (f  1491) 
auctore  Benedicto  Mutti  Regiano. 

Ausg.:  ex  Italico  Veoetiis  excuso  a.  1611,  edita 
parte  I.  Speculi  Carmeiitani  p.  542  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Jul.  IL  p.  729-735. 

De  V.  Johanne  abbate  Aetbeliogiensi  (f  cca. 
895)  elogium  bist.,  ubi  de  Joliaone  Scoto  seu 
Erigena  deque  Johanne  sophista  seu  Malmesbu- 
riensi,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  eaec.  IV. 
2.  p.  506-513. 

De  V.  Johanne  I  abbate  Casinensi  (f  934.  31. 
Mart.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 
p.  116-118.    Vgl.  Johannes  abbas  Casin. 

De  s.  Johanne  abbate  Paranensi  prope  Spo- 
letum  in  Italia  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Mart.  III.  p.  30.  31. 

De  s.  Johanne  Aegyptio  mart.  in  Palaestina 
a.  310  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sept.  VI.  p.  147. 

De  b.  Johanne  Agni  ord.  Praed.  (f  1396)  ap. 
Choquet,  Sancti  Belgi  p.  57-61. 

De  8.  Johanne  Agno  episc.  Traiectensi  (f  646) 
Hoyi  in  Belgio  Sollerii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Jul.  VI.  p.  225-227.  —  Gbesquierii  syl- 
loge bist.-  critica  in  ipsius  AA.  SS.  Belgii  U.  p. 
422-426. 

De  s.  Johanne  anacboreta  ad  Mare  Mortuum 
in  Palaestina  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jul. 
V.  p.  164. 

De  s.  Johanne  Angelopte  episc.  Ravennae  in 
Italia  (t  432)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  H.  p.  468. 

De  SS.  Johanne,  Antonio  et  Eustachio  mart. 
Vilnae  in  Lituania  (f  post  1328)  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  April.  IL  p.  265.  266. 

De  SS.  Johanne.  Aprianto,  Tbeoloco  etc.  mart 
Heracleensibus  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  p.  579. 

De  s.  Johanne  asceta  monasterii  in  Rufinianis 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  IL  p.  433. 

De  s.  Johanne  Baptleta,  prodromo  D.  N.  Jesu 
Christi  Papebrochii  commentarius  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  687-806.  —  Appendix 
Sollerii  ibid.  Jun.  VI.  1.  p.  232-239.  —  Hymnus 
de  s.  Johanne  baptista:  ,Ut  queant  laxis^  .  .  . 
auctore  Paulo  Diacono  {berühmter  Hymnus, 
der  noch  alljährlich  in  der  kathol.  Kirche  ge- 
sungeji  wird)  ^  in  Valentiani  hymnodia  Romaua. 
Romae  1646.  fol.  —   *  in  allen  Ausg.  des  Bre- 


1392 


DE  S.  JOHANNE  CASSIANO  —  DE  S.  JOHANNE  PALAEOLAÜRITA 


viarium  Romanum.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
XCIV.  p.  1597.  —  *  ed.  E.  Düminler  in  Mon. 
Germ,  bist  Poetae  lat.  aevi  Carol.  I.  1881.  p. 
83.  84  unt.  d.  Tit.:  Versus  in  laudem  s.  J-s. 
Bapt  —  Historia  inventionis  capitis  s.  J-s  Bapt. 
a  Marcello  abbate  (saec.  V)  graece  conscripta 
et  a  Dionysio  Exiguo  latine  vei'sa  ^  ed.  du 
Fresne  Ducange  ad  calcem  Traite  bistorique  du 
Chef  de  s.  Jean -Bapt.  Paris  1065.  4°.  p.  208- 
229.  Selten,  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
Jun.  IV.  p.  716-735  —  u.  'unederh.  graece  et 
lat.  ap.  Migne  1.  c.  LXVII.  p.  417-454.  -—  Hlstoria 
sIt«  leg:enda  translationis  b.  J-s  Bapt.,  qualiter 
eius  reliquiae  Genuam  Liguriae  nietropolim  trans- 
latae  fuerunt  ex  Mirrea  civitate  Lyciae  et  in  ec- 
clesia  maiori  s.  Laurentii  coUocatae  a.  1099  au- 
ctore  Jacobe  de  Vo ragine  [ein  PlagicU  aas 
dieser  Historia  ist  die  1410  von  Nicolö  deila  Porta 
geschriebene  Historia  translationis  reliquiarum  b. 
J-s  Bapt.  ad  civitatem  Januae,  wovon  lange  Bruch- 
stücke ap.  Bancbero,  Genova  e  le  due  riviere  p. 
80,  ap.  eund.,  II  Duomo  di  Genova  illustrato  p. 
216  vorkommen]  in  Atti  della  Societa  Ligura  di 
storia  patria.  X.  Genova  1874.  p.  480-491  ed.  L. 
T.  Belgrano.  —  Qaomodo  Walo  caput  s.  J-s  Bapt. 
invenit  et  ad  Ambianum  doportavit,  vid.  supra 
p.  968  Ricardus  de  Gerboredo. 

Erl.-Sehr.:  Bethmann  in  Pertz' Archiv^  X.  p.  289. 
Frank,  A.,  Johannes  der  Täufer.  Eisleben  1841.  8^. 
Legende  de  s.  Jean  -  Baptist« ,  publ.  par  Qaathier, 

coro  de  Boalagos.  Plancy  18dO.  18mo. 
Paciaudus,  Paul.,  De  culta  s.  Johannis  Bapt.  anti- 

quitatos  christianae.  Romae  1765.  fol.  Cum  imagimb. 
Bazy,  Em.,    Saint  Jean  Baptiste,  sa  vie,   son  culte 

et  sa  %ende  artistiqae.  Paris  1880.  8^.  XIII.  607 

pag.  et  grav.  10  fr. 
Rohden ,  L.  v.,  Johannes  der  Täufer  in  seinem  Leben 

und  Wirken  dargestellt  nach  den  Zeugnissen  der  h. 

Schrift.  Lübeck  1838.  80. 
Salmon ,  Charl.,  Histoire  du  chef  de  saint  Jean  -Bap- 
tiste. Amiens  1876.  12ino. 

De  s.  Johanne  Cassiano  abbate  Ma&siliae  in 
Gallia  (saec.  V)  Cuperi  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
BolL  23.  Jul.  V.  p.  458-482. 

De  8.  Johanne  Colobo  seu  Parvo  eremita  de- 
serti  Scetis  in  Aegypto  (saec.  V)  Carpentieri  com- 
mentar.  in  AA.  SS.  Bell.  17.  Oct.  Vlll.  p.  39-44. 
—  Apophthegmata  ex  Cotelerii  Monum.  ec- 
cles.  graecae  I.  p.  468  ibid.  p.  44-47.  —  Appen- 
dix ex  variis  ibid.  p.  47.  48. 

De  8.  Johanne  conf.  hegumeno  inonasterii  Ca- 
tharorum  (f  cca.  813)  in  AA.  SS.  BoU.  27.  April. 
III.  p.  495.  496. 

De  y.  Johanne  de  Castro  Villari  ord.  s.  Franc, 
de  observ.,  Consentiae  in  Caiabria  (f  cca.  1533) 
in  AA.  SS.  Bell.  16.  April.  II.  p.  474. 

De  b.  Johanne  de  Organia,  abbate  Bellopodi- 
ensi  in  Catalonia,  ord.  Praemonstr.  in  AA.  SS. 
BoU.  S.April.  Lp. 802-804. 

De  SS.  Johanne,  Desidorio,  Fiavio  episc.  Ca- 
bilone  in  GalUa  (saec.  V.  VI)  in  AA.  SS.  BoU. 
30.  April,  m.  p.  778-780. 

De  8.  Johanne  discip.  s.  Gregorii  DecapoUtao 
ConstantinopoU  (f  cca.  850)  in  AA.  SS.  BoU.  18. 
April.  IL  p.  583.  584. 

De  s.  Johanne  episc.  Bergomonsi  in  ItaUa  (f 
iica.  683)  Pinii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  BoU.  11. 
Jul.  m.  p.  200-205. 


De  8.  Johanne  episc.  Gomi  in  ducacu  Medio- 
lanensi  (saec.  YII)  Buei  syUoge  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Oct.  L  p.  353-355. 

De  8.  Johanne  III  episcopo  Comi  in  Italia  (t 
post  650)  Buckii  comment.  bistoricus  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Oct.  Vm.  p.  903-909. 

De  s.  Johanne  episc.  Hierosolymorum  YII  (t 
116)  tn  AA.  SS.  BoU.  7.  Jun.  U.  p.  4. 

De  s.  Johanne  episc.  Irenopoli  in  Cilicia  (tp^^st 
325)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  L  p.  466. 

De  8.  Johanne  episcopo  Megalopolitano  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  154-156. 

De  ss.  Johanne  episc,  Stephano  levita,  Mar- 
tiano  etc.  Beneventanis  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Mai. 
III.  p.  495. 

De  s.  Johanne  episc.  Ticini  in  Longobardia  (t 
813)  Stiltingii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  BoU.  27. 
Aug.  VI.  p.  105. 

De  s.  Johanne  episc.  Yeronensi  in  Italia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jun.  I.  p.  641. 

De  b.  Johanne  eremita  Massacii  in  Piceno  (f 
1399)  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Aprü.  ü.  p.  832. 

De  s.  Johanne  eremita  RuseUi  in  Aprutio  Ita- 
liae  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Aug.  V.  p.  140. 

De  88.  Johanne  et  Crispo  presb.  Komanis  sub 
Dioclet.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  UI.  p.  545. 

De  88.  Johanne  et  Oeorgio  patriarcbis  Con- 
stantinop.  (f  520  et  633)  in  AA.  SS.  BoU.  IS. 
Aug.  III.  p.  655.  656. 

De  vv.  Johanne  II  et  Jobanne  ni  ac  aliis  ab- 
batibus  Casinensibus  et  viris  piis,  qui  ab  a.  10(X) 
— 1050  in  sacro  monte  floruerunt,  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  VL  1.  p.  96-112. 

De  s.  Johanne  et  44  mart.  in  Africa  tn  AA. 
SS.  Boll.  12.  Mart  IL  p.  105. 

De  b.  Johanne  Manetto  AnteUensi  oonf.,  udo 
ex  Septem  fundatoribus  ord.  Serv.  b.  Mariae  virg. 
(t  1268)  Pinii  comment.  historicu.s  tn  AA.  SS. 
Boll.  27.  Aug.  VL  p.  133-139. 

De  8.  Johanne  Marco  Cbristi  aut  apostolonim 
discipulo  (saec.  I)  Stiltingii  syUoge  tn  AA.  SS. 
Boll.  27.  Sept.  VIL  p.  379-390. 

De  s.  Johanne  mart.  Bialogrodi  in  Bessarabia 
(t  cca.  saec.  XIII)  Papebrochii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Jun.  L  p.  263.  264. 

Do  s.  Johanne  mart.  Camulii  in  agro  Genaensi 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept.  VIL  p.  606. 

De  s.  Johanne  mart  begumeno  Menagriensi 
apud  Graecos  tn  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  I.  p.  402. 

De  s.  Johanne  mart  Nicomediae  in  Bithvnia 
a.  303  Stiltiogii  sylloge  tn  AA.  SS.  BoU,  7.  Sept 
IIL  p.  12-14. 

De  s.  Johanne  miUte,  forsan  Alexandriae  in 
Aegypto  tn  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  IL  p.  556. 

De  b.  Johanne  müite  sub  Juliano  apostata  in 
AA.  SS.  BoU.  30.  Jul.  VIL  p.  148.  149. 

Do  8.  Johanne  Monasteriensi  (saec.  VI)  Cainone 
in  dioecesi  Turonensi  tn  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  U. 
p.  50.  Cf.  p.  797  et  VU.  p.  601. 

Des.  Johanne  Palaeolauritainoremo  propeHien>- 
sülymam  tn  Aul.  SS.  BoU.  19.  April.  U.  p.625. 626. 


DE  S,  JOHANNE  I  PAPA  —  TITA  S.  JOHANNIS  ABB.  RYMNSIS 


1393 


De  s.  Johanne  I  papa  mari  Havennae  enecto, 
Romain  revecto  (f  526)  Papebrochii  comment. 
historicus  in  AA.SS.Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  702-710. 

De  bb.  Johanne  Plebano  et  Leone  Bembo  Ve- 
netiis  in  illustri  s.  Jjaarentii  parthenone  Janningi 
ctjmmpntar.  in  AA.SS.Boll.  9.  Aug.  II.  p. 475-482. 

De  s.  Johanne  Portuensi  eremita  Tiide  in  Galli- 
cia  (ante  saec.  X)  in  AA.  SS.  Bell.  24.  Jun.  IT. 
p.  822. 

De  s.  Johanne  presb.  et  mart.  Homae  a.  362 
Papebrochii  cominentarius  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
23.  Jun.  IV,  p.  482-485. 

De  s.  Johanne  Psichaita  conf.  apud  Graecos 
sub  icoDomachis  Papebrochii  svUogo  in  AA.  SS. 
Bull.  25.  Mai.  VI.  p.  100;  ef.  VII.  p.849. 

De  b.  Johanne  Rayoutii  monacho  Benedictino 
Tuderti  in  ümbria  (f  1330)  in  AA.  SS.  BoU. 
8.  Jun.  II.  p.  146. 

De  b.  Johanne  sive  Joagnolo  tertiario  ord.  s. 
Franc.  Callii  apud  ürbinates  in  Italia  (f  cca. 
1370)  in  AA.  SS.  BoU.  21.  April.  IL  p.  953.  — 
Miracula  sex  ibid,  p.  953-955. 

Tita  s   Johannicii  abbatis,  res  gestae 

et   certamina    authore    Simeone   Meta- 

phraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historiis. 
4.  Nüv.  VL  Colon.  1575.  p.  61-77. 

Vita  b.  Johannis  a  Caramola  (Calamola 

Uffh.)  conf.,  ord.  Cisterc.  in  monasterio 
s.  Mariae  de  Sagittario  in  regno  Neapol. 
(f  1339)  auctore  anonyme  synchrono. 

Ausg.:  *  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti 
VII.  1721.  p.  91-93.  —  ^  eü  ms.  cum  editione 
rphellii  collata  in  AA.SS.Boll.  26.  Aug.  V.p.860- 
862.  Cf.  Pioii  comment  praevius  ibid.  p.  854-860. 

T\t4  s.  Johannis  a  S.  Facundo  ord.  ere- 

mit.  s.  August,  presb.  (f  1479)  Salman- 

ticae  in  Castella  auctore  Johanne  Hi- 

spalensi. 

Ausg.:  hispanice  ac  epistolariter  scripta, latine 

in  AA.  SS.  ßoll.  12.  Jun.  IL  p.  619-630.  —  Alia 

acta  ad  vitae  antiquioris  supplementum  ex  poste- 

rioribus  eins  scriptoribus  collectum  ibid.  p.  630- 

663  {mit  mehreren  Poriraits). 

Erl.'Sekr.:  Sanctns  mirabilis  Joannes  k  S.  Facundo 
.  .  .  paucist  de  miraculosa  eiusdom  vita  elo^iJH  ä  con- 
ventu  Viennensi  ord.  ereniit.  s.  patr.  Au^ustini  .  .  . 
dicatns.  Viennae  Austr.  1691.  8°. 

Vita  b.  Johuiois  a  Tauxiniano  episc.  Ferra- 
riensis  =  Vita  b.  Johannis  Taussiniani. 

Vita  b.  Johannis  ab  Avellino  fratr.  Minor, 
laici  prope  Tudertum  in  Umbria  (saec. 
XIY). 

Ausg.:  ex  mss.  Rogerii  episcopi  Frequentini, 
consanguinei  et  coaevi  ed.  Papebroch  in  AA.  SS. 
Boll.  1 1.  Jun.  p.  488  (483  ed.  Paris.);  cf.  Memoria 
actorum  Joanuis  Tientialbene  et  Joannis  ab  Avel- 
lino et  veneratio  corporum  ibid.  p.  482. 

Vita  b.  Johannis  abbatis  Gorziensis  =  Vita  b. 
Johannis  Oorz. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Tita  s.  Johannis  abbatis  Parmensis  (f 

cca.  990)  auctore  anonymo  synchrono. 

Unbodoutend  und  fabelhaft,    erst   gegen   1060  nach 
mündlichor  Uoberliefernng  verfaset. 

Ausg.:  *  c.  not.  Henschenii  in  kk.  SS.  Boll. 
22.  Mai.  V.  p.  179-184.  —  »ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  vS.  Ben.  saec.  V.  p.  717-724.  —  "prout  ex 
antiq.  cod.  descrips. . . .  Da-Erba  in  Monumenta 
histor.  ad  prov.  Parm.  (chronica  Parm.)  III.  p. 
477-483. 

Erl.-Schr.:  Vita  et  obitus  s.  Johannis  primi  abbatis 
hnias  monasterii  s.  Johannis  Evangol.  Parmae  1609. 
8";  wiederh.  ibid.  1671.  8«.  22  pag. 

Vita  s.  Johannis  abbatis  Pulsanensis 

(Matherensis  ord.  Pulsanensis  sub  regula 
s.  Bened.),  fundatoris  et  abbatis  ap.  mon- 
tera  Garganum  in  Apulia  (f  1139)  au- 
ctore anon.  Pulsanensi  coaevo. 

Ausg. :  ex  mss.  et  typo  cusis  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Jan.  IV.  p.  41-58.  Cf.  Papebrochii  comment. 
praevius  ibid.  p.  37-41. 

Tita  s.  Johannis  abbatis  Reomaensis 

in  Gallia  (f  540)  auctore  monacho  Reo- 
maensi  coaetaneo,  a  Jona  abbate  reco- 
gnita  et  interpolata.   Libri  IL 

Ausg.:  '  ed.  Surius,  Vit.  SS.  22.  Sept.  VIT. 
1581.  p.  708.  709,  aber  kürxer  und  mit  verän- 
dertem^ Stil.  —  •  wörtlich  wieder h.  ed.  Vinc.  Bar- 
ralis  Salemus  in  Chronologia  Lirinensi.  —  'ed. 
Petr.  Roverius  in  Historia  monasterii  et  abbatum 
Reomaens.  ab  a.  435  ad  sua  usque  tempora.  Paris. 
1637.  4».  —  *  vollständig  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Janr.  II.  p.  856-862.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  I.  append.  p.  633-636.  —  ®  Auszug 
ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  387.  —  '  in  der  ur- 
sprünglichen Fassung  auctore  Jona  de  Susa 
xum  erstenmal  ed.  Br.  Krusch  in  Mittheilungen 
des  Instit.  f.  österr.  Geschichtsforschung.  XIV.  p. 
385-427  mit  ausführt.  Einleitung.  —  Trans- 
latio  s.  J-s  I*  et  II*  et  miracula  auctore.mon- 
acho  Reomaensi  anonymo  ^  ed.  P.  Roverius  1.  c. 

—  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  863-865. 

—  Miracula  alia  et  translatio  III'  auctore  ano- 
nyme »  ibid.  p.  865-868;  cf  p.  862.  —  « ap.  Ma- 
billon 1.  c.  saec.  I.  p.  637-642.  —  *  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  LXXXVII.  p.  1083-1088.  — 
*  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  412.  Cf  Com- 
mentarius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  8.54-856. 

Erl-Schr.:  St  ober,  Fritz,  Zar  Kritik  der  Vita  8.  Jo- 
hanni»  Reomaensis  in  Sitznniarsber.  der  Wipnor  Akad. 
der  Wihsensch.  Fhil.-hist.  Classe.  CIX.  1885.  p.  319 
-398.  Beweist,  dass  der  uraprünglicha  Text  der  von 
Jonas,  dem  Biographen  des  k.  CkAV/mbarm» ,  geechri»' 
benen  Vita  im  Cod.  Paris,  lat.  n«>  1 1748  mthaUen  ist 
urui  als  Vorlage  für  die  von  Mabillon  verö/fentUchte 
Recension  diente,  vcährend  der  von  Roverius  und  den 
Bollandisten  gegebene  Text  eine  naeh  den  beiden  vor- 
genannten bearbeitete  (hnqnlation  bildet.  Der  1.  Excurs 
handelt  über  das  Zeitalter  des  k.  Johomnes ,  der  2.  über 
Abt  Jonas. 
TV'a  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GoschichUsqnellen.  6.  Aufl. 
I.  1H8Ö.  p.  113.  II.  p.481;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.ll9.  II. 
.  p.  504. 

Tita  s.  Johannis  abbatis  Rylensis  in 

pristina  Bulgaria  (f  946)  auctore  Euthy- 
mio  patriarcha  Ternobensi. 

88 


1394 


VITA  S.  JOHANNIS  ALEXANDRINI  —  VITA  S.  JOHANNIS  CAMILLI 


Ausg.:  interprete  Joh.  Martinof  in  AA.  SS. 
Boll.  22.0ct.  IX.  p. 687-690.  —  Commemoratio 
V.  Johannis  Ryl.  ibid.  p.  690-692.  Cf.  de  Buckii 
comment.  praevius  ibtd.  p.  683-687. 

Vita  s.  Johannis  Alexandrini  episc.  =  Vita  s. 
Johanois  eieemosynarii.  —  Vgl.  auch  Translatio 
8.  Johannis  martyris. 

Vita  b.  Johannis  Angeli  Porri  presb.  ord. 
Serv.  B.M.  V.  (f  1506)  auctore  Philippe 
Albericio. 

Ausg. :  in  kk.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  901. 
902.  —  Elogium  ibid.  p.  902.  —  Pauca  gesta 
b.  Johannis  ibid.  p.  903.  904.  —  Vita  alia  ex 
annalibus  ord.  Serv.  p.  904-906.  —  Miracula 
p.  906  -  908.  Cf.  Buckii  commentar.  praevius  ibid. 
p.  883-900. 

Tita  b.  Johannis  apostoli  et  evange- 
üstae  auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Sarins,  De  prob.  SS.  historiis.  27. 
Dec.  VI.  p.  1011-1017. 

Vita  s.  Joliannis  arcliiepiscopi  Aiexandrini  (f 

616)  =  Vita  s.  Johannis  eieemosynarii. 

Vita  Johannis  archiepisc.  Bremensis  (f  1327)  = 
Vita  Johannis  Grand;  vgl.  Historia  archiepisc. 
Bremen  sium. 

Vita  s.  Johannis  archiepiso.  Eboracensis  =  Vita 
8.  Johannis  Beverlacensis. 

Tita  s.  Johannis  archiepiscopi  Ravenna- 

tis  ecclesiae,  fundatoris  monasterü  s.  Mi- 
chaelis de  Clusa  (f  595)  auctore  Agnello 
seu  Andrea  presb.  Ravennate. 

Ausg.:  *ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I.  2.  p. 
564-566.  —  *  wiederholt  von  L.  G.  Provana  in 
Monument,  histor.  patriae,  scr.  III.  p.  237-244. 
Vgl.  Holder -Eggers  Ausg.  des  Agnellus  in  Mon. 
Germ.  hist.  Scr.  rer.  Langob.  p.  342. 

Erl.-Sehr.:  Pallmann,  R.,  Geschichte  der  Völker- 
wanderung. II.  Weimar  1864.  BP.  p.  194.  206-210. 

Acta  s.  Johannis  Baptistae,  vid.  De  s.  Johanne 
Bapt. 

Tita  b.  Johannis  Bassandi  ex  ord.  fr. 
Caelestinorum  in  monast  Collismadiensi 
prope  Aquilam  in  Yestinis  (f  1455)  auct 
anon.  synchrono  ac  beati  discipulo. 

Ausg. :  in  kk.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  875- 
892.  Cf.Pinii  comment.  praevius  ibtd.ip.S70-S75. 

Tita  s.  Johannis  Beverlacensis,  episc. 

Eboracensis  (f  721)  et  miracula  auctore 
Folcardo  Sithivensi  monaclio  seu  mon- 
acho  S.  Bertuii  in  Flandria  (f  post  1084). 

Ausg.:  Un  kk.  SS.  Boll.  7.  Mai.  II.  p.  168- 
173;  cf.  p.  843.  —  ^  abgekürxt  ap.  Mabiilon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  434-436.  —  »nM 
wiederh.  ap.  JVIigne,  Patrolog.  lat.  CXLVII.  p. 
1165-1178.  —  *  vollständig  edited  by  James  Raine 
in  The  historians  of  the  Church  of  York.  I.  1879. 
p.  239-260.  —  Vita  alia  auctore  anonyme  ex 
ms.  Musei  Brit.  Harley  n«  436.  yoc.  XIV.  fol.  98»^ 
ed.  J.  Raine  1.  c.  I.  p.  531-534.  —  Vita  alia  et 
miracula  auctore  Joh.  Capgrave  ^ap.  Capgrave, 


Nova  legenda  Angliae  fol.  189.  —  *  wiederh.  ap. 

Raine  1.  c.  I.  p.  535-541.  —  Miraenla  auctore 

Guilelmo  Kecell  seu  Ketell  (flor.  1150)  de- 

rico  Beverlacensi  ^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  173- 

180.  —  *ap.  Raine  1.  c.  I.  p.  261-293.  —  Mira- 

eula  alia  auctore  ut  plurimum  teste  oculaco  '  m 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  180-187.  —  »ap.  Raine  Lc. 

p.  293  -  320.  —  Miracula  alia  auctore  tertdo  ^  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  187.  188.  -■  '  ap.  Raine  1.  c. 

p.  321-325.  —  Miracula  ultima  seo.  XIH  de- 

scripta  ^  in  kk.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  188-194;  cf. 

VII.  p.  615.  —  «  ap.  Raine  1.  c.  p.  327-348.  - 

LectionesS  de  vita  s.  J-s  episc.  et  conf.  ap. 

Raine  1.  c.  I.  p.  511  -519.  —  Leotiones  19  aliae 

auctore  anonyme  ibid.  p.  519-527.  —  Lectio- 

nes  aliae  ex  ms.  Legenda  monasterii  s.  Gildasii 

de  Nemore  ^  ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saeo. 

III.  1.   1734.  p.  411.  412  (hält  Folcard  für  dm 

Verfasser).  —  »ap.  Raine  1.  c.  I.  p.  527-531. 
Erl.'  Sehr.:  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  1. 1. 
1862.  p.  423.  n»  956 -970. 
Raine,  James,  Preface  xu aeiner  Attsg.  in  Thehifitiv 
rians  of  the  Chorch  of  York.  I.  1879.  p.  LH  -  lh  : 

LIV-  LX. 

'Wright,  Folchard  in  Au  Biographia  Britannica  liter. 
I.  p.  512-614. 

Historia  s.  Johannis  Boccadoro. 

Ausg. :  unt.  d.  Tit. :  Storia  di  s.  Giovanni  Boc- 
cadoro secondo  due  antiche  lezioni  in  ottava  rima 
xusammen  mit  Leggenda  di  sant'  Albano  pubbl. 
per  cura  di  Alessandro  d'Ancona.  Bologna  1865. 
16mo.  109  pag.  L  4. 

Vita  b.  Johannis  Boni  eremitae  ord.  s. 
Aug.  (f  1249)  Mantuae  in  Itaiia  auctore 
Ambrosio  Calepino  ord.  eiusdem  (t 
1511).  Libri  3. 

Ausg.:  in  AA.'SS.  Boll.  22.  Oct  IX.  p.  74S- 
767.  —  Summarium  vitae  ex  s.  Antonini  epis<". 
Florentini  chronicis,  tit.  24.  cap.  13,  ibid.  p.  7A&- 
748.  —  Processus  apostolici  auctoritate  Inno- 
centii  papae  lY  a.  1251.  1253  et  1254  cdhstruoti 
de  vita,  virtutibus  et  miraculis  b.  Johannis  B<»Di 
ibid.  p.  768-886  (6  partes).  Cf  Carpentieri  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  693-746. 

Tita  b.  Johannis  Bonvisii  ord.  Min.  de 
observ.  presbyteri  prope  Assisium  in  Üm- 
bria  (f  1472)  auctore  Mariano  Floren- 
tino (t  1480). 

Ausg.:  ex  ms.  in  kk.  SS.  Boll.  21.  Mai.  Y. 
p.  101-112.  —  Supplementum  ex  vita  Ital.  por 
Franciscum  de  Luniano  edita  Lugduni  1610  ibid. 
p.  112-124.  Cf.  Papebrochii  comment  praevius 
ibid.  p.  100. 

Tita  s.  Johannis  Calybitae,  propter  Chri- 
stum mendici,  Constantinopolitani  (saecT) 
auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  gr.  ms.  bibl.  Vatic.  latine  in  AA. 
SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1031-1035.  -^  Alia  Tita 
e  graeco  versa  a  card.  Sirleto,  edita  a  Lipomano 
et  Surio  ibid.  p.  1035-1038. 

Yita  s.  Johannis  Camilli  Boni  episcopi 
Mediolan.  (f  cca.  659)  auctore  Josepho 
Kipamontio. 


VITA  S.  JOHANNIS  CANTH  —  VITA  S.  JOHANNIS  CHKYSOSTOMI 


1395 


Ausg.:  ex  R-i  hist.  Mediolanensi  in  AA.  SS. 
BoU.  10.  Janr.  I.  p.  622.  623. 
Vgl.  Calchas. 

Yita  s.  Johannis  Cantii  presbyteri,  s. 

theol.   doct  Cracoviae  (f  1473)  auctore 

Adamo  Opatovio. 

Ausg.:  »Cracoviae  1628.  —  ^ibid,  1632.  — 

»  uriederh.  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Oct.  VIII.  p.  1064- 

1073.  —  Miraoula  auctore  eodem  ibid.  p.  1073- 

1100.  —  Appendix  ibid.  p.  1100-1106.  —  Acta 

oanonizationis  eius.  Romae  1739.  fol.  —  Mira- 

cula  s.  J-8  C-i  patrata  1475 — 1519  mit  d.  lieber- 

Schrift:  Vita  s.  doct  J-s  C-i  per  Matthiam  de- 

cretorum   doctorem,   apud   S.  Annae  Cracoviae 

plebanum,  a**  1475  ed.  W.  K^trzynski  in  Mon. 

Polon.  hist.  VI.  1893.  p.  484-533;  cf.  introd.  p. 

481-483. 

Erl.-Sehr.:  Arndt,  Aug.,  De  looo  et  anno  nadvitatis 

necnon  et  anno  obitas  et  de  reliquiis  s.  JoannU  Kant 

in  Annlect.  Bolland.  Vlil.  1889.  p.  882-388. 
Barbielini,  M.,  Vita  di  s.  Giovanni  Canzio ,  dottore 

neir  univereitA  di  Cracovia.  Roma  1768.  4fi.   (/F.) 

100  pag. 
Bartoszewski,  L.,  Prodigiam  natarae,  miracolam 

gratiao ,  D.  Joannes  Cantius ,  regni  Poloniae  .  .  .  ta- 

telahs.  Posnaniae  1742.  fol.  10  fol. 
Bossne,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 

p.  1042-1064. 
Compendiam  vitae ,  virtatam  et  mirac.  necnon  acto- 

inm  in  causa  canonizationis  b.  Joh.  Cantii.    Romae 

17«7.  4».  24  pag. 
D  e  rebus  Pestis  s.  Johannis  Cantii  Poloni ,  prof.  Cracov. 

liberunicus.  Romae  1767.  40.  {IV.)  71  pag.  {wiederh. 

Ingoistadii  1767.  40.  {VI.)  60 pag. 
J  a  k  1  i  n  s  k  i ,  Jos.  Ant. ,  Academ.  gratiarum  D.  Joa.  Can- 

tias  redeonte  annna  suae  festivit.   luce,  panegyr. 

cultn  demonstr.  Cracoviao  1719.  fol.  12  fol. 
Yita  di  s.  Giovanni  Canzio  sacerdote  secnlare  .  .  . 

Roma  1767.  4». 

Vita  s.  lohaimi«  Gapistrani  =  Vita  s.  Johannis 
do  Capistrano. 

Yita  b.  Johannis  (Cacciafronte  sm  Ca- 

2enfronte)  episcopi  mart.  Yicentiae  in  Cis- 
alpinis,  antea  abbatis  S.  Laurentii  (f  1181) 
auctore  Franc.  Barbarano  de  Mironis 
Italice. 

Ausg.:  latine  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  IT. 

p.  491  -498.  --  Inquisitio  facta  Cremonae  a.  1223 

per  d.  Homobonum  episc.  Cremonens.  (f  1249) 

de  vita  et  mori.bus  b.  J-is  Cazenfronte  ibid.  p. 

753-755. 

Erl.-Sdw.:  Scbiavo,  Aloss.,  Della  vita  e  dei  tempi 
del  b.  Giovanni  Cacciafronte.  Memorie.  Vicenza  1866. 
8P.  274  pag. 

Yita  b.  Johannis  Chisii  laici  ord.  ere- 
mitarum  s.  Aug.  (f  1363)  Senis  in  Tuscia 
auctore  Philippo  Leonardi  de  Agaz- 
zariis  ex  ord.  ererait. 

Ausg.:  versa  ex  Italico  in  AA.  SS.  Bo)l.  28. 
Oct.  XII.  p.  732-735.  Cf.  V.  de  Buckii  comment. 
historicus  ibid.  p.  724-732. 

Yita  s.  Johannis  Chrysostomi  (f  ^07) 
«piscopi  Constantinop.,  oratio  panegyrica 
auctore  s.  Johanne  Damasceno. 

Ausg.:  ex  edit.  Lequiensi  graece  et  lat.  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Sept.  IV.  p.  700-709.  —  Vita 
Jilia  auctore  Palladio  opiscopo  flelenopol.,  gr. 


et  lat.  cura  et  studio  Emerici  Bigotii.  Paris.  1680. 
4*.  —  Prologus  in  Vitam  s.  J-s  Chr-i  auctore 
Leone  presbytero  (1006)  *  ap,  Mai,  Spicileg.  Ro- 
manum  V.  p.  153.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat  tani  edita.  LXI.  1863.  p.  595-598. 

ErL-Sehr.  .-Ackermann,  Louis ,  Die  Beredsamkeit  des 

h.  Johannes  Chrysostomos.  Würzbarg  1889.  gr.  tiP. 

XII.  164  pag.  Jk  1.40. 
Albert,  Faul ,    Saint  Jean  Chiysostome  consid6r6 

oomme  oratenr  populaire.  Thdse.  Paris  1858.  9P.  5  fr. 
Bereier,  J.B.,  Histoire  de  s.  Jean  Chrysostome ,  arch- 

eveque  de  Constanünople .  docteor  de  l'Eglise.    Sa 

vie ,  ses  Oeuvres ,  son  siöcle ,  influence  de  son  g^nie. 

Paris  et  Bray  1856.  8°.  5  fr.  {dasselbe  Werk  in  12  mo. 

itrid.  3  fr.  öO  c). 
Böhringer,  Fr.,  Die  Kirche  Christi  und  Ihre  Zeugen. 

I.  4.  ZQrich  1846.  p.  1-160:  Chrvsostomus. 
Breitnng,  A.,  Das  Leben  des  Chrysostomus.  Progr. 

1887.  40.  23  pag. 
Bush,  R.  Wheler,  The  llfe  and  times  of  Chrysostom. 

London  1885.  Crown  -  8°.  5  sh. 
Desjacques,  Saint  Jean  Chrysostome  et  l'hagiogra- 

phie  rationaliste  in  £tudes  rellgieuses  ete.  1872.  Dec. 
Förster,  Th.,  Chrysostomus  in   seinem  Verhältniss 

zur  antiochenischen  Schule.  Gotha  1869.  8^.  Jk  8.60. 
Funk ,  Johannes  Chrysostomus  und  der  Hof  von  Con- 

stantinopel   in   (Tübinger)    Theolog.  Quartalschrift. 

Jahrg.  LVIL  p.  449-480. 
Hacki,  J.  Fr.,   Joannes  Chrys.  romanae   catholicae 

veritatiB  oecumenici  concilii  Tridentini  decretis  fir- 

matae  incorruptus  assertor.  Ty pis  monasterii  Oliviensis 

1683.  4«. 
(Hermant,  Oos.)  La  vie  de  s.  Jean  Chrysostome, 

patriarche  de  Constantinople.    Paris  1664.  4^;  ibid. 

1669.  2  tom.  in  1  vol.  8«. 
Köpken,   B.,  Vita  b.  Johannis  episcopi   .  .  .  dicti 

Chrysostomi.  Ualae  1702.  8^. 
Largent,  Aug.,   Saint  Jean  Chrysostome  et  la  cri- 

tique  contemporaine  in  Bevue  des  questiona  histo- 

riques.  XIV.  Paris  1873.  p.  6-60. 
Leben  des  h.  Johannes  Chrysostomus,  Elrzbischofs  von 

Constantinopel  n.  Kirchenlehrers.  Noch  kritisch  be- 
währten alten  u.  neuen  Quellen  u.  Arbeiten  bündig 

zusammengestellt.  Brixen  1891.  gr.  if.  IX.  155  pag. 

Jk  1.60. 
Ludwig,  F.,  Der  h.  Johannes  Chrysostomus  in  seinem 

Verhäituiss  zum  byzantinischen  Hof.  Braunsberg  1888. 

gr.  HP.  IV.  175  pag.  Jl  2.50. 
Lu  tz ,  J.,  Johannes  Chrysostomus  ete.  2.  Aufl.  Tübingen 

1H59.  8P.  Jk  4.50. 
Martin ,  E.,  St.  Jean  Chrysostome ,  ses  oeuvres  et  son 

siöcle.  Montpellier,  Sojniin  1860.  3  vol.  8^. 
(Menard)  La  vie  de  s.  Jean  Chrysostome ,  patriarche 

de  Constantinople.  Paris  1669.  2  vol.  iP\  Lyon  1683. 

2  vol.  iP. 
Merle  d'Aubign^,  J.  H.,  Johannes  Chrysostomus. 

Naar  het  £n;;elsch  door  J.  £.  Veenendaal.  Harderwijk 

1871.  80.  IV.  129  pag. 
Xeander,  A.,  Der  h.  Johannes  Chrysostomus.  8.  Aufl. 

Beriin  ia')8.  2  Bde.  gr.BP.  Jk6  (vert.  door  D.  Koor- 

ders.  Rotterdam  IKVi.  2  vol.  8«). 
Perthes,  F.  W.,  Joh.  Chrysostomus'  Leben  nach  den 

Forschungen  Neanders,  Böhringers  u.  a.    Hamburg 

1K'»3.  &>.  Jk  2. 
Piper,  Ford.,   Zur  Geschichte  der  Kirchenväter  aus 

epi^^raphischen  Quellen    in  Briegers  Zeitschrift    für 

Kirchenifeschichte.  I.  1877.  p.  215-218. 
Puech ,  Aimö ,  Un  roforraateur  de  la  sociötö  chr6tienne 

au  4.  siocle :   Saint  Jean  Chrysostome  et  los  moeurs 

de  son  temps.  Paris  181)1.  8».  VIII.  334 pag.  7  fr.  50  c. 
Röchet,  Hibtoire  de  St.  Jean  Chrysostome,  patriarche 

de  Constantinople.  Paris  1866.  8«.  XXIII.  988  pag. 

12  fr. 
Silbert,  J.  P.,  T^ben  des  h.  Johannes  Chrysostomus. 

Wien  1838.  2  Bde.  8°. 
Stephens,  W.  R.  W.,  The  life  and  times  of  St.  John 

Chrysostom :  a  sketch  of'the  Church  and  the  Empire 

in  tSie  4.  Century.  2.  ed.  London  1880.   8°.    470 pag. 

12  sh.  (l.od.  ibid.  1872.  8».  317 pag.). 
Stilting,  Comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  401-700  {auch  dnxtln  unt.  d.  Tit. :  A  c  ta  s.  Chryso- 
stomi .  .  .  coimnentario  illustrata.  Venetiis  1780.  40). 
Thierry,  Amödoe,  £tude  des  moeurs  chrctienncs  en 

Orient  an  4.  siede :   la  lutte  entre  s.  Jean  Chryso- 
stome et  Timporatrice  Eudoxio  in  Revue  des  doux 

mondcs.  1867.  15  juill.  et  1  sept. 

88* 


1396 


VITA  S.  JOHANNIS  CHUZIBITAE  —  VITA  S.  JOHANNIS  DE  CAPISTR. 


Thierry,  Am6d6e,  Saint  Jean  Chrvsostome  et  rim- 
p6ratrice  Eudoxie.  La  sociötö  chretienne  en  Orient. 
Paris  1872.  8».  IV.  544  pag.  8  fr. 

Thonvenot,  E.,  Vie  de  Jean  Chrysostome.  Toaloose 
1891.  12mo.  219  pag.  1fr.  40  c. 

Vita  s.  Johannis  Chuzibitae  episcopi 
Caesariensis  in  Palaestina  (f  saec.  VI). 

Ausg.:  ex  menaeis  graecis  interpr.  Matthaeo 
Radero  m  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XII.  p.  592.  593. 
Cf.  R.  de  Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  587 
-592. 

Tita  s.  Johannis  Climaci  cognom.  Scho- 

lastici,  abbatis  s.  Montis-Sina  (f  606)  au- 

ctore  D  a  n  i  e  1  e  nl  0  n  a  c  h  0  Eaithimo  coaevo. 
Ausg. :  *  lat,  ed.  Lipomanus  30.  Mart.  —  *  Su- 
rius  30.  Mart.  —  ^  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Mart.  III.  p.  835-837.  —  *  gr.  et  lat,  ed.  M. 
Raderus  xttsammen  mit  Johannis  schol.  Climax. 
Paris.  1633.  fol.  —  « lat.  in  Bibl.  PP.  max.  Tom.  X. 

Tita  b.  Johannis  Columbini  Scnensis, 

fundatoris  ord.  Jesuatonim  (f  1367)  au- 

ctore  Johanne  Baptista  Kossi  S.  J. 

Ausg.:  exoerpta  ex  edit.  Romana  a.  1648  in 
AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  354-398.  —  Vita 
alia  auctore  Feo  sive  Pheo  Belchario  (Bel- 
cari,  1 1484)  italice  scripta  unt.  d.  Tit.:  La  vita 
del  b.  Giovanni  Colombini  da  Siena  fondatore  dell* 
ordine  dei  poveri  Giesuati  *  s.  1.  et  a.  4^  —  *  Fi- 
renze  1480.  4°.  —  « Brescia  1505.  4^  —  -•  Siena 
1527.  4^  Selten.  —  Hbid.  1541.  4<>.  —  «  Vinegia 
1554.  8^  —  ^Roma  1558.  4<>.  —  ^ibid.  1559. 
12ino.  _  8  Firenze  1763.  12nio.  —  .  .  .  i^con  parte 
della  vita  d'alcuni  primi  suoi  compagni.  (Pubbl. 
per  cura  d' Antonio  Cesari.)  Verona  1817.  8°.  355 
pag,  —  "  Palermo  1818.  8°.  —  "ristampata  siül' 
ediz.  dell'  ab.  Ant.  Cesari.  Milano,  G.  Silvestri 
1832.  8^  —  »»3.  ediz.  Napoli  1874.  12mo.  L1.50. 
—  Aus  der  Ausg.  n®  7  cap.  58  Miracula  quae 
ab  obitu  boati  usque  1435  contigerunt,  latine  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  398-400.  —  Miracula  alia 
quae  saec.  XVI  patrata  sunt  auctore  Paulo  Mo - 
r i g i a  ibid.  p.  400 - 402.  —  Appendix  de  scriptis 
ac  documentis  b.  J-s  ibid.  p.  402-408.  Cf.  Ou- 
peri  comment.  praevius  ibid.  p.  333-354. 

JErl.-Schr.:  Bonafede,  Gins.,  Vita  del  b.  Giovanni 
Colombini.  Roma,  Fr.  Cavaili  1642.  &. 

Morigia,  Faolo,  Vita  di  s.  Giovanni  Colombini.  Ve- 
nezia  1604.  40. 

Poesl,  Friedr.,  Leben  des  sei.  Joh.  Colombini  aus 
Siena,  Stifters  der  Jesnaten.  Regensbarg  1846.  8^. 

Bossi,  Joh.  Bapt.,  Triamphus  divinae  gratiae  per  b. 
Joh.  Colambinum,  son  triauiphns  b.  Jo.  Columbini 
per  divinam  gratiam.  Komae ,  typisManelphii  1M8.4P. 

Vita  s.  Johannis  confjnsoris  =  Vita  s.  Johannis 
archiep.  Ravenn. 

Vita  s.  Johannis  confessoris  =  Vita  s.  Johannis 
de  Bridlingtona. 

Yita  s.  Johannis  Damasceni  monachi  et 

presb.  apud  Graecos  (f  cca.  730)  auctore 

Johanne  patriarcha  Hierosolymitano. 

Ausg.:  'ab  Oecolampadio  ex  graeco  in  latinum 
versa.  Aug.Vindel.  1522.  4^  —  ^wiederh.  Romae 
1553.  8°.  —  ^  ex  ms.  graeco  interpr.  A.  Fr.  De- 
stieu  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mfti.  IL  p.  111-119;  cf. 
p.  843  u.  Vn.  p.  613.   —  B(og  'l'Ov   avyyQa- 


(fflg  TretQa  ^loßdwov  naTQiaQ/ov  'IfQoaolvfion'  ex 
cod.  Medicaeo  coli.  c.  edit  Basii.  a.  1575  ibid. 
p.  723-730.  —  Mvi^fjLf}  roö  I.  J.  firjvl  No(fi;iw'a 
x&',  ex  synaxario  Basilii  imp.  ap.  Cryptam  Fer- 
ratam  ibid.  p.  731.  —  Aöyog  toü  ao(f.  xi-oov 
JKojvaravTivov  Xoyod-rJTOv  ^AxQonokiTov  ftg  ^ov  icy. 
I.  J.,  interprete  Joh.  Fr.  de  Rubeis  *  ibid.  p.  TSl- 
761.  —  *lat.  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  gra^ja 
lat.  tant.  edita.  LXIX.  p.  1317-1356. 

Mrl.-Schr.:  Goler,  J.  Chr.,  Disquisitio  crit.de  Ephntemo 

et  Joanne  Damasc.  Syris.  Wittebergae  1714.  4*\ 
Qrundlehner,   F.  H.' J.,  Johannes  Damasc^tnos  in 

V.  Suhuller ,  Studiön  III.  p.  1  ff.  (aueh  einxän  UtrK  bt 

187i.  80). 
Langen,  Jos.,  Johannes  von  Damascns.  Eine  ptri- 

stische  Monographie.  Gotha  1879.  gr.  8®.  VIII.  311 

pag.  .^5.60. 
Lupton,  J.  H.,  St.  John  ol  Damascus.  (The  Fathen 

for  English  readers).  London  1883.  &.  VII.  223  pjg. 

2ish. 
Ndve,  F61.,  Saint  Jean  de  Damas  et  son  infiuence  ob 

Orient  sous  les  premiers  Khalifes.  Bruxelles  1661.  y-. 

{Exirait  de  la  Kevue  beige  et  6trang^re.) 
Papebroeh,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  B<>II. 

1.  c.  p.  108-111. 
Perrier,  F.  Alfr.,  Jean  Oamascdne,  sa  vie  et  »^ 

öcrits.  Strasbourg  1863.  Bf^.  35  pag. 
Benoux.  Grat.,  De  dlalecüca  s.  Joannis  DamascenL 

MoDtpellier  1863.  &.  95  pag. 

Vita  s.  Johannis  de  Beveriaco  =  Vita  s.  Jo- 
hannis Beverlacensis. 

Yita  s.  Johannis  de  Bridlingtona  ord. 

canon.  regul.  in  dioec.  Eboracensi  in  An- 
glia  (f  1379)  auctore  Hugone  canon.  re- 
gulär!. 

Ausg. :  ex  editt.  *  Surii  et  *  Capgravii  *  in  kl. 
SS.  Boll.  10.  Oct.  V.  p.  137-144.  Cf.  Fonsoni 
commentar.  praevius  ibid.  p.  135-137  et  Aucta- 
rium  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  29. 

Tita  s.  Joliannis  de  Capistrano  ord.  ff. 

Minorum  (f  1456)  Villacki  in  Pannonia, 
auctore  Nicoiao  de  Fara  eiusdem  socio. 

Ausg. :  ex  ms.  Aracoelitano  in  AA.  SS.  Boll 
23.  Oct.  X.  p.  439-483.  —  Vit»  alia  auctore 
Hieronymo  de  Utino  ex  ms.  ibid.  p.  483-491. 
—  Vita  tertia  auctore  Chris  top  horo  a  Va- 
risio  eiusdem  socio  ibid.  p.  491-546.  —  Epi- 
stel ae  aliquot  s.  J-s  C-i  ad  familiani  Rosod- 
bergicam  directae  ibid.  p.  546 -552;  —  Une  lettre 
de  8.  Jean  de  Capistran  au  Duo  de  Boui^gogoe, 
en  faveur  de  la  commune  de  Gand  (1453),  publ. 
par  Kervyn  de  Lettenhove.  Bruxelles  1863.  S^ 
8pag.{ExtraitdesB\i\\eims  del'Acad.des  scientes 
etc.  Scr.  IL  tom.  XVI.  1862.  p.  216). 

Erl.  '  Sehr.:  Baader,  J.,  Der  h.  Johannes  CapistraBus 

in  Nürnberg  und  seine  wunderbaren  KrankenheüoiigeD 

m  Münchener  Sonntagsblatt.  1865.  n^32. 
Barberio,  Joa.  Bapt.,  Gesta  virtates  et  miracula  b. 

Joannis  a Capistrano  ord.  Min.  Romae  1672. 4*^.  A^C«^- 
Blase,  Der  h.  Johannes  von  Capistranu,  Bel^nuis  Kett«- 

am  21.  Juli  1456  und  seine  Zeit.  Progr.  der  Ritt^rabi' 

demie  zu  Bodbui^g.  Köln  1858.  4^.  37 pag. 
Falk,  Fns.,   St.  Johann  von  Capistrano  in  DeQts(<h* 

land  in  Der  Katholik.  1891.  I.  p.  149-154. 
Gu6rard,  P.,  Saint  Jean  de  Capistran  et  «<«  tero]fe» 

(1386—1456).    Bonrges,  impr.  Pigelet  1865.  ISnj». 

XXXIII.  220  pag. 
van  Hocke,  Commentarius  praevius  m  AA.  SS.  BoÜ. 

1.  c.  p.  269-439;  <^.  p.  915.  916. 
Hermann,  Amand.,  Capistraiius  triomphans  seo  Hi- 

storia   fandamentalis  de  s.  Joanne   Capistrano  >iri. 

Min propagatore.    Coloniae  1700,  fol.  B«- 

gyriaiiaeh. 


VITA  S.  JOHANNIS  DE  CRATIC.  —  VITA  S.  JOHANNIS  ELEEMOSYN. 


1397 


Jakoschitsch,  Jos.,  Synopsis  vitae ,  mortis  ot  ope- 
mm  Johannis  de  Captstrano.  Budae  18(>3.  HP. 

Keriral,  L.  de,  Saint  Jean  de  Capistrau,  son  siiVcIe 
et  son  influence.  Bordeaux  et  Pari«  iN^.  12mo.  XX, 
1^2  pag. 

Kirohhueber,  B. ,  Leben  des  h.  Vaters  Job.  von 
(^apistrauo  und  dos  b.  Bruders  Pascbalis  Baylon  .  .  . 
iMiinchen  IftBl.  8».  —  *nea  bearbeitet  vun  M.  Sintzol. 
Auifsbunf  1>^7.  l2rao.  JL  l.HO. 

Motta,  Emilio,  S.  Giovanni  da  Capistrano  a  Milano 
(Hol  —  14örj)  in  Miscellanea  Franccscana.  Anno  II. 
ls<r2.  fasc.  4. 

Po  tri,  H.,  Leben  des  h.  Johannes  Capistranos.  Man- 
chen 1S44.  W>.  Jk  1. 

Richter,  0.,  Der  Busspredirer  Johannes  von  Capi- 
strano  in  Dresden  und  den  Nachbarstädten  14r)2  in 
Mitthoilongen  des  Vereins  f.  (iosch.  n.  Topographie 
Dresdens,  IV.  Dresden  IKKJ.  8P.  p.  1-5. 

Sifcismundo  di  S.  Silverio,  Vita  di  s.  Giovanni 
da  Capistrano  propai^ttore  de*  Minori  osservanti  di 
s.  Francesco.  Fironze  KWl.  HP. 

Tadra,  Fr.,  Lettres  inöilitos  relatives  ä  Jean  Capi- 
stran  (14fj3— 14ö<>)  in  Abhandlani?on  der  legi.  Böh- 
mischen Qesell^ch.  der  Wiss.  Classe  l.  Phüos.  und 
(rcschichte.  lHs9. 

Voigt,  (reo.,  Johannes  von  Capistrano,  ein  Heiliger 
des  fünfzehnten  Jahrhunderts  in  v.  SvbeU  Uistori- 
scher  Zeitschrift.  X.  IW«.  p.  19 -W. 

:  Enea  Silvio  de'  Piccolomini.  IL  Berlin  1862.  p. 

22-2H;  178-183. 

'Wadding,  Luc,  Annales  Minorum.  Tom.  IV- VI.  edit. 
Lugd.l(>4«.(Tom.IX-XIII.ed.2*.Romael7»4.)i/aup<- 
queiU ,  bitten  «m  TeADherta  Material  ala  die  ÄA.  SS.  BAI. 

'Walouch  ,  Frant,  Ziwotopis  swatoho  Jana Kapistn'ina. 
Brno  (Brunn)  IKV^.  Wichtig  wegen  der  im  Anhang  mü- 
getheiUen  Briefe  uni  Schriften  C-  a  aus  der  Zeit  seiner 
Mission  gegen  die  Husiten.  JL  3. 

"Weber,  Fei.  Carl  Raim.,  Dos  Franc iscaners  Johannes 
von  Capistrano  Mission   unter  den  Hussiten.   1451 — 
1403.  Inaug.-Diss.  Leipzig  1S67.  ^.  64  pag.  Jk  1. 
Vgl.  Johannes  de  Capistrano. 

Tita  s.  Johannis  de  Craticula  opiscopi 

Macloviensis  in  Gallia  (f  1163). 

Aiisg.:  ex  variis  collecta  in  AA.  SS.  BoU.  1. 
Febr.  I.  p.  248-252. 

Tita  b.  Johannis  de  Deo,  fandatoris 
ord.  de  Hospitalitate  Granatae  in  Hispa- 
nia  sive  Vida  de  s.  Juan  de  Dio  (f  1550). 
Auetore  Antonio  Govea  episcopo  Cire- 

nensi. 

Ausg.:  > Madrid  1624.  4^  —  *ifnd.  1632.  4^ 
-^  «  Cadiz  1647.  4*».  —  *  Madrid  1659.  4«.  — 
'^ibid.  1669.  4°.  —  •ibid.  1674.  4°. 

Uebera.:  latine  ex  hispaalco  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Mai-t  I.  p.  835-858.  —  italice  unt.  d.  Tit.: 
Vita  e  miracoli  di  8.  Giovanni  di  Dio  ...  trad. 
dall'  idioma  spagnolo  dal  P.  frä  Giovanni  Emman. 
d'Herrera.  Roma  1690.  4°.  — germanice  Augspurg 
1691.  4^  —  s.  1.  1711.  4^  —  Appendix.  Beati- 
ficatio  J-s  et  reliquiarum  aliq.  translatio  Pahsios 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  858-860.  —  Vita  aUa 
ex  Hispanico  Francisci  de  Castro  (miraculosa 
vida  y  santas  obras  del  b.  Juan  de  Dio.  Gra- 
nada 1588.  8^  ibid.  1613.  8^  Burgos  1621.  4«) 

ibid.  p.  814-835  latine. 

Ert.-Schr. .-Bonncci,  Panegirico  di  s.  Giovanni  di  Dio. 

Roma  170«.  8». 
Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e.  p. 

809-814. 
Oirard  de  Villethierry,  J.,   Vie  de  s.  Jean  de 

Dieu.  Paris  1691.  4«. 
Jean  deLoyac,   Le  triooiphe  de  la  charito  en  la 

yie  da  b.  Jean  de  Dieu ,   institation  et  progrez  de 

son  ordre  religieux.  Paris  1G4U.  4*^. 
Jorio,  Ant.  di,  Vita  di  s.  Giovanni  di  Dio,  fondatore 

deir  ordine  di  ospitalitA.  Napolil89ü.  16mo.  254  pag. 

L  1. 


Perdicaro,  H.,  Vita  di  s.  Giovanni  di  Dio.  Palermo 

xvAyk).  40. 

Sag  Her,  Louis,  Vie  de  s.  Jean  de  Dieu,  avec  l'hi- 
stoire  sommaire  de  la  Tondation  et  du  d6veloppement 
de  son  ordre.  Paris  1877.  8"*.  7  fr.  50  c. 

Trapadoux,  Vie  de  a.  Jean  de  Dieu.  Paris  1R14.  8^. 

Wasser burgor,  Patr.,  Anmüthig  und  lehrreich  in 
tausend  .  .  .  Singge&Atzen  verfasste  Lebensbeschrei- 
bung .  .  .  Joannis  de  Deo  .  .  .  "Wien  17G7.  iP. 

Wilmet,  Ch.,  Lebensbeschreibung  des  h.  Johannes 
von  Gott ,  Stifters  des  Ordens  der  barmherzigen  Brü- 
der. Aus  dem  Französischen.  *  Regensburg  IKTiG.  iP ; 
—  «i«d.  1860.  8P. 

Vita  Johannis  de  Jenzenstein  =  Vita  b.  Johannis 
Pi-agensis  archiep. 

Vita  s.  Johannis  de  Meda,  presb.  et 

Primarii  ord.  Huniiliatoram  fundatoris, 
Mediolani  (f  1159)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  Boll.  26.  Sept.  VII. 
p.  358-360.  Cf.  Suyskenii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  343-358. 

Vita  b.  Johannis  de  Monte  Mirabili  ord. 
Cisterc.  in  monasterio  Longi-Pontis  in 
Gallia  (f  1217)  auctore  anon.  monacho 
L.-Pontis  coaevo. 

Atisg. :  ex  ms.  in  AA,  SS.  Boll.  29.  Sept.  VIII. 
p.  218-235.  Cf.  Suyskenii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  186-218. 

Vita  Johannis  de  Weilhaim,  prioris  Meili- 

censis  (f  1482.  Oct  25)  a  duobus  Benedi- 
ctinis  Tegemseensibus  coaevis  conscripta. 

Ausg.:  ap.  B.  Pez,  Bibliotheca  asoetica.  VIH. 
Ratisb.  1725.  8^  p.  631-640;  cf.  p.  641-649. 

Tita  b.  Johannis  Dominici  dicti  archi- 
episcopi  Ragusini,  S.  ß.  E.  cardin.  tit  S. 
Sixti,  ord.  Praed.  (f  1419)  auctore  Jo- 
hanne Caroli  Florentino,  ord.  Praed. 

Ausg.:  *  ed.  Leander  Albertus,  Viri  illustres 
ord.  Praed.  sub  a.  1517.  —  *  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Jun.  IL  p.  399-418.  —  Elogium  ex  s.  An- 
tonino,  beati  discipulo  iAirf.  p.  396  -  399.  Cf.  Pape- 
brochii  commentar.  praevius  ibid.  p.  396  {mit 
Portrait). 

Erl.-Sehr.:  Rosler ,  Aug.,  Cardinal  Johannes  Dominici, 
o.  Pr.  1357—1419.  Ein  Reformatoren bild  aus  der  Zeit 
dos  grossen  Schisma.  Mit  Portr.  Freiburg  i.  Br.  1893. 
gr.  iP.  VIII.  196  vag.  Jk  3. 
Sauerland,  H.  V.,  Cardinal  Johannes  Dominici  und 
sein  Verhalten  zu  den  kirchlichen  Unionsbestrebungon 
während  der  J.  1400—1415  in  Brio^ers  Zeitschrift  für 
Kirchengeschichte.  IX.  üotha  1888.  p.  240-292;  X. 
p.  345  -  398. 

:  Cardinal  Johannes  Dominici  und  Gregor  XII  itnd, 

XV.  1895.  p.  387-417. 
Vgl.  Dominici. 

Theodoricus  de  Niem:  Epistola  Luciferi. 

Tita  s.  Johannis  eleemosynarii  patri- 

archae  Alexandrini  (f  616)  auctore  Le- 
ontio  Neapoleos  Cypromm  episcopo, 
graece. 

Der  Verfasser  schrieb  unter  Kaiser  C^mstans  642  — 
668.  Das  "Werk  ist  in  zahlreichen  Hss.  erhalten ,  war  aber 
seither  nur  in  der  latein.  Ucbersotzung  dos  Ana8ta.sius  Bibl. 
bekannt. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Leontios'  von  Neapolis 
Leben  des  h.  Johannes  des  Barmherzigen,  Erz- 
bischofs von  Alexandrien ,  hrsgb.  [ex  cod.  Paris. 
n°1468.  sec.XII]  von  Heinr.  Geizer.  Freiburgi.B. 


1398 


ACTA  B.  JOHANNIS  EPIROTAE  —  ACTA  S.  JOHANNIS  EREMITAE 


1893.  8^  XL  VIIL  202pag.  [=  Sammlung  ausge- 
wählter kirehen-  und  dogmengeschichtl.  Quellen- 
schriften. Heft  5].  Jk  4. 

Uebers.:  interprete  Anastasio  Bibliothe- 
cario  [Handschr.:  Paris,  Nai-Bibl.  St.  Martin 
n^  107.  sec.  IX.  —  Trier,  Dombibl.  n'»  93*.  mbr. 
sec.  XII.  4°]  *  ap.  Rosweyde ,  Vitae  patnim.  Ant- 
verp.  1615.  p.  201.  —  Un  AA.  SS.  BoU.  23.  Janr. 
II.  p.  498-517.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXIII.  p.  337-384;  Rosweydi  notae  p.  384-392. 

—  *  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  XCIII.  p.  1613  ff. 

—  Alfa  Tita  auctore  Simeone  Metaphraste 
Interpret©  Gentiano  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  517 
-530. —  Translatio  auctore  Georgio  Drasco- 
vitio  episcopo  ibid.  p.  531-533.  Cf.  ibid.  p.  495 
-497.  —  Ordo  Hospitalariorum  sub  s.  Jo- 
hannis  eleemosynarii  patrocinio  ibid.  p.  533.  — 
Origo  prima  Hospitalar.,  ex  Guilelmi  Tyrii 
archiep.  lib.  18.  bist.  sac.  ibid.  p.  533.  534.  — 
De  primorum  Hospitalar.  sanctitate,  ex  Jacobi  de 
Vitriaco  bist.  Hieros.  ibid.  p.  535. 

Erl.-Schr.:  Gclzer,  H.,  Ein  (niochischer  Volksschrift- 
stollor  dos  7.  Jahrh.  in  v.  Svbols  Histor.  Zeitschrift. 
LXI.  (N.  F.  XXV.)  München  IKkü.  p.  1-38. 

Loofs,  Frioilr.,  Leontios  von  Byzajiz  und  die  gleich- 
namigen Schriftsteller  der  griech.  Kirche.  Buch  I. 
I^ipzig:  1S87.  pr.  8".  p.  225. 

Pösl,  Fr.,  Die  reine,  leidende  und  barmherzige  Ijobe 
dargestellt  in  dem  Leben  des  sei.  Hermann  Joseph  .  .  ., 
der  sei.  lidwina  .  .  .  und  des  heil.  Johannes  dos  Al- 
mosengobors,  Patriarchen  von  Aloxandrien.  Regens- 
burg im2.  gr.  8».  Jk  2.70. 

Sodorini,  Abate,  Vita  di  s.  Giovanni  il  Limosiniere 
patriarca  d'Alessandrla.  Venezia  1712.  8^^  (XU.) 
217  pag. 

Acta  b.  Johannis  Epirotae  mart  Con- 
stantinopoli  (saec.  XV). 

Atisg.:  ex  quadam  antbologia  graeca  eruta  a 
M.  Radero  et  ed.  a  Papebrochio  in  AA.  SS.  Boll. 
18.  April.  U.  p.  610-612. 

Vita  s.  Johannis  episc.  Eboracousis  =^  Yita  s. 
Jobannis  Beverlaceusis. 

Yita  s.  Johannis  episcopi  Gotthiae  (f 
cca.  800). 

Ausg. :  e  cod.  Vatic.  graece  et  lat.  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Jun.  V.  p.  190-194.  Cf.  Janningii  com- 
mentar.  historicus  et  geograpbicus  ibid.  p.  184 
-190. 

Yita  s.  Johannis  episcopi  Montis  Ma- 

rani  in  Italia  (f  10  .  .)  auctore  anonymo. 
Ausg.:  *  ap.  ügbelli,  Jtalia  Sacra  VIIL  p.  336 
-338  ed.  Coleti.  —  ^wiederh.  ap.  Mabillon.  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  905-908.  —  » in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Aug.  III.  p.  510-513. 

Vita  b.  Johannis  episcopi  Morinensis  ^=  Vita 
b.  Johannis  episc.  Tervaiiensis. 

Yita  s.  Johannis  episcopi  Neapolitani 
(f  853)  auctore  Johannediacono  (Nea- 
politano  cca.  910). 

Ausg.:  ex  ms.  bibl.  Vatic.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  April.  I.  p.  32-34.  —  Vita  alia  auctore  Jo- 
banne cimeliarchaecclesiae  Neapolitanae(cca. 
1260)  ibid.  p.  34-36. 

Yita  s.  Johannis  II  episcopi  Ravennatis 
(f  cca.  495)  auctore  anonymo. 


Ausg.:  ex  Hieron.  Rubeo  lib.  2  et  3  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  727-729. 

Passio  s.  Johannis  episcopi  Spoleti  in 
Umbria  (med.  saec.  YI),  translatio  et  mi- 
racula  auctore  Johanne  monacho  Casi- 
nensi. 

Atisg.:  in  AA.SS.  Boll.  19.  Sept  VI.  p.  30.  31. 
—  Miracula  ex  lectionario  ms.  ibid.  p.  32.  33. 
Cf.  Perieri  comment.  praevias  ibid.  p.  28-30. 

Yita  s.  Johannis  episcopi  Syracusani  (f 
cca.  609)  auctore  Octavio  Caietano  S.  J. 

Ausg. :  *  in  Vitae  sanctorum  Siculor.  I.  — 
•  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct  X.  p.  67-71 ; 
ef.  comment.  praevius  p.  65. 

Yita  b.  Johannis  episcopi  Tervanensis 
seu  Morinorum  in  Belgio  (f  1130)  au- 
ctore Waltere  archidiacono  Tervanensi. 

Dass  nicht  Johannes  de  Collomodio,  canon.  Ipren- 
sis,  doinde  archidiac.  Morinensis,  sondern  vielmehr  WaI- 
teriiH  archidiac.  Tervan.,  der  auch  die  VitaCar>j 
ooinitis  Flandrensis  um  1127  schrieb,  ihr  Verfasser  ^ci, 
hat  Duchet  {ß.  u.)  schlagend  nachgewiesen. 

ITancbcÄr.:  Brüs  sei  nM661 4.  Chart  a4  642.  fol. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  794- 
802.  —  *  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lai  CLXVI. 
p.  873.  —  'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mou. 
scr.  XY.  2.  p.  1138-1150.  —  ^Excerpte  ap.  Buu- 
quet,  Rec.  XIV.  p.  238-240.  —  Analecta  <ie 
b.  Johannis  rebus  gestis  ex  variis  auctoribus  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  802-806. 

Uebers.:  publ.  par  E.  Van  Drival  in  Logcn- 
daire  de  la  Moriuie.  Boulogne  18.50.  p.  13-24 
(tradiiction  libre  tnais  6leganie)  et  in  sua  Yie 
de  8.  Jean,  eveque  de  Terouanne.  Arras  1864.  8". 

Erl. '  Sehr. ;  B  i  o  g  r  a  p  h  i  e  du  b.  Jean  de  "Wameton ,  üveqae 

do  la  Morinie.  Bruges  1849.  4*. 
Courouble,  J.  Bapt.,  Vio  du  b.  Jean  de  ■Wam»»!-n, 

6ve(jue  de  Törouanne.  Bruges  1875.  8^. 
Duchet,  Jean  de  Colmieu  autour  snppose  du  12.  si»  le 

in  Memoire»  his  h  la  Sorbonne ,  hist.  phil.  et  seien  ^ 

inoralos.  IWiT/US.  p.  2(K)-21l. 
Histoire  littt»raire  de  la  France.  XI.  1759.  p.  l-jn-HS, 
Holder-Egger  ap.  Pertz  1.  c.  p.  ll:«i-ll.SR. 
Köpke,  Rud.,  ap.  Pertz  1.  c.  scr.  XII.  p.  532. 
de  Kam,  Notico  biographique  do  s.Jean  de  Warnt'toD, 

6veque  de  Törouanne  in  seiner  Hagiographie  miti<j- 

nale.  I.  I^mvain  IHW.  p.  204-:J22. 
Van  Drival,   E.,  La  vie  de  s.Jean  övequo  do  Te- 
rouanne. Boulogne  1KV2.ÖP;  —  wifderh.  ArnislHi'4.  ^". 
'Wattonbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.Aall. 

II.  1886.  p.388.  not.  4;  6.  Aufl.  II.  1694,  p.42:). 

Tita  s.  Johannis  episcopi  Valentinensis 
edita  a  niagistro  Giraudo. 

Ausg. :  *  ap.  Marlene ,  Thes.  anecd.  III.  p.  169.^ 
-1702.  —  'Auszug  ap.  Bouquct,  Reo.  XIV.  p. 
319.  320. 

Vita  b.  Johannis  episc.  Vicentiae  »  Vita  b.  Jo* 
hannis  Cazenfronte. 

Yita  s.  Johannis  eremitae  iuxta  Lvco- 

polim  in  Aegypto  (f  393). 

Ausg.:  ex  Palladii  historia  Lausiaca  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Mart.  UI.  p.  693-699. 

Acta  s.  Johannis  eremitae  presb.  Ur- 

ticae  in  Biirgensi  Castellae  veteris  dioe- 
ccsi  (t  1143). 


INVENTIO  SS.  JOHANNIS  ET  MARCIANI  —  VITA  S.  JOHANNIS  IN  PUTEO      1399 


Äusg,:  ex  legendariis  mss.  edita  a  Job.  Ta- 
mavo  de  Salazar  in  AA.  SS.  Bell.  2.  Jim.  L  p. 
201-263. 

Inventio  corporum  ss.  Johannis  et  Mar- 

ciani  martvrum  auctore  Indie  Flacen- 

tino. 

Ai4sg.:  in  AA.  SS.  BolL  20.  Oct  Till,  p.832 
-838.  Cf.  V.  de  Buckii  comment.  praevius  ibid, 
p.  831. 

Passio  SS.  Johannis  et  Pauli  Bomae  in 
propria  domo,  nunc  ecclesia  a.  362. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Tit.  8S.  26.  Jun.  p.  333. 

—  'ex  cod.  Corbeiensi  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Jun. 
V.  p.  159-161.  —  Appendix  de  reliquiis  eorum 
ibid.  p.  161-163. 

Tita  s.  Johannis  evangeliatae  =  Tita  s.  Johannis 
apostoli  et  evang. 

Acta  b.  Johannia  Firmani  sive  Alver- 

nicolae   ex   ord.  fr.  Min.  in  Monte  Al- 

verno    in  Italia  (f  1322)    auctore  ano- 

nvnio. 

Ausg.:  ex  cod.  Florent.  bibliothecae  convent. 
s.  Crucis  III  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  IL  p.  459-469. 

—  Acta  alia  collecta  a  testibus  coaevis  ibid. 
p.  469-474.  Cf.  Cuperi  commentar.  praevius  ibid. 
p.  453-459. 

Tita  Johannis  Fissheri,  Dr.  theol.,  Rof- 
fensis  episcopi  et  S.  R.  E.  cardinalis  Angli 
eiusque  martyrium  (f  1535). 

Texte  an^lais  et  traduction  latiiie  du  16.  si<>cle. 

Ausg.:  in  Analect.  Bolland.  X.  1891.  p.  202- 
305;  cf.  Prooemium  p.  121-201. 

Erl.-Schr,:  Korker,  M.,  John  Fisher,  Bischof  von  Ro- 
chester u.  Märtyrer.  1860.  8". 

Tita  s.  Johannis  Gorziensis  Tubingen  ab- 

batis  (t  974)  auctore  Johanne  abbate 
S.  Amulii  Mettensis,  eins  amico. 

Geschrieben  OM),  reicht  bis  Oo*j.  Eine  noch  nnorschöpfto 
Quelle  für  die  Kin'hon-  und  Sittengctichichte  joner  Zoit. 
Anziehende  Darstellung. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  St.  Germ.  sec. 
XI.  n"  1410.  Einzige j  sehr  rerletxt. 

Ausg.:  *ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  741- 
776,  7nit  vieleji  Lücken.  —  '  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Febr.  III.  p.  690-715.  —  ^mit  Anmerkk.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  T.  p.  365-412. 

—  *  ap.  Calmet,  Histoire  de  Lorraine  und  *  in 
seiner  Histoire  de  Metz  IL  —  •  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  IT.  p.  337-377.  —  ^tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXXTIL  p.  241-310.  —  «Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  127-129. 

Erl.-Sckr.:  Bolland.  Comment.  praevius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.686-6<R). 

Cassel,  P.,  Maf^yarisohe  Alterthümer  p.  18^)  seq. 

Con  tzen ,  Die  üoschichtschreiber  der  sächsischtMi  Kai- 
serzeit p.  12(>-  135. 

Giosobrecht,  W.,  Geschichte  der  deutschen  Kaiser- 
zeit. I.  Braunschweif^  l>s55.  p.  745.  7HÖ.  (2.  Anfl.  I. 
p.  779.) 

Mathien,  De  Johannis  abbatis  Gorziensis  vita.  Nancy 
1W9.  HO.  82paa. 

"Wattenbach,  Deutschlands  Goschirhtsqnollen  p.  186 
(5.  Aufl.  I.  iHKi.  p.iU4;  6.  Aufl.  I.  IK«.  p.:{7<>). 

Zedner,  Auswahl  historischer  Stücke  aus  hebräischen 
Schiiftstellem.  Berlin  1K4(>.  p.  '2fi. 
Vgl.  Johannes  abbas  Gorziensis. 


Vita  Johannis  Grand  archiepiscopi  Lun- 
densis  et  Bremensis  (f  1327)  metrica  au- 
ctore anonyme. 

Ausg.:  *ap.  Lindenbrog,  Script,  septentr.  ed. 
Fabricius  p.  103-109.  —  *  wiederh.  ap.  Langebek, 
Scr.  rer.  Dan.  TL  1786.  p.  266-273. 

Erl.'Sehr.:  Munch,  P.  A.,  DiplomatiskeBidrag  tilErke- 
biskop  Jens  Grands  Levnethistorie  tn  Annaler  for  nor- 
disk  Oldkyndighed  og  Historie.  Ar  1860.  Kjobonh.  p. 
62-189. 

Vgl.  Actiones  advers. 

Historia  archiep.  Bremens. 
Johannes  Grand. 

Yita  s.  Johannis  Gualberti  ordinis  Vallis 

Umbrosi  fundatoris  (f  1073)  auctore  Ad- 
tone  PacensiLusitano,  abbate  Vallumb. 
et  deinde  episc.  Pistoriensi  (f  1153). 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jul.  IIL  p.  365- 
382.  —  *ed.  Domnus  Thesaunis  abbas.  Romae 
1612.  —  ^wiederk.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  a. 
Ben.  saec.  TL  2.  p.  268-292.  —  *  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXLTl.  p.  671-706.  —  Tita 
alia  auctore  b.  Andrea  abbate  Stnimensi  (f 
1097)  ex  cod.  Tallumbr.  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  343-365.  —  ^iciederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXLTL  p.  765-960.  —  Tita  alia  auctore 
Blasio  Menalesio  ord.  Tallis  fmbr.  gooerali 
{die  Ansichten  über  den  Verf.  sind  xtveifelhaft) 
ed.  Surius,  Tit.  Sanet.  12.  Jul.  —  Miracula  au- 
ctore Hieron ymo  Radiolensi  monacho  Tal- 
lumbr. Libri  3  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  382-453. 

—  Appendix:  De  translatione  crucifixi ,  qui  s. 
Johanni  G.  caput  inclinavit,  ^  ibid.  p.  453-458. 
~  *ap.  Migne  1.  c.  p.  961-970.  —  SylTa  de  lau- 
dibus  s.  J-s  0.  auctore  Hugolino  Terino.  Pa- 
risüs  1507.  8^ 

Erl.-Sehr.:  Acerbi,  Emilio,  Vita  di  s.  Giovanni  Gual- 
berto,  tradotttt  od  illustnita  da  Camillo  Orsini.  Fi- 
renze  IRSU.  &>.  151  pag.  L  4. 

C  u  p  e  r ,  Commentar.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  311 
-H4H  im.  Porir.  —  rviederh.  ap.  Mij?ne  1.  c.  p.  70ö-7r)l>). 

Delarc,  0.,  Le  poiitiRcjit  d' Alexandre  III  1  Oct.  UXil 
—  21  a^til  1073  tn  Revue  des  questions  historiquos. 
XLUI.  Paris  1K^8.  p.  ö-fJO. 

Ferrante,  A.,  Vita  di  s.  Giovanni  Gualberto.  Monza 
18H3.  84.  2  vol.  H». 

Fr  an  Chi ,  Diocro  do ,  Histoiia  del  patriarca  s.  Giovanni 
Gualberto,  Fiorenza  1640.  l»;  itfid.,  G.  B.  Landini 
1W8.  40. 

Lorenzini,  Nico.,  Vita  del  glorio9<j  s.  Giovan  Gual- 
berto Azzini  nobil  Fiorentino  e  foudatore  del  sacra 
Rolisfione  di.  Vallombrosa.  Firenze  1599.  4».  (K///.) 
350  vag. 

Ughelli,  Italia  sacra  IIL  p.  294. 

Vita  Johannis  Hatten,  procuratoris  do- 
mus  Florencii  Daventriae  (f  1485)  col- 
lecta et  conscripta  per  ven.  fratres  Pe- 
trum  Traiecti  et  Gerardum  de  Busco 
discipulos  eius. 

Ausg.:  ap.  Dumbar,  Analecta  I.  p.  179-223. 

Tita  b.  Johannis  Hispani  Cartusiani 
prioris  in  Sabaudia  (f  1160). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  T.  p.  144-146. 

—  Elevatio  corporis  ibid.  p.  146.  —  Trans - 
latio  ibid.  p.  147-149. 

Tita  s.  Johannis  in  Puteo  eremitae  in 
Armenia. 


1400 


VITA  S.  JOHANNIS  KANT  —  VITA  B.  JOHANNIS  NEPOMÜCENI 


Ausg.:  ex  ms.  graeco  lat.  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Mart.  III.  p.  832-834.  —  Bi'og  'Itüuvvov 
fAOvu/ov  ibid.  Append.  p.  *43-*45. 

Vita  s.  Johannis  Kant  =  Vita  s.  Johannis  Cantii. 

Yita  s.  Johannis  Laudensis  ex  priore 
Fontis  Avellanae  episcopi  Eugubini  in 
Umbria  (tll06)  auctore  anonymo  mon- 
acho  S.  Crucis  Fontis  Avellanae,  eins  di- 
scipulo. 

Ausg. :  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  lU. 
p.  161-171.  —  'ap.  M.  Sarti,  De  opiscopis  Eugu- 
binis.  Pisauri  1755.  p.  Ö4-82.  —  Vita  altera 
auctore  anonymo  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  171- 
175.  Cf.  Suyskenii  comment.  praevius  ibid.  p. 
146-161. 

Uebers.:  Vita  di  s.  Giovanni  da  Lodi  vescovo 
di  Gubbio,  scritta  da  un  monaco  anonimo  dol 
monistero  di  Santa  Croce  dell'  Avellana,  tratta 
ora  per  la  prima  volta  da  un'  antico  codice  .  .  .  ed 
illustrata  dal  P.  D.  Mauro  Sarti.  Jesi  1748.  4^ 

Vgl.  Vita  s.  Petri  Damiani. 

Yita  b.  Johannis  Lobedavii  (Lobedaw, 
Lobedau,  f  1264)  Thorunensis  ord.  s. 
Franc.  Culmzae  in  Prussia. 

Ausg.:  ex  Polonico  P.  Freder.  Schembek 
[Thorunii  1638]  interprete  Andrea  Ustrzycki  Po- 
lono ^  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV.  p.  1097-1100. 
Cf.  Hubeni  commentar.  praevius  ibid.  p.  1094- 
1097.  —  *  tciederh,  ed.  M.  Toeppen  in  Scr.  rer. 
Pruss.  H.  p.  392-396. 

Translatio  s.  Johannis  martyris  (Alex- 
andrini) sub  Maximiane  Constantinopoli 
Venetias,   auctore  Petro  Calo  Veneto, 

ord.  Praed.  (f  c.  1310).  1214. 

Ausg.:  *  ed.  Flam.  CJornelius,  Ecclesiae  Ve- 
netae  antiq.  mon.  IV.  p.  170. 171.  —  '  wiederh.  ap. 
Riant,  Exuviae.  I.  1877.  p.  179-182.  —  Trans- 
latio alia,  Venetianae  ampliiicationis  a^  1516 
typis  mandatae  latina  versio  *ed.  Papebroch  in 
AA.  SS.  BoU.  19.  Mai.  IV.  p.  305-307.  —  ^wie- 
derh. ap.  Riant  L  c.  p.  179-182,  durch  Unter- 
stellung des  Textes  unter  d.  vorhergeh.  TransL; 
cf.  p.  cvni. 

Vita  b.  Johannte  Morlnonim  episcopi  =  Vita  b. 
Johannis  episc.  Tervanensis. 

Yita  SS.  Johannis,  Moysis,  Antiochi  etc. 
anachoretarum  Syrorum  (saec.  V). 

Ausg. :  ex  menaeis  Graecor.  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Febr.  III.  p.  379. 

Yita  b.  Johannis  Nepomuceni   eccles. 

metrop.  Pragensis  s.  Yiti  canon.  martj^ris 

Pragae  et  Nepomuci  in  Bohemia  (f  1383) 

auctore  Bohuslao  Balbino. 

Ausg.:  ^  ed.  Papebroch.  Antverp.  1680.  4**.  — 
^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  668- 
680.  Cf  VII.  p.  791.  —  » wiederh.  August.  Vindel. 
1725.  4°.  Mit  32  Kupfern  von  J.  Pfeffel.  — 
^ibid.  1732.  4°.  Mü  32  Kupfern.  —  *Viennae 
1752.  4°. 

Erl.  -  Sehr.:  Aböl ,  O.,  Die  Lo^eade  vom  h.  Johann  von 
Xepomuk.  Berlin  1855.  ö".  84 pag.  Ji  1.50  {böhmiach: 


Lo{conda  o  sv.  Janu  Nepomuck^m  luiticky  objasaK-ca. 
V  Prazo  ISW.  b«). 

Acta  utriasqne  processas  in  causa  canonisatioiiU  l. 
Johnnnis  Nepom.  mart ...  in  qoibas  vita  hniu.«-  thai.- 
maturgi  .  .  .  exhibetur.  Viennae  Anstr.  1722.  1";  ~ 
Veronae  1725.  40. 

Acta  canonizationis  sea  declarationis  martyrii  b.  Jo- 
annis  Nopomaceni ,  canonici  ecclesiae  inetropol.  Pra- 
gae. Romae  17*27.  fol.  292  pag. 

A m  r  h  e  i  n ,  Aug.,  Hlstor.  -  chronologische  üntersnchnn.' 
Über  das  Todesjahr  des  h.  Johannes  von  NepomoL 
Würzbur^  1884.  gr.  S^.  60  nag.  60  ^ 

Boor,  J.,  Das  segt?nsroiehe  Wirken  des  h.  Johann  v. 
Nepomuk.  Prag'lh29.  8^. 

Berghaner,  Jos.  Thom.  Ad.,  Proto-martyr  pf*ni- 
tentiae  eiusqne  sig^lli  custos  semper  fidelis  divn^  J<  h. 
Nepomuc.  Tom.  I.  Aug.  Vind.  1736.  Tom.  II.  iHi. 
1761.  fol, 

:  Apologia  oder  Schntzschrift  1.  den  h.  Johann  N'«>- 

pomuck.  Dillingen  1730   4». 

Bernardns  a  S.Theresia,  Alles  ffirAIle:  nemlicb 
der  h.  Johannes  v.  Nep.  Prag  1706.  4^. 

Birkl,  J.,  Jan  Nonomacky,  jnemen  i  skntkem  i  U- 
z&ni.  Olomuc  1732.  fol. 

Boudilovitch,  0  Jane  Nepomn^kom,  jesnit^b>- 
Habsbur(?skom  sviatom.  Varsovio  1879.  8P.  26  pag, 

Brada,  Matth.  Joh.,  Giebt  es  einen  h.  Johann  v«« 
Xepomuk?  An  den  irrenden  Rittor  von  Steinsberi:. 
B.  L  1784.  »>. 

Controverse,  Die,  über  den  h.  Johannes  von  Nt^ 
pomuk  in  Der  Katholik.  LXI.  Jahig.  18^1.  II.  p. 
76-94. 

Controversia  de  s.  Joanne  Nepomuceno.  Als  Mpt. 
gedruckt.  8.  1.  1881.  8». 

Deroser,  Ant.  J.,  Di vus  Joannes  Nepomnconus.  ul>- 
mncii  1731.  fol. 

Di  vus  Joannes  Nepom.  in  spe  publicae  canonisationis 
gloriosus.  Prngae  1701.  fol. 

D ebner,  Gel.,  Vindiciae  sigillo  confessionis  d.J<>a.>V 
pomuceni  protomart.  ^oenitentiae  asservatae.  Prasr^i" 
et  Viennae  1784.  8<>.  oOpag.  {deutsch:  Kritischer  IJe- 
weis  ete.  Prag  1784.  BP). 

Dlouhovesky,  J.,  0  sv.  Jana  Nepomuckem.  vPraxe 
1668.  80. 

Effenberger,  Fr.  J.,  Li^^nde  dos  h.  Jdh.  v.  N.  Prai; 
1829.  80. 

Fama  posthuma  b.  Joannis  Nepom.  Pragae  1641.  4^ 

Fett,  A.,  Oratio  rhvthmica  de  s.  Joanne  Nep.  GKktot. 
1712.  40. 

Fiebiger,  Joh.  Gottl.,  Heiliges  Leben,  glorrürdJ?>T 
Märtyrer  -  Tod ,  nnd  herrliche  Canonization  dc^  B<3h- 
mischen  Thaumaturg^  St.  Johannis  von  Nepomuck  . . . 
in  deutschen  Reimen  entworfFen.  Prag  s.a.  (1736.)  4^'. 
VI.  35  pag. 

Fiodler,  Ch.  A.,  Der  Drey-mahl  h.  Johann  v.  Nep-)- 
muck,  in  d.  Cathedral  -  Kirchen  zu  Leitmeritz.  Lrit- 
meritz  1730.  fol. 

Frage ,  Die ,  über  den  h.  Johann  von  Nepomuk  in  Dt>r 
Katholik.  1882.  I.  p.  273 - 300 ;  390  -  414. 

Frind,  A.,  Der  geschichtliche  h.  Johannes  von  Xepo- 
muk. Eger  1861.  gr.  SP.  (SaKmUabdruek  des  Kgerrr 
Oymnas.'Progr.)  QOA  (2.  Aufl.  Prag  1871.  SP.  ßöpog 

:  Der  heil.  Johannes  von  Nepomuk.  Denkȟmft 

zur  Feier  des  3.  filnfzigjähr.  Jubiläums  der  Heilig- 
sprechung. Prag  1879.  &>.  III.  123  pag. 

Galluzzi,  Fr.  M.,  Vita  di  s.  Giovanni  Ne^m.  cano- 
nico  della  metropoli  di  Praga  e  martire  gloriose.  Roioa 
1729.  40 ;  Und.  1737.  4«>. 

Geschichtsbeschreibung  von  dem  Leben,  Marter- 
Poyn  und  "Wunder -"Wercken  des  in  denMoldaa-Flu.-:» 
.  .  .  gestürtzt-  und  ertränckten  h.  Johannis  v.  Nepo- 
muck. Prag  17:«.  4". 

Ghigliazza,  Dom.,  Compendio  della  vita  di  s.  Gi<>- 
vanni  Nepomuceno  martire.  Genova  1885.  iGmo.  230 
pag. 

Ginzel  tnWotzer  und  Weites  Kirchenlexikon. .Y.  p. 
725-732. 

G  r i  m  m ,  F.  A.,  Sv.  Jan.  Nepomucky,  kanovnik ,  patr>« 
cesky.  Lytomysl  1732.  fm. 

Historia  do  vita ,  martyrio  et  miracnlis  s.  Joh.  Nepo- 
muceni. Vot.-Pragae  1729.  4P. 

Höf  1er,  Const.,  Geschichtschreiber  der husitischco Be- 
wegung in  Böhmen.  I.  1856.  p.  xly-xux  ;  III.  p.  löl 
-lö;^. 

:  Ruprecht  von  der  Pfalz  genannt  Clera ,  BQmisd^r 

König.  Freiburg  i.  Br.  1861.  p.  89.  91  ff. 

Je.<<chok,J.  Sark.,  Encomium  ins.  JoanoemNepomoc. 
canon.  Pragensem,  ob  sacramentalis  confessionis  &e- 


VITA  S.  JOHANNIS  NEPOMUCENI  —  VITA  B.  JOHANNIS  PARMENSIS 


1401 


cretam  inricta  constantia  servatam  martyrem.  Pragae 
s.  a.  (IS02,)  4». 

Ima^o  de  la  ])erfection  chretienno  en  la  vie  de  Jean 
de  Nepomak.  Brusseles  1726.  12mfl. 

Johann  von  Kepomuk.  Eine  historisch -krit.  Skizze, 
anf  Voran  lassang  des  Werkes;  ,  (rosch.  von  Böhmen, 
von  Karl  Wilmarshof.  Leipzig  '1&44  in  Görres'  üistor.- 
p<»Ut.  BlÄtter.  XVI.  184Ö.  p.  600-6:«. 

Johannes  vonNepomuk,  Der  gesohichtlicho  heil.,  t» 
Dor  Katholik.  1879.  I.  p.  393-407. 

Karg,  J.  Fr.  V.,  Vita,  mors  et  gloiia  8.  Joannis  Nepo- 
mueeni.  Bonnae  \7(Y2.  12mo. 

Kolbe,  W.,  S.  Joannes  Nepom.  netropol.  ecclesiae 
ad  s.  Vitum  canonicas ,  ob  iltaeeam  sacramenti  poeni- 
tentiae  sigillnm  martjyr  ....  I'rapae  1729.  4**. 

Krnmmel,  L.,  Geschichte  der  b^hinischon  Reforma- 
tion im  15.  Jahrh.  Gotha  1866.  8P. 

Lieben  des  h.  Johannes  von  Nepomak.  ^Schweidnitz 

laii.  SP. 

Lebensgoschichte  des  h.  Johann  von  Nepomak. 

Angsbarg  1790.  ««>. 
Macarias  de  Merfelitz,  Vita  et  mors  divi  Joannis 

Nepomuceni.  Pragae  1684.  12mo. 
Mac  K ,  Lebon  des  h.  Johann  von  Nepomack.  Stadt  am 

Hof  1752.  40. 
Maget,  C. ,  Vita  s.  Joannis  Nepomaceni.     Oppaviae 

1722.  80.     Cf.  Äiwot. 
^arne,J.B.do,  Le  martyr  da  secret  de  la  confession, 

oa  la  vie  de  s.Joan  Nepomacöne.  Paris  1741.  12mo; 

Avignon  1829.  18mo. 
3Iartini,  J.  M.,   Die  himmlische  und  irdische  Zunge 

des  seeligen  Joannis  Nepomuceni.  Prag  1723.  kl.  49. 

10  Blätter. 
—  - :  Das  Erbtheil  Gottes ,  welches  der  h.  Johann  von 

Nepomak  erlanget.  Prag  1729.  fol. 
N^epomuk- Frage,  Die  St.,  in  Histor.-polit. Blätter 

f.  d.  kathol.  Deatschland.  XCIII.  München  18S4.  p. 

943-950. 
N  e  a  m  a  n  n ,  Wenz.  Frz. ,  100  jähr.  Jubelfeier  der  Heilig- 
sprechung Johanns  v.  Nep.  Prag  1829.  8^. 
:   Slavni  stuletii  pamatka  vyhläseny  za  svat^ho 

blahoslavenöho  Jana  Nepomucköho.  v  Prazo  1829.  8°. 
Fassi,  Ant.,  Storia  della  vita,   dol  martirio  e  de' 

miracoli  di  s.  Giovanni  Nepomuceno.  ^ Borna  1733.  4P. 

—  2tWd.  17Ö3.  40. 
Podstatzky,  Rad.,  Canonisatio  s.  Johannis  Nepo- 
muceni. Olomucii  1721.  fol. 
Pubitschka,  Frz.,  Ehrenrettung  des  h.  Johann  von 

Pomuk  oder  Nepomak.  Prag  1791.  8^. 
:  Unasne  an  dao  .  .  .  canonici  Joannes  de  Pomak 

...  in  subiectam  Moldaviae  flavium  proturbati  fuere? 

Pragae  1791.  8P. 
:  Chronologische  Geschichte  Böhmens.  VII.  Prag 

1788.  n.  46-66;  t^/.  p.  124-132. 
Recaeil  de  priores  devotes  ä  divers  ötats  de  la  vie 

chr^tienne ,  i'office  et  Tabr^gö  de  la  vie  de  Jean  Ne- 
pomacöne. Ftague  1739.  12mo.  Avee  trhsjolüa  figyarea. 
Reimann ,  Johannes  v.  Nepomak  in  v.  Sybels  mstor. 

Zeitschrift.  XXVII. 
Riegler,  G.,  Der  h.  Johann  v.Nepomuk ;  zwei  Re<len, 

nebst  dessen  kurzer  Lebensbeschreibang.   Augsburg 

1829.  80. 
Ristretto  della  vita  del  gloriose  martire  Giovanni 

Nepomuceno.  Praga  1722.  12mo. 
Scheyb,  F.  Ch.  v.,  Gesch.   des  Lebens,  der  Marter 

und  der  ^Wunderwerke  des  h.  Joh.  v.  Nop.   Wien 

1783.  8». 
S  c  h  m  u  d  e ,  Th. ,  Geschichte  des  Lebens  und  der  öffentl. 

Verehrung  des  ersten  Märtyrers  des  Beichtsiegels. 

Innsbruck  1883.  12mo.  VIIL  336  pag. 
:  Johannes  von  Nepomuk  in  Wetzer  und  "Weites 

Kirchenlexikon.  2.  Aufl.  VI.  p.  1725-1742. 
:  Studien  über  den  h.  Johannes  von  Nepomuk  bei 

Gelegenheit  des  6.  Centenariums  seines  Martyrertodes 

in  Zeitschrift  f.  kathol.  Theologie.   VII.   Innsbruck 

1883.  &>.  p.  52-123. 
Schottky,  J.  M.,  Die  karolingische  Zeit  .  .  .  nebst 

geschichtlichen  Abhandlungen  über  den  h.  Johann  v. 

Nepomak.  Prag  1830.  l2mo. 
V.  Steinsborg,   Abhandlang,   ob  der  h.  Johann  von 

Nepomak  jemals  existirt  habe?  Prag  1784.  8". 
Tomsa.  Fr.  B.,  Hlavny  doby  z  /.iwota  sv.  Jana  Nepo- 

muckoho,    Zpovedlnika  kralovny  Johany.    v  Praze 

1829.  12mo. 
Ungar,  C,  Oratio  de  s.  Joanne  Nepom.  Pragae  1776. 80. 
Valenzuela,  Gabr.  Maria  de,  Uistoria  vitae ,  martyrii, 

et  prodigiorum  b.  Joannis  Nepomuceni  ecclesiae  me- 
tropol. Pragensis  canonici.  Romae  1729.  4'\  Cumeffigie. 


Velasco,  P.  A.  de,  Vida  de  s.  Jaan  Nepomuceno. 

Madrid  1791.  AP. 
Vidmar,  St.  Nepomuk  —  Geschichte  oder  Sage?  in 

Kremser  Zeitung.   1889.  Dec.  21  {auch  besonders  o^- 

^edruckt). 
Vila  y  Camps,  A. ,  Vida   y  virtades    del   invicto 

martyr  de  Christo  .  .  .  s.  Juan  Nepomuceno.  Madrid 

1777.  BP. 
Vita  et  cultus   s.  Joannis  Nepomaceni  periclitantis 

famae  ....  patroni.  Nissae  1<03.  8^. 
Vita,  martirio  e  miracoli  di  s.  Giovanni  Nepom.  Napoll 

1722.  80. 
Vitzk,  J.,  Lebenslauf  Johannis  Nepomuceni.    Prag 

1721.  80. 
Wein  Inge r,  C,  Ctitel  svat6ho  Jana  Nepom.  k.  ko- 

stelny  pamatke  jeho  svatovy  blasen j.  v  Praze  1829.  80. 
Welleba,  W.  F.,  Glorie  der  hellstrahlenden  Sterne 

des  h.  Johann  v.  Nepom.  Prag  1830.  80. 
W  i  e  1  e n  s ,  J. ,  Histoire  du  s.  martyr  Jean  de  N6pomuc. 

Anvers  1759.  &>. 
"Wittich ,  W.,  Feier  des  h.  Märtyrers  und  böhmischen 

Landespatrons  Johann  v.  Nep.  Prag  1825.  8^. 
Wratislaw,  A.  H.,  Life,  legend  and  canonization  of 

St.  John  Nepomucen ,   patron  saint  and  protoctor  of 

the  Order  of  Jesuits.  I.K>ndon  1H73.  8P. 
Würfel ,  Adf.,  Logende  des  h.  Johannes  von  Nepomuk. 

Prag  1862.  SP.  40  J^ 
Zahradnjk,  V.,  Leben  des  h.  Johann  v.  N.  Leit- 

meritz  1829.  12rao. 
Zimmermann,  J.  N.,  Vorbothe  einer  Lebensgesch. 

des  h.  J.  v.  N.,  Beichtvaters  der  Königin  Johanna. 

Prag  1829.  8«. 

:  Ziwotopis  sv.  Jana  Nepomnck^ho,  zpovedlnika 

^  kralovny  Johany.  v  Praze  1829.  12mo. 
Ziwot  s.  Jana  Nopomuckeho.  v  Praze  1641.  40. 
Ziwot  s.  Jana  Nepomuck6ho.  v  Praze  1648.  BP. 
2iwot  s.  Jana  Nepomucköho  (auctore  Karla  Maget). 

Oppaw.  1722.  80. 

Yita  b.  Johannis  Opilionis  Monciaci  Fe- 
trosi  in  Artesia  (saec.  XV)  a  monacho  Has- 
noniensi  anonyme  a.  1500  composita. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  24.  Jun.  IV.  p.  843- 
846. 

Gesta  Johannis  VIU  papae  (t  882)  auctore  ut 
creditur  Pandulpho  de  Alatro  Pisano  *  in  Ba- 
luzii  Miscellan.  VII.  p.  349-352  (»ed.  Mansi  II. 
p.  113).  —  *ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  IE.  2. 
p.  308.  309. 

Vgl.  Johannes  VIII  pp. 

Vita  Johannis  XXIt  papae  (t  1334)  auctore  Ber- 
nardo  Guidonis,  vid.  Bemardus  Guidonis:  Ca- 
talogus  pontif.  Rom.  —  Vita  alla  auctore  Jo- 
hanne canonico  S.  Victoria  Parisiensis  *ap. 
Baluze,  Vit.  pap.  Avenion.  I.  p.  113-134.  — 
» wieder h.  ap.  Muratori ,  Scr.  rer.  Ital.  III.  2.  p. 
477-488.  —  Tita  alia  auctore  Petro  de  He- 
rentals (t  1390)  *  ap.  Baluze  1.  c.  I.  p.  179-184. 
—  ^tciederh.  ap.  Muratori  1.  c.  III.  2.  p.  489.  — 
Vita  alia  auctore  Veneto  synchrone  anonymo 
*ap.  Baluze  1.  c.  I.  p.  169-172.  —  »ap.  Muratori 
1.  c.  III.  2.  p.  497-499.  —  Vita  alia  ex  appen- 
dice  adPtolemaeum  Lucensem  *  ap.  Baluze  1.  c. 
I.  p.  173-178.  —  *  ap.  Muratori  1.  c.  III.  2.  p. 
502-505.  —  Vita  alia  auctore  Amalrico  Au- 
gerii  ap.  Baluze  1.  c.  I.  p.  185-196. 

Vgl.  Johannes  XXII  pp. 

Vita  Johannis  XXIII  papae  (f  1419),  vid.  Theo- 
doricus  de  Niem  (histor.). 

Vita  8.  Johannis  Parmensis  abbatis  (f  c.  990) 
=  Vita  s.  Johannis  abbatis  Parm. 

Yita  b.  Johannis  Parmensis  ministri 
generalis  VII  ord.  Minorum,  Camerini  in 
Umbria  (f  1289). 


1402 


VITA  JOHANNIS  PRAGENSIS  —  VITA  S.  JONATI 


Ausg. :  ex  annalibus  L.  Waddingi  in  AA.  SS. 
BoU.  19.  Mart.  III.  p.  58-67. 

Erl.-Sehr:  Affo,  Fr.,  Vita  del  b.  Giovanni  da  Panna. 
Parma  1777.  S«>. 
Canali,  Lu.,  Breve  storia  del  b.  Giovanni  da  Parma, 
VII  ministro  generale  dei  frati  Minori.  Savona  1889. 
16mo.  30pag. 

Tita  Johannis  Pragensis  archiepiscopi 
III  (resign.  1396),  postea  patriarchae 
Alexandrini. 

Ausg.:  *  ed.  J.  Dobrowsky.  Pi-agae  1793.  8**. 
—  '  lateinisch  u,  tschechisch  ed.  Jos.  TruhlÄf  in 
Fontes  rer.  Bohem.  I.  p.  439-468;  cf.  Einleit. 
p.  XXXni.    Vgl.  Johannes  de  Jenzenstein. 

Vita  b.  Johannis  Prandothae  episcopi 
Cracoviae  in  Polonia  (f  1666). 

Ausg.:  ex  editione  Mali.  Baronii  a.  1606  «n 
AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  VI.  p.  287.  288.  Cf.  Pe- 
rieri  eoinment.  praevius  ibid.  p.  279-287. 

Vita  s.  Johannis  Ravennatis  =  Vita  s.  Johannis 
archiepiscopi  Ravenn. 

Vita  s.  Johannis  Reomaensis  =  Vita  s.  Johannis 
abbatis  Reomaensis. 

Martyrium  b.  Johannis  sacerdotis  et 

Petri  laici  ord.  fr.  Min.  Valentiae  in  Hi- 
spania  (f  1231). 

Ausg.:  ex  s.  Antonino  archiepiscopo  Fio- 
rentino  in  AA.  SS.  Boli.  29.  Aug.  VI.  suppl.  p. 
841-842.  Cf.  Pinii  comnient.  praovius  ibid.  p. 
837-841  (w.  Abbildung). 

Tita  b.  Johannis  Salernitani  conf.  ord. 

Praedic.  Florentiae,  primi  fundatoris  B. 
Mariae  Novellae  (saec.  XIII)  auctore  Jo- 
hanne Caroli  Florentino  ord.  Praed. 

Ausg.:  *  ex  edit.  Leandri  Älberti  —  ^ in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Sept.  III.  p.  627-636.  —  Ergän- 
zungen dazu  in  Analect.  Bolland.  VII.  1888.  p. 
85-94. 

Acta  SS.  Johannis,  Sergii,  Patricü  etc. 
monachorum  mart.  in  Laura  s.  Sabae 
prope  Hierosolymam  a.  797,  auctore  Ste- 
phano  monacho  Sabaita. 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  lat.  in  AA.  SS.  BoU. 
20.  Mart.  III.  p.  167-178.  —  Poema  de  iisdem 
auctore  eodem  Stephane  ibid.  p.  179.  —  '£|»j- 
yr}ai.<;  ^ro*  fiaQTVQtov  rßv  liycujv  TittiiQCjv  rdv 
uvaiQtO-€vTü}v  VTiii  tOv  ßdQßtcQwv  ijyovv  ^LuQa- 
xijvcjv  iv  Tfj  fifyi'aTri  yfavQtf  roö  dyiov  nuxQog 
^^(Sv  Zußn  ibid.  III.  append.  p.  *2-*14. 
Vgl.  De  SS.  monachis  44  ex  Laura. 

Yita  s.  Johannis  Silentiarii  ex  episc. 
Coloniensi  in  Armenia  monachi  Laurae 
s.  Sabae  in  Palaestina  (f  558)  auctore 
Cyrillo  Scythopolitano  monacho  teste 
oculato. 

Ausg. :  c.  ms.  graeco  collata  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Mai.  III.  p.  282-238.  Cf  p.  681.  —  B(og 
ToO  uyiov  'Itüdwov  toO  ^nvaxoTtov  TtuX  ijOv/äaTov 
Tiji  AttVQng  toO  äßßa  Zdßa  ibid.  III.  append.  p. 
16*- 21*  {ist  der  Originaltext  des  Cyrillus). 


Tita  Johannis  Siitpacher  prioris  Melli- 

censis  coenobii  (f  1482)  auctoribus  duo- 

bus  monachis  Tegemseensibus  ord.  s.  Ben. 

anonymis. 

Au^g. :  ap.  Pez ,  Biblioth.  ascetica  VIII.  p.  629 
-640. 

Tita  b.  Johannis  Tausslniani  episc.  Fer- 
rariensis  in  Italia  (f  1446)  auctore  ano- 
nyme ex  ordine  Jesuatorum. 

Ausg.:  ex  ms.  Ferrar.  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Jul.  V.  p.  787-800.  —  Miracula  eodem  aucture 
ibid.  p.  800-804.  —  Supplementum  actorum 
ibid.  p.  804-822  {mit  Abbildung).  Cf.  Boschi: 
comment.  praevius  ibid.  p.  783-787.  —  Vita 
alia  auctore  anonymo  coaevo,  ed.  Aloys.  Alb^T- 
tazzi  in  Analect.  Bolland.  IV.  1885.  p.  31-42; 
cf  p.  30. 

Yita  s.  Johannis  Theristae,  monachi 

ord.  s.  Basilii  apud  Stylum  in  Calabria 

(f  cca.  1129)  auctore  monacho  eiiisdem 

ordinis. 

Ausg.:  ex  interpretatione  Steph.  Bardari  i« 
AA.  SS.  BoU.  24.  Febr.  III.  p.  481-483.  Cf  Hen- 
schenii  comment.  praevius  ibid.  p.  479.  480. 

Vita  s.  Johannis  Valentinensis  episc.  =-  Vita  s. 
Johannis  episc.  Valentin. 

Vita  b.  Johannis  Vicentini  ord.  Praed. 
(sec.  XIII)  auctore  Yalerio  Muscheta 
Patavino  ord.  Praed. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p.  467-4S5. 
Cf.  Soiierii  commentar.  praevius  ibid.  p.  465-4t>7. 

De  s.  Johan netto  puero  in  dioecesi  Coloniensi 
a  Judaeis  necato,  auctore  Aegidio  Gelenio  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  HI.  p.  502. 

Yita  b.  Joli  sive  Gioli  eremitae  Sellani 
in  Umbria  (f  cca.  1315). 

Ausg.:  ex  itÄÜco  Jacobilli  in  AA.  SS.  Bull. 
9.  Jun.  II.  p.  254  (mit  Abbildung). 

Do  s.  Jona  presb.  monacho  in  monasterio  s. 
Sabae  in  Palaestina  (saec.  IX  init.)  Stiltingii  svl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  VI.  p.  270. 

De  b.  Jona  propheta  in  Palaestina  Clei  eoin- 
mentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  VI. 
p.  186-194;  cf  p.  894. 

De  s.  Jona  thaumaturgo  metropolita  KiovieD^i 
in  Russia  (f  cca.  1470)  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jud. 
n.  p.  1103. 

Acta  SS.  Jonae  et  Barachisil  monacho- 
rum mart.  in  Perside  a.  326  auctore 
Esaia  equite  regis  Persarum. 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  lat.  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Mart.  III.  p.  771-774. 

Yita  s.  Jonas  monachi  Hortulani  coe- 
nobii Muchouse  in  Aegypto  (saec.  IV). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  1 1.  Febr.  II.  p.  520. 521. 

Yita  s.  Jonati  abbatis  Marcianensis 
{Marchiennes y  saec.  YII  fin.)  primi,  au- 


ACTA  S.  JONU  —  DE  S.  JOSEPHO 


1403 


(t  1237). 


ctore    Hucbaldo    monacho    Elnonensi. 
Fragmentum. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  l.  Aug.  I.  p.  70.  Cf. 
Sollerii  commentar.  historicus  ibid.  p.  70-75  {tcie- 
derk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p.  893- 
906).  —  De  miraculo  s.  J-i  Marchianensis  a. 
1127  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV. 
p.  448-452. 

Acta  s.  Jonii  presbyteri  et  mart  apud 
Castrenses  in  Gallia  (f  cca.  287)  breviora 
auctore  anonvrao. 

Ausg. :  ex  ms.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll.  5. 
Aug.  II.  p.  15.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  13-15. 

b.  Jordani  Dominicani 

b.  Jordani  Saxonis 
Acta  l  b.  Jordani  aecundi  ge- 
neralis magistri  ord. 
Praed. 

Ausg.:  ex  vitis-fratrum  ord.  Praed.  mss.  et 
Duaci  editis,  auctoritate  Humberti  V  generalis 
collectis  et  a  Ger.  Fracheto  conscriptis  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Febr.  ü.  p.  724-736.  —  AUa  vlr- 
tutum  b.  Jordani  exempla  auctore  ThomaCan- 
tipratano  ex  libro  2  de  apibus  ibid.  p.  736-738. 
—  Hymnus  de  b.  Jordano  auctore  ThomaCan- 
timpratensi  (f  c.  1270)  ibid.  p.  738.  739.  — 
Vita  auctore  Leandro  Alberto  BoDoniensi.  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  13.  Febr.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  104-120. 

£rl.-Schr.:  Danzas,  Ant.,  Stades  sur  los  temps  primi- 

tifs  de  l'ordre  de  s.  Dominique.  Tom.  IV.  Le  b.  Jour- 

dain  de  Saxe.  Paiis  1876.  8^.  5  fr. 
Denifle,  Heinr.,  Die  beiden   Dominikaner- Ordens- 

grenerale  Jordan  und  Johannes  Tentoniciis  in  Hi&to- 

lisches  Jahrbuch  der  Görres- Gesellschaft.  X.  18b9. 

p.  5(>4-5*>7. 
Fmko,  Heinr.,  in  2ieitschrift  f.  vaterlÄnd.  Gesch.  u. 

Alterthumskunde  Westfalens.  XLVI.  Abth.  I.  18H8. 

p.  197-199. 
Honschen,   Commentar.  praevios  in  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  720-724. 
Lessmann,  J.,  in 'WostphHlischesKirchenblAtt.  Jahrg. 

V.  Paderborn  1852.  N»  17.  1«. 
Mothon,  Jos.  Pie,  Vio  du  b.  Jonrdain  de  Saxe,  2« 

maitre  g6n6ral  do  l'ordre  dos  frercs  precheurs.  Paris 

1885.    12mo.  3  fr.  50  c.   {deutsch:  Dülmen  1888.  &>. 

Jk2). 
Seibertz,  Ueber  das  Klostor  Paradies  in  Zeitschrift 

f.  Gesch.  u.  Alterthumskunde  Westfalens.  XVII.  p. 

278  {sudU  XU  beweisen,    das»  Jordan  aus  Padberg 

stammte). 
Strunck .  M.,  Wostphalia  sancta  ed.Giofers.  I.  Pader- 

bomao  1864.  p.  175-186. 

Vgl.  Jordanus  de  Saxonia. 

Vita  8.  Dominici  fund.  {viia  alia). 

De  b.  Jordano  Forzate  ex  ord.  s.  Ben.  Patavii 
in  Italia  (f  cca.  1240)  Cuperi  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  IL  p.  200-214. 

De  b.  Jordano  ord.  Pulsanensis  abbate  gene- 
rali (+  cca.  saec.  Xll  med.)  Stiltingii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Sept.  II.  p.  Ö49.  050. 

De  b.  Jorio  episc.  Bethuniae  in  Belgio  (f  1033) 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  340-342. 

De  b.  Josberto  monacho  (t  29.  Nov.  1 187)  elo- 
gium  historicum  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  410. 

De  s.  Joseph  qui  et  Barsabas  et  Justus  (saec.  I) 
Boschius  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  22-24. 


Tita  b.  Joseph!  a  Cupertino  ord.  Minor. 

s.  Franc,  presb.  (f  1663)  Auximi  in  mar- 

cliia  Anconitana,  auctore  Angelo  Pa- 

strovicchio. 

Ausg. :  ex  processibus  italice  editis  lat.  in  A A. 
SS.  Boll.  18.  Sept.  V.  p.  1015-1047.  —  Miracula 
auctore  Dominico  Bernino  ibid.  p.  1047-1051. 
—  Miraenla  aliquot  recentiora  auctore  Paulo 
Antonio  Agello  ibid.  p.  1051-1060.  Cf.  Suy- 
skenii  comment.  praeviuß  ibid.  p.  992-10i4. 

Erl.-Sdvr.:  Bernino,  Dom.,  Vita  di  s.  Giuseppe  da 
Copertino,  sacerdote  dell'  ord.  de'  Minori  convent. 
Ven©zial726.  40.  Cwn  effig.  —  Roma  1767.  4f>{galUoe: 
Vie  de  s.  Joseph  de  Cupertin ,  de  l'ordre  des  Freres 
min.  Paris  1856.  8».  4  fr.). 

Compendiam  vitae,  virtutam  et  miracnlornm  .  .  . 
B.  J.Fr.Josephi  a  Cupertino,  ord.Mla.  Bomael767.4<^. 

Daum  er,  G.  Fr.,  Christina  Mirabilis,  das  Wunder- 
^cschOpf  des  12.  Jahrh.  und  der  heil.  Joseph  von 
Copertino,  der  Wundermann  des  17.  Jahrh.  us  vor- 
läufige Repräsentanten  einer  neuen ,  künftigen  Men- 
schengattung. Paderborn  1864.  6P.  76  4- 

Laviny,  C.  G.,  Orazione  paneg.  in  lode  del  b.  Giu- 
seppe da  Copertino.  Roma  1755.  4P. 

Leben,  Das  tngend-  und  wundervolle,  des  h. Joseph 
von  Copertino.  Aachen  1843.  8P. 

Monatanari,  G..  Vita  di  s.  Giuseppe  da  Copertino. 
Fermo  1851.  89. 

(Pastrovicchi,  Ang.)  Compendio  della  vita,  virtü, 
e  miracoli  del  b.  Giuseppe  di  Copertino  sacerdote 
professo  dell'  ordino  de'  Minori  conventuali  di  s. 
Francesco.  Roma  1753.  4<'.  100  pag. 

Viguier,  Pierre  Franc.,  S-  Joseph  de  Copertino  .  .  . 
b?atifi6  par  Benott  XIV et  canonise  parClement  XIII. 
Paris  18^.  12mo. 

Vita  da  s.  Giuseppe  da  Copertino  Min.  conventuale  dl 
s.  Francesco.  Venezia  17o8.  8^. 

Historia  s.  Josephi  comitis  conf.  Sey- 
thopoli  in  Palaestina  (f  cca.  356)  conver- 
sionis  auctore  s.  Epiphanio  sjnchr.  ac 
familiari,  Panarii  sive  Adversus  haereses 
IL  lib.  1. 

Ausg.:  *editionis Parisin ae,  accurante et inter- 
prete  Dion,  Petavio  vulgatae  p.  127.  —  ^wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V.  p.  247-253.  Cf  Pinii 
comment.  praevius  ibid.  p.  238-246. 

Tita  s.  Joseph!  hymnographi ,  Constan- 
tinopoli  (t  883)  auctore  Johanne  Dia- 
cono. 

Ausg.:  *  interprete  August.  Florito  ex  ms. 
gracco  latine  in  AA.  SS.  Boll.  3.  April.  I.  p.  269 
-276.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat.  tant.  edita  LV.  p.  833-892.  —  Eadem  vita 
graece  ex  cod.  Vat.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  I.  append. 
p.XXXlV-xui.  —  MvrifjL  f\  roO  nuiQog  ^uGiv^Iwaqfp 
joO  i\uvoyQä(fov y  ex  ms.  synaxario  Claromontani 
coUegii  ibid.  p.  xxxiii.  Cf.  Papebrochii  comment. 
praevius  ibid.  p.  266  sq.  —  Johannis  diaconi 
et  oratoris  sermo  in  vitam  s.  J-i  interprete  Lü- 
de v.  Marraccio  ap.  Migne  1.  c.  p.  891-910. 

Vgl.  Josephua  hymnoj^aphus. 

Vita  b.  Joseph!  presbyteri  Steinvelden- 
sis  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  vet.  Steinveld.  archetypo  ed.  Jo. 
Chrys.  van  der  Sterre,  ord.  Praem.  Antverpiao 
1627.  8«. 

De  s.  Josepho  ab  Arimathaea  Hierosolymis 
(saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mart.  II.  p.  507-510. 


1404 


DE  S.  JOSEPHO  —  DE  SS.  IRENEO 


De  s.  Josepho  anachoreta  in  Aegypto  (saec.  IV) 
Henschenii  svUoge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun. 

III.  p.  296. 

De  SS.  Josepho  diac,  Zenone,  ApoUonio,  Phoebo 
etc.  mart.  Antiochiae  in  Syria  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Febr.  IL  p.  821.  822. 

De  s.  Josepho  episc.  et  conf.  (saec.  IX)  ap.Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  UI.  p.  710.  711. 

De  SS.  Josepho  et  Luca  martyribus  Antiochiae 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart.  III.  p.  82. 

De  s.  Josephe  sponso  Deiparae  virg.  (f  ante  30) 
commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mart. 
IIL  p.  4-25. 

De  V.  Josua  abbato  monastorii  s.  Yincentii  ad 
Vultiimum  in  Italia  (t  818)  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  188-191. 

Vgl.  Vita  8.  Paldonis  abb. 

De  s.  Josua  Israelitarum  duce  in  Palaestina 
Limpeni  commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Sept.  I.  p.  6-77. 

De  88.  Joviano,  Juliane,  Emilio  etc.  mart  Lao- 
dicenis  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  304. 

De  s.  Joviniano  lectore,  mart.  Antissiodori  in 
Gallia  (saec.  III)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  U.  p.  5. 

Tita  s.  Jovini  conf.  in  Campania  Gal- 
liae  (saec.  IX)  sublestae  fidei  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  II.  p.  217-219. 

Erl.-Schr.:  Byeas,  Comment.  proeviost^.  p. 214-217. 
Pierquin,  J.,  Vie  de  8.  Javin,  ermito  et  confessear. 

Nanci  1732.  SP. 
Rechorches  histoiiques  sur  s.  Joavin,  6tade  histo- 
rique  sur  sa  naissance  et  sa  vie ;  chapelles  et  prieiir6 
80US  son  vocable  ä  Bricquevillo  -  la  -  Bloaetto  et  ä 
Briz ;  ses  fötes  et  ses  pr6rogatives ;  Souvenirs  histo- 
iiques des  enviroDs:  Brix  et  Suttovast,  par  L.  M. 
Bricquebec  1886.  12ido.  34  pag.  75  c. 

De  SS.  Jovino  et  Basileo  martyribus  Romae  via 
Latina  (f  cca.  258)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p. 
128.  129. 

De  s.  Jovino  in  Pictavensi  Galliae  dioec.  (saec. 
IV)  Henschenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Jun.  I.  p.  73. 

De  s.  Irchardo  episc.  in  Scotia  (f  post  saec.V) 
Cuperi  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug. 

IV.  p.  773.  774. 

Fassio  SS.  Irenaei   diaconi,   Mustiolae 

matronae   aliorumque   martyrum  a.  274 

Clusii  in  Etruria. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  3.  Jul.  —  *  t'n 
AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  640.  641  c.  Sollerii  com- 
ment. praevio  p.  638-640. 

Acta  s.  Irenaei  episcopi  et  martyris  sub 
Diocletiano  Sirmii  in  Pannonia. 

Ausg.:  *  ap.  Kuinart,  Acta  martvrum  selecta  p. 
432.  ~  »  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart..  HL  p.  556. 
557.  —  MttQTVQtov  ToO  uyfov  EiQtjvafov  /u«(>- 
TVQog  ibid.  Append.  p.  *23. 

De  s.  Irenaeo  mart.  episc.  Lugduni  in  Gallia 
(•f-  202  vel  207)  Papebrochii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  335-342.  —  De- 
ductio  hist.  controversiae  agitatae  inter  eccle- 


sias  Lugdunenses  s.  Justi  et  s.  Irenaei  super  pos- 
sessione  corporum  s.  Irenaei.  s.  Epipodü  et  s. 
Alexandri  mart.  a  die  21.  Jun.  1410  —  9.  Aug. 
1413  ibid.  p.  342-349.  —  Nachtrag  mit  Acta  ibid. 
Jun.  VI.  1.  p.  264-272. 

Erl.-Schr.:  Beaven,  J.,  The  life  and  writin^  of  s. 

Irenaeus.  London  1841.  8°.  334  pag. 
Courdaveaux,  V.,  Saint Ir6n6e  in  Revue  de  l'hi^r. 

des  religions.  Ann^o  XI.  tom.  XXI.  1890.  p.  149-107. 
Doyling,  S.,  Irenaeus,  evangelicae  veritatäa  oonfe«5x>r 

ac  tesüs  a  R.  Massueti  pravis  oxplicationibas  \m- 

dicatus.  Lipsiae  1721.  4^ 
Dodwell,  H. ,    Dissertationes    in  Irenaenm.    Ox'iui 

1C89.  80. 
(Gervaise,  Fr.  A.)  Vie  de  s.  Irt^nöo,  socond  6tA<u«? 

de  Lyon ,  docteur  de  l'^glise  et  martyr.  Paris  1723. 

2  vol.  12mo. 
G  0  n  i  1 1  o  u  d ,  Andr6  .  Saint  Ir6n6e  et  son  toropti ,  dea- 

xidme  siöcle  de  l'figlise.   Lyon  1876.   8^.   XVL  5'J't 

pag.  7  tt. 
Janning,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  Jan. 

VL  1.  p.  263-272. 
Koeler,  Dar.,  Testimonium  s.  Irenaei  episc.   Lui'd. 

de  Germanis  christiauis  in  seculoll  p.  Chr.  n.  Gottio::. 

1747.  40. 
Lipsius,  Irenaeus  ap.  Smith  and  Wace,  Dictionarr 

of  Christian  biograpKy.  IIL  London  1882.  p.  2*>6. 
Neu  mann,  K.  Job.,  Der  rOmische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  297.  21^. 
Fitra,  J.  B.,  Spicilogium  Solesmonse.  I.  1852.  p.  n- 

XI ;  p.  3-9. 
Prat,  I.  M.,  Histoire  de  s.  Ir6n6o,  docteur  de  r]£(rli>«. 

martyr  et  seeond  (Wdque  de  Lyon.  Lyon  \>A^\.  y 

(deutseh  von  I.  Nop.  Oischinger.  Regensburg  1&4<>.  *«'). 
Ropes,   G.  J.  H.,  Irenaeus  of  Lyons  in  Bibliotheca 

Sacra.  1877.  April,  p.  284-334. 
Stieren,  Ad.,  Comment.  hist.  criüca  de  Irenaei  &'!- 

versus  haoresos  operis  fontibus,  iudole.  doctrin^  et 

dignitato.  Gottingae  1836.  4»   Preiuehrift. 
Ziegler,  U.,  Irenaeus  Bischof  von  Lyon.  Beitrag  znr 

Entstehungsgeschichte  der  altkathol.  Kirche.  Borlio 

1871.  8«.  XVL  320 pag.  JkA.QO. 

De  SS.  Irenaeo,  Or  et  Orepse  mart.  temp.  impe- 
ratorum  gentilium  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Aug.  VI.  p.  552. 

De  B.  Irene  Alctii,  vid.  De  s.  Herina. 

De  s.  Irene  mart  celebrata  Constantinopuli 
(saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II.  p.  4.  5;  cf. 
Vn.  p.  588. 

De  6.  Irene  mart.  in  Graocia  in  AA.  SS.  BolL 
16.  AprU.  II.  p.  404. 

Do  s.  Irene  vidua  s.  Castuli  martyris  Romae 
(t  cca.  300)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  IL  p.  415. 

Vita  s,  Irenes  hegumenae  Constantiiio- 
poli  in  Chrysobalanto  (saec.  IX.  X)  au- 
ctore anonvmo. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interpr.  Pinio  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  602-634.  Cf.  Pinii  comment 
praevius  i^id.  p.  600-602. 

Passio  s.  Irenes  sanctimoniaUs  et  mart. 
Sealabi  in  Lusitania  a.  653. 

Ausg. :  ex  vet  Breviario  Eborensi  et  Florezii 
Espafia  sagrada  XIV  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct 
Vlll.  p.  911.  912  c.  Heckii  commentar.  praeno 
p.  909. 

Yita  8.  Irenes  virginis,  sororis  s.  Da- 
masi  papae  (f  a.  379). 

Ausg. :  a  Jo.  Tamaio  Salazario  edita  et  repe- 
tita  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  III.  p.  245. 

De  ss.  Ireneo,  Peregrino  et  Irene  mart  Thes- 
salonicae  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II.  p.  6. 


VITA  B.  IRMGARDIS  —  VITA  S.  ISIDORI  EP.  HISPALENSIS 


1405 


Tita  b.  Irmgardis  virg.  comitissae  Züt- 
phaniensis  (7mm  rectius  Süchtelensis?,  f 
cca.  fin.  saec.  XI),  Coloniae  Agrippinae, 
auctore  anonymo  germanice  conscripta, 

Ausg^  latine  interpr.  SuyskeDio  in  AA.  SS. 

r>oll.  4.  Sept.  II.  p.  274-278. 

Erl.-Schr.:  Bergrath,  Die  h.  Inngardis  und  der  Sal- 

hof  Bngeham  in  Annalen  des  histor.  Vereins  für  den 

Niederrhein.  II.  Köln  1857.  p.  251-259. 
Ded(«richr  Ueber  die  h. Irmgardis  Und.  I.  KOln  1865. 

s«   p.  64-77. 
Norrenberg,  P.,  Die  h.  Irmgardis  von  Süchteln.  Bonn 

1894.  8P.  64pag.  Jk  1. 
Schmitz,  G.  H.,  Leben  der  heil.  Irmgardis.  Nenss 

1847.  BP. 
Snysken,  Conunent.  praevins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  270-274. 

Vita  s.  Irminae  Horreensis  (hodie  0er en) 

parthenonis  abbatissae  auctore  Theodo- 

rico  monacho  Epternacensi  (f  post 

1192),  autsectindiim  Poneelet  Thiofrido 

monacho  (f  1100). 

Ausg.:  in  Theoderici  monachi  Chronico 
Epternacensi  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXIII.  p.  48- 
50.  —  Der  ursprüngliche  Prologus  in  Neues  Ar- 
chiv der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XVIII.  p.  620. 

£rt.-Sekr.:  Poneelet,  Alb.,  De  fontibus  vitae  s.  Irmi- 
nae m  Analect.  BoUand.  VIII.  1889.  p.  285.  286. 
Heiland,  Ludw.^  in  GSttinger  gel.  Anzeigen.  1887. 
p.  783. 

De  s.  Irmundo  Mundae  in  agro  Juliacensi  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  II.  p.  842.  843. 

Vita  s.  Isaac  abbatis  Spoleti  in  XJmbria 

(-f-  cca.  550)  auctore  Gregorio  (libro  3^ 

dialogor.). 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  II.  p.  28- 
30.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  114-116. 

Passio  SS.  Isaac  et  Maximiani  Donati- 

starum  auctore  Macrobio  (f  348.  7  kal. 

Sept.):  ,Opportunus  me'. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  Vet.  analect.  IV.  p.  119. 
—  '  tciederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  VIII.  p.  767 
-774.  —  Fragmentum  epistolae  Macrobii  ad 
plebem  Carthaginensem  de  passione  Maximiani  et 
Isaac  Donatist.  *  ap.  Mabillon  1.  c.  (ed.  fol.  1723)  p. 
185-187.  —  » tciederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  778-784. 

Acta  s.  Isaaci  monachi  mart  Cordu- 
bae  in  Hispania  (t851)  auctore  Eulogio 
martyre  (archiep.  Toletano  electo,  f859). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  325.  326. 

Vita  s.  Isaacii  abbatis  Constantinopoli 
(•f-  383)  auctore  anonymo  monasterii  Dal- 

matorura. 

Ausg. :  graece  et  lat  interprete  Dan.  Cardono 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mai.  VII.  p.  247-2.Ö8.  —  Alia 
vita  ex  graeco  ms.  ap.  Lipomanum  lat.  interpr. 
Franc.  Zini  ibid.  p.  258-260  c.  Papebrochii  com- 
ment.  praevio  p.  246. 

Vita  s.  l8abellae  {kispanice)  =  Vita  s.  Elisa- 
beth ae. 

De  SS.  isacio  et  Meletio  episc.  in  C;>'pro  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Sept.  VI.  p.  238. 


De  s.  teaia  propheta  et  martyre  in  Palaestina 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  II.  p.  250-252. 

Vita  b.  laaiae  Boneri,  vid.  Vita  b.  Boneri. 

De  SS.  Isaura,  Feiice,  Peregrino  (saec.  IV)  etc. 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  II.  p.  268. 

De  SS.  isauro  diac,  Innocentio,  Feiice  etc. 
mart  Apolloniensibus  Henschenii  sylloge  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  lU.  p.  287. 

De  b.  Isfrido  Raceburgensi  in  Wanda- 
lia  episc.  ord.  Praemonstr.  (f  1204). 
Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  II.  p.  1089. 

De  8.  Isichio  episc.  Viennensi  in  Gallia  (f  cca. 

490)  commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  16. 

Mart.  n.  p.  447.  448. 

Vgl.  De  8.  Hesychio. 

De  SS.  Isicio,  Processo,  Marina  etc.  mart.  Ro- 
manis in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  29. 

De  s.  Isidora  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Mai.  I.  p.  49. 

De  SS.  Isidora  et  Neophyta  sororibus  mart. 
Leontinis  in  Sicilia  (f  cca.  236)  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  April.  II.  p.  479. 

EH.- Sehr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  326. 

Vita  s.  Isidori  agricolae  Madriti  in  Ca- 
Stella  (f  1130)  auctore  Johanne  Dia- 
cono  (1275). 

Ausg. :  *  ed.  Joh.  Tamaius ,  Martyrolog.  Hispa- 
niae.  111.  15.  Mart.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai. 
UI.  p.  514-521.  —  Miracula  saec.  XIV  de-, 
scripta  ibid.  p.  522-525.  —  Analectaex  Hispa- 
nico  Fr.  Jacobi  Bledae  ibid.  p.  525-528.  —  Mi- 
racula recentiora  ex  processibus  collecta  a  Ja- 
cobo  Bleda  ibid.  p.  528-550.  Cf.  VII.  p.  775. 

Uebers.:  kispanice  ed.  Jacobus  Bleda.  Ma- 
driti 1623.  4^ 

JSy/.-<Ses^..'  (Argavz,  Oreg.de)  Lasoledadvel  campo 

laureados  por  el  solitario  de  Roma ,  y  el  labrador  de 

Madrid ,  san  Benito  y  san  Ysidro.  Madrid  1671.  fol. 

Canale,  Saver.,  Vita  di  s.  Isidoro  agricoltore.  Roma 

1756.  40. 
Cerracchini,  L.  O.,  Vita  di  s.  Isidoro  agricoltore. 

Firenze  1727.  8P. 
Dognon,  Chan,  de  Verdon,  Le  bon  labourear  on  la 
parfaite  conduite  de  familles  chr^tiennes  r6pr6sent6e 

{>ar  une  pratiqoe  familiere  des  vertus  de  s.  Isidore 
abonreur ,  avec  an  recueil  de  sa  vie.  L^on  1685.  8^. 
Qu  artin  o,  L.,  Vita  di  sant' Isidoro  agncola.  Torino 

1881.  24mo.  lJ9pag.  50  c. 
Bamirez,  Mclch.,  Kelatione  della  vita,  miracoli  et 
atti  della  canonizatione  di  s.  Isidoro  agricola ,  patrone 
della  Villa  di  Madrid.  Roma  1622.  BP. 
Vgl.  Vita  b.  Mariae  uxoris. 

Yita  s.  Isidori  episcopi  Hispaiensis  (f 

636)  auctore  canon.  regul.  coenobii  Le« 
gionensis  s  Isidori,  forte  Luca  postea 
episc.  Tudensi  (f  1250). 

Arevalo  spricht  dem  Lucas  Tud.  die  Vita  und  Hist. 
translat.  ab. 

Ausg. :  *  ex  ms.  Toletano  in  AA.  SS.  Boll.  4. 
April.  I.  p.  330-352.  Cf.  p.  900.  —  •  in  Isidori 
opp.  ed.  Arevalo  II.  Romae  1797.  p.  452.  —  *n®  1 
wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXII.  p.  19 
-56  et  *  ibid.  LXXXI.  p.  941.  Cf.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  582.  —  Acta  trans- 
lationis  s.  I-i  ex  ms.  Joh.  Lucae  cortes  HispaL 
^  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c:  p.  901-903.  —  *  ap.  Flo- 


1406 


ACTA  S.  ISIDORI  —  DE  B.  JULUNA  DE  BUSTO 


rez,  Espafia  sagrada.  IX.  edic.  3*.  p.  406-412.  — 
Historia  translatioDis  ex  ms.  Toletano  '  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  352-364.  Gf.  Henschenii 
commentarius  praevius  ibid.  p.  327-330.  —  *ap. 
Fiorez  1.  c.  XXXV.  p.  85-92.  —  Ein  Bruchstück 
aus  den  Miracula  s.  I-i  bildet  die  Vita  s.  Mar- 
tini I^egionensis  (ap.  Migne  1.  c.  CCVIII.  p.  9). 

Vgl.  Isidoras  Hispalensis. 
Lucas  diac.  Tadert. 

Acta  s.  Isidori  martyris  in  insula  Ohio 

(t  251). 

Ausg.:  ex  ms.  grneco  interpr.  D.  Cardono  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  449-452;  cf.  VII. 
p.  774.  —  MnQTVQiov  toö  äyfov  \IaiS(üQov  ibid. 
III.  append.  p.  72*.  73*.  Cf.  Papebrochii  commen- 
tar.  praevius  ibid.  p.  445-449. 

De  s.  Isidoro  episcopo  et  confess.  in  Aegypto 
(saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  84. 

De  s.  Isidoro  episc.  et  mart.  Antiochiae  et  de 
8.  Siridone  episc.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  83. 

De  s.  Isidoro  monacho  et  presb.  Alexandriae 
(t  404)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1015-1017. 

De  s.  Isidoro  Pelusiota,  monacbo  et  prasb.  in 
Aegypto  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p. 
468-473  ed.  Henscheu. 

Erl.-Sdir.:  Heu  mann,  Ch.  A.,  Dissert.  de  Isidoro  Pe- 
losiota  et  eias  epistolis,  (juas  maximam  partem  fictiüas 
esse  deinonatratur.  üottingael737.  49. 
Niemeyer,  H.  Agath..  Disj^ert.  de  Jsidori  Pelasiotae 
vita ,  Bcriptis  et  doctrina.  Haiis  1825.  4^. 

De  s.  Ismidone  episc.  Diae  in  Gallia  (f  1120) 
Stiltingii  syllogc  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept.  VII. 
p.  846-848. 

De  SS.  Ismio  et  Ismidone  eremitis  in  dioecesi 
Anneciensi  in  Sabaudia  (saec.  XI)  R.  de  Buckii 
commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XIU.  p. 
33.  34. 

Tita  b.  Israelis  canonici  Doratensis  in 

Marchia. 

Ansg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  566.  567. 

De  SS.  Italo,  Zotico,  Gamaro  etc.  martyribus 
in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  632. 

Vita  s.  Ithamari  episc.  Roffensis  in  An- 
glia  (t  656). 

Ausg.:  *  ap.  J.  Capgrave,  Nova  legenda  An- 
gliae  fol.  198.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Jun.  IL  p.  204. 

Erl.-Sckr.:  Hardv,  Doscr.  cataloKue  of  materials.  I.  1. 
1862.  p.  252.  n^  660. 

De  s.  Itherfo  episc.  Nivernensi  Noiennii  seu 
Novigenti  in  Gallia  (f  cca.  691)  Sollerii  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  11.  p,  629-631. 

De  8.  Itisberga  virg.  Yberghae  in  Ai'tesia  (t 
cca.  8(X))  Henschenii  commentarius  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  44-46. 

De  b.  Itta  sive  Iduberga  sanctimon.  sub  s.  Ger- 
tnide  filia,  Nivellis  in  Hrabantia  (f  652)  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Mai.  II.  p.  307.  308. 

De  s.  Juda  apostolo  et  72  discipulis,  mart. 
Ararae  in  Armcnia  (saec.  I)  Papebrochii  com- 
mentarius in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  III.  p.  802- 
805.  —  Officium  de  s.  apostolo  Juda  ibid.  p.  805 
-809. 


Acta  s.  Judae-Quiriaci  episcopi  mart 
Hierosolymis  (a.  233)  apocrypha. 

Ausg.:  ex  4  mss.  et  Mombritio  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Mai.  I.  p.  445-451 ;  Papebrochii  commen- 
tar.  praevius  ihid.  p.  439-445  et  VII.  p.  574. 

Vgl.  Inventio  s.  Cracis. 

Vita  s.  Judlcaelt  (saec.  VIT),  s.  Mevenni 

disciptüi  auctore  anonyme  suppari. 

Atisg. :  excerpta  ed.  B>.  B.  Plaine  in  Analect 
Bolland.  UI.  1884.  p.  157.  158. 

Erl.-Sckr.:  Histoire  littöraire  de  la  Fraooe.  III.  1735. 
p.  286 :  VI.  1742.  p.  177. 
vgl.  Vita  6.  Mevenni. 

Vita  s.  Judithae  viduae,  reclusae  apud 
Altaich  in  Bavaria  (saec.  IX)  auctore  Alt- 
aichensi  monacho. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jun.  V.  p.  493. 

Vita  s.  Judoci  (frajuös.:  Josse),  filii  Ju- 
thail  regis  Britonum,  presbyteri  et  con- 
fessoris  (f  669)  auctore  Florentio  ab- 
bate  Britanno  (1015). 

Handsckr. :  Hardv,  Descr.  catalogue  of  mate- 
rials. I.  1.  1862.  p.  265.  n°  688-694. 

Ausg.:  ed.  Surius,  Vit.  SS.  13.  Dec.  VII.  Cd- 
lon.  Agr.  1581.  p.  1007-1011.  —  Vita  alia  au- 
ctore anonymo  saec.  VIII  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 

0.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  566-571.  —  •  Auszug  ap, 
Bouquet,  Recueil  III.  p.  519-521.  —  De  trans- 
latione  s.  Judoci  presbyt.  et  conf.  ap.  Mabillon 

1.  c.  saec.  V.  p.  545-547.  —  Aus  der  inventii» 
Fragmenta  de  Roberto  rege  Hugonis  Capeti  tilio 
'  ap.  Duchesne,  Hist,  Franc,  scr.  IV.  p.  144-147. 
—  *  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  366.  —  Translatio 
et  miracula  s.  J-i  ex  Ordcrici  Vitalis  Hist.  »h'- 
clesiast.  lib.  III  ad  a.  1066  *  ap.  Duchesne,  Sor. 
hist.  Normann.  p.  499.  —  *  Bruchstück  ap.  B<»u- 
quet,  Rec.  XI.  p.  475. 

Erl.-Sehr. :  A  b  o 1 1  v,  La  vie  de  s.  Josse ,  princo  de  Btp- 
ta^no.   Paris  1666;  —  Abbeville  1814;  —  Montzeni. 
18Ö1. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1788.  p.  79. 
Robitaille,  Vie  de  s.  Josse.  Paris  1867. 
Vgl.  Fragmenta  variomm. 

De  s.  Julia  virg.  mart.  in  Syria  (saec.  IV)  Bvei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct.  III.  p.  883 -SSö. 

Acta  SS.  Juliae  virg.  mart ,  Claudii  imp. 

Barbarorum,  Justi,  Jucundini  etc.  Trecis 

in  Gallia  sub  Aiireliano  martyrum. 

Ausg. :  ex  Camuzato  et  Surio  repetita  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p.  133.  134. 

Erl.-Sckr.:  Marterthum,  Dos,   der  h.  JuUa  in  Der 
Katholik.  1850.  p.  513-617. 

Acta  s.  Juliae  virg.  martyris  in  Corsiea 
(saec.  VI.  VII). 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V. 
p.  168-170. 

De  s.  iuliana  abbatissa  Pauliacensi  in  Norman- 
nia  (sec.  VllI  med.)  Byei  comment.  histor. -cri- 
ticus  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  661-66(>  ei 
Bigölloti  nota  ibid.  Suppl.  p.  77*.  78*. 

De  b.  Juliana  de  Busto  Arsitio,  sorore  eonvers3 
abbatiae  s.  Mariae  de  Monte  supra  Varesiuni  in 
pristino  ducatu  Mediolanensi  (f  1501)  V.  de  Bucti 


DE  SS.  JULIANA  —  VITA  S.  JULIANI 


1407 


commeDt.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X. 
p.  553-562. 

De  SS.  Jnliana  et  Sempronia  mart  in  temtorio 

Barcinonensi  (f  303)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul. 

VI.  p.  430. 

Erl.-Stkr.:  Matas,  Jaime,  Memorias  de  la  patria,  mar- 
tirio  y  colto  de  las  virgines  y  martires  Juliana  y 
Sempronia.  Barcelona  1777.  kl.  4P. 

De  8.  Juliana  matrona  Taurini  in  Pedemontio 
(saec.  lY)  Henschenii  commentar.  historicus"  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  657-600. 

Do  s.  Juliana  HomaDa  virg.  inart.  Bononiae  in 
Italia  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  11.  p.  886. 

De  s.  Juliana  vidaa  Bononiae  in  Italia  (f  cca. 
435)  Henschenii  commentar.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  48-52. 

De  s.  Juliana  virg.  mart.  Yeronae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  U.  p.  885. 

Tita  b.  Julianae  abbatissae  ord.  s.Bene(l. 
Yenetiis  (f  1262)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p. 
312-317.  Cf.  Pinii  commentar.  praevius  ibid,  p. 
309-312  {mit  Abbild.). 

Yita  b.  Julianae  Falconeriae  (f  1341) 
virg.  tertiariae  ord.  Serv.  b.  M.  Florentiae. 

Ausg. :  ex  ms.  Italico  frat.  Archangeli  Gianii 
Florentini  in  AA.SS.Boll.  19.  Jun.  III.  p.917-925. 

Erl.-Schr.:  Bernardi,  Prosp.,  Vita  della  b.  Oiuliana 
Falconieri  istitutrice  del  terz'  ordine  de  Servi  di 
Maria.  Firenze  1681.  4P. 

Lei^genda  di  s.  Giuliana  Falconieri,  con  note,  os- 
senraz.  stor.-critiche  .  .  .  di  Fr.  Agost.  Morini.  Fi- 
renze 18&1.  SP. 

Lorenzini,  Franc,  Vita  dl  s.GioIiana  Falconieri  Fio- 
rentina,  föndatrice  del  torz'  ordine  dei  Servi  detto 
delle  Mantellate.  Roma  1738.  4P. 

Acta  s.  Julianae  virg.  Xicomediensis  et 
mart  (sub  Maximiano)  Bruxellae  et  alibi 
auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  873- 
877.  —  Alla  vita  auctore  Petro  subdiacono 
ibid.  p.  878-882.  —  TranslatioIIIa  teste  ocu- 
lato  descripta  ex  actis  eccles.  Neapolit.  ibid.  p. 
882-884.  Cf.  Bollandi  comment.  praevius  ibtd. 
p.  868-873. 

Erl.-Schr.:  Vita  di  s.  Oialiana  verg.  e  mart.,  marti- 
rizzata  in  etA  di  18  anni  in  Nicomedia  neil'  Asia  il 
16  febbraio  verso  l'anno  308 ,  venerata  ...  in  Bor^- 
lavezzaro,  dioc.  di  Novara,  ove  furono  trasportate 
da  Roma  alcane  prez.  reliquie  il  16  agosto  IGO^.  No- 
varal889.  16mo.  32pag. 

Tita  b.  Julianae  virg.  priorissae  Mon- 
tis  Comelii  apud  Leodium,  proniotricis 
festi  Corporis  Christi  (f  1258)  auctore 
coaevo.    Libri  2. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  April.  I.  p.  443- 
475.  —  Appendix  de  officio  vener.  Sacramenti 
directione  s.  Julianae  composito  ibid.  p.  903  -  906. 

^W.-ScAr.:  Bort  holet,  Joan,  Vio  de  s.  Julieone  et 
de  la  b.  £ve,  oa  Histoire  do  {'Institution  de  la  Fote- 
Dieu.  Liöge  1746.  4P]  —  Liei?©  1846.   12mo.  90 pag. 

Dechamps,  V.,  Le  plas  beau  souvenir  de  Thistoire 
de  Li6ge,  1246  —  1846.  Lit-^o  1846.  8«. 

Henschen,  Commentarins  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
I.e.  p.  437-443. 

Lavalleye,  fid.,  La  Feto-Dieu,  sairite  Julienne  et 
r^elise  Saint- Blartln  ä  Liege;  esquisscs  historiques. 
Liege  1846.  12mo. 


Le  Pas,  Andr6-Jo9.,  Ste.  Jnlienne  et  1' Institution  de 
la  Fete-Dieu.  Bmxelles  1867.  9>.  48  pag.  {Extrait 
de  la  Revue  generale.) 

Le  Rot,  Alph.,  Sainte  Jnlienne  in  Biographie  natio- 
nale de  Belgique.  X.  1889.  p.  610-617. 

Le  Rnite,  Lamb.,  Histoire  m^mor.  de  s.  Jnlienne, 
'^^r^T  Ji^is  prieure  de  la  maison  do  Comillon  lez 
la  cit6  de  Li^^e.  Li6ge,  J.  Voes  1598.  SP. 

Petit-Radelm  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIX. 
1838.  p.  14-19. 

Acta  s.  Julian!  Anazarbenti  Aegaeae 
passi,  Antiochiae  sepulti  auctore  s.  Jo- 
hanne Chrysostomo. 

Ausg.:  decerpta  ex  bomilia  XLYII  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Mart.  IL  p.  422-424. 

Acta  SS.  Julian! ,  Basilissae  et  sociorum 
sub  Diocletiano,  auctore  coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr.  I.  p.  575-587. 
—  Aeta  alia  auctore  s.  Althelmo  episcopo  ibid, 
p.  587.  588.  Cf.  p.  570-575. 

Erl.-Schr.:  Vita  dei  ss.  Ginliano  e  Basilissa  sposi  ver- 
gini ,  e  martin  Antiocheni ,  i  di  cni  sagri  corpi .  .  . 
riposano  nella  chiesa  .  .  .  di  s.  Blaria  della  Scala 
della  citta  di  Cbieri.  Torino  1660.  4P. 

Vita  Julian!  Caesarini,  cardinalis  S.  An- 
geli  (t  1444)  auctore  Vespasiano  Flo- 
rentino.  Italice. 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  Sacra  III.  p.  671. 

Vgl.  Julianus  Caesar. 

Vita  s.  Julian!  episcopi,  Cenomanorum 
apostoli  in  Gallia  auctore  Lethaldo  mon- 
acho  Miciacensi  (f  cca.  945). 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  IL  p.  762 
-767.  Cf  p.  1152.  —  ^  Kiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXXVII.  p.  781-796.  —  »-ap.  Por- 
signan,  Recherches  sur  l'apostolat  de  s.  Julien. 
Le  Mans  1886.  p.  246. 

Erl.  -  Sehr. :  F  a  b  r  i  c  i  u  s ,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis 

•ed.  Mansi.  IV.  p.  271. 

de  Maissas,  ^vang^lisation  des  Gaules,  satnt  Julien 

et  les  origines  de  l'eglise  du  Mans ,  lettres  aa'R.  P. 

Marin  de  Boylesre ,  en  roponse  ä  sa  note.  Le  Mans 

1878.  80.  80  c.  {Extrait  de  la  Semaine  du  fiddle). 

:    Evangölisation  des  Gaules.    R^pliques  ä   deux 

B^nödictins  de  l'ecole  lögondaire  touchant  In  question 
de  Saint  Julien  du  Mans.  Le  Mans  ISSK>.  H*'.  93 pag. 
Mertens,  Conr.,  Die  Controverse  über  die  I^ebenszeit 
des  h.  Julian  in  seinem  Der  heil.  Liborius.  l*aderbom 
1873.  gr.  80.  p.  815-817. 
Persignan.   Uecherchos  sur  l'apostolat  de  s.  Julien. 
Premier  övoque  du  Mans.  I^  Mans  1886.  8^.  XI.  288 
pag.  5  fr. 
Pottier,   La  nii<<sion  apostolique  de  s.  Julien  et  la 
tradition  do  I'o^lise  du  Mans  avant  1645  in  Revue 
historique  et  archöologiqua  du  Maine.  Tom.  Vn.  livr. 
2.  Contre  Maissaa. 

Vita  s.  Julian!  episcopi  Conchensis  in 
Hispania  (f  1207). 

Ausg.:  ex  Hispanico  Joa.  Mariettae  in  AA.  SS. 
BoU.  28.  Janr.  IL  p.  894-897. 

Erl. -Sehr.:  Alcäzar,  Barth.,  Vida,  virtudes  y  mila- 
gros  de  s.  Julian^  segundo  obispo  de  (Juenca.  Madrid 
1692.  fol.  —  Hieraus  Epitome  de  la  vida  de  s.  J. 
Madrid  1785.  4«. 
Escudero,  Franc.  Vita  de  s.  Juliane,  obispo  de 
Cuenca.  Toledo  1589.  ÖP. 

Tita  s.  Julian!  episc.  Toletani  in  Hispa- 
nia (f  690)  auctore  Feiice  episc.  Tole- 
tano,  Juliani  successore  (f  702). 

Ausg.:  *  ex  appendice  ad  librum  s.  Isidori  de 
scriptoribus  ecciesiast.  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Mart. 


1408 


TITA  S.  JULIANI  —  VITA  S.  JÜUI 


I.  p.  785-787.  c.  comraentar.  praevio  p.  782-785. 

—  *  tciederh.  ap.  Migne.  Patrolog.  lat.  XCVI.  p. 

445-452. 

Vgl.  Julianas  episc.  Toletanns. 

Yita  s.  Julian!  hospitatoris. 

Ausg. :  "  in  Jacob!  do  Voragine  Legenda  aurea 
27.  Janr.  —  *  ap.  Vincent.  Bellovac. ,  Specul.  bist. 
IX.  cap.  115.  —  *  ed.  Petnis  do  Natal.  lib.  3.  c. 
116.  —  *  ed.  Fen-arius,  Catalog.  SS.  Italiae.  — 
*  ex  Antonino  in  AA.  SS.  ßoU.  29.  Janr.  II.  p.  974 
u.  anderswo. 

Erl.-Schr.:  Fojflietti,  Raff.,  San  Giuliano  l'Ospita- 
tore.  Cenni  ntorici.  Firenze  1K79.  8°.  {Eatr.  dalla  Kas- 
segna  nazionale.  Anno  lbi79.  fasc.  8). 

Fassio  s.  Julian!  martyris  Brivatensis  in 
Arvernia  (f  cca.  304)  auctore  anonymo. 

Handschr. :  München,  Staatsbibl.  lat.  n®  35 1 4 
(olim  Aug.  civ.  n**  14).  fol.  273. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Biblioth.  nova  II.  p.  567- 
569.  —  'ex  edit.  Labbei  coUata  c.  editione  Bos- 
queü  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Aug.  VI.  p.  173.  174. 

—  •  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Me- 
roving.  I.  1885.  p.  879-881.  —  Passio  II  auctore 
Gregorio  Turonensi  ^in  Gregorii  opp.  ed. 
Ruinart.  Paris.  1699.  fol.  p.  843.  —  *  ex  3  mss. 
collata  c.  edit.  Ruinartii  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
174.  175.  —  » ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXI.  p. 
1103-1106.  —  *  ed.  H.  L.  Bordier  in  S.  G.  Fl. 
Gregorii  ep.  Turon.  Libri  miraculorum  etc.  IV. 
Paris.  1864.  p.  97-103.  —  » ed.  Krasch  1.  c.  1. 1885. 
p.  562-584.  —  Miraeula  auctore  Gregorio  Tu- 
ronensi *ex  edit.  Ruinartii  in  AA.  SS.  BoU.  1. 
c.  p.  176-188.  Cf.  Stiltingii  commentar.  praevius 
ibid. p.  169-173.  —  '  ed.  H.  L.  Bordier  1.  c.  1. 1857. 
p.  302-393. 

Acta  s.  Juliani  martyris  patroni  Arimini 
in  Aemilia  Italiae  provincia. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  140- 
142.  —  Appendix  p.  143. 

Acta  s.  Juliani  martyris  Sorae  vel  Ati- 

nae  in  Italia  sub  Antonino  Pio. 

Ausg. :  ex  ms.  italico  B.  Chioccarelli  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  767-  768. 

Vita  s.  Juliani  monachi  circa  Edessam 

in  Mesopotamia  (f  cca.  370). 

Ausg. :  initium  ex  fragmento  s.  Ephrem  Syri, 
interprete  Ger.  Vossio  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  11. 
p.  175-177.  —  Alia  eiusdem  vita:  toö  dafov 
nargog  vfÄßiv^JovXutvoO  roO  iv  rqi  Ev(fQäd- ibid. 
p.  177.  178. 

Vita  s.  Juliani  Sabae  eremitae  in  Meso- 
potamia (t  372-380)  auct  Theodoreto. 

Ausg. :  ^  in  Theodoreti  opp.  od.  Sirmondi  III. 
p.  771.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct. 
VIII.  p.  353  -  358.  Cf.  Carpentieri  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  346-353. 

Do  b.  Juliane  Cesarello  ex  ord.  Min.  (f  ante 
1367)  Vallis  in  Istria  Josephi  de  Bäcker  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  517-519. 

De  s.  Juliano  episcopo  Beuearnensi  seu  La- 
scurrensi  in  Gallia  (saec.  V)  Pinii  commentarius 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  441. 


De  SS.  Juliano  episc,  Johanne  diac.  et  5  niilli- 
bus  mart  in  Aegvpto  Henschenii  commentarius 
historicTis  in  AA.'SS.  Boll.  16.  Febr.  IL  p.  btJ3. 
864. 

De  s.  Juliano  episc.  Laude  Pompeia  in  Insu- 
bria  (t  cca.  324)  Bveus  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Uct. 
VL  p.  59-64. 

De  s.  Juliano  episc.  Viennensi  in  Gallia  (t  cca. 
532)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  29. 

De  SS.  Juliano  et  Marciano  mart.  Aegaea»'  ic 
Cilicia  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  746. 

De  s.  Juliano  et  sociis  mart.  in  Istria  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Aug.  IL  p.  700. 

De  s.  Juliano  hegumeno  Constantinopoli  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Jun.  IL  p.  557. 

De  s.  Juliano  in  monasterio  Arenae  sive  Ha- 
reae  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  413. 

De  s.  Juliano  martyre  in  A A.  SS.  Boll.  18.  Mal 
IV.  p.  146. 

De  s.  Juliano  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr. 
I.  p.  355. 

De  s.  Juliano  mart.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr. 
IL  p.  656. 

De  s.  Juliano  mart.  Autissiodori  in  Gallia  (s;iec. 
ni)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  L  p.  331. 

De  s.  Juliano  mart.  in  Gallia  in  AA.  SS.  B>>!I. 
7.  Janr.  I.  p.  357. 

De  s.  Juliano  mart.  in  Syria  in  kk.  SS.  Bc>ll. 
25.  Aug.  V.  p.  139. 

De  SS.  Juliano,  Medice  et  Eubulo  mart.  sub 
Juliano  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart  I.  p.  426. 

De  s.  Juliano  medico  mart.  Emesae  in  Phooni- 
cia  (t  312)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  778. 

De  SS.  Juliano  podagrico ,  Enno  Cronione  eius 

famulo  et  Besä  milite  mart.  Alexandrinis  (f  2.';0> 

Henschenii  comment.  historicus  in  kk.  8S.  Bi>ll. 

27.  Febr.  III.  p.  673.  674. 

Erl.-Sckr.:  Bonncci,  Atft.  M.,  IstoriA  del  glor.  nuut 
8.  Giaiiano  arvocato  de'  podagrosi.  Roma  1711.  b^'. 

De  8.  Juliano  presb.  Ancyrae  in  Galatia  sab 
Licinio  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept,  IV.  p.  54. 

De  SS.  Juliano,  Sico  sive  Ysico^  Cyrillo  de. 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mart  IL  p.  3. 

De  b.  Juliano  Lrio  Patavii  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  17.  Mari:.  IL  p.  610. 

De  SS.  Juliano,  Victore,  Feiice,  Secundo  de. 
mart  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II. 
p.  580. 

Acta  s.  Julii  mart  Dorostori  in  Moesia. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  6tW. 
661.  —  Acta  alia  unt.d.  Tit.:  Acta  s.  Julii  Ve- 
teran! mai*tyris  ex  cod.  Cenoman.  (bibl.  pabl.  n^ 
217)  in  Analect  Bolland.  X.  1891.  p.  50-52. 

Vita  SS.  Julii  presb.  et  Juliani  diac.  fra- 
trum  in  dioec.  Novariensi  in  Italia  (siiec. 
IV)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  Cartbusiae  Coloniensis  in  AA. 
SS.  Boll.  31.  Janr.  IL  p.  1101-1104. 

Erl.-Schr.:  Avogadro  di  Valdengo,  O.,  Storiadei 
SS.  fratelü  Giulio  o  Giuliano  e  del  principato  di  s 
GiuUo  ed  Orta.  Novara  1810.  Sfi.  Oon  2  ritr. 


DE  SS.  JUUO  —  MIRACÜLA.  SS.  JUSTI  ET  (XEMENTIS 


1409 


Oinlino,  C.  H.,  Vita  e  miracoli  de'  aanti  oonfessoii 
Giulio  prete  e  Gialiano  diacono,  Oreci  del  sec.  IV. 
Piacenza  1749.  &>. 

De  SS.  Julio,  Aaron  et  sociis  mart.  BritaDois 
(+  cca.  303)  Sollerii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  17.  18. 

De  SS.  Julio  episc. ,  Roto  et  aliis  27  mart.  Ro- 
manis  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart.  I.  p.  309. 

De  SS.  JhHo,  Juliano,  Yincentio  etc.  mart.  in 
Hispania  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  424. 

De  s.  Julio  martyre  apud  Coptos  (ante  saec. 
IV)  Bossuei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX. 
p.  537. 

De  SS.  Julio,  Milieuto,  Thyrso,  Pleseo  etc.  mart 
Apg>'ptiis  in  AA.  SS.  Boll,  9.  Febr.  II.  p.  294. 

De  s.  Julio  Romano  pontHIco  (t  352)  Heosche- 
nii  dissertatio  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p. 
82-86.         Vgl.  Juliiu  pp. 

De  s.  Julio  senatore  mart.  Romae  a.  192  Sol- 

lorii  svlloge   in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p. 

700.  701. 

Erl.  -  Sehr. :  Neamann,  K.  Job. ,  Der  rSmiscfae  Staat 
I.  Leipzig  1880.  p.  291. 

De  SS.  Julio ,  Victurino ,  Sirico  ete.  mart.  Af ris 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  April.  III.  p.  415. 

De  8.  Juiltta  a  Graecis  honorata  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Jun.  II.  p.  958. 

Elogium  s.  Jiilittae  mart  Cacsareae  in 
Cappadocia  sub  Diocletiano,  auctore  s. 
Basilio  magno  arcbiepiscopo  Caesareae 
Capp. 

Ausg.:  lät  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  VII.  p.l43 
-145.  Cf.  Pinii  commentar.  praevius  ibid.  p.  141 
-143. 

Acta  s.  JulKtae  viduae  Iconiensis  =»  Acta  ss. 
Cyrici  et  Julittae  matns. 

Vita  s.  Jufiiani  abbatis  Mariacensis  in 
Pictaviensi  Galliae  provincia  (f  587),  quam 
YulfinusBoetius  episcopus  Pictavien- 
sis  ad  Godelenum  abbatem  Nobiliacensem 
scripsit  saec.  IX. 

Ausg.:  *  ap.  Duchesne,  Bist.  Franc.  Script  I. 
p.  .542.  —  •  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  569-579. 
—  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p. 
307-319.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Aug.  III.  p. 
38-46.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  446 
-448.  —  Aeta  translationum  s.  J-i  [vielleicht 
tcar  Bischof  Wulfinus  v.  Poitiers  ihr  Verfasser) 

*  ap.  Mabiilon  1.  c.  saec.  IV.  1.  p.  430-433.  — 

*  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  42.  —  '  Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Rec.  1.  c.  p.  454.  455.  —  De- 
latio  corporis  s.  J-i  in  synodum  Karrofensem 
cca.  a.  988 (?)  a  Letal do  monacho  Miciacensi  de- 
scripta  *  ap.  Mabiilon  1.  c.  saec.  IV.  1.  p.  434. 
435.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXVII.  p. 
823-826.  —  »Bruchstück  ap.  Bouquet  l.  c.  X. 
p.  360. 

Erl.' Sehr.:  Cuper,  Commentar.^ praevius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  82-38. 
Histoire  littcraire  de  la  France  IV.  p.  499. 

Vita  s.  Juniani  anachoretae  (f  cca.  500) 

auctore  anonyme. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  ex  ms.  Oluniacensi  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Oct  VII.  2.  p.  848-851.  Gf.  Comment  prae- 
vius de  8.  Juniauo  et  de  eius  magistro  s.  Amando 
in  agro  Lemovicensi  in  Gallia  Md.  p.  835-848. 

De  8.  Jiista  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  26. 
April,  m.  p.  424. 

De  ss.  JiMta  et  Ruflna  virg.  et  mart.  Hispali 

(cca.  fin.  sec.  III)  Cuperi  sylloge  hist  in  AA.  SS. 

Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  583-586. 

Erl.' Sehr.:  Garns,  P.,  Kirchengeschichte  Spaniens.  I. 
1862.  p.  284-288. 

De  SS.  Jutta,  Justina  et  Heredina  martyribus 
in  Sardinia  (saec.  II)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mai.  III. 
p.  271. 

Acta  s.  JtlStae  Tirg.  et  mart  Aquilae  in 

Vestinis  Italiae,  forte  sub  Diocletiano. 

Ausg. :  ex  variis  mss.  contracta  a  F.  Philippe 
Alegambe  S.  J.  in  AA. SS. Boll.  1.  Aug.  Lp. 40 -42. 

—  Appendix  de  corporis  sacri  inventione  ibid. 
p.  42-44.  —  Appendix  altera  de  s.  Justae  re- 
liquiis  p.  44-46  cum  Sollepi  commentar.  praevio 
p.  38-40. 

Passio  SS.  Jii8ti,  Artemii  et  Honestae 
virg.,  martyrum  in  dioec.  Atrebatensi  in 
GüllisL  {temp.  inc.)  auctore  Jacobe  Mal- 
brancq,  De  Morinis  et  Morinorum  re- 
bus (Tomaci  1639  ff.  4»)  IIb.  V. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct.  VIII.  p.  371. 
372  c.  Carpentieri  comment.  praevio  p.  369-371. 

Elogium  s.  Justi  conf.  Cambone  in  Biturigibus 
Galliae  (saec.  III)  historicum  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Jul.  III.  p.  647.  648  ex  Labbe,  Bibl.  nova  mss. 
n.  p.  410. 

Vita  s.  Justi  episcopi  Lugdunensis  (f 

cca.  390)  in  Aegypti  eremo  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p. 
373.  374.  —  Yita  alia  auctore  Constantino 
Lugdunensi  presbytero  ^  ed.  Surius,  Vit  SS. 
2.  Sept.  Stil  geändert.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  374-376.  Cf  Stiltingii  commentar. 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  365-372. 

Erl.-Scitr. :  0  o  a  i  i  1  o  u  d ,  Deux  grands  oveques  de  Lyon, 
Saint  Juste  et  saint  Nizier.  Lyon  I88<i.  2  vol.  ^.  X. 
236 ;  IX.  211  pag.  {hierin  aiieh  franxäs.  Ueberaetxung 
der  Vita  s.  J-i  auct.  anonymo). 

Elogium  s.  Justi  episc.  Toietanl  (f  635)  histor. 
ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  147 
-149. 

Miracula  ss.  Justi  et  Clementis  Vola- 

terrarum    patronorum  cca.  a.  1140  con- 

scripta. 

Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  SS.  Justi  et  Giemen tis 
confess.  vita  et  miracula,  quibus  inseritur  vita 
atque  martyrium  s.  Reguli  et  aliorum.  Edidit  Au- 
gust. Fortunius  Camaldul.  Florentiae  1568.  8°.  — 
*  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  441-445. 

—  Appendix  ibid.  p.  445.  446.  —  Historia 
inventi  saepeque  translati  corporis  s.  Clementis 
ibid.  p.  447-451. 

Uebers. :  unt.  d.  Tit. :  Vita  e  miracoli  de  glo- 
riosi  confess.  di  Christo  s.  Giusto  et  s.  demente 

89 


1410 


ACTA  SS.  JÜSTI  ET  PASTüRIS  —  PASSIO  S.  JUSTINI  NOY.  PUERI 


dal  D.  Agostino  Fortunio  Cainaldol.,  trad.  di  lingua 
latina  in  Fiorentino  da  M.  Froaino  Lapini.  Fio- 
renza  1568.  8^ 

Vgl.  Historia  monasterii  s.  Justi  et  Giemen tis. 

Acta  SS.  Justi  et  Pastoris  mart  a.  304 
Compluti  in  Hispania,  auctore  anonyme. 

Ätisg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  11.  p.  154.  — 
Acta  metrica  ibtd,  p.  155.  Cf.  Boschii  com- 
mentar.  praevius  ibid.  p.  143-153. 

Erl.-Sekr.:  Andres,  Jaan  Franc,  Monnmento  de  los 
santos  martyres  Jnsto  i  Pastor  en  la  cindaddeHnesca, 
con  las  antignedades ,  qne  se  hallaron,  fabricaudo  xina 
capilla,  para  transladar  sos  santos  cuerpos.  Haesca 
1644.  Sf>. 

Garns,  F.,  Kirchengoschichte  Spaniens.  I.  18G2.  p. 
830-334. 

Morales,  Ambros.  de,  La  yida,  el  martirio,  la  in- 
vencion  .  .  .  y  translaciones  de  los  ...  .  märtires  s. 
Jnsto  y  Pastor,  y  .  .  .  .  trionfo  en  qne  fneron  re- 
cebidas  sus  s.  reliqoias  en  AlcaU  de  Henares.  AlcaU 
1568.  40.  Sehr  feUen  and  eurioa, 

Passio  s.  Justi  martyris  Tergesti  (saec. 
lY  ine.). 

Ausg. :  *  ap.  Pet  Kandier,  Ad  faustam  ingres- 

sum  illosir.  ac  rev.  domini  Bartholomaei  episc. 

Tergestini  etc.  (italico  sermmie).  Trieste ,  J.  Papsoh 

1847.  —  »  ex  3  codd.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov. 

I.  p.  428-430.  —  Officium  secundum  ritum 

Aquileiensem  tbid.  p.  430.  431.  —  Officium 

secundum  ritum  Romanum  ibid.  p.  432. 

Erl.'Sehr.:  Ho  off,  Q.  v.,  Comment.- praevius  ibid.  p. 
421-428. 

Tita  s.  Justi  presbyteri  Lemovicensis 
(t  cca.  370). 

Ausg.:  ex  codd.  5321  et  5365  bibl.  nat.  f*aris. 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct.  XII.  p.  246-252.  — 
Trauslatio  reliquiaruin  ex  Breviario  Lemovic. 
a*  1625  ibid.  p.  252.  —  Iter  Romanum  ss.  J-i 
et  Hilarii  episcopi  perperam  adscriptum  s.  Justo 
ex  ms.  cod.  Pictav.  ibid.  p.  253.  254.  Gf.  R.  de 
Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  234-246. 

Passio  s.  Justi  pueri  novennis  et  mart 
Autissiodori  et  Bellovaci  in  Gallia  a.  287. 

Attsg. :  ex  5  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct. 
VIII.  p.  338-340.  —  Altera  passio  sec.  tria 
legendaria  Bellovac.  ibid.  p.  340-342.  —  Passio 
in  in  Analect.  BoUand.  V.  1886.  p.  374-380;  cf. 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  325.  §  11.  —  Translatio  in 
Malmundariensem  ecclesiam  saec.  X  auctore  Liu- 
thardo  praeposito  Maimundariensi  ^  ap.  Martene, 
Ampi,  collect  VI.  p.  833-836.  —  *  toiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  334.  335;  cf.  Carpentieri 
comment.  praevius  ibid.  p.  323-337.  —  ^ed.  L. 
V.  Heinemann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  566. 

567.  Vgl.  Passio  s.  Justin i  novennis  pueri. 

De  s.  Ju8to  archidiac.  Claromootano  (saec.  IV 
fin.)  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct  IX. 
p.  72.  73. 

De  s.  Justo  conf.,  discipulo  s.  Ursini,  primo 
Biturigum  antistite  (14.  Jul.)  elogium  histor.  ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  410. 

De  s.  Justo  episcopo  Alexandriae  quinto  post 
8.  Marcum  (f  134)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I. 
p.  620. 

De  s.  Justo  episcopo  Claroniontano  (saec.  VII) 
Pinii  sylloge  ifi  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept  I.  p.  439. 


De  s.  Jnsto  episc.  Viennensi  et  mart  in  Gallia 
(t  178)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  II.  p.  99.  ICK). 

De  s.  Justo  episc.  ür^ellensi  in  Hispania  (t 
post  546)  Henschenii  sylloge  bist  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  773. 

De  ss.  Justo,  Flaviano  et  sociis  XC  mart,  at 
fertur  TJlcii  in  Pedemontio  (temp.  ine.)  Carpen- 
tieri Synopsis  bist  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct  VIQ. 
p.  373-378. 

De  s.  Justo  laico  Vicensi  in  Hispania  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  774. 

De  8.  Justo  mart.  Gonstantinopoli  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Jul.  III.  p.  651. 

De  SS.  Justo,  Orontio  et  Fortunato  mart  sub 
Nerone  ut  fertur,  Lyciij  in  provincia  Hydruntina 
Italiae  Pinii  commentarius  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Aug.  V.  p.  764-776. 

De  s.  Justo  sive  Justine  episcopo  Argentorati 
(saec.  IV)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept. 
I.  p.  377. 

De  s.  Justo  Trevirensi  conf.  ex  Moiano  eie. 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  III.  p.  650. 

De  s.  Justiano  episc.  Vercellensi  in  Italia  (saec. 
V)  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mart  HI.  p.  262. 

De  SS.  Justina  et  Zenone  mart.  Tergesti  in 
Istria  (forte  saec.  III)  ex  Forrario  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Jul.  in.  p.  483. 

Erl.-Sckr.:  Hainati,  Oius.,  Yita  e  martirio  del  gIonis<:> 
s.Gioato  e  de'  santi  Servolo.  Sergio.  Laizaro.  Ap<^Ui- 
nare.  Primo.  Marco.  Oiassone  e  Celiano.  Enfemia  e 
Tecla  sorelle.  Giustina  e  Zenone  protettori  doUa  cittft 
e  portof ranco  di  Trieste.  Venezia  1816.  9.   Jlü  pag. 

Translatio  s.  Justinae  martyris  (f  304)  a  Roma 
in  Placentia,  vid.  Acta  ss.  Cypriani,  Justiu. 

Tita  b.  Justinae  reclusae  Aretii  in  He- 

truria  (f  1319)  et  miracula. 

Ausg. :  ex  ms.  Franc.  Redi  in  AA.  SS.  Boll. 
12.  Mart.  n.  p.  243-245. 

Acta  s.  Justinae  virg.  Patavii  in  Italia, 
mart  sub  Nerone  vel  Maximiano. 

Ausg.:  ex  cod.  Zwetlensi  n°  14.  saec.  XIII  m 
Analect  BoUand.  X.  1891.  p.  468-470.  —  Acta 
alia,  sed  sublestae  fidei  ex  ^  Mombritii  Sanetuar. 
IL  fol.  40^  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct  HI.  p. 
824-826.  Cf.  Buei  commentar.  praevius  ibid,  p. 
790-824. 

Translatio  s.  Justini ,  vid,  Translatio  s.  Alexandii 
pp.  et  Justini. 

Vita  s.  Justini  conf.,  cuius  corpus  con- 
ditum  est  in  vico  Vasconiae  qui  vocat4ir 
Pertiniacus. 

Ausg. :  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  II.  p.  579. 

Vita  s.  Justini  Martyris  =  Vita  s.  Justini  pbl- 
losopbi. 

Passio  s.  Justini  novennis  pueri  mar- 
tyris sub  Diocletiano,  in  territorio  Pari- 

siensi.  in  jambischen  Versen. 

Ausg.:  ^fälschlich  unt.  Bedas  Namen  in 
seinen  Opera  edit  Colon.  1688.  III.  p.  266-277. 

—  *  wieder h.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  34-38 

—  «.  "  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCIV.  p.  595- 


VITA  S.  JÜSTINI  PHILOSOPHI  —  VITA  S.  JUVENALIS 


1411 


602.  —  De  translatione  s.  J-i  in  Novam  Cor- 
beiani  a.  891  [ist  späten  Ursprungs  und  kautn 
brauchbar]  *  ed.  H.  Meibom  ad  ealeem  Witichindi 
Annal.  Francof.  ad  M.  1621.  fol.  p.  145.  146.  — 
-ap.  Meibom,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p.  769.  770.  Cf. 
SoUerii  commentar.  praevias  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c. 

p.  30  -  34.       Vgl.  Passio  s.  Jusü  pueil  no7. 

Vita  s.  Jurtini  pliiiosoplii  martyris  (f 

cca.  170)  a  Petro  Halloix  S.  J.  fere  ex 
ipsius  sancti  scriptis  contexta. 

Ausg.:  »Duaci  1622.  8«.  —  ^wiederh.  in  AA. 
S8.  Boll.  13.  April.  U.  p.  108-119.  —  Vita  b.  J-i 
ex  ei  US  libris  a  Joach.  Perionio  collecta  ap.  Sa- 
num, Vit.  SS.  13.  April,  (p.  638-640  ed.  Colon. 
1571). 

Erl.-Schr.:  Account  of  the  life  «Dd  writings  of  Justin 

martyr.  London  1836.  8^. 
Aiib4,  Benj..  Saint  Justin,  philosophe  et  martyr.  Th^se. 

Orleans  l«6i.  8».  362  pag.  6  fr. 
:  S.  Justin,  phUosophe  et  martyr.  £tude  critiquo  snr 

rapologetiquo  chröt.  au  2*  sidcle.  Paris  1875.  gr.  iP. 

LXXVL  362  vag. 
Engeihardt,  Mor.  v..  Das  Christenthum  Justins  des 

Märtyrers.  Eine  Untersuchung  über  die  Anfänge  der 

kathül.  Glaubenslehre.  Erlangen  1878.  gr.  iP.  VW. 

490  pag.  JL9. 
Gratianus,  Ph.  Chr.,  Dissert.  de  memorabilibus  Jn- 

stini   mart.   historicis   atque   dogmaticis.    Tubingae 

1766.  40. 
Grube,  K.,  Die  hermeneutischen  Grundsätze  Justins 

des  Märtyrers  m  Der  Katholik.  Jahrg.  LX.  Mainz 

18H8.  I.  p.  1-42. 
Junius,  r.  J.  J.  A.,  Dissert.  de  Justine  mart.  apolo- 

geta  adverstts  ethnicos.  Lugd.  Bat.  1836.  H". 
K ay  o ,  Bp.,  Account  of  writings  and  opinions  of  Justin 

martvr.  Cambridge  1829   9\ 
Oberthaor,  Fr.,  Dissert.  ezponens  s.  Justini  de  prae- 

cipuis  religionis  dogmaübus  sententiam.  Wirceourgi 

1777.  80. 
Otto,  J.  Chr.  T.,  Dissert.  de  Justini  mart.  scriptis  et 

doctxina.  Jenae  1841.  8^.  JkS. 
Papebroch,  Comment.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  I.e. 

p.  104-108. 
Pnrves,  Q.  T.,  The  testimony  of  Justin  martyr  to 

early  christianitj-.  New  York  1889.  8». 
Rau,  Joa.  Just.,   Diatribe  hist.-phil.  de  phüosophia 

ss.patrum  Justini  mart.  etAthenagurae.  Jenaol733.4<^. 
Reuchlin,  J.J.,  Dissertationes  8  de  docthna  Jubtini 

mart.  Argentorati  1747.  4^. 
Rnggeri,   E.,  Vita  e  dottrina  di  s.  Oiustino  filosofo 

o  martire.  Roma  1862.  b». 
Schmidt,  J.A.,  Programma  de  theologria  Justini  mart. 

morali.  Helmstadii  1696.  40. 
Seiler,  G.  Fr.,  Chxistologia  Justini  mart.  Erlangae 

1775-  40. 
Semisch,  C,  Justin  der  Märtyrer;  kirchen-  u.  dog- 

mengeschichtUche  Monographie.   Breslau  1840  —  42. 

2  vol.  80. 
Stählin,  Adf.,  Justin  der  Märtyrer  und  sein  nenester 

Benrtheiler.  Leipzig  1^80.  gr.  b^.  IV.  67  pag.  Jk  1. 
Tambnrini,  P.,  Analisi  delle  apologio  di  s.  Oiustino 

martire.  Pavia  1792.  8». 
Willink,  H.  D.  T.,  Justinus  Martyr  in  zijno  vcrhou- 

ding  tot  Paulus.  Bijdrag  tot  de  kennis  de  v'c^chiede- 

nis  van  het  oudste  chnstendom.  Zwullo  IHib.  8". 
Zastrau,  D.  Fr.,   Di.^sert.   de  Justini  mart.   studiis 

biblicis.  Yratislaviae  1882.  8P. 

Acta  SS.  Justini  pre8byteri  martyris  Ro- 
mae  a.  259. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Sept.  V.  p.  474- 
476.    Cf,  Stiltingii  commentar.  praevius  ibid.  p. 

470-474. 

JEyi.-Schr.:  Cavedoni,  Cel.,  Sentenza  diffinitiva  in- 
tomo  air  anno  preciso  della  pai^siuno  di  s.  Uiui^tino 
.  ...  in  Messagioro  di  Modona.  1n>6. 
Montezemolo,  Gius.  AI.,  Geste  e  morte  trlonosa  di 
■.  Giustino,  prete  romano  e  martire,  noll'  a.  270, 
patrono  di  una  congreerazione  di  e(■closia^Uci  orotta 
m  Dogliani.  Torino  lifSl.  16mo.  186  pag. 


Acta  ss.Ju8tini  presbyteri  Sipontini  fra- 
trumque  eius  Florentü  et  Felicis  marty- 
rum  ac  Justae  virg. 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  Sacra  ed.  Goleti.  VI. 
p.  674-678. 

De  SS.  Jiistino,  Cbaritone,  Cbarito  etc.  mart 
Bomae  passis  cca.  167  Papebrochii  commentar. 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  16-22.  (Con- 
f  essio  mart.  coram  praefecto  Rustico  gr.  et  lai 
ibid.  p.  20.  21.) 

De  SS.  Justino,  Magno,  Isicio  ete.  in  Novera- 
populania  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  47.  48. 

Acta  s.  Justiniani  eremltae  et  mart.  in 
Lemeneia  insula  Angliae  (f  cca.  800  aut 
850)  collectore  Johanne  Capgravio. 

Ausg. :  ex  eius  legenda  SS.  Angl.  Londini  1516. 
p.  CGI  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  635.  636. 
Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  633-635. 

De  s.  Justinlano  conf.  Lemovicis  in  Gallia  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  172. 

Vita  s.  Juttae  sive  Ivettae  inclusae  Huyi 
in  territorio  Leodiensi  auctore  Hugone 
Fioreffiensi  canonico  (cca.  1230). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p. 863-887. 

Tita  s.  Juttae  [de  Sangeiiiausen]  viduae 

solitariae  Culmzae  in  Prussia  (f  1260). 

Ausg.:  '  ex  Polonico  Freder.  Schembek  J.  S. 
[sub  tit. :  Przyklad  dziwnej  doskonalosci  chrzes- 
cianskiej  s.  Jutti  Niemkinie  ze  krwi  ksi^zat  Bruns- 
wickich  wdowv.  Thorun  1638.8°]  intorprete  Joanne 
Snini  Polono  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  VII.  p.  604- 
613.  Cf.  Papebrochii  commentar.  praevius  ibid. 
p.  602-604.  —  ^wiederh.  ed.  M.  Toeppen  in  Scr. 
rer.  Pruss.  II.  1863.  p.  378-391.  —  Vit«  alia 
auctore  Martine  Barouio  ^  in  Bzovii  Annal. 
eccles.  XIII.  Colon.  Agr.  1616  ad  a.  1260.  §  21. 

—  ^tciederh.  in  Scr.  rer.  Pruss.  II.  p.  376-378. 

—  Leben  der  h.  Jutta  Pruthena  von  Simon 
Grünau  {aus  seiner  Preuss.  Chronik.  Tract  IX. 
cap.  1.  §  3)  ibid.  IL  p.  376.  —  Notiz  aus  dem 
Processus  in  causa  canonisacionis  s.  Dorotheae 
ibid.  p.  375. 

Erl.'Schr.:  Kaendler,  C.  G.,  De  vita  et  rebus  gestis 
s.  Juttae  de  Sanfrerhausen ,  patronae  Borussiae  com- 
mentarius.  Lipsiae  1740.  4*^. 
Menzel,  Gl.,  %n  Mitthoilungen  des  Vereins  f.  Gesch. 
und  Alterthumskunde  von  Sangerhausen.  I.  Sanger- 
hausen Ibbl.  H>.  p.  82-80. 

De  s.  Juvato  culto  tamquam  mart.  non  ponti- 
fice  in  Britannia  minori  {temp.  ine.)  Buckii  syl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  908. 

De  8.  Juvenale  conf.  Fossani  in  Pedemontio, 
cuius  corpus  ibidem  per  4  saecula  creditum  est 
s.  Juvenalis  episc.  Namiensis,  Papebrochii  disser- 
tatio  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  406-422. 

De  s.  Juvenale  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai. 
IL  p.  137. 

De  s.  Juvenale  patriarcha  Hierosol.  Boschii 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  VII. 
append.  p.  855-863. 

Vita  s.  Juvenalis  episcopi  Narniensis 
in  Umbria  (f  376). 

89* 


1412 


DE  S.  JUVENIANO  —  VITA  S.  IVONIS  PRESBYTERI 


Ausg. :  ex  yariis  mss.  in  AA.  SS.  BolL  3.  Mai. 
I.  p.  387-390.  —  Sequentia  ibid,  p.  390.  — 
Ablatio  et  relatio  corporis  saec.  IX.  ibid.  p.  390- 
393.  —  Homilia  in  dedicatione  ecclesiae  s.  Juven. 
ibid.  p.  393.  —  Miraculum  a.  1233  patratum 
ibid.  p.  394-396.  —  Excerpta  ex  statutis  Nar- 
nieDsibus  factis  sub  pontificatu  Gregorii  XI  ibid. 
p.  396-398.  —  Elevatio  ultima  ex  authenticis 
instrumentis  Pauli  Bucciarelli  episc.  Namieusis 
ibid.  p.  398-406. 

Erl. ' Sehr. .-Compendio  della yita di  s.  Giovenale,  primo 
Toscovo  di  Nftrni  e  protettoro  della  cittA  di  Fo&sano. 
Torino  1791.  8P.  43pag. 

Giaccardi,  G.B.,  Le  traslazioni  di  s.  GiovenalOf  pa- 
trono  della  cittit  e  diocesi  di  Fossano:  memoiie  per 
le  feste  centenarie  deUi  2  niaggio  1880.  Fossano  1^. 
16mo.  Gifag. 

(Marchisio,  Cosma)  Vita  di  s.  Giovenale  primo  ves- 
covo  di  Narni  e  protettoro  di  Fossano.  Carmagnola 
1825.  12mo.  70tKig. 

Negro,  Giov.,  Vita  e  miracoli  del  glorioso  s.  Gio- 
venale primo  vescoTO  di  Nami,  patrono  di  Fossano 
Torino  (16öO).  4«.  220  pag.;  —  wiederh.  Fos- 
sano, G.  Berruti  (1845).  8P.  196 pag.;  —  tnaderh.ilnd. 
Gios.  Saccone  1878.  8^.  206  pag. 

Nicolai,  Giac.,  Vitae  miracoli  di  s.  Giovenale  Afri- 
cano,  primo  vescovo  e  patrono  di  Nami.  Foligno 
1879.  16mo.  100  pag. 

Opertus,  Thom.,  Airicanns  antistos,  hoc  est  de  divi 
JavenalisNamiensis  episcopi  et  confess.  gestis  libri  4. 
AugustaeTaurin.  1661.8°.  lOöjpag.;  —  edit.d.  aactior. 
Carmagnoliae  1679.  l2mo.  13o  pag. 

De  s.  Juveniano  Magno  conf.  Eystadii  in  Ger- 
mania Sollerii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul. 
ni.  p.  485-487. 

Acta  SS.  Juventini  et  Maximi  iDartTrum 
Antiochenorura. 

Atisg. :  ex  homilia  40  s.  Job.  Chrysostomi  inter- 
prete  jSrontone  Ducaeo  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr. 
n.  p.  619-621. 

De  8.  Juventino  archidiacono  apud  Tadinates  in 
Umbria  (saec.  Vll,  IX  aut  X)  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  485. 

De  SS.  Juventio,  Cyriaco,  Exuperantio  et  He- 
raclia  mart.  Romae  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jim.  I. 
p.  43. 

De  B.  Juventio  martyro  Roma  in  Gallias  trans- 
lato,  ex  monumentis  monasterii  Casae  Dei  dioec. 
Ebroicensis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  44-47. 

De  s.  Juventio  sive  Eventio  episcopo  Ticinensi 
in  Italia  (saec.  II)  Bollandi  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  IL  p.  152-155. 

Vita  s.  Juvini  conf.  =  Vita  s.  Jovini  conf. 

Acta  s.  Ivani  eremitae  Bohemi  in  dioec. 
Pragensi  (init  saec.  X)  auctore  ßohuslao 
Balbino  S.  J. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  824- 
828.  —  Vita  alia  auctore  anonyme:  ,Beatus 
Ivanus  fuit'  ^ap.  Dobner,  Monumenta  II.  p.  60- 
68.  —  *  lat.  et  bohem.  in  Fontes  rer.  Bohem.  I. 
p.  112-120;  cf.  Introd.  p.  xi.  —  Vita  alia  au- 
ctore Matthaeo  Ferd.  de  Bilenberg  unt  d.  Tit.: 
Vita  s.  Juani  primi  in  regno  Boemiae  eremitae, 

oiusque  ortus  regius (Pragae)  1656.  kl.  4°.  — 

Zivot  SV.  Ivana  ^ap.  A.  Ch.  Vostokov,  Opisänie 
rus.  i  sloven.  rukopisej  Rumjancevskago  museuma 
p.  778.  —  '  altslav.  u.  tschech.  vydal  Jos.  Kolar 
in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  p.  111. 


B>rl.-S6kr.:  Frind,  A.,  Kirchengeachichto  BQhmecs.  I. 
Prag  1862.  KT.  80.  p.  12-14,  nack  Dobner. 
Sobek,  M.  F.,  Bohemiae  solitado  sancta  sea  Tita  s. 
Ivani.  Pragae  1666.  4o. 

Vita  s.  Ivonis  episcopi  Carnotensis  (f 

1117)  auctore  Johanne  Frontone,  aea- 
demiae  Paris,  cancellario,  canon.  reg.  S. 
Genovefae. 

Eandsckr.:  Oxford,  Un.-Bibl.  Bodley.  1216. 

Ausg.:  ^xtisammen  mit  J.  Frontonis  epistol. 
et  dissert.  ecclesiast.,  calendar.  Roman,  notis  illu- 
strat,  c.  praef.  J.  A.  Fabricii.  Hamburg!  1720.  S*. 

—  ^früher,  ante  Ivonis  oper.  Paris.  1647.  ful. 

—  '  c.  Henschenii  observatt  in  AA.  SS.  BolL 

20.  Mai.  V.  p.  *248-*253.  Gf.  VH.  p.  820.  —  ^  Fa- 

bricius'  Ausg.  wiederh.  Veronae  1733.  8*.  —  Elo- 

gium  1-8  ex  necrolog.  Camot.  *«n  Gallia  chri- 

stiana  IL  p.  489   (*  ed.  alt.  Vm.  p.  1133).  — 

^tciederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  162.  163. 

Erl.-Schr.:  Dombrowski,  J.,  Ivo  Bischof  von  Char- 
tres.  Sein  Leben  und  Wirken.  Theil  1.  Bisa.  Bres- 
lau 1881.  80. 

Fabricius,  Bibl.  med.  etinf.  latinitatis  ed.  Slansi  IV. 
p.  205. 

L  osprit  d'Yve  de  Chartres  dans  la  condnite  de  s<h: 
diocdse  et  dans  la  conr  de  France  et  de  Rome.  Pari» 
1701. 

Ritzke,  F.,  De  Ivone  episcopo  Camotenai.  Part.  I. 
Diss.  inaag.  Vratislaviae  1863.  8^. 

Sieber,  Alb.,  Bischof  Ito  von  Chartres  n.  seine  Stel- 
lung zu  den  kirchenpolit.  Fragen  seiner  Zieit.  Inauf  .- 
Diss.  Braunsberg  (1885.)  eP. 
Vgl.  Ivo. 

Yita  s.  Ivonis  episcopi  Persae  et  triam 
SS.  sociorum  (saec.  VTL)  in  Angüa  deposi- 
torum  auctore  Goscelino  monacho  Can- 
tuariensi  (f  1098). 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  II.  p.  2SS- 
292.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLY. 
p.  81-90.  —  Miracula  *  ap.  Joa.  Capgrave, 
Nova  legenda  fol.  190.  —  '  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  292  —  u.  « ap.  Migue  1.  c.  p.  91.  92. 
Cf.  Hardy,  De&cr.  catalogue  of  materials.  L  1. 
1862.  p.  184.  n«  515-519. 

Yita  s.  Ivonis  presbyteri  Trecorü  in  Bri- 
tannia  Armorica  {f  1303).  Summarium. 

Ausg. :  ex  ms.  processu  compil.  anno  28  p(^t 
mortem  sancti  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p. 
5B8-541.  —  Processus  formatus  a.  27  a  morte 
sancti  ibid.  p.  541-577.  —  Appendix  de  cano- 
nizatione  s.  I-is  etc.  ibid.  p.  577-581.  —  Vita  ppo- 
Itxior  auctore  Mauritio  Gaufridi  ord.  Praed. 
(cca.  1364)  ex  ms.  ibid.  p.  581-608.  —  Appen- 
dix de  reliquiis  s.  Ivonis  in  Belgio  ibid.  p.  6i^ 
613.  —  Vita  tertia:  ,Temporibus  nostrib'  ex 
cod.  Namurc.  n°  73  in  Analect  Bolland.  IL  p. 
324-330  {falsch  340;  es  sind  die  SeitenxahUn 
330-339  ausgefallen).  —  Vita  qaarta  [dirersa 
ab  eis  quae  editae  sunt  ap.  Surium  et  in  AA. 
SS.  Boll. ,  itenh  ab  editis  ap.  Bonnejoy  et  L.  Pru- 
d'homme  (1887)1  ex  cod.  Carnot.  n°  479.  sec  XV. 
fol.  158  in  Analect.  Boll.  VUI.  1889.  p.  201-21)3. 

—  Vita  quinta  cd.  E.  Bonnejoy  unt.  d.  Tit.:  Vie 
de  s.  Yves,  tiroe  d'un  ms.  sur  velin  du  14.  sitkle. 
Avcc  facsim.  hcliographique  du  ms.  Saint -Brieuc 
(Paris)  1884.  8^  6  fr.  —  Testamentum  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  817. 


DE  S.  IWYO  —  VITA  S.  KIERANI 


1413 


ErL'Sekr.:  Du  Bois  de  la  Villerabel,  Yioomto 
Arthur,  La  legende  merveillease  de  Msgr.  sainct 
Yvea  f  omement  de  son  stöde ,  mirou&r  des  ecclesia- 
»tiqnee  ^  .  .  .  .  patron  universel  de  la  Bretaigne  -  Ar- 
morioqoe,  1258  —  1908.  ]mit6  dee  L6gendaires  bre- 
tons.  .  . .  (BenDes)  £.  Lochevalier  1889.  iP.  168  pag. 
12  fr. 

France,  Abb6,  Saint  Yves:  ^tnde  snr  sa  yie  et  son 
tempe.  Saint-  Brienc  1893.  ISmo.  365  pag,  3  fr. 

Haar 6 an,  Barth.,  Saint  Yves,  Als  d'Helory,  jaris- 
oonsolte  tn  Histoire  littdraire  de  la  France.  XXV. 
1869.  p.  132-146. 

La  Borderie,  Arth.  de,  Lee  monnments  originanx 
de  rhistoire  de  s.  Yvee.  Rapport  ä  Mgr-  l'^v^oe  de 
Saint -Brieac  et  Tr^ier.  Saint -Brienc  1885.  4^ 
40  pag. 


Loth,  J.,  Une  des  canses  de  la  popnlarit^  de  s.  Yves 

m  Annale«  de  Bretagne.  IV.  n^4.  1889.  jaillet. 
Monnments  originanx  de  Thist.  de  s.  Yves,  pnbl. 

?}ar  la  prem.  fois  par  A.  de  La  Borderie ,  J.  Daniel, 
erqaiB  et  D.  Tempier.    Saint -Brieacl887.  gr.  40. 
LXjCVI.  516  pag.  9planehM. 
Papebroch,  Commentar.  praerins  tfi  AA.  SS.  BoU. 
I.  c.  p.  637. 

aetif,  Scr.  ord.  Praed.  I.  p.846. 
opartz,  S.,  Histoire  de  S.Yves,  patron  des  gens  de 
justice  (1253—1308).  Saint  -  Brtencl8ö6.  ^. 
(Szerdahely,  Qeo.  AI.)  Sanctus  Yvo  iorisoonsnlto- 
nun  patronos  sermone  panegyrico  .  .  .  celebratas. 
Badae  1784.  8o. 

De   8.  Kvyo  confessore   ap.  Capgrave,   Nova 
legenda  fol.  201. 


S 


K. 


Vita  b.  Kadlttbkonis,  vid.  Vita  b.  Vincentii 
Eadlublionis. 

Vita  s.  Kaddroae  abbatis,  vid.  Vita  s.  Cadroae 
abbatis. 

Tita  8.  Kadocii  vid.  Yita  s.  Sopbiae  sive  Cadoci. 

Yita  s.  Kannechi. 

Ausg. :  e  cod.  bibl.  Burguodianae  Bruxell.  Bru- 
xellis  1853.  kl.  4*^.  Mit  Einleitung  des  Marquis 
von  Ormonde ,  der  nur  100  Exemplare  drucken 
liess. 

Yita  s.  Kaniitl,  vid.  Vita  s.  Canuti. 

Vita  8.  Karoll,  vid.  Yita  s.  Caroli. 

Vita  s.  Katharinae ^vid.  Yita  8.  Catharinae. 

Yita  s.  Kebii  episcopi  et  confessoris. 

Ausg.:  ap.  W.  Jenk.  Rees,  lives  of  the  Cam- 
bro  -  British  saints  of  the  5.  and  immediate  suc- 
ceeding  centuries  . . . ;  with  english  translations 
and  notes  (=  Public,  for  the  Society  of  ancient 
Welsh  mpts.)  Llandovery  1853.  8°.  p.  183-188 
ex  ms.  Mus.  Brit.  Yesp.  A.  XIY.  —  De  s.  Kebio 
ap.  Capgrave,  Nova  legenda  fol.  203. 

Acta  8.  Keivini  =  Acta  s.  Coemgini. 

Yita  s.  Kellaci  episcopi  in  Hibernia 
(t  cca.  600). 

Ausg. :  ex  ms.  Hibemico  latine  versa  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  Mai.  I.  p.  104-107. 

De  s.  Kenelmo  puero  mart.  a.  819  in  Win- 
chelcumbensi  monasterio  in  Anglia  in  AA.  SS. 
BoU.  17.  Jul.  lY.p.  297-302. 

De  s.  Kennera  virgine  in  Galwedia,  pago  Sco- 
tiae  (temp.  ine.)  Y.  de  Buctii  sylloge  critica  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  Xn.  p.  904.  905. 

De  V.  Kenewaldo  episcopo  Wigorniensi  (f  957) 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  Y.  p.  236. 

De  8.  Kennocha  virg.  in  Scotia  (f  cca.  1007) 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart  IL  p.  338. 

T^ita  s.  Kentigerni  Glascuensis  episcopi 
auctore  s.  Asapho  abbate  Elguensi  atque 
inde  episcopo  (cca.  590). 

Handschr.:  vgl.  Hardy.  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  207.  n«  567-571. 

Ausg.:  *  ap.  Joa.  Capgrave,  Nova  legenda  fol. 
207.  —  •  unederh.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I. 


p.  816-825;  cf.  p.  815.  —  Yita  alia  auctore  Jo- 
se e  1  i  n  o  monacho  Fumesensi  (cca.  1 185)  *  ap.  Pin- 
kerton, Yitae  antiquae  SS.  Scotiae  p.  191  (Lon- 
dini  1789.  8^  p.  118).  Hier  ist  stets  falsch  Cam- 
bria  statt  Cumbria  gedruckt.  -^  •  in  Pinkertons 
Lives  of  the  Scottish  Saints ,  revised  and  enlarged 
by  W.  M.  Metcalfe.  IL  1889.  8^  p.  1-96.  —  Vita 
aila  [geschrieben  auf  Wunsch  des  Bischofs  Her- 
bert von  Glasgow.  —  Handschr.:  London,  Brit. 
Mus.  Cotton.  A.  XIX.  f.  76],  fragment.  *ap.  Cosmo 
Innes,  Registrum  episcopatusGlasguensis.I.  Edin- 
burgi,  Bannatyne  Club  18I3.4°.  p.Lxxviii-Lxxxvi. 
—  *ap.  Forbes,  Lives  of  s.  Ninian  and  s.  Kenti- 
gem.  —  •  toiederh.  aus  nf>  1  in  Pinkertons  Lives 
1.  c.  p.  97-109.  —  Officium  s.  K-i  ap.  Innes  1.  c. 

p.  LXXXVII-C. 

Acta  8.  Keranl  =  Acta  s.  Ciarani. 

Yita  s.  Kessogi  episcopi  in  Scotia  (saec. 
YI).   Initium. 

Ausg.:  ex  Breviar.  Aberdonensi  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Mart.  IL  p.  36. 

Yita  s.  Ketilli  (f  1151)  Yiburgensium 
in  Dania  olim  patroni,  et  miracula  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  lY.  p.  426- 

431.  Appendix:  1°  Bulla  canonisationis  de  1188. 

9.  Jun.  ibid.  p.  432;  2®  notae  ad  vitam  etc.  p.  432- 

435;  3°  legenda  de  s.  K-o  ex  Passionali  Lube- 

censi  p.  435-437;  4*  officium  etc.  p.  437-442. 
Erl.-Sckr.:  Soller  ins,  Sylloge  de  s.  E-o  tfiAA.  SS. 
Boll.  11.  Jul.  III.  p.  241-244. 

Yita  s.  Keynae  virg.  iq  Brechinia  Wal- 
liae  comitatu  (saec.  Y). 

Ausg. :  *  ap.  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae. 
fol.  204^  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct 
lY.  p.  276.  277.  Cf.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  L  1.  1862.  p.  101.  n°  297. 

Yita  s.  Kiarae  virg.  in  Momonia  in  Hi- 
bernia (f  cca.  680)  auctore  Colgano. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Oct.  YII.  2.  p.  952. 
Cf.  commentar.  praevius  ibid.  p.  950.  951. 

Yita  s.  Klerani  et  s.  Cartachi  eins  discipuli, 
episcoporum  et  abbatum  Sagiriensium  in  Ossoria 
Hiberniae  provincia  (f  cca.  540)  =  Yita  s.  Cia- 
rani seu  Eerani. 


1414 


DE  S.  KIERANO  —  DE  S.  KÜMMERNISS 


De  8.  Kierano  seu  Qaerano  abbate  Claain-Mio- 
Noisensi  in  media  Hibemiae  provincia  (f  548), 
ptd.  Acta  s.  Ciarani  abb.  Cluanensis. 

Tita  s.  Kiliani  apostoli  Franciae  orien- 
talis  et  episcopi  Wirziburgensis  et  socio- 
rum  eins  Colomanni  (al  Colonati)  presb. 
et  Totnani  diaconi  martyrum  vel  passio 
(t  689):  ,Fiiit  vir  vitae  venerabilis'. 

Ist  die  ältere  und  einfachere  Vita;  wird  gewöhnlich 
dem  Egilward,  Verfasser  der  Vita  s.  Bnrchardi  im  12. 
Jahrhundert  zugeschrieben ,  jedoch  ohne  lülen  Grand.  Ver- 
fasst  im  10.— 11.  Jahrh. 

Handschr,:  Co  In,  VI.  21.  mbr.  sec.  XV.  fol. 
197^  —  Erfurt,  8^  n<>  15.  mbr.  sec.  XII.  Vit.  SS. 
—  St.  Gallen,  Stiftsb.  n«566.  —  London,  Brit. 
Mus.  Harley.  secXIII.  2801. 149.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.  sec.  XIV.  Colb.  n<>  5278.  57.  Vgl  Hardy,  De- 
script  catalogue  of  mateiials.  I.  1.  1862.  p.  339. 
n*»  821-827. 

Ausg.:  ^  od.  Canisius,  Lectiones  antiq.  IV.  2. 
p.  642-647  C  ed.  Basnage  lU.  1.  1735.  p.  180- 
182).  —  ■  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  991-993.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jui.  IL 
p. 612-614.  —  'ex Canisio ap.  Mcssingham , Flori- 
legium  Insuiae  SS.  1624.  4^.p.  318-324.  —  Tita 
aUa:  ,Beatus  Kilianus^  [Üeberarbeitung  oder 
Interpolation  der  vorhergehenden  mit  vielen  will- 
kürlichen Ausführungen  {Handschr.:  Carls- 
ruhe,  n°  69.  VII.  18.  mbr.  sec.  XL  fol.  f.  76.  — 
Cöln,  VI.  21.  mbr.  sec.  XV,  fol.  209.  —  Erfurt, 
8^  n^  15.  mbr.  sec.  XU.  Vit.  SS.)]  »  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  8.  Jul.  IV.  p.  131,  aber  fiach  seiner  Art 
mit  Umformung.  —  '  ed.  Nie.  Serrarius  mit  No- 
ten: S.  Kiliani  Franc,  or.  apostoli  gesta.  Wirce- 
burgi  1598.  4°.  —  'tn  sehien  Opuso.  theologic. 
Mogunt.  1611.  fol.  329.  —  *  wiederh.  ap.  Lude- 
wig, Script.  Wirceburg.  p.  966-993.  —  ^atis  bes- 
seren Handschriften  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  IV. 
2.  p. 628-641  («ed.2*»».  III.  1.  p.  174-179).—  'wie- 
derh.  in  AA.  SS. Boll.  8.  Jul.  U.  p.  614 -6 19.  — Vita 
metriea  per  Johannem  de  Luterboch,  ori- 
undum  deErfordia,  capellanum  episcopi,  presbyt 
et  conventualem  S.  Stephani  Wirziburgensis  (cca. 
1350)  conscripta  ap.  Gropp,  Collect,  noviss.  Script. 
Wirciburg.  I.  Francof.  1741.  fol.  p.  795-800.  — 
De  8.  Kylyano  cum  sociis  suis  martyribus  ap. 
Capgrave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  212. 

Brl.-Sckr.:  Gropp ,  Ign.,  Lebeusbeschreibong  deren  h. 
Kiliani  BischoCrens  a.  dessen  Gesellen  Colonati  Prie- 
sters, Totnani  Diacons  Mftrtyrern  und  ersten  Aposteln 
des  Frankenlandes.  Wirtzburg  1738.  4°. 

Himmelstein,  Die  Reliquien  der  Apostel  des  Fran- 
kenlandes, Kilian,  Colonat  und  Totnan.  Mit  Abb. 
Würzburg  1860.  8°. 

Lorenz,  Doutschlanda  Geschichtsquellon.  S.  Aufl.  I. 
1886.  p.  155. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  11.  p.S03 
-307. 

Reuss,  Monumenta  Kilianea.  Herbipoli  1844. 

Rion,  J.,  Leben  und  Tod  des  heil.  Kilian  und  seiner 
GefAhrten.  Aschaffonburg  18S4.  8». 

SoUerlus,  Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  699-612. 

Stalin,  Wirterobergische  Geschichte  I.  p.  167. 

Wa  1 1  e  n  ba  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 
L  1885.  p.  117.  II.  p.  352 ;  6.  Aufl.  L  1893.  p.  124.  II.  p. 
386.504. 

De  88.  Kineburga  et  Kincswitha  virginibus, 
filiabus  Pendae  Merciorum  regis  et  harum  con- 
sanguinea  Tibba  sive  Tilba  Petroburgi  in  Anglia 


(saec.  YII)  commentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Mart.  I.  jp.  441-447.  VgL  Capgrave,  Nova  le- 
genda fol.  213. 

De  s.  Kinedeo  eremita  conf.  in  Wallia  (saec. 
VI)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I. 
p.  69.   VgL  Capgrave,  Nova  legenda  fol.  205. 

Yita  b.  Kingae  seu  Kunegundis  du- 
cissae  Cracoviensis  seu  Poloniae,  ord.  s. 
Clarae  apud  antiquam  Sandecz  in  pala- 
tinatu  Cracov.  (f  1292)  auctore  Johanne 
Dlugossio  canonico  Cracoviensi. 

Vollendet  1474. 

Handschr.:  über  9  vgl.  Zeissberg,  Poln.  Ge- 
schichtschr.  p.  269.  not  1. 

Ausg. :  *  ex  antiq.  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul. 
V.  p.  669-747.  —  •  ed.  Wojc.  K^trzynski  in  Mon. 
Polen,  bist.  IV.  1884.  p.  682-731.  —  •  in  Dlugossii 
opp.  omn.  cura  Alex.  Przezdziecki.  I.  1887.  — 
Miracula  recentiora  ab  a.  1532  ex  processu  in- 
quisitionis  ms.  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  747-783. 
Cf.  Boschii  comment.  praevius  ibid.  p.  661-66S. 
—  *ed.  W.  K^trz>nnski  l.  c.  IV.  p.  732-744;  ef 
prolog.  p.  662-682.  —  Ein  Ineunaheldruck  ton 
1474  (8.  AA.  SS.  Boll.  p.  666,  §  23)  ist  Fabel 

Uebers.:  polnisch:  Zywot  6w.  Eunegundy, 
zakonu  ^wi^tey  Klary  xi^zny  Polskiej  ....  z  la- 
cinskiego  na  polskie  przez  X.  Prczclawa  Mo- 
jeckiego.  wKrakowie  1617. 

NB.  Es  gibt  auch  eine  Tita  b.  Kliigte  auctore  fr. 

Stanislao  ord.  Minor.  Vgl.  Zeissberg  1.  c.  p.  98-96;  >i€> 

ist  zuerst  benutzt  in  der  folgenden 
Erl.  -  Sehr. :  Franko  witz,  M.  J.,  "Wizerunek  Swi^t^y 
doskonaloi>ci  przez  laskQ  bosk^  cudownie  przez  znaki^ 
mitosc  ^wif^tobliwego  zycia  jawnie  przez  .4mierc  .... 
w  wielkiej  shidze  boskiej  blogostawioney  Kuuecrund- 
zie  pannie  kr61ewni  W^gierskie^  i.  t.  d.  jasniciacy 
.  .  .  .  w  Krakowie  1718.  4^  [hieraus  ein  kUein.  Atts- 
xug  urit.  d.  Tit.:  Frankovicz,  Hart.,  Vita  b.  Cun^ 

fundis ,  regiae  Hungariae  principis  ac  deinde  reirinae 
*oloniae  .  .  .,jpolon.  idiom.  coli.;  in  compend.  rodacta 
et  lat.  versa  a  Franc.  Petrykovski.  Tyrnavia«  1744. 4^]. 
Pico,  Ranuc,  Vita  deila  ven.  Cunegonde.  Data  in  loce 

d'Abrah.  Bzovio.  Borna  1633.  4?>. 
Zeissberg,  H. ,    Die  polnische  Oescfaichtscfareibun? 
des  Mittelalters.  Leipag  1873.  p.  268-270. 

De  s.  Kümmerniss  (20.  Juli)  =  De  s.  Uberata 
alias  ¥nigefbrte. 

Ein  von  1000  Irrwegen  durchzogenes  I^abyrinth.  Diese 
Heilige  führt  die  Namen  D ign efortis,  Entropia,  St. 
Gehülfen,  KUmmerniss,  Kymini,   s.  Liberata. 
Ontkommer,  Regonfledis,  wilgofortis.  Mit  Art. 
Pilgram  S.  J.  (f  1781)  dio  von  ihr  vorkonunendeo  Bild(*r, 
in  den  ältesten  Darstellungen  nttmlich ,  mit  der  luschhft : 
Salvator  mundi  (wie  in  Ober  -'Winterthur)  elnfiBch  für  Cm- 
cifixbilderzuerklttron,  entspricht  nicht  dem  heutigen  Stand- 
punkt der  Legendondentung ;  vgl.  Herrn.  Usener ,  Legenden 
der  Pelagia.  Bonn  1879.  6^.  p.  xxili. 
Erl.-Schr.:  Bouvenne,  Agl.,  Legende  de  a. 'Wilgofort^. 
Arras  1866.  gr.  8».  Ävee  3  planehee.  Tire  ä  50  exempl. 
(Kxtrait  de  la  Revue  de  1  art  chrötienne.  Tom.  X.i 
Castex,  R.,  Sainte  Livrade ,  6tude  historique  et  ch- 
tiaue  sur  sa  vie,  son  martyre,  ses  reliques  et  son 
culte  [dans  l'Agenaisl.  Lille  et  Bruges  1890.  8^.  26" 
pag.  6  fr.  Vgl.  dazu  Analect.  Bollnnd.  X.  1891.  p.37<) 
-372. 
C  u  p  e  r ,  De  s.  Liberata  alias  Wilgeforte  mart.  in  raxüs 
Europae  partibus  commentar.  mstoricus  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Jul.  V.  p.  50-70  (mü  3  AbbiUkmam). 
Diornfellner,  Die  heil.  Kümmernis  (Lobenden  von 
der  h.  Kümmernis  oder  WUgefortis  und  die  V«brei- 
tung  ihres  Cults ;  figürliche  Darstellungen  der  1\&- 
lis?en  und  ihr  Zusammenhang  mit  der  scandinarisrheD 
Mythologie)  in  Schau  ins  Land.  Jahrg.  XVI.  1891- 
Heft  2. 


VITA  S.  KÜNEGÜNDAE  IMPERATRICIS  —  DE  S.  LAETO 


1415 


Gall6e,  J.  H.,  Ztlt  Legende  der  h.  Kummernas  oder 
Wilgefortis  in  Germania.  Viorteljahrschr.  f.  deutsche 
Alterthuxnsknnde.  XXXUI.  Wien  1888.  p.  311.  812. 
VermUstandigt  Rehonu  Artikel. 

Hotze-Osterwald,  J.  J.,  Das  Volto  santo  und  St. 
Kümmern as8  «n  Sonntagsblatt  des  ,BQnd'.  Born  1877. 

Lütolf,  Alois,  Sanct  Kümmomiss  and  die  Kümmer- 
nisse der  Schweizer  m  Geschieh tsfreond.  Mitthei- 
longen  des  histor.  Vereins  der  fünf  Orte.  XIX.  Ein- 
siedeln 1863.  p.  183-205.  Mü  Äblriidungen. 

Rehorn,  K.,  Der  heil.  Kammemus  oder  dio  heO.'Wil- 
gefortis.  Ein  Beitrag  zar  Geschichte  and  Deutung 
eines  alten  Coltus  in  Bartsch' s  Germania.  Viertel- 
jahrschhft  .  .  .  XXXII.  Wien  1887.  p.  461-480. 

S 1  o  e  t ,  L.  A.  J.  "W.  baron ,  De  heil.  Ontkommer  of  Wil- 
gefortis.  En  geschiedkandig  onderzoek.  's  Graven- 
haire  1884.  8^.  94jaag.,  8  piat. 

Tscheinen,  M.,  WalUser  Sagen.  Sitten  1872.  BP.  p. 
135  ff. 

Tita  s.  Kunegundae  imperatricis  (f 
1033),  uxoris  Heinrici  IL  et  miracula  au- 
ctore  anonyme. 

Geschrieben  nach  1199.    Erlitt  verschiedene  Wande- 
lungen; wurde  bald  abgekünt,  bald  vermehrt. 

Handsehr.:  rtrf.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.790. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  II.  p.  60.  Mit 
Weglassung  der  ineisten  Wunder.  —  *  xuerst 
vollständig  und  echt  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  821-824.  —  Tita  alia  auctore  ano- 
nyme [ist  eine  Bearbeitung  der  vorhergehenden 
Vita  (Handsehr.:  München,  Wien  etc.,  vid. 
Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  790.  791)1  ^  ap.  Gretser, 
Divi  Bambergens.  Ingolstadii  1611.  4®.  p.  107.  — 
*  in  eins  oper.  X.  p.  551.  —  *  ap.  Ludewig,  Script. 
Bambei-gens.  I.  p.  345.  —  *  in  AA.  SS.  Bell.  3. 
Mart.  I.  p.  272-278.  —  *ap.  Mabülon,  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1 .  p.  456-465.  —  •  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXL.  p.  205-220.  —  Die 
der  Vita  voratifgehenden  Verse  und  derprologus 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  790.  not.  43.  —  BvJla 
Innocentiiin  de  s.  Kunegundis  canonisatione  ^ap. 
Gretser  1.  c.  —  *  in  AA.  SS.  Bell.  I.  c.  p.  281. 
282.  —  •  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  465-468.  —  *m 
Gretseri  opp.  X.  p.  565.  —  *  ap.  Ludewig,  Scr. 
rer.  Bamberg,  et  German.  I.  p.  784.  —  ^  ap.  Migne 


1.  c.  p.  219  -  222.  —  Mlraenla  s.  Cunigundia  varia 
ex  apogr.  Bamberg,  a  Gretsero  edita  repetita  *  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  0.  p.  27Ö.  280.  —  ■  excerpta  ed. 
Waitz  ap.  Pertz  1.  c.  p.  824-828.  —  Appendix 
ex  vita  Bruxeliis  a.  1484  excusa  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  280.  281.  —  Notae  Ranshofenses  de  Cune- 
gunde  imp.  ap.  Pertz  1.  c.  p.  791. 

Erl.-Sehr,:  Commentarias  praevios  in  AA.  SS. Boll. 
Icp.  266-272. 
C ram  m er ,  Ant.,  Admiranda  vita  s.  Henrici  et  s.  Cune- 

gundis ,  Bojariae  dacnm.  Aug.  Vindel.  1770.  ^. 
Cnster,  Nonnos.,  D^e  legend  vnd  leben,  trid.  Vita 

Heinrici  II  imp.  ErUaUertmgs-Sckriflen. 
Lautensack,  F.  G.  (C.  S.  Schurtzfleisch),  In- 
nocentia  Kunegundis  Ueurici  II  oxoiis.  V^itembeivae 
1700.  40.  8  Blatter. 
]f  abillon,  Observationes  preeviae  in  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  I.e.  p.  4ol-456  (wiedarh.  ap.  Migne,  Patrol.  lat. 
CXL.  p.  197-206). 
Noel,  A.  0.,  Leben  der  heil.  Kunigunde  von  Luxem- 
burg, Kaiserin  von  Deuts<düand.  Luxemburg  1866. 
8P.  215  pag.  Jkl. 
Rion,  J.,  Das  h.  Kaiserpaar  oder  Leben  und  Thaten 
des  h.  Heinrichs    und  der  h.  Kunigunde.   Bambei^ 
1832.  BP. 
Wa ttenbach,   Deutschlands  Geschichtsquellen  p . 394 
(5.  Aufl.  IL  1886.  p.SöO;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.384). 

Vita  b.  Kunegundi8  ducissae  Poloniae  =  Vita 
b.  Kingae. 

Processus  de  ss.  Kunigunde,  Mechtunde, 
Wibrande  et  Chrischona  seu  Christiana 
virg.  peregrinis  in  Constantiensi  Aleman- 
niae  dioecesi. 

Ausg.:  ^  s.  1.  (Basileae  cca.  1504).  4^  goth. 
unt.  d.  Tit. :  Processus  habitus  occasione  translat. 
et  elevationum  ss.  virg.  Kuneg.,  Mechtildis  et 
Vuibrandis  in  ecclesia  Eichsei,  CoDStant.  dioec. 
—  'ex  editione  Colon.  Herrn.  Crombachii  in  AA. 
SS.  Boli.  16.  Jun.  III.  p.  117-139.—  Legenda  ex 
praemisso  processu  coUecta  ibid.  p.  139-142.  Cf. 
rapebrochii  comment.  praevius  ibid.  p.  114-116. 

De  s.  Kynedo  =  De  s.  Kinedeo. 

De  8.  Kyneawyda,  vid.  De  s.  Eineburga. 

Vita  8.  Kyngae  =  Vita  b.  Eingae. 


L. 


De  s.  Lactino  abbate  in  Hibemia  (f  622)  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Mart  III.  p.  31-33. 

Tita  b.  Ladislai  Gielnovii  ord.  fratr.  Min. 
{-f  1505)  Warsaviae  in  Polonia  auctore 
Yincentio  Morawski  ord.  Minor.  Po- 
lono.  Libri  3. 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Lucerna perfectionis Christ, 
sive  vita  etc.  Varsaviae  1663.  kl.  4®.  —  •  wiederh. 
in  AA.  SS.  BoU.  4.  Mai.  I.  p.  561-616. 

Tita  s.  Ladislai  regis  Hungariae,  Yara- 
dini  in  Transsilvania  (f  1095). 

Handsehr.:  Wien,  Hofbibl.  n*  3662.  sec.  XV. 
fol.  100. 

Ausg. :  ^  ex  edit.  Cracoviensi  *  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Jun.  V.  p.  317-319.  —  »ap.  Endlicher,  Rer. 
Hung.  mon.  Arpad.  p.  235-244.  —  Vita  alia  ex 
Ant.  Bonfinii  rer.  Hungar.  dec.  1.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  319-327. 


Srl.'Sehr.:  Ganoczy,  Ant.,  Dissert.  bist. -orit.  de  b. 
Ladislao  Hongaiiae  rege ,  f undatore  episcopatus  Va- 
radinensis.  Viennae  Auatr.  1775.  i^. 

Janning,  Comment.  de  capite  s.  L-i  in  AA.  SS.  Boll. 
Jan.  VI.  1.  p.  261-263. 

Marczali,  Heior.,  Ungarns  Geschicbtsquellen.  Berlin 
1882.  p.  33-36. 

Papebroch,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  BoU. 
I.e.  V.p.  315-317. 

Pray,  G.,  Dissertatio  hist.  -  crit.  de  s.  Ladislao  Honga- 
riae  rege.  Posonii  et  Cass.  1774.  4^. 

:  Diatribe  in  dissertationem  hist.  -crit.  de  s.  Ladis- 
lao Hnngariae  rege  ab  A.  Ganoczy  conscriptam.  Po- 
sonii 1777.  40. 

Yita  s.  La6ti  Mixiacensis  monachi  [Saint- 

Mesinin,  f  c.  534]  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  ap.  Joh.  a  Bosco,  Bibl.  Floriac.  II.  p. 
254.  —  •  ap.  Surius ,  De  prob.  SS.  historiis.  5.  Nov. 
VI.  CJolon.  1575.  p.  116. 

Brl.-Sehr.:  (Proust,  Cl.)  La  vie  do  s.  Li6,  solitaire 
de  la  Beausse.  Orleans  1714.  9^. 

De  s.  Laeto  puero  mart.  Pruvini  in  Bria  Galliae 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  VII.  append.p.865. 


1416 


TRACTATUS  DE  LAMBEßTI  ETC.  —  VITA  S.  LAMBERTI  EP.  LEOD. 


Tractatus  de  Lambert!  abbatis  S.  Ber- 
tini (1095  — 1125)  moribus  auctore  ano- 

nymo. 

Handschr, :  St. 0 m e r ,  n°  788. saec. XII.  —  Ox- 
ford, Bodlei.  Laud  n<>668  (F  15).  mbr.  saec.  XII. 

Ausg.:  primus  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  947  -  953.  Vgl.  Neues  Archiv 
der  Gelisch,  f.  ä.  d.  Gesch.  X.  p.  218. 

Erl.-Sohr.:  Wattenbach,  Deotschlonds  Qeschichts- 
qaellen.  5.  Aaü.  n.  1886.  p.  164;  6.  Aufl.  II.  1894. 
p.  170. 

Vita  b.  Lamberti  canoniae  reg.  Novi- 
Operis  (Neuwerk)  iuxta  Halas  Sax.  primi 
praepositi,  auctore  anonjmo. 

Ausg.:  ap.  Schaonat,  Vindemiae  literar.  II.  p. 
68-72. 

Erl.-Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts- 

qaellen.  5.  Aufl.  U.  1886.  p.  270;  6.  Aofl.  IL  1894. 

p.  800. 

Tita  s.  Lamberti  episcopi  Leodieneie 

seu  Traiectini  ad  Mosam  et  martyris  (f 

708?)  auctore  Godescalco  canonicoLeo- 

diensi  (f  cca.  770):  ,Gloriosu8  vir  Lant- 

bertus'. 

Handschr.:  St.  Gallen,  Stiftsbibl.  n^  551.  — 
Leipzig,  Rathsb.  mbr.  sec.  XII.  Rep.  IP.  58.  — 
Paris,  Nat.-Bibl.  St.  Mart  mbr.  sec.  XI.  n»  108; 

—  St.  Germ,  n*  1045.  mbr.  sec.  VIR. 

Atisg, :  *  auctore  anonyme  avyxQovq)  ed.  Cani- 
sius,  Lect.  antiq.  1.2.  p.  172-189  (ed.  nov.  IL  p.  135- 
144).  —  *ed.Surius,  De  prob.  SS.  historiis  17.  Sept. 

—  'ap.  Chapeaville,  Gesta  pont.  Leodiens.  I.  p. 
321.  —  *ap.MabiIlon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.III.  1. 
p.69-76.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Bell.  17.  Sept. 
V.  p.  574-581.  —  •  ap.  Duchesne,  Eist.  Franc, 
scr.  I.  p.  674.  —  ^  ex  edit.  Mabillonii  ap.  Ghe- 
squiere,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  130-148.  Gf.  Const 
Suyskenii  comment.  praevius  ibid.  p.  21-1. SO.  — 
*  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  596.  597.  — 
Tita  alia  auctore  Nicoiao  8.  Mariae  et  8.  Lam- 
berti Leod.  canon.  (f  cca.  1142)  'ap.  Chapeaville 
1.  c.  p.  371-409.  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Bell. 
1.  c.  p.  602-617.  —  Vita  alia  prior  auctore  Sige- 
berto  Gemblacensi  {wurde  früher  und  auch 
vom  Herausgeber  fälschlich  dem  Reinerus 
monachus  Leodiensis  beigelegt)  'ap.  Cha- 
peaville 1.  c.  I.  p.  41 1-434.  —  *  tciederh.  ap.Migne, 
Patrolog.  lat.  CLX.  p.  759-782.  —  Vita  altera 
auctore  eodem  Sigeberto  Gemblacensi  *  ex 
ms.  Rubeaevallis  et  Hagiologio  Brabant.  mAA.SS. 
Bell.  1.  c.  p.  589-602.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
p.  781-810.  Cf.  Catalogus  hagiograph.  bibl.  reg. 
Bruxellens.  I.  1886.  p.  45.  n*»  111.  —  Vita  alia 
auctore  Stephano  (901 — 920)  episcopo  Leo- 
diensi  ( Ueberarbeitung  der  alten  Vita)  *  ed.  Su- 
rius,  De  prob.  SS.  historiis  17.  Sept.  V.  p.  289.  — 
'  ap.  Chapeaville  1.  c.  I.  p.  350-370.  —  •  wiederh. 
u.  ex  ms.  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  581-589.  — 
*ex  Surio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p. 
643-660.  [Uebers.:  unt  d.  Tit.:  Vie  la  plus  an- 
cienne  de  s.  Lambert  ecrite  par  un  contemporain ; 
Vie  de  s.  L.  en  fran^ais  du  13.  siecle,  traduite 
de  la  biographie  ecrite  au  10.  siecle  par  Etienne 
eveque  de  Liege publ.  par  Joseph  Demarteau. 


Liege  1890.  8®.]  —  Oleiehxeitig  mit  dieser  pro- 
saischen Ueberarbeitung  entstand  eine  poetische 
[Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n«  14650-14657. 
sec.  X.  fol.  (Lücke  von  Gap.  40  Ende — 44  Anf.). 

—  Rom,  Vatic.  n®  8565.  sec.  XI.  fol.],  beginnend 
,Pagani  ritus^,  welche  dem  Hucbaldus  mon- 
achus 8.  Amandi  (f  930)  xugeschrieben  wird. 
Oanx  veröffentlicht  unt.  d.  Tit.:  Vie  ie  sjünt 
Lambert 9  ecrite  en  vers  par  Hucbaldde  Saint- 
Amand,  et  documents  du  X.  siecle  par  Joseph 
Demarteau.  Liege  1878.  8".  2  fr.  50  c.  {^beson- 
derer Abdruck  aus  Bulletin  de  Tlnstitut  archeo- 
logique  liogeois.  Tom.  XIII.  partie  2.  1878).  — 
■Bruchstücke  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  520.  52.3. 
528-530.  533.  534.  540.  548-551.  554.  588.  — 
Miraenla  et  translatio  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec,  III.  1.  p.  78-81.  —  Appendix  de 
aliis  L-i  miraculis  et  translationibus  ibid.  p.  8*2- 
84.  —  Reinerus  monachus  S.  Laurentii  Leodieo- 
sis:  Sermo  de  adventu  reliquiarum  s.  Lambeiti 
Roma  Leodium  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p. 
121-129.  —  Reinerus  monachus  S.  Laur.  Leod.: 
Triumphale  Bullonicum  (1129 — 1153)  prosai<>? 
in  5  libris,  sive  qualiter  diebus  nostns  ecclesia 
Leod.  Bulloniense  castrum«  pervasoribus  triuni- 
phatis,  receperit  {eine  weitere  Ausführung  d*>s 
folgenden  D^iumphus)  ^  ap.  Pez ,  Thos.  anecd.  IV. 
3.  p.  129-154.  —  « ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV. 
p.  99-116.  —  'ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XX.  p.  583-592.  —  Revelatio  s.  L-i  auctore  auo- 
nymo  contemporaneo  ed.Canisius,Lectiones  antiq. 
IL  ed.  2.  p.  145  - 147.  —  Triomplias  s.  Lamberti 
de  oastro  Bullonio  {Bouillon)  a.  1141  (auctore, 
ut  Chapeaville  suspicatus  est,  Nicoiao  canonitM 
Leodiensi)  *  ap.  Chapeaville  1.  c.  IL  p.  577-602. 

—  'ex  Chapeav.  et  cod.  Paris,  n"  9422  (suppl. 
lat  563)  ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX. 
p.  497-511.  —  Triumphns  s.  Lamberti  in  Steppps 
{nach  Heller:  auctore  canonico  S.  Lamberti  Leo- 
diensis anonyme ;  nach  Histoire  littiraire  de  la 
France  XVII.  p.  180:  auctore  Hirn  an  do  sive 
Firnando  [sed  legas  potius  Hervardo]  canon. 
Leod.  cca.  1 220) ,  [ist  eigentlich  das  3.  Buch  der 
Vita  s.  Ottiliae  Leodiensis  {vgl.  s.  v.)  et  fHii 
eius  Johannis  abbcUuli;  s.  Böhmer,  Reg.  imp. 
p.  Lxxij]  ^  ap.  Chapeaville  1.  c.  II.  p.  603-640  ohne 
Namen  des  Verfassers.  —  •  ed.  Joh.  Heller  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XXV.  p.  172-191;  cf  p.  169- 
172.  —  Trinmphus  s.  L-i  ex  Vita  Mochullei 
episc.  Hibem.  {s.  d.)  ap.  Pertz  1.  c.  scr.  XX.  p. 
512-514. 

Erl.'Schr.:  Bahr,  Gesch.  der  rGmischen  LiteFatnr  un 

karolingischen  Zeitalter  p.  268. 
Bibliothöqnehistoriqne  de  France.  I.  n«  8746-8700. 
Dosmedt,  Gh.,  vid.  Smedt,  Ch.de. 
Dubosc  de  Montandr6,  IiO  coartisan  chr§tien,  tm- 

mollö  on  victimo  d'^tat  iL  la  passion  de  la  coar,  oq 

8.  Tjambort,  6v6qne  de  Ton^nes  et  martyr  sacrifie 

pour  les  intördts  de  rhonnear  coigagal  ....  Li^ 

1657.  4«.  324  pag. 
Dümmler,  £.,  in Neaes  Archiv  d.  Qes.  f.  ä.  d.  Gesch. 

IV.  1879.  p.  554. 655. 
Enf^elbrecht,  Ph.,  Divi  Lamberti  ep.TTaiect.iDir- 

tyris  et  magni   «päd  Fribnrff    Brisg.  patitmi  vita. 

Basileae,  Jo.  Frohen  1619.  4^.  48  pag. 
Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  Q- 

1869.  p.  332-835. 
Goff  inot,  Une  remarquable  relione  de  s.  Lambert  k 

Borboarg  in  Publications  de  rinstitut  de  Luxen* 

boaiig.  XXIX. 


VITA  S.  LAMBERT!  EP.  LUODÜN.  —  VITA  S.  LANDOALDI 


1417 


Hirsch.  S.,  De  Tito  et  ecriptis  Si|(eberti  p.  288,  Aon- 
delt  über  tUe  reraehiedenen  Rteensionen  äteMr  Vüa. 

Kurth,  Godefr.,  £ta<le  critiqoe  sar  saint  Lambert  et 
am  son  premier  biographe.  Anrers  1876.  9^.  112  paa. 
(Kttraü  dea  Annalee  de  l'Acad.  d'arch6ologio  de  Bei* 
Siqne.  XXXIII.) 

:  in  Biographie  nationale  de  Belgiqae.  XI.  1891. 


p.  143  •  147  8.  V. 
Lamberto  de  Zarag^oza,  Dissertaoion  hiflt.-crit.- 

apolofretica  Bobre  la'vida  y  martirio  de  S.  Lamberto. 

Pamplona  s.  a.  kl.  4«.  126  pag. 
de  Xoüe,  Stades  inr  la  litt^rature  aux  8.,  9.  et  10. 

sitelos  in  Balletin  de  Tinstitat  arch^lc^qne  ll^eois. 

II.  LJ^ge  1851.  p.  ISO. 
Observationes  de  causa  et  anno  martyrü  s.  L-i 

ac  loco  eias  sepoltarae  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s. 

Ben.  saec.  in.  1.  p.  76-78. 
Observationes  praeviae  ibid.  p.  67-69. 
Portz*  Archiv  VII.  1839.  p. 266;  XI.  1855.  p.  279- 281. 
Rettberg,  Eirchengeschichte  Deotschlanas.  1.  1846. 

p.  558. 
de  Bing,  Saint  Lambert,  6vdqne  de  Tongres  m  Hess. 

scient.  hist.  de  Belgiquo.  Gand  1847. 
Bobertl,  Joh.,  Vita  s.  Lamberti  martyris,  episoopi 

Tongreosis,  Leodiensu  civitotis  .  .  .  divi  tatelarit. 

Leodii  1633.  fP  (trad.  en  fran^.  par  Alard  le  Koy. 

Li^e  1634.  12mo.). 
Scheibelborger,  Fr.,  Die  älteste  Vita  s.  Lantberti 

«fi  Oesterreich.  Viorteg'ahrsachrift  ffir  kathol.  Theo- 
logie. X.  ^'ien  1871.  p.  221-224. 
(Slnsias^  Ben.  Fr.)  De  tempore  et  cansa  martyrü  s. 

Lamberti  Tnngrensis  episc.  diatriba  chronolog.  et  hi- 

stor.  Leodii  1679.  8^. 
S  m  e  d  t ,  Ch.  de ,  L'ann^«e  de  la  mort  de  saint  Lambert 

H-avant  706].  Bmxelles  1877.  BP.  14  pag.  {Ex&aü  des 

Pr^cis  historiques.  XXVI.  1877;  ef.  t.  XXVII). 
Stricker.  Gommentar.  praevios  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  o. 

p.  518-673. 
Tie  de  saint  Lambert ,  6vdqae  de  Tongres  et  de  Mae- 

stricht,  patron  de  l'öglise  paroiss.  de  Montroenl - sor- 

Haine.  Hons  1865.  8». 
Vie  du  b.  saint  Lambert ,  martyr.  Amiens  1859.  9P. 
Vie  de  saint  Lambert,  6vdqne  et  martyr,  patron  du 

diocöse  de  Liege.  Xamur  1866.  8". 
Visschers,  P.,  Levensschets  van  den  h.  Lambertus, 

bisschop  vanMastricht.  Mechelen,  Hanicq  1839. 12mo. 
Vogel,  Ratherias  von  Veiona  I.  p.  24. 
Wattenbach,  Deutschlands  Gescliichtsquellen  p.  190. 

405  (5.  Ann.  Lp. 248. 249. 352. 376. 377. 430.  IL  p.l43. 

383.  884  [Triumphns  s.  L-i] ;  6.  Aufl.  L  1893.  p.264. 

379.  408);  ILp.  158.  506. 
Wurth ,  Saint  Ijambert,  Patron  des  Liögeois,  legende 

historiqne.  Li6ge  1843.  vP. 

Tita  s.  Lambert!  episcopi  Lugdunensi8 

ex  abbate  Fontanellensi  (■}*  667)  auctore 
(Aigrado)  monacho  Fontanell. Lxidowico 
Pio  imperante. 

Ausg.:  ^ ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  14. 
ApriL  p.  216.  —  *ap.  d'Achery,  Spicileg.  III.  — 
«  in  AA.  SS.  Boll.  14.  April.  II.  p.  216-218.  —  *ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  append. 
p.  462-465.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III. 
p.  584.  —  Analectaex  actis  SS.  Ansbert! ,  Her- 
melandi,  Erembeili  et  Condedi  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  218-220. 

Tita  s.  Lamberti  episcopi  Venciensis  in 

Gallia  (f  1154)  auctore  coaevo  et  oculato. 
Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Idai.  VI. 
p.  458-460  c.  Henschenii  commentar.  praevio. 

Vita  b.  Lamberti  praeposlti  Novi-Operis  = 
Vita  b.  Lamberti  canoniae  reg 

De  8.  Lamberto  agricola  mart.  Caesaraugustae 
inHispania  tn  AA. SS.  Boll.  16.Apr.II.p.413-415. 

De  SS.  Lamberto  et  Bellerio,  s.  Gisleni  disci- 
pulis  (t  cca.  700)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV. 
p.  1038. 


Vita  s.  Landeberti  =  Vita  s.  Lamberti. 

Vita  s.  Landelini  abbatis  Laubaceneis 

(Lobbes)  et  Crispiniensie  (St  Orispin  bei 
Valendennes y  f  698)  auctore  aoonymo. 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  15. 
Jun.  —  *  besser  ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  n.  p.  873-877.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun. 
n.  p.  1064-1067.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec. 
III.  p.  524.  —  Vita  alia  et  priore  forte  antiquior 
tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1067.  1068.  —  Vita  alia 
auctore  Philippe  Harvengt  de  El eemosyna  ab- 
bate Praemonstr.  (f  1183)  *  in  Philipp!  operib. 
ed.  Nicol.  Chamart.  Duaci  1621.  fol.  p.  773-778. 

—  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIIL  p.  1349-1358. 
Appendix  ex  Vita  gallioe  impressa  a.  1636  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1068. 

Erl.-Sehr.:  Friedrich,  Kirchengeschichte  Dentsch- 

lands.  II.  1869.  p.  860. 
Histoire  littdraire  de  la  France.  lY.  1738.  p.  70. 
Loise,  Ferd.,  Saint  Landelin  tn  Biographie  nationale 

de  Belgiqae.  XI.  1891.  ^.254-256. 
Rettberg,  Kirchengeschichte  Deatechlands.  I.  1846. 

p.  667. 
Yos,  J.,  Lobbes,  son  abbaye  et  son  chapitre.  I.  Loa- 

vain  1866.  gr.  8».  p.  23-68. 

De  s.  Landerlco  episc.  Parisiensi  (saec.  VII) 
in  AA.  SS.  BoU.  10.  Jun.  H.  p.  292-294. 

Vita  s.  Landiberti  ==  Vita  s.  Lamberti. 
De  s.  Lande  mart.  Hortae  in  Italia  (forte  saec. 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  IL  p.  49.  Cf.  p.  797. 

—  Miracula  ibid.Tll.  p.  601. 

Tita  s.  Landoaldi  archipreebyteri  (f 
667),  secundum  al.  episcopi  Traiectensia 

auctore Harigero  seu  Herigero,  scholae 
Leodiensis  rectore,  postea  abbate  Lobiensi 
(t  1007). 

Bisehof  Notk er  von  Lüttich  und  sein  Freund  He- 
riger schrieben  diese  Vita  beide  zusammen  i.  J.  980. 

Handschr.:  Brügge  n^  404.  mbr.  saec.  XIII. 
fol.  —  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  saec.  XV.  fol.  Vit 
SS.  f.  194.  —  Gent  n^  150  (308.  210).  mbr.  saec. 
XL  40.    Vgl  Pertz'  Archiv  VII.  p.  261. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  19. 
Mart  IL  p.  281-288  ("ed.  Taurin.  EL  1875.  p. 
338,  nicht  aanx).  —  ^  Alles  (d.  i.  vita,  translat., 
adventus,  elevatio)  c.  notis  Henschenii  in  AA. 
SS.  Boll.  19.  Mart  III.  p.  35-42.  —  *  wiederh. 
ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p.  349-368  — 
u.  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIX.  p.  1109- 
1122.  —  °  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  586. 

—  Historia  translationis  a.  980  ad  S.  Ba- 
vonem  Gandensem  auctore  monacho  Gandensi 
coaevo  *in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  43-47.  —  *  ap. 
Ghesquiere  1.  c.  p.  368-378;  cf.  introduct.  p.  345 
-349.  —  "ap.  Migne  1.  c.  p.  1121-1124.  —*unL 
d.  Tit.:  Translatio  s.  L-i  sociorumque  auctore 
H  e  rigor  0  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  601-607;  —  ex  Adventu  et  elevatione 
s.  L-i  a.  980-982  auctore  monacho  S.  Bavonis 
ibid.  p.  607-611.  —  Officium  vetustissimum 
s.  L-i  episc.  Traiect  ex  cod.  Gandav.  n°  488  in 
Analect  Bolland.  IV.  1885.  p.  196-198. 

Erl.-Sehr.:  Commentarius  praevius  tn  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  34. 
Holder- Ef^ger,  Zu  den  Heili^ngeschichten  des  St. 
Bavoklostere  in  Histor.  Aufsätze  dem  Andenken  an 
G.Waitz  gewidmet.  1887.  p.  623  ff. 


1418 


VITA  S.  LANDRADAE  —  VITA  S.  LAÜDOMARI 


ERpke  af.Pertz,  Mon.  script.  VII.  p.  139.  not.  26. 
Watte  n  b  ach ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1886.  p.3o6;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.385. 

Yita  s.  Landradae  abbatissae  Bellisien- 

sis  [Münster -Biken]  dioec.  Leodiensis  (f 

cca.  680)  auctore  Theodorico  abbate 

S.  Trudonis  ord.  s.  Ben.  (f  1107). 

Äuag, :  *  ed.  Surius ,  Vit.  SS.  8.  Jul.  —  *  4n 
AA.  SS.  BoU.  8.  Jul.  II.  p.  625-628.  —  Mira- 
cula  ibid.  p.  628.  629.  —  Qualiter  corpus  s. 
L-ae  virg.  divinitus  translatum  fuerit  a  Belisia 
in  Wintreshovum  ex  cod.  Gandav.  n°  308  in  Ana- 
lect  Bolland.  IV.  1885.  p.  192-194. 

Erl.  -  Sehr. :  G  h  e  s  q  u  i  6  r  e .  Commentar.  historicus   in 

AA.  SS.  Belgii  V.  p.  210-225. 
Uolder-Egger,  Zu  den  Heiligengeschichton  des  St. 

Bavoklosters  in  Histor.  Aufsätze  dem  Andenken  an 

G.  Waitz  gewidmet.  1887.  p.  623  ff. 
des  Hayons,  La princesse  solitaire,  ou  la  vie  de  s. 

Landrade.  Liöge  1665.  8^. 
Pinius,  Common t.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 

619-625. 

Tita  s.  Landrici  episcopi  Metensis,  ab- 

batis  Sonegiensis  et  Altmontensis  in  Han- 

nonia  (f  cca.  700). 

Ausg.:  ex  4  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  April, 
n.  p.  489-491.  Cf.  p.  962  et  Henschenii  comment. 
praevius  ibid.  p.  487.  —  Ghesquierii  sylloge  in 
AA.  SS.  Belgii  V.  p.  205-210. 

Tita  b.  Landulphi  episc.  Astensis  in  Italia 
(f  1134)  auctore  Philippo  Malabayla, 
monacho  Cisterc. 

Ist  von  Phil.  Malabayla  im  17.  Jahrh.  erfunden  n.  in  die 
AA. SS. BoU.  eingeschmuggelt.  Vgl.  darüber Giac.  G o rr i n i, 
n  comune  Astigiano  e  la  sua  storiografia.  Firenze  1884. 

Ausg.:  in  kk.  SS.  BoU.  7.  Jun.  II.  p.  43-47. 

Vita  b.  Lanfranci  archiepiscopi  Can- 
tuariensis  et  Angliae  primatis  (f  1089) 
auctore  Eadmero  monacho  Cantiiariensi 

(historiae  novor.  üb.  I). 

Handschr. :  Hardy,  D.,  Descript.  catalogue  of 
materials.  II.  1865.  p.  52-58.  n*»  78 -86. 

Ausg. :  in  A A.  SS.  BoU.  28.  Mai.  VI.  p.  848- 
952.  —  Tita  alia  auctore  Milone  Crispino 
monacho  Beccensi,  eius  discipulo  (cca.  1150)  ^in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  833-847.  —  «ap.  MabiUon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  635-659.  —  ®  in 
Lanfranci  operib.  ed.  d' Achery.  Lutet.  Paris.  1648. 
fol.  —  *  d'Acherys  Text  tciederh.  ap.  Giles,  Patres 
ecclesiao  AngUcanae  I.  p.281.  —  ^Mabillons  Text 
u.  d'Acherys  Noten  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CL.  p.  29-58;  57-98.  —  «Bruchstück  ap. 
Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  31.  —  Vita  alia  au- 
ctore anonyme  (nur  eine  Abkürzung  der  vorher- 
gehenden) ap.  Capgrave,  Nova  legenda  Angl.  f. 
213.  —  De  morte  L-i  ap.  Giles,  Script,  rer.  gest. 
Wülelmi  Conquest.  p.  75.  —  Carmen  de  morte 
L-i  elegiacum  ap.  Giles  I.  c.  p.  175.  —  Epita- 
phium L-i  ed.  J.  Stevenson  in  Notes  and  illu- 
strations  to  Thom.Gray's  Scalacroni(;a.  Edinburgh 
1836.  4'».  —  Antilanfraneus  WillielmiThorn 
monachi  Augustinensis  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 
852-854. 

Erl. -Sehr.:  Crozals,  J.  de,  Lanfl*anc,  archeye^ue  de 
Cantorb^ry,  sa  Tie,  son  onseignement ,  sa  pohtique. 
Paris  1877.  SP. 


Fabricius,   Bibl.  med.  et  inf.  latlnitatis  ed.  Hansi 

IV.  p.  240. 
Henschen,  Commentar.   praevius  in  AA.  SS.  BoU. 

I.  c.  p.  883. 

Histoire  littöraire  de  la  France  Vm.  p.  260. 
Hook,  T.,  Laves  of  the  archbishops  of  Canterbury. 

Vol.  II.  London  1860.  Sf>. 
Mabillon,   Observationes  praeviae  1.  c.  p.  690-634 

(tmederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  19  -  28). 
'Wharton,  Anglia  sacra  1.  p.  108. 
Wright,  Lanfranc  in  hia  Biographia  Britannica  liter. 

II.  p.  1-14. 

Vgl.  Lanfrancos. 

Vita  s.  Lanfranci  episcopi  Ticinensis 
(Papiensis)  in  Lombardia  (f  1194)  auctore 
Bernardo  successore  inimediato. 

Ausg. :  ex  ms.  et  editione  UghelU  in  AA.  SS. 
BoU.  23.  Jun.  IV.  p.  620-630  (mit  Abbüdungl 
Vita  8.  Lantberti  =  Yita  s.  Lamberti. 

Yita  s.  Lasriani  alias  Molassii  abbatis 
LethgülLneiisis  in  Hibernia,  postea  epi- 
scopi et  legati  apostolici  (f  640). 

Ausg.:  *ex  ms.  Henrici  Fitz -Simon  in  AA. 
SS.  BoU,  18.  April.  11.  p.  544-547.  >-  «  ex  aA. 
Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae 
p.  791-798.  Cf.  Joa.  O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hiber- 
niae  IV.  p.  203  sq. 

De  8.  Lasriano  confessore  in  Hibernia  (j  c. 
650)  Vict.  de  Bück  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  25. 
Oct.  XL  p.  657.  658. 

De  s.  Lasrio  seu  Laariano  confess.  in  Dnun- 
Liag  in  Hibernia  (f  ante  600)  Vict  de  Bück  svl- 
ioge  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Oct  XL  p.  646.  647. 

Vita  s.  Latin!  episcopi  Brixiensis  in 
Italia  (saec.  11  init)  auctore  Ascanio  Mar- 
tinengo. 

Ausg.:  ex  itaUco  lat  in  AA.  SS.  BoU.  24. Marl 
IIL  p.  475.  476. 

De  88.  latrone  cruciflxo  cum  Christo  Hieroso- 
lymis  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Mart.  lU.  p.  543. 

De  s.  Latuino  episc.  Sagionsi  in  Normannia 
in  AA.  SS.  Bell.  20.  Jun.  IV.  p.  12. 

Erl.- Sehr.:  Mannonry,  Patrie  de  s.Latnin.  S^ez  1875. 
80.  J2pag. 

De  s.  Laudo  vel  Lautone  episc.  Constantiensi  in 
Normannia  inf  er.  (f  cca.  568)  Suyskenii  comment 
bist  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Sept  VI.  p.  438-448. 

Yita  s.  Laudomari  sive  Launomari  ab- 
batis Curbionensis  in  Gallia  (saec.  VII) 
auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Janr.  U.  p.  230- 
235.  —  *  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec,  L 
p.  335-338.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  ÜL 
p.  462.  —  Vita  alia  auctore  monacho  Curbion, 
anonyme  *  ap.  MabUlon  L  c.  p.  339-345.  —  '  Aus- 
zug ap.  Bouquet  L  c.  p.  462.  463.  —  Translatio 
in  Curbionense  monasterium  ex  vett  mss.  ibid. 
p.  345.  —  Translatio  in  oppidum  Blesas  cca. 
a.  874  '  ibid.  saec.  IV.  2.  p.  246-248.  —  »  Bruch- 
stück ap.  Bouquet  1.  c.  VII.  p.  365.  —  Appen- 
dix de  reliquiis  s.  L-i,  ubi  diplomata  qoaedam 
et  cbronicon  Magentiacensis  prioratus  refenintur 

ibid.  p.  248-259. 

Erl.' Sehr.:  Histoire  litt^raire  do  la  Franco.  III.  1735. 
p.  411;  VI.  1742.  p.  545. 


DE  S.  LAÜDOVEVA  —  PASSIO  S.  LAURIANI 


1419 


De  8.  Laiidoveva  seu  Laudovena  et  de  s.  Amando 
episcopo  Silvanecti  in  Galliis  (temp.  ine,)  V.  de 
Buokii  comment.  criticus  in  AA.  SS.  Boli.  29.  Oct 
XILp.  907-918. 

De  s.  LauduHb  episc.  Ebroicis  in  Oallia  (f  cca. 
620)  in  AA.  SS.  BolL  13.  Aug.  IH.  p.  96. 

Yita  8.  Launofflari  «=  Vita  s.  Landomari. 

De  8.  Laura  vidua  et  mart.  Cordubensi  in  Hi- 
spania  (t  864)  Bossuei  crisis  histor.  in  AA.  SS. 
Bell.  19.  Oct.  VIII.  p.  590-592. 

Acta  s.  Laurentii  archidiaconi  ac  mart. 
Eomae  a.  258.  Ex  martyrologio  Adonis 
ad  10.  Aug. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  10.  Aug.  IL  p.  518- 
520.  —  Gloria  posthuma  s.  L-i  ibid.  p.  520- 
532.  —  Hymmts  s.  L-i  auctore  Aurelio  Prü- 
de ntio  lib.  tkqI  ariwicvanf  *  ap.  Ruinart,  Acta 
martyr.  sine.  —  •  wieaerh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  512-518.  —  De  s.  Lanrentio  auctore  Mar- 
bodo  Redonensi  episc.  (t  1123).  Metrice;  *  ex 
edit.  Redonensi  a.  1524  '  wiederh.  von  Beaugendre 
in  Hildeberti  Cenoman.  opp.  Paris.  1708.  fol.  p. 
1519  —  u.  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXI. 
p.  1607-1614.  —  Johannes  monachus  S.  Laurent. 
Leod.  (1147):  Visio  Status  animarum  post  mor- 
tem, et  miracTiluin  s.  L-i  *ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
IV.  3.  p.  5-16.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLXXX.  —  LndoTleos  sen.,  monaehns  S. 
Laurent.  Leod.:  Scriptum  de  adventu  sive  De 
translatione  reliquiarum  s.  L-i  Roma  Leodium  a. 
1056  ^  ap.  Pez  1.  c.  p.  1-4.  —  *  ex  cod.  Bruxell. 
reg.  bibl.  n*  9290.  mbr.  sec.  XII  ed.  W.  Arndt  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  579-581.  —  Reco|rnitio 
corporum  ss.  Laurentii  et  Stephani  facta  a.  1447 
ex  cod.  Bruxell  9332-46  in  Analect.  Bolland.  V. 
p.  192.  Die  Narratio  in  AA.  SS.  Boll.  subobscura 
videtur.  —  filelnems  monaeh.  Leod« :  De  adventu 
reliquiarum  s.  L-i  Roma  Leodium  liber  metricus, 
*  ap.  Pez  1.  c.  p.  122-126.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CCIV.p.  89-96.  —  » ed.  W.  Arndt  ap.  Pertz  Lc. 

p.  579-582,  dem  Ludovicus  gegenübergestellt. 
Erl.'Sckr.:  Allard,  Paul,  L'hagiographie  au 4.  sidcle : 

martyres  de  s.  Hippolyte ,  do  8.  Laurent , d'aprds 

les  po^mea  de  Prudence  in  Revue  des  questions  hi- 
stonques.  XXXVU.  Paris  1885.  p.  353-405. 

Mader,  Joach.  Joa.,  De  s.  Lanrentio  martyre  eiusque 
monasterio  prope  Scheningam  dissertatio.  Helmstadii 
1688.  40.  64pttg. 

Memorie  della  vita,  del  martirio,  de'miracoli,  del 
culto  eoo.  di  s.  Lorenzo  martire  e  cittadino  Romano 
..  .  .  e  coli'  iono  di  Prudenzio  sopra  lo  stesso 
martire.  Roma  1756.  8^.  XVL  112 j^. 

PiniuSj  Comment.  de  S. Lanrentio,  item  de  ss.Orentio 
ac  Patientia,  sancti  ut  fertnr  parentibus  tn  AA.  SS. 
Boll.  I.e.  p.  485-512. 

'Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquollen.  6.  Aufl. 
U.  1894.  p.  152. 

Tita  s.  Laurentii  archiepisc.  Dublinien- 

sis  (f  1181)  auctore  anonyme. 

Ausg,:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  14.  Nov.  YII.  p. 
310-324  (ed.  2*.  p.  331).  —  ^wiederh.  ap.  Mes- 
singbam,  Florilegium  insulae  SS.  Paris.  1(524.  4^ 
p.  379-389.  —  Fragmentum  demiraculis  s.  L-i 
ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hi- 
bemiae  p.  641.  642. 

Yita  s.  Laurentii  episcopi  Sipontini  in 
Apulia  (f  cca.  550)  auctore  anonyme. 


Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  57-60. 

—  Vita  II  ex  priori  contracta  et  interpolata 
iussu  Benedicti  episc.  [sed  cf.  Sept  VIII.  p.  56, 
ubi  a  Bollandistis  secunda  vita  vetustior  ac  iussu 
Benedicti  episc.  (de  euius  aetate  nihil  compertum 
habemus)  confecta  recte  statuitur]  ibid.  p.  60-62. 

—  Ein  grösseres  Bruchstück  ed.  Waitz  in  Mon. 
Germ.  bist.  Scr.  rer.  Langob.  p.  543-545.  —  Alia 
Tita  metrica  ex  officio  eccl.  Sipontinae  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  62.  63. 

Yita  b.  Laurentii  eremitae  Sublaci  in 
Latio  (t  1243). 

Atisg\-  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  III.  p.  304-309. 
Cf.  Boschii  comment.  pmevius  ibid,  p.  302-304. 

Yita  s.  Laurentii  illuminatoris  episc.  Spo- 
letini  in  Umbria  (f  cca.  576)  auctore  Lud. 
Jacobillo.   Italice  scripta. 

Ausg. :  *  latine  in  A A.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p. 
362  -  364.  Cf.  p.  958.  —  '  wiederh.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  231-233. 

Yita  b.  Laurentii  Justiniani  primi  patri- 
archae  Yeneti (f  1455)  auctore  Bernardo 
Justiniano. 

Ausg.:  *  Venetiis,  VI.  Id.  Mai.  1475.  4^  — 
in  Laurentii  oper.  'Basil.,  Froben  1560.  fol.;  — 
■  Venetiis  cura  Barthol.  de  Albertis  1606;  —  *Co- 
loniae,  typ.  Quentel  1606;  —  *Lugduni  1628.  — 
«ed.  Surius,  Vit.  SS.  8.  Janr.  L  —  ^Patavii  1691. 
4°.  —  *  ed.  Bzovius,  Annal.  eccles.  XVII.  —  •  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  551-564. 

Erl.-Sckr.:  AA.  SS. Boll.  I.e.  p. 549. 550,  tn  noch  andere 

Ausgaben  und  Ueberselxunffen  atigefühti  sind. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  IV. 

p.  209. 
Maffei,   O.  P.,  Vita  di  8.  Lorenzo  Oiustiniano  primo 

patriarca  di  Venezia.  Padoval691.  4<>;  tcißderh.  Ve- 

nezia  1819.  BP. 
Rosa,  Dan.,  De  b.  Laarentii  Jastiniani^  Venetiantm 

patriarchae  vita ,  sanctitate  ac  miracaliB  testimonio- 

ram  centuria.  Venetiis  1614.  4^*. 
Vgl.  Giustiniani ,  Bern. 

De  s.  Laurentio  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Mai.  IL  p.  589. 

De  s.  Laurentio  archiepiscopo  Cantuariensi  in 
Anglia  (t  619)  *  commentarius  bist  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Febr.  I.  p.  289-294,  —  «  elogium  bist. 
*  ap.  MabiUon ,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  60- 
63.  —  *  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CLV. 
p.  115-120.  —  Gesta  ex  Beda  ed.  Surius,  Vit. 
SS.  2.  Febr.  p.  35. 

De  s.  Laurentio  archiep.  Mediolanensi  (f  512) 
Sollerii  commentarius  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Jul.  VI.  p.  435-443.  —  Dietlo  in  natalem  eins 
auctore  Magno  Fei.  Ennodio  ap.  Martene,  Tbes. 
anecd.  V.  p.  61,  62. 

De  s.  Laurentio  episc.  Neapoli  in  Campania 
(t  717)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  644.  645. 

De  88.  Laurentio  et  Hippolyto  mart  Forosem- 
proniensibus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr.  I.  p.  286. 

De  s.  Laurentio  mart.  presb.  Novariensi  in 
Cisalpinis  (saec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April. 
III.  p.  763.  764. 

Passio  s.  Lauriani  Hispalensis  archiep. 
prope  Vastinum  dioec.  Bituric.  oppidum 


1420 


DE  S.  LAURO  —  VITA  S.  LEOBARDI 


interfecti  (saec.  VI?)  auctore  seu  potius 

ut  ipsemet  docet  correctore  anonymo,  qui 

vixisse  videtur  cca.  a.  860. 

Auag,:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  Dova  IL  p.  410-414. 

—  »  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  IL  p.  35-39.  Cf. 
Sollerii  coroment.  praevius  ihid,  p.  32-35. 

Erl.'Sckr.:  Florez,    Espaiia   aagrada.   IX.    1762.   p. 
160.  384. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  466. 

De  s.  Lauro  abbate  in  dioec.  Macloviensi  apud 
Armoricos  (saec.  VII)  Suyskenii  sylloge  bist,  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Sept.  VIIL  p.  692-697. 

Tita  s.  Lauten!  abbatis  monasterii  Sile- 
siae  in  tractu  Vesuntionensi  (saec.  YI  ine.). 

Ausg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Vie  de  8.  Lautein,  abbo 
de  Sileze  par  l'abbe  T(issier).  Arbais  1848.  32mo. 

—  *ex  8  codd.  mss.  in  AA,  SS.  Boll.  1.  Nov.  I. 
p.  284-287.  Cf.  C.  de  Smedtii  comment.  praevius 
ibid.  p.  280-284. 

De  s.  Laiitone  episc.  Constani  =  De  s.  Laude. 

Tita  s.  Laverii  auctore  Roberto  de 
Romana,  diacono  Saponariae  (f  1162). 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  VII.  p.  681 
(ed.  uova  p.  488-496). 

Erl.  -  Sehr. :  R  a  c  i  o  p  p  i ,  Giac. ,  Fonti  della  storia  Ba- 
silicateso  al  medio  ovo.  L'agiografia  di  san  Laverio 
del  1162.  Roma  1881.  Bf>.  Die  Legend»  üt  trüfferischm 
CharakUara  hiemaeh. 

Passio  (immo  Miracula)  b.  Lazari  epi- 
scopi,  amici  Christi.   Fabelhaft. 

Ausg. :  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n®  9397A.  sec.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagio- 
graphiois  Johannis  Gielemans.  Bruxelles  1895.  8*^. 
p.  28-34. 

De  s.  Laiaro  diac.  inart.  Tergesti  in  Italia  sub 
Antonino  Papebrochii  disquisitio  in  AA.  SS.  Boll. 
12.  April.  IL  p.  66-68. 

De  8.  Lazaro  episc.  Mediolanensi  (f  cca.  449) 
Henschenii  commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Febr.  IL  p.  521-523. 

De  s.  Lazaro  monacho  presbyt.  ac  pictore  Con- 
stantinopoli  (f  cca. 870)  Bollandi  commentar. histo- 
ricus in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  392.  393. 

Yita  s.  Leae  viduae,  sanctimonialium 
matre  Romae  (f  cca,  383)  auctore  s.  Hie- 
ronymo  epist  24  ad  s.  Marcellam. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boü.  22.  Mart.  EL  p.  383. 

De  8.  Leandro  episc.  Hispalensi  (saec.  VI)  com- 
mentarius  bist.  ^  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  IL 
p.  275-280.  —  'elogium  historicum  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  378-385. 

Erl.- Sehr.:  Oams,  P.,  EirchengeBchichte  von  Spanien. 
IL  2.  p.  37-42. 

Vita  s.  Lebuini  (Liafwini  f  773)  pre- 
sbyt. Anglici,  Frisiorum  et  Westfalorum 

apostoli  auctore  Hucbaldo  Elnonensi 
monacho  S.  Amandi  (f  930). 

Wichtüre  Quelle  für  die  älteste  VerfaAsnngr  der  Sachsen. 
War«ie  in  älteren  literarhistorischen  Werken  fälschlich  dem 
h.  Bonifacius  zuf^oschrieben.   Schöne  Darstellunf^. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  n°  79.  sec.  XIV. 
fol.;  nur  Auszug  aus  d.  Vita  bei  Surius.  —  Cöln, 


VL  21.  mbr.  sec.  XV.  fol.  92.  --  's  Gravenhage, 
kgl.  Bibl.  n®  L.  29.  sec.  XV. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  12.  Nov.  VL  p. 
277-286.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXXXII.  p.  875 -894.  —  Auszüge  *  ap.  Rolevinck, 
De  convera.  "Westphalor.  lib.  IL  —  •  ap.  Pertz, 
Mon.  IL  p.  361-364  —  u.  'ap.  Gengier,  German. 
Rechtsdenkmäler.  1875.  p.  394.  —  Ecloga  et 
sermo  de  s.  Lebuino  presb.  auctore  s.  Radbodo 
episc.  Traiectensi  (f  917)  *  ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  12.  Nov.  VI.  p.  1070.  1071  et  VIL 
1581.  p.  839-841.  —  «ap.  Migne  L  c  CXXXIL 
p.  559.  560  et  p.  553-558.  —  Odilonis  epü^tola 
ad  Hucbaldum  monachum  S.  Aroandi  ^  ap.  Mar- 
tene,  Ampi,  collect.  I.  p.  266.  —  •  ap.  Migne  1.  *:. 
CXXXn.p.  627-630. 

Uebers.:  Auszüge  gab  W.  Arndt  zusammen 
mit  Wilibalds  Leben  des  h.  Bonifazius.  Berlin 
1863. 8**  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vor- 
zeit. Vm.  Jahrb.  2.  Bd.  p.  101-111). 

Erl. -Sehr.:  Bahr,  Oesch.  der  römischen  Literatur  iia 
karolingischen  Zeitalter  p.  126.  244. 

Fabricius,  Biblioth.  s.v.  Hacbaldus. 

Goethals,  Lectures  relative»  k  l'hist.  des  sciencee 
en  Belf^iqne.  I.  Bruxelles  1837.  p.  1-9. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  Vi.  1742.  p.  210-221 

Holder-Egger,  0.,  Zu  den  Heiligengoschichtan  d« 
Qenter  St.  Bavosklosters  in  Histor.  Aufsätze  dem  An- 
denken an  O.AVaitz  gewidmet.  Hannover  18B6.  gr.  ^. 
p.  622. 

Eentzler,  W.,  Heber  die  Glanbwürdigkeit  der  Tita 
Leboini  und  der  Volksversammlung  der  Sachsen  lu 
Marklo.  Nebst  Entgegnung  von  S.  Abel  «n  Forschun- 
gen ZOT  deatschen  Geschichte.  VI.  GSttingen  l'^<t>. 
p.  345-866. 

Loren,  J.  P.  van,  Lebninns  en  zjijno  stichting'  te  De- 
venter  gednronde  den  eersten  tijd  van  haar  be«^tajui. 
ZwoUe  1885.  SP.  Vgl.  Revue  critiqne.  XXXI.  p.  2»j. 

Molhnysen,  P.C.,  Levensberigt  van  St.  Leboinos  tu 
Overijsselsche  almanak  voor  oadheid  on  letterao  vt-v 
1836.  Deventer.  »>.  p.  1  ff. 

Moll,  Kerkgesch.  der  Nederlanden.  I.  p.  166.  not  ?. 

Rettberg,  Deutschlands  Eirchengeschichie  II.  p . 4i *'>. 

Schrödl  in  Wetzer  &,  Weites  Kirchenlexikon.  VIL 
2.  Aufl.  1891.  p.  1588-90. 

Strnnck,  Westphalia  sancta  ed.  Giofers.  II.  Padar- 
bomae  1855.  p.  19-80. 

Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Qeschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.  1893.  p.  184. 246. 406. 

Vita  8.  LebwinI  =  Vita  s.  Lebuini. 

De  s.  legione  Thebaica  =  Passio  s.  Mauritii 
et  sociorum. 

De  88.  Legontiano  et  Domitiano  mart.  Teate 
in  Aprutio  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  658. 

De  8.  Legontio  episc.  Metensi  in  Belgica  I  (-fr 
325)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  66. 

De  8.  Legontio  episc.  Trevirensi  in  Belgica  I 
(t  cca.  409)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  III.  p. 
130.  131. 

Vita  s.  Lenogislll  sive  LonegisiÜ  (s.  Longis)  — 
Vita  8.  Lonochili. 

Vita  8.  Leobae  =  Vita  s.  Liobae. 

Yita  s.  Leobardi  reclusi  in  Majori-Mon- 
asterio  apud  Turones  (f  cca.  583)  auctore 
s.  Gregorio  episc.  Turonensi  (Vit  Patr. 
c.  20). 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS,  18.  Janr.  p.  290. 
—  •«»  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  11.  p.  198.  199.  - 
•  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rar.  Mero- 
ving.  I.  1885.  p.  741-744. 


TITA  SS.  LEOBATII  ET  URSI  —  VITA  S.  LEODEGARII  EP.  AUGUST. 


1421 


Tita  SS.  Leobatii  et  Urei  abbatum  in 
a^ro  Turonensi  (saec.  VI  init)  auctore  Gre- 
gorio  Turonensi  (Vit  Patr.  c.  18). 

Ausg,:  '  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  563 
cum  Sollerii  commentar.  —  '  ed.  Krusch  tft  Mon. 
Germ,  bist  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p.  733-735. 

Vita  s.  Leobgythae  =  Vita  s.  Liobae. 

Tita  s.  Leobini  (s.  Lubin)  episcopi  Gar- 
notensis  (f  cca.  557)  auctore  anonyme. 

Wild  von  einigen  ohne  Qmnd  dem  Fortonatns  Ve- 
nnntins  zugeschrieben.  —  Aus  dieser  Vita  schöpfte  der 
Verf.  der  Vita  s.  Av^  Miciacens.  abbatis. 

Eandschr.:  Chartres,  Stadt b.  sec.  X.  n*  150; 
—  sec.  XL  n»  193;  —  sec.  XIII.  n°  192.  —  Pa- 
ris, Nat.-Bibl.  cod.  lat.  n«*  5280.  sec.  XII;  —  n^ 
15487.  sec.  XI,  unvollständig,  —  Arsenalbibl. 
iiM3. 

Atisg.:  ^vollständig  ap.  Labbe,  Bibl.  novall. 

1G57.  p.  582-588.  —  •,ex  vetust.  mss.  eruta  ab 

A.  du.Chesne'  vita  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mart. 

II.  p.  350-354.  —  'ex  mss.  Vindocinensi  et  Con- 

cIiPDsi  ap.  Mabilion,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p. 

123-128.  —  ^toiederh.  in  Fortunati  oper.  ed.  A. 

Luehi.  II.  Romae  1786.  4».  p.  140-153.  —  *auct. 

Ven.  Fortunato  ap.  Migne,  Patrol.  lat.  LXXXVIII. 

p.  549-562.  —  •  ed.  B.  Kiiisch  in  Mon.  Germ.  bist. 

Auct.  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p.  73-82;  ef.  prooem. 

p.  xxvin.  —   '  Bruchstück  ap.  Duchesne,  Eist 

Fi*anc.  scr.  I.  p.  537.  —  *  wiederh.  ap.  Bouquet, 

Recueil  III.  p.  430.  431. 

Erl.-Schr.:  Histoire  litt6raire  de  la  France.  UI.  1735. 
p.  357. 

De  8.  Leobono  conf.  Salaniaci  in  Lemov.  Gal- 
liae  provincia  (saec.  ine.)  Fonsoni  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Oct.  VI.  p.  227  et  RigoUoti  nota  ibid, 
Suppl.  p.  144*.  145*. 

Vita  8.  Leocadiae  mart  virg.  Toletanae 
(+  304)  auctore  ut  putant  Braulione  epi- 
scopo  Caesaraugustano  (f  646). 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  9.  Dec.  —  •  ap. 
Florez,  Espafia  sagrada  VI. 

De  bb.  Leocailio  senatore  eiusque  filio  Lusore, 
qui  in  Albis  migravit  e  seculo,  elogia  historica 
ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  425. 

De  SS.  Leoco  sive  Leueo,  Taxe,  Nestoro  etc. 
mart.  Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mart.  I. 
p.  639. 

De  s.  Leooritia  virg.  mart.  Cordubae  in  Hispa- 
nia  (t  859)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart.  U.  p.  411. 

Yita  s.  Leodardi  confessoris  Suessione 
in  Gallia  (f  ante  saec.  IX). 

Ausg.:  ex  ant.  Breviar.  Suess.  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Oct.  XII.  p.  641.  642;  cf.  R.  de  Buckii  com- 
ment  praevius  ibid.  p.  639-641. 

Vita  s.  Leodegarii  episcopi  Augustodu- 

nensis  (St  L^ger,  f  678)  antiquior,  au- 
ctore monacho  S.  Symphoriani  Augusto- 
dunensis  coaevo. 

Diese  Vita  ist  fast  die  einzige  Qnello ,  welche  in  die 
dunkle  Geschichte  des  7.  Jahrh.  einen  klaren  Blick  (ge- 
stattet. —  Die  Sprache  in  ihr  ist  sehr  roh  und  voller 
Fehler. 


Handschr.:  Paris,  n°  5308.  mbr.  sec.  XII; 

—  St  Germ,  n»  501.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  f.  28;  — 
Notre  Dame  n*  97.  sec.  IX.  fol.  f.  102.  —  Brüs- 
sel, mbr.  sec.  XII.  fol.  —  Köln,  VI.  13.  Legen- 
dae  SS.  (18  kal.  Oct.  —  4  id.  Nov.)  mbr.  —  Ox- 
ford, Bodley,  Feller,  V.  SS.  5  kal.  Jul.  —  7  id. 
Oct 

Ausg.:  ^  ap.  Duchesne,  Eist  Franc,  scr.  I.  p. 
600-616.  —  •  wiederh.  et  ex  ms.  cod.  ap.  Mabil- 
lon,  AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  680-698  (»  ed. 
Venet  U.  1733.  p.  649-668).  —  *  wiederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  Oct  I.  p.  463-484.  —  *  ap.  Bouquet, 
Recueil  II.  p.  609-626.  —  •  ap.  Ghesquiere,  AA. 
SS.  Belgü.  IV.  p.  63-97.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  XCVl.  p.  345-374.  [Uebersetx.:  ausxugs- 
weise  von  0.  Abel  hinter  seiner  Uebersetxung  der 
Chronik  Fredegars  (s.  d.)  p.  141-156].  —  Vito 
alla  auctore  Ursino  priore  aut  forte  abbate  Lo- 
cociacensi,  certe  monacho  S.  Maxontii  in  dioec. 
Pictaviensi  (saec.  VIII):  ,Igitur  beatus  Loodega- 
nus'' [Handschr.:  Chartres,  Stadt  bibl.  sec.  XL 
n*  193.  —  Montpellier,  Un.-Bibl.  mbr.  sec.  X. 
nM56.  4»  (Bonh.  D.  55).  —  Brüssel,  k.  Bibl. 
sec.  XII.  fol.  mai.  —  St.  Omer,  Stadtbibl.  mbr. 
sec.  Xn.  fol.  n<>  716.  Tom.  V.  —  Paris,  Nat- 
Bibl.  1240.  14.  sec.  XI;  —  2627.  mbr.  4*>.  fol.  110; 

—  3809.  A.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  mai.;  —  3820.  sec. 
XIV;  —  3851.  A.  14.  sec.  X;  —  .5360.  28;  — 
5361.  mbr.  sec.  XIII.  1-3;  —  5365.  f.  90.  —  St 
Germ.  sec.  XIII.  n"489;  sec.  XIII.  nM047;  —  Sor- 
bonne, sec.  XI.  n**  1283.  —  Arsenalbibl.  sec.  XIII. 
TL^  41.  fol.  64.  bist  lat  —  Supp.  lat  n°  168.  mbr. 
sec.  xn.  —  Rheinau,  Stiftsbibl.  n°  81.  4°.  — 
Stuttgart,  mbr.  fol.  max.  sec.  XII.  f.  158]  *  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  2.  Oct.  V.  Colon. 
Agr.  1580.  p.  545-553,  mit  geändertem  Stil.  — 
*  besser  ap.  Duchesne,  Bist  Franc,  scr.  I.  p.  617 
-625.  —  *  am  correctesten  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 

0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  698  -  705  (*  ed.  Venet  II. 
1733.  p.  668-675).  —  *  hieraus  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil U.  p.  627-633,  —  ^in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct 

1.  p.  485-491,  —  'ap.  Ghesquiere  l.  c.  IV.  p.  97 
-107  —  und  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCVL 
p.  335  -  346.  [  Uebers. :  franxösisch :  *  par  Rob. 
Am.  d'Andilly  in  seinem  Recueil  des  vies  des 
Saints  illustres.  Paris  1675.  fol.  p.  367.  —  *  ap. 
Guizot,  Ck)llection  des  mem.  IL  p.  325-371].  — 
Vita  tertia :  Handschr. :  A  d  m  o  n  t ,  Stiftsb.  mbr. 
sec.  XL  fol.  —  Cöln,  VL  13.  6.  Non.  Oct  — 
Dijon,  Un.-Bibl.  n°  383.  vol.  IV.  43.  sec.  XIIL 

—  Florenz,  Bandini  suppl.  IL  288.  —  St  Gal- 
len, Stiftsb.  n"  577.  563.  548.  —  London,  Brit 
Mus.  Harl.  2801.  239.  sec.  XIIL  —  Montpellier, 
Un.-Bibl.  n<>  1.  sec.  XII.  Vol.  III.  f.  118;  —  n^  30. 
sec.  XIL  fol.  126.  —  Oxford,  Un.-Bibl.  Bodl. 
2711.  B.  732.  p.  248.  —  Paris,  Nat-Bibl.  1344. 
sec.  XIV;  —  5278.  111.  sec.  XIV;  —  5337.  15. 
sec.  XIII;  —  5353.  45.  sec.  XIV;  —  5365.  34. 
sec.  XIIL  ( lieber  die  verschiedenen  Klassen  vgl. 
Pertz' Archiv  VII.  p.264.)  —  Vita  qnarta  auctore 
Frulando  monacho  Murbacensi  {schrieb  um 
1041)  ap.  Pitra,  Histoire  de  St  Leger  p.  527-568. 

—  Vita  qainta  metriea  auctore  anonyme  saec. 
IX  [a  nonnullis  e.  g.  Vossio,  Pitra  al.  Wala- 
frido  Strabo  (f  849)  adscripta;  aber  die  Her- 
leitung von  diesem  ist  eine  falsche  Vermuthung. 


1422 


VITA  S.  LEODEGARÜ  EP.  AUGUST.  —  VITA  S.  LEONARDI  CONF. 


—  Handschr.:  St  Gallen  n*  573.  sec.  IX.  X. 
kl.  4^  Cf.  Mabillon,  Analect.  IV.  j).  639,  ed.  nov. 
p.  20]  ^  ap.  Pitra,  Histoire  de  St.  Leger  p.  464- 
503.  —  •  tciederh.  als  Anhang  xu  Walafridi  Str. 
opp.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1131-1152. 

—  *  ed.  Lud.  Traube  in  Mon.  Germ.  hist.  Poet, 
lat.  med.  aevi  III.  1.  1886.  p.  5-37.  Biographi  et 
bibliographiy  qui  hane  vitam  tarn  aCanisio  (Lect. 
antiq.  Eid.  dov.  II.  2.  p.  210)  inter  Walafridi 
Strabonis  carmina  ediiam  essetradunt,  valde 
alucinantur.  —  Vie  et  passionde  Saint  Leger 
(Letbgier),  en  langue  roman  et  en  vers  [ist  nur 
eine  Ueherarbeitung  der  Vita  auct.  Ursino]  *  publ. 
d'apres  un  ms.  du  X.  siecle  (Clermont-Ferrand 
n^  189)  par  CbampoUion-Figeac  in  Melanges 
historiques.  IV.  Paris  1848.  p.  411.  446.  —  -*  ap. 
Paul  Meyer,  Recueil  d'anciens  textes  bas-latins, 
provengaux  et  franpais.  II.  Paris  1877.  p.  1  et  p. 
194-198.  —  •  ap.  M.  E.  Ritter,  Recueil  de  morc. 
vieux  fran^.  1878.  p.  1.  —  Vie  de  s.  Leger  |j»oe- 
tisch  unbedeiUend,  40  Strophen  von  je  6  Versen] 
*  ap.  Diez,  Zwei  altromanische  Gedichte,  berich- 
tigt u.  erläutert.  Bonn  1852;  2.  Aufl.  ibid.  1876. 

—  'texte  revu  sur  le  ms.  de- Clermont-Ferrand 
par  Gaston  Paris  in  Romania  I.  p.  72.  Vgl.  H. 
Suchier,  Die  Mundart  des  Leodegarliedes  in  Grö- 
bers  Zeitschrift.  IL  p.  255.  —  Epistola  s.  Leo- 
degarii  episc.  Heduorum  post  obitum  germani  sui 
Guayreni,  post  amissos  oculos  et  labia  incisa  a. 
676  directa  ad  Sigradam  matrem  suam  Suessio- 
nis  in  coenobio  puellarum  s.  Mariae:  ,Gratias  ago 
Deo'  '  ap.  Labbe,  BibU  nova  I.  p.  777.  778.  —  •  ap. 
MabiUon,  AA.SS.  o.s.  Ben.  saec.  IL  p.  707  (Venet. 
1733.  p.  676.  677).  —  «  ed.  Sammarthani,  Gallia 
christiana.  IV.  Paris.  1715.  fol.  Append.  —  *  in 
AA.  SS.  Boll.  Oct.  I.  p.  408.  — ■  *  ap.  Pitra,  Hist. 
de  Saint  Leger.  1846.  p.  449.  —  ^  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  XCVI.  p.  373-376.  —  '  ed.  W.  Gund- 
lach  in  Mon.  Germ.  hist.  Epist.  ni.  p.  464-467. 

—  Testamentam  s.  Leodegarii  ^  ap.  St  Perard, 
Recueil  de  titres  servant  ä  l'hist.  de  Boui'gogne. 
Paris  1664.  fol.  —  'ap.  Cointe,  Annal.  eccles.  Gal- 
liae  ad  a.  666.  Paris.  1668.  fol.  —  »  ap.  Migne  1. 
c.  p.  379-384. 

Erl.-Sehr.:  Babinet,  Yio  de  8.L6ger,  6veqne  d'AntuD, 
Episode  de  Thist.  äe  France  de  660  ä  681.  Poitie» 
1835.  80. 
Bonnell,  H.  Ed.,  Die  Biographieen  des  h.  Leudegar 
von  Autnn  and  ihr  Verhältniss  zu  Ebruin  in  seinem 
Die  Anfänge  des  Karolingischen  Hauses.  Berlin  1866. 
80.  p.  154-166. 

Byens,  Comment.  praerins  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p. 
355-463. 

Chamard,  Frang.,  L' Aquitaine  sons  les  demiers  M6- 
rovingiens  aox  7.  et  8.  sidcles  in  Bevae  des  qnestions 
historique».  XXXV.  Paris  1884.  p.  5-51. 

Dahn,  Fei.,  Urgeschichte  der  germanischen  und  ro- 
manischen Völker.  III.  Berlin  188J}.  gr.  8».  p.  680- 
696 ,  behandelt  eingehend  die  Bedeiäung  und  das  Sehiek' 
sal  des  h.  Leudegar. 

Drape yron,  £broin  et  saint  Ldger.  Besangen  1868. 
8°.  iLxtraü  des  Mömoiros  de  la  Sociöto  d'ömulation 
du  Doubs.  Besangon  1867/G8.  p.  95-113.) 

Du  Moulin-Eckart,  Bich.  Graf,  Leudegar,  Bischof 
von  Autun.  Ein  Beitrag  zur  frRnk.  Gesch.  des  7.  Jahr- 
hunderts. Breslau  1890.  gr.  8».  {VJ.)nOpag.  VoUer 
Fehler.  Jk  2.80. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  dos 
Mittelalters.  1.  2.  Aufl.  1889.  p.  613. 

Friedrich ,  J.,  Zur  Geschichte  des  Hnusmeiers  Ebruin 
in  Sitzungsbor.  der  Münchenor  Akad.  der  Wiss.  Phil. - 
hist.  Glusse.   1887.   p.  42-61.    Hiemach  ist  die  Vita 


anti^uior  von  der  grössten  kistor.  Bedeutwig^  Uisinüs 
wemg  xucerlästig. 

Gomicourt,  Dissert.  sur  Ursin  in  Hölanges  histo- 
riques et  critiques.  I.  Amsterd.  1768.  p.  165  -  2i^. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  lU.  1735.  p.616.(>29; 
V.  1740.  p.  VII.  76. 

Kaulen,  Der  h.  Leodegar  in  Wetzer  u.  Weites  Eir- 

chenlexikon.  2.  Aufl.  VII.  1891.  p.  1811-1815. 
(Kimhall)  St.  Leger  or  thethreadsof  lifo.  Nework 

1850.  80. 
Kr u seh,  B.,  Die  ftl teste  Vita  Leudegatii  tn  Neues 

Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XVL  1891.  p-566-5i*o. 

Cf.  Analecta  BoUand.  XI.  1892.  p.  104-110. 
Laoger,  0.,  Die  Lebensbeschreibnngen  des  b.  Leude- 
gar. Programm  des  Realgymn.  Nordhanaen  1892.  4". 

28pag. 
Leben  des  h.  Leodegar.  Lnzern  1838.  12mo. 
Lefdvre,  Saint  L6ger.  6veque  d' Autun  tn  Memoiren 

de  r  Acad.  d' Arras.  S6r.  II.  tom.  XV.  1884.  Son  mar- 

tyre ,  sa  1.  sepulture  ä  Lueheux  ete. 
Mabillon,  De  s.  Leodegarii  translatione  et  reliquils 

observatione«  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  Venet. 

1733.  p.  675.  676. 
Martin,  Un  chapitre  de  Thist.  de  France,  s.  L^srer 

et  Ebroin  in  Bulletin  de  la  Commission  archöologiqae 

et  histor.  Noyon  1877. 
Paris,  Gast.,  in  Romania.  I.  1872.  p.  273-317. 
Pitra,  J.B.,  Histoire  de  saint  L^ger,  ^v^ne  d'Antnn 

et  martyr ,  et  de  l'öglise  des  Francs  aa  7.  siede. 

Paris  1646.  &>.  Mü  3  Abbildungen.  573  m. 
Poröe,  Description  du  vitrail  de  s.  Leger,  6veqat« 

d' Autun,  ä  Notre-Dame  d'Andely.   Tours  1878.  JP. 

24pag. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  299. 
Smetius,  Comment.  praevias  ap.  Ghesoiudre,  AA. 

SS.  Belgü  IV.  p.  40-63. 
Wa  ttenbach,  DeutschlandsGeschichtsquellen.  5.  Anfl. 

1. 1885.  p.  108.  431.  II.  p.  368.  491;  6.  Anfl.  L  p.lU. 

n.  p.  398.  493.  503. 

Acta  s.  Leodegarii  presb.  in  Pertensi 
pago  Campaniae  Gallicae  (saec.  V.  YI). 

Ätisg. :  ex  mss.  lecüonibus  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Jun.  IV.  p.  486-488. 

Vita  s.  Leodemiri  episc.  Catalauni  =  Vita  s. 
Leudomeri  episc. 

Tita  8.  Leodowini  archiepiscopi  Treviremis  = 

Vita  s.  liutwini  archiep.  Trev. 

De  s.  Leogisilo  abbate  Vergiaci  in  Bui^ndia 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  830. 

De  SS.  Leolino  et  Hilario  episc.  Patavinis  (saec. 
in.  IV)  Janningi  sylloge  bist  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Jun.  V.  p.  483-486. 

Tita  s.  Leonard!  confessorie  in  Lemo- 
vicino  (f  6.  Nov.  559  [?])  antiqua  et  mi- 
racula. 

Ausg. :  xuerst  ed.  Arbeliot  in  Vie  de  s.  Leo- 
nard solitaire  en  limousin.  Paris  1863.  gr.  8*.  p. 
277-301  nach  9  Mptn.  —  Tita  alia  auctore  No- 
boa  sive  Eoboa  diacono  Casinensi  (c.  1120)  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  6.  Nov.  VI.  p.  116 
-121  (IX.  1618.  p.  165).  —  Epistola  Walrami 
episcopi  Naumburgensis  (f  1111)  de  s.  Leonardo 
conf .  ^  ap.  Martene ,  Ampi,  collect.  I.  p.  635.  — 
^  wiederholt  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLIX.  p. 
993.  994. 

Erl.'Sehr.:  Abr^g6  de  la  vie  de  s.  L^nard,  ensite 
en  limousin ,  tir6e  de  ronTiage  de  fea  M.  de  Bauer, 
avec  les  rdgles  de  la  confr6rie  ^rig^e  en  son  hooM^rii 
dans  l'ancionne  ^lise  .  .  .  h  Tooniay,  en  1662  . . .  • 
Tournay  1605.  12mo.  QÖpag. 

Arbeil ot,  Vie  de  s.  Leonard  solitaire  en  limousin, 
ses  miraclos  et  son  culte.  Paris  1863.  gr.  9.  i  VI.) 
320  vag.  4  fr. 

:  Vio  do  s.  Leonard,  ermite,  et  quelques -uns  de 


ses  miraclos.  Ronen  1875.  &. 


VITA  S.  LEONARDI  —  VITA  S.  LEONIS  MAONI 


1423 


Begryp,  Kort^  yan  het  stigtende  leven  van  den  )i. 

I/eoDardas.  Lovon  1829.  12mo. 
Bernftrd  de  toas  les  Saints  («.  $.  Jean  Roagerie, 

n4  4  S.  Leonard  en  1624),  La  vie  et  les  miracles  da 

grand  saint  L^^nard,  premier  saint  de  la  couronne 

de  France.  Limofres  chez  Mart.  Bargeas  1681.  12mo. 

436  paa.  Sehr  seltm. 
Chalard,  Jos.  du,  La  vie,  tranalation  et  miracles  da 

glorieax  saint  L^nard,  confesseor,  extraite  de  divers 

aatears.  S.  LiM)nard  de  Noblac ,  par  tt.  Roland  1624. 

24mo.  78jpag. 
Co  11  in,  Uistoire  sacr6e  de  la  vie  dee  Saints  princi- 

paox  da  diocdse  de  Limogres  p.  517-562. 
H  i  stoire  litt6raire  de  la  France  VII.  p.  dlO.  Cf.  Lelong 

p.  270.  2. 
Le  Cointe,  Annalee  eccleaiastici  Francoram,  ad  a. 

549.  I.  p.  743-748. 
Monteil,  Jos.  da,  Vie  de  sainte  Badegonde.  IIb.  IV. 

c.  30-38. 
Moaze,  Vie  de  s.  L6onard  de  Danois  et  hittoire  de 

t»es  pr^cieases  reliques,  d'apr^  les  titres  aathen- 

tiqaes.  St.  Leonard  1863.  9^. 
Oroax,  Etienne,  Histoire  de  la  vie  et  da  colte  de 

s.  L6onard  da  Limoosia.  Paris,  J.  Barboa  1760.  12mo. 

250  pag. 
Vanlaton,  Abr6g6  de  la  vie  et  des  miracles  de  s. 

L^nard.  Doaai  1740. 
Vincentias  Bellovacensis,  Specolom  historiale.  Lib. 

XXL  c.  11. 12. 

Vita  s.  Leonard!  conf.  Corbiniaci  dloec. 
Augustodunensis  in  Gallia  Nivemensi  (f 
cca.  570)  auctore  anonymo  subaequali. 

Ausg,:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Oct.  VII. 
1.  p.  47-49. 

ErL-Sdur.:  Dyckius,  Commentar.* praevias  ibid.  p. 
45-47. 

Vita  di  Leonardo  da  Vinci,  cittadino 

Fiorentino  (f  1519.  Mai.  2),  scritto  da 
anonimo. 

Ausg.:  pnbbl.  dal  ms.  Magliabeccbiano  (Cl. 
X\T[1.  n®  xvri)  per  cura  di  G.  Mllanesi  in  Ar- 
chivio  stör.  Italiano.  Ser.  III.  tom.  XVI.  1872.  p. 
222-226. 

Do  s.  Leoniano  abbate  Vienoensi  (f  cca.  510. 
16.  Nov.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s,  Ben.  saec.  I. 
p.  577. 

De  8.  Leonide  episc.  Athenanim  in  Oraecia  in 
AA.  SS.  BoU.  15.  April.  II.  p.  378. 

De  s.  Leoiride  mart.  in  Thebaide  sub  Decio  in 
AA.  SS.  BoU.  28.  Janr.  II.  p.  832. 

De  s. Leonide,  patre  Origenis,  item  Aratore  etc. 

mart.  Alexandriae  (f  cca.  204)  in  AA.  SS.  BoU. 

22.  April,  m.  p.  10.  11. 

Erl.'Sehr.:  >ieamann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig?  1890.  p.  291. 

De  s.  Leonio  presbyt  Pictavis  in  Gallia  (saec. 
rV)  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  91.  92. 

De  s.  Leone  abbate  in  dioec.  Gallianim  Tre- 
censi  (saec.  VI)  Benschenii  sylloge  bist,  in  AA. 
SS.  BoU.  2.5.  Mai.  VI.  p.  73-75.  —  Vita  ex  Bre- 
viar.  Trec.  ap.  Surium ,  Vit.  SS.  25.  Mai.  p.  300. 
Cf.  Vita  s.  Leonis  abb.  Ment. 

De  s.  Leone  abbate  Nonantulano  (saec.  IX.  X) 
itemque  alio  arcbiep.  Ravennate,  et  de  Leone  ab- 
bate legato  in  Gallias  aiiisque  eiusdem  nominis 
et  temporis,  ap.  MabUlon,  AA.  SS.  ord.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  897-905. 

De  s.  Leone  anacboreta  m  AA.  SS.  BoU.  1.  Jul. 
I.  p.  31. 

De  b.  Leone  Bembo,  vid.  De  bb.  Johanne  Ple- 
bano  etc. 


De  s.  Leone  conf.  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jul.  III. 
p.  189. 

De  SS.  Leone,  Donato,  Abundantio  eto,  mart 
comment.  historicus  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Mart.  I. 
p.  28.  29. 

De  s.  Leone  episc.  ex  insula  Samo  Venetias 
translato  a.  1 101  in  AA.  SS.  BoU.  29.  April.  UI. 
p.  625.  626. 

De  s.  Leone  episc.  Senonensi  in  Gallia  (f  cca. 
540)  in  AA.  SS.  BoU.  22.  April.  III.  p.  31. 

De  SS.  Leone  et  Juliana  mart.  Myrae  in  Lycia 
in  AA.  SS.  BoU.  18.  Aug.  III.  p.  546. 

De  s.  Leone  monacho  ord.  s.  Basilii  Bovae  in 
Calabria  inferiore  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Mai. II.  p.  48. 

De  s.  Leone  papa  iil  Romae  in  basilica  Vati- 
cana  ("f  816)  Papebrochii  commentarius  histori- 
cus in  AA.  SS.  BoU.  12.  Jun.  U.  p.  572-590  (mit 
vielen  Abbildungen). 

Eri-Schr.:  Faber.  J.Q.,  Dissert.  hlstorica  de  Leone  111 
pont.  Born.  Tubingae  1748.  4^. 
Vgl.  Leo  111  pp. 

Vita  s.  Leonis  abbatis  Cavensis  mon- 
asterii  II  (f  12.  Jul.  1079)  auctore  abbate 
Venusino  anonymo  subaequali. 

Ausg.:  *  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  ItaJ.  VI.  p.  213 
-217.  —  » ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Jul.  VII.  Co- 
lon. Agr.  1581.  p.  577-580.  --  "  wiederh.  ap.  Ma- 
biUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  366-369. 
—  *  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Jul.  HI.  p.  460 
-462. 

Erl.-Sehr.:  Paolo ^  Gaill.,  ün  monaco  ed  an  principe 
del  sec.  XI ,  o88ia  b.  Leone  de  Lacca  secondo  abate 
Cavense  e  Gii>ulfo  II  ultimo  principe  Longobardo  di 
Salemo.  NapoÜ  1876.  8<>.  32pag. 

Vita  s.  Leonis  abbatis  Mentuniacensis 
(Mentenay,  f  cca.  550). 

Ausg.:  *  ex  Camuzati  promptuario  (1610)  p. 
357  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p. 
114.   Vgl,  De  s.  Leone  abbate  in  dioec.  Gall.  Trec. 

Vita  s.  Leonis  Lucae  Corilionensis,  ab- 
batis Mulensis  in  Calabria  (f  cca.  900). 

Ausg. :  compendiiim  ex  lectionibus  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  Mart.  I.  p.  97.  98.  —  Vita  alia  >  ap. 
Caietani,  Vitae  SS.  Siculorum.  II.  p.  80.  —  *  ex 
cod.  Romano  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  98-102. 

Vita  s.  Leonis  Magni  pontificis  Komani 
(f  461)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  editione  CanLsii  in  AA.  SS.  BoU. 
11.  Aprü.  IL  p.  17-21.  Vgl.  p.  957.  —  Historia 
elevati  et  transiati  corporis  s.  L-s,  ex  ms.  ec- 
clesiae  s.  Petri  ibid.  p.  21.  22. 

Erl.  -  Sehr. :  A  m  e  1 1  i ,  D.  A. ,  San  Leone  Magno  e  I'Oriente : 

dis>ertazione  sopra  una  colloziono  incd.  di  naovi  do- 

cuineuti.  Montecnssino  1890.  8"*.  60pag. 
Arendt,  W.  A.,  Leo  der  Grosse  and  seine  2jeit.  Mainz 

lb35.  8».  Jk  5.50. 
Bfthr,  Geschichte  der  römischen  Literatur.  Suppl.-Bd. 

2.  Ablh.  p.  3Ö4-3G6. 
Bertani,  C.,  Vita  di  s.  Leone  Magno.  Monza  1880. 

3  vol.  12ino.  309,  320,  432  pag. 
Bertazzolo.  Oabr.,   Breve  descrizione  della  vita  di 

s.  Leono  I   pont.  max.  e  di  Attila  flageUo  di  Dio. 

Mantova  172t.  4«>. 
Böhrini^er,    Die  Kirche  Christi   nnd   ihre  Zeugen. 

1.  4.  Zürich  1846.  gr.  8«    p.  170-309. 
Dumoolin.   P.,  Vie  et  religion  de  deox  bons  papes 

Löoii  1  et  Gregoire  1.  Sedan  IböO.  8**. 


1424 


VITA  S.  LEONIS  —  VITA  SS.  LEONIS  ET  PAREGORII 


Henschen,  Comment.  proevins  in  AA.  SS.  BoU.  I.e. 

p.  14-17. 
Kuhn ,  Philipp,  Die  Ghristologie  Leos  I  d.Qr.  in  syste- 
matischer Darst^Iang.    Eine   dogmengeschichtliche 

Studie.  Würzburg  1894.  8P.  95pag.  Jk  1. 
Maimbourg,  Histoire du  pontiflcat des. L6on  leQrand. 

La  Haye  1687.  12mo;  —  Paris  1687.  2  vol.  Bfi. 
Opera  Leonis  Magni  {96  Fettpndigtm,  141  Briefe  eto.) 

^ed.  Paschas.  Qnesnel.  Lugduni  1700.  2  vol.  xoi.  — 

«ed.  P.  et  H. Ballerini.  Venetiis  1763  —  67.  8vol.  fol. 

—  *  nach  beiden  wiederkM  c.  notis  cur.  J.  P.  Mi?ne. 

Paris.  185?.  3  vol.  Imp.-  &>  {xMgUich  Tom.  64 -56  der 

Patrologia  latlna). 
Perthel,  Ed.,  Pabst  Leos  I  Leben  und  Lehren.  Jena 

1843.  80.  Jk  4.50. 
Quesneilus,  Pasch. ,  Dissert.  de  vita  et  rebus  gestis 

s.  Leonis  Magni  ecclesiae  Rom.  episcopi  ap.  Migne, 

Patrolog.  lat.  LV.  p.  183-340. 
Saint-Cheron,  AI.  de,    Histoire  du  pontificat  de 

Saint  L^n-le- Grand.  Paris  1846.  SP  {'Ualioe  Milane 

1847—51.  2  vol.  80). 

Vgl.  Leo  Magnus  pp. 

Yita  s.  Leonis  mart  archiep.  Rotoma- 
gensis  apostoli  Baionensium  (f  cca.  900). 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Mart.  I.  p. 
93-96.  —  Vita  alia  ibid.  p.  96.  97.  Cf.  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  89-98. 

Erl.-Sehr.:  Menjonlet,  Maxim.,  Histoire  de  s.  L6on, 
apötre  de  Bayonne,  son  6poque,  sa  vie,  son  coite. 
Bayonne  1876.  18mo.  1  fr.  60  c. 

Vita  s.  Leonis  presbyteri  conf.  (saec. 
IV)  Viguentiae  in  dioecesi  Ferrariensi 
Italiae. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Aug.  I.  p.  48  c.  ap- 
pendice  p.  49-51. 

Acta  s.  Leonis  II  Komani  pontificis  (f 
683).  Ex  Anastasio  Bibliothecario. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  28.  Jun.  V.  p.  375.  — 
Appendix  de  corpore  s.  Leonis  Ferrariae  ibid. 

p.  376.         Vgl.  Leo  II  pp. 

Vita  s.  Leonis  IV  Romani  pontificis  (f 
855).  Ex  Anastasio  Bibliothecario 
per  Petnim  diaconum  Casinensem. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Jul.  IV.  p.  309- 

326.  Cf.  comment.  praevius  ibid.  p.  302-308. 
Vgl.  Leo  IV  pp. 

Vita  s.  Leonis  IX  papae ,  Leucorum  an- 
tea  episcopi  (f  1054)  auctore  anonymo 
Beneventano  monacho. 

60  Jahre  nach  Leos  Tode  geschrieben. 
Ausg.:  ap.  Borgia,  Memorie  di  Benovento.  II. 
Roma  1764.  p.  299-348  [hierin  steht  auch  p.  343 
die  unten  folgende  Historia  mortis].  —  Vita 
alla  auctore  Brunone  episcopo  Signiensi  {un- 
bedeutend,  in  Predigt  form  geschrieben)  *  in  Bi- 
blioth.  max.  patrum  XX.  p.  1730-1734.  —  '  ap. 
Muratori,  Script,  rer.  Ital.  ill.  2.  p.  346-355.  — 
«ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXV.  p.  1109-1122. 

—  *  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae  I.  p. 
95-100.  —  Vita  alia  auctore  Wiberto  archi- 
diacono  Tullensi  coaetaneo.  I^ibri  2.  [[Durch  gute 
Nachrichten  schätxhar.)  Handschr.:  Bern,  öff. 
Bibl.  n0  292.  4^  sec.  XL  —  Paris,  Nat-Bibl. 
n°  5149.  sec.  XV;  —  n^'  5357.  31  ^  ed.  Jac.  Sir- 
mond. Lutet.  Paris.  1615.  8".  —  ^ed.  Surius,  Vit. 
SS.  19.  April,  (p.  193-204  Colon.  1618).  —  "^bes- 
ser in  AA.  SS.  Boll.  19.  April.  II.  p.  648-665. 

—  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2. 


p.  49-80.  —  *  ap.  Eccard,  Origin.  Habsburg.  Pro- 
bat, p.  17i.  —  •  ap.  Muratori,  Sor.  rer.  Ital.  III. 
p.  282-299.  —  ''nach  Mabillon  ap.  Migne  l.  c. 
CXLin.p.  465-510  —  und  »  ap.  Watterich  I.  c. 
I.  p.  127-170.  —  ®  Bmchstück  ap.  Bouquet,  Reo. 
X.  p.  383.  —  Vita  alla  [auctore  Bosone  cai-d.(r), 
ex  Cencii  camerar.  libri  cens.  ms.  Vatic.  arcL 
n»  2526]  ap.  Watterich  1.  c.  p.  100-105.  —  Vita 
alla  ex  ms.  Nicolai  card.  Aragon,  ap.  Maratoii 
1.  c.  p.  277.  278.  —  Historia  mortis  et  mira- 
culorum  seu  De  obitu  Leonis  IX  (sehr  ausge- 
schmückt ^  obwol  von  einem  Augenzeugen)  ^  ex 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  665-672.  —  *  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  saec.  VI.  2.  p.  81-84.  —  '  ap.  Migne 
1.  c.  CXLIII.  p.  525-542.  —  *  zuerst  vollsiäfidig 
und  mit  dem,  Namen  des  Verfassers,  aber  mit 
Auslassung  der  Wunder  unt.  d.  Tit.:  Libuini 
eccles.  Rom.  subdiaconi  De  obitu  s.  Leonis  IX 
pp.  prologus  ap.  Watterich  l.  c.  I.  p.  170-177.— 
Mlraenla  Beneventi  patrata  ^  ed.  üghelli,  Epi- 
scopi Beneventani  in  Italia  sacra.  —  '  t»  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  672.  673.  —  *  ap.  Migne  1.  c.  CXLIIL 
p.  541-548.  —  Mlraenla  dao  a  Desiderio  ab- 
bate  Gasinensi,  dein  Victore  III  papa  descripta 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  673.  674. 

Erl-SODT.:  Drucker,  Pierre -Paul,  L'Alsace  et  i'£jrli«e 

au  temps  du   pape    saint  L^n  IX  (Bruno   d'Es^t^- 

heim)  1002—1054.  Strasboungr  et  Paris  1S89.  gr.  ^. 

2vols.  XXXVI.  402;  447 pag. 
:  Le  chateau  d'Egisheim,  berceau  du  pape  «.  Ijfon 

IX.  Strafiboury  1893.  &>. 
Delarc,  Oden,  Un  pape  Alsficien.   Essai  historiooe 

sur  Saint  L^n  IX  et  son  temps.  Paris  1876.  8^.  VlII. 

625  pag.  7  fr.  50  c. 
Dexen,  P.  P.,  Oü  est  n6  le  pape  s.  L6on  IX?  Stns- 

bourg  1884.  gr.  8».  47 pag. 
Fischer.   Becherches  sur  le  lieu  de  la  naissanoe  du 

pape  Saint  L6on  IX.  Nancy  1878.  8^.  12  pag. 
Giesebrecht,  Geschichte  der  Eaiserzeit  II.  p.  528. 

534.  594.  (2.  Aufl.  II.  p.  485 -505). 
G lock  1er,   L.  G.,   Geburtsort  des  ElsAsser  Papstes 

Sankt  Leo  IX ,  vormals  Bruno ,  Graf  vod  Dagsbui^. 

Strassburg  1892.  BP. 
Henschen,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  I.e. 

p.  642-618  (au.  Migne  1.  c.  CXLUL  p.  509-526). 
Hunkler,  F.  X.,  Leo  der  Neunte  und  seine  Zeit. 

Mainz  1851.  SP.  Jk  3.R0. 
May,  Jos.,   Zur  Kritik  mittelalterlicher  Geschicht$- 

queilen.  Untersuchungen  Ober  die  Abfasso^szeit  u. 

ulaubwürdigkoit  von  Wiberts  Vita  Leonis  IXl  Progr. 

Offenbuiig  1889.  40.  o5paa. 
Spach,  L.,  Saint  L6on  IX,  le  pape  alsadeo.  Stias- 

houTg  1864.  BP.  27  pag. 
'Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  A  oA. 

IL  1886.  p.  115. 199;  6.Auü.  IL  1894.  p.  127. 236. 
Watterich  1.  c.  I.  p.  Lxxxv- lxxxvi.  Gibt  einen  Aus- 
zag  des  berner  Codex;  —  p.  xc-vuic. 
Vgl.  Ansolmus  Bemens. :  Itinerar. 
Bonizo. 

Epita^ium  Leonis  IX. 
Leo  IX  pp. 

Vita  s.  Leonis  thaumatargi,  episc.  Ca- 

tanensis   in  Sicilia  (f  cca.  780)  auctore 

coaevo. 

Ausg. :  ox  ms.  Graeco  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Febr. 
III.  p.  213-226.  —  Vitae  epitome  ex  menaeis 
Graecorum  ibid.  p.  226.  —  Alia  epitome  es 
anthologio  graeco  Arcudii  ibid.  p.  226. 

Vita  ss.  Leonis  et  Paregorii  mart  Pa- 
tarae  in  Lycia  auctore  antiquo. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  18.  Febr.  p.  166. 
—  'ex  Graeco  collata  cum  Metaphraste  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Febr.  UI.  p.  58.  59.  —  *  wiederh.  ap- 


VITA  S.  LEONORII  —  VITA  LETARDI 


1425 


Ruinart,  AA.  primor.  mart.  Amstel.  1713.  fol.  p. 

Tita  s.  Leonorii  episcopi  in  Britannia 
Armorica  (saec.  VI):  ,Fuit  vir  quidam'. 

Fabelhaft. 
Eandsckr.:   Paris,  Nat-Bibl.  St  Gennain. 
saec.  Xm.  !!•  1065. 

Äiisg.:  >  in  AA.  8S.  Boll.  1.  JuL  I.  p.  121-124. 

—  *  ap.  Dachesne,  Hist  Franc,  scr.  I.  p.  536. 

—  •  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  432.  — 
Lectiones  des.  Leonorio  ep.  ex  antiq.  Breviar. 
impresso  1517  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  124.  125. 
Cf.  SoUerii  commeni  praevius  ibid.  p.  118-120 
et  flardy,  Descr.  oatalogue  of  materials.  LI.  1862. 
p.  187.  n*»  523. 

Fassio  SS.  Leontii  rnUitis  mart  et  so- 

ciorum  Tripoli  in  Phoenicia  sub  Vespa- 

siano  auctore  incerto. 

Ausg.:  graece  ot  lat  «n  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun. 
m.  p.  555-572.  —  Acta  altera  graece  et  lat 
ibid.  p.  562-568. 

Acta  SS.  Leontii  et  Carpophori  mart  sub 

Diocletiano,  Ticentiae  in  Italia,  auctore 

anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  35  ex 
editis  ap.  Petr.  de  Natalibus  lib.  VII.  cap.  87.  Cf. 
PIdü  comment  praevius  ibid.  p.  32-35. 

De  8S.  Laontio,  Attio,  Alexandro  etc.  mart.  Per- 
geDsibus  in  Pamphilia  sub  DiocletiaDo  ex  Meno- 
logio  Graeco  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  21. 

De  SS.  Leoiitio,  Cyriaco,  Vito,  CeDdeo  etc.  mart 
Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  II. 
p.  297. 

De  8S.  Leontio,  Domitio,  Tereutio  et  Domnino 
mart  cultis  a  Graecis  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Oct  VII.  2.  p.  798. 

De  s.  Leontto  episcopo  Augnstodunensi  (saec.  V) 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  54. 

De  s.  Leoiitio  episcopo  Burdegalensi  in  Gallia 
Aquit.  (saec.  VI)  Pinii  comment  in  AA.  SS.  Boll. 

21.  Aug.  IV.  p.  442-444. 

Erl.-Sekr.:  Gaad6ran,  Hippol.,  Histoire  de  la  sainte 
^glise  de  Bordeaux.  VI.  siöcle.  Saint  L^once.  Tou- 
louse 1878.  l2nio.  8  fr. 

De  8.  Leontio  episcopo  Caesareae  in  Cappado- 
cia  (t  cca.  337)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p. 
781.  782. 

De  s.  Leontio  episc.  Santonensi  in  Gallia  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mart.  in.  p.  33. . 

De  8.  Leontio  mart.  Romano  qui  colitur  in  mon- 
asterio  Murensi  io  Helvetia  Perierii  commenta- 
rius  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sept  V.  p.  195-245. 

—  Miracula  recentiora  auctore  Leodegario 
Mayero  Murensis  monast  decano  ibid.  p.  245 
-248. 

De  88.  Leontio,  Mauricio,  Mellito  etc.  mart. 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  III.  p.  33. 

De  8.  Leontio  pastore  a  Graecis  honorato  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  m.  p.  586. 

Acta  s.  Leopardi  mart  Roman! ,  culti 
Aqoisgrani  fabulosa  auctore  anonymo. 

Pott  hast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Sept  VIII.  p.  416 

—  418.  Cf.  Suyskenii  common tar.  praevius  ibid.  p. 
413:416. 

Acta  s.  Leopardini  monachi,  fratris  s. 
Portiani  abbatis,  msrt  AlhmisLci(Aubigny) 
in  pago  BorboDico  (saec.  VI). 

Ausg.:  '  ap.  Labbe^  Bibl.  mss.  11.  p.  415-424. 

—  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct  III.  p.  914 
-920.  —  Acta  breviora  *  ap.  Labbe  1.  c.  II.  p. 
424.  425.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
921.  Cf.  Buei  commentar.  praevius  ibid.  p.  9()6 
-913. 

Eri.'Sthr.:  Histoire  llttöraire  de  la  France.  IV.  1788. 
p.  41. 

Oratio  de  s.  Leopoldi  Austriae  mar- 

chionis  et  conf.  Tita  et  moribus  auctore 
Joa.  Francisco  Pavinio  habita  a.  1484 
Patavii  XII  kal.  Dec. 

Ausg.:  »  Jlorentiae  1579.  4*.  —  *ed.  Surius, 
Vit  SS.  15.  Nov.  VII.  1581.  p.  842-851  (ed.  2^*. 
p.  354-359).  —  'ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p. 
577-592  una  cum  summario  caDonizationis  p. 
592-672  et  bulla  ab  Innocentio  VUI  a.  1484 
publicata  p.  673-682.  —  Fraac.  de  Pavinis  De- 
fensorium  canonisationis  s.  L-i.  s.  1.  et  a.  (Pa- 
tavii, Joh.  Alkraw  c.  1485.)  4«.  Vgl  Hain  n®  12536. 

Erl.-Sehr.:  Egger,  Berth.  A.,  Der  h.  Leopold,  Lebens- 
bild a.  Andachtsbach.  Wien  1885.  b«.  Jk  6  {Ueberg.: 
Vie  de  s.  Lipoid.  Trad.  de  TaUemand.  Reims  1891. 
80.  126pag). 

Hanthaler,  Ch.,  Elogiam  Leopoldi IV,  cognom.  Pii, 
hodie  sancti  in  ^»»«s  Fasti  Campilil.  I.  p.  151-246. 

Lang,  L.,  Der  h.  Leopold.  Beatlingen  1886.  9fi. 

Leopold  der  Heilige,  Schutzpatron  von  Oeeterreich, 
eine  geistliche  and  weltliche  Legende.  Wien  1886.  8P. 

Pez,  Hier.,  Historia  s. Leopoldi  Iv  Hi ,  Aastriae  mar- 
chionis.  Vindobonae  1747.  fol.  {deutach  von  M.  Kropf. 
Wien  1766.  4«). 

Poltzmann,  B.,  Compendiam  vitae  et  miracalorom 
s.  L-i,  VI  marchionis  Aostriae,  cognom.  Pii.  In 
monaster.  Neuburg,  Nassinger  1591.  4^ 

Yeith,  I.E.,  Das  Fest  des  h.  Leopold.  Wien  1884.  8». 
Vgl.  Lewpoldos  Campilil. 

Narratio  genealog.  posteronun. 

De  s.  Leothadio  episcopo  Augustae  Ausciorum 
(t  717?)  Heckii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  BoU. 
23.  Oct.  X.  p.  122-128. 

Erl.-Sekr.:  Ganöto,  Frany.,  Tombeaa  romain  de  s. 
Löothade ,  övgque  d' Aach ,  de  691  ä  718.  Notioe  hi- 
storiqae  et  descriptive.  Paris,  Didron  1857.  8^.  Avec 
4  pl.  2  fr. 

Tita  b.  Leotherici  monachi  Cormari- 
censis  (f  1099). 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  904.  905. 

Passio  SS.  Leovigiidi  et  Ghristophori 
(f  852)  Cordubae  in  Hispania. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  20.  Aug.  p.  249. 

—  *ex  Memoriali  s.  Eulogii  lib.  II.  c.  11  in  AA, 
SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  99.  Cf.  Dolmansii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  97-99. 

Vita  Letardi  abbatis  Beccensis  (f  1149) 
auctore  Milone  Crispino  (cca.  1150). 

Ausg.:  in  Lahfranci  Cantuariens.  archiep.  opp. 
ed.  d'Achei-y.  Paris.  1648.  fol.  Append. 

Erl.-Sehr.:  Sammarthani,  Oallia  christiana  IV^.  p. 
189  80. 

Vgl.  Chronicon  Beccensis  abbat. 

90 


1426 


VITA  S.  LETAEDI  —  DE  S.  LIBERATORE 


Vita  s.  Letardi  episc.  Silvanectensis  in 

Gallia,  Gantaariae  in  Anglia  (saec.  VH) 

auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  legenda  Jo.  Gap  gravi  i  f.  218**  in 
AA.  S8.  Boll.  24.  Febr.  III.  p.  470.  Cf.  Henschenii 
oomment.  praevius  Und,  p.  468.  469. 

Erl-Sehr.:  Gallia  christiana  IX.  p.  1382. 
Hardy,  Descr.  catalogne  of  materials  1. 1.  1862.  p.175. 
no  199  sq. 

Tita  s.  Leucii  episc.  Bnindusii  in  Italia 

auctore  anonymo. 

Attsg. :  ex  mss.  eccles.  Benevent,  et  Tranens. 
in  AA.  SS.  BoU.  11.  Janr.  I.  p.  669-673.  —  Vita 
alia  ex  lectionib.  Breviarii  Capuani  ibid.  p.  667. 
668.  —  Fragmentum  vitae  alterius  Und.  p.  668. 
—  Hymnus  de  s.  Leucio  ibid.  p.  669. 

De  8.  Leuconio  episc.  Trecensi  in  GaUia  (f 
cca.  655)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  12-13. 

Vita  s.  Leudegarii  >=  Vita  s.  Leodegarii. 

Tita  s.  Leudomeri  episc.  Gatalauni  in 

Campania  Gailiae  (f  post  614)   auctore 

forte  Stephane  abbate  S.  Urbani  in  Jovis 

viUa  (t  1079). 

Atisg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct  I.  p.  335  - 
337.  C/.Suyskenii  comment.  praey.  iZ>.p.330-335. 

De  s.  Leugato  seu  Leogatho  mart.  (saec.  I-III) 
Bossuei  memoria  ex  Hieronymianis  in  AA.  SS. 
Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  536. 

Vita  s.  Leutfredi  (Leufroy)  abbatis  Ma- 
driacensis  sive  monasterü  quod  Crux  s. 
Audoeni  dicebatur,  nunc  autem  appel- 
latur  Crux  s.  Leufredi,  in  Ebroicensi 
Normanniae  dioecesi  (f  738),  auctore  ano- 
nyme sec.  IX. 

Atisg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  105- 
112  *ex  editione  Jacobi  Breulii  in  Supplemente 
Antiquitatt.  urbis  Paris.  1614.  4«.  nM.  p.  59-77 
*  et  Vincent  BaiTalis  in  Chronologia  SS.  insulae 
Lerinensis.  —  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  21.  Jun.  a. 
1618.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  1.  p.  583-592.  —  «  Bruchstücke  *  ap.  Du- 
chesne,  Hisi  Fr.  scr.  I.  p.  689;  —  ^  ap.  Bouquet, 
Reo.  in.  p.  644.  645.  Cf.  Vincentius  Bellovac., 
Specul.  historiale,  lib.  XXHI.  c.  128.  —  Mira- 
cula  'ap.  Mabillon  1.  c.  p.  592.  593.  —  *ap.  Du 
Breul  1.  c.  p.  77-79.  —  Translatio  ex  eins  ab- 
batia  ad  monasterium  s.  Germani  a  Pratis  ibid. 
p.  80-84.  —  Appendix  de  L-i  translationibus 
et  reliquiis  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  593.  594. 

Erl.-Schr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatifl 
IV.  p.  804. 
Histoire  littöraire  de  la  France  V.  1740.  p.  275. 

De  SS.  Leutherno  et  Leviano  episc.  deque  s. 
Scopbilo  abbate  in  Britannia  maiori  et  minori 
{temp.  ine.)  v.  d.  Buckii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Oct.  VIU.  p.  57-59. 

De  s.  Levangio  seu  Livanio  episc.  Silvanectensi 
(saec.  VI)  Bossuei  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
19.  Oct.  VUI.  p.  446-448. 

Translatio  s.  Lewinnae  mart  Anglae 
(saec.  VII)   in  monasterium  s.  Winnoci 


Bergis  in  Belgio  a.  1058  auctore  D  re- 
ge ne  eiusdem  loci  monacho  synchrono. 
Libri  2. 

Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  112-126  (ed.  Venet.  p.  114),  —  *«rt€- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  613-627. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  608-612. 
—  'Auszüge  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon, 
scr.  XV.  2.  p.  783-789;  ef  p.  1319. 

De  s.  Uafdago  episc.  mart.  Ripae  in  Dania  (f 
cca.  980)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  445.  44i5. 

Vita  8.  UalWini  ==  Vita  s.  Lebuini. 

Acta  s.  Libariae  virginis  mart  in  Tul- 
lensi  dioec.  in  Lotharingia  forte  sub  Ju- 
liane. 

Ausg.:  ap.  J.  L'Huillier,  Sainte  Libaire.  ü. 
p.  386-400. 

WrL'Schr.:  L'Haillier,  J.,  Sainte  Libaire  et  les  nuir- 

tvrs  Lorrains  da  4.  sidcle.  Nancy  1889.  2  vol.  8^.  X 

405;  447 pag. 

R ao  a  1 1 ,  Toni  et  Grand  on  de  la  capitale  et  da  premier 

sidge  des  Leuci ,  SoUjnariaca  et  les  premiefTs  marUrs 

\%  -  -      - 


de  l%li8e  de  Tool.  £pinall890.  8».  83 pag. 
Saysken,  Sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  lY.  p. 
228-233. 

Yita  s.  Libentii  archiepiscopi  Bremensis 
(tl013). 

Ausg.:  ex  Adami  Bremensis  historia  ec- 
cles. lib.  n.  c.  29  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  L  p. 
180-182.  —  *  ap.  Mabülon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  130-133. 

Yita  s.  Liberaiis  Altini  in  territorio 
Tarvisino  (f  cca.  400). 

Au^g.:  ex  mss.  Tarvisinis  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  April.  III.  p.  489.  —  Alia  vitae  Synopsis 
auctore  Phil.  Ferrario  ibid.  p.  490. 

De  s.  Uberata  alias  Wilgeforte  mart  =  De  s. 
Eümmerniss ,  unter  welchem  Namen  die  Heiligt 
in  Deutschland  bekannter  ist. 

Yita  s.  Liberatae  virginis  (f  cca.  500) 
auctore  Philippo  Ferrario- 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  11.  p.  32. 

Yita  SS.  Liberatae  et  Faustinae  virg. 

Novocomi  in  Italia,  italice  scripta  a  Fr. 

Balarini. 

Ausg. :  latine  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  II. 
p.  196.  197. 

Passio  SS.  Liberati  abbatis  et  sociorum 

eins  Carthagine  a.  483  auctore  ut  credi- 

tur  Victore  Yitensi  episcopo. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  17.  Aug.  —  'w 
AA.  SS.  Boll.  17.  Aug.  lU.  p.  455-457, 

De  bb.  Liberato  de  Lauro,  Humili.ac  Padfico 
ex  ord.  fratr.  Min.  (saec.  XÜI)  in  marchia  An- 
conitana  Italiae  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Aug.  V.  p.  840-845. 

De  SS.  Uberato  medico  cum  uxore  et  duobüs 
filiis  et  altero  'puero  mart  Afris  cca.  a.  484  cfi 
AA.  SS.  Boll.  23.  Mart  IE.  p.  461. 

De  s.  Uberatore  episc.  mart  Beneventi  depc^ 
sito  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  m.  p.  465. 


GBSTA  LIBERII  PAPAE  —  VITA  S.  LIBORn  EP.  CENOMAN. 


1427 


Gesta  Liberii   papae  (f  366)   auctore 

anonymO.      Unter]g«6chob«n,  aber  sehr  alt. 

Atisg.:  ap.  Coustant,  Epistolae  pontificum  Ro- 
man. Appendix. 

£rL'Schr.:  Bechillon,  Dissertation  aar  la  pretendae 
chnte  da  pape  Libdre.  Poitiers  1855.  8^. 

Corp^ne,  F.,  Dissert.  critiqne  et  bist,  sor  le  pape 
Liböre ,  dans  laqnelle  on  fait  voir  qu'il  n'est  jamais 
tomb^.  Paris  1?26.  12mo;  —  revae  par  J.  J.  Langaet 
de  la  Villeneave  de  GerKy.  ibid.  lt96.  12ido. 

Döllingreri  J.  J.  J.,  Die  Papstfabeln  des  Mittelalters. 
München  1868.  9».  VI.  159  paa. 

Dumont,  Kdooard,  Saint  LiberinSj  sonexil,  sa  pr6- 
tendue  ftiiblesse,  son  triomphe  tn  Revue  dos  qne- 
stions  histoiiqoes.  I.   Paris  1866.  gr.  8^.  p.  124-167. 

Epistolae  Liberii  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  VIII. 

Reioerding,  F.  H.,  Beitrftge  zor  Honorius-  und  Li- 
beriasfrage ,  eine  Beleachtang  der  neaesten  kirchon- 
historischen  Forschungen  über  dieselbe.  MUnster  1866. 
gr.8o. 

Schneemann,  O.,  Stadien  über  die  Honoriasfrage. 
Freiburg  1864.  gr.  »>.  V.  64  pag. 

Stilting,  Comment.  criticus  de  s.  Liberio  pp.  «n  AA. 
SS.  BoU.  28.  Sept.  VI.  p.  572-632. 

De  s.  Uberio  episc.  Ravennate  (f  cca.  200)  in 
AA.  SS.  BoU.  29.  April.  UL  p.  614. 

De  8.  Uberio  seu  Oliverio  peregrino  Anconae 
in  Piceno  (saec.  XlII)  Papebrochii  comment.  cri- 
ticus in  AA.  SS.  BoU.  27.  Mai.  VI.  p.  728-730. 

£rL-Schr.:  Cenni ,  Storia  dei  s.  Ciriaco,  Liberio  e  Mar- 
cellino  ^  protettori  di  Ancona.  Ancona  18o(j.  4^. 
(Corsini,  Odoardo)  Relazione  della  scuoprimento ,  e 
ricognizione  fatta  in  Ancona  dei  sacri  corpi  di  s. 
Ciriaco,  Marcellino,  e  Liberio  protettori  della  cittlL 
e  nflessioni  sopra  la  traslazione ,  ed  il  caito  di  qoesti 
santi.  Bomal7ö6.  8P.  XU.  56  pag.  e  7  taxoU. 

Martyrium  s.  Libertini  episcopi  Agri- 
gentini  et  s.  Peregrini  martyrum  sub  Val- 
leriano  et  GalUeno  impp. 

Ausg.:  ^ed.  Oct.  Caietanus,  Vitae  SS.  Sicu- 

lorum  I.  p.  22.  —  '  wiederholt  in  AA.  SS.  BoU. 

3.  Nov.  I.  p.  611.  612. 

£tI.-  Sehr.:  Hooff,  G.  v.,  Comment.  praevius  »Md.  p. 
606-611. 

De  8.  Uberio  mart.  TrudonopoH  et  MechUniae 
in  Belgio  (+  835)  Sollerii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  14.  Jul.  m.  p.  704-710. 

Erl.' Sekt.:  Gurnez,  Job.  Ant.  a,  Vita  et  martyrium 
8.  Liberti  Idalinatis  et  Mechlin.,  principum  Adonis  et 
ElJsae  filii,  bistorica  face  et  poematis  varüs  illustrata. 
Mechliniae  1639.  40.  10  M.  217  pag. 

Vita  s.  Liborii  episcopi  Cenomanensis 

in  Gallia,  patroni  Paderborn ensis  in  West- 
falia  (f  cca.  fin.  sec.  IV)  antiqua  auctore 
anonvmo. 

Ausg.:  "ex  vet  ms.  legendario  in  AA.  SS. 
Boll.  23.  Jul.  V.  p.  407.  —  Vita  alia  auctore 
anonyme,  ex  eod.  ms.  ibid.  p.  407.  408.  —  Alia 
Tito  ex  ms.  J.  Morelli  can.  Genom,  ibid.  p.  408. 
—  AUa  Tita  auctore  Saxone  anonyme,  ex  mss. 
Corsendonc.  et  Bodeccensi,  lib.  I.  gesta  ibid.  p. 
409-414;  lib.  II.  Translatio  a.  83ö  auctore  ano- 
nyme sec.  IX  {völlig  glaubhafte  benutxt  vom  Verf. 
der  Vita  Meinwerci;  wird  neuerdings  dem  Agius 
f rater  liathumodae  zugeschrieben.  [Ilandschr.: 
Trier  n«  1409.  fol.  21J)  *  Vita  u.  translatio  ed. 
Suriuß,  De  prob.  SS.  historiis.  23.  Jul.  IV.  Colon. 
1579.  p.  335-351,  ohne  Capiteleiniheilung.  — 
'  tciederh.  von  Franc.  Haraeus,  Zachar.  Lippelous 
u.  Andr.  Saussaius  in  Marts^ologium  Gallicanum. 
23.  Jul.  —  »tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  414-425.  — 


*  ap.  Pertz,  Mod.  scr.  IV.  p.  149-157  [Uebers.: 
deutseh  von  Geo.  Grandaur  in  Leben  des  Abtes 
Eigil  von  Fulda  ete.  Leipzig  1888.  8°  u.  ibid.  189^. 
8°.  ^1.80  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen 
Vorzeit.  Lief. 83.  Jahrb.  IX.  Bd.  12  u.  2.Gesammt- 
ausg.  Bd.  25)].  —  Translatio  aUa  {wimmelt  von 
Irrihümem)  ex  legendario  Cenoman.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  425.  42ö.  —  Historia  redactionis 
reliquianun  auctore  Johanne  Carole  Erle- 
wein praetore  Lynnensi  (1617)  ibid.  p.  426-429. 
—  Acta  ecclesiae  Paderbornensis  de  reli- 
quiis  s.  L-i  ep.  peregrino  Carlene  abbati  pro  ec- 
clesia  Amerina  donatis  ibid.  p.  430-432.  —  Acta 
ecclesiae  Amerinae  de  reliquiarum  s.  L-i  re- 
ceptione  ibid.  p.  432-435.  —  Dolor  calculi  ope 
8.  L-i  sedatus  ibid.  p.  435.  —  Hymni  antiqui 
ad  s.  L-m  ibid.  p.  436-440.  —  Analecta  ex 
instrumentis,  quae  post  praecedentem  Bollandi 
commentarium  a.  1648  editum  ad  notitiam  Bol- 
landistarum  pervenerunt  ibid.  p.  440-457.  — 
^  Alles  dies  hatte  bereits  Joh.  BoUandus  unt.  d. 
Tit.:  Vita  s.  Liborii  episcopi,  calculo  laboran- 
tium  patroni  e  vett.  mss.  eruta  et  comment.  hi- 
storico  illustrata.  Antverpiae  1648.  8^  196  pag. 
veröffentlicht;  Cuper  nahm  es  1727  unverändert 
in  den  genantiten  Juli-Bd.  der  AA.  SS.  Boll.  auf, 
fügte  jedoch  die  von  ihm  besoi^gten,  hier  vorhin 
erwähnten  Analecta  hinzu. 

Erl.-Sdvr.:  Auria,  Ant.,  Vita  e  miracoli  di  s.  Liborio 
yescoTo  di  Cenomania ,  padrone  de' calcoioai.  Napoli 
1674.  12mo. 

Bolland,  Joh.,  Commentar.  praevius  tn  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  394-406  {mü  8.  Liboriua'  PbrtraU). 

(Callenberg)  Neonhnndertiährif^es  Dank-,  Lob-  n. 
Jubelfest  des  h.  Liborias.  Cöln  1786.  40.  232  pag. 

Clementini  d 'Arne IIa,  conte  Oirol.  Cnrzio,  Notizie 
deiia  vita,  morte,  miracoli  e  traiislacione  dei  corpo 
di  s.  Liborio.  Roma,  Chracas  1702.  12mo.  224 pag. 
Mü  vielen  latein.  Urkunden ,  toelche  sieh  auf  di«  Trana- 
taUon  von  Reliquien  de»  h.  Libor  naek  Ämelia  hexiehen. 
Vgl.  Westfälisches  Kirchenblatt.  Paderborn  1858.  11. 
Jahrg.  n0  34.  p.  529-583. 

Descriptio  sacri  triamphi,  quem  s.  Liborio  adomayit 
Clemens  Aogustas.  Paaorbomae  1737.  4P.  62  pag. 

Qeschichte,  Kurze ,  des  Lebens  des  h.  Liborius  nebst 
Nachricht  über  den  zum  KKX)  jähr.  Jabiläom  verliehe- 
nen Ablass.  Paderborn  1830.  ^.  24  pag. 

Qossler,  Uenric,  Der  h.  Liborius,  der  1000jährige 
Patron  der  Kirche  von  Paderborn.  Denkmal  zur  Foier 
des  1000 jähr.  Jubiläums  i.  J.  1836.  Münster  1836.  80. 
68  pag. 

Kayser,L.  G.,  Liber  de  s. Liborio.  Olomncii  1787.  4^ 

Komarek,  Giov.  Giac,  Compendio  della  vita  di  s. 
Liborio,  vescovo  di  Mans,  avvocato  contro  il  male 
de'  calcoli.  Roma  1695. 

Lndovici,  Franc.  Ant.,  Dispntatio  jnrid.  inangur.  de 
oo  qnod  justum  est  circa  jubilaeum  Liborianum  a. 
1736  celebratum  Paderbomae.  £rfordiae  1737.  4^. 
90  pag. 

Meinhard,  Karl  (».  e.  J.  M.  "Watterich),  Die  Trans- 
lation des  h.  Liborius  nach  Paderborn.  Ein  histor. 
Gemälde  aus  dem  kirchl.  Leben  des  9.  Jahrh.  Trier 
1854.  ifi.  44  pag. 

M  e  r  t  e  n  8 ,  Conr. ,  Der  heil.  Liborius.  Sein  Leben ,  seine 
Verehrung  und  seine  Reliquien.  Nach  gedruckten  und 
ungedruckten  Quollen.  Mit  4  Tafeln.  Paderborn  1873. 
gr.  Bf>.  XII.  344  pag.  Trefflichea  Werk;  über  die  lAU- 
ratur  p.  305-315. 

Orazione  di  s.  Liborio,  vescovo  Ccn(Mnanense,  la  coi 
festa  si  celebra  il  di  23  di  Luglio  ....  Con  un  breve 
compendio  della  vita  di  detto  santo.  Roma  e  Fironze 
1658. 

Rationale,  oder  Geistliches  Brust  -  Stück ,  mit  nntor- 
schiedlichen  Edlegestein ,  heiligen  Gebettor  und  An- 
dachten gezieret .  .  .  sambt  dem  Auszzug  seines  heil. 
Lebens  und  Wunderthaten ,  wie  auch  in  der  Kapeil 
zu  Jesenetz  erwiesenen  Gnaden.  Olmütz  1683.  12mo. 
330  pag. 

90* 


1428 


DE  S.  LICERIA  —  VITA  SS.  UFARDI 


Rosenkranx,  Geschichtliche  Erinnemngen  bei  der 
Feier  des  lOOOjRhr.Liborianischen  Jubelfestes.  Pader- 
born 1886.  8».  128  pM. 

Santita  celebrata  neUa  vita  di  s.  Liborio  vescovo, 
liberatore  da  caicoli  e  da  pietre.  Dalla  penna  divota 
di  dii  sacrifica  al  patrocinio  del  santo  nell'  ossequio 
del  cnore  ü  ailentio  del  nome.  Venetia  1676.  12  mo. 

Schreiber,  F.,  Leben  des  h.  Liborias.  St.  Louis  Mo. 
1866.  8».  76pag.  In  Vtram. 

Strunck,  Micn.,  Epitome  historicade  Tita,  reliquiis 
et  beneficiis  admiraoiübuB  s.  Liborii  episcopi,  Fadera- 
nae  urbis  et  dioeoesis  patroni  tutelaris.  Paderbornae 
1736.  80.  192  pag, 

:  Kuizer  hiator.  Bericht  von  dem  Leben ,  den  Re- 
liquien und  wunderbaren  Geschichten  des  h.  Bischofs 
liborius,  Schirm-  u.  Schutzheiligen  der  Stadt  und 
Diözese  Paderborn  in  Westphalen ,  wie  auch  beson- 
dem  Patrones  vider  alle  Krankheiten  und  besonders 
wider  den  Gries  und  Stein.  Paderborn  1786.  Bf*.  176 
pag.  —  Neu  hrsgb.  von  einem  Priester  der  Diöc.  Päd. 
(♦.  e.  Prof.  Dr.  Backhaus).  Warendorf  (Paderborn, 
SchOningh)  1864. 16 mo.  JV.  104 pag.  40  J^  Mü  Stahl- 
stuh. 

Torolli,  Lud.,  Vita  di  s.  Liborio,  vescovo  Genoma- 
nense.  Bologna  1660.  12mo. 

Voigt,  Joh.,  Geschichte  Preussens.  V.  p.  183  (TVoim- 
laOon  von  Retiquim  na/eh  PrtuBaen). 

De  8.  Uceria  virg.  mart.  Senonibus  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  U.  p.  626.  Cf.  p.  846 
1*.  Vn.  p.  683. 

Vita  s.  Licerii  vel  Glycerii  episcopi 

Gonsorannis  in  Novempopuiania  (saeci  VI 

med.)  auctore  Bernardo  Guidonis  epi- 

scopo  Lodovensi  (f  1331). 

Ausg.:  *ap.  lÄbbe,  Bibl.  nova  IL  p.  588-591. 
—  •  tciederh,  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Aug.  VI.  p.  47- 
49.  Cf-  Stiltingii  comment.  praev.  ibid.  p.  45-47. 
Erl.-Sehr.:  Girves,  F.,  ap.  Florez,  Espafia  sagrada. 
XL  VT.  1836.  p.  217. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  209. 
Villanueva,  Viage  liter.  a  las  iglesias  de  Espafia. 
XV.  1851.  p.  312. 

Vita  s.  Licinii  episcopi  Andegavensis 
(f  cca.  605)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  'in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  11.  p.  678 
-682.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  486. 
487.  —  Tita  alla  auctore  Marbodo  archidiac. 
Audegay.  et  postea  Redouensi  episc.  (f  1123)  ^  ex 
2  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  682-686.  —  •  ed. 
A.  ßeaugendre  ad  calcem  Operum  Hildeberti  Ce- 
nomanensiB.  Paris.  1718.  fol.  p.  1418.  Cf.  Bol- 
landi  commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  675-678.  —  *  iciederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLXXI.  p.  1493-1504. 

Vita  s.  Lidani  abbatis  Setiae  in  Latio 
(t  1118).  Pars  I  et  n  auctore  Dionysio 
monacho  Casinensi;  pars  HL  auctore  Jo- 
hanne episcopo  Setino. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p.  343.  344; 
344-347;  347.  348.  Cf  Janningi  oomment.  prae- 
vius Und.  p.  340-343. 

Zivot  SV.  Udmily  =  Vita  s.  Ludmillae. 

De  s.  Udorio  episc.  Turonibus  in  Gallia  (f  cca. 
370)  Stiltingü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept. 
IV.  p.  61. 

Vita  b.  Lidwinae  sive  Lidwigis  virgin. 
Schidami  in  HoUandia  (f  1433). 

Ausg.:  ex  teutonico  [Tleven  vane  Liedwy, 
die  maghet  van  Scyedam.  *Delft,  bij  Hombergh. 


—  Uhid.  1490.  —  «GoudaUge]  Joannis  Ger- 
laci,  virginis  cognati,  latine  reddita  et  ex  aliis 
documentis  aucta  a  Jo.  Brugmanno  ord.  Min. 
synchrone  in  AA.  SS.  Boll.  14.  April.  II.  p.  270 
-303.  —  Vita  posterior.  Auctore  eodem  Joh. 
Brugmanno.  Partes  3.  Ex  vet.  impresso  Schi- 
damensi  a.  1498  ibid.  p.  303-363.  [üebers.:  Vie 
de  la  bienheureuse  LJdwine,  vieiige,  par  Jean 
Bruchman.  Besanpon  1840.  12mo.  —  Het  leven 
der  heil.  Liduina  door  Joa.  Brugman  veitaald  en 
bewerkt  door  G.  A.  Meyer.  Nymegen  1890.  12^^. 
136 pctg.]  —  Appendix  per  magistros  f abricae 
eccles.  Schidamensis  ibid.  p.  364.  —  Sequenti& 
de  alma  virg.  Lydwina  ibid.  p.  365.  —  Trans- 
latio  corporis  Schidamo  Bruxellas  a.  1615  ibid. 
p.  365-368.  —  ^vorher  urU.  d.  Tit.:  auctore  J. 
Brugmanno  et  contracta  a  Thoma  Malleolo  a 
Eempis  in  Thomae  a  E.  opp.  III.  3.  Colon.  Agnpp. 
1680.  8^  p.  124-184  —  t*.  »ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  14.  April.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p. 
278-318  (*ed.  2da.  p.  160-178). 

EH.- Sehr.:  Hofdijk,  W.  J.,  Ovor  St  Lydwina  Tin 
Schiedain  in  Dietsche  Wanuide.  T^jdschrut  voor  Ne- 
dorlandsche  oüdheden ,  door  J.  A.  Alberdin^k  Thija. 
111.  Amsterdam  1857.  8».  p.  82. 

Lidwina,  die  von  Oott  Vielgeprüfte.  Ein  Buch  fär 
Jedermann.  2.  Aufl.  Begensbiug  1867.  8^.  Jk  I. 

Moll,  W.,  Joh.  Brogman  en  het  godsdienstig  loreo 
onzer  vaderen  in  de  15.  eenw.  II.  AnutOTdani  ISäi. 
9.  p.  131-187. 

POsl,  Fr.,  Die  reine,  leidende  nnd  barmhemge  Liebe 
dargestellt  in  dem  Leben  des  sei.  Hermann  J(^e»pli . . ., 
der  sei.  Lidwina  von  Schiedam  u.  8.  «p.  Begen»i>a7s 
1862.  gr.  8^.  Jk  2.70. 

Tita  s.  Lietberti  seu  Liutberti  Game- 

racensis  episcopi  (1051  — 1076)  auctore 
Rodulpho  monacho  S.  Sepulcri  apud 
Cameracenses  (cca,  1290). 

Ist  eigentlich  eine  Fortsetzong  der  Oesta  episcop. 
Cameracensiam  («.  d.),  die  sp&ter  jener  K5nch  in  di^» 
Vita  umarbeitete.  —  Nachdem  sie  F  a  b  r i  c  i  n  s ,  Bibl.  m«<d. 
et  inf.  latinitatis  ed.Uansi  VI.  p. 86  jenem  Radnlphos  eloq, 
zugeschrieben,  theilt  er  sie  mit  d'Achery  ibiif.  p.  116  f&l«4>b- 
lieh  dem  Bodulphns  monachus  Hardanensis  et  deinde  abb. 
S.  Trudonis  zu. 

Ausg.:  *ap.  d'Achery,  Spicileg.  IX.  p.  675- 
734  (»ed.  nov.  IL  p.  138-153).  —  «c.  notis  Hen- 
schenii  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  586-<>06. 

—  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VII.  p.  528-538.  — 
^vnederh.  ex  Dacherio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXLVI.  p.  1449-1484.  —  «Bruchstück  ap.  Bou- 
quet, Recueil  XI.  p.  481.  482.  Cf.  Peitz'  Archiv 

VII.  p.  439. 

Vgl.  Oesta  Lietberti  ep.  Camer. 

Yita  s.  Lietphardi  episc.  Cantorbiensis 
et  martHunnonis-Curiae  in  Beigicalld 
cca.  640)  auctore  monacho  Benedictino. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  175.  Note  f- 

Ausg. :  '  ex  ms.  Belfortii  in  AA.  SS.  BolL  4. 
Febr.  I.  p.  495-497.  —  'Auszug  ap.  Bouquet, 
Reo.  III.  p.  523.  Cf.  Henschenii  comment.  prae- 
vius in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  492-495. 

Erl.'Schr.:  Ghesqnidre,  De  s.  Lietohardo  episc.  «t 
mart.  sylloge  bist.  -  ciitica  in  A A.  SS.  Belgii  U.  ^ 
869-372. 
Histoire  litt6raire  de  la  France.  XIL  1763.  p.  441. 

Yita  SS.  Lifardi  et  XJrbicii  abbatum 
Magdunensium  in  Gallia  (f  565). 


DE  S.  LIGORIO  —  VITA  S.  LIUDGERI  EP.  MIMIOARDEFORD. 


1429 


Ätisg. :  ^  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jon.  I. 
p.  300-302.  —  *tciederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  154-157.  —  Trans latio  cor- 
poris et  dedicatio  ecclesiae  Magdunensis  a.  1105 
aactore  coaevo  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  302-304. 

—  'ap.  Mabillon  1.  c.  p.  157-159.  —  Miracula 
scripta  a  canonico  ecclesiae  Magdnn.  (saec.  XII) 
*«■«  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  304-309.  —  «ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  159-164.  Cf.  Henschenii  comment 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  298-300. 

Erl.'Sehr.:   Cochard,    Saints   de  l'^glise  d'Orlöans. 

1879.  p.  167. 
Histoire  litt6raire  de  la  Fnmoe.  III.  1735.  p.  578; 

IX.  1750.  p.  334. 
de  P i b r a c ,  D^oaverte  de  la  s^paltore  de  s. Lyphard , 

magistrat  orlöanaia  da  6.  sidcle  in  Mömoiree  los  Ik  ]a 

Sorbonne,  Archöol.  1866/67.  p.  205. 

De  s.  Ugoiio  mart  qui  colitur  Yenetiis ,  Stil- 
tiogii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept  IV.  p. 
57-59. 

Yita  b.  Limbaniae  virg.  monialis  Oe- 

nuae  in  Italia  (f  ante  1294). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Sepi  IL  p.  791- 
793.  —  Miracula  auctore  anonyme  in  fine  saec. 
XVI  ex  ms.  Italico  laüne  ibid.  p.  793-800.  Cf. 
Limpeni  comment  praevias  ibid.  p.  784-791. 

De  s.  Umineo  mart.  Claromonte  in  Gallia  cca. 
a.  255  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart  m.  p.  769. 

Vita  8.  Undnidto  =  Acta  s.  Lutrudis. 

De  8.  Unentio  conf.  iuxta  Turones  in  Gallia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  II.  p.  628. 
Cf.  p.  1151. 

De  s.  Uno  papa  mart  Bomae  a.  67  Stiltingii 
sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Sept  VI.  p. 
539-545. 

Vita  s.  Uiitnilli8  virg.  =  Vita  s.  Lutrudis. 

Yita  s.  Liobae  (Leobgythae,  Truthgebae) 
abbatissae  Bischofsheimii ,  Biscofeshei- 
mensis  [Bischofskeim  a.  d.  Tauber,  f  IX 
kal.  Oct  780  secundum  Necrol.  Fuld.  ap. 
Pertz,  Scr.  XEI.  p.  167;  intra  782.  Jid. 
28  et  783.  Apr.  30  secundum  Sickel,  Acta 
Karolina  p.  43.  n®  93]  auctore  Kudolfo 
monacho  Fuldensi  (f  865). 

Geschrieben  vor  838. 

Handschr.:  Bamberg,  k.  Bibl.  E.  III.  9.  mbr. 
saec.  XV.  fol.  max.  (t.  e.  Andreas  Bamberg,  de 
Tiris  illustr.)  fol.  224-228.  —  Brüssel  n°  206. 
mbr.  saec.  XIII.  fol.  183'.  —  Cöln  VI.  13.  mbr. 
saec.  XIV.  Legend.  SS.  —  Erlangen  n«  321 
(olira  268).  saec.  XII.  XIII.  —  Lilienfeld,  s. 
Pertz'  Archiv  VI.  p.  185.  —  London,  Brit  Mus. 
Harley.  280-2.  a*  1464;  309.  —  Melk,  M.  7,  s. 
Pertz'  Archiv  X.  p.  645.  654.  —  München  n? 
18897  (Tegems.  897).  mbr.  saec.  X.  8°;  —  n» 
4608  (Bened.  108).  mbr.  saec.  XII.  4^  fol.  195; 

—  n<»  11321  (PolÜDg.  21).  mbr.  saec.  XI.  fol.  min.; 

—  u^  22245  (Windberg.  45).  mbr.  saec.  XII.  fol. 
max.  fol.  60.  —  Trier,  Dombibl.  n«»  102.  mbr. 
saec.  XI.  fol.  f.  143.  —  Wien  n°  339.  mbr.  saec. 
XIII.  foL  max.  fol.  198'.  —  Wolfenbüttel, 
Helmstad.  n«  322  (357).  chart.  saec.  XV  (Pertz' 
Archiv  VII.  p.  221  sub  n^  93).  —  Wüi-zburg, 
Ün.-Bibl.  Th.  Q.  13.  mbr.  a»  1417.  fol. 


Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vitae  SS.  28.  Sept  V. 
Colon.  Agr.  1574.  p.  396  (» ed.  2.  p.  423).  —  » ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  ÜL  2.  p.  246-259. 
—  Un  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept  VIL  p.  760-769. 
Cf.  Mono,  Quellensammlung  I.  p.  51  und  528 
(gibt  Lesarten  daxu).  —  *  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  121-131;  cf.  praef.  p.  118- 
120.  —  Excerpta  *ap.  Brower,  Sidera  illustr. 
Germ.  Moguntiae  1616.  4®.  —  'ap.  Schannat,  Bi- 
stor. Fuldens. ,  codex  probat  p.  79.  —  •  ap.  Bou- 
quet.  Reo.  VI.  p.  452. 

üebers. :  deutsehe  Ausxüge  gab  W.  Arndt  xu- 
sammen  mit  seiner  Uebersetxung  van  Wilibalds 
Leben  des  h.  Bonifazius.  Berlin  1863.  8®  (=  Ge- 
schichtschr.  der  deutschen  Vorzeit  VIII.  Jahrh. 
2.  Bd.)  p.  51-66. 

Erl.'Sekr.:  Baum,  Friedr.,  Lioba  die  Freundin  and  Ge- 
hilfin des  Bonifaoias  des  A^stels  der  Deatschen. 
Ein  Frauenbild.  Leipzig  1866.  \d.BP.  44  pag. 

Ebert,  Adf.,  Ailgem.  Geschichte  der  Literatur  de« 
Mittelalters.  IL  1880.  p.  8S2-334. 

Hahn,  Heinr.,  Bonifaz  n.  Lul.  Leipzig  1883.  gt.Bfi. 
p.  181. 

Lieblor,  C,  Leben  der  h.  Jungfrau  und  Aebtissin 
Lioba  aus  dem  Orden  des  h.  Benedict!.  Folda  1688.  BP. 
Mit  Kupftm. 

Lioba,  Die  heilige,  in  Freibnrger  kathol.  Eirchenblatt. 
1880.  n»  21.  84.  86. 

Ferier,  Commentar.  praevins  in  AA.  SS.  BoU.  1.  o. 
p.  748-760. 

Bettberg,  Deotschlands  Kirchengeschichte  II.  p.886. 

TVattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  129 
(5.  Aufl.  L  1885.  p.228;  6.  Aufl.  L  1893.  p.2n8). 

Zell,  Carl,  Lioba  und  die  frommen  angelsAchsischen 
Frauen.  Freiburg  i.  Br.  1860.  BP.  400  pag.  —  2.  ver- 
kOnte  Aufl.  ibid.  1873.  12mo.  VI.  70  pag.  604 

De  Y.  Uprando  presb.  conf.  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Jon.  V.  p.  310-315. 

De  s.  Uthardo  conf.  Comueti  ad  mare  Tyr- 
rhenicum  in  Italia  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll. 
12.  Jul.  m.  p.  310. 

De  s.  Utifiredo  seu  Liatfredo  episc.  Papiensi 
in  Italia  (f  cca.  874)  Synopsis  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Mart  I.  p.  793.  794. 

Vita  s.  Liudgeri  episcopi  Mimigarde- 

fordensis  (t  26.  Mart  809)  auctore  Alt- 
fr  ido  episcopo  eiusdem  sedis  (f  12.  Apr. 
849).  Libri  IL 

Sehr  wichtig  fUr  die  Geschichte  der  Oründung  der 
Christi.  Kirche  in  Sachsen.  Durchaus  glaubwürdig. 

Handschr.:  Giessen,  Un.-Bibl.  n<>  643.  Bibl. 
Senckenb.  ms.  n®  18.  chart.  saec.  XVII.  4**.  — 
Leyden,  Un.-Bibl.  Cod.  Vossian.  lat  n®  55. 
saec.  X.  4*.  —  "Wolfenbüttel,  hrzgl.  Bibl.  cod. 
mbr.  4.  3.  Aug.  4*.  saec.  XIII.  XIV;  —  cod.  chart. 
64.  6.  Heimst  saec.  XVII.  fol. 

Ausg. :  "■  in  A  A.  SS.  Boll.  26.  Mart.  III.  p.  642 
-652  ('ed.  Paris.  1865.  p.  641-650,  viele  Druck- 
fehler). —  'tciederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  IV.  1.  Paris.  1677.  p.  18-35.  —  *  ap.  Leibnit, 
Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  85-100.  —  *  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  II.  p.  403-419.  —  •  nach  Leibnitx 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCIX.  p.  769-796.  — 
^  ed.  Wilh.  Diekamp  in  Geschichtsquellen  des 
Bisth.  Münster  IV.  p.  3-53;  cf.  Einleit  p.  xv- 
XXXV.  —  ®  Bruchstücke  *ap.  Bouquet,  Reo.  III. 
p.  643  {über  Karl  Martell);  V.  p.  449.  —  ^in  AA. 
SS.  Boll.  19.  Jun.  p.743  (über  Hildigrim)  [  Uebers.: 
deutseh:  '  ap.  Hüsing,  Der  h.  liudger.  1878.  p. 


1430 


VITA  S.  LIUDGERI  EP.  MIMIGARDEFORD. 


174-200;  —  'ap.  PingsmanD,  Der  h.  Ludgeras. 
1879.  p.  199-228;  —  »von  Geo.  Grandaur  xu- 
samtnen  mit  Vita  s.  Willibrordi  («.  d.)].  —  Vita 
altera  auctore  anonymo  WerthiDensi.  Libri  2  [der 
Verf.  {Brower  nennt  ihn  Othelgrimus  comes 
8,  Liudgeri)  lebte  im  9.  Jahrh.  Wichtig  wegen 
der  höchet  interessanten  Sittenschilderungen  der 
Sachsen  und  Friesen,  Viele  Anachronismen  und 
Irrthümer.  —  Nach  Diekamp  1.  c.  IV.  p.  xxxv  sq. 
gehört  der  von  den  bisherigen  Herausgebb.  als 
liber  II  dieser  Vita  aufgeführte  Theily  welcher 
auch  in  den  Handschr.  der  Vita  tertia  als  liber 
II vorliegt, xur  Vita IIL  —  (Handschr. .-Berlin, 
k.  Bibl.  ms.  theol.  fol.  323.  mbr.  saec.  XI,  kostbar. 

—  Hamburg,  Stadtb.,  bist.  eccl.  fol.  n°  rv.  cod. 
cbart.  n*  1113.  saec.  XVI)]  *ap.  Brower,  Sidera 
illustr.  viror.  Mogunt.  1616.  4^  p.  36-75.  —  *  wie- 
derh.  ed.  Surius,  Vitae  SS.  26.  Mart.  11.  p.  .384 
(•IL  Colon.  1617.  p.  254-265).  —  *ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  35-61.  —  *tn 
AA.  SS.  BolL  26.  Mart.  IIL  p.  652-661  afe  Ana- 
lecta  de  miracolis  s.  Ludgeri.  —  ^ein  Theil  ap. 
Pertz,  Mon.  IL  p.  419-424.  —  ^  7iur  lib.  I  ed. 
Diekamp  1.  c.  IV.  p.  54-83;  p.  84  Abweichungen 
der  Codd.  mss.;  cf.  Einleit.  p.  xxxv-xlix.  —  Ex- 
cerpta  ex  hac  vita  de  s.  Bonifacio  *  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Jun.  V.  p.  483.  —  *ap.  Bouquet,  Rec. 
V.  p.  450.  —  Libellus  Monasteriensis  de  mira- 
culis  8.  L-i  {ist  die  älteste  (1169—1173)  in 
Münster  erfolgte  geschichtliche  Aufzeichnung, 
von  welcher  wir  Kunde  haben],  Ausg, :  *  unt,  d, 
Tit,:  Miracula  facta  Monasterii  Westpb.  saec. 
XII  eodemque  scripta  in  AA.  SS.  Boll.  Mart  III. 
p.  661-665  C  ed.  Paris,  p.  659-662).  —  « correcter 
ed.  Reg.  Wilmans  (ex  ms.  Monasteriensis  archivi 
Vn.  462.  mbr.  sec.  XIV.  8°)  in  Westfäl.  Urkun- 
denbuch.  Additam.  Münster  1877.  p.  105-110.  — 
*  Bruchstück  wiederh.  ex  AA.  SS.  Boll.  ap.  Pertz, 
Mon.  IL  p.  424.  425.  —  Vita  tertia  auctore  alio 
monacho  Werthinensi  [(verfasst  xwisehen  890  — 
900;  nach  Diekamp  l,  c.  Einleit.  p,  m  nicht 
lange  nach  864).  Handschr, :  A  d  m  o  n  t ,  Stif tsb. 
n<»  393.  mbr.  saec.  XL  4°;  —  n*»  22.  mbr.  saec. 
XL  4**;  —  n**  24.  mbr.  saec.  XII.  fol.  max.  — 
Berlin,  k.  Bibl.  Ms.  theol.  lat.  4^  n°  192.  mbr. 
saec.  X.  —  B euren,  Stiftsb.  n**  1229.  mbr.  saec. 
X.  8^  —  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n°  207.  mbr. 
saec.  XrH.  fol.  max.;  —  n®  8414-19.  mbr.  saec. 
XV.  4®.  —  Heiligenkreuz,  Stiftsb.,  Legendär, 
fol.  54»»- 64».  saec.  XII.  XIII.  mbr.  gr.  fol.  — 
Kassel,  Landesbibl.,  theol.  4^  n^  29.  mbr.  saec. 
XL  —  Köln,  Gymn.-Bibl.  n°  28.  mbr.  a*  1486. 
fol.;  —  n®  201.  chart.  saec.  XV.  4*.  —  London, 
Brit.  Mus.  Harlei.  n^  2800.  saec.  XU  exe.  mbr. 

—  Münster,  Bibl.  des  Domcapitulars  Tibus, 
saec.  XVfin.,  mbr.;  —  Staatsarchiv,  ms.  VII. 
462.  mbr.  saec.  XIV.  kl.  8^  —  Paderborn, 
Gymn.-Bibl.  n°  57  (K.  VIIL  1%  mbr.  saec.  XV. 
gr.  fol.  —  Trier,  Stadtb.  n°964.  mbr.  saec.  XHL 
fol.  —  Wien,  k.  Hofbib.  n«^  336  (hist.  eccl.  5). 
mbr.  saec.  XIU.  —  ZwetI,  Stiftsb.  n°  24.  mbr. 
saec.  XIII]  ^ed.  Surius,  Vitae  SS.  26.  Mart.  11. 
Colon.  1571.  p.  384-409.  —  *  libri  2,  ed.  Diekamp 
1.  c.  IV.  p.  85-134,  indem  er  als  lib.  II  den  Theil 
anfügte,  welchen  Brower  und  seine  Nachfolger 
als  xur  Vita  U  gehörig  herausgegeben  haben; 


vgl.  Einleit.  p.  xux-lxx.  —  Vita  IV  [sub  tit.: 
Vita  diui  Ludgeri  Mimigardevordensis  ecclesie: 
que  est  Monasteriensium  Westphalie  prothoepi- 
scopi  Saxonumque  et  Phrisonum  apostoli.  Cuius 
.  .  .  sacrum  corpus  in  .  .  .  monasterio  Werthi- 
nensi .  .  .  requiescit  .  .  .  (edente  Joh.  Cincin- 
nio  de  Lippia  [t.  c.  Kxuyshaer,  f  1555])]  *  Co- 
loniae  in  officina  Quentel  1515.  4^  (Vgl.  hierüber 
NordhofT,  Denkwürdigkeiten  aus  d.  Münsterischeu 
Humanismus.  1874.  p.l6ff.)  Sehr  selten.  —  *  aus- 
xüglich  ed.  Diekamp  1.  c.  IV.  p.  256-267;  cf. 
Einl.  p.  xcvm-cn.  —  Vita  metriea  (saec.  XV?, 
in  Hexametern,  nicht  ganx  erhalten,  wertlos) 
teilweise  hrsgb.  von  Diekamp  1.  c.  IV.  p.  25()- 
256;  cf.  Einl.  p.  xcv-xcvra.  —  Vita  riiythinies 
(«m  1140  verfasst.  —  Handschr.:  Münster, 
Bibl.  des  Domcapitul.  Tibus,  mbr.  sec,  XII  exf\, 
XIII)  *  ed.  Diekamp  1.  c.  IV.  p.  135-220;  ef  Eini. 
p.  Lxxi-Lxxxui.  —  '  vorher  nur  Bruehstüeke  ■  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Mart  lU.  p.  627.  628.  636.  638. 
641.  645-7.  649.  655.  657-9.  660.  661.  —  »»ap, 
Leibnit.,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  100.  —  *  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  U.  p.  424.  —  **ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  XCIX.  p.  795.  —  Epistolae  Rixfri  ii 
Frisii,  monachi  et  episcopi  Traiectensis  (+8^43) 
ad  8.  Ludgerum  ep.  Monast.  et  alia  s.  Ludgeri 
ad  Rixfridum  de  s.  Suiberto  Verdensium  episoj|<' 
(untergeschoben)  ed.  Surius,  Vit  SS.  1.  Mart  — 
Exeerptmn  ex  litaniis  rhythmicis ,  vitam  s.  Lud- 
geri continentibus,  Werthinae  scriptis  ap.  Leibnit, 
Script,  rer.  Brunsv.  I.  p.  100.  101.  —  Josephas 
Soottns  Alcuini  discipulus:  Versus  in  laudem  ^ 
Ludgeri  '  ein  Theil  ap.  Brower,  Sidera  illustr.  et 
sanct.  vir.  Germ.  —  ^vollständig  in  Altfridl  vita 
s.  Liudg.  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  646  und  den 
anderen  Ausgaben  derselben.  —  '  ap.  Fabricium, 
Bibl.  med.  et  inf.  latioitat  ed.  MansilV.  p.  178. 

—  *  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ,  hist  Poet 
lat  aevi  C!arol.  I.  1881.  p.  150.  —  Lndgreri  primi 
episcopi  Monasteriensis  relatio  de  canonizationä 
8.  Swiberti  (supposititia,  sed  tarnen  non  rei-eoN, 
803)  *  in  Vita  s.  Swiberti  op.  Werdensis  .  .  .  a 
b.  Marcellino  . . .  scripta.  Monasterii  Westph.  1628. 
12mo.  —  »  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsv.  IL  p. 
243.  —  Miraeulnm  s.  L-i  auctore  monacho  Wer- 
thinensi ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  167.  168. 

—  Ufllngnis  vel  Üfifo,  monachus  Werthinensis 
(980—1000):  Carmen  de  s.  Ludgero  »  ed.  Joh. 
Cincinnius  in  seiner  Vita  s.  L-i  vid.  supra  Vita 
IV.  —  'wiederh.  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsv. 
IIL  p.  604.  —  »tn  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  650.  — 
*ed.  Diekamp  I.  c.  IV.  p.  223-225;  cf.  Einl.  p. 

LXXXVII. 

ErL-Sekr.:  Abel,  S.,  Jahrbficher  des  fribik.  Reiches 
unter  Karl  d.  Gr.  I.  768—788.  Berlin  1866.  8».  p.  ISi 
220.  383.  393.  491  ff.  Excurs  II :  Ueber  das  Todej^^mhr 
Oregors  von  Utrecht  und  die  chronolo((.  Anordnni^ 
der  MissionsthAtigkoit  des  h.  Lindger  p.  689  ff. 

Alberdingk  Thijm,  P.  P.  M.,  Karel  de  Oroote  «n 
zijne  eeuw.  's  Gravenhago  1867. 8^  {daUtdi  Mfinstsr 
1868). 

Batavia  saora  siye  res  gestae  apostolicoram  riroiniB, 
qui  fidem  Bataviae  primi  intnlenint.  BrnxelUs  1711. 
p.  110-113. 

Behrends,  P.W.,  Leben  des  h.  Ludgems,  Apostek» 
der  Sachsen  nnd  Geschichte  des  ehem.  kaiserl.  freie« 
Roichsklosters  St.  Ludgeri  zn  HelmstädL  Neohaldeos- 
leben  1848.  gr.  8».  p.  iv-vi;  1-70;  168-166. 

Bolland,  Comment.  praevins  m  AA.  SS.  BolL  l.  c 
p.  626-612. 


VITA  S.  LIUDGERI  EP.  MIMIGARDEFORD.  —  LEBEN  DER  SEL.  LIUTGART       1431 


Borostedt,  L.  ▼.,  Der  h.  Lndgerns ,  erster  Bischof 
von  Münster  n.  die  Bekehnuigsgeschichte  der  Friesen 
ond  Westphalen.  Münster  1842.  Bf^. 

Bo6sohaert8,'\V..  De  primis  apostolisveteriBFrisiae. 
Mechliniae  1650.  9>. 

Böttger,  H..  Die  Einfflhranfir  des  Ghristenthnms  in 
Sachsen  dnrch  den  FrankenkDnig  Karl  von  776*— 786. 
Hannover  1869.  9>. 

Brower,  Chr.,  Sidera  illnstriom  et  sanctoram  viroram, 
qni  Oermaniam  praesertim  magnam  olim  gestis  rebus 
oraamnt.  Mognntiae  1616.  4^.  p.  19  sq.  p.  76  sq. 

Brückmann,  0.  H.,  Altes  und  Neues  ausdemMfLn- 
sterland  und  seinen  Orenzbezirken.  Ein  Beitrag  rur 
Kande  Westfalens.  Paderborn  1863.  8P.  p.  65  ff. 

CalvOr,  C,  Saxonia  inferior  antjqna  gentiUs  et  ohri- 
stiana.  Ooslariae  1714.  4f>.  p.  148-237. 

Conring,  U.,  De  antiquissimo  statu  Helmstadii  et 
Ticiniae  coniecturae.  Heimst.  1665.  A^. 

Crecelius,  W. ,  Traditiones  Werdinenses  in  Zeit- 
schrift des  Bergischen  GeschichtsYereins.  VI.  Bonn 
1868.  p.  1-20. 

Diekamp,  Wilh.,  Die  Vitae  sancti  Ldndgeri.  Münster 
1881.  gT.6i^.  {Zugleich  Oescbichtsquellen  des  Bisthnms 
Münster.  Bd.  IV.)  Einleitung  p.  ix-cxxii. 

:  Ueber  dasConsecrationsjahr  des  h.  Lindger  [804/5] 

zum  ersten  Bischof  von  Münster  m  Historisches  Jahr- 
buch der  GOrres  -  Gesellschaft.  I.  Münster  1880.  p. 
281-286. 

:  Die  Miniaturen  einer  um  das  Jahr  1100  im  Kloster 


Werden  geschriebenen  Bilderhandschrift  zur  Vita  s. 
Lindgeri  in  Zeitschrift  des  Vereins  f.  vaterländische 
Geschichte  u.  Alterthumakunde.  XXXVIU.  1.  p.  155 
-178. 

— :  Das  angebliche  Privileg  des  h.  Liudger  für  das 
Kloster  Werden  Und.  XLI.  Abth.l.  1883.  p.  148 -164. 
— :  Die  Reliquien  des  h.  Liudger.  Auszug  aus  einem 
Vortrage  in  bonntagsblatt  für  kathol.  Christen.  Mün- 
ster 1881.  Tfi  5  ff. 

Die  Reliquien  des  h.  Liudger.  Zugleich  ein  Bei- 


tn^  zur  Entwicklungsgeschichte   der  Legenden  in 

Zeitschrift  des  Vereins  für  vaterl.  [westfäl.]  Gesch. 

und  Alterthumskunde.  XL.  Abth.  1.  1882.  p.50-80. 
Diest-Lorgion,  E.  J.,  Ludger  en  Karel  de  Groote 

tn  Groninger  Volks -Almanak.  Groningen  1850.  p.  122. 
£bert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  H.  1880.  p.  338.  339. 
£mmius,  TJbbo,  Berum  Frisicarum  historia.  Lugd. 

Bat.  1616.  40.  p.  41-69. 
Srhard,  H.A.,  Geschichte  Münsters.  Münster  1837. 

go.  p.  28-40. 
:  Regesta  Weatfaliae.  L  Münster  1847.  4«. 

no  153-266. 
Oiefers,  W.  E.,  Die  Einführung  des  Christonthums 

in  Westfalen.  Paderborn  1872.  8^.  p.  63-67. 
Gosk,  F.  H.  van.  vid.  Olfers. 
Heirmann,  J.  B.,  De  heil.  Ludgerus,  apostel  der 

Saksen,  eerste  bisshop  van  Munster,  patroon  der 

parochiale  kerk  van  Zele.  Gand  1861.  12mo. 
Hille,  Die  Ludgeriauelle  bei  Holmstadt,  die  Tauf- 

stätte  der  ersten  Cnristen  in  Ostsachsen  tn  Vater- 

l&nd.  Archiv  des  histor.  Vereins  für  Niedersachsen. 

Hrsgb.  von  Spilcker.  Jahrg..  1844.  Hannover.  8^.  p. 

82-99. 
Uistoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  p.  359-862;  V. 

6.659-661. 
sing,  A.,  Der  h. Liudger,  erster  Bischof  von  Mün- 
ster, Apostel  der  Friesen  und  Sachsen.  Münster  1878. 

gr.  80.  XVI.  200  vag.  JL  3. 
Kampschulte,  H.,  Die  westfälischen  Kirchen-Pa- 

trocinien.  Paderborn  1867.  8^.  p.  91-  99. 
Krimphove,  C,  Der  heil.  Ludgerus,    Apostel  des 

Münsterlandee ,  erster  Bischof  der  Diözese  Münster. 

Ein  Lebens-  und  Tugendbild.  Münster  1886.  80.  XIV, 

228  vag.  Jk  1.80. 
:  Leben  und  Wirken  des  h.  Ludgerus ,  ersten  Bi- 
schofs von  Münster.  Münster  1860.  9fi  (2.  Aufl.  1861. 

ifi.  XII.  460 pag.). 
Kuhn,  Westfälische  Sagen,  Gebräuche  undMftrchen. 

I.  Leipzig  1859.  BP.  p.  96-98. 
Lenz,  K.  L.,  Der  heu.  Ludgerus,  erster  Bischof  von 

Münster.  Sein  Leben  u.  Wirken.  Münster  i.W.  1893. 

8P.  SOpag. 
Moll,  Kerkgeschiedenis  van  Nederland.  I.  Amhem  de 

Utrecht  1864.  8».  p.  171.  not.  3;  p.  368.  369.  not.  1. 
Mone,  Uebersicht  der  niederländischen  Volksliteratur. 

Anhang  p.  872  sq. 
▼.Olfers,  Auszug  einer  Vorlesung  über  S.  Ludger  u. 

seine  Verdienste  um  Befestigung  und  Ausbreitung 


des  Christenthums  in  Friesland ,  von  F.  H.  van  Gosk 
[tu  De  Vrije  Fries.  Mengelini^n  ein.  Tom.  VI.  Leen- 
-warden  1841.  SP]  in  Zeitschrift  f.  vaterl.  Gesch.  and 
Alterthumskunde  Westfalens.  XIX.  1858.  p.  365  -  365. 

Ozanam,  A.  F.,  La  civilisation  chr6tienne  chez  los 
Francs.  Paris  1849.  8^.  p.  265. 

Paris,  G.,  Disauisitio  de  Ludgero  Frisiorum  Saxo- 
numque  apostolo ,  cui  acced.  commemoratio  s.  Lud- 
geri  de  s.  Bonifttcio  atque  Gregorio.  Traiecti  ad  Rh. 
1859.  gr.  80. 

Pingsmann,  L.  Th.W.,  Der  h.  Ludgerus,  Apostel 
der  Friesen  und  Sachsen.  Ein  Lebensbild.  I^ibuiig 
i.  Br.  1879.  8°.  VIII.  269  pag. 

:  Lebensabriss  des  h.  Ludgerus.  Ein  Vortrag 

in  Annalen  des  histor.  Vereins  ftLr  den  Niederrhein. 
XXXU.  p.  194-199. 

Prinz,  Diekamp,  vitae  s.  Liudgeri  in  Histor.  Jahr- 
buch der  Görres- Gesellschaft.  II.  1881.  p.  454 -462. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschiohte  H.  p.  426 
-431.  5^. 

:  St.  li'udgerikloster  bey  Helmstädt  Und.  p.  479-485. 

Bische,  A.,  Ludgerus  in  Ferd.  Pipers  Evangel.  Ka- 
lender. Jahrg.  1852.  Berlin.  BP. 

BoyaardSfJ.,  Geschiedenis  der  invoering  en  vestiging 
van  het  Christendom  in  Nederland.  Utrecht  1844.  8^. 
p.  296-300. 

Schuncken ,  A. ,  Geschichte  der  Reichsabtei  Werden 
a.  d.  Ruhr.  Köln  und  Neuss  1865.  BP.  p.  1-28. 

S 1 0  e  t ,  L.  A.  J.  W.  baron ,  Het  oudstbekende  hand- 
schrift  van  het  leven  van  den  h.  Ludger  in  Hande- 
lingen van  de  Maatschappij  der  Nederlandsche  Letter- 
kunde. 1868.  p.59-68. 

Strnnck,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers.  II.  Pader- 
bomae  1855.  p.  66-74. 

Tibus,  Af.,  Gründungsgeschichte  der  Stifter,  Pfarr- 
kirchen ...  im  Bereiche  des  alten  Bisthnms  Münster. 
Thl.  I.  (Die  vom  h.  Liudger  gegründeten  Kirchen.) 
Münster  1885.  gr.  BP. 

Verhoeff,  K.  £.,  Cartularium  Werthinense.  Gesch. 
der  Stiftung  der  ehemal.  Benedict. -Abtei  in  Werden 
a.  d.  R.  im  8.  u.  9.  Jahrh.  tn  Zeitschrift  f.  vaterländ. 
Gesch.  und  Alterth.  XI.  p.  1-100. 

Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen  p.  1S2 
(5.  Aufl.  1.  1885.  p.  280. 231 ;  6.  Aufl.  1.  p.  245). 

Welt  er,  Einführung  des  Christonthums  in  Westfalen. 
Münster  1833.  BP. 

Wilmans,R.,  Die  deutsche  Gottheit  Thegathon  und 
die  ältesten  Documente  zur  Geschichte  des  Stifts 
Nuttuln  tn  Zeitschrift  f.  vaterländ.  Gesch.  u.  Alterth. 
XVni.  p.  131-169. 

Vgl.  Vita  s.  Gregorii  Traiect.  episc. 

Vita  8.  Uudmilae  =>  Yita  s.  Ludmillae. 

De  y.  Uudolfb  abbate  Corbaienal  in  Saxonia, 
vtd.  De  s.  Ludolfo  et  Druthm. 

Yita  s.  UutberU  «  Vita  s.  Lietberti. 

Yita  s.  Liutbirgae  virg.  sanctimonialis 
in  territorio  Halberstadensi  (f  intra  857 
—  870)  auctore  anonymo. 

Merkwürdig  wegen  der  Angaben  über  die  Nachkommen 
des  Ostfalenfürsten  Hessi ,  der  sich  Karl  d.  Gr.  775  unter- 
worfen hatte.  Geschrieben  cca.  870. 

Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  158. 

Äusg,:  ^ap.  A.  Lang,  De  sanctis  ord.  s.  Be- 
nedicti.  —  *ap.  Pez,  Tnes.  anecd.  11.  3.  p.  146- 
178.  —  'ap.  Eccard,  Historia  genealogica  pi-in- 
cipum  Saxoniae  superioris  p.  525.  —  *  im  Äus^ 
xuge  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  158-164. 

Sri. 'Sehr.:  Wa  ttenbach,   Deutschlands  Geschichts- 
queilen.  5.  Aufl.  I.  1885.  p.239;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  25i. 

Leben  der  sei.  Liutgart,  Stifterin  von 
Wittichen  (Clarissenkloster,  7iördlich  von 
Schiltach).  1291—1348.  Von  dem  Pfarrer 
Bertholt  von  Bombach. 

Wertvoller  Beitrag?  eines  Augenzeugen  zur  Gesch.  der 
christlichen  Mystilc.    Deutsch  geschrieben. 

Handschr.:  Donaueschingen,  fürstl.  Bibl., 

Lassberg  n«241.chart.kl.4°;  —  n<^245.  a»  1745.  fol. 


1432 


VITA  S.  UÜTGARDIS  —  DE  8.  LOLANO 


Ausg. :  hrsgb.  von  J.  F.  Mone  in  Quellensamm- 
lung  der  bad.  Landesgesch.  III.  p.  442-468;  ef. 
Einleit.  p.  438-441. 

Vita  s.  Liutgardis  virg.  sanctim.  ord. 
Cisterc.  Aquiriae  in  Brabantia  (f  1246) 
auctore  Thoma  Cantimpratano  coaevo 
(f  c.  1270).  Libri  3:  , Illustre  omnis  san- 
ctitatis'. 

Äusg,:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  16.  Jun.  —  'ex 
3  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  16.  Jun.  IH.  p.  234-262. 
Cy.  Henschenii  comment.  praevius  ibid.  p.  231- 
234.  —  '  m  Flores  ecclesiae  Leodiensis  ed.  Fisen. 

—  *  ap.  M.  J.  W(olters)  Notice  (s.  u.)  p.  141-196. 

—  Het  leven  van  s.  Lutgardis,  een  dietsch 
gedieht,  ten  laetste  van  de  2.  helft  der  14.  eeuw, 
naar  het  oorspronklyk  handschrift  van  broeder 
Geraert  uitgeg.  door  J.  H.  Bormans.  Amsterdam 
1857.  8«.  153  pag,  (Aus  De  dietsche  Warande). 

Erl'Sekr.:  W(olteTs),  M.  J.,  Notice  historiqae  sor 
Tano.  abbaye  noble  de  JUilen  prös  de  S.  Trond,  avec 
dO  Chartas  et  Vita  s.  Latgardis.  Gand.  gr.  8^  (=  Oeu- 
vres  Tom.  X.) 

Vita  s.  Liutwini  (Ludwini,  Leodowini) 
archiepiscopi  Treverensis  (f  713)  suble- 
stae  fidei  auctore  Nizone,  al.  Nithardo 
abbate  Mediolacensi  [Metlach  ^  scripsit 
cca.  vel  post  1070]. 

Der  eigentliche  Verf.  scheint  TheofridvonEchter- 
nach  zu  sein. 

Handschr,:  Bonn,  Ün.-Bibl.  n®226.  mbr.saec. 
XIV.  8°  (war  nicht  aufzufinden  y  als  der  8.  Bd. 
der  Mon.  Germ,  bist  gedruckt  tourde,  vgl.  VLII. 
p.  115.  not.  39).  —  Brüssel,  k.  Bibl.  n<>  5314. 
mbr.  sec.  XIU.  8®.  ~  Gent,  Ün.-Bibl.  n°  79. 
mbr.  sec.  XIII.  8^  —  Paris,  Nat-Bibl.  suppl. 
lat.  n®  834  oder  845  (nicht  854,  dessen  Inhalt 
modern)  saec.  XI;  soll  enthalten:  Vitae  s.  Amal- 
bergae,  Hüdulfi,  s.  Odiliae,  s.  Liudwini  auct.  Nit- 
hardo; vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  87  u.  635.  — 
Trier,  Stadtb.  n*  XXVI.  chart.  saec.  XVI. 

Ausg.:  ex  ms.  Trevir.  in  AA.  SS.  BoU.  29. 
Sept.  VIII.  p.  169-172.  —  Vita  alia  non  me- 
lioris  notae,  auctore  anonyme  ibid.  p.  172-176. 

—  Miraoula  auctore  anonyme  monacho  Medio- 
lacensi (geschrieben  vor  1095.  [Handschr.:  Trier, 
Stadtb.  n*^  2002.  saec.  XV])  *  nur  ein  geringer 
Theil  in  AA.  SS.  Boli.  29.  Sept.  Till.  p.  176-179. 

—  '  Auszüge  des  kostbarem  Theiles  ed.  H.  V. 
Sauerland  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1261- 
1268. 

Erl.  -  Sehr. :  Friedrich.  J.,  Kiichengeschichte  Deutsch- 
lands. II.  1869.  p.  208. 

Perl  er,  Commentar.  praeylas  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  169-169. 

Bettberg,  Eirchengeschichte  Deutschlands  I.  p.  469. 

Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GeschichtsqueUen.  ö.  Aufl. 
U.  1886.  p.  106 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  120. 

Vita  s.  Livini  Flandriae  apostoli  (f  660) 
et  passio. 

Falschlich  dem  h.  Bonifax  Erxbischof  von  Mainx  zu- 
geschrieben. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  Vit.  SS.  mbr. 
sec.  Xin.  fol.  mai.  n®  87.  —  Douai,  Stadtb. 
mbr.  sec.  XIII.  fol.  n'*  337.  —  Gent,  sec.  XI  in. 
n*210.  —  London,  Brit.  Mus.  Harl.  sec.  XIII. 
2802.  311.   Vgl.  Hänel,  Catalog.  libror.  mss.  p. 


875  u.  Hardy,   Descript.  catalogue  of  materials 

1.  1.  p.  255  n<^  666-669. 

Ausg, :  ^  ed.  N.  Serarius  mit  Epistolae  s.  Boni- 
facii.  Moguntiae  1605.  4^  p.  233 -252.  Sehr  nach- 
lässig herausgegeben.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  449 -461.  Kürzte  willkürlieh. 

—  'ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  III.  p.  96.  — 

*  Seraritts'  Text  unederh.  ap.  Giles,  S.  Bonifacii 
opp.  n.  Lond.  1844. 8^  p.  117-141.  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  LXXXVII.  p.  327-344  ex  Mabil- 
lonio  und  LXXXIX.  p.  871-888.  [üebers.:  in 
Sämmtliche  Schriften  des  h.  Bonifazius,  übers, 
von  Külb.  n.  Regensburg  1859.  p.  157-188.]  — 
Vita  brevis  ex  Breviar.  Gandensi  ed.  Surius, 
Vitae  SS.  12.  Nov.  VU.  Colon.  1581.  p.  825.  826. 

—  E 1  e  g  i  a  s.  Livini  ....  ad  Florbertum  abba- 
tem  S.  Bavonis  de  imminente  sibi  a  Brabantts 
palma  martyni  (die  Echtheit  ist  bisher  nicht  be- 
zweifelt,  obgleich  man  hierzu  Grund  ßicU)  *  ed. 
üsserius ,  Epistolarum  Hibemicarum  sylloge.  Du- 
bün.  1632.  4^  p.  19.  Parisüs  1665.  4l  p.  21.  — 

*  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  404. 

—  ^unt.  d.  Tit.:  Epistola  L-i  ad  Florb.  Gandae 
abbatem  ap.  Migne  l.  o.  LXXXVII.  p.  345.  346. 

—  Officium  vetustiss.  s.  L-i  ex  cod.  Gandenä 
n*  488  in  Analect.  Bolland.  IV.  1885.  p.  199- 
201.  —  Translatio  ss.  Livini  et  Briccii  pueruli 
martyrum  a.  1007  in  monasterium  Gandense  8. 
Bavonis  auctore  anonymo  [Handschr.:  Douai 
n°  295  (330).  mbr.  saec.  XIII.  8^  *  ap.  Mabilloiu 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  65-70.  —  'ap. 
Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  UI.p.  130-136,  wenig 
correct.  —  '  Bruchstück  ap.  !Bouquet,  Rec-  X. 
p.  367.  —  *  Auszug  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz. 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  6 1 2  -  61 4.  ( üebers. :  in  Sammtl. 
Schriften  des  h.  Bonifazius ,  übers,  von  Külb.  II. 
p.  189-200). 

£!rL'Sekr.:  Blök,  Qeschiedonis  van  het  Noderlandscfae 

Volk.  I.  1892.  p.  66. 
Descamps,  Vie  de  s.  Li^vin,  apötre  de  Boaloonüi», 

de  la  Zölande  et  du  Brabant.  Toumai  1891.  SP.  196 

pag.  75  c. 
Holder-Egger,  0.,  Zu  den  Heiligengeschii^tao  des 

Genter  St.  Bavosklosters  in  Historische  Aufsfttze  dem 

Andenken  an  G.  Waitz  gewidmet.  HannoTor  18^. 

er.  80.  p.  622-665.  Hiernach  hat  der  h.  L.  wahrKkttn- 

Uch  niemaU  «xiatirt. 
Külb  I.e.  n.  p.  441-446. 
Moll,  W.,  Kerkgeschiedenis  van  Nederland.  I.  Am- 

hem  &  Utrecht  1864.  8P.  p.  77. 
Nürnberger.  Die  Vita  Livini  in  Neues  Archiv  der 

Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  Vni.  1883.  p.  !S2ö. 
Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte.  II.  P-509. 
Seiters,  J.  Ch.  A.,  Bonifacius  der  Apostel  der  Deut- 
schen. Mainz  1845.  8P.  p.  566.  669. 
Smedt,  J.  J.  de,  Leven  van  den  h.  Livinus,  patnxiB 

van  't  land  van  Aelst,  enz.  Gent  1857.  16ino.  €4^. 
:  Vie  de  s.  Ld6vin ,  patron  de  Gand  et  apötre 

du  pays  d'Alost.  Gand  1857.  18mo.  XVI.  200  pa§. 
Wa  ttenbach,  Deutechlands  Geechichtsquellen.  5.  Aufl. 

L  1885.  p.  124  (6.  Aufl.  I.  1898.  p.  132. 387;  U.  p.498K 
Vgl.  Epitaphium  s.  Bavonis. 

Sainte  Livrade  =  s.  Liberata,  vid.  De  s.  Küm- 
merniss. 

De  s.  Lizerio  mart.  Romano  Venetiis  in  Itaüa 
sub  Diocletiano  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 

2.  Oct.  I.  p.  324.  325. 

Vita  s.  Lodewici  =  Vita  s.  Ludovici. 

De  s.  Lolano  episc.  in  Scotia  (saec.  XI)  Suy- 
stenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p. 
533.  534. 


DE  S.  LOLIANO  —  PASSIO  S.  LÜCIAE 


1433 


De  8.  Loliano  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  15. 
Jul.  IV.  p.  28. 

De  8.  Loiione  martyre  apad  Oraecos  in  AA. 
SS.  BoU.  20.  Mari  UI.  p.  84. 

De  s.  Lolliooe  ian.  mart.  apud  Oraecos  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  April,  m.  p.  488. 

De  SS.  Looiaiio  et  Fortchemo  episc.  Athrymae 
in  Hibemia  (saec.  V)  Henschenii  oomment.  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III.  p.  13-15. 

Vita  s.  Lonegisil  =  Vita  s.  Lonochili. 

Acta  s.  Longini  militis  et  s.  Longini 

centtirionis  cum  daobus  sociis  mart  in 

Cappadocia  (saec.  I). 

Atisg.:  ex  plnribus  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  15. 
Hart.  II.  p.  384-386.  —  Acta  s.  L-i  auctore  s. 
Hesychio  presb.  Hierosolym.  ibid,  p.  386-389. 

—  AIuQTVQiov  auctore  eodem  ex  ms.  Vat.  ibid. 
p.  736-739.  —  Inventio  capitis  ibid,  p.  389. 
390  und  739.  740.  Cf.  Gommentarius  praevios 
ibid.  p.  376-384. 

Yita  s.  Lonochili  presbyteri  Cenoma- 
nensis  in  Oallia  et  s.  Agnofledae  virginis 
(saec.  VII)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  ex  cod.  SaogalleDsi  n°  567.  saec.  VIII 
in  Analect.  BoUand.  III.  1884.  p.  159-166.  — 
^  ein  interpolirter  Text  unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  Le- 
nogisili  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  1120-1122. 

—  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  497.  498. 
Erl.'Schr.:  Histoire  liti^nire  de  la  France.  VI.  1742. 

p.  207. 

Vita  s.  üiani  abbatis  Cluainferteosis  =  Vita 
8.  Lugidi. 

Yita  s.  Lubentii  presb.  et  amici  s.  Maxi- 
mini episc.Trev.Cubrini(Cbrcr/^)  in  dioec. 
Trevirensi  (saec.  IV)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS. Boll.  13.0ct.  VI.  p. 202-204. 
Erl.-Sdir.:  Fonsonas,  Comment.  praevius  iMtf.  p.200. 

201.  Cf.  Rigolloti  nota  ibid.  Sappl.  p.  143*. 
Hebe  Ff  Die  vorkarolingischen  chnstlichen  Glaubens- 

beiden  am  Rhein.  Frankfurt  a.  M.  1858.  p.  4» -47. 
Kaufmann,  A.,  Caesarins  von  Heisterbacn  p.  9. 108. 

109. 
Leben  des  h.  Lubentins,  des  ersten  Apostels  an  der 

untern  Mosel  und  der  Lahn.  Limburg  a.  d.  L.  1869. 

80.  30.^ 

De  s.  üica  eremita  apud  Oraecos  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Jon.  V.  p.  278. 

Yita  s.  Lucas  abbatis  Armenti  in  Lu- 

cania  (f  997). 

Ausg.:  'ap.  Caietani,  Vitae  SS.  Siculorum  IL 
p.  96.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct.  VI.  p.  337- 
342.  Cf.  Commentarios  praevius  ibid.  p.  332-337. 

Yita  s.  Lucae  apostoli  et  evangelistae 
(saec.  I)  auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Oct.  Vlü.  p.  310- 
313.  Cf.  V.  Heckii  comment.  praevius  ibid.  p. 
282-309.  —  Acta  graeca  [Handschr.:  Paris, 
Nat.-Bibl.,  fonds  Coislin  n®  121.  —  Smyrna, 
Evangel.  Schule  A.  4]  ed.  Philipp  Meyer  in  Jahr- 
bücher f.  Protestant.  Theologie.  XVI.  p.  428-431. 

Yita  s.  Lucae  Casalii  abbatis  Agyraei 
in  Sicilia. 


Ausg. :  ex  mss.  eruta  ab  Oct.  Gaietano  et  stylo 
cultiore  edita  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p.  152. 

Yita  s.  Lucae  iun.  thaumaturgi  Soterii 
in  Graecia  (f  cca.  946)  ac  miracula  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  *  interprete  Fr.  Combefis  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Febr.  IL  p.  84-100.  —  *  tviederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  ^eca  lat  tani  edita.  LVIIbu. 
p.  223-244. 

De  s.  Lucano  episc.  Sabionensi  Beluni  in  di- 
tione  Veneta  (f  forte  424)  ex  Ferrario  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  70. 

De  s.  Lucano  martyre  (f  cca.  177)  in  dioec. 
Camutensi  in  Oallia  B.  de  Buckii  comment.  cri- 
ticus  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XHI.  p.  244-247. 

Acta  SS.  Luceiae  virg.  et  Auceiae  regis 
etc.  martyribus  Eoraae  a.  301. 

Ausg. :  in  AA,  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  13. 
Cf.  De  6fl.  Locia  rirg.,  Ancia. 

Vita  b.  üicensis  sive  Luchesii  =  Vita  b.  Lu- 
chesii. 

De  s.  Lucentia  virg.  Pruvini  in  Francia  in  kk, 
SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  412. 

Yita  b.  Luchesii  ord.  tertiarii  juxta 
Podium -Bonitii  in  Hetruria  (f  1260)  au- 
ctore Bartholomaeo  de  Tolomaeis. 

Ausg. :  ex  ms.  in  kk.  SS.  BoU.  28.  April.  III. 
p.  597-610.  —  Vita  alia.  Epitome  ibid.  p.  596. 
597. 

De  b.  Luda  Bartolkil  Rucellai,  fundatrice  coe- 
nobii  s.  Catharinae  Senensis  o.  P.  Florentiae  in 
Etruria  (f  1520)  V.  de  Buckii  comment.  historicus 
in  kk.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XUI.  p.  202-207. 

De  s.  Liioia  de  Monte  virg.  Sampiniaci  in  Lo- 
tharingia  Clei  syllogo  in  kk.  SS.  Boll.  19.  Sept. 
VI.  p.  101-103. 

De  SS.  Lucia  et  Oeminiano  mart.  Romae  sub 
Diocletiano  Stickeri  sylloge  historica  in  kk.  SS. 
Boll.  16.  Sept.  V.  p.  286-292. 

De  ss.  Lucia  virg.,  Aucia  rege,  Rogato,  Oer- 
a  mano  etc.  mart.  Thessalonicae  aut  ex  parte  Romae 
passis  in  kk.  SS.  BoU.  1.  Jun.  I.  p.  48. 

Cf.  Acta  SS.  Laceiae  virg. 

Passio  s.  Luciae  virg.  et  martyris  (f 
311?  Dec.  13). 

Beroht  aal  einem  griechiachen  Originale. 

Ausg. :  ^  als  Historia  s.  L-  ae  ex  mss.  ed.  Surius, 
De  probatis  SS.  historiis.  13.  Dec.  VI.  1581.  p.892 
-894.  —  '  ap.  Oct.  C^jetani,  Vitae  sanct.  Siculo- 
rum I.  p.  116-118.  —  Passio  alia  auctore  Sige- 
berto  Oemblacensi  monacbo  {370  Strophen 
im  alcäisehen  Versmaas,  wol  auf  Orund  der  vor- 
hergehenden Passio  etwa  1060  — 1070  gedichtet 
[Handschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  nP  9810-9814. 
fol.  36.  —  Gotha,  hrz.  Bibl.  n^  61.  sec.XII])  voll- 
ständig ^  ed.  Joannes  ab  Joanne ,  Acta  sincera  s. 
Luciae  virg.  et  mart.  Panormi  1758.  p.  61-107 
(äusserst  selten,  weshalb  Bethmann.  Hirsch  u. 
Migne  Sigeberts  Dichtung  für  ungedruckt  hiel- 
ten). —  *  ed.  E.  Dümmler  in  Philos.  u.  histor.  Ab- 
handlungen der  Berliner  Akad.  der  Wiss.  1893. 


1434 


VITA  B.  LUCIAE  —  DE  SS.  LUCIO 


4^  p.  23-43;  cf.  Einleit.  p.  3-22.  —  «Bruchstück 
als  Translatio  s.  L-ae  a  Sicilia  in  Corfinium 
civitatem  Italiae  auct  Sigeb.  Gembl.  ap.  Meurisse, 
Histoire  des  eveques  de  Teglise  de  Metz.  Metz 
1634.  fol.  p.  329.  330  (*  tviederk.  ap.  Pertz,  Mon. 
8cr.  IV.  p.  483,  und  xtcar  Strophe  320-328).  — 
*  ein  anderes  ohne  Namen  des  Verf.  als  Fra- 
gmentiim  rhythmi  de  s.  Lucia  '  ap.  Mabiilon, 
Annal.  o.  s.  Ben.  IV.  p.  372  (^  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLX.  p.  829-832).  —  Carmen  de 
s.  Lucia  ex  cod.  Bruxell.  n*^  10615-10729  ap.  Bar- 
ster, Novem  vitae  p.  127-147.  —  Translatio  in 
Mettense  s.  Vincentii  monasterium  a.  970  ^  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  353.  354. 
—  »  ap.  Migne  1.  c.  CLX.  p.  811-814.  —  Trans- 
latio Venetias  ex  Constantinopoli  urbe  a.  1203 
ap.  Riant,  Exuviae.  1. 1877.  p.  184-186;  cf.  p.  cix 
ei  Cornelius,  Ecclesiae  Venetae  antiquae.  VIII. 
p.  133  ff.  357  ff.  —  Sermo  et  relatio  passionis  et 
translationis  s.  mart.  Luciae  ^  unvollständig  ap. 
Meurisse  1.  c.  p.  320-323.  —  ^vollständig  ap.Oct. 
Cajctani  1.  c.  I.  p.  100-102. 

Vita  b.  Luciae  virg.  3  ord.  s.  Franc.  Sa- 

lerni  in  regno  NeapoL  (f  non  post  saec. 

XY)  mutila  auctore  anonyme. 

Ausg,:  ex  ms.  et  edit.  Oct  Caietani  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Sept.  VIL  p.  368-372.  —  Officium 
vetus  ibid.  p.  372-374.  Cf  Suyskeni  comment. 
praevius  ihid.  p.  361-368. 

Vita  s.  Luciani  episcopi,  Bellovacorum 
apostoli  auctore  Odone  I  episc.  Bellova- 
censi  ex  abbate  Corbeiensi  (f  880). 

Ausg.:  *  ex  veti  mss.  in  AA. SS. Boll.  8.  Janr. 
I.  p.  461-468.  —  •  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXXIV.  p.  1111-1126.  Cf.  Fabricius,  Bibl. 
med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V.  p.  154.  — 
Actes  inedits  de  s.  Lucien,  premier  eveque 
de  Beauvais,  publ.  par  Charl.  Salmon.  Amiens 
1880.  8®.  16  pag.  {Extrait  des  Memoires  et  bul- 
letin  de  la  Societe  des  antiquaires  de  Picardie. 
XXVI). 

Erl.'Schr.:  Ren  et,  Saint  Lncien  et  les  aatree  saints 
da  Beanvaisis,  ötndes  historiqaes ,  liturgiqnes,  chro- 
nologiquee.  Tom.  1.  2.  Beaavais  1892.  93.  gr.  6^. 

Vita  s.  Luciani  Saniosateni  presbjteri 
martyris  (f  312)  auctore  anonyme. 

Ausg,:  ^ed.  Surius,  Vit  SS.  7.  Janr.  - 
AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  L  p.  359-364. 

Acta  SS.  Luciani  et  Marciani  martyrum 
Nicomediae  in  Bithynia  (f  a.  250  vel  251). 

Ausg.:  ex  2  codd.  et  Mombritio  ap.  Ruinar- 
tium  atque  hie  coUata  cum  martyrol.  Hisp.  Ta- 
mayi  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct.  XL  p.  817-819. 

Erl.  -  Sehr. :  B  o  s  8  n  e ,  Benj . ,  CommentariiiB  praev.  ibid. 
p.  804-817. 

Do  SS.  Luciano,  Editio,  Feiice  etc.  mart.  Ni- 
comediensibus  tn  AA.  SS.  Boll.  24.  Febr.  III.  p. 
460.  461. 

De  8.  Luciano  episc.  apud  Leontinos  in  Sicilia 
(t  cca.  330)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  136. 

De  SS.  Luciano  episc. ,  Maximiane  presb. ,  Ju- 
liane diac,  Bellovaci  in  Gallia  Belgica  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  459-461. 


*  in 


De  88.  Luciano,  Fortun ato,  CrescentiaDo  ete. 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun.  II.  p.  678. 

De  8.  Luciano  mart.  Caesareae  in  Gappadocia 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  IL  p.  8. 

De  SS.  Luciano,  Paula,  Claudio  ete,  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Janr.  IL  p.  220. 

De  8.  Lucidio  episc.  Veronensi  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  April.  III.  p.  423. 

De  8.  Lucifero  episc.  Calari  in  Sardinia  (t  371) 
Papebrochii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Mai.  V.  p.  *197-*225;  cf  VIL  p.  819. 

Erl.'Sdtr. :  Frommann ,  £.  A.,  De  Ludfero  Galaritano. 
Coburgi  1767.  4«. 
Machin j  Ambros.,  Defensio  sanctitatis  beatt  Luciferi 
archiepiscopi  Calaritani.  Sardlniae  et  Corsicae  pii- 
matis,  et  aliorom  sanctonun,  qnos  colit  Calaritana 
ecclesia.  Necnon  et  primatns  ardiiepiscopi  Calaritani, 
et  eius  primatialis  ecclesiae  ...  In  2  bbros  divii>a. 
Calari  1689.  gr.  40. 

Vgl.  Lncifer  Calaritanns. 

Vita  8.  Lucii  I  papae  (f  254?),  auctore 
Grediferio  sive  Gauferio,  Guaiferio 
monacho  Casinensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart  L  p.  304-307. 

Bricht  in  der  Mitte  ah. 

Erl.-Sehr.:  De  s. Lucio  (papa .  saec.  III)  Bo&kildenäiiua 
olim  patrono  ap.  Lai^bek,  Scr.  rer.  Dan.  IH.  p. 
607-627. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  IV. 

p.  284. 
Hünter.  F.,  De  Lndo  I  episcopo  Romano.  HaTsue 
1823.  40. 

Vgl.  Lncins  I  pp. 

Tita  Lucii  11  papae  (f  1145)  auctore 
Bosone  cardinali. 

Ausg.:  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  ^itae 

n.  p.  278.  279. 

Vgl.  Laclos  II  pp. 

Tita  s.  Lucii  regia  Britanniae  et  apo- 
stoli Rhaetiae  (f  3.  Dec.  c.  182):  ,Dieni 
festum'. 

Aitsg. :  ap.  AI.  Lütolf ,  Die  Glauben sboten  der 
Schweiz.  Lucern  187L  gr.  8°.  p.  115-121  ex  cod. 
Sangallensi  n®  567.  sec.  IX;  cf  p.  100.  —  Vita 
alia  ^in  Marc.  Velseri  opp.  Norimb.  1682.  p.  453. 

—  'ap.  Räder,  Bavaria sancta.  Aug.Vindel.  1714. 
p.  15.  —  '  ap.  Bruner,  Annal.  Bojor.  I.  lib.  4.  §2. 

—  *  ap.  Sprecher,  Pallas  Rhaetica  lib.  2.  p.  61. 

Erl.-Scnr.:  Falkenstein,  Gesch.  des  Henogthums 

Baieral.  XVIII.  p.  vi. 
Lütolf,  AI.,  Die  (ilaabensboten  der  Schweiz  vor  St. 

Gallus.  Luoern  1871.  gr.  8®.  p.  96-124:  St.  Lacius. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeachichte  I.  p.  Ul 

-144. 

De  8.  Lucio  Cyrenensi  (saoc.I)  in  AA.  SS. Boll. 
6.  Mai.  IL  p.  99. 

De  SS.  Lucio  episc,  Absalone,  Lorgio  eie.  niait 
Caesareae  in  Gappadocia  comment  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Mart  L  p.  130-132, 

De  SS.  Lucio  episc.  et  sociis  Hadrianopoli  in 
Thracia  mart.  (f  348)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr. 
IT.  p.  519.  520. 

De  SS.  Lucio  episc,  Fausta,  Silvio  ete.  mart 
Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart  IL 
p.  391. 

De  SS.  Lucio  et  Amantio  mart  Comelii  in  agro 
Parmensi  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  632. 


DE  SS.  LUCIO  —  DE  S.  LUDOLPHO 


1435 


De  SS.  üioio  et  Cbaeremone  et  aliis  anonymis 
Alexaodriae  (saec.  III)  Byei  sylloge  in  AA.  SS. 
BoU.  4.  Oct.  II.  p.  329. 

De  ss.  Lucio,  Honorato,  Matroso  ete.  mart.Afri- 
canis  tn  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  769. 

De  s.  Lucio  senatore  mart.  in  Cypro  sub  Dio- 
cletiano  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Aug. 

IV.  p.  28.  29. 

De  SS.  Lucio,  Silvano  Rattilo  etc.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  HI.  p.  65. 

De  SS.  Ljicio  vel  Luca  et  Yictorino,  item  de 
s.  Agnete  virg.  mart.  partim  ad  ostia  Tiberina, 
partmi  Nicomediae  saec.  III  Tinnebroekii  syllo^^e 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Oct.  VIII.  p.  344.  345. 

Acta  SS.  Luciliae,  Florae,  Eugenii  etc. 
martyrum  Bomae  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jol.  VU. 
p.  23.  24.  —  Acta  alia  auctore  s.  Petro  Da- 
miaui  ^  in  eius  operib.  ed.  Constant.  Caietanus. 
Romae.  U.  p.  247.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  24-27.  —  ^tciederh,  ap.  Migne,  Patrol.  lat. 
CXLIV.  p.  1025-1032.  —  Appendix  de  post- 
huma  eorumdem  martyrum  gloria  tn  AA.SS.BoIL 
1.  c.  p.  27-31.  Cf.  Cupeh  comment.  praevius  ibid, 
p.  13-23. 

Encomium  ss.  Lucilliani  senis,  Claudii, 
Hypatii,  Pauli  etc.  martyribus  Byzantii 
cca.  273,  auctore  Photio  scevophylace 
et  logotheta. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interprete  C.  Janningo  in 
AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  276-286. 

De  s.  Ijicüio  episcopo  Veronae  (f  cca.  360)  J. 

V.  Heckii  sylloge  bistor.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Oct. 
XIU.  p.  829-831. 

De  8.  Lucina  matrooa  Homana  (saec.  I  an  IV?) 
Papebrocbü  disquisitio  bistor.  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Jun.  V.  p.  533-535. 

Vita  s.  Ludani  peregrini  in  dioecesi  Ar- 
gen tinensi  (f  1202)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  e  ms.  Bodeccensi  «n  AA.  SS.  Boll.  12. 
Febr.  U.  p.  638.  639. 

Erl.'Sckr.:  Lebensgeschichte  des  heil.  Lndanos. 
Strassburg  1847.  12mo. 

Vita  s.  ijidgeri  =  Vita  s.  liudgeri. 

Tita  s.  Ludmiilae  Bohemiae  ducissae, 

uxoris  Boriwoii  principis  Bohemorum  et 
patronae  (f  927)  Tetinae  in  Bohemia  au- 
ctore Christiane  de  Scala  monacho 
ord.  s.  Ben.,  sanctae  pronepote:  ,Domino 
et  ter'. 

Geschrieben  saec.  XII;  hanptsächlich  compilirt  aos 
Passio  8.  L-ae  ed.  'Wattenbach,  einer  Schrift  Qoer  Cyrill 
and  Method ,  aas  Gampolds  Vita  s.  Wenceslai  und  Cosmas 
Pragensis. 

Ausg. :  ^  ex  editione  Bohuslai  Balbini  lib.  I. 
c.  10  epitomes  rerum  Bohemicarum  —  •  in  AA. 
SS.  BoU,  16.  Sept.  V.  p.  354-363.  —  *unt.  d.  Tit.: 

Vita  .  .  .  descripta  ex  antiquo  ms.  cod Cui 

praefigitur  diss.  hist-critica,  in  qua  demonstratur, 
liunc  ipsum  Christianum  monaclium  fuisse  Bo- 
leslai  SaeTl  ducis  Bohemiae  filium  . .  .  Studio  P. 


Athanasii  a  S.  Josephe.  Pragae^l767.  4«'.  {VUL) 
111  pag.  —  *  unt.  d.  Tit. :  Kfistanfiv  zivot  sv. 
Ludmily  a  sv.  Vaclava  ed.  Jos.  Truhl4r  lateinisch 
u.  tsekeekisch  in  Fontes  rer.  Bohemic.  I.  p.  199 
-227.  —  Legrenda  s.  L-ae  ruiheniee  scripta 
(stimmt  mit  der  UUein.  Passio  ftist  stets  über- 

ein)  ^  in  Casopis  Musea  kralovstvi  Ceskeho.  IV. 
1862.  p.  319.  320.  —  •  in  Fontes  rer.  Boh.  I.  p. 

123.  124  ed.  Jos.  Eol&f  mit  tseheck.  Uebers.;  cf, 
p.  xn.  —  ■  lateinisch  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  573.  —  Passio  s.  L-ae  mart. 
[Handsehr.:  Hoiligenkreuz,  Stiftsbibl.  n^  13. 
saec.  XII  exe.]  ^  ap.  Wattenbach,  Beiträge  zur 
Gesch.  der  christl.  Kirche  in  Mähren  u.  Böhmen. 
Wien  1849.  p.  52-54.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Utrpeni 
SV.  Lidmily  in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  1873.  p.  140 
-143.  NB.  Diese  Schrift  ist  nicht  älter  als  die 
Vita  s.  L-ae  des  Ghristianus  de  Scala,  auch  nicht 
dessen  Quelle,  sondern  viehnehr  ein  Theü  der 
Vita,  vgl.  Cap.  2.  3  in  AA.  SS.  Boll.  —  Passio 
altera  [geschrieben  vor  Ausgang  saec.  XII.  — 
Handsehr.:  Dresden,  k.  Bibl.  I.  43.  mbr.  saec. 
XII.  fol.  f.  59.  —  Prag,  öffenti.  Bibl.  X.  B.  12. 
Chart  saec.  XV.  f.  97']  ^unt.  d.  Tit.:  Des.  Lud- 
mila  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Oerm.  III.  p.  1808. 
—  •  wiederh.  in  Fontes  rer.  Boh.  I.  1873.  p.  144. 
145;  cf  p.  XV.  —  ■  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  573. 574.  —  Passio  m: ,  Ma- 
ter b.  Wenzlai'  latein.  u.^tschech.  in  Fontes  rer. 
Bohem.  I.  p.  140-143.  —  Zivot  s.  Lidmily:  ,Fuit 
in  provincia'  ibid.  p.  144. 145.  —  2ivot:  ,Diffu- 
dento  sole  ^  lat.  u.  tschech.  ed.  Jos.^Truhlaf  ibid. 
p.  1 9 1  - 1 98 ,  ufenig  glaubwürdig.  —  Zivot  altsla- 
wisch u.  tschechisch  ed.  Jos.  Eolar  ibid.  p.  123. 

124.  —  Vita  8.  L-ae  ex  Bohemorum  annalibus 
per  Nicol.  Salium  Pragensem  descripta,  ed.  Su- 
rius,  Vitae  SS.  16.  Sept.  VIL  Colon.  Agr.  1581. 
p.  703-706. 

ErL-Sehr.:  Bfldinger,  Zar  Kritik  altbOhmischer  Oe- 
schichte.  Wien  1867.  p.  25  (beaondera  abgedmekt  aus 
der  Zeitschr.  f.  östenr.  Gymnasien.  1857.  Heft  7). 

Dobrowsky,  Ventache  die  Hlteste  böhmische  Gesch. 
von  spBteren  Erdichtungen  zu  reinigen ;  auch  wü.  d. 
Tit. :  Ludmilla  und  Drahomir.  Prag  1809.  8^. 

Frind,  A.,  Kirchengeschichte  Böhmens.  I.  Prag  1862. 
gr.  80.  p.  14-16. 

Hof  mann,  J.  P.,  Lebensgesch.  der  h.  Ludmilla,  Her- 
zogin der  Böhmen.^  Pilsen  1838.  12mo. 

Kadlinsky,  Fei.,  Zivot  svat^  Lidmily,  mucedlnioe 
i  patronky  ceskö.  Praze  1702.  &>. 

Libertin,  I^.,  Diva  Ludmila,  vera  vidua,  to  jest: 
svatÄ  Ludmila,  vdova  opravdovä.  Kattenbergl72X).4<^. 

Suysken,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  389-354. 

Wa  tte  n  b  ac  h ,  DentHchlands  Geschieh  tsquellen.  6.  Aufl. 

^  L  1893.  p.435.  not.  2. 

Zivot  8vat6  Lidmily  knezny  cesk^.  Breznic  1642.  4^. 

De  s.  Ludolfb  et  b.  Druthmaro  abbatibus  Cor- 
beiensibus  in  Westfalia  (t  983  et  15.  Febr.  1046) 
*  Cuperi  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Aug. 
III.  p.  139-142.  —  •  ap.  MabUlon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  V.  p.  724-726  (ubi  etiam  de  aliis  eius- 
dem  aevi  ibidem  abbatibus). 

I}rl.-Sehr.:  Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers. 
L  Paderb.  1854.  gr.  8^.  p.  86-88;  IL  p.  139-142. 
"W  ig  and,  P.,  Geschichte  von  Corvey  und  Höxter. 
I.  Höxter  1819.  if>.  p.  117-120;  129-133. 

De  s.  Ludolpho  episc.  Baceburgensi  in  Germa- 
nia ord.  Praera.  (f  1250)  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Mart.  III.  p.  793.  794. 


1436 


VITA  B.  LUDOVICI  ALAMANDI  —  VITA  LUDOVICl  IV  IMP. 


Tita  b.  Ludovici  Alamandi  archiepisc. 

Arelatensis  et  S.  R.  E.  cardinalis  (f  1450) 

Salonae  iuxta  Campos  lapideos  in  Pro- 

vincia  auctx)re  anonyrao. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Sept  V.  p.  458- 
462.  Gf,  StiltiDgii  commentar.  praevias  ibid.  p. 
436-458. 

Erl.-Sehr.:  Manni,  Dom.  Mar.,  DellaviU  e  del  colto 
del  b.  Lodovioo  Alemaniii  o  Alamanni  cardinale  dl  s. 
Chiesa  libri  due.  Fireoze  1771.  4».  QmritraUo.  XVI. 
103  pag. 

Vita  Ludovici  Bawari  imp.  =  Vita  Ludovici 
IV  imp. 

Vita  s.  Ludovici  Bertrandi  ord.  Praed. 
Valentiae  in  Hispania  (f  1581)  auctore 
Yincentio  Justiniano  Antistio,  san- 
cti  contubemali. 

Äitsg.:  ex  edit.  Panormitana  a^  1602  latine  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  üct.  V.  p.  305  -  366.  —  Vita  au- 
etior  auctore  Bartholomaeo  Avignono,  ord. 
Praed.  (libri  4),  ex  vers.  Ital.  latine  ibid.  p.  366 
-481.  —  Appendix:  Bulla  canonisationis  ibid. 
p.  481-488. 

JEJrL'Schr.:  Cunibert,  Hyac,  Compendium  vitae  s. 

Ludovici  Bertrandi  thaomatargi.  Colon.  Agripp.  1618. 

12mo. 
F.  A.  R.,  Admiranda  Tita,  virtus,  gloria  s.  Ludovici 

Bertrandi  Valentini  ord.  Praed.  August.  Yind.  1671. 

12  mo. 
F  a  u  r  e ,  J.  Ajidr. ,  Vie  de  s.  Louis  Bertrand,  fr.  precheur. 

Paris  1853.  12nio.  Äveeporir.  {deutsch :  Dülmen  1881. 

12mo.  240  pag.). 
F  e  u i  1 1  e t ,  Jean,  Vie  de  s.  Louis  Bertrand ,  fr.  precheur, 

missionnaire  apostolique  anxlndes^occidentales.  Paris 

1671.  12mo. 
Loarte,  Luc,   Historia  de  la  vida,  milagros  y  vir- 

tudes  del  glorioso  sau  Luis  Bertran.  Madrid  1672. 

kl.  40. 
Rigollotl  Notae  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  Suppl.  p. 

46*- 49*. 
Suvsken,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  0. 

pr  292-904.  Cf.  Auctarium  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V. 

Oct.  p.  82-34. 
Wilberforce,  Bertr. ,  lieben  des  h.  Ludwig  Bertrand 

aus  dem  Orden  des  h.  Dominicus,  Apostels  von  Neu- 

granada.  Uebersetzt  von  W.  v.  Widejc.  Graz  1888.  8P. 

XII.  416  pag. 

Vita  y.  Ludovici  Blosii  =  Vita  y.  Blosii. 

Vita  8.  Ludovici  Caroü  II  regis  Siciliae  filii, 
ex  ord.  Minor,  episcopi  Tolosani  =  Vita  s.  Lu- 
dovici episc.  Tolos. 

Tita  b.  Ludovici  comitis  de  Amstein 
(1139 — 1185),  ord.  Praemonstr.  conversi 
et  fundatoris  abbatiae  Arnstein  auctore 

monacho  Arnsteinensi. 

Handschr.:  London,  Brit.  Mus.  2801.  233. 
sec.  Xin.  —  Trier,  n^  1396  (1337).  chart.  sec. 
XVII.  —  Idstein,  Archiv,  Original. —  Mainz, 
Stadtbibl.  chart.  sec.  XV.  kl.  8®;  —  Bibliothek  d. 
bischöfl.  Hauses  mbr.  sec.  XVI.  16mo.  Vgl.  Falk 
in  Forschungen  z.  deutschen  Gesch.  XIV.  1874. 
p.  617  w.  Picks  Mooatsschrift  für  rhein.  -  westf äl. 
Geschichtsforschung.  11.  1876.  p.  636. 

Ausg.:  *  ap.  Brower,  Sidera  illustrium  Ger- 
manorum.  Mogunt.  1616.  4®,  gegen  Ende.  —  *ed. 
Joh.  Pagius  (Lepaige)  in  Bibliotheca  ordinis  Prae- 
monstrat.  1633.  Unvollständig.  —  *  ed.  C.  Lud. 
Hugo  in  Sacrae  antiquitatis  monument.  II.  1731. 
p.  34  -  44.  —  *  ap.  Hontheim ,  Prodromus  histor. 


Trevir.  I.  Augustae  Viudel.  1757.  fol.  p.  709.  — 
^  ex  orig.  ms.  monasterii  Amstein.  ap.  Joa.  Marl 
Kremer,  Origines  Nassovic.  H.  1779.  p.  361-379. 
—  •  ap.  Böhmer,  Fontes  HL  p.  326-339.  —  '  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  752-762  ex  3  mss. 
oodd.  et  4  editt.  —  '  unt.  d.  Tit.:  Vita  b.  Lade- 
vici,  com.  de  A.  et  conversi  Praem.,  declarata 
coramentario  per  V.  de  Bück.  Bruxellis  1864.  8*. 
180  pag.  (Sonder 'Abdruck  aus  AA.  SS.  BolL).  — 
^Bruchstück  das  Kloster  Gottesgnaden  b. Oalbe 
a.  S.  betr.  aus  Kremer  (vid.  n^  5)  p.  367  ff.  ap. 
Winter,  Die  Prämonstratenser  des  12.  Jahrhun- 
derts. Berlin  1865.  gr.  8°.  p.  341-345. 

Uebers. :  deutseh  saec.  XV  [Handschr.  .'Mün- 
chen, sec.  XVI ,  früher  in  Mannheim.  —  Wies- 
baden, k.  Archiv  B.  21 ;  C.  11 ;  C.  13.  mbr.  tl.ST 
hrsgb.  von  Vogel  in  Annalen  des  Vereins  L  Nas- 
sauische Alterthumskunde.  II.  p.  123-142. 

Erl.-Sdtr.:  Bück,  V.  de,  Commentarins  praerins  m 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  720-762. 

Friedemann,  Dio  lateinischen  u.  deutschen  Lebaos- 
beschreiber  Ludwigs,  des  letzten  Grafen  toh  Arn- 
stein m  Annalen  des  Vereins  t.  Nass.  Altertii.  IV. 
1866.  p.  412-434. 

Schliephake,  F.W.  Th.,  Oeschichte  von  Nassau.  L 
"Wiesbaden  1866.  gr.  8P.  p.  166. 

Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DeutechlandsGeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.237;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.266. 

W  i  d  m  an  n ,  Sim.,  Nassauische  Chronisten  des  Mittel- 
alters. (Progr.  d.  Gymn.)  Wiesbaden  1882.  4f>.  p.  11-20. 

Yita  s.  Ludovici  episcopi  Tolosani,  filii 
Caroli  II  Siciliae,  ord.  Min.  Brincolae  in 
Provincia  GaUiae  (f  1297)  auctore  ano- 
nyme synchrone. 

Ausg.:  "  ed.  Henr.  Sedulius.  Antverp.  1602. 
8^  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  HI. 
p.  806-822.  [Uebers.:  französisch  "p&rle  F. An- 
selme  (Louis  Ant.  de  Ruffi).  Avignon  1713.  8'.  — 
italienisch  ^  per  Pasq.  Codretto.  Montreale  1651. 
8°.  —  '  per  Andr.  Chiavenna.  Verona  1658. 4*J.  — 
Vita  alla  profuse  et  accurate  conscripta  a  Jo- 
hanne de  Orta  de  civitate  Traoi,  Apulo,  eius 
archidiacoDO ,  eleemosinario ,  capellano  domestico, 
synchrone  et  oculato  teste  (ex  cod.  London.  Mus- 
Brit.  Addit.  n<»  23775.  sec.  XV)  in  Ajialect  Hol- 
land. IX.  1890.  p.  281-359;  ef  278  ff. 

Ihrl. ' Sehr. :  Hermitte,  Vie  de  s.  Louis,  örSqtie  de 

Toulouse  et  patron  de  la  ville  de  BrlgnoUes.  La  Ver- 

didre  (Var)  1876.  12mo.  272  pag. 
Pin  ins,  Commentar.  praevius  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  c 

p.  776-806. 
Verlaque,  V.,  Saint  Louis,  prince  royal,  ^veqoede 

Toulouse,  et  la  famille  d'Anjou  au  13.  sidcle,  d  apr&s 

des  documents  inödits.  Paris  1885.  9*.  XL  203  pag. 

2  fr.  60  c. 
Vicenza,  Ant.  Mar.  da,  Vita  di  s.  Lodovico,  dei  3li- 

nori,  vescovo  di  Tolosa.  Venezial878. 16mo.  152pag. 
Zeidler.  V.,  tn  Zeitschrift  für  deutsches  Alteithum. 

XXXIV.  1890.  p.  236-241;  behandelt  eine  dentscbe 

üebersetzung  der  Vita  in  München,  Hofbibl.  vfi  5115. 

Cf.  Analecta  Bolland.  XI.  1892.  p.  185. 

Vita  Ludovici  6ro88i  sive  Grassi,  t?uf.  Sugenis. 

Vita  Ludovici  iV  landgravii  Thuringiae(t  1227) 
auctore  Bertoldo  capellano  Ludovici  et  mon- 
acho Reinhardshrunnensi,  vid.  Leben  des  heiL 
Ludwig  IV  Landgrafen  v.  Th.  {oben  p.  714)  und 
Annales  Reinhardsbrunnenses. 

Yita  Ludovici  IV  imperatoris  (1312— 
1347)  auctore  anonyme. 

Gibt  durch  seine  Lebendigkeit  ein  anziehendes  BiU 
der  Zeit.  ^  Nach  BOhmer  ist  der  Verfasser  ein  Baier, 


VITA  LÜDOVICI  Pn  IMP.  —  VITA  8.  LUDOVICI  IX  KEG.  FRANC. 


1437 


vielleicht  MGncK  des  Klosters  Baitmbiich  a.  d.  Ammer; 
Lorenz  halt  ihn  für  einen  Minoriten ,  Lütolf  f fir  einen  Aa- 
gostiner  -  Chorherm  in  Oberbayem. 

Handsehr. ."München,  Staatsb. cod. lat.  1 2259 
(olim  Raitenbuch).  —  Wien,  Staatsb.  n»  3520. 
Vgl.  M.  Mavr  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  V.  p'  133. 

Aitsg. :  ^  unL  d.  Tit. :  Chronicon  Ludovici  IV 
imp.  ap.  H.  Pez,  Script,  rer.  Austr.  II.  p.  415-426. 

—  *  wiederh.  ap.  Böhmer,  Fontes  I.  p.  148-161. 

—  '  den  in  beiden  Ausgaben  fehlenden  Tkeil  der 
Vita  ed.  Leindinger  («.  Erl.-Schr.)  p.  688-690. 

Uebers.:  von  W.  Friedensbnrg,  Quellen  z.  Ge- 
schichte E.  Ludwigs  des  Baiern.  I.  Leipzig  1883. 
8®  (=  Geschichtschreiber  d.  deutschen  Vorzeit). 

ErL'Sekr.:  Böhmer,  Begesta  Lndov.  Bav.  p.  x. 
Lorenz,  DeatscUands  Oeschichtsqnellen.  8.  Aufl.  I. 
1886.  p.  ao4-ao6. 

Leindinger,  Oeo.,  Zar  Vita  Ludovici  IV  Bavari  m 

Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  ft.  d.  Oesch.  XIX.  18d4.  p. 

686 -e^i. 
Lütolf,  Alois ,  üeber  den  Verf.  der  Vita  Ludovici  IV 

imp.  m  Forschnniiifen  zur  deutschen  Geschichte.  XV. 

1875.  p.  666-569. 
"Wiehert,  Th.  F.  A.,  Beiträge  zur  Kritik  der  Quellen 

fQr  die  Geschichte  Kaiser  Ludwigs  dee  Baiem  ibid. 

XVI.  1876.  p.  67-63. 

Vgl.  Ludovictts  IV  imp. 

Vita  Ludovici  Pii  imp.,  vid,  Theganus  et  Vita 
s.  Hludowici  imp. 

Vita  üidovlci  Vi  6roMi,  vid.  Sugerus. 

Vita  Ladovici  Vit  aeu  Minoria  (Louis  le  Jeune, 
attiibue  [faussement,  ut  ait  Ouixot]  ä  Suger)  ^ 
Gesta  Ludovici  VII. 

Vita  Ljidovici  Vlli  regis  Francorum  ^  Gesta 
Ludovici  VIII  {vid,  p.  521). 

Tita  s.  Ludovici  IX  i^egis  Franconim  (f 

1270),  sancta  conversatio  etmiracula,  au- 
ctore  Galfrido  seu  Gaufrido  deBello- 
Loco  (t  1274). 

Handsehr,:  Paris,  Nai-Bibl.  nM610  (olim 
S.  Germ,  de  Pratis). 

Ausg, :  ^  xusammen  mit  Bonifacii  papae  VIII 
sermones  duo  in  canonizatione  etc.  edita  stud.  Gl. 
Menardi.  Lutet  Paris.  1615.  4°.  —  *  in  der  Aus- 
gabe von  Joinvilles  Bist,  de  Saint -Louys.  Paris 
1666.  12"»o.  —  » ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr. 
V.  p.  444-465.  Fehlerhaft.  —  *  wiederh.  in  AA. 
SS.  BoU.  25.  Aug.  V.  p.  541-558.  —  *  ap.  Bou- 
quet.  Reo.  XX.  p.  3-26.  —  •  Excerpta  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  25.  Aug.  —  Vita  alla  auctore  ano- 
nymo  reginae  Margaritae  confessario.  Partes  2. 
[Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  n<'351  (tum  10311 
A.)  mbr.  4^  aus  d.  J.  1310—1320;  —  n**  10309. 
3.  4®,  vor  1400  gesehrieben]  ^  unt.  d.  Tit.:  Vie 
de  8.  Louis  par  le  confesseur  de  la  reine  Mar- 
guorite  ed.  Mellot  et  Capperonnier  xusammen  mit 
Joinville.  Paris  1761.  fol.  —  '  ap.Bouquet,  Rec. 
XX.  p.  59-121;  append.:  Miracles  de  s.  Loys, 
ibid.  XX.  p.  121-189.  {Uebers.:  latine  reddita  ex 
ms.  Gallico  interpr.  SoUerio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  571-672.)  —  'Vie  et vertus  de  s. Louis,  d'apres 
Guillaume  de  Nangis  et  le  Confesseur  de 
la  reine  Marguerite ,  texte  etabli  par  Rene  de  Les- 
pinasse.  Paris  1877.  IS^o.  XVI.  321  pag.  (Beide 
Chronisten  sind  gekürxt,  während  die  Erzäh- 
lung aus  anderen  Zeitgenossen  vervollständigt 
ist!)  —  Vita  aUa  auctore  Johanne  Joinviilio 


regis  familian,  vid.  Joinvüle.  —  Bulla  canoni- 
sationis  s.  L-i  per  Bonifacium  VIII  promulgata 
a.  1296  ^  ed.  Henr.  Stephanus.  Paris.  1516  cum 
oratione  Jodooi  Clichtovei  de  laudibus  regis  optimi 
et  fortissimi.  —  •  wiederh.  ap.  Bongars ,  Gesta  Dei 

1.  p.  1201-1206.  —  »  ap.  Duchesne,  Bist  Franc, 
scr.  V.  p.  486.  —  *  in  Laerti  Cherubini  Bulla- 
rio  magno.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  528.  — 
•  ap.  Bouquet,  Rec.  XXDI.  p.  154-160.  —  Caroli 
Andegavensis  Siciliae  regis  Depositio  pro  cano- 
nisatione  s.  Ludovici  IX  a.  1282,  fragmenta  ex 
cod.  Vatic.  Christ.  547  ed.  com.  P.  de  Riant  in 
Notices  et  documents  publ.  pour  la  Soc.  de  l'hist 
de  France.  Paris  1884.  8^  p.  170-176;  vgl.  p. 
155-169.  —  Conseils  de  s.  Louis  ä  une  de  ses 
filles  [Blanche  ou  Marguerite ;  Kervyn  de  Letten- 
hove:  Agnes  duchesse  de  Bourgogne.  —  Hand- 
sehr.: Brüssel,  Burg.  Bibl.  n®  4375 ,  copia  sec. 
XV]  ^  publ.  par  Kervyn  de  Lettenhove  in  Bul- 
letin de  la  commission  roy.  d*hist  de  Belgique. 

2.  Ser.  XI.  n<>  2;  cf.  XX.  n«  7.  —  *  ap.  Bouquet 
1.  c.  XXIII.  p.  132-134.  —  Depens  de  s.  Louis 
de  1250—1253  [Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl. 
n^  9475]  ap.  Bouquet,  Rec.  XXI.  p.  512-515.  (Cf. 
Dissertation  sur  les  depenses  et  les  recettes 
ordinaires  de  s.  Louis  ibid.  XXI.  p.  uii-lxxvii.) 

—  Enseignements  de  s.  liOuis  k  son  fils  ^  ap. 
Bouquet,  Rec.  XX.  p.  26.  27.  —  *  latine  et  gal- 
liee  publ.  par  Nat.  de  Wailly  in  Bibliotheque  de 
rfeole  des  chartes  XXXIIL  1872.  p.  424-442. 

—  Epistola  publicata  super  obitu  Ludovici  IX 
ap.  Duchesne  1.  c.  V.  p.  440.  —  Epistola  Thu- 
nensis  episcopi  ad  Theobaldum  regem  Navan-ae 
de  felici  obitu  s.  L-i  ap.Martene,  Ampi,  collect. 
VI.  p.  1218-1228.  —  Fragrmentam  historicum  e 
cod.  dicto  Pater  excerptum.  A.  1247-1329  [Hand- 
sehr.: Paris,  Nat.- Archiv  n°  2288.  2289.  2569. 
2590;  —  Nat.-Bibl.  n®  8406]  *  ap.  Du  Gange,  Hi- 
stoire  de  s.  Louis,  observ.  p.  81. 82.  —  'ap.  Bou- 
quet, Rec.  XXI.  p.  403-405.  —  Gesta  s.  L-i 
auctore  monacho  S.  Dionysii  anonyme  ^  ex  cod. 
Vatic.  Christ,  reg.  ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr. 
V.  —  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Rec.  XX.  p.  45- 
57.  —  Gaüelmiis  Camotensis,  ord.  Praed.  regis 
capellanus:  De  vita  et  actibus  ...  L-i  IX  et  de 
miraculis,  quae  ad  eins  sanctitatis  declarationem 
contigerunt  '  ap.  Menard  1.  c.  —  *  ap.  Duchesne 
1.  c.  V.  p.  466-476.  —  •  in  AA.  SS.  ßoU.  1.  c.  p. 
559-569.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  XX.  p.  28-41. 

—  Indnlgeiitia  pro  s.  L-o  in  transiatione  cor- 
poris huius  XL  diebus  concessa  a  Bonifacio  VIII 
papa  a.  1297  ap.  Duchesne  I.  c.  V.  p.  492.  —  In« 
dulgentiae  vanae  concessae  ab  Urbano  IV  papa 
in  favorem  L-i  IX  ap.  Duchesne  1.  c.  V.  p.  418. 

—  Longolios,  Christoph.,  Parisiensis:  Oratio  de 
laudibus  divi  L-i  ^  Paris.  1510.  4^  —  *  wiederh, 
ap.  Duchesne  l.  c.  V.  p.  500-515.  —  Miraeula 
facta  in  domo  fratr.  Praed.  Ebroicensium  prae- 
sidio  b.  Ludovici .  .  .  a.  1299  ^  ap.  Duchesne  1.  c. 
V.  p.  477-480.  —  ^in  der  Ausgabe  Joinvilles. 
Paris.  1666.  12mo.  p.  131.  —  »o/fi  Appendix  al- 
tera auctore  incerto  ex  edit.  Menardi  in  kK.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  569-571.  —  *  ap.  Bouquet,  Rec.  XX. 
p.  41-44.  —  Raulin,  Joh.,  theol  prof.:  Oratio 
ad  laudem  divi  L-i  habita  in  coUegio  Navarrae 
in  feste  eiusdem  L-i,  per  thema:  , Domine,  in 


1438 


VITA  S.  LUDOVia  IX  REG.  FRANC. 


virtote  taa  laetabitar  rex^  ap-  Duchesne  1.  c.  Y. 
p.  493-499.  —  Sermones  Bonifacii  YIII  papae 
duo  de  canonisatione  s.  L-i  IX  regis  a.  1297  ^  in 
Menards  Ausg.  des  Joinville.  II.  p.  143.  157.  — 
•  ap.  Duchesne  1.  c.  V.  p.  481-485.  —  "  in  AA. 
SS.  BoU.  25.  Aug.  V.  p.  528.  —  *ap.Bouquet,  Reo. 
XXIII.  p.  148-152;  152.  153. 

Erl.'Sdtr:  147  veradnedew,  fruitt  franxönsd»  Werk» 
Über  den  h.  iMdxoig  xähit  auf  Catalogne  de  la  bi- 
bliothdque  irop^riiüe.  I.  Paris  1865.  Iinp.-4*'.  p.  201- 
206 ;  —  eine  grosse  Zahl  von  Lebensbeachreibungen  des 


h.  L-g  aus  späterer  2ieü  findet  man  auch  an.  Strave, 
-  "        _    74-S).  Hier  fol- 

gen nur  die  in  beiden  Werken  fehlenden: 


Bibl.  historica  ed.  Measel  VII.  2.  p. 


Bastle,  J.  Bimard  baron  de  la,   Sar  la  vie  de  St. 
Loois  in  Hörn,  de  l'Aead.  des  inscr.  XV.  p.  692. 786. 

BelgTano.L.  T.,  Docnmonti  della  crociata  di  s.Luigi 

re  di  Francia,  che  serbansi  neu'  archivio  notariale 

di  Genova,  raccolti,  ordinati  ed  iliustrati.  Oenova 

1861.  gr^. 
Berger,  £lie,  Saint  Louis  et  Innocent  IV.  Etüde  snr 

les  rapports  de  la  France  et  du  Saint  -  Siöge.  {Extraü 

des  Registres  d'Innocent  IV.)  Paris  1890.  gr.40. 18  fr. 

—  Und.  1893.  er.  8».  12  fr.  ///.  427  pag. 
Boufflet,  £tnae  sur  la  naissance  de  s.  Louis  ä  la 

Neuville -en-Hez.  Clermont  1879.  8^.  31  pag.  60  c. 
Bqutaric ,  Edg.,  Saint  Louis  et  Alphonse  de  Poitiers. 

Etüde  sur  la  r^union  des  provinces  du  Midi  et  de 

rOnest  h  la  couronne. . .  Paris  1870. 8P.  566 pap.  8fr. 
:  Marguerite  de  I^ovence ,  femme  de  s.  Loms,  son 

caractöre,  son  r61e  politiqne.  Paris  1868.  46  pag.  Bfi. 

Nur  60  Exemplare  gedruckt. 
Bray,  Mrs.,  The  good  St.  Louis  and  histimes.  "With 

portr.  London  1870.  8».  XVI.  392 pa^.  7  sh.  6  d. 
Garn 6,  L.  de,  Les  fondateurs  de  Tunit^  fran^aise  {s. 

d.  voUsiändigen  Tit.  unt.  Vita  Sugerii  abb.). 
Gas  tan,  Aug.,   Probabilit^s  d'un  vo^age  du  roi  s. 

Louis  k  Besanoon  en  1259  in  Bibliotheque  de  l'Ecole 

des  chartes  XXXIV.  1878.  p.  887-396. 
Ghabannes,  Mme.de,  Vie  du  bienheureux  Thomas 

Helyo,  aumönier  do  s.  Louis.  Toumai,  Castermon 

1868.  12  mo.  XII.  240  pag. 
Gros,  Ijes  vrais  ensoignements  du  roi  s.  Louis  ä  son 

fils.  Toulouse  &  Paris  1873.  18  mo.  220  pag. 
:  Vio  intime  do  s.  Louis,  roi  de  France.  Toulouse 

1872.  18  mo.  LXXIV.  401  vag. 
Doli  sie,  L.,  Les  voyages  ae  s.  Louis  en  Nonnandie 

in  Möm.  des  antiquaires  de  Nonnandie.  XX.  Paris. 

40.  p.  162. 
Demo  lins,  Edm.,  Saint  Louis.   B^cits  d'histoire  de 

Franco.  Paris  1881.  16mo. 
Depuichault,  A.,  La  jeunosse  de  s.  Louis,  roi  de 

Franco.  Paris,  Ardant  freros  1882.  12  mo.  72  pag. 
D  e  V  i  1 1 0 ,  A. ,  Lettre  k  M.  Aug.  Le  Prevost  sur  le  coeur 

de  8.  Ix)uis.  (Konen)  1846.  8«.  40  pag.  2  fr. 
Docuroenti  inediti  risguardanti  li  due  crociate  di  san 

Ludovico,  ih  di  Francia,  raccolti  ed  iliustrati  daL. 

T.  Belgrano.  Gonova  1869.  \^. 
Durey  de  Longa,  J.-B..  Essai  monographique.  Les 

reliquos  notables  de  s.  Louis,  roi,  k  la  Montjoie- 

de- Saint- Louis,  dioc.  d'Agen.  Saint-Amand,  imprim. 

Saint -Joseph  s.  a.  (1894.)  8^.  63  pag. 
E^inois,  Henri  d',  Saint  Louis  et  Alfonse  de  Poitiers 

%n  Rovue  dos  questions  historiques.  X.  Paris  1871. 

p.  602-609. 
Faure,  F61.,  Hi&toire  dn  saint  Louis.  Paris,  Hachette 

1866.  2  vol.  8°.  16  fr.  M.  Faure  n'a  |n«  ecrire  uns  hi- 

stoire  impartiale  et  eomplete  du  13.  etecle. 
Gal  vani,  Tratti  della  vita  di  ro  Luigi  IX  in  Mem.  di 

roligiono,  di  morale  e  di  lettoratura.  Gontinuat.  XV. 

Modena  1843.  p.  231. 
Gannerun,   Edm.,   La  cassette  de  s.  Louis  roi  de 

France  donnoo  par  Philippe  le  Bei  k  l'abbayo  du 

Lis.  Roproduction  en  or  et  en  couleur.  Paris  1866. 

fr.  fol.  Avec  6  planches. 
rin ,  Cbiirl.,  I/es  deux  Pragmatiques  Sanctions  attri- 

buoes  k  s.  IJouis.  2.  od.  Paris  1^09.  8®. 
:   La  Priurmatique  Snncüon  de  s.  Ixtuis.   R^ponse 

k  la  Bibliotheque  de  l'£cole  des  chartes.  Paris  1870. 

12mo.   71  vag. 
Gervais,  Em.,  I^es  croisades  do  s.  Louis.  Paris  1860. 

&>.  327  pag.  6  fr. 
Gnilhiermoz,  Paul,  Saint  Louis,  les  gages  de  ba- 

taille  ot  la  procödure  civile  in  Bibliothöque  de  r£cole 

dos  chartes  XLVIII.  1887.  p.  111-120. 


Guizot,  M.  F.,  Les  vies  de  quatre  grands  chr6ti«is 
Frangais.  (Vol.  I.)  Paris  1873.  gr.  8».  p.  1-148. 

Joinville,  Alcuni  tratti  della  vita  di  Luigi  IX,  ü  Be 
Santo  di  Franoia,  dettata  in  lingua  d'oUz,  nel  se- 
colo  Xin ,  ed  ora  recati  lettoralmente  in  lingua  di 
sl  per  esempio  dell'  antica  conformitik  dei  due  idiomi. 
Modena ,  tipogr.  dell'  immac.  conces.  1863. 9*.  IGpag. 

Kervyn  de  Lettenhove  in  Gompte-randu  dos 
söances  de  la  commission  roy.  d'hist.  II.  aer.  XI. 
1868.  p.448. 

Langloi8,G.V.,  Saint  Louis.  Paris  1886.  18mo.  192 
pag.  1  fr. 

Laurent,  Vie  de  •.  Loaii,  xoi  de  France.  tA.  levne. 
Paris  1882.  12  mo.  96  pag. 

Lebeuf,J.,  Remarques  critiqnes  sur  les  Actes  de  s. 
Louis ,  nouveilement  Dublins  par  les  BoUaodistes  in 
M6m.  de  l'Acad.  des  inscript.  XVI.  bist.  p.  1^. 

Lecoy  de  la  Marche,  A.,  £tudes  sur  le  gonveme- 
ment  de  saint  Louis  in  Le  Gontempnnün.  Anne^ 
XXIV.  Nouv.  s^r.  1883.  I.  p.  946-967;  U.  p.70-99. 

:  Saint  Louis,  sa  famille  et  sa  cour  d'apres  If?. 

anecdotes  oontemporaines  in  Revue  des  questions  hi- 
storiques. XXII.  Paris  1877.  p.  466-484. 

- — :  Saint  Louis ,  son  gouveniement  et  sa  politiqne. 
Tours  1887.  8°.  368  pag. 

Letronne,  Examen  critique  de  la  döcouverte  da  pn^- 
tendu  ooeur  de  s.  Louis ,  faite  k  la  Sainto  -  Gh&pelle. 
Paris  1844.  BP. 

Lettre  des  öveques  de  la  province  de  Reims  de  1274 

Sour  la  canonisation  de  Louis  IX  ap.  Marlot,  Histoire 
e  Roims.  Tom.  III.  pidces  justificatives. 

Lilgenan,  A. Ghr. v. ^eelengrösse Ludwigs IX  KSnig^ 
von  Frankreich  etc.  Passan  1830.  8^. 

Massen,  Gust.,  Saint  Louis  and  the  13^  GeDtnry. 
Edited  from  M.  Guizot's  ,Uistory  of  France*  with 
notes.  London  1880.  12mo.  102 pag.  2sh.  6d. 

Mystöre  de  s.  Louis ,  roi  de  France,  publ.  pour  la 
prom.  fois  ....  par  Fr.  Michel.  Avec  facsim.  '^est- 
minster.  Roxburghe  Glub  1871.  4P.  XLU.  413  fog. 
Nur  1 70  Exemplare  gedruckt. 

Paris,  Paul.,  Memoire  sur  le  coeur  de  s.  Louis  et 
sur  la  döcouverte  faite  dans  la  Sainte  -  Chapellc  le 
16  mal  1843.  Paris  1844.  &.  {Extraü  du  Journal  L'In- 
stitut.) 

Preuves  de  la  döcouverte  du  coeur  de  s.  Louis,  ras- 
semblöes  par  Borger  de  Xivrey,  A.  DelilLe ,  Qi.  Le- 
normant  de.  Paris  1846.  8°. 

Roy,  J.,  Blanche  de  Gastillo,  reine  de  France,  mdre 
do  s.  Louis.  4.  öd.  Lille  1869.  18mo.  144  pag. 

Sayous.  £.,  La  France  de  s.  Louis  d'apr&s  Pöpop^ 
nationale.  Paris  1866.  8^.  208  pag. 

Schölten,  H.G.,  Geschichte  Ludwig  IX,  des  Heiliren, 
KSnigs  von  Fnuikreich.  Bd.  1.  Mit  L.'s  Pbrtr.  Bd.  2 
hrsgb.  von  W.  Junkmann  und  J.  Janssen.  Münster 
1860.  65.  2  vol.  8». 

Schwann,  M.,  Ludwig  der  Heilige  von  Frankreich 
und  seine  Beziehungen  zu  Kaiser  und  Papst  m  Zeit- 
schrift für  allgem.  Geschichte.  Bd.  IV.  Stuttgart  ISST. 
gr.  80.  p.481-601;  613 -632;  641-677. 

Servois,  G.,  Emprunts  de  s.  Louis  en  Palestine  et 
en  Afriqne  in  Bibliothöque  de  l'Ecole  d«  Charte«. 
IV.  s6r.  IV.  1868.  p.  113-131;  append.  ibid.  p.  2ä3 
-293. 

SoUorius,  Gommentar.  praevios  in  AA.  SS.  BolL 
1.  c.  p.  276-641. 

Thomassy,  Raym.,  Saint  Louis  et  le  gallicanisme. 
De  la  Pragmatique  Sanction  attribuöe  k  saint  Louis. 
1  Paris  1846.  8».  —  «2.  ödition.  ibid.  Gh.  Douniol  1.SÖ6. 
&>.  63  pag. 

Tillemont,  (Söbast.)  Le  Nain  de  (t  1698),  Vie  de  s. 
Louis  roi  de  France ,  publ.  pour  la  prem.  fois  d*apr&> 
le  ms.  de  la  bibl.  roy.  . . .  (pour  la  Soc.  de  Thist.  de 
Franco)  par  J.  de  Gaulle.  Paris  1847—51.  6  vol.  gr.8». 

Vio  de  s.  Louis,  roi  de  France.  Paris,  Tolra  &  Haton 
18G3.  16mo.  64  pag. 

Villeneuve-Trans,  Marauisde,  Histoire  de  a. Louis 
roi  de  France.  Nancy  et  Paris  1889.  3  vol.  8^. 

VioUet.  Paul,  Lee  ensoignements  de  s.  Louis  k  sr« 
fils.  Reponse  k  M.  Nat.  de  Wailly  et  Observation^ 
pour  servir  k  l'histoire  critique  des  Grcmde*  Ckr»- 
niques  de  France  et  du  texte  de  JoüwiUe  in  Biblio- 
thöque de  l'Ecole  des  chartes  XXXV.  1874.  p.  1-56. 

:  Examen  critique  d'un  ouvrage  de  M.  Qmn  sur 

la  Pragmatique  Sanction  de  s.  Louis  ibid.  XXXI. 
1870. 1).  162  -193. 

:  Note  sur  le  vöritable  texte  des  instnictions  de 

s.  Louis  k  sa  fille  Isabelle  et  ü  son  fils  F^bilippe  -  le  - 
Hardi  ibid.  VI.  sör.  V.  1869.  p.  129-148. 


DE  B.  LUDOWICO  —  VITA  S.  LULLI  ARCHIEP.  MOGüNT. 


1439 


Viollet,  Paol,  La  Pragmatiqne  Sanction  de  s.Loois. 

Röponse  ä  la  Bibliothdque  de  I'Ecole  des^  chartee. 

Paris  1871.  12mo.  71pag.   Cf.  Bibl.  de  l'^cole  dea 

Charte«  XXXll.  p.  397-  406. 
Wailly,  Nat.  de,  Ei«men  critigue  de  la  Vie  de  s. 

Louis  1^  Geoffroi  deBeaaliea.  Paris  1846.  4«.  36pcM. 

{Extrait  du  Jlömoires  de  l'Acad.  des  ioscript.  iLv. 

part.  2.  p.408 ;  arseMsn  vutni  18U  in  Bibl.  de  l'Eoole 

des  chartes.  S^r.  I.  tom.  V.  p.  306-281.) 
:  Memoire  aar  la  data  et  le  liea  de  naissance  de 

s.  Loais.  Paris  1866.  gr.  8».   23pag.  {Extraü  de  la 

Bibl.  de  l'^ole  des  chartes.  S6r.  VI.  tom.  II.  p.  106 

-157).  —  [2.  Mit.}  Paris  1867.  4«.  SOpag.  (Ex6:  de» 

Merooires  de  TAatdemie  des  inscript.  A.&VI.  part.  1. 

p.  173).  Stellt  Tag  und  Jahr  der  Getntrt  auf  25.  April 

1214/e*<. 

Recherches  sur  le  Systeme  monötaire  de  s.  Loais 


in  Mem.  de  l'Acad.  des  inscript.  XJCI.  part.  2.  p.  114 
{Sonderabdruek  Paris  1857.  40.  63  pag.). 

^^alloD,  H^  Saint  Louis  et  son  temps.  Toors  1876. 
2  vol,  80.  XXXVI.  492;  556 pag.  15  fr. 

:  Saint  Loais.  Tours  1878.  gr.8°.  Avec  grav.,  cartee 

et  fig.  25  fr.  (2.  6dit   ibid.  1880.  gr.  8».  XX.  554  pag. 
Avec  38  planches.  25  fr. ;  4.  Mit.  ibid.  1892.  gr.  8fi). 
'Walsh,  Saint  Loais  et  son  siecle.  NoaT.  öd.  Toais 
1869.  8».  347 pag.  5  grav. 

Vgl.  Epitaphium  s.  Lador.  IX. 
Etablissements  de  s.  Loais. 
Guilelmus  de  Nangiaco. 
Joinville. 

Ludovlcus  IX  rex  Fr. 
Robert  de  Sainceriaox. 

De  b.  LiHiowico  puero  Ravenspurgi  a  Judaeis 
occiso  a.  1429  in  AA.  SS.  Bell.  30.  April.  III.  p. 
078  -  980. 

Vita  s.  Ludwini  archiep.  Trevir.  =  Vita  s.  liut- 
wini  archiep.  Trevir. 

Vita  b.  Liifthildi8  virg.  Lufthelbergae 
in  dioec.  Coloniensi  auctore  Cornelio 
Curtio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Bell.  22.  Janr.  U.  Append. 
p.  1146-1148. 

De  s.  üigadlo  discipulo  s.  Patricii  in  Hibernia 
(saec.  VI)  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Bell. 
2.  Nov.  I.  p.  562.  563. 

Vita  s.  Lugidi  sive  Luani,  alias  Molua, 
abbatis  Cluainfertensis  (Clonfertmoluensis) 
in  Hibemia  (f  599  vel  602). 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I.  p.  342- 
352.  —  «ap.  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  261- 
288.  —  Acta  &\ters^(nurein  Compendiumder 
vorhergehenden  Vita)  ibid,  p.  879-890.  Cf.  Bo- 
schii  Comment.  historic.  in  AA.  SS.  Boll.  p.  339- 
342  und  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I. 
1.  1862.  p.  178.  n«  506. 

Tita  ss.  Luglii  et  Lugliani  fratrum  mart, 
Lillerii  in  Artesia  et  Mondiderii  in  Pi- 
cardia  (sub  saec.  VII  fin.)  auctore  ano- 
nym o. 

Ausg.:  *  ed.  Aüdr.  Herbi,  canon.  Atrebatens. 
1597.  —  *  ex  cod.  vet.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct. 
X.  p.  117-122.  Cf.  Ghesquierii  Comment.  praevius 
ibid.  p.  108-117.  —  '  ap.  Gbesquiere,  AA.  SS. 
Belgii  VI.  p.  10-19;  ef.  comment.  praevius  ibid. 

p.  1-10. 

Erl.- Sehr.:  Beaurill^,  V.  de,  Examon  de  quelques 
passages  d'une  dissertation  de  M.  i'abbe  Dangez  sur 
la  v^rit^  du  fait  de  la  translation  dos  reliques  de  s. 
Lagle  et  Luglien  ä  Montdidier.  Amieiis  181)2.  ^. 
Cor  biet,  Hagiographie  du  diocese  d'Amioiis.  IV.  1874. 
p.  417. 


Dangez,  La  vie  des  s.frdres  martyrsLogle  etLaglien. 
Montdidier  1863.  9». 

Vie  dos  b.  frörea  et  glorieox  martyrs  s.  Lagle  arohev. 
et  s.  Luglien,  roy  d'Uibemie,  patrons  de  la  ville  de 
Montdidier  en  Picardie  et  de  celle  de  Lillers  en  Artois, 
par  an  religieuz  b6n6d.  r6fonn6  de  Tordre  de  Cluny. 
1718.  8». 

Vita  8.  Luitbergaa  sanctimon.  »»  Vita  s.  Liut- 
birgae. 

Vita  s.  Lulii  archiepi8Copi  Moguntiae  (f 

786)  auctore  Lamberto  Hersfeldensi. 

Geschrieben  zwischen  1063—1074.  Lamberts  Autor- 
schaft hat  Holder  -  Egger  nachgewiesen  (s.  u.) ,  wfthrend 
Mabillon  (AA.  SS.  o.  s.  Ben.  111.  2.  p.892}  sie  dem  Sige- 
bertas  Oemblacensis  zuschreiben  wollte  and  J.  van 
Hecke  (AA.  SS.  Boll.  OctVIL  p.l06l)  schon  richtig  aaf 
einen  monaehue  Herafeld,  als  Verf.  rieth. 

Handsehr,:  Erlangen  n^  321  (olim  2ö8).  mbr. 
saec.  XUI.  fol.  —  Maibingen,  fürstl.  Oettingen- 
Wallerst.  Bibl.,  I.  2  (lat.)  4®.  29.  mbr.  saec.  XI. 
fol.  21-29.  OriginaH?).  —  Melk,  M.  7.  mbr.  saec. 
XV.  —  München,  LAtn«  9506  (Altah.  sup.  6). 
mbr.  saec.  XII.  fol.  max.;  —  Lat.  nM8171  (Te- 
gerns.  171).  saec.  XV;  —  n«  22244  (Windb.  44). 
mbr.  saec.  XII.  fol.  max.  f.  60'.  —  Trier,  Stadt- 
bibl.  n^  1151.  Vol.IV(=  965).  saec.  XIII.  fol.  max. 
f.  66"-75''.  —  Zwetl,  n°  14.  mbr.  saec.  XIII. 

Ausg. :  ^  in  Legenda  Sanctorum.  Lovanii ,  per 
Joan.  de  Westphalia  1485,  blosses  Excerpt  der 
ursprünglichen  Vita.  —  '  abgekürxt  ed.  Surius, 
Vitae  SS.  16.  Oct.  V.  Colon.  1574.  p.  840.  —  «ex 
cod.  Erlang,  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct  VE.  2.  p. 
1083-1091 ,  uro  die  fehlenden  Cap.  20-22  (Cap.  19 
fehlt  ganz)  aus  der  Lö icener  Ausg.  hinzugefügt 
sind.  —  *  Cap.  1-22  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  135-148;  cf  praef.  p.  132-135. 
—  ^Die  auch  hier  fehlenden  5  Schlusscapitel  ver- 
öffentlichte Holder -Egger  xum  erstenmal  aus  der 
Trierer  Handschrift  nebst  der  übrigen  Vita  in 
Lamperti  monachi  Hers  f.  opera  (inter  Scriptores 
renim  Germ,  in  usum  schol.)  Hannoverae  1894. 
8^  p.  307-340;  vgl.  praef at  p.  xix-xxix.  —  Bre- 
viarium  s.  Lulli  archiep.  [*.  e.  Breve  compen- 
dium  de  illis  rebus  quae  pertinent  ad  monaste- 
rium  Hei'sf eldense ,  quod  construxit  s.  Lullus] 
*ap.  Wenck,  Hessisclie  lAndesgeschichte.  Urk.- 
Buch  II.  p.  15-17,  mit  vielen  Entstellungen.  — 
•  aus  einer  Abschrift  saec.  XII  ed.  G.  Landau  in 
Zeitschrift  des  Vereins  für  hessische  Gesch.  X. 
Kassel  1865.  p.  184-192. 

Erl.-Sehr.:  Alberdingk  Thijm,  Karl  der  Grosse  und 

seine  Zeit.  Münster  1868.  8P. 
Dieffenbacher,  J.,   Lambert  von  Hersfeld  als  Hi- 

storiograph.  [Heidelberger]  Dissert.  Wfirzburg  1890. 8^. 
Falk  ,  Frz.,  Die  V'orohrung  und  die  Gebeine  des  h.  Erz- 
bischofs Lullus  von  Mainz  in  Der  Katholik.  1879.  II. 

p.  Ü62-667. 
G  opfert,  Armin,  Lullus  der  Nachfoltror  des  Bonifatius 

im  Mainzer  Erzbisthum.  Inaug.-DibS.  Leipzig  (1881). 

80.  53  pag. 
Hahn,  Heinr.,  Bonifaz  und  Lul.  Ihre  angelsAchsischen 

Korrespondenten.  Erzbischof  Luis  Loben.  Leipzig  1883. 

gr.80.. 
Holder-Egger,  0.,  lieber  die  Vita  Lulli  und  ihren 

Verfasser  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  IX. 

p.  285-320. 
:  Ueber  die  letzten  Capitel  der  Vita  Lulli  und  die 

Verwendung  dieser  Vita  für  die  Kritik  der  Annalen 

Und.  XJX.  1894.  p.  509-587. 
Mabillon,   S.  Lulli  eloginm  historicum  ^in  AA.  SS. 

o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  892-401.   —  ^  tnederh.  ap. 

Johaimis,  Scr.  rer.  Moj;unt.  II.  p.  38-45  —  utui^ap. 

Migne,  Patrolog.  lat.  CLX.  p.  831-8^1. 


1440 


DE  8.  LUMBROSA  —  DE  S.  LUPO 


Pauli,  R.,  Karl  d.  Gr.  in  northumbrischen  Annalen 

•n  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XÜ.  p.  158. 
Piderit,  F.  C.  Th.,  Denkwttrdiekeiten  von  Hexsfeld. 

Hersfeld  1820.  8^. 
Bettberg,  Deutschlands  Eirchengeschichte.  I.  p.673 

-578.616. 
Vanhecke,  Gommentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  1050-1083. 
"Watten  bach,  Deutschlands  Geschichtsquellen. 5.  Aufl. 

I.  1885.  p.  IM.  II.  p.  91;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.l37.  U. 

p.  100. 
Will,  Com.,  Regesten  zur  Geschichte  der  Mainzer 

ErzWschöfe.  I.  Innsbruck  1877.  gr.  4».  p.  xiv.  xv; 

p.  84-45. 

Vgl.  Epitaphium  LuUi. 
Lullus  Magunt. 

De  8.  Lumbrosa  virgine  (saec.  IX  ?)  Caeae  in 
Hispania  notitia  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.381. 

De  8.  Luminosa  virg.  Papiae  in  Italia  (f  post 
476)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  II.  p.  460. 

Passio  s.  Lupentii  abbatis  Gatalauni  in 
Gallia  (f  cca.  584)  auctore  s.  Gregorio 
Turonensi,  Hist  Prancor.  üb.  6.  c.  36. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  609. 
610.  —  Vita  OK  Breviar.  Catalaunensi  ms.  ibid. 
p.  610-612.  — .  Vita  alia  ibid.  p.  612.  Cf.  Bos- 
Buei  comment.  praevius  ibid.  p.  601-609. 

Acta  s.  LuperciF  vel  Luperculi  mart. 
apud  Eiusates  in  KoTempopulania  sub 
Decio,  minus  proba. 

Ausg.:  ex  ms.  edita  a  Fr.  Bosqueto  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  351-354. 

Tita  s.  Lupi  archiepiscopi  Senonensis 

(t  623)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  1.  Sept.  p.  1.  — 

*  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p.  255-265. 

—  '  ap.  Duohesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  562.  — 

*  ap.  Dum,  Bibliotheque  histor.  de  l'Yonne.  I. 
Auxerre  1850.  p.  232-242.  —  Bibliographie  de 
la  vie  de  s.  Loup  ibid.  p.  242-246.  -—  *  Auszug 
ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  491.  492. 

ErL-Sehr.:  Cor  biet,  Hagiographie  du  diooöse  d'Amiens. 

IV.  1874.  p.39ö. 
Cuisinier-L^Tdone,  Pan6gyriquede  s.Loup,  arch- 

övdqne  de  Sens.  Bourges  1834.  &. 
Qrdsy,  loonographie  de  s.  Loup  in  Bulletin  de  la  Soc. 

d'arch6olo^ie  de  Seine -et -Marne.  IV.  Melun  1868. 8^. 
Histoire  littöraire  de  La  France.  IV.  1738.  p.  191;  X. 

1766.  p.  xxrn. 
Vie  de  s.  Leu ,  arch^vdqne  de  Sens.  patron  de  Vöglise 

de  Chöreng.  Lille  1868. 12mo;  2.M.  Und.  1870.  lihno. 
Voldius,  Commontar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  248-266. 

Vgl.  De  8.  Austregilde. 

Translatio  s.  Lupi  epi8Copi  Andegaven- 

8i8  (t  cca.  680). 

Ausg.:  ex  Breviario  Andegav.  anni  1624  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII.  p.  106.  107  c.  Buckii 
commont.  praevio  ibid.  p.  104-106. 

Yita  s.  Lupi  episcopi  Bajocassinae  ur- 

bis  (t  cca.  465)  auctore  anonymo:  ,Puit 
igitur,  tempore'. 

Eandsckr.:  Paris,  Nat.-Bibl.fondslat.n'*9376. 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  670- 
675.  —  Translatio  ss.  Lupi  et  Ausiaci  ibid.  p. 
675.  —  *  ed.  Jul.  Lair  in  Bibliotheque  de  rEcole 
des  Charles.  Ser.  V.  tom.  IV.  1863.  p.  309-322. 

—  Vita  alia  *  partim  ex  mss.  Carthusiarum  Con- 


fluentiae  et  Coloniensis,  partim  ex  ms.  Corbo- 

liensi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  675.  676.  —  »  fra- 

gmentum  secundum  ms.  Corboliense  ed.  Lair  I.  c. 

p.  322.  323. 

Erl.-Schr.:  Bück,  V.  de^  Commentarius  praevius  de 
S8.  Rufiniauo  et  Lupo  eiUBCopis,  et  s.Ausaco  presby- 
tero  m  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p.  658-670. 
Histoire  litt^raire  de  la  Fnnoe.  II.  1786.  p.  417. 
Lair,  J.,  ^tudes  sur  les  ori^es  de  l'ÖTechödeBayeax 
1.  c.  p.  281-303. 

Vita  s.  Lupi  epiacopi  Cabilonensia  (CM- 
Ions  sur  Marne)  in  ßallia  (saec.  TII)  au- 
ctore anonymo. 

Eandsckr.:  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XII.  foL 
n«  5308.  Colb.  18.  f.  2. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  ü.  p.  777-779. 

Srl.-Sekr.:  Histoire  littöraire  de  laFranoe.  V.  1740. 
p.  650-669;  VI.  p.m. 

Acta  s.  Lupi  episcopi  Lugdunenais  in 

Gallia  (f  saec.  VI). 

Ausg. :  ex  Breviario  Lugdun.  in  AA.  SS.  BolL 
25.  Sept.  VIT.  p.  84.  85.  Cf.  Perieri  oommentar. 
praevius  ibid.  p.  81-84. 

Tita  s.  Lupi  episcopi  Trecensis  (Troyes, 
429  —  479)  auctore  anonyme  saec.  V. 

Eandsckr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  60.  n«  168.  177. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  V.  p.  72-82. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  I.  p.  644.  —  Acta 

antiqua  auctore  anonyme  ^  ed.  Surius,  Vit  SS. 

29.  Jul.  —  »  m  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  69-72. 
Erl.-Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  rönuschMi  Literatur. 

Suppl.-Band.  2.  Abth.  p.  839. 
Boschius,  Gommentar.  praenustn  AA.  SS.  BoIL  Lc. 

p.  61-69. 
Gallia  christiana.  XH.  p.  498. 
Histoire  littöraire de  laFranoe.  D.  1735.  p. 486.690; 

V.  1740.  D.  650. 
Jobb i er,  Etüde  sor  s.  Lonp,  övdqae  de  Troyes  aa 

6.  siöcle  tn  CongrdB  scientmque  de  Fnuice.    Puis 

1864.  p.  171. 
Lalore,  Gh.,  Le  dragon  (vulgairement  dit  Chair-Salt«) 

de  8.  Lonp  6r6qae  de  Troyes.  Etüde  ieooographiqae. 

Troyes  1878.  8. 
Lobrun-Dalbanne,  Notice  sarlachisae  de  s.Lcmp 

de  Troyes ,  appartenant  au  tr^sor  de  la  catb^diale 

in  Mömoires  las  &  la  Sorbonne ,  Archtol.  IdSly-GS.  p. 

203-217.  . 

Le  Giert,  L.,  Etade  sar  un  passage  des  Actas  de  s. 

Loap,  övdoae  de  Troves,  pnbliös  ^  los  BoLUn- 

distes  in  Memoires  de  la  Soc.  acadömique  de  l'Aube. 

S^r.  m.  tom.  27.  Ann6e  1890.  Troyes  1891. 
Tillemont,  Söbast.  Le  Nain  de,  Memoires  p.  s.  i 

l'hist.  eccl68iastiqae.  XYI.  Paris  1712.  p.  126. 
Vie  de  s.  Lonp,  övdque  de  Troyes,  soivie  de  edles 

de  8.  Jean  -  Chrysostdme  et  de  s.  Sim6on  -  Styiite. 

Paris  1887.  12mo;  Und.  1851.  12  mo. 
Vgl.  Lapus  episc.  Trecensis. 

Fasslo  SS.  Lupi,  Genitoris  et  fratrom 
(saec.  forte  IV  aut  V),  pro  martyribus  cnl- 
torum  in  agris  Turonensi  et  BitoricensL 

Ausg. :  ex  regesto  Oblincensi  in  AA.  SS.  Boll. 

25.  Oct.  XI.  p.  584. 

iSVI.-iScAr.;  Back,  V.de,  Comment.  pFaevins  et  ciiticEs 
tMd.  p.  578-588. 

De  8.  Lupo  episc.  LemoviceDsi  in  Aquitania  it 
post  637)  Henschenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS. 
BoU.  22.  Mai.  V.  p.  171. 

De  s.  Lupo  episc.  Suessionensi  (t  oca.  535)  Bos- 
suei  comment.  historicos  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct 
VIII.  p.  448-451. 


DE  SS.  LÜPO  —  VITA  S.  MACARU 


1441 


De  SS.  Lnpo  et  Adleida  coniugibus  Bergoini  in 
Italia  Henschenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
9.  Jon.  II.  p.  239. 

De  SS.  üipo  et  Aurelia,  veiosimiUime  Cordu- 
bae  in  Hispania  mart.  (saec.  ine.)  in  AA.  SS.  Bell. 
14.  Oct,  VI.  p.  476-479. 

De  s.  Lupo  mart.  inoerti  loci  ac  temporis  Gu- 
peri  disquisitio  critica  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Aug. 

IV.  p.  593-595  (mit  Abbild.). 

De  s.  üiplano  conf.  (saec.  IV)  notitia  ex  s. 
Gregorio  Turonensi  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Jal. 
I.  p.  32. 

Tita  s.  Lupicini  abbatis  Jurensis  mon- 
asterii  in  Bargimdia  (f  cca.  480)  auctore 
monacho  Condatescensi  coaevo. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart. 
III.  p.  263-267  c.  comment.  praevio  p.  262.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Reo.  I.  p.  646.  —  Vita 
BÜMk  auctore  Gregorio  Turonensi  ^int.  eins 
opp.  Paris.  1699.  fol.  p.  1146.  —  *  ed.  Krusch  in 
Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p.  663 
-668.  —  •  Auszug  ap,  Bouquet,  Reo.  I.  p.  647. 

JErl.-Sdir.:  LUtolf.  Alois,  Die  Olaubensboten  der 
Schweiz  vor  St.  Gallus.  Lazern  1871.  gr.  9P.  p.  250- 
266 :  Die  hl.  Bomanu»  und  LupidmiM  und  ihn  Klöettr 
tvn  Jun. 
Tillomont,  Mömoires  p.  8.  ä  Thist.  eccl^siastiqae. 
XVI.  Paris  1712.  p.  142. 

De  s.  Lupicino  episc.  Lugdunensi  in  Gallia  (f 
cca.  486)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  360. 

De  8.  Lupicino  episc.  Veronensi  in  Italia  Hen- 
scbenii  sylloge  bistor.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai. 

V.  p.  151. 

De  s.  Lupicino  incluso  Transaliaci  in  Biturigi- 
T)us  ex  Gregorio  Turonensi  *  m  AA.  SS.  Boll. 
24.  Jun.  IV.  p.  817.  —  *  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ, 
bist  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p.  715-717. 

De  s.  Luplno  Carcassone  in  Gallia  Narbonensi 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  532;  cf.  VU.  p.  583. 

De  SS.  Lupulo  et  Modesto  mart.  Capuae  (saec. 
ine.)  Bueus  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct.  VII.  1.  p.  6.  7 
{mit  Abbild.). 


De  s.  Lwore  confess.  puero  in  territorio  Bi- 
turicensi  (saec.  III,  4.  Nov.)  elogium  bistor.  ^ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  426.  —  'aliud  Caroli 
de  Smedt  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p. 
264-266. 

Vita  s.  Liitgardio  virg.  =»  Vita  s.  Liutgardis. 

Vita  s.  Luthardi  comitis  in  Clivia,  du- 

catu  Germaniae  (saec.  IX  fin.)  rhythmica 

auctore  anonyme. 

Attsg. :  ^  ex  Jacobi  de  Voragine  Legenda  au- 
rea  edit  Lovaniensis  a.  1485  ^in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Sept.  V.  p.  111-113.  Cf.  Perieri  commentar. 
praevius  ibid.  p.  105-111. 

Acta  8.  Lutnidis  {al.  Lintrudis)  virg.  in 
dioec.  Gataiaunensi  Gampaniae  Gallicae 
{Chälons-sur- Marne)  [f  saec.  VI]  auctore 
anonyme  (sectind.  at  Theodorico  archi- 
episcopo  Trevirensi,  f  977). 

Ausg.:  ex  Pass.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll. 

22.  Sept.  VI.  p.  451-453.    Cf.  Perieri  comment 

praevius  ibid.  p.  448-451. 

Erl.'Sekr.:  Histoire  litt^nire  de  U  Franoe.  XV.  1820. 
p.  628. 
Trithemins,  Catalogns  yiror.  illastr.  Gennaniae.  I. 
p.  181. 

Vita  s.  Liitwini  arcbiep.  Trevirensis  =  Vita 
s.  Liutwini  arcb.  Trev. 

Acta  SS.  Luxorii,  Giselli  et  Gamerini 

mart.  sub  DiocletLano  in  Sardinia. 

Ausg.:  ex  editione  Mombritiana  II.  p.  Lxm 
wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  416. 
417.  Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  414. 
415. 

De  s.  Lyoarione  ciim  eo  qui  venenum  ipsi 
miscuerat  mart  Hermopoli  in  Aegypto  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Jun.  U.  p.  8. 

De  s.  Lydia  Purpunuia  (saec.  I  med.)  Pbilippis 
in  Macedonia  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Aug.  I.  p.  199. 

De  s.  Lydwina  de  Scbiedam ,  vid.  Vita  b.  lid- 
'winae. 


M. 


De  SS.  Macalloo  in  Cruacbadia  et  Macbaldo  in 
insuia  Mona  episc.  Hibemis  (saec.  V)  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  April,  m.  p.  366-368. 

Yita  b.  Macarii  abbatis  monasterii  Sco- 
tonim  Wirzeburgi. 

Ausg.:  ex  ms.  et  variis  Script  ap.  Gropp,  Scr. 
rer.  Wii-ceburg.  I.  p.  809-812.  —  Eucb.  Sangii 
oratio  in  translatiooe  eiusdem  et  miracula  ibid. 
p.  686-694. 

Vita  s.  Macarii  Aegyptii  presbyteri  et 

abbatis  in  Scithi  (f  391). 

Ausg. :  ex  Graeco  ms.  latine  in  A A.  SS.  Boll. 
15.  Janr.  I.  p.  1007-1012.  —  Alia  vita  ex  Pal- 
ladii  bist.  Lausiaca  cap.  19  ibid.  p.  1012.  1013. 
—  Alia  vita  ex  Ruffino  lib.  II  de  vitis  PP.  c. 
28  ibid.  p.  1013-1015. 

Potthast,  Bibliotlieca  historica. 


Vita  s.  Macarii  Alexandrini  abbatis  ex 
vitis  PP.  coUecta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  84-89. 

Erl.'Schr.:  Floss,  J.Henr.,  De  ss.  Macariorum  Aegyptii 
et  Alexandrini  (f  393 )  vitis  quaestiones  criticae  et 
historicae  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat.  edit.  XIX. 
p.  909 -ICSI. 

Vita  s.  Macarii  [archiep.  Antiocheni]  (f 
1012),  Gandavi  in  Flandria,  a  monacho 
Gandensi  scripta,  antiquior. 

Geschrieben  1014. 

Handschr. ;  G  e  n  t ,  n®  150  (308. 210).  mbr.  saec. 
XL  4*».  fol.  176-184. 

Ausg. :  "■  in  A A.  SS.  Boll.  10.  April.  I.  p.  875- 
877.  —  *  Auszug ,  ex  vita  s.  M-i  priore '  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  614-616.  — 
Yita  alia  iussu  Sigeri  abbatis  post  elevationena 

91 


1442 


PASSIO  SS.  MACARn  ET  EÜGENH  —  VITA  S,  MACLOVH  ALECTENSIS 


6and  1867.  l8mo.  UOpaa. 
"Wa  ttenbach,  Deutschliuias  QeschiclitsqaeLleii.  6.  Anfl. 


corporis  a  monacho  Gandensi  (a.  1067)  scripta 
[ungeheueres  Fahelgebäude]  ^  in  AA.  SS.  Boll.  i.  c. 
p.  878-896  (ed.  Paris,  p.  868-882;  Analecta  de 
miracalis  p.  882-886).  —  '  Auszug  ,ex  vita  s. 
M-i  posteriore  —  1(>67*  ap.  Pertz  1.  c.  p.  616- 
620.  —  ^  vorher y  ohne  Prolog,  mtäato  atilo  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  10.  ApriL  II.  Colon. 
1570.  p.  612. 

ErL-Sehr,:  Hirsch,  Siegfir.,  Jahrbücher  de«  Deatschen 
Reichs  unter  Heinrich  H.  Bd.  I.  Berlin  1862.  p.  527. 
Holder-Egger,  0.,  Za  den  Heiligengeschichten  des 
Oenter  St.  Äivoeklosters  in  Historische  Aufsätze  dem 
Andenken  an  Q.  Waitz  gewidmet.  Hannover  1886. 
gr.8o.  p.  622-686. 
Smedt,  J.  J.  de,  Vie  de  saint  Macaiie,  archevdqne 
d' Antioche ,  patron  oontre  la  peste  et  l'öpidemie. 
.  18mo. 
Bh,£ 
1. 1893.  p.886. 

Fassio  SS.  Macarii  et  Eugenii  mart.  a 
Juliano  Apostata  gladio  caesorum. 

Handsehr.:  Brüssel,  n°  207-8.  fol.  281. 
Ätisg, :  in  Catalogus  codicum  hagiograph.  bibl. 
reg.  BruxeU.  I.  1.  1886.  p.  178-181. 

Tita  s.  Macarii  Romani,  qui  inventus 
est  iuxta  Paradisum  et  olim  in  patriar- 
chatu  Constantinop.  cultus  fdit,  fabulosa 
auctoribus  Theophilo,  Sergio  et  Hy- 
gino. 

Äusg,:  ^in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct  X.  p.  566- 
574.  Of,  Buckii  commeDtar.  praevius  ibid.  p.  563- 
566.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXIU.  p.415- 
426;  Rosweydi  not.  p.  426-428. 

De  s.  Macario  conf.,  moDaBterii  Peleoetes  he- 
gnmeDo  apud  Graecos  (f  cca.  830)  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  April.  I.  p.  30.  31. 

De  s.  Macario  episc.  Bardegalensi  (saec.  IV- 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  492-494. 

De  s.  Macario  episc.  Hierosolymoram  (f  cca. 
335)  comment.  historicus  in  A  A.  SS.  Boll.  10.  Mart. 
II.  p.  34.  35. 

De  SS.  Macario  et  Juliane  mart.  in  Syria  in 
AA.  SS.  BoU.  12.  Aug.  U.  p.  700. 

De  SS.  Macario  et  Mogetic  mart.  Mediolanen- 
sibus  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  129. 

De  SS.  Macario  et  Hufino  mart.  Henschenii 
sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Febr.  III.  p. 
723.  724. 

De  s.  Macario  Bomano  apud  Lavinum  in  Italia 
(t  cca.  450)   in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  90. 

De  SS.  Macario  y  Bufino,  Justo  Hispali  in  Hi- 
spania  mart  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  582. 

De  s.  Maccalino  abbate  Walciodorensi  in  Bel- 
gica  I  (t  950)  H'n  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  11.  p. 
385-387.  —  ^eiusdem  elogium  bist.  ap.  Mabil- 
lon,  AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  548-551. 

Acta  s.  Maccarthenni  seu  Maccartini 

episc.  Clochorae  in  Hibernia  (f  506)  mu- 

tüa  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  Salmantic.  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Aug.  III.  p.  209.  210  c.  Boschii  commentar. ; 
—  » ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  799 
-804. 


De  SS.  MaoedoM,  Juliane,  Victore  et  Feiice 
martyribus  G.  v.  Hooffil  notitia  in  AA.  SS.  BolL 
1.  Nov.  I.  p.  207. 

Tita  s.  Macedonii  Crithophagi  anacho- 
retae  in  Syria  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  Theodoreti  Philoth.  c.  13  era  AA. 
SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  593-598. 

De  s.  Macedonio  episc.  Gonstantinopolitano  (f 
516)  Henschenii  comment.  in  AA.  SS.  Bell.  25. 
April.  III.  p.  369-373. 

De  SB.  Macedonio  et  duobus  ss.  pueris  mart 
apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  358. 

De  s.  Macedonio  martyre  Caesareae  in  Cappa- 
docia  G.  y.  Hooffii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov. 
I.  p.  208. 

De  BS.  Macedonio  presb.,  Patricia  et  Modesta 
etc.  mart  Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Mart.  II.  p.  260. 

De  88.  Maeedonio,  Theodulo  et  Tatiano  mart 
Meri  in  Phi7gia  salutari  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Sept 
IV.  p.  20. 

De  SS.  Macliadoro,  Lampadio,  Luciano  eie.  mart 
Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  587. 

Vita  s.  Macharii  =  Vita  s.  Macarii. 

Vita  8.  Machutii  =  Vita  s.  Maclovii. 

Tita  s.  Maciniacii  sive  Macnissi  episc. 
Connerensis  in  Ultonia  Hibemiae  provin- 
cia  (f  cca.  514)  auctore  incerto. 

Au8g. :  ex  ms.  Salmantic.  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Sept  I.  p.  664-666  c.  Veldii  comment  p.  662; 

—  *  ap.  C.  de  Smedt ,  AA.  SS.  Hibemiae  p.  925-930. 

Tita  s.  Maciovii  Afectenais  (Maclovien- 
sis)  episcopi  in  Armorica  (f  15.  Not.  565 
aut  627)  auctore  Bili  diacono  Venet^fnsi 
(Vannes)  et  martyre  (f  ante  800). 

Ausg.:  unter  d.  Tit.:  Vie  inedite  de  s.  Malo, 
ecrite  au  9.  siecle  par  Bili,  eveque  de  Vannes 
et  martyr,  publ.  avec  notes  et  prolegom.  par 
Franc.  Plaine.  —  Suivie  de:  Autre  vie  de  s. 
Male,  eciite  au  9.  siecle  par  un  anonyme,  pubL 
avec  notes  et  observat  par  Arthur  de  la  Borderie. 
Bennos  1884.  8**.  181  pag.  —  Vita  alla  (auctore 
Baldrico  Andegavensi)  oÄfw  JVawicn  <ies  P>r/1 
^ap.  Job.  a  Bosco,  Bibliothec.  Floriacens.  Lugd. 
1605.  8°.  p.  485  —  tt.  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  I.  p.  217-222;  ef.  saec.  IV.  2.  p.5d8. 

—  Vita  alia  auctore  SigebertoGemblacen&i, 
qui  eam  scripsit  int  a.  1076 — 1099  (Handsehr,: 
Berlin,  k.  Bibl.  sec.  XII.  XIII.  mbr.  \xu8amfnen 
mit  seinen  De  pass.  s.  Theb.]  —  Leipzig,  Baths- 
bibl.)  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  15.  Nov. 
VI.  Ck)lon.  Agr.  1575.  p.  341-351.  —  ^  unederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLX.  p.  729-746.  — 
*prologus  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  505.  not 
17.  —  De  s.  Machuto  episoopo  et  conf.  i^.  Cap- 
grave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  219. 

Erl.'Sehr.:  Du  Ch^ne,  Arth.,  £tude  aar  les  ancianaes 
vies  de  saint  Malo.  Nantes  1885.  &>.  Ö9pag.  (£e«raö 
de  la  Revae  historiqne  de  TOnest.)  Cf.  Hevoe  o«l- 
tique.  XI.  Paris  1881.  p.  8-22,  «e  Analect.  BoUaiuL 
X.  1891.  p.  484-486. 
Duchesne,  L.,  La  vie  de  8.  Malo  tn  Bevne  celtiqae. 
1890.  Janv./avril. 


ACTA  8.  MACNISSI  —  VITA  S.  MAGLORH 


1443 


Fabriciiis,  Bibl.  ned.  etinf.  Utinitatis.  Y.  1736.  p.6. 

Hardy,  Desor. oatalofpie of  materials.  1. 1.  1862.  p.  188. 

Hifttoire  Utt6xair»  de  la  France.  IV.  1738.  p.  194. 

La  Borderie,  Arth.  de,  B^its  de  Thigtoire  de  Bre- 
tagne. L'apoetoiat  de  s.Malo.  Nantes  1861.  Sf^.  32 vag. 

P 1  a  1  n  e ,  Fxanp. ,  Vie  de  s.  Male,  ^veque  d'Alet  (Saint  - 
Halo).  Bennee  1886.  18 mo.  VIIL  219  pag.  1  fr.  50  c. 

Acta  8.  Maoiii88i  =  Vita  s.  Maciniscii. 

De  s.  Macra  virg.  mart.  in  territorio  Remensi 
(+  cca.  303)  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Janr.  I.  p.  324-326. 

De  8.  Maorina  avia  s.  Basilii,  Neocaesareae  in 
Ponto  (saec.  IT)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p. 
952.  953. 

Vita  s.  Macrinae  virg.  sororis  s.  Basilii 
in  Cappadocia  (f  380)  auctore  s.  Gre- 
gorio  episc.  Nysseno. 

Äu8g. :  *  graece  et  lat. ,  P.  Fr.  Zino  interprete 
in  Gregorii  N.  oper.  Paris.  1638.  fol.  p.  177.  — 
*  latine  ed.  Surius,  Vit  SS.  19.  JuJ.  p.  241.  — 
» wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  592-604. 
Cf.  Boschii  comment.  praevius  ibid,  p.  589  -  592. 

De  88.  MacrobiOy  Gordiano,  Zotioo  etc.  mart 
Tomis  in  Ponto  sub  licinio  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Sept.  IV.  p.  55. 

Acta  s.  Madelbertae  abbatissae  Malbodii 
in  Hannonia  (f  cca.  705)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  IIL 
p.  109-111.  Cf.  Perieri  comment  praevius  f6«i. 
p.  103-109  und  Smetii  sylloge  hist-crit  ap.  Ghe- 
squiere,  AA.  SS.  Belgii  V.  p.  490-503. 

Tita  s.  Madelgisili  conf.  et  eremitae  in 
Pontivo  (f  cca.  685)  auctore  Hariulfo 
abbate  Aldenburgensi  (f  1143)  in  Flan- 
dria. 

Ausg.:  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  537-544.  —  •  wiederh.  ed.  Papebroch  in 
AA.  SS.  BoU.  30.  Mai.  VII.  p.  265-268  --  u.  « ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CLXXIV.  p.  1441-1450.  — 
Supplementum  de  translatione  Ceatniam,  de- 
inde  a.  1113  in  novam  capsam  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  268.  269.    . 

Erl.-Sekr.:  Oorblet,  Hagiographie  da  diocdse  d'Amiens. 
m.  1878.  p.  226.  285. 
Hardy,  Deacr.  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p. 
291.  no  743. 

Vita  b.  Mafaldae  reginae,  Sancii  Lusi- 
taniae  regis  filiae,  ord.  Cisterc.  (f  125J). 

Ausg.:  ex  Vasconcello,  Henriquez  et  Cardoso 

ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  Ap- 

pend.  p.  764-766. 

WrL'Sckr.:  Fortnnato  de  s.  Bonaventara,  Me- 
morias  para  a  vida  da  b.  Maf&lda,  rainha  de  Castella, 
reformadora  do  mosteiro  de  Arouca.  CoimbralSU.  b^. 

Tita  b.  Magdalenae  Albricae  abbatissae 

Brunatensis  Comi  apud  Insubres  ord.  erem. 
s.  Aug.  (t  1465)  auctore  Paulo  Lulmio 
eiusd.  ord.  (f  1484). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai  III. 
p.  253-255.  —  Vita  alia  ex  ms.  ad  Rosweidum 
misso  ibid.  p.  255-259.  —  Analecta  ex  itaiico 
Hieron.  Borserii  ibid.  p.  259-262. 

Vita  b.  Magdalenae  de  Coroo  et  miracula  au- 
ctore Paulo  Lulma  sive  Lulmio,  rectius  Ulmio 


Bergomensi  (f  1484)  «=  Vita  b.  Magdalenae  Al- 
bricae abbatissae. 

Erl.-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatia 
ed.  Mansi  IV.  p.  298. 

Tita  b.  Magdalenae  de  Panateriis  sea 

de  Tridino  ex  3^  ord.  s.  Domin.  (f  1503). 
Ausg. :  latine  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct  Sup- 
plem.  p.  173*-178*.  Of.  Rigolloti  comment  prae- 
vius ibid.  p.  168*- 173*. 

De  8.  Magdalete  mart.  Tripoli  in  AA.  SS.  BoU. 
12.  Jun.  II.  p.  507. 

Vita  s.  Magdalvei  episcopi  prope  Yiro- 
dunum  (f  762)  auctore  Hugone  abbate 
Flaviniacensi. 

Ausg. : '  ex  eiiM  Chronico  Virdunensi  ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  I.  —  ■  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct 
II.  p.  533-544.  Cf.  Byei  comment  praevius  p.  499- 
533.  —  Vita  alia  auctore  anonyme  ap.  Surium, 
De  prob.  SS.  historiis.  4.  Oct  VII.  1581.  p.  744. 
745. 

De  SS.  Magigno,  Nabore  et  Faustino  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Sept  VII.  p.  263. 

De  SS.  Magino  vel  Maxime  mart.  apud  Tarra- 
conenses  iu  Catalonia  sub  Maximino  ut  fertur 
Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Aug.  V.  p.  118. 
119. 

Erl.-Sehr.:  Nenmann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat 
I.  Leipzig  1890.  p.  318. 

• 

Vita  s.  Magiorii  episcopi  Doiensis  (f  c. 
595)  [auctore  BaldricoAndegavensi?].* 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  158. 

Ausg. :  ohne  Namen  des  Verf.  '  ed.  Surius, 
Vit  SS.  24.  Oct.  —  »ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  1.  p.  223-231  (ed.  Venet  p.  209).  — 
•  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  782-791. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  EI.  p.  435.  436. 

—  Translatio  s.  Magiorii  prima  ad  Lehonense 
monasterium  in  Armorica  a.  850,  ex  cod.  Paris, 
n»  15436  ed.  Franc.  Beda  Plaine  in  Analect  Bol- 
land.  VIII.  1889.  p.  372-379;  cf  praefat  p.3708q. 

—  Appendix:  De  servo  s.  Sulini  abbatis  a  pisce 

liberato' per  s.  Maglorium  ibid.  p.  379-381.  — 

Translatio  s.  M-i  et  aliorum  (secunda)  Pa- 

risios  a.  920-945   *  ap.  Mabillon,  Annal.  ord.  8. 

Ben.  III.  p.  666.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  791-793.  —  ■  Bruchstück  ap.  Bouquet  1.  o. 

X.  p.  365.    Cf  Heckii  commentar.  praevius  in 

AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  772-782.  —  Extrait  de  la 

Vie  de  s.  Magloire,  traduite  a.  1309  en  vers  fran9. 

par  maitre  üefroi  desNes,  clerc  [Handschr. : 

Paris,  Arsen. -Bibl.  n®  300]  ap.  Bouquet,  Rec. 

XXII.  p.  166-170.    C'est  la  paraphrase  rimee 

du  texte  latin  de  la  Biblioth.  nat.,  fonds  de  Sorb, 

n»  1282. 

Erl.-Sehr. :  C a n tagall i ,  Della  vita  dl  8.  Bfaglorio,  mo- 
naco  benedittino,  singolar  patrono  delle  relitciosi  ca- 
maldolosi  in  Faenza  ....  memoria.   Imola  18*)3.  9>. 

Carbonesi,  B.  A.,  Le  azioni  gloriose  di  8.  Maglorio 
secondo  vescovo  di  Doal.  Bologna  1(581.  4*. 

de  GerTille,  Recherches  sar  les  lies  dn  Cotentin  en 
g^nöral.  et  snr  la  mission  de  s.  Magloire  en  parti- 
culier.  Valogiies  1846.  b*. 

Histüiro  litturaire  do  la  France.  VI.  1742.  p.  540. 
Vgl.  De  s.  Solino. 

91* 


1444 


VITA  8.  MAGNEMCI  —  DE  S.  MAGNO 


Yita  s.  Magnerici  archiepiscopi  Trevi- 

rensis  (f  cca.  596)  auctore  Eberwino 
abbate  S.  Martini  Trevirensis  (f  1047). 

Handsehr.:  Trier,  Stadtbibl.  n^  1379,  Stand- 
n°  143.  mbr.  sec.  XI;  —  n®  1151,  Standn®  455. 
seo.  XIII.  fol.  214'. 

Äusg,:   ^  ex  ms.  yetustiss.  in  AA.  SS.  BoU. 

25.  Jul.  VI.  p.  183-192.  —  «Auszug  ,De  abbatia 

s.  Martini*  •  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  208.209. 

—  ^wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CUV.  p. 

1243.  1244.  —  *  einige  Zeilen  mehr  ap.  Sauer- 

laud,  Trierer  Geschichtsquellen  p.  41-45  mit  d, 

üebersehrift :   ,De  monasterio    b.  Martini'.  — 

Antiphonae,  versiculi  et  responsoria  in  festi- 

Vit.  8.  M-i  Und.  p.  53.  54.  —  Venantii  Fortu- 

nati  versus  de  s.  M-o  episc.  in  Monum.  Germ. 

hist.  Auct.  antiq.  IV.  1.  p.  291.  292;  Epist.  III.  p. 

128.  129. 

Sri.' Sehr.:  Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutsoh- 
lands.  n.  1869.  p.  19t. 
Pin  ins,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  BoU.  1.  e.  p. 

168-183. 
Rettberg,  Dentschlandfi  Kirchengeschichte  I.  1846. 

p.464. 
Waitz  ap.  Pertz  1.  o.  p.  114. 
Vgl.  Eberwinos  abbas. 
Oesta  Treyeronim. 
Yita  8.  Symeonis  heremitae. 

Vita  s.  Magni  abbatis  et  fiindatoria  cei- 
lae  Campidonensis  vel  secundum  Bollan- 
distas  abbatia  primi  monasterii  Faucensis 
Fueaaae  in  Suevia  (f  cca.  655)  auctore 
Theodoro  eremita Campidonensi.  Libri2. 

Theodor  starb  unter  Pipin ,  Karls  des  Grossen  Vater. 
—  Diese  Vita  ist  ein  betragliches  Machwerk  des  10.  n. 
12.  Jahrh.  und  angeblich  in  St.  Magnus'  Grab  geftinden. 
Ermenrions  abbas  Elwangensis  (f  8G6)  soll  dann 
aof  Bitten  des  Bischofs  Lanto  von  Augsburg  das  kaum 
noch  lesbare  Denkmal  emeaert  haben;  es  ist  aber  nicht 
wahrscheinlich ,  dass  er  zu  dieser  Fälschung  die  Hand  ge- 
boten hat.  ,  Noc  Theodori  nee  Ermeniiei  illud  est  opuscu- 
'  Inm,  sed  cuiusdam  impostoris/  Baanagt.  —  Theilweise 
aus  Vita  s.  Colnmbani  et  s.  Galli  abgeschrieben,  deren 
Thaten  sie  auf  s.  Magnus  fibertrftgt. 

AtLsg.:  ^  mit  d.  Anfange:  ,Itaque  in  tempore 
iilo^  primum  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  V.  p.  913- 
947  (» ed.  Basnage  I.  p.  651-673).  —  •  ap.  GoldaBt, 
Scr.  rer.  Alamann.  I.  1606.  p.  314  (*I.  2.  1730. 
p.  189-203.  Glossae  in  eandem  ibid.  p.  253).  — 
^  ex  Canisio  ap.  Messingham,  Fiorilegium  insulae 
SS.  Paris.  1624.  4».  p.  296-317.  —  ""mü  dm  An- 
fangstoorten:  ,  Tempore  illo  cum  beatissimns^  u. 
der  Bezeichnung :  auctore  ut  fertur  Theodorico 
monacho  Campodunensi ,  ab  Ermenrico  £le- 
wangensi  aucta  et  ab  alio  interpolata  in  AA. 
SS.  BoU.  6.  Sept  11.  p.  735-759  ex  ms.  Trevir. 
collata  c.  editt.  Ganisii  et  Goldasti.  —  Fra^en- 
tum  ,de  Tozzone  opiscopo  Augustano^  ibid.  16. 
Janr.  II.  p.  50-59.  —  Hlstorla  translationis  (c. 
850)  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  425- 
427.  —  BUraeula  auctore  Ludovico  Badenstuber 
benedictino  Ettalensi  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Sept.  IL 
p.  759-781.  —  Miraealnm  *  ex  cod.  Mersobur- 
gensi  (bibl.  capit.  cath.  n^  96)  ed.  F.  W.  E.  Roth 
in  Romanische  Forschungen  hi-sgb.  von  K.  VoU- 
möUer.  VI.  Erlangen  1891.  p.  481.  482,  lücken- 
haft. —  *  ganx  in  Catalogus  codd.  hagiograph. 
bibl.  reg.  BruxeU.  11.  p.  382.  383.  —  Miracu- 
lum  s.  M-i  de  12  sociis  Colebeccae  toto  anno 


^rantibus  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVI. 
p.  28.  29. 

Erl.-Schr. :  Arm  Gottes  der  Welt  gezeigt  in  dem  Lebens- 
wandel des  h.  Abts  Stifters  des  Benedictiner»  Gottes- 
hauses in  Füssen.  Kempten  1729.  9^. 

Badenstuber,  Lud.,  S.  Magnus  Al^iorum  aposlola% 
Germanorum  comm.  auxiliator;  antiqniaaimi  caenobü 
Benedict,  ad  Fauoes  Julias  auctor  et  prinras  abbas. 
Tegems.  1721.  8». 

Braun,  Flac.,  Geschichte  derBischSfe  von  Augsbur? 
I.  p.  90. 

:  Kritische  Prtifung  der  Lebensgesohichte  des  h. 

Magnus  mBenk er tsAthanasia.  Xi.  Heft  3.  Wüzz- 
buig  1832.  p.  414. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VL 
p.  290. 

Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  IL  Bam- 
beigl869.  p.654-666. 

Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  325. 

▼.  Koch- Sternfeld,  Der  h.  Mangold  in  Oberschwa- 
ben ,  mit  Rücksicht  auf  die  Voigeechichte  and  üeo- 
graphie  des  Landes.  BeitrSge  zur  deutschen  Llnd«r- 
u.  s.  w.  Kunde.  I.  Passau  1825.  p.  1. 

Leben  und  Wunderthaten  des  heil.  Magni,  Stiftpm 
seines  uralten  Gotteshauss  zu  Füessen.  Stift  Kempten 
1665.  40. 

Mabillon,  Elogium  s.  M-i  histoticum  m  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  505-510.  Liefert  eime  tncköpfeniit 
Kritik  der  angtbUchm  Sekrifl  Theodors. 

Martin,  D.,  abb.  in  Fuessen,  Vita  et  mirmcula  5. 
Magni,  apostoli  Almangaviae;  aooed.  Tita  et  mirac. 
s.  Udalrici  eremitae.  Aug.  Vindel.  1621.  12rvc. 
(Ans  dorn  Lat.  übers,  und  mit  'Wunderzeichen  ver- 
mehret. Kempten  1665.  8».) 

Pertz*  Archiv  XI.  p.  270. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p.  liö 

-15L 
Stalin,  Wirtembergische  Geschichte  I.  p.  167. 
Suysken,  Comment.  praerius  in  AA.  SS.  BoU.  i.e. 

p.  700-734. 
Tafrathshofer,  J.  B.,  Der  h.  Magnus,  Apostel  des 

Algäues.  Kempten  1842.  8P. 
"Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p. liO 

(5.  Aufl.  I.  1885.  p.  266.  267.  II.  p.  61 ;  6.  Aufl.  L  Ib^. 

p.  281.  II.  p.  66. 492). 

Tita  s.  Magni  comitis  insulanim  Orca- 
dum  in  Scotia  (f  1106).   Epitome. 

Ausg. :  ex  lectt  Breviarii  Aberdonens.  in  AA. 
SS.  BoU.  16.  April,  n.  p.  439-44L  —  Vita  alia 
auctore  anonyme  {ist  die  im  18.  Jahrh,  gemachte 
lateinische  Uebersetxung  eitler  isländischen  Sttga} 
^  ap.  Pinkerton,  Vitae  antiquae  Sanctoram  Sco- 
tiae  p.  385.  —  *  tn  Pinkertons  Laves  of  the  Se-jt- 
tish  Saints,  revis.  by  W.  M.  Metcalfe.  U.  18S9. 
8°.  p.  211-258. 

Acta  s.  Magni  episcopi  et  martyris  in 
Italia  sub  Decio  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  Boli.  19.  Aug.  DI. 
p.  713-717.  Cf.  Cuperi  comment  praevins  ibid. 
p.  701-713. 

Acta  8.  Magni  episcopi  Tranensis  (f  254) 
auctore  anonymo. 

Ausg. :  ap.  Dghelli,  Italia  sacra  ed.  ColetL  VII. 
p.  889.  890. 

Acta  s.  Magni  martyris  Gaesareae  in 
Cappadocia  sub  Aureliano,  coUectore  Pe- 
tro  Calo  dominicano  (f  c.  1310). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BolL  19.  Aug.  III. 
p.  718.  719  c.  SoUerii  comment 

De  s.  Magno  episc.  Avenionensi  in  Gallia  (t 
660)  Cuperi  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boli.  19. 
Aug.  III.  p.  755.  756. 


DE  S.  MAGNO  —  VITA  S.  MALACHIAE 


1445 


De  s.  Magno  episc.  Opitergiensi ,  deinde  He- 
racleensi  (f  cca.  660)  Ghesquierii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Oct.  III.  p.  416-422. 

De  s.  Magno  martvre  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr. 

I.  p.  21. 

Tita  s.  Magnobodi  (Mainbeuf)  episcopi 

Andegavi  in  Gallia  (f  cca,  660)  auctore 

anonymo  coaevo. 

Ausg.:  *  ed.  Edm.  Beaugendre  inter  Opera 
Hildeberti  Cenomanensis.  Paris.  1708.  fol.  —  '  in 
X\.  SS.  Boll.  16.  Oct  Vn.  2.  p.  940-950.  —  »ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXI.  p.  1531-1548.  — 
Tita  alia  auctore  Marbodo  Redonensi  epi- 
scopo  (t  1123)  ^ed.  Beaugendre  1.  c.  p.  1490.  — 

—  *  ap.  Migne  1.  c.  p.  1547-1562.  —  Cf.  Van- 
beckii  comment  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  928-940. 

Erl.'Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  U  France,  m.  1735. 
p.  573;  XV.  1820.  p.  G28. 

De  s.  Magoriano  confess.,  fratre  Yigilii  epi- 
scopi Tridenti  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart. 

II.  p.  403. 

Vita  Mahthildis  =  Vita  Mathildis. 
Vita  s.  Maiani  ==  Vita  s.  Mevenni. 

Acta  s.  Maimbodi  martyris  in  territorio 
Bisonticensi. 

Au8g. :  ed.  Fr.  Chifflet  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Janr.  IL  p.  542-544. 

Vita  s.  MalnuM  =  Vita  s.  Meinolphl. 

Tita  s.  Maioli  abbatis  Cluniacenais  (948 

—  994)  auctore  Nagoldo  sive  Nalgodo 
monacho  Cluniac.  (cca.  1090). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  II.  p.  658- 
668.  —  Vita  alla  auctore  Odilone  abbate  Clu- 
niacensi  (t  1049)  eius  successore  [(von  grossem 
Interesse  für  die  Cultur geschickte.)  Handsckr,: 
Oxford,  Univ.-Bibl.  Bodley.  2690.  mbr.  sec.  XL 
fol.  --  Paris,  Nat.-Bibl.  Cod.  lat.  n*  5290.  14. 
sec.  XII;  —  5611.  sec.  XI;  —  St.  Germ.  sec. 
Xni.  n<»  1052.  —  St.  Mart.  sec.  XI.  n«  109]  '  ap. 
Duchesne,  Bibl.  Cluniacensis.  Paris.  1614.  fol.  p. 
279-291.  —  ^ahgekürxt  ed.  Surius,  Vit.  SS.  IL 
Mai.  —  *  vollständig  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai. 
IL  p.  684-690.  —  *  nach  Duchesne  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXUL  p.  943-962.  —  *  Bruchstück 
ap.  Bouquet,  Reo.  X.  p.  362.  —  Vita  alia  aucto- 
ribus  Syro  Jotsaldo  et  Aldebaldo  monachis 
Cluniacensibus  coaevis.  Libii  3  [(blütenreiche 
Sprache.  Äldebald  u.  a.  schmückten  diese  Schrift 
noch  mehr  aus.  —  Fabricius,  Bibl.  med.  ei  in  f. 
latinit.  ed.  Mansi  VI.  p.  63  nennt  den  Verfasser 
Reimbaldus  praepos.  S.  Johannis  Leodiensis 
cca.  1115)  Handschr.  .-Cambridge,  Corp.  Colleg. 
n*»  328.  —  Dijon,  Un.-Bibl.  n«  383.  vol.  UI.  — 
Montpellier,  Ün.-Bibl.  n'»  68.  sec.  XL  —  Ox- 
ford, Bodley.  suppl.  cat  R.  I.  n**  699.  sec.  XIII. 
mbr.  fol.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  Cod.  lat.  n°  1254. 
sec.  XII;  —  5296.  8.  sec.  XIII;  —  5301.  55.  sec. 
X;  —  5323.  27.  sec.  XIII;  —  5365.  1.  sec.  XII; 

—  St.  Mart.  mbr.  sec.  XL  n<»  109.  —  Troyes, 
n«  26.  AA.  SS.]  '  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  IL  p. 
668-684.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  786-810;   nachlässige  Ausgabe.  — 


.»ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVn.  p.  745-778. 
—  Auszugsweise  *ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p. 
126.  127;  X.  p.  362.  —  »ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  649-655.  —  Eplstola  de  morte 
8.  Maioli  in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XVI.  p.  180.  —  Hymni  quatuor  de  8.  Maiolo  abb. 
Clun.  auctore  s.  Odilone  abb.  Cluniac.  *  ap.  Du- 
chesne, Bibl.  Cluniacensis  p.  291.  —  »  unederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLU.  p.  961-964.  — 
Miracnla  auctore  ut  videtur  monacho  Silvinia- 
censi.  libri  2  ^  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  11.  p. 
690-700.    Cf  vn.  p.  683-687.  —  «Bruchstück 

ap.  Bouquet,  Reo.  X.  p.  362. 

Erl.-Sdtr.:  S.  Maioli  abb.  Cluniac.  qnarti  dogiam  hi- 

storicam  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  fl.  Ben.  saec.  V.  p. 

7G0-786  {uned^hoU  ap.  Migne  1.  c.  CXXXVII.  p.709 

-744.  —  Analecta  Meraus  %n  AA.  SS.  Boll.  Mai.  VC 

p.  687-692.  —  Additinncnla  de  ecclesia  s.  Maioli 

l*apiae  ad  Somaschos  tnuislata,  eius  ibi  pallio  ac 

miraculis  ibid.  p.  692-695). 
Ogerdias,L.J.,  Histoire  de  s.  Mayoi,  abb^  de  Clony. 

Paris  1877.  8P.  XVI.  387 pag. 
Sackar,  £jP8t,  Noch  einmal  die  Biograplüen  de«  Ma- 

jolns  in  Neaee  Archivd.Oes.  f.ft.d.Qesch.  XTT.  1887. 

p.  606-516. 
:  Ein  Schreiben  über  den  Tod  des  M^olas  von 

Cluny  [aus  Cod.  no  877  der  Stadtbibl.  zu  Metz]  ibid. 

XVI.  1891.  p.  180.  181. 

Die  Cluniacenser  in  ihrer  kirchlichen  und  all- 


gemeingeschichtlichen 'Wirksamkeit.  1.  Halle  a.  S. 

1892.  8°.  p.  209-217;  222  -  252 ;  870  -  873 ;  H.   1894. 

p.  339. 
Schnitze,  Walth.,  üeber  die  Bi<^raphien  des  Ma- 

jolus  in  Forschungen  z.  deutschen  Geschichte.  XXl V. 

OÖttingen  1884.  p.  166-172. 
:  FornchuDgen  zur  Geschichte  der  Klosterrefonn 

im  10.  Jahrh.  Diss.  Halle  1883.  8P. 

Noch  ein  'Wort  zu  den  Biographien  des  Majolus 


in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIV.  1889. 

p.  547-564. 
Tenet,   Pan6gyrique  de  s.  Mayol,   abb6  de  Cluny. 

Grenoble  1882.  BP. 
Traube,  Ludw.,  Abermals  die  Biogra^een  des  Ma- 

iolus  in  Neues  Archiv  der  Ges.  etc.  XVII.  1892.  p. 

402-407. 
Wa  ttonbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.390;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.422. 

De  s.  Maiore  milite  Mauro  mart.  Gazae  in  Pa- 
laestiua  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr. 
Append.  p.  901. 

De  8.  Maioriano  confessore  Broci  in  Arvemia 
(t  ?)  V.  de  Buckii  memoria  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Oct.  XII.  p.  906.  907. 

De  s.  Maiorino  episc.  Aquensi  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  278. 

De  SS.  Malulo,  Victorino,  Fortunato  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  11.  p.  625. 

Tita  s.  Maiachiae  ex  abbate  Bancho- 
rensi  episcopi  Connorensis  (Connerthensis 
Boll.)  et  ab  a.  1126  archiepiscopi  Arma- 
chani,  Hyberniae  primatis  (f  1148)  au- 
ctore s.  Bernardo  Claraevallensi  abbate. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  H.  p.  236.  n^  319. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  3. 
Nov.  VI.  1575.  p.  88-115  (*IV.  Colon.  1617.  p. 
27-41).  —  "ap.  Messingham,  Florilegium  insulae 
SS.  Paris.  1624.  4».  p.  350-376.  —  *in  s.  Ber- 
nardi  opp.  IV.  Paris.  1667.  8^  p.  501.  —  **  in 
s.  Bemardi  opp.  I.  Paris.  1839.  p.  1465-1524.  — 
«  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXII.  p.  1073- 
1118.  —  ^  ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt, 


1446 


VITA  S.  MALACfflAE  —  DE  SS.  MAMMA 


AA.  SS.  Hibemiae  p.  551-640.  —  Murta  Mabü- 
lonii  editionem  coUatam  c.  4  codd.  mss.  biblioth. 
Trecensis  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  IL  prs.  1.  p. 
143-166  [Uebers,:  tradotta  nell'  ital.  da  G.  G. 
Maffei  in  Yite  di  XIII  confessori  di  Cristo.  Roma 
1601.  4^  p.  1-56].  —  Hyrnmis  de  s.  M-a  ^ap. 
Martene,  Ampi,  collect.  I.  p.  746.  —  *  wiederh, 
ap.  Migne  1.  c.  p.  1117. 1118.  —  Sermo  de  eodem 
auctore  s.  Bernardo  eodem,  ed.  Surius  l.  c.  p. 
41.  —  De  s.  Malachia  episc.  et  codI  ap.  Cap- 
grave,  Nova  legenda  fol.  222.  —  Prophetiiie  s. 
Malachiae  archiep.  Armachani  totiusque  Hiber- 
Diae  primatis  ac  Sedis  apostol.  legati  de  eummis 
pontificibas  [Untergeschoben;  der  Verfasser,  des- 
sen Name  in  Dunkel  gehüllt  bleibt,  schrieb  im 
Herbste  1590]  *  ap.  Arnold.  Wien,  Lignum  vitae. 
L  Venetiis  1595.  kl.  4^  üb.  ü.  cap.  40.  p.  307- 
311.  —  'lat,  et.  ital.  ed.  Hieron.  Joannimis.  Ve- 
netüs  1605.  —  *  neueste  Äusg,  ap.  GfrÖrer,  Pro- 
pbetae  veteres  pseudepigraphi.  1840.  p.  433. 

Erl.-8ehr.:  Backer.  Jos.  de,  Comment.  proeritis  in 

AA.  SS.  BoU.  8.  Nov.  U.  1.  p.  136-142. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inflm.  latinitatis  ed.  Mansi. 

V.  1754.  p.  8  sq. ;  hier  die  aUere  LUeratur  über  die 

Prophetiae. 
Oermano,  Giov.,  Vita,  gesti  e  predittioni  del  padre 

san  Malachia.  Napoli  1670.  2  vol.  4o. 
Harnack  f  Adolf,  Ueber  den  Verfasser  and  den  Zweck 

der  Prophetia  Malachiae  de  sammis  pontificibas  (1590) 

in  Zeitschrift  für  Kirchengesch.  hrsgb.  von  Btieger. 

in.  Gotha  1879.  p.  815-324. 
M6nestrier.  Claade  Franp. ,  Refutation  des prStendues 

Srophiöties  ae  s.  Malachie.  Paris  1689.  4^  (aetäedi  unt. 
:  Tu.:  Clandii  Franc.  Mendtrier  Gründliche  Wider- 
leganK  der  von  Am.  Wion  für  des  irländ.  Bischofs 
Mala<&a  Arbeit  aasgofrebenen  and  fast  von  jedermann 
dafür  angenommenen  Prophezeihangen  .  .  .  ttbers.  von 
Chr.  Wagner.  Leipzig  1691). 

Moller,  D.G.,  Dissert.  historica  de  Malachia  propheta 
pontifido.  Altorfli  1706.  40. 

0' Hanion,  John,  Life  of  saint  Malachij  O'Morgair. 
Dublin  1859.  SP. 

Vaoandard,  E.,  XJn  övdque  d*Irlande  au  12.  sidcle. 
Saint  Malachie  O'Morgair  m  Revue  des  questions  hi- 
stoiiques.  LII.  (N.  sör.VUI.)  Paris  1892.  p.  5-57. 

Weingarten,  H.,  in  Stadien  und  Kritiken.  1857.  p. 
555-573;  vereuehte  nacfixuieeieen,  dose  der  ereUBeraue- 
geber  dieser  Pnphex.  ihr  Verfaeeer  und  Interpret  ge- 
wesen sei. 

Tita  s.  Malachiae  prophetae  auctore  s. 
Epiphanio. 

Ausg.:  in  AA.  8S.  BoU.  14.  Janr.  I.  p.  931. 

De  s.  Malardo  sive  Malehardo  episcopo  Car- 
notensi  in  Qallia  (f  cca.  660)  in  AA.  SS.  BoU. 
19.  Janr.  IL  p.  235. 

Elogiom  b.  Maloaieni  abbatis  Walciodorensis 
et  S.  Michaelis  in  Terascia  (f  978)  hisi  ap.  Ma- 
biUon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saeo.  V.  p.  548-551. 

Tita  8.  Malchi  monachi  captivi  (saec. 
IV  ex.)  Maroniae  prope  Antiochiam  au- 
ctore s.  Hieronymo. 

Ätisg.:  ^  in  Hieronymi  oper.  ed.  VaUarsius. 
n.  Veronae  1734.  fol.  init.  (II.  Venet.  1766.  p. 
41  -  48).  —  *in  Vitae  patrum  decem  libiis  com- 
prehensae,  ed.  Herib.  Eosweydus.  Lugd.  Batav. 
1617.  fol.  p.  318.  —  »  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Oct. 
IX.  p.  64-69.  Gf.  de  Buckii  commentarius  prae- 
vius  ibid.  p.  59-64.  —  *  ap.  Migne,  Pati-olog.  lat 
XXIU.  p.  53-60;  Rosweydi  not.  ibid.  LXXIII. 
p.  205-210. 


De  8.  Malcbo  episc.  Lismori  in  Hibernia  (saec. 
XII).  Ex  Vita  8.  Malachiae  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Aug.  II.  p.  561. 

Vie  de  s.  Malo  =  Vita  s.  MaclovlL 

De  8.  Malo  eremita  (temp.  ine.)  sylloge  in 
AA.  SS.  BoU.  16.  Oct  VII.  2.  p.  799. 

De  8.  Malnibio  monacho  et  martyre  in  Marnia 
Scotiae  provincia  (f  1024)  Pinii  syUoge  in  AA. 
SS.  BoU.  27.  Aug.  VI.  p.  131.  132. 

De  SS.  Mamaiite  et  Basilisco  mart  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  Jul.  VII.  p.  149. 

De  8.  Mamaiite  mart  Gonstantinopoli  in  AA. 
SS.  BoU.  12.  Jul.  ni.  p.  303. 

Passio  s.  Mamantis  mart  sub  Aureliano 
Gaesareae  in  Cappadocia,  patroni  eccles. 
Lingonensis  auctore  Godefrido  episcopo 
Lingonensi  (f  1165). 

Äusg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Aug.  III. 
p.  435-439.  —  Passio  ex  Simeone  Metaphraste 
ap.  Surium,  Vit  SS.  17.  Aug.  p.  175.  —  Vita, 
agon  et  triumphus  s.  M-s  auctore  Rainaldo 
episc.  Lingonensi  (cca.  1080)  ap.  Job.  de  Bosco 
Biblioth.  Floriacens.  II.  Lugduni  1605.  8«.  p.  210- 
226.  —  De  reliquiis  in  GaUiam  ad  Lingon. 
translatis  *  in  AA,  SS.  BoU.  1.  c.  p.  439.  440.  - 
'ap.  Ducbesne,  Hist  Franc,  scr.  IV.  p.  423.  — 
'Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  324. 
—  Historia  translationis  auct  canonioo  lin- 
gonensi a^  1209  anonyme  ^  ap.  Job.  de  Bosco  L  c. 
p.  226-239.  —  »ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  1618.  Aug.  p.  176-179.  —  ^mit  einigen  Aen- 
derungen  ed.  Pinius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  440- 
446.  —  *ap.  Ducbesne  1.  c.  IV.  p.  163.  —  «n"  1 
wiederh.  ap.  Riant,  Exuviae.  I.  1877.  p.  22-34; 
cf.  p.  LX-Lxxxi.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet  1.  c. 
XI.  p.  482.  483.  —  Cf.  Pinii  commentar.  prae- 
vius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  423-435  et  Ruinait 
Acta  primor.  martyrum.  Amstelod.  1713.  foL  p. 
264-266. 

De  8.  Mamelta  mart.  in  Perside  (saec.  V)  Heckil 
syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Oct  VIII.  p.  53-55. 

Tita  s.  Mamertini  monachi  Autissiodori 
in  GaUia  (f  462). 

Ausg.:  ex  yarüs  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  20. 
April.  II.  p.  759. 

ßrl.'Schr.:  Histoire  litteraire  de  la  Fzaooe.  U.  1735. 
p.  867*;  VI.  1742.  p.  467. 

De  8.  Mamerto  episc.  Viennensi  in  GaUia  (t 

post  475)  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mai.  11.  p.  629- 

631.  —  Homilia  s.  Aviti  de  rogationibus  et  s. 

Mamerto  institutore  ibid.  p.  631.  632.    Cf-  VlI. 

p.  683. 

Erl.-Sdw.:  Terrebasse,  Alfr.  de,  Notice  sdt  le  tam- 
bean  de  s.  Mamert,  institateTir  des  rogations.  Yiefine 
1861.  8».  24pag. 

De  8.  Mamiliano  episc.  Panormitano  in  insala 
quadam  maris  Etrusci  (saec.  V)  Stiltingü  sylloge 
histor.  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Sept  V.  p.  45-54. 

De  s.  Mamiliano  martyre  Bomae  in  AA.  SS. 
BoU.  12.  Mart.  11.  p.  104. 

De  SS.  Mamma,  Emasia,  Nazario  etc.  mart  in 
AA.  SS.  BoU.  17.  Jul.  IV.  p.  220. 


YITA  8.  MAMMAE  —  ACTA  MAR  EARDA6HI 


1447 


Tita  s.  Mammae  sive  Mamantis  mon- 
achi  aactore  Walafrido  Strabone  (f 
849). 

Handsehr,:  Paris,  Nai-BibL,  lai  n^  5351 
(olim  8.  Martial.  Lemov.  172).  sec.  XI.  4^  f.  93. 

Ausg.:  ^ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  IL  2.  p.  184 
(ed.  nov.).  —  •in  Bibl.  Patram  max.  XV.  p.  205. 

—  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIV.  p.  1047-1062. 

—  *  als  Passio  ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ, 
bist.  Poet  lat  aevi  Car.  II.  1884.  p.  275-296.  — 
Hymnus  Strabi  in  natalem  eiusdem  ^ap.  Migne 
1.  c.  p.  1062.  —  «ed.  Dümmler  1.  o.  p.  296. 

Acta  88.  MammarK  presbyteri,  Felicis  et 
Yictoriani  diac.,  etc,  mart  Afrorum  a.  254. 

Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  Vet  analecta.  Paris. 
1723.  foL  p.  178-181.  —  «ex  2  mss.  et  Mabil- 
lonio  in  AA.  SS.  ßoll.  10.  Jun.  II.  p.  268-272. 

De  8.  Manakeii  propheta  Antiochiae  in  Syria 
in  AA.  SS.  BoU.  24.  Mai.  V.  p.  273. 

De  SS.  Mamlriaio  et  Flaviano  mart  Telone  in 
Provincia  Galliao  (forsan  saec.  VI)  Cuperi  syl- 
loge  critica  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Aug.  lU.  p.  748 
-750. 


dioec.  Ca- 
(saec.  VI). 

14.  Oot  VL 
ibid,  p.  526- 
185*. 

vid,  Naidus 


Acta  s.  Manechildis  virg.  in 
talaunensi  Campaniae  Oallicae 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll. 
p.  531.  Cf.  Goorii  comment  praevius 
530  et  Rigolloti  nota  ibid.  Suppl.  p. 

Vita  Manetll  (Jannotii)  Florentini, 
Naidius. 

De  b.  Manfredo  eremita  in  Gallia  Cisalpina  a. 
1430,  ex  Italico  Fr.  Balarini.  3  par.  Chron.  Com. 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  IL  p.  909.  910. 

De  SS.  Manilio ,  Donato ,  Maurilio  eic.  mart  in 
Numidia  in  AA.  SS.  Boll.  28.  April.  111.  p.  571. 

De  s.  Manio  episc.  Veronensi  (saec.  V)  Pinii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept  I.  p.  661. 

Vita  8.Man8ueti  epiacopi  Tullensis  primi, 
discipali  s.  Petri  et  Leucorum  apostoli  in 
Gallia  (+  cca.  375)  prolixior  fabulosa  et 
miracula,  auctore  Adsone  abbate  Der- 
vensi  (f  992).   Libri  2. 

QMdixieben  nach  974.    ^Apertis  contradictionibns  et 
cragsis  quae  palpari  qaeant  figmentis  deformata.'  AA.  SS. 

Ecmdschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  490. 

Ausg.:  Prologus  '  ap.  Martene,  Thes.  anecd. 
m.  p.  1013.  —  *  tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXXXVn.  p.  619-622.  —  Vita  et  miraeula 
'  ap.  Calmet,  Histoire  de  Lorraine.  I.  1728.  preuv. 
p.  86-106.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept  I.  p.  637- 
651.  —  »ap.  Migne  1.  c.  p.  621-644.  —  *  fra- 
gmenta  miraculorum  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  509-514.  —  Vita  breTior  auctore  ano- 
nyme: ,  licet  sanctorum  ^  '  in  AA.  SS.  BolL  1.  c.  p. 
636.  637.  —  •  vorher  ap.  Martene  1.  c.  III.  p.  991- 
995.  —  '  ap.  Calmet  1.  c.  p.  83.  —  Miracnliiiii 
quod  contigit  a.  1009,  auctore  anonyme  ^  ap.  Mar- 
tene, Thes.  anecd.  III.  p.  1024.  —  'ap.  Calmet 
L  c.  p.  104-106.  —  *wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
I.  c.  p.  651-653.  —  Miraeniiim  altemm  a.  1049 
aactore  Petro  Diacono  cai-d.,  cancellario  £o- 


olesiae  Bom.  (f  1050)  '  ap.  Martene  1.  c.  III.  p. 
1041.  —  •  ap.  Calmet  1.  o.  I.  preuv.  p.  157.  — 
•  in  AA.  88.  Boll.  1.  c.  p.  653-655.  —  *  Excerpta 
ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p. 
930.  —  MeTatlo  corporis  £icta  a.  1104  auctore 
anonyme  (rei,  ut  alii  putant  auctore  Pibone 
monacho  S.  Mansueti  Tullensis ,  qni  scripsit  post 
a.  1115)  Up.  Martene  1.  o.  p.  1088.  —  »ap.  Cal- 
met L  c.  III.  preuv.  p.  107-109.  —  ^  wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  l.  o.  p.  655.  656.  —  *  unt.  d.  Tit. : 
Tractatus  de  translatione  seounda  s.  M-i  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  931.  932.  —  MIraeala  ab  a.  1125— 
1136  auctore  anonymo  ex  cod.  in  AA.  SS.  Boll. 
L  0.  p.  656-658.  Gf,  Limpeni  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  615-636. 

De  R.  Mansueto  episc.  Mediolanensi  (f  post 
680)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  ID.  p.  135.  136. 

De  s.  ManMeto  mart.  Argentanii  in  Normannia 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  ID.  p.  363-365. 

De  s.  Mantio  mart  a  Judaeis  occiso  in  Lusi- 
tania  saec.  V  aut  VI  Papebrochii  comment.  histor. 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p.  31-36.  Cf.  VH. 
p.  825. 

Vita  s.  Manuaei  episcopi  Baiocensis  in 
Normannia  (f  cca.  480). 

Ausg, :  ^  ex  ms.  ed.  Henscbenius  in  AA.  SS. 

BoU.  28.  Mai.  VI.  p.  767.  768.  —  •  ap.  Labbe,  BiW. 

nova  L  p.  779. 

Erl.-S^.:  Lair,  Jal.,  Stades  Bur  les  originea  de 
r^vdch^  de  Bayenx.  Saint  Manvien.  8.  Contest.  s. 
Vigor  in  Biblioüidque  de  l'Eoole  des  cnartes.  S6r.  IV. 
tom.  IV.  1868.  p.  83-66. 

Acta  SS.  Manuelis,  Oeorgii,  Fetri  etc. 

(t  cca.  818)  martyrum  in  Biügaria. 

Ausg. :  ex  menaeis  Graecor.  in  AA.  SS.  BoU. 
22.  Janr.  n.  p.  441.  442. 

Acta  SS.  Manuelis,  Sabelis  et  Ismaelis 
firatrum  Persarum,  mart  Gonstantinop.  a. 
362  vetustiora. 

Ausg. :  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Jua. 
m.  p.  290-296. 

De  SS.  Mappalieo,  Baruco,  Quinte  etc.  mart 
Afris  (t  post  250)  in  AA.  SS.  BoU.  17.  ApriL  II. 
p.  480-482. 

Acta  s.  Mar  Abdul  Masich  [iudaice 
Ascher  ben  Levi,  f  390]. 

Ausg.:  ex  cod.  Londin.  (Addit.  mss.  12174) 
aramaice  et  lat.  primum  ed.  Jos.  Corluy  in  Ana- 
lect.  BoUand.  V.  1886.  p.  9-52;  cf.  p.  5. 

Acta  Mar  Kardaghi,  Assyriae  praefecti 

qui  sub  Sapore  II  (dfi  358)  martyr  occu- 

buit   Syriace. 

Ausg. :  '  iuxta  ms.  Amidense  una  c.  vers.  la- 
tina  ed.  nunc  primum  J.  B.  Abbeloos  in  Analect. 
BoUand.  IX.  1890.  p.  11-103;  index  p.  104-106; 
cf.  prolegom.  p.  1  - 10.  —  *  gleichxeitig  unt.  d. 
Tit.:  Die  Geschichte  des  Mar  'Abhdiso'  und 
seines  Jüngers  Mar  Qardagh.  Hrsgb.  u.  übers, 
von  Herm.  Feige.  Kiel  1890.  Lex.-8^  59.  104 
pag.  Ji  6.  Vgl.  Ober  beide  van  Hoonacker  in 
Museon.  IX.  p.  624-626. 


1448 


HISTORIA  S.  MAR  PETHION  —  DE  S.  MARCELLO 


Historia  s.  Mar  Pethion  martyris  (f  448). 

Ausg.:  ^syriace  et  lat.  ed.  nunc  primum  ez 
cod.  Londin.  (Additam.  12174)  Jos.  Corluy  in 
Analect  Bollaod.  VIT.  1888.  p.  8-44.  —  »  in  com- 
pendium  contractam  ed.  Geo.  Hoffmann  stib  HL : 
Auszüge  aus  syrischen  Acten  persischer  Märtyrer 
in  Ahhandlungen  f.  d.  Kunde  des  Morgenlandes 
hrsgb.  Yon  der  Deutschen  morgenländ.  Gesellsch. 
Yn.  Leipzig  1880.  n«  3.  p.  61-68. 

Vita  s.  Marae  abbatis  in  Syria  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  Philotheo  Theodoreti  cap.  20  in 
AA.  SS.  Bell.  25.  Janr.  IL  p.  627.  628. 

Vita  SS.  Maranae  et  Cyrae  (saec.  V  med.) 
Beroeae  in  Syria.  Auetore  Theodoreto 
episcopo  Cyri. 

Ausg.:  ex  editione  Jac.  Sirmondi  in  AA.  SS. 
Boli.  3.  Aug.  I.  p.  226.  227. 

Vita  s.  Marcellae  viduae  Bomanae  (f 
410)  auctore  s.  Hieronymo  epist  16. 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Janr.  U.  p.  1106- 
1109.  —  •  ap.  Miene ,  Patrolog.  lat.  XXII.  p.l087; 
Hosweydi  not.  äid.  LXXIII.  p.  701-708. 

Ehrl.' Sehr.:  Fant  he,  L.,  Sainte  Marcelle;  la  vie  reli- 
iriease  chez  les  patriciennes  de  Borne  an  4.  siöcle. 
Toulouse  et  Paris  1880.  8P.  VI.  543 pag.  7  fr.  —  2. 6d. 
Paris  1884.  12  mo.  4  fr. 

Vita  s.  Marcelii  archimandritae  mon- 
asterii  Aeoemetorum  i.  e.  non  dormien- 
tium  authore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historüs. 
29.  Dec.  VI.  p.  1020-1032  (ed.  Colon.  1575). 

Acta  s.  Marcelii  centurionis  et  martyris 

Tingitani  =  Passio  ss.  Marcelii  et  Cass. 

Acta  s.  Marcelii  episcopl  ac  martyris 

Apameae  in  Syria  a.  389. 

Ausg.:  ex  Theodoreti  episc.  Cyri  bist,  ec- 
cles.  lib.  5.  c.  21.  p.  262  ed.  Vales.  wiederh.  in 
AA.  SS.  BoU.  14.  Aug.  III.  p.  155.  156.  Cf.  Pinii 
comment  praevius  ibid.  p.  151-155. 

Passio  s.  Marcelii  et  s.  Anastasii  mart 

prope  castrum  Argantomagense  ad  Crau- 

siam  fluvium. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  427-429. 
—  *  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Jun.  V.  p.  477.  478.  — 
Eadem  acta  ex  prolixioribus  contracta,  cum  2 
hymnis  et  f  ragmento  ex  lib.  I.  c.  9  Vitae  s.  Genulfi 
Cadurcensis  episc.  aUisque  nonnuliis  ap.  Labbe 
1.  c.  p.  429-432. 

Passio  ss.  Marcelii  et  Caseiani  marty- 
rum  Tingi  in  Mauritania  (f  verisim.  298). 
Ausg.:  1°  Passio  s.  M-i  *ex  mss.  ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  bistoriis.  30.  Oct.  —  '  ap.  Ruinart, 
AA.  primorum  martyrum.  Amstelod.  1713.  fol.  p. 
302-304.  —  "ex  AA.  sinceris  Ruinartii  et  edit. 
Baroniana  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XIIL  p.  281. 
282.  —  Hymnus  s.  M-i  ibid.  p.  283.  —  2^  Pas- 
sio s.  C-i  ex  AA.  sine.  Ruinartii  ibid.  p.  283.  284. 
Erl.'Sehr.:  Buck,  R.  de,  Comment.  praevios  üid.  p. 
274-281. 
Gastillon,  Juan  L.,  Le  contorion  sau  Marcelo  et  la 
legion  Trnjane  in  Bevista  historica.  Poblicacion  men- 
sual  de  ciencias  hist6r.  ete.  Barcelona  1876.  Jtmi. 


Passio  s.  Marcelii  martyris  prope  Cabi- 
lonem  in  ducatu  Bargundiae  cca  a.  178 
auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  edit  Chiffletii  in  AA.  SS.  BolL  4. 
Sept  II.  p.  196-199.  —  Passio  altera  ex  ead 
editione  ibid.  p.  199-202.  Cf.  Limpeni  comment 
praevius  ibid.  p.  187-196. 

Sri.- Sehr.:  Courtin,  Henri,  Saint  Marcel,  apotre  et 
martyr  de  Gh&lon.  Sa  yie ,  son  calte,  son  abbaye, 
d'aprds  les  traditions  los  plus  anthentiqQes  et  les 
chroniques  concemant  cet  illustre  martyr,  pnblies 
en  honnear  de  la  o616bration  da  17.  oentonairo  do  «. 
Marcel.  Chälon-sur-Saone  1877.  l2mo.  XVIIL  IJfi 
pag.  1  fr. 

Vita  s.  Marcelii  papae  et  martyris  (f 
309)  auctore  Ursione  abbate  Altimon- 
tensi  in  Hannonia  (f  1079). 

Ausg.:  Hn  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  11.  p.  9-14. 

—  'ed.  Val.  Andreas ,  Biblioth.  Belgica  p.  848. 

—  '  ed.  Swertius,  Athenae  Belgicae  p.  705.  — 
Tita  alla,  epitome  vitae  ex  Libro  de  Bomaniä 
pontif.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  5.  —  Epitaphium 
eiusdem  auctore  s.  Damaso  papa  Und.  p.  5.  — 
Acta  ex  variis  vett.  mss.  ibid.  p.  5-9.  —  Mira- 
cula  auctore  codem  ürsion e,  excerpta  ap.  Pertz; 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  799-802.  —  Petrus  Tenera- 
bilis,  Sermo  de  s.  M-o  papa  et  martyre  ap.  Mar- 
tene,  Thes.  anecd.  V.  p.  1439-1446. 

Yita  s.  Marcelii  Farisiensis  episcopi  (j 
436)  auctore  VenantioFortunatoPicta^ 
vorum  episcopo. 

Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  cod.  lat.  n**5275. 
sec.  X;  —  n°  11552.  sec.  XIIL  gr.  fol.  —  Rom, 
Bibl.  Vict.  Eman.  (olim  Farfa).  mbr.  sec.  IX.  fol. 

Ausg. :  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  bistoriis.  1 .  Nov. 
YI.  Colon.  Agr.  1575.  p.  14-17.  —  ^tciederh.  in 
F-i  opp.  ed.  A.  Luchi.  II.  Bomae  1786.  4®.  p.l31- 
138  —  u.  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVm. 
p.  541  -  550.  —  *  ed.  B.  Krusch  in  Mon.  Genn. 
bist.  Auct.  antiq.  IV.  2. 1885.  p.  49-54;  cf.  prooem. 
p.  XX.  —  *  novis  curis  ex  14  codd.  mss.  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.  262-266.  —  Vita  brevior 
ex  ms.  Ultraiect.  Aid.  p.  266.  267. 

Acta  SS.  Maixelli  tribuni  et  uxoris  eias 
Mammeae,  Petri,  Chironis  etc,  marL  in 
Aegypto  cca.  a.  303  auctore  Juliano  pre- 
sbytero. 

Ausg.:  ex  mss.  Trevirensi  et  Cluniacensi  in 
AA.  SS.  Boll.  27.  Aug.  VI.  p.  14-15.  Cf  Stütingü 
comment.  praevius  ibid.  p.  12-14. 

De  SS.  Marcello,  Avido,  Gago  etc.  mart  Eo- 
manis  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  287. 

De  SS.  Marcello,  Castp,  Aemilio  et  Satarain^ 
mart.,  forte  Capuae  in  Campania  felici,  tn  AA 
SS.  Boll.  6.  Oct.  m.  p.  329-332. 

De  s.  Marcello  episc.  Diensi  in  Gallia  (saec.  VI) 
Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  9.  April.  I.  p.  826-829. 

De  s.  Marceilo  episc.  in  territorio  Anicieosi 
Galliae  Stiltingü  sylloge  in  AA.  SS,  Boll.  11.  Sept 
in.  p.  777. 

De  s.  Marcello  episc.  Tungris  vel  Treviris  in 
Germania  (saec.  III)  Limpeni  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Sept  n.  p.  202-204. 


DE  S8.  MARCELLO  —  DE  S.  MAECELLINO  PONTIF. 


1449 


De  SS.  Marcello  et  Adriano  ac  forte  eiiam  nno 
aut  duobus  aliis  mart  Chaicedone  (t  312)  in  AA. 
SS.  BoU.  13.  Oct.  YI.  p.  196-199.  Cf.  Rigolloti  nota 
ibid.  Suppl.  p.  142*. 

De  SS.  Marcello  et  Antonio  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  Mart.  I.  p.  23. 

De  SS.  Marcello  et  Apuleio  mart.  Romae  (saec.  I) 
Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct  III.  p.  826-832. 

De  SS.  Marcelio  et  Codrato  mart.  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  143. 

De  SS.  Marcello,  Gemino,  Nuvio  ete.  mart. 
Romae  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct.  IV.  p.  993. 

De  SS.  Marcello,  Macrobio,  Gemino  ete.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Febr.  III.  p.  66. 

De  s.  Marcello  mart.  Mediolani  in  Insubria  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  221. 

Vita  s.  Marcellinae  virg.  Mediolani  (f 
398  aut  399)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul. 
IV.  p.  234-238.  Cf.  Cuperi  commentar.  prae\'ius 
ibid.  p.  231-234  et  VU.  p.  866-868. 

Srl.-Sdtr.:  Biraghi,  La.,  Vita  della  verg.  Romana - 
Milanese  s.  MarcelUna,  sorella  di  s.  Ambrogio,  com- 
pilata  sa  docamenti  antichi.  Milano  1863.  gr.  8P ;  4. 
ediz.  UilaDo  1889.  SP.  XVI.  141  pag.  (Ans  d.  Italien, 
übers,  von  P.  Macherl.  Kempten  1880.  8».  Jk  1.60.) 
Puricellns,  Joa.  Petr.,  Sancti  Satyri  conf.,  et  ss. 
Ambrosii  et  Maroellinae  fraths  tnmulus  e  noctumis 
facibns  diurnae  veritatis  snae  lud  restitatas.  Medio- 
lani (1664).  4P. 
Septimins  a  Laude,  Jos.,  et  Alanns  de  Maculania, 
Dissertatio  bist,  de  tamulo  s.  Marcellinae  virg.  sororis 
sanctissimi  parentis  nostri  Ambrosii  in  eiusdem  im- 
periali  basilica  hximatae.  Mediolani  1725.  4<>.  127 pag. 
et  index. 

Yita  s.  Marcellini  episcopi  Ebrodunen- 

sis  in  Gallia  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  variis  mss.  et  Mombritio  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  April.  IL  p.  750-755. 

Acta  SS.  Marcellini  et  Petri  mart  sub 
Diocletiano  auctore  Einhardo  sive  Egin- 
harto  (?).   Carmen  trochaicum. 

Eandsehr.:  Metz,  Municipalbibl.  £.  99.  sec. 
IX.  —  Paris,  Nat.-Bibl.,  fonds  lat.  n«  14143 
(St.  Genn.  14.55).  sec.  IX.  —  Rom,  Vatic.  Christ, 
reg.  n*711.  sec.  X. 

Ausg.:    *  ed.  Surius,   De  prob.  SS.  historiis. 

2.  Jun.  m.  1579.  p.  555-561  («VII.  Col.  Agr.  1581. 
p.  488-494).  ~  »  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  1 74- 
176.  —  *ttnederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CIV. 
p.  593-600.  —  ^unt.d.  Tit.:  Rhythmus  E-i  de 
passione  Christi  mart.  M.  et  P.  i7iter  Eiuhardi 
opp.  ed.  Teulet.  U.  1843.  p.  397-410.  —  ^  unt. 
demselben  Tit.  in  dreixeilige  Strophen  eingetheilt 
ed.  E.  Dümmler  in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat 
aevi  Carol.  II.  1884.  p.  126-135.  —  Appendix: 
De  s.  Herme  auctore  incerto  ibid.  p.  135.  136. 
Cf.  Addenda  p.  700.  —  Acta  alia  auctore  ano- 
nymo in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  171-173.  —  Historla 
translationis  in  ecclesiam  Seligen statensem  au- 
ctore Einhardo  tunc  Seligen statensi  abbate,  a. 
827  [830  verfasst^  sehr  anxiehende  Darstellung. 
{Handschr.:  Giessen,  Un.-Bibl.  n®40.  chart. 
sec.  XVIL  fol.  p.  60-95.  —  Metz,  Stadtbibl.  E. 
99.  mbr.  sec.  X.  4^  —  Rom,  Vatic.  Christ,  reg. 


n»  318.  mbr.  sec.  IX.  4*)]  *  ed.  Surius  1.  c.  III. 
1579.  p.  526  («VII.  1581.  p.  456-488).  —  Uh 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  181-206.  Cf  VI.  p.  1.  — 
*in  Einhardi  opp.  ed.  Teulet  II.  1843.  p.  176- 
377  mit  franxös.  Uebers.;  notes  p.  379-396.  — 
*iuxta  BoUand.  ap.  Migne  1.  c.  CIV.  p.  537-594. 

—  ^  unt.  d.  Tit.:  Translatio  et  miracula, 
libri  4,  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1. 
p.  239-264.  —  Fragmenta  ,de  Ludovico  Pio 
imp.'  hieraus  *  ap.  Duchesne,  Bist  Franc,  scr.  II. 
p.  651.  —  »»ap.  Bouquet,  Recueil  VI.  p.  272.  273. 

—  Hymnns  in  laudem  ss.  Marcellini  et  P-i  au- 
ctore Hrabano  Mauro  archiep.  Moguntino  (f 
856)  *  in  AA.  SS.  Boll,  2.  Jun.  I.  p.  176.  —  ^inter 
Hrabani  M-i  carmina  ed.  £.  Dümmler  in  Mon. 
Germ,  bist  Poet  lat  aevi  Car.  n.  1884.  p.  235- 
237. 

Sirl.'Sdir.:  Appendix  I  de  praetensa  earandem  reli^. 

existenüa  in  SneBsionensi  8.  Mediurdi  eoclesia  ex  epi- 

stola  pub  nomine  Odilonis  ad  Ingrannnin  edita  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  206-206. 
Appendix  11  de  reliquiis  s.  Marcellini  Roma  Pede- 

montiam  hoc  saecnio  translatis  Und.  p.  208.  209. 
Appendix  III  de  translat.  ss.  M.  et  P.  ed.  Janning 

ibid.  Jun.  VI.  1.  p.  1-4. 
Appendix  IV.  Janingi  de  ecclosüs  vetastis  ss.  M-i 

et  P.  ibid.  p.  4-8. 
Bruder,  P.,  Die  h.  Märtyrer  Marcellinus  und  Petrus. 

Ihr  Martyrium,  ihre  Verehrung  und  ihre  Reliouien. 

Nach  gedruckten  und  ungedruckten  Quellen.    Mainz 

1878.  8P.  VIII.  280 pag.  Jk2. 
De  translatione  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec 

IV.  1.  p.  414-416. 
Oiesebrecht,  W.  v.,  Die  Chronologie  in  Einhards 

Schrift  über  die  Translation  der  h.  Marcellin  u.  Petrus 

in  Münchener  histor.  Jahrbuch  für  1866.  p.  229-238. 
Henschen,  Commentarius  de  translatione  tn  AA.  SS. 

BoU.  Jun.  I.  p.  176-181. 
Matthtti,  Wilh.,  Einhards  Translatio  ss.  M-i  et  P-i 

in  cnlturhistorischer  Beziehung.  I.  Progr.  d.  Gymn. 

Laubach  1884.  4°.  28  pag. 
Par  sanctorum  raartynim,  hoc  est  ss.  Marcellinus  et 

Petrus  Hasnoniensis  eccleoiae  patroni  .  . .  Montibus 

1643.  79 pag. ;  —  ap.  Phil.  Brassenr ,  Prodromus  Han- 

noniae.  (Montibus ,  Havart.  8  vol.  8**.)  Tom.  II. 
Ragguaglio,  Succinto,  della  Tita  e  miracoli  de'  ss. 

Marcellino  e  Pietro  protettori  di  Cremona.  Cremona 

1720.  40. 
Wa  ttenbaoh,  Deutschlands  Oeschichtsquellen .  5.  Aufl. 

1.  1885.  p.  179 ;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  188. 
Weinckens,  Joa.,  Vera  et  genuina  historia  trans- 
lationis ...  ad  abbatiam  Seligenstad.  cca.  a.  826. 

Francofurti  s.  a.  (1611).  fol. 

Vgl.  Translatio  ss.  Tiburtii. 

De  8.  MarcelUno  episc.  Anconitano  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Janr.  I.  p.  590. 

Erl.'Sckr.:  Cenni,  Storia  dei  s.  Ciriaco,  Liberio  e 
Marcellino ,  protettori  di  Ancona.  Anoona  1856.  4P, 
(Corsini,  Odoardo)  Relazione  dello  scuoprimento,  e 
ricogniziono  fatta  in  Ancona  dei  sacri  corpi  di  s. 
Ciriaco,  Marcellino,  e  Liberio  protettori  della  cittft  e 
riflessioni  sopra  ia  traslazione,  ed  il  culto  di  questi 
santi.  Roma  1756.  4P.  XII.  56  pag.  7  UxvoU. 

De  6.  Marcellino  episc.  Ravennae  in  Italia  (f 
346)  Byei  commentar.  historicüs  in  AA.  SS.  Boll. 
5,  Oct.  m.  p.  30-39. 

De  s.  Marcellino  episc.  Velaunensi  sive  Ani- 
ciensi  in  Oallia  Henschenii  commentar.  hist.  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jan.  I.  p.  5. 

De  s.  Marcellino  pontiflce  et  ss.  Claudio,  Qni- 
rino,  Antonino  mart.  Eomanis  (f  304)  Henschenii 
dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  April.  III.  p.  412- 
415;  p.  999-1001. 

Sri. -Sehr.:  de  Castro,  Difesa  della  causa  di  s.  Mar- 
cellino primo  pontefice  Rom.  accusato  di  consegna 
de'  sagri  codici  für  imperatore  Diocleziano.  Roma 
1819.  40. 


1450 


DE  SS.  MARCELLINO  —  DE  B.  MARCO 


De  SS.  Maroellino,  Satallo ,  Saturnino  etc,  mari 
in  AA.  SS.  BoU.  2.  April.  I.  p.  66. 

De  s.  Marcellino  tribuno  et  notario ,  mart.  Car- 
thagine  (f  413)  Henschenii  commentar.  in  AA. 
SS.  BoU.  6.  April.  I.  p.  539-543. 

De  s.  Marcelliano  episc.  Autissiodorensi  in 
Gallia  (f  oca.  314)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai.  m. 
p.  203. 

De  s.  Marcheimo  hodie  Marcellino  presb.  conf. 
Daventriae  in  Transialandia  Belgii  (f  cca.  800) 
Sollerii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jol. 
ni.  p.  702-704. 

Yita  s.  Maroi  apostoli  =  Vita  s.  Marci  evan- 
gelistae. 

Yita  8.  Marci  Atheniensis  eremitae  in 
Lybia  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  ms.  graeco  lat  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Mart  IIL  p.  779-781.  —  Biog  toö  Miiqxov 
Toö  *jid-riva{ov  ibid.  III.  append.  p.  *40-*43. 

Acta  s.  Marci  epiacopi  Atinensis  et  mart 
et  duorum  presbyterorum  in  Gampania 
(f  82)  auctore  Adenulpho  archiep.  Ca- 

puano. 

Ausg.:  *ed.  Ughelli,  Italia  sacra  VI.  p.  408- 
417.  _  »iw  AA.  SS.  BoU.  28.  April..  UI.  p.  551- 
557.  —  Historia  inveoti  et  translati  corporis 
8.  Marci  ep.  Atinensis  a°  1056  (auctore  Petro 
diacono  Gasinensi),  ex  ms.  Gasinensi  ibid.  p.  557- 
560.  —  Versus  de  eadem  inventione  et  trans- 
latione  ibid.  p.  560.  —  Miraculum  ex  ms.  ita- 
lico  ibid.  p.  561.  —  Sermo  de  translatione  s. 
Marci  auctore LeoneAtinensi archiep. Capuano 
(t  1072;  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  555 
bexweifeU  L.*8  Autorschaft)  '  ap.  ügheUi,  Italia 
Sacra  VI.  p.  426  -  432.  —  •  wiederh.  als  Inventio 
sive  translatio  corporis  beat  M-i  mart  et  pontif. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIII.  p.  1415-1424. 
—  Sermo  de  ss.  martyribus  Atinensibus  Marco, 
Nicandro  et  Marciano  auctore  Johanne  Ati- 
nensi  episcopo  (f  1087)  ap.  üghoUi  1.  c.  VI.  p. 
437.  438.  Cf.  Papebrochii  commentar.  praevius 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  548. 

Vgl.  Acts  88.  Nicandri  et  Marc. 

Tita  s.  Marci  episcopi  Luceriae  in  Apu- 
üa  Daunia  (f  328). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  II.  p. 801-807. 

Acta  SS.  Marci  et  Marcelliani  mart  Eo- 
mae  cca.  a.  287.  Ex  gestis  s.  Sebastiani 
desumpta. 

Ausg. :  in  AA-  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  569- 
571. 

Vita  s.  Marci  evangelistae,  translatio 
corporis  Venetias  et  locus  sepulturae,  au- 
ctore Bernardo  Justiniano.   Libri  3. 

Ausg. :  *  xusammen  mit  Justiniani  De  origine 
urb.  Venetiamm  etc.  (s.  d.)  Venet.  1492.  fol.  — 
^ibid.  1534.  fol.  —  ^uiederh.  ap.  Burmann,  The- 
saur.  Script  Italiae.  V.  Lugd.  1722.  fol.  —  MaQ- 
rvQiov  Tov  äy(ov  MnQxov  roö  ivayyiKarov  ex 
cod.  Vat  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  append. 
p.  XL  VI.  xLvn.  —  Miracula  s.  Marci  apostoli  Au- 


giao (a.  799 — c.  930)  auctore  anonyme  (Handsekr.: 
Carlsruhe  n«69.  VII.  18.  mbr.  sec.XI.  foL  138) 
^ap.  Mone,  QueUensammlung  I.  p.  62-67;  rgl. 

III.  p.  135.  —  *  im  Ausx4ige  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 

IV.  p.  449-452  ed.  Waitz.  —  Ilgoxoniov  dia- 

xövov  lyx(Ofiiov  eig  tov  äytov  unoatoXov  3f.« 

ex  cod.  Vat.  in  kk.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  XLvm-L.  — 

Hymnus  de  s.  M-o  evang.  in  Mon.  Genn.  bist 

Poetae  lat  aevi  Car.  I.  p.  140. 

Erl.'Sehr.:  De  «.  Marco  evangelista  episcopo  Alexan- 
drino  et  mortyre  (f  cca.  68)  Henscheim  conuneiitarias 


in  AA.  ss.  Bell.  26.  April.  DI.  p.3i4-346.  —  Apo- 

ipl.  msB.  und.  p.  346. 
847.  —  Apostolatas  Alexanarinns ,  martyiiun  ex 


etolatas  Aquileienais  ex  dnpi.  mss.  tÜd.  p. 


mss.  ibid.  p.  347-49.  —  Appendix  ex  Tita  s.  Petri 
episo.  Alexandrini  et  mart.  ibid.  p.  348. 

Encominm  aaotore  Procopio  diaoono  et  chaitophT- 
lace,    interpr.  Jo.  Franc.    Albano  ibid.  p.  350-3&2. 

'  —  De  calttt  B.  Marci  Yenetüs  ibid.  p.  852.  353. 
—  Historia  tnuislationis  ex  ms.  Vatic.  ibid.  p.353 
•866.  —  Apparitio  et  miracula  p.  366.  So/.  — 
Appendix  ex  Breviario  Carmelitano  anni  1495  ibid. 
p.  367.  868.  Cj^  997- 999. 

Stringa,  G.,  vita  dt  s.  Marco  evangelista.  Veneaa 
1610.  9. 

Wa  ttenbach,  Dentschlands  Geechichtsqnellen.  S.  Aufl. 
I.  1886.  p.  268 -866;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  286 -396. 


Translationes  s.  Marci  papae  Romani 

(f  336)  auctore  anonymo  verisimiliter  syn- 

chrono. 

Atug. :  ex  ms.  Vatio.  in  kk.  8S.  Boll.  7.  Oct 
III.  p.  898-903.  Gf.  Suyskenii  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  886-898. 

De  88.  Marco,  Alphio,  Alexandro  etc.  mart.  in 
Asia  min.  sub  Dioclet  in  kk.  SS.  Boll.  28.  Sept 
VII.  p.  600-602. 

De  8.  Maroo  conf.  in  kk.  SS.  Boll.  4.  Jul.  II. 
p.  22. 

De  8.  Maroo  episcopo  Arethosiomm,  s.  Cyiillo 
diac.  mart.  aliisque  in  Syria  sab  Juliano  a.  362 
Synopsis  bist  in  kk.  SS.  Boll.  29.  Mart  HL  p. 
774-778. 

De  8.  Marco  episc.  Hierosolymitano  (f  cca.  150) 
Bossuei  comment  histor.  in  kk.  SS.  Boll.  22.  Oct. 
IX.  p.  477-484. 

De  88.  Maroo  et  Julie  mart  Dorostori  in  Moe- 
sia  in  kk,  SS.  Boll.  8.  Jun.  n.  p.  56. 

De  88.  Marco  et  Marciano  fratribus  et  socüs 
mart.  in  Aegypto  a.  304  Byei  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Oct  II.  p.  391.  392. 

De  88.  Maroo  et  Mociano,  puero  anonymo  et 
quodam  Paulo  in  kk.  SS.  Bell.  3.  Jul.  I.  p.  641. 

De  88.  Maroo  et  socüs  forte  duobos  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  9.  Sept.  III.  p.  367. 

De  88.  Marco  et  Timotheo  mart  Romae  (saec 
n)  in  kk.  SS.  Boll.  24.  Mart  ÜI.  p,  477. 

De  b.  Marco  s.  Mariae  in  Gallo  ex  ord.  Min. 
de  observ.  Yicentiae  in  Italia  (t  1496)  in  kk. 
SS.  Boll.  19.  Mart  IH.  p.  71-74. 

De  8.  Marco  mart.  episc.  ApoUoniadis  in  Asia 
min.  in  kk.  SS.  Boll.  16.  Jun.  UI.  p.  41. 

De  s.  Marco  monacho  in  Aegypto  (f  coa.  400) 
Synopsis  bist,  in  kk.  SS.  Boll.  5.  Mart  I.  p.  367. 
368. 

De  b.  Marco  Mutinensi  ord.  Praed.  Pisauii  in 
ducatu  Urbinate  (f  1499)  Perieri  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Sept  VL  p.  288.  289. 


DE  SS.  MA.RCO  —  VITA  S.  MARCÜLFI  ABB.  NANTENSIS 


1451 


Be  88.  Maroo,  Sotericho  et  Yalentina  marty- 
ribus  Asianis  cultis  in  insula  Thaso  (temp.  ine,) 
y.  de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oot 
XU.  p.  221.  222. 

De  8.  Maroo  Siirdo  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr. 

1.  p.  90. 

De  SS.  MarcJa,  Aemilio,  Feiice  mart  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  568. 

Vita  s.  Marcianae  virg.  mart  Gaesareae 
in  Mauritania  sub  Diodetiano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  ex  mss.  Andr.  dn 
Chesne  9.  Janr.  I.  p.  569.  570. 

Vita  8.  Martiani  abbatis  Aptae  Juliae 
in  Provincia  Oalliae  (t  cca.  1010). 

Ausg. :  *  ed.  Bened.  Gononos,  Vit.  Patram  Oc- 
cidentis,  libr.  IV.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  V.  1.  p.  94-96.  —  •»»  AA.  SS.  Boll. 
25.  Aug.  V.  p.  271.  272. 

Tita  s.  Marciani  episcopi  Freqaenti  in 

Samnio  Italiae  (forte  saec.  Y). 

Aitsg. :  ed.  Sollerias  ex  ms.  in  AA.  SS.  BolL 
14.  Jol.  in.  p.  654-656.  —  Actapuraap.  Ughelli, 
Italia  Sacra  ed.  Coleti  VHI.  p.  285-288. 

Acta  s.  Marciani  episcopi  Sjracusani  in 
Sicilia  saec.  in. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jon. 
n.  p.  788-795. 

Inventio  ss.  üarclani  et  Johannis  mart 
in  statibus  pontificiis  auctore  Indie  Pla- 
centino. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct.  VIII.  p.  832- 
838  c.  Buckii  conunentar.  praevio  p.  831. 

Martyrium  ss.  Marciani  et  Martyrii  no- 
tariorum,  martyrum  (f  351)  auctore  Si- 
meone  Metaphraste. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 

25.  Oct  p.  382  (ed.  2*).  —  *  graece  et  latine  ex 

cod.  reg.  1480  in  bibl.  Paris.  coUato  c.  cod.  1484 

ed.  Bossue  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  575 

-577. 

Erl.'Sehr.:  Bossue,  Benj.,  Commentarios  praeTios  ibid. 
p.  569-575. 

Tita  s.  Marciani  monachi  in  eremo  Chal- 

cidensi  (f  cca.  saec.  IV). 

Ausg. :  exTheodoreti  religiosae  histor. cap. 3 
cum  vers.  lat  Herveti  ^ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
LXXXm.  p.  1324.  —  *wtederh.  in  AA.  SS.  Boll. 

2.  Nov.  I.  p.  535-542;  cf.  G.  v.  Hooffii  comment 
praevius  ibid.  p.  532-534. 

Acta  SS.  Marciani,  Nicandri,  Apollonii 
etc.  decem  mart  Aegyptiorum. 

Ausg. :  ex  ms.  Vatic.  gr.  et  lat.  ed.  Henschen 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  419-421  c.  comment 
praevio.  —  Acta  alia  latine  ex  ms.  Vallicell. 
^  ap.  Mabillon,  Museum  Ital.  I.  2.  p.  247-250 
(Paris.  1724.  4®).  —  ^wiederh.  ap.  Ruinart,  AA. 
primorum  mart  Amstel.  1713.  fol.  p.  551-554. 

Vita  s.  Marciani  presbyteri,  oeconomi 
ecclesiae  Constantinopolitanae  (f  post472). 


Ausg.:  ex  Simeone  Metaphraste  ^  ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  10.  Janr.  —  'interprete  Oentiano 
Herveto  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  611-617. 
Cf.  ibid.  p.  609-611. 

Be  SS.  Marciano,  Bomno,  Diomede  etc.  mart. 
Tomitanis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  lU.  p.  32. 

De  88.  Marciano  y  Eniano,  Feiice  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  April.  IL  p.  405. 

De  s.  Marciano  episcopo  Beneventano  in  Italia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  II.  p.  958. 

De  8.  Marciano  episcopo  et  mart  Dertonae  in 
Anglia  (f  cca.  120)  commentar.  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  421.  422. 

De  8.  Marciano  episc.  Pampelonae  in  Hispania 
Tarraconensi  (f  cca.  700)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun. 
V.  p.  586. 

De  8.  Marciano  episc.  Ravennatum  in  Italia 
(t  cca.  127)  Henschenii  sylloge  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  22.  Mai.  V.  p.  127. 

De  88.  Marciano  episc,  Sisinnio,  Amauso  ^0. 
mart  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  I.  p.  206. 

De  88.  Marciano  et  Jocundo  martyr.  in  Aegypto 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  IL  p.  55. 

De  8.  Marciano  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Mart.  U.  p.  32. 

De  8.  Marciano  mart  Iconii  in  Cappadocia  (f 
forte  243)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jul.  III.  p.  185. 

De  88.  Marciano  sau  Mariano,  Lucio  et  Victo 
martyribus  Romae  (saec.  III)  V.  de  Buckii  syl- 
loge crit  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct  XII.  p.  189. 

Yita  8.  Maroswidis  =  Fundatio  monasterii 
Schildecensis. 

Vita  s.  MarcuM  abbatis  Nantensis  in 

Constantiniensi  (Gotentin)  Oalliae  dioec. 
(f  cca.  558)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  nnUato  stilo  ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  1.  Mai.  VII.  Col.  Agr.  1581.  p.346- 
351.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  128-133.  —  » tn  AA.  SS.  Bell.  1.  Mai.  I.  p.  71- 
75.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  424- 
426.  —  Vita  alia  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  75-79.  —  Miracula  cca.  a.  1075  Corbiniaci 
patrata  *  ap.  Mabillon  1.  0.  saec.  IV.  2.  p.  519-526. 
—  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  Mai.  VH.  p.  531- 
539.  —  '  fragmentum  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV. 
p.  115-117.  —  Sermo  de  S.  Marculfo  abb.  Nant 
ap.  Mabillon  1.  c.  p.  517.  518.  —  Translatio 
corporis  s.  Marculfi  abbatis  et  fundatio  monasterii 
Gorbiniacensis  cca.  a.  898  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai. 
I.  p.  79.  80.  —  Translatio  reliquiae  Antverpiam 
ad  abbatiam  s.  Salvatoris  ibid.  p.  80-82  (ed.  nov. 
p.  82-84).  Gf.De  translatione  s.  Marculfi  Cor- 
biniacum  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  514-516. 

ErL-Sdur.:  Benoit,  A.«  Saint  Mar coat ,  abbö  de  Nan- 
teuil  -  en  -  Gotentin.  Recherches  aar  la  culte  de  ses 
reliques  ä  Mantes.  Cbartres  1874.  8°.  25  pag. 

B(lat),  Hiatoire  da  pdlerinage  de  s.  Marcool  k  Cor- 
beny.  Corbeny  1842.  8P. 

Corblet,  Hagiographie  du  diocöse  d'Amiens.  lY.  1874. 
p.  4S0. 

Daplas,  Histoire  et  pölerinage  de  s.  Marcool.  Dijon 
1856.  12mo. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  III.  1736.  p.  660. 


1452 


PASSIO  B.  MARCULI  —  YITA  B.  MARGARITAE  FAVENT. 


Passio  b.  Marculi  sacerdotis  Donatistae, 

qui  sub  Macario  a.  348  interfectus  a  Do- 

natistis  pro  martyre  habebatur. 

Äusg, :  ^  ap.  Mabillon ,  Vet.  Aoalecta  IV.  p.  105 
(*ed.  2^\  p.  182-185).  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  VIII.  p.  760-766. 

Vita  Marcuardi,  vid,  Gesta  Marcuardi  abb. 
Fuldensis. 

De  8.  Marcwardo  abbate  Prumiensi  (f  853) 
apud  Trevireoses:  ubi  agitur  de  origine  mona- 
Bterii  PrumieDsis  ac  de  translatione  ss.  martyrom 
Chrysanti  et  Dariae  deque  Lothario  imperatore, 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p. 

606  -  618.    Vgl.  auch  De  b.  Marqnardo. 

De  SS.  Mardonio,  Musonio,  Eugenio,  Metello 
mart.  Neocaesarensibus  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr. 
II.  p.  590. 

De  8.  Margareta  martyre  (f  1176)  Roskildiae 
in  Dania  V.  de  Buckii  comment.  historicns  in 
AA.  SS.  BoU.  25.  Oct.  XL  p.  713-720. 

Gesta  y.  Margaretae  de  Gerines  virg.,  nationo 
Bruxellensis,  conversae  in  Valle  Dncissae  coenob. 
ord.  Praed.  iuxta  Bmxellas,  auctore  Joa.  Giele- 
mans  ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p.  220-246. 

Yita  s.  Margaretae  reginae  Scotiae  (f 

1093)  quam  quidem  s.  Adelredus  (Alre- 
dus,  Aelredus,  Aikedus,  Ealredus  f  1166) 
Khievallus  abbas  primo  conscripsit,  sed 
ab  alio  quodara  incerto  authore  ex  illo 
brevius  descripta. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Jan.  Colon. 
1572. 111.  p.  577-581  ('  edit  Colon.  1617.  lU.  Jun. 
p.  167-170).  —  ^wiederh.  ap.  Pinkerton,  Vitae 
SS.  Scotiae  p.  371.  —  *  ap.  Pinkertou,  Lives  of 
tiie  Scottish  Saints ,  revis.  by  W.  M.  Metcalf e.  II. 
1889.  8°.  p.  197-209.  —  Yita  alia  auctore  Theo- 
dorico  vel  seoundum  alios  Tnrgoto  monacho 
Dunelmensi,  confessario  ipsius  sanctae  ^inAA. 
SS.  Boll.  10.. Jim.  II.  p.  328-340.  —  ^wieder- 
holt ap.  Pinkerton  1.  c.  p.  301  —  w.  '  in  Pinker- 
tons  Lives  IL  p.  159-196  [Uebers.:  unt.  d,  Tit.: 
Life  of  St.  Margaret,  queen  of  Scotland.  By 
Turgot,  bishop  of  St.  Andrews.  Translated  from 
the  Latin  by  Will.  Forbes  -  Leith.  (Edinburgh) 
London  1885.  12mo.'*54  pag.  1  sh.] 

Erl.-Schr.:  Papebrooh.  Comment.  praevius  in  AJl. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  320-322. 
Propylaenm  ad  vitam ,  ex  genealog:ia  regnm  Aelredi 
abb.  Riovallensis  et  aliis  »6td.  p.  322-828. 

Translatio*  s.  Margaretae  Roskildensis 

a<>  1176. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  V.  1783. 
p.  303. 

Acta  8.  Margaretae  virg.  et  mart  Antiochiae 
=  Acta  s.  Margaritae  seu  Marinae. 

Acta  b.  Margaretae  Virginia  et  mart 

saec.  Xin  Lovanii  in  Brabantia  auctore 
Caesario  Heisterbacensi,  Dialog,  lib. 

6.  c.  34. 

Ausg. :  a.  unt.  Caesarius  Heist.  —  in  kk.  SS. 
Boll.  2.  Sept.  I.  p.  592.  —  Acta  altera  auctore 


anonymo  ex  ms.  i6tVi.  p.  592-595.  Cf.  Stiltingii 
commentar.  praevius  ibid.  p.  582-592  {mit  Ab- 
bildung). 

Yita  s.  Margaretae  virginis  Ravennae 

in  Italia  (f  1505)  auctore  Seraphino 
Firniano.   Italice  scripta. 

Ausg.:  latine  reddita  a  Phil.  Zoataeo  in  AA. 
SS.  BoU.  23.  Janr.  n.  p.  548-551.  —  AUa  tiU 
auctore  Hieronymo  Rubeo  lib.  8.  bist  Ravenn. 
*  ed.  Surius ,  De  prob.  SS.  historiis.  23.  Janr.  VIT. 
Coi.  Agr.  1581.  p.  62.  63.  —  »  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  553.  554. 

De  bb.  Margarfta  et  Ida  moniaUbus  Biogiae 
in  Germania  (saec.  Xll)  V.  de  Buckii  comment 
historicus  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Oct.  XIU.  p.  97-99. 

Yita  Margaritae  (Albonensis)  Burgun- 

diae  comitis  filiae,  Quidonis  Delphini  eo- 
mitis  Alboni  coniugis  auctore  Guilelmo 
canonico  Gratianopolitano  (cca.  1163). 
Ausg.:  ^  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VT.  p.  1201- 
1214.  —  •  fragmentum  ap.  Bouquet,  Reo.  XiV. 
p.  427.  428. 

Yita  b.  Margaritae  (de  Cortona)  poeni- 
tentis  III.  ord.  s.  Franc.  Cortonae  in  Um- 
bria  (f  1297)  auctore  F.  Juncta  Beva- 
gnate. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Febr.  III.  p.  3<X> 
357.  Cf.  p.  758  et  BoUandi  comment  praevius 
ibid.  p.  298. 

Uebers.:  uiit.d.  Tit.:  Legende  de  la  yie  et 
des  miracles  de  s.  Marguerite  de  Cortone,... 
ecrite  en  langue  latine  par . . .  Quinta  Bevegnati 
. .  trad.  par  Mgr.  Luquet  eveque  d'Hesebon.  Paris 
1859.  12mo.  3  fr. 

ErL' Sokr.:  Brest,  Maria  do,  Vita  o  leggenda  di  s. 

Margherita   di  Cortona,  temaria  fiancescana.    Tra- 

duzione  dal  fraiizeee  del  P.  Aiit.  Fioresi.  Fixmizel!^ 

24mo.  192  paa. 
Ch6ranc6,  Leop.  de,   Sainta  Man^erite  de  Cortone 

(1247—1297).  lUuströ  .  .  .  Paris  1888.  kl.  4«.  XXIll 

339  pag.  10  fr. 
Deliesques,  Q-.,  Vita,  conversio  e  morte  di  s.Üarghe» 

rita  da  Cortona.  Milano  1850.  12mo. 
Fioresi,   Ant.,    Santa  Margherita  da  Cortooa  e  U 

nnova  chiesa.  Ricordi  e  leggonda.  3.  ediz.  Fireoie 

1889.  8P.  344  pag. 
Oiovagnoli,  A.Fr.,  Vita  di s. Mai^herita  di  Corfc^na. 

»Roma  1761.  4».  —  «odiz.  6*.  Und.  1768.  4®.  IV.  135 

paa.  Con  rüraUo. 
Lechner,  P.,  Das  mystische  Leben  der  h.  Marsareth 

von  Cortona.    Mit  einem  Anhang:  Bericht  ans  <i«o: 

mystischen  Leben  der  gottsei.  Orden^'nngfrauen  Chh- 

süna  und  Margareth  Ebner  aas  Nürnberg.  Mit  einem 

Stahlstich.  RegensboiK  1862.  fcr.SP.  XV.  320pag.A'i- 
Marchese,   Fr.,  Vita  di  s.  Margherita  da  CortcoA. 

»Roma  1678.  49.  —  «Venetia  1686.  BP.  —  »BoU»eM 

1762.  &>.  —  *Vene2ial80l.  8». 
Scarpa,  V.,  Notizie  storioo - morali  intoorno  alla  vita 

di  s.  Margherita  di  Cortona.  Padova  1841.  8^. 
Vita  di  s.  Margherita  da  Cortona  scritta  da  an  suo 

divoto.  Pistoja  1746.  4».  Rara. 

Yita  b.  Margaritae  Faventinae  abbatis- 

sae  ord.  Yallumbrosani  (f  1330)  Morentiae 
auctore  Petro  Florentino  ord.  Minor. 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  BoU.  26.  Aug.  V. 
p.  847-851.  —  ReTelationes  et  miraeula  auctore 
Johanne  presbytoro  Faventino  ibid.  p. 851-854. 
Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p.  845-847. 


VITA  B.  MARGARITAE  FONT.  —  PASSIO  S.  MARIAE  ANCILLAE 


1453 


Yita  b.  Margaritae  Fontanae  virg.  tertii 

ord.  s.  Dom.  Mutinae  in  Italia  (f  1113) 
auctore  Desiderio  Paloni  ord.  Praed. 

Ausg. :  ex  ital.  lai  redd.  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Sept.  IV,  p.  135-139. 

A^ita  b.  Margaritae  Hungaricae,  Belae 

IV  regis  Himgariae  filiae,  virg.  ord.  Praed. 

{f  1271)  auctore  F.  Garino  ord.  Praed. 

(t  1340). 

Ausg.:  *  ed.  Sarins,  Vit  SS.  28.  Janr.,  per- 
änderter  Stil,  —  » in  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  U. 
p.  900-906.  —  Alla  Tita  ex  Petri  Baazani  epi- 
tome  rer.  Huogar.  ibid,  p.  906-909.  —  Alia  Tita 
auctore  anonymo  saec.  aIII  ap.  Geo.  Pray,  Vita 
8.  Elisabethae  landgr.  Thoring.  Tymav.  1770.  4^ 
p.  251-377.  —  ProeessQS  eanonizatioBis  b.  Mar- 
garitae in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  899.  900.  Cf,  p. 
897-899. 

JErl. '  Sdtr. :  Lorenz,  Deatschlands  OeschichtsqueUen. 
3.  Aafl.  I.  1886.  p.  345.  not.  2. 
Marczali,  Heinr.,  Ungarns  Geschichtsquellen.  Berlin 
1882.  p.  87. 

Tita  b.  Margaritae  Ipreneie  auctore 
Thoma  Cantimpratensi  (f  1263). 

Ausg.:  ap.  Hyacinth.  Choquet,  Sancti  Belgi 
ord.  Praed.  Duacil618.  8^  p.  144-200;  cf.  p.  139. 

Acta  s.  Margaritae  seu  Marinae  mart 
Antiochiae  in  Pisidia  (saec.  I  —  III)  au- 
ctore anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  Rebdorfensi  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Jul.  V.  p.  33-39.  —  Appendix  I.  De  s.  M-ae 
corpore  Antiochia  Syriae  in  Tusciam  translato 
ibid.  p.  39-45.  —  Appendix  II.  De  s.  Marga- 
rita  insulae  Procidae  in  regno  Neap.  patrona  ibid. 
p.  45.  Cf.  Pinii  commentar.  praevius  ibid.  p.  24 
-33.  —  InTentio  capitis  s.  M-ae  virg.  et  mart 
in  coenobio  Gemblacensi  facta  (tempore  incerto) 
ex  cod.  Broxeilensi  12131-50  in  Analect  Bolland. 
VI.  p.  303.  304.  De  reliqniis  s.  M-ae  alüs  in 
Belgio  asservatis  cf.  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  28  §  25. 
—  Mimeulam  s.  M-ao  virg.  quod  contigit  in 
civitate  Londoniensi  a.  1428  ex  cod.  Viennensi 
(Fideicommissbibl.  n^  9364)  in  Anecdota  ex  codd. 
hagiograph.  JohanDis  Gielemans.  Bruxell.  1895. 
gr.  8^  p.  393-395.  —  Das  Fest  der  h.  M.  wurde 
in  Oesterreich  am  12.  Juli,  am  Rhein  am  13.  Juli, 
ifn  Bisthutn  Constanx  am  15.  Juli  gefeiert.  Mit- 
theilung des  Ghorherm  J.  Lud.  Aebi. 

£>rL'Sehr.:  Eine  altlombanUsche  Margarethen-Le- 
gende.  Kritischer  Text  nach  acht  Handbchr.  mit 
einleit.  Untersochangen  hrsgb.  von  Berthold  Wiese. 
Halle  a.  S.  1890.  9>.  CXX.  107 pag. 

Tita  s.  Margaritae  viduae  apud  Septem- 

pedanos  Piceni  in  Italia  (f  1395).    Fra- 

gmentum.   Auctore  D.  Pompilio  Cac- 

cialupo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  IL  p.  120.  121. 
Cf.  Pinii  comment  praevius  ibid.  p.  117-120. 

Acta  b.  Margaritae  virginie  tertii  ord. 
s.  Domin.  Tiferni  in  ümbria  (f  1320). 

Ausg. :  ex  ms.  latino  et  ex  vita  itaiica  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  April.  U.  p.  191-198. 


De  V.  Maria  abbatissa  Pragensi  (f  cca.  995), 
ubi  de  erectione  eiusdem  nrbis  episcopatus  deque 
Dietmaro  primo  episcopo,  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  833-835. 

De  88.  Maria,  Aprili,  Servulo  etc.  mart.  Nico- 
mediae  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart.  U.  p.  619. 

De  SS.  Maria  Cleophae,  matre  s.  Jacob!  fratris 
Domini,  episcopi  Hierosolymitani  (saec.  I)  Hen- 
schenii  dissertatio  in  AA.  SS.  Boll.  9.  April.  I. 
p.  811-818. 

De  3.  Maria  Maedalena,  vid.  Vita  b.  Mariae 
Magdalenae. 

De  88.  Maria,  Martha,  Eusebia  etc.  mart  Con- 
stantinopoli  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  621. 

De  s.  Maria  matrona  Hierosolymitana,  matre 
Johannis  qui  et  Marcus  (saec.  I)  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Jun.  V.  p.  475. 

De  SS.  Maria  prophetissa  Moysis  et  Aaronis 
sorore,  de  Eleazaro  sacerdote  Aaronis  filio  etc. 
Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  11. 12. 

De  s.  Maria  virg.  cognom.  Consolatrice  (saec. 
VIII)  Veronae  in  Italia  Sollerii  commentarius  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  1.  p.  81-83. 

Yita  s.  Mariae  Aegyptiacae  (f  321), 

quae  ex  meretrice  asceta  facta  est.    Pa- 
raphrasis  metrica. 

Erst  Spfttoro  legen  sie  fälschlich  dem  Paulus  Dia- 
conus  bei.  andere  dem  Hildebert  Bischof  von  Mans 
oder  Erzbischof  von  Tours. 

Ausg.:  4at.  ed.  Surius,  Vit  Sanct  2.  April. 
{Die  dort  voraufgehende  Epistola  auch  in  Fa- 
bricii  Biblioth.  med.  et  iuf.  latinitatis  ed.  Mansi 
V.  p.  209.)  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  2.  April.  L  p. 
83-90.  —  '  lat  ed.  Rosweyde,  Vitae  patrum  lib.  I. 
Antverp.  1615.  1628.  fol.  Lugduni  1617.  fol.  — 
*  in  Hildeberti  oper.  ed.  Ant  Beaugendre.  Paris. 
1708.  fol.  p.  1261.  —  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXIII.  p.  671-690.  —  Acta  alia  auctore  ano- 
nymo, ex  2  mss.  graec.  lat  ^  in  kk.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  76-82;  cf.  p.  8^8.  —  *wiederh.  ap.  Migne, 
Patrol.  graeca  lat  tant  edita.  XLIV*.  1861.  p. 
995-1012  {hiervon  der  griech.  Urtext,  für  dessen 
Verf.  einige  den  Sophronius  Hierosolymit 
patriarcha  [t  638]  halten,  unt.  d.  Tit.:  BCog 
MuqUtg  AlyviiTtag  xi^g  itnb  iraiQi&tav  dattog  üaxr}- 
aäarig  xarä  ttiv  i^rj^ov  toö'Ioq&ovov  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  I.  append.  p.  xiu-xxi). 

tJrl.  -  Sehr. :  E  a  r  1  e  ,  John ,  Gioucester  f  ragments.  II. 
Leaves  from  an  Anglosaxon  translation  of  the  lifo 
of  S.  Maria  Aegyptiaca.  London  1861.  gr.  4^. 

Mussafia,  Ad.,  Üeber  die  Quelle  der  altspanisohen 
,Vida  de  s.  Maria  Egipciaca*.  (Aus  den  Sitzungs- 
berichten der  k.  Akademie  der  Wissenschaften.)  Wien, 
Gerold  1863.  gr.  8».  24  pag.  40  4 . 

Serclier,  J.,  L'oracle  des  deserts,  ou  la  vie  de  s. 
Marie  Egyptienne.  Lyon ,  Rigaud  1625.  12  mo. 

Yie  de  Ste.  Marie  Aegypüenne  xusammon  mU  Robert 
Qrosseteste's  Chasteau  d'amour  ed.  by  M.  Cooke. 
London ,  Caxton  Society  1852.  gr.  BP. 

Passio  s.  Mariae  ancillae  Tertulli,  virg. 
et  martyris  (f  170?). 

Handschr.:  U.vid.  AA. SS. Boll.  Nov.L  p.201. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Miscellan.  IL  p.  115-123 
('ed.  nov.  L  Lucae  1761.  p.  27-29;  cf  p.  75). 
—  Un  kk.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  201-206.  — 
Passio  alia  ^ex  Vincentio  Bellov.  ed.  Surius, 


1454 


VITA  S.  MARIAE  BAGNESUE  —  VITA  B.  MARIAE  MAGDALENAE 


De  prob.  SS.  historiis.  —  •ed.  Mombritius,  San- 
ctuarium.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  206.  207.  Gf. 
G.  V.  Hooffii  comment.  praevius  ibid.  p.  194-201. 

Tita  s.  Mariae  Bagnesiae  virg.  tertii  ord. 
s.  Domin.  (f  1577)  Morentiae.  Ex  Italico 
Augustmi  Gampi  de  Pontrömoli,  vir- 
ginis  presb.  domestico. 

Äusg, :  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  Co- 
roUar.  p.  M3*-128*.  —  Analeota  de  vita  v.  Ma- 
rias ibid.  p.  128*- 139*.  Cf.  Papebrochü  comment 
praevius  ibid.  p.  112*. 

Vita  s.  Mariae  Cappadocia  virginis  et 
passio  eiusdem.  Libri  2.  Auetore  Rei- 
nere monacho  S.  Laurentii  Leodiensis. 

Ausg. :  *  ap.  Pez ,  Thes.  anecd.  IV.  3.  p.  83-95. 
—  ^tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV.  p. 
61-70. 

Tita  b.  Mariae  de  Albericis  e  Gomo 
et  miracula  auctore  Paulo  Lulma  sive 
Ulmio  Bergomensi  (tl484). 

Atisg. :  ^  Bomae  1484.  4^  —  •  wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  Mai.  m.  p.  253. 

Acta  b.  Mariae  de  Cervello  vulgo  de 
Socos,  virg.  ord.  s.  Mariae  virg.  de  Mer- 
cede  redempt  captivorum  Barcinone  in 
Catalonia  (f  1290)  auctore  Johanne  de 
Laes  coaevo  et  ab  aliis  continuata. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept.  VII. 
p.  180-183.  —  Vitae  compendium  auctore 
anonyme  ibid.  p.  183-186.  Cf.  Perieri  comment 
praevius  ibid.  p.  166-180. 

Tita  y.  Mariae  de  Mailliaco  dominae 

de    Seilleyo-Guilelmi   (f  1414)    auctore 

Martine   de  Bosco-Gualteri,   ipsius 

ven.  confessario. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mart.  HI.  p.  737 
-747.  —  Processus  informationis  pro  canoni- 
zatione  ex  ms.  ibid.  p.  747-765  o.  comment.  prae- 
vio  p.  736-737. 

Vita  b.  Mariae  Dolorosae  in  territorio 
Brabantiae  Bruxeilensis  (f  cca.  1290)  au- 
ctore forme  synchrone. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  III.  p.  644- 
646.  —  Miracula  ibid.  p.  647.  648.  —  Alia 
ex  ms.  Belgico  ibid.  p.  649.  650. 

Erl.-Sckr.:  Leven  van  de  salige  niaeg«!  ende  mar- 
telaeresse  Maria  bygenaemt  de  Ellendige.  Mecholon 
8.  s.  (1769).  80. 

Miracula  s.  Mariae  Laudunensis,  vid.  Heriman- 
nus  Tornaconsis. 


Vita  b.  Mariae  Magdalenae  et  sororis 

eins  8.  Marthae   (saec.  I)   auctore  Hra- 

bano  Mauro  abbate  Puldensi. 

Ausg.:  ^  ap.  Faillon,  Monuments  inedits  sur 
l'apostolat  de  s.  Marie -Madeloine.  Paris  1848 
(tciederh.  ibid.  1865).  2  vol.  Roy.- 8°.  —  •  tciederh, 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXII.  p.  1431-1508.  — 
De  s.  Maria  Magdalena:  ,Quo  in  loco^  ex  cod. 


Namurc.  53  in  Analect.  BoUand.  II.  p.  321.  — 
De  8.  Maria  Magdalena  apud  Massiliam  Sol- 
lerii  comment  histor.-criticus  in  AA.  SS.  B(»1I. 
22.  Jul.  V.  p.  187-218.  —  Ex  translatione  s. 
M-ae  Magd-ae  ex  cod.  Gandav.  n^  499  in  Ana- 
lect Boll.  IV.  1885.  p.  201.  202.  —  Benno  de  s. 
Maria  Magd,  auctore  Odone  abbate  Floriacensi 
et  Cluniacensi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  218-222. 
—  Appendix  I.  De  s.  M-ae  reli<}uüs  ibid.  p. 
222.  223.  —  Appendix  IT.  De  miraculis  ibid. 
p.  223-225.  —  Vie  de  sainte  Marguerite,  poeme 
inedit  de  VTace  (trouvere  anglo-normand  du  12. 
siecle),  precede  de  Phist  de  ses  transformations 
et  suivi  de  divers  textes  inedits  et  autres,  et  de 
Tanalyse  detaillee  du  Mystere  de  s.  Marguerite 
par  A.  Joly.  Paris  1879.  8^  4  fr.  {Extrait  da 
Memoires  de  la  See.  des  antiquaires  de  Normandie. 
Ser.  ni.  tom.  X).  —  Vle  de  s.  Marguerite.  An 
anglo-norman  version  of  the  13.  Century.  Now 
first  edited  from  the  unique  ms.  in  the  Üniver- 
sity  library  of  Cambridge  ...  by  F.  Spencer. 
Inaug.-Diss.  Leipzig  1890.  8°.  53  pag.  —  Sche- 
duia  cum  reliquiis  s.  Mariae  Magdal.  a®  1279 
inventa  an.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  640. 

Erl.'S(wr.:  Anquitin,  Dissertation  sur  s.  Marie  Har- 
deleine.  Poar  pronver  one  Marie  Magtioleiiie ,  Marie 
soear  de  Marthe ,  et  la  Femme  pecheresse  sont  troi» 
femmas  difTerentes.  Ronen  &  Paria  1699.  8". 

Baring,  Nicol.,  Dissertatio  de  Maria  Magdalena.  Hao- 
nov.  1644.  4P. 

Chabanean,  Oam.,  Sainte  Marie  Madeleine  dans  la 
Uttöratore  proven^aile;  recneil  de  textes  nroTenfanx 
en  prose  et  en  ven  lelatifs  ä  oetto  sainte.  Paris  ISST. 
80.  216  wg.  12  fr. 

Chaide,  Pedro  Malon  de.  La  conversion  delaMad»- 
lena.  lladrid  1858.  gr.  8<>. 

(Clichtoveus,  Jnd.)  Disceptationia  de  Magdalena de- 
fensio :  apologiae  Marci  Orandivallis  illam  improban 
nitentiSj  ex  adverso  respondons.  Parisiis  1519.  ki.  i^. 

C  o  1  u  m  b  1 ,  Domin. ,  Histoire  de  s.  Madeleine ,  ot  ««t 
solidement  Stabile  la  v6rit6  qn'eUe  est  renae  et  d^ 
cM6b  en  Provence.  Aix  1688.  12mo. 

D  e  1  a  u  n  o  y,  Joa. ,  De  commentitio  Lazari  et  Maximioi, 
Magdalenae  et  Marthae  in  Provinciam  appolsn  disser- 
tatio. Lutetiae  Paris.  1641.  &>. 

:  Disqnisitio  disqnisitionis  de  Magdalena  MassUiefiä 

advena.  Paris.  1643.  8P. 

:  Varia  de  commentitio  Lazari  et  Maximini ,  Mag- 
dalenae et  Marthae  in  Provinciam  appolsn  opnscula. 


Quibns  tractatus  accedit  de  cnra  eociesiae  pro  sanctü 
....  ParisUs  1660.  89. 

Dnchesne,  L.,  La  16gende  de  sainte  Marie-Made- 
leine in  Annales  da  Midi.  1898.  janv. 

Faber,  Jac.,  De  Maria  Magdalena  et  tridao  Christi 
.  .  .  disoeptatio.  Hagenoae  1518.  4".  —  Parisüs  1519. 
4«.  —  8».  emissio.  Parisiis  1519.  kl.  4«. 

:  De  tribus  et  nnica  Magdalena  disceptatio  secimda. 

Parisüs  1519.  kl.  40. 

Faillon,  Monuments  in6dits  sur  Tapostolat  de  s.  Maxis 
Madeleine  en  Provence ,  et  sur  les  auties  apotres  d« 
cette  contr6e,  saint  Lazare,  s.  Maximin,  s.  Martbe, 
les  saintos  Marie  Jacobe  et  Salom6  etc.  etc.  Oarm^ 
om6  d'un  grand  nombre  de  gravures.  Ponr  serrir  de 
suppl6ment  aux  Ada  Sanäaitm  de  BollandM .... 
Publik  par  l'abb^  Migne.  Paris  1848  (f^nqnrwie  1865). 
2  vol.  Roy.- 80.  16  fr. 

Fisscher,  Joa.,  De  unica  Magdalena  libri  tr»«.  la 
aedibus  Jodoci  Badü  Ascensii  (Parisüs)  1519.  kl.  4*. 

Q  a  v  o  t  y ,  Histoire  de  s.  Mario  Madeleine.  St.  Maximin 
1825.  18  mo. 

G  n  o  s  n  a  y .  Joa.  Bapt..  Magdalena  MassUiensis  adveoa 
sou  de  adventu  Magoalenae  in  Gallias  .  .  .  disqnisitio 
theol.-historica.  Lugdoni  1643.  kl.  4f>. 

Haupt,  Jos.,  Beitrüge  zur  Kunde  deutscher  Sprache 
in  Handschriften.  I.  Legenden  von  der  h.  Maria  Mag- 
dalena. Wien  1860.  8».  {Stp.'Äbdr.) 

Henry,  Petr.  (paeudon.,  i.  e.  J.  B.  Gaesnay),  Aa- 
ctarium  historicum  de  Magdalena  Maasiliensi  advena: 
sive  decrotum  supremi  aenatos  Aquensis  . . .  io  h- 
bellum  qui  inscrioitur  Disqoisitio  disquiaitioDis  de 


VITA  S.  MARIAE  MAGDALENAE  DE  PAZZIS  —  VITA  B.  MARIAE  UX0RI8      1455 


Magdalena  ...  a  J.  B.  OnMoay  .  .  .  oonscriptae  .  .  . 
advenas  libelli  anctorem  Joannein  Laanoyam.  Lng- 
duni  1664.  kl.  4«.  —  ed.  2.  Lugdani  1667.  fol. 

Lacordaire,  Heinr.  Dom.,  Die  h.  Maria  Ma^alena. 
Nach  der  2.  Aufl.  des  Originais.  Nebst  einer  Biogra« 
phie  des  Verfasaers.  Trier  1862.  8^. 

Lamy,  Bern.,  Defense  de  l'ancien  sentiment  de  T^glise 
latine,  tonchant  i'office  de  s.  Magdelaine.  Oa  suite 
de  la  dissertation  latine  snr  le  mSme  sojet.  Ronen 
8c  Phris  16d9.  B9. 

Maetzler.  Ant.,  Lebensgeschichte  der  h.  Maria  Mag- 
dalena. Angsburg  1831.  8^. 

Perzager,  P.  M.,  Maria  Magdalena  die  Sünderin  und 
Büsserin.  Ein  Lebensbild  aas  den  Zeiten  Christi.  Inns- 
bruck 1862.  80.  Jk  4. 

Pirck  heimer,  Bilib.,  Dissertatio  de  Maria  Magdalena, 
qaod  falso  a  qaibasdam  habeatnr  pro  ilia  peccatrice 
seu  nvorrf.  Accessit  de  eadem  qnaestione  nberior 
disqnisitio  Nicolai  Baringii.  Hannov.  (1644?)  ^f*. 

Sa^ette,  Jean,  Sainte  Marie  -  Madeleine,  savie,  son 
histoire  et  son  culte.  Paris  1876.  12  mo.  4  fr. 

Saincte-Baome,  Denys  de  (pMudon.,  t.a.  Jean Bapt 
Gnesnay),  Le  triomphe  de  la  Magdeleine  en  la 
creance  et  vön^ration  de  ses  sainctes  reliqaes  en 
Provence ,  saivie  et  embrass^  par  toutes  les  nations. 
Response  A  une  lettre  intitnl4e :  Les  sentiments  de 
M.  Jean  Launov,.  etc.  snr  le  livre  ,  Aaotariom  histo- 
ricom'.  Seconde  Mition.  Lyon  1657.  fol. 

Sicard,  Sainte  Magdeleine  et  la  France.  Paris  1878. 
12mo.  VJ.  304  pag, 

Thor 2,  Math.,  Die  heil.  Maria  Magdalen«.  Troppaa 
1866.  8».  216  pag. 

Tita  s.  Mariae  Magdalenae  de  Pazzia 
ord.  s.  Mar.  de  Monte  Carmelo  (f  1607) 
Florentiae. 

Afisg.:  lat.  ex  Italico  Vincentii  Pucciui  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  180-242.  —  Opera 
s.  Mariae  Magd,  de  Pazzis  ibid.  p.  242-246.  — 
Parergon  ad  vitam  eius  ibid.  p.  246-249.  — 
Alia  vita  a  Virgilio  Cepario  S.  J.  sanctae  con- 
fessario  ibid.  p.  249-304.  [Uebers.:  ital.  unt.  d. 
Tit,:  Vita  della  serafica  verg.  s.  Maria  Madda- 
lena  de*  Pazzi.  Con  aggiunta  delle  Lettere  ine- 
dite  della  Santa.  Prato  1884.  12^0.  540 pag.;  — 
franxös.:  Vie  de  s.  Marie -Madeleine  de  Pazzi. 
Ouvrage  traduit  des  Actes  des  saints  par  l'abbe 
P**.  Nouv.  edit.  Paris  1876.  2  vol.  12mo.  2  fr.] 
—  Gloria  postama  ex  variis  auctor.  et  monum. 
a  Papebrochio  collecta  ibid.  p.  304-351.  Cf.  VIT. 
p.  850  et  Papebrochii  comment.  praevius  ibid.  p. 
177-180  {mit  Portr.  der  Heiligen). 

Erl.-Schr.:  Ademari,  Lad.,  Prose  sacre  contenenti 

il  compendio  della  vita  di  s.  Maria  Maddalena  de' 

Pazri .  . .  Firenze  1706.  8°. 
Bvlina,  J.  A.,  Prodiginm  Montis  Carmeli,  D.  Maria 

Magdalena  de  Pazzis  miraculis  et  vitae  sanctitate  in- 

clareeoens.  Cracoviae  1723.  fol. 
David  ab  Omnibus  Sanctis,  Wanderbari.  Leben 

der  H.  Mariae  Magdalenae  de  Pazzis.  Aus  den  Büchern 

Vinc.  Paccini.  Wurtzbui^  1669.  8».  204  va^. 
Epitome  vitae  admirabilis  et  extaticae  s.  ManaeMagd. 

de  Pazzi.  Yiennae  Austr  1669.  8«. 
Lezana,  Jo.  Bapt.,  Vida  de  la  prodifiosa  y  extatica 

virgon  s.  Maria  Madalena  de  Pazzi ,  I<lorentina.  Trad. 

de  iingna  Toscana  en  Espannola.  Madrid  1669.  49. 
Martin,  Gr6g.  de  St.-,  Vie  de  s.  Marie  -  Madelaine  de 

Pazzi.  Paris  1697.  8». 
Opere  di  s.  Maria  Madd.  de'  Pazzi  .  .  .  Raccolte  dal  .  .  . 

Lor.  M.  Brancaccio  e  divise  in  5  parti.  Venetia  1675. 

kl.  4«.  -  Und.  1789.  4fi. 
Puocini,  Vinc.  La  vita  di  s.  Maria  Madd.  de'  Pazzi 

vergine  nobile  t^'inrentina.  Firenze  1621.  40.  —  Roma 

1629.  4».  —  Venetia  1675.  40.  -  Und.  1712.  4».  — 

ibid.  1739.  4«.  —  Bologna  1707.  4P. 
Scacohino,  Alb.  Parmigiano,  Vita  e  miracoli  della 

b.  Maria  Maddal.  de'  Pazzi  fiorentina.  Modena  1626.  40. 
Vita  ed  estasi  di  s.  Maria  J^laddalona  de'  Pazzi.   Con 

aggiunta  delle  lettere  e  detti  della  santa  e  con  parole 

di  prefaz.  di  card.   Ag(jst.  Baasa  arciv.  di  Firenze. 

Firenze  1898.  8  vol.  16mo.  L  10. 


Vita  e  miraooli  della  b.  Maria  Maddalena  de'  Pazzi, 
beatif.  di  N.  8.  ürbano  VIII.  Modena  1626.  8P. 

Vita  s.  Mariae  meretricis,  neptis  Abra- 
hae  ereinitae  (29.  Oct)  auct  s.  Epbraem 
archidiacono,  interprete  anonymo. 

ist  ein  Theü  der  Vita  s.  Abrahae  (s.  d.). 
Ausg.:  ap.  Migno,  Patroiog.  lat  LXXIII.  p. 
651-660  CTun  Rosweydi  notis. 

Tita  b.  Mariae  Oigniaceneis  in  Namur- 
censi  Belgii  dioecesi  (f  1213)  auctore  Ja- 
cobo  de  Vitriaco,  tunc  canon.  regul., 
post  Acconensi  episc.  ac  denique  cardi- 
nali  Tusculano.  Libri  2. 

Ausg.:  ex  vanis  mss.  in  AA..  SS.  Boll.  23. 
Jun.  IV.  p.  636-666.  —  Snpplementiim  auctore 
coaevo  fr.  Nicoiao  canonico  regulari  coenobii 
Cantimpratani  ibid.  p.  666-677.  —  Vita  alia  au- 
ctore Thoma  Cantimpratensi  (f  1263;  Pape- 
brock  in  AA.  SS.  Boll.  schreibt  sie  dem  Nico- 
laus  Cantimprat.  zu)  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  23. 
Jun.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  634.  —  Appen- 
dix de  Jacobi  de  Vitriaco  Script,  ibid.  p.  677. 
678.  —  Historia  translationis  in  novam  ar- 
caoi  factae  a.  1608,  ex  impresso  Gallico  lat.  ibid, 
p.  678-684. 

Uebers.:  Vie  de  la  bienheureuse  Marie  d'Oi- 
gnies,  par  le  card.  de  Vitry,  avec  un  supplem. 
de  Thomas  de  Cantimpre.  Nivelles  1822.  12^0. 

Sri.' Sehr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatls 
ed.  Mansi  VI.  p.  248. 
Papebroch,  Commentar.  praevios  tn  AA.  SS.  Boll. 
p.  630-686  {mU  AbbOdungh 

Historia  s.  Mariae  Salome,  sororis  Vir- 
ginis  Del  genitricis,  matris  Jacobi  et  Jo- 
haimis  apostolorum.  XI  kal.  Nov. 

Fabelhaft. 

Ausg.:  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 

n"  9397 A.  sec.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagio- 

graph.  Johannis  Gielemans.  Bruxelles  1895.  gr.8^ 

p.  34-38.  —  De  s.  Salome  matre  filiorum  Ze- 

bedaei  (saec.  I)  Bossuei  comment.  histor.  in  AA. 

SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  435-456.  —  Instru- 

mentum  seu  processus  de  elevatione  ss.  Mariae 

Jacobi  et  Salomae  a.  1448  (ex  actis  autographis 

in  Monumenlis  ineditis  R.  D.  Faillon  II.  p.  1223) 

ibid.  p.  456-476. 

Erl.-  Sehr. :  Crescenzi ,  Cr. ,  Cenni  storici  sovra  s. Sa- 
lome proteggitrice  di  Veroli.  Roma  1842. 
Necohiardi,  Qio.  Batt.,  Salome  la  santa  moglie  di 
Zebbedeo,  madre  de'  saiiti  apostoli  Giacomo  ma^^giore, 
e  Giovanni  evangelLsta,  protettrice  della  cittä  di  Ve- 
roü.  Roma  1730   49.  VIII.  292  pag. 

Miracula  s.  Mariae  Suessionensis  au- 
ctore Hugone  abbate  Farsito  (cca.  1132). 

Ausg.:  *  ed.  Mich.  Germain  in  Histoire  de 
Notre-Dame  de  Soissons.  Paris  1675.  4°.  p.  481. 
—  ^wiederh.  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  234. 
235  —  tt.  "  ap.  Migne,  Patroiog.  lat  LXXIX. 
p.  1777-1800. 

Passio  s.  Mariae  Tertulli  =  Passio  s.  Mariae 
ancillae. 

Vita  b.  Mariae  uxoris  s.  Isidori  agrico- 
lae  Tordelagunae  in  Castella(t  cca.  1140). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15. Mai.  111. p. 550-557. 


1456 


MIRACULA  B.  MARIAE  VIRG.  IN  CARNOT.  —  ACTA  S.  MARINAE 


Miracula  B.  Mariae  Virginia  in  Carno- 
tensi  ecclesia  facta  vel  ad  laudem  ipsius 
alibi  patrata  et  ibi  scripto  mandata. 

Geschrieben  nm  1210. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  339.  fol. 
55-69. 

Ausg.:  ed.  Ant.  Thomas  in  Bibliotheque  de 
rfeole  des  chartes.  XLU.  1881.  p.  508-550;  cf, 
p.  505-508.  [üebers,:  Le  li vre  des  miracles  de 
Notre-Dame  de  Chartres,  ecrit  en  vers  au  13. 
isiecle  par  Jehan  LeMarchant  (schrieb  1262). 
Publ.  pour  la  prem.  fois  d'apres  un  ms.  de  la 
bibl.  de  Chartres  .  .  .  par  G.  Duplessis.  Chartres 
1855.  8°.]  —  Miracula  s.  M-ae  Virg.  Argenti- 
nensis ,  vid.  Ell enhardus.  —  Miracula  s.  M-ae 
Yirg.  Laudunensis,  vid.  Herimannus  abbas  S.Mar- 
tini Tomac.  —  Carmen  in  laudem  s.  M-ae  in 
Mon.  Germ,  bist  Auct.  antiq.  IV.  1.  p.  371-380. 
—  Hymnus  in  assumptione  s.  M-ae  Virg.  ihid, 
Poetae  lai  aevi  Car.  I.  p.  84.  85. 

Visitatio  B.  Mariae  Virginia  ad  Elisabeth  in 
AA.  SS.  BoU.  2.  Jul.  I.  p.  295-299. 

Acta  b.  Mariae  Virginia  Antiochenae  in 
Syria. 

Aitsg. :  graece  et  lat.  ioterprete  Ant  Fr.  De- 
stieu  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Mai.  VII.  p.  50-58  c. 
Papebrochii  comment. 

De  s.  INariamna  sorore  s.  Philippi  apostoli  virg. 
apostolica  (saec.  I)  Bollandi  commeni  histor.  in 
AA.  SS.  BoU.  17.  Febr.  III.  p.  4.  5. 

EIogiunL  s.  Mariani  conf.  in  Biturigibus 
Oalliae. 

Attsg.:  e  s.  Gregorio  Turonensi:  De  glor. 
confessor.  c.  81  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  19.  Aug.  — 
*t«  AA.  SS.  BoU.  19.  Aug.  UI.  p.  734.  735. 

Yita  s.  Mariani  diaconi  et  mart  in  prin- 
cipatu  Limaeburgensi  (temp.  ine.):  ,San- 
ctus  ac  Deo'. 

Ausg.:  ex  apogr.  codd.  Bodec.  et  Colon,  ed. 
C.  de  Smedt  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Nov.  II.  prs.  1. 
p.  71.  72;  cf.  comm.  praevius  p.  70. 

Yita  s.  Mariani  eremitae  Bituricensis 
(19.  Sept.). 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  432.  433. 
Vita  s.  Mariani  monacbi  Autissiodori 

in  Gallia  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  vEuriis  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  20. 
April.  IL  p.  760.  761. 

Vita  b.  Mariani  Scoti  abbatis  ord.  s. 
Bened.  (f  1083,  al.  1086)  auctore  Scoto 
monacho  Ratisponensi. 

Kura  vor  1185  verfasst. 

Ausg. :  in  A  A.  SS.  BoU.  9.  Febr.  IL  p.  365-372. 

ErL- Sdar.:  Bolland,  Comment.  praevius  ibid.  p.  361 
-365. 
"Walderdorff ,  Graf  v.,  Die  Heiligen  Merderdach  (f 
1075)  und  Marian  und  der  Ui-sprung  der  Schotten - 


CTonvente  in  Regensburg  tn  Verhandlungen  des  histor. 
Vereins  v.Oborpfalzu.Regonsburg.  N.F.  J" 
Watten b ach,  W.,  Die  Congregation  der  Schotten- 


XXVI.  1879. 


klöster  in  Deutschland  in  Otte  und  Quasts  ArchUulog. 
Zeitschrift.  I. 

Vgl.  Marianus  Scotus. 


Legenda  ss.  Mariani  et  Aniani  vetosta: 
,Cum  fides  christiana',  vid.  Vita  ss.  Ma- 
rini  et  Anniani. 

Expositio  visionum  ss.  martyrum  Ma- 
riani et  Jacobi  auctore  Petro  Damiani 

(30.  Apr.). 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLIV.  p. 
1031-1036. 

De  SS.  Mariano  et  Januario  mart.  Africanis  in 
AA.  SS.  Bell.  11.  Jul.  UI.  p.  188. 

De  SS.  Mariano,  Fortunato,  Satumino  etc.  mart 
in  AA.  SS.  Bell.  3.  Mai.  L  p.  383. 

De  SS.  Mariano,  Pelagia,  Mauro  martyribns  in 
AA.  SS.  BoU.  3.  Nov.  I.  p.  605. 

Vita  s.  Marii  abbatis  Bobacensis  s.  Bo- 

danensis  ( VaU^e  Baudonoise  im  Bisthum 

Sisteron^  f  cca.  550)  auctore  Dinamio 

patricio  Galliarura  (601). 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Bell.  27.  Janr.  11.  p.  774- 
776.  —  •  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  105-107.  —  Miracula  ibid.  p.  107.  —  ""wie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  lÄXX.  p.  25-32. 

ErL-Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latisitatis. 

Lib.  IV.  p.  209. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  128. 
Isnard  in  Balletin  de  la  Soc.  däpartementale  d'arcbeo- 

logie  de  la  Drome.  I.  Valenee  1866.  G9.  p.  151. 
Nadal,  Hagiographie  du  diocdse  de  Valenee.  18ä5. 

p.  181. 

Vita  s.  Marii  solitarii  (f  saec  YI  vel 
VII)  Mauriaci  in  Arvemia.  Libri  2. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  II.  p.  114-126, 

De  SS.  Mario,  Joviniano,  Fortunato  ete.  mart. 
Romanis  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jun.  I.  p.  210. 

De  SS.  Mario,  Martha,  Audifax  (270)  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Janr.  H.  p.  214-219. 

De  s.  Mario  mart  Romano ,  Antverpiae  ifi  AA. 
SS.  Boll.  27.  Mart,  III.  p.  691. 

De  SS.  MarifflO  ac  Zimio  presbyt  ac  Vimio  etc. 
eremitis  Scotis  saec.  XI  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jon. 
n.  p.  596.  597. 

De  ss.  Marina  et  Theonio  mart  Alexandriae 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jun.  lU.  p.  573. 

De  8.  Marina  virg.  et  mart.  Gallaeoiae  in  Hi- 
spania  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IV.  p.  376.  377. 

De  b.  Marina  virg.  ord.  canon.  regul.  s.  August., 
fundatrice  monast  s.  Matthaei  Spoleti  in  Umbria 
(t  1300)  Papebrochü  sylloge  in  AA.  SS.  RjIL 
18.  Jun.  m.  p.  665-667  (m.  Abbild.). 

De  ss.  Marina  virg. ,  Teguliano ,  Urbano  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  538. 

Acta  s.  Marinae  virg.  sub  monachi  ha- 

bitu  Marinas  dicta  (saec.  VIII)    auctore 

incerto. 

Ausg. :  ^  in  Vit.  Patrum  ed.  Rosweydus  p.  393. 
—  wiederh.  « in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  2S6. 
287.  Appendices  p.  287.  288.  C/l  Sollerii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  278  -  286  —  t*.  *  ap.  Migne^ 
Patrolog.  lat  LXXUI.  p.  691-696.  -^  *  unt.  d 
Tit.:  Acta  s.  Marinae  et  s.  Chriatophoii  ed.  E. 


VITA  S.  MARINI  —  VITA  B.  MARTHAE 


1457 


Usener.  Bonnae  1886.  8^  —  Vita  metrica  s. 
M-ae  in  Analect.  Bolland.  XI.  1892.  p.  246-249. 

Yita  s.  Marini  diaconi,  patroni  reipu- 
blicae  cognominis  in  Italia  (f  cca.  saec. 
YI  fin.)  fabulosa  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ^  ed.  Mombritius  ^  Sanctuarium  II.  p.  52. 
—  '  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept  II.  p.  215-220.  Cf. 
Veldii  commeni  praevius  ibid.  p.  208-215. 

lyi.  -  Sehr. :  6  e  n  t  i  1  i ,  Lac'  Antonio,  Compendio  della 
vita  di  8.  Marino  conf.  e  levita,  e  breve  relazione 
della  repabblica  Sammarinese,  dato  alla  lace  daOaido 
MatteiöonüU.  Bologna  1861.  Sfi.  23pag. 

Tita  s.  Marini  eremitae  et  mart  Mau- 
riennae  in  Gallia  (f  cca.  731.  24.  Nov.). 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

III.  2.  p.  535-537.  —  Inventio  reliquiarum  ibid. 

p.  537.  53a 

lyi.-Schr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  V.  1740. 
p.  676. 
Trachet,  Hagiologie  de  Maarienne.  1867.  p.  170.817. 

Tita  SS.  Marini  et  Anniani  apostolomm 
Bavariae  (c.  740 — 750)  authentica  [quam 
Priamus  presbyter  c.  a.  750  iussu  To- 
lusii  episcopi  concepit].   Nov.  15. 

Handschr.:  MüDchen,  Hofbibl.  lat.  n«  15608 
(Rot.  108).  Chart,  sec.  XV.  fol.  8';  —  n»  23846 
(ZZ  846).  Chart,  sec.  XV.  f.  353. 

Ausg.:  *  ed.  Holder -Egger  in  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIII.  1888.  p.  23.  24.  — 
'  ed.  Bern.  Sepp,  Vita  ss.  Maiini  et  Ann.  Ratis- 
honae  1892.  8**.  p.  6-8.  —  Legend a  vetusta  ss. 
M-i  et  A-i  (c.  a.  1100  in  versiculos  reducta 
[Handschr.:  München  1.  c.  n*  15608.  f.  4;  — 
n°  18625  (Teg.  625)  mbr.  sec.  XII.  f.  68;  —  n» 
21846.  f.  349])  *  in  Monum.  Boica.  1. 1763.  p.  343  - 
350. —  'ed.  Bern.  Sepp  I.e.  p.9-17.  —  *nur  einen 
Theil  aus  der  Mitte  od.  Holder- Egger  1.  c.  p.  27. 
Nota.  —  *  Excerptum  de  fundatione  monast^rii 
Rotensis  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  2.  p.  1069.  1070.  Vgl.  Analecta  Bolland.  XI. 
1892.  p.  102.  —  Sermo  de  ss.  M-o  et  A-o  a 
qiiodam  monacho  coenobii  Rotensis  elaboratas 
[Ha?idsehr.:  München  1.  c.  n^  15608.  f.  2;  — 
n^  23846.  f.  354]  »  ed.  Holder- Egger  in  Neues 
Archiv  l.  c.  p.  25.  26,  ohne  den  Schluss.  —  '  ap. 
Sepp  1.  c.  p.  18-21.  —  Alter  sermo  [cf.  Clm. 
18660  (Teg.  600).  chart.  sec.  XV.  8°]  *  ap.  Joh. 
de  Via,  Vita  (s.  Erl.-Schr.)  p.  12.  —  ^wiederh. 
ap.  Sepp  1.  c.  p.  22-27. 

Erl.'Sehr.:  Hoider-Egger,  Die  Heiligen  Marinas  u. 

Annianos  in  Neues  Archiv  XIII.  p.  22-28.  585. 
Johannes  a  Via,   Vita  ss.  M-i  episcopi  Uyborno- 

Bavari  mart.  et  Aniani  archidiaconi  conf..  patronornm 

celebris  monanterii  in  Rota.  Monachii  1579.  A^. 
Biexler,   S.,  in  Forschungen  zur  deutschen  Gesch. 

XVIII.  p.  540. 
\rattenbach ,  Deutschlands  Goschichtsquellen.  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.34d;  6.  Aufl.  II.  IBM.  p.378. 

Acta  SS.  Marini  militis  et  Asterii  sena- 
toris  mart  Caesareae  (f  cca.  260). 

Ausg.:  ex  bist.  eccl.  Eusebii  üb.  7  *ed.  Su- 
rius,  Vit.  SS.  3.  Mart.  —  ^  in  AA.  SS.  Boll.  3. 
Mart  I.  p.  224.  225. 

Acta  s.  Marini  senis  mart  sub  Diociet 
Anazarbi  in  Cilicia  auctore  anonymo. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg. :  graece  et  lat  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug. 
II.  p.  347-349. 

De  8.  Mtrfno  abbate  Lerinensi  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Janr.  I.  p.  55. 

De  s.  Marino  episc.  conf.  in  monasterio  s.  Petri 
Besalvensi  dioec.  Gerundensis  in  Cataionia  in  AA. 
SS.  Boll.  19.  Aug.  HI.  p.  731. 

De  8.  Marino  mart.  apud  Graocos ,  ex  synaxa- 
riis  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mart  H.  Addend. 
p.  755. 

De  s.  Marino  presb.  Autissiodori  in  Gallia 
(forte  saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  VII. 
append.  p.  869. 

De  SS.  Marino  presb.  et  Stephane  diac.  mart. 
Brixiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  H.  p.  2.  3. 

Acta  s.  Maris  Assyriae,  Babyloniae  ac 
Persidis  saec.  I  apostoli. 

Ausg.:  aramaice  et  lat  ed.  nunc  primum  J. 
B.  Abbeloos  in  Analect  Bolland-  IV.  1885.  p. 
50-128;  lectt.  var.  p.  129-131;  index  p.  132- 

136.  Cf.  prolegom.  p.  43-49;  epilogus  oritic.  p. 

137.  138. 

De  SS.  Marito  et  uxore  mart.  in  Graecia  in 
AA.  SS.  BoU.  29.  Mai.  VII.  p.  18. 

De  s.  Mamano  episcopo  in  Scotia  in  AA.  SS. 
Boll.  l.Mart.  I.  p.  63-65. 

De  s.  Maro  episc.  Trevirensi  in  Belgica  I  (saec. 
V).  —  Miracula  m  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  II. 
p.  730.  731. 

De  s.  Maroio  episc.  Mediolanensi  (saec.  V)  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  April.  IE.  p.  173. 

De  ss.  Marone,  Eutychete  et  Victorino  presb. 
mart.  in  Italia  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April. 

I.  p.  373-375. 

Vita  s.  Maronia  anachoretae  iuxta  Cy- 

nim  in  Syria  (f  cca.  370). 

Ausg.:  ex  Philotheo  Theodore ti  cap.  16  in 

AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  766.  767. 

Erl.-Schr.:  Xaironi,  F.,  Dispert,  de  ori^ne,  nomine 
ac  rolii^ione  Maronitarum.  Bomae  1669.  SP. 

De  b.  Marquardo  ord.  Min.  (f  1327)  Monachii 
in  Bavaria  Papebrochii  syllogo  bist  in  AA.  SS. 
Boll.  29*.  Mai.  VII.  p.  183. 

Vgl.  auch  De  v.  Marcwardo. 

De  s.  Marso  presb.  Autissiodori  in  Gallia  (saec. 
III  fin.)  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct 

II.  p.  387-  390. 

De  ss.  Martlia  et  Maria  virg.  mart.  et  Lyca- 
rione  puero  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  IL  p.  157. 

De  s.  Martlia  vel  Mathana  matre  s.  Symeonis 
stylitae  sen.  (f  cca.  428)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept 
I.  p.  203-205. 

De  s.  Martha  virg.,  Christi  Salvatoris  hospita 
(saec.  I)  Tarascone  in  Provincia,  Sollerii  comm. 
bist,  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  4-13  {mit 
Abbildung). 

Vita  b.  Martliae  hegumenae  Monem- 
basiae  in  Laconia  (sec.  X).  Fragmentum. 

Ausg.:  ex  ms.  Florent.  ed.  Janning  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  431-433. 

92 


1458 


VITA  S.  MARTHAE  —  VITA  S.  MARTINI  ABBATIS 


Tita  s.  Marthae  viduae,  matris  s.  Si- 
meonis  stylitae  iun.  (f  551)  auctore  mon- 
acho  coaevo. 

Ausg. :  ex  ms.  Florent.  graece  et  lat  in  AA. 
SS.  BoU.  24.  Mai.  V.  p.  408-431;  cf.  Janningü 
oomment.  praevius  ibid.  p.  402  et  VII.  p.  848. 

Vgl.  Vita  8.  Simeonjs  styl.  Iqq. 

Tita  s.  Marthae  virg.  mart  Asturicae 
in  Hispania  (f  251). 

Ausg. :  ez  ms.  antiquo  legendario  ^  edita  a  Jo. 
Tomaio  Salazario  —  et*  repetita  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Febr.  III.  p.  362.  Cf.  p.  361. 

De  88.  Martia,  Martiano,  Hierote  etc.  mart 
comment.  historious  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart.  I. 
p.  226.  227. 

De  8.  Mariiale  episc.  Spoletano  in  Umbria  (f 
cca.  350)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  395. 

De  88.  Martiale,  Feiice,  Fausto  etc.  mart  in 
Ponte  Asiae  regione  in  AA.  SS.  Boll.  16.  April. 
n.  p.  406. 

De  88.  Martiale,  Laurentio,  Gnrgilo  etc.  mart 
in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept  VII.  p.  603. 

De  88.  Martiale,  Satomino,  Epicteto  etc.  mart 
saec.  in  in  Porta  Romano  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Aug.  IV.  p.  513.  514. 

De  88.  Martiale,  Statuliano,  Constantio  etc. 
mart  in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  130. 

De  88.  Martiale,  Vincentio,  Carisso  etc.  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  April,  ü.  p.  405. 

Tita  8.  Martialis  Lemovicensinm  in  Oal- 
üa  apostoli  et  episc.  (f  614)  abbreviata: 
jlnvenitur  in  cronicis'. 

Ausg. :  ed.  J.  B.  Champeyal  in  Bulletin  de  la 
Societe  archeologique  et  historiaue  du  Limousin. 
XTJT.  1894  p.  305.  306.  —  Mira«ala  [Hand- 
Schrift:  Brüssel  n®  8550.  mbr.  saec.  X.  8^ 
fol.  17' -24]  *  tres  libelli  ,ex  vetusto  nostro  ms. 
mbr.'  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  553-559 
('  edit  Paris,  lib.  I  ex  vet  ms.  30.  Jun.  VII.  p. 
507.  508;  lib.  II  miracula  saec.  VU.  Vm.  IX 
scripta  p.  508-511;  lib.  III  miracula  post  a.  852 
facta  et  a  coaevo  scripta  p.  511-513).  —  'Aus- 
züge •ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  506.  580;  VII. 
S.  370.  —  **  ex  lib.  II  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
[on.  scr.  XV.  1.  p.  280-282;  ex  lib.  III  p.  282. 
283.  —  Miracula  alia  ex  ms.  Tornac.  ^in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  559-562  («ed.  Paris.  1.  c.  p.  513 
-515).  —  Miracula  a.  1388  patrata,  auctore 
anonyme  Ijemovicensi  monacho  coaevo  primus 
ed.  Fr..  Arbellot  in  Analect  BoUand.  I.  p.  412-446 
—  Miracula  alia  unt.  d.  Tit.:  Li  vre  des  mi- 
racles  de  s.  Martial  (texte  latin  inedit  du  9.  siede). 
Pabl.  par  Franc.  Arbellot  Limoges  et  Paris  1890. 
8^  40pag.  2  fr.  —  Translatio  de  Monte  Gaudio 
Nov.  994  ex  cod.  Paris,  lat  n^  810.  sec.  XIV  ^  ap. 
E.  Sackur,  Die  Cluniacenser.  I.  Halle  a.  S.  1892. 
8^  p.  392 -396.—  Un  Analecta  Boll,  XII.  p.472.— 
'  als  Translation  du  s.  M.  a  Montjauvy  in  Bulletin 
de  la  Societe  archeol.  et  bist,  du  Limousin.  XLII. 
1894.  p.  307-311.  —  Act«  seu  Vita  [Hafid^chr.: 
Paris,  Nat-Bibl.  mss.  lat  n°  5354. 10864. 11749. 
11884.  16737]  sollen  angeblich  von  seinem  Nach- 


folger herrühren;  unächt,  atu  dem  9,  oder  10. 
Jahrh.  —  Untergeschoben  ist  auch  das  dem  Ve- 
nantius  Fortunatus  xugeschriebene  Oedicht 
De  8.  Martiali,  welches ,  wenn  es  acht  wäre,  das 
Vorhandensein  der  Acta  schon  im  6.  Jahrh.  be- 
weisen würde;  vgl.  d.  Ausg.  von  Fr.  Leo  I.  p.  382. 
—  Ademams  monachus  8.  Cibardi:  Epistola  de 
apostolatu  s.  Martialis  ^  ap.  Mabillon ,  Annales  o. 
8.  Ben.  IV.  app.  p.  717.  —  wiederh.  •  ap.  Bouquet^ 
Recueil  X.  p.  506-508  —  u.  '  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  CALL  p.  89-112.  —  *die  Hauptstellen 
ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mod.  scr.  IV.  p.  109.  — 
Carmen  de  s.  M-e  Lemovicensi  in  Mon.  Germ, 
bist  Auct  antiq.  IV.  1.  p.  382. 

Brl.'Sdtr.:  Analecta  de  ecdeeiis,  roliqaiis  et  coltu 
B.  Martialis  Wn  AA.  SS.  BoU.  30.  Jun.  V.  p.662-57ö 
(«ed.  Paris.  1.  c.  VU.  p.  ßl6-525). 
Arbellot,  Franp.,  Dissertation  snr  Tapostolat  de  s. 
Martial  et  sar  Tantiquit^  des  Elises  de  Fzanoe.  Paris 
&  limoges  18Ö6.  SR. 

:  Docoments  inödits  sor  l'apostolat  de  s.  Martial 

et  snr  l'antiquitd  des  öglises  de  France.    Paris  k 
Limoges  1860.  8''.  96pag.  Ävto  dfaeaim. 

Manuscrit  inMit  des  Miracles  de  a.  Martial  de 


Limoges ,  XIV.  siöcle.  Paris  1883.  8P. 
Biographie  g6n6rale.  XXXin.  p.  1013. 
Ceillier,  Histoire  des  aatenzs  sacrte.  Vm.  F^uisld61. 

p.  125  sq. 
Cordesias,  Joh.,  presb.  et  caoon.  Lemor.,  Disser- 

tatio  de  tempore  misai  in  Aqoitaniam  s.  Martialis, 

ex  Qallico  latine  redd.  a  Fr.  Bosqueto  m  AA.  SS. 

Boll.  80.  Jon.  V.  p.  688-544  c'ed.  Paris.  Jon.  VD. 

p.  498-499). 
Hefele,  Ck>nciliengeschichte.  IV.  p.  688iF. 
Petri  de  Marca  archiep.  Tolosani  Epistola  de  tem- 

S)Te  praedicatae  primom  in  Qalliis  fidei  in  AA.  SS. 
oll.  80.  Jon.  V.  p.  644-663  (ed.  Paris.  VQ.  p.  499 

-608). 
Saint-Amable.  Bonav.  de,  Histoire  de  s.  Martial 

de  Limoges ,  apotre  des  Qanlos  ....  Clermont  I^ 

—86.  8  vol.  fol.  —  Limoges  1683.  2  vol.  fol. ;  ibid. 

1685.  2voLfol. 
S6r6,  Mart.  de,  Saint  Martial,  6v6que  de  Limoges, 

apdtre  des  Gaules ,  envovö  par  s.  Piene ,  ratron  d» 

öglises  dos  Cabannes  et  ae  Iroye  (Aiidge).  Foix  1891. 

32  mo.  16pag. 

Vita  8.  Martiani  =  Vita  s.  Mardani. 
Yita  s.  Martii  abbatis  apud  Arvenios 
in  Galiia  (saec.  V)  auctore  s.  Gregorio 

Turonensi  in  Vit  Patr.  c.  14. 

Ausg.:  *  ed.  Surins,  Vit  SS.  13.  April.  —  *f« 
AA.  SS.  Boll.  13.  April.  IL  p.  132-134.  —  »ed. 
Knisch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  MeroTing. 
L  1885.  p.  717-720. 

Yita  s.  Martinae  virginis  Bomanae  mar- 
tyris  sub  Alexandro  imp. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  11-lS. 
—  Inventio  s.  Martinae  ibid.  p.  18.  19.  —  Vgl. 
Mombritius,  Sanctuarium.  11.  p.  135'-14(K. 

Erl.-Sehr.:  Noumann,  E.  Joh.,  Der  römische  Staat 
und  die  allgeni.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  313. 3U. 

Vita  s.  Martini  abbatis  Yertayensis  in 

Armorica  (Verton  bei  Nantes,  f  601)  an- 

tiquissima  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  cod.  Ultrai.  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Oct  X.  p.  802-805.  —  Vitaalia auct  anooymo 
^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  371 
-374.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  805.  —  »Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  471.  472.  —  Vita 
alia  auctore  anonyme  (saec.  X)  ^  ap.  Mabillon 
1.  c.  p.  681-687.  —  » in  AA.  SS.  Boll.  L  c  p.  806 


TITA  S.  MAETINI  ARCHIEPISC.  TÜRONENSIS 


1459 


-810.  —  Miraoula  et  traDslatio  auctore  ano- 

nynio  monacho  Yertavensi  (saec.  XI)  ^  ap.  Ma- 

bUlon  1.  c.  p.  375-378;  ef,  p.  687-692.  —  »  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  810-818.  —  «Auszüge  ap. 

Bouquet,  Kec.  m.  p.  517;  VH.  p.  369.  Cf.  Buckii 

comment  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  794 

-802. 

Eyi.-Sehr.:  Anber,  Histoire  de  8.  Martin,  abM  de 
Vertoa  et  de  Saint- Jonin  de  Marnee,  et  de  ses  Eta- 
blissements monastiques  dans  le  Breiafi:ne,  la  Vend6e 
et  les  pays  adjacents.  Fans  1869.  gr.&o.  VI.  224  pag.; 
—  2.  ed.  Nantes  1870.  12  mo.  1  fr.  GO  o. 

:  Histoire  de  s.  Martin  de  Vertoa  in  MEmoires  de 

la  Soc.  des  antiquaires  de  l'Onest.  XXXIil.  1868/69. 
p.  47. 

Histoire  littdraire  de  la  France.  V.  1740.  p.  664. 

Yita  s.  Martini  archiepiscopi  Turonensis 

(t  397,  secund.  o/.  401.  Nov.  11)  auctore 
Venantio  Fortunato  presbytero  Italico 
ac  postea  episcopo  Pictaviensi  (f  c.  600). 
Libri  lY. 

In  224S  Hexametern  nach  den  Vitae  s.  Mart.  des  Sul- 
pieiua  Swmv§  und  des  von  ihm  nicht  erwKhnten  I\nUimu 
gearbeitet.  Voll  leerer  Wortspielereien. 

Handsekr. :  vid.  Fr.  Leo  vor  seiner  Ausg.  p. 
XXII  sq. 

Ausg,:  ^in  Fortunati  Poemat.  ex  edit.  Jac. 
S.  Solarii.  Venetiis  1578.  8^  —  •  in  Fortunati 
Carmin.  ex  edit.  Christ.  Broweri.  Moguntiae  1603 
et  1617.  4».  —  in  Bibl.  Patrum  »  Coloniensi  1618. 
VI;  ^Parisiensi  1644.  Vlll.  p.  752;  'Lugdunensi 
X.  p.  597.  (Cf-  Fabricius,  Bibl.  med.  et  infim. 
latinitatis  lib.  VI.  p.  539-541.)  —  «in  Fortunati 
opp.  ed.  M.  A.  Luchi.  L  Romae  1786.  —  ^  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVm.  p.  363-426.  — 
*ed.  Fnd.  Leo  in  Mon.  Germ,  hist  Auct.  anti- 
quiss.  IV.  1.  1881.  p.  293-370.  —  Vita  alia  seu 
HoEDilia  in  natalem  s.  Maitini  auctore  Alcuino 
(t804)  ^tnAlcuini  oper.  ed.Duchesne  I.  p.  1937 sq. 

—  *  in  Alcuini  oper.  ed.  Proben  II.  2.  p.  159.  — 
»ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CI.  p.  657-662.  (Gf. 
Bahr,  Gesch.  der  röm.  Literat,  im  karoling.  Zeit- 
alter p.  193;  —  Histoire  litter.  de  la  France.  IV. 
1738.  p.  318;  —  Lorentz,  F.Leben,  Alcuins.  Halle 
1829.  p.  208.)  —  Vita  alia  sed  rhythmica  auctore 
Ouiberto  abbate  Gemblacensi  [(f  1208).  Hand^ 
sehr. :  Brüsse  1 ,  k. Bibl. n*  1510-19. chart. sec. XV] 
Hauptinhalt  nebst  läng.  Auszügen  ed.  Dom.  Pitra  in 
S.  Hildegardis  opp.  p.  584-591.  —  Vita  alia  au- 
«tore  Paulino  Petrocorio  (Petricordiensi,  von 
Perigtteux,  flor.  c.  470)  metrica.  Libri  6  *  unt.  d. 
Tit.:  Benedicti  Paulini  Petrocorii  De  vita  b.  M-i 
libri  6  cum  notis  Jureti  (von  Casp.  Barth  heraus- 
gegeben) cura  et  stud.  Chr.  Daumii.  Lipsiae  1681. 
S"".  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXI.  p.  1009- 
1072.  —  »  in  Oeuvres  de  Paulin  de  Perigueux 

-  .  .  revues  sur  plusieurs  mss.  et  traduites  pour 
la  prem.  fois  en  fran^.  par  E.  F.  Corpet.  Paris 
1852.  8*.  7  fr.  —  *  [nach  Eom,  Vatic.  Christ, 
reg.  582.  sec.  IX.  X;  Palat.  845.  sec.  IX.  X.  — 
Sanct  Gallen  573.  sec.  IX]  als  Paulini  Petri- 
cordiae  quae  supersunt,  rec.  M.  Petschenig  in 
Poetae  christ.  minores.  I  {=  Corpus  scriptor.  ec- 
clesiast.  Vol.  XVI).  Vindobonae  1888.  [Cf.  Bem- 
hardy,  Grundriss  der  röm.  Literatur.  Braunsohweig 
1872.  p.  1000;  —  Adf.  Ebert,  Allg.  Gesch.  der 
Xiteratur  des  Mittelalters.  I.  Leipzig  1874.  p.  385 


-388.  512  ff.  (I.  2.  AufL  1889.  p.  402-405);  — 
Histoire  litteraire  de  la  France  II.  p.  469;  — 
Teuffei,  Gesch.  d.  röm.  Literatur.  5.  Aufl.  Leipzig 
1890.  p.  1218.  §  474.]  —  Vita  alia  metrice  scripU 
auctore  R  i  c  h  e  r  o  abbate  8.  Martini  Metensis  (saec. 
XII  ine.)  ed.  R.  Decker  ^  in  Jahresbericht  der 
Ges.  f.  nützl.  Forsch,  in  Trier  1878—1881.  Trier 
1882.  p.  66;  —  *in  Progr.  d.  Gymn.  Trier  1886. 
4^  22 pag.  — Vita  alia  auctore  Sulpitio  Se- 
vere presbytero,  s.  Martini  discipulo  (um  400 
verfasst,  ein  frommer  Romano  durchaus  in  pane- 
gyrischem Geiste  gehalten)  ^  cum  tribus  opusculis 
dyalogorum.  (ZwoUis,  Petrus  de  Ca  de  Breda 
1490/5.)  4°.  —  «Venetiis,  Aldus  1501  oder  1502. 
4®.  —  *unederh,  (ed.  Jodoc.  Clichtoveus.)  Paris. 
1511.  4^  (auch  in  seinen  Oper. ,  sieh  oben  p.  1039 
Sulpitius  Sever.).  —  *  ed.  Wolfg.  Lazius.  Basi- 
leae  1551.  4®,  anderer  Text,  —  *  ed.  Wolfg.  La- 
zius xusammen  mit  Abdiae  Babyloniae  primi  epi- 
scopi  Historia  certaminis  apostofici,  libri  X,  Julio 
Africano  interprete,  b.  Matthiae  apostoli  vita  etc. 
Paris.  1560.  8*  (al.  1566.  12mo).  __  «ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  historiis.  11.  Nov.  VL  Col.  Agr.  1617. 
p.  248-252.  —  Ex  dialogo  II  Sulpitii  ibid,  p. 
252-264.  —  Ex  dialogo  UI  eiusdem  p.  264-270. 

—  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XX.  p.  159-176. 

—  '  theils  in  Bruchstücken,  theils  in  ursprüng- 
licher Form  ed.  Frid.  Leo  unter  dem  Texte  seiner 
Ausg.  der  Vita  s.  M-i  auctore  Fortunato  (s.  o.) 
p.  296-328;  ebenso  Bruchstücke  aus  Sulpicii  3 
dialogi  ibid.  p.  330-369.  —  •  in  Sulp.  Severi  opu- 
scula  de  s.  Martine  ap.  H.  Hurter,  Opuscula  ss. 
Patrum  selecta.  Ser.  I.  Vol.  48.  Oeniponte  1885. 
16™o)  [Uebers.:  deutsch:  ^Aus  d.  Latein,  übers, 
u.  mit  Anmerk.  versehen  von  e.  kathol.  Pfarrer 
aus  Deutschlothringen.  Tbl.  l.(unic.)  Sarlouis  1791. 
8®.  —  •  übers,  von  J.  Reinlein.  Nürnberg  1870.  8^ 
40  ^  —  französisch:  traduit  du  latin  par  Richard 
Viot,  precedee  d'une  notice  histor.  sur  Sulpice 
Severe  par  l'abbe  J.  J.  Bourasse.  2.  edit.  augmentee 
de  l'Histoire  du  culte  de  s.  Martin  et  de  sa  re- 
stauration.  Tours  1893.  8**.  —  italienisch:  tra- 
dotta  da  Gio.  P.  Maffei  in  Vite  di  17  confessori 
di  Cristo.  Roma  1601.  4^  p.  140-174.] 

—  Antiphonae  Septem  de  s.  Martine  archiep. 
Turon.  auctore  Odone  Cluniacensi  abbate  (f  942) 
^  ap.  Duchesne,  Biblioth.  Cluniacensis.  Paris.  1614. 
fol.  p.  261.  —  *wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXIIL  p.  513.  514. 

—  Carmen  in  natali  s.  M-i  auctore  Venantio 
Fortunato  in  Mon.  Germ.  hist.  Auct.  antiq.  IV. 
l.  p.  239-241.  —  Carmen  de  s.  Martine  episc. 
Turon.:  , Martine,  beate*  ex  cod.  Bruxell.  n*  2376 
-81.  fol.  68'  in  Catalogus  codicum  hagiograph. 
L  1.  p.  331-333.  —  Carmina  6  seo.  X  de  s.  M-o 
ed.  E.  Dümmler  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  XI.  1886.  p.  460-466.  —  Carmina  8  de 
s.  Martine  auctore  quodam  Guiberto  Gembla- 
censi ed.  Hippel.  Delehaye  in  Analect.  Holland. 
VIL  1888.  p.  307-320.  Cf  commeni  praevius  p. 
302-307. 

—  Epistolae  de  cultu  s.  Martini  apud  Turo- 
nes  ad  Philippum  archiepiscopum  Coloniensem 
(1167-1191): 

1*  Epistoia  Hervei  abbatis  Maioris  Monasterii, 

92* 


1460 


VITA  8.  MARTINI  ARCfflEPISC.  TURONENSIS 


2'  et  3^  Epistolae  Philippi  decani,  Rainald!  the- 
saurarii, 

4»  Epistola  Guiberti  Gemblacensis  (f  1208) 
*  ex  codd.  bibl.  reg.  Bruxell.  nM28-442  et  n<> 
5527-5534  in  Analect.  Rolland.  HL  1884.  p.  217- 
221;  221-230;  230-243;  243-257.  —  »n«  4  vor- 
her ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  617.  —  'Ex- 
cerpta  aus  n^  4  ap.  Fr.  Ghamard,  Saint  Martin 
.  .  .  Poitiers  1873.  12^0.  _  Epistola  Guiberti 
Gemblacensis  de  s.  Martine  ad  G.  canonicum  B. 
Mariae  Laudunensis  ed.  Hippel.  Delehaye  in  Ana- 
lect BoUand.  VII.  1888.  p.  282-302;  ef,  comment 
praevius  p.  265-281.  —  Epistola  Sulpitii  Se- 
veri  de  transitu  s.  Martini  ad  Bassalam  socrum 
suam  ed.  Sorius,  De  prob.  SS.  historiis.  Nov.  VI. 
Col.  Agr.  1617.  p.  270-273. 

—  Martinas  saga  byskups  3  ap.  G.  R.  Unger, 
Heilagra  manna  sögur.  I.  Gkristiania  1877.  8^  p. 
554-574;  575-607;  607-642. 

—  Miraeula*  Relatio  miraculi  s.  Martini,  quam 
Eraclius  Leodiensis  episcopus  manu  propria  de- 
ßcribit,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  GXXXV.  p. 
947-  950.  —  Miraeula  sive  De  virtutibus  s.  M-i 
auctore  Gregorio  Turonensi,  libri4:  , Mira- 
eula quae'  ^inter  eins  Oper.  («.  o.  p.  543).  — 
•t«  Biblioth.  max.  PP.  Lugd.  XI.  p.  896-932.  — 
»  ap.  Migne  1.  c.  LXXI.  p.  913-1010.  —  *  ed. 
Br.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov. 
I.  1885.  p.  584-661.  —  Miraeula  post  transla- 
tionem  ab  Autissiodorensibus  ad  Turonenses  a. 
887  facta,  auctore  Heberno  sive  Herberno  ar- 
chiep.  Turon.  (untergeschoben)  ^  ap.  Baluze ,  Mi- 
scellan.  VII.  p.  169-195  (»ed.  Mansill.  p.  300- 
306).  —  ^iüiederh,  ap.  Migne  1.  c.  GXaIX.  p. 
1035-1052.  —  Ha^  archidiaconus  Turonensis 
(Wattenbach  l.  5.  Aufl.  p.  385.  not  3  liest  Tor- 
nacensis):  Dialogus  ad  Fulbertum  (ep.  Gameten- 
sem)  amicum  de  quodam  miraculo  quod  contigit 
in  translatione  s.  Martini,  ap.  Mabillon^  Analect. 
vett  II.  p.  349  (ed.  2».  fol.  p.  213-217).  —  Li- 
bellns  de  miraculo  s.  Martini  Turon.  a°  903  [nar- 
ratio  de  Turonum  civitate  a  Normannorum  fu- 
rore  servata  invocatione  s.  M-i]  auctore  Rad- 
bodo  episcopo  Traiectensi  (t917)  sive  Gemmatum 
opus  Rathbodi  s.  Traiect.  ecclesiae  famuli  s.  Mar- 
tini nomine  corruscantis  *  ap.  Raoul  Monsnier, 
Histoire  de  l'eglise  de  Saint -Martin  de  Tours  p. 
177-180  unt.d.  Tit.:  Triumphus  s.  M-i  Tu- 
ron. episcopi  de  Danis  et  Suedis  Turoniam  .  .  . 
spoliare  conantibus,  aufhöre  Adelboldo  Ultraie- 
ctensi  episc.  —  *ex  cod.  Bruxell.  n®  2376-81.  fol. 
61^  ap.  A.  Salmon,  Supplement  au  Recueil  de 
Chroniques  de  Touraine.  Tours  et  Paris  1856.  8". 
p.  1-13;  cf.  pref.  p.  v-xi.  —  'ex  5  codd.  Parisin. 
ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  1240-1244.  —  Miraculum  de  Maxime  sub- 
merso  quia  non  obedivit  b.  Martine:  , Quodam 
tempore'  in  Gatalogus  codd.  hagiograph.  LI.  p. 
499.  500.  —  Narratio  cuiusdam  servi  Dei  de 
contracti  erectione  ibid.  p.  500-502.  —  Nar- 
ratio: ,Dum  in  Binguensi',  ibid.  p.  502.  503. 

—  Offieiiim  b.  Martini  archiep.  Turon.  auctore 
Radbodo  episcopo  Traiectensi  (f  917)  ap.  Moll, 
Kerkhistorisch  Archief.  III.  p.  215-218. 

—  Sequentia  in  translatione  s.  Martini  auctore 
eodem  Radbodo  *ap.  Daniel,  Thesaurus  hymno- 


log.  n.  p.  172.  —  •  tciederh.  ap.  Moll  l.  c.  III. 
p.  219. 

—  Sermo  de  transitu  s.  Martini  auctore  AI- 
cuino  (t  804)  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  Cl.  p. 
662-664.  —  Sermo  in  feste  s.  Martini  auctore 
Bernardo  Glarae vallensi  abbate  {xounderbar  er- 
greifend) in  eiusdem  oper.  —  Sermo  in  festo 
s.  Martini  auctore  Odone  Gluniacensi  abbate  ap. 
Martene,  Thes.  anecd.  V.  p.  617-621.  —  Sermo 
de  s.  Martine  Turon.  auctore  Petro  Damiani 
{glänzende  Rede)  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis. 11.  Nov.  VII.  1581.  p.  820-825. 

—  Traetatns  de  reversione  b.  Martini  a  Bur- 
gundia  a.  884  b.  Odoni  Gluniaceosi  abbati  (f  942) 
dubitanter  adscriptus  [gilt  heute  nicht  mehr  als 
Verfasser;  vgl,  G.  von  Kalckstein,  Robert  der 
Tapfere.  Berlin  1871.  p.  312;  Salmon,  SuppL  aux 
Ghroniques  de  Touraine.  1856.  pref.  p.  xn]  *  ap. 
Duchesne,  Bibl.  Gluniacensis.  Paris.  1614.  fol.  p. 
113.  —  *  vorher  ed.  Jodoc.  Clichtoveus  zusammen 
mit  Vita  s.  Martini  auctore  Sulpitio  Severo.  Paris. 
1511.  4^  --  8  in  Bibl.  PP.  vet  Paris.  1589.  *  1624. 
Vn.  «^Lugdun.  (1677.)  XVH.  p.253.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  GXXXIII.  p.  815-83a  —  'ap.  Siil- 
mon,  Supplem.  aux  Ghroniques  de  Touraine.  1856. 
p.  14-34;  cf.  pref.  p.  xi-xxvin.  —  ®  Excerpta  *  ap. 
Bouquet,  Recueil  VI.  p.  318.  319;  VII.  p.  370.  371. 
—  **  ap.  Dum,  Bibliotheque  histor.  de  l'Yonne.  II. 
1863.  p.  271-276;  variantes  et  notes  p.  276-28 1 
(Cf.  Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis 
ed.  Mansi  V.  p.  156.  —  Mabillon,  De  transla- 
tione s.  Martini  ep.  Tur.  in  Burgundiam  deque 
eius  relatioue  Turonos  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  sae«. 
IV.  2.  p.  469.  470.)  —  Traetatns  quod  b.  Mar- 
tinus  Türen,  par  dicitur  apostolis,  auct  s.  Odooe 
Gluniacensi  ^  ed.  Jod.  Clichtoveus  xusammen  mä 
Vita  s.  Martini  auctore  Sulpitio  Severo.  Paris. 
1511.  4^  —  » in  Bibl.  vett  Patr.  VII.  Paris.  15S9. 
1624.  —  'ap.  Duchesne,  Biblioth.  Gluniacensis. 
Paris.  1614.  fol.  p.  123.  —  * inBihi.  PP.  Lugdun. 
XVn.  p.  257  sq. 

—  Translatio  s.  Martini  Salzburgam  a.  939 
(d.  i.  die  Entwendung  der  heil.  Oebeine  durch 
Drxbischof  Herold)  ed.  E.  Dümmler  in  Archiv 
f.  Kunde  Österreich.  Geschichtsquellen  XXII.  p. 
296  -  299.  —  In  noch  fabelhafterer  Fasstmg  *  ed. 
Ganisius,  Lect  antiq.  VI.  p.  1221  («ed.  2*V  III.  2. 
p.  423.  424).  —  ^Gum%  Alberti  catalogo  abbatum 
monast  s.  Petri  Salisb.  Salisburgi  1646.  4®. 

—  Versns  seu  oratio  ad  s.  Martinum  auctore 
Radbodo  episcopo  Traiectensi  (t  917):  ,Sis  pius 
oro  *-  ^  unt.  d.  Tit. :  Epigramma  ad  s.  Mart  in  Ba- 
tavia  Sacra  p.  121.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  IL  p. 
218.  —  'n®  1  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
GXXXII.  p.  557. 

—  Vie  de  Mgr.  saint  Martin  de  Touis,  par 
Pean  Oatineau,  poete  du  13.siecle,  publ.  d*apros 
le  ms.  de  la  bibl.  imper.  par  J.  J.  Bourasse.  Teure 
1860.  8^  XVI.  184  pag.  Nur  180  Ex^mpL  ge- 
druckt. 

Erl.  -  Sehr. ;  Albinas, J.H.,  Comment.  de  Martino  epi^c, 
Turon.  Baruthi  1702.  4P. 
Alet,  Vict..   Saint  Martin  et  sa  bajsiliqne  de  Tuun. 

Paris ,  Dillet  1866.  18mo.  60  c. 
(Anthelmius,  Jos.)  De  aetate  s.  Martini  Tor.  ep.  <4 
quonindam  eius  gestorum  ordino  .  .  .  epistola.  I%n>. 
1693.  80. 


VITA  8.  MARTINI  ARCHIEPISC.  TURONENSIS  —  VITA  S.  MARTINI 


1461 


Bai^aet,  Louis,  Vie  de  s.  Martin,  övdqne  de  Tours. 

Bi&h^ricoort  1676.  BP.  1  fr.  60  c. 
Bapst,  Le  tombeau  de  saint  Martin  in  Revue  archöo- 

log^qae.  1886.  jain. 
Bechmannus,  Frid.,  De  Martino  episcopo  Tnronensi. 

Jenae  1697.  4».  38  pag. 
Besser,  W.  F.«  Martinas  von  Toars.  ESn  Lebensbild 

aas  der  alten  Kirche.  Leipzig  1856.  kl.  8^.  3S  jxu. 
Be ▼  i lacq u a, Ippol.,  Vitadi  s. Martino.  Verona  1751. §^. 
Biographie  oniverselle.  XX VII.  Paris  1820.  p.  289 

Xoavelle  biographie  irönerale.  XXXIV.  p.  13-17. 

Bulliotf  J.  0.  et  F.  Thiollier,  La  inis.sion  et  le 
calte  de  s.  Martin  d'apr^s  les  legendes  et  les  mona- 
inents  populaires  dans  le  pays  edaen.  £tade  sar  le 
paganisme  raral.  Antan  1892.  gr.  8^.  Avec  carte  et 
200  grav.  483  pag.  16  fr.  (Extraii  des  Momoires  de 
la  Soci^t^  Edoenne.  Tom.  XVIII.  XIX.) 

Galagias,  Andr.,  Historia  de  s.  Martino  episcopo. 
1572.  Heroischea  OecUdU. 

Caracciolas,  Ant.,  lilastriam  controTersianun  biga, 
vid.  Miracala  s.  Jacobi  mai.  apostoli. 

Gazen  ovo,  John  Gibson ,  St.  Hilary  of  Poitiers  and 
St.  Martin  of  Toars.  {TheFathers  forEnglishBoadeis.) 
London  1883.  &>.  VIII.  269  pap.  2  sh. 

Cbamard,  Franp.,  Saint  Martin  et  son  monast^re  de 
Lignge.  Poitiers  et  Paris  1873.  12mo.  XXXL  416pag. 

Cha^don,  Les  saints  illastres  de  France.  Saint  Martin. 
Amand  (Gber)  1891.  16mo. 

Chevalier,  C.,  Les  origines  de  l'^lise  de  Toars 
d'aprds  l'hlstoire.  Toars  1871.  8P. 

:  Le  tombeaa  de  s.  Martin  k  Tonn  in  Bnlletin  de 

la  Soc.  arch^olog.  de  Touraine.  Tom.  V.  1880. 

Chifflet,  Fr.,  De  s.  Martino  et  daobns  Dionysüs. 
Paria.  1675.  9>. 

Claeys,  Hect.,  Sint  Maarten.  Gent  1890.  8P.  248  pag» 

Claude  du  Moulinet  dos  Thuilleries,  Disser- 
tation oü  Ton  fait  voir  quo  l'histoire  de  la  trsns- 
iation  et  du  retour  du  corps  de  saint  Martin  k  Tours, 
attribu^e  k  Odon ,  abbe  de  Cluni ,  est  une  pidce  sop- 
poa6e.  Paris  1711.  12mo. 

:  Memoire  oü  Ton  prouve  que  le  lirre  des  miracles 

de  s.  Martin ,  attribae  k  Herbome ,  est  d'un  imposteur 
in  Memoixee  de  TroFOux.  1716.  Juin.  n^  72.  p.  1146. 

Czedlitz,  Stanisl.  de,  De  vita  et  fato  divi  Martini. 
1606.  Bermsehet  Gedieht. 

Danke,  Jos.,  Die  Erzabtei  Martinsberg  (Sabaria)  der 
Geburtsort  des  h.  Martinas  Turonensis  m  "Wiede- 
manns  Oesterr.  Viertel  Jahresschrift  f.  kathol.  Geo- 
logie. VU.  Wien  1868.  p.  1-38. 

Drevon,  J.  M.,  De  Paulini  Petrocorii  vita  et  scriptis. 
Quid  ad  litteras  praesertim  christianas  contuiorit  Le- 
genda  s.  Martini.  Agen,  imprim.  Lentheric  1889.  gr.  8P. 
236  pag. 

Dupuy,  Ach.,  Bistoire  de  s. Martin ,  6v6qao  de  Tours. 
Tours  1852.  8P.  (Aus  dem  FranzOs.  von  J.  Bucher. 
Schaffhausen  1855.  S».) 

Frommann,  Joh. Christ. ,  Anser  Martinianus.  Dissert. 
Upsiae  1683.  49. 

O.  K.,  Der  heil.  Martin  von  Tours.  Ein  Lebensbild  aus 
dem  Kampfe  dos  Heidenthums  mit  dem  Chribtenthum 
in  Geizers  Monatsbl&ttem  für  innere  Zeitgeschichte. 
XXXn.  Gotha  1868.  p.  107-128. 

Garcaeus,  Joh.,  Historiola  de  s.  Martino  episcopo 
ecclesiae  Turonensis.  1569. 

Gatineau.  vid.  oben  Vie  de  Mgr.  s.  Martin. 

Gervaise,  N.,  La  vie  de  s.  Martin,  eveque  de  Tours, 
avec  l'hist.  de  la  fondation  de  son  egiise  ele.  ^  Tours 
1699.  40.  —  »tWrf.  1822.  12mo. 

O  illy,  W.  S.,  Martin  of  Tours  m  Ma  Vigilantins  and 
his  times.  I^ondon  1844.  8**-  P-  16-34. 

Grandmaison,  Ch.  L.,  La  Grille  d'argent  de  Saint- 
Martin  de  Tours ,  donn^  par  Louis  XI ,  enlev^  par 
Ftan^ois  I.  Tours ,  Joubert  1863.  8®.  38  pag. 

Janning,  C. ,  De  corpore  s.  Martini  ep.  Turon.  per 
8.  Hartwicum  archiep.  Salisburg.  invento  et  trans- 
lato  «I  AA.  SS.  Boll.  Jun.  VI.  1.  p.  133-137. 

Jordanszky,  Alexius ,  Biographi  veteres  s.  Martini 
Turonensis  episc,  confessoris.  Posonii  1817.  kl.  49. 

Kaiser,  A.  H.,  Leben  des  h.  Marünus,  Bischofs  von 
Tours.  Rogensbuzg  1880.  8<'.  60  ^ 

Landi ,  FiL,  Vita  del  glor.  taumaturgo  e  apostolo  delle 
Gallie  s.  Martino,  vescovo  di  Tours.  Lucca  1770.  49. 

Langer,  C,  S.  Martini  -  Büchlein ,  die  I^ebensgesch. 
dee  h.  Biscnofs  voh  Tours  enthaltend.  Prag  1861.  8^. 
8O4 

Lebensgeschichte  des  heil.  Martins,  Bischofs  zu 
Tours.  Freiburg  1814.  BP. 


Lecoy  de  la  Marche,  Alb.,  Saint  Martin.  Tours 
1881.  gr.  S9.  XV.  736  mg.  Avec  35  planches.  25  fr. 
Cf.  Revue  historique.  Xv.  Paris  1881.  p.  425-428; 
XVI.  p.  177-184. 

:  Lm  monuments  öcrits  reiatifs  k  saint  Martin  in 


Lee  lettres  chr^tiennes,  revue  d'enseignement,  de 
philologie  et  de  critique.   Annöe  I.  1880.  Sept.,  oct. 

Lutolf ,  Alois,  Ob  St.  Martin  in  Schwiz  und  üri  ge- 
predigt habe  m  Müiem  Die  Glaubensboten  der  Schweiz 
vor  St.  Gallus.  Lucem  1871.  gr.  8^.  p.  264  -  266 ;  ef. 
p.  310. 

M  a  b  i  1 1  e ,  Emil ,  Les  invasions  normandes  dans  la  Loire 
et  les  p6r^grinations  du  corps  de  s.  Martin.  Paris  1869. 
gr.  80.  82  pag.  {Exirait  de  la  Bibliothdque  de  TEcole 
des  Charles.  S6r.  VI.  tom.  V.  1869.  p.  149-194.) 

Manitius,  M.,  Zur  Geschichte  von  Sulpicius'  Schrif- 
ten über  S.  Martinus  im  Mittelalter  in  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XIV.  1889.  p.  165-170. 

Der  h.  Martinus,  Bischof  von  Tours.  Legende  aus 
dem  4.  Jahrh.  2.  Ausg.  Regensbuiig  1886.  9>.  60  4 

Merz,  H.,  Lebensbild  des  h.  Martinus  in  Evangelischer 
Kalender.  Hrsgb.  von  Ford.  Piper.  Beriin  1862.  80. 
p.  119-1-29. 

Montrond,  Max.  de,  Saint  Martin  övdque  de  Tours. 
Lille  1864.  B9.  XVI.  240  pag. 

Murmellius,  Joa.,  De  divi  Martini,  Turonensis  ec- 
clesiae sanctissimi  episcopi,  et  Tmiectensis  patroni 
tutorisque  maxiroi  vita.  Carmen  encomiasticnm.  In 
fin$:  Elxcusum  Daventrie  XI  id.  sept.  1513.  49.  5fol. 

Mvstere  de  la  vie  et  hystoire  de  monseigneur  sainct 
Martin ,  lequel  fut  Archeuesqne  de  Tours :  contenant 
comment  il  fut  conuerty  a  la  foy  chrestienne.  Puis 
conuertit  ceux  de  Millan ,  et  plusieurs  autres.  Aussi 
y  sont  plusiours  autres  beaux  miracles  faictz  par 
son  intercession  qui  seroyent  longz  a  racompter.  Fi- 
nablement  comment  il  mourut  sainctement.  Et  est  oe 
present  a  cinouante  et  trois  personnages  ....  (Publ. 
par  Doublet  ue  Boisthibault.)  In  fme:  Imprime  neu- 
uellement  a  Paris.  (Paris  1841.)  kl.  Bf. 

Babory,  J.,  Vie  de  s  Martin,  apotre  des  Gaules,  fon- 
dateur  de  Ligug6  et  6veque  de  tours.  Abbeville  1894. 
BP.  238  pag.    Mehr  Erbauwngabuok. 

Reijikens,  Joh. Hub.,  Martin  von  Tours  der  wunder- 
thtttige  Mönch  und  Bischof.  In  seinem  Leben  und 
Wirken  dargestellt.  Breslau  1866.  80.  X.  288  pag. 
JkA. 

Schotel,  G.  D.  J.,  Martinus  bisschop  der  Galliera,  ea 
byiage  over  de  legende  van  St.  Martijn  m  seinen  Til- 
burgsche  avondstonden.  Amsterdam  1850.  B9.  p.  1  ff. 

Schumacher,  J.J.  H.,  Der  h.  Martin  von  Tours.  Leip- 
zig, Meline  1848.  kl.  49.  60  4 

Scullard,  H.  H.,  Martin  of  Tours,  apostle  of  Gaul. 
Hulsean  prise  essay  for  1890.  London  (Manchester) 
1890.  B9.  XXVIII.  173 pag.  2  sh.  6  d. 

Stauden  raus,  AI.,  Leben  des  h.  Martin  ein.  Lands- 
hut 1833.  12mo. 

Sztachovios,  Bemig.,  De  s.  Martini  loco  natali  et 
cullu  in  Studien  u.  Mittheilungen  aus  dem  Benedict.- 
Orden.  Jahrg.  I.  Heft  1.  Brflnn  1880.  p.  52-64;  Heft  2. 
p.  26-46. 

Tillemont,  S6bast.  LeNainde,  Momoires  pour  ser- 
vir  k  l'hist.  ecclösiastique.  X.  2.  p.5-85.  Qehört  xum 
Besten^  waa  über  den  h.  Jüartin geedtrieben  worden  iet, 

V  ie  de  s.  Martin ,  ^vdqne  de  Tours.  Tours,  Mame  1864. 
12mo.  VI.  270  pag. 

Von  sant  Martin.  Alamannisch-elsäszische  sprach- 
proben des  14.  jahrh.,  hrsgb.  von  A.  Birlinger.  Frei- 
burg i.  Br.  1862.  B9. 

Weingarten,  H.,  Martin  von  Tours  tn  Herzogs  Beal- 
Encyklopädie  f.  protest.  Theologie.  IX.  p.  126-130. 

Vita  b.  Martini  can.  regul.,  presbyteri 
Legione  in  Hispania  (f  721). 

Ausg.:  Hispanice  scripta  ab  Äthan.  Lobe ra, 
latine  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  IL  p.  569.  570. 
—  Tita  alla  auctore  Luca  diacono  Legionensi, 
postea  Tudensi  episcopo  (f  1250)  .  .  .  atque 
ex  opere  quod  inscribitur  ,l)e  miraculis  s.  Isi- 
dori'  desumpta  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCVIII. 
p.  9-24. 

Vita  s.  Martini  dicti  Martii  eremitae  et 
abbatis  in  Campania  (f  cca.  580).  Ex  dia- 
logis  s.  Gregorii  Magni  iib.  in.  c.  16. 


1462 


VITA  S.  MARTINI  EP.  TUNGRENSI8  —  DE  SS.  MARTYRIBUS 


Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  831-833. 

—  Translatio  ibtd,  p.  833.  834.  —  Miracula 
p.  835.  —  Vita,  translat  et  miracula  auctore 
Fetro  diacono  Casin.  ex  ms.  ibid.  p.  835-840. 

—  Hymnus  p.  841.  Cf.  Buckii  commeni  prae- 
vius  ibid,  p.  824-831. 

Tita  s.  Martini  episcopi  Tungrensis  in 

Belgio  (t  cca.  276). 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun. IV. 
p.  70-72. 

Yita  s.  Martini  papae,  qui  pro  defen- 

sione  catholicae  fidei  exilium  passus  est, 

a  quodam  familiari  vel  comite  scripta. 

Ausg.:  ex  antiq.  mss.  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  12.  Nov.  VlI.  1581.  p.  826-838. 

Yita  Martini  V  pontificia  Bomani(1417 

— 1431)  auctore  Jordano. 

Ausg.:  ed.  Papebroch.  in  Propylaeo  ad  AA. 
SS.  Boll.  Mai.  U.  p.  61. 

Vita  b.  Martini  presb.  Legionensis  =  Vita  b. 
Martini  can.  regul. 

Yita  s.  Martini  presb.  Sauriensis  in  Lu- 
sitania  (f  1147)  auctore  Salvato  eins  di- 
scipulo. 

Atisg.:  "^  in  Monarchia  Lusitana,  Tom.  3,  au- 
ctore Brandano,  append.,  Script.  19.  —  *  in  AA. 
RS.  Boll.  31.  Janr.  IL  p.  1131-1134.  —  » tw  Portu- 
galiae  monum.  I.  p.  60-62.  —  ^  ed.  N.  Antonius, 
Bibl.  Hispan.  vet  VII.  14.  n«  78. 

Yita  b.  Martini  solitarii  Oenuae  in  li- 

guria  (t  1342). 

Ausg.:  ex  ms.  italico  S. Benign!  ed.  Papebroch 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  April.  I.  p.  806-808. 

Yita  s.  Martini  vulgo  s.  Sacerdotis  ex 
abbate  Hortensi  episcopi  Seguntini  au- 
ctore Kichardo  Hortensi  monacho,  ord. 
Cisterc. 

Attsg.:  ed.  Chrysost.  Henriquez«  Fasciculus 

sanctorum  ordinis  Cisterciensis  üb.  I.  dist.  7.  c.  8. 
Erl.'Sehir.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latmitatis 
ed.  Man»  YI.  p.  80. 

De  8.  Martino  abbate  primo  Belli -Fontis,  nunc 
Vallis-Paradisi  in  Legionensi  regno  Hispaniae  (f 
1152)  Suyskenii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Oct  ni.  p.  947-954. 

De  8.  Martino  Brivensi  mart.  in  Lemovicis 
iGralliae  SoUerii  Synopsis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug. 
IL  p.  412. 

De  b.  Martino  conf.  ex  ord.  s.  August.  Vercel- 
lis  in  Italia  (f  cca.  1503)  Byei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  803-805. 

De  8.  Martino  Dumiensi  =  De  s.  Martino  ep. 
Bracarensi. 

De  8.  Martino  episc.  Bracarensi  et  abbate  Du- 
miensi primo  (t  580)  elogium  bistoricum  ^  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  L  p.  257-261. 

—  »  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart.  III.  p.  86-90. 

Erl.-Schr. :  V  i  d  a  e  opusculos  de  s.  Martinho  Bracarense. 
Impresso«,  pela  primeira  vez,  neste  reino:  por  coidado, 
e  ordern  do  . . . .  D.  Fr.  Caetano  Brandao.  Lisboa  1803. 
U.  fol. 


De  8.  Martino  episc.  Trevirensi  et  mart  (+  cca. 

210)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  582.  583. 

Erl.'Sehr.:  Neamann,  K.  Job.,  Der  rOmisdie  Staat. 
I.  Leipzi«:  1890.  p.  298. 

De  8.  Martino  episc.  Viennae  in  Gallia  (saec. 
II)  SoUerii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jul. 
Lp.  14-17. 

De  8.  Martino  eremita  Massicano  (f  cca.  565) 
ex  Gregorii  M.  dial.  HI.  p.  16  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  186.  187. 

De  8.  Martino  monaobo  Corbeiensi  (f  726).  Ca- 
roli  principis  capellano  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
B.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  462.  463. 

De  8.  Martino  Thebaeo  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mart  UI.  p.  482. 

Vita  8.  Maiiiniani  eremitae  in  Falae- 

stina  (f  cca.  400)  auctore  coaevo. 

Ausg. :  ex  ms.  graeco  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Febr.  n.  p.  667-671. 

Passio  SS.  Martiniani,  Satoriani  et  so- 

ciorum  in  Africa  a.  458. 

Ausg. :  ex  Victoris  Vitensis  Eist,  persec.  Van- 
dal.  I.  c.  10.  sec.  edit  Ruinartü  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Oct  Vn.  2.  p.  833-835.  Cf.  Vanheckii  com- 
mentar.  praevius  ibid.  p.  825-833. 

De  8.  Martiniano  archiep.  Mediolanensi  (f  cca. 
431)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  89. 

De  8.  Martiniano  episc.  Com!  in  Italia  (f  628) 
Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.Sept  I.  p.668. 669. 

De  8.  Martyre  Sanctis  in  Clivia  in  AA.  SS.  Bo!I. 
16.  April,  n.  p.  413. 

De  8.  Martyria  seu  Martyrio  mart  Ravennae  ia 
Italia  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p.  6. 

Legenda  de  ss.  martyribus  a  Danis  etc.,  rid. 
Legenda  de  ss.  martyribus  interfectis. 

De  88.  martyribus  AfHs  Lucio,  Victore,  Dasio 
etc.  (saeo.  III)  Tinnebroekii  sylloge  bist  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Oct  Vin.  p.  342-344. 

De  SS.  martyribua  AfHs  XVn  in  AA.  SS.  Bell 

10.  April.  I.  p.  864. 

De  88.  martyribus  AfHs  220  aut  120  et  aliis 
martyribus  Hieronymianis  V.  de  Buckii  sylloge 
crit  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct.  XHI.  p.  242.  243. 

De  SS.  martyribus  AfHs  sub  Geiserioo  in  pa- 
schate  passis  (f  cca.  459)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Apr. 
I.  p.  400. 

De  SS.  martyribus  Aiexandriao  sub  Gonstantio 
imp.  a.  342  passis  comment  bist,  in  AA.  SS.  BoU. 
21.  Mart.  Ul.  p.  261. 

De  SS.  martyribus  Alexandrinis  (f  356)  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Janr.  II.  p.  840.  841. 

De  SS.  martyribus  Aiexandrinis  in  templo  Sera- 
pidis  (t  390)  in  AA.  SS.  BolL  17.  Mart  n.  p.  513, 

De  88.  martyribus  Alexandrinis,  presbyt,  diac, 
laicis ,  qui  peste  laborantibus  ministrantes  cadem 
et  ipsi  extincti  sunt  (f  281)  Bollandi  comment 
hist.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Febr.  HI.  p.  720-722. 

De  SS.  martyribus  anonymis  in  Bulgaria(t811) 
Pinii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  23.  JuL  V.  p. 
484-486. 


DE  SS.  MARTYRIBUS 


1463 


T)e  SS.  nar^bus  «nonymia  Nicopoli  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Aug.  II.  p.  633. 

De  SS.  martyribus  monymis  patre,  matre  et 
duobus  filiis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jxü.  VII.  p.  48. 

De  SS.  martyribus  bis  mille  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Jul.  I.  p.  32. 

De  68.  mar^biis  Bolttanis  seu  Yolitanis  in 
Africa  saec.  IQ.  IV  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Oct,  YIII. 
p.  37. 

De  SS.  martyribus  Britannis  lichfeldiae  in  An- 
glia  (t  cca.  304)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  82. 

Acta  de  ss.  martyribus  Caesaraugustaiiis»=Pas- 
sie  SS.  martyrum  innumerabilium  Caesarangosta- 
norum. 

De  SS.  martyribus  120  aut  150  in  Perside  sab 
Sapore  rege  (f  oca.  343)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Apr. 
I.  p.  538. 

De  ss.  martyribus  Constaiitlnopofit  monachis 
coenobii  s.  Dii  (t  cca.  485)  BoUandi  commentar. 
bist,  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  II.  p.  161.  162. 

De  ss.  mar^bus  GonstantinopolÜ  sab  Mace- 
donio  haeresiarcha  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Hart  lU. 
p.  830. 

De  ss.  martyribus  deosm  in  Phoenicia  in  AA. 
SS.  BoU.  16.  Mart  H.  p.  424. 

De  SS.  martyribus  dscem  millibas  Nicome- 
diae  in  Bithynia  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart  II. 
p.  617. 

De  SS.  martyribus  X  militibus  Romae  via  Lavi- 
cana  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  11.  p.  380.  381. 

De  SS.  martyribus  260  Romae  via  Salaria  com- 
ment.  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mart  I.  p.  23.  24. 

De  SS.  martyribus  duobus  apad  Graecos  passis 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jan.  UI.  p.  572. 

De  SS.  martyribus  duobus  Ascalone  in  Palae- 
stina  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Apr.  I.  p.  539. 

De  SS.  martyribus  duobus  in  Pario  laca  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  484. 

De  SS.  martyribus  duobus  in  Pbrygia  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Janr.  IL  p.  709. 

De  SS.  martyribus  duobus  monacbis  et  diacono 
Marsicano  in  Valeria  provincia  (saec.  VI)  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Mart  U.  p.  348. 

De  ss.  martyribus  duodeoim  militibas  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  Jol.  m.  p.  34. 

De  SS.  martyribus  Ebbocicasdorpieiisibus=Le- 

genda  de  ss.  martyribus  interfectis. 

De  bb.  martyribus  Hydruiitiiiis  in  regno  Nea- 
polit  (t  1480)  Boschü  comment.  in  AA.  SS.  BoU. 
14.  Aug.  m.  p.  179-198. 

De  SS.  martyribus  in  Cappadocia  et  Mesopo- 
tamia  passis  sab  Maximiane  in  AA.  SS.  BoU. 
23.  Mai.  V.  p.  247. 

De  ss.  martyribus  in  Palaestina  sab  Alamun- 
daro  Saraceno  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Febr. 
m.  p.  132-134. 

De  ss.  martyribus  in  Thobaido  passis  sub  Dio- 
cletiano  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  241. 

De  ss.  martyribus  in  Thebaide  sab  Decio  in 
AA.  SS.  BoU.  3.  Nov.  I.  p.  605.  606. 


Legenda  de  ss.  martyribus  interfectis 
a  Danis  et  Slavis  in  Hamborgh  et  in 
Ebbekestorp  reconditis  circa  a.  880  (872 
Leibn.). 

Handsehr. :  Brüssel ,  kgl.  Bibl.  n^  5815.  mbr. 
sec.  XV.  fol.  —  Wolfen büttel,  Heimst  257. 
cbart.  fol. 

Ausg. :  *  ap.  Leibnit ,  Scr.  rer.  Bninsv.  I.  p. 
184-191.  —  *  loiederh.  ap.  Langebek,  Scr.  rer. 
Dan.  n.  p.  58-68.  —  Fragmentnm  ex  marty- 
ram  in  Ebbekestorp  quiescentiam  passione  ^  ap. 
Leibnit  1.  c.  p.  191.  192.  —  ^wiederh,  ap.  Lange- 
bek  1.  c.  p.  70.  71 ;  c/l  p.  68  ff.  —  Sapplemente 
in  Catalog.  codiciun  bagiograph.  Braxellens.  II. 
p.  122-124  {Beilage  der  Analect  BoUand.). 

Erl.-Sehr. :  U  e  n  s  c  h  e  n ,  O. ,  De  ss.  martyribus  Ebbeckes- 
dorpiensibns  Theoderico  episc.  Mindensi ,  Uarqaardo 
episc.  Hildesheimensi ,  Bronone  dnce  Sazoniae,  'Wig- 
manno  äo.  (f  800)  commentarius  historic.  m  AA.  SS. 
BoU.  2.  Febr.  I.  p.  809-316.  Cf.  p.  958. 
Strnnck,  Westphaiia  sancta  ed.Qiefers.  I.  Paderbor- 
nae  1864.  8P.  p.  59-61. 

De  SS.  martyribw  Judaeis  ad  fidem  conversis 
Leontii  in  Sicilia  sab  Decio  in  AA.  SS.  BoU.  9. 
April.  I.  p.  819. 

De  SS.  martyribus  Leglonte  Thebalcae  ^  Passio 
s.  Maantii  et  socioram. 

De  SS.  martyribus  Leontinis  in  Sicüia  (cca.  255) 
in  AA.  SS.  BoU.  18.  Febr.  III.  p.  56. 

De  SS.  martyribus  Maasylitanis  in  Africa  in 
AA.  SS.  BoU.  9.  April.  I.  p.  821. 

De  SS.  martyribus  matrs  et  3  Uberis  in  AA. 
SS.  BoU.  2.  Jan.  I.  p.  169. 

De  SS.  martyribus  Mauris  360  Coloniae  Agripp. 
sab  Diocietiano  et  Maxim,  imp.  Dyckii  sylloge 
bistor.  -  critica  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Oct  YU.  1. 
p.  11-16. 

De  ss.  martyribus  Mauritanis  Nino,  Victoria, 
NobUitano  a.  304  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Oct 
VIII.  p.  38. 

De  ss.  martyribus  mllKibus  XV  Romae  in  AA. 
SS.  BoU.  9.  Jan.  II.  p.  171. 

De  SS.  martyribus  milHibus  CLXV.  Ex  Hiero- 
solymianis  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aag.  II.  p.  143. 

De  SS.  martyribus  monachis  200  Garadignen- 
sibas  prope  Bargos  in  Hispania  a.  872  Boschii 
comment  bistor.  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Aug.  II.  p. 
162-169. 

De  SS.  martyribus  Nlcomsdisnsibus  anonymis 
Septem  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Aag.  I.  p.  155. 

De  SS.  martyribus  Nioomediensibus  500  vins  et 
faeminis  130  sab  Maximiane  in  AA.  SS.  BoU. 
16.  Febr.  II.  p.  884. 

De  SS.  martyribus  nongentis  in  AA.  SS.  BoU. 
29.  Aag.  VI.  p.  513. 

De  SS.  martyribus  octo  anacboretis  apad  Grae- 
cos in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  p.  374. 

De  SS.  martyribus  octo  Nicaeae  in  Bithynia  in 
AA.  SS.  BoU.  12.  Janr.  I.  p.  725. 

De  SS.  martyribus  Placeirtinls  in  AA.  SS.  BoU. 
2.  Janr.  I.  p.  80. 

De  SS.  martyribus  plurimis  Alexandriae  occisis 
(t  372)  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai.  ID.  p.  206-209. 


1464 


DE  SS.  MARTYRIBÜS 


De  SS.  martyribus  plurimis  Antiochiae  passis 
(cca,  300)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  169. 

De  SS.  martyribus  plurimis  Antiochiae  passis 
(cca.  304)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  11.  p.  60. 

De  SS.  martyribus  plurimis  apud  Oraecos  ho- 
noratis  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun.  IL  p.  679. 

De  SS.  martyribus  plurimis  in  Arabia  passis 
(cca.  304)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  lU.  p.  289. 290. 

De  SS.  martyribus  plurimis  in  Italia  per  Longo- 
bardos  occisis  (cca.  579)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Majt. 
L  p.  141.  142. 

De  SS.  martyribus  plurimis  in  Numidia  sub  Do- 
mitiano  et  Maximiane  passis  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Febr.  IL  p.  513. 

De  SS.  martyribus  plurimis  monachis  Thecuae 
in  Palaestina  (cca.  410)  in  AA.  SS.  BolL  28.  Mai. 
VL  p.  754. 

De  SS.  martyribus'  plurimis  Romae  passis  sub 
Diocletiano  et  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  2.Janr. 
L  p.  81. 

De  SS.  martyribus  plurimis  Romae  per  calu- 
mniam  incendii  a.  64  necatis  Papebrochii  com- 
mentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV. 
p.  807. 

De  SS.  martyribus  plurimis  Romanis  a  s.  Ale- 
xandre papa  (t  116)  baptizatis  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  April.  L  p.  859. 

De  SS.  martyribus  Pontlcls  (saec.  lY)  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  C58. 

De  SS.  martyribus  quadraginta  Romanis  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Jun.  in.  p.  41. 

De  SS.  martyribus  quinque  Nicomediensibus 
apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  III.  p.  41. 

De  SS.  martyribus  Romanis  nongentis  et  decem 
in  AA.  SS.  BoU.  4.  Mart.  I.  p.  308.  309. 

De  SS.  martyribus  Romanis  sub  Alexandre  imp. 
passis  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p.  126.  127. 

Erl.  -  Sehr. :  Neumann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  309. 

De  SS.  martyribus  XL  militibus  Romae  via 
Lauicana  (cca.  262)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I. 
p.  766. 

De  88.  martyribus  XLIi  in  Perside  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Mart.  IL  p.  33. 

De  SS.  martyribus  XUII  monachis  coenobii  Rai- 
thu  in  Arabia  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p. 
966.  967. 

De  SS.  martyribus  XLVi  militibus  et  aliis  item 
CXXI,  inter  quos  ss.  Theodosius,  Lucius,  Mar- 
cus et  Petrus,  ac  probabiliter  etiam  Maximus 
Millenarius,  B.  Bossuei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Oct.  XI.  p.  432-436. 

De  SS.  martyribus  XLVil  Romae  sub  Nerone 
passis  (t  68)  commentar.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Mart.  U.  p.  343. 

De  ss.  martyribus  XLVill  Romanis  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Jun.  I.  p.  210. 

De  ss.  martyribus  quinque  puellis  ex  Lesbo  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  April.  I.  p.  399. 

De  SS.  martyribus  quinque  virg.  Sirmii  in  Pan- 
nonia  in  AA.  SS.  Boll.  9.  April.  I.  p.  819. 


De  ss;  martyribus  Romanis  militibus  165,  item 
de  Claudio,  Severe  etc.  sub  Aureliano  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Aug.  n.  p.  534,  535. 

De  SS.  martyribus  16000  in  Aegypto  sub  Be- 
clo Papebrochii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Jun.  I.  p.  32. 

De  SS.  martyribus  Sendomiriae  in  Polonia  per 
Tartaros  caesis  a.  1260  Papebrochii  commentar. 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  L  p.  265-267. 

De  ss.  martyribus  Septem  Chaloedonensibus 
anonymis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p.  386. 

De  SS.  martyribus  Septem  fi-atribus,  vid.  Passio 
SS.  Septem  fratrum  m. 

De  SS.  martyribus  Septem  pueris  Leontinis  in 
Sicüia  sub  Decio  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mart  III. 
p.  611. 

De  ss.  martyribus  septuaginta  Scythopoli  in 
Palaestina  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  358. 

De  SS.  martyribus  LXXil  Sirmii  in  Pannonia 
inferiore  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  IIL  p.  366. 

De  SS.  martyribus  LXXIX  in  Sicüia  (ooa.  303) 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  HL  p.  244. 

De  SS.  martyribus  LX  Sufis  in  Africa  a.  399 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Aug.  YI.  p.  553. 

De  SS.  martyribus  6628  Nicomediensibus  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Sept.  L  p.  356. 

De  SS.  martyribus  sub  Abenner  passis  in  India 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p.  212. 

De  SS.  martyribus  sub  Cabade  rege  Persanim 
(saec.  VI)  Bollandi  comment.  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Febr.  H.  p.  162-164. 

De  SS.  martyribus  Syracusanis  (cca.  67)  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Janr.  L  p.  9. 

De  88.  martyribus  Thebaldos  in  Aegypto  feca. 
250)  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  544.  545. 

De  SS.  martyribus  trecentis  et  decem  in  Per- 
side in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  U.  p.  364. 

De  SS.  martyribus  trecentis  qui  passim  Massa 
Candida  appellantur,  Oarthagine  vel  Utieae  in 
Africa  a.  258  Cuperi  comment  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Aug.  IV.  p.  761-765. 

De  SS.  martyribus  350  monachis  anonymis  in 
Syria  secunda  a.  517  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Jul. 
VII.  p.  305.  306. 

De  SS.  martyribus  tredeoim  aut  sedecim  in 
Africa  passis  in  AA.  SS.  Bell.  28.  Mart  UI.p.713. 

De  SS.  martyribus  tribus  anonymis  Melitinen- 
sibus  in  AA.  SS.  Boll.  21.  JuL  V.  p.  162. 

De  88.  martyribus  tribus  ex  Galatia  in  AA.  SS. 
BolL  28.  Jun.  V.  p.  359. 

De  SS.  martyribus  tribus  militibus  qui  cum  s. 
Paulo  passi  sunt  sub  Nerone  SoUerius  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  Jul.  L  p.  305. 

De  ss.  martyribus  tribus  virg.  ex  insula  Chio 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  IL  p.  164. 

De  SS.  martyribus  XXX  militibus  Romae  via 
Appia  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr. 
I.  p.  20. 

De  ss.  martyribus  XXXIII  in  Palaestina  in  Ai. 

SS.  BoU.  16.  Aug.  IIL  p.  265. 


DE  SS.  MARTYRIBÜS  —  HISTORU  MART.  GORCOMIENSIüM 


1465 


De  SS.  nartyribus  triBlnta  quinque  Caesareae 
in  Palaestina  a.  363  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart. 
m.  p.  481. 

De  SS.  martyribus  üiginta  octo  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  1.  p.  168. 

De  SS.  martyribus  triginta  et  octo  in  Cappa- 
docia  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  III.  p.  830. 

De  SS.  martyribus  38  znonachis  in  lonia  sab 
Copronymo  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  747. 

De  SS.  martyribus  viginti  Tarsi  in  Cilicia  a. 
290  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  633. 

De  SS.  martyribus  XXV  Nicomedieosibus  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  32. 

De  SS.  martyribus  26  crucifixis  in  Ja- 
ponia  historia  auctore  Ludovico  Froes 
(t  1597)  Soc.  Jesu. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  742- 
762.  Vgl.  p.  962.  —  *  vorher  unt  d,  Tit.:  flisto- 
rica  reiatio  de  gloriosa  morte  26  crucifixorum 
pro  Christo  in  Japonia  die  Y.  Februahi  a.  1597 
sub  Taicosama  rege.  Moguntiae  1599. 

Uebers. :  französisch  von  Bordes.  Paris  1604. 
^italienisch  von  Spitilli.  Roma  1599. 

JSrL-Schr.:  Bolland,  GommeDtar.  praevios  de  Petro 

BaptisUi  y  Martino  de  Ascensione,  Franc.  Blanco  ete. 

in  ÄA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  728 -742. 
Bonix,  Bist,  des  vingt-six  martyra  da  Japon.  Paris 

1862.  80  {deutsch  von  ViUefranche:  Die  japanischen 

Märtyrer.  Mainz  1862.  8<'). 
Back,  Vict.  de,  Les  ss.  Martyra  japonais  de  La  Com- 

pagnie  de  J^as.  Bmxelles  1863.  8^.  62  pag. 
Cinami,  Leon.,   Vita,   e  morte  del  padre  Marcello 

Franoesco  Mastrilli  della  Compagnia  di  Giesü.    Vi- 

terbo  1645.  49.  178  pag.  BSmar  dar  japanuitehanf  von 

Pio  IX  eanonmrten  llßrtyrer. 
Pages,  Leo,  Histoire  de  vingt - siz  martyrs  Japonais. 

Paris  1862.  8^  {hümaeh  dentsch  bearleüet  unt.  d. 

Tit.:  Geschichte  der  am  6.  Jani  1862  kanonisirten 

japanischen  Märtyrer  and  ihre  Heiligsprechung  .  .  . 

von  Herrn.  Bump.  Münster  1862.  8°). 

De  SS.  martyribus  XXVIII  igne  combustis  in 
Oriente  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  L  p.  605. 

De  SS.  martyribus  viris  XI  et  virg.  XIII,  item 
Afra  et  militibus  VII  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Aug. 
II.  p.  533. 

Martyrium  ss.  Martyrii  et  Marciani  =  Marty- 
rium SS.  Marciani  et  Martyrii. 

De  s.  Martyrio  monacho  in  Valeria  Italiae  pro- 
vincia  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  n. 
p.  494, 

De  s.  Martyrocie  mart  notitia  ex  fastis  Qrae- 
corum  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jul.  UI.  p.  188. 

Inventionis  ss.  martyniiti  anonymonim 

a.  142  historia,   Bodobrigae  quae  nunc 

vulgo  Boppardia  vocatur,  in  Germania. 
Ausg.:  ex  annalibus  Trevirens.  Chr.  Broweri 
ad  a.  1200  sive  üb.  XV.  p.  838  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Aug.  IV.  p.  559.  560.  Cf.  Pinii  comment  prae- 
vius  itnd,  p.  556-559. 

Acta  SS.  martyrum  captivorum  a.  362. 

Ausg.:  ap.  Assemani,  AA.  SS.  orientaHum  I. 
1748.  p.  131-141. 


Erl.-Sckr.:  Calixte  de  la  Providence,  Les  plus 
iiloatree  Captifs  on  Becneil  des  actions  heroiques  a'an 
grand  nombre  des  gnerriers  et  autres  chrötiens  r6- 


dnits  en  esclavsKe  par  les  Mahomötans ;   d'aprös  an 
ms.  de  la  bibi.  Mazarin.  Paris  •  Lyon  1892.  2  vol.  8^. 


Acta  SS.  martyrum  Constantinopolltanonim  = 

Acta  SS.  Oregorii  spatharii,  Juliani  etc. 

Acta  SS.  martyrum  duodecim  fratrum 
Donati,  Felicis,  Arontii,  Honorati,  Por- 
tunati,  Saviniani,  Septimini,  Januarii,  Fe- 
licis, Vitalis,  Satoris  et  Repositi  sub  Maxi- 
miano,  Beneven ti  in  ItaUa,  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sepi  I.  p. 
138.  —  Acta  altera  prolixiora  et  minus  sin- 
cera  auct.  anonyme  ex  editione  Jovardi  ibid.  p. 
138-142.  —  Translatio  Beneventum  *  ap.  Gio- 
vardi,  Acta  passionis  et  translationis  ss.  mart. 
Mercurii  et  XII  fratrum.  Romae  1730.  4°.  p.  118. 

—  '  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  142-144.  —  Car- 
men de  translatione  (ex  cod.  seminarii  Ve- 
rulensis,  mbr.  sec.  XII.  fol.)  ed.  Waitz  in  Mon. 
Germ.  bist.  Scr.  rer.  lAngob.  p.  574-576.  —  Vita 
metrlea  auctore  Alfano  archiepiscopo  Salemi- 
tano  (flor.  saec.  XI.  med.)  *  ex  editt.  Surii  {De 
prob.  SS.  histor.  1.  Sept.  VII.  Colon.  Agr.  1581. 
p.  666-681),  •  Lipomani  et  'Jovardi  [i.e.  Gio- 
vardi  1.  c.  p.  90]  Un  AA.  SS.  Boll.  L  c.  p.  144-155. 

—  *  nur  den  2.  Theil  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ, 
bist.  Scr.  rer.  Langob.  p.  574-576.  Cf.  Stiltingii 
comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  129- 
138  (mit  Abbild.). 

Erl.  -  Sehr. :  Nenmann,  K.  Joh. ,  Der  rOmische  Staat 
nnd  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  825.  826. 

Passio  martyrum  Ebbekestorp  quiescentium  «» 
Legenda  de  ss.  martyribus  interfectis. 

Historia  martyrum  Gorcomiensium  Ni- 
colai Pichii  Qorcom.  guardiani,  Hiero- 
nymi  Werdani  vicarii,  Theodorici  Em- 
deni  Amersfortii  etc.  Briliae  in  Hollan- 
dia  a.  1572  auctore  Guil.  Estio  Hesseiio 
theol.  D.   Libri  IV. 

Ausg.:  ex  edit.  ^Duaci  1603.  8*^  et  'Namurci 
1655.  8°  » in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  II.  p.  754- 
835.  —  Appendix  de  martyrio  Guilelmi  Gau- 
dani  ibid.  p.  835-838.  —  Miracula  ibid.  p.  838 
-847. 

Uebers. :  Hessel-Sone,  Waerachtighe  h isto- 
rie  van  de  martelaers  van  Gorcom,  overgheset 
deur  B.  W.  Spoelbergh.  Antwerpen  (Plantin) 
1604.  80. 

französisch :  Histoire  veritable  des  martyrs  de 
Gorcum  en  Hollande,  la  plupart  freres  Mineurs 
qui  pour  la  foy  catholique  ont  este  mis  ä  mort 
k  Brile  en  1572,  pai*  Guill.  Estius,  mis  du  latin 
en  fran<?.  par  M.  M.  D.  E.  B.  Douay  1606.  8^  — 
Louvain  1668.  IS^o. 

Erl.- Sehr.:  Ciaessens,?.,  GeschiedenisderMartelaren 
van  Gorkum  die  en  1572  voor  het  roomsch  geloof 
gestorven  zijn.  Mecheln  1867.  8^.  VI.  134  pag. 

Laforet,  N.  J.,  Les  martyrs  de  Oorcum.  Louvain 
1867.  8»  {deutsch  MQnster  1867.  8°). 

Kam ,  P.  F.  X.  de,  Notes  historiques  et  iconographiqoes 
snr  les  martvrs  de  Oorcam  qai  ont  fait  leurs  6tudes 
ä  rnniversit^  de  Louvain.  Louvain  1865.  8P.  ßlfog. 

Beusens,  E.  H.  J.,  Historia  h.  martyrum  Gorcomien- 
sium ,  quam  notis  illustr.  Lovanii  1867.  8*^. 

:  Iconographie  des  bienh.  martyrs  de  Gorcum.  Avec 

6  Dortr.  Louvain  1867.  8°. 

Sollerius,  Common tar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  736-754. 


1466       PASSIO  SS.  HART.  INNUMERABILIUM  —  PASSIO  SS.  MART.  SEPT.  DORM. 


Toorenenberjren ,  Alb.ran,  De  marteloren  van  Oor- 
kum.  Eene  bladzijde  oit  de  geschiedenis  van  den 
tachtigjarigen  oorlog  opengeslagen.  Utrecht,  t.  d.Post 
1866.  Bf>.  60pag, 

Passio   SS.  martynim    innumerabiiium 

Caesaraugastanorum  in  Hispania  (f  304). 

Atisg, :  ex  14  codd.  mss.  in  AA.SS.  Boll.  3. Nov. 
I.  p.  643-649  unter  Oegeniiberstellung  des  Textes 
aus  2  pariser  Codd.  —  Passio  alia  auctore  s. 
Br  an  Hone  Caesaraogustano  episcopo  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LIII.  p.  715 -720.  —  Documentum 
haustum  ex  coliectaneis  Bolland.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  649. 650.  Gf.  G.  v.  Hooffii  commeot.  prae- 
vius  ibid.  p.  637-643. 

Narratio  ss.  martynim  Legionis  Thebaicae  = 

Passio  SS.  Mauritii  et  socionim. 

Acta  SS.  martynim  Mlli  ex  quatuor  im- 
peratoris  protectorum  familia  et  clientela 
Nicomediae  cca.  a.  302. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  IL  p.  19. 

Legenda  ss.  martynim  Morochii  =  Legenda  ss. 
martyrumquinque  fratr.  Min.  Colimbriens. 

Passio  SS.  martynim  Nicomediensium 
sub  Juliane  Apostata  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p. 
362-365.  Cf.  Pinii  comment.  praevins  ibid.  p. 
360-362. 

Acta  SS.  martynim  octodecim  Caesar- 

augustae    in  Hispania   Optati,    Luperci, 

Sussessi  etc.  (a.  303). 

Ausg. :  ex  ms.  Loogipontano  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  April.  II.  p.  409.  410.  —  Hymnus  auctore 
Aurelio  Prudentio  ibid.  p.  407-409.  Cf.  p. 
959.  —  Passio  ex  ms.  Job.  Lucae  Cortes  ibid. 
p.  960-962. 

Acta  SS.  martyrum  XL   Sebastenorum 

sub  Licinio  imperatore. 

Ausg.:  ex  mss.  Oladbacensi  et  Antverp.  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Mart.  IL  p.  19-21.  —  Com- 
pendium  martyrii  translatum  ex  lingna  Ar- 
mena  ibid.  p.  18.  19.  —  Tita  alia  auctore  for- 
san  Euodio  episc.  Caesareae  ex  antiqua  veitsione 
latine  Jobannis  diac.  Neapolitani  ibid. ^.22 -25. 
—  Historia  inventionis  ibid.  p.  29.  Cf.  Com- 
mentarius  praevins  ibid.p.12-18. —  Oratio  s. 
Basilü ,  latine  reddita  a  Ger.  Yossio  ibid.  p.  25  -  28. 

Acta  SS.  martynim  XLII.  Blog  xal  H^ltj- 

aig  Tü)v  äyicüv  TeaaaQd7,ovTa  dvdlv  ixaqxv- 
Qwv  auctore  Euodio  synchrone.  Graece. 

Ausg. :  ex  ms.  Yaticano  in  AA.  SS..  Boll.  6. 
Mart.  I.  p.  887-893.  —  Annotationes  Hugonis 
BoUii  Cartbusiani  ibid.  p.SdS. —  Appendices 
n  ibid.  p.  894.  895. 

Acta  ss.  martynim  XLV  Nicopoli  in  Ar- 
menia  cca.  a.  319. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul. 
m.  p.  37-47.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid. 
p.  35-37. 

Passio  SS.  martyrum  quatuor  Coronatorum  = 

Passio  SS.  quatuor  Ck}roDatorum. 


Passio  bb.  martynim  qui  apud  Carttia- 
ginem  passi  sunt  sub  rege  Hunirico,  VI 

non.  Jul.  a.  484. 

Ausg. :  ^  recens.  Carol.  Halm  in  Mod.  Germ, 
bist.  Auct.  antiqniss.  HL  1.  1879.  p.  59-62.  — 
^unt.d.  Tit. :  Incerti  auctoris  Passio  Septem  mon- 
acborum  ed.  M.  Petscbenig  in  Corpus  Script  ec- 
cles.  lat  VH.  Vindobon.  1881. 

Martyrium    ss.  martynim    quindecim 

Tiberiopolitensium,  qui  imperante  impio 
Juüano  Apostata  Tiberiopoli,  quae  Stru- 
mitza  bulgarice  dicitur,  passi  sunt;  con- 
scriptum  a  Theophylacto  Bulgariae  ar- 
chiepiscopo  (f  1107). 

Für  die  Geschichte  der  Ansbreitimg  des  Cluisteiithuiiis 
tmter  den  BoJgaren  wichtig. 

Ausg. :  ^  interprete  Bonif.  Finetti  graece  ac 
lat.  in  Tbeopbylacä  opp.  omn.  HI.  Venetüs  1758. 
fol.  p.  477-512  ex  cod.  Oxoniensi  Bodl.  —  'frte- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca.  CXXVI.  1864. 
p.  151-222;  cf  Finetti  praefat  ibid.  CXXY.  p. 
425-442. 

Legenda  ss.  martyrum  quinque  fratrum 
Minorum  Colimbriensium  Berardi  de  Car- 
bio,  Ottonis  presbyteri,  Petri  a  S.  Ge- 
miniano,  Adiuti,  Accursii,  ord.  s.  Eran- 
cisci  in  Mauritania  a.  1220. 

Geschrieben  1476  von  Franciscns  Hispalensis 
ord.  s.  Franc. 

Ausg.:  in  Portugaliae  monum.  I.  p.  105-116. 

—  Acta  alia  auctore  Job.  Tisserando  ord.  Min. 
(saec.  XV)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  IL  p.  65- 
69.  —  Miraeula  ex  annalibus  Luc.  Waddingi  ibid. 
p.  69.  70.  —  Alia  miraeula  ibid.  p.70.  —  Bulla 
Sixti  IV  pp.  de  SS.  martyrum  veoeratione  ibid, 
p.  71.  Cf.  Comment.  praevius  ibid.  p.  62-65.  — 
Passio  bb.  Berardi,  Petri  ...  et  Ottonis  mart, 
discipulorum  b.  patris  Prancisci  ed.  Surius,  Vitae 
SS.  16.  Janr.  VIL  Colon.  1581.  p.  39-42. 

Passio  SS.  martyrum  Scillitanorum  in 
AMca  a.  200. 

Textos  antiquissirnns  et  siznplicissimiis. 
Aiisg. :  ^  ex  cod.  Carnotensi  n**  190.  sec.  XUI 
in  Analect  Bolland.  VIIL  1889.  p.  6-8;  ef  p.  5. 

—  '  initium  ex  cod.  Augiensi  ap.  Mabillon ,  Vet 
analect  IV.  p.  153  (•  ed.  2*.  p.  172).  —  Acta  la- 
tina  [hält  der  Herausgeber  für  das  Original^ 
weil  sie  knapper  u.  kürzer  cäs  der  von  üsener 
1881  veröffentlichte  griecbiscbe  Text  ^fid]  in 
Tbe  passion  of  s.  Perpetua .  . .  Witb  an  appen- 
dix  cont  tbe  orig.  text  of  tbe  Scillitan  martyr- 
dom  by  J.  Armitage  Bobinson.  Cambridge,  Uni- 
vers, press  1892.  8".  —  Acta  proconsularia  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  rv.  p.  214.  —  Acta  alia 
sincera  ibid.  p.  215.  216.  Gf.  Cuperi  commentar. 

praevius  ibid.  p.  204-214. 

Erl.-Schr.:  Aab6,  BeAJ.,  i^tude  sur  un  nonvean  texte 
des  Actes  des  martyrs  Sdllitains.  Paris ,  F.  Didot 
1881.  BP.  1  fr.  ÖO  c. 
Nenmann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  284-286. 

Passio  SS.  mar^rrum  Septem  Dormfentiuiii  = 

Acta  SS.  Septem  Dormientium. 


PASSIO  SS.  MART.  SEPT.  FRAT.  —  ACTA  S.  MATHIAE  APOST. 


1467 


Passio  SS.  fflartynim  Septem  fralnini  =  Passio 
s.  Septem  fratrum  mart 

Passio  SS.  martynim  TIberiopollteiieittm  <=  Mar- 
tyrium SS.  martyrum  quindecim. 

Acta  mar^fnim  Travironim  »  Acta  s.  Tyrsi  et 
soc.  et  partim  Passio  s.  Mauritii  et  soc. 

Acta  SS.  martyrum  37,  item  s.  Severi 
ac  Memnonis  centurionis  Philippopoli  ac 
Bizyae  in  Thracia  sub  Diocletiano  au- 
ctore  anonymo. 

Ausg. :  graece  et  lat  «n  AA.  SS.  BoU.  20.  Aug. 
IV.  p.  30. 31.  Cf.  Piuii  comment  praev.  ibid,  p.  29. 

Passio  SS.  nartynim  XX  Laurae  s.  Sabae  » 
Acta  s.  Johannis,  Sergii  ete. 

De  8s.  Manieio,  Restituto  et  Ju]io  Carthagine 
in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct  II.  p.  412. 

Yitae  s.  Masonae  {alias  Mausonae)  epi- 

scopi  Emeritensis  in  Hispania  (f  cca.  605) 

et  SS.  Pauli  et  Fidelis  eins  decessorum 

atque  Innocentii  et  RenoYati  successorum 

auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Liber  de  vitis  et  me- 
ritis  SS.  Patrum  Emeritensium  ed.  Barnabas  Mo- 
reno  de  Vargas.  Matriti  1633.  Voller  Fehler.  — 
-unt.  d.  Tit.:  Liber  de  vita  et  miraculis  Pa- 
tnun  Emeritens.  ex  8  codd.  ed.  Thom.  Tamayus 
de  Vargas.  Antverpiae  1638.  —  wiederholt  *  ap. 
Aguirre,  Codcü.  Hispan.  II,  —  *  ap.  Job.  Ta- 
mayum  in  Martyrolog.  Hispanic.  ad  1.  Nov.  — 
u.  ^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXX.  p.  113.  — 
®  ed.  3*  ed.  Franc.  Bivarius.  1651.  —  ^  ed.  4*  ap. 
Florez,  Espana  sagrada  XIII.  p.  335,  hergestellt 
aus  den  3  vorigen  ohne  Codd.  —  •  unt.  d.  Tit. : 
De  vitis  et  miraculis  PP.  Emeritensium  ex  cod. 
acad.  reg.  rer.  bist.  Matritensis  [pars  1.2]  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  317-339. 

Erl.-Sekr.:  Smedt,  C.  de,  Comment.  praeriiu  ibid.  p. 
309-S16. 

De  s.ÜaetMIa  virg.  Trecis  in  Campania  Gal- 
lica  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  n.  p.  141.  142.  — 
Historia  inventi  corporis  ibid.  p.  142-144.  — 
Visitatio  capsae  et  miracula  recentiora  ibid. 
p.  144.  145. 

Acta  s.  Materni  Mediolani  episc.  (saec. 
rV"  init).  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  364- 
370.  Cf.  Cuperi  comment.  praev.  ibid.  p.  361-364. 

Historia  s.  Materni  qui  fait  archiepi- 
scopus  Coloniensis  primus  et  conversor 
popuH  (saec.  I). 

Eandschr. :  München,  Hof bibl.  cod.  lat.  88. 
saec.  XV  ex.  fol.  71*». 

Ausg.:    ap.  J.  Friedrich,   Kirchengeschichte 

Deutschlands.  I.  Bamberg  1867.  p.  421-424. 

Brl.'Sckr. ;  Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutsch- 
lands. I.  p.  86-tOL. 
Ghesqnidre,  Ezegesis  critica  in  «jwtu«  AA.  SS.  Bel- 
gü  I.p.  77-94. 

Vgl.  Yita  s.  Eucharii. 

Legenda  s.  Materni  Trevirensis  episcopi 
anecdota. 


Ausg.:  ex  ms.  bibl.  lipsiens.  ap.  Orandidier, 

Histoire  ecciesiast de  la  prov.  d'Alsace  I. 

preuv.  justificat.  n^  2.  p.  xil  —  Tita  alla,  vid. 
unter  Vita  s.  Eucharii. 

S>rl.'Sekr.:  QlOckler,  L. O.,  Sanct  Materoos  oder  Ür- 

Srune  des  Ghristenthumes  im  Elsass  und  in   den 
leinlanden.  Hit  Photogrr.   Rizheim  1884.  8o.  VU. 

385  pag. 
Qranaidier,  Histoire  I.  p.46.  diss.n  sor  l'apostolat 

de  8.  Mateine  en  Alsaoe. 
Biliar,  M.,  Vindidae  historiae  Trevirensis  s.  historia 

Itrevir.de  tribas  primisTreviroram  opiscopisEnchario. 

Yalerio,  Matenio.  Metis  1763.  4fi. 
P e r r i  er ,  Joh^  De  s.  Matemo  episcopo  Colonlae  Agripp. 

in  AA.  SS.  BoU.  Sept.  IV.  p.B54-400. 
Rettberg.  Deatschlsnds  Kirchengeech.  I.  p.74  sq. 
Walch,  Cnr.  O.  F.,  De  Matemo  nno,  comment.  m 

Commentt.  soc.  reg.  scient.  Ootting.  I.  1778.  p.  1. 

hist.  class. 

Yita  s.  Materni  Tungrensia  episcopi 
primi:  ,Assmnptum  itaque'. 

Der  Anfkng  ist  der  Vita  ss.  Eucharii ,  Valerii  . .  .  ent- 
nommen (m  AA.  SS.  Boll.  29.Janr.  U.  p.918),  dann  mehre- 
iBS  ans  verschiedenen  Quellen  and  schliesslich  werden  die 
Contentiones  circa  corpus  breit  erzählt. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n»  2493-98.  fol.  184' 
in  Catalogus  codic.  hagiograph.  reg.  bibl.  Bruxell. 
I.  1.  1886.  p.  339-342. 

Erl-Schr.:  Servals,  Ad.,  £tude  historique  et  critique 
sur  s.  Mateme,  sa  mission  et  son  colte.  Namur  1^0. 
8^.  287  pag.  8  fr.  {ExtraU  des  Annales  de  la  Soc. 
arch6ologiqae  de  Namur.  XVUI.  n<>4.  Comptes-ren- 
dus.)  L'auteur  est  d'uns  rar«  ereduHU. 

Yita  8.  Materniani  episcopi  Bemensis 
in  Gailia  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  ms.  Bodeccensi  ed.  Papobroch  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  April.  HI.  p.  759-763. 

Acta  8.  Mathiae,  vgl.  Acta  s.  Matthiae. 

Acta  s.  Mathiae  apostoli  in  Falaestina 
(f  post  60)  ab  anonyme  olim  hebraice 
conscripta,  ab  interprete  monacho  Tre- 
virensi  aucta. 

Eandschr.:  Heidelberg,  N.  g.  XXIX.  mbr. 
fol.  sec.  XIII.  f.  89. 

Ausg. :  ex  4  mss.  et  editione  "Wolf ff.  Lazii  {tcel- 
cher  eine  Ausgabe  von  Abdiae  Babyloniae  primi 
episcopi  Historia  certaminis  apostolici  Julio  Afri- 
cano  interprete,  Paris.  1560.  8**  nebst  anderen 
hierin  vereinigte)  et  variis  Breviariis  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Febr.  III.  p.  441-448.  —  InTentio  et 
mlraenla  s.  Mathiae  apostoli  {Anlass  xu  dieser 
Schrift  gab  1131  eine  Feuersbrunst  im  Mathias- 
Stift  XU  Trier.  Lambertus  deLegia5»>eLam- 
bertus  Parvus  a  Legia  monachns  SS. Eucharii 
et  Mathiae  Trevirensis  (c.  1175)  soll  der  Verf. 
sein;  Eandschr.:  Trier,  Seminarbibl.  R.  VI,  1. 
sec.  XH)  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  448-454.  — 
'Bruchstücke  •  ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
VHI.  p.  226-234.  —  ^  tciederh.  ap.  Migne,  Patro- 
log. lat.  CUV.  p.  1283-1298;  cf  p.  1279  sq.,  beide 
fehlerhaft.  —  *dcr  Eingang  besser  ap.  Sauerland, 
Trierer  Geschichtsquellen  p.  113.  114.  —  Sermo 
de  8.  Mathia  apostolo  auctore  Authperto  ab- 
bate  Casinen.si,  ex  ms.  Antverp.  et  Mombritio 
*  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  437-441.  —  •  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXIX.  p.  1023-1034. 
—  HomUia  de  s.  Mathia  auctore  Theoderico 
monacho  S.  Eucharii  Trevirensis  (flor.  1006;  — 
Eandschr.:  Trier,  Sem.- Bibl.  R.  I,  5.  sec.  XU. 


1468 


VITA  MATHILDIS  COMITISSAE  —  VITA  B.  MATHILDIS  REG.  GERM. 


p.  304-311),  Bruchstück  ap.  Sauerland  I.e.  p.ll2. 
—  Sapplementam  historiae  miraenlorum  au- 

otore  monacho  Trevireosi  ap.  Pez,  Thes.  anecd. 
II.  3.  p.  7-26.  —  Vitae  s.  M-ae  auctore  Lam- 
berto  Parvo  prolo^  ap.  Pertz  1.  c.  VIII.  p.  226. 
227.  not.  62-64.  —  Mathias  sagr»  postola  (I.  II) 
ap.C.R.Unger,  Postola  sögur.  Legendariske  For- 
tsellinger  ora  Apostlernes  liv.  Christiania  1874. 8*. 

p.  767-778. 

ErL'Schr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis 
od.  Mansi  V.  p.  66. 

:  Codex  apocryphas  Novi  Testamenti  p.  782  sqq. 

Hellsehen,  Commentarixis  praevios  tn  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  431. 
Pertz '^Archiv  X.  p.634.  —  Neues  Archiv  XVII.  p.608. 

Tita  Mathildi8  comitissae,  Gregorii  VII 
amicae,  (1052  — 1115)  auctore  Doni- 
zone  seu  Domnizone  seu  Dominico* 
presbyt  et  monacho  Canusino,  carmine 
hexametro  et  plerumque  leonino  scripta. 
Libri  2. 

Spftter  von  einem  Anonvmus  in  Prosa  übertragen  (s. 
d.  foiimdA  Vita).  —  'sMunoicm  Memorie  di  Lucca.  I.  3. 
p.  820  teste  Pannenborg ,  mm  Dionysio. 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII.  p.  348. 

Ausg.:  *  ap.  Tengnagel,  Vet.  monumenta  con- 
tra scismaticos.  Ingolstadii  1612.  p.  133-233.  — 
•  in  Gretseri  Opp.  VI.  p.  487-512.  —  *  wiederh. 
ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  629  -  689  mit 
Noten,  worin  die  Varianten  des  in  Born  befind- 
licfien  Original.  —  *  diese  Ausgabe  wiederkolte 
Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  V.  p.  341-383;  ef.  prae- 
fat  p.  337-340.  —  Chartula  comitissae  M.  super 
concessione  bonorum  suorum  facta  Romanae  ec- 
clesiae  p.  384.  —  De  thesauro  Canusinae  ec- 
clesiae  Rom  am  transmisso  etc.  p.  385.  —  *  am 
besten  nach  der  römischen  Original-  Handschr, 
ed.  Bethmann  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  348- 
409.  —  ^nach  Muratori  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXLVm.  p.  949-1036.  —  '  unt.  d.  Tit.:  Vita 
della  grande  contessa  Matilde  di  Canossa,  scritta 
in  versi  eroici  da  Donizone  prete  e  monaco  Be- 
nedettino  e  volgarizzata  per  la  prima  volta  da 
Franc.  Davoli.  Reggio  nelr  Emilia  1888.  fol.  429 
pag.  30  lire.  Schöne  Ausgabe.  Dem  lateinischen 
Text  steht  die  Uebersetxung  gegenüber.  —  Ex- 
cerpta  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  465.  —  '  ap.  Baronium,  Annal.  eccles. 
ad  a.  lil5.  —  *  ap.  Bouquet,  Recueil  XI.  p.  452 
-454.  —  *  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae 
I.  p.  399.  407.  587.  591.  619.  [Uebers.:  italien.: 
da  Franc.  Davoli;  s.  Ausg.  n°  7.  Col  testo  latino 
a  fronte.  —  Vgl.  Giudizi  sul  poema  di  Doniz- 
zone,  volgarizz.  ed  annotato  da  Don  Francesco 
Davoli.  Reggio  Emilia  1889.  8°.  40  pag.]  —  Vita 
alia  oratione  soluta  in  compendium  ex  Doni- 
zone missa  ab  auctore  anonyme,  non  recentis- 
simo  tarnen  *  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p. 
689-701.  —  *  wiederh.  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  V.  p.  389-397  —  u.  *  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXLVIII.  p.  1039-1058.  —  Epitome  Pado- 
lironensis  Vitae  Mathildis,  fragra.  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XII.  p.  375.  not.  92,  p.  380.  not.  6,  p.  408. 
not. 77.  —  Epitome  Regiensis  Vitae  M-s,  fragm, 

ibid.  p.  374.  not.  89. 

Erl.-Schr.:  Abel,  Charl.,  Un  chapitre  in6dit  de  l'hist. 
de  la  comtesse Mathilde  in  Mömoires  de  T Acad.  impör. 


de  Metz.  1861  (auch  besonders  gedmekt  Metz,  Blanc 

1863.  80.  52  pag.). 
Bacohini,  Istoria  del  monastofro  di  s.  Benedetto  di 

Padolirone.  Modena  1696. 
Gontelurio,  Fei.,  Mathildis  comitissae  genoalogia. 

luteramnae  1657.  4P. 
Erra,  C.  A.,  Memorie  storico - critlche  della  gian  con- 
tessa Matilda.  Roma  1768.  8o. 
Ferretti.   Angelo,  Canossa,  stadi  e  rioerche.  Ediz. 

2<t«.  Tonne  1884.  (Cap.V.  p.  161-174:  Ooolzone  e  ü 

suo  poema.) 
Floren tini,  F.  M.,  Memorie  di  Matilda ,  la  gran  con- 
tessa di  Toscana.  Lucca  1642.  4^;  —  ed.  Q.  D.  Manii. 

ibid.  1756.  40. 
Oiesebrecht,  W.,  Geschichte  der  deutschen  Eaiser- 

zeit.  n.  p.  574 ;  III.  p.  1060. 
Joachim,  J.  Fr.,  Dissert.  de  spnrio  Mathildino  dono. 

Halae  1736.  4P. 
Koeler,  J.  D.,  Dissert.  de  donatione  MaUiildina  pon- 

tifici  Romano.  Altorfli  1715.  4P;  —  Jenao  1742.  4P. 
L'Hermite- Sonliers,  La  princesse  h^tqoe  oa 

la  Vie  de  la  comtesse  Mathilde,  marqoise  de  Man- 

toue  et  de  Feirara.  Paris  1645. 
Luchino,  B.,  Cronica  della  vera  origine  et  azioni 

della  contessa  Matilda  di  Toscana.  Maatova  1592.  4^. 
Mellini,  D.  di  Guido,  Trattato  dell'  origine,  fatti, 

costami  e  lodi  di  Matilda  la  gran  conteua  d'Italia. 

Fiorenza  1689.  4P\  —  ibid.  1609.  4». 
:  Lettera  apolog.  in  difesa  d'aloone  oose  gia  da 

lui  scritte  ed  appartenenti  alla  cont.  Matilda.  Man- 

tova  1592.  40;  —  Firenze  1594.  4P. 
Mozzi  de'  Capitani,  F.,  Sulla  cont.  Matilda  i  suoi 

contemporanei ,  e  Tusanze  nostre  d'allora.  Venem 

1846.  16  mo. 
Orti,  0.  G.,  Vita  della  contessa  Matilda  di  Canossa, 

tratta  da  un  codice  antico  mss.  Verona  1834.  8<*. 
Overmann,  Alfr.,  Die  Besitzungen  der  Grossgrifin 

Mathilde  von  Tuscien  nebst  Begosten  ihrer ürkondea. 

Diss.  inaug.  Beriin  1892.  SP. 
Pannenborg,  Alb.,  Studien  zur  Geschichte  der  Her- 
zogin Matildo  von  Canossa.  Progr.  d.  Gymn.  GSttingen 

1872.  40.  (10  Zur  Kritik  des  Donizo  p.  1-23;  2"  Her- 
zog Gotfried  d.  J.  und  Matilde  p.  24-31;  SP  Die  Ma- 

tildinische  Schenkung  p.  31-42). 
Poggio,  Feder,  di,  Lettera  nell'  origine  del  grandm- 

tessa  Matilda.  Lucca  1775. 
Pozzo .  G.  dal,  Meraviglie  eroiohe  .  .  .  nelia  duchesa 

Matilda.  Verona  1678.  40. 
Bazzi,  Silv.,  La  viia,  o  vero  azzioni  della  co&tesssa 

Matilda.  Firenze  1587.  8°. 
Rena ,  (>)simo  della ,  Serie  cron.  -diplom.  degU  antichi 

duchi  e  marohesi  di  Toscana,  o.  suppl.  e  noto  di 

Camici.  Fiorenza  1789. 
Ben6e,  Am6d.,  La  grande  Itaiienne  (Malhilde  de Tot^- 

cane).  Paris  1859. 80  {ins  Italien,  übers. :  ItaUa  1859. 9"). 
Scheid,  C.  L.,  Origines  Gnelflcae.  I.  Hvnov.  ITo*! 

fol.  p.  389  sq. 
Tiraboschi,  Memorie  storidie Modenesi.  Modena  1793. 
Tosti,  Luigi,  La  contessa  Matilde  e  i  Bomaoi  ponte- 

fici.  Firenze  1859.  &*',  —  teiederh,  Roma  1886.  SP. 
"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  AaH 

U.  1886.  p.  215;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  243. 

Vita  b.  Mathildis  Diessensls  ==  Vita  b.  Mathüdis 
sive  Mechtildis. 

Vita  Mathilda  duoatricia  ==:  Vita  Mathüdis  co- 
mitissae. 

Vita  b.  Mathildis  (Mahtfiiidis)  reginae 
Germaniae  (f  968  Febr.  28). 

Die  ältere,  von  KOpke  in  einer  Handschrift  d.  vorigen 
Jahrh.  entdockte  Lebensbeschreibung.  Geschrieben  unter 
Otto  n  974  in  Nordhausen.   Form  ungeschickt. 

Handschr. :  Göttingen,  vid.  Pertz ,  Mon.  scr. 
X.  p.  574. 

Ausg. :  *  ap.  Pertz,  Mon.  Germ.  scr.  X.  p.  575- 
582  ed.  Köpke.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLI. 
p.  1311-1326.  [Uebers.:  deutsch  von  Ph.  Jaflfe. 
Berün  1858.  8^  2.  Aufl.  Leipzig  1891.  8«  (=  Ge- 
schichtschreiber  d.  deutschen  Vorzeit  X.  Jahrh. 
4.  Bd.)]  —  Vita  altera  iussu  s.  Heinrici  II  imp. 
pronopotis  scripta  ab  auctore  anonymo  clerico  vel 
monacho  [führt  ein  schönes  Familienleben  vor 


VITA  B.  MATHILDIS  EEG.  GERM.  —  VITA  8.  MATURINI 


1469 


upid  rührt  noch  jetzt  mit  den  Thränen  der  kaiser- 
lichen Frau.  —  Zum  Theil  eine  stilistische  Ver- 
hesserung  des  altem  Werkes  mit  Hinxufügung 
mancher  neuer  nicht  unwichtiger  Nachrichten. 
Geschrieben  um  1010,  nicht  ohne  literarisches 
Verdienst  {Handschr.:  4,  r»</.  Pertz,  Mon.  scr. 
IV.  p.  283;  vgl.  Pertz'  Arch.  VII.  p.  407}]  '  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Mart.  11.  p.  358-370.  —  ^wiederh. 
ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  192-208;  ad- 
ditiones  et  emendatloues  ibid.  III.  p.  653-657.  — 
^  ap,  Erath,  Cod.  dipl.  Quedlinburg.  Francof.  1764. 
fol.  p.  925-944.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p. 
283-302.  —  *ap.  Migoe,  Patrolog.  lat.  CXXXV. 
p.  889-920. 

Erl.'Sekr.:  (Breitenbanch,  G.  A.v.)  Lebender  Kai- 
serin Mechthilde,  Qemahlin  Kaiser  Heinrichs  I.  Beral 
1780.  8«. 

ClaraSf  Lndw.,  Die  beil.  Mathilde,  ihr  Gemahl  Hein- 
rich I  und  ihre  Söhne  Otto  I ,  Heinrich  und  Bruno. 
Ein  Stack  dentscher  Geschichte.  Mansterl867.  gr.S^. 
20  Bogen. 

Commentarias  praevias  tn  AA.  SS.  iBoU.  1.  c.  p. 
366-858. 

Contzen,  Die  Geschieh tschreiber  der  sächs.  Kaiser- 
zeit p.  112  ff. 

De  s.  Mathilde  regina  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.V.  p. 847- 363.  Äusxüge  cnu  dar  Vita. 

Foerstemann,  E.G.,Cominentatio  devita  s.Mahthil- 
dis.  Xordhusiae  1838.  4». 

:   Ueber  zwei  nordhansische  Schriftsteller  im  10. 

und  11.  Jahrhundert  in  Zeitschrift  des  Vereins  für 
thüring.  Gesch.  a.  Altarthumskunde.  IV.  1861.  p.6ff. 

Gieseb recht,  W.,  Geschichte  der  deutschen  Kaiser- 
zeit. I.  p.744  (2.  Aufl.  1.  p  778;  3.  Aufl.  I.  p.782). 

Heerwagen,  H.,  Einige  Bemerkungen  zu  den  beiden 
Lebensbeschreibungen  der  Königin  Mathilde  in  For- 
schungen zur  deutschen  Gesch.  VHl.  GGttingen  1868. 
p.  369 -384 ;  gibt  auch  Texioerbeaaerungm  xur  Viia  I. 

Hof  fbauer,  Studien  zur  älteren  Geschichte  der  Abtei 
Herford  Ifo  Zeitschrift  für  Geschichte  und  Alterthuois- 
kunde  Westfalens.  XX.  1869.  p.  34  sq. 

Jaffas  Einleitung  xu  »einsr  Uebers.,  s.  vorher. 

:  Zur  altem  Lebensbeschreibung  der  Königin  Ma- 
thilde tn  Forschungen  z.  deutschen  Geschiebte.  IX. 
1869.  p.  343-345 ;  mit  Textverbessenmaen  aus  der  Hb. 

Köpke,  Rud.,  Die  beiden  Lebensbesenreibungen  der 
Konigin  Mathilde  ibid  VI.  18(36.  p.  149-171;  bleibt 
dabei,  dass  die  allere  Vita  unter  Otto  III,  die  zweite 
im  ].  Jakre  Heinrieha  II  verfaset  ist. 

Lebensgeschichte  der  Kaiseiin  Mathildis,  Gemahlin 
Heinnchs  I.  Leipzig  1780.  80. 

Löher,  Frz.,  üi  Gelehrte  Anzeigen  der  kgl.  baierischen 
Akad.  d.  Wissenschaf ten.  1H57.  p.  393  ff.  404.  405. 

Mathilde,  Grftfln  von  Oldenbui^,  Gemahlin  Kaiser 
Heinrichs  I.  Augsburg  1832.  Bf>. 

Ranke,  Leop.  v.,  Die  beiden  Lebensbeschreibungen 
der  Königin  Mathilde  tn  seiner  Weltgeschichte.  VlU. 
Leipzig  1887.  p.  628-634. 

Rommel,  Otto,  Der  Aufstand  Herzog  Ludolfs  von 
Schwaben  in  den  Jahren  953  und  954  tn  Deutsche 
Forechungen.  IV.  1864.  p.  121-158. 

Schwarz,  J.G.,  Die  h. Mathilde ,  Gemahlin  Heinrichs I 
Königs  von  Deutschland.  Regensbuig  1846.  8°. 

Schwarz,  Chr.  G. ,  Dissert.  de  3Iathiida  abbatissa  Qued- 
linburgensi.  Altorfii  1736.  4P. 

Sim8on,B.,m  Aruhir  für  d.  Gesch.  des  Niederrheins. 
VIL  j).  159-163,  gibt  Varianten  der  Düseeidorfer  Ha. 
xur  Vüa  alt. 

Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Engelb.  Giefers  I. 
p.  68-80. 

Treitschke,  K.,  Heinrich  I  König  von  Deutschland 
und  seine  Gemahlin  Mathilde.  Leipzig  1814.  8°. 

Waitz  m  Nachrichten  von  der  Göttinger  G.-Aug.-Uni- 
▼ersit&t.  1852.  n«  13.  p.  211. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  173 
(6.  Aufl.  1. 1885.  p.  317  319;  6.  Aufl.  1. 1 893.  p.  338-340). 

Weck,  Gust.,  Mathilde,  Gemahlin  Heinrich  1,  Cha- 
rakterbild einer  deutschen  Frau  tn  Neues  Laiisitzi- 
sches  Magazin.  XLVUI.  GOrUtz  1871.  \P.  p.  193-210. 

Tita  b.  Mathildi8  8ive  Mechtildis  abba- 

tissae  in  Diessen  et  postea  Eitelsteden 


inter  Augustam  et  Ulmam  (f  30.  Mai 
1160)  auctore  Engelhard o  abbate  Ci- 
sterc.  in  Austria,  tum  monacho  Cisterc. 
in  Lanckhaim  dioec.  Bamberg. 

Handschr.:  München,  k.  Hofb.  Indersdorf. 
Chart  sec.  XV  exe.  8°.  n"  276. 

Ausg.:   ^  ed.   Canisius,    Lection.  antiq.  V.  2. 

p.  8  (»ed.  2^.  III.  2.  p.  527-550).  —  ^wiederh. 

und  mit  Hefischens  Noten  in  AA.  SS.  Boll.  31. 

Mai.  VII.  p.  444-457. 

Erl.'Sekr.:  Wattenba  eh.  Deutschlands  Geschichts- 
quellen. 6.  Aufl.  n.  1886.  p.  340;  6.  Aufl.  II.  1894. 
p.  374. 

De  s.  Matrona  mart.  Thessalonicae  in  Mace- 
donia  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart  II. 
p.  396-398. 

De  8.  Matrona  regia  virg.  Lusitana,  ioxta  Ca- 
puam  in  Italia,  commentarias  hist.  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Mart  II.  p.  398-403. 

De  s.  Matrona  virg.  et  mart.  Barcinone  in  Hi- 
spania  commentar.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Mart.  H.  p.  394-396. 

Yita  s.  Matronae  Pergensis  authore  Si- 

meone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historüs. 
8.  Nov.  VI.  Colon.  1575.  p.  166-176. 

Acta  s.  Matthaei  apoatoli  et  evange- 
listae  (saec.  I)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  cod.  Vatic.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Sept  VI.  p.  220-225.  ~  Acta  altera  auctore 
Metaphraste,  lat  ibid.  p.  225-227  ex  edit 
Lipom ani  et  Surii.  Cf.  Stiltingii  comment  prae- 
vius  ibid.  p.  194-220. 

Yita  SS.  Matthaei,  Benedicti,  Johannis 
etc.  martyrum. 

Ausg.:  ex  Job.  Dubravii  histor.  Bohem.  ed. 
Surius,  Vit  SS.  12.  Nov.  VI  (ed.  Colon.  1617). 
p.  276. 

De  SS.  Matthaeo  et  Gusmaeo  mart.  Orabodonae 
ad  lacum  Lariam  in  dacata  Mediolan.  forte  sab 
Maximiane  Stiltingii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Sept  m.  p.  774.  775. 

De  ss.  Matthaeo  et  Primo  mart.  Tarenti  in  Ca- 
labria  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  U.  p.  103. 

De  b.  Matthaeo  Luciniacensi  ord.  erem.  s. 
Aagust  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  Jan.  II.  append. 
pag.  penult. 

De  b.  Matthaeo  Mantaano  conf.,  ord.  Praed. 
(f  1471)  Viglevani  in  ducatu  Mediolan.  Sayskeni 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Oct  IIL  p.  248-255. 

De  8.  Matthia  episc.  Hierosolymonim  VIII. 
(saec.  II)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  II.  p.  1025. 
1026. 

Acta  s.  Matthiae  =  Acta  s.  Mathiae. 

Yita  s.  Maturini  confessoris  Lyricanti 
{Larchant,  Seine -et -Marne]  in  tractu 
Wastinensi  in  Gallia  (saec.  lY.  Y). 

Historia  valde  obseura. 
Ausg.:  ex  7  codd.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
Nov.  1.  p.  250-255.  —  Vita  brevis  ex^  cocj. 


1470 


TITA  S.  MAUDETI  —  VITA  S.  MAURIS  ABB.  GLANNAFOUI 


mbr.  n"  22  bibl.  univers.  Traiect.  ibid.  p.  255.  — 

Gompendium  vitae  ex  Petro  de  Natalibus  Lib.X. 

c.  6  ibid,  p.  256.  —  Liturgica  ibid.  p.  256-259. 

Erl.-Sehr.:  Oillet,  J.B.,  Vie  de  s.  Matharin 1810. 

Histoire  Littöraire  de  la  France  VI.  1742.  p.  226. 
Ho  off,  Q.  V.,  Comment  praevioa  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  245-250. 
(Johan  prestre  A  Larchant)  La  vie  de  sainct  Ma- 

tiiurin  de  larchant.  Historiee.  —  ^Am  Ende:  Gy  fine 

la  vie  de  s.  M.  de  1.  imprimöe  ä  Paris  par  Jacq. 

nynerd  (1489).  kl.  4^.  In  Versen,  Das  einxige  bekannte 

EOüemfiar  beeüxi  dUAraenaUnU.  in  Paris.  —  *wiederh. 

ap.  £m.  Bellie  de  la  Ghavignerie,  Cbroniooe  de  Saint. 

Matharin  de  Larchant  en  Qasthinais.  raris,  Anbry 

1864.  80. 
Thoison,  Eng.,  Saint  Mathurin:  sa  lögende,  see  re- 

liqnes ,  ses  pölerinages ,  son  iconographie  in  Bulletin 

de  la  Soo.  hintoriques  et  archöol.  da  Gfttinais.  1886. 

1887.  2.  trimestre. 
:   Saint  Mathurin.  Etüde  historique  et  iconogra- 

phique,  omöo  de  61  bois  dans  le  texte,  1  carte  et 

14  planches  hors  texte.  Paris  et  Orleans  1889.  gr.  8^. 

313  pag.  25  flr. 

Tita  s.  Maudeti  [Maud6,  Maudet  ou 
Maudez  gallice]  abbatis  in  Britannia  Ar- 
morica  (saec.  VI)  prima. 

Ausg,:  ex  LegendarioTrecorensi  [in  cod.  Paris., 

bibl.  nat.  lat.  22821.  sec.  XYII]  ap.  Arth.  de  La 

Borderie,  Histoire  de  Bretagne.  Critique  des  sour- 

ces.  —  Saint  Maudez.  Rennes  1891.  gr.  8°.  p.  5- 

12.  —  Vita  altera  ex  cod.  Anrelianensi  [bibl. 

publ.  n«  330,  Olim  279,  sec.  XIV]  ibid.  p.  13-20. 

—  Officium  de  s.  Maudeto  p.  21-27.  —  Le- 

ctiones  ex  vet.  Breviario  Aurel.  p.  28-30;  ex 

Proprio  Leonensi  p.31-33.  —  Common  taire  histor. 

p.  34-69  (=»  Separ.' Abdruck  aus  Memoires  de 

laSoc.  d'emulation  des  Cotes-du-Nord.  XX  VIII. 

p.  198-266). 

Erl.-S^.:  Legrand,  Alb.,  Le  vies  des  saints  de  la 
Bretagne  Armoriqae.  Brest  1887.  4^.  p.  722 -726. 
Lobineau,  Guy  Alex.,  La  vie  des  salnts  de  Bretagne. 

L  Paris  1638.  S».  p.  197-201. 
Lucas,  J.  M.,  Le  culte  de  s.  Maudet  et  de  s.  Rion. 
Extraü  de  la  Revue  historique  de  i'Ouest.  Yannes 
1893.  8». 

De  SS.  Maura  et  Britta  virg.  apud  Turones  in 
Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1018. 

Yita  s.  Maurae  virg.  Trecis  in  Cam- 
pania  Oalliae  (saec.  IX  med.)  auctore 
Prudentio  episcopo  Trecensi  (f  861). 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  Vit.  SS.  21.  Sept.  —  'ex 
edit.  Nicol.  Camuzati  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Sept. 
VI.  p.  275-278.  —  ^tviederk.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXV.  p.  1367-1376. 

Erl.'Sehr.:  (Breyer,  R.)  Vies  de  s.  Prodence  6vdque 
de  Troyes  et  de  s.  Maure,  vierge.  Truyes  1725.  8P. 
Suysken,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  271-276. 

De  s.  Maurelio  opisc.  Imolensi  in  Italia  in  AA. 
SS.  BoU.  6.  Mai.  ü.  p.  106. 

De  s.  Maurelio  episc.  pati-ono  Ferrariae  in  Italia 

(saec.  VII)  Papebrochii  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 

7.  Mai.  II.  p.  154-160. 

Erl.'Sehr.:  Le{;endario  e  vita  ot  miracoli  di  s.  Mau- 
relio episcopo  .  .  .  .  di  Ferrara.  Feirara,  Fr.  Rossi 

1570.  40. 

De  s.  Maurelio  presb.  in  dioec.  Galliamm  Tre- 
censi Henschenii  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Mai.  V.  p.  43. 

De  SS.  Maurentio,  ürbano,  Avito  etc.  mart.  sab 
Diociet.  apud  Forum -Sempronii  in  Italia  «n  AA. 
8S.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  665. 


Yita  s.  Mauri  abbatis  Glannafolii  (f  584) 

auctore  Faust o  monacho  Casinensi  (f 
620). 

Ftlschung  des  Abtes  Odo  von  Olanfeuil,  schon 
von  Fapebroch  aufgegeben,  doch  noch  hftnfig  benutzt 

Handschr.:  Florenz,  vgl.  Pertz*  Archiv  V. 
p.  48.  —  St.  Gallen,  Stiftsbibl.  n^  565.  sec.  XI. 

—  Brüssel,  k.  Bibl.  xusammen  mit  Chartnl. 
Malmundar.  mbr.  sec.  XL  4®.  mai.  —  Chartres, 
Stadtb.  sec.  X.  n*  37.  —  Arras,  Stadtb.  mbr. 
sec.  XL  foL  n»  189.  —  Heidelberg,  N.  g.  XXIX 
mbr.  fol.  sec.  XIIL  f.  163.  —  St.  Omer,  Stadt- 
bibl.  mbr.  sec.  XH.  fol.  715.  n»  1.  —  715.  n« 
3  u.  4. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  15.  Janr.  —  *in 
AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1039.  —  »ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  274-298.  — 
*  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  XCIV.  p. 
1594-1597.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  111 
p.  414-418.  —  Ad  Titam  s.  M-i  ex  cod.  Namurc. 
n°  31  in  Analect  Bolland.  IL  p.  279.  280.  — 
Hymnus  duplex  de  s.  Mauro  auctore  Alphano 
ex  mon.  Gasin.  archiepiscopo  Salemitano  (y  1085) 
^  ap.  üghelli,  Italia  sacra  II.  —  '  wiederk,  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  301-303. 

—  Mlra«iila  et  translaÜo  s.  M-i  sive  Bestaa- 
ratio  monasterii  Glannafoliensis  [St.  Maur-sur- 
Loire]  auctore  Odone  monacho  resp.  abbate 
Glannafoliensi  (llor.  868.  [Handsekr.:  Rom, 
Vatic.  Christ  reg.  n°  456.  mbr.  saec.  X.  8*  min.; 

—  Christ  reg.  n«»  566.  mbr.  saec.  IX-XI;  —  n» 
1201.  mbr.  saec.  XII.  fol.;  —  n^  1202.  mbr.  saec. 
XL  fol.])  ^  ed.  J.  Du  Breul  mit  Aimoini  mon.  übr. 
V  de  gest  Francor.  Paris.  1603.  fol.  p.  811.  — 
'ap.  Jac.  Du  Breul,  Supplementum  antiquitatum 
urbis  Parisiacae.  1614.  p.  97-128  utü.  d.  Tit.: 
Mirac.  s.  M-i  le  vitae  et  abbatis.  —  *neue  Re- 
cension  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1051- 
1060.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  165-183.  —  *cm  grosser  Theil  auch 
ap.  Duchesne,  Eist  Fr.  scr.  III.  p.  410  sq.  (rgl. 
Fragmenta  de  regibus  Franoorum).  —  *  dm 
grossem  Theil  unt.  d.  Tit.:  Ex  miraculis  s. 
M-i  sive  Restauratione  monasterii  Glannafoliensis 
c.  751 — 869  auct  Odone  ed.  Holder- Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  462-472.  —  '  Ex- 
cerpte  ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  431.  432;  VI.  p. 
311.  312;  VIL  p.  346.  347.  —  franslatio  s.  Mauri 
abbatis  auctore  Rodulpho  Tortario,  monacho 
Floriacensi  (cca.  1114).  Versa  hexametro  ed.  Job. 
a  Bosco  in  Bibl.  Floriacensi  p.  355.  Paris.  1605. 
8°.  —  Versus  de  b.  Mauro:  ,Dux,  via,  vita,  tuis* 
.  .  .  (gedicktet  nach  845,  wurden  mit  Unrecht 
dem  Paulus  Diaconns  zugeschrieben)  ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  298-301. 

ErL-Sehr.:  Ansart,  A.  J.,  Histoire  de  s.  Manr  abbe 

de  Glanfeuil.  Paris  1772.  12 mo. 
Compendio  dolla  vita  di  8.  Mauro  abate.  Bergamo 

1887.  12  mo. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  beschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  1880.  p.  851. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansd  T. 

p.  168  und  Hb.  VI.  p.  453. 
Herzog,  Bealeucyklopädie  der  protest.  Theologie.  IX. 

1882.  p.  428. 
Histoire  littöraire  de  la  FranoeV.  p.  383  sq. 
St.  Maur  et  le  sanctuaire  de  QlanieuU  an  Aigoa. 

Angers  1869.  8°. 
Both,  Geschichte  des  Benefiaialweeons  p.  238.  iS8. 


VITA  8.  MAUKI  EPISCOPI  —  VITA  S.  MAUBUn  ABBATI8 


1471 


Rninart,  Th.,  Ajpologi«  de  la  minion  de  s.  Maar, 
apötre  des  Benedictins  eo  Franoe,  avec  ooe  addition 
touchant  s.  Placide  premier  martyr  de  Tordre  de  a. 
Benedict.  Ruris  1708.  SP  (laüm  ap.  MabUlon ,  Annalee 
o.  s.  Ben.  I.  1708.  p.  629). 

Tita  di  s.  Maaio,  abate,  disoepolo  di  s.  Benedetto  ed 
apoctolo  della  aaa  religione  in  Francia.  Piaoenza 
1789.  8P. 

Wattenbach,  Deutschlands  Gesehichtsqaellen .  5.  Anfl. 

1. 1686.  p.  282. 435.  U.  p.  471 ;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.  300. 

n.p.492. 
Zenmer  tu  Neues  Aichiv  d.  Ges.  f.  A.  d.  Qesoh.  XI. 

p.  316. 

Vita  s.  Mauri  episcopi  Caesenatis  in 
Italia  (t649)  auctore  b.  Petro  Damiani. 

Ätisg,:  *  Ml  P-i  Damiani  oper.  —  'ed.  Surius, 
Vit.  SS.  20.  Janr.  Vü.  Ck)l.  Agr.  1581.  p.  43-47. 
—  '  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  II.  p.  333-336.  — 
^u^iedlerh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIV.  p. 
945-952. 

Inventio  ss.  Mauri  episcopi,  Pantalee- 
monis  et  Sergii  martyrum  sub  Traiano, 
auctore  Amando  episcopo  Yigiliensi  in 
Italia. 

Ätisg, :  ex  officio  propr.  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Jal.  VI.  p.  359-372.  —  iBTentlo  seeunda  au- 
ctore Daniele  Francino  »Wd.  p.  372-374.  Cf. 
Boscbii  comment.  praevius  iind,  p.  352-359. 

Tita  s.  Mauri  sive  Mortui -Nati  ere- 
mitae  Hui  in  Belgio. 

Ausg. :  ex  Jo.  Molani  nata]ib.  ss.  Beigii  in  AA. 
SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1080. 

De  s.  Maiiro  confess.  (temp.  ine.)  in  Burgundia 
iarana  et  pristina  dioecesi  Vesontionensi  V.  de 
Buckii  sylloge  critica  in  AA.  SS.  Bell.  25.  Oct. 
XL  p.  677-679. 

De  SS.  Mauro,  Elmero  et  Nuncio,  forte  saec. 
VII  defunctis,  et  quorum  Acta  non  exstant,  syl- 
loge ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Beigii  V.  p.  333-343. 

De  s.  Mauro  episc.  Placentiae  in  Italia  (f  cca. 
430)  Stütingü  syUoge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Sept.  IV.  p.  79. 

De  SS.  Mauro  et  sociis  50  mart  saec.  HE  Remis 
in  Campania  Galliae  Pinii  sylloge  in  AA.  SS. 
B<jI1.  22.  Aug.  IV.  p.  515-518. 

De  s.  Mauro  libyco ,  mart.  Romano ,  Gallipoli 
deposito,  sub  Numeriano  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai. 
I.  p.  40. 

De  s.  Mauro  presbyt.  filioque  eius  Feiice  et 
huius  nutrice  ex  Syria  advenis  in  agro  Umbriae 
Spoletino  saec.  VI  Henschenii  comment.  bist,  in 
AA.  SS.  BoU.  16.  Jun.  lU.  p.  112-114. 

De  SS.  Mauro,  Salvino  et  Aratore  episc.  Vir- 
duni  in  Gallia  (ante  saec.  V  med.)  Limpeni  syl- 
loge bist  «i  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept.  II.  p.  221-225. 

De  s.  Mauricilio  arcbiep.  Mediolanensi  (f  cca. 
670)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart.  III.  p.  910. 

Tita  s.  Maurilii  Andegavensis  episcopi 
(fcca.  430)  auctore  Archanaldo  diacono 
Andegavensi  (905). 

Archanaldas  a.  905  iussa  Rainonis  Andegav.  episcopi 
Yitam  s.  Maurilii  a  Magnobodo  compositam  recognovit 
et  fraudt  Venantiam  Fortanatam  pro  scriptore  eios- 
dem  vendidit. 


Handachr.:  Paris,  Nat-Bibl.  ms.  lat.  n^ 
12600  (olim  St.  Genn.  n°  1044).  sec.  XI;  —  n» 
13758  (olim  St.  Germ,  n*  1049).  —  Rom,  Vatic. 
Cbrist.  reg,  n«  465. 

Ausg.:  ed.  Mombritius,  Sanctuarium.  II.  Me- 
diolani  (1475?)  p.  150;  ohne  Prolog  u.  Capitd- 
angäbe,  ahgekürxt,  —  "ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historüs.  13.  Sept.  V.  Col.  Agr.  1574.  p.  196;  ohne 
Prolog  u.  Capitelangabe,  Text  geändert,  —  tcie- 
derh.  '«»  Fortunati  opp.  ed.  Luchi.  II.  Romae 
1786.  4«.  p.  156-171  —  «.  '•ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  LXXXVm.  p.  563-576.  —  »  xuerst  voll- 
ständig  mit  Prolog  ed.  H.  Bordier  in  Les  livres 
des  miracles  et  autres  opuscules  de  Georges  Flo- 
rent  Gregoire  de  Tours.  IV.  Paris  1864.  p.  125- 
159.  —  ^ed.  B.  Kruscb  inter  Fortunati  opp.  in 
Mou.  Germ,  bist  Auct.  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p. 
82-101 ;  ef.  prooem.  p.  xxix-xxxi.  Gute  Ausg,  — 
Vita  alla  auctore  s.  Magnobodo  episcopo  An- 
degavensi (620)  ^  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept  IV. 
p.  72-76  ex  impressis.  —  'praefationem  ex  cod. 
Escorialensi  III  &  26  ed.  Eruscb  1.  c.  p.  xxix.  — 
Vita  alia  auctore  Marbodo  Redonensi  episc.  (f 
1123).  Metnce,  ^  ed.  Beaugendre  tn  Operib.  Hü- 
deberti  Cenomanensis.  Paris.  1706.  fol.  p.  1546- 
1555.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLXXI.  p. 
1635-1648.  —  Miraeola  auctore  Harmero  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  76-79,  c.  comment  praevio 
p.  62-71. 

Erl.-Sckr.:  Delannoy,  J.,  Dissert.  duplex:  nna  con- 
tinens  indicinm  de  anctore  vitae  s.  Maarilij  Andeg. 
episc.,  altera  Renati  Andeg.  episcop.  historiam  at- 
tingens  Edit.  2».    Paris.  IGoO.  9. 

De  s.  Maurilio  arcbiep.  Rotomagensi  (f  1067) 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p. 
222-230.  —  ^wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXUn.  p.  1375-1388. 

Inventio  s.  Maurini  abbatis  et  mart  et 
translatio  in  monasterium  s.  Fanta- 
leonis  Colon.  Agripp.  a.  966.  967  auctore 
Stephane  monacho  eiusdem  coenobii. 

Handschr,:  Brüssel,  k.  Bibl,  n^  329-341. 
saec.  XV.  —  Düsseldorf,  k.  Staatsarch.  A.  18. 
saec.  XII.  —  Wolfenbüttel,  brz.  Bibl.  Aug.  76. 
14.  mbr.  saec.  XI.  kl.  fol. 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  Vitae  SS.  VII.  Ck)lon.  1581. 
p.  497-502  (»ed.  2.  III.  p.  681).  —  ^wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Jun.  ü.  p.  279-283.  —  *  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  336-341. 
—  ^  mit  Ausschluss  des  Sermo  in  natalicio  mid 
einiger  Miracula  ed.  L.  v.  Heinemann  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  683-686. 

ErL-Schr.:  Wattenbach,  Deatschlands  Geschieh ts- 
quellen.  6.  Aufl.  I.  1885.  p.888;  6.  Aufl.  I.  p.362. 

Yita  b.  Maurini  episcopi  Autissiodo- 
rensis  (f  cca.  797). 

Ausg.:  ^  ex  Gestis  pontif.  Autissiod.  secund. 
edit  ap.  Dum,  Bibliotb.  de  Yonne  —  ^tpiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct  XII.  p.  372. 

De  b.  Maurino  monacbo  Bituriceusi  (2.  Oct) 
elogium  bist  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  433. 

Vita  s.  Mauritii  abbatis  Camoetensis 
ord.  Cisterc.  (f  1191.  Sept  29)  et  mira- 
cula auctore  anonyme  familiari. 


1472 


VITA  B.  MAURITÜ  CONF.  —  PASSIO  SS.  MAÜRITII  ET  SOCIORÜM 


Ausg.:  ed.  Beda  Plaine  in  Stimmen  u.  Mit- 
theil, aus  dem  Benedicjt.  -  u.  dem  Cisterc.  -  Orden. 
Jahrg.  VII.  1886.  Bd.  I.  p.  380-393;  cf.  introduct. 
p.  375-380.  —  Vita  alia  tbtd,  Vü.  Bd.  IL  p. 
157-164  ex  cod.  Paris.,  bibl.  nat.  cod.  lat.  n° 
12632.  fol.  111. 

Erl.-Sehr.:  Plaine,  Franc.,  Vie  de  s.  Maarice  (de 
Londöac),  abbö  de  Langonnet  et  de  CarnoSt.  Qaim- 
perl6  1882.  18mo.  73  pag. 

Vgl.  De  s.  Mauntio  abb.  Camotensi. 

Vita  b.  Mauritii  conf.  (f  1336)  ord. 
Praed.,  filii  Demetrii  de  genere  Chat 
Pannoniae  sive  Hungariae  Bani,  auctore 
anonyme  Hungaro. 

Ausg.:  ^  edid.  Anton.  Flaminius  in  Leandri 
Alberti  De  viris  illustr.  ord.  Praed.  p.  217.  — 
*  in  einfacherem  Stile  in  AA.  SS.  Bell.  20.  Hart, 
ni.  p.  252-255  c.  comment.  historico  p.  251. 

Yita  SS.  Mauritii  et  70  militum  mart 
Apameae  in  Sjria  sub  Maximiano. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  graeco  collata  c.  Metaphraste 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Febr.  III.  p.  239-242.  — 
*ed.  Surius,  Vit  Sanct.  18.  Jul.  IV.  p.  243. 

Erl. '  Sehr. :  Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte 
I.  p.  100. 

Vita  b.  Mauritii  Hungari  ord.  Praed.  Javarini 
(t  1336)  ==  Vita  b.  Mauritii  confessoris. 

Passio  SS.  Mauritii  primicerii,  Exuperü 
senatoris,  Candidi  campiductoris,  Victoris 
militis  veterani,  Innocentii  aliorumque 
legionis  Thebaeae  Agauni  in  Yallesia 
martynun  inter  285  —  305  interpolata  « 

Passio  SS.  Mauritii  et  socionim  eins 
martjrum  sive  Passio  Acaunensium  mar- 
tyrum  sive  Passio  ss.  Thebeorum  sive 
Narratio  de  martyribus  Legionis  The- 
baicae  (287)  auctore  Euch  er  io  episcopo 
Lugdunensi  (f  454)  cum  eiusdem  Epi- 
stola  ad  Salvium  episcopum. 

Ausg.:  I.  Die  ältere  Recension  unt.d.  Tit.: 
Acta  s.  Mauricii  et  sociornm  auct.  Eucherio  ep. 
Lugd.  ^  ed.  Fr.  Chifflet,  Paulin us  Nolanus  illu- 
stratus.  Divione  1662.  4^  p.  86-92.  —  «ap.  Rui- 
nart, Acta  sincera  martyrum.  Paris.  1689.  4^  p. 
289  (» Arastelodami  1713.  fol.  p.  274-278;  ef.  p. 
271.  —  ^Ratisbonae  1869.  p.  317).  —  ^  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Sept.  VI.  p.  342-345.  —  «ap.  Stolle, 
Das  Martyrium  der  theb.  Legion.  1891.  p.  101- 
106.  —  'ex  cod.  Parisino  9550  (sec.  VII/VIII. 
mbr.  fol.  81^-86*;  epist.  fol.  86**»»)  additis  lectio- 
nibtis  codicis  Sangallensis  563  (sec.  IX/X.  mbr. 
p.  218-228)  ed.  Gar.  Wotke  inter  S.Eucherii  Lug- 
dun. Opera.  I  (=  Corpus  scriptonim  eccles.  lat. 
XXXI).  Vindob.  1894.  8^  p.  165-173.  Alle  son- 
stige Codd.  sind  gegefi  die  hier  bentäxten  für 
nichts  XU  achten.  Diese  Ausg.  weicht  von  den 
anderen  in  Einxelnem  sehr  ab.  —  ®  der  alte  Text 
wiederholt  ap.  R.  Berg,  Der  h.  Mauricius.  Halle 
a.  S.  1895.  8^.  p.  15-19  als  Note  3  (im  Auszuge 
deutsch  ibid.  p.  15-22).  —  II.  Die  jüngere  nach 
838  verfasste  Becens.  in  schwülstig  interpolir- 
ter  erweiterter  Form  ^  ed.  B.  Moni britius,  San- 


ctuarium.  Mediolan.  1474.  —  *  als  Historia  de 
8.  Mauritio  etc.  ed.  Surius,  De  probatis  SS.  hi- 
storiis.  22.  Sept.  V.  p.  325  (•  ed.  2».  p.  220).  — 

•  unt.  d.  Tit. :  Historia  passionis  8.  Mauricii 
etc.  ed.  Petr.  Stevart.  Ingolstad.  1617.  —  '  unt. 
d.  Tit.:  Passio  s.  Mauritii  primicerii ...  ex  ms. 
Trev.,  Fuldensi  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept 
VI.  p.  345-349.  —  Gloria  posthuma  ibid. 
p.  349-407  wnrf  Addenda  ibid.  p.  895-926.  — 

•  in  Bibl.  PP.  Lugdun.  VL  p.  866.  --  '  in  dem 
Werke  Jean  du  Bordieu's  {s.  Erl. -Sehr.).  —  *  ap. 
De  Rivaz ,  ^claircissements  sur  le  martyre  de  la 
Legion  Theb.  Paris  1779.  p.  323.  —  Passio  aiia 
auctore  Marbodo  Redonensi  episcopo  (t  1123). 
Metrice  ^  ex  edit.  Redonensi  a.  1524  sed  emen- 
datier  '  in  Hildeberti  Cenomanens.  episc.  opp.  ed. 
Beaugendre.  Paris.  1708.  fol.  p.  1532.  —  •  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Sept  VL  p.  895.  ■—  *  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CLXXI.  p.  1625-1630.  —  Passio  alia 
auctore  Sigeberto  Gemblacensi.  Libri  3  (bis- 
her ungedruckt;  gedichtet  1074 — 1078  im  heroi- 
schen Versmaas  [Handschr,:  Berlin,  k.  Bibl. 
Theol.  8^  n«  94.  sec.  XIL  —  Leiden,  Ün.-Bibl. 
A.  114.  4°.  sec.  XII])  ^  ed.  E.  Dümmler  in  Philos. 
u.  histor.  Abhandlungen  der  k.  Akad.  d.  IViss.  zu 
Berlin.  1893.  p.  44-125;  cf  Einleit  p.  3-22.  — 

•  einige  Proben  in  Pertz*  Archiv  XI.  1858.  p.  17. 
—  Jacobus  de  Voragine,  De  s.  Mauricio  in 
seiner  Legenda  aurea.  Edit.  1483.  n**  136-  — 
Missa  s.  Mauricii  et  sociorum  eins  ^ex  Mabil- 
lonii  Liturgia  GaJlicana  'ap.  Migne,  Patrol.  lat 
LXXII.  p.  302.  303.  —  «ap.  Montmelian,  Saint 
Maurice.  11.  1888.  p.  334-336.  —  *  ap.  Stolle, 
Martyrium  d.  theb.  Legion  p.  106-109.  —  Prosa 
in  honorem  martyrum  Thebaeonim  ^ap.  Mont- 
melian 1.  c.  II.  p.  307-309.  —  ^wiederh.  ap.  Stolle 
1.  c.  p.  106-108.  —  Carmen  de  passione  The- 
baeonim ^auctore  Hilde berto  Cenoman.  episc. 
ed.  Haureau  in  Notices  et  extraits  des  mss.  XXV III. 
part.  2.  p.  438-440.  —  'auctore  anonymo  saec. 
A.  ed.  Job.  Huemer  in  Progr.  der  Schule  dt*s 
IX.  Bezirks.  Wien  1882.  —  Maaritius  saga  ap. 
C.  R.  Unger,  Heilagra  manna  sögur.  I.  Ghristiania 
1877.  8^  p.  643-658. 

Erl.-Sehtr.:  Allard,  Paul,  Le  martvre  de  la  l^itm 
Thöbai'ne  in  La  Controvene  et  le  Contemporaia.  N. 
S.  XIV.  Paris  1888.  Oct.  p.  161-196. 

:   Ija  pers6cation  de  Dioclötien  et  le  triomphe  de 

rfigriise.  Paris  1890  (2  vol.  8P).  I.  p.  17-34;  U.  p. 
835 -3&4. 

Allegre,  A.,  Le  oolte  de  s.  Manrioe  A  Caxomb  (Van- 
cluse).  AvignoQ  1881.  9fi. 

Antoine-Mario,  Notioo  historiqne  aar  s.  Maurice  et 
sa  l^gion  in  Revae  de  la  Suuwe  catholiqne.  Annec 
XII.  Friboui»  1881. 

Avitas  (ff.  d.  oben  p.  128) :  Dicta  in  Vaailica  ss.  Acaa- 
nensiam  in  innovatione  monasterii  ipsios  vel  pas.<ic>i;e 
martyrum  t.  «.  homilia  XXV  {gehaUen  22.  Seft.  ölöi 
^ap.  *5I.  H.  Bordier  in  M6moiree  et  docnments  de  la 
See.  d'hist.  de  Gondve.  XVI.  1867.  p.  60.  61.  —  -in 


Ariti  opp.  ed.  R.  Peiper  in  Mon.  Germ.  bist.  Auct. 
VI.  2.  p.  J 
Baldesano,  G.,  La  sacra  historia  di  s.  ICauritio  ar- 


antiq. 


2.  p.  145.  146. 


ciduca  della  Legione  Thebea  et  de'  snoi  valoru«! 

campioDi.    Torino  1601.  4^. 
Balthasar,  J.  ▼.,  Schutzschrift  fOr  die  thebsische 

Legion  oder  den  h.  Mauritius  und  seine  Gesellschaft 

gegen  den  H.  Prof.  Spren^n.  Lnzem  1760.  b^. 
Baronius,  Annales  ecciesiastici.  11.  Romae  1j91.  p. 

694  ad  a.  297;  p.  778  ad  a.  803. 
Becker,  J.,  Zur  Gesch.  der  thebaisch«!  Legion  w 

Jahrbücher  des  Vereins  von  Aiterdiumsfroundea  im 

Rheinlande.  Bonn  1857.  Heft  26.  n<>  13.  p.  166  ff. 


PAS8I0  SS.  MAUEITn  ET  SOCIORÜM 


1473 


B  eis  sei,  Steph.,  Geschichte  der  Trierer  Kirchen.  I. 
Trier  1887.  gr.  8P.  p.  19-31  (aiueh  nielu  Litteratvr 
Aber  das  Hartyriam  der  thebäischen  Li^on). 

BerfTf  K.,  Der  h.  Maiiricias  and  die  Theblische Legion. 
HaUe  a.  S.  1895.  8P.  (iK.)  69pag.  Jk  1.60. 

Beyer,  Heior.,  L.  Eltester  and  A.  Qoen,  ürkonden« 
bach  zar  Geschichte  der  .  .  .  mittelrbeinischea  Terri- 
torien. II.  Coblenz  1865.  gr.  8P.  p.  cxzyii  ff. 

Boehat,  L.,  Memoire«  critiqaes  snr  l'histoire  ancienne 
de  la  Soiase  I.  1747.  p.  557  (gegen  Jo$.  äe  l'bU). 

Boecking,  Ed.,  Notitia  digmtatum.  Bonnae  1839. 
gr.  8P.  p.  26ff.,  212. 

Bossne,  Benj.,  in  AA.  SS.  Boll.  Oct.  XI.  Paris.  1870. 
p.  496  sq.,  p.  589  sq. 

Bonlacre,  L^nard,  Sor  le  martyre  de  la  Id^on 
Th6b6enne  tn Journal  Helv^tiqae.  1746  (aui^  in  smnen 
Oeuvres  II.  1857.  p.  47-88);  m  Bibliothdqne  raisonnöe. 
XXXVI.  p.  427  {mgen  tU  PhU). 

Bonrdiea,  Jean  da,  Dtss.  histor.  et  critiqne  snr  le 
xnartyre  de  la  Legion  Th6b6enne:  av.  l'hist.  da  mar- 
tyre "^de  cette  lögion  attrib.  fk  st.  Encher :  en  lat.  et  en 
franf .  Amsterdam  1705.  12mo  {urkUrtegt  von  dt  Vhk 
and  ÄA,  SS,  Boll.  22.  Sept.  VI). 

Braan,  J.W.  J.,  Zar  Gesch.  der  thebäischen  Legion. 
Fest -Programm  za  Winkelmanns  Gebartstage.  Bonn 
1855.  40.  37  pag.  JL  2. 

Brower ,  Antiqaitatee  et  annalesTrerirenses.  I.  Leodii 
1670.  p.  191  ad  a.  286. 

Butt  1er,  Leben  der  Vater  and  Märtyrer,  für  Deutsch- 
land bearbeitet  von  Räss  and  Weiss.  XIII.  Mainz 
1825.  i>.  244  iffibi  die  engluelu  IMteralur  üfor  das 
Martyrium  km  Agaiummis. 

eleu 8,  Commentar.  praevias  de  s.  Mauritio  wimicerio 
aliisqae  Legioois  Tneb.  militibaa  tu  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  806-841. 

Derivaz,  vid.  Bivaz. 

Daboardiea,  vid.  Boardiea. 

D  a  c  i  s ,  Saint  Maarioe  et  la  l^gion  Th^b^nne.  Annecy 
1887.  8<>.  221  pag.  {SeparcUabdmeh  aus  Mömoires  et 
docam.  pabliös  par  l'Acadömie  Sal4sienne.  Tom.  DI. 
Annecy  1881.  p.  271;  VI.  p.  98;  X.  p.  173). 

Egli,  £mil,  m  Theolog.  2Seit8Chrift  aus  der  Schweiz, 
hrsgb.  von  Friedr.  Meili.  Jahrg.  IX.  1892.  p.  69-81. 

:  Kirchengeschichte  der  Schweiz  bis  auf  Karl  d.  Gr. 

ZQrich  1893.  gr.  Bf>.  p.  21-49;  besonders  p.  117-122: 
Zur  ThebAerl^ende  und  p.  133-145:  Gutachten  von 
E.  Rothpletz  über  die  Schlacht  bei  Martigny. 

Fabricius,  Bibl. med. et  inf .  latinitatis ,  lib.  V.  p. 868. 

F 1  e  u  r  i  i  Uistoria  ecclesiast.  latine  reddita  a  P.  F^uode. 
Ed.  2.  II.  Aug.  Vind.  1768.  p.  596  sq. 

Friedrich,  J.,  Die  thebaiscne  Legion  in  seiner  Kir- 
chengeschichte  Deutschlands.  I.  Bamberg  1867.  p.  101 
-141. 

Farer,  Geschichte  von  Wallis.  L  Sitten  1852.  p.21; 

III.  p.  1  ff.,  Ober  Agaunum  u.  d.  Thsb.  Leg. 
FüssTin,  Conr.,  Der  Christe  ein  Soldat  unter  den 

heidnischen  Kaisern  ete.  Zürich  1765.  8^*. 

Crallia  christiana.  XIII.  p.  413. 

Oelpke,  £.  F. ,  Kirchengeschichte  der  Schweiz.  I. 
Bern  1856.  gr.SP.  p.  60-86.   Oibt  neuere  Literatur. 

O  ervas ins  Tilberiensis ,  Otia  imp.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr. 
XXVn.  p.  375. 

<7  i  e  se  1  e  r ,  Lehrbuch  der  Sdrchengeschichte.  4.  Aufl. 
I.  1.  p.  263. 

^örres,  Frz.,  Bictius  Varus  (oder  Victiovarus)  der 
berüchtigte  mythische  Verfolger  der  gallischen  und 
zumal  der  Trierischen  Kirche  in  Westdeutsche  Zeit- 
schrift f.  Geschichte  u.  Kunst.  VIII.  p.  23-35.  Nach 
O.  ist  R.  V.  ein  Produd  des  Mythus. 

Oremaud,  J. .  Origines  de  Tabbaye  de  St.  Maurice 
d'Agaune  mM6morial  deFribourg,  recueil  p^riodique. 

IV.  Fribourg  1857.  8».  p.  321-335. 

Grisar,  Hartm.,  Das  Martyrium  der  Thebäischen 
, Legion'  m  Zeitschrift  für  kathol.  Theologie.  XIII. 
1889.  p.  746 -749. 

Oros,  £.,  Martyre  de  la  li^gion  th6b6enne  in  Monat- 
rosen. Organ  des  Schweizerischen  Studentenvereins. 
Jahrg.  XXV.  1881. 

•G ui  1  e I mus  Bri to,  Phülpisap. Pertz,  Mon.  scr. XXVL 
p.  355.  V.  381  sq. 

Herzog,  J.  J.  u.  G.  L.  Plitt,  Real  -  Encyclopädie  f. 
Protestant.  Theologie.  2.  Aufl.  IX.  Leipzig  1881.  p. 
424-428,  Artik.  von  G.Uhihom. 

Hirschmann,  Adam%  Die  neueste  Literatur  über  das 
Martyrium  der  thebäischen  Legion  in  Histor.  Jahr- 
buch der  Görres 'Gesellschaft.  XIII.  1892.  p.  783-798. 

Hontheim,  f^odromus  historiae  Trevirensis.  Aug. 
Vindel.  1767.  fol.  677. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Hottinger,  Joh.  J.,  Helvetischer  Eirchengeechichte 
Thl.  I.  Zürich  1706.  p.  100  ff. 

H  a  n  z  i  k  e  r ,  Otto,  Zur  Regierung  u.  Christenverfolgung 
des  Kaisers  Diokletianus  ap.  M.  Büdinger ,  Unter- 
suchungen zur  Rom.  Kaisergeschichte.  U.  Leipzig 

.    1868.  gr.  8».  p.  117-284;  Excurg  IL  p.  265-272. 

Jahn,  Alb.,  Geschichte  der  Burgundionen.  I.  Halle 
1874.  p.  286  (Legende  und  Gült  der  Thebler). 

Isle.  Jos.  der.  Defense  de  la  verit^  du  martyre  de 
la  iögion  Th6b6enne,  autrement  de  s.  Maarice  et  de 
ses  compagnons ,  poar  r6pondre  k  la  disaert.  da  mi- 
nlstre  du  Bouniieo.  Nancy  1741  (1737).  l^o.  Ver- 
theidiger  der  Eehiheü, 

Leidensgeschichte,  Die.  des  heiL  Mauritius  und 
seiner  Genossen  in  Der  Katholik.  Zeitschr.  f.  kathol. 
Wissenschaft.  Jahrg.  1888.  I.  p.  618-688;  IL  p.  70- 
94;  156-178  (AitfnuuAisfEacheriusarchiepisc.  Lagdan. 
Verfasser  der  Passio  s.  Mauritii). 

Linde,  P.  A.,  Der  Frankenherzog  Rictiorarus  und  die 
Treverer  Märtyrer.  Trier  1852.  &>.  (Dageaen  Schmitt, 
Die  Kirche  des  h.  Paulinas  bei  Trier.  Trier  1853.) 

Lütolf,  Alois.  Bischof  Eucherius  und  seine Historia 
passionis  s.  Mauritii  et  socionim.  Die  Frasfo  über  Zeit 
und  Ort  in  seinsm  Die  Olaubensboten  der  Schweiz 
vor  St.  Gallns.  Luoem  1871.  gr.  8».  n.  131-142.  — 
Die  Thebaer  zu  Agaunum  ibid.  p.  125-142.  —  The- 
bäische  Grftber  in  Hallau  und  SchlOz.  Blick  auf  die 
Thebler  ausserhalb  der  Schweiz  ibid.  p.  207-218. 

:  Zum  ThebAerfund  in  Solothum  in  Anzeiger  für 

schweizerische  Geschichte.  I.  Zürich  1870.  p.  240. 

Massmann,  H.  F.,  Kaiserchronik.  DI.  p.  779  ff. 

Montm^lian.  J.  Bemard  de,  Saint  Maurice  et  la 
Legion  Th6böenne.  Paris  1888.  2voL  8P.  15  fr.,  fehler- 
haß. Scharf  eriUsirt  von  X}\.  Chevalier  in  Polybiblicm. 
1889.  p.  250  sq.  %md  von  P.  Allard  in  Revue  des  que- 
stions  histor.  XLV.  (N.  s6r.  I.)  1889.  p.  383-336.  In 
tom.  II.  p.  402-407  reicher  Literatumaehweis. 

Mosheim,  Gomment.  de  rebus  christianomm  gestis 
ante  (konstant.  Magnum.  Helmstad.  1759.  p.  564  sq. 

Pagi,  Critica  in  Annales  Baronii.  L  Antverp.  1727. 
p.  306.  317;  setxt  das  Martyrium  ins  Jahr  2S5,  Ba- 
ronius  in  297. 

Pertz,  Ueber  Sigeberts  drei  Bücher  De  passione  san- 
ctorum  Thebaeorum  in  seinem  Archiv  XI.  p.  1-17. 
Vgl.  Schmitt,  Die  Kirche  dee  h.  Paulinus.  Trier 
1853.  p.  342. 

de  Ponnat,  R6ponse  ä  M.  l'abb^  Ducis  sur  le  mar- 
tyre de  la  lögion  thöbaine  in  M^moires  et  docum. 
de  la  Soci6te  Savoisienne  d'hist.  XIX.  p.  267;  XX. 
p.  273. 

Ret t borg,  Deutschlands  Eirchengeschichte  I.  1846. 
p.  94-111. 

Rivaz,  P.  de,  Eclaircissements  sur  le  martyre  de  la 
L.6gionTh6b6enne.  Paris  1779.  8^.  (Erweiterung  seiner 
m  Journal  Eelveiique  1746  und  1749  erschienenen 
Aufsätze.) 

Ruinart,  Acta  primomm  martymm.  Paris.  1689.  p. 
285  sq. 

Schmid,  Ign.  Dom.  Cyr.,  Thebeische  Marter -Legend 
oder  vollst.  Geschieht  von  s.  Mauritio  u.  s.  ganzen 
h.  Gesellschaft,  auä  Eachario,  Surio,  Stevartio  und 
denen  BoUandisten  beschrieben.  Ingolstadt  1760.  A^. 
318  pag. 

Semeria,  Secoli  cristiani  deUa  Liguria.  IL  Toiino 
1843.  p.  481  sq. 

Spreng,  Joh.  Jac,  Des  christlichen  Raurachs  und 
Basels  Ursprung  und  Alterthum  bis  auf  Karl  d.  Gr. 
Basel  1756. 

Stevartius,  Petr. ,  Manridus  Thebaeae  legionis  dox 
et  signtfer ,  iam  a  s.  Eucherio  opisc.  .  .  .  nunc  iterum 
in  theatrum  productus.  Ingolstadii  1617.  4^. 

S  toi  borg,  Geschichte  der  Religion  Jesu  ChristL  IX. 
Wien  1817.  p.  302  ff. 

Stolle,  Fn.,  Das  Martyrium  der  Thebäischen  Legion. 
Breslau  1891.  gr.80. 112  pag.  Jk  1.60.  Vgl.  Zeitschrift 
f.  Österreich.  Gymnasien.  1893.  p.  657.  6.58. 

Tillemont,  Mömoires  p.  s.  k  riust.  ecclesiast.  IV.  2. 
BruxeUes  1707.  p.  833;  IV.  3.  p.  1009;  1078;  V.  L 
p.  5.  295. 

U  h  1  h  0  r  n ,  G . ,  Mauricius  in  Herzogs  Real  -  Encyclopä- 
die f.  Protestant.  Theologie.  2.  Aufl.  IX  Leipzig  1^1. 
p.  424-428. 

;  Ueber  die  kirchenhistorischen  Arbeiten  von  1851 

— 1860  in  Niedners  Zeitschrift  f.  d.  histor.  Theologie. 
1866.  Heft  1.  Bietet  eine  Uebersiehi  über  d.  Literatur 
xwr  Theb.  Legion. 

We  t  z  e  r  und  We  1 1  e ,  Kirchen  -  Lexikon.  VI.  Freiburg 
1851.  p.  414  ff. 

93 


1474 


DE  S.  MAURITIO  —  VITA  S.  MAXIlfl  ABB.  LERINENSIS 


Zaccaria,  Dissertationi  rarie  Italiane  a  storia  ecde- 
siastica  appajrtenenti.  1.  Roma  1780.  p.  270  6q. 
Pjgl.  Öhronicoii  Agatmem»  («tf.  j^achtrH^e). 
Eucherius  episc.  Lngdiin. 
Passio  8.  Oereonis. 
Passio  8.  Secundi. 
Acta  8.  Tyrsi  et  soo. 
Martyriam  s.  Viotoris  et  ürsl  et  80C. 

De  s.  Mauritio  abbate  Camotensi  in  dioec.  Co- 
risopitensi  (f  1191)  Dyckii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Oct.  VI.  p.  378-383  et  Rigolloti  nota 
ibid,  Suppl.  p.  152*.  153*. 

De  88.  Mauritio,  Qeorgio  et  Tiberio  mart.  The- 
baeis  sub  Dioclet.  Pinarolii  in  Federn  ontio  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Aprü.  IH.  p.  266. 

De  s.  Mauiicio  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul. 
I.  p.  32. 

Tita  s.  Mauronti  abbatis  Broyli,  Mar- 
chianis  et  Duaci  in  Belgio  (f  701). 

Ät*sg. :  ^  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II. 
p.  53.  —  Commemoratio  urbis  Duacenae  per 
sanctum  servatae  ibid.  p.  54.  —  •  toiederh,  ap. 
Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  V.  p.  736-742. 

De  s.  Mauronto  episc.  Massiliae  in  Gallia  (f 
forte  786)  V.  de  Buckii  comment  higtoricus  in 
AA.  SS.  BoU.  21.  Oct  IX.  p.  362-370.  —  Pla- 
citum  Dignense  quo  s.  Mauronto  restituta  est 
Caladius  villa  aliaque  bona  ibid,  p.  370-373. 

Yita  s.  Mausimae  sive  Maysimae  sacer- 
dotis  in  Syria  (f  cca.  400). 

Ausg. :  ex  Theodoreti  episc.  Philotheo  cap. 
14  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p.  489.  490. 

De  8.  Mavilo  mart.  Adrumeti  in  Africa  (f  cca. 

203)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  164. 

ErL-Schr.:  Neumann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  301. 

De  8.  Mavronto  sive  Mavrontio  abbate  S.  Flo- 
rentii  veteris  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr. 
I.  p.  505. 

Passio  s.  Maxellendi8  virg.  et  martyris 
(f  670),  in  pago  Cameracensi  die  13.  Nov. 
culta. 

Ausg.:  ex  ms.  Marcbianensi  ap.  Ghesquiere, 
AA.  SS.  Belgü  III.  p.  580-589.  Cf.  Ck)mmentariu8 
praev.  auctore  Humberto  Bevenoto  ibid.  p.  567- 
580.  —  Vita  s.  M-s  ex  mss.  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  13.  Nov.  VI.  p.  292-294  (ed. 
Colon.  1617.  p.  317). 

EH.-Sckr,:  Histoire  litt^raire  de  U  France.  YIII.  1747. 
p.  111. 

De  8.  Maxentia  vidua  Tridenti  in  Alpibus  (f 
cca.  400)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  III.  p.  772. 

Vita  s.  Maxentii  abbatis  Pictavensis  (f 
cca.  515)  auctore  coaevo. 

Ausg.:  ^  ex  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  169- 
175.  —  Appendix  de  translationibus  tbid.  p. 
175.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. Ben.  append. 
saec.  I.  p.  578-580.  —  'Auszug  ap.  Bouquet, 
Eec.  III.  p.  390. 

ErL'Sckr.:  Chamard,  Franp.,  La  victoire  de  Clovis 
en  Poitou  ot  los  lösendes  de  saint  Maizent  in  Revue 
des  questions  histonqnes.  XXKIII.  Paris  1888.  p.  5-36. 

Courson,  A.  de,  Cartulaire  de  l'abbaye  de  Reden  en 
Bretagne.  Paris  1869.  40.  p.  228. 

Dreux  du  Radier,  Histoire  littöraire  du  Poitou.  ü. 
Paris  1849.  p.  218. 


Histoire  lift6ratre  de  laFranoe  lU.  17S6.  p.80.258; 

VI.  1742.  p.  226. 
Kurth,  Oodef.,  Les  sourees  de  l'hist.  de  Glovis  dana 

Or6goire  de  Tours  in  Revue  des  queciions  historiques. 

XLIV.  1888.  p.  416-422. 
Monod,  O.,  Etudes  sur  Gr6goire  de  Tours  p.  82. 
Richard,  Alfr.,  £tude  critique  bot  les  origines  da 

monastftre  de  Saint- Maixent.  Salnt-Maixent  1680.  fP. 
:  Les  legendes  de  saint  Maizent  et  la  victoire  de 

Clovis  en  Poitou  in  Revue  des  questiooB  histotiques. 

XXXIU.  1888.  p.  609-623.  —  R^plique  de  Chamard 

p.  624-627. 

De  8.  Maxima  mari  Romae  sub  Diocletiano 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept  I.  p.  357. 

De  8.  Maxima  virg.  Cailidiani  in  Foroiuliensi 
Frovinciae  dioec.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III. 
p.  579-581.  —  Epistola  Antelmii  de  cultu  et 
patria  s.  Maximae  ibid.  p.  581-583.  —  Trans- 
latio  facta  a.  1643  ibid.  p.  583.  Cf.  p.  777. 

De  8.  Maxima  virg.  et  mart.  in  territorio  Car- 
nutensi  Galliae  (ine.  tempore)  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Aug.  V.  p.  136-138. 

Passio  SS.  Maximae,  Donatillae  et  Se- 
cundae  mart.  Africanarum  sub  Maximiano 
imp.  et  Anolino  proconsule  IV  kal.  Aug. 

Ausg. :  ex  cod.  Paris,  lat.  5306  (fol.  190*)  in 
Analect.  Bolland.  IX.  1890.  p.  110-116;  ef.  pro- 
legom.  p.  107  ff.  —  Martyrium  eanmdem,  ex 
Adonis  Martyrologio  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul. 
VIL  p.  147  c.  SoUerii  comment.  praevio  p.  146. 

Acta  SS.  Maximi  abbatis,  Anastasii  mon- 
achi  ac  aUus  Anastasii  item  monachi  et 
apocrisiarii  Romani  conf.  Gonstantinopoli 
(f  662  et  666)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ^  latine  reddita  a  Jac.  Fontane  in  A A. 
SS.  Boll.  13.  Aug.  m.  p.  118-132.  —  Ukeüweise 
ed.  Baronius,  Annal.  eccl.  ad  a.  640-656.  —  *  ed. 
Fr.  Combefis  mit  Maximi  oper.  Paris.  1675.  2  vol. 
fol.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  in  AA.  SS.  BolL 
1.  c.  p.  97-118. 

Acta  s.  Maximi  abbatis  et  conf.  in  castro 
Cainone  in  Gallia  (saec.  V)  auctore  s.  Gre- 
gorio  Turonensi. 

Ausg. :  ^  in  Gregorii  opp.  (libr.  de  gior.  conf. 
cap.  22)  ap.  Ruinart,  AA.  sinoera  prim.  marty- 
rum  p.  912  et  913.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
20.  Aug.  IV.  p.  56. 

Tita  s.  Maximi  abbatis  Lerinensis/  po- 

stea  a.  433  Regiensis  episcopi  (f  460)  au- 
ctore Dinamio  patricio  Galliarum  (-f 
601). 

Ausg.:  ^ed.  Vinc.  Barralis,  Chronologia  ab- 

batum  et  monasterii  Lerinensis.  Lugd.  Bat.  1613. 

4?.  p.  115.  —  'ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 

27.  Nov.  VI.  p.  601-606  (ed.  Col.  Agr.  1617.  p. 

611-613).  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 

LXXX.  p.  31-40.  —  *  lUustrat  ap.  Barth,  Ad- 

versar.  LIX.  12.  —  Homilia  de  s.  M-o  auctore 

Faust 0  eius  successore  (f  c.  490)  *ed.  Surius 

1.  c.  p.  595-601  (» ed.  Col.  Agr.  1617.  p.  608-610). 

—  Translatio  reliquiariim  apud  Nantuacmn  ap. 

Migne  1.  c.  CLL  p.  265-268. 

ErL'Sehr.:  Corblet,  Ha^ogmphie  da dioc^ae d'  A mien«, 
rV.  1874.  p.  521. 


VITA  8.  MAXim  ABBATIS  -  DE  SS.  MAXIMO 


1475 


Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  Utinitatis  Üb.  IV.  p. 

209  (V,  1736.  p.  185). 
Feraad,  Les  aeints  tut^lairee  de  l'^glise  de  Ries,  oa 

yies  des  m.  Maxime  et  Faaste.  Digne  1860.  Bfi. 
( Panegrossi)  jlemorie  snlla  vita  di  s.  Massimo,  vee- 

coTo  di  Riei,  protettore  di  Rocca  di  Serro.   Koma 

1866. 
Tillemont,  Le  Naine,  Mömoires  poar  s.  k  l'hist.  eo- 

clMastiqae.  XY.  1711.  p.  S92.  886. 

Tita  s.  Maximi  abbatis  martyris  in  Gal- 
lia  (f  625).  [Genealogia  et  passio.] 

Ausg.:  Un  AA.  SS. Bell.  2.  Janr.  I.  p.  91-94. 
—  *Au8ZDg  ap.  Bouqaet,  Recueil  III.  p.  499. 

Acta  s.  Maxiroi  comitis  rei  priTatae, 
Caudii  clarissimi  eius  fratris  etc. 

Ausg. :  quae  pars  actorom  s.  Susannae  in  AA. 
SS.  Bell.  18.  Febr.  III.  p.  61-64. 

Vita  s.  Maximi  epiacopi  Mogantini  (saec. 
IV)  auctore  Johanne  Trithemio  abbate 
Spanheimensi. 

Ausg.:  ed.  Suriiis,  Vit  SS.  18.  Nov.  VI.  p.407- 
414  (ed.  Colon.  1617.  p.  401).  —  Die  vorgesetzte 
Epütola  Trithemii  cid  Albertum  card.  d.  d.  1516. 
Janr.  19  steht  auch  ap.  Mencken,  Scr.  rer.  Germ. 
UI.  p.  439. 

ErL'Sehr.:  Rettberg,  Deutschlands  Kirehengeechichte 
I.  p.  209. 

Vita  8.  Maximi  episcopi  Rhegiensis  -»  Vita  s. 
Maximi  abb.  Lerinensis. 

Vita  s.  Maximi  episcopi  Taurinensis  in 
Pedemontio  (f  465)  auctore  anon.  mon- 
acho  NoTaliciensi. 

Ausg. :  ex  ms.  ecclesiae  s.  Maximi  in  A A.  SS. 
BoU.  25.  Jun.  V.  p.  50-53. 

Passio  SS.  Maximi  et  sociorom  et  ss. 
Comitii  et  Donati  mart  in  Aprutio  ulte- 
riori  (saec.  I  et  IV). 

Ausg.:  ex  lectioDario  ant.  Pinaensi  in  AA. 
SS.  BoU.  27.  Oct.  XU.  p.  191.  192.  —  Hymiitts 
auctore  Joh.  Bapt.  Gantaiicio  episcopo  PiDnensi 
ibid.  p.  192. 193.  Cf.  R  de  Backii  commeni  prae- 
vius  ibid.  p.  190.  191. 

Vita  s.  Maximi  ievitae  et  martyris  Aqui- 
lani  a.  250. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct.  VIII. 
p.  417-420.  —  Lectiones  de  s.  Maxime  ibid. 
p.  420.  —  Acta  s.  Maximi  ex  Ruinartio  ibid. 
p.  420.  421. 

Birl.'Sekr. .-  B  o  s  s  n  e ,  Comment  praevios  ibid.  p.  400-417. 

'^oppola,  Gias.f  Dissertazione *'    ""'  ^ 

simo  le^ita  e  martire.  Napoli 


Coppola,  Glas.,  Dissertazione  sopra  gli  atti  di  s.  Mas- 

"  1749.4». 


Acta  s.  Maximi  martyris  (Ephesini)  apud 
Asiam  (cca.  250). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  30.  April.  —  'ex 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  111.  p.  732.  — 
'ap.  Rainart,  AA.  primor.  martynim.  Amstol. 
1713.  fol.p.  156-158. 

Passio  s.  Maximi  martyris  (f  303  —  305) 
Cumis  in  Campania  felice. 

Ausg.:  * unt.  d.  Tit. :  Acta  sincera  s.  M-i  ed. 
Alois.  Vinc.  Cassittus  ex  ms.  Bovinensi  saec.  Xll. 
Eomae  1800.  —  •  ex  cod.  Casin.  n*  139  in  Bi- 


bliotheca  Casinens.  III.  1877.  Florilegium  Casin. 
p.  147.  —  •  beide  Texte  einander  gegenüberge- 
stelU  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Oct  XIII.  p.  319-326. 
—  Appendix  de  s.  Maxime  qui  Apameae  coli 
refertur  ibid.  p.  326.  327.  Cf.  Comment  prae- 
vius  ibid.  p.  308-319. 

Acta  SS.  Maximi,  Quintiliani,  Dadae 
martyrum  sab  Diocletiano  Dorostori  in 
Mysia. 

Ausg. :  ex  ms.  graeco  interpr.  Papebrochio  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  April.  II.  p.  \21.\2^.  — Maq- 
TVQiov  tOv  uyibiv  Mtt^(fjLOv,  ^ei&tt  xal  Kw* 
TtXXidpov  ibid.  p.  974.  975. 

Acta  SS.  Maximi,  Theodoti  et  Asclepio- 
dotis  martyrum  sub  Maximiano. 

Ausg.:  graece  et  lat.  interpr«  Stiitingio  in  AA. 
SS.  Boll.  15.  Sept  V.  p.  31-37. 

De  s.  Maximo  (vel  Maximino)  opisc.  Aqnis- 
Sextiis  in  Gallia  (saec.  I,  IV  vel  VI)  Henschenii 
comment  problematicos  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jim. 
n.  p.  53. 

De  8.  Maximo  episc.  Hierosolymitano  (f  post 
355)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  n.  p.  7-9. 

De  8.  Haximo  episc.  Neapolitano  (f  ante  260) 
Papebrochii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  DL 
p.  517-519. 

De  8.  INaximo  (sive  Maximiano)  episc.  Nolano 
in  Campania  Henschenii  commentarius  bist  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  IL  p.  19-22. 

De  s.  Maximo  episc.  Patavii  in  Italia  (saoc. 
n)  Boschius  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  109 
-112. 

De  8.  Maximo  episc.  Taurominii  in  Sicilia  (saeo. 
I)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  720. 

De  8.  Maximo  episc.  Veronensi  in  Italia  (saec 
IV)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai. 
VII.  p.  36. 

De  SS.  Maximo  et  Venerando  fratribus  mart 
in  dioec.  Ebroicensi  Henschenii  comment  histo- 
ricus  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  36-38. 

De  8.  Maximo  ex  Istria  Veuetias  translato 
Papebrochii  comment  historicus  in  AA.  SS.  BolL 
29.  Mai.  VII.  p.  14-16. 

De  8.  Maximo  mart  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  April.  III.  p.  733. 

De  8.  Maximo  maH;.  et  milite  e  legione  The- 
baea,  Mediolani  (cca.  297)  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
April.  II.  p.  212.  213. 

De  s.  Maximo  presb.  mart  Alexandriae  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Jun.  IL  p.  170. 

De  88.  Maximo  I  et  Maximo  n  episc.  Ticinen- 
sibus  (t  cca.  270  et  510)  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Janr. 
L  p.  471. 

De  ss.  Maximo,  Martiali,  Silvano  etc.  mart  in 
Oallia  in  archicoenobio  s.  Antonii  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Malt  U.  p.  262.  263. 

De  ss.  Maximo,  Rodigo,  Veronia  ete.  mart.  An- 
tiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  IIL  p.  33. 

De  ss.  Maximo,  Vincentio,  Paulo  etc.  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  864. 

93* 


1476 


VITA  S.  MAXIMIANI  EP.  RAVENNATIS  —  DE  S.  MEDANO 


Tita  s.  Maximiani  epi8copi  Ravennatis 

(f  552,  sec.  alios  556)  [auctore  Agnello 
Bayennate]. 

Nach  Bolland    ,acta  8.  M-i  cooscripdsse  Andream 
Agnellam,  sed  illius  commentariiun  periisse  constat'. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  II.  p.  105- 

112.  —  Vita  alia  ex  Histor.  Ravenn.  Hier.Rubei 

in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  IIL  p.  294-298. 

Erl.-Sehr.:  Pallmann.  R.,  Oeech.  der  Völkenrande- 
nmg.  II.  Weimar  1864.  p.  204  ff. 

Tita  s.  Maximiani  episc.  Syracusani  in 

Sicilia  (f  594)  auctore  Octavio  Cajetano 
Syracusano  8.  J. 

Ätisg.:  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  II.  p.  241-244. 

De  SS.  Maximlano,  Acutione,  Timotheo  mart. 
Sirmiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  80. 

De  s.  Maximiano  episc.  Bagaiae  in  Africa  (saec. 
V)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  II.  p. 
160-163. 

De  8.  Maximiano  patriarcha  Gonstantinop.  (f 
434)  HeDScheDÜ  disquis.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  April. 
n.p.  847-849. 

Fassio  s.  Maximiliani  (f  295.  lY  id. 
Mart):  ,Tusco  et  Anulino'. 

Hasdmiliani  haius  Dornen  non  invenio  in  martyro- 
logiis*.  Mab. 
Ausg.:  ap.  Mabillon,  Vetera  analecta.  Paris. 
1723.  p.  181.  182. 

Acta  s.  IMaximiiiani  episcopi  mart.  Ce- 
leiae  in  Norico  mediterraneo  et  arclii- 
episcopi  Laureacensis  (f  cca.  308)  au- 
ctore anonymo. 

Gesclirieben  nach  1265,  schwülstige  Schreibart. 
Ausg. :  '  ap.  Pez ,  Scr.  rer.  Austr.  I.  p.  20-34. 
—  *  ap.  Filz,  üeber  den  UrspruDg  der  einst- 
•  maligen  bischöfl.  Kirche  Lorch  a.  d.  Enns  in  Wie- 
ner Jahrbücher  der  Literatur.  1835.  Bd.  69.  Anz.- 
Bl.  p.43.  —  »in  AA. SS. Boll.  12.  Oct.  VI.  p.52-58. 

EH.-Sehr.:  Arnpeckins,  Chron.Bavariaec.  17. u.a.u;., 
vids  ap.  Vogel,  Notitia  scr.  rer.  Austr.  II.  p.  839. 

Berthodus,  Comment.  praevias  m  AA.  SS.  Bell.  1.  c. 
p.  28-52.  Cf.  Rigolloti  notae  ibid.  12.  Oct.  Sappl. 
p.  114*.  115". 

Berthold  (Rizel),  Anstria  Sancta  I.  p.  87-50. 

B 1 A 1 1  e  r ,  Histor.  -  politischo.  LKXIX.  München  1877. 
8^.  p.  283. 

Dümmler,E., Piligrim von  Passau.  Leipzig  1854.  p.  78. 

H  u  b  e  r ,  AI. ,  Gesch.  der  Einführung  u.  Verbreitung  des 
Christentiiams  in  Süddoutschland.  I.  p.  87. 

Eerschbaumer,  Ant.,  üoschichte  des  Bisthums  St. 
Pftlten.  I.  Wien  1875.  gr.  BP.  p.  61-78:  Der  h.  Maxi- 
milian. 

Mutzel,  S.,  Die  Cella  s.  Maximiliani  zu  Bischof shofen 
u.  die  ftlteste  Ooseh.  Bayerns.  Regensburg  1852.  4fi. 

764. 
Kurz.  Beiträge  zur  Gesch.  des  Landes  ob  der  Enns. 

n.  Linz  1808.  p.  30. 
Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  L  p.  158. 
Urli,  Jüh.  Ad.  v.,  Des  hoil.  Maximilian,  Erzbisch,  zu 

Lorch,  Leben  und  Märtyrerthum.  Passau  1764.  8". 
Wa  ttonbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5.  Aufl. 

IL  1886.  p.  469;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  43.  50.  IL  p.  490. 

Tita  s.  Maximini  abbatis  Miciacensis 

(Saint 'Mesmin,  f  520.  15.  Dec.)  auctore 
Bertoldo  monacho  Miciacensi  (cca.  840). 

Atisg. :  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  591-597  (ed.  Venet.  I.  p.  573-579).  —  Vita 
alia   ab  auctore  anonymo  scripta  (saec.  VII?) 


*ap.  Mabillon  1.  c.  p.  581-591  ('ed.  Venet.  p. 
562-573).  —  'ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  I. 
p.  531.  —  ^Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  UI.  p. 
393-395.  —  Inventio  s.  M-i  et  daorum  eins 
discipulonim  c.  a.  1025  ap.  Mabillon  I.  a  saec. 

VI.  1.  p.  252.  253.  —  Mlraeula  auctore  Letaldo 
monacho  Miciacensi  (c.  945)  ^ibid.  saec.  I.  p.  51<S- 
613  («ed.  Venet.  I.  p.  579-594).  —  »ap.  Migne. 
Patrolog.  lat.  CXXXVII.  p.  795-824.  —  *  Auszüge 
ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p.  445.  446;  V.  p.  469; 
Vn.  p.  372.  373;  IX.  p.  124. 

Erl.'Sehr.:  Histoire  litt6rairs  delaFranoa.  III.  1?:^. 
p.  680;  V.  1740.  p.  8. 

Tita  s.  Maximini  episcopi  Trevirensis 

(f  349)  per  anonymum  SaDmaximinianen- 

sem  saec.  VIII  scripta. 

Ausg.:  ex  ms.  Paris,  in  AA.  8S.  Boll.  29.  Mai. 

VII.  p.  21-25.  —  Vita  alia  auctore  Servato 
Lupo  qui  eam  scripsit  a.  839  ad  Waldonem 
(nach  Form  und  Inkalt  untergeordneten  Wertes, 
Bearbeitung  einer  altem  Vita)  ^  ap.  Duchesne, 
Hist  Franc,  scr.  I.  p.  788.  —  'ed.  Surius,  Vit. 
SS.  29.  Mai.  111.  p.  487  (Colon.  1617.  p.  323).  — 
■  ed.  Balnze  in  Servati  Lupi  oper.  Paris.  166S. 
8^  Lipsiae  1710.  8^  p.  275-291.  —  *ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXIX.  p.  665-680.  —  »  Bruchstück 
ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  646.  —  Exeerpta  de 
Carole  Martello  ed.  Baronius,  Annal.  eccles.  ad 
a.  741.  n^  15.  —  Mlraeula  b.  M-i  auctore  S i ge- 
bar do  monacho  (957 — 966)  San-Maximinianensi 
(Handschr.:  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  229)  *ed. 
Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  25-33. 
—  Fragmenta  *  ap.  Hontheim,  Prodrom,  hist  Tre- 
viror.  I.  p.  465-468.  —  •  ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  230-234.  —  *  wiederh,  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXXXIIL  p.  967-978  (in  Veree  ge- 
bracht von  einem  ungenannten  Scholasticus,  ed. 
Fr.  X.  Kraus  in  Jahrbücher  des  Vereins  von  Alter- 
tumsfreunden im  Rheinlande.  L.  p.  205-210).  — 
Appendix  de  posteriore  corporis  translatione  et 
dedicationibus  ecclesiae  atque  reliquiis  in  ea  et 
alibi  asscrvatis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  33-36. 

Erl.-Sehr.:  Beissel,  Stej>h.,  Oeech.  d.  Trierer  Kirchen. 

I.  Trier  1887.  p.  199 -SM. 
Chamard,  Fran^.,  Saint  Maximin  de  TrÖTes,  s.  AthA- 

nase  et  les  semi -Aliens  in  Reme  des  questioas  hi- 

Btoriques.  II.  Paris  1867.  p.  66-96. 
Diehl,  Ph.,  Der  h.  Maximlnns  n.  der  h.  Paulinus, 

Bischöfe  vonTrier,  oder  Geschichte  Triers  im4.  Jahrh. 

mit  besonderer  Rücksicht  aaf  den  Kampf  der  Kirche 

mit  dem  Arianismus.  Trier  1875.  gr.  8P.  X.  322  fog. 

UI8.60. 
Ebort,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Litteratnr  d€9 

Mittelalters.  U.  1880.  p.  206. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  ed.  Mansi  IV. 

p.  295. 
Henschen,  Commentarias  praeTios  in  AA.  SS.  Bell. 

I.e.  p.  19-21. 
Roth ,  Geschichte  des  Beneficialwesens  p.  336.  not  52. 
Tillemont,  Mömoires  p.  s.  ä  Thist.  eccl^aiast.  VII. 

p.  247-694. 
wa  ttenbach,  Deutschlands  GeschichtsqaeUen.  6.  Aal 

I.  18a3.  p.  864. 

De  s.  Maximino  episc.  Tungrensi  in  Belgio  (I 
cca.  300)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
Jun.  IV.  p.  7. 

Vita  s.  Maynulphi  =  Vita  s.  Meinolphi. 

Vita  s.  Mechtildis  =  Vita  s.  Matiüldis. 

De  s.  Medano  sive  Meldano  episc.  Hiberno. 
Peronae  in  Gallia  (saec.  VI)   in  AA.  SS.  Boll. 


VITA  S.  MEDARDI  EP.  NOVIOMENSIS  —  VITA  S.  MEGINRADI 


1477 


7.  Febr.  II.  p.  66.  67.  —  Historia  apparitio- 
nis  s.  Medaui  ex  vita  s.  Fursei  ibid.  p.  67.  68. 

Vita  s.  Medardi  episcopi  Noviomensis 

(Nayon)  seu  Veromandensis  ( Vermand,  f 
557?)  auctore  Fortunato  Venantio. 

M.  war  als  Bischof  von  Vennand  gewählt«  Übertrag 
aber  bald  wegen  der  unsicheren  Zeiten  seinen  Sitz  nach 
dem  festen  Noyon.  —  Kmsch  spricht  die  Vita  dem  FbrtU' 
naiuB  ab. 

Handschr,:  Brüssel,  k.Bibl.  n<»9637.  sec.XlI. 

—  London.  Brit.  Mus.  Harley.  n°  2801.  129.  sec. 

XIII.  —  München,  Staatsb.  cod.  lat.  n*^  3514. 

sec.  VIl;  —  n«  105.  mbr.  sec.  X.  4^  f.  218,  un- 

vollständig.  —  Namur,  öffentl.  Bibl.  n"  53.  sec. 

XII.  —  Paris,  Nat-Bibl.  cod.  lat  n®  3779.  sec. 

XIU;  —  n«  5280.   sec.  XIII;  —  n^  5287.  11. 

sec.  XIII;  —  n«  5296.  24.  25.  sec.  XIII;  —  n^ 

5301  (olim  S.  Mart.  Lemov.)  sec.  X;  —  n"  5306. 

77.  sec.  XIV;  —  n«  5323.  43.  sec.  XIII;  —  n* 

5365.  9.  sec.  XIII;  —  n'»5728.  48.  sec.  XIV;  — 

n«  12598    (olim    St.  Germ,  n®  1045).  mbr.  sec. 

VIII;  —  n^  13345  (olim  St.  Germ,  n«  860).  sec. 

XIU;  —  St.  Germ.  n<>  73.  sec.  XUI;  —  nM92. 

sec.  XII. 

Ausg.:  ^interpolirt  od.  Surius,  De  prob.  SS. 

historiis.  8.  Jun.  III.  Colon.  1572.  p.  553.  —  'ap. 

Job.  a  Bosco,  Biblioth.  Floriacens.  IL   Lugdun. 
1605.  8^  p.  111  - 135.  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun. 

II.  p.  79-82  et  supplem.  p.  82-87.  —  *  wiederk. 
ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  IL  p.  125;  —  *  in 

Fortunati  opp.  ed.  Luchi.  IL  Romae  1786.  4". 
p.  122-128  —  und  °  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXXVIII.  p.  533-540.  —  '  ed.  B.  Krusch  in 
MoD.  Germ.  bist.  Auct  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p. 
67-73;  ef.  prooem.  p.  xxv-xxvm.  —  'Bruch- 
stücke 'ap.  d'Acherj',  Spicileg.  VIII.  p.  391  (**ed. 
2".  IL  p.  70.  71).  — "^^  ap.  Duchesne,  Hist  Franc, 
scr.  I.  p.  545.  —  *ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p. 
451.  452.  —  Vita  alla:  ,Inter  ortodoxos  sanctae 
ecclesiae  viros '  {NB.  von  deti  Bollandisten,  8.  Jun. 
II.  p.  73  als  saec.XII.  XIII  verworfen.  Handsckr.  : 
Paris,  Nat-Bibl.  St  Martin,  sec.  XL  n°  107)  ^  ap. 
d'Achery,  Spicüeg.  VIIL  p.  397.  —  » in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  82.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil 
IIL  p.  452-454.  —  Vita  alia  auctore  Radbodo 
episc.  Noviomensi  (f  1098):  ,Beatiss.  Medardus, 
egregiae  vir  sanct'  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  87- 
95.  —  *ap.  Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  546. 
—  '  ed.  Surius ,  Vit  SS.  8.  Jun.  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CL.  p.  1499-1518.  —  *  Auszug  ap. 
Bouquet,  Recueil  III.  p.  454.  455.  —  Antiphona 
seu  CarmeB  de  ss.  Medardo  et  Gildardo  episcopo 
Rothomagensi  auctore  Dadone  episc.  Rothomag. 
(t  676)  [ab  aliis  Gregorio  Turonensi  attri- 
hutuni]  *  ed.  Surius  1.  c.  8.  Jun.  —  '  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  LXXI.  p.  1117.  1118.  —  Carmeii 
de  s.  Medardo  auctore  Venantio  Fortunato  in 
Mon.  Germ,  bist  Auct.  antiq.  IV.  1.  p.  44-48.  — 
Boeumeiita  de  corpore  s.  M-i  translato  Divio- 
nem  et  inde  communicata  Noviomensibus  parte, 
collecta  a  F.  Chiffletio  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
95-105.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil 
IX.  p.  150.  —  Aües  wiederh.  ap.  Ghesquiere,  AA. 
SS.  Belgii  IL  p.  98-160.  —  Sermo  de  ss.  Me- 
dardo et  Gildardo  ap.  Migne  1.  c.  CXXXII.  p.  634- 
639.  —  Sermo  de  s.  Medardo  ap.  Migne  1.  c.  p. 


639-642.  —  Sermo  Odilonis  monachi  de  s.  M-o 
ap.  Migne  1.  o.  p.  629-634. 

Brl.'Schr.:  Corblet,  Hagiographiedudiocftsed'Amiens. 

IV.  1874.  p.  624. 
:    Notice  historiqne  siir  le  cnlte  de  s.  Mödard. 

Amiens  1856.  &. 
Histoire  littöraire  de  la  Fnuice.  Y.  1740.  p.  661; 

VI.  p.  263;  X.  p.  406. 
Papebroch,  Ck>mmeDtar.  praevias  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  72-78  {mü  ÄhbUduing\ 

Tita  s.  Mederici  abbatis  Aeduensis  {se- 

ciind.  BoUand.  presb.  et  abbatis  Parisiis, 

f  cca.  700)  auctore  anonyme  post  saec.  IX. 
Ausg. :  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  I.  p.  10-14.  —  ^wiederh.  ei  ex  cod.  Rubeae- 
Vallis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI.  p.  520-524. 
—  De  translatione  corporis  eius  a.  884  *  ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  14.  15.  —  «tn  AA.  SS.  Boll.  I.  c. 
p.  524.  525.  —  '  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil IX.  p.  110.  111.  —  Cf.  Observai  praeviae 
ap.  Mabillon  1.  c.  p.  8.  9  et  Stiltingii  Ck)mment. 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  518-520. 

Erl.-Sehr. :  Notice  siir  la  vie  de  s. Merry.  Paris  1868.  9. 

Yita  8.  Mederici  preebyterl  »  Yita  s.  Mederici 
abbatis. 

De  s.  Medico  conf.  Ostielli  in  Blesensi  Galliae 
territorio  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mai.  VII.  p.  842. 

De  s.  Medico  mart.  ütriculi  Namiensis  dioec. 
in  Umbria  Papebrochii  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Jun.  V.  p.  7-8.  —  Lectiones  officii  veteris 
ibid.  p.  8.  —  Deere  tum  s.  c.  rituum  super  in- 
ventione  corporis  et  cultu  ibid.  p.  9. 

Erl.-Sckr.:  Cancellieri,  Franc,  Memorie  di  s.  Me- 
dico martire  e  cittadino  di  Otricoli.  Con  le  notizie 
de'  medici  o  delle  medichesse  illustri  per  santitä. 
Roma  1812.  9^.  76pag. 

De  SS.  Medrano  et  Odrano  fratr.  conf.  Lethreci 
in  Hibernia  (saec.  VI).  Ex  actis  s.  Kierani  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  IL  p.  477. 

De  s.  Meduia  et  sociis  mart.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Janr.  IL  p.  616. 

De  s.  Meduipiio  eremita  in  Arvemia  Galliae 
provincia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jan.  I.  p.  76. 

De  b.  Meforio  confessore  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Febr.  III.  p.  483. 

Yita  s.  Megingaudi  episcopi  Wirzibur- 

gensis  (f  794?). 

Handsckr.:  TVürzburg,  k.  Bibl.  chart.  sec. 
XVI.  fol.  Q.  76. 

De  s.  Megingaudo  episcopo  Buriburgensi ,  vid. 
De  SS.  Albino  seu  Witta. 

De  b.  Meginliardo  seu  Meginhero  abbate  Hers- 
feldensi  (f  1059)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VL  2.  p.  136-138. 

Vita  s.  Megjnradi  seu  Meginrati*)  ere- 
mitae  et  martyris  (f  cca.  861)  apud  Hel- 
vetios  auctore  anonyme. 

Geschrieben  bald  nach  Beginn  des  Saec.  X.  —  Von 
dem  Ueraasgeber  Uartmann  u.  a.  ist  ohne  jeglichen  Grund 
dem  Berno  abbas  Angiensis  (f  1018)  die  Autorschaft 
beigelegt. 

Handsckr.:  Brüssel,  n° 7666-71.  mbr.  saec. 
X.  fol.  min.  —  Carlsruhe,  n«  84  (69.  VIL  18). 

*)  Haec  forma  est  antiquissima. 


1478 


VITA  S.  MEGINRADI  —  VITA  S.  MEINWERCI  EP.  PADERBORNENSIS 


mbr.  saeo.  X.  fol.;  —  n°  21.  mbr.  saec.  XII.  fragm. 

—  Einsiedeln,  n®  249.  mbr.  saec.  XIL.  —  St 
Gallen,  n**  577.  mbr.  saec.  X.  fol. 

Ausg.:  ^  ed.  Seb.  Brant.  Basileae,  M.  Farter 
1496.  4^  unt,  d.  Tit.:  Passio  s.  Meynrhadi  mart 
et  heremite.  —  '  ed.  Christ.  Hartmannus ,  mon- 
achus  Einsiedlensis  in  Annal.  Eremi  b.  Mariae. 
1612.  p.  479,  fehlerhaft.  —  ^wiederh.^  aber  mu- 
tato  Stile  et  locis  omissis  ed.  Surius,  Vitae  SS. 
21.  Janr.  I.  Colon.  1574.  p.  498-501.  —  *m  AA. 
SS.  Bell.  21.  Janr.  IL  p.  382-385.  —  ^wiederh. 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  64- 
68.  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIJI.  p.  1177- 
1184.  —  'ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  445-448.  —  •  das  für  die  detUsehe  Oe- 
aehiehte  Wichtige  in  Pertz*  Archiv  IV.  p.  332. 

—  Lesarten  ap.  Mone,  QueUensammlung  I.  p. 

53.  54. 

ßrl.'Sehr.:  Brand  ob,  K.,  Der  h.  Meinrad  n.  die  Wall- 
fahrt Ton  Einaiedeln,  die  heil.  Gnadenkapello ,  ihre 
Wonder  und  ihre  Pilger  seit  einem  Jahrtausend. 
Einsiedeln  1861.  gr.  16mo.  (3.  Anfl.  Und.  1885.  16mo. 
159  pag.  Jk  1.20.  —  Hisnon  <ribt  es  auch  mne  franxös. 
Uebersetx,  m  demselbm  Verlage), 

Gutenaecker,  A.,  Die  Kltere  litteratar  der  Legenden 
vom  h.  Meinrat  tn  Naumanns  Serapeum.  XX.  Leipzig 
1869.  p.  76ff.  94  ff. 

Histori,  Wahrhaftige  und  gründliche,  yom  Theben  a. 
Sterben  desz  h.  Emsidels  a.  Märtyrers  s.  Meinradts 
eto.  Mit  angehenktem  Leben  etc.  desz  h.  .  .  .  Man- 
ritzen  sampt  seiner  Gesellen  .  .  .  Frey  borg  i.  d.  Eyd- 
gnoschaft  1587.  4».  Mü  30  Holxaehmtim. 

Leben  und  Wirken  dee  h.  Meinrad  für  seine  Zeit  u. 
für  die  Nachwelt.  Einsiedeln  1861.  Lex.  -8o.  JL  6.80. 

Legend  Saot  Meinrat.  Das  ist  die  Wallfart  za  den 
Einsiedeln  u.  die  legend  Sant  Meinrat  (10  Bl.  mit 
27Holzschn.).  Getruckt  rnd  selligklichen  vollent  in 
der  loblichen  stat  Nurmwerg  von  Hans  Mayr  (am 
1610).  4^.  Hiervon  exiaüren  auch  Faesimüedrucke  nach 
dem  einjagen  hekannUn  Exemnl.  der  Munehaner  Staate- 
bibUothek. 

Legende,  Die,  von  Sankt  Moinrad  n.  von  d.  Anfange 
der  Hofetatt  zn  den  Ein  siedeln  vor  400  Jahren  in 
Holztaf.  geschnitten  ele.  Hrsgb.  von  G.  Morel.  ESn- 
siedeln  1861.  gr.  SP,  Jk  3.40. 

Osenbrttgen,  £.,  Die  Raben  des  h.  Meinnd.  Vortrag. 
Schaffhaosen  1861.  16mo.  50  4 

Schmid,  L.,  Der  h.  Meinrad  in  der  Ahnenreihe  des 
erlauchten  uaases  HohenzoUem.  Eine  krit.  -  histor. 
Untersnehnng.  Sigmaiingen  1874.  8^. 

Spiel,  Ein  geistliches,  von  S.  Meinrads  Leben  nnd 
Sterben.  Ans  d.  einz.  Einsiedler  Handschr.  hrsgb. 
von  Gall  Morel.  Stuttgart  1868.  8». 

Stftlin,  Wirtembergische  Geschichte  L  p.  289. 

Steinegger,  M.,  Coriosa  scholastioa,  stemmatogra- 
phica  idea  vitae  ac  mortis  s.  Meinradi  mart.  glorios, 
cultoris  olim  atq.  anachoritae  eremi  deiparae  virg. 
in  Helvetia  .  .  .  Typis  monast.  Einsidlonsis  1681.  40. 

Vo  n  sant  Menrat  ein  hüpsch  lieplich  losen ,  was  eilend 
vn  armut  er  litten  hat.  Getruckt  zu  Basel  by  Mich. 
Fnrter  1496.  8^.  48 pag.  mit  Abhiid.  —  Facsim.- Neu- 
druck: Berlin,  Stargardt  1890.  8P.  ^10. 

Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.  p.  269.  n.  p.  39 ;  6.  Aufl.  1.  p.  286. 

Vita  8.  Meingoldi  comitis  =  Vita  s.  Mengoldi 
comitis. 

Vita  s.  Meinolphi  (Meinulphi,  Mainulfi) 
diaconi  ecclesiae  Paderbornensis  et  con- 
fessoris,  coenobii  sanctimonialium  Bodi- 
censis  [Böddelcen]  fundatoris  (f  cca.  857) 
auctore  Sigewardo  (saec.  XI). 

Ist  nur  eine  Recension  der  ältesten  verloren  gegan- 
genen Vita.  Ihr  Verfasser  S  ige  ward  dürfte  vielleicht  der 
gleichnamige  spätere  Abt  von  Fulda  (f  1043)  sein. 

Handschr. :  C  a  s  s  e  I ,  Landes  -  Bibi.  H ist.  q.  1 2. 
mbr.  saec.  XI.  4°,  aus  Paderborn .  —  Hannover,  k. 


Bibl.  n<>  1456.  —  Trier,  Stadtb.  nM167  (oocxc?vi). 
Chart,  saec.  XV.  fol. 

Ausg. :  ^  ed.  A.  Overham  post  Vitam  s.  Mein- 
werci.  Neubusii  1681.  8®  p.  162-188.  —  *  ex 
edit.  Overh.  et  fragmentis  Browerianis  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Oct.  m.  p.  209-216.  —  »Fragmente 
ed.  Brower,  Sidera  Gennaniae.  Mogontiae  1616. 
4**  post  Vitam  s.  Mein  werci  p.  85-87.  —  *den 
ersten  Theil  fast  ganx ,  die  Wunder  ausxügliek 
ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p. 
412-417.  —  Vita  altera  auctore  Gobelino  Per- 
sona (f  p.  Janr.  1421)  ex  mss.  *  ed. Surius,  Vit,  SS. 
5.  Oct.  V.  Colon.  Agr.  1574.  p.  584-587,  stylo 
passim  mutato.  —  •  ap.  Brower  1.  0.  —  *  ed.  A. 
Overham  1.  c.  —  *«n  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  216- 
225.  {Eine  fast  gleichzeitige  deutsche  Ueber- 
setxung  dieser  letztem  Vita  hat  Giefers  in 
Kathol.  Zeitschrift.  VUI.  Münster  1851.  p.  630- 
644  veröffentlicht.)  —  Not  ata  hierzu  ex  cod. 
Bruxell.  n^  3391-99.  fol.  220^  in  Catalogus  cjodi- 
cum  hagiogr.  reg.  bibl.  BruxeU.  I.  1.  1886.  p.  390. 

n0  39. 

Erl.'Sehr.:  Byeas,  Ck>ni.,  Comment.  pmevias  tu  AA. 

SS.  Boll.  I.e.  p.  171-309. 
Schmidt,  W.,  Leben  des  h.  Meinolph,  Diakonus  an 

der  Kirche  zu  Paderborn ,  Stifters  dee  Klosters  B^- 

deken  (793—856).   Paderborn  1865.  gr.  9  (2.  AniS. 

ibid.  188?  kl.  SP.  88 pag.  90  4). 
Strnnck,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers.  I.    Pisder- 

bomae  1864.  SP.  p.  10-14. 
WtL  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5,  Aufl. 

1. 1885.  p.  238.  289;  6.  Aufl.  I.  189S.  p.  263.  254. 

Yita  8.  Meinradi  =  Vita  s.  Meginradi. 

Yita  s.  Meinwerci  episcopi  Paderbor- 
nensis (1009  — 1036)  auctore  monaclio 
Abdinghofensi  anonymo. 

Geschrieben  zwischen  1155 — 1163,  sehr  fleisdge  Ar- 
beit. Die  allgemeine  Geschichte  ist  darin  nicht  bor&hrt. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  sec.  XV. 
fol.  n**  5815,  früher  in  Paderborn.  —  Gasse L 
Landes -Bibl.  bist,  n^  12.  mbr.  sec.  XU,  bis  1773 
in  Abdinghof  binnen  Paderborn.  —  Trier,  Dom- 
bibl.  mbr.  sec.  XIV.  n**  65.  Cf.  Pertz",  Mon.  scr. 
XI.  p.  104.  105. 

Ausg.:  ^ap.  Brower,  Sidera  illustrium  et  sati> 
ctor.  Tiror.  qui  Germaniam  olim  gestis  rebus  illa> 
strarunt  Moguntiae  1616.  4^  p. 89-117.  —  ^voll- 
ständiger ed.  A.  Overham  una  cum  Vitis  s.  Mei- 
nulphi  et  Heimeradi.  Neubusii  1681.  8®.  —  'ed. 
Surius,  Vit.  SS.  5.  Jun.  p.  84.  —  *  auf  Brotcers 
Text  gestützt  mit  Fortlassung  der  Traditionen 
cap.  30-131  u.  der  Synodalbeschlüsse  von  Seligen- 
stadt  cap.  178  ed.  Papebroch  tn  AA.  SS.  Boll.  5. 
Jun.  I.  p.  511  -  553.  —  *  nach  Overham  ap.  Leibnit, 
Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p.  517-564.  —  •  am  besten  ed. 
Pertz,  Mon.  scr. XI.  p.  106-161.  —  'Bruchstücke 
ap.  Bouquet,  Recueil  V.  p.  481.  482;  IX.  p.  114; 
X.  p.  337.  —  Epitaphium  s,  M-i  ap.  Pertz  1.  c. 
p.  161. 

Erl.-Schr.:  Bresslau.  H.,  Jahrbücher  des  deutschen 
Reichs  unter  Eonraa  II.  Bd.  U.  Leipzig  1884.  SP.  p. 
460  ff. 

Contzen ,  Die  Geschichtschreiber  d.  s&chsischea  Kai- 
serzeit p.  156  ff. 

Evelt,  Jnl.,  Zur  Geschichte  des  Studien-  u.  Unter- 
richtswesens in  der  deutschen  u.  französiscfaMi  Kirdie 
des  elften  Jahrhunderts  (Progr.  des  Seminarittm  Theo- 
dorianum).  Paderborn  1857.  4^.  II.  p.  228q. 

Fragmente  aus  der  Kanzlei  des  Bischob  Mein  werk 
7on  Paderborn  tn  "Wigands  westf&l.  Archir  Y.  2.  p. 


DE  8.  MELA  —  DE  S.  MELITONE 


1479 


111-131  (hisgb.  von  Tgn.  Theod.  Libor.  Meyer).  Vffl. 
p.  470  ff. 

Oiesebrecht,  W.,  Geschichte  der  deotachen  Eaiaer- 
zeit  IL  p.  86.  688  (4.  Aafl.  II.  p.  579). 

Hirsch,  Siegfr.,  Kritik  dee  Benchts  der  Vita  Mein- 
verci  über  die  Ermordunpr  des  Örafen  Dietrich  durch 
seioe  Matter  Adela  in  Jahrbücher  des  Deutschen 
Beichs  unter  Heinrich  H.  Bd.  UI.  Leipzig  1875.  p. 
311-315. 

Leidenroth^  Das  Leben  des  Bischofs  Mein  werk  von 
Pftderborn  bis  zum  Römerznge  des  EOniKS  Heinrich  II 
(i.  J.  1014).  Progr.  d.  Oymn.  Hamm  1860.  4P.  24  jpaa, 

MabiUon,  Deb.  Meinwerco  ep.  Paderborn. ,  ubi  de 
monasterio  Abdinffoffenai  aliisque  ab  eo  conditis  sat 
doUtis  'üi  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  382-896. 
—  *wiederk,  ap.  Bonqoet,  Rec.  X.  p.  337. 

Papebroch,  Comment.  praevins  in  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  609-511  (mUÄblnld.  des  OrabdenkmeUa). 

Pertz  in  s.  Archiv  VII.  p.  437. 

Bieger,  Karl,  Beitrftge  znr  Kritik  der  Vita  Meinwerci 
tfi  Forachongen  z.  deutschen  Geschichte.  XVI.  Göt- 
tingen 1876.  ^.449-481. 

Scheffer-Boichorst,  P.,  Annales  Patfaerbronnen- 
ses.  Innsbruck  1870.  gr.  9>,  p.  87.  88. 

Schrader,  Fr.  X.,  Leben  und  Wirken  des  sei.  Mein- 
werk, Bischofs  von  Paderborn.  1009—1086.  Pader- 
born 1895.  8».  104  pag.  Jk  1. 

'Wa  ttenbach,  Deutschlands  GeschichtsqueUeo.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  32  •  36.  492 ;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  36  -  39.  182. 

Wilmans,  Bog.,  Die  UrkundenflUschun^n  des  Klo- 
sters Abdinghof  u.  die  Vita  Meinwerci  tn  Zeitschrift 
f.  vaterlind.  Gesch.  u.  Alterth.  Westfalens.  XXXIV. 
Münster  1876.  Abtheil.  1.  p.  3-36. 

De  8.  Mela  sive  Melane  episc.  Rhinocolorae 
(saec.  V)  f»  AA.  SS.  Bell.  16.  Janr.  II.  p.  15, 

Tita  s.  Melaniae  iunioris,  senatncis  Ro- 
mae  (f  31.  Dec.  439)  auctore  coaevo  et 

sanctae  familiari. 

Randschr.:  Chartres,  Stadtbibl.  n°  16.  sec. 
VIII,  unvollständig;  —  n®  12.  sec.  XI.  fol.  193^ 
et  185''- 189^  —  Paris,  Nat-Bibl.  lat  noviter 
acquis.  n*  2178.  sec.  XI.  fol.  240^. 

Ausg. .'  in  2  Bücher  getheilt,  Yon  welchen  das 
1.  die  Oesch.  der  Heiligen  bis  zu  ihrer  Reise 
nach  Jerusalem,  das  2.  die  Reise  nach  Jerus., 
den  Aufenthalt  dortselbst  und  das  bis  zu  ihrem 
Tode  Folgende  enthält,  in  Analect  Bolland.  VIII. 
1889.  p.  19-63.  —  Vita  alia  s.  M-ae  Roraanae 
(in  compendium  redacta)  ex  SimeoneMeta- 
phraste  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  31. 
Dec.  (ed.  Colon.  1617.  p.  377).  —  Iter  Hiero- 
solymitanum  s.  M-ae  a^  416  vel  417  ^  ed.  Aug. 
Molinier  et  Gar.  Köhler  in  Itinera  Hierosolymi- 
tana . . .  latina  lingua  exarata.  Oenevae,  Fick  1885. 
p.  133-142  ex  cod.  Parisino  n«  2178.  —  « in  Ana- 
lect. BoU.  1.  c.  p.  42-52. 

Vita  s.  Meianii  episcopi  Bhedonensis 
(t  post  530)  auctore  coaetaneo. 

Handschr.:  Carlsruhe,  n«  69.  vil.  18.  mbr. 
sec.  XI.  foL  f.  165.  Die  hierin  enthaltene  Fassung 
ist  älter  als  die  von  den  Bollandisten  veröffent- 
lichte. Vgl.  "W.  Lippert,  Die  Verfasserschaft  der 
Canonen  gallischer  Konzilien  des  5.  u.  6.  Jahrh. 
in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XIV. 
p.  8-58. 

Auag,:  *  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  I.  p.  328-333. 
Cf.  RigoUoti  nota ibid.  Suppl.p.51*.  52*.  —  « Aus- 
zug ap.  Bouquet.  Recueil  III.  p.  395.  396.  —  Vita 
aUa  in  Catalogus  codicum  hagiograph.  bibl.  nat. 
Parisiensis.  I.  1889.  p.  71-77.  —  Vita  alla  ibid. 
IL  1890.  p.  531-541.  —  De  eodem  s.  M-o  ex 
Gregorio  Turonensi   (De  gloria  conf.  c.  55) 


*ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  6.  Janr.  VII. 
Col.  Agr.  1581.  p.  18.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  333.  —  Eplstola  Gervasii  archiepisc.  Remensis 
(t  1072)  de  miraculis  s.  M-i  ad  Evelinum  S.  Me- 
ianii abbatem  ibid.  p.  333. 

EH.- Sehr,:  Histoire  litt^raire  de  la France.  III.  1785. 
p.823. 
La  Borderie,  A.  de.   m  Revue  de  Bretagne,    de 
Vend6e  et  d'Aigoii.  III.  1890.  p.  247-266;  cf.  Ana- 
lect. Bolland.  X.  1891.  p.  471. 

Vita  8.  Meianii  episcopi  Rothomag.  <=  Vita  s. 
Melloni. 

De  8.  Meianio  episc.  Trecensi  in  Gallia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  29. 

De  8.  Meianto  martyre  G.  v.  Hooffii  notitia  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  208. 

De  8.  üeicliione  presbytero  Antiocheno  (f  post 
270)  R.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  BoU.  28.  Oct  XII.  p.  510-512. 

De  8.  Meiciiiore  rege  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr. 
I.  p.  323. 

De  8.  Meie  hymnographo  apud  Graecos  in  AA. 
8S.  BoU.  8.  Mai.  E.  p.  306. 

De  88.  Rleie,  Melcho,  Mune,  Rioco,  Hibemis 
episc.  (saec.  V)  BoUandi  comment  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  6.  Febr.  I.  p.  778-782. 

Acta  s.  Meletii  dacis  et  socioram  mar- 
tyrum  fabulosa  (f  sub  Antonino  impera- 
tore). 

Ausg. :  ex  ms.  Florent.  graece  et  latine  interpr. 
D.  Cardono  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Mai.  V.  p.  436- 
467.  Cf.  Papebrochii  praefatio  critica  ibid.  p.435. 

De  8.  Meletio  Magno  episc.  Antiocheno  conf. 
(t  381)  BoUandi  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  12.  Febr.  II.  p.  585-600.  —  Oratio  s.  Chry- 
sostomi  in  laudem  s.  M-i  ibid.  p.  600-602.  — 
•ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Febr.  —  Oratio  fune- 
bris  de  magno  MUetio,  auctore  s.  Gregorio  Nys- 
seno  gr.  et  latine  in  eius  oper.  Paiis.  1638.  fol. 
m.  p.  587. 

De  s.  Meliavo  seu  Eliavo  martyre  (saeo.  VIII) 
in  Britannia  Armorica  V.  de  Buckii  sylloge  cri- 
tica in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct.  XL  p.  943-947. 

De  s.  Meiitina  mart.  MarcianopoU  in  Moesia 
(saec.  II)  Stütingii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Sept. 
V.  p.  29. 

De  8.  Melitone  episc.  Sardium  (saec.  II)  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  10.  11. 

Erl.-S<^.:  Ledrain,  E.,  «n  Le  Coireepondant.  XLIX« 
1871.  p.  370-379. 
Legeay,  Oeo.,  La  Clef  de  s.  M61iton  et  la  critiqaa 

allemande.  Paris,  Palm6  1885.  9>.  16 pag. 
Morin,  Qerm.,  La  Clef  de  s.  Möliton  tn  Annales  de 

Philosophie  chr6tienne.  1885.  juill. 
Permaneder,  Mich.,  Bibliotheca  patristica.  II.  Lan- 

dishnti  1842.  i>.  149-153.  943. 
Pitra,  Spicileginin  Solesmense.  II.  1855.  p.  iy-zxxvi 
(prefat.) ;  p.  xxxvii-lxvi  (fragmenta  quae  sapersnnt 
omnia  graece  et  syriace);  p.  1-520;  IlL  p.  1-306: 
Melitoois  Claris  s.  Scripturae. 
Thomas,  Carl,  Melito  von  Sardea.    Eine  kirchenge- 
schichtliche Stndie.  Osnabrück  1893.  gr.  8».  VII.  146 
pctg.  Jk^. 
woog,  Car.  Christ.,  Dissertationes  2  de  s.  M-e  Sar- 
dium episcopo.  Lipsiae  1744. 51.  A^  {vriederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  graeca.  V.  p.  1145-1228). 

De  s.  Melitone  et  socio  mart.  Yenetiis  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Mart  II.  p.  30. 


1480 


VITA  S.  MELUTI  —  DE  S.  MENIONO 


Yita  s.  Melliti  episc.  Londinensis  primi 
et  tertii  archiep.  Cantuariensis  in  Anglia 

(t  624). 

Ausg.:  ex  historia  ecdes.  ven.  Bedae  tn  AA. 
SS.  Boll.  24.  April.  III.  p.  281.  282.  —  Miracula 
ex  Legenda  Jo.  Cap gravi!  ibid.  p.  282.  283. 

Erl.'  Sehr.:  Elogiam  histoiiciun  ap.  llabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  90  -  94. 

Yita  s.  Melloni  vel  Melanii  episcopi  Ro- 

thomagensis  in  Gallia  (f  cca.  314). 

Ausg.:  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct  IX. 
p.  570-574.  Cf.  Bossuei  commentar.  praevius  ibid. 
p.  554-570.  —  *  wiederh.  ap.  Eu^.  Paul  Marie 
Sau  vage,  Aotes  des  saints  du  dioccso  de  Rouen. 
Tom.  I.  Rouen  1884. 4°.  7  fr.  50  c.  (enthält  ausser- 
dem ei9ie  franxös.  Uebers.  der  Abhandl.  Bossues, 
eine  Vita  abbreviata  ex  Lectionario  sec.  XV,  Va- 
rianten daxu,  eine  Vie  frauyaise  du  XVI.  siecle, 
sowie  AdditioDS  et  observations). 

Vita  s.  Melori  {Mäloir)  martyris  in  Bri- 

tannia  minori  (f  paulo  ante  710?)  auctore 

ut  videtur  anonyme  suppari  [ante  849?]. 
Ausg.:  ^ed.  Aug.  du  Pas,  Historia  genealo- 
gica  Britanniae  Armoricanae.  1620;  unvollständig, 
—  *  wiederh.  ed.  Moricius.  1 742.  —  *  vollständig 
ex  cod.  Paris,  n®  13789  ed.  Franc.  Plaine  in  Ana- 
lect.  Bolland.  V.  1886.  p.  166-17.5.  —  Hymnus 
ibid.  p.  175.  176.  —  Vita  (adulterata)  auctore 
Johanne  Capgravio  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr. 
I.  p.  136.  137.  Cf.  Hardy,  Catalogue  of  mate- 
rials.  1. 1.  p.  39.  n*^  100;  Haddan  and  Stubbs,  Coun- 
cils and  eccles.  doc.  I.  p.  36. 

Erl.-Sehr.:  Le  Ooavello,  Hippel.,  Vie  et  martyre  de 
8.  M6r6al  oa  M^loir,  prince  de  Cornaailles,  patron 
de  plusiears  paroisses  Dretonnos.  Reden  1880.  18mo. 
IV.  47pag, 
Plaine,  Franp.,  Le  martyr  breion  s.  Mölor  et  son  an- 
cien  culte  k  Meaox  in  Kovue  de  Champagne  et  de 
Brie.  Annte  XIV.  tom.26.  Arcis-sor-Aube  1889.  mal. 

De  SS.  Meltagoso,  Victore,  Feiice,  Cresceute, 
Feiice ,  Patto ,  Perseveranto ,  Octavia  etc.  marty- 
ribus  Terracinae  (saec.  I  exe.)  G.  v.  Hooffii  moni- 
tum  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  82.  83. 

Yita  s.  Memmii  episcopi  conf.  (saec.  III) 

Catalauni  in  Gallia. 

Ausg.:    ex  Bosqueti  tom.  I  bistoriarnm  ec- 

clesiae  Oallicanae  repetita  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug. 

IL  p.  11.  12.    Cf.  SoUerii  commentar.  praevius 

ibid.  p.  4-11.  —  Epistola  Thendoini  praepo- 

siti  ecclesiae  Catalaunensis  ad  Almannum  mon- 

achum  Altivillarensem  de  detcctione  sepulcri  s. 

Memmii  ep.  Catal.  a°  868:  ,Noveris  quod'  *  ap. 

Mabillon,  Annal.  o.  s.  Ben.  lib.  36.  §  89.  —  *ap. 

Mabillon,  Vet.  anaiect.  1723.  fol.  p.  423.  424.  — 

•ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  595.  596.  —  *ap. 

Migne,  Patrolog.  lat.  CXXI.  p.  385.  386.  —  Al- 

manni  responsum  ibid.  p.  387.  388. 

Erl.-Sehr.:  Lacot,  Histoire  de  s.  Memmie.  Venieries 
histori^nes  de  la  chapelle  da  petit  sdminaire  de  Saint  - 
Memmie  -  lez  -  Chulons  oxpliqu6es  d'aprds  los  plus  an- 
cientt  docaments.  Chälons  1872.  8''.  26pag. 
Vgl.  De  s.  Poma. 

De  s.  Memnone  thaumaturgo  hegumeno  mon- 
achorum  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  28.  April. 
III.  p.  578. 


Acta  s.  Memorii  et  sociorum  mart  in 
Brolio  vico  territorii  Trecensis  in  Cam- 
pania  Gaü.  a.  451,  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  III. 
p.  70-72.  Cf.  Stiltiogii  comment.  praevius  ibid, 
p.  68-70. 

De  s.  Memorio  confess.  Petracoricae  in  Aqoi- 
tania  Papebrochii  comment.  criticus  in  AA.  SS. 
BoU.  26.  Mai.  VI.  p.  370. 

De  s.  Mena  eremita  in  Samnitibus  (f  583)  ex 
Gregorii  M.  dial.  III.  26  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  1.  p.  270.  271. 

De  SS.  Mena,  Davide,  Johanne  monachis  marL 
apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  82. 

Martyrium  s.  Menae  Aegyptii  martyris 
in  Cotyaeo  (f  303)  auctore  Simeone 
Metaphraste. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  11. 
Nov.  VI.  p.  239-242.  —  *unt.  d.  Tit.:  Acta  s. 
M-e  gr.  et  lat  secund.  Surium  ex  ood.  Leidensi 
in  Anaiect.  Bolland.  III.  1884.  p.  258-270.  — 
Narratio  Timothei  archiepiscopi  Alexandrini  (f 
412)  de  miraculis  s.  M-e  lat.  ed.  Surius  1.  c.  p. 
242-247. 

Martyrium  ss.  Menae,  Hermogenis  et£u- 
graphi  authore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  probatis  Sanctorum 
historiis.  10.  Dec.  VI.   Colon.  1575.  p.  821-835. 

De  s.  Menandro  mart  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  31.  Mart.  lU.  p.  906. 

Yita  b.  Menelei  abbatis  Menatensis  in 

Arvemia  (f  cca.  720)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  f ragmentum  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  II. 
p.  591-593.  —  libri  2  *ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
o.  s.  Ben.  saec.  UI.  1.  p.  404-423.  —  '  in  AA.  SS, 
Boll.  22.  Jul.  V.  p.  308-319.  Cf  Pinii  comment 
praevius  ibid.  p.  302-308. 

Erl.-Sehr.:  Persignan,  L.,  Vie  de  s.  Munelö,  arec 
un  abr^  de  la  vie  de  8.  Savinien ,  aes  reliqnes ,  son 
culte.  Le  Mans  1877.  ISmo.  8  fr. 

De  SS.  Mengene,  Gaiano,  Jovino  mart.  Ephesi 
in  Asia  in  A4..  SS.  BoU.  16.  Mai.  UI.  p.  572. 

Yita  s.  Mengoldi  seu  Meingoldi  comitis 
auctore  clerico  quodam  Hoiensi  Leodiens. 
dioec. 

Im  12.  Jahrh.  geschrieben;  der  Verf.  beweist,  dass 
der  h.  Meingold  und  der  892  getOdtete  Graf  Megingaadus 
ein  und  dieselbe  Person  seien.  Fabelhaft. 

Handschr.:  Brüssel,  n®  5519-5526.  mbr.  saec. 
XI.  Xn.  fol.  min.  —  Cheltenham,  Bibl.  Phil- 
lipps  n°  4728.  mbr.  saec.  XII. 

Ausg. :  '  ex  ins.  canon.  Corsendoncae  tn  AA. 
SS.  BoU.  8.  Febr.  II.  p.  191-196.  —  Miracula 
auctore  anonymo  ibid.  p.  196.  197.  —  'ed.  Hol- 
der-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  557-563. 

Erl.  -  Sehr.  .'Bolland,  Comment.  prnovins  ibid.  p.  186- 191. 
Dttmmler,  De  Arnnlfo  rege  p.  201-204. 
Wa  ttenbach,  Deatachlanos  Qeschichteqa^len .  6 .  AniL 
1.  1885.  p.  164.  II.  p.  422;  6.  Aufl.  I.  p.  174. 

De  8.  Menigno  Fullone  mart  Pari!  in  Helle- 
sponto  (t  251)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart.  II.  p. 
390.  391. 


VITA  S.  MENNAE  —  DE  S.  METHODIO 


1481 


Tita  s.  Mennae  patriarchae  Constanti- 
nopolitani  (f  552)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.Boll.  25.  Aug. 
V.  p.  169-171.  Cf'  Pio»  comment.  praevius  ibid. 
p.  164-169. 

Tita  s.  Mennae  virg.  Fontaneti  in  Lo- 
tharingia  (saec.  IV  fin.)  acephala,  auctore 
anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  11.  p.  157-160. 
Cf.  Buei  comment  praevius  ibid.  p.  150-157. 

Tita  s.  Mennaiis  eremitae  et  conf.  (saec. 
TI)  auctore  Leone  Marsicano  (f  1115). 

Oeschrieben  1094. 

Handsehr.:  Montecasino  n^413. 

Ausg. :  nur  Prolog  und  Epilog  *  ed.  Gattula, 
Histor.  Casioensis  I.  p.  188.  911.  —  ^toiederh.  ap. 
iiigne,  Patrolog.  lat.  CLXXllI.  p.  989-992.  — 
Das  Uebrige  ist  noch  nicht  herausgegeben.  — 
Sermo  Leonis  Marsicani  in  fcsto  translationis 
s.  M-s  habitus.  2.  April  {enthält  zugleich  eine 
genaue  Oeschiehie  der  Uebertragung ;  Stil  ein- 
fach) *  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  977-984. 

—  ^wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  991-998. 

Vita  SS.  Menodorae,  Metrodorae  et  Nym- 
phodorae  sororum  virg.  ac  mart  in  Bithy- 
nia  sub  Galerie  Maximiane,  auctore  Si- 

meone  Metaphraste. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Sept.  —  •  lat. 
reddita  a  Lipomano;  ex  eiusd.  edit.  VI.  p.  238  — 
Un  AA.  SS,  Boll.  10.  Sept.  HI.  p.  490-493  cum 
Stiltingii  commentario. 

Leben  des  h.  Menrat  =  Vita  s.  Meginradi. 

Vita  s.  Menulphi  episcopi,  in  abbatia 
eiusdem  nominis  in  finibus  dioec.  Bituri- 
censis  sepulti  (f  saec.  VII). 

Ausg.:  ^  ap.  Labbe.  Bibl.  nova  11.  p.  433.  434. 

—  ^Küderh.  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jul.  III.  p.  307. 

308.  Cf.  Sollerii  comment.  praev.  ibid.  p.  305-307. 
EH.  -  Sehr.:  Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  225. 

De  8.  Mera  martyre  Lectorae  in  Gallia  Solle- 
rius  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  49.  50. 

De  b.  Merbodo  aut  Marbedone  presb.  in  pago 
Alberschwende  prope  Brigantiam  in  Germania 
(t  cca.  1120)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Sept  III.  p.  888-890. 

Tita  s.  Mercurialie  episcopi  Foroiulien- 

sis  in  Italia  picturis  antiquissimis  adum- 

brata. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  III.  p.  7.54- 
757.  Cf.  Papebrochii  commentarius  praevius  ibid. 
p.  751-754. 

Passio  s.  Mercurii  sub  Decio  martyris 
et  militis  ex  legione  Martensi. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Ampi,  collect*.  VI.  p.  743- 
750.  —  Martyrium  s.  M-i  auctore  Simeone 
Metaphraste  ed.  Surius,  Vit.  SS.  24.  Nov.  VI. 
p.  569-572  (ed.  Colon.  1617.  p.  524-526).  — 
Hymnus  in  translatione  s.  M-i  a.  768  auctore 
Paulo  Diacono  *ed.  Petr.  Pipernus,  De  magi- 


ds  effectibas.  Neapoli  1642.  4^  p.  148.  Sehr 
selten.  —  '  wiederh.  von  Bethmann  in  Pertz* 
Archiv  X.  p.  332.  333.  —  »ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXIV.  p.  1600.  —  TniBBlatio  s.  M-i  Bene- 
ventum  a.  768  auctore  Arichi  II  (Handsehr.: 
aufgezählt  in  Pertz*  Archiv  X.  p.  383)  ed.  Gio- 
vaitli  in  Acta  passionis  et  translai  ss.  martyram 
Mercurii  ac  Xli  fratrum.  Bomae  1730.  4^.  p.  9. 
—  Translatio  alla  s.  M-i  Beneventum  a.  768, 
initio  manea,  ^ap.  Borgia,  Memorie  istoriche  di 
Benevento  I.  p.  221-232.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Ei- 
ste ria  corporis  8.  M-i,  Caesarea  delati  Quinto- 
decimum  et  exinde  Beneventum  ap.  Martene  1.  c. 
VI.  p.  751-7.56.  —  'ed.  Waitz  in  Mon.  Germ, 
bist.  Scr.  rer.  Langob.  p.  576-578.  —  Translatio 
tertia  versibus  conscripta  ^  ed.  Giovardi  1.  c.  p. 
63-65.  —  *wiedcrh.  ed.  Waitz  1.  c.  p.  578-580. 

De  s.  Meriadoco  ep.  Venetensi  in  Britannia  Ar- 
morica  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  36. 

Vita  Mertini  Calidonü,  vid.  Galfridus  Monmu- 
tensis. 

De  8.  Memoco  episcopo  et  conf.  {tempore  inc.\ 
patrono  de  Rilmernock  in  Scotia,  V.  de  Buckii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct.  XI.  p.  649.  650. 

De  s.  Merolilano  presb.  mart.  Scoto  (saec.  IX) 
Remis  in  Gallia  Henscbenii  comment.  historicus 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  185. 

De  s.  Merovaeo  monacho  Bobiensi  in  Liguria 
(t  cca.  626)  Bossuei  comment.  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Oct.  IX.  p.  614-616.  —  De  8.  Merovaeo  mon- 
acbo  auctore  Jona  monacho  Bobiensi  ibid.  ex 
ms.  p.  617. 

De  s.  Mertia  sivo  Meortio  mart.  sub  Diocle- 
tiano  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  724. 

De  SS.  Merwinna  et  EMeda  seu  Alfleda 

abbatissis  Bumeseiensibus  in  Anglia  (f 

cca.  993). 

Ausg. :  ex  cod.  Lansdown.  436  musei  Britann. 
in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XU.  p.  922-924.  — 
Vita  s.  Elfledae  abb.  Komes.  ex  Legenda  Job. 
Capgra\ü  ibid.  p.  925. 926.  Cf.  V.  de  Buckii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  918-922. 

Vita  s.  Mesealiinae  virg.  et  mart  Ful- 
ginii  sub  Decio.    Italice  scripta  a  Lud. 

Jacobilli. 

Ausg. :  latine  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  II.  p. 
453-455. 

Vita  8.  Methodii  apostoli  Slavorum ,  vid.  Vitae 
8S.  Cyrilli  et  Meth. 

Vita  s.  Methodii  patriarchae  Constanti- 
nopolitani  (f  847)  auctore  coaevo,  inter- 
prete  Leone  Allatio. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jan. 
II.  p.  961-969.  —  Analecta  ex  variis  ibid.  p. 
969-973. 

De  8.  Methodio  episc.  Chalcide  in  Graecia  mart. 
sub  Diocletiano  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
18.  Sept.  V.  p.  768-773. 

De  s.  Methodio  episc.  Patarensi  in  Lycia  (sub 
Decio  V)  Henschenü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
Jun.  IV.  p.  5. 


1482 


DE  S.  METRA  —  DE  8.  MICHOMERE 


De  s.  Metra  sive  Metrano  mart.  Alexandriae 
(t  249)  tn  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  U.  p.  1079. 
ErL-Sekr.:  Neu  mann,  E.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  881. 

De  s.  Metrone  presb.  Yeronae  ia  Italia  in  AA. 
88.  Boll.  8.  Mai.  IL  p.  306.  —  Inyentio  et  trans- 
latio  s.  Metronis  ex  Car.  Libardi  libro  {sub  Ht: 
Gonfessoris  d.  Metronis  arctae  vitae,  insignium 
reliqniarum  ac  earund.  recognitionis  et  transla- 
tionjs  methodo  bist  enarratio  C.  Libardi  Vero- 
nens.  Veronae  1680)  ^ibid,  VII.  p.  652-654.  — 
'  einige  Stellen  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  III.  p.  451. 
553.  —  Vita  auctore  Ratherio  episc.  Vero- 
nensi  ed.  Bartbol.  Campagnola  in  Append.  ad 
,Liber  iuris  civilis  Veronens.^  Veronae  1728.  4^ 
p,  231-242. 

Erl.'Sehar.:  Histoire  Utt6raire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.370. 

De  s.  Metrophane  episc.  Gonstantinopolitano 
(t  cca.  225)  Janningii  commentarios  bist,  in  AA. 
88.  Boll.  4.  Jon.  I.  p.  384-395. 

De  s.  Metropolo  episc.  Treviris  cnlto  (saec.  IV) 
Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  210- 
212. 

Tita  s.  Mevenni  [saini  Meen,  Meven] 
sive  Maiani  abbatis  in  Britannia  Armo- 
rica  (f  520? — 638)  auctore  anonymo  fere 
suppari. 

Ausg. :  nunc  primum  ed.  Franc.  Beda  Plaine 
in  Analect.  Bolland.  III.  1884.  p.  142-156.  — 
NB.  Albertus  le  Grand  ord.  Praed.  schrieb 
eine  Vita  s.  M-i  in  franxös,  Sprache,  welche 
die  Bollandisten  in  Ermangelung  eines  latein. 
Textes  ins  Lateinische  ühersetxten  und  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  101  - 104  aufnahmen.  — 
Transiatios.  M-iin  coenobium  Cognense dioec. 
Biterrensis  cca.  893  ^  ap.  Mabillon,  AA.  S8.  o.  s. 
Ben.  saec.  IV.  2.  p.  590.  591.  —  •  Auszug  ap. 
Vaissette ,  Hist.  generale  de  Languedoc.  V.  Tou- 
louse 1875.  4°.  p.  5-8. 

Vgl.  Vita  s.  Judicaell. 

De  s.  Michaea  sen.  propbeta  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Aug.  IIL  p.  147  - 149. 

De  s.  Michaele  Aragawi  monacbo  in  Aethiopia 
(See.  IV)  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Oct. 
V.  p.  606. 

De  s.  Michaele  archangelo  et  de  omnibus  an- 
gelis  Stiltingii  commentar.  bistoricus  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Sepi  VIII.  p.  4.  —  Apparitio  s.  Mi- 
chaelis in  monte  Gargaoo  auctore  anonyme  [Über 
die  Qrüfidung  der  Kirche  des  h.  Michael  auf  d. 
Berge  Qarganus  in  Campanien]  ex  6  mss.  [ein 
Ms.  in  Cöln,  Bibl.  des  Domcapit,  n*  22]  *ap. 
üghelli,  Italia  sacra  VIL  p.  1 107  (»  ed.  Coleti  VII. 
p.  816-818).  —  *in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  61-63. 
—  *  als  Liber  de  apparitione  ed.  "Waitz  in  Mon. 
Germ.  hist.  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  541-543.  — 
Apparitio  in  monte  Tumbae  in  Gallia  scripta  ab 
auct.  anonymo  ante  saec.  X  *ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  85-88.  —  ^wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  76-79  —  u.  »ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  XCVI.  p.  1389-1394.  —  *  Bruch- 
stück  ap.  Bouquet,  Rocueil  III.  p.  630.  631.  — 
Narratio  de  miraenlo  a  s.  Michaele  archangelo 
Chonis   patrato  auctore  anonymo;   adiecto  Sy- 


meonis  Metaphrastae  de  eadem  re  lib^lo. 
graece  ed.  Max  Bonnet  in  Analect  Bolland.  VIU. 
1889.  p.  289-307;  308-316;  latine  suh  tit. :  Enar- 
ratio et  revelatio  s.  patris  nostri  archippi  et  pro- 
smonarii  ven.  templi  archangeli  Michaelis  Chonis 
ibid.  p.  317-322;  narratio  miraculi  Chonis  pa- 
trati  ab  archang.  Mich.  p.  323-328  {auch  beson- 
ders abgedruckt  Parisiis  1890.  gr.  8*  XLVL  33 
pag.).  —  Nota  in  hoc  miraculum  tn  Analect. 
Boll.  IX.  1890.  p.  201.  202;  —  Prologus  in 
idem  auctore  Leone  monacho  coenobii  Athonos 
montis  ibid.  p.  202.  203.  —  Sequentia  Alcaini 
de  8.  Michaele  in  Mon.  Germ,  hist  Poeiae  lat 
aevi  Car.  I.  p.  348.  349.  —  Flori  LugduoensL«« 
hymnus  in  solemnitate  s.  M-s  ibid.  II.  p.  540.  541. 

Erl.'Sehr.:  Ebert,  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Lite- 
ratur des  Mittelalters.  II.  1880.  p.  858. 
Oregorovias,  Ferd.,    Wanderjahre   in   Itali^i.   T. 
Leipzig  1880.  p.  92. 

De  s.  Miohaele  confessore  notitia  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Jul.  in.  p.  303. 

De  b.  Michaele  de  Barga  ord.  Min.  prope  La- 
cam  in  Hetruria  (f  1479)  in  AA.  SS.  BolL  30. 
April,  m.  p.  980.  981. 

De  s.  Miohaele  episcopo  Synnadarum  in  Phry- 
gia  (t  cca.  820)  Henschenii  comment  liistoricus 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.  257.  258. 

De  s.  Miohaele  et  sociis  36  monachis  et  mart 
prope  Sebastopolim  in  Armenia  a.  782  Byei  svi- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct  L  p.  307-310. 

Yita  b.  Michaelis  eremitae  Camaldu- 
lensis  in  Etroria  (f  1512). 

Ausg.:   ex  parte  prima  Historiamm  Camal- 

dulensium  August  Fortuna  *  Florentiae  1575  — 

'  in  Auctar.  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  14- 

18,  c.  comment.  praevio  p.  7-14,  —  'ibiiL  10. 

Oct  Suppl.  p.22*-27*;  cf  Rigollotus,  Comment 

praevius  ibid.  p.  14* -22*. 

JSrl.'Sekr.:  Fiori,  Ag.  Rom.,  Tita  del  b.  Michele  ex«- 
mita  Camaldoleee.  Roma  1720.  9*. 
Metodi  devoti  per  recitare  .  . .  la  Corona  del  Signoro 
coUa  vita  del  b.  Michele  erem.  Camaid.,  istitatore 
della  detta  Corona.  Borna,  Congr.  de  propag.  fide 
1862.  16mo.  10  big. 

Tita  b.  Michaelis  Oedrocü  ord.  canon. 
regul.  s.  Mariae  de  Metro  (f  1485)  Cra- 
coviae  in  Polonia.  Ex  relatu  coaevorum 
ac  familiarium  duorum '  scripta  ab  Job. 
Trzciana  notario  publ. 

Ausg. :  *  a  Christophoro  praeposito  libycho- 
viensi  cultiori  stylo  edita.  Cracoviae  1605.  — 
«  wiederh.  in  AA.  SS,  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  553-560. 

Yita  b.  Michelinae  viduae  tertii  ord.  s. 
Franc.  Pisauri  in  marchia  Anconitana  (f 
1356). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  IIL  p.  927- 
929.  —  Alia  Tita  ex  ms.  chronica  Minorum  au- 
ctore Mariano  Florentino  ibid,  p.  929-937 
(mit  Abbüd.y 

Erl.'Schr.:  Olivieri,  Annib.,  Della  patria  della  b. 
Michelina  e  del  b.  Cecco  del  ten*  onuoe  di  s.  Fran- 
dßco.  Pesaro  1772.  4P. 

De  s.  Michomere  Tormodori  in  Campania  Galli- 
cana  (f  cca.  440)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  IH. 
p.  775-777. 


DE  SS.  MIGGENE  —  ACTA  S.  MOCU 


1483 


De  S8.  MiggeM,  Galliano,  Juvino  eie.  niart 
Ephesi  ia  Asia  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  II.  p.  797. 

De  s.  MiHNirga  virg.  Wenlochii  in  Anglia  (f 
oca.  722)  ^Henschenii  commentar.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  UI.  p,  388-391.  (Cf.  Fa- 
hr icius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  MaDsi 
V.  p.  156  8.  V.  Odo  sive  Äto),  —  •  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  HI.  1.  p.  443-445.  Cf. 
Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862. 
p.  274.  n^  703. 

Tita  s.  Mildredae  abbatissae  Cantaariae 
in  Anglia  (f  cca.  700),  Ex  legendario  Jo. 
Capgravii  foL  232 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jol.  in.  p.  517- 
519.  —  HIfitoria  translatloiils  a  Guilelmo  Thorn 
monacho  Cantuar.  ex  edit.  Rogeiii  Twysden  a. 
1652  ibid.  p.  519-522.  ~  Miracula  ibid.  p.  522. 
523.  Cf.  Sollerii  commentar.  praevius  ibid.  p.  512- 
517  (e.  mappa  insulae  Tkaneti)  et  Hardy,  Descr. 
catalogue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  376-384. 

De  8.  Mitdwfda  sive  Mildgitha  virg.  in  Anglia 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr.  IL  p.  176. 

De  s.  Mileto  episc.  Trevirensi  in  Belgica  prima 
(t  cca.  470)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept  VI.  p.  27. 

Tita  ven.  Milicii  presbyteri ,  praelati  eo- 

clesiae  Pragensis  (Zivot  Miliöe  z  Kromö- 
fize). 

Atisg. :  lateinisch  u.  tschechisch  in  Fontes  rer. 
Bohemic.  I.  p.  403-430.  —  Mateje  z  Janova 
Zprava  o  Milicovi  ibid.  p.  431-436  lat.  u.  tsche- 
chisch. 

De  SS.  Milione,  Decomede,  Antonio  etc.  mart. 
Nicopolitanis  in  Armenia  in  AA.  SS.  Boll.  10.  JoL 
m.  p.  34. 

De  s.  MH0116  episc.  Beneventaao  in  Italia  (f 
1070)  BoUandi  comment  historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  23.  Febr.  lü.  p.  405.  406. 

De  ss.  Miaervio  et  Eleazaro  cum  filiis  octo 
martyribus  (saec.  III  ine.)  Lugduni  in  Gallia  Cuperi 
sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  561 
-565. 

Eri.-Sekr.:  Neu  mann,  K.  Job.,  Der  lOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  298. 

Passio  s.  Miniae  seu  Miniatis  militis  mar- 
tyris  Morentiae  in  Tuscia  auctore  ano- 
nyme (t  a.  250). 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vitae  SS.  25.  Oct.  Mit 
geändertem  Stil.  —  *  ex  ms.  Trevirensi  collato 
com  ms.  Metensi  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Oct.  XI. 
p.  428-432. 

Erl.-Sckr.:  Bossne,  B.,  Conunentarios  praevius  ibid. 
p.  416-428. 

De  ss.  Miniseo  et  Tisico  mart.  Leodicensibus 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p.  389. 

De  8.  Mfooo  eremita  (saec.  VI)  in  Britannia 
Annorica  C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Nov.  I.  p.  577. 

Tita  b.  Miri  eremitae  Surici  ad  lacum 
Comensem  in  Insubria. 

Ausg. :  ex  italico  ipsius  eccles.  latine  in  AA. 
SS.  Boll.  10.  Mai.  II.  p.  605-608.  —  Instrumen- 


tum  inventionis  et  Bulla  indulgentiarum  ibid. 
p.  608. 609.  —  Translatio  ex  italico  Andr.  Fer- 
rarii  ibid.  p.  609. 

Erl.'Sehr.:  Stampa,  Gins.  Mar.,  Atti  del  b.  Miro  ere- 
mita  cavati  dalle  tenebre  edisaminati.  ]lfilanol723.4<^. 

De  8.  Mtosolino  Tarbiae  in  Novem  -  Populania 
patrono  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  297. 

De  88.  MisattrianOy  Publia,  Victore  etc.  mart 
Airicanis  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  769. 

Tita  s.  INitriae  sive  Hytriae  (gallice: 
Mitre,  Mytre,  Metre,  Merre)  confessoris 
Aquensis  in  Provincia  (f  314?  13.  Nov.). 

Handschr.:  Chartres,  Stadtbibl.  n®  16.  sec. 
Vni.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  lat.  n«  3820.  sec.  XIV, 
enthält  nur  den  ersten  Theil. 

Ausg.:  in  Analect.  Bolland.  Vm.  1889.  p.  10- 
15;  cf.  p.  9  u.  nota  p.  432.  —  Miraculum  ex 
Gregoni  Turonensis  De  gloria  conf.  cap.  71  wie* 
derh.  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  13.  Nov. 
XL  Ool.  Agr.  1618.  p.  315. 

ErL'Sdir.:  Saint  Mitre,  martire  admirable,  ancien 
patron  de  la  ville  d'Aix  en  Provence,  sa  vie,  sa 
mort  et  son  trionfe  .  .  .  Far  le  Sr.  D.  S.  D.  C.  Tb.  D. 
(».  0.  Sienr  de  Savizani  de  OavaiUon ,  cbanoine  theo- 
log. d'Aix).  Aiz  1694.  12mo. 

De  8.  Mnasone  Gyprio  antiquo  Cbristi  disci- 
pulo  (saec.  I)  Sollerii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  12. 
Jul.  m.  p.  248. 

De  8.  Mochelloco  sive  Eelleno  Kellooiae  in 
flibemia  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mart.  UI.  p.  626. 

De  8.  Mocho  martyre  Mediolani  «n  AA.  SS. 
Boll.  9.  Jul.  II.  p.  689. 

Yita  s.  Mochoemoci  sive  Pulcherii  ab- 
batis  Liatmorensis  in  Hibemia  (saec.  Yllj 
auctore  coaetaneo  anonyme. 

Atisg. :  ex  ms.  Eill-kenniensi  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Mart.  H.p.  281-288. 

Yita  s.  Mochuae  Ballensis  sive  Cronani. 

Ausg. :  ^  ap.  Colgan ,  AA.  SS.  Bibern,  p.  789. 
790.  —  *tw  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  47-49. 
—  Betba  Mocbua  Balla:  ,Homo  proficiscens^ 
from  the  Book  of  Lismore  fol.  40*  ap.  Stokos, 
lives  of  Saints.  1890.  p.  137-146;  translat.:  Life 
of  Mocbua  of  Balla  p.  281-289;  notes  p.  360. 361. 

Yita  s.  Mochuae  sive  Guani  abbatis  in 
Hibemia. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  I.  Janr.  I.  p.  45-47. 

Yita  s.  Mochullei  Hibemiensis  episcopi. 
12.  Jun. 

In  dieser  Vita  befindet  sich  der  Bericht  eines  Augen- 
zeugen Aber  den  Triumphuss.  Lamborti  i.  J.  1141,  wel- 
cher von  dem  längst  bekannten  {vgl.  Yita  s.  L  -  i  ep.  Leod.) 
verschieden  ist. 

Handschr.:  Admont,  Stiftsb.  n°  25.  mbr.  sec. 
XIU.  —  Heiligenkreuz,  Stiftsb.  n°  XL  mbr. 
sec. XII.  —  Melk,  Stiftsb.  F. 8.  mbr.  sec. XIII.  foL 

Ausg.:  nur  jenen  Bericht  ed.  K.  Pertz  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  512-514.  —  Fragmen- 
tum  de  s.  Mochulleo  episc.  ap.  C.  de  Smedt,  AA. 
SS.  Hibemiae  p.  939-944.  Cf  AA.  SS.  Boll.  Jun. 
VI.  p.  118  B. 

Acta  8.  Mocii  presbyteri  mart.  Gonstantinopoli 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  II.  p.  620-624. 


1484 


VITA  S.  MOCTEI  —  ACTA  S.  MOLOCI 


Tita  s.  Moctei  episcopi  Lugmadensis  in 
Hibemia  (f  cca.  535)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  Salmantic.  ^  in  AA.  88.  BoU. 
19.  Aug.  III.  p.  743-747.  Cf.  Pinii  comment.  prae- 
vius  ibid.  p.  736-743;  —  «ap.  C.  de  Smedt,  AA. 
SS.  Hiberniae  p.  903-914. 

Yita  s.  Modani  abbatis  in  Scotia. 

Ausg. :  ex  Breviario  Aberdon.  in  AA.  SS.  Bell. 
4.  Febr.  I.  p.  498.   Cf.  p.  497. 

De  s.  Modano  fortasse  episc.  in  TJltonia  Hiber- 
niae (saec.  VI.  VII)  in  AA.  SS.  Bell.  30.  Aug.  VI. 
p.  565. 

De  8.  Modemnoco  sive  Dominico  Ossoriensi  in 
Hibemia  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Bell.  13.  Febr.  II. 
p.  673.  674. 

Yita  s.  Moderanni  episcopi  Bhedonen- 

sis  in  Gallia,  dein  abbatis  primi  Berce- 

tensis  in  agro  Parmensi  (Italia,  f  719 

vel  730)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  antiq.  Breviario  Reden ensi  (Paris. 
1514)  prodit  opera  Franc.  Bedae  Plaine  in  Stu- 
dien u.  Mittheil,  aus  dem  Bened.-  u.  d.  Cisterc- 
Orden.  Jahrg.  VIU.  1887.  p.  195-201;  ef.  pro- 
oem.  p.  193-195. 

Erl.  -  Sehr. :  Bossuei  Commontar.  historicus  in  AA.  SS. 
Soll.  22.  Oct.  IX.  p.  619-622. 
Eloginm  historicnin  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  b.  Ben. 
saec.  III.  1.  p.  617-521. 

De  s.  Moderato  episc.  Veronae  in  Italia  (saec. 
V)  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  596. 

De  SS.  Moderato  et  Feiice  mart.  Autissiodori 
in  Gallia  (forte  saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul. 
I.  p.  287-  289 ;  cf.  VU.  p.  854. 

De  s.  Modesta  abbatissa  Trevirensi  (post  med. 
sec.  VII)  Alberti  Poncelet  sylloge  hist.  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Nov.  IL  prs.  1.  p.  299-310. 

Acta  translationis  ss.  Modestini  episc. 
Abellinensis,  Florentini  presb.,  Kaviani 
diaconi  auctore  Rogerio  episc.  Abelli- 
nensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  n.  p.  764- 
766.  —  Tres  hymni  ibid.  p.  764.  —  Acta  alia. 
Fpitome,  ex  catalogo  SS.  Italiae  Phil.  Ferrarii 
ibid.  U.  append.  p.  900.  901. 

De  s.  Modesto  episc.  Trevirensi  in  Belgica  I 
(t  cca.  480)  Henschenii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Febr.  III.  p.  463.  464. 

De  ss.  Modesto  et  Ammonio  infantibus  mar- 
tyr.  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II. 
p.  580. 

De  SS.  Modosto  et  Posinno  mart.  Carthaginien- 
sibus  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  II.  p.  580. 

De  SS.  Modesto,  Eutychio,  Matero  seu  Mauro 
et  Diseo  mart.  in  Africa  a.  304  V.  de  Bück  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  14. 

De  s.  Modesto  levita  mart.  Beneventi  in  Italia 
(saec.  IV)  Byei  svHoge  crit.  in  AA.  SS.  Boll.  2. 
Oct.  I.  p.  325-329. 

Vita  s.  Modoaldi  Trevirensis  archiepi- 

SCOpi  (f  640)  et  miracula  auctore  Ste- 


phan o   abbate  S.  Jacobi  Leodiensis  (f 

1112).  Libri  3. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Mai.  III., 
nicht  vollständig.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai. 
III.  p.  51-62.  —  •  hiemach  Bruchstücke  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  VIII.  p.  223-226;  XII.  p.  285.  286.  - 
*  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CUV.  p.  1275 
-1280.  —  Miracula  B.  M-i  in  monasterio  Helm- 
wardeshusano  facta  — 1274  ^  ed.  Oamansius  in 
AA.  SS.  Boll.  Mai.  VII.  p.  711-717.  —  «ed.  Phil. 
Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  310-315.  — 
Translatios.  M-ia.  1107  in  Helmwardeshusca 
[geschrieben  xwischen  1107 — 1112  in  Helmers- 
hausen,  Prov.  Hessen;  ohne  Örund  wurde  bisher 
für  ihren  Fcr/".  Thietmarus  abbasHelmwar- 
d  e  s  h  u  s.  von  einigen  gehalten ;  Handsehr. :  Wo  1  - 
fenbüttel,  hrz.  Bibl.  mbr.  saec.  XIV.  Heimst 
1049]  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  HI.  p.227.  --  »  ex  cr>d. 
Bodeccensi  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  12. Mai. 
III.  p.  63  -78.  —  «ed.  Jaflfe  ap.  Pertz  1.  c.  XII.  p.  284  - 
310. — ^  nicht  unbedeutende  Bruchstücke  ap.Hont- 
heim,  Prodrom,  hist.  Trevir.  I.  p.  679-688. 

Erl. -Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latini- 
taüs  od.  Monsi  VI.  p.  209. 
Friedrich,  J.,  Kircnengebdiidite  Dentschlands.  II. 

1669.  p.  196. 
Rettberg,  Kirchongeschichte  Doatschlands.  I.  p.466. 
"Wattenbach,  Deatschlands Geschichtsqaellen  p. 2c)^ ; 
ef.  p.  889  (5.  Aufl.  U.  1866.  p.38;  6.  Aufl.  U.  1894.  p. 
40.  247). 

Vgl.  De  8.  Severe  virg.  ap.  Trev. 

De  s.  Moduenna,  Monynna,  Monyma,  Moninia, 
una  an  pluribus?  Papebrochii  comment.  criticus 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  IL  p.  241-246. 

Yita  s.  Moduennae  sive  Monynnae  sive 
Darercae  virginis  Hibernicae  et  abbatissae 
monasterii  in  Ard  Conays  (f  460). 

"Wird  von  einigen  demOnilelmns  Eddins,  von  an- 
deren dem  Oalfridus  Burtonensis,  von  anderen  dem 
Conchubranns  scholasticus  (f  1082)  zugeschrieben. 

Handsehr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  94.  n«  286-295. 

Ausg.:  ex  cod.  Salmantic.  ^ed.  Pinius  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Jul.  II.  p.  297-312;  —  *  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  165-188. 

E}rl.  -  Sdtr. :  Fabricins,  Bibl.  med.  et  infimae  latini- 
tätig,  lib.  V.  p.  248. 

De  s.  Moeldodio  abbate  in  Hibemia  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Mai.  III.  p.  245. 

Zywot  Mojzesza  Wegrzyna  auctore  Po- 
lycarpo  monacho  Kiowiensi. 

Ausg. :  russice  cum  translat  polonica  ed.  Emil 
Kahizniacki  in  Mon.  Polen,  hist  lY.  1884.  p.  799 
-817  unt.  d.  Tit.:  Polikarpa  mnicha  kijowskich 
pieczar,  zywot  Mojzesza  "W". 

Tita  s.  Molingi  alias  Dairchelli  episcopi 
Fernensis  in  Hibemia  (saec.  VII). 

Ausg. :  ex  cod.  Salmantic.  ^  in  A A.  SS.  Bill. 
17.  Jun.  m.  p.  408-410.  Gf  Baertii  comment 
histor.  ibid.  p.  406-408;  —  «  ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hiberniae  p.  819-826. 

Acta  s.  Moloci  seu  Molonachi  episcopi 
in  Bossia,  Scotiae  provincia  (saec.  VII). 

Ausg.:  ex  lectionibus  breviarii  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Jun.  VI.  1.  p.  241-244. 


ACTA  8.  MOLUA  —  VITA  8.  MORANDI 


1485 


Acta  8.  Molua  seu  Lugidi  (Molua  Droma  8Decta) 
«=  Acta  s.  Lngidi. 

De  SS.  monaoMs  44  ex  Laura  s.  8abae  mart 
in  Palaestina  a.  614  in  AA.  SS.  BoU.  f6.  Mai.  UI. 
p.  616.         Vgl.  Acta  as.  Johannis,  Sergli. 

De  monachls  qul  inter  martyres  hoc  saeculo 
referuntor  ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  r.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  580-585. 

Yita  s.  Monae  episcopi  Mediolanensis 
(t  249). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p. 
14-10.  Cf.  Henschenii  comment.  piaevius  ibid.  p. 
11-14  et  RigoUoti  notae  ibid.  Suppl.  p.  108*.  109*. 

De  bb.  Monaldo,  Francisco,  Antonio  ex  ord. 
Min.  (t  1286)  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mart  II.  p. 
412-414. 

De  s.  MonaM  archidiac.  Andreopoleos  in  Scotia 
(t  cca.  870)  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
Mart  I.  p.  86-88.  —  Vita  ex  vet  Breviario 
Aberdon.  ibid.  p.  88. 

Yita  s.  Monegundis  monialis  (f  post  557) 
auctore  Gregorio  Turonensi  (Vit  patr. 
c.  19,  glor.  conf.  c.  24). 

Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  202-204.  —  •  ed.  Surius,  Vit  SS.  2.  Jul. 

—  'in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p.  313-316.  — 
*  ed.  B.  Krusch  in  Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Me- 
roving.  I.  1885.  p.  736-741.  —  Officium  s.  M-s 
in  AA.  SS.  Boll.  i.  c.  p.  316-318.  Cf.  SoUerii  com- 
ment  praevius  ibid.  p.  309-313. 

Yita  s.  Monicae  (f  388)  matris  s.  Au- 
gustini. Ex  eius  confessionibus  collegit 
Gualterus  canon.  reg.  Aroasiensis  (cca. 

1162). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  474-480. 

—  Yitaalla  auctore  Paulo  Lulma  sive  Ulmio 
Bergomensi  (f  1484).  Romae  1479.  4°.  —  Epl- 
stola  sub  nomine  s.  Augustini  ad  sororem  scri- 
bentis  edita  de  vita  et  virtutibus  s.  Monicae,  ex 
mss.  et  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  480- 
481 .  —  Higtoiia  translationis  reliquiarum  s.  M-ae 
Aroasiam  auctore  Gualtero  canonico  Aroasiensi, 
ed.  Papebroch  ibid.  p.  481-488.  —  Translatio 
alia  Romam,  ut  praetenditur,  facta  sub  Martine 
papa  V  Papebrocbii  commentatio  ibid.  p.  488-492 ; 
cf.  p.  792.  793  und  VII.  p.  578-580. 

Erl.-Sekr.:  Bong  and,  £m.,  Histoire  de  sainte  Moniqae. 

Autun  1866.   &>.  7  fr.   —  9.  6dit.   Paris  1887.  18 mo 

j^as.  4  fr.  (deuUoh  von  Mathilde  Habermann.  Mainz 

1870.  8».  JkS). 
Braune,  C,  Monica  und  Augustinus ,  biographischer 

Ver&uch  zur  rechten  Würdigung  der  Macht  des  Chri- 

stenthums.  Grimma  1846.  8P. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.Mansi  IV. 

p.  293,  V.  p.  216. 
Ooetze,  O.k.,  Comment.  de  Monica,  matre  Auguslini. 

Lubecae  1712.  49. 
Le  Gonpils,  Adolphe,  Sainto  Monique,  modöle  et 

patronne  des  mdres  chr^tiennes.  Onvrage  posthume, 

publ.  par  Engine  Soyer.  Tours  1878.  12ino.  1  fr.  60  c. 
Romanelli,  Jos.,  Die  heil.  Muttor  Monika.  2.  Aufl. 

Donauwörth  1876.  8".  50  A 
YiToli,  Ant.,  Yita  di  s.  Monica,  madre  del  g^rande 

Agostino.  Bologna  1888.  24mo.  148  pag. 

Passio  s.  Mononis  eremitae  et  martyris 
(saec.  TU)  in  pago  Nassoniensi  in  Ar- 


duenna,  dioec.  Namurcens.,  brevior  (saec. 
XI  ine.  forte):  ,Igitur  b.  Mono'. 

Ausg.:  ^mutato  stilo  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  18.  Oct  VII.  1581.  p.  783-785.  —  Un 
AA.  SS.  BoU.  18.  Oct  Vm.  p.  367-369.  —  «ex 
cod.Namurc.  15.  n^  18  in  Analectes  pour  s.  k  l'hi- 
stoire  eccles.  de  la  Belgique.  V.  1868.  p.  410-414. 

—  Passio  f  usior  [Hanasehr.:  Brüssel  n°9289. 
seo.  Xn;  n^*  9646.  sec.  XII;  apographum  n^  6760 
int  collectan.  Wilthemiij  in  Analect  Bolland.  V. 
1886.  p.  196-206.  —  Hymni  de  s.  M-e  ibid. 
p.  207.  208. 

Erl.  -  Sehr. :  B  u  c  k ,  V.  de ,  Commentar.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  1.0.  0.863-867. 
Ohesqnidre,  Sylloge  critica  in  AA.  SS.  Belgii  n  p. 

418-421. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  266. 
Praefatio  in  Analect.  Bolland.  1.  c.  p.  193  sq. 

De  8.  Montana  in  dioec.  Bituricensi  atque  olim 
in  Senonensi  culta  (f  ante  1000)  Buckii  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Oct  X.  p.  859-862. 

Vita  s.  Montanae  virginis  (1.  Oct). 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  593-596. 

Acta  SS.  Montan! ,  Lucii,  Juliani  et  so- 

ciorom  mart  in  Africa  (f  259). 

Ausg. :  ex  ms.  S.  Maximini ,  Baronio  et  Surio 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Febr.  III.  p.  455-459. 

Acta  s.  Montani  militis  mart  Tarraci- 
nae  in  Campania,  exiguae  aetatis. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  278-283. 

De  8.  Montano  mart.  Sirmii  in  Pannonia  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.  IL  p.  625. 

De  s.  Montano  monacbo  recluso  in  Gallia  (saec. 
V)  notitia  ex  Hincmaro  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Mai.  IV.  p.  35 ;  cf  VII.  p.  800. 

De  ss.  Montano  presb.,  Maxima  coDiuge  et 
aliis  mart  Sirmii  in  Pannonia  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mart.  EI.  p.  616. 

Yita  s.  Monulphi  episcopi  Traiectensis 

ad  Mosam  (f  c.  580)  auctore  Jocundo 

presbytero  (cca.  1088). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.   16.  Jul.  IV.  p.  158. 
159.  —  Tita  alia  auctore  anonyme  ibid.  p.  157. 
158.  —  Tita  tertia  auctore  Harigero  abbate 
in  Hangen  gest.  episc.  I.  p.  33.  Cf  Cuperi  com- 
ment praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  152-157. 
BrL'Schr.:  Flamentf  A.  J.,  De  vodervinding  [l.Sept. 
1890]  van  het  g^fmonoment  der  hh.  Monulphus  en 
Gondulphns  bisschoppen  to  Maastricht  in  de  St.  Ser- 
vaafi-Kerk  aldaar.  Maastricht  1890.  8».  90pap. 
Friedrich,  Kirchenge&chichte  Deutschlands.  11. 1869. 

p.  319. 
Rettberg,  Kirchengoschichte  Deutschlands.  I.  1846. 
p.  &&3. 

Acta  s.  Monynnae  =  Vita  s.  Moduennae. 

Yita  s.  Morandi  monachi  Cluniacensis 
in  Suntgovia  (saec.  XII)  scripta  a  mon- 
acho  ipsius  monasterii  Morandini. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  349-352. 

—  Miracula  cca.  med.  sec.  XV  facta  et  anno- 
tata  a  Martino  Granter  ibid.  p.  353 - 355.  —  Mi- 
racula recentiora  init  sec.  XVII  patrata  ibid. 
p.  355  -  359.  Cf  Janningii  commentarius  praevius 
ibid.  p.  339-348.  Cf  Jun.  VL  1.  p.  10-13. 


1486 


DE  B.  MORICO  —  DE  TRANSLAT.  SS.  NABORIS  ET  NAZARH 


Sri.- Sehr,:  Fnes,  F.  J.,  Vie  de  8.  Monuid.  Strasbonig 
1840.  l8mo. 
-:  Der  heil.  Monmd ,  Apostal  and  Patron  des  Sund- 


gauee  nnd  der  Stadt  Altkirch.  2.  verb.  Aufl.  Altkirch 
1863.  9>.  149  pag. 

De  b.  Morico  ord.  Cruciferorum  et  MId.  (f 
1236)  in  AA.  SS.  BolL  30.  Mart.  HI.  p.  852. 

De  SS.  Moseo  et  Ammonio  mart.  Ponticis  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  11.  p.  188. 

De  s.  Moysa  abbate  et  sex  monachis  mart  in 
Aegypto  (saec.  V)  Henschenii  comment.  bist  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  H.  p.  46-48. 

De  s.  Moyse  episc.  Saracenorom  in  Arabia 
(saec.  Y)  Henschenii  comment.  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Febr.  IL  p.  43-46. 

Yita  s.  Moysis  Aethiopis  eremitae,  ab- 

batis  et  fortasse  mart  (saec.  IV)  in  monte 

Scethi  Lybiae  auctore  Laurentio  mon- 

acho  Batiensi. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interprete  Pinio  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  209-212.  Cf.  Pinii  com- 
mentar.  praevius  ibid.  p.  199-209  et  18.  Jon.  III. 
p.  586. 

Yita  s.  Moy8i8  prophetae,  ducis  et  le- 
gislatoris  populi  IsraeUtici  auctore  s.  Gre- 
gorio  Nysseno. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Sept.  II.  p.  170- 
177.  Cf.  Stiltingii  commentar.  praevius  tbid.  p. 
6-170. 

De  68.  Mucio,  Megetia,  Mingino  martyr.  Con- 
stantinop.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  II.  p.  1050. 

De  SS.  Mucio,  Victore,  Mistriano  et  soc.  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr.  II.  p.  80. 

Elogium  s.  Muromoll  abbatis  Floriacensis  11^ 
(t  cca.  678)  bist.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  n.  p.  674-678. 

De  SS.  Muirdebharo,  Gorcunutano  et  C!oemano 
(saec.  VI.  VII)  in  Hibernia  C.  de  Smedtü  notitia 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  I.  p.  680-682. 

De  s.  Mummolo  abbate  conf.  Burdigalae  in 
Gallia  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug.  II.  p. 
351.  352. 

Yita  s.  Mummolini  episcopi  Noviomen- 
sis  et  Tomacensis  (f  685  aut  691)  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct.  VII. 
2.  p.  980-985  {mit  Abbild.)  c.  comment.  praevio 
p.  953-980. 

Erl.-Sckr.:   Barraud,   Portrait  de  saint  Mommolin, 
dvdqne  de  Noyon  et  de  Tonmay  en  660  in  Mömoires 


de  la  Soo.  acad^miane  ...  da  döpartement  do  TOiae. 
II.  Beanrais  18öö.  9^.  p.  257. 
Ghesqnldre,  Commentar.  hist. - criticos  «n  AA.  SS. 
Belgii  IV.  p.  898-418.  Cknn  «ffijfi». 

Vita  s.  Mundi  abbatis  Teachmunnensis  =  Vita 
B.  Munnu. 

De  s.  Mundo  abbate  in  ArgatheliaScotorom  prov. 
(sec.  X)  in  AA.  SS.  BolL  15.  April.  11.  p.  388. 

Yita  s.  Mune88ae  virg.  in  Hibernia  (f 
post  454)  auctore  Mellanio  Probo. 

Ausg. :  ^  ap.  Ck)lganum  in  Vita  quinta  s.  Pa- 
tricii  lib.  2.  —  •  unäerh.  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Sept 
n.  p.  227  cum  Suyskenii  commentario  p.  225. 

Yita  s.  Munnu  sive  Fintani  abbatis 
Teachmunnensis  (Achadliacensis  Smedl) 
in  Hibernia  (f  635)  suspectae  fidei  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  Bruxell.  7672  ^  in  AA.  SS.  BolL 
21.  Oct  IX.  p.  333-341;  —  »  ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hibemiae  p.  393-414.  —  Vita  s.  Mund, 
abbatis  ex  Breviar.  Aberdonensi  in  AA.  SS.  BolL 

I.  c.  p.  341-342.  Cf.  Carpentieri  comment  praevio 
ibid.  p.  325-333.  —  Vita  alia:  ,Fuit  vir  vite' 
^  non  pauca  ex  ea  inter  adnotcUa  ad  viiam  pri- 
mam  ibid.  p.  334  sq.  —  '  integra  ap.  Smedt  1.  c. 
p.  489-504. 

De  s.  Muro  vel  Murano  abbate  Fathenensi  in 
Hibemia  (f  cca,  650)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart 
n.  p.  212. 

De  8.  Ihi8a  virg.  Romana  (saec.  VI)  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  April.  I.  p.  94. 

ErL-Sdur. :  Leggenda  di  s.  Mnaa  qnesta  ft  la  stoiia  di 
8.  Mosa  veigine  di  Roma  in  Quattro  leggende  inedito 
del  bnon  secolo  della  lingua  (publ.  per  llich.  Helga). 
Napoli  1857.  8P.  p.  12. 

De  SS.  Mutiana  et  Laudasia  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  305. 

Martyrium  s.  Myronis  presb.  et  mart 
Cyzici  IQ  Mysia  min.  sub  Decio,  auctore 
Laurentio  monacho  Butiensi. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interprete  Pinio  in  AA. 
SS.  BolL  17.  Aug.  m.  p.  421-423. 

Acta  s.  Myronis  thaumaturgi  episc.  in 
insula  Cretensi  (f  cca.  350)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug. 

II.  p.  344-346.  Cf.  Pinii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  342-344. 

De  6.  Myrope  mart.  in  insula  Ohio  sub  Decio 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul.  IIL  p.  482. 


K 


De  8.  Naamantio  diacono  Rutbenensi  (saec.  VI), 
vid.  Vita  s.  Amanta  Buthenens.  episc. 

De  ss.  Nabore,  Silvio,  Vitale  etc.  mart.  Ko- 
manis  in  AA.  BS.  Boll.  23.  April,  in.  p.  165. 

Passio  ss.  Naboris   et  Felicis  a.  303, 
Mediolani  et  Coloniae. 


Ausg.:  ex  cod.  Bodeccensi  in  AA. SS. Boll.  12. 
Jul.  IIl.  p.  291.  292.  —  Acta  paulo  ampliora  ex 
edit  Mombritii  ibid.  p.  292-294.  Cf.  SoUerii  com- 
mentar. praevius  p.  280-291. 

De  translatione  ss.  Naboris  et  Nazarii  in  Ger- 
maniam,  illiusque  et  s.  Cyrini  ac  Basilidis  Me- 
diolanum  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  II.  p.  514. 515. 


INVENTIO  SS.  NAINII  —  DE  SS.  NEME8IAN0 


1487 


Inventio  ss.  NtinH,  Jacobini,  Ansei mi  mart 
Brixiae  %n  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  751. 

De  s.  Namatlo  episcopo  Claromontenai  (f  post 
med.  saec.  V)  in  Arvernia  V.  de  Buckii  sylloge 
hist.  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Oct  XII.  p.  254-257. 

De  s.  Namteio  eremita  Marcüiaci  apud  Ca- 
dureos  (t  cca.  800.  21.  Nov.)  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  447.  448. 

De  s.  Namphanione  et  sociis  mart.  Madaurao 
in  Africa  in  AA.  SS.  BoII.  4.  Jul.  IL  p.  6. 

Erl.-Sekr.:  Neumann,  K.  Job.,  Der  rOmische  Staat 
I.  Leipzig  1890.  p.  286.  287. 

Vita  s.  Narcissi  episcopi  Genindensis, 
apostoli  Augustani,  et  Felicis  eius  dia- 

COni  (saec.  IV).     Em  aossbwigiTChes  Product. 

Äusg, :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart  IL 
p.  622-625;  ihid.  Miracula.  —  Olivae  Auso- 
nenais  sive  Yicensis  episcopi  Sermo  in  na- 
tali  s.  N-i  episcopi  oonf.  et  mart.  *ap.  Florez, 
Espafla  sagrada  XXVIU.  p.  265.  —  •  tnederh,  ap. 

Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIL  p.  591-594. 

Eri.'Sdiar.:   Epistola  Berengarii  episc.  Oerandensis 

(cca.  1067)  ad  Angastanos  '«n  Veiaeri  oper.  p.  475. 

—  »«n  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p.628. 
Friedrich,  J.,  Die  hl.  AiEira  und  Nardssoa ,  derente 

bekannte  Bischof  von  Augabnrg  im  atliiner  Kirohen- 

geechichte  Deutschlands.  I.  Bamberg  1867.  p.  186-199. 
Bell  es,  Onofre,  Historia  apologetica  de  la  vida,  y 

martirio  de  s.  Narcisso.  Hgo,  obispo,  _y  patron  de  la 

ciadad  de  Girona. Barcelona  1679.  4&.  {Xvl.)  828 vag. 

gitabla. 
Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschiohte.  I.  1846. 

p.  148. 

Vita  s.  Narcissi  epi8Copi  Hierosolymi- 
tani  (t  cca.  222). 

Äusg,:  ex  Eusebii  histor.  eccles.  üb.  Y.  c. 
12.  22-24  et  VI.  c.  8-11  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Oct.  XII.  p.  786-790.  Cf.  J.  v.  Heckei  oomment 
praevius  ibid,  p.  782-786. 

De  ss.  Narcisso  et  Crescentione  martyr.  Romae 
sub  Valeriano  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept  V.  p.  476. 

De  s.  Narno  episc.  Bergomi  in  Italia  (f  cca. 
75)  Stiltingii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Aug.  YI.  p.  8.  9. 

De  BS.  Nasadid,  Beoano  episc.  et  Mellano  in 
comitatu  Dunensi  Hiberniae  {temp.  incerto)  Y.  de 
Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct  XL  p. 
893-895. 

De  s.  Natals  archiep.  Mediolanensi  (f  751)  in 
AA.  SS.  Boll.  13.  Mai.  ÜI.  p.  241. 

De  s.  Natali  confessore  Bomae  (f  202—218) 
H.  de  Buckii  comment.  histoncas  in  AA.  SS.  Boll. 
3L  Oct  XIIL  p.  701-704. 

M>rl.-Sehr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  295. 

Acta  s.  Natalis  presb.  Casali  in  Li- 
guria  Italiae  (saec.  III  vel  VIII)  auctore 

anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  lY.  p.  410. 
411  c.  Pinii  comment 

De  ss.  Naialio  et  Sarona  mart.  Romanis  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  YI.  p.  748. 

De  s.  Nancrato  seu  Naucratio  praeposito  Stu- 
ditarum  Constantinopoli  (t  848)  Henschenii  com- 
ment histor.  in  AA.  SS.  Bell.  8.  Jun.  IL  p.  135. 


De  s.  NavHo  episc.  et  mart  Treviris  vel  Tnn- 
gris  in  Belgio  (forte  saec.  III)  Sollerii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  II.  p.  464.  465. 

Martyrium  ss.  Nazarii  et  Celsi  marty- 
rum  Mediolanensium  sub  Nerone. 

Ausg.:  ex  ms.  Ultraiect  in  AA.  SS.  BoU.  28. 

Jul.  YI.  p.  533.  534.  Cf.  Pinii  commentarius  ibid, 

p.  503-533.  —  Tita  eorum  auctore  s.  Ambrosio 

episc.  Mediolan.  ap.  Surium,  Yit  SS.  12.  Jun.  (ed. 

Colon.  1617.  p.  179).  —  Passio  ss.  N-i  mart  et 

G-i  pueri:  ,Sanctus  Nazarius'  in  Analect  Bolland. 

IL  1883.  p.  302-307  ex  cod.  Namurc.  n«»  53.  — 

Passio  alia  discipuli  s.  Petri  apostoli  ex  cod. 

Bruxell.  n^  98-100  in  Catalogus  codicum  hagio- 

graph.  reg.  bibl.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  50-54. 

Brl.-Sekr.:  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte. 
XXV.  QOttingen  1886.  p.  204. 
Puricellus,  Joa.  P.,  De  ss.  martyribus  Nazario  et 
Celso  ac  Protasio  et  Gervasio  Mediolani  sub  Norone 
caesis ;  acqne  basilicis  in  qnibns  eorum  corpora  quie- 
scunt  histor.  dissertatio.  Mediolani  1656.  fol. 

De  s.  Nazario  episc.  Justinopolitano  in  Istria 

Henschenii  commentarius  tn  AA.SS.Boll.l9.Jun. 

HL  p.884.  —  Inventio  et  miracula  eximpressis 

Italicis  Nicol. Manzoli  ibid. p. 885. 886.  —  Episto- 

lae  5  de  SS.  Nazarii  et  Alexandri  pontif.  reliquiis 

Genua  Justinopolim  relatis  ibid.  p.  887-889. 

ErL-Sehr.:  Pusteria,  Gedeone,  San  Nazario  proto- 
▼escoTo  di  Capo  d'Istria.  llemorie  storiche  oon  not» 
oronologiche.  2.  ediz.  Capodistria  1888.  16mo.  24pag. 

De  SS.  Nazario,  Juliana,  Agape  etc  mart  Ni- 
comediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug.  IL  p.  341. 

De  s.  Nazario  mart.  Romano  in  suo  nominis 
vico  apud  Atrebates  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  II. 
p.  516.  Vgl.  W.  A.  P.  Falk,  Gesch.  des  ehemaligen 
Klosters  Lorsch.  Mainz  1866.  p.  5.  139.  140.  146 
-148.  —  Miracula  quatuor  ex  cod.  Francofurt 
n*  71.  Chart,  sec.  XIY.  ibid.  p.  123.  124. 

De  s.  Nazario  monacho  Cusani  in  Hispania  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  L  p.  743. 

De  8.  Nsadio  thaumaturgo  apud  Graecos  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  588. 

De  s.  Nearoho  mart.  in  Armenia  (f  cca.  260) 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  Ul.  p.  12. 

De  8.  Nobridio  episc.  Egarensi  in  Hispania  Tar- 
raconensi  (saec.  YI)  Henschenii  commentar.  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  IL  p.  301-303. 

De  s.  Nectario  episc.  Augustoduni  in  Gallia 
(saec.  II 1.  lY  vel  YI)  Stiltingii  sylloge  in  AA. 
SS.  BolL  13.  Sept  lY.  p.  59-61. 

De  B.  Nectario  episc.  Yiennae  in  Gallia  (saec. 
lY)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  51. 

De  SS.  Nectario  et  Nicetio  episc.  Yiennensibus 
in  Gallia  (saec.  lY)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  IL 
p.  9;  ef.  YII.  p.  592. 

De  s.  Nectario  patriarcha  Constantinop.  (f  397) 
Byei  comment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct 
Y.  p.  608-621.  Cf.  Auctarium  ad  AA.  SS.  tom. 
Y.  Oct  p.  48-50  et  RigoUoti  notae  in  AA.  SS. 
BolL  11.  Oct  SuppL  p.  67*- 69*. 

De  s.  Nectavo  et  f orsan  Sevo  Neo  -  Caesareae 
in  Ponte  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  lY.  p.  536. 

De  ss.  Nemesiano,  Feiice,  Lucio  etc.  mart.  in 
Africa  in  persecutione  Yaleriana  Suyskenii  com^ 


1488 


DE  S.  NEMESIO  —  ACTA  SS.  NEEIEI  ET  ACHILLEI 


meni  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept.  III.  p.  483 
-487. 

De  8.  Nemesio  <^onfess.  ex  martyrologio  üsuardi 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  L  p.  46. 

Passio  SS.  Nemesii  diaconi  et  Lucillae 
martyrum  Romae  (f  verisim.  257). 

Ausg.:  excerpta  ex  Actis  armeniacis  8.  Ste- 
phani  pp.  et  mart.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Oct  XIII. 
p.  826-828.  Cf.  R.  de  Buckii  comment.  praevius 
ibid.  p.  821-825. 

Historia  (s.)  Neminis  seti  Sermo  de  (s.) 
Nemine. 

Ein  verschrobener  Kopf  namens  Radnlfas  verfasste 
um  1290  in  Anjou  einen  anscheinend  ernst  gemeinten  Sermo 
de  Nomine,  welchen  wir  nur  aus  der  Schrift  seines  Gegners 
Stephanus  de  S.  Oeorgio  kennen,  die  von  H.  Denifle 
aus  einer  rOmischen  Handschrift  (Vatic.  Archiv,  Instrum. 
miscell.  ad  a.  1290),  jedoch  nicht  vollständig  herausgegeben 
ist  (s.  unten).  Alle  Bearbeitungen  der  Uist.  Nem.  gehen 
auf  RadulPus  zurück  und  beruhen  auf  einem  Scherze;  es 
and  davon  vier  Recensionen  bekannt. 

Handschr. :  1.  Recens.  .-Oxford,  Bodley,  Seiden 
74.  saec.XIII.  fol.  10.  Beginnt:  , Multifarie  mul- 
tisque  modls,  caris8imi^  —  2.  Recens.:  Heidel- 
berg, Palat.  gerin.  314.  saec.  XV  med.  fol.  100. 

—  Rom,  Cod.  Vatic.  lat.  2040.  saec.  XIV  fin.  fol. 
72»».  Vgl.  Pertz'  Archiv  V.  p.  67.  Beginnen:  ,Mul- 
tifarie  multisque modis,  carissimi \  —  3.  Recens.: 
Wien,  Hof-  u.  Staatsbibl.  Cod.  lat  n°  3282  (olim 
bist  prof.  1083).  saec.  XV.  foL  5^  —  München, 
Hof-  u.  Staausb.  Cod.  lat.  903.  saec.  XV.  fol.  113»>. 

—  Sterzing,  Miscell.  Hdschr.  saec.  XIV  fin.  fol. 
11.  Vgl.  J.  Zingerle  in  Sitzungsber.  der  Wiener 
Akad.  d.  Wiss.  LIV.  1866.  p.  306.  —  St.  Flo- 
rianXI.  619.  fol.  83^  Vgl.  Czemy  p.  211.  Be- 
ginnen: ,Vir  quidam  erat  in  Oriente  ^  —  4.  Re- 
cens.: München,  Hofb.  Cod.  lat.  10751.  saec. 
XVI.  fol.  180.  Beginnt:  ,Maltifarie  multisque 
modis  Dens*.  —  Unabhängig:  Kloster  Ray  gern. 
Vgl.  Pertz  1.  c.  X.  p.  483.  691. 

Ausg.:  1.  Recetis.  publ.  par  P.  Meyer  ap. 
A.  de  Montaiglon,  Recueil  de  poesies  fran^aises 
des  15.  et  16.  siecles  morales,  facetieuses,  histo- 
riques  XI.  1876.  p.  314-320.  —  2.  Recens.  als 
Historia  Neminis  ed.  Wattenbach  in  Anzeiger  für 
Kunde  der  deutschen  Vorzeit  XIII.  1866.  p.  361 

—  367.  —  3.  Recens.  ed.  Wattenbach  ibid.  XIV. 
1867.  p.  205-207.  —  4.  Eine  mit  der  vorauf- 
gehenden Recens.  verwandte  Fassung  bietet  der 
von  Wattenbach  1.  c.  XIII.  p.  392  u.  XVII.  p.  59 
erwähnte,  von  Bolte  in  Biriingers  Alemannia. 
XVI.  1888.  p.  199-201  wiederholte  Druck  s.  1. 
et  a.  (saec.  XVI  init.).  —  Reprobatio  nefandi 
sermonis  editi  per  Radulphum  de  quodam  Nomine 
heretico  etdampnato,  secundum  Stephanumde 
S.  Georgio  christianae  fidei  defensorem  ed.  H. 
Denifle  in  Archiv  für  Literatur-  u.  Kirchengesch. 
des  Mittelalters.  IV.  Freiburg  i.  B.  1889.  p.  340- 
348.  —  Sermo  sew  Dietamen  contra  abstinen- 
tiam  sew  ieiunium  (vide  Dietamen  seu  fabulam 
<ie  Kemone  et  Marcolfo  .  .  .)  ed.  Watteobach  1.  c. 
Xni.  1866.  p.  393-397  als  verwandten  Inhalts. 

Vgl.  ibid.  i>.  179-181. 

üebers.:  deutsch  [Handschr.:  München,  Hof- 
bibl.  Cod.  germ.  3635.  saec.  XVI  med.  fol.  58»»] 
hrsgb.  von  Job.  Bolte  in  Birlingera  Alemannia. 
XVI.  1888.  p.  197-199. 


französisch  par  Jehan  d*Abundance.  Vgl.  £. 
Picot  in  Romania.  XV.  1886.  p.  379-382. 

EH.'Sehr.:  Bolte,  Job.,  Die  Legende  vom  b.  Niemand 

in  Biriingers  Alemannia.   XVI.    1888.   p.  193-197; 

XVII.  1889.  p.  161 ;  XVUI.  1890.  p.  131-134. 
Denifle,  Heinr.,  Ursprung  der  Bistoria  des  Xemo 

in  Archiv  fQr  Literatur-  und  Kirchengesckichte  des 

Mittelalters.  IV.  1888.  p.  890-340. 
Meyer,  Paul,  in  Becneil  de  poesies  fran^aiaes  par 

A.  de  Montaiglon  et  Rothschild  XI.  p.  313  ff. 
Picot,  E.,  m  Romania.  XV.  1886.  p.  379  ff. 
Watten b ach  in  Anzeiger  für  Kunde  der  deutschen 

Vorzeit.  XUI.  p.361j  XIV.  p.205;  XV.  p.39;  XVII. 

p.  61. 
:  Geschichtquellen  Deutschlands.  IT.  1886.  p.  -iTfl 

not.  2;  II.  1894.  p.  466. 

De  s.  Neone  mart.  et  s.  Pyrrho  episc.  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  72. 

Tita  s.  Neophytae  virg.  et  martyris  aii- 
ctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  cod.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Janr.  I.  p.  166.  167. 

Tita  s.  Neophyti  episcopi  et  martriis 

TJrbinissii  in  Georgia  (f  cca.  660). 

Ausg. :  ex  vitis  ss.  Muravievi  in  AA.  SS.  B<j11. 
28.  Oct.  XII.  p.  650-652.  Cf  H.  Matagnei  com- 
ment praevius  ibid.  p.  642-650. 

De  s.  Neophyto  episc.  Leontinis  in  Sicilia  (saec. 
III  fin.)  Limpeous  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  I. 
p.  116-118. 

De  ss.  Neophyto ,  Gaio  et  Gaiano  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  471.  472. 

De  s.  Neophyto  mart.  Nicaeae  in  Bithynia  «Vi 
AA.  SS.  Boll.  20.  Janr.  II.  p.  297. 

Tita  s.  Neoti  abbatis  in  Anglia  (f  cca. 

877). 

A  scetch  in  Anglo  -  Saxon.  Die  älteste  bekannte  Le- 
gende über  diesen  Heiligen. 

Handschr.:  London,  Brit  Mus.  Ms.  Cotton. 
Yespas.  D.  XIV.  fol.  142.  V. 

Ausg.:  ed.  G.  C.  Gorham,  History  and  anti- 

quities  of  Eynesbury  and  St.  Neot's  (London  1820. 

24.  2  vol.  S%  II.  p.  256.  --  Vita  alia  auctjro 

anonymo  saec.  XII  {Handschr.:  London,  Brit. 

Mus.,  Ms.  Claudius,  Cotton.  A.  v.)  ^ap.  Mabillon, 

AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  324-336.  —  '  in 

AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  Vn.  p.  319-329. 

Erl.-Sdtr.:  Cup  er,  Commentar.  praerias  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.314-319. 
Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p. 

638.  n«  1118-1123. 
Whitaker,  S.,  Life  of  St.  Neot,  the  oldest  brother 

of  king  Alfred.  London  1809.  8^.  Wertlo§. 
Wright,  Th.,  Neot  in  hit  Biographia  Brilannica  liter. 
I.  p.  381-883. 

Vita  s.  Nepotiani  presb.  Altini  in  Italia 
(saec.  V)  auctore  s.  Hieronymo. 

Atisg. :  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mai.'U.  p.  627-629. 

De  s.  tlepotiano  episc.  Claromontauo  in  Ar- 
vernia  (saec.  IV  fin.)  Bossuei  svlloge  in  AA.  SS. 
Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  613.  614. 

Acta  SS.  Nerei  et  Achillei  eimachomm, 
Komanorum  martyrum  (saec.  I)  graece 
(saec.  V  aut  VI  scripta). 

Ausg.:  » ex  codd.  Vatican.  n'*  866  et  1286  ed. 
Albr.  Wirth.  Lipsiae  1890.  8«.  42  pag.  Cf  ina- 
lect.  Bolland.  X.  1891.  p.  476.  477.  —  »Text  u. 


VITA  NERII  CAPPONH  —  DE  S.  NICEPHORO 


1489 


Untersuchung  von  Hans  Achelis.  Leipzig  1893. 
S*'.  IV.  70  pag.  [=  Texte  u.  Untersuchungen  z. 
Gesch.  altch  ristlieh  er  Literatur,  hrsgh.  von  Ose. 
V.  Gebhardt  XL  Heft  2].  ^  3.  —  Acta  alia  >  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  12.  Mai.  —  *in 
AA.  SS.  Bell.  12.  Mai.  IIL  p.  6-13.  —  Historia 
translationis  curante  Caesare  card.  Baronio  factae 
ibid.p.  13-16;  c/.  VIL  p. 707.  —  De  ss.  Nereo  et 
Achilleo  eunuuhis,  Flavia  Domitilla  etc.  virg.  Ko- 
manis  mart.  Terracinae  in  Italia  t^'ef.  III.  p.  4-6. 

Vita  Nerii  Capponii  (tl457),  vid.  Platina. 

De  8.  NerM  mart  apud  Oraecos  in  AA.  SS. 
Bull.  15.  Jun.  IL  p.  1050. 

De  s.  Neslo  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr. 
m.  p.  676. 

De  ss.  Nettore  et  Arcadio  episc.  Trimethunte 
in  Cvpro  observationes  hißt,  in  AA.  SS.  Boll.  7. 
Mart!  I.  p.  643.  644.  . 

De  SS.  Neetore  et  Tribimio  mart.  Pergae  in 
Painphvlia  (t  251)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  L 
p.  127.  128. 

De  s.  Neetore  martyre  Thessalonicae  (f  cca. 
306)  V.  de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  27. 
Ott  XIL  p.  219-221. 

De  s.  Neetore  monacho  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  April.  III.  p.  424. 

Acta  s.  Nestoris  episcopi  Magydensis, 
martyris  Pergae  in  Pamphylia  (f  251). 

Ausg,:  >  ed.  Surius,  Vit.  SS.  20.  Febr.  (ed. 
Colon.  1617.  p.  199).  —  'ex  ms.  Trevirensi  et 
Surio  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  HL  p.  628-630. 

De  s.  Neetorio  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
Mart.  I.  p.  23. 

De  SS.  Neetorio,  Mictonio  et  Antonino  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  461. 

Vita  b.  Nevoloni  conf.  Faventiae  in 
Aemilia  (f  1280)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jul.  VI.  p.  497- 
499.  Cf.  SoUerii  commentar.  praevius  ibid.  p. 
495-497. 

De  ss.  Nicaea  et  Paulo  mart.  Antiochiae  in 
Syria  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI.  p.  513. 

Acta  SS.  Nicandri  et  Marciani,  item  s. 
Dariae  uxoris  Nicandri  et  Pasicratis  mart 
Atinae  et  Venafri  in  Campania  a.  173 
vetiistiora. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun. 

III.  p.  270-274.  —  Acta  reeentiora  per  Ade- 

Dulfum  archiepisc.  Capuanum  ibid.  p.  274-278. 

—  Aeta  alia  ex  ms.  Vallicellano  ap.  Mabillon, 

Museum  Italicum  I.  2.  p.  247-250.  —  Passlo  ss. 

N.  et  M.  martyrum  Atiuensium  ap.  Üghelli,  Italia 

Sacra  ed.  Coleti  VI.  p.  419-422. 

Erl.-Sehr.:  Henschen,  Commentar.  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  1,  c.  p.  266 -270. 
JanninK,  Disqaisitio  de  ss.  Nie.  et  Marc,  in  Aegypto 
passis  ibid.  Jan.  VI.  1.  p.  198-201. 
Vgl.  Acta  s.  Marc!  ep.  et  mart. 

Tita  SS.  Nicandri,  Gregorii,  Petri  etc. 
anachoretarum  prope  Messanani  in  Si- 
eilia  auctore  anonyme. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg. :  ex  edii  Oct.  Caietani  et  Petri  Salemi 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept.  VI.  p.  88-92.  Cf.  Suy- 
skenii  commentar.  praevius  ibid.  p.  83-8iB. 

De  ss.  Wcandro  episoopo  et  Hermaeo  presby- 
tero  martyribus  Myrae  in  Lycia  (temp.  ine.)  Jo- 
sephi  van  den  Gheyn  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Nov.  IL  prs.  1.  p.  225.  226. 

De  8.  Nicandro  mart.  in  Aegypto  (f  cca.  302) 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart.  IL  p.  392. 

De  s.  Nioanore  mart.,  uno  de  Septem  primis 
diacouis  (f  76)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  601. 

Fassio  SS.  Nicasii  episc.  Remen8i8 ,  Eu- 

tropiae  eins  sororis  et  sociomm. 

Ausg. :  ex  ms.  et  Flodoardo  ap.  Surium ,  Vit. 

SS.  14.  Dec.  (ed.  Colon.  1617.  p.  264.  265).  — 

Passio  alia  in  Analect.  Bolland.  I.  p.  609-613; 

IL  p.  156. 157 ;  supplem.  V.  p.  341. 342. 

Erl.-Sekr.:  Cerf,  Saint  Nicaise  a-t-il  6\A  martyrisö 
en  407  par  les  Vandales,  oa  en  461  par  les  Hans? 
Heims  1874.  8P.  38  pag. 
Yennti,  V.,  Dell'  esistenza,  professiono  e  culto  dl 
s.  Nicaaio  martire  in  Oposcnli  di  aatori  SicUiani.  YD. 
Palenno  1762.  kl.  40.  p.  1-115. 

Passio  SS.  Nicaaii  episc.  Rotomagensie, 

Quirini  presbyteri  et  Scuviculi  diaconi. 

Ausg. :  ex  codd.  Namuroens.  (bibl.  civit)  n**  2 
et  15  in  Analect.  Bolland.  L  1882.  p.  628-632.  — 
Translatio  s.  Nicasii  martyris  et  sociorum  Qui- 
rini et  Scuviculi  a.  1112  ap.  Martene,  Thes.  anecd. 
lU.  p.  1677-1682. 

Erl.-^hr.:  Bonclon,  Ad.  de^  Les  saints  du  diocöse 
d'Evreux.  Saint  Nicaise ,  apotre  da  Yexin ,  premier 
6vtMme  de  Ronen ,  martyns^  k  Ecos.  Errenx  1868. 
Sf>.  94  pag. 
Davanne,  Nie,  Yie  et  martyre  de  s.  Nicaise  prem. 
archev.  de  Ronen,  de  s.  Qnintin  et  de  s.  Scnvicalle 
ses  coropagnons,  et  de  la  s.  Pienco.  Ronen  1643. 12ino. 
Vgl.  Passio  ss.  Nigasii  archiep. 

De  s.  Nice  mart.  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  April.  IIL  p.  361. 

Tita  s.  Nicepliori  martyris  Antiochiae 
in  Syria  (f  cca.  258)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  9.  Febr.  (ed. 
Colon.  1617.  p.  89).  —  Un  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr. 
IL  p.  283.  284.  —  *♦  graece  c.  antiqua  vers.  latina 
ap.  Ruinart,  AA.  primorum  martyrum.  Amstelod. 
1713.  fol.  p.  238-245.  —  Epitome  vitae  ex 
menaeis  et  anthologio  Graecorum  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  283.  —  Alia  vita  auctore  Johanne  Sar- 
dium  episoopo,  interprete  Alex.  Barvoetio  ibid. 
p.  285-288.  Cf.  p.  894. 

Erl.-Schr.:  31aretti ,  Aurel.,  II  perdono  trionfante,  vita 
di  s.  Niceforo,  martire  Antiocheno.  Fori!  1663.  4P. 

Vita  s.  Nicepliori  patriarchae  Constan- 
tinop.  (t  829)  auctore  Ignatio  diacono 
eins  discipulo,  tum  episc.  raetropoi.  Ni- 
caeano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  IL  p.  294- 
321.  —  Eadem  vita  graece  ^ibid.  p.  704-727. 
—  '  in  Nicephori  patr.  opuscul.  histor.  ed.  C.  de 
Boor.  Lipsiae  1880.  8°. 

Vgl.  Nicephonis  patr. 

De  s.  Nicephoro  conL  hegumeno  Mediciensi  in 
Bithynia  (f  814)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p. 
500.  501. 

94 


1490 


DE  NICEPHORO  —  VITA  B.  NICOLAI  ALBERGATI 


De  NIoephoro  conf.  non  pontif.,  fundatore  mon- 
asterii  in  Charsiano  V.  de  Buckii  dubitatio  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Oct.  X.  p.  916-918. 

De  SS.  Nicephoro,  Diodoro,  Papia  ete,  mart. 
Henschenii  notitia  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Febr.  m. 
p.  724. 

De  ss.  Nicephoro  episc.  et  Maximiliane  diac. 
Hnmagi  et  Petmae  in  Istria  Papebrochii  comment 
oriticus  in  AA.  SS.  Bell.  28.  Mai.  VI.  p.  807. 

De  S8.  Nicephoro  et  StephaDO  in  AA.  SS.  BoU. 
8.  Febr.  11.  p.  157. 

De  8.  NIceta  Dacomm  episc.  (f  p.  601 ;  Ni- 
cetae  primus  in  Ital.  advent;  secund.  advent.  a. 
601;  reditus  in  Daciam;  gentes  conversae  ab  eo) 
in  AA.  SS.  BoU.  7.  Janr.  L  p.  365-368. 

De  s.  Niceta  episc.  ApoUoniadis  mart.  sub  Ico- 
nomachis  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Mart.  III.  p.  165. 

De  8.  Niceta  episcopo  Chalcedonensi  in  Bithy- 
nia  Henschenii  syUoge  bist  in  AA.  SS.  BoU.  28. 
Mai.  VI.  p.  808, 

De  s.  Niceta  episc.  RomatiaDae  in  Dacia  aUo- 
que  in  Italia  (saec.  V)  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Jon. 

IV.  p.  243-247. 

De  ss.  Niceta  et  Aqnilina  mart  in  Lycia  sab 
Decio  Pinii  syUoge  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  24. 
Jul,  V.  p.  492-494. 

Vita  s.  Nicetae  conf.  hegumeni  Medi- 
ciensis  in  Bithynia  (f  824)  auctore  Theo- 
stericto  monacho  et  discipulo. 

Ausg.:  *lat  ed.  Surius,  Vit.  SS.  3.  April.  — 
•ex  ms.  Graeco  Vatic.  latine  ed.  Papebroch  in 
AA.  SS.  BoU.  3.  April.  L  p.  254-266.  —  'Eni- 
T€i(fiog  ifg  Tüv  oatov  nuitQa  .  .  .  Aixi^Tav  avy- 
yQtt(f^6ts  ^nö  StoaTiQfxTov,  ex  ms.  Vatic.  ibid. 
I.  append.  p.  zxii-xxxm. 

Acta  s.  Nicetae  confess.  in  Graecia  (f 

cca.  838). 

Ätisg.:  ex  menaeis  Graecis  gi*aoce  et  lat.  in 
AA.  SS.  BoU.  6.  Oct.  III.  p.  448-450.  Cf.  Byei 
commentar.  praevius  ibid.  p.  444-448. 

Acta  s.  Nicetae  Gothi  martyris  in  Go- 
thia  ultra  Istrum  cca.  a.  372. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Sept. 

V.  p.  40-43  c.  Stiltingii  comment.  p.  38-40. 

Miracula  s.  Nicetae  mart  Nicomedien- 
sis  (ut  creditur  qui  colitur  Venetiis)  sub 
Maximiane,  auctore  anonyme. 

Attsg.:  ex  2  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Sept. 
IV.  p.  7-9.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius  ibid. 
p.  6. 

Vita  s.  Nicetii  episcopi  Lugdunensis  in 

GaUia  (f  573)  auctore  s.  Gregorio  Tu- 
ronensi. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  2.  April.  —  *tn 
AA.  SS.  BoU.  2.  April.  I.  p.  95.  —  Vita  pro- 
lixior  auctore  eodem  Grogorio  Tur.  cap.  VIII 
in  Vit.  patrum  ^ibid.  p.  96-100.  —  *  ed.  B.  Knisch 
in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p. 
690-702.  —  ^  Auszug  ap.  Bouquet.  Reoueü  lU. 


p.  442.  —  Vita  antiquior  ex  ms.  Jurensi  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  100.  101.  Cf.  p.  900. 

Erl.-Sekr.:  Goaillond,  Denz  gnuids  dvSqoes  deLyos, 

Saint  Joste  et  saint  Nizier.  Lyon  1886.  2  vol.  tfi.  X. 

236;  IX.  211  pag. 
Hifttoire  litt6nire  de  la  France,  m.  1735.  p.  960. 
Pöricaad,  Notioe  historiqae  sor  s.  Nizier,  6v^ae  d« 

Lvon  an  6.  siöcle  in  Archives  histor.  et  Statist,  da. 

depart.  de  Rhone.  XI.  Lyon  183U.  p.  274. 

Vita  s.  Nicetii  episcopi  Trevirensis  (+ 

cca.  566)  auctore  Gregorio  Turonensi 

(Vit  patr.  c.  17). 

Ausg.:  ^  in  Oregorii  opp.  p.  1233.  —  •  ap. 
MabUlon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  191-194. 

—  »ed.  Surius,  Vit.  SS.  5.  Doc.  V.  p.  523.  — 
*  in  Bibl.  PP.  max.  Lugd.  XI.  p.  953.  —  *  ed. 
B.  Krusch  in  Mon.  Oerm.  bist.  Scr.  rer.  Mero- 
ving.  I.  1885.  p.  727-733.  —  *  Auszug  ap.  Bou- 
quet, RecueU  III.  p.  418. 419.  —  Elogiam  auctore 
Venantio  Fortunato  lib.  IV.  c.  11  *  ap.  Ma- 
biUon  1.  c.  p.  194.  —  '  ap.  Hontheim,  Uistoria 
Trevirensis  diplomat.  I.  Aug.  Vind.  1750.  fol.  p. 
41.  —  'wnt.  d.  Tit.:  De  Nicetio  ep.  Trevir.  ed. 
Frid.  Leo  itüer  Carmina  Fortunati  in  Mon.  Germ, 
bist.  Auct.  antiquiss.  IV.  1.  1881.  p.  63.  64.  — 
Epistolae  ad  Nicetium  ep.  Trev.  ibid.  Epist. 
III.  p.  116-118.  126.  127.  133.  134.  137.  138. 

Erl.-Sekr,:  Fahrt  eins,  Bihl.  med.  et  inf.  latiDitatU. 

V.  1736.  p.  804. 
Friedrich,  Kirchengeschichte  Dentschlands.  II.  1869. 

p.  181. 
Eayser,  Friedr.,  XJeber  das  Leben  und  die  SefaiiftPii 

des  h.  Nioetius ,  Erzbischofs  von  Thor.  Trier  1872. 

gr-  8P.  24  pM.  85«^ 
Rettberg,  Kirchengeschiohte  Deutschlands.  I.  1846. 

p.  461-464;  vgl.  p.  289. 
Schriften  des  h.Nicetius  Bischofs  von  Trier.  Ueb«r- 

setzt  Ton  I.  M.  Mandemach.  Mainz  1850.  8®.    {Dtr 

latein.  Text  ap.  d'Achery,  Spicileg.  I.  p.  221.) 
Vgl.  Nicotins  episc.  Trevir. 

Vita  s.  Nicetii  Vesontini  episcopi  (f  c 
611)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Bell.  8.  Febr.  II.  p.  168. 169. 

—  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  HI.  p.  485.  486. 

Erl.'Sokr.:  Histoire  littöraire  de  la  Franoe.  V.  1740. 
p.  670, 

Passio  s.  Nichasil  «=  Passio  s.  Nicasii. 

De  s.  Nicio  confees.  non  pontif . .  in  monasterio 
graeco  s.  Pauli  de  Foresta  prope  Pontemcurvum 
in  Terra  Laboris  (f  c.  1000)  V.  de  Buckii  com- 
mentarius  in  AA.  SS.  Bell.  25.  Oct  XI.  p.  704- 
710.  —  Lectiones  de  s.  Nicio,  ex  coUectaneis 
mss.  P.  Manni  ibid.  p.  711.  712. 

De  s.  Nico  eremita  Besutii  in  agro  Mediolan. 
in  AA.  SS.  BoU.  18.  April.  II.  p.  599. 

Yita  b.  Nicolai  Albergati  S.  R  £.  card. 
et  episcopi  Bononiensis  ex  ord.  Carüms. 
(f  1443)  auctore  coaevo  Jacobe  Zeno 
episcopo  Feltrensi,  deinPatavino  (f  1481). 

Ausg.:  *  ed.  Georg.  Gamefeit,  Vita  b.  raem. 
Nicolai  Albergati  Carthusiani.  Ooloniae  1613.  4*. 

—  Un  AA.  SS.  BoU.  9.  Mai.  n.  p.  469-477  c. 
notis  Henschenii.  —  •  wiederh.  u.  vereinigt  mit 
Testimonia  Rom.  pontificum  do  b.  Nicoiao  Alb. 
Romae  1774.  4°.  —  Vtta  altera  auctore  Carole 
Sigonio  (t  1584)  ^  ed.  Gamefeit  1.  c.  —  •  in  AA. 
SS.  Bell.  I.  c.  p.  477-490.  —  Vita  tertia  auctore 


VITA  B.  NICOLAI  AKUSIENSIS  —  VITA  S.  NICOLAI  EP.  MYKENSIS 


1491 


anonymo.  Olomucii  1746.  8®.  —  Encominm  b. 
N-i  Alb.  auctore  anonymo,  in  funebri  pompa  eins 
lecitatum  in  Analect  BoUand.  VIII.  1888.  p.  381 
-386. 

Erl.-Sekr.:  Cavallo,  BonaT.,  Vita  del  b.  Nie.  Alber- 
gati.  Roma  1654.  4^ 

:  Vita  b.  N-i  AlbeiKati  ord.  Carthus.,  card.,  episo. 

Bonon.  Ex  italico  trad.  Lud.  J.  8.  J.  Paris.  1659.  4«. 

Zanotti,  E.  H.,  Vita  del  b.  Nicoolo  Albe^^ti.  Bo- 
logna 1757.  40. 

Yifa  b.  Nicolai  Aru8ien8i8  (f  1180),  filü 
regis  Danorum  Kanuti  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ap.  Langebek,  Scr.rer.  Dan.  V.  1783. 
p.  304-310;  ef.  p.  303. 

Miracula  s.  Nicolai  Brunwiiartnsls  monacbi,  vid. 
Actus  Bmnwilar.  monasterii,  Ausg.  n®  7  et  8. 

Vita  s.  Nicolai  confossorio  archiman- 

dritae  Studitarum,  ord.  acoemetomm  Gon- 

stantinopoli  (868)  auctore  monacho  Stu- 

ditarum. 

Ausg.:  'ap.  Combefis,  Bibl.PP.  graeco-Iatnov. 
auctar.  IL  Paris.  1648.  fol.  p.  889-970.  —  Mnter- 
prete  Fr.  Combefis  ed.  G.  Henschen  in  AA.  SS. 
boll.  4.  Febr.  L  p.  539-552.  —  •  wiederk.  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lai  tant.  edita.  LV.  p. 
849-878. 

Vita  Nicolai  de  Magna  Kosmin  (Nico- 
laus Kozminski,  nat  1452,  f  1490). 

Ausg.:  ed. Saturn.  Ewiatkowski  tnMoo. Polen, 
bist.  V.  1888.  p.  844-860;  cf.  p.  841  sq. 

Vita  b.  Nicolai  de  Pruesia  cougrega- 
tionis  s.  Justinae  de  Padua  auctore  Ju- 
liane Januensi  (cca.1500)  monacho  eiusd. 

congregat 

Ausg.:  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  II.  3.  p.  310-340. 

Vita  V.  Nicolai  de  Rupe  {v.  d.  Flüe) 
Saxulae  in  Helvetia,  anachoretae  (f  c. 
1420). 

Ausg.:  brevi  commentario  oomprebensa  aPetro 
Eugene  S.  J.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart.  III.  p. 
398-439.  —  Historia  fratris  Nicolai  de  Rupe, 
heremite  Underwaldensis,  auctore  Albrecbto  de 
Bünstetten  (Hatidschr.:  Nürnberg,  Stadt- 
archiv) in  Der  Geschichtsfreund.  Mittheilungen 
des  histor.  Vereins  der  5  Orte.  XVIIl.  Einsiedeln 
1862.  8^  p.  18-27  [Uebers.:  Das  Leben  bruder 
Niklausen  {vom  Autor  ^anv.  1497  selbst  gefertigt) 

ibid.  p.  27-34]. 

Frl.- Sehr.:  Ah,  J.  J.  von,  Des  sei.  Einsiodlors  Niko- 
laus ▼on  Flüe,  gon.  Bruder  Kinns  zu  Untorwalden, 
wunderbares  Leben ,  se^rensreir-hes  Wirken  und  gott- 
seliges Sterben.  Einsiedeln  IKsT.   8*.  272  vag.  ÜK  4. 

Bei  Ig  c,  J.  T.  de,  Le  bienh  Nicolas  de  Flüe  et  la 
Saisse  d'aatrefois.  Paris  lh89.  16mo.  XX.  272 pag. 
2  fr.  öO  c. 

Businger,  J.,  Bruder  Klaus  nnd  sein  Zeitalter  oder 
die  Lebensgesch.  des  sei.  Niklans  von  Flüe.  Luzern 
1827.  8P. 

Cysat.  R.,  Vita  et  historia  Nicolai  do  Rupe  Sub- 
silvani  cam  rebus  variis  gef^tis    Constantiae  1597. 

Egg  er,  Aug.,  Der  sei.  Nikolaus  von  Flue  als  Buss- 
prediger. .  .  St.  Gallen  lb87.  ifi.  17  pag. 

:  Von  Bnider  Klausen  Tod  auf  Erden.  Einsiedeln 

1887.  80.  19  pag. 
t         Bistory,  REchte  wäre,  Legend  vnd  leben,  des  .... 
Nicolausen  von  der  Flu  .  .  .  J.(,ohann)  S.(alatj  G.(e- 
hehtschredber)  z.(u)  L.(uzein).  's.  1.  Iö36.  4P.  22  fol. 


Vgl.  Haller,  RohweizmrBibUoth.  m.  p.  1680.  ~  »tpM^A. 

».  1. 1637.  4«.  22  fol.  Vgl.  Geschichtsfrennd  der  fünf 

Orte.  Luzem.  VIII.  p.  161 ;  Archiv  f.  Schweiz.  Oeedi. 

VI.  p.  40.  ;  Exemfl.  m  St.  QaUen,  Bibl.  Vadian.  nfi  916. 
Lütolf ,  Alois j  Der  grosse  Freund  Oottes  von  Ober- 
Deutschland  «n  Jahrbuch  f.  schweizerische  Oeschichte, 

hrsgb.  auf  Veranstaltung  der  allgem.  geschlchtsforsch. 

Gesellschaft  der  Schweiz.  I.  Zürich  1876. 
Hing,  J.,  Der  sei.  Nikolaus  von  Flüe,  sein  Leben  n. 

Wirken.  Ans  den  Quellen  bearbeitet.  Luzem  1861 — 

78.  Bd.  1-3.  gr.  BP.  —  Bd.  4  unt.  d.  Tu.:  Der  sei. 

N.  v.  F.    Neue  Beitrlge  zur  Gesch.  seines  Lebens, 

seines  Landes  und  seines  Geschlechtes,  ibid.  1878. 

gr.  8»  =  UK  21.  60. 
Oechsli,  W.,  Bruder  Klaus  und  der  Taff  zu  Stans 

m  Neue  Zürcher  Zeitung.  1881.  n«  268 -286. 
Baemy,  Qi.,  Le  bienh.  Nicolas  de  Flue,  patron  de  la 

Suisse.  Etüde  historif^ue.  Luzem  1871.  gr.  8^.  15  vag. 
Biggenbach,  C.  J.,  Nikolaus  von  Flüe  und  der  Tag 

von  Stans.  Basel  1883.  8P.  26  vag.  70  4. 
Bochholz,  Ernst  Lud w..  Die  Schweizerlegende  Tom 

Bruder  Klaus  von  Flüe  nach  ihren  geschichtlicheii 

Quellen  nnd  polit.  Folgen.  Aarau  1876.  8P.  Jk  6. 
Schneller,  Jos. ,  Bruder  Klaus  und  seine  Mitwirkung 

beim  Stanservorkommniss  in  Geschichtsfrennd  .  .  . 

der  6  Orto.  VIU. 
V.  Sinn  er.  Bibliographie  der  Schweizergesch.  Bern 

1861.  p.  32-36.  (HU  eins  reiehhaUiae  Literatur. 
Vau  eher,  P.,  Einige  Notizen  über  Nicolaas  von  Flüe 

und  den  Tag  zu  Stans.  Solothura  1872.  8P.  8 pag. 
:  Encore  un  mot  sur  Nicolas  de  Flue  in  Anzeiger 

für  schweizerische  Geschichte.  1878.  n0  2. 
Vie  du  b.  Nicolas  de  Flue,  dit  le  Fr.  Klaus,  par  M. 

L.  H.  Paris  1831.  12  mo.  Avee  vcrtr. 
Wetzel,  Fr.  X. ,  Der  sei.  Nikolaus  von  Flüe.  2.  Aufl. 

Ravensburg  1896.  9>.  Jk  2. 

Vita  8.  Nicolai  episcopi  Myrensis  in 
Lycia  (flor.  325)  auctore  anonymo. 

N.  ist  einer  der  Hauptheiligen  der  griechischen  Kirche. 

Ausg. :  ^  latine  versa  a  Leon.  Justiniano  ad 
Laurentium  fratrem  excusa  cum  Aldi  poetis  chri- 
stianis.  Venet.  1502.  4°.  —  * .  .  .  per  insign.  ora- 
torem  Leonardum  Justinianum  Venetum  eleganti 
stilo  in  lat.  e  greco  transiata  maxime  ex  Simeone 
Metaphraste.  Ex  offio.  literar.  Theodorici  de  Borne 
1513.  4^  16  fol.  —  ^unt.d.  Tit.:  Vita  s.  N-i 
.  .  .  e  graecis  anthoribus  praesertim  Simeone  Me- 
taphraste collecta  et  conscripta  per  Leonardum 
Justinianum  patricium  Venetum  ex  Lipomano  I 
ed.  Surius,  Vitae  S8.  6.  Dec.  VI.  p.  795-810  sine 
praefatione  (*  ed.  Colon.  1617.  p.  182).  —  *  ed. 
Geo. Wicelius,  Hagiologion.  — Vitas. N-i:  ,Beatu8 
Nicolaus'  ex  cod.  Namurc.  n°  15  in  Analect.  Bol- 
land.  IL  1883.  p.  143-151.  —  Vita  per  Johan- 
nem  Diaconum  latine  ap.  Mai,  Spicilog.  Koma- 
num  IV.  p.  324-339.  —  Sancti  confessoris  ponti- 
ficis  et  celeberrimi  thaumaturgi  Nicolai  Acta  pri- 
mlgenia  nuper  detecta,  et  eruta  ex  unico  et  vet 
cod.  mbr.  Vaticano  (n°  821)  per  Nie.  Carminium 
Falconium  .  .  .,  ab  eodem  latine  reddita  et  cum 
recentioribus  aliis  s.  Nicolai  actis*  graeco- latine, 
cum  suis  notis  edita.  Neapoli  1751.  fol.  Selten. 
144  pag.  —  Miracula  ex  cod.  Namurc.  n°  15  in 
Analect.  BoUand.  II.  1883.  p.  151-löü;  vgl.  Wat- 
tenbach in  Neues  Archiv  d.  Oes.  f.  ä.  d.  Gesch. 
X.  1885.  p.  407-409.  —  Miracula  alia  quatuor: 
,Mercator  quidam'  ex  cod.  Bruxell.  n°  1960-62. 
fol.  32""  in  Cataiogus  codicum  hagiograph.  I.  1. 
Bruxellis  1886.  p.  315-319.  —  Miracula  alla  quae 
acciderunt  post  translationem  ad  Barum:  ,Homo 
quidam'  ex  eod.  cod.  fol.  81''.  ibid.  p.  323-326. 
—  MIraculam  do  s.  N-o:  ,Si  devotionis'  ex  cod. 
Bruxell.  n^  581.  fol.  18^  ibid.  p.  257-261.  — 
Ti*anslatlo  s.  N-i  in  Barum  (9.  Jul.  1087)  et 

94* 


1492 


VITA  S.  NICOLAI  EP.  MYRENSIS  —  ACTA  S.  NICOLAI  PEREGRINI 


miracula  auctore  Johanne  archidiacono  Barensi ; 
excerpta  in  Orderici  Yitalis  Eist,  eccles.  lib.  VII. 
p.  653  ad  a.  1087.  Cf.  Surius,  Vit.  SS.  u.  AA. 
SS.  Boll.  9.  Mai.  u.  Pagius,  Annal.  eccles.  ad  a. 
1087.  n^IX.  —  Translatio  s.  N-i  auctore  Ni- 
oephoro  Barensi  ^  ap.  Mosander,  Append.  ad 
Surium  1.  c.  9.  Mai.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.  397 
-406.  —  *ex  cod.  Gandav.  n®  289  in  Analect. 
Bolland.  IV.  1885.  p.  169-192.  —  «m  Ausxiig 
in  AA.  SS.  Boll.  Febr.  I.  —  *  ein  Ausxug  von 
Oixlericus  Vitalis  («.  d.)  lib.  VII.  ap.  Duchesne, 
Scr.  rer.  Normann.  p.  680.  —  A  quo  et  per 
quem  et  quando  composita  sit  historia  et  prosa 
quae  canuntur  de  s.  Nicoiao:  ,Generosus  et'  ex 
cod.  Bruxell.  n®  1960  in  Catalogus  codd.  hagio- 
graph.  I.  1.  p.  320-322.  —  Monachi  anonymi 
Littorensis  Historia  de  translatione  s.  Nicolai, 
eiusdem  avunculi,  alterius  Nicolai,  ed.  P.  Riant 
in  Recueil  des  histor.  des  croisades.  Eist,  occi- 
dent.  V.  p.  252 sq.  —  Nikolaus  saga  erkiby- 
skups  (I.  II)  ap.  C.  R.  ünger,  Eeilagra  manna 
sögur.  U.  Christiania  1877.  8^  L  saga  p.  21-41. 
Append.  1.  2.  p.  41-46;  46-49;  E.  saga  p.  49-158. 

ErL-Sehr.:  Abbrescia.  Fr.  Sav.,  Panegirico  storico 
del  s.  coipo  dl  s.  Nicolo  di  Bari.  Bari  1846.  8^. 

Albricio,  N.,  Yenezia  fa^orita  da  Dio  nella  mira- 
culosa  invenz.  et  traslazione  del  sacro  corpo  di  8. 
Nicolo  il  Magno,  arciyesc.  di  Mira.  Yenezia  1696. 4P. 

Andrade,  A.  de,  Yida  y  milagros  de  s.  Nicolas  el 
Magno,  arzobispo  de  Mira.  Yalencia  1697.  8^. 

Baraok ,  K.,  Zar  Legende  vom  h.  Nicolaos  (eine  poeti- 
sche Bearbeitung  des  13.  Jahrh.)  tn  PfeifFers  Qer- 
mania.  IV.  ^Vion  1869.  p.  241-244. 

Beatillo,  Ant.,  Storia  della  vita  .  .  .  di  s.  Niccolö  il 
Magno,  arcivesc.  di  Mira.  ^Napoli  1645.  49.  —  ^ibid. 
1652.  40.  —  «Milane  1696.  4«.  —  *Venetia  1705.  4fi. 

Bonafede,  Gins.,  Atti  di  s.  Nicoiao  il  Grande,  arci- 
vesc. di  Mira,  protettore  di  Bari.  Discorso  storico. 
Nai)oli  1639.  12mo. 

Bralion ,  Nicol.  de,  Yie  admirable  de  8.  Nicolas.  Paris 
1646.  8^.  —  Nouv.  6dit.,  revne  et  annotöe.  ibid.  1859. 
16mo.  6  fr. 

Grell,  H.  Chr.,  Dissertatio  de  s.  Nicoiao.  Lipsiae 
1718.  40. 

Delisle,  J.,  Yie  de  s.  Nicolas;  histoire  de  sa  trans- 
lation  et  de  son  ctdte.  Nancy  1745.  8^. 

Diarinm  ernditomm  Italiao  IX.  p.  181. 

Diomer,  Bmchstficke  einer  gereimten  mittelhoch- 
doutschen  Legende  vom  Nicolans  (saec.  Xlli)  in 
Pfeiffers  Germania,  n.  Wien  1857.  p.  96  -  98. 

(Darmoy,  N.)  Yie  da  grand  et  incomparable  s.  Nico- 
las, archev^ne  de  Mire  et  patron  de  ia  Lorraine. 
Nancy  1704.  12mo. 

Falconias,  N.  C.,  «.  eben  Acta  primigenia. 

Grosso,  Stef.,  Per  le  solennitA  centenarie della vittoria 
di  Lepanto  e  della  traslazione  di  s.  Niccolö  da  Mira 
a  Ban:  iscrizioni  e  ragionaraonti.  Novara  1889.  8°. 
XII.  76pag. 

Hengel,  Wessel  Alb.  van,  Sint-Nikolaas  en  het  Sint- 
Nikolaas-feest.  Leydon  1831.  9>. 

Laroche,  J.,  Yie  de  s.  Nicolas  ^veque  de  Mire,  pa- 
tron de  la  jeanes.so.  Paris  1893.  BP.  Om6  de  14  grav. 
4  fr. 

Liverani,  I^ranc,  Compendio  della  vita  di  s.  Nicolo 
Magno  arcivesc.  di  Mira.  Ferrara  1802.  32mo.  48pag. 

Porinas,  Leon.,  Yita  n.  Nicolai  Myrensis  episcopi, 
Lotharingiae  patroni.  Mussiponti  1627.  8*'. 

Praxmarer,  Job.,  Dor  h.  Nikolaus  und  seine  Yer- 
ehrung.  Münster  1894.  8P.  80pag.  Jk  1. 

Prosa  in  honorem  s.  Nicolai  Myrensis,  patroni  pagi 
Friburgensis  (scripta  saoc.  XYf :  ,Oaade  pastor  Mir- 
reuMum'  in  Möniorial  de  Friboarg,  recueil  p^rio- 
di^ue.  lY.  Fribourg  1S57.  ^.  p.  50-52. 

Putignani,  Nicc,  Istoria  della  vita,  de'  miracoli  e 
della  traslazione  del  gran  taumaturgo  s.  Niccolu  arci- 
vescovo  de  Mira.  Napoli  1771.  4^.  Con  rüraUo. 

Putignanus,  Nie,  Vindiciae  vitae,  et  gestorum  s. 
thaumaturgi  Nicolai  archiepiscopi  Myrensis.  Diatriba 
1.  2.  Neapoli  1753.  1757.  4^ 


Raffaele,  Add. ,  Compendio  stör,  della  vita  e  dei 
miracoli  del  gran  taumaturgo  s.  Nicolo,  arciv.  di 
Mira,  e  della  traslazione  del  suo  corpo  da  Mira  a 
Bari.  Bari  1887.  8P.  293 pag.  L  1.60. 

Schnell,  Eug. ,  Sanct  Nicolaus ,  der  heil.  Bischof  jl 
Kinderfreund .  sein  Fest  und  seine  Gaben.  Eine  kir- 
chen  -  und  kalturgeschichtl.  Abhandlung.  Brfinn  1683. 
84.  3  Hefte,  gr.  80.  Jk  3.25.  —  wiederk.  Bavensbur;' 
1886.  80.  151  pap. 

Signoriello,  Yita  di  s.  Niccolö  arcivescovo  di  Mira. 
NapoU  1854.  BP. 

ÜImo,  Fort.,  Historia  translationis  corporis  s.  Nicolai 
terris  marique  miraculis  magni  episcopi  e  Myra  L>  - 
ciae  Yenetias  fEtctae  a.  llOü.  Yenetiis  1626.  4P. 

Yerwijs,  Eelco,  Sinterklaas  {auch  m.  d.  Tii.:  D« 
christelijke  Feesten.  Eene  bijdnige  tot  de  kennis  der 
Germaansche  mythologie.  I).  's  Gravenhage  Ibb^i. 
gr.  8®.  XII.  80  pag.  en  porir. 

Wace  (poete  du  XU.  sidcle),  Yie  de  St.  Nicholas. 
Meister  AYocos  St.  Nicholas.  Ein  altfranzQs.  Gedicht 
des  12.  Jahrh.  aus  Oxforder  Handschriften  in  der  Ur- 
sprache hrsgb.  V.  N.  Delius.  Bonn  1850.  &.  Jk  l.ji). 
{Von  Seite  83-95  aliengUaeh). 

Yita  b.  Nicolai  eremitae  !N^eapoIi  occisi 
a.  1310. 

Ausg.:  ex  ms.  Neapolii  in  AA.  SS.  BoIL  11. 
Mai.  n.  p.  707.  708. 

Acta  b.  Nicolai  eremitae  in  Sicilia  (f 
1167)  auctore  eius  confessario,  sed  aucta 
posterius. 

Ausg.:  in  AA. SS. Boll.  17.  Aug. III. p. 514-517. 

Yita  Nicolai  Uurentli  «  Yita  di  Cola  di  Kienzo. 

Miracula  s.  Nicolai  monachi  Branwilarensis  = 
Miracula  s.  N-i  BrunwUareDsis. 

Tita  Nicolai  I  papae  (f  867)  auctore 
ut  creditur  Pandulpho  Pisano. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  lÜ.  2.  p. 
301-305. 

Erl.-Schr.:  Ueber  die  Quellen  dieses  Baches  vgl.  F&itz 
Archiv  Y.  p.  97. 

Frantin,  Le  pape  Nicolas  I  ot  le  jeune  roi  Lothairo. 
Fragment  histonque.  Dijonl862.  &>.  85  pag.  (Estraü 
des  Mömoires  de  l'Acad.  de  Diion). 

Höf  1er  m  Miinchenor  gel.  Anzeigen.  XHI.  p.  1028. 

Laemmer,  H.,  Papst  Nicolans  I  und  die  byzanti- 
nische Staatskirche  seiner  Zeit.  Berlin  18Ö7.  gr.  8^. 
JLl. 

Yita  Nicolai  I  pp.  ex  Mansi,  Coli.  ooncU.  XY.  p.  lU 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CKIX.  p.  763-768. 
Vgl.  Nicolaus  I  pp. 

Yita  Nicolai  II  papae  (f  1061)  auctore 
Nicolao  cardinale  Aragoniae. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  III.  2.  p. 
301.  302.  —  Vita  aiia  [auctore  Bosone  cardi- 
nali(?)  ex  Cencii  libro  cens.  mpto.  Rom.  Vatio. 
arch.  n''  2526]  ap.  Watterich,  Rom.  pontific.  vitae. 
Lp.  207-213. 

Vgl.  Nicolans  II  pp. 

Yita  Nicolai  V  pp.  (f  1455),  vid. 

Manetti. 

Petrus  de  Qodis. 

Yespasianus  Florentinna. 

Acta  s.  Nicolai  Peregrini  (f  1098)  cou- 
fessoris  Tranensis,  Trani  in  Apulia  pa- 
troni, auctore  Adelferio  Bisantio. 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti  VII. 
p.  895-900.  —  Historia  translationis  a.  1143 
auetoro  Amando  diacono  Tranensi  ibid.  p.  900 
-906.  —  Acta  quadripartita  ex  coaevomm» 
auctorum  monumcntis  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jnu.  L 


YITA  NICOLAI  PICININI  —  DE  SS.  NIMFIDO 


1493 


p.  237-260.   Cf.  Papebrochii  commentar.  histori- 
ous  ibid.  p.  235  (mit  Abbildung), 

Vita  Nicolai  Picinini  ducis,  rid.  Dccembrio. 

Passio  s.  Nicolai  pueri,  Alcbamae  regis 
filii,  et  sociorum  Nicolai  et  Leonard!  pre- 
sbyterorum  martyrum  (f  cca.  577)  apud 
Ledesmam  in  Hispania  auctore  Johanne 
Aegidio  Zamorensi  (flor.  saec.  XIV). 

Ausg.:  *  ap.  Florez,  Espaila  sagrada  XIV.  p. 
29(5.  —  *  ex  cod.  Bruxell.  8927  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Oot.  XIII.  p.  850.  851.  Cf.  J.  v.  Heckei  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  846-849. 

Vita  s.  Nicolai  Studitae  =  Tita  s.  Nicolai  con- 
fess.  archimandr.  Studit. 

Tita  s.  Nicolai  Tolentinatis  ord.  Ere- 
mit s.  August  (f  1305)  auctore  Petro  de 
Monte  Bubiano  coaevo. 

Ausg. :  *  ex  edit.  Mombritiana  •  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Sept  III.  p.  644-664.  —  Vita  altera 
auctore  anonyme  *  ex  edit  Dominici  Antonii  Gan- 
dolfi  *ibid.  p.  664-666.  —  Gloria  posthuma 
ibid.  p.  666-743. 

Erl.~Sdir.:  Bosraerts,  P.  G..  Levensschets  van  den 
grooten  mirakeldoODer  den  n.  Nicolaus  van  Tolen- 
tinen,  nit  het  order  dor  Eromyten  van  den  h.  An- 
gnstin.  ADtwoq>en  1848.  12ino.  228  pag. 

Cavattoni,  Ges.,  Vita  di  s.  Xicola  da  Tolentino.  a. 
1.  et  a.  (Verona  1845).  16mo. 

Ceppi,  N.  O.,  II  sangne  miracnloso  del  s.  Nicola  di 
Tolentino.  Roma  1713.  8^. 

Crapolo ,  £gid.,  Snccinte  notide  doli'  ammirabile  vita 
e  stnpendi  miracoli  del  gran  taumatnrgo  s.  Nicola 
da  Tolentino.  MiJano  s.  a.  12mo. 

Dolcati,  A.,  Vita  e  miracoli  di  s.  Nicola  da  Tolen- 
tino. Firenze  1525.  kl.  8». 

Frigerio,  Ambr.,  Vita  glorioea  e  miracoli  eccolsidel 
b.  confess.  s.  Nicola  di  Tolentino.  Ferrara  1588.  4<>. 
—  ampliata  de  novo  da  Jacomo  Alberici.  Milane  1608. 
40.  —  ibid.  1668.  4«. 

Gior^i,  Fil.,  Vita  del  tanmatnrgo  s.  Nicola  da  To- 
lentino ,  Af^osliniano.  Ediz.  2  rived.  ed  accresc.  To- 
lentino 18H7.  ^.  646  pag.  L4. 

Parazzo,  Ant.,  Nel  solenne  centonario  della  trasla- 
zione  del  simulacro  e  della  reliqaia  di  s.  Nicola  da 
Tolentino  dalla  chiesa  demolita  dogli  Agostiniani  alla 
parrocchiale  di  s.  Martine  in  Viadana:  notizie  sto- 
riche.  Parma  1886.  16mo.  31  pag. 

Pierre  de  Bretagne,  Abr^u  de  la  vie  et  des  mi- 
racles  de  s.  Nicolas  de  Tolentin.   Munic^ae  1722.  ^. 

Benato,  Gius.,  Vita,  virtü  e  miracoli  di  s.  Niccold 
da  Tolenüno.  Roma  1742.  4«. 

Suysken,  Comment.  praevins  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  636-644. 

Vita  e  miracoli  di  s.  Niccold  da  Tolentino.  Bologna 
1844.  6P. 

Vita  del  divo  .  .  .  confessore  s.  Nichola  de  Tollen- 
tino. Impressa  in  Venetia  .  .  .  1524.  kl.  h^.  46  fol. 

De  b.  Nicoiao  de  Arcu,  monacho  ord.  Cisterc. 
Neti  io  Sicilia  (f  cca.  1220)  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
April.  I.  p.  48.  49. 

De  b.  NIcolao  de  Furca  Palenae  ord.  Eremit, 
s.  Hieron ymi  congregat.  b.  Petri  Pisani  (f  1449) 
Suyskenii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Sept.  VIII.  p.  235-258  {mit  Abbildung). 

De  SS.  NIcolao  et  Hieronymo  martyribus  Bri- 
xiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  II.  p.  285. 

De  SS.  NIcolao  et  Trano  eremitis  in  Sardinia 
(saec.  IV)  notitia  ex  Dima  Serpi  et  Philippo  Fer- 
rario  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  84-86. 

De  s.  NIcolao  mvstico ,  patriarcha  Constantinop. 
(t  925)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  IIL  p.  509-511. 


De  s.  Nicomede  presb.  Romae,  martyre  forte 
sub  Domitiano,  Suyskenii  comment.  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Sept.  V.  p.  5-12. 

Acta  s.  Niconis  episcopi  et  sociorum 
199  monachorum  iuxta  Tauronienium  in 
Sicilia  a.  250  auctore  Chaeromeno  Sy- 
racusano  sanctorum  condiscipulo. 

Ausg. :  ex  mss.  graecis  lat.  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Mart  III.  p.  444-448.  —  Compendium  ex 
menaeis  gi-aecis  ibid.  p.  448.  449. —  AlaQtvQiov 
ibid.  III.  p.*18-*22.  Cf.  comment.  historicus  ibid. 
p.  442-444. 

Tita  s.  Niconis  Metanoitae  monachi  au- 
ctore anonyme. 

Aitsg. :  *  ex  pervet.  cod.  graeco  latine  ap.  Mar- 
tene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  837-886.  —  *  lat  ap.  Su- 
rium,  Vit.  SS.  27.  Nov.  (ed.  Colon.  1617.  p.  629  -633). 

De  88.  Nicophoro,  Diodoro,  Papia  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Febr.  III.  p.  724. 

De  bb.  Nldgaiio  et  Adalberone  episc.  Augustae 
Vindelic.  (f  909)  Buei  syUoge  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Oct.  IV.  p.  1046-1054. 

Passio  SS.  Nigasii  archiepiscopi,  Quirini 

presbyteri  et  Scuviculi  archidiaconi  mart 

Vadiniaci  in  pago  Vilcassino  (f  286). 

Ausg.:  in  Analect.  Bolland.  I.  p.  628-632.  — 
Prologus  ibid.  V.  335;  supplem.  ibid.  p.  372-374. 

—  Translatio  Malmundarium  et  miracula  au- 
ctore monacho  Malmiindar.  anonyme  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Oct.  V.  p.  550-559.  Cf  Auctarium  ad 
AA.  SS.  Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  43  et  RigoUoti  nota 
ibid.  Suppl.  p.  59*.  60*. 

Erl.-Sdtr.:  Byens,  Commentar.  bist.  -  criticos  m  AA. 
SS.  BoU.  1.  c.  p.  610-ÖÖ0. 

Vgl.  Passio  ss.  Nicasii  episc.  Rotomag. 

De  s.  Nllammone  recluso  Oeris  in  Aegypto  (f 
404)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  I.  p.  326. 

Vita  s.  Nili  abbatis  Cryptae  Ferratae  in 
agro  Tusculano  Italiae  (f  1004)  auctore 
sancti  discipulo,  forte  b.  Barth olomaeo. 

Von  einem  seiner  Landslente  in  griech.  Sprache  ge- 
schrieben. Für  die  Sitten-  u.  Kirchengesch.  Italiens  voll 
der  anziehendsten  Einzelheiten  a.  wichtig  für  die  Cha- 
rakteristik Ottos  III. 

Ausg. :  *  ed.  et  interpr.  Joh.  Matth.  Caryophi- 
lus  graece  et  lat.  Romae  1624.  4?.  —  '  wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Sept.  VH.  p.  283-343.  — 
'latine  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  VI.  p.  889- 
956.  —  *  latine  aus  Ausg.  n°  1  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  graeca  lat.  tant.  edita.  LXI.  1863.  p.  509- 
588.  —  *  in  compendium  redacta  ap.  Surium ,  Vit 
SS.  26.  Sept.  (od.  Colon.  1617.  p.  275).  —  ^  nur 
dasjenige,  was  sich  auf  Kaiser  Otto  Illbexiehtf 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  616-618.  Cf.  Clei  com- 
ment. praevius  *  tw  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  279-282. 

—  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  503-510. 

Erl.-Schr.:  Minasi,  Q.,  S.  Nile  di  Calabiia,  monaco 
basiliano  nel  lü.  secolo ,  con  annotaz.  storiche.  Na- 
Doli  1892.  16mo.  376 vag.  LS. 
w  a  ttenbach,  Deutschlands  Geschieh  tsqaellen.  5.  Aufl. 
I.  18H5.  p.  402;  6.  Aufl.  I.  1803.  p.  435. 
Vgl.  Vita  s.  Bartholumaoi  lunioris. 

De  SS.  NImfldo  et  Saturnino  mart.  Alexandriae 
in  Aegypto  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept.  II.  p.  527. 


1494        VITA  S.  NINIANI  EPISCOPI  —  VITA  S.  NORBERTI  MAGDEB.  ARCHIEP. 


Yita  s.  Niniani  episcopi,  Pictorum  au- 
stralium  apostoli  (f  432)  Candidae  Casae 
in  Scotia  auctore  Aelredo  Rhievallensi 
abbate  (f  1166). 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  44.  n'»  111. 

Atiag. :  '  ap.  Pinkeiton,  Vitae  SS.  Scotiae.  Lon- 
dini  1789.  8®.  p.  1  ff.  Cf,  Sticken  comment.  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept.  V.  p.  318-328.  —  *  ed. 
by  A.  P.  Forbes  in  The  Historians  of  Scotland. 
Vol.  V.  Edinburgh  1875.  8°.  —  •  in  Piokerton^s 
lives  of  the  Scottish  Saints,  revis.  by  "W.  M.  Met- 
calfe.  I.  Paisley  1889.  8°.  p.  9-39. 

Erl.-Sehr.:  Bellesheim,  Alph.,  Gesch.  der  kathol. 
Kirche  in  Schottland.  I.  Mainz  1888.  80.  p.  8-16. 
Montalembert,  Charl.  etc.  de,  Los  meines  d'Occi- 
dent.  HI.  Paris  1868.  p.  19-24. 

De  s.  Ninnoca  virg.  in  Britannia  minori  (saec. 
Vlll)  Baertii  commentar.  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Jun.  Lp.  407-411. 

De  s.  Nithardo  presb.  mart  in  Suecia  (f  cca. 
840)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  390. 

Yita  s.  Nivardi  archiep.  Remensis  in 
coenobio  Altvillarensi  in  Campania  Oal- 
Uae  (t  cca.  672-683)  auctore  Altmanno 
monacho  Altvillarensi  (f  post  882). 

Ausg.:  ex  3  ms8.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I. 
p.  278-284.  Cf.  Stiltingii  comment  praevius  ibid. 
p.  267-277. 

De  SS.  NIvtto,  Candido,  Cantiano  ete.  mai*t.  in 
Lucania  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  IL  p.  1048. 

De  SS.  Nobile,  Martia,  Hermempho  ete.  mari 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  lU.  p.  361. 

De  s.  Nofala  virg.  et  mart.  Ponte -Vici  in  Ar- 
moricis  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  IL  p.  279. 

Yita    s.  Noitburgis    Tirginis    Goloniae 

Agrippinae  (f  verisim.  715). 

Ausg. :  ^  in  Jacobi  de  Voragine  Legenda  au- 
rea.  Colon.  Agripp.  1483.  fol.  358.  —  *  ex  ms.  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  31.  Oct.  VII.  Co- 
lon. 1617.  p.  415.  —  •  ex  pluribus  codd.  mss.  col- 
latis  cum  edit.  Colon,  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Oct. 
XIII.  p. 842 -845.  Cf.  R.  de  Bück,  Comment  prae- 
vius tWtf.p.  836-841. 

Vgl.  Yita  s.  Notbnrgae. 

De  s.  Nomio  conf.  prope  Villam-Pirosam  inter 
Parisios  et  Houdanum  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL 
p.  650. 

De  s.  Nona  martyre  (f  cca.  303)  Legione  in 
Hispania  R.  de  Buckii  comment.  criticus  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Oct.  Xin.  p.  284.  285. 

De  s.  Nonna  (f  cca.  374)  matre  s.  Gregorii  Ka- 
zianzeni  archiep.  Constantinop.  Pinii  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  II.  p.  78-81. 

Acta  s.  Nonnosi  praepositi  monasterii 
Montis  Soractis  in  Etruria  (f  cca.  576) 
auctore  s.  Gregorio  Magno,  Dial.  lib.  I. 
cap.  7. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Sept  L  p.  410.  411 
c.  Stiltingii  commentario.  —  Gloria  posthuma 
seu  de  translationibus  reliquiarum ,  cultu  et  mi- 


raculis  ibid.  p.  412-425.  —  Miracuia  germa- 
nice  impressa  a.  1711  et  latine  reddita  tbid.  p. 
426-439. 

Erl.-Schr.:  De  s.  Nonnoso  praeposito  Soractensis 
monasterii  ex  Oregorii  M.  dial.  1.  7  ap.  Mabilloa ,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  246. 
Onadenschatz,  Freysingischer  Alt-Nener,  das  ist: 
Nonnosns  der  grosse  wonderheiliire  Abt,  ans  dem 
Orden  des  h.  Benedlcti,  a.  des  Thombetiffts  Frey- 
sing  grosser  Schutz- Patron,  dessen  h.  Leib  Anno 
1611  alibier  von  dem  Qottseligen  Bischoffen  Alberto 
...  ist  verborgen  worden  .  . . ;  Endlichen  aber  von 
Joanne  Francisco  .  .  .  dardi  Anordnung  göttlicher 
Vorsichtigkeit  Anno  1706  den  27.  Jenner  wunderbar- 
lidi  erfanden ,  nnd  dann  1709  den  2.  Sept.  .  . .  von 
neuem  transferirt,  und  .  .  .  mit  acht  sinnreicbistpa 
Lob  -  u.  Ehren  -  Predigten  gezieret  worden.  Froysing 
1710.  40. 

Yita  s.  Norbert!  Magdeburgensis  archi- 

episcopi  et  institatoris  ordinis  Praemon- 
stratensis  (f  1134). 

Eine  der  bedeutendsten  Quellen  dieser  Zeit.  Geschrie- 
ben vor  1156. 

Handschr.:  Brüssel,  kgl.BibL  chartsecXV 
ex.  fol.  Vit.  SS.  —  Gent,  sec.  XIV.  n«  215.  — 
München,  kgl.  Hofbibl.  Indersdorfiana  n^  260. 
Vid.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  663. 

Ausg. :  entdeckt  u.  herausgegeben  von  Wilmans 
ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XII.  p.  663-703 ;  älter  als  die 
folgende,  aber  keine  von  beiden  ist  die  ursprüng- 
liche Vita.  [Üebers.:  deutsch:  Leben  des  heil. 
Norbert,  Erzbischofs  von  Magdeburg.  Nebst  der 
Lebensbeschreibung  des  Grafen  Gottfried  v.  Kap- 
penberg u.  Auszügen  aus  verwandten  Quellen. 
Nach  der  Ausg.  der  Mon.  Germ,  übersetzt  von 
Gust  Hertel.  Leipzig  1881.  8*  (-=  Geschichtschr. 
d.  deutsch.  Vorzeit.  lief.  59.  XII.  Jahrh.  13.  Bd.) 
XII.  188  pag.  Ji  3.20.  Gibt  auch  einige  Capitel 
aus  der  folgenden  Vita.]  —  Tita  alia  auctore  ano- 
nyme [geschrieben  11 57 — 1161.  Man  kielt  früher 
fälschlich  Hugo,  den  Amtsnachfolger  Korberts, 
für  ihren  Verfasser.  (Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon. 
scr.  XII.  p.  669)]  *  ed.  J.  Chr.  v.  d.  Starre ,  Vita  s. 
Norbert!  cum  notis  Polycarpi  de  Hertoghe.  Ant- 
verp.  1622.  4®;  —  •  wiederh.  ibid.  1656.  4«.  - 
'  wiederh.  mit  Fortlassung  mehrerer  abweichen- 
der Lesarten  am  Rande  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jan. 
I.  p.  819-858  cura  Papobrochii.  —  ^wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  1253-1344.  — 
*  abgekürzt  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
6.  Jun.  —  •  Bruchstücke  •  ap.  Bouquet,  Recueil 
XIV.  p.  229.  230.  —  *»  ed.  Wilmans  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XII.  p.  670-704  in  Anmerkungen  xur 
vorhergehenden  altem  Vita;  —  Additamenta 
fratrum  Cappenbergensium  p.  704  -706.  —  Andere 
Ausgg.  dieser  Vita  s.  unt.  Erl.-Schr.  ^t  Leuck- 

feld. 

Erl.'Sdtr.:  Bernhardt.  W.,  Der  h.  Norbert  m  All- 
gem.  Deutsche  Biographie.  Bd.  XXIV.  s.  v..  maatvoU 
—  u.  in  Jenaer  Literatuneitung.  1875.  v9  26. 

:  Lothar  von  Supplinburg.    Leipzig  1879.  gr-  8^ 

(=  Jahrbücher  des  Deutschen  Beichs).  EtästeUt  dm 
Heiiigm. 

Bernheim,  E.,  Norbert  von  Pr6roontr6  und  Magde- 
burg in  V.  Sybels  Histor.  Zeitschrift.  XXXV.  p.  1-16. 

Buttner,  Fr.,  PseudoNorbertus  ex  namtione  Prä- 
gen si  translati  e  Saxonia  in  Boioemiam  corporis  Nor- 
borti  arch.  Magdeb.  oonditoris  ord.  Ftaemonstr.  de- 
tectus.  Jenae  1709.  4^. 

Camus,  J.  F.,  Vie  de  s.  Norbert.  Gaen  1640  ff. 

Dubai,  Franc,  Vida,  muerte  y  tiansladon  de  s.  Kor- 
berto ,  fundador  .  .  . ,  apostoi  de  Flandes  y  patron 
de  Bohemia.  Madrid  1667.  fol. 


VITA  S.  NORBERTI  MAGDEB.  ARCHIEP. 


1495 


Elsen,  G.  tsd  den,  De  h.  Xorbertns  en  njo»  bio- 
grafen  tn  De  Eatholiek.  16H4.  Sept. 

:  De  twee  onde  biofnvphie^n  van  den  h.  Norbertns 

ibid.  1884.  Dec.,  1885.  Min. 

:  De  h.  Norbertns  en  Rnpertns  [van  Dentz]  ibid, 

1886.  A|iril,  1888.  Febr.,  1889.  Joni. 

:  Kritische  Untereuchanjr  über  die  Lebensbeschrei- 
bungen des  h.  Norbert  in  Ueschicbtsblltter  für  Stadt 
a.  Land  Magdeburg.  XXL  1886.  8».  p.  329-854. 

:  Beknopte  levensgeschiedenis  van  den  h.  Nor- 

bertns,  stichter  der  orde  van  Premonstreit ,  apoetel 
van  Antwerpen,  aartsbisschop  van  Maagdebiuqg.  Aver- 
bodel890.  »o.  420  pag. 

Fabricins,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatia  ed.  Mansi 
V.  p.  141. 

Gellii  Diestemii,  Jasp.,  Floreffensis  abbatiae  cano- 
nici, Poomata  Sacra.  Lovanii  1599.  4^  (Daarin:  Divi 
Xorberti  Praemonstratenus  institnti  principisvita  em- 
metrcüs  descripta.  61  vag.  Oumeffig.) 

G enden.  Mart.,  The  life  of  8.  Norbert.  London  1886. 
gr.  8*.  XLir.  174  pag.  Sah.  6  d. 

Giesebrecht,  Geschichte  der  d.  Kaieerzeit.  3.  Aufl. 
ni.2.  Braanschwoig  1869 ;  beaondenlV.  (2. Bearbeit.) 
arid.  1877. 

H ,  Pan^gyiique  de  s.  Norbert,  fondatenr  de  l'ordre 

desPrömontres,  archeveque  de  Magdebourg.  Broxelles 
1847.  »>. 

Hanegravio.  Com.,  Compendio  della  vita,  miracoli 
et  istituto  del  patriarcha  s.  Norberto.  Roma  1632. 
&.  8fol.  192  pag. 

Hertel,  Gast..  Einleitung  xu  Mtiwr  Uebers.,  a.  oben. 

:  Die  Wahl  Norberts  zam  Enbischof  von  Magde- 

bnig  «n  Geschichtsblätter  für  Stadt  n.  Land  Magde- 
boxg.  X.  1875. 

:  Zar  Lebensbeschreibnng  des  Eizbischofs  Norbert 

von  Magdeburg  in  Forschunfren  zur  deutschen  Ge- 
schichte. XX.  GSttingen  1880.  p.  587-699. 

Hertoghe,  Com.  P.  de,  Unius  libri  nomen  s.  Nor- 
bertas  sive  vita  s.  Norbert!  ex  ipso  nomine  anagram- 
matioe  derivata.  Antverp.  1630.  8f>;  —  ibid.  1656.  8^. 

(L.  Ch.  Hugo)  La  vie  des.  Norbert  .  .  .  avec  des  notes 
poor  ^claircissement  de  son  histoire  et  de  celle  du 
12.  siöcle.  Lnxemboarg  1704.  4^. 

Illana,  Man.  Abad.,  Uistoria  del  s.  Norberto,  funda- 
dor  del  orden  candido  Premonstratense ,  ...  y  de 
los  varones  ilustres  del  mismo  orden.  Salamanca 
1755.  fol. 

L '  £c  u  y  (ancien  abbö  gönöral  de  Tordre  de  Pr6montr6, 
+  1884) ,  Saint  Norbert  in  Biographie  universelle. 
XXXL  0.361-365. 

Leackfeld,  Antiquitates  Praemonstratenses  —  von 
s.  Marien  in  Blagdeborg  und  Gottes  -  Gnade  bey  Calbe. 
Magdeb.  1721  (p.  8 :  ,  Das  Leben  dieses  Orden sstiefters 
wie  es  von  seinem  —  Reisegefährten  —  Hugone  u. 
andern  nach  ihm  auf|gesetzt  und  vermehret  worden, 
haben  nntorschiedene  Männer  ediret,  als  Sigism. 
Ko hei  Abt  zu  Brück  in  Mähren  a.  1608  {unt.d.  TU.  : 
Praemonstnitensis  ordinis  nonnullorum  patram  vltae 
ex  variis  authoribus  collectae  per  fratr.  Sigism.  Kohel 
entud.  ord.  Praem.  abbat.  Lucensem.  Tvpis  Lucen- 
sibns  ad  flav.  Dia  a.  1606.  4«  [1  Exemplar  hef.  sieh 
in  der  kauert.  Bibl.  xu  TTim]),  Aubert.  Miraens 
...  zu  Andwerpen  .  .  .  a.  1613,  .  .  .  die  Norbertiner 
zu  Prag  im  Strohoff  1627,  Mart.  Mertz  Prior  zu 
Rothem  in  Schwaben,  zu  Ravensburg  1628,  Coro. 
Polycarpus  bey  s.  Michael  zu  Andwerpen  1690, 
Joh.  le  Paige  zu  Paris  1633,  Joh.  Bapt.  Schel- 
lenberg  ein  Jesuite  zu  Augsburg  1641 ,  Joh.  Chrys. 
van  den  Steerre  Abt  in  S.  Michael  zu  Antwerpen 
mit  Noten  Polycarpi  de  Hertoghe ,  Antwerpen  1624. 
4^  1656.  40,  Bernhard  Sutor  Abt  in  Strohoff  1657. 
40.  zu  Ptage). 

M  a  d  e  1  a  i  n  e ,  Godefr. ,  Histoire  de  s.  Norbert,  fondatenr 
de  rOrdre  de  Pi^montrö  et  archevoque  de  Magde- 
bourg, d'aprds  les  mss.  et  les  documeuts  originaax. 
Lille  1876.  8».  XII.  664  pag.  5  fr. ;  —  wiederh.  LiUe, 
Soc.  de  s.  Augustin  1887.  ^. 

Mann],  Osw.,  Zur  Literatur  Ober  den  h.  Norbert  in 
Hülskamps  Literarischer  Handweiser,  n^*  504.  Jahrg. 
XXIX.  Münster  1890.  Sp.  297-304. 

Maarice  de  Pro,  Vie  du  bienh.  saint  Norbert.  Paris 
1627.  8^  {neu  hngb.  von  Joseph  van  Spilbeeck.  Paris, 
Retaux  -  Brav  1889.  9*  &Namur,  Douxfils  1K89.  8»). 

Merz,  Mt.,  Norbertus  triumphans  in  vita  et  transla- 
tione  desciiptus,  anctus  et  renovatus,  13  mf'dita- 
tionibua  ac  nonnullis  de  instituto  et  vocatione  Prae- 
monstratens.  canonicor.  aimotationib.  illustratus.  Ra- 
vensbai^i  1627.  8**. 


Mudzaertt,  Het  leven  ende  de  vervoering^e  van  den 

h.  Norbertus.  Antwerpen  1630.  4^. 
Müller,  Ph.  (resp.  Schneider),  Vindiciae  Norber- 
tinae  s.  ostensio  sammaria  de  Norberti  arch.  Magdeb. 
reliqoiis  e  ooenobio  b.  virg.  Mariae  Magdeb.  Pragam 
delatis.  Jenae  1683.  4«. 
Nar ratio  tranalati  e  Saxonia  in  Bofimiam  sacri  cor- 
poris beatiss.  viri  Norberti  Parthenopolitani  olim  ar- 
chiepiscopi ,  Germaniae  primatis ,  conditoris  et  patri- 
archae  ordinis  Praemonstr. ,  cui  compendiosa  vltae 
rerumaue  ipsius  s.  Norberti  historia ,  commentariolos 
item  ae  transferendis  sanctonun  reliquiis  praemit- 
tnntur.    Beferentibus   flratribas   monasterii  Straho- 
viensis  eiusdem  ord.  in  superiore  Praga  siti.  Pragae, 
P.  Sessius  1627.  4«.  27V^  Boom.  Die  Erxähiung  be- 
ruht auf  den  besten  Quellen.  1  Exempl.  in  Jena,  Un.- 
Bibl. ,  Bad.  Ins.  Germ.  192. 
Neubauer,  E.,  Die  FortfQhmng  der  Gebeine  des  heil. 
Erzbischofs  Norbert  aus  Magdeburg  im  J.  1626  tn  Ge- 
schichtsblätter für  Stadt  u.  Land  Magdeburg.  XXV. 
Jahrg.  1890.  p.  15-46.   —  Nachtrag  datu  tn  seinem 
Wallenstein  u.  die  Stadt  Magdeburg.  Magdebui:gl891. 
8».  p.  240-346. 
Olearius,  J.  Ch.,  Dias,  qua  nnmus  ai^nteus  in  me- 
moriam  Norberti  archiep.  Magd,  cusos  .  .  .  illustratur. 
Arnstadii  1704.  4». 
Papebroch,  Des.  Norberto  antistite ,  f undatore ord. 
can.  Praemonstr.  in  Gallia ,  apostolo  civium  Antver- 
piens.  in  Belgio ,  archiep.  Magdeburgensi  in  Germa- 
nia, tn  AA.  SS.  Boll.  6.  Jan.  I.  p.  809-819  (viederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXX.  p.  1235-1254)  mü 
folaenden  Ansehl&ssen: 
Epistola  Traiectensis  eccleaiae   ad  Fridericum 
episc.  Coloniensem  de  Tanchelmo  seducton ,  ex 
editione  Seb.  Tengnagel  ibid.  p.  845-847.    {Vgl. 
oben  p.  412). 
Analecta  Norbertina  p.  859-870  (thitrum  Cap- 
penbergenMum  additamenta  ad  vitam  etc.;  —  wte- 
derh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1343-1358). 
Historia  translationis  ex  impressis  Pragae  (1628 
et  1671)  atque  Antverpiae  ibid.  p.  871-916  {mit 
Abbildungen). 
Ex  libro  III  Hermanni  monachl  de  miraculis  s. 

Mariae  I^udnn.  ibid.  p.  862-865. 
Carollarium    Norberünum  I   de   archiepiscopis 

Magdeburgensibus  ibid.  p.  916-932. 
Corollarium  II  de  abbatia  s.  Michaelis  Antver- 
piensi  ibid.  p.  933-960  {mü  vielsn  Abbildungen). 
Corollarium  III  de  filiabus  abbatiae  s.  Micha- 
elis Antverp.  ibid.  p.  960-961  {mit  mehreren  Ab- 
bild.) ;  c/".  J  an  n  i  n  gi  commentar.  üid.  Jan.  VI.  1. 
p.  21-66. 
(Panwels.  J.)  De  fackel  van  het  waer  geloof,  ofte 
het  grootaaedig  leven  van  den  h.  Norbertus ,  apostel 
van  Antwerpen,  t' Antwerpen  (1776).  40.  Mü  35  Abbild. 
Polycarpe,  Com.,  Vie  de  s.  Norbert.    Antverpe 

1630.  9>. 
Prutz,  H.,   Staatengeschichte   des   Abendlandes   im 

Mittelalter.  I.  Berlin  1885. 
Rosenmund,  R.,  Die  ältesten  Biographien  des  heil. 
Norbert.  Eine  kritische  Studie.  Berlin  1874. 9>.  JK2.40. 
Saeculum  Sioneum  in  illuminatione  vultus  Norber- 
tini sea  Solemnitas  saecularis  traDslatarum  .  .  .  Nor- 
bert! exuviarum.    In  quo  Norbertino  -  Sionei  montis 
origo  .  .  .  (Pragae  1727.)  kl.  4«.  Mü  2  Kupfern. 
Sagittarius,  Csp.  (Schnbart),  Histona  Norberti 

arch.  Magdeb.  Jenae  1683.  4f*.  16  pag. 
Schellenber?,  J.  B.,  Vita  et  res  gestae  s.  Norberti. 

Augustae  Vind.  1641.  BP. 
Scholz,  Jos. ,  Vita  s.  Norberti,  institntoris ord.  Praem., 
postea  archiepiscopi  Magdeburg.  Pus  I.  Diss.  inaug. 
Vratislav.  18o9.  &.   44  pag. ;  Pars  II.  Neostadii  in 
Silesia  anp.  1874.  4«. 
Sterre,  J.  Chr.  v.  d..  Vita  s.  Norberti.  s.  uni.  Ausg. 
Tenkhoff,  Alb..  De  s.  Norberto,  ora.  Praemonstr. 
conditore  et  arcniepisc.  Magdebargensi.  Diss.  Mon- 
asterii Westph.  I80Ö.  80.  43  pag. 

:  Der  heil.  Norbert,  Erzbischof  von  Magdeburg  u. 

Stifter  des  I'raemonstr.-Ordens.  Ein  Lebensbild  aus 
dem  12.  Jahrh.  Münster  1865.  8».  168  pag.  JL  1.20. 
Für  die  reifere  Jugend. 
Vitas.  Norberti .  .  .  a Lud.  Car.  Hugo  idiomate  gall. 

edita  et  in  lat.  versa.  Vetero  -  Pragae  1732.  fol. 
V  ita,  mors  et  trnnslatio  s.  Norberti ,  Magdeb.  archiep. 

.  .  .  Pragae  1671.  4«». 
Waghenare,  Petr.de,  Sts.  Norbertus,  canonicorum 
praemonstratens.  patriarcha,  vario  carmine  celebratua. 
Duaci  1650.  8». 


1496 


DE  S.  NOSTRUNO  —  VITA  S.  NUNCTI 


Waghenare,  Petr.  de,  Sts.  Norbertus  .  .  .  Toce  so- 

lala  celebratns.  Doaci  1651.  SP. 
:   S.  Norborti  palriarchae  vita  lyrica,  dramatica, 

epigramm.  cum  aliis  poematis.  Duaci  16S9.  8^. 
Wa  1 1  h  e  r ,  S . ,  Norbertum  male  consecratam  coli  f acetae 

viudictao  looo  Strahoviensibas  in  urbe  Praga,  qui  Mag- 

deburgonses   vocaveiant  TancheliaDOS.    Jtlagdebaxgi 

1728.  40.  20pag. 
Wanke,    B.,    Seoiinariam  olivamm  sive   genealogia 

sancti  patris  Norbert!.  Olomucii  1693.  fol. ;  wiederh. 

ibid.  1701.  fol. 
Watten bach,  Deutsch lands  Oeschichtsqaellen  p.  347 

(5.  Aufl.  II.  1886.  p.  288 -286;  6.  Aoil.  11.  1894.  p.263 

-265). 
Winter,  Frz.,  Die  Pribnonatratenser  des  12.  Jahrh. 

and  ihre  Bedeutung  für  das  nordöstliche  Deutsch- 
land. Berlin  1865.  gr.  9^.  p.  6-48. 
Zialkowsky,  G.  I^.,  Encomium  ex  vita  et  morte  s. 

Norberti.  Olomucii  1692.  4«. 

De  s.  Nostriano  episc.  Neapoli  (saec.  V)  Sollerii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  III.  p.  294.  295. 

De  8.  Notburga  vidua,  s.  Hixta  virg.  et  aliis 
7  eius  liberis  Novem  -  Geminis  in  dioec.  Coostan- 
tiensi  (sacc.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  II.  p. 
750.  751. 

Tita  s.  Notburgae  ancillae  virg.  in  arce 

Eottenburgica    comitatus    Tyrolensis   (f 

1315)  auctore  Hippolyto  Guarinonio. 
Ätisg. :  ^  germanice  impressa  a.  1646  et  latine 
redd.  interpr.  Ant.  Roschmanno  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Sept.  IV.  p.  717-725.  —  Fragmenta  vitae 
fusioris  eodem  auctore  ibid.  p.  725-728.  —  Di- 
ploma  Henrici  dynastae  Rottenburgici  a.  1335 
coDscriptum  ibid.  p.  728-730.  —  Gloria  post- 
huma  ibid.  p.  730-768  (mit  vielen  Abbildungen). 
Cf.  Perieri  comment.  praevius  ibid.  p.  709-717 
{mit  Abbildung).  —  •  Diese  Ausgabe  Periers  er- 
schien sammt  dem  Commentar  auch  einzeln  Ant- 
verpiae  1753.  4^ 

Erl.-Sehr.:  Analeota  juris  pontificii.  Ser.  VI.  tom.  III. 
Bomae  1863.  p.  1811  sq. 

Beauchesne,  Aleide  de,  La  vie  et  la  legende  de 
Madame  sainte  Notburg ;  etablissement  de  la  foi  chr6- 
tienne  dans  la  vall^  du  Neckar.  Ouvrago  .  .  .  oni6 
de  84  gravures.  Paris,  Plön  1867.  4^.  25  fr. 

Fi  ekler,  C.  B.  A.,  Das  Grabmal  der  h.  Notburga  zu 
Hochhausen  am  Neckar.  VeiöfFontlichung  des  Badi- 
schen Alterthumsvereins  1864/55. 

Glock,  Wilh.,  Notburga,  ein  Bild  aus  Badens  Sagen- 
welt. Karlsruhe  1883.  Bf>.  62  paa.  60«). 

Hattler,  Frz.,  St.Notburg,  die  Magd  des  Herrn.  Den 
glaubwürdigsten  Urkunden  treuherzig  nacherz&hlt.  3. 
Aufl.  Donauwörth  1888.  16mo.  112  pag.  40  A  (2.  Aufl. 
ibid.  1880). 

Hnffschmid,  Max.,  Hochhausen  am  Neckar  und  die 
h.  Notburga  in  Zeitschrift  fUr  die  Geschichte  des 
Oberrheins.  N.  F.  I.  (der  g.  Reihe  XL.)  Freiburg  i.B. 
188b.  p.  385-401. 

Leben  der  h.  Dienstmagd  Nothburga  von  Rottenburg. 
Ans  Anlass  ihrer  Heilif^prechung  boschrieben  von 
einem  Seelsorger  der  Diöcese  Brixen.  Brixen  1862. 
80.  U»  1.20  (2.  Aufl.  tWrf.  1881.  80.  Jlt  1.20). 

Loben  der  h. Nothburga,  Dienstmagd  von  Rottenburg. 
2.  Aufl.  Innsbruck  1870.  8P.  60  JL 

Lebensgeschichte  der  h.  Nothburga,  Dienstmagd 
von  Rottenburg  in  Tirol.  Altötting  1878.  8«.  25  ^ 

Perogrina,  Cordula  [i.  «.  C.  Wöhler],  Die  Geschichte 
der  h.  Nothburpra  von  Rottenburg.  Innsbruck  1870. 
12mo;  2.  Aufl.  1883.  l2mo.  151  pag.  UK  1.20. 

Stamminger,  Die  h.  Nothburga  zu  Hochhausen  in 
Goschichte  und  Sage  in  seiner  Franconia  sancta.  Würz- 
burg 1878.  p.  22-34. 

Wolf,  Jos.,  Kurze  Geschichte  der  h.  Nothburga  durch 
600  Jahre.  Brixen  1862.  8».  40 1^ 
Vgl.  Vita  s.  Noitburgis. 

Die  h.  14  Nothhelfer  =-^  ss.  Achatius,  Aegidius, 
Barbara,  Blasius,  Catharina,  Cyriacus,  Dionysius 


Areop.,   Erasmus,   Eustacbios,  Georgias  mart., 
Margaretha,  Paotaleoa  et  Vitus. 

Erl.-Schr.:  Lang,  L.,  Die  14  h.  Nothhelfer,  ihre  Le- 
genden und  Bilder.  2.  Aufl.  1883.  Bf>.  30  4. 

Ott,  Geoiig,  Die  14h.  Nothhelfer.  2. Ausg.  Steyll8S2. 
8«.  40«J 

Pösl ,  F.,  Legende  von  den  h.  14  Nothhelfem.  RegoDs- 
buig  1891.  80.  IV.  339 pag.  Jk2. 

"Weber.  Heinr.,  Die  Verehrung  der  h-  14  Nothhelfer. 
Ihre  Entstehung  und  Verbroitmig.  Kempten  18b6.  >*\ 
IV.  132  pag.  Jk2. 

De  8.  Notbeimo  archiep.  Cantuariensi  in  An- 
glia  (t  738)  V.  de  Buckii  comment  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VIII.  p.  117-124. 

Vita  b.  Notkeri  Balbuli  monachi  Saiip^l- 
lensis  in  Helvetia  (f  912)  auctore  Ekke- 
hardo  minimo  decano  Sangallensi  (cca. 
1220). 

Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  VI.  p.  934 
(•ed.  nov.  III.  2.  p.  552-576).  —  »  ap.  Goldast, 
Scr.  rer.  Alem.  I.  p.  226-247.  —  *  wiederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  579-596.  —  Processus 
canonizationis  b.  N-i,  ex  Canisii  editione  (1.  c. 
edit  2\  IV.  p.  795-815)  ibid.  p.  596-604. 

Erl.'Sehr.:  Bahr.  Geschichte  der  r9miach«i  Literatur 
im  karol.  Zeitalter  p.  581. 
Mabillon,  B.  Notkeri  monachi  s.  Galli  elogiom  hiM'- 
ricum,  ubi  de  Ratperto  et  Tutilone  monachis  ac  de 
Notgerio  episc.  Loodiensi  äo.  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  V.  p.  11-22. 
Meyer  von  Knonau,  Q.,  Lebensbild  des  h.  Not'^er 
von  St.- Gallen  in  Mittheilungen  der  antiquari<ciieii 
Gesellschaft  in  Zürich.  Bd.  XIX.  Heft  4.  ZOrich  1877 
gr.  49.  17  pag. 
Papebroch,  Commentar.  praevius  m  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  576  -  578. 
Wattenbach,  Deutschlands Geschicfatsquellen. 5. Au2. 
I.  1885.  p.  59.  254-257.  II.  p.479;  6.  Aufl.  L  1893.  p. 
60.  187.272-274.895. 

Vgl.  Monachus  Sangaliensis. 
Notkerus  Balbnlus. 
Vita  s.  GalU. 

Yita  Notkeri  episcopi  Leodiensis  (t 
1008). 

Verloren ,  stammte  aus  der  Mitte  des  12.  Jahrh. ;  an- 
sehnliche Stücke  finden  sich  daraus  bei  Atgidku  Avnac- 
valUnsia. 
Erl.-Sohr.:  Kurth,  Godefr.,  Une  biographie  de  Te^eque 
Notger  au  12.  sidcle  in  Bulletins  de  la  Gommiss.  ro\. 
d'histoire.  Bruxolles.  S6r.  IV.  tom.  17. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aaf . 
1.  1898.  p.380;  IL  p.  424. 518. 

De  s.  Novato  presb.  Roraae  (f  151)  Papebix)chii 
sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jun.  IV.  p.  4. 

De  s.  Numeriano  episc.  et  conf.  apud  Trcri- 
ros  (t  657)  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jul.  II.  p.  231. 

De  s.  Numidico  et  pluribus  aliis  mart  Afrii^- 
nis  saec.  III  ex  s.  Cypriani  epist  35  al.  40  i» 
AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  410. 

De  8.  Nuncio  conf.  in  comitatu  Naninrceo>i 
(sec.  VII)  notitia  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Oct  Y.  i». 
124-126.  Cf.  Auctarium  ad  AA.  SS.  Boll.  tonii  V. 
Oct.  p.  28  et  Rigolloti  nota  ibid.  Suppl.  p.  41*. 

Yita  s.  Nuncti  abbatis  prope  £meri- 
tam  (f  cca.  580)  auctore  Paulo  diacono 
Emeritensi. 

Ausg. :  ^  ap.  Florez ,  Espafia  sagrada  XIII.  i>- 
343  (vita  patrum  Emeritensium  cap.  3).  —  *  tn'e- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  599 -öOl. 
Cf.  Büssuei  comment.  praevius  ibid.  p.  596-599. 


ACTA  S.  NUNILONIS  —  VITA  S.  ODILUE  ABB.  HOEMBUßG. 


1497 


Acta  SS.  Nunilonis  et  Alodiae  Tirg.  et 

mart  Oscae  in  Hispania  (f  851)  auctore 

s.  Eiilogio  archiepisc.  [Toletano  electo] 

(Memoriale  sanctorum). 

Ausg. :  *  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXV.  p.  774. 
~  » wiederholt  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p. 
642-644.  —  Passio  earundem  ibid.  p.  644.  — 


Translatio  earundem  ex  Jos.  Pellizer  de  Salas 
ibid.  p.  645-647.  Cf.  Bossuei  comment.  praevius 
ibid.  p.  626-642. 

Passio  s.  Nychasii  =  Passio  s.  Nicasii  et  s.  Ni- 
gasii. 

De  88.  Nympha  Laodicensi  et  Eabulo  Romano 
apostolis  (saec.  I)  Henschenii  sylloge  historica  in 
AA.  SS.  BoU.  28.  Febr.  111.  p.  719.  720. 


0, 


De  s.  Obitio  conf.  Brixiae  in  Italia  (f  cca.  1200) 

in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  573.  574. 

Erl.'Schr.:  BrunAti,  O.,  Leggendario  o  vite  di  santi 
Bresciani.  Brescia  18dl.  fol.  d.  113-122. 
Suoppedo,  Gesil.,  Vita  di  s.  Obicio  confessore,  conte 
e  caoa^lierBresciano.  Brescia  1657.  4®.  {XIV.)  66pag. 

De  s.  Octaviano  eremita  prope  Yolaterras  in 
Tuscia  (ante  saec.  VI)  Limpeni  comment.  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p.  389-405.  —  Relatio  re- 
cognitionis  reliqniamm  s.  0-i  in  cathedrali  Vola- 
terrana  servatamm,  notitiae  de  cultu  et  mira- 
culis  tWtf.p.  405-409. 

De  s.  Octaviano  et  multis  millibus  mart..  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart.  111.  p.  384. 

De  s.  Octaviano  seu  Octariano  episc.  Comensi 
in  Longobardia  (t  cca.  680)  Buckii  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X.  p.  106-108. 

De  s.  Octavio  martyre  Tbessalonicae  in  Mace- 
donia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  42. 

Tita  s.  Odae  viduae  (f  722)  Amanii  in 
dioec.  Leodiensi  auctore  anonymo. 

Atssg. :  ex  2  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X. 
p.  139-142.  Cf.  Heckii  de  s.  Oda  et  s.  Pompeio 
presbytero  comment.  praevius  ibid.  p.  129-139. 

Vita    s.  Odae  virginid   S.  Odae-Bodae 

in  Pelandia  Brabantiae  (f  sub  726)  die 

27.,  et  in  monasterio  virginum  Venradii, 

ditionis  Kesselensis  in  Gelria  municipii, 

die  28.  Nov.  cultae.  Auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  monasterii  Portae  Coeli  apud 

Sylvam-Ducis  ....  ed.  Thvsius  ap.  Ghesquiere, 

AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  619-631.  —  Translatio 

s.  Odae  a.  1103  auctore  anonymo  ibid.  p.  632.  633. 

—  Corollarium  des.  Lambert!  anno  emortuali 

et  causa  martyrii  a  s.  Odae  biograpbo  memora- 

tis  ibid.  p.  634-639. 

Erl.'Sdtr.:  Thy  sins ,  Isflr.,  CommentariiUB praevius  Und. 
p.  Ö87-619. 

Tita  s.  Odae  virg.  ord.  Praem.  in  Han- 
nonia  auctore  Philippe  Harvengtio  de 
Eleemosyna  abbate  Bonae  Spei  (f  1183). 

Attsg.:  *  in  Philippi  oper.  edita  a  Nicol.  Cha- 
mart.  Duaci  1621.  fol.  p.  779-787.  —  tciederh. 
Un  AA.  SS.  Boll.  20.  AprU.  II.  p.  773-780;  — 
^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CCIII.  p.  1359-1374. 

Vita  8.  Odalphi  presbyteri  =  Vita  s.  Odulphi. 

Vita  b.  Oddini  Barotti  (f  1400)  Fossa- 
nensis  in  Pedemontio  eccles.  praepositi. 
Ex  Italico  Johannis  Nigri. 


Ausg.:  latine  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p. 
182-184.  Cf.  Sollerii  comment.  praevius  ibid.  p. 
180-182. 

Tita  s.  Odgeri    diaconi  Ruraemundae 

in  Beigio  (saec.  VIII)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  Ultraiect.  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Sept.  III.  p.  613.  614  c.  appendice  de  ecclesia 
de  Berg  ibid.  p.  615.  Cf.  BoUandi  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  612.  —  *  wiederh.  ap.  Ghesquiere, 
AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  222-225;  cf  commentar. 
praevius  p.  219-222.  —  *  wiederh.  von  M.  "Wil- 
lemsen  una  cum  Vit.  ss.  Plechelmi  et  Wironis 
in  Publications  de  la  Soc.  histor.  et  archeolog. 
dans  le  duche  de  Limbourg.  Tom.  XXII.  1885. 

Erl.  -  Sehr. :  Wo  1 1  e  r  s ,  A. ,  Do  heil.  Wiro,  Plechelmns 
en  Odgenis  en  het  Capitel  van  S.  Odilienberg.  (Met 
20  bijlagon.)  Boermonde  1862.  &<>. 

Vita  s.  Odiliae  abbatieeae  Hoemburgen- 

818  in  Alsatia  (f  cca,  720)  auctore  ano- 
nymo saec.  XI. 

Handsehr.:  Erlangen,  Un.-Bibl.  sec.  VII. 
A  c.  V.  33.  290.  —  St.  Gallen,  Stiftsbibl.  n^577. 
—  München,  k.  Hofb.  Cod.  Emmer.  Ratisb.  E. 
69.  fol.  64.  —  Paris,  Nat-Bibl.  Suppl.  lat.  sec. 
XI.  n«  854;  —  n«  5308.  Colb.  18.  fol.  363.  — 
Stuttgart,  mbr.  fol.  max.  sec.  XII.  f.  126. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  2.  p.  488-496.  —  Auszug  *  ap.  Duchesne, 
Eist.  Fi*anc.  scr.  I.  p.  674.  —  *  ap.  Bouquet  Rec. 
III.  p.  590.  591.  — Vita  alia  auctore  fere  coaevo 
[apoh'yph :  Fälschung  Jerome  V  i  g  n  i  o  r  s  (f  1 66 1 ), 
Mitgliedes  der  ,Congregation  der  Priester  des 
Oratorium  Jesu^].  Fragmenta  ex  cod.  vet.  ms. 
*  in  (J.  Vignier)  La  veritable  origine  des  tres  - 
illustres  maisons  d'Alsace,  de  Lorraine,  d' An- 
triebe etc.  Paris  1649.  fol.  preuv.  p.  63-76.  — 
^wiederh.  ap.  Eccard,  Origines  familiae  Habs- 
burgo-A.ustriacae.  Lipsiae  1721.  fol.  p.  87;  —  *  ap. 
Grandidier,  Histoire  de  l'eglise  de  Strasbourg.  1. 
Strasbourg  1776.  4°.  preuv.  n°  27.  p.  XLvn;  — 
u.  ■*  ap.  Jul.  Havet,  Questions  Merovingiennes. 
II  in  Bibliotheque  de  l'ficole  des  chartes.  XLVI. 
1885.  p.  265-267;  Nachweis  der  Fälschung  p. 
267.  268. 

Birl.  -  Sehr. :  A 1  b  r  e  c  h  t ,  Dion . ,  History  von  Hohenbarg 
odor  St.  Odilionberg.  Schlettstadt  1751.  4^. 
Bussiöre,  Marie  Theod.  Renouard  do  (i*  1865),  Hi- 
stoire de  S.Odile,  patronne  d'Alsace.  ^Plancvl Paris), 
Soci6l6  de  Saint- Victor  1842.  12mo.  —  ^  2«  6dit. 
avcc  12  grav.  Und.  1853.  12mo  {deutseh:  Leben  der 
heil.  Ottilia,  bearbeitet  von  Steck.  Aschaffenborg 
1843.  80). 
Delcasso,  S.  Odilie,  lögende  alsacienne  du  8.  Eiecle. 
Strasbourg  1859.  8P. 


1498 


VITA  S.  ODILIAE  ABB.  HOiMBüRG.  —  VITA  S.  ODILONIS  ABB.  CLUN. 


Franzz«  A.,  S.  Odilia.  Die  Legende  vom  Leben  and 
Wirken  der  h.  Patronin  des  EUassea.  Schlettstadt 
1880.  &>. 

Friedrich.  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II. 
1869.  p.  520. 

Gebwill  er,  Hier.,  S.  Otilien  Fürstl.  Herkomnens, 
heil,  lebens  vnd  wandeis  histori.  ^Strassburg  1521. 
40,  —  »hngb.  von  Joh.  Schuttenheimer.  Freibarg 
1598.  8P. 

Oyss,  J.,  Der  Odilienberg.  Legende,  Oeechichte  und 
Denkmiler.  Vollständige  und  ausschliesslich  nach 
Quellen  bearbeitete  Monographie  des  Odilienbergs. 
Rixheim  1874.  8P.  Jk  8.20. 

Hartfelder,  K.,  St.Ottilien  und  seine  Legende.  Vor- 
trag. Freibarg  i.  B.  1878.  SP.  XII fog.  {S^mratabdruok 
aus  dem  Adresskalender  von  Freiburg  für  1878). 

Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingi sehen  christlichen  Glau- 
bensheldon  am  Rhein.  Frankf.  a.M.  1858.  p.  176-192. 

Histoire  litt6rairo  de  la  France.  VllL  1747.  p.  80. 

Karth,  Nie,  Der  Odilienberg  und  seine  Umgebungen. 
Strasburg  (1825).  BP.  Mü  16  Lühograpfüen. 

(Kuhn)  Die  heil.  Odilia,  ihr  Vaterland,  Herkommen, 
Leben  und  Hinscheiden.  Strassbui^g  18^8.  18mo. 

Leben  der  h.  Odilia,  erste  Aebtissin  zu  Hohenburg. 
Strassburg  1805.  8^. 

Lebensgeschichte  der  h. Ottilie.  Augsburg  1834. 8^. 

Levrault,  L.,  Sainte  Odile  et  la  Heidenmauer.  Tra- 
ditions,  monuments  et  histoire.  Colmarl856.  8^  («Äer- 
säxt  von  F.  Schwab.  Offenburg  1856.  8^^. 

Nonnenmacher,  Eng.,  Dieh. Ottilia,  ScKutzpatronin 
des  Elsasses.  Strassburg  1894.  12  mo.  VII.  76  pag. 

Officium  s.Odiliae,  primae  abbatisaaeooenobii Hohen- 
burg ,  in  ecclesia  montis  s.  Odiliae  annoatim  persoL- 

vendum.  Argentorati  (1700).  4^. 
Pdlörinage  de  s.  Odile,  avec  rabr6g6  de  la  vie  de 

cette  sainte,  et  une  dissertation  sur  son  pdl6rinage. 

Strasbourg  1774.  12  mo.  Aveo  4  fi^. 
Peltre,  Hug.,  La  vie  de  s.  Odile  vierge  premiöre 

abesse  du  monastöre  d'Hohembourg.  >  Strasbourg  1696. 

8^;  —  ^ibid.  1719.  9*  (deutaeh:  Leben  derh.  Jungfrau 

Odiliao,   erster  Aebtissin  des  Klosters  Hohenbuig. 

Strassburg  1701.  BP). 
Pfef  fingor,  Jos.,  Hohenbniig  oder  der  Odilienberg 

samnit  soinen  Umgebungen  in  topographischer  und 

geschichtlicher  Hinsicht.  Strassburg  1812.  8*^.  Mü  15 

Abbildungen. 
Pfister,  C,  Le  duchö  mdrovingien  d'Alsace  et  la 

legende  de  sainte  Odile.   Paris  1892.  8P.  270 pag. 

{Sfparatabdruck  aus  Annales  de  l'Est.  Nancy  1890  — 

1892.) 
Bein  er,  Lögendes  et  traditions  alsadeones.  Sainte 

Odile ,  patronne  de  l'Alsace.  Strasbourg  1842.  12mo. 
Bettberg,  K irchengeschichte  Deutschlands.  IL  1848. 

p.  76. 
Boy,  L.,  Notice  historique  sur  la  roontagne  de  Sainte - 

Odile.  Strasbourg  1884.  80. 
Both,  K.  L.,  Der  St.  Odilienberg  »n  Alsatia.  Jahrbuch 

f.  olsAss.  Sage  de.  hrsgb.  von  Aug.  Stöber.   1856/57. 

Mülhausen.  BP.  p.  65-118  [über  die  Legenda  s.Odiliae 

p.  91-114). 
Schir  (Vic.-g6n.  de  Strasbourg),  Le  guido  du  pölerin 

au  Mont  de  Sainte -Odile.   Oolmar  1856.   12  mo.  Mü 

4  Abbildungen. 
Schmincke,  J.  H.,  Dissert.  de  Adalrico  seu  Atthico 

duce  Alsatiae.  Marburgi  1720.  4^. 
Schneider,  J.,  Beitrflgo  t.  Qesch .  der  römischen  Be- 

festiguncswerke,  insbesondere  der  alten  Befestigungen 

in  den  Vogesen.  Trier  1844.  BP.  Mü  einem  Plan  der 

Heidenmauer. 
Silbermann,  J.  A.,  Beschreibung  von  Hohenburg 

oder  dem  St.  Odilienbei^  sammt  umliegender  Gegend. 

»Strassburg  1781.  Bfi.  Mü  20 Kupfern;  —  «hrsgb.  von 

A.W.  Strobel.  ibid.  1885.  BP.  Mü .20 Kupfern. 
Stöber,  E.,  Die  h.  Odilia.  Eine  historische  Skizze. 

Strassburg  (1828).  4o.  2  Blätter. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Gebchichtsquellen.  6.  Aufl. 

L  1898.  p.ll5;II.  p.491.503. 
Wieg  and,  W.,  in  Zeitschrift  für  die  Geschichte  des 

Oberrheins.  N.  F.  VII.  p.  730  ff.,  gegen  Pfister. 
Winteror,  L.,  Histoire  de  s.  Odile  ou  l'Alsace  chr6- 

tienne  au  7.  et  8.  sidcles.  Guebwiler  1869.  ]2mo. 
:  Die  heil.  Odilie  oder  das  christliche  Elsass  im 

7.  und  8.  Jahrh.  Mit  Abbild.  Rixheim  1871.  BP. 

Yita  Odiliae  Leodiensis  (f  c.  1219)  eius- 
que  filii  Johannis  abbatuli  (f  c.  1246)  au- 


ctore  canonico  S.  Lamberti  Leodiensis  ano- 
nymo.  Libri  3. 

Umfasst  die  Jahre  cc.  1140—1246.  —  üeber  den  Verf. 
ist  nichts  bekannt.  Holler  ap.  Pertz,  Mon.  acr.  XXV.  p. 
171  bestreitet,  dass  der  Magister  Hirnandns  [aed  legoa 
potvu»  Hervaidus],  arohidiaoonus  Leodiensis,  welcher  nach 
Albericus  monachus  Trium  Fontium  (ap.  Pertz  l.  c.  XXIII. 
p.  899)  .occasione  huius  victoriae  (t.  «.  ap.  Steppes  1218) 
.  .  .  libellum  cronioe  de  hiis  tantnm  que  suo  tenipore  coo- 
tigerant ,  dicitur  edidisse '  sie  verfasst  habe.  —  Liber  1  a. 
2  sind  verloren;  eine  Handschr.  davon  war  in  Löwen. 
Bruchstücke  daraus  finden  sich  bei  Aegidius  Aureae- 
vallensis.  Derselbe  hat  den  über  HI ,  welcher  Trium- 
phum  Leodiensium  a.  1213  de  Henrico  Brabantiae  duce 
precibus  s.  Lamberti  apud  Steppes  obteDtum  ent- 
üHlt,  fast  ganz  in  sein  Werk  aufgenommen. 

Handschr,:  Lütt  ich,  Bibl.  des  -f*  Canonicos 
Arnold  V.  Wachtendonck,  mbr.,  heute  verloren. 

—  Rom,  Bibl. Vallicell.  H.  6.  chart  sec.  XVII.  fol. 
Ausg,  des  ,Triumphas  s.  Lamberti  S  vid.  Vita 

s.  Lamberti  ep.  Leodiensis  {Triumphus). 

Erl.-Sekr.:  Daris,  Examen  critique  de  la  vie  d'Odila 
et  de  Jean,  son  fils  tn  Bulletin  de  l'Institat  archvo- 
logique  Lieg^is.  Tom.  XI.  

Histoire  littöraire  de  la  Fiance  XVH. 

TVa  ttenbach,  Deutschlands  OeschichtaqueUen.  5.  Aufl. 
U.  1886.  p.  884;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.421. 

Translatio  s.  Odiliae  virginis  et  mar- 
tyris,  sponsi  s.  Ursulae  virg.  consobrinae, 
Huum  in  Belgio  (Huy,  Diöc.  Lüttich)  intra 
1275—1297. 

Ausg. :  ex  cod.  Leodiensis  acad.  n®  135  scc.XV 
in  Analect.  Holland.  IlL  1884.  p.  20-28. 

Erl.-Sdir. :  B an  e  1 1 ,  J. ,  Petit  disoonrs  de  la  translatlao 
du  Corps  de  Mme.  s.  Odile  . . .  patronesse  des  Croisiers. 
Liftge  1616.  BP ;  ibid.  1664.  kl.  8» ;  ibid.  1765. 8«».  124 pag. 
Ba n e  1  i u s ,  Joa.,  Gloriosa  corporis  s.  0 - ae  ex  s. Ubiu- 
mm  Colonia  in  Clari  Loci  monastorium  apud  Huenses 
cruciferos  translatio.  Coloniae  Agripp.  1621.  12  mo. 
174  pag. 

De  8.  Odilone  abbate  Stabulensi,  vid.  De  ss. 
Sigolino. 

Yita  s.  Odilonis  abbatis  V  Cluniacensis 

(994 — 1049)  auctore  Jotsaldo  Sylvinia- 
censi  (Souvigny)  monacho  eius  discipulo. 
Libri  3. 

Das  1.  Buch  nannte  der  Verf.  Epitaphium. 

Handschr,:  Paris,  Nat-Bibl.  n»  5296  c,  sec. 
Xni;  —  St.  Martin  sec.  XI.  n°  109;  —  n*  2627. 
mbr.  4^  Colb.  1297.  fol.  18;  —  n»  13769  (olim 
S.  Germ.  1052).  sec.  XII;  —  n«  18304.  sec.  XI.  8*. 

Ausg.:  ^ compendium  ohne  Namen  des  Verf. 
ap.  Duchesne  (et  M.  Marrier),  Bibliotheca  Clunia- 
cens.  Paris.  1614.  fol.  append.  p.  1813.  —  *  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  65-71.  Beide  Ansg, 
sind  unvollständig,  —  '  nach  3  Mpt,  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  679-710 
(597  ed.  Venet.).  —  *  tciederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  CXLIL  p.  897-940.  —  »  Brachstück 
ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  374.  —  •Fragmenta  unt. 
d,  Tit.:  Ex  epitapbio  et  miraculis  0-s  abb.  od. 
0.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  813-820. 

—  Zwei  noch  ungednickte  Capitel  daraus  ed.  £. 
Sackiir  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch. 
XIV.  1890.  p.  118-121.  —  Vita  alia  auctore 
Petro  Damiani  cardinali  [fPertenuis  longeque 
impar  meritis  tanti  viri*,  Baron ius.  Kur  ein 
Auszug  aus  d.  vorhergehenden  Vita.  (Handschr. : 
Oxford,  Un.-Bibl.  Bodley.  mbr.  sec.  XI.  foL 


YITA  S.  ODILONIS  ABB.  CLUN.  —  VITA  8.  ODONIS  ARCHIEP.  CANT. 


1499 


n«  2690.  —  Paris,  Nai-Bibl.  sec.  XÜ.  n*  5290; 

—  sec.  XIII.  n®  5351.  27.  —  Cambridge,  Corp. 
Chr.  College  n«  328.  —  Oxford,  TJniv.-Bibl. 
Bodley.  n®2690;  suppl.  n®  699.  sec.  XIII)]  ^ap. 
Buchesne,  Biblioth.  Cluniac.  p.  315-345.  —  *in 
AJl.  SS.  BoU.  1.  Janr.  I.  p.  71-77.  —  ■cum  notis 
Duchesnii  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIV.  p. 
925-944.  —  Eleyatio  s.  Odilonis  ibid.  p.  77.  — 
Planetns  de  transitu  domini  Odilonis  (f  1049) 
auetore  Gotschalco  sive  Jotsaldo  monacho 
(unbedeutend)  [Handsekr.:  Paris,  Nat.-Bibl. 
cod.  lat  B^  18304.  soc.  XL  8*.  fol.  124']  *  ap.  Bu- 
chesne, Biblioth.  Cluniacensis  p.  329.  —  *  ap. 
Migne  1.  c.  CXLU.  p.  1043-1046.  —  »vier  dort 
fehlende  Hexameter  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f. 
ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  122.  —  Carmina  s. 
Odonis  Sacra  et  preces  ^  ap.  Buchesne  1.  c.  p.  406. 

—  «  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXLII.  p.  1035-1038. 

—  Credulitas  s.  Odonis  ^  ap.  Buchesne  1.  c.  p. 
369.  —  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1035.  — 
EleetJo  8.  0-s  abbatis  Cluniac.  \nvente  s.  Maiolo 
abbate  Cluniac.  a.  988  ap.  Migne  1.  c.  CXXXYII. 
p.  777-780.  —  Epiatolae  s.  0-s  quatuor  ap.  Migne 

1.  c.  CXLII.  p.  939-944.  —  Epitaphium  ad  se- 
pulcrum  Odilonis  [6  Bistichen]  in  Neues  Archiv 
d.  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  123.  —  Ser- 
moiies  s.  0-s  ^  ap.  Buchesne  1.  c.  p.  371.  —  '  wie- 
derh. ap.  Migne  L  c.  p.  991-1036.  —  Statntiim 
s.  0-s  de  defunctis  'ap.  Buchesne  1.  c.  p.  338. 

—  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  1037.  —  Trans- 
Itttio  corporis  s.  0-s  a  Rogerio  Bituricensi  ar- 
chiepiscopo  facta  a.  1345  '  ap.  Buchesne  1.  c.  p. 
345.  —  *ap.  Migne  1.  c.  CXLII.  p.  1047.  1048. 

ErL'Sekr.:  Barth,  Adversar.  IV.  p.  18. 
Contzen,  M.  Th..  Die  Geschichtscbreiber  der  säoh- 

sischon  Kaiseneit  p.  171-174. 
Cncherat,  Fr.,  Cluny  aa  XI«  sidcle.   Son  inflaenoe 

relign^ose ,  intellectaelle  et  poUüqae.  Lyon  &  Paria 

1851.  gr.  8». 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.Mansi  lY. 

p.  179. 180. 
Lorain,  P.,  Essai  historiqne  snr  l'abbaye  de  Cluny. 

Dijon  1889.  8». 
Mabillon,  S.  Odilonis  abb.  Clan.  V  el<^iam  histor. 

tn  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p. 681-678  (wiederh. 

ap.  Ifigne,  Patrolog.  lat  CXLII.  p.  881-896). 
Ringholz,  0.,  Der  h.  Abt  Odilo  von  Clany  in  seinem 

Leben  nnd  Wirken.  BrOnn  1885  (oucA  Wien  1886). 

9>.   126.  LXXXII  pag.  Jk  8  {besonderer  Abdruck  aus 

Stadien  nnd  Mittheil,  aas  dem  Benedict.-  und  dem 

Cistero.-Orden.  Jahrr.  V.  1884.  Bd.  1.  j>.  1-86;  289- 

318;  Bd.  2.  p.  1-27;  279-312:  Jahrg.  VI.  1885.  Bd.l. 

p.  61-87;  245-276). 
Sackar,  Ernst,  Za  Jotsaldi  Vita  Odilonis  und  Verse 

aof  Odilo  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  XV. 

1890.  p.  117-126. 
:  Die  Claniacenser  in  ihrer  kirchl.  und  allgemein- 
geschichtlichen Wirksamkeit.  I.  Halle  a.  S.  1892.  BP. 

p.  dOO-314. 
Wat  t  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 

L  1885.  p.  391.  U.  p.  199. 491;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.422. 
Vgl.  Odilo  abbas. 

De  b.  Odinone  sive  Ottenone  abbate  Rothensi 
ord.  Praem.  in  Suevia  (f  1182)  in  AA.  SS.  BoU. 

2.  Janr.  I.  p.  1086.  1087. 

De  b.  Odone  Gandensi  ord.  Praed.  (flor.  c.  1240) 
ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p.  70-72. 

Documenta  de  b.  Odone  Novariensl  ord.  Car- 
thus. ,  vid.  Vita  8.  Odonis  Carthusiani. 

Tita  s.  Odonis  abbatis  Cluniacensis  (f 

942)   auetore   Johanne   monacho   Italo 


seu  Salemensi  vel  Gluniacensi.  Libri  3: 

,Dominis  et  in  Christo'.  ,Odo  igitur  vir'. 

Handschr.:  Paris,  Nai-Bibl.  cod.  lat.  5386. 
sec.  XII.  XIIL  fol.  165;  —  n*  5566.  seo.  XI  exe. 
8«.  fol.  21. 

Ätisg. :  '  abgekürzt  u.  mtUato  stilo  ed.  Surius, 
Vitae  SS.  18.  Nov.  VI.  Colon.  1570.  p.  414-438. 

—  ^vollständig  ap.  Buchesne,  Biblioth.  Clunia- 
cens.  p.  13-56.  —  *tciederh.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  150-186.  —  ^wiederh, 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIII.  p.  43-86.  — 
^  Excerpte  ed.  L.  v.  Heinemann  ap.  Pertz ,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  587.  588.  Vgl.  EH.- Sehr,:  Sackur. 

—  Tita  alia  auetore  Nagold o  sive  Nalgodo 

monacho  Gluniacensi  (cca.  1090)  '  ap.  Mabillon 

1.  c.  saec.  V.  p.  186-199.  —  'ap.  Migne  1.  c.  p. 

85-104.  —  Tita  aiia  auetore  anonvmo  (saec.  XI) 

[Handschr.:  Paris,  Nat.- Bibl.  lat.  n«»  5566.  8°. 

sec.  XI],  prologas  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä. 

d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  113-116.  —  Sermo  in 

natali  s.  Odonis  *  ap.  Buchesne  1.  c.  p.  1761.  — 

•ap.  Migne  I.e.  p.  837-840. 

Erl.'Sekr.:  Bahr,  Gesch.  der  römischen  Literatar  im 
karol.  Zeitalter  p.  538-643. 
Dnchesne,  Bibl.  Cisterciensis  p.  1688. 
Histoire  lilt6raiie  de  ia  France  VI.  p.  229. 
Mabillon,  S.  Odonis  elogiam  historicam  in  AA.  SS. 

0.  s.  Ben.  1.  c.  p.  124-150  {wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p. 
9-44). 

Sackar,  Ernst,  Zar  Vita  Odonis  abbatis  Claniacensis 
anctore  Johanne  eins  discipolo.  in  Neaes  Archiv  d. 
Ges.  f.  a.  d.  Gesch.  XV.  1890.  p.  105-116.  QiH  auoh 
einige  unbekantUe  Äbachnüte  daraus. 

■ :  Die  Claniacenser.  I.  Halle  a.  S.  1892.  BP.  p.  48  ff. 

Wa  ttenbach,  Deatschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

1.  1885.  p.890;  6.Aafl.  I.  1893.  p.422. 
Zeisiger, Max,  Leben  und  Wirken  des  Abtes  Odo  von 

Clani.  Proin',  d.  Gymn.  Sorau  1892.  4o.  17  pag. 
Vgl.  Vita  s.  Maioli. 

Yita  b.  Odonis  abbatis  Tornacensis  S. 

Martini,  dein  episc.  Cameracensis  (f 
1113)  auetore  Amando  de  Castello, 
tunc  monacho  aut  priore  Aquicinctino,  , 
dein  abbate  Marchianensi.  Auch  bekannt 
als:  Epistola  encyclica  Amandi  de  Ca- 
stello de  obitu  Odonis  Camerac.  episc. 

Handschr.:  Douai,  Oefifentl.  Bibl.  n»201  (olim 
428).  mbr.  saec.  XII.  8^ 

Ausg.:  ^unt.d.  Tit.:  Epistola  A-i  de  C.  ap. 
Arn.  Raysse,  Belgia  christiaDa.  Duaci  1634.  4^ 
p.  116-121.  —  *ex  illa  edit.  et  ms.  Marchianensi 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  III.  p.  911-913.  —  «ex 
codd.  AI  Dens,  et  Tornac.  ap.  Martene  &  D. ,  Tiies. 
anecd.  V.  p.  855.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CLX.  p.  1128-1132.  —  ^untd.  Tit.: 
Amandus  de  Castello  ...  De  Odonis  ep.  Cam. 
vita  vel  moribus  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  942-945.  —  Alia  Tita  auetore  He- 
rimanno  Laudunensi,  vid.  Herim.  Laudun.: 
Hist.  restaurat.  —  DeOdone  episc.  Cameracensi 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XIV.  p.  210.  211. 

Tita  s.  Odonis  archiepiscopi  Cantua- 

riensis  (f  958)  auetore  (ut  videtur)  Os- 
b  erno  monacho  Cantuariensi  (f  cca.  1 100). 

Andere  schreiben  sie  dem  Eadmer  wol  richtiger  za. 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descriptive  catalogue 
of  materials.  I.  2.  1862.  p.  566.  n°  1148-1151. 


1500 


VITA  S.  ODONIS  CARTE.  —  ACTA  S.  OLAVI  REGIS 


Ausg.:  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
V.  p.  288-296.  —  *ap.  Wharton,  Anglia  sacra 
II.  p.  78-87.  —  'ed.  Pinius  tn  AA.  SS.  Boll.  4. 
Jul.  II.  p.  67-73.  —  '•ex  "Whai-ton  ap.  Langebek, 
Scr.  rer.  Dan.  II.  p.  402-411.  —  *  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXXIII.  p.  931-944. 

Erl.-Sehr.:   Hook,  T.,   Lives  of  the  ardibishops  of 
Ganierbnry.  Vol.  I.   London  1860 ,  auA  tu. :  Odo  to 
Eadsige. 
Pin  ins,  Comment.  praerias  in  AA.  SS.  BoU.l.  c.  p. 

63-67. 
Wright,  Odo  in  kis  Biographia  Britannica  liter.  I. 
p.  428-438. 

Vgl.  Odo  archiep.  Cant. 

Yita  s.  Odonis  Carthusiani  Taliacotii  in 

Italia  (f  circa  1230)  auctore  anonyme. 
Ätisg.:  *  ed.  Bzovius,  Annal.  eccles.  ad  a.  1230. 

—  » wiederh,  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  978. 
979.  —  Documenta  {i,e.  processus  informatio- 
nis  circa  vitam  etc.)  de  b.  Odone  Novariensi  ord. 
Carthus.  in  Analect.  Bolland.  I.  1882.  p.  324-354. 

Yita  b.  Odofiis  episcopi  Cameraoensis  =  Vita 
b.  Odonis  abb.  Tornacensis. 

Vita  s.  Odonis  episcopi  Urgellae  in  Hi- 
spania  Tarraconensi  (f  1122). 

Attsg. :  ex  Tam^  Salazari  martyrol.  Hispan.  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  II.  p.  522.  523.  —  Mira- 
cula  ibid.  p.  523.  —  Yita  alia  et  miracula 
auctore  anonyme:  ,Fuit  vir  itaque'  ex  Sanctorali 
eccles.  Barcinon.  fol.  180  ap.  J.  Villanueva,  Viage 
literario  a  las  iglesias  de  Espana.  XI.  Madrid  1850. 
8°.  p.  192-196.  —  Vita  alia:  ,Odo  sive  Otho' 
ex  lectionario  eccles.  Urgellens.  ibid.  p.  196-198. 

—  Officium  in  festo  s.  0-s  ex  Breviar.  eccles. 
Urgell.  edit.  Venet.  1487  ibid.  p.  187-191. 

Vita  Odonis  magistri  seh  darum  Tornacensis 
ecclesiae  =  Vita  b.  Odonis  abb.  Tornacensis. 

Vita  s.  Odorici  sive  Orderici  de  Porta 

Naonis  ord.  Minor.  Utini  in  Foro  Julii 

(t  1331). 

Atisg. :  ex  Waddingi  Annal.  Minor,  lib.  III  in 
AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  984-986. 

Erl.-Schr.:  (Venni,  Gias.)  Elogio  storico  alle  gesta  del 
b.  Odorico  dell'  ord.  de'  Minori  conventnali.  Con  la 
storia  da  lai  dottata  de'  siioi  viaggj  Asiatici,  illu- 
strata  da  nn  religiöse  dell'  ord.  stesso.  Venezia  1761. 
gr.  4«.  Mü  1  Karte,  Fortr.  etc. 
Cf.  Odoricus. 

Yita  s.  Odradae  virginis  Balae  in  Cam- 
pania  {temp.  ine.). 

Ausg. :  ex  codd.  ed.  C.  de  Smedt  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Nov.  n.  prs.  1.  p.  62-67.  —  Officium 
p.  67-69.  —  Vita  alia  in  9  lectiones  distributa 
ap.  Lud.  Henr.  Schutjes,  Kerkelijke  geschiedenis 
van  het  bisdom  's  Hertogenbosch  (5  vol.  1870 — 
76.  8°).  I.  's  Bosch  1870.  p.  345. 

Erl.'Schr.:  Geboers,  A.  en  F.  Van  Olmen,  De  h. 

Odrada  van  Baelen,  haar  leven  en  hare  vereering. 

Mechelen  1891.  8«. 
M(aDgelschots),  C,  Leven  der  h.  maegd  Odrada, 

gevierd  werdende  to  Milghem ,  by  Moll ,  den  3  nov. 

.  .  .  Getrokken  uit  eeno  oude  berymde  levensboschrij- 

ving  dezer  Heilige.  Moorhout  -  Gneel  18Ö4.  8"*.  Wpag. 
Smedt,  C.  de,   Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boil. 

1.  c.  p.  57-62. 

De  s.  Odrano  confessore  in  insula  Hia  (f  cca. 
563)  V.  de  Buckii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Oct.  XII.  p.  342-344. 


De  s.  Odrano  mart.,  auriga  s.  Patricii  in  Hi- 
bernia  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  III. 
p.  131.  132. 

De  8.  Oduino  presb.  mart.  Hugardiae  in  Bra- 
bantia  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  149. 

Vita  s.  Odulphi  presbytori  Stavrensis 
vel  ültraiectini  (f  cca.  865)  auctore  ano- 
nymo  saec.  X  exe.  vel  XI  ine.,  sec.  alios 
auctore  Cappido  Stavrensi  Prisio  sacer- 

dote.  Nicht  von  Bedeatong. 

Handschr.:  Brüssel  n**  380-382.  mbr.  saec. 
XV;  —  n^  9636.  9637.  mbr.  saec,  XI.  fol.  - 
Gent  n«  162  (421).  chart.  saec.  XV.  —  's  Gra- 
venhage,  kgU  Bibl.  n'' L.  28.  sec.  XV.  —  St. 
Omer  n®  775.  mbr.  saec.  XI.  4^ 

Ausg. :  ^  mutato  stilo^  sine  prologo  cd.  Surius, 
Vitae  SS.  12.  Jun.  VI.  Colon.  1572.  p.  601-606 
(«ed.  Colon.  1617.  p.  181;  «ed.  Aug.  Taurio. 
VII.  p.  545-550).  —  *  vollstäfidig  ex  variis  mss. 
et  editis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  II,  p.  592-595. 

—  *ex  Surio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIII. 
p.  857-862.  —  ®Excerpte  ed.  Holder  -  Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  356-358;  cf.  p.  574^ 

—  Translatio  de  Stauron  in  Hollandia  Lundu- 
niam  cca.  a.  1034  et  miraeula  s.  O-i  (auctore 
Dominico  priore  Eveshamensi)  ed.  W.  D.  Ma- 
cray in  Chronicon  abbatiae  Eveshamensis.  London 
1863.  gr.  8**  (=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n*29i 
p.  313-325. 

£!rl.  -  Sehr. :  J.,  Zaanlandsche  legenden:  de  vienUg  van 
St.  Odnlphus  tn  Zaanlands  jaarboekje.  Zaandiik  1S13. 
8«>.  p.  90. 

S.  Odnlphns  en  de  zeeman  ibid.  1845.  p.  101. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  G  eschichtsqnellen.  o.  Aafl. 
I.  188Ö.  p.860;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.390. 

De  s.  Oelberto  mart.  in  Brabantia  Bossuei  svl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  692. 

De  s.  Offa  abbatissa  Beneventi  in  Italia  (f 
1070)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI 
2.  p.  243.  244. 

Acta  s.  Olavi  regia  et  mart  Nidrosiae 

in  Norwegia  (f  1030)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  Passion.  Bodeccensi  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Jul.  VU.  p.  113-117.  —  Appendix  mira- 
culorum  ex  var.  monumentis  ibid.  p.  117-120. 
Cf.  Boschii  comment.  praevius  ibid.  p.  87-113. 

—  Acta  alia  et  miracula  ap.  Storm,  Monum. 
historica  Norvegiae.  1880.  p.  127-144;  cf.  ind- 
ledniug  p.  xxxi-xxxxi  et  Tillaeg  p.  229-271;  275 
-282.  —  Pas  sie  et  miracula  b.  Olavi.  Edited 
from  a  12.  Century  ms.  in  the  librarj^  of  Corpus 
Christi  Coli.  ...  by  F.  Metcalfe.  Oxford,  Claren- 
don press  1881.  4^  6  sh.  Eine  wichtige  Ergän- 
zung XU  den  vorhergehenden  Acta ,  tcelche  in  der 
vorliegenden  Oestalt  auf  Erxbischof  Eystein  von 
Nidaros  (f  1188)  xurückxuführeti  ist.  Einen  wei- 
tem Tßxt  derselben  Passio  aus  einer  andern  engl 
Hs.  (London,  Brit.  Mus.  Harley  2691.  sec.  XI} 
brachte  Storni  1889  in  einetn  Aufsätze:  De  aldste 
kirkelige  Optegnelser  om  St  Olav  t«  Tidsskrift 
f.  d.  evang.-luth.  Kirke.  III.  Easkke.  Bd.  I.  Heft  1 
zum  Abdruck.  —  Otte  b  r  u  d  s  t  y  k  k  e  r  af  den 
aeldste  Saga  om  Olav  den  Hellige.  Udgivne  for 
det  Norske  histor.  kildeskriftfond  ved  Gust.  Storm. 


VITA  OLAI  —  DE  S.  OPTATIANO 


1501 


Christiania  1893.  4^  26.  16 pag.  —  Legendae 
aliquot  de  8.  Olavo  rege  Norvegiae  [fragmentum 
scriptum  c.  1430  in  missaii,  coUectae,  lectiones 
etc.]  ^  ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  11.  p.  520-552. 
—  'ap.  Storni,  Mon.  bist.  Norveg.  1880.  p.  271- 
274.  —  Officia  de  s.  O-o  ex  Missali  Aboensi 
(inipress.  Lubecae  ap.  Barthol.  Ghotan  1488)  ap. 
Langebek  1.  c.  III.  p.  636-638. 

Er L- Sehr.:  Daae,Lad7.,  Norges  Helgener.  Christiania 
1879.  80. 
Mc  Daniel,  S.,  Life  of  St.  Olave,  martvr,  king  and 
patron  of  Norway.  London  1886.  9>.  36  pag.  1  sh. 

Om  en  Olavs  -  Legende  fra  Bibe,  af  Oustoy  Storni. 
Christiania  188Ö.  8f*. 

Vgl.  Olafs  saga  hins  helga. 
Vita  Olai  Tryggvae  filii,  vid.  Olafs  Saga  Tryggv. 

Tita  V.  Olberti  abbatis  Gemblacensis 
(f  1048.  14.  Jul.).  Ex  Sigiberti  Gemblac. 
gest  abbat  Gemblac. 

Aiisg.:  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec. 
VI.  1.  p.  599-607.  —  'Bruchstück  ap.  Bouquet, 
ßecueil  X.  p.  373. 

De  s.  Olbiano  episc.  Aneorum  et  discipulis 
mart.  in  Asia  sub  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Mai.  I.  p.  458.  —  "Ad^kriaig  toö  ^OXßidvov 
ibid.  p.  753. 

De  s.  Olbiano  apud  Graecos  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Mai.  VI.  p.  101. 

De  s.  Olcano  vel  Bolcano  episc.  in  Hibemia  (f 
cca.5C0)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Febr.  UI.  p.  179. 180. 

Vita  b.  Oldegarii  archiep.  Tarraconen- 

sis  et  episc.  Barcinonensis  in  Hispania 

(t  1137).   Ex  publicis  civitatis  et  eccle- 

siae  Barcin.  monumentis. 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  482- 
498.—  *ap.Florez,  Espaßasagrada  XXIX. p. 472. 

Erl.'Sdtr.:  Garcfa  de  Caralps,  A.  J.,  Historia  de 
s.  Oldeguer .  aivobispo  de  Tarragoua  y  obispo  de 
Barcelona.  Barcelona  1617.  4^. 

De  s.  Oliva  yirg.  mart.  Brixiae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  361. 

Vita  s.  Olivae  virginis  Anagniae  in 
Latio  apud  Hernicos. 

Ausg.:  ex  ms.  Cajetani  in  AA.  SS.  Boll.  3. 
Jan.  I.  p.  339. 

Vita  s.  Olivae  virginis  et  martyris  Pa- 
normi  (forte  saec.  IX). 

Ausg.:  ex  edit  Octavii  Cajetani  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Jun.  II.  p.  297-299.  —  Acta  in  Ana- 
lect  Bolland.  IV.  1885.  p.  5-9. 

De  SS.  Oliveria  et  Liberata  sororibus  virg.  apud 
Calvum  Montem  in  Gallia  (saec.  VI)  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Febr.  I.  p.  361. 

De  s.  Olla  virg.  apud  Cameracum  in  Belgica 
U  (sec.  XI.  XII)  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Oct.  IV.  p.  1045. 

De  SS.  Ollio  et  Stephane  diac.  mart.  Constan- 
tinop.,  ex  Florentinio  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug. 
VI.  p.  20. 

De  SS.  Olympiade  et  Maxime  ord.  Cordulae  in 
Perside  (f  251)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April.  II.  p. 
375.  376. 


Vita  s.  Olympladis  auctore  Ant.  Maria  Gra- 
tiano  episc.  AmeriDO  ap.  Surium,  Vit.  SS.  1. 
Dec.  (ed.  C^lon.  1617.  p.  32). 

De  s.  Onesima  virg.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr. 
m.  p.  681. 

Vita  s.  Onesimi  episcopi  Suessionensis 
in  Gallia  (f  cca.  360). 

Ausg. :  ex  cod.  Longipontano  in  AA.  SS.  Boll. 

13.  Mai.  III.  p.  204-206;  cf.  Vn.  p.  764. 

De  s.  Onesimo  apostolo  episc.  Ephesino,  mart. 
(t  109)  Henschenii  commentar.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  855-859. 

De  s.  Onesimo  et  sociis  mart.  Puteolis  in  Cam- 
pania  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  175.  176. 

De  s.  Onesimo  thaumaturgo  in  AA.  SS.  Bell. 

14.  Jul.  III.  p.  648. 

De  SS.  Oneslpboro  apostolornm  discipulo  et  Por- 
phyrie eius  sei-vo ,  mart  (saec.  I)  Parii  in  Helle- 
sponto  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept. 
U.  p.  662-666. 

De  SS.  Onion,  Tiburtino,  Valeriano  etc.  mart. 
AJexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  412. 

De  s.  Onneno  conf.  ord.  s.  Ben.  nt  creditor  in 
dioec.  Macloviensi  Britanniae  Armor.  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Sept.  III.  p.  453. 

Vita  s.  Onuphrii  anachoretae  in  Aegypto 
(saec.  IV  aut  V)  auctore  Paphnutio  ab- 
bäte,  interprete  anonyme. 

Ausg.:  *  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  12. 
Jun.  II.  p.  527-533.  —  Mat  ap.  Galland,  Bibl. 
PP.  XIV.  1781.  p.  122-128.  ~  Mat.  ap.  Migne, 
Patrologia  lat.  LXXIII.  p.  211-222  cum  Ros- 
weydi  not. 

Erl.'Sehr. :  J  a  n  n  i  n  ; ,  Commentar.  praevias  in  AA.  SS . 
Boll.  1.  c.  p.  619 -627. 
Vie  du  gloneax  s.  Onnphre,  hermite,  fils  d'on  roy  de 
Ferse.  Bnixellos  1661.  12mo. 

De  s.  Opiiio  diac.  Placentiae  in  Italia  (sec.  V) 
Fonsoni  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI.  p. 
64.  65  et  RigoUoti  nota  ibid.  Suppl.  p.  115*. 

De  s.  Opione  seu  Opilione  presbytero  (saec.  IV) 
Bituricis  in  Gallia  RigoUoti  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Oct.  supplem.  p.  107*.  108*. 

Vita  s.  Opportunae  abbatissae  Sagiensis, 
quae  soror  s.  Godegrandi  episcopi  (f  770) 
auctore  AldelmosiveAdelmoSagiensi 
(Siex  iiiNormannia  Oalliae)  episcopo  (cca. 
880). 

Ausg.:  ^ ed.  Surius,  Vit.  SS.  22.  April.  —  ^in 
AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  62-67.  —  «  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  UI.  2.  p.  222^ 
231.  —  Liber  miraculorum  auctore  eodem 
Adelmo  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  67-71.  —  »ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  231-238.  —  •  Bruchstücke  ap. 
Bouquet,  Recueil  Vn.  p.  366;  IX.  p.  106.  107. 
—  Alia  miracula  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  238.  — 
De  reliquiis  ibid.  p.  239. 

Erl.-Schr.:  Gösset,  Nicol.,  Vie  et  miracles  de  St. 
Opportune  abbesse  .  .  .  tiree  da  cartalaire  et  archives. 
.  .  .  Paris  1654.  S». 

De  s.  Optatiano  episc.  Brixiensi  (saec.  V)  in. 
AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  m.  p.  654. 


1502 


DE  SS.  OPTATO  —  VITA  S.  OSWALDI  EP.  WIGORNIENSIS 


De  88.  Optato,  Arcilao,  Symphronio  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  ßoll.  14.  April.  IL  p.  212. 

De  8.  Optato  episc.  Milevi  in  Numidia  (f  cca. 
370)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  396. 

De  88.  Optato  episc,  Sanctiao  et  Memoho  presb. 
Autissiodori  in  Burgandia  (f  530)  Stiltingii  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  680-682. 

De  8.  Oraeozela  mart  ConstantiDopoli  Pinii 
syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  305-307. 

De  b.  Oranna  virg.  et  socia  anonyma  in  Esch 
prope  oppidum  Beres  in  Ix)tharingia  (saec.  XIV) 
StiltiDgii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sept  V.  p. 
115-117. 

Tita  Orderici  Vitalis  monachi  S.  Ebrulfi 
Uticensis  a  se  ipso  conscripta  a.  1141. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mod.  scr.  XX.  p.  81.  82. 

Vgl.  OrdericuB  Vitalis. 

De  88.  Orentio,  Phamacio,  Erote  etc,  fratribus 
mart.  sub  Galerie  Maximiane  in  Armenia  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  809-811. 

De  88.  Oreste,  Diomede  et  Rhodone  mart.  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  II.  p.  171. 

Martyrium  s.  Orioull  et  sororum  eins  Oriculae 
et  Basilicae  exFlodoardi  histor.  eccles.  Remens. 
ap.  Surium,  Vit.  SS.  18.  Nov.  (ed.  Colon.  1617. 
p.  422). 

Vita  s.  Orientii  episcopi  Ausciorum  in 

Novempopulania. 

Ätisg.:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  11.  p.  596- 
598.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  61.  62.  — 
Vita  alia  ex  ms.  Tolosano  *  ibid.  p.  62-64.  Cf. 
Mai.  VIL  p.  530.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  I.  p.  643. 

Erl.'Schr.:  (L<^crivain)  Note  aar  la  Tie  de  saint 
Orientius ,  6v^ae  d'Aach  m  Annales  da  Midi.  1891. 
n«  10 ,  avril. 

Vita  b.  Oringae  sive  Christianae  virg. 

in  Etruria  (f  1310). 

Ausg.:  ex  italico  Silvani  Razzi  latine  versa 
in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  650-654.  —  Vito 
alia  auctore  Cornelio  Curtio  ord.  Augustini 
historiographo  ibid.  p.  654-662. 

Erl.  -  Sehr. :  Lami,  0.,  Vita  delln  b.  Oringa  Cristiana 
fondatrico  del  convento  di  S.  Maria  -  Novella  in  To- 
scana.  Fironze  1769.  8*^. 

Do  SS.  Orione,  Aemilio  et  Agnato  mart.  Alexan- 
drinis  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  III.  p.  289. 

De  SS.  Orione,  Memnone,  Hormetc  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  II.  p.  414. 

De  b.  Orlando  converso  Valium brosae  in  He- 
truria  (f  1242)  Papebrochii  sylloge  bist,  in  A.A. 
SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *253. 

De  8.  Oreisio  abbate,  s.  Pachomii  apud  Taben- 
nenses  successore  in  Thebaica  Aegyptii  solitudine 
(t  cca.  380)  Papebrochii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jun.  II.  p.  1054-1057. 

De  s.  Ortario  abbate  Landellis  in  Normannia 
(ante  saec.  VI)  Papebrochii  comment.  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Mai.  V.  p.  36-38. 

Vita  b.  Osannae  Andrasiae,  virg.  tertii 
ord.  s.  Domin.  Mantuae  (f  1505)  per  fr. 


Franc.  S  i  1 V  e  s  t  r  u  m  Ferrariens.  ord.  Praed., 
familiärem  beatae.  Libri  6. 

Ausg.:  ex  edit.  Mediolanensi  a'  1505  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Jun.  m.  p.  673-724.  —  Vita  alia 
ex  italico  Hieron.  Montolivetani.  Tractatus  3,  ibid. 
p.  724-800.  Cf.  Papebrochii  comment  praevius 
ibid.  p.  667-673  (mit  Abbildungen). 

De  88.  Osea  et  Aggaeo  prophetis  in  AA.  SS. 
Bell.  4.  Jul.  II.  p.  5. 

Vita  s.  Osithae  virg.  mart  (cca.  680) 
in  sai  nominis  oppidulo  comitatus  Es- 
sexiae  in  Anglia,  auctore  anonyme. 

Nach  einigen  biess  der  Verfasser  Alber icua  Veerns, 
der  um  1250  Chorheir  im  Osithakloater  bei  Colchester  w. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  2.  1862.  p.  524.  n°  1095-1097. 

Ausg.:  *ed.  Suriu8,  Vit.  SS.  7.  Oet  —  *«cte- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct  lU.  p.  942-944. 
Cf.  Suy8kenii  comment.  praevius  ibid.  p.  936-941. 

Vita  s.  Osmannae  virg.  quae  colitur  in 
abbatia  s.  Dionysii  prope  Parisios  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept  IH. 
p.  422-425.  Cf.  Suyskenii  comment.  praevius 
ibid.  p.  417-422. 

Canonizatio  8.  Osinundi  Sarisburiensis  episcopi 
(a.  1457)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  77. 

Erl.'Sdir.:  Bowle,  J.,  On  the  canonization  of  St.  Os* 
mand,  with  some  observations  conoernini;  The  epi- 
scopua  pueromm  in  Archaoologia  IX.  p.  39. 

Vita  b.  Ostiani  presbyteri  et  confes- 
soris  in  Vivariensi  [  Viviers]  Galliae  terri- 
torio  (saec.  VI  ine.)  auctore  anonjmo  sup- 
pari. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  reg.  bibl.  1791-94  t» 
Analect  Bolland.  U.  1883.  p.  355-358.  Cf.  de  eo 
AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  578.  579,  magery  u. 
Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  alt  d.  Gesch.  IX.  p.  444. 

De  ss.  OstratOy  Spiro,  Eraclio  mart.  Sirmien- 
sibus  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  578. 

Vita  s.  Oswald!  episcopi  Wigorniensis 
et  archiepiscopi  Eboracensis  (f  992)  au- 
ctore Eadmero    archiepiscopo   Cantua- 

riensi  (f  1124). 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript  catalogue  of 
materials.  I.  2.  1862.  p.  609-614. 

Ausg.:  *  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  II.  p.  191 
-210.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLIX.  p.  7Ö1- 
-786.  —  *  ex  ms.  Cantabrig.  Corp.  Christ  n'^371. 
fol.  214  edited  by  James  Baine  in  The  historians 
of  the  Church  of  York.  IL  1886.  p.  1-40.  —  Mi- 
racula  auctore  Eadmero  eodem  ibid.  p.  41-59: 
cf.  preface  p.  ix.  —  Vita  alia  auctore  anonymu 
{Ausxug  aus  der  vorhergehenden  Vita)  ex  Cap- 
gravio,  Surio  et  ms.  Ultraieotino  *  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Febr.  III.  p.  752-756.  —  •  ttiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  728-734 
(ed.  Venet  V.  p.  708);  —  und  *  ap.  Migne  1.  c. 
CXLVII.  p.  1191-1200.  —  ViU  alia  auctore  ma- 
gistro  Senate  (sometimes  called  Senatus  Bra- 
ven ins)  priore  Wigomiensi:  ,Puer  igitur  Oswal- 


VITA  S.  OSWALDI  REGIS  —  VITA  S.  OTMARI  ABB.  SANOALLENSIS 


1503 


dns'  [Handsehr.:  Durham,  Gapitelbibl.  B.  IV. 
39.  sec.  XII.  4?]  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  15.  Oct.  IV.  Colon.  1617.  p.  229.  —  •  ed.  J. 
Eaine  in  The  historians  of  the  Church  of  York. 
II.  1886.  p.  60-97;  ef.  pref.  p.  x.  —  Vita  alU 
auctore  anonymo  contemporaneo  (monacho  Ram- 
seiensi?):  ,Religio6US  vir  Domini  ^  [it  is  an  in- 
valuable  and  aitnost  unknawn  evidenee  for  the 
reign  of  Edgar  and  Ethelred*,  Stabbs]  ^  ex  prima 
parte  chrooici  ms.  coenobii  Ramesiensis  ap.  Ma- 
billon  1.  c.  p.  735-760.  —  'ex  cod.  musei  Bri- 
taon.  (Gotton.  Nero  E.  1.  4^)  edited  by  J.  Raine 

I.  c.  I.  1879.  p.  399-475;  ef.  pref.  p.  liv.  —  Vita 
alia  auctore  anonymo:  ,61orio8U8  Christi  confes- 
Bor^  ex  cod.  Lansdowne  n*^  436  ed.  J.  Raine  1.  c. 

II.  1886.  p.  489-501.  —  Vita  alia  a  Job.  Cap- 
grave  (Nova  legenda  fol.  25 1**)  conscripta  ibid. 
p.  502-512.  —  Fragmentum  ex  Orderico  Vi- 
tali  lib.  IV.  p.  517  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  734. 

ErL'Sdir.:  Hensohen,  Commentarins  pnevius  «n  AA. 
SS.  fioll.  1.  c.  p.749-762. 
T^right,  Oswald*  in  kit  Biographia  Britann.  literar. 
I.  p.  462-467. 

Tita  s.  Oswaldi  regis  ac  martyris  a. 
642  in  Anglia  auctore  Drogone  raon- 
acho  coenobii  Winnocibergensis  in  Flan- 
dria. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  5.  Aug.  11.  p.  94-103. 
Cf  Pinii  commentar.  praevius  ibid.  p.  83-93.  — 
Vita  ex  Bedae  histor.  eccles.  ap.  Suriam,'Vit. 
SS.  5.  Aug.  —  Vita  alia  ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  fol.  254.  —  Reglnaldus  monachus  Dur- 
hamensis:  Epistola  Heorico  (subpriori  Dur- 
hameosi)  transmissa  de  s.  regis  et  gloriosi  mar- 
tyris  Oswaldi  genealogia  ex  ortu  commentata 
[seither  nicht  gedruckt]  in  Symeonis  monachi 
Dunelmens.  opp.  omn.  ed.  Tb.  Arnold  (=  Rerum 
Brit.  med.  aevi  scr.  n«  75).  I.  London  1882.  p.  326 
-330;  Vita  p.  330-385  mit  Fortlassung  dessen, 
vas  aus  Beda  entlehnt  ist.  Cf.  iotrod.  p.  xu.  — 
St.  Oswaldes  Leben.  Ein  Gedicht  aus  dem  12. 
Jahrh.  Hrsgb.  von  L.  Ettmüller.  Zürich  1835.  8^ 
—  Saga  Osvalds  konungs  bims  helga,  udgiv. 
efter  en  islandsk  Oldbog  .  .  ,  af  Jon  Sigui-ftsson; 
og  med  tilf.  dans  overssettelse  af  Thorl.  Guöm. 
Kepp  in  Annaler  for  Nordisk  Oldkyndighed  og 
Hi.storio.  1854.  Kjöbonhavn.  8°.  p.  3-91. 

E^l.-Schr.:  Berger,  A.  E.,  Die  Oswald legoiide  in  der 
dentschen  Literatur.  Inaug.  -  Dias.  Halle  a.  S.  1886. 
8P.  47pag. 

Edzardi,  A.,  UnterBQchun^on  über  das  Gedicht  von 
St.  Oswald.  I.  Leipzijf  1870.  8".  61pag.\  —  voUstänäig 
Hannover  1876.  «o.  jw  W8  pag.  Jt  2.70. 

Montalembert.  Cte.  de,  Les  moinos  d'Occident.  IV. 
Paris  1868.  p.  3  -  88 :  Saint  Oswald  et  la  rennaissance 
chrötienne  de  la  Northumbrio;  p.  129-131. 

Mourek,  V.  E.,  Prairer  Perpamontfracrmente  der  Os- 
waldlegende in  Sitzungsberichte  der  k.  bühin.  Gesoll- 
schaft der  Wissensch.  Pra»r  IbÜÜ.  Kr.  ^K  p.  275  -  2S2. 

S.  Oswalt,  Otnit  und  Si«frit  ap.  Mono,  Anzeij^er  für 
Kunde  des  deutschen  Mittelalters.  IV.  1835.  p.  414 
-421. 

Stna,  G.  della,  Vita  di  s.  Osualdo,  re  di  Nortumbor- 
land.  Gonova  1887.  8». 

Zingerle,  J.  v..  Die  O^^wald - I^i^ende  und  ihre  Be- 
ziehung zur  deutschen  Mytholoif lo.  Stuttgart  1856.  8°. 

Acta  s.  Oswini  regis  Northumbriae  et 
mart  in  Anglia  a.  651  auctore  sancto  ac 
venerabili  Beda. 


Ausg. :  ex  Bedae  historiae  Anglic.  eccl.  Paris. 

1681.  lib.  m.  c.  14  wiederholt  in  AA.  SS.  BoU. 

20.  Aug.  IV.  p.  62.  —  Acta  altem  ex  Joh.  Cap- 

grave  sau  potius  Johanne  Tynmuthano  (in 

Legenda  Angliae  a  pag.  256]  ibid.  p.  63-66.  Cf. 

DoTmansii  comment.  praevius  ibid.  p.  57-  62  und 

Hardy,  Descr.  oatalogue  of  materiais.  I.  1.  1862. 

p.  248.  n«  651 -656.  —  Vita  »n  Publications  of 

the  Surtees  Society.  1838. 

Erl.  -  Sehr.:  Montalembert,  Las  moines  d'Ooddent.  IV. 
Paris  1868.  p.  41-49. 

De  88.  Otgeiio,  Benedicto  et  Botgario,  mon- 
achis  piis  in  coenobio  s.  Faronis  apud  Meldos, 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p. 
656-668. 

Conversio  Othgerii  militis  auctore  ano- 
nymo. 

Atisg. :  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  626.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  V.  p.  468.  469. 

Vita  s.  Otbonis  solitarii  Ariani  in  re- 
gne Neapolitano  (f  cca.  1120). 

Ausg.:  ex  officio  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart. 
in.  p.  468  -  470  c.  comment  praevio  p.  466  -  468. 

Tita  s.  Otmari  abbatis  Sangallensis  (f 
759)  auctore  Gozberto  abbate  Sangal- 
lensi  (816  —  837). 

Ueberarbeitet  von  Walafrid  Strabo  und  nur  noch 
in  dieser  Form  vorhanden.  Bietet  einige  schätzbare  Nach- 
richten Über  die  damaligen  Verhältnisse  von  Alamannien. 

Handsehr. .-.Paris,  Nat.-Bibl.  lat.  n° 5364.  sec. 
XII.  -  St  Gallen,  n«  562.  sec.  IX.  —  Stutt- 
gart, mbr.  fol.  max.  sec.  XII.  f.  118.  —  Wol- 
fenbüttel, mbr.  antiquiss.  17.  5.  Ms.  Aug.  4^ 
Fü/.  Pertz,  Mon.  IL  p.  40. 

Ausg.:  '  ap.  Goldast,  Scr.  rer.  Alam.  (I.  1606. 
p.  277)  I.  1730.  p.  176-181;  notae  in  eand.  ibid. 
p.  253.  —  » ed.  Surius,  Vit  SS.  16.  Nov.  VI.  p. 
351-357  (ed.  Colon.  1617.  p.  360).  —  » ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  154-162. 

—  *  ed.  Ild.  ab  Arx  ap.  Pertz,  Mon.  II.  p.  41-47. 

—  *  ex  Mabilloüio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXI  V. 
p.  1029-1042.  —  ®  ed.  G.  Meyer  von  Knonau  in 
St  Gallische  Geschichtsquellen.  Abth.  I.  1870  (= 
St.  Gallische  Mittheilungen  zur  vaterländ.  Gesch. 
XII).  p.  95-114;  prologus  Walafridi  de  vita 
s.  0-i  ibid.  p.  94.  —  '  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Recueil  V.  p.  429.  430.  [  Uebers. :  deutsch  von  A. 
Potthast  Berlin  1857  (=  Geschichtschreiber  der 
deutschen  Vorzeit  VIII.  Jahrb.  1.  Bd.)  —  2.  Aufl. 
Neu  bearb.  u.  eingel.  von  W.  Wattenbach.  Leipzig 
1888  (=  Geschichtschr.  d.  d.  Vorz.  2.  Gesammt- 
ausg.  Bd.  12.)]  —  Miracula  s.O-i  auctore  Ysone 
magistro,  moüacho  S.  Galli  (f  871).  Libri  2  *ed. 
Surius  1.  c.  p.  357-365.  —  *  ap.  Goldast,  Scr.  rer. 
Alamaon.  I.  p.  181-189.  —  'ap. Mabillon,  AA.SS. 
o.s.Ben.l.c.p.  162-173.  —  *ap. IVrtz  I.e.  p.47-54. 

—  *ap. Migne  1.  c.  CXXI.  p. 779 -796.  —  «Bruch- 
stück ap.  Bouquet  1.  c.  p.  430.  —  '  im  Auszuge 
ed.  G.  Meyer  von  Knouau  1.  c.  p.  114-139.  — 
Rhythml  de  s.  O-o  abbate  Sangallensi  auctore 
Ekkehardo  IV  (c.  1020)  '  ap.  Pertz  1.  c.  p.  54- 
58.  —  '  a/«  Versus  ex  Libro  benedictionum  ed. 
G.Meyer  von  Knonau  in  St  Gallische  Geschichts- 


1504 


VITA  S.  OTTONIS  EP.  BAMBERG. 


quellen.  Abth.  III.  St.  Gallen  1877  (=  St.  Gal- 
lische Mittheilungen  zur  vaterländ.  Gesch.  N.  F. 
Heft  5.  6).  p.  Lxxxv-Lxxxix. 

Erl.-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 

Mansi  IV.  p.  192. 
Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischen  christlichen  Glaa- 

benshelden  am  Rhein.  Frankfurt  a.  M.  1868.  p.  248 

-264. 
Histoire  Htteraire  de  la  Fraoce  Y.  p.  76.  399. 
Meyer  v.  Knonau,  O.,  Das  Leben  und  die 'Wunder 

des  h.  Otmar  in  St.  Gallische  Geschichtsquellen.  Abth. 

I.  1870.  p.  xx\i -XXXII. 
Rettberg,  Deutschlands  Eirchengeschichte.  II.  1848. 

p.  118. 
Wattenbach,  Deutschlands  Gectchichtsquellen.  6.  Anfl. 

I.  1885.  p.  254. 364;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.271.39ö.  not.  3. 

Vita  8.  Ottiliae  =-  Tita  s.  Odiliae. 

Vita  8.  Ottonis  episcopi  Bambergensis 

(1103—1139)  auctore  Andrea  abbate 
monasterii  s.  Michaelis  prope  Bambergam 
(1483—1502).    Libri  4. 

Eine  grosse  Compilation  aus  den  Biographien  Ebbos, 
Herbords  etc.  Andreas  hat  drei  Angaben  veranstaltet. 

Handschr.:  5;  vgl.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p. 
724  sq. 

Ausg,:  *  ap.  Gretser,  Divi  Bambergenses.  In- 
golstadii  1611.  p.  145-368.  —  *tn  Gretsori  oper. 
X.  p.  570-669.  —  » wiederh.  ed.  Surius,  Vit.  SS. 
2.  Jul.  a.  1618.  p.  31  {die  frühere  Ausgabe  gibt 
IV.  p.  49  nur  einen  kurxen  Ausxtig  aus  Vita  s. 
Ottonis  auct.  anonyme).  —  *  Auszüge  nach  Oret- 
sers  Ausg.  ed.  Sollerius  in  AA.  SS.  Boli.  2.  Jul. 
I.  p.  456-465.  —  *Prologus  in  Vitam  priorem 
a.  1487  scriptam  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  903 
-905;  prologus  in  Vitam  posteriorem  a.  1499 
scriptam  ibid.  p.  905-907.  —  [NB.  Vollständig 
verschieden  hiervon  ist  die  Ausgabe,  tcelche  ed. 
Valer.  Jaschius  ecclesiastes  Colbergonsis  unt.  d. 
Tit. :  Andreae  abb.  Banib.  de  vita  s.  Ottonis  .  .  . 
episc.  .  .  .  libri  IV.  Colbergae  1681.  4^  p.  1  sq. 

—  Gretsers  u.  Jaschius'  Ausgaben  vereinigte 
auf  heillose  Weise  xu  einer  Ludewig,  Scr.  rer. 
Bamberg.  I.  p.  394-631;  ef  p.  739-785.]  —Tita 
alia auctore  anonymo  synchrono,  dicto, Ano- 
nymus Canisii'.  Libri  3  \ist  Herbords  Dia- 
log (s.  weiter  unten)  in  die  Form  einer  einfachen 
ErxäßUung  gebracht;  Handschr.:  8;  vid.  Pertz, 
Mon.  scr.  XII.  p.  728  sq.]  *  ed.  Canisius,  Lect. 
antiq.  II.  p.  325-482  (*  ed.  Basnage  III.  2.  p.  35 
-96).  —  '  wiederh.  ap.  Jaschium  I.  o.  p.  270,  col- 
lata  ex  alio  cod.  cum  historia  abbatis  Andreae. 

—  *  diese  Collation  wiederholte  Ludewig  L  c.  I. 
p.  634-727.  —  *  Canisius'  Ausgabe  wiederh.  Sol- 
lerius in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jul.  I.  p.  378-425.  — 
Excerpta  ^unt.d.Tit.:  Ottonis  episc.  Bamber- 
gensis legatio  ex  Pomerania  in  Daniam  a.  1128 
ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Danic.  IV.  p.  217-220.  — 
*  ap.  Pei-tz,  Mon.  scr.  XII.  p.  746  sq.  —  Vita  alia 
auctore  anonymo  Prieflingensi  s. Pruvenin- 
gensi  [vor  1 1 58  verfasst ;  {Handschr. :  Heiligen- 
kreuz,  Wien,  Zwetl;  rid.  Pertz ,  Mon.  scr.XII. 
p.  731)]  *  unt.  d.  Tit.:  Vita  Ottonis  Bab.  cpiscopi 
ed.  St.  L.  Endlicher  ap.  L.  Giesebrecht  &  Haken, 
Neue  Pommersche  Provinzialblätter.  IV.  Stettin 
1829.  p.  312-363.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Monachi 
Prieflingensis  vita  0-s  od.  Köpke  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XII.  p.  883-903.  —  ^Auszüge  ap.  Bielowski, 
Mon.  Polen,  bist.  II.  p.  128-144.  —  Vita  alia  au- 


ctore Ebbone  monacho  Montis  s.  Michaelis  Ba- 
benberg.,  libri  3  [1189  bei  der  Canonisation  für 
authentisch  erklärt;  verfasst  zwischen  1147— 
1157  {Handschr.:  6;  vid.  Pertz,  Mon.  scr.  XU. 
p.  730  u.  JafFe,  Bibl.  V.  p.  582)]  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
2.  Jul.  I.  p.  425-449.  —  «ed.  Köpke  ap.  Pertz 
1.  c.  XII.  p.  822-883.  —  •  mit  vielen  Verbesse- 
rungen ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  V.  p.  588-692. 
( Vgl.  Wattenbachs  Recens.  in  Heidelberger  Jahrb. 
1869.  p.  592-594).  —  *  einzeln  daraus  wiederh. 
Berolini  1869.  gr.8^  120  pag.  u«  1.60.  —  *  Ex- 
cerpte  '  unt.  d.  Tit. :  Ottonis  . . .  legatio  ap.  Lange- 
bek, Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  220-224.  — •  »»  ap.  Bie- 
lowski, Mon.  Polen,  bist.  II.  p.  32-70;  cf.  Ein- 
leit.  p.  23-31.  —  Von  Ebbo  ist  bis  jetzt  kein 
sicherer  authentischer  Text  vorhanden;  ef.  Pertz 
1.  c.  p.  822,  JafFe  1.  c.  p.  580.  —  Vita  alia  site 
Dialog^as  de  Ottone  episc.  Bamb.  auctore  Her- 
be rdo  scholastico  (f  1168.  Sept  27).  Libri  3  {ge- 
schrieben 1158  u.  1159.  Kopke  hat  in  seiner  1. 
Ausg.  versucht,  Herbords  damals  nicht  aufzu- 
findendes Werk  aus  den  vorhandenen  Fragmen- 
ten mit  Hülfe  dreier  Handschriften  wiederherzu- 
stellen) od.  Köpke  ap.  Pertz  1.  c.  XII.  p.  746-822. 
Verstümmelt.  —  Im  J.  1865  wurde  in  Mün- 
chen [Hof bibl.,  cod.  lat  n®  23582  (ZZ  582),  oiim 
monast.  Neuenkirchens.  mbr.  saec.XIV.  fol.;  ganx 
wie  diese  ist  die  später  gefundene  lat  n^  23846 
(ZZ  846).  sec.  XV.  fol.]  eine  Handschr.  entdeckt 
welche  integrum  Herbordi  librum  bietet.  Köpke 
veröffentlichte  hiemach  eine  neue  Ausgabe  *  ap. 
Pertz  1.  c.  XX.  p.  704-769.  —  *  in  usum  8ch<>- 
larum  ex  M.  G.  h.  recus.  Hannoverae  1868.  S". 
^äi  1.20.  —  *  als  Dialogus  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer, 
Germ.  V.  p.  705-835;  cf.  p.  693-704!  —  *  Ex- 
cerpte  ap.  Bielowski,  Mon.  Polen,  bist  II.  p.  71- 
127.  [üebers.:  deutsch  von  Hans  Prutz.  Berlin 
1869.  8**  (=  Gescbichtschreiber  d.  deutschen  Vor- 
zeit. XII.  Jahrb.  7.  Bd.)].  —  Commendatio  pii 
Ottonis  .  .  .  rhythmica  et  de  gestis  eins:  ,0  Jeni- 
salem  superna'  *  ap.  Jaschium  1. 1.  —  •  tciederh. 
ap.  Peitz  I.e.  XII.  p.  910. 911.  —  Embiieo Wine- 
burgensis  episcopus  (f  1146):  Sermo  in  exequiis 
s.  Ottonis  habitus  *  ap.  Ussermann,  Episcopatus 
Bamberg. ,  cod.  prob.  p.  89  ex  *  A A.  SS.  Boll.  Jul. 
I.  p.  423.  —  '  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXIII.  p.  1361-1364.  —  Ex  Andreae  cata- 
logo,  vid.  Relatio.  —  Miraeula  s.O-s  et  elevatin 
auctore  incerto  ^  unt.  d.  Bezeichnung :  Liber  IV. 
Ebben is  superadditus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  1. 
p.  449-456.  —  •  ed.  Köpke  ap.  Pertz  1.  c.  XII.  p. 
911-916.  —  ^Auszug  {nur  die  Oeschiehte  dpr 
Canonisation)  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Genn.  V.  p.S^36 
-841. —  Miraeula  s.O-s  auctore  monacho  Montis 
s.  Michaelis  ap.  Pertz  1.  c.  XII.  p.  917-919.  — 
Relatio  de  piis  operibus  Ottonis  ep.  Bamb.  Saec. 
XII  (Andreas  abbas  Montis  s. Michaelis,  flfM/J, 
hat  seinem.  Catalogus  pontificum  Bambergensium 
diese  Relation  einverleibt,  jedoch  einige  Kapi- 
tel ausgelassen.  Aus  ihr  haben  die  3  Biographen 
Ottos:  Anonymus  Priefling.,  Ebbo  wirf  Herbord 
bedeutend  geschöpft.  [Hatidsehr. :  B  a  m  b  e  r  g ,  Ms. 
bist.  2  (RB.Re  IL  IP).  chart.  saec.  XV.  fol.  max.: 
—  ms.  bist,  perg.l  (RB.  Re  IL  11).  mbr.  saec.  XV. 
fol.  max. ;  —  ms.  bist  134  (RB.  9.  Rf.  II.  11).  chart. 
saec.XV.8^  —  München,  Lat.  n «  23582  (ZZ  582'. 


i 


VITA  S.  0TT0NI8  EP.  BAMBERGEN8IS 


1505 


mbr.  saec.  XIV.  fol. ;  —  lat  n«  23846  (ZZ  846). 
Chart  saec.  XV.  fol.  —  Stargard,  Gymn.-Bibl. 
n**  43.  Chart,  saec.  XV.  fol.  Fragment.]^  *  ed.  Hol- 
der-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1156- 
1166.  —  'etn  Thetl  uiU.d,  Tu.:  Ex  Andreae 
catalogo  abbatam  8.  Michaelis  Babenberg.  ed. 
Köpke  ap.  Pertz  l.  c.  XII.  p.  907-909.  —  8«r- 
mones  in  memoriam  b.  O-s  episcopi  {baldncieh 
dessen  Ibde  gesehrieben)  ed.  R.  Köpke  ap.  Pertz 
L  c.  XX.  p.  769-771,  nur  Bruekstüeke, 

JBrL'Sckr.:  Bernhardt,  E.,  Otto  unser  Apostel  d.  i. 
das  Ottobflchlem.,  Stettin  1824.  8». 

Bielowski,  A.«  Syi.ety  Otto  i  jego  iywociax^e  in 
Biblioteka  Ossolinakich.  Poczet  novy.  XI.  1868.  p. 
178-192. 

Bos8ert,G.,  Die  Herkunft  Bischof  Ottos  des  Heiligen 
▼onBambmg  «nWArttembeivisohe  Jahrbücher.  Jahrg. 
1883.  Stuttgart.  Lex.-S».  li.  p.  98-102;  297-801. 

Bus  eil,  A.  G.  Fr.,  Memoria  Othonis  emso.  Bamberg. 
Pomeranonim  apostoli.  Jenae  1824.  faP.  Jk  2.25. 

Friedrich,  Herrn.  .Die  politische  Thatigkeit  des  Bi- 
schofs Otto  I  Ton  Bamberg.  Eine  Studie  zur  Qesch. 
des  Investitttrstreites.  Inaog.-Diss.  Königsberg  1881. 
gT.SP.  65pag.  ^1.60. 
Oiesebrecht,  Ludw.,  Vom  h.  Otto  und  Ton  der  Ent- 
wickalung  des  Kirchenthnms  in  Pommern  bis  zur  Ein- 
führung der  Reformation.  Stettin  1824.  Bf^. 

:  Die  Heiligsprechung  Ottos  von  Bamberg  in  Bal- 
tische Studien.  XIV.  1.  Stettin  1850.  p.  189-196. 
Notiz  über  die  handschriftliche  v  ita  Ottonis, 


welche  der  Bibl.  des  Stargarder  Qymnas.  gehört,  in 
Baltische  Studien  VIU.  2.  p.  269. 

Haag,  Oeo.,  Quelle,  Gew&hrsmann  u.  Alter  der  ftltesten 
Lebensbeschreibung  des  Pommemapostels  Otto  von 
Bambenr.  Diss.  inaug.  Halle  1874.  8^;  —  mit  dam- 
aelben  Tüel  Festschrift.  Stettin  1874.  80.  122  pag. 

:  Beitrage  z.  Quellenkritik  der  Lebensbeschrei- 
bungen d.  Bischöfe  Otto  I  von  Bamberg  in  Forschungen 
zur  deutschen  Geschichte.  XVIII.  1878.  p.  243-264. 

H eisen berg ,  A.,  Ueber  ein  Fragment  des  Anonymus 
Oanisii  de  yita  Ottonis  m  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft. 
d.  Gesch.  XIX.  1894.  p.  460.  461. 

HOfner,  M.  J.,  Otto  I  Bischof  von  Bamberg  in  seinem 
VerhSltDiBse  zu  Heinrich  V  und  Lothar  lU.  Dissert. 
Giessen  1868.  8^.  SOwig. 

Hoff  mann,  Ludov.,  Otto  I  episcopus  Bambergensis, 
qnomodo  eoclesiae  suae  auctoritatem  et  dignitatem 


promoverit.  Part.  1.  Diss.  Balis  1869.  8°.  39 

Egger, 
Mon.  scr.  XV.  2.  p.  1151-1156. 


Holder-Ei 


Etnleit.  xu  teinar  Äusg 


öüpag. 
.  ap.  Pei 


ertz, 


Jaksch,  A.V.,  in  Mittheilungen  des  Instituts  f.  österr. 
Geschichtsforschung.  Eiv.-Bd.  II.  p.  361-879. 

Jaritsch,  Geo.,  Geschickte  des  Bischofs  Otto  I  von 
BambeiK,  des  Pommern -Apostels  (1102— 1139).  Ein 
Zeit-  und  Kulturbild  aus  der  Epoche  des  Investitur- 
kampfes und  des  beginnenden  Streites  der  Staufer 
und  Weifen.  Nach  Quellen  bearbeitet.  Gotha  1889. 
gr.80.  XVI.  479 pag.  Jk9. 

Kanngiesser,  Pt.  F.,  Bekehrungsgeschichte  der  Pom- 
mern. Greifswalde  1824.  8P. 

Klempin,  Rob.,  Die  Biographien  des  Bischofs  Otto 
und  deren  Verfasser  in  Baltische  Studien  IX.  Stettin 
1842.  p.  1-245. 

Köpke,  Rud.,  EinUü.  «i  »einur  Äuag.  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XII.  p.  721-746;  XX.  p.  697-704. 

Kotliaresky.  [Etüde  sur  la  vie  de  Töveque  Otto  de 
Bamberg,  apotre  des  Pom6raniens.  Pragne  18741.  8". 

Lahner,  Andr.,  Die  ehemalige  Benedictiner  -  Abtei 
Michelsberg  zu  Bamberg.  Bamberg  1889.  8^.  p.  38  - 
122 :  Der  n.  Otto  und  das  Kloster  Michelsberg ,  p. 
423-432. 

Lehmann,  H.,  Pommern  zur  Zeit  Ottos  von  Bamberg. 
Aus  einer  Bede.  Berlin  1878.  &>.  40  pag.  76  4 

:  Chronologisches  zu  den  Missionsreisen  Ottos  von 

Bambeig  tra  Baltische  Studien.  XXX.  Stettin  1880. 
Heft  2. 

Lo  OS  hörn,  Joh.,  Der  heil.  Bischof  Otto.  Nach  den 
Quellen  bearbeitet.  [Separatansgabe  aus  dessen  Ge- 

.  schichte  des  Bisthums  Bamberg.]  Festschrift  zum 
700 jähr.  Jubiläum  seiner  Heiligsprechung.  München 
1880.  gr.  80.  A,  6. 

:  Der  heü.  Otto,  achter  Bischof  von  Bamberg, 

Apostel  der  Pommern.  Auszug  aus  der  Festschrift. 
München  1888.  gr.  Bf*.  Jk  1.-20. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ma  s  k  n  8 ,  Carl,  Bischof  Otto  I  von  Bambeig  als  Bischof, 
ReichsfÜzst  und  Missionar.  Diss.  inaug.  Breslau  1889. 
8».  102  pag. 

Meiller,  Ans.,  Mundi miraculum ,  seus.  Otto^  episc. 
Bambenr.,  Pomeraniae  apostolus,  et  exempti  mon- 
asterii  Ensdorffensis  praedpuus  dotator,  cum  eiusd. 
monasterii  fundatorum,  Ottonis,  com.  palat.  de  Wittels- 
pach  .  . .  historia.  Pedeponti  [Ambergl  1789.  4^.  Oum 
2  ioomb.  XVI.  482 pag. 

Meinhold,  W.,  St.  Otto,  Bischof  von  Bamberg.  Ro- 
mantisch -  religiöses  Epos.  Greifewald  1826.  SP.  Jk  6. 

Otto,  der  heil.  Bischof  von  Bamberg  und  Apostel  der 
Pommern.  Freibnig  i.  Br.  1875.  8^.  Jk  1.80. 

Petröw,  Alexei,  [Die  Herbordsche  Biographie  des 
Bischofs  Otto  von  Bambe^.  Eine  kritische  Unter- 
suchung.] St.  Petersburg  1883. 8P.  BuBäigekgtaeknebm. 

Qu  and  t,  L.,  Bischof  Ottos  erste  Reise  in  Pommern. 
Localitäten.  Chronologie  tn  Baltische  Studien.  X.  2. 
Stettin  1844.  p.  121-186. 

Rion,  J.,  Leben  und  Thaten  des  h.  Otto,  Bischofs  v. 
Bamberg  und  Apostels  d.  Pommern.  Bamberg  1883.  BP. 

Salchow,  H.,  Otto  von  Bambeig.  Ein  Beitrag  zur  Ge- 
schichte Pommerns  in  Die  Granzboten.  Jahrg.  87. 
Bd.  1.  Leipzig  1878.  p.  114r-119. 

SanctOtto,  Bischof  von  Bamberg.  Augsburg  1824. 8*. 

Seefried,  J.  N.,  Otto  des  Heiligen,  Biscnofs  von 
Bambeig  und  Apostels  der  Pommern,  Herkunft  und 
Heimat  Augsburg  1886.  SP. 

:  Die  Familie  des  h.  Otto ,  achten  Bischofs  von 

Bamberg  und  die  Edelherren  von  Mistelbach  m  Be- 
richt über  Bestand  und  Wirken  des  histor.  Vereins 
zu  Bamberg  für  das  Jahr  1892.  LIV.  p.  3-87. 

(Seil,  J.  Jac.  V.)  Otto  Bischof  von  Bamberg.  Stettin 
1792.  8P. 

S oll e r i US ,  Commentar.  praevius  t»  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  349-378. 

Stillfried,  B.  G.,  Kloster  Heilsbronn.  Berlin  1877. 
Lex.  -  8*.  p.  VI  -  xii ;  cf.  p.  4.  187. 

Sulzbeck,  Frz.  X.,  Leben  des  h.  Otto,  Bischofs  von 
Bamberg  und  Apostels  der  Pommern.  Regensbnrg 
1865.  80.  VI.  391  pag.  Jka.90. 

Teske,  G.  Ch.,  Das  erste  Auftreten  Bischof  Ottos  in 
Pommern.  Eine  Untersuchung  z.  Vorgeschichte  Star- 
gards.  Stargard  1842.  40.  {Programm.) 

Ussermann,  Aemil.,  Episcopatus  Bambergensis.  Ty- 
pis  Sanblasianis  1802 ,  enth.  Vita  s.  Ottonis  (wieder- 
hoU  ap.  Migne.  Patrolog.  lat.  CLXXIH.  p.  1267-1314). 

Volkmann,  G.,  De  Ottonel  episcopo  Bambergensi. 
Pars  I.  Diss.  lüst.  Begiomonti  1860.  BP.  40  pag. 

:  Bischof  Ottos  erste  Reise  nach  Pommern.  Rasten- 
burg 1862.  40.  Qymn.-Proar.  36 pag. 

Wa ttenbaoh,  Deutschlands  Gescnichtsquellen  p.  307 
(5.  Aufl.  U.  1886.  p.  165-169;  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  182 
-189). 

(Weltzel,  Augustin)  St.  Otto,  Bischof  von  Bamberg, 
Apostel  der  Pommern  tn  Berliner  St.  Bonifaoius- 
Kalender.  Hrsgb.  von  E.  Müller.  Für  1865.  (Berlin, 
Jansen.  BP.)  p.  1-56;  für  1866.  p.  107-132;  für  1867. 

83-114. 
lesen  er,  W.,  Zur  Rechtferti^rung  Herbords  des 
Biographen  Ottos  von  Bamberg  tn  Forschungen  zur 
deutschen  Geschichte.  XXV.  1885.  p.  115-152.  Vgl. 
XXVI.  p.  501-527  {über  die  Vita  auct.  Ebone). 

:  Geschichte  der  christlichen  Kirche  in  Pommern 

zur  Wendenzeit.  Berlin  1889.  gr.  BP. 

W  ittmann ,  P.,  Die  literarische  Thatigkeit  des  Abtes 
Andreas  von  St.  Michael  nftchst  Bambwg  tn  Histo- 
risches Jahrbuch  der  Görres  -  Gesellschaft.  1.  Münster 
1880.  gr.  BP.  p.  413-417. 

Zimmermann,  J.A.,  Der  h.  Otto,  Bischof  von  Bam- 
berg und  Apostel  der  Pommern.  Freibuig  i.  Br.  1875. 
12  mo.  VIII.  216  pag.  Jl  1.80. 

Zinzow.  A.,  Bischof  Otto  von  Bamberg  in  Pommern. 
Progr.  Pyritz  1875.  4«. 

:  Bischof  Otto  von  Bamberg  als  Apostel  der  Pom- 
mern. 1.  Gymn.-Progr.  Pyritz  1879.  40.  20  pag. 

Zirngibl,  K.,  Bemerkungen  über  Otto,  Domherrn  in 
Regensburg,  Probsten  in  Niedermünster,  ehemaligen 
Bischof  zu  Bamberg,  und  über  Sophia,  Tochter  Kaiser 
Heinrichs  lU.  München  s.  a.  80. 

Zittwitz,  Heinr.  v.,  Die  drei  Biographien  Ottos  I  von 
Bamberg  nach  ihremgegenseitigenVerhältniss,  ihren 
Quellen  und  ihrem  werth  untersucht  tn  Forschungen 
zur  deutschen  Geschidite.  XVI.  Göttingen  1876.  p. 
299-334. 

Vgi.  Otto  Bambeig. 

Vita  s.  Erminoldi  abb.  Pruv. 

95 


W^i 


1506 


VITA  OTTONIS  I  IMP.  —  DE  S.  PALLADIO 


Yita  Ottonis  I  imp.,  vid,  Hrotsuita. 
Tita  s.  Oudalrici,  vid,  Vita  s.  Udalrici. 

Yita  s.  Oudocei  episcopi  Landavae  in 

Anglia  (f  564)  auctore  incerto. 

Ausg.:  *  ex  Capgravii  legenda  f.  258  •«» 
AA.  SS.  BoU.  2.  Jul.  I.  p.  320.  Cf.  Pinii  comment. 


praevius  ibid,  p.  318-320.  —  'tn  über  Landa> 
vensis,  Uyfr  TeÜo,  or  the  ancient  Register  of 
the  cathedral  church  of  Uandaif ,  ed.  by  J.  W. 
Bees.   liaadavery  1840.  Roy.-8^  p.  123. 

De  s.  Owino  monacho  lichfeldiae  in  Anglia 
(saecVU)  comment.  bist,  in  AA.8S.BolI.  4.  Marl 
L  p.  312.  313. 


P. 


De  b.  Face  ord.  Min.  Gassiae  in  Umbria  (f 
cca.  1270)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  49. 

De  SS.  Pachomlo  et  Papyrino  mari  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Janr.  1.  p.  767. 

Yita  s.  Pachomii  abbatis  Tabennensis 
(f  349)  auctore  Graeco  incerto,  interprete 
Dionyslo  Exiguo  abbate  Romano. 

Äusg, :  ^  ap.  Herib.  Kosweyde ,  Vitae  Patram. 
Antverp.  1615.  p.  112-138.  —  'trtecierA.ap.Migne, 
Patrolog.  lat  TiXXTTT.  p.  227-272;  Rosweydi  no- 
tae  p.  271-282.  —  Acta  ss.  Pachomii  et  Theo- 
dori  (t  368)  abbatum  apud  Tabennenses  in  The- 
baide  auctore  suppans  aevi  monacho  ex  mss. 
graecis  interprete  Dan.  Cardono  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mai.  m.  p.  295-334;  graece  ibid.  append.  p. 
25*-51*.  —  Paralipomena  de  ss..  Pachomio 
et  Theodore  ex  üsd.  mss.  ibid.  p.  334 -346;  graece 
ibid.  append.  p.  51*-71*.  —  Praecepta  s.  Pa- 
chomii ibid.  p.  346.  —  Epistola  Ammonis  ep. 
ad  Theophilum  papam  Aloxandriae  de  conversa- 
tione  ss.  Pach.  et  Theod.  ibid.  p.  347-357.  — 
Epistola  Theophili  papae  Alexandrini  ad  Am- 
monium episcop.  ibid.  p.  357.  —  s.  Hieronymi 
Stridonensis  presb.  translatio  latina  Regvlae  s. 
Pachomii  ab  ipso  syriace  conscripta,  deinde  graeoo 
Sermone  reddita  ap.  Migne  l.  c.  XXIII.  p.  61-86. 
—  Appendix  de  Pachomio  juniore  abbate  mon- 
asterii  s.  Antonii  in  Aegypto  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  357-359.  —  Vita  Pachomii  junioris  apo- 
crypha  ibid.  p.  359-363.  Cf.  p.  683,  Papebrochii 
commentarius  praevius  ibid.  p.  287-295  et  YII. 

p.  772. 

Erl.'S^.:  Grützmacher,  Pacbomins  und  das  ftlteste 
Elosterleben.  Freibarg  i.  Br.  1896.  80.  Jk  2.80. 
Monuments  ponr  servir  ä  r£gypte  chr^tienne  an 
4.  sidcle.  Histoire  de  s.  Pakhöme  et  de  ses  commu- 
nant^.  Docoments  coptes  et  arabes  in6dits,  publ. 
et  trad.  par  E.  Amölinean.  Paris  1890.  4o.  60  fr.  {Zu- 
gleich von  ,  Annales  da  musöe  Quimet '  Tom.  XVII.) 

De  ss.  Pachomio,  Hilarione ,  Mamante  etc.  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  II.  p.  104. 

De  s.  Paciano  episc.  Barcinonensi  in  Hispania 
(t  cca.  390)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mart.  11.  p.  4. 

De  b.  Pacifleo  Ceredanensi  ord.  Min.  in  No- 
variensi  dioec.  (f  1482)  Papebrochii  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  802.  803. 

De  s.  Pacifleo  conf.  ord.  Min.  Lensii  in  Ar- 
tesia  (t  cca.  1230)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  IH. 
p.  170-174. 

Do  s.  Pacifleo  ord.  Min.  Geredani  apud  In- 
subres  (f  1482)  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  I.  p.  414. 

De  s.  Pacrato  seu  Pancrato  mart.  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mai.  IH.  p.  26. 


Yita  s.  Paduini  abbatis  apud  Cenomanos 
(t  cca.  580.  Nov.  15). 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  271-274. 

Erl.'Sehr.:  Histoire litt6raire  de la Fzwce.  m.  1738. 
p.  649. 

Tita  s.  Palaemonis  anachoretae  (saec.  lY). 

Ausg.:  ex  lustoria  vitae  s.  Pachomii  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  675-677. 

De  88.  Palatiate  et  Laurentia  Tirg.  mart  An- 
conae  in  Italia  sub  Diocietiano  Buei  sylloge  t» 
AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  rV*.  p.  47-49. 

De  88.  Palatino,  Mrmiano  et  Rustico  mart  Ni- 
comediae  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mart  U.  p.  33. 

Yita  SS.  Paldonis  Tatonis  et  Tasonis 

abbatum  S.  Yincentii  ad  Yultamam  in 
Italia  (t  707  —  739?)  auctore  Ambrosio 
Autperto  (flor.  c.  750)  abbate  ibidem. 

Handsehr.:  Rom,  Bibl.  Barber.  n®871. 

Ausg.:  ^ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I.  2.  p. 
339-344  in  Chronioo  monasterii  s.  Vinoentii  ad 
VuJtumum.  —  ^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 

0.  8.  Ben.  sec.  m.  1.  p.  424-433.  —  '  ap.  üghelli, 
ItaUa  Sacra  VI.  p.  458  (*  ed.  Coleti  VI.  p.  369- 
377).  —  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct  V.  p. 
655-661.  —  « ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXXIX. 
p.  1319-1332.  —  ^ex  dieto  ehronico  ed.  Waiti 
in  Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Langob.  p.  547-555. 
—  Petri  presbyteri  et  monachi  prologus  in  vi- 
tam  vel  obitum  ss.  Paldonis  etc.  ap.  Muratori  L  c. 

1.  2.  p.  345-358. 

Erl.'Schr.:  Bethmann  in  Pertz'  Archiv  X.  p.  3SL 
Fonsonas,  Comment.  praovias  m  AA.  SS.  BoU.  L  c. 

p.  652-665. 
Histoire  littöraire  de  la  France  IV.  p.  150. 
Wattenbach,  Deutschlands  G^eschichtsqudlen.  5.  Aufl. 

II.  1886.  p.212;  6!Aafl.  n.  1894.  p.m  not  3. 

De  88.  Palladia  et  Porcaria  virg.  Autissiodori 
in  Gallia  (saec.  Y)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  BolL 
8.  Oct  lY.  p.  269-272. 

Yita  s.  Palladii,  vgl.  auch  Yita  s.  Peladii. 

Yita  s.  Palladii  anachoretae  in  Sjria 
(saec.  IV). 

Ausg. :  ex  Theodoreto  cap.  7  in  AA.  SS.  BolL 
28.  Janr.  II.  p.  841.  842. 

De  SS.  Palladio,  Cotyla,  Adrama  etc.  mart. 
apud  Habessinos  cultis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun. 
lY.  p.  474. 

De  8.  Palladio  episc.  Autissiodorensi  in  Gallia 
(t  cca.  661)  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Aprü.  I.  p.  864. 
865. 


DE  S.  PALLADIO  —  DE  S.  PAPHNUTIO 


1507 


De  8.  PaHadlo  episc,  Scotorom  apostolo  For- 
dani  in  Sootia  (f  431)  Sollerii  sylloge  bist,  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  n.  p.  286-290. 

ErL'Sekr.:  Belleshoim,  Alph.,  Qesch.  der  kathol. 
Kirche  in  Schottland.  I.  lüunx  1888.  p.  17-81. 

De  8.  PaNadio  episc.  Mediolani  Santonum  in 
Aqoitania  II  (t  cca.  600)  Ghesquierii  comment 
bist  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct  III.  p.  924-935. 

De  SS.  PaHadio  J  et  Palladio  n  episc.  Bituri- 
censibus  in  Aquitania  I  (saec.  lY)  in  AA.  SS.  BoU. 
10.  Mai.  n.  p.  568.  569. 

De  s.  Ptlladio  mart  Romano  Antyeipiae  in 
AA.  SS.  BoU.  13.  Febr.  U.  p.  657. 

De  88.  Palnalio,  Maxentio,  Constantino  ete* 
mart  snb  Diocletiano  Treviris  in  Gallia  Belgioa 
Bnei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Oct  DL  p.  18-20. 

Vita  s.  Pamboni8  abbatis  (saec.  IV)  in 
Nitria. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jnl.  I.  p.  36-38.  — 
Alia  de  s.  Pambone  Md.  p.  38.  39.  Cf-  SoUerii 
comment  praevius  ibid,  p.  33-36. 

De  s.  Ftemaohio  senatore  Romano,  fortassis 
presb.  (t  409)  Pinii  comment  bist,  in  AA.  SS. 
BoU.  30.  Aug.  VI.  p.  555-563. 

Tita  8.  Pamphili  episcopi  Sulmonensis 
et  Corfiniensis  in  Aprutio  (saec.  TII). 

Au8g, :  ex  lectionibus  of ficü  proprii  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  April,  in.  p.  584.  585.  —  Alia  vita 
ex  ms.  Bodeccensi  ibid.  p.  585-587. 

Acta  SS.  Pamphili  presbyteri,  Yalentis 

diaconi  et  Pauli  mart  a.  308  Gaesareae  in 

Falaestina.  (Ex  libris  Eusebii  Caesarien- 

sis  de  vita  s.  Pamphili.) 

ÄU8g,:  *  lat  ed.  Surius,  Vit  SS.  1.  Jun.  — 
'graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  64- 
71.  —  'ex  ms.  Paris,  ed.  Fabridus,  Bibl.  ec- 
clesiastica.  U.  JQamburgi  1718.  fol.  p.  217-223. 
—  ^  n^  2  vnederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat  tant  edita.  XIII.  p.  609-618;  cf,  p.  607. 

De  s.  PamphNo  episc.  in  regno  Neapolit  (saec. 
IV.  V)  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Sept  ni.  p.  66.  67. 

De  88.  Pamphilo  et  Capitone  mart.  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Aug.  U.  p.  731. 

De  s.  Pamphilo  mart  Romae  Suyskenii  syl- 
loge in  AA.  SS.  BoU.  21.  Sept  VI.  p.  236. 

De  b.  Panacaea  virg.  Agamii  in  dioec.  Italiae 
Novariensi  (f  1383)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I. 
p.  164.  165;  ef.  ibid.  VII.  p.  540. 

Yita  s.  Panacii  episcopi  Cenomanensis 

auctore  anonyme. 

Ausg. :  ap.  Job.  a  Bosco ,  BibUotb.  Floriacens. 
n.  Lugduni  1605.  8^  p.  249-259. 

De  8.  Panchario  mart.  Nicomediae  in  Bithynia 
cca.  302  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mart.  HI.  p.  29. 

Acta  SS.  Pancratii  martyris  et  Dionysii 
eins  patrui  (f  293  aut  304). 

Ausg.:  ^ ed.  Surius,  Vit  SS.  12.  Mai.  (ed.  Co- 
lon. 1617.  p.  151).  —  Un  AA.  SS.  BoU.  12.  Mai. 
m.  p.  21.  22.  Sehr  fehlerhaft.  Cf  p.  680  et  Hen- 
scbenii  commentar.  praevius  ibid.  p.  17-20.  — 


Passio  8.  P-i:  ,Temporibns  Valeriani^  ex  cod. 
Namurc.  n®  53  in  Analeot  BoUand.  11.  p.  2SB9- 
291.  —  Passio  alia  ex  oodd.  Paris.,  bibl.  nat, 
lat  n«  3779.  sec.  X  et  n<^  11757  sec.  XUI  ibid.  X. 
1891.  p.  53-56;  reiner  u.  älter  als  die  Acta. 

De  8.  Pancratlo  episc.  mart  Tauromenii  in 
SicUia  (saec.  I)  in  AA.  SS.  BoU.  3.  April.  I.  p. 
237-239.  —  Sermo  encomiasticus  auctore  Gre- 
gorio  monacho  Paguriensi,  interprete  August 
ilorito  ibid.  p.  239-242.  —  Odae  auctore  8.  Jo- 
sepbo  bymnograpbo,  ex  menaeis  Siculis  mss. 
ibtd.  p.  242.  243.  —  Miracula  Lantuscae  in 
oomitatu  Niciensi  patrata  ibid,  Mai.  Vn.  p.  707 
-709. 

De  s.  PaMophIo  mart  Alexandriae  sub  Dedo 
in  AA.  SS.  Bell.  15.  Janr.  L  p.  996. 

De  8.  Pantaeno  oonf.  Alexandriae  in  Aegypto 
a.  216  Sollerii  comment  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul. 
n.p.  457-461. 

ErL'Sdir.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  rSmisohe  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  906. 

De  8.  Pantagatbo  episc.  Viennensi  in  GalUa  in 
AA.  SS.  BoU.  17.  April.  D.  p.  486. 

Yita  s.  Pantaleonis  martyris  Nicome- 
diae in  Bithynia  in  persecutione  Diocle- 
tianL 

Ausg. :  *  ed.  Surius ,  Vit  SS.  27.  Jul.  —  •  iuxta 
intorpretatiouem  Lipomani  ad  textum  Simeonis 
Metapbrastae  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Jul.  VI.  p. 
412-420.  —  Appendix  de  conversione  et  mar- 
tyrio  militum  qui  s.  P-m  supplicio  affecerunt 
ibid.  p.  420.  421.  —  Miracula  auctore  anonyme 
monacbo  S.  Pantaleonis  [unbedeutend,  späten  Ur- 
sprungs] ex  ms.  t^ic^.p.  421-426.  C/lBoscbii  com- 
mentar. praevius  ibid.  p.  397-412. 

De  8.  Pantalo  Rauracorum  episcopo  Coloniae 

Agrippinae  (f  451)  Bertbodi  syUoge  crit-bistorioa 

in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct  VI.  p.  65-82.  —  Le- 

ctiones  VI  in  festo  s.  Pantaii  primi  BasiUensis 

episcopi  (ex  Breviario  dioecesis  Basil.  ante  1461 

Scripte)   ap.  J.  Trouillart,    Memoires  de  Tbist 

de  Tancien  evecbe  de  Bäle.  I.  Porrentruy  1852. 

gr.  8^p.  11-14. 

Erl.'Sehr.:  Barckhardt,  Alb.,  in  Basler  Jahrbuch. 
1889.  p.  146-148. 
Lütolf,  AI.,  Die  Glaabensboten  der  Schweiz  Tor  St. 
OaUus.  Lucem  1871.  gr.  Sfi.  p.  234-247. 

De  8.  Papa  mart  Larandae  in  Lycaonia  sub 
Maximiane  imp.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart  11.  p. 
424.  425. 

De  8.  Papa  mart.  ex  ms.  conventus  annun- 
tiationis  ord.  Praed.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart. 
n.  p.  740.  741. 

Acta  SS.  Paphnutii  et  sociomm  martj- 
rum  sub  Diocletiano  in  Thebaide  fabulosa. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Sept  VI.  p.  683- 
688  latine  reddita  ex  edit  Surii.  Cf.  Stiltiogii 
comment  praevius  ibid.  p.  681.  682. 

De  s.  Paphnutio  episcopo  in  Aegypto  (saec.  IV) 
Stiltingii  comment.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Sept  HI. 
p.  778-787. 

De  s.  Paphnutio  episcopo  mart.  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  BoU.  19.  April.  11.  p.  623. 

95* 


1508 


DE  S.  PAPHNIjnO  —  VITA  S.  PASCHALIS 


De  s.  Paphnuilo  Hierosolymita  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  April.  II.  p,  757. 

De  88.  Papia,  Alexandro,  Diodoro  ete,  mart 
Nicopolitanis  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  423. 

De  88.  Papia,  Diodoro,  Ck)Done  etc.  mart  At- 
taliae  in  Pamphylia  (f  251)  in  AA.  SS.  Boll.  26. 
Febr.  m.  p.  627. 

De  8.  Papia  epi8oopo  Hierapolitano  in  Phrygia 
(8aec.  U)  Hen8chenii  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Febr.  III.  p.  285-287. 

ErL-Sehr.:  Pitra,  J.  B.,  Spicilegiam  Solesmense.  I. 
1862.  p.  iv-vi;  1-8. 
Weihenmaier.  Elias,  Papias  Hieropolitanus  in  Aaia 
episcopos  ex  hiatoria  eccleaiastica  repraoaentatus. 
Wittebersae  1694.  4». 

De  88.  Papla  et  Donato  mart.  Africanis  in  AA. 
SS.  BoU.  14.  Jul.  m.  p.  649. 

De  88.  Papia  et  Mauro  mart.  Romani8  8ub  Dio- 
cletiano  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  11.  p.  948-950. 

De  8.  Papoleno  episcopo  et  abbate  Stabnlen8i 
et  Malmondar.  in  Belgio  (f  cca.  700)  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  195. 

De  8.  Pappio  8eu  Pappiano  mart  apud  Mylas 
in  Sicilia  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  Y.  p.  360. 

Sermo  de  s.  Papulo  maxtyre  (saec.  III) 
in  pago  Laureacensi,  quem  arbitramur  esse 
Flavii  Anselmi  monachi  Beccensis. 

Ätisg, :  ^  ed.  H.  Hennet  de  Bernoville  in  libro 

gallice  Scripte,   cui  tit:   Miscellanea  spectantia 

dioecesin  s.  Papuli.  Paris  1863.  8°.  —  •  toiederh, 

in  AA.  SS.  BoÜ.  3.  Nov.  I.  p.  594-599.  —  Vita 

auctore  Bernardo  Guidonis  ex  3  codd.  ibid, 

p.  599. 600.  —  Documenta  liturgica ibid.  p.  601. 

602.  —  Vita  in  3  lectiones  divisa  ibid.  p.  602. 
Erl.-Schr.:  Ho  off,  O.  y.,  Comment.  praevios  ibid.  p. 
687-694. 

De  8.  Papytino  mart.  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Mai.  III.  p.  573. 

De  8.  Paracoda  Viennensi  episc.  (f  cca.  239) 

in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  20. 

Erl.-Sehr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  827. 

De  88.  Paragorio,  Parthaeo,  Parthenopaeo  mart. 
Nauli  in  liguria  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept.  III.  p.  44. 

•  Vita  s.  Parasceves  virg.  (saec.  XI)  Epi- 
vatis  in  Thracia  auctore  Euthymio  pri- 
mate  Bulgariae. 

Ausg.:  interpr.  Raph.  Levacovich  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Oct  supplem.  p.  163*-167*.  Cf.  Rigolloti 
comment  praevius  ibtd,  p.  154* -163*. 

Vita  s.  Pardi  episcopi  Larinensis  [Lu- 
cerini  Waitx]  in  Frentanis  sub  archiepi- 
scopatu  Beneventano(sec.  Vil)  auctore  Ea- 
doino  levita  sive  diacono  ecclesiae  La- 
rinensis (saec.  XI?). 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI.  p.  371. 
372.  —  •  Bruchstück  ed.  Waitz  in  Mon.  Germ, 
bist  Scr.  rer.  Lwigob.  p.  589.  590.  —  Historia 
vitae  et  translationis  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  372. 
373  c.  Henschenii  comment  praevio. 

Erl.-Schr.:  Pollidoras,  J.  Bapt.,  Vitaot  antiquamo- 
nimenta  b.  Pardi,  episc.  et  confess.  in  cathedrali 
templo  Larinensi  quiescenüs.  ....  Romae  1741.  4P. 


Vita  8.  Pardulphi  abbatis  Waracti  [Oue- 
ret]  in  dioec.  Lemovicensi  in  Gallia  (f 
737)  auctore  anonyme  suppari. 

Ausg, :  ^  in  A A.  SS.  Boll.  6.  Oct  UL  p.  433- 
439.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  1.  p.  573-581.  —  ■  ap.  Labbe,  BibL  nova 
II.  p.  599-604.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou^net,  Rec. 
IQ.  p.  654.  —  Appendix  de  translatione  reli- 

?[uiarum  in  monasterium  Arcanum  ap.  Mabillon 
.  c.  p.  581.  582.  Cf.  Buei  comment  praevius  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  422-433. 

Erl.-Sehr.:  C.  J.  B.  J.,  Saint  Pardoaz,  abb6  de  Ou^t 

Marmande  1851.  18mo. 
Coiidert  de  Lavillate,  Vie  de  s.  Pardoux,  patron 

de  Oa6ret,  et  Office  da  saint,  pr6cM6a  d*une  noi<> 

pröliminaire.  Oadret  1868.  9>. 
Histoire  litt^raire  de  la  Franoe.  IV.  1738.  p.  75. 

Vita  s.  Paridis  episcopi  Teani  in  ItaUa 
cca.  346. 

Ausg.:  ex  lectionario  eocl.  Tean.  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Aug.  II.  p.  74-78. 

Vita  s.  Parisii  ord.  CamalduL  monachi 
presbyt  (f  1267)  Tarvisii  in  ditione  Ve- 
neta. 

Ausg.:  ex  historiis  Camaldul.  Augustini  Flo- 
rentini » in  AA.  SS.  BoIL  11.  Jun.  IL  p.  484-486 
(ed.  nov.  p.  478-480).  —  '»»  Car.  Sigonii  oper. 
m.  Mediolani  1733.  fol.  p.  627-634.  —  Vita 
alia  ex  Jacobe  de  Yoragine  excerpta  ^  ap.  Sa- 
num, Vit.  SS.  11.  Jun.  —  •  m  C.  Sigonii  oper. 

m.  p.  626. 

Erl.'Sehr.:  Memorie  della  vits  di  san  Paiisio  monacn 
Camaldoleso  ^  e  del  monaatero  de'  ss.  Odstiiia  e  Pa- 
risio  di  Treviso,  raccolte  da  un  monaco  Camaldole$i6 
(per  cura  di  Oiov.  Batt.  Mittarelli).  Venezia  ITlSw 
80.  {Xn.)  167,  CV$  indi». 

De  s.  Parmena  apostolo ,  uno  de  7  primis  dia- 
conis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  n.  p.  453. 

De  SS.  Parmenlo,  Helvma  et  Chysotelo  presb. 
etc.  (t  251)  in  AA.  SS,  Boll.  22.  Aprü.  lU.  p.  11. 12. 

De  SS.  Parmenio,  Heraclio,  Helia  etc.  mart. 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  ü.  p.  466. 

Vita  s.  Parthenii  episcopi  Lampsaci  in 
Hellesponto  (saec.  IV)  auctore  Crispino. 

Ausg. :  *ed.  Surius,  Vit  SS.  7.  Febr.  —  •  inter- 

prete  Gentiano  Herveto  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr. 

IL  p.  38-43. 

Erl.'Sekr.:  Analecta  Bollandiana.  XU.  1893.  p.  75. 
Battif  ol ,  Pierre,  Etade  d'hagiogr^hie  Arienae:  I^ 


thönias  _de  Laropsaane  in  Römische  Qaartalsdirift 
Saint  Partiieoins  et  les  noayeanx  BoHaadistw 


Jahrg.  VI.  1892. 


51. 


ibid.Vll.  1898.  p.  298-801. 

De  SS.  Parthenio,  Animato  et  Pividio  mart  im 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  II.  p.  466. 

De  SS.  Partheno  Quintiano,  Victore,  Secundo 
mart.  Armenis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Apnl.  I.  p.  9. 

De  SS.  Parteno,  Gallicoro,  Esponono  etc.  mait 
Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  26. 

De  s.  Paaohale  mart.  Romano ,  Antverpiae  in 
Belgio  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  HE.  p.  633. 634. 

Vita  s.  Paschalis  Baylon  ord.  Min.  di^ 
calceatorum  s.  Franc,  (f  1592)  Villae  re- 
giae  in  regno  Valentino. 


VITA  a  PASCHAUS  I  PONTIP.  —  VITA  S.  PATERNI  EP.  ABRINC. 


1509 


Äusg, :  ex  Hispanico  Fr.  Johannja  Ximenez  in 

AA.  SS.  BoU.  17.  Mai.  IV.  p.  49-89.  —  Supple- 

mentnm  yitae,   virtutum   et  miraculorom  ex 

Italico  Fr.  Christophori  d'Arta  ibid,  p.  89-95.  — 

Posthuma  gloria   ex  libro  II  et  III  Christ 

dArta  ibid,  p.  95-132. 

ErL-Sehr,:  Arta,  Christof.  d\  Vita,  virtü  e  miiacoli 
di  San  PBaaiule  Baylon.  Composta  in  idioma  spag- 
nnolo  dal  d  Arta  ...  e  dal  medesimo  fatta  Iraaarre 
in  Italiano.  YenetU  1691.  4f>. 
Vita  di  s.  Pasqnale  Baylon.  Borna  1672.  4P. 

Tita  s.  Pa8Chalis  I  poiiti1lci8  Bomani 
(f  824)  auctore  Anastasio  Bibliothe- 
cario. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  14.  Mai.  III.  p.  393- 
401.  Cf.  VH.  p.  772,  wo  Paraphrasis  metrica 
Flodoardi  Bemensis  ap.  Mabillonem  (AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  III.  2). 

VgL  Pttchalis  I  pp. 

Vita  Paschalis  II  papae  (f  1118)  au- 
ctore Petro  Pisano  coaevo. 

Ausg. :  *  ex  ms.  ed.  Papebroch  ante  AA.  SS. 
BoU.  Mai.  IV.  p.  ♦202-*208.  —  «ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CLXIILp.  13-28.  —  *ap.  Watterich, 
Born,  pontificam  vitae  IL  p.  1-17. 
Vgl.  Paschalis  II  pp. 

De  s.  Pascbario  episc.  et  conf .  apud  Nannetes 
in  Britannia  Armorica  (cca.  saec.  VIII)  Sollerii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  HI.  p.  70-72. 

Tita  s.  Paschaaiae  vlrg.  mart  Divione 
in  Burgondia  sub  Marco  Aorelio. 

Ausg. :  ed.  Chifflet  in  AA.  SS.  BolL  9.  Janr. 
I.  p.  566.  567. 

Yita  s.  Paachasli  epiacopi  Hibemi.  22. 

Mari  Fabelhaft 

Ausg.:  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n®  9397 A.  See.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagio- 
graphicis  Johannis  Gielemans.  Bruxelles  1895. 
gr.  8^  p.  38-40.  Cf.  AA.  SS.  Boll.  Mart  lU.  p. 
368  coi.  1  med. 

Yita  s.  Paachaaii  Radberti  abb.  ord.  s. 
Ben.  coenobii  s.  Petri  Corbeiensis  (f  c. 
860)  auctore  Engelmodo  Suessionensi 
episcopo  (t  864). 

Ausg. :  ^  ante  Paschasü  opp.  ed.  J.  SirmoDdi. 
Paris.  1618.  fol.  —  »  in  Sirmondi  opp.  IV.  p.  622. 
-  » in  Bibl.  Patr.  Lugd.  XIV.  p.  352.  —  *  in 
AA.  SS.  BoU.  26.  April.  IH.  p.  463.  464.  —  » ex 
cod.  Paris.  S.  Germ,  n®  460.  mbr.  saec.  XIII  unt. 
d.  Tit.:  De  Eadberto  Pasch,  abb.  Corb.  ed. 
Holder -:^er  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  452- 
454.  —  yvM  alla  breVls  auctore  monacho  Cor- 
beiensi  anonymo  (saec.  XI.  XII):  ,Radbertus  Corb. 
abb.  qui^  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  567-569.  —  Vita  alia  ex  vett.  monu- 
mentis  Corbeiae  Gallicae  ab  Hugone  Menardo 
collecta  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  464.  —  Engel- 
modi cannen  ad  Paschasium  Badb.  (c.  850)  in 
Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat.  aevi  Car.  III.  p.  62- 
66.  —  Nota  de  Radberto  P.  in  Neues  Archiv 
der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  XI.  p.  407. 

ßrl.-Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Literatur 
im  karoling.  Zeitalter  p.  462-471;  cf.  288. 


Hans  her,  M.,  Der  heil.  FascharinB  Radbertas.  Eine 
Stimme  Über  die  Eucharistie  vor  1000  Jahren.  Mainz 
1862.  gr.  8P.  Jk  4. 

Paschasü  Badberti  abb.  Corb.  in  Gallia  elogiom  hi- 
stoiiciun  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  122-186  (iriectorAott  ap. 


Migne,  Patrolog.  lat.  CXX.  jp.  9-24). 
rattenbach,  Dentschlands  Qeschichtsqnellen.  6. . 
I.  1886.  p.286.  IL  p.485;  6.  Aufl.  L  1693.  p.26L 


Vgl.  Paachasins  Badb. 

Panio  8.  Bnfini  et  Taler. 
Yita  s.  Adalhaidi  abb. 
„    „  Walae. 

De  8.  Pasohasfo  abbate  Lesinae  et  Neapoli  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  11.  p.  491. 

De  8.  Paschaslo  diac.  Romae  (f  oca.  520)  Hen- 
schenii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  31. 
Mai.  VU.  p.  438-440. 

De  s.  Paschasio  episc.  Viennensi  in  Gallia 
(t  cca.  313)  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  lü.  p.  290. 

De  88.  Paaiorate,  Valentione  et  aliis  2  aut  3 
mart.  Dorostori  in  Moesia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai. 
VI.  p.  23.  24;  c/".  VII.  p.  849. 

De  88.  Paaseriai  Macrina,  Vestita  etc.  mari 
Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  47. 

De  8.  Pastore  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mari  III. 
p.  829. 

De  8.  Paatore  abbate  in  Sceti  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Jul.  VI.  p.  307. 

De  8.  Pastors  presb.  Romae  (saec.  II)  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  299-302. 

De  88.  Pastore,  Victorino,  Satumino  ete.  mart. 
Nicomediensibus  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mari  in. 
p.  769. 

De  SS.  Patamone,  Hortasio,  Serapione  presb. 
etc.  mari  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai. 
IV.  p.  144. 

Vita  8.  Patapii  abbatis  ex  Simeone  Meta- 
ph raste  ap.  Surium,  Vii  SS.  8.  Dec.  VI.  p.  816 
-819. 

De  8.  Paterio  episc.  Brixiensi  in  Italia  (saec. 
Vn)  Bollandi  commeni  hisi  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Febr.  lU.  p.  24«. 

Martyrium  s.  Patermuthii  Aegyptii  sub 

Juliane. 

Ausg. :  graece  et  lat.  interpr.  Sollerio  in  A A. 
SS.  Boll.  9.  Jul.  n.  p.  703-709.  —  Acta  aUa 
martyrii  ss.  Pathermutü,  Gopretis  et  Alexandri 
militis  sub  Juliane  apostata.  Nunquam  hactenus 
in  lue.  edita  et . . .  notis  etiam  illustrata  ab  J.  B. 
Mari.  Romae  1645.  4^  Cf.  Sollerii  commeni  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  698-703. 

Yita  s.  Patemi  episcopi  Abrincensis  seu 

Abrincatini  (f  cca.  563)  auctore  Fortu- 
na to  Venantio  episcopo  Pictaviensi. 

Handschr.:  Brüssel,  k. Bibl.  nö206.  seo.XIII. 
—  Paris,  Nai-Bibl.  lai  n<>  5666.  seo.  XIII.  — 
Rom,  Vatic.  Christ,  reg. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius.  De  prob.  SS.  historiis. 
16.  April.  II.  Colon.  1571.  p.  654,  «me  prologo; 
Stil  geändert.  —  'ex  mss.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  152.  153,  verkürzter  Text.  — 
'  die  vollständige  Vita  ibid.  saec.  IL  append.  p. 
1100-1103.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  16.  April.  IT. 
p.  427  -  430  c.  notis  Henschenü.  —  *  wiederh.  in 


1510 


VITA  S.  PATERNI  EP.  VENET.  —  VITA  S.  PATRICH  HIBERN.  APOST. 


Fortunati  opp.  ed.  Luchi.  IL  Romae  1786. 4°.  p.66- 

77  —  u.  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXXVIII. 

p.  487-498.  —  'ed.  Br.  Kjusch  in  Mon.  Genn. 

hist.  Auct.  antiquiss.  IV.  2.  1885.  p.  33-37;  cf. 

prooem.  p.  xv.  —  ®  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil 

in.  p.  424.  —  Vita  alia  ed.  "W.  Jenk.  Rees  in 

lives  of  the  Cambro- British  saints  of  the  5 

Century Llandovery  1853.  8®.  p.  188. 

Erl.-Sdir.:  Benoist,  La  vie  de  sainct  Pair,  eaesqae 
d'Auranches,  pabl.  et  annot^  par  Y.  A.  Branet. 
AbbeviUe  1869.  8fi. 

Crochet,  L.,  Becherches  historiques  snr  s.  Patame 
d'Avranches  et  sar  la  translation  de  ses  reliones  ä 
Paris  et  k  Orleans.  Orleans  1885.  SP.  34pag.  (märaä 
des  H6moiree  de  la  Soc.  historique  et  arch6ol.  de 
I'0rl6anai8.  XX.  1886). 

Drenx-Dnradier,  Histoire  litt^raire  daPoitou.  n. 
1849.  p.  295. 

Vita  s.  Paterni  episcopi  Venetensis  [Van- 

nes]  in  Britannia  Annorica  (f  cca.  560) 
auctore  Johanne  Tinmouthensi  sive 
Tinnemuthensi  monacho  (f  cca.  1360). 

Äusg, :  ^  ap.  Jo.  Capgrave,  Nova  legenda  f.  258- 
259**.  —  •  wiederk.  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Bell. 
15.  April.  U.  p.  379-382.  Cf.  Hardy,  Desoript,  cata- 
logue  of  materials.  I.  1.  1862.  p.  129.  n^  387. 

Srl.-Schr,:  Dnchesne,  L.,  Saint  Patern  6y6qae  de 
Vannes  in  Bevae  Celtiqne.  1893.  jaillet. 

Vita  s.  Paterni  monachi  et  martyris 
apud  Senonas  (f  cca.  726). 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
ni.  1.  p.  463-470.  —  De  translatione  eius  in 
monasterium  Braiacense  ad  Sequanam  a.  958  ibid. 
saec.  V.  p.  244  -  246. 

ErL'Schr.:  Histoire  littöiBire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  254. 
Mango Q,  Eng.,   Saint  Pateme,  martjT,  patron  de 
Saint  -  Sanveor  -  lez  -  Bray.  Brajr-  sor  -  Seine  1886.  8^. 
in.  81  pag. 

De  SS.  Paterno,  Gailicolo,  Urbana,  Indico  etc. 
mart.  Romanis  in  AA.  SS.  Bell.  19.  Mai.  IV.  p.  308. 

De  s.  Paterno  mart.  Fundis  in  Latio  sub  Decio 
Cuperi  sylloge  hist.  in  AA.  Sg.  Boli.  21.  Aug.  IV. 
p.  402.  403. 

De  b.  Paterno  reciuso  Paderbornae  (t  1058) 
in  AA.  SS.  BoU.  10.  April.  I.  p.  896.  897.  —  «  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  110. 
111.  Cy*.  St runck,  "Westphalia  sancta  ed.  Gie- 
fers.  n.  p.  153-155. 

Vita  s.  Paterniani  episcopi  (saec.  IV) 
Fani  Fortunae  in  Italia  auctore  incerto. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Jul.  IE.  p.  297- 
300.  —  Fama  posthuma  ex  vita  italica  Vinc. 
Nolfii  ibid.  p.  301«  Cf.  Pinii  comment.  praevius 
ibid.  p.  295. 

De  s.  Paterniano  episc.  et  conf.  alio  an  oodem 
cum  Fanensi?  Bononiae  in  Italia,  Pinii  sylloge 
hist.  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Jul.  IQ.  p.  302. 

De  s.  Patheo  martyre  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Janr. 
I.  p.  472. 

De  s.  Patiente  episc.  Lugduni  in  OaUia  (f  cca. 
480)  Suyskenii  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  11.  Sept.  in.  p,  791-797. 

Erl.'Schr.:  Tatu,  S.L.,  Saint  Patient,  6v6^ne  de  Lyon 
et  röglise  de  Lyon  h  la  fin  de  la  domination  romaine 
dans  la  province  lyonnaise.  Lyon  1878.  8°.  3  fr. 


Vita  s.  Patientis  vel  Patientii  episcopi 
Metensis  IV  (cca.  152)  auctore  aaonjmo. 

Ausg. :  ex  ms.  eccles.  Motens,  in  AA.  SS.  BoU. 
8.  Janr.  I.  p.  469.  470. 

Erl.-Schr.:  Calmet,  Histoire  ecdesiastioae  et  civile  de 
Lorraine.  I.  Nancy  1728.  fol.  n.  xn :  Diasert.  sur  le» 
premien  öveaqaes  de  l'^lise  ae  Metz. 

Meurisse,  Histoire  des  eVeaques  de  Teglise  de  Hetz. 
Metz  1634.  fol.  p.  25. 

Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichie  1.  p.  92. 

Vita  8.  Patriciae  virg.  Constantinopoli- 
tanae  (saec.  VII)  prima  auctore  Graeco 
anonyme,  ab  anonyme  itidem  latine  red- 
dita. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Aug.  V. 
p.  210-215.  —  Tita  altera  auctore  Leone  pre- 
sbytero  ex  3  mss.  ibid.  p.  215-219.  —  Aucta- 
rium  miraculorum  primum  auctore  incerto  ex 
ms.  ibid.  p.  219.  220.  —  Auctarium  11:  mira- 
cula  s.  P-ae  serius  facta  auctore  anonymo  ibid. 
p.  220-223.  Cf.  SoUerii  comment.  praevius  ibid. 
p.  199-210. 

Acta  SS.  Patricii  episcopi,  Acacii,  Me- 

nandri  etc.  mart  Prusae  in  Bithynia. 

Ausg. :  ^  ex  graeco  interprete  Joh.  Ravestenio 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  April.  III.  p.  576. 577.  (Acta 
eadem  graece  ex  cod.  Florent  ibid.  HL  append. 
p.  Lxv-LxvTi.)  —  *  loiederh.  ap.  Ruinart ^  AA.  pri- 
morum  mart.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  554-556. 

Vita  s.  Patricii  Hibemorum  apostoii  (f 

455 — 492)  auctore  Jocelino  monacho 
de  Purnesio  (cca.  1185). 

Uandschr. :  vgl.  Hardy^  Descriptive  catalogue 
of  materials.  I.  1.  1862.  p.  62.  n»  178-264. 

Ausg.:  ^ ap.  Messingham,  Florilegiam  insolae 
Sanctorum.  Parisiis  1624.  4'.  p.  1-85.  —  *  ap. 
Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  II.  Lovanii  1647  (die- 
ser Bd.  ist  auch  besonders  unter  d.  Tit.:  Trias 
thaumaturga  Hiberniae.  Lov.  1647.  fol.  ausgege- 
ben) p.  64-116.  —  •  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Mart. 
II.  p.  540-580.  —  *  Bruchstück  ap.  Skene,  Chro- 
lücles  of  the  Picts  p.  142.  143  [üebers.:  Joce- 
lin . . .,  The  life  and  acts  of  Si  Patrick,  apostle 
of  Ireland,  now  first  translated  . . .  by  £dm.  L 
Swift.  DubUn  1809.  8°.  Mit  2  Kupfeml  —  YiU 
alia  auctore  s.  Benigne  eius  discipulo  ex  mem- 
branis  Biburgens.  in  Bavaria  ap.  Colgan  I.  c.  II. 
p.  21-34.  —  Vita  aila  auctore  (ut  videtur)  s. 
Elerano  Sapiente  ex  cod.  ms.  mbr.  Alnensi  ap. 
Colgan  1.  c.  n.  p.  35-50.  —  Vita  alia  auctore 
(ut  videtur)  s.  Evino  ap.  Ck)lgan  1.  c.  p.  117-188. 

—  Vita  alia  seu  Hymnus  auctore  s.  Fieco  epi- 
scopo  Sleptensi,  hibernice,  versa  in  latinum 
ad  sensum  litterae  ap.  (Dolgan  1.  c.  II.  p.  1  - 10.  — 
Vita  aiia,  miracula  et  transitus  auctore  Mel- 
lanio  Probe.  libri  2  Hn  AA.  SS.  BoU.  17.Mart 
m.  p.  97.  —  •  fälschlich  unter  Bedas  Namen 
in  dessen  Oper.  edit.  Coloniens.  III.  168B.  p.  225. 

—  'ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  IL  p. 51-63. 
Cf.  Baronius  ad  Bedae  Martyrolog.  17.  Mart.  — 
Betha  Phätraic:  ,Populus  qui  sedebat'  from  the 
Book  of  lismore  fol.  1'  ap.  Stokes,  Lives  of 
Saints.  1890.  p.  1-19;  translat:  Life  of  Patrick 
p,  149-167;  notes  p.  293-299.  —  Vita  alia  aif- 


VITA  S.  PATRICn  HffiERNORUM  APOSTOLI 


1511 


ctore  Mnirchu  Maccumachtheni  nunc  pri- 
nmrn  integra  ex  Libro  Armachano  ope  codicis 
Bmxell.  ed.  Edm.  Hogan  in  Analeot.  BoUand.  I. 
1882.  p.  545-585;  cf.  p.  531.  —  Tita  alia  au- 
ctore  8.  Patricio  iuniore  aliove  magni  Patricii 
discipiüo  ex  membranis  S.  Huberti  in  Arduenna 
ap.  Colgan  1.  c.  U.  p.  11-20.  —  Tita  alia,   in 
2  Texten,  wovon  der  eine  aus  der  Bamberger 
Hs,  E.  VII.  59  entnommen,  der  andere  der  Text 
Colgans  in  der  Trias  thaumaturga  ist,  u.  in  2  Co- 
lonnen  kritisch  hrsgb.  Ton  Ed.  Mull  in  K.  VoU- 
möllers  Boman.  Forschungen.  VI.  Erlangen  1891. 
p.  143-197.  —  Canones  s.  Fatritio  attributi  ^  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  IX.  —  '  ap.  Martene,  Thes. 
anecd.  IV.  —  '  ap.  Willdns,  Concil.  Angliae  I. 
p.  2.  4.  —  *  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat  Uli.  p.  823 
et  827.  —  Cliarta  s.  P*-i  ap.  Migne  I.  c.  p.  827- 
830.  —  Confessio  s.  P-i  de  vita  et  conversa- 
tione  sua  [nach  der  neuem  Forschung  toakr- 
sekeinlich  unecht]  ^  ed.  J.  Waraeus  in  Opuscula 
s.  Patricio  adscripta.   Londini  1665.  8^  p.  1.  — 
»  ed.  Andr.  Denis  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Mart  11. 
p.  533-538.  —  *in  Gallandii  Bibl.  PP.  X.  Vene- 
tiis  1774.  fol.  p.  159.  —  *  ap.  Migne  1.  c.  LIQ. 
p.  801-814.  —  *  ap.  W.  Stokes,  Tripartite  Life 
of  s.  Patrick.  Vol.  II.  London  1887.  —  Epistola 
s.  P-i  ad  christianos  Corotici  tyranni  subditos  *in 
AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  538-540.  —  •  ap.  Migne  1.  c. 
p.  813-818.  —  *ap.  Stokes  1.  c.  II.  —  Uenriens 
Salteriensls  monachus  (flor.  c.  1150):  Tractatus 
de  purgatorio  s.  Patricii  ^  ap.  Messingham ,  Flori- 
legium  p.  86-109.  —  'ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hib. 
n  (=-  Trias  thaumaturga)  p.  273-289.  —  »  ap. 
Migne  1.  c.  CLXXX.  p.  975-1004.  —  Hymnus 
in  laudem  s.  P-i  secundum  ordinem  alphabeti, 
auctore  Secundino  Hiberno, alias  Sech nallo, 
filio  sororis  s.  Patricii  (f  448)  *  ap.  Colgan,  Trias 
thaumaturga  p.  211.  —  •  ed.  J.  Waraeus  j?o«<  opera 
s.  Patricii.  Lond.  1665.  8°.  p.  146.  —  »  in  Gal- 
landii Bibl.  PP.  X.  —  *  ap.  Migne  1.  c.  Uli.  p. 
837-840.  —  Legende  rimee  composee  par  Fiek, 
disciple  du  druide  Duhtah  *ap.  O'Connor,  Rer. 
Hibern.  scr.  I.  p.  xc.  —  •  ap.  Hersart  de  la  Ville- 
marque,  La  legende  celtique.  Pans  1859.  8^  p. 
297-300.  —  The  Tripartite  Life  of  St.  Patrick 
[,Three  Irish  homilies  on  Patrick  son  of  Cal- 
pum,  which  are  commonly  called  the  Tripartite 
Life  of  St.  Patrick.    It  was  probably  compiled 
in  the  XI.  Century*.    Stokes],    With  other  Do- 
cuments  relating  to  that  saint  Edited  with  trans- 
lations . . .  by  TVhitley  Stokes.  (Vol.  1.  2.  London 
1887.  gr.  8^  [=  Rerum  Brit.  med.  aevi  scr.  n»  89]). 
I.  p.  1-267  «.  xwar  Part  1  p.  1  -63;  Part  2  p.  64- 
171;  Part  3  p.  172-267  mit  gegenüberstehender 
engl,  üebers,     \Uebers.:   english  auch  in  Miss 
Cusack's  Life  of  s.  Patrick.   Dublin  1869.  p.  371- 
502,  unvollständig.  —  Laieinisch  ap.  Colgan, 
Trias  tiiaumaturga.]  —   OiBcia  in  festo  s.  P-i 
decantari  solita  ap.  Colgan  l.  c.  n.  p.  189-195. 
—  H  PoKzo  di  s.  Patrizio.   Teste  antico  illu- 
strato  e  pubbl.  da  Giusto  Grion.    Bologna  1870. 
8*.  85  pag.  —  ProTcrbla  aliqua  s.  P-i  ap.  Migne 
L  c.  LUI.  p.  827.  828.  —  Sermo  s.  P-i  ad  Hi- 
bemos  habitus  a.  cca.  430  ^  ap.  Richard.  Stani- 
hurst,  Vita  s.  Patricii.  Antverp.  1587.  8<^.  —  » ap. 
Messingham,  Florilegium  p.  4-37.  —  Synodius 


8.  Patricii  ap.  Migne  1.  c.  LEI.  p.  817-822.  — 
Synodas  s.  Patricii ,  Auxilii  et  Isemini  in  Hibemia 
*ap.  Wilkins,  Concil.  I.  p.  6.  —  *  ap.  Spelman, 
Concil.  I.  p.  52.  —  •  ap.  Migne  1.  c.  Uli.  p.  823- 
826.  —  Tireehani  episcopi  CoUectanea  de  s.  Pa- 
tricio ex  libro  Armachano  ed.  Edm.  Hogan  in 
Analect.  BoUand.  U.  1883.  p.  35-68;  additamenta 
ibid.  p.  213-238. 

Erl.'-Sekr.:  The  Apostle  of  Ireland  and  his  modern 

critics  tu  Dublin  Review.  1880.  Joly.  p.  59-87. 
Archdekin,  Rieh.,  Vitaeet  mizacnlonim  s.  Patricii, 

Hiberniae  apostoU ,  epitome.  Lovanii  1671.  9^. 
B.  B.,  Life  of  the  glonoas  bishop  s.  Patrick,  apostle 

and  primate  of  Ireland.  St.  Omers  1625.  4<>. 
Bell  es  heim,  Gesch.  der  kathol.  Kirche  in  Irland.  I. 
Bouillon,  fSran9..  Histoire  de  la  vie  et  du  porgatoire 

de  St. Patrice ,  arcnevesque  et  primat  d'Hvbemie.  Lyon 

1674.  9>.  —  Paris  1676.  18mo.  —  Lyon  1699.  16mo. 
Bruchstücke  eines  mittelhochdeutschen  Gedieh  ts  des 

XI.  Jahrh.  über  s.  I^tricins  (dessen  Quelle  Jocelin 

ist ,  hrsgb.  von  Friedr.  Eeinz)  in  Bartsch'  Germania. 

XXXI.  1886.  p.  66. 
Certani,  Giac.,  II  Mosd  dell'Ibemia.  Vita  del  gloriose 

s.  Patrizio  canonico  regolare  Lateranense,  apostolo, 

e  primate  deir  Ibemia.  Bologna  1686.  4fi.  519  pag.  e 

vuHm  (ins  Deutsche  übersetzt  von  G.  Schumann. 

Passau  1722.  4P). 
Commentarius  praevius'  m  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p. 

517-533  et  Appendix  p.  580-592. 
Gusaok,  Miss,  Life  of  s.  Patrick.  Dublin  1869.  9>. 
Eckleben,  S.,  Die  älteste  Schilderung  vom  Fegefeuer 

des  h.  Patricius.    Eine  litterarische  Untersuchung. 

Halle  a.  S.,  Niemeyer  1885.  ffi.  61paq.  JL  1.60. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  Y. 

p.  202;  VI.  p.  12.  u.  156. 
Falconi,  C.  Vita  di  s.  Patrizio,  gran  patriarca  ed 

apostolo  deli'  Ibemia.  Bologna  1660.  4P. 
Gradwell,  R.,  Succat,   the  story  of  sixty  years  of 

the  lifo  of  St.  Patrick  [378—438].  London  1892.  9*. 

305  pag. 
Grant,  Colin  C,  Where  St.  Patrick  was  bom.  A  last 

reply  in  The  Dublin  Review.  1888.  Janr«  vP  37.  p. 

153-166. 
Haddan  and  Stubbs,  Councils  and  ecclesiastical  do- 

cuments  relating  to  Great  Britain  &  Ireland.  Vol.  II. 
Hersart  de  la  Yillemarquö,  La  legende  celtique, 

en  Irlando,  en  Cambrie  et  en  Bretagne.  Paris  1859. 

9^  (la  16gende  de  s.  Patrice  i>.  1-123). 
Histoire  de  la  vie  de  s.  Patrice.  Paris  1651.  12mo. 
Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  209. 
Histor^,  Delightful.  of  the  lifo  and  death  of  s.  Patrick, 

Champion  of  Irelana.  London  1685.  4^. 
Lebenden,  Altenglische.  Kindheit  Jesu  ....  St.Pa- 

tnks  Fegefeuer.  Aus  verschiedenen  Mss.  zum  ersten 

ICale  hrsgb.  von  Carl  Horstmann.  Paderborn  1875.  8<^. 

316  pag.  Jk^. 
Leo,  li.,  De  carmine  vetusto  Hibemico  in  laudem  s. 

Patricü.  Dissert.  Halae  1846.  4P.  54  pag. 
Leven,  Het  wonderlyck,  van  den  grooten  h. Patricius, 

patriarch  van  Irlandt:  met  de  .  .  .  historie  van  het 

Vaghevier  van  den  selvenHeylighen.  Brüssel  1672. 9*. 
Life  of  s.  Patrick.  Dublin  1743.  12 mo. 
Life,  The,  of  St.  Patrick,  apostle  of  Ireland.  With 

a  preliminary  account  of  the  sources  of  the  Saint's 

history.  4.  ed.  London  1890.  BP.  302  pag.  5  sh. 
Mali,  Ed.,  Zur  Gesch.  der  Legende  vom  Puigatorium 

des  h.  Patricius  in  (Vollmöllers)  Roman.  Forschungen. 

VI.  Erlangen  1891.  p.  139-143.  —  De  purgatorio 

s.  P-i  nach  der  bamber^er  Hs.  Und.  p.  143-197  mü 

Oegmüberstellung  von  Colons  Text. 
Malone,  Sylv.,  Whero  was  St.  Patrick  bom?  in  The 

Dublin  Review.  1887.  Oct.  n0  36.  p.  387-401. 
Meiners,  C,  Beschreibung  der  Höhle  des  h.  Patricius 

in  Irland  in  Neues  Göttingisches  histor.  Magazin.  H. 

Hannover  1793.  BP.  p.  567-  584  (nach  Matthaous  Paris). 
Morris,  Wäl.  Bullen ,  Life  of  St.  Patrick  ^  the  apostle 

of  Ireland.  With  a  preliminary  enquiry  into  the  au- 

thority  of  the  traditional  history  of  the  saint.  2.  ed. 

London  1878.  BP.  VIII.  191  pag.  4.  sh.  —  3.  ed.  Und. 

1888.  80.  297  pag.  5  sh. 
:  The  Apostle  of  Ireland  and  his  modern  critics. 

London  1881.  BP. 

:  Ireland  and  St.  Patrick.  London  1892.  BP.  307 pag. 

Newell,  J.,  St. Patrick:  his  lifo  and.teaching.  London 

1890.  80.  238  pag.  2  sh.  6  d. 


1512 


DE  S.  PATRICIO  —  VITA  S.  PAULI  EP.  LEONENSIS 


Nicholson,  B.  S.,  Saint  Patriclc ,  apostle  of  Ireland 

in  ^e  6.  Century ;  the  story  of  his  miasion  by  pope 

Celeatine  in  A.  D.  431 ,  and  of  his  connection  with 

the  Chorch  of  Borne  proved  to  be  a  mere  fiction. 

London  1868.  Bfi.  174  pag.  6  fir.  75  c. 
Olden ,  T.,  Epistles  and  hymnea  of  St.  Patrick.  With 

the  poem  of  Secandarus,  translated  into  Engllah. 

London  1889.  BP.  1  sh.  6  d. 
Opuscnla  s.Patricii,  ed.  J. L.  Vilanneva.  Dablinl836. 
Perez  de  Montalvan,  Juan,  Vida  y  pnrgatorio  de 

s.  Patricio.  Madrid  1686.  8».  —  Lisboa  1646.  24  mo. 

—  Sevilla  1696.  8«.  —  Segovia  1780.  12  mo. 
Pf  Ingk-Harttung,  J.  t.,  Die  Schriften  s.  Patricks 

in  Nene  Heidelberger  Jahrbflcher.  III.  1893.  gr.  8P. 

n.  71-87. 
Bistretto  breve  della  vita,  morte  e  miracoli  del  s. 

vescoTo  et  apost.  dell'  Ibemia  .  .  .  s.  Patricio,  estrato 

del  viaggio  di  B.  di  Bnrgo.  Bergamo  1717.  12mo. 
Bob  er  t,  Benj.,  Etnde  critione  sar  la  yie  et  l'oeavre 

de  Saint  Patrick.  Thöse.   Paris,  Fischbacher  1884. 

gr.  8».  2  fir.  50  c. 
Schoell,  e.G.,  De  eccleaiasticae  Britonnm  Scoto- 

romque  historiae  fbntibns.  Berolini  1851.  p.  61-77. 
Staninurstins,  Bich.,  De  vita  s.  Patricii  Hibenüae 

apostoli  libri  II,  nunc  primum  in  lucem  editi.  Ant- 

verpiae  1587.  8^. 
Thyer,  O.,  Discursus panegyrici  denominibus,  tribu- 

lationibus  et  miraculis  s.  Patricii,  Hibernonun  apo- 
stoli. Duad  1617.  BP. 
T  0  d  d ,  Jam.  HenÜlom ,  St.  Patrick ,  apostle  of  Ireland : 

a  memoir  of  his  life  and  mission.  Dublin  1864.  8''. 

XII.  638  paa.  Standard  work. 
Wells,  B.  W.,  St.  Patrick's  earUer  lifSe  in  The  Eng- 

lish  histor.  Beview.  Y.  London  1890.  p.  475-485. 
Wright,  Ch.  H.  H.,  The  writings  of  Patrick,   the 

apostle  of  Ireland.  A  revised  translation  with  notes, 

critical  and  historical.  London,  Christ.  Traot.  Soo. 

188S).  12mo.  2  sh. 
Th.,  St.  Patrick's  purgatory,  an  essay  on  the 

legends  of  purgatory,  hell  and  paradiae  current  during 

the  middle  agos.  London  1844.  8^.  6  sh. 
Zucca,  Giov.,  Vita  di  s.  Patririo  vescovo,  apoctolo 

deir  Irlanda ,  protettore  dell'  insigne  boigata  oi  Yer- 

tova.  Bergamo  1890.  16mo.  IV.  144  pag. 

De  8.  Patricio  abbate  in  territorio  Nivernensi 
in  Gallia  (f  saec.  VI)  Cuperi  sylloge  in  AA.  SS. 
Bell.  24.  Aug.  IV.  p.  781-783. 

De  8.  Patricio  episc.  Glastoniae  in  Britannia 
(t  cca.  470)  Stiltingü  sylloge  w  AA.  SS.  BoU. 
24.  Ang.  VI.  supplem.  p.  833-835. 

De  s.  Patricio  martyre  Nivernis  0.  van  Hooffii 
notitia  *»  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.  208. 

De  88.  Patroba  et  Philoiogo  discipulis  s.  Pauli 
apostoli  (saec.  I)  Joseph!  van  den  Gheyn  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  IL  pre.  1.  p.  222-224. 

Tita  8.  Patrocii  abbatis  auctore  Gre- 
gorio  Turonensi,  De  vit  PP.  c.  9. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  19. 
Nov.  VI.  p.  440-442. 

Acta  s.  Patrocii  martyris  Trecis  in  Gal- 
lia sub  Aureliano. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  343- 
345.  —  Aeta  alia  ex  Surio  ibid.  p.  345-347;  cf. 
p.  1143-1145.  —  Translatlo  s.  Patrocii  Susa- 
tum  a.  959  auctore  Roger o  monacho  in  Vita  s. 
Brunoms  (11.  Oct)  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  348. 
349.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  280.  281.  — 
Triumphus  s.  Patrocii  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
II.  append.  p.  1144.  1145.  —  Acta  s.  Patrocii 
mart.  patroni  Sosatensium  tutelaris.  Denuo  edi4* 
G.  E.  Giefers.  Sosati  1857.  8^  XIII  et  16  pag. 

Erl. ' Sehr. :  (Andrea,  0.)  Drittes  offenes  Sendschreiben 
an  den  Bischof  von  Paderborn  ....  Zugleich  ein  evan- 

S)lisches  Wort ....  über  den  Reliquiendienst  nebst 
ntorsnchung  in  Betreff  der  angeblichen  Gebeine  des 
heil.  Patrokios.  Soest  I8G0.  8^.  41  pag. 


Oief  ers ,  Wilh.  Engelb.,  Schaidewaaser  oder  sicheres 
Prfiftmgpsmittel  der  Wahrheit  in  Sachen  Andreaeoontn 
s.  Patroclnm.  Paderboni  1865.  BP.  111  pag. 

:  Das  ungarische  Flnchformnlar  n.  das  Leben 

der  heil.  Jnngfiran  Synoris  nach  Banmias  a.  Andreae. 
Zngabe :  Antwort  anf  Andreaes  4.  Sendschreiben ,  in- 
sofern es  den  h.  Patroklns  betrifft.  «Md.  1866.  S«. 
196  pag. 

Nübel,  Das  Jahr  186S  als  SOOjfthr.  Jubiltnm  der  An- 
kunft der  Reliquien  des  heil.  Patoodos  zu  Soest  m 
Zeitschrift  f.  vaterl.  Gesch.  u.  Altertinunakunde'Weet- 
talens.  YXTTT.  1868.  p.  811- 814. 

Stnte,  J.  P..  Vita  et  gesta  s.  Patrocii,  mart.  Snsat. 
Upsiae  17ll  4P.  (36  pag.) 

De  8.  Patrodo  episc.  martyre  in  Gallia  in  AA. 
SS.  Boll.  31.  Janr.  II.  p.  1110. 

De  8.  PaMone  episc.  Verdensi  in  Saxonia  inf. 
(saec.  IX)  in  AA.  88.  Boll.  30.  Mart  III.  p.  844. 

De  s.  Patiisio  conf.,  electo  episcopo  Meldensi 
in  Bria  Galliae  provincia  (saec.  VII.  VIII)  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Oct.  U.  p.  179. 

De  s.  Paulo  cognom.  Barbata  vii]^.  Abnlensi 
in  Hispania  BoUandi  comment  historicos  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Febr.  lU.  p.  174. 

Tita  s.  Paulae  viduae  Bomanae,  Beth- 
lehemi  in  Judaea  (f  404)  auctore  s.  Hie- 
ronymo. 

Auag. :  ^  in  allen  Atisgaben  der  Opp.  8.  Hiero- 
nymi.  —  'ed.  Surius,  De  probatis  SS.  historiis. 
26.  Janr.  I.  Colon.  Agr.  1570.  p.  707-721.  —  »m 
AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  H.  1643.  p.  711  [EL  (ed. 
Paris.)  p.  327  -  337 ;  ef.  p.  326].  —  Hierin  ist  auch 
die  Peregrinatio  s.  raulae  (cap.  2-5)  entkal- 
ten; ausserdem  *  ap.  T.  Tobler,  DescriptioDes 
Terrae  sanctae.  S.  Oalii  1869.  p.  1-9.  —  ^  ap. 
Tobler  et  Molinier,  Itinera  Hierosolym.  latina.  l. 
Genevae  1877.  p.  27-40  [detäseh,  im  Auszug  in 
Johanniter -Wochenblatt.  1864.  n«38.  39;  —  eng- 
lisch by  Aubery  Stewart  with  notes  in  Palestiue 
Pilgrim's  Text  Society.  London  1887.  n«  2]. 

Tita  b.  Paulae  de  MoiitaMo  yirginis  Cla- 

rissae  de  secundo  ordine  mitigato  s.  Frana 

(f  1514)  Mantuae  in  Italia. 

Ausg, :  coUecta  ex  Alb.  Baccantio ,  Waddingo 
et  aliis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct  XIII.  p.  215- 
225.  —  Duae  epistolae  8.P-ae  ibid,  p.  225.  Cf. 
R.  de  Buok,  Comment  praevius  ibid.  p.  207-214. 

Acta  8.  Pauli  apostoli,  vid.  Acta  ss.  Petri  et 
Pauli. 

Tita  s.  Pauli  Aureliani  Domnoniensis  « 

Vita  8.  Pauli  episcopi  Leonenais  apud 
Armoricos  in  Britannia  minori  (f  573) 
auctore  Wormonoco   monacho  Lande- 

venecensi.  vollendet  884. 

Handsehr,:  Paris,  Nat-Bibl.,  fonds  lat.  n* 
12942  olim  St.  Germ.  953  (593?)  mbr.  sec.  XIE 
fol.  Vgl.  Hardy,  Descr.  cataiogue  of  materiak 
LI.  1862.  p.  157. 

Ausg. :  ^  ed.  primus  Fr.  Plaine  in  Analect 
BoUand.  I.  1882.  p.  209-258.  —  » ed.  Car.  Cuis- 
sard  ex  cod.  Floriacensi  ad  ligerim  n*  217  tn 
Revue  Celtique.  Y.  1883.  Hieraus  Variantes  lectt 
in  Anal.  BoUand.  II.  p.  191-194.  —  Yita  alia, 
hausta  ex  antecedenti,  auctore  monacho  Floiia- 


YITA  S.  PAULI  EP.  TRICASTRIN.  —  DE  SS.  PAULO 


1513 


censi  (post  med.  saec.  X)  [Handsehr. :  vgl,  Hardy, 
Descr.  Catalogue  of  materials.  L  1.  1862.  p.  157.  n*' 
447-453]  ^  ap.  Joh.  a  Bosco,  Biblioth.  Floriacens. 
Lugduni  1605.  8^  p.  418-428.  —  •  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Hart.  U.  p.  111-120,  comment  histor. 
p.  108-111.  —  'Auszug  ap.  Bouquot,  Rec.  III. 
p.  432.  433. 

Tita  s.  Pauli  episcopi  Tricastrinae  urbis 
(saec.  IV)  auctore  anonymo. 

Äusg, :  ex  cod.  Gratianopolitano  n^  49  in  Ana- 

lecta  Bolland.  XI.  1892.  p.  375-383. 

Erl.-Sehr.:  De  s.  FaqIo  episc.  Tricaatmo  in  Gallia  m 
AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  92.  98.  Cf.  p.  984. 
Boy  er,  Histoire  de  Töglise  cathMnüe  de  Saint -Paul - 

Trois  -  Chftteanx  p.  12  ff. 
Na  dal,  Histoire  nagfiologiqne  .  .  .  dn  diocdse  deVa- 
lenoe.  1855.  8<>.  p.  71  ff. 

Tita  s.  Pauli  episcopi  Virdunensis  (f 
cca.  649)  auctore  anonymo. 

Gehört  ins  10.  Jahrhundert ,  da  sie  bereits  den  Berta- 
rins  kennt. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  monasterii  s.  Maximiiii  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  II.  p.  176  - 178.  —  » ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p-  268-2i75.  — 
^  mit  geändertem  Stil  ap.  Surium,  Vit.  SS.  8.  Febr. 
—  ^Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  515.  516. 

Erl.-Sdur.:  Bolland,  Conunentarios  praevins  m  AA. 

SS.  Boll.  1.  c.  p.169-175. 
Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  U.  1869. 

p.  226.  283. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  YII.  1746.  p.  504. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  I.  1846. 

p.  528,  vgl.  p.  480. 
Roth,  Geschichte  des  Benefiziaiwesens  p.S28.  not.  85. 

Martyrium  ss.  Pauli,  Julianae,  Strato- 
nici  etc.  Ptolemaide  sub  Aureliano. 

Ausg. :  *  ed.  Surins,  Vit.  SS.  17.  Aug.  —  *wie- 
derk,  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Aug.  IlL  p.  448-454  c. 
Pinii  comment  p.  446. 

Yita  s.  Pauli  iunioris  in  Monte  Latro 
(in  Caria,  prope  Miletum).  15.  Dec.  (f  956). 

Um  970  geschrieben,  ein  Meisterwerk  derComposition; 
interessant  für  die  Kenntniss  des  Griechischen.  Früher 
hielten  manche  Nicephonis  Blemmidas,  andere  Simeon  Me- 
taphiastes  für  den  Verfasser,  aber  irrig;  es  ist  ein  Zeit- 
geDosse  und  Confrater  des  h.  Einsiedlers. 

Ausg.:  ^  graece  cum  Interpret  lat  Jac.  Sir- 
mondi  ed.  Hippol.  Belehaye  in  Analect  Bolland. 
XI.  1892.  p.  19-74;  136-182.  Cf,  introd.  p.  5-18 
(auch  besonders  abgedruckt:  Bruxellis  1892.  gr. 
8^.  ■—  '  Einige  Bruchstücke  dieser  latein.  Hebers, 
ap.  Baronium,  Ann.  eccl.  ad  a.  957  §  v-viu.  — 
'andere  Auszüge  aus  cod.  Paiis.  graec.  n**  1195 
gab  Yasiliewski  in  einer  Bisseit.  über  das  Leben 
u.  die  Werke  des  Metaphrastes  in  dem  russi- 
schen Journal  des  Ministeriums  f.  öffentl.  Unter- 
rieht 1880.  p.  379-437.  Vgl,  auch  Nilles  in  Zeit- 
schrift f.  kathol.  Theologie.  XVIH.  1894.  p.  365- 
368. 

SrL'&kr.:  Delehave,  Hipp.,  La  vie  de  s.  Paul  le 
Jeane  (f  956)  et  la  chronol(^e  de  M^taphraste  m 
Be^ne  des  qnestions  historiques.  LIV.  (Nony.  s^r.  X) 
1893.  p.  49-85. 

Acta  s.  Pauli  Novi  martyris  a.  766  Con- 
stantinopoli  auctore  anonymo. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  IL  1721.  p. 
635-639.  —  Translatio  Constantinopoli  Vene- 
tias  a®  1222  auctore  incerto  (auctore  anonymo 


monacho  S.  Geordi  Yenet  Riant)  ^ed.  Fortun. 
TJlmus,  De  translatioue  corp.  s.  Pauli  Yenetias. 
Yenet  1612.  4^  —  »  ap,  Ughelli,  Ital.  sacra  Y. 
1653.  p.  1326.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  639- 
642.  —  *ed.  Flam.  Cornelius,  Ecclesiae  Yenetae 
antiq.  monum.  YIII.  1749.  p.  138-146.  —  ^wie- 
derk.  ap.  Riant,  Exuviae  I.  1877.  p.  141-149;  ef. 
p.  icvu.  —  Miraculum  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
642.  Cf-  Pinii  comment  praev.  ibid,  p.  631-635. 

Acta  s.  Pauli  I  pontificia  Romani  (f  767). 
Ex  Anastasio  Bibliothecario. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  Y.  p.  379.  — 

Analecta  ibid.  p.  380-383. 

Vgl.  Pamus  I  Rom.  pont. 

Tita  Pauli  II  pontiflGis  Romani  (f  1471) 
auctore  Gaspare  Veronensi.  Libri  4. 

Ausg.:  vom  2.-4.  Buche  primum  ap.  Mura- 
tori,  Scr.  rer.  Ital.  m.  2.  p.  1025-1050.  —  TM» 
alia  per  Michaelem  Oannesium  de  Yiter- 
bio,  decretomm  doctorem,  canonic.  S.  Lauren  tu 
compilata  ap.  Muratori  1.  c.  III.  2.  p.  993-1022. 

Yita  s.  Pauli  Thebaei  primi  eremitae 
in  Aegypto  (f  341)  graeca. 

Ausg.:  in  Analect  Bolland.  IL  1883.  p.  561- 
563,  in  fine  manca,  [üebers,:  latine  ex  graeco 
ms.  Bavarico  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  603. 
604.]  —  Tita  alla  auctore  s.  Hieronymo  (ge- 
schrieben 374  oder  375)  ^in  AA.  SS.  Boll.  1.  o. 
p.  604-607.  —  •  tn  Hieronymi  operib.  ed.  Yal-, 
larsius.  11  init  Yeronae  1734.  —  ■  »n  Yitae  pa- 
trum  10  libris  comprehensae,  edid.  Her.  Ros- 
weydus.  Lugd.  Bat  1617.  fol.  p.  302-306.  —  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  XXIII.  p.  17-28;  Rosweydi 
not  ibid.  LXXIIL  p.  105-116.  —  Historia 
translationis  in  Hungariam  ^tn  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  608.  609.  —  •  iciederh.  ed.  Flam.  Corne- 
lius, Ecclesiae  Yenetae  antiq.  monum.  III.  p.  324. 
325.  —  '  unt.  d.  Tit. :  Anonymi  Hungarici  historia 
de  transl.  s.  P-i  Thebaei  ed.  Matth.  Fuhrmann. 
Pestini  1799.  8^  XVI.  204 pag,  -  *  n«  2  wiederh, 
unt.  d.  Tit, :  Translatio  corporis  beatiss.  P-i  proto- 
eremitae  Yeno^as.  1240  ap.  Riant,  Exuviae  I. 
1877.  p.  186-188;  cf  p.  cix. 

Erl.'Sehr.:  Bahr,  Geschichte  der  christlichen  Dichter 
nnd  Oeschichtschreiber  Roms  p.  131. 

Commentarius  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

Das  biechlein  saget  von  sant  Pauls  leben  des  ersten 
Einsidels.  Vnd  saget  auch  von  dem  leben  des  h.  Alt- 
natters  sant  Anthonij ,  -wie  sie  in  der  wüeste  waren 
.  .  .  In  fine:  Straesburg,  Joh.  Knobloch  1517.  4*^. 

Das  ist  sant  Pauls  leben  des  ersten  eynsidels.  vnd 
ist  auch  das  leben  des  h.  vatters  sant  AnthSnigs. 
Strassbnrg  (Joh.  Orüninger?)  1498.  4».  Fanxer,  ^ 
8ätx9  ffi  449^. 

Weingarten,  Herrn.,  Der  XJrspmnf^  des  MOnchtnms 
im  nachconstantinischen  Zeitalter  in  Briegers  Zeit- 
schrift für  Kirchengeschichte.  1.  Gotha  1877.  p.  1-6 
[fwbk  ihm  igt  Piaulua  kein«  geaehielUl.  Pisraonliehkeit). 
Vgl.  Hieronymus. 

De  SS.  Paulo,  Anteone,  Quadrate  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI.  p.  369. 

De  s.  Paulo  conf.,  episc.  Plusiados  in  Bithynia 
(t  cca.  845),  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart.  I.  p.  789. 

De  SS.  Paulo,  Cyriaco,  Paula  etc.  mart  Tomis 
in  Scythia  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Jun.  lY.  p.  8. 

De  ss.  Paulo,  Cyrillo,  Eugenio  etc,  mart  Syris 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart.  UI.  p.  83. 


1514 


DE  S.  PAULO  —  VITA  S.  PAULINI  EP.  NOLANI 


De  s.  Paulo  diacono  Beneventi  (saec.  Y)  G. 
V.  Hooffii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p. 
267-270. 

De  s.  Paulo  diac.  mart  Ck}rdubensi  (f  851) 
ex  s.  Eulogio  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  89. 

De  s.  Paulo  I  episcopo  Brixiensi  in  Italia  (f 
cca.  427)  Papebrochii  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  April,  m.  p.  618.  619. 

De  8.  Paulo  111  episo.  Brixiensi  in  Italia  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  IL  p.  52. 

De  s.  Paulo  episc.  Constantinop.  mart.  cca. 
a.  350  Baertii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll. 
7.  Jun.  U.  p.  13-24  (ed.  nov.  II.  appond.  p.  13* 
-  25*). 

De  s.  Paulo  episc.  Corinthi  in  Graecia  (f  cca. 
880)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mart.  m.  p.  706. 

De  SS.  Paulo  episc,  Lucio,  Gyriaco  mart  Ro- 
manis in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  IL  p.  156.  157. 

De  s.  Paulo  episc.  Narbonensi  in  Gallia  com- 
mentar. historicus  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart  III. 
p.  371-376. 

Erl.'Schr. ;  O  a  m  s ,  Das  Jahr  des  Martyrtodes  der  Apostel 
Petras  und  Paalos.  1867.  p.  82  ff.  \,vw8etxt  ihn  tn  da» 
aposiol.  ZeüaUer). 
Bobitaille,  Vie  de  s.  Paul -Serge,  stiivie  d'une 
dissertat.  oü  Ton  proave  qa'il  est  le  fondatear  de 
r^giise  de  Narbonne.  Arras  et  Narbonne  1868.  18mo. 
rm.l72pag.  1fr. 

De  s.  Paulo  episc.  Senonensi  in  Gallia  (f  cca. 
530)  notitia  ex  Breviar.  Senon.  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Jul.  II.  p.  710. 

De  s.  Paulo  episc.  Tricastino ,  vid,  Yita  s.  Pauli 
episc.  Trioastr. 

De  SS.  Paulo  et  Dionysio  mart.  Alexandriae 
in  Aegypto  in  AA.  SS.  BolL  9.  Febr.  II.  p.  294. 

De  SS.  Paulo  et  Mammete  mart.  Caesareae  in 
Syria  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jul.  IV.  p.  128. 

De  SS.  Paulo  et  Primitive  sive  Primitiva  mart. 
in  Portu  Romano  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Febr.  IE. 
p.  459.  460. 

De  SS.  Paulo  et  Simone  mart.  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Febr.  I.  p.  353. 

De  SS.  Paulo ,  Fortunato ,  Macario  etc,  mart.  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  n.  p.  7. 

De  SS.  Paulo,  Hieraclio,  Secundilla  etc.  mart. 
in  Portu  Romano  syiloge  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
2.  Mart  I.  p.  132.  133. 

De  SS.  Paulo,  Juliano,  Julio  etc.  mart  Cae- 
sareae aut  alibi  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart.  in. 
p.  450. 

De  s.  Paulo  mart.  sub  Iconomachis  in  Cypro 
(t  cca.  760)  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Mart.  IL  p.  609. 

De  SS.  Paulo,  Matutino,  Orbano  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  April.  I.  p.  325. 

De  SS.  Paulo,  Pansio,  Dionysio,  Thonio  etc. 
mart.  Aegyptiis  37  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Janr.  IL 
p.  188. 

De  SS.  Paulo,  Pausirione,  Theodotione  fratri- 
bus  mart.  Cleopatride  in  Aegypto  sub  Diocletiano 
in  AA.  SS.  BoU.  24.  Janr.  IL  p.  591. 

De  SS.  Paulo,  Quincto,  Gerontio  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Janr.  IL  p.  219.  220. 


De  SS.  Paulo,  Salvatore,  Alexandre  Theophilo 
etc.  mart.  Carthaginiensibus  in  AA.  SS.  BoU.  15. 
Mart  n.  p.  392. 

De  8.  Paulo  SimpUce,  anachoreta  in  Thebaide 
(saec.  lY)  commentarius  historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  7.  Mart  I.  p.  645-648. 

De  68.  Paulo,  Successo,  Yictorino  et  sociis 
mart.  Africanis  in  AA.SS.BoU.  14.  Janr.  I.  p.  935. 

De  SS.  Paulo ,  Tatta  uxore  eius  ac  filiis  eonin- 
dem  mart.  Damasci  in  Syria  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
Sept.  VIL  p.  58. 

De  SS.  Paulo,  Victore,  Honorato  mart.  Afri- 
canis in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  II.  p.  950. 

De  s.  Pauliano  episcopo  Yelaunensi  sive  Ani- 
ciensi  BoUandi  comment.  historicus  in  AA.  SS. 
BoU.  14.  Febr.  11.  p.  749. 

Yita  s.  Paulinae  fundatricia  monasterii 
Cellae  8.  Paulinae  (f  14.  Mart  1112)  au- 

ctore  Sigebotone  monacho  (Cellae  Pau- 
linae, saec.  XII). 

Handschr.:  Weimar,  Grossh.  Bibl.  Q.  49.  foL 
90'- 117^  (olim  Erfurt,  Peterskloster). 

Ausg. :  * unt. d.  Tit.  .-Sigebotos  Tita  Paulinae. 
Ein  Beitrag  z.  ältesten  Gesch.  des  schwarzbui^- 
schen  Landes  u.  Fürstenhauses.  Zum  ersten  male 
hrsgb.  u.  erläut.  von  Paul  Mitzschke.  Gotha  1889. 
8^  XIV.  322  pag.  {die  Vita  p.  29-111)  [x^tgleieh 
Bd.  1  der  Thüringisch-sächs.  Geschichtsbibliothek]. 
—  *  Auszug  ed.  Wegele  in  Nicolai  de  Siegen  («.rf.) 
chron.  eccl.  p.  271-273. 

BirL-Sehr.:  Anemüller,  Ernst ,  Sigoboto«  verlorene 
Vita  Paulinae  in  Nenes  Archiv  d.  Ges.  f.  S.  d.  Ge»di. 
X.  1885.  p.  11-34;  imr&uckt  tine  BBOonstrutüon, 

:  Recension  der  Aasgabe  tn  Zeitschrift  dos  Vereins 

f.  thüring.  Geschichte.  XV.  (N.  F.  VII.)  Jena  18ÖÜ. 
p.  268-276. 

Barkhardt,  C.  A.  H.,  Sigebotos  Vita  Paulinae  — 
eine  nea  aufgefondene  Quelle  des  JCttelalters  in 
(MOnchener)  Allgem.  Zeitung.  1889.  Beilage  xu  xfi  133. 
14.  Mai. 

Dieterich,  J.,  UeberPaulinzeller Urkunden  und  Sig^ 
botos  Vita  Paulinae  m  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  &  d. 
Gesch.  XVm.  1898.  p.  449-489. 

Stalin ,  Sigebotos  Vita  Paulinae  tn  Göttinger  gel.  An- 
zeigen. 1890.  n0  8.  p.  116-120. 

Vita  'Wernheii  Merseburgensis  episc.  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XI L  p.  346. 

VTa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsquellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.887;  6.  Aufl.  U.  1898.  p.371. 

Yita  s.  Paulini  archiepiscopi  Eboracen- 
sis  in  Anglia  (f  644)  auctore  Beda  Te- 

nerabili. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  229.  n>>  616-618. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10.  Oct  —  'tft>- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  108-114, 
Gf.  Fonsoni  commentar.  praevius  ibid.  p.  102-107, 
Auctarium  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  V.  Oct.  p.  25-27 
et  RigoUoti  notae  ibid.  Suppl.  p.  37* -40*. 

Erl.-Sehr.:  Dixon.  W.  A.,  Fasti  Eboraoenses.  Litm 
of  archbishops  of  York.  Edited  and  onlanEed  bv  James 
Raine.  London,  Longmans  1863.  8^.  {XXX.  494pag.) 
Vol.  I. 

Yita  s.  Paulini  epi8Copi  Noiani  (t431) 

Ausg. :  a  Francisco  Sacohino  Soc.  Jes.  ex  Sancti 
scriptis  et  veterum  elogiis  concinnata  et  ab  Herib. 
Rosweydo  Antverpiae  una  cum  operibus  edita, 


VITA  S.  PAÜUNI  EP.  NOLANI  —  DE  S.  PELAGIA 


1515 


repetita  m  AA.  SS.  Boll.  22.  Jan.  IV.  p.  202-225. 
—  Justi  Riquii  Belgae  carmen  votivuin  ibid. 
p.  226-228.  —  Appendix  de  tribus  Paulinis 
Nolae  episcopis  ibut.  p.  228-237.  —  Epistola 
üranii  presb.  (flor.  431)  de  obitu  s.  P-i  ad  Pa- 
catum  *  Und.  p.  198-200.  —  •  ed.  Surina,  Vit.  SS. 
22.  Jon.  —  '  ed.  Chiffletius  in  Paolinns  illostra- 
tus.  Divione  1662.  4°.  —  *  ed.  Muratori  in  Opp. 
Paulini  Nol.  p.  oxxvn.  —  *  ex  Surio  ap.  Migne, 
Patrolog.  latim.  p.  859-866.  —  Inventio  et 
repositio  corporis  in  ecclesia  s.  Bartholomaei  Ro- 
mae  a.  1712  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  Jon.  VI.  1.  p. 
228-232.  Cf.  Papebrochii  commentar.  praevius 
»6«;.  Jun.  IV.  p.  193-201. 

Erl.-Sehr.:  Ampöre,  Histoire  ljtt6r.  deFAnoe  avant 

Charlemagne.  Paris  1867.  I. 
B  e r  n  h  ar  d  y,  Onrndriss  d.  römischen  literator.  Braon- 

schweig  1872.  p.  995  ff. 
Base,  Adf.,  Paalin  Bischof  von  Nola  and  seine  Zeit. 

Beeensboig  1866.  2  Bde.  8^  (trad.  de  TAUeffland  par 

L.  Dancoibne.  Paris  1858.  &.  6  fr.). 
Chatelain,  Km.,  Notice  sor  los  manuscrits  despoösie« 

de  s.  Paalin  de  Kole.  Paris  1880.  SP.  4  fr.  (=  Biblio- 

thäque  des  Elcoles  fran^.  d'Athdnee  et  de  Borne.  S6r. 

].  flASC.  14). 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Gesch.  der  Literatur  des  Mittel- 
alters. I.  1874.  p.  288-900  a-  2.  Aufl.  1889.  p.  293 

-311).  ^ 
Fabre.  Etüde  sor  Paul  de  Xole.  Strasbonrg  1862. 
Gervaise,  F.  A.,  Vie  de  s.  Paulin.  Paris  1743.  4«. 
Herzog,  Real-Encyclopadie  XI.  n.  31-38. 
Lagrange,  F.,  Histoire  de  s.  Paiuln  de  Nole.  Paris 

1878.  9>.  7  fr.  60  c. ;  2.  M.  Paris  1882.  2  vol.  12  mo. 

6  fr.  (deutsek  Mainz  1882.  gr.  8P.  Jk  4.80). 
Lebrnn  des  Marettes,  vie  de  s.  Paalin,  öv^ne 

de  Nole,  avec  des  dissertations  et  des  remarques. 

Paris  1686.  S».  Ävee  portr. 
Perrault,  S.  Paalin  ^veoque  de  Nole,  avec  une  epistre 

chreetionne  sor  la  p6nitence.  Paris  1686.  8^. 
Piper,  Ferd.,  Zur  Geschichte  der  Kirohenvftter  aas 

Miigraphischen  Quellen  in  Briegers  Zeitschrift  für 

Eirchengeschichte.  L  1877.  p.  236-239. 
Puech .  Mar.  P.  A.  Jos.,  De  Paulini  Nolani  Ausonii^ue 

epistoJarum  oommercio  et  communibus  studiis.  Dum. 

inaug.  Parisiis,  Hachette  1888.  8P.  73pag. 
Rabanis,  S.  PauUn  de  Nole;  6tudes  historiques  et 

littöraires.  Bordeaux  1840.  8^.  86pag. 
Soniry,  fitudea  historiques  sur  la  vie  et  les  öcrits 

de  s.  PauUn ,  6veque  de  Note.  Paris  1853.  56.  2  vol. 

8».  10  fr. 
T  e  a  f  f  e  1 ,  Geschichte  der  römischen  Litteratur.  Leipzig 

1875.  §347. 
Vie  de  s.  Paulin,  6v^ne  de  Nole,  composöe  d'aprds 

ses  propres  ouvrages.  Paris ,  chez  Oh.  P.  Berten  s.  a. 

(1784  ?j  80. 
Yillemain,  Tableaa  de  Teloquence  chr6tienne  au  4. 

sldcle.  Paris  1850.  9>. 
Vita  5.  Paulini.  Paris.  1686.  BP. 
Vita  8.  Paulini  Nolani  ei)isc.  ex  ipsius  scriptis  ac 

veterum  monumentis  concinnata  ap.  Migne,  Patrolog. 

lat.  LXI.  p.  15-162. 

Vgl.  Panlinus  Nolanoa. 

Acta  SS.  Paulini  episcopi ,  Severi  presb., 
Lucae  diac.  etc.  mart.  Lucae  in  Etniria 
sub  Nerone. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jul.  UI.  p.  268- 

271.  —  Miracnla  ibid.  p.  271-273.   Cf.  Pinü 

comment.  praevius  ibid.  p.  258-268. 

Erl.  -  Sohr. :  M  a  n  s  i ,  Ant. ,  Istoria  della  vlta  dl  s .  Paolino 
primo  vescovo  (U  Lucca.  Lucca,  Cappuri  1741.  4<>. 

Tita  s.  Paulini  episcopi  Trevirensis  (f 

359  vel  360)  auctore  anonymo. 

Oehört  ins  9.  oder  10.  Jahrh. 
Ausg.:   ex  ms.  Trevirensi   in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Aug.  VI.  p.  676-679. 

Erl.  -  Sehr. :  B  e  i  s  s  e  1 ,  Stoph . ,  Geschichte  der  Trierer 
Kirchen.  L  Trier  1887.  p.  201-216,  über  sein  Grab. 


Diehl,  Ph.,  Der  heil.  Maziminus  und  der  heil.  Pan- 
linus, Bischöfe  in  Trier,  oder  Geschichte  Triers  im 
4.  Jahrh.  mit  besonderer  Rücksicht  auf  den  Kampf 
der  Kirche  mit  dem  Arianismus.  Trier  1875.  gr.  9*. 
X.332pag.  JKS.50. 

Pin  ins,  Comment.  praevius  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c,  p. 
668-675. 

Bettberg,  Kirchengeschiohte  Deutschlands L  p.  189« 

Tita  s.  Paulini  patriarchae  Aquileieu- 
sis  (f  803)  ex  variis  scriptoribus  eccles. 
coUecta. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BolL  11.  Janr.  I.  p. 713-718. 
Erl.'Sdtr:  B&hr,  Geschichte  der  römischen  Literatur, 
im  karolingischen  Zeitalter  d.  856  sq. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  innm.  latinitatis  ed.  Mansi 

V.  p.  204. 
Paulini  patriarchae  Aquil.  Opera  .  .  .  collegit .  .  .  «te. 

Joh.  Franc.  Madrisius.  Venot.  1787.  fol. 
Vita  s.  Paulini  patr.  Aquil._ex  3Udrisii  edit.  opp.  ap« 
7atrolog.  lat.  XC 
a  excerpta  c 
141-152. 


Migne,  Patrolog.  lat.  XCIX.  p.  17-180. 
Vita  altera  excerpta  ex  ms.  M.  Ant.  Nicoletti  ibid.  p^ 


De  s.  Pauiino  diac.  mart.  Coloniae  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  MaL  1.  p.  499. 

De  s.  Paulino  episc.  Brixiensi  in  Italia  (f  oca. 
540)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mart.  I.  p.  312. 

De  s.  Paulino  episc.  Capuae  in  regno  Neapolit. 
(saec.  IX  med.)  Fonsoni  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Oct.  V.  p.  134.  135. 

De  s.  Paulino  episc.  Senogalliae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  499. 

De  SS.  Paulino  et  Isicho  mart.  Antiochiae  in 
AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VE.  p.  437. 

De  s.  Pauoiaco  episc.  Synnadamm  in  Phrygia 
(saec.  VU)  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai.  III.  p.  240. 

Tita  s.  Pavacii  episcopi  Cenomanis  in 
Gallia  (saec.  IV). 

Ausg.:  ex  editione  Johannis  a  Bosco  mon. 
Caelestini  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Jul.  V.  p.  540-543. 
—  Appendix  De  reliquiis  haereticorum  furori 
sabtractis  a.  1562  etc.  tbid,  p.  544.  545.  Gf.  Sol- 
lerii  commentar.  praevius  ibid.  p.  537-540. 

Erl.- Sohr. :  Pi ol in ,  Panl ,  Vie  de  sunt  Pavace,  ^Tdqve 
de  Mans.  ChAtean-Renard  1890.  BP. 

De  88.  Paxentio  et  Albina  mart.  Parisiis  Pe- 
rierii  commentar.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Sept.  VI. 
p.  568-571. 

Vita  s.  Pecinnae  seu  Perseverandae  virg. 
agri  Pictavensis  in  Gallia  (forte  saec.  VIII). 

Ausg.:  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun. 
V.  p.  84-87. 

De  8.  Pega  sive  Pegia  virg.  in  Anglia  (f  post 
717)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  532. 

Vita  s.  Peladii  sive  Palladii  episcopi 
Ebredunensis  in  Gallia  (f  cca.  516). 

Ausg.:  ex  Hispanico  Ant.  Vincentii  Dome- 
necci  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  96-99. 

De  ss.  Pelagia,  Aquila,  Epiarchio  et  Theodosia 
mart.  ap.  Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mart.  III. 
p.  460. 

De  8.  Pelagia  vidua  apud  Lemovices  in  Gallia 
(t  cca.  570)  Öiperi  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Aug.  V.  p.  824-826. 

De  s.  Pelagia  virg.  mart.  Antiochiae  in  Syria 
(saec.  IT)  Janningi  comment.  historicus  in  AA. 


1516 


VITA  S.  PELAGUE  —  VITA  S.  PEREGRINI 


SS.  Boll.  9.  Jun.  n.  p.  154-160.  —  Orationes  s. 
Chrysostomi  episc.  Constant.  de  s.  Pelagia  ^  ihid. 
p.  160-164.  —  «  ap.  Surium,  Vit.  SS.  9.  Jun. 

Vita  8.  Peiagiae  poenitentis  Hierosolymis  (f 
cca.  457)  anctore  Jacobo  diacono  episcopi  Nonni 
•«  Vita  8.  Pelagiae  virginis  meretr. 

Acta  s.  Pelagiae  virg.  mart  Tarsi  in  Ci- 
licia  sub  Diocletiano  suspecta.    Graece. 

Wird  am  4.,  auch  am  5.  Mai,  7.  oder  8.  Oct.  gefeiert. 
Wahrscheinlich  im  6.  Jahrhundert  verfasst. 

Handsekr,:  Paris,  Nat-Bibl.  graec.  n®  1468. 

mbr.  sec.  XI.  —  Rom,  Vatic.  palat.  n"  27*); 

—  n«  2033  (Olim  Grottaferrata  n^  72)**)  mbr. 
-sec.  XI. 

Ausg.:  **)  unt.  d.  Tit.:  "AS-Xriaig  rfjg  ttyiag 
'IliXayittg  ex  cod.  Vatic.  nach  schlechter  Äbschrifl 
•in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  747-751 ;  hiemach 
latein.  übersetzt  ibid.  p.  454-458.  —  •**)  liegt  der 
'latein.  Ueberseix.  xu  Grunde,  welche  G.  Sirlet  für 
lipomani  Vit  SS.  besorgte  {wiederh.  ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  historiis.  4.  Mai.  f.  23^^).  —  ■  unt. 
d.  Tit.:  MuQTVQiov  tfjs  äy.  fidgTVQog  Ilekay. 
tfjg  nagd-^vov  (iv  Taga^  rrj  noUi  rffg  KtXucfag) 
ex  dictis  3  mss.  ed.  Herm.  Usener  in  Legenden 
der  Pelagia.  Festschrift  f.  d.  34.  Versammlung 
deutscher  Philologen.  Bonn  1879.  8®  (XXIV.  62 
pag.  J$  2)  p.  17-28;  notae  p.  52-58;  cf.  introd. 
p.  i-xxrv.  —  Proprium  de  s.  Pelagia,  ex  Me- 
naeis  excusis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  751.752. 

Vita  8.  Pelagiae  virginis  meretricis  An- 
tiochenae  auctore  Jacobo  diacono  epi- 
scopi Nonni  coaevo.    Graece. 

Abgefasst  im  2.  Viertel  des  5.  Jahrh.  Wird  am  9.  Juni, 
8.  Oct.  oder  am  20.  Dec.  gefeiert. 

Handmehr. ;  L e  i d  e n ,  TJn.-  Bibl. ,  cod.  Perizon. 

fol.  n*^  10.  mbr.  sec.  XI.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  gr. 

n®  1454  (olim  Colb.  427,  reg.  2014).  mbr.  sec.  X; 

—  n®  1485  (olim  Colb.  505,  reg.  2017).  mbr.  sec. 
XI.  —  Rom,  Vatic.  n®  1190.  chari  sec.  XIV. 
(Vol.  I.  fol.  144). 

Ausg.:  ed.  Herm.  Usener  unt.  d.  Uebersehrift: 
Mirävoia  Tijg  6a(ag  Uelaytag  (Reue  der  Pelagia 
von  Antiochia)  in  Legenden  der  Pela^.  Fest- 
schrift f.  d.  34.  Versammlung  deutscher  Philo- 
logen. Bonn  1879.  8^  p.  1-16;  notae  p.  29-52. 

Uebers.:  latine  versa  ab  Eustachio  (sec.  X. 
XI)  ^  ap.  Rosweyde ,  Vitae  Patrum.  Antverpiae 
1615.  p.  376.  —  wiederh.  « in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct. 
IV.  p.  261-268  et  p.  322;  —  »  ap.  Migne,  Patro- 
log.  lat.  LXXU.  p.  663-672. 

Bearbeit. :  syrisch  (sec.  V.  VI)  [Handsehr. : 
London,  Brit.  Mus.  n^  14651  anni  850]  cum  in- 
terpret  lat.  ed.  J.  Gildemeister  in  Programm  der 
Universität  Bonn  zum  22.  März  1879.  4^  —  Die 
ßingere  Bearbeitung  des  Symeon  Metaphrastes 
(ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca  CXVI.  p.  9CÖ  ff.)  ist 
eine  freie  Variation  von  Jacobs  Büchlein;  sie 
verdrängte  seit  detn  XI.  Jahrh.  das  Original.  — 
Bpecnlum  poenitentiae  seu  vitae  s.  Pelagiae  libri 
n,  auctore  Reinere  monacho  S.  Lauren tii  Leo- 
diensis  *  ex  ms.  Leod.  ap.  Pez ,  Thes.  anecd.  IV.  3. 
p.  69-82.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CCIV.  p. 
51-62.  —  ^Der  Prologus  auch  ap.  Martene,  Ampi, 
collect  L  p.  961. 


Erl.-Schr.:  Byens,  Comment.  praeTiiu  in  AA.  SS. 

Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  248-261. 
Histoire  de  la  conversion  de  s.  Fölagie  d'Antioche. 

Paris  1704.  12mo. 
Montanban,  J.  D.  C,   Histoire  de   s.  P61agie  oa 

triomphe  de  la  giice.  Paris  1786.  12mo. 

Passio  s.  Pelagii  martyris  Constantien- 
sis  in  Suevia  sab  Numeriano  imp.  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Aug.  VI.  p.  161- 

163.   Cf.  Pinii  comment.  de  duobus  8S.  Pelagiis 

mm.  altere  Constantiae,  altero  in  Civitate  Nova 

Istriae  ibid.  p.  151-161. 

Erl.-Sehr.:  Lütolf ,  Alois,  St.Pelagios,  DiOoesanpatron 
▼on  Constanz  in  seinen  Die  Glanbenslräten  der  Schweiz 
vor  St.  Gallos.  Lucem  1871.  gr.  8^.  p.  219  -  229. 

Acta  s.  Pelagii  martyris  pueri  Cordu- 
bae  in  Hispania  (f  925)  ex  relatu  Ea- 
guelis  presb.  coaevi,  forte  Cordubiensis. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  206- 
208.  —  *  ed.  Ambros.  Morales  c.  opp.  s.  Eulogii 
ap.  Schott,  Hispania  illustrata  IV.  p.  247.  —  '  ap. 
Fiorez,  Espaila  sagrada.  2.  edic.  aXTT.  p.  41-49. 
—  Aeta  alia  a  Hroswitha  monacha  eodcm 
saeculo  scripta  ex  *  edit.  Norimberg.  a.  1601  *  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  209-212.  —  ■  ap.  ilorez  1.  c. 
(2.  edic.)  XXin.  p.  106-132.  —  *  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CXXXVIL  p.  1093-1102. 

Erl.-Sdtr.:  Aschbach,  Jos.,  Ueber  die  L^ieodo  vom 

h.  Pelagias  in  seinem  Roswitha  und  Oonxad  Geltes. 

Wien  1868.  gr.  8P. 
De  s.  Hermoygio,  s.  Pelagii  patnto  vel  avuncaloet 

translationibns  corporis  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  213 

-216. 
Officium  Mozarabicnm  in  diem  s.  P-i  ürid.  p.  215- 

225.  —  Officium  ap.  Florez,  Espaiia  sagr.  2.  edic. 

XXUI.  p.  231-246. 

De  s.  Pelagio  episc.  Laodioeae  in  Syria  (saec 
IV  fin.)  commentarius  historicus  in  AA.  SS.  BolL 
25.  Mart  III.  p.  557.  558. 

De  SS.  Peleo  et  Nile  episc.  ete.  mart  Aegvptiis 
a.  310  Stütingü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept 
VI.  p.  21-23. 

De  s.  Peleusio  seuPelusio  presbyt.  mart  Alexan- 
driae  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  659. 

Tita  s.  Pelini    episcopi  Brundusini  et 

martyris  (f  5.  Dec.  363):  ,Komano   flo- 

rente  imperio'. 

Ausg.:  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti.  IX 
p.  12-24.  —  Miracula  eins  ibid.  p.  24-29. 

De  8.  Peregrina  virg.  mart.  Roma  (f  312)  La- 
bacum  in  Camiolia  translata  sylloge  Byei  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Oct  m.  p.  12-17. 

Passio  s.  Peregrini  Autissiodorensiiun 

primi  episcopi  et  martyris  (f  cca.  259). 

Ausg.:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  mss.  I.  p.  526 
-528.  —  « in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III.  p.  563. 
564.  Of.  Labbe  1.  c.  p.  411.  —  Vita  ex  variis  mss. 
codd.  ap.  Duru,  Bibliotheque  histor.  de  l'Yonne. 
I.  p.  123-126.  —  Bibliographie  des  Actes  de 
s.  Pelerin  ibid.  p.  126-132. 

Yita  s.  Peregrini  confessoris  Calatabel- 
lotae  in  Sicilia  auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Janr.  II.  Append. 
n.  p.  1153.  1154.  Cf.  p.  1031. 


ACTA  SS.  PEREGRINI  —  ACTA  SS.  PERPETUAE  ET  FELIGIT. 


1517 


Acta  SS.  Peregrini,  Herculani  et  Fla- 

viani  martjmm  Anconae  in  Piceno  sub 

Diocletiano. 

Ausg. :  ex  ms.  ecvles.  Anoonitaoae  in  AA.  SS. 
BoU.  16.  Mai.  III.  p.  565-567.  —  Appendix  de 
ioventione  et  translationibus  88.  corporum  ibid. 
p.  567-569. 

Tita  b.  Peregrini  Latiosi  ord.  Servorum 
Forolivü  in  Aemilia  (f  post  1330)  auctore 
Nicoiao  Borghesio  sive  Burgensio, 
equite  et  senatore  Senensi  (cca.  1483). 

Äusg, :  *  in  AA.  SS.  Bell.  30.  April.  HE.  p.  837 
-839.  —  '  in  appendice  ad  Vitas  Joachimi  Se- 
nensis  et  Francisci  Patricii  italice  scriptas,  edi- 
tas  a  Bened.  Angelo  Maria  Canali.  Lucae  1725. 

—  Processus  de  culta  et  miraculis  in  AA.  SS. 

BoU.  1.  c.  p.  840-848.  —  Appendix  de  culta  et 

miraculis  Barcinone  ibid,  p.  848.  849.  —  Alia 

miracula  ex  informationibus  Hispanicis  mss. 

ibid.  p.  849-851. 

En.-Sekr. :  L  e  f  ge  n  d  a  d  i  8.  Pellegxino  Lazioei  de'  Serri 
di  Mazia.  Per  cnra  di  Fr.  Agost.  Morini.  Firenze,  O. 
B.  Campolmi  1860.  ifi.  Nur  200  Exempl.  gedruekt. 
Monsignani,  Conte  Fabbriz.  Ant ,  Notizie  della  Tita, 
mortem  e  miracoli  di  8.  Pellegrino  Lazioei  nobile  For- 
liveee  deir  ord.  da*  Sem  di  Blaiia  veig.  Forli  1727. 
4«.  Oon  Tür. 

Be  s.  Peregrino  conf.  apud  alpes,  Mutinam 
inter  et  Lugam  in  Italia,  Sollerii  comment.  cri- 
ticus  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aug.  I.  p.  75-77.  — 
Acta  fabulosa  ex  2  mss.  ibid.  p.  77-80. 

De  s.  Peregrino  conf.  in  NucerinaUmbriae  dioec. 
(saec.  XII)  in  AA.  SS.  BoU.  I.Mai.  I.  p.  157. 158. 

De  8.  Peregrino  conf..  Placentae  in  Italia  (f 
cca.  400)  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Febr.  IL  p.  390. 
Vgl.  p.  896. 

De  b.  Peregrino  eremita  Camalduli  in  Hetru- 
ria  (t  1288)  Papebrochii  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  3.  Jun.  I.  p.  370-372. 

De  SS.  Peregrino,  Luciano,  Pompeio  ete.  mart 
Dyirhachii  in  Macedonia  sub  Traiano  in  AA.  SS. 
BolL  7.  Jul.  IL  p.  457. 

De  SS. Peregrino,  Machorato  etViventiano  mail 
(saec.  VI)  apud  Cenomanos  in  Galüa  in  AA.  SS. 
BoU.  4.  Aug.  I.  p.  333. 

De  8.  Peregrino  presb.  (saec.  III)  Lugduni  in 

Gallia  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Jul.  VI.  p.  543.  544. 
WrL-Sdtr.:  Nenmann,  K.  Job.,  Der  römiscbe  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  298. 

Tita  s.  Perfecti  presbyteri  mart  Cor- 
dubae  in  Hispania  (f  850)  auctore  s.  Eu- 
logio  episcopo. 

Ausg. :  *  ap.  Surium ,  Vit.  SS.  18.  April.  —  *  in 
AA.  SS.  BoU.  18.  April.  U.  p.  585.  586. 

Erl.'8^.:  Histoire  de  s.  Parfait  et  des  autres  mar- 
tyn  de  Cordone.  Paris  1862.  12nio.  Äv&o  portr. 

Acta  SS.  Pergentii  et  Laurentini  et  400 
mart  Aretii  in  Hetruria  sub  Decio. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Jun.  I.  p.  272. 273. 

—  •  abgekürzt  und  mit  geändertem  Stil  ap.  Su- 
rium, Vit  SS.  3.  Jun. 

De  8.  Perpetua  Romae  (saec.I)  in  AA.  SS.  BolL 
4.  Aug.  Lp.  314-316. 


De  s.  Perpetua  uxore  s.  Petri  apostoli,  mar- 
tyre  Romae  (saec.  I)  Josephi  van  den  Gheyn  syl- 
loge  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Nov.  II.  prs.  L  p.  219 
-221. 

Acta  SS.  Perpetuae  et  Felicitatis  mar- 
tyrum  (f  203)  graeca. 

Attsg. :  ^  aus  e.  Codex  der  Jerusalemer  Pa- 
triarchalbibl.  unt.  d.  Tit.:  The  Acts  of  the  mar- 
tyrdom  of  Perpetua  and  FeUcitas  edited  by  J. 
Bändel  Harris  and  S.K. Gifford.  (Cambridge,  Uni- 
versity  Press)  London,  C.  J.Clay  1890.  8*.  66pag. 
5  sh.  —  '  tctederk.  von  J.  Armitage  Robinson  in 
Texts  and  studies.  IL  The  Passion  of  St.  Perpe- 
tua. Newlv  edit  from  the  mss.  with  an  intro- 
duction  and  notes.  Together  with  an  appendix 
containing  the  original  latin  text  of  the  Scillitan 
martyrdom.  Cambridge,  üniversity  Press  1891. 
8^  IX.  131  pag.  4  sh.  —  Passio  alia  latina  [nach 
Randel  Harris  soll  dieser  Passio  der  vorhin 
genannte  griechische  Text  xu  Gründe  liegen  u. 
nur  üebersetxung  sein;  Hamack  (Theolog.  lite- 
raturzeitung.  1890.  n?  16)  u.  die  Revue  de  l'hist. 
des  religions  XXII.  p.  238  stimmen  ihm  xUy  wäh- 
rend Abbe  L.  Duchesne  {s.  u.)  die  Priorität  des 
latein.  Textes  behauptet]  ^  unt.  d.  Tit. :  Passio  ss. 
Perpetuae  et  Felic,  cum  notis  Luc.  Holstenii. 
Item  passio  8.  Bonifacii  Romani  mart.  . . .  Romae 
1663.  8».  —  *  ttiederh.  Parisüs  1664.  8'.  —  •  in 
Lactantii  opp.  ed.  Thom.  Spark.  1680.  —  *  ex  cod. 
Casinensi  »n  AA.  SS.  BoU.  7.  Mart.  L  p.  633-638. 
—  *  ap.  Ruinart,  AA.  prim.  martyrum.  Amstelod. 
1713.  foL  p.  90-119.  —  Un  Gallandi  Bibl.  vet. 
PP.  n.  1766.  p.  167-198.  —  ^  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  UI.  p.  13-60.  —  ®  nach  einer  neuen 
Coüation  der  Hss.  ap.  J.  A.  Robinson  {s.  Ausg.  2 
des  griech.  Textes)  l.  p.  60-95.  VgL  Analect.  Rol- 
land. X.  1891.  p.  67-69.  —  Lectiones  variant.  ex 
cod.  Mediolan.  Ambros.  C  210.  inf.  fol.  110^  ibid. 
XI.  1892.  p.  297-282.  —  Passio  alia:  ,Apud 
Africam'  ex  cod.  BruxeU.  n*  207.  sec.  XIII.  fol. 
132'  in  Catalogus  codicum  hagiograph.  reg.  bibl. 
BruxelleDS.  I.  1.  1886.  p.  158-161.  —  Acta  aüa 
ap.  Aube,  Les  Actes  de  ss.  Felicite,  Perpetue  et 
de  lears  compagnons.  Les  chretiens  dans  l'em- 
pire  romain  de  la  fin  des  Antonius  au  müieu  du 
§•  siecle.  Paris  1881.  p.  509-525.  Die  beiden 
letxten  Schriften  haben  wegen  ihrer  Datierung 
keinen  Wert,  —  Tuto  monachus  ord.  s.  Ben.  in 
Franconia  inf  er.  (saec.  XII) :  De  praeconiis  s.  Fe- 
licitatis  virg.  —  Passio  et  martyrium  Viti,  Mo- 
desti  atque  Crescentiae  tn  eiusdem  Opuscula  e 
2  codd.  Admont.  nunc  prim.  ed.  Willib.  Rubat- 
scher.  Graz  1882.  gr.  8°.   VIU.  154  pag.  Jk  2.20. 

Erl.'Sekr.:  Analecta  BoUand.  XI.  1892.  p.  100-102. 
Dnchesne,  L.,   En  quelle  langne  ont  etö  öcrits  les 
Actes  des  saintes  Perpetue  et  Fölicit^?  {E^xbraü  dea 
Comptes-rendos  de  rAcad.  des  inscript.  et  belies - 


)taa  in  Zeit- 


lettres.  XIX.  p.  39-64.   Paris  1891.  8^ 
Hilgenfeld,  Das  Martyriam  der  h. Perpetaa in  ;Mit- 

schrift  für  Wissenschaft!.  Theologie.  XXXIV.  1891. 

Heft  S. 
Manascrit,  ün  noaveaa«  des  Actes  des  saintes  Fö- 

licit6  et  Perpötae  in  AnaJecta  BoUand.  XI.  1892.  p. 

369-373. 
Massebieaa,  La  langne  originale  des  Actes  des  ss. 

P.  et  F.  in  Revue  de  l'histoire  des  religions.  Ann^ 

XII.  tom.  XXIV.  1891.  p.  97-101. 
Neamann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat  und  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipng  1890.  p.  299.  300. 


1518 


VITA  S.  PERPETUI  EP,  LEOD.  —  VITA  S.  PETRI  BALSAMI 


Orsi ,  J.  Aug.,  Diss.  apologetica  pro  m.  Perpetuae,  Fe- 

licitatis  et  socioram  4iart.  orthodozia  advenos  Sam. 

Basnagium.  Florentiae  1728.  4^  (vfiederhoU  ap.  Migne» 

Patratog.  lat.  lU.  p.  61-70). 
Pellet,  A.,  Les  martyrs  d'Alriqne :  histoire  desainte 

Perp^tae  et  de  aes  compagnons.  LiUe  1885.  Bf*.  XIV. 

470 pag.  6  fr. 

Vita  8.  Perpetui  episc.  Leodientis,  ex  libr.  ec- 
cles.  Dionantens.  coUecta  a  J.  Chapeavillio  ap.  Sa- 
num ,  Vit.  SS.  4.  Nov. 

De  s.  Perpetuo  episcopo  Traiectensi  (sab  init, 
saee,  Vü)  Alberti  Poncelet  commentarius  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  11.  prs.  1.  p.  292-299. 

—  De  SS.  Perpetuo  et  Ebregiso  episc.  Tra- 
iectens.  Ghesquieri  sylloge  hist-crii  «n  AA.  SS. 
Belgü  n.p.  316-330. 

De  8.  Perpetuo  epiec.  Turonemi  in  Gallia  (f 
490 ,  aee.  alios  494)  Henschenii  dissertat.  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  April.  I.  p.  748-752.  —  Epitaphium 
s.  P-i:  ,Oalmina  sublimi^  [Fälschung  des  Ora- 
toricmers  Jerome  Vignier  (f  1661)  neteh  Havet] 
^  ap.  d'Achery,  Spicdleg.  V.  p.  109  ('  ed.  nov.  IE. 
1723.  p.  304).  —  iciederh.  '  ap.  J.  Quicherat,  Be- 
stitution  de  la  basili<|ue  de  SaiDt-]\fortia  de  Tours 
in  Kevue  archeologique.  Nouv.  ser.  XX.  sem.  2. 
1869.  p.  10;  —  *  in  Gallia  christiana.  XIV.  p.  14; 

—  '  ap.  Ed.  Le  Blaut,  luscriptious  chretiennes 
de  la  Gaule.  I.  Paris  1856.  4^  p.  247;  —  •  ap. 
lügne,  Patrolog.  lat  LVIU.  p.  755;  —  '  ap.  J. 
Havet,  Questions  Merovingieunes.  II  in  Biblio- 
theque  de  l'Eoole  des  chari^s.  XLVI.  1885.  p. 
222.  223;  Nachweis  der  Fälschung  p.  223.  224. 

—  Testamentum  [gleichfalls  ro»  Vignier  ge- 
fälscht] ^  ap.  d'Achery,  Spicüeg.  V.  p.  105  (•  ed. 
nov.  III.  p.  303).  —  wiederh  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  April.  I.  p.  750;  —  ^  in  Georgii  Flor.  Gregorii 
ep.  Turon.  opp.  ed.  Buinari;  p.  1317 ;  —  '  ap.  Bre- 
quigny  et  La  Forte  du  Theil,  Diplomata  p.  1;  — 
®  ap.  Pardessus,  Diplomata  I.  p.  23.  —  '  in  Gal- 
lia christiana.  XIV.  instrum.  p.  1 ;  —  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LVIII.  p.  753  et  ^  LXXI.  p.  1149; 

—  '°  ap.  Jul.  Havet,  Questions  Merov.  11  in  Bi- 
bliotheque  de  F^^le  des  chari^s.  XLVI.  1885. 
p.  207-210;  Nachweis  der  Fälschung  p.  210-222. 

De  s.  Perseverantio  mart.  in  Airica  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Jun.  L  p.  288. 

Vita  di  Petrarca  (Francesc,  f  1374) 
auctore  Leonardo  Bruni. 

Ausg.:  *  Perugia  1671.  12mo.  —  *  Floren ze 
1672.  12n»o.  —  Vita  de!  Petrarca  sorittanel  de- 
clinare  del  sec.  XIV  ap.  A.  Marsan ,  Bibliografia 
Petrarchesca.  Padoa.  —  Vita  di  Fr.  Petrarca 
scritta  da  inoerto  Trecentista.  Bologna  1861.  12mo. 

NB,  Die  biographische  Litarator  über  IWarea  ist  sehr 
reichhaltig;  vgl.  Tomm.  Casini  in  Gröbers  Qrondriss  der 
romanischen  Philologie.  Bd.  II.  Abt.S.  Strassbnrg  1896.  p. 
93  imd  oben  p.  909. 

Flogium  s.  Petri  abbatis  Cantuarieneis  (f  cca. 
600)  historicum  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  IL  p.  3.  —  '  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  I.  p. 
334.  335.  Cf  Hardy,  Descr.  catalogue  of  mate- 
rials.  I.  L  1862.  p.  206.  n^  566. 

Vita  s.  Petri  abbatis  Cavensis  coenobii,  vid, 
Vita  8.  Petri  episcopi  Policastrensis. 

Tita  Y.  Petri  abbatis  Claraevallis  (saec. 

XII  fin.)  auctore  Thoma  mon.  de  Radolio. 


Ausg.:  ex  cod.  Trecensi  n**  1133  saec.  XHL 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCEX.  p.  1007-1036. 

Tita  s.  Petri  abbatis  in  Monte  Caprario 

prope  Perusiam  in  Umbria  Italiae  (f  1007). 
Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. sae& 
VL  1.  p.  761-766.  Cf,  p.  70.  —  ^wiederh.  u.  ex 
ms.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Jul.  IIL  p.  115-118. 

Yita  b.  Petri  Abrincensis  monachi  ord 

Cisterc.  coenobii   Saymiacensis   in  JTor- 

mannia  (f  cca.  1172). 

Ausg.:  primum  ed.  E.  P.  Sauvage  in  Analect 
BoDand.  11. 1883.  p. 479-500;  c/.praef.  p. 475-479. 

Acta  s.  Petri  anachoretae  =  Acta  s.  Petri 
Athonitae. 

Acta  SS.  Petri,  Andreae,  Pauli  et  Dio- 
nysiae  virg.  mart  Lampsaci  in  Hellesponto 
sub  Decio. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  15.  Mai.  —  'ex 
5  mss.  in  AA.  S8.  BolL  15.  Mai.  IIL  p.  452.  453. 
—  'ap.  Roinart,  AA.  prim.  martyrum.  Amsteiod. 
1713.  fol.  p.  158-160. 

Acta  s.  Petri  apoetoli ,  vid.  Acta  ss.  Petri  et  PaulL 

Vita  b.  Petri  Arbuesii  canon.  reguL, 
mart  a.  1485  Caesaraugostae  in  Hispania. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BolL  17.  Sept  V.  p.752-754. 

ErU-Schr.:  Cozza,  O.,  Dellavite,  miracoli  e  culto  del 
martire  6.  Pietzo  de  Arbaes.  Borna  1867.  9. 
Mar-Manillo,  Franc.  Feni.  de,  Vida  dei  glorioso 
martir  San  Pedro  de  Arboee,  canon.  de  la  seo  de 
Zaragoza.  Vaienzia  1729.  kl.  i^.  OtdielUe. 
Sticker,  Comment.  praoTias  in  AA.  SS.  BoU.  1.  o. 
p.  728-762. 

Vita  s.  Petri  archiepisoopi  Tarentasiensis  = 

Vita  s.  Petri  Tarentas. 

Vita  Petri  Aroldensis  (Ärolsen)  presby- 
teri  (f  1158.  Dec.  19)  auctore  anonjmo. 

Ausg. :  in  Catalogus  codicum  hagiograph.  bibl. 
reg.  Bruxelleus.  11.  p.  105-120. 

JBrL-Sdw.:  Watten bach,  Deatschlands  Oeediichts- 
quellen.  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  266. 

Acta  b.  Petri  Armengol  mart  ex  ord. 

B.  M.  T.  de  Mercede  redempt  captiv.,  ia 

Catalonia  (f  1304). 

Ausg.:  ex  oculatis  et  iuratis  testibuB  et  ex 
edit.  Marci  Salmeronis  in  AA.  88.  Bell.  1.  Sept 
I.  p.  333-335.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  t^. 
p.  317-333. 

Acta  s.  Petri  (Atlionitae)  anachoretae 

in  monte  Atho  (ante  saec.  YTU)  auctore 

Gregorio  Palama  archiepisc.  Thessalo- 

nicensi  (flor.  1351). 

Ausg. :  ^  graece  et  lat  in  AA.  88.  Boll.  12.  Jon. 
n.  p.  538-556.  Cf.  Janningi  commentar.  prae- 
vius ibid.  p.  535-538.  —  '  latine  wiederh  ap. 
Migne,  Patrolog.  graeca  lat  tant  edita  LXXVIL 
1865.  p.  109-116.  —  Oratio  in  vitam  eiusdem 
sancti  eodem  auctore  interprete  Conr.  Janniogo 
ibid.  p.  115-138. 

Tita  s  Petri  Baisami  (f  291)  ab  Ana- 
stasio  Bibliothecario  latine  yersa. 


YITA  S.  PETRI  BERARDI  —  VITA  B.  PETRI  DAMIANI 


1519 


Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  3.  Janr.  —  *  besser 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  129.  Cf.  p.  128. 
—  'ap.  Ruinart,  Acta  primorum  mart  Amstelod. 
1713.  fol.  p.  501-503. 

Vita  8.  Petri  Barardl  =  Vita  s.  Berardi  Mar- 
sorum  episcopi. 

Vita  s.  Petri  Caetoetliil  »  Vita  s.  Petri  de 
Marrone. 

Yita  s.  Petri  Chrysologi  Rayennatis  ar- 
chiepiscopi  (f  3.  Dec.  448 — 451). 

Ausg.:  ^  ex  libro  pontificali  Agnelli  qui  et 
Andreas  edito  a  Bened.  Bacchinio  I.  p.  226.  — 
^wiederk.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Jul.  VII.  p.  182- 
184  c.  Sollerii  comment  praevio  p.  181  —  «. '  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  IJI.  p.  13-20;  observatt 
Bacchinii  ad  eam  p.  20-28.  —  *^.  Holder-Egger 
in  Mon.  Germ.  hist.  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  2§9- 
291.  —  Vita  alia  ex  Martine  Castillo  ap.  Migne 
1.  c.  p.  27-  42.  —  V  i  t a  al  i a  per  dorn.  Mitam  sacerd. 

a.  1642  collecta  ibid.  p.  42-80.  —  Vita  alia  ex 
H.  Rubei  Histor.  Ravenn.  ap.  Surium,  De  prob. 
SS.  historüs.  31.  Jul.  (sec,  cU.  3.  Dec). 

ErL'Sekr.:  Dapper,  Herrn.,  Der  h.  Petras  Ghryso- 
iogus,  der  erste  Erzbischof  yon  Bareima.  Eine  Mono- 
graphie. KGln  und  Neuss  1867.  gr.  8P.  181  pag. 
Hald,  Marc,  Ausgewählte  Beden  des  h.  Petras  Chry  so- 
logas Ml  Bibliothek  der  KircheDviter.  Kempten  1874. 
75.  8P.  766  pag. 

Liverani,  Franc,  Spidleginm  libeziannm.  Florentiae 

1863.  fol.  p.  125-m 
Looshorn,  J.,  Der  h.  Peter  Ghrvsoloffns  und  seine 

Schriften  in  Zeitschrift  für  kathol.  Theologie,  ni. 

1879.  p.  298-265. 

Stablewski,  Florian  t..  Der  h.  Kirchenvater  Petras 
vonBayennaChrysoIogns,  nach  den  neuesten  Quellen 
dargestaUt.  Posen  1871.  gr.  SP.  VI.  146  pag.  Jk  2. 

Vita  V.  Pvtri  dunlaoeiMis  abb.  »  Vita  b.  Petri 
MauiiciL 

Vita  8.  Pdri  Goelaetini  pontif.  ^  Vita  s.  Petri 
de  Murrone. 

Vita  8.  Petri  conflBWoris  Folginii  »=  Legenda 

b.  Petri  de  Fulgineo. 

Yita  s.  Petri  confeS8ori8  Trebis  in  Latio 
Italiae  regione  (cca  saec.  XI  med.)  au- 
ctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  archivio  Trebano  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Aug.  VI.  p.  641-647.  Cf.  Pinii  oomment  prae- 
vios  ibid,  p.  634-641. 

Vita  b.  Petri  Crieci  de  Fulgineo  =  Legenda 
b.  Petri  de  Fulgineo. 

Vita  b.  Petri  Damiani  (f  1072)  S.  R.  E. 
cardinalis,  episcopi  Ostiensis,  prioris  eremi 
s.  Crucis  Fontis  Avellani  Faventiae  in  Ita- 
lia  auctore  s.  Johanne  Laudensi  mon- 
acho  eins  discipulo. 

Atisg. :  *  ex  2  mss.  a  Const.  Caietano  in  Petri 
opp.  edita  (e.  g.  I.  Venetiis  et  Paris.  1742.  p.  i- 
XTin;  Bassani  1783.  p.  cxxix-clx)  —  ^  et  repetita 
in  AA.  SS,  BoU.  23.  Febr.  HI.  p.  416-427.  — 
^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  23.  Febr.  VII. 
Ck)l.  Agr.  1581.  p.  132-136.  —  *  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  247  -  266.  —  «  ex 
Bolland.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIV.  p.  113- 
146.  —  Vita  alia  per  Johannem  Antonium 


Flaminium  Forooomeliensem  ibid.  p.  145-158. 
—  DeOallica  profectione  Petri  Damiani  et  eins 
ultramontano  itinere  ^  ex  cod.  Vatic.  4920  ap.  Mai, 
Script,  vett.  collectio  nova.  VI.  2.  Bomae  1832.  p. 
193-211;  c/".  praef.  p.  xxxm.  —  ^toiederh.  ap. 
Migne  1.  c.  CXLV.  p.  865. 

Erl.'Sekr.:  Arbellot,  Saint  Pierre  Damien  ä  Limogea. 

Limogea  et  Paris  1898.  8P.  7  pag. 
Capecelatro,  Alf.,  Storia  di  s.  Pier  Damiano  e  del 

8O0  tempo.  Firenzel862.  2  vol.  12mo.  L  6;  Tour- 

nayl888.  BP.  656  pag.  4  fr. 
Eggs,  Geo.  Joe.j  Pnrpnra  docta  sea  vitae ,  legationes» 

res  geetae ,  obitoe  aliaque  scita  ac  memorata  digna 

itc  S.  B.  E.  canUnaliam.  I.  JPranooforti  1710.  fol.  p. 

20-31. 
Fehr,  Jos.,  Petras  Damiani  in  Wiedemanns  Oesteir. 

Vierteljahreeschrift  f.  kathol.  Theologie.  VII.  Wien 

1868.  p.  189-240. 
Fetzer,  KarlAdf.,  Petras  Damiani  unter  Alexanders  II 

Pontifikat  m  Vornntersachongen  za  einer  Geschichte 

des  Pontifikats  Alexanders  U.   Dissert.  Strassbuig 

1887.  BP.  p.  87-71. 
Gieseb recht,  W.,  Magister  Manegold  von  Lanter- 

baeh  m  Sitznngsber.  der  MUnchener  Akad.  d.  Wiss. 

II.  1868.  p.  826-380. 
Gnerrier,  L.,  De  Petro  Damiano  Ostienai  episcopo 

Bomanaeqae  Ecol.  oardinali.  Dissert.  Parisienais.  Aa- 

reliae  188L  8».  VU.  99  pag.  SP. 
Helf  en  stein,  Jac.,  Gregors  VII  Bestrebungen;  nach 

den  Streitschiiftan  seiner  Zeit.  Frankfurt  a.M.  1866. 

80.  p.  68.  189. 
Henschen,  Commentar.  praevius  «i  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  406-416. 
Kleinermanns,  Jos.,  Der  h.Petms  Damiani,  MOnch, 

Bischof,  Cardinal.  Kirchenlehrer.    In  seinem  Leben 

und  Wirken  nach  den  Quellen  daigeatellt.  Steyl  1862. 

BP.  XXI.  237  pag.  J12.26. 
Laderchi,  Joh.,  Vita  s.  Petri  Damiani,  S.  B.  E.  car- 

dinalis,  episc.  Ostiensis,  in  6  libroe  distributa.  Bomae 

1702.  4«. 
Langen ,  Gesch.  der  römischen  Kirche  von  Nikolaus  I 

bis  Gregor  VII.  Bonn  1892.  gr.  BP. 
Mirbt,  0.,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VU. 

Leipzig  1894.  gr.  8^.  p.  7  u.  s.  w. 
Mittarelli,  Aonalea  Camaldulenses.  I.  11.  Venetiis 

1765.  66.  fol. 
Neukirch,  F.,  Das  labendes  Petras  Damiani  (Thl.I; 

bis  zur  Ostersynode  1069),  nebst  einem  Anhang :  Da^ 

mianis  Schriften  chronologisch  geordnet  Diss.  G6t- 

tingen  1875.  8P.  Jk  2.80. 
Pf  ülf ,  0.,  Damianis  Zwist  mit  Hildebrand  in  Stimmen 

aus  Maria -Lasch.  XLI.  Freibuxg  i.  B.  1891.  p.  281- 

307;  400-416;  608-526. 
Beumontj  Alfr.  v.,  Briefe  heiliger  und  gottesfürch- 

tiger  Italiener.  Freibuxg  i.  B.  1877.  BP. 
Both.  F.W.  £.,  Der  h.  Petrus  Damiani  0.  S.  B.  Car- 

dinalbischof  von  Ostia.    Nach  den  Quellen  neu  be- 
arbeitet in  Studien  und  Mittheiiungen  aus  dem  Bene- 

dictiner-  und  dem  Cistercienserorden.   Jahrg.  VII. 

Waizburgl886.  Bd.L  p.  110-134:  357-874;  —  Bd.U. 

p.  43-66;  321-336.  —  Jahig.VUl.  1887.  p.  66-64; 

210-216. 
Sejani  et  Bnfini  dialogus  de  Laderchiana  historia  s. 

Petri  Damiani.  Parisiis  1706.  4P. 
Steindorff,  £.,  Jahrbücher  des  Deutschen  Beichea 

unter  Heinrich  IQ.  Bd.  I.  Leipzig  1874.  gr.  BP.  p.251 

-254. 
Storckius,  Joa. ,  Epistola  ad  Jacob.  Laderchium.  Pa- 

tavü  1708.  80. 
Testimonia  de  s.  Petro  Damiani  ap.  Migne,  Patrolog. 

lat.  CXLIV.  p.  179-202. 
Vita  di  Pietro  Damiano.  Venezial729.  BP. 
Vita  ex  Augustini  Fortunii  monachi  Camald.  Historiae 

Camaldulens.  libro  V  ap.  Migne  1.  c.  CXUV.  p.  157 

-168. 
Vita  ex  libro  V  Histor.  Bavonnat.  Hier.  Bubei  ibid. 

p.  167-180. 
Vogel,  Albr.,  Peter  Damiani.  £än  Vortrag.  Jena  1856. 

80.  32  pag. 
Wambera,  Aug.,  Der  h.  Petrus  Damiani,  Abt  vom 

Kloster  des  h.  Kreuzes  von  Fönte  Avellana  und  Kar- 
dinalbischof von  Ostia,  sein  Leben  und  Wirken.  1006/7 

—1072.  Thl.L  Inaug.-Diss.  Breslau  1875.  80.  50  pag. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  DoutschlandsGeschichtBquellen.  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  192. 198 ;  6.  Aufl.  1.  1893.  p.  436.  U.  p.  217. 

224.225. 


1520 


VITA  S.  PETRI  DE  ALCANT.  —  VITA  S.  PETRI  DE  MÜRRONE 


Wi  1 1 .  Oornel.  f  Die  Anfinge  der  Beetanntion  der  Kirche 
im  11.  Jahrh.  Nach  den  Qaellen.  Marbuiiff  1869.  8P. 
Vgl.  Petras  Damiani. 

Vita  8.  Petri  de  Alcantara  fandatoris 
proTinciae  s.  Josephi  discalceatorum,  Are- 
nis  in  Hispania  (f  1562). 

Auag,:  ex  chronioo  iUius  provinciae  auctore 
Joanne  a  S.  Maria  primum  latinitate  donata  in 
AA.  SS.  BoU.  19.  Oct.  VIII.  p.  657  -  700.  —  Tita 
altera  auctore  Laurentio  a  S.  Paulo^  libri  6, 
ibid.  p.  700-799.  —  Acta  canonizationis ...  ed. 
Dom.  Capellus.  Romae  1669.  4^  —  Bulla  cano- 
nizationis in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  799-809. 

Erl.-Sdtr.:  Alcala,  Marc.,  Chronica  de  la  s.  provincia 
de  8.  Joseph.  fP.  1:1  Vida  portentosa  de  san  Pedro 
de  Alcantara.  Madrid  1786.  fol. 

Bossne,  Comment.  praevins  in  AA.  8S.  BoU.  1.  o.  p. 
628-666. 

Brnodinus,  Ant.,  Synopsis  vitae ,  virtatom  et  mira- 
culoram  8.  Petri  de  Alcantara.  Pnigael669.  ^.  48pag. 

Uüber,  F.,  Neues  Wunder -Licht  etc.  im  Leben  des 
h.  Petri  von  Alcantara  beobachtet.  München  1702.  BP. 

Juan  de  s.  Bernardo,  Chronica  della  vida  admirable 
y  milagrosas  hs^adas  del  glorioso  y  s.  padre  Pedro 
de  Alcantara.  Napoles  1667.  49  (Uder*.:  Giovanni 
di  S.  Bernardo,  Chronica  deU'  ammirabili  vita  .  . 
del  glor.  padre  s.  Pietro  d'Alcantara.  Trad.  dall'  idioma 
spagn.  da  Fr.Olignano.  Napoli  1674.  4P). 

Manazares,  Blas.  de.  Epitome  de  la  vida  y  milagros 
de  8.  Pedro  de  Alcantara.  Madrid  1786.  8». 

Marchese,  Franc,  Vita  di  s.  Pietro  d'Alcantara.  Ye- 
netia  1670.  4P, 

San  Bernardo,  Alonso  de,  Vida  de  s.  Pedro  de  Al- 
cantara. Madrid  178S.  SP. 

Stelzig,  J.  A.,  Das  Leben  des  heil.  Petras  von  Al- 
cantara. Begensburg  1867.  BP.  Jk  8. 

Vie  et  Oeuvres  spirituelles  de  s.  Pierre  d'Alcantara. 
Trad.  du  R.  P.  Talon.  Paris  1670.  12nio. 

Vita  di  s.  Pietro  d'Alcantara.  Torino  1669.  BP. 

Z6 ekler,  Otto,  Petrus  von  Alcantara.  Teresia  von 
Avila  und  Johannes  de  Cruce.  Ein  Beitrag  zur  (resch. 
der  mönchischen  Contrareformation  Spaniens  im  16. 
Jahrh.  in  Zeitschrift  f.  d.  gos.  luther.  Theologie  und 
Kirche  von  Bndelbach.  XXV.  Leipzig  1864.  p.  87-78. 

Acta  s.  Petri  de  Barco  confessoris  (saec. 
XI?)  Abulae  in  Hispania. 

Ät4sg. :  ex  Lud.  Alvarez  Historia  Barchensi  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  384.  385;  cf.  C.  de 
Smedtii  notitia  Und,  p.  383. 

Tita  s.  Petri  de  Chavanon  ord.  canon. 

regul.  s.  Aug.  (f  cca.  1080)  Piperaci  in 

Arvemia  auctore  Stephane  can.  reg.  ab- 

batiae  Piperacensis  fere  synchrone. 

Ausg.:  *ap.  d'Achery,  Spicileg.  II.  p.  691-704 
(ed.  Paris.  1681.  4^  —  ed.  2\  IL  p.  155-159).  — 
'  wiederh,  u.  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept  III. 
p.  472-479.  Cf.  Limpeni  comment.  praevius  ibid, 
p.  460-472. 

Legenda  b.  Petri  de  Fulgineo  confes- 
soris (t  XY  kal.  Aug.  1323)  auctore  ae- 
quali  Johanne  Gorini  a  S.  Geminiano 
in  Tuscia  ord.  Praed. 

Ausg,:  *  nicht  vollständig  unt.  d.  Tit.:  Vita 
s.  Petri  confe88.  Fulginii  ed.  Cuper  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  665-668;  cf.  comment.  prae- 
vius p.  663-665.  —  ^das  Fehlende ,  von  Cap.  9 
an,  ex  cod.  Vallicell.  H.  3.  sec.  XVI  nunc  pri- 
mum integre  ed.  Mich.  Faloci  Pulignani  in  Ana- 
lect.  Bolland.  VIIL  1889.  p.  365-369;  cf.  praefai 
p.  358-365. 


Srl.-Sekr.:  Barnabd,  Nicc,  Vita  del  b.  Pietro  Crasci 

da  Foligno.  Foligno  1626.  4P.  24  pag, 
Bragazzi,  Joseph,   Onida  stör. - artistica  della  bssi- 

lica  catedrale  u  FoUgno  e  compendio  della  vits  de' 

principali  santi  dl  detta  oittä.   Foligno  1864.  9.  p. 

L  -  LH. 
Jacobilli,  Ludov.,  Compendio  della  vita  di  s.  Petro 

Crisci  da  Foligno.  Foligno  1628.  fol. 
:  Vite  dei  santi  e  beati  di  Foligno.  Foligno  162S. 

40.  p.  236-244. 
:  Vite  dei  santi  e  beati  dell'  Umbria ,  e  di  quelli 

1  corpi  dei  quali  riposano  in  eesa  provincia.  II.  Fo- 


Ugno 1666.  fol.  p.  46-48. 
Luoentlus,  Jul.  Ambros.,  Fulgor  Pnlginei  in  spleo- 
doribus  sanctorum.  Romae  1708.  40.  p.  135- 139. 

Vita  b.  Petri  de  Luxemburgo  S.  R  £. 

cardinalis,  episcopi  Metensis  (f  1387)  Ave- 
nione  in  Gallia  auctore  anonyme. 

Ätisg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p. 
509-516.  —  Vita  altera  auctore  Henrico  Albio 
S..J.,  gallice  conscripta,  hie  latine  reddita  ibid. 
p.  516-525.  —  Ad  processum  de  vita  et  mira- 
culis  b.  Petri  ibid.  p.  525-527.  —  Processus, 
3  partes  ibid,  p.  527-628.  Cf.  Pinii  commentar. 
praevius  ibid.  p.  486-508. 

Erl.'Sekr.:  Alby,  H.,  La  vie  du  b.  Pierre,  Canünalde 

Lttxembourg.  Avignon  1661. 
Canron ,  Aug.,  Histoire  du  P.  Pierre  de  Luxemboui^. 

Carp«ntras  1854. 
Fonrier  de  Bacourt,  £t,  Vie  du  b.  Pieire  de  Luxem- 

bourg,  6tudiant  de  l'universitö  de  Paria,  evdque  de 

Metz  et  cardinai  (1369—1387).  Avec  portr.,  lettres 

.  .  .  Paris  1881.  BP.  VII.  362  pag.  3  fr.  50  c. 
Vie  du  b.  Pierre  de  Luzemboorg,  6veque  de  Jletz  et 

cardinai.  Paris  1710.  l2mo. 
Vie  du  b.  Pierre  de  Luxembouif^,  d'aprte  lee  mana- 

scrits  de  C^lestin  Bauduit.  Avignon  1777. 

Yita  s.  Petri  de  Murrone  eremitae  de 
Aprutio,  postea  Coelestini  V  pontificis 
maximi,  ord.  Goelestinorum  institutoris 
(t  1295)  auctore  Petro  de  Aliiaco  (f 
1420)  episcopo  Cameracensi,  postea  card. 
S.  ChrysogonL 

Ausg. :  *  ed.  Dionys.  Faber.  Paris.  1539.  4*. 
—  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  19.  Mai.  —  »ed.  PajMy 
broch  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mai.  FV^.  p.  484-498. 
C/".  Sylloge  vetustiorum  monumentorom  ex  Ta- 
riis libris  coUecta  ibid,  p.  422-437.  —  Opus 
metricum  Jacob!  card.  8.  Georgii  ad  Velum  au- 
reum ,  coaevi  et  in  papatu  familiaris ,  ex  2  mss. 
^  ibid,  p.  437-461.  —  •  ap.  Muratori,  Scr.  rer. 
Ital.  III.  1.  p.  613-641.  —  Eiusdem  Jacobi 
op.  metr.  de  electione  et  coronatione  Boni&oii 
Vni  papae.  libri  2  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  461- 
473.  —  Eiusdem  Jacobi  de  canonizatione  s. 
Petii  Coelestini  libri  3  ibid,  p.  473-483.  —  Of- 
ficium de  sancto  ab  eodem  Jacobe  card.  com- 
positum ibid.  p.  483.  484.  —  Supplement  um 
historicum  ex  Italico  Lelii  Marini  ibid.  pag.  498- 
536.  Cf  VII.  p.  816.  —  Vita  et  miracula  s. 
P-i  Caelestini  auctore  coaevo  ^  ex  cod.  Paris,  lat. 
5375.  sec.  XIV  in  Analect  BoHand.  IX.  1890. 
p.  147-186;  186-200.  —  «  ex  cod.  Paris,  lat  17651. 
sec.  XV  (mit  einigen  Verschiedenheiten)  ibid, 
X.  1891.  p.  386-389;  389-392;  cf  p.  385. 

ErL'S^.:  Barcellini,  Industrie  filologiche  .  . .  ifi 
difesa  di  s.  Celestino  V  e  di  Dante  Ali^eri.  Milano 
1761.  BP. 
Borromeo,  Carlo,  Avignone  e  la  politica  di  fHipp^i 
il  Belle  nella  canonizzaadone  di  Pietro  da  Horiun« 
(papa  Celestino  V).  Modenal894.  BP.  45  pag. 


ACTA  8.  PETRI  EP.  ALEXANDRINI  —  ACTA  SS.  PETRI  ET  PAUH 


1521 


Celeitino  V  ed  U  VI  centonario  della  bua  incoro- 

nazioiw.  Prim«  pnbblicazione  stnordinaria  del  Arf- 

Uttimo  däUa  aoeiää  di  storia  patria  Änkm.  Lod.  ÄnH- 

nori  ntgU  Äknaxi,    Aqnila  18»1.  8».  VU.  612  pag. 

LIO. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  ktmitetis  ed.  Mann  Y. 

p.  237. 
J o  8 aph  e t,  Der  b.  PapetOoeleetin  V  (Peter  t. Morrone), 

unter  dessen  Begiemiifc  das  Haas  der  h.  FUnilie  yon 

Naxareth  nacb  Loreto  flbertragen  wurde.  Ein  Lebeos- 

bUd.  Fulda  1894.  8».  IT.  7Jpag.  GOJ^ 
Marini,  L.,  Vita  e  miraooli  di  s.  Pietro  delMoxTOBe, 

che  fü  Celestino  papa  V.  MUano  1687.  4«. 
Monini,  Stef.,  San  Celestino  difeeo  dell'  accnsa  di 

TfltA  datagU  dai  glossatori  di  Dante.    Pisa  1893.  Bfi. 

15  paff. 
Notturno  NeapoUtano,  La  santiss.  e  mirac.  Tita  del 

rior.  Santo  Pietro  Celestino,  noramente  tradnita  di 

utina  prosa  in  yerso  volnre.  Bologna,  April  1520. 

8».  58foL 
Papebrochf  Oommentar.  pnerins  in  AA.  SS.  BoU. 

I.e.  p.  419-421. 
Pottbast,  Regesta  pontiflcnm  BonuuMmim  11.  1876. 

p.  1915-1922. 
BoTiglio,  Am.,  La  rinnneia  di  Celestino  V:  saggio 

critico,  stoxioo.  Verona,  Dracker(PadoTa,  tip.Oalfina) 

189S.  16mo.  64  pag. 
Vie  admirable  de  notre  gloriemz  ptoe  Saint  Pierre  C6- 

lestin  y  pape ,  5.  da  nom ,  fondatenr  de  l'ordre  des 

C61estins.  Paris  187B.  8». 

Acta  8.  Petri  episcopi  Alexandrini  et 

mart(a.311)genainaAnastasioBiblio- 

thecario  interprete. 

Ausg. :  ^  ap.  Ad^.  Mai,  Spicil^um  Romaniun. 
ni.  p.  671-693.  —  ^wiedtrh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat  CXXIX.  p.  691-704  —  «.  •Patrolog.  graeca 
lat.  tant.  edita.  XII.  p.  217-232.  —  Martyrium 
lat  ex  ms.  interprete  forte  Anastasio  Biblioth. 
ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  25.  Nov.  VI. 
Colon.  1581.  p.  577-580. 

Yita  s.  Petri  episcopi  Anagniae  in  Italia 
(t  1105). 

Au9g, :  ex  ms.  pervei  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Ang. 
I.  p.  233-241.  Gf.  Cuperi  comment.  praevius  Und, 
p.  230-233. 

Acta  8.  Petri  episcopi  Oxomi  seu  Uxa- 
miae  in  Hispania  (f  1109).   * 

Ausg.:  ^  apud  Tamayum  ex  ms.  legendario 
Asturicensi  —  *  et  repetita  in  A  A.  SS.  Boll.  2.  Aug. 
I.  p.  192-194.  Of,  Sollerü  comment.  praevius  «6t3. 
p.  189-192.  —  Vita  s.  P-i  Oxomensis  ep.  au- 
ctore  anonymo  suppari,  ed.  Franc.  Plaine  in  Ana- 
lect.  BoUand.  IV.  1885.  p.  10-29. 

Yita  s.  Petri  episcopi  Policastrensis  et 

abbatis  Cavensis  in  Italia  (f  1123)  au- 
ctore  abbate  Venusino. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Mart.  VII.  Col. 
Agr.  1581.  p.  141-150.  —  «in  AA. SS.  Boll.  4. Mart. 
I.  p.  330-335.  —  ■  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital. 
VI.  p.  218-228.  —  *ap.  üghelli.  Italia  sacra  ed. 
Coleti  VII.  p.  544-553. 

Vgl.  Historia  dedicationis  eccl.  Cavensis. 

Vita  s.  Petri  episcopi  Ravennatie  in  Italia  =^ 
Vita  8.  Petri  Chrysologi. 

Acta  SS.  Petri  et  Pauli  apostolorum.  Ex 
sacris  scripturis  collecta  auctore  Paulo 
Aemilio  Sanctorio  dein  archiepiscopo 
Urbinate  (f  1635). 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Ausg.:  ^Romae,  typis,Ant  Zannetti  1597.  fol. 
Sehr  selten,  —  *  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Jun.  VII.  p.  2-16;  16-33.  —  Acta  s.  Petri  s. 
lino  eins  discipulo  et  suocessori  supposita  Und. 
29.  Jun.  V.p.  424-428.  —  Commentarius  de 
SS.  Petro  et  Paulo  ex  ms.  Medioaeo  graece  et 
latine  ibid.  p.  411-424.  —  Passio  ss.  Petri  et 
Pauli  apost  metrica,  facta  Neroniana  et  epigram- 
mata  super  operibus  apostoli  Petri  ex  codd.  Mona- 
censibus  n^  4503  et  18628  ap.  Harster,  Novem 
vitae  p.  1-14. 

WrL'Sekr.:  Ado,  Aloys.,  n  riaggio,  ilmartirio,  Tepi- 

scopatodi  8.  Pietro  in  Roma  dimostrati.  Napoli  1861. 8^. 
Ambrosi,  Barthol.,  Vita,  viaggi  e  predioazione  d^' 

apottolo  8.  Pietro.  Parma  1875776.  StoI.  Iftno. 
Anreli,  M.,  abhas  Monsaerati,  De  oatenis  s.  Petri 

dusert.  Bomae  1760.  4«;  ibid.  1828.  4«. 
Bartolini,  Dom.,  Sopra  rannoLXVII  dell*  era  yoI- 

care ,  ee  losse  (}ael  ael  martirio  dei  glorioai  prindpl 

aeg^  apottoü  Pietro  e  Paolo;  osservadoni  atorioo- 

cronologiche.  Borna,  Salyiticoi  1866.  8^^.  47 pag. 
Brown,  J.  H.,  Peter  tfae  Apostle  nerer  at  Borne, 

ahewn  to  be  a  hiatorioal  ÜMt.  London  1861.  12  mo. 

ir.  76pag. 
Franco,  Oint.,  SimonFIetn  e  SimonlCago.  Lenrenda. 

Borna  1679.  ei^.  70  c. 
Gabonrd,  AmM^,  Histoirede  8.PieiTe.  Paris  1867. 8(>. 
Qams,  Bonif.,  Das  Jahr  des  Martvrtodes  der  Apostel 

Petrus  nnd  Paolos.  Begensbui;  1867.  gr.  8*^. 
Oavazzi,  Aless.,  La  favola  del  viaggio  di  s.  Pietro  a 

Borna  dimostrata.  Disp.1-8.  Firenzel868.  9. 162pag. 
Onardocci,  IMg.,  De  Petri  in  orbem  Bomam  ad- 

vento  disqoisitio  historica.    Bononiae  1874.  18  mo. 

39  pag. 
Onilleoz ,  La  venoe  de  s.  Pierre  k  Borne  in  La  Oon- 

troverse  et  le  Contemporain.  1886.  lirr.  de  jany., 

UvT.  et  mars. 
Henriot,  Saint  Pierre,  son  apostolat,  son  pontiflcat, 

son  öpiscopat.  Histoire,  traditions  et  legendes.  Lille 

1892.  80.  642  pag.  6  fr. 
Ben  sehen,  Commentar.  praevins  in  AA.  SS.  BoU. 

Jnn.V.  p.  898-410. 
Hilgenfeld.  Petrus  in  Bom;  ein  oftones  Schreibea 

an  . .  .  Zeller  in  Zeitschrift  f.  wissenschaftl.  Theo- 
logie. 1876.  n.  57-80. 
Hoensbroecn,  P.  y.,  Die  Uteeten SSeaenisse für  das 

Grab  des  h.  retras  in  Stimmen  ans  Maria -Laaoh. 

XXXV.  1888.  p.  109-135;  258-278. 
Hoole,  Cbarl.,  St.  Peter's  yisit  to  Borne.  Ozft»rd  1878. 

80.  27 pag. 
Janning,  Commentarins  tri  AA.  SS.  Boll.  Jon.  IV.  1. 

p.  272. 
Jungmann,  Bern..  De  sede  Bomana  s.  Petri  prin- 

cipis  apostolorum  m  §eintn  Dissertationes  seleotae  in 

historiam  eoclesiast.  I.  Batisbonae  1880.  8P.  p.  27-107. 
L  e  c  1  e  r ,    Mathias ,    De  Bomano  s.  Petri  episoopatu 

dissert.  historica.  Loyanii  1888.  8P.  XIV.  358  pag. 
Leggenda  de'ss. apostoli  Pietro  e  Paolo ;  testo  anüco 

toscano  ora  per  la  prima  yolta  stampato.  (Ed.  L. 

Bazzolini.)  Beggio  1852.  8». 
Lipsina,  Bich.  Adelb.,  Die  Quellen  der  rOmischen 

Fetma  -  Sage  kritisch  untersucht  Kiel  1872.  gr.  BP. 

VU.  168  pag.  Jk4. 
Li y ins,  T.,  St.  Peter,  bishop  of  Borne,  ortheBoman 

episcopate  of  the  Prince  of  the  Apostles.    Proyed 

from  uie  Fathers ,  history  and  aichaeology,  and  illu- 

strated  by  aiguments  from  other  sourcea.   London 

and  New  York  1888.  8».  Vgl.  daxu  C.  H.  Turner  m 

The  English  histor.  Beyiew.  lY.  London  1889.  p.  757 

-762. 
Martin,  P.,  Saint  Pierre:  sa  yenue  et  aon  martyre 

&  Borne  in  Beyue  des  anestions  historiques.  XIII. 

Paria  1878.  p.  5-107;  XV.  1874.  p.  5-92. 
:  De  quelques  trayauz  r6cents  sur  la  yenue  et  le 

martyre  de  s.  Pierre  k  Bome  ibid.  XVIII.  1875.  p. 

202-210. 
Pacif  ici,  Dissert.  sul  martirio  di  s.  Pietro  nel  Gia- 

nicolo,  e  sulla  yenuta,  e  morte  nello  stesso  Monte  di 

Nod  ee.  Borna  1814.  BP. 
Palafox,  Deir  ecceUenze  di  s.  Pietro  princ.  degli 

apostoli.  Borna  1788.  8  yol.  40. 
Papebroch,  Analecta  de  monumentis ,  reliqui is,  mi- 

raculis.  apparitionibus,  festis  et  eccleaiia  sa.  Petri  et 

Pauli  ui  AA.  SS.  Boll.  Jun.  V.  p.  428-475. 

96 


1522 


S.  PETRI  AD  VmCüLA  —  VITA  B.  PETM  MAURICH 


Perrone,  OioT.,  San  Pietro  in  Roma,  ossialaveriU 

storica  del  viaggio  di  s.  Pietxo  in  Roma.  Torino,  tip. 

Mariettil864.  16mo.  152  pag. 
St.  Peter  at  Rome,  an  histoncal  dissertation.  London 

1851  and  1874.  8». 
Radi  gier,  F.  J.,  Vita  b.  Petxi  pzincipis  apostolorom 

96  lectionibns  sacerdotibns  maxime  proposita.  Edita 

a  F.  M.  Doppelbauer.  Friborgi  Brisg.  1890.  gr.  8^. 

VJIL602paa.  Jki. 
Sanguinetti,  Sebast,  De  sede  Romana  b.Petri  prin- 

cipis  apostolonun  commentarins  hist.-criticns.  Romae 

1867. 
Schmid,  Job.,  Petnu  in  Rom.  Lozem  1879.  gr.  4^ 

63pqg. 
:  Petrus  in  Rom  oder  Novae  yindiciae  Petrinae. 

Nene  literarhistorische  Untersuchung  dieser  , Frage', 

nicht ,  Sage ' .  Luzem  1892.  gr.  8».  XLIX.  280 pag,  Jk  4. 
Simon,  Tnom.  Collins,  The  mission  and  mar^rdom 

of  St.  Peter :  containing  the  original  text  of  all  the 

passages  in  ancient  writers  supposed  to  implv  a  jour- 

ney  from  the  east  with  translations  .  .  .  London  1852. 

80.  VI.  310  pag. 
Spanhemius,  Ftider. ,  De  ficta profsotione  Petii  apo- 

stoli  in  nrbem  Romam  deque  non  una  traditionis  ori> 

gine  «n  aeinm  Oper.  U.  Lugd.  Bat.  1708.  p.  S31  8q(}. 
Taillefer,L.,La  grande  question !  Saint  Pierre  est-il 

venu  ä  Rome  ?  Recherche  nistorique.  Paris  1846.  8^ ; 

vfiederhoU  ibid.  1872.  80.  30  pag. 
Tondini,  C,  La  primantd  de  s.  Pierre  prouvöe  par 

les  titres  qui  lui  donne  TEglise  rosse  dans  sa  li- 

toxgie.  Pans  1867.  ^.  SP.  101  pag. 
Trama,  A.,  U  viaggio  di  s.  Pietro  aRoma,  edil  suo 

primato  nella  Chiesa  cattolica  difesi.  Napoli  1878. 

16mo.  470 pag.  ^4.80. 
Yelenns,  Ulrich.  (1523),  Tractatos  quo  asseritnrPe- 

trum  aiKwtolnm  num^uam  Romae  foisse,  adversus 

praetensum  pximatum  in  Romana  ecdeaia  ap.  Goldast, 

Monardiia  lU.  p.  1-16. 
Zeller,  E.,  Zur  Petmsfrage;  ein  offenes  Schreiben 

in  Zeitschrift  für  wissenschaftl.  Theologie.  1876. 

p.  31-56. 
:  La  legende  de  s.  Pierre,  premier  67dqae  de  Rome. 

Traduit  de  l'allemand  par  All^.  Marchand.  Paris  1876. 

12mo.  1  fr.  50  c. 

8.  Petri  ad  vincula  Romae  ex  martyrologiis 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  16.  Vgl  Analect. 
BoUand.  I.  1882.  p.  489.  n»  29  et  p.  617. 

Tita  s.  Petri  Galatae  eremitae  prope  An- 
tiochiam  in  Syria  (saec.  Y)  auctore  Theo- 
doreto  episc.  Cyri  (f  457). 

AiLsg.:  in  AA.  SS-  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  94-96. 

Tita  b.  Petri  Gambacurtae  Pisani,  fun- 

datoris  eremit  s.  Hieron.  (f  1435).   Com- 

pendium  ex  latino  ms.  veteri  Neapoli  edi- 

tum  et  ex  italico  Bernardini  Puccii 

illustratum. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jon.  HI.  p.  533- 
549  {mit  Äbbildtmg). 

Srl.-Sdir.:  Bajomoz,  Aug.,  Histoire  de  la  vie  et  mi- 
racles  du  b.  Pierro  Qambacurti  de  Pise ,  fondatenr 
de  Tordre  de  s.  JörTime.  BouUlon  1772.  8^. 
Bonucci,  A.  M.,  Istoria  dolla  vita  o  miracoli  del  b. 
Pietro  Gambacorti.  Roma  1716.  4«».  {XVI.)  187  pag. 

Vita  b.  Petri  Gonsalez  vulgo  Nautici 
apud  Hispanos  nunc  dicti  Sant-Elmo,  ord. 
Praed.  Tudae  in  Gallaecia  (f  1240)  au- 
ctore Stephane  Sampayo  ord.  Praed. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Aprü.  IL  p.  391- 
398.  Cf.  Papebrochii  commentar.  praevius  ibid, 
p.  389. 

Vita  b.  Petri  Hieremiae  Panormitani 
ord.  Praed.  (f  1452)  auctore  anonymo 
vel  Thoma  Schifaldo  (1495). 


Ausg, :  *  edid.  Oci  Caietanuß  in  Vit  SS.  Sicul. 
II.  p.  254;  —  •  tffiederh.  in  AA.SS.6oU.  S.Mart,  I. 
p.  294-297. 

Erl.-Sekr.:  Affo,  Fr.,  Vita  del  b.  Pietro  OeremU  da 

Palermo.  Parma  1786.  9^. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  llaosi  T. 

p.  260;  VI.  p.  260. 
Quetif ,  Script,  ord.  Praed.  1.  p.  882. 

Vita  s.  Petri  Hispani  eremitae  Babuci 
in  Hemicis. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  ll.Mart.  11.  p. 99. 100. 
Vita  Petri  Hoorn  =  Vita  Hoom. 

Vita  s.  Petri  martyrie  ex  ord.  Praed.  (f 
1252)  auctore  Thoma  Agni  seu  Agnello 
de  Lentino  sive  de  Leontio,  Sicuio  ord. 
Praed.,  ex  episcopo  Cusantino  patriarcha 
Hierosolymitano  (f  1277),  aucta  ab  Ambr. 
Taegio  eiusd.  ord.  (saec.  XV). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  29.  April.  —  -in 
AA.  SS.  Boü.  29.  April.  III.  p.  686-719  ex  ipsios 
mss.  Mediolani. 

Erl.-Sehar.:  Commentarins  waevii»  ibid.  p.  678-686. 
Enquote  aar  la  mort  de  s.  Pieire  martyr,  deTordre 

de  §.  Dominique  (texte  reproduit  d'apres  TArchivio 

Btorioo  Lombarde.  1877.  Dec.)  in  Anafecta  inxis  pim- 

tificii.  UvT.  146.  1877.  Nov.  D6c. 
Fabriciua,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Hansi  VI. 

p.  286. 
Mira,  Bibliografia  SicUiana.  I.  1875.  p.  11. 
Perrens,  F.  T.,  Saint  Hoxre  martyr  et  l'h^r^sie  de« 

Patarins  k  Florence  in  Revue  historique.  U.  Paris 

1876.  p.  837-866. 
Oudinus,  Comment.  de  script.  ecci.  UI.  p.  5ö0. 
Quetif  et  Echard,  Script,  ord.  Praed.  I.  p.  358. 
V  ita  6  marürio  del  s.  Pietro  mart.  del  ord.  de'  Pre* 

dicatori,   leggenda  sciitta  nell'  aureo   secolo  delU 

ling^ua.  (Pabbl.  per  cora  di  Rob.  de  Visiani.)  Verona 

1862.  gr.  40. 

Vita  b.  Petri  Mauricii  Monboiserii  co- 
gnom.  Venerabilis  ord.  Bened.  abbatis  IX 
Cluniacensis  (f  1156)  auctore  Rudolpho 
monacho  eius  discipulo,  dein  abbate  Clu- 
niacensi  (f  1177). 

NB.  FabriciuB,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed. 
Hansi  VI.  p.  116  legt  sie  dem  Rudolphus  abb.  S.  Trudonis 
bei ,  nachdem  er  sie  p.  115  dem  Rudolphus  Cluniac.  mon. 
zugeschrieben  hatte. 

Ausg.:  *ap.  Marione,  Ampi,  collect  VI.  p. 
1187-1202.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLXXXIX.  p.  15-28.  —  »  f ragmentum  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  XIV.  p.  396-398.  —  Alia  Tita  ex 
veteri  chronico  ^  ap.  Duchesne ,  BibÜoth.  Clunia- 
censis. Paris.  1614.  fol.  p.  589-602.  —  ^wiederK 
ap.  Migne  1.  c.  p.  27-42.  —  Panegyridis  et  car- 
mina  elegiaca  in  Petrum  Venerab.  auctore  Petro 
Cluniacensi  (flor.  1150)  *ap.  Duchesne  1.  c.  p. 
607-618.  —  *ap.  Migne  1.  c.  p.  47-58. 

Erl.-Sckr.:  (Clömencet,  Dom.  Ch.)  Histoire  littnain 

de  s.  Bemard,  abb6  de  Clairvaux,  et  de  Pierre  le 

V^n^rable,  abb4  de  Cluni.  Paris  1773.  4«. 
Domimuid,  Pierro  le  V6n6rable,  on  la  vie  et  l'in- 

fluenoe  monastiques  au  12.  siecle.   Paris  1876.  iP. 

IX.  286  pag.   Cf.  Revue  historique.  VIL   1878.  p. 

168-171. 
Duparay,  B.,  Oo  Petri  Venerabilis  vita  et  operibus. 

Chaion-sur-Saonel857.  9>.  96  pag.  (Dissert.) 
:  Pierre -Ie-Vön6rable,  abb6  de  Clnny.    Sa  rie. 

ses  oouvres  et  la  sociöto  monastique  au  12.  a€«le. 

ChAlon-sur-Sadne  1862.  gr.  40.  //.  172  pag. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  XIV.  1869.  p.  4-6. 
Lorain,  P.,  Essai  historique  sur  l'abbaye  de  Clunv. 

Dljonl839.80.  p.  103-161 ;  Lettres  dePiexre  p.372-501. 


VITA  B.  PETRI  MONOCUU  —  VITA  S.  PETKI  THOMASH 


1523 


Wilkens,  C.  A.,  Petroa  der  Ehrwürdige ,  Abt  von 
ClQgnv.  Ein  MOnchs-Leben.  Leipzig  1857.  9>.  Jk  3.50. 
Vgl.  Petras  Clnniaconsis. 

Tita  b.  Petri  Monoculi  abbatis  Vin  Cla- 
raevallensis(f  1186)  auctoreThoma  mon- 
acho  de  Kadolio  [hodie  Reuil]. 

Geschrieben  1204. 

Ausg. :  ^  ap.  Henriquez ,  Fasciculus  sanctonim 
ord.  Cisterciens.  —  *  ap.  C.  de  Visch,  Biblioth. 
scriptonim  ord.  Cisterc.  p.  312.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CCIX.  p.  1007.  —  *  ex  ood.  Tre- 
censi  saec.  XDI  coli.  c.  2  Bruxell.  codd.  in  AA. 
SS.  Boll.  29.  Oct.  Xni.  p.  68-84.  —  Miracula 
et  visiones  b.  Petri  Igniacenais  vitae  b.  Petri 
a  qaodam  s.  viri  düectore  addita  ex  cod.  Tre- 
censi  ibid.  p.  85-90. 

Erl.-Sdir.:  Bnck,  Y.  de,  Comment.  praeyins  tMtf.  p. 
58-67. 


Tita  s.  Petri  Noiasci,  fundatoris  ord. 
s.  Mariae  de  Mercede  redempt  captiv.,  in 
Hispania  (f  cca.  1256)  auctore  Fr.  ZumeL 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Janr.  II.  p.  981- 
988.  —  Analecta  de  s.  Nolasco  ex  Alfonsi  Re- 
mon  historia  ibid.  p.  988-990. 

Erl.-Sekr.:  Ester  an  de  loe  Morales,  Vida  y  mnerte 
del  gloriose  patriarca  s.  Pedro  de  Nolasco.  /n  fint: 
Yalladolid  1629.  4«. 
Petit- Badel,  S. Pierre  de  Nolasqne  m  Histoire  litt6- 
raire  de  la  France.  XIX.  1838.  p.  5-9. 

Vita  magistri  Petri  Olaui,  confessoris 
s.  Brigittae,  et  miracula. 

Ausg.:  fnigmentum  ed.  K.  G.  Grandison.  Earl- 
stad  1888.  4^  16  pag. 

Yita  s.  Petri  Oxomenais  episcopi,  vid.  Acta  s. 
Petri  episc.  Oxomi. 

Yita  8.  Petri  Parentii  mart  XJrbeveteri 
in  Hetruria  a.  1199  auctore  magistro  Jo- 
hanne coaevo,  canonico  Urbevetano  (f 
1215). 

Ausg. :   *  ed.  A.  S.  Cartari  apud  Urbem  vete- 

rem ,  Giaonotti  1662.  —  *  toiederh.  et  ex  vet.  le- 

gendario  in  Xk.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p.  86-99. 

—  Appendix  de  translatione  facta  a.  1660  ibid. 

p.  99-100  c.  Papebrochii  observationibus.  Cf.  YIL 

p.  825. 

Erl.-Sekr.:  Istoria  antica latina ,  e  sna  tradattione  in 
lingua  Italiana ;  del  martirio  di  s.  Pietro  di  Parenzo, 
podestii,  e  rettore  della  cittä  d'Orvieto  .  .  Tanne  1199. 
Pabblicata  dal  sig.  Antonio  Stefano  Cartari.  Orvieto 
1662.  40.  94  pag. 

Yita  s.  Petri  patricii  Constantinopoli- 
tani  (saec.  IX). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  290  c.  Pinii 
commeat.  praevio  p.  289. 

Yita  b.  Petri  Petronii  Carthusiani  Se- 
nensis  in  Hetruria  (f  1361)  a  Johanne 
Columbino  italice  scripta,  latine  a  Bar- 
tholomaeo  Senensi  exornata. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  YII.  p.  189- 
232.    Cf.  p.  859. 

Erl.'Sdir.:  Bartholomaens  Senensis  Carthus.,  Vita 
b.  Petri  Petronii.  Senis  1619.  40. 
Dinbani,  Ginl.,  Yita  del  b.  Pietro  Petroni  Sanese, 
monaco  Cartasiano.  Yenezia  1762.  4P.   Oan  rürcUto  6 
21fig. 


Yita  8.  Petri  priorie  Juliacensis  prope 

MoUsmum,  ord.  s.  Bened.  in  Campania 

Gallica  (f  1136). 

Ausg.:  ^  ex  ms.  monasi  de  Caritate  Bisun- 
tinae  dioec.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  608- 
613.  —  *ap.  Chifflet,  Diatriba  de  illustri  genere 
s.  Bemardi  p.  148.  —  'ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXXV.  p.  1257-1270.  —  *  Bruchstück  ap.Bou- 
quet,  Becueil  XIV.  p.  306.  307. 

Yita  s.  Petri  Ratensis. 

Ausg. :  e  Breviario  Bracarensi  ap.  Florez,  Espaßa 
sagrada  III.  Append.  n^  7. 

Yita  b.  Petri  Regalati  ord.  Min.  de  ob- 
serY.  Aquiieriae  in  CasteUoYeteri  (f  1456). 

Ausg. :  ex  hispanico  Antonii  Daza  lat.  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Mart.  m.  p.  854-867.  —  ßelatio 
pro  canonizatione  ibid.  p.  867-873. 

Yita  s.  Petri  Tarentasiensie  archiepi- 
scopi  (f  1175)  auctore  Gaufrido  Au- 
tissiodorensi,  abbate  Altaecumbae  (f 
1180). 

Handschr.:  Bonn,  mbr.  sec.  XIII.  8^  n®5314. 
—  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  sec.  XIII.  8^  —  Di- 
jon,  Ün.-Bibl.  sec.  Xm.  4®.  n«  394.  —  St.  Omer, 
Stadtbibl.  mbr.  sec.  XIH.  4^  n«  769.  —  Oxford, 
Ün.-Bibl.  Bodlev.  n«  2430.  --  Heidelberg,  N. 
g.  XXIX.  mbr.  fol.  sec.  XIII.  f.  135. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  8.  Mai.  —  'ap. 
Chr.  Henriquez ,  Fasciculus  ordinis  Cisterciens.  — 
*  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  11.  p.323- 
345.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV.  p.  471- 
475.  —  Epistolae  ad  obtinendam  canonizatio- 
nem  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  321.  322.  —  Manda- 
tum  sedis  apostol.  de  scribenda  vita  ete.  b.  Peth 
ibid.  p.  322.  323.  —  Aliae  epistolae  pro  impe- 
tranda  canonizatione,  ex  ms.  Monasteriensi  in 
Westphal.  ibid.  p.  345-347.  —  Bulla  canonizatio- 
nis  —  Coelestini  IH.  ibid.  p.  347.  348.  Cf.  p.  843. 

Erl.-Sekr.:  Chevray,  Yie  de  s.  Pierre  U ,  archevSqne 

de  Tarentaise.  Baume  1841.  Bf>. 
Maller,  Greg.,  Leben  des  h.  Petras  U  Enbischofs 

von  Tarentaise  (1102—1174).  Bregenz  1892.  gr.  8». 

VI.  74  pag.  iSonderabdruek  aus  Cisterzionser-Chionik. 

1891). 

Yita  s.  Petri  telonarii  (saec.  YI). 

Ausg, :  ex  menaeis  Graecorum  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Janr.  H.  p.  328. 

Yita  s.  Petri  Thomasii  patriarchae  Con- 
stantinopol.,  antea  archiepiscopi  Cretensis, 
ord.  Carmel.  Famaugustae  in  Cypro  (f 
1366)  auctore  Philippe  Mazzerio  can- 
cellario  regni  Cypri  (f  1405). 

Yen  DucangefttUchlich  dem  Johannes  Carmesso- 
nus  zugeschrieben. 

Ausg.:   ^  mit  d.  Namen  Phil.  Mazzerius  als 

Verf.  ed.  G.  Henschen.  Antverpiae  1659.  8°.  — 

» ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  H.  p.  995- 

1022.  —  » Antverpiae  1666.   8«  mit   Joh.  Car- 

messon  als  Verf.  —  Appendix  auctore  incerto 

in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1022.  1023. 

ErL-Sehr.:  De  s.  Petro  Thomasio  ibid.  ^.  990-996. 
Daniel  a  Yirgine  Maria,  Diss.  a^logetica  pro  reve- 
latione  ac  sponsione  ss.  viig.  deiparae  Manae,  facta 

96* 


1524 


VITA  B.  PETRI  ÜRSEOU  —  DE  B.  PETRO 


s.  Petro  ükomasio  de  nutrodnio  ao  perpetna  duntione 
ordinis.  Aotrerpiae  1669.  99.  79paf. 
Daniel  a  Virgine  Maria,  E^itome  viiae  8.  Petri  Tho- 
masii  et  scala  virtntiuii ,  qmbiu  oonsoendit.  Antrerp. 
1669.  80.  Slpaa. 

:  Speoaliim  Carmelitanum.  IL  p.  166-26. 


Parraud,  A.,  Vie  de  s.  Pierre  Thomas  de  l'ordre  des 
Carmee.  Avigoon  1896.  12mo.  XVI.  363 pag. 

Tita  b.  Petri  Ureeoli  ducis  Yenetiarum 
et  Dalmatianim,  tum  monachi  S.  Michaelis 
de  Coxano  in  Catalania  (f  cca.  997)  au- 
ctore  anonyme. 

Ausg.:  ap.  Mabülon,  AA.  88.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 

S.  878-888.  Cf»  ObservatioDes  praeviae  ibid,  p. 
74-878. 

ErU'Sehr.:  Fontanini,  J.»  Dissertatio  de  s.  Petro 
ürseolo,  duce  Yenetorom,  postea  monacho  ord.  a. 
Ben.  Borna«  1780.  4o. 
(Grandi,  Guid.)  Vita  del  glor.  prencipe  s.  Pietro 
Orseolo,  dop;e  di  Venetia,  indi  monaco  ....  scritta 
da  ün  xeligioso  Camaldolese.  Venezia  1788.  4®. 

Tita  Petri  Venerabills  abb.  Clun.  »  Vita  b. 
Petri  Mauricii  Monb. 

De  b.  Petro  a  Gastro  Novo,  legato  apostoL, 
primo  inqmsitore  fidei,  martyre  ord.  Cisterc.  in 
Gallia  (f  1208)  commentarius  bist,  in  AA.  SS. 
BoU.  5.  Hart  Lp.  411-417. 

De  b.  Petro  a  Cnioe  ord.  Serv.  B.  M.  V.  Vi- 
terbii  in  Italia  (f  1522)  SoUerii  commentarius  in 
AA.  SS.  Bell.  6.  Jtd.  IL  p.  444-446. 

Sermo  de  b.  Petro  Acotanto  confessore 
Venetiis  (f  cca.  1180)  auctore  anonyme. 

Äusg,:  ^  ex  edit.  Flamin.  Coroelii  decade  1. 
p.  97  _  *  uiederkoU  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Sept 
Vi.  p.  654.  655.  Cf,  Perieri  oommentar.  praevius 
ibid,  p.  651-654. 

De  s.  Petro  Aegyptio  anaohoreta  in  Syria  (f 
cca.  400)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  11.  p.  771. 

De  8.  Petro  archiep.  Oanusino  in  Apulia  (saec. 
Vni)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  IL  p.  357. 

De  SS.  Petro  baptista,  Martine  de  Ascensione, 
Francisco  Blanco  etc.  mart  26  Nangasaki  in  Ja- 
ponia  Bollandi  commentarius  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Febr.  L  p.  723-742. 

De  b.  Petro  Compatre  ord.  Min.  Oveti  in  Hi- 
spania  (f  1216)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  11.  p.  1090. 

De  8.  Petro  conf.  Astae  in  Lombardia  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  579. 

De  ss.  Petro  cubiculario  Diodetiani  imp. ,  Mig- 
donio  presb.,  Eutioio  etc.  (f  302)  commentar. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  II.  p.  106-108. 

De  b.  Petro  de  Imola  equite  Hierosolym.  s. 
Johannis  (f  1320)  Florentiae  in  Hetniria  Byei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Oct  III.  p.  245-248. 

De  8.  Petro  diac,  s.  Oregorii  Magni  discipulo 
Bomae  et  in  dioec.  Vercellensi  (f  605)  *tnAA. 
SS.  Boll.  12.  Mart.  11.  p.  211.  —  *elogium  histo- 
ricum  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I. 
p.  497. 

De  s.  Petro  diacono  et  s.  Hermogene  ministro 
eius,  mart.  Antiochiae  in  AA.  SS.  Boll.  17.  April, 
n.  p.  479. 

De  b.  Petro  dicto  de  Bono  monacho  Clunia- 
censi  in  Gallia  (f  1430)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun. 
L  p.  414. 


De  8.  Petro  episc.  Cretensi  in  AA.  SS.  BoIL 
14.  Jul.  m.  p.  650. 

De  8.  Petro  episc.  martyre  Bracarae  in  Losi- 
tania  (saec.  Y)  in  AA.  SS.  BolL  26.  April.  IH  p. 
1001 - 1003. 

De  8.  Petro  episc.  mart,  forte  eodem  cum 
Petro  Capitoiino,  in  Arabia  (f  743)  Byei  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Oct  n.  p.  494-498. 

De  8.  Petro  episc.  Metensi  R  de  Buckii  com- 
ment  bist  in  AA.  SS.  Boll.  Oct  XU.  p.  671.  672. 

De  8.  Petro  episc.  Papiensi  in  Italia  (f  cca. 
738)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  U.  p.  194-196. 

De  8.  Petro  episc.  Sebasteno  in  Armenia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr.  L  p.  588-590  et 
10.  Mart.  n.  p.  30. 

De  8.  Petro  episc.  Vercellensi  in  Italia  (f  oca. 
1010)  ffi  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  IL  p.  719. 

De  b.  Petro  eremita  ord.  Vallumbr.  in  Monte 
piano  dioec.  Pistoriensis  (f  1098)  in  AA.  SS. Boll. 
12.  Apra.  U.  p.  101. 

De  88.  Petro  et  Febronia  principibus  Kuthenis 
notitia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jun.  V.  p.  111. 

De  88.  Petro  et  Juliane  et  Xvill  sociis  mart. 
Bomanis  (saec.  IQ)  in  AA.  SS.  BolL  7.  Aug.  n. 
p.  187. 

De  b.  Petro  Eugubino,  vid.  De  b.  Petro  ord. 
eremit  s.  Aug.  Eugubii. 

De  88.  Petro,  Eusebio,  Palatino  ete.  mart  Afiis 
in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  365.  366. 

De  8.  Petro  Oalata  monacho  Gonstantinopoli 
(saec.  IX)  Hüben!  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct. 
IV.  p.  1044. 

De  b.  Petro  Oualdensi  3.  ord.  s.  Frano.  (f  1367), 
eremita  in  marohia  Anconitana  Italiae  Pinii  syl- 
loge in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  IIL  p.  822-824. 

De  8.  Petro  Maiumeno  chartulario  et  mart.  in 
Palaestina  (f  743)  Bollandi  commentar.  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  m.  p.  266.  267. 

De  SS.  Petro,  Marciano,  Gassiano  eie,  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mart  m.  p.  615. 

De  8.  Petro  martyre  Gonstantinopoli  in  Bla- 
chemis  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  lU.  p.  626. 

De  8.  Petro  mart  Hispali  in  Hispania  Baetica 
(saec.  ine.)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct 
IV.  p.  273.  274. 

De  8.  Petro  monacho  in  Monobatis  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Febr.  11.  p.  68.  69. 

De  b.  Petro  ord.  eremit  s.  Aug.  Eugubii  in 
ümbria  (saec.  Xm.  XIV)  in  AA.  SS.  BoU.  23. 
Mart  III.  p.  470.  471. 

De  ss.  Petro,  Philoromo,  Zotico  mart.  Aegy- 
ptüs  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  L  p.  725. 

De  88.  Petro  presb.,  Walabonso  diac.,  Sabi- 
niano  etc.  mart  a.  851  Oordubae  in  Hispania  f» 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  ü.  p.  37-39. 

De  s.  Petro  priore  monasterii  Eygag  et  doctore 
apud  Habessinos  in  Aethiopia  in  AA.  SS.  BolL 
19.  Jun.  m.  p.  854. 

De  b.  Petro  Rodriguez  commendatore,  Mendo 
Valle,  Damiano  Vaz  e/c.  mart.  a.  1242,  Tavirae 


DE  SS.  PETRO  —  ACTA  S.  PHILEAE 


1525 


in  Algarbiis,  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jan.  11.  p.  475 
(p.  469.  470  ed.  Paris.)  ex  Hagiologio  Lositano 
Oeorgii  Oardosi. 

De  SS.  Potro,  Severo,  Leucio  oonf.  Alexandriae 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jaar.  L  p.  674. 

De  b.  Petro  solltario  apxid  coUem  vallis  Elsae 
in  Hetruiia  (saeo.  XIU)  rapebrochii  sylioge  in 
AA,  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  860. 861  (mitPortr.), 

De  8.  Ptiro  Spina  ord.  s.  Basilii  monacho,  Ciani 
in  Calabiia  (saec.  XI)  Janningi  sylioge  bist  in 
AA.  SS.  Boll.  Jun.  VI.  1.  p.  16. 

De  T.  Petro  Teutonico  eremita  Camaldulensi 
in  Hetmria  (f  1472)  in  AA.  SS.  BoU.  26.  AprU. 
m.  p.  472.  473. 

De  s.  Petro  tbaumaturgo  episc.  Arcbivonun 
in  Peloponneso  (saec.  X)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai. 
I.  p.  428.  —  ui&lriais  ToO  äy(oü  UfrQOv  toO 
d^avfAurovQyov  ibid.  p.  746.  —  Idem  brevius  ex 
synaxario  D.  Naudaei  ibid.  p.  747. 

Yita  s.  Petroci  abbatis  in  Comubia  Bri- 
tanniae  proTincia  (saec.  VI)  suspecta  au- 
ctore  Johanne  Tinmouthensi. 

Ausg. :  ex  ms.  et  Capgravio  foi.  266  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Jun.  L  p.  400-402. 

De  s.  Petronaoe  abbate  et  instauratore  Gasi- 
nensi  (f  752)  ^  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  IL  p.  119- 
121.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  1.  p.  693-698. 

Yita  s.  Petronii  episcopi  Bononiensis 
in  Italia  (f  cca.  450)  auctore  anonyme. 

Ausg, :  in  A  A.  SS.  Boll.  4.  Oct.  IL  p.  454-466. 

—  Inventio  reliquiaram  auctore  anonyme  ibid, 

p.  466-470. 

JSri.-Sehr.:  Bnens.  Commentar.  praerios  ibid.  p.  422 
-454. 

Malvasia-Tortorelli.  8. Petronio  di  Bologna.  Me- 
moria. Bologna  1858.  8^.  Oon  fotoarafia. 

Melloni,  Oiov.,  Atti  o  memorie  di  s.  Petronio  ves- 
oovo  e  pTotettore  prindpale  di  Bologna.  Bologna 
1784.  4«. 

Relazione  istorica  della  Tita,  morte,  e  miracoU  del 
glorioB.  veacovo  e  padre  s.  Petronio  principal  pro- 
tettore  della  cittA  di  Bologna.  Tomo  1.  2.  Bologna 
1721.  80. 

Zani,  Valer.,  Yita  di  s.  Petronio  rescovo  e  protettore 
di  Bologna.  Bologna  1681.  12mo. 

De  SS.  Petronio  episc.,  Modesto,  Domitiano  ete, 
in  Asia  passis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart.  II.  p.  108. 

De  s.  Petronio  episc.  Yeronae  in  Italia  (saec.  V) 
Stiltingii  sylioge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept.  11.  p.  676. 

De  s.  PetronUla  virg.  Romana  (filia  Petri  apo- 

stoli)  sab  Domitiano  Henschenii  commentar.  bisto- 

rieus  in  AA.  SS.  BoU.  31.  Mai.  VU.  p.  420-422. 

Sri.' Sehr. :  L  ü  t  o  1  f ,  AI. ,  Die  Glaabensboten  der  Schweiz 
vorStOallofl.  Laceml871.  gr.8<>.  p.66-68:  üb»  St. 
PttroneUa. 

Tita  s.  Phaletri  confessoris. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  11.  p.  435-438. 

Miracula  s.  Phanurii  mart  in  Rhode  et 

Creta  celebris  auctore  anonymo  sec.  VIII 

descripta. 

Ausg.:  graece  et  lat.  ex  ms.  Vatic.  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  693-698  c.  Papebrochii 
commeni  p.  692. 


Yita  s.  Pharaildis  virginis  in  Brabantia 
apud  Gandavum  quiescentis  (-j:  c.  750)  au- 
ctore anonymo. 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  170- 
172.  —  •  maiari  eura  ap.  E.  Hautcoeur,  Actes 
de  s.  Phanülde.  (Lille  1882.  8«.  98.  CXXXII 
pag.)  p.  1-17.  —  Vita  brevior  ap.  Hautcoeur 
1.  c.  p.  18-24.  —  Vita  alia,  prologus  et  initium 
ex  cod.  Bruxell.  n®  3391 -99  in  Catalogus  codi- 
cum  bagiograph.  reg.  bibl.  Brux.  I.  1.  1886.  p. 
394.  395.  —  £iusd  em  vita  ex  Job.Molani  natal. 
Sanctor.  Belgii  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  172.  — 
Miraculum  quoddam  ibid,  p.  172.  —  De  ec- 
clesia  et  translationibus  s.  Pb.  ex  Gandavo  Ant. 
Sanderi  ibicL  p.  173.  —  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec. 
m.  p.  629. 

Erl.-Sehr.:  Hantcoenr,  E.,  Viedes.  Fhanüdde.  Lille 
1882.  12mo.  36  pag.  Pbpulär, 

Histoire  litt^raire  de  la  Franoe.  VI.  1742.  p.  644. 

Kort  verhael  van  het  leren  ende  miralcelen  van  de 
h.  Pharaildis  maget,  genaemt  S.  Veerle,  die  tot  Stey- 
nockerseel  6;eviert  wurdt.  Brüssel,  Jorez  s.  a.  8^. 

Yie  de  s.  Phandlde.  LUle  1882.  8».  36 pag. 

De  s.  Pharmitthio  eremita  in  Armenia  (saec. 
ni)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  IL  p.  14. 

Vita  s.  Pharonis  sive  Paronis  Melden- 

sis  episcopi  (f  672)  auctore  Falcuino. 

Ausg.:  Fragmenta  ap.  Duchesne,  Hist.  Franc, 
scr.  I.  p.  567-571.  Vgl.  Surius,  Vit.  SS.  28.  Oct. 

Vgl.  Yita  s.  Faronis  Meld. 

Acta  s.  Pherbuthae  et  eins  sororis  viduae  atque 
ancillae  gr.  et  lat.  '  in  AA.  SS.  Boll.  April.  III. 
p.  21-23  et  append.  p.  1.  2.  —  'ap.  Ruinart,  AA. 
primor.  martyrum.  Amstel.  1713.  fol.  p.  572-575. 

De  s.  Phllagrio  episcopo  in  Oypro,  mart.  (saec.  I) 
in  AA.  SS.  BoU.  9.  Febr.  U.  p.  277. 

Yita  s.  Philareti  monachi  in  Galabria 
ulteriore  (f  1070)  auctore  Nilo  monacho 
coaevo. 

Ausg. :  interprete  August.  Florito  in  AA.  SS. 
Boll.  6.  April.  I.  p.  606-618. 

De  s.  Phllareto  monacho  ord.  s.  Basilii,  mart. 
(t  cca.  828)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  April.  I.  p.  753. 

Acta  s.  Philastri  episcopi  Brixiensis  (f 
838)  auctore  s.  Gaudentio  episcopo  Bri- 
xiensi. 

Ausg.:  *  ed.  J.  A.  Fabricius  in  Ph-i  opera. 
Hamburgi  1721.  8^  —  Un  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul. 
IV.  p.  387.  388.  —  Translatio  et  miracula  au- 
ctore Ramperto  episcopo  Brixiensi  ^  ed.  Surius, 
Vit  SS.  18.  Jul.  —  » ed.  Paul.  Galeardus  post  Ve- 
terum  Brixiae  episcoporum  s.  Pbilastrii  et  s.  Qau- 
dentü  opera.  Patavii  1720.  4<».  p.  261 ;  Aug.  Vindel. 
1757.  4«;  Brixiae  1738.  fol.  —  *iciederh.  in  AA. 
SS.  Boll.  I.  c.  p.  388-394.  —  Altera  translatio 
ibid.  p.  394.  395.  Cf.  Cuperi  commeni  praevius 
ibid.  p.  383-387. 

Erl.-Sohr.:  Branati,  Q.,  Leggendario  o  yite  di  santi 
Bresciani.  Bre8cial834.  fol.  p.  46-60. 

Acta  s.  Phileae  episcopi  Thmuitarum 
et  s.  Philoromi  tribuni  miUtum  socionim- 
que  Alexandriae  (f  304)  auctore  Gre- 


1526 


DE  SS.  PHILEMONE  —  YITA  B.  PHIUPPI  AQUILANI 


gorio  coaevo,  recognita  a  Rufino  presb. 
Aquileiensi^ 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  462-465. 

—  Alia  acta  aactore  anonyino  ap.  Ruinart,  AA. 

martyrom  (ed.  Galura,  Aug.  Vind.)  III. 

Erl.-Sehr.:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inflm.  latinitatiB 
ed.  Mansi  VI.  p.  190-188. 

Henschen,  O.,  Commentarias  piaerias  in  AA.  SS. 
BoU.  I.  0.  p.469-462. 

De  SS.  Philemone  et  Domnino  mart.  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart  ÜI.  p.  258.  259. 

Passio  SS.  Philemonis,  Apollonii  et  Ari- 

ani;    ad'Xtjaig  rwv  &y,  nai   ivdö^iov  Xq. 

fiaQZijQCDV    0iXmiovog,    l^7tolka)viov   aal 

rfjg  avvodiag  ovtwv  (f  286). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart  I.  p.  895-899; 
c/l  comment.  ibid,  p.  751-757. 

Martyrium  ss.  Philetaeri  et  Eubioti  mar- 
tyrum  prope  Cyzicum  in  Mysia  a.  318  fa- 
bulositatis  suspectum. 

Ausg.:  ex  ms.  graece  et  lat  interprete  Dan. 
Cardono  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV.  p.  312-328. 
Cf.  Papebrochii  comment.  praevius  Aid.  p.  310 
-312. 

De  SS.  Phileto,  Lydia,  Macedone  etc.  mart. 
sub  Adnano  in  Illyrico  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mart. 
m.  p.  687. 

Tita  s.  Philiberti  abbatis  Gemeticensis 

in  Herio  insula  Galliae  primi  (f  684)  au- 
ctore  monacho  Gemeticensi  subaequali. 

Handschr.:  St  Omer,  Stadtbibl.  mbr.  sec. 
Xm.  fol.  n*  716.  Tom.  VI.  —  Paris,  Nat-Bibl. 
St  Germ.  sec.  Xm.  n«  1085. 

Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  818-825.  —  *  ap.  Duchesne,  Hist  Franc, 
scr.  I.  p.  658.  —  *in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  IV. 
p.  75-81.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  fil.  p. 
598-600.  —  »  mit  geänderten  Stil  ed.  Surius, 
Vit  SS.  20.  Aug.  —  Mlraenla  et  translatio  s. 
Ph-i  ex  Herisiensi  monasterio  ob  Normannorum 
irruptiones  a.  836  in  yaria  loca  auctore  Ermen- 
tario  monacho,  dein  abbate  Tomusiensi  (cca. 
863).  Libri  2  *  ed.  Fr.  Chifflet  in  Histoire  de 
Tabbaye  royale  et  de  la  ville  de  Toumus.  Dijon 
1664.  4°.  —  ^wiederh.  ap.  Juenin,  Nouv.  histoire 
de  Fabbaie  de  St  FUibert  et  de  la  ville  de  Tour- 
nus.  Dijon  1733;  preuv.  p.  40.  51-79.  —  •  neu 
recensirt  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  539-564.  —  *  wiederk.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  81-95.  —  *  Auszüge  ed.  Holder -Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  298-303.  —  «  Bruch- 
stücke ap.  Bouquet,  Rec.  VI.  p.  307.  308;  VII. 
p.  343.  344;  XIV.  p.  479. 

Erl.-Sekr.:  Bailbrache ,  S.FUibert,  abb6  de  Jomidges 

et  de  Noinnoatier.  Nantes  1864.  8f>. 
Cnper,  Ck>mmentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

66-75. 
Dndon,  Da  Heu  de  naissance  de  saint  Philibert  in 

Bevue  de  Gascogne.  1886.  juillot. 
Ebert.   Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  1880.  p.  350. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis.  Lib.Y. 

p.881. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  48; 

V.  p.  315;  XV.  1820.  p.  596. 


Lacoste,  S.  Philibert  et  le  pöletinage  Stabil  en  soa 

honnear  an  diocdse  de  Dijon.  Dijon  1871.  BP. 
Le  Duc,  St.  Philibert.  Bouik - on - Bresse  1656.  12mo. 
Michaud,  Vie  de  s.  Filibert,  fondateor  des  oiona- 

st^res  de  Jumidges  et  de  Noirmoatier.  Paris  1817.  ifi ; 

Ed.  2.  Nantes  1846.  8«. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquelieo.  5.  Aufl. 

L  1885.  p.  439. 

Tita  b.  Philippae  virg.  de  Campo-Mi- 

lano  dictae,  Yieimae  Allobrogum  in  Gallia 

(f  1451)  auctore  anonyme  subaequali. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct  ATL 
1.  p.  94-97.  —  Praeludium  miraculonim  ibid. 
p.  97.  —  Miracula  auctore  anonyme  ibid.  p.  98- 
106.  Cf.  Stalsii  commentarius  praev.  ibid.  p.  79-94. 

—  Vie  et  miracles  de  la  b.  Philippe  de  Chan- 
temilan.  Docoments  du  15.  siecle,  publ.  d'apres 
le  ms.  de  Chaper,  avec  une  introduct.  par  Ul. 
ChevaUer.  Paris  1894.  8^  XLIU.  101  pag. 

Tita  Philipp!  a  Burgundia,  origo  belli 
inter  episcopum  Ultraiectinum  et  Carolum 
Gekiorum  principem,  auctore  Edmunde 
Dyntero  (f  1448). 

Nach  anderen  warGerhardns  NoTiomagns  i'Gel- 
denhaaer)  der  Verfasser. 

Ausg.:  » Argentorati  1529.  8^  —  •  ibid.  1717. 

8®.  —  ■  ed.  Matthaeus,  Analecta.    Ed.  nov.  (4*) 

I.  p.  145-229. 

Brl. ' Sehr. :  Wind,  Bibliotheek  der NederUndsche  f»- 
schiedschrijveis  p.  71  nota. 

Actus  s.  Philippi  apostoli ,  graece  scripti. 

Dieser  U^d^eif  oder  Actos,  welche  dem  3.  Jahrh. 
zagetheilt  und  dem  Lenoins  Charinus  beigelegt  werden, 
waren  nrsprflnKlich  16  vorhanden ,  aber  seither  nnr  zwei 
(die  2.  a.  16.)  veröffentlicht.  Batilfol  hat  H^^ii  1.  3-9. 
wiederaofgefonden  and  pnblioirt. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  cod.  gr.  n«881. 

—  Rom,  Vatic.  cod.  graec.  n**  824.  sec.  XI. 
Ausg.:  ^nQu^ig  1.  3-9  incl.  ed.  Petr.  Batiffol 

in  Analect.  Bolland.  IX.  1890.  p.  205-248  graec-e 
et  lai  —  *  TiQu^ig  2  (actus  Philippi  in  Hellade) 
et  15  (Philippi  martyrium)  ap.  (jonst  Tischen- 
dorf,  Acta  apostolorum  apocrypha.  1871.  p.  93- 
104;  105  ff.  e  cod.  Paris,  graec.  n'>881.  —  Tite 
8.  Ph-i  apost.  martyris  Hierapoli  in  Phrygia  sub 
Domitiano  imp.  ex  pluribus  mss.  latinis  et  Bro- 
viariis  Homanis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  11. 
12.  —  Alia  acta  exmss.graecisalietaph raste 
excepta  ibid.  p.  12-14.  —  Miracula  s.  Philippi 
ex  magnis  Graec.  menaeis  ibid.  p.  14.  15.  — 
Translatio  brachii  Hierosolymis  Florentiam 
ibid.  p.  15-18.  Cf.  p.  754,  Henschenii  oommentar. 
praevius  p.  7-11  et  Mai.  VII.  p.  524.  —  Instru- 
mentum  translationis  huius  ed.  Caesar  Guasti 
ap.  Riant,  Haymari  monachi  De  expugnata  Ac- 
oone  liber  tetrastichus.  Lugduni  1866.  p.  97-102. 

—  ^Ynöuyriua  ais  t6v  äytov  änoaroXov  ^PiitJinov 
ex  ms.  Vatic.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  733-735. 

Erl. '  Sehr. :  L  i  p  s  i  a  s ,  Rieh.  Adelb. ,  Die  apokryphen 
Apostelgeschichten  and  ApostoUegenden.  I.  äraon- 
schweig  1888.  p.  81  ff. ;  II.  Hälfte  2.  1884.  p.  1  ff. 
Stölten ,  H.  0.,  Ueber  die  Acta  des  Apostels  Philipp 
in  Jahrbücher  fär  protestantische  Theologie.  XVII. 
p.  149-160.  Cf.  Analect.  Bolland.  X.  p.  478. 

Tita  b.  Philippi  Aquilani  ex  ord.  observ. 
regul.  s.  Franc,  (f  1456)  Suimone  in  Italia- 
Ex  Italico  B.  Bernardini  fere  coaevL 


VITA  S.  PHIUPPI  ARCfflEP.  BITÜR.  —  ORATIO  DE  S.  PHILOGONIO 


1527 


Ätisg.:  latine  contracta  *  ap.  Wadding,  Annal. 
Minor.  VI.  —  •  uiederh,  in  AA.  SS.  BolT.  4.  Mai. 
I.  p.  549-551.  —  Miracula  ibid.  p.  551.  552. 

Yita  s.  Philipp!  archiepiscopi  Bituri- 

censis  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ap.  Marteoe,  Thes.  anecd.  III.  p.  1927- 
1946. 

Yita  s.  Philipp!  Benit!  ord.  serv.  B.  Ma- 
riae  V.  Tuderti  in  Umbria  (f  1285)  col- 
lectore  P.  F.  Cherubino  Maria  Dalaeo 
(O'Dale)  Hiberao. 

Atisg. :  *  tmt.  d.  Tit. :  Historia  vitae  ac  rerum 
gestamm  b.  Philippi  Beniti  ord.  serv.  B.  M.  V. 
Oeoiponti  1644.  4».  —  » wiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 
23.  Aug.  rv.  p.  661-719.  —  Processus  b.  Phi- 
lippi Benitii  Florentini  confess.  ord.  serv.  B.M.  V. 

Florentiae  1614.  4^ 

Erl.-Sthr.:  Cnper,  Comment. praevioa t»  AA. SS.Boll. 
1.  c.  p.  656-661. 
Freddi,  Historia  di  s.  Filippo  Benizi,  e  sua  cano- 
nizzatione.  Bologna  1671.  9*. 

Giani,  Arcang.,  Historia  del  b.  Filippo  Beaizi.  Fi- 

renze^  Marescotti  1604.  4o. 
Giastiniani,  Lod.,  Vita  del  b. Filippo  Benizä nobile 

Fiorentino.  Bologna  1668.  4f*.  Cum  figg,  Selim. 
Orana,  Dam.,  Veronensis,  Vita  b.  Philippi  Benicii 

Florent.  ord.  serv.  B.  M.V.  Romae  1501.  4^  47 pag. 
Lucchesini,  Gianvinc,  Yita  di  s.  Filippo  Benizzi. 

Borna,  Lazaril671.  4o. 
Halayal,  Yie  de  s.  Philippe  Benizi,  V.  g^n^ral  de 

l'ordre  des  Servites.  Marseille  1672.  4P. 
Bacellai,  Cos.,  Vita  e  miracoli  di  gl.  s.  Filippo  Fio- 

rentino  dell'  ord.  de'  Servi  della  Veig.  Maria.  Opera 

tradotta  di  latino  per  Gesare  Goasti.  Firenze  1876. 

8P.  46  pag. 
Sonlier,  Pdregrin,  Vie  de  s.  Philippe  Benizzi,  nro- 

pagateor  de  l'ordre  dee  Serritea  de  Mfuie.  Paris  1885. 

8».  6  fr. 
.Valle,  Ang.,  Vita  del  b.  Filippo  Benizi  Fiorentino. 

Roma  1643.  4P. 
Vita  di  s.  Filippo  Benizi  nropagatore  e  6.  generale 

dell'  ord.  de'  Servi  di  Mana  v.  Trasport.  dal  franc. 

da  R.L.  Voltaglia.  Liiccal7(X).  4«;  —Venezia  1726.40. 

Vita  s.  Philippi  Cellenste  =  Vita  s.  Philippi 
presbyteri. 

Martyrium  ss.  Philipp!  episcopi  Hera- 

cleensis,  Severi  presb.  et  Hermae  diac. 

Hadrianopoli  Thraciae  a.  304. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabülon,  Vet.  aDalecta.  Paris. 
1723.  foL  p.  189-194.  —  *ap.  Ruinart,  AA.  pri- 
morum  martymm.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  409- 
419.  —  »ex  mss.  in  AA.  SS.  Boil.  22.  Oct.  IX. 
p.  545-553.  Cf.  Bossuei  comment.  praevius  ibid. 
p.  537-545. 

Vita  Philippi  episcopi  Ultraiectini  ^  Vita  Phi- 
lippi a  Burgnndia. 

Yita  s.  Philipp!  Neri!  instituteris  con- 
gregationis  presbyterorum  oratorii  s.  Ma- 
riae  in  Tallicella  Bomae  (f  1595)  auctore 
Antonio  Gallonio  oratorii  presbytero 
(t  1617). 

Ausg. :  *  Romae  1600.  kl.  4«».  —  •  tciederk.  Mo- 
guntiae  1602.  8^  —  » tciederk.  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mai.  VI.  p.  463-524.  —  Vita  11  per  Hie - 
ronymum  Barnabaeum  coDgreg.  oratorii  s. 
Marias  in  Vallicella  dum  viveret  praepositum 
ex  processibus  compilata,  ibid.  p.  524-649.  — 


Appendix:  relatio  de  sudore  imaginis  Patavinae 
auctore  Jacobe  Philippe  Thomasino  episoopo 
Civitatis  novae,  ex  Italico  secundae  edit.  anni  1670 
ibid.  p.  649-656.   Cf.  VII.  p.  851-853. 

Vita  8.  Phiiipp!  presbyteri  (saec.  VlII) 
Cellae  in  palatinatu  Rheni  auctore  co- 
aevo. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p. 

423-426.  —  De  ecclesia  et  fratemitate  s.  Phi- 

Uppi  ibid.  Appendix  p.  771-775;  cf.  Vn.p.557. 

ErL-Sekr.:  Histoire  littöraire  de  la. France  V.  1740. 
p.274. 

Jung,  Joan.,  Fhilippns  Cellensis  oUlvioni  ereptns. 
Diss.  histor.  Heidolbergae  1780.  9>. 

Lebensbeschreibang  dee  h.  Philipp  zn  Zell  in  der 
Pfalz  am  Rhein.  Heidelberg  1761.80; —  Worms  1782.8P. 

Lehmann,  Diplom.  Geschichte  de^ Stifts  des  h. Phi- 
lipp. Speier  1846.  4P. 

Monatsschrift,  Mainzer.  Jahrg.  I.  p.  1137. 

Philipp,  Der  heil.,  von  Zell  im  Bisthnm  Speier  m 
Der  KaÜLolik.  Bd.  67.  1887.  I.  p.  880-886. 

Widder,  Beschreibung  der  Pfalz.  III.  p.  168. 

Vita  SS.  Philippi  preebyteri^  Eusebii 
monachi  Agyrii  et  Philippi  diaconi  Pa- 
normi.   Graece. 

Ausg. :  latine  reddita  a  Jao.  Sirmodo  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Mai.  III.  p.  28-33.  —  Vita  alla  apo- 
crypha  falso  s.  Athanasio  Alexandrino  tributa 
ibid.  p.  33-36.  —  JiriYr^aig  EifOißiov  fiovä/ov 
ets  röv  ß(ov  xtil  etg  r«  d-avuara  joö  6aCov  n.  if, 
*Pik(nnov  TTQköß.  ^AyvQuv  tbid.  III.  Append.  p. 
l*-7*.  —  Appendix  de  cultu  atque  miraculis, 
arca  s.  Philippi  ibid.  Mai.  VII.  p.  710. 

Vita  Philippi  III  vulgo  BonI,  vid.  Johannes  Ger- 

manus.         Vgl.  Vita  PhiUppi  a  BargondU. 

De  s.  Philippo  episcopo  Bononiae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  IE.  p.  634. 

De  s.  Philippo  episcopo  Firmi  in  Piceno  et 
mart.  (saec.  III)  Bossaei  comment  historicos  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Oct.  IX.  p.  523-525. 

Erl.'Sehr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  SÖÖ. 

De  s.  Philippo  episc.  Gortun ae  in  insnla  Greta 

(t  cca.  180)  in  AA.  SS.  Boll.  11.  April.  11.  p.  12. 

Erl. - Sfhr. :  Neamann,  K.  Joh. ,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  291. 

De  s.  Philippo  episc.  Viennensi  in  Gallia  (f 
cca.  578)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  365. 

De  s.  Philippo  mart.  Alexandriae  in  Aegypto 
(saec.  I)  Perierii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept. 
rv.  p.  52-54. 

De  b.  Philippo  ord.  Min.  Montaicini  in  Tuscia 
(saec.  XIH)  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  p.  404 
-406. 

De  b.  Philippo  Placentino  ord.  Eremit,  s.  August 
(t  1306)  Henschenii  sylloge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Mai.  V.  p.  434.  435. 

De  s.  Philippo  uno  ex  septem  primis  diac. 
(saec.  I)  Trallensium  in  Asia  episcopo  Papebrochii 
commentarius  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun. 
Lp.  618-620. 

De  SS.  Philippo,  Zenone,  Naseo  ete.  martyr. 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jui.  IV.  p.  27. 

Oratio  de  s.  Philogonio  episc.  auctore  Johanne 
Chrysostomo  ap.  Surium,  Vit  SS.  20.  Dec. 


1528 


DE  S.  PHILOMENA  —  VITA  B.  PU  V  PAPAE 


De  8.  Philoroena  virg.  apud  Septempedanos  in 
ro  Piceno  (saec.  VI)  Sollerii  comment  in  AA. 
BoU.  5.  Jul.  n.  p.  229.  230. 

Erl.'Sekr.:  Leben  und  Wunder  der  h.  Filomena.  Ans 
dem  Italienischen  ...  ins  Französische  übersetiEt  von 
H.  J.  F.  B.  Ans  dem  Fransösisohen . . .  Münster  18S7. 8". 

Lucia,  Franc. di,  Relazione  istorica . . .  di  s. Filomena. 
4.  edizione  del  1884.  Compendiata.  Tom.  1-3.  Peaaro 
1884.  BP. 

Petit,  LoniS)  La  thaomataxge  s.  Fhilomöne,  d'aprös 
le  br^aire  romain  et  rarchtologie  sacröe.  Paris- 
Vaogirard  1892.  12mo. 

Povdda,  Gius.  de,  Hemorie  intomo  al  martirio  e  colto 
della  vergine  s.  Filomena  ed  alla  invenzione  del  sno 
corpo  nei  clmiterio  di  Priscilla.  2.  ediz.  Fuligno  1883. 
8P.  Ckm  tavola. 

Santnoci,  Sebast.,  Sulla  lapide  sepolcraie  di  s.  Fi- 
lomena vergine  e  mart.  con  le  animadversioni .  .  . 
dal  sacerdote  Francesco  de  Lacia  .  .  .  dissertazione. 
Borna  1887.  8». 

De  8.  Philone  episc.  Galpasio  in  AA.  SS.  Bell. 
24.  Janr.  11.  p.  593. 

De  88.  Philone  et  Agathopode  diac.  Antiochiae 
(saec.  II)  in  AA.  SS.  Bell.  25.  April.  ÜI.  p.  359. 

De  s.  Philonide  episc.  Gurii  in  Cypro  sub  Dio- 
detiano  in  A  A.  SS.  Bell.  30.  Aug.  VI.  p.  544.  545. 

De  SS.  Philoromo,  Eugenio,  Quincto  mart.  Afri- 
canis  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  666. 

De  88.  Philotheo,  Hyperechio,  Abiba  etc.  mart. 
Samosatenis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  n.  p.  950. 

De  s.  Phllotheo  presb.  in  vico  Myrmice  min. 
Asiae  (saec.  X)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Sept.  V.  p.  113-115. 

De  s.  Phoca  mart.  Antiochiae  in  Syria  m  AA. 
SS.  BoU.  5.  Mart.  I.  p.  366.  367.  —  Vita  s.  Ph-ae 
ex  menolog.  Graecor.  et  Gregorio  Turon.  ap.  Su- 
rium,  Vit.SS.  5.Mart.VII.  Colon. Agr.  1581. p.  150. 

Acta  s.  Phocae  hortulani  martyris  Si- 
nope  in  Ponto  auctore  Asterio  episcopo 
Amaseno. 

Ausg.:  *ap.  Combefis,  Graeco-lat. PP.  biblio- 
thecae  nov.  auctarium.  I.  Paris.  1648.  fol.  p.  169 
-182.  —  »ap.  Surium,  Vit.  SS.  22.  Sept.  —  «ex 
edit  Combefisii  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p. 
294-299  gi'aece  et  latine.  Cf.  Perieri  comment. 
praevius  ibid.  p.  293. 

Martyrium  s.  Phocae  martyris  et  epi- 
scopi  Sinope  in  Ponto  (saec.  11  init)  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  graeoe  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul. 
in.  p.  639-645.  Cf.  Cuperi  commentar.  praevius 
ibid.  p.  629-639. 

De  s.  Phoebadio  seu  Foegadio  episc.  Aginnensi 
in  Aquitania  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Bell.  25.  April. 
III.  p.  365.  366  et  Janr.  I.  p.  790.  Cf.  Fabricius, 
Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  V.  p.  297. 

De  s.  Phoebe  diaconissa  Cenciiris  apud  Corin- 
thum  (saec.  I  med.)  Pinii  comment.  bist,  in  AA. 
SS.  BoU.  3.  Sept.  I.  p.  602-605. 

De  s.  Phosterio  abbate  in  AA.  SS.  Boll.  5. 
Janr.  I.  p.  286. 

De  s.  Phota  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jud.  I.  p.  726. 

De  SS.  Photina,  Josepha  et  Victore  filiis,  Se- 
bastiane duce  etc.  mart.  sub  Traiano  commentar. 
bist,  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Mart  IH.  p.  80-82. 


De  s.  Photino  conf .  in  Namurcensi  Belgii  dioec. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  85. 

De  8.  Photino  episcopo  Beneventi  in  Italia 
(saec.  I)  G.  v.  Hooffii  monitum  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  11. 

De  s.  Phronimo  episc.  Metensi  in  Belgica  I  in 
AA.  SS.  BoU.  27.  Jul.  m.  p.  430. 

De  SS.  Pia ,  Picaria  et  aliis  38  Carthagine  in 
Africa  mart.  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Janr.  11.  p.  220. 

De  8.  Piamun  virg.  Deo  devota  in  Aegypto  in 
AA.  SS.  BoU.  3.  Mart.  I.  p.  242. 

Acta  s.  Piati  vel  Piatonis  presbjteri 
martyris  et  apostoli  Tornacensium  (f  cca. 
287)  SecUnii  in  Flandria. 

Ausg.:  *ex  ms.  Aocincti  mouasterü  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Oct  I.  p.  22-26.  —  »  wiederh.  ap. 
Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  I.  p.  95-134,  incl. 
Perierii  comment.  praev.  p.  7-22.  —  ■  nonnulla 
in  his  Actis  editis  praetermissa  ex  cod.  Namurc. 
n«  15  in  Analect.  BoUand.  I.  1882.  p.  619-621 
8iib  tit.:  Passio  s.  Piatonis  martyris. 

Erl.-Schr.:  Hörisson,  Gh.  C.  Fr..  Notioe  historiqne 
sor  8.  Piat ,  apötre  de  Tonrnay.  Chartres  1816.  9>. 

Vita  Pioinini  ducis  (Nicolai),  vid.  Decembrio. 

De  SS.  Picto,  Arecio,  Daciano  etc.  mart  Ro- 
mae  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  I.  p.  378. 

De  s.  Pioto  episcopo  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr. 
I.  p.  198. 

De  s.  Pientio .  episc.  Pictavis  in  Gallia  (f  post 
561)  ex  variis  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mart  ü.  p.  275. 

De  s.  Pierio  presbytero  Alexandriae  in  Aegypto 
(saec.  IV  ine.)  Josephi  van  den  Gbeyn  comment. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov.  n,  prs.  1.  p. 
254-264. 

Passio  8.  Pigmenii  presb.  Bomae  »=  Passio  s. 
Pygmenii. 

De  8.  Pigmeno  couf.  pont  oulto  Augustoduni 
in  GaUiis  V.  de  Buckü  annotata  in  AA.  SS.  BolL 
31.  Oct  Xin.  p.  916.  917. 

Yita  Pii  II  pontificis  Roman!  (f  1464) 

e  libro  IX  operum  Johannis  Antonii 

Campani,  episcopi  Aprutini. 

Ausg.:  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  HL.  2.  p. 
967-992.  —  Andere  Ausgahen  vid.  s.  v,  Cam- 
panus, Opera. 

Cf.  Aeneas  Sylvins. 

Leodrisins  Orib.  (Ds  exp«d.). 

Yita  b.  Pii  V  summi  pontificis  (f  1572) 
auctore  Johanne  Antonio  Gabutio.  Li- 
bri  6. 

Ausg.:  ^  Romae  1605.  fol.  —  *  in  capita  et 
numeros  distinota  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Mai.  I.  p. 
617-714.  —  Analecta  ex  relatione  auditorum 
rotae,  facta  Urbano  VIII  a.  1629,  ibid.  p.  714- 
717.  —  Notula  miraculorum  ibid.  a.  717-719; 
c/1  Vn.  p.  583.  —  Badesius,  Hier.,  Carmen  in 
statuam  ac  tumulum  Pü  V  pontif.  ibid.  I.  p.  719. 
Cf.  Henscbenii  comment  praevius  ibid.  p.  616. 

Erl.-Sehr.:  Ce  aue  s'est  passö  k  Rome  en  la  c6r6ouHue 
de  b^atification  da  pape  Pie  Y.  Paris  1672.  4^ 
Epistolae  aliq.  graviam  Tioonun  scriptae  de  gesti» 
Pii  V  poDtif .  max.  Coloniae  1567.  9>. 


DE  S.  PIO  I  PAPA  —  VITA  S.  PffiMINH  EP.  MELD. 


1529 


de  Falloux,  HUtoiM  de  s.  Pie  Y  pape.  Paris  1844. 

2  vol.  8». 
Fenillet,  J.  B.,  Vie  da  s.  pape  Pie  V,  Mat.  par 

Ctöment  X  le  1  May  1672.  Paris  1672.  12mo. 
Somma,  Agatio  di,  Vie  du  oape  PieV,  mise  en  fran^. 

par  M.  Fölibien.  Paris  1762.  12ino. 

De  s.  Pio  I  pontifloe  (t  155?)  SoUerii  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jul.  IH.  p.  178-180. 

Tita  b.  Pilingotti  tertiarii  ord.  s.  Franc, 
(t  1304)  Urbini  in  Italia,  auctore  coaevo 
Urbinate. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  149-155. 

De  s.  PflnNo  episc.  Cnossi  in  insula  Greta  (t 
cca.  180)  Fonsoni  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oot 
V.  p.  9  et  RigoUoti  nota  ibid,  Suppl.  p.  27*. 

De  SS.  Pfnnado,  Successo  et  Marceüo  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  April.  L  p.  864. 

De  8.  Plone  mart.  Antiochiae  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mart.  IL  p.  347. 

Acta  SS.  Pionii  presbyteri,  Dionysü, 
alterius  Pionii  et  13  aliorum  (f  251). 

Ättsg, :  ex  ms.  monasterii  s.  Maximini  in  A A. 
SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  40-42.  —  Alia  acta  ex 
Simeone  Metaphraste  Und.  p.  42-46.  Gf.  p. 
37-40. 

De  8.  Piore  anachoreta  in  Aegypto  (saec.  IV) 
Henschonii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jnn. 
m.  p.  298.  299. 

De  s.  PIpione  diac.  Belnae  in  Tastinensi  Gal- 
liae  tractu  (ine.  saec.)  Suyskenii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Oot.  III.  p.  965-969. 

Tita  s.  Pipionis  levitae  et  confessoris: 
jRure  Gallicano'. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  779.  780. 

Tita  b.  Pippini  ducis  et  maioris  domus 

regam  Austrasiae,  Nivellae  in  Brabantia 

(t  640). 

Ausg. :  ex  Actis  s.  GertmcUs  filiae  ^  ed.  Sarins, 
Vit.  SS.  21.  Febr.  (ed.  O)lon.  1617.  p.  182).  — 
**n  AA.  SS.  BolL  21.  Febr.  III.  p.  260.  261  cum 
Bollandi  comment  praevio  p.  250-260.  —  *alUs 
tpiederh.  ap.  Ohesqniere,  AA.  SS.  Belgii  11.  p. 
337-368. 

Uebers.:  Vie  de  Pepin  le  Vieux,  dit  de  Lan- 
den, Maire  da  palais  en  Austrasie.  Par  un 
aatear  inconnu  du  9.,  10.  ou  11.  siede.  Publ. 
en  lang,  frang.  ap.  Goizot,  CoUection  II.  p.  379 

-396. 

Wrl.'Sekr.:  Bonnell.  Ed.,  Die  Anfluge  des  kaiolingi- 
schen  Hauses.  Berlin  1866.  p.  66. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IT.  1742.  p.47:  VT. 

1742.  p.  657. 
Thil-Lorrain,  Pepin  de  Landen.  Toamai  1868.  8^. 
WattenbachfDentschlandsQeschichtsqaellen.  5.  Aufl. 
I.  1886.  p.439;  U.  p.403.  not.  2;  6.  Aufl.  U.  1894.  p. 
441.  not.  2. 

De  SS.  Piiicio,  Arco,  Maxime  conf.  etc.  mart. 
Synnadae  in  Phrygia  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug. 
IV.  p.  36. 

Vita  8.  Pirminii  abbatls  et  chorepisc.  in  Ala- 
mannia  =  Vita  s.  Pirminii  episc.  Meld. 

Vita  s.  Pirminii  episcopi  Meldensis  et 

ftmdatoris  abbatisque  coenobii  Augiensis, 


Alamannorum  et  Bavarorum  apostoli  (f 
c.  755)  auctore  monacho  Hombacensi. 

Qanz  TUgMohichtUch ,  im  9.  Jahrh.  rerfasst;  nach 
Mono  die  Uteste  Vita. 

Handschr.:  Brüssel,  n»  8930.  31.  saec.  XV. 
—  Einsiedeln,  Stiftsb.  n^  257.  saec.  X.  —  En- 
gelberg, Stiftsb.  IVi-  saec.  XU.  fol.  max.  — 
St  Gallen,  n**  577.  saec.  X.  mbr.  fol.  max.  — 
München,  Lat  n*^  9506  (Ob.  Alt.  6).  mbr.  saeo. 
Xn.  fol.  max.;  —  Lat.n*»  22244  (Windb.44).  saeo. 
XII.  fol.  max.  —  AVürzbarg,  Theol.  n**  34.  mbr. 
saec.  X.  fol. ;  —  n^  53.  mbr.  saeo.  XII.  fol.  min. 

Ausg.:  ^ap.  Mono,  Qaellensammlang  I.  p.  30 
-36:  ef.  p.  526.  —  'ex  9  mss.  ed.  Holder-Egger. 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  21-31.  —  "cter 
folgenden  Vita  (11)  tractu  parcUldo  gegenüber- 
gestellt in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  33 
-45;  notae  p.  46.  47.  —  Miraeiila  {eine  1012  im 
Kloster  Hornbctch  verfasste  Fortsetx.  der  vor- 
stehenden Vita  [Handschr.:  Brüssel  n?  206 
(olim  87).  mbr.  saec.  XII.  fol.]  *■  ap.  Mone  1.  c.  I. 

E.45-50.  —  ^unt.d.Tit.:  Miracula  s.  P-i  Hom- 
acensia  ap.  Pei-tz  1.  c.  p.  31-35.  —  'als  Liber 
miraculoram  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  50-54. 

Tita  s.  Pirminii  eiusdem  altera. 

Mabillon  schreibt  sie  dem  Bischof  Warm  an n  von 
Constanz  (f  1064)  za^  wahrend  andere  z.  B.  Brower  sie 
dem  Othlonns  Frisingensis  (flor.  1066)  beilegen.  Mone 
vermathet,  dass  Abt  Oaremann  von  Hombach  der  Ver- 
fasser sei ;  nach  Wattenbach  ist's  ein  Monaohos  Homba- 
oensis. 

Handschr.:  Basel,  TJn.-BibL  A.  VI.  36.  saec. 
XV.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  n<>  5308  (C!olb.  18). 
saec.  XII.  f.  212.  —  Karlsrahe,  Hofbibl.,  Rei- 
chenaaer  Cod.  n"  21.  mbr.  saec.  XII.  —  Statt - 
gart,  k.  Bibl.  mbr.  fol.  max.  saec.  XII.  f.  98. 

Ausg.:  ^  ap.  Brower,  Sidera  illasti'.  Germaniae 
viror.  Mognntiae  1616.  4^  p.  5-24.  —  *repet.  et 
ex  cod.  Paris,  n^  5308.  sec.  XII  emendata  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  ni.  2.  p.  140- 
153.  —  »ed. Sarias,  Vitae  SS.  3. Nov.  unter  Oth- 
Ums  Namen.  —  *  der  vorhergehenden  Vita  (I) 
tractu  parallelo  gegenübergestellt  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Nov.  n.  1.  p.  33-45;  notae  p.46.  47.  —  *  Brach- 
stück ap.  Bouqaet,  Rec.  Hl.  p.  655.  —  ^nur  pro- 
logas  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  20.  21  ed. 
Holdor- Egger.  —  ^  Lesarten  ans  den  Reichenaaer 
a.  Basler  Handschr.  ap.  Mono,  Qaellensammlang 
I.  p.  38.  39. 

Brl.-Sd^.:  Bahr,  Geschichte  der  römischen  Literatur 

im  karoUngischen  Zeitalter  p.  295. 
Histoire  Utt^raire  de  la  France  IV.  p.  124. 
Mabillon,  Observationes  praeviae  1.  c.  p.  186-140. 
Mone,  Qaellensammlang  I.  p.  36-88. 
Rettberg,  Deatschlands  Kirchengeschichte  II.  p. 62. 
Stftlin,  Wirtembergische  Geschichte  I.  p.  168. 
Watt enb ach..  Deatschlands  Geschichtsqaellen  p.  188 

(5.  Aufl.  I.  18Ö0.  p.348;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  275.  not.  4, 

p.  374). 

Tita  s.  Pirminii  eiu8dem  metrica. 

Es  ist  nicht  anwahrscheinlich ,  dass  Abt  Heinrich  von 
Reichenaa  (f  1284)  ihr  Verfasser  ist. 

Handschr.:  Karlsrahe,  Archiv,  Abschrift 
des  Priors  Joh.  Egon  v.  Reichenaa  (f  1643). 

Ausg.:  ^ap.  Mone,  Qaellensammlang  I.  p.  39 
-45.  —  '»n  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  II.  prs.  1.  p. 
47-50.  —  Officiam  s.  P-i  ibid.  p.  55.  56.  — 
Scarapsas  s.  Pirminii  de  singalis  libris  cano- 
nicis.  vid.  supra  p.  929  Pirminias  abbas. 


1530 


DE  S.  PLACIDA  —  VITA  S.  POEMENIS 


Erl.-Sdtr.:  Crßrringer,M.,  Pinninins.  Geschichte dee 
linken  Rheinuf ers ,  vorzüglich  der  bayerischen  Pfalz 
von  den  ältesten  2Seiten  bis  anf  Karl  d.  Qr.  Zwei> 
brücken  1841.  &.  p.  884. 

Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischen  christl.  Glaubens- 
helden  am  Rhein.  Frankfurt  a.  M.  1858.  p.  212-248. 

Hefele,  Emfübranf?  des  Christenthums  in  Südwest - 
Deutschland.  Tübingen  1887.  p.  8S4. 

E5nig,  J.,  Walaft^ied  Strabo  von  Reichenaa  tnFrei* 
borger  DiÖcesan  -  Archiv.  III.  1868.  p.  3&0  S.  (Pirmin, 
Reichenau). 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  II.  p.  60-84. 

Smedt,  Car.  de,  Commentarius  praevius  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  2-33. 

Wa tteubach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  p.  146 
(6.  Aufl.  I.  1885.  p.  259.  348;  6.  Aufl.  L  1893.  p.275. 
374). 

AV^eicherding,  J.,  DerStPirminsberg,  seine  Kapelle, 
Quelle ,  Einsiedelei  und  der  h.  Pinnin ,  ein  Glaubens- 
bote  der  Wiltzer  Ardennen ,  ein  Gründer,  Instaurator 
und  Reformator  verschiedoier  Klöster  im  Südwest! . 
Deutschland.  QuellenmHssiger  Beitrag  zur  Kirchen- 
geschichte. Luxembuiigl875.  &*.  IV.  171  vag.  Jk  1.20. 

Zapf,  Der  Ursprung  von  Pirmasens  tn  Mittheilungen 
des  histor.  Vereins  der  Pfalz.  Heft  XI.  Speier  1883 
{vaeist  die  Annahme,  doM  der  Name  vom  h.  Firminius 
herkomme  ^  xurOek). 

De  s.  Placida  virg.  Yeronae  in  Italia  (f  forte 
460)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V. 
p.  630-632  et  Rigolloti  nota  ibid,  Suppl.  p.  69*. 

Yiük  s.  Placidi,  discipuli  8.  Benedict!, 

illiusque  fratrum  Victorini,  Eutychii  et 
aliorum,  et  Passio  a.  541,  auctore  Gor- 
diano  Komano,  interpolatore  Petro 
Diacono  Casinensi. 

'Wahrscheinlich  eine  Erfindung  des  Petrus  Diaconus. 
Eandschr,:  Montecassino,  n®  361.  fol.  73; 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  5.  Oct  TU.  Co- 
lon. Agripp.  1581.  p.  746-765;  passio  p.  765-775. 

—  ^  wieder h.  c.  notis  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  I.  p.  45-79.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Oct.  III.  p.  114-138.  —  *der  Prolog  une- 
derh.  ap.  Martene,  Ampi,  collect.  YI.  p.  785-787. 

—  Vita  alia  ex  ms.  legenda  abbreviata  S.  Victoris 
Paris,  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  79-81.  —  Acta  alia 
auctore  Stephane  Aniciensi  *  ap.  Oct.  Caie- 
tanum,  Sancti  Sicuü  I.  p.  172.  —  ^wiederk.  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  139-147.  —  Epistola  Ste- 
phan! Aniciensis  episcopi  in  passionem  s.  P-i  et 
sociorum  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  788.  789. 

WrL-Sehr.:  Bueus,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.0.  p.  65 -114. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 
ü.  1894.  p.  286. 287. 492. 498. 

Tita  s.  Placidi  eremitae,  fundatoris  mon- 
asterii  Cisterc.  s.  Spiritus  prope  Ocram 
Aquilanae  dioec.  in  Italia  (f  1248)  au- 
ctore Paulo  de  Celano,  famiiiariternoto. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jim.  IL  p.  609-616. 

Vita  b.  Placidi  ord.  Apostolinorum  Re- 
cineti  in  Piceno  Italiae  provincia  (f  1398). 

Ausg.:  ex  Italico  Lad.  Jacobilli  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Jun.  I.  p.  558.  —  Miracula  ex  Ital.  Mo- 
desti  Benvenuti  ilnd.  p.  559.  560.  {Mit  Abbildung.) 

Vita  b.  Placidi  Rhodiensis,  primum  ere- 
mitae, post  monachi  Ocrensis  ord.  Cisterc. 
auctore  Rogerio  monacho  Casae  novae 
(cca.  1230). 


Ausg. :  ap.  XJghelli ,  Italia  Sacra  ed.  Coleti  VI. 
p.  722-724. 

De  8.  Placidio  acolytho  in  prov.  Bituricensi  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  L  p.  207. 

De  SS.  Placido  mart  et  Sigisberto  oonf.  (sec 
VII.  Yni)  in  territorio  Curiensi  in  Bhaetia  Sol- 
lerii  sylloge  tn  AA.  SS. Boll.  ll.JuL HE.  p.  238-240. 

ErL'Sdtr.:  Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutsch- 
lands. U.  1869.  p.  681-689. 

De  s.  Placido  presb.  Angustoduni  in  Gallia  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  MaL  H.  p.  138. 

De  s.  Piatone  hegumeno  symbolorum  et  Sa- 
cudionis ,  dein  incluso  monasterii  Studii  Constan- 
tinopoli  (t  cca.  813)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  April.  L 
p.  364-366.  —  Oratio  funebris  auctore  s.  Theo- 
doro  Studita  ex  ms.  Yaüc.  kt.  ibid.  p.  366- 
376.  —  Eadem  graece  ex  ms.  Vatic.  ibid.  p. 

KLVI-LV. 

Passio  s.  Piatonis  martyris  Ancyrae  in 
Galatia  sub  Maximiano. 

Ausg. :  ex  ms.  Bodecensi  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Jul.  V.  p.  230-235.  Cf.  Pinii  comment.  praevius 
ibid.  p.  226-230.  —  Martyrium  ex  ßimeone 
Metaphraste  ap.  Suriom,  Vit  SS.  22.  Jnl. 

De  s.  Platonidejapud  Graecos  in  AA.  SS.  Bull. 
6.  April.  I.  p.  539. 

De  8.  Plautilla  matrona  consulari  Romana  (f 
cca.  66)  Henschenii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Bol]. 
20.  Mai.  V.  p.  172*;  cf.  VH.  p.  818, 

Yita  s.  Plechelmi  episc.  Oldensaliae  et 
Ruraemnndae  in  Belgio  (saec.  VLLi)  au- 
ctore anonyme. 

Eandschr.:  Brüssel,  Burg.  Bibl.  n®  8414. 
mbr.  sec.  XV.  4®. 

Ausg.:  ^ex  2  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jnl. 
rv.  p.  58-60  c.  Bollandi  comment  praevio  p.  50 
-57.  —  ^wiederh.  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgü 
VL  p.  214-218;  cf.  introduct  p.  199-213.  — 
^wiederh.  von  M.  Willemsen  una  cum  Vit.  s& 
Odgeri  et  Wironis  in  Publications  de  la  Soc.  hi- 
stor. et  archeolog.  dans  le  dache  de  limbonig. 
Tom.  XXII.  1885.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet, 

Recueil  UI.  p.  638. 

Erl.-Sehr. :  Wo  1 1  e  r  s ,  A . ,  De  heil.  Wiro,  Fledielim» 
en  Odgerns  en  het  Capitel  van  s.  Odflienbocg.  Boer- 
monde  1862.  &*.  Mä  20  belogen. 

De  s.  Plegmundo  archiep.  Cantuariensi  (f  cca. 
922)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  X.  p. 
38-40. 

De  ss.  Pleoio,  Dionysio,  Hierapio  etc.  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  IT.  p.  867, 

De  8.  Podio  episc.  Florentino  in  Hetniria  (f 
1002)  Henschenii  comment  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Mai.  VL  p.  828-830. 

De  ss.  Poeclano  vel  Heclano,  Mercurio,  item 
BasiHa,  Maximiliane  etc.  mart  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Aug.  V.  p.  812. 

Yita  s.  Poemenis  anachoretae  in  Monte 
Scethi  Lybiae  (f  cca.  450)  auctore  Lau- 
rentio  monacho  RutiensL 

Ausg. :  graece  et  lat  interpr.  Pinio  in  AA.  SS. 
Boll.    27.  Aug.  VL   p.  30-32.  —  Apophthe- 


DE  SS.  POENA  —  VITA  8.  PONTU 


1531 


gm  ata  ex  Gotelerii  Monument,  ecclesiae  graecae 
I.  p.  585  ibid.  p.  32-43.  Cf.  Pinii  commentar. 
praevins  p.  25-29. 

De  SS.  Poem  et  Euphraxio  mar!  Apameen- 
sibus  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  U.  p.  511. 

Hymnus  de  8.  Polictto  diac.  mart.  CSaravis  in 
Hispania  sub  Nerone  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr. 
n.  p.  645. 

De  SS.  PolieflO,  Serapione,  Justilla  etc.  mart. 
Alexandriae  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Aug.  VT.  p.  188. 

De  s.  Poliooho  mart  Caesareae  in  Cappadocia 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  lY.  p.  309. 

De  SS.  Polyantho,  Philone,  Candida  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  357. 

Tita  s.  Polycarpi  episcopi  Srnjniensis 
(t  160)  auctore  Pionio. 

Ausg. :  ^  primum  graece  edita  per  Ludovicum 
Duchesne.  Parisiis  1881.  gr.  8«.  40pag,  ^1.20. 
—  'latine  versa  e  vet  gr.  ms.  primum  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Janr.  II.  p.  695-702.  —  Marty- 
rium ibid.  p.  702-705.  —  Eadem  acta  ex  mss. 
Slatinis  ibid.  p.  705-707. 

Erl.-Sckr.:  Crnciger,  C,  Oratio  de  Polycarpi  Tita. 

Wittebei^gae  1543.  &>. 
De  ^.  martyribns  Smyrnenriboi  Polycarpo  episc. 

et  alüs  XU  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  691- 6d6. 
Egli,  Emil,  lieber  das  Martyrium  des  Polykarp  and 

seine  Zeitbestimmung  tn  Hilgenfelds  Zeitschrift  für 

wiasenschaltl.  Theologie.  1881.  p.  227-349. 
:  Altchristliche  Studien.  Martyrien  n.  Martyrologien 

ältester  Zeit.  Zürich  1887.  8<>.  p.  61-79. 
Groddeck,  6.,  Dissert.  de  anno  et  die  passionis  s. 

Polycarpi.  Oedani  1704.  4f>. 
Harnack,  Adf.,  Untersuchung  über  die  Verbreitung 

der  Passio  s.  Polycarpi  im  Abendlande  m  aeinem  Die 

Zeit  des  Ignatius.  Leipzig  1878.  8P. 
Hilgenfeld,  Das  Martyrium  Polykarps  von  Smyna 

m  Zeitschrift  für  wissenschaftl.  Theoloeie.  1879.  II. 
L  i  p  s  i  a  8 ,  R.  A. ,  Noch  einmal  das  Tode^ahr  Po) vkarps 

m  Jahrbücher  für  Protestant.  Theologie.  1883.  Uoft 3. 

De  SS.  Polycarpo  et  Severiano  episc.  Bollandi 
animadversio  bist,  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I. 
Append.  p.  933. 

De  s.  Polycarpo  et  sociis  mart.  Alezandria^ 
sub  Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  2.  April.  I.  p.  58. 

De  s.  Polyoafpo  presb.  Romano  conf.  (f  cca. 
300)  Bollandi  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Febr.  HI.  p.  369-375. 

De  PolychroRio  episcopo  in  AA.  SS.  Boll.  30. 
April,  m.  p.  751. 

De  s.  Poiychronlo  episcopo  Baby lonis,  martyre 
if  251)  Henscbenii  comment.  bistor.  t?i  AA.  SS. 
BolL  17.  Febr.  m.  p.  5.  6. 

Acta  s.  Polyeucti  mart  Melitenae  in 

Armenia  (f  cca.  259)  auctore  anonyme 

latino. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  651. 
652.  —  Alia  acta  auctore  aoon.  graeco  ibid. 
p.  652 - 654.  —  Appendix  de  Legione  fulmina- 
trice  ibid.  p.  654.  —  De  templo  CPolitano  s. 
Polyencti  ex  Oreg.  Tur.  lib.  I.  miracul.  cap.  103 
ibid.  p.  655. 

Brl.'Sekr.:  Allard,  Paul,  Polyencte  dans  lapKo^sieet 
dans  rhistoire  «n  Miner  Histoire  des  persocations 
pendant  la  prem.  moitiö  da  S.  aidcle.  Paris  1886.  8^. 
p.  479-511. 
Aab6,  Polyencte  dans  l'histoire.  £tade  sar  le  mar- 
tyre de  Polyencte  d'aprös  des  docnments  inödits. 
Paris  1882.  8P. 


Tita  s.  Polyeucti  patriarchae  Gonstan- 
tinopolitani  (f  970). 

Ausg.:  ex  Oraecis  historicis  coUecta  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  706-712. 

De  SS.  Polyoucto,  Candidiano,  Philoromo  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  666.  667. 

De  SS.  Pdyouoto,  Yictorio,  Donato  etc.  mart. 
Caesareae  in  Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mai. 

V.  p.  5. 

De  s.  Poma  virg.  s.  Memmii  episo.  Catalaun. 
sorore  (saec.  III)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Ang.  II.  p.  12. 

De  SS.  PofflOdiano  diac.,  Igneo,  Rumetina  e^c. 
mart  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  HI.  p.  750. 

De  s.  Pompeio  mart.  apud  Oraecos  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  April.  I.  p.  399. 

De  SS.  Pompiano,  Galactione,  Juliana  6<c.  mart. 
Constantinopoli  bonoratis  in  AA.  SS.  Boll.  22. 
Jon.  rV.  p.  145. 

De  s.  Pomponio  episc.  Neapolitano  (f  cca.  536) 
in  AA.  SS.  BoU.  14.  Mai.  lü.  p.  373 ;  cf.  VU.  p.  772. 

Tita  s.  Pomposae  sanctimonialis  et  mart. 
Cordubae  in  Hispania  (f  853)  auctore  s. 
Eulogio  presb.  martyre. 

Ausg.:  ex  eiusd.  Memorial!  SS.  lib.  3.  c.  11 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept  VI.  p.  93-95.  Cf.  Suy- 
skenii  comment.  praevius  ibid.  p.  92.  93. 

De  SS.  Pontamio,  Dimetio,  Secundino  et  Maximo 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  18. 

De  SS.  Pontamio,  Nemesio ,  Secundino  etc.  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  358. 

De  SS.  Poirtemo,  Pilentia,  Tatiana  etc.  mart 
Amaseae  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  in.  p.  546. 

De  s.  Pontiana  mart.  Genuae  in  AA.  SS.  BolL 
27.  Febr.^III.  p.  680. 

Acta  s.  Pontiani  mart  Spoleti  et  TJltra- 
iecti,  sub  M.  Aurelio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  933. 
934.  —  De  translatione  s.  P.  Spoleto  Ultra- 
iectum  ibid.  p.  935.  —  Passio  ex  cod.  Bruxell. 
n^  581.  fol.  71^  in  Catalogus  codicum  bagiograpb. 
reg.  bibl.  Brux.  I.  1.  1886.  p.  264-266. 

De  8.  Pontiano  episc.  et  mart.  Tuderti  in  üm- 
bria  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  II. 
p.  690. 

Yita  s.  Pontii  abbatis  S.  Andreae  prope 
Avenionem  (f  1087)  auctore  Rai mundo 
monacho  ibidem,  eins  aequali. 

Ausg. :  ap.  Mabillon ,  A  A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

VI.  2.  p.  494-501.  —  Epitome  Up.  Hugo  Me- 
nard,  Martyrologium  Benedictinum.  —  ^wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mart.  m.  p.  684.  —  Alia 
vita  auctore  coaevo  et  discipulo  ibid.  p.  683. 

Erl.'Sehr,:  FabriciuSi  Bibl.  med.  et  inf.  latinttatis 
ed.  Mansi  VI.  p.  38. 

Vita  s.  Pontii  martyris  Cimellae  in  Al- 
pibus  maritimis  (f  cca.  257)  auctore  Va- 
lerie eins  socio. 

Ausg.:  ^ap.  Baluze,  Miscellan.  II.  p.  124-140 
(ed.  nov.  I.  p.  29-33).  —  «  in  AA.  SS.  BoU.  14. 


1532 


DE  S.  PONTIO  —  DE  SS.  POTAMIO 


Mal  m.  p.  274-279.  Cf.  p.  682  et  Henscheaii 
comment  praevios  ibid.  p.  272.  —  '  mit  geän- 
dertem Stil  ap.  Suriam,  Yit  SS.  14.  Mai.  (ed. 
Colon.  1617.  p.  192.  193). 

Erl.-8dlr.:  Neamann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 
nnd  die  aUg^em.  Kirche.  I.  Leipzig  1800.  p.  390. 

De  8.  Pontio  diac.  Carthagine  in  Africa  (f  post 
260)  sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart  I.  p. 
750.  751. 

Tita  s.  Popponis  abbatis  Stabulenais 

(1020—1048)  auctore  (Onulfo  monacho 
Blandiniensi  et)Everhelmo  abbate  Alti- 
montensi  (Hautmont)  et  a.  1059  Blandi- 
niensi  COaequali   (f  1069).   Glaubwürdig. 

Handsehr.:  vid,  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p. 
291.  292. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  25.  Janr.  I.  p. 
626 ,  <ä>er  mit  veränderter  Dietion.  —  *  besser 
in  AA.  SS.  BoU.  25.  Janr.  II.  p.  638-652.  — 
^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  aaec. 
VI.  1.  p.  571-596.  —  *ed.  Wattenbach  ap.  PertZj 
Mon.  scr.  XI.  p.  293-316.  —  '^  einzeln  Leodii 
1630.  4*.  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil 
XI.  p.  461.  462. 

Uebers.:  Abrege  de  la  vie  du  bienhenreux 
B.  Poppen,  abbe  de  Stavelot,  escrite  en  langue 
latine  par  Everelme  et  trad.  par  Nie.  Hocht 
Liege  1626.  8^ 

Erl.'Sekr.:  Barbias,  Cbristph.,  libeUos  miraoolonim 
et  viitatom  s.  Popponis  abbatis  Stabolensis.  Leodii 
1630.  4f>.  45pag. 

Bresslau,  H.,  Jahrb&cher  de«  deatschen  Reichs  anter 
Eoniad  II.  Bd.  U.  p.  4S0. 

Contzen,  Die  Qeschichtschreiber  der  sächsischen  Eai- 
serzeit  p.  169-171. 

De  s.  Poppone  abbate  et  b.  Adelwira  eins  matre  in 
OaUia  Bdlgica  ^tn  AA.  SS.  BoU.  1. 1.  p.6d7.  >-  >ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  569. 

Fabricias,  Biol.  med.  et  inflmae  latinitatis.  Lib.V. 
p.S66. 

Ladewig,  P.,  Poppo  von  Stablo  and  die  Kloster- 
reform anter  den  ersten  Saliern.  Diss.  Berlin  1883. 
80.  158 pag.  Ueber  du  Vita  P-s  p.  139-157. 

Notariats-Instrument  über  die  faierliche  Eröff- 
nanr  des  Grabes  nnd  Schreines  des  h.  Poppo  vom 
80.  Joli  —  2.  Aug.  1624  hrsgb.  von  W.  Harles«  m  Jahr- 
bücher des  Vereins  von  Alterthamsft«anden  im  Rhein- 
lande. XLVI.  1869.  p.  142-144. 

Wa  ttenbach,  Deatschlands  GeschichtsqaeUen.  6.  Aafl. 
U.  1886.  p.  119;  6.  Aafl.  U.  1891.  p.  182. 

Martyrium  s.  Porcarii  abbatis  ac  50 
monachorum  Lerinensium  a.  731  auctore 
anonymo. 

Ausg.:  ^ed.  Barralis,  Chronologia  Lerinensis 

p.  220.  —  '  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 

12.  Aug.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug. 

II.  p.  737-739. 

Erl.-Schr.:  De  s.  Porcario  abbate  Lerinensl  deqae 
Altigiano  et  Hilarino   monachis  Seaaanensibas  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p. 525 -527; 
saec.V.  p.810. 
Histoire  litt^nire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  88. 
Meyer,  Paal,  in  Romania.  VIII.  1879.  p.  5U4. 
Pin  ins,  Comment.  praevias  m  AA.  SS.  boll.  1.  c.  p. 
733-737. 

Vita  s.  Porphyrii  episc.  Gazensis  in  Pa- 
laestina  (f  421)  auctore  Marco  diacono 
eius  discipiüo,  graeca. 

Ausg.:  ex  cod.  Vindobon.  ms.  ed.  Maur.  Haupt 
in  Abhandlungen  der  kgl.  Akad.  der  Wissensch. 


1874.  p.  171  £F.  {besonders  ahgedrucki  Berlin, 
Dümmler  1875.  gr.  4^  87  pag.  Lag  der  Akad. 
seit  1869  vor).  [  Uebers. :  latein.  ^  ed.  Surius.  De 
prob.  SS.  historiis.  26.  Febr.  —  •  interprete  Gen- 
tiano  Herveto  in  •  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  III.  p. 
645-661.  —  ^ap.  GaUand,  Vet  PP.  bibL  IX.  1773. 
p.  259-286.  —  *^  wiederh,  ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca  lat.  tant.  edita.  XXXV.  p.  649-694].  — 
Vitae  epitome  ex  menaeis  Graecorum  inAA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  645. 

Erl.-Sdir.:  Draeseke,  Die  Vita  Porphyrii  episcopi 
Qazensis ,  verfksst  von  Marens  diaconas  «ii  Zeitschrift 
fOr  wissenschaftliche  Theologie.  Jahw.  XXXL  1888. 
Heft  2. 

Acta  s.  Porphyrii  martyris  Caesareae 
in  Cappadocia  (temp.  ine.,  270 — 275  -f  ?) 
graeca. 

Ausg. :  ^  ex  Theophili  Joannis  MvrifieTa  ayia- 
Xoyixä  vOv  nQ&TOv  ixSMfieva  .  .  .  Bevtritf  1844. 
p.  357-  360.  —  *  repetita  c.  translcU.  lat.  in  AA. 
SS.  BoU.  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  230-232.  Cf.  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  227-230. 

De  s.  Porphyrie  in  Italia  (saec.  III  fin.)  sylloge 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  IV.  p.  26.  27. 

De  8.  Porphyrio  mart  cca.  a.  363  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Sept  V.  p.  37. 

De  s.  Porphyrio  presb.  et  mart  Cameiini  in 
Umbria  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  451. 

Tita  s.  Portiani  abbatis  (f  c.  540)  au- 
ctore Gregorio  Turonensi. 

Ausg.:  *  in  Gregorii  Vit.  Patnim  cap.  5.  — 
•ap.  Surium,  Vit  SS.  24.  Nov.  VL  p.  572.  573 
(XL  1618.  p.  517).  —  •  ed.  Krusch  in  Mon.  Genn. 
bist  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p.  677-679.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  HI.  p.  409. 

De  SS.  Portino,  Arminia  et  Secondino  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  744. 

De  s.  Possenno  presb.  Castellione  in  Gallia 
Henschenii  comment  bist  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Jun.  III.  p.  412. 

De  6.  Poosessore  et  duobus  secüs  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  602. 

Yita  8.  Possidii   episcopi  Galamae   in 

Numidia  (f  post  430). 

Ausg.:  ex  vita  et  operibus  s.  Augustini  col- 
lecta.  Auctore  Innoc.  Keferlohero  can.  reg. 
Diessensis  in  Bavaria  abbatiae  decano  (1640)  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  29-34.  Cf.  Pape- 
brochii  comment  praevius  tkid.  p.  27-29  et  Vn. 
p.  799. 

Erl.-8ehr.:  Salinas,  Joa.,  De  Wta  et  rebus  sestis  s. 
PoBsidii,  Calamensifl  episc.  dissertatio  ex  s.  Angnstini 
scriptis  ooncinnata.  Romae  1781.  2  tom.  in  1  vol.  gr.  8P. 

Yita  b.  Posthumii  patris  5000  monacho- 
rum auctore  incerto. 

Ausg.:  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXni.  p. 
429-438  ex  Rosweyde. 

De  s.  Potamiaena  iun.  virg.  mart  Alexandriae 
in  Aegypto  sub  Maximiane  Papebrochii  sylloge 
bist  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  IL  p.  6. 

De  SS.  Potamio,  Nemesio,  Didymo  mart  in 
Cypro  in  AA.  SS.  BolL  20.  Febr.  DI.  p.  173, 


DE  8.  POTAMONE  —  DE  SS.  PRIMO 


1533 


De  s.  PotiMione  episc.  Agrigentino  in  Sicilia 
tu  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  II.  p.  969.  970. 

De  s.  Potamone  episc.  Heracleae  in  Aegypto 
(t  cca.  341)  Papebrocnii  comment.  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  166. 

De  8.  Potmitiana  Villanovae  in  Hispania  Bae- 
tica  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Aprü.  II.  p.  493.  494. 

Acta  SS.  Potentianae  et  Praxedis  ac 
Pudentis  senatoris  iUarum  virgg.  Roma- 
naram patris  (saecll)  aactore  s.  Pastore 
oculato  teste. 

HancUehr,:  Paris,  Nai-Bibl.  sappl.  lat  sec. 
Xn.  n«  859.  Vol.  U.  f.  58. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV. 
p.  299-301.  Cf,  Papebrochii  comment  praevins 
ibid,  p.  296-299. 

De  s.  Potmitiaiii  translatione  in  coenobinm  Jo- 
trense  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV. 
2.  p.  578.   C/l  Translatio  s.  Sayiniani  ete. 

De  88.  PotBntiiiOy  Felicio  et  Simplicio  patronis 
Steinfeldiae  in  dioec.  Coloniensi  (saec.  VI)  Pape- 
brochii comment.  crit.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jon. 
m.  p.  575-585  (mit  2  Abbildungen). 

Acta  SS.  Pothini  seu  Photini  episc.  et 
Zachariae  presb.,  Yetii  Epagati  etc.  mart 
Lagdunensium  a.  177. 

Ausg.:  graece  edita  ab  Eusebio,  latlne  redd. 

a  Rufino  ^ap.  Surium,  Vit  SS.  2.  Jon.  —  'in 

AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  162-168. 

BrL'Sekr.:  Oonilloax,  Andr6,  Saint  Fothin  et  ses 
comp«gnoD8.  martyrs.  Oriirme  de  r^glise  de  Lyon. 
Lyon  et  Fans  1868.  9>. 

Vita  s.  Potiti  martyris  (f  166)  auctore 

anoDjmo. 

Ausg.:  ex  ms.  M.  Velseri  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Janr.  I.  p.  754-757.  —  Aliavita  auct.  ano- 
nymo  ibid.  p.  758-764.  —  Hymni  de  8.  Potito 
ibid.  p.  764-766. 

Vita  s.  Praecordii  presb.  Corbeiae  et 
Yalliaci  in  Gallia  (saec.  YI)  et  translatio 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^ ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  I.  Lo- 
vanü  1645.  p.  230.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr. 
I.  p.  196-198. 

Oratio  in  translationem  manus  s.  Prae- 
cursoris  Antiochia  Constantinopolim  au- 
ctore Theodore  Daphnopata. 

Ausg. :  ^  ed.  Surins,  De  prob.  SS.  historüs  ad 
29.  Ang.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca 
lat  tant  edita.  LVII>>i8.  p.  377-386. 

Vita  s.  Praeiecti  (s.  Priet,  Prix)  epi- 
scopi  ÄTTernensis  et  martyris  (f  cca.  674) 
auctore  coaetaneo  anonyme. 

Beicht  nur  von  der  Büchohwahl  bis  zum  Hartyriam. 

Handsehr. :  D  i  j  o  d  ,  n®  383.  sec.  XIII  (mit  dem 
Prolog  ,Studü  fuit^.  —  Gotha  fol.  64.  sec.  XIV. 
—  Ronen,  1379  (U.  42).  sec.  X/XI. 

Ausg.:  *  mit  verändertem  Stil  ap.  Surium, 
Tit.  SS.  25.  Janr.  —  '  integra  ex  cod.  Ultraiect. 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  U.  p.  630-633.   — 


^unederh,  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  640-645.  —  ^Auszug  ap.  Bouquet,  Reo. 

III.  p.  593-595.  —  ^Anfang  u.  Sehluss,  welche 
bei  dm  Bollandisten  fehlen  (i.e.  a  nativitate  usque 
ad  miracnla  post  mortem)  ed.  Br.  Krusch  in  Neues 
Archiv  d.  Gesellsch.  f.  alt  d.  Gesch.  XVin.  1893. 
p.  640-649;  ef,  Einleit  p.  629-640.  —  Vita  alia 
auctore  coaetaneo  anonyme  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  633-636.  --  •  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  646- 
651.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Hecueil  m.  p. 
595.  596.  —  Miraculum  s.  P-i  Romae  patra- 
tam  ex  cod.  Bruxell.  9119  in  Analect  Bolland. 
n.  p.  240-242. 

Erl.'Sekr.:  Commentarins  de  •.  P-o  episc.,  Ama- 
zino  abbate  et  Elidio  OaromonteArvemonun  inOalUa 
m  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p.  628 -680. 

De  translatione  P-i  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  651-668. 

Histoirelitt6FBiredelal^ce.  m.  1786.  p. 615. 641. 

Commemoratio  s.  praeputil  Christi  Antverpiae 
et  alibi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jan.  I.  p.  3-8. 

De  88.  Praestabili,  Feiice,  Victore  etc.  in  AA. 
SS.  Boll.  15.  Mai.  ni.  p.  457. 

Acta  s.  Praetextati  episc.  Botomagensis 
martyris  (f  586).  Ex  historia  Fnmc.  s. 
Gregorii  Turonensis 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Pebr.  IIL  p.  465- 
468.  Cf.  p.  759. 

De  8S.  Prunano,  Severe,  Ck)rniliano  eie.  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  578. 

Miracula  y.  Prandothae  episcopi  Gra- 

coviensis   (f  1266.  Sept  20)   a.  1454— 

1465  facta. 

Ausg. :  ed.  Wojc.  Eftrzytiski  in  Mon.  Pol.  bist. 

IV.  1884.  p.  442-500. 

De  s.  Praxede  virg.  Romae  (saec.  II)  Sollerias 
in  AA.  SS.  BolL  21.  Jul.  V.  p.  130-132.  —  Epi- 
stola  Pastoris  presb.  Romani  ad  Timotheum 

fresb.  Rom.  cca.  151  de  Actis  ss.  Praxedis  et 
^adentianae  sororis  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mai.  IV. 
p.  299  c.  Timotbei  responsione.  Cf.  Acta  s.  Po- 
tentianae. 

De  s.  Prima  martyre  Carthaginiensi  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Febr.  II.  p.  295. 

De  s.  Primaelle  sacerdote  eremita  in  Britannia 
Armorica  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  496. 

Acta  SS.  Primi  et  Feliciani  martyrum 
Bomanorum  sub  Diocletiano. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  ap.  Surinm ,  Vit.  SS.  9.  Jun. 
—  'ex  varüs  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  II. 
p.  152-154.  Cf.  Henschenii  comment.  praevius 
ibid.  p.  149-152.  —  De  inventione  corporum 
ss.  Pr-i  et  F.  a.  1625.  Janr.  7  in  Analect  Bol- 
land. VII.  1888.  p.  74-77. 

JE}rL-Schr.:  Gordara,  Dissertazione  circa  il  martirio  de' 
s.  Primi  e  Feliciano  ap.  Zaccaria,  Raccolta  di  disser- 
tazioni  di  storia  ecclesiast.  YIII.  Koma  1794.  Din.  XU 

Acta  ss.  Primi  presb.,  Marci  diac,  Ja- 
sonis  et  Celiani  martyrum  Tergesti  in 
Istria  sub  Hadriano. 

Ausg.:  ex  ms.  Florentino  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Mai.  n.  p.  497.  498. 

De  SS.  PrimOy  Accidia,  Passimonio  et  aliis  53 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  18. 


1534 


DE  SS.  PRIMO  —  VITA  S.  PROBATE 


De  SS.  Primo,  Caesario,  Gregorio,  ftjrphyrio, 
. . .  Victore,  Quarte  martyribus  in  Africa  {temp, 
tne.)  Josephi  van  den  Gheyn  notitia  histor.  in 
AA.  SS.  Bell,  4.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  232.  233. 

De  SS.  Primo,  Caro,  Cyrillo  etc.  mart.  in  AA. 
SS.  Bell.  12.  April.  11.  p.  81. 

De  s.  Primo  episcopo  Alexandriae  in  Aegypto 
(saec.  II  ine.)  G.  v.  Hooffii  commentarius  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  130.  131. 

De  SS.  Primo  et  Donato  diaconis  mart.  in  Ca- 
stelle  Lemelensi  in  Africa  (f  cca.  362)  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Febr.  n.  p.  294.  295. 

De  SS.  Primo,  Idoneo  et  aliis  in  AA.  SS.  BolL 
1.  Jul.  I.  p.  31. 

De  SS.  Primo,  Quirillo  et  Pitino  mart.  Antio- 
chiae  etc.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct.  I.  p.  320.  321. 

De  s.  Primiano  episc.  et  mart.  Anconae  in  Pi- 
ceno  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  367.  — 
Narratio  inventionis  s.  P-i  ex  italico  Georgii 
Trombae  ibid.  p.  367.  —  Revelatio  s.  P-i  de 
suo  martyrio  et  I.  translatione  ex  italico  eiusd. 
Ti'ombae  ibid.  p.  368.  369.  —  Inventio  cor- 
poris s.  P-i  episcopi  et  mart.  etmiracula  eius- 
dem  wAnalect.  Bolland.  IV.  1885.  p.  344-355, 
wo  das  was  die  AA.  SS.  aus  Tromba  bieten,  mit 
kleinerer  Schrift  gedruckt  ist. 

De  s.  Primiano  mart.  Spoleti  in  Ümbria  sab 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  664. 

De  SS.  Primiano,  Satumino  et  socüs  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  19. 

De  s.  Priroiiiva  virg.  et  martyre  Romae  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p.  387. 

De  SS.  Primitivo  et  Aurelio  mart.  Romae  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  April.  IH.  p.  415. 

De  s.  Primitivo  martyre  Romae  in  AA.  SS. 
BoU.  12.  Jul.  m.  p.  394. 

Tita  s.  Principii  episcopi  Cenomanis  in 
Gallia(f  511 — 520)  auctore  anonymo. 

'  Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Sept.  V.  p.  331. 
332.  Gf.  Stickeri  comment.  praevius  ibid.  p.  329 
-331. 

De  s.  Principio  episc.  Suessionibus  in  Gallia 
(saec.  V  fin.)  Clei  syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
Sept.  VII.  p.  60-62.  —  Sermo  de  s.  P-o,  fratre 
b.  Remigii  Remensis,  episc.  Suession.,  auctore 
Milone  Elnonensi  monacho  (t872)  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  25.  Sept. 

De  s.  Princlpino  martyre  (12.  Nov.)  elogium 
Iiistor.  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  438. 

Erl.-Sehr.:  Porestier,  P.,  Histoire  de  s.  Principin, 
martyr  do  Chasteloy.  Moulins  1882.  ISmo.  67 pig. 

Acta  s.  Priscae  virg.  et  martyris  Romae 
sab  Claudio  imperatore. 

Ausg. :  ex  monasterii  s.  Maximini  mss.  in  A A. 
SS.  BoU.  18.  Janr.  H.  p.  184-187.  Cf.  p.  183. 

Acta  s.  Prisci  eiusque  sociorum  Afri- 
canorum  mart  et  episcoporum  saltem  ex 
parte,  in  regno  Neapoütano  (saec.  V)  au- 
ctore anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p. 
213-215. —  Relatio  inventionis  auctore  co- 


aevo,  ex  editione  Ughelli,  Ital.  sacra  ed.  Coleti 

Vin.  p.  290-295  ibid.  p.  215-219. 

Erl.-Sehr.:  Pergamena  di  Aoqaapatida  del  sec.  XU 

della  invenzione  del  corpo  di  s.  Prisco  ccmfess.,  con 

picoiole  DOte  di  Raim.  Quarinl.  Napoli  1829. 49. 34pag. 

S  t i  1 1 i  n  g ,  Comment.  praevias  in  AA.  SS.  BoU.  L  c. 

p.  209-218. 

Acta  SS.  Pri8Ci  et  Cotti  aliorumque 
plurimorum  mart  Cociaci  ii).  agro  Autis- 
siodorensi  sub  Aureliano. 

Ausg. :  ex  mss.  et  Breviar.  Autiss.  in  AA.  SS. 
BoU.  26.  Mai.  VI.  p.  365-368  c.  Henschenii  com- 
ment. Cf.  VII.  p.  851. 

De  SS.  Pri8C0,  Crescente  et  Evagrio  mart.  Tomis 
in  Moesia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct.  I.  p.  30.  31. 

De  s.  Priaco  episc.  Capuae  forte  sub  Nerone 
Stiltingii  sylioge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept 
I.  p.  99-107. 

De  s.  Prisco  episc.  Lugdunensi  in  Gallia  (f 
cca.  586)  Janningi  commentar.  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Jun.  VI.  1.  p.  120-127. 

De  SS.  Prisco,  Malcho,  Alexandre  mart  cca. 
259  Caesareae  in  Palaestina  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Mart.  lU.  p.  711. 

De  s.  Prisco  mart.  Constantinopoli  in  AA.  SS. 
Boll.  20.  Sept.  VI.  p.  149. 

De  s.  Prisco  INuceriae  Paganorum  in  Italia  in 
AA.  SS.  BoU.  9.  Mai.  II.  p.  360. 

De  SS.  Prisco  presb.,  Priscilliano  diac.  et  Bene- 
dicta  mart.  Romanis  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Janr.  L 
p.  165. 

De  s.  Prisciano  mart  Nuceriae  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Sept  V.  p.  314. 

De  8.  Priscilla  matrona  Romana  (saec.  I)  in 
AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  11.  p.  2. 

De  SS.  Pristo,  Sevo,  Quadrato  episc,  Sundo- 
phago  etc.  mart.  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Aug.  IV. 
p.  423. 

Acta  s.  Privati  episcopi  Gavalitani  et 
martyris  (saec.  UI  med.  aut  V  init)  bre- 
viora. 

Ausg. :  ex  Vincentii  BeUovac.  Specul.  hist  lib. 
XI.  c.  75  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  438. 
439.  —  Acta  longiora  ex  ms.  Trevirensi  S. 
Maximini  ^  ibid.  p.  439-441.  —  •  ap.  Surium, 
Vit  SS.  21.  Aug.  —  »  ap.  Pourcher,  Saint  Se- 
verien,  premier  eveque  de  Mende;  suivi  de  la 
traduct  des  Actes  de  s.  Privat  avec  le  texte  en 
regard.  Saint- Martin- de -Roubaix  1881.  32n»o. 

Erl.-Sehr. :  Cuper ,  Comment.  praevius  m  AA.  SS.  BoIL 
1.  c.  P.4S3-488. 
BabeyroUe,  Vio  de  s. Privat,  martyr,  premier ^veqoe 
et  patron  de  Gevaudan ,  dioodse  de  Meade.  Toulouse 
1848.  18mo. 

De  8.  Privato  milite  mart.  Romae  a.  222  in 
AA.  SS.  BoU.  28.  Sept  VII.  p.  598-600. 

De  SS.  Proba  virg.  mart.  et  Germana  virg.Hen- 
niaci  in  Belgio  prope  Duacum  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  April,  in.  p.  577. 

De  SS.  Probata,  Moeca,  Petro  ete.  mart  Afris 
in  AA.  SS.  BoU.  10.  Mai.  IL  p.  556. 

Vita  s.  Probatii  presbyteri  Novigenti 
in  Gallia  auctore  anonymo. 


DE  S.  PROBATIO  —  DE  S.  PROSPERO 


1535 


Äwg. :  ed.  BoUand  in  AA*  SS.  BoU.  4.  Febr. 
L  p.  552-554. 

De  s.  Probatio  presbyt.  prope  Parisios  et  8. 
Majano  Peregrino  LoDguriis  in  Yasconia  in  AA. 

SS.  BoU.   JUD.   n.   p.  LXXZY-LXXXVm. 

De  8.  Probo  episc.  Caietae  in  Campania  Rom. 
(saec.  ine.)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Bell.  6.  Oet. 
III.  p.  379. 

De  s.  Probo  episc.  Reatino  in  Italia  (f  cca. 
570)  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Hart  IL  p.  405. 

De  s.  Probo  episc.  Yeronensi  (c.  236)  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  721. 

De  s.  Probo  presb.  et  monacho  Mogontiae  S. 
Albani  (f  859.  26.  Mai.)  ap.  MabiUon  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  58-63. 

Martyrium  ss.  Processi  et  Martiniani 
ßomae  (saec.  I). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  2.  Jul.  —  'ex 
ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p.  303-305.  Cf, 
Sollerii  comment.  praevios  ibid.  p.  300-303. 

De  s.  Prochoro  e  primis  diaconis  episcopo  Ni- 
c-oraediensi  et  mart  (saec.  I)  in  AA.  SS.  Boll.  9. 
April.  I.  p.  818.  Cf.  p.  910. 

De  s.  Proolo  episc.  Constantinopolitano  (f  446) 
Heckii  comment  lustoricus  in  AA.  SS.  Boll.  24. 
Oet  X.  p.  637-649. 

De  SS.  ProcIo  vel  Proculo ,  Hilarione  seu  Hi- 
lario  mart.  sub  Traiano  Pinii  notitia  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Jul.  m.  p.  279. 

Ylta  s.  Procopii  abbatis  Pragae  in  Bo- 
hemia  (f  1053)  auctore  anonymo  coaevo. 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  Vit  SS.  4.  Jul.  —  *in 
AA.  SS.  BoU.  4.  Jul.  n.  p.  139-148.  —  «ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  42-47. 
—  Alia  vita  ibid.  p.  47.  48.  —  Legenda  ver- 
Sovana  o  sv.  Prokopa  ed.  J.^Jirecek  in  Fontes 
rer.  Bohem.  I.  p.  349-359.  —  Zivot  sv.  Prokopa 
laiine  Und.  p.  360-366;  cf.  praef.  p.  xxv. 

Erl.-Schr.:  Bienenberg,  E.  I.  v.,  Biographie  des  h. 
Abtes  Prokop ;  nebst  der  Ooschiohte  seines  Klosters 
zu  Sazawa.  Prag  1796.  8». 

Bridelins,  Fr.,  Jiskra  sUvy  sv.  Prokopsk6  z  roz- 
lienych  automv  sebrani.  v  Praze  1662.  12mo ;  —  Ly- 
tomysl  1689.  8^;  —  ibid.  1699.  l2mo. 

Feifalik  in  Sitznngsber.  der  Wiener  Akademie  der 
Wissenschaften.  XXX.  p.  414  ff. 

Hanka,  StarobyU  sklÄdÄnie.  1817,  enthält  die  gereimte 
hämische  Legende  saec.  XIII. 

Palacky,  Fr..  Würdigung  der  alten  böhmischen  Qe- 
schichtschreiber.  Prag  1)^.  p.  51. 

Pin  ins,  Comment.  pnevios  m  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 
136-139. 

Vo  n  d  r  ä  k ,  W. ,  Zur  Würdigung  der  altsloven.  Wenzels- 
legende und  der  Legende  vom  heil.  Prokop.  Wien 
1892.  gr.  8^.  68pag.  JL  1.40.  {Aus  Sitzungsber.  der 
Wiener  Akademie  der  Wissenschaften.) 

Zimmermann,  J.  N. ,  Zivotopis  svat^ho  Prokopa. 
V  Praze  1845.  8°. 

Acta  s.  Procopii  ducis  (saec.  lY)  fabu- 
lositaüs  suspecta. 

Ausg.:  graece  et  lat.  interpr.  Pinio  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Jul.  II.  p.  556-576.  —  Passio  s.  P-i 
auctore  anonyme  *  ap.  Ruinart ,  Acta  sincera  mar- 
tynim.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  353.  —  ^  wiederh. 
in  AJl.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  556.  Cf.  Pinii  comment. 
praevios  ibid.  p.  551-556. 


Martyrium  s.  Proeopll  episcopi  Tauromenitani 
eiusque  sociorum  a.  903  auctore  Johanne  dia- 
oono  Neapolitano  »»  Translatio  8.  Severini  Noric. 
apost.  (via.  Vita  s.  Severini). 

De  88.  Proooplo  et  Quarte  mart.  Gaesareae  in 
Cappadocia  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jul.  11.  p.  577. 

De  8.  Procula  virgine  et  mart.  Gannati  in 
Gallia  {tenip.  ine.)  RigoUoti  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Oet  Supplem.  p.  127*.  128*. 

Erl.-Sdur.:  Du  rot,  Histoire  de  sainte  Procule  et  de 
son  cnlte.  Gaonat  1889.  16mo.  2  fr. 

Acta  s.  Proculi  episcopi  Veronensis  in 
Italia  (saec.  IV)  et  miracula. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Mart.  in.  p.  452 
-455  c.  commentario  p.  450-452. 

Erl.  -  Sehr. :  ( C e  n  ci ,  Ant.  M.)  Dissertazioni  crit.-  cro- 
nolog.  intomo  all'  epoca  de'  ss.  Euprepio,  Prooolo  e 
Zenone  vesoovi  Veronesi.  Verona  1788.  4^^.  241  pag. 

De  SS.  Proculo,  Ephebo,  Apollouio  mart.  In- 
teramnae  in  Umbria  (f  cca.  273)  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Febr.  11.  p.  862. 

De  s.  Proculo  episcopo  Aeduensi  (temp.  ine.) 
Josephi  van  den  Gheyn  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Nov.  IL  1.  p.  290.  291. 

De  8.  Proculo  episc.  mart.  a.  542  Bononiae  in 
Italia  Papebrocbii  commentahus  bist,  in  AA.  SS. 
BolL  1.  Jun.  I.  p.  79-82. 

De  s.  Proculo  milite  mart.  Bononiae  in  Italia 

cca.  303  Henscbenii  commentarius  bist,  in  AA. 

SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  50.  51. 

Erl.-Sehr.:  Zanotti,  Erc.  Maria,  Storia  dei  santi  Pro- 
colo  soldato  cavalier  Bolognese,  e  protettore  della 
soa  patria.  e  Procolo  Siro  vescovo  di  Temi  ambe 
due  martin.  Bologna  1742.  4P.  XVI.  158 pag. 

De  SS.  Prodocia,  Yeronica  et  Speciosa  virg. 
Antiocbenis  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jul.  III.  p.  187. 

De  s.  ProMuro  episcopo  Papiae  in  Italia  (saec. 
II  vel  IV)  G.  V.  Hooffii  comment  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  132-134. 

De  s.  Projectttio  mai*t.  Bergomi  in  Italia  (saec. 
IV  ine.)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug. 
in.  p.  539-544. 

De  s.  Projecto  diacono,  mart.  Casali  in  Italia 
(saec.  Vni)  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Janr.  ü.  p.  636. 

De  s.  Projecto  episc.  Foro-Comelii  seu  Imolae 
in  Italia  (saec.  V)  Perieri  comment.  bistoricus  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Sept.  VI.  p.  633-639. 

De  SS.  Propto  et  Januario  martyribus 
Tumtanis  (f  a.  304  vel  305). 

Ausg. :  caput  unicum  ex  Joanne  Area  de  sanctis 
Sardiniae  martyribus  lib.  II  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
Oet.  XI.  p.  562-564.  —  Inventio  oorporum  ss. 
Gavini,  Protbi  et  Januarii  ex  Jobanne  Area  1.  c. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  564-569  (ubi  addüum 
Rescriptum  Pii  IX  papae ,  quo  visitantibus  Turri- 
tanam  basilicam  indulgentiae  conceduntur). 

Erl.-Schr.:  Bossae,  Benj.,  Commentarios  praevios  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  541- 559. 

De  ss.  Prooduco,  Veronica,  Dionina  ete.  mart. 
Antiocbiae  in  Syiia  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April, 
n.  p.  377. 

De  s.  Prospero  episc.  Aurelianensi  in  Gallia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  82.  83. 


1536 


DE  S.  PROSPERO  —  VETA  S.  PUSIKNAB  VIRGINIS 


De  s.  Prospero  episc.  Regü-Lepidi  in  Aemilia 
(forte  saec.  V)  Henschenii  comment.  hist.  in  AA. 
SS.  Bell.  25.  Jun.  V.  p.  53-57.  —  Historia  trans- 
lationum  ab  a.  1144-1380  ex  chronica  monasterii 
edita  ab  Ugbello  et  repetita  ibid,  p.  57-62.  — 
Historia  Iranslationis  iussu  Clementis  pp.  Yin 
factae  a.  1601  ibid.  p.  62-71.  —  Vita  auctore 
J.  Ant.  Flaminio  ap.  Surium,  Tit.  SS.  25.  Jun. 

Wrl.-Sehr.:  Cardi,  P.M.,  Lottere  sopia  Tetä  e  lapatria 
di  8.  Prospero  vesooTO  di  Reggio.  Yenezia  1747.  4P. 

Vita  s.  Protadii  episcopi  Vesontmi  (f 

ante  624)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ^  ed.  Chifflet  in  AA.  SS.  Boll.  10. Febr. 

II.  p.  413.  414.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Reo. 

m.  p.  499. 

Srl.'Sdtr.:  Histoire  litt^raire  de  la  Fhmoe.  in.  1786. 
p.  6S1;  VI.  p.  91. 

De  s.  Proterio  patriaroha  Aiexandrino,  mart. 
(t  457)  Henschenii  comment.  hist.  in  AA.  SS. 
BoU.  28.  Febr.  m.  p.  729-736. 

De  SS.  Protho  et  Hyacintho  mart.  Romae  sub 
Yaleriano  Perieri  comment.  hist  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Sept  m.  p.  746-762. 

Passio  S8.  Prot!  presbyteri  et  Januarii 

diaconi  martyrum   (f  304)  Tnmbus  in 

Sardinia. 

Ausg. :  ^  ex  Job.  Area,  De  SS.  Sardiniae  mar- 
tyribus,  üb.  II  —  »tn  AA.  SS.  BoU.  25.  Oct  XL 
p.  562-564.      Vgl.  Passio  s.  Gavini. 

De  8.  Provino  episcopo  Comensi  in  Italia  al- 
pestri  (t  cca.  420)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart  I.  p. 
759.  760. 

De  b.  Prudentia  virg.  ord.  crem.  s.  Aug.  No- 
Yocomi  apud  Insubres  (f  1492)  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Mai.  n.  p.  129.  130.  Cf.  p.  843. 

Vita  s.  Pnidentii  episc.  Tyrassonensis 
(Taraxonä)  auctore  Pelagio  ecclesiaeTy- 
rassonensis  in  Hispania  diacono. 

Ausg. :  ed.  Franc.  Bivarius  ad  Chronicon  Pseudo- 
Maximi  ad  a.  572.  Madriti  1651.  fol.  p.  549-552. 

—  Acta  alia  ^ex  antiq.  mss.  edita  a  Bivario 
1.  c.  p.  537.  —  ^fviederh.  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
April,  m.  p.  592-594. 

£)rl.-Sehr.:  CommentariiiB  praevios  ürid.  p.687-592. 
Ibanez  de  Echavarri,  Bern.,  Historia  de  s.  Pru- 
dencio,  obispo  de  Tarazona ,  patrono  piincipal  6  hjjo 
de  la  M.  N.  7  M.  L.  provincia  de  Ala7a ,  preoedida 
de  nn  commentario  critico  ....  Vitoria  s.  a.  (1764^. 
4P.  Vgl.  Mttäoz  yBomero,  Diccionario  bibliogr.-hi- 
stor.  Madrid  1858.  p.  4.  jfi  4. 

Acta  s.  Pnidentii  martyris,  translationes 
et  miracula  eins  auctore  Theobai do  mon- 
acho  Besuensi  (a.  1126).  Libri  4. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  U.  p.  605-637. 

—  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Bell.  6.  Oct.  lU.  p.  348- 
378.  —  "fragmenta  ap.  Bouquet,  Reo.  IX.  p.  155. 
156;  XIV.  p.  223.  224. 

Erl.-Sehr.:  Bnens,  Comment.  praevius  «n  AA.8S.  Boll. 
I.e.  p.  333-348. 
Oadinus,  Commentar.  de  script.  ecclesiast.  II.  p.l064. 

De  8.  Pnidentio  episcopo  mart.  Atini  in  Italia 
(t  cca,  300)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  12. 

De  ss.  Pnidentio,  Marüale,  Sabbatio  etc.  mart. 
Nicomediae  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April.  III.  p.  616. 


De  8.  Psalmodlo  eremita  in  Lemovioensi  Gal- 
liae  dioec.  (8aec.  YII)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Juil 
n.  p.  697. 

Martyrium  ss.^  Ptolemaei,  Lucii  et  Al- 
ferii  sociorum  cca.  a.  165  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg. :  ex  apolo^  8.  Justini  mart  ap.  Euse- 
bium,  Histor.  eccl.  hb.  IV.  c.  17.  ed.  Yal^ii  *  ap. 
Surium,  Yit.  SS.  19.  Oct  —  »w  AA.  SS.  BoU. 
19.  Oct.  Vin.  p.  399.  400.  Of.  Bo8Suei  comment 
praeyiu8  ibid.  p.  386-399. 

Acta  SS.  Ptolomaei  et  Bomani  episcop. 
et  mart  in  Tuscia  (saec.  1}  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  BolL  24.  Aug.  IT. 
p.  749.  750.  Cf.  Oupeii  comment  praevius  ibid. 
p.  744-749. 

De  88.  Ptolomaeo,  Philippe,  Johanne  eU.  mart 
Aegyptiis  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun.  II.  p.  57. 

De  8.  Publla  abbatissa  Antiochiae  in  Syria  (j 
cca.  364)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  BolL  9.  Oct 
IV.  p.  995.  996. 

Vita  s.  Publii  abbatis  Zeugmate  in  Syria 
(saec.  IV). 

Ausg.:  ex  Theodoreto  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
Janr.  U.  p.  622.  623. 

De  8.  Publlo  apud  Graecos  in  AA.  SS.  BolL 
4.  April.  L  p.  364. 

De  88.  Piiblio,  Juliane,  Maroello  ete,  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  LEI.  p.  130. 

De  8.  Publlo  mart  Athenarum  episc.  11  (saec 
n)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  338. 

De  8.  Publlo  miUte  mart.  Nicomediae  sub  li- 
oinio  in  AA.  SS.  Boll.  25.  April,  in.  p.  361. 

De  88.  Publlo,  Satumino,  Mauriano  et  aliis 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  L  p.  37. 

De  88.  Publlo,  Victore,  Hermete,  Papia,  Justo, 
Vitali  martyribus  in  Africa  G.  v.  Hooffii  notitia 
in  AA.  SS.  BolL  2.  Nov.  I.  p.  421. 

De  88.  Pudoirtio,  Marciano,  Filocoso  ete.  mart 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  BoU.  29.  ApriL  IIL  p. 
617 ;  ef.  Vü.  p.  808. 

Acta  SS.  pueilarum  virg.  mart  (saec.  n 
vel  post  med.  saec.  III)  ad  oppidum  s.  Pa- 
puU  in  Occitania. 

Ausg. :  ex  Brev.  Sampapulensi  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  Oct  VIII.  p.  15  cum  v.  Heckii  comment  prae- 
vio  p.  13-15. 

De  8.  Puloherla  imperatrice  vir;^.  GonstantiDo- 
poli  (t  453)  Stiltingii  comment.  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Sept  DL  p.  503-540,  und  Sept  IV. 
p.  778-782. 

De  8.  Pulohronio  episc.  Virdunensi  in  Belgica 
I  (t  cca.  470)  BoUandi  commentar.  hist  in  AA 
SS.  Boll.  17.  Febr.  m.  p.  11-13. 

Vita  s.  Pusinnae  Virginia  (saec.  \)  Her- 
vordiae  in  Saxonia  inferiori. 

Ausg. :  ex  ms.  Bodecensi  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
April.  UI.  p.  166-170.  Cf.  p.  991.  —  Traaslatio 


PASSIO  S.  PYGMENH  —  VITA  S.  QÜINIDH 


1537 


s.  P-ae  Hervordiam  Westfaliae  (a  qaodam  mon- 
acho  fortasse  Corbeiensi)  a.  860 — 877  scripta,  ex 
ms.  Bodecensi  Wn  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  170-173. 
—  '  tciederh.  ap.  Leibnit ,  Scr.  rer.  Brunsv.  I.  p. 
181-184.  —  ^imÄusiuge  tciederh.  ap.  Pertz,  Mon. 
Germ.  11.  p.  681-683;  in  allen  3  Ausgaben  sind 
Lüelun,  —  ^ex  ms.  Paderborn.  (Theiodor.  libri 
Varior.  IV)  ed.  R.  Wilmans  in  Eaiserarkanden 
der  ProY.  Westfalen.  I.  p.  541-546  nach  Orothus* 
Abschrift,  Vgl.  Henrici  de  Hezrordia  Ghrooicon. 
Gottingae  1859.  4^  p.  59. 


Erl.  -  Sthr. :  Wa  1 1 e n  b ach ,  Deutschlands  Oeschichts- 
quellen.  5.  Aufl.  1. 1885.  p.  288 ;  6.  AoA.  1. 1898.  p.  258. 
Wilmans  1.  o.  p.  290.  539  ff. 

Passio  s.  Pygmenii  presbyteri  martyris 
Somae  a.  363:  ,Orto  imperio'. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n*  207-8.  fol.  164''  in 
Catalogus  oodicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Bnix. 
I.  1.  1886.  p.  161-164. 

Erl.- Sehr.:  Des.  Pigmenio preeb. mart. Romae  oomment. 
historicas  m  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  UI.  p.  481. 482. 
Di6  dort  rrwähnU  Passio  u<  dit  vorstehmae. 

Vita  s.  Pyrmlnii  —  Vita  s.  Pirminii. 


Q. 


Acta  s.  Quadragesimi  subdiaconi  in 
Italia  (f  saec.  VI)  ex  s.  Gregorii  Magni 
Dialog.  III.  c.  17. 

Ausg.:  ^  in  Oper.  s.  Gregor,  ed.  Benedict.  Paris, 
n.  p.  319-321.  —  »ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
LXXVn.  p.  261-265.  —  •wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Oct.  XI.  p.  890-892. 

Erl.'Sdir.:  Bossne,  B.,  Commentarins  prmevius  ibid. 
p.  888-890. 

De  s.  Quadratis  episc.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Aug.  rV.  p.  422. 

De  8.  Quadrato  episc.  Atheniensi,  Script,  ec- 
clesiastico  (f  cca.  120)  Henschenii  sylloge  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VI.  p.  357-359.  —  Tita 
s.  Q-i  auctore  s.  Hieronymo  *tW«rH-i  oper. 
—  » ap.  Surium,  Vit.  SS.  26.  Mai. 

De  SS.  Quadrato  episc,  Theodosio,  Emmanuele 
Sabine  etc.  martyr.  in  Oriente  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Mart  UI.  p.  618. 

De  s.  Quarto  apostolorum  discipulo  (saec.  I)  G. 
V.  Hooffii  commentarins  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov. 
L  p.  585.  586. 

De  SS.  Quarto  et  Marcellino  Capuae  in  Cam- 
pania  Italiae  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Oct.  III.  p.  885. 

De  SS.  Quarto  et  Quinto  mart.  Romanis  Capuae 
depositis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  H.  p.  555. 

De  SS.  Quarto,  Satumino,  Secundino  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  80. 

Passio  SS.  Quatuor  Coronatonim  (307?). 

In  dem  aof  uns  gekommenen  Texte  gehört  die  Passio 
spätestens  dem  5.  Jalirh.  an. 

Handsekr.:  München,  Staatsbibl.,  cod.  lat. 
n"  4608  (olim  Benedictob.  108).  mbr.  sec.  XII.  4^ 
fol.  179;  —  n*»  9506  (olim  Oberaltah.  6).  mbr.  sec. 
XII.  foL  f.  74.  —  Paris,  Nat-Bibl.  lat  n«  10861. 
mbr.  sec. EX  ant VIII.  —  Salzburg,  Cod.  S. Petri, 
IV.  29.  mbr.  sec.  XV.  —  Tri  est,  Domcapit.  sec. 
XIV.  -—  Ueberarbeiieter  Text  Gotha,  Hof  bibl. 
ü®  64.  mbr.  sec.  XIV.  fol.  —  De  Kossi  kannte  an 
30  Hss. 

Ausg.:  *  der  ältere  Text  hrsgb.  von  W.  Watten- 
bach ap.  M.  Büdinger,  Untersuchungen  zur  röm. 
Kaisergeschichte.  III.  Leipzig  1870.  gr.  8**.  p.  324 
-338.  Vgl.  dazu  0.  Benndorf,  Archäologische 
Bemerkungen  ibid.  p.  339-356;  M.  Büdinger, 
Chronologische  Bemerkungen  ibid.  p.  357-379 
{auch  besonders  erschienen  Leipzig  1870.  gr.  8^ 
60  pag.  Ji  1.60).  —  *  den  überarbeiteten  Text  ed. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Mombritius,  Sanctuarium.  I.  s.  1.  et  a.  (1475.)  fol. 
f.  160*^.  —  •  stark  überarbeitet  ed.  Watteubach 
in  Sitzungsberichte  d.  Wiener  Akad.  d.  Wissensch. 
X.  1853.  p.  118-126;  Nachwort  von  v.  Ear^jan  p. 
126-137.  —  *  Auszug  unt.  d.  Tit.:  Martyrium 
SS.  Claudii,  Nicostrati,  Symphoriani,  Castorii  et 
Simplicii  itemque  ss.  Quatuor  Coronatonim  ex 
martyrol.  Adonis  ep.  Trevir.  ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  8.  Nov.  VI.  p.  165.  166.  —  Petri 
Farthenopensis  de  ss.  Quatuor  Coronatis  prolo- 
gus  ap.  Mai,  Spicileg.  Roman.  IV.  n®  17. 

Ert.-Sehr.:  Neaes  Archiv  d.  Ges.  f.  tt.  d.  Gesch.  V.  p. 
227;  Vm.  D.  212. 
Büdinger,  Max,  Oesteireichische Geschichte.  I.  Leip> 

zig  1858.  p.  34. 
Duncker,  A.,  in  Rheinisches  Mnseam  f.  Philologie. 

XXXI.  1876.  p.  440-445,  gegm  Büdinger. 
Erbes,  C,  Die  heil.  Vier  Gekrönten  und  ihre  Ge- 
schichte tn  Zeitschrift  für  Kirchengeschichte.  V.  1882. 
p.  466  -  487 ;  hamUd  die  Benurbmtgen  im  Neuen  Archiv 
V.  p.  227  naeU. 
Hirschfeld,  0.,  in  Archäolof.  nnd  epigraph.  Mit- 

theilnngen  aus  Oesterreich.  ui.  p.  21. 
Hunziker,  Otto,  Beitrüge  zu  neueren  Arbeiten  über 
Dioklotianns.  I.  Passio  ss.  4  Coronatonim  ap.  M.  Bü- 
dinger, Untersuchungen  zur  rOmischen  Eaisergesch. 
UI.  1870.  n.  8-11;  vgl.  U.  p.  262-265. 
Ilg,  A.,  in  Mittheilungen  der Centealoommission. XVII. 

p.  XLvn  -  LI. 
Keim,  Eine  christliche  Quelle  über  die  erste  Regie- 
rungszeit Diocletians  in  Deutsche  Vierteljahrscfaaift 
für  evaiig.-theol.  Forschung  und  Kritik  hrstjb.  von 
Heidenheim.  II.  Gotha  1868.  p.  1-11. 
Meyer,  Edm.,  Ueber  die  Passio  ss.  Quatuor  Coro- 
natorum  tn  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte. 
XVIII.  1878.  p.  579-603;  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  Ä. 
d.  Gesch.  V.  p.  227;  Xll.  p.  426. 

:  Ueber  die  Passio  ss.  Quatuor  Coronatorum.  Progr. 

d.  Luisenstädt.  Gymn.  Berlin  1886.  gr.  4«.  27  pag. 
Petschenig,  Mich.,  Zur  Kritik  und  Würdigung  der 
Passio  SS.  Quatuor  Coronatorum.  Wien  1881.  I^ex.-S^. 
21  pag.  40  4  {Besonderer  Abdrudi  aus  Sitzungsber. 
der  k.  k.  Akad.  der  Wissenschaften.  Bd.  97. 1880.  p. 
761-778.) 
Rossi,   G.  B.  de,  I  santi  quattro  Coronati  e  la  loro 
chiesa  sul  Celio.  Koma  1879.  gr.  8^.  47  pag.  (=  Bul- 
letino di  archeologia  cristiana.  Anno  1879.  disp.  2. 
—  Giov.  de  Rossi  über  die  hh.  Quatuor  Coronati 
von  Alph.  Beilesheim  tn  Der  Katholik.  1879.  II.  p. 
504-518). 
Wa  tt e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.42.  U.  p.478;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.43. 

De  s.  Qiierano  abbate  =  De  s.  Eierano  seu 
Querano. 

De  s.  Quinlberto  monacho  in  Hannonia  Hen- 
schenii commentarins  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai. 
IV.  p.  184;  cf.  VII.  p.  806. 

Vita  s.  Quinidii  episcopi  Vasionensis  (f 
578/9)  in  Galüa. 

97 


1538 


VITA  QÜINQÜE  FRATR.  POLON.  —  DE  8S.  QUINTO 


Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  11.  p.  829- 
832.  Cf.  p.  901.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo. 
m.  p.  442. 

£rl.-Sehr.:  Abrögd  de  la  vie  de  8.  Qainis,  6v6qae  de 
Vaison  (Vancliue).  Brignoles  18S9.  18mo. 

(Boy er)  Exercice  de  neuvaine  en  rhonnenr  de  s. 
QmniB,  anachordte  de  la  solitade  du  Benom,  moine 
de  L6rin8 ,  6v6qae  de  Vaison ,  saivie  d'un  appendice 
et  de  pidces  justificat.  L^xins  1679.  BP. 

Histoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  46. 

(Tortel)  Notice  snr  la  vie  de  s.  Qainis,  övdque  de 
Vaison ,  et  sur  le  cnlte  dont  il  est  l'objet  dans  plu- 
sieoTS  localit^  da  dioc.  de  Fr6jiis  et  sp^alement 
ä  Campe.  Brignoles  1858.  8P. 

Tita  Quinque   fratrum   Poloniae  seu 

Passio  SS.  Benedicti  et  Johannis  ac  so- 
ciorum  eorundem  a.  1003.  Nov.  11  prope 
Meseritz(?)  trucidatorum  auctore  s.  Bru- 
none  Querf urtensi  (f  1009)  aut,  secun- 
dum  K^trzyüski:  edita  a  Brunone  epi- 
scopo  qui  et  Bonifacius  dicitur. 

Geschrieben  1006 ;  wichtig  für  die  Geschichte  Kaisera 

Ottom.    . 

Ausg. :  ^  ed.  R.  Eade  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV. 

2.  p.  716-738;  cf.  praef.  p.  709-716.  —  *  ed.  W. 

K^trzyÄski  in  Mon.  Polen,  bist  VI.  1893.  p.  388- 

428;  cf.  introd.  p.  383-387. 

Erl.-Sekr.:  Kade,  Reinh.,  De  Bnnonis  Qnerfortensis 
Vita  qninoiie  fratrum  Poloniae.  Diss.  inang.  lipeiae 
1888.  gr.  &.  32pag. 


m  Neues  Archiv  f.  d.  Kande  alt.  d.  Geschichts- 
quellen. VIII.  n.  866  ff. 

V^a  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 
I.  p.881  (6.  Aufl.  I.  1893.  p.866). 

De  s.  Qulntaalo  episcopo  et  martyre  RigoUoti 
nota  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct.  supplem.  p.  27*. 

Tita  s.  Quintiani  episcopi  Arvemiensis 

(i.  e.  Rodez  et  Clermont,  f  525)  auctore 

Gregorio  Turonensi. 

Ausg.:  *  in  Gregorii  Vit.  patrum  cap.  4.  — 
•ap.  Surium,  Vit.  SS.  13.  Nov.  VI.  p.  289-291 
(XL  1618.  p.  316).  —  "  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ, 
bist  Script,  rer.  Merov.  I.  1885.  p.  673-677.  — 
*  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  lü.  p.  408. 

De  8.  Quintiano  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  L  p.  55. 

De  88.  Quintiano,  Eleutherio,  Gago  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  45. 

De  88.  Quintiano  et  Attico  martyr.  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April,  m.  p.  617. 

De  SS.  Quintiano  presb.  et  Sicio  confess.  inkk. 
SS.  Boll.  14.  Jun.  IL  p.  960. 

De  88.  Quintiano,  Tecla,  Tbeodolo  etc.  mart.  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  II.  p.  797. 

De  b.  Quintiliano  [St.  Quinquelin]  episc.  Au- 
tissiodorensi  (f  post  731)  R.  de  Buckii  sylloge  in 
AA.  SS.  BoU.  27.  Oct.  XII.  p.  371.  372. 

De  88.  Quintiito  episc.  et  Capitulino  mart.  Nico- 
mediae  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mart.  I.  p.  758. 

Passio  I  et  inventio  (1°^*)  s.  Quintini  mar- 

tyris  Augustae  Viromanduorum  in  Gal- 

lia  (f  285  verisim.). 

Ausg. :  ex  cod.  Paris,  n®  5299  in  AA.  SS.  Boll. 
31.  Oct  Xin.  p.  781-787.  —  Passio  II  et  in- 
ventio '  ed.  Surius,  Vitae  SS.  31.  Oct.  V.  p.  402. 
407.  —  *  ex  cod.  monast.  Aquicinct.  in  AA.  SS. 


Boll.  l.  c.  p.  787-793.  —  Passio  ÜI  et  inventio 
ex  authentico  Vitae  8.  Q-i  ibid,  p.  794-801.  — 
Passio  IV  (ex  ood.  Namurc.  15.  n*  25)  ap.  L.  P. 
CoUiette,  Memoires  p.  s.  k  Vhist  ecdes.,  civ.  et 
militaire  de  Vermandois.  I.  Cambrai  1771.  4*.  p. 
144-149.  —  Miracula  auctore  anonyme  ex  cod. 
Brux.  n*  7460  et  Paris,  n»  5575  *  in  AA.  SS.  BoU. 
L  c.  p.  801-812.  —  »  Excerpta  ed.  Holder-Egger 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  266-270.  —  Mi- 
racula alia  in  coenobio  Insulensi  patrata  au- 
ctore eiusdem  coenobii  monacbo  ex  cod.  VallicelL 
in  AA.SS.Boll.  1.  c.  p.812-814.  —  Appendix  ad 
librum  miraculorum  ibid.  p.  815.  816.  —  Sermo 
in  tumulatione  s.  Q-i,  Victorici  et  Cassiani  conf. 
(a.  879-893)  ex  cod.Bruxell.  n«»  7460  ^  iWrf.p.816 
-820.  —  •  Excerpta  *  ap.  Duchesne,  Hist,  Franc, 
scr.  U.  p.  483.  —  **  ed.  Hemeraeus,  Augosta  Vi- 
romand.  vindicata,  instrum.  p.  18.  —  ^  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  IX.  p.  109.  HO.  —  *  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz  1.  c.  p.  271-273.  —  Inrentio 
-^8.  Quintini  martyris  secnnda  cca.647  m  AA. 
SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  154. 155.  —  InTentionem 
n^tm  B  corporis  8.  Q-i  Veromanduensis  mart 
(saec.  VII)  ex  Vita  s.  Eligii  auctore  ut  ferunt  Au- 
doeno  *  ap.  d'Achery,  Spicileg.  ed.  2.  IL  p.  76  sq. 
{}  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  LXXXVIL 
p.  479)  —  *  novis  curis  a  Jos.  Gbesquiere  in  AA. 
SS.  Belgii  III.  p.  198  editam  —  *  exposuit  Benj. 
Bossue  in  AA.  SS.  Boll.  Oct  XIII.  p.  740.  741.  — 
Relatio  altera  simpliciori  i.  e.  magis  barbaro 
stilo  conscripta  ex  cod.  Paris,  lat.  5301.  sec.  X  tu 
Analect  Rolland.  VUI.  1889.  p.  430-432;  cf  p. 
429.  —  Acta  8.  Q-i  mart.  ap.  L.  P.  Colliette, 
Memoires  p.  s.  k  l'hist  eccles. ,  civ.  et  milit  de  la 
prov.  de  Vermandois  (Cambrai  1771.72.  3  vol.  4% 
I.  —  Carmen  de  s.  Quintino  ex  cod.  Paris,  lat 
n®  14143  ap.  Barster,  Novem  vitae  p.  53-63.  — 
Theoduif  i  episc.  Aiirelianensis  versus  de  s.  Q-o 
in  Mon.  Germ.  bist.  Poetae  lat.  aevi  Carol.  L  p. 

530.  531. 

Erl.-Sdvr.:  Bendier,  La  vie  de  trds-illastre  martyr 

8.  Quentin,  apötre  et  patron  du  Vermandois.  Saint- 

Quentin  1672.  8;  —  ibid.  1842.  12mo. 
Bossue,  B.,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  BoQ.  1.  c 

p.  726-780;  supplem.  p.  925.  926. 
de  la  Föns,  Cland.,  Histoire  de  s.  Qaentin.  Saint- 

Quentin  1829.  ^. 
Fleury,  Ed.,  Les  jeux  de  Dien.  Mystdre  de  la  passii« 

de  Monsieur  saint  Quentin.  Paris  18ö6.  4«.  (BMüok 

de  la  Sog.  acad.  de  Laon.  V.  p.  92). 
Lecocq,  Oeo.,  Etüde  iconographique  8ur  le  cnlte  et 

le  pölerinaffe  de  s.  Quentin  ä  Saint -Quentin.  ibieL 

1879.  ^.  lOpag.  Nur  60  EaeempL  «drudU.  {Sondf^- 

<Mlrußk  atM  Memoires  de  laSoc.acaaömique  de  Saint - 

QuenÜD.  Sör.IV.  tom.1. 1880). 
Mathieu,  Adph.,  Saint  Quentin,  sa  yie,  son  cnlte,. 

xestauration  de  son  pdlezinage.  (Saint -Quentin)  1678> 

80.  XV.268pag.  4  fr. 

De  s.  Quintino  mart.  in  Oriente  in  AA.  SS. Boll. 
1.  Mai.  I.  p.  45. 

De  8.  Quintino  mart.  in  Pbrvgia  sab  Aureliana 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  L  p.  307. 

De  8.  Quintino  mart  in  Turonia  Galliae  Provin- 
cia  (saec.  VI)  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Oct  IL  p.  470-472. 

De  88.  Qttinto,  Arcontio  et  Donato  mart  Ca- 
puae  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept  IL  p.  526. 

De  SS.  Quinto,  Lucio,  Juliane,  Montana  eie. 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.  247. 


DE  SS.  QÜINTO  —  DE  S.  QUODVULTDEO 


1539 


De  SS.  Quinte,  Primolo,  Salostio  ete.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mai.  IV.  p.  308. 

De  SS.  Quinte,  Quintillo,  Qaartilla  ete.  mart. 
Surrenti  in  Italia  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mart  III.  p.  27. 

De  SS.  Quinte,  Rogato,  Ingenua  ete.  mart.  in 
Campania  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart.  II.  p.  619. 

De  s.  Qnlnto  thaumatargo  in  Aeolide  (f  cca. 
2S3)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I.  p.  129. 

Acta  s.  Qniriacl,  vid.  Acta  s.  Jndae-Quiriaci. 

De  SS.  Quiriaco,  Blasto,  Tribono  ete.  mart  Ro- 
nianis  Henschenii  sylloge  hist.  in  XA.  SS.  Boll. 
17.  Jim.  III.  p.  285. 

De  SS.  Qniriaeo  episcopo,  Maximo  presb.,  Ar- 
cheiao diac.  et  socüs  mart.  cca.  med.  saec.III  apud 
Ostia  Tiberina  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.565. 

De  SS.  Quiriaco  et  sociis  24  mart.  a.  304  Augu- 
stae  Vindel.  w  AA.  SS.  Boll.  12.  Aug.  II.  p.  702- 705. 

De  s.  Quiriaco  presb.  Augustae  Trevir.  (saec. 
IT)  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart 
I.  p.  424-426. 

De  SS.  Quirico,  Julitta  et  sociis  404  mart.  An- 
tiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  III.  p.  15. 16. 

—  MJracola  quae  Teterius  sopbista  eorum  ser- 

vus  edidit .  .  .  ap.  Dura,  Bibliotheque  historique 

de  ITonne.  I.  p.  133.  134. 

Erl.-Sdir.:  Compendio  della  rita  e  del  martirio  de' 
santi  Qnirico  e  Gialitta.  Piacenza  1796.  BP. 

De  SS.  Quirilla  et  Sophia  virg.  et  mart.  Romae 
adservatis  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mai.  III.  p.  464. 

De  s.  Quirillo  episc.  Traiectensi  ad  Mosam  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  April.  UI.  p.  777. 

De  SS.  Quirillo,  Quindeo  et  Zenone  mart  Axio- 
poli  in  Bolgaria  in  A A.  SS.  Boll.  9.  Mai.  U.  p.  363. 

Tita  s.  Quirini  mart.,  episcopi  Sisciae 
in  Pannonia  sub  Galerio  (saec.  IV)  vetusta. 

Ausg. :  ex  editionibus  ^  Mombritii  et  '  Surii 
» in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  I.  p.  381-383.  —  *  ap. 
Ruinart,  Act  sincera  p.  439  (Amstelod.  1713.  fol. 
p.  497-501).  —  '  ap.  Muchar,  Norikum  11.  p.  123. 

—  Hymnus  Prudentii  ^ex  edit  D.  Heinsii  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  c.  p.  383. 384.  —  »  ed.  Surius,  Vit  SS. 
4.  Jun.  in.  p.  461.  —  •  negl  ariffavotv  hymn.  VII. 

Erl. '  Sehr. :  E  b  e  r  t ,  Adf . ,  Allgem.  Geschichte  der  Lite- 
ratur d.  MitteUlton.  1. 2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  251-293. 
Rettberg,  Deatschianda  Kirchengeschichte.  I.  1846. 
p.  163. 

Legenda  s.  Quirini  martyris  Bomae  a. 
269  antiquissima. 

Sie  besteht  atb  drei  leicht  unterscheidbaron  Theilen, 
von  denen  der  erste  selir  alt,  der  zweite  in  der  ersten 
HUile  saec.  IX  geechiieben  ist;  der  dritte  enthalt  Wun- 
der und  sdilieest  921. 

Ausg.:  ed.  Th.  Mayer  in  Archiv  für  Kunde 
Österreich.  Geschichtsquelien  IE.  1849.  p.  291-  303. 

—  Pasdo  8.  Q-i  (auctore  Wernhero,  secund. 
al.  Henrico  monacho  Tegrinensi)  ^  ed.  Th. 
Üayer  1.  c.  p.  325-351  mit  Auslassung  mehrerer 
Wunder,  die  jedoch  inhaltlieh  kur%  angegeben 
sind,  —  *  Bruchstück  ap.  Pez ,  Scr.  rer.  Austr.  I. 
p.  740.  —  Aeta  s.  Q-i  a  monachis  Tegemseanis 
Boilandistis  transmissa  {neu  und  erst  xu  der  Zeit 
terfasst,  als  sie  denBollandisten  übersendet  wur- 
den) in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mart.  III.  p.  545-554. 

—  Qiüriiialia  sive  gesta  s.  Q-i  et  translatio 
Roma  in  Tegemsee  auctore  Metello  Tegem- 


seensi  [{Gedieht  in  6,  bislang  nicht  vollständig 
abgedruckten  Büchern  aus  der  Mitte  des  12.  Jahr' 
hunderts  xum  Preise  des  Heiligen.  Enthält  auch 
geschiehtliehe  Nachrichten.)  Handschr.:  Mün- 
chen, k.  Hofbihl.  cod.  Tegerns.  933.  1046]  ^  ed. 
Ganisius,  Lect  antiq.  append.  I  ('  ed.  nov.  IQ.  2. 
p.  113-19Ö).  —  ■  ein  Theil  hieraus  tciederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  664- 
671  (ed.  Venet  1734.  p.  616-622).  —  *in  Form 
einer  Chronik  unt.  d.  Tit.:  Anonymi  monachi 
Tegurini  ord.  s.  Ben.  Historia  s.  Quirini  regis  et 
mart.  cum  fundatione  monasterii  in  Tegemsee  ap. 
Oefele,  Rer.  Boic.  scr.  II.  p.  52-80;  ef.  p.  49-51. 
—  Seqaentiae  de  s.  Q-o  tres  vetustae  ap.  Pez, 
Thes.  anecd.in.3.  p.  590- 594.  —  Translatio  sive 
De  adventu  s.  Q-i  Malmundarium  a.808  {fabel- 
haft) ap.  Martene,  Thes.  anecd.  HI.  p.  1685-1690. 

ErL-Sckr.:  Berthe ld(Rizal),  Aostria  sancta  Lp. 61-69. 
Büdinger,  H.,  Zorn  Qairinnsoult  in  Jahns  Neaen 

Jahrbachera  fOr  FhUologie  und  PKdagogik.  LXXV. 

p.  198-306. 
Bnrsian,  Konr.,  «n  Sitzongaber.  derk.  bayer.  Akad. 

der  Wiaaenschaften.  Mflnchen  1873.  p.  473-618. 
Commentarius  praevins  in  AA.  SS.  BoU.  1.  o.  p. 

MS- 545. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Manai  Y. 

p.  78. 
O rilln berger, O.j  Znr  handachriftlichen  Ueberliefe- 

mng  der  Quirinalieo  des  Metellas  ▼on  Tegemsee  in 

Studien  und  Biittheilangen  ans  dem  Bened.-  und  dem 

Cisterc.- Orden.  Jahrg.  VI.  1885.  II.  p.  871-879,  aibi 

xum  OamtianiMehtn  Ihxt  Varianien  anu  dem  Wuh»- 

ringar  Codex. 
Heinemann,  L.T.,  Zur  Kritik Tegemseer  Geechichte- 

? neuen  in  Neues  Archiv  d.  Qes.  f.  I.  d.  Oesch.  Xu. 
887.  p.  145-160. 
Mayer,  Th.,  im  Arohiv  f.  Oaterr.  Oeschiohtsqaelleii. 

in.  1849.  p.  283  sq. 
Muchar,   Geschichte  des  Henogthums  Steiermark. 
Qratz  1844 ,  bietet  Ufiknudemgen  über  da»  Moßrtffrium. 
Pertz'  Archiv  X.  p.  685. 

Bettberg,  Deutacnlanda  Kirchengeschichte  ü.  p. 264. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquelien .  5.  Aufl. 
1.  1885.  p.251.  U.  p.843;  6.  Aufl.  I.  p.267.  II.  p.877. 
Vgl.  Historia  fondat.  monast.  tegerns. 

De  SS.  Quiiino,  Abidiano,  Oago  ete.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jun.  I.  p.  286. 

De  8.  Quirino  episc.  et  mart.  in  coemeterio 
Bomano  Praetextati  deposito  in  AA.  SS.  BoU. 
30.  April.  III.  p.  750. 

De  s.  Quirino  mart.  Tibore  in  Latio  in  AA.  SS. 
Boll.  4.  Jun.  I.  p.  379. 

De  8.  Quirino  tribuno  martyre  Romano  Nove- 
sii  in  Germania  (f  130)  comment  historicus  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  DI.  p.  811-815. 

Acta  ss.  Quirionis,  Candidi,  Domni  ete.  =  Acta 
SS.  martyrum  XL  Sebastenorum  {oben  p.  1466). 

De  s.  Quiteria  virg.  mart.  in  Adurensi  Yasco- 

niae  dioec.  Papebrochii  comment.  criticus  in  AA. 

SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  171-173.  —  Miracula 

ab  a.  1624  per  decennium  scripta  ibid.  p.  173- 

175.  —  Appendix  de  cultu  s.  Q-ae  in  Lusi- 

tania  ibid.  p.  175;  ef.  VII.  p.  827. 

Erl.-S^.:  Breuils,  A.,  Les  l^^ndes  de  sainte  Quit- 
terie  dans  les  antiqnes  bröviaires  de  Lescar,  Dax  et 
Agen.  Fau ,  impr.  de  S.  Dufau  1892.  ^. 

De  SS.  Quoamalio,  Archeiao,  Potamio  mart.  in 
Galatia  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April.  IL  p.  377. 

De  s.  Quodvultdeo  episcopo  Garthaginensi  et 
conf.  Neapoii  in  Campania  (f  c.  saec.  Y  med.) 
J.  van  Heckii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  26. 
Oct.  XI.  p.  845-852. 

97* 


1540 


VITA  B.  RABANI  MAURI  —  VITA  8.  KADEOUNDIS  REG. 


R. 


Tita  b.  Rabani  Mauri  archiepiscopi  Mo- 
guntini  in  Germania  (f  856)  auctore  Ruo- 
dolfo  presbytero,  monacho  Fuldensi,  eins 
discipulo  (f  865). 

Diese  sogenafinte  Vita  R-i  ist  nichts  anderes  als 
eine  Oeechichte  der  anter  ihm  nach  Folda  gebrachten  Re- 
liquien ,  ihrer  KrSfte  and  Wander,  weshalb  Waitz  sie  Mi  - 
racals  sanctoram  in  Fald.  eccl.  translatornm 
benannte.  Wir  behalten  den  falschen,  weil  bekanntem 
Titel  hier  bei.  —  Die  Schrift  selbst  ist  eintönig,  aber  nicht 
wertlos.  Geschrieben  vor  847. 

Hdndaehr.:  verloren. 

Äfisg,:  ^ap.Brower,  Antiquitates  Fiildenses  p. 
223.  —  •  wiederh.  ap.  Schannat,  Historia  Fulden- 
sis.  Cod.  probat,  p.  117-132.  —  "tn  Rabani  opp. 
ed.  Colvenerius.  I.  Coloniae  1627.  fol.,  xu  An- 
fang, —  *  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  512-522. 
—  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  lY.  2. 
p.  1  cum  huius  elogio  p.  20-45.  —  ^wiederh,  ap. 
Joannis,  Script  rer.  Mogunt.  IL  p.  46-49  —  und 
'ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CVU.  p.  1-39.  —  *  ed. 
G.  Waitz  unt.  d.  Tit.:  Mir  acuta  sanctorum  in 
Fuidenses  ecclesias  translatornm  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XY.  1.  p.  329-341  nach  Brower  t*.  Colvene- 
rius, —  Tita  alla  auctore  Johanne  Trithe- 
mio  abbate  (f  1516).  libri  3  *  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Febr.  I.  p.  522-538.  —  *  in  Eabani  Operib.  ed. 
Colvenerius.  I,  init. 

Erl.-Sehr.:  Bach,  Nik.  Hrabanas  Maorus,  der  Schöpfer 
des  dentschen  Schalwesens.  Fulda  18S6.  4o.  {Pro- 

Bahr,  Geschichte  der  rOmisohen  Literatur  im  karo- 
lingischon  Zeitalter  p.  416-447. 

Budaeas.  De  vita  et  doctrina  Rabani.  Jenae  1724.  4^. 

Colombel,  H.,  Vita  Urabani  Maari  primi  German. 
praeceptoris.  Weilbui^  (Hadamar)  186o.  4°.  17  pag. 

Dahl,  Habanus  Manrus  erst  Abt  zu  Fulda,  dann  Erz- 
bischof von  Mainz  m  Schneiders  Buchonia.  III.  (Fulda 
1828.  8^  p.  113-157. 

Dum  ml  er,  £.,  Geschichte  des  osifrftnkischen  Reichs 
I.  (Berlin  1862.  gr.  8°)  p.  299  -  808.  383  -  890. 

:  in  Neues  Archiv  d.Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV.  1879. 

p.  286-294.  681. 

Ma^entius  Hrabanus  Mann»,  Abt  von  Fulda 


(822  —  842)  und  Eizbischof  von  Mainz  (847—866)  in 

Allgem.  Deutsche  Biographie.  XX VII.  p.  66  -  74. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  dos 

Mittelaltars  II.  1880.  p.  120-145  iiber  BaJbam,  p.884. 

836  übtfr  du  Vita  R-%. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  Mansi  VI. 

p.26. 
He  feie,  Concilieogeschichte.  IV.  p.  117  et  pastim. 
Henschen,  Gommentarius  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 

I.e.  p.  500-612. 
Jung- Johann,  Chr.,  De  vita  ac  doctrina  Hrabani 

Magnentii  Mauri.  Jenae  1724.  A^. 
Köhler,  Beitrag  zur  Lebensgeschichte  des  Rabanus 

Maurus  in  Zeitschrift  f.  histor.  Theologie.  1874. 
Köhler,  Ernst,  Hrabanus  Maurus  und  die  Schule  za 

Fulda.  Dissert.  Leipzig  1869.  &>  {auch  Progr.  der  Real- 
schule zu  Chemnitz  1870.  4^). 

König,  J.,  Ueber  Walafiried  Strabo  von  Reichenaa  m 

Freiburger  Diöcesan -Archiv.  IIL  p.  336-319  (iZoten 

und  die  SehuU  xu  Fulda). 
Kunstmann, Fr.,  Hrabanus Magnentius Maurus .  Eine 

historische  Monographie.  Mainz  1841.  gr.  8<>.  F.  228 

pag.  JkS. 
Nicolai,  Benedict  Gründer  von  Aniane  und  Ck>meli- 

manster.  Köln  1865.  SP. 
Falmer,  Ein  deutscher  Schulmann  vor  tausend.  Jahren 

in  Der  saddeutsche  Schulbote.  1856.  n0  2-4. 
Richter,  Hrabanus  Maurus,  ein  Beitrag  z.  Cieschichte 

der  I*tldagogik  im  Mittelalter.   Progr.  der  Realschule 

I.  Ordn.  Malchin  1882.  4«.  22  pag. 


Scholl ,  S. Hrabani  Maori  de  sacram.  eoci.  doctrina  etc. 

Progr.  Fuldae  1846.  4^. 
Sc  hu  man.  Die  Missioosgeschichte  der  Hai^gebietp. 

Halle  1869.  S».  p.  119.  126. 
Schwartz,  C.  ^ur  Feier  der  1000 jähr.  &innenisg 

•n  Rabanas  Mauras.  Progr.  Fulda  1858. 
Schwartz,  F.  H.Ch.,  Commentatio  de  Rabano  Maoro, 

?rimo  Oermaniae  praeceptore.    Progr.  Heidelbergae 
811.  40. 
S  p  e  n  g  1  e  r ,  Th. ,  Leben  dM  h .  Rhabanos  Mannifi.  Regens- 

barg  1856.  8».  Jk  1.35. 
Wa ttenbach,  Deutschlands  GeecbichtsqaeUeo  p.  129, 
betondera  NoU  2  (6.  Aufl.  I.  1886.  p.  220-223  «.  s.  w.; 
6. Aufl.  L  1893.  p. 238-243.  H.  p. 606-507). 
Wiggers,  Der  MOnch  Gottschalk  m  Niedners  Zeit- 

Bchrift  f.  histor.  Theologie  1864.  1866.  1867. 
Will.  0>m.,  Regesten  zur  Geschichte  der  Mainzer  Erz- 
biscnöfe.  I.  Innsbruck  1877.  gT.49.  p.  xjx-xxiv;  p. 
64-71. 

Gf.  De  8.  Venantio  alio. 
Rabanus  Maurus. 
Translatio  s.  Alexandri. 

De  8.  Rabula  abbate  in  Oriente  (f  cca.  530) 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Febr.  IH.  p.  134. 

De  Radberto  Pasobaslo  abbate  Corbetensi,  rid. 

Vita  s.  Paschasii  Radberti. 

De  obitu  Radbodi  ducis  Erisonum. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mart  IIL  p.  146 
-148. 

Tita  s.  Radbodi  Ultraiectensis  episcopl 
sive  episcopi  Traiectensis  (f  917)  auctore 
anonyme  subaequali. 

Ausg. :  ^  mutcUo  stilo  ed.  Surius ,  Yitae  SS. 
29.  Nov.  VI.  Coloniae  1570.  p.  615-618  (*  ed.t 
p.  692).  —  •  unederh.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  V.  p.  25-31  —  u.  *  ap.  Migne,  Patro- 
log. lat  CXXXII.  p.  539  -  546.  —  *  ,textus  primi- 
genius*  ex  cod.  Hagensi  L.  29.  chart.  saec.  XT. 
fol.  in  Analect.  BoDand.  VI.  1887.  p.  5-15.  — 
•,textus  integer  et  antenticus'  ex  eod.  cod.  ed. 
Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  o^^O 
-571^  —  Epitaphia,  vid.  Radbodus  ep,  Traiect 

Erl.-Sdvr.:  Brenninkmeijer,  Een  reliek  ran  d^ 
h.  Radboud  in  de  0.  L.  Vrouwekerk  te  Asaeo  in  .Ir- 
chiev voor  de  gesch.  van  het  aarzbist.  Utrecht  X. 
1883.  p.  266. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  GeschichtBoueUen.  5.  AalL 
1. 1883.  p.S49;  6.  Aufl.  Lp.  375. 876. 
Vgl.  Badbodus  ep.  Traiect. 

De  8.  Radegunde,  aliis  Badiana  virg.  in  easti» 
Wellonburgico  prope  Augustam  Vind.  (saec.  XIII 
fin.)  Cuperi  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  13. 
Aug.  III.  p.  93-96. 

Vita  s.  Radegundis  reginae  Thorin^o- 

rum,  postmodum  Francorum,  tum  nion- 

ialis  Pictavii  in  Gallia  (f  587).    Liber  I 

vitae  auctore  s.  Venantio  Fortunato 

episc.  Pictaviensi   synchrono.    Liber  II 

vitae  auctore  Baudonivia  moniali  co- 

aova  Pictaviensi  (c.  580). 

Handschr.:  fast  unzählig,  r^/.  Pertz'  Arch.TII. 
p.  246;  XI.  p.  260.  Ich  nenne  folgende:  Dijon, 
ün.- Bibl.  sec.  XUI.  fol. o?  383.  Vol. IV.  —  D ouai, 
Stadtb.  mbr.  sec.  XU.  fol.  n**  791.  —  London, 
Brit.  Mus.  Harl.  mbr.  n*  649.  mbr.  sec.  XII;  — 
n®  11880.  sec.  IX,  nur  Fortunati  Vita  Radeg.  - 


VITA  8.  RADEGUNDIS  REG.  —  VITA  S.  RAGENÜFLAE 


1541 


Montpellier,  TJn.-Bibl.  n»  1.  sec.  Xü.  Vol.  IL 
f.  124;  —  n»  30.  8ec.  XÜ.  fol.  f.  25'.  —  Mün- 
chen, Hof-  u.  Staatsbibl.  Lat  d^  3810  (Aug.ecd. 
D«  110).  mbr.  sec.  X.  gr.  fol;  —  n*4618  (olim 
Benedictob.  118).  sec.  X.  XU,  nur  Fortun.;  — 
n®  14095  (olim  S.  Emmer.  95).  sec.  XI.  XII,  nur 
Fortun. ;  —  n«  22242  (olim  S.  Mar.  Windberg,  n« 
42).  gr.  fol.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat.  n* 
5275  (olim  Colb.  3291).  sec.  XI.  gr.  fol.;  —  n« 
5323.  sec.  XÜI;  —  n«  5343  (olim  de  la  Marc  384). 
sec.  XI;  —  n«  5351.  sec.  XI.  gr.  fol.;  —  n^  5360. 
sec.  XII;  —  n*»  9742  (olim  S.  Maxim.  Trevir.). 
sec.  XII;  —  n*  13761  (olim  St.  Germ,  des  Pres 
475  vel  1404).  sec.  X.  4«;  —  n<>  16734  (olim  S. 
Mart.  des  Champs).  sec.  XII;  —  n®  17005.  sec. 
XII.  —  St  Gallen,  Sliftsb.  n»  561.  sec.  X.  — 
Troyes  n*  1248.  sec.  X.  XI.  4^ 

Ausg.:  *  ed.  B.  Mombritius,*  Sanctuarium.  IL 
Mediolani  1475.  fol.  236,  nur  Fortunats  Schrift. 
—  *ed.  Sarins,  De  pi-ob.  SS.  historiis.  13.  Aug. 
K.  Colon.  1573.  p.  629.  —  ■  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  319-326  üb.  I;  p.  326- 
334  üb.  IL  —  *  kierruich  u.  ex  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Aug.  IIL  p.  67-74;  74-83.  —  ^wiederh, 
in  Fortunati  opp.  ed.  Luchi.  II.  Romae  1786.  4°. 
p.  78  -  94.  —  •  Auszug  aus  MtMllon  ap.  Bouquet, 
Rec.  m.  p.  456-458.  —  ^  Mabülons  Text  wiederh, 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  u.  xurar  üb.  I  in  LXXII. 
p.  651-664  tt.  LXXXVIIL  p.  497-512;  üb.  II  in 
LXXII.  p.  663-680.  —  •  üb.  I  auctore  Fortunato 
ed.  Br.  Erusch  in  Mon.  Germ,  bist  Anct.  antiquiss. 
IV.  2.  1885.  p.  38-49;  ef.  prooem.  p.  xvi-xix.  — 
'lib.  I  wiederh,  u.  hinxugefügt  üb.  II  ed.  Kruscb 
tiid.  Scr.rer.Merovinff.il.  p.  364-377;  377-395.  — 
Tita  aUa  clariore  stiTo  ex  duobus  praecedentibus 
actis  coUecta  auctore  v.  Hildeberto  episc.  Ceno- 
manensi  ac  postmodum  archiepiscopo  Turonensi 
(1133/4)  *  ed.  Beaugendre  in  Hildeberti  etMar- 
tKKÜ  opp.  Paris.  1708.  fol.  p.  885.  —  ^  wiederh, 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  83-92.  —  Testamen- 
tnm  seu  epistola  ad  episcopos  ^  ap.  Migne  1.  c. 
LXXIL  p.  679-682.  —  »ap.  Pertz,  Mon.  Diplom. 
1. 1872.  p.  8-11  als  Epistola.  —  Decretum  epi- 
scoponim  quod  accepta  conscripserunt  epistola 
ap.  Migne  1.  c.  p.  681.  682. 

Erl.'Sehr.:  Au  bor,  L'anneau  de  s.  Rade^onde  et  ses 
reliqueß  k  Poitiers.  Paris  1864.  BP.  76pag. 

Bradshaw.  Henry,  Life  of  saint  Radegxmde.  Impr. 
by  Rieh.  Pynson  s.  a.  40.  Goih. 

Bussierre,  Marie  Theod.  Ren.  de  (f  1865),  Histoire 
de  9.  Radegonde «  reine  et  de  la  coor  de  Neustrie  bous 
les  rois  Clotaire  I  et  Chilperic.  *  Paris,  hecothe  1849. 
8°.  —  »ibid.  "Waille  1866.  fP.  —  »ibid.  Dnpray  de  la 
Maherie  1864.  12ino.  —  «Arras  1865.  8». 

Cribier,  Lal^ndeonles  actes  de  la  s.  Radegonde, 
reine  des  Francs  et  fondatrice  da  monastdre  de  Sainte - 
Croix  h  PoitierB.  Oriöans- Paris  1855.  &>. 

Caper,  Commentar.  praevios  in  AA.  SS.  Boll.*l.  c.  p. 
46-67. 

D  ä  m  m  1  e  r ,  E. ,  Radegonde  von  Thüringen;«?!  Im  nenen 
Reich.  II.  Leipzig  1871.  p.  641 JF. 

:  Radegande  von  Thüringen  in  Allgem.  Deutsche 

Biogra^ie.  XXVII.  p,  114-116. 

Feval,  P.,  Sainte  Radegonde  et  son  temps  tn  Revue 
du  monde  catholique.  1888. 

Filleau.  Jean,  La  preuve  hutorique  dos  litanies  de 
la  grande  reyne  de  France,  s.  Radegonde,  contenant 
par  abr%6  les  actions  miracoleuses  de  sa  vie,  tir6ee 
des  historiens  ftanrois.  Poictiers  1643.  4^.  380pag.  — 
(Noavello  ödit.  par  Henri  Beauchet  -  Filleau.  Poitiers 
1«78.  BP.  10  fr.). 

Fleury,  Ed.de,  Histoire  de  s.  Radegonde  reine  de 
France  aa  VI  eidcle  et  patronne  de  Poitiers.  Poitiers 


1848.  9>;  —  ibid.  1844.  12mo;  —  ibid.  1847.  BP;  1858. 

12mo;  —  4.  6dit.  Poitiers  &  Paris  1887.  18mo.  XII, 

168  pag. 
Gotti  s ,  L'abbaye  de  Sainte-Croix  on  Radegonde  reine 

de  France.  1823.  8^. 
GrGsslor,  Herrn.,  Radogundis,  Prinzessin  von  Thü- 
ringen ,  Königin  von  Frankreich,  Schutzpatronin  von 

Poitiers  in  llüisfolder  Blfttter,  lütteilungen  dee  Ver- 
eins f.  Gesch.  u.  Altertümer  der  Grafschaft  Manafeld. 

II.  Eislebon  1888.  p.  68  ff. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  1785.  p.  846. 
Krusch,  Br.,  Praefatio  vor  seiner  Ättsg.  in  M.  G.  h., 

Scr.  rer.  Mer.  II.  p.  858 -364. 
Landau,  Ed.,  Notice  sur  s.  Radegonde  de  I'Eootiöre, 

paroisse  de  Bulou  on  Yenddmois.  Venddme  1870.  8*^. 

68  pag.  (Aue:  Bulletin  de  la  Soc.  arch6olog.  du  Ven- 

dömois.  IX.  1870.  p.  125). 
Le  C o  in te ,  Saint  Regnobert  et  les  origines  de  l'^glise 

de  Bayeux.  Caen  1888.  8».  22  pag. 
Leroux,  D.,  Sainte  Radegonde  h  Saix,  pagos  d'hi- 

stoire  locale.  Poitiers  1877.  12mo.  2  fr. 
Leven  van  de  h.  Radogondis  Koningin  van  Frankryk. 

Toumai  1852.  8». 
Lipper t,  Wold.,  Beitrüge  zur  ältesten  Geschichte  der 

Thüringer.  X.  Zur  Geschichte  der  h.  Rad^unde  von 

Thüringen  in  2^itschrift  des  Vereins  für  Thüring. 

Geschichte.  XV.  (N.  F.  VH.)  Jena  1891.  p.  16-82. 
Ilass6,  Sainte  Radegonde,  reine  de  France  et  son 

pölerinage  de  la  Genetouze  (Vend^).  Lu^n  1870.  8^. 
Montalembert,   Les  meines  d'Ocddent.  II.  Paris 

1868.  p.  385-361:  Sainte  Radegonde. 
Nisard,  Chari.,  Dos  po^sies  de  sainte  Radegonde  at- 

tribuMs  jusqu'ici  ft  Fortnnat.  Nogent-le-Rotrou  1889. 

BP.  9  pag.   {Sonderabdruek  aus:    Revue   historiqne. 

XXXVII.  Paria  1888.  p.  49-57). 
:  Memoire  sur  le  podte  Fortunat ,  ses  rapports  avec 

8. Radeironde  et  avec  Agnes,  abbesse  de  Sainte-Croix 

de  Poitiers  in  Compte  -  rendn  des  s^^uices  de  1 '  Acad. 

des  inscript.  et  bolies  -  lettres.  Ser.  IV.  tom.  XVII. 

Paris  1889.  p.  30-54. 
Ongarello,  Aug.,  Vitadi  s. Radegonda  reina  dl  Fran- 

cia.  Milano  1566.  8P. 
(Pidoux,  Chr.,  sieur  Du  Chaillou)  La  vie  de  s. 

Radegonde,  jadis  reine  de  France  et  fondatrice  du 

royal  monastdre  de  St.  Croix  de  Poitiers.  Poitiers 

1621.  12mo.  —  (Nonv.  Mit.  unt.  d.  Tit.:  Histoire 

de  8.  Radegonde,  revne,  augment^  et  snivie  de  l'hist 

dp  8.  Macrinepar  Grögoire  deNisse.  Niortl843.  l2mo.) 
(Pie,  Louis -Ed.)  Discours  de  Monseignear  l'6v§^ae 

de  Poitiers  (Pie)  k  la,  cdrömonie  de  la  transiation 

d'une  relique  de  s.  Rad(^onde  dans  la  paroisse  de 

Lanneray,  28.  Sept.  1851.  (I^tria)  imp.  de  Gnyot  et 

Scribe(1851).  12mo. 
Rettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  1818. 

p.  297. 
Sainte  Radegonde,  Reine  des  Francs  par  l'auteur 

de  ,  Sainte  Geneviöve  patronne  de  Paris '.  Lille  1853. 

18mo. 
Tröbst,  G.,  Eine  Frankenkönigin  aus  dem  Hause  der 

Thüringe.  Progr.  1878.  4o.  20  pag. 
Vie  de  s.  Radegonde,  reine  de  France  et  de  Thüringe, 

fondatrice  et  religieuse  de  l'abbaye  de  St.  Croix  de 

Poitiers.  Chartres  1739.  8^. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

I.  1893.  p.  92. 

Vgl.  Radogundis  regina. 

De  s.  Railttipho  seu  Kodulpho  archiepisc.  Bitu- 
ricensi  in  Gallia  (f  866)  Henschenii  sylloge  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  117-119.  — 
Eiusdem  elogium  bistor.  auctore  Mabillonio  ibid. 
p.  119-124. 

De  s.  Ragenfrede  abbatissa  Dononii  prope  Ya- 
lencenas  in  Hannonia(f  cca.805)  Ghesquierii  com- 
ment  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct  IV.  p.  295-334. 

Vita  s.  Ragenuflae  vlrginls  Aiiciiriae 
in  Gallo-Brabantia  Belgii  (saec.  VII).  Ex 
Hagiologio  Brabant.  ms.  Rubeae  vallis. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  III.  p.  696- 
699.  Cf.  Sollerii  commentar.  praevius  ibid.  p.  691 
-696  {mit  Abbild.)  und  Ghesquierii  sylloge  in 
AA.  SS.  Belgii  V.  p.  198-205. 


1542 


DE  S.  RAGNACHARO  —  VITA  S.  RAYMUNDI  NONNATI 


De  s.  Ragnaoharo  episcopo  Augastano  (Augsl) 
et  Basileensi  (f  640),  vgl.  Vita  s.  Agili  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  U.  p.  318  u.  Vita 
s.  Eustasü  ibid.  p.  118.  Auch  AA.  SS.  BoU.  Oct. 
IV.  p.81;  Rettberg,  Kirchengeschichte  Deutsch- 
lands n.  p.  92. 

Acta  s.  Ragneberti  martyris,  filii  Ra- 
deberti ducis,  quem  Ebroinus  maior  do- 
mus  Theoderici  regis  interfici  iussit  cca. 
a.675. 

Ausg.:  ^  ex  Guichenone  et  var.  mss.  in  AA. 
SS.  Boll.  13.  Jun.  U.  p.  695.  696.  —  •  ex  cod. 
Doremieux  ap.  Duchesne,  Histor.  Franc,  scr.  I. 
p.  625-627.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  El. 
p.  619.  620. 

Erl.-Sehr.:  Collombet,  Vie  de  s.  Bambert,  martyr 
et  Soldat  au  7.  sidolo,  patron  de  Saint -Rambert -sar - 
rne- Barbe.  Lyon  18ol.  Bf>. 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  lY.  1738^.  197. 

Legende  de  s.  Rambert,  martyr.  Beug  18w.  12mo. 

Tita  s.  Ragnoberti  seu  Regnoberti  epi- 

scopi  Baiocensis  urbis  [Bayeiix^  f  16.  Mai. 
c.  668]  edita  a  b.  Lupo  magno  eius  di- 
scipulo  eiusdem  urbis  episcopo. 

Wattenbach  vennuthet,  daas  diese  dem  Z<Mpiw  betrfig- 
lich  nnteigeschobene  Vita  von  dem  gleich  xa  nennenden 
Jottphua  geschrieben  sei. 

Handschr.:  Varzy,  Collegiatkirche. 

Ausg. :  ed.  Jul.  Lair  in  BibUotheque  de  T^cole 
des  chartes.  Ser.  V.  tom.  III.  1862.  p.  106-118. 
—  Translatio  s.  Ragnoberti  episc.  et  Zenonis  dia- 
coni  a.  846  facta  Baiocis  in  Normannia  auctore 
Josephe  saceixiote,  ex  cancellario  regia  Aqui- 
tanorum  praeceptore  regia  Ludovici  (Balbi) ,  ^  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  XII.  p.  600-621  (•  ed.  nov. 
n.  p.  127-133).  —  »  interpolirt  in  AA.  SS.  BoU. 
16.  Mai.  m.  p.  620-625;  die  Bollandisien  halten 
einen  getvieeen'EYyeMB  für  den  Verfasser.  Cf. 
ibid.  p.  777.  —  *  ex  Dacherio  ap.  Migne ,  Patro- 
log.  lat  GVL  p.  891- 906.  —  *  Bruchstück  ap.Bou- 
quet,  BecueiJ  VII.  p.  366.  367. 

EH.'Schfr.:  Bahr,  Geschichte  der  rOmischen  literatar 
im  karolingischen  Zeitalter  jp.  248. 

Do,  Defense  des  recherches  histor.  et  critiquee  sur  s. 
Regnobert  contxe  Jul.  Lair  in  M6moires  et  bolletin 
de  la  Soc.  des  antiqnaires  de  Nonnandie.  III.  Caen 
1862.  B9. 

:  Une  6tade  sor  les  Commentaires  de  C^sar,  que 

snirant  oet  aateor  s.  Regnobert  a  pu  exister  an  com- 
mencement  da  2.  siöcle  ibid.  III.  1862. 

:  Origines  chr6tiennes  da  pays  Bessin ,  recherches 


histor.  et  critiqne  sur  s.  Regnobert,  2.  6y6qae  de 

Bayeox.  Caen  1861.  9>. 
Fabricias,  Bibl.med.  etinf.  lat.  ed.Mansi  IV.  p.  179. 
Histoire  litt6r.  de  la  France  IV.  1817.  p.  682;  Vtp.  91. 
Lair,  Jol.,  Etudes  si^r  les  origines  de  l'övdchd  de 

Bayeox  in  Bibl.  de  l'Ecole  des  chartes  1.  c.  p.  89-106. 
Watt  en  b  a  ch ,  Deutschlands  Qeschiohtsquellen.  5.  Aofl. 

1. 1886.  P.28L  not.  2;  282.  U.  p.470;  6.  Aufl.  L  1898. 

p.  300.  not  1. 

Vgl.  Vita  s.  ReTerentii  conf. 

De  s.  Ragnulfo  mart.  Telodii  prope  Atrebates 
in  Artesia  (f  cca.  700)  Henschenii  sylloge  bist 
in  AA.  SS.  BoU.  27.  Mai.  VI.  p.  717. 

De  V.  Rassone,  vid.  Vita  s.  Rathonis. 

Tita  s.  Raymundi  confessoris  Tolosae 
in  GaUia  (saec.  XI). 

Ausg. :  ex  ms.  in  A A.  SS.  BoU.  3.  Jul.  I.  p. 
680-683.  —  Vita  altera  ex  edit.  anonymi  To- 


losani  ibid.  p.  683-686.  —  Manipulus  miracu- 
lorum  recentioruni  ex  vita  a  J.  B.  Jalrasio  gallice 
edita  ibid.  p.  686.  Cf.  Sollerii  comment  praevius 
ibid,  p.  670-679. 

Tita  s.  Raimundi  de  Pennafbiü  III. 
generali  ord.  Praed.  (1275)  auctore  Le- 
andro  Alberto.  —  Vita  et  canonizatio 
ex  bulla  Clementis  VTQ.  —  Miracula  au- 
ctoribus  Llot  etc. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Janr.  I.  p.  405-407; 
407-418;  418-429.  —  Vita  alia  a  vetusto  scri- 
ptore  primum  breviter  ooUecta,  a  Franc.  Penia 
rotae  auditore  notis  illustrata  et  duobus  Iib>^lli> 
aucta.  Romae  1601.  4®.  —  Epistolae  ap.  Villa- 
nueva,  Viage  literario  a  las  iglesias  de  Espaüu. 
XI.  Madrid  1850.  8^  p.  230-236. 

Erl.-Sehr.:  Neues  Archiv  d.  Gee.  f.  t.  d.  Gesch.  XI. 

1886.  p.  605.  606. 
Constant,  Via  de  saint  Raymond  de  Pennafort,  S^ 

g6nöral  de  l'ordre  de  Saint -Oominiqae.  Paris  l%ä. 

12mo.  83pag. 
Danzas,  Antontn ,  Etades  sar  les  temps  pnnitzfs  i^ 

l'ordre  de  Saint  -  Oominiqae.  S6r.  II.  Saint  Raymond 

de  Pennafort  et  son  6poqae.  Tora.  1.  Paris  18S6.  d^. 

Xir.  597  vaa.  7  fr. 
Quetif  &;  £chard,  Script  ord.  Praedieat.  I.  p.  477. 
Relazione  della  Tita  de'  miracoU  e  degli  atü  della 

canonizatione  di  s.  Raimunde  di  Pennaftnte.  Bnxia 

1602.  Sfi. 
Ribas  V  Quintana,  Baenavent.,  Estadios  histöncas 

y  bibliogr&ficos  sobre  s.  Ram6a  de  Penyafort.  Bar- 
celona 1890.  4«.  340  pag. 

Acta  s.  Raymundi  epiacopi  Rotenais  et 

Balbastrensis  in  Arragonia  (f  1126)  au- 
ctore Elia  coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Jon.  IV.  p.  127- 
129.  —  Embolismus  recentior  de  RaymuDdi 
depulsione  et  translatione  ibid.  p.  129-135. 

Tita  b.  Raymundi  Lulii  eremitae,  apud 

Bugiam  in  Africa  martyris  (f  1315)  ab 

anonyme  coaevo  scripta  ipso  beato  ad- 

huc  superstite. 

Ausg. :  ex  vet.  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Jun. 
V.  p.  661-668.  —  Tita  alia  auctore  Carole  Bo- 
villo  Samarobrino  ad  Raemundum  Boncherium, 
ex  edit.  Ben.  Genoni  Üb.  6.  p.  378  ibid.  jt. 668 -613. 
—  Encomium  d.  R-i  auctore  Nicoiao  de  Pax, 
ex  edit.  C!omplutensi  a.  1519  ibid.  p.  674-679.  — 
Miracula  selecta  ex  processibus  ad  canoniza- 
tionem  ibid.  p.  679-691.  —  Dissertatio  Sol- 
lerii de  orthodoxia  et  Ubris  b.  R-i  ibid.  p.  691- 
731.  —  Actorum  b.  R-i  epilogus  ibid.  p.  731- 
736  (de  eius  heroicis  virtutibus).  Cf.  Solleni  eom- 
mentarius  praevius  ibid.  p.  633-661  {mit  Abbil- 
dungen). 

JB>rl-Sekr.:  Brambach,  Wiih.,  DeaBaimandus  LuIii:» 
Leben  und  "Werke  in  Bildera  des  14.  Jahih.  12  Licht- 
drucktafeln. Karlsruhe  189S.  fol. 

Yita  s.  Raymundi  Nonnati  conf.  S.  R.  £. 

Card,  ex  ord.  B.  Mariae  Virg.  de  merc. 

redempt  captiv.  (f  cca.  1240)  Cardonae 

in  Gatalonia,   ex  variis   auctoribus  col> 

lecta. 

Ausg.:  *  ap.  Ciaconium,  Vitae  et  res  gest. 
pontific.  Rom.  et  8.  R.  £.  cardinalium  IL  p.  IH». 


VITA  S.  RAYMÜNDI  PALM.  —  VITA  S.  REDIGUNDIS 


1543 


—  ^iciederh.  in  AA.  SS,  Boil.  31.  Aug.  VI.  p.  737 
-741.  —  Miraoula  ibid.  p.  741-776.  Cf,  Pimi 
commeni  praevius  ibid,  p.  729-787. 

Vita  s.  Raymundi  Palmarii  conf.  Pla- 
centiae  in  Italia  (f  1200)  auctore  Bu- 
fino  magistro  latine  scripta,  ab  ano- 
nvmo  a.  1525  italice  versa. 

Äusg, :  nunc  denuo  latinitati  data  ex  ms.  Ital. 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  Jol.  VI.  p.  645-657.  —  Ap- 
pendix I  miraculorum  s.  R-i  ex  ms.  ibid.  p. 
657-662.  —  Appendix  II  miraculorum  ex  ms. 
ibid.  p.  663.  664. 

Erl. - Sair. :  Boschias,  Commentar.  pnevios  ibid.  p. 
688-646. 
Campioe,  Petr.  Mazia,  Vita  s.  Baimiindi.   Italice. 
Placentiae  1618. 

De  b.  Raimundo  abbate  Fiterii  ord.  Cisterc., 
fandatore  ord.  Calatravae  comment.  historicus  in 
AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  p.  252-255. 

Vita  s.  Rainaldi  «=  Vita  s.  Baynaldi. 

Tita  b.  Raineri  solitarii  Osnabrugi  in 
Westphaüa  (f  1237). 

Ätisg. :  ex  ms.  et  antiqua  editione  in  A A.  SS. 

Boll.  11.  Aprü.  n.  p.  61.  62. 

Erl.-Sdtr.:  Stranckf  West^ialia  sancta  ed.  Giefeta 
n.  p.  192-195. 

Acta  s.  Raynerii  archiepisc.  Spalaten- 

sis  et  mart  a.  1180  in  Dalmatia,  auctore 

Thoma  archidiac.  Spalatensi. 

Ausg. :  ex  eius  Historia  Spalat.  c.  22  in  A A. 
SS.  Boil.  4.  Aug.  I.  p.  355-357. 

Miracola  b.  Rainerii   ord.  fratr.  Mino- 

rum,  Aretini  (f  1304),  ad  Burgum  s.  Se- 

palcri  in  TJmbria  sepulti. 

Au8g. :  ex  cod.  BruxoU.  8929  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  391-402;  ef.  J.  de  Backen  notitia 
ibid.  p.  390.  391. 

Tita  8.  Rainerii  solitarii  Pisis  (fllOO) 
auctore  fr.  Benincasa  coaevo,  S.  Mariae 
Pisis  canonico. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  423- 
466.  —  Translatio  corporis  in  novam  arcam 
a.  1688;  ex  itaÜco  Pisaoae  civitatis  iustrumento 
latine  ibid.  p.  466-469  (mit  Abbildungen). 

ErL'Sdir.:  Bonncci,  Ant.  Mar^  Istoria»  e  conside- 
razioni  8Ü  la  rita  del  nobile  Piaano,  e  piü  nobile 
confessore  di  Criato  s.  Banieri.  Roma  e  Firenze  1706. 
kl.  4». 
Sainati,  Gins.,  Vita  di  i.  Banieri  Scacceri,  confes- 
sore, patrono  prindpale  della  diocesi  di  Pisa.  Pisa 
1890.  I61BO.  94pag. 

Yita  b.  Ramuoldi  abbatis  S.Enunerammi 

apud  Ratisponam  (f  1001)  auctore  Ar- 

nolfo  ibidem  monacho  et  coaequali. 

Ausg. :  ^  ed.  Canisius .  Lect.  antiq.  II.  —  *irte- 
derh.  ap.Mabiüon,  AA.  SS.  0.  s.Ben.  saec.  VI.  1.  p. 
5-25.  —  »tn  AA.SS.BoU.  17.  Jun.  III.  p.  414-420. 

De  SS.  Raslo  et  Anastasio  mart  a  s.  Bonifacio 
papa  rv  translatis  Romae  in  ecciesiam  s.  Mariae 
ad  martyres  Papebrochii  relatio  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Mai  Vü.  p.  763. 

Vita  8.  Rastonit  »  Vita  s.  Bathonis. 


De  s.  Rastragena  virg.  mart.  Contiaci  in  Tar- 
danensi  Galliae  tractu  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai. 
VIL  p.  764. 

De  s.  Ratypbomartyre  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul. 
V.  p.  387. 

Vita  b.  Rathardi  presb.  conf.  fundato- 
ris  coenobii  Diessensis  in  Bavaria  (saec. 
IX)  auctore  Innocentio  Keferloher 
decano  Diessensi. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Aug.  II.  p.  354. 355. 

Yita  s.  Ratlionis  comitis  Andecensis  in 
Bavaria  (f  cca.  953)  auctore  Innocentio 
Keferloher  decano  monasterii  Dies- 
sensis. 

Ausg. :  ex  eius  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun. 
m.  p.  894-899.  —  Miraoula  ibid.  p.  899-907. 

ikl.'Sekr.:  Blattmann,  Bonav.,  Der  heil.  Basso.  Ein 
christliches  Heldenleben.  Steyl  1892.  16  mo.  XXV. 
291  vag.  Jkl. 

De  ▼.  Bassone  comite,  dein  monacho  Werdensi  apnd 
Baioarcos  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 
p.  286.  286. 

Compendiam  oder  kurtzer  Begriff  vnd  AnsszaR:  dess 
g^ttseel.  Lebens  vnd  Wandels  s.Bassonis  oder  Batho- 
nis, fOistl.  Orafens  zu  Diessen  vnd  Andechs.  München 
1687.  16mo.  20pag.  Mü  TUeUriid. 

Vita  SS.  Ravenni  et  Basiphi  martyrum 
Baioci  in  Kormannia  Galliae. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p. 
390-392.  —  Historia  translationis  ibid.  p.  392. 
393.  —  Appendix  p.  393.  394.  Cf.  Sollerii  com- 
mentar. praevius  ibtd.  p.  389. 

Vita  s.  Raymundi  =  Vita  Baimundi. 

Vita  Raynaidi  (Goncoregii  ex  episcopo 
Vicentino)  archiep.  Ravennatis  (f  1321) 
auctore  Nicoiao  de  Arimino  ord.  Min. 
(cca.  1413). 

Ausg.:  ^  ap.  üghelli,  Italia  sacra  II.  p.  382- 
387  ed.  nov.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Aug.  m. 
p.  692-696.  Cf.  Cuperi  comment  praevius  ibid. 
p.  688-692. 

Brl.-Sdir.:  (Oottardi,  Domen.)  Compendio  della  vita 
di  s.  Bainaldo  primo  vescovo  di  Vicenza.  poi  arci- 
▼eeoo7o  di  Bavenna.  Verona  1789.  8^.  30  vag. 

( :)  Memorie  storiche  di  s.  Bainaldo  Conco- 

regffio,  arcivescovo  di  Bavenna.  Con  un  appendice 
di  docamenti.  Verona  1790.  4f>.  XVI.  180 pag. 

Yita  s.  Raynaidi  episcopi  Nucerini  in 
Umbria  (f  725)  ab  antiquo  auctore  latine 
scripta. 

Ausg.:  ex  italico  restituta  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Febr.  II.  p.  373-376.  —  Miraoula  t6M?.p.376. 

De  b.  RalnaMo  ord.  Crucigerorum  in  Piceno 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  11.  p.  609. 

Vita  s.  Rayneldit  =  Vita  s.  Beineldis. 

Vita  s.  Rayneri  =  Vita  s.  Raineri. 

De  s.  Redempto  episc.  Ferentino  in  Latio  (f 

cca.  586)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  April.  Lp.  752. 

Erl.- Sehr.:  Assemanns.  J.  S.,  De  ss.  Ferentinis  in 

Tnscia  Booi£acio  ac  Beaempto  episc.  deqne  presbyt. 

et  mart.  Entychio  dissertat.  Bomae  1745.  4fi.  195  pag. 

Vita  s.  Redigundis  sive  Wedigundis  virg. 
ord.  Praemonstr.  in  Hispania  (f  1152). 


1544 


DE  8.  REGINA  —  VITA  ß.  BEINOLDI 


Ausg.:  ex  Chrysost.  y.  d.  Sterre  Hagiologio 
Praemonstr.  necdum  edito  in  AA.  88.  BoU.  29. 
Janr.  II.  p.  975. 

De  s.  Regina  comite  Ostravandiae  Dononii 
prope  Valencenas  (saec.  VIII  fin.)  Sollerii  oom- 
ment.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jul.  I.  p.  266-271. 

Passio  s.  Reginae  virg.  mart  prope  Ye- 
terem  Alesiam  ubi  nunc  fanum  s.  Regi- 
nae, in  ducatu  Burgundiae,  auctore  ano- 
nyme. 

Ättsg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Bell.  7.  Sept.  in. 

p.  39.  40.  —  Translatio  a  villa  Alesia  [Älise- 

Sa  inte 'Reine,  dep.  Cöte-d'or]  ad  monasterium 

FlaWniacense  \Flavigny]  a.  864  auctore  anonyme 

sed  synchrone  *  ed.  Geo.  Violius  in  Apologia  de 

praesentia   reliquiarum   s.  B-ae   in   monasterio 

Flaviniac.  —  *  wiederh,  in  AA.  88.  BoU.  1.  c.  p. 

40-42.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

IV.  2.  p.  238.  —  *  Excerptum  *  ap.  Bouquet,  Rec. 

Vll.  p.  362.  363.  —  ^  ed.  Holder-E^er  ap.  Pertz, 

Mon.  scr.  XV.  1.  p.  449.  450.  —  Miracula  ^  in 

AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  42.  43.  —  '  Auszug  ap.  Pertz 

1.  c.  p.  450.  451. 

ErL-Sehr.:  Ansart,  Mannel  deepdlerins  de  s.  Bdne 
d'Alise,  Tiergo  et  martere.  1780.  12mo. 

Grienard,  F.,  La  vie  de  s.  Reine  d'Alise,  pr6o6d6e 
d'etades  critiqnes  sur  sea  Actes  et  sea  historiena  et 
soivie  de  nombienses  reoherches  sor  ses  reli^nes, 
sea  miracles  et  son  culte.  £d)t.  enrichie  de  pidces 
instificat.  rares  oa  inödites.  Di  Jon  et  Paris  1881.  8^. 
XVI.  507  pag. 

Quillot,  Sainte  Beine  d'Alise.  Etndes  sar  sa  vie,  les 
Actes  de  son  martvre  et  son  calte.  Aveo  dessins. 
ateanx  et  Paris  1881.  18-j6sas.  336  pag.  4  fr. 

Suysken,  Comment.  praevliis  in  AA.  SS.  Bell.  Sept. 
in.  p.  24-88. 

Ternet,  Cl.,  Martyre  de  la  glor.  s.  Beine  d'Alise, 
trag6die.  Dole  s.  a.  12mo. 

Vie  de  s.  Beine  viei^ge  et  martyre,  aveo  son  Office. 
Dole  8.  a.  18mo. 

Vie  do  s.  Beine,  ylerge  martyre.  Troyes ,  Garnier  s.  a. 
12mo. 

De  b.  Reglnaldo  eremita  culto  in  ecclesia  Me- 
Hnacensi  prope  Flexiam  in  prov.  Andegavensi  (f 
1104)  Stiltingii  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Sepi 
V.p.  626-629. 

De  88.  Reglnaldo  et  Franco  eremitis  Calabris 
in  ApuUa  in  AA.  88.  BoU.  7.  Mai.  II.  p.  282. 

Vita  s.  Reginardi  episcopi  Leodiensis 
(1024 — 1037)  auctore  Reinero  mon- 
acho  S.  Laurentii  Leodiensis  (c.  1190). 

Ausg. :  ^  i/naeruit  Aegidius  de  Aurea  valle  Hi- 
storiae  Leodiensi.  —  '  ap.  ChapeaviUe,  Gesta  pon- 
tific.  Tungrens.  11.  p.  167.  —  '  ap.  Pez,  Thesaur. 
anecd.  IV.  3.  p.  167-186.  —  *  totederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CCIV.  p.  125-138.  —  *  ed.  W.  Arndt 
ap.  Pertz ,  Mon .  scr.  XX.  p.  57 1  -  578.  —  Die  P  r  a  e  - 
fatio  auch  ap.  Martene,  Ampi.  coUect.  I.  p.  961. 
—  Epitaphium  in  der  Londoner  H8.  26788, 
vgl.  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  alt  d.  Gesch.  X. 
p.  197;  Ausg.  s.  oben  p.  425. 

De  b.  Reginbaldo  episcopo  Spii-ae  in  Germania 
(t  1039)  RigoUoti  comment.  historicus  in  AA.  88. 
BoU.  13.  Oct.  Suppiem.  p.  128*-140*. 

De  V.  Reginberto  monacho  et  f  undatore  S.  Bla- 
sii  in  Hercinia  Silva  (f  962)  ap.  MabiUon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  315.  316. 


Vita  8.  Regin8windi8  7  annorum  puel- 
lulae  Laufae  in  Suevia  (f  837)  auctore 
anonjmo. 

Erst  nach  dem  11.  Jahrh.  geechrieben,  mlrehenliaft. 

Ausg.:  ^  ex  ms.  Bodeccensi  in  AA.  S8.  BoU. 
15.  Jul.  IV.  p.  92-96.  —  *  Bruchstücke  •  ap.  Bou- 
quet,  Kec.  VI.  p.  331.  332.  —  »» ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  1.  p.  359.  360. 

Erl.-Sdir.:  Cnper,  Commentar.  praeriiis  in  AA.  SS. 

Boll.l.cjp.  90-92. 
Stalin,  'Wirtembergische  Qeschichte  I.  p.  238. 
Wa  tt  e  n  b  a  c  h .  Dentachlands  Gescfaichtsqnellen.  6.  AnfL 

I.  1893.  p.  290. 

Vita  s.  Regnoberti  =  Vita  s.  Bagnoberti. 

Historia  s.  Reguli  abbatis  aut  episcopi 
et  S.  Andreae  fundationis  (f  probabiliter 
saec.  IX). 

Ausg. :  ^  ex  Joa.  Jamieson ,  Historical  acoount 
of  the  ancient  Culdees  p.  378  —  *  in  AA.  SS. 
BoU.  17.  Oct.  Vni.  p.  175-180.  Cf.  v.  Heckii  com- 
ment. praevius  de  s.  Regulo  episc.  aut  abbate,  s. 
Damiano  presb.,  s.  Aneglas  duic.  et  Muren  virg. 
ibid.  p.  163-175. 

Vita  s.  Reguli  episcopi  Silvanectis  in 
Gallia  et  mart  (saec.  III  fin.)  auctore  ano- 
nymo  saec.  X. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Mart.  III. 
p.  818-820.  —  Vita  alia  ex  msa.  >  ihid,  p.820 
-827.  —  •  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  ÜI.  p.  391. 
Cf.  Commentarius  praevius  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c. 
p.  816-818. 

De  8.  Retiulo  episcopo  Africano  mart  a.  542 
Limpeni  comment  in  AA.  SS.  BolL  1.  Sept  I.  p. 
223-238.  —  Translatio  auctore  anonymo  ex 
editione  ^  üghelli,  Italia  sacra  I.  p.  847  et  ms. 
•  ibid.  p.  238-240.  —  Die  Passio,  welche  p.  2l*9 
-231  steht,  ist  ergänzt  in  Analecta  BoUand.  XL 
1892.  p.  264-268. 

Historia  ss.  trium  Regum,  vid,  Johannes  ab 
Hildesheim,  supra  p.  655. 

Vita  s.  Reineldis  virg.  mart  prope  Hai- 
las Deiparae  in  Hannonia  (saec.  VII). 

Ausg.:  in  AA.SS.Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  176-178. 

Erl.  -  Sehr. :  Beschryvinge  van  het  leven ^  den  lof  en 
grootheden  der  j>iince8se  de  h.  Reynildis,  magfaet  ea 
martelaresse,  die  gevierdt  wordt  tot  Sancten  by  Halle 
in  Henepiaw.  Brafisel ,  Claadinot  s.  a.  l2mo. 

Bnck,  Vict.  de,  Vie  de  Sainto  Reinelde,  vienre  et 
martyre,  dont  les  reliqnea  reposant  en  rögii:»«  de 
Saintes  prds  de  Hai.  Bmxelle«  1853.  32  mo.  32paf. 

Eloge  raccooroi  des  grandeurs  de  la  princease  rojJ« 
S.  Beineide  .vierge  et  martyre  honor6e  k  Saintes 
en  Hainaut.  Bruxelles  1729.  18mo. 

Sollerins,  Comment  praevios  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  178-176. 

Vita  8.  Reinilae  «  Vita  s.  Reinulae. 
Vita  s.  Reinoldi  monachi  et  martrris 
Coloniensis  auctore  anonymo. 

FUr  Dortmund  interessant.  —  Er  soll  eins  der  be> 
kannten  .vier  Haimonskinder '  gewesen  sein.  —  Ohne  g^ 
schichtlicnen  Wert  u.  nicht  nach  1877  Terfasst. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  monasterii  Rubeae  Vallis  t» 

AA.  SS.  Bell.  7.  Janr.  I.  p.  385-387.  —  »ex  cod. 

bibl.  Burgund.  Bruxell.  n«  7569.  fol.  380'  ed.  J. 

Floss  in  Annalen  des  Vereins  f.  d.  Oesch.  des 

Niederrheins.  XXX.  Köln  1876.  p,  181-185.  — 


VITA  S.  REINULAE  —  VITA  S.  EEMIGH  EP.  REM. 


1545 


Tita  alla  seu  Narratio  de  s.  Beynoldo  et  genea- 
logia  eius  et  sociorum  (Oedtcht,  vollständiger  (üs 
die  Haimanssage.  Handsehr.:  Brüssel,  Bibl. 
de  Bourg.  n*  7569.  fol.  382-385)  *  publie  par  A. 
ran  Hasselt  in  Aonuaire  de  la  bibliotheque  royale 
de  Belgique.  Xu.  Bruxelles  1851.  p.  245 -281;  c/l 
p.  239-245.  —  ^wiederh.  ap.  Louis  de  Baeoker, 
Chants  historiques  de  la  Flandre.  Lille  1855.  8^ 
p.  134-149.  —  *  besser  ed.  Floss  1.  c.  p.  185-203. 

—  Historie  van  sente  BeyDolt  hrsgb.  aus  der 
Kölner  Hs.  von  A.  Reifferscheid  in  Zeitschiift  f. 
deutsche  Philologie.  V.  1874.  p.  271  ff. 

ErL-Sehr.:  Beitrige  nr  Oesch.  Dortmands  und  der 

Orafechaft  Mark.  f.  1875.  p.  81. 
Floss,  J.,  in  Annalen  des  Vereins  fQr  d.  Oesch.  des 

Niederrheins.  XXX.  1876.  p.  174-181. 
Hansen«  Jos..  Die  Reinoldssage  u.  ihre  Beziehung  zu 

Dortmond  «n  ForschunKon  zur  deutschen  Oeschichte. 

XXVI.  QOttingen  1886.  p.  105-121. 
"Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  R.  Aufl. 

1. 1885.  p.  164.  not.  2 ;  6.  Aufl.  I.  p.  174.  not.  1,  S82. 

Vita  8.  Reinulae,  vid.  Vita  s.  Herlindis. 

Vita  s.  Remacli  episcopi  Traiecten8i8 
ac  dein  abbatis  Stabulensia  (f  668)  au- 
ctore  anonymo  monacho  Stabulensi. 

Verdient  unter  die  Torzfigrlicheren  Quellen  der  deut- 
schen Oeschichte  gezihlt  zu  werden.  Aus  dem  9.  Jahrh. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  BS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  489-494.  —  ^triederh.  u,  ex  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  692-696.  —  Vita  alia 
auctore  Anselmo  ^in  Anselmi  gest.  episc.  Leo- 
üiens»  {vid.supra  p.  112).  —  •  ed.Surius,  Vitae  SS. 
3.  Sept.  V.  p.  17.  —  '  fragmenta  ap.  Duchesne, 
Eist  Franc,  scr.  I.  p.  642  —  w.  *  ap.  Bouquet, 
Rec.  HI.  p.  544-547.  —  Vita  alia  quam  Not- 
gerus  episcopus  Leodiensis  (f  1008)  ad  Werin- 
f  redum  abbatem  Stabulensem  scripsit  (Handsckr, : 
Rom,  Vatic.  Christ,  reg.  n°  1316  folim  61.5]  mbr. 
sec.  XL  4")  *  ap.  Duchesne  1.  c.  p.  642.  —  'ed. 
Surius  L  c.  3.  Sept  —  •  ap.  Chapeaville,  Gesta 
pontific.  Tungrens.  I.  p.  82.  —  *ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  CäXXIX.  p.  1147-1168.  —  'Auszug 
ap.  Bouquet,  Rec.  HL  p.  544-547.  —  Homilia 
in  8.  Remaclum  incerti  auctoris,  ex  cod.  Bamberg 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  725-728.  —  Miraeula  s. 
R-i:  jPost  gloriosiss.*  Libri2  (Handschr,:  Bam- 
berg E.  III.  1.  mbr.  saec.  X.  4® min.  —  Brüs- 
sel, n«9636.  9637.  mbr.  saec.  XL  fol.;  —  n°  14650 
-55.  mbr.  saec.X.  fol. min.  —  Cheltenham,Bibl. 
Phillipps,  n®  12459.  mbr.  saec.  XI.  fol.  —  Rom, 
Vatic.  Christ,  reg.  n'*  1316  [olim  615].  mbr.  saec. 
XI.  4^  ^vaMe  mutcUo  stilo  ed.  Surius,  Vitae  SS. 
3.  Sept  V.  p.  29-39.  —  'ap.  Mabillon  1.  c.  saec. 
IL  p.  494-503,  nicht  vollständig.  —  ^ganx  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  Sept.  I.  p.  696-721,  sefir  gut. 

—  *  wiederh.  ap.  Ghesquiere ,  AA.  SS.  Belgii  HL 
p.  473-519.  —  ^Auswahl  ex  libro  H  et  addita- 
mentis  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
1.  p.  433-443;  ef.  praef.  p.  431.  —  "Fragm.  ex 
libro  n  ap.  Bouquet,  Rec.  IX.  p.  113.  114.  — 
Miraeula  alia  auctore  monacho  Stabulensi  ano- 
nymo *  ap.  Chapeaville  1.  c.  U.  p.547.  —  ^wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  L  p.  721-725.  —  Triumphas 
s.  Rf-I  de  Malmundariensi  coenobiS  a.  1071  [Send- 
schreiben der  Mönche  von  Stablo  an  die  Christen- 
heit,  worin  der  Triumph  ihres  Heiligen  geschil- 
dert wird.  Lehrreiches  Denkmal  jener  Zeit;  nach 


de  Neue:  yCette  fabideuse  histoire  n'est  gu'un 

tissu  defaussetes  et  d'erreurs  historiques^.  (nand- 

sehr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  435)]  ^  ed. 

Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  433-461. 

—  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLIX.  p.  287-334. 

ErL-Sekr.:  Courtejoie,  Los  illustrations  de  Stavelot 

et  les  vies  de  s.  Remacle,  Th^odart,  Hadelin,  .  .  . 

Poppo ,  et  d'autres  grands  dvilisateurs  des  Ardennes. 

Li^  1855. 

Dietrich,  Otto,  Der  Triumphus  St.  Bemacli,  eine 

§uelle  für  die  Oeschichte  des  11.  Ji^h.  Inaug.-Diss. 
alle  1887.  8«.  40pag. 
Friedrich,  J.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  U. 

1869.  p.  828. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  V.  1740.  p.  94. 
Kurth,  O.,  Xotice  sur  la  plus  ancienne  biographie  de 

s.  Bemacie,  pour  servir  ft  l'hist.  des  supercheries 

littöraires  tri  Bulletin  de  la  Commission  rov.  d'hist. 

de  Belgique.  4.  s^r.  Tom.  IIl.  n«  3  (kiernaeh  mnPlagiai 

aus  Vita  s.  lAmberti  u.  Vita  s.  Trudonis). 
de  Xoue,  La  chftsse  de  s.  Remacle  ft  Starelot,  no- 

tice  in  Annales  de  TAcad.  archöol.  de  la  Belgique. 

B.  n.  1866.  p.  461. 
' :  Etndes  historiques  sur  Tancien  pays  de  Stavelot 

et  Malm^dy.  Li6ge  1848.  8P.  p.  188.  201.  Oute»  Werk. 
Pertz'  Archiv  IV.  1821.  p.  884;  VH.  p.  262. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  I.  p.  646. 

656. 
Veldius,  Ck)mmentar.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  669-692. 
Wa ttenbach,  Deutschlands  Qesdiichtsquellen  p.  286 

(5.  Aufl.  I.  P..249.  366.  441.  U.  p.  127;  6.  Aufl.  L  1893. 

p.  267.  383). 
w  i  1 1  m  e  t  tn  Annales  de  la  Soci6t6  arch^olog.  de  Namur. 

Tom.  Vn. 

Vita  s.  Remacli  Stabulenais  =  Vita  s.  Remacli 
episcopi  Traiectensis. 

Vita  s.  Remberti  =  Vita  s.  Rimberti. 

Vita  s.  Remedii  =  Vita  s.  Remigü. 

Tita  s.  Remedii  conf.  in  agro  Tridentmo 
(saec.  V)  auctore  Bartholomaeo  Triden- 
tino. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct.  I.  p. 
55.  56.  Cf.  Suyskenii  commentar.  praevius  ibid. 
p.  36-55. 

Tita  b.  Remigii  episcopi  Lincolnieneis 

primi  in  Anglia  (f  1092)  auctore  Giraldo 
Cambrensi. 

Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VL  2.  p.  768-773.  —  «ap.  Wbarton,  Anglia  sacra 
IL  p.  408-434  mit  Auslassung  der  Cap.  6-9  u. 
11-20.  —  '  ed.  James  F.  Dimock  in  Giraldi  Cambr. 
opp.  VII.  London  1877.  gr.  8^  p.  3-80.  —  Remi- 
gius's  Profession  to  Lanfranc  ibid.  p.  151.  152 
(=  Reram  Brit.  med.  aevi  scr.  n®  21). 

Yitae  s.  Remigii  episcopi  Lugdunensis 

(f  875)  summarium. 

Ausg.:  ex  Officiis  propr.  Lugdun.  a  Steph. 
Vemey  propositis  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Oct.  XII. 
p.  699.  —  Appendix.  De  ss.  Zacharia,  Helio, 
Martine,  Amolone  et  Gebuino  episcopis  Lugdu- 
nensibus  ibid.  p.  700-706.  Cf-  R-  de  Buckii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  678-698.  —  Opera  s. 
R-i  ap.  Migne,  Patrolog.  lai  CXXI. 

Tita  s.  Remigii  episcopi  Remensis,  Eran- 
conim  apostoli  (f  532)  brevis  auctore  Ye- 
nantio  Fortunato  episcopo  Pictaviensi: 
,Beatissimi  Remigii  antistitis'. 

Wird  dem  ForhmatuB  neuerdings  abgesprochen. 


1546 


VITA  S.  REMIOn  EPISCOPI  EEMEN8IS 


Handsehr.:  Brüssel,  k.  Bibi.  n**  7882.  mbr. 
sec.  XI;  —  n®  0636-9637.  sec.  XI.  —  Paris, 
Nat.-Bibl.  cod.  lat.  n«  5596  (olim  Ck)lb.  n°  5432). 
mbr.  sec.  IX.  8^  —  n^  12598.  mbr.  sec.  Vm.  fol. 

—  Würzburg,  Un.-Bibl.  Mp.  Th.  f.  34.  mbr. 
sec.  X.  4*».  Vgl  Pertz'  Archiv  V.  p.  48;  VII.  p. 
242.  243;  XL  p.  251. 

Ausg. :  ^  ed.  Mombritius ,  Sanctaarium.  II.  Me- 
diolani  (1475?)  p.  240.  —  «ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  1.  Oct.  V.  Colon.  1574.  p.  489.  -- 
» in  AA.SS.Boll.  1.  Oct.  I.  p.  128-131.  —  wiederh. 
*ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  I.  Brux.  1783. 
p.  501,  —  **n  Fortunati  opp.  ed.  Luchi.  II.  Ro- 
mae  1786.  4^  p.  113-119  —  w.  "ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  LXXXVni.  p.  527-532.  —  ^ed.  B. 
Krasch  in  Mon.  Germ,  bist  Auot.  antiquiss.  IV.  2. 
1885.  p.  64-67;  cf.  prooem.  p.  xxn-xxiv.  —  Vita 
alia  auctore  anonyme:  ,Beatus  igitar  Remig.^  ap. 
Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.  1665-1669.  —  Vita 
alia  prolixior  f  abulis  respersa  auctore  H  i  n  c  m  a  r  o 
archiepiscopo  Bemensi:  ,Post  vindictam^  [angeb- 
lich nach  einem  alten  von  H.  aufgefundenen  Ije- 
ben.  Unbedeutend.  Handsehr.:  Admont,  Stifts- 
bibl.  n®  32.  mbr.  sec.  XI.  fol. ;  —  n*  54.  mbr.  sec. 
XII.  —  Arras,  Stadtb.  mbr.  soc.  XI.  fol.  n»  189. 

—  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  sec.  X.  fol.  mai.;  — 
mbr.  sec.  XIII.  fol.  n°  87.  —  Cöln,  VI.  18.  mbr. 
sec. XI.  fol. ;  —  VI.  13.  mbr.  Legend.  SS.  —  Gött- 
weih, Stiftsb.  mbr.  sec.  XIL  4«.  G.  26.  —  Hei- 
ligenkreuz, Stiftsb.  n®  145.  mbr.  sec.  XII;  — 
n<»  205.  sec.  XII.  —  Metz,  F.  76.  mbr.  sec.  XI. 

—  Middlehill,  73L  1841.  sec.  Xü.  —  Mont- 
pellier, Un.-Bibl.  sec.  Xn.  n9  1.  Vol.  UI.  f.  105^; 

—  n^  30.  f.  118.  sec.  XII;  —  n^  68.  f.  97.  sec.  XI. 

—  St.  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XU.  fol.  715.  n*  1. 
f.  44.  -_  Oxford,  Un.-Bibl.  Bodley.  732.  mbr. 
sec.  Xm.  fol.  —  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XIV.  n^ 
5278.  110;  —  sec.  XIU.  5293.  21;  —  s.  Xn  E. 
5308.  47;  —  5526.  sec.  X;  —  s.  XL  5595.  1;  — 
5607.  3.  sec.  XI;  —  St.  Germ.  sec.  XII.  497;  — 
St.  Martin  s.  XII.  n«  1.  Tom.  11;  —  BibL  Si  Ge- 
nevieve.  CC.  2  (264)  mbr.  fol.  Xu.  n«  5]  *  ed.  Su- 
rius, De  probatis  SS.  histor.  13.  Janr.  I.  Colon. 
1617.  p.  185  sq.  u.  1.  Oct.  p.  11.  •—  Un  AA.  SS. 
Bell.  1.  Oct.  I.  p.  131-166.  Cf  Analect  Bolland. 
L  1882.  p.  495.  n<»  2.  —  »  ap.  KoUar,  Analecta 
monum.  I.  1761.  p.  934-940.  —  *ex  Swio  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXXV.  p.  1129-1188.  — 
Zum  Theil  von  Cap.  4  an  (nach  der  Ausg.  der 
Bollandisten)  'ap.  Duchesne,  Bist.  Franc,  scr.  I. 
p.  524;  in.  p.  382.  —  «ap.  Bouquet,  Recueil  IIL. 
p.  373-380;  V.  p.  432;  VIL  p.  345.  346. 

Erl.-Sdir.:  Anonymus  Mellioensis,  De  scriptor.  ec- 

cles.  p.  46. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  U.  1880.  p.  255. 
Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  575. 
Eurth,  Oodef.,  Les  sources  de  rbistoire  de  Glovis 

dans  6r6goire  de  Tours  m  Revue  des  qnestions  hi- 

storiques.  XLIV.  Paris  1888.  p.  406-415. 
Schubert,  H.  v.»  Die  Unterwerfung  der  Alomannen 

unter  die  Franken.  Kritische  Untersuchung.  Strass- 

burg  1884.  gr.  80.  p.  185-140.* 
Sigebertus  Oemblac,  De  scriptor.  eccles.  99. 

—  BedlOAtlo  ecclesiae  et  translatio  s.  R-i 
facta  a  Leone  IX  pp.,  auctore  Anselmo  Remensi 
synchrono,  vid.  Ausg.  unier  Anseimus  Remensis. 

—  Appendix  de  aliquot  miraculis  ibid.  p.l85- 


187.  —  Eplstola  Leonis  papae  IX  ad  Franc-os 
de  festo  s.  R-i  celebrando  ap.  Bouquet,  Rec.  XL 
p.  491.  —  Haldoini  abbatis  Altivillarensis  versus 
ad  tumulum  s.  R-i  ^ap.  Mabillon,  Vet  analect 
I.  p. 416  (* ed.  nov.  p.  423).  —  'ap.  Bouquet,  Re- 
cueil  VII.  p.  317.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
GXXIX.  p.  1033-1036.  —  Hinemarns  archiep. 
Remensis:  Encomium  s.  R-i  (unbedeutend)  ^ed. 
Mosander  in  Supplem.  ad  Surii  De  probatis  SS. 
historiis.  VII.  1581.  p.  739-744.  —  ^wiederh.  ap. 
Migne  1.  c.  CXXV.  p.  1187-1198.  —  MlnenU 
s.  R-i  sP  1349  ex  cod.  Bruxell.  n*  5538-39  in 
Analect  Bolland.  IV.  1885.  p.  337-343.  —  Testo- 
mentam  b.  R-i  episcopi  Remensis  ^ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  L  p.  806-808.  —  »Vn  BibL  PP.  max. 
Lugd.  XVII.  —  'ap.  Brisson,  De  vit  sanct  ed. 
Bach.  p.  653.  —  *  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Oct  L  p. 
167-170.  (Cf  Lettre  du  secretaire  de  Tacade- 
mie  de  Bruxelles  k  C.  de  Bye  au  sujet  de  ia 
reponse  faite  par  ce  demier  au  memoire  sur  le 
testanient  de  s.  Remi.  Bruxelles  1780.  8^)  — 
Translatlones  s.  R-i  auctore  Flodoardo,  ex 
eius  histor.  eccles.  Remens.  lib.  1.  c.  21.  22  in 
AA.  SS.  BolL  1.  Oct  I.  p.  173-176.  —  Trans- 
lationes  s.  R-i  a.  882  et  883  auctore  fort«  Rot- 
f  rido  synchrone  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct  I.  p. 
170-173.  —  Versus  litteris  aureis  inscripti  pul- 
yino  apposito  sub  capite  s.  R-i,  vid.  supra  p.  1069 
8ub  Versus. 

Srl.'8diir.:  Armand,  F.,  Histoire  de  St.  Bemi ,  suivie 

d'un  aper^  sur  la  ville  et  l'^lise  de  Beims.    Paris 

1846.  80. 
Aubert,  Histoire  de  s&int  Remi  (488—632)  p.  s.  h 

r6tude  des  origines  de  la  monarchie  tmufoiae.  Paris 

1849.80;  —  2.  6d.  CMlons- sur -Harne  1873.  12 mo. 

192  pag. 
Cerisiers,  R.  de,  Les  heureux  commenoements  de 

la  Fnuice  chr^tienne  sous  Tapötre  de  nos  rots  Saint - 

Remi.  Reims  1688.  40;  1647.  8». 
Dorigny,  J.,  Vie  de  s.  Bami.   ChAlona  (Paris)  1714. 

12  mo. 
Heber,  P.,  Die  vorkarolinffisehen  christl.  Glanbens- 

helden  am  Rhein.  Frankfurt  a.  H.  1858.  9*,  p.  101-106. 
Histoire  littöraire  de  la  Franoe.  Ul.  1785.  p.  155. 
Huiilard-Br^holleswiCJoinptes-rDndufl  de  TAcad. 

des  inscr.  et  belies  -  lettres.  B.  VI.  1870.  p.  288. 
Jadart,  H.,  Bibliographie  des  ouvraaeB  oonoemant  la 

vie  et  le  culte  de  s.  Remi ,  6v@que  de  Reims ,  apotre 

des  Francs.  Reims  1891.  8P.  47 pag.  {Exirttü  dwTia- 

vaux  de  I'Acad.  de  Reims.  Tom.  87  mu  Annte  1^9.90. 

Tom.  I.  Reims  1891.)  EtUhäU  126  Kvmmem. 
Maquart,  Le  tombeau  de  s.  Remi  k  Reims,  notioe 

sur  le  tombeau  actuel  de  s.  Remi  et  sur  oeux  qui 

Tont  pr6oM6.  Reims  1847.  BP. 
Marlot,  G.,  Tombeau  du  grand  saint  Remi.   Beims 

1647.  60. 
Menü,  H.,  La  piene  tombale  de  s.  Remi  6vdque  de 

Reims  in  Revue  de  Champagne  et  de  Brie.   1893. 

mars.  üt  1892  viedtraufgefukdm. 
Noorden,  C.  v.,  Hinkmar,  Eizbisdiof  von  Hheims. 

Berlin  1863.  8«.  p.  393ff. 
Both,  Gesch.  des  Benefizudweaens.   EilaDgea  ISöO. 

gr.  8P.  p.  461 :  die  FftUchungen  Hifikmars  v.  Rheims. 
Saussay,  Andr.,  De  gloria  s.  Bemigii,  proprii  Fran- 

corum  apostoli  et  prophetae  .  .  .  libri  4.  Qaibos  sub- 

nectitur  assertio  veritatis  sacrae  «mpnllae  Remensis. 

TuUi  Leucorum  1661.  fol. 
Sohr&rs,  H..  Hinkmar  Erzbischof  von  Reims.  Frei- 
burg i.  B.  1884.  gr.  80.  p.  446-464 ;  606-512. 
Suysken,  Comment.  praevlus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  69-128. 
w  a  tt  e  n  b  a  c  h ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

1. 1886.  p..94.  154.  278.  441.  H.  p.  470;  6.  Aufl.  L  p. 

97.  296.  II.  p.492. 
WeizsAoker,  Hinkmar  und  Pseudo - Isidor  in  Zeit- 
schrift für  historische  Theologie.   1858.  p.  327-430; 

über  die  Vita  Remigii  p.  888.  417. 

Vgl.  Remigius  archiep.  Remensis. 


DE  S.  REMIGIO  —  VITA  B.  RICHARDI  ABB.  S.  VIT.  VIRD. 


1547 


De  8.  Remigio  archiep.  RotomagenBi  (f  cca. 
771)  in  AA.  88.  Boll.  19.  Janr.  11.  p.  235.  236. 

De  9.  Romigio  martyre  in  monasterio  s.  ür- 
bani  in  Helvetia  Rigolloti  sylloge  in  AA.  88.  Boll. 
12.  Oct  Suppl.  p.  106*.  107*. 

De  s.  Renato  episc.  Surrenti  in  regno  Nea- 
polit  (sec.  V)  Ohesquierii  commentar.  in  AA.  88. 
Boll.  6.  Oct  m.  p.  380-395.  —  Homilia  de  ss. 
Renato  et  Valerie  episcopis  Surrentinis:  ,Ope- 
rante  divina^  ^  ap.  Üghelli,  Itaüa  Sacra  VI.  p.740. 

—  *ap.  Capasso,  Memorie  stör,  della  chiesa  Sor- 
rentina  p.  212. 

Tita  s.  Renovati  episcopi  Emeritensis 

(t  cca.  633)  in  Hispania  aactore  Paulo 

diacono  Emeritensi. 

Äusg, :  in  AA.  88.  Boll.  31.  Mart  IIL  p.  908. 909. 

Translatio  s.  Reoli  Remen8i8  archiepi- 
scopi  (t  688)  auctore  Guilelmo  abbate 
Orbacensi  (1180). 

Ausg.:  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  1216- 
1218. 

Acta  &  Reparatae  virg.  Caesareae  in  Pa- 

laestina,  mart  sub  Decio,  sublestae  fidei 

auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  ap.  Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  741- 
744.  —  •  tciederh.  in  AA.  88.  BoU.  8.  Oct  IV.  p. 
39-41.  Cf,  8uyskenii  comment  praevins  p.24-39. 

De  s.  Reparato  diac.  Nolano  in  Campania  (f 
553)  Buckü  sylloge  in  AA.  88.  Boll.  21.  Oct  IX. 
p.  304.  305. 

De  s.  Rettttota  mart.  Calari  in  Sardinia  Pape- 
bn)chii  comment  histor.  in  AA.  88.  Boll.  17.  Mai. 
VU.  p.  794-799. 

Acta  s.  Restitlltae  mart.  Afrae  sub  Dio- 

cletiano  in  Aenaria  insula  primum  sepul- 

tae,  deinde  Neapolim  translatae. 

Ausg. :  ^  ed.  Jac.  Gastelli.  NeapoH  1742.  8^  ~ 
»ex  mss.  in  AA.  88.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  20-24 
cum  Henschenii  commentar.  praevio  p.  19.  — 
Miraculnm  ex  Octav.  Cajetani  Vit  8icaloram 
SS.  (H.  p.  249)  und.  VE.  p.  794. 

Acta  s.  Restitutae  virg.  cum  Cjrillo  pre- 
sbyteri  et  sociis  2  mart  Sorae  in  Cam- 
pania cca.  a.  272  auctore  Gregorio  epi- 

scopo  Tarracinensi. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  88.  Boll.  27.  Mai.  VI. 
p.  664-672.  —  Inventio  corporis  a  Janningo 
teste  ex  parte  oculato  descripta  Und.  p.  672-674. 

—  Translatio  alterins  s.  Eestitntae  ibid.  p. 
674-678.  Gf.  Papebrochii  comment  praevius  ibul. 
p.  661-664  et  VE.  p.  853. 

Acta  s.  Restituti  martyris  Romani. 

Ausg, :  ex  ms.  Rom.  in  AA.  88.  Boll.  29.  Mai. 
VIL  p.  11-13.  Cf,  Henschenii  commentar.  prae- 
vins ibid.  p.  10.  11. 

Yita  s.  Reverentii  confessoris  et  presb. 
Baiocis  in  Normannia  inf.  (saec.  IV.  V). 

Dar  Verf.  der  Vita  s.  Ragnoberti  hat  diese  als  Plagiat 
bcmutzt. 


Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibi.,  ms.  latin.  n^ 
5343.  f.  91. 

Ausg. :  ed.  Jul.  Lair  in  Bibliotheque  de  l'^cole 
des  eh.  V.  ser.  HI.  1862.  p.  118-124;  cf.  95-101 
et  8ay8kenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  12. 
8ept  IV.  p.  22-24. 

Acta  SS.  Reveriani  episc. ,  Pauli  presb. 
et  10  sociorum  mart  Augustoduni  in  Gal- 
lia  a.  272. 

Ausg.:  in  AA.  88.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  40.  41. 
Erl.'Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  380. 

De  SS.  Revocato,  Firmo,  Jncnndo  et  sociis 
mart.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  602. 

De  8.  Revooato  mart.  Genuae  «in  Ligaria  ho- 
norato  in  AA.  88.  BoU.  29.  Mai.  VÜ.  p.  13. 

De  SS.  Revooato,  Satoro,  Feiice  eie.  mart.  Afris 
in  AA.  88.  Boll.  5.  Febr.  I.  p.  658. 

De  8.  RhaYde  vel  Herai'de  virgine  mart.  prope 
Alexandriam  in  Aegypto  (t  cca.  308)  Stiltingii 
sylloge  in  AA.  SS.  Soll.  5.  Sept.  II.  p.  525. 

De  s.  Rhegino  episcopo  Scopalorum,  mart.  (f 
cca.  355)  Henschenii  commentar.  historicns  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  DI.  p.  495. 

De  8.  Rhodlano  martyre  apud  Graecos  in  AA. 
88.  Boll.  20.  Mart.  ID.  p.  84. 

De  s.  Rhodippo  episcopo  Leontinis  in  Sicilia 
(t  cca.  314)  in  AA.  88.  Boll.  2.  Febr.  I.  p.  287. 

De  8.  Rhodone  martyre  in  AA.  88.  Boll.  26. 
Janr.  U.  p.  709. 

De  s.  Ribario,  Riberto  seu  Rioberto  =  De  s. 

Rithberto. 

Vita  8.  RicardI  =  Vita  s.  Richardi. 

Vita  Ricciardi ,  comitis  S.  Bonifacii  (f 

Brixiae  1253),  res  inter  ipsum  et  Ecce- 

linos  gestas  complectens,  incerto  auctore. 

1184—1253. 

Ausg. :  *■  stud.  et  opera  Felic.  Osü  recensita 

cum  Alb.  Mussati  historia  Heurici  VII.   Venet. 

1636.  fol.  —  •  ap.  Muratori,  Script  rer.  Ital.  VIII. 

p.  121-134. 

Vgl.  Oodi  —  Manrisina  —  Bolandinas  Patar.  — 
Thaddaens  Vioent. 

De  s.  Richardo  imperatrice  virg.  (saec.  X  init) 
Andlaviae  in  Alsatia  Stiltingii  svlloge  hist  in  AA. 
88.  Boll.  18.  Sept  V.  p.  793-798. 

Erl.'S^.:  Deharbe,  Sainta  Richarde,    son  abbaye 
d' Andlaa ,  son  6glise  et  sa  crypte.  Paris  1874.  Bf^. 
176pag.  ä  9pl. 
Wiegand,  W.,  Die  h.  Hichardis  oder  Richarda  in 
Allgem.  Deutsche  Biographie.  XXVUI.  p.  420  ff. 

Tita  b.  Richardi  abbati8  S.  Vitoni  Vir- 
dunensia  (St.  Vannes  in  Verdun,  f  1046) 
auctore  monacho  anonymo  (c.  1100). 

Nicht  sehr  reichhaltig. 
Handsehr.:  vid.  Pertz'  Archiv  VIII.  44^ 
Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  1.  p.  519-530.  —  *  wiederh.  u.  hrsgb.  von 
Wattenbach  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XL  p.  ^0-290. 
—  'Excerpta  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  373;  XI. 
p.  458-460.  —  Vita  alia,  ex  chronico  Virdu- 
nensi  Hugonis  Fla\iiiiacensis  abbatis  {bildet  den 
2,  Theil  der  Chronik)  *  c.  comment  praev.  et  not 


1548 


GESTA  S.  mCHARDI  EP.  ANDR.  —  VITA  S.  RICHARU  ABB.  CENTÜL. 


D.  Papebrochii  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jun.  ü.  p.  976 
-1001.  —  «ap.  Mabillon  1.  c.  p.  537-565.  —  Vi- 
tae  alterius  epitome  ex  Menardo  et  Wasse- 
burgio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1001-1006.  — 
Miracula  b.  Richardi  auctore  anonymo  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  p.  530-536. 

JSrl.-Sehr.:  Bertarias  canon.  S.  Yitoni  {eontimuU.  ap. 
d'AcheryXII.  p.  267). 

Contzen,  Die  deschichtschroiber  der  säohs.  Kaiser- 
zeit p  166-168. 

Sackur,  E.,  Richard  Abt  von  St.  Vannes.  Dissort. 
Breslau  1886.  SP. 

Watte nbach«  Dentschlands  Geschichteqnellen  p.  280 
(5.  Aufl.  II.  1886.  p.118. 119;  6.  Aufl.  IL  1894.  p.181. 
1S2). 

Vgl.  Richardns  abbas  Vannensis. 

Gesta  s.  Richardi  episcopi  Andriensis 

in  Apulia  (tc.l200)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ap.  Ughelli ,  Italia  Sacra  ed.  Coleti  VII. 
p.  921-925.  —  Historia  inventionis  et  transla- 
tionis  [intra  a.  1435  — 1451]  corporis  s.  Richardi 
ADglici  a  Francisco  (del  Balzo)  duce  An- 
driensi  curatae  et  descriptae  ^  ap.  Ughelli  1.  c. 
p.  927-930.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  II.  p. 
248-250.  —  Miracula  eodem  auctore  ibid.  p. 
251.  Cf.  Papebrochii  commentar.  historious  ibid. 
p.  245  -  248. 

Yita  s.  Richardi  episcopi]  Cicestriae  in 
Anglia  (f  1253)  auctore  Kadulfo  Boc- 
king  Anglo  ord.  Praed.  (flor.  1270).  Li- 
bri  IL 

Ätisg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  3.  April.  Nur  ein 
Atisxug.  —  *  vollständig  in  AA.  SS.  Boll.  3.  April. 
I.  p.  282-318.  —  ^excerpta  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXVm.  p.  255.  256.  —  Vita  aUa  ex  Joh.  Cap- 
gravio  (Nova  legenda  fol.  269»»)  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  278-282.  Gf.  Papebrochii  commentarius 
praevius  ibid.  p.  277. 

Vita  s.  Richardi  preebyteri  auctore  Angel- 
ranno  =  Vita  s.  Richarii  abbatis  Centulensis. 

Passio  s.  Richardi  pueri  martyris  (f 

1179)  Paiisiis   in  Prancia   auctore  6a- 

guino. 

Ausg. :  *  Parisiis  1598.  —  '  ohne  Namen  des 
Verfassers  wiederholt  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mait. 
111.  p.  593.  594.  Cf.  commentar.  praevius  ibid.  p. 
591 -.593. 

Yita  s.  Richard!  regis  apud  Anglo -Sa- 

xones  in  Britannia  (f  722).   Epitome  ex 

hodoeporico  s.  Willibaldi  episcopi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  II.  p.  75.  76. 
—  II.  epitome  ex  actis  s.  Wunebaldi  abbatis 
ibid.  p.  76.  —  III.  epitome  ex  actis  s.  Willi- 
baldi episc.  auctore  Reginpldo  episc.  ibid.  p.  77. 
78.  —  IV,  epitome  ex  itinerario  s.  Willibaldi 
episc.  auctore  anonymo  ibid.  p.  78.  —  V.  epi- 
tome ex  gestis  sanctorum  Eystettensium  auctore 
Adalberto  abbate  ibid.  p.  78.  79.  —  Epita- 
phium s.  Richardi  Lucae  sculptum,  ex  Surio  et 
Baronio  ibid.  p.  79.  —  Vita  alia  ex  ms.  Bode- 
censi  ibid.  p.  79-81.  —  Historia  elevationis 
corporis  s.  R-i  ex  vita  s.  WiUibaldi  episc.  auctore 
Philippe  episcopo  ibid.  p.  81.  —  Miracula  s. 
R-i  ex  historia  Lucensi  italice  a  Caesare  Fran- 


ciotto  scripta  et  Ph.  Ferrario  de  sanctis  Italiae 
ibid.  p.  81.  Cf.  Henschenii  comment  praevius 
ibid.  p.  69-75. 

Ert.'Schr.:  Kerslake«  T.,  Saint  Richard,  the  king  of 
Englishmen  and  bis  territory  a.  D.  700—720;  added : 
Tbe  Celt  and  the  Teaton  in  Ezeter.  Glevedon ,  SeUmt- 
vmrUtg  1890.  &.  96pag. 

Tita  Richardi  II  regis  AngUae  (1377 
— 1399)  auctore  monacho  quodam  de 
Evesham. 

Attsg. :  unt.  d.  Tit. :  Historia  vitae  et  regni  Ri- 
chardi U  etc.  ed.  Thom.  Heame.  Oxonii  1729.  8®. 

Martyrium  Richardi  Scrope  archiepi- 
scopi  Eboracensis  a.  1405  auctore  de- 
mente Maydestone. 

Ausg.:  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  U.  p.  369- 

372.  —  Articuli  Ricardi  S.  ad  versus  Henricum 

IV  Angliae  regem  ibid.  p.  362-368. 
Vgl.  MisceUanea  relatiog  eto. 

Yita  s.  Richarii  abbatia  et  fundatoris 

Centulensis  monasterii  (St.  Riquier  bei  Ab- 
beviUe  in  d.  Picardie)  in  Oallia  (f  645) 
auctore  Albino  Alcuino  Flacco  (f  804). 

Ausg. :  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  26.  April,  p.  865. 

—  •  ex  5  mss.  collatis  cum  variis  edit  ed.  Hen- 
schen  in  AA.  SS.  Boll.  26.  April.  lU.  p.  442-447. 

—  "ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p. 
189-197.  —  *in  Alcuini  operib.  ed.  Duchesne  L 

—  *  ibid.  ed.  Frohen.  II.  2.  —  •  ap.  Migne ,  Pa- 
trolog.  lat.  CI.  p.  681-694.  —  ^Auszug  ap.  Bou- 
quet,  Rec.  III.  p.  514.  515.  —  Ex  interpoJatore 
Gorbeiensi,  qui  illae  vitae  nonnulla  inseruit  ^ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  199.  —  '  ap.  Bouquet  1.  c.  V.  p. 
478.  —  Historia  relationis  s.  R-i  a.  981  Hst  aus 
Hariulfi  Chronica  Centulensis  III.  c.  22-24  ent- 
nommen] *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  457-459  ex 
4  mss.  —  *  tciederk.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  696-698.  —  Historia  relationis  s.  R-i  a.  981 
auctore  Angelranno  seu  Ingelramno  abbate 
Centulensi  (f  1045)  metrice  descripta  *  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  459-462.  —  »ap.  Mabülon  1.  c. 
saec.  V.  p.  563-566.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet, Rec.  IX.  p.  146.  —  Miraenla  auctore  Ha- 
riulfo  monacho  ^  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  V.  p. 
567-574.  —  *  aus  dem  4.  Buche  De  pietate  Hu- 
gonis  ducis  postea  regis  Francorum,  versibus,  ap. 
Duchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p.  99-101.  — 
'Auszug  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  919.  920. 

—  Miracula  intra  a.  814-865  auctore  monacho 
Centulensi.  libri  2  {der  Verf.  soll  Mico  geheis- 
sen  haben)  ^  ex  mss.  Antverp.  et  reg.  Sueciae 
et  edit.  Acherii  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p.  447-457. 

—  «  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  II.  p.  213-227.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  361.  362. 

—  *  Auszüge  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertrl.  c. 
XV.  2.  p.  916-919.  —  Vita  alia  metrica  auctore 
Ingelramno  monacho,  dein  abbate  C«ntal.  (-f- 
1045)  ^ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  IL  p.  201-212.  — 
^tciederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLI.  p.  1423- 
1438.  —  Epitaphium  s.  R-i  *ap.  Mabillon  L  c, 
saec.  IV.  1.  p.  112.  —  »  ed.  Waitz  ap.  Pertz  L  c. 
XV.  1.  p.  178.  —  Ang^lberti  abbatis  carmen  ad 
s.  Richarium  in  Mon.  Oerm.  bist  Poetae  lat  aevi 
Car.  I.  p.  363.  364. 


DE  B.  RICHENZA  —  VITA  S.  RIMBERTI  ABCHIEP.  HAMMABüBG. 


1549 


I!iri.-Sekr.:  Corblet,  Jal.,  Hagiographie  da  diocöse 

d'Amiena.  lU.  (Ams)  1873.  8».  p.  417. 
Dumm  1er  m  Noaea  Archiv  d.  Oes.  f.  ä.  d.  Gesch.  IV. 

p.  515-521. 
FabriciuBf  Bibl.  med.  et  iufiaiae  latinitatis.  Lib.  I. 

p.  269. 
Honocqne,  Hiat.  de  l'abbaye  et  de  La  ville  de  Saint- 

Riqoier.  1. 1880.  p.  1.  [Zugieiek  Tom.  IX  der  H^moiree 

de  la  Soc.  des  antiqnaires  de  Picardie.  Amiens.  8^*.] 
Histoire  litt^raire  de  la  France  V.  p.  B19. 
Reiffenberg  m  Annoatre  de  la  bibliotbdqne  royale 

de  Bmielles  IV.  p.  103-122. 
TVatten  ba  ch,  DeotschlandsOeeohichtsqaeUeii.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.lG4.  442;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.l68.  173.  388. 

De  b.  I  ^^  }  regina  Polonorum  (f  1063), 

rid.  De  v.  Erenfrido. 

De  b.  Richlldo  virg.  redosa  Sammontorii  prope 
Oenipontem  (f  1100)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS. 
BoII.  23.  Aug.  lY.  p.  649.  650. 

Vita  s.  Richmeri  sive  Ricmlri  abbatis 
apud  Cenomannos  in  Oallia  (f  cca.  710) 
auctore  anonymo  fere  aequali. 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr.  II.  p.  177- 
179.  —  *ex  ms.  u.  tciederh,  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  ID.  1.  p.228*-232*.  —  »Bruch- 
stücke ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  624.  625. 

Byi.'S€hr.:  Histoire  littönüre  de  U  France.  IV.  1738. 
p.  68. 

De  b.  Ricboardo  sive  Richardo  abbate  Val- 
cellensi  in  Belgio  (saec.  XII)  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Janr.  II.  p.  892.  893. 

Vita  Riciardl  comitis  S.  Bonifacii  =  Vita  Bic- 
ciardi  comitis. 

Tita  s.  Rictnidi8  abbatissae  Marcia- 

nensia  (Marchiennes)  primae  (f  cca.  688) 
ab  Hucbaldo  monacho  Elnonensi  scripta 

a.  907. 

Handsckr. :  Brüssel,  k.  Bibl.  mbr.  saec. XII. 
fol.  zusammen  mit  Vita  s.  Remigii.  —  St.  Omer, 
8tadtb.  mbr.  sec.  XIII.  n«  716.  Tom.  V. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  12.  Mai.  —  *in 
AA.  SS.  BoU.  12.  Mai.  DI.  p.  81-89.  —  » ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  939-950.  — 
*  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  IV.  p.488.  —  *ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p.  829-848.  — 
•Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  III.  p.  536-539. 
—  Ex  chronico  Marcianensi  de  s.  Rictrude 
ap.  Bouquet  1.  c.  p.  522.  523.  —  Historia  mira- 
culorum  s.  R-s  post  translat.  a.  1164  auctore 
monacho  Marchianensi.  Libri  2  '  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  89-118.  —  *Bnichstück  ap.  Bouquet  1.  c. 
VII.  p.  382.  —  Miraeiila  auctore  Gualberto 
seu  Walberto  monacho  Marchianensi  in  Gallo- 
flandria  (cca.  1128).  Libri  2  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  118-140.  —  *  Bruchstücke  ap.  Bouquet  L  c. 
IX.  p.  152;  XIV.  p.  435-442.  —  Scriptum  de 
eadem  Rictrude  cum  epistolari  prooemio  ad  Ge- 
rardum  S.  Trudonis  monachum  Hasbaniensem 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  140-154.  Cf.  VII.  p.  717. 

Erl'Sehr.:  Histoire  litteraire  de  la  France.  XIII.  1814. 
p.  604;  XV.  p.  89. 

Vgl.  Vita  s.  Adalbaldi  ducis. 

Vita  di  Rienzj,  vid,  Vita  dl  Cola  di  Rienzi. 

Yita  s.  Rigoberti  Remensis  archiepi- 
scopi  (f  cca.  749)  auctore  anonymo. 


Ausg. :  ^  ahgekürxt  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Janr. 
p.  111.  —  *  vollständig  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr. 
I.  p.  174-178.  —  Translatio  duplex  ibid.  p. 
178-180.  [Eadem  Acta  in  Cod.  bibl.  reg.  Bruxell. 
9636-9637,  wo  jedoch  der  letztere  Theil  ver- 
miest wird;  statt  dessen  ist  eine  ,Brevis  nar- 
ratio  tertiae  seu  quartae  transiationis^  vorhan- 
den; bisher  unbekannt.  Veröffentlicht  als  ,De 
8.  Rigoberti  reliquiis  in  Analect.  Rolland.  II. 
1883.  p.  473. 474.]  —  Bruchstücke  •  ap.Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  I.  p.  788.  —  ^  ap.  Bouquet,  Re- 
cueü  m.  p.  657-659. 

SrL-Sdur.:  De  s.  Rigoberto  episcopo  Remensi  et 

abbate  Orbacensi  ap.  Ifabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 

saec.  UL.  1.  p.  529-581. 
Demaison,  L.,  Explication  d'ui  passage  de  la  vie 

de  8.  Rigobert.  Reims  1882.  8^.  llpag. 
Histoire  litteraire  de  la  France,  v.  1740.  p.  675. 
Poqaet.  Alex.  Easdbe,  Vie  de  s.  Rigobert,  arche- 

Tgqae  de  Reims.  Reims  1870.  80.  VIIL  176  pag.  3  fr. 
Revue  de  Ga*cogne.  XIV.  Auch  1873.  8».  p.  195.  677. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  880.  not.  66. 

Vita  s.  Rigomeri  presbyteri  SubUgniaci 
apud  Cenomanos  in  Gallia  (f  med.  saec. 
VI)  auctore  ignoti  nominis  et  temporis. 

Ausg.:  ^ap.  Lebeuf,  Dissertations  sur  l'hi- 
stoire  de  Paris  I.  p.  193.  —  •  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Aug.  IV.  p.  786-789.  —  •  Auszug  ap.  Bou- 
quet, Kec.  III.  p.  426-428.  —  Historia  trans- 
lationis  s.  R-i  in  monasterium  Malleacense  {Maille- 
xais)  a.  1014  auctore  Petro  monacho  Mallea- 
censi  subaequali  '  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p. 
234-238.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
789-791.  —  »  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  1.  p.  134-136.  —  *ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXLVI.  p.  1247-1272.  Cf.  Pinii  commentar. 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  783-786  et  Cata- 
logus  codd.  hagiograph.  bibl.  Paris.  ed.BoUandiani. 
n.  1890. 

De  s.  Rigomero  episcopo  Meldensi  in  Gallia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  755. 

Vita  s.  Rimberti  archiepiscopi  Hamma- 

burgensis  (865  —  888)  auctore  anonyme. 

Unbedeutend,  geschrieben  zwischen  888  —  909. 

Ausg. :  '  ed.  Philipp.  Caesar  in  Triapostolatus 
septentrionis.  Colon.  1642.  8^  p.  127  {vgl.  den 
vollständ.  Titel  unt.  Vita  s.  Anskarii).  —  '  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  559-566.  —  *  wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  472- 
484.  —  *ed.  Surius,  Vitae  SS.  4.  Febr.  mit  ge- 
ändertem Stil.  —  'ap.  Staphorst,  Hamburgische 
Kirchengeschichte.  I.  p.  250-272.  —  •  wiederh.  ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  II.  1773.  p.  126-145; 
cf.  introd.  p.  123-126.  —  '  ap.  Pertz,  Mon.  II. 
p.  764-775.  —  'ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat.  CXXVI.  p.  991-1010.  —  »  in  usum 
scholarum  ex  Mon.  Germ.  hist.  recus.  ad  calcem 
(p.  80-100)  Vitae  s.  Anskarii  (s.d.)  auctore  Rim- 
berto.  Recogn.  G.  Waitz.  Hannoverae  1884.  8^ 
Jd  1.50.  —  ^®  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueü 
VII.  p.  339. 

Uebers. :  deutsch :  Leben  der  Erzbischöfe  Ans- 
kar  u.  Rimbert,  von  J.  C.  M.  Laurent.  Berlin 
1856.  8®  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen 
Vorzeit.  IX.  Jahrh.  8.  Bd.);  —  2.  Aufl.  neu  bear- 
beitet von  W.  Wattenbach.  Leipzig  1889.  8^  Ji  2 


1550 


DE  S.  RIOCO  —  VITA  ROBERTI  GROSTHED 


(«  2.  Gesammtausg.  der  Geschichtschr.  d.  d.  Vor- 
zeit. Bd.  22). 

Erl.-Sehr.:  Bfthr,  Geschichte  der  rOmischen  Literatur 

im  karolingischen  Zeitalter  p.  286. 
▼.  Bippen,  Erzbischof  Bimbert  von  Hamburg -Bremen 

in  All^m.  Deutsche  Biographie  XXYIII.  p.  616  ff. 
F  a  b  r i  c  1  u  s ,  Biblioth.  med.  et  inf .  latinitatis  ed.  Mansi 

VI.  p.64. 
H ammerich,  F.  F. A.,  Comment. de  Rimberto  arehiep. 

Hamburg.  Havniae  1634.  8^.  Ovte  Abhandlung. 
Hensohen ,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 

p.  654-569. 
Histoire  littöraire  de  la  France  V.  p.  658. 
Ram ,  F.  F.  X.  de,  Saint  Anschaire  et  saint  Rembert, 

archev^ques  de  Hambourg  et  de  BrSnie,  apötres  du 

christianisme  dans  le  Nord,  au  9.  siöde.  Louvain 

1866.  B9.  48pag. 
Watten  b ach,  DeutBchlands  OeBChichtsqueUen  p.lS5 

(6.  Aufl.  1. 1886.  p.284.  U.  p.74;  6.  Aufl.  I.  p.249). 

De  8.  Riooo  mooacho  Landeveneci  in  Britan- 
nia  Arm.  (saec.  V)  Henschenii  commentar.  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Febr.  n.  p.  602-604. 

Vita  b.  Ritae  viduae  ord.  erem.  s.  Aug. 
Cassiae  in  Umbria  (f  1456). 

Ausg,:  ex  Italico  fr.  Augustini  Cavalluccii 
latine  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  224-229.  — 
Appendix  ex  relatione  Italica  Romae  impressa 
et  aliis  ibid.  p.  230-232;  cf.  Papebrochii  com- 
mentar. praevius  ibid.  p.  223  et  VlI.  p.  841. 

Erl.-Sekr.:  Cardi,  Lor.,  Vita  deUa  b.  Rita  di  Cascia. 
Fuligno  1806.  9P. 

De  8.  Rithberto  aut  Raimberto  confess.  ac  veri- 
simüiter  abbate  Leuconaensi  in  pago  Picardlae 
Wimacensi  (saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Sept 

V.  p.  79. 

jE!rl.-86hT. ;  C  o  r b  1  e  t ,  Hagiographie  du  diocöse  d'Amiens. 
m.p.411-416. 
Legris,  Saint  Bibert  tn  Analeot.  Holland.  X.  1891. 
p.  441-452. 

De  8.  RHicio  vel  Rethicio  episcopo  Aeduensi 
Augustoduni  in  Gallia  (f  post  314)  Cuperi  sylloge 
bist,  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  587-589. 

De  b.  RHza  virg.  Confluentiae  in  Germania  (saec. 
X.  XI)  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Aug.  VI.  p.  624.  625. 

Tita  s.  Robert!  abbatis  Caaae  Dei  (de 
la  Chaise -Dieu)  ord.  s.  Bened.  in  Gallia 
(cca.  1067)  auctoreMarbodo  Red  onensi 
episcopo  (f  1123).  libri  2. 

Ausg. :  *  ed.  A.  Beaugendre  in  Oper.  Hilde- 
berti Cenomanensis.  Paris.  1708.  fol.  p.  1433.  — 
tviederh.  Un  AA.  SS.  BoU.  24.  April.  lU.  p.  317- 
326;  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec. 

VI.  2.  p.  188-207;  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXI.  p.  1505-1532.  —  Vit«  alia  auctore  Ber- 
nardo  priore  S.  Gemmae  in  pago  SantoDensi, 
distinctiones  3  '  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  208-222.  — 
*  fragmenta  ap.  Bouquet,  Reo.  XIV.  p.  69.  70.  — 
Miracnla  s.  R-i  auctore  Bertrando  monacho 
Casae  Dei  ^  ex  autogr.  Sirmondi  ap.  Labbe,  Bibl. 
nova  II.  p.  637-659.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  326-333. 

Vita  s.  Robert!  abbatis  Molismensis  primi 

ac  fundatoris  ord.  Cisterc.  (init.  saec.  XI) 
auctore  monacho  Molism.  anon.  sub  Adone 
abbate  saec.  XII. 

Ausg.:  ^  ed.  Suriu.s,  Vit.  SS.  29.  April.  —  'in 
AA.  SS.  Boll.  29.  April.  III.  p.  668-678.    Cf.  p. 


1004.  —  » ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLVU.  p.  1269 

-1288.  —  Processus  caponizationis  s.  R-i  ^ap. 

Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  647-650.  —  •  ap.  Migne 

I.e.  p.  1287-1294. 

Erl.-Sehr.:  Commentarius  praevius «n  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p. 662 -668  (ap.  Migne  1.  c.  p.  1256 -1270). 
(Fonlon,  Nie.)  Yie  de  s.  Robert,  abb6  de  Hbleme, 
institateur  de  l'ordre  des  Citeaax.  Troyes  1776.  8^. 

Vita  s.  Roberti  abbatia  ord.  Cistercien- 

sis  in  Anglia  (f  1139). 

Ausg.:  ex  edit.  Job.  Capgravii  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Jun.  n.  p.  48.  49. 

Vita  b.  Roberti  ArbrtoselleiMis  =  Vita  b.  Ro- 
berti de  Arbrissello. 

Tita  Roberti  archiepiacopi  Autiasiodo- 

renais  {Robert  de  Nevers)  a.  1076—1084 
auctore  Frodone  canonico  Autissiodo- 
rensi. 

Ausg. :  ap.  Dura,  Bibliotheque  bist,  de  TYonne. 
I.  Auxerre  1850.  p.  398-402. 

Tita  s.  Roberti  Betun  episcopi  Herefor- 

densis  auctore  Guilelmo  de  Wycumba 

ord.  can.  regul.  s.  August,  priore  Lantho- 

niensis  coenobii  in  Cambria^  iliius  fami- 

liaris  (cca.  1140).   Libri  2. 

Ausg.:,  ap.  ^Vharton,  Anglia  sacra  11.  p.  295- 
321. 

Vita  b.  Roberti  de  Arbriaaello,  funda- 
toris ord.  Fontis-Ebraidi(Fontebraldensis, 
f  1117)  auctore  Baldrico  archiepiscopo 
Dolensi  (f  1130). 

Ausg. :  ^  ex  mss.  edita  a  Cosniero.  Flexiae  1641 
« et  1647.  4^  —  » wiederk.  in  AA.  SS.  BolL  25. 
Febr.  HI.  p.  603-608;  cf.  p.  759.  —  *  ed.  Surius, 
Vit.  SS.  25.  Febr.  —  »  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLXn.  p.  1043-1058.  ~  «fragmentum  ap.  Bou- 
quet, Becueil  XIV.  p.  163.  164.  —  Tita  all« 
auctore  monacbo  Fontis-Ebraldi  Andrea,  ut  cre- 
ditur,  ipsius  discipulo  ^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.608 
-616.  —  » allein  ed.  Cosnier.  Flexiae  1641.  4«.  — 
•  wiederh.  Rothomagi  1668.  8^  —  "*  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  1.  c.  p.  1057-1078.  —  *  Auszug  ap. 
Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  164-166.  —  •Bruch- 
stück ap.  Hagenmeyer,  Peter  der  Eremite.  Leip- 
zig 1879.  p.  370.  371. 

Erl.-Sehr.:  Boll  and,  Comment.  pneTins  tn  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  P.693-60S  (ap.  Migne  1.  c.  p.  1017-1044). 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  infim.  latinitatU.  Lib.  L 

p.  244. 
Ganot,  S6b.,  Vie  da  b.  Robert  d'Arbriasel,  fondafeeor 

de  Tordre  de  Fontevraold.  La  FlSche  1648.  12mo. 
Pavillon,  Balth.,  La  yie  da  b.  Bobert  d'Arbiissal, 

Satriarche  des  solitaires  de  la  France  .  .  .  divis^  en 
parties  et  Jastifl^  par  titres  rares,  tires  de  diveors 

monastöres  de  France,  d'Espagne  et  d'Angleterrs. 

Saamarl667.  40.  634  paff. 
F 1  a  i  n  e ,  Frz. ,  De  vita  et  gestis  b.  Boberti  Arbrisselleo- 

eis  ord.  Fontis  Ebraldi  sab  regola  s.  Ben.  fundatoris 

compendiosa  distjaisitio  in  Stadien  und  Jlittheilonftc«! 

aas  dem  Benedict-  and  Cistorz.  -  Orden.  Jabx|^.  VI. 

1885.  Bd.  2.  p.  64-78. 
S  o  r  i  s ,  Dissert.  apologetiqae  poor  Robert  d* ArbrisseUes 

adress^  ä  Mr.  Bayle.  Anvors  (Amiene)  1701.  12ibo. 

Vita  Roberti  Grosthed  seu  Grosseteste 

episcopi  Lincolniensis  (f  1253)  metrica  au- 
ctore Richardo  monacho  Bardeniensi. 


ACTA  B.  ROBERTI  MALATESTAE  —  VITA  SS.  ROGATIANI 


1551 


Ausg.:  ap.  Wfaarton,  Anglia  sacra  IL  p.  325- 
341.  —  Vita  alia  ex  Annalibus  de  Laneroost 
(Bibl.  Cott.  Claadius.  D.  7)  ibid.  p.  341-343. 

UrL'Sekr.:  Feiten,  Joe.,  Robert  Grossoteste,  Bischof 
Yon  lincoln.  Ein  Beitrag  zur  Kirchen  -  and  Cnltnr- 
geschichte  des  13.  Jahrhunderts.  Freibarg  i.Br.  1887. 
gr.  8».  Vin.  112  vag.  Jk  1.60. 

Lechner,  O.Y.,  Bobert  Oroaseteste  Bischof  von  Lin- 
coln. Frogr.  1867.  4<>.  29pag. 

Pauli,  Reinh.,  Bischof  Qrossteste  a.  Adam  von  Slarsh. 
Ein  Beitrag  zor  alteren  Gesch.  der  üniTersittt  Ox- 
ford. Tübingen  1864.  4fi.  üniotnüätS' Sehriß. 
Vgl.  Robertos  Grosseteste. 

Acta  b.  Roberti  Malatestae,  tertii  ord. 
s.  Franc.  Arimini  (f  1432)  auctore  ano- 
nyme sed  synchrone. 

^  Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  146-149. 

Vita  Roberti  regte,  filii  Hagonis  Gapeti,  vid. 
Helgaldus. 

Tita  b.  Roberti  Saientini,  s.  Petri  Cae- 
lestini  discipuli^  prope  Sulmonem  in  Apru- 
tio  (t  1341)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  495- 
509.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius  ibid.  p.489 
-495. 

De  b.  Roberto  de  Brvgie  abbate  Claraevallis 
in  Gallia  (f  1157)  H.  de  Buckii  comment.  histo- 
ricus  in  AA.  88.  Boll.  29.  Oct  XIII.  p.  91-96. 

De  s.  Roberto  abbate  Novi  Monasterii  (f  1159) 
ap.  Capgrave,  Nova  legenda  foi.  274. 

De  8.  Roberto  abbate  Syracufiis  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  April.  lU.  p.  378. 

De  88.  RobiietiaBO  et  Marco  mari  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  666. 

Yita  8.  Rochi  conf.  apud  Montem  Fes- 
sulanum  in  Gallia  (f  1327)  auctore  Fran- 
cisco Diede  Brixiae  praefecto. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  III.  p. 
399-407.  —  Acta  breviora  auctore  anonyme 
ibid.  p.  407-410.  —  Gloria  posthuma  apud 
Antverpienses  ibid.  p.  410-415.  Gf.  Pinü  com- 
ment praevius  ibid.  p.  380-399.  —  Tita  alia 
auctore  P.  Lud.  Maldura  ^uni.  d.  Tit.:  In  vi- 
tam  8.  Rochi,  contra  pestem  epidemiae  apud 
Dom.  digniss.  intercessoris.  s.  1.  et  a.  (c.  1495). 
Cum  effigie.  Hain  10546.  —  *  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  lüstoriis.  16.  Aug.  —  Tita  alia  [bre- 
vior  et  simpliciar  quam  editae  in  AA.  SS.  BolL] 
uni.  d.  Tit. :  In  feste  s.  Eoohi  conf.  ex  cod.  Camot 
n'>473. 1.  fol.  349^  in  AnalectBoUand.  VIII.  1889. 
p.  195.  196. 

Eri.'Sekr.:  Brnder,  Pet,  DieVerehnmg  des  h.  Bochns 
za  Bingen  am  Rhein ,  nebet  einer  aosf ührl.  Gesch.  der 
St.  Bochns -Kapelle  nnd  Wallfohrt.  Mainz  1881.  BP. 
VI.182pag.  Jkl. 

Mandarin i,  Enr.,  Storia  da  s.  Rocco  da  Mompellieri 
e  delle  piü  oelebri  pestilenze  dal  sno  tempo  sino  ai 
nottri  giomi  (sec.  U— 19).  Nanoli  1868.  8». 

Sibire,  Panögyriqae  de  s.  Böen.  Paris  1788.  l2ino. 

Siran,  J.  M.,  vie  de  s.  Boche,  patron  de  Trans.  Bri- 
^oles  1893.  l2nio. 

Vie  da  glorieox  s.  Boch.  liöge  1771.  18mo. 

Yita  s.  Rodani  sive  Buadani  abbatis 
Lothrensis  in  Hibemia  (f  584). 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  165. 


Ausg.:  ex  cod.  Salmanticensi  ^  tn  AA.SS.Boll. 
15.  April.  II.  p.  382-386;  —  «ap.  C.  de  Smedt, 
AA.  SS.  Hibemiae  p.  319-332.  Cf,  Joa.  O'Hanlon, 
Vitae  SS.  Hibern.  IV.  p.  148  sq. 

De  SS.  Rodioiano  diac.,  Terentio  et  Marino  presb. 
etc.  mart  Aphrodisiae  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April, 
in.  p.  751. 

Yita  s.  Rodingi  abbatis  Bellilocensis 
{BeauUeu,  saec.  YII  fin.)  aiict  Bichardo 
Bellilocensi  in  Argonna  (cca.  1050). 

Ausg. :  ^  ed.  Hug.  Menard  tn  Observationes 
ad  martyrologium  Benedictinum  p.  690.  —  *  une- 
derh.  ap.  Maoillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV. 
2.  p.  532-536.  —  'hieraus  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  17.  Sept  V.  p.  513-517.  —  *  Auszug  ap. 
Bouquet,  Rec.  III.  p.  591.  Cf.  Sticken  comment 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  508-513. 

Erl.-Sehr. ;  D i d i o t ,  Jol.,  Saint  Boain  «t  son  pöleiinage. 

Yerdanl872.  ISmo.  229  pag. 
Friedrich,  Eirchongeschichte Deutschlands.  11. 1869. 

p.  289. 
Bettberg,  Deutschlands  Eirchengeschichte.  I.  1846. 

p.  682. 

De  8.  Rodobaldo  episc.  Ticini  in  Longobardia 
(t  1254)  Fonsoni  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
12.  Oct.  VI.  p.  126-128  ei  RigoUoti  nota  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Oct  Suppl.  p.  122* -126*. 

Vita  b.  Rodriguez  (f  1617),  vid,  Vita  b.  AI- 
phonsi  Bodriguez. 

S.  RoduM  archiepisc.  Bituricensis  (f  866.  21. 
Jun.)  elogium  historicum  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  156-164. 

Yita  b.  Rodulfi  eremitae  Avelianensis 

et  dein  episcopi  Eugubini,  et  v.  Petri  eins 

fratris  monachoram  Fontis  Avellanae  (f 

1063)  auctore  b.  Petro  Damiani. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  152-154.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct 
Vin.  p.  194-197.  Cf.  Buckii  comment.  praevius 
ibid.  p.  182-194.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CXUV.  p.  1009-1024. 

De  8.  Rodulpho  eremita  in  dioecesi  Anneciensi 
in  Sabaudia  (saec.  XI)  R  de  Buckii  commenta- 
rius  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XIII.  p.  31-33; 
supplem.  p.  918.  919. 

Acta  s.  Roliii  seu  Rophilli  seu  Ruphilli 
episcopi  Foro-Popiliensis  (saec.  lY)  Foro- 
livii  in  Italia  auctore  incerto. 

Ausg. :  ^  ap.  üghelli ,  Italia  sacra  ed.  Ck)leti  U. 
p.  594-598.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p. 
379-382.  —  Miracula  post  mortem  [Handschr.: 
Brüssel,  k.  Bibl.  n°64.  sec.  XI]  tn  Analect.  Bol- 
land.  I.  p.  113-118.  Cf.  Cuperi  comment.  prae\'ius 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  377-379. 

Vita  BS.  Rogatlaoi  et  Donatiani  martyrum  ex 
mss.  ap.  Ruinart,  AA.  primor.  martyiTmi.  Am- 
stelod.  1713.  fol.  p.  279-282. 

Vita  SS.  Rogatiani  et  Felicissimi  aÜorumque 
martyrum  (t  post  med.  saec.  III)  auctore  b.  Cy- 
priano,  epist  81,  ap.  Surium,  Vit.  SS.  26.  Oct. 
—  De  ss.  Hogatiano  presbyt.  et  Feiicissimo 
viro   laico,   confessoribus  Carthagine   in  Africa 


1552 


DE  SS.  ROGATO  —  VITA  S.  ROMANI  EP.  ROTHOMAG. 


B.  Bossuei  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Oct.  XI.  p.  820-826. 

De  SS.  RogatOy  Alexandro,  Doroth|p  etc.  mart. 
Caesariensibus  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mart.  III.  p. 
712. 

De  88.  Rogato,  Catola,  Auto,  Yictorino  ete, 
mart,  Afris  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  III.  p.  479. 

De  8.  Rogato  niartyre  Carthagine  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  809. 

De  ss.  Rogato,  Satornino,  Fanstino  e^c.  mart. 
in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct.  III.  p.  332. 

De  88.  RogelKo  et  Servio-Deo  mart.  Cordubae 
in  Hispania  a.  752  Snyskenii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Sept  V.  p.  336-339. 

Tita  s.  Rogerii  abbatis  Ellantii  (olim 
Slam  vel  Slantium,  cca.  1175)  auctore 
monacho  EUantino  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  182-185. 

Vita  b.  Rogerii  episcopi  Aiirelianensis, 
dein  Lemovicensis  ac  demum  archiepiso. 
Bituricensis  (f  1368)  auctore  monacho 
Bituricensi. 

Ausg.:  *  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  124-127. 
—  »  repetita  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mart  I.  p.  120 
-122. 

Tita  ven.  Rogerii  ord.  s.  Franc,  (f  1287): 

,Unice  sibi'. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n^  2684-71  fol. 80'  in 

Catalogus  codicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Bruxell. 

I.  1.  1886.  p.  347-362. 

Erl.-Sehr.:  Leclerc,  Adr.,  «nHistoire  littöraire  de  la 
France.  XXI.  p.  691. 
Wadding,  Annales  Minonim  ad  a.  1287. 

De  b.  Rogerio  discipulo  s.  Francisci,  Tudei-ti 
in  Umbria  (f  cca.  1236)  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Mart. 
I.  p.  417.  418. 

De  s.  Rogerio  episc.  Cannensi  Baroli  in  Apulia 
(saec.  XII)  Dyckii  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Oct.  VlI.  1.  p.  70-77. 

Tita  b.  Rolandi  de  Medicis  anachoretae 
Borgoni  ditionis  Pallavicinae  in  Italia  (f 
1386)  auctore  synchrone. 

Ausg.:  ex  ms.  bibl.  Medic.  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Sept.  V.  p.  119-121.  —  Miracula  auctore 
Anselmino  de  Raimondis  notario  Cremon^isi 
^id.  p.  121.  122. 

Erl.'Sckr.:  Af  fö,  Iren.,  Vita  del  b.  Orlando  do'  Medici 
eromita.  CoUa  storia  del  culto  giä  da  4  secoli  pre- 
statogU  in  Bossetu  ove  riposa  il  yen.  suo  corpo. 
Parma  1784.  8P.  XXIV.  119  pag. 

Vita  s.  Rolendis  virg.  Garpiniae'm  co- 
mitatu  Namurcensi  (saec.  VII). 

Ausg. :  ex  variis  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai. 
III.  p.  243-245.  —  Miracula  latine  redd.  ex 
publ.  iDstrum.  Gallicis  ibid.  VII.  p.  765-767. 

De  s.  Romana  virg.  Eomana  Tuderti  in  Um- 
bria (t  cca.  324)  Bommdi  commentar.  histor.  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  375-377. 

Vita  s.  Romanae  virg.  mai-t  Bellovaci  in 
Gallia  sub  Diocletiano  auctore  anonyme. 


Ausg.:  W«  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  n.  p.  137- 
140.  —  *  ap.  d'Achery,  Spidleg.  (ed.  2»).  IL  p.  135- 
138.  —  'Bruchstück  (dedicatio  ecciesiae  s.  Quin- 
tini) •  ap.  d'Achery,  Spicileg.  II.  fol.  p.  137.  — 
*»  ap.  Bouquet,  Reo.  XIV.  p.  29. 

Erl.-Sekr.:  Baens,  Comment.  praeyhu  in  AA.  SS. Boll. 
I.e.  p.  130-137. 

Vita  s.  Romani  abbatis  S.  Benedict! 
(Autissiodorensis)  in  Specu  Nutritii(f  545) 
auctore  Gilberte  seu  Gisleberto  mon- 
acho Autissiodorensi  (cca.  1048).   Libii  2. 

Ausg. :  ^  ^p.  Job.  a  Bosco,  Bibliotb.  Floriacens. 
U.  Lugd.  1605.  8^  p.  65-110.  —  *ap.  Surium, 
Vit.  SS.  22.  Mai.  —  ''toiederh.  ap.  Mabülon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  82-97.  —  *  in  AA.  BS. 
Boll.  22.  Mai.  V.  p.  153-165  c.  Henschenii  obser- 
vatt.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  IX. 
p.  135.  —  Rhythmi  de  s.  Romano  abbate  Au- 
tissiodorensi ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  1.  c. 
p.  97.  Gf.  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  VII.  p.  826. 

Vita  s.  Romani  abbatis  Jurensis  in  Bur- 
gundia  (f  cca.  460)  auctore  monacho  Con- 
datescensi  (St.  Claude)  coaevo. 

Gekflnstelter ,  yenchiftnkter  Stil. 
Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  28.  Febr.  III.  p.  740- 
746.  —  Allarits  auctore  Gre^orioTuronensi 
üb.  de  vitis  patr.  cap.  1  *  ibtd.  p.  746-748.  — 
«ap.  Surium,  Vit.  SS.  28.  Febr.  —  *ed.  Krusch 
in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p. 
663-668. 

ErL-Schr.:   Henschen,  Comment  praevia«  m  AA. 

SS.  BoU.  I.e.  p.  737-740. 
Jahn,  A.,  Qeschichto  der  Bni^ondionai.  n.  p.  354. 

not.  2;  häU  die  Vüa  für  €%n^  Falachung. 
Lütolf,  Alois,  Die  Glaubensboten  der  Schweiz  vor 

St.  Gallas.  Lncem  1871.  gr.  8<>.  p.  250-286. 
Bettberg,  Deutschlfuids  Eirchengeschichte.  I.  1&16. 

p.  96. 
Stöbor,  Fr.,  in  Sitzungsberichte  der  'Wiener  Akad. 

der  Wissensch.  CIX.  p.  319-396,  beumst  Alter  und 

EehÜmi  der  Vüa. 
T  i  1 1  e  m  0  n  t ,  M^moires  p.  s.  k  Thistoire  ecd^siastique. 

XVI.  Paris  1712.  p.  142.  743. 

Martyrium  s.  Romani  diaconi  Caesareensis  ex 
Eusebii  hist  eccles.  VIII.  12.  ap.  Surium,  Vit 
SS.  18.  Nov.  VI.  p.  402.  403.  —  Encomium 
eiusdem  auctore  Johanne  arehiepiscopo  Con- 
stantinopol.  cogn.  Chrysostomi  ex  Simeone  Meta- 
phraste  ibid.  p.  403-406. 

Yita  s.  Romani  episcopi  Rothomagen- 

Sis  (t  639)  sub  Clotario  I  quarta  auctore 
Fulberto  archidiacono  Kothomagensi  (c. 

1080). 

Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  Res.  St  Germ, 
paq.  97.  nM.  11. 

Au^sg. :  *  e  vet.  martyrol.  edita  a  Nie.  Rigaltio. 
Lutetiae  1609.  8^  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  II.  p.  952.  —  Praefatio  in  vitam 
ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  p.  182.  183.  —  Vit« 
prior  auctore  Gerardo  monacho  S.  Medardi 
Suessionensis  (saec.  X)  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Oct.  X.  p.  91-94.  —  Prologus  in  hanc  vitam 
ad  Hugonem  Rothomagens,  episc.  eodem  auctore 
*  ap.  Mabillon,  Vet.  analect.  I.  p.  167  (ed.  nova  p. 
429).  —  » ap.  Migne,  Patrolog.  lai  CXXXVHI.  p. 
171-174.  —  Vita  metrie«  ibid.  p.  94-96.  —  Vit* 


ACTA  SS.  ROMANI  ET  DAVIDIS  —  VITA  S.  ROMUALDI 


1558 


tertia  auctore  anonymo  ex  ms.  tbtd,  p.  96-103. 
—  Tita  metrica  ab  antiquo  auctore  consoripta 
^  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  III.  p.  1653-1665.  — 
*ap.  Migne  l.  o.  p.  173-184. 

Erl.'Sdir.:  Behotins,  Adr.,  Apologia  pro  8.  Bomano 

oontzB  Nie.  RJjnUtiam.  Parisüs  1609.  S». 
Boathi liier,  D.,  Röponse  sar  le  prötendn  privild^ 

de  la  Fierte  de  Saint  >  Romain.  Bonen  1611.  Bf*. 
Defense  du  privüdge  de  la  Fierte  de  Saint -Romain. 

Ronen  1611.  BP. 
Epistola  Oerardi  decani  S.  Medardi  Snees.  ad  Hngo- 

nem  archiep.  Rothomag.  =  Prologus  («.  unitr  Ansg.). 
Floqnet,  A.,  Histoire  da  priTÜdge  de  Saint-Romain 

(antrement  dit  de  la  Fierte^  en  vertn  du^nel  le  cha- 

pitre  de  la  cathödrale  de  Ronen  d^livrait  ancienne- 

ment  an  mentrier  toos  les  ans.  Paris  1888. 84.  2  voL  BP. 
Hecke,  J.  r..  Conunentar.  praerins  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  n.74-9i. 
Histoire  litt6raire  de  la  Franoe.  IV.  1738.  p.  78. 
Plaidoyers  et  reeponses  conoemant  le  privil6ge  de 

la  Fierte  de  Saint-Romain.  Ronen  1611.  BP. 
Tie  et  mirades  de  St.  Romain  par  F.  F.  P.  Ronen 

1652.  BP. 

Acta  SS.  Romani  et  Davidis,  alias  Bo- 
ris! et  Glebi  aut  Hlibi,  principum  Kus- 
sorum  (f  1015)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sepi  11. 
p.  639-644.  Cf.  Stiltingii  commeot.  praevius  ibid. 
p.  633-639. 

MartTrium  s.  Romani  milKis  martTris 
a.  258  Romae. 

Ausg.:   ex  actis  s.  Laurentii  ap.  Surium  ad 

10.  Ang.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p.  410.   Cf. 
Pinii  oomment  praevius  ibid.  p.  408-410. 

Vita  s.  Romani  presbyteri  et  conf.  apud 
Castram  Blaviae  [hodie  Blaye;  non  In- 
eine,  ut  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ä.  d. 
Gesch.  n.  1877.  p.  252]  quiescentis. 

Ausg. :  ex  cod.  reg.  bibl.  Bruxell.  n®  8550  in 
Analect  BoUand.  V.  1886.  p.  178-191. 

Uebers.:  Vie  de  s.  Romain  de  Blaye,  pretre 
et  conf.,  d'apres  un  ms.  latin  du  10.  siecle  (trad. 
par  E.  Bellemer).   Blaye  1890.  8°. 

De  SS.  Romano,  Alberto,  Domitio  martyr.  Ro- 
manls,  Antverpiae  in  Beigio  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Mart  II.  p.  347. 

De  s.  Romano  archiep.  Kernen si  in  Campania 
(f  cca.  523)  Henschenii  commentar.  bist  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Febr.  ITT.  p.  748. 

De  s.  Romano  diac.  mart.  Caesareae  in  Pa- 
laestina  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mart.  II.  p.  424. 

De  8.  Romano  episc.  Autissiodori  in  Oallia  (f 
cca.  564)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct. 
in.  p.  396-399. 

De  s.  Romano  episeopo  Fesulano  in  Hetraria 
(saec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  VI.  1.  p.  261. 

De  s.  Romano  episeopo  Metensi  in  Gallia  (f 
cca.  489)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  April,  ü.  p.  134. 

De  s.  Romano  Melodo  diac.  conf.  Constantino- 
poli  (t  500)  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct. 
L  p.  56-59. 

De  s.  Romano  thaumaturgo  monacho  Antio- 
chiae  in  Syria  (saec.  Y)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr. 

11.  p.  295.  296. 

Tita  s.  Romarici  abbatis  IMontis  Sancti, 

Montis  Romarici  {Remiremont,  f  cca.  653), 

Potthast,  Bibliotiieca  historica. 


abbatis  Habendensis  secund.  Mabillonium, 
auctore  monacho  anonymo  subpari. 

Handsehr.:  Chalons,  Vit.  SS.  sec.  XII.  4®. 

—  Montpellier,  Un.-Bibl.  n«  1.  Vit.  SS.  Vol. 
V.  f.  45.  sec.  Xn.  XIII.  —  Paris,  Nat-Bibl.  sec. 
XI.  n<>  5294.  12;  —  sec.  XII.  n«  5308.  105. 

Ausg.:  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  416-420.  —  ^vorher  ap.  lAbbe,  Bibl.  nova 
I.  p.  781-784.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  in. 
p.  495.  496.  —  Vita  alia  ap.  Surium,  Vit.  SS. 
8.  Dec.  —  Legenda  de  s.  Romarico:  ,Postquam 
genus  —  regna  coelestia.  Amen'  ap.  A.  Guinot, 
£tude  historique  sur  Tabbaye  de  Remiremont 
Paris  1859.  8*.  p.  377-388. 

Eri.'Sehr. :  D  o  n  ▼,  £m . ,  ao.  O .  Kuth,  DiMortations  aca- 
dömiqQM.  I.  Liöge  IBBS.  BP. 

F  r  i  e  d  T  i  0  h ,  Kirchengeschichte  Deutschlands,  n.  1869. 
p.a62. 

Germain,  Diseonrs  pron.  k  roccasion  dn  r^tablisse- 
ment  de  la  föte  de  s.  Bomaric.  Nancy  1841.  BP. 

Gainot,  A.,  Etüde  historiqne  snr  l'abhaye  de  Re- 
miremont. Paris  1859.  BP.p.  12-67. 

Histoire  litt6raire  de  la  f^oe.  III.  1785.  p.  609. 

Montalembert,  Les  moines  d'Oocident.  II.  Paris 
1868.  p.  624- 686. 

Atti  dei  ss.  Romedio,  Abramo  e  Davide 
eremiti  Anauniesi. 

Ausg.:  ora  per  la  prima  volta  stampati,  oon 
aggiunta,  per  cura  di  Ben.  Bonelli.  Ala  di  liento 
1878.  16n»o.  110  pag. 

Tita  s.  Romualdi  ftindatoris  ordinis  Ca- 

maldulensium  (f  1072)  auctore  Petro  Da- 
miani  (f  1072). 

Enthält  reiches  Material,  ist  jedoch  nnr  mit  Vorsicht 
zn  benutzen.  Geschrieben  am  1040. 

Hcmdschr.:  Brüssel,  kgl.  Bibl.  mbr.  fol.  sec. 
XV.  n« 5815.  —  Heidelberg,  N.  g.  XXIX:.  mbr. 
sec.  Xni.  f.  28.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  n°  2470. 
sec.  XIV. 

Ausg. :  *  Morentiae  .  .  .  arte  industria  Phil,  de 
Giunta,  1513.  4».  Sehr  selten.  —  « in  Petri  Da- 
miani  operib.  edid.  Const.  Cajetanus.  11.  Romae 
1608.  fol.  p.  255.  Sehr  gut.  —  »Forolivii  1641.  4^ 

—  *  vorher  mit  überall  geänderter  Redeweise  ed. 
Surius,  Vit.  SS.  7.  Febr.  UI.  p.  705  (ed.  2*.  p.  812). 
'  tcufiderbarerweise  so  wiederholt  von  Henschen 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  U.  p.  104-124  —  und 
*  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p. 
280-312.  ~  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXHV. 
p.  953-1008;  Mabillonii  prooemia  t6ttf.  CXL.  p. 
1119-1126.  —  »Auszüge  ed.  Waitz  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  846-854.  —  *  Bruchstücke  ap. 
Bielowski,  Monum.  Pol.  hist.  I.  p.  326-332.  — 
( Uebers. :  trad.  du  lai  par  Agost.  Fortunio.  Fi- 
renze  1586.  8**.)  —  Vita  alia  sive  sermo  auctore 
Hieronymo  eremita  Gamaldulensi ,  ex  ms. Pa- 
derborn, in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  124-140.  — 
Constitutio  Clementis  VIII  de  festo  s.  Ro- 
mualdi ibid.  p.  145.  146.  —  Translatio  s.  R-i 
Alesium  ac  Fabrianum,  ex  italico  Silv.  Razzi 
ibid.  p.  141-143.  —  Translatio  brachii  s.  R-i 
a.  1516  ibid.  p.  143.  —  Visitatio  reliquiarum, 
ex  italico  Silv.  Razzi  ibid.  p.  140.  141. 

Brl.-Sckr.:  Holland,  Commentar.  praevias  Und.  p. 
101-104. 
Castagnizza,  Juan  de ,  Historia  de  San  Bomnaldo,  f  on- 
dador  del  orden  Camaldulense.  liadrid  1597.  4°  {trad.  m 

98 


1554 


DE  8.  ROMULA  —  VITA  S.  ROSAUAE 


/Vofie.  Lyon  1615.  16mo.  —  irad.  en  ital*  par  Timoth. 

a  Balneo.  VenezU  1606.  4«.  —  Firenz©1671.  i®). 
(C o  1  lin  a ,  B.)  Vita  di  s.  Romoaldo  fondatore  della  re- 

li«rione  CauiAldolete.  Bologna  1748.  2  vol.  BP.  352  et 

368  pag. 
Fabricins,  Bibl.med.etinf.latixiitatia.  Lib.IV.  p.22. 
Filippo  Maria  da  Napoli  <=  Uacchiarelli  («.  d.). 
Hacchiarelli,  Fil.  M.^   Apologie  Bomoaldine  coUe 

quali  rispondesi  a  molti  scnttori  moderni.  Benevento 

1709.  40. 
:  Delle  notizie  Btoriche  della  vita  di  8.  Romoaldo  e 

degli  altri  snoi  beati  dlscepoli  libriX.  Napoli  1716.  fol. 
Vita  di  8.  Bomoaldo  abate,  fondatore  dei  Camaldolesi. 

Monzal886.  16mo.  208:pag. 
Wattenbach,  Deatschlands  Geschichtaqaellen.  6.Aafl. 

1. 1886.  p.408;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.4S6. 
Vgt  Petrus  Damianl. 

Vita  8.  Bonifadi  aroh.  apost.  0.  Rnas. 

De  s.  Rorouia  moniali  Romana  (t  cca.  580)  ex 
Gregorii  M.  dial.  IV.  c.  16  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0,  8.  Ben.  saec.  I.  p.  262. 

De  SS.  Romula,  Rederopta  et  Herundine  virg. 
Romanis  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Jul.  V. 
p.  482-484. 

Acta  s.  Romuli  episc.  Faesulani  (saec.  I) 
apocrypha. 

Ausg.:  ^  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jul.  IL  p.  258- 
262  c.  Janningi  comment.  praevio  p.  253  -  258.  — 
*ed.Jo.Lamin8  in  Deliciae  eraditorum.  Tom. XII. 
(Florentiae  1742.)  8°.  —  *  ex  archivo  Vallisum- 
brosae  in  Soldani  Historia  de  Fassiniano.  Lucae 
1741 .  fol.  p.  292-297.  —  Fassio  s.  R-i  ex  ms.  Faesul. 
cum  notis  Fr.  M.  Florentinii  in  eiusdem  Origin. 
Hetruscae  pietatis.  Lucae  1701.  4^  p.  254-278. 

Uehers.:  Vita  di  s.  Romolo  primo  uescouo 

di  Fiesole  elquale  fu  discepolo  di  sancto  Piero 

apostolo    ridocta   di  latino   in    lingua   thoscana 

astanza  di  chi  ristauro  lasua  sepultura  &  cappella 

nella  canonica  di  Fiesole negli  anni  doniini 

MCCCCIXXXXI.  (Hohscknüt.)  s.  1.  et  a.  kl.  4^ 

7  fol. 

Erl.-Schr.:  Cattani  da  Diacceto,  Fr.de,  Vite  dello 
iuvitiss.  mart.  s.  Romolo  primo  vescovo  di  Fiesole, 
e  di  plü  altri  santi  Tescovi  suoi  successori.  Florenza 
1578.  4«.  {208  vag,)  p.  1-59. 

Foggini,  Pier  Franc,  La  vera  istoria  di  s.  Romolo, 
vescovo,  e  protettore  di  Fiesole.  Roma  e  Lacca  1742. 
40.  IV.  82  pag. 

Qattolini,  Jacopo,  Docnmenti  per  la  vera  istoria  di 
8.  Romolo  vescovo,  martire,  e  protettore  della  cittik 
di  Fiesolo.  Venezia  1745.  4<>.  96^.  —  Dissertazione 
seconda,  terza  e  qnarta  con  nuovi  documenti.  Modena 
1751.  54.  2  vol.  4^. 

Vita  8.  Romuli  episcopi  Januensis  (f 
post  350)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ^  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  IV.  p.  839- 
841.  —  » in  AA.  SS.  Bell.  13.  Oct.  VL  p.  208- 
211.  Cf.  Byei  comment.  praevius  ibid.  p.  204- 
207  et  RigoUoti  nota  ibid.  Suppl.  p.  143*.  144*. 

Acta  SS.  Romuli  mart.  in  Graecia,  Eu- 
doxii,  Zenonis  etc.  Melitinae  sub  Traiano 
auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  graece  et  latine  ex  Lipomano  VI.  p. 
ocxxxi  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Sept.  II.  p.  511-517. 
Cy.  Veldii  comment.  praevius  ibid.  p.  507-510. 

De  SS.  Romulo,  Acute,  Pinnario  etc.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  BoU.  27.  Mart.  IIL  p.  688. 

De  s.  Romulo  presbytero  monacho  in  dioecesi 
Bituricensi  (post  med.  saec.  V)  C.  de  Smedtii  no- 
titia  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  L  p.  278.  279. 


Tita  s.  Ronani  episcopi,  eremitae  in 
Britaania  Armorica  (saec.  VI). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jun.  I.  p.  83.  84. 

Acta  s.  Ropbilli  <=»  Acta  s.  Rofili. 

De  SS.  Rosa  ac  Platane  mart.  ut  fertur  fiUo 
sub  Traiano,  Sulci  in  Sardinia  in  AA.  SS.  BolL 
1.  Sept.  I.  p.  107. 

Vita  s.  Rosae  virg.  ex  3.  ord.  s.  Domi- 
Aici  Limae  in  Peruvia,  Americae  pro- 
vincia  (f  1617)  auctore  Leonardo  Han- 
sen ord.  Praed. 

Atiag. :  ex  editione  3%  quae  Lovanii  1668  post 
Romanam  2^™  (1664. 16°^^)  impressa  est,  in  AA. 
SS.  BoU.  26.  Aug.  V.  p.  902-984  {deutsch  von 
J.  Pinsger.  Innsbruck  1667.  4**.  —  holländisch 
door  J.  B.Wouters.  Brüssel  1068.  8^).  —  Gloria 
posthuma  ex  diversis  monumentis  quae  cx>m- 
munem  opinionem  de  sanctitate  huius  virg.  legi- 
time confirmarunt  ibid.  p.  984-1029.   Cf.  Cuperi 

comment.  praevius  ibid.  p.  892-902. 

Ürl.'Sehir.:  Bassierre,  Mar.  Thöod.  Benonard  de  «t 

1865),  Le  P6roa  et  sainte  Rose  de  LimA  (sainte  Rose 

de  Sainte -Marie).  Paris,  Plön  1863.  9>.  6  fr. 
Fanre,  Jean-Andr.,  Vie  de  la  bienh.  M.  Rose  de  S. 

Marie,  du  tiers  -  ordre  de  S.  Dominique  de  Lima,  c«- 

pitale  da  P4roa.  Bonrdeanx  1668.  ]2mo. 
Festa,  F.  M.,  Vita  di  s.  Rosa  di  Lima.  Napoli  1890. 
Feuillet,  J.  B.,  Vie  de  la  bienli.  ^poose  de  J^sos- 

Christ  s.  Rose  de  S.  Marie,  da  tiers -ordre  de  S. 

Dominique,  originaire  du  P6rou ,  dans  les  Indes  oc- 

cidentales.  Paris  1669.  lamo. 
Giovagnoli,  Ant.  Franc,  Vita  di  s.  Rosa  di  Lima. 

Roma  1768.  8P. 
Gonzalez,  Ant.,  Rosa  occidentalis  Indlae,  sea  com- 

pendium  «dmiiabilis  vitae  b.  Rosas  de  s.  Maria  Li- 

maaa.  Romae,  deinde  Varsaviae  s.  a.  8*^. 
:  Compendiolam  vitae  et  mortis  b.  RosaedeS.  Maria 

Limensis  Peroanae.  Aug.  Vindel.  1668.  8P.  96  pag. 
Lucchesinins,  Joa.  Laor. ,  Compendiam  admirabilis 

vitae  s.  Rosao  de  s.  Maria  ord.  Dom.  Romae  1697.  }^'. 
Ott,  Oeo.,  Leben  der  lieben  h.  Jungfrau  Rosa  von  Lima, 

nach  Hansen  u.  Gonzalez.  2.  Aufl.  Regensbuigl863.t^. 
Vita  admirabüis,  virtus,  gloria  s.  Rosae  a  S.  Maria 

rlrginis  Limanao ,  ord.  Praed.  primi  ex  octiduia  Indus 

amenae  sanctitatis  fructos  s.  Catharinae  Seneasix 

eiusd.  ordiiiis  sed  alterius  orbis  seraphicae  discipalae. 

Aug.  Vindel.  1670.  12mo. 

Vita  s.  Rosae  virg.  3.  ordinis  s.  Franc. 
Viterbii  in  Italia  (f  cca.  1252)  auctore 
incerto. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Sept.  IL  p.  433- 

439.  —  Vita  altera  ex  officio  ecdes.  ibid.  p. 

439-442.  —  Acta  canonizationis  ibid.  p.  442 

-445.  —  Miracula  ibid.  p.  445-479.   Cf.  Suy- 

skenii  commentar.  praevius  ibid.  p.  414-432.  — 

Legend a  ap.Bussi,  Storia  diViterbo.  Borna  1742. 

fol.  p.  447-453. 

Erl.-Sehr.:  Barasoud,  J.  Charl.  Dioud.,  Vie  et  mi- 
racles  de  sainte  Rose  de  Viterbo,  vierge  du  3.  ordre 
de  saint-Franpois.  Paris,  Sarlitl864. 12mo.  1  £r.  25  c. 

B  i  s  8  o ,  Gianbat^  Dissertazione  sulI'  anno  della  mone 
di  s.  Rosa  di  Viterbo,  aggiuntevi  in  fine  alcnne  di 
lui  note  all'  Estratto  fatto  da'  giomalisti  di  Fireoae 
della  vita  di  ossa  santa  scritta  dal  detto  autore.  Pa- 
lermo 1775.  kl.  4P. 

Giannello,  A.  G.,  Sanctae  Rosae  Viterbiensis  riifr. 
vitae  historia.  Urbeveteri  1696.  BP.  166  pag. 

Monaci,  Filippo,  Vita  di  s.  Rosa  vergine  Vitarbeee. 
Orvieto  1853.  BP;  —  ediz.  2«t».  Frascati  1889.  BP.  L  1. 
50  c. 

Vita  s.  Rosaliae  virg.  contra  pestem 
patronae,  in  monte  Peregrino  prope  Pa- 


DE  S.  ROSIO  —  INVENTIO  S.  RUFENI 


1555 


normum  in  Sicilia  (f  saec.  XII  post  med.) 
brevis  auctore  Octavio  Caietano  S.  J. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Soll.  4.  Sept.  U.  p.  380. 
381.  —  Vita  altera  auctore  Jordaao  Cascini 
S.  J.  ex  editione  impr.  a.  1631  wiederh,  ibid,  p. 
381-387.  —  Miracula  auctore  Petro  Salerno 
S.  J. ,  ex  Vitis  SS.  Siculorum  Octav.  Caietani  trte- 
derh.  ibid.  p.  387-394.  —  Appendix  miraculo- 
rum  ac  beneficiorum  ibid.  p.  394-414.  Cf.  Stil- 
tingii  comment  praevius  ^id.  p.  278-380  (mit 
vielen  Abbildungen).  —  *  cUUs  dieses  xtisammen 
unt.  d.  Tit.:  Acta  8.  Rosaliae  virg.  solitariae  ed. 
J.  Stiltingius.  Antverp.  1748.  4*.  Mit  21  Kupfern. 

Srl.-Sekr.:  Abriani,  Franc,  Narrazione  della  rita  di 

s.  Rosalia  solitaria  vergine  Palermitana.    Cremona 

1638.  Bf*. 
Cascini,  Giord.,  Di  s.  Boealia  vetgine  Palermitana 

libri  tro.  Palenno  16S1.  fol. 
Giovanni  dal  s.  Bernardo,  Vita  e  miiacoli  di  s. 

Rosalia,  vergine  Palermit.    Palermo  1692.  l2mo. 
Pollaci-Nnccio,  F.^  Sainte  Bo«alie  et  les  saints 

patrons  de  Palenne  m  Nnove  effemeridi  SicUiane. 

1876.  Nov.  Dec. 
Palomes,    A.^    Santa  Rnsolia  virgini  Palermitana. 

Qoattra  poroU  di  In  Oriddu  cn  li  magnifichi  inni  di 

G.  Borgm  e  T.  Mammiani.  Palermn  1883.  8».  SOpap. 
Regnartins,  Valer.,  Vita  s.  Rosaliae  virg.  Panormit. 

tabulis  aeneis  expressa.  Romae  1627.  fol. 
Vita  di  s.  Rosalia,  vergine  Palermitana.  Asti  1886. 

21mo.  31pag. 
Vita  di  s.  Rosalia.  veigine  Palermitana  e  solitaxia 

del  sec.  XII.  2.  edu.  Monza  1886.  l6mo.  144  pag. 

De  s.  Rosio  episc.  Afro  conf.  in  dioec.  Campa- 
niae  Suessana  (saec.  Y)  in  AA.  SS.  Bell.  16.  Mai. 
UI.  p.  577.  578. 

I)e  8.  Rosselina  priorissa  ord.  Carthus.  prope 
Arcus  in  Provincia  (f  1329)  Papebrochii  com- 
ment histor.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  IL  p.  489 
-503  (p.  484-498  ed.  nov.). 

Erl.-Sekr.:  Pierre  Joseph  (de  Haitze),  Histoire  de 
s.  Rosseline  de  Villeneuve.  de  Tordre  des  Chartreox, 
contenant  Celle  de  son  culte.  Aix  1720.  12mo. 
Villenenve-Fla^osc,  G.  de,  Histoire  de  s.  Roseline 
de  Villeneuve,  religieuse  Chartreuae,  et  de  l'influence 
civilisatrice  de  l'ordre  des  Chartreux ,  avec  pidces  ju- 
stificatives.  Paris  1866.  8P.  VIII.  526  pag.  etgrav. 

De  s.  Roaula  mari  Filasiana  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Mai.  III.  p.  457. 

De  s.  Rotntlto  virg.  apud  Beigas  in  monaste- 
riis  Andrensi  et  Bertiniano  Henscbenii  comment 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jun.  IV.  p.  255-259. 

De  SS.  Riibentio  et  Martyiio  mart.  in  AA.  SS. 
Boll,  17.  Janr.  II.  p.  80. 

Vita  8.  Rudberti  episcopi  =  Vita  s.  Rupert! 
«piscopi. 

Passio  SS.  Ruderici  presb.  et  Salomonis 
Cordubae  in  Hispania  (f  857)  auctore  s. 
Eulogio  (arehiep.  Toletano  electo,  f  859). 

Ausg.:  ^  ap.  Surium,  Vit.  SS.  13.  Mart.  —  *  in 
AA.  SS.  BoD.  13.  MarL  H.  p.  328-331. 

Vita  s.  Rudesindi  episcopi  Dumiensis 
sive  Minduniensis,  et  postremo  Iriensis  (f 
977)  auctore  Stephane  monacho  Celiae 
Novae  in  Galaecia  (cca.  1150).  Libri  3. 

Widitig  tür  die  portugiesische  Geschichte. 

Ausg. :  ^  ex  mss.  monasterii  Celiae  Novae  in 
AA. SS. Boll.  1.  Mart.  I.  p.  107-118.  —  ^wiederh. 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  524- 


543.  —  'ap.  Florez,  EspaSa  sagr.  XVili.  append. 
n®  32.  p.  374-409.  —  *  in  Portugaliae  monum.  I. 
p.  34-43.  —  ^  nicht  vollständig  ed.  Eortunatus 
a  D.  Bonaventura,  Commentaria  de  Alcobaoensi 
mss.  biblioth.  —  Acta  translationis  ex  Hi- 
spanico  Anton,  de  Yepez  ^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  118.  —  *  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  543.  544.  —  Mi- 
raculum  recens  (a.  1601)  ibid.  p.  118.  119.  — 
*  ap.  Mabillon  1.  o.  p.  544.  —  *ais  Liber  IV,  mira- 
cula superaddita  ab  Ordonio  in  Portugaliae  mo- 
num. I.  p.  43-46. 

Srl.'Sekr.:  Commentarias  praerins  in  AA..  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  102-107. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  Inf.  laünitatis  ed.Mansi  VI. 

p.  205. 
Garns,  F.,  KirchengOBchichte  Spaniens.  U. 2.  Begens- 

buig  1874.  p.  406.  406. 

De  b.  Rudolpho  puero  a  Judaeis  occiso  Bemae 
in  Helvetia  (f  cca.  1287)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  April, 
n.  p.  504.  505. 

Vita  s.  Rttdpeiü  =  Vita  s.  Ruperti. 

Passio   s.  Rijfl  martyris:  ,Diocletianus 

positus^ 

Ausg.:  ex  cod.  Camoi  n®  190.  sec.  XIII.' fol. 
275  in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.  168. 169. 

Passio  SS.  Rijfl  et  Carponis,  Carponii 
mart  Capuae  in  Campania  Italiae  sub 
Diocletiano. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug.  VI.  p.  18  -  20. 
Cf.  Stiltingii  comment.  praevius  ibid.  p.  16-18. 

Passio  SS.  Rijfl  et  Respicii.  Prologus 
ad  eandem  auctore  Leone  presbytero 
(1006). 

Ausg.:  ^  ap.  Mai,  Spicileg.  Romanum  FV.  p. 
290.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat 
tant  edita.  LXI.  1863.  p.  593-596. 

De  s.  Rufo  episc.  Capuae  in  Italia  (saec.  I  fin.) 
Stiltingii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Aug. 
VI.  p.  9-11. 

De  SS.  Rufb  et  Rufiano  fratribus  mait.  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Sept.  UI.  p.  365. 

De  SS.  Rufo,  Prisco,  Patemica  etc.  mart.  Tu- 
burtanis  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  VII.  p.  148. 

De  SS.  Ruflna,  Eutioa,  Juliane  etc.  mart.  ex 
apographis  Hieronymianis  in  AA.  SS.  Boll.  25. 
Aug.  V.  p.  138.  139. 

De  SS.  Ruflna,  Moderata,  Romana  etc.  mart. 
Sirmiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  536. 

De  s.  Riilina  vii-gine  in  A A.  SS.  Boll.  28.  Febr. 
ni.  p.  748. 

Passio  SS.  Rufinae  et  Secundae  Tirg. 
martyrum  ßomae  a.  257. 

Ausg.:  ^ap. Surium,  Vit.  SS.  10.  Jul.  —  *eadem 
et  secund.  Mombritium  et  mss.  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Jul.  III.  p.  30.  31. 

Inventio  s.  Ruflni  episcopi  qui  colitur 
Assisii  in  Umbria  auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  VI.  supplem. 
p.  815.  816.  —  Inventio  altera  auctore  ano- 
nyme ibid.  p.  817.  818.  —  Miracula  eodem  au- 
ctore i^ic/.  p.  818-824  c.  Stiltingii  commentario. 

98* 


1556 


ACTA  SS.  RUFFINI  —  VITA  S.  EUPERTI  DUCIS  BINGUE 


Brl.'S^.:  Disamina  de^li  scrittori  e  dei  monnmenti 
risgrnardanti  8.  Ruflno  vescovo  e  mart.  di  Aaisi.  Asisi 
1797.  40. 

Acta  SS.  RufHni  et  Yalerii  mart  in  agro 
Suessionensi  sub  Diocletiano. 

Ausg. :  ex  mss.  et  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Jun.  n.  p.  796.  797.  —  Historia  translatio- 
nis  et  miracula  ex  libro  IV  Flodoardi  de  eccles. 
Remensi  ibid.  p.  797.  —  De  ss.  Rufino  et  Ya- 
lerio  ex  cod.  Namurc.  n**  53  in  Analect.  Bolländ. 
II.  p.  307.  308. 

Passio  SS.  Ruflni  et  Valeriani  martyrum 
auctore  Paschasio  Radberto  (fc.  860). 

Ausg. :  ^  ed.  Sinnondi  in  Paschasii  Radberti 
oper.  Paris.  1618.  fol.  p.  1637  et  1687.  —  » tvie- 
derholi  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  GXX.  p.  1489- 
1508. 

De  s.  Ruflno  confess.  apud  Mantuam  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  730. 

De  s.  Ruflno  episcopo  Capuae  in  regoo  Nea- 
polit.  Italiae  (saec.  V.  VI)  Pinii  sylloge  histor.  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  817-821. 

De  s.  Ruflno  episcopo  Marsorum  iu  Italia 
(saec.  rV)  Sollerii  comment.  crit.  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Aug.  II.  p.  633-635. 

B>rl,-Schr. :  Vincontiis,  Domen,  de,  Notizie  dei  santi 
Bnfino  primo  voscovo  dei  Harsi  e  Geeidio  sacerd. 
martire.  Avezzano  1885.  8^.  40pag. 

De  ss.  Ruflno  et  Avenantio  conf.  Sarsani  apud 
Dertonom  in  Italia  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Jul.  III.  p.  651. 

De  ss.  Ruflno  et  Martia  mart.  Syracusis  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  73. 

De  ss.  Ruflno  et  Memore  episc.  Canusinis  (f 
cca.  500)  BoUandi  histor.  annotatio  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Febr.  II.  p.  300.  301. 

De  8.  Ruflno  mart.  Alexandriae  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Jun.  IV.  p.  145. 

De  s.  Ruflno  martyre  Assisii  in  Umbria  Sol- 
lerii comment  crit  *  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  VIL 
p.  150-154.  —  •  ed.  Surius,  Vit  SS.  30.  Jul. 

De  SS.  Ruflno ,  Silvano ,  Marcello  ete.  mart.  An- 
cyrae  in  Galatia  Stiltingii  sylloge  critica  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Sept  II.  p.  204-206. 

De  SS.  Ruflno  thaumaturgo  diac. ,  Aquilina  iun. 
et  200  militibus  Sinope  ad  Pontum  Eux.  (f  cca. 
310)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  662.  663. 

De  SS.  Ruflniano  et  Lupo  episcopis  Baiocis  in 
Galliis  (t  c.  460)  V.  de  Buckii  commentarius  in 
AA.  SS.  BoU.  25.  Oct  XI.  p.  658-670. 

Tita  s.  Rumoldi  episGopi  Dubliniensis 

et  Mechliniensium  apostoli  (saec.  VIII) 
auctore  Theodorico  abbate  S. Trudonis 
dioec.  Leodiensis  (f  1107). 

Aiisg.:  "■  ed.  Surius,  Vit.  SS.  1.  Jul.  VII.  CJol. 
Agr.  1581.  p.  563-568.  —  » ed.  Hugo  Vardaeus 
(Hugh  Ward)  ord.  Min.  in  Acta,  martyrium,  li- 
turgia  antiqua  et  patria  s.  Rumoldi.  Mecbliniae 
1634.  4<>;  —  ^recogn.Thom.Sirinu8.  Lovanii  1662. 
40.  __  4  ed.  SoUerius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I. 
p.  241-249.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec. 
IX.  p.  150.  —  Vita  ex  editiono  Vardaei  collata 


cum  antiquiore  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  253  -  266. 
Diese  Ausgabe  SoUers  erschien  hieraus  sammi 
dem  Cammentar  auch  einzeln  unt.  d.  Tit. :  Acta 
s.  Rumoldi.  Antverpiae  17 18.  4®. 

Uebers.:  Leven  ende  miracelen  van  den  h. 
Romboudt,  arts-bisschop  van  Dublin,  apostel  van 
Mechelen  .  .  .  overgeset  door  Fr.  van  d.  Bossche. 
Mechelen  1667.  2  part.  in  1  vol.  8^. 

Erl.'Sohr.:  (Azevedo,  O.  D.  de)  Kort  bogiyp  vant  't 

leven  van  den  h.  Romoldos.  Brasael  (1775;.  8^. 
Ciaessens,  P.,  De  legende  of  het  leren  en  de  d^x»*! 

van  den  h.  Romoldos.  Hecheln  1876.  Bfi.  VIII.  72pag. 
:  y ie  de  s.  Rombaat ,  apotre  de  Malines,  offene 

ä  la  pi6t6  dee  fidölee  h  l'occasion  du  XI.  centenaire 

de  son  martyxe  (776—1876).  Malines  1875.   18 ma 

XIX.  128  pag. 
Domyns.  J.,  Divi  archipiaesalis  ChxisÜqae  martTrU 

Romualdi  vita.  BroxeUis  1669.  9>. 
Monck,  J.  J.  de,  Oedencksohriiten  dienende  tot  oph«l- 

deringe  van  het  leven,  enz.,  van  den  h.  ouu^eUier 

Romoldos.  Mechelen  1777.  49. 
Praeltryn    ter   golegenheid  der    I(X)Ojarige   Jolilo 

van  den  h.  Romoldos.  Mechelen  1775.  4^. 
R6cit  histori^oe  de  la  vie  de  s.  Romband,  en  prose  et 

en  vers ,  soivi  d*ono  deecription  de  la  cavalcade  etc. 

Malines  (1824).  8». 
Sollerios,  Oomm«itario£  praovios  m  AA.  SS.  BuU. 

1.  c.  p.  169-241  {mit  ÄbbiUUmam)  tmä  249-253. 
Train  triomphal  om6  docavalcades,  chars  de  triompL«, 

symboles  et  aotres  omomens  k  roccasion  de  jobiU»  dd 

1000  ans  de  St.  Rombaodt,  martyr  et  patron  de  1a 

ville  de  Malinee.  1774.  gr.  4^^.  Sehr  seUen. 
V  i  e  et  miracles  de  Saint  Rombaot ,  patron  de  la  ville 

de  Malines ;  d'aprös  les  tableanx  de  Michel  Coxie  et 

aotres  qoi  se  troovent  k  la  cath4dnüe  de  Malioe:^; 

avec  one  explioation  nar  B.  Vandale.  Ävee  29  planctia 

moor.  Brox.  1847.  fol.  —  2.  edit.  und.  1857.  fol. 
'W(acntendonck),  J.  v.,  Vita^  passio  et  miracuk 

8.  Romoldi  apostoli  Mechlinensis.    Mechliniae  16:%. 

8°  {hoUändiadi  door  H.  Frans  v.  d.  Bossche.  Mecheln 

1639.  80j. 

De  s.  Rumono  episc.  (f  ante  961)  culto  Tave- 
stockii  in  Devonia  Buckii  sylloge  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  23.  Oct.  X.  p.  223-226. 

De  8.  Rumono  episc.  Tavestokae  in  Anglia  i» 
AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  1092. 

Vita  s.  Rumwoldi  infantis  confessoris 
(saec.  VII?)  in  Anglia. 

Ausg. :  ex  4  codd.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov. 
I.  p.  685-690.  —  Eiusdem  vitae  epitome  auctore 
Johanne  Tinmuthensi  '  ap.  Capgrave,  Nova 
legenda  Aneliae.  Londini  1516.  —  'ex  2  codd. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  685-690  unier  dem  nxte 
der  vorhergehenden  Vita. 

Vita  s.  Rupert!  duci8  Bingiae  in  dioec. 
Moguntina  (saec.  IX)  a  s.  Hildegarde 
abbatissa  scripta. 

Ausg. :  ^  ed.  fiusaeus  una  cum  EpistoUs  HIdc- 
mari  archiep.  Rem.  et  Gonstitationibus  Caroli  M. 
Moguntiae  1602.  4*.  —  •  wiederh.  ed.  N,  Serra- 
rius ,  Res  Moguntiae.  lib.  11.  c.  25.  —  '  in  AA.  t>S. 
Boll.  15.  Mai.  III.  p.  504-508  c.  notis  Henschenii. 
—  ^  c.  Hincmari  et  sdiorom  Incubrationibus  ed. 
Surius  15.  Mai.  —  '  ap.  Migne,  Patrologia  lat 
CXCVII. p.  1083-1094.— Testimonium  authen- 
ticum  de  aliquibus  reliquiis  translatis  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  508. 

Uebers.:  *  unt.  d.  Tit.:  Legenda  des  h.  Her- 
tzogen  S.  Ruprechts  bey  Bingen.  Die  Legend  von 
d.  sei.  Jungfrauen  S.  Hüdegajrd.  &.  1.  et  a.  (Oppen- 
heim, Jak.  Köbel  1524).  4°.  Mit  12  Holxschn. 
Das  einzige  bekannte  Exemplar  in  der  Pfarr- 


VITA  S.  RüPERTI  SAUSBÜRGENSIS 


1557 


bibl.  XU  Eibingen  (Rkeingau),  —  ■  wiederh.  tmt. 
d,  Tit. :  Die  Legende  des  h.  Herzogs  Ruprecht  bei 
Bingen  auf  St.  Ruprechtsberff  leiblich  rastend . . . 
Wiedergegeben  von  Frz.  Falk.  Mainz  1887.  8^ 
46  pag.  Mit  Holxsehn,  J$\,  —  •  unt.  d,  Tit.  : 
Leben  des  h.  Rupertus,  Herzogs  v.  Bingen.  Aus 
d.  Latein,  der  h.  Hildegard  übersetzt .  .  .  von  A. 
J.  Weidenbach.  Mainz  1858.  gr.  8^  50  ^. 

Eri-Sehr.:  Antiqjaarias,  Rheinischer.  IX.  p. 399-406. 
Bruder,  Pet.,  St.  Bapertas  -  Büchlein.  Der  heil.  Bn- 


pertas  von  Binaren ,  die  h.  Hertha,  seine  Matter,  der 
h.  Wiebert,  sein  Lehrer  und  Erzieher.  Ihr  Leben, 
ihre  vordrang  and  ihre  Beliqoien.  Dülmen  1888.  9^. 


rill.  256  pag.  J$  2. 
Dahl  t»  QaartsJbl&tter  des  Vereins  für  Literatur  und 

Kunst  in  Mainz.  Jahrg.  II.  p.  51. 
Katholik,  Der.  Neue  Folge.  XVII.  1858.  p.  426. 
Lebensgeschichte   des   h.  Bapertas,   Bekenners, 

Vorbild  des  christl.  Lebens ,  wie  auch  der  h.  Hilde- 

nurd ,  Aebtissin  am  Bupertsberg ,  and  des  b.  Bischofs 

Disibodas.  Trier  1854.  8<>.  30  4 

Tita  s.  Rupert!  Sali8burgen8i8  episcopi, 

Boiorum  apostoli  (?  saec.  VI  fin.  aut  V^ 
fin.?)  primigenia. 

Um  878  Terfasst;  gilt  als  Anfang  einer  grossem  Schrift 
über  die  Bekehrang  der  Baiem  and  Carantanen  (vid.  Li- 
bellas  de  oonvers.  Bagoar.  et  Garant.)  and  scheint  auf 
älteren  Aafseichnangen  zu  bemhen.  —  Einfacher  trea- 
herziger  Stil. 

Ausg.:  ^  ap.  Hansiz,  Germania  sacra  ü.  — 
' ap.  Kleinmavm,  Jayavia,  Anhang  p.  7.  —  'ed. 
Canisius,  Lect.  antiq.  II.  p.  238-25(5,  okne  An- 
gabe eines  Verfassers;  wiederholt  mit  der  Be- 
xeiehnung  auctore  Eberhardi  archiep.  Salisburg. 
discipulo  *  ibid.  VI.  p.  1 138  {u.  *  ed.  Basnage  HL 
2.  p.  282-285).  —  «  ed.  W.  Wattenbach  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XI.  p.  4.  5.  —  ^  ed.  Bern.  Sepp.  Pede- 
ponti  1891  xusammen  mit  der  folgenden  Vita  («. 
dort  Ausg.  ").  —  ®  Bruchstück  •  ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  11.  p.  221.  —  **  ap.  Bouquet,  Rec. 
Vn.  p.  339. 

Vita  s.  Hrodberti  (antiquior). 

Ihr  Herausgeber  Frz.  Hart.  Mayer  glaubt  hierin  die 
filteren  Aufzeichnongen ,  d.  h.  die  ursprüngliche  Form  der 
Vüa primijfenia  zn  finden;  J.  Friedrich  meint,  diese  Vita 
sei  nur  eine  Umarbeitung  dar  Vita  prim.  und  blos  zam 
tiebraach  für  die  kirchlichen  Officien  bestimmt  gewesen, 
ausserdem  ohne  historischen  Wert;  Hauok  stellt  sich  auf 
Mayers  Seite  und  sieht  in  der  von  jenem  yerölTentHchten 
Vita  die  äUeaU  QtaUdt  der  BiograpMe  Ruperts;  neuestens 
findet  auch  Sepp,  daas  die  Priorittt  der  Orazer  Hand- 
schrift gebühre.  Ädkuc  9ub  tucÜ»  Ha  est. 

Handschr.:  Graz,  ün.- Bibl.  n<»  790  (alte  Si- 
gnatur 41/10).  mbr.  saec.  X.  4^  fol.  110*-113^ 

Ausg.:  ^ unt. d. Tit.:  Beiträge  z.  Gesch.  des 
Erzbisthums  Salzburg.  III.  Die  Vita  s.  Hrod- 
berti in  älterer  Gestalt  hrsgb.  von  Frz.  Mart. 
Mayer  in  Arohiv  für  Österreich.  Gesch.  LXTTT. 
Wien  1882.  p.  606-608;  Einleit.  p.  597-606.  Mit 
1  Tafel  (*  auch  besonders  abgedruckt :  "Wien ,  Ge- 
rold 1882.  gr.  8*.  14  pag.  u.  1  Taf  50  «^)  —  » mit 
Gegenüberstellung  des  Textes  der  Vita  primige- 
nia hrsgb.  von  Bern.  Sepp  unt.  d.  Tit.:  Vita  s. 
Hrodberti  primigenia  authentica.  Progr.  lycei 
Hatisbonae  1890/91.  Pedeponti,  typis  J.  May r  1891. 
8®.  62  pag. 

Brl'Sekr.:  Friedrich,  J.,T7eber  die  Vitas.  Ruperti  der 
Handschrift  ifi  790  der  (irazer  Un.-Bibl.  in  Sitzungs- 
berichte der  k.  bayer.  Akad.  der  Wiss.  zu  München. 
Philo8.-phi]o1.  u.  histor.a.  Jahrg.  1883. 1.  p.  509-547. 
Sekarf»  Kritüc,  spriehi  der  VUa  jeden  kietor.  Wert  ab. 
Hauck,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  Leipzig 
1887.  p.  837-842.  Anm.  2;  p.  880. 


Hey  er,  F.  Hart.,  Einleit.,  «.  Ausg. 
Sepp,  Bern.,  a.  Ausg. 

Wattenbach,  Deutschlands  GeschichtsqueUen .  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.  116. 273 ;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.  122. 291. 

VitaaliaseuLegendaseuSermo 


de  s.  Ruperto. 

Ueberaus  wertvolles  Denkmal.  Eine  Bearbeitung  der 
Vita  primigenia;  verüisst  im  12.  Jahrb.;  au^efunden  bei 
Gelegenheit  der  Ganonisation  de«  2.  salzburgischen  Erz- 
bischofs Vitalis  1462. 

Handschr.:  Admont,  Stiftsbibl.  mbr.  sec.  XI. 
fol.  Pertz'  Archiv  YI.  p.  170;  —  mbr.  sec.  XII.  4^ 
Pertz'  Archiv  VI.  p.  179.  —  London,  Brit.  Mus. 
Harley.  2800.  104.  sec.  XIII.  —  München,  k. 
Hofbibl.  Cod.  Emmer.  E.  42.  mbr.  sec.  XII.  4^  fol. 
65;  —  Cod.  lat.  mbr.  sec.  XII.  n<»  332.  fol.  297 ;  — 
Indersdorf.  192. 

AtMg. :  ^  ed.  Fiacius  Illyricus ,  Catalogus  testium 
veritatis.  n.  1597.  p.  121-129  aus  cfer  Wiener 
Hs.  hist.  eccl.  n*  73.  —  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq. 
VI.  p.  1038-1043  (» ed.  Basnage  HI.  2.  p.  356- 
358).  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mart.  III.  p.  702- 
704.  •  »^  *  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
ni.  1.  p.  d3D.  S4Q..  —  ®  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  m.  p.  632.  633!       ^  ^ 

Vita  s.  Ruperti  Saht  Y^e^enjis  ep. 

Auszog  aus  der  Vita  primigenia  ij     A^^f^^i.,  von 


!är' 


aus 
Boswey  aufgefunden. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mart.  LH.  p.  704-706. 

Tita  s.  Rupert!  Salisburgensie  ep. 


Aus  dem  15.  Jahrli.,  mit  sehr  vielen  Fabeln  durch- 
mischt. 
Ausg. :  ed.  Canisius ,  Lect.  antiq.  ed.  Basnage 
ni.  2.  p.  319-327. 

Computationes  saeculi  XII  de 

tempore  s.  Kudberti. 

Handschr.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  15. 

Ausg. :  *  ed.  Fiacius  Illyricus  l.  c.  —  '  voll- 
ständig ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  YI.  p.ll71. 1221 
(■  ed.  Basnage  EI.  2.  p.  431. 475).  —  *  ed.  TVatten- 
bach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XL  p.  15-17.  —  *  Ex- 
cerpta  ap.  Hansiz,  Germ,  sacra  II.  p.  50. 

De    translatione   s.  Rudberti 

Salisburgensis  a.  773. 

Ausg. :  ap.  Pertz  I.  c.  XJ.  p.  8.  not  32. 

Sri.- Sehr.:  Amandns  abbas  S.  Petii  Salisb.,  Vita  s. 
Ruperti ,  ex  mss.  ete.  collecta  in  J.  Metzgeri  Historia 
Sausburg.  Salisb.  1692.  fol.  p.  69-78. 

Anthaller,F.,  Der  heil.  Rupert  ap.  Alb.  v.  Teuffen- 
bach.  Neues  illustrirtes  vaterländisches  Ehrenbuch.  1. 
Teschen  1891.  gr.  BP.  p.  24-90. 

:  Die  Geschichte  der  Rupertus- Frage  und  ihre 

Lösung.  Salzburg  1886.  SP.  Jk  8.20. 

Bavaricain  Historisch  -politische  Blfttter.  LXXXITI. 
München.  8».  p.  691-697. 

Blum  berger,  Friedr.,  Ueber  die  Frage  vom  Zeitalter 
des  h.  Rupert  im  Ar<miv  für  Kunde  der  Österr.  Ge- 
schichtsquellen X.  18Ö3.  P.S29-868.  C/*.  Wiener  Jahr- 
bücher für  Literatur.  189S.  Bd.  73. 

:  Ueber  die  Frage,  ob  der  h.  Rupert  das  Apostel- 
amt in  Baiem  bis  an  sein  Lebensende  geübt  habe 
und.  XVI.  1866.  p.  227-238.  Vgl.  U.  1850.  p.  886-487. 

Büdinger,  Oesterreichische  Geschichte  I.  p.  101. 

Common tarius  praevius  tn  AA.  SS.  BoU.  Mart.  lU. 
p.  699-702. 

Contzen,  M.  Th.,  Geschichte  Bayerns.  I.  Münster 
1863.  p.  191.  Oibl  eine  giUe  Ueberaieht  der  SireU- 
achrißen. 

Dumm  1er,  Die  pannonische  Legende  vom  h.  Method 
tn  Archiv  für  Kunde  üsterr.  Goschich tsanellen  XIIL 

Filz,  Histor.-krit.  Abh.  über  das  wahre  Zeitalter  der 
apostolischen  Wirksamkeit  des  heil.  Rupert  in  Baiem 


1558 


VITA  S.  RÜPERTI  SALTSBURG.  —  DE  S.  RUSTICO 


mid  die  Orflndnng  seiner  bisch&fl.  Kirche  za  Salz> 
barg  in  lieferongen  zur  Landeskunde  von  Oester- 
reich  ob  der  Enns  nndSalzbui^.  IV.  Linz  1843.  p.  1-97 
(wiederholt  uparat  Salzborg  1843.  (fi).  —  Vorhir  be- 
•onders  Salzbui^  1831.  8».  ui  2.  —  Seint  Grunds  noeh- 
nuUa  übernehtUdi  in  Wiener  Jahrbücher  für  Litera- 
tur. 1883.  Anzeigenblatt,  n«  LXIV.  p.  23-67:  Nene 
Untersuchung  der  Hansizischen  Zeitrechnung  hinsicht- 
lich des  h.  Rupert  —  vnd  1887.  Anz.-Bl.  ifi  LXXX. 
p.  1-24 :  Antwort  auf  die  in  den  Jahrbüchern  erschie- 
nene Recenaion  seiner  Abhandlung  über  das  Zeitalter 
des  h.  Rupert. 

Friedrich,  J.,  Das  wahre  Zeitalter  des  h.  Rupert, 
Apostels  der  Bayern.  Oder:  War  der  h.  Rupert  ein 
Ketzer?  Eine  histor. -kritische  Studie.  Bamberg  1866. 
JV.  63pag.  60  4 

Oinzel,  Geschichte  der  Slavenapostel  Cyrill  undMe- 
thod.  Leitmeritz  1857.  SP. 

Gutrath,  Rup.,  Diatribe  historiae  Salisburg.  Salisb. 
1768  (ßr  Hansix). 

Hansiz,  J.  M.,  Germania  sacra.  L  Aug.  Vind.  1727 
(für  MabiUon). 

:  Trias  epistolarum  de  aetate  s.  R  -  i  ad  ami- 

cum  Salisburgensem  (maehrieben  1763)  ap.  Westen- 
rieder,  BeitrSge.  II.  llünchen  1789. 

Haraeus,  Compendium  de  vitis  sanct.  Coloniae  1608. 

Hauthaler,  W illib . ,  Die  dem  h.  Runertus ,  Apostel 
von  Bayern,  geweihten  Kirchen  und  Kapellen.  Mif->- 
einer  Karte.  Salzburg  1886.  8<>.  Slpag.  (Sond^7i:.'iivck 
aus  Personalstand  der  Säkul.-  und  jR^jj^^- Geistlich- 
keit des  Erzbisth.  Salzbunr^Mf'IiSÖö.) 

Heber,  Ph.,  Die  vc^Ju.;orfngischen  christlichen  Glau- 
bensheldon  ar^^Rilein.  Frankf.  a.  M.  1858.  p.  140-148. 

Hu  her«    n.  f  Das  Grab  des  h.  Rupert.  Ein  Beitrag 

^t  Eriv .  Xung  der  Frage :  Ob  der  h.  Kapert  zu  Worms 

''oder  ztf Salzburg  gestorben  sei?   Mm:  Archiv  für 

Kunde  österr.  Geschichtsquellen.  XL.  p.  275-321.] 

Wien  1869.  gr.  ff».  49f>ag.  60  4 

Alois,  Geschichte  der  Einführung  und  Verbreitung 

des  Christenthums  in  SüdostdeutschJand.  Bd.  ü.  Salz- 
burg 1874.  ff>,  handelt  wtiüäufig  über  die  Zeü  des  h, 
Rupert, 

:  Die  Ecolesia  Petena  der  Salzburger  Urkunden, 

als  Einleitung  zur  Geschichte  der  Verbreitung  des 
Christenthums  in  SüdosMeutschland.  [Aue:  Archiv 
für  Kunde  Österr.  Geschichtsquellen  .1  Wien  1866.  gr. 
&>.  103  pag.  Jk  1.50. 

Koch-Sternfeld,  J.  G.  v.,  Ueber  das  wahre  Zeit- 
alter des  h.  Rupert  in  Archiv  für  Kunde  Österreichi- 
scher Geschichtsquellen  V.  1850.  p.  886-497  {aueh 
besonders  abgednikt). 

:  Nachträgliche  Prüfung  der  Abhandlung  des 

Hm.  W.  Wattenbach  .über  das  Zeitalter  des  heil. 
Rupert'  ibid.  Notizenblatt.  I.  p.  129-188. 

Mabillon,  Iter  Germanicum.  Hambui^gi  1717.  p.78. 

:  Elogium  hist.  s.  Ruperti  in  AA.  SS.  o.  s.  Best. 

saec.  III.  1.  p.  340-346. 

Retractationes  quaedam  de  s.  Rudberto  in  AA. 


SS.  0.  s.  Ben.  saec.  Y.  p.  906-910;  saec.  lU.  p.  84L- 
346 ;  ef.  dessen  Annales  o.  s.  Ben.  IV  (gegen  die  An- 
nahme ,  dass  die  Saixb.  Kirchs  im  6.  Jahrhundert  ge- 
grimdet  sei). 

Meichelbeck,  Historia  Frisin^nsis.  Aug. Vind.  1724. 
2  vol.  fol.  (in  dm  Prolegomaius). 

Mez^er,  Jos.,  Franc,  et  Paul.,  Historia  Salisburgensis. 
Sahsbunp  1692  (die  Dissert.  prael.  de  antiquitate  ec- 
cles.  Sfuisb.  et  monasterii  s.  Petri ;  aegsn  MabiUon). 

Mittermüller,  R.,  Das  Zeitalter  des  L  Ru]>ert,  Apo- 
stels der  Bigoarier.  2.  Aufl.  Metten  (Straubing)  1857. 
Bf>.  Jkl. 

Mntzl,  Sebast.,  Die  Gella  s.  Maximiliani  zu  Bischofs- 
hofen  und  die  älteste  Geschichte  Bayerns.  Eichstädt 
(Regensburg)  1652.  49.  75  4 

:  Die  Rupertusfrage  und  die  fixeste  Geschichte 

Bayerns  in  Augsburger  Postzeitung.  1853.  März  17. 
n.  18.  Beilage  nO  68.  64 ;  1853.  Mai  3.  u.  29.  Beilage 
no  108. 109.  120;  1853.  Aug.  2.-5.  Beil.  n«  173-176. 

Notizen,  Geographische  und  topographische,  zum 
2^italter  des  h.  Ruprecht  in  Münchener  gel.  Anzeigen. 
VI.  Sept.  p.  391. 

Pagi  Notae  ad  Baronii  annal.  ecclesiast.  ad  a.  590. 
n«>  12,  ad  a.  718.  n«  7  (für  MaHUon). 

Pez,  B.,  Epistola  ad  ....  M.  Hansiz.  Viennae  1731 
i^^m  Hansix). 

Pichl.  Frz.v.,  Kritische  Abhandlungen  Über  die  älteste 
Geschichte  Salzburgs.  Innsbruck  1889.  8<>.  p.  89  -  248 : 
Die  wahre  Zeit  des  h.  Rupert  und  seiner  Nachfolge 
bis  873. 


R  e  8  c  h ,  J. ,  Annales  Sabionenses.  Aug.  Vind.  17G0  (/ür 
Hemsix). 

Rettberg,  Deutschlands  Kircfaengeschichte  I.  p. 636 : 
n.  p.  48;  198-212  (w  xugkiek  andere  StreitaeärifUn 
über  Ihgpsrts  Zeitalter  aufgeführt  smd). 

Riezler,  Sigm..  Geschichte  Baiems.  I.  Gotha  1878. 
8^.  Vgl.  daxu  die  Reoension  von  F.  L.  Baumann  in 
Bistor.  Jahrbuch  der  GOrres  -  Gesellschaft.  I.  Münster 
1880.  p.  422-426. 

Rudhart  in  Münchener  gel.  Anzeigen.  Jahi^g.  1637. 
n«  196  -  222 :  1846.  n«  87-93. 

:  Zur  S.  Rupertus-Frage  m  AugsbuigerPostzeitone. 

1858.  n0126.  8.  Mai.  BeUage  nO104. 

(Schmauss,  J.  J.)  Der  allezneuesto  Staat  des  Er^bis- 
thums  Salzburg,  s.  1.  et  a.  (1711 ;  fOr  JtfgMUon). 

Seeaue r,  Red.,  Novissimum  chrontcon  antiqui  mon- 
asterii s.  Petri  —  praemissa  disquisitione  —  de  ad- 
ventu,  ftmdatione  et  obitu  s.  Rupert!.  Aug.  Vind.  et 
Oenoponti  1772. 

Seefried,  J.  N.,  Beweise  für  die  Wirksamkeit  des 
h.  Rupert,  des  Apostels  der  Bayern,  in  der  Mitte 
des  6.  Jahrh.  (631/4—571/4)  aus  agilolfingischer  Zeit 
tn  Augsburger  Postzeitung.  1887.  n»  13  ff.  Beilage. 

Stalin,  Wirtembergische  Gesdiichte  I.  p.  67. 

Sterzinger,  Von  dem  Sterbejahr  und  der  Gmbechrift 
des  h.  Rupert  tn  Abhandl.  der  baierischen  Akademie 
der  Wissensoh.  München  1776. 

Valesius,  Hadr.,  Res  Francicae.  IIL  Paris.  (1G4»>) 
1668.  p.  468. 

Wattenbach.  W.,  Beiträge  zur  Gesch.  der  christl. 
Kirche  in  Mähren  und  BChmen.  Wien  1849.  Sfi  [unt, 
d.  Tit.:  Ueber  das  Zeitalter  des  h.  Bopert  asteh  in: 
Archiv  f.  Kunde  Oeterr.  Geechiditsqaelieo.  II.  1850. 
p.  499-522). 

• :  Noch  ein  Wort  über  das  Zeitalter  dee  h.  Rapert 

in  Archiv  f.  Kunde  Oeterr.  Geschichtsquellen.  Notisen- 
bUtt.  I.p.  260-263. 

Zaun  er,  Th.,  Chronik  von  Salzburg.  Salzbuxr  1796. 

Zirngibl,  Rom.,  Was  hat  Bayern  vor  KarU  d.  Gr. 
Zeiten  für  Regenten  gehabt?  in  Neue  historische  Ab- 
handlungen. I.  München  1779  (ßir  MabUhn-Hansix). 
Vgl.  Indicnlus  Amonis. 

Versus  de  cid.  comprovinc. 

Acta  8.  Ruphllli  ==  Acta  s.  Rofili. 

Vita  s.  Ruricii  I  episcopi  Lemovicensis 
(t  cca.  507). 

Ausg. :  ex  chron.  Comodoliacensi  Stephaoi  Ma- 
leu  in  AA.  SS.  Bell.  17,  Oct.  VIIL  p.  74-76.  — 
Transitus  s.  Roricii  I  Lemov.  episoopi  ex  eod. 
chron.  Und.  p.  73.  74.  Cf.  y.  Heckii  commentar. 
praevius  ibid.  p.  59-73. 

Erl.-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis. 
VI.  1746.  p.  889. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  HI.  1736.  p.  49. 
Vgl.  Ruridns. 

De  s.  Rusticiano  episc.  Brixiensi  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Janr.  I.  p.  257. 

Acta  s.  Ruatioi  inart.  c.  304.  d.  9.  Aug. ,  c^. 
Acta  88.  Firiui  et  Rustici. 

Passio  s.  Ru8tioi,  vid.  Passio  s.  Bionysii  Ato- 
opagitae. 

De  s.  Rustico  episc.  Arvemis  in  Gallia  (saec. 
V  med.)  Perieiü  comment.  in  AA.  SS.  BolJ.  24. 
Sept.  VI.  p.  689.  690. 

De  s.  RiMtioo  episc.  Lugduoensi  (f  cca.  500) 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  April.  III.  p.  368. 

De  8.  Rustico  episcopo  Narbonneosi  in  Galliis 
(t  461)  B.  Bossuei  comment.  historicus  in  AA. 
SS.  BoU.  26.  Oct.  XI.  p.  860-883. 

De  8.  Riwtfco  episc.  Treviris  in  Gallia  Belgica 
(t  cca.  574)  Dyckii  comment  bist  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Oct.  VI.  p.  532-538. 

De  s.  Rustioo  presb.  conf.  Lugdoni  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  643. 


VITA  S.  EÜSTICULAE  —  VITA  S.  8ABINI  EP.  CANUS. 


1559 


Vita  s.  Rusticulae  sive  Marciae  civis 

Vasionensis,  abbatissae  S.  Caesarii  Are- 

latensis  (f  cca.  632)  auctore  Florentio 

Gallo,   Tricastino   presbytero,   fere   co- 

aevo. 

Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

U.  p.  139-147.  —  •  ttiederh.  in  AA.  SS.  BoU. 

11.  Aug.  n.  p.  657-664.  —  Excerpta  'ap.  Du- 

chesne ,  Hist  Franc,  scr.  I.  p.  564.  565.  —  *  ap. 

Bouquet,  Rec.  in.  p.  493.  494. 

Erl.'Sekr:  Fabricias,  Bibl.  med.  et  inf.  latiiütotis.  II. 
1784.  p.  516. 
Histoire  litt^ndre  de  la  France,  m.  1786.  p.  568. 


De  88.  Rutila  y  Ciaadia,  Auriga  mari  in  Aethio- 
pia  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  82. 

De  8.  Rutilio  et  sociis  duobus  mart  Sabariae 
in  Pannonia  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Jun.  L  p.  379. 

De  s.  RuUHo  martyre  in  Africa  (saec.  III)  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  146. 

Erl.'Sekr.:  Neu  mann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  299. 

Vita  Ruysbrochii  (Johannis)  oan.  s.  Augustini 
prioris  in  Brabantia  (f  1381),  t^.  Henr.  Pomerius. 

De  b.  Ryowera  moniali  Praemonstratensi  (f 
1136)  V.  de  Buckii  sylloge  historica  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct.  Xni.  p.  51-53. 


S. 


De  s.  Saba  episc.  Daphnusiensi  in  Archipel- 
lago  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  282. 

De  s.  Saba  Gotho  militum  ductore  et  70  uii- 
litibus  mart.  Bomanis  (f  272)  in  AA.  SS.  Boll, 
24.  April,  in.  p.  261-263. 

De  8.  Saba  martyre  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Mai.  I.  p.  46. 

De  SS.  Sabba,  Esaia  et  aliis  36  monachis  mart. 
in  Sina  monte  sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Janr.  I.  p.  936.  937. 

Vita  s.  Sabae  fundatoris  et  abbatis 
monasterii  s.  Sabae  prope  Jerusalem  au- 
ctore Cyrillo  Scythopolitano  monacho 
(saec.  VI  med.). 

Ausg.:  *graece  et  lat  ap.  J.  B.  Cotelerium, 
MoDom.  ecclesiae  graecae  III.  Paris.  1686.  p.  220 
-  376.  —  '  lat.  ap.  Surium ,  De  prob.  SS.  nisto- 
riis.  5.  Dec.  VI.  p.  754-795.  —  'graece  ex  Cote- 
lerio  et  mssice  seu  potius  slavonice  ex  ms.  cod. 
sec.  Xm  ed.  Pomialovski.  Petersbourg  1890.  8*. 
CXL  VI.  585  pag.  ei  9  faesim. 

EH.- Sehr. ;  U 8 e n e r, Herm. ,  Derbeil.  Tbeodoeios,  Scbrif- 
ten  des  Theodoros  und  Eyrillos.  Leipzig  1890.  8^.  p. 
XLZ.  zx,  über  KyriUo». 

Acta  s.  Sabae  Gotthi  martyris  in  Cap- 
padocia  (f  372)  ab  ecclesia  Gotthiae  ad 
eccles.  Caippadociae  scripta. 

Ausg.:  ex  ms.  Graeco  interprete  Franc.  Zino 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  II.  p.  88-90  (auch 
ap.  Surium  et  Ruinart).  —  Magrugtov  toO 
2:dßti  ToO  FoT&ovy   ex  ms.  Vatic.  ibid.  p.  966. 

967. 

Vita  s.  Sabae  iunioris,  monachi  in  Ca- 
labria  (saec.  X)  auctore  Jeremia  Oreste. 

Wichtige  Qaolle  für  die  Ereignisse  in  Sicilien  und 
Unteritalien  zur  Zeit  Ottos  H— Ottos  m. 

Handschr.:  Brüssel,  ligl.  Bibl.  n°  8229.  sec. 
XVII.  —  Rom,  Vatic.  n«826;  —  n«  2072. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  B(og  xal  noXmia  toö 
ooiov  jiuTQog  'fifidiv  2dßa  toö  v(ov  ed.  J.  Cozza- 
Luzi  in  Studi  e  documenti  di  storia  e  diritto. 
XII.  Roma  1890.  p.  33-57;  135-169;  311-325. 
Mit  latein.  Uebersetxung.  —  '  vorher  nur  einige 
Atisxüge  nebst  Uebersetxung  ap.  Pitra,  Analecta 
Sacra.  I.  1876.  p.  306-313. 


Yita   s.  Sabbae  Serviae  archiepiscopi 

(saec.  Xin)  auctore  Joanne  Tomeo  Mar- 

navitio. 

Ausg. :  in  A  A.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I.  p.  979-983. 

Erl  -  Sehr.:  J^oMeHTHiaii,  Han.,  HChbot  cbctoiu 

CmieyBa  h  cBCTOPd  Gase,  y  Bnorpaay  I86ö. 

gr.  8P.  XIX.  345  pag. 
Legendes  slaves  da  moyen  äge.  1169 — 1287.  Les 
Nömania ,  vies  de  St.  Simöon  et  de  Sabba.  trad.  du 
palöo-slave  en  fran^.  avec  texte  (lithographiö)  en 
regard,  par  A.  Chodzko.  Paris  1868.  4«.  76  Blätter. 

De  s.  Sabina  vidua  Laudensi,  Mediolani  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  11.  p.  1029.  1030. 

Yita  s.  Sabinae  virg.  martyris  Trecis 
in  Gallia  sub  Aureliano. 

Ausg. :  ex  ms.  Trevirensi  in  A A.  SS.  Boll.  29. 
Janr.  U.  p.  944-946. 

Yita  s.  Sabin!   episcopi  Canueini  (f 

cca.  566)  auctore  Petro  Canusino  et 
Barensi  in  Apulia  archiepiscopo,  iussu 
Leonis  papae  III  (795  —  816)  scripta. 

Ob  echt?  Die  Vita  in  AA..  SS.  Bell,  ist  zum  Theil 
bieraas  geschöpft. 

Ausg.:  ^ap.  üghelli,  Italia  sacra  VII.  p.  338 
(ed.  nov.  p.  594-600).  —  *ed.  Fei.  Siliceus,  prae- 
pos.  Canussi.  Bononiae  1623.  4^.  —  Vita  alla  me- 
triea  auctore  Johanne  archidiacono  Barensi  ^in 
AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  IL  p.  328.  329.  —  *  einen 
Theil  ed.  Baronius,  Annales  ecclesiast.  ad  a.  1091. 
nM6  —  «.  •  ed.  üghelli,  Italia  sacra  VII.  p.  605. 

—  Vita  alia,  inventio  et  translatio  auctore  ano- 
nyme (saec.  VTII)  *  ed.  Fei.  Silioeus.  Bononiae 
1623.  4®.  —  *wiederh.  ap.  Tortora,  Relatio  Status 
s.  ecclesiae  Canusinae.  Bomae  1758.  4^.  —  '  mit 
einigen  Aenderungen  unederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  323-328.  —  *ein  kurxes  Bruchstück  ap. 
Oiovene,  Ealendaria  vetera.  Neapoli  1828.  p.  86. 

—  *  grössere  Bruchstücke  ed.  Waitz  in  Monum. 
Germ,  histor.  Script,  rer.  Langob.  p.  586-598.  — 
HistoHa  lüTentionis  11  auctore  Johanne  ar- 
chidiacono Barensi  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  329- 
331.   C^.  BoUandi  common tar.  praevius  ibid.  p. 

310-323. 

Erl.'S^.:  Assemani.  Ital. histor. Script.  I.  p. 668-576. 
Beatillo,  Uistoria  della  yita,  morte,  miracoli  e  trans- 
latione  del  s.  confessore  di  Cristo  Sabine  yesco7o  di 
Canosa.  Napoli  1629.  12mo. 


1560 


INVENTIO  SS.  SABINI  ET  EUNOMII  —  VITA  B.  SALOMES 


Inventio  ss.  Sabin!  et  Eunomii  epp.  Nea- 
poli  et  Lesinae  in  Apulia. 

Ausg.:  italice  scripta  ab  Aurel.  Marra,  latine 
in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  U.  p.  337-339. 

Martyrium  ss.  Sabin!  episcopi,  Exnperantii  et 
Marcelli  diacononini  ex  Bedae  et  Adonis  mar- 
tyrologiis  ap.  Surium,  Vit  SS.  30.Dec.  VI.  p.  1051. 

Vita  s.  Sabini  sive  Savini  episcopi  Pla- 
centini  in  Itaiia  (cca.  saec.  IV). 

Ausg,:  ex  Ferrario  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Janr. 
n.  p.  163.  —  Miraculum  ex  s.  Gregorii  dialog. 
ibid.  p.  163. 

De  s.  Sabino  conf.  Pictaviensi  in  Gallia  (saec. 
VI)  in  AA.  SS.  BoU.  IL  Jul.  Hl.  p.  189. 

De  s.  Sabino  episc.  Catanae  in  Sicilia  (saec. 
Vni)  Stalsii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Oct. 
Vn.  1.  p.  65-69. 

De  s.  Sabino  episc. ,  et  s.  Romulo  diao.  Atri- 
paldae  in  Itaiia  Bollandi  coniment.  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Febr.  U.  p.  331-335. 

De  ss.  Sabino  et  Certesio  mart.  Romanis  in 
Castellam  translatis  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  II. 
p.  566.  567. 

De  SS.  Sabino,  Luciano,  Petro,  Amabili  etc. 
mart.  Africanis  SoUerius  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul. 
V.  p.  45. 

De  ss.  Sabino,  Maxime,  Juliano  etc.  mart. 
Damascenis  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  46. 

De  s.  Sabino  sive  Abibo  mart.  in  Aegypto  (f 
287)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  II.  p.  258. 

Acta  s.  Sabiniani  martyris  Trecensis  in 
Gallia  sub  Aureliano. 

Ausg.:  ex  2  vett.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  29. 
Janr.  IL  p.  939-941.  —  Alia  acta  auct.  ano- 
nyme, ex  antiquit.  Tricassinis  N.  Camuzati  ibid. 
p.  941-944;  cf.  p.  937.  —  Vita  ex  cod.  Roman, 
reginae  Suec.  n?  80  in  Analect.  Bolland.  IV.  1885. 
p.  140-156. 

De  ss.  Sacco,  Julio,  Damia  etc.  mart.  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  679. 

De  s.  Sacerdote  episc.  Lugdunensi  (f  551)  Pa- 
risiis in  Gallia  Suyskenii  comment.  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Sept  IV.  p.  31-36. 

Yita  s.  Sacerdotis  episcopi  Lemovi- 
censis  (f  530)  auctore  Bernardo  Qui- 
donis  (t  1331). 

Ist  nur  eine  Abkürzung  der  folgenden  Yita. 

Ausg.:  ^  ap.  Steph.  Baluze,  Disquisitio  saeculi 
quo  vixit  s.  Sacerdos,  episcopus  Lemovicensis; 
adiecta  est  eiusdem  vita  ex  vet.  cod.  ms.  Tu- 
tellae  Lemov.  1655.  4**.  18  pag.  Im  Anhang.  — 
*ap.  Labbe,  Bibl.  mss.  IL  p.  661-665.  —  Vita 
alia  ab  Hugone  Floriacensi  (c.  1109)  inno- 
vata  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  11.  p.  14 
-22  ('ed.  Paris,  p.15-24).  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLXIII.  p.  979-1004;  commentar. 
praevius  p.  975-980.  —  *  Auszüge  •  ap.  Duchesne, 
Hist.  Franc,  scr.  III.  p.  385 ;  —  ^  ap.  Bouquet, 
Kecueil  HL  p.  382;  V.  p.  479.  —  Appendix  de 
reliquüs  per  Hugenottos  dispersis,  per  catholicos 
recoUectis  et  nuper  recognitis  in  AA.  SS.  Boll. 


1.  c.  p.  22.  23;  cf.  p.  795.  —  Supplomentum 
miraculorum  ibid.  p.  796;  cf.  ibid.  p.  11-14  et 
vn.  p.  592-594. 

Erl.-Sekr.:  Coaderc,  C,  Note  snr  nne  oompilaüon 
inödite  de  Hognes  de  Sainte- Marie  et  sa  vie  de  saint 
Sacerdos  6veque  deLimoges  »DBibliothdqaede  l'Eccle 
des  chartes.  LIV.  1893.  p.  468-474. 
Pergot,  La  vie  de  s.  Sacerdos,  evdqne  de  Lixnog«» 
et  patron  'de  Tancien  dioeöse  de  Sarlat.  P^rigneux 
1866.  80. 

Acta  s.  Sadoth  episc.  et  128  socioruni 
Bethlapathae  et  Ctesiphonte  in  Perside 
(t  344). 

Ausg.:  ^ex  ms.  Graeco  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
Febr.  III.  p.  176.  —  Alia  acta  ex  menaeis 
Graecor.  ibid.  p.  177.  —  *  unederh.  ap.  Ruinart. 
AA.  primor.  mai*tyrum.  Amstelod.  1713.  fol.  i». 
575-577. 

Vie  de  s.  Saen$  abbe  au  diocese  de  Bouen  = 
Vita  s.  Sidonii  abbatis. 

De  s.  Sagari  episc.  mart  a.  175  Laodiceae  in 
Phrygia  Byei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct.  III. 
p.  261.  262. 

De  s.  Sai  martyre  in  AA.  SS.  BolL  5.  Janr. 
L  p.  240. 

Yita  s.  Salabergae  abbatissae  S.  Jo- 

hannis  Laudanensis  (f  665)  in  Belgica 
secunda  auctore  anonyme  coaevo. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XTV.  n" 
5353.  33;  —  St.  Mait  sec.  XH.  n«  1.  Tom.  II. 

Au^g. :  *  in  Guiberti  abbatis  Novig.  oper.  ed. 

d'Achery.  Paris.  1651.  fol.  p.  679-686.  —    *ap. 

Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  423-432. 

—  » wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p. 

521-530.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  Ut  CLVI. 

p.  1223-1238.  —  Auszug  *ap.  Duchesne,  Hist. 

Franc,  scr.  I.  p.  647.  —  'ap.  Bouquet,  Recueil 

ni.  p.  605-607.   Cf.  Clei  comment  praevius  in 

AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  516-521. 

JErL'Sehr.:  Büdinger,  M.,  in  Sitzungsbericfat»  der 
Wiener  Akademie  der  Wissenschaft».  XXni.  1S57. 
p.  872-388. 
Histoire  Utt^raiie  de  ia  France,  m.  17S5.  p.  686; 
XI.  1739.  p.  136. 

Yita  s.  Salamanis  silentiarii  (f  cca.  400). 

Ausg.:  ex  Theodore to  in  AA.  SS.  Boll.  23. 
Janr.  II.  p.  490. 

De  8.  Salario  episcopo  Lunae  in  Itaiia  (saec. 
VII)  Bossuei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct, 
IX.  p.  618.  619. 

De  s.  Salome  matre  filiorum  Zebedaei,  rtd. 
Historia  s.  Mariae  Salome. 

Yita  s.  Salomeae  reginae  Haliciensis 
sive  Galaciae  (f  1268)  ord.  s.  Clarae  au- 
ctore Stanisiao  Eranciscano. 

Ausg.:  ed.  "Wojc.  K^trzyüski  in  Mon.  Polen, 
hist  rV.  1884.  p  776-796,  in  fine  manca;  cf 
introduct  p.  770-776  et  V.  1888.  p.  1014-1017. 

Yita  b.  Salomes  virg,  et  Judithae  vi- 
duae,  reclusarum  apud  Altaich  in  Ba- 
varia  (saec.  IX)  auctore  monacho  Alt- 
aichensi  fere  coaevo. 

Abgeschmackte  Schrift  des  IS.  Jahihondevts. 


DE  B.  8AL0M0NE  —  YTTA  SAMSONIS 


1561 


Ausg. :  ^  ex  ms.  Blaburensi  in  AA.  SS.  Bell. 

29.  Jon.  V.  p.  493-498;  vgl.  Pez,  Thes.  anecd. 

n.  p.  Lvii.  —  *  Bruchstück  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 

XV.  2.  p.  847. 

ßrL'Sekr.:  Wattenbaoh,  Deutschlands  Oeschichts- 
qneUen  p.  228;  cf.  p.389  (ö.Aafl.  Tl.  1886.  p.  22. 339; 
e.Aufl.  n.  1891.  p.24.878). 

De  b.  Salomone  rege  Hungariae,  eremita  Polae 
in  Istria  (saec.  XI.  XII)  StiltiDgii  comment.  bist. 
in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept.  VII.  p.  848-874. 

ErL-Sdir.:  Pray,  G^  biseertationes  bist. -crit.  de  s. 
Salomone  rege  et  Emerico  dace  Hongariae.  Posonii 
et  Cassoviae  1777.  4«. 

De  s.  Salomone  rege  mart.  in  Britannia  Armor. 
a.  874  Janningi  comment.  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
25.  Jun.  VI.  1.  p.  248-259.  —  Acta  ex  proprio 
SS.  Venetensium  ibid.  p.  259. 

De  s.  Salomone,  Saione  aut  Salonio  episc.  Ge- 
nuae  in  Italia  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Sept  VII.  p.  716-720. 

Vita  Salomonis  III  episcopi  Constanti- 
ensis  et  abbatis  S.  Galli  (f  920). 

Ausg. :  detUsch  (nach  Ekkehards  Casus  S.  Galli) 
aus  d.  15.  Jahrb.  Mitgetheilt  von  J.  Bader  in  IiVei- 
burger  Diöcesan -Archiv.  X.  1876.  p.  52-70;  vgl. 
Einl.  p.  51. 

Vgl.  Salomo  in  episc. 

De  SB.  Salona  et  Seleuco  martyrib.  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Mai.  V.  p.  242. 

De  ss.  Salone,  Maximo,  Hilario  ete.  mart.  Mau- 
ritanis  tn  AA.  S8.  Boll.  11.  April.  U.  p.  11. 

De  SS.  Salonita,  Bigato,  Lamtano  etc.  mart. 
Thessalonicae  in  Macedonia  in  AA.  SS.  BoU.  25. 
Jun.  V.  p.  10. 

Passio  s.  Salsae. 

Ausg. :  in  Catalogus  codd.  hagiograph.  lat.  in 

bibl.  nat  Paris.  I.  1889.  p.  344-352. 

Erl.-Schr.:  Dnchesne,  L.,  in  Compte  renda  de  l'Acad. 
des  inscript.  et  belies  -  lettros.  1890.  p.  116  (triadar- 
Aott  tfi  Pr&is  bistorique.  1890.  p.  523 -631).  Cf.  Ana- 
lecta  BoUand.  XI.  1892.  p.469. 

De  88.  Saiunciano,  Eutrico,  Crescentino  etc. 
mart.  Sardis  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  679. 

De  8.  Salustiano  mart  in  Sardinia  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Jun.  IL  p.  56. 

De  SS.  Salutario,  Possesso,  Januario  etc.  mart. 
Romanis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Sept.  VIII.  p.  126. 

De  s.  Salvatore  episc.  Beluni  in  Italia  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  137. 

Tita  b.  Salvatoris  de  Herta  ord.  s. 
Franc,  (f  1567)  Calari  in  Sardinia  auct. 
Dima  Serpi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mart.  II.  p.  668- 

692.   —  Analecta  ex  Vincent.  Domenecco  et 

Vitis  a  Dima  Serpi  editis  a.  1600  et  1602,  ibid. 

p.  692-694.  —  Aiia  de  gestis  ad  canonizationem 

praeviis  ibid.  p.  694.  695. 

ErL'Sdur.:  Vita  oompendiosa  del  b.  Salvatore  da  Orta, 
tanmatoigo  dei  Hin.  oss.,  rieavata  dai  processi  au- 
tentici.  Cagliari  1887.  9fi.  63pag. 

Vita  s.  Saivii  episcopi  Ambianensis  (f 
c.  613). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Janr.  I.  p.  704- 
707.  Cf.  p.  703.  —  Auszug  *ap.  Bouquet,  Rec. 


III.  p.  620.  621.  —  *  dasselbe  als  Dappelfragwent 
ap.  Duchesne,  Hist.  Fr.  scr.  I.  p.  686. 

Erl.  -  Sdir. ;  G  o  r  b  1  e  t ,  Hagiographie  da  diocdse  d'  Amiens. 

in.  1878.  p.  463. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1738.  p.öO;  VIII. 

1747.  p.449;  X.  1766.  p.xxv. 
L '  o  m  b  r  e  de  Tbiers  on  roponse  ä  la  dissert.  de  Lestocq 

snr  la  translation  de  St.  Firmin,  avec  one  critique  de 

la  vie  de  St.  Salve  (par  J.  B.  Tbiers).  li^ge  1712. 

12mo. 

Vita  s.  Salvil  episc.  mart.  prope  Va- 
lencenas  in  Beigio  (saec.  VIII)  auctore 
coaevo. 

Ausg. :  *  ex  7  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun. 
V.  p.  198-204.  —  »Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Rec.  m.  p.  646-648. 

Passio  s.  Salvil  martj^ris  auctore  Phi- 
lippe Harvengtio  de  Eleemosyna  abb. 
Praemonstr.  (f  1183). 

Ausg. :  '  in  Philipp!  opp.  ed.  Nicol.  Chamart. 
Duaci  1621.  fol.  p.  752-759.  —  » iviederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CCIII.  p.  1311-1326.  — 
Passio  alia:  ,Regnante  in^  ex  cod.  Namurc. 
n«53  in  Analect.  BoUand.  II.  p.  308-311. 

De  s.  Salvio  episc.  Albigae  in  Occitania  (f 
584)  Stiltingii  commentar.  hist.  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Sept.  in.  p.  572-579.  —  Vita  ex  Gregorio 
Turon.  ap.  Surium,  Vit.  SS.  10.  Sept. 

ErL'Sdir.:  Portal,  Cb.,  Xotice  snr  s.  SaM,  övdque 
d'Albi  an  6.  sidcle  m  Revue  Mstorique  du  Tarn. 
1886.  janv. 

De  s.  SaMo  eremita  in  Normanuia  (saec.  VIV) 
V.  de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct. 
Xn.  p.  586.  587. 

De  8.  Salvio  in  agro  Antissiodorensi  in  Gallia 
(t  ante  saec.  VII)  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  16. 
Oct  Vn.  2.  p.  853-856. 

De  s.  Salvio  martyre  in  Africa  in  AA.  SS. 
Boll.  11.  Janr.  I.  p.  674. 

De  s.  Salvino  episc.  Veronae  in  Italia  (f  forte 
562)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Oct.  VI. 
p.  106.  107. 

De  s.  Salvino  episc.  Virdunensi,  vid.  De  s. 
Mauro,  Salvino. 

De  s.  Salvo  abbate  Alveldensi  in  Hispania 
(t  962)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 
p.  297-  299. 

De  8.  Sambato  episcopo  «Metensi  R.  de  Buckii 
comment.  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  Oct.  XII.  p.  669. 

Martyrium  ss.  Samonae,  Guriae  et  Abibi  Edes- 
sae  ex  Simeone  Metaphraste  ap.  Surium, 
Vitae  SS.  15.  Nov.  VI.  p.  324-334  (ed.  Colon. 
1617.  p.  339-345).  —  Arethae  archiep.  Caesa- 
reens.  oratio  de  iisdem  ibid.  p.  334-340  (ed.  1617 
p.  345). 

Vita  s.  Sampsonis  xenodochi  Constan- 
tinopolitani  (f  830)  auctore  Simeone  Me- 
taphraste. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Jun.  V.  p.  265- 
278  graece  et  lat  Cf.  Vei'hovii  comment.  prae- 
Yixis  ibid.  p.  261-265.  —  'latine  ap.  Surium,  Vit. 
SS.  27.  Jun. 

Vita  Samsonls  abbatis,  vid.  Jocelinus. 


1562 


VITA  SAMSONIS  —  PAS8I0  S.  SATÜRNINI  CALAEITANI 


Vita  Saiii80iii8  abbatis  Cordabeiisis(t890),  vtd, 
Gesta  Samsonis  (oben  p.  522)  und  Samson  abb. 
Cordub. 

Vita  s.  Samsonis  episcopi  Dolensis  in 
Armorica  (f  cca.  565)  auctore  anonymo 

subaequali.  libri  2. 

Handschr.:  vgl.  Hardy,  Descr.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  141.  n^  409-422. 

Ausg. :  ^  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  165-186.  —  ^wiederh,  m  AA.  SS.  Boll.  28. 
Jul.  VI.  p.  573-591.  (Appendix  de  S-i  reliquiis 
eangidemque  translationibus  ibid,  p.  591-593.) 
—  'Auszug  ap.  Bouquet,  Kec.  III.  p.  433-435. 
Cf.  Sollerii  comment  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  568-572.  —  Vita  alia  auctore  anonymo 
ap.  Job.  a  Bosco ,  Biblioth.  Floriac.  I.  Lugd.  1605. 
8^  p.  464-484,  multis  lacunis  defoedata.  — 
Tita  alia  in  The  über  LIandavensis  .  .  or,  the 
ancient  Register  of  the  cathedral  Church  of  Llan- 
daff  ed.  "W.  J.  Rees.  Llandovery  (Society  for  the 
Publication  of  ancient  Welsh  mss.)  1840.  p.  8-25; 
merum  eompendium.  —  Tita  alia  antiqna  [der 
Herausgeber  glaubt,  dass  dieser  Text  von  einem 
Zeitgenossen  S,'s  verfasst  sei ;  er  ist  jedoch  keinen- 
falls  vor  dem  9.  Jahrh.  geschrieben],  libri  2. 
Edente  Fr.  Plaine.  Prologus  metricus  in  libr.  I 
in  Analect.  Bolland.  VI.  1887.  p.  79.  80;  pro- 
logus alter  auctore  Baldrico  Dolensi  archiepi- 
scopo  ibid.  p.  80-82;  vitae  lib.  I  ibid.  p.  82-116; 
prologus  metr.  in  libr.  II  ibid.  p.  116-118;  vitae 
libr.  II  ibid.  p.  118-150.  Cf.  praefatp.  77-79 
(auch  besonders  abgedr.  unt.  d.  Tit.:  Tres  an- 
cienne  vie  inedite  de  s.  Samson,  premier  eveque 
de  Dol  en  Bretagne,  publ.  d'apres  un  ms.  de  la 
bibl.  d' Angers  pai*  Dom  Plaine.  Paris  1888.  8°). 

Erl.-Sehr.:  Delisle,  L^op.,  in  Memoire«  de  Tlnsiitat 

nation.  de  France.  Acad.  des  inscr.  XXXII.  part.  1. 

Paris  1886.  p.  248. 
Fabricias,  Sibl.  med.  et  inf.  latmitaüs.  VI.  1746. 

p.  415. 
Haddan  and  Stnbbs,  ConncUs  and  ecoles.  docnm. 

I.  p.  149;  II.  1.  p.  75  sq. 
Histoire  litt6raire  de  la  France,  ill.  1735.  p.  546. 

De  s.  Samuele  presb.  Edesseuo  saec.  IV  vel  VI 
Constantinopoli  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Aug.  II.  p. 
423.  424. 

De  s.  Samuele  propheta  in  Palaestina  (ante 
Chr.  1076)  Pinii  comment  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
20.  Aug.  IV.  p.  6-16. 

Acta  SS.  Sanctiani,  Augastini,  Beatae 
virg.  etc.  mart  Senonis  in  Gallia  a.  273 
auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept.  II.  p.  670- 
672  cum  Stiltingii  commentario  p.  668. 

Vita  s.  Sanctini  episcopi  Meldis  in 
Gallia  (saec.  IV).  Epistola  Hincraari  ad 
Carolum  Calvum. 

Geschrieben  876  oder  877. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oet.  V.  p.  586. 

Erl.-Sckr.:  Byeas,  Commentarius  bist,  de  ss.  Sanctino 

episc.  et  Antonino  fürte  etiam  episc.  ibid.  p.  585 -608; 

cf.  Anctarium  ad  AA.  SS.  Boll.  tomi  Y.  Oct.  p.  47. 

48  et  Rigolloti  notae  ibid.  Snppl.  p.  65*-  67*. 
Calmet,  Histoire  de  Lorraine  I.  p.  xxxvui. 
K ö p k e ,  R.,  in  Pertz'  Archiv  IX.  p.  247  {gegen  CalmeCs. 
Noorden,  C.  v.,  Hinkmar  Erzbischof  von  Rheims. 

Bonn  1863.  gr.  8».  p.  897-  399. 


Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Dentschlandji  GeschiditsqneUen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.471  (6.  Aufl.  TL.  1894.  p.492). 

De  s.  Sanotio  martyre  Cordubae  in  Hispania 
(t  851)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  506. 

Acta  Sanotontm  in  Selio  =Hi8toria  s.  Smmivae. 

Miracula  Sanctonim  in  ecdesias  Fuldenses  trans- 
latorom  ^^  Vita  b.  Babaoi  Maoii. 

De  s.  Sandalio  mart  C!ordubae  in  Hispania  sab 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Sept.  I.  p.  610. 

De  b.  Sandrado  abbate  Gladbacensi  (f  cca. 
985)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p. 
642-645. 

De  inventione  Sanguls  Domini  Mantuae,  vid, 
supra  p.  367. 

Translatio  Sanguis  Domini,  vid. 

Histoire  dn  pr6cieiix  Sang,  wpra  p.  602. 
Historia  Sanguinis  Christi ,  supm  p.  616. 
Translatio  Sangoinis ,  giqnu  p.  1070. 

Vita  Sanocei  Leopoliensis,  vid,  Vita  Gregorü 
Sanocei. 

Vita  s.  SaMonls  =  Vita  s.  Samsonis. 

Tita  b.  Santucciae  abbatissae  propa- 
gatricis  congregationis  b.  Sperandei  sab 
regula  s.  Benedict!  (f  1305). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart.  lU. 
p.  363.  364. 

De  8.  Sapphiro  ad  S.  Juliannm  dioec.  Bituri- 
censis  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Sept  II.  p.  676. 

De  s.  Sara  abbatissa  Sceti  in  Libya  (saec.  IV 
fin.)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul.  Hl.  p.  484. 

De  SS.  Sarbeiio  et  Barbea  mart  Edessenis  sub 
Traiano  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  II.  p.  923.  924. 
Vgl.  p.  1153.  —  Acta  ss.  Sarbelii  et  Barsimaei, 
saec.  U  p.  Chr.  scripta,  ex  fontibus  syriacis  .  .  . 
ed.  6eo.  Moesinger  in  AA.  ss.  mart  Edesseno- 
rom.  . .  .  OenipoDti  1874.  8^  Fase.  1. 

De  s.  Sario  presbytero  ecclesiae  Lambrensis 
apud  Duacum  patrono  (f  saec.  VlI)^  die  23.  Nov. 
cnlto  Ghesquieri  sylloge  in  AA.  SS.  Bolgii  V.  p. 
190-197. 

De  s.  Sarmata  mart  in  Thebaide  (f  357)  Bvei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct  V.  p,  603-605. 

De  s.  Saturio  eremita  et  confessore  Soriae  in 
Hispania  (f  saec.  VII  vel  VIII)  RigoUoti  comment. 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct  Supplem.  p. 
1*.6*. 

De  s.  Saturnina  mart.  Emeritae  in  Hispania 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  46. 

De  ss.  Saturnina,  Valeria,  Fortunata  viig.  mart. 
Borna  in  'Westphaliam  translatis  Papebrochii  com- 
ment bist,  in  AA.  SS.  BolL  20.  Mai.  V.  p,  *175 

-*177. 

De  s.  Saturnina  virc.  mart  in  Atrebatensi  Belgii 
dioec.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  402.  403. 

Passio  s.  Saturnini  Calaritani  martyris 
(t  303). 

Ausg.:  ^ed.  Job.  Area.  De  sanctis  Sardiniae. 
1598.  —  •  wiederh.  in  A  A.  SS.  Boll.  30.  Oct  XUI. 
p.  303-305.  —  Passio  altera  ex  cod.  Galant 
ibid.  p.  306.  307.  Cf.  R.  de  Buckii  comment  prae- 
vius  ibid.  p.  296-303. 


PASSIO  S.  SATURNINI  EP.  —  ACTA  SS.  SAVINI  ET  CYPRUNI 


1563 


Passio  s.  Saturnini  episcopi  Tolosani 
auctore  anonymo. 

Handsehr.:  Paris,  Nat-Bibl.  ms.  lat.n<>11748. 
sec.  X.  fol.  81;  —  n«  17002.  sec.  X.  fol.  182»». 

Ausg.:  'ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis. 
29.  Nov.  VI.  p.  612-615.  —  »ex  plur.  mss.  ap. 
Ruinart,  AA.  sine.  prim.  martyrum.  Amstelod. 
1713.  fol.  p.  129-133.  —  *unt.d.Tü.:  Actes 
de  la  passion  de  s.  Semin  ap.  Yaissete ,  Histoire 
de  Langaedoc.  Ed.  noav.  II.  preuv.  p.  29-34. 

Erl.-Sehr.:  Latoa,  Max.,  Vie  de  s.  Satarnin,  diaciple 
de  s.  Pierre,  premier  6v^ae  de  Toulouse  et  mar- 
tyr,  pr6c6d^  a'iue  dissertation  sur  son  apostolat  au 


Sremier  siöcle.  Toulouse  1864.  9^.  318  pag. 
moire  sur  l'öpoque  de  I'apoetolat  de  s.  Satumin, 
premier  ^^ne  de  Toulouse.  Toulouse  1881. 8^.  40pag, 

Acta  SS.  Saturnini  presb. ,  Saturnini  et 
Felicis  lectonim,  Mariae,  Dativi,  Am- 
pelii  et  aliorum  mm.  in  Africa  (f  303): 
,Qui  religionisS 

Äusg,:  ^ed.  Sorius,  De  prob.  SS.  historiis. 
11.  Febr.  —  'ap.  Baluze,  Miscellan.  II.  Paris. 
1679.  8^  p.  56-76  (•  ed.  nov.  I.  p.  14-18).  — 
*m  AA.  SS.  Boll.  11.  Febr.  II.  p.  515-519.  — 
^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  VIII.  p.  689- 
703.  —  Eadem  acta:  ,Temporibas  Diocletiani^ 
'ap.  Ruinart,  AA.  primor.  mai-tymm.  Amstelod. 
1713.  fol.  p.  381-390.  —  ^tviederh.  ap.  Migne 
1.  c.  Vm.  p.  705-715. 

De  SS.  Saturniao,  Advoto,  Praecuno,  Maximo 
mart.  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boli.  14.  Febr.  II. 
p.  751. 

De  88.  Saturnlno,  Cassio,  Victore  ete.  mart 
Nicomediae  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart  I.  p.  424. 

De  88.  Saturnino,  Castulo,  Magno,  Lucio  etc. 
mart  Interamnae  in  Umbria  (f  cca.  273)  Hen- 
schenii  comment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Febr.  III.  p.  6.  7. 

De  88.  Saturnino,  Claudiano,  Primo,  Flaviano 
...  et  Satoro  mart  in  Africa  (saec.  II  vel  III) 
Benj.  Bossuei  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Oct 
XL  p.  541. 

De  8.  Saturnino  episc.  Veronensi  in  Italia  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  663.  664. 

De  s.  Saturnino  et  aliis  sex  maii.  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  281. 

De  SS.  Saturnino  et  Cendeno  mart.  Messanae 
in  Sicilia  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jun.  HI.  p.  37. 

De  ss.  Saturnino  et  Neopolo  mart.  Alexandriae 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  180. 

De  8.  Saturnino  et  9  sociis  mart.  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mart  III.  p.  378. 

De  88.  Saturnino  et  Piutino  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Febr.  II.  p.  583. 

De  88.  Saturnino,  Faustino  et  aliis  VIU  mart 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p.  3. 

De  88.  Satumino,  Insischolo,  Faustiano,  Ja- 
Duario  etc.,  Septem  latronibus  mart.  in  insnla 
Corcyra  (f  cca.  100)  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April, 
m.  p.  613.  614. 

De  88.  Satumino,  Lupo,  Ampodo  etc.  mart  in 
Cappadocia  (sec.  ine.)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Oct 
VI.  p.  474.  475. 


De  88.  Satumino,  Nereo,  Mireo  etc.  mart.  in 
Africa  (saec.  UI)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct  VII. 
2.  p.  798. 

De  88.  Satumino,  Satnro,  Timeo  ete.  mart. 
Ephesinis  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  26. 

De  SS.  Satumino,  Theophilo,  Revooata  mart. 
in  AA.  SS.  BoU.  6.  Febr.  1.  p.  770. 

De  88.  Satumino,  Thyrso,  Victore  etc.  mart 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  II.  p.  1080. 

De  ss.  Saturn,  Vitaliano  et  sociis,  mart.  Afri- 
canis in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  602. 

Acta  s.  Satyri  conf.  Mediolani  (f  392) 
sive  oratio  fdnebris  auctore  s.  Ambrosio 
archiepiscopo  Mediolanensi. 

Ausg.:  *ed.  Snrius,  Vit  SS.  17.  Sept  —  *in 
oper.  8.  Ambrosii.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  Sept  V.  p.  496-505.  —  Vita  auctore  ano- 
nymo *  ex  edit  Mombritii  *ibid.  p.  505-508.  (7/1 

Stiltingii  comment  praevius  ibid.  p.  485-496. 
Erl,-Sehr.:  Moneta,  Raph.,  S.  Satyri  oeAfessoris  divi 
Ambrosii  fratris  in  basilica  olim  Portiana,  nunc  s. 
Victorls  ad  corpus  Mediolani  quiescentis  tumulus  illu- 
stratuB.  Oenrae  1666.  4P. 
Puricellus,  Joa.  Petr.,  Sancti  Satyri  confeseoris,  et 
sanctoTum  Ambrosii  et  Marcellinae  ftratris,  tumulus 
e  noctumis  fkcibus  diumae  veritatis  suae  luci  re- 
stitutus.  Mediolani  (1664).  40.  (XII.)  384  et  32 pag. 

De  ss.  Satyro,  Cyriaco,  Moscentio  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  724. 

De  s.  Satyro  episc.  cum  sociis  Aretii  in  Tuscia 
(saec.  IV  med.)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  731. 

De  ss.  Sauro,  Silvano,  Rogato  etc.  mart.  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mart.  I.  p.  645. 

Passio  s.  Savini  episcopi  Assisinatis. 

Ausg.:  ap.  Baluze,  Miscellan.  I.  Lucae  1761. 
fol.  p.  12-14. 

Revelatio  b.  Savini  episcopi  Placontini  et  in- 
ventio  s.  martyris  Antonini  Piacentini  in  Ana- 
leot.  BoUand.  X.  1891.  p.  119.  120. 

Yita  s.  Savini  eremitae  et  conf.  sepulti 
in  Levitania  in  loco,  qui  dicebatur  alias 
Aemilianum  palatium,  nunc  autem  s.  Sa- 
vini abbatia  (sec.  V),  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  666.  667. 
—  •  wtederk.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Oct  IV.  p.  1004- 
1(X)6.  Cf.  Buei  comm.  praevius  ibid.  p.  1(X)2-1004. 

Erl.-Schr.:  Abbadie,  Jos.,  Details  arch^olog.  et  hi- 

storiq.  sur  l'^glise  et  le  monastöre  de  Saint -Savin. 

Tarbes  1861.  12mo. 
:  Vie  de  s.  Savin ,  anachordte  du  Lavedaa. 

Tarbes  1857.   12mo.   48  pag.   —  Nouv.  Edition  cor- 

rig^.  ibid.  1861.  12mo. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  294. 
Lagröze,  O.B.  de,  Saint  Savin  et  les  Xormands.  Pau 

1879.  9.  32  pag.  Xiir  110  Exemplan  gedruckt. 

Translatio  s.  Savini  maiiyris  auctore  ut 
videtur  Aimoino  monacho  S.  Germani 
Parisiensis  (f  post  896).   Fragmentum. 

Die  Herausgeber  legen  es  jenem  Verfnsser  bei. 

Ausg.:  '  ap.  Martene,  Ampi,  collect  VI.  p. 
805-810.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXVI.  p.  1051-1056. 

Acta  ss.  Savini  et  Cypriani  martyrum, 
Brixiae  in  Italia,  suspecta. 


1564 


TRANSLATIO  SS.  SAVINIANI  —  VITA  HIERON.  SAVONAROLAE 


Ausg. :  ex  officio  propr.  Brix.  in  A A.  SS.  Boll. 
11.  Jul.  III.  p.  193-198.  Cf.  Pinü  comment.  praev. 
ibtd,  p.  190-193.  —  Passio  eorandem  martyrum 
in  agro  Pictaviensi  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  11.  p. 
665.  666. 

Translatio  ss.  Saviniani  (f  p.  275),  Po- 
tentiani  et  Abtini  in  Senonense  s.  Petri 
coenobium  cca.  a.  1025,  anctore  ut  vi- 
detiir  Odoranno  S.  Petri  Vivi  apud  Se- 
nonas  monacho. 

Ätisg,:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saoc. 
VI.  1.  p.  256-266.  —  '  ap.  Mabillon,  Annales 
Benedict  IL  Append.  p.  750.  —  "ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXUII.  p.  783-800.  —  *  ap.  Dura, 
Bibliotheqne  de  1' Tonne.  IL  1863.  p.  288-339. 
—  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p.  134. 
135.  —  Tita  ex  Petro  de  Natalibus  ap.  Surium, 
De  prob.  SS.  histohis.  31.  Dec.  —  Tita  alia: 
,Pateant  fidelium  mentibus^  ap.  Dum  1.  c.  p.  289- 
372.  —  Bibliographie  des  Actes  de  s.  Savi- 
nien  et  de  s.  Potentien  apotres  de  Senonais  ibid, 
p.  372-384.  —  NB.  Die  unechten  Märtyrerakten 
der  hh.  Sav.  u.  Potent  nimmt  Henault  w  sei- 
nen Recherches  historiques  snr  la  fondation  de 
l'eglise  de  Chartres.  Paris  1885  für  echt  an,  um 
den  Ursprung  der  Kirchen  Oalliens  in  die  apo- 
stolische Zeit  hinaufxurücken,  —  Ueber  diesel- 
ben Acta  hat  L.  Buchesne  eine  Studie  in  Balletin 
critique.  1892,  avril  1  mit  Bexug  auf  ein  Werk 
des  Abbe  H.  Bouvier  veröffentlicht  (cf  Analecta 
Bolland.  XII.  p.  463.  464).  Letzterer  schrieb  da- 
rauf Reponse  ä  M.  Tabbe  Duchesne  ä  propos  de 
la  date  de  composition  des  Actes  de  s.  Savinien. 
Auxerre  1894.  8°.  19pag.  (=  Extrait  du  Bulletin 
de  la  Soc.  des  sciences  de  l'Yonne.  XLVn.  1893. 
p.  271-287).  Vgl  dazu  Analecta  Bolland.  XIV. 
1895.  p.  441. 

Erl.-Schr.:  Per  sign  an,  L.,  Vie  de  s.  M6n6l6,  avec 
un  abr6g6  de  la  vie  de  s.  Samnien,  ses  reliques ,  son 
cuHe.  Le  Mans  1877.  18mo.  8  fr. 

Vita  Hieronymi  Savonarolae  sive  La 
Vita  del  M.  R.  P.  F.  Girolamo  Savonarola 
da  Ferrara  deir  ord.  di  s.  Domenico  (f 
23.  Mai.  1498)  scritta  da  Pacifico  Bur- 
lama cchi  Lucchese  dell'  ord.  de'  Predi- 
catori  (f  1519). 

L.  T.  Bänke  h&lt  es  für  onmOglioh,  dass  Bnrlamaoohi 
diese  Vita,  wie  sie  Torliegt,  veiiasst  habe.  Vgl.  A.  v. 
Benmont,  L.  v.  Bänke  tn  Histor.  Jahrbuch  der  Görres- 
Oesellüchaft.  Vn.  1886.  p.  626. 

Ausg.:  ^  in  Steph.  Baluzii  Miscellanea  novo 
ord.  digesta  opera  J.  D.  Mansi.  I.  Lucae  1761. 
fol.  p.  530-583.  Mansi  hai  nur  die  nicht  vor 
1527  geschehene  Ueberarbeitung  von  Timoth. 
Bottoni  edirt;  nach  dem,  ursprünglichen  Texte 
hat  man  bis  jetzt  vergeblich  in  Florenz  gesucht; 
zahlreiche  Codd.  in  der  Bibl.  Magliabeechiana 
enthalten  mit  geringen  Abweichungen  nur  den 
Text  Mansis.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Vita  del  P.  F. 
Gir.  Savonarola.  Nuova  ediz.  Lucca  1764.  8^  — 
«Livorno  1782.  4^  —  *  Venezia  1829.  12^0.  _ 
Vita  alia  auctore  Joh.  Franc.  Pico  de  Mi- 
randola  (t  1533).  >  Mirandolae  1530.  —  «notis, 
additionibus ,   actis  .  .  .  aucta  et  illustrata,   ed. 


Jacob.  Quetif.  Paris.,  L.  Biilaine  1674.  2  vol.  12n»o. 
—  '  (ap.  Bates)  Vitae  selectorum  aliquot  vironim 
<jui  doctrina  . . .  inclaruere.  Londini  1681.  4?  (*«. 
tn  der  neuen  litelausg.  desselben  Werkes,  mit 
Nennung  des  Verf.  unt,  d.  Tit,:  Theatrum  viro- 
nim aliquot  doctrina  . .  .  illustrium.  Oxonii  1704. 
4*]  in  beiden  p.  107-140.  —  Eiusdem  Pici  de 
M.  Apologia  pro  H.  Savonarolae  viri  prophetae 
innocentia  de  sententia  excommunicationis  in- 
iusta.  *  s.  1.  et  a.  fol.  —  '  Florentiae  ap.  lAuren- 
tium  de  Morgianis  1497. 4°.  —  ■  Wittebergae  1521. 
4<>.  —  *s.  1.  1594.  4*^.  —  *  (Heidelbergae)  typis 
Gotth.  Voegelini  1651.  kl.  8^  —  «  ap.  Goldast, 
Monarchia  IL  Francof.  1611.  p.  1635-1648,  — 
^  in  Vita  H.  Savonarolae  ed.  J.  Quetif.  Paris. 
1674.  12mo.  ^  Eiusdem  Pici  de  M.  Befensfo 
Hier.  Savonarolae  adversus  Samuelem  Cassinen- 
sem.  *  s.  l.  et  a.  (oca.  1497).  fol.  22  fol.  —  's.  1. 
et  a.  4^  3  Bogen.  —  'Anno  1615,  excusa  illä 
in  metropoli,  qua  Francia  mixta  Süevis.  8®.  — 
Jo.  Polens,  Florentinus,  apostolicae  sedideuotos 
[es  ist  unbekannt,  teer  dieser  Poggius  gewesen) 
fratri  Hieronymo  Sauonarole  Spiritum  sanioris 
consilii.  In  fine:  ^  Impressum  Borne  in  campo 
Flore  (Eucharius  Silber,  cca.  1498).  4«.  Hain 
nP  13209.  Catal.  Libri.  1861.  n9  6504.  —  Das- 
selbe unt  d.  Tu.:  Contra  fratrem  Hieronymum 
heresiarcham  libellus  et  processus  '  s.  1.  et  a. 
kl.  4^  28  fol.  Mit  einem  Hohschn.;  —  »s.  1. 
et  a.  kl.  4^  Ooth.  28  fol.  ä  33  lin.  Mit  einem 
Holzsehn.  {Wahrscheinlich  von  Erh.  Oeglin  xu 
Augsburg  um  1498  gedruckt.  Die  letzte  Zeile 
lautet :  Theodoricus  visenius  f  risius  medicus  ee- 
cinit)  —  *  Dasselbe  unt.  d,  Tit.:  Refutatorium 
(bei  Hain  u.  Brunei  falsch  Refugatorium)  erro- 
rum  Fratris  Hieronymi  Sauonarole  qui  concio- 
nando  ad  populum  Florentie  in  templo  dei  Summe 
Pontifici  insurrexit.  In  fine:  Impressum  liptzick 
per  Jacob.  Abiegnum  a.  1498.  4«.  Hain  np  13722. 
Mir  sind  nur  zwei  defecte  BkcempL  bekannt.  — 
NB.  Die  vollständigste  Sammlung  der  Schriften 
von  u.  über  Savonarola  enthält  die  CoUexione 
Savonaroliana  del  ConteLorenxo  Gapponi,  welche 
sich  in  der  ,Bibliotecanazion.  centrale  di  Firense^ 
befindet. 

Erl.-Sekr. :  Ante  lin  i ,  F.,  1a  vita  di  fra  Oiov.  Sayona- 

rola.  Bologna  1876.  8^. 
Apologetioo  di  finate  Girolamo  Sayonarola.   otssia 

dell'  ordine  delle  scienze  e  della  ragione  dell'  arte 

poetica ,  volgarizzato  da  Vincenzo  Hattii ,  con  docu- 

menti  inediti  relativi  alia  vita  del  Savonarola.  Siena, 

BargeUini  1864.  16mo.  2LnL  77  pag. 
Aqnarone,  Bartol.,  Vitadi  fra  Jeronimo  Savonarola. 

Alessandria  1867.  68.  2  vol.  8». 
(Aadin  de  Bians,  A.)  Bibliogiafia delle  opere  e  dell' 

edizioni  di  fra  J.  Savonarola.  (Firenze  1847.)  8P. 
Bacci,  Peleo,  Dne  doeumenti  pistoiesi  sopni  frato 

Qirol.  Savonarola.  Pistoja  1894.  9>.  16  pag.   (Xozze 

Somma  -  Foraboschi.) 
Barsanti,  vid.  Bonfanti. 
Bartoli^F.Gog.,  Istoria dell' arcivesoovo s.  Antonino ; 

coir  apologia  di  fra  Girol.  Savonarola.  FireBze  1782. 4P. 
Batines,  Colomb  de,  BiMlografla  Savonazolesca  ov- 

vero  le  opere  politiche,  morali  di  Girolamo  Savona- 
rola. (Firenze  1846.)  9>. 
Bayonne ,  Emm.  Cesl.,  Etnde  snr  Jörome  Savonarole, 

des  fröres  pr^heors,  d'apres  de  noaveanx  docaments. 

Paris  1879.  l2mo.  3  fr.  60  c. 
:  Jöröme  Savonarole  et  Alexandre  VI  tu  Revue  do 

France.  1878.  D6c.  1 :  1879.  F6v.  1  («fopf^  Oherardi), 
Bonfanti,  P.  ipseuaon.^  d.  t.  Vincenzo  Barsanti), 

Della  storia  del  P.  Girol.  Savonarola  da  Ferrara  libri 

IV.  Livomo  1782.  4^.  Con  rüratto. 


VITA  mERONYMI  8AV0NAK0LAE 


1565 


Baddeus,  Joh.  Frz.,  Dispntationes  11  de  artibns  ty- 

rannicis  Hieronymi  Savonarolae.  Jenae  1690.  BP. 
Cantoni ,  Carlo,  Oirolamo  Saronarola  e  i  saoi  biografi 

in  Politecnioo.  XXYI,  fascioolo  del  settembre  1865. 
Cappelli,  Ant.,  Fra  Girolamo  Savonarola  e  notizie 

intomo  al  suo  tempo.  Modena  1869.  Rot.-40.  110  paff. 
:  in  Atti  e  memorie  delLa  Depntaz.  di  storia  patna 

per  le  pn>7.  Modenesi  e  Parmenai.  Tom.  IV. 
Carle,  J.,  Histoire  de  fraHieronymo  Saronarola.  Ävtö 

porir.  Paris  1842.  8P.  6  fr.  60  c. 
Catharino  Polito,  Amte  Ambro«,  (i.  a.  Lancelotas 

Politi),  Diacorso  contra  la  dottrina  eleprofetie  di 

Fra  Oirolamo  Savonarola.  Vinegia,  Gab.  Giolito  di 

Ferrary  1548.  9». 
Cerretani,  Storia,  vid.  supra  p.  218. 
Ciampi,  Ign..  Lorenzo  il  Magni&co  e  Girolamo  Sa- 

▼onarola  in  Nuova  Antologia.  1874.  Agosto,  Sept., 

Nov.;  1875.  Gennaio. 
Cittadella,  L.  K^  La  casa  di  ft«  Girolamo  Savona- 
rola in  Feriara.  Ferrara  1878.  8^.  24  pag. 
:  La  nobile  fiuniglia  Savonarola  in  Adova  ed  in 

Ferraia.  Ferrara  1867.  8^. 
Clark,  H.W.,  Savonarola,  bis  lifo  and  times.  Edited 

by  the  Society  for  promoting  Christian  knowledge. 

1878.  9>.  —  tpiedtrhoU  Chicago  1891.  Sfi.  352  pag. 
1  Doli.  60  d. 

Conti,  Angnsto,  Storia  della  controversia  di  fra  Girol. 

Savonarola  in  Archivio  storico  ital.  Ser.  III.  tom.  13. 

1871.  p.  367-375. 
Contra  delirantes  qni  volunt  adhnc  fratrem  Hierony- 

mom  rite  et  recte  damnatom  defendere.  s.  1.  et  a. 

(Florentiae  1498).  4o.  DitM  emomyvM  Sehriß,  derm 

Verfcuaer  sich  Flaeposito»  omninm  sanctomm  decre- 

torum  doctor  nmmt,  iai  an  den  DominuxmergmureU 

JöaMm  Turramu  gtrishlet. 
Corelli,  Ket.,  Fra  Girolamo  Savonarola,  storia  del 

sec.  Xv .  Torino  1850.  51.  3  vol.  BP. 
Cosci,  A..  Fra  Girol.  Savonarola  e  i  nnovi  docamenti 

intomo  ai  medesimo  in  Archivio  storico  ital.  Ser.  lY. 

tom.  4.  1879.  p.  282-306;  429-468.  Inienaaant. 
Del  Lungo,  J.,  Fra  Gdrolamo  Savonarola iMi.  Naova 

ser.  XVIII.  1868.  1.  p.  3-18;  2.  p.  8-41. 
Epinois,  Henri  d',  Une  nonvelle  ötnde  snr  Savona- 

role  in  Revue  des  qnestions  historiqaes.  XXV.  Paris 

1879.  p.  587-593. 

Frantz,  Erich,  Siztos  IV  imd  die  Republik  Florenz. 

Regensborg  1880.  8°.  p.  58-78. 
Gelli,  Agen.,  Fra  Girolamo  Savonarola.  Cenni  storici. 

Firenze  1857.  8P. 
Gherardi,  Aless..  Kaovi  docamenti  e  studi  intomo 

a  Girol.  Savonarola.  Firenze  1878.  BP.  264  pag.  Nur 

50 Exemplare  gtdrvekt.  —  2.  ediz.  Firenze  1887. 16mo. 

XII.  400  pag.  L  5. 

Grisar,  lurtm..  Zu  den  neuen  Publicationen  über 
Savonarola  tfi  Zeitschrift  für  kathol.  Theologie.  IV. 

1880.  p.  391-399. 

Guicciardini,  Franc,  de',  Profezie  politiche  e  reli- 
giöse di  fra  Hieronymo  Savonarola  ricavate  dalle 
sue  prediche.  Fiorenza,  Cellini  &  Cie  1868.  gr.  8°. 
24  pag. 

Habes  hie,  Lector,  Dialogum  de fhttre Hieronymo 
Nicolai  Saaonarola  Feirariensi,  ord.  Praed.,  Floren, 
laqueo  suspenso ,  igne  atque  aqua  oonsumpto.  —  Epi- 
stolam  Joachimi  Turrani,  Veneti  eiusd.  ord.  ma- 
gistri  gen.  et  Fiaudsci  Ramalicii  J.  U.  doct.  Hi- 
spani  ad  Alex.  VI  de  Hiero :  &  Syluestro  Fluren : 
&  Dominico  de  Pisia  complicibus  damnatis.  —  Epi- 
stolam  Alexandri  pape  approbantis  conciones  in 
Hiero :  factas ,  lepore  refertam.  s.  1.  MDXXI.  4P. 

Hase,  Carl,  Neue  Propheten.  Drei  historisch  -  poli- 
tische Eirchenbilder.  Leipzig  1851.  BP.  p.  144-260, 
Anh.  p.  351 :  Savonarola. 

Krabbe,  Otto,  Savonarola.  Ein  Lebensbild  aus  Italien. 
Vortrag.  Berlin  1862.  BP. 

L'£pinois,  vid.  £pinoi8. 

Life  and  times  of  Girol.  Savonarola.  London  1843. 
12mo. 

Lupi,  C,  Documenti  Pisani  intomo  fra  Girolamo  Sa- 
vonarola in  Arohivio  storico  Italiano.   Ser.  III.  tom. 

XIII.  1871.  p.  180-190  {auch  beeondera  abgedrvekt: 
Firenze,  tip.  CeUini  1871.  BP.  12  pag.). 

:  Nuovi  documenti  intomo  fra  Girolamo  Savona- 
rola itrid.  Ser.  III.  tom.  lU.  parte  1.  1866.  p.3-77. 

If  adden,  R.  R.,  The  lifo  and  martyrdom  of  Savona- 
rola. London  1853.  2  vol.  BP. 

Marion ,  £mUe,  Vie  de  Jörome  Savonarole.  Strasbourig 
1889.  40. 


Meier,  Friedr.  Carl,  Girolamo  Savonarola  aus  grossen- 
theils  handschriftlichen  Quellen  dargestellt.  Berlin 
1886.  80.  Mü  PortraU. 

Mignini.  Girol.,  La  vita  di  fr.  Girolamo  Savonarola, 
scritta  dal  p.  Timoteo  Botonio,  perugino.  Perugia 
1886.  80.  8  pag. 

Neri.  A.,  Un  awersario  di  Girolamo  Savonarola  in 
Arohivio  stör.  Italiano.  Ser.  IV.  tom.V.  1880.  p.478 
-482. 

Neri,  Tomm.,  Apologia  in  difesa  della  dottrina  di  P. 
Gir.  Savonarola  da  Ferrara.  Firenze  1564.  12mo. 

Officio  proprio  per  Fra  Girolamo  Savonarola  0  suoi 
compagni ,  scritto  nel  secolo  XVI ,  e  ora  per  la  prima 
volta  pubblicato  con  un  proemio.  Prato,  tipogr.  Guasti 
1860.  —  2d».  ediz.  accresc.  und.  1863.  BP.  Edixione 
non  venaU  di  100  esempiari  numeroH. 

Paul,  Th6od.,  Jöröme  Savonarola  pröcurseur  de  la 
r6forme  d'aprds  les  onvrages  originaux  et  lee  prin- 
cipaux  historiens.  Partie  1.2.  Genöve  et  Paris  1857. 8°. 

Pellegrini,  F.  C,  in  Giornale  storico  della  lettera- 
tura  Italiana.  X.  p.  288-254. 

Perrens,  F.  T.,  Jerome  Savonarole,  savie,  sesi^rd- 
dications,  ses  6orits,  d'aprds  des  documents  origi- 
naux. Paris  &  Turin  (1863).  2  vol.  BP.  —  Paris  1856. 
18mo.  —  8.  Edition  Und.  1859.  18mo. 

Poesie  di  Fra  Girolamo  Savonarola,  vid.  Savonarola. 

Porti oli,  Attilio,  Nuovi  documenti  su  Girolamo  Sa- 
vonarola in  Archivio  storico  Lombarde.  Anno  I.  Mi- 
lane 1874.  Sept.  (30 pag.). 

Bandi,  Lu.,  Frate  Girol.  Savonarola  giudicato  daPiero 
Vaglienti,  cronista  fiorentino.  Firenze,  Carnesecchi 
1893.  16mo.  53  pag. 

Ranke,  Leop.  v. ,  Historisch  -  biographische  Studien. 
Leipzig  1877.  BP.  p.  183-357  (=  Sämmtl.  Werke.  Bd. 
40.  41.):  Savonarola  und  die  florentinische  Republik 

Segen  Ende  des  15.  Jahrh.  (p.  346-357:  Zur  Kritik 
er  Lebensbeschreibungen  von  Pico  und  von  Burla- 
macohi). 

Rapp,  G.,  Des  Märtyrers  Hieronimo  Savonarola  er- 
-weckliche  Schriften.  Zur  Belebung  christl.  u.  kiroh- 
lichen  Sinnes.  Stuttgart  1839.  BP. 

( R  a  8 1  r e  1 1 1 .  Mod.)  v  ita  del  P.  Girolamo  Savonarola 
deir  ord.  de'  Predicatori.  Ginevra  (Firenze)  1781. 
8P.  Eine  beieeende  Satire.  Wird  von  wägen  fäleehlieh 
dem  berühmten  Jesuiten  P.  Soarporno  xugesenrieben. 

Rondoni,  G.,  Una  relazione  Senese  su  Girol.  Savo- 
narola in  Arohivio  stör,  italiano.  Ser.  V.  tom.  U.  1888. 
p.  277-282. 

Rorari,  Stef.  de,  Frate  Girolamo  Savonarole,  pagina 
di  storia  del  secolo  XV.  Ferrara.  Sabbadini  1865.  BP. 
—  2.  ediz.  Legnago  1868.  BP.  lOäjoag. 

Rouard  de  Card,  Pie  Mar.,  Jörome  Savonarole  et 
la  Statue  de  Luther  k  Worms.  Louvain  et  Paris 
1867.  8'^.  [Uebers.:  deutet^:  Hieron.  Savonarola  und 
das  Lutherdenkmal  in  Worms.  Aus  d.  Französischen. 
Berlin  1868.  8P.  IV.  68  pag.] 

Rudelbach,  Andr.  Gotu. ,  Hieronymus  Savonarola 
und  seine  Zeit.  Hamburg  1885.  8^  (hrad.  en  franf.  par 
Charl.  Fran9.  Recordon.  Lausanne  1837.  BP). 

Savonarola,  der  MArtvrer  in  Florenz ,  eine  Wunder- 
geschichte aus  dem  15.  Jahrh.  Leipz^  1801.  BP. 

Savonarola^  Fra  Girol.,  Del  dispregio  del  mondo, 
opuscnlo  latmo  scritto  neUa  sua  gioventü.  Firenze, 
Bencinil862.  BP.  8  pag. 

:  Lottere  inedite  e  48  documenti  risguardanti  il 

medesimo,  laccolti  e  pubbl.  da  Vinc.  Marohese  in 
Archivio  stör.  Italiano.  VIII.  p.  73  sq. 

:  Poesie  tratte  dall*  antografo  cura  di  Cesare  Guasti. 

Firenze  1862.  BP.  XXU.  64  pag. 

Savonaroliana  estretta  dal  Diane  di  Luca  d' An- 
tonio di  Lucca  Landucci,  pubbl.  da  Pietro  Fanfani 
nel  Borghini ,  quaderni  del  febbraio  e  marzo.  1865. 

Scarponio,  md.  Rastrelli. 

Schuster,  G.,  Girolamo  Savonarola.  Arnold  von  Bre- 
sda.  Hamburg  1878.  8».  93  pag. 

Seibert,  C.G.,  Savonarola,  der  Reformator  von  Flo- 
renz. Ein  Vortrag.  Barmen  1858.  8^. 

Sickinger,  C,  Savonarola,  sein  Leben  und  seine 
Zeit ,  eine  histor.  Studie.  Würzburg  1877.  BP. 

Sommerfelt^  V.,  Girolamo  Savonarola,  hans  liv, 
geming  og  vidnedood.  2  Dele.  Kristiania  1893.  94.  8<^. 

Spangenberg^  Cyr. ,  Historia  vom  Leben ,  Lere  vnd 
Tod  Hieronymi  Sauonarole.  Wittenberg  1556.  8^. 

Spizelius,  Theoph.,  Infelix  literatus  sive  de  vita  et 
moribus  Uteratorum  commonefactiones  novae.  Aug. 
Vindei.  1680.  BP.  p.  620 -675  (Hieronymi  Savonarolae 
Praedicatoris  ferventissimi  iustissima  dofeasio). 


1566 


TITA  SBIGNEI  —  ACTA  S.  SEBASTIANI 


Villari,  Pasq.,  La  storia  di  Girolamo  Savonarola  e 
de'  saoi  tempi.  Con  l'aiuto  di  nuoTi  docomenti.  Fi- 
renze,  Monnier  1869.  61.  2voL  8P;  —  nuova  ediz. 
aament.  Firenze  1887.  88.  2  vol.  8^. 

:  Una  naoya  questione  sal  Savonarola  in  Bivista 

storica  italiana,  pubbl.  da  C.  Rinaado.  I.  Torinol884. 

:  Naove  qaestioni  intomo  aUa  ,Storia  di  O.  Sa- 
vonarola e  de'  suoi  tempi '  a  proposito  d'uno  scritto 
del  pirof.  F.  C.  PeUegrini  in  Archivio  stör,  italiano. 
Ser.V.  tom.  I.  1888.  p.  184-205. 

Vita  del  padre  Girolamo  Savonarola  dell'  ordine  de 
Predicatori.  Olnevra  1781.  8®. 
Vgl.  Savonarola. 

Yita  Sbignei  cardinalis  auctore  Philippo 
Buonacorsi  Gallimacho. 

Ausg. :  wydat  Ludwik  Finkel  in  Mon.  Polon. 
hist.  VI.  1893.  p.  225-256;  ef.  introd.  p.  217-224. 

Vita  Scanderbegi  Epirotarum  principis,  vid, 
Barletius. 

Acta  s.  Scaribergae,  s.  Amulphi  mart 
uxoris,  in  silva  Aquilina  inter  Parisios  et 
Camutum  (sec.  VI  med.)  auctore  anonyme. 

Ausg,:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Jul.  IV.  p.  419. 
420.  —  Acta  alia  ibid,  p.  420.  421.  Cf.  Cuperi 
comment.  praevius  ibid.  p.  417-419. 

Tita  b.  Schetzeionis  conf.  in  territorio 
Luxemburg,  in  Belgio  (f  cca.  1138)  au- 
ctore Herberte  monacho  ClaravaÜensi. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  II.  p.  178-180. 
Cf.  comment.  praevius  ibid.  p.  175-178. 

Vita  s.  Scholasticae  virginis ,  s.  Bene- 
dicti  sororis,  in  Monte  Casino  in  Italia  (f 
cca.  542)  auctore  Benedictino  anonyme. 

Ausg. :  ex  ms.  Bodecensi  in  AA.  SS.  Boll.  10. 
Febr.  II.  p.  402-404.  —  Vita  alla  auctore  s. 
Gregorio  (Dial.  lib.  2.  o.  33.  34)  ibid.  p.  401. 
402.  —  De  landllms  s.  S-ae  auctore  Hiero- 
nymo  Dungersheimio ,  ibid.  p.  404-412.  —  Vita 
alia  ex  homilia  in  eius  natali  habita,  quae  Bedae 
Venerabili  vidgo  sed  immerito,  ab  aliis  s.  Ber- 
thario  abbat!  Cassinensi  tribuitur,  ^  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  35-42.  —  ^taiederk. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCXXVI.  p.  979-988. 
—  Canuen  de  s.  S-a  auctore  Aldelmo  episcopo 
Schirebumensi  in  Scotia  (f  700)  ibid.  p.  42.  — 
Carmen  de  s.  S-a  auctore  Paulo  Diacono:  ,0 
benedicta  soit)r*  ex  Bedae  Tom.  VIII  et  Wione, 
lign.  vitae  ^  ibid.  p.  44.  45.  —  '  ap.  Migne ,  Pa- 
trolog. lat  XCrV.  p.  1593.  1594.  —  Versus  de 
s.  S-a  auctore  Paulo  Diacono:  ,8ponsa  decora 
Dei  —  hie  et  utique  Dens '  (Handschr.:  Rom,  Bibl. 
Vatic.  n°  1207.  sec.  XI)  ^in  Prosperi  Martinengii 
poemata.  III.  Romae  1590.  4^  —  ^wiederh.  ap. 
Mabillon  1.  c.  I.  p.  42-44.  —  Alberiei  diaconi 
homilia  in  natali  s.  Sch-ae,  cum  eiusdem  vitae 
prologo  ^ap.  Mai,  Spicilegium  Roman.  V.  1841. 
n«  7.  2.  —  »  ap.  Migne  1.  c.  LXVI.  p.  941-950. 

Eri-Scftr.:  Bethmann  in  Pertz*  Archiv  X.  p.  289. 

Boll  and,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  892-401. 

Loison,  F.  A.,  Sainte  Schola.stiquo,  son  histoire,  ees 
reliqnes  et  son  pdlerinage  h  Juvif?nv  -  les  -  Damos 
(Meuse).  Bar -le- Duo  1881.  18mo.  192  pag. 

Acta  s.  Sebaldi  eremitae  Nohmbergae 
(saec.  Vin)  auctore  anonyme  incertae 
aetatis. 


Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III. 

p.  769  -775. 

Erl.-Sekr. :  Cuper,  Gommentar. praevioa  itid.  p.762-7G9. 
Hystori,  Die,  dee  lebens,  Sterbens  und  wunderwerck 
des  heyligen  Peichtigers  und  groesen  nothellfers  Sant 
Sebalds,  der  von  gepurt  ain  konig  anaz  Tenmarck  etc. 
Nurmberg,  H.  HOTtzel  1614.  4f>.PtMX€r  J.  N<^  777. 
Moller,  D.W..  Diasert.  de  vita et  acriptis  s.  Sebaldi. 
Altorfli  1696.  4P. 

De  s.  Sebaatlana  thaumaturga  apnd  Graecos 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  n.  p.  36. 

Acta  s.  Sebaatianae  virg.  mart  Hera- 
cleae  in  Thracia  saec.  I  sub  Domitiano, 
auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  cod.  graeco  8.  Salvatoris  ord.  s.  Ba- 
silii  prope  Messanam  graece  et  lat  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Jun.  VI.  1.  p.  60-70  (ed.  Paris.  7.  Jun. 
n.  Append.  p.  4*- 18*).  Cf.  Janningi  comment. 
praevius  ibia.  p.  57-60  (ed.  Paris.  1.  c.  p.  l*-4*). 

Acta  s.  Sebastiani  martyris,  Bomanae 
ecclesiae  defensoris  (f  cca.  287)  auctore  s. 
Ambrosio  archiepiscopo  Mediolanensi. 

Ausg.:  ^  mit  verändertem  Stil  ap.  Surium, 
Vit  SS.  20.  Janr.  —  » ex  mss.  in  A A.  SS.  BolL 
20.  Janr.  IL  p.  265-278.  Vgl.  p.  1138-1140.  — 
Miraeulnm  (a.  1031—1039)  [Handschr.:  Trier. 
Bibl.  der  Cathedr.  F.  93.  saec.  XII.  f.  189']  *  ap. 
Buchesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p.  155-157.  — 
^wiederh.  ap.  Bouquet,  Reo.  XI.  p.  455-457.  — 
•  ex  cod.  ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  771-773.  —  Translatio  reliquiarum  s.  Se- 
bastiani mart.  et  Gregorii  M.  papae  in  Suessio- 
nense  s.  Medardi  coenobium  a.  926  facta,  auctore 
Odilone*)  monacho  S.  Medardi  Suess.,  qui  cca. 
930  scripsit  [Arras  n^  1071  (274).  mbr.  saecX. 
—  Paris,  Nat-Bibl.  nM3345  (S.  Germ.  860). 
mbr.  sec.  X;  —  n"  18311.  mbr.  saec.  X.  —  Rom, 
Vatic.  Ottob.  n°  3064.  mbr.  saec.  XI.  8";  —  reg. 
Christ  n^  1244]  *  ohne  Namen  des  Verf.  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Janr.  IL  p.  278-295.  —  »mtY  dem- 
selben u.  mit  d.  Vorrede  bereichert  ap.  Mabilloiu 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  383-410.  — 
'  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p. 
579-622.  —  *ausxüglich  ed.  Holder -Egger  ap. 
Pertz  1.  c.  XV.  1.  p.  379-391.  —  Sebastianus 
saga,  fragm.  ap.  0.  R.  Unger,  Heilagra  manna 
sögur.  IL  Christiania  1877.  8°.  p.  228-235. 

Erl.-Schr.:  Bahr,  Qosch.  der  rOmischen  Literatur  im 
karolingischen  Zeitalter  p.  259. 

Ohapusot,  P.  J.,  Notice  sur  la  vie  de  s.  Söbastieu 
ot  nur  la  reliqnie  insigne  de  ce  saint  martyr,  ccm- 
sorv6e  dans  r%lise  de  Jalons.  ChAlona  -  sur  -  Marne 
1868.  80.  32  pag. 

Cocchi,  Yonc,  Memorie  di  s.  Sebastiano  mart.,  piv>- 
tettore  di  Fnmone ;  del  suo  cnlto  e  feste  centenarie 
celebrate  nel  1891.  Frosinone  1892.  8P.  56  pag. 

De  8.  Sebastiano  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  267-264 
(S-i  natalis;  acta  S-i;  baailicae  Rom.  S-i;  S-i  pa- 
trocinium  contra  pestem;  S-i  veneratio  Qapuae  et 
Modiolani;  reliquiao  Suessionem  allatae;  Tanis  lods 
in  Qallia  üe.  S-i  reliquiae ;  Eberspeigensia  monasterii 
in  Bavaria  ori^ ;  S-i  isthic  reliquiae ;  aliae  S-i  re- 
liquiae in  Bavaria). 

*)  Odilo  hat  diesem  Werkchen  (cap.  44)  zwei  Scfarift- 
chen  einverleibt,  welche  Conquestio  domni  Uludowici 
imp.  und  Devotio  Ludovici  Pii  genannt  werden  und  di€> 
eigene  (?)  Erzfihlung  dos  Kaisers  über  die  Ereignisse  von  833 
enthalten.  Kurze  Excorpte  daraus  hat  vor  BoUand  sch<m 
Duchesne,  Hist.  Fr.  scr.  n.  p.  834-S38  gegeben;  faat  das- 
selbe bietet  ex  Mabillonio  Bouquet,  Reo.  VI.  p.  S3D-'S26: 
vollständig  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.acr.  XV  p.S8^. 


DE  SS.  SEBASTIANO  —  DE  S.  SELEUCO 


1567 


Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.  ed.  Mansi  V. 

p.  168. 
Hagen ,  Baroer Palimpeestblfttter  aosdemö.— 6.  Jahrh. 

zur  Passio  s.  Sebastiani  in  Sitziugsber.  der  "Wiener 

Akad.  der  Wiasenach.  Phil.- bist.  Clawe.  GVI.  1884. 
Histoire  Uttt^raire  de  la  Fraoce  VI.  p.  178. 
Lagari,  G.  B.,  S.  Sebastiano.  Memone  pabblicatein 

occasione  del  16.  centenario  del  sao  martirio,  oon 

notearcheologioo-critiobe.  Roma  1889.  B^.  69pag. 
SaWoneaSf  Alex.,  De  reliquUi  ss.  Sebastiani,  6re- 

gorit  et  Medardi,  a  Nicol.  Beian90Qio  lat.  redd.  in 

AA.  SS.  BoU.  ].  c.  p.  295.  296. 
Trichaad,  La  l^};ende  de  saint  Söbaatien,  äMazan. 

Maneillel872.  SP.  7  pag. 
Yichet,  Ren.,  Vie  et  mort  des.  S^bastien,  digne  de 

gloire  en  um  ntartyre  et  ses  miraoles.  Bruxelles  1724. 

12  mo. 
Vita  et  goeta  s.  Sebastiani,  singolaris  contra  pestem 

Ktroni ,  d.  1.  Leben  u.  Thaten  des  h.  Märtyrers  Se- 
stiani,  sonderbaren  Patron  (der  Schütten  und)  wider 
die  Fest.  (Verf.  war  Math.  Hemer.)  Augsburg  1702. 
4«;  wuderh.  ibid.  1707.  4«.  Mü  50  Kupßm. 
"Wa  tt  e  n  b  a  c  h ,  Dentschlands  Qeschichtsqnellen.  5.  Anfl. 
L  1885.  p.  188. 199;  6.  Anfl.  L  1893.  p.  199.  211.  II. 
p.  176.  not.  4. 
Wild ,  A.,  Div.  Sebastianos Eberspergae Boiomm pro- 
pitins  s.  cnltos  eiosdem  mart.  a  prima  loci  fonda- 
tione  ad  nostxa  nsque  tempora.  MonacbU  1688.  8^. 
Cf.  Conqnestio  Lndovici  PU. 
Deyotio  Lndovici  Pii. 

De  S8.  Sebastiano  et  Alverio  martyribus  The- 
baeis  in  AA.  SS.  Bell.  2.  Janr.  I.  p.  81. 

De  s.  Sebastiano  mart.  episcopo  in  AA.  SS. 
BoU.  13.  Mai.  111.  p.  202. 

De  S8.  Sebasto,  Alexandre  et  forte  Emerita 
mart.  Antiochenis  in  AA.  SS.  BoU.  27.  Aug.  VI. 
p.  21. 

De  8.  Sebbo  rege  Orient.  Saxonum  Londini 
(t  cca.  693)  Stütingii  svlloge  bist,  in  AA.  SS. 
BoU.  29.  Aug.  VI.  p.  516-518. 

De  SS.  Secunda,  Donato,  Basso  etc.  mart.  Do- 
rostorensibus  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Jul.  IV.  p.  360. 

Passio  s.  Secundi  mart.  ac  ducis,  ex 

legione  Thebaeorum,  apud  Albintimelium 

in  Idgaria  Italiae  (f  286)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  editis  ap.  Mombritium  II.  p.  261 

in  AA.  SS.  BoU.   26.  Aug.  V.  p.  795-797.    Cf. 

Pinii  comment  praovius  ibid.  p.  792-795. 

Erl.-Sdtr.:  Savio,  Fedele,  in  Corriere  letterario.  To- 
rino,  17.  Febr.  1891.  v.  41.  42;  beweist,  dass  der  Ort 
du  Martyriutns  Castello  Victumalo  bei  Yercelli  aei. 

Acta  s.  Secundi  martyris  Ameriae  in 
Umbria  cca.  303. 

Ausg. :  ex  mss.  Eugubino  et  Bodecensi  in  A A. 
SS.  BoU.  1.  Jun.  I.  p.  52-54.  —  Appendix  de 
corporibus  8S.  Secundi ,  Agapiti  et  Justinae  mart. 
ibid.  p.  54-57. 

Acta  s.  Secundi  martyris  Astae  in  Italia 
a.119. 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Mart. 
III.  p.  800-804.  —  Historia  manifestationis  re- 
]iqmaxvim  ibid.  p.  804-806.  —  De  elevatione 
corporis  instrumentum  episcopale  ibid.  p.  806- 
810.  —  Translatio  corporis  ibid.  p.  810.  811. 
—  Excerpta  ibid.  18.  April.  II.  p.  527.  528. 
Cf.  comment.  praevius  ibid.  p.  797-800. 

Erl.-  Sekr.:  Bazzi,  Giro!.,  Omzione  del  glor.  martire 
s.  Secondo,  cittadino  e  patrono  della  citta  d'Astl, 
redt.  3.  magno  18(>8.  Asti  1863.  &. 
Compendio  della  vita  del  glorioso  martire  s.  Secondo 
d'Asü.  Parma  1752.  &>.  27 pag. 


Porcellaga,  Antonio  da  Parma ,  La  f  orza  dell'  esempio 
espressa  nella  vita  e  martirio  del  graa  martire  d'Asti, 
San  Secondo.  Asti  1684.  8^. 

De  s.SaOlindo  episc.  Abulae  in  Hispania  (saec.I) 
et  Historia  inventionis  et  translationis  ex  Hispa- 
nico  Antonii  de  Cianca  [Historia  de  la  vida,  in- 
vencion,  mUagros  y  transiacion  de  s.  Segundo, 
primero  obispo  de  Avila  .  .  .  Madrid  1593.  4^; 
uiederh.  ibid.  1595.  4^,  auctore  Papebrocbio  in 
AA.  SS.  BoU.  2.  Mai.  I.  p.  169-177. 

De  88.  Seoundo  et  Fortunato  mart.  AMcanis 
in  AA.  SS.  BoU.  27.  Janr.  U.  p.  770. 

De  SS.  Seoundo,  Mazima,  Martiniano  etc.  mart 
Romanis  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jun.  I.  p.  209. 

De  8.  Seoundo  presb.mart.  aliisque  mm.  Aiexan- 
drinis  sub  Gonstantio  Papebrocbii  comment.  bist. 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p.  27.  28. 

De  s.  Seoundo  sive  Secundino  martyre  Romae 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Janr.  I.  p.  767. 

Acta  SS.  Secundiani ,  Marcelliani  et  Ye- 

riani  mart  sub  Decio  in  Tuscia,  auctore 

anonymo. 

Ausg.:  *  ap.  Surium,  Vit,  SS.  9.  Aug.  —  *t«- 
iegra  et  ex  editione  Mombritii  11.  p.  263  repetita 
in  AA.  SS.  BoU.  9.  Aug.  II.  p.  407.  Cf  Boschii 
comment  praevius  ibid.  p.  401-406. 

De  SS.  Seoundiano  episc,  Jacobe,  Mariano  etc. 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mai.  II.  p.  101. 

De  SS.  Seoundiano,  Quarto,  Yictoriano  etc. 
mart.  Afris  in  AA.  SS.  BoU.  14.  Mai.  III.  p.  284. 

De  SS.  Seoundina,  Donatula,  Secundola  etc. 
mart  Romanis  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aug.  I.  p.  29. 

De  s.  Seeundina  virg.  et  mart.  Anagniae  sub 
Decio  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Janr.  I.  p.  996.  997. 

Yita  s.  Seeundini  episcopi  Ecanensis 
sive  Troiani  in  Apulia  (f  cca.  450)  au- 
ctore Benedicto  Gauferio  raonacho  Ca- 
sinensi. 

Ausg. :  ^  ap.  UgbeUi ,  ItaUa  sacra  ed.  Coleti  I. 
p.  1336-1343.  —  Un  AA.  SS.  BoU.  11.  Febr.  II. 
p.  531-535.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLVII. 
p.  1293-1302.  —  Historia  inventionis  auctore 
anonymo  in  AA.  SS.  BoU.  1.  o.  p.  530.  531  c.  Hen- 
schenii  comment.  praevio  p.  529. 

De  s.  Seoundino  mart.  Cordubae  in  Hispania 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p.  6. 

De  SS.  Seoundolo,  Vei-ulo,  FeHce  et  aUis  mar- 
tyribus in  Mauritania  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Mart. 
UI.  p.  480. 

Yita   s.   Segolenae   abbatissae  Trocla- 

rensis  in  Aquitania  primae  (saec.  YIH) 

auctore  anonymo  eins  aequali. 

Ausg. :  '  ap.  Labbe ,  Bibl.  nova  II.  Append.  — 
'ap.  Mabilion,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p. 
541-550.  —  *  nach  beiden  Ausg.  in  AA.  SS.  Boil. 
24.  Jul.  V.  p.  630-637.  Cf.  Cuperi  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  628-630. 

Erl.-Schr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738. 
p.  77. 

De  s.  Seleuoo  in  Syria  in  AA.  SS.  BoU.  24. 
Mart.  m.  p.  478. 


1568 


DE  S.  SEMEU  —  PASSIO  SS.  SEPTEM  FRAT.  MART. 


De  s.  Semela  propheta  (f  cca.  3800  a.  mundi) 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  858. 

Tita  s.  Senani  episcopi  et  abbatis  in 
Hibernia  (f  544)  metrica. 

Häfidsehr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  124.  n<>  377-381. 

Ausg.:  ^ex  cod.  Küken,  ap.  Colgan,  AA.  SS. 
Hibem.  II.  p.  512  (602);  —  'ex  mss.  Salmanti- 
censi  et  Kilienniensi  in  AA.  SS.  Boll  8.  Mart  I. 
p.  761-768;  —  »ap.  De  Smedt,  AA.  SS.  Hibem. 
p.  735-758.  —  Vita  alia  auctore  anonymo,  ex 
mss.  Hibemicis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  769-778. 
—  Appendix  ex  Alberto  le  Grand  de  SS.  Ar- 
moricis  ibid.  p.  779.  —  Betha  Shenäin  meic 
Geirrgin:  ,Mirabilis  Dens  in'  from  the  Book  of 
Lismore  fol.  17»  ap.  Stokes,  Lives  of  Saints. 
1890.  p.  54-74;  translat:  Life  of  Senan,  son  of 
Gerrcenn  p.  201-221;  notes  p.  337-341.  Cf.  Job. 
O'Hanlon,  Vitae  SS.  Hibern.  III.  p.  210  sq. 

De  s.  Senano  conf .  in  Anglia  (saec.  YII)  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  April.  HI.  p.  620. 

De  s.  Senatore  episc.  Mediolanensi  (f  480) 
Papebrochius  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p. 
769-773. 

De  s.  Senatore  episc.  Veronensi  (c.  235)  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  357. 

De  s.  Senatore  ex  martyrologüs  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Sept.  VII.  p.  263-265. 

De  SS.  Senatore,  Viatore,  Cassiodoro  etc.  in 
s.  Marci  ciyitate  citerioris  Calabriae  Stiltingii  syl- 
loge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Sept.  IV.  p.  349. 

De  8S.  Senerote,  Antigono,  Rutilo  etc.  mart. 
in  Pannoniis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  III.  p.  396. 

Translatio   ss.  Senesii   et  Theopompi 

martyrum  ab  urbe  Tervisio  {Treviso)  ad 
Nonantulae  coenobinm  tempore  abbatis 
Petri  (907—910). 

Geschrieben  nnter  Abt  Radolf  1002  —  1086. 

Ausg.:  ^ap.  Ugbelli,  Ital.  sacra  ed.  Coleti  V. 
p.  491-495.  —  *  ap.  Bertolotti,  Antica  vita  di 
sant'  Anselmo  abate  di  Nonantola.  Modena  1892. 
ffr.  4®,  in  Appendice.  —  Bruchstück  *  ap.  Ma- 
biilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2  (ed.  Venet 
1735)  p.  13;  —  ^  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  I. 
2.  p.  195. 

Erl.'Sohr.:  Wattenbach,  Deutschlands  Geschichts* 
quellen.  5.  Aufl.  1.  1885.  p.  400;  ef.  p.  268;  6.  Aufl. 
I.  1893.  p.  434;  ef.  p.  286. 

De  8.  Senooho  presb.  et  abbate  in  pago  Turo- 
nico  Galliae  (f  576)  Buckii  comment.  in  AA.  SS. 
Boll.  24.  Oct.  X.  p.  764-769.  —  De  s.  Senoch 
abbate  ex  Vitis  PP.  s.  Gregorii  Turon.  sec.  edit. 
Ruinarti  »  ibid.  p.  769-771.  —  *  ed.  B.  Krusch 
in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer.  Merov.  I.  1885.  p. 
720-724. 

Vita  s.  Senorinae  abbatissae  Bastensis 
in  Portugalia  ord.  s.  Bened.  (f  982). 

Wichtig  für  die  Profangeschichte  Portugals.  Geschrie- 
ben im  12.  Johrh. 

Ausg.:  in  Portugaliae  monuni.  I.  p.  46-51.  — 
Vita  alia  ^edita  a  Tamaio  Salazar  et  'repetita 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  74-76.  —  Un 
Portugal,  monum.  I.  p.  52.  53.  —  Diploma  do- 


nationis  Sanctii  regis  in  AA.  SS.  Boll.  I.  c.  p.  76. 

Vgl.  p.  983. 

Erl.'Sdir.:  De  s.  Senorina  abbatissa  ap.  Mabül-M. 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.V.  p.o84. 

De  SS.  Seirtiana,  Vincentio,  Sanctia,  JuÜana 
mart.  Blerae  in  Tuscia  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai. 
VI.  p.  24. 

Vita  s,  Senzii  presbyteri  Blerae  in  He- 
truria  (saec.  V). 

Atisg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai.  VI. 
p.  71-73  c.  Henschenii  comment.  praevio  p.  70. 

Acta  SS.  Septem  Dormientium  Maxi- 
miani,  Malchi,  Martiniani,  Dionysii,  Jo- 
hannis,  Serapionis  et  Constantiiii  (-f-  250) 
Ephesi  in  Asia  minore,  auctore  Jacobe 
Sarugensi. 

Ausg. :  ex  syriaco  latine  interprete  Petro  Be- 
nedetto  in  AA.  SS. Boll.  27.  Jul.  VI.  p. 387 -389.  — 
PasBlo  eomndem  translata  in  latinum  per  Geor- 
gium  Florentium  Gregorium  episcopum  Turo- 
nicum  interpretante  Johanne  Syro  *  ed.  Mom- 
britius,  Sanctuarium  11.  p.  267,  Sekluss  fehlt.  — 
*  ex  cod.  S.  Audomari  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  VI. 
p.  389-391.  —  «ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXI. 
p.  1105-1118.  —  *ed.  H.  L.  Bordier  in  Qregorii 
ep.  Turon.  Libri  miraculorum.  IV.  Paris.  1864. 

E.  105-124.  —  *  ed.  Br.  Krusch  in  Mon.  Germ, 
ist.  Scr.  rer.  Merov.  L  1885.  p.  848-853.  — 
'  ed.  Bruno  Krusch  in  Analecta  Bollandiana.  XII. 
1893.  p.  377-387;  ef.  praefat  p.  371-377.  — 
Aeta  longriora  auctore  forsan  SimeoneMeta- 
ph raste  ^ed.  Surius,  Vit.  SS.  27.  Jul.  —  *  1 1» 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  392-397.  —  Fragmentum 
nebst  der  Le^nda  des  Jacobus  de  Voragine  ed. 
C.  B.  Unger  tn  Heilagra  manna  sögur.  II.  Chri- 

stiania  1877.  p.  236-240;  240-244. 

Erl.-8ekr.:  Bidermann,  J.  G.,  Fabolosa  de  Septem 
Dormientibos  historia.  Fribnrgi  1762.  49. 

C  h  a  r  d  r  y ,  Josaphaz ,  Set  Donnanz  and  Petit  Plet.  Zum 
erstenxnal  voUst&ndig  mit  Einleit.,  Anmerk.u.Olosnr 
hngb.  v^on  Joh.  Koch.  Heilbronn  1879.  8<*.  Jt.  6.75. 

Cuper,  CommeDt.  praeyios  m  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 
3to-387. 

Curieuse  und  lesenswerthe  eeschichte  von  den  so- 
genannten Siebenschläfern.  Frankfart  1723.  4^. 

Koch,  John,  Die  SiebenschllLferlegende,  ihr  Ursprong 
nnd  ihre  \  erbreitnng.  Eine  my thologisdi  -  Utenur- 
geschichtliche  Stndie.  Leiinigl8B3.  8».  VIL215pag. 
Jkb.  {Vgl.  H.  Löschhom  in  Anglia.  Zeitschrift  for 
engUsche  PhÜologie.  VI.  Halle  1888.  Heft  2.) 

Miliares,  Alex.  Liiuon  de,  Septem  Dormientes  äve 
Vera  et  tractab.  mortaorum  resorrectio  metro  et  prosa 
declarata.  Fmxellis  1666.  4P. 

(Pagliarini)  SS.  septem  Dormientiiim  historia  ex 
ec^pis  masei  Victorii  expressa ,  dissertatione  et  ve- 
teribas  monimentis  iUnstrata.  Com  flgg.  Bomae  1741 . 4". 

Beinbrecht,  A.,  Die  Legende  von  den  sieben  Schil- 
fern und  der  anglo  -  normannische  Dichter  Chardn. 
Dissert.  G0ttingenl880.  9fi.  (rp^Vamhagen  m  An^ 
eto.  V.  1881.  Heft  lÖ 

Beineccins,  Chr.,  Disput,  de  Septem  Dormimitibas, 
germanice  ,  Sieben  Scmäforn*  dictis.  Lip8iael7(^.^. 

Testi  Orientali  inediti  sopra  i  Sette  Dormienti  di  Efeso, 
pnbblicati  e  tradotti  da  Ignazio  Gnidi.  Borna  1885. 4^ 
108 pag.  (Sonderabdmek  aus  Memorie  daUa  CUsse  di 
scienze  morali ,  storiche  e  filol.  della  r.  Accadenia 
dei  Lincei.  Anno  282<ie.  Vol.  XH.  1884/86). 

Von  den  siben  Slafaeren.  Gedicht  des  12.  Jahrii.  Hrsgb. 
von  G.  von  Karajan.  "Wien  1839.  8®. 

Passio  SS.  Septem  Fintnim  martyrun  Januarii, 
Felicis,  Philippi,  Silvani,  Alexandri,  Vitalis  et 
Martialis ,  et  s.  Felicitatis  eonim  matris  (saec.  II) 


PASSIO  SEPTEM  MONACH.  —  VITA  8.  SERENEDI 


1569 


auctore  anooyino=Passio  8S.Felicitatis  septemque 
filiorum  eins. 

Passio  Septem  monachorum  incerto  au- 
ctore. 

Ist  allen  Handschriften  dee  Victor  Vitensia  an- 
gef  Qgt  und  deshalb  demselben ,  aber  mit  Unrecht  zage- 
«<;hrieben. 

Ausg.:  die  netteste  bietet  M.  Petschenig  tn 

Victoris  episo.  Vit  Historia  pereecutionis.  Vin- 

doboDae  1881.  8^  {xugleich  Corpus  scriptorum  ec- 

cles.  lat  VII). 

Erl.'Sekr.:  Petschenig,  M.,  Die  handschrif tl.  üeber- 
lieferantr  des  Victor  Vitensis.  Wien  1880.  Lex.- 8^. 
p.  88ir. 

Acta  s.  Septimi  episcopi  Aesii  in  Pi- 
ceno  (saec.  IV  inch.). 

Ausg. :  ex  offic.  proprio  impr.  a.  1624  in  AA. 
SS.  Boll.  22.  Sept  VI.  p.  409.  410. 

De  S8.  Septimo  diacono  et  Victorico  mart.  Sa- 
lonae  in  Dalmatia  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  II. 
p.  540. 

De  SS.  Septtmia  et  Augusta  virg.  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  546. 

Yita  s.  Sequani  abbatis  in  Burgundia 

(•f-  cca.  580)  auctore  anonyme  aequali. 

Ausg.:  ^ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  p.  263-266.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19. 
Sept.  VI.  p.  36-41.  —  Appendix  s.  Gregorii 
Turon.  libri  de  glor.  conf.  c.  88  ibid.  p.  41.  Cf. 
Clei  comment.  praevius  ibid.  p.  33-36. 

Vita  s.  Seraphiae  =  Vita  s.  Serapiae. 

De  s.Seraphina  mAA.  SS.  Boll.  29.  Jul.  VII.  p.  38. 

Yita  b.  Seraphinae  abbatissae  ord.  s. 
Clarae  Pisauri  in  marchia  Anconitana 
(t  1478)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept  III. 
p.  320-322.  —  Miracula  ex  August  Oallucii 
libro  italico  lat  reddita  ibid.  p.  322-325.  Cf.  Pe- 
rieri  comment  praevius  ibid.  p.  312-320. 

Tita  s.  Seraphini  capucini  AscuU  in 

Italia  (t  1604)  seu  a  Monte  Granario  in 

ord.  fr.  Min.,  auctore  Zacharia  Boverio. 
Ausg. :  ex  tomo  II  annalium  ord.  Capucin.  in 
AA.  SS.  Boll.  12.  Oct  VI.  p.  129-155  cum  Fon- 
soni  comment.  praevio  p.  128.  —  Appendix: 
Clemens  XIII  b.  Serapbinum  in  SS.  numerum 
refert,  ibid.  p.  155-160. 

ErL'Sekr.:  Compendiam  vitae,  Tirtatom  et  miraca- 
lomm  .  .  .  b.  Seraphini  ab  Asculo  sea  de  Monte  Gra- 


nario. Bomae  1767.  4P. 
Francesco,  Mar.,  Vita  di  s.  Serafino  di  Monte  Gra- 

naro,  denominato  d'Ascoli.  Roma  1767.  4P. 
Gallnzzi,  F.  M.,  Vita  del  b.  Sorafino  d'Ascoli,  laico 


professo  Cannccino.  Roma  1738.  8^;  ibid.  1767.  6^. 

"'        la  vie  seraphiav 
raclos  de  s.  S^raphin  de  Montgrenier,  capacin ,  nou- 


Recueil  de  la  vie  seraphique,  des  vertus  et  des  mi- 


vellement  canonise  par  le  pape  Clöment  XIII ,  par 
an  F.  capacin  de  la  province  Suisse.  Poorrentray 
1728.  12mo. 
V  ita  di  8.  Serafino  di  Monte  Granaro.  Firenze  1767.  4^. 

Passio  s.  Serapiae  virg.  mart  et  Sabi- 
nae  mart  (f  cca.  126)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Miscellan.  II.  p.  106-114 
(ed.  nov.  I.  p.  25  -  27).  —  •  stilo  mutato  ed.  Su- 
rius,  Vit  SS.  3.  Sept   (ed.  2*.  p.  21).  —  »ex 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


4  mss.  coUat.  c.  ediit  Mombritii  et  Baluzii  in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Aug.  VI.  p.  500-504.  Cf.  Stil- 
tingii  comment  praevius  ibid.  p.  496-499. 

De  s.  Serapione  episcopo  Antiocheno  (f  211) 
V.  de  Buckii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Oct  XIII.  p.  248-252. 

De  s.  Serapione  episo.  et  sociis  forte  addendis 
Catanae  in  Sicilia  a.  304  Stiltingii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Sept  IV.  p.  5. 

De  8.  Serapione  mart.  sub  Severo  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Jul.  III.  p.  481. 

Erl.'Sehr.:  Neamann,  E.  Joh.,  Der  lOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  298. 

De  SS.  Serapione  monacho,  Josephe,  Volu- 
tiano,  Philocalo  etc.  mart  Alexandrinis  Synopsis 
bist  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Mart  III.  p.  259.  260. 

De  SS.  Serapione,  Trophimo,  Meleo  etc.  mart. 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  BoU.  13.  Jul.  III.  p.  481. 
Erl. '  Sehr. :  Neamann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  298. 

De  s.  Serena  mart.  Metis  in  Gallia  Belgica 
sub  Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Janr.  II.  p. 
1027-1029. 

De  s.  Serena  Romae  (saec.  m  fin.)  Cuperi  syl- 
loge bist  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  III.  p.  263-265. 

Vita  s.  Sereni  presb.  in  prioratu  Cellae 
subtus  Cantumerulam  in  Gampania  Gal- 
liae  (f  cca.  650)  fabulosa  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg. :  *  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct  I.  p. 
345-353.  —  ^  xum  Theil  ap.  Duchesne,  Hist 
Franc.  Script  I.  p.  655;  HI.  p.  381.  —  'ap.  Bou- 
quet,  Rec.  III.  p.  522;  V.  p.  482.  Cf.  Byei  com- 
ment. praevius  in  AA.  SS.  BoU.  l.  c.  p.  337-345. 

Acta  SS.  Sereni,  Theodori,  Pastaphi 
etc.  mart  Alexandriae  a.  202. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jun.  V.  p.  356. 

Erl.'Sdtr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  292. 

De  s.  Sereno  episc.  Massiliensi  (f  604—621) 
Blanderati  in  Italia,  Boschii  comment  hist  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  157-167  {mü  Abbild.). 

Erl. -Sehr.:  Badoni,  Carlo,  Memorie  storiche  concer- 
nenü  la  vita,  miracoli  e  culto  di  s.  Sereno  vescovo 
di  Marsiflia  protettore  di  Biandrate  diooesi  di  Ver- 
celli . . .  Ediz.  2*  accresc.  con  aatentici  documenti  dal 
prepoeto  Ginaeppe  Bobone.  Novara  1882.  8^.  96pag. 

Bayle,  H.  Ant.,  Vies  des  saints  de  l'öglise  de  Mar- 
seille. Saint  Serenos.  Marseille,  Chaoilard  1855.  ISmo. 
1fr. 

Compendio  di  vita  di  s.  Sereno  yescovo  di  Marsi^a. 
Milane,  stamp.  per  Ambrogio  Migetta.  s.  a.  8^.  Ra~ 
rissime. 

Fassardi.  Franc,  Compendio  della Tita  di  s.  Sereno 
Tescovo  oi  Marsiglia.  Kovara  1678.  SP. 

Silva,  Luigi,  I  miracoli  di  s.  Sereno  vescovo  di  Mar- 
siglia e  protettore  di  Biandrate.  Padova  1760.  4^. 

Vita  di  8.  Sereno,  vescovo  di  Marsiglia.  yovaral832.8<^. 

Yita  s.  Serenedi  conf.  apud  Cenomanos 
in  Gallia  (saec.  VII)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  578-580.  —  »  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Jul.  V.  p.  166-168  c.  Sollerii  comment  prae- 
vio p.  165. 

Erl.-Sdtr.:  Piolin,  Panl,  Vie  de  s.  S6r6n6.  Angers 
1858.  80. 

:  Vie  de  s.  S6r6n6  et  le  pelerinage  de  Saolges. 


Saolges  1890.  &. 


99 


1570 


VITA  S.  SERENICI  —  VITA  8.  SERVATH  EP.  TÜNGRENS. 


Tita  s.  Serenici  conf.  in  pago  Oximensi 
(f  669)  auctore  anonymo  ante  saec.  IX. 

Äusg,:  ^  ex  ms.  Sagiensi  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  11.  p.  572-578.  —  '»n  AA. 
SS.  BoU.  7.  Mai.  n.  p.  162-166. 

Erl.  -  Sehr, :  Histoire  littötBire  de  la  Franoe  IV.  1788. 
p.  195. 

Acta  SS.  Sergii  et  Bacchii  mart.  in 
Syria  saec.  HI  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  Mombritio  et  ms.  in  AA.  SS.  BoU. 
7.  Oct.  m.  p.  863-870.  —  Aeta  altera  auctore 
Symeone  Metaphraste,  ^graece  et  lat  ibid. 
p.  871-883.  —  »ap.  Surium,  Vit.  SS.  7.  Oct.  — 
Walahfridi  Strabi  hymnus  de  ss.  Sergio  et 
Bacho  in  Mon.  Germ.  hist.  Poetae  lat.  aevi  Car. 
n.  p.  418.  419. 

Erl.'Sdir. :  B y en s,  Comment.  pneriiiB  in  AA.  SS. BoU. 
I.e.  p.  883-868. 
Wolf,  Joh.,   Die  h.  Httrtyrer  Sei|ciu8  und  Baochos 
KircheDpatronen  zu  Kreuxeber.  Qöttingen  1828.  8^. 
46pag. 

Tita  s.  Sergii  martyris  Gaesareae  in 
Cappadocia  (f  a.  304). 

ÄU8g, :  ex  ms.  Toletano  edita  a  Jo.  Tamaio  et 
repetita  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Febr.  m.  p.  462.  463. 

De  s.  Serpio  conf.  Constantinop.  in  exilinm 
acto  sub  Iconomachis  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai. 
in.  p.  242. 

De  SS.  Sergio  et  Bartholomaeo  mart.  Nicome- 
diensibus  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I.  p.  318. 

De  SS.  Sergio  et  Stephane  martyr.  ap.  Graecos 
in  AA.  SS.  BoU.  12.  Aug.  II.  p.  730. 

De  s.  Sergio  magistro  miUtiae,  fundatore  mon- 
asterii  Nicetiatae  in  sinu  Nicomediensi  prope  Bi- 
thyniam  (saec.  IX)  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Jun.  V. 
p.  384. 

De  s.  Sergio  I  papa  Romae  (f  701)  Perierii 
comment.  chronico  -  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept. 
ni.  p.  425-445. 

De  SS.  Serlclano,  Donato  et  HeUadio  etc,  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  BoU.  19.  April.  II.  p.  620. 

De  s.  Seronio  mart.  apud  Santones  in  GalUa 
(fors.  saec.  III)  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Aug.  IV.  p.  26. 

Passio  ss.  Servandi  et  Germani  mar- 
tyrum  prope  Gades  in  Hispania  (init 
saec.  IV). 

Ausg.:  ex  cod.  ms.  coUata  cum  legenda  H. 
Elorez,  tom.  XIU.  Hispaniae  sacrae  ^  in  AA.  SS. 
BoU.  23.  Oct.  X.  p.  28-31.  Cf.  Heckii  comment. 
praevius  ibid.  p.  25  -  28.  —  *  ex  Luc.  Marinei 
Histor.  Hispan.  ap.  Surium,  Vit.  SS.  23.  Oct. 

Vita  s.  Servani  episcopi,  Orcadum  in- 

sularum  apostoli  (saec.  V). 

Atcsg. :  ex  Bi*eviai'.  Aberdon.  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Jul.  I.  p.  57.  58.  Cf.  SoUerii  comment.  praev. 
ibid.  p.  55-57.  —  Vita  alia  auctore  ignoto: 
,Fuit  quidam  rex',  ex  ms.  bibl.  episcopi  Marsh 
ap.  DudUd.  V.  3.  4.  16  ^  ap.  Skene,  Chronioles  of 
the  Picts  p.  412-420.  —  ^wiederh.  in  Pinkerton^s 
Lives  of  the  Scottish  Saints,  revis.  and  enlarged 
by  W.  M.  Metcalfo.  n.  Paisley  1889.  8°.  p.  119- 
128;  fehlt  in  der  1.  Ausg. 


EH.'Sthr.:  Bellesheim,  Alph.,  GeecJuchte  der  kadud. 
Kirche  in  SchotÜand.  I.  Mainz  1868.  p.  22.  ^. 

De  SS.  Servano,  Araiaco,  SUvano  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  BoU.  20.  April.  11.  p.  748. 

De  ss.  Servano,  Rogato,  Eroio  ete.  mart.  in 
AA.  SS.  BoU.  7.  Mart  L  p.  638. 

Tita  s.  Servatii  episcopi  Tungrensis 

(saec.  rv  med.)  antiquissima:  ,Multe  enim 
hereses  —  sed  ad  superiora  redeamos. 
Igitur  rumor  erat'. 

Handschr,  .'London,  Brit  Mus.  Hariey  q^624. 
sec.  Xn.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  lat  n«  12598  (oüm 
S.  Germ.  671  [1045]).  mbr.  sec.  Vni. 

Ausg. :  ^  in  Deux  biographies  inedites  de  s. 
Servais,  pubUees  avec  une  etude  critique  par 
Godefr.  Kurth.  Liege  1881.  8*  {aus  Bulletin  de 
la  Soc.  d'art  et  d'hist  du  diocese  de  liege.  I).  — 
*  tn  Analect.  BoUand.  l.  1882.  p.  89-92.  —  Gesta 
antlquiora  s.  S-i  [so  bexeicknet  van  Her  ige  r 
(s.  ti.);  sie  beruhen  wie  die  vorgenannte  Vita  auf 
Gregorius  Turon.  (Hist  Franc.  II.  c.  4.  5;  Glor. 
confess.  c.  72).  Von  der  fabelhaften  Legende  ist 
darin  noch  keine  Spur]:  ,Ad  iUumioandum^*) 
[Handschr.:  Bonn,  Un.-Bibl.  MisceU.  n®  367. 
mbr.  sec.  XEI.  fol.  —  Brüssel,  kgl.  Bibl.  n** 
380-382  (olim  SwoUensis).  mbr.  sec.  XV;  —  n« 
9636-37  (olim  S.  Laurent  Leod.)  mbr.  sec.  XH; 

—  n°  18018  (oUra  Laubiensis).  mbr.  sec.  XU.  — 
Cöln,  Archiv  n<»  163  (Wallraff  VI.  18).  mbr  sec. 
X.  kl.  fol.;  —  n<»  164  (WaUraff  VL  21.  fol.  37). 
a»  1463.  —  London,  Brit  Mus.  Harlei.  n®  2800. 
sec.  Xin.  —  Namur,  Seminarbibl.  n®  21.  sec 
XI]  *  ap.  G.  Kurth  1.  c.  —  •  in  Analect  Holland. 
1.  c.  p.  94-104.  —  Vita  alla  auctore  Herige ro 
scholastico  Leodiensi  (f  1007)  *  in  Herigeri  Gesta 
episcop.  Leodiens.  *  ed.  Chapeaville  [vid.  p.  570)^ 
■*  ed.Köpke  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VH.  p.  172.  —  *  t« 
AA.  SS.  BoU.  13.  Mai.  HI.  p.  215.  216,  —  Sermo 
de  gemina  felicitate  s.  S-i  auctore  Badbodo  epi- 
scopo  Ultraiectensi :  ,Vir  pretiosus '  [Hatidscf^.  : 
Brüssel,  k.  Bibl.  n°  9289.  mbr.  sec.  XII.  — 
Namur,  Sem.-Bibl.  n®  21.  sec.  XI]  tn  Analect. 
BoUand.  L  1882.  p.  104-111.  —  Translatio  s,  S-i 
et  mlracnla  auctore  Jocundo  presbytero  [ein 
wufiderliches  Werk;  geschrieben  um  1088;  — 
Handschr.:  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XH.  p.  87] 
^  xuerst  vollständig  ed.  R.  Köpke  ap.  Pertz .  Mon. 
scr.  XIL  p.  87-126.  —  *  *«  AA.  SS.  BoU.  13.  Mai. 
IIL  p.  220-231  nicht  vollständig  u.  interpolirt. 

—  *  alles  aus  den  Bollandisten  wiederholt  ap. 
Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  L  p.  179-220  cum 
annotatis  Ghesquieri.  —  Das  Bruchstück  einer 
Translatio  ,pi'out  in membranis  ecclesiae  s.  Ser- 
vatii Traiecti  a"*  1668  reperimus'  mit  detn  An- 
fang ,  Carole  Metello  monarchiam*  ^niAA.  S8. 
BoU.  1.  c.  p.  216.  217.  —  ^ufiederh.  ap.  Bouquet, 
RecueU  HI.  p.  649.  650  ad  a.  725. 

—  Heynrijck  van  Veldeken:  Sinte  Servatius 
logende  (in  Versen)  nar  een  handschrift  uit  het 

*)  Eine  Recension,  welche  die  fabelhafte  Legende  mit 
demselben  Anfange  ,Ad  illominandam*  bietet,  findet  man 
in  den  Handschr.:  La  Haye,  k.  Bibl.  ifi  351.  —  Leipzig, 
Un.-Bibl.  819.  —  Leyden,  Un.-Bibl.  soc.  XII.  a9l(J2.  — 
Lüttich,  mbr.  soc.  All.  4<>,  xusommen  mit  Heriberti  vita. 

—  Middlehill,  mbr.  sec.  Xm.  nOSOO.  —  Oxford,  Un.- 


DE  S8.  SBRVILIANO  —  VITA  S.  SEVERI  EP.  RAVENNAT. 


1571 


niidden  der  XT.  eenw,  Toor  de  eerste  mael  uitgeg. 
door  J.  H.  Bormans.  Maestricht  1858.  8^  {beson-' 
derer  Abdruck  aus  Annales  de  la  Societe  histor. 
et  archeol.  k  Maestricht  U.  1856/58.  p.  209-460). 

—  Le^endm  s.  S-i  Tungrensis  ecclesiae  pre- 
sulis  et  coDsaoguinei  Christi.  Coloniae ,  Am.  ther 
Hoemen  1472.  4^  Ooth.  Sehr  selten. 

—  St.  Serratios- Legende,  uitgegeyen  naar 
een  latynsch  handschrift  uit  de  14.  eeuw,  en 
met  aanteekeaiDgen  voorzien  door  Yrancken.  Ma- 
stricht  1884. 

£W. -Soikr.;  Hen  sehen,  Comment.  in  AA.  SS.  Boli. 
IS.  Mai.  m.  p.  209-220.  Vgl.  dageffm  AA.  SS.  BoU. 
Aug.  IV.  p.  40. 

(Heymbaoü,  N.  N.)  Synopsis  vitae  s.  S«rvatüTFa- 
iect  ad  Moeam  episo.  Tiaiecti  ad  M.  s.  a.  (cca.  1646) 
49.  In  Vsnm. 

Karth,  Oodefr.,  NoiiTellM  lecherches  sor  s.  Serrais. 
Udge  1884.  BP. 

Proost,  Aug.,  Saint  Seirais.  Examen  d'one  conec- 
tion  introdnite  h  son  snjet  dans  les  derni^res  Mi- 
tions de  Or4goire  de  Tonis.  Paris  (N<^nt  -  le  -  Rotroa) 
1891.  SP.  114  pag.  (Extroü  ds»  M^moires  de  la  See. 
nationale  des  antiqnaires  de  France.  Tom.  60.  1890. 
p.  188-294). 

R  am ,  P.  F.  X.  de ,  Xotice  sor  s.  Servais  premier  67^ae 
de  Tongres ;  sniyie  de  lemarqnes  sor  le  pr6tenda  con- 
cile  de  Cologne  de  Tan  346  et  snr  Thist.  de  r^vdqne 
Enphiatas.  Lonrain  1829.  SP.  26  pag.  ->-  2.  ^t. 
BruzeUee  1847.  12mo.  ößpag. 

Rettberg,  Dentschlands  Eirohengoschichte  I.  p.  204. 

(Slnsius,  Reo.  Fr.)  Diss.  bist,  de  s.  Serratio  episc. 
Tnngrensi  eins  nominis  onico  adverens  nnpemm  de 
s.  Ar^atio  vel  dnobos  Servatiis  commentnm.  Leodü 
1684.  SP. 

"Wa ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen  p. 902 
(5.  Anfl.  1. 1885.  p.Sö6.  D.  p.489;  transl.  ibid.  II.  p. 
157 ;  6.  Anfl.  I.  1893.  p.  383.  not.  1.  II.  p.  176). 

De  SS.  ServHlano,  Datiano,  Leandro  mart.  Smyr- 
iiensibus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  III.  p.  667. 

De  8.  Servillo  episc.  Veronensi  in  Italia  (f  post 
500)  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Febr.  III.  p.  662.  663. 

De  s.  Sethrida  abbatissa  Brigensi  in  Gallia 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Janr.  I.  p.  626. 

De  s.  Seure8Jo  mart.  Caesareae  in  Cappadocia 
Buckü  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X.  p.  24. 

De  s.  Seustadfo  abbate  Divionensi  in  Bnrgundia 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  1090. 

Acta  s.  Seustii  et  aliorum  80  martyrum 

Tiidertinorum  sub  Diocletiano. 

Ausg.:  ex  Phil.  Ferrario  in  AA.  SS.  Bell.  29. 
Janr.  n.  p.  947. 

De  s.  Severa  virg.  apud  Treviros  (f  cca.  660) 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jnl.  V.  p.  79.  80.  —  Elo- 
gium  ex  vit.  s.  Modoaldi  (12.  Mai.)  ibid.  p.  80. 

Acta  SS.  Severae  virg.,  Maximi  et  Se- 

cundae    eius    parentium    etc.   martyrum 

(saec.  IV). 

Ausg. :  ex  Petro  de  Natalibus  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Janr.  11.  p.  946.  947. 

Vita  8.  Severi  abbatis  Agathae  (Agde) 
in  Occitania  Galliae  (f  cca.  500)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
I.  Append.  p.  563-568.  —  -wiederh.  in  AA.  SS. 

Bibl.  Bodley.  1161;  Laud  F. 416.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  sec. 
XU.  5:^20.  —  Trier,  Stadtb,  mbr.  sec.  XU.  Sf>.  li:«  (LIX); 
-  n^XXVI.  Chart,  sec.  X\T  —  Wiirzburg,  k.  Uibl.  sec. 
Xll.  Tb.  fol.  1J6. 


Boll.  25.  Aujr.  V.  p.  159-163.  Gf.  Pinii  comment 
praevius  ihtd.  p.  155-159. 

Eri.-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738. 
p.60. 
Pomarödes  tn  Annales  de  pbil.  chr6t.  II.  1831.  p.216. 

Vita  s.  Severi  episcopi  Abrincensis 
(Avranches)  in  Gallia  (saec.  VI)  auctore 
anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  188-192. 

—  Translatio  prima  et  secunda  s.  Severi 
ep.  auctore  anonymo  ibid.  p.  192-194.  —  Trans- 
latio ni  Rotomago  Parisios  ibid.  p.  195. 196. 

Uebers.:  *  La  vie  de  saint  Sever,  eveoue 
d' Avranches  en  Normandie,  patron  de  Tegüse 
de  8.  Sever  les  Ronen,  dont  le  corps  repose  en 
l'egiise  cathedrale.  Ronen  1696.  8^;  nach  einem 
Codex  der  Abtei  S.  Sever.  —  'du  Hamel,  La 
vie  de  s.  Sever,  eveque  d' Avranches  et  titulaire 
de  Tabbaye  qui  porte  son  nom.  Caen  1704.  8^. 

Erl.'Schr.:  (Baadry,  Fr.  P.)  Histoiie  de  s.  Sever, 
6veque  d' Avranches  et  des  öglises  qni  ont  6t6  drigöes 
en  son  bonneur  dans  la  ville  de  Ronen.  Ronen  1860. 
SP.  Ävec  3  planehu.  36  pag.  1  fr. 
Deville.  Notice  snr  la  chässe  de  s.  Sever  in  Me- 
moires  de  la  Soc.  des  antiqnaires  de  Xormandie.  A.  I. 
1836.  (Caen  1837.)  p.  340. 

Vita  s.  Severi  episcopi  Caesenae  in 
Italia  (saec.  VI). 

Ausg. :  ex  ms.  et  edit.  üghellii  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  Jnl.  n.  p.  325-327. 

Vita  s.  Severi  episcopi  Neapolitani  in 
Italia  (sÄec.  V). 

Ausg.:  ^  ap.  Üghelli,  Italia  sacra  ed.  Coleti 
VI.  1720.  p.  36-42.  —  » wiederh.  ap.  Parascan- 
dolo,  Memorie  stör,  della  chiesa  di  Napoli.  I.  p. 
193.  —  'ex  mss.  et  IJghello  versibus  in  fine 
omissis  in  AA.  SS.  Boll.  30.  April.  III.  p.  768- 
770;  —  Miracula  auctore  synchrono  ex  iisd. 
mss.  ibid.  p.  770-772.  —  *  cum  versibus  ed.  B. 
Capasso  in  Monum.  ad  Xeapolit  dncatus  histo- 
riam  pertinentia.  I.  1881.  p.  269-279  ex  ms.  bibl. 
Corsinianae  n°  777 ;  cf.  praef .  p.  236. 

Vita  s.  Severi  episcopi  Eavennatis  (f 
cca.  390)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  ms.  congregat.  oratorii  Romae  col- 
lata  c.  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p. 
82-87.  —  Miraculum  s.  Severi  ex  Rubel  bist. 
Raven.  Hb.  2  ibid.  p.  87.  88.  —  Aliud  mira- 
culum ex  Petro  Dam.  ser.  2  ibid.  p.  88.  —  Vita 
alia  et  translatio  in  Erphordiam  a.  836  auctore 
Liutolfo  seu  Luidolfo  presbytero  Moguntino 
(flor.8o8)  [Handschr.:  Wien,  k.  Hofbibl.  n° 576 
(bist.  eccl.  145).  mbr.  saec.  X.  4°]  ^  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  88-91  ex  oodd.  Ultraiect.  et  Budi- 
censi.  —  *  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer.  Germ.  III.  p.  507 
-517.  —  ®  ed.  L.  V.  Heinemann  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  1.  p.  289-293.  —  *  blos  die  translatio 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  61. 

—  Sermo  de  s.  S-o  auctore  Petro  Damiani 
ap.  Surium,  De  prob.  SS.  historiis.  1.  Febr.  VII. 
Colon.  1581.  p.  81-84. 

Erl.-Scfir,:  Henschon,  Comment.  praevins  de  s. Sevoro 
ep.,  s.  Vincentia  eius  coniu^^  et  s.  Innocencia  eorum 
dia  tn  AA.  SS.  BoU.  J.  c.  p.  79-82. 
Oppermann,  M.,  Der  h.  Severas  vonRaronna,  Pa- 
tron der  iStiftskircho  zn  Krfart.    Sein  Leben,  die 

99* 


1572 


ACTA  S.  SEVERI  —  VITA  S.  SEVERINI  ABB.  ET  NORIC.  APOST. 


Geschichte  seiner  Religoien ,  sovie  seine  Verehmog. 
Paderborn  1878.  8».  VIlI,  157  jxMg.  Jk  1.20.  Vgl.  daxu 
Falk  in  Literarischer  Handwetser.  Mflnster  1879.  n^^ 
237.  p.  19. 
Wa  1 1  e  nb  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  5.  Aofl. 
I.  1885.  p.  228;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  242. 

Acta  s.  Severi  in  Monte -Falco  oppido 
Umbriae  (f  cca.  445). 

Ausg.:  ex  vita  s.  Fortunati  presbyt.  1.  Juii. 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  Febr.  I.  Append.  p.  935.  936. 

Vita  s.  Severi  martyris  in  Novempo- 
piüoQia  (f  cca.  407). 

Ausg. :  ^  ap.  Pet.  Dan.  du  Buisson ,  Historiae 
monasterii  s.  Severi  [St.  Siver,  dep.  Landes]  libri 
10  (edit.  ab  J.  F.  Pedegert  et  A.  Lugat).  Vico- 
julii  ad  Aturem,  typis  L.  Dehez.  I.  1876.  p.  6-44. 

—  » fßiederk.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov.  I.  p.  220- 
226.  —  Vita  altera  metrice  scripta  *  ap.  du 
Buisson  1.  c.  I.  p.  45-50.  —  '  wiederh.  in  AA.  SS. 
BoH.  1.  c.  p.  226.  227.  —  Vita  III  *  ap.  du  Buis- 
son i.  0. 1.  p.  51.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Bell. 
1.  c.  p.  227-233.  —  Miracula  ^  ap.  du  Buisson 
1.  c.  I.  p.  77.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Bell.  1.  c. 
p.  233-235.  —  De  reliquiis  s.  8-i  earumque 
translatione  ^  ap.  du  Buisson  1.  c.  I.  p.  85.  — 
« wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  235-238.  — 
Liturgica  ibid.  p.  240-243. 

Erl.-Sdvr.:  Ho  off,  G.  v.,  Comment.  praevins  ibid.  p. 
211-219. 

Vita  s.  Severi  presbyteri  Viennae  in 
Oallia  (saec.  V). 

Ausg.:  ex  Breviario  Vienn.  a*  1522  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Aug.  n.  p.  350.  351.  —  Vita  alia 
in  Analect.  Bolland.  V.  1886.  p.  417-424. 

Vita  s.  Severi  presb.  in  Valeria  apud 
Italos  (f  cca.  530)  auctore  s.  Gregorio 
Magno  (Dialog.  I.  c.  12). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Febr.  IL  p.  827. 

—  Vitae  epitome  auctore  Ph.  Ferrario  in  cat. 
SS.  Ital.  ibid.  p.  827.  —  De  translatione  s.  S-i 
in  Meinfeit  dioec.  Trevir.  ibid.  p.  827.  828.  — 
Passio  s.  S-i  in  Analecta  Bolland.  XL  1892.  p. 
241.  242. 

De  ss.  Severo,  Androna,  Theodoto,  Theodota 
martyribus  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Nov.  I.  p.  605. 

De  s.  Severo  episc.  Casini  in  Samnio  (forte 
saec.  V)  ex  Usuardo  Vaticano  et  Ferrario  in  AA. 
SS.  BoU.  20.  Jul.  V.  p.  71. 

De  s.  Severo  episc.  Catanae  in  SicUia  (f  cca. 
800)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mart.  lU.  p.  487. 

De  s.  Severo  episc.  Treviris  (saec.  V  adulto) 
Buei  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Oot.  VII.  1.  p. 
31-34. 

De  ss.  Severo  et  Dorotheo  mart.  Hadrianopoli 
V.  de  Buckii  syUoge  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct.  X. 
p.  23.  24. 

De  SS.  Severo,  Helione,  Tratego  etc.  mart  Tar- 
sen sibus  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  636. 

De  s.  Severe  mart.  ex  fastis  Graecis  in  AA. 
SS.  Boll.  9.  Sept.  III.  p.  365. 

De  s.  Severo  martvre  Ravennae  (f  304)  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  20. 


De  s.  Severo  presb.  conf.  in  Novempo- 
pulania  Galliae  (f  cca.  500).  Ex  s.  Gre- 
gorio Turonensi 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BolL  1.  Aug.  L  p.  55. 

De  SS.  Severo,  Vitali,  Feiice  ete.  mart  Ni<.^>- 
mediensibus  cca.  303  Buckii  svUoge  in  AA.  >.^. 
BoU.  24.  Oct  X.  p.  634-637. 

Acta  s.  Severiani  mart  Sebastiae  in 
Armenia  min.  sub  Licinio,  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg. :  graece  et  lat  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sq»t. 
III.  p.  360-364.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius 
ibid.  p.  355-359.  —  Martyriiuii  ex  Simeon^ 
Metaph raste  ap.  Surium,  Vit  SS.  9.  Sept 

De  s.  Severiano  episc.  Oabalitano  in  Gallia  in 
AA.  SS.  BoU.  25.  Janr.  II.  p.  615. 

Erl.  -  Sehr. :Poarcher,  Saint S^vörien ,  premier 6T<X^ue 
de  Mende  et  patrou  da  G^vaadan  avant  et  apre*>  >i 
prodication ;  suivie  .  .  .  Saint- Martin -do-Koabaix 
1881.  32mo.  163  pag. 

De  8.  Severiano  episc.  Scythopolitano  martyre 
(t  452)  BoUandi  comment  bist  t>»  AA.  SS.  Bull. 
21.  Febr.  lU.  p.  246.  247. 

De  ss.  Severiano  et  AquUa  mart  Neocaesarea»* 
in  Mauritania  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Janr.  II.  p.  455. 

De  ss.  Severiano,  Zoelo,  Epaso  mart  Antia- 
chenis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  30. 

Vita  s.  Severini  abbatis  Agaunensis  (t 

506)  a  Fausto  monacho  (f  620)  eins  di- 
scipulo  scripta. 

Ihre  Glaabwflrdigkeit  ist  sehr  zweifelhaft. 
Ausg.:  ^abgekürzt  ed.Surius,  Vit  SS.  11.  Febr. 
—  *  ganx  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  L 
append.  p.  568  -  570.  —  •  interpolirt  ran  einem 
Anonymus  des  Q.Jahrh.  in  AA.  SS.  BolL  11.  Febr. 
n.  p.  547-551.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil 
in.  p.  392.  393. 

Erl.-Sehr.:  Bolland,  Conunent.  praevins  tr»  AA.  SS. 
BoU.  1.  c.  p.  644. 
Mabillon,  Annales  Benedict  I.  p.  lxx. 

Vita  s.  Severini  abbatie  et  Noriconim 

apostoii  (f  482)  auctore  abbate  s.  Eu- 
gippio  eins  discipnlo,  abbate  prope  Xea- 
polim  (511). 

Für  die  Qesch.  Oesterreichs  u.  Baiems  in  der  V51ker- 
vanderong  bedeutendes  Werk.  Die  wichtigste  Fnndgniba 
über  den  Znstand  der  christlichen  Institate  in  den  Denan- 
Provinzen  in  der  2.  Hälfte  des  6.  Jahrfa. 

Handschr.:  Admont,  Stiftsbibl.  mbr.  sec.  XI. 
foL;  Pertz'  Arohiv  VI.  p.  163.  169;  —  mbr.  sec. 
XL  fol.;  Pertz  1.  c.  VI.  p.  173.  —  Brüssel,  L 
Bibi.  Chartular.  Malmund.  mbr.  sec.  XI.  4®  maL  — 
Heiligenkreuz.  —  London,  Brit  Mus.  Har- 
ley.  2800.  sec.  Xm.  Vol.  I.  60;  —  2802.  Vol.  III. 
253.  —  Melk.  —  Mondsee.  —  Montecasino 
n^  139.  p.  657;  —  n°  144.  p.  335  u.  340;  —  n« 
145;  —  n«  146.  p.  227;  —  n<»  150.  Vgl  Bibiio- 
theca  C5asinensis.  lU.  1877.  p.  258.  283.  288.  296. 
317.  —  München.  Staatsbibl.  Cod.  Emmer.  A. 
31.  sec.  X.  fol.  —  Paris,  Nat-Bibl.  cod.  lat 
5297.  9.  sec.  XIII.  —  Rom,  Lateranbibl.  sec.  X, 
älteste  Handschr.iy).  —  St  Florian.  —  St  Gal- 
len, Stiftsbibl.  nM54.  —  St  Omer,  Stadtbibl. 


VITA  S.  SEVERINI  ABBAUS  ET  NORICORUM  APOSTOLI 


1573 


11°  716.  tom.  V.  mbr.  sec.  XIIL  fol.  —  Seiten- 
stetten,  Stiftsbibl.  n*  215.  5.  legendae  U.  34.  — 
Wien,  HofbibL  bist.  oecl.  3.  jetzt  329.  mbr.  sec. 
XV.  fol.  —  Zwetl.  —  Vgi  Bandini  IV.  325. 
Snppl.  I.  339;  U.  268;  Büdinger,  Oesterreicb. 
Gescb.  I.  47;  Dudik,  Iter  ßomanum  I.  62;  P. 
K  n  ö  1 1 ,  Das  Handschriften  verbal  tniss  der  Vita  s. 
S-i  des  Eugippius.  Wien  1880.  Lex.-8^  56pag, 
(=  Sitzungsberichte  der  Wiener  Akad.  d.  Wiss. 
Phil.- bist.  Cl.  XCV.  p.  445-498). 

Ausg.:  *  verstümmelt  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  8.  Janr.  I.  Colon.  Agr.  1576.  p.  159.  — 
'  rollständig  j  aber  unkritisch  u.  verflUseht  ohne 
die  Epistola  Eugippii  ed.  Marc.  Velser  nach  dem 
St.  Emmer, 'Codex,  dem  ältesten  Mpt.  der  Vita 
in  Deutsehland y  als  Historia  s.  8-i  ab  Eugippio 
ante  annos  MG  circiter  scripta  etc.  Ang.  Vindel. 
1595.  4^  —  [Die  Epistola  Eugippii  ad  Pa- 
schasium  diaconum  et  Paschasii  ad  Eugip- 
piuDi  gab  xuerst  Canisius,  Lection.  antiq.  VI.  p. 
T>3  (ed.  Basnage  I.  p.  411);  die  erster e  ist  in  alle 
folgenden  Äusgg,  aufgenommen.^  —  '  danach 
rollständig  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  bist.  8.  Janr. 
I.  Colon.  Agr.  1618.  p.  111-121,  mangelhaft.  — 

*  in  M.  Velseri  oper.  bist,  et  philol.  Norimberg. 
1682.  fol.  p.  629-675.  Mit  Noten.  —  *  vollstän- 
dig nach  Vergleichung  der  früheren  Äusgg.  mit 
einem  Mpt.  des  Nie.  Beifort  in  AA.  SS.  BoU.  8. 
Janr.  I.  p.  484-497,  mit  Bollands  Commentar 
(«  ed.  Paris.  I.  1863.  p.  483-499).  —  ^  nach  einer 
Melker  Hs.  nach  Vergleichung  mit  den  Mptn.  in 
Heiligenkreux,  Mondsee  u.  St.  Florian  u,  den 
Äusgg.  von  Velser  u.  Bolland  ap.  Pez,  Scr.  rer. 
Austr.  I.  1721.  p.  69-92;  minder  gut  als  die  an- 
deren. —  •  wiederh.  ap.  Bertold.  iüzel ,  Sancta  et 
beata  Austria.  Aug.  Vindel.  1750.  p.  71-124.  — 

*  ap.  Baronium,  Annal.  ecolesiast.  ad  a.  454—482. 
VII.  Lucae  1751.  p.  160-417  (»®denuo  excusi  ab 
Aug.Theiner.  VIII.  Bari-Ducis  1867.  p.  301-387). 
—  "ap.  Joseph.  Resch,  Annales  ecclesiae  Sabio- 
nensis  nunc  Briscinensis  I.  Aug.  Vindel.  1760.  p. 
296-322;  viele  Capitel  gegen  Ende  ahgekürxt; 
mit  Noten.  —  **  ap.  Job.  Heinr.  v.  Falkenstein, 
Gesch.  der  alten,  mittleren  u.  neueren  Zeit  des 
gr.  Herzogthums  .  .  .  Baiem.  I.  München -Crätz 
1763.  c.  8.  p.  78-120,  lat.  u.  deutsch.  —  "  ex  edit. 
Pezii  ap.  Alb.  Muchar,  Das  römische  Noricum. 
U.  Gratz  1826.  p.  147-239,  mit  Commentar.  — 
"  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXII.  1848.  p.  1167- 
1200.  —  "  sec.  cod.  antiquiss.  qui  Romae  asser- 
vatur  in  tabulariis  archibasilicae  Lateran.  Critice 
ed.  Ant.  Kerschbaumer.  Scaphusiae  1862.  16™«. 
-XX.  81pag.  Jk  1.20.  Unkritisch  u.  voller  Druck- 
fehler. Kec.  von  H.  Sauppe  in  Göttinger  gel.  An- 
zeigen. 1862.  Stück  39.  p.  1544-1552.  —  "  nach 
den  Fragmenten  einer  münchner  Handschr.  aus 
dem  9.  Jahrb.  und  anderen  den  nämlichen  Text 
repräsentirenden  münchner  Hss.  hrsgb.  von  J. 
Friedrich  in  seiner  Kirchengeschichte  Deutsch- 
lands. I.  Bamberg  1867.  gr.  8^  p.  431-489.  — 
"  recens.  et  adnot.  Herm.  Sauppe  in  Mon.  Germ, 
bist.  Auct.  antiquiss.  I.  pars  2.  Berol.  1877.  gr.  4^ 
XXVII.  36  pag.  Ji  1.60.  Hier  ist  ebenfalls  der 
keineswegs  gute  lateran.  Codex  als  Grundlage  he- 
nutxi.  Vgl.  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  S.  d.  Gesch. 
IV.  p.  407;  G.  Waitz  in  Göttinger  gel.  Anzeigen. 


1879.  p.  581  u,  Pins  KnöU  in  Sitzungsberichte 
der  Wiener  Akad.  d.  Wiss.  XCV.  p.  445-498.  — 
^^recens.  et  commenicritico  instruxit  Pius  Knoell. 
Vindobonae  1886.  8^  XIV.  102  pag,  (=-  "  Cor- 
pus scriptorum  ecclesiast.  latiu.  Vol.  IX.  pars  2). 
Jk  2.40. 

Ausxug:  ^  ap.  Marc.  Hansiz,  Germania  sacra. 
I.  Aug.  Vindel.  1727.  p.  69-82  (gute  Lesarten  aus 
Wiener  Hss.).  —  'ap.  Sigism.  Calles,  Annales  ec- 
clesiast. Germaniae.  I.  Viennae  1756.  p.  381-433. 

—  •  ap.  Kleinmaym,  Juvavia.  1769. 

Uebers. :  ^Fuhrmann,  Matth . ,  Leben  u. Wun- 
derthaten  des  h.  Nordgauer  oder  Oesterreicher 
Apostels  Severini,  Abbtens  in  dem  Kloster  Hei- 
ligen-Statt nächst  Wienn  in  Vnter- Oesterreicb. 
Wien  1746.  8^  Mit  hütor.  Noten.  —  «Falken- 
stein, Job.  Heinr.  v.,  s.  Ausg.  n^  12.   Sehr  frei. 

—  •  Durach,  P.,  Das  Leben  des  h.  Severin. 
Passau  1847.  8^  —  *  Ritter,  Cari,  Das  Leben 
des  h.  Severinus,  mit  Einleit.  u.  Anmerkk.  linz 
1853.  8^  Jk  2.40.  —  *  Leben  des  h.  Sev.  von 
Eugippius.  Uebers.  von  Karl  Rodenberg  {nach 
Sauppes  Ausg.)  Leipzig  1878.  8^  u.  ibid.  1884. 
8^  76  pag.  Jkl  {=  Geschichtschreiber  der  deut- 
schen Vorzeit  [VI.  Jahrh.  1.  Bd.]  Lief.  55  u.  2. 
Gesammtausg.  Bd.  4).  —  'Brunner,  Sebast, 
Das  Leben  des  Noriker- Apostels  St.  Severin  von 
seinem  Schüler  Eugippius.  Die  wichtigste  Ur- 
kunde aus  der  Zeit  der  Volkerwanderung.  Aus 
dem  Lateinischen.  Mit  Einleit.,  Erklärungen,  mög- 
lichst voUständ.  Literatur  u.  einem  Bericht  über 
die  Grabstätten  St.  Severins  bis  auf  die  neueste 
Zeit.  Mit  e.  AbbUd.  Wien  1879.  16^0.  VIIL  194 
pag.  Jk  1.60. 

Freie  Bearbeitungen:  'Aventinu6,Joa.,  An- 
nales Bojorum.  Lipsiael710.  Lib.  II.  p.  206  -  210. 

—  «Brunner,  Annales  Boic.  Monachii  1626.  Lib. 
IV.  p.  474.  —  •  Westenrieder,  Lor.,  Beiträge 
zur  Vaterland.  Historie.  I.  p.  51-57.  —  *  Winter, 
Vorarbeiten  zur  baierischen  Kirchengeschichte.  I. 
Landshut  1813.  p.  203. 

Tran8latio   s.  Severini  Norico- 

rum  apostoli  (a.  902  ex  Gastro  Lucullano 

Neapolim  ad  monasterium  s.  Severini)  au- 

ctore  Johanne  diacono  Neapolitano 

(vLxit  adbuc  910). 

Ausg.:  ^  unt.  d.  Tit.:  Martyrium  s.  Proco- 
pii  episcopi  Tauromenitani  eiusque  sociorum  ein 
Theil  ap.  Oct.Cajetanum,  Vitae  Sanctorum  Sicul. 
IL  p.  6.  —  wiederh.  •  ap.  Carusium,  Bibliotheca 
bist  Siciliae  I.  1723.  Histor.  Sarac.- Sicul a  p.  39 
-44;  animadvers.  p.  44-46  —  u.  *  ap.  Muratori, 
Scr.  rer.  Ital.  L  2.  p.  269-273.  Vorwort  u.  Ende 
fehlen  in  diesen  Ausgg.  —  *  unter  obigem  Titel 
rollständig  sed  alia  verborum  congerie  c.  not 
Bollandi  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Janr.  I.  p.  1098-1103; 
vgl.  p.  497.  498.  —  *  wiederh.  ap.  Parascandolo, 
Memorie  storici  della  chiesa  di  Napoli.  11.  p.  254. 

—  *in  anderer  Capiteleintheilung  u.  am  Schluss 
mit  Weglassung  der  Wunder  ed.  Waitz  in  Mon. 
Germ.  bist.  Scr.  rer.  Langob.  1878.  p.  452-459.  — 
^  ex  Bolland.  ed.  B.  Capasso  in  Monum.  ad  Nea- 
polit.  ducatus  histor.  pertinentia.  I.  1881.  p.  291- 
300  unt.  d.  Tit.:  Acta  translationis  s.  S-i;  cf  p. 


1574 


VITA  S.  SEVERINI  ABB.  —  VITA  S.  SEVERINI  EP.  SEPTEMPED. 


238.  —  Hymnus  s.  Severini  abbatis  in  Mon. 
Germ,  bist  Auct  antiq.  I.  2.  p.  xix.  xx. 

Erl.-Sdtr.:  Ankershof  en,  G.  Freih.  y.,  Handbuch  der 
Gesch.  des  Heizogthnms  Kirnten.  I.  Klagenfnrt  1842. 
8®.  n.  296-806;  Anhang  p.  196-201. 

Asch  Dach ,  Jos.,  lieber  die  römischen  MiliUrstationen 
im  TTfer-  Noricnm  zwischen  Lanriacnm  n.  Vindobona, 
nebst  einer  üntenachung  Aber  die  Lage  der  nori- 
schen  Stadt  FavianathSitznngsber.  derwienerAkad. 
d.  Wiss.  FhU.-hist.  Cl.  XXXV.  1860.  Heftl. 

Bavaricatfi Histor. -pol. BlAttar.  München. T.Yxxiii. 
n.  687-690. 

Blum  berger,  Fr.,  Bedenken  gegen  die  gewöhnliche 
Ansicht  von  Wiens  Identität  mit  dem  alten  Faviana 
in  Archiv  für  Knnde  Österreich.  Geachichtsqnellen. 
lU.  1849.  D.  866  sq. 

Bfidinger,  Max,  Engippias  in  Sltznngsber.  d.  Wiener 
Akad.  d.  Wiss.  PhU.-hist.  Gl.  XCI.  p.  798-814. 

:  Oesterreichische  Geschichte.  I.  Leipzig  1868.  p. 

47  ff. ;  p.  486  -  488 :  über  die  Xamen  Wiens  in  BOmer- 
zeiten. 

Bnttler,  Alban,  in  Riss  a.  Weiss*  Leben  der  Vitar 
und  Märtyrer.  I.  Mainz  1828.  p.  169-179. 

C  e  i  1 1  i  e  r ,  Bemi ,  Histoine  gönwale  des  aateors  sacr^s. 
XV.  Paris  1748.  p.  282;  iUwr  Sxigippiüs  p.  268;  XVI. 
p.  156;  XVn.  p.  101. 

C  h  a  b  e  r  t ,  Ang. ,  Brachstücke  einer  Osten*.  Staats  -  n. 
Rechtsgeschichte  in  Denkschriften  der  Wiener  Akad. 
d.  Wia«.  Hist-phü.  a.  Bd.  HI. 

Dam  berger,  J.  F.,  Synchronistische  Gesdiichte  der 
Kirche  n.  der  Welt  im  Mittelalter.  I.  p.  11-47. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 
Mittelalters,  l.  2.  Aufl.  Leipzig  1889.  p.  452-464. 

Eugippii  abbatis  Aflricani  operaap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXXU.  1848.  p.  566-1200. 

Fabricius,  Bibliotheca  med.  et  inf.  latinitatia.  Lib. 
V.  B.  878. 

Friearich,  J.,  Der  h.  Severinus  m  Mmer  Kirohen- 
geschichte  Deutschlands.  I.  Bamberg  1867.  p.  868-888. 

Fuhrmann,  Math.,  Altes  und  neues  Oesterreich.  I. 
Wien  1724.  p.  56-66. 

Galante,  Genn.  Aspreno,  Memorie  dell'  antico  oe- 
nobio  Lucullano  di  s.  Severino,  abbate  in  Napoli, 
lette  il  22  febr.  1869  nella  Pontif.  Accademia  Tibe- 
rina. Nai>oU ,  fhiteUi  Testa  1869.  4«.  p.  42. 

Glück,  Die  Bisthümer  Noricums  «n  Sitzungsberichte 
der  Wiener  Akad.  der  Wiss.  Hist.-phil.a.  Bd.XVII. 

Gurnot,  C,  Severinus  der  Apostel  der  Donauländer. 
Autoris.  Uebersetzung.  Köln  1866.  8P.  PMÜaehe  Er- 
xähhtng  nach  Euqippius. 

H  au  c  k ,  Alb.,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  Leip- 
zig 1887.  gr.  8».  p.  328-881. 

Hohenauer,  F.  L.,  Kärntens  geistlicher  Ehrenkranz. 
ViUach  1851.  &.  p.  7-17. 

Horawitz,  Adalb.,  Aus  drei  Jahrhunderten  [die  Lo- 
genden von  St.  Severin,  Corbinian  u.  Stephan].  Hi- 
stor. Abhandlung.  Rpogramm  des  k.  k.  Josephstädter 
Gymn.  Wien  1864.  8^.  62  vag. 

fiormayr,  Joe.  Freih.  v^  Wiens  Geschichte  u.  seine 
Denkwürdigkeiten.  I.  Wien  1823.  p.  66-78. 

Jung,  Julius,  Römer  u.  Romanen  m  den  Donaulän- 
dem.  Innsbruck  1877.  8P.  p.  132  «.  öfUn. 

Kaufmann,  Oeo.,  Deutsche  Geschichte  bis  auf  Kaii 
d.  Gr.  n.  Leipzig  1881.  S».  p.28-27:  Der  h.  Severin. 

Kautz,  C.  Fr.  V.,  Prai^matische  Geschichte  des  Mark- 
grafenthnms  Oesterreich.  I.  p.  1-10. 

Kerschbaumer,  Ant.,  Gesch. d. Bisthums  St. Polten. 
I.  Wien  1876.  gr.  »>.  p.  114-120:  Der  h.  Severin.  Er- 
gebnisse aus  seiner  Yita  über  d.  kirchl.  Zustände  in 
Noricum. 

Klein ,  Ant.,  Gesch.  des  Christenthums  in  Oesterreich 
u.  Steiermark.  I.  Wien.  n.  128-142. 

Knöll,  P.,  «n  Sitzungsberichte  der  Wiener  Akad.  der 
WIbs.  XGV.  j).  446-498,  gegen  SameM  Autg. 

Kurz,  Fr.,  Beitrige  zur  Geschichte  des  Lande«  ob  der 
Enns.  III.  p.  61-57. 

Leitner,  J.,  Leben  u.  Wirken  des  h.  Severin  u.  der 
h.  Bischöfe  Maximilian  u.  Valentin.  3.  Aufl.  Passau 
1868.  8».  Jk  1. 

Lnpoli,  Archangeli,  s.  Pelusianae  ecclesiae  episcopl 
Acta  inventionis  ss.  corporum  Sosii  diaconi  ac  mar- 
tyris  ^Üsenatis  ot  Scvenni  Noricorum  apostoli.  Nea- 
poli  apud  Simonios  1807.  p.  16. 

Lupolij  Arcangelo,  prete  Fratese ,  AI  clero  e  al  po- 
polo  dl  Fratta  maggiore.  Una  rimembrnnza  del  1£K)7. 
XapoU  1870.  80. 


Maver,  F.X.,  Tibonüa  oderBe^eosbug  u.die  ältesten 
Bischöfe  von  Bayern  aus  xünusoher  und  agildfingi- 
scher  Zeit.  Regensburg  1888.  9P. 

Megiser,  Hieron.,  Annales  Garinthiae.  I.  Lipsiael6l2. 
p.  817. 

Pal  1  mann,  R.,  Geschichte  der  Yölkerwandenmg  II. 
Weimar  1864.  Bf>.  p.  168.  192.  887.  398-418. 

Patruban,  J.  F.  v.,  lichter  u.  Schattsa.  Wien  1862. 
SP.  p.  1-16.  Lßbmsäkixxs  des  k.  Sevtrin. 

Picht,  Frans  v.,  Kritische  Abhandlanflren  fiber  die 
älteste  Geschichte  Salzburgs.  Innsbruck  1889.  BP.  p. 
54-68:  Die  neuesten  Ausgg.  der  Tita  a.  S-i;  p.  5h- 
66:  Eugipius. 

Pritz,  Fr.  X.,  Geschichte  des  Landes  ob  der  Enns. 
1.  p.  91-99. 

Bader,  Mathias,  Bavaria  sancta.  1616.  p.  27-30. 

Reitmayr,  J.  L..  Der  h.  Severin  der  Emaiedler;  ein 
Bild  vom  Siege  aea  Chiistenthoms  Über  alle  irdisclk:» 
Mächte.  Bfigensburg  1829.  BP. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeachiahte.  L  p.  22b 
-246. 

R i n aud o ,  Costanzo ,  Le  fonti  deila  stoiia  ditalia  dells 
caduta  dell'  imperio  Romano  d'Occidente  all*  invasiooe 
dei  Longobardi  (476—668).  Torino  1888.  p.  14-19. 

Rion,  J.,  Leben  u.  Wundertiiatan  des  h»\.  Severin 
K.  a.  w.  Aschaffenbuig  1884.  12mo. 

Roth ,  Geschichte  des  Ben^zialweeena  p.  26.  not.  121. 

Rndhart,  G.  Th.,  Aelteste  Geschichte  Baiems.  Ham- 
burg 1841.  p.  189-143. 

Sembera,  Alois  Adb.,  Wien  der  Wohnsitz  n.  Sterbe- 
ort des  h.  Sevezin.  Zur  Erinnerung  an  den  1400.  Todes- 
tag des  h.  Severin ,  8.  Jänner  1882.  Wien  1882.  gr.  8^. 
23  vag.  60  4 

Stoloerg,  Fr.  Leop.  Graf  zu,  Geechidute  diar  Rellgioti 
Jesu  Christi.  Fortgesetzt  von  F.  Ketz.  XVII  (Forts. 
11).  Wien  1826.  p.  476-481. 

Stülz,  Jodoo.,  Gesch.  des  regulirton  ChorhecraiatifU>s 
St.  Florian  v.  3. 

Tillemont,  Le  Xain  de,  Mömoirea  p.  a.  &  Thist^Hre 
ecciösiastique.  XVI.  Yenice  1782.  p.  168-181. 

Waitzmann,  J.  G.,  Lebensgeach.  des  heil.  Severin. 
Apostels  vonBaiem  u.  Oesterreich.  Aug8biiRl834.  9*. 

Watten b ach,  Deutschlands  GeschichtBQuellen  p.  30- 
86  (4.  Aufl.  L  p.  39 ;  6.  Aufl.  I.  1886.  p.  40  -  60 ;  6.  Aufl. 
Lp.  44-61). 

:  in  Neues  Arohiv  d.  Oea.  f.  ä.  d.  Geech.  IV. 

1879.  p.  407.  408.  gibt  GlMMtn  xu  Sauppn  Awg.  der 
Vita  au»  veraehieamtn  von  jenrnn  meUd  Mmttütm  Hss. 

Zirngibl,  Rom.,  Ueber  die  La^e  der  ans  Engippias 
bekannten  Hauptstadt  Tibumia  «nWestanriedersBey- 
tiägen  z.  Vaterland.  Historie.  IX.  p.  116-165. 

Zschokke,  Heinr.,BaierisGho Geschichten. I.  p. 31-38. 

Yita  s.  Severini  episcopi  Burdigaiensis 

(init  saec.  V)  brevis  ex  Gregorii  Turon. 
libro  de  glor.  confessorum  cap.  45 

Ausg, :  in  AA.  SS.  Bell.  23.  Oct  X.  p.  65.  66. 

Yita  s.  Severini  episcopi  Colonieneis 

(saec.  Y  init)  et  translatio. 

Aus  später  karolingisoher  Zeit. 

Äusg, :  ^  ed.  Suriuß ,  Vit  SS.  23.  Oct  V.  p.  1018. 

—  '  wiederholt  y  sed  coUata  c.  codd.  Bnixell.  in 

AA.  SS.  Bell.  23.  Oct  X.  p.  56-64.  —  Legenda 

s.  S-i  archiepisc.  Ck)loii.:  ,Beatis8imus^  ex  isA. 

Bruxell.  n^  428-42.  fol.  256'  «n  Catalogus  codi- 

cum  hagiograph.  reg.  bibl.  Broxell.  I.  1.  1886.  p. 

246-249. 

Erl.-Sohr.:  van  Hocke,  Oommentar.  praeviua  m  AA. 
ss.  Boll.  L  c.  p.  60-66. 
Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschiidita  L  p.  202. 

Yita  SS.  Severini  epiecopi  Septempedani 

et  Yictorini  fratram  (saec.  YIQ)  auctore 

anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  500-502. 
Gf.  p.  499.  —  Vita  alia  ex  ms.  ecdes.  Septem- 
ped.  «Wa.  p.  1103-1107. 

Erl.'Sohr.:  CanooUoti,  Giov.,  Yita  di  s.  SevmiD». 
vescovo  Settempedano ,  o  di  s.  Vittoiino  sno  fratello. 
Roma  1643.  4P.  MU  Kvpferiafdn. 


DE  S.  SEVERINO  —  VITA  S.  8IGIBERTI  IH  REGIS  AUSTRASIAE 


1575 


De  s.  S«¥eriiio  monacho  Tibure  (saec.  YI)  G. 
T.  Hooffii  commentarius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Nov. 
I.  p.  270-275. 

De  8S.  Sevorino  Tungrensi  et  Eelioe  I  habitis 
episc.  Trevirensibus  V.  de  Buckii  sylloge  crit  in 
AA.  SS.  BoU.  24.  Oci  X.  p.  615-618. 

De  s.  Sevoldo  in  abbatia  s.Walarici  et  Abbatis- 
Villae  in  Picardia  (saec.  VIU)  in  AA.  SS.  BoU. 
16.  Sept  V.  p.  336. 

De  s.  Sexburga  regina  abbatissa  EUensi  in  An- 

flia  (t  699)  SoUerii  comment.  bist  in  AA.  SS. 
toU.  6.  Jul.  II.  p.  346-349.  —  Elogium  ex  Cap- 
gravio  ibid.  p.  349.  350. 

De  s.Seznio  abbate  patrono  Paroeoiae  de  Gtdc- 
Sezni  dioec.  Leonensis  in  Britannia  Ann.  (saec. 
TI)  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mart.  I.  p.  429.  430. 

Vita  Francisci  Sfbiüae,  ducis  Mediolanensis  (f 

1466),    vid,       Aodroas  BUliiis, 

Decomhrio, 
Franciactis  Aleaniiu, 
LeodrisiTis, 
Simonette. 

De  s.  Siacrio  episc.  Niciensi  in  alpibus  mari- 
timis  (t  cca.  787)  Henschenii  comment.  bist  in 
AA.  SS.  BoU.  23.  Mai.  V.  p.  255. 

De  SS.  Slafrio  et  Patricio  Lugdnni  in  GalUa 
in  AA.  SS.  BoU.  11.  April.  II.  p.  13. 

Tita  s.  Siagrii,  vid,  auch  Vita  s.  Syagrii. 

Tita  s.  Siardi  abbatis  Orti  s.  Mariae 

[abdij  Mariefigaarde,    f  1231]    auctore 

anonymo. 

Äitsg. :  in  Gesta  abbatam  Orti  s.  Mariae  . .  . 
uitgeg.  .  . .  door  A.  TT.  "Wybrands.  Leeuwarden 
1879. 

Tita  b.  Sibyilinae  Fapiensis  sororis  de 
Poenitentia  s.  Dominici  (f  1367)  auctore 
Thoma  de  Bozolasto  ord.  Praed.  (saec. 
XIV). 

Ausg.:  ^  ed.  Taegius,  Monument,  m.  p.  193. 
—  '  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Mart.  III.  p.  68-71. 

De  s.  Sicario  episc.  Lugdunensi  in  GalHa  (f 
cca.  425)  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Mart.  III.  p.  625. 

De  s.  Sioharia  virg.  Aurelianis  in  GaUia  in 
AA.  SS.  BoU.  2.  Febr.  I.  p.  288. 

De  s.  Sichario  mart.  Brantolmae  in  Petrago- 
rico  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Mai.  I.  p.  183-185. 

De  s.  Sioilde  virg.  in  Cenomannia  GalUae  pro- 
Tincia  (saec.  VID)  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Jun.  IV. 
p.  259. 

De  SS.  SIcimodo,  Basso,  Venusto  etc,  mart.  An- 
tiochenis  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Mai.  VII.  p.  18. 

Vita  s.  Sidonii  abbatis  dioecesis  Boto- 
magensis  (saec.  VII.  Nov.  14). 

Aiuig. :  ex  cod.  Ursi  Campi  prope  Novionum 
ed.  Legris  in  Analect.  BoUand.  X.  1891.  p.  425- 
432;  eclaircissements  p.  432-438.  —  Vita  alia 
ex  cod.  S.  Sidonii  Rotomag.  ^  ap.  Hug.  Mesnard, 
Observ'ationes  ad  martyroTogium  Sanctomm  ord. 
s.  Ben.  p.  747-750.  —  *  wiederh.  in  Analect.  Bol- 
land.  1.  c.  p.  438-440.  Cf.  Dissert.  preHminaire 
ibid,  p.  406-424. 


De  8.  Sidonio  Apollinare  episo.  Arvemis  in  Gal- 
lia  (t  cca.  488)  Cuperi  comment  bist,  in  AA.  SS. 
BoU.  23.  Aug.  IV.  p.  597-624. 

Passio  8.  Sidronii  martyris  (f  forte  270) 

Misseniaci  in  Belgio. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  1 1.  Jul.  IE.  p.  182-185. 

Von  den  Sieben  SoMäfsrn  »  Acta  s.  Septem 
Dormientium. 

Tita  s.  Sigebaldi  seu  Sigibaldi  episcopi 
Metensis  (f  a.  741). 

Ausg.:  excerpta  ex  Vita  s.  Chrodegangi  au- 
ctore ut  videtur  b.  Joanne  Gorziensi  secund.  edi- 
tiones  Eccardi  et  Pertzii  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Oct. 
XI.  p.  938.  939.  —  Vita  alia  auctore  monacho 
S.  Symphoriani  Metensis  ibid.  p.  939-943. 

EH.-Stkr.:  Back,  V.  de,  Gomment.  pneviiu  «Utf.  p. 

961-688. 

Calmet,  Biblioth^ue  lomine,  on  VHistoire  dee  hom- 

mes  illiistrw  qni  ont  flenri  en  LoiTBine.  Nancy  1751. 

fol.  p.  891. 

Friedrich,  J.,  DontscUands  Kirchengeschiohte.  II. 

1869.  p.  246. 
Bettberg,  Kirchengeschichte  Deatsohlands.  I.  1846. 
p.  492. 

Tita  8.  Sigeberti  seu  Sigbercti  martv- 
ris  regis  Anglorum  orientalium  et  mors 

(t  637). 

Atisg. :  *  ex  Bedae  bist,  eccles.  m.  c.  18  — 
»  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Oct  XH.  p.  903. 
904.  Cf.  V.  de  Buckii  comment  praevius  ibid. 
p.  892-903. 

Tita  s.  Sigfridi  episcopi  Vexione  in 
Suecia  (f  cca.  1045)  auctore  anonymo. 

Attsg. :  ^  ap.  Benzel ,  Mon.  vet  ecclesiae  Sue- 
goth.  p.  21.  —  •  ap.  Fant,  Script  rer.  Suec.  n. 
sect.  1.  1828.  p.  365-370.  —  Historia  s.  Sig- 
fridi ^  ap.  Benzel  1.  c.  p.  1.  —  '  latine  et  svethice 
ap.  Fant  I.  c.  IL  sect  1.  p.  345 -364.  —  Legendae 
de  s.  Sigfrido  p.  371-376.  —  Vita  alia  auctore 
Joanne  Magno  ap.  Surium,  Vit  SS.  15.  Febr. 

BrL'Sekr.:  Henscnen,  De  es.  Sigfrido  episc.,  Viua- 
manno ,  Unamanno  etc.  martyribaa  Vexione  comment. 
historious  tn  AA.  SS.  BoU.  15.  Febr.  IL  p.  847-861. 
Lappenberg  in  Pertz'  ArohirIX.  p.  419. 

De  8.  Sigfrido  abbate  in  Anglia  (f  689)  Cuperi 
sylloge  historica  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV.  p. 
536-538. 

Vita  s.  Sigiberti  III  regls  Austrasiae  (f  656), 
vid.  Sigebertus  Gemblacensis,  supra  p.  1018. — 
Analecta  de  s.  S-i  regis  rebus  gestis,  ex  variis 
auctoribus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  231- 
236.  —  Historia  translationis  I  et  miraculorum 
s.  S-i  auctore  Sigeberto  Gemblacensi  ^  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  236-239.  —  « in  compen- 
dium  redacta  ap.  Surium,  Vit  SS.  1.  Febr.  —  Hl« 
storia  translationis  II  auctore  anonymo  in  AA. 
SS.  BolL  1.  c.  p.  239.  240.  —  Historia  translatio- 
nis ni  et  IV  gallice  scripta  a  Qeorgio  Albe- 
rico,  latine  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  241.  242. 

Sri, -Sehr.:  AuLbery,  Oeo.,  Histoire  de  La  vie  de  s. 
Sigisbert ,  roy  d' Aostrasie ,  .  .  .  contenant  plosiears 
nngularit^s  da  dach6  et  de  la  yille  de  Nancy,  capi- 
tale  de  Lonaine.  Nancy  1616.  8»;  —  Und.  1617.  8». 
SeUm. 
Blanc,  Esquisse  aar  Taction  providentielle  de  Dien 
dans  le  monde ,  on  comment  s.  Sigibert  fait  la  pluie 
et  le  beaa  temps.  Nancy  1865. 


1576 


VITA  S.  SIGIRANNI  —  ACTA  S.  SILVEMI 


Commentarius  prae^iiis  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

206-227. 
Demaison  tn  Travaax  de  rAcad^mie  nationale  de 

Reims.  Tom.  LXIV.  1881,'82. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis.  VI.  1746. 

p.  618. 
Frizon,  Nie,  Histoire  de  la  vio  de  s.  Sieebert,  roi 

d'Aastrasie ,  III.  du  nom.  Nancy  1726.  8P. 
Hirsch,  Siegft-.,  De  Tita  et  scriptis  Si^berti Qembl. 

Berolini  1846.  8». 
Lepage ,  Histoire  de  la  reiiqae  de  s.  Sigibert ,  d^pos^e 

en  l'ögUse  cathMrale  de  Nancy.  Nancy  1861. 
Lettre  6criie  k  M***  sar  l'hist.  de  s.  SigebertXII, 

roi  d'Austrasie.  —  Lettre  teilte  ä  M.  TabM  *  *  *  sor 

l'hist.  de  Sigebert  Xu  roi  d'Aostrasie  s.  1.  et  a.  8P. 

(Par  le  P.  Ben  eist  de  Toni,  nach  LeUmg.) 
Böponse  k  la  critiqne  de  l'hist.  de  s.  Sigebert XH 

roi  d'Austrasie  (par  le  P.  Hago)  s.  1.  et  a.  8P. 
B^ponse  anx  observations  svr  la  r6pliqne  de  ranteur 

anonyme.  &  la  r^ponse  anx  deox  lettres  critiqaee 

oontre  l'nist.  de  o.  Sigebert,  IH.  da  nom  (par  le 

P.  Benoist).  s.  1.  et  a.  8^. 
B6plique  k  la  r6ponse  anx  deux  lettres  öcrites  sitr 

rhist  de  8.  Sigebert,  IIL  da  nom  (par  le  P.  Be n  o  i  s  t). 

s.  1.  et  a.  8''. 
Vincent,  P.,  Histoire  fiddle  de  s.  Sigisbert,  12«  roi 

d'Austrasie  et  III«  du  nom,  avec  nn  abr6g6  de  la 

vie  da  roi  Dagobert,  son  Als.  I^e  tont  tir6  des  ,  Anti- 

qait6s  anstrasiennes'.  Nancy  1702.  8^. 

Yita  s.  Sigiranni  abbatis  Longoretensis 
(Lonrey)  in  dioec.  Biturricensi  primi  (f 
4.  Dec.  657). 

Atisg. :  ^  ap.  Labbe ,  Bibl.  Dova  II.  p.  439-444. 
—  *  wtederh,  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  432-438;  apvd  utrumque  sine  prologo  et 
mtäila  in  fine,  —  '  vollständig  ex  cod.  Bruxell. 
8550-51.  saec.  X  in  Analect.  Bolland.  III.  1884. 
p.  379-407.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  HI. 
p.  547.  548. 

Sri.' Sehr.:  Oallia  christiana.  II.  1720.  instr.  p.  45. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  1785.  p.  644. 

Vita  8.  Sigiranni  levitae  =  Yita  s.  Sigiranni 
abbatis. 

De  Sigisberto  conf essore  (saec.  YII) ,  vid.  De 
s.  Flacido  mart  et  Sigisb. 

De  s.  Sigisboldo  episcopo  Sagii  in  Normannia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  11.  p.  470. 

Yita  b.  Sigismundi  regis  Burgundion  um 
(f  523).  Compendium  ex  Gregorii  Tu- 
ron.  bist  Eranc.  III.  c.  5.  6. 

Handsekr,:  Paris,  Nat-Bibl.  sec.  XI.  n°5343. 
2;  —  sec.  XI.  n®  5594. 1 ;  —  St.  Germ.  sec.  XIII. 
n«  73;  —  St  Martin  sec.  XII.  n«  1.  Bd.  VI.  — 
Rom,  Tat  n®  3887. 

Ausg.:  *ap.  Surium,  Vit  SS.  1.  Mai.  —  'tn 
AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I.  p.  85.  86.  —  Alia  Tita 
seu  fiassio  auctore  monacho  S.  Mauritii  Agau- 
nensis  [ist  der  älteste  ron  InterpolcUionen  freie 
Text  in  barbarischem  Latein;  nandsehr.:  zählt 
Krusch  vor  seiner  Äusg,  ».  330-332  auf]  ^  ed. 
Mombritius,  Sanctuarium.  II.  Mediolani  1475.  fol. 
277.  278.  —  •  ex  8  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  o.  p. 
86-88.  —  *als  Passio  s.  S-i  regis  ap.  A.Jahn, 
Gesch.  der  Burgundionen  und  Burgundiens.  IL 
Halle  1874.  p.  504-512  wörtlich  ex  cod.  Bemensi 
n®  24.  sec.  XI.  --  ^-unt.  d.  TU,:  Passio  s.  S-i 
regis  et  mart.  et  sociorum  eius  ed.  B.  Erusch 
in  Mon.  Germ,  bist  Scr.  rer.  Merov.  IL  1888.  p. 
333-340.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  in. 
p.  402-404.  —  Translatio  corporis  controversa 


inter  Pragenses  et  Imolenses  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  88-91.  Cf  ibid.  Mai.  VIL  p.  539. 

Erl.-Sdtr.:  Belley,  Sar  le  liea  de  la  mort  de  Sigis> 

mond,  roi  de  Bourgogne  m  Histoire  de  l'Acad.  dt>9 

inscript.  et  belies  -  lettres.  XVIII.  1753.  p.  261. 
Jahn,  Alb.,  Gesch.  der  Baxgnndionen.  I.  p.  2.  not.: 

U.  p.  604. 
Pertz'  Axtshiv  XI.  1858.  p.  260. 
Bamean,  B.,  Histoire  de  s.  Sigismond,  roi  de  Boor- 

gogne  et  martyr.  Oendre  1877.  18mo.  146  pag. 
Sigismond  de  St.  Jfaorice ,  Fr. ,  Histoire  da  glodenx 

Saint  Sigismond  martyr,  roi  de  Boaigogne.    Geo^vd 

1880.  8P. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtaquellen.  6.  Anfl. 

1. 1886.  p.  d9.  not.  6 ;  6.  Anil.  1. 1893.  p.  103. 

De  SS.  Sigolino,  Godwino,  Anglino,  Alberico 
et  Odilone  abbatibus  Stabulensibus  in  Belgio 
(saec.  VII,  VIII  et  X)  V.  de  Buckii  commenta- 
rius in  AA.  SS.  BoU.  28.  Oct.  Xn.  p.  706-723. 

De  s.  Sigone  episcopo  Claromontano  in  Galiia 
(t  cca.  873)  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Febr.  II.  p.  429. 

De  s.  Sigrada  vidua  Suessione  in  Gallia  (saec. 
VII)  SoUerii  svUoge  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Aug.  I. 
p.  353.  354. 

De  8.  Slla  sive  Silvano  apostolo,  s.  Pauli  socio 
in  Macedonia  (saec.  I)  SoUerii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  13.  Jul.  IIL  p.  476-479. 

Yita  s.  Silai  episcopi  Hiberni  Lueae 
in  Hetruria  (f  1094). 

Ausg.:   ex  ms.  in  AA.  SS.  BolL  21.  Mai.  V. 

p.  64-67.  —  Appendix  de  novissima  corporis 

elevatione  ex  Italico  Fr.  Mar.  Florentinii  ibul.  p. 

67;  cf.  Papebrochii  comment  praevius  ibid.  p. 

62-64  et  Vn.  p.  825. 

Erl.-Sehr.:  Fiorentini,  Franc.  Maria,  Vita  miraoc>li 
e  memorie  di  s.  Silao  vescoyo  Irlandese,  il  cni  corpo 
si  conserva  in  Lnoca  appresso  le  antiche,  e  nobili 
monache  di  s.  Oinstina.  Lnoca  1662.  4^. 

De  SS.  Silvano,  Asaiaco,  Donata  ete.  mart.  Ro- 
mae  via  Nomentana  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Apnl. 
n.  p.  749. 

De  s.  Silvano  episcopo  et  conf.  Tarracinae  in 
Italia  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Febr.  H.  p.  392. 

De  s.  Silvano  episcopo  Gazensi  mart  et  aliis 
39  mart.  a.  311  tn  AA.  SS.  BolL  4.  Mai.  I.  p. 
468.  469.   Cf  p.  792. 

De  SS.  Silvano  episc. ,  Luca  diac. ,  Mucio  lectore 
mart.  Emesems  (t  312)  BoUandi  oomment.  bist 
in  AA.  SS.  BolL  6.  Febr.  L  p.  777.  778. 

De  s.  Silvano  et  83  vel  93  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Jun.  I.  p.  288. 

De  s.  Silvano  mart  Ageduni  in  agro  Lemo- 
vicensi  (saec.  V)  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
16.  Oct  vn.  2.  p.  822-825. 

De  s.  Silvano  martyre  Romae  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Mai.  n.  p.  7. 

De  ss.  Silvano,  Sabine  ac  Pantheiio  mart.  sub 
Diodetiano  in  Thracia  tn  AA.  SS.  BolL  23.  Aug. 
IV.  p.  589. 

De  88.  Sylvano  seu  Sylvino,  Sylvestro  ac  Ro- 
dena,  qui  die  22.  Sept  coluntur  in  Leprosiensi 
Biturigum  oppido  elogium  historicum  ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  IL  p.  444-447. 

Acta  s.  Silverii  papae  Bomani  et  mar- 
iyris  a.  537. 


VITA  B.  SILVESTRI  —  VITA  S.  SIMEONIS  STYL. 


1577 


Äusg,:  ex  Liberato  diacono  Carthaginensi  et 

Vita  apud  Anastasium  Biblioth.  in  AA.  SS.  Boll. 

20.  Jun.  IV.  p.  14-18. 

Vgl.  Silverina  pp* 

Tita  b.  Siivestri  ord.  Camaldul.  con- 
versi  (f  1348)  Florentiae  in  Hetruria, 

Ausg. :  ex  Italico  DomDi  Zenobii  monachi  in 
AA.  SS.  Boll.  9.  Jun.  IL  p.  256-260. 

Tita  s.  Silvestri  I  papae  Bomani  (f  335) 
authore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  31. 
Bec.  VI.  p.  1052-1065  (ed.  Colon.  1575).  —  Vita 
alia  *ed.  Mombritius,  Sanctuarium  II.  p.  279.  — 
'  Auszüge  ap.  Vincent.  Bellovac.  Specnl.  histor. 
lib.  13.  —  Vita  graece  scripta  ap.  Combefis, 
Illustrinn)  Christ,  martyrum  triiunphi.  Paris.  1660. 

ErL'Sckr.:  DOllinger,  J.  J.  I.  t.,  Papstfabeln  de« 
MitteUüten.  1863.  p.  62-61. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch'.  Dontschlands  Gescbichtsqnellen.  5.  Aufl. 
n.  1886.  p.  469;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.490. 
Vgl.  Silvester  I  pp. 

De  8.  SilvMtro  abbate  Heomaensi  in  Gallia 
(S-  cca.  575)  in  AA.  SS.  Boll.  15.  April.  IL  p.  386. 
387. 

De  SS.  Silvettro  et  Frominio  episcopo  Veson- 
tionensibus  in  Borgundia  (saec.  IV)  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Mai.  II.  p.  567. 

De  SS.  Sllvestro  et  Sophronio  mart.  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Mart  I.  p.  22. 

De  s.  Silvettro  roonacho  Trainae  in  SiciÜa  (f 
1185)  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  L  p.  124.  125. 

De  s.  Silvia  matre  s.  Gregorii  Magni  (saec.  VI) 
G.  v.Hooffii  commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov. 
I.  p.  658-662. 

Yita  s.Silvini  AlcieLci{Atixy'aux-Moines) 
seil  Morinonim  in  Gallia  episcopi  (f  cca. 
720)  auctore  Antenore  episcopo  (cca. 
saec.  Vni),  interpolatore  anonyme  ante 
med.  saec.  IX. 

Ausg. :  nur  interpolirt  *  ap.  G.  Catel ,  Histoire 
des  comtes  de  Tolose.  Toulouse  1623.  fol.  —  •«« 
AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III.  p.  29-32,  c.  BoUandi 
comment.  praevio  p.  24-28.  —  •  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  295-299.  — 
^  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  HI.  p.  640.  641. 

—  ^  aUes  aus  d.  Bollandisten  tciederh.,  sed  cum 
annotatis  et  additamentis  Isfr.  Thysii  ap.  Ghes- 
quiere ,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  442-484.  Cum  2  effig. 

—  Disquisitio   de  natali  s.  S-i  loco  auctore 

Thysio  ibid.  p.  439-441. 

Erl.'Sehr.:  van  Drival,  La  vie  de  s.  Silvin,  6v§qae 
i^gionnaire.  Boalogne  1852. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  49. 

De  8.  SiMno  episc.  Brixiensi  in  Longobardia 
(•<■  saecV  med.)  Perierii  commentar.  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Sept.  VII.  p.  645-648. 

De  s.  Silvino  episcopo  Cremonensi  in  Italia  (t 
773)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III.  p.  32.  Cf. 
p.  757. 

De  s.  Silvino  episcopo  Veronae  Suyskenii  syl- 
loge  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Sept.  IV.  p.  25. 

De  s.  Silvio  episcopo  Tolosano  in  Gallia  (saec. 
IV)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VH.  p.  438. 


De  SS.  Silvio,  Maxime,  Benigne  etc.  mart.  Ro- 
manis sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mart.  I. 
p.  24.  25. 

De  s.  Simeono  episc.  Hierosolymorum  et  mart. 
(t  107)  Bollandi  commeni  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
18.  Febr.  IH.  p.  53-55. 

De  8.  Simeone  episc.  Metensi  in  Gallia  (saec. 
IT)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  II.  p.  859. 

De  s.  Simeone  episc.  Seleuciae  et  Gtesiphontis, 
aliis  100  episcopis,  presbyteris  aut  clericis  a.  349 
mart  Persis  in  AA.  SS.  BoU.  21.  April.  II.  p.  844. 
—  Aeta  martyrii  ex  Sozomeni  historia  eccles. 

II,  c.  8-10  ^ibid.  p.  845-847.—  « ap.Surium,  Vit. 
SS.  21.  April. 

De  SS.  Simeone,  Isaacio,  Bachtisoe  mart.  in 
Perside  sub  Sapore  rege  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai. 

III.  p.  466. 

De  s.  Simeone  propheta  Hierosolymis  (sub  init. 
sec.  I)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV. 
p.  4-23. 

De  s.  Simeone  stylita  tertio  (saec.  VI)  tVi  AA. 
SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  310. 

Vita  Simeonis  Acbivi  =  Vita  Symeonis  Achivi. 

Yita  s.  Simeonis  monachi  et  eremitae 
in  monasterio  s.  Benedicti  de  Padolirona 
prope  Mantuam  (f  1016)  auctore  anonymo 
PadoUronensi  monacho  coaevo. 

Ausg. :  '  ex  codd.  eiusd.  monast.  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  151-168.  —  'ex 
ms.  Ingoist.  et  coli.  c.  editis  in  AA.  SS.  Boll.  26. 
Jul.  VI.  p.  324-335.  —  Miracula  auctore  eodem 
ibid.  p.  335-337.  Cf.  Boschii  comment.  historicus 
ibid.  p.  319-324. 

Yita  s.  Simeonis  prisci,  abbatis  Montis 
Aman!  in  Syria  (saec.  lY). 

Ausg.:  ex  Theodor eti  Philotheo  c.  6  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Janr.  U.  p.  709-711. 

Yita  s.  Simeonis  stylitae  (f  460)  senio- 

ris,    Antiocheni   auctore  Antonio  eins 

discipulo. 

Ausg.:  *  interprete  Guil.  Gratio  S.  J.  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  264  -  268.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  LXXIII.  p.  325-334;  not.  p.  334- 
338.  —  Tita  alia  ex  vet  mss.  latinis  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  c.  p.  269-274.  —  Vit»  tcrti»  auctore 
Simeone  Metaphraste,  interpr.  Guil.  Gratio 
ibid.  p.  274-285.  —  Vita  qnarta  per  Theodo- 
re tum  episcop.  Cyrensem  ap.  Surium,  Vit.  SS. 
5.  Janr.  —  De  s.  Simeonis  stylitae  reliquiis  et 
templo  in  AA.  SS.  Boll.  l.  c.  p.  286.  —  Aeta  s. 
S-s  a  Cosma  presbytero  Syro  eiusdem  familiari 
conscripta,  chaldaice  et  latine  ed.  Steph.  Evod. 
Assemanus  in  AA.  SS.  martyrum.  Romae  1748. 
(2  vol.  fol.)  IL  p.  268-398. 

Erl.'Sehr.:  Commentarius  praevins «i  AA.  SS.  Boll. 
I.  c.  p.  261-264. 

D^elehaye  in  Compte  renda  du  S.Congrös  adentifiqne 
international  des  Catholiqnes  tenu  k  Bruxelles  1894. 
Tom.  V.  Broxelles  1896.  8^. 

Dissertatio  de  sty litis  in  tabol.  II  menologii  Ba- 
siliani  ed.  Assemanns  1.  c.  n.  p.  246-268. 

Jacob  US  Samgensis,  Batnarom  episcopns:  De  s.  Si- 
meone homilia,  chald.  et  lat.  ed.  Assemanns  1.  c.  II. 
p.  280-244. 


1578 


VITA  S.  8IME0NIS  STYL.  lUN.  —  VITA  S.  SDIPUdANI 


Lantensaok,  (7.,  De  Simeone  st^lita.  Wittebergae 
1700.  40. 

ühlemann,  Fr.j  Symeon  der  erste  SKnlenheüire  in 
Syrien,  und  sein  Einfloss  anf  die  weitere  Verbrei- 
tung des  Christemthiuns  im  Orient.  Leipzig  1846.  dP, 
Jk  2  {beaondtnr  Abdruck  aua:  Zeitschxiit  für  histor. 
Theologie.  1846.  Heft  8.  4). 

Zingerle,  P.,  Leben  n.  Wirken  des  h.  Simeon  Sty- 
lites.  Innsbrack  1855.  8P. 

Vita  s.  Simeonis  stylitae  iunioris  in 

Monte  Mirabili  prope  Antiochiam  Syriae 

(f  596)  conschpta  a  Nicephoro  magi- 

stro  Antiochiae,  Caelum  dicto. 

Äusg, :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai. 
V.  p.  307-401.  Gf-  Janningi  commeotar.  praevius 

ibid.  p.  298-306.    Vgl.  Vita  s.  Martfaae  vidaae. 

De  s.  Slmilino  episcopo  Namnetensi  in  Gallia 
(saec.  IV)  Henschenii  sylloge  hist.  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Jim.  ni.  p.  42. 

De  s.  Simone  anachoreta  apnd  Graecos  in  AA. 
SS.  BoU.  25.  Jun.  V.  p.  110. 

De  b.  Simone  de  Collazone  ord.  Minor,  in  üm- 
bria  (saec.  XIII  med.)  J.  de  Backen  notitia  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  389.  390. 

De  b.  Simone  de  Sancto  Arcliangelo  {non  pro- 
ctä  a  civitcUe  Ariminensi  sito)  ord.  Praed.  (f 
1329)  Josephi  de  Backer  comment  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Nov.  n.  prs.  1.  p.  209-212. 

De  b.  Simone  episc.  Vladimiriensi  (saec.  XII), 
vid.  Vita  s.  Arethae. 

De  b.  Simone  Stoic  ord.  Carmelit.  priore  gen. 
Burdegalae  in  Aquitania  (t  1265)  in  AA.  SS.  ßoU. 
16.  Mai.  UI.  p.  653;  ef.  VH.  p.  790. 

Vitae  s.  Simonis  apostoli  et  martyris 
in  Perside  (saec.  I)  compendium. 

Ausg. :  ex  Adone  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct. 
Xn.  p.  428.  —  De  perventione  braohii  s.  S-s 
in  Sein  ord.  Praemonstr.  ex  collect,  hagiogr.  bibl. 
Bruxell,  n^  8924  ibid.  p.  428-436.  Cf.  J.  v.  Hecke, 
Coroment.  praevius  ibid.  p.  421-428. 

Vita  s.  Simonie  Armeni  monachi  et  eremitae 
(saec.  XI)  =  Vita  s.  Simeonis  monachi. 

Vita  b.  Simonie  comiüe  Crespeiensis  =»  Vita 
s.  Simonis  ex  comite. 

Vita  b.  Simonis  de  Lipnica  ord.  Min. 
de  observ.  (f  1482)  auctore  Ludov.  S trob- 
kovicio  ord.  Min. 

Ätisg.:  ^Brunsbergae  1636.  —  ^wiederh.  in 
AA.  SS.  BoU.  18.  Jul.  IV.  p.  518-528.  —  Mira- 
enla  auctore  Nie.  Sokolnikio  ibid.  p.  529-576. 
Cf.  Cuperi  comment.  praevius  ibid.  p.  510-518. 

Miracola  Simonis  de  Montfort  (f  1265). 

Ausg. :  ex  cod.  ms.  London.  (Mus.  Brit.  Cotton. 
Vespas.  A.  VI)  ed.  Jam.  Orch.  Halliwell  als  An- 
hang XU  The  Chronicle  of  William  Rishanger  of 
the  Barons*  war.  London,  Camden  Society  1840. 
kl.  4°.  p.  67-110. 

Erl.'Sekr.:  Prothero,  G.  W.,  The  life  and  times  of 
Simon  de  Montfort,  earl  of  Leicester.  Cambridge  1877. 
gr.  8«.  9  ah. 

Vita  s.  Simonis  ex  comite  Crespeiensi 
(Cr^py,  D^,  de  VOise)  monachi  ord.  Ben. 
(f  1080)  auctore  anonymo  coaevo. 


Ausg.:  ^in  Guiberti  abbatis  Novig.  oper.  ed. 
d'Achery.  Paris.  1651.  fol.  Append.  p.  671-679. 

—  *ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2. 
p.  374-384  c.  observatt  praev.  p.  370 sq.  —  'ex 
mss.  et  editis  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Sept  Vin.  p. 
744-751  c.  Perierii  comment  praevio  p.  711-744. 

—  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLVL  p.  1211-1224. 

—  *  Bruchstück  »ap.Bouquet,  Rec.XIV.p.37-40; 

—  ^  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  905.  906. 

Martyrium  s.  Simonis  pueri  a  Judaeis 

Tridenti  crudeliter  necati  a.  1475.    Pars 

I  auctore  Johanne  Matthia  Tiberino 

sive  Tuberino.  Pars  II:  Acta  post  pas- 

sionem  s.  Simonis  ex  italico  impresso. 

Ausg. :  ^  (Romae,  Barthold.  Guldenbeck  1475.) 
4^  —  '  ap.  Bzovium,  Annal.  eccles.  ad  a.  1475. 

—  »  ed.  Surius,  Vit  SS.  24.  Mart  —  -•  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mart  UI.  p.  495-502.  —  ^einzeln 
ed.  Zach.  Goetzius.  Osnabrug.  1715.  4*.  —  *ap. 
H.  van  Seelen,  Select  litterar.  Lubecae  1726.  8®. 
p.  635. 

Erl.'Sekr.:  Cornelias,  FL,  De  colta  s.  Simonis  poeri 

Trid.  et  mart  apnd  Venetos.  £d.  2>.  Trideoti  1753. 

40;  —  wiaderh.  und.  1765.  4P. 
Donatns,  Andr.,  De  cnltn  s.  Simonis  pueri  Triden- 

tini  et  mart.  apnd  Venetos.  s.  1. 1766.  4^. 
Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis  ed.  ManälV. 

p.  108. 
Gninzoni.  P.,  San  Simone  di  Trento:  nnovi  docn- 


menti  (1475).  'kUano  1889.  SP.  14  mg.  {Eatr.  daXP  Ar- 
chivio  storico  lombaido.  Anno  XVl.  1889.  p.  133.> 
Frocesso  inedito  (che  si  oonsenra  ne^li  ArcniTii  Va- 
ticam) sopra  Tassassinio  talmndico  -  rabbinico  del  b. 
Simoncino  da  Trento  in  Ciriltit  cattolica.  Ser.  XI. 
Anno  32.  Firenze  1881.  Vol.  vm.  p.  225-281;  3U- 
352;  476-483.  QiH  MUthMungen  aus  dumn  JVosass- 
aden  der  S^igwnckung  du  Geiödläen;  damaek  er- 
folgte der  Mcm  tpegen  fygnatisirvng  der  Judea^  durch 
gewiaee  icUmudiach»  Lehren. 

Miracula  b.  Simonis  Tudertini  ord.  ere- 
mitarum  s.  Augustini  (f  1322). 

Ausg. :  ex  processibus  authenticis  mss.  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  April.  H.  p.  819-831. 

Tita  s.  Simperti  episcopi  Augustani  (f 
809.  1.  Mai)  et  miracula,  auctore  Adel- 
berto  priore  S.  üdalrici  Augustani  ord. 
s.  Bened.  (f  1235). 

Ausg.:  ^unt.d.Tit.:  Monumenta  vetera  res 
s.  S-i  illustrantia  [1*  Vita  auct  Adelberto.  — 
2^  S-i  statuta  pro  monasterio  Murbacensi.  — 
3^  Anonymi  liber  de  eins  miraculis  ab  a.  1465 — 
1471.  —  4**  Anonymi  liber  mirac.  a.  1488 — 1495. 
—  5*^  Acta  secundae  inventionis  et  translationis 
a.  1491.  —  6^  Acta  tertiae  translationis]  ap.  B. 
Pez,  Thes.  aneod.  n.  3.  p.  355-452.  —  *in  AA. 
SS.  BoU.  13.  Oct.  VI.  p.  245-250.  —  Miracula 
ab  a.  1465—1471  patrata  ibid.  p.  251-268.  — 
Acta  secundae  inventionis  et  translationis  auctore 
anonymo  ibid.  p.  269-272.  —  Historia  trans- 
lationis tertiae  ibid.  p.  272-277. 

Erl.-Sehr.:  Buens,  Comment.  praevios  m  AA.  SS.&.tU. 

1.  c.  p.  228-245  «<  Bigolloti  nota  Und.  Sn^.  p.  L4Ö' 

-148^ 
Des.  Simperto  ep.  Augnstano  ap.  Mabiilon ,  AA.SS. 

o.  s.  Ben.  saec.  Iv.  2.  p.  558 -55^. 
Bettberg,  Deutschlands Kirchengeechichte H.  p.  151. 

Yita  s.  Simpliciani  episcopi  Mediolani 
in  Insubria  (f  400). 


DE  S.  SQCPLICIANO  —  DE  S.  SISOE 


1579 


Ausg. :  ex  Morobritio  tom.  2  in  A A.  SS.  Boll. 
16.  Aug.  IIL  p.  282-284.  —  Tlt«  altera  ex  Jos. 
Bipamontio  Und.  p.  284.  285.  Cf.  Sollerii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  280-282. 

ErL'Seltr,:  Paccinelli.  Plac.,  Vita  di  s.  Simpliduio 
e  di  a.  Souttore  Settaui,  arcireacoyi  di  MiUuio.  Mi- 
lano  1650.  4f>. 

De  s.  Simpliolano  mari  Pictavis  in  Gallia  Hen- 
Bchenii  svlloge  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  YII.  p. 
437. 

Acta  SS.  Simplicii,  Constantii  et  Yicto- 
riani  mart  apud  Marsos  in  Italia  forte  sub 
Marco  Aurelio  Ani,  auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Ai^.  V.  p.  780- 
783.  Cf.  Pinii  comment  praevius  ibid.  p.  778-780. 

ErL-Sdtr.:  Corsignani,  P.A.,  Acta  ss.  mar^nun 
Simplicii ,  Constantii ,  et  Victoriani  ....  vindicata. 
Romas  1760.  4P. 

Tita  s.  Simplicii  episcopi  Augastoduni 

in  Gallia  (saec.  V)  auctore  Gregorio  Tu- 

ronensi. 

Ausg.:  '  ap.  Surium,  Vit  SS.  24.  Jun.  —  •  t« 
AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p.  812-814.  —  Vita 
alia:  ,Simplicius  vir*  ex  cod.  Bruxell.  n*  206. 
saec.  Xni.  fol.  103  in  Catalogus  codicum  hagiogr. 
reg.  bibl.  Brux.  I.  1.  1886.  p.  127-129. 

Acta  SS.  Simplicii ,  Faustini  et  Beatricis 
martyrum  Komae  sub  Diocletiano. 

Ausg. :  ex  Mombritio  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jul. 
Vn.  p.  36.  37.  Cf.  Boschii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  34-36. 

De  s.  Simpliclo  abbate  Casinensi  m  (f  oca. 
570)  elogium  bist.  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  I.  p.  194-196.  —  De  ss.  Simplicio  et 
Constantino  abbatibus  Montis  Cassini  Bossuei 
commentar.  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Oct  IX. 
p.  589-595. 

De  s.  Slmplioio  arcbiepiseopo  Bituricensi  in 
Gallia  (f  cca.  480)  comment.  bist  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  Mart  I.  p.  34-38. 

De  s.  Simpliclo  episc.  et  conf.  in  AA.  SS.  BoU. 
12.  Febr.  11.  p.  602.   Vgl.  p.  897. 

De  s.  Simplicio  episc.  Viennensi  in  Gallia  (saec. 
V)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  354.  355. 

De  SS.  Simplicio  et  Ambrosio  mart.  in  Cata- 
iania  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  185. 

De  s.  Simplicio  mart  in  Sardinia  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Mai.  m.  p.  456. 

De  s.  SlmpHdo  pontif.  Bom.  (f  483)  com- 
mentar. historicus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mart.  I. 
p.  133-138. 

Vgl.  Simplicios  pp. 

De  s.  SImplide  episc.  Viennensi  in  Gallia  (saec. 
ni)  in  AA.  SS.  BolL  11.  Febr.  n.  p.  511. 

De  SS.  Simpronio,  Venerio  et  aliis  VII  mart. 
Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  11.  p.  190. 

Vita  s.  SIndliertI  =  Vita  s.  Simperti. 

Vita  s.  Sindulphi  presb.  eremitae  Alson- 
tiae  (Ätissonce)  in  agro  Reniensi  (f  cca. 
600)  auctore  Altmanno  monacho  Alt- 
villarensi  (f  post  882). 


Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.Ben.  saec.I. 
p.  368-371.  —  » tciederh.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct. 
Vm.  p.  892-896.  —  De  translatione  s.  Sin- 
dulfi  et  s.  Helenae  a.  840  in  monasterium  Alt- 
villarense  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  IV.  2.  p.  153-156. 
Cf.  V.  Heckii  commentar.  praevius  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  890-892. 

De  s.  SInorio  episc.  Abrincis  in  bodiema  Nor- 
mannia  (f  570)  Stiltingii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
18.  Sept.  V.  p.  780-783. 

De  88.  SInone,  Herulo,  Cuscumo  etc.  mart. 
Asiaticis  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  m.  p.  363. 

De  8.  Slnoto  mart.  et  verisimüiier  episc.  Ca- 

f)uae  in  Italia  (f  sub  fin.  saec.  I)  Stiltingii  syl- 
oge  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Sept  II.  p.  5. 

Passio  s.  Sirae  marlyris  in  Ferside  a. 
558  auctore  coaevo. 

Ausg.:  graece  et  lai  interprete  Janningo  in 
AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  172-183.  Cf  Fape- 
brocbii  commentar.  praevius  ibid.  p.  171. 

De  8.  Sirene  sive  Sinerio  monacbo  et  mart. 
Sirmii  in  Pannonia  infer.  (f  cca.  302)  BoUandi 
comment.  bistor.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Febr.  m. 
p.  364-366. 

De  s.  Sioebuto  abbate  Caradignae  in  Hispania 
(t  1082)  '  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mart.  H.  p.  412. 

—  *  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2. 
p.  369.  370. 

De  8.  Sloenamlo  levita  mart.  Gordubensi  a.  851 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  181. 

Acta  SS.  Sisinnii ,  Martyrii  et  Alexandri 

martyrum  in  agro  Tridentino  a.  397  bre- 

viora. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII.  p.  40.  — 
Acta  alia  ex  mss.  variis,  Mombritio  et  Surio 
ibid.  p.  40.  41.  —  Epistoia  s.  Vigilii  episcopi 
Trident.  (f  cca.  405)  ad  s.  Simplicianum  episc. 
Mediolanens.  ibid.  p.  41.  —  Alia  eiusd.  Vigilii 
ad  Johannem  urbis  ConstaD tinopol.  episc.  ^ibid. 
p.  42-45.  —  ^auch  ap.  Baronium,  Annal.  eccles. 
ad  a.  400.  §  7-11.  —  'ap.  lipomanum,  Vit  SS. 

—  *  ap.  Surium ,  Vit.  SS.  29.  Mai.  —  *  ap.  Ruioart, 
Acta  mart.  p.  534.  —  Historia  translationis 
a.  1596  a  s.  Carole  Borromaeo  celebratae,  ex 
Ital.  relatione  post  vitam  s.  Simpliciani  a  Pla- 
cido  Puccinelli  Gassinensi  decano  edita  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  45-50.  Cf.  Papebrocbii  commentar. 
praevius  ibid.  p.  38.  39  et  Rigolloti  nota  ibid. 
Suppl.  p.  69*. 

JSrl.'Schr.:  Jung,  Jul.,  Römer  nnd  Romanen  in  den 
Donaolftndeni.  Innsbruck  1877.  8P.  p.  182. 169. 
Tartarotti,  Oirol.,  Memorie  istonche  intomo  alia 
vita,  e  morte  de'  ss.  Siännio,  Martiiio,  ed  Alessan- 
dro,  martirizzati  nell'  Anaonia ,  ora  Val  di  Non,  dio- 
cesi  di  Trento,  Tanne  397.  (Con  relazione  delJa  tras- 
lazione.)  Verona  1746.  Bfi.  83pag. 

De  s.  Slsionio  mart.  Alexandriae  in  AA.  SS. 
Boll.  19.  Jul.  IV.  p.  587. 

De  8.  Sisinnio  patriarcha  Gonstantinop.  (f  427) 
Byw  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct.  V.  p.  627- 
629. 

De  s.  SisoS  magno  conf.  in  monte  s.  Antonii 
in  Thebaide  (saec.  V)  Pinii  sylloge  bist,  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Jul.  U.  p.  280-284. 


1580 


VITA  S.  SIVIAßDI  —  VITA  S.  SONNATn 


Tita  s.  Siviardi  abbatis  Anisolensis  in 
Gallia  (f  687,  sec.  al.  728)  auctore  coae- 
taneo  monacho  Anisolensi. 

Ausg.:  ^  ex  2  mss.  collatis  cum  3.  editione 
Surii  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mari  I.  p.  66.  67.  — 
'Bruchstück  unt.  d.  Ttt:  De  s.  Siviardo  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  ord.  s.  Ben.  saec.  IH.  1.  p.485 
-487  (ed.  Venet  1734.  HL  1.  p.  457-459). 

Erl.-Sehr.:  Couanier  de  Lannay,  E.-L.,  Vie  de 

Saint  Siviard ,  abbö  d'Anille.  Laval  1884.  8P.  71  pag. 

(gibt  aueh  eine  franxöa.  Uebtirutxiimg). 
FabrioiüB,  Bibl.  med.  et  iiif.  latinitatis.  VI.  1746. 

p.  562. 
Hanr6aii,B.,  Histoire  litt6raire  da  Maine.  2.  6dit.  X. 

Paria  1877.  80.  p.  34. 
Havet,  JqI.,  Qaestions M^rovinffiennes  m  Bibliothdqne 

de  l'EDole  des  chartes.  XLVIII.  1887.  p.7-12. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  III.  1786.  p.  683. 
Vgl.  Vita  s.  Carilefi. 

Vita  SS.  Sixti  et  Sinicii  episcoporum 
conf.  Kemis  in  Gallia  (f  cca.  300)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  I.  p. 
125-129.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius  ibvi. 
p.  118-125. 

Translatio  s.  Sixti  I  papae  mariyris  (f 
125?)  Roma  Aletrium. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  6.  April.  I.  p.  906-909. 
Cf.  Henschenii  commeutarins  de  s.  Sixto  ibid, 
p.  533-535. 

Martyrium  s.  Sixti  11  papae  et  aliorum 
martynim  a.  258. 

Ausg. :  ex  ms.  Fuldensi  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug. 
II.  p.  140-142.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibtd. 
p.  124-140. 

Vita  Sixti  iV  papae  (f  1484)  auctore 
anonyme  (i.  e.  Piatina). 

Ausg.:  primum  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital. 
m.  2.  p.  1053-1068. 

Vgl.  Diariom  Romanae  nrbis. 
Fiatina. 
Sixtas  IV  pp. 

De  8.  Sixto  III  pontif.  Rom.  (f  440)  comment 
historicus  in  AA.  SS. Boll.  28. Hart. lILp.  714-717. 

De  SS.  Smaragdo,  Mariano  seu  Mariana  et  Ar- 
chelaida  martt.  Antiochenis  (ine.  temp.)  V.  de 
Buckii  sylloge  crit.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct.  XII. 
p.  574. 

De  SS.  Socraie  et  Stephane  mart.  in  Anglia 
snb  Diocletiano  Sticken  sylloge  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  Sept.  V.  p.  477. 

De  s.  Sodone  Kavennae  in  Italia  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Janr.  II.  p.  618. 

Vita  s.  Solae  sive  Soli  sive  Sualonis 
Angli  abbatis  Solenhovensis  in  Norico  (f 
794.  Dec.  3)  auctore  Ermanrico  seu  Er- 
raenrico  monacho  et  diacono  Elwangensi 
(postea  a.  865  —  874  episcopo  Pataviensi?). 

Saalo  (latinisirt  Sola.  Solos)  war  ein  Begleiter  des 
h.  Bonifazins.  Die  Vita  nnbedentend. 

Handschr. :  Cheltenham,  Bibl .  PhiUipps  n® 
16375  (Libri  1103).  mbr.  sec.  XI.  4°  min.  —  St. 
Gallen,  n«  571  (S.  n.  436).  mbr.  saec.  IX.  4^  — 


Leipzig,  Stadtbibl.  n®  196.  mbr.  saec.  XIII.  — 
München,  n^  4608.  (Bened.  106).  mbr.  saec.  X 
XI.  fol.  min. ;  —  n®  9506  (Alt  sup.  6).  mbr.  saec. 
Xn.  fol.  max,;  —  n«  18897  (Tegems.  97).  mbr. 
saec.  X.  4°  min.;  —  n«  22245  (Windb.  45).  mbr. 
saec.  xn.  fol.  max.  —  Paris,  Nat-Bibl.  Lat 
n*»  9744  (Suppl.  lat  n*  165).  chart.  saec.  XV.  f.  10. 
Ausg. :  *  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  IV.  2.  p.544- 
558;  prologus,  epist  et  variae  lect  p.  732-741 
(» ed.  Basnage  11.  2.  p.  169-175).  —  »  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0. 8.  Ben.  saec.  HI.  2.  p.  429-438.  —  ^uni. 
d.  Tit.:  Ermanrici  Sermo  de  vita  s.  SualonLs 
dicti  Soli  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz.  Mon.  scr. 
XV.  1.  p.  153-163;  cf  p.  151.  —  Hymnus  de 
s.  Solo  ibid.  p.  163. 

Erl'Sckr.:  Bursians  Jalirosbericht  über  die  Fort- 
schritte  der  Alterthomswissenschaft.  I.  p.  10-14. 

DUmmler,  £.,  Uebor Ermenrich  Ton  Ellwangen  und 
seine  Schriften  in  Forschungen  zor  deatscheD  Ge- 
schichte Xm.  p.  478-485;  Nachtrag  XIV.  p.  403. 
404.  Vgl.  Neaes  Archiy  d.  Ges.  f.  t.  d.  Gesch.  IV. 
p.821. 

Ebert,  AUgem.  Gesch.  der  Literatur  des  Mittelalters. 
I.  1880.  p.  179 -184. 

Hirschmann,  Adam ,  Der  heil.  Sola.  Ein  historischer 
Versuch.  Ingolstadt  1894.  40.  84fag.  Jll  1.  bütaU  md 
Druck  gut. 

Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte  IT.  p.3G0. 

"Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  GescMchtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  p. 264-266;  6.  Aufl.  I.  p. 282. 288. 

Tita   s.  Solennis  episcopi  Camoli   in 

Gallia  (f  cca.  508)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Sept.  ^^I. 

p.  68-72.  —  Vita  interpolata  ex  ms.  ibid.  p. 

72-75.  —  Historia  translationis  ibid.  p.  75-77. 

—  Miracula  ibid.  p.  77-81.  Cf.  Clei  comment. 

praevius  ibid.  p.  62-68. 

Erl.-Sehr.:  Histoire  littöndre  de  la  France.  VU.  1746. 
p.  607. 

Passio  s.  Solinae  virg.  et  martyris  Car- 
nuti  cca.  med.  saec.  IIL 

Ausg.:  ex  lectionario  8.  Petri  Camut.  ad  16. 
Oct  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VUI.  p.  12.  13.  Cf. 
Vanheckii  commentar.  praevius  ibtd.  p.  9-12. 

De  b.  SollicKo  ord.  Crucigerorom  in  Piceno  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Mart.  I.  p.  498. 

De  SS.  Solocbone,  Pamphamere  et  Pampha- 
lone  militibus  Aegyptiis,  mart.  Chalcedone  sub 
Maximiane  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  25. 

Vita  s.  Solongiae  virg.  et  martyris  apud 
Bituriges  (saec.  IX). 

Ausg.:  ex  lectionibus  eodesiae  propriae  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  II.  p.  589-591.  —  Alia 
vita,  ex  gallico  latine  reddita  ibid.  p.  591-597. 
Cf  Vn.  p.  680. 

Erl.-Senr.:  Alet,  J.,  Vie  de  sainte  Solange,  patronne 

du  Borry.  Bounres  1869.  12mo.  VII.  111  pag. 
Oudonl,  J.  Fr.  H.,  Vie  de  Saint-Ursin,  apotre  du 

Berri ,  et  de  Saint- Solange ,  patronne  du  Berri.  Bour- 

Kos  1828.  SP. 
8.  Solongiae  virg.  et  mart.  elogium  historicum.  hy- 

mnus  et  lectiones  9  ap.  Labbe,  BiU.  nova  II.  p. 

447-450. 

Vita  s.  Sonnatii  archiepiscopl  Eemen- 
sis  in  Gallia  (f  ante  633).  Ex  Plodoardi 
hist  eccl.  Remensis 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Oct  VIII.  p.  901- 
903.  Cf.  V.  de  Buckii  commentar.  praevius  ibid. 
p.  899-901. 


DE  SS.  SOPHIA  —  ACTA  SS.  SPEÜSIPPI 


1581 


De  SS.  Sophia  cum  filiabus,  Dibamona  et  Bista- 
mona  etc,  mart  Aegyptiis  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun. 

I.  p.  379. 

De  SS.  Sophia  et  Irene  mm.  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Sept  V.  p.  773.  774. 

De  8.  Sophia  martyre  medicinae  perita  apud 
Graecos  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Mai.  V.  p.  143. 

De  s.  Sophia  senatrice,  post  sanctimoniali  in 
Thracia  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jun.  I.  p.  404. 

De  s.  Sophia  virg.  mart  Firmi  in  Piceno  in 
AA.  SS.  Boll.  30.  April.  ID.  p.  733. 

De  s.  Sophia  virg.  mart  Sortini  in  Sidlia  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Sept  VI.  p.  571. 

Vita  s.  Sophiae  sive  Cadoci  episcopi 

Beneventani  et  mart  (saec.  VI)  auctore 

anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  11.  p.  603- 
606  ex  ms.  Rubeae  Vallis  et  Capgravio.    Cf.  p. 

1150.  Vgl.  Vita  s.  Cadoci. 

De  s.  Sophroniano  martyre  Carthaginiensi  et 
de  S8.  martt  Amarante  seu  Amaranta,  Qointo 
et  Lucio  (forte  saec.  IV)  V.  de  Buckii  sylloge 
crit  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Oct  XH.  p.  576.  577. 

Vita  s.  SophfH)nii  Hierosolymoram  pa- 
Hiarchae  (f  638). 

Ausg,:  ex  variis  coUecta  in  AA.  SS.  Boll.  11. 
Mart.  n.  p.  65-72.  —  Vitae  epitome  ex  me- 
naeis  Graecorum  ibid.  p.  72. 

Vgl.  Sophronias  Hieros. 

Vita  s.  Soii  conf.  et  eremitae  apud  Pe- 
troricos  in  Gallia  (saec.  VI)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ^  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  677-674. 

—  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  Jebr.  I.  p.  199-204;  cf. 

p.  942.  —  'Auszug  ap.  Bouquet,  Eec.  III.  p.  465. 

466. 

ErL-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  laFiaoceVI.  1742. 
p.  226. 
Pergot ,  La  vie  de  8.  Soor,  premier  abb6  de  Terrasson, 
avec  one  notice  sor  rabVave  de  Terrasson.  Paris 
1867.  80. 

Translatio  s.  So8ii  (diaconi  a.910  Miseno 

Xeapoüm)  extracta  exPassione  s.Januarii 

et  sociorum  auctore  Johanne  diacono 

Neapolitano,  qui  eidem  interfuit 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Certamen  s.  Sosii  dia- 
coni, Januarii  episc.  Beneventani  sociorumque 
et  translatio  auctore  Johanne  diao.  S.  Januarii 
ap.  Suiium,  Vit  SS.  23.  Sept  VII.  1581.  p.  710 
-720.  —  'ap.  Falcone,  La  intera  storia  di  s.  Gen- 
naro.  Napoli  1713.  fol.  p.  202.  —  'ex  mss.  Neap. 
et  Roman.  Vatic.  collatis  cum  editis  ed.  Stilting 
in  AA.  SS.  BoU.  19.  Sept  VI.  p.  874-881.  §  1-32. 

—  *■  wiederh.  ohne  die  letzten  3  Capitel  ap.  Para- 
scandolo,  Memorie  stör,  della  chiesa  di  Napoli. 

II.  p.  256;  —  *  1*.  ebenso  von  Waitz  in  Mon.  Germ, 
hist  Scr.  rer.  Langob.  p.  459-463.  —  ®ex  edit 
Bolland.  wiederh.  von  B.  Capasso  in  Monum.  ad 
Neapol.  ducatus  histor.  pertinentia.  I.  1881.  p. 
300-307. 

De  SS.  So8lpatro  et  Jasone  discipulis  et  cognatis 
s.  Pauli  apostoli,  item  de  s.  Sopatro  Beroeensi 


(saec.  I)  Henschenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  25.  Jun.  V.  p.  4-7. 

De  SS.  Sosthene  et  Victore  mart.  Chalcedone 
in  Bithynia  sub  Diocletiano  Stiltingii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  Sept  HI.  p.  488. 

De  8.  Sotere  pontif.  Rom.  (f  174?)  Henschenii 
disquisitio  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III.  p.  5-7. 
Cf.  p.  982. 

De  s.  Sotare  virg.  Romana  et  mart.  sub  Dio- 
cletiano Bollandi  comment  historicus  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Febr.  IL  p.  387-389.  —  Passio  ap.  Su- 
rium,  Vit  SS.  6.  Febr.  \U.  Colon.  Agr.  1581.  p. 
102.  —  Vita  ibid.  p.  102.  103.  Cf  Ruinart,  AA. 
prim.  mart  Amstel.  1713.  fol.  p.  379.  380. 

Acta  s.  Sozontis  mart  Pompeiopoli  in 

Cilicia  cca.  a.  304  antiqua. 

Ausg.:  graece  et  lat  interpr.  Stiltingio  in  AA. 
SS.  BoU.  7.  Sept  III.  p.  15-19.  --  Martyrium 
ex  Simeone  Metaphraste  ap.  Surium,  Vit  SS. 
7.  Sept 

De  SS.  Spano,  Lupo,  Benigne,  Beato  . . .  Prin- 
cipino  et  Tridorio  mart.  (saec.  forte  IV  vel  V) 
pro  martyribus  cultis  in  agris  Turonensi  et  Bituii- 
censi  V.  de  Buckii  comment  praevius  et  crit  in 
AA.  SS.  BoU.  25.  Oct.  XI.  p.  578-583. 

De  s.  Speclosa  virg.  Papiae  in  Insubria  (saec. 
VII)  in  AA.  SS.  BoU.  18.  Jun.  UL  p.  602. 

De  s.  Specioso  monacho  Benedict  Tarracinae 
in  ItaUa  (saec.  VI)  »  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mart 
IL  p.  404.  —  'ex  Gregorio  Magno  dialog.  lib.  4. 
c.  7.  ap.  MabUlon,  AA.  SS.  o.  s.  Bbu.  saec.  I.  p.  98. 

Yita  s.  Spei  abbatis  apud  Nursiam  in 
Italia  (f  513)  auctore  Gregorio  Magno. 

Ausg. :  ^  ex  libr.  4.  c.  10  dialog.  in  A A.  SS. 
BoU.  28.  Mart.  m.  p.  718.  —  »ap.  Mabülon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  112.  113. 

Vita  Spenseri,  vid.  Vita  Henrici  Spenseri. 

De  s.  Speo  conf.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Janr.  IL 
p.  891.  892. 

Yita  s.  Sperandeae  abbatissae  Cinguli 
in  Piceno  (f  1276)  auctore  anonymo, 
mutila. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Sept  III. 
p.  901-903.  —  Vita  rhythmica  ibid.  p.  904. 
905.  —  Appendix  de  miraculis  ibid.  p.  905- 
913.  Cf.  Suyskenii  commentar.  praevius  ibid.  p. 
890-901. 

De  s.  Speiia  virg.  apud  S.  Serenum  in  Cadur- 
cis  pro  martyre  culta  (f  cca.  760)  Byei  syUoge 
in  AA.  SS.  BoU.  12.  Oct  VL  p.  120-123. 

Acta  SS.  Speusippi,  Eleusippi,  Meleu- 
sippi  tergeminorum  mariyrum  auctore 
Warnahario  presbytero  ecclesiae  Lin- 
gonensis  in  Gallia  (saec.  VII). 

Ausg.:  ^ed.  Surius,  Vit  SS.  17.  Janr.  p.  392. 
—  '  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Janr.  11.  p.  76- 
80  —  w.  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  LXXX.  p. 
185-196.  —  Pars  media,  quae  in  his  editt.  folio 
exciso  desideratur,  ex  cod.  Vatic.  reg.  Suec.  in 
Analect.  Bolland.  II.  1883.  p.  378-380.  —  Prae- 


1582 


VITA  S.  SPIRIDIONIS  —  VITA  S.  STEPHANI  ABB.  NICOMED. 


fatio  ap.  Ger.  Dubois,  Historia  ecclesiae  Pari- 
siens.  lU.  6.  n°  12.  —  Acta  alia  ex  vet.  ms. 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  74-76. 

Erl.'Sehr.:  Bolland,  Commentar.  praeTios  ibid.  p.73. 
Fabricins,  Bibl.  med.  ot  inf.  latinitatia  ed.  Mansi  VI. 
p.  816. 

Vita  s.  Spliidionia  episcopi  TrimithunteDsis  er 
Simoone  Metaphraste  ap.  Suiium,  Vit.  SS. 
12.  Deo.  VI.  p.  865-880.  —  Vita  alia  ab  U.  G. 
Sibero  ccuiscripta  ad  calcem  s.  Sixti  II  poni  en- 
chiridii  ab  U.  G.  Sibero  editi.  Lipsiae  1718;  tote" 
dtrh,  ibid,  1725.  4*. 

De  8s.  Spolloosto,  Pallada,  Candida  mart  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  355. 

De  8.  Stabile  Arvemensi  episc.  (f  cca.  810) 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr.  I.  p.  57. 

De  SS.  Stachy,  Ampliato,  ürbano  et  Naroisso 
(saec.  I)  comment  historicos  in  AA.  SS.  Boll.  31. 
Oot  Xin.  p.  687-698. 

Vita  s.  Stadiolaa  abbatissae  =  Vita  s.  Eusta- 
diolae. 

Tita  s.  Stanislai  Cracoviensis  episcopi 

(f  1079)  auctore  Johanne  Longino  s. 

Dlugosso.   Libri  3. 

Handsckr.:  über  5  vgl.  Zeissberg,  Polnische 
Geschichtsohreibung  p.  267.  not.  1. 

Ättsg.:  ^mit  d.  Tit.:  Vita  beatiss.  Stanislai 
CracoY.  episc.  necnon  Legende  sanctorum  Polonie 

Hungarie patronorum  in  Lombardica  histo- 

ria  non  contente.  —  In  fine:  Finit...  Vita  b. 
St-i  C-s  e-i  et  Polonorum  prothomartyris,  edita 
per . . .  Joannem  Dlugosch  .  .  A*^  1465 Im- 
pressum Cracouie  in  edibus  Joannis  Haller  1511. 
24.  Dec.  4'».  131  fol.  Mit  Holxsehnitten.  Sehr 
selten.  —  *  unt,  d.  Tit.:  Depus  Polonorum  s. 
Stanislai  ep.  Grac.  et  mart.  vita  ....  Nunc  ite- 
rum  ...  in  lucem  prodit . . .  impensis  Stan.  Do- 
bielowicz.  Cracoviae  1666.  4°.  —  *  iVö  i  tciederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  U.  p.  202-276.  —  *in 
Joa.  Dlagossii  opp.  omn.  cura  Alex.  Przezdziecki. 
Tom.  I.  1887.  —  *  Auszug  ed.  Surius,  De  prob. 
SS.  historiis.  8.  Mai.  VII.  Colon.  Agr.  1581.  p.383- 
397  mutato  stilo.  [  üebers. :  deutsch  unt.  d.  Tit. : 

Historia  von  dem  h krakauischen  Bischoffe 

. . .  Stanislao  . . .  Ausz  einem  glaubw.  Latein.  Scri- 
benten  . . .  gezogen  . . .  durch  Blasium  Laubich. 
Grätz  in  Steyr  1595.  4«»;  ibid.  1598.  4«.  —  Pol- 
nisch unt.  d.  Tit.:  ^  Panie  Eoze  w  imie  twoie. 
Historya  o  ä.  Stanislawie  biskupie  Krakowskim 
patronie  Polskim.  Przedtym  Lacinsk^  rzecza 
przoz  . .  Jana  Dlugosza.  PrzelozyJ  przez  Mikotäia 
z  Wielkowiecka.  w  Krakowie  1578.  4°.  36  fol. ;  — 
^  wieder h.  ibid.  1585.  4^  Sehr  selten.  —  ^  unt. 
d.  Tit. :  Z  y w  0 1  äw.  Stanislawa  biskupa  Krakows- 
kiego ....  przelozyl  z  tacinskiego  originalu  wod- 
lug  wydania  Hallerowskiego  z  r.  1511  Ludw.  FeL 
Karczewski.  Krakow  1865. 8".]  —  Vltae  aliae  Syn- 
opsis, ex  antiq.  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  200- 
202.  —  Vita  alia  seu  maior  auctore  Vincentio 
Kylciensi  (Kielce)  monacho  ord.  Praed.  1253 — 
1255.  Partes  3  [über  20  Handschr.  vgl.  Zeissberg, 
Polnische  Geschichtschreibung  p.  88.  not.  2;  Pertz, 
Mon.  l.  c.  p.  503.  504;  gibt  einige  beachtenswerte 
Xotixen]  *  zusammen  mit  Martini  Galli  chroni- 


con  recens.  J.  Winc.  Bandtkie.  Varsav.  1824.  8^. 
p.  319  -  380.  Soll  nach  anderen  ein  gekürzter  Text 
der  Vita  maior  aus  Cod.  Craoov.  bibl.  Czartorysc. 
0  1310.  mbr.  seo.  XV  sein.  —  *  ed.  Wojc.  K^tr- 
zynski  in  Mon.  Polen,  bist.  IV.  1884.  p.  355  resp. 
362-438.  Cf.  introd.  p.  319-354.  —  •  Bruchstücke 
ed.  M.  Perlbaoh  an.  Pertz,  Mob.  scr.  XXIX.  1892. 
p.  508-517.  —  Vita  alia  seu  minor:  ,Beatus 
igitur  StanislausS  *  ed.  Wojc.  Ketrzyilski  1.  c.  IV. 
p.  253-285;  cf.  introd.  p.  238-253.  —  »Bruch- 
stüoke  ed.  M.  Perlbach  ap.  Pertz  1.  c.  p.  504-506. 

—  Miraenla  s.  8t-i  recentiora  ex  tabulis  et  yoüs 

factis  in  eoclesia  Piotraviensi  (curante  St.  Dobie- 

lowicz)  impressa  Cracoviae  1666.  4*^  in  AA.  SS. 

Boll.  7.  Mai.  IL  p.  276-280;  cf.  TU.  p.  616.  - 

Miraenla  alia  ^  ed.  Wojc.  K^trzyäski  1.  c.  p.  292- 

318;  cf  introd.  p.  285-292.  —  »  Excerpta  ap. 

Pertz  1.  c.  p.  506.  507. 

Sri.- Sehr.:  Gallimachns,  Phil.,  Florentinas,  poeta 
laoreatns :  Carmen  sapphicum  in  yitam  gloiiosissimi 
martyris  Stanislai  apnd  dominum  Johannem  Haller. 
(G^acoTiae  1611).  4P. 

Dzieduszycki,  Mor.,  Swi^ty  Staniataw  bibkup  Kn- 
kowski  w  obec  dzinejszQj  dziejowej  krytykl.  Lw6v 
1866.  BeapridU  die  gesammU  LUmyUw  über  den  h. 
StanialaM». 

Koszatski,  Hilar.,  2ywot  ^wietego  Stanislava  bis- 
kupa Krakowskiego  i  M^czennika,  patrona  krölestva 
Polskiego.  GzQ^  1.  2.  w  Poenania  1867.  89.  163  i 
138  vag. 

Papebroch,  Comment.  praevius  m  AA.  SS.  Boll.  I.e. 
p.  198. 

Wiszniewski,  M.,  Historya  literatury  polskiej  n. 
p.  190. 

Z.  E.,  Swi^ty  Stanislaw  i  Bolestaw  Smialy  antyteza 
dziejowa  z  uwzglednieniem  zdan  przeciwnycb  tdz- 
wijana.  Dresden  1870.  SP.  WerÜoe. 

Zeissberg,  Die  polnische  Ooschichtschreibmii;  des 
Mittelalters.  Leipzig  1873.  p.  71.  82-90;  266-268. 

Vita  s.  Stanislai  Kostkae  et  miracula 

conscripta  a  P.  XJi^bano  Ubaldini  (flor. 

1662). 

Ausg.:  ed.  Aug. Arndt  in  Analect.  Bolland. IX. 
1890.  p.  360-378;  XI.  1892.  p.  416-467  etc.  Mit 
sehr  reichhaltiger  lAteratur  über  den  Heiligen. 

Yita  b.  Stanislai  Poloni  can.  reg.  Late- 
ranensis  Casimiriae  ad  Cracoviam  (+  1489) 
auctore  Mart  B  a r o ni o ,  recognita  a  Frider. 
Szembek. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Mai.  I.  Append.  p. 
779-781.  —  Miracula  primo  anno  post  obitum 
patrata  a  regularibus  Casuniritanis  descripta  ibid. 
p.  781-792;  cf  YII.  p.  571-573. 

De  8.  Stapino  episcopo  Carcassonensi  in  Gallia 

in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aug.  IL  p.  174.  175. 

Erl.-Sehr.:  (Bannenx,  P.  J.)  Notice  snr  s.  Stapln, 
aatrement  dit  s.  Stamp,  honorö  dans  r^gliae  d'Anhee 
prte  Dinant.  Namar  1875.  ISmo.  25pag.  15  c. 
Bonch,  Memoire  sur  saint  Stapin,  5.  6veqae  de  Car- 
cassonne.  Carcassonne  1869.  Xlll,  66  pag. 

Yita  s.  Stephani  abbatis  Nicomed.,  iu- 

nioris  (f  767)  auctore  Stephano  Con- 

stantinopolitano  diacono  (cca.  808). 

Ausg. :  ^  gr.  et  lat.  in  B.  Montf auoonii  et  Lop- 
pini  Analect  graec.  I.  Paris.  1688.  4®.  p.  396-531. 

—  «lat.  ed.  Surius,  Vit  SS.  28. Nov.  TU.  1581. 
p.  963-992.  —  *  ed.  T.  Billius  xusamttien  mit 
Joannis  Damasc.  oper.  Paris.  1619.  fol. 


VITA  B.  STEPHANI  ABB.  OBAZ.  —  TBANSLATIO  8.  STEPHANI 


1583 


Tita  b.  Stephan!  abbatis  Obazinensis 

in  Gallia  ord.  Cisterc.  (f  1259)  auctore 

anonymo,  discipulo  eius. 

Ausg.:  ^  ap.  Baloze,  Misoeil.  IV.  p.  69.  —  'ex 
ms.  Cisterciensi  in  AA.  88.  Boll.  8.  Hart  I.  p. 
800-809.  —  »fragmenta  ap.  Bouquet,  Rec.  XIV. 
p.  331-333. 

Brl.'86kr.:  Leolero,  V.,  tn  Histoire  litidnire  de  la 
FrBDoe.  XXI.  1847.  p.  678 -676;  cf.  IX.  p.l67;  XTV. 
p.  684. 

Tita  s.  Stephan!  arch!ep!8Copi  Cantua- 
riensis  (f  1228)  auctore  Matthaeo  Pa- 
risiensi.  Fragmentum. 

Getchrieben  nach  126S. 

Handschr,:  London,  Brit.  Mus.  Gotton.  Ve- 
spas.  B.  Xm.  fol. 

Ausg. :  ^  ap.  liebermann,  Anglo-nonnannische 
Geschichtsqaellen  p.  323-329;  vgl,  Einleit.  p.  318- 
323.  —  '  ed.  Fr.  Liebermann  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXVin.  1888.  p.  441-443. 

Tita  s.  Stephan!  de  Chavanon,  funda- 

toris  ac  I.  praepositi  eccles.  s.  Mariae  de 

Piperaco  in  episcopatu  s.  Flori  in  Arver- 

nia  ord.  canon.  regul.  s.  August,  auctore 

Stephane   de   S.  Victore   canon.  reg. 

monasterii  s.  Victoris  prope  Lutetiam  (flor. 

1085). 

Atug,:  ap.  d'Achery,  Spicileg.  11.  p.  155. 

Vita  s.  Stephan!  de  Langton  »  Vita  s.  Ste- 
phan! archiep.  Cantuahensis. 

Vita  8.  Stephan!  de  Mureto  <=  Vita  s.  Stephani 
Grandimontensis. 

Tita  s.  Stephan!  episcopi  Calatiae  [ho- 

die  Cajazzo]  in  antiquo  regno  Neapolitano 

(t  1024). 

Ausg. :  ex  antiquo  Breviario  Capuano  tn  A A. 

SS.  Boll.  29.  Oct.  xm.  p.  10.  —  Miracula  de- 

sumpta  ex  eius  officio  in  ecclesia  Calatana  ibid. 

p.  10.  11.  —  flymni  ibid.  p.  11.  12.  —  literae 

Gerberti  archiepiscopi  Capuani  de  s.  Stephane 

a.  979  creato  episcopo  Calatino  ibid.  p.  12-15. 
Brl.-Sehr.:  Back,  K.  de,  Gomment.  praerios  ibid.  p. 
6-10. 

Tita  s.  Stephan!  epiecop!  Diae  in  Gallia 
{f  1208)  metrica  auctore  anonyme. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  7.  Sept.  —  ^in 

AA.  SS.  Boll.   7.  Sept   III.   p.  186.    —   Vitae 

rhythmicae   paraphrasis   auctore   anonvmo 

ibid.  p.  187-194.  —    Miracula   ibid.  p.  194- 

201.   Cf.  Perieri  comment.  praevius  ibid.  p.  175 

-186. 

Erl.-Sehr.:  Oorland,  Petr.,  Chronicon  Cartasiense  .  .  . 

Accedant  notae  . . .  Theod.  Petraei.  (/oloa.  Agr.  1()08. 

80.  p.  184-201. 
Da  Saassay,  Andr. ,  Martyrologium  Oallicanom.  I. 

Paria.  1638.  fol.  p.  699. 
Gallia  cbristiaiia  II.  fol.  555v. 
(Gilbert,  L.  de)  Vie  de  8.  £.stienne,  evesqae  de  Die, 

tir6o  de  Sanas  et  d'an  ms.  trouve  dans  les  archives 

de  l'evech^  de  Dye  ....  Grenoble  108«.  12iuo. 
Leclerc  tn  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XXI.  1847. 

p.  575;  ef.  XX.  p.  511. 
Nadal ,  J.  C,  Histoiro  hagiologique  ou  Vies  dos  saints 

...  da  diocese  de  Valence  .  .  .  Valence  18ö5.  &^.  p. 

305-321. 


Acta  s.  Stephan!  ep!8Cop!  Bhegiensis 
primi  et  sociorum  (saec.  I.  U)  auctore 
anonjmo,  forte  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  II.  p.  220  graece 
et  lat  Cy.  Janningi  comment.  praev.  ^.p.  217-220. 

Tita  s.  Stephan!  ftondator!8  coenobii  ad 
Lacum  anserum  (saec.  YIII). 

Ausg. :  ex  menaois  Graecor.  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Janr.  I.  p.  976. 

Titas.  StephanljgSSSS?'^''}^- 

coni  et  confess.,  qui  ordinem  Grandimon- 
tensem  in  nemore  agri  Lemovicini  Monte 
moreto  instituit  cca.  a.  1076,  auctore  Ge- 
raldo seu  Gerardo  Itherii  priore  Gran- 
dimontensi. 

Ausg.:  ^  ohTie  Namen  des  Verf.  ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  mss.  II.  p.  674-685. —  ^  mit  Namen 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Febr.  11.  p.  205-212.  —  *  bes- 
ser ü.  vollständiger  ap.  Martene,  Ampliss.  coli. 
VI.  p.  1045-1134.  —  ^tciederh.  ap.  Migne.  Pa- 
trolog.  lat  CCIV.  p.  1005-1046.  —  Miracula  ex 
vita  gallica  per  Fremont  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  212. 
213.  Vgl.  p.  893.  —  S.  Stephan!  diota  et  facta 
auctore  Stephane  de  Liciaco  Grandlmontensi 
priore  IV  et  a  Gerardo  Iterii  in  vita  eiusdem  a  se 
composita  inserta  ap.  Migne  1.  c.  p.  1071  -1085. 

Erl.  -  Sehr. :  B  o  1 1  a  n  d ,  Commentarios  praevias  in  AA. 
SS.  BoU.  1.  c.p.199-204. 
Fr6mont,  Ch.,  La  vie,  lamort  et  les  mlzacles  de  s. 
fitienne,  fondatear  de  l'ordre  de  Onuamont.  Dijon 
1647.  80. 

Vita  s.  Stephania  Imiioria,  monachi  =  Vita  a. 
Stephani  abbatis  Nicomed. 

Acta  s.  Stephan!  I  papae  ac  mart}  ris 
anno  257  Bomae. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p. 
139-146.  Cf.  Boscbii  comment.  praevius  ibid, 
p.  112-138.  —  Aeta  edita  secundum  versionom 
Armeniacam  opera  Paulini  Martin  in  Analect. 
BoUand.  L  1882.  p.  471-484.  —  Vit»  compen- 
diosa  a  veterum  monumentis  excerpta  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  IE.  p.  1283-1296.  —  Appendix 
in  qua  ipsius  contra  s.  Gyprianum  aliosque  re- 
baptizantes  agendi  ratio  a  quorundam  calumniis 
vindicatur  ibtd.  p.  1295-1312. 

ßrl.-Schr.:  Martin,  Paalin,  Le  martyre  de  s.  £tienne 

I  (pape)  in  Revue  des  qaesüons  historique^.  XXI. 

Paris  1877.  p.  569  -  582. 

Vita  Stephani  VI  papae  (f  897)  ex  Li- 
bro  pontificali 

Ausg.:  ap.  TVatterich,  Rom.  pontificum  vitae 
L  p.  717-724. 

Vita  Stsphani  IX  papae  (t  1058)  auctore  Nico- 
iao Card.  Aragon,  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  III. 
2.  p.  300.  —  Vita  alla  (auctore  Bosone  cardi- 
nali  [?]  ex  Cencii  Libro  cens.  mpt.  Rom.  Vatic. 
n°  2526)  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  vitae  I. 
p.  198-201. 

Translatio  s.  Stephan!  protomartyris  de 

Constantinopoli  ad  urbem  Romam:  ,To- 
tius  veritatis'. 


1584 


VITA  S.  STEPHANI  REGES  PRIMI  —  DE  S.  STEPHANO 


Äusg,:  ex  ood.  Bruxell.  n«  98-100.  fol.  125^ 
in  Catalogus  codicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Brux. 
I.  1.  1886.  p,  70-75.—  Miracula  ^tlnd.  p.  75- 
80.  —  •  ein  grosser  Theil  auch  ap.  J.  J.  Chifflet, 
Vesontio  oivitas  imperialis  libera,  Sequanorum 
metropolis.  Lugduni  1618.  4®.  Gf.  Ang.  Mai,  Spi- 
cileg.  Romanum  IV.  p.  285-288.  —  Oregorii 
Nysseni  oratio  de  s.  St-o  protom.  ap.  Surium, 
Vitae  SS.  26.  Dec.  VI.  Colon.  1575.  p.  985-990. 

Tita  s.  Stephan!  regis  primi  et  apostoli 
Ungarorum  (f  1038)  maior  auctore  ano- 
nym o. 

Handsehr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  225. 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Primi  Hungarorum  regia 
apost  8.  St-i  vita  e  pervet.  cod.  ms.  celeb.  mon- 
asterii  Mellicensis  excerpta.  Ed.  Ant.  Mancini.  Po- 
sonii  1781.  Sehr  selten  {s.  die  Bemerkung  xu  der 
folgefufen  Vita).  —  '  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p. 
229-242  ed.  Wattenbach.  —  « ap.  Endlicher,  Re- 
rum  Hungar.  mon.  Arpad.  p.  139-153.  —  *  ed. 
M.  Florianus  in  Historiae  Hungar.  fontes  dome- 
stici.  Pars  I.  vol.  1.  p.  10-32;  cf.  164-170. 1778^. 

—  Tita  minor  auctore  anonyme  [unabhängtg 
von  der  vorhergehenden  y  lange  nctch  des  Königs 
Tode  verfasst  (nach  1083).  Handsehr. :  vid.  Pertz, 
Mon.  scr.  XL  p.  225]  ^  ed.  Ant.  MancinL  Posonii 
1781  mit  der  vorhergehenden  Vita  maior.  Der 
Herausgeber  tcusste  jedoch  nicht,  dass  er  zwei 
rerschtedene  Werke  edirte.  Äeusserst  selten.  — 

—  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  226-229.  —  *  ap. 
Endlicher,  Rer.  Hungar.  mon.  p.  154-162.  —  *ed. 
M.  Florianus  1.  c.  p.  1-10;  cf.  p.  162-164.  170  ff. 

—  Tita  alla  auctore  Hartwico  (al.  Chartui- 
tio)  episcopo  (forsan  Ratisponensi  1105 — 1126) 
[H.  hat  die  beiden  vorhergehenden  älteren  Vitae 
in  dieser  Compilation  mit  einander  verbunden 
und  sie  durch  einige  Zusätxe  bereic/tert.  Hand- 
sehr.: vid.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  225]  *  Venetiis 
1498.  4^  in  libro:  Legende  Sanctorum  regni 
Hungarie  in  Lombardica  historia  non  contente. 
n^  11.  —  *  dasselbe  Buch  toiederh.  mit  Dlugossi 
vita  s.  Stanislai.  Cracoviae  1511  {auch  1519).  4^ 

—  '  mit  verändertem  Stile,  aber  unvollständig 
ed.  Suriuß,  Vit.  SS.  20.  Aug.  p.  243-249.  —  Hier- 
aus öfters  toiederh.  —  *  besser  ed.  Stilting  in 
AA.  SS.  Boll.  2.  Sept.  I.  p.  562-575  mit  sehr  rei- 
chem Commentar  p.  456-562.  —  *  diese  Ausg. 
wiederh.  unt,  d.  Tit.:  Vita  s.  St-i  regis  Hung. 
ex  latinis  et  graecis  etc.  monumentis  collecta  c. 
comment.  in  qua  Jo.  Schwartzii  Hungah  hetero- 
doxi  calumniae  refutantur,  ab  Joa.  Stiltingio.  Jau- 
rini  1747.  4<>.  —  «Cassoviae  1767.  4^  —  'ap.  Bon- 
gars, Scr.  rer.  Hungar.  p.  268.  —  *  ap.  Schwandt- 
ner,  Scr.  rer.  Hungar.  I.  p.  413-429.  —  *nach 
der  Krakauer  Ausg.  wiederh.  Claudipoli  1749.  fol. 

—  *®  ed.  ex  cod.  mbr.  sec.  XII  Jos.  Podhradozky. 
Budae  1836.  S^.  —  "  ap.  Endlicher,  Rer.  Hungar. 
mon.  p.  163-192.  —  **ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CLI.  p.  1207-1234.  —  "  ed.  J.  Erdy.  Pestini  1854. 
go.  —  "  ed.  M.  Florianus  1.  c.  p.  32-70;  cf.  p.  183- 
220.  —  "  Bruchstücke  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XI.  p.  229-238.  —  Vita  alla  excerpta 
ex  libro  cui  tit:  Cronica  Ungarorum  *ed.  Bie- 
lowski  in  Mon.  Polen,  bist.  I.  p.  495-510.  —  *  ed. 
M.  Florianus  1.  c.  p.  70-79  e  cod.  Warsav.  sec. 


XIV.  —  [Additamenta:  a)  Pars  operis  Hartui- 
ciani  de  decimis  monasterio  s.  Martini  donatio, 
e  tabularüs  capitulorum  deprompta,  ed.  M.  Flo- 
rianus L  c.  LI.  p.  79-83.  —  b)  Ex  sermonibus 
de  8.  Stephane  rege  fr.  Pelbarti  de  Temeswar 
ibid,  p.  83-87.  —  c)  Pars  legendae  et  laude? 
s.  St-i  regis  e  Breviario  Strigoniensi  a^  1515  ad 
20.  August,  ibid.  p.  87-92.  —  d)  Excerpta  ex 
vita  s.  Adalberti  mart.  ibid.  p.  92-96.  —  Epi- 
stola  Silvestri  II  pp.  ad  Stephanum  regem  ibid. 
p.  96-98.  —  Privilegium  s.  Stephani  regis  a. 
1001  ibid.  p.  99-102.  —  Leges  s.  St-i  regia 
ibid.^.  113-129.] 

Erl.'Sckr.:  Florianus,  M.,  Animadvereioii^  critica<» 
in  naper  editas  Legendae  Hartricianaa  vindicias  in 
Histonae  Hang,  fontes  U.  p.  303 -31ö. 

Disquisitio  de  anno  natali,  et  annis  regimini'^ 


8.  St-i  regis  ibid.  IV.  18B5.  p.  291-298. 
— :  Disquisitio  I.  De  contextu  sopplementoqae  oodd. 
Sancrucensis  et  Mellicensis  ibid.  I.  p.  149-162. 
— :  Disquisitio  n.  De  aetate  et  fide  iegendamm  mi- 
noris  et  maioris  Und.  p.  162-183. 
— :  Disqtüsitio  Ol.  De  oontextu  opezit  Hartuiciani 
iMtf.p.  183-192. 

— :  Disquisitio  IV.  De  aetate  et  fide  operis  Hart- 
viciani  %bid.  p.  192-220. 

Disquisitio  V.  De  auctore  tractatns  De  institti- 


tione  morum  ad  Emericum  d.  ibid.  p.  220-232. 

H Gravi tz,  Adalb.,  Aus  drei  Jahrhunderten.  Bisto- 
rische Abhandlung.  Progr.  des  JoaephstiUltsr  Ovum. 
Wien  1864.  8«.  62  pag. 

Marczali,  Ueinr.,  Ungarns  Geschichtsquellen.  Berliii 
1882.  80.  p.  18-21. 

Paul  er,  Julius,  Wer  war  Hartvicus?  in  Ssdzadü 
[=  Jahrhunderte.  Oigan  der  Ungarischen  hist,  &e- 
seUschaft  Jahr^.]  1883.  p.  803  ff.  [AU  AnOor  der  Vita 
s.  St-i  galt  9eUher  der  Regenubvrger  Biaehof  Hartvico 
(1106—1126).  AacAi^tiitr  tat  Hartrigus  (fyf.  Thiet- 
mar  und  Annalista  Saxo,  wo  Markgraf  Arduin  stas 
mU  Hartwigus  vtiedargegwen,  aUo  idünHadi)  =  Arduin 
Bischof  von  Raab  i,1097  Oeaandler  ESmgs  EolomM 
nach  Sieüien)]. 

:  Die  Hartwic  -  IjOgende  und  ihr  Pester  Codex  in 

Ungarische  Revue.  1885.  Heft  1  {Oberaeixi  aut  Szs- 
zadok.  1884.  Nov.).  Widtrlegt  dm  im  leixim  Beß  da 
Szäzadok  veröffenÜ.  ÄufwU  van  J.  Kar&caonyi. 

Pray,  G.^  Dissert.  bist.  erit.  de  sacra  dextera  diM 
Stephani,  primi  Hungariae  regis.  Vindobonae  1771.  4'. 

Rosen auer.  M.,  Studien  z.  Kritik  ungarischer  Oe- 
schichtsqueUen  für  die  Zeit  Stephans  des  Heiliges. 
Progr.  d.  evang.  Oymn.  in  Mediasch.  1886;  Utriff* 
diA  Vita  auct.  Hartwico. 

Tarnoczy,  St.,  Idoa  coronata  s.  vita  s.  Stephsni 
primi  regis  et  apostoli  Hungarorum.  ViennaelGdÜ.  8" . 

Watte nb ach ,  Deutschlands  OeschitditsqueUea.  b. Aufl. 
U.  1894.  p.  210. 

Vgl.  Stephanus  rez  Hungariae. 

Vita  s.  Stephani  Sabaitae  thaumaturgi 

monachi  (f  794)  acephala,  auctore  Le- 
on tio  sancti  discipulo. 

Ausg.:  gr.  et  latine  ex  interpret  Petri  Bo- 
schü  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jul.  III.  p.  531-613. 
Cf,  Pinii  comment  praevius  ibid,  p.  524-531. 

De  s.  Stephane  abbate  Reate  in  Italia  (sae^. 
VI)  Henschenii  comment.  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Febr.  U.  p.  674.  675. 

De  s.  Stephane  abbate  ni  Cisterciensi  in  Gallia 
(t  1134)  Henschenii  dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
April.  U.  p.  496-501. 

De  b.  Stephane  Aoazzaii  canonioo  reguiari  Bo- 
noniae  in  Italia  (f  1433)  J.  v.  Heckei  oommeot. 
historicus  in  AA.  SS. Boll.  28.0ct.  XII.  p.735-75.ö. 

De  s.  Stephane  Constantinop.  acenbitore  Maa- 
ricii  imperatoris  (t  post  614)  Henschenii  svHoi^^ 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Febr.  III.  p.  682".  683. 


DB  S.  STEPHANO  —  VITA  SÜGERU  ABB.  S.  DIONYSH 


1585 


De  s.  Stspbaio  episcopo  Antiocheno  et  mart 
(t  479)  tn  AA.  SS.  BoU.  25.  April.  UI.  p.  362. 363. 

De  s.  StapbaiiO  episc.  Bitnricensi  (f  835)  tn 
AA.  SS.  BoU.  13.  Janr.  I.  p.  822. 

De  8.  Stepliano  episcopo  Lugdonensi  in  Gallia 
(t  oca.  512)  tn  AA.  SS.  BoU.  13.  Febr.  n.  p. 
f572.  673. 

De  8.  Stophtfo  episc.  mart  Noiale  apud  Hel- 

siDgios  in  Saecia  e  Corbeiensi  Westphaliae  mon- 

asterio  (saec.  IX)  Papebrochii  comment.  hist.  in 

AA.  SS.  BoU.  2.  Jon.  1.  p.  231-235. 

Sri.' Sehr.:  Ihre,  Joh^  De  s.  Stephano  primo  Hel- 
singoram  apostolo.  tJpflalae  1748.  4P. 
Striin ckf  M.,  Westpfaklia  sancta  ed.  Oiefen.  I.  Fa- 
derbomae  1864.  gr.  8P.  p.  98  -102. 

De  88.  Stephano  et  Castore  mart.  Tarsi  in  Ci- 
licia  in  AA.  SS.  BoU.  .27.  April.  III.  p.  482. 

De  88.  Stsphaiio,  Leontio,  Mauricio  etc.  mart. 
Romanis  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Jul.  III.  p.  187. 

De  s.  Stephano  patriarcha  Gonstantinop.  (f 
893)  Hensohenius  tn  AA.  SS.  BoU.  17.  Mai.  IT. 
p.  36.  37. 

De  8.  Stophaao  Sabaita  poeta  in  Palaestina 
(saec.  IX  ine.)  V.  de  Buckii  syUoge  crit.  tn  AA. 
SS.  BoU.  28.  Oot.  Xn.  p.  672-678. 

De  s.  Stophano  Trigliensi  hegumeno  et  confess. 
et  s.  Stephane  Xylinite  apud  Graecos  (f  p-  815) 
in  AA.  88.  BoU.  26.  Mart  UI.  p.  665.  666. 

De  88.  Stercorio,  demente  et  JuUano  mart. 
in  AA.  SS.  BoU.  25.  Jul.  VI.  p.  166. 

De  b.  Siilla  virg.  in  monasterio  Mariaeborgensi 
prope  Arenbergam  in  Franconia  (forte  saec.  XII) 
Ouperi  syUoge  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Jul. 
IV.  p.  656-658.  —  Miracula  ibid.  p.  658-663. 

De  8.  StractM  mart.  et  de  s.  Tortnrino  Romae 
in  AA.  SS.  BoU.  28.  Sept.  VII.  p.  005. 

De  s.  Stratone  martyre  in  AA.  SS.  BoU.  9. 
Sept.  in.  p.  365. 

De  SS.  Stratone,  PbiUppo  et  Eutychiano  cum 
sociis  mart  Nicomediae  Pinii  syUoge  in  AA.  SS. 
BoU.  17.  Ang.  m.  p.  419. 

Passio  SS.  Stratonicae  et  Seleuci  mar- 

tvrum  Cyzici  in  Propontide  (f  verisim. 

309). 

Ausg. :  ex  Actis  martyrum  ab  Assemano  editis 
in  AA.  SS.  BoU.  31.  Oct  XIÜ.  p.  899-916.  Cf. 
R.  de  Buckii  comment.  praevius  ibid.  p.  893-899. 

De  SS.  Siratonico,  Macario,  Abbano  mart.  in 
AÄ.  SS.  BoU.  2.  Janr.  I.  p.  82. 

De  SS.  Stratore,  Theodoto,  Merona  e^c.  mart 
Tomitanis  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jul.  II.  p.  223. 

Translatio  s.  Stremonii  episcopi  Arver- 
nensis  a.  764  in  monasteria  Mauziacense 
et  Iciodorense. 

Ausg.:  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  2.  p.  191-195. 

Tita  s.  Sturmi  abbatis  Fuldensis  (t  17. 

Dec.  779)  auctore  Eigile  eins  discip.  et 
abbate  Fuldensi  (f  822). 

'Wichtige  Quelle  über  die  Gründung  der  christlichen 
Kirche  in  Sachsen. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Handsehr.:  Würzburg,  königl.  Bibl.  mbr.  a. 
1417.  Theol.  Q.  13.  —  Erlangen,  n»  268.  mbr. 
sec.  XIII. 

Ausg,:  ^ap.  Brower,  Sidera  Germaniae.  Mo- 
gunt  1616.  4«.  —  «ed.  Surius,  Vit  SS.  17.  Dec. 
—  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  in.  2. 
p.  269-284.  —  *  ap.  Schannat,  Histor.  Fuld.  Cod. 
probat  p.  67-79.  —  *ap.  Pertz,  Mon.  11.  p.  365 
-377.  Im  Anhange  das  bekannte  Nottulnsehe 
Fragment.  —  ®ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CV.  p. 
423-444  nach  Mabillon.  —  ^  ap.  Stronck,  West- 
phalia  sancta  ed.  Gief ers  II.  p.  33  -  55.  —  Bruch- 
stücke *ap.  Duchesne,  Hist  Franc,  scr.  lU.  p. 
377;  —  «ap.  Bouquet,  iReoueil  III.  p.  674;  V. 
p.  428.  429;  447.  448. 

Uebers. :  deutsch  ^  von  W.  Arndt  zusammen 
mit  Wilibalds  Leben  des  heil.  Bonifazius.  Berlin 
1863. 8®  (=  Geschichtschreiber  der  deutschen  Vor- 
zeit VIII.  Jahrb.  2.  Bd.  p.  69-97).  —  «von  K. 
Schwartz  in  seinen  Bemerkungen ,  s.  Erl.-Schr. 

Sri. -Sehr.:  Bfthr,  BSmische  Literatnigesch.  im  karo- 

lingischen  Zeitalter  p.  196.  296. 
Braanmflller,  Bened.,  Namhafte  Bayern  im  Kleide 

de»  h.  Benedict.  Reihe  I.  Beilage  zum  Jahresbericht 

der  Studien  -Anstalt.  Metten  1880.  Sf>.  (S^  1.  Der  heil. 

Sturmi,  erster  Abt  von  Fulda.) 
Ebert.  Adf.,  AUgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  1880.  p.  104-106.  121.  144. 
Kayser,  Joh.,  Der  heil.  Sturmi,  der  erste  Olaubens- 

bote  des  Paderbomer  Landes  in  Zeitschrift  des  Ver- 
eins f.  Oesch.  u.  Alterthumskunde  Westfalens.  XXV. 

p.  89  -120  {beaomkrs  daraus  abgedruckt  Paderborn  1866. 

&>.  40  4). 
Euhlmann,  Bemh.,  Der  h.  Sturmi,  Gründer  Fuldas 

u.  Apostel  Westfalens.    Ein  Lebensbild  aus  dem  8. 

Jahrh.  Paderborn  1890.  8».  VI.  216  pag.  Jk  1.20. 
Mabillon,  De  anno  mortis,  canonizatione et reliquüs 

B.  St-i  tn  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  1.  c.  p.  284-286. 
Nick,  F.  J.,  Der  h.  Stnrmius,  erster  Abt  von  Fulda. 

Fulda  1865.  8».  30  <|. 
Bettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte.  I.  p.  871. 

607  ff.  616  ff. 
Schwartz,  E.,  Bemerkungen  zu  Eigils  Nachrichten 

über  die  Gründung  und  Urgeschichte  des  Klosters 

Fulda.  2  Programme  des  Gymn.  Fulda  1856.  58.  4o. 

72  pag. 
Stamminger,  Franconia  sancta.  Würzbuig.  9^.  p. 

418-446. 
Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen  p.  125. 

126  (5.  Aufl.  1.  1885.  p.  218;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  230 

-232). 
Wolf,  Sturmius  erster  Abt  zu  Fulda  u.  erster  Apostel 

der  Sachsen  in  Buchonia  II.  2.  1827.  p.  151. 

Vita  s.  Sualonia  abbatis  Solenhofensis  =  Vita 
s.  Solae. 

De  SS.  Suoceaso ,  Yalente ,  Teleriano  etc.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  II.  p.  190. 

Tita  Sugerii  abbatis  S.  Dionysii  Fari- 

siensis   qui   praecipua  Pranciae   negotia 

regnantibus  Ludovico  VI  et  Lud.  VII  ad- 

ministravit  (f  1152,  nach  Hirsch  1151), 

auctore  Wilhelme  Sugerii  contubernali. 

Ausg. :  ^  ap.  Baron  d'Auteuil ,  Histoire  des  mi- 
nistres  d'etat.  Paris  1642.  fol.  p.  276.  —  '  ed.  Fr. 
du  Chesne.  Lutet,  Paris.  1648.  8^  —  » ap.  Feli- 
bien,  Histoire  de  l'abbaye  de  Saint -Denys.  Paris 
1706.  fol.  Preuv.  p.  194.  —  *wiederh.  ap.  Bou- 
quet, Recueil  XII.  p.  102-115.  -—  *  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CLXXXTI.  p.  1193-1208.  —  «  ed. 
A.  Lecoy  de  la  Marche  in  Oeuvres  compl.  de 
Suger.  Publ.  pour  la  Soc.  de  l'bist.  de  France. 
Paris  1867.  8^  p.  377-411. 

100 


1586 


VITA  SUGERH  ABB.  S.  DIONYSII  —  VITA  S.  SUIBERTI 


Uebers.:  Guillaume,  moine  de  St  Denis,  Vie 
de  Suger  ^ap.  Baudouin,  Le  ministre  Melle  (s. 
Erl.-Schr.).  —  ^eine  andere  publ.  par  Guizot  in 
CoUection  des  mem.  VIII.  Paris  1825.  p.  165-205. 

Epistola    abbatis    Claraeval- 

lensis  ad  papam  Eugeniiun  de  laude  do- 

mini  Sugerii  abbatis. 

Ausg. :  ap.  Duohesne,  Hist.  Franc,  scr.  IV.  p. 
493-545. 

Epistola  Sandionysiani  con- 

ventus  encyclica  de  morte  Sugerii  abb.  — 
Accedit  Carmen  de  eius  obitu  auctore 
Guillelmo  monacho. 

Ausg.:  ^ap.Felibien  l.c.preuv.p.201.  —  ^icie- 
derholt  ap.  Migne  1.  c.  CLXXXVI.  p.  1207-1212. 

, Epitaphium  Sugeri,  rhythmice 

scriptum. 

Ausg.:  *ap. Felibien,  Histoire  de  l'abbaye  de 
St.  Benys.  Paris  1706.  fol.  p.  572.  —  ^in  Histoire 
litteraire  de  la  France.  Xll.  p.  374.  —  «  in 
Oeuvres  de  Suger,  publ.  par  A.  Lecoy  de  la 
Marohe.  Paris  1867.  8*».  p.  422. 

Erl.-Sehr.:  Autenil,  Baron  d',  Histoiie  des  ministros 

d'Ätat.  Paris  1642.  fol.  p.  199«. 
Baadier,  Mich.,  Histoire  de  radministration  de  Sager, 

abb^  de  S.  Denys ,  grand  ministre  d'6tat  en  France, 

sous  le  rois  Lonis  le  Gros  et  Loois  le  Jeane.  Paris 

1645.  40.  —  Nouvelle  6dit.  Paris  1660.  4«. 
Baudonin,  J..  Le  ministre  fidelle,  repr6sent6  soos 

Loois  VI  en  la  personne  de  So^r  .  .  .  tir6  da  ms. 

latin  do  F.Guillaame.  Avec  des  lettres  historiques 

du  papo  Eugdne  III ,  du  roi  Louis  VII  et  de  quelques 

aulres  princes  et  prölats ,  adressdes  au  mosmo  Suger. 

Le  tout  de  la  traduction  de  J.  B.  Paris  1640.  8°.  Mit 

S.'s  PTrtraü. 
Carnö,  L.  de,  Les  fondateurs  de  l'unitö  fran^aise: 

Suger.  Saint- Louis.  Du  Guesclin.  Joanne  Darc  ete. 

Etudes  historiques.    Edit.  augmentöe.    Paris  1866. 

2  vois.  8P.  14  fr.  (Deutsch  von  J.  Seibt  in  Lorcks 

Hausbibliothek.  66.  Bd.    Leipzig  1859.  eP.  Jk  4.) 
Chasteler,  vid.  Eloge  histonque. 
Clement,  P.,  Portraits  historiques.  Paris  1855.  8P. 

p.  Isq. 
Combes,  Frany.,  L'abb6  Suger.  Histoire  de  son  mi- 

nistere  et  de  sa  r6gence.  Paris  1858.  BP.  Mit  Portraü. 
Dauvigny,  Lesvies  des  hommes  illustres  delaFranoe. 

I.  Paris  1739.  12mo.  p.  6  sq. 
Döfense  de  la  nouvelle  Histoire  de  l'abb^  Soger. 

Ayoc  l'apologie  pour  feu  M.  Tabb^  de  la  Trappe  D. 

Armand -Jean  BouthiUier  de  Bano6.    Contre  les  ca- 

lomnies  ...  de  D.  Vincent  ThuiUier.  Paris  1726.  l2mo. 
Delamalle,  G.  G.,  £loge  de  Suger,  abb6  de  Saint- 

Denis.  Amsterdam  et  Paris  1780.  8^. 
(Deslyons,N...N...)  Eloge  historique.de  Suger. 

Londres  1780.  SP.  SeUen. 
Doublet,  Histoire  de  l'abbaje  de  St.  Denys.   Paris 

1625.  40.  p.  226  sq. 
£loge   historiquo   de  Suger,   abb^  de  Saint -Denis, 

regent  du  royaume  sous  le  rdgne  de  Louis  VH ,  par 

G.  M.  de  C.  {marquia  de  Chasieler).  Amsterdam  1779. 

80.  SekrseUm. 
Espagnac,  Abb4  d',  R^flexions  sur  l'abbö  Suger  et 

son  siecle.  Londres  1780.  8P. 
F61ibien,  Histoire  de  i'abbayo  royale  de  St. Denys. 

Paris  1706.  fol.  p.  151  sq. 
Gallia  christiana.  VII.   Paris.  1744.  fol.  p.  368  (wie- 

derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXVI.  p.  1152- 

1162). 
Garat,  D.  Jos.,  Elogo  de  Suger,  discours  qoi  a  ram- 

port6  lo  prix  .  .  .  do  l'acadumie  franp.  en  1779.  Paris 

1779.  80. 
(Gervaise,  Dom.  Fr.  Arm.)  Histoire  do  Suger,  abb6 

de  St.  -  Denis ,  ministre  d'6tat  et  rogent  du  royaume 

sous  le  rögne  de  Louis  le  Jeune.  Paris  1721.  3  vols. 

12mo. 
lUrault  de  S^choUes.  M.  J.,    Elo^'o  de  Suger, 

abb6  do  Saint -Denis.  Paris  1779.  8P. 


Hirsch ,  B.,  Stadien  zur  Geschidit»  Ludwigs  YH  roa 

Frankreich.  Dissert.  Leipdgl892.  9.  ExmnIIüber 

das  Todesjahr. 
Histoire  littöraiie  de  la  France.  XU.  1768.  p.  361  s'^ 

{uriederk.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLXXXVI.  p. 

1163-1192). 
Huguenin,  A.,  Etüde  snr  l'abb^  Suger.  Paris  1855. 

80.  166  pag. 
:  Suger  et  la  monarchie  ftvi^se  au  12.  sierl» 

(1108—1152).  Paris  1857.  8».  380 pag. 
Jumel,  JeanCharl.,  £loge  de  Suger,  abb6  de  Saint- 

Denis.  Paris  1779.  80. 
(de  Langeac)  Suger  moine  de  St.  Denis.    (Par^« 

1798.  80. 
(de  Laussat)  Discours  sur  l'abbö  Suger  et  sor  son 

ai^le.  Genöve  (Paris)  1780.  80. 
Mönault,  Em.,  Suger,  agricoltoor,  abbö  de  Saint- 

Denis,  colonisateur ,  fondateur  des  viUes  neaves .  mi- 
nistre, r6gent  de  France,  pöre  de  la  patrie.    Piiri« 

1884,  12mo.  1  fr. 
Mesmons,  Gerv.  Hyac.  de  Romance  des,   Elocre  6^ 

Suger,  abb4.de Saint  -  Denis.  Amsterd.  (Paris)  1  <  i9.  ^. 
Nettement,  Alf.,   Histoire  de  Suger.    Paris  lb42. 

12mo. 
Reiffenborg,  Baron  de,  Notice  snr  un  petit  poem« 

latin  du  12.  sioclo  on  Thonneur  de  Suger,   par  Ra- 

dulphe  le  physicien  ou  le  mire.  (Bmxelles  1841..)  ^\ 

4  pag. 
(Saint-Martin,  abb^  de)  Roponse  aux  ,B6fiezic>n'» 

sur  Suger  et  son  sidde*.  Paris  1780.  BP. 
Saint-M6ry,  Alf.  de,  Suger  ou  la  Fnnco  ao  XIL 

siöde.  Limogea  (1851).  80  {=BiNiotheqw  ekretimm  a 

morale). 
T6moignagos  contemporaines  relatifs  k  Soger  ed. 

A.  Lecoy  de  la  Marohe  in  Oeuvres  de  Suger.  Paris 

1867.  80.  p.  418-426. 
V6tault,  Alph.,  Suger.  Paris  1871.  gr.BP.  2  fr.  25  c. 
Vi  oll  et,  Paul,  üne  grande  chronique  latin  de  Saint - 

Denis.  Observations  pour  servir  k  Tfaist.  critique  d(>5 

oeuvres   de  Suger   «n  Bibliothöque  de  l'£cole  d«K 

chartes.  XXXIV.  Paris  1873.  p.  341-254. 

Vgl.  Sugems. 

Versus  in  laadem  S-i. 

Yita  s.  Suiberti  seu  SwiberU  apostoli 

Frisonum  et  Boructuariorum  (f  713  Cae- 
saris-Werdae  ad  Bhenum)  auctore  Mar- 
cellino  (al.  Markelmo)  presbytero,  socio 
s.  Liudgeri  ep.  Mimigardevordensis. 

Bouterweks  Ansdiuldigung  («.  Brl.  -  Sehr.)  p.  16 ,  da>s 
diese  Vita  ein  Werk  des  Gerhard  von  HardervyiL. 
Rectors  am  Laurentianischen  Gymnasium  zu  K^.  oad 
nadi  dessen  Tode  von  Ortwin  Gratius  vollendet  sei. 
ist  von  Diekamp  (e.  Erl.-Sekr.)  glttnzend  widerlegt.  Nach 
seinen  Beweisen  wurde  die  Fälschung  der  Vita  in  Holiaad 
schon  im  14.  oder  zu  Anfang  des  15.  Jahrh.  bewirkt.  -  - 
Die  häufige  Verwechslung  von  Verden  mit  Verdnn,  ^Ter- 
den  und  Kaiserswerth  im  Mittelalter  hat  Suibert  aack 
fälschlich  zum  Bischof  von  Verden  gemacht. 

Handschr.:  Berlin,  kgl.  Bibl.  ms.  theol.  lat 
40.  n«»  185.  sec.  XFV.  XV.  —  Brüssel,  Burgund. 
Bibl.  n*»  8414.  sec.  XV.  —  Düsseldorf,  kgL 
Landesbibl.  A.  121.  sec.  XVI  ine.  mbr.;  —  Staats- 
archiv, Memorienbuch  des  Stifts  Kaiserswerth, 
sec.  XV.  gr.  fol.  —  Göttingen,  Un.-Bibl.  ijd. 
hist.  n°435.  4°.  sec.  XV.  —  Köln,  Bibl.  dt-s 
kath.  Gymn.  n«  28.  fol.  a*  1486.  —  Münster, 
Paulin.  Bibl.  n*»  248.  chart  sec.  XV;  —  Prov.- 
Archiv  A.  5  u.  7.  chart  sec.  XVI  med.  kl.  ful.; 
—  Bibl.  des  Alterth.-Vereins  n*  136.  sec.  XV.  — 
Utrecht,  Pro v. -Archiv  n®  89.  sec.  XVI  med. 

Aiisg.:  *  unt.  d.  Tit.:  Vita  diui  Swiberti  Ver- 
densis  ecclesie  episc.  Saxonum  Frisioromque  a^H)- 
stoli.  In  fifie:  Colonie  per  Henr.  de  Nussia  (15^  "8). 
4^  —  ^wiederh.  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  hi- 
storüs.  1.  Mart,  —  *una  cum  Ludgeri  relatione. 
Monasterii  Westph.,  typ.  M.  DaUi  1628,  12=»'. 
1S2 pag.  —  *  tciederh.  unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  8-i 


VITA  S.  SÜIBERTI  —  ACTA  S.  SUSANNAE 


1587 


dicti  episcopi  Verdensis  falso  attributa  Markelmo 
presb.  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Brunsv.  II.  p.  222- 
242.  —  » Dusseldorpü  1717.  8®.  —  Epistola 
Rixfridi  Frisii,  monachi  et  episc.  Traiectensis 
ad  8.  Ludgemm  episc.  Monaster.  de  s.  Suiberto 
episc.  Yerdensiam(!),  et  a]ia  s.  Ludgeri  ad  Rix- 
fridam  (untergeschobefi)  ed.  Surius,  Vit  SS.  1. 
Mart.  —  Ludgeri  episc.  Monaster.  (f  809)  re- 
latio  de  canonizatione  s.  Swiberti  (supposititia, 
sed  tarnen  non  recens)  ^  in  Vita  8.  S-i.  Mon- 
asteVii  W.  1628.  12n»o.  —  *  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer. 
Bmnsv.  IL  p.  243-253.  —  "»n  edit.  Yitod.  Dus- 
seld.  1717.  8*.  —  ßadbodus  episc.  Traiecten- 
sis  {f  917):  Sermo  de  s.  Suiberto  apostolo  Fri- 
sonum  —  et  eiusdem  Carmen  allegoricum  sive 
homilia  de  eodem  ^  in  AA.  SS.  Boli.  1.  Mart 
I.  p.  84-86.  —  *ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  ni.  1.  p.  244.  245  {nf4r  der  Anfang).  — 
•  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXII.  p.  547-550; 
557-559. 

Erl.-Seht,:  Alberdingk-Thijm,  P.  P.  M.,  Der  h. 
Wilibrord,  Apostel  dfer  Niederlande.  Münster  1868. 

80.  p.  108  n. 

Analecta  BoUandiana.  VI.  1887.  p.  78-76. 

Baron  las,  MartjTologiam  Roman.  1.  Slart.  (/Sr  die 
EckÜuU  da  Vüa). 

Binterim,  Denkwürdigkeiten  Y.  1.  p.  386. 

V.  Blum,  Die  c51nische  Kirche  p.  79. 

Booterwek ,  K.W.,  Swidtert,  der  Apostel  des  beiigi- 
schen  Landee.  Eine  Vorlesong.  EHberfeld  1859.  8®. 

Cr  am  er,  De  vetenun  Bipaariorom  et  praecipae  eonim 
metropolis  Coloniae  stata  dvili  et  ecclesiastico  p.  97. 

Diekamp,  T^illi.,  Die  Fälschung  der  ViU  s.  Said- 
berti m  Historisches  Jahrbach  der  OOires  -  Gesell- 
schaft. IL  1881.  p.  272-287. 

Elogiam  8.  Saidberti  ep.Frisonum  et  Boructaar.  apo- 
stoli  historicum  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
ULI.  p.  239-244. 

Foppens,  Biblioth.  Belgica  II.  p.  824.  888. 

Oelenius,  Clypeas  Suibertinos  advers.  iacala,  qoae 
in  scriptorem  s.  Saiberti  oontoiqaentor  [für  die  Echt- 
hti£). 

Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischen  christlichen  Qlaa- 
bensboten  am  Rhein  and  deren  Zeit.  Frankfart  a.  M. 
1658.  SP.  Jk  6. 

Henschen.Des.  Saiberto  episc.  Frisonnm  et  Boroct. 
apostolo  Caesaris -Werdae  ad  Rhenam  commentar. 
historicos  tn  AA.  SS.  BoU.  1.  Mart.  1.  p.  67-84. 

Kessel,  J.  H.,  Der  selige  Qerrich,  Stifter  der  Abtei 
Gerresheim.  Düsseldorf  1877.  kl.  8P.  p.  4.  Anm.  8. 

Leben  des  h.  Bischofs  Saibertas,  des  Apostels  in  Fries- 
land, Holland  and  in  der  hiesigen  Gegend.  Düssel- 
dorf 1845.  12mo. 

Moll,  W.,  Eerkgeschiedenis  van  Xederland  voor  de 
hervonning.  I.  Amhem  en  Utrecht  1864.  8<^.  p.  120. 
Anm.  1. 

Papebr-ech,Des. Suiberto  episc.  Yerdensi  in  Saxonia 
inferiore  (f  post  800)  commentatio  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  AprU.  III.  p.  802-806. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands  II.  p.896. 
460.  524. 

Seibertz,  Landes-  und  Rechtsgeschichte  des  Her- 
zogthoms  Westfalen  I.  p.  81. 

S  tr unck ,  M.,  Westphalia  sancta  ed.  Glefers  IL  p.  3-10. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsq  uolleik  6.  Aufl. 
L  1885.  p.l25.  n.  p.471;  6.  Aufl.  1. 1893.  p.  133.  H. 
p.  493. 

De  s.  Suilno  abbate  in  vico  sai  nominis  dioec. 
Macloviensis  in  Armorica  (saec.  VI)  Stiltingii  syl- 
loge  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Oct.  I.  p.  196-198.  — 
De  s.  Sulino  abbate  a  pisce  liberato  per  s.Ma- 
glorium  in  Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.  379- 
381  ex  cod.  Paris.  15436. 

Vita  s.  Slripitii  Ri  episcopi  Bituricensis 
ia  Gallia  (f  644)  auctore  anonymo  mon- 
.acbo  Sulpiciano  ferje  coaevo,  libri  4. 


Ausg.:  ^in  AA.  SS.  Boli.  17.  Janr.  II.  p.  167- 
174.  —  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
II.  p.  168-187.  —  ^tciederh,  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  LXXX.  p.  573-592.  —  *  Auszug  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  IE.  p.  509-511.  —  Vita  alia  bre- 
vior  auctore  anonymo  coaetaneo  in  kk.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  174-176.  —  Miracula  auctore  anonymo 
ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  451-455.  Gf.  kk.  SS. 
Boll.  Lc.pi  165-167.  —  Epistolae  tres  ap.  Migne 
l.  c.  LXXX.  p.  591-594. 

.EW.- Sehr. :  F ab  r i  c i  as ,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis  VI. 
1746.  p.  464.  608. 
Histoire  litt^raire  de  la  France,  m.  1785.  p.559.578. 

Tita  s.  Sulpitii  Severi  archiepiscopi  Bi- 
turicensis (f  591):  jBeatus  igitur  Sulpi- 

tius^  Homiliae  specixnen  praebet. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n«  5387-96.  fol.  99^  in 
Catalogus  codicum  hagiograph.  reg.  bibl.  Bruxell. 
1. 1.  Brux.  1886.  p.  503-506.  —  Vita  alia  auctore 
Guiberto  Gemblacensi  (t  1208):  .Sulpitius  Sev. 
primo'  ex  cod.  Bruxell.  n«»  5397-5407.  fol.  1^  in 
Catalogus  codd.  ...  I.  1.  p.  509-515.  —  Auszüge 
•in  AA.  SS.  Boll.  29.  Janr.  IL  p.  968.  —  ^wie- 
derh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  XX.  p.  174  sq. 

EiH.-Sekr.:  De  s.  Snlpitio  Sev.  archiep.  Bitnr.  m  AA. 
SS.  BoU.  29.  Janr.  IL  p.  967-969. 

De  8.  Sulpttio  episc.  Gislenopoli  in  Hannonia 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  11.  p.  787.  —  Trans- 
latio  ibid.  p.  788. 

De  s.  Sulpttio  episc.  Traiectensi  in  Belgio  (f 
cca.  500)  in  kk.  SS.  Boll.  18.  Janr.  II.  p.  196. 

De  SS.  Sulpttio  et  Servil  iano  mart.  Romanis 
sub  Traiano  in  kk.  SS.  Boll.  20.  April.  11.  p. 
745.  746. 

Historia  s.  Stinnivae  (Sunnefae)  socio- 
rumque  eius  in  Selia  insula  Norvegiae 
(nata  936—973). 

Ausg,:  islandice  et  lat.  ap.  Langebek,  Scr. 
rer.  Dan.  IV.  p.  4-14.  —  Aeta  sanctorum  in 
Selio  ap.  Storm,  Monum.  historica  Norvegiae. 
1880.  p.  147-152;  cf.  indledning  p.  xxxxi-xxxxiv 
et  tillaBg  p.  283-289.  —  Officium  de  s.  Sun- 
niva  ex  Missali  Nidios.  ap.  Langebek  1.  c.  p.  14. 
15.  —  Officium  et  Lectiones  de  sanctis  in 
Selio  ex  Breviar.  Nidros.  ibid.  p.  15-22.  —  De 
8.  Sunniva  virg.  et  mart  cum  sociis  in  Norvegia 
notitia  ex  Herm.  Greven  [edit.  Usuardi  Marty- 
rolog.  Colon.  1515.  8.  Jul.]  in  kk.  SS.  Boll.  8. 
Jul.  n.  p.  649. 

De  s.  Sunzone  seu  Sunderoldo  archiep.  Mo- 
guntino  (t891.  26.  Jun.)  ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
0.  8.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  489.  490. 

De  8.  Sura  sive  Soteride  aut  Zuwarda  virg. 
et  mart  Dordraci  in  HoUandia  Bollandi  comment 
histor.  in  kk.  SS.  Boll.  10.  Febr.  II.  p.  430-432. 

De  8.  Surano  abbate  in  Italia,  mart.  (saec.  VI) 
*  in  kk.  SS.  Boll.  24.  Janr.  II.  p.  606.  —  '  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  I.  p.  222. 

Acta  s.  Susannae  virg.  et  mart  cca. 
a.  295  Romae,  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  Fuldensi  in  kk.  SS.  Boll.  11. 
Aug.  II.  p.  631.  632.  Cf.  Cuperi  comment  prae- 
y-ius  ibid.  p.  624-631. 

100* 


1588 


VITA  S.  SUSANNAE  —  PAS8I0  SS.  8YMPH0RIANI 


Tita  8.  Susannae  virg.  mart.  sub  Ju- 
liano  Eleutberopoli  in  Palaestina  auctore 

anonjmo. 

Ausg. :  graeoe  et  lai  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sepi 
YI.  p.  153-160.  Cf.  StiltiDgii  commeni  praevios 
tbtd.  p.  151-153.  —  Acta  a  notariis  R.  Eccles. 
consciipta  ed.  Surius,  Vit.  SS.  11.  Aug. 

Yita  SiMonIs,  vid,  Yita  s.  Henrici  Susonis. 

Vita  Sverreris  regis  Norvegiae  (1177  —  1202) 
auctore  abbate  Carole  =  Sverris  Saga,  supra 
p.  1041. 

Vita  8.  SwIbertI  =  Vita  s.  Suiberti. 

Vita  8.  Swithuni  episcopi  Wintoniensis 

(f  862)  auctore  Gotselino  seu  Gosce- 
lino  Sithiensi  monacho  (f  1098). 

Handaehr.:  London,  Brit  Mus.,  Arund,  li- 
brary,  n«  169.  fol.  36.  V*.  VgL  Hardy,  Descr. 
catalogue  of  materials.  I.  2.  1862.  p.  513.  n^  1078 
-1089. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historüs. 
2.  Jul.  m.  Colon.  Agr.  1617.  p.  33.  —  ^wiederh, 
collat.  cum  Capgravio  (Nova  legenda  fol.  278*") 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  I.  p.  327.  328  —  t*.  •  ap. 
Migne,  Patrolog.  lai  CLV.  p.  57-62.  —  *  ex 
Ebroicensi  cod.  primus  ed.  £.  P.  Sauvage  in  Ana- 
lect.  ßoUand.  VU.  1888.  p.  374-380;  cf.  praef. 
p.  373.  NB.  Textus  ex  Surio  et  Capgravio  in 
AA.  SS.  Boll.  non  est  sineerus.  —  Vita  metrlea 
auctore  Wo!  st  an  o  monacho  Bened.  Wintoniensi 
(c.  990)  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
V.  p.  628-635.  —  Un  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I. 
p.  ^-100  hinter  der  Vita  s.  Ethelwoldi  episc. 

—  HIstorla  translationis  et  miraculorum  auctore 
Lamf  rido  seu  Lantfredo  monacho  Wintoniensi 
(saec.  X)  [Handechr.:  London,  Brit.  Mus.  Ms. 
Ref.  15.  C.  VD]  *  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jul.  L  p. 
338-330.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLV.  p. 
61-66.  —  'ex  cod.  Rotomagensi  U  107  nunc  pri- 
mum  ed.  E.  P.  Sauvage  in  Analect.  BoUand.  IV. 

1885.  p.  372-410;  cf.  praefat  p.  367-371.  — 
Alia  miracula  ex  antiq.  mss.  ^ibid.  p.  331- 
337.  —  'ap.  Wharton,  Anglia  sacra  I.  p.  322: 
Epistola  Lantfredi  praemissa  historiae  de  mira- 
culis  8.  Swithuni.  —  '  ap.  Migne  1.  c.  p.  65-80. 

—  Hymni  tres  in  laudem  s.  S-i  ex  cod.  Roto- 
mag.  saec.  X  ed.  E.  P.  Sauvage  in  Anal.  Boll.  V. 

1886.  p.  54-58. 

Erl.-Schr.:  Earle,  John:  Oloucester  frufments.  I.  Fac- 

sim.  of  some  leaves  in  Saxon  hanowriting  of  St. 

Siridhun ,  copied  by  photozinci^raphy  and  pabl.  .  .  . 

by  J.  E.  London ,  Longman  1861.  gr.  4«  (p.  21-56  an 

OAsay  on  the  life  and  times  of  Swidhnn). 
Fabncins,  Bibl.  med.  et  infim.  latinit.  ed.  Mansi  IV. 

p.  238. 
Mabillon,  Des.  Swithnno  ep.Wint.  einsqne  translat. 

et  miraculis  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  2.  p.  69  -72. 
Pinias,  Coniment.  praevias  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

321-327. 
Wright,  Swithnn  «n  kis  Biographia  Britann.  liter.  I. 

p.  377-  881 ,  und  Lantfredus  iUi.  p.  469.  470. 

Yita  s.  Syagrii  episcopi  Augustoduni 
in  Gallia  (f  circa  600).  Ex  Breviario 
Aeduensi. 

Ausg.:  in  AA. SS. Boll.  27. Aug.  VI.  p.  90.  91. 
Cy.  Stiltingii  comment.  praev.  ibid.  p.  84-90. 

Vita  s.  Sylvestii  ==  Vita  s.  Silvestri. 


Yita  s.  Symeonis  Achivi  auctore  ano> 
nymo  monacho  Augiensi:  ,Cum  igitur 
ab  adolescentia^ 

Unedirt,  aehr  fabelhaft. 

Handschr.:  Carlsruhe,  n*  69.  VII.  18.  mbr. 
sec.  XL  fol.  f.  87. 

Ausg.:  nur  das  Reichenau  Betreffende  ed 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  445*.  446*. 

Yita  s.  Symeonis  heremitae  sive  mon- 
achi  de  monte  Sinai  (f  1035  Treviiis)  et 
miracula  auctore  Eberwino  abbate  S. 
Martini  Treverensis:  ,Domno  et  ven-  Pop- 
pern arch.  frater  Ebroinus'. 

Handschr.:  Chalons,  Bibl.  Vit  88.  sec.  XIL 
4».  —  Paris,  Nat-Bibi.  sec.  XL  n»  2627,  43. 

—  Trier,  n»  1396  (1337).  chart.  sec.  XVII. 
Ausg.:  ^ ed.  Surius,  Vit  88.  1.  Jun.,  mit  ver- 
ändertem Stil.  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  L 
p.  89-95.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  88.  o.  s.  Ben. 
saec.  VI.  p.371-381.  —  Auszüge  *  ap.  Hontheim, 
Prodrom,  faistor.  Trevir.  I.  p.  665.  —  *  ap.  Bou- 
quet,  Rec.  X.  p.  372.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
Vni.  p.  209-211.  —  *ap.  Migne.  Patrolog.  lat. 
CUV.  p.  1245-1248.  —  Historla  elevationis  s. 
S-8  et  vener.  Popponis  auctoribus  testibus  ocu- 
latis  Frederico  praeposito  8.  Paulini  et  Job.  Sehek- 
manno  monacho  8.  Maximini  in  AA.  88.  Boll.  1. 
Jun.  I.  p.  101-107. 

Erl.'Sehr.:  Embolismns  D.  Papebrodui  de  canunl- 
zatione  s.  S-s  eioaqae  ecclesia  ibid.  p.  95*101  iimJt 
Äb&üdwuf  der  Kirdu). 

Vgl.  Qosta  Treveronim. 
Yita  s.  Magnerid. 

Vita  8.  Symooni«  monachi  et  eremitae  =  Vita 
s.  Simeonis  monachi. 

Vita  s.  Symeonis  Sali  confessoris  apud 

Emesam  in  Syria,  ,des  Narren  um  Christi 

tvillen'  (saec.  VI)  auctore  Leontio  Xea- 

poleos  in  Cypro  episcopo  coaevo  (seripsit 

642  —  668). 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  1.  JuL  III.  p.  1. 

—  'ex  ms.  cod.  Vatic.  n®  819  coUata  c.  Surio 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  136-169  graece  et 
lat.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  129-135. 

—  '  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  graeca  lat  tant. 
edita.  XLEK.  p.  941-976. 

Erl.-Sthr.:  Oolzer,  H.,  Ein  griechischer  VoUEsscbrlfr- 
steiler  des  7.  Jahrh.  in  v.  Sybels  Histor.  Zeitschrift. 
LXI.  (X.  F.  XXV.)  1889.  p.  1-88. 

Yita  s.  Symmachi  papae  (f  514)  auctore 

anonymo. 

Ausg.:  ap.  Muraton,  Scr.  rer.  Ital.  ITI.  2.  p. 
45-47. 


Erl.-Schr.:  Sollerins,  Sylloge  historica  de  s.  Srm- 
macho  pp.  m  AA>.  SS.  Boll. 
Vgl.  Symmachos  pp. 


19.  Jol.  IV.  p.  töl.643. 


Translatio  s.  Symmetrii  et  alioruni  mart. 
Roma  Ledemacum  in  Belgio. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Mai.  VL 
p.  361-363  c.  Henschenii  coniment  praevio. 

Yita  s.  SympertJ  s»  yita  s.  Simperti. 

Passio  SS.  Symphoiiani,  Claudii,  Nicostrati  et 
Castorii  mart.  ^=  Passio  ss.  Quatuor  Coronatorom. 


ACTA  S.  SYMPHORIANI  —  DE  S,  TANCONE  EP.  VERD. 


1589 


Acta  s.  Symphoriani  mart  Augastoduni 

in  Gallia  cca.  a.  180. 

Ausg,:  '  ap.  Ruinart,  Acta  martyrom.  Amste- 
lod.  1713.  fol.  p.  79-^3.  —  *  mit  geändertem  Stil 
ed.  Sorios,  Vit  SS.  22.  Aug.  —  'ex  Ruinartio 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV.  p.  496-498.  Cf. 
Cuperi  comment.  praevius  ibid,  p.  491-496. 

Erl.  -Sehr,:  Dinet,  Ch.  L.,  Saint  S^pborien  et  son 
cult».  Ayeo  toos  les  souTenirs  historiquM  qui  s'y 
rattachent  Antan  1861.  2  yoI.  gr.  8P.  (Avec  6  tables 
et  nn  plan.)  FIZT.  680  et  IL  638  pag. 
Xeumann,  K.  Joh.,  DerrOmiache  Staat  Tind  die  all- 
gemeine Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  806.  804. 

De  SS.  Symphofiaao,  Macario,  Victorino  etc. 
mart.  Romanis  Antverpiae  in  Belgio  Bollandi 
comment  histor.  in  AA.  SS.  Bell.  *&.  Febr.  DI. 
p.  725-728. 

Passio  s.  Sympborosae   cum  septem 

filiis,  Crescente,  Juliane  etc.  (f  cca.  125) 

auctore  anonjmo  {secund.  alios  auctore 

Juliano  Africano). 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit  SS.  18.  Jul.  —  'in 
AA.  SS.  Bell.  18.  JuL  IV.  p.  358.  359  o.  Pinü 
comment  praevio  p.  350-358.  —  'ap.  Ruinart, 
AA.  martvrum.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  23-25.  — 
*  in  Gallandii  Bibl.  PF.  I.  1765.  p.  329;  cf.  pro- 
legom.  p.  Lxxi.  —  ^toiederh,  ap.  Migne,  Patrolog. 
graeca  lat  tant  edita  VII.  p.  67-72. 

Erl.' Sehr.:  Egii,  Em.,  Altchristliche  Stadien.  Zttrich 

1887.  8P.  p.  99. 
GSrres,  frz.,  Zar  Kritik  der  Mirtjreracten  der  h. 

Symphoroea  and  ihrer  rieben  Söhne  in  Hilgenfelds 

Zeitoohrift  ffir  wissenscfaaf tl.  Theologie.  Jahrg.  XXI. 

1878. 
Vita  di  8.  Siofarosa  e  dei  santi  flglioli  e  compagni 

martiri.  Roma  1784.  40. 

De  8s.  Symphronlo,  Oiimpio,  Exsuperia  et 
Theodolo  mart  Romanis  cca.  256  in  AA.  SS. 
Bell.  26.  Jul.  n.  p.  302. 

De  8.  Synaldo  Treviris  in  Gallia  Belgica  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Janr.  II.  p.  387. 

Vita  s.  Syncleticae  sacrarum  virg.  anti- 

stitae  sub  Constantino  Magno  auctore  s. 

Athanasio. 

Ausg, :  interprete  Davide  Colvillo  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Janr.  I.  p.  242-257. 

De  s.  Synesfo  mart.  deposito  Lucae  in  Heti'u- 
ria  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  469-471. 


De  8.  Syatyohe  8.  Pauli  apost  discipula  (saec.  I) 
Philippis  in  Macedonia  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Jul. 
V.  p.  225. 

De  8.  Syra  vel  Syria  in  territorio  Trecensi  in 
Gallia  (saec.  IV  aut  V)  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Jun. 
n.  p.  62-66. 

De  8.  Syra  virg.  Meldis  et  Catalauni  in  Gallia 
(cca.  med.  saec.  VIT)  V.  de  Buokü  sylloge  lust 
in  AA.  SS.  BoU.  23.  Oct  X.  p.  104-106. 

Yita  s.  Syri  episcopi  Oenuensis  (f  post 
330,  sec.  Belgrano  523)  auctore  Oberto, 
aliis  Umberto  vel  Alberto  episcopo  Ge- 
nuensi  (1052—1078). 

Ausg.:  *ed.  Mombritius,  Sanctuarium.  —  ^tcie- 
derh,  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Jun.  V.  p.  481-483.  — 
'  ap.  Mabillon ,  A A.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  786. 
Cf.  Ughelli,  Italia  sacra  IV.  p.  839.  844.  —  Le- 
gen da  alia  et  hynmi  in  die  solemnitatis  s.  S-i 
ex  cod.  Taurin.  bibl.  reg.  (sec.  XIV  mbr.  fol.  min.) 
ed.  Vincent  Promis  in  Atti  della  Societä  Ligure 
di  storia  patria.  X.  Genova  1874.  gr.  8*.  p.  363- 
377;  378-383;  cf  prefaz.  p.  357-361. 

Erl. -Sehr.:  Belgrano.  L.  T.,  Begistro  arcivescovile 
di  Genova  in  Atti  della  Soc.  Ligare  di  storia  patria. 
IL  1870.  p.  289. 
Vita  di  s.Siro,  veeoovo  di  Genova.  Genova  1892. 16mo. 
44  pag. 

Vita  88.  Syri  et  Iventü  seu  Juventii  episco- 

porum  Ticinensium,  sive  aPompeio  Syri  disci- 

pulo,  sive  ex  hoc  a  Paulo  Diacono  edita  ap. 

Surium,  Vit  SS.  12.  Sept  VII.  1581.  p.  695-703. 

Passio  8.  S-i  in  dem  Werke  von  Preuni  {s,  u.), 

Erl.-Schr. :  Ch i es a ,  Innoc.,  Della  vita  di  s.  Siro,  primo 
vescovo  di  Pavia.  Milano  1684.  49. 
Prelini^  Cesare,  San  Siro,  primo  vescovo  e  patrono 
della  cittä  e  dioceri  di  Pavia.  Studio  stör.  -  critico. 
Pavia  1880. 1890.  2  vol.  8P.  XLVU.  690;  607.  207 
paq.  L  10.  SorgfäUig  gearbeiitt. 
Savio,  Fedele,  La  leggenda  di  s.  Siro  pximo  veeoovo 
di  Pavia.  Genova  1893.  Sf>.  26  vag.  (=  Etiratto  dal 
Gioraale  Ligostioo.  1892.  disp.  XII). 

De  s.  Syro  episc.  Patavino  (saec.  III)  in  AA. 
SS.  Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  652. 

De  SS.  Syro  et  Serapione  mart.  Alexandriae 
in  AA.  SS.  Boll.  11.  Sept  III.  p.  777. 

De  8.  Syro  mart.  in  Pamphilia  in  AA.  SS.  Boll. 
12.  Sept  IV.  p.  13. 

De  s.  Systo,  an  confess.  in  Africa?  coniectura 
Papebrocbii  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Jun.  I.  p.  422. 


T. 


Vita  s.  Talaricani  episcopi  Sodorensis 
(saec.  Vni). 

Ausg.:  ex  Breviario  Aberdonensi  a^  1509  in 
AA.  SS.  BolL  30.  Oct  XUI.  p.  449.  450.  Cf  R.  de 
Buckii  comment  praevius  ibid.  p.  447-449. 

De  s.  TalMa  sive  Amata  abbatissa  Antinoi  in 
Thebaide  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I. 
p.  257. 

Inventio  8.  Tamisiae  et  translatio  ad  coenob. 
Blandiniense  iuxta  Gandavum ,  vid.  Vita  s.  Amal- 
bergae  virg.  {invent.). 


De  8.  Tammaro  episc.  Beneventi  in  Italia  (saec. 
V.  VI)  Goorii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Oct. 
VII.  1.  p.  35-37. 

Passio  s.  Tanchae  virg.  mart  in  dioec. 
Tricassiua  in  Gallia  (saec.  VII)  auctore 
anonyme. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V. 
p.  122-124.  Cf  Fonsoni  comment  praevius  ibid. 
p.  120-122  et  Rigolloti  nota  ibid.  Suppl.  p.  41*. 

De  s.  Tanoone  eptec  Verdensi  in  Saxonia  (f 
cca.  800)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  IL  p.  889. 


1590 


ACTA  SS.  TAEACHI  —  VITA  S.  TELIAI 


Acta  SS.  Taracbi,  Probi  et  Andronici 

mart  Anazarbi  in  Cilicia  (f  304). 

Ausg.:  gr.  et  lat  ^ex  Rainartii  Act  martyr. 
Amstelod.  1713.  fol.  p.  419-449  —  »tn  AA.  SS. 
BolL  11.  Oct.  V.  p.  566-584.  Cf.  Buei  comment. 
praevius  ibid,  p.  560-565  et  Auotarium  ad  AA. 
SS.  Boll.  tomi  y.  p.  43-45  et  Rigolloti  Dotae  ibid. 
Suppl.  p.  61*- 65*.  —  'ap.  Surium,  VitSS.  11.  Oct 
mutila. 

De  b.  Taraaia  Ourenii  in  Lusitania  (f  1266) 
in  AA.  SS.  BoU.  3.  Sept  I.  p.  786. 

Tita  SS.  Tarasiae  viduae  et  Sanciae 
virg.,  Sancii  regis  filiarum,  reginarum  et 
soromin,  ord.  Cisterc.  Lorvanii  in  Lusi- 
tania (t  1229  et  1250)  recens  auctore  Fr. 

Francisco  Macedo  ord.  Min. 

Atutg.:  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  UI.  p.  473- 
504.  —  Processus  pro  beatificatione  et  cano- 
nizatione  SS.  ibid.  p.  505-531.  Cf-  Jun.  VI.  1. 
p.  206. 

Tita  s.  Taraaii  patriarchae  Constan- 
tinopolitani  (f  806)  auctore  Ignatio  dia- 
cono  Constant,  tum  episcopo  Nicaeano 
(saec.  IX  ine.). 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Ignatii  diaconi  vita  T-i 
archiepiscopi  G-i.  Graece  primum  (ex  codd.  Paris, 
et  Yienn.)  ed.  J.  A.  Heilel.  Helsingforsiae  1889. 
4^  F.  46  pag.  Jk  2.40  (=  Sonderabdruek  aus 
Acta  societatis  scientiamm  Fennicae.  Tom.  XVII). 
Mit  Oommentar. 

üebers. :  ex  graeco  lat  reddita  a  Gentiano  Her- 
veto *ap.  Surium,  Vit  SS.  25.  Febr.  —  ^une- 
derhoÜ  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  III.  p.  576- 
590.  Cf.  Henschenii  comment  praevius  ibid.  p. 
572-576. 

De  SS.  Tarasio  et  Johanne  mart.  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  9. 

De  s.  Tarasio  thaumaturgo  in  Lycaonia  in  AA. 
SS.  Boll.  8.  Mai.  ü.  p.  305. 

De  s.  Tarsitia  virg.  apud  Eutenos  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Janr.  I.  p.  1068.  1069. 

De  SS.  Tascio,  Dubitato,  Yalente  mart.  Afri- 
canis  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  I.  p.  205. 

Vita  s.  TasoniSy  rid.  Vita  s.  Paldonis. 

De  Taasilone  duce  Baioariae,  dein  monacho 
(t  cca.  798)  elogium  bist,  ubi  de  Desiderio 
rege  Langobardorum ,  ap.  liabillon ,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  DI.  2.  p.  443-446. 

Erl.-Schr.:  Falk,  Frz.,  Geschichte  des  ehemaligen  Elo- 
sten  Lorsch.  Mainz  1866.  9>.  p.  149  -158. 

De  s.  Tatiana  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  257. 

De  s.  Tatiana  mart.  sub  Alexandre  imp.  in  AA. 
SS.  Boll.  12.  Janr.  I.  p.  720. 

Erl.-Sehr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  römische  Staat 
I.  Leipzig  1890.  p.  314. 

Acta  s.  Tatiani  Dulae  mart  iuxta  Ze- 

phyrium  Ciliciae  saec.  IV. 

Ausg.:  *  graece  c.  interpret  lat  Guil.  Sirleti 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  IL  p.  1043-1048.  — 
'lat  ap.  Surium,  Vit  SS.  15.  Jun. 


Martyrium  s.  Tatiani  mart  Glaudiopoli 
in  Honoriade  Provincia  (forte  sub  Dio- 
cletiano). 

Ausg. :  graece  et  lat  in  IlA.  SS.  Boll.  24.  Aug. 
IV.  p.  767. 

De  s.  Tatone  monaebo  (t  729)  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Janr.  I.  p.  713. 

Vita  8.  Tatoilte,  vid.  Vita  s.  Paldonis. 

De  s.  Tatwino  episc.  Cantuariae  in  Anglia  if 
734)  Sollerii  syUoge  in  AA.  SS.  Bol!.  30.  Jul. 
Vn.  p.  159. 160. 

Vita  s.  Taurini  episcopi  Ebroicis  in 
Gallia  (forte  saec.  V)  auctore  ut  quidem 
ipse  asserit,  Deodato  et  sancti  discipulo 
et  presbytero. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Aug.  IL  p.  639- 
642.  —  Historia  inventionis  primae  auct 
anonyme  ibid.  p.  642-645.  —  Historia  trans- 
lationisad  castrum  Laudosum  et  inde  ad  coenob. 
Gigniacense  auct.  anonyme  ibid.  p.  645-650.  — 
Gircumvectio  corporis  a.  1158  instituta  ibid. 
p.  650-656. 

Erl.'Sdtr.:  Boschius,  Oommentar.  piaeTins  und.  p. 
686-689. 

Bondon,  H.  M.,  Vie  de  St.  Taniin,  pmaier  ^veqae 
d'Evrenx.  Ronen  1694.  12mo. 

C  o  r  d  e ,  L.  T. ,  La  chAsse  de  s.  Tanrin ,  premier  ^reqne 
d'Evrenx,  snme  de  la  legende  da  m6me  saint,  pnblieo 
et  revne  snr  nn  ms.  dn  XI.  sidcle  de  la  bibl.  unp.  de 
Paris.  Evrenx  1867.  i^.  48 pag.  ei  6pkmehe§. 

Histoii^e  littÖFaire  de  la  Franoe.  V.  p.  96. 

Venelin,  £.,  Saint  Tanrin  et  sa  condre  ä  Saint- 
Anbin  de  Gisai.  Bemay  1886.  8°.  40  pag.  et  pl. 

De  8.  Taurino  episc.  Augustae  Anscomm  in 
Novempopulania  (saec.  El.  iV  forsan  VIII)  Stil- 
tingii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept  IL 
p.  630-633. 

De  SS.  Taurino,  Nemorato,  Satumino  etc.  mart 
in'Aegypto  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept  n.  p.  528. 

De  8.  Tecia  Haimanot  monacho  et  oonf.  (r 
cca.  710)  in  Aethiopia  E.  Carpentieri  couimeDt 
historicus  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct  XII.  p.  383- 
-388.  —  Summarium  yitae,  at  sublestae  fidei, 
ex  Senkessar  aethiopico  ibid.  p.  388-390. 

De  8.  Teoleohilde  abbatissa  Jotrensi,  rid.  £ulo- 
gium  8.  Theodechildi8. 

Yita  s.  Telesphori  papae  et  mart  (f 

136?)  auctore  Segero  PauUo  ord.  Car- 

mel.  theoL 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Janr.  I.  p.  236-240. 

Erl.'Sehr.:  Siber,  TT.  Q.«  Programma  qno  Telesphoh 
Tita  ab  erroribus  pnrgatnr.    Upsiae  1714.  iP. 

De  SS.  Telesphoro,  iloro,  Jocondo  ete.  mart 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Janr.  L  p.  323. 

Yita  s.  Teliai ,  Teliavi  sive  Eliud  episc. 
Landavensis  in  Walüa  (f  cca.  551)  auctore 

anonymo. 

Randsekr, :  vgl.  Hardy,  Descript  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  130.  n*»  390. 

Ausg.:  ex  legenda  SS.  Angliae  Je.  Cap gra- 
vi i  (fol.  280^)  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Febr.  H.  p.  308 
-310.  Cf.  Bollandi  comment  histor.  Und.  p.  303 
-308.  —  Tita  aiia  authore  Galf  rido  alias  Ste- 


VITA  S.  TELLONIS  —  ACTA  S.  TERESIAE  A  JESU 


1591 


phano  Landavensi  (cca.  1120)  ap.  Wharton, 
Anglia  Sacra  11.  p.  662-666.  —  'tn  über  Lan- 
davensis,  liyfrTeilo,  or  the  Ancient  register  of 
the  cathedral  chnrch  of  Llandaff.  Edited  by  J.  W. 
Fees.  Llandavery  1840.  Roy.- 8*.  p.  92  et  332.  — 
^  ed.  J.  Loth  unter  d.  Tit.:  La  tio  de  s.  Teliau 
d' apres  le  Li  vre  de  liandaf  in  Annales  de  Bre- 
tagne IX.  1894.  p.  81-85.  277-286.  438-446; 
X.  p.  66-77.  Vgl,  Analecta  BoUand.  XIV.  1895. 
p.  445. 

Tita  s.  Telloni8  archidiaconi  cathedr. 
Conimbricensis  ecclesiae  (flor.  1131)  noti- 
tiaque  fandationis  coenobii  s.  Crucis  Co- 
nimbricensis. 

EnthAlt  fast  nar  Diplome  von  Fftpston. 

Ausg.:  ^in  Fortugaliae  moniim.  I.  p.  63-7.5. 
—  *  Bmcbstäcke  in  Monarchia  Lusitana,  tom. 
III  auctore  Brandano,  append.;  fehlerkafi, 

üebers. :  tomado  do  latin  ...  em  na  era  1455 
per  meestre  Aluaro  da  Mota  «n  Portug.  mon. 
L  c.  p.  75-78. 

De  8.  Tenenano  seu  Tinidoro  Leonensi  episc. 
(saec.  VI)  in  AA.  SS.  Bell.  16,  Jul.  IV.  p.  179. 180. 

De  s.  TenMtina  virg.  apud  Cenomanos  in  Gallia 
(med.  saec.  VI)  Pinii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Aug.  IV.  p.  791-794. 

Acta  SS.  Terentiani  episc.  mart  et  Flacci 
mart  Tuderti  in  Umbria  (f  cca.  118)  au- 
ctore anonyme. 

Ausg. :  ex  edit.  Mombritii  et  ms.  in  AA.  SS. 
Bell.  1.  Sept  L  p.  112-116.  Cf.  Stiitingii  com- 
ment.  praevius  ibid.  p.  108-112. 

Acta  SS.  Terentii,  A&icani,  Maximi  eie. 

mart  Afrorum  sub  Decio. 

Ausg. :  ex  ms.  Graeco  latine  interpr.  Petr.  Fr. 
Zino  in  AA.  SS.  Boll.  10.  April.  I.  p.  861.  862. 

Vita  s.  Terentii  confessoris  Paventiae 
in  AemiUa  Italiae. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jul.  VH. 
p.  155-157  c.  Sollerii  comment.  praevio. 

Acta  s.  Terentii  episcopi  Metensis  (f 
cca  440)  incerta. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct  XII.  p.  808 
-814.  Gf.  R.  de  Buckii  comment.  praevius  ibid. 
p.  806-808. 

Acta  s.  Terentii  mart  Pisauri  in  du- 
catu  ürbinate  (saec.  HI)  sublestae  fidei. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Sept  VI.  p.  679- 
681  c.  Perierü  comment.  p.  678. 

Erl.-Sehr.:  Olivieri  degli  Abati,  A.C.,  Memorie 
di  8.  Terenado,  martire  e  protettore  piincipale  della 
cittft  di  PoBaro.  Pesaro  1776.  4«. 
YescoTado,  II,  di  s.  Terenzio  mart.  e  protett.  della 
cittA  di  Pesaro  dimostrato  falso  da  Onomilio  Gira- 
stanti  anagramma  parissimo  dell'  abbate  Antonio  Stra- 
migioli.  (Tomo  1.)  Folieno  s.  a.  (prefaz.  1787.)  Tomo  2. 
Assisi  1717.  {no!)  2  vol.  gr.  8*>. 

De  s.  Terentio  episc.  Lunensi  et  mart.  Sar- 
zanae  in  Italia  {forte  sec.  IX)  in  AA.  SS.  Boll. 
15.  Jul.  IV.  p.  96. 

De  SS.  Terentio  et  Neonilla  eonimque  liberis 
Kita,  Sarbilo,  Hierace,  Theodulo  ...  et  Eunice 


martyribus  R.  de  BnckM  sylloge  in  kk.  SS.  Boll. 
28.  Oct  Xn.  p.  512.  513. 

Acta  s.  Teresiae  a  Jesu  virg.,  Carme- 
litarom  strict  observ.  parentLs,  Abulae  in 
Hispania  (f  1582)  auctore  Francisco  de 

Ribera  S.  J.  Libri  5. 

Ausg. :  ex  prima  edit  Salmanticensi  anni  1590, 
secundum  versionom  Coloniensem  Matthiae  Mar- 
tioez  anni  1620  (Colon.  Agripp.  4^)  in  kk.  SS. 
Boll.  15.  Oct  Vn.  p.  538-725.  —  Testimonia 
de  s.  T-a  prolata,  collecta  a  Didaco  Yepes  in 
Prologo  ad  vitam  Teresianam  atque  in  latin.  trans- 
lata  a  Matth.  Martinez  ibid.  p.  725-741.  —  Mo- 
nita  a  s.  matre  T-a  monialibus  suis  tradita  ibid. 
p.  741-743.  —  Gloria  posthuma  ibid.  p.  745 
-790.  NB,  Alles  dies  mit  Vandermoeres  Com- 
mentar  erschien  auch  als  SeparatabdruckBTVLxel" 
lis  1845.  gr.  fol.  Mit  15  Kupfertafeln.  40  fr. 

üebers.:  Vie  de  la  mere  Therese  de  Jesus, 
f ondatrice  des  Carmes  dechaussez ,  composee  par 
Fran<;.  de  Ribera,  traduite  de  I'espagnol  en  fran^. 
par  J.  D.  B.  P.  et  L.  P.  C.  D.  B.  Paris  1632.  8°. 

—  trad.  de  Tespagnol.  Paris  1645.  8^  —  trad. 
de  I'espagnol  par  Marcel  Bouix.  Paris  1867.  8**. 
700  pag.  7  fr.  50  c.;  Paris  1884.  2  vol.  8^  10  fr. 

:  Lettres  de  la  glor.  Möre  sainte 

Teröse. 

Ausg.:  ^  enricb.  de  remarques  de  J.  de Palafox 
et  Mendoze.  Trad.  de  Tespagn.  par  Fr.  Pelicot 
Bruxelles  1661.  8°.  —  •  Paiis,  Lecoffre  1867. 
3  vol.  8^  18  fr.  —  Lottere  .  .  .  tradotte  e  dis- 
poste  secondo  l'ordine  chi-onol.  con  illustraz.  e 
note  per  un  padre  D.  C.  D.  G.  Modena  1882.  2  vol. 
8<>.  L  17.  [Vol.  1*»  Anno  1560—1577.  X  736 pag, 

—  Vol.  2«  Anno  1577—1582.  968  pag.] 

:  La  vida  de  la  santa  Madre  Te- 

resa  de  Jesus,  y  algunas  de  la  mercedes 
que  hizo ,  escrita  por  ella  misma  por  man- 

dado  de  su  confesor. 

Ausg.:  nueva  ediciön  conforme  al  original 
autogr.  que  se  conserva  en  el  real  Monasterio 
de  s.  Lorenzo  de  El  Escorial.  Madrid  1882.  8^ 
XX.  570  pag.  28  r. 

Uebers.:  Vie  de  s.  Terese  ecrite  par  elle- 
meme.  Trad.  d'apres  les  mss.  orig.  . . .  par  Marcel 
Bouix.  Paris  1857.  12mo;  12.  edit  Paris  &  Lyon 
1880.  12mo.  XI,  692  pag.  —  trad.  par  Chanut 
Paris  1691.  8^ 

Leben  der  h.  Theresia,  von  ihr  selbst  ge- 
schrieben. Mit  den  Anmerkk.  und  Zugaben  der 
Ausg.  des  P.  Marcel  Bouix,  übers,  von  A.  K.  Mit 
e.  Vorwort  von  J.  Th.  Laurent  Aachen  1868.  8*. 
vn.  702  pag. ;  —  übers,  von  L.  Claras.  2.  Aufl. 
Regensburg  1867.  8^  Ji  3. 

Erl.-Sehr.:  Acta  pnbl.  canonizationis  s.  Theresiae  a 
Jesn,  fundatricis  Garmelitamin ,  edid.  Dominicas  a 
Jesa.  Lntet.  Paris.  1628.  12mo. 
Albnn-Teresiano.  Homenaje literario - artistioo  qne 

Sara  conmemorar  el  8.  centeoario  de  la  glor.  mnerte 
e  s.  Teresa  de  J.,  le  tribata  la  redacciön  de  El  Äve- 
riguador  univeraat.  Madrid  1882.  fol.  148  pag.  12.50 
pesetas. 
Bar  ine,  ArvMe,  Psychologie  d'ime  sainte.  —  Sainte 
Th^rdse  in  Revae  des  deax  mondes.  P6r.  ni.  Tom.  75. 
1886.  p.  549-679. 


1592 


ACTA  S.  TERESUE  A  JESU  —  VITA  S.  THAISIDIS 


Bordoni,  vid.  Vita 

Boaoher,  J.B.  A.,  Vie  de  Sainte  Th^rdse.  Paris  1810. 

2  vol.  9>. 
Baohfelner,  S.,  Lebeaageschichte  der  h.  Jungf raa 

Theresia.  Augsbaig  1826.  BP. 
C  e  r  n  y ,  J. ,  Zivot  sr.  panny  Terezie  s.  pcip^enoa  Kratkon 

historjj  r'adn  bosyckEannelitaneky.Gechach.yPra2e 

1830.  8*^ 
C  o  1 1  o  in  b  e  t ,  F.  B.,  Vie  de  Sainte  Ter^se.  Lyon  1837. 9>. 
Duret,  P.  ca.,  Vie  de  Sainte  Thöröae.  Lyon  1718. 

12mo. 
(Emery,  J.  A.)  Esprit  de  Sainte  Th6röse.   reoneilli 

de  see  oeuvres.  Lyon  1775.  BP;  —  ibid.  1779.  BP;  — 

Avignon  1826.  2  vol.  12mo. 
Federico  di  S.  Antonio,  Vitadi  s.Teresadi  Gesd. 

Veneda  1789.  2  vol.  4P, 
Faente,  Vioente  de  la,  Vida  de  s.  Teresa  a  Jeeüs. 

Madrid  1874.  gr.  4P  (übers,  unt.  d.  Tu.:  Histoire  de 

s.  Th6rdse,  d^apr^s  les  BoUandistee ,  des  divers  histo- 

riens  et  i'Mition  complöte  de  ses  oeuvres,  pabl.  par 

donVic.  de  la  Faente.  (Nantes)  Paris  1883.  2  vol.  8^. 

10  fr. ;  U.  mille.  Paris  1888.  2  vol.  Bf^. 
:  El  tercer  centenario  de  s.  Teresa  de  J.  Manual 

del  peregrino  nara  visitsr  la  patria,  sepnlcro  y  pamjes 

donde  fondö  la  Santa  6  ezisten  recaerdos  suyos  en 

Espana.  Madrid  1882.  4P.  480  pag.  5  pesetas. 
Giovanni  dellaPresentatione,  ora.Cannel.,Vita 

di  8.  Teresa  di  Gesa ,  fancialla,  che  veeti  l'abito  del 

ordine  de'  Scalzi  di  N.  Sign,  della  Mercede.  Trad.  da 

an  sacerd.  secol.  Venezia  1737.  8^. 
Hahn ,  G.,  Soc.  J.,  Les  phönomdnes  hystöriqaes  et  les 

r6v61ations  de  s.  Thördse.  Braxelles ,  Vromant  1888. 

BP.  183vag.  (=  Sonderabdruek  aus  Bevae  des  qaestions 

scientinquee.  1888.  p.  1  sq.).  Preisgekrmi  vom  Biaehof 

von  Salainanoa.  Kvrdüich  verboten. 
Hennes,  J.  H.,  Das  Leben  der  h.  Theresia.  2.  Aufl. 

Aachen  1866.  BP.  Jk  2. 
Hofele,  E.,  Die  h.  Theresia  von  Jesus,  die  Lehrerin 

der  Kirche,  der  Rohm  der  span.  Nation.  Ein  Lebens- 

a. Charakterbild.  Begensboig  1882.  BP.  294pag.Jk2.70. 
Joannes  a  S.  Hieronymo  et  Joannes  a  Jesa^  Vita 

et  mores,  spiritas,  zelus  et  doctrina  servae  Dei  The- 

resae  de  Jesu.  Broxellis  1610. 4o.  VIII.  126pag.  (rendue 

fran9oise  par  Guil.  de  Rebreviettes.  Anas  1610. 12mo. 

256  pag.). 
Joannes  a  Jesu  Maria  ord.  Carm.,  Compendiam 

vitae  s.  Teresiae  a  Jesu.  Coloniae  1614.  BP. 
Leben  der  h.  Theresia.  Coeln  1841.  12mo. 
Leven  van  d.  moeder  Teresa  van  Jezas,  fondatersse 

van  d'Orden  der  ongheschoeide  Carmeliten.  Braessel 

1609.  BP. 
Loth,  Jalien,  Sainte  Th^rdse,  son  siöcle,  sa  vie,  son 

oeavre.  Rouen  1883.  BP.  2  fir. 
Marckhovitsch,  Geschichten  von  denckwürdigsten 

Begebenheiten,   welche  sich  mit  der  heiligen  Jung- 
frau Theresia  ae  Jesu  zugetragen  haben.  Wien  1718. 

2  Bde.  BP. 
Oeuvres  de  s.  T^rdse,  traduites  d'aprös  les  mss.  ori- 

ginaux  j>ar  Maroel  Bouix.  Paris  1862  —  61.  6  vol.  ffi. 
Opere  di  s.  Teresa  giusta  i  manoscritti  originali,  illa- 

strate  con  vario  comento  ....  da  Caoimillo  Mella. 

Modena  1874.  76.  6  vol.  gr.  8^. 
Orves,  Mme.  Estienne  d',  Sainte  Thördse.  Avec  une 

lettre  -  pr§race  de  Mgr.  r6v§que  do  Chartres.  Paris 

1890.  #.  IX.  547 pag.  7  fr.  50  o. 
POsl,  Fr.,  Leben  der  h.  Theresia  von  Jesu,  Stifterin 

des  Baifüsser-  Carmeliten  -  Ordens.  Begensborg  1847. 

80.  Jk  4.50. 
Relatione  breve  della  vita,  miracoU  et  canonizatione 

della  vergine  s.  Teresa  di  Giesu.  Venezia  1622.  8^. 

40jMg. 
Ricci,  Mauro,  Vita  della  s.  madre  Teresa  di  Gesa  ri- 

formatrice  dell'  ordine  del  Oarmelo.  Firenze  1874.  8^. 

478 pag.  LS. 
Rousselot,  Paol,  Les  mystiq^ues  Espagnols  Malon 

de  Chaide,  Jean  d'Avila,  Louis  de  Grenade,  Louis 

de  L^n ,  Sto.  Th^röse,  S.  Jean  de  la  Croix  et  leur 

groupe.  Paris  1867.  Bfi.  p.  308-378. 
San,  Louis  de,  Stade  pathologico - thöologique  sur  s. 

Th^r^se.  R^ponse  au  Memoire  du  P.  G.  Hahn.  Louvain 

1886.  80.  XILlUpag. 
S  m  e  d  t ,  Ch.  de,  Les  r6vdlations  de  s.  Th6r5se  in  Revue 

des  qnestions  historiques.  XXXV.  Paris  1884.  p.  633 

-550 
Vandermoere,  Jos.,  Commentar.  praevius  in  AA. 

SS.  Boll.  1.  c.  p.109-537. 
Vida  de  s.  Teresa  do  Jesus,  ilustrada  con  18  l&minas . . 

y  textos  tomados  de  sus  cscritos  y  de  otros  autores 


o61ebres,  bigo  la  direcd6n  de  don  Vlc.  Lafu^nte. 
Madrid  1882.  BP.  2  penetaa. 

Vie  de  la  seraphiqne  mdre  s.  T6röse  de  Jesus.  En 
figuree,  et  en  vers  fran^.  et  latines.  Lyon  1670.  12ido. 

Vie  de  8.  TöHtee,  tir6e  dea  antean  origmaax  espagnoU 

par  M.  de  Vill6fore.  Paris  1712.  4P;  —  «Md. 

1748.  2vols.  12mo. 

Vita  b.  matris  Teresae.  Ex  hispan.  in  ital.  tnnslai. 
per  J.  F.  Bordonium,  nanc  vero  lat.  reddita  per 
A.  Eerbekium.  Moguntiae  1608.  BP. 

Yepes,  D.  de,  Vita  della  gioriosa  verg.  s.  Teresa  di 
Giesu  .  .  .  scritta  in  ling.  Gastigliana  et  trad.  ne!I& 
Toscana  dal  G.  C.  Braocmi.  Roma  1623.  4P. 

ZOckler,  Otto,  Petras  von  Alcantua,  Teresia  v<«i 
Avila  and  Johannes  de  Crace.  Ein  Beitrag  zar  Ge- 
schichte der  mOndiischen  Gontrareformation  Spanies» 
im  16.  Jahrh.  U.  Teresia  von  AvÜa  «h  Zeitschrift  för 
die  gesammte  lutherische  Theologie  and  Kirche  voa 
Rudelbach.  XXVI.  Leipzig  1866.  p.  68-106;  281-3Lß. 

De  s.  Ternuio  Pictoroui  in  Britannia  episcopo 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jun.  11.  p.  533-535. 

De  8S.  Tertio,  Jesu  iusto  et  Artema,  discipolis 
Pauli  apost.  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Jun.  rv.  p.  67.  68. 

De  s.  Tertuiliano  episcopo  Bononiensi  in  Italia 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  IH.  p.  494. 

s.  Tertulinus  martyr  qualiter  reductiis 

fuerat  in  monasterium  Slechdorfense  (ord. 

s.  Ben.,  Schlehdorf ^  THoec.  Freising). 
Ausg.:  ap.  Fertz,  Mon.  scr.  IX.  p.  216.  217. 

De  88.  Tertnilfno  et  Chrysantho  mart.  Romaiiis 
Luxembargum  translatis  commentarius  Alexandri 
Wüthemii  S.  J.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Mai.  11.  p. 
558-566.  Cf.  p.  846. 

De  8.  TertuHino  presb.  et  mart  Bomae  a.  257 
Boschii  oomment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Au?. 
I.  p.  816. 

De  s.  Tetradio  episc.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr. 
n.  p.  887.  öf.  p.  901. 

Vita  s.  Tetrici  episcopi  Autissiodoren- 
sis  in  Gallia  (f  cca.  709). 

Ätisg.:  ex  historia  episc.  Autissiod.  scripta 
ante  annos  800  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  in.  1.  p.  102-104.  Cf.  Commentarius  de  s. 
Tetrico  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  H.  p.  95. 

De  s.  Tetrico  episc.  Lingonensi  in  Gallia  (t 
572)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mari-  n.  p.  633-635. 

Vita  SS.  Teuteriae  et  Tuscae  virg.  Ve- 
ronae.  Compendium  ex  collect  Augustini 
Valerii  episcopi  Veronensis. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Bell.  5.  Mai.  IL  p.  45.  4<i. 
—  Vita  metrica  et  hymnus  ibid.  p.  46.  47.  — 
Miracula  ex  italico  Bapt  Peretti  Und.  p.  47.  48. 

De  s.  Thadaeo  mari:.  apud  Habessinos  culto 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  157. 

De  s.  Thaddaeo  apostolo  qui  et  Judas  (saec.  li 
J.  y.  Hecke!  comment  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  Oct  Xn.  p.  437-449. 

De  s.  ThaddaeOy  uno  ex  discipulis  Christi  ^t 
probab.  44)  J.  v.  Heckei  oomment  praevius  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Oct  XII.  p.  450  -  458.  —  Doctrina  A  d  - 
daei  apostoli  seu  epistola  Addaei  ex  syria»)  an- 
glice  reddita  a  W.  Cureton,  latine  ibid.p.AoS-Aßl. 

Vita  s.  Thaisidis  seu  Thaidis  meretrieis 
poenitentis  in  Aegypto  (saec.  TV)  auctore 


DE  SS.  THALASIO  —  VITA  S.  THEOBALDI  EREMITAE 


1593 


Marbodo  Bedonensi  episc.  (f  1123). 

Metrice. 

Ausg. :  ^  ex  2  mss.  ed.  Beaugendre  in  Opp. 
Hildeberti  Cenomanensis.  Paris.  1706.  fol.  p.  1541 
-1545.  —  «tn  AA.  SS.  BoU.  8.  Oct  IV.  p.  226- 
228.  —  '  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CLXXI.  p. 
1629-1634.  —  Vita  altera  anctore  anonymo, 
ex  edit.  Rosweydiana  ^  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  225. 
226.  Cf,  Byei  comment  praevius  ibid,  p.  223. 224. 

—  ■  ap.  Surium,  Vit.  SS.  8.  Oct.  —  •  ap.  Migne 
1.  c.LXXin.p.  661-664. 

De  SS.  Thalaaio  et  Baio  martyribus  Exoldoni 
in  Gallia  (f  saec.  V)  R.  de  Bucku  oommeni  cri- 
ticus  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Oct  XIU.  p.  351-358. 

Tita  SS.  Thalassii  et  Linmaei  anaeho- 

retanim  iuxta  Cyrum  in  Syria  (saec.  V) 

ex  Philotheo  Theodoreti  cap.  22. 

Äuag,:  tnAA.SS.BoU.  22.  Febr.  III.  p.  291. 292. 

De  SS.  Thalaasio  et  Marco  eremitis  apud  Orae- 
cos  Henschenii  comment.  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
20.  Mai.  V.  p.  *226. 

De  s.  ThalelaM  anachoreta  in  Syria  (f  cca.  460) 
in  AA.  SS.  BoU.  27.  Febr.  lU.  p.  680.  681. 

Acta  SS.  Thallelaei  medlci,  Alexandri 
et  Asterii  spiculatoriun  (f  284)  martyrom 
vetustiora. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  BoU.  20.  Mai. 
V.  p.  *180-*183.  —  Acta  recentiora  fidei  exi- 
guae  graece  et  lai  ibid,  p.  *183-*193.  —  Epi- 
tome  actorum  ibid.  p.  ^193.  Cf.  Papebrochii 
comment  praevius  ibid.  p.  *178.  ♦179  et  VlI. 
p.  819. 

De  SS.  Thamato,  Honorato,  Seleaco  etc.  mart 
Caesareae  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jun.  I.  p.  211. 

De  8.  Tliarsicio  acolytho  mart  Romae  in  AA. 
SS.  BoU.  15.  Aug.  in.  p.  201. 

De  s.  Thaa  martyre  in  AA.  SS.  BoU.  23.  Febr. 
ni.  p.  363. 

Martyrium   ss.  Theae,   Valentinae   et 

Pauli  martyrum  Caesareae  Palaest.  a.  808 

auctore  Eusebio  episcopo  Caesareae. 
Ausg. :  ^  lat  ab  Henr.  Valesio  reddita  p.  330. 

—  •  wiederh.  in  AA.  SS.  BoU.  25.  Jui.  VI.  p. 
165.  166.  Cf.  Pinii  comment  praevius  ibid.  p. 
163-165. 

Passio  8.  ThMgenls  =  Passio  s.  Theogenis. 

Passio  s.  Thebaloae  legionis  \  _  p     .       ^ 
Passio  SS.  Thebaeorum        /  -  ^^^^  ^'  ^^ 
ritii  et  sociorom. 

De  s.  Tbecia  abbatissa  Eitzingae  ad  Moenum 
in  Franconia  (f  saec.  VIII  fin.)  Goorii  syUoge  in 
AA.  SS.  BoU.  15.  Oct  VE.  1.  p.  59-64. 

De  SS.  Thecta  virg.  et  Justina  Leontinis  in 
SiciUa  (saec.  HI.  Vita  ex  Phil.  Ferrario)  in  AA. 
SS.  BoU.  10.  Janr.  I.  p.  601. 

Vita  s.  Theclae  martyris  Seleuciae  in 
Isauria  (saec.  1. 11)  auctore  Basiiio  epi- 
scopo Seleuciae  (flor.  450)  et  miracula. 
Libri  2.   —   Simeonis  Metaphrastae 


de  eadem  martyre  Über  singularis,  lat. 
vertit  Petr.  Fantinus  Tiletanus. 

Ausg. :  *  Antverpiae  (Plantin)  1608.  4^  Cum 
effigie.  (XLU.)  291  peig.  —  'ap.  Surium ^  Vit 
SS.  23.  Sept  —  *  in  Gregorii  Neocaesanensis 
episc.  oognom.  Thaumaturgi,  Macarii  Aegyptii  et 
Basilii  Sei.  episc.  opp.  omn.  ed.  Gl. Dausqueius.  Gr. 
et  lat  Paris.  1622.  fol.  p.  225-314.  —  *  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  lat  tant  edita.  XLI. 
1860.  p.  199-274.  —  Aetm  PauU  et  Theclae  ed. 
Ad.  Lipsius  in  Acta  Apostolorum  apoorypha.  I. 
Lipsiae  1891.  p.  235-273. 

Sri.- Sehr. ;  Cabrol ,  Fern.,  La  l^nde  de  sainte Thdcle. 
Paris  1896.  9>.  28pag.  (=  Exbraä  de  la  Beoue  Geth- 
sömani  et  le  Monde). 

Bey,  Am.,  £tade  aar  lea  Acta  Pauli  et  Theclae.  Thdse. 
Paria  1890.  8». 

Schlau,  Carl,  Die  Acten  des  Panlos  and  der  Thecla 
u.  die  ältere  Thecla-  Legende.  Ein  Beitrag  zor  christ- 
lichen Literatargeschichte.  Leipzig  1877.  8^.  VI.  95 
pag.  Jk  3.60. 

Stilting,  De  s.  Thecla  oommentarias  crit-historicus 
tu  AA.  SS.  BoU.  23.  Sept.  VI.  p.  646-668. 

Acta  SS.  Theclae,  Mariamnae,  Marthae 

etc.  quinque  virg.  canonicarum,  mariyruni 

in  Perside  saec.  IV. 

Ausg. :  graece  et  lat  in  AA.  SS.  BoiL  9.  Jun. 
n.  p.  173. 

De  s.  Theemeda  et  filiis  eius,  Armenio  et  matre 
eins,  mart.  Aegyptiacis,  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Jun. 
I.  p.  169. 

De  s.  Theione  et  dnobns  pneris  in  AA.  SS. 
BoU.  1.  Febr.  I.  p.  48. 

Yita  8.  Tbeliai  -=  Vita  s.  Teliai. 

De  8.  Thenna  seu  Thenew  matrona  matre  s. 
Eentigemi  in  Scotia  (f  cca.  580)  in  AA.  SS.  BoU. 
18.  Jul.  IV.  p.  422. 

Vita  s.  Theobaldi  abbatis  Beccensis, 
postea  Cantuariensis  archiepisc.  (f  1139) 
auctore  Milone  Crispino. 

Ausg. :  in  Lanfranci  Cantuariensis  archiepisc. 
opp.  ed.  L.  d*Achery,  Paris.  1648.  fol.  Append. 
—  Compendium  vitae  ^ibid.  p.  51.  —  *  wie- 
derh. ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  411.  412. 

ErL-Sdur.:  Sammarthani,  Oallia  chiistiana  IV.  p. 
139  sq. 

Vgl.  Chronioon  Becoensis  abb. 

Vita  b.  Theobaldi  Albae-Fompeiae  in 

Insubria  (f  1150). 

Ausg.:  a  PhU.  Malabayla  ex  antiquis  monu- 
mentis  coUecta  et  a  Fr.  Dom.  Passoni  ord.  Minor, 
italice  aucta  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  137-148. 

Vita  s.  Theobaldi  abbatis  Vallis  Cernaii. 

Hieraas  Fragmentam  de  matrimonio  s.  Lndo- 
V  i  c  i  cnm  Maivaretha ,  Berengarii  comitls  ProTindae  filia 
ap.  Dachesne,  Bist.  Franc,  scr.  V.  p.  406. 

Vita  s.  Theobaldi  canonici  Doratensis 
in  Marchiano  comitatu  auctore  Petro  Ro- 
berto. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  II.  p.  683.  684. 

Vita  s.  Theobaldi  eremitae  dioec.  Vi- 
centinae  in  Italia  (f  1066)  auctore  Petro 
abbate  Vangadiciae  aequali. 


1594 


TITA  S.  THEOBALDI  —  VITA  THEODERICI  ABB.  ANDAGIN. 


AuBg,:  ^ex  mss.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VI.  2.  p.  158-168.  —  'Bruchstück  ap. 
Bouquet,  Recueil  XI.  p.  478.  —  Translatio  ap. 
Mabillon  1.  c.  p.  168-175.  —  Translatio  ab  Italia 
per  Amulfam  fratrem  eins  ibid.  p.  175-182.  — 
Bulla  Alexandriin  de  canonizatione  s.  Tb-i 
ibid.  p.  182.  —  Vita  alia  auctore  coaevo  ex  4 
mss.  et  *  Surio  (De  prob.  SS.  historiis.  30.  Jun. 
Vn.  Col.  Agr.  1581.  p.  557-562)  •  in  AA.  SS.  Boll. 
30.  Jun.  V.  p.  592-595.  —  'ap,  Duchesne,  Hist 
Franc,  scr.  IV.  p.  166.  —  *  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet,  Recueil  XL  p.  477.  478.  —  Vita  alla  bullae 
canonizationis  adiuocta  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
596-598.  —  Miracnla  ibid.  p.  598-606. 

Erl.-Sehr.:  AI  Ion,  Aug..  Vie  de  s.  Thibaat,  prdtre  et 
ennite,  patron  de  la  rille  de  Provins.  Meaax  1873. 

Deecke,  W.,  Amaletringe  des  Heiligen  Theobald  von 
Thann  in  Jahrbach  für  Gesch.  n.  Otteratur  Elsass- 
Lothrmgens.  VIH.  Strassburg,1892.  gr.  8^.  p.  37-44. 

Henschen,  Commentar.  praeTiosm  AA.SS.Boll.l. c. 
p.  588-592. 

Stoffel.  Oeo.,  Tomns  miracaloram  s.  Theobaldi  im 
Originaltext  beransgegoben.  Mit  e.(Fac8iin.  Colmar 
1875.  gr.8P.  VI.  192  paß. 

Vie  de  s.  Thibaad  hormite  tnH6moires  de  litt^ratore 
et  d'histoire.  VII.  Paria  1720.  8».  p.  458-478. 

Vita  di  8.  Teobaldo  .  .  .  scritta  da  nn  sao  contempo- 
raneo  .  .  .  estratta  da  nn  cod.  ms.  e  tradotta  in  idioma 
italiano  dal  B.C.O.deMatüa.  Napoli  1820.  9P.  16pag. 

Weicherding,  J.,  Der  h.  Theobald  von  Provins,  der 
Patron  der  Handwerker,  der  Einsiedler  von  Ghiny, 
von  Pettingen  (bei  Merscn)  and  von  Salanigo  in  Ober- 
italien. Loxemboig  1879.  gr.  8P.  160  pag.  Jk  1.50. 

Tita  s.  Theobaidi  seu  Tiebaldi  monachi 

et  eremitae   auctore  Reinero  raonacho 

Leodiensi.   libri  2. 

Ausg.:  Praefatio  atich  ap.  Martene,  Ampi, 
collect  I.  p.  960.  —  Unt.  d.  Tit.:  Flos  eremi 
seu  de  vita  s.  Tiebaldi  libri  2  'ap.  Fez,  Thes. 
anecd.  IV.  3.  p.  95-110.  —  ^wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CCIV.  p.  69-80. 

De  s.  Theobaldo  archiep.  Viennensi  in  Gallia 
(saec.  X)  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Mai.  V.  p.  47. 

De  s.  Theoeleta  tbaumaturga  apud  Graecos  in 
AA.  SS.  Boll.  21.  Aug.  IV.  p.  449. 

De  s.  Theooriato  monacbo  hegumeno  in  terri- 
torio  Hierosolym.  (f  467)  Pinii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Sept  I.  p.  659. 

Tita  s.  Theoctistes  Lesbiae  virg.  au- 
ctore Simeone  Metaphraste. 

Qeechrieben  nach  912. 

Handschr.:  Moskau,  Synodalbibl. 

Ausg.:  ^  graeee,  aber  nicht  vollständig  ed. 
Leo  Allatius,  De  Symeonum  scriptis  diatriba. 
Paris.  1664.  —  ^  latine  ed.  Surius,  Vit.  SS.  10. 
Nov.  VI.  p.  233-239  (ed.  Colon.  1575). 

De  s.  Theoctteto  abbate  in  Sicilia  (f  c.  800) 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I.  p.  180. 

De  8.  Theoottoto  martyre  in  AA.  SS.  [Boll.  4. 
Febr.  L  p.  466. 

Vita  s.  Theodardi  archiepiscopi  Narbo- 
nensis  in  Gallia  (f  cca.  893). 

Attsg. :  *  ex  ms.  Tolosano  in  AA.  SS.  Boll.  1. 
Mai.  I.  p.  142-156.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet, 
Recueil  IX.  p.  115-118.  Cf.  Labbe,  Bibl.  nova  IL 
Appendix  u.  AA.  SS.  Boll.  Mai.  VIL  p.  540. 


JErl.  -  Sehr. :  G uy  ard ,  J.  A.,  Vie  de  s.  Th^odard .  arch- 
eveque  de  Narbonne  et  patron  de  la  ville  de  Mon- 
taaMn.  Montanban  1866.  12]no ;  —  enceUert  als  Hi- 
stoire  de  •.  Th.  ibid.  1886.  8^. 

Acta  s.  Theodardi  episcopi  Leodiensis 
(Tungrensis,  Traiectensis)  mart  apud  Ne- 
metes  in  Germania  cca.  a.  668  auctore 
anonymo. 

Gesdirieben  um  die  Mitte  des  8.  Jahrhunderts. 
Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept  IIL  p.  588 
-593.  —  •  ap.  Ghesquiere,  AA.  88.  Belgii  IIL  p. 
395-403.  —  »ap. Migne,  Patrolog.  lat  CLX.p.747 
-758.  —  *unt.  d.  Tit.:  Vie  ancienne  de  s.  Tbeo- 
dard  ed.  J.  Demarteau.  Liege  1886.  8".  —  Acta 
altera  auctore  Sigeberto  monacho  Gembla- 
censi  ^  ex  edit  Surii  De  prob.  SS.  historiis.  10. 
Sept  —  •  iciederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  593 
-599  —  tt.  •  ap.  Ghesquiere  1.  c.  p.  406-417.  — 
Vita  alla  auctore  Herigero  (abbate  Lobiensi.  t 
1007)  unt.  d.  Tit.:  Vie  de  s.Theodard  par  Heri- 
gere publ.  par  Jos.  Demarteau.  Liege  1890.  8^ 
48  pag.  —  Elo^um  auctore  Anselmo  Leodien- 
sis eccies.  s.  Lamberti  canonico  ex  ^  edit  Marte- 
nei,  Ampi.  coli.  IV.  p.  845  —  *  ap.  Ghescjuiere 

1.  c.  p.  403-405. 

Erl.-Sehr.:  Friedrich,    Deatachlands  Kiicfaeng^sdi. 

n.  1869.  p.  881 ' 
Karth,  Oodfr.,  Etade  critiqne  snr  s.  Lambert  et  son 

Premier  biographe.  Memoire  conronn^.  Anrers  1876. 

p.  67  sq. 
Limpenug,  Commentar.  praevins  in  AA.  SS.  Boll. 

1.  c.  p.  680-688  (irwdarA.  ap.  Qbeeqoiöre  I.  c'  p.  STD 

-396). 
Bettborg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1846. 

p.  667. 

De  s.  Theodechilde  filia  Clodovaei  I  reg.  virg. 
ac  fundatrice  S.  Petri-Vivi  apud  Senones  (sa*»c, 
VT)  Papebrochii  comment  hist  in  AA.  88.  Boll. 
28.  Jun.  V.  p.  362-374. 

Erl.-S«kr.:  Chabau,  J.-B.,  Sainte  Th^odechilde, 
▼iergo.  Alle  de  Clovis,  fondatrice  du  monast^re  da 
Saint -Pierre  -  le -Vif  &  Bens  et  da  pdlerinagp  de 
Notre- Dame- des -Hiraclee  ä  Bfauriac  (498— ööD*. 
Aurillac  1688.  kl.  8".  XX.  238  pag.  et  6pl. 

Elogium  s.  Theodechlldis  abbatissae  Jotreosis 
primae  (f  cca.  660)  hist  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o. 
s.  Ben.  saec.  II.  p.  486-488.  —  De  s.  Tecle- 
childe  abbatissa  Jotrensi  prima  in  Gallia  Bvei 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  114-120. 

De  b.  Theodofrido  episoopo  ex  abbate  Gorbei- 
ensi  primo  (t  cca.  690)  ap.  Mabillon,  AA.  S8.  o. 
s.  Ben.  saec.  U.  p.  1039-1042. 

De  s.  Theodemiro  monacho  mart  Cordubae  in 
Hispania  (f  851)  ex  memoriali  S.  Eulogii  in  AX. 
SS.  Boll.  25.  Jul.  VI.  p.  227. 

Vita  Theoderioi,  vgl,  Vita  Deoderici. 

Vita  Theoderici  abbatis  Andaginensis 

seu  S.  Huberti  in  Arduenna  silva  (1055 
— 1087)  auctore  anonymo  synchrono. 

Handschr.:  verloren. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  559-582.  —  *  eine  vollständigere  Hand- 
schrift gab  G.  Cuper  in  AA.  SS.  BolL  Aug.  IV. 
p.  848-864.  —  *  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon. 
Germ.  scr.  Xu.  p.  36-57.  —  *  Auszug  ap.  Bou- 
quet, Recueil  XIV.  p.  62-67. 

Erl.-Schr.:  Cnper,  Comment.  praevias  m  AA.  SS.  B^iIL 
i.e.  p.  843-848. 


TITA  S.  THEODERICI  ABBATIS  —  VITA  S.  THEODORI 


1595 


'Wattenbaoh,  Deutschlands  Gwchichtaquelleo  p.  281 
(6.  Aufl.  U.  1886.  p.l20;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  188). 

Tita  s.Theod6rici  abbatis,  discipuli  s. 
Remigii,  in  Monte  Or  seu  Monte  aureo 
prope  Remos  (f  533)  auctore  anonyme. 

Handschr. :  I)  o u  ay ,  Stadtbibl.  mbr.  sec.  Xin. 
fol.  n'^SS?.  —  Si  Omer,  Stadtbibl.  fol.  sec.XIII. 
n<>  716.  Tom.  VII. 

Ausg.:  '  ed.  Snrius,  Vit  SS.  1.  Jul.  —  •  ap. 
MabilloD«,  Annales  Benedict  I.  p.  681.  —  *  wie- 
derholt in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jul.  I.  p.  62-64.  — 
Vita  altera  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.  Ben. 
saec.  I.  append.  p.  614-620.  —  ^tciederh.  in  AA. 
SÖ.  Boll.  1.  c.  p.  64-70.  —  "Auszug  ap. Bouquet, 
Eec.  m.  p.  405.  406;  VII.  p.  371.  —  Miraenla 
^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  70.  71.  —  »  ap.  Duchesne, 
Hist  Franc,  scr.  m.  p.  437.  —  •  fragm.  ap.  Bou- 
quet 1.  c.  IX.  p.  129.  —  Alia  mlraciila  auctore 
Adalgiso  monacho  Bern,  coenobii  s.  Theoderici 
montis  Or  sec.  XII  (1150)  ein  Tkeil  *  ap.  Ma- 
billon, AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  622-632.  — 
-  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  72-80.—  "Aus- 
zöge ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  141. 142.  Ad- 
denda  ex  cod.  Christ  reg.  b?  1308  ibid.  p.  142. 
143.  —  Miraculum  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  81.  —  Ad  hymnos  de  s.  Theoderico  abb.  de- 
dicatio  per  Hucbaldum  ibid.  p.  81.  82.  —  Ap- 
pendix ad  8.  Th-i  miiticula  ibid.  p.  84.  85.  — 
fiucbaldi  monachi  S.  Amandi  epistola  de  s. 
Theoderico  ^  ap.  Mabillon,  Annai.  ord.  s.  Ben.  m. 
p.  691.  —  •  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXn.  p. 
825.  826.  —  Hymnus  des.  Th-o  auctore  eodem 
ap.  Migne  I.  c.  p.  825-828. 

Erl.'Sehr.:  Bailly,  S.,  Tablean  de  la  vie  et  miracloB 
de  8.  ThiezrVf  premier  abM  et  patron  de  l'abbaye 
Toyale  du  Mont-d'Or-lez-Beims,  dict.  S.  Thierryi 
ensemble  de  s.  Theodulphe  etc.  Paris  1682.  9>. 

De  elevatione  corporis  s.  Th-i  a.  976  ^  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  V.  p.  619-521.  —  •in  AA. 
SS.  BoU.  I.e.  p.  82-84. 

Francart,  Vie  de  s.  Thierry,  pr§tre,  disciple  de  s. 
Remi,  avec  un  abr6g6  de  cetle  de  s.  Theodulphe. 
Reims  1828.  9, 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  Y.  1740.  p.  42;  VI. 
1742.  p.  462. 

Soilerius,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  69-62. 

Vgl.  Vita  s.  Theodnlphi  abb. 

Tita  s.  Theoderici  li  episcopi  Aarelia- 
nensis  in  Gallia  (f  1022)  auctore  ano- 
nymo. 

Ausg. :  ^  ed.  Car.  Sausseyus  in  Annales  eccles. 
Aurelian.  —  •  iciederh.  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr. 
n.  p.  789.  790.  —  '^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  197. 198.  —  *  ap.  Du- 
chesne, Hist.  Franc,  scr.  IV.  p.  146.  —  *  Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Eec.  X.  p.  368.  369.  —  Al- 
tera vita  ex  legendario  ms.  abbatiae  s.  Michael. 
Tomodorensis  *  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  194-196.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet ,  Reo.  X.  p.  368. 

Vita  Theoderici  I  epiecopl  Metensis=»  Vita  Deo- 
dehci  I. 

Vita  Theoderici  Magni  regis  Italiae  (f 
526)  auct  monacho  Piildensi(?)  saec.  XÜ. 

Ausg. :  in  Mon.  Genn.  hist  Scr.  rer.  Merov. 
n.  p.  200-210.  —  Tita  ex  Aimoino  hausta  ibid. 
p.  210-214. 


Erl.-Sehr.:  Martin,  K..  Theoderich  d.  Grosse  bis  zur 
Erobemug  Italiens.  Diss.  Freibuxg  i.  Br.  1880.  8^. 
Vgl.  Ennodius. 

Theodoricus  rex  Ostr. 

Wahlafridus  Strabo:  Versus  de  imagine. 

De  b.  Theoderieo  abbate  ütloensi  (f  1058)  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  8.Ben.  saec. VI.  2.  p.  127-136. 

De  b.  Theoderico  Alemanno  presb.  ex  ord. 
Carmelit.  Venetiis  (f  cca.  1377)  Goorii  sylloge  in 
AA.  SS.  BoU.  15.  Oct.  VII.  1.  p.  106-108. 

De  Theoderico,  Johanne  et  Rotardo  episcopis 
Cameraci  in  Gallia  (saec.  IX)  Bigolloti  sylloge  in 
AA.  SS.  BoU.  14.  Oct  Supplem.  p.  153*.  154*. 

De  ss.Theodieio,  Eustasio,  Dionysio  etc.  mai*t 
Antiochenis  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jul.  IV.  p.  129. 

De  SS.  Theodolo,  Agatopho,  Masteso  etc.  mart. 
Thessalonicae  in  AA.  SS.  BoU.  2.  April.  I.  p.  67. 

MaQTVQiov  T&v  ayttav  Qeo&ovXov  ävayvto- 
GTOv  xal  uiyad-oTio&og  &iax6vov  ngö  fi{ag  vovoiv 
\AnQilfS(av  Iv  Btaaaiovtxrj  ex  ms.  Vatic.  in  AA. 
SS.  BoU.  4.  April.  I.  Append.  p.  xui-xlvi. 

De  s.  Theodolo  episc.  Alexandriae  in  Aeg^'pto 
in  AA.  SS.  BoU.  13.  Sept  IV.  p.  56. 

De  8.  Theodolo  episc.  Seduni  in  GaUia  (f  806) 
SoUerii  notitia  in  AA.SS.BoU.  16.  Aug.  UI.  p.302. 

De  s.  Theodora  Alexandrina  in  Aegypto  (saec. 
V)  Stiltingü  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Sept 
m.  p.  788-791.  —  Vita  ap.  Surium,  Vit  SS. 
11.  Sept 

De  8.  Theodora  imperatrice  Constantinopoli  (f 
867)  BoUandi  comment  histor.  in  AA.  SS.  BoU. 
11.  Febr.  U.  p.  554-568. 

De  8.  Theodora  mart.  Romae  (f  117)  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  5. 

De  s.  Theodora  matrona  Romae  (saec.  IV)  Stic- 
keri  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Sept  V.  p.  484. 

Encomium  s.  Theodorae  viduae  sancti- 
monialis  Thessalonicae  (f  cca.  880)  per 
Nicolaum  Cabasilam  archiep.  Thessa- 
lonicensem. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  5. April.  I.  p. 405 -409. 
—  Idem  graece  ibid.  I.  append.  p.  lt-ux. 

Passio  SS.  Theodorae  et  Didymi,  vid.  Passio 
SS.  Didymi  et  Theodorae. 

Yita  s.  Theodori  archiep.  Cantuaiiensis 
in  Anglia  (f  690)  auctore  Beda  Yene- 
rabili. 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  362.  n°850. 

At*sg. :  *  ex  eins  hist.  eccles.  lib.  4.  5  in  A  A. 
SS.  BoU.  19.  Sept  VI.  p.  73-82.  —  •  ap.  Mabil- 
lon, AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  11.  p.  1031-1038.  Cf. 
Clei  comment  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  55 
-73  et  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  281**. 

SrL-Sehr.:  Hook,  T.,  Lives  of  the  archbishops  of  Can- 
terbury.  Vol.  I.  London  1860.  BP. 

Yita  s.  Tlieodori  Ducis  Heracleae  in 
Ponte  megalomartyris  (f  312)  auctore 
Augaro  s.  Th-i  notario. 

Ausg. :  interprete  Herveto  *  ed.  Surius ,  Vit 
SS.  7.  Febr.  —  •  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Febr.  11.  p. 


1596 


VITA  S.  TBEODORI  —  PASSIO  S.  THEODORTTI 


28-30.  —  Alfa  Tita  auctore  Bonito  subdiacono 
ibid.  p.  30-37.  —  Acta  s.  Th-i  latina  antiqua 
ibid.  Append.  p.  890-893.  Cf.  BoUandi  comment. 
praevins  ibid.  p.  23-27.  —  Acta  graeca  e  cod. 
Leidensi  Perizon.  n^  10.  saec.  XI  in  Analect.  Boi- 
land.  II.  1883.  p.  350-367.  —  Anonymi  Caie- 
tani  Quallter  caput  b.  Th-i  mart.  de  Constan- 
tinopolitana  urbe  ad  Caietam  translatum  est  a^ 
1210  ^  ap.  üghelli,  Ital.  sacra  ed.  Coleti  I.  1717. 
p.  538-540.  —  ^  wiederh.  ap.  Riant,  Exuviae  I. 
1877.  p.  150-155;  ef.  p.  ic.  —  Translatio  cor- 
poris oeatiss.  Th-i  mart  auctore  anonyme  Ve- 
neto  a*  1267  *  ed.  Flam.  Cornelius,  Ecolesiae  Ve- 
netae  antiq.  monum.  II.  1749.  p.  258-265i —  '  toie- 
derh.  ap.  Riant  1.  c.  p.  156-159  {mit  darunter  ge^ 
setzter  venetian.  Uebersetx.  aus  Gornelius  I.  c.  p. 
266-268);  Miracula  p.  159-163;  cf.  p.  oi. 

Tita  s.  Theodor!  episcopi  Lucensis  in 
Hetruria  (saec.  IV). 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  Bell.  19.  Mai.  lY. 
p.  329-331  c.  Henschenii  comment. 

Acta  s.  Theodor!  episcopi  Octodorensis 
vei  Sedunensis  in  Vallesia  apud  Helve- 
tios  auctore  quodam  Ruodperto  vel  Ro- 
berto monacho  peregrino  (a.  1491). 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boil.  16.  Aug.  IIL 
p.  278-280. 

Erl.'Sehr.:  Cnper,  Comment  praevias  ibid.  p. 273-278. 
Stilting,   Comment.  historicas  de  s.  Theodore  ep« 
Octod.  ibid.  26.  Aug.  V.  p.  814.  816;  27.  Aug.  VI.  p. 
48.44. 

Vita  s.  Theodor!  episcopi  Papiensis  in 
Itaiia  (f  cca.  778)  auctore  Johanne  Ba- 
ptista  de  Oasparis. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  20. Mai. V.  p.  *239.  — 
Epitaphium  a  J.  Orutero  editum  ibid.^.*2^. 

Martyrium  ss.  Theodor!  et  Theophanis 

auctore  Simeone  Metaphraste. 

Ausg.:  ed.  Surius,  De  prob.  SS.  historiis.  26. 
Dec.  VI.  1581.  p.  991-998. 

Vita  s.  Theodor!  Siceotae,  episc.  Ana- 
stasiopolitani(f  613)  auctore  Eleusio  alio 
nomine  Georgio.   Graece. 

Ausg. :  *  ex  versione  lat.  P.  Franc.  Zini  ed. 
Surius,  Vit  SS.  22.  April.  —  *  wiederk.  ed.  Hen- 
schen  in  AA.  SS.  Bell.  22.  April.  III.  p.  33-61. 

Translatio  ss.  Theodorl,  Trosimi,  Euellii,  Tar- 
citii  etc.  reliquiarum  Fossani  in  ditione  Pede- 
montana  a.  1641  in  AA.  SS.  Bell.  6.  Febr.  L 
p.  932. 

Martyrium  s.  Theodor!  Tyron!8,  ex  Si- 
meone Metaphraste. 

Ausg.:  ed. Surius,  De  prob. SS. historiis.  9. Nov. 
VI.  Colon.1575.  p. 220-222.—  Nectarii  archiep. 
Constantinop.  narratio,  propter  quam  causam  in 
primo  sabbato  ss.  ieiuniorum  celebramus  memo- 
riam  s.  Th-i  ibid.  p.  222-227. 

De  ss.  Theodore  Cratero  protospathario,  Con- 
stantino  Drungario  ete.  mart.  42  in  Syria  occisis 
(t  cca.  841)  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mari:.  I.  p.  457- 
460.  —  Acta  martyrii  auctore  Euodio  syn- 


cbrono  ibid.  p.  460-466    —   Appendices  p. 
466.  467. 

De  8.  Theodoro  episc.  Bononiensi  in  Itaiia  (f 
cca.  550)  ff»  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  n.  p.  50;  ef. 
Vn.  p.  601. 

De  s.  Theodoro  episc.  et  mart  (f  cca.  310) 
Pinii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  BolL  4.  Jul.  IL 
p.  19-21. 

De  ss.  Theodoro  episc. ,  Irenaeo  diac. ,  Sera- 
pione  ete.  in  Pentapoli  Lybiae  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Mart  EI.  p.  617. 

De  R.  Theodoro  episc.  martyre  Romae  passn 
in  AA.  SS.  BolL  18.  Mai.  IV.  p.  147. 

De  s.  Theodoro  episc.  Yeronensi  in  Itaiia  Suv- 
skenii  sylloge  in  AA.  SS.  BolL  19.  Sept.  VI.  p. 
23-26. 

De  S8.  Theodoro  et  Leontio  episcopis,  Caio. 
Catulino  ete.  mart  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mait.  IIL 
p.  27-29. 

De  s.  Theodoro  hegumeno  conf.  apud  Graecos 
in  AA.  SS.  BolL  8.  Aug.  II.  p.  351. 

De  8.  Theodoro  mart  Alexandriae  in  A^ypto 
Stütingü  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Sept"  IV. 
p.  10.  11. 

De  s.  Theodoro  martyre  Calaritano  in  AA.  SS. 
BolL  5.  Janr.  I.  p.  242. 

De  s.  Theodore  monacho  in  Aegypto  in  AA. 
SS.  BolL  7.  Janr.  I.  p.  365. 

De  ss.  Theodoro,  Oceano,  Ammiano  et  Juliane 
mart.  sub  Maximiane  Stütingü  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  4.  Sept  II.  p.  207. 

De  88.  Theodoro,  Philippa  matre  eins,  Socrate 
et  Dionysio  mart.  220  Pergae  in  Pamphylia  Stü- 
tingü sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Sept  VI.  p. 

137-140. 

Erl.-Sekr.:  Nenmann,  K.  Job.,  Der  TQmisefae  Staat 
I.  Leipzig  1890.  p.  809. 

De  s.  Theodoro  presb.  et  mart  Antiochiae  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Mart  HI.  p.  449. 

De  s.  Theodoro  presb.  et  Paulisypio  in  Europa 
provincia  Thraciae  mart  sub  Hadnano  imp.  in 
AA.  SS.  Boll.  15.  April.  IL  p.  373. 

De  SS.  Theodoro  presb.  et  Victoriano  mart  in 
AA.  SS.  BolL  13.  Mai.  DI.  p.  204. 

De  SS.  Theodoro  presb.,  Juliano  et  Achatia 
mart.  Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mart  IIL 
p.  770. 

De  s.  Theodoro  presb.  mart.  Caesareae  in  Cap- 
padoda  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Mart  III.  p.  25. 

De  8.  Theodoro  Salo  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Febr. 
ni.  p.  508. 

De  8.  Theodoro  Senonensi  archiep.  (f  cca.  400) 
in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  L  p.  814. 

De  8.  Theodoro  Trichina  in  eremo  Thraciae 
prope  Gonstemtinopolim  in  AA.  SS.  Boll.  20.  ApriL 
IL  p.  756. 

Vita  Theodorioi  =  Vita  TheodericL 

Passio  s.  Theodoriti  presbyteri  Antio- 
cheni  martyris  a.  362  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  Vet  anal.  Paris  1723. 
p.  187-189.  —  ^  wiederh.  ap.  Ruinart,  AA.  sin- 


DE  S.  THEODOSIA  —  VITA  S.  THEOÜÜLPHI 


1597 


cera  martymm  p.  588  edii  Amstei.  1713.  —  'ex 
ms.  et  editt.  in  AA.  SS.  Boil.  23.  Oot  X.  p.  40-47. 
Cf'  ^'  Heckii  comment  praevius  tbid,  p.  32-40. 

De  8.  Theodotla  Procopii  matre  martyre  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Jnl.  II.  p.  576. 

Encomium  8.Theod08iae  sanctimonialis 
et  mart.  ConstantinopoL  (f  726)  auctore 
Constantino  Acropolita  magno  logo- 
theta. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  Yatic.  n*^  800.  fol.  91  graece 
ot  lat.  ioterprete  Dan.  Gardono  in  AA.  SS.  Boll. 
29.Mai.yn.  p.  69-86.  —  '  lat  tciederk.&p.mgiie, 
Patrolog.  graeca  lat  tant  edita.  LXIX.  p.  1363- 
1386.  —  Appendix  ex  Oeorgii  Pachymeris  de 
Andronico  lib.  5.  cap.  32  latine  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  87.  Cf.  Henschenii  comment  praev.  ^ibid, 
p.66-68.  —  ^wiederh.  ap.MigneLc.  p.1357-1362. 

Passio  s.  Theodo8iae  virg.  mart  Caesa- 
reae  in  Falaestina  sab  Maximino. 

Ausg.:  ex  cod.  Bruxell.  n®  207-208.  fol.  192' 
in  Catalogos  codic.  hagiograph.  reg.  bibl.  Bruxell. 
1. 1. 1886.  p.  164-178.  —  Miracula  auct  Franc. 
Nigro  protonotar.  apostol.  «w  AA.SS.BolL2.April. 

I.  p.  63-66.  Cf.  p.  61-63. 

Tita  s.  Theod08ii  abbatis  in  Palaestina 
(+  530)  auctore  anonymo  coaetaneo. 

Ausg.:  ex  Sim.  Hetaphraste  in  AA.  SS.  Boll. 

II.  Janr.  I.  p.  685-701.  Cf.  p.  680-685,  unvoll- 
ständig u.  inexaet.  —  Seitdem  publicirte  Migne 
den  griechischen  Text  auctore  Simeone  Meta- 
phraste  in  Patrolog.  graeca  CXIV.  p.  469  sq. 
nach  CJod.  Paris.  1536.  —  Herrn.  Usener  endlich 
hat  den  primitiven  griech.  Text  gegeben:  Progr. 
der  Univers.  Bonn.  1890.  4'.  —  In  der  2.  Ausg. 
unt.  d.  Tit. :  Der  h.  Theodosios.  Schriften  des  Theo- 
doros  u.  Kyriilos,  hrsgb.  von  H.  Usener.  Ijeipzig 
1890.  8«^  (XXUI.  210  pag.)  werden  2  griechische 
Texte  aus  dem  Cod.  Laurent.  XI.  9  in  Florenz 
geboten,  von  welchen  der  ältere  auctore  Theo- 
dore episcopo  Petrensi  in  Palaestina  tertia,  der 
jüngere  auctore  Cyrillo  de  Scythopoli  (saec. 
VI)  herrührt.  —  Alia  Tita  ex  Theodoreti  Phi- 
lotheo  cap.  10  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  678.  679. 
—  De  eodem  s.  Theodore  ex  Prato  spirituali 
Joan.  Moschi  ibid.  p.  679. 

BirL-Sehr.:  Krambacher,  K.,  Stndien  za  den  Leben- 
den des  h.  Theodosios  in  Sitzungsberichte  der  philos.- 
philol.  n.  histor.  Classe  der  k.  bayer.  Akad.  d.  "^^^iss. 
1892.  p.  220-879. 

Vita  s.  Theodosii  Antiocheni  ahbatis  monasterii 
in  Scopulo  s=  Vita  s.  Theodosii  abb.  in  Palaestina. 

Vita  8.  Theodoaii  coenobiarchae  iuxta  Hieroso- 
lymam  m  Judaea  =  Vita  s.  Theodosii  abbatis. 

De  s.Theodoaio  episc.  Autissiodorensi  (saec.  VI) 
Sollerii  comment.  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul. 
IV.  p.  276-278. 

De  s.  Theodosio  episc.  Vasionensi  in  Gallia  (f 
cca.  554)  BoUandi  comment.  histor.  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Febr.  U.  p.  782.  783.  Cf  p.  901. 

Acta  s.  Theodotae  ac  triam  filiorum 
martyrum  sub  Diocletiano  Nicaeae  in 
Bithynia,  auctore  anonymo. 


Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Aug.  I.  p.  153. 154 
repetita  ex  '  Combefisii  libro:  Blustrium  Christi 
martyrum  lecti  triumphi.  Paris.  1660.  8^  p.  247 
-252.  —  Passio  ex  actis  s.  Anastasiae  mart.  ap. 
Surium  25.  Dec,  repetita  ibid.  p.  152.  153.  Cf 
Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  147-152. 

Martyrium  ss.  Theodotae  et  Socratis 
martyrum  Nicaeae  in  Bithynia  cca.  a.  230. 

Ausg.:  e  graeco  ms.  lat.  interpr.  Guil.  Oratio 
in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oci  X.  p.  12-18.  Cf.  V.  de 
Buckii  comment.  praevius  ibtd.  p.  9-12. 

ErL'Sdur.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 
und  die  allgem.  Kirohe.  I.  Leiprig  1890.  p.  316.  817. 

De  s.  Tlieodote  matre  ss.  Gosmae  et  Damiani 
in  AA.  SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  81. 

Martyrium  s.  Theodoti  Ancyrani  et 
Septem  cum  eo  virginum  a.  304  auctore 
Niio  teste  oculato. 

Ausg. :  *  graece  et  lat.  interprete  Papebrochio 
in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV.  p.  149  -155.  Cf.  Pape- 
brochü  comment.  praevius  ibid.  p.  147-149.  — 
•  ap.  Galland,  Bibl.  PP.  IV.  1768.  p.  114-132. 

De  8.  Theodoto  episc.  Gyriniae  in  Cypro  sub 
Constantino  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai.  11.  p.  105. 
Cf.  p.  842. 

De  SS. Theodoto  etTheodota,  Diomede  ete.mad. 
(saec.  11)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  634. 

De  s.  Theodoto  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Janr. 
I.  p.  21. 

De  s.  Theodoto  mart.  et  Donato  episc.  Lybiae 
in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  11.  p.  21. 

De  ss.  Theodoto,  Rufina  et  Ammia  Caesareae 
in  Cappadocia  (saec.  HI)  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Aug. 
VI.  p.  651. 

Acta  ss.Theodulae,  Boethi,  Euagriie/^. 
mart.  Anazarbi  in  Galicia  sub  Diocletiano. 

Ausg.:  ex  menaeis  Graecor.  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  Febr.  I.  p.  657. 

Vita  s.  Theoduli  urbis  ConstantinopoL 
ex-praefecti,  monachi  stylitae  Edessae  in 
Syria  (f  cca.  450). 

Ausg. :  graece  et  lat  interpr.  Dan.  Cardono  in 
AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  756-765.  —  Epi- 
tome  vitae  ex  ms.  synaxario,  graece  et  lat. 
ibid.  p.  765.  766. 

De  SS.  Theoduio  et  Juliane  mart  Caesareae  in 
Palaestina  (t  308)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Febr.  III. 
p.  10.  11. 

Historia  de  ss.  Theoduio  presb.,  Paulo,  Joanne 
et  sociis,  monachis  mart.  iuxta  Sinam  montem 
(saec.  V)  auctore  s.  Nile  monacho  in  AA.  SS. 
Boll.  14.  Janr.  I.  p.  953-966. 

De  s.  Theoduio  presb.  monacho  in  monte  Sina 
(sub  fin.  saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Janr.  I. 
p.  967. 

Vita  s.  Theodulphi  abbatis  S.  Theode- 
rici  in  Or  Kemorum  monte  seu  Monte 
aureo  (saec.  VI  fin.). 

Ausg. :  *  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Mai.  I. 
p.  96-99.  —  *  ex  cod.  perantiquo  ap.  Mabillon^ 


1598 


DE  S.  THEODULPHO  —  VITA  8.  THEOPHILI 


AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  I.  p.  346-349.  Cf.  AA.  SS. 
BoU.  Mai.  Vn.  p.  539. 

Erl.'SdKt.i  Histoire  litt^raire  de  la  Franoe.  m.  1785. 
p.  640. 

Vgl.  Vita  s.  Theoderici  abb.  diso. 

De  s.  Theodulpho  episc.  et  abbate  Lobiensi  in 
Belgia  (f  676)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jun.  IV.  p. 
820.  821. 

De  8.  Tlieodttipho  presb.  Treviris  ad  Mo8ellam 
(saec.  VII)  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Mai.  I.  p.  99-101. 
—  Historia  miraculomm  ibid.  p.  101-103.  (7/*. 
p.  755. 

Tita  s.  Theofredi  abbatis  Galmeliacen- 

sis  {Carmeiry)  et  mart  in  Oallia  cca.  a. 

732  apud  Velaunos  auctore  anonymo  (ante 

saec.  XI). 

Au8g.:  '  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  1.  p.  477-485.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
19.  Oct.  Vin.  p.  527-533.  —  »Bruchstück  ap. 
Bouquet,  Rec.  ül.  p.  651.  652.  Cf.  Bossuei  com- 
ment.  praevius  in  AA.  SS.  Boli.  1.  c.  p.  515-526 
u.  Du  Saussay,  Martyrolog.  gallican.  18.  Nov.  p. 
903-905.  —  Passio  s.  Th-i  mart.  a  quodam  re- 
contiore  conscripta  mendisque  infecta  ap.  Labbe, 
Bibl.  nova  II.  p.  684-690. 

Erl.-Schr.:  Histoire  litt^rairo  de  la  France.  IV.  1738. 
p.  60;  VI,  1742.  p.  411. 
Table  au  historiqao  du  Velay.  U.  1872.  p.  262. 

De  s.  TheoIHdo  episc.  Albigensi  in  Oallia  (saec. 
VII)  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Janr.  II.  p.  749. 

De  s.  Theogene  et  aliis  36  mart.  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Janr.  H.  p.  708. 

De  s.  Theogene  martyre  Autiocbiae  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Oct.  II.  p.  5. 

De  SS.  Theogene,  Primo,  Cyrino  martyribus 
in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  133. 

Tita  s.  Theogeni8  martyris  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  *  ap.  Vincentium  Bellovac,  Speculum 
historiale.  Lib.  XHI.  cap.  60.  —  »  in  AA.  SS.  Boll. 
3.  Janr.  I.  p.  134. 135.  —  Passio  ox  cod.  Bruxell. 
n«  207.  saec.  XIII  in  Analect.  BoUand.  11.  1883. 
p.  206-210. 

Yita  b.  Theogeri  abbatis  S.  Georgii  ap. 
Villingam  in  Silva  nigra  et  episcopi  Met- 
tensis  (f  1120)  auctore  anonymo  mon- 
acho  Prufeningensi. 

Ist  nicht  TollBtändig  erhalten;  geschrieben  zwischen 
1138—1146.  Wichtig  für  die  Kirchengeschichte  von  Metz. 

Handsehr.:  t^^.ap.Pertz,  Mon.scr.XIl.p.450. 

Ausg.:  ^  ed.  Jaffe  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p. 
449-479.  —  *  Bruchstücke  des  2.Bttches  ap.  Bou- 
quet, Rec.  XIV.  p.  207-221. 

Erl.-Schr.:  Brennocke,  Paul,  Leben  und  Wirken 
des  h.  Theogor.  Inaog.-Diss.  Halle  1873.  BP.  52  mg. 
Wa  ttonbaoh,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 
II.  1886.  p.  114. 115;  6.  Aufl.  ü.  1894.  p.  126. 127. 

De  SS.  Theognide,  Kufo,  Antipatro  etc.  mart 
Cyzici  in  Hellesponto  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April, 
ni.  p.  617. 

Acta  s.  Theognii  episcopi  Beteliae  (f  8. 
resp.  15.  Febr.  522)  Paulo  Elusensi  et 
Cyrillo  Scythopolitano  aiictoribus. 


Ausg. :  ^  ex  cod.  Paris.  Coisliniano  n^  303  nunc 
prim.  graece  cum  Interpret,  lat  in  Analect  Bol- 
land.  X.  1891.  p.  78-113;  113-118;  c/l  prooem. 
p.72-78.  —  *ed.rapadopoulos-Eerameus  in  Bul- 
letin de  la  Societe  Busse  pour  Tetude  de  la  Pale- 
stine,  'OQ&ödo^og  IJaXtuaxlvog  ZvXloy(>g.  1891, 
mit  russischer  üebersetxung  von  O.  Destauni. 
Cf.  Analecta  Bolland.  XI.  p.  476.  477. 

Url.'St^.:  Oheyn,  J.vandeni^aintTh^ogniiis,  ^veque 

I  hi- 


de  B6t6lie  en  Palestine  in  Revue  des  qaesüons 
storiques.  L.  Paris  1891.  p.  659-576. 
Usener,  H.,  Ueber  Kyrillos  vid.  sub  Vita  s.  Saba«. 

De  8.  Theoido  martyre  in  AA.  88.  Boll.  5.  Janr. 
I.  p.  241. 

De  s.  Theona  episc.  Alexandrino  (f  300)  Cuperi 
comment  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p. 
579-587. 

De  SS.  Theona,  Simeone,  Phorbino  apud  Grae- 
cos  in  AA.  SS.  Boll.  4.  April.  I.  p.  376.  377. 

Passio  SS.  Theonesti  episcopi  et  mart 
(saec.  IV  fin.)  ac  sociorum  Tabrata  et  Ta- 
bra,  item  martyrum. 

Ausg. :  ex  cod.  Windbergensi  in  AA.  SS.  Bell. 
30.  Oct  XIII.  p.  345-347.  —  Passio  alia  ex 
cod.  Bruxell.  n*^  7984.  saec.  X  ibid.  p.  347.  348. 
Cf.  Bossuei  comment  prae\nus  ibid.  p.  335  -  344. 

De  SS.  Theopempto  episc.  et  Theona  mart  (f 
cca.  284)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Janr.  I.  p.  127.  — 
Acta  ex  ms.  Carthus.  Colon,  ibid.  p.  1067- 1089. 

De  s.  Theopempto  et  4  sociis  mart.  apud  Grae- 
oos  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Jun.  n.  p.  463. 

De  s.  Theopempto  et  sociis  mart.  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Febr.  II.  p.  18. 

De  s.  Theophane  conl  cca.  300  ex  fastis  Grae- 
cis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept  in.  p.  327. 

De  88.  Theophane  reduso  et  Pansemine  poeni- 
tente  iuxta  Antiochiam  oommoratis  in  AA.  SS. 
Boll.  10.  Jun.  II.  p.  275. 

Yita  s.  Theophanis  Magni  agri  in  Si- 

griana  prope  Cyzicum  hegumeni  et  conf. 

<t  817/8)  auctore  s.  Theodore  Studita 

(f  826)  aut  alio  monacho  coaevo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart  II.  p.  218- 
224.  —  Alia  vita  auctore  ut  videtur  Meta- 
ph raste,  latine  ibid.  p.  224-229;  graece  ibid. 
p.  700-704. 

Wrl.-Sehir.:  GommentariushistoricnsfMd.  p.213-216. 
S ohüz ,  Commentarios  criücus  de  acriptia  et  scriptoh- 
bns  historicis  p.  466-471. 
Vgl.  Theophanes,  Isaac. 

De  s.  Theophane  conf.  Cometi  in  Tuscia  (saec. 
VI)  notitia  ex  s.  Gregorio  M.  in  AA.  SS.  Boll. 
9.  Jul.  II.  p.  711. 

Yita  s.  Theophili  episcopi  Antiocheni  in 
Syria  (f  181)  auctore  Petro  Halloix. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Oct  VI.  p.  180-186. 
Cf.  Buei  comment  praevius  ibid.  p.  168-180. 

Erl.-Schr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Dor  rOmisohe  Stut. 
I.  Leipzig  1890.  p.  284. 

Yita  s.  Theophili  vicedomini  Adanae 
in  Cilicia  (f  538),  historia  poenitentiae 
eius  et  conversionis  auctore £atychiano 


DE  SS.  THEOPHILO  —  PASSIO  S.  THIEMONIS 


1599 


presbytero  Adanae  in  Cilicia  (saec.  VI). 

Graece. 

Ausg. :  vetus  latina  versio  auctore  Paulo  dia- 
cono  Neapoleos  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  483. 
—  Eatyehlaniis,  miracula  s.  Mariae  de  Theo- 
philo  poenitente;  interprete  Paulo  diac.  Neapol. 
ibid.  p.  483-487.  —  Historia  s.  Th-i  metrica  au- 
ctore (ut  creditur)  Marbodo  episcopo  Redo- 
nensi  (f  1123)  H'6wf.p.487-491.  —  *ed.A.Beau- 
geudre  in  Oper.  Hilde berti  Cenomanensis.  Paris. 
1708.  fol.  p.  1507.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLXXI.  p.  1593-1604.  C/".  Henscbenii  comment 
praevius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  480-483. 

De  SS.  TheophilOy  Auxentio,  Prudentio  etc. 
mai*t  Laodiceuis  in  Phrygia  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Jul.  VI.  p.  546. 

De  s.  Thoophllo  episc.  Brixiae  in  Italia  (saec. 
V)  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  III.  p.  494. 

De  s.  Theophilo  episc.  Caesareae  in  Palaestina 
(+  cca.  200)  comment  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  ö.Mart. 

I.  p.  361.  362. 

De  SS.  Theophilo  et  Helladio  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Janr.  I.  p.  472. 

De  s.  Theophilo  et  sociis  mart.  apud  Oraecos 
in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mart  III.  p.  905. 

De  s.  Theophilo  iun.  mart.  in  Cypro  a.  790  in 
AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V.  p.  320.  321. 

De  s.  Theophilo  monacho  in  Graecia  (saec. 
VIII)  Byei  svlloge  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Oct  I.  p. 
492-494. 

De  s.  Theophieto  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  2. 
Janr.  I.  p.  81. 

De  8.  Theophylacto  conf ess. ,  metropolita  Nico- 
niediensi  (f  cca.  845)  comment.  hist  in  AA.  SS. 
Boll.  8.  Mart  I.  p.  787-789. 

Carmen  in  honorem  ss.  Theopompi  et 

sociorum  auctore  Cosma  Japygo   Mate- 

riensi. 

Ausg.:  ^  ap.  Ughelli,  Italia  sacra  11.  p.  111.  — 
*  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXXIII.  p.  881-884. 

Translatio  s.  Theopompi  mart ,  vid.  Translatio 
SS.  Senesii  et  Tbeopompi. 

De  s.  Theoriigida  virg.,  Berkingi  in  Anglia 
(saec.  VII).  Vita  ex  Beda  lib.  4.  c.  9  in  AA.  dS. 
Boll.  26.  Janr.  II.  p.  749.  750. 

De  s.  Theoetericto  conf.  sub  Constantino  Co- 
pronymo  (saec.  VIII)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mart. 

II.  p.  609. 

Vita  s.  TheotfHdi  =  Vita  s.  Theofredi. 

De  s.  Theotjmo  episcopo  Tomitano  in  Sc^^tbia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  20.  April,  n.  p.  755. 

Vita  s.  Theotonii  presb.,  prioris  mon- 
asterii  s.  Crucis  canon.  regiü.  Conimbri- 
cae  in  Lusitania  (f  a.  1166)  auctore  co- 

aevo  canon.  regul.,  illius  discipulo. 

Handsekr. :  Lissabon,  öffentl.  Bibl.  sec.  XIT. 
XIII.  n*»  52.  Original. 

Ausg. :  ^  in  A  A.  SS.  Boll.  18.  Febr.  DI.  p.  108 
-118.  —  ^naeh  d.  Original  in  Poitugaliae  mon. 
I.  p.  79-88.  —  Alia  vita  a  Jo.  Tamaio  Salaza- 


rio  edita  ibid.  p.  118. 119.  —  Alia  vita  ex  Bre- 
^iario  Eborensi  ibid.  p.  119.  120.  Cf.  p.  757. 

De  ss.  Theozono,  Victore,  Emerita  etc.  mart. 
Sebastenia  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Jul.  V.  p.  534. 

De  SS.  Theraponte,  Macario,  Marco  etc.  in  AA. 
SS.  BolL  25.  Jun.  V.  p.  157. 

De  8.  Theraponte  presb.  mart.  in  Sardiensi  Ly- 
diae  dioec.  Papebrochii  Synopsis  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  Mai.  VI.  p.  680. 

Miracula  s.  Therapontis  hiero-marfyris 
ex  Cypro  Constantinopolim  translati  au- 
ctore synchrone. 

Attsg. :  graece  et  lat.  interprete  Dan.  Cardono 
in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  682-692. 

Vita  s.  Thereeiae  =  Vita  s.  Teresiae. 

De  s.  Thermo  mart.  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  April.  I.  p.  401. 

De  s.  Theeidio  mart.  Tuscaniae  in  Hetruria  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  10. 

De  s.  Theepeeio  mart.  in  Cappadocia  (f  cca. 

230)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jun.  I.  p.  22, 

Erl.-Sohr.:  Neamann,  E.  Joh.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  817. 

De  b.  Thethmaro  presb.  professo  regulam  s. 
Augustini  (f  1152)  in  Holsatia  et  "Wagria  Hen- 
schenius  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mai.  IV.  p.  41-43. 

Vita  s.  Theuderii  abbatis  Viennae  (563) 
ab  Adone  eiusdem  urbis  episc.  (f  874) 

scripta. 

Ausg. :  ^  ajf.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
L  p.  678-681.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXXm.  p.  443-450.  —  "  unederh.  sed  col- 
lata  c.  cod.  Bruxell.  8925  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct. 
XII.  p.  840-843.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo. 
m.  p.  470. 

De  ss.Theueeta,  Horro  iilio,  Theodora  etc.  mart. 
Nicaeae  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mart.  II.  p.  261. 

Tita  s.  Thiadildis  abbatissae  Frecken- 
horsti  in  Westphalia  (flor.  saec.  IX). 

Daas  diese  Vita  erst  im  16.  Jahrh.  entstanden  sei,  be- 
weist W.  Diekamp  tn  Forsehangen  zur  deutschen  Oesoh. 
XXIV.  p.  629-658. 

Ausg. :  *  ex  ms.  Freckenhorstensi  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  Janr.  II.  Append.  p.  1156-1160.  —  »ap. 
Kindlinger,  Münsterische  ^Beiträge  II.  p.  9. 

Erl.  -  Sehr. ;  D  i  e  k  a  m  p ,  W. ,  Fürstbischof  Christoph  Ber- 
nard und  die  Erheonng  der  h.  Thiadhild  zu  Frecken- 
horst  in  Zeitschrift  f.  vaterlftnd.  Qesch.  u.  Altorthums- 
kunde  Westfalens.  XLIII.  1.  1885.  p.  82-102. 

(ramansius,  De  s.TMadilde  i&ü2.p.ll54sq. (Frecken- 
horsti  Situs ;  Th  -  s  veneratio ;  de  Everwordo  Frecken- 
horsti  f  undatore ;  de  Geva  s.  Th  -  s  amita ;  de  s.  cruoe 
Freckenhorsti.) 

Strunck,M. ,  Westphalia  sancta  ed.  Oiefers.  I.  Pa- 
derb.  1854.  gr.  Bf>.  (de  b.  ETerwordo)  p.  46-49;  (de 
s.  Thiadilde)  p.  50-55. 

Wa  ttenbach  «Deutschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl. 
1. 1893.  p.246. 

Tita  s.  Thiebaidi  =  Vita  s.  Theobaldi. 

Passio  s.  Thiemonis  archiepiscopi  (Yiva- 
riensis,  legas)  Juvaviensis,  1088 — 1101, 
auctore  Henrico  abbate  Breiteno- 
wen si  [(Breitenau,  südlich  von  Cassel) 
t  1170]. 


1600 


PAßSIO  S.  THIEMONIS  —  OESTA  S.  THOMAE  APOST. 


Nach  Graf  Biants  Untenachimgen  ist  diese  Pasaio  yon 
den  Überlieferten  vier  die  einfachste  und  glaubwürdigste. 

Handaehr.:  Darm  Stadt,  Staatsbibl.  n^  749. 
sec.  XIL  8^ 

Ättsg. :  ^  unt.  d.  Tit :  Des  Abtes  Heinrich  v. 
Bretenau  Passio  (inedita)  s.  Thiemonis  hrsgb.  von 
D'  Nolte  in  Archiv  f.  Österreich.  Geschichte.  LTV. 
Wien  1876.  p.  4-8;  Verbesserungen  in  Neues 
Archiv  der  Ges.  f.  äli  d.  Gesch.  TU.  p.  623.  — 
'  ed.  comes  P.  de  Riant  in  Recueil  des  historiens 
des  oroisades.  Histor.  occidentaux.  Y.  1885.  p. 
203-206.  —  ■  ed.  Wattenbach  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XY.  2.  p.  1237.  1238.  —  Passio  altera:  ,ln- 
signem^  (Handsehr.:  Gott  weih,  0.  27.  a.  1659, 
Abschrift  der  Ausgabe.  —  Wien,  k.  Hofb.  1420. 
int.  Salisb.  25.  sec.  XII;  —  602.  Eist.  ecd.  152. 
sec.  Xni  ine.)  ^  ap.  Tengnagel,  Yet.  monumenta 
contra  schismaticos.  Ingol8tadiil612.  4^  p.  69-82. 

—  *unederh,  in  8.  Gregorii  YII  epistolae  et  diplo- 
mata.  n.  Paris.  1877. 8«.  p. 360- 370.  —  »ed. Riant 
in  Recueil  des  histor.  des  croisades.  Histor.  oc- 
cident.  Y.  1885.  p.  207- 214.  —  Passio  tertia  (ge- 
schrieben um  die  Mitte  des  12,  Jahrhunderts,  — 
Hatidsehr. :  vid,  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  52)  ^  unt, 
d.  Tit. :  Yita  et  passio  s.  Tyemonis  sive  Theode- 
mari  archiep.  Sal.  auctore  aequaevo  ed.  Canisius, 
Lect  antiq.  lY.  2.  p.  666-691  (*  ed.  Basnage  III. 
2.  p.  97-1 12).  —  *wiederh,  ed.  Hundius,  Metropol. 
Salisburg.  I.  Monachii  1620.  p.  58-69  («  ed.  alt.  I. 
Ratisb.  1719.  foL).  Alle  fehlerhaft  nach  einer  jetxt 
verlorenen  Handschr,  —  *  wiederholt  ed.  Sorius, 
De  prob.  SS.  historiis.  28.  Sept  lY  (ed.  2»)  p.  305 

-  310.  —  •ex  alio  ms.  in  Gretseri  oper.  VI.  Ra- 
tisponae  1735.  fol.  p.  461-467.  -^  ^  ed.  Watten- 
bach ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p.  52-62.  —  •  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CXLYÜI.  p.  895-906.  — 
*  in  Recueil  des  histor.  des  croisades.  Histor.  oc- 
cident.  Y.  1885.  p.  215-223.  —  Passio  qnarta 
metrice  Scripte  (a  monacho  Admuntensi,  nur  eine 
Versification  der  Passio  altera,  —  Handschr,  : 
ap.  Pertz,  JMon.  scr.  XI.  p.  18)  ^  bis  Vers  59  edite 
ab  Alberto  abb.  S.  Petri  in  Catalogus  abbat.  S. 
Petri.  Salisburgi  1646.  —  *  tciedern,  ap.  Hansiz, 
German.  sacra.  11,  —  » ed.  Wattenbach  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XI.  p.  28-33.  —  Die  von  P.  de  Riant 
herausgegebenen  3  Passiones  .  .  .  prosa  scriptee 
sind  auch  besonders  abgedruckt:  Parisiis  1886. 
fol.  25  pag, 

Erl.'Sdir.:  Archiv  für  Österreich.  Geschichte.  XII. 
p.  103;  XIX.  p.344. 

Archives  de  1  Orient  latin  II.  p.  57.  68. 

Hagenmeyer,  Ekkehord  p.  260. 

Hormayr,  Die  Bayern  im  Morgenlande  p.  90. 

Mabillon,  AA.SS.  o.  s.  Ben.  saec.Y.  ^.  110.287.472. 

Meil  1er,  Bogesten  der  Salzbarger  ErzbischGfe  p.  412. 

Bader,  Ovaria  eancta  I.  p.  1^-124.^ 

B  i  a  n  t ,  Comte  Paul  de.  La  legende  da  marty re  en  Orient 
de  Thiömon ,  aicheveqae  de  Salzboorg  (28.  Sept.  1102) 
in  Bevoe  des  questlons  historiqnes.  XXXIX.  Paris 
1886.  p.  218-287  {auch  besonders  daraus  abgsdrwski 
Paris  1886.  gr.  i^.  24paa.). 

Böhricht,  Beitrüge  zar  Geschichte  der  Kreazzüge.  II. 

W3.  54.  205. 
attenbach,  Deutschlands  Geschichtsqaellen.  5.  Aafl. 
II.  1886.  p.  67- 69. 276;  6.Äa£l.  II.  1894.  p.  75. 76. 307. 

Passio  8.  Thimmonis  Vivariensis  ecclesiae  ar- 
chiepiscopi  =  Passio  s.  Thiemonis  archiep.  Juva- 
viensis. 

De  b.  Thoma  archiep.  Mediolani  (tcca.783)StU- 
tingii  sylioge  in  AA.SS.Boll.  l.Oct.  I.  p.  311-316. 


De  s.  Thoma  conf .  in  monte  Laconiae  Malaeo 
in  AA.  SS.  BoU.  7.  Jul.  IL  p.  467. 

De  s.  Thoma  mart  et  sociis  Tiris  3000  ac  9 
feminis  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Jun.  IV.  p.  73. 

De  8.  Thoma  patriarcha  Constantinop.  (f  610) 
comment.  hist.  in  AA.  SS.  Bell.  20.  Mart.  ÜI.  p. 
91.  92. 

De  s.  Thoma  Salo  monacho  Anüocbiae  Syriae 
(saec.  VI)  Janningi  commentar.  in  AA.  SS.  Boil. 
24.  Mai.  VI.  p.  433.  434;  cf  VII.  p.  848. 

Tita  s.  Thomae  a  Villanova  archleplsc. 
cognomento  eleemosynarii,  ex  ord.  s.  Au- 
gust (f  1555)  Yalentiae  in  Hispania  au- 
ctore Johanne  Mugnatonio  episcopo 
Segobricensi,  sancti  amico. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Sept  V.  p.  825- 
828.  —  Vita  altera  ex  serie  actonim  in  cano- 
nizatione  ibid,  p.  828-835.  —  Vita  prolixlor  au- 
ctore Michaele  Salonio  coaevo  (Libri  2),  ex 
hispanico  [mit  d,  Tit. :  libro  de  la . .  vida,  y  mila- 
gros  del  ilustr. .  .  seüor  don  Fr.  Tomas  de  Villa- 
nova, arcobispo  de  Valencia .  .  .  Valencia  1620. 
4^  {XVI.)  556  pag.;  —  2.  impr.  .  .  .  per  Buena- 
ventura  Fuster.  ibtd,  1652.  4®;  —  5.  edi^.  Madrid 
1793.  4<']  lat  ibid.  p.  835-957.  —  Gloiia  saneti 
posthuna  ibid,  p.  957-976.  —  Mimeala  ex  Sa- 
lonio et  aliis  ibid,  p.  976-992. 

.^^.-jSc^.;  Baxins,  Nicas.,  Synopsis  vitee  s.  Thomae 

a  Villanova.  Antverp.  1622.  8^. 
D  ab  ort,  Jos.,  Histoire  de  s.  Thomas  de  Yilieneave, 

dit  rAomonier,  archevdqae  de  Valence.  Lyon  1853^ 

8».  ÄveofortM-.;  —  Lyon  1866.  8^;  —  3. 6d.  Paris  1878. 

*».  6  fr. 
Feigerle,  J.,  Historia  vitae  ss.  Thomae  a  VOianoTa, 

Thomae  Aqmnatis  et  Lanrentii  Jastiniani.  Viennae 

1889.  8°.  Jk  6. 
Mansueto,  O.  daS.,  Dottxine  e  azioni  di  s.Toramaso 

da  Villanova .  eremitano  di  s.  Agostino  e  arcivescovo 

di  Vaienza.  Hilano  1761.  8». 
Orti ,  M.  A.,  Solenidad  festiva  con  qne  en  la  .  . .  ciadad 

de  Valencia  se  celebrd  la  feliz  nneva  de  la  canoni- 

zacion  de  s.  Tomas  de  Villanaeva.  Valencia  1659.  tf. 
Perier,  Comment.  praevins  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

799-825. 
Poosl;  F.,  Leben  des  h.  Thomas  v.  Villanova,  En- 

bischofs  von  Valeocia,  genannt  der  Almosengeber. 

Münster  1860.  rc.  Sfi.  Jk  8. 
Qaevedo  y  Villegas,  Fr.  de,  Epitome  a la  histoiia 

del  b.  p.  Tomas  de  Villanneva.  Madrid  1620.  8^  {tnd. 

en  frtmp.  par  Cl.  Mainbourg.  Paris  1666.  12mo}. 
Basponi,  Emil.,  Vita  del  Limosiniere,  cioe  del  b. 

Tommaso  da  Villanova.  Bavenna  1626.  49. 
Vita  di  s.  Tommaso  da  Villannova,  dell'  ord.  di  s. 

Agost.,  arcivescovo  di  Vaienza,  dettoPadre  de'poreri. 

Monza  1894.  S  vol.  16mo. 

Yitae  s.  Thomae  abbatis  Farfae  in  Sa- 

binis  (f  712  vel  715)  auct.  anonjmo  Far- 
fensi  monacho. 

AiMg. :  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  1.  p.  285-292.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Sept.  in.  p.  605-611.  Cf,  Perieri  commentar. 
praeyius  ibid,  p.  599-605. 

Gesta  s.  Thomae  apostoli  auctore  Si- 
meone  Metaphraste. 

Au^g.:  ed.  Surius,  Vitae  SS.  21.  Dec.  Tl.  Co- 
loniae  1575.  p. 937-940.  —  Miraoulum  s.Th-ae: 
,  Patriarcha  regionis'  ex  cod.Bruxell.  n®  206.  saec 
XIII  in  Catalogus  codicom  hagiograph.  reg.  bibl. 
Bmxell.  1.  1.  p.  132-134.  —  Thomas  saga  po- 


VITA  S.  THOMAE  AQUINATIS 


1601 


Stola  (I.  U)  ap.  C.  R.  ünger,  Postola  söc^ar.  Le- 
ge ndariske  Fortsellinger  om  Apostlernes  Tiv.  Chri- 
stiania  1874.  8«.  p.  712-728;  729-734. 

Vita  s.ThomaeAquinati8,  ,Doctoris  an- 
gelici',  ord.  Praei  (t  1274)  auctore  Ber- 
nardo  Ouidonis  episcopo  LodeTonsi. 

Ausg.:  ex  5  mss.  et  Mombritio  in  AA.  SS. 
Boll.  7.  Mart  I.  p.  716-723.  —  Tita  alla  auctore 
Guilielmo  de  Thoco  ord. Praed. (1 323)  ^ex  ms. 
Colon,  monasterii  Crucigeror.  ibid.  p.  657-686.  — 
•nacA  einer  andern  Handschr.  Venetiis  1588.  4^ 
(Uebers.:  Italic e  per  Jo.  Bapi  de  Lectis.  Firmi 
1577.  8^)  —  Analecta  de  s.  Th-a  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  741-747.  —  Donatio  brachii  s.  Th-ae 
Neapolim  ad  eccies.  s.  Dominici  ibid.  p.  740.  — 
Historia  translationis  b.  Th-ae  a.  1368  auctore 
Raimundo  Hugonis  ord.  Praed.  in  conventu 
Brageriaci  prov.  Tolosanae  (f  1399)  ^  ibid.  p.  725 
-734.  —  'ed.PercinuS)  Monumenta  conventus  To- 
losani  U.  p.  211.  —  Historia  translationis 
alia  ex  ins.  Vatic.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  738- 
740.  —  Miracula  s.  Th-ae  ibid.  p.  723-725.  — 
Miraenla  colleota  per  Raimundum  Hugonis 
ord.  Praed.  ibid.  p.  735-738.  —  Narratio  bre- 
vis  brachii  s.  Th-ae  in  conventu  Paris,  depositi, 
ex  ms.  Ambr.  Taegii  ibid.  p.  740.  —  Processus 
duo  inquisitionis  vitae  et  miraculorum  s. Th-ae, 
unus  a.  1319,  alter  a.  1321  {Quetif  hält  den  Öui- 
leimws  de  Thoco  für  ihren  Verf.\  der  erstere  ibid. 
p.  686-716;  der  andere  ist  noch  unedirt. 

Erl.'Schr.:  Antoniades,  B.,  Entstehung  und  Ver- 
fassung des  Staates  nach  Thomas  von  Aquin.  Leipzig 

1890.  80.  80  A 
Aretino,  P.,  Vita  dl  s.Thomaso  d'Aquino  dl  Partenio 

Etiro.  Venetial690.  16mo. 
Aristoteles  und  sein  Commentator  Thomas  von  Aquin 

in  Der  Katholik.  18G4.  Jahrg.  44.  I.  p.  1-20. 
Arriaga,  G.  de,  Vida  de  s. Thomas  de  Aquino.  Madrid 

1648.  fol. 
Bach,  H.,  DiTus  Thomas  de  quibosdam  philosophicis 

quaestionibus.  Rothomagi  1836.  8^. 
:  De  l*^tat  de  l'Ame  depuis  le  iour  de  la  mort 

jasqu'&  celni  du  jugoment  demier  d'aprds  Dante  et 

s.  Thomas.  Rouen  1835.  8^. 
Bareille,  J.  Fr.,  Histoire  de  s.  Thomas  d' Aquin ,  de 

Tordre  des  Fröres  precheurs.  Touvain  (Paris)  1846. 9. 

7  fr.  (4.  6dit.   Paris,  Vivds  1862.  8©.   LX.  440  pag.; 

itaiien.  trad.  di  C.  Grolli.  Milano  1850.  2  vol.  ^). 
Baumann,  J.  J.,  Die  Staatslehre  des  h.  Thomas  von 

Aquino.  Leipzig  1873.  8°.  JL  4. 
Bon-Comuagni,  Carlo,  San Tommaso  d'Aquino  pub- 

blieistatnNuova  Antologia.  Vol.  V.  Firenze  1867.  Casc. 

5.  maggio. 
Bonetti,  Giov.,  Compendio  della  vita  di  s.  Tommaso 

d'Aquino.  2.  ediz.  Torino  1893.  24mo.  102  pag. 
Cacheux,N.,  Do  la philosophie  de  s. Thomas  d' Aquin. 

Paris  1858.  2  vol.  HO.  5  fr. 
Cardona,  Orazione  in  lode  dell'  angolico  s.  dottore 

Tommaso  d'Aquino.  Palermo  1766.  4*^. 
Carle,  J.,  Histoire  de  la  vie  et  des  Berits  de  s.  Tho- 
mas d* Aquin.  Paris  1846.  4°.  Hiervon  sind  nur  200 

Exemplar»  gedruckt,  nicht  im  Handel. 
Carnevali,  R.,Vitadi  s. Tommaso  d'Aquino.  Foligno 

1882.  80.  L  4. 
C  a  r  t  i  e  r ,  £t. ,  Histoire  des  reliquos  de  s.  Thomas 

d'Aquin.  Toulouse  1854.  16mo.  2  fr. 
Cavanagh,  Pius,  The  lifo  of  St.  Thomns  Aqninas, 

the  Angolic  Doctor.  London  1»90.   8^.   l'!.  2o4  pag. 

4  sh.  6  d. 
Chevalier,  Ulysse,  Cutalogue  critique  des  oeuvres  de 

s.  Thomas  d'Aquin.  Romans  1880.  8^.  16 pag. 
:  Saint  Thomas  d'Aquin.  Bio-bibliographie.  Mont- 

b61iardl883.  8".  16  pag. 
C  i  a n  z  z  i ,  J. ,   Lnudaiio  Thomae  Aquinatis  occlesiae 

doctoris.  Romae  1615.  4<^. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Cicognani.lf.,  Sulla  vita  e  snlle  opere  di  s.  Tommaso 
d'Aquino.  Venezia  1874.  8^. 

Combes,  La  psychologie  de  s.  Thomas  d'Aquin.  Bennos 
IWd.^F^.öSßpag. 

Contzen,  Heinr.,  De  Thomae  Aquinatis  sententiis  ad 
oeconomiam  politicam  pertinentibns.  Basileae  1861. 
gr.  8P.  22  vag. 

:  Thomas  von  Aquino  als  volkswirthschaft- 

licher  Schriftsteller.  Ein  Beitrag  z.  nat.-Okon.  Doffmen- 
geschichte  deaBfittelalters.  Leipzig  1861.  gr.8P.  iGpag. 
50  4 

:  Zur  Würdigung  des  Mittelalters  mit  beson- 
derer Beziehung  auf  die  Staatslehre  des  h.  Thomas 
von  Aquino.  Cassel  1870.  gr.  8^.  29pag. 

Del6cluze.  E.  J.,  Gr6goireVlI,  s.  francois  d'Assise, 
8.  Thomas  d'Aquin.  Paris  1844.  2  vol.  8^.  15  fr. 

Desmousseaux  de  Givrö,  Mme.de,  Vie  de  s. Tho- 
mas d'Aquin.  Paris  1889.  18mo.  8  fr. 

Didiot,  Jul.,  SaintThomas  d'Aquin.  Pari8l874.  gr.8P; 
—  Mit.  2«  vnt.  d.  Tu. :  Le  Docteur  ang61ique  s.  Tho- 
mas d'Aquin.  Suci6t^  de  Saint  -  Angustin ,  Descl6e 
§tc.  1894.  8».  X.  314  pag. 

Etiro ,  P.,  Vita  di  Tommaso  d'Aquino,  divisa  in  3  libri. 
Venezia  1630.  8». 

Fabricius,  Biblioth.  med.  et  infimae  latinitatis  ed. 
Mansi  VI.  p.  285-244. 

Feigerle,  J.,  Historia  vitae  ss.  Thomae  a  Villanova, 
Thomae  Aquinatis  et  Laurentü  Justiniani.  Viennae 
1839.  gr.  80.  Jk  5. 

Ferr6,  Pierre  Mar.,  SaintThomas  d'Aquin  et  l'id^o- 
logie.  3  6d.  Paris  1881.  12mo.  60  o. 

Frigerio,  P.,  Vita  di  s.  Tommaso  d'Aquino.  Roma 
1615.  4»;  —  Und.  1668.  40. 

Gaudenzi  /Tomm. ,  San  Tommi»o  d'Aquino  e  la  scienza. 
Pensieri.  Bologna  1874.  ^.8^. 

Gi belli,  G.,  Vita  di  s.  Tommaso  d'Aquino.  Bologna 

1855.  80;  —  2.  ediz.  ibid.  1859.  8»;  —  6.  ediz.  Monza 
1881.  82mo.  176  pag. 

Goselinus,J.,  Laudatio  Thomae  Aquinatis  Eocleaiae 

doctoris.  Romae  1615.  4<>. 
G  o  ux ,  Paul. ,  De  s.  Thomae  Aquinatis  sermonibus.  Paris. 

1856.  80.  2  fr. 

Guttmann,J.,  DasVerhältniss  des  Thomas  von  Aquino 

zum  Judenthum  und  zur  jüdischen  Litteratur.  G5t- 

tingen  1891.  gr.  ff».  V.  92  pag.  Jk  2.40. 
Hays,  Francis  F.  C,  St.  Thomas  Aquinas.   A  short 

Sketch  of  his  life  and  virtue.  London  1889.  32  mo. 

84  jag.  1  sh. 
Hettinger,  Fr.,  Thomas  von  Aquin  und  die  euro- 

n&ische  CivÜisation.  Prankfurt  a.  M.  1881 . 8»  (=  Frank- 
furter zeitgemässe  Broschüren.  N.  F.  Bd.  I.  Heft  9). 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIX.  1838.  p.  238 

-266. 
H  0  e  r  t  e  1 ,  H. ,  Thomas  von  Aquino  und  seine  Zeit,  nach 

Touron  etc.  Augsburg  1846.  8». 
Hunacius,  A.,  Oratio  in  laudem  Thomae  Aquinatis. 

Venetiis  1507.  4«. 
Jellinek,  Ad.,  Thomas  von  Aquino  in  der  jüdischen 

Literatur.  Leipzig  1853.  8°. 
Jourdain,  Chr.  Broch.,  La  philosophie  de  s.  Thomas 

d'Aquino.  Paris  1858.  2  vol.  ^  {italienisch:  Firenze 

1859.  8"). 
Leitner,  Thomas  von  Aquin  über  das  unfehlbare  Lehr- 
amt des  Papstes.  Freiburg  1872.  SP. 
Liechty,  Boinh.  de,   Albert  le  Grand  et  s.  Thomas 

d'Aquin  ou  la  science  au  moyen  äge.  Paris  18B0. 

gr.  ffi.  3  fr. 
Lucarini,  R.,  Laudatio  s.  Thomae  Aquinatis.  Romae 

1622.  40. 
M  a  d  e  r ,  D. ,  Oratio  de  laudibus  s.  Thomae  Aquin .  Prftgae 

1780.  fol. 
Majocchi,  Rod.,  S.  Tommaso  d'Aquino  mort  di  ve- 

neno?:  studio  storico-critico.  Modena,  tipogr.  di  Con- 

cezione  1881).  8®.  136  pag. 
Marchese.  Vinc,  Delle  benemerenze  di  s.  Tommaso 

d'Aquino  verso  le  arti  belle.  Genova  1874.  8^  {übers. 

unt.  d.  Tit. :  Thomas  d'Aquin  et  les  beaux-arts.  Trad. 

de  l'italien  par  R.  M.  BioUey.  Louvain  1874.  8^). 
Maurocordato,  Ol.,  Oratio  de  divo  Thoma  Aquin. 

Patavü  1663.  4«. 
Mettenleiter,  D.,  Geschichte  des  h.  Thomas  von 

Aquin.  Begensbuig  1856.  8^.  Jg  2. 
Montagne,  SaintThomas  d'Aquin  &  Toulouse.  Paris 

1894.  BP.  27 pag.  {Extrait  de  la  Revue  Thomiste.) 
Montet,  L^in,  Memoire  sur  saint  Thomas  d'Aquin. 

(Paris  1847.)  4». 
(Morgott)  Dio  Feier  des  sechsten  Centenariums  des 

heil.  Thomas  (von  Aquin)  in  der  kathol.  Welt.  Eine 

101 


1602 


VITA  S.  THOMAE  ARCHIEP.  CANTÜAREENSIS 


Stadie  über  don  Thomismus  der  Gegenwart  in  Der 

Katholik.  (Mainz,  d».)  1874.  I.  p.  241-264;  877-888; 

U.  p.  193-219. 1875. 1.  p.243-^;  H.  p.414-485. 
Nolens,  W.  H.,  De  Lieer  van  den  h.  Thomas  van 

Aqoino  over  het  recht.  Utrecht  1890.  gr.  89.  172  pag. 
Novelli.  Fr.,  Panegyricos  ubi  de  D.  Thoma  Äqain. 

de^ue  iliastribos  Colamnen.  s.  1.  et  a.  (cca.  1490).  4^. 
Orsini,  L.  P.,  Laudatio  Thomae  Aquinatis.  Bomae 

1683.  40. 
Ostawski,  L.  J.,  Petra  eociemae  dei  Aqoinatica  D. 

Thomas  Aqninas  coltn  panegyrioe  producta.  Posna- 

niae  1688.  fol. 
(Pin demente,  G.)  Orazione  in  lode  di  san  Tommaso 

d'Aquino.  Verona  1809.  4^.  66  peu, 
Prost,  H.  de,  Panegyricus  in  jüiomam  Aquinatem. 

Loyanii  1680.  40. 
Quetif  et  Echard,  De  scriptozibus  ordinis  Praedic.  I. 

p.  662. 
Reinhard  de  Liechty,  Phil.,  Albert  le  Grand  et  s. 

Thomas  d' Aquin ,  ou  la  sdenoe  an  moyen  üge.  Paris 

1880.  12mo.  8  fr. 
Bubeis,  Bern.  M.  de,  De gestia  et  scriptis  ac  doctzina 

s.  Thomae  Aquinatis  dissertationes  criticae  et  apolo- 

geticae.  Yenetiis  1760.  fol. 
Sanseverino,  La  dottrina  di  s. Tommaso  sull'  origine 

del  potere  e  sul  preteso  diritto  di  resistenza.  Napoli 

1863.  8P. 
Santacolomba.  C,  Dissert.i8torico-crit.8ullamorte 

di  8.  Tommaso  d  Aquino  in  Opusculi  di  autori  Siciliani. 

XVIIL  Palermo  1777.  kl.  40.  p.  121-151. 
Santucoi,  Giov.,  Su  la  vera  patria  di  s.  Tommaso 

d'Aquino.  Dissert.  NapoU  1878.  Bfi.  77  paa. 
Sohneid,  Math.,  Die  Philosophie  des  Tnomas  ron 

Aquin  und  ihre  Bedeutung  für  die  Gegenwart.  Würz- 

bure  1681.  80.  (=:  KathoUsche  Studien.  Heft  68.  64). 
Slachetka,  St,  Phoenix  alter  s.  oratio  de  Thoma 

Aquinate.  Cracov.  1649.  fol. 
Smezers.H.,  Oratio  de  Thoma  Aquin.  Bruzell.  1624. 4f^. 
Thoemes,  Nie,  Divi  Thomae  AquinaÜs  opera  et  prae- 

cepta ,  quid  valeant  ad  res  ecclesiasticas  politicas  so- 
ciales. Commentatio  litemiia  et  critica.  Pars  I  (un.). 

Berolini  1875.  gr.  8».  VUI.  160  paa.  JkS. 
Tholuck,  F.  A.  D.,  Dissert.  de  Thoma  Aquin.  atque 

Petro  Abaelardo  interi>retibus  N.  T.  Balis  1842.  4f^. 
Thomas  von  Aquinoin  v.  Sybels  Histor. Zeitschrift. 

Bd.  XXXTTf.  München  1875.  BP.  p.  842 -859  {Bumn- 

dnung  von  Btnmann»  %md  Thoemea'  Sekriften).    Ohn» 

Bedeubiru. 
(Tocco,  G.  di)  Vita  di  Tommaso  d'Aquino,  trad.'du 

lat.  par  G.  B.  de  Leotis.  Ferino  1677.  BP. 
Touren,  A.,  Vie  de  s.  Thomas  d' Aquin,  avecun  ez- 

poB^  de  sa  doctrine  et  de  ses  ouvrages.  Paris  1737. 

40 ;  ibid.  1740.  40  {italimueh:  Venezia  1758.  2  vol.  BP 

und  Prato,  Albeighetti  1860.  2  vol.  BP.  —  apaniaoh: 

por  J.  de  Volasco.  Madrid  1792.  2  vol.  40). 
Vaenius,  0.,  Vita  d.  Thomae  Aquinatis.   Antverp. 

1610.  fol. :  —  Bruxellis  1778.  kl.  fol.  30  Kupfer  mU 

hoUändiecnem  Texte. 
Vaughan,  Boger  B.,  The  lifo  and  labours  of  S.  Tho- 
mas of  Aquin.  London  1871.  72.  2  vol.  BP. 
Viana,  Mart.  de,  Oratio  habita  apud  Minervam  .... 

in  festo  d.  Thomae  de  Aquino  a.  D.  1496.  s.  1.  et  a. 

4P.  6fd. 
V  i  e  1  m  i  u s ,  H.,  De  Thomae  Aquin.  doctrina  et  scriptis 

libri  2.  Brixiae  1748.  4P. 
Vita  di  san  Tommaso  signor  d'Aquino.  Venetia  1543.8''. 
Wag  e n  m  a n  n  in  Herzogs  Real  -  £ncyklopädie  für  pro- 

testanüscho  Theologie.  XV.  1885.  p.  570-594. 
Werner,  Karl,  Der  h.  Thomas  von  Aquino.  Regens- 

buig  1858.  59.  3  vol.  8^.  Jk  31.60. 
Zavarroni,  Sav.,  Lettera  al  signor  Palmieri  soprala 

dissertazione  di  Franc.  Pratillo :  De  familia  et  patria 

d.  Thomae  de  Aquino.  Napoli  1751.  4P. 
Zum  Centenarium  des  h.  Thomas  von  Aquin  in  Histor. - 

nolit.  Blätter.  LXXIV.  München  1874.  p.  497-523; 

673-598.  Ygi  Thomas  ab  Aquino. 

Yita  s.  Thomae  archiepiscopi  Cantua- 
riensis  et  martyris  (f  1170)  e  gente  Becket 
auctore  Alano  (a.  1179  priore  Cantua- 
riensi,  1186)  abbate  Tewkesberiensi 
(t  1202). 

Ist  nur  eine  Ergänzung  der  Viia  auct.  JoHannA  Sarteber.t 
weshalb  sie  auch  in  den  Codd.  mss.  und  don  Drucken  sich 
unmittelbar  dieser  anschliesst. 


Handsehr.  /London,  Brii  Mus.  Addition,  mss. 
n«  10050;  n<>  11506;  —  Cotton,  CÄaudius  B.  II; 

—  Harlei.  n«  2802.  —  Paris,  Nat-Bibl. 
Ätisg. :  Fragmenta  ^  in  Vita  et  processus  S. 

Thome  Cantuar.  mart.  super  übertäte  ecolesiastica 
[hctee  coUectio  fere  ah  omnibus  Quadrilogos  (I, 
vid.  infra)  nuncupatur],   Parisins  1495.  4°.  — 

*  in  Yita  b.  Thomae  Gantuar de  pluriiim  nar- 

ratione  coUecta . . .  [seu  Quadrilogus  II,  vid.  infra]. 
Bruxellis  1682.  4^  —  » ed.  J.  A.  Giles  in  Thomae 
Cantuar.  vita,  epistol.  ete,  (Patres  ecclesiae  An- 
glic.)  I.  Oxonii  1845.  —  ^ap.Migne,  Patrolog.  lat 
CXC.  p.  207-228;  prologus  p.  193. 194.  —  *  ed.  J. 
C.  Robertson  in  Materials  for  the  history  of  Tho- 
mas Becket.  11.  1876.  p.  323-352.  —  «Bruch- 
stück ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXYII.  p. 
22. 23.  —  2.  Vita  alla  auctore  anonymo  I"**  [so 
bexdehnei  den  Verfasser  der  letxte  Herausgeber 
Robertson ,  nach  dessen  Meinung  der  flrühere  Edi- 
tor J,A.O]les  diese  Vita  dem  Rogerius  de  Pon- 
tiniaco  ohne  Grund  beigelegt  hat. —  Handsehr.: 
Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat  n«  5615  a»  1464]  *ed. 
Giles  in  S.  Thomae  Cantuar.  vita ...  II.  Oxonii 
1846.  p.  90.  —  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXC.  p. 
55-104;  cf.  p.  II.  —  •  ap.  Robertson,  Materials 
IV.  1879.  p.  1-79.  —  *  Bruchstück  ed.  R.  Pauü 
ap.  Pertz  1.  c.  XXVII.  p.  27.  28.  —  3.  Yita  alJa 
auctore  anonymo  altero,  qui  vocator  Lam- 
bethianus  [Mai  1172 — Juli  1174  geschrieben. 

—  Handsehr.:  London,  Lambeth  Honse  n^  135. 
saec.  XIV]  ^  als  Passio  s.  Th-ae  auctore  anonymo 
Lambethiensi  ed.  Giles  in  S.  Thomae  Cantnar. 
vita  II.  —  •  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXC.  p.  277 
-318.  —  ^  viel  hesser  ap.  Robertson,  Materials 
lY.  p.  80-144.  —  ^  Brach  stück  ap.  Pertz  1.  c. 
XXVII.  p.  29.  —  4.  Yita  alia  auctore  anonymo: 
,AnnoDU270'  [Handsehr.:  Brüssel  n» 723-7. 
saec.  XIII.  fol.  114^]  in  Catalogus  codicum  hagio- 
graph.  reg.  bibl.  Bruxell.  I.  1.  1886.  p.  269-280. 
Vgl,  Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  n.  p. 
373.  n**  4.  —  5.  Yita  alia  auctore  anonymo  qui 
se  Decimum  appellat  [Handsehr.:  Paris,  Nat- 
Bibl.  mss.  lat.  n»  5371.  5373.  —  Es  sind  nur  Ex- 
cerpte  aus  anderen  Verfassern  ohne  besondem 
Wert]  nur  der  Prologus  *  ap.  Giles,  S.  Thomae 
Cantuar.  vita  II.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXC. 
p.  263-266;  cf  p.  xra.  —  6.  Yita  alia  auctore 
Benedicto  abbatePetroburgensi,  anteaRi- 
chardi  archiepiscopi  cancellario  et  mouacho  Can- 
tuariensi  (f  1193  aut  1194)  [Handsehr.:  Cam- 
bridge, Trinity  College.  —  London,  Lambeth 
House.  —  Paris,  Nat.-Bibl.]  *  unt.d.  Tit.:  Bene- 
dict! abb.  P.  Über  de  vita  et  miraculis  s.  Th-ae 
Cant.  Now  first  printed  from  mss.  at  Paris  and 
Lambeth.  Edited  by  J.  A.  Giles.  London,  Caxton 
Society  1850.  8^  10  sh.  —  *  als  Passio  s.  Th-ae 
Cant.  ap.  Robertson,  Materials  n.  1876.  p.  1-19. 

—  '  nur  die  von  Lupus  im  Quadrilogus  11  (cid. 
infra)  edirten  Fragmente  wiederholt  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXC.  p.  267-278.  —  Miraenla  aa- 
ctore  eodem  Benedicto.  libri 6  ^ ed.  Giles  I.e. 
1850.  —  •  ap.  Robertson  1.  c.  U.  p.  21-281.  Les- 
arten beider  Ausgg.  einander  gegenübeigestellr 
ibid.  IL  notes  p.  Li-un.  —  'Auszüge  ed.  R.  Pauli 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVIL  p.  34. 35.  —  7.  Yita 
alia   auctore   Edwarde   Grim,   al.  Eduardo 


VITA  S.  THOMAE  ARCHIEP.  CANTÜARIENSIS 


1603 


Cantuariensi  monacho,  al,  Edwardo  An- 
glico  cognomento  Grim,  a/.  Eadmundo  Gri- 
m  a  e  0 ,  qni  Thomae  ab  exüio  Cantaariam  redeunti 
obvius  foit  [Handsehr.:  London,  Brit.  Mus.  Ar. 
27;  —  Yespas.  E.  x;  —  Yitell.  C  in]  *  abgehUrxt 
u.  mtäato  stilo  ed.  Sarins,  De  prob.  SS.  lustoriis. 
29.  Dec.  VI.  p.  1033-1045.  —  ^vollständiger  ed. 
J.  A.  Giles,  S.  Thomae  Cant.  Tita  ...  IL  p.  164. 

—  *  iciederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXC.  p.  1 
-56.  —  *  ap.  Robertson,  Materials  IL  1876.  p.  353 
-450.  Appendix  p.  451-458.  —  •Bruchstück  ed. 
R.  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p,  27.  — 
8.  Tita  alia  auctore  E(lia?)  de  Evesham 
monacho  [Handsehr,:  London,  Brit.  Mus.  Cot- 
toD.  Vesp.  B.  xrv.  fol.  33]  et  translatio  a.  1220 
'  nur  die  Epistola  praefatoria  ad  Henricum  ab- 
baten! Croylandiae,  translat  et  miracula  ed.Giles, 
S.  Thomae  Cant.  vitae  .  . .  n.  —  '  wiederk.  ap. 
Migne  1.  c.  CXC.  p.  253-258.  —  »  ap.  Robertson, 
Materials  IV.  1879.  p.  425-430.  —  9.  Vita  alia 
auctore  Guilelmo  filio  Stephani,  al.  Wil- 
li e  Im  o  Stephan i de,  presbytero  Londiniensi 
[gesehrieben  1175—1181,  f  Hol.  —  Handsehr.: 
London,  Lambeth  House  n^  168.  —  Brit.  Mus. 
Cotton.  Julius  A.  XI;  —  Lansdowne  n°  398.  — 
Oxford,  Bodlei.  Douce  n®  287;  vgl.  liebermann 
in  y.  Sybeis  Histor.  Zeitschrift  XJJ.  p.  333]  ^  ap. 
Sparke,  Hisi  Angl.  scripi  Lond.  1723.  fol.  n^vii, 
nach  einem  unvollständigen  Mpi.  —  '  besser  ed. 
Giles  in  S.  Thomae  Cani  vita  . . .  I.  Oxonii  1845 

—  t*.  '  ff»  Patres  eccles.  Anglic.  Lond.  1846.  — 

*  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXC.  p.  103- 
192.  —  *  ap.  Robertson,  Materials  ÜL  1877.  p.  1- 
154;  ef.  introduct  p.  xiii-xvii.  —  •Bruchstücke 
in  Job.  liOlandi  antiquarii  De  rebus  Britannicis 
collectan.  ÜL  Londini  1774.  8^  p.  420-425.  — 
^  Bruchstück  ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr. 
XXVIL  p.  23.  24.  [TJebers.:  Fitz  Stephen's 
Description  of  the  city  of  London,  newly  trans- 
lated  from  the  Latin  original;  with  a  necessary 
commentary.  By  an  antiquary  (i.  e.  Samuel  Pegge). 
s.  1. 1772. 4^]  —  10.  Vita  alia  seu  Passio  auctore 
Guilelmo  monacho  Cantuariensi:  ,Beatus 
igitur  Thomas'  [Handsehr.:  Montpellier,  Un.- 
BibLn«2.  sec.  iU.  fol.  —  Winchester,  Col- 
lege. Vgl.  Journal  of  the  British  archaeolog.  As- 
sociation. X.  1855.  p.  77;  The  Dublin  Review. 
1860.  Nov.]  *  nur  Vitae  fragmenta,  welche  vom 
Herausgeber  des  Quadrilogus  dem  Guil.  Cantuar. 
zugeschrieben  werden  ed.  Giles ,  S.  Thomae  Can- 
tuar. -vdta  etc.  II.  Oxonii  1845.  —  '  wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.  233-252.  —  »  voll- 
ständig ap.  Robertson,  Materials  I.  1875  u.  xwar 
Vitae  libri  2  p.  1-136;  miracul.  Ubri  6  p.  137- 
546;  ef.  introduct.  p.  xxv-xxxrv.  —  Collation  of 
the  Montpellier  ms.  of  William  of  Canterb.'s  ,  Mi- 
racula 8.  Th.  C*  ibid.  IV.  p.  442-453.  —  *  Aus- 
züge ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII. 
p.  35-42.  —  11.  Vita  alia  auctoribus  Henrico 
abbate  et  Roger io  monacho  CroylandeDsibus 
[Handsehr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  ms.  lat.  n^  5372] 

*  nur  die  2  Epistolae  praefat.  u.  4  Capitel  der  Vi- 
tae, weil  das  üebrige  mit  Quadrilogus  II  über- 
einstimmt  ed.  Giles,  S.  Thomae  Cant.  vita ...  11. 

—  *  wiederh.  ap.  Migne ,  Patrolog.  lat.  CXC.  p.  257 
-264.  —  12.  Vita  alia  auctore  Herberte  de 


Boseham  (in  Sussex)  s.  Thomae  Cantuar.  cle- 
rico  a  secretis.  libri  7  [gesehrieben  um  1184  — 
1186.  —  Handsehr.:  Arras,  Stadtbibl.  n«  649. 

—  London,  Brit.  Mus.  flarlei.  n®2.  —  Oxford, 
Corp.  Christi  Coli.  D.  5.  5]  *  in  Herberti  de  B. 
opp.  ed.  J.  A.  GUes.  I.  Oxonii  1845.  8".  —  •  ed. 
Giles  in  S.  Thomae  Cant  opp.  XII.  —  "  wieder- 
holt ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXC.  p.  1073-1292. 

—  *  ap.  Robertson,  Materials  III.  1877.  p.  155. 
534.  —  *  Bruchstücke  ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz  1.  c. 
XXVn.  p.  29-33.  —  Herberti  Liber  meie- 
rn m  [i.e.  Book  of  melodiös]  *  ed.  Giles  1.  c.  — 

•  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXC.  p.  1293-1404.  — 

•  Excerpta  ex  illo  •  ap.  Robertson  1.  c.  EI.  p.  535 
-554;  cf.  introduct.  p.  xvn-xivin;  —  ^ap.  Pertz 
l.  c.  p.  33.  —  13.  Vita  alia  auctore  Johanne  Sa- 
resberiensi  sive  Salisburiensi  deoano [Hand- 
sehr.: London,  Brit  Mus.  Additam.  n®  10050;  — 
nM1506;  —  Cotton.  aaudius  B.  II;  —  Hariei. 
n»  2802.  —  Paris,  Nat-Bibl.]  *  in  Vita  et  Pro- 
cessus s.  Thome  Cant  mart.  super  libert.  eccle- 
siast  {Qiuidrilogus  I.)  Parisius  1495.  4°.  —  *in 
Vita  b.  Thomae  archiepisc.  Cant.  ed.  Chr.  Lupus. 
{Quadrilogus  H.)  Bruxellis  1682.  4^  —  » una 
cum  Johannis  Sarisber.  epistolis.  Paris.  1611.  4^ 

—  *  ed.  Giles  in  S.  Thomae  Cant.  vita ...  I.  Oxonü 
1845.  —  *  in  Johannis  Sarisb.  opp.  ed.  J.  A.  Giles. 
V.  1848.  p.  359-380.  —  •  wiederh.  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CXC.  p.  195-208.  —  Up.  Robert- 
son, Materials  IL  1876.  p.  299-322.  —  «  Bruch- 
stück ed.  R.  Pauli  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  XXVII.  p. 
22.  23.  —  14.  Vita  alia  auctore  Philippe  Leo- 
dien si  archidiacono  ed.  J.  A.  Giles  inter  Anec- 
dota  Bedae,  Lanfranci  et  aliorum.  London,  Caxton 
Society  1851.  gr.  8".  —  15.  Vita  et  proeessns  s. 
Thome  Cantuariensis ,  martyris,  super  übertäte 
ecclesiastica.  —  Fol.  a.U^.  col.2:  Incipit  Qua- 
drilogus in  vita ...  —  Fol.m.  V^:  Explicit  qua- 
dripertita  hystoria  .  .  .  que  impressa  fuit  *  Pari- 
sius, per  mag.  Joannem  Philippi(Cruczenach)  Ale- 
mannum  a°  1495.  27.  mensis  martii.  4^  —  '  Nur 
Bruchstücke  ap.  Giles,  S.  Thomae  Cant  vita...  I. 
Oxonii  1845.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CXC.  p.  345-352.  —  Dies  ist  der  sogenannte 
Quadrilogus  primiis,  welcher  aus  den  Biogra- 
phien von  Herbert  V.  Boseham ,  Johannes  Sares- 
ber.,  Alanus  u.  Guilelmus  Cantuar.,  denen  man 
später  Benedictus  Petrob.  anfügte^  auf  Veran- 
lassung des  Petrus  Rogerii  archidiaconus  Can- 
tuariensis, nachmaligen  Papstes  Oregor  XI  (f 
1378)  xusammengestellt  wurde.  In  dieser  Aus- 
gabe fehlen  Thomas'  Briefe.  —  Eine  neue  Aus- 
gabe mit  5  Büchern  Briefe  aus  einem  Vatican. 
Codex  erschien  als  sogen.  Qaadrilogns  secandns 
unt.  d.  Tit. :  Vita  b.  Thomae  Cant. ...  de  plu- 
rium  narratione  collecta  .  .  .  quam  scribi  fecit 
Dom.  Petrus  Rogerii,  Gregorius  IX pp.  ("|- 
1378),  dicta  Quadripartita  s.  Quadrilogus  (quod 
conflata  ex  Johanne  Saresberiensi,  magistro  Heri- 
berte de  Bosaham,  Wilhelme  Cantuar.  et  Alano 
abbate  Deosbesbiriensi)  —  et  s.  Thomae  episto- 
lae (a.  1164 — 1172  scriptae).  Nee  non  Epistolae 
Alexandri  HI  pontificis,  Galliae  regis  Ludovici 
VII,  Angliae  regis  Henrici  U  aliarumque  plu- 
rium  sublimium  ex  utroque  foro  personarum,  con- 
cementes  Sacerdotii  et  Imperii  concordiam  {die 

101* 


1604 


VITA  S.  THOMAE  ARCHIEP.  CANTÜAEIENSIS 


Briefe  sind  von  Älanus  abbets  Tewkesber.  1184 
gesammelt)  ^  in  lue.  productae  ex  ms.  Yaticano 
opera  et  stud.  F.  Christiani  Lupi  Iprensis.  Bru- 
xeUis  1682.  4^  —  '  in  eiusdem  Oper.  X.  Vene- 
tiis  1724.  fol.  —  *  cds  Vita  .  .  ab  anonymo  quo- 
dam  scriptore  ex  aliorom  scriptis  compilata  mit 
Auslasst4ng  dessen,  was  bereits  anderswo  ge- 
druckt ap.  Giles,  S.  Thomae  Cant.  vita  ...  IL 
Oxonii  1845.  8^  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patro- 
iogia  lat  CXC.  p.  351-360.  —  ^vollständig  ap. 
Robertson,  Materials  IV.  1879.  p.  266-424.  — 
*  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV.  p.  452- 
465.  —  16.  Vita  alia  auctore  Rogerio  de  Pon- 
tiniaco  (Pontiniacensi  monacho),  vid.supra 
Vita  alia  auctore  anonymo  I"»°.  —  17.  Vita  alia 
auctore  Thoma  monacho  Frigidi  Montis  dioec. 
Belvac.  [e  9  operibus  conscripta]  ed.  J.  A.  Giles 
inter  Anecdota  Bedae^  Lanfranci  et  aliorum.  Lon- 
don, Caxton  Society  1851.  gr.  8°.  p.  207.  —  Pas- 
sio  s.  Thomae  Cant  auctore  magistro  Euvrardo 
qui  martyrii  eins  tempore  crucem  ante  Dei  mar- 
tyrem  portabat:  ,Ad  laudem  beatissimi  *  [ist  nur 
eine  Abkürzung  der  Vita  auctore  Edwarde  Grim, 
vid.  supra]  ^  zum  Theil  ap.  Martene,  Thes.  aneod. 
TU.  p.  1737-1746.  —  *  vollständiger  ap.  Giles,  S. 
iThomae  Cant  vita  II.  p.  164.  —  *  wiederholt  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.  335-344.  —  *«ttr 
ein  Theil,  aber  bei  Martene  Fehlendes  aus  cod. 
Harlei.  n^  3895  ap.  Robertson ,  Materials  U.  p.  286 
-288.  —  Passio  alia  auctore  anonymo:  ,I)igne 
fratres-  » ex  cod.  Paris.  n° 5278  ap.  Giles,  S.  Tho- 
mae Cant  vita.  II.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c. 
CXC.  p.  317-324.  —  ■  ap.  Robertson  1.  c.  IV.  1879. 
p.  186-195.  —  Passio  alia  seennda:  ,Gloriosi 
martyris'  *  in  S.  Gregorii  opp.  Moguntiae  1604. 
4".  Äppend.  —  *  ap.  Giles,  S.  Thom.  C.  vita,  IL 
—  '  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  CXC.  p.  323-328.  — 
Passio  ni:  ,Cum  de  reformanda^,  ex  cod.  Paris, 
lat  n^  3414  *  ap.  Giles  1.  c.  H.  p.  156.  157.  — 
'  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  327-330.  —  *  Bruch- 
stück ap.  Robertson  1.  c.  11.  p.  289;  ganz  ibid.  IV. 
p.  196-200.  —  Passio  IV:  ,BGatissimus  Thomas 
Cant*,  ex  cod.  Paris,  lat  n°  5269  *  ap.  Giles  1.  c. 
U.  p.  161.  —  *  wiederh.  ap.  Migne  1.  c.  p.  329- 
334.  —  *  Bruchstück  ap.  Robertson  1.  c.  11.  p.  289. 
290.  —  Passio  V  e  cod.  Sublacensi  descripta: 
,Nativitas  s.  Thomae*  ap.  Robertson  1.  c.  IV.  p. 
431-441.  —  Miraealnm  s.  Th-ae  Cant  (re,  non 
verbis  idem  est  cum  illo  ap.  Robertson,  Materials 
I.  p.  206  et  II.  p.  252  edito)  ex  cod.  Carnot  n^  204 
in  Analect  Rolland.  VIII.  p.  184.  185. 

Causa   inter  Cantuariensem  archiepi- 

scopum  et  episcopum  Londoniensem ,  a®  1169. 

Ausg.:  ^  ap.  Giles,  S.  Thomae  Cant  vita  11. 
p.  262.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXC. 
p.  371-390.  —  '  ap.  Robertson,  Materials  IV.  p. 
213-243. 

Doenmenta  historica  15  quae  ad  s.Tho- 


mam  Cantuariensem  pertinent,  ap.  Migne  1.  c.  p. 
371-436. 

Epigramma  do   s.  Thoma  Cantuari- 

ensi   ex   cod.  Carnot  204  in  Analect.  Bolland. 
Vm.  p.  184. 

Epistola  prioris  S.  Trinitatis  Cantuariae 

ad  episcopum  "Wintoniensem  de  passione  s.  Tho- 


mae mart  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IIL  p.  1746 
-1750. 

Epistolae,  vid.  Thomas  Cantuariensis, 

supra  p.  1063^ 

Exc^rpta  ex  cod.  ms.  Lansdowniano  in 

Museo  Brit  n®  398. 1:  ,In  exilio  non^  ap.  Robert- 
son, Materials  IV.  p.  145-153.  —  11  beginnt  fol. 
54:  ,. . . .  cleri  frequentia*  ap.  Robertson  l.  c.  p. 
154-157.  —  m.  Ein  Theü  unt.  d.  TU.:  Prologus 
et  initium  vitae  s.  Thomae  quae  in  Mos.  Brit  int. 
codd.  Lansd.  n®  398  servatur  *  ap.  Giles,  S.  Tho- 
mae Cant.  vita  II.  p.  316-326.  —  ^wiederh.  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.  361-370.  —  *der 
bei  beiden  fehlende  Sehluss  ap.  Robertson  l.  c.  p. 
158-185.  —  *  Bruchstück  ap.  Pertz  L  c.  p.  33. 

Frag^meiitB  d'une  Vie  de  s.  Thomas  de 

Cantorbery,  en  vers  accouples,  publ.  pour  la  prem. 
fois  . . .  par  Paul  Meyer.  Paris  1887.  kl.  4«.  10  fr. 
(.=  Publicai.  de  la  Societe  des  anc.  textes  f  ran^.). 
Nur  100  Ex.  gedruckt.  Von  einem  Engländer 
um  1220  aus  dem  Quadrilogus  iiberseixt;  histo- 
risch wertlos. 

Gnemes  du  Pont-de-St-Maxence  (auch 

Garnier  de  Pont-Sainte-Maxence,  Guar- 
nerius  clericus  in  oppidulo  Pont-Sainte-Ma- 
xence [arrondiss.  Senlis]  natus  genannt) :  Vie  de 
Saint  Thomas,  archevesque  de  Cantorberi.  Alt- 
französisch [ein  Werk  von  fast  6000  alexandr. 
Versen,  vollendet  um  1175.  (Handsehr.:  Lon- 
don, Brit  Mus.  Harlei.  n^  270.  saec.  XJII  med. 
Da^  beste  Mpt.;  —  Cotton.  Domitian.  A.  XI.  saec. 
XIV  ine. ;  enthält  nur  die  Verse  4395  -  Ende.  — 
Paris,  Nat-Bibl.  ms.  fran^.  n*  13513  (suppL  fr, 
n»6236).  mbr.  saec.  XÜL  4«.  —  Wolfenbüttel, 
hrz.  Bibl.  34.  6.  ms.  Aug.  4^  saec.  XUI ,  beginnt 
mit  Vers  1071)]  *  hrsgb.  von  Imm.  Bekker  «i 
Abb  an  dl.  der  kgl.  Akad.  der  Wissensch.  Jahi^g. 
1838  nach  dem  Wolfenb.  Codex.  —  »  hieraus 
wiederh.  Berlin  1838.  4«.  —  Im  Jahrg.  1844  ran 
demselben:  La  vie  de  St  Thomas  le  martir,  aus 
der  Handsehr.  d.  Brit  Museums  (cod.  Hari.  270) 
ergänzt  —  *imter  Benoits  de  Sainte  Maure 
Namen  publ.  par  Fr.  Michel  in  Chronitme  des  ducs 
de  Normandie  par  Benoit  («.  d.).  l*aris  1844. 
Append.  n®  2.  —  *  der  Pariser  Cod.  vollständig 
unt.  d.  Tit. :  La  vie  de  s.  Thomas par  Gar- 
nier de  Pont-S.-M.  poete  du  XII.  siecle  publ 

par  C.  Hippeau  [CoUection  des  poetes  franv^ais 
du  moyen  äge].  Evreux  et  Paris  1859.  8*.  L  VIR 
228  pag.  6  fr.  —  »  der  letzte  Theil  publ.  par  Paul 
Meyer  in  Bulletin  de  la  Societe  des  anc.  textes 
fran^.  —  "  Bimchstück  nach  Bekker  ed.  R.  Pauli 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVII.  p.  25-27. 

ErL'Schr.:  de  la  Rue,  Essais  aar  los  bardes  An^a- 
normands  U.  p.  188  —  u.in  Archaaologia  XII.  p.  323. 

Etionne,  £u^.,  La  vie  de  s.  Thomas  le  martrr. 
Po^me  histonane  du  12.  siöcle ,  compoe^  par  Garmer 
de  Pont-S.-M.  Etnde  histor.,  littöraire  et  pJülolo^. 
Paris  (Nancy)  1883.  9P.  269  pag.  6  fr. 

Le  Clerc  in  Histoire  littöraire  de  la  France.  XXIIL 
1856.  p.  867-885. 

Le  Boux  de  Linoy,  La  vie  et  la  mort  de  s.  Thomas 
de  Cantorb6ry  par  G.  de  Pont- Saint -Maxence  in 
Bibliothöqae  de  l'^ole  des  chartes.  IV.  1842.  p.  2i6- 
241  {auch  besonders  tAffetbr.  Paris  1842.  8^). 

Lorenz,  Dio  Sprache  des  Garnier  v.  Pont  -  S .-  Haxence. 
1881.  8». 

H  e  b  0  s ,  A. ,  Uober  GanierTon  Pont  -  Sainte  -  Maxence. 
Di8s.  Breslaa  1876.  9^. 

Wright,  Biographia  Britann.  literar.  IL  p.  328-3»\ 


VITA  8.  THOMAE  ARCHIEP.  CANTÜARIENSIS 


1605 


Homiliae  de  s.  Thoma  Cantuar.  fra- 

ginenta  ^  ap.  Robertson,  Materials  IV.  p.  146; 
cf,  p.  XV.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXVTI.  p.  33. 

Hymnus  de  s.  Thoma  a.  C. :  ,  Laureata 

novo'  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.*369.  370. 

Miraciila  per  vestem  s.  Thomae  Cant. 

S.  Judoci  in  Neniore  \ßt.  Josse-en  bots  sive  Dom- 
tnartin]  facta  ed.  J.  A.  Giles  inter  Anecdota  Be- 
dae,  Lanfranci  et  al.  London,  Caxton  Sog.  1851. 
gr.  8^  p.  137. 

Philippns    archidiaconus  Leodiensis, 

postea  abbas  Eleemosynae  (t  post  1174):  Sequen- 
tia  de  s.  Thoma  Cant.  ed.  J.  A.  Giles  1.  c.  p.  1Ö7. 

Robert  of  Gloneester.    The  lifo  and 

martyrdom  of  Thomas  Beket  archbishop  of  Canter- 
bury,  from  the  series  of  lives  and  legends  now 
proved  to  have  been  composed  by  Robert  of 
Gloucester.  Edited  by  Will.  Henr.  Black.  London, 
Percy  Society  1845.  8^ 

Stephani  Langton  archiepiscopiCan- 

tuariensis  Tractatus  de  translatione  b.  Thomae 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.  407-424. 

Summa   causae   inter  Henricum   (II) 

regem  et  Thomam  archiepiscopnm  *  ap.  Twysden, 
Script  decem  p.  711-720.  -^  *ap.  Giles,  S.  Tho- 
mae Cant  vita  11.  p.  251-261.  —  '  tciederh,  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CXC.  p.  395-402.  —  *ap. 
Robertson,  Materials  IV.  p.  201-212. 

Thomas  sapra  erkibysknps   [offenbar 

aus  Vita  n"  6  abgeleitet].  *  Fortailling  om  Tho- 
mas Beeilet  Erkebiskop  of  Canterbury.  To  be- 
arbeidelser  samt  Fragmenter  af  en  tredie.  Efter 
gamle  Hss.  ndgivne  af  C.  R.  ünger.  Christiaoia 
1869.  gr.  8^  XII.  562  pag.  —  ^  unt.  d.  lit.: 
Thomas  saga  erkibyskups.  A  life  of  ai'chbishop 
Thomas  Beck  et,  in  Icelandic,  with  {gegenüber- 
stehender)  English  translation,  notes  and  glossary. 
Edited  by  Eirikr  Magnussen.  Vol.  1.  2.  London 
1875.  83.  gr.  8°  (=  Rerum  Brit  med.  aevi  scr. 
n®  65).  —  Fragments  of  Thomas  saga  ^udgivne 
af  C.  R.  Unger  in  seinen  Heilagra  manna  sögur. 
Fortaellinger  og  Legender.  II.  Christiania  1877. 
8^  p.  315-320.  —  '  ed.  by  E.  Magnussen  1.  c.  IL 
p.  245-284.  —  Extract  from  Mariu  saga  af 
Thoma  erkibyskupi  ed.  Magnussen  1.  c.  p.  284- 
289.  —  An  Icelandic  hymn  in  praise  of  St.  Tho- 
mas ibid.  p.  289-293.  Cf.  preface  ibid.  II.  p.  v- 
cxxxv. 

Traetatns  de  promissione  b.  Thomae 

mart.  videl.  quod  talis  esset  sibi  successurus,  qui 
ecclesiae  Pontiniacensi  recompensaret  pro  libera- 
litatibus  sibi  tempore  sui  exilii  impensis  ^  ap. 
Martene,  Thes.  anecd.  in.  p.  1873-1882.  -—  »ap. 
Giles,  S.  Thomae  Cant  vita  U.  1846.  —  *  wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXC. 

Wade,  Lauren tius  (f  1497):   Thomas 

Becket,  epische  Legende.  Nach  der  einzigen  Hs. 
in  Corp.  Chr.  Coli.  Cambridge  298  hrsgb.  von  C. 
Horstmann  in  £.  Xölbings  Englische  Studien.  lU. 
Heft  3.  Heilbronn  1880.  gr.  8^.  p.  409  ff. 


ErL'Sehr.:  Bai  an,  Pietro,   Storia  di  s.  Tommaso  di 
Cantorbery  e  de'  saoi  tempi.  Modena  1867.  2  vol.  8°. 
LIO. 
Bataille,  Ch.,  Vio  poUtique  et  roligiease  de  Thomas 
Becket ,  chancelier  de  Ilonri  U.  Paris  1843.  18mo. 


B. . .,  A.,  Life  or  the  ecclesiastical  historie  of  s. Tho- 
mas, archbishope  of  Canterbury.  Cologne  (?)  16S9.  4^ 

(de  Beanliea)  Vie  de  8.  Thomas  archev.,  tir^  des 
4  anteurs  oontemporains.  ^  Paris  1674.  12mo ;  —  *  ibid. 
1679.  40;  -  «»«3.  1694.  4». 

Brial,  J.  J.,  Notice  d'on  ms.  latin  .  .  .  contenant  Thi- 
stoire  de  la  vie  et  da  martyre  de  s.  Thomas  de  Can- 
torbery in  Xotices  et  extraits  des  mss.  ]X.  Paris 
1813.  40. 

Branaens,  R.,  D.  Thomae  Cantuar.  et  Henrici  II 
iUnstr.  Anglonim  regis  monomachia.  O>loniae  Agripp. 
1629.  SP. 

B  u  s  8 ,  Fr.  Jos. ,  Der  h.  Thomas ,  Eizbischof  von  Can- 
terbary  und  Ptimas  von  ganz  England.  Mainz  1856. 
gr.  SP.  XXVIII.  720 pag.  Jk9. 

:  Der  h.  Thomas  von  Canterbury  in  Der  Katholik. 

1856.  II.  p.  470-479. 

Camboust  de  Pontchasteau  et  Thom.  du  Foss^ 
(pseudon.)  =  de  Beaulieu. 

Canda,  Charl.  du,  Vie  de  s.  Thomas  arch^vesque  de 
Cantorbie,  .  .  .  Avoc  les  constdtutions  roy alles  qui 
ont  cause  son  exil  et  son  martyre :  ensemble  les  mi- 
rades  advenus  par  son  intercession  en  I'abbaye  de 
Domp- Martin  prds  de  Hesdin  en  Artois.  St.  Omor 
1615.  40.  276 pag.   Selten,  gemieht  in  England. 

Carlier.J.  J.,  Souvenirs  de  s.  Thomas  de  Cantorbery, 
etude  Imgiographioue.  Lille,  Quarröl864.  S».  68 pag. 
{Extraü  du  Annales  du  comite  flamand  de  France. 
Tome  VII.  Dunkerque  1864.) 

Cola,  Oio.  Bat. ,  Vita  di  s.  Tommaso  arcivesoovo  di  CÜan- 
tuaria  e  martire.  Traduz.  daUa  lingua  franc.  Lucca 
1696.  40. 

Cournier,  Marie ,  L*archevdque  de  Cantorbery ;  Epi- 
sode du  12.  sii^cle.  Paris  184o.  2  vol.  8».  15  fr. 

:  Henri  II  et  Tomas  Becket.  Paris  1848.  2  vol.  8^. 

16  fr. 

:  Thomas  Becket,  Episode  du  12.siMe.  Paris  1857. 

12mo.  S  fr.  50  c. 

Darboy,  George,  Saint  Thomas  Becket,  archevdque 
de  C.  et  martyr,  savie  et  ses  lettres,  d'aprds  Touvrage 
anglais  du  rev.  J.  A.  Giles.  Paris  1858  (1860).  2  vol. 
80.  12  fr. 

Dar  SV,  Becherches  sur  la  natiunalito  et  la  famille  do 
s.  Thomas  do  Cantorbery.  Amiens  (1885).  8^.  37  paq. 
{JSxtraü  des  Mdmoires  de  la  Soc.  des  antiquaires  de 
Picardie.  Tom.  XXVUI.) 

Du  Boys,  Alb.,  Saint  Thomas  Becket,  chancelier  et 
homme  d'dtat  d'apres  des  documonts  nouvellement 
publies  in  Revue  des  qucstions  historiques.  XXXII. 
1882.  p.  351-895. 

:  Une  seconde  revanche  de  la  liberte  religiense 

sur  le  tombeau  d'un  martyr  in  La  O)ntroverse  et 
le  Contemporain.  1886.  Oct.  15. 

Ellendorf,  J.,  Thomas  Becket,  Erzbischof  von  Can- 
terbury.  Epistel  an  J.  Görres.   Hissen  1839.  8^. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis.  Lib.  IV. 
p.  215.  252. 

Froude,  J.  A.,  Life  and  times  of  Thomas  Becket  in 
The  Nineteenth  Century.  Ed.  by  J.  Ejiowles.  II. 
London  1877.  p.  15-27;  217-229;  the  murderofTh. 
B.  p.  381)  -  410 ;  669  -  691.  ( Vgl.  Froeman  in  The  Con- 
temporary  Review.  1878.  March,  Apnl;  Revue  des 
questions  histor.  XXIV.  1878.  p.  596-597). 

Galanteries,  Les,  du  roi,  ou  Thomas  Becquet  et 
Henri  U.  Paris  1848.  2  vol.  8^. 

Oiles,  J.  A.,  The  life  and  lottres  of  Thomas  k  Becket, 
now  first  gattered  from  tho  contemporary  historians. 
London  1846.  2  vols  BP.  Vgl.  Darboy. 

Günther,  0.,  hat  aus  (}od.  Goetting.  theol.  96.  sec. 
XUI  xwei  Reden  für  u.  wider  den  Heiligen  in  Nach- 
richten von  d.  Götting.  Gesellschaft  der  Wiss.  1893. 
Tfi  6.  p.  231  ff.  herausgegeben. 

Hardy,  Descriptive  catalogue  of  materials  II.  1866. 
p.  309-388. 

Hippeau,  C,  Notioe  sur  la  vie  de  s.  Thomas -le- 
martyr,  archeveque  de  Canterbury  in  Mem.  des  an- 
tiquaires de  Normandie.  XXIV.  Paris.  40.  p.  239. 

Histoire  de  Thom.  Becket,  archeveque  de  Cantor- 
berv,  Saint  et  martyr.   Tours  1846.  12mo. 

Hook,  T.,  Lives  of  the  archbishops  of  Canterbury. 
(London  1860—64.  Vol.  1-4.  &>.  Treffliches  Werk.) 
Vol.  II. 

Hope,  Mrs.,  Life  of  Thomas  k  Becket.  With  a  pre- 
ÜEice  by  Dalgaims.  (London)  Bums  &  Bates  1868. 
XXIV.  398  pag.  4  sh.  6  d. 

Hutton,  W.H.,  English  history  from  contemporary 
writers:  S.  Thomas  of  Canterbury,  an  Account  of 
his  life  and  f&me,  from  the  contempor.  biographors 


1606 


VITA  B.  THOMAE  COMITIS  —  VITA  B.  THORPHIMI 


and  other  chronideis.  London  1889.  18  mo.  280  fog, 
2  8h. 

L' Hui  liier,  A.,  Saint  Thomas  de  Cantorb6ry.  Tom. 
1.  2.  Paris  1891.  92.  40.  XU.  469  pag.;  591  pag. 

Locher,  C.  J.,  Zur  Geschichte  des  Mittelalters.  Ans- 
gewfthlte  histor.  Essays  von  Edw.  A.  Freeman.  Strass- 
biiigl886.  8P.  uK6(=n0  8.  Der  heil.Th.v.C.n.  seine 
Bio^n^phen). 

Mignot,  E.,  Hist.  du  d6mdl6  de  Henry  11  roi  d'An^le- 
teire  avec  Th.  Becket,  archevoque  de  Cantorb^ry. 
Amsterdam  1756.  12mo. 

Morris,  John,  Life  aod  martyrdom  of  St.  Thomas 
Becket ,  archbishop  of  Oanterbary  and  legate  of  the 
Holy  See.  London  1859.  8P  (trad.  de  l'anglais  par 
Ch.  de  Vanlchier.  Paris  1860.  8P.  5  f^.).  —  New  edit. 
London  1886.  2  vol.  8^.  XLII.  632  pag. 

Pastoret,  Henry  II  dac  de  Nonnandie  et  d' Aquitaine, 
ensnite  roi  d' AJogleterre ,  comte  d'Anjou  eio.  in  Hi- 
stoire  litt6r.  de  la  France.  XIV.  1869.  p.  462-546. 

Pauli,  Keinh.,  Geschichte  von  England.  UI.  1858. 
p.  862-869. 

Robert,  Histoire  de  s.  Thomas  Becket,  archevoque 
de  Cantorb6rv  et  martyr.  Limoges  1844.  8^  (deuUch 
von  W.  Beithmayer.   Augsbuig  1847.  8^). 

Robertson,  Jam.Craigie,  Becket,  archbishop  of  Can* 
terbury,  a  biography.  London  1859.  9^. 

:  Bocket  Literature  m  The  Gontemporary  Re- 
view. I.  London  and  New  York  1866.  gr.  8^.  p.  270 
-278. 

:  Materials  for  the  history  of  Thomas  Becket 

archbishop  of  Canterbury.  Vol.  1-7.  London  1875  — 
85.  gr.  8°  (=  Herum  Britannic.  medii  aovi  scriptores. 
n0  67).  [InhaU:  Vol.  1.  Vita  anctore  Willelmo  mon- 
acho  Cajit.  —  Vol  2.  Benedict  of  Peterborough ,  John 
of  Salisburvj  Alan  of  Tewkosbury,  Edward  Gnm.  — 
Vol.  8.  William  Fitzstephen ,  Herbert  of  Boaham.  — 
Vol.  4.  Anonymons  lives,  Quadrilogus  ete.  —  Vol. 
6.  6.  7.  Episties.  —  Im  8.  «.  läxien  Vol.  aoltm  rsn, 
9oUten  die  French  lives  of  Thomas  of  C.  in  der  Be- 
arbeitung von  Paul  Meyer  zu  Paris  ihren  PkUx  finden.] 

Schütz,  0.,  Der  h.  Thomas  Becket,  Erzbischof  von 
Canterbury.  Ein  Mirtyrer  für  die  Freiheit  der  Kirche 
in  England.  Freibnrg  i.  B.  1880. 12mo.  VJJI.  126pag. 
Jkl. 

Stanley.  Arth.  P.,  Historical  memorials  of  Canter- 
bury. The  laodings  of  Augustine.  The  murder  of 
Becket ...  5.  ed.  London  1869.  8».  305  pag. 

Staple  ton,  Th.,  Tres  Thomae,  seu  de  s.  Thomae 
apost.  rebus  gostis,  de  s.  Thoma  archiep.  Cantuar. 
et  mart.,  D.  Thomae  Mori  Angliae  quondam  canoel- 
larii  Vita.  Duad  1588.  BP.  —  Coloniae  1612.  Bfi. 

Tapin,  L.,  Saint  Thomas  de  Cantorbery  et  une  tra- 
dition  k  Lisieux.  Caen  1870.  BP.  24  pag. 

Thomas  Becket ,  Erzbischof  von  Canterbury,  Der  heil., 
«n  Der  Katholik.  XXVI.  1827.  p.  257-319. 

Thompson,  Rob.  Archer,  Thomas  Becket,  martyr 
Patriot.  London  1889.  BP.  326  foa.  6  sh. 

AVright,  Thomas  Becket  in  ku  Biographia  Britann. 
literar.  IL  p.  .%2-805. 

:  William  Fitz  -  Stei>hen  Und.  U.  p.  862-865. 

Vgl.  Thomas  archiep.  Cantuar. 

Yita  b.  Thomae  comiti8  Lancastriae  et 
martyris  (f  1321.  22.  Mart.). 

Ausg. :  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n^  9364)  in  Anecdota  ex  codd.  hagiographicis  Jo- 
hanms  Gielemans.  Bnixellis  1895.  gr.  8^  p.  92- 
100;  ef.  introd.  p.  80-92. 

Vita  Thomae  de  Bekingtona  episcopi  Bathen- 
sis,  vid.  Chaundeler. 

Vita  s.  Thomae  de  Cantilupe  episcopi 
Herefordiensis  in  Anglia  (f  1282). 

Ausg.:  ^Compendium  ex  processu  canoniza- 
tionis  ex  ms.  in  AA.  SS.  BoU.  2.  Oct.  I.  p.  599- 
609.  —  Miraculaex  proc.  canoniz.  ibid.  p.  610- 
696.  —  Appendix  de  miraculis  ibid.  p.  696- 
705.  Cf.  Suyskenii  comment  praevius  ibid.  p. 
539-599.  —  »ap.  Surium,  Vit.  SS.  2.  Oct.  mü 
verändertem  Stil.  —  Excerptum  ex  processu 
canonizationis  s.  Th-ae  episc.  Heref.  a.  1320  ap. 


Balnze,  Vitae  paparam  Avenion.  11.  1693.  n^  liv. 
p.  366  -  368. 

Erl.'Sekr.:  M61y,  F.  de,  Lee  vStements  des.  Thomas 
de  Cantelonp  k  Lisieux.  Lille  1891.  4P.  15 mag.,  fig. 
et  planehe.  {lüxtraü  de  <a  Bevue  de  l'art  chretien.  II.  k 

Gesta  y.  Thomae  de  Cantiprato,  sup- 

prioris  domus  Praedicatorum  Lovanien- 
sium  (f  1263)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p. 89-101. 

Vgl.  Thomas  Cantimprat. 

Acta  bb.  Thomae  de  Toientino,  Jacob! 
de  Padua,  Petri  de  Senis  et  Demetrii  laici 
martyrum  ordin.  s.  Francisci  in  India  (+ 
a.  1322)  auctore  b.  Odorico  de  Porta 
Naonis. 

Ausg.:  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  BoU.  1.  April. 
I.  p.  52-55. 

Vita  8.  Thomae  de  Villanova  =  Vita  s.  Thomae 
a  Villanova. 

Vita  8.  Thomae  epieoopi  Herefordenele  auctore 
anonymo  =  Vita  s.  Thomae  de  Cantilnpe. 

Yita  b.  Thomae  Florentini  ex  ordine 
Minoram  strict  observ.  Beate  in  Italia  (t 
1447)  auctore  Petro  Marino  Morelio. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Oct  XIU.  p.  871- 
892  ex  cod.  Vallicell.  Cf.  R.  de  Buckii  commeni. 
prae^äus  ibid.  p.  860-871. 

Yita  b.  Thomae  Heliae  presbyteri  Bi- 
villae  in  Normannia  inferiori  (f  1257) 
auctore  demente  coaevo. 

Ausg. :  *  ex  ms.  in  AA.  8S.  BoU.  19.  Oct  VIII. 
p.  606-610.  —  Miracala  antiqua  auctore  eo- 
dem  ibid.  p.  610-618.  —  Miracula  recentiora 
ibid.  p.  618-622.  Cf.  Tinnehroekii  commentarius 
praevius  ibid.  p.  592-606.  —  '  ed.  Lcop.  Dolisle 
in  Memoires  de  la  Societe  academique  de  Cher- 
bourg.  Annee  1861.  p.  203-238.  —  «ap.  M.  de 
Pontaumont,  Vie  du  b.  Thomas  Helle  de  Biville 
(Cherbourg  1868.  18mo.  174  pag.)  p.  26-57.  — 
*ap.  Bouquet,  Reo.  XXIII.  p.  557-568. 

Uebers. :  franxösiseh^  poeme  du  13.  siecle,  ap. 
Pontaumont  1.  c.  p.  147-174. 

Erl.  -  Sehr. ;  C  o  1  i  n ,  J.  L.  Aug. ,  Vie  da  b.  Thomas  H61ye. 
1840.  SP. 

De  8.  Thomaide  mart.  Alexandriae  (saec.  V) 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  April.  II.  p.  214. 

De  8.  Thomasello  ord.  Praed.  Perusii  in  Um- 
bria  (t  1270)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Mart  IL  p.  611. 

Vita  b.  Thomasli  a  Costacciario  =  Vita  b.  Tr»- 
massi. 

De  SS.  Thomo,  Paulo,  Cyriaco  ete.  mart  forsan 
Romae  Henschen ii  disquisitio  histor.  in  AA.  SS. 
BoU.  18.  Jun.  p.  572. 

Vita  s.  Thoriacll,  vid.  Thorlacs-Saga. 

Vita  b.  Thorphimi  sive  Thorfinni  epi- 
scopi Haimnariae  in  Norwegia  (f  1200) 
auctore  Walterio  de  Muda  monacho  b. 
Mariae  de  Thosan  (Doesi)  in  Flandria  (cea. 
1284).    Versibus  hexametris. 


DE  S.  THRASEA  —  DE  SS.  TIMOLAO 


1607 


Aitsg, :  ap.  Gar.  de  Yiscb,  Biblioth.  Cistercien- 
sis  p.  316.  317. 

Ert.-Sekr.:  BoIIand,  De  Torphimo  epiBO.  Hamariensi 
in  Norwefl^a,  Bragis  in  Flandrin  m  AA.  SS.  Boll. 
8.  Janr.  I.  p.  648. 

De  s.  Tbraset  episc.  mari  verosimilius  Smyr- 
nae  in  Asia  min.  cca.  171  Byei  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Oct  ni.  p.  7-12. 

De  SS.  Tbrasea  episcopo,  Polycarpo,  Caio  seu 
Gaio,  Alexandre,  Neone,  Diodoro,  Metrobio  et 
4  aliis  martyribos  Eumeniae  in  Phrygia  (f  cca. 
171)  V.  de  Buckii  sylloge  crit  et  bist  in  AA. 
SS.  Boll.  27.  Oct  XII.  p.  183-185. 

Erl.'Sehr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1S90.  p.  283. 

Elogium  SS.  Throphimi  et  .Thali  mart 
Laodiceae  in  Asia  minore  (f  cca.  300). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  IL  p.  59. 

De  SS.  Tbrophimo,  Eucarpione  et  aliis  mart 
Nicomediae  in  Bithynia  (f  cca.  300)  in  AA.  SS. 
Boll.  18.  Mart.  U.  p.  617.  618. 

Tita  s.  Thuribii  episcopi  Cenomanensis 
in  Gallia  (saec.  IV). 

Ausg. :  ex  ms.  collectione  Joa.  Morelli  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  April.  II.  p.  416-418.  —  Alia  vita 
ex  2  mss.  ibid.  p.  418-420. 

Vita  Thurstini  archiepiscopi  Eboracen- 
sis  if  1140)  auctore  anonyme,  eidem  inse- 
rens:  Versus  176  elegiacos  auctmonacho 
Cluniacensi  Hugone  de  Pontefracto  et 
versus  56  Galfridi  de  Notingham  in 
laudem  dicti  archiepiscopi. 

Ausg.:  ex  cod.  Mus.  Brit.  (Gotton,  Titus  A. 
XIX)  ed.  Jam.  Raine  in  Tbe  bistorians  of  tlie 
Church  of  York  II.  1886.  p.  259.  260;  Hugo  p. 
261-265,  266-286;  Galf.  p.  268.  269. 

Acta  s.  Thyrei  et  sociorum  in  Asia  sub 
Decio. 

Ausg. :  ex  ms.  Velseri  in  AA.  SS.  Boll.  28. 
Janr.  Ö.  p.  813-817.  —  Alia  acta  ex  mss.  S. 
Mariae  de  Ripatorio  et  aliis  ibid.  p.  817-824.  — 
Alia  acta  ex  mss.  Tbosano  et  S.  Maximini  ibid. 
p.  824-832.  Cf.  sylloge  de  ss.  martyiibus  Tbyrso, 
Leuoio  etc.  ibid.  p.  808-813.  —  Alia  acta  ex 
Simeone  Metapbraste  ap.  Surium,  Vit  SS.  14. 
Dec.  VI.  p.  902-917. 

Martyrium  ss.  Thyrsi,  Palmatii,  Maxentii  et 
sociorum  Trevirensium  a.  291  ex  ms.  ap.  Surium, 
Vit  SS.  4.  Oct  VII.  1581.  p.  745.  746. 

Officium  s.  Thyudgari  confessoris  We- 
stervici  in  Jutia  (cca.  saec.  XI). 

Ausg.:  ex  Breviario  Ottoniensi  a*  1497  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Oct  XIII.  p.  461-463.  Cf.  R.  de 
Buckii  comment  praevius  ibid.  p.  457-461. 

Acta  ss.Tiburtii  mart,  Gbromatii  patris 

eius  et  sociorum  a.  286  Romae  et  in  Cam- 

pania. 

Ausg. :  ex  editis  in  AA.  SS.  Boll.  s.  Sebastiani 
mart.  ad  20.  Janr.  II.  p.  271  cap.  12  repetita  in 
AA.  SS.  Boll.  11.  Aug.  U.  p.  621-624.  Cf.  Pinii 
comment  praevius  ibid.  p.  613-621. 


Translatio  ss.Tiburtii,  Marcellini  et  Pe- 
tri  ad  S.  Medardum  Suessionensem  a.  827. 

,  Monamenttun  insigne  fraadisaadaeissimae*.  Holder - 
B^gtr.  —  Mabillon  hat  irrigerweise  behauptet,  dass  von 
Odilo  monachas  S.  Medardi  ^hoc  vue  opascolum' 
verfasst  sei,  Papebroch  indeesen  denBeteng  nachgewiesen; 
es  ist  im  XI.  Jahrh.  geschrieben. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  reg.  Cbrist  n**  1864. 
mbr.  saec.  XL  fol.  min.;  —  Ottobon.  n®  811.  mbr. 
saec.  XI.  4^ 

Ausg.:  ^ ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  1.  p.  411-414.  —  ^wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat  CXXXII.  p.  623-628.  —  »ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  sor.  XV.  1.  p.  393-395.  — 
*'  Excerptum  seu  fragmentum  de  Ludovico  Pio 
imp.  et  Einardo  abbate  unt  d.  Tit.:  Nar ratio 
de  adventu  et  susceptione  corporum  ss.  mart. 
Tiburtii,  M-i,  P-i  et  aliorum  ad  Ingrannum  S. 
Medardi  Suess.  abbatem  auctore  Odilone  mon.  S. 
Med.  Suess.  •  ap.  Ducbesne,  Hist  Franc,  scr.  IL 
p.  650.  —  *»  ap.  Bouquet,  Rec.  VI.  p.  319.  320. 
Vgl.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  L  p.  206- 
2C6.  471.     Vgl.  Acta  ss.  Maroellini  et  Petri. 

Vita  s.  TIebaldi  monachi  et  eremitae  =»  Vita 
8.  Tbeobaldi. 

Vita  8.  Tlemonis  ==  Vita  s.  Thiemonis. 

Vita  s.  Tigernaci  episcopi  Closenensis 
in  Hibemia  (f  cca.  550). 

Ausg.:  *  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  5.  April. 

I.  p.  402-404.  —  'ex  cod.  Salmantic.  ap.  C.  de 
Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae  p.  211-220.  Vgl.  Hardy, 
Descript  catalogue  of  materials.  1. 1. 1862.  p.105; 
Job.  O'flanlon,  Vitae  SS.  Hibern.  IV.  p.  21  sq. 

De  s.  TIgernaco  abbate  in  Hibemia  (f  810) 
C.  de  Smedtii  notitia  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Nov. 
n.  prs.  1.  p.  310. 

De  SS.  TIgride  et  Remedio  episc.  Vapinci  in 
Gallia  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  360. 

De  s.  Tigridio  presb.  Claromonte  in  Gallia  (f 
cca.  390)  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Febr.  IL  p.  887. 

De  8.  Tigrino  mart.  Romano  Taurini  in  AA. 
SS.  Boll.  11.  Febr.  IL  p.  512. 

De  SS.  TIgrio  presb.  et  Eutropio  lectore  mart. 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  BolL  12.  Janr.  L  p.  725-727. 

Vita  s.  Tillonis  (St  Theau)  Pauli  mon- 
achi SoUemniacensis  (Solignac  bei  lA- 
moges,  f  cca  700)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

II.  p.  994-1001.  —  Vita  alia  auctore  anonyme 
{unbedeutender  als  die  vorhergehende  Vita)  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  L  p.  376-380. 

Erl.  -  Sehr.  .-Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  1. 1. 

1862.  p.  364. 
Eis to Ire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  91. 
Ram,  F.  X.  de,  Hafciographie  Beige  I.  1864.  p.  68. 
Strnnck,  J.  M.,  Westphalia  sancta.  I.  171&.  p.  819 

(ed.  Oiefars  I.  p.  1-9). 

De  ss.  Timia,  Mauro,  Atto  diacono  eie.  mart. 
Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  27.  April.  IIL  p.  488. 

De  s.  Timhlenalbiis  in  proconsulari  Africae  pro- 
vincia  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai.  VE.  p.  436. 

De  ss.  Timolao,  Dionysio,  Pauside,  Romulo 
etc.  mart  Caesareae  in  Palaestina  a.  303  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mart  lU.  p.  478.  479. 


1008 


DE  S.  TIMONE  —  VITA  B.  TORPHIMI 


De  s.  Timone  diac.  ex  YII  primis,  mart.  Co- 
rinthi  (saec.  I)  in  AA.  SS.Boll.  19.  April.  11.  p.619. 

De  SS.  Timorio,  Januario,  Macario  etc.  Airis 
in  AA.  SS.  Bell.  8.  Aprü.  I.  p.  745. 

Acta  s.  Timothei  discipuli  s.  Pauli  apo- 
stoli,  episc.  Ephesini  mart.  a.  97  auctore 
Polycrate  episcopo  Ephesino  (f  ante 
211).   Graece. 

Äusg,:  ex  cod.  Paris,  graeco  n^  1219.  saec.  XI 
ed.  Herrn.  Usener.  Bonn  1877.  gr.  4^  37  pag, 
Progr.  der  Univ.  Jk  1.50. 

Üebers. :  laiein.  ex  saec.  V  aut  VI  '  in  Vit.  SS. 
Lovanii  1485.  —  wiederh.  '  in  Lipomani  Vit.  SS., 
—  •  in  Surii  Vitae  SS.  24.  Janr.,  —  *  ed.  J.  Faber 
Stapulensis  in  Agones  martyrum,  —  *  tn  AA. 
SS.  Bell.  24.  Janr.  II.  p.  566.  567  —  und  "^  in 
Useners  Ausg.  unter  dem  grieeh.  Texte.  —  Vita 
alia  auctore  Simeone  Metaphraste  ^mAA. 
SS.  Bell.  1.  c.  p,  567-569.  Cf.  comment.  praevius 
i6«(2. p. 562 - 566.  —  ^ dU^Ynofivfifx«  aig  rbvayiov 
änoaxolov  Tifjid^iov  ex  cod.  Paris,  n®  1457.  sec. 
XI  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  CXIV.  p.  761  sq. 

Acta  SS.  Timothei  et  ApoUinaris  mart 
(cca.  saec.  III  exe.)  Remis  in  Gampania 
Galliae. 

Ausg.:  ex  Flodoardi  historia  Remensi  ed. 
Sirmondi  IIb.  I.  c.  4.  p.  8  wiederh.  in  AA.  SS.  Bell. 
23.  Aug.  IV.  p.  578.  579.  Gf.  Pinii  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  573-578. 

Acta  SS.  Timothei  lectoris  et  Maurae 
uxoris  eius  martyrum  in  Thebaide  (+  cca. 
286). 

Ausg. :  latine  ex  cod.  graeco  Palatino  in  A A. 
SS.  Boll  3.  Mai.  I.  p.  376-379.  —  Eadem  graece 
ibid.  p.  741-744. 

Acta  s.  Timothei  mart  Komae  sab  im- 
peratoribus  ethnicis  apocrypba. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Aug.  IV.  p.  534. 
535.  Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  530-534. 

Martyrium  ss.  Timothei,  Theclae  et 
Agapii  maii;  Palaestinae  a.  304  et  306. 

Ausg.:  ex  Eusebio  de  martyribus  Palaesti- 
nae cap.  3  et  6  p.  321  ed.  Valesius  wiederh.  in 
AA.  SS.  Boll.  19.  Aug.  III.  p.  728  c.  Pinii  com- 
mentar. 

De  8.  Timotheo  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  L 
p.  94. 

De  8.  Timotheo  anachoreta  in  Symbolls  babi- 
tante  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  III.  p.  267. 

De  s.  Timotheo  diac.  in  Britannia  in  AA.  SS. 
Boll.  21.  Mai.  V.  p.  6. 

De  SS.  Timotheo,  Diogene,  Macaria  etc.  mart. 
Antiochenis  in  AA.  SS.  Boll.  7.  April.  I.  p.  658. 

De  SS.  Timotheo  et  Diogene  mart.  in  Mace- 
donia  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Aprü.  I.  p.  537. 

De  SS.  Timotheo  et  Fausto  mart.  Antiochiae 
in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept.  III.  p.  255. 

Do  SS.  Timotheo  et  7  virg.  mart.  Sirmii  in 
Pannonia  in  AA.  SS.  Bell.  15.  Mai.  III.  p.  455. 


De  88.  Timotheo,  Eucto  sive  Polyeuoto  Rustico 
eie.  mart.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  473. 

De  8.  Timotheo  mart.  Antiochiae  in  AA.  SS. 
Boll.  2.  Sept.  I.  p.  358. 

De  8.  Timotheo  mart  episcopo  Pmsae  in  Bi- 
thynia  sub  Juliane  Papebrochii  sylloge  histor.  in 
AA.  SS.  BoU.  10.  Jun.  II.  p.  273-275. 

De  s.  Timotheo  mart.  et  s.  Mora  uxore  eius 
apud  Habessinos  cultis  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun. 
II.  p.  1050. 

De  SS.  Timotheo,  Polio  et  Eutydbio  diaconis 
mm.  in  Mauritania  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V. 
p.  4. 

De  SS.  Timotheo,  Zotico,  Italicae^c.  mart  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Jun.  V.  p.  573. 

De  s.  Tithoe  monacho  in  Thebaide  (saec.  V) 
in  AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  815.  816. 

Vita  s.  TIti  episcopi,  Cretensium  apo- 
stoli  (f  cca.  105). 

Ausg. :  ex  menaeis  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Janr.  I. 
p.  163.  164. 

De  s.  Tito  diac.  mart.  Romae  a.  426  in  AA. 
SS.  Boll.  16.  Aug.  HI.  p.  291. 

De  s.  Tito  thaumaturgo  presb.  hegumeno  apud 
Graecos  sub  Iconomachis  in  AA.  SS.  Boll.  2.  April. 
I.  p.  101-103. 

Vita  s.  Titiani  episcopi  Opitergini. 

Ausg. :  ex  Philippe  Ferrario  in  AA.  S8.  Boll. 

16.  Janr.  II.  p.  31.  —  Alia  vita  ex  Petro  de 
Nat  ibid.  p.  31.  32. 

De  s.  Titiano  episc.  Brixiensi  in  Italia  (f  cca. 
526)  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mart  I.  p.  261. 

De  s.  Titiano  episc.  Laudensi  in  Insubria  (f 
477)  in  AA.  SS.  BoU.  4.  Mai.  I.  p.  498. 

Vita  b.  Tomassi  eremitae  ord.  Camal- 

dul.  apud  coUem  Stacciarium  in  Umbria 

(t  1337). 

Ausg.:  ex  italico  Silvani  Hazzi  tn  AA.  SS. 
Boll.  25.  Mart.  III.  p.  595-604.  —  Miracula  com- 
pletius  ap.  Mittarelli,  Annales  Camaldulensea  V. 
p.  383-385. 

Acta  b.  Torelli  solitarii  Puppii  in  He- 

truria  (f  1282). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  16.  MarL  II. 

p.  500-504.  —  Compendium  vitae  per  Hier. 

Badiolanum  monachum  Yallumbrosanum^  ibid.  p. 

504.  505. 

ErL-Sdw.:  Bellogradas,  Jac.,  Comm«atar.  de  viU 
b.  Torelli  Pappiensis  ord.  VaUisnmbr.  erom.  Patavii 
1745.  80. 
Soldani,  Fed.,  Trattato  apologet.,  in  cui  si  dimoDstim 
s.  Torollo  da  Poppi  eremita  essere  stato  deir  ordino 
in  Yallombrosa.  JLaoca  1731.  4P. 

Acta  s.  Torpetis  martyris  sub  Nerone 
Pisis  in  Hetruria  apocrypha. 

Ausg.:  ex  mss.  et  impressis  in  AA.  SS.  Boll. 

17.  Mai.  IV.  p.  7-11.  —  Dissertatio  de  cultu 
et  reliquüs  ibid.  p.  11-19.  Cf.  Papebrochii  com- 
mentar.  praevius  ibid,  p.  5.  6  et  VII.  p.  792-794. 

Vita  b.  Torphimi,  vid.  {  ^jg  J;  ^^^'- 


ACTA  SS.  TORQÜAH  —  VITA  S.  TRUDBERTI 


1609 


Acta  SS.  Torquati,  Ctesiphontis,  Se- 
cnndi,  Indaletii  etc,  episcoporum  Hispani- 
corum  (saec.  I). 

Ausg.:  '  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  444. 
—  '  ap.  Florez,  Espafia  sagrada  III.  Append.  n"  4. 

Erl.-Sekr.:  Henschen,  De  adventa  in  Hispaniam  s. 
Torquati  ete.  episcop.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  442. 

De  SS.  Torquato  episcopo  Tricastino  et  Josse- 
rando  monacho  Crudati  in  Gallia  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Febr.  I.  p.  93.  C/:  p.  934. 

Tita  s.  Toscanae  de  Tebeto  viduae  ord. 

s.  Johaanis  Hierosolymitani  (saec.  XIV) 

auctore   Celso  a  Falcibus,  Veronensi 

monacho  (1474). 

Ausg,:  '  ap.  Raph.  Bagatta  et  Bapt.  Peretti, 
Antiq.  monum.  ss.  episcopor.  Veronens.  Venet. 
1576.  4^  —  »ex  ed.  Aug.  Valerii  in  AA.  SS.  Boll. 
14.  Jul.  III.  p.  863-866. 

Uebers.:  Vita  di  s.  Toscana,  sciitta  in  latino 
dal  P.  Celso  Maffei  e  tradotta  dal  commendatore 
s.  Bart,  dal  Pozzo.    Verona  1721.   12mo. 

Erl.'Sekr.:  Fabricins,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis. 
Üb.  m.  p.  1017. 
Kovarino,  A.,  Vita  della  s.Toscana.  Verona  1646.  40. 
Sollerins,  Comment.  praeviaa  «n  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  860-863. 

Vita  s.  Tozzonis  sive  Tozonis  episcopi 
Augustani  (f  661). 

Av^g. :  ex  actis  s.  Magni  decerpta  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  Janr.  II.  p.  56-59. 

Vgl.  Vita  s.  Magni  abbatis  et  fandat. 

Acta  s.  Tranquillini  xnartRomae  a.  726. 

Ausg.:  ex  actis  s.  Sebastiani  cap.  12-14  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jul.  II.  p.  264-266.  Cf,  Sollerii 
comment  praevius  ibid.  p.  263. 

De  s.  Tranquiilo  abbate  S.  Benigni  Divione  in 
Burgondia  (saec.  VI)  comment.  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Mart  II.  p.  404.  405. 

Tita  s.  Tresani  presbyteri  Aveniaci  in 
Campania  Gallica  (saec.  IV)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ^ap.  Colgan,  AA.  SS.  Hiberniae.  I. 
Lovanii  1645.  foi.  p.  271  ex  ms.  monasterii  s. 
Remigii  Remis,  ubi  eins  corpus  requiescit.  — 
^in  AA.  SS.  BoU.  7.  Febr.  IL  p.  53-55. 

Erl.'Sdir.:  Hardy,  Descript.  catalogne  of  materials. 
1. 1.  1862.  p.  127.  n«  883. 
Hl 8 toi re  littöraire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  193. 
Paris,  L.,    Ldgende  de  s.  Tr^^sain  d'Avenay,  aveo 
rhistoire  de  son  6glise.   Paris  1844.  8*^. 

Vita  s.  Treverii  monachi  (saec.  VI). 

Ausg. :  ^  ex  vet.  ms.  prioratus  s.  Treverii  ed. 
Fr.  Chifflet  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p.  33- 
35.  —  ^  unederh.  uni.  d.  Tit.:  Vita  s.  Triverii 
confess. ,  Dumbarum  et  Bressiae  patroni ,  obser- 
vationibus  illustrata,  fundatione  abbatiarum  ali- 
quot aucta  et  fragmentis  vitae  nondum  euulgatae 
sanctonim  Lugdunens.  locupletata  per  Moyron. 
Lugduni,  J.  Gautherin  1647.  8**.  —  'Auszug  ap. 
Bouquet,  Rec.  III.  p.  411.  412. 

Erl'Schr.:  Histoire  litteraire  de  la  France.  HI.  1735. 
p.  501. 

De  tribus  ordinibus  Sanctorum  Hiber- 
niae. 


Ausg. :  ^  ap.  üsser,  Britannicarom  eccles.  anti- 
quitates.  2.  edit  Londini  1687.  p.  473.  —  '  api 
Fleming,  CoUectanea  sacra  p.  443.  —  'ex  cod. 
Salmantic.  ap.  C.  de  Smedt,  AA.  SS.  Hiberniae 
p.  161  - 164. 

De  s.  Triduana  virg.  culta  in  dioec.  Aberdo- 
nensi  in  Scotia  (saec.  VI)  Suyskenii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  8.  Oct.  IV.  p.  280.  281. 

Vita  s.  Triphyllii  episcopi  Leucosiae  in 
Cypro  (t  cca.  370). 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Jun. 
n.  p.  682-685. 

Historia  ss.  Trium  Regum,  vid.  Johannes  ab 
Hildesheim,  supra  p.  655. 

De  s.  Troesio  abbate  Niverni  in  Gallia  (saec.  V) 
J.  V.  Heckii  sylloge  hist.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct. 
Vm.  p.  55-57. 

De  8.  Troiano  Santonicae  civitatis  episcopo  ex 
Gregorii  Turon.  De  gloria  confess.  cap.  59  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  historüs.  30.  Nov.  VI.  p.  628. 

De  8.  Troiecia  virg.  (saec.  IV)  Ruthenis  et 
Pictavis  in  Giülia  in  AA.  SS.  BoU.  9.  Jun.  IL  p. 
178.  179. 

Inventio  s.  Trophimae  seu  Trophimenis 
virg.  et  mart  (f  314)  Minorae  in  Itaiia 
apud  Picentinos,  translatio  a.  1050  et  mi- 
racula. 

Ausg.:  *ap.  Caietani,  Vitae  SS.  Siculorum.  I. 
p.  131.  —  *  ap.  Ughelli,  Itaiia  sacra  ed.  Coleti 
Vn.  p.  282-291.  —  »tn  AA.  SS.  Boll.  5.  Jul.  II. 
p.  233  -  240.  —  *  ohne  den  Prolog  ex  ms.  ap. 
Martene,  Ampi.  coli.  VI.  p.  971-978.  —  *  ap. 
Baldass.  Apicella,  Relazione  stor.-critica  degli  atti 
autichi  di  s.  Trofimena  protettrice  della  cittä  di 
Minori.    Napoli  1789.  p.  41-82. 

Erl.-Sdir.:  Afflitto,  Oiamb.,  Breve  racconto  della 
vita  martirio  e  miracoli  della  glor.  vergine  e  mart. 
s.  Trofimena  padrona  della  cittft  di  Minen.  Napoli 
1660.  4«. 

Elogium  ss.  Trophimi  et  Thali  mart.  Laodi- 
ceae  in  Asia  min.  ex  menaeis  in  AA.  SS.  Boll. 
11.  Mart.  II.  p.  59. 

De  ss.  Trophimo,  Eucarpione  et  aliis  mart. 
Nicomediae  in  Bithynia  notitia  in  AA.  SS.  Boll. 
17.  Mart.  11.  p.  617.  618. 

Acta  ss.  Trophimi,  Sabbatii  et  Dory- 
medontis  mart  cca.  a.  277  Antiochiae  in 
Pisidia  auctore  anonyme. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Sept. 
VI.  p.  12-20.  Cf.  Stiltingii  comment.  praevius 
ibid.  p.  9-12. 

De  SS.  Trophimo ,  Theophilo  ac  sociis  mart.  sub 
Diocletiano  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jul.  V.  p.  385. 

Vita  s.Tnidberti,  Trutperti  siveRud- 
berti  martyris  Hiberni  (f  cca.  643  vel 
607  secundum  Baur)  prior  auctore  ano- 
nyme. 

unbrauchbar ;  nach  816  geschrieben.  Die  Älteste  Vita 
Tradberts. 

Handschr. :  Strassburg,  Un.-Bibl,  mbr.  sec. 
XII  {nicht  IX.  X).  Einxige, 


1610 


VITA  S.  TRUDONIS  —  VITAE  S.  TÜGDUALI 


Äusg,:  ^  ganx  genau  bis  auf  einen  Äöeent 
abgerückt  unt,  d.  Tit. :  Acta  Trudperti  martyris, 
omnium  quae  exstant  antiquissima,  ad  illustran- 
das  origines  domusHabsburgo-Austr.,  edid.  J.  M. 
Lorenz.  Argentorati  1777.  4*.  —  •  ap.  Mone, 
Quellensammlong  I.  p.  19-21.  —  Tita  altera 
auctore  Erchanbaldo  abbate  S.  Trudberti  in 
Brisgoia.  Libri  2  [geschrieben  um  900,  fast  nur 
eine  Stilübung  xu  nennen.  Umschreibung  der 
vorhergehenden  Vita,  bietet  wenig  histor.  aus- 
beute. (Handschr.:  Basel,  Üniv.-Bibl.  A.  X.  4. 
anni  1492.  —  Einsiedeln,  n^  250.  saec.  X. 
—  St.  Gallen,  n*  577.  saec.  X.  —  Heidel- 
berg, Un.-Bibl.  N.  g.  XXIX.  mbr.  seo.  XIII.  fol. 
Iö7.  —  Stuttgart,  öffentl.  Bibl.,  Zwifalt,  Biblia 
n^  56.  saec.  XII.  fol.)]  ^  ap.  Pez  in  Epistola  ad 
P.  Marcum  Hansizium  S.  J.  aliosque  in  Germania, 
Gallia  et  Italia  vires,  in  qua  vetustissima  acta 
s.  Trutperti  mart.  in  Brisgavia  auctore  Ergan- 
baldo  cca.  a.  700  abbate  S.  Trutpertino  nunc 
primo  public!  juris  facit.  Viennae  Austr.  1731. 
4^  57  pag.  (VgL  Responsio  Hansizii  ad  epi- 
stolam  B.  Pezii  super  vita  s.  Trudperti  mart.  in 
Brisgovia.  Viennae  Austr.  1731.  4®.  108  pag.)  — 
'  nach  3  Mptn.  ap.  Hergott,  Genealogia  diplomat. 
augustae  gentis  Habsburgicae.  I.  Viennae  1737. 
fol.  p.  284.  —  'ap.  Lorenz,  Acta  Trudperti  (s. 
d.  vorhergehende  Vita).  —  *ap.  Mone,  Quellen - 
Sammlung  I.  p.  22-26;  vgl.  ibid.  p.  525.  Nach- 
träge. —  Vita  tertia  [1279  oder  1280  auf  Ver- 
anstaltung xweier  Mönche,  Albert  u.  Wernher 
{oder  nach  Stalin,  Wirtemberg.  Geschichte  I.  p. 
167  vom  Abt  des  Trudpertsklosters  Wernher  U) 
geschrieben;  die  älteste  Vita  liegt  xu  Gründe, 
Legende  der  gewöhnlichsten  Art]  in  AA.  SS.  Bell. 
26.  April.  III.  p.  426-440.  —  Vita  alla.  Epitome 
{Handschr.:  Strassburg,  Üniv.-Bibl.  sec.  XV) 
*  ex  Breviario  Argentoratensi  in  AA.  SS.  Bell. 

I.  c.  p.  426.  —  'ex  Breviario  Constantiensi  alia, 
ibid.  p.  426. 

Erl.-Sekr.:  Banr,  A.,  Uober  das  Todesjahr  des  heil. 

Tnidpert  in  Freiba^r  Diöoesan  -  Arohiv.  XI.  1877. 

p.  249-252. 
Keraslithus,  J.,  Apographnm  chronicon  de  s.  Trad- 

perti.mart.  ac  Biisgoicoram  apostoli  yita.  Monachii 

1690.  4f>.  Cum  vxme. 
Mensel,  J.G.,  Neueste  Literattir  derOeschichtskonde. 

V.  Erfart  1780.  p.  365. 
Mone,  Qaellensammlang  I.  p.  17 ff. 
Nürnberger  gelehrte  Zeitung.  1778.  Stück  66.  p.617. 
Bettberg,  Kirchengeschichto  Deutschlands  II.  p.  48. 
Stalin,  Wirtembergische  Geschichte  I.  p.  167. 

Vita  s.Tnidoni8  (Tron,  Truyen)  confes- 
soris  presbyteri  in  Hasbania  (f  cca.  698) 
auctore  Donato  diacono  (Metensi?)  saec. 

vm. 

Handschr.:  Brüssel,  k.  Bibl.  Vit.  SS.  sec. 
Xn  ine.  —  Cöln,  VI.  18.  mbr.  sec.  XII.  fol.  — 
Lüttich,  mbr.  sec.  XII.  fol.  —  Oxford,  Üniv.- 
Bibl.  Juniimpts.n<^  8687.  Vit.SS.Feller.—  Paris, 
Nat.-Bibl.  sec.  XII.  n<»5308.  Colb.  18.  fol.  302. 

Ausg. :  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

II.  p.  1069-1086.  —  ^ex  ms.  Andr.  Chesnii  cum 
4  aliis  collato  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  V. 
p.  23-49.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rcc.  III. 
p.  636.  637.  —  Vit«  alla  auctore  Theodorico 
abbate  S.  T-s  (f  1107;  Ueberarbeitung  der  vor- 
hergehenden  Vita)  ^  ed.  Surius,  Vit  SS.  23.  Nov. 


VI.  p.  543-566.  —  'fn  Analectes  pour  servir  ä 
rhisi  ecclesiast  de  la  Belgique.  V.  1868.  p.  431. 
—  Mtraeala  s.  T-s  auctore  Stepclino  mon- 
acho  S.  Trudonis  (saec.  XI).  libri  2  [Handschr. : 
London,  Brit.  Mus.  n"  16974,  mbr.  saec.  XL  4'] 
*  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  VI.  2.  p.  85- 102.  —  *  Ex- 
cerpta  *  ap.  Ghesquiere  1.  c.  V.  p.  49-69.  —  **  ed. 
Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  822 
-830;  cf  p.  1320.  —  Sermo  de  translatioiie  ss. 
Trudonis  et  Eucherii  auctore  Theodorico  ab- 
bate S.  T-8  ed  Surius  1.  c.  p.  566-568. 

ErL'Stkr.:  Demal,  J.,  Saint-Tnidon,  ^6t»  4e  U 
Hesbayo  an  7.  siöcle.  Saint -Trend  1862.  8^.  48  pag. 
UtM  Bulletin  de  la  Soci6t6  scientif.  et  litt6r.  de 
Limboarg.) 
Dirks,  Serv.,  De  heilieo  Trade  van  Serckingfae.  Eene 
bydrs^  tot  de  kerkelyke  geechiedenis  van  ons  va- 
deriand  in  de  7.  eeuv.  Hasselt  1854.  ISmo.  202  pag. 
Friedrich,  J.,  Eirchoigreschiclite  Deutsdüands  II. 

Ib69.  p.  847. 
Ghesquidre,  Jos.,  Gomment.  praeviua  1.  c.  p.  1-23. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  461. 
Kort  bogryp  van  het  leven  van  den  h.  Trudo,  apost(4 
van  HaspeugoQwe  en  van  den  h.  Encherins ,  bisscbop 
van  Orleans.  Sint-Trayden  1806.  8P. 
Octava  perpetaa  s.  Tradonis.  Leodii  1857.  8P. 
Rettberg,  Kirchengeschichta  DeatschlsAda.  L  1S46. 

p.  666. 
"Wa  tt  e  n  b  a  ch ,  Deatschlands  Oeschichtsqnellea.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.446.  II.  p.  184;  6.  Aufl.  II.  I8d4.  p.l49. 
Cf.  Oesta  abbatam  Tnidon. 

De  s.  Tnimwino  sive  Tumma  Pictoram  austra- 
lium  episc.  Streneashalae  in  Anglia  (f  cca.  700) 
Bollandi  com ment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  lO.Pebr. 
II.  p.  414-416. 

Vita  8.  Trutperti  =  Vita  s.  Trudberti. 

De  s.  Tryphaena  mart  Cyzici  in  Hellesponto 
in  AA.  SS.  Bell.  31.  Jaor.  II.  p.  1081. 

De  SS.  Tryphone,  Menelao,  Cyrione  etc.  mart. 
Alexandiinis  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Jul.  I.  p.  636. 

De  s.  Tryphone  patriarcha  Constantinop.  (t 
post  945)  in  AA.  SS.  Boll.  19.  April.  II.  p.  627. 

Acta  SS.  Tryphonis  et  Respicii  mart  ap.  Bai- 
nart,  AA.  primorum  mart  Amstelod.  1713.  fol.  i». 
161-164. 

De  Tryphonia  quae  dicitur  vidua  et  roartyr, 
Romae  (saec.  III)  Garpentieri  sylloge  in  AA.  ^. 
Boll.  18.  Oct  vm.  p.  318-323. 

De  s.  Tudino  abbate  Gorisopiti  in  Britannia 
Armorica  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Mai.  II.  p.  460. 

Vie  de  s.  Tudual  »=»  Vita  s.  Tugduali. 

De  SS.  Tudyr  seu  Tudur,  Arwystli  GlofF,  Twmog 
seu  Teymog,  Dier  seu  Deifer,  Tyfrydog,  Mar- 
cella   conf .  non  pontt  in  Wallia  (saec.  VI  et 

VII)  V.  de  Buckii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Oct. 
XI.  p.  899.  900. 

Vitae  s.  Tugduali  papae  (f  553?  Nov. 
30)  tres. 

La  Bcrdeiie  setzt  diese  Vitae  ins  6.,  9.  n.  11.  Jahib.. 
während  Abb6  L.  Daohesne  meint ,  dass  die  älteste  nicht 
vor  das  9.  Jahrh.  gerückt  werden  lOnne,  die  2.  dem  11., 
die  letzte  dem  12.  Jahrh.  angehöre. 

Au^g. :  ^  ex  apographis  recentior.  ap.  A.  de  La 
Borderie,  Les  trois  vies  anciennes  de  s.  Tudual. 
Paris,  Champion  1877.  p.  14-21.  —  »ap.  Arth.  de 
La  Borderie,  Histoire  de  Bretagne,  critique  des 
sources.  (I.  Les  trois  vies  anc.  de  s.  Tudual.  Texte 
latiu  et  commentaire  histor.)  Paris  1888.  8*.  1S5 
pag.  3  fr.  —  Variantes  lectiones  ex  cod.  Camot 


DE  S.  TüUNO  —  VITA  S.  UBALDI  EP.  EÜGUBINI 


1611 


n""  190  in  Analeci.  Bonand.  VUI.  1889.  p.  158- 

161 ;  encomiam  seu  compendiom  metiioam  vitae 

subiectum  p.  161-163  ex  eod.  cod.  fol.  3\ 

ErL-Sdtr.:  Barth61emj,  AiiAt.de,  £tQde  snr  tine  vie 
inMite  de  s.  Tadaal ,  attriba^  aa  6.  si^cle.  Paris 
1884.  8».  20pag.  (ExtraU  dea  Mömoires  de  la  Soc. 
nationale  dee  antiqoaires  de  France.  Tom.  44.) 

Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  546. 

La  Borderie,  Arth.  de,  in  Annaaire  blstoriqae  et 
aich4olog.  de  Bretagne.  1862.  p.  148. 

De  s.  Tuiano  abbate  in  Britannia  Annorica  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  198. 

De  8.  Tullla  virg.  Manuascae  in  Provincia  Gal- 
liae  (t  425—433)  Ghesquieri  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Oct.  III.  p.  39-44. 

De  SS.  Tulliano,  Antio,  Cyriaco  martyribus 
Aloxandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Febr.  II.  p.  656. 

Historia  tunicae  Christi,  vid.  Historia  trans- 
lationis,  8upra  p.  616. 

Tita  s.  Turiani  seu  Turiavi  episcopi 
Dolensis  in  Britannia  Armorica  (forte  saec. 

VIII). 

Ausg.:  ex  ms.  Yallis  Lucentis  et  Divion.  in 
AA.  SS.  BoU.  13.  Jul.  III.  p.  617-619.  —  Vita 
eadem  a  raonacho  Pratensi  verbosius  extensa, 
quae  ex  Tinc.  Barrali  Snrio  inserta  est,  ^  ibid. 
p.  619-624.  —  Miracula  ibid.  p.  624.  625.  — 
-ap.  Surium,  Vit  SS.  13.  Jul. 

Erl.  -  Sokr.  .Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  98. 

Vita  s.  Turibii  episcopi  Asturicensis  in 

Hispania  (f  cca,  460). 

Attsg. :  ex  ms.  legendario  Astur.  in  AA.  SS. 
Boll.  16.  April.  U.  p.  422.  423. 

De  3  Tttiibiis  Hispanis:  Asturicensi,  Palentino 
et  Libanensi,  de  sociis  postremis  verisimiliter 
genuinis  ss.  Justo,  Pastore,  demente,  Gervasio 
et  Guilielmo  et  de  pseudonymis  ss.  Tolobaeo,  Sy- 
nobio,  Eusebio,  Eusostomo  et  Ofaso  {saec.  VI. 
YIl)  V.  de  Buckii  exercitatio  critica  in  AA.  SS. 
Boll.  29.  Oct  Xm.  p.  226-230. 

De  s.  TuriUo  monacbo  Palentino  (f  cca.  565) 
elogiom  bist  ap.  Mabiilon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  I.  p.  187-189. 

Vita  V.  Tlirketuii    abbatis  Croylanden- 

sis  in  Anglia  (f  975).   Ex  historia  Croy- 

landensi  Ingulfi  abbatis. 

Ausg.:  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
V.  p.  502-519. 

Tita  8.  Tusoanae  vidnae  ==  Yita  s.  Toscanae. 

De  s.  Tiitio  eremita  in  torritorio  Aquilano  in 
Itaüa  Suyskenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept 
m.  p.  453. 


De  b.  Tutone  episcopo  Batisponensi  (f  931), 
ubi  de  aliis  eiusdem  sedls  episcopis  monachis 
deque  coenobio  s.  Emmerammi  atque  de  corpore 
8.  Dionysii  Parisiorum  episcopi,  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  Y.  p.  107-114. 

De  s.  Tyohioo  discipolo  s.  Pauli  apostoli  (saec.I) 
in  AA.  SS.  Boll.  29.  April.  UI.  p.  613. 

De  8.  Tyohone  thaumaturgo,  episcopo  Ama- 
thnntis  in  Cypro  (saec.  Y)  Papebrocbii  sylloge 
bist  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Jun.  IH.  p.  93-98. 

Yita  8.  Tyemonis  archiep.  Salzburg.  =  Yita 
8.  Thiemonis. 

Vita  8.  Tygris  s.  Tygriae  virg.  Mauria- 
nae  in  Sabaudia  (saec.  VI),  ünteiseechoben. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  eccles.  Maurianensis  in  AA. 

SS.  Boll.  25.  Jun.  Y.  p.  73-77.  —  •  Auszug  ap. 

Bouquet,  Reo.  III.  p.  466.  467. 

ßrl.-Sehr.:  Billiet  tn  DocamoDto  acad.  Saroie.  II. 
1861.  8». 
Nostitz-Rieneck,  Rob.  ▼.,  Die  Tyg^slegenden  in 
Bist.  Jahrb.  d.  GSrres  -  Oeeellsch.  XH.  1891  .p.  768-766. 
Roth,  Oeechichte  des  Benefizialwosens  p.  S07. 
Trochet,  Ha(pologie  Maurienne.  1867.  p.  18.  906. 
Watten  bach,  Deutschlands  Gesohiditsquellen.  6.  Anfl. 
U.  1886.  p.471;  6.  Aafl.  U.  1894.  p.492. 

Passio  s.  Typasii  veterani  Ticabis,  III 
id.  Janr. 

Ausg.:  in  Analect.  Boll.  IX.  1889.  p.  116-123. 

De  s.  Tyrannione  episcopo  et  aliis  pluribus 
niart.  Tyriis  (f  304)  Bollandi  commentar.  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Febr.  III.  p.  171.  172. 

Acta  s.  TyrsI  et  sociorum,  item  s.  Boni- 
facü  et  sociorum  mart.  forte  Thebaeorum 
sub  Diocletiano  auctore  anonyme. 

Kurz  nach  der  AnffindunK  ihrer  Reliquien  in  der  Kirche 
des  h.  Paulinaa  za  Trier  (1072)  geschrieben. 

Handsehr.:  Trier,  Stadtbibl.  n«388.  sec.  XII. 
fol.  227;  —  n»  1151  (456).  sec.  XHI.  fol.  126; 
—  n»  1341.  sec.  XII.  fol.  195;  —  n'»  1372.  sec. 
XII;  —  n*»  1376.  sec.  XV. 

Ausg. :  ^  ap.  Hontheim ,  Prodromus  bist.  Tre- 
virens.  I.  p.  109.  —  ^tciederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Oct.  n.  p.  373-383.  —  *nach  Hantheim,  unt. 
d.  Tit.:  Historia  martyrum  Trevirensium  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  220-223  ed.  Waitz.  — 
*  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLIV.  p.  1267- 
1276.  —  Appendix  de  s.  Bonifacio  et  sociis 
mm.  apud  Treviros  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  383- 
387.  Cf.  Buei  comment.  praev.  ibid.  p.  330-373. 

ErL-Schr. :  Holder- Egger  tn  Neaes  i^«hiv  d.  Ges.  f. 

ä.  d.  Gesch.  XVII.  j>.  487-489. 
Hontheim  1.  c.  p.  8v  sq. 
Schmitt,  Die  Kirche  des  h.  Paolinas  bei  Trier.  Trier 

1868.  p.  341  ff.  Ob&r  Has.  und  Bearbeitungen  diuer 

Acta ;  p.  847  ff.  gegen  Hontheim. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen .  6.  Aufl. 

U.  1894.  p.  120, 


U. 


Yita  s.  Ubaldescae  virg.  ord.  s.  Johannis 
Hierosolymitani  Pisis  in  Hetruria  (f  1206). 

Ausg.:  ex  Italico  Silvani  Razzii  lat.  tn  AA. 
SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  855-859  {mit  Portr.; 
sonderbarerweise  sind  die  pag.  856.  857  hier 
vergessen). 


Yita  s.  Ubaldi  epiacopi  Eugubini  (11160) 
auctore  Stephane  Serva  Cremonensi 
(init.  saec.  XVI). 

Ausg.:  latine  et  italice  ^Parmae  per  Franc. 
Ugoletum  1519.  —  '  ibid.  1523.  fol.  —  ^Romae 
per  Mich.  Ang.  Eug.  Eugubinum  1628  (fortasse 


1612 


VITA  S.  ÜDALRICI  EP.  AUGÜSTANI 


eadem  quam  ed.  Surtus  mutato  siüo).  —  Tita 
alia  auctore  Theobai do  episcopo  Eugubino  (f 
1171)  *ed.  Surins,  Vit.  SS.  16.  Mai.  —  •Perusii, 
per  Car.  Oliverium  1623.  4*^.  —  ■  unederh,  von 
Vincent.  Armannus  im  3.  Tkeile  seiner  Epistolae. 
—  *  ed.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  III. 
p.  630-639.  —  [Uebers.:  Teobaldo,  Vita  di  8. 
Ubaldo  vesc.  e  cittadino  di  Gubbio,  tradotta,  com- 
mentata  ed  accresc.  da  Rinaldo  Reposati.  Loreto 
1760.  4®.  —  Teobaldo,  Gesta  gloriose  del  b. 
Ubaldo  cittadino  e  vescovo  di  Gubbio,  tradotte 
(da  Ceccarelli).  Gubbio  1894.  8°.  80  pag.].  — 
Gloria  postuma  s.  Ubaldi  in  AA  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  639-653;  cf.  VII.  p.  778-782.  —  Miracula 
ibid.  p.  782-790. 

Erl.-Schr.:  Copia  di  lettara  nella  qnale  si  essaminano 
alcani  punti  della  yita  di  s.  Ubaldo  Baldassini  vescovo 
di  Gnbbio  di  Michelangelo  Engenio  da  Qübbio.  Ron- 
ciglione  1628.  4P. 
Ughelli,  Italia  sacra  I.  p.  688. 

Vita  s.  Udalrici  conf.  ord.  s.  Ben.  in  monasterio 
Cellensi  Brisgoiae  (f  1093)  -=  Vita  s.  Udalrici 
prioris  Cellensis. 

Yita  s.  Udalrici,  Oudalrici,  Ulrici  De- 
thelrici  episcopi  Augustani  (f  973)  au- 
ctore Bernone  monacho  Prumiensi,  tum 
Augiensi  abbate  (1008—1048). 

Historisch  wertlos. 

Handschr.:  Basel,  mbr.  sec.  XL  4*^.  8.  VIII. 
32.  —  Brüssel,  k.  Bibl.  chart.  sec.  XV  exe.  fol. 
Vit.  SS.  —  Carlsruhe,  n0  69.  VlI.  18.  mbr.  sec. 
XI.  fol.  f.  149.  —  C öl n,  VI.  21.  mbr.  sec.  XV.  — 
St.  Gallen,  n°565.  sec.  XI.  —  Paris,  Nat.-Bibl. 
suppl.  lat,  sec.  XII.  n«812.  fol.  168.  —  Stutt- 

fart,  mbr.  fol.  max.  sec.  XII.  f.  3*.  —  Trier,  n® 
XVI.  Chart,  sec.  XVI.  —  Wien,  n«  573.  3911. 
4028.  —  Wolfenbüttel,  mbr.  sec.  XV.  1.  5-i 
Ms.  Aug.  fol.  —  Aus  Berno  abgeleitet  ist  die  Le- 
gende Wien  n^  4839.  3695. 

Ausg.:  nur  die  Praefatio  ^ap. Mabillou,  AA. 
SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  473.  ~  '  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  rV.  p.  381.  —  ^vollständig  inter  Marc.  Vel- 
seri  opera.  Norimbergae  1682.  fol.  p.  596-617.  — 
*  ebenso  ed.  J.  A.  Schmeller  unt.  d.  Tit. :  St.  Ul- 
richs Leben  lateinisch  beschrieben  durch  Berno 
von  Eeichenau  u.  s.  w.  München  1844.  8®.  ^1.50. 
[NB.  Diese  Vita  brachte  Albertus  (saec.  XII; 
Schmeller  möchte  ihn  für  den  Prior  Adilber- 
tus,  f  1230—1235,  halten)  in  deutsche  Reime. 
Hrsgb.  nach  der  einxigen  Handschrift  in  Mün- 
chen von  J.  A.  Schmeller  in  der  eben  genann- 
ten Schrift.]  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXLU. 
p.  1183-1204.  —  Vita  alia  auctore  Gebehardo 
episc.  Augustano  (996—999;  unvollendet,  histo- 
risch ganz  wertlos),  ^  nur  den  Prologus  ed.  Waitz 
ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  381.  —  ^vorher  ano- 
nym ed.  M.  Velserus  in  Vitae  s.  Udalrici .... 
Aug.  Vindel.  1595.  4^».  —  ^wiederh.  in  M.  Vel- 
sori  opera.  Norimbergae  1682.  fol.  p.  591-595 
Prolog  und  Anfang  der  Vita.  —  *  wiedcrh,  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  472.  473. 

—  Vita  alia  auctore  Gerharde  presbytero  Au- 
gustano, secund.  alios  praeposito  S.  Mariae  in 
urbe  Augustana  [982 ;  umfasst  die  Zeit  von  890 

—  982;  reich  an  Beiträgen  zur  Kirchen-  und 
Sittengeschichte.    Darstellung  klar.    Aus  dieser 


Vita  schöpften  für  ihre  Lebensbesehreibung  des- 
selben Mannes  Bischof  Gebhard  u.  Berno.  — 
Handschr.:  vid.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  379. 
380]  *  anonym  ed.  Marc.  Velserus,  Vitae  s.  Udal- 
rici Augustanorum  Vindel.  episc.  quae  exstant. 
Pleraque  antehac  nunquam  edita.  Aug.  VindeL 
1595.  4®.  263  pag.  —  »  wiederh.  inter  Velseri 
opera  p.  505-585.  —  ^wiederh.  mit  des  Verf. 
Namen  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V. 
p.  419-460  —  1*.  *  auctore  anonyme  aequali  et 
familiari  ed.  Pinius  in  AA.  SS.  Boll.  4.  JuL  II. 
p.  97  - 130.  —  *  Ebenso  ed.  Surius,  Vit.  SS.  ed.  3V 

—  ®ed.  G.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon,  scr.  IV.  p.38I- 
425.  —  ^ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXV.  p.  1009-1058  [Uebers.:  Das  Leben 
Oudalrichs,  Bischofs  von  Augsburg.  Nach  der 
Ausg.  der  Mon.  Germ,  übers,  von  Georg  Grandaur. 
Leipzig  1891.  8**  (=  Geschichtschreiber  der  d. 
Vorzeit  X.  Jahrh.  Suppl.-Bd.  lief.  91).  Jk  1.40]. 

—  Vita  alia  auctore  Ludolpho  sive  Luitol- 
pho  episcopo  Augustano  ^in  M.  Velseri  opp.  p. 
573.  —  »  »n  AA.  SS.  BoU.  4.  Jul.  IV.  p.  125.  — 
' ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  —  Baüa 
canonisationis  s.  U-i  per  Johannem  XV  poatif. 
data  a.  973  ^  ed.  M.  Velser  in  Vitae  s.  Udal- 
rici . . .  Aug.  Vindel.  1595.  4^  —  "  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  471.  —  •  ap.  Labbe, 
Concil.  IX.  p.  741.  —  *ap.  Hardouin,  Concil.  VI. 
p.  727.  —  *ap.  Lünig,  Spicilegium  ecclesiasticom 
p.  1.  —  Miraenla  s.  Ou-i  {nicht  ohne  Bedeutung) 
^xum  Theil  in  Velseri  opera  p.  620.  —  ^  xum 
Theil  ed.  Gamansius  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  II. 
p.  82-86.  —  'ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  V.  p.  4(50- 
470.  —  ^  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXV.  p. 
1059-1070.  —  Officium  s.  U-i  *  ap.  Gerbert, 
Script  ecclesiast.  de  musica.  IE.  p.  117.  —  'ap. 
Migne  1.  c.  p.  1075-1080;  cf.  observat  praeviae 
p.  1001-1009.  —  Translatio  s.  Ou-i  a.  1183 
facta,  a  monacho  ut  videtnr  S.  Udalrici  et  Afrae 
scripta  (1184—1202)  *  in  Velseri  oper.  p.  618. 

—  *ed.  Surius,  Vit  SS.  4.  Jul.  —  *  wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  474 -47ö. 

—  *  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  ü.  p.  131-135.  — 
'»ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  383.  427.  428. 

jEVr-ScÄr.;  Braan,  P..  Oeschichto  von  dem  Leben  und 

den  Wunderwerken  aes  Augsboigischen  Bischof»,  des 

h.  Ulrich.  Angsburg  1796.  8». 
Brackner,  Carl,  Stndien  zur  Qesch.  der  sftchsisrhen 

Kaiser.  Inaug.-Diss.  Basel  1889.  9>.  72 pag.  J&1.5<J. 

{Zwr  Vita  aact.  Gerharde.) 
Contzen ,  Die  Geschieh tschreiber  der  sftchsischeii  Eä- 

serzeit  p.  120  sq. 
Fabricins,  Bibl.  med.  et  infimae  latinitatis  ed.  Manä 

IV.  p.  286;  VI.  p.  286. 
Giesebrecht,  Geschichte  der  dentsdien  KaiseRnt  L 

p.  746  (2.  Aufl.  I.  p.  779). 
Historiae  gloriosomm  confess.  Vdalrici  et  Symperti, 

necnon  beatiss.  mart.  Aphrae .  Augustanae  sedi»  pa- 

tronomm ,  cum  horarum  de  eis  prout  nostro  in  c>» 

nobio  percelebri  observantur  canonic.  insertione  «fc. 

In  fine:  Impiimebat  nostri  expensis  coenobü  Silvaam 

Otmar  (1616).  40. 
Koch,  J.,  Geschichte  und  Cnlt  des  h. Ulrich,  Bischofs 

von  AugsbuiK.  Nach  den  Quellen  dargestellt,  Dis». 

Halle  a.  S.  1876.  SP.  Jk  1.60. 
3Ieyr,  Bern.,  S.  Ulrich  und  Afra.  222  Daten  aus  der 

Geschichte  ihres  Lebens  und  ihrer  Kirche.  Augsburg 

1888.  8fi.  40  «^ 
Math  massang  von  dem  Verf.  der  Ältesten  Lebens- 
beschreibung des  h.  Ulrichs  in  Welsers  Werken  «1 

Schellhoms  Beiträgen  zur  &lttateraitg  der  Geschichte 

(Memmingen  1772.  8»)  p.  91-99. 


TITA  S.  UDALRICI  CELLENS.  —  PASSIO  S.  üßBANI  I  PP. 


1613 


Nelk,  Th.,  Lebensgesohichte  des  h.  Bischofs  Ulrich. 

AxigsbmlSSl.  12mo. 
Pinias,  De  s.  Udalrico  m  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p. 73-97. 
Raff  1er,  Eonr.,  Der  heil.  Ulrich^Bischof  von  Augs- 

hxag.   Nach  seinem  Leben  und  wirken  geschildert. 

Angsbora  1866.  gr.  S^.  VIII.  229  mg.  Jk  2.76.  — 

2.  Aufl.  München  1870.  80.  VIU.  167 pag.  Jk  1.80. 
R  0  m  m  e  1 , 0.,  Der  Anstand  HexTog  Lndolfs  von  Sdiva- 

ben  in  den  Jahren  9fö  und  954  in  Forschungen  zur 

deutschen  eeschichte.  IV.  GOttingen  1864.  p.  121-168. 
Ruland  «n  Steicholes  Archiv  für  die  Oes<^chte  des 

Bisthoms  Augsburg  I.  p-  7. 
Stttlin,  Wirtembergische  Geschichte  I.  p.  424. 
Stützle^  Joh.  Nep.,  Leben  des  h. Ulrich,  Bischofs u. 

Patrons  des  Bisthums  Augsburg.    Nach  bewährten 

Quellen.  2.  Aufl.  Augsburg  1880.  8^.  115  pag. 
Wa  ttenbach.  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

L  1886.  p.  369. 870.  U.  p.  89.  858;  6.  Aufl.  L  1893.  p. 

400;U.p.42. 

Vita  s.  Udalrici  (f  1093)  prioris  Cel- 
lensis  in  Silva  Nigra,  antiquior. 

Handsehr.:  verloren. 

Ausg.:  *  ed.  Gerbertus  in  Historia  Silvae- 
Nigrae  HI.  p.  29-33  compendium  illius  vitae  Udal- 
rici anae.  —  *  epitome  ap.  Bucelin,  MeDologium 
Benedictinxim.  Aug.  Vind.  1656.  fol.  p.  485.  — 
'  wiederh.  ed.  Wilmans  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  Xu. 
p.  251-253.  —  Tita  posterior  (Handsehr.:  vid, 
ap.  Pertz,  Mod.  scr.  XII.  p.  250)  ^  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  o.  8.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  779-804.  — 
»  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Jul.  III.  p.  154-170  c.  Pinii 
comment.  praevio  p.  149-154.  —  ^theilweise  ap. 

Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  253-267  ed.  Wilmans. 
Erl.-Sehr.:  D(ey),  J.,  Notice  sur  s.  ülric  de  Gluni  tn 

M6morial  de  Fribourg ,  recueü  p^riodique.  IV.  Fri- 

bouig  1867.  80.  p.  292-301. 
Biezler  in  Forschungen  zur  deutschen  Geschichte. 

XVin.  n.  646-647. 
Schoepflin,  Historia  Zaringo-Badensis.  V.  Cod.  di- 

plom.  no  13.  14. 
wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

II.  1886.  p.47;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.60. 

De  b.  Ugolino  ord.  eremit  s.  August.  Ck>rtonae 
in  Hetmria  (f  1470)  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mart. 
in.  p.  365. 

Vita  s.  Ugonis  episcopi  Volaterris  in 
Italia  (t  1184). 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Sept  III. 
p.  300-309.  Cf.  Limpeni  commentar.  praevius 
«6«/.  p.  296-300. 

De  s.  Uguzone  mart.  in  valle  Cavarnia  apud 
Insubres  Sollerii  notitia  ex  Ferrario  in  AA.  SS. 
Boli.  12.  Jul.  lU.  p.  310. 

De  8.  UHacio  anachoreta  et  abbate  in  vico  cogno- 
mine  Cenomanensis  provinciae  (saec.  VI)  Stiltingii 
sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept.  IE.  p.  368-370. 

[Epistola]  De  Ulfiia  episcopo  Gothomm 
(f  388)  auctore  Äuxentio  episcopo  Do- 
rostorensi  (i.  e.  Silistria  a.  Donau)  con- 
temporaneo. 

Ausg.:  non  integra  ap.  "Waitz,  Leben  des 
TJlfila.  1840.  p.  13-17  resp.  p.  19-21. 

Erl.'Schr.:  Bessellj'W.,  lieber  das  Leben  des  ülfilas 
und  die  Bekehrung  der  Gothen  zum  Christeuthum. 
Götting:en  1860.  ^. 

Kaufmann,  G.,  Kritische  Untersuchung  der  Quellen 
zur  Geschichte  Ulfilas  tn  Haupts  Zeitschrift  f.  deut- 
sches Alterthum.  XV. 

Scott,  Ch.  A.,  Ulfilas,  apostle  of  the  Goths.  Cam- 
bridge 1885.  ff>. 

"Waitz,  Geo.,  lieber  das  Leben  und  die  Lehre  des 
Ulfila.  Brucnstücke  eines  ungedruckten  ^Werkes  aus 


dem  Ende  des  4.  Jahrhunderts.  Hannover  1840.  gr.4o. 
63  pag. 

De  s.  Utfrklo  sive  Wolfredo  mart.  in  Suecia 
(t  1028)  tn  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  IL  p.  210. 

De  8.  Ulgiso  sive  Wlgiso  episcopo  abbate  Lo- 
biensi  in  Belgio  (saec.  VlII)  tn  AA.  SS.  Boll.  4. 
Febr.  L  p.  498-500. 

Vita  s.  Ulphiae  virg.  Ambiani  in  GaUia 
Belgica  (saec.  VIII). 

Ausg.:  ex  mss.  eccles.Abbatis-yillanae  tn  AA. 

SS.  Boll.  31.  Janr.  n.  p.  1123. 1124.  Cf.  p.ll21. 
Erl.-  Sdiar. :  J  a  n  ▼  i  e  r ,  La  lögende  de  s.  ülphe,  fragment 
d'une  histoire  inMite  de  Boves.  Amiens  1868.  8^. 
Corblet,  Jul.,  Hagiographie  du  dioo&se  d' Amiens.  III. 
Paris  1873.  p.  636. 

(Se liier)  Kouvelle  yie  de  s.  Ulphe,  vierge,  patronne 
de  r^glise  d' Amiens.  Amiens  1841.  8^. 

De  8.  Ulpiano  mart.  Tyri  in  Phoenicia  (f  304) 
tn  AA.  SS.  Boll.  3.  April.  I.  p.  250. 
Vita  8.  Uliici  =  Vita  s.  Udalrici. 

Vita  b.  Ulrici  sive  Ulfrici  presb.  ere- 
mitae  in  Anglia  (f  654)  auctore  incerto. 

Ausg. :  "■  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Febr.  HI.  p.  228- 
231.  —  'Bruchstück  ap.  Bouquet,  Recueil  XIV. 
p.  394.  395.  —  Alia  vita  ex  Matth.  Parisii  hi- 
storia ibid.  p.  231.  232. 

De  s.  Ultano  abbate  Fossis  et  Peronae  (f  cca. 
680)  *tn  AA.SS.BoU.  I.Mai.  Lp.118.119.  —  «ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IL  p.  785-788. 

Passio  SS.  Undeclm  mill.  virginum  »  Historia 
8.  Ursulae. 

Translatio  s.  unius  militis  legionis  The- 
baeorum  a.  1121  auctore  Kodulfo  ab- 
bate S.  Pantaleonis  Coloniensis. 

Ausg. :  ex  ms.  S.  Trudonis  ap.  Martene,  Ampi, 
collect  VI.  p.  1015-1020. 

Vita  s.  Unnis  archiepiscopi  Hamburgi 

et  Corbeiae  in  Saxonia  (f  936).  Ex  libro 
I  Adami  Bremensis. 

Ausg.:  secund.  edition.  Lappenbergii  in  AA. 
SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  393-396.  Cf.  de  Buckii 
commentar.  praevius  ibid.  p.  373-392. 

Yita  s.  Urbani  episcopi  Lingonensis  in 
Gallia  (saec.  V).  Epitome. 

Ausg. :  ex  Martyrol.  gallicano  Andr.  Saussaij 
tn  AA.  SS.  Boll.  23.  Janr.  IL  p.  491.  492.  — 
Vita  alia  auctore  monacho  Benigniano  anonymo 
ibid.  p.  492-494. 

Passio  s.  Urbani  I  pontificis  Romani  et 
martyris  (f  230). 

Ausg.:  ex  cod.  Camotensi  n*  190.  foL  255  tn 
Analect.  Bolland.  VUI.  1889.  p.  164. 165.  —  Acta 
s.  Urbani  pont.  Rom.,  Mamiliani,  Johannis,  Chro- 
matii  etc.  martyrum  Romae  per  notarios  Rom. 
ecclesiae  conscripta  ex  3  mss.  Vatic.  tn  AA.  SS. 
Boll.  25.  Mai.  VI.  p.  11-14.  —  Appendix:  ss. 
Marmeniae,  Lucinae  et  aliorum  martyrium  ibid. 
p.  14-16.  —  Translatio  et  miracula  s.  Ur- 
bani ibid.  p.  16-23.    Cf.  Henschenii  comment. 

praevius  ibid.  p.  5-11. 

Erl.-Sehr.:  Cantarelli,  La  serie  dei  vicarii  orbis  Ro- 
mae in  Bullettino  della  Commiss.  archeol.  comunale 
di  Borna.  1890.  p.  91. 


1614 


VITA  URBANI  II  PAPAE  —  VITA  S.  UESMARI  ABB.  LAUB. 


Lugari,  La  serie  dei  vicarii  nrbis  Romae  e  gli  Atti 
di  s.  Urbano  ibid.  p.  162-173. 

Neamann,  K.  Job.,  Der  rOmische  Staat  und  die  all- 
gemeine Eircbe.  1.  Leipzig  1890.  p.  314  -  316. 

Tita  Urbani  II  papae  (f  1099)  a  Fetro 
Pisano  conscripta. 

Ausg.:  ap.  Watterich,  Rom.  pontificum  yitae. 

I.  p.  571-574.  Vgl.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 

saeo.  VI.  2.  p.  902-904.  —  De  gestis  U-i  U  a® 

1095  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII.  p.  474. 

ErL-Sehr.:  Brimont,  A.  de,  Unpapean  moyen  ftge. 

Urbain  II.  Paris  1862.  9>.  Avee  jtorir,  430  paa. 
Grünbagen,  Colm.,  ViU  Urbani  IL  Partie,  f.  Halis 

1848.  SP. 
Jadart,  Henri ,  Du  liea  natal  du  pape  Urbain  II,  no- 

tice.  Beim8l878.  SP.  20pag.  {Aus  Becneil  des  tra- 

yaux  de  l'Acad.  de  Reims.  1877/78.) 
Laubert,  E.  W.,  Vita  Urbani  II  papae.  Part.  I.  Diss. 

inaug.  Wratislariae  1858.  8^.  4öpag. 
Buinart,  Tbeod.,  Vita  b.  Urbani  il  >fn  Ouvrages 


poethnmes  de  J.  Mabillon  et  Tb.  Ruinart.  DI.  imit. 
\.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLL  j  ' 
Simon,  H.O.,  Urbani  II  papae  vita.  Partie. I (— 1089). 


"^wieäarh.  ap.  Migiie,  Patrolog.  lat.  CLL  p.9-266. 
.0.,  Urbani  11  papae ' 
Diss.  inaug.  Berolini  1861 .  8P. 


Stern,  Mart.  Fiz.,  Biographie  des  Papstes  Urban  II. 
Beitrflge  aus  der  Zeit  des  Investiturstreites.  Beriin 
1888.  gr.  8».  100 paa.  Jk2. 
Vgl.  UrbanusU. 

Epitaphium  U-i. 

Yita  Urbani  V  papae  (f  1370)  auctore 

Aymerico  de  Peyraco  abbate  in  Gallia 

Moyssiacensi  (cca.  1400). 

Ausg.:  ^  ap.  Baluze,  Vitae  pap.  AvenioD.  I.  p. 
415-424.  —  '  ap.  Muratori ,  Scr.  rer.  Ital.  HI.  2. 
p.  638-642.  —  Vita  alia  auctore  anonymo  ^  ap. 
Baluze  I.  c.  p.  363-398.  —  *  ap..  Muratori  1.  c. 
p.  610-629.  —  Tita  alia  auctore  (Weruero 
Leodiensi)  canonico  ecclesiae  Bunnensis  in  dioec. 
Coloniensi  ^  ap.  Baluze  1.  c.  I.  p.  399-414.  —  *  ap. 
Muratori  1.  c.  p.  629-637.  --  Vita  alia  auctore 
Petro  de  Herentals  priore  Floreffiensi  (f  1390) 
^  ap.  Baluze  1.  c.  p.  413-416.  —  '  ap.  Muratori 
I.  0.  p.  637. . 

B>rl.-Schr.:  Magnan,  Histoire  d'Urbain  V  et  de  son 

siöcle,  d'apr^s  les  mannscrits  du  Vatican.  Paris  1862. 

gr.  8i>.  493  pag.  Nur  längst  Bekanntes  bildet  den  InhaU. 

"Warn ecke,  Geo.,  Der  zweite  Römerzug  Kaiser  Karls 

IV.  Inaug.-Diss.  von  Jena.  Altona  1881.  8^.  51  pag. 

De  88.  Urbano,  Theodoro,  Menedemo  etc.  mart. 
Constantinop.  a.  370  Papebrochii  corameni  histor. 
in  AA.  SS.  Bell.  18.  Mai.  IV.  p.  170. 

De  s.  Urbicio  episc.  Metensi  ad  MoseUam  (f 
cca,  420)  in  AA.  SS.  Bell.  20.  Mart.  EI.  p.  86. 

De  s.  Urbico  episcopo  Claromontano  in  Gallia 
(t  cca.  312)  in  AA.  SS.  BoU.  3.  April.  I.  p.  251.  252. 

De  8.  Urpasiano  mart.  Nicomediae  in  Bithynia 
(t cca.  295)  tn  AA.SS.Boll.l3.Mart.  IL  p.  259. 260. 

Vita  s.  Ural  episcopi  Ravennatis  in  Italia 
(f  396)  ex  historia  Hier.  Rubei  ab  Oct. 
Cajetano  concinnata. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Bell.  13.  April.  U.  p.  131. 132. 

Vita  s.  Ursi  presbyteri  Augustae  Praetor. 

{Aosta,  f  c.  500)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  1.  Febr.  I.  Append.  p. 
937-939.    Cy.p.  97.  98. 

ErL'  Sehr.:  A rn o d ,  La  vio  de  s.  Ours ,  co -  tutolaire  du 

?ays  d'Aoste  et  Meyronnes.    ChnmbÄry  s.  d.  Digne 
853.  &o. 
Cenni  intomo  alia  vita  od  al  culto  di  s.  Orso.  Vicenza 
1855.  12mo. 


Vita  SS.  Ursi  et  Leobatii  abbatom  in 
agro  Turonensi  (saec.  VI  ine.)  auctore  Gre- 
gorio  Turonensi  (Vit  Patr.  XVJJi). 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  563. 
—  •  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist.  Scr.  rer. 
Merov.  I.  1885.  p.  733-735. 

Martyrium  ss.  Ural  et  Vioiorfe  et  sociorom  ex 
Thebaea  legione,  vid.  Martyriam  s.  Victons,  ürsi. 

De  s.  Urao  episc.  Autissiodori  in  Gallia  (saec. 
VI)  SoUerii  sylloge  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Jul.  Vü. 
p.  158. 

De  s.  Ureo  episc.  Fanensi  in  Italia  (saec.  VII) 
in  AA.  SS.  Boll.  15.  Mai.  III.  p.  502. 

De  8.  Urso  episc.  Trecensi  in  Gallia  (f  326) 
in  AA.  SS.  Boll.  25.  Jul.  VI.  p.  167. 

Vita  s.  Ureicini  (f  612—620.  Dec.  20), 
fundatoris  monasterii  s.  TJrsicini  {Ste,  Ur- 
sanne, St  Ursitx)  auctore  Hugone  ar- 
chiepiscopo  Vesontiensi  (f  1066). 

Ausg.:  Auszug  ed.  P.  Sudanus,  Basilea  sacra 
p.  57.  —  Compendium  vitae  ap.  J.  Tronillat, 
Mem.  de  Tbist.  de  l'ancien  evecbe  de  Bale.  I. 
Porrentruy  1852.  gr.  8®.  p.  41-44.  —  Ex  Pro- 
prio Sanctoiiim  dioecesis  Basüeensis  ad  d.  20. 
Dec.  ibid.  p.  40.  41. 

Byi.-Sdtr.:  Friedrich,  J.,  Deutschlands  Kircheng«- 
schichte.  U.  1869.  p.  547. 
Rettberg,  Eirchengeechichte  Dentschlands.  U.  1848. 
p.  97. 

Acta  s.  Ureicini  militis  ac  mart  in  lUy- 
rico  sub  Maximino  auctore  anonymo. 

Ausg.:  graece  et  lat.  interpr.  Pinio  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Aug.  m.  p.  158-163.  Cf.  Pinü  com- 
mentarius  praeyius  ibtd.  p.  156-158. 

De  b.  Ursicino  episcopo  Bavennae  in  Italia  (t 
537)  Stiltingü  sylloge  bistor.  in  AA.  SS.  BolL 
5.  Sepi  II.  p.  535.  536. 

De  8.  Ureicino  episc.  Senonensi  in  Gallia  (forte 
sec.  IV)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  545.  546. 

De  s.  Ursioino  episc.  Ticinensi  in  Italia  (t  cca. 
216)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jun.  IV.  p.  69. 

De  s.  Ursicino  medico,  mart  Ravennae  (f  forte 
67)  Papebrocbii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun. 
ni.  p.  809-812. 

Yita  s.  Ureini  sive  Ureicini  primi  Bi- 
turigum  antiatitis  incerto  auctore,  sed  re- 
centiore. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  455-463. 

Erl.'Sehr.:  Brimont,  Thiorry  de,  Saint  ürsin,   son 

apostolat  dans  le  Beiry  et  son  cnlte.  Bonzges  18SL 

80.  137  pag. 

0 ad 0 n  1 ,  J.  F.  H.,  Vio  de  Saint -TJrsin ,  apdtre  da  Berzi 

et  de  Saint -Solange,  patron  duBerri.BoaigeslS38.)^. 

De  s.  Ursio  in  agro  Italiae  Vicentino  m  AA. 
SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  426.  —  Acta  suspecta  edita 
ab  Ant.  Verlo  Vicentino  ibid.  p.  427. 

De  s.  Ursione  conf.,  forte  monacbo  in  diooc. 
Trecensi  Galliarum  (saec.  VI)  Suyskenii  svUo^e 
in  AA.  SS.  Boll.  29.  Sept  VIU.  p.  139-141. 

Yita  s.  Uremari  abbatis  Laubiensis  (f 

713)  auctore  anonymo. 


VITA  8.  ÜRSMAJa  ABB.  LAUB.  —  fflSTORIA  SS.  URSULAE 


1615 


Ausg. :  '  ap.  Duchesne ,  Hist.  Franc,  scr.  I.  p. 
688.  —  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
in.  1.  p.  255.  —  'Bruchstück  ap.  Bonqnet,  Rec. 
IIL  p.  626.  627.  —  Tita  alla  auctore  Ansone 
abbate  Laubiensi  (f  800)  *  ed.  Surius,  Vit  SS. 
18.  April.  Mterpolirt,  —  'ex  ms.  ap.  Mabillon 
1.  c.  saec.  in.  1.  p.  248-250.  —  Un  AA.  SS.  BoU. 
18.  April,  n.  p.  560.  —  Vita  alia  auctore  Heri- 
gero  abbate  Lobiensi,  f  1007  {in  Heocametem 
geschrieben)  ^  vollständig  ed.  Oüles  Waulde  in 
La  vie  et  miracles  de  s.  Ursmer  et  de  sept  autres 
saints,  avec  la  chronique  de  Lobbes.  Mons  1628. 
4®.  —  •  ein  Frctgment  •  ap.  Mabillon  1.  c.  saec. 
in.  2.  p.  608-611;  c/l  p.  557  (^  ed.  Venet.  p.  551- 
553) ;  —  '  wiederh.  ap.  Bouquet,  Reo.  HL  p.  627. 
628  —  und  ^ ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXIX. 
p.  1125-1128.' —  'etn  anderes  ed.  Henschen  in 
AA.  SS.  BoU.  April,  n.  p.  558.  —  Vita  alia 
auctore  Rather io  Veronensi  episcopo  (f  974) 
*  ed.  Surius,  Vit  SS.  18.  April.  II.  p.  633  (ed.  2». 
p.  185-187).  —  *  hieratts  und  ex  ms.  ap.  Ma- 
billon 1.  c.  saec.  in.  1.  p.  250-255.  —  Appen- 
dix I  ex  ms.  Lobiensi  et  ab  Andr.  Duchesne 
excnso  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  562.  —  Appen- 
dix n  ex  Fulcuino  (Folquino)  de  gestis  abba- 
tum  Lobiens.  cap.  4  et  5,  ibid,  p.  563.  —  Ap- 
pendix de  ü-i  praedicatione,  die  et  anno  obi- 
tus,  sepulturae  loco,  eloTatione  et  translatione 
ap.  MabiUon  1.  c.  saec.  in.  1.  p.  255-257.  —  Hi- 
storia  translationis  ex  dicto  Fulcuino  c.  9 
et  10  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  563.  —  Hlstoria 
miracnlomm  auctore  Fulcuino  abbate  et  aliis 
»  ibid.  p.  563-573.  —  •  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  257- 
262.  —  »ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p. 
256-309.  —  *Excerpte  unt  d.  Tit:  Ex  mir a- 
culis  SS.  U-i  et  Ermini  ed.  Holder -Egger  ap. 
Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  832-837.  —  Historia 
miraenlonun  in  circumlatione  per  Flandriam  a. 
1060  factorum  ^  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  573-578. 
—  *  Excerpte  ap.  Pertz  1.  c.  p.  837-842.  —  Alles 
aus  den  A>llandisten  wiederk.  ap.  Ohesquiere, 
AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  236-309  cum  annotatis  Isfr. 
Thysii.  —  Miracula  quaedam  a  Wauldeo  gallice 
vulgata  . . .  latine  et  in  compendium  redacta  ibid. 
p.  309-314.  —  Thysii  Disquisitio  praevia  de 
tempore  quo  s.  Ursmarus  f actus  est  abbas  Lo- 
biensis  itemque  episcopus  ibid.  p.  227-235.  — 
Thysii  Disquisitio  de  Lobiensium  abbatum  suc- 
cessione  ac  epocha  emortuali  ibid.  p.  315-323.  — 
Thysii  Sylloge  de  ss.  Ursmari,  Ermini,  Abel is, 
IJlgisi ,  Amulwini ,  Theodulphi  ac  Dodonis  trans- 
lationibus  ibid.  p.  324-344.  —  De  bis  sanctis 
commentarii  ibid.  p.  345-382. 

Url.'Sekr. ;  C  o  n  t  z  e  n ,  Die  Geschichtschreiber  der  säch- 
sischen Kaiserzeit  p.  125. 

Friedrich,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II.  1869. 
p.  850. 

Henschen,  Commentarias  praevias  tn  AA.  SS.  BoU. 
1.  c.  p.  557. 

Histoire  littörairo  de  la  France  VI.  p.  362. 

Rettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  1845. 
p.  567. 

VoSj  J.,  Lobbes,  son  abbaye  et  son  chapitre.  I.  Lou- 
vain  1866. gr. 8®. p. 58 -106.—  Miracles  de  s.Ursmer 
pendant  le  X.  si^cle  ibid.  p.  906  -  322. 

"Wat  ten  bach ,  DeatschlandsGeschichtsqnellcn.  5.  Aufl. 
I.  1885.  p.  353. 447;  6.  Aufl.  I.  1n<J3.  p.379.  II.  p.l53. 
514. 

"Waulde,  0.,  La  vie  de  s.  Ursmer  («.  o6m).  Mons 
1628.  40. 


Historia  ss.  Ursulae  et  80cianim  eius 

(a.  238)  hactenus  editis  antiquior  (saec. 

X):  ,Fuit  tempore'. 

Ausg. :  ex  codd.  Bruxell.  n®  831-834  et  n*  8917 
in  Analect.  Bolland.  III.  1884.  p.  7-20;  of.  p.  5. 

—  Passio  S.  Ürsulae  et  ss.  undecira  mil- 
liumvirginnm  mart. Coloniae Agrippinae : , Re- 
gnante  Domino  ^  [Handsehr. :  anzähligj  ^  ed.  Sa- 
rins, De  prob.  88.  bistoriis.  21.  Oct.  —  'seound. 
editiones  Crombachii  ('tn  Ursula  yindicata.  Co- 
loniae 1647.  fol.)  et  Surii  et  cod.  Broxell.  n^  7984 
ed.  V.  de  Bück  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p. 
157-163.  —  *  fiaeh  Orombaeh  u.  ins  Deutsche 
übersetzt  ap.  Kessel,  St  Ursula.  Köln  1863.  p.  168- 
195.  —  »  ex  cod.  Monacensi  lat  n«  18897.  fol. 
252  ed.  Jos.  Klinkenberg  in  Jabrbücber  des  Ver- 
eins von  Alterthumsfreundon  im  Rheinlande.  Heft 
LXXXXni:  Bonn  1892.  p.  154-163;  vgl.  p.löOff. 

—  Llber  reYelatiomim  seu  imaginationum  s. 
Elisabethae  Schoenaugiensis  de  ss.  Ursula 
et  sociabus  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  163-173.  — 
Berelationes  seu  imaginationes  d.  Hermanni 
Josephi,  can.  regul.  Steinfeldensis  de  XIM  virg. 
ibid.  p.  173-201.  —  Nomina  virg.  et  martynim 
aliorumque,  quae  in  revelationibus  s.  Elisabethae 
et  b.  Hermanni  continentur,  auctore  Crombachio 
ibid.  p.  202-207.  —  Passio  s.  Ursnlae  auctore 
Galfredo  Monmutensi  (excerpta  ex  eiusdem 
Historia  regum  Britanniae  üb.  V.  c.  9-19  ^  sec. 
edit  Giles)  •  ibid.  p.  2c»7-210.  —  »  ap.  Kessel  1.  c. 
p.  199-205.  —  Gloria  posthuma  ss.  Ursulae 
et  11000  virginum  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  210- 
238;  [Translatio  trium  corporum  ss.  virginum 
Coloniensium  e  numero  XI  mUlium  auctore  ma- 
gistro  Rieh  er  0  Waiciodorensi  monacho  ibid.  p. 
239-243.  —  Berelationes  titulorum  vel  nomi- 
num  ss.  mart  et  ss.  virginum  auctore  Theo  de« 
rico  aedituo  Tuitiensi  ^ibid.  p.  243-246.  — 
'  ed.  Lacomblet  in  Archiv  f.  d.  Gesch.  dos  Nieder- 
rheins V.  1865.  p.  292-299.  —  *au8xüglich  unt. 
d.  Tit.:  Revelationes  sanctorum  Coloniensium  a. 
1155  — 1164  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XIV.  p.  569.  570]  p.  247  -  303.  —  Sermo  In 
natali  ss.  virginum  11000  {gesehrieben  731?  — 
834?  [Handsehr.:  Brüssel,  kgLEibLn«» 9810-14. 
sec.  XII;  —  n^  11550-55.  sec.  XUI.  —  Mün- 
chen, Staatsbibl.  cod.  lat  n®  18897.  mbr.  sec.  XII. 
8®.  fol.  230].  Sie  ist  nicht  eine  nach  Form  und 
Inhalt  moderne  Predigt)  ^  nur  Cap.  5  t«.  6  ed. 
Surius,  De  prob.  SS.  hist  21.  Oct  V.  p.  331.  — 
'  wiederh.  ap.  Paul.  Seger,  Viridarium  Uraulanum 
p.  334.  —  *  vollständig  ap.  Crombach,  Ursula 
vindicata  p.  989.  —  wiederh.  *  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  154-157;  —  *  ap.  Kessel,  St  Ursula  p. 
156-167,  auch  mit  deutscher  Uebersetxung ;  — 
®ap.  Stein,  Die  heil.  Ursula  u.  ihre  Gesellschaft 
p.  97.  —  ^nach  der  Münchener  Hs.  ap.  J.  Klinken- 
berg, Studien  z.  Gesch.  der  Kölner  Märterinnen 
in  Jahrbücher  des  Vereins  von  Alterthumsfr.  im 
Rheinlande.  LXXXIX.  Bonn  1890.  Lex.-8^  p. 
118-124.  —  Rhythmus  porvetustus  de  s.  Ursula 
et  sodalibus  eius  ap.  Kessel  1.  c.  p.  196-198.  — 
Passio  XI  millium  virg.  zum  erstenmal  aus  einer 
Pergam.-Handschr.  saec.  XII  des  Stifts  Lambach 
ibid.  p.  206-219.  —  Legenda  de  XI  mill.  virg. 


1616 


HISTORIA  S.  ÜRSULAE  —  ACTA  B.  ÜTHONIS 


(van  geringem  Werte)  aus  e.  Codex  saec.  XIII 

des  St.  Lambach- Stiftes  ibid.  p.  220-224.  —  Hi- 

storia  inventioiiis  ss.  Cordulae  et  Constantiae 

una  cum  miraculis  aus  dem  Original  zu  Cöln 

ibid.  p.  225-244.  —  Lesrenda  alia:  XI  miUium 

virginum  passio  hoc  ordine  fuit  celebrata,  ap.  J. 

Trooillart,  Memoires  de  Thist.  de  l'ancien  eveche 

de  Bale.  I.  Porrentruy  1852.  gr.  8^  p.  17-21.  — 

Lectiones  VI  in  festo  ss.  XI  mül.  virg.  (ex  Bre- 

viario  ante  1461  scripto  dioecesis  Basil.)  ibid, 

p.  14-16.  —  Itlnerariam  fratrum  Grandimon* 

tensium  sive  Translatio  reliquiarum  ss.  Septem 

virginum  sociarum  s.  ürsulae  e  dioecesi  Coio- 

niensi  in  ecclesiam  Grandimontis  a^  1181   ^  in 

Memoires  de  la  Societe  des  antiquaires  de  TOuest 

XVm.  Poitiers  1852.  8^  p.  547.  —  »  wiederh. 

ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CCIV.  p.  1221-1234.  — 

Lieder  etc.  gesammelt  von  J.  Flosa  i n  Annalen 

des  histor.  Vereins  f.  d.  Niederrhein.   XXXIII. 

Köln  1879.  p.  175-183. 

Erl.-Sehr.:  Beetem6,  Quill.,  Sainte  Ursule  et  ses 
onze  mille  vierges,  oa  TEarope  occidentale  au  miliea 
du  6.  siöcle.  Monographie  bist,  et  crit.  Bruselles  1870. 
BP.  XXXL  448  pag.  et  Beartea.  5  fr. 

:  De  martelie  van  ainte  Ursula  en  bare  elf  - 

duizend  maagden,  naar  de  laatste  opzoekingen  op- 
gesteld.  Eon  westvlaamsch  geschiedknndig  rerhaal. 
Brügge  1873.  SP.  XIV.  209  paa.  1  fr.  60  c. 

:  Le  martyre  de  s.  Ursule  et  de  ses  11000 

yiergee.  Episode  de  1' Invasion  dos  Huns.  Bruxelles 
1874.  8P.  Xir.  215  vag.  2  fr. ;  —  6d.  2.  ibid.  1876. 8». 

Binterim,  A.  J.,  Kalendarinm  ecclesiae  germanicae 
Coloniensis  saec.  IX.  £  ms.  cod.  membr.  mon.  olim 
Assind.  eruit  ac  ad  illnstrand.  bistoriam  s.  Ursuloe 
et  soc.  virg.  sing,  comment.  necnon  praef.  bist,  in- 
struxit  A.  J.  B.  Coloniae  1824.  4P.  —  dera.,  Erzdiö- 
cese  Cöln  I.  p.  66. 

Bück,  Vict.  de,  Comment.  praevius  in  AA.  SS.  Bell. 
I.e.  p.  73-163. 

:  De  s.  Ursula  et  undecim  millibus  sociarum  et 

martynun  Coloniae  Agrippinae.  Bruzellis  18ö8.  fol. 
231  pdf.  JL22.  Dies»  Ausg.  enthäit  Alisa,  waa  Bück 
über  du  b.  Ursula  an  urkundlichem  Material  in  AA. 
SS.  BoU.  veroffenüiehta ,  «n  aemxraiem  Abdnuk. 

Crombaob,  Hrn.,  Ursula  vindicata  s.  vita  etmarty- 
rium  s.Ursulao  et  sociarum  11000  virginum.  Colon. 
1647.  fol.  Mü  3  Karten. 

Damasus  a  S.  Ludovico,  Leben  der  beil.  UrsuIae. 
Deutsch  von  J.  Emesto  de  Imagine.  Wien  1695.  40. 

Dissertation  sur  l'histoire  de  s.  Ursule  et  des  11000 
vierges  in  Becueil  de  piöces  d'histoire  et  de  littöra- 
ture.  IV.  Paris  1741.  8».  p.  206-228. 

ButroUj  J.  B.,  La  legende  de  ste.  Ursule,  princesse 
britannique,  et  de  ses  onze  mille  vierges,  d'apräs 
les  anciens  tableaux  de  l'öglise  de  ste.  Ursule  A  Co- 
logne.  Paris  (impr.  Claye)  1866.  4».  219  pag.  et  24 
planchea  chromoUihogr.  de  Kellerhoven.  120  fr. 

Epistola  ad  vii^ines  Christi  univ.  super  hystoria 
nova  vndecim  milimum  (aic!)  virginum.  s.  1.  et  a.  4P. 
Seltene  Auag.  dea  lö.Jahrh.  (1490).  29  DläUar.  Ptinxer 
IV.  p.  50.  411. 

Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinitatis.  Lib.  V.  p. 
282. 

Floss,  J.,  Die  Clematianische  Inschrift  tri  Annalen 
des  histor.  Vereins  flir  den  Niederrhein.  XXVI.  Köln 
1874.  iP.  p.  177-196. 

Friedrich,  J.,  Die  h.  Ursula  u.  die elftausend  Jung- 
frauen in  Cöln  in  seiner  Kirchongeschichte  Deutsch- 
lands. I.  Bamberg  1867.  gr.  ÖP.  p.  141-166. 

Oreyssin^,  J.,  Vita  et  res  gestae  divae  Ursulae. 
Viennao  Austr.  1687.  4P. 

Hober,  Phil.,  Die  vorkarolingischen  christlichen Olau- 
bensboten  am  Rhein  und  deren  Zeit.  Fraukf.  a.  M. 
18Ö8.  80.  Jk  5. 

Beinen,  £.  M.  J.,  Leben,  Fahrt  und  Martyrtod  der 
h.  Ursula.  8.  Aufl.  Köln  1838.  8^.  Ö4pa4f. 

HJstoria  vndocim  milium  virginum  breuiori  atque 
faciliori  modo  pulcerrime  collecta  cum  capitaliam  ec- 
closianim  tarn  coUogiatjinim  quam  parrochialium  atque 
monasterionim  felicis  civitatis  Coloniensis.  In  ftne: 
Colonie  per  Mort.  de  werdena  1509.  4P.  2  Bogen. 


Kellerhoven,  Fr.,  La  legende  de  s.  Ursule,  vid. 

Dutron. 
Kessel ,  J.  H.,  St.  Ursula  und  ihre  Gesellschaft.  £10« 

kritisch -historische  Monographie.  Köln  1863.  gr.  S** 

(trad.  en  tnn<f.  par  Q.  Beetem^.  BruxeUes  1870.  &^' . 
(Keverbergde  Kessel,  Baron  Ch.  L.  O.  J.  de)  Ur- 
sula, princease  britannique,  d'apr5s  la  legende  et  le» 

peintnres  d*Hemling.  Oand  1618.  BP.  XII.  236  pag. 
Kist,  N.  C,  De  Be«ieD8cheKunera- Legende  in  be- 

trekking  tot  die  van  Sinte  Ursula  in  Kist  en  IV. 

Moll,  Kerk-historisch  archief.  II.  Amsterdam.  BP.y.l. 
Klinkenbergj  Joseph,  Studien  zur  Geschichte  der 

Kölner  Märtennnen  t»  Jahrbücher  des  Vereins  von 

Alterthumsfreunden  im  Rheinlande.  LXXX  VIII.  Bonn 

1889.   Lex.-8P.n.  79-95;  LXXXIX.  1890.   p.  105- 

134;  LXXXXln.  1892.  p.  190-179. 
Leben  der  h.  Ursula.  Köln  1887.  8^.  8 pag. 
Legend  of  s.  Ursula  and  her  companioos;  vitii  C23) 

illuminated  miniatures  taken  ttom  the  chordi  of  i. 

Ursula  at  Cologne.  London  1869.  gr.  4P. 
Legende,  De,  vn  hystorie  de  xi  dusent  jonf eren.  S. 

1.  eta.  (cca.  1490).  40.  40  Blätter.  Niaderdeutaek. 
Leggenda  di  sant'  Orsola,  pubbl.  da  L.  Bazzolini. 

Bologna  1856.  BP. 
Leo,  J.  G.,  lALnoax^aafia  hist. -antiquarinm  de  1U">.' 

vii^ibus.  Leuoopetrae  1721.  4P. 
Life  of  St.  Ursula.  Translata  e  sermone  latino  inan- 

rlicum,  eie.    A  reprint  from  the  editioo  printed  bv 

Wynkyn  de  Worde.  London  (Roxbourghe  ClQbl81BL 

4P.  Nur  31  Expl.  und  eina  auf  PtrgamaU  gadruckt. 
de  s.  Lovys,  Dam.,   Sainte  Ursule  tziompbante  de» 

Coeurs ,  de  Tenfer,  de  Tempire  et  patrone  du  cel^bn« 

College  de  Sorbonne.  Paris  1666.  4^. 
LÜtolf,  Alois,    Die  St.  Ursula -Legende   «n  aeinem 

Die  Glaubensboten  der  Schweiz  vor  St.  Gallns.  La- 

cern  1871.  gr.  8»».  p.  234-247. 
Memoriae  de  s.   Ursula  et  de  eins  socüs.    Romae 

1827.  4P. 
Beischert,  L.,  Lebens  -  Geschichte  und  MUrtyrertod 

der  h.  Ursula.  2.  Aufl.  Köln  1837.  &. 
Rettberg,  Deutschlands  Ktrchengesch.  I.  p.  111-123. 
San-Marte  in  Neue  Mittheilungen  aus  dem  Gebiete 

histor.  -  antiquar.  Forschungen.  IX.  p.  64. 
Schade,  0.,  Die  Sage  von  der  h.  UrsuU.    2.  AuS. 

Hannover  1854.  BP. 
Schaben,  A.,  Leben  der  h.  Uraula  und  ihrer  Gesell- 
schaft der  11000  Jungfrauen.  Köln  1850.  BP. 
Stein,  A.  Ger.,  Die  h.  Ursula  und  ihre  OesaeUschiif^. 

Ein  kirchenhistorischer  Versuch.  Köln  1679.   gr.  ^'. 

128  pag.  Jl  1.20   (iat   eine  Erweiterung  deeileirk- 

nanugen  Aufaatxea  in  Annalen  des  histor.  v  ertH&s 

für  d.  Niederrhein.  XXVI.  Köln  1874.  BP.  p.  116-176-. 
U  SS  er  ins,  Jac.,  Britannicarum  ecclea.  antiqmtate&. 

Londini  1687.  fol.  p.  107 sq. 
Va  d  i  a  n  u  s ,  Joach. ,  Do  11000  virginibus  oratio.  Tieonae 

Austr.  1610.  4«. 
Voetius,  G.,  De  Ursula  in  emad.    Select.  di^otat. 

theol.  III.  p.  4728q. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

I.  1885.  p.40.  U.  p.  221;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.  41.  U.  p. 

249.  501. 

Vita  b.  Ureulinae  virg.  Parmae  in  Italia 
(f  1410)  auetore  Simone  de  Zanachis 

CarthusianO.       Geschrieben  1472. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  monasterii  s.  Qaiatini  Parmae 
in  AA.  SS.  BoU.  7.  April.  I.  p.  725-739.  —  »  urU- 
derh.  in  Monum.  bist  ad  prov.  Parmens.  (chro- 
nica Parm.)  III.  p.  516-535.  —  Hymni  ad  s.  Ur- 
sulinam  virginem  in  Monum.  histor.  1.  c.  p.  545. 
546.  —  Specimen  rovelationum  seu  visionum  eius- 
dem  b.  U-ae  ex  cod.  Parm.  ibid.  I.  c,  p.  536-5.3S. 

Erl.-Schr.:  Affo,  Fr.,  Vitadella  b.  Orsolina  da  Parma. 
Parma  1786.  9>. 
Papebroch,    Comment  praevius  tu  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  723-725. 

Acta  b.  Uthonis  abbatis  Metamensis 
prope  Deckendorffium  in  Bavaria  infer. 
(t  cca.  828)  auetore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oct.  II.  p.  213.  214. 
Cf.  Buei  comment.  praevius  ibid.  p.  207-213. 


Vm  DE  S.  VAAST  —  DE  S.  VALENTmO 


1617 


V. 


Yie  de  s.  Vaast  =  Vita  s.  Yedasü. 

De  8.  Vale  «iit  Vtlente  presb.  Autissiodorensi 
in  Gallia  Henschenii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Mai.  V.  p.  7. 

De  s.  Valente  episcopo  et  tribus  pueris  mart 
Henschenii  comment  hist  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Mai.  V.  p.  7. 

Tita  s.  Valentin!   episcopi  Batavensis 

auctore  anonymo. 

Äusg,:  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  1094- 
1097. 

Tita  s.  Valentin!  episcopi  Interamnae 
in  Umbria  primi,   martjris   cca.  a.  273 

auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  756. 
757.  —  De  veneratione  capitis  s.  V-i  Gem- 
metici  in  Gallia  ibid.  p.  758.  —  Translatlo  ca- 
pitis Gemmeticum  et  miracula  s.  Y-i  auctore 
B  a  1  d  r i  c  o  Andegavensi  *  ibid.  p.  758  -  762.  — 
^taiederk.  ap.  Migne,  Patrolog.lat  GLXVLp.  1153- 
1164. 

Uebers.:  La  yie  de  s.  Valentin,  eveque  de 
Temy  en  Italie  et  martyr,  nn  des  patrons  de 
l'abbaye  de  Jnmieges.  Recueillie  au  12.  siecle 
par  Baudry  eveque  de  Dole  en  Bretagne  et  publ. 
par  D.  F.  T.  Ronen  1696.  12mo.  {VIII.)  54pag, 

Erl'Sdv,:  Analaota  Bolland.  XI.  1892.  p.  471-478. 

Tita  s.  Valentin!  episcopi  Passavieneis 

(f  cca.  440)  auctore  Matthaeo  Radero. 
Ausg. :  '  ap.  Matth.  Bader,  Bavaiia  saDcta  I. 

—  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  369. 

—  Tita  alia  et  translatio  auctore  aaonymo 
(untergeschoben)  *  ed.  Surius,  Vit.  SS.  4.  Aug.  — 
^wiederk.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  369-372. 

Sri.- Sehr.:  Dammler,  Rligrim  von  Passau  p.  79.  187. 

188. 
Lebengge schichte  des  h.  Bischofs  und  M&rtyrers 

Valentinas.. Trier  1864.  8^.  30  <^ 
Batzinger,  0. ,  m  Uistor.-polit.  Blätter.  LXXXIII. 

p.  700  -708. 
Rettberg,  Deutschlands  Eirchenj^eschichte  I.  p.  220. 
Rosohm  an  n^A.,  Olaabwilrdii^o  Kachrichten  von  dem 

Leben  des  h.  Valentini,  Bischoffs  za  Passaa  und 

beyder  Rhaetien  Apostels.  Ulm  1746.  4P. 
Schanzhofer,  R.,  Valentins,  des  Rhiltierapostels, 

Reisen,  Aofenthiüt  nnd  Grabstätte  in  Mais,  nebst 

Anhang  über  die  ersten  Spuren  von  Meran.  Botzen 

1794. 
Valentin,  Der  heilige,  erster  Bischof  von  Passaa  u. 

Rhätien.    Eine  histor.  -  kritische  Untersuchung  aus 

dem  kirchenhistor.  Seminar  der  Univers.  "Würzburg. 

Mainz  1889.  8°.  47 pag.  Jkl. 
Wa ttenbach,  Deutschlands Goschichtsquellen 6. Aufl. 

II.  1886.  p.469;  6.  Aufl.  H.  1894.  p.490. 

Acta  SS.  Valentin!  episcopi  Tarracinen- 
sis,  et  Damiani  eius  diaconi  mart.  in  Tea- 
tina  Aprutii  ditione  (f  cca.  312). 

Ausg. :  *  ap.  Ughelli ,  Italia  sacra  ed.  Coleti  I. 
p.  1284-1289.  —  'ex  lectionario  eccles.  s.  Valen- 
tini in  AA.  SS.  BoU.  16.  Mart.  II.  p.  428-431. 

Vita  s.  Valentin!  presbyteri  conf.  prope 
Molismum  dioec.  Lingon.  in  Gallia  (f  cca. 
547). 

Potthast,  BibUotheca  historica. 


Ausg. :  ^  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Jul.  II. 
p.  41.  42.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  III.  p. 
410.  411. 

JErl.-Sokr.:  Oarrand,  Vie  de  b.  Valentin  de  GriaeUes, 
suivie  d'nne  notice  aar  lee  orig^es  de  cette  paroisse 
et  l'olfloe  du  aaint.  Dijon  1866.  12 mo. 
Hiatoire  littöraire  de  la  Ftanoe.  YI.  1742.  p.  178. 

Acta  8.  Vaientini  presbyteri  mart  Ro- 
mae  via  Flaminia  (f  269). 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  763. 
754.   (^'  Analecta  Bolland.  XI.  1892.  p.  471. 

I}rl.'Sehr.:  Marncchi,M.,  B  cimitaro  o la baailica de 
8.  Valentino  e  gnida  archeologica  deUa  via  Flaminia 
dal  Campidoglio  al  ponte  Milvio.  Borna  1890.  9*.  p. 
29-42. 

Passio  SS.  Valentin!  presbyteri  et  Hilarii 
diaconi  martyruin  (f  303)  Viterbii. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov.  I.  p.  625.  — 
Passio  alia  ex  ood.  Farfensi  et  cod.  Gasin.  149,« 
beide  Texte  nebeneinander  gestellt  j  ibid.  p.  626- 
630.  —  Unter  dem  Texte  dieser  Passio  stehen: 
Acta  88.  mart.  Val.  et  Hilar.  ^  collocta  a  Johanne 
Lanr.  Massino  archipresb.  ecclesiae  Viterb.  sub 
tit.:  Martyrium  ss.  V-i,  H-i  et  Tranquillini,  quo- 
rum  Corpora  in  ecclesia  cathedr.  Viterb.  requie- 
scunt  Viterbii  1612;  —  •  wiederh.  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  626-629.  —  De  inventione  et 
translatione  ss.  V-i  et  H-i  ^  ex  Job.  Laur.  Mass. 
laudato  opustulo  '  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  631- 
634.  —  Fragmenta  liturgica  ibid.  p.  635.  636. 
Gf.  6.  V.  Hooffii  comment.  praevius  ibid.  p.  613 

-625. 

Erl.'Sehr.:  Andreacci,  Andr.  Girol.,  Notizie  isto- 
riche  de  gloriosi  santi  ValeDtino  prete ,  et  Ilario  dia- 
oono  nuirtiri  Viterbesi  (f  303) ,  e  primi  apostoli  di 
qaella  cittä.  Roma  1740.  4P.  132  pag.  Oumeffig. 

De  8.  Valentino  episcopo  Bagae  et  Tauri  in 
Hispania  mart.  sub  Tr^'ano  Henschenii  com- 
mentar.  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p. 
742.  743. 

De  8.  Valentino  episcopo  Genuae  in  liguria  (f 
325)  Papebrochii  comment.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Mai. 
I.  p.  273  u.  Vn.  p.  542.  543.  —  Sermo  in  feste 
8.  V-i  ibid.  p.  544-546. 

De  !s.  Valentino  n  episc.  Interamnensi  (cca. 
533)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  372. 

De  8.  Valentino  episc.  Tungi-ensi  et  s.  Gandido 
episc.  Traiecti  ad  Mosam  mortuo  (saec.  IV)  in 
AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  11.  p.  9.  10.  —  Acta  ele- 
yationis  ibid.  p.  11-13. 

De  s.  Valentino  episc.  Veronensi  (f  531)  in 
AA.  SS.  Boll.  26.  Jul.  VI.  p.  308-310. 

De  88.  Valentine  et  Damiano  mart.  in  Aprutio 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  HI.  p.  569-571;  ef. 
vn.  p.  777. 

De  8.  Valentino  et  24  militibus  mart.  in  Africa 
in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  763. 

De  8.  Valentino  mart.  Romano  Hamedii  et  Ar- 
menteriae  in  Belgio  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr. 
n.  p.  762. 

De  8.  Valentino  mart.  Komano  Socuellami  in 
Hispania  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  762. 

102 


1618 


DE  SS.  VALENTINO  —  ACTA  S.  VASII 


De  88.  Valentlno,  Marciano,  Bonono  etc.  mart. 
Perosii  in  Hetroria  in  AA.  SS.  Boll.  29.  April, 
in.  p.  616. 

De  88.  Valentino,  Theone  et  Diocletio  mart 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  IV.  p.  129. 

De  8.  Valentiniano  epi8copo  Salemitano  (saec. 
V)  G.  V.  Hooffii  notitia  in  AA.  SS.  BolL  3.  Nov. 
I.  p.  657.  658. 

De  88.  Valentiniano  et  Leontio  forte  mart.  in 
Lucania  Italiae  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Aug.  lY.  p.37. 

De  88.  Valoria  et  Pollena  virg.  Hanoni8-Curiae 
in  Belgica  U.  (8ec.  ine.)  Buei  8ylloge  in  A4..  SS. 
BoU.  8.  Oct  IV.  p.  289-292. 

Miracula  s.  Valeriae  virg.  et  marfyris 

Lemovicensis  (9.  Dec),  discipulae  s.  Mar- 

tialis,  auctore  monacho  coenobii  Cambo- 

nensis  s.  Yaleriae  anonymo,  qui  a.  885 

translationi  interfuit 

Ätisg. :  ex  cod.  Paris,  (bibl.  nat  lat.  2768  A) 
iin  Analect.  Bolland.  VIII.  1889.  p.  278-284. 

Acta  SS.  Valeriani,    Candidi,  Aquilae, 

Eugenii  mart  Trapezuntinomm. 

Ausg. :  ex  menaeis  Giaecomm  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Janr.  11.  p.  349. 

Fassio  s.  Valeriani  mariyris  cca.  a.  178 
Trenorchii  in  ducatuBurgundiae,  auctore 
anonymo  vel,  ut  aliis  videtur,  Baldrico 
archiepiscopo  Dolensi  (f  1130). 

Ausg. :  ^  ex  ni88.  ed.  P.  Fr.  Chifflet  in  Histo- 
ria  monasterii  Tomutienaia  8ive  Trenorchiensis. 
Divione  1664.  4^  [Histoire  de  l'abbaye  de  Tour- 
nus.]  prob.  p.  33.  —  'ex  ms8.  et  impress.  in  AA. 
SS.  Boll.  15.  Sept.  V.  p.  21-23.  -^  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CLXVI.  p.  1209-1212.  —  Passio 
altera  auctore  Falcone  monacho  Trenorchiensi 
ex  eins  chronico  *  ap.  Chifflet  1.  c.  —  *  wiederh. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  23-26.  —  Translatio  et 
miracula  auctore  eodem  Falcone  ^ap.  Chifflet 
1.  c.  —  ^wiederh,  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  26.  27. 
—  Tran8latio  et  miracula  auctore  Garnerio 
monacho  Trenorchien8i  *  ap.  Chifflet  1.  c.  —  *  trte- 
derk.  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  27-29.  Cf,  Perieri 
comment  praevius  ibid,  p.  13-21. 

Tita  s.  Valeriani  mart  Forolivü  in  Italia 
(saec.  V). 

Ausg.:  ex  oratione  ma.  cca.  a.  1580  in  AA. 
SS.  BoU.  4.  Mai.  I.  p.  496-498. 

Yita  ss.  Valeriani  sponsi  s.  Caeciliae, 
Tiburtii  eius  jfratris  etc.  martyrum  Ro- 
manorum (t  160  —  180). 

Ausg. :  ex  pervetust.  actis  s.  CaeciUae  in  AA. 

SS.  BoU.  14.  April.  IL  p.  204-208.  —  Analecta 

de  reUquüs  horum  martyrum  ibid.  p.  208-211. 

Erl.-Schr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 

u.  die  allgemeine  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  p.  810.  311. 

Vgl.  Passio  s.  CaeciUae. 

De  SS.  Valeriano,  Macrino  et  Oordiano  mart. 
in  AA.  SS.  BoU.  17.  Sept.  V.  p.  483. 

De  SS.  Valeriano,  Valentino,  Saprutio  mart. 
Brixianis  sub  Adriano  in  AA.  SS.  BoU.  12.  Febr. 
IL  p.  575. 


Yita  8.  Valerioi  ^  Yita  s.  Walaiici. 

De  8.  Valorioo  sive  Walerioo  eremita  in  Gallia 
(saec.  YI)  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Janr.  I.  p.  617. 

Yita  s.  Valorli,  vid.  Yita  s.  Euchani. 

ElogiuDi  8.  Valerii  abbatis  S.  Petri  de  Monti- 
bu8  in  Hispania  (f  695)  histor.  ap.  Mabillon ,  A A. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  II.  p.  1042. 

Passio  s.  Valerii  archidiaconi  ecclesiae 
Lingonensis,  martyrls  cca.  a.  264. 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoU.  22.  Oct  IX. 
p.  531-535.  Cf.  Bossuei  commentar.  praevius  ibid. 
p.  526-531. 

Tita  s.  Valerii  episcopi  Surrentini  in 
Italia  auctore  Davide  Romaeo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Janr.  II.  p.  29. 30. 
—  Miracula  eiusd.  ex  vita  s.  Renati  auctore 
eodem  ibid.  p.  30.  31. 

De  b.  Valerio  archiep.  Ravennae  (f  812)  ex 
Hieronymi  de  Fabris  antiquitatt  Ravennae  ita- 
lice  editis  latine  in  AA.  SiS.  BoU.  15.  Mart  IL 
p.  411. 

De  8.  Valerio  episc.  Caesaraugustano  in  Hisp. 
(saec.  Y)  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Janr.  II.  p.  834-839. 

De  8.  Valerio  episc.  Consorannis  in  Novem- 
populania  in  AA.  SS.  BoU.  5.  Jul.  IL  p.  227. 

De  8.  Valerio  episc.  Lucae  in  Etroria  (saec  I^ 
in  AA.  SS.  BoU.  29.  Janr.  n.  p.  922.  923. 

De  8.  Valerio  episc.  Niciae  in  Provincia  Gal- 
liae  (saec.  Y)  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Jul.  Y.  p.  569 
-571. 

De  88.  Valerio  et  Yaleriano  episc.  Antissiodoii 
in  GaUia  (saec.  lY)  in  AA.  SS.  BoU.  6.  MaL  TL 
p.  105.  106. 

De  88.  Valerino,  Sabine,  Yalerio  et  Chiysapho 
martyribus  Y.  de  Buckii  commemoratio  in  AA. 
SS.  Boll.  25.  Oct.  XL  p.  540. 

De  SS.  Vallerio  et  Anacleto  etc.  mart.  apud  Grae- 
008  (t  303)  in  AA.  SS.  BoU.  23.  April.  HI.  p.  163. 

Acta  bb.  Valiumbrosanonim  decem  Ko- 

dulfi,  Bustici,  Ericii,  Alberti,Hieronymie/<:. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aug.  L  p.  102-106. 

Acta  s.  Vamnis  martyris  in  Persia  (f 
422)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Aug.  HL  p.  287- 
289.  Cf.  Pinii  comment  praev.  ibid,  p.  285-287. 

Martyrium  s.  Vari  et  sociorum  eius  ere- 

mitarum,  Afrorum  cca.  a.  307. 

Atisg.:  ex  ms.  Yatic.  866  graece  et  lat  in 
AA.  SS.  BoU.  19.  Oct  YUI.  p.  428-436.  —  Mar- 
tyrium   ex  Simeone  Metaphraste  ap.  Suriom, 

Yit  SS.  19.  Oct 


Erl.'Sdir.:  Carpentier«  Comment.  praey.  de  ss.  Taro 
et  aociit  et  de  b.  Cleopati 
in  Palaestina  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  423-438. 


Cleopatra  vidu«  eiaaqae  filio  eoat 


Acta  s.  Vaaii  martyris  Sanctonensis  in 
Gallia  (f  cca.  500). 

Ausg. :  ex  3  mss.  in  AA.  S8.  BoU.  16.  Apn.. 

n.  p.  424.  425. 

Erl.  -  Sehr. :  U i stoire  litt6nire  de  1a  France.  IT.  173^v 
p.38. 


VITA  VASONIS  —  VITA  S.  VENANTU 


1619 


Tita  Vasonis  Leodiensis  episcopi  (f 
1048)  scriptaab  Anselmoet  Alexandro 
canonicis   Leodiensibus  inter  Gesta 

lieodiensium  episcoporum. 

Ausg, :  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXUI.  p.  725 
-764. 

De  s.  Vastrada  vidua  Sostereni  in  agro  Julia- 
censi  (saec.  VIII)  SoUerius  in  AA.  SS.  Boll.  21. 
Jul.  V.  p.  180. 

Tita  s.  Vedasti  epiacopi  Atrebatensia 

(■f-  540)  auctore  anonymo. 

Interessantee  Depkisal  alter  Zeit.  Enthält  eine  Nach- 
vetsnng  fiber  die  erste  Schlacht  Chlodwig  gegen  die  Ala- 
mannen.  Wichtige  Quelle  für  die  MerovingtBche  Geschichte. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  BolL  6.  Febr.  I.  p.  792- 
794;  unglaublich  verdorben.  —  *  ex  cod.  Mon- 
tispessul.  n®  55  (Bibl.  Buherian.  B.  8.  mbr.  sec. 
IX;  vgl.  Pertz'  Archiv  VII.  1839.  p.  245)  hrsgb. 
von  H.  V.  Schubert  in  seinem  Die  Unterwerfung 
der  Alamannen  unter  die  Franken.  Strassburg 
1884.  gr.  8'.  p.  210-222;  cf.  Vorbemerkungen  p. 
205-210.  —  •  ap.  Arbeliot,  Dissert  sur  le  lieu 
de  naissance  de  8.  Vaaat.  Paris  1886. 8^  —  *  Aus- 
zug ap.  Bouquet,  Recueil  HI.  p.  372.  373.  — 
Tita  alia  auctore  Aicuino  (f  804;  Handschr.: 
St.  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XII.  715.  n*>  1.  f.  125; 
715.  n®  3;  —  sec.  XIII.  n^  716.  Tom.  IL  —  Pa- 
ris, Nat.-Bibl.  sec.  XH.  n*  3788;  —  sec.  XTTT. 
n"  5297.  5;  —  sec.  XI.  5304.  10;  —  sec.  XIII. 
5318.  68;  —  sec.  XIV.  5349.  2;  5352.  8.  —  St. 
Germ.  sec.  Vm.  n°  1045.  —  St.  Mart.  sec.  XII. 
n®  1.  —  Diese  Vita  ufurde  früher  fälschlich  dem 
BedaVenerabiiis  zugeschrieben ;  Oudinus be- 
hauptete ,  ihr  Verfasser  sei  ein  gewisser  G  al  1  u s ) 
^  in  Bedae  oper.  edit.  Colon.  1688.  III.  p.  191- 
197  et  homilia  de  eins  natali  p.  198.  —  '««  AA. 
SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  794-800.  —  »ed.  Surius, 
Vitae  SS.  6.  Febr.  —  *  in  Alcuini  opp.  ed.  Bu- 
ch esne  I.  —  *  ibid.  ed.  Froben  11.  2.  --  ®  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  CI.  p.  663-678.  —  Adhor- 
tatio  ad  imitandas  virtutes  s.  V-i  auctore  Al- 
cuino  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  800.  —  *  ap. 
Migne  1.  c.  p.  678-681.  —  Appailtio  s.  V-i  au- 
ctore Huberte  presbytero  cuiusdam  ecclesiae 
S.  Vedasto  subditae  ad  Haiminum  praeceptorem 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  I.  p.  803-805.  —  *  Excerpta 
*  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  IL  p.  69.  —  •*  ed. 
Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  404. 
405.  —  Epitaphium  s.  V-i  auctore  Alcuino  w 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  I.  p.  801.  —  Historla  translatio- 
nis  s.  V-i  Bellovacum,  dein  Atrebatum  a.  893  au- 
ctore monacho  coaevo,  ex  mss.Vedastet  Antverp. 
^  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  809.  810;  der  p. 
810-812  folgende  Libellus  miracuiorum  ist  un- 
bedeutend. —  *  tviederh.  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS. 
Belgii  IL  p.  79-82.  —  ^  nicht  vollständig  ap.  Ma- 
billoü,  AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  604-606. 
—  ^vollständig  unt.  d.  Tit.:  Sermo  de  relatione 
corporis  b.  V-i  a  Bellovaco  ad  proprium  locum, 
facta  idibus  Julii  mensis  a.  893  ed.  Holder-£gger 
ap.  Pertz  1.  c.  XV.  1.  p.  402-404;  cf  p.  1315.  — 
Hymniis  Alcuini  de  s.  Vedasto  ex  ^  Lambecii 
Annales  I.  p.  413.  —  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
GL  p.  681.  682.  —  •»«  Mon.  Germ.  bist.  Poetae 
lat  aevi  Car.  I.  p.  313.  —  Inyentio  capitis  s.  V-i 


aliarumque  reliquiarum  Atrebati  a.  1014  in  AA. 
SS.  Boll.  2.  Janr.  I.  p.  124.  —  Miracnla  auctore 
Ulmaro  praeposito  Vedastino  (flor.  875)  ^  unt. 
d.  Tit.:  Miracula  facta  diversis  temporibus,  a 
monachis  Vedastinis  collecta,  ex  4  mss.  tnAA. 
SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  805-808.  —  *  nicht  ganx 
wiederh.  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  11.  p.  71 
-77.  —  •  eine  neue  Becens.  ex  cod.  S.  Bemigii 
unt.  d.Tü.:  Inventio  et  miracula  auct.  Ul- 
maro ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1. 
p.  599-606.  —  *den  grössten  Theil  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  1.  p. 399-402.  —  •Bruch- 
stück ap.  Bouquet,  Rec.  VII.  p.  367.  368.  —  Ml- 
raenla  s.  V-i  auctore  Haimino  monacho  S.  Ve- 
dasti  Atrebatensis  (flor.  850)  ^  in  AA.  SS.  BolL 
6.  Febr.  I.  p.  801.  802.  —  •  wiederh.  ap.  Ghes- 
quiere L  c.  n.  p.  65-67.  —  *tien  grössten  Theü 
ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  1.  p.  397. 
398.  —  Miraenla  alia  auctore  anonymo  in  AA. 
SS.  Boll.  l.  c.  p.  812.  813.  —  Miraenla  alia  au- 
ctore Bai d er i CO  episcopo  ibid.  p.  813.  —  Mira- 
enla alia  facta  saec.  XIV  ibid.  p.  814.  815.  {Cf. 
luTentio  corporis  s.  Ved.)  —  Sermo  de  relatione 
corporis,  vtd.  oben  Historia  translationis.  — 
Sermo  Haiminiin  natali  s.  V-i  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  I.  p.  802.  803.  Cf.  p.  962.  —  Excerpta  quae- 
dam  ad  vitam  s.  Vedasti  pertinentia  ap.  KoUar, 
Analecta  monumentorum.  L  Vindob.  1761.  fol. 
p.  633-642. 

Erl.-Sehr.:  Arbellot,  Dissertation  sor  le  lien  de  nais- 
sance de  8.  Vaast ,  snivie  de  l'ancienne  vie  du  saint. 

Limoges  et  Paris  1886.  9f.  76pag.  2  fr. 
Cor  biet,  Jul.,  Uagiographie  da  diooöse  d'Amiens.  IV. 

Paris  1874.  p.  1 ;  V.  p.  70. 
van  Drival ,  Le  lieu  de  naissance  de  s.  Vaast,  disser- 

tation  historiqae  in  Mömoires  de  i'Acad^mie  d'Arras. 

V.  1872.  p.  251. 
Fabricias,  Bibl.  med.  et  infim.  latinitatis.  VI.  1746. 

p.  804. 
Oazet,  G.,  Vie  de  s.  Wast,  6vdqne  d'Arras.  Valen- 

ciennes  1622.  8P;  —  itrid.  1682.  l2mo;  —  Und.  1701. 

12mo. 
Henschen ,  G.,  Commentar.  praevius  in  AA.  SS. Boll. 

l.o.p.  782-792. 
Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  1785.  p.  409. 
Kr  nach ,  Br.,  tn  Mittheilongen  des  Instit.  f.  österr. 

Geschichtsforschung.  XIV.  p.  427  ff. 
Meier,  Ant.,  De  rebus  divi  Vedasti  episc.  Atrebatensis 

libri  3.  Lutetiae  1580.  BP.  Ein  lateinisches  Gedicht  von 

eea.  3500  Versen. 
Pergot,  Aug.  Bern.,  Saint  Vaast,  cat^chiste  du  roi 

Clovls  et  premierövdque  d'Arras,  originaire  du  P6ri- 

?9rd.  Pöngueux  1884—1886.  8».  5  broefutres,  22, 12, 
,&9etl3vag. 

Pertz'  Archiv  VII.  1839.  p.  245;  XL  p.  264. 

Schubert,  H.  v.,  Die  Untenxrerfung  der  Alamannen 
unter  die  Franken.  Kritische  Untersuchung.  Strass- 
bni^g  1884.  gr.  S».  p.  152-169:  Vita  Vedasti. 

Stalin,  Wirtembeigische  Geschichte.  I.  p.  148.  A.  6. 

V.  Sybol,  Zusatz  zu  H.  Düntzers  Aufsatz  ,Die  Ala- 
manenschlacht  des  Clodowig '  in  Jahrbücher  des  Ver- 
eins von  Alterthumsf reunden  im  Bheinlande.  IIL  Bonn 
1848.  80.  p.  39 -42. 

Wa  1 1  e  u  b  a  c  h ,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  5.  Aufl. 
L  1885.  p.  151. 448;  6.  Aufl.  L  1893.  p.  97. 163. 297. 

De  SS.  Vellesio  et  Fausto  episcopis  Henschen 
in  AA.  SS.  Boll.  20.  Mai.  V.  p.  *177. 

Vita  s.  Venantii  abbatis  Turonibus  (f 
cca.  saec.  V  fin.)  auctore  Gregorio  Tü- 
ren ensi  (Vit.  Patr.  XVI). 

Ausg.:  Un  AA.  SS.  BolL  13.  Oct.  VI.  p.  219- 
221.  Cf  Berthodi  commentar.  praevius  ibid.  p. 
211-219.  —  *  ed.  Krusch  in  Mon.  Germ.  bist. 
Scr.  rer.  Meroving.  I.  1885.  p.  724-727. 

102* 


1620 


VITA  S.  VENANTH  —  VITA  S.  VBRENAE 


Vita  s.  Venantii  episcopi  Vivarii  {Vi- 
viers)  in  Occitania  Galliae  (saec.  VI)  au- 
ctore  anonymo. 

Äuag,:  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  11.  p.  107- 
110.  Cf. Pinii commentpraevias ibui, p.  103-107. 

lyi.'Sekr.:  B(l6ton),  vie  s.Venanoe,  ^ydqae  de  Vi- 

Tiers.  Valence  18ö8.  9>. 
Champion j  Saint  Venanoe,  örtene  de  Yiviera,  sa 

▼ie,  868  mirades ,  ees  reliqaet.  Valence  1864.  ISmo. 

194  pag. 
Histoire  litt6raire  de  la  Franoe.  VIII.  1747.  p.  478. 

Acta  s.  Venantii  martjris  Gamerini  in 
Italia  apocrypba. 

Äuag.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Mai.  IV. 
p.  139-144.  —  Historia  ablati  et  relati  cor- 
poris, ex  edit.  Ferd.  Ughelli  ibid.  p.  137-139.  — 
Appendix:  quomodo  acta  s.  V-i  ex  antiquiori- 
bus  AA.  s.  Agapiti  pueri  martyris  Praenestmi  pro 
magna  parte  sint  desumpta,  ibid,  post  p.  144. 
{Ckirton.)  Cf.  Papebroohii  comment  praevius 
ibid.  p.  136  et  VII.  p.  804-806. 

Erf.-Sehr.:  Atti  di  8.  Venanzio  m.  protettore  prindpale 
della  cittA  e  8tato  di  Camerino.  lUnstrati  e  diieei. 
Roma  1796.  4«. 
Moniquet,  Vie  de  8.  Venanoe,  martyr  (de  Camenno). 
Paris,  Tolra  1892.  12mo.  140  pag. 

Vita  s.  Venantii  Methonae  mortui  et 
Lerini  honorati  (f  cca.  374). 

Ausg. :  ex  mss.  in  AA.  SS.  BoÜ.  30.  Mai.  VII. 
p.  241.  242  c.  Hensohenii  comment 

De  s.  Venantio  episc.  et  mart.,  ex  Dalmatia 
Eomam  translato  in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I. 
p.  6.  Cf.  p.  897. 

De  s.  Venantio  alio  mart.  ex  Italia  in  Qer- 
maniam  translato.  —  Historia  translationis  ex 
Vita  b.  Rabani  a  Rudolfe  teste  ocolato  scripta 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  April.  I.  p.  7.  8. 

De  8.  Venantio  eremita  pro  mart.  culto  in  Ar- 
tesia  Belgii  provincia  (saec.  VIII)  Byei  comment 
histor.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Oct  V.  p.  127-133. 
Cf  Auctarium  ad  AA.  SS.  Boll,  tomi  V.  Oct  p.  28 
et  Rigolloti  nota  ibid.  Suppl.  p.  41*.  42*. 

Vita  8.  Venceziavi  =  Vita  s.  Wenceslai. 

De  s.  Vendimiano  eremita  in  Bithynia  (f  post 
500)  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  99. 

De  s.  Venerando  episcopo  Arvemensi  in  Gallia 
(saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  IL  p.  194. 

Vita  s.  Venerii  presb.  eremitae  in  Tyro 
maiore,  maris  Ligustici  insula  (f  saec. 
VII)  auctore  anonymo. 

Atisg.:  *  ex  Petri  Calo  I.  p.  256  et  ms.  — 
Un  AA.  SS.  Boll.  13.  Sept  IV.  p.  115-120.  Cf 
Suyskenii  comment.  praevius  ibid.  p.  108-115.  — 
Vita  alia  ap.  Affarosi,  Memorie  istor.  del  mon- 
astero  di  s.  Prospero  di  Reggio.  III.  Padova  1746. 
p.  153-162.  —  Revelatio  corporis  et  miracula 
ibid.  p.  163-174. 

Erl.-Sehr.:  Vita  o  miracoli  di  s.  Venerio  ap.  Affarosi 
l.  c.  I.  p.  339-352. 

De  s.  Veneria  episc.  MediolaneDsi  (f  409)  in 
AA.  SS.  Boll.  4.  Mai.  I.  p.  494.  495. 

De  SS.  Venerio,  Leontia  virg.,  Casto  etc.  mart. 
Eystadii  in  öermania  in  AA.  SS.  Boll,  1.  Mart. 
I.  p.  32.  33. 


De  b.  Ventura  ord.  Gniciferorom  Hispelli  in 
ümbria  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I.  p.  432.  433. 

De  s.  Ventura  presb.  et  mart  in  agro  Tifer- 
nensi  in  ümbria  (f  cca.  1250)  in  AA.  SS.  Boll. 
7.  Sept.  III.  p.  202. 

De  s.  Venuetiano  proconsule  cum  uxore  ac 
filiis  mart  Tuderti  in  ümbria  (f  311)  in  AA. 
SS.  Boll.  18.  April,  n.  p.  541.  542. 

De  8S.  Vera  et'Snpporina  Claromonte  in  Gallia 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Janr.  n.  p.  593. 

Vita  s.  Verani  episcopi  Gavallicensis  in 
Provincia  Oalliae  (saec.  VI  fin.)  auctore 
incerto. 

Ausg.:  ^ ap.  Labbe,  Bibl.  nova  n.  p.  690-695. 
—  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  19.  Oct  VIH.  p. 
467-473.  —  Appendix.  Narratio  de  morte  et 
sepultura  s.  Verani  ex  Vita  ms.  in  Gollectione 
Gdlomii  I  ibid.  p.  473.  474.  Cf.  Bossuei  com- 
mentar.  praevius  ibid.  p.  452-467. 

Brl.'Schr.:  Andr6,  JeanFtanc.,  Histoire  de  s.V^raa, 
anachordte  ä  Vaaduse,  6veqae  de  Oavaillon,  am- 
bassadenr  da  roi  Oontnan.  Paria  1858.  18mo.  3  fr. 
:  Notice  bistoriqne  snr  le  tombean  de  a.  Voran  i 


Vauclase.  Carpentraa  1852.  9>. 
Fabricins.  Bibliotheoa  med.  et  inf.  latiiiitatis.  VI. 

1746.  p.  805. 
Fonrviero,  Savi6  de,  Panegiii  de  sant  Veran.  & 

dins  la  oatedralo  de  Cayaioun,  20  de  nonTcmbre. 

Avignoun  1892.  ^. 
Hi8toire  littöraire  de  la  France.  HI.  1735.  p.  356; 

VI.  p.  517. 
Valleret ,  Vie  de  s.  Voran ,  övdqne  de  CaTailloo.  Gap 

1848.  9^. 

De  s.  Verano  episc.  Venciae  in  Gallia  (saec.  V) 
Perieri  comment  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  10.  Sept 
m.  p.  540-552. 

Vita  8.  Verdianae  virg.  Gastelli-Florentii 

in  Etruria  (f  1242)  ab  Attone  episcopo 

latine  scripta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  1.  p.  257- 
263;  cf  commentar.  praevius  ibid.  p.  255-257. 

ErL- Schar.:  Pazzi,  Aiess.de,  Bistretto  della  Tita  di 
8.  Verdiana  yeiKine  de  Castelfiorentino.  CSastelfion^a- 
tino  1858.  8P.  Oon  ritroito. 

De  s.  Verecundo  episc.  Veronae  (f  522)  Bos- 
suei sylloge  bist,  in  AA.  SS.  Boll-  22.  Oct  IX. 
p.  586-588. 

De  s.  Veredemio  eremita  conf.  in  territurio 
ücetiensi  Galliae  (f  cca.  540)  Pinii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  23.  Aug.  IV.  p.  636-640. 

De  s.  Veredemo  episc.  Avenionensi  in  Gallia 
(saec.  VIII)  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun.  III.  p.  411. 

Vita  s.  Veremundi  abbatis  Hyrachensis 
in  Navarra  (f  1092). 

Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  8.  Mart  I.  p.  795-799. 

Erl.-Sehr.:  De  8.  Veremnndo  ap.  MabiUon,  AA.  SS. 
o.  8.  Bon.  saec.  VI.  2.  p.  766.  767. 

Vita  s.  Verenae  quae  sub  Diocietiano 
cca.  300  in  Alamanniam  venisse  et  apud 
Zurziacum  (1.  Sept  344)  mortua  esse  di- 
citur,  auctore  fratre  ecclesiae  ibidem  col- 

legiatae.  Geschrieben  1005—1032. 

Handschr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  446*, 
Archiv  IV.  p.  570. 


ACTA  88.  VERISSnn  —  TITA  S.  VICELINI  EP.  ALTENB. 


1621 


Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept  I.  p.  164-168. 

—  Der  Prologns  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  iV.  p.  446*. 

—  Miracula  s.  Y-ae  {gesehrieben  xu  Anfang 
des  11,  Jahrh.  in  Zurxaeh)  auotore  eodem  ano- 
nymo  *  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  168-173.  —  •  aus- 
xiigliek  ap.  Pertz  I.  c.  IV.  p.  457-460  ed.  Waitz. 

—  VariaDten  ed.  L.  Baamann  in  Anzeiger  für 
Schweizer  Geschichte.  N.  F.  Jahrg.  VIII.  1877. 
p.  288.  —  Appendix  ex  Vita  Germanica  lat 
interpr.  Winando  Pescher  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  174.  175.  —  Vita  metrica  ex  cod.  Mona- 
censi  lat.  n®  18628  ap.  Harster,  Novem  vitae. 
1887.  p.  15-19. 

Erl.-Sdnr.:  Adler,  M.,  Sammarische Beschreibong des 

Lebens  und  Sterbens  der  h.  Jancldrawen  n.  Majtnn 

Verena.  Ang»biu]^  1616.  8^. 
O  e  s  c  h  i  c  h  t  e  der  h.  Verena.  Bottweil  1843.  9.  Jkl .60. 
Hilber,  Jos.  Ant,  Lebensgeechichte  der  h.  Jungfrau 

Verena.  Lindau  1862.  16mo.  90  ^ 
Haber,  Das  Leben  der  h.  Jongfran  Verena  in  Wort 

und  Bild.  Mit  23  Kupferstichen.  Klingenaa  1878.  8^. 

82pag, 
:  Oeschichte  des  Stiftes  Zarznch.  Klingenaa  1869. 

8<^.  300  pag.  Oiift  darin  mim  Verena -Literatur. 
Lütolf,  Alois,  St.  Verona  tn  seinen  Die  Glaubens- 

boten  der  Schweiz  vor  StOallus.  Lucern  1871.  gr.8^. 

p.  182-192. 
Stalin,  Wirtembergische  Geschichte.  I.  p.  423. 
Stilting,  Commont.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  I.  c. 

p.  167-164  (mö  ÄliMidung). 
l^attenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  6.  Aufl. 

L  1886.  p.866;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.S97. 

Acta  SS.  Veri88imi ,  Maximae  et  Juliae 
märt  (f  308)  Ulyssipone  in  Lusitania  au- 
ctore  anonyme. 

Ausg.:  ex  edit.  J.  Tamayi  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  Oct.  I.  p.  28.  29.  Cf.  Stiltmgii  comment  prae- 
vius  ibid,  p.  26-28. 

Miracula  s.  Verneri  »  Mors  et  miracula  s. 
"Werneri. 

De  8.  Vero  episcopo  Salemitano  (saec.  V)  van 
Heckii  sylloge  nistor.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Oct 
X.  p.  47.  48. 

De  8.  Vero  episc.  Viennensi  in  Gallia  (saec.  II) 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Aug.  I.  p.  20. 

De  s.  Vero  sive  Viro  Viennensi  episc.  in  Gallia 
(t  cca.  594)  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  822. 

Acta  8.  Veroii  presb.  Castellione  ad  Se- 
quanam  et  Marcennaci  (f  cca.  600)  au- 
ctore  saec.  XI. 

Ausg.:  *ex  4  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jun. 
m.  p.  382-388.  —  'Auszüge  ap.  Bouquet,  Rec. 
III.  p.  468;  ibid.  X.  p.  375. 

Erl.-Sdur.:  Joly,  Vie  de  s.  Verols,  cur6  de  Maroenay, 
pation  de  Chätillon  -  sur  -  Seine,  d'aprds  les  imprim^ 
et  de  nombreux  mss. ;  pröc^öe  d'nn  aperpu  de  l'iiist. 
des  Gaules,  depuis  les  terops  primitifs  et  renfennant 
l'hist.  du  roi  Uontran.  Chatilion-sor- Seine,  Dijon, 
Troyee  1868.  8f>. 

Vita  s.  Veronae  virg.  prope  Lovanium 
in  Brabantia  (saec.  IX  fin.)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  ex  ms.  Rubeae  Vallis  in  AA.  SS.  Boll. 
29.  Aug.  VI.  p.  526-530  c.  Stiltingii  commentario. 

Historia  s.  Veroni  conf.  Lenibecensis 
{Lembecq-lez-Hal^  prov.  Brabant)  inven- 
tionis  miraculorumque  et  translationis  au- 


otore Olberto  sive  Obberto  abbate  Gem- 
blacensi  ac  denique  S.  Jacobi  Leodiensis 
(t  1048). 

Ausg. :  ^  ed.  et  notis  illustravit  Georg.  Gaio- 
pinus.  Montibus  1636.  12mo.  Sehr  selten.  —  '  ed. 
Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart  in.  p.  845- 
850.  —  'Excerpte  unt.  d.  Tit.:  Ex  miraculis 
8.  V-i  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  750-753  {ist  auch  von  Jacobus  de  Guisia 
[s.  d.]  ed.  Fortia  IX.  p.  420-436,  ap.  Pertz  1.  c. 
XIV.  p.  44-48  aufgenommen). 

ErL'Sehr.:  Luyoz,  G.  L.,  Gort  begryp  van  het  leven 
ende  miracelen  van  den  h.  Veronus,  belyder,  patroon 
der  stad  Lembeke.  Brüssel  1792.  8P. 
Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Deutschlands  Qeechichtaquellen.  6.  Aufl. 
IL  1886.  p.  140;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  156. 

De  s.Veronioa  matronaHierosoIymitana(saec.I) 
Henschenii  commentarins  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
4.  Febr.  I.  p.  449-457  (effigies  Christi  data  s.  V-ae; 
effig.  Ch-i  a  s.  V-a  Romam  lata;  an  ea  neptis 
Herodis  regis?  cultus  V-ae;  cougugium  s.  Ama- 
toris  et  V-ae;  adventus  utriusq.  in  Gallias;  an 
V-a  sanguinis  profluvio  a  Christo  liberata;  pietas 
catholicorum  erga  effigiem  Ch-i  a  s.  V-a  Romae 
relictam;  effigies  ad  archetypum  efformatae  et 
cultu  celebres).   Cf.  p.  960. 

JBÜrl.-Sehr.:  Palme,  Jos.,  Die  deutschen  Veronicalegen- 
den  des  12.  Jahrh.,  ihr  Verhältniss  unter  einander 
und  zu  den  Quellen.  Ptogr.  des  Obeif^mn.  der  Klein- 
seite. Prag  1893.  BP.  42  pag. 
Weale,  W.,  De  l(^^nde  der  h.  Veronica  tnDietsche 
Warande.  Nieuwe  reeks.  Jaai^.  III.  p.  600-616.  Studie 
über  Karl  Pearson ,  Die  Fronica,  ein  Beitrag  zur  Oe- 
schichte des  Christusbildes  im  Mittelalter.  Strassbuiv 
1887.  gr.  80. 

Vita  b.  Veronicae  de  Binasco  virg.  Me- 

diolani   a.  1497.   Libri  8.   Auctore  Isi- 

doro  de  Isolanis  ord.  Praed. 

Ausg. :  *  Mediolani,  typis  Gotardi  Pontici  1518. 
—  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  887 
-929. 

Erl.'Sdtr.:  Clerici,  Ant.  Mar.,  Yita  e  visioni  della  b. 
Veronica,  monaca  del  ven.  monasterio  di  s.  Marta  di 
MUano.  Milano  1685.  SP. 
Fabricitts,  Bibl.  med.  et  Inf.  latin.  ed.  Mansi  IV. 
p.  191. 

De  SS.  Venila,  Secundino,  Siricio  etc.  mart. 
Adrumeti  in  Africa  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  EQ. 
p.  242.  243. 

De  8.  Vetula  mart  apud  Graecos  in  AA.  SS. 
Boll.  15.  Jun.  11.  p.  1050. 

De  SS.  Viario,  Donato,  Cypriano  etc.  mart.  in 
AA.  SS.  Boll.  10.  April.  I.  p.  864. 

De  8.  Viatore  conf.  apud  Aurelianenses  in 
Gallia  (saec.  VI)  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Aug.  II.  p.  82. 

Tita  s.  Viatoris  lectoris  Lugduni  in 
Gallia  (f  cca.  390)  a  Theophilo  Ray- 
naud o  collecta. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Oct.  IX.  p.  71.  72 
c.  Buckii  commentario  praevio  ibid.  p.  70. 

Erl.-Schr.:  Perrod,  Maar.,  £tade  critiqQe  sur  l'an- 
thentidtö  des  reliques  de  ss.  Amator  et  Viator,  d6- 
pos^es  dans  TögUse  de  Saint -Amonr  (Jura).  Be- 
sannen 1894.  8^.  15  pag. 

Yita  s.  Vicelini  episcopi  Altenburgensis 

(f  12.  Dec.  1154)  et  translatio  reliquia- 
rum  (1509).   Compendium. 


1622 


VITA  S.  VICELINI  EP.  ALTENB.  —  DE  SS.  VICTORE 


Äuag,:  ^ap.  Helvaderum,  Sylva  chronologica 
I.  p.  52.  —  •  ap.  Leibnit. ,  Scr.  rer.  Bronsv.  f.  p. 
780.  781.  —  ^unt.  d.  Tit.:  Epitaphium  et  com- 
pendium  vitae  ac  translat  s.  V-i  episc.  descri- 
ptum  in  tabula  quae  erecta  olim  stetit  in  templo 
Bordishobnensi  ap.  Westphalen,  Mon.  ined.  Cimbr. 
IL  p.  8-10.  —  *unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  V-i,  in  ta- 
bella  parieti  Bordeshobni  in  templo  infixa  ap. 
Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  p.  443-445.  —  *  eben- 
so aus  den  Papieren  der  Bollandisten  mitgetheilt 
von  C.  Schirren  in  Zeitschrift  der  Gesellschaft  f. 
schlesw.- holst- lauenb.  Geschichte  VIII.  1878.  p. 
316.  317.  —  Translatio  s.  V-i  a  Novomonasterio 
in  Bordesholm  cca.  1332  *  ex  cod.  c.  1481  scripto 
ap.  Westphalen ,  Monum.  inedita  IL  praefat  p.  33, 
so  schlecht  wie  möglich.  —  'ap.  Langebek,  Scr. 
rer.  Dan.  IV.  p.  456.  457.  —  ■  ed.  W.  Leverkus  in 
Jahrbücher  für  d.  I^Andeskunde  der  Herzogthümer 
Schleswig- Holstein  u.  Lauenburg.  V.  Kiel  1862. 
p.  81-83,  ziemlich  genau.  —  'ed.  Nik.  Beeck  in 
Quellensaromlung  der  Schi. -Holst -Lauenburgi- 
sehen  Geschichte.  IV.  1875.  p.  190-192.  —  De 
b,  Tieelino  et  duobus  martyribus  ex  ms.  Danico 
(sec.  XV)  aus  den  Papieren  der  Bollandisten  mit- 
getheilt von  C.  Schirren  in  Zeitschrift  der  Ges. 
f.  schl.-holst-lauenburg.  Geschichte.  VIII.  1878. 
p.  302-306;  cf.  p.  318.  —  Versus  antiqui  de 
s.  Vicelino  episc.  [auctore  Sydone  praeposito 
Novimonast. ,  wie  Bippen  u.  Beeck  meinen  ^  Schir- 
ren verwirft;  verfasst  1187  bis  Mitte.  1188.  — 
Handschr.:  Hamburg,  Stadtarchiv  Cl.  I.  Lit  0'. 
n"  11.  mbr.  4']  ^  in  Historia  archiepiscoporum 
Bremensium  ed.  Erpold.  lindenbrog.  Appendix. 
Lugd.  Bat  1595.  4^  p.  122.  —  ^wieSerh.  ap.  Lin- 
denbrog, Scr.  rer.  Germ,  septentr.  1609  ('ed.  2**'. 
1630.  p.  134-141;  —  *  ed.  Fabricius.  1706.  p.ll8- 
124).  —  wiederh.  *  ap.  Leibnit,  Scr.  rer.  Brunsvic. 
L  1707.  p.  774-780;  —  "^  ap.  Staphorst,  Hamburg. 
Kirchengeschichte  I.  1.  1726.  p.  626.  —  ^  ap. 
"Westphalen,  Monum.  inedita  IL  1740.  p.  1-8.  — 
«ap.  Langebek,  Scr.  rer.  Dan.  IV.  1773.  p.  446- 
455.  —  *  ed.  Nik.  Beeck  1.  c.  IV.  1875.  p.  157- 
171.  —  Versus  saec.  XV  exe.  de  venerando  V-o 
ed.  Bleeck  1.  c.  p.  194.  195.  Varianten  u.  Ergän- 
zungen aus  den  Papieren  der  Bollandisten  mit- 
getheilt von  C.  Schirren  in  Zeitschrift  der  Ges.  f. 
schle8w.-holst.-lauenburg.  Geschichte.  VIII.  1878. 
p.  311.  312,  gibt  16  Verse  mehr.  —  De  venerab. 
V-o  Carmen  ed.  Bleeck  in  Quellensammlung  etc. 
1.  c.  p.  197.  198. 

Erl.'Sehr. :  Bippen ,  Wilh.y.,  Krit.  üntenachiini^  über 
die  Versus  de  vita  Vicelini  und  den  sogen.  Bericht 
des  Propst  Sido  von  Neomüuster.  Göttinger  Inaag.- 
Dissert.  Lübeck  1868.  S».  ölfog. 

Böhmer,  A.,  Vicelin.  Ein  Beitrag  zur  Kritik  Hel- 
molds  und  der  filteren  Urkanden  von  Neamünster 
und  Segeberg.  Mit  Beilagen :  ,  Zur  Chronologie  Hel- 
iDolds'  .  .  .  Rostock  er  Inaug.- Dissertation.  "Wismar 
1887.  80. 

Gawanka,  Gar., St. Vicelini Holsatarum  efWagriorum 
npostoli  Tita,  cui  inserta  est  de  propogata  in  Slavis 
dioecesoos  Hammaburgensis  ante  Vicelinum  religione 
christiaim  brevls  disputatio.  Disn.  inaug.  bist,  vrati- 
$laTiael863.  8».  32  vag. 

Giesebrecht,  L.,  Wendische  Geschichten  ITl.  p.8ö6. 

V.  Haie m.  Vicelins  Leben,  nebst  einer  Einleitung  in 
die  Geschichte  Wagriens  tn  Nordalbingische  Blfitter, 
hrsgb.  von  Winfried.  L  Hamburg  1820.  p.  219. 

Haupt,  Rieh.,  Die  Vizelinskirchen.  Baageschichtliche 
Untersuchungen  an  Denkmälern  "Wagriens.  Kiel  1884. 
gr.80.  p.lU-122. 


Höhlbauin,H.,  Vioelin  und  seine  K<»iTOhen  «i  For- 
schungen zur  deutschen  Geschichte.  XVu.  GÖttii^en 

1877.  p.  211-229. 
Kruse,  E.  Chr.,  St.  Vicelin.  Altana  1826.  8^. 
Lappen berg,  J.  M.,  Anfinge  wegen  Bio^raphieii  des 

h.  vioelin  m  Archiv  für  Staats-  und  Kirchengesch. 

der  Herzogthümer  Schleswig,  Holstein  und  I^ueo- 

buig.  Hrsgb.  von  Ifichelsen  undAsmussen.  IL  Altoaa. 

p.667. 
Schirren,  C,  Die  Versus  de  vita s.  Vicelini  in  jewun 

BeitrSge  zur  Kritik  Uterer  holstein.  Geschichtaquellea 

(Leipzig  1876)  p.  1-9;  241  ff.  ^prieht  die  Versus  dem 

Sido  ah. 
:  Alte  und  neue  Quellen  zur  Geschichte  Vioelins. 

Aus  den  Papieren  der  Bollandisten  mitgetheilt  ibid. 

Vra.  1878.  p.  297-828. 
:  Ueber  Vioelins  Priesterweihe  m  Forschungen  zur 

deutschen  Geschichte.  XVII.  Göttingen  1877.  p.  376 

•889. 
Strunck,M., Westpbalia sancta  ed. Oiefers.  L  Fader- 

bomae  1864.  p.  129-140. 
Wa  ttenbach  «Deutschlands  Geschichtsqaellen .  5.  Aufl. 

n.  1886.  p.  9. 34. 75. 806.309;  6.AulL  II.  1894.  p.339. 

8*2.    Ygi  Helmoldus. 

Sydo  praepos. 

Yita  s.  Vicinii  episcopi  Sassinatensis  in 
Italia  post  persecutionem  imper.  gentiliuni 
et  miracula  auctore  anonyme. 

Ausg. :  ex  libro  Hieronymianonim  Ariminen- 
sium  in  AA.  SS.  BoU.  28.  Aug.  VI.  p.  190-195. 
Cf.  Pinii  comment.  praevius  ibid.  p.  189. 

De  SS.  Victo,  Maurelia,  Quinto  etc.  mart.  Afiis 
in  AA.  SS.  BoU.  21.  Mai.  V.  p,  5. 

De  SS.  Victore  y  Adriano,  Pamphilo  etc.  mait. 
Antiochenis  in  AA.SS.Boll.  5.  Mart.  I.  p.  363.  364. 

De  88.  Victore,  Alexandro  et  Mariano  mart 
ut  videtur  Nicomediae  a.  303  Heckii  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  Vm.  p.  37.  38. 

De  SS.  Victore,  Chionia,  Agape  etc.  mart  Hera- 
deensibus  in  AA.  SS.  BoU.  1.  April.  I.  p.  9. 

De  88.  Victore,  Corona  et  aliis  20  mart  in 
AA.  SS.  BoU.  20.  Febr.  III.  p.  173. 

Erl.-Sditr.:  Gerlin,  Maroo,  Ifemorie  per  aerrire  alla 
storia  dei  santi  Vittore  e  Corona  mart.,  piotettori 
della  cittä  di  Feltre.  Feltre  1812.  9>. 

De  8.  Victore  diac.  Placeutiae  in  Italia  (t  cca. 
444)  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Mart.  I.  p.  429. 

De  8.  Victore  episc.  Capuae  (f  554)  J.  van 
Heckii  syUoge  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  17.  Oct. 
VUI.  p.  81-83. 

Erl.-Sehr.:  Piper,  Ferd.,  Zur  Geschichte  der  Eirchf^n- 
▼äter  aus  epi^raphischen  Quellen  in  Briegers  Zeit- 
schrift f.  Kirchen8;eschichte.  I.  Gotha  1877.  p.  239. 31i.i. 
Pitra,  J.  B.,  SpicUegium  Solesmenso.  I.  1852.  p.  l- 
Liv ;  scripta  s.  V-  s  p.  266  -  277:  296  -  801, 

De  88.  Victore  episo.,  Felioe,  Alexandro  ete. 
mart.  Romae  in  AA.SS.BoU.  20.  April.  IL  p.  748. 

De  8.  Victore  epioc  VHenoi  in  Afiica  (c.  484) 
Cuperi  comment^.  histor.  in  AA.  SS.  BoU.  23. 
Aug.  IV.  p.  628-632. 

Erl.'Sehr. :  (Liren ,  J.)  Dissertation  sur  Tictor  de  Yite, 
avec  une  nouvelle  vie  de  cot  ^vdque.  Paris  1706.  8^. 
Vgl.  Victor  Vitensis. 

De  SS.  Victore  1  et  II  episcopis  Metensibus  R. 

de  Buckii  comment.  historicus  in  AA.  SS.  Boll. 
Oct.  XII.  p.  668.  669. 

De  SS.  Victore  et  Aetio  episc.  et  mart.  Barci- 
none  in  Hispania  (saec.  I)  in  AA.  SS.  BoU.  4. 
April.  I.  p.  321. 

De  SS.  Victore  et  Scyreneo  mart  Romanis,  Tor- 
naci  in  Belgio  in  AA.  SS.  BoU.  29.Mai.yiI.  p.  19. 


DE  SS.  VICTORE  —  VITA  VICT0RI8  H  PAPAE 


1623 


De  SS.  Victore  et  Stephano  mart.  in  Aegypto 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  Aprü.  I.  p.  10. 

De  SS.  Victore y  Feiice,  item  Victore,  Carisia 
etc.  mart  sab  Maximiano  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mai. 
II.  p.  101. 

De  88.  Victore,  Felioe,  Narcisso  et  socüs  mart. 
Airis  in  AA.  SS.  BolL  1.  Janr.  I.  p.  19. 

De  ss.  Victore,  Luciano,  Apollinare  etc.  mart 
in  AA.SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  47. 

De  ss.  Victore,  Marcellino,  Satullo  ete.  mart. 
in  AA.  SS.  Boll.  30.  Mart.  III.  p.  828. 

De  ss.  Victore,  Marino,  Perpetua  ete.  mart 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Febr.  I.  p.  286. 

De  8.  Victore  mart.  Bracarae  in  Portugallia 
in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  IL  p.  78. 

De  s.  Victore  mart.  et  forte  Silvano  in  The- 
baide  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  V.  p.  46. 

De  s.  Victore  mart.  in  Africa  in  AA.  SS.  BolL 
10.  Mart.  IL  p.  ?3. 

De  ss.  Victore,  Maxime,  Marciano  etc.  mart. 
in  Aegypto  in  AA.  SS.  BoQ.  27.  April.  III.  p.  487. 

De  ss.  Victore,  Nemore,  Feiice  etc.  mart  Me- 
diolani  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Mai.  UI.  p.  284. 

De  ss.  Victore,  Pamphilo,  Donato  etc.  mart. 
Afris  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April.  II.  p.  541. 

De  s.  Victore  papa  et  mart.  c.  a.  199  Romae 
SoUerii  comment  chronolog.  -  historicus  in  AA. 
SS.  Boll.  28.  Jul.  VI.  p.  534-542. 

£y{. -SeAr.:  Neu  mann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat 
und  die  allgem.  Kirche.  I.  Leipzig  1890.  8<^.  p.  295. 
Sandinus,  A.,  Dissertat.  de  s.  Victore  I  minitante 
anathema  Asianis  more  Jadaeornm  paacha  celebranti- 
bas  in  tpniM  Dispatatt.  advitas  pontific.  Ferrar.  1742. 
8P.  p.  42-51. 

De  8.  Victore  solitario  Campi-Boni  in  dioec. 
Nannetensi  (saec.  VI)  Pinii  sylloge  in  AA.  SS. 
Boll.  31.  Aug.  VI.  p.  683.  684. 

De  SS.  Victore,  Public,  Saturuino  mart.  Afri- 
canis  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Janr.  IL  p.  1080. 

De  SS.  Victore,  Satumino,  Alexandro  etc.  mart. 
Polentiae  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Mai.  IIL  p.  202. 

De  SS.  Victore,  Saturoino,  Solutore  et  XII 
sociis  mart  Afris  in  AA.  SS.  BolL  26.  Mart.  III. 
p.  617. 

De  SS.  Victore,  Stephano,  Januario  mart.  Ae- 
gyptiis  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  ü.  p.  299. 

De  SS.  Victore,  Stercatio  et  Antinogeno  mart. 
Emeritensibns  in  kk.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  535. 

De  SS.  Victore,  Stercorio,  Emiliano  etc.  mart. 
Africanis  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p.  163. 

De  ss.  Victore,  Urbano  et  Sapargo  mart.  in 
Africa  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Oet  II.  p.  6. 

De  ss.  Victore,  Victorino,  Claudiano  etc.  mart. 
Nicomediae  et  Apamiae  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Mart 
1.  p.  423. 

De  SS.  Victore,  Zotico,  Acindyno  etc.  mart. 
Nicomediensibus  (f  303)  in  AA.SS. Boll.  20.  April. 
IL  p.  747. 

Acta  SS.  Victoris,  Alexandri,  Longini 
etc.  Massiliae  (saec.  IIL  IV)  breviora  au- 
ctore  anonymo. 


Ausg.:  in  AA-  SS.  Boll.  21.  Jul.  V.  p.  142. 143. 

—  Acta  loogiora  auctore  anonymo  ex  ms. 
Chiffletii  ^Und.  p.  143-148.  —  «ap.  Ruinart,  AA. 
primorum  mart.  Amstelod.  1713.  fol.  p.  292-299. 

—  Miraoula  auctore  anonyme  ex  cod.  ms.  ibid. 
p.  148-162.  Gf.  Cuperi  comment  praevius  ibid. 
p.  135-142.  —  Passio  s.  Victoris  Massiliensis 
mai'tyris:  ,Cum  sub  Diodetiano^  ex  cod.  Namurc. 
n°  53  in  Analect  BoUand.  IL  p.  317-321. 

Passio  s.  Victoris  auctore  Marbodo 
Bedonensi  episc.  (f  1123).     Metrice. 

Ausg.:  ex  ^  edit  Redonensi  a.  1524,  sed  casti- 
gatius  •  ed.  Beaugendre  in  Opp.  Hildeberti  Ceno- 
manens.  Paris.  1708.  fol.  p.  1527.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat  CLXXI.  p.  1615-1626. 

Translatio  ss.  Victori8  et  socii,  marty- 
rum  Romanorum,  Insulis  in  Flandria  a. 
1611  auctore  Joa.  Buzelino  S.  J. 

Ausg. :  in  kk.  SS.  Boll.  23.  Janr.  IL  p.  554 
-560. 

Passio  ss.  Victoris  et  sociorum  eius 
330  sub  Maximiane  imp. 

,  In  oppido  Franconim  qnod  ex  maionun  suoTum  sedi- 
bns  Troiam  sive  Xantam  nnncTipabant.' 

Attsg. :  ex  cod.  Namurc.  15.  n**  14  in  Analect 
BoUand.  L  1882.  p.  625-628;  cf.  p.  496. 

Passio  SS.  Victoris  et  Urei,  vid.  Martyrium  s. 
Victoris,  ürsi  et  sociorum. 

Acta  s.  Victoris  martyris  Ceresi  in  Ca- 
stella  veteri  Hispaniae  (f  cca.  950)  au- 
ctore anonvmo. 

V 

Ausg. :  ex  tabulis  ecciesiae  Burgensis  in  kk. 
SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  837.  Cf.  Pinii  comment 
praevius  ibid.  p.  835-837. 

Vita  SS.  Victoris  martvris  et  Susannae 

</ 

virginum  Mosomensium. 

Ausg. :    ab  Nicol.  Haberto  edita  in  AA.  SS. 

Boll.  9.  Febr.  11.  p.  340-342. 

Passio  s.  Victoris  Massiiiensis,  vid.  Acta  s.  Vi- 
ctoris ,  Alexandri .  .  . 

Acta  s.  Victoris  INauri  martvris  Medlo- 
iani  a.  303. 

Ausg. :  ex  mss.  et  Mombritio  in  kk.  SS.  Boll. 
8.  Mai.  IL  p.  288-290.  —  Analecta  ex  s.  Gre- 
gor io  TnroD.  miracul.  I.  cap.  45  ibid.  p.  290. 
Cf.  Henschenii  comment.  praevius  ibid.  p.  286  et 
VIL  p.  617. 

Erl.-Scfir.:  Bicognizione  dei  glor.  corpi  dei  santi 
Vittore  Manro  mart,  Satire  confess.,  Casto  e  Polemio 
diaconi  conf.,  compiata  in  qnest'  a.  1860  entro  la 
basilica  di  Faosta.  tf  ilano  1861.  4P.  Con  6  tavoU. 

Acta  SS.  Victoris  militis  et  Coronae  ma- 
tronae  martyrum  in  Aegypto  (f  cca.  177). 

Ausg. :  ex  Mombritio  et  mss.  in  kk.  88.  Boll. 
14.  Mai.  IIL  p.  266-268.  —  Analecta  de  cultu 
et  reliquiis  herum  martyrum  ibid.  p.  268-271. 

—  Passio:  ,In  Aegypto^  ex  cod.  Namurc.  n®  53 
in  Analect  Bolland.  IL  p.  291-299. 

Vita  Victoris  II  papae  (f  1057,  auctore 
Bosone  cardinali  [?]). 


1624 


VITA  B.  VICTORIS  IH  PONTIF.  —  DE  S.  VICTORIO 


Äusg,:  ex  Cenoii  camerar.  libro  cens.  mpto. 
iRom.  Vaticani  arch.  n®  2526  ap.  TVatterich,  Rom. 
pontificum  vitae  I.  p.  185-187. 

Vgl.  Anonymus  Haserensis. 
Cencias. 

Tita  b.  Victoris  III  pontilicis  Romani 
(f  1087)  ex  libro  III  chronici  Casinen- 
sis  auctoribus  Leone  Marsicano  et 
Petro  Diacono  Casinensibus. 

Ausg, :  *  ex  editione  Angeli  de  Nuoe  a  •  Mu- 
ratorio  recusa  •  in  AA.  SS.  BoU.  16.  Sept  V.  p. 
400-435.  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXLTX. 
p.  918-962. 

ErL'Schr.:  De  b.  Victorein  paps  et  oliis  abbatibns 
et  viris  piis,  qni  in  monascerio  Casinenai  saec.  XI 
exe.  floraerant,  ap.  Habillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  2.  p.  583-625. 
Sticker,  Gomment.  praevios  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  373 -400. 

Vita  s.  Victoris  presb.  Arcbiaci  (Ards- 
sur-Aube)  in  Campania  Galliae  (saec.  VI. 
VII)  auctore  anonymo,  sed  antiquo. 

Ausg. :  ^  ex  mss.  a  Camuzato  (Promptaarium 
sacrarom  antiquitt.  dioecesis  Tricassinae.  Trecis 
1610.  fol.  p.  358)  edita  et  »  repetita  in  AA.  SS. 
Boll.  26.  Febr.  m.  p.  665-667.  —  Sermo  s.  Ber- 
nardi  abbatis  *  ibid.  p.  667.  668.  —  *  ap.  Surium, 
Vit.  SS.  26.  Febr.  —  Hymnus  triplex  auct  Ber- 
nardo  abbate  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  668. 

Acta*  s.  Victoris  seu  Victuri  episcopi 
Cenomanis  (f  cca.  419)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ex  3  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Aug. 
V.  p.  145-148.  Cf.  Sollerii  commentar.  praevius 
ibid.  p.  140-145. 

Martyrium  ss.  Victoris,  XJrsi  et  socio- 
rum  Thebaeorum  martyrum  Solodori  in 
Helvetia  a.  303.  304  auctore  anonymo: 
,Cum  tempore'. 

Ausg. :  ^  ed.  Surius,  Vit.  SS.  30.  Sept.  —  '  wie- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  30.  Sept.  Vm.  p.  291.  — 
Passio  eorundem  auctore  anonymo  (ind.  Gegend 
von  Genf  entstanden):  ,  Tempore  illo  cum'  ibid. 
p.  292.  293  ex  cod.  Siguiacensi.  —  Passio  s. 
Victoris  et  ürsi  alia:  ,Cum  sparsis'  [nach 
Lütolf  die  älteste  Darstellung.  —  Handsehr. :  St. 
Gallen,  Stiftsbibl.  n''  569.  mbr.  sec.  IX.  4^  fol. 
224-231]  ap.  Alois  Lütolf ,  Die  Glaubensboten  der 
Schweiz  vor  St  Gallus.  Lucern  1871.  gr.  8*^.  p. 
172-176.  —  Passio  alia  [ist  ein  jüngeres  Machr- 
werk;  Handsehr. :  der  vorhin  genannte  St.  Gal- 
ler Cod.  f.  223]:  ,Igitur  vir!';  nur  dem  Inhalte 
nctch  angegeben  ap.  Lütolf  1.  c.  p.  176-178. 

Erl.-Schr.:  Clens,  Cominent.  praevius  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  0.  p.  261-290  {mU  AMilduna). 

Egli,  Emil,  in  Friedr.  Meilis  Theolog.  Zeitschrift  ans 
der  Schweiz.  Jahrg.  IV.  1887.  p.  1-12.  KriHk  der 
Ada. 

Jahn.  Alb.,  Die  Stift -St.  Gallische  Passio  s.Yict.  et 
Ursi  bei  Lütolf  ...  in  amur  Oesch.  der  Burgundionen 
n.  Buiigundiens.  II.  Halle  1874.  8°.  p.  513 -518.  Hier- 
nach ist  dia  Piusio  ein  betrügerisches  Irr  lieht,  ein  meist 
aus  trübsten  Quellen  geschöpftes  Genfer  Machwerk. 

Lütolf,  AI.,  ürsus  u.  Victor,  die  ThebÄer  in  Solo- 
durum  in  seinem  annehmen  Werks  p.  148-181. 

Passio  s.  Victoriae  virginis  et  marty- 
ris:  , Factum  est'. 


AtLsg. :  ex  cod.  Namurc.  n®  15  i»  Analeci  Bol- 
land.  IL  1883.  p.  157-160. 

Erl.-Sdir.:  Quinta relli,  Bonar.,  DellAvita,  martirio 
e  colto  di  s.  Vittoria  veig.  Bomana,  nna  parte  del 
cui  sacro  corpo  si  renera  nell'  antica  cattediale  di 
Bagnorea.  Borna  1890.  8^.  173  pag. 

Yita  8.  Victoriani  abbatis  Asanensis  in 
Hispania  (f  560)  auct  Franc.  Didaco  de 
Aynsa-y-Triarte.  Hispanice  scripta. 

Ausg. :  latine  versa  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Janr. 
I.  p.  738-743.  Cf.  Elogium  bist  ap.  Mabillon,  AA. 
SS.  0.  8.  Ben.  saec.  L  p.  189.  190. 

De  ss.  Ylctoriano  proconsule  Garthaginis,  duo- 
bus  germanis  Aquisregiensibus,  Fmmentio  6^. 
mart.  Garthagine  cca.  a.  484  in  AA.  88.  Boll.  23. 
Mart.  in.  p.  460.  461. 

Translatio  ss.  Viotorinl  abbatis  Lucae,  Ambro- 
sii,  Privati  monachorum  in  AA.  88.  Boll.  5.  Janr. 
I.  p.  289. 

Acta  s.  Victorini  episcopi  Amitemi  in 

Vestinis  et  martyris  (sub  Nerva,  5. Sept?). 

Ausg. :  illustr.  atque  de  eiusdem,  ac  LXXXm 
88.  martyrum  Amitemensium  ooemeteiio  prope 
Aquilam  in  Vestinis  historica  dissertatio.  Gum 
append.  de  coemeterio  s.  Satumini,  seu  Thraso- 
nis  Via  Salaria  etc.  Auctore  Joanne  Marangoni. 
Romae  1740.  4^  Cum  imagg.  asri  incisis.  XVL 
184  pag.  Vgl  AA.  SS.  BolL  24.  Jul.  V.  p.  535. 

Tita  s.  Victorini  episcopi  Assisiensis  in 
Umbria  (f  250). 

Ausg.:  in  AA.  SS. Boll.  13.  Jun.  II.  p.  669-671. 

Vita  Victorini  Feltrensis  auctore  Fran- 
cisco Prendilacqua. 

Uebers.:  italienisch:  per  cura  di  Qius.  Bram- 

billa.  Como  1871.  8». 

Brl.-Sehr.:  Tirabosohi,  Stör,  della  letteratara  Ital. 
VI.  Fironze  1807.  p.  989. 

De  ss.  Victorino,  Alexandrino,  Euphrata  etc. 
mart.  Nicaenis  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Hart  III.  p.  554. 

De  s.  Viotorino  episcopo  Com!  in  Italia  (saec. 
Vn)  Limpeni  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept 
IL  p.  541.  542. 

De  s.  Victorino  episcopo  Poetovionensi  in  Pan- 
nonia  et  martyre  (saec.  VI)  G.  v.  Hoofißi  com- 
mentarius  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov.  L  p.  432 -44a 

De  SS.  Victorino,  Euciro,  Paulo  etc.  mart  Afris 
in  AA.  SS.  Boll.  22.  Febr.  HI.  p.  288. 

De  SS.  Victorino,  Mappalico,  Pusitimo  ete,  mart, 
in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  HI.  p.  243. 

De  s.  Victorino  mart  in  territorio  Bituricensi 
in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai.  HI.  p.  574. 

De  s.  Victorino  presb.  et  mart  prope  Cutiliss 
Sabinorum  oppidum  in  Italia  (f  exe.  saec.  I)  Lim- 
peni comment.  bist  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Sept  IL 
p.  489-506. 

De  SS.  Victorino,  Victore,  Nicepboro  eie.  mait 
Aegyptiis  (f  cca.  285)  Henschenii  sylloge  bist  in 
AA.  SS.  Boll.  25.  Febr.  HI.  p.  488-490. 

De  8.  Victorio  episcopo  Oenomanensi  (f  490) 
Stiltingii  sylloge  bist  in  AA.  SS.  BolL  1.  Sept 
Lp.  220-223. 


VITl  S.  VICTRICn  —  ACTA  SS.  VINCENTH 


1625 


Yita  s.  Victricii  archiep.  Botomagensis 
(-f-  cca.  417)  auctore  Johanne  Baptista 
le  Brun  ex  s.  Paulini  epist  18  et  37. 

Ät$8g.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  11.  p.  193- 
197.  —  '  wiederh,  ap.  Ghesauiere,  AA.  SS.  Bel- 
gii  I.  p.  407-418.  —  Acta  altera  seu  über  eins 
de  laude  saoctorum  ex  cod.  monasterii  s.  Galli 
itnd.  p.  418-436. 

Erl.-Sekr. :  C6r6monie  k  Braineponr  la  translation  des 
reliqnes  de  Saint -Tved  et  de  Saint -Victrioe,  6vdque 
de  Ronen  in  Journal  de  SoissonSf  du  20.  Oct  1865. 

GhesquidrOf  Jos.,  Commentarios  praevins  I.e.  p. 
374-406. 

Le  Flagnais,  Stances  sor  saint  Yictrice,  6vdonede 
Ronen  in  M6m.  des  antiqnalree  de  Noimandie.  XXII. 
PÄris.  4*.  p.  XXIV. 

De  8.  Vioturino  mart.  Aloxandriae  in  AA.  SS. 
Boil.  28.  April.  III.  p.  567. 

Yita  s.  Victurniani  confessoris. 

Ausg.:  ap.  Labbe,  Bibl.  nova  IL  p.  695. 

De  s.  Victurnlano  anachoreta  apud  Lemovices 
in  Gallia  (saec.  VI.  VlI)  Suyskenii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  30.  Sept  VÜL  p.  689-691. 

De  SS.  Victuro,  Euasio,  Privata  etc.  mart.  in 
Airica  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  II.  p.  8. 

De  s.  VIdiano  mart.  in  loco  ,Matres^  dicto  dioec. 
Rivensis  in  Occitania  (saec.  V)  in  AA.  SS.  Boll. 
8.  Sept.  III.  p.  261. 

Erl.-Sehr. :  Jamm es,  M.,  Yie  de  Saint -Vidian,  martyr. 
Tonlottse  1841.  12nio. 

De  SS.  Vlgilantio  et  Nundino  martyribus  in 
Macedonia  G.  v.  Hooffii  notitia  tn  AA.  SS.  Boll. 
1.  Nov.  I.  p.  208. 

Acta  s.  Vigilii  episcopi  mart  in  alpibos 
Tridentinis  (f  400). 

Ausg.:  ex  ms.  Trevirensi  S.  Maximini  in  AA. 
SS.  Boll.  26.  Jun.  V.  p.  165-168. 

Erl.'Schr.:  Snlzer,  Jos.  Geo.,  Die  'Wiedeianfftndong 
der  Urne  des  glorreichen  Märtyrers  Vigilins  Bischöfe 
und  ersten  Schutzpatrons  der  Stadt  und  der  Diöceee 
von  Trient.  Trient  1863.  IBmo.  120  pag.  Mü  Abbitd. 

De  s.  Vigilio  episcopo  Autissiodorensi  in  Gallia 
t  689)  comment  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart 
I.  p.  72.  73. 

Erl.-Seh'.:  Lebeuf,  J.,  Histoire  de  la  vie  de  s.Yigile, 
övdque  d'Anxerre.  Auxerre  1722.  9*. 

De  s.  VIgillo  episc.  Brixiensi  in  Longobardia 
(saec.  VI)  Perierii  commentar.  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Sept  VII.  p.  276-279. 

Erl.-Sehr.:  Rosa,  Qabr.,  San  Vigilio  vescoYO  diBrescia, 
ricerche  storiche.  Bergamo  1849.  ^. 

Tita  s.  Vigoris  episcopi  Baiocensis  in 
Gallia  (flor.  530)  auctore  anonymo  (saec. 
VIH). 

Ausg. :  *  mutato  stüo  ed.  Surius,  De  prob.  SS. 
historiis.  1.  Nov.  VI.  p.  23-25.  —  *  ex  17  codd. 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Nov.  I.  p.  297-306,  tßo 
Textus  primigenius  u.  text  emendatior  eina/nder 
gegenübergestellt  sind.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet, 
Rec.  III.  p.  421.  422. 

JErl.-Schr.:  Corblet,  Hagiographie  da  diocdsed'Amiens. 

IV.  1874.  p.  6Ö7. 
Ohesquidre,  Des. Vigore  opisc . Baiocensi  apud Atre- 

batos  nato  et  s.  Vedasü  discipulo  sylloge  hist.-crit. 

in  Husdom  AA.  SS.  Belgii  II.  p.  91-97. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  VI.  1742.  p.  257. 
Lair,  Jul.,  Etndes  sur  les  originos  de  r6vdch6  de 

Bayonz.   Saint  Manvieu ,  saint  Conlest ,  saint  Vigor 


J 


Ml  Bibliothöque  de  r£oole  dM  ohartes.  VI.  s^r.  FV. 
1868.  p.  33-56. 
Smedt,  C.  de,  Commentar.  praevins  «»  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  287-297. 

Vita  b.  Villanae  Bottiae  (f  1340)  Elo- 
rentiae  scripta  a  Jo banne  Garoli  ord. 
Praed.,  notitias  suggerente,  ut  videtur, 
Hieronymo  Jobannis,  cuius  est  prae- 
fatio. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Ang.  V. 
p.  864-869.  Cf.  Sollerii  comment  praevius  ibid. 
p.  862-864. 

De  b.  Villano  episc.  Eugubino  in  Italia  (f  1220) 
in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mai.  II.  p.  282. 

De  8.  Villico  episcopo  Metensi  R.  de  Buckii 
comment  bist  in  AA.  SS.  Boll.  Oct  XII.  p.  670. 

Tita  s.  Vinardi  conf.  prope  lingonas 
in  Gallia  (sec.  VIII)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct  V.  p. 
668-670.  Cy.Byei  comment  praev.*6»d.p.  666-668. 

Vita  s.  Vincentiani  confessoris  Arver- 
nensis  (f  671/72)  auctore  Herimberto 
diacono  (712/15). 

Ausg. :  nur  Bruchstiieke  ap.  Le  Cointe,  Annal. 
Franc.  III.  p.  600  ex  cod.  Menatensi. 

JSSrl.-Scfir. :  Forschungen  zur  deutschen  Qeschichte. 
XXII.  1882.  p.  460. 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  47. 
Vie  miraculeuse  de  s.  Vincentian,  confsss.,  appellö 
vulgairement  s.  Viance,  sur  les  memoires  d'un  ancien 
livre  de  Tabbaye  de  Menat  en  Auvergne.  Brive  1609 ; 
—  taiaderhoU  St.-Flour  1859. 

Acta  s.  Vincentii  abbatis,  Bamiri  prio- 
ris  et  12  monachorum  Legione  in  Hispa- 
nia  (f  cca.  584). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  IL  p.  62.  63. 
—  Compendium  martyrii  ibid.p.QS.  —  Passio 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.I.  p.  303-305. 

Vita  s.  Vincentii  archidiaconi  Caesaraugustani 
«=  Passio  8.  Vincentii  levitae. 

Vita  s.  Vincentii  conf.  alias  Madelgarii 
(t  cca.  677)  Sonegiis  in  Hannonia,  au- 
ctore anonymo. 

Handschr.:  Paris,  Nat-Bibl.  nouv.  acquis. 
lat  n^  263.  sec.  XI  fin. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  14.  Jul.  HI.  p.  668- 
677.  —  Miracula  ex  mss.  ibid.  p.  678-683.  — 
Miracula  recentiora  ibid.  p.  683-689. 

Erl.-Sckr.:  (Brasseur,  Ph.)  S. Viucentins  fnndator et 
primuB  abbas  Altimontensis  exindeque  Sonegiensis 
ecclesiae  conditor.  Montibns  1686.  Id.  BP. 

Elogium  8.  V-i  historicum  ap.  llabillon,  AA.  SS. 
0.  s.  Ben.  saec.  II.  p.  672  -  674. 

Fortius  (Le  Fort),  Histoire  de  S.Vincent.  Mens 
1664.  12  mo. 

Lalion,  L.  J.,  Vie  de  s.  Vincent  -  Madelgaire  et  de 
sainte  Waudru ,  son  6pouse ,  princes  et  patrons  de 
Hainaut.  Toumai  1886.  «<>.  XJV.  293  pag.  3  fr. 

Smetius,  C,  Common tarius  hist.-criticus  ap.  Ohes- 
qnidre,  AA.  SS.  Belgii  IV.  p.  3-34. 

S  oll  er  i  US,  Comment.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  657-668  {mü  Abbildung). 

Acta  SS.  Vincentii  episc,  Benigni  diac. 

et  sociomm  martyrum  Mevaniae  in  XJm- 

bria  (f  303). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  625-627. 


1626 


VITA  S.  VINCENTH  FERRERE  —  ACTA  S.  YINCJENTII  MART. 


Vita  s.Vincentii  Ferrerii  ord.Praed.Ve- 
neti  in  Armoricis  (f  1419)  auctore  Pe- 
tro  Banzano  ord.  Praed.,  dein  episcopo 

LucerinO.      Libri   4.      Geschrieben  1456. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  Ultraiect.  in  AA.  SS.  Boll. 
5.  April.  I.  p.  482-512.  —  *  vorher  nach  Willkür 
geändert  ed.  Surius,  Vit.  SS.  5.  April.  —  ^wie- 
derholt ed.  Lusitanus,  Vit.  SS.  ord.  Praed.  — 
Oloria  posthnma  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  523 
-529.  —  Miraevla  auctore  Francisco  Casti- 
lionaeo,  ex  mss.  ibid.  p.  512-514.  —  Mira- 
cula  alia  facta  in  Britannia  Armorica  et  ex 
processu  Venetensi  gallice  collecta  a  Bernardo 
Guyardo  de  Jesu  Maria  ord.  Praed.  ibid.  p.  514 
-523. 

Uebers.:  aus  d.  Latein,  des  P.  Ransan  über- 
setzt von  Ludw.  Graf  Goudenhove.  Mainz  1869. 
8^   VIIL221pag.  ^1.50. 

Erl.'Sehr.:  Bayle,  Marc.  Ant.,Vie  des.  Vincent  Ferner, 
de  l'ordre  des  Fröres  prficheais  (1360—1419).  Paris 
1866.  12mo.  3  fr. 

(Calvi,  Tomm.)  Fiore  delle  gesta  e  dei  miracoli  di 
8.  Vincenzo  Ferrari  dell'  ordine  de*  Predicatori.  Bo- 
logna 1860.  80. 

Coelho,  Dom.  Lopez,  Bistoria  da  prodigiosa  .... 
vida  de  s.  Yinc.  Ferrer.  Lisboa  1718.  4^. 

Diago,  Fr.,  Bistoria  de  la  vida,  milagros  y  mnerte 
de  s.  Vicente  Ferrer.  Barcelona  1600.  4^. 

Don  in,  Lndw.,  Kurze  Lebensgeschichte  des  h.  Yinc. 
Ferrerins  aus  dem  Prediger-  Orden.  Wien  1844. 12mo. 

Fabricins,  Bibl.med.etinf.latinitatts,  Hb.  VI.  p.491. 

Ferrante,  Aniceto,  Vita compendiata  di  s.  Vincenzo 
Ferreri.  Torino  1876.  16mo.  140  m.  L  1. 

Ferrarini,  O.  M.  Fei.,  Ragguafrlio  istor.  della  yita 
di  8.  Yinc.  Ferrerii.  Milane  1732.  4«. 

Faesi,  Pins,  Leben  des  h.  Vinc.  Forrer.  Oedenbnig 
1749.  40.  Unganseh  geschrieben. 

Gavaldä,  Franc,  Vida  de  el  angel  profeta  y  anostol 
Valenciano  san  Vinconto  Ferrer.  Valancial668.  Jcl.40. 

Oomez,  V.,  Bistoria  de  la  santa  vida,  y  heroicas 
virtndes  .  .  .  del  .  .  .  san  Vicente  Ferrer,  honora  de 
so  patria  Valencia.  Valencia  1618.  8°. 

Guyard,  B.,  Vie  de  s.Vinc.  Ferner.  Paris  1684.  8®. 

Heller,  Ludw.,  Vinoentius  Ferrer  nach  seinem  Leben 
und  Wirken  dargestellt.  Berlin  1890.  BP. 

Henschen,  Comment.  praovius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  0. 
p.  476-482. 

Hohenthal-Staedtoln,  W.  de,  Dissertatio  de  Vin- 
centio  Ferrerio  confessore.  Lipsiae  1839.  8^. 

Labbe,  Bibl.  nova  mss.  II.  p.  484. 

Marchese,  Dom.  M.,  Vita  di  s. Vioenzo  Ferreri.  Na- 
poli  1669.  40. 

Miguel,  Seraf.  Thom.,  Histoiiade  la  portentosa  vida 
y  milagros  de  s.  Vicente  Ferrer.  Comentada  .  .  .  por 
Francisco  Vidal  y  Mico.  2.  edic.  Madrid  1866.  gr.S». 
VI.  496  pag. 

Orti,  M.  Ant.,  Segundo  centenario  de  los  anos  de 
la  canonizacion  del  Valenziano  apostol  san  Vicente 
Ferrer.  Valencia  1666.  kl.  4P. 

Rossicrnol,  Jean  Jos.,  Vie  de  s.Vinc.  Fenier.  s.  1. 
et  a.  8». 

Teoli,  Ant.,  Storia  della  vita,  e  del  culto  di  s.  Vin- 
cenzo Ferrerio  dell'  ordine  de*  Predicatori.  NapoU 
1738.  40.  VJII.  624  pag.  Om  effig.  —  Di  nuovo  pubbl. 
da  G.  B.  Marini.  Boma  1826.  40.  Om  effig. 

Valdecebro,  Historia  de  la  vida  maraviUosa  ...  de 
8.  Vicente  Ferrer.  Madrid  1740.  4f>. 

Vita  di  a.  Vincenzo  Ferrero.  Venezia  1765.  4°;  —  Bo- 
logna 1850.  8^. 

Acta  b.Vincentii  Kadtubkonis  archiep. 

Cracoviensis  (f  8.  Mart  1223)  canonisa- 

tionis. 

Ausg.:  Romae  1697.  fol. 

Erl.-Sckr.:  Sacra  ritnum  congregatione  .  .  .  Joanne 
Francisco  Albani  episcopo  Sabinen.  Cracovicn.  bea- 
tificationis  et  canonizationis  .  .  .  Vincentii  Kadlubek 
de  Rosis  beati  nuncupat.  Episcopi  Cracoviensis  .  .  . 
Romae  1764.  fol. 


Starovolscius,  Sim.,  Vita  et  miracola  servi  Dei 
Vincentii  Kadlubkonis.  Cracoviae  1642.  kl.  4P. 
Vgl.  Vinoentius  (Eadhibek). 

Passio  s.  Vincentii  ievitae  et  martvris. 
archidiaconi  Caesaraugustani,  primi  pa- 
troni  basilicae  s.  Germani  a  Pratis,  Va- 
lentiae  in  Hispania  sub  Diocletiano,  bre- 
vior;  ,In  illis  diebus'. 

Ausg.:  in  Analect  Rolland.  I.  1882.  p.  260- 
262.  —  Passio  alia  ex  codd.  Vatio.  1196  et  5696: 
,Beatu8  Vinoentius  extitit*  ibid,  p.  263-270.  — 
Passio  alia:  ,De  sancti  ac^  ex  cod.  Namurc.  n*^ 
53  ibid,  II.  p.  299-301.  —  Passio  alia:  ,Quo- 
niam  nobilem^  ap.  Du  Breul,  Supplem.  antiqui- 
tatum  urbis  Parisiacae.  Paris.  1614.  4".  p.  1-11. 

—  YMä  s.  V-i  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  11.  p. 
394-398.  —  De  reliqniis  s.  V-i  Ievitae  ibid. 
II.  p.  398-400.  —  De  reliquiis  in  Lusitaniam 
translatis  ibid.  p.  406-408.  —  De  reliquiis  Ba- 
rium translatis  ibid.  p.  413.  —  NarraÜo  tians- 
lationis  brachii  ibid.  p.  413.  414.  Cf.  p.  1145.  — 
Miraeula  s.  V-i  Ievitae  ülyssipone  edita,  au- 
ctore Stephane  praecentore  ülyssiponensi 
{Handschr.:  Lissabon,  öJGfentl.  Bibl.  n*  286. 
saec.  XIII)  '  ibid.  ü.  p.  408-413.  —  •  in  Bran- 
dani  Monarchia  Lusitana.  Lisboa  1630.  fol.  ap- 
pend. ,  voller  Fehler.  —  •  in  Portugal,  monum. 
I.  p.  95-101  nach  dem  Mpt.  —  Translatio  s.  V-i 
Ievitae  ad  monasterium  Castrum  dioec.  Albingens. 
in  Oallia  auctore  Aimoino  monacho  S.  Oermani 
de  Pratis.  A.  864.  Libri  II  prosaici  et  libri  II 
metrici  ^  xtisammen  mit  Aimoini  histor.  Franc, 
ed.  Jacobus  Du  Breul.  Paris.  1603.  fol.  —  •  ap. 
Job.  de  Bosco,  Bibl.  Floriacensis.  Lugd.  1605.  8^ 

—  '  ap.  Du  Breul ,  Supplem.  antiquitatum  urbis 
Parisiacae  (Paris.  1614)  p.  12-30;  metrioe  p.  3<) 
-33.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  22.  Janr.  11.  p.  400-406. 

—  *  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1. 
p.  644-654;  vgl  p.  768.  —  «  ap.  Joaq.  Lor.  Villa- 
nueva,  Viage  literario  a  las  iglesias  de  Espana 
IV.  p.  167-209.  —  ^  ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Pa- 
trolog.  lat.  CXXVL  p.  1011-1028.  —  «  Bruch- 
stücke ap.  Bouquet,  Recueil  VII.  p.  352.  353.  — 
Translatio  alia  Valentia  Ulyssiponam  in  Ana- 
lect BoUand.  I.  p.  270-278.  —  Sermo  s.  Justi 
Urgellensis  episcopi  in  natale  s.  V-i  mart.  ap. 
Villanueva,  Viage  literario.  X.  Valencia  1821. 
p.  219-221. 

Erl.-Sckr.:  Ebert,  AUgem.  Geschichte  dar  literator 
des  Mittelalten.  H.  1880.  p.  862-366. 
H  ist  Dir  e  litt^raire  de  la  France.  V.  1740.  p.  641  ff. 

Vita  s.  Vincentii  Hadelgarii ««  Vita  s.  Vincentii 
conf.  alias. 

Acta  s.  Vincentii  mariyris  Aginnensis 
in  Aquitania  sub  Diocletiano. 

AtAsg. :  ex  ms.  Bodecensi  in  A A.  SS.  BolL  9. 
Jun.  n.  p.  166.  —  Alia  acta  ex  mss.  eccles. 
Aginnensis  ibid.  p.  167.  168.  —  Historia  ec- 
clesiae  ex  Venantii  Fortunati  lib.  I  carmin. 
*  ibid.  p.  168.  —  •  unt.  d.  Tit.:  De  basilica  s. 
Vincentii  ultra  Garonnam  ed.  Frid.  Leo  in  Mod. 
Germ.  bist.  Auct  antiquiss.  IV.  1. 1881.  p.  11.  12. 

—  Miraeula  auctore  Gregorio  Turonensi  in 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  169. 


ACTA  S.  VmCENTn  —  VITA  S.  VITALIANI 


1627 


Acta  s.  Vincentii  mart  Gaacoliberi  in 

Hispania  citeriore  (f  303)  suspecta. 

Ätisg, :  ex  ms.  Segobiensi  excnsa  a  Thom.  Sa- 
lazar  in  AA.  88.  Boll.  19.  AprU.  H.  p.  621.  622. 

Acta    SS.  Vincentii,    Orosii,    Yictoris, 

Aquilinae  martyrum  Oerundae  sub  Dio- 

cletiano  auctore  episcopo  Gallo  anonymo. 
Ausg. :  in  A A.  SS.  Boll.  22.  Janr.  II.  p.  390  -  393. 

Acta  ss.  Vincentii ,  Sabinae  et  Ghriste- 
tae  fratrum  martyram  Abulensium  in  Hi- 
spania (f  305  verisim.). 

Ausg. :  ex  legendariis  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Oct 
XII.  p.  204-206.  Cf,  J.  V.  Heckei  comment.  prae- 
vius  ibid.^.  193-204. 

De  SS.  Vincentio  episc.  et  Laeto  presb.  mart. 
Aquis  Tarbellicis  in  Noyempopulania(saec.III-Y) 
Stiltingii  comment.  crit.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept. 
I.  p.  200-203. 

De  s.  Vinoeirtio  episc.  Falginatensi  in  Um- 
bria  (t  cca.  553)  in  AA.  SS.  BoU.  24.  Mai.  V.  p. 
296.  297. 

De  s.  Vinceirtlo  episc.  Teatino  in  Aprutio  in 
AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  639-641. 

De  8.  Vincentio  episc.  Tricassino  in  Gallia  (f 
c<;a.  546)  in  AA.  SS.  Boll.  4.  Febr.  I.  p.  480. 

De  SS.  Vincentio,  Jobanne  et  Mario  mart.  Gor- 
tynae  in  Greta  in  AA.  SS.  BolL  25.  Mai.  VI.  p.  25. 

De  s.  Vincentio  mart.  in  portu  Romano  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  281. 

De  s.  Vincentio  martyre  Bomae  vel  Tibnre  in 
AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V.  p.  536. 

De  s.  Vincentio  Minorita  conf.  Aquilae  in  Ye- 
stinis  (t  1504)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Aug.  II.  p.  239. 

De  SS.  Vincentio ,  Nideruno.  Herelo  etc.  mart. 
Cortonae  in  Hetruria  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Mai. 
m.  p.  572. 

De  SS.  Vincentio,  Nina,  Prisco  etc,  mart  Lug- 
dunensibus  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Jun.  I.  p.  168. 

De  s.  Vincentio  presb.  ac  mart.  Bisulduni  in 
Catalonia  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Sept.  L  p.  206. 

De  8.  Vincentio  presb.  Magniaci  in  agro  Niver- 
nensi  (cca.  med.  saec.  VII)  Carpentieri  sylloge  in 
AA.  SS.  Boll.  17.  Oct.  VUI.  p.  84-89. 

De  8.  Vincentio  presb.  monacho  Lerinensi  in 
Gallia  (t  ante  450)  Papebrochii  comment.  histor. 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  284-286.  —  Vin- 
diciae  pro  s.  Y-o  et  Lerinensibus  Semipelagia- 
nismi  perperam  accusatis  ibid.  p.  287-296. 

Erl.-Sehr. :  M  a  c  e d  o ,  Franc,  a  S.  Augnstino ,  Commen- 
tationes  daae  ecclesiastico-polemicae,  altera  pro  s. 
Vincentio  Ltrinensi  et  s.  Hilario  Arelatensi ,  et  mon- 
asterio  Lirinae ,  altera  pro  s.  Auf^nstino  .  . .  Veronae 
1674.  40.  288  pag. 

De  s.  VIndemiaie  episcopo  Yeronensi  in  AA.  SS. 
Boll.  28.  Febr.  in.  p.  729. 

Tita  s.  Vindiciani  episcopi  Cameracen- 
sis  et  Atrebatensis  (f  712)  auctore  Fran- 
cisco Doresmieux  abbate  Montis-Eligiani. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Mart.  II.  p.  76-84. 

Erl.'Sehr.:  Ohesqniöre,  Commentar.  historicas  tn 
ipawa  AA.  SS.  Belgü  Y.  p.  Ö03-633. 


De  s.  Viola  virg.  et  mart  Yeronae  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Mai.  I.  p.  383. 

Yita  Viperti  (t  1124)  =  Annales  Pegavienses, 

Tita  s.  Virgilii  archiepi8Copi  Arelaten- 

8i8  in  Gallia  (f  cca.  610)  auctore  ano- 
nymo. 

Atug,:  ^  ap.  Yinc.  Barralis,  Chronologia  san- 
ctorum  et  alior.  viror.  illustr.  ac  abbatom  sacrae 
insulae  Lirinensis.  Lngduni  1613.  4^  p.  87.  — 
*  wiederholt  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mart.  I.  p.  400- 
404.  —  ■  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  II. 
p.  55-60. 

Sri.  -  Sdtr. :  H istoire  littöraire  de  la  France.  IV.  1738. 
p.  44. 

Yita  s.  Virgilii  Juvavensis  seu  Saiis- 
burgensis  archiepiscopi  (f  784). 

Geschrieben  nach  1181  und  geschöpft  ans  Libellas 
de  convers.  Bagoar.  et  Garant,  (s.d.). 

Handachr, :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  XI.  p.  85. 
Ausg.:  ^  ed.  Canisius,  Lect.  antiq.  YI.  p.  1139 
(m.  2.  p.  395-431  ed.  Basnage).  —  ^wiederh.  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.sec.in.2.p.309-318. 
—  'ed.  ÄYattenbach  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XI.  p. 
86-95.  —  *  Bruchstücke  ap.  Bou^uet,  Rec.  III. 
p.  675.  —  Epitaphium  s.  Y-i  tn  Mon.  Germ, 
bist.  Poetae  lat.  aevi  Car.  U.  p.  639. 

Erl.  -  Sehr.  .-Rettberg,  Dentschlan  ds  Kirohengeschichte 
II.  p.  235. 
Wa  ttenbach,  Dentschlands  Geschichtsqaellen.  6.  Anfl. 
II.  1886.  p.273;  II.  1894.  p.SOS. 

De  b.  VIriio  abbate  in  monasterio  Legerensi 
s.  Salvatoris  in  Navarra  Stiltingii  sylloge  in  AA. 
SS.  Boll.  1.  Oct.  I.  p.  195. 

De  s.  Vissla  virg.  mart.  Firmi  in  Italia  in  AA. 
SS.  BoU.  12.  April.  II.  p.  81. 

De  b.  Vitale  a  Bastia  eremita  3.  ord.  s.  Franc, 
in  Assisiensi  ümbriae  dioec.  (f  1491)  Hen- 
schenii  sylloge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  31.  Mai. 
YU.  p.  475. 

De  b.  Vitale  abbate  Saviniacensi ,  vid.  Yita  b; 
Yitalis  abbatis  Saviniacensis. 

De  SS.  Vitale,  Crispino,  Martyria  mart.  in  AA. 
SS.  Boll.  20.  Jun.  lY.  p.  8. 

De  ss.  Vitale,  Felicula,  Zenone  mart.  Romae 
Henschenii  comment  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  14. 
Febr.  IL  p.  743-745. 

De  s.  Vitale  mart.  Abulae  in  Hispania  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Febr.  I.  p.  768. 

De  ss.  Vitale,  Revocato,  Fortunato  mart.Smyr- 
nensibus  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Janr.  I.  p.  567. 

De  s.  Vitale  Spoletii  in  Italia  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Janr.  II.  p.  342, 

Acta  s.  Vitaliani  episcopi  Gapuae  et  Ca- 

tacii  in  ItaUa  (forte  sec.  VII). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Jul.  lY.  p.  169- 
172.  Cf.  SoUerii  comment.  praevius  ibid.  p.  165 
-169. 

Vita  s.  Vitaliani  Komani  pontif.  (f  672) 
auctore  Anastasio  Bibliothecario. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Janr.  II.  p.  780. 
781.  Vgl.  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  latinita- 
tis  ed.  Mansi  YI.  p.  301. 


1628 


DE  S.  VITALIANO  —  PASSIO  S.  YITI 


De  s.  VttalianOy  item  Vitale  et  44  militibus 
Spoletii  in  Umbria  in  AA.  SS.  BoU.  14.  Febr.  H. 
p.  746. 

Vita  s.  Vitaiii  sive  Vitalis  monachi  Ga- 
zaei  Alexandriae  (s.  VII)  auctore  Leon- 
tio  episc.  Neapoleos  (scripsit  642  —  668). 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Bell.  11. Janr.I.  p.702. 703. 

De  s.  VKalina  virg.  Artonae  apud  Arvernos  (f 
cca.  390)  in  AA.  SS.  Boll.  21.  Febr.  in.  p.  245. 246. 

Yita  b.  Vitalis  abbatis  Saviniacensis 
primi  (f  c.  1120)  auctore  Stephane  de 
Fulgeriis  episcopo  Rhedonensi  (f  1178). 

Ausg.:  ed.  £.  P.  Sau  vage  in  Analect.  Boll  and. 
I.  1882.  p.  357-390.  Cf.  AA.  SS.  Boll.  7.  Janr.  I. 
p.  389. 

Miracula  s.  Vitalis  epiacopi  Juvavenais 
seu  Saliaburgensis  et  apostoli  Slavonim 
(f  ante  716,  sectind.  dl,  cca.  730). 

Im  15.  Jahrh.  wurde  seine  Kononisationjin  Bom  ver- 
geblich betrieben. 

Atisg, :  ^  ex  processu  caDonisat  ed.  CaDisius, 

Lect.  ant  lU.  2.  p.  358.  —  »  in  AA.  SS.  Boll.  20. 

Oct.  VIII.  p.  950-952.  —  Miracula  saec.  XV 

ex  processu  canon.  in  compendium  redacta  a  P. 

Amando  Pachler  ihid.  p.  952-959.  —  Miracula 

saec.  XVI  ex  Job.  Stainbauser  relata  a  Pacblero 

ibid.  p.  959.  960.  —  Miracula  saec.  XVII  ibid, 

p.  961-963.  —  Alia  miracula  saec.  XVII  ex 

Yotivis  tabellis  coli,  a  Pacblero  ibid.  p.  963-965. 

Erl.'Schr.:  Disqnisitiones  in  vitam  et  nüracula  s. 

Vitalis  episcopi  secandi  Salisbmg.  Salisbargi  1663.  4^. 
Hansiz,  Germania  sacra  U.  p.  72. 
Rettberg,  Deutschlands  Kircnengeschichte  IL  p.  282. 
Tinnebroekius,  A.,  Comment.  historicns  in  AA. 

SS.  BoU.  I.e.  p.  913-949. 
"Wa  ttenbach,  Dentschlands  Q  eschichtsqaellen.  5.  Aofl. 

U.  1886.  p.273.  not.1;  II.  1894.  p.803.  not.S. 

Vita  s.  Vitalis  eremitae  in  pago  ßatia- 

tensi  dioec.  Naxmetensis  in  Gallia  (f  ante 

saec.  IX)  et  miracula. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  Boll.  16.  Oct.  VII.  2.  p.  1096 
-1101  ex  edit.  Cbiffletii.  Gf.  Vandermoerii  com- 
ment. praevius  ibid.  p.  1091-1096. 

Fassio  SS.  Vitalis  et  Yaleriae  coniiigum 
mart  Eavennae  et  Mediolani  (saec.  fi). 

Ausg. :  ex  ms.  Bodecensi  in  AA.  SS.  BoU.  28. 
April,  m.  p.  564. 

Vita  s.  Vitalis  Siculi,  abbatis  ord.  s.  Ba- 
silii  Armenti  et  EapoUae  in  Italia  (f  994) 
auctore  graeco  fere  coaevo. 

Ausg. :  ^  ex  antiquis  mss.  latinis  in  AA.  SS. 
Boll.  9.  Mart  11.  p.  Ö6-34.  —  '  mit  geändertem 
Text  ap.  Caietani,  Vitae  SS.  Siculorum  II.  p.  87. 

Fassio  s.Viti  pueri  septennis,  saec.  VI 
vel  VII  composita  et  Romae  inventa  saec. 

vin. 

Ausg.:  *  ap.  Surium,  Vit.  SS.  15.  Jun.  —  'ex 
variis  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun.  II.  p.  1020 
-1026.  —  Disquisitio  conjecturalis  Papebrochii 
de  prima  sepultura  s.  Viti  ibid.  p.  1026  -1029.  — 
Prologus  ox  cod.  Bruxell.  n*  64  in  Catalogus 


codicmn  hagiograpb.  reg.  bibl.  Broxell.  L  1. 1686. 
p.  11. 12.  —  Passio  alia  ibid.  p.  56.  57.  —  Fas- 
sio alia  et  martyiium  s.  Viti,  Modesti  et  Cre- 
scentiae  anctore  Tu  tone  monacho  ord.  s.  Ben. 
in  Franconia  inferiori  (saeö.  XII)  in  eiusd.  Opa- 
scula  e  2  codd.  Admont.  nunc  prim.  ed.  Willib. 
Rubatsoher.  Gracii  1882.  gr.  8*»  ( FZ/7.  154  pag. 
Jk  2.20).  —  Translatio  s.  Viti  Roma  in  Fran- 
ciam  et  inde  a.  836  in  Corbeiam  Saxonicam^  scri- 
pta a  quodam  Corbeiensi  monacho  [Handsehr.: 
Weimar,  Gi-ossbrzgl.  Bibl.  Q.  49.  sec.  XIV.  fol. 
269^-279^]  ^  ed.  H.  Meibom  ad  caleem  Winchindi 
annal.  Francof.  1621.  fol.  p.  139-144.  —  »trie- 
derhoU  unt.  d.  Tit.:  De  constrnctione  mon- 
asterii  Novae  Corbeiae  in  Saxonia  libelius  anti- 
qui  scriptoris  ap.  Duchosne,  Eist.  Franc,  scr.  IL 
p.  344-350.  —  'ap.  Meibom,  Scr.  rar.  Germ.  L 
p.  763-768.  —  *  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Jnn.  U.  p. 
1029-1037.  —  ^  vollständiger^  aber  ohne  Prolog 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  IV.  1.  p.  5^ 
-537.  —  ^wiederh.  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  II.  p.  576 
'585.  —  "^kritisch  behandelt  ap.  Jaffe,  Bibl.  rer. 
Germ.  I.  p.  3  -  26.  —  ■  Bruchstück  ap.  Bouqnet, 
Recueil  VI.  p.  293-298.  [Uebers.:  deutseh  tmt. 
d.  Tit. :  Leben  des  Abtes  Eigil  von  Fulda  u.  der 
Aebtissin  Hathumoda  von  Gandersheim,  nebst 
der  Uebertragung  .  .  .  des  h.  Vitus,  Uebers.  von 
G.  Grandaur.  Leipzig  1888.  8*.  XL  109  pag. 
Ji  1.80  (=  Geschichtschreiber  d.  deutschen  Vor- 
zeit, lief.  83.  —  2.  Gesammtausg.  Leipzig  1890. 
Bd.  25.)]  —  Translatio  s.  Viti  cum  sociis  in  ter- 
ritorio  Polymniani  a®  801.  VI  kal.  Mai.  ap.  Üghelli, 
Italia  Sacra  ed.  Coleti  VII.  p.  749-753.  —  Trans- 
latio s.  Viti  ex  Italia  in  Bohemiam  sab  Carole 
IV  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  1038-1042.  —  Yersos 
antiqui  de  translatione  s.  Viü  in  Saxoniam  per 
^Varinum  abbatem  Corbeiensem  ^  ed.  H.  Meibom 
ad  ccUeem  Witichindi  1.  c.  p.  144.  —  •  unsderh, 
ap.  Meibom ,  Scr.  rer.  Germ.  I.  p.  769.  —  *  ap. 
Duchesne,  Bist.  Franc,  scr.  11.  p.  350.  —  Vitus 
saga  ap.  C.  R.  Ünger,  Heilagra  manna  sogur.  11. 

Christiania  1877.  8^  p.  327-334. 

Erl.'Sehr,:  Ebert,  Ädf.,  Allgem.  Ooachichte  der  Lite- 
ratur des  Mittelalters.  JI.  1880.  p.  836-338. 
Enck,  Aug.,  Translatio  8.  Viti  quo  tc»mpore  scripta 

2uaeqae  ei  fides  tribuenda  esse  videator  «n  Mtn^* 
^is8.  bist,  de  b.  Adalhardo  abbate  Gorbeiae.  Mod- 
asterii  Westph.  1873.  9>.  p.  60-63. 

GJesebreoht,  Lodw.,  Ueber  die  Sage  von  der  Ver- 
mehrung des  h.  Vitas  auf  der  Insel  Rügen  in  Hakens 
Pommerschen  Provinzialblttttem.  II.  p.  409-424. 

Janning,  De  patria  s.  V-i  et  sodoram  in  AA.  SS. 
Boll.  Jun.  VI.  1.  p.  137-140. 

:  De  donatione  msulae  Bugiae  facta  eocl^iae  Cor- 
beiensi ob  victoriam  ad  inyocationem  s.  V>i  lepor- 
tatam  iMd.  p.  140-143. 

Kessel,  J.  H.,  St.  Veit.  Seine  Oeschichto ,  Yerehzuig 
u.  bildlichen  Darstellungen  tn  Jahrbächer  des  Vereine 
von  Aiterthumsfreunden  im  Bheinlande.  XLIII.  Bona 
1867.  p.  162-183. 

Praeviae  observationes  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  523-528. 

Papebroch,  Comment.  praevius  de  ss.  Vito,  Mo- 
deste et  Cresoentio  mart.  Sicnlis ,  iisdemqae  vel  aiüs 
Vito  et  Ifodesto  Romae  passis  et  eis  atque  trans^ 
Alpes  cultis  in  AA.  SS.  BoU  Jun.  U.  p.  1013 -lOOL*. 

P.elzel,  beschichte  Karls  des  IV.  p.  433.  466.  4?^. 
vÄer  die  Auffvmhmg  der  Oebeine  des  h.  VUus  m  Buia 
u.  dorm  Uebertragung  nadi  Prag. 

Schildgen ,  Theod.,  St.  Vitus  u.  der  slavische  Svas- 
tovit  in  ihrer  Beziehung  zu  einander.  29.  Jahresber, 
der  Realschule.  Münster  i.  W.  1881.  4».  18  pag. 

Stützte,  J.  N.,  Vitus,  Modestus  und  Cnaeoenz.  Le- 
gende aus  dem  Anfange  des  4.  Jahrh.  Regeosbane 
1855.  80.  um  1. 


DE  8.  VITICO  —  VITA  8.  VULMAKI 


1629 


Wa  1 1  e  n  b  a  ch ,  Dentscfalaads  OewhichtsqneUen.  6.  Avil. 
I.  1886.  p.236.  not.  4;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.251. 
Vgl.  Annales  Corbeienses. 

De  8.  VHico,  Nestore,  Caro  ete.  mart  Nico- 
mediensibuB  in  AA.  SS.  BoU.  8.  Jon.  II.  p.  56. 

Tita  8.  Vitoni  episcopi  Yirdunensis  {f 
529.  Nov.  9)  auctore  Eichardo  abbate 
Yannensi  (f  1046). 

Ausg.:  Der  Prologus  u.  der  2,  Theil  {rnira-' 
cuia)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  ord.  s.  Ben.  sec.  VI. 
1.  p.  565-569.  —  Tita  alia  brevis  ex  antiquiss. 
cod.  ms.  Traiectensi  ed.  Surius,  Vit  SS.  YII.  p. 
820  (XI.  1618.  p.  236). 

JBii.  -  Sehr. :  Friedrich^  Kirchengeschichte  Dentsch- 
landB.  n.  1869.  p.  277. 
Bettberg,  Kircheogeechichte Deniichlandfl.  I.  1846. 
p.  626. 

Yita  b.  Vivaldi  eremitae  3.  ord.  s.  Franc. 
Montaioiie  in  Hetruria  (f  post  1300)  au- 
ctore DionysioPolinari  deFlorentia. 

Ausg.:  ex  autographo  in  kk.  SS.  Boll.  1.  Mai. 
I.  p.  161-164;  ef.  ibid,  Yü.  p.  540. 

De  8.  Viventia  virg.  Coloniae  Agripp.  in  AA. 
SS.  Boü.  17.  Mart.  II.  p.  604. 

Vita  s.  Viventii  presbyteri,  Vergiaci  in 
Burgundia  (f  cca.  413)  auctore  anonyme. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  13.  Janr.  I.  p.  804- 

814.  —  'Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Reo.  VII.  p. 

368;  IX.  p.  130.el31. 

Erl.'Sehr.:  Chamard,  Notes  historianes  [concernant 
la  l^nde  de  s.  Vivent  et  celle  de  s.  Martin  de 
Verton  äc.]  in  Bolletin  de  la  Sociöt^  des  antiqnaires 
de  rOneet.  1887.  TrimeetreS. 

De  8.  Vivaiiflo  episoopo  Remis  in  Gallia  (saec. 
IV  fin.)  Stiltingii  syUoge  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Sept. 
in.  p.  62-66. 

De  s.  Vlv6iitiolo  episcopo  et  conf.  Lugduni  in 
Gallia  (f  cca.  520)  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Jnl.  III. 
p.  303-305. 

Vita  s.  VivianI  episcopi  Santonis  «  Vita  s.  Bi- 
l)iani  ep.  Sant 

Yita  s.  Vivinae  abbatissae  in  Bigardia 
maiori  iuxta  Bruxellam  (f  1170.  Dec.  17). 

Ausg. :  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogi-aph.  Jo- 
hannis  Gielemans.  Brux.  1895.  p.  57-79;  cf.  p.  54. 

Erl.  -  Sdir. ;  D  a  n  f  r e  s  n  e ,  Aug. ,  La  bienaimöe  des  tan^oa 
on  L^^gende  de  s.  AVivine,  fondatrice  et  premiere 
abbesse  de  la  celebre  abbaye  dn  Qrand  -  Bigard. 
Bmxelles  1868.  12mo. 
Vie  et  miracles  de  s.  Wivine,  abbesse  da  Qrand  By- 
gard.  Bmxelles  1767.  12ino. 

Vita  s.  Vodali  sive  Vodoali  ( Vouel)  co- 
gnomento  Benedicti,  Suessione  (saec.  VIII) 
auctore  anonyme. 

Ausg, :  *  ex  ms.  Belfortü  in  AA.  SS.  Boll.  5. 
Febr.  1.  p.  691-693.  —  *ex  cod.  Suession.  voll- 
ständiger ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IV.  2.  p.  545-550. 

Erl. -Sehr.:  Histoire  littdraire  de  la  France  V.  1740. 
p.  674. 

De  b.  Volkero  mart.  Sigebergae  in  Holsatia 
(t  1132)  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Mart.  I.  p.  653-655. 

De  y.  Volperto  Tuitiensi  abbate,  vid.  De  b.  Hella 
abbate  O)loniensi. 


Miracula  s.  Volquini  primi  abbatis  in 
Sichern  (i.e,  Sittichenbach).  Geschrieben  um  1250. 
Ausg,:  ex  ms.  Jenensi  (Ün.-Bibl.  chart.  seo. 
XV.  4^  ap.  Frz.  Winter,  Die  Cisterzienser  des 
nordöstl.  Deutsohlands.  I.  Gotha  1868.  8<^.  p.  370- 
395;  cf.  p.  368. 

jy<. -So/kr.;  Wattenbach,  Dentschlands  Oeaohichts- 
quellen.  6  Anfl.  U.  1886.  p.  824;  6.  Aufl.  IL  18d4. 
p.867. 

De  s.Volu8iano  episcToronensi  et  mart.  (f  cca. 
490)  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr.  IL  p.  194.  195. 
Erl. -Sehr.:  Barbier,  Saint  Vdusien.  martyr,  sep- 
tidme  ÖTdque  de  Tours  et  patron  de  la  vüle  de  Foix 
(Aiidge).  Paris  1880.  gr.  8».  1  £r.  60  c. 

Vita  SS.  Voti  et  Felicis  fratrum  Cae- 
saraugust et  s.  Johannis  de  Atares  ere- 
mitarum  montis  Pinnatensis  in  Aragonia 
(saec.  Vm). 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Mai.  VII. 
p.  59-61.  —  Vita  reeentlor  auctore  Macario 
monacho  Pinnatensi,  ex  ms.  Md.  p.  61-63.  — 
Synopsis  historica  ex  anonym!  Pinnatensis 
ms.  Und.  p.  63-65.  —  Hymnus  ibid.  p.  65.  Cf. 
Papebroohii  oomment.  praevius  ibid.  p.  58. 

De  s.  Voiiga  seu  Vio  episc.  in  Britannia  Arm. 
(saec.  VI)  Baertii  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Jun. 
n.  p.  1060.  1061. 

De  s.  VnHHde  abbatissa  ==  De  s.  Wilfrida. 

Vita  s.  Vulganii  eremitae  (saec.  VQ)  culti 
Lensii  in  Artesia  auctore  anonyme  (saec. 
XI). 

Ausg. :  ^  unt.  d.  Tit. :  Vita  s.  Vulganii  insignis 
coUegiatae  ecclesiae  Lensiensis  patroni  titularis; 
item  s.  Chrysolii  etc.  studio  Arnoldi  de  Baisse. 
Duaci  1623.  24mo.  —  «ap.  Pommeraye,  Histoire 
de  Tabbaye  royale  de  S.  Ouen  p.  466.  —  'ex 
2  codd.  et  editt.  in  AA.  SS.  Boll.  2.  Nov.  I.  p.  569- 
574.  —  Excerptum  de  s.  V-o  ex  Vita  s.  Madel- 
gisili  ibid.  p.  575.  Cf.  C.  de  Smedtii  comment. 
praevius  ibid.  p.  566-568. 

Vita  s.  Vulgiai  conf.  in  vico  Troisnes 
in  Provincia  Insulae  Pranciae  (saec.  VI) 
auctore  anonyme. 

Ausg.:  in  AA.  SS.  Boll.  1.  Oct  I.  p.  194.  195. 
Cf.  Suyskenii  comment.  praevius  ibid.  p.  188-193. 

Vita  s.  Vulmari  abbatis  Silviacensis  apud 
Merinos  primi  (f  cca.  710)  auctore  ano- 
nyme pervetusto. 

Ausg.:  » ed.  Surius,  Vit  SS.  20.Jul.  VII.  Ck)lon. 
Agr.  1581.  p.  580-585.  —  ^besser  ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  234-238.  — 
(Appendix  de  reliquiis  ibid.  p.  238.)  —  *  ex 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  Jul.  I.  p.  84-89  c.  Cu- 
peri  comment  praevio  p.  81-84.  —  ^  wiederh. 
ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  V.  p.  371-384.  — 
*  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueü  III.  p.  625.  626.  — 
Vita  alia  ex  cod.  bibl.  reg.  Bnixell.  n®  18018 
in  Analect  Holland.  III.  1884.  p.  450-454. 

Erl. -Sehr.:  Haign6re,  La  vie  de  s.  VSTulmer,  fonda- 
tenr  de  l'abbaye  de  Samer.  Boulogno  1852.  8^. 

Histoire  littoraire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  76. 

Lefebvre,  F.  A.,  Saint  Wulmer ,  fondateur  de  l'ab- 
baye do  Samer.  Boulogne - sur - Mer  1894.  SP.  XVI. 
324  pag. 


1630 


VITA  V.  WALAE  ABB.  CORBEIENSIS  -  VITA  S.  WALBURGIS 


w. 


Yita  y.  Walae  abbatis  Corbeienais  (f 

836)  auctore  Paschasio  Badberto.  Li- 
bri  2. 

Uerkwürdig,  weil  ihr  Verf.  aas  Furcht  vor  Ludwig 
dorn  Frommen  erdichtete  Namen  gebraacht ;  nrspiünfl^cher 
fingirter  Titel  der  Schrift:  Epitaphium  Arsenii. 

Ausg. :  ^  vollständig  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o. 

s.  Ben.  saoc.  IV.  1.  p.  455-522  (*ed.  Venet.  p.  434- 

497).  —  '  toiederk,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXX. 

p.  1557-1650.  —  ^  nur  dcu  Wichtigste  aus  dem 

Leben  dieses  grossen  Mannes  ap.  Pertz,  Mon.  II. 

p.  533-569.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  VI. 

p.  279-292. 

Erl.-Sekr,:  Bahr,  Getch.  der  rSmiechen  litarator  im 
karoling.  Zeitalter.  Garlsruhe  1840.  8».  p.  2SS. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Ocschichte  der  Literatur  des 
lüttelalterB.  U.  1880.  p.  239.  244. 

H  i  m  1 7,  Wala  et  Loui«  -  le  -  D^bonnaire.  Paris  1849.  8P. 

Meyer  von  Knonau,  War  Wala  in  Chillon  ge- 
fuigen?  881  in  Anzeiger  für  schweizerische  Ge- 
schichte. II.  ZOrich  1875(7).  p.  229. 

Bodenberg,  Carl ,  Die  Vita  Walae  als  histor.  Quelle. 
Inaog.-Diss.  GOttin^n  1877.  S9.  102  vag.  Jk  1. 

Simson,  B.,  in  Rheinisch.  Museum  ittr  Riilologie. 
XLL  p.  688;  ««  VitaL  c.  9. 

Wa ttenbach,  Deutschlands Gesohichtsquellen.  5 Aufl. 
I.  1886.  p.286;  6.  Aufl.  L  p.2ö2. 

Wilmans,  Bog.,  Die  Kaiserurkunden  der  Provinz 
Westfalen.  1.  Mflnstar  1867.  p.  279-290.  WicMg! 

Vita  s.  Walarici  abbatis  Leuconaensis  I 
ia  pago  Picardiae  Wimmacensi  (f  cca. 
619)  a  Ragimberto  abbate  prope  coaevo 
(c.  660)  primum  scripta,  postea  ab  aiio 
monacho  expolita. 

Ausg.:  *  ed.  Surius,  Vit  SS.  1.  April.  Stil  ge- 
ändert. —  »  in  AA.  SS.  BoU.  1.  April.  I.  p.  16- 
23  c.  Henschenii  commentario  praevio  p.  14.  — 
^  wieder h.  ap.  Mabillon ,  A A.  S^.  o.  s.  Ben.  saec. 
n.  p.  77-90.  —  *  Auszug  ap.  Bouquet,  Reo.  III. 
p.  496.  —  Relatio  corporis  a.  981  in  monaste- 
rium  Leuconaense  [St.  Valery-sur-Somme]  au- 
ctore anonyme  ^in  AA.  SS.  Bell.  1.  c.  p.  23-30. 

—  *  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  V.  p.  557-562.  — 

—  *  Bruchstück  *  ap.  Bouquet,  Recueil  IX.  p. 
147-149.  —  ^  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  694-696.  —  Compendium  vitae 
ap.  Vincent.  Beliov.  üb.  23.  c.  21-23. 

Uebers.:  franz.:  (Ravin)  La  vie  de  s.  Valery, 
traduite  du  latin  et  augmentee  de  notos.  Abbe- 
ville  1821.  8«. 

Erl.'Sehr. :  Corblet,HagiogTaphie  du  diocdse d'Amiens. 

IV.  1874.  p.  64;  V.  p.  72. 
FabriciuSf  Biblioth.  medlae  et  inf.  latinitatis.  VI. 

1746.  p.  103. 
Histoire  litteraire  de  la  France.  III.  1735.  p.  600; 

VII.  1746.  p.  568. 

Vita  s.  Walberti ,  vid.  auch  Vita  s.  Waideberti. 

Miraciila  ss.  Walberti  et  Bertiliae  pa- 

rentum  ss.  Waldetrudis  et  Aldegundis  (f 

cca.  660)  Curtissolrae  in  Hannonia,  a.  1619 

descripta  gallice  a  parocho  loci  Joh.  le 

Clercq. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  11.  Mai.  II.  p.  635-637. 

—  Miracula  usque  ad  a.  1629  notata  süb  eo- 
dem  parocho  ibid.  p.  637  -  640. 


Erl.-Sekr.:  Pottier,  N.,  La  noblease  sainte et rovale 
de  s.  Walbert  et  st«  Bertille,  ducs  de  Loraine'ete. 
Mons  1644.  8». 

Vita  8.  WalbodoBis  =  Vita  s.  Wolbodonis. 

Yita  s.  Walburgia  (sive  Walburgae,  Wil- 
burgae,  Wüburgis,  Wiibirgis,  sororis  s. 
Wynnebaldi)  abbatissae  Heidenheimensis, 
Ejstadii  in  Germania  (f  cca.  780)  auctore 
Adelboldo  episcopo  VI  Tndectiiio,  antea 
monacho  Lobiensi  (f  1027). 

Handsehr. :  vgl.  Hardy,  Descriptive  catalogue 
of  materials.  I.  1.  1862.  p.  486.  n«  1041-1048.  - 
Holder-Egger  führt  15  auf. 

Ausg. :  *  ed.  Surius,  Vitae  SS.  VII.  Colon.  1581. 
p.  356-360  mutato  stüo,  —  '  ex  ms.  UltraL  oo)- 
lata  cum  Capgravio,  Surio  et  breviariis  in  AA. 
SS.  BoU.  25.  Febr.  m.  p.  542-546.  —  •  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXL.  p.  1091-1102.  —  Vit*  alia 
auctore  anonyme  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  548-550. 

—  Vita  resp.  Mlracnla  aUa  auctore  Medibardo 
(forte  EichstetensiB  dioec.  clerioo,  saec.  XL  XII. 

—  Carmen  breve)  *  ed.  Jac.  Gretser  cum  Phibppi 
Eystetens.  episc.  De  eiusdem  ecolesiae  diyis  tute- 
laribus.  Ingolstadü  1617.  4^  p.  306-316.  —  *ei 
ms.  Eystettensi  et  Gretsero  in  AA.  SS.  BoH.  25. 
Febr.  m.  p.  551-553.  —  Vita  alia  auctore  Phi- 
lippe episcopo  Eystettensi  (f  1^22)  [Handsehr.: 
München,  lat.  n®  14396.  saec.  XIV.  —  Pom- 
mersfelde,  n<»  2635.  saec.  XIV;  —  n«  2882. 
saec.  XIV]  '  ed.  Canisius,  Lect  antiq.  IV.  2,  p. 
563-601;  628  («ed.  Ba^nage  IV.  p.  235-250).  - 
•  ed.  Jac.  Gretser  1.  c.  —  *  inter  Gretseri  opp.  X. 

—  '  in  AA.  SS.  Bell.  25.  Febr.  III.  p.  553-563.  - 
Vita  alia  vel  potius  miraenla  s.  W-s  Monliel- 
mensia  a.  761-896  auctore  Wolfhardo  Hasen- 
rietano  seu  presbytero  et  monacho  abbatiae  Ha- 
serensis [^«rrietifin], saec.IX.  libri 4  (mit  Wun- 
dergeschichten überaus  reich  ausgestattet.  Alle 
anderen  Vitae  W-s  kommen  auf  diese  zurück. 

—  [Handsehr.:  München,  lat  n®  4585  (Bene- 
dictb.  85)  mbr.  saec.  X.  fol. ;  — -  lat.  n«  4618  (Bene- 
dictb.118).  mbr.  saec.XI.  4«  min.;  —  lat  n<»  19162 
(Tegerns.  1162).  mbr.  saec.  X.  4^  —  lat  n^  22241. 
mbr.  saec.  XII.  fol.  —  Wien,  n«  339  (Salisb.  11). 
mbr.  saec.  XIII.  fol.  max.]  *  IIb.  I.  II.  c.  1-6  ed. 
Canisius,  Lect.  antiq.  IV.  2.  p.  605-624;  720-730; 
variae  leott.  ex  ms.  Windberg.  p.  717^*»-719*»^* 
(*  ed.  Basnage  II.  3.  p.  263-279).  —  »t»  einem 
mehrfach  abtceichenden  Abdruck,  lib.  I  xum 
Theüy  lib.  2-4  ganz  ap.  P.  Stewart,  Tomus  sin- 
gularis  in  sign,  auctorum  seu  Commentar.  de  vita 
et  rebus  gestis  s.  Walpurgae,  virg.,  abbatissae... 
Ingoist  1616.  4^  p.  29-107.  —  *  ed.  Surius,  Vitae 
SS.  1.  Mai.  Vn.  Colon.  Agr.  1581.  p.  356-360, 
mutato  stilo.  —  ^  vollständig  in  AA.  SS.  Boli. 
25.  Febr.  III.  p.  523-542.  —  «  ex  editt  prioribos 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  UI.  2.  p.  2S7- 
306  {'  ed.  Venet  p.  260-276).  —  »  ex  MabiUonio 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat  CXXIX.  p.  867-890; 
appendix  p.  891-894.  Vgl  p.  897.  —  *  ausxüg- 
lieh  mit  Fortlassung  der  meisten  Wunder,  welche 
nach  Basnage  ',risum  lectoribus  saepius  movent* 


VITA  S.  WALBURGIS  —  VITA  S.  WALDEVI 


1631 


ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1. 

p.  538-555.  —  Tita  alla  studio  sanctimomaliam 

Eystettensium  scripta  ex  2  mss.  a  Stevartio  edita 

et  repetita  in  AA.  SS.  BoU.  1.  c.  p.  563-569.  — 

De  oleo  s.  W-s  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  569.  — 

Miraeala  virtute  olei  s.  W-s  patrata,  auctore 

Jac.  Gretsero  ibid,  p.  569-572  (tfgl.  Gretser, 

Föns  olei  AValpurgini  apud  Eystottenses  expli- 

catus  et  defeDSos.   Ingolstadii  1620.  4?  [deutach 

unt.  d.  Tit.:  Heilsamer  Oelbrann  der  h.  Jung- 

frawen  s.  Wal  bürgen   zu   Eichstedt,   durch  C. 

Schacbner.  Ingolstadt  1621.  4<^]).  —  Mineula  s. 

W-s  Tilae  c.  1022  facta.    Epistolae  H  custodis 

Tilensis  ad  Adalboldum  episc.  Ultraiectinum  et 

Immonem  diac.  [Handsekr.:  Brüssel,  n^  7917. 

mbr.  saec.  XIV.  fol.]  ^  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

546-548.  —  *unt.d.  Tit.:  Miracula  Tielen- 

sia  wiederh.  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  2.  p.  764-766. 
Erl.'Sehr.:  Bahr.  Gesch.  der  rGmischen  Literatur  im 
karoliofischen  Zeitalter  p.  257. 

CaltDs  a.  'Walborgae  virginis  . .  .  Eystadii  propitiae. 
Ingobtadü  1748.  8». 

Oondin.  A.,  BenedictiniBch  Weltwonder ,  yoigestellt 
in  der  n.  Walbaz^a  in  Eichstedt  and  in  dem  fiber- 
natOrlichea  Oelilass.  Eichstedt  1734.  40. 

Haaber,  J.,  Die  h.  Walbuiga  n.  ihre  gottselige  Yer- 
-wandtachaft.  Augsburg  1840.  9>. 

Hen sehen,  Gomment.  pnevias  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  611-623  (W-s  vita  a  yariis  conscripta;  discessus 
w  -  8  ex  Anglia  in  Oermaniam ;  aetas  reüqaa ;  dies 
obitos  W-s;  yeneratio  sacra;  alia  in  Westphalia 
Walborgis  sanctimonialis ;  translatio  reliqniarum'W-s 
Eystadinm;  yeneratio  eiasdem  Kai.  Mau;  s.  Were- 
bniip;a  et  Walboiga  pro  una  eademone  a  nonnollis 
habita;  sacra  yeneratio  W-s  per  reiiqnam  Oerma- 
niam, Boigondiam, Franciam ;  aliaes.  Walbargae«to.). 

Histoire  litt^raire  de  la  France  V.  p.  682. 

Lespagnol,  Jean ,  Histoire  notable  de  la  conyersation 
des  Anglais,  des  saincts  du  pays,  des  monastdres, 
Elises  et  abbayes  .  .  .  rapportöe  sonbs  la  yie  mira- 
caleose  de  saincte  Yaabonrg.  Douai  1614.  12  mo. 
792  pag. 

:  Histoire  de  la  vie  et  des  miracles  de  s. 

Vaabonig,  vierge  abbesse.  Reims  1612.  8P  min.  24. 
792  pag. 

Lorenz,  Deatschlands  Geschichtsqnellen.  8.  Anfl.  I. 
1886.  p.  146. 

Mabillon,  De  s.  W-is  canonizatione ,  festis  diebus, 
oleo,  reliqniis  et  locis  sacris  in  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  III.  2.  p.  906-306. 

(Reichmayr,J.  £. )  Lebensbeschreibung  der  h.  Aeb- 
tissin  Walpurgis.  Eichstedt  1792.  ^. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchenge&chichte  n.  p.d39. 

Ristretto  della  prodigiosa  yita  e  morte  di  s.  Wal- 
burga.  Eychstett  1722.  ^. 

Rochholz,  Ernst  Ludw.,  Drei  Gaugöttinnen.  Wal- 
burg, Verena  u.  Gertrud  als  deutsche  Kirchentieilige. 
Sittenbilder  aus  dem  german.  Fraaenleben.  Leipzig 
1870.  gr.  80.  X  202 pag.  «AS.  Mythologisehd  Trau- 
fntrticn. 

Schauerte,  Frz.,  Die  h.  Aebtissin  Walburga.  Pader- 
born 1892.  12mo.  63  pag.  45  4 

Schlecht,  Jos.,  Die  ältesten  Darstellungen  der  h. 
Waldburga  tn  Saramelblatt  des  histor.  Yereins  Eich- 
stÄtt.  VU.  1892.  Eichstatt  1893.  p.  111-122. 

Schneider,  Aug.,  Walburga  eine  Zierde  frommer 
Jungfrauen.  Ein  Lebensbild  aus  der  Missionsgesoh. 
des8.Jahrh.  Regensburg  1880.  8P.  X.  163 vag.  Jki.QO. 

Steyart,  C,  s.  Vita  s.W-s  auctore  Wolf hardo,  Ausg. 
n«3. 

Wa  1 1  e  nb  a  ch ,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
I.  1886.  p.  272 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  137.  ^90. 

Vita  s.  Waldburgis  =  Vita  s.  Walburgis. 

Yita  s.  Waideberti  abbatis  Luxoyiensis 
in  Burgundiae  comitatu  (f  665)  auctore 
Ansone  sive  Adsone  abbate  Dervensi 
[Moutier-en-Der]^  ante  a.  968  monacho 
Luxoviensi  (f  992). 


Ausg.:  ^ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. Ben.  saec. 
IIL  2.  p.  452-460.  —  •  loiederh.  et  ex  mss.  in 
AA.  S8.  Boll.  2.  Mai.  I.  p.  277-  282.  —  » wiederh. 
ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXXXVII.  p.  687-700. 
—  ^unt.  d.  Tit.:  Miracula  88.  W-i  et  Eustasii 
ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2. 
p.  1171-1176.  —  *  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Reo. 
IX.  p.  124. 

ßrl.'Schr.:  Clerc,  J.  B.,  Un  souvenir,  ou  l'ermitage 
de  8.  Valbert .  prös  de  randenne  abhaye  de  Luxeuil. 
Besangen  1860.  BP.  116  pag.  —  Ermitage  et  vie  de 
s.  Valbert  f  8.  abb6  de  Luxeuil  aveo  un  abr6g6  de 
l'hist  de  cette  ville.  4.  Mit.  Luxeuil  (Paris  et  Lyon, 
PöiiBse)  1861.  8*>;  —  6.  6d.  Besangen  1863.  8o. 

Eloffium  W-i  historicum  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  n. 
p.  603-606. 

Henschen ,  Comment.  praevius  tn  AA.  SS.  Boll.  1.  c. 
p.  274-276;  cf.  Und.  VU.  p.  662. 


Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.261.  not.  23. 

Yita  s.  Waldeinidis  .abbatissae  Castrilo- 
censis  (f  685)  in  Hannonia  auctore  Phi- 
lippo  Harvengtio  de  Eleemosyna  abb. 
Praemonstr.  (f  1183).  cui  perperam  tri- 
buitur. 

Ausg. :  *  in  Philippi  Harvengii  Opp.  ed.  Nicol. 
Chamart  Duaci  1621.  fol.  p.  788-795.  —  *  ap. 
Colgan,  AA.  SS.  Sootiae.  I.  1645.  p.  249.  —  »ex 
ms.  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  II.  p. 
866-873.  —  *  ex  vet.  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  April. 
I.  p.  831-841.  (Appendix  ex  Herimanno  ab- 
bate S.  Martini  Tomacensis  ibid.  p.  842.)  —  ^  ap. 
Migne ,  Patrolog.  lat.  CCm.  p.  1375  - 1386.  —  «  ex 
cod.  Bruxell.  n^  14982.  saec.  XI  in  Analectes 
pour  s.  k  l'hist  eccles.  de  la  Belgique.  IV.  1867. 
p.  218.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Recueil  IIL  p. 
525.  526. 

Erl.-Sehr.:  Charleroy,  Ant.  de,  tXoge  de  sainte 
Wandru.  Bruxelies  s.  a.  4^. 
Documenta  pour  faire  suite  ä  l'histoire  de  sainte 
Waudrn ,  patronne  de  Mons.  Mens ,  Em.  Hoyois  1846. 
gr.  8.  {Fiihlieation  de  la  Soe.  des  BibliophileB'de  Mona.) 
Histoire  litt^raire  de  la  France.  IV.  1738.  p.  46. 
Lalieu,  L.  J.,  Vie  de  saint  Vincent  Madelgaire  et 
de  sainte  AVaudm,  son  6pouse,  princes  et  patrons 
de  Hainaut.  Toumai  1886.  BP.  XIV.  293  pag.  8  fr. 
Miracles  de  sainte  Wandru,  abbesse  et  patronne  du 
trds-noble  et  trös-illustrechapitre  de  Mensen  Hainaut, 

J[ue  Ton  doit  lire  ä  la  procession  de  Mons ,  en  flüsant 
e  tour  de  la  ville  de.  ^  Mons  s.  a.  4P.  Avee  fig.  — 
>  wiederh.  ap.  L.  Devillers ,  Notice  historique  sur  la 
procession  de  Mons.  4.  6dit.  (=  Annales  du  cercle  ar- 
chöologique  de  Mons.  I.  p.  138-141). 

Simon,  Jacq.,  Le  ponrtrait  de  Testat  de  mariage  et 
de  continenoe  fait  sur  la  vie  de  s.  Wautrude ,  com- 
tesBe  de  Hainaut .  . .  ^  Arras  1629.  kl.  BP.  Seiten;  — 
^iriederh.  Mons,  Em.  Hoyois  1846.  gr.  8.  {Publieation 
de  ta  Soe.  des  Bibliophiles  de  Mons.) 

Triquet,  P.  A.,  Sommaire  de  la  vie  de  s.  Wautrude, 
f  ondatrice  de  chanoinesses  de  Mons.  Toumay  1642.  8P. 

Yita  s.  Waldetnidis  fundatricis  parthenonis  ca- 
nonissarum  Montibus  Hannoniae  =  Yita  s.  TValde- 
trudis  abbatissae. 

Vita  s.  Waldevi  comitis  et  Passio.  Mira- 
cula s.  W-i  auctore  Guilelmo  monacho 
de  Ramsey  (f  post  1204). 

A  curious  romantic  legend.  Wright. 

Eandachr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  IL  1865.  p.  25.  n'»  27.   Vgl.  n°  28.  29. 

Ausg.:  ^ap.  Michel,  Chroniques  Anglo-Nor- 
mandes.  II.  Eouen  1837.  8^  p.  99-142.  —  *ed. 
J.  A.  Giles  in  Yitae  quorundam  Anglo-Saxonum. 
Londini,  Caxton  Society  1854.  kl.  4^ 


1632 


VITA  B.  WALDGERI  —  VITA  S.  WANDREGISIU 


JBrl.-8ehr.:  Wright,  WUlJam  of  Bamsey  tnAifBio- 
graphia  Britannica  liter.  IL  p.  424. 
Vgl.  Origo  et  gesta. 

Tita  b.  Waldgeri  (comitis)  Hervordiae 

et  primi  virginum  canonic.  coUegii  Her- 
vordiensis  fundatoris  (f  825)  auctoreWi- 
gando  presbytero  (Bilefeldensi?). 

Wahrscheinlich  im  Anfange  dea  18.  Jahrh.  verfasst 

Handsckr,  .-Münster,  Pro  v.- Arohiv.  VII.  5208 
(früher  zu  Berlin,  geh.  Staatsarchiv),  mbr.  sec. 

xin.  4«. 

Attsg,:  ^ ed. Pauliini,  Do  pagis  antiquae German. 
Francof.  ad  M.  1(599.  p.  281-298  (wird  auch  citirt 
cUs  PauUini,  Syntagma  rer.  German.  II.  p.  281- 
298).  —  ^ausxüglich  in  Henrici  de  Hervordia 
üb.  de  rebus  memorabilioribtus.  Goettingae  1859 
ad  a.  820  p.  49-51.  —  *  neue,  erste  kritische 
Ausg.  ap.  Rog.  Wilmans,  Kaiserurkunden  der 
Provinz  Westfalen.  I.  Münster  1867.  8^  p.  488- 
501;  vgl.  daxu  p.  275-318.  —  Vita  alia  com- 
pilata  opera  Antonii  Liberi  Susatensis  exstat  in 
Legenda  aurea  sive  historia  plurimorum  sancto- 
rum.  Lovanii  1485. 

Erl.-Sekr.:  Hoffbaaer,  Stodien  zur  alteren  Geschichte 

der  Abtei  Herford  «n  Zeitschrift  für  Geschichte  und 

Alterthomskunde  Westfalens.  XX.  1869.  p.  S6-67. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Dentschlands  IL  p.40O. 

Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Qiefers.  I.  Pader- 

bomael854.  p.  28-86. 
Wa  ttenbach,  Dentschlands  Geschichtsqnellen  6.  Aufl. 
I.  1886.  p.238;  6.  Aufl.  1. 1898.  p.263. 

Tita  s.  Waidradae  abbatissae  Metis  in 
Gallia  Belgica  (f  cca.  620).     . 

Ausg.:  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  5.  Mai.  II. 
p.  51.  52.  Cf.  Elogium  historicum  ap.  MabiUon, 
AA.  SS.  0.  8.  Ben.  saeo.  II.  p.  63.  64. 

Tita  s.Walfridi  abbatis  Palatioli  in  Monte 

Viridi  (f  765)  auctore  Andrea  Lucensi 

Italo  in  Monte  Viridi  abbate  in  Tuscia 

(cca.  806). 

Ausg.:  *  in  AA.  SS.  Boll.  15.  Febr.  11.  p.  842- 
846.  —  ^  wiederh.  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  8. 
Ben.  saeo.  III.  2.  p.  196-203. 

Fassio  SS.  Walfridi  et  Radfridi  filii  eins, 
martynim  in  Frisiae  partibus.  22.  Jul. 

Fabelhaft. 

Ausg. :  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl. 
n°  9397-Ä..  sec.  XV)  in  Anecdota  ex  codd.  hagio- 
graph.  Johannis  Gielemans.  Bruxelles  1895.  gr.S**. 
p.  40-45. 

De  s.  Walhero  pastore  in  agro  Namurcensi 
apud  Beigas  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun.  IV.  p.  613 
-617  (mit  Abbildungen).  —  Appendix  de  On- 
haya  eiusque  situ  etc.  ibid.  p.  617.  618. 

Erl.-Sehr.:  filoge  de  s.  Walhöre  dit  Vohy,  martyr, 
cnp6  d'Onhayo  et  de  Hastir.  Louvain  (1745).  12 wo. 

Yita  Walonis   monachi   Altimontensis 

(1174)  auctore  anonjmo. 

Ausg.:  ap. Martene,  Ampliss.  coUectio  VI.  p. 
1213-1216. 

Vita  s.  Walpurgae  =  Vita  s.  Walburgis. 

Yita  b.  Walter!  de  Birbeke,  nobilis  Bra- 
banti  (t  cca.  1220). 


Ausg.:  ex  ms.  Rubeae  Vallis  in  AA.  SS.  Boll. 
22.  Janr.  n.  p.  447-450. 

Vita  b.  WaHgert  =  Vita  b.  Waldgeri. 

Vita  Waltharii  manu  fortis,  Aquitanorum  prin- 
cipis  =  Mkehardus  I  (olfen  p.  397). 

Yita  s.  Waltheni  abbatis  ord.  Cistera 

in  Scotia  (f  1159  vel  1160)  auctore  Jor- 

dano  vel  Joscelino   monacho   Furne- 

siensi. 

Ausg. :  ex  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Aug.  I.  p. 
248-277.  Cf.  Guperi  oommeni  praevius  tbid.  p. 
241-248. 

De  8.  Wamberto  mart  in  monasterio  s.  Petri 
ad  Divam,  Sagiensis  diooc.  in  Normannia  (sec 
IX)  in  AA.  SS.  BoU.  26.  Jun.  V.  p.  225. 

Yita  s.  Wandonis  abbatis  Fontanellen- 
sis  in  Gallia  (f  756.  17.  April). 

Ausg.:  ex  Chronographo  Fontanellensi  ap. 
d'Achery,  Spicileg.  in.  ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o. 
8.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  130-132. 

Yita  s.  Wandregiaili  seu  Wandrigiseli 
abbatis  Fontaneliensis  (f  c.  665)  auctore 

coaevo  monacho  Fontanell.:  ,Praeclarus 
igitur  atque  gloriosus'. 

Wichtig  für  die  fHlnkisohe  Geschichte  des  7.  Jahrh., 
gibt  manches  über  die  Normannenzage. 

Handschr.:  Hävre,  Stadtbibl.  mbr.  sec.  Xu. 
fol.  n*  1.  f.  11.  —  St  Om er,  Stadtbibl.  mbr.  sec 
Xin.  fol.  n«716.  Tom.  Vn.  —  Oxford,  ün.- 
Bibl.  Bodley.  2432.  f.  155;  —  Bodl.  suppl.  catal. 
R.  I.  fol.  n°  904.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  5296  A. 
18.  21.  sec.  Xm.  —  Sorb.  sec,  XII.  n°  1283.  — 
Ronen,  mbr.  sec.  XIII.  12mo. 

Ausg.:  ^ap.  MabiUon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
IL  p.  534-546.  —  «*w  AA.  SS.  Boll.  22.  Jul.  V. 
p.  272-281.  —  Auszug  *  ap.  Duchesne,  Hist  Fr. 
scr.  I.  p.  638.  —  •  ap.  Bouquet,  Reo.  ÜI.  p.  561 
-564.  —  Vitaalia  auctore  Jurenensi  (cd.  Roma- 
nensi)  monacho  aequali:  ,ReIegiosorum  quomn- 
dam^  [Handschr.:  Paris,  Nat.-Bibl.  fonds  lat 
18315  (oUm  Notre  Dame  n»  lOl^i»)  sec.  VEI]  ^ap. 
Labbe,  Bibl.  nova  I.  p.  784-791.  —  ^wiederh. 
ap.  MabiUon  1.  c.  II.  p.  526-534.  —  »*n  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  265-271,  meist  nctch  Labbe.  —  *  ap. 
Trouillat,  Monuments  pour  l'histde  Tancien  ever-he 
de  Baie.  I.  1852.  p.  46.  —  *  ap.  W.  Arndt,  Kleine 
Denkmäler  aus  der  Merowingerzeit  Hannover  1874. 
8°.  p.  29-47;  cf.  Einleit.  p.  22-28.  —  Miracula 
auctore  anonyme  monacho  Fontanellensi  [Hand- 
schr.: Douai  n0  837  (701).  mbr.  saec.  XII.  fol. 
max.  —  St.  Omer  n**  764.  mbr.  saec.  X.  4®]  '  ap. 
MabiUon  I.  c.  saec.  II.  p.  547-558.  —  ^wiederh, 
u.  ex  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  281-291.  — 
Bruchstücke  'ap.  Bouquet,  Rec.  V.  p.  455.  456; 
vn.  p.  358.  359;  IX.  p.  108.  109.  —  *  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  406-409. 
—  Translatio  coi-poram  ss.  confess.  Wandre- 
gisiii  et  Ansberti  ad  GaroteDam  urbem  a.  885  ap. 
Pertz  1.  c.  XV.  1.  p.  409.  —  Translatio  ss.  W-i, 
Ansberti  et  Wulframni  in  monasterium  Blandi- 
nlense  a.  944  auctore  anonyme  ^  ap.  MabiUon  1.  c. 
saec.  V.  p.  200-213.  —  ^  wiederh.  in  AA.  SS. 


VITA  S.  WANINGI  —  VITA  S.  WENCESLAI  BOH.  DUCIS 


1633 


Boll.  1.  c.  p.  291-302.  —  »Bruchstück  (c.  7-9) 
t^nter  d,  Ttt. :  Fragmentiim  cronicae  ap.  van  de 
Putte,  Annaiee  abbatiae  s.  Fetri  Blandiniensis. 
Oandavi  1841.  4®.  p.  153-155.  —  *  Bruchstück  ap. 
Bouquet,  Rec.  IX.  p.  153-155.  —  '  Auszug  tin^. 
d.  Tit.:  £x  sermone  de  adventu  ss.  W-i,  A-i 
et  V-i  ed.  Holder- Egger  ap.  Pertz  1.  c.  XV.  2. 
p.  625-631. 

lyi.'Sekr.:  Boschias ,  Ck)inment.  praeyiiis  m  AA.  SS. 

BoU.  1.  c.  p.  253-264. 
Corblet,  Jal.,  Uagiographie  dn  diocese  d'Amiens.  IV. 

Paris  1874.  p.  645. 
Histoire  littöraire  de  la  France  III.  1735.  p.  611 ;  V. 

p.  669;  Vn.  p.  189. 
Morin,  Genn.,  De  la  vie  et  des  miracles  des.  Wan- 

drille,  abM  de  Fontenelle.  Paris  1884.  8^.  83paf. 
Ricouard,  TranslatioD  des  rel^oes  de  s.  Wandnlle 

in  M^moires  de  la  Soc.  des  antiqaairee  de  Picardie. 

S^.  III.  tom.  10.  Amiens  18^9.  9>. 
Roth,  Geschichte  des  Benefizialwesens  p.  443. 
Wa  ttenbach,  Dentschlands  tieschichtsquellen.  6.  Aufl . 

I.  1885.  p.UlS.  358.  450.  U.  p.471;  6.  Aufl.  I.  p.l07. 

220.  3&4.  n.  p.492. 

Tita  s.  Waningi  confessoris  Fiscani  in 
GalUa  (t  cca.  688). 

ÄtAsg.:  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 

II.  p.  972-975.  —  •  Auszug  ap.  Bouquet,  Rec.  LEI. 

p.  579.  —  «Fragmenta  IV  in  AA.  SS.  Boll.  9. 

Janr.  I.  p.  591-594. 

ßrl. ' Sehr. :  Corblet,  J.,  Ha^iographie  da  diocöse 
d'Amiens.  IV.  Paris  1674.  p.  648. 
(Labbe,  Chr.)  La  vie  de  s.  Vuneog,  fondat.  de  l'ab- 
baie  de  Fescamp  et  patron  de  la  ville  de  Hain  en 
Picardie.  Paris  1700.  12mo ;  —  tciederh. :  Prec6d6o 
d'nne  notice  historique  par  Michel  Hardy.  F6camp 
1874.  80.  XXXVI.  239  pag.  Xw  JOO  Exempl.  gt- 
drudU. 

De  s.  Waanulpho  conf.  Condati  in  Hannonia 
(saec.  VU)  Stiltingii  sylloge  m  AA.  SS.  Boll.  1. 
Oct.  I.  p.  304-307.  —  ^uiederh,  ap.  Ghesquiere, 
AA.  SS.  Belgii  V.  p.  385-392. 

Vie  de  s.  Waudni  =  Vita  s.  Waldetrudis. 

Tita  s.  Wenceslai  (Vencezlavi)  Bohe- 
miae  dltcis  ac  patroni,  martyris,  Vetero- 
Boleslaviae  in  Bohemia  (f  935)  auctore 
Gumpoldo  Mantuano  episcopo  (967 
— 985). 

Geschrieben  auf  Befehl  Kaisers  Otto  II.  Schwülstige 
Phrasen  verdecken  die  Dürf  tit^keit  dos  Inhalts.  ,  Radix  et 
f andafflontam  omnioin  quae  de  V-  i  vita  postea  prodienint ' . 

Handschr. :  vid.  ap.  Pertz ,  Mon.  scr.  IV.  p.  21 1 . 

Äusg,:  *  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  213-223; 
ef.  p.  211.  —  wieder h.  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CXXXV.  p.  923-942  —  u. » von  Frant.  J.  Zoubek 
in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  1873.  p.  146-166  mit 
gegenübersteh.  böhm.  Uebersetx.;  cf.  p.  xv.  xvi. 
—  Passio  s.  Vendezlai  mart.  auctore  anonyme: 
,Cre8cente  fide*  [Handschr.:  Rom,  Vatic.  reg. 
Christ  n*498.  mbr.  saec.  XII.  fol.  —  München, 
Staatsb.  Benedictb.  n°  105.  saec.  X]  *  ap.  Dudik, 
Iter  Romanum.  I.  Wien  1855.  p.  319-326.  — 
'^  wieder h.  in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  p.  183-190 
mit  gegenübersteh,  böhm,  Uebersetx.  —  Passio 
alia  auctore  Laurentio  monacho  Casineusi 
(saec.  XI):  ,  Dominus  ac  redemptor*  [,Libercon- 
flatus  et  erroribus  scatens  ^  Pertx.  —  Handschr. : 
Montecasino  n®  413.  mbr.  saec.  XL  4°]  ^  aus- 
^utgstceise  in  Pertz'  Archiv  V.  p.  136-143;  cf. 
VII.  p.  386.  —  *  vollständig  ap.  Dudik ,  Iter  Ro- 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


manum  I.  p.  304-318.  —  *naeh  einer  1837  von 
Jan  Ev.  Krbeo  gemachten  Abschrift  ed.  Jos.  Truh- 
läf  in  Fontes  rer.  Bohem.  I.  p.  167-182;  cf.  p. 
XYi ,  mit  gegenübersteh.  bÖhm,  Uebersetx. ;  nicht 
xuverlässig.  —  Tita  alia  auctore  Christiane 
de  Seal a  monacho,  ipsius  sancti  nepote  ex  fratre 
(eine  Fälschung  des  12.  Jahrh.  nach  Holder - 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  572,  nach 
anderen  des  14.  Jahrh.)  ^  ap.  Bob.  Balbinum, 
Epitomerer.  Bohemicarum  üb.  1.  c.  10.  —  *mc- 
derh.  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Sept.  VII.  p.  825-837. 

—  "  xusammen  mit  Vita  s.  Ludmillae  (s.d.)  studio 
P.  Athanasii  a  S.  Josephe.  Pragae  1767.  4°.  — 
Appendix  de  aliquot  miraculis  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  840-844.  —  Vita  alia  auctore  Carolo  I V 
imperatore  et  Bohemiae  rege  ex^ms.  in  AA. 
SS.  Bell.  1.  c.  VII.  p.  837-840.  —  Zivot  sv.  Vä- 
clava  altslawisch  u.  tschechisch  ed.  Jqs.  Eol4r  in 
Fontes  rer.  Bohem.  I.  p.  125.  126.  —  ZiTot  *  unt. 
d.  Tit. :  CRasame  o  ydieniH  cb.  Ba^ecaaBa  khhsh 
^eiucKaro  [d.  i.  Legende  von  der  Ehrmordung  des 
h.  W.,  Fürsten  von  Böhmen]  hrsgb.  mit  Erläu- 
terungen von  Wostokow  in  MocKOBCKift  BiKnnuin» 
[i.  e.  Moskauer  Bote].  1827.  n?  XVIL  p.  82-94; 
vgl.  seine  Antwort  auf  Russows  Artikel  ibid.  n® 
XXm.  p.  322-327.  —  ^  altslavisch  mit  latein. 
Uebersetx.  nebst  einer  zweiten  kürxem  liegende 
hrsgb.  voD  Fr.  Miklosich  unt.  d.  Tit. :  Die  jütslo- 
venische  Legende  vom  h.  Wenzel  in  Miklosich 
u.  Fiedler,  Slavische  Bibliothek  oder  Beitrage  z. 
slavischen  Philologie  und  Geschichte.  IL  Wien 
1857.  p.  270-281.  —  »  n«  1  wiederh.  in  ^küo- 
.loniTOCKifl  Ha6;iio,ieHifl  BocroKona  [d.  i.  Philolo- 
gische Beobachtungen  Wostokows],  C.-üerepByprB 
1865.  p.  91-97,  mit  einem  Nachwort  p.  98-114. 

—  *  mit  böhm.  Uebersetx.  in  Fontes  rer.  Bohem. 
I.  p.  127-134.  [Uebersetx.:  böhmisch  auch  von 

Hanka  in  Casopis  Ceskeho  Museum.  IV.  1830. 
p.  453-462.  —  deutsch  ap.  Wattenbach,  Die  sla- 
\Tsche  Liturgie  in  Böhmen  in  Abhandlungen  der 
phil.-hist.  Gesellschaft  in  Breslau.  I.  p.  203-240 
[besonders  abgedruckt  Breslau  1858.  8**)].  —  Pfe- 
nesenl  obstatküv  sv.  Väclava  ( Uebertragung  der 
Reliquien)  altslav.  u.  iscliechisch  in  Fontes  rer. 
Bohem.  I.  p.  135.  —  Kanon  sv.  VI.  {Lobgesang) 
altsl.  u.  tschechisch  ibid.  p.  136-139. 

Erl-Schr.:  Bo,lflHCKift,  0.,  0  BpCMCHH  npoHC- 

X0»vl0Hia  aiaBHHCKUXt  nHChMOiTB  [d.  %.  Ueber 

die  Zeit    der  Entstehung    der   slavischen   Schrift], 

MoCKBA  1855.  p.  248  und  Anmerk.  p.  76-88. 
Büdin^^er,  Zur  Kritik  altbühmischer  Geschichte.  Wien 

1857.  {Ikaonders  abg«drucH  atLS  Zeitschrift  f.  d.  österr. 

Gymnasien.  1857.  Heft  VII). 
Contzen ,  Die  Geschichtschreiber  der  s&chsischen Eai- 

serzeit  p.  139. 
De  8.  Wenceslai  Bohemiae  ducis  et  mart.  ortu,  vita 

et  nece.  Pragae  1661.  \^.  Sehr  selten. 
Dobrowsky,  Versuche  die  ältere  bOhmische  Gesch. 

▼on  spätoron  Erdichtungen  zu  reinigen.  3.  Heft.  AueK 

wU.  d.  Tit. :  Wenzel  und  Boleslaw.  Prag  1819.  BP. 
Friedjung,  H.,  Kaiser  Karl  IV  und  sein  Antheil  am 

geistigen  Leben  seiner  Zeit.    Wien  1876.  9*.  p.  150 

-161. 
Frind,  A.,  Eirchengoschichte  Böhmens.  I.  Prag  1862. 

gT.Sfi.  p.  16-19;  40  sq. 
Kornna  panskA,  knizecisvatd,  krestanskA  mucedlnikä 

SV.  VAclava ,  rytire  bozsköho.  v  Praze  1642.  4«. 
Palacky,  Fr.,  Geschichte  von  Böhmen.  I.  Prag  1&%. 

p.  195-210.   Vgl.  auch  die  böhmische  Ausgabe  dieses 

Werkes  1.  Prag  1848.  p.  232-239,  ivo  der  Verf.  seine 

Ansichten  modißdrt  hat. 

103 


1634 


VITA  S.  WENDELINI  —  DE  S.  WERNHERO 


Pal ao k  y,  Fr.,  üvana  kritieka  o  omii^enf  st.  Violava, 
podle  legendy  Slovanskö  «n  CaaopiBCeskölioMaseam. 
XI.  1EB37.  p.  406-417. 

:   Wfirakrnng  der  alten  böhmiaehen  Qescfaioht- 

achreiber.  Prag  1830.  p.  294. 

Sohnldes,  F.X.,  Der  h.  Wenzel  daivesteUt  im  Geiste 
der  Wahrheit  Wien  1848.  SP. 

Sobek,  M.  F.,  Qloria  s.  Wenoeslai.  Pragae  1660.  S9. 

Sny sken.  Comjnentar.  praevinf  mi  AA.  SS.  BoU.  1.  c. 
p.  770-826. 

Tann  er,  I.,  Zivota  sUva  sv.  V4clava.  r  Pnuse  1669. 
80;  ibid,  1702.  8^»;  und.  1710.  8». 

Von  d  r4k ,  W.,  Znr Würdigung  der  alisloven.  Wenzels- 
legende und  der  Legende  vom  h.  Prokop.  Wien  1892. 
r.SP.  68pag.  uil.40.  {Aut  Sitznngsber.  derAkad. 
Wiss,  Bd.  CXXVn.  1892.) 

Wa ttenbach,  Dentschlands Oeschichtsqaellen  p. 216 
(5.Anfl.  I.  1885.  p.401;  II.  p.l77  anctore  Christiano 
p.478;  6.  Aufl.  I.  1898.  p.486.  II.  p.  201. 495). 

:  Ueber  die  slavische  Ldtargie  in  Böhmen  nnd  die 

aitmssische  Legende  vom  h.  Wenzel  in  Abhandinngen 
der  hiartor.  -  philos.  Gesellschaft  in  Breslau.  Breelan 
1856.  1.  Bd.  n«  lY.  8^  {oMoh  nnxein  ki&nm»  Braalaa 
1858.  80). 

Wewerka,  Fr.,yyobrazeni  a  dnkladne  zivota  pops&ni 
Bvat6ho  Y&clava.  ▼  Praze  1818.  8P. 

Zivota  sULva  sv.  Yäclava.  v  Praxe  1510.  9>. 

Yita  s.  Wendelini  pastoris  et  eremitae 
in  dioecesi  Trevirensi  (saec.  Vn  med.). 

Ausg, :  in  AA.  SS.  Boll.  21 .  Oct  IX.  p.  348  -  351 . 

Erl.-Schr.:  Bnck,  Comment.  prsevins  iMd.  p.  842-348. 
Geiger,  Fr.,  Leben  des  h.  Wendelin.  Luzern  18S4. 

l2mo. 
Heber,  Ph.,  Die  vorkarolingischen  christl.  Glanbens- 

boten  am  Rhein.  Frankfart  a.  H.  1858.  p.  172-175. 
Her  man  8,  Lebensbeschreibnng  des  h.  Einsiedlers  und 

Abten  Wendelinns.  Köln  1887.  99. 
Leben  des  h.  Wendelin,  für  das  Landvolk.  Angsbnrg 

1825. 
Rettberg,  Kirchengeschichte  Dentschlands.  I.  1846. 

p.480. 

Yita  s.  Wenefredae  virginis  martyris 
in  Anglia  (f  cca.  660)  perperam  s.  Elerio 
adscripta. 

Äti8g. :  ex  2  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Nov. 
I.  p.  702-705.  —  Pars  posterior  de  miraculis 
quae  apud  Fontem  s.  Wenefredae  contigenint 
tbid.  p.  706  -708.  —  Tito  altera  et  translatlo 
auctore  Roberto  priore  Salopiensi  (flor.  1140) 
^eontracta  et  mtäato  stilo  ed.  Surfiis,  De  prob. 
SS.  historiis.  3.  Nov.  VI.  p.  57-59.  —  »ex  3  codd. 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  708-726.  [üebers.:  engl, 
unt.  d.  Tit. :  The  admirable  lifo  of  s.  Wenefride, 
virgiu,  martyr,  abbesse,  written  in  Latin  above 
500  ago,  by  Robert  monk  and  priour  of  Shrews- 
bnry,  .  .  .  now  translated  into  English  . .  .  by 
J.  F.  of  the  S.  of  Jesu.  s.  1.  1635.  12mo;  tcie- 
derh.  1712.  12mo;  wiederh.  with  observations  by 
Bp.  Fleetwood  in  his  Life  and  miraclos  of  Ste. 
Wenefrede.  London  1713.  8°.]  —  Musdem  vitae 
epitome  auctore  Johanne  Tinmuthensi  ^  ap.  Cap- 
grave,  Nova  legenda  Angliae.  Londini  1516.  f. 
297»».  —  »  ex  2  codd.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  709 
-726  unter  dem  Texte  der  andern.  —  Lectiones 
de  8.  W-a  ibid.  p.  732.  733.  —  Appendix  de 
Fönte  8.  W-  ae  in  Holywell  eiusque  cultu  et  de  mi- 
raculis quae  apud  eum  contigisse  narrantur  ibid. 
p.  734-759.  —  Documenta  de  s.  W-a  in  Ana- 
lect.  Holland. VI.  1887.  p. 305 -352  {darunter:  The 
lyfe  of  St.  Wenefreide  a.  D.  1401  [mitteleng- 
lische Predigt  aus  Hs.  Stony hurst  sec.  XVU; 
inhaltlich  xum  Theil  nach  der  latein.  Vita  in 
AA.  SS.  Boll.  Nov.  I.  p.  709  u,  Hardy,  Descr.  ca- 


taiogue  I.  p.  179]  '  in  früherer  Spraehfarm  ap. 
Peter  Langtoft  ed.  Heame  I.  p.  ozcvi.  —  *  in 
Anal.  BoU.  VT.  p.  305). 

Srl.'8ekr.:  Fleetwood,  Bp.,  Life  and  mixadefi  of 

Ste.  Wenelrede.  London  1718.  8P. 
Hardy,  Descript.  catalogne  of  matezials  1. 1.  1862.  p. 

179.  n»  608 -614. 
Horstmann,  C,  Caxtons  Ausgabe  des  Lebens  der 

Wenefreda.  Beilage:  De  s-Wenefredasermo  in  Anglia. 

Zeitschrift  fOr  englische  Philologie.  lU.  Halle  1879. 

Heft  2. 
Meyrick,  Thom.,  Lifeof  St.WenefrBd,Tergin,  martyr, 

and  abbess,  patronees  of  North  Wales  and  Shrews- 

hwrv.  London  1878.  8P.  84pag.  2  8h. 
Smedt,  C.  de,  Comment.  praeriiis  t»  AA.  SS.  Boll. 

1.  0.  p.  G91-701. 

Yita  s.  Werebtirgae  virginis  filiae  regis 
Merciorum  in  Anglia  (saec.  VIU)  auctore 
Goscelino  monacho  (f  1098). 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript  catalogue  of 
matenals.  L  1.  1862.  p.  421.  n^*  948-954. 

Ausg. :  *  in  AA.  SS.  Boll.  3.  Febr.  I.  p.  386  - 
390;  ef.  p.  959.  —  *  wiederh.  ap.  Migne,  Patro- 
log.  lat.  CLV.  p.  97-110. 

Sri.- Sehr.:  Bradshaw,  Henry,  Holy  lyfe  and  history 
of  Saint  Werbnive  very  fratefnll  for  all  dunsten 
peonle  to  rede,  ^impress.  by  fiich.  Pynson  1621.  4^; 
—  ^wiederholt  edit.  by  Mr.  Hawkins.  Manchester, 
Chetham  Society  1848.  4fi. 

Commentarins  pfaevins  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 
884-886. 

(Cowper,  Will.)  Sammaryof  the  life  of  s.  Werbnrgih; 
acoonnt  of  the  Images  npon  her  shrine  (now  the  epi- 
scopal  throne)  in  the  choir  of  ehester,  by  a  citisen 
of  ehester.  London  1749.  4!>. 

Wright,  Qotselin  tn  hU  Biographia  Britann.  literaria 
L  p.  618-621. 

Vita  s.  Werenfridi  presbyteri  confes- 
soris  in  Eist  vico  Betuae  in  Geldria  (f 
760  ut  dicitur)  auctore  anonyme. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Vita  s.  W-i  conf.  qui 
fait  ex  apostolicis  viris  missis  ex  Anglia  ad  con- 
vertendos  Hollandos  ...  ed.  Suriufi,  Vitae  SS. 
14.  Aug.  VU.  Colon.  Agr.  1581.  p.  632-635.  — 
*ex  ms.  Bodecensi  coUato  c.  edit.  Soriana  tn 
AA.  SS.  BoU.  27.  Aug.  VI.  p.  102-105.  Cf-  Stü- 
ÜDgii  comment.  praevius  ibid.  p.  100-102. 

Mors  et  miracula  b.  Werneii  episcopi  Plooensis 
auctore  Johanne  «decano  Plooensi  =  Narratio 
de  morte  Wemeri  ep.  Ploc.  (s.  oben  p.  803). 

Yita  Wernheri  episcopi  Merseburgensis 

(t  1093)  auctore  incerto. 

Unwichtiges  Werk,  vor  1160  abgefhsst. 

Handsehr.:  einzige  in  Prag,  Un.-Bibi.  (XIV. 
G.  52.  Chart  4^.  saec.  XV);  eine  andere  Abschrift 
vid.  ap.  Pertz  XII.  p.  244. 

Ausg.:  ^  ap.  Ludewig,  Chron.  episc.  Merse- 
burg. IV.  p.  378.  —  'ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p. 

244-248  ed.  R.  Wilmans. 

Erl.-Sehr.:  Wattenbach,  DeatMhlands  Geschichts- 
quellen.  6.  Aufl.  U.  1886.  p.  78. 319 ;  U.  I8di.  p.  86. 36^ 

De  s.  Wernbero  puero  Wesalae  a  Judaeis  oc- 
ciso,  Baoheraci  deposito  ad  Rhenum  iu  dioecesi 
Trevirensi  (a.  1287)  Papebrochii  dissert.  tn  AA. 
SS.  Boll.  19.  Apiil.  II.  p.  697-699.  —  Historia 
passionis  ibid.  p.  699-702.  —  Epitomo  ex  mss. 
actis  Boemundi  archiep.  Trevir.  ibid.  p.  702.  703. 
—  Miracula  90  intra  2  ab  obitu  menses  patrata 
ibid.  p.  704.  —  Inventio  corporis  eiusque  in 
novam   arcam   translatio  ibid.   p.  705-708.  — 


VITA  VEN.  WERRICI  —  VITA  8.  WIGBERH  ABB. 


1635 


Historia  miracalorom  publica  auctoritate  de- 
scriptonun  a.  1426  et  duobns  sequentibas  ibid. 
p.  706>714.  —  Processus  Bacheracensis  de 
vita,  martyrio  et  miraculis  b.  Wernheri  ibid,  p. 
714-734.  —  Translatio  reliqularum  ibid,  p. 
734-740.  —  Historia  "Wemheri  pueri . . .  mira- 
culis clari  ed.  Surius,  Vitae  SS.  19.  April.  VII. 
Colon.  Agr.  1581.  p.  319.  320  mtOcUo  siilo. 

Tita  Yen.  Werrici  prioris  de  Alna  (ad 

Sabim  fluv.,  in  Tornacensi  dioec.  et  Han- 

nonia  provincia,  f  1217,  ord,  Cisterc.)  me- 

trica:  ,Domnus  Werricus  qui'. 

Ausg.:  *  ex  cod.  Bruxell.  n«  4459-70.  fol.  154' 
in  Catalogus  codicum  hagiogr.  reg.  bibl.  Brux.  I. 
1.  1886.  p.  445-463.  —  'Auszüge  in  Eeiifen- 
bergs  Annuaire.  m.  p.  132.  —  *  andere  Stücke 
in  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  VI.  p. 
501-503  «d.  Karl  Gillert  ex  cod.  Petropolit  0.  XIV 
(olizn  S.  Mariae  de  Camberone). 

Erl.'S^.:  Henri qnez,  Menologiam  CiBteiro.  ad  d. 

12.  Mai. 
ManriquOf  Aiuuües  Cisterc.  IV.  p.  112-114. 
"Wattenbaoh,    Deutschlands  Geschichtsaaellen.    H. 

1877.  p.  326  (U.  1886.  p.  887. 888;  D.  1894.  p.424). 

Tita  s.  Wiboradae  mart  virginis  incln- 
sae  apnd  S.  Oallum  in  Helyetia  (f  926) 
auctore  Hartmanno  monacho  S.  Oalli 
fere  coaevo. 

Handsckr.:  Stuttgart,  mbr.  fol.  maz.  s.  XII. 
f.  130,  vid,  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  446*. 

Auag, :  ^  ex  mss.  in  AA.  88.  Bell.  2.  Mai.  I. 
p.  284-293;  cf.  ibid.  VII.  p.  552.  —  ^wiederh. 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  44-61. 

—  'Auszüge  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  452- 

457.  —  Vita  alia  auctore  Hepidanno  coeno- 

bita  S.  Galli  Ugesekrieben  1072,  Orundlage  ist 

die  Schrift  Uartmanns).    Handsckr.:  über  die 

Sanct  Galler  vgl.  Pertz'  Archiv  XI.  p.  301]  *  ap. 

Goldast,  Scr.  rer.  Alamann.  ed.  a.  1606.  I.  2.  p. 

323  («ed.  a.  1730. 1.  p.  206-226;  glossae  in  ean- 

dem  ibid.  p.  255).  —  •  ed.  Henschen  in  AA.  SS. 

BoU.  2.  Mai.  I.  p.  293-308.  —  *  ap.  Mabillon,  AA. 

SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  61-66.  —  Ein  Theilder 

Vorrede  ap.  Pertz  ,  Mon.  scr.  IV.  p.  446. 

Erl.-Sekr.:   Stalin,  Wirtemberg;ische  Geschichte  I. 
p.424, 
"Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  1.  c.  p.  446. 
Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1886.  p.866;  G.Anfl.  I.  1898.  p.396. 

Vita  s.  Wieberti  flindatoris   coenobii 

Gemblacensis  (f  962)  auctore  Sigeberto 

Oemblacensi.   vor  1071  geschrieben. 

Bandsehr. :  vid.  Pertz ,  Mon.  scr.  VIII.  p.  505. 

Ausg.:  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  23.  Mai.  —  *ed. 
Lambecius,  Comment.  bist.  Vindobon.  II.  p.  898. 

—  'ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s,  Ben.  saec.  V.  p. 
301-311.  —  *  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Mai.  V.  p.260- 
265.  —  *ex  originali  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  VIII. 
p.  507-516.  —  ^iciederh,  ap.  Migne,  Patrolog.  lat. 
CLX.  p.  661-678.  —  Historia  elevationis  s. 
Wieberti  a.  1110  auctore  anonyme  (nach  Sige- 
berts  Tode  geschrieben)  ^  ap.  Eoilar,  Vet.  anal. 
I.  p.  917.  —  *in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  265-267. 

—  •  ap.  Mabillon  1.  c.  saec.  V.  p.  311.  312.  —  *  ap. 
Pertz  1.  c.  p.  516-518.  —  *  tciederk.  ap.  Migne 


I.  c.  p.  677-682.  —  Miraoula  s.  W-i  (a.  1099— 
c.  1115)  auctore  anonyme  (lesenswert)  ^  ap.  Pertz 

I.  c.  p.  518-523.  —  ^wiederh.  ap.  Migne  L  c.  p. 
681-690.  —  Notitia  de  vita  Guiberti  abb.  Gem- 
blao.  ex  cod.  Bruxell.  n<^  5408-11  saec.  XIII.  fol. 
184^  sub  tit.:  Fragment  de  chronique  concern. 
l'abbaye  de  Gembloux  ed.  Alph.  Wauters  in 
(üompte-rendu  des  seances  de  k  Gommiss.  roy. 
d'histoire.  IV.  ser.  II.  p.  259-273. 

Sri' Sehr. :  Henschen,  Comment.  praevios «i  AA. SS. 
BoU.  1.  c.  p.259.  Cf.  Vn.  p.  842. 
Mani  ti  ns  tu  Neues  Archiv  a.  Oes.  f.  &.  d.  Oeeoh.  XIII. 

p.  209. 644. 
wa  ttenbach,  Dentachlanda  Oeechichtsquellen.  6.  Aufl. 
n.  1894.  p.  159. 

Vita  Wioberti  marchionis  Lusatiae  (de  Groiska 
=■  Groitsch),  vid.  Annales  Pegavienses. 

Tita  s.  Wicliinanni  de  Arnstejn  in  Magde- 
burg apud  S.  Mariam  praepositi  (1211  — 
1228),  tum  a.  1233  in  Ruppin  ord.  Praed. 
(t  post  1250)  et  miracula,  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg. :  ex  cod.  Ultraiect  bibl.  universit.  (bist 

eocles.  n^  268)  ed.  F.  Winter  in  Geschichtsbl&tter 

für  Stadt  und  Land  Magdeburg.  XI.  1876.  p.  184- 

191 ;  cf.  Einleit.  p.  180  ff. 

ErL-Sekr.:  Wattenbach,  Dentsohlands  Oesohichts- 
quellen.  6.  Aufl.  II.  1886.  p.  817;  6.  Aufl.  II.  1894.  p.  850. 

Yita  s.  Wicterpi  episcopi  Augurtani  (f 

654).   Ex  variis  coUecta. 

Ausg. :  ed.  Henscben  in  AA.  SS.  Boll.  18.  April. 

II.  p.  548-551.  —  Ein  Fragment  über  die  Trans- 
latio 8.  W-i  aus  der  Vita  b.  Herlucae  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  IV.  p.  383.  427. 


Erl.-Sehr. ;  S  ten  g e  1  i  a s ,  Carol. ,  Tita  s.  Wicterpi  epiic. 
Angrostani  et  conf .  Ana;.  Tind.  1607.  Sfi.  (XVI.)  62pag. 
Vgl.  Vita  b.  Herlacae. 


De  s.  Widrailo  abbate  Flaviniacensi  in  Bnr- 
gondia  (f  748)  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben. 
saec.  ni.  1.  p.  682-693. 

Yita  s.  Wigberti  abbatis  Friteslariensis 
sive  Fritzlariensis  in  Hassia  (f  747)  ad 
Bunum  abbatem  Hersfeldensem  auctore 
Lupo  cognom.  Servato,  ab  a.  842  ab- 
bate Ferrariensi:  ,lndigenas  BritanniaeS 

Geschrieben  886. 

Handsckr.:  Erfurt,  n°  21.  mbr.  saec.  XII. 

4»min.  —  Erlangen,  Un.-Bibl.  b?  321  (olim 

268).  mbr.  saec.  XIII.  fol.  min.  —  München, 

Lat.  n«  6910  (Fürstenf.  10).  mbr.  saec.  XIV.  fol. ; 

—  n«  22242  (Windb.  42).  mbr.  saec.  XII.  fol.  max. 

—  Paris,  Nat.-Bibl.  lat.  n«  9742.  sec.  XII.  — 
Wolfenbüttel, Helmst.n<>  322.chart.  a4471.  fol. 

Ausg. :  ^  ed.  Jo.  Busaeus  ad  calcem  Epistola- 
rom  Hincmari  et  Constitutionum  Caroli  M.  Mo- 
guntiae  1602.  4^  p.  339.  —  «  ed.  St.  Baluze  in 
B.  Servati  Lupi  oper.  Paris.  1664.  S"^  (»ed.  alt.- 
Antverp.  1710.  8^  p.  292-312.  —  «^ap.  Mabillon, 
AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  III.  1.  p.  673-682  (*ed. 
Venet.  HI.  1.  p.  622-631).  —  ^in  AA.  SS.  Boll. 
13.  Aug.  ni.  p.  133-137  c.  Sollerii  comment.  — 
^ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXIX.  p.  679-694.  — 
*ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1. 
p.  37-43.  —  Miracula  s.  W-i  in  coenobio  Hers- 

103* 


1636 


DE  S.  WIGGERO  —  VITA  S.  WILFRIDI  EP.  EBORICENSIS 


feldensi  ete,  facta  auctore  monacho  anonymo  {bis- 
her nicht  herausgegeben.  Unter  Otto  I  geschrie- 
ben. Handschr.:  Wolfenbüttel,  cod.  Aug.  76. 
14.  mbr.  sec.  XI.  fol.  38-40)  nur  das  rein  Histo- 
rische ap.  Pertz,  Mon.  scr.  IV.  p.  224-228  ed. 
Waitz.  —  Homiliae  duae  s.  Lupi  in  solemni- 
tate  8.  W-i  (werden  S.  Lupus  mit  Unrecht  xu- 
geschrieben)  ^  in  S.  Lupi  opp.  ed.  Baluze  p.  313. 
—  *  ap.  Migne  1.  c.  p.  6i)3-698  [deutsch  ap. 
Schauerte  (s.  unt.)  p.  66-73].  —  Hymni  2  ibid. 
p.  697-700.  —  '  wiederh.  u.  deutsch  nebst  einem 
3,  aus  Cod.  Monac.  18956.  sec.  XI  ap.  Schauerte 
p.  75-83. 

Erl.-Sohr.:  Bahr,  Qesch.  der  rOmischen  Literatur  im 

karolingischen  Zeitalter.  Carlsrahe  1840.  p.  228.  456 

-461. 
Bnsaeas ,  Joa.,  Paralipomena  opasculomm  Petri  Ble- 

sensia . . .  aliorainque  naper  in  typographeo  Moguntino 

editoram.  Moguntiae  1606.  p.849. 
Du  mm  1er  in  Neues  Archiv  d.  Ges.  f.  ft.  d.  Gesch.  IV. 

1879.  p.  314. 
Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  des 

Mittelalters.  II.  1880.  p.  206.  207. 
Lorenz«  Herrn.,  Die  Annalen  von  Hersfeld.   Dissert. 

Leipzig  1885.  SP.  p.  55. 
Observationes  piaeviae  ap.  MabiUon  1.  c.  p. 671-673. 
Rettberg,  Deutschlands  kirchengeschichte.  I.  1846. 

p.  5d5. 
Schauerte,  Franz,  Der  heil.  Wigbert,  erster  Abt 

von  Fritzlar.  Sein  Leben  und  Wirken  und  seine  Ver- 
ehrung. Paderborn  1895.  gr.  8^.  84  pag.  und  Abbild. 

Jkl. 
Sprotte,  F.,  Biographie  des  Abtoa  Servatus  Lupus 

von  Ferrieres.  Regensburg  1880.  8*.  p.  161  ff. 
Watt  enbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 

l.  1885.  p.  221. 226;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  241. 341. 

De  s.  Wiggero  abbate  S.  Maximini  apud  Tre- 
viros  (t  966).  übi  de  restitutiono  monasticae 
vitae  in  Trevirensibus  monasteriis  ap.  Mabillon, 
AA  SS.  0.  s.  Ben.  saec.  V.  p.  341-344. 

De  s.  Wihone  episc.  OsDabrugensi  (saec.  IX) 
Henschenii  dissert.  in  AA.  SS.  Boll.  20.  April, 
n.  p.  761.  762. 

Erl.-Schr. :  S  tr u nc  k ,  Westphalia  soncta  ed.  Giefors  II. 
p.  78-80. 

Tita  s.  WHbrordi  =  Vita  s.  Wülibrordi. 
^i*^  «  {SiSÄe}  =  ^^^  «  Walburgis. 

Yita  ven.  Wilburgis,  virginis  roclusae 
Sanct-Florianensis  (f  1289)  auctore  Eyn- 
wico  praeposito  St  Floriani  in  Austria 
(t  1313). 

Soll  den  Sieg  K.  Rudolfs  über  König  Ottokar  prophe- 
zeit haben.  —  Strotzt  von  wahnsinnigen  Geschichten  einer 
entarteten  Phantasie.  Lorenx. 

Handschr. :  London,  Brit.  Mus. ,  vgl.  Neues 
Archiv  IV.  p.  354. 

Ausg. :  *  unt.  d.  Tit. :  Triumphus  castitatis  seu 
Acta  et  vita  ven.  Wilburgis,  virg.  reclusae  Sanct- 
Florianensis.  Edid.  Bern.  Pez.  Aug.  Vindel.  1715. 
4°.  156 pag.  Sehr  selten.  —  ^wiederh.  ibid.  1754. 
4«.  —  ^ap.  Pez,  Scr.  rer.  Austr.  II.  p.  212-275. 
^ —  Vita  alia  brevior  ibid.  p.  275. 

De  SS.  Wilfetnide,  Chilleno  et  Adalgiso  (f  post 
670)  Com.  Smetii  sylloge  historica  ap.  Ghesquiere, 
AA.  SS.  Belgii  UI.  p.  589-598. 

De  s.  WilfKda  seu  Vulfride  abbatissa  Wilto- 
niensi  in  Anglia  (saec.  X.  XI)  Suyskenii  com- 
mentar.  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Sept.  III.  p. 
454-460. 


Yita  s.  Wilfridi   episcopi 

(f  709)  auctore  Eadmero  Cantuariensis 
ecclesiae  praecentore  (f  1124). 

Handschr. :  Cambridge,  Corpus  Christi  ColL 
n»  371  sec.  XII.  4^  fol.  23-78.  —  London,  Brit 
Mus.  Cotton.  Caligula  A.  Vm.  4^  fol.  59.  Vgl. 
Hardy,  Descr.  catalogue  of  materials.  I.  1.  1862. 
p.  396.  n«  909-915. 

Ausg. :  ^  ex  ms.  bibl.  Cotton.  Londin.  ap.  Ma- 
billon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  HI.  1.  p.  196-228  (-  ed. 
Venet.  III.  1.  p.  175-204).  —  »ed.  Henschen  m 
AA.  SS.  Boll.  24.  April.  III.  p.  293-312.  —  *  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CLIX.  p.  713-752.  —  'edited 
by  James  Raine  in  Tbe  historians  of  the  Church 
of  York.  L  1879.  p.  161-226;  cf.  preface  p.xLm- 
XLDc.  —  Tita  alia  auctore  Eddio  Stephane 
presbytero  et  monacho ,  eius  famRiari  et  dijscipulo 

Klandschr.:  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Vespas. 
.  VL  —  Oxford,  Bodley  libr.,  FelL  1;  Jones 
11.  saec.  XVn.  fol.]  ^  ap.  Gale,  Histor.  Britann. 
Script.  1691.  p.  40-90.  —  »ap.  Mabillon,  AA.  SS. 
o.  8.  Ben.  saec.  IV.  1.  append.  p.  676-722;  supple- 
mentum  saec.  IV.  2.  p.  550-553  c.  observatt  prae- 
vüs  p.  661-676  (»ed.  Venot.  IV.  1.  p.  631-679). 

—  *  in  Vitae  quorundam  sanctorum  Anglo-Sa- 
xonum.  Edid.  J.  A.  Giles.  London,  Caxton  Societv 
1854.  kl.  4^  —  »  edited  by  Jam.  Raine  1.  c.  L 
1879.  p.  1-103;  cf.  preface  p.  xxxi-xxxvni.  — 
»Auszug  ap.  Bouquet,  Recuoil  lU.  p.  600-6<'J2. 

—  Vita  aUa  seu  Breviloquium  vitae  s.  W-i 
auctore  Fridegoda  sive  Fridegodo  monacho 
Benedictino  ante  med.  saec.  X,  metrice  descripta 
[1396  gekünstelte  gräcisirende  Hexameter.  — 
Handschr.:  London,  Brit  Mus.  Cotton.  Clau- 
dius. A.  I.  sec.  XI.  4^  foL  l»»-32»»,  enthäU  da 
Gedicht,  —  Paris,  Nat.-Bibl.  cod.  lat  n°  8431. 
sec.  XI,  enth.  die  Praefatio]  *ex  cod.  ms.  bibl. 
Corbeiensis  in  Gallia  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  III.  1.  p.  171-196.  Supplementum  {i.e. 
der  letzte  Theil,  welcher  im  Corbier  Mpt  fehlte, 
aus  Gales  Mi)t.  in  Cotton  librarv)  IV.  1.  p.  722- 
726  (*  ed.  Venet  ILL  1.  p.  150*- 175.  Supplem. 
IV.  1.  p.  679-682).  —  'wiederh.  ap.  Migne,  Pa- 
trolog. lat  CXXXnL  p.  981-1012.  —  *das  Oanu 
edited  by  Jam.  Raine  1.  c.  I.  1879.  p.  105-159; 
cf.  preface  p.  xxxix-XLn.  —  ^Auszug  ap.  Bou- 
quet, Recueil  IIL  p.  602-604.  —  Die  Praefatio 
*  ap.  Wharton,  Anglia  sacra  IL  p.  50.  —  '«rt>- 
derh.  ap.  Migne  1.  c.  CXXXIIL  p.  945.  946.  — 
Vita  alia  per  Guilelmum  Malmesburien- 
sem,  eontracta  ap.  Surium,  De  prob.  SS.  histo- 
riis.  12.  Oct  X.  1618.  p.  179.  —  Vita  alia  au- 
ctore anonyme  [Han€lsehr,:  London,  Brit  Mus. 
Hariey.  Lansdowne  n*^  436.  sec.  XIV.  fol.  95'-98' 
ed.  Jam.  Raine  1.  c.  I.  1879.  p.  477-485.  —  [Vita 
et  miraciila  a  Johanne  Capgrave  conscripta 
{ascribed  to  John  of  Tynemouth.  Ausx4ig  aus 
Eadmer)]  *  ap.  Capgrave ,  Nova  legenda  Angliae 
p.  300.  2he  ms.  used  by  C.  has  still  to  be  disco- 
vered.  —  ^wiederh.  ap.  Raine  1.  c.  I.  p.  486-509. 

—  BreTiloqulam  vitae  (auctore  Eadmero?): 
,Spero  fratres  carissimi*  ex  cod.  unico  Cantabrig. 
(Corp.  Christi  Coli,  n*»  371.  sec.  XU.  4*)  ed.  Jam. 
Raine  1.  c.  I.  1879.  p.  227  -  237 ;  cf  preface  p-  l. 

—  Odo  Severus  archiepiscopus  Cantaariensis  (t 


DE  S.  WILFRIDO  ü  —  VITA  S.  WILLEBALDI  EP.  EICHSTET. 


1637 


958) :  Epistola  in  vitam  s.  Wilfredi  archiep.  Eborac, 
quam  scripsit  metrice  =  Praefatio  ad  Yitam  au- 
otore  Fridegodo  {a.  oben) ;  tcird  dem  h.  Odo  mit 
Unrecht  zugeschrieben.  —  Epitaphium  s.  W-i 
ex  Beda  ^in  AA.  SS.  Boii.  1.  o.  p.  312.  —  »ap. 
Mabillon  I.  c.  p.  228.  —  Miraeula  s.  W-i  auctore 
canonico  regulari  med.  saec.  Xu  ( Verfasser  war 
Richardus  prior  Hagulstadiensis)  ex  ms. 
bibi.  Bodlei.  Oxon.  unt.  d.  Tit.:  De  ss.  Haugu- 
stal densis  ecclesiae  et  eorum  miraculis  über  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  HI.  1.  p.  229- 
232**) 

SirL-Sehr.:  Fabricius,  Bibl.  med.  et  Inf.  latinitatis 

lib.  VI.  p.  613. 
de  Fontenette,  Vie  de  s.  Wilfrid,  6veqne  de  York 

aux  YII.  et  VIII.  sidcles  in  Le  Corresponaant.  XXVI. 

18fi0.p.408.526. 
M ontaiembert,  Les  moines  d'Occident.  IV.  Paris 

1868.  p.  137-390:  saint  Wilfrid. 
Bettberg,  Deutschlands  Kirohengeschichte  II.  p.6ll. 
Ro^aards.  H.  J.,  Geschiedenis der  invooriDg en  vesti- 

ging  van  net  christendom  in  Nederland.   8.  nitgave. 

Utrecht  1844.  8».  p.  123. 
Wells.  Benj.W.,  ladi's  Ufe  of  Wilfrid  »nTheEnglish 

bistorical  Review.  VI.  1891.  p.  686-560. 
Wright ,  Eddins  Stephanas  in  his  Biographia' Britann. 

Uter.  I.  p.  229. 

:  Fridegode  ibid.  I.  p.  432-484. 

:  Wilfred  Und.  I.  p.  164-184. 

De  8.  WilfHdo  II  archiep.  Eboracensi  in  Anglia 
(i-  cca.  744)  in  AA.  SS.  BoU.  29.  Aprü.  111.  p. 
626.  627.  ' 

De  s.  WHgefbrie,  vid.  De  s.  Liberata  seu  W. 

Vita  Wilhelml  =  Vita  Guilelmi. 

Vita  ven.  Willegisi  =  Vita  v.  Willigisi. 

Vita  s.  Willehadi  primi  episcopi  Bre- 

mensis  (f  789)  et  miraeula  auctore  s. 
Anskario  eius  successore  (f  865). 

Eine  der  wichtigsten  Quellen  über  die  Gründung  der 
Christi.  Kirche  in  Sachsen.  Kurz  und  einfach. 

At^g. :  ^  zuerst  ed.  Phil.  Caesar  in  Triaposto- 
latus  septentrionis.  Coioniae  1642.  8°  {der  ge- 
nauere Titel  ist  unter  Vita  s.  Anskarii.  Ausg. 
n°  1  XU  finden).  —  *  tciederh.  von  Fabricius  in 
Memor.  Hamburg.  II.  Hamb.  1710.  8^  p.  652.  — 
^  ahgekürxt  ap.  Mabillon ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
III.  2.  p.  404-418.  —  *  aus  beiden  ap.  Lange- 
bek,  Scr.  rer.  Dan.  I.  p.  343-360.  —  ''tciederh. 
ex  Mabillonio  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXVIII. 
p.  1013-1032.  —  ^besser  ap.  Pertz,  Mon.  H.  p. 
378-390.  —  "^  sehr  unvollständig  ed.  Surius,  De 
prob.  SS.  historiis.  8.  Nov.  —  ®  Bruchstück  ap. 
Bouquot,  Recueil  V.  p.  450.  451. 

üebers.:  deutsch  ^  von  M.  Laurent  (=  Ge- 
scbichtschr.  der  deutschen  Vorzeit.  VHl.  Jahrb. 
3.  Bd.)  Beriin  1856.  8°.  —  •  unt.  d.  Tit. :  Die 
Lebensbeschreibungen  des  h.  Willibrord,  Gregors 
V.  Utrecht,  Liudgers  u.  'Willehads  von  Bremen. 
Nach  den . . .  Mon.  Germ,  übers,  von  W.  Watten- 
bach, G.  Grandaur,  M.  Laurent.  Leipzig  1888.  8°. 
1.60  ^  (=  2.  Gesammtausg.  der  Geschichtschr. 
der  d.  Vorz.  Bd.  14).  —  *  übers,  von  Misegaes, 
xusammen  mit  Vita  s.  Anskarii  von  Remb.  Bre- 
men 1826.  8^ 

—  Legenda  de  s.  "Willehado  aus  der  platt- 
deutschen Uebers.  von  Jacobi  de  Voragine  Pas- 

*)  In  diesem  Bande  sind  die  pag.  209-232  doppelt  ge- 
druckt und  deshalb  das  zweitemal  mit  *  bezeichnet. 


sionael  efte  dat  Leuen  der  Hyllighen.  Lübeck 
1497  ap.  Langebek  1.  c.  I.  p.  360-365. 

Erl.-Schr.:  S.  Anskarii  pigmenta,  von  Lappen becg, 
mit  Bemerkungen  von  GefFken  in  Zeitschrift  des  Ver- 
eins für  Hamburg.  II. 

Benthem  Reddingius,  0.,Willehadof  de  invoering 
van  het  Christendom  in  Drenthe  in  Drenthsche  Volks- 
Almanak.  Assen  1843.  8P.  p.  132. 

Bippen,  W.V.,  Die  Heiligen  Willehad  und  Anskartn 
MMMfti  Aus  Bremens  Vorzeit.  Bremen  1886.  SP.  p.  1-14. 

D  e  h  i  o ,  Gesch.  des  Erzbisthums  Hamburg  -  Bremen.  I. 
Berlin  1877.  p.  12  ff.  61.  63  und  Kritische  Ausfüh- 
rungen in  Bd.  III. 

Ebert,  Adf.,  Allgem.  Geschichte  der  Literatur  dea 
Mittelalters.  II.  1880.  p.  340.  341. 

H  au  ck ,  Alb. ,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  II.  Leip- 
zig 1890.  gr.e».  p.  318 -320. 

Rettberg,  Deutschlands  Kirchengeschichte,  n.  1848. 
p.  461  ff.  637. 

Verkondiging  des  Christendoms  in  Drenthe  door 
Willehadus,  omtrent  het  jaar778tnDrenth8che  Volks- 
Almanak.  1838.  p.  87. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen .  6.  Aufl. 
L  1886.  p.232:  6.  Aufl.  L  1893.  p.247. 

Wright,  Willehad  in  Ais  Biographia  Britann.  liter.  I. 
p.  346-349. 

Wulf,  J.  E.,  Sanct  Willehad ,  Apostel  der  Sachsen  u. 
Friesen  an  der  deutschen  Nordseeküste  und  erster 
Bischof  von  Bremen.  Zum  1100 jähr.  Gedächtnis  an 
St.  Willehads  Tod  zu  Blexen  im  oldenbui^.  Butga- 
dingen  789.  Nov.  8.  Breslau  1889.  gr.  SP.  X,  XIV. 
100  pag.  80  4 

De  s.  Willeioo  presb.,  discipulo  s.  Suiberti  episc. 
Caesaris-Werdae  ad  Rhenum  (f  cca.  726)  ^in 
AA.  SS.  Bell.  2.  Mart.  I.  p.  148-150.  —  ^wiederh. 
ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  640-645. 

Vita  s.  Willelmi  =  Vita  s.  Guilelmi. 

Tita  s.  Willibaldi  episcopi  Eich8teten8i8 

primi  (t  cca.  786)  auctore  Adelberto 
abbate  Heidenheimensi  (cca.  1150).*) 

Handschr. :  vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials  I.  2.  1862.  p.  490.  n'^  1049.  1050. 

Ausg. :  ed.  J.  Gretser  ad  calcem  Philippi  Ey- 
stetensis  episc:  De  eiusd.  eccles.  divis  tutelari- 
bus  s.  Richarde,  s.  Willibalde,  s.  Wunnibaldo  et 
8.  Walpurga.  Ingolstadii  1617.  4^  p.  318.  —  Tita 
alia  sive  potius  Itinerarium  s.  W-i  auctore  ano- 
nyme: ,Prae8ul  igitur  Willebaldus',  scripta  saec. 
XI  [Ausxug  aus  dem  Hodoeporioon.  ,0pu8 
inutile'  Holder -E.  —  Handschr.:  Stuttgart, 
mbr.  saec.  XII.  f ol.  max.  f.  55 ,  einzige]  ^  ed.  Ca- 
nisius,  Lect.  antiq.  IV.  2.  p.  705-718  (*ed.  Basnage 
n.  1.  p.  117-122).  —  ^wiederh.  ap.  Mabillon,  AA. 
SS,  0.  s.  Ben.  saec.  III.  2.  p.  383-390  (ed.  Venet. 
IV.  1734.  p.  347-353).  —  *  *n  AA.  SS.  Bell.  7.  Jul. 
n.  p.  512-517  (Miraeula  ibid.  p.  517-519).  — 
*  ap.  Job.  Friedr.  de  Falckenstein,  Cod.  diplom. 
Nordgavensium  antiquitatum.  Francofurti  1733. 
foi.  p.  462-468.  —  «ap.  Tit.  Tobler,  Descriptiones 
Terrae  sanctae.  Lipsiae  1874.  p.  56-76.  —  ^ap. 
Tobler  et  Molinier,  Itinera  Hierosol.  latina.  I. 
1877.  p.  283-297;  cf.  p.  xui.  —  «Bruchstücke  ed. 
Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  90- 
106.  —  Tita  alia  auctore  anonyme  Eichstettensi 
saec.  IX  exe.  vel  X  scripta:  ,Originem  egregii' 
[Handschr. :  M  ü  n  c  h  e  n  n°  4605  (Benedictb.  105). 
mbr.  saec.  X;  —  n°  19162  (Tegems.  162).  mbr. 
saec.  XII;  —  n<^  22242  (Windb.  42).  mbr.  saec. 
XU.  —  Pommersfelde  n«^ 2882.  mbr.saec.XIV. 


*)  ,  Adelbertufl  abbas  Heidenh.  non  s.  W-  i  vitam  scripsit, 
sed  relationi  de  monasterio  Heidenh.  renovato  quaedam  de 
sanctis  fratribus  praemisit.*  Holder -Kgger. 


1638 


VITA  S.  WILLIBALDI  —  VITA  S.  WILUBRORDI  EP.  ULTEAlECf . 


—  Trier,  Stadtb.  n«  1151.  mbr.  saec.  XHI.  — 
Wien,  n*^  748.  mbr.  saec.  XII]  '  ed.  Canisias,  Leci 
antiq.  IV.  2.  p.  695-704  (•  ed.  Basnage  HI.  1.  p. 
13-20).  —  Tita  alia  auctore  Philippe  Eich- 
stettensi  episcopo  (f  1322.  —  ,Ineptis  fabulis 
mendaciter  effictis  contaminata.'  Holder  -  Egger. 
[Handschr.:  München,  Lai  n^  14396  (S.  Emro. 
k  19)  mbr.  saec.  XIV.  4®.  —  Pommersfelde 
n'^  2882.  mbr.  saec.  XIV])  ed.  Jac.  Gretser  ad 
ealeem  Philippi  Eystetensis  De  ecclesiae  Eystet 
divis  tatelaribos.  Ingolstadii  1617.  4^  p.  1-147 
[deutsch:  utU.  d.  Tu,:  Das  Leben  des  h.  Wili- 
baldi,  ersten  Bische ven  zu  Eychstätt,  von  Philipp 
von  Rodtsamshausen ,  Bisch,  v.  Eychstätt  Aus  d. 
Latein,  von  Dav.  Möriin.  Ingoist.  1609. 8^  85pag.]. 

—  Vita  alia  auctore  sanctimoniali  Heidenhei- 
mensi,  ^e^nn^er  a/«  Hodoeporlcon  siveltine- 
rarium  s.  Willibaldi  [Handschr.:  Carlsruhe, 
n®  84  (69.  Vn.  18).  mbr.  saec.  XI  ine.  fol.  — 
Eichstädt,  Seminarb.  n®31.  chart.  saec.  XV.  4^ 

—  Erlangen,  Ün.-Bibl.  n^  145-,  n«  230.  sec. 
Xm.  —  München,  Lai  n*»  1086  (Bav.  86;  Fri- 
sing.  190).  mbr.  saec.  VIII.  IX.  4^  min. ;  —  Lai 
n'*4585  (Benedictb.85).  mbr.  saec. IX. X.  fol.  min.; 

—  Lai  n»  14396  (S.  Emm.  E.  19).  mbr.  saec.  XII. 
4^  —  Paris,  Nai-Bibl.,  sup^.lai  n«  165«  (olim 
monasi  Rebdorf),  chari  saec.  aV  exe.  fol. ;  —  n** 
9744.  saec.  XV.  —  Rom,  BibL  VaUicell.  C.  73'. 
mbr.  saec.  X.  8®]  *  ed.  Canisius ,  Loci  antiq.  IV. 
2.  1603.  p.  476-513  (» ed.  Basnage  IL  1.  p.  106- 
122).  —  Varias  Uctiones  huic  editioni  adieeii 
Jac.  Gretserus  1617  in  apere  suo  Philippi  eccle- 
siae Eysteti  39.  episc.  De  eiusd.  ecclesiae  divis 
tutelaribus  p.  570-574.  —  ^wiederh.  ed.  Surius, 
De  probatis  SS.  historiis.  7.  Jul.  Colon.  1618.  p. 
121.  —  ^  etwas  hesser  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  IE.  2.  1672.  p.  367-383  (*  ed.  Venei  p. 
330-346).  —  «  in  AA.  SS.  BoU.  7.  Jul.  H.  p.  500- 
512.  —  ^  ap.  J.  F.  de  Falckenstein  1.  c.  p.  447-461 
ex  Canisio  et  additis  lectt.  variani  a  Gretsero  da- 
tis.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Hodoep.  s.  W-i  oder  die 
Pilgerfahrt  des  h.  Willibald  nach  Rom  u.  Jeru- 
salem. Text  u.  Commeni  (hrsgb.  von  Suttner.  — 
Beilage  zum  Eichstätter  Pastoralblatt).  Eichstädt 
1857.  4^  Nur  aus  d.  früheren  Ausgg.  —  "ap. 
Tit.  Tobler,  Descriptiones  Terrae  sanctae.  Lipsiae 
1874.  p.  1-55;  notae  p.  282-347.  —  *«ap.  Tobler 
et  Mounier,  Itinera  Hierosolym.  latina.  I.  1877. 
p.  241-281;  cf.  p.  xxxix.  —  "ed.  Jak.  Brückl, 
Hodoeporicon  s.  W-i.  Progr.  d.  Gymn.  Eichstädt 
1880/81.  4^  aus  Tobler,  sehr  fehlerhaft;  beide 
ungenügend.  —  ^*  ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz, 
Mon.  scr.  XV.  1.  p.  86-106.  —  "  Exoerpta  ed. 
Henschen  in  AA.  SS.  Bell.  Febr.  11.  p.  75-78. 
[üebers.:  deutsch:  ^ein  TAei/ ap.  H.  Hahn,  Die 
Reise  des  h.  Willibald  nach  Palaestina.  Progr. 
d.  Louisenstädi  Realsch.  Berlin  1856.  4*.  p.  17- 
25  {daraus  anonym:  Reise  des  h.  W-b  in  Das 
heil.  Land.  XXI.  1877.  p.  97-104;  129-137);  — 
^  hrsgb.  von  Jak.  Brückl  unt.  d.  Tit. :  Hodoep.  s. 
W-  i ,  oder  s.  W-s  Pilgerreise,  . . .  übersetzt  und 
erläutert.  Eichstädt  1882.  gr.  8^  XVL  78  pag. 
Ji  2.  —  englisch:  •  edit.  by  Th.  Wright  in  Early 
travels  of  Palestine.  London  1848.  8^  p.  13-22. 

—  ^Thom.  Meyrik,  A  lifo  of  Si  Walburge  with 
the  Itinerary  of  Si  Willibald.  London  1873.  p.39- 


76.  —  •  ff»  Survey  of  Western  Palestine.  1884. 
p.  29-31.  —  frawcösiseh:  publ.  par  1^  Cbarton. 
Voyageurs  anciens  et  modernes  depuis  le  5.  siecle 
avant  Jesus -Chr.  jusqu'au  19.  siecle.  IL  Paris 
1855.  gr.  8^  p.  72-93]. 

Erl.-Sohr::  Hanck,  Alb.,  Kirehengeachichte  Deatscb- 

landB.  I.  Lei^gl887.  fX.BP.  p. SSL. 468. 475. 488 -493. 
Neu  mann,  w.  A.,  in  Tfildnger  Theol.  QnartaLecbiifL 

1874.  p.  624-626. 
Bettberg,  Deutschlands  KircheDgeschidits  II.  p.351. 
Solle ri US,  Commentar.  pxaevios  in  AA.  SS.  BoIL 

Jnl.  n.  p.  488-600. 
Wa ttenbacb,  Dentschlands  Geschichtaquellen  n.  81 

(5.  Aufl.  I.  1886.  p.  127. 128;  6.Aafl.  I.  \&ß.  p.lST). 
Wright,  Willibald  m  Aw  Bio«raphia  Britann.  litonr. 

Lp.  886-845. 

Vgl.  Vita  s.  Bichardi  regis. 

Yita  s.  Willibrordi  episcopi  Ultraiecten- 

sis  et  fundatoris  coenobii  Eptemaoensis 
(t  738)  auctore  Alcuino  (f  804).  libri  2. 
Cum  Homilia  de  natali  s.  Willibrordi  et 
Elegia  de  s.  Wilgiso  parente  s,  Willi- 
brordi. 

lÄber  prior  erat  ex  Alcoini  latione  fratribiis  public«» 
in  ecolesia  legendus  et  homilia  in  libri  fine  addita  abbatis 
ore  proferenda;  atter  Über  metrioe  scriptus  acholasticis  le- 
gendus erat;  huic  elegiam  de  b.  Wilgiso  pio  Willibrordi 
parente  subiunxit. 

Handschr.:  Admont,  EüosterbibL  mbr.  sec. 
XI.  —  Alen^on,  Stadtbibl.  n«»  U(Cod.  St  Ebrulfi 
n^  V.  125).  mbr.  sec.  XI.  fol.  —  Hamburg,  Stadt- 
bibl.  n«  321.  chart.  4*.  —  London,  Biit  Mas, 
Arundel.  n**  91.  sec.  XU.  —  München,  Staatsb. 
cod.  lat.  n*'  4605  (Benediotb.  105).  mbr.  sec.  XI. 
schreibt  sie  dem  Theof  rid  xu ,  Buch  II  fehlU  — 
Paris,  Nat-Bibl.  lat  n«  10865  (suppl.  lat  1002i. 
mbr.  sec.  IX.  4«;  —  n'^  5278.  sec.  XIV;  —  n« 
5298.  sec.  XII;  —  n»  5308.  sec.  XU.  —  St  Gal- 
len, Stiftsb.  n*  565.  mbr.  sec.  XI.  —  St  Omar, 
Stadtb.  n»  716.  Tom.  Vin.  mbr.  sec.  XUI.  fol.  — 
Stuttgart,  kgl.  Privatbibl.  G.  38.  mbr.  sec  IX. 
4«.  —  Trier,  Stadtb.  n!"  788.  chart.  sec.  XV.  4«: 
—  nM216.  sec.  XV.  —  Utrecht,  Univ.-Bibl 
Eccl.  26.  mbr.  sec.  XIII.  fol.  —  Verdun,  n«  IC«, 
mbr.  sec.  XII.  4^.  Vgl.  Hardy,  Descript  catalogue 
of  materials.  I.  1.  1862.  p.  464.  n°  1010- 1013. 

Ausg.:  ^ohne  liber  U,  homilia  u.  eiegia  ed. 
Surius,  Vitae  SS.  7.  Nov.  VI.  p.  127-137.  —  *mtY 
denselben  ed.  Canisius,  Lect  antiq.  VI.  p.  351- 
364  r»  ed.  Basnage  H.  1.  p.  457-471).  —  *ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  m.  1.  p.  603- 
629.  —  '  in  Alcuini  Oper.  ed.  Duchesne.  Paris. 
1617.  fol.  m.  p.  1433-1462.  —  « frusta  nonnulk 
ibid.  ed.  Proben  II.  2.  n?  oclxx.  p.  236.  —  *  ex 
Duchesnii  edit.  wiederh.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat 
CI.  p.  693-724.  —  8  ed.  Wattenbach  ap.  Jaffe. 
Bibl.  rer.  Germ.  VI.  p.  39-79.  —  •  Liber  II  ed. 
Dümmler  in  Mon.  Germ,  bist  Poetae  lat  aevi 
Carol.  I.  p.  207-220.  —  *<*  Bruchstück  ap.  Bou- 
quet,  Bec.  HT.  p.  641.  642.  —  Yita  alia  pr»- 
saica  auctore  Thiofrido  abbate  Eptemacensi 
(f  1110):  ,Fuit  m  Britannia^  [eine  Üeberarbei- 
tung  der  vorhergehenden  Vita.  Nur  BruehstOekc 
sind  gedruckt.  (Handschr.:  Admont,  Stiftsb. 
mbr.  sec.  XI.  fol.  Pertz'  Archiv  VL  p.  173.  — 
Engelberg,  Stiftsb.  IV4-  sec.  XII.  gr.  fol.  —  St 
Gallen,  Stiftsb.  n'  565.  sec.  XL  —  Gotha,  im. 
Bibl.  n°  70.  mbr.  sec.  XI.  foL  Autograph,  —  Lon- 


VITA  S.  WILLIBRORDI  EP.  ULTRAIECT.  —  VTTA  YEN.  WILUGISI 


1639 


don,  Brit  Mus.  Harley.  n»  2803.  266.  —  Mün- 
eben,  k.  Staatsb.  Benedictb.  n®  105.  sec.  X.  4^  — 
Paris,  Nai-Bibl.  cod.  lat.  d» 5278. 126.  sec.  XIV; 
—  !!•  5294. 17.  sec.  XII;  —  n«  5308. 73.  sec.  XH)]. 
Fragmenta  ^  ex  Broweri  Antiquitatt.  Trevir.  *  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  lü.  1.  p.  629. 
630  €ui  ealeem  Vitae  Alouinianae.  —  '  toiederh. 
ap.  Bouqnet,  Recaeil  III.  jp.  639.  —  *  tciederh, 
ap.  Migne,  Patrolo|.  lat  CLVn.  p.  411.  412.  — 
*  Auszüge  unt.  d,  Ttt :  Ex  vita  s.  W -i  ed.  L.  Wei- 
land ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XXUI.  p.  23-30;  index 
36  capitum  ibtd,  p.  13.  14.  —  Vita  alia  metrlea 
auctore  eodem  Thiofrido  ex  cod.  Trevirensi  n* 
1378  ^  primum  ed.  Rieh.  Decker.  Progr.  d.  Gymn. 
Trier  1881.  4^  26pag.  Das  Gedieht  besteht  aus 
4  Büchern  in  36  Kapiteln.  —  'ex  cod.  Oothano 
ed.,  reoens.,  prolegom. . . .  instroxit  Eonr.  Ross- 
berg. Lipsiae  1883.  8«  XXVU.  128  pag.  Jil, SO. 
VgL  daxu  A.  Goldmanns  Recens.  in  Studien  u. 
Mittheil,  aus  d.  Benedict -Orden.  Jahrg.  V.  1884. 
Bd.  I.  p.  248-254.  —  Libellus  de  institutione 
festi  commemorationis  s.  W-i,  vid.  Libellus  de 
propugnata . . .  libertate,  oben  p.  729.  —  Rhyth- 
mus de  s.  W-o:  , Landes  Christo^  ^ap.  Gerbert, 
Script,  de  musica  11.  p.  121.  —  '  vnederh.  ap. 
Migne  1.  c.  CLVU.  p.  413.  414.  —  Thiof  ridi  ab- 
batis  Eptemacensis  Sermones  duo  in  die  natali 
bb.  Willibrordi  et  Wiigisti  ^  ap.  Migne,  Patrolog. 
lat.  CLVn.  p.  405-410.  —  » ed.  N.  van  Wenreke. 
Luxem  burgi,  St  Paulus -Druckerei  1885.  8^  35 
p€ig.  —  Notae  de  Willibrordo  ep.  !ßrai.  {a.  728) 
tn  Neues  Archiv  der  Ges.  f.  ä.  d.  Gesch.  n.  p.  292. 
293. 

Erl.'Sdir.:  Alberdingk-Thnm,  P.  P.  M.,  Den  H. 

Willebrordas,  apostel  der  Nederlanden«  en  ajn  eeuw. 

Lenyen  1861. 8P.  X  308 pag.  3  fr.  (dautadi  r.  Dr.  TroBS. 

MäDSter  1868.  8»;. 
Bahr,  Geschichte  der  römischen  Litemtor  p.  194. 
Binterim,  Bemaiques critiqnes,  vitf.Ram,  P.F.X. de. 
Dederich,   Beiträge  zur  römisch  -  deatschen  Gesch. 

am  Niedenhein.  Anhang:  Das  Leben  des  h.  WiUi- 

brord  nach  Alknin,  nebst  Anmerkongen.  Emmerich 

1850.  80. 
Deycks,  Ferd.,  Emendationen  zor  Vita  Willibrordi. 

Milnster  1856.  4P. 
Engling,  Joh.,  Apoatolat  des  h.'Willibrord im  Lande 

der  Lnxembnrger.  Luxemburg  1868.  12  mo.  99fag, 

Geer,  J.  J.,  Jets  over  'Willebrord  en  de  abdij  van 
Eptemach  in  Werken  van  de  historisch  Genootschap 
te  Utrecht;  kronijk  1847.  8.  jaarg.  p.  67. 

H  a u  c k ,  Alb. ,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  Leip- 
zig 1887.  gr.  80.  p.  896-409. 

Heber,  Ph.,  Die  Torkarolingischen  christl.  Glaubens- 
boten am  ^ein  und  deren  2ieit.  Frankfurt  a.  M.  1858. 
8».  p.  198-212.  Jkb. 

Jacobs,  Fr.  und  F.  A.  Ukert,  Beitrüge  zur  altem 
Uteratur.  (Leipzig  1887.)  II.  2.  p.  845-349,  beapridd 
du  goOiOKT  HandKhr. 

Moll,  W.j  Kerkgeschiedenis  van  Nederland  Toor  de 
Henrorming.  I.  Amhem  en  Utrecht  1864.  8P.  p.  96 
-118. 

Observationes  praeviae  ap. Mabillon  I.e.  p. 601-603. 

Kam,  P.  F.  X.  de.  Remarques  critiques  sur  l'histoire 
de  s.  Willibrord,  archevgque  des  frisons.  Traduit  de 
l'allemand  du  Dr.  Binterim.  Louvain  1831.  8^.  ITvott. 

Reiners,  A.,  St.  Willibrord  tn  Studien  u.  Mittheil. 
aus  dem  Benedict.- Orden.  Jahrg.  VI.  1885.  Bd.  I. 
p.  163-178. 

Bettberg,  Kirchengeschichte  Deutschlands.  I.  p. 517 
-526. 

Wa  ttenbach,  Deutschlands  Geschichtsquellen.  5.  Aufl. 
1. 1885.  p.  124. 125 ;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.  132. 

Wrlght,  WUbrord  tn  Ais  Biographla  Britann.  liter.  I. 

_j).  250-262. 

Wu rth-Paquet,St. Willibrord,  premier abbö d'Ech- 
temach  de  690^739.  Luxembouiig  1867.  9>. 


Tita  Yen.  Willigisi  archiepiscopi  Magon- 
tini  (t  1011.  Febr.  23)  antiquior  sive  Elo- 
gium  b.  W-i. 

Ein  Panegyrikua.  Dem  Abt  Richard  von  Fulda  (1018 
—1089)  gewidmet. 

Ausg. :  ^  als  Theil  des  Officium  Tetostissimum, 
iQ  quo  vita  .  .  b.  Willigisi  ed.  Adf.  Gotfr.  Volu- 
sius  ex  ms.  bibl.  cathedr.  Paderbomensis.    Mo- 

Smtiae  1675.  8®.  —  ^tciederh.  von  Frz.  Falk  in 
er  Katholik.  1869  (Mainz.  8%  I.  p.  224-230. 

—  'wiederh.  von  G.  Waitz  unt.  d.  Tit.:  Libel- 
lus de  W-i  archiep.  Mogunt  consuetudinibus 
auctore  sodali  sive  Fuldensis  sive  Moguntinae 
ecclesiae  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  743-745. 

—  Tita  reoentlor  s.  W-i  archiep.  et  electoris 
Moguntini,  reperta  inter  schedas  Henrici  Engels 
decani  S.  Petri  *  ed.  Volusius  1.  c.  —  •  wieder- 
holt ed.  Frz.  Falk  L  cit.  1873.  H.  p.  729-731.  — 
Offidnm  vetustissimum ,  in  quo  vita  et  mira- 
cula  b.  W-i  conf.  atque  pontificis  recensentur. 
Ex  aliquot  mss.  bibl.  et  archivii  S.  Stephani  [jetxt 
in  Moskau,  Univ.- Bibl.,  saec.  XII]  ^edid.  Adf. 
Gotfr.  Volusius.  Moguntiae,  typis  Chr.  Eüchleri 
1675.  8^  53  pag.  Das  einzige  bekannte  Rcem- 
ptor  Brüssel,  Bibl.  Boliandist.  Verfasser  des  eigent- 
lichen Officium  ist  Dompropst  Hartmann  von 
Mainz  (1142—1153).  —  "aus  der  Handschr.  unt. 
d.  Tit.:  Officium  et  miracula  s.  W-i  archiep.  ed. 
W.  Guerrier.  Mit  2  chromolith.  Tafeln  u.  e.Facsim. 
der  Neumen.  Moscau  u.  Leipzig  1869.  8^.  46  pag. 
[Reeensirt  von  Frz.  Falk  in  Keusch'  Theolog.  Lite- 
raturblatt. Bonn  1869.  n^  22.  p.  819;  Fei.  Lieb- 
recht in  Göttinger  gel.  Anzeigen.  1870.  I.  p.  110- 
118;  in  Sybels  Eist  Zeitschrift.  XXUL  p.  211; 

—  u.  Emendationen  von  W.  Wattenbach  in  Hei- 
delberger Jahrbücher.  1869.  p.  599].  —  *tciederh., 
aber  loci  lY  u.  miracula  nur  ausxüglich  ed.  G. 
Waitz  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  2.  p.  746-748. 

SrL'Sdir.:  Antiquarius,  Rheinischer.  Abth.  II.  Bd. 
XVIU.  p.  417-607  (von  Weidenbach). 

Boehmer,  Heinr.,  Willigis  yon  Mainz.  Ein  Beitrag 
zur  Qesch.  des  deutschen  Reichs  u.  der  deutschen 
Kirche  in  der  sächsischen  Kaiserzeit.  Leipzig  1896. 
9P.  IX.  206  paa.  (=  Leipziger  Studien  aus  dem  Ge- 
biet der  Geschichte.  Bd.  I.  Heft  8). 

Euler,  Carl,  Enbischof  Willigis  von  Mainz  in  den 
ersten  Jahren  seines  Wirkens.  QesohichÜiche  Ab- 
handlung. Progr.  der  Landessohule  Fforta.  Naum- 
burg 1860.  40.  60  pag. 

Falk,  Fi-z.,  Beiträge  zur  Biographie  des  h. Erzbischofe 
Willigis  von  Maiuz  tn  Der  Katholik.  1869.  (Mainz.  90 
L  p.  219-28L 

:  Zur  Geschichte  der  Verdirung  des  h.  Willigis 

ibid.  1871.  X.  p.  499  IT. 

Das  Leben  des  h.  Enbischofs  Willigis  von  Mainz 


(976—1011)  Und.  1881.  H.  p.  278-290;  883-406. 
Fe  11  er,  Abhandlung  von  dem  Erzbischof  von  Maynz 

Wüligiso  u.  von  dessen  Vaterlande  m  Buders  Samm- 
lung ungedrucker  Schriften  und  Urkunden.  Leipzig 

1736.  9>.  p.  473  IT. 
Gehle,  Fr.,  De  s.  Bem^wardi  episc.  Hüdeshem.  vita 

et  rebus  gestis.  Dissert.  Bonnae  1866.  Bf^. 
Giesebrecht,  W.,  Gesch.  der  deutsehen  Kaiserzeit. 

8.  Aufl.  Bd.  LH. 
Hirsch,  Siegfr.«  Jahrbficher  des  deutschen  Reichs 

unter  Heinrich  II.  Bd.  1.  2.  (Berlin  1862.  64.  ^.  SP.) 
Ossenbeck,  H.,  De  Willigisi  archicancellarii  regni 

Germaniae  et  archiep.  Mogunt.  vita  et  rebus  gestis. 

Dissert.  Monasterii  Westf.  1869.  SP. 
Schlegel,  Chrst.,  De  codice  WilUgisano  epistola  ad 

eaie&m  Cypriani  Catal.  oodd.  mss.  bihlioth.  Gothanae. 

lipsiae  1714. 
Stenzel,  Gesch.  Deutschlands  unter  den  fränkischen 

Kaisem.  Leipzig  1827.  28.  2  Bde.  SP. 


1640 


VITA  S.  WINEBAUDI  —  VITA  S.  WISTANI 


Wa  ttenbach,  Deutschlands  Oeschichtsqnellen.  6.  Aufl. 

II.  1886.  p.371;  6.  Aufl.  H.  1894.  p.  110.407. 
Will,  Com.,  Anmerkangen  za  der  Ansf^.  des  Officium 

▼etastiss.  b.  Willi^isi  aus  dem  Jahre  1676  tn  Der 

Katholik.  1873.  II.  p.  715-734. 
:  Regeeten  zur  Geschichte  der  Mainzer  Erzbischöfe. 

I.    (Innsbruck  1877.  gr.  i^.  p.  xxxvii-XLni;  p.  117 

-144. 

Vita  s.  Winebaudi  abbatis  basilicae  s. 
Lupi  Trecis  in  Gallia  (f  cca.  a.  620). 

Ausg.:  *ap.  Nie.  Camuzat,  Promptuarium  sa- 
crarum  antiquitatum  Tricassinae  dioec.  Trecis 
1610.  fol.  p.  288.  —  ^wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
6.  April.  I.  p.  573-576.  —  ■  Auszug  ap.  Bouquet, 
Reo.  m.  p.  492. 

Brl.-Sehr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  III.  1735. 
p.  647. 

Vita  8.  Wingualoei  =  Vita  s.  Winwaloei. 
Vita  8.  Winnibaldi  =  Vita  s.  Wynnebaldi. 

Vita  s.  Winnoci  abbatis  Woromholtensis 
in  Plandria  primi  (f  717)  auctore  ano- 
nyme saec.  XI. 

Äusg,:  ^  ohne  die  Miracula  ed.  Surius,  Vitae 
SS.  6.  Nov.  VI.  p.  121-123.  —  ^vollständig  ed. 
Surius  1.  c.  VII.  1581.  p.  809-817.  —  *wiederk. 
u.  ex  ms.  ap.  Mabillon.  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
m.  1.  p.  302-314  (*ed.  Venet  p.  292-302).  — 
^unt.d.  Tit.:  Acta  auctore  anonymo  coaevo  ex 
cod.  olim  Molsheimensi ,  nunc  nostro,  signato  f 
Ms.  86  ap.  Ghesquiere,  AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  432- 
438.  —  ®  Bruchstücke  ap.  Bouquet,  Rocueil  III. 
p.  631. 632;  Vü.  p.  379.  380;  IX.  p.  134.  —  'Aus- 
züge ed.  Holder -Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV. 
2.  p.  775-778.  —  Vita  alia  et  miraeiila  auctore 
Dracone  seu  Drogonc  monacho  Bergensi  in 
Flandria  saec.  XI,  qui  est  alius  a  vitae  praece- 
dentis  interpolatore ,  *  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  315- 
327.  —  ^  unt.  d.  Tit.:  Ex  miraculis  s.  W-i 
auctore  Drogone  ap.  Pertz  1. c.  p.  778-782.  [  Uebers.: 
Leven  ende  doodt  van  den  h.  confesseur  s.  Wi- 
nocus ,  abt  van  St.  Benedictus ,  patroen  der  stede 
S.  "Winocx-Berghen  ghenaemt,  uit  het  latyn  van 
Drogo  (door  0.  Vervlaecke).  Duynkerke  1712. 
12mo.]  —  Appendix  de  s.  \V-i  festis,  delatione 
annua,  sodalitio  et  coenobio  Bergensi  ap.  Mabillon 
l.  c.  p.  327-329. 

Erl.-Schr.:  Corblet,  Jnl.,  Hagiographie  dn  diocöse 

d'Amiens.  IV.  1874.  p.  692. 
Qhesqnidre,  Jos.,  Comment.  praevias  de  s.'Winnoco 

abbate  Wonnholtensi  ap.  OhesqoiSre  1.  c.  p.  383-431. 
Histoire  Httoraire  de  la  France.  X.  1756.  p.  XXTI. 
Flaine,  Itclaircissements  sar  l'origine  de  s.  Winoc, 

abb6  deWormhout  (630  —  717)  tn  Pröcis  historique. 

XXrX.  1878.  p.  77. 
Wa  tt  e  n  b  ac  h ,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  5.  Aufl. 

1. 1885.  p.  866.  450;  6.  Aufl.  I.  1893.  p.383.  U.  p.514. 

Tita  s.  Winwaloei  abbatis  et  fundatoris 
monasterii  Landevenecensis  (f  18.  April. 
493  aut  504,  sec.  al.  3.  Mart.  582)  in  Bri- 
tannia  Armorica  auctore  Gurdestino, 
at  Wurdestino  monacho,  deinde  abbate 
Landevenecensi  (saec.  IX  med.).  Libri  2. 

Ausg. :  ^  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Mart.  I.  p.  256- 
261.  —  '  ed.  C.  de  Smedt  in  Analect  Bolland. 
VII.  1888.  p.  172-249.  —  Vita  metrica  ibid.  p. 
250-261.  —  Hymni  tres  de  s.  W-o  ibid.  p.  261- 
264.  —  Die  folgenden  Vitae  sind  nur  Compen- 


dien  der  vorhergehenden:  Vita  alia  ed.  Surius, 
De  prob.  SS.  historiis.  3.  Mart  —  Vita  alia  ap. 
Capgrave,  Nova  legenda  Angliae.  Londini  1516. 
fol.  312^-314^  —  Vita  alia  auctore  anonyme  i» 
AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  250-254.  —  Vita  alia:  ,  Ad 
exponendum^  ex  ms.  Marchianensi  ibid.  p.  254. 
255 ;  cf.  p.  900. 

JBrl.-Sehr.:  Charles,  Bob.,  Saint  Guingalois,  aes  re- 

liques,  son  cnlto  et  son  prieur6  k  Chnteau  -  du  -  Ijoir 

(Sarthe)  d'aprös  des  documonts  inödits.  Mamers  et 

Le  Mans  1879.  Sfi.  147 pag. 
Commentarius  praevius  m  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

245-249. 
Gorbiet ,  Jnl.,  Hagiographie  du  diocöse  d'Amiens.  IV. 

1874.  p.  688. 
Hardy,  Descripüve  catalogue  of  material:«.  1. 1. 18^. 

p.  104.  no  304«. 
Histoire  littöraire  de  la  France,  m.  1735.  p.l83;  V. 

p.  616. 

Vita  WipertI  marchionis  Lusatiae,  burggrafii 
Magdeburgensis  et  comitis  Groicensis  ad  a.  1124 
auctore  monacho  Pegaviensi  quodam  inoerto  = 
Annales  Pegavienses. 

Tita  Wirntonis  abbatis  Formbacensis 
(1108  — 1127)  auctore  anonymo  Form- 
bacensi. 


Diese  Schrift,  welche  seither  dem  Propst  G erhöh 
)erg       .      _ 
dings  von  Riezler,  wattenbach  u.  a.  abgesprochen.   Ver- 


▼  on  Beiohersberg  beigel^  wurde 


i  Propst 
,  wird  iJ 


ihm  neuer- 


«ftsst  1182—1200. 

Handschr.:  München,  Lat.  n*  27182.  mbr. 
saec.  XIV.  4®.  —  Salzburg,  Archiv  von  St  Pe- 
ter, b.  VIII.  17,  geschrieben  um  1480. 

Ausg.:  ^unt.  d.  falschen  Tit.:  Li  her  de  vita 
bb.  abbatum  Formbacensium  Berengeri  et  "Wim- 
tonis ap.  Pez,  Thes.  anecd.  I.  3.  p.  399-424.  — 
^  wieder h.  ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CXCIV.  p. 
1425-1444.  —  ^  ed.  Holder-Egger  ap.  Pertz.  Mon. 
scr.  XV.  2.  p.  1127-1135;  cf  p.  1126. 

Erl.  -  Sehr. :  B  i  e  z  1  e  r  in  Forschungen  z.  deutschen  Ge- 
schichte. XVm.  p.  647. 
Watten b ach,  Deutschlands  Geschichtsqoellen  p.  :i&4 
(6.  Aufl.  U.  1886.  p.279;  6.  Aufl.  H.  1894.  p.250.31Uj. 

Vita  s.  Wironis  episcopi  Buremundae  in 
Gelria  (saec.  VII)  auctore  anonymo. 

Ausg.:  *  mutato  stilo  ap.  Surium,  Vit.  SS. 
8.  Mai.  —  'ex  schedis  Wilh.  lindani  ep.  Rure- 
mond.  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Mai.  II.  p.  315-317. 
—  Translatio  ecciesiae  coUegiatae  ex  monte  s. 
OdUiae  in  urbem  Kuraemundam,  ex  archivio  Ru- 
raemund.  eccles.  ibid.  p.  317-320.  —  Restau- 
rati o  et  relatio  ecciesiae  et  reliquiarum  s.  Wi- 
ronis  et  sociorum  in  monte  s.  Odiliae,  a  G.  Basel 
loci  pastore  descripta,  ibid.  Mai.  VII.  p.  654. 655. 
Cf.  Bollandi  comment.  praevius  Mai.  II.  p.  309- 
315.  —  •  Bollands  Atug.  wiederholt  von  M.  Wil- 
lemsen  una  cum  Vit  ss.  Odgeri  et  Plechelmi 
in  Publications  de  la  Soc.  histor.  et  archeolog. 
dans  le  duche  de  Limbourg.  Tom.  XXII.  1885.  — 
*  Bruchstück  ap.  Bouquet,  Rec.  III.  p.  638. 

Erl.'Sohr.:  Histoire  littöraire  de  la  France.  VI.  1742. 
p.  417. 
Wolters,  A.,  De  heil.  Wiro,  Plechelmus  en  Odgerus 
en  het  Capitel  van  S.  Odilienbeig.  Met  20  bijlagen. 
Boormonde  1862.  Bfi. 

Vita  s.  Wistani  e  regia  Merciorum  pro- 
sapia  et  martyris  (f  849)  et  miracuLa. 

Handschr. :  vgl.  Hiu^y,  Descript  catalogue  of 
materials.  I.  1.  1862.  p.  472.  nM023-1026. 


VITA  S.  WITBÜRGAE  —  VITA  S.  WOLFKANGI 


1641 


Ättsg. :  *  ed.  W.  D.  Macray  in  Chronicon  ab- 
batiae  de  Evesham.  London  1863.  gr.  8^.  p.  325  - 
332;  332-337.  —  in  abgekürxter  Form  *ap.  Cap- 
grave,  Nova  legenda  Angliao  fol.  214^  —  ^und 
hieraus  in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jan.  I.  p.  86.  87. 

Yita  s.  Witburgae  virginis  Derhami  et 

Eüi  in  Anglia  (f  743). 

Ausg.:  ex  ms.  Eliensi  in  AA.  SS.  Boll.  17. 
Mart  U.  p.  606.  —  Historial  translationis  in 
monasterium  Eliense  ibid.  p.  606.  607.  —  HI- 
storia  IT  translationis  in  novam  ecclesiam  mon- 
asterii  Eliensis  Und.  p.  607.  608. 

Erl.-Sehr.:  De  s.  Witburga  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.a. 
Ben.  saec.  HI.  1.  p.  652-654. 

De  s.  Witesindo  mari  Cordubae  in  Hispania 
(t  855)  in  AA.  SS.  BoU.  15.  Mai.  UI.  p.  509. 

Vita  Witigowonis  abb.  Augiae  divitis,  vid.  Bur- 
chardus  mon.  Augiensis. 

Vita  b.  Wtttokindi  Magni  Westphaliae  dacis  (f 
cca.  807;  Wittekindi  sanctitas;  antiqui  Sazones; 
eorum  dux  W.;  bella  AV-i  adhuo  gentilis;  W-i 
conversio;  quae  christianus  egerit  W.)  in  AA. 
SS.  Boll.  7.  Janr.  I.  p.  380-385.  Cf.  Epistola 
Caroli  M.  ad  Offam  Mercior.  reg.  {oben  p.  193) 
und  M.  Strunck,  Westphalia  sancta  ed.  Giefers. 
I.  Paderbomae  1854.  8^  p.  20-27. 

Vita  s.  Whfinae  =  Vita  s.  Vivinae. 

De  s.  WIphagio  presb.,  curione  Ryensi  in  Pon- 
tivo  Oalliae  regione  (saec.  VII)  Henschenii  com- 
mentar.  bist,  in  AA.  SS.  Boll.  7.  Jun.  IL  p.  30-35. 

Yita  b.  Wolbodonis  episcopi  Leodiensis 
in  Belgio  (f  1021). 

Ausg.:  ex  antiq.  ms.  martyrologio  eccles.  s. 
Laurentii  in  AA.  SS.  Boll.  21.  April.  II.  p.  855. 
856.  —  Vitaalla  (älteste)  auctore  Reine  ro  mon- 
acho  Leodiensi  S.  Laurentii  (cca.  1130)  'ex  ms. 
eiusd.  coenobii  ibid.  p.  857-862.  —  ■  ap.  Mabillon, 
AA.  SiS.  0.  8.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  176-185.  —  '^  ap. 
Chapeaville,  Gesta  pontif.  Leodiens.  I.  —  *ap. 
Migne,  Patrolog.  lat  CCIV.  p.  199-212.  —  ^ed. 
"W.  Arndt  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XX.  p.  565-571. 

—  ^fragmentum  ap.  Bouquet,  Recueil  X.  p.  367. 

—  Miracala  s.  W-s  ex  alia  vita  ms.  in  AA. 
SS.  Boll.  l  c.  p.  862-864.  —  De  novissima 
corporis  elevatione  a.  1666  ibid.  p.  864. 

Erl.-Schr.:  Watten b ach,  Deutachlands  Geschichtü- 
qnellen.  5.  Aoß.  I.  p.  350.  11.  p.  129. 384;  6.  Aufl.  II. 
1894.  p.  421. 

Vita  s.  Woll^angl  =  Vita  s.  Wolfkangi. 

Yita  Wolfhelmi  abbatis  Bninwilarensis 

(1065 — 1091)  auctore  Conrado  monacho 
Brunwilarensi. 

Gibt  einige  g^te  Nachrichten  über  kölnische  Erz- 
bisehöfe und  zwei  wichtige  Briefe.  Goschriebon  zwischen 
1110—1123. 

Handschr.:  Co  In,  Stadtarchiv  C.  17.  chart. 
sec.  XVI.  fol. 

Ausg.:  *  ed.  Sarins,  Vit.  SS.  22.  April.  IT.  p. 
781.  —  ^wiederk.  in  AA.  SS.  Boll.  22.  April.  III. 
p.  77-88.  —  ^ebenso  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  saec.  VT.  2.  p.  675-696.  —  *  desgleichen  von 
R.  Wilmans  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XII.  p.  180-195. 

—  *ap.  Migne,  Patrolog.  lat.  CLIV.  p.  405-434. 

—  •  ed.  A.  Fahne  in  seinem  Werke  Die  Dynasten, 


Freiherm  u.  Grafen  von  Bocholtz.  Bd.  III  {auch 
m.  d.  Tit. :  Chronica  abbatiae  Qladbacensis).  Cöln 
1856.  fol.  p.  10-27  aus  einem  interpol.  Codex. 
Viele  Lese-  und  Druckfehler.  —  Zusätze  der 
interpolirten  Handschriften  in  Pertz*  Archiv  XII. 
p.  102-108.  —  ^excerptum  ap.  Fant,  Scr.  rer. 
Svecic.  ni.  1.  1876.  p.  328. 

ErL'Sehr.:  Wattenbach,  Deutschlands  öeschichts- 
qnellen.  6.  Aufl.  IL  1894.  p.l40. 

Vgl.  Actas  Branwüar.  monasteiii. 
Annales  Bmnwilar. 
Chronicon  Bmnwylr. 
De  V.  Erenfrido. 
Manegoldus  mon.  oonventus  in  Lat. 

Vita  s.  Woifholdi  presbyteri  Hohenwaiti 
in  Bavaria  (f  post  1100)  auctore  Maty 
thaeo  Badero. 

Ausg. :  *  ap.  Rader,  Bavaria  sancta  ü.  —  *  wie- 
derholt in  AA.  SS.  Boll.  1.  Febr.  I.  p.  248, 

Yita  s.  Wolfkangi  episcopi  Ratisponen- 

8i8  (972  —  994)  et  confessoris  auctore 
Othlono  Frisingensi,  monacho  S.  Em- 
merami  Batisbonensis. 

Geschrieben  tun  1060.   Wichtig  für  Oesterreicb  und 
Baiem. 

Handschr.:  vid.  Pertz,  Mod.  scr.  IV.  p.  524; 
Delehaye  in  AA.  SS.  Boll.  Nov.  II.  prs.  1.  p.  529 
-534. 

Ausg.:  ^  ed.  Surius,  Vit. SS.  31.  Oct.  V.  p.  991; 
ed.  2^a.  p.  1095  mit  geändertem  Stile.  —  '  der 
genuine  Text  xuerst  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  s. 
Ben.  sec.  V.  p.  812-833,  ohne  dass  er  jedoch  den 
Verf.  erkannte.  —  'ed.  Waitz  ap.  Pertz,  Mon. 
scr.  IV.  p.  525  -  542.  —  *  wiederholt  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  CXLVL  p.  395-422.  —  '^ex  codd. 
mss.  in  AA.  SS.  Boll.  als  Appendix  ad  diem  31. 
Oct.  tnNov.  IL  prs.  1.  p.  565-583.  Die  Vorrede 
xuerst  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  III.  2.  p.  613.  614.  — 
Ex  Arnoldi  al.  Arnolfi  monachi  S.  Emmerammi 
libris  II  de  s.  Emmerammo  (1036)  quae  ad 
s.  Wolfkangum  spectnnt  ^ed.  Canisius,  Lectt. 
antiq.  II.  p.  71-92.  —  wieder h.  *  ed.  Waitz  ap. 
Pertz  1.  c.  IV.  p.  556-566  —  und  Un  AA.  SS. 
Boll.  1.  c.  p.  558-565.  —  Yita  metrica  auctore 
anonyme  Lunaelacensi  {Handschr.:  München, 
k.  Hofb.  Bavar.  n**  843.  chart.  saec.  XV)  *  ap.  Pez, 
Thes.  anecd.  ni,  2.  p.  615-622.  —  'wiederholt 
ap.  Migne  1.  c.  p.  421-426.  —  ^als  Rhythmus  de 
s.  W-o  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  583-586.  — 
Gloria  posthuma  ibid.  p.  586-597.  —  Oratio 
de  sancto  "W-o  ep.  Rat  ap.  Pez,  Thes.  anecd.  III. 
2.  p.  622-626.  —  Alles  vereinigt  unter  d.  Titel: 
Acta  s.  W-i  ep.  Rat.  auctore  Hippolyto  Delehaye 
S.  J.  [Ex  Actis  SS.  Nov.  tom.  II.]  Bruxellis  1894. 
fol.  73  pag. 

Erl.-Sehr. :  0  o  n  t  z  e  n ,  Die  Geschichtschreiber  der  säch- 
sischen Kaiserzeit  p.  136. 
Delehavo,  Hippel.,  Commentarins  praevius  in  AA. 

SS.  Boll.  I.e.  p.  527- 667. 
Hiehebtsich  ann  das  leben  mnd  legend  des  himmel- 
fürsten  vnd  heiligren  peichtigers  Sand  Wolf gans^.  was 
der  almechtig  gott  durch  jn  ^ewürckt .  von  kindthait 
auff  pisz  an  soin  endt  hat. '  Landshut,  "Weyssenburger 
1516.  8";  —  *ibid.  s.  a.  (1516).  SP.  Pimxer,  Zus.  n« 
838.  —  Erschien  daselbst  auch  in  lateinischer 
Sprache;  am  Ende:  Finit  legenda  s.  Vuoirgangi  .  .  . 
iinpreäsa  p.  D.  Joann.  'Weissen burger.  In  ducali  civi- 
tate  Landsshut.  A.  O.  151G.  SP.  Mit  54  Holxsehnitten. 
Sehr  selten. 


1642 


DE  B.  WÜLFERIO  ~  VITA  S.  WÜIÄINI 


Janner,  Ferd.,  WoU^r»S  ^  Heilige  in  mimr  Ge- 
schichte der  BiichOfe  von  Regensborg.  I.  Begens- 
huig  1888.  gr.  9>.  p.  860-419. 

Legen  da  s.  WoUgangi  epieoopi  Ratisponensis.  Bnrg- 
dorf.  1476.  fol.  min. 

Mehler,  J.  B.,  Der  h.  WoKjffang ,  Biichof  von  Begens- 
bnrg.  Histor.  Festschrift  zum  900 jähr.  QedAchtnisse 
seines  Todes  (81.  Oct.  1894).  In  Verbindung  mit  zahl- 
reichen Historikern  heraosgegeben.  Begensbojg  1894. 
gr.8».  Xir.416pag.  Jkb. 

Menzel.  Ph^,  Carmen  heroic.  de  Wolf gangi  mirandis 
geetis  'ap.  Wig.  Hand.  Metropolis  Salisbxui^.  p.  261. 
—  *ap.  Mezger,  Histona  Salisborgensia.  Salisb.  1692. 
fol.  p.  1196-1140. 

Bebiser,  8..  Leben  and  Wnndertfaaten  des  h.Bisohofc 
Wollljangi  in  seiner  Einsiedeley.  Passau  1666.  8». 

Schindler,  Jos.,  Der  heil.  WoliSg;*ng  in  seinem  Leben 
and  Wirken.  QaeUenmäsgig  dargestellt  Prag  1886. 
8».  X.206pag.  Jk2. 

:  S.  Wolfg^ang  in  Böhmen  in  Mittheilongen  de« 

Vereins  f.  d.  Oeschichte  der  Deatschen  in  Böhmen. 
XXXin.  1894.  p.  211-216.  M  nur  eine  Wiederkotung 
Ottff  MWMT  Festschrift.  Regensbaig  1893. 

:  Oeschichte  der  Begründang  des  Prager  Bisthoms 

ih  Die  feierliche  Installation  des  Bectors  der  k.  k. 
deatschen  Carl- Ferdinands -UniTersit&t  in  Frag. 
Prag  1894jp.  21-36. 

S  c  h  r  a  t  z ,  W. ,  Mfinzen  aaf  den  h.  Wolfgang  in  Stadien 
and  Mittheilongen  ans  dem  Benediotiner-  and  dem 
Cisterc.- Orden.  X.  1889.  p.  627-643. 

Salzbeck,  Fr.  X.,  Leben  des  h.  WolQpang ,  Bischofs 
and  Hanptpatrons  des  BisthamsBegensbarg.  Begens- 
barg  1844.  BP.  Jk  1.26. 

Wa ttenbach,  Deutschlands Oeschichtsoaellen p. 248 
(6.  Anfl.  I.  p.  296.  870  [6.  Aafl.  l.  p.402];  II.  p.  6L 
[6.Aaa.  n.  p.66.67]). 

S.  Wolffgangs  dess  h.  Beichtigers  md  Bischoffidn  za 
Begenspaig  Herkommen,  Leben  vnd  Ableiben  . . .  za- 
sammengeechriben  darch  Johann  Christophen,  Abbten 
des  Klosters  Monsee.  Saltzbaig  1699.  2  Thle.  BP. 

Zirngibl,  Bom.,  War  der  h.Wolfgaog  Bischof  von 
Begensbarg  ein  gebomer  Oraf  von  Ffalingen?  in 
Nene  histor.  Abhandl.  der  Bayer.  Akad.  der  Wissen- 
schaften. V.  1798.  p.  677-689. 

De  b.  Wulftrio  monacho  Beomaensi  (f  1018. 
11.  Dec.)  ap.  MabilloQ,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec. 
VI.  1.  p.  169-171. 

Acta  SS.  Wulfhadl  et  Buffini  martTrum 
Stonae  in  Anglia  auctore  anonjmo. 

Ausg, :  ^  in  Monasticam  Anglicanom  II.  p.  120. 

—  'ex  eod.  et  ms.  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jul.  V. 
p.  575-582.  Gf.  Cuperi  comment  praevius  ibid. 
p.  571-575  et  Hardy,  Descript  catalogue  of  ma- 
terials.  I.  1.  1862.  p.  269.  n^  695. 

Tita  s.  Wulfllaici  diac.  conf.  Ivodii  in 
ducata  Luxemburgensi  (saec.  VI).  Ex  s. 
Gregorii  Turon.  Hist.  Franc,  lib.  VIU. 
c.  15 

Ausg.:  Hn  AA.  SS.  Boll.  7.  Jul.  H.  p.  479. 480. 

—  Obitus  et  translatio,  ex  Vit.  s.  Magnerici 
Trev.  ep.  auotore  Eberwino  ibid.  p.  480.  —  *  cUles 
tciederh.  ap.  Ohesquiere,  AA.SS.^elgüII.  p.  178- 
186.  —  Prolegomenon  in  Acta  s.  W-i,  Luxem- 
burgensis  stylitae  i^wi.p.  174-177.  Cum  effigie, 

Vita  s.  Wulframni  Senonensis  episcopi 

(f  720/721)  auctore  Jona  monacho  Fon- 
tanellensi  in  dioec.  Rothomag.  (cca.  729), 
ab  alio  autem  interpolata. 

Trttfrt  zu  bestimmte  Spuren  der  Interpolation  an  sich, 

um  als  Quelle  Glauben  zu  verdienen. 

Handachr.:  Ha  vre,  Stadtb.  mbr.  sec.  XI.  fol. 

noi.  —  St.  Omer,  Stadtb.  mbr.  sec.  XIII.  fol. 

n''716.  Tom.  V.  —  Paris,  Nat.-Bibl.  St.  Germ. 

sec.  XUl.  n«  1085;  —  St.  Martin,  sec.  XE.  n'^l. 


Ausg,:  ^inierpolirt  ed.  Surins,  Vit  SS.  20. 
Mari  —  '  voUständiger  in  AA.  SS.  BolL  20.  Mart. 
m.  p.  145. 146.  —  'ap.  Mabillon,  AA.  8&  o.  s. 
Ben.  saec.  HI.  1.  p.  357-  365.  —  *ap.  Car.  le  Cointe. 
Annales  Franoorum  ad  a.704.  lY.  p.  419-433,  «ro 
eine  dreifaehe  Ausg.  dieser  Lebensbeschreibung, 
die  von  Surius,  Henschen  und  eine  verbessertere. 
—  *  ex  mss.,  Surio  et  Mabülonio  ap.  Ghesqoiere, 
AA.  SS.  Belgii  VI.  p.  528-542.  —  ^  ap.  Dura,  Bi- 
bliotheque  historique  de  l'Yonne.  I.  Auxerre  1850. 
4^  p.  171-183.  —  '  Auszug  ap.  Bouquet,  Becueil 
ni.  p.  637.  —  Mlraenla:  ,Quia  Deo  omnipotenti* 
(Eandsehr.:  Ha  vre,  Stadtbibl.  n»  1.  f.  219.  mbr. 
sec.  Xn.  fol.)  *c»n  Theil  als  Chronicon  Fon- 
tanellense.  Append.  ap.  d* Achery,  Spicileg.  IIL 
p.248  (»edit.  U.\  IL  p.288).  —  •  Brachstück  Ät>r- 
aus  ap.  Bouquet,  Rec.  XI.  p.  15-18.  —  ^cUs  Hi- 
stor ia  inventionis  et  miraculorum  auctore  mon- 
acho Fontanellensi  wiederh,  in  AA.  SS.  Boll.  20. 
Mart.  III.  p.  161-163.  —  ^aU  Historia  invent 
et  mirac.,  pars  I  a  monacho  Fontaneil.  qoi  rebus 
interfoit  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  366-381.  —  *  Brach- 
stück  ap.  Bouquet,  Rec.  X.  p.  381;  XI.  p.  476- 
477.  —  Miraculorum  pars  II  ex  Bolland.pla- 
ribus  omissis  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  381.  382.  — 
^o^  Historia  mventionis  ex  d'Acherio,  Mabill. 
et  Holland,  ap.  Ohesquiere  1.  c.  p.  543-556.  — 
Appendix  de  obitu  Radbodi  ducis  Frisonum, 
ex  7  mss.  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  146-148.  — 
Translatio  Fontanella  Abbavillam  ibid.  p.  161- 
163.  —  Miracula  patrata  Abbaviliae  Md.  p. 
163-165.  —  Appendix  de  W-i  reliquiis  et  mi- 
raculis  ap.  Mabillon  1.  c.  p.  365.  366.  —  Trans- 
latio ef.  auch  Translatio  s.  Wandregisili. 

Erl.'8ekr.:  Bibliographie  de  la  Vie  de  s.  Valfru 
ap.  Dam ,  Bibliomdqne  histor.  de  1*  Ycnne.  I.  1850. 
p.  184-188. 

Commentarias  praevius  in  AA.  SS.  BoU.  L  c.  p. 
14S-145. 

Cor  biet,  Jnl.,  Haffiogiaphie  da  diocöse  d'Amiens.  IV. 
Paris  1874.  p.  678. 

Delprat,  O.  H.  M.,  Over  de  vooigenomen  dm^  vaa 
deo  Frieschen  koning  Badboad  door  Wolfram  «n  Ny- 
hoff,  BUdrsgen  voor  vaterl.  gesohiedenis.  IL  Aznhem. 
8P.  p.  2ä8. 

Ohesqaiöre,  Joh.j  Comment.  nnevias  de  a.  Tolf- 
ranno  ...  et  Frisiae  apostolo  i.  c.  p.  485-628. 

Olaister,  W.,  Life  and  times  of  s.  Wolfram,  bishop 
and  missionarv.  Londcm  1878.  18  mo.  1  sh. 

Histoire  littöraire  de  la  France.  VII.  1746.  p.  512. 

Kloit,  Andr.,  Nam  s.Wolfrannos  ep.  Radbodom  Fri- 
siae regem  aqna  baptismi  initiare  potoetit,  oxcors.  1 
in  Meiner  Historia  critica  comitatas  Holland,  et  Zee- 
land.  I.  2.  Mediaborgi  1777.  p.  1. 

La  Vi  eil  le,  OoiU.,  religieax  de  St. -'Wandrille,  Abr^ 
de  la  Tie  et  miraoles  de  s.Wolfran,  arcfaevdqoe  de 
Sens  et  meine  de  Fontenelle;  eztiait  avec  dluitrs« 
pideee  normandes  da  registre  des  chartie  et  eecrip- 
tores  da  prieor^  de  Mim»a8sis,  et  pnhliö  poor  la 
prem.  fois  avec  one  introdoct.  et  dee  notea  histor. 
et  bibliograph.  par  Tabbö  Sanvage.  DioppelBoaen' 
1876.  40.  IäXJ.  dlpag.  8  fr.  JNur  100  JSxmmL  ^adr. 

Lefranc,  £.,  L'aatnenticite  dee  reliqoee  de  s.  W'oltru 

S0686d6es  k  Abbeville  ni6e  par  an  eocidfliastiqae  da 
Locöse  de  Boaen.   R6ponse  k  M.  l'abb^  Sanrage. 

Paris  1890.  18mo.  öSpag. 
Ozanam,  Oeovres  oomplfttes.  HI.  1856.  p.  418. 
Bettberg,  Deotschlanos Eirobengesch. ll.  1848. p. 514. 
Sauyage,  Abr6g6  de  la  Tie,  vid.  La  Vieille. 
Westendorp,  I^.,  Orer  de  voormnomeii  doop  van 

koning  Badbood  door  Vnlfram  tu  veriiandeliagea  ran 

het  kon.  Nederl.  Institoot  van  Weteoschappen.  II. 

Kl.  Veihandl.  VI.  p.  139. 

Tita  s.  Wuisini  sive  Yolsii  episcopi 
Schirebarnensis  (f  983). 


DE  8.  WLFSmO  —  DE  S.  ZACHARIA 


1643 


Ausg.:  ex  Joan.  Capgraye,  Nova  legenda 
fol.  331  in  AA.  SS.  Boll.  8.  Janr.  I.  p.  547;  — 
ex  Qaileimo  Malmesber.  ibid.  p.  548. 

De  8.  Wlfkino  episc.  Sohirebamensi  in  Anglia 
(t  958),  ubi  de  aliis  eiusdem  sedis  episcopis, 
praesertun  Assero  et  Alfwoldo,  ap.  Mabillon,  AA. 
BS.  0.  s.  Ben.  saec.  Y.  p.  237-240. 

Tita  s.  Wulstani  episcopi  Wigornien8i8 

in  Anglia  (f  1095)  auctore  anonymo. 

Ausg. :  ^  ed.  Capgrave,  Nova  legenda  fol.  331^. 
—  *ed.  Surius,  Vit.  SS.  19.  Janr.  —  *  in  AA. 
SS.  BoU.  19.  Janr.  11.  p.  246-249.  —  Tito  alia 
auctore  Florentio  Wigorniensi  (f  1118)  et 
,  Bravonins'  dioto  ibid.  p.  239-242.  ~  Tito  alia 
auctore  Guilelmo  Malmesberiensi  (f  1140). 
libri  3  ^  ap.  Wharton ,  Anglia  sacra  IL  p.  241- 
270.  —  *  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  Boll.  25.  Mai. 
VI.  p.  79  (wol  ein  Äusxug  [?]  auctore  Gxiilelmo 
Malm.  ibid.  19.  Janr.  ü.  p.  243-246).  —  '  ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  2.  p.  840- 
865.  —  '•ap.  Migne,  Patrolog.  lai  GLXXIX.  p. 
1734-1772.  {Vgl.  Hardy,  Descript.  catalogue  of 
materials.  II.  1865.  p.  69.  n^  97,  toomach  die 
Vita  verfasst  tourde  per  Senatum  Bravonium 
monachum  Wigorn.  a.  1170,  vel  potius  per  Wil- 
li elmum  monachum  Wigorn.,  ut  ex  epistola  ad 
finem  Vitae  patet).  —  Tito  alia  auctore  Hem- 
mingo monacho  Wigorniensi  coaevo  ^ap.Whar- 
ton,  Anglia  sacra  I.  p.  541.  542.  —  '  ap.  leugne  Lc. 
CL.  p.  1489-1492.  ( Vgl.  Hardy  1.  c.  p.  73.  n°  102).  — 
De  s.  Wulstano  (ms.  Cotton.  Tiber.  E.I.  foL25*) 
^  ap.  Capgrave,  Nova  legenda  Angliae  fol.  331^.  — 
»  w  AA.SS.Boll.l.c.n.p.238.  —  Versus  Serlonis 
de  WIstano  ed.  J.  Stevenson  m  Gray 's  Scalacro- 
nica.  Edinburgh,  Maitland  Club  1836.  4^  p.  211. 


Vita  B.  Wunnitialdi  »  Vita  s.  WynnebaldL 

Vita  s.  Wynnebaldi'^)  abbatis  Heidenhei- 
mensis  (f  761.  Dec.  19),  fratris  s.  Willi- 
baldi,   auctore  sanctimoiiiali  Heidenhei- 

mOIlSL       ')  Sic  in  antiqaissünis  codicibus. 

Eandsehr.:  Carlsruhe  n<»84  (69.  VII.  18). 
mbr.  saec.  XL  fol.  f.  48.  —  Eichstädt,  Semi- 
narbibi.  n«  156.  chart.  saec.  XVI.  4^  —  Erlan- 
gen, Un.-Bibl.  TL^  230.  mbr.  saec.  Xm.  —  Mün- 
eben,  Lat.  n^  1086  (Bav.  86;  Fiising.  190).  mbr. 
saec.  Vni.  IX.  4«  min.  fol.  44';  —  Lat.  n<»  4585 
(Benedictb.85).  mbr.  saec.  IX.  X.  fol.  min.  f.  93'. — 
Rom ,  Bibl.  Vallicell.  C.  73*.  mbr.  saec.  X.  8^ f. 49'. 

ÄtMg. :  ^  ed.  Canisius ,  Lect  antiq.  IV.  2.  p.  516 
-540  C  ed.  Basnage  IL  1.  p.  123-134).  —  » wie- 
derh.  ed.  Surius,  Vitae  SS.  18.  Dec.  —  *  hesser 
ap.  Mabillon,  AA.  SS.  o.  d.  Ben.  saec.  UI.  2.  p.  178 
-190  (»  ed.  Venet.  p.  160-172).  —  •  ed.  Holder- 
Egger  ap.  Pertz,  Mon.  scr.  XV.  1.  p.  106-117.  -- 
'  excerpta  ed.  Henschen  in  AA.  SS.  BolL  Febr. 
n.  p.  76.  —  Vito  alia  auctore  Adelberto  ab- 
bate  Heidenheimensi  (cca.  1150)*)  ed.  J.  Gretser 
ad  ealeem  Philippi  Eystetensis  episc:  De  eius- 
dem eccles.  div.  tutelaribus  s.  Richarde,  s.  Willi- 
balde, s.  Wunnibaldo  et  s.  Walpurga.  Ingolstadii 
1617.  4^  Lib.  n. 

Srl.'Sdir.:  Haack,  Alb.,  Eirchengeschichte  Deatsch- 
landfl.  I.  Leipzig  1887.  p.  468. 488 -498. 
Bettberg,  DeotschUnds  Kirofaengeschichte.  II.  1846. 

p.  861.  867. 
Stengelias,  Oarol.,  Vita  s.  Yonibaldi  abbatis  et  con- 
-  fefleoris.  Aug.  Vind.  1612.  40.  (LXX,)  67  vag. 
"Wtk  ttenbach,  Deatschlands  OesohichtBqaellen.  6.  Aufl. 
1. 1886.  p.  129 ;  6.  Anil.  I.  1898.  p.  187. 
Vgl.  WigoniienaiB  monachns. 

-)  Vgl.  die  Note  bei  Vita  9.  WüübaUU,  welche  hier  aach  gUt. 


X.  Y. 


Tita  SS.  Xantippaa  et  Polyxenae. 

Ausg. :  ex  menologio  Graecorum  ap.'  Florez, 
Espaiki  sagrada  ID.  Append.  n^  8. 

De  8.  Xone  martyre  in  AA.  SS.  Boll.  18.  Janr. 
II.  p.  190. 

Yita  SS.  Xenophontis  et  filiorum  eius 
Joannis  et  Arcadii  (saec.  V)  auctore  Si- 
meone  Metaphraste. 

Ausg. :  interprete  Otb.  Zylio  in  AA.  SS.  Boll. 
26.  Janr.  IL  p.  724-730. 

Acta  s.  Ymerii  (Imier^  f  12.  Nov.  c. 

610):  ,Puit  vir  nobUis*. 

Ausg.:  ap.Trouillart,  Memoires  ä  Thist.  de  Tan- 
cien  eveche  de  Bale.  I.  Porrentruy  1852.  gr.  8*. 


p.  35-37.  —  Lectiones  VI  de  eodem  ex  Bre- 
yiario  Basil.  ibid.  p.  37-40. 

Vita  s.  Ysarni  abbatis  S.  Victoris  Mas- 
siliae  in  Provincia  Galliae  (f  1048)  au- 
ctore anonymo  suppari. 

Ausg.:  ^  ap.  Mabillon,  AA.  SS.  0.  s.  Ben.  saec. 
VI.  1.  p.  609-626.  —  •  wiederh.  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Sept  VI.  p.  737-749  collata  c.  ms.  Massil.  Gf. 
Suyskenii  comment.  praevius  ibid.  p.  728-737. 

Vita  8.  Yvonis  =  Vita  s.  Ivonis. 

De  s.  Ywlo  diac.  Wiltoniae  in  Anglia  (saec.  VII 
fin.)  Buei  sylloge  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Oct.  m.  p. 
400-404.  —  Acts  eius  ex  Capgravio  ibid.  p. 
404.  405. 


Z. 


De  s.  Zacohaeo  vel  Zacharia  episc.  Hierosoly- 
mitano  (t  111)  Cuperi  notitia  in  AA.  SS.  BolL 
23.  Aug.  IV.  p.  555. 

De  s.  Zacharia  episc.  Vienneosi  in  Gallia  mart. 
sub  Traiano  Henschenii  sylloge  bist,  in  AA.  SS. 
Boll.  27.  Mai.  VI.  p.  659;  cf.  VH.  p.  853. 


'  De  s.  Zacharia  mart  Nicomediae  in  kk.  SS. 
Boll.  10.  Jun.  n.  p.  273. 

De  b.  Zacharia  ord.  Minor,  (saec.  XIII)  Alan- 
querii  in  Lusitania  in  kk.  SS.  Boll.  3.  Mai.  I. 
Append.  p.  llb-lll. 

De  s.  Zacharia  patriarcha  Hierosolymit  (f  631) 


1644 


DE  S.  ZACHARIA  —  DE  SS.  ZENONE 


Henschenü  commentarius  histor.  in  AA.  SS.  Boll. 
21.  Febr.  m.p.  247-249. 

De  s.  Zaoharia  propheta  in  Jadaea  (f  cca.  a. 
mundi  3540)  Stiltingii  commeDt.  histor.  in  AA. 
SS.  Boll.  6.  Sept.  n.  p.  655-661. 

De  s.  Zacharia  recluso  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  24.  Mart.  UI.  p.  482. 

Tita  s.  Zachariae    pontificis   Bomani 

(f  752)  auctore  Anastasio  Bibliothe- 

cario. 

Ämg.:  t»  AA.SS.BoU.  1 5. Mart.  11. p. 407- 411. 

ErL-Sefar.:  Bartolini,  Dom.,  Di  san  Zaccaria  papa  e 
degli  anni  del  sno  pontificato.  Commentari  stonco- 
critici.  Ratisbona  1879.  hex.-SP.  JkS. 
Ghampon,  A.,  Le  pape  2«achArie  et  la  consoltation 

de  P6pin-le-Bref.  Amiens  1879.  8".  ößpag. 
Maier,  Oabr.,  Ein  Brief  des  Papstes  ^charias  in 
Stadien  und  Mittheikingen  ans  dem  Benedictiner - 
Orden.  Jahrg.  II.  Bd.  1.  1881.  p.  45-56. 
Vgl.  Zacharias  pp. 

De  s.  Zama  episc.  Bononiensi  in  Italia  (saeo. 
IIl)  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Jaor.  U.  p.  591. 

De  s.  Zambda  vel  Zabda  episc.  Hierosolymitano 
(t  304)  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Febr.  III.  p.  129. 

De  SS.  Zanita,  Lazaro,  Marotha,  Nerze  eie, 
mart.  Persis  a.  326  in  AA.  SS.  Boll.  27.  Mart. 
in.  p.  691. 

Acta  SS.  Zebelli,  Servuli  et  Secundini 
mart  in  Istria  a.  334.    Ex  ms.  Tergestino 

Italico. 

Ätisg. :  latine  ab  And.  Lazaro  in  AA.  SS.  Boll. 
24.  Mai.  V.p.  277-279. 

De  SS.  Zebina,  Polychronio,  Moyse,  Damiano 
anachoretis  in  Syria  (saeo.  V)  in  AA.  SS.  Boll. 
23.  Febr.  III.  p.  377-379. 

De  b.  Zegchero  Insulensi  ord.  Praed.  (flor.  c. 
1250)  ap.  Choquet,  Sancti  Belgi  p.  40-48. 

De  s.  Zelo  mart.  in  Mesopotamia  cum  sociis  6 
in  AA.  SS.  Boll.  1.  Jul.  I.  p.  30. 

De  s.  Zena  s.  Pauli  discipulo  (f  post  73)  in 
AA.  SS.  Boll.  27.  Sept.  VII.  p.  390.  391. 

Acta  SS.  Zenaidis  et  Philonillae  soro- 
rum  Tarsi  in  Cilicia  (saec.  I)  auctore  ano- 
nyme. 

Ausg.:  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  11.  Oct. 
Y.  p.  507-  510.  Cf.  Byei  comment.  praevius  ibid. 
p.  502-507. 

Tita  (Caroli)  Zeni  patricii  Yeneti  et  de 
patria  meritissimi  ducis,  ab  a.  1334— 1418, 
auctore  Jacobo  Zeno  eius  nepote,  epi- 
scopo  Feltrensi  et  Bellunensi,  postea  Pa- 
tavino  (f  1481).   Libri  10. 

Ausg. :  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XIX.  p.  203 
-372;  cf.  praef.  p.  199-202. 

Uebers. :  trad.  in  ital.  per  Franc.  Querini.  ^  Ye- 
nezia  1544.  8°.  —  «Bergamo  1591.  8°.  —  «Ye- 
nezia  1606.  8°.  —  Ubid.  1829.  16mo. 

ErL'Schr.:  Diviaco,  Compendio  della  vita  di  Carlo 
Zeno.  Bergamo  1591.  4^. 

Vgl.  Giustiniani,  Leon. 

Martyrium  s.  Zenobii  eiusque  matris 
Zenobiae  olim  in  Aethiopia  cultorum. 


Aiisg.:  ex  anglica  inteipretat  G.  ^''right  in 
AA.  SS.  BoU.  30.  Oct.  XIII.  p.  271-273.  —  Laus 
eomm  ex  synaxario  aethiop.  excerpta  ibid.  p. 
273.  Cf.  R.  de  Buckü  comment.  praevius  ibid.  p. 
270.  271. 

Yita  s.  Zenobii  episcopi  norentini  in 

Tuscia  (f  saec.  V)  antiqua  as.  Antonino 

archiepiscopo  Florentino  modice  interpo- 

lata. 

Ausg.:  ex  eius  Summa  histor.  tit  X.  cap.  12 
in  AA.  SS.  BoU.  25.  Mai.  YI.  p.  52-54.  —  Eadem 
Tita  a  Blasio  menacho  sacerdote  post  sec.  XIII 
exomata,  ex  mss.  ibid.  p.  54-56.  —  Miracnla 
post  a.  1200  patrata  ibid.  p.  57.  58.  —  Tita  tcr^ 
tiaaLaureutio  archiepisc.  Amalphitano,  prae- 
ceptore  Gregorii  YU  scripta  (f  1048)  (^  ex  edit 
Ughelli.  Italia  saora  III.  p.  11)  —  '  ibid.  p.  58- 
ö2.  —  Translatio  II  (a.  1330)  et  m  (a.  1439) 
ex  Job.  Yillano  et  Johanne  Aretino  coaevis 
ibid.  p.  62-64.  —  Eadem  III  translatio  ex  Ita- 
lico Clem.  Mazzae  aeque  testis  oculati  ibid.^. 
64-66.  —  Inspectio  corporis  a.  1584  ex  ms. 
Joh.  Fabri  ibid.  p.  66.  67.  —  Translatio  lY  (a. 
1685)  ex  ras.  Italico  Laurent.  Strozzii  ibid.  p.  67 
-69.  Cf.  Papebrocbii  commont.  praevius  ibid.  p. 
49-52. 

Erl.-Sehr.:  Mazza,  Clem.,  Lavita  di  s.  Zanobi  citta- 
dino  et  Tescovo  Fiorentino.  Firenze  1558.  d^\ 

Vita  di  san  Zanobi  scritta  da'  piü  antichi  quattro  di- 
versi  antori  e  in  rima  da  Bemardo  Oiambollari.  Si 
aggiunge  la  vita  di  s.  Antonio.  Firenze  1863.  8°. 

Vita  di  san  Zanobi  vescovo  fiorentino,  volgarinEamento 
del  bnon  secolo  della  lingna  toacana.  Firenze.  A. 
Cecchil864.  8».  48pag. 

Tita  SS.  Zenobii  et  Zenobiae  sororis 

eius  martyrum  Aegis  in  Cilicia  (f  cca. 

290  aut  304). 

Ausg. :  gr.  et  lat.  ex  2  codd.  mss.  in  AA.  SS. 
Boll.  30.  Oct.  XIII.  p.  259-264.  —  Laus  eorun- 
dem  ex  AA.  SS.  armeniacis  ibid.  p.  264.  —  Mar- 
tyrium auctore  Simeonc  Metapbraste  gr.  et  lat 
ibid.  p.  264-269.  Cf.  R.  de  Buckü  comment.  prae- 
vius ibid.  p.  253-258. 

De  ss.  Zenobio,  Capitulino,  Emerita  etc.  mart 
Antiochiae  in  AA.  SS.  Boll.  24.  Aug.  lY.  p.  767. 

De  s.  Zenobio  presbytero  medico  et  maityre  (f 
cca.  304)  Antiocbiae  in  Syria  H.  Matagnei  sylloge 
bist,  in  AA.  SS.  Boll.  29.  Oct.  XII.  p.  797.  798. 

De  s.  Zenone  a  Graecis  bonorato  in  AA.  SS. 
Boll.  12.  Jun.  II.  p.  556. 

De  s.  Zenone  anacboreta  in  Aegypto  (saoc.  IT) 
in  AA.  SS.  Boll.  19.  Jun.  IIL  p.  853. 

De  s.  Zenone  episc.  Beneventi  (f  cca.  585)  syl- 
loge bist,  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Oct  VUI.  p.  84. 

De  SS.  Zenone  episc,  Genesio ,  Sodale  etc.  mart 
in  Lydia  in  AA.  SS.  BoU.  27.  April.  III.  p.  486. 

De  SS.  Zenone  et  Cbaritone  mart  in  AA.  SS. 
Boll.  3.  Sept  I.  p.  615. 

De  SS.  Zenone  et  Zoilo  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  3.  Mart.  L  p.  241.  242. 

De  SS.  Zenone,  Eusebio,  Neone  etc.  mart  Cor- 
cyrae  in  lonio  mari  (f  cca.  100)  in  AA.  SS.  Boll. 
28.  April.  III.  p.  561. 


DE  S.  ZENONE  —  VITA  8.  ZOSIMI 


1645 


De  8.  ZODOM  martyre  apud  Graecos  in  AA. 
SS.  Boll.  5.  Aprü.  I.  p.  399. 

De  s.  ZMOne  mart  et  sociis  XCCIU  Romae 
ccä.  a.  298  in  AA.  SS.  Boll.  9.  JuL  11.  p.  687-689. 

Sri.- Sehr.:  Neu  mann,  K.  Job.,  Der  römische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  8B0. 

De  s.  Zenone  mart.  Romano  Bononiae  in  AA. 
SS.  Boll.  14.  Febr.  II.  p.  745. 

De  88.  Zenone,  Mimia,  Vitale  etc,  mart.  Tomi- 
tanis  in  AA.  SS.  Boll.  9.  Jul.  II.  p.  689. 

Vita  s.  Zenonis  episcopi  Veronensis  in 

Italia  (saec.  IV)  auctore  Coronato  nota- 

rio:  ,Iii  diebus  Ulis'. 

Ausg. :  ^  ex  7  mss.  coilatis  cum  edii  Mombritii 
et  Ughelli  in  AA.  SS.  Boll.  12.  April.  H.  p.  70-72. 

—  ^als  Sermo  de  vita  s.  Z  -  s  ap.  Migne ,  Patro- 
log.  lat.  XI.  p.  199-204.  —  Historia  elevati  cor- 
poris et  miraculorum  s.  Z-8  ^  in  AA.  SS.  Boll. 
1.  c.  p.  74-76.  —  *ap.  Migne  1.  c.  XL  p.  207-212. 

—  Miracula  auctore  Jacobe  presbytero,  me- 
trice  »  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p.  76-78.  —  » ap. 
Migue  1.  c.  p.  212-214.  —  Acta  apocrypha  ap. 
Fr.  Ant.  Zaeharias,  Bibliotheca  Pistoriensis  I.  p. 
84-86.  —  Missae  s.  Z-s  e  vet.  mss.  Veron.  ap. 
MigDe  1.  c.  p.  213-224.  —  Rhythmus  de  s.  Z-e: 
,Audiant  principes*  ibid.  p.  204-206.  —  Te Sti- 
rn onia  solecta  de  s.  Z-e  ibid.  p.  224-232. 

ErL- Sehr.:  Ballerinii  fratres,  Dissertationee  de  s. 
Zenonis  operibus ,  actis ,  cnlta  et  aetate  ap.  Migne, 
Patrolog.  lat.  XI.  p.  25  -  282  ex  eorum  edüione. 

Bennassati,  O.,  Vita  del  glor.  mart.  s.  Zenone  ves- 
covo  e  protettore  di  Verona ;  con  storia  sul  rinvenim. 
del  s.  8U0  corpo.  Verona  1^9.  8^. 

Bonachi,  Franc,  S. Zenonis  episc.  Veronensis epocha. 
Dissert.  critica.  Accessit  de  martyrio  s.  Zenonis.  Diss. 
secanda.  Venetiis  1751.  BP.  39^  pag.  {wiaderhoU  ap. 
Migne,  Patrolog.  lat.  XL  p.  G31-740j. 

:  De  sermonibns  et  martyrio  s.  Zenonis  episc. 

Veronensis  libri  2.  Item  Dissert.  do  martyrii  ütulo 
a  sancto  Gregorio  Magno  sancto  Jovonali  episc.  Nar- 
niensi  tribato.  Et  in  Eliam  Du-Pinam  de  Joanne 
Jejanatore  notae.  Pislorii  1740.  8°.  15  et  175  pag. 
Cum  effig.  {iriederhoU  ap.  Migne  1.  c^  XI.  p.  699-632). 
Bationom,  qnas  Ballorinii   pro  et  contra 


s.  Z  -  8  martyrium  afferont ,  examen  otiudicium  Und. 

p.  739 -760. 
(Cavattoni,  Ces.)  Cenni  intorno  alla  vita  ed  al  vene- 

rando  corpo  di  s.  Zenone  VIII  vescovo  di  Verona. 

Verona  1839.  gr.  BP. 
(— )  Memorie  intorno  alla  vita,  agli  scritti,  al 

culto  ed  al  corpo  di  s.  2^none  che  fa  VIII.  vescovo 

di  Verona.  Con  tat.  Verona  1H39.  gr.  8"^: 
(Cenci,  Mar.  Ant.)  Dissertazioni  crit.-cronol.  intorno 

air  epoca  de'  ss.  Euprepio,  Procolo  e  Zenoue  vescovi 

Veronesi.  Verona  ifSS.  40. 
Compendio  dolla  vita  di  s.  Zenone,  VIII  vescovo  e 

protettore  di  Verona.  Verona  1838.  16mo. 
Jazdzewski,  L.J.V.,  Zeno  Veronensis  episcopns. 

Commentatio    patrologica.    Batisbonae  18G2.  gr.  8<^. 

Jk  1.50. 
Lazaroni ,  Chorub.,  II  sacro  pastore  Veronose  Zenone 

descritto  in  3  libri  et  illustnito  d'alcuno  ossorvationi 

neir  idioma  latino.  Veuetia  lb64,  4*^.  Con  effig. 
Peretti,  Batt.,  Bistoria  di  s.  Zeno  vescovo  di  Verona, 

et  martire.  Verona  1710.  4fi. 
Santi,  Giov.,  Descrizione  della  sollennitä  celobrata  in 

Verona  pel  ritrovamonto  del  corpo  di  s.  Zenone,  con 

panogirici  ece.  Verona  1889.  ifi. 
Vita  di  s.  Zenone  VIII  vescovo  e  protettore  di  Verona. 

Verona  1839.  16mo. 
8.  Zenonis  Tractatus  ap.  Migne  1.  c.  p.  253-528. 

Acta  SS.  Zenonis  et  Zenae  martyrum 
Philadelphiae  in  Arabia  a.  304. 

Ausg. :  graece  et  lat.  in  AA.  SS.  Boll.  23.  Jun. 
IV.  p.  476-482. 


Tita  s.  Zenonis  monachi  iuxta  Anti- 
ochiam  in  Syria  (f  cca.  419)  auctore 
Theodoreto  episcopo  Cypri  (f  457). 

Ausg. :  ex  eins  Philoth.  c.  12  in  AA.  SS.  Boll. 
10.  Febr.  II.  p.  390.  391. 

De  8.  Zephyrino  papa  Romae  (f  217)  Pinii  syl- 
loge  histor.  in  AA.  SS.  Boll.  26.  Aug.  V.  p.  783 

-  789. 

Erl.-Sehr.:  Nenmann,  K.  Joh.,  Der  rOmische  Staat. 
I.  Leipzig  1890.  p.  806.  809. 

De  88.  Zetulo,  Primo,  Nonno  etc.  mart.  in 
Pamphylia  in  AA.  SS.  Boll.  28.  Mai.  VI.  p.  744. 

Vita  8.  Zitae  virg.  Lucae  in  Italia  (f 
1272)  auctore  coaevo. 

Ausg.:  collata  c.  originali  in  AA.  SS.  Boll. 
27.  April.  III.  p.  499-510.  —  Miraoula  a  no- 
tario  Fatinello  coram  testibus  excprpta  ibid.  p. 
510-527. 

Erl.  -  Sehr. :  C  i  a  n  e  U  i ,  Fil.  Ant. ,  Bagguaglio  delle  geste 

e  dei  miracoli  di  s.  Zita  vei^ne  e  serva  Lucchese. 

Lacca  1826.  BP.  Mü  Kupfer. 
Fioriti,  Bart.,  Vita,  vlrtü  e  miracoli  di  s.  Zita  verg. 

Lncchese.  Lncca  1752.  4P. 
Laden,  J.  M.,  Vie  de  s.  Dzita,  servante  de  Lncqucs, 

DU  la  bonne  domestique.    Clermont  -  Ferrand  1850. 

12mo.  2  fr.  25  c. 
de  Montrenil,  Vie  de  s.  Zite  servante  de  Lncqnes 

an  XJU.  siöcle.  Paris  1843.  BP. 
Papebroch,  Commentarius  in  AA.  SS.  Boll.  1.  c.  p. 

497.  498. 
Patiss,  Geo.«  Die  h. Dienstmagd  Zita.  Innsbruck  1871. 

8°.  Jk  1.20. 
Biedhofer,  0.  A.,  Die  h.  Jungfraxi  und  Dienstmagd 

Zita.  Salzburg  1817.  12mo;  —  8.  Aufl.  Und.  1845.  BP. 

40  <^ 
Vita  b.  Zitae  virginis  Lucensis  exvetust.  codice  fide- 

liter  transumpta.  {Cum  ieone.)  Ferrarae  1688.  4<>. 
Vita  e  miracoli  della  verg.  b.  Zita,  trad.  di  latino  in 

lingua  toscana  da  Qiov.  Federighi.  Lncca  1582.  4P. 

De  8.  Zoe  mai-tyre  Romae  a.  286  in  AA.  SS. 
Boll.  5.  Jul.  II.  p.  221. 

De  SS.  Zoelo,  Satoro,  Timino  etc.  mart.  SjtIs 
in  AA.  SS.  Boll.  24.  Mai.  V.  p.  282  und  5.  Jun. 
I.  p.  423. 

Tita  SS.  Zoerardi  dicti  Andreae  et  Be- 
nedicti  eremitarum  in  Hungaria  (f  cca. 
1020)  auctore  Mauro  ex  monacho  S. 
Maiiini  ord.  Ben.  in  Monte  Pannoniae 
Quinqueecclesiensi  episcopo. 

Hat  kaum  geschichtlichen  "VTert. 

Ausg.:  'ed.  Surius,  Vit.  SS.  1.  Mai.  —  *ap. 
Mabillon,  AA.  SS.  o.  s.  Ben.  saec.  VI.  1.  p.  76-78. 

—  "  in  AA.  SS.  Boll.  17.  Jul.  IV.  p.  336.  337 
coilatis  praeter  Surium  legendaho  Cracoviensi 
Joannis  Dlugossi  a.  1511  vulgato,  et  editionibus 
Gononi  et  Mabillonii.  Cf.  Cuperi  comment.  praev. 
ibid.  p.  326  -  336.  —  *  ap.  Endlicher,  Reruni  Hun- 
gar.  mon.  Arpad.  p.  134-138. 

Brl.-Sckr.:  Marczali,  H.,  Ungarns  Geschichtsquellen. 
Berlin  1882.  BP.  p.  86.  37. 

De  s.  Zoilo  martyre  Nicomediae  in  AA.  SS. 
Boll.  1.  Jul.  I.  p,  29. 

De  SS.  Zono  episc. ,  Alexandre  diac. ,  Duno  etc. 
mart.  Alexandrinis  in  AA.  SS.  Boll.  12.  Mart. 
n.  p.  105. 

Vita  s.  Zosimi  Cilicis,  episcopi  Baby- 
lonii  in  Aegypto  (saec.  VI). 


1646 


VITA  8.  Z08IMI  —  VITAE  PONTIF.  ROMAN. 


Äusg, :  ex  Prato  spirituali  Joa.  Moschi  in  AA. 
SS.  BoU.  24.  Janr.  IL  p.  607.  608. 

Vita  s.  Zosimi  episcopi  Sjracusani  in 
Sicilia  (f  cca.  660)  auctore  Siculo  coaevo. 

Ausg. :  in  AA.  SS.  BoU.  30.  Hart.  III.  p.  839 
-843.  Cf,  commeni  praevios  p.  837-839. 

Acta  s.  Zo8imi  militis  martyris  in  Per- 
side  oca.  a.  110. 

Ausg. :  gr.  et  lat.  in  AA.  SS.  BoU.  19.  Jun. 
m.  p.  813-817. 

De  88.  Zoslnio  et  Tecla  viig.  mart  Antiochiae 
in  AA.  SS.  BoU.  1.  Jon.  I.  p.  42. 

De  88.  Zoaimo  monacho  et  Athana8io  Gommen- 
tarien8i  mart  in  AA.  SS.  BoU.  3.  Janr.  I.  p.  128. 

De  88.  Zotico,  Amando,  Artete  mart.  Neve- 
duneiuibus  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jul.  11.  p.  267. 

De  88.  Zotloo,  Cyriaco,  Ammonio  ete.  mart. 
in  AA.  SS.  BoU.  11.  Febr.  IL  p.  510. 

De  8.  Zotico  episc.  et  mart.  Comanae  in  Ar- 
menia  in  AA.  SS.  BoU.  21.  Jul.  V.  p.  163. 

De  88.  Zotloo,  Irenaeo,  Hyacintho  mart  Ro- 
mams  in  AA.  SS.  BoU.  10.  Febr.  II.  p.  380. 

De  88.  Zotloo,  PaUadio,  Severe  ete,  mart 
Alexandrinis  in  AA.  SS.  BoU.  6.  Jul.  II.  p.  267. 

De  88.  Zotloo,  Bogato  et  80cii8  mart  Afns 
in  AA.  SS.  BoU.  12.  Janr.  I.  p.  725. 

De  8.  Zuentlboldo  rege  Susterneni  in  agro  Ju- 
Uacensi  (f  900)  Sollerü  8yUoge  in  AA.  SS.  BoU. 
13.  Aug.  in.  p.  138.  139. 

Vitae  abbatum  Cayensium  quatuor  prio- 
rum  Alpherii(t  12.ApriL1050),  Leonis  (f 
12.  Jul.  1079),  Petri  (f  4.  Mart.  1123) 
atqiie  Constabilis  (f  17.  Febr.  1124)  au- 
ctore anonyme  abbate  Venusino,  fere 
aequali. 

Ausg. :  ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  VI.  p.  205- 
214;  213-218;  217-228;  229-236;  ef.  praefat 
p.  201-204. 


Vitae  Dunkeldensis  ecciesiae  episcopo- 
rum  a  prima  sedis  fondatione  ad  a.  1515. 
Ab  Alexandro  Myln  eiusdem  ecciesiae 
canonico. 

Au8g. :  edit  by  Thos.  Thomson  and  C.  Innes. 
Edinburgh  1823—31.  4^  Printed  for  the  Banna- 
tyne  Club. 

Vitae  episcoponim  Basileensium. 

Aas  der  Mitte  des  11.  Jahrii. 

Ausg.:  ^ap.  Brucker,  Scriptores  Basileenses 
minores.  I.  Sehr  verstümmelt;  vgL  Pertz'  Archiv 
IT.  p.  288.  —  '  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IE. 
p.  1385. 

Erl.  -  Sehr. :  0  o  h  s ,  Geschichte  der  Stadt  und  Landschaft 

Basel.  Berlin  1796.  8  Bde.  9>. 
Schneller,  Die  Bischöfe  von  Basel.  Zog  1890.  SP. 
(Sadan)  Bssilea  sacra  sive  Episcopatna  Basil.  origo 

et  Serie«.  Bmnbr.  1668. 
Trouillat,  J..  Monuments  de  Thistoire  de  rancien 

^v6ch6  de  Bale.  I.  Porrentmy  1852.  gr.  BP. 

Vitae  episcoponim  et  patriarcharum 
Aquileiensiom  a  primo  christ  aerae  se- 
culo  usque  ad  a.  1358  ab  auctore  ano- 
nyme circiter  eumdem  annum  conscri- 
ptae.  —  Additamenta  ad  vitas  patri- 
archarum Aquileiensium  ab  a.  1309  — 
1445,  et  chartae  quaedam  ad  Aquilei- 
ensem  spectantes  ecclesiam  luce  hucus- 

que  carentes. 

Ausg.:  *  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  IV.  p.  321. 
—  'ap.  Muratori,  Scr.  rer.  Ital.  XVL  p.  5-18; 
71-78;  79-106. 

ÜrL-Sekr.:  Bianchi,  J.,  Thesannis  eodestae  Aqnilei. 
Utini  1847.  8  vols. 
Rnbeis,  B.  M.  de,  Honnmenta  eocles.  Aqaüei«isi*. 

Argontorati  1740.  fol. 
üghelli,  Italia  sacra  V. 

Yen  tnrini ,  Q.,  üeber  die  Regierung  der  Patriarch«! 
von  Aquileja  und  die  Lehnverhftltnisse  von  Friaol. 
Udine  1844. 

Vgl.  Bellonns. 

Vitae  pontiflcum  Romanonim  =  Liber  pontifi- 
cali8. 


Anhang. 


Quellenkunde 


für  die 


Geschichte  der  europäischen  Staaten 
während  des  Mittelalters. 


Nota.  Die  vor  die  Namen  rtap.  Titel  gesetzten  Zahlen  geben  das  Todesjahr  dea  Ver- 
foKson  rtsp.  das  Schlussjahr  der  anonymen  Schriften  an;  die  hinter  den  Namen  etc. 
stehenden  Zahlen  nennen  den  behandelten  geschichtlichen  Zeitraum. 

a.  =  ante :  c  =  circa ;  fl.  =  floroit ;  p.  =  post ;  t.  =  saec. 


1.  Literaturgeschichte. 

(De  scriptoribus  ecclesiast  —  De  yiris  illastribns.) 


420  Hieronymus:  De  viris  illnstr. 

1155 

Sophronius. 

1202 

c.  495  Gennadius. 

1293 

636  Isidorus  Hispalensis:  De  Script,  eccles. 

1464 

669  IldephoDSus. 
1061  AdefmanniLS  scholast.  Leod. 

1466 

1485 

1112  Sigebertus  Gemblac.:  Liber  de  scr.  eccl. 

1507 

c.  1120  Anonymi  Mellicensis. 

1516 

c.  1140  Petrus  Diaconus  Casinensiß. 

p.  1152  Honorius  Augustodonensis. 

HenricusHunteDdunensis :  De  viris  illustr. 

Radolfus  de  Diceto:  De  viris  illustr. 

Henricus  Gandavensis. 

Aeneas  Sylvius:  De  viris  illustr. 

Jobannes  ord.  Praed. 

Ambrosius  de  Gora. 

Dorlandus. 

Trithemius:  Catal.  seu  Liber. 

Catalogus  illustr.  virorum. 

De  viris  illustr.  ord.  s.  Ben. 


n 


?7 


2.  Universalgeschichte. 


s.  in.  Dexippus  —268. 
337/340  Eusebius. 

397  Hilarianus. 

417  Orosius. 

420  Hieronymus  — 378. 
365/425  Sulpicius  Severus:  Chron. 
Dexter.  1—430. 

463  Prosper.  379—455. 

470  Idatius.  379—468. 

518  Anonymus  Scaligeri. 
c.  530  Johannes  Antiochenus.  0.  C.  — 518. 
0.  551  Jordanes:  De  summa  temp.  — 551. 
p.  573  Cassiodorus:  Chron.  0.  C.  — 519. 
c.  565  Johannes  Malalas.  0.  C.  — 563. 
?534  Marcellinus.  379  —  518. 

?  Victor  Tunnunensis  — 567. 
fl.  591  Johannes  Biclarensis.  567—590. 

594  Marius  Avent.  455  —  581. 

619  Marcus  Maximus.  468 — 644. 

636  Isidorus  Hispal.:  Chron.  0.  C.  —615. 
p.660  Fredegarius.  0.  C.  —642. 

735  Beda:  Chronicon.  0.  C.  —726. 
Chronicon  universale  — 741. 
p.810  Georgius  Syncellus.  0.  C.  —284. 
Chronicon  breve  ab  0.  C.  — 810. 

816  Claudius  Taurinensis. 

818  Theophanes  Isaac.  284—813. 

829  Nicephorus  patr.:  Chronogr.  O.C.  —  828. 
s.  IX    Georgius  Monachus.  0.  C.  —  842. 

840  Einhardus:  Annal.  0.  C.  —829. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


853  Freculphus.  0.  C.  —607. 

874  Ado  archiep.  Vienn.  0.  C.  —869. 

883  Chronicon  Albeldense. 

Chronicon  Vedastinum.  1 — 899. 
a.  969  Simeon  Metaphrastes :    Chronogr.  0.  C. 
—  963. 
912  Alphonsus  III  rex.  612—866. 
[Haubertus  Hispal.  0.  C  —919.] 
s.  X     Julius  Polyd.  0.  C.  —963. 
966  Flodoardus:  Ann.  919—966. 
[972  liudprandus:  Chronicon.  606—960.] 
s.  X     Hippolytus  Theb.  Chr.  n.  —996. 
fl.  1013  Leo  Grammat.  0.  C.  —948. 

Chronicon  paschale.  0.  C.  — 1042. 
Chronicon  Suev.  univers.  769—1043. 
1054  Herimannus  Augiens.  0.  C.  — 1054. 
c.  1057  Cedrenus.  0.  C.  —1057. 

Chronicon  Wirziburgenae.  0.  C.  — 1057. 
p.  1077  Lambertus  Hersfeldensis:  Annales.  0.  C. 

—1077. 
1143/1180  Manasses:  Annales.  0.  C.  —1081. 
1086  Marianus  Scotus.  0.  C.  —1082. 
1088  Bertholdus:  Annales.  1054—1100. 
1100  Bemoldus  S.  Blasii:  Chron.  1—1100. 

Guido  Langobardus.  0.  C.  — 1108. 
1112  Sigebertus  Gemblac.  381—1112. 
c  1115  Nestor 

1118  Florentius  Wigom.  0.  C.  —1118. 
s.  Xn    Glycas.  0.  C.  —1118. 
c.  1118  Zonaras.  0.  C.  —1118. 

104 


1650 


ANHANG 


fl.  1120  Lambertus  Audom.:  Cbron.  1 — 1120. 
p.  1125  Ekkehftrdas  Uraugiensis  —1125. 
c.  1135  Hugo  Floriacens. 

.136  Anselmus  Gemblac.  1112—1135. 

.139  Heimo  —1135. 

.152  Honorius  August.:  Summa. 

.158  Otto  Frisingens.:  Chron.  0.  C.  —1146. 

.160  Potrus  Bechini.  0.  C.  —1137. 
fl.ll62  Richardus  Cluniac.  0.  C.  —1172. 

.181  Romualdus  Salemit  0.  C.  —1178. 

186  Eobertus  de  Monte.  1100—1186. 
Annales  Magdeburg.  Chr.  n.  — 1188. 

196  Godefridus  Viterb.:  Panth.  —1191. 

.197  Hugo  Novant  —1197. 
s.  XY    Johannes  Brompton.  588—1198. 
Annales  Ratispon.  1 — 1201. 

.203  Guido  de  Bazoohüs.  0.  C.  —1199. 

[204  Nicölaus  Ambianens.  0.  C.  — 1204. 
8.  Xm  Joel.  0.  C.  — 1204. 

1203  Eadulphus  de  Diceto  —1202. 

.212  Eobertus  canon.  8.  Mar.  0.  0.  —1211. 

.214  GervasiuB  Tilber. 

.215  Sicardus.  0.  C.  —1213. 

.221  Gilbert!  chronicon. 

.225  Bemardus  Iterii.  0.  C.  —1224. 

[227  Helinandus.  0.  C.  —1204. 

236  Rogerus  de  Wendover.  0.  C.  —1235. 

.240  Albertus  Stadensis.  0.  C.  —1256. 

.244  MouBkes  —1243. 

.249  Lucas  diac.  Tudens.  0.  C.  —1236. 

.250  Enenkel:  Welt- Chronik. 

252  Albericus  monachus  Trium  Fontium.  0. 
C.  —1241. 

.254  Rudolf  V.  Ems. 

[258  Wallingford.  0.  C.  —1258. 

Weltchronik,  Sachs.  0.  C.  —1260. 

[264  Vincentius  Bellov.  —1244. 
Annales  Hamburg.  1 — 1265. 

266  Johannes  de  Tayster.  0.  C.  —1265. 

270  Cronica  degli  Imperatori. 

271  Girardus  de  Fracheto.  0.  C.  —1266. 

272  Adamus  Claromont.  0.  C.  —1268. 
272  Frasquetus.  0.  C.  —1272. 

272  Girardus  de  Arvernia.  0.  C.  —1272. 

273  Guilelmus  Godellus.  0.  C.  —1273. 

274  Sprottus.  0.  C.  1272. 

275  Hermannus  Altahens.  1137—1273. 
278  Martinus  Oppav.  —1277. 

8.  XIV  Jacobus  Aquensis.  0.  C.  —1290. 
.292  Flores  temporum.  0.  C.  —1292. 
.294  Balduinus  Ninoviensis.  Chr.  n.  — 1294. 
.298  Johannes  de  Thilrode.  0.  C.  —1294. 
[300  Maerlant. 

[303  Guilelmus  de  Nangiaco.  0.  C.  —1300. 
.304  EUenhardus:  Chron.  Chr.  n.  —1299. 
.308  Sifridus  presb.  0.  C.  —1304. 
.312  Ricobaldus.  700—1297. 
.314  Franciscus  Pipinus.  1176—1314. 
.314  Leo  TJrbevetanus. 
[316  Lodewijk  van  Velthem.  1248—1316. 
Guilelmus  Scotus.  0.  C.  —1317. 


fl. 

fl. 
P- 


P- 
fl. 


c. 


P- 
c. 

P- 


c. 

fl. 


c.  1320  Landulfus  de  Columna.  0.  C.  —1320. 
Flores  historiarum.  0.  C.  —1326. 
Liber  Cronicornm.  0.  C.  — 1330. 
Weltchronik  eines  Minoriten.  0.  C. — 1334. 
B.  XIY  Johannes  de  Columpna:  Mare  bist  O.G. 
—1340. 
Flores  temporum.  0.  C.  — 1345. 
Hermannus  Januensis.  0.  C.  — 1349. 
Hermannus  Minorita.  0.  C.  — 1349. 
1350  Johannes  histoiiographus.  0.  C.  — 1350. 
c.  1351  Johannes  Parisiensis.  0.  C.  — 1322. 
1358  Hugo  de  Rütlinga  —1350. 
?Marignola.  0.  C.  —1362. 
Eulogium.  0.  C.  —1366. 
1363  Ranulphus  Higden.  0.  C.  —1360. 
1370  Henricus  de  Hervordia.  0.  G.  — 1355. 
1379  Martinus  Fuldonsis.  Chr.  n.  —1379. 

Weltchronik,  Konstanzer.  0.  C.  — 13S4. 
c.  1390  Bartholomaeus  Ferrar.  —1367. 

1391  Benevenutus  de  Rambaldis. 
c.  1400  Aymericus  de  Peyraco.  Chr.  n.  —1251. 

1410  Compilatio  chronol.  auct. 
p.  1421  Gobelinus  Persona.  0.  C.  —1418. 
1420  Twinger.  0.  C.  —1415. 
1428  Brande.  0.  C.  —1414. 

Breviarium  historiale.  0.  C.  — 1428. 
1434  Engelhusius.  0.  C.  —1420. 
p.  1437  Corner.  0.  C.  —1435. 
p.  1439  Andreas  presb.  Ratisb. :  Chr.  gen.  Chr.  n. 

—1422. 
s.  XV    Stadtweg  —1441. 

1455  Albertus  de  Siegburg. 

1456  Alphonsus  a  Carthag. 

1457  Facius:  Hist. 

1458  Sozomenus  presb.  Pist.  0.  C.  — 1455. 

1459  Antoninus  arch.  Flor.  0.  C.  — 1457. 
1462  Zantfliet.  0.  C.  —1461. 

1467  Laziardus.  0.  C.  —1467. 
1469  Doering,  Matth.  1420—1464. 
1469  Lignamine,  J.  Ph.  de.  1316—1469. 

Rudimentum  novicior.  0.  C.  — 1473. 

Chronica   S.  Aegidii  in   Brunsv.  0.  C. 
—1474. 

Cronica.    Hie  hebt  sich  an.  0.  C.  — 1474. 

1474  Johannes  de  Laer. 

1475  Palmerius,  Matthaeus.  449—1449. 

1480  Veldenar. 

1481  Johannes  de  Dorsten.  1—1477. 
1483  Palmerius,  Matthias.  1449—1482. 

p.  1489  Theodoricus  Pauli:  Chron. 

1494  Cronica  von  allen  künig. 
?1500  Bossi.  O.e. —1492. 

1502  Rolevinck.  0.  C.  —1474. 

1506  Sabellicus:  Ennead.  0.  C.  —1504. 

1508  Staindel.  0.  C.  —1508. 

1510  Nauclerus.  0.  C.  —1500. 

1514  Schedel,  Hartm.  0.  C.  —1492. 

1520  Foresta:  Suppl.  0.  C.  —1482. 
a.  1526  Manlius:  Ain  hüpsche.  — 1523. 

1534  Amandus  de  Ziericzee.  0.  C.  — 1534. 


ANHANG 


1651 


3.  Kirchengeschichte. 


a.  Allgemeiii«. 

CatalogQB  pontificnm  Rom. 
Chronicon  poDÜficum. 


c. 

c. 

c. 
P- 


340  Eosebius  Caesar.:  Hist.  eccl. 
c.  430  Philostorgius. 
p.  446  Sozomenus  Salaminios. 
s.  Y     Socrates  scholasticus. 

457  Theodoretns. 
c.  484  Victor  Vitensis. 
c.  510  Epiphanius  schol. 

527  Theodoros  Constant. 
c.  536  Euagrius  schol. 
p.  573  Cassiodoras :  Hist.  eool.  trip. 

799  Expositio  fidei  qsthol. 

849  Walafridus  Strabo:  über  de  exordiis. 

853  Haymo  Halberst 
c.  886  Anastasius  Biblioth.:  H»i  eccl. 

966  Flodoardus:  Fragmentam. 

[972  Liudprandus  ep.  Cremon. :  Opuscolum.] 

.004  Abbo  abb.  Floriac.:  Epitome. 

.050  ChroDicon  Novaliciense. 

[086  Marianus  Scotus:  Catalogas. 

1091  Bonizo:  Chronicon. 

.100  Bemoldos  monach.  S.  Blas.:  Catal.  Rom. 
pont. 

.111  Placidns  Nonantulanus. 

111  AValramus  ep.  Naumb. 

118  Zonaras. 

134  Hildebertus  archiep.  Turon. 

135  Hugo  Floriac:  Hist  eccl. 
.142  Ordericus  Vitalis. 
.152  Johannes  Sarisber.:  Hist.  pontificalis. 

178  Liber  pontificalis. 

180  Maniacutius. 

187  Annales  Romani. 

191  Anonymi  Zwetlensis  Historia  poni  Rom. 

202  Joachim  abbas:  Yaticinia. 

.216  Cencius  Camerarius  (f  1227). 

.221  Gilberti  chronicon. 

.241  Conradus  monachus  Schirensis. 

.270  Johannes  diac.  Rom. 

.274  Chronica  pont.  et  imp.  Mantuana. 

.278  Martinus  Oppaviensis. 

:312  Ricobaldus. 

314  Leo  Urbevetanus. 

1327  Ptolemaeus  Lucensis:  Hist.  eccles. 

.328  Augustinus  Triumphus. 

.331  Bemardus  Guidonis:  Catalogus. 

.341  Nicephorus  Callistes:  Hist.  eccl.  — 610. 

^342  Conradus  de  Halberstad. 

352  Alvarus  Pelagius. 

.361  Henricus  dapifer. 

362  Amalricus  Augerius. 

.362  Cardinalis  Aragoniae. 

.374  Petrarca:  Chronica. 

.404  Paulus  Anglicus. 

1410  Theodoricus  de  Niem:  Vitae. 

[415  Garoscus  de  ülmoisca  vet. 

.422  Onsorgius:  Catalogus. 

.455  Albertus  de  Siegburg. 

[469  lignamine,  Joh. 


c. 


c. 

c. 


o. 


1474  Chronica  minor. 
1481  Piatina:  über. 
1503  Stella,  Joh.:  De  vita. 

b.  Speoielle. 

?64  Petrus, 

Acta  88.  Petri  et  Pauli. 
?76  ünus.  -  •  De  s.  üno. 
?88  Änaeletus  (I). 

De  s.  Cleto. 
De  s.  Anacleto. 
?97  Clemens  1. 
?105  Evaristus. 
?115  Alexander  I. 

?125  Sixtus  I.  —  Vgl,  De  s.  Sixto  I. 
?136  TeUsphorua, 

Vita  s.  Telesphori. 
?  140  Hyginus.  —  Vgl.  De  s.  Hygino. 
?  155  Pius  I :  Epistolae.  —  Vgl  De  s.  Pio  I. 
?166  Anicetus.  —  Vgl.  De  s.  Aniceto. 
174  Soter.  —  Vgl.  De  s.  Sotere  pont. 
189  Eleutherus.  —  Vgl.  De  s.  Eleutherio  pp. 
c.  199  Victor  I:  Epistolae. 
217  Zephirinus. 

222  Calixtus  I.  --  Vgl.  De  s.  Calixto. 
230  Urbanus  I.  —  Vgl,  Acta  s.  U-i. 

235  Pontianus. 

236  Antems. 

250  Fabianus.  —  Vgl.  De  s.  Fabiane. 
253  Cornelius:  Epistolae. —  F^/.  De  s. C - o. 
[?251  Novatianus  antipapa.] 
?254  Lucius  I:  Epistolae. 
Vita  s.  Lucü  I. 
,  257  Stephanus  I.  —  Vgl.  Acta  s.  St-i  I. 
258  Sixtua  II:  Epistolae. 

Martyrium  Sixti  IL 
268  Dionysius:  Epistolae. 
274  Felix  I:  Epistolae.—  Vgl,  De  s.  Feiice  I. 
283  Eutychianus:  Decreta. 
296  Caius:  Epistola  etc,  —   Vgl,  De  s.  Caio 

Rom.  pont. 
304  Marcellinus.  —  Vgl.  De  s.  Marcellino. 
309  Marcellus. 

309  Eusebius.  —  Vgl.  De  s.  Eusebio  pp. 
314  Miltiades  (Melchiades). 

335  Silvester  I:  Epistolae. 

336  Marcus. 

352  Julius:  Epistolae. 
366  Liberius:  Epistolae. 

De  s.  Überio  pp. 

Elogium  überii  pp. 
[365  Felix  II  antipapa:  Epistolae.] 
[366.67  ürsinus  antipapa.] 
384  Damasus  I:  Epistolae. 
398  Siricius:  Epistolae. 
401  Anastasius  I:   Epistolae.  —   Vgl,  De  s. 
An-o  I. 

417  Innocentius  I:  Epist.  —  Vgl.  De  In-o  L 

418  Zosimus:  Epistolae. 
[418.  9  Eulalius  antipapa.] 

422  Bonifacius  I:  Epistolae. 
432  Coelestinus  I:   Epistolae.  —  Vgl.  De  s. 
Coel-o  I. 

104* 


1652 


ANHANG 


440  Siztasni:  Epistolae.— r^/.De8.8-oni. 
461  Leo  I  Magmis, 

Leo  I:  Epistolae. 
Yita  s.  Leonis  Magni. 
468  Hilanis :  Epistolae.  —  Vgl.  De  s.  Hilaro. 
483  Bimplicius:  Epistolae.  —  Vgl.  De  b.  Si-o. 
492  Felix  III:  Epistolae.  —  Vgl  De  s.  Fe- 
iice III. 
496  Gelasius  I:  Epistolae  ele. 
498  Anastasius  II:  Epistola. 
514  Symmaohus:  Epistola.  —  F^/.  Vita  Sym- 

machi. 
[498 — c.  505  Laurentins  antipapa.] 
523  Hormisdas :  Epistolae.  —  Vgl.  De  s.  Hor- 

misda. 
526  Johannes  I.  —  Vgl.  De  s.  Johanne  I. 
530  Felix  IV:  Epistolae. 
„       „      Praeceptum. 

Libellns  qnem  dederont 
De  s.  Feiice  IV. 
532  Bonifcusius  II:  Epistolae. 

Acta  de  ordlnai  Bonifacii  n.  530. 
„      ,,   electione.  530. 
[530  Diosoorus  antipapa.] 

535  Johannes  U:  Epistolae. 

536  Agapetns  I :  Epistolae.  —  Vgl.  De  s.  Ag-o  I. 

537  Silveritis:  Epistolae. 

Vita  s.  Silverii. 
555  Vigilius:  Epistolae. 
560  Pelagius  I:  Epistolae. 
573  Johannes  III:  Epistolae. 
578  Benedictas  I:  Epistolae. 
590  Peli^us  II:  Epistolae. 
604  Oregoriu8  I  Magnus:  Dialogi. 
,,  „  Epistolae. 

Vita  8.  Gregorii  Magni. 

606  Sabinianns. 

607  Bonifacius  III. 

615  Bonifacius  IV :  Epistolae.  —  Vgl.  De  s. 

B-o  IV. 
618  Deusdedit. 
625  Bonifacius  V:  Epistolae. 
638  Honorius  I:  Epistolae. 
640  Severinus.  * 

642  Johannes  IV:  Epistolae. 
649  Theodorus  I:  Epistolae. 
653  abgesetzt  Martinus  I :  Epistolae  (f  655). 
657  Eugenius  I. 

672  Vitalianus.  —  Vgl.  Vita  s.  Vit-i. 
676  Adeodatus :  Epistolae.  —  Vgl.  De  s.  Eu- 

sebio  papa  77 ^ 
678  Donus. 

681  Agatho:  Epistolae. 
683  Leo  II:  Epistolae.  —  Vgl.  Acta  s.  Le-s. 

685  Benedictus  II:  Epistolae. 

686  Johannes  V. 

687  Conen. 

[687  —  c.  692  Paschalis  antipapa.] 
701  Sergius  I.  —  Vgl.  De  s.  Sergio  I. 
705  Johannes  VI. 

707  Johannes  VII:  Litterae. 

708  Sisinnius. 

715  Constantinus  I. 

731  Gregorius  II :  Epistolae.  —  Vgl.  Vita  s. 

Gr-i  IL 
741  Gregorius  III:  Epistolae. 


752  Zaehariaa:  Epistolae. 

Vita  8. 2^hariae  i)oni 
752  Stephanus  electus. 
757  Stephanus  11. 

767  Paulus  I:  EpistoUie. 

Acta  s.  Pauli  I. 

768  Constantinus  11. 
768  Philippus,  peüitur, 

772  Stephanus  EI:  Epistolae. 
795  Hadrianus  I:    Epistolae.  —    Vgl.  De  s. 
Ha-o  L 

816  Leo  HI:  Epistolae. ' —  VgL  De  s.  Leone 

m  pp. 

817  Stephanus  IV:  Bullae. 
824  Paschalis  I:  Epistolae. 

Vita  s.  Paschalis  I. 
827  Eugenius  II:  Concilium. 
827  Valentinus. 
844  Gregorius  IV:  Epistolae. 
847  Sergius  II:  Epistolae. 
855  Leo  IV:  Epistolae. 
858  Benedictus  III:  Epistolae. 
867  Nicolaus  I:  Epistolae. 

Vita  Nicolai  I. 
872  Hadrianus  II:  Epistolae. 

Vita  Hadriani  II. 
882  Johannes  VIII:  Epistolae. 

Vita  Johannis  Vlil. 

884  Aiarinus  I:  Epistolae. 

Vita  Marini  I. 

885  Hadrianus  HI:   Epistola.  —   VgL  De  s. 

Ha-o  IIL 
891  Stephanus  V:  Epistolae. 
896  Formosus:  Epistolae. 

Auxilius  Presbyter. 

Vulgarius. 

896  Bonifacius  VI. 

897  Stephanus  VI:  Epistolae. 
897  Romanus:  Epistolae. 
897  Theodorus  II. 

900  Johannes  IX:  Epistolae. 
903  Benedictus  IV:  Epistolae. 
903  Leo  V. 

903  Christophorus:  Epistola. 
911  Sergius  HI:  Epistolae. 

913  Anastasius  HI:  Privilegia. 

914  Lande. 

928  Johannes  X:  Epistolae. 

929  Leo  VI. 

931  Stephanus  VU:  Epistolae. 
936  Johannes  XI:  Epistolae. 
939  Leo  VH:  Epistolae. 
942  Stephanus  VIII:  Epistolae. 
946  Marinus  II:  Epistolae. 
955  Agapetus  II:  Epistolae. 

963  a^e«e^x/ Jobannes  XU:  Epistolae (f^^)* 
965  Leo  VIII:  Privüegia. 

Cessio  Leoms  VIII. 

964  (Mai  gewählt)  Benedictus  V. 

Narratio  de  Benedicto  V. 
972  Johannes  XIII:  Epistolae. 
974  Benedictus  VI:  Epistolae. 

983  Benedictus  VII:  Epistolae. 

984  Johannes  XTV. 

974.  984.  985  Bonifacius  VH. 
996  Johannes  XV:  Epistolae. 


ANHANG 


1653 


999  Gregorius  V:  Epistolae. 
[997. 996  Johannes  (IVI)  antipapa.] 
1003  Silvester  II:  Epistolae. 
Goncilium  Gaus. 
„        Mosom. 
„        Bemens. 
Gerbertas  sive  Sylv. 
1009  Johannes  XYIll:  Epistolae. 
1012  Sergius  lY:  Epistolae. 
1024  Benedictus  YIU:  Epistolae. 
1033  Johannes  XIZ:  Epistolae. 
1048  Benedictus  IX:  Epistolae. 
[1044—6  Silvester  (III)  antipapa.] 

1046  Gregorius  VI:  Epistolae. 

1047  Clemens  II:  Epistolae. 

1048  Auetor. Galliens. 
1048  Damasus  II. 
1054  Leo  IX:  Epistolae. 

Anseimus  Bemensis. 
Tita  Leonis  IX. 

1057  Viotor  II :  Epistolae. 

1058  Stephanus  IX:  Epistolae. 

Chronicon  Pinnense. 

1060  abgesetzt  Benedictus  X. 

1061  Nicolaus  II:  Epistolae. 

,,         ,,     Statutum. 

Petrus  Damiani. 
1073  Alexander  II:  Epistolae. 
[1061—4  Cadalus  (Honor.  11)  antipapa.] 
1085  Gregorius  VII. 

Alboinus  presb. 

Annales  Altahenses. 

Apologetica. 

Apologia  Gregorii  Vn. 

Beno. 

Bemoldus  monachus  S.  Blasii. 

Bertholdus  discipulus. 

Bonizo. 

Bruno  clericus  Magdeb. 

Cardinalis  Aragoniae. 

Conradus  ep.  Traiect. 

De  papa  Greg.  VII. 

Dictatus  Papae. 

Eberhardus  I  arch.  Salisb. 

Gebehardus  archiep.  Salisb. 

Gregorius  VII:  Hegistrum. 

Historia  de  vita  Heinrici  IV. 

Judicium  Bei  de  lite. 

Manegoldus. 

Otto  Frisingensis. 

Pandulfus  Pisanus. 

Paulus  Bemried. 

Kelatio  de  obitu. 

Theodericus  ep.  Virdun. 

Vita  8.  Gregorii  VII. 

Walramus. 

"Wenricus. 

"Wide  ep.  Ferrar. 

Wido  Osnabr. 
[1080—1100  Clemens  III  (Wibertus)  antipapa.] 

"Wibertus  vel  Clemens. 

Anseimus  Lucensis:  Epistola. 
1087   Victor  III:  Epistolae. 

Desiderius  abb.  Casin. 

Vita  b.  Victoris  III. 
1099  Urbanus  II:  Epistolae. 


1118 


1102 
1105 
1119 


1124 


[1118— 
1124 
1130 

1143 


[1130— 
[1138 
1144 
1145 
1153 
1154 
1159 
1181 

[1164 

[1168 
[1168 
[1179 
1185 
1187 
1187 
1191 
1198 
1216 


1227 
1241 


1241 
^254 


1261 
1264 
1268 

1276 
1276 
1276 
1277 

im> 

1285 
1287 
1292 

1295 


Altercatio  interürbanxim  n  etClem. 

De  b.  Urbano  Ü. 
Pasehalis  U:  Epistolae. 

Rhythmus  de  captivitate. 

Vita  Pasohalis  II. 
Albertus  antipapa.] 
—11  Silvester  IV  antipapa.] 
Oelasius  II:  Epistolae. 

Falco  Beneventanus. 

Vita  Gelasii  IL 
öalixtus  II:  Epistolae. 

Gesta  Calirti  11. 

Vita  Calixti  H. 
21  Gregorius  VIII  (Burdinus)  antipapa.] 
Thebaldus  Buccapecus  (Coelestinus). 
Honorius  II:  Epistolae. 

Faloo  Beneventanus. 
Innoeentius  II:  Epistolae. 

Arnulfus  Lexov. :  In  Girard.  (f  1 136). 

Faloo  Beneventanus. 

Vita  Innocentii  11. 
38  Anacletus  II  antipapa:  Epistolae.] 
Victor  IV  antipapa.] 
Coelestinus  U:  Epistolae. 
Lucius  11:  Epistolae. 
Eugenius  III:  Epistolae. 
Anastasius  IV:  Epistolae. 
Hadrianus  IV:  Epistolae. 
Alexander  III:  Epistolae. 

Acta  Alexandri  IE. 
Victor  IV  antipapa.] 

Altercatio  Victoris  IV. 
Paschalis  in  antipapa.] 
—  78  Calixtus  III  antipapa.] 
.80  Innoeentius  III  antipapa.] 
Lucius  III:  Epistolae. 
Urbanus  11:  Epistolae. 
Gregorius  VIII:  Epistolae. 
Clemens  III:  Epistolae. 
Coelestinus  III:  Epistolae. 
Innoeentius  III:  Epistolae. 

Gesta  Innocentii. 

Vita  Innocentii  m. 
Honorius  III:  Begistrum. 
Oregorius  IX:  Registrum. 

Acta  legai  Hugolini. 
Coelestinus  IV. 
Innoeentius  IV:  Registrum. 

Albertus  Bohemus. 

Vita  Innocentii  IV. 
Alexander  IV:  Registrum. 
Urbanus  IV:  Registrum. 
Clemens  IV. 

Andreas  Ungarns. 
Gregorius  X:  Registrum. 
Innoeentius  V. 
Hadrianus  V. 

Johannes  XXI:  Registrum. 
Nicolaus  m. 
Martinus  IV:  Epistolae. 
Honorius  IV:  R«gistrum. 
Nicolais  IV:  Epistolae. 

Registrum. 
Coelestinus  V. 

Jacobus  Card.  S.  Georgii. 

Vita  Coelestini  V. 


1654 


ANHANG 


1303  Bonifaeim  VUI. 

Acta  inter  Bonifacium. 
Berichte,  Zwei. 
Bonifacius  YIII:  Begistram. 
Chronica  Urbevetana. 
Fasciculus  actomm. 
Jacobus  card.  S.  Oeorgii. 
Yulgerins. 

1304  Benedictos  XI:  Registruin. 

ChroDica  urbevetana. 
1314  Clemens  V. 

Acta  inter  Bonif.  VIU. 

Bemardus  Gnidonis:  Acta. 

Clemens  V:  Regestom. 

Ftolemaeus  Lucensis. 

Tita  Clementis  Y. 
[1328.29  Nicolans  Y  antipapa:  Registram.] 
1314—34  Johannes  XXII. 

Acta  Johannis  XXII. 

Augustinus  Triumphus. 

Bemardus  Guidonis. 

Johannes  XXII:  Epistolae. 

Michael  de  Caesena. 

Petrus  de  Herentals. 

Theodoricus  de  Niem. 

Yita  Johannis  XXII. 
1342  Benedicius  XU. 

Acta  Benedicti  XH. 

Petrus  de  Herentals. 
1352  Clemens  VI 

Acta  Clementis  YI. 

Clemens  YI:  Epistola  —  Sermo. 

Petrus  de  Herentals. 
1362  Acta  Innocentii  YI. 
1370  Yita  Urbani  Y. 
1378  Oregorius  XI, 

Conradus  de  Gelnhausen. 

Petrus  Amelii. 
1389  Urbanus  VI 

Acta  Urbani  YI. 

Pileus  de  Prato. 

Thomas  de  Acemo. 
[1378—94  Clemens  F// antipapa. 

Yita  Clementis  Yll.] 
1389—1404  Bontfaetus  IX:  Diplomata. 

Ludolfus  abbas  Sagan. 

Matthaeus  de  Cracovia. 
[1394—1409  Benedictus  XÜI  antipapa. 

Gesta  Benedicti  XIU.] 
1404—6     Innocentius  YD. 
1406—9     Gregorius  XH. 
1409.  10     Alexander  V. 
1410—15  Johannes  XXm. 
1417—31  Martinus  V, 

Antonius  Petri. 

Historia  Martini  Y. 

Martinus  Y:  Reformatio. 

Narratio  de  forma. 
[1424—9  aemens  YIII  antipapa.] 
1447  EugenitAS  IV  (1439  abgesetzt). 

Aencas  Sylvius:  Orat  de  morte. 

Charta  foederis. 

Epistola  de  morte. 

Obitus  Eugenii  lY. 

Yespasianus. 
[1439  —  49  Feüx  Y  antipapa.] 


1455  Nieolaus  V. 

Aeneas  Sylvius:  Grat,  de  moite. 

Gravamina  nat  Genn. 

Manetti. 

Yespasianus. 
1458  Galtxtus  IIL 

Ladislaus  Hung.  rex. 

Yita  Calixti  III. 
1464  Pius  n. 

Aeneas  Sylvius. 

Heimburg. 

Laelius. 

Leodrisius. 

Yita  Pü  n. 
1471  Paulus  II, 

Yita  PauH  H. 
1484  Sixtus  IV, 

Bittschreiben. 

Jacobus  Yolaterranus. 

Sixtus  lY:  Passagium. 

Yita  Sixti  lY. 
1492  Innoeentius  VIU. 

Burohardus  Argent:  Diarium. 

Callimachus  Exper.:  Ad  Innoc. 
1503  Alexander  VI 

Blasius  Ortigius:  Itinerarium. 

Burchardus  Argent.,  Joh. :  Diarium. 

Colombo. 

Confederatio. 

Paris  Crassus. 


e.  VerwtItttiHi  der  Kirche. 

c.  1118  Albinus  scholaris:  Provinc. 
s.  XY    Annaten  -  Taxrolle. 

Cencius  Camerarius. 

Liber  censuum  genuinus. 

über  diumus  Rom.  pont 

Notitiae  episcopatnum. 

Patriarcats  de  Jerusalem. 

Provinciale  Romanum. 
TancredL 


n 


d.  Ordemgeschlohte. 

a.  Allgemein, 
821  Benedictus  abb.  Anian.:  Codex  regul. 

b,  Augustiner 'Eremiten. 
Ambrosius  de  Cora:  De  viris  illustr. 

c,  Carthäuser. 

1507  Dorlandus:  Chronicon  Carthus. 
Historia  ordinis  Carthusiensis. 

d,  Cistercienser, 

Anonymi  Exordium  ord.  Cisterc. 

Consuetudines  Cistercienses. 
1150  Dialogus  inter  Cluniac. 
1227  Exordium  magnum  Cisterc.  ord. 
1098  Origines  Cisterc.  ordinis. 

e.  Cluniaeenser, 

Chronicon  Cluniaoense.  1183 — 1283. 
Consuetudines  Cluniacenses. 
1150  Dialogus  inter  Cluniaa 


ANHANG 


1655 


/.  Dominieaner. 

1340  Acta  capitnlomm  generalium. 
BalduioQS  de  Brunswick. 
Bemardus   Ooidonis:    libellns   de   ord. 

Praed. 
Bemardns  Oaidonis:   Notitia  provincia- 
nim. 
1348  Catalogus  Praed.  provinc. 
1228  Gonstitationes  primae. 
1271  Oirardos  de  Fracheto:  Vitae. 
Historia  f  ratrom  Praed. 
„       ordinis  fr.  Praed. 
„       fr.  Praed.  in  Dania. 
1237  Jordanus  de  Sazonia. 
1360  Magistri  in  theologia. 
Numeros  monasteriorum. 

g.  Minorüen, 

1337  AngeloaClarenus:  Epistoladefalso. 

„  „         Historia  Septem  tribul. 

1305  Bemardus  de  Bessa. 
Capitula  Minoritarum. 
Chronica  anon.  fr.  Min.  Oermaniae. 
Chronica  viginti  quattuor. 
Constitutio  prima, 
p.  1506  Olassberger. 

Historia  ordinis  fr.  Minorum. 

Johannes  de  Komorowo. 

Jordanus  aJano:  Chronica.  1207—1238. 


Provinciale  ordinis  fr.  Min. 
Series  ministromm  generalium. 
Thomas  de  Eccleston. 


••  Kel28r|6MliioMo. 

fl.   370  Phüastrius. 

1121  Epistola  Traiect.  ecolesiae. 
6.  Xn    Everwinus  (Eberwin.)  abb. :  De  haereticis. 

1164  Hugo  Bothomag. 

1169  Oernohus  Reichersp.:  liber  adversus. 
c.  1202  Insulis,  Alanus  ab. 

1202  Protoooll  der  Commission. 

1242  Petrus  Tarraoonensis. 
c.  1250  Saohoni. 

1272  David  Augustensis. 
1304/7  Historia  Dulcini. 

1330  Johannes  Minorita. 

1357  Hermannus  de  Schildis. 

1399  Nioolaus  Eymerici. 

Waldenser. 

1190  Bemardus  abbas  Fontis  Calidi. 
8.  xn    Ermengaudus. 
c.  1240  Anonymus  Passaviensis. 

1387  Processus  contra  Waldenses. 
Professio  fidei  fr.  Waldensium. 


f.  UtHrglk. 

850/3  Amalarius  Metensis. 


4.  Deutschland. 

A.    Deutsche  Beichsgeschichte. 

L  Ton  den  Sltesten  Zelten  bis  zor  AnflOsung  des  karolinglsehen 

Beiehes.   888. 

a.  Von  den  ältesten  Zeiten  bie  zur  Mitte  des  5.  Jahrhunderts. 


*C.  Jul.  Caesar:  Comm.  de  belle  Gali.*) 
*Strabo:  Rer.  geogr.  libri  17. 
^Plinius  See.  mai.:  Hist  natur. 
*Velleius  Paterculus. 
*Pomponius  Mela:  De  situ  orbis. 
*C.  Com.  Tacitus:  Annal. 
11     1»  „        Uist. 

*  ^,     „  „        Germania. 
*Claud.  Ptolemaeus:  Geograph. 
*Dio  Cassius:  Histor.  Bom. 
*Herodianus:  Histor. 
*Scriptores  histor.  Augustae. 
^Posidonius. 

*Iivius. 

*Monumentum  Ancyranum. 

*  Tabula  Peutingeriana. 
Notitia  dignitatum. 
Panegyrici  vett.  (Mameitinus). 
Ammianus  Marcellinus. 


*  Julianus  imp. 

*Q.  Aurelius  Symmachus. 

Orosius. 

Priscus. 

Zosimus:  Histor. 

Claudianus. 

Sulpicius  Severus. 

Salvianus. 

Sidonius  Apoll. 

Gassiodorus:  Yariar.  etc, 

Prooopius:  De  bell.  Vand.-Goth. 

Agathias. 

Consularia  Constantin.  — 395. 
„         Italica  —543. 

Fasti  oonsulares  — 354. 

Anonymus  Cuspiniani.  493. 

Prosper  Aquit  379—445  resp.  455. 

Idatius.  379—468. 

Marcellinus  comes.  379 — 534. 


*)  Die  mit  einem  Stern  bezeichneten  Schriftsteller  kommen  in  diesem  "Werke  nicht  tot:  es  schien  aber  gut,  sie 
der  VolIstSndigkeit  wegen  anzuführen. 


1656 


ANHANG 


Marius  Aventic.  455 — 581. 
Victor  Tunnun.  —567. 
Jordanes:  De  rebus  Oeticis. 
Tita  8.  Severini  auctore  Eugippio. 
De  ülfila  episc.  aact  Auxentio. 


Paulas  Diac. :  Hist  gentis  Langob. 
Ekkehardus  I  abbas:  Waltharios. 


Lex  Salica. 


b.  Geschichte  des  fHUikischen  Reiches  unter  den  Merowingern.  486—751. 


594  Gregorius  Turon.  591. 

Fred€^.  642. 
1008  Aimoinus  mon.  Flor.  —  653. 

Gesta  regum  Francor.  [seu  liber  histo- 
riae  Franc]  —727. 
535/600  Fortunatus  Venant. :  Carmina  —  Vita  s. 
Radegundis. 
Borico  — 511. 

Dares  Phrygius:  De  orig.  Francorum. 
844  Carmen  de  exordio  gentis  Franc. 
Catalogi  regum  Francorum. 
Series         „  „ 

Marius  Avent.  581. 
853  Freculphus.  0.  C.  —607. 
Erchanbertus  —881. 
Chronicon  breviss.  a  Theod.  I.  678 — 753. 
breviss.  a  Ciotar.  584—768. 
Luxoviense  br.  0.  C.  —1039. 
Fragmentum  historic.  714.  715. 
Genealogia  reg.  Merov. 
Genealogia  reg.  Franc. 
Genealogiae  reg.  Franc. 
Julianus  ep.  Toletan.  674. 
Anastasius  II:  Epistola.  497. 
Avitus:  Epist.  ad  Chlodov.  497. 
Chlodoveus  I  rex:  Epistola.  510. 
Germanus  Paris.:  Epistola.  575. 
Remigius  arcbiep.  Rem. :  Epistolae.  f  533. 
Theodoricus   rex  Ostrogoth.:    Epistolae. 

493—526. 
Gregorius  Magnus:  Registrum  (f  604). 


1^ 


592 
662 
668 
656 
640 

c.  665 
548 
587 

c.  680 
540 
678 


1194 


Desiderius  Cadurc. :  Epistolae.  630 — 655. 

Vita  8.  Guntramni. 

Gesta  Dagoberti  I. 

Vita  s.  Remacli  ep.  Traiect 

8.  Sigeberti  in. 

b.  Pipini  duo. 

s.  Wandregisiii  abb. 

s.  Chlothildis  reg.  Franc. 

8.  Radegundis. 

s.  Balthildis. 

8.  Vedasti  ep.  Atreb. 

8.  Leodegarii. 

8.  Huberti  ep.  Leod. 
Historia  abbatum  Agauu. 
Andreas  Marchianensis. 
Trithemius:  Ck)mpend.  — 750. 

Childebertus  I  (511—558),  H  et  m. 
Childericus  I,  II  et  m. 
Chilpericus  I  et  U. 
Chlodoveus  I,  II  et  lU. 
Chlotharius  I,  11  et  III. 
Capitularia  Merowingica. 
TheudericuslII  rex  Fr.:  Diplom.  675-691. 
IV 720-737. 


n 
11 
11 
11 
11 
11 
•1 


n 


11 


11 


n 


Lex  Burgundionum. 
Lex  Romana  Burgund. 
Lex  Romana  Wisigoth. 


Notitia  dignitatum.  * 


c.  Einführung  des  Christenthums. 


Vita  8.  Columbani. 
Corbiniani. 


11     11 
11     11 


Galli. 


Vita  s.  Bonifacii  archiep.  Mag. 
615?  s.  Columba  sive  Columbanus:  Epistolae. 
755    8.  Bonifacius  archiep.  Mag.:  Epistolae. 


d.  Geschichte  des  fränlcischen  Reiches  unter  den  Karoiingem.  751—888. 


Im  Allgemeinen. 

Chronicon  breviss.  a  Ciotar.    584 — 768. 
Fredegar.  CJorUin.  —768. 
Codex  Carolinus.   739  —  791. 
Annales  Nazariani.  708  —  791. 

8.  Amandi.   687—810. 

Masciacenses.  782 — 824. 

Tüiani.  708—807. 

Mosellani.  703  —  797. 

Laureshamenses.  703 — 803. 

Potaviani.  687—804. 
Chronicon  Bedanum  — 810. 
Annales  Lauriss.  minores.  680 — 817. 
„        Sangall.  691—814. 
„        Laubacens.  687 — 885. 
8.  IX.  Libellus  de  maioribus. 

Annales  Maximiani.  710.  741 — 811. 


11 

11 
ii 
11 
11 


11 
11 


11 


Annales  Fuldenses  antiq.  651 — 814. 
Guelferbyt  741—823. 
Lauriss.  maiores.   741 — 788; 

788—829. 
Juvavenses  maiores.  550 — 835. 
Chronicon  Moissiacense.  A  sec.  IV — 818 

et  840. 
Annales  Lugdunenses.  769 — 841. 
Einhardus:  Annales  — 829. 
Annales  S.  Emmerani  Ratisp.  748—823. 

„       Flaviniacenses.  382 — 853. 
Chronica  regum  Francor.  — 855. 
Ado  Viennensis  — 869. 
Annales  Bertiniani.  741 — 882. 
„       Xantenses.  640—873. 
Hincmarus:  Ann.  861 — 882. 
Annales  Mettenses.  687  —  768.830. 


ANHAITO 


1657 


>1 


71 


Petrus  Biblioth.   680—808. 
Annales  YedastinL  874—900. 

S.  Germ.  Paris,  min.  642—919. 
Alamannici.  703  —  926. 
Laubacenses.  687—926. 
Chionioon  Acutiani  monast.  669 — 930. 
„         Aqnitamcum.  830—886.  930. 
Amiales  Weingurtenses.  708 — 936. 

„       Angienses.  709 — 964. 
Flodoardus:  Ann.  919—966. 
Annales  Engolism.  815—991. 

„       lindiafarnenses.  532 — 993. 

„       Remenses.  830—999. 

,,       br.  aact  ino.  688—1015. 
Ademams  Cabanensis  — 1028. 
Chronicon  mon.  s.  Mich.  Yird.  722—1034. 
Amiales  Lemovioenses.  687  — 1060. 
Ohronioon  monast  s.  Tino.  703 — 1071. 
Monomenta  domin.  pontif. 
Carmen  de  ezordio.  c.  844. 
Genealogia  regom  Franoonim  — 986. 
Genealogiae  Karolorom. 
Tabula  Earolomm. 

I.  PipiH  (der  Kleine).  751— 76a 

Chronicon  breviss.  a  Clotario.  584 — 768. 
Pipinus  maior  domus  etc.:  Capitularia. 
Nota  monachi  S.  Dionysii.  754. 

2.  Kari  d.  6r.  768-814. 

Einhardus:  Vita  Earoli.  750—814. 
Poeta  Öaxo.  771—814. 
Monachus  Sangall.:  De  gestis  Kar.  M. 
AngUbertns  abb.  S.  Bicharll:  Carmen  de 

Karolo.  799. 
Tita  8.  Caroli  M. 
Elogium  Caroli  M. 
Versus  de  Carole  M. 
Epitaphium  Caroli  M. 
Carolus  M.:  Epistola.  791. 
„     Epistolae. 

„    Constitutt.,Capitularia,Prae- 
cept. 

„        „    Versus.  • 

De  rebus  Caroli  M. 
795  Hadrianua  I  pp.:  Epistolae. 
Cathwulphus:  Epistolae. 
Carmen  de  convers.  Sax.  777. 
Libellus  de  convers.  Bagoar.  Fragm,  798. 
Acta  SS.  Bertarii  et  AUleni. 
Fragmentum  de  reb.  Pip.  et  Caroli  M. 

—  774. 
Annales  Franc.  Lambec.  794 — 803. 
Fragmenta  annalium.  769  —  806. 
Chturta  divisionis.  806. 
Divisio  imperii.  806. 
Erchempertus,  Exeerpta  781  —  793. 
Fragmenta  de  rebus  Pipiui  ex  Anastasio 

Bibl.  742—795. 
Annales  Alcuini.  782  —  797.  814. 

„       Mosellani.  703—797. 
Theophanes:   Chronographia,  die  J.  776 

—801. 
Annales  S.  Petri  Colon.  798  —  818. 
Asserius  Menev.,  Fragm, 


t^ 
« 


Guilelm.  Malmesb.,  Fragm. 

Chronicon  mon.  s.  Mich.  Vird.  722 — 1034. 

Qesta  Earoli  M.  ad  Carcassonam. 

Chanson  du  pelerinage. 

Fabulae  de  Hisp.  ezped. 

Visio  Caroli  M. 

„     Wettini. 
Genealogia  Caroli  M. 

„         CsToling.  domus. 
821  Theodulphus  ep.  AureL:  Versus  de  C.  M. 
Planctus  de  obitu  Car.  M. 
Turpinus. 

Ademarus  Cabaa.  — 1028. 
804  Alcuinus:  Epistolae. 
816  Leo  m  pp. :  Epistolae. 
Vita  b.  Wittekindi. 
S.Xm.  Bodel:  Widukind. 

Vita  8.  Liudgeri  f  809. 
Translatio  s.  Alexandri. 
Vita  8.  Lebuini. 
Theodemarus:  Epistola. 
1198  Aegidius  Paris, 
p.  1456  Johannes  de  Essendia. 
1478  Acciaiolus. 

Historia  e  real. 

Pulci. 

Ystoiia,  Secreta  alcuna. 


790  Constitutio  de  ezped.  Bom. 
790  libri  Carolini  IV. 

3.  Ludwig  d.  Fr.  814—840. 

Theganus.  813—835. 
Vita  Hludowici.  778—840. 
Ermoldus  Nigellus.  781—826. 
Annales  Fuldenses.  680—838. 
„       Bertiniani.  741—835. 
Chartae  privilag.  a.  815. 
Constitutum  de  monast  817. 
Divisio  imperii.  817. 
Fragmentum  de  expeditione.  818. 
Theodulphus  (t821):  Versus  de  Ludov. 

imp. 
Chronicon  mon.  s.  Mich.  Vird.  722—1034. 
Acta  impiae  .  .  .  833. 
LudovicusPius:  Praeceptum  de  di  vis.  837. 
Devotio  Ludovici. 
Conquestio  Ludovici. 
Walafridus  Strabo:  Versus  ad  Buadb. 
Einhardus:  Epistolae.  814?  — 840. 
Translatio  s.  liborii.  836. 

„         s.  Viti.  836. 
Vita  s.  Adalhardi  abb.  Corb.  (f  826). 

„    „  Walae. 

„    ,,  Anskarii. 

„    •„  Benedicti  abb.  Anian. 

„    „  Friderici  ep.  Ultrai. 
Elogium  Ludovici  Pii. 
Benedictus  Levita. 
De  translatione. 
Epitaphium  Ludovici  Pii. 

4  Zwietraclit  der  Söline  Ludwigs. 

Nithardus.  814—843. 
Agobardus. 


1658 


ANHANG 


« 
>? 


n 


5.  Kari  d.  Kahle  etc.  840—888. 

Annales  Foldenses.  838—863. 
„  863—887. 

Bertiniani.  835—882. 

Xantenses.  640—873. 
floros  diac.:  Querela. 
Ebbo.  840. 

Formnla  foederis.  842. 
Acta  ooronationis. 

Hincmaros:  Consecratio  Caroli  Calvi. 
,,  „  Hermintradis. 

Divisio  imperii  Virdtin.  843. 
Fragmentom  ex  ohron.  Sergii.  843. 
Narratdo  de  morte  Bernardi.  844. 
Aimoinus  mon.  S.  Genn.  846. 
Carolas  Galvns:  Capitolaria. 

„  „        Epistolae. 

Epistolae  ad  Carol.  Galv. 
fYotharius:  Epistolae. 
Eulogius  presb.  Cordnb.:  Epistola. 
Exemplar  notitiae.  863. 
Indicmas  de  episc.  Brit  848. 
Historia  eversionis.  843 — 853. 
Audradus.  853. 
Epitaphium*  Lotharii.  855. 
Narratio  dericor.  Remens.  840 — 851. 
Hucbaldus. 

Cbronicon  Fontanell.  841—859. 
Oesta  abbat  Fontanell.  645—850. 
Epitaphium  Caroli  Calvi. 
Pactio  Aquisgran.  870. 
Carolus  rex  Aquit.:  Praeceptum.  856. 
Epistola  Caris.  858. 
Conventus  Earoli  reg.  Prov.  859. 
libellus  proclamationis.  859. 
Hinomarus:  Opusc.  de  divort.  860. 
Adventios:  Epistolae. 
Lupus  abb.  Ferrar.:  Epistolae. 
Hadhanus  U  pp. :  Epistolae. 
Fra^entum  de  incursu  Norm.  873. 
Divisio  regni.  870. 
Qualiter  Normanni.  872. 


Exaotio  Nortmannis.  872. 

Abbe  monachus  S.  Germ.  885 — 896. 

Flodoardus:  Hist  eccl.  Rem.,  atmi  840 

—873. 
Electio  Earoli  11  imp.  876. 
Concilium  Ticinense.  876. 
Hinomarus:  De  villa  Nov.  843—876. 
Gesta  qualiter  a.  877. 
Conventus  Karoli  II.  877. 
Riohardus  frater.  841—866. 
Andreas  presb.  Berg.  568—877. 
Inscriptiones  de  Earolo  C. 
Versus  et  epitaphia. 
Fngmentum  hist  Franc,  ex  Adonis  chron. 

840—877. 
liber  monast  s.  Wandregisili  841—877. 
Excerpta  ex  Vit  SS.  840—877. 
Hincmaros:  Coronatio  Hludovici  11.  877. 
Epitaphium  Ludovici  IL 
Folcuinus:  Gesta.  638—962. 
Fragmentum  cod.  Monac.  880. 
Conventus  Hludov.  DI.  878. 
Rhythmus  Teuton.  883. 
Fragmentum  de  reb.  Lud.  HI.  881.  882. 
Hinomarus:  Epistolae. 
Johannes  VIII  papa:  Epistolae.  872— 882. 
Asserius.  Fragm,  884—887. 

Lex  Alamannorum. 

„    Angliorum  et  Werinorum. 

,,    Baiuariorum. 
Leges  Burgundionum. 
Lex  Francorum  Chamav. 

„    Frisionum. 

„    Ribuaria. 
Leges  Saxonum. 
Lex  Saxonum. 

„    Wisigothorum. 
Capitularia  regum  Franc. 
Marculfus:  Formulae,  ei  aliae  subvoce. 
Formulae. 

Salomo  III  ep.  Const.:  Formulae. 
Hinomarus:  De  ordine  palatii. 


II.  Ton  der  Trennung  Beutsehlands  vom  westfHLnkischen  Beiehe 
bis  zur  Errlehtong  des  ewigen  Landfriedens  dureh  Kaiser  Maximilian  L 

888—1495. 

a.  Spätere  Karolinger,  Konrad  von  Franken  und  das  sächsische  Haus. 

888—1024.'') 

Annales  Fuldenses.  Pars  III- V.  863—901. 

„        S.  Maximini  Trev.  708—987. 
Eegino  —906,  resp.  —967. 
Annales  Augienses.  709 — 954. 

„       Heremi.  1  —  997. 

,,       Corbeienses.  658 — 1148. 
Libellus  de  convers.  Bagoar. 
Vita  s.  Rupert!  Salisb. 

„    88.  Cyrilli  et  Methodii. 
Ratpertus  mon.  614 — 883. 


Liudprandus:  Antap. ;  Relat.  de  leg. ;  Hist  Ottonis. 

CoroDatio  Amulfi.  896. 

Flodoardus :  Ann.  919—978  ;Hist  eocL  Rem.  —948. 

Arnulf  US  imp.  (887—899):  Capitularia. 

Widukindus.  919—973. 

Richerus  mon.  Remens.  884 — 998. 

Concilium  Causeiense.  995. 

Mosomense.  995. 

Remense.  991. 
Leo  abbas:  Epistola.  992. 


11 
11 


*)  Eine  speciellore  Aüfzählang  der  Qaellenschriften  für  die  einzelnen  Hemcher  dieeee  und  des  folgenden  Zeitalters 
findet  man  sehr  gut  bei  AV.  Oiesebrecnt ,  Geschichte  der  deutschen  Kaiaerzeit. 


ANHANG 


1659 


Alpertas  S.  Symphor.  — 1018. 

Benedictns  mon.  S.  Andr.  — 973. 

Thietmaras  —1018. 

Rodulpbus  OUber.  987  —  1044. 

Hrotsuita:  Gannen  de  primord.  Gandersh.  —919; 

De  gestis  Oddonis  —967. 
Chronioon  Quedlinburg.  0.  C.  — 1025. 
[Chronioon  CorbeieoBe.] 
Annales  Hildesbeim.  0.  C.  — 1040. 
Laabacen&es.  687—926. 
Alamannici  — 926. 
Lobienses.  741—982. 
Weingartenses.  706—936. 
Hersfeldenses.  —984. 
Suigallenses  breviss.  814 — 961. 

„  maiores.  709 — 1056. 

Yedastini.  874—900. 
Besuenses.  600—1174. 
Wircibuig.  687  —  1101. 
Lemovicenses.  838 — 1060. 
SalisbuTgenses.  499—1049. 
8.  Emmerammi  Rat  732—1062. 
Colonienses  maiores.  776—1028. 
BranwilarensBB.  1000—1179. 
S.  Columbae  Seo.  708—1218. 
8.  Bavoiiis  Gand.  608  —  1350. 
Flonaoenses.  626—1060. 
Laubieoses.  418  — 1054. 
Lausonenses.  850 — 985. 
8.Megioiadi.  918—951. 
S.  Quintini.  793—994. 
„       Virdunenses.  822—1042. 
Epitaphium  Ottonis  M.  (f  973). 
Ekkehardus  IV  iun.:  Casus.  891  —  971. 
AmulphuB  archiep.  Mediolan.  925 — 1077. 
Chronicon  episc.  Hildesheim.  822—1472. 
Vita  s.  Glodesindis  (cap.  5). 
Catalogus  abbatom  Fuldens.  744—916. 
Adamus  Bremensis  — 1072. 
Cosmas  Prag.  — 1125. 
Vita  s.  Mathildis  reginae. 

„    „  Adalheidae  imp.  (f  999). 
Epitaphium  Adalh.  imp. 
Vita  s.  Brunonis  aroh.  Ck)l.  (t  965). 
„   „  Johannis  Gorz.  abb. 
,.   ,,  Udalrici  ep.  August. 
„   „  Heinrioi  U  imp. 
„   „  Eunegundae  imp. 
„   „  Meinwerci  ep.  Paderb. 
„   „  Bernwardi  ep.  Hildesh. 
,,   „  BuTchardi  ep.  Wormat 
„    „  Wiborodae. 
Miracula  s.  ürsmari. 


91 
11 

11 

1* 


11 


9^ 


11 

ri 


11 


11 
11 
11 


Vita  8.  CSaddroae. 

„    „  Wolfkangi. 

,,    „  Adalberh  ep.  Prag,  (f  997). 

„    „  Wenoeslai. 

„    „  Adalberonis  U  Mettens. 

,,    „  Godehardi  ep.  Hild. 

„    „  Wolbodonis. 

„    y,  Heriberti  arch.  Ck>l. 

„    „  Bichardi  abb. 

„    „  Adalheidis  prim.  abb.  (f  1015). 

„    „  Poppouis. 

„    „  Odilonis  abb. 
Anselmus  Leodieus.  661  — 1048. 
Gerbertus  sive  Sylv.:  Epistolae. 
Actus  Brunwilar.  monasterii. 
Annales  S.  Bonifacii.  716—1024. 
Imperatorum  ab  Henrico.  920 — 1126. 
Gesta  episc.  Gamerac.  500 — 1051. 
Annales  Altahenses  maiores.  7(^—1073. 
Augustani.  973  —  1104. 
S.  Germani  Par.  466  —  1061. 
Chronicon  8.  Hart.  Colon.  751  —  1036. 
Rhythmus  de  obitu  Ottonis  UI. 
Witgerus. 
Tabula  Earolorum  'et  Ottonum. 


11 
11 


Aus  der  folgenden  Periode  geben  Nachrichten 
Über  den  sächsischen  Zeitraum: 

Herimannus  Augiensis. 
Lambertus  Hersfeld. 
SigebertuB  Gembl. 
AnnaUsta  Sazo. 

üeher  die  italienischen  Angelegenheiten: 

Liudprandus. 
Amulphus. 

Landulphus  senior.  374—1085. 
Gesta  Berengarii  imp.  887  —  916. 
Flodoardus:  Ann. 
Leo  Marsioanus. 

Johannes  diac.  Venetus:  Chron.  Venetum  — 1006. 
Chronioon  Venetum  vulgo  Altin. 
„         Salemitanum.  747—974. 


Conradus  I  rex  (911 — 918):  Constitutiones. 
Henrious  I  rex  (919  —  936):  Constitutiones. 
Otto  I  imp.  (936—973):  Constitutt  etc. 


11 


n   „    (961—983): 


11 


11 


„    ni„    (983-1002): 
Henricus  11  rex,  I  imp.  Germ.  (1002—1024): 
CJonstitutiones. 


Ordo  coTonat  Romanae.  962 — 1125. 


b.  Fränkisches  oder  Salisches  Haus.  1024—1125. 


Herimannus  Augiensis.  0.  C.  — 1054. 
Bertholdus  diso.  Herim.  Aug.  1054 — 1080. 
Bemoldus  mon.  S.  Blas. :  Chron.  1  —  1 100. 
Chronicon  Wirziburgense.  0.  C.  — 1057. 
Gesta  episcop.  Camerac.  1051  — 1191. 
Rodulphus  Glaber.  987  —  1044. 
Annales  Altah.  mai.  708—1073. 
Adamus  Bremensis  — 1072. 
Lambertus  Hersfeldens.  0.  C.  — 1077. 
Sigefridns  abb.:  Epistolae.  1040? 


Anselmus  Leodiens.  661  — 1048. 

Ekkehardus  üraug.  0.  C.  —1125. 

Hugo  Flaviniac.  —1102. 

Sigebertus  Gembl.:  Chron.  381  —  1112  et  Contin. 

Marianus  Scot.:  Chron.  0.  C.  —1082. 

Annales  Ratispon.  mai.  /ro^m.  1084.  1085. 1066. 

Augustani.  973—1104. 

Auscienses.  — 1127. 

Corbeienses  — 1117. 

S.  Eucharii  Trev.  1015  —  1092. 


11 


11 


11 


1660 


ANHANG 


Annales  Hüdesheim.  1041  —  1106;  1109—1137. 
Leodienses.  58  —  1121; 
Mellicenses.  1  —  1123. 
Ottenburani  — 1111. 
Pegavienses.  1000—1149. 
Patherbninnenses.  794 — 1144. 
Bosenveldenses.  1057  —  1 1 30. 
Wirziburgenses.  687  —  1101. 
Yburgenses.  '  817  —  841 ;  1072 — 1085. 
„       Argentineiises. 
Annalista  Saxo.  741  —  1139. 
Hanger:  Gesta  ep.  Tungr.  et  Leod.  — 667. 
Anselmns  Leod.:  Oesta  ep.  Leod.  661  — 1048. 
Gesta  archiep.  Magdeb.  938—1142. 

„     Treverorom.  0.  C.  —1132. 
Cosmas  Pragensis  — 1125. 
"Wipo. 

Cantilena  in  Chouaradum  11. 
Litania  pro  Chounrado  IL 
Historia  de  vita  Henr.  IV.  1056—1106. 
Carmen  de  belle  Saxonioo. 
Bruno  clericus  M.:  De  belle  Saxonioo.  1073 — 

1081. 
Bonizo  ep.  Sutr.:  liber.  312—1065. 
Benzo  ep.  Alb. 
Judiciam  Dei.  1063. 
Henricus  IT  imp.:  Epist. 
Fragmentom  de  Heinrici  IV  pacto.  1063. 
Yita  s.  Annonis  arch.  Colon. 
„    s.  Godehardi  ep.  Hild. 
Bardonis  archiep.  Mog. 
Bennonis  episc.  Osnabr. 
„    Meinwerci  ep.  Paderb. 
,,    s.  Altmanni  ep.  Patav. 
Udalricus  Babenb.:  Codex  epist  900 — 1134. 
Gregorius  VII  pp.  (f  1085):  Registrum. 


1' 


Vita  8.  Gregorii  VTI  pp. 
Calixtufl  npp.:  Epist.  1119—1124. 
GuilelmuB  Apnl. 

Chronicon  8.  Benign!  Div.  — 1052. 
„        S.  Andreae.  1001  —  1133. 
Gesta  episcoporom  Halbeistad.  780 — 1208. 
Chronicon  Placentinam.  1012 — 1235. 
Casus  monast.  Petrishusensis.  976  — 1164. 
Bemo  abb.  Aug.:  Epistolae. 
Coronatio  Heinrici  V  imp. 
Nota  de  Henrico  V. 
Conradus  ep.  Traiect. 
Eberhardus  arch.  Salisb. 
Gislebertus  Montensis. 
HildebertuB  ep.  Cenom.:  Epist 
Imperatorum  ab  Henrico.  920 — 1126. 
Vita  Wiperti  march.  Lusat 
Notae  Monasterienses.  1041 — 1068. 
Craws.  920—1252.    

Conradus  11  rex  Germ.  <1024— 1039):  Coostita 

tiones. 
Henricus  IH  (rex,  II)  imp.  Germ.  (1039—1056) 

Constit  etc. 

IV  (rex,  in)  imp.  Germ.  (1056—1108) 
Constit  ete, 

V  (rex,  IV)  imp.  Germ.  (1106—1125) 
Constit  ete. 


1) 


»1 


Ordo  coronat  Romanae.  962 — 1125. 


Landfriede  von  Köln  1083. 

Elsfisser  (1085—1103). 
Schwäbischer  1104. 
von  1122. 


11 


V 


c.  Das  Zeitalter  Lothars  von  Sachsen  und  der  Hohenstaufen  bis  zur  Thron- 
besteigung Rudolfe  von  Habsburg.  1125—1273. 


LotharinsHI  imp.  (1125 — 1173):  Capitolaria, 

Epist.  ete. 
Electio  Lotharii. 
Coronatio  Lotharii.  1133. 
Vita  s.  Norberti  archiep.  Magdeb. 
Annales  Bosenveldenses  — 1130. 
TJdalricns  Babenb.:  Codex.  900—1134. 
Heimo  —1135. 

Chronicon  Gozeoens.  1041—1135. 
Annales  Formoselenses.  777 — 1136. 

„        Erphesfurd.  1125—1137. 
Ekkehardus  Uraag.  Äuetar.  — 1139. 
Conradus  HI  rex  (1138 — 1152):  Constitutiones. 
Annales  S.  Petri  Erphesfurd.  1078—1149. 
Chronicon  S.  Petri  vulgo  Sampetrinum. 
Annales  Admuntenses.  1 — 1139. 
Annalista  Saxo  — 1139. 

Cosmas  Prag.  CorUin.  Canon.  Wissegr.  1 126  —1 142. 
Lauren tius  de  Leodio.  1047 — 1144. 
Otto  Frisingensis  — 1146. 
Kaisercbronik  eines  Hegensb.  Geistl.  — 1147. 
Annales  Pegavienses.  1000 — 1149. 
Wibaldus  abb.  Corb.:  Epist.  1119—1157. 
Annales  S.  Vincentii  Mett.  — 1157. 
S.  Disibodi.  743.  801—1200. 


Fridericns  I  imp.   (1152—1190):   Constitutt, 

Diplom,  ete. 
OttoFrising.  Contin.  auciBahewino:  Gesta — 1160 

resp.  1170. 
Otto  de  S.  Blasio  —1209. 
Gontherus:  ligurinus.  1152 — 1160. 
Burchardus  Argeni  notar.:  Epistola.  1162. 
Godefridus  Viterb.:  Memoria  secuL 

„  „        Pantheon. 

Morena.  1153—1164. 
Gesta  Friderici  I  in  Italia  —1160. 
„  „       „  „  Lombardia.  1154 — 1177. 

„  „       „  „  exped.  Sacra.  1189.  90. 

Tageno. 
Ansbertus. 

Johannes  de  Piscina.  1187 — 1190. 
Narratio  brev.  de  Frid. 
Historia  peregrinonim. 
Sicardus  ep.  Cremen. 
Boncompagni.  1172. 
Pactum  Anagninum.  1176. 

„  Venetum.  1177. 
Belatio  de  pace  Veneta. 
Versus  de  Friderioo  I.  1190. 


tt 


ANHANG 


1661 


Gesta  Treveroram.  1132—1152. 
Johannes  Saresb.:  Hist.  pont.  1148 — 1152. 
Annales  Ottenbur.  Isingrimi.  1145 — 1157. 

„       Herbipolenses.  1125 — 1158. 
Gerhohus  Reichersb.:  Epistolae  eie. 
Tita  Arnoldi  archiep.  Mogunt  1153 — 1160. 
Annales  ScbefÜaT.  maiores  — 1162. 
Cosmas  Prag.  CorUin.  Monach.  Sazav.  932 — 1162. 
Cafaros:  Annales.  1099—1163. 
Annales  Keichersbergenses  — 1167. 
Hlstoria  Welfonim  Weingart.  1167. 
Vincentius  Pragensis.  1140—1167. 
Annales  Ottenburani  maiores.  1121 — 1168. 

„       Cameracenses.  1099—1170. 
Helmoldus  —1172. 
Annales  S.  Jacobi  Leod.  1 — 1174. 
Chronica  regia  Colon.  1144 — 1175. 
Marago.  0.  C— 1175. 
Annides  Bnmwilarenses.  1000 — 1179. 

„       Babenbergenses.  1137 — 1180. 

„       S.  Petri  Erpheslurd.  —1182. 

„       PaUdenses.  0.  C— 1182. 
Saxo  Grammaticus  — 1185. 
Annales  Magdeburgenses.  Chr.  n. — 1188. 
Gesta  Trever.  Contin.  1152—1189. 
Hugo  et  Honorius:  Chron.  contio.  — 1191. 
Henricus  VI  imp.  (1190 — 1197):  Constitutiones. 
Coronatio  Heinrici  VI.  1191. 
Gesta  Henricill  et  Ricardi  I.  1169—1192. 
Cosmas  Prag.  Contin.  Canon.  Prag.  1140—1193. 
Lambertus  Parvus:  Annales.  988—1194. 
Annales  Monasterienses.  528 — 1194. 
Giselbertus  Montensis.  1040 — 1195. 
Magnus  presb.  Reichersb.:  Annales  — 1195. 
Chronicon  Stederburgense. 
Gerhardus  praepos.  Stederb. 
Historia  de  duce  Hinrico. 
Petrus  de  Ebulo.  1189—1195. 
Annales  Aquenses.  1 — 1196. 

„       Lambacenses.  1128—1197. 
Hugo  Novant  —1197. 
Gesta  Heinrici  VI  imp.  1189—1197. 
Joachim  abbas:  Interpretatio. 
Otto  IV  imp.  (1198—1218):  CoDstitutiones  etc. 
Philippus  rex  (1198 — 1208):  Constitutiones. 
Coronatio  Ottonis  IV.  1198. 
Annales  Bosovienses.  1125—1195.  1197.  1198. 
Vincentius  Prag.  Contin.  — 1198. 
Gei-vasius  mon.  Cant. :  Chronica  raaior.  1 107— 1 199. 
Annales  S.  Disibodi.  743.  801—1200. 

„       8.  Gereonis.  1191—1202. 

„       Herbipolenses.  1125—1158. 1202—1204. 

„       Egmundani.  875—1205. 
Gervasius  mon.  Cant. :  Chronica  minor.  1107 — 1207. 
Otto  de  8.  Blasio  —1209. 
Arnoldus  Lubecensis.  1171 — 1209. 
FridericusHimp. (1212— 1250):  Const., epist. e<c. 
Sicardus  ep.  Ci*emon.  0.  C. — 1213. 
Annales  S.  Pauli  Vird.  908—1215. 
Narratio  de  morte  Ottonis  IV.  1218. 


»? 


„   testam.     „        „    1215. 


Innocentius  HI  pp.  (f  1216):  Epistolae. 
Gervasius  Tilberiensis.  1215. 
Guilelmus  Brito  —1222. 
Chronicon  Montis  Sereni.  1124 — 1225. 
Burchardus  Ursperg.  1126—1225. 


Annales  Pegavienses.  Contin.  1140 — 1227. 

Honorius  III  pp.  1216—1227. 

Acta  legationis  Hugolini  — 1227. 

Burchardus  Ursperg.  Contin.  — 1229. 

Annales  Gotwicenses.  1068—1230. 

Reinerus  mon.  S.  Jao.  Leod.   Contin.  Lamberti 

Parvi.  1066-1230. 
Caesarios  Heisterbac:  Catalogus  — 1230. 

„  ,,        :  De  miraculis. 

„  j,        :  Vita  s.  Engelberti. 

Emo  et  Menco.  1204—1234. 
Chronicon  Ebersheimense.  630 — 1235. 

„         Placentinum.  1012—1235. 
Rogerus  de  Wendover.  0.  C. — 1235. 
Chronica  regia  Coloniensis  — 1237. 
Conradus  IV  rex  (1237-^-1254):  Constitutiones. 
Electio  Conradi  IV. 
Acta  electionis  CpnradilV. 
Annales  Marbacenses.  631 — 1238. 
Albericus  mon.  Trium  Fontium.  0.  C. — 1241. 
Gregorius  IX  pp.  1227—1241. 
Gesta  Trever.  Contin.  1190  —  1242. 
Mousket  —1243. 

Richardus  de  8.  Germano.  1189—1243. 
Henricus  (Raspe)  rex  anticaesar  (1246.  1247): 

Constitutt. 
Electio  Henhci  Raspe  1246. 
Guilelmus  rex  (1247 — 1256):  Constitutiones. 
Annales  Scheftlar.  maiores.  Contin.  1173—1248. 
Carmina  triumph.  1248. 
Epistola  super  liberatione.  1248. 
Fridericus  II  imp. :  Epistola.  1248. 
Johannes  Vitoduranus. 
Versus  de  Friderico  H. 
Weltchronik,  Sächsische  —1248. 
Casus  monast.  Petrish.  976—1249. 
Annales  S.  Pantal.  Colon.  1238—1249. 
Petrus  de  Vineis  (f  1249):  Epistolae. 
Hagen:  ReimchroDik  — 1250. 
Laurentius  de  Leodio.  1143 — 1250. 
Aegidius  Aureaevall.  1048 — 1251. 
[Craws.  920—1252.] 
Innocentius  IV  pp.  1241 — 1254. 
Albertus  Stadensis.  0.  C.  —1256. 
Stoke  (1247—1256). 

Richardus  rex  (1257—1272):  Constitutt.  etc. 
Annales  Garstenses.  1182 — 1257. 
Nicolaus  de  Jamsilla,  1210 — 1258. 
Albertus  Bohemus  (f  1259). 
Gesta  Trever.  Contin.  1242—1259. 
Matthaeus  Paris:  Chronica  mai.  — 1259. 
Weltchronik,  Sachs.  —1260. 
Alexander  IV  pp.  1254—1261. 
Richerus  mon.  Senoniensis.  720 — 1264. 
Annales  Hamburgenses.  1 — 1265. 
Chronica  minor  auct.  Min.  — 1265. 
Chronicon  8.  Petri  vulgo  Sampetr. 
Annales  S.  Justinae  Pat.  1207—1270. 

„        Marbacenses.  631—1272. 

„        Spirenses.  920—1272. 

„        Saxonici.  0.  C  — 1273. 
Hermannus  Altahensis.  1137—1273. 
Emo  et  Menco.  1237—1273. 
Chronica  Maiorum  Lond.  1188 — 1274. 
Martinus  Oppaviensis  — 1277. 
Annales  Aquicinctini.  1079  — 1279. 


1662 


ANHANG 


Annales  Wessofontani.  1195 — 1279. 

Nioolaus  de  Bibera  c.  1280. 

Magnus  presb.  Reichersp.  Contin.  1195 — 1279. 

Chronicon  Placentmum.  1154 — 1284. 

Salimbene.  1212—1287. 

Wykes.  Exeerpt  1147—1287. 

Annales  Blandin.  1—1292. 

Cafarus:  Annales.  GotUin.  1164 — 1294. 

Emo  et  Menco.  1273—1296. 

Guileimiis  de  Nangiaco:  Chronicon  — 1300. 


Sachsenspiegel  (1224—1235  verfasst). 
Spiegel  deatscher  Leute. 
Kaiseirecht. 

Landfriede  von  Regensburg.  1156. 
„    1158. 

„    Nürnberg.  1187. 
,.    Mainz.  1235. 
Rheinischer.  1254. 
Bayerischer.  1255. 


11 


11 


Burchardus  Wormac.:  Leges. 


d.  Von  Rudolf  von  Habsburg  bis  zum  ewigen  Landfrieden.  1273—1495. 


11 
11 

:i 


11 


11 


1^ 


11 
i> 


11 
11 


Acta  Murensia.  1030—1132. 

Reimchronik,  Braunschw.  — 1279. 

Hermannus  Altahensis.  Ckmtin.  1273—1291,  resp. 

1301.  1303. 
EUenhardus:  Annales.  1132—1297. 
Monachus  Fürstenfeld.  1273—1326. 
Johannes  Yictoriens.  1211 — 1343. 
Johannes  Yitoduranus  — 1348. 
Matthias  Neoburgens.  1273—1350,  resp.  1378. 
Albertus  Argentinens.  1273—1378. 
Flores  temporum.  mit  d.  Fortsetx.  — 1349  resp. 

1513. 
Eberhardus  archidiac.  Ratisp.  1273 — 1305. 
Annales  Austr.  Contin.  Vindobon.  1267 — 1327. 

„       Zwetlens.  III.  1241—1329. 
„  „        IV.  1348—1386. 

Claustron.IV.  1267—1279. 
Florian.  1273— 1309,  w.a. 
"Weltchronik,  SÄchs.,  Fortsetzungen. 
Annales  Golmarienses.  1211 — 1305. 
Stoke  —1305. 

Annales  Agrippinenses.  1092.  1225  —  1384. 
„        Florianenses.  1273—1309. 
„        Wormatienses  — 1298,  resp.  1366. 
„        Gandenses.  1297—1310. 
„        Matseenses.  1305—1395. 
„        Moguntini.  1083—1309. 
„        Vetero-Cell.  785—1375,  resp.  1420. 
Fossenses.  1123—1389. 
S.  Bavonis  Gand.  —1350. 
Novimont.  1329—1396. 
Reinhardsbruun.  1026—1335. 
S.  Vitoni  Vird.  96—1481. 
„        Windberg.  1196—1407. 
Ensdorfenses.  1184—1368. 
Floreffienses.  1—1482. 
Lubicenses.  1264—1324. 
„        Magdeburg.  1453—1460. 
„        Marchianenses.  1 — 1306.- 
Chronicon  Osterhoviense.  1197—1433. 

de  ducibus  Bavariae.  1311—1372. 
Salisburg.  1—1398. 
Colmariense.  1218—1303. 
Elwacense.  1—1473. 
S.  Petri  vulgo  Sampetr.  1036—1355. 
Austriacum  anonymi.  852 — 1327. 
Annales  Sindelfingenses.  1083 — 1294. 
Henricus  [de  Rebdorf]  Surdus.  1294—1363. 
Historia  annorum  1264—1279. 
Chronik,  Oberrheinische. 
Heelu.  1288. 
Closener  —1362. 


11 
11 
11 
11 


^^ 


11 


11 


'1 
11 


1^ 


u 


Notae  histor.  Argent,  1132—1338. 

Twinger  von  Königshofen  —1386. 

Theodoricus  de  Niem. 

Chronik  der  Stadt  Augsburg.  1368—1477. 

Annales  Neresheim.  1049 — 1406. 

Justinger  — 1421. 

Conradus  de  Haiberstad.  1342—1353. 

Henricus  de  Hervordia.  0.  C.  — 1355. 

Henricus  dapifer.  1316—1361. 

Corner  —1435. 

Andreas  presb.  Ratisp.:  Chron.  gen.  — 14.38. 

Geschichtsquellen,  Eönigsaaler.  1253 — 1353. 

Schöppenchronik  — 1372. 

Gobelinus  Persona  — 1418. 

Chronicon  Belgicum  Magnum  — 1474. 

Schedel. 

Acta  s.  Trudberti. 

Chronik,  Constanzer.  307—1466. 

„        Speierische.  1407—1476. 
Burchardus  de  Hallis  —1289,  resp.  1325. 
Gravamina.  1451. 
Annales  Zwifaltensos  — 1503. 
Eyb. 

Trithemius:  Ann.  Hirsaug.  830 — 1514. 
Pappenheim.  852—1326. 
Erantz,  Saxon.;  Yandal. 
(Paralipomena  rer.  mem.) 

Schwabenspiegel  (entstanden  1273 — 82). 
Landfriede  von  Riegensburg.  1281. 
Landrechtsbuch  Kaiser  Ludwigs.  1346. 
Landfriede,  Der  sogen.  Ewige.  1495. 

f.  Rudolf  I  von  Habobnrg. 

1273—1292. 

Electio  Rudolfi  I.  1273. 

Coronatio  Rudolfi  I.  1273. 

Rudolf  US  I  rex:  Constitutiones  —  Epistoiae  eic. 

Henricus  de  Isemia. 

Rhythmus  de  victoria.  1278. 

EUenhardus:  Chronicon  — 1299. 

Chronicon  Colmariense. 

Ottokar  [von  Steier].  1250—1309. 

Monachus  Fürstenfeld. 

Versus  de  Rudolfe  I  rege. 

Chronicon  Austriacum  anonymi. 

Closener. 

Burchardus  de  Hallis.  1298. 

Notae  histor.  Argent. 

Acta  Murensia. 

Ottocarus  II  rex:  Pacta.  1276.  1277. 

Gregorius  X  pp.  (f  1276). 


ANHANG 


1663 


Johannes  XXI  pp.  (f  1277). 
Honorius  IV  pp.  (f  1287). 
Nicolaos  IV  pp.  (f  1292). 

2.  Adolf  von  Nusoh.  1292—1298. 
Wie  vorher. 

Adolfus  rex:  Gonstitutiones. 
Hirzelin.  1298. 
Bonifacius  VIII'pp. 

3.  Albracht  I  vor  Ooolorroloh.  1298—1308. 

Wie  vorher. 

Albertus  I  rex :  Gonstitutiones. 
Albrecht  I:  Formelbuch. 
Bonifacius  VIII  pp.  (f  1303). 
Benedictus  XI  pp.  (f  1304). 
Henricus  (de  Rebdorf)  Surdus. 
Heibling. 
Hirzelin. 

4^  Hoinrich  VII  von  üixomburg. 

1308—1313. 

Electio  Henrici  VII.  1308. 
Coronatio  Henrici  VII  Mediolan.  1311. 
Henricus  VU:  Gonstitutiones. 
Monachus  Fürstenfeld. 
Mussatus:  Bist.  aug.  1308—1313. 
Nicolaus  Botront.  1310—1313. 
Johannes  de  Germenate.  1307 — 1313. 
Chronicon  de  ducibus  Bavar. 
Henricus  de  Hervordia. 
Geschichtsquelien ,  Königsaaler. 
Historia  mortis  Henr.  VII. 
Rhythmi  de  imp.  Henr.  VH  obitu. 
Vecerius.  1308—1313. 
Imperator  Heinricus. 
Gesta  Baldewini. 
Clemens  V  pp.  (f  1314). 

5.  Friodiioh  von  Oosterreich.  1313—1330. 
Ludwig  von  Bayern.  1313—1347. 

Mussatus:  Ludov.  Bav.  1327—1329. 

Henricus  (de  Rebdorf)  Surdus. 

Chronicon  de  ducibus  Bavariae. 

Conradus  de  Halberstad. 

Henricus  dapifer. 

Johannes  Victoriens. 

Narratio  de  proelio  stve    \  ^ono 

Streit,  Der,  zu  Mühldorf  /  ^'^'^'^' 

Henricus  de  Hervordia. 

Notae  histor.  ex  cod.  coenob.  1325 — 1327. 

Geschichtsquellen ,  Königsaaler. 

Morigia. 

Ludovicus  IV  imp. :  Epistolae  —  Processus  ete, 

Vita  Ludovici  IV  imp. 

Clemens  VI:  Epistola  —  Sermo.  1346. 

Nicolaus  Minorita.  1321—1338. 

6.  Kart  IV.  1347-1378. 
Wenzel.  1378—1400. 

Burgmann. 

Carolus  IV  imp. :  Bulla  aurea. 

Diplomata. 

Landbuch. 
Epitaphium  Garoli  IV. 
Vita  Garoli  IV. 


Entrevue  de  Charles  IV.  1378. 

Petrus  Bertrandus.  1355. 

Iter  Romanum.  1355. 

Johannes  dictus  Porta.  1355. 

Geschichtsquellen,  Königsaaler. 

Henricus  de  Hervordia. 

Corner. 

Henricus  (de  Rebdorf)  Surdus. 

Chronicon  de  ducibus  Bav. 

Conradus  de  Halberstad. 

Henricus  dapifer. 

Michael  de  Leone. 

Theodoricus  de  Niem:  De  schism. 

Justinger. 

Suchen wirt:  Schlacht 

Chronica  auf  Closternewburg.  1322—1428. 

Johannes  Pragensis.  1378. 

Chronik,  Limburger  — 1398. 

Chronica  des  Landes  Oesterreich  — 1398. 

Acta  de  exauctoratione.  1400. 

Hermannus  de  Wartberge  — 1378. 

7.  Ruprecht  V.  d.  PfUz.  1400—1410. 
Slgtemund.  1410—1437. 

Chronicon  Moguntinum.  1347 — 1406. 

Gobelinus  Persona  —1418. 

Corner  —1435. 

Engelhusius  —1433. 

Wusterwitz  —1425. 

Windecke. 

Theodoricus  de  Niem. 

Heimburg. 

Andreas  presb.  Ratisb.:  Diar. 

Benedictus  de  Pileo. 

Einzug  König  Sigmunds.  1414. 

Petrus  de  Alvarotis. 

Matthaeus  de  Cracovia:  Duae  collat. 

Justinger. 

&  Albreobt  II.  1438. 1439. 

Coronatio  Adalberti.  1438. 

Historia  de  morte.  1439. 

Rolevinck. 

Conrad  von  Weinsberg.  1437.  1438. 

Ebendorfer. 

Aeneas  Sylvius:  Comment. 

Kottanner.  1439.  1440. 

Rothe,  Job.  —1440. 

9.  Friedrich  III.  1440-1493. 

Fridericus  III  imp. :  Epistolae. 
Ezcerpta  bist,  ex  diar. 
Aeneas  Sylvius:  Bist.  Frid. 

:  In  Europam. 

:  De  viris  illustribus. 

:  Epistolae. 


71 
17 


77 
77 


77 


77 


»7 
77 


77 
77 


77  77 

Hinderbach. 

Grünbeck. 

TichteL 

Rolevinck  —1474. 

Nauclerus. 

Unrestus. 

Behaim. 

Anonymi  Mellic.  br.  chron.  Austr. 

Schamdocher. 


1664 


ANHANG 


Römerxug  und  Krönung, 

AuBzug,  Der,  von  Teutschen  Landen. 

Friedrichs  IV  Einzug.  1453. 

Enenkel,  Casp.:  Yerzeichnuss.  1452. 

Ordinatio  ingressus.  1450. 

Panormita:  Oratio.  1450. 

Manetti:  Oratio.  1450. 

Aeneas  Sylv.:  Oratio  pro  coron. 

Quirinus.  1450. 

Oratio  pro  vicario.  1452. 

Vermählung  mit  Eleonora  von  Portugal 
und  Familienverhältnisse. 

Aeneas  Sylv.:  Orat.  ad  Alphons. 
Mozias.  1451. 
Lanckmann.  1451. 

Zweite  Reise  nach  Rom.  1468. 

Piccolomini:  Commentarii,  lib.  YU^. 
Narratio  de  Frider. 
Patricias,  Aug.:  Descript. 

VerhaUniss  xu  Karl  d.  Kühnen  v.  Burgund, 

Agncola.  1474. 

Gundelfing. 

Arnoldus  de  Lalaing. 

Bericht  eines  Augenzeugen. 

Reimchronik  über  Peter  v.  Hagenbach. 

"Wierstrat. 

Kriege  mit  Matthias  Corvinus. 

Instrumentum  composit.  1453. 

Velins.  1477—1479. 

Johannes  Vitez  de  Zredna:  Epistolae. 

Acta  urbium. 

Wie  Eünig  Matthias. 

Türkenkriege. 
Manung.  1455. 

Behaim :  Zehn  Gedichte,  n^  10. 
Türken  raizz.  1456. 
Michael  Apost. 
Patricius,  Aug.:  De  comitiis. 
Campanus:  In  conventu.  1471. 
Vermerckt. 

Bittschreiben  der  Landsch.  1475. 
Das  ist  ein  Anschlag. 
Matthias  Corvinus:  Ad  principes.  1482. 

Kirchliche  Angelegenheiten. 
Aeneas  Sylv.:  Pentalogus. 

Innere  Angelegenheiten. 

Friedrich  IH :  Reformation. 

,,  „     u.  Nürnberg.  1440 — 1444. 

Behaim:  Buch  v.  d.  Wienern. 

Begrabniss-  und  Leichenreden. 

Porger. 

Begencknus. 

Wie  und  mit  welcherley. 

Obitiis  divi  dni. 


Ebendorfor. 

Rolovinck. 

Commines. 


Schilling. 

Barbarus. 

Aemylianus. 

Ampeckius:  Chron.  Austr. 

Philippe  von  Vigneulles. 

Eikhai-t. 

Sylloge  diplomatum. 

Copey-Buoh  v.  Wienn. 

Campanus:  Epistolae. 

10.  Maximilian  L  1493—1519. 

Treitzsaurwein:  Weiss  Kunig. 
Pfintzing:  Theuerdank. 

Biographische  Beiträge  vermischten  Inhalts. 

Narratio  captivitatis.  1475. 

Documents  pour  servir. 

Grünbeck. 

Bebelius:  Oratio. 

Caviceus. 

Collenutio:  Ad  Maximil. 

Maximilien  I:  Correspond. 

Correspondance  de  Temp.  Max. 

Johannes  ex  Lupis. 

Longinus. 

Wolfhard. 

Vermählung  mit  Maria  v.  Burgund. 

Bruni,  Ludov. 

Chronique  des  faites  et  gest. 
Faits  et  particularites. 
Maximilian  Herzog. 

Wahl  und  Krönung. 

Büchlin,  In  dem.  1486. 
Buechlin,  In  disem.  1486. 
Codicillus  presens.  1486  = 
Electio  Maximiliani. 
Codicillus  qui. 
Boke,  In  desseme.  1486. 
Eroenung,  Die.  1486. 
Coronatio  Maximiliani.  1486. 
Cornelius  Aurelius. 
Eyb:  Bericht.  1486. 
Barbarus.  1486. 

Aufstand  der  Flamänder. 

Maximilien  I:  Lettres  inedites. 
,,         „    Lettres  ä  l'abbe. 
Correspondance  de  Temp.  MaximiJien. 
Documents  pour  servir. 
Correspondance  des  magistrats. 
Eriedigung.  1488. 
Narratio  captivitatis. 
Aemylianus.  1488. 
Instructio  an  die.  1488. 

Streit  wegen  Anna  v.  Bretagne. 

Conti-a  falsas.  1491. 
Antwurt.  1492. 
Manifest.  1491.  1492. 
Wimpheling:  Epist  et  carmina. 
Linturius,  vid.  Rolevinck  Ausg.  n^  37. 

Vermählung  mit  Bianca  Maria  Sforza. 

Lazaronus.  1494. 
Maynus.  1493. 


ANHANG 


1665 


Taccone. 

Fragmentom  historic.  de  Bianca. 

Zasius. 

Reiehsiag  xu  Wanna. 

Inhalt  dis  bnchlins.  1495. 
Buchlin,  Disz.  1495. 

Balienisehe  Angelegenheiten,  1496—1506. 

Donatos  (Hier.). 
Confederatio.  1496. 
Ohilinos.  1497. 
Yermerckt  der  Rom.  1507. 
Püechl,  In  diesem. 
Quirini,  Vinc.  1506. 
Rabler.  1507. 
Inveetitore.  1509. 
Florus,  Geo. 
Foscari.  1496. 

Der  Sehwabenkrieg.  1499. 
Scbradin. 

Reimchronik  über  den  Schwabenkrieg. 
Pirckheimer. 
Vereinigung. 
Lenz. 

Krieg  gegen  Rupreeht  v.  d,  Pfalz. 

Trithemius:  Hist.  belli  Bavar. 

Zayner. 

Rampler:  De  gestis. 

Bartholinns:  De  belle.  1504—1507. 

Geltes:  Landes. 

Bebelins:  £cloga. 

Sendbrieff. 

Ligue  von  Cambray. 
Allgemein. 
Chronica,  Yenediger. 
Coccinius.  1511.  1512. 
Nicolo  degr  Aug.  1509—1521. 
Mocenicus.  1505 — 1508. 

Einzelheiten. 
Oratio  legatorum. 
Monitorium  contra  Yenetos. 
Nogarolus. 
Helianus.  1510. 


VerhäUniss  xu  Heinrich  VII  von  England, 

Gesta  honorifica. 
Wie  und  in  wellicher. 
Legatio  Henrici  YE. 
Henricus  YU  rex  Angliae. 
Gezeitigung. 
Cüopia  von  der. 

Congrees  xu  Wien.  1515. 

Cuspinianus:  Conventus. 

Agrioola:  Oratio. 

Crassus  Helvetius. 

Butholinus:  Hodoep. 

Bunderlius. 

Yerainigung. 

Sgezd:  Cysarzske-'Welebnosti. 

Wo  und  wie. 

Benedictus  Chelid. 

Zeytung,  Newe. 

Orationes  Yiennae. 

Reichstag  xu  Augeburg  und  dae  Jahr  1518. 

Bartholinns:  De  conventu. 
Manlius:  De  inclyto. 
Gravamina  Germ.  nat. 

TUrkennoth. 

Yon  der  gegenwärtigen. 
Litterae  bA  Maxim.  1493. 
Yerordnung  und.  1494. 
Literae  cräentiales.  1498. 
Tractatus  de  captiyis.  1498. 
Orationes  duae. 
Tranquillus  Parthenius. 
Bartholinns:  Oratio. 
Yitellius. 

Leichenreden  und  Begräbnise. 

Petrus  Aegidius. 

Eucharius. 

Eaber,  Joa. 

Faber,  Udalr. 

8auromannus. 

Zasius. 

Leo  X  pp.:  Epistolae. 

Waldnems. 


B.   Deutsche  Specialgeschichte. 


I.  Oesterrelch.*) 

I.  Von  den  ältenten  Zeiten  bis  auf  Rudolph  I. 

340  Eusebius. 

370  Ammianus  MarceUinus. 

400  Notitia  dignitatum. 

408  Claudianus. 

417  Orosius. 

420  Hieronymus. 

480  Apollinans  Sidonius. 

519  Cassiodorus. 

521  Ennodius. 

534  Marcellinus  Comes. 


550  Jordanes. 
558  Agathias. 
560  Procopius  Caes. 
594  Gregorius  Turon. 
600  Fortunatus  Yenant 
660  Fredegarius. 
797  Paulus  Diaconus. 
8.  YII  Geographus  Ravennas. 


Yita  s.  Floriani. 

Passio  SS.  Quatuor  Coronat 


*)  Ist  hier  aofgaiommen.  weil  die  mittelalterliche  Oeschichte  OeBterreichs  nur  ans  der  deatschen  Beichsgeflchichte 
heraugearbeitet  werden  kann.    Die  dort  aufgeführten  Qnellenwerke  sind  za  yezgleichen. 


Potthast,  Bibhotheca  historica. 


105 


1666 


ANHANG 


Vita  s.  Virgilii  Juvavensis. 

„  Severini  auci  £ugippio. 


1>  11 
11  ^1 
11      11 


ColambaDi. 
Ruperti  Salisb. 
Emmerammi. 
Corbiniani. 


814*)  Annales  Juvavenses  minores. 

835  „  „  nudores. 

871  Libellus  de  convers.  Bagoar. 

905  RegiDO. 

049  Annales  Salisb. 

123       „       Mellicenses. 

132  Acta  Murensia. 

134  Auctarium  Claustroneob. 

139  Annales  Admuntens. 

139  Continuatio  Claustroneob.  I. 

168  Henricus  archid.  Salisb. 

168  Annales  S.  Rudbeiü. 

170  Continuatio  Zwetlensis  I. 

189       „  „      n. 

189  Chronicon  Austriacum. 
194  Conradus  de  Wizzenberg. 
197  Annales  Lambacenses. 
216        ,,       Cremifanenses. 
224  Continuatio  Claustroneob.  U. 
230  Annales  Gotwicenses. 
233  Continuatio  Sootorum. 
233  „  Claustroneob.  III. 

233  „  Sancruc.  I. 

246  Auctarium  Sancruc. 
246  Enenkel:  Fürstenbuch. 
250  Continuatio  Admunt. 

256  Annalium  Mellic.  auctar.  Garstense. 

257  Annales  Garstonses. 
259  Auctarium  Mariaecell. 
261  Narratio  gcnealogica. 

266  Continuatio  Sancrucens.  II. 

267  Suntbaim  (f  1513):  Tabulae. 

268  Chronicon  rhythm.  Austriacum. 

272  Annales  Marbacenses. 

273  Hermannus  Altahensis. 

2.  Von  Rudolph  I  bis  Cari  V. 

a.  Jm  Allgemeinen. 
Henricus  de  Elingenberg. 


1273*)  Hermannus  Altahensis. 
1273  Chronicon  Austriac.  br. 
1275  Auctarium  Vindobon. 
1279  Continuatio  Claustroneob.  IV. 
1279  Historia  annorum. 
1283  Continuatio  Praedic.  Vienn. 
1286  Annales  S.  Rudberti  Sal. 
1288  Continuatio  Claustron.  VI. 
1296  Notae  Fürstenfeld. 

1298  Annales  "Wormatienses. 

1299  EUenhardus:  Chronicon. 
1301  Paltramus. 

1303  Chronicon  Austriacum  anonymi. 
1303  Chronicon  Colmariense. 
1303  Hermannus  Altahens.  ConttntMtio. 
1305  Annales  Colmarienses. 


1305  Eberhardus  archidiac.  Ratisp. 

1306  Sifridus  presb.  de  Balnb. 

1308  Bemardus  Cremifan. :  Historiae.  n^  4. 

1309  Ottokar  (von  Steier). 

1309  Annales  Florianenses. 

1310  Continuatio  Sancrucens.  in. 

1313  Henricus  praep.  Oetting.  (vid.  Hermannus 

Altahens.) 
1313  Chronicon  Osterhoviense. 

1325  Burchardus  de  Hallis. 

1326  Monachus  Fürstenfeld. 

1327  Continuatio  Vindob. 
[1327  Fappenheim,  Matth.] 

1327  Chronicon  Austriacum  anonymi. 

1329  Continuatio  Zwetlens.  HI. 

1332  Annales  Austriae.  Auctarium  Alberti  pleb. 

1334  Annales  SS.  Udalrici. 

1338  Notae  histor.  Argent 

1343  Johannes  Victoriens.:  Chron. 

1347         idefn  (Job.  Schoenfelder). 

1347  Vita  Ludovici  IV. 

1347  Excerpta  ex  vetust.  chron.  c.  Weihensteph. 

1348  Chronicon  Claustro  -  Neoburg. 
1348  Johannes  Vitoduranus. 

1348  Continuatio  Lambacensis. 

1349  Flores  temporum. 

1349  Chronik,  Oberrheinische. 
1349  Chronicon  Zwetiense  reccnt 
1355  Henricus  de  Hervordia. 
1362  Closener. 

1362  Goswin 

1363  Henricus  [de  Rebdorf]  Surdus. 
1370  Trithemius :  Ann.  Hirsaug.  (pars  I). 

1378  Albertus  Argentinensis. 

1379  Martinus  Fiüdensis. 

1380  Annales  S.  Steph.  Frising. 
1383  Continuatio  Claustroneob.  VU. 
1386  Twinger  von  Königshofen. 
1386  Continuatio  Zwetlensis  IV. 

1395  Annales  Matseenses. 

1396  Continuatio  Novimontensis. 
1398  Continuatio  monach.  S.  Petri. 
1398  Chronica  des  Landes  Ocsterreich. 
1398  Chronicon  Salisburg. 

1418  Theodoricus  de  Niem.:  Vit  pontif. 

1418  Gobelinus  Persona. 

1428  Chronica  auf  Clostemewburg. 

1433  Chronicon  Osterhoviense. 

1435  Corner. 

1439  Genealogia  aug.  dorn.  Habsb. 

1440  Benevenutus  de  Rambaldis. 

1442  Chronicon  Eoenigsveldense. 

1443  Anonymi  Viennensis. 

1447  Chronik  der  Stadt  Augsburg. 

1455  Paltranrus. 

1455  Continuatio  Claustroneob.  V. 

1458  Chronica  der  edlen  Grafen  von  Cilli. 

1458  Chronik,  Kleine,  von  Oesterreich. 

1458  Necrologium  Zwetiense. 

1458  Chronicon  Zwetiense  recent. 

1460  Mai-tinus  abb.  Scot.:  Senatorimu. 

1460  De  origine  et  contin. 

1463  Aeneas  Sylvius:  Comnientarii. 

1463  Ebendorf  er:  Chronicon. 


*)  Bezeichnen  hior  die  Endjohre  der  einzelnen  'Werke. 


ANHANG 


1667 


1464  DoeriDg. 

1464  Anonymi  Mellicensis. 

1467  Anonymi  chronicon  Austriac. 

1474  Rolevinck. 

1474  Cronica.  Hie  hebt  sich. 

1474  Chronica  minor  auctore  Minorita. 

1477  Chronicon  Elwacense. 

1484  "Wolfgangus  de  Styra. 

1486  Anonymi  Rotensis. 

1488  Aropeckins:  Chron.  Austr. 

1490  Andreas  presb.  Ratisb. :  Chron.  generale. 

1492  Schedol. 

1494  Cronica  von  allen  Eünig. 

1494  Chronicon  Saltzeburgense. 

1495  „        Salisbnrgense. 

1495  Tichtel. 

1496  Chronicon  Stamsensis  monast. 
1496  „         Austriae. 

1500  Unrestus. 

1505  Wilwolt  V.  Schaumbui^. 

1508  Grünbeck. 

1514  Trithemius:  Ann.  Hirsaug.  (pars  11). 

1514  Lintorins,  vid.  Rolevinck.  Äusg,  n°  37. 

1515  Chronica  uon  vil  Namhaiftigen. 
1515  Langius. 

1519  Chronicon  Alberti  duc. 
1529  Cuspinianus:  Austria. 

Landrecht,  Oesterr.  1276—1330. 

b.  Im  Besondem. 

Rudolf!.,  geb.  I.Mai  1218;  gew.  1273," f  15. Juli 
1291. 
s.  deutsche  Reichsgesch.  unter  Rtuiolf,  und 
vorher  die  Chroniken ,  deren  Umfang  in 
die  Zeit  R-s  reicht. 

Albreehtl,  geb.  1248,  gew.  1298,  ermordet  1308. 
s.  deutsche  Reichsgesch.  unter  Albreeht  L 
Hirzelin. 
Chronicon  rhythm.  Austriaco  idiom. 

Friedrieh  {III  Pulcher),  geb.  1286,  gew.  1314, 
t  13.  Jan.  1330. 

s.  deutsche  Reichsgeschichte  unter  Frie- 
drich von  Oesterreich. 

Albreeht  11,  geb.  12.  Decbr.  1298,  t  20.  Juli 
1358. 
Chronicon  Alberti  ducis. 
Suchenwirt. 

Aibertinische  Linie. 

Albreeht  217,  gob.  1349,  t  29.  Aug.  1395. 
Fragmentum  historicum  de  IV  Albertis. 

Albrecht  IV,  geb.  1377,  f  14.  Sept.  1404. 
Suchenwirt:  Ged.  v.  d.  Füi-sten  taylung. 

Albreeht  V,  geb.  1397,  t  27.  Oct.  1439. 
flistoria  de  raorte. 

Ladislaus,  geb.  1440,  f  23.  Nov.  1457. 
Ladislaus  Hung.  rex:  Epistola. 
Historia  seu  epistola. 
Lessus  in  obitum. 

Leopoldinische  Linie. 

Leopold  lU,  geb.  1349,  f  9-  Jul.  1386. 
Hie  hebt  sich  an  ein  schöne  uq  kurcz weilige  hyst. 
Suchenwirt:  Schlacht  b.  Sempach. 


Halbsuter. 

Anonymi  aliqua  gesta. 

Friedrieh III(V),  geb.  1415,  gew.  1440,  tl493. 
8.  deutsche  Reichsgeschichte  unter  Frie- 
drich ni  und   vorher   die  Chroniken, 
deren  Umfang  in  die  Zeit  F-s  reicht. 

Sigismund,  geb.  1424,  f  4.  März  1496. 
Suchen wirt:  Ged.  v.  5  Fürst. 
Greumann. 
Ventura  de  Perusio. 
Niger,  Franc. 
Locher. 

Krieg  mit  Venedig. 
Belligraphia. 
Wenger. 
Guerra,  La,  de'  Tedeschi. 

Streit  mit  dem  Card.  Nicolaue  v.  Otisa. 

Nicolaus  Cusanus. 
Heimburg. 

Verhältniss  xur  Schweiz, 
Combat  de  Ragatz.  1446. 

Maximilian  I,  geb.  1459,  gew.  1486,  f  12. 
Janr.  1519. 

8.  deutsche  Reiclisgeschichte  unter  Maxi- 
milian I  und  vorher  die  Chroniken, 
deren  Umfang  in  die  Zeit  M-s  reicht. 

c.  Tirol. 
1430  Goswin. 
1439  Successio  com.  Tir. 
1496  Chronicon  Stamsensis  monast. 

d.   Steiermark. 

Annales  Austriae. 

„       Admontenses. 
Chronicon  Admunt. 
Annales  Garstenses. 

Lambacenses. 

Vorawienses. 

S.  Rudberti. 
Chronicon  Salisburgense. 
Genealogia  marchionum  de  Stire. 
Enenkel:  Fürstenbuch. 
Helwicus  Thuringus. 
Ottokar  (von  Steier). 
Chronica  der  edlen  Grafen  von  Cilli. 


f^ 


Liber  censualis  seu  fructus. 
Necrologium  Admont. 

Garsense. 

S.  Lambert!  in  Stiria. 

Raitenshaslac. 

Reunense. 

Salzburg. 

Seccoviense. 


7» 
17 


17 


71 
77 


17 


e.  niyrien, 

d.  i.  Kärnten,  Krain,  Görz  u.  Gradiska,  Istrien. 

[Venet.  Provinz  Udine,  idrianer  Bezirk  von  Krain, 

Qörx  u.  Gradiska  =  Friaul;  Oörx  u.  Gradiska, 

Istrien,  Triest  =  österr.-illyr.  Küstenland.] 

1300  Annales  Frisacenses. 
1343  Johannes  Victoriensis. 

105* 


1668 


ANHANG 


1389  Jacobus  notarius. 
1470  Palladins  Fascus. 
1475  Umeetas:  Chron.  Carinth. 
1489  Ghronicon  Spilimbergense. 
1492  Annales  Frisacenses. 
1496  Naagerins. 


Neorologia  Aquil. 
1448  Jaoobns  de  ütino. 
1468  Chronica  der  edlen  Grafen  v.  CiUi. 
Necrologium  Ebemdorf. 

von  FrendenthaL. 
Ossiacense. 
S.  Pauli. 


11 
11 


11 


n.  Baden. 


M    11 


11 
11 


11 
11 


yy        11 
»1   11 


Vita  s.  Fridolini. 

Trudberti. 

Pirminii. 

liobae. 

Meginradi. 

Findani. 
Acta  8.  Marci  aposi  (mirae.) 
Translatio  sanguinis  D. 
Vita  s.  Conradi  (ex  Gueifis). 

„     „  Eberhardi  ex  oom.  Nelleb. 
Casus  monasterii  Petrishus. 
Chronicon  Burglense. 
Historia  brey.  monast.  Salemit. 


11 

11 


Annales  Augienses. 
S.BLa8Ü. 
8.  Geoi^. 
Spirenses. 
Chronicon  monasterii  Lucidae  Vallis. 

„         Oberriedt 
,,         s.  Georgii. 
Sohutterani  monast 
Twinger  y.  Eönigshofen. 
Chronik,  Constanzer. 
,.        Speierische. 
Buronardus  de  Hallis. 
Jahresgeschichten  des  badischen  Landes. 


^1 
11 


11 


m.  Würtemberg. 


c.  562 
582 
594 

p.  660 
530 

?  615 
630 
634 
689 
754 


918 


I.  Merowingiscbe  Zeü 

Aiemannisehe  Volksherxoge, 

536—748. 

Procopius. 
Agathias. 

Gregorius  Turon.:  Hist  Franc. 
Fredegarius  schol. 
Lta  8.  Fridolini  abb. 
Coiumbani. 
Galli. 
Trudberti. 
Kiliani. 
Pirminii. 
Harioifi. 
Annales  Alamannici. 

Weingartenses. 

Augienses. 

Sangallenses. 


760  Vita  s.  Wynnebaldi. 

772     ,,    „  Liobae. 

„    „  Walburgis. 

786     „    „  Willibaldi  ep.  Eichst 

s.vin 


11    ^^ 


Gun^berti. 


11 
11 

^y 
11 
11 
11 


11 


>i 


2.  Karolingische  Zeü 

Reichsunmütelbarkeit. 
748—917. 

Annales  Laurissenses.  741 — 788. 
„       Fuldenses.  680—901. 
840  Eiohardus:  Annales. 
915  Regino.  1—906. 
840  Einhardus:  Vita  Karoli  M. 

Monachas  Sangallensis. 
835  Theganus. 

Vita  Hludovici. 

Nithardus. 
837  Vita  s.  Reginswindis. 
861  ' 

759 


11 


878 
744 
754 


11 


„  Meginradi. 
Otmari. 


11 


11    11 


n 


11 


11 


Findani. 

Solae. 

Burchaidi  ep.  Herb. 


3.  Herzoge  unter  den  eichslechen  ond 
fHbikieohen  KSnigen. 

917—1080. 

973  Widukindus. 
1018  Thietmanis. 
1040  Wipo:  Gesta  Chuonradi. 

Annales  Augienses.  860 — 954. 

„       Sangallenses   maiores.    918— 
1056. 
Heremi.  972—1057. 
Weissenburgenses.  708 — 1075. 
Henmannus  Augiensis. 
Bertholdus. 

Annales  Augustani  — 1104. 
Regino. 

Annales  Hildesheimenses. 
„       Quedlinburgenses. 
Lambertus  Hersfeldensis. 
Ekkehardus  IV. 
Translatio  sanguinis  Domini. 
Liudprandus:  Antapod. 
Vita  Heinrici  U  imp. 
s.  Verenae  (mirac.). 
„  Wiborodae. 
„  üdalrici  ep.  August 
,,    ,,  Conradi  ep.  Constant. 
Necrologium  Augutö  divitis. 
Sangallense. 
Einsidlense. 
Merseburgense. 
„  Fnldense. 

Ekkehardus  I  abb.:  TValtharius. 


11 
11 


11 
11 
11 


ANHANG 


1669 


»1 


4.  Hobanstauilbiiielt  bis  auf  Rwloir  voa  Habeburg. 

1080—1273. 

a.  Ckmstanxer  Sprengel. 

1100  BerDoldas. 

Annales  EinsidleDses.  746—1280. 
S.  Blasü  —1175. 
8.  Georgii  —1308. 
Weingartenses.  1101—1185. 
,,       Zwifaltenses. 
1223  Otto  abbas  S.  Blasü. 

Chronographus  Weingartensis  — 1208. 

b.  Augsburger  Sprengel, 

Annales  Angostani  — 1104. 
„       Elwangenses  — 1237. 

c.  Wün;hurger  Sprengel, 
Ekkehardos  Üraugiensis. 


c.  Bisthum  Strasburg. 
Chronicon  Ebersheimense. 


d. 


11 
1» 


1275 


1188 

1086 
1200 
1170 
1210 


1240 


Speierer  und  Wormser  Sprengel. 

Annales  Spirenses. 

Wormatienses. 
Argentinenses. 

„       Golmarienses. 
Otto  Frisingensis. 
Hermannas  Altahonsis. 
Annales  Erphesfurdenses. 

,,       Hildesheimenses. 
Annalista  Saxo. 
Annales  Magdeborgenses. 
Weltchronik,  Sächsische. 
Marianus  Scotus. 
Annales  S.  Bisibodi. 
Helmoldus. 
Amoldus  Lubec. 

Chronica  regia  Coloniensis  — 1237. 
Albericus  (mon.  Trium  Font.)  —1241. 
Richardus  de  S.  Germ.  1189—1246. 
Albertus  Stadensis  — 1256. 
Rahewinus. 


Vita  s.  Guilelmi  abb.  Hirsaug. 
„  Henrici  Zwifaltensis. 


11 


Historia  Wel forum  Weingartensis. 

Hoehstiftsgeschiehte« 

a.  Bistkum  Gonstanx. 

1135  Ortlieb  abb.  Neresheim. 
1138  Bertholdus  abb.  Zwifild. 

Casuum  S.  Galli  cont.  H. 

Conradus  de  Fabaria. 

Casus  monasterii  Petnshus. 

b.  Bistkum  Augsburg. 
Chronicon  Ottenburan.  antiquiss. 


1134  üdalricus  Babenb.:  Codex  epist. 
1137  Lotharius  Ul  imp.:  Epist 
1158  Wibaldus  abb.:  Epist. 
1216  Innocentius  ul:  Epist. 

Fridericus  II  imp.:  Epist. 

Albertus  Bohemus. 

5.  Von  Rudolf  von  Habsburg  bis  zum 
ewigen  Landfrieden. 

1273—1495. 

Annales  Sindelfingenses.  1083—1294. 

Flores  temporum. 

EUenhardus. 

Annales  Stuttgardiani.  1265—1422. 

Burchardus  de  Hallis. 

Annales  Colmarienses. 

Chronicon  Colmariense. 

Annales  Peutingeriani. 

Ottokar  (von  Steier).  1246—1309. 

Monachus  Fürstenfeldensis.  1273—1326. 

Chronik,  Oberrheinische  — 1849. 

Christian  Kuchimeister.  1226—1328. 

Jahrbücher,  Die  beiden  ältesten  — 1336 
resp.  1446. 

MüUner,  Eberh.  —1386. 

Geschichtsquollen,  Königsaaler.  1253 — 
1353. 

Johannes  Yictoriensis.  1211 — 1343. 
1348  Johannes  Yitoduranus. 

Matthias  Neoburgens.  — 1350. 

Albertus  Argentin.  — 1378. 

Henricus  dapifer  —1361. 
1384  Closener  —1362. 

Henricus  (de  Biebdorf)  Surdus  — 1362. 
1396  Suchenwiri 

Chronik,  Augsburger. 
1401  Annales  Bebenhusani. 

Zink. 

Annales  Neresheimenses  — 1406. 

Twinger. 
1426  JustiDger. 

Windecke. 
1462  Lirar. 

Chronik,  Constanzer. 

Eikhart  —1471. 

Chronik,  Speierische. 
1473  Chronicon  Elwacense. 
1499  Lenz. 
1499  Schradin. 

1502  Faber:  Hist  Suev. 

1503  Annales  Zwifaltenses. 
1510  Nauclerus. 

1514  Chronicon  "Wirtembergense. 
1516  Trithemius:  Ann.  Hirsaug. 


IT.  Bayern. 


L  Merowingiaohe  Zeit 

a.  Alemannische  Volksherxoge. 

536—748. 

Procopius. 
Agathias. 


Gregorius  Turon.:  Hist.  Franc. 

Fredegarius  scholast 

Paulus  Diaconus:  Hist.  Lang. 

Erchanbertus. 

Vita  s.  Pirminii. 

„  Bonifacii  arch.  Mog. 


« 


1670 


ANHANG 


Vita  8. 

Bilihlldis. 

»1        71 

Idliani  apostoli  Franc. 

11        11 

Burchardi  ep.  Herb. 

Annales  Alamannici. 

^^ 

Augienses. 

11 

Mettenses. 

^^ 

SangalleDses. 

11 

Weingartenses. 

11 
11 


b.   Volksherxoge  in  Bayern. 

553—757. 

Gregorius  Turon. 
Fredegarius  scholast. 
Aimoiaus. 

Paulus  Diaconus:  Hist  Lang. 
Annales  Ratisbon. 
Salisburg. 
ducuni  Bavar. 
Vita  8.  Corbiniani. 

,,     „  Enimerammi. 
Libellus  de  conversione  Bagoar. 
Indiculus  Amonis. 
Vita  8.  Rnperti. 

Agili  abb.  Besbac. 

Eustasii. 

Columbani. 

GalH. 

Magni  abbatis. 

Marini  et  Anniani. 


11 
11 
11 
11 

w 


11 


11 
11 
11 
y^ 
11 


11 
11 

11 


2.  Karolingische  Zeit 

Von  der  Unterdrückung  bis  xur  Wieder- 
herstellung der  Volksherxoge,  Reichs- 
unmittelbarkeit. 

757—911. 

Die  grösseren  und  kleineren  An- 
nalen  der  Karolingerzeit, 
(s.  deutsche  Reichsgeschichte 
1.  c),  besonders 
Annales  Laurissenses. 
Bavarici. 
S.  Emmerani. 
Fuldenses. 
ducum  Bavar. 
Einhardus:  Annales. 

„  Vita  Karoli. 

Regino. 
Theganus. 
Tassilo  dux  Bai. 
Vita  Hludovici. 
Nithardus. 

Capitularia  Pipini,  Caroli  M.,  Hludo- 
vici I  etc. 
Vita  8.  Sturmi. 

3.  Bayern  unter  eigenen  Herzogen  aus  Luitpoids 
und  dann  aus  säclisischem  Gescliieolit 

911—1070. 

937  Fragmentum  de  Arnulfo. 
976  Excoramunicatio  Heinr.  duc.  Bav. 
748—823  Annalos  S.  Emmerani. 
514 — 998  Chronicon  Bavariae. 
900—1045  Chronicon  Ebersperg. 
732—1062  Annales  S.  Emmerani. 


687 

973 

727 

1137 

1103 

1 


4  Bayern  unter  den  Weifen. 

1070—1180. 

1101  Annales  Wirzib. 
1104        .,       Augustani. 
1111        „        Ottenbur. 

1184  ,,       Babenberg. 

1185  „.     S.  Petri  Babenb. 
1195  Magnu8  presb.  Reichersperg. 

Narratio  Altahensis. 


5.  Bayern  unter  den  Witteisbaohem  bis  zun  Tode 
Kaisers  Ijidwig  des  Bayern. 

1180—1347. 


1 

1109 

850 

1125 

1077 

764 

967 

1092 

1239 

513- 

688 

1152 

906 

1273 

1211- 

1273 

1246 

1273 


1137 

1106 

1273 

768 

1106 

507 

513 

1253- 

1211 

1080 

1108 

1012 

1312 


1201 
1211 
1224 
1215 
1226 
1235 
1242 
1248 
1253 
1255 
1266 
1273 
1280 
1303 
1304 
1305 
1309 
1313 
1313 
1313 
1314 

1321 
1322 
1326 
1328 
1334 
1339 
1339 
1353 
1343 
1347 
1347 
1347 
1347 


Annales  Ratispon. 
Annales  Benedictobur. 
Chronicon  Diessense. 
Annales  Herbipolenses. 
Conradus  mon.  Schir. 
Chronicon  Ottenburan. 
Chronicon  Bavariae  monast 
Annales  Scheftlarienses. 
Albertus  Bohemus. 
Series  ducum  Baw. 
Annales  Herbipol.  min. 
Hermannus  Altahens. 
Annales  Poutingeriani. 
Continuatio  Herrn.  Altah. 
Notae  Fuerstenfeldenses. 
Eberhardus  archidiac.  Ratispon. 
Ottokar  [von  Steier]. 
Henricus  praep.  Oett. 
Annales  Haiesbrunn. 
Chronicon  Osterhov. 
Bernardus  Cremifan.:  De  ord.  da- 

cum  Wawar. 
Annales  Augustani  min. 
Annales  Burghaus. 
Monachus  Fürstenfeld. 
Chronicon  Bavaricum. 
Annales  SS.  üdalrici  et  Afrae. 
Rumpier  (flor.  1513). 
Series  ducum  Bawar. 
Geschichtsquellen,  Eoenigsaaler. 
Johannes  Victoriensis. 
Annales  Bavarici. 
Annales  Seldentalenses. 
Chronicon  "Weihensteph. 
Vita  Ludovici  IV  imp. 
Gesta 


11 


^•i 


11 


6.  Bayern  von  der  nooliniaiigen  Theilung  1347 
bis  zu  seiner  Wiedervereinigung  1506. 

1356  Reimchronik,  KasÜer. 
1294—1362  Henricus  (de  Rebdorf)  Surdus, 
1156—1368  Chronicon  Bavariae. 
1311  —  1372  „        de  ducibus  Bavar. 

711  —  1380  Annales  S.  Stephan!  Fris. 
1218—1392        „        Windbergens. 
1196  —  1407 

1156—1410  Chronicon  Bavariae. 
602—1422  Onsorgius. 
42  — 1433  Chronicon  Osterhoviense. 
1162—1436  Ebran  de  Wüd.  (flor.  1480). 
1  — 1439  Andreas  presb.  Ratisb. 
1449  Krieg  Nümbeigs. 


ANHANG  1671 

1450  Rosenpiat  1508  Geltes. 

1412 — 1454  Chronicon  Bayaricom  breve.  1253 — 1518  Chronicon  Bavaricam  anon. 

1256 — 1467  Chronicon  Augostanum.  1516  Trithemius :  Chron.  duc.  —  Historia 

— 1477  SchedehHisideillustr.principibiis.  belli. 

—  1479  Fütrer.  1534  Hofmann. 

250—1479  Schreitwein.  765  —  1585  Notae  Altahenses. 

— 1493  Ampeckius:  Bayrische  Chronik.  

539 — 1495           „          Chron.  Baioar.  Chronicon  Bavariae  monasticum. 

1495  Friess.  Historia  fundai  monast.  Bav. 

1098—1504  Otto  prior  Waldsass.  

891 — 1504  Vitus  prior  Ebersperg.  1328  Ruprecht  v.  Freysing:  Stadtrechts- 

1487  — 1506  Chronicon  Bavariae.  buch. 

Y.  Bnniisehwelg. 

Chronica  principum  Bnmsvic.  1314  Annales  S.  Blasii  Brunsv. 

823  Annales  Guelferbyt  1314  Excerpta  chronolog. 

1000—1195  Chronicon  Stederburg.  1330  Andronici  U. 

Narratio  vetus  de  ducis.  1434  Engelhusius:  Genealogia. 

Fragmentum  genealog.  ducum  Br.  1482  Notae  S.  Blasii  Brunsv. 

1230  Narratiuncula  de  fund.  1489  Botho. 

1278  Chronica  princ.  Saxoniae.  1492  Telomonius. 

1279  Reimchronik,  Braunschw.  1506  Annales  Riddagshus. 
1283  Historia  de  duce  Hinrico.  1508  Chronicon  Riddagshus.    ' 
1287  Rosla.  '    

874 — 1288  Chronica  ducum  de  Brunsw.  Necrologium  S.  Blasii. 

Clere,  vid.  Mark.' 
TL  Friesland. 

O.  C  — 1209  Gesta  Fresonum.  1494—1517  Paulus  Rodolphi. 

1110 — 1436  Johannes  de  Lemmege.  1467  — 1527  Beningha. 

1200—1447  Chronykje  van  Friesland.  781  —  1527  Petrus  Thaborita. 

1474  Cronike,  Die  olde  Freesche, ».  p.  306.  s.  XV  Gesta  Frisiorum. 

701  —  1512  Cronica,  Cleyne,  «.  p.  225.  „    „    Hoe  dae  Fresen. 

YII.  Hessen. 

1227  Leben  des  h.  Ludwig  lY.  1460  Chronik,  Hessische. 

1231  Yita  s.  Elisabethae  fil.  And.  1498  Gerstenberg(er). 
1330  Riedesel.  1523  Nohe. 

Till.  Lausitz. 

1227  Annales  Pegavienses.  1387  Johannes  von  Guben. 

IX.  Lippe -Detmold. 

1264  Justinus  Lippiensis. 

X.  Lippe -Schanmbnrg. 

c.  1416  Hermannus  de  Lerbeke.  1514  Henricus  Aquilonipol. 

XL  Grafschaft  Mark  und  Herzosthnm  Cleye. 

1358  Northof.  1450  Anonymi  chronicon  de  genealogia. 

1390  Jacobus  de  Susato:  Chronologia.  1478  Schuren. 

1392  Cronica  comitum  et  princ.  s.  IX.  Vita  s.  Luthai-di. 

1394  Chronologia  comitum  de  Marka.  „  VII.  De  s.  Dentlino. 

XIL  Mecklenburg. 

1172  Helmoldus.  1378  Kirchberg. 

1209  Arnoldus  Lubec.  1400  Detmar- Chronik. 


1672 


ANHANG 


1420  Engelhnsius. 

1427  Henricos  de  Balsee. 

1428  Chronicon  Holtzatiae. 
1435  Corner. 

1468  Albertus  de  Cnunmedyck. 


1485  Chronicon  Slavicam  parochi  Susel. 
1489  Botho. 

1517  Krantz:  Metropolis. 
„       Wandalia. 
1525  Marescalcns. 


1463  Chronioon  Rastedense. 


Xm.  Oldenburg. 

1508  Sohiphower. 


XIY.  Sachsen  (Westfalen). 

Vgl.  Deutsche  Kirohengeschichte. 


1025  Chronicon  Quedlinborgense. 

1182  Annales  Palidenses. 

1248  Weltchronik,  Sächsische. 

1278  Chronica  principum  Sazon. 

1287  Rosla. 

1438  Sachsen -Chronic  (Hettlingische). 


1472  Chronioon  ep.  Hildesh. 

Lange,  Tid. 
1489  Botho. 

1502  Bolevinck:  De  land. 
1520  Wittius. 
1536  Langius. 


XY.  Schlesien. 


1243 

965—1249 

1265 

—  1278 

1071  —  1290 

977  —  1293 

s.xin. 


1230 
1238 
1292 
1241 
971 

1201 
1104 
1230 
800 
971 
1378 
1428 


1306 
1308 
1312 
1315 
1326 
1338 
1342 
1358 
1371 
1382 
1410 
1422 
1432 


Vita  s.  Hedwigis  patronae. 
Annales  Silesiaci. 
Yita  Annae  ducissae. 
Chronicon  Polon.-Silesiacom. 
Annales  Silesiae  snp. 
,,       Heinhchow. 
Cronica  Petri  comitis. 
Annales  Grissow.  mai. 

Wratisl.  ant. 

Qrissow.  min. 

Lnbens. 

Qsterc.  in  Heinr. 
Arnold  von  Protzan. 
Epitaphia  ducum  Siles. 
Chronica  Silesiae. 
Annales  Wratisl.  mai. 
Chronica  principnm  Polen. 
Annales  Qstero.  in  Heinr. 
Lndolfas  abbas  Sagan. 
Fragment,  Strehlener. 


« 
n 
?» 


»1 


1428 
1425 
1462 
1237 

1248 
1440 


1348 

1149 

1364 

1467 

1488- 

1427 

1346 


1438  Coronatio  Adalberti. 

1443  Aufzeichnungen,  Heinrichaaer. 

1444  Martin  von  Bolkenhain. 

1469  Naustadt 

1470  Rositzius. 

1471  liber  fratris  Johannis  Hungari. 
1479  Annalen,  Kurze,  von  Löwenberg. 

1479  Eschenloer. 

1480  Dtugossins. 
1490  Johnsdorf. 

1490  Chronicon  Batiboriense. 

1491  Annales  Wratisl.  magistr. 

1492  Chronik  der  August  zu  Glatz. 

1493  Annales  Glogowienses. 

1494  Eyntsch. 

1498  Aimales  Crossnenses. 

1509  Frobenius. 

1512  Sthenus. 

1518  Benedictus  de  Posnania. 


XTI.  Schleswig-Holstein. 


865 

888 

788  —  1072 

1131 

1152 

1154 

—  1172 
1127-1181 

—  1185 
1201 
1209 
1225 
1248 
1252 
1256 
1261 

1199  —  1261 

810—1261 

1  —  1265 

O.e.— 1288 


Yita  8.  Anskarii. 
„  Bimberti. 


»1 


1171 
1199 


O.e. 


Adamus  Bremensis. 

Yita  s.  Canuti  Lawardi. 

De  b.  Thethmaro. 

Yita  s.  Yicelini. 

Helmoldus. 

Annales  Danici  Colbaz. 

Saxo  Grammat 

Sydo. 

Amoldus  Lubec. 

Chronik,  Holsteinische. 

Weltchronik,  Sftchs. 

Historia  mirabilium. 

Albertus  Stadensis. 

De  inclito  Adolfe  com.  Holz. 

Beimchronik,  Holst. 

„  Kleinere  Holst. 

Annales  Hamburgenses. 
Ryenses. 


?» 


1264 — 1324  Annales  Lubicenses. 
1307  —  1349  Notae  Colbazienses. 

—  1395  Detmar- Chronik. 

Annales  Danici. 
1424  Acta  prooessus. 
O.e. — 1428  Chronicon  Holtzatiae. 

—  1435  Corner. 
1224—1437  Annales  Slesvico- Holsat 

790—1483  Chronik  der  nordelbischen  Sasser. 
814 — 1485  Chronicon  Slavicum  par.  Susel. 
1517  Krantz. 
1530  Boissen. 
— 1546  Annales  Slesvico -Holsat 
826  —  1556  Fragmentum  historiae  Slesvic. 
17  — 1568  Annales  Colbazienses. 

Bisthum  Schleswig^  gegründet  948. 

Catalogus  episc.  Slesvicensinm. 
1026  Epitaphium  Ekkihardi. 
Liber  censualis  episc. 


ANHANG 


1673 


Geoeraphus  Bawarus. 
1106  Adelgoms:  fipistola. 
1172  Helmoldas. 
1209  Amoldus  Lubec.  • 
1395  Betmar- Chronik. 


XYIL  SlaTen  (Wenden). 

1428  Chronicon  Holtzatiae. 
1485  ChroDicon  Slavioom. 
1517  Krantz:  Wand. 

vgl.  Deutsche  Eirchengeschichte. 


XynL  Thflringen. 


(580)  Fortonatos   Venani:    De    ezddio 

Tharingiae. 
1112  Vita  s.  Paalinae. 
1227  Leben  des  h.  Ludwig. 
1231  Vita  8.  Elisabetbae  de  Thnringia. 
1247  Historia  brevis  princ.  Thnring. 
1253  Annales  breves  sen  brevissimi. 

1283  Nicolaos  de  Bibera. 

1284  Necrologium  Thuringense. 
1291  Anndes  Thuringici. 

1330  Liber  cronicorum  (Erfordensis). 


1335 
1355 
1426 
1440 
1479 
1494 
1498 
1499 


Annales  Reinhardsbrannenses. 

Chronicon  S.  Petri  vulgo  Sampetr. 

Anonymi  Erphesford. 

Rothe,  Joh.:  Chronik  von  Thüringen. 

Chronica  anjd  altes  Hörkommen. 

Nicolaus  de  Siegen :  Chron.  Thur. 

Gerstenberg(er). 

Stolle. 


Lex  Angliorum  et  Wenn. 


C.   Deutsche  Kirchengeschichte.*) 
a.  Allgemeine. 


755  S.  Bonifacius  archiep.:  Poenitent. 
1007  Hariger. 


1474  Chronica  minor. 
1517  Krantz. 


b.  Speclelle. 

Aa.  Unbestimmte  nnd  sagenhafte  AnfSnge  der  Bekehrung 

des  rOmisehen  Deutsehlands. 


I.  KheinliKnder. 

1.  Eisaas,  Trier,  CSIn  und  Tongern. 

Yita  SS.  Eucharii,  Yal.  et  Mat. 
De  s.  Euchario  ep.  Trai. 
s.  I  Historia  s.  Materni  Coloniens. 
Legenda  s.  Materni  Trev.  ep. 
Yito  s.  Materni  Tungr.  ep. 
s.  m  De  s.  Marcello  ep.  Tangr. 

150  De  8.  Celso  ep.  Trev. 

8.  IXT  De  s.  Florentino  ep.  Trev. 

8.  II  De  s.  Auspicio  ep.  Trev. 

210  De  8.  Martine  ep.  Trev. 

236  De  s.  Andrea  ep.  Trev. 

c.  276  Vita  s.  Martini  ep.  Tuogr. 

Passio  s.  Gereonis. 

2.  Mainz. 

c.  100  De  s.  Crescente  disc.  s.  Pauli. 

3.  Metz,  Toul  und  Verdun.**) 

992  »Adso  Derv.:  Catalog.***) 
s.  in  De  ä.  demente  presb.  Lugd. 

c.  152  Vita  s.  Patientis. 

c.  375      „    „  Mansueti  ep.  Tullens. 
s.  lY     .,    „  Amonis  ep.  Talleus, 
s.  II  De  8.  Simeone  ep.  Mett. 


4.  Die  Thebfiisohe  Legion  (287)  und  ilire  Ver- 

zweigung naoli  Deutscliland. 

Passio  s.  Mauritii  et  soc. 
Sigebertus  (de  pass,). 
Vita  s.  Verenae. 
Acta  SS.  Tyrsi  et  soc. 
Martyrium  ss.  Victoris,  Ursi. 
De  8. 'Maxime  mari  et  mil. 
Passio  8.  Secundi  mart. 
Translatio  s.  unius  mÜitis. 

5.  Die  li.  Ureuia  und  die  iOOOO  Jungfrauen  in 

Cöln. 

Pa.ssio  8.  ürsulae  et  soc. 
Vgl.  De  8.  Candida  virg. 

U.  Donauländer* 
1.  Das  erste  Rätien. 

8. 1  Vita  s.  Beati  Vindoc. 


c.  182 


1? 


1» 


Lucii  reg.  Brit. 


2.  Das  zweite  Rätien.  Augsburg. 

303  De  s.  Dionysio  ep.  Aug. 

304  Vita  s.  Afrae. 
304  De  s.  Afro. 

s.  IV  Vita  8.  Narcissi. 


*)  Dass  hier  auch  viele  Onellenschrifteo  aas  der  Profangeaobichte  Deutschlands  Stoff  bieten ,  versteht  sich  von 
selbst  nnd  ist  das  Auffinden  der  betreffenden  durch  die  folgrende  fiintheilung  nach  Jahrhunderten  möglichst  erleichtert. 

**)  Wir  rechnen  diese  hier  noch  zum  mittelalterlichen  Deutschland ,  da  sie  erst  durch  Heinrich  II  1369  demselben 
entfremdet  wurden  (Friede  von  Chateau  Cambresis).  Lothringen  ging  durch  den  Vertrag  von  Vauoelle  fiir  unser  Vater- 
land 1566  verloren. 

*)  Die  Quellenschiiften  fUr  das  betreffende  Bisthum  sind  durch  einen  vorgesetzten  *  bezeichnet. 


1674 


ANHANG 


3.  Noricum.   Loroh  a.  d.  Enns. 

*Chronicon  Laur.  et  Fat.  ep.  268 

—  1216. 
»Beroard.  Cremif.  NM.  2.  268  — 

1320. 
s.  IV  De  s.  Laurentio  mart.  presb. 


8.  II    „   „  Juventio  s.  Ev. 
304  Vita  8.  Floriani  princ. 


308 


»    ji 


Maximiliani. 


4.  Pannonien. 

8.  lY  Yifa  s.  Quirini  mart.  ep.  Sisc. 


Bb.  OrQndung  christlicher  Kirchen  im  rSmischen  Dentsehland. 


I.  Rheinländer. 

I.   Das  erste  Belgien   (Belgica  prima,   Gallia 
Belgica). 

a.  Trier, 

*Catalogi  episc.  Trevirens.*) 

•Gesta  Treverorum. 

*  Nomina  episo.  Trevir. 
*Series  archiep.  Trevir. 

c.  335  Vita  s.  Agritii. 

349     ,,    „  Maximini  ep.  Trev. 
s.  IV     „    „  Lubentii  presb. 
„    „  Paulini  ep.  Trev. 
381  De  8.  Bonosio  ep.  Trev. 
c.  386    „    „  Britonio  ep.  Trev. 
398  Vita  8.  Felicia  archiep.  Trev. 
De  8.  Severino  TaDgr. 
8.  IV    „   „  Metropolo  ep.  Trev. 
8.  V    „   „  Severe  ep.  Trev. 
8.  V    „    „  Marc  ep.  Trev. 
c.  409    „   „  Legontio  ep.  Trev. 
ante  450  Acta  8.  Auctorie  ep.  Trev. 
c.  458  De  s.  Cyrillo  ep.  Trev. 
c.  470    „   „  Mileto  ep.  Trev. 
c.  480    „   „  Mode8to  ep.  Trev;. 

b.  Metx, 

*Paula8Diaconus:  liber  de  ep.Mett. 

*  „  «      :  Versus  de  episc. 
Mett 

*Catalogi  episc.  Mettensiam. 

*Serie8  episc.  Mettensiam. 
8.  II  De  8.  Simeone  ep.  Mett. 
8.  III  Vita  8.  Adelphi. 
325  De  8.  Legontio  ep.  Mett 


c. 


8.  IV 
390 
460 
496 
c.  420 
489 

Toul 


11 

11 
11 


Caeleste. 
Expletio. 
Go8selino. 
Firmino. 

Urbicio  ep.  Mett. 
Romano  ep. 


*Catalogus  episc.  Tollens. 
*  Gesta  episc.  Tullens. 


*Series  episo.  Tollens. 
c.  478  De  s.  Auspicio  ep. 
f.  362  Passio  s.  Eliphii. 
c.  500  De  8.  Eacherio  et  Falc. 

d.  Verdun. 

*Bertarius  can.  S.  Vit 
•Series  episc.  Virdun. 
c.  470  De  s.  Pulchronio. 
ante  f  De  s.  Mauro, 
8.  V  -{    „   „  Salvino  et  }  epp.  Vird. 
med.  I   „   ,«  Aratore 


eti 


2.  Das  zweite  Germanien. 

a.  Cöln, 


8.  V  Vita  8.  Severini  ep.  Col. 
418     ,)     „  Evergisili  arch.  Col. 
451  De  8.  Pantaio. 

b.  Tongern  (Mastrieht), 
*  Hanger, 
c.  300  De  8.  Maximino  ep.  Tungr. 
8.  m    „    ,.  Navito. 
276  Vita  s.  Martini  ep.  Tungr. 


8.  IV 
8.  IV 


„     ,,  Servatii  ep.  Tungr. 
De  8.  Severino  Tungr. 


11 


„  Valentine  ep.  Tungr. 

3.  Das  erste  Qerroanien. 

a.  Mainx. 

*Megenfridu8  mon.  Fuld. 
8.  IV  Vita  8.  Maximi  ep.  Mog. 
406     „    „  Albani  mart.  Mog. 

b.  Strassburg. 

*  Versus  de  episc.  Argent. 
p.  346  De  8.  Amando  ep.  Arg. 
8.  IV    „    „  Justo  seu  Justine  ep.  Ai^. 

n.  Donauländer. 

1.  Rätien. 

c.  440  Vita  8.  Valentini  ep.  Passav. 

2.  Noricum. 

482  Vita  s.  Severini  abb.  et  Nor.  ap. 


Cc.  Ton  Clodwlg  dem  Orfinder  des  Frankenrelchs  486  Ms  zum 

ewigen  Landfrieden  1495. 

I.  Franken.  Unter  den  Merounngem, 

Bekehrung.  Vita  8.  Columbani. 

Gregorius  Ttir. 
Vita  s.  Remigii  auct.  Hincm. 


11     11 


Corbiniani. 


Aimoinus. 
Vita  s.  Vedasti. 
Fortunatus  Ven.  (carm.). 


i\    j? 


Galli. 


615?  Columba  sive  Columbanus:  Epistel. 
755  Vita  s.  Bonifacii  arch.  Mog. 

8.  Bonifacius  arch.  Mog. :  Epistolae. 


*)  Bio  Quellenschriften  für  das  betreffende  Bisthtun  sind  durch  einen  vorgesetzten  *  bezeichnet. 


ANHANG 


1675 


Bistkümer. 
a.  Trier. 


c.  470 

c.  480 

532 

c.  566 

574 
c.  596 


656 

657 

c.  672 

s.Yn 


707 
713 


814 

993 

1066 
1078 

1127 
1152 


1259 
1286 
1299 


1354 
b.  Metz 


♦Catalogi  ep.  Trevir. 
♦Gesta  Treverorum. 
*  Nomina  episc.  Trevir. 
♦Series  arch.  Trevir. 

5.  u.  6.  Jahrh, 

De  s.  Mileto. 

„    „  Modesto. 

„    „  Abninculo. 
Vita  s.  Nicetii. 
Nicetias  ep.  Trev. 
De  s.  Rustioo. 
Yita  8.  Magnerici. 

7.  Jahrh. 

Yita  8.  Modoaldi. 
De  8.  Numeriano. 
Yita  s.  Basini. 
„     „  Wendelini. 

8.  Jahrh, 

Yita  s.  Hildiüfi. 
„     „  Liutwini. 

9,  Jakrh. 
Amalarius  Fortonatos. 

10.  Jahrh. 

Yersus  de  Ekberto. 

11.  Jahrh. 

Yita  8.  CJonradi  arch. 
Epitaphium  Conradi  arch. 
Epistola  ad  Udonem. 

12.  Jahrh. 

Gesta  Godefridi  arch. 
Gesta  8.  Adalberonis  arcL 

13.  Jahrh. 

Gesta  Amoldi  archiep. 

Gesta  Henrici  arch.  Trev.  (de  Fin- 

Gesta  Boemundi.  [stingen). 

14.  Jahrh. 

Gesta  Baldewini  de  Lucz. 


c.  650  De  8.  Godone. 

c.  694  Yita  s.  Chlodulphi.. 


s.YI 
c.  500 
c.  530 
c.  545 
c.  550 


c.  640 
642 


*  Paulus  Diaconus:  über  de  episc. 

*  ,,  „         Yersus  de  episc. 
*Alpertu8  S.  Symphor. 

*  Catalogi  ep.  Mettens. 
*Catalogus  ep.  Mettens. 

*  Gesta  episc.  Mettens. 

*  Series  episc.  Mettens. 

6.  Jahrh. 

De  8.  Auetore  ep.  Mett. 
Feiice  ep.  III. 
Agatumbro. 
Gramatio. 
Yillico. 
Phronimo. 


17 

17 
?7 
11 


7.  Jahrh. 

Yita  8.  Arnulfi  ep.  Mett. 
Goerici. 


8.Yni 
c.  700 

707 
8.Yni 

766 

791 


822 
857 
875 


8.  Jahrh. 

De  8.  Amoaldo. 
Yita  s.  Landrici  ep.  Mett. 
De  8.  Abbone. 
,,    „  Aptadio. 
Yita  8.  Ohrodegangi. 
Epitaphium  Rotgaugi. 
De  8.  Angelramno. 

9.  Jahrh. 

De  8.  Gondulpho. 
Epitaphium  Drogonis. 
Adventii. 


11 


10.  Jahrh. 

940  De  V.  Bennone. 
964  De  Adalberone  l. 
984  Yita  Deoderici  l. 

Epitaphium  Theoderici. 

11.  Jahrh. 
1005  Yita  Adalberonis  IL 

12.  Jahrh. 
1120  Yita  Theogeri  ep. 

14.  Jahrh. 
1387  Yita  b.  Petri  de  Luxemb. 


c.  Toul. 


s.Yin 


962 
994 


*Adso  Derv.:  Catal. 
*Catalogus  ep.  Tullens. 

*  Gesta  episc.  Tullens. 

*  Series  episc.  Tullens. 

6.—  8.  Jahrh. 

Miracula  s.  Apri  (sec.  YI). 
De  8.  Jacobo  ep.  Tüll. 

10.  Jahrh. 

Acta  8.  Gauzlini  ep.  TuU. 
Yita  s.  Gerardi  ep.  TuU. 


d.  Yerdun. 

*Bertarius  can.  S.  Yit. 
*Hugo  Flavin.:  Chron. 

*  Lauren tius  de  Leodio. 

*  Series  episc.  Yird. 

6.—  8.  Jahrh. 

Translatio  8.  Firmini  ep.  Yird. 
Yita  8.  Yitoni  ep.  Yird. 

„  Pauli  ep.  Yird. 

,,  Magdalvei  ep. 

9.— 11.  Jahrh. 

Dado  ep.  Yird. 
Theodericus  ep.  Yird. 


529 
649 
762 


11 
1» 


923 

1089 

e.  Cöln. 


11 


n 


'^Catalogi  archiep.  Colon. 
*Catalogus  archiep.  Colon. 
•Caesarius  Heisterb.:  Catal. 

*  Chronica  comitum  ...  et  archiep. 

*  „        praesulum  et  archiep. 
*Jacobus  de  Susato:  Chronicon. 


1676 


ANHANG 


•Northof:  Catal. 
*Series  archiep.  Colon. 

6.—  8.Jahrh. 

c.  663  Vita  s.  Cuniberti. 

752  „     „  Agilolfi. 

753  De  b.  Hildegaro. 

10,  Jahrk, 

925  Herimannus  I  Colon,  arch. 
965  Vita  s.  Brunonis  arch. 

IL  Jahrh, 

1021  Vita  8.  Heriberti  arch. 
1056  Herimannus  n  Colon,  arch. 
1065  Vita  8.  AnnoDis  arch. 

12.  Jahrh. 

1131  Fridericus  arch.  Colon. 
1167  Epitaphium  Rainaldi  arch. 

13.  Jahrh. 

1225  Vita  8.  Engelberti  arch. 
1232  Fragmenta  de  Henrico  I. 

f.  Mastricht  (Lüttich). 

*Harig6r  abb.:  Oesta. 
*  Anseimus  Leod.  can. 
*Aegidius  Aur.  Vall. 
*Gesta  episc.  Tungr. 
*Rudolphu8  de  Rivo. 
*Series  episc.  Tungr. 

6.  Jahrh. 

558  Vita  s.  Domitiani  ep.  Trai. 
c.  580     „    ,,  MoDulphi  ep.  Trai. 
8.  VI  ex.     „     „  Gondulphi  ep.  Trai. 

7.  Jahrh. 

646  De  8.  Johanne  Agno. 

652  Vita  s.  Amandi  ep.  Trai.  (f  675). 

662     „     „  Remacli  ep.  Trai.  (f  668). 

Lüttich. 

7.  u.  8.  Jahrh. 

672  Vita  s.  Theodardi  ep.  Leod. 
„     „  Lamberti  ep.  Leod. 


708 

727     „     „  Huberti  ep.  Leod. 

746  De  s.  Floreberto  ep.  Leod. 

9.  Jahrh. 
810  Ghaerbaldus  ep.  L. 

10.  Jahrh. 

971  Vita  8.  Everacli  ep.  Leod. 

11.  Jahrh. 

1018  Vita  8.  Balderici  ep.  Leod. 
1021     „     b.  Wolbodonis  ep.  Leod. 
1037     „     8.  Reginardi  ep.  Leod. 

Epitaphium  Reginardi  ep.  Leod. 
1075  Dietwinus  ep.  Leod. 

12.  Jahrh. 

1121  Vita  b.  Friderici  ep.  Leod. 
Epitaphium  Friderici  ep.  L. 
1192  Vita  Alberti  ep.  Leod. 


g.  Mainz. 

'^Megenfridus  mon.  Fuld. 
*Catalogi  episc.  Mogunt 
*  Chronica  de  episc.  Magunt 
*Chronicon  archiep.  Mog. 
*Heylman. 
*8erie8  arch.  Mog. 

6.— 8.  Jahrh. 

632  Legenda  s.  Aurei  episc. 
755  Vi&  s.  Bonifacii  arch. 
786     „     „  Lulli  arch. 
Epitaphium  Lulli  arch. 

9.  u.  10.  Jahrh. 

813  Epitaphium  Riculfi. 
825  „  Haistulfi. 

847  „  Otgarii. 

856  Vita  b.  Rabani  Mauri. 
891  De  s.  Sunzone  arch. 
936  De  V.  Hildeberto  arch. 

IL  Jahrh. 

1011  Vita  b.  Wüligisi. 
1023  Synodus  Aribonis. 
1031  Epitaphia  Aribonis. 
1051  Vita  8.  Bardonis. 

12.  Jahrh. 

1160  Vita  Amoldi  arch. 

Anonymi  narratio  de  caede. 

13.  Jahrh. 

1305  Bernardus(^.:Gerhardus)  archiep. 

h.  "Worms. 

*Chronicon  Wormatiense. 

6.—  8.  Jahrh, 
Vita  8.  Ruperti  Saüsb.  ep. 

IL  Jahrh, 

1025  Vita  Burchardi  ep.  Wonn. 
Burchardus  "Wonn. 

i.  Speier. 

*Catalogus  ep.  Spir. 
*Seffried  de  Mutterstadt 
*8eries  ep.  Spir. 
1039    De  b.  Reginbaldo. 

n.  Alamannen. 

Bekehrung, 


Vita  8.  FridoHni. 
Columbani. 
Galli. 
Trudberti. 
Pirminii. 
Vedasti. 


Bisthümer. 

a.  Strassburg. 

*Ellenhardus:  Catal. 

*Serie8  ep.  Argent, 

*  Versus  de  episc.  Argent 

6.— 8.  Jahrh, 
G78  Vita  s.  Arbogasti. 


s.  vin 


n 


w 


Florentii. 


ANHANG 


1677 


9.  Jakrh, 
840  Epitaphium  Bemaldi. 

14,  Jahrh, 
1353  Qesta  Bertholdi  de  Buohecke. 

b.  Basel. 

*CataIogQS  ep.  Basi]. 
*6erung:  Catal.  ep.  Basil. 
^Series  ep.  Basil. 
*yitae  episc.  Basileens. 

6.—  8.  Jahrh. 
640  De  8.  Bagnacharo. 

9.  Jahrh. 

823  Haito  ep.:  Capitula. 
825  Nota  de  Odaliico. 

0.  Constanz. 

*Serie8  ep.  Constant. 
*Liber  decimationis. 
*    „      taxationis. 
*Maiilii]s:  Catalogos. 

10.  Jahrh. 

920  Salomo  HI  ep.  Const. 
976  Vita  s.  Conradi  (ex  Guelf.). 
995     „     „  Gebehardi  ep. 
Passio  s.  Pelagii. 

d.  Char. 

e.  Augsburg. 

*Gatalogu8  ep.  August. 
*Serie8  ep.  August. 
^Meisterlm. 

4. —  9.  Jahrh. 

8.  IV  Vita  8.  Narcissi. 

654     „     „  "Wictei]pi. 

661     „     „  Tozzonis  ep. 

809     „     „  Simperti  ep. 
832?  De  b.  Nidgario. 

10.  Jahrh. 


909  Vita  8.  Adalberonis  ep.  Aug. 
973     „     „  üdalrici  ep.  Aug. 


?? 


11.  Jahrh. 
1047  Epitaphium  Eberhardi  ep.  Aug. 

m.  Bayern. 

Christenthum  unter  den  Bayern. 

625  Vita  s.  Eastasii  abb.  Lux. 


c.  650 

652 

8.  VI.  VII 

c.  730 


11 


Agili  abb.  Resb. 
Emmerammi. 
„  Kuperti. 
,,     „  Corbiniani. 
871  Libellus  de  oonversione. 


71 
11 


Bisthümer. 

a.  Salzburg. 

*  Versus  de  ord.  comprov. 
*Gesta  archiep.  Salisb. 
*Catalogi  archiep.  Salisb. 
^Oatalogus  archiepisc.  Salisb. 
presul.  Juvav. 


11 


8.  Jahrh. 

723  Vita  s.  Ruperti  Salisb. 

730  Miracula  s.  Vitalis  ep.  Salisb. 

784  Vita  s.  Virgilii  Juvav. 

9.  Jahrh. 

821  Arno  Salzeburgens. 

Epitaphium  Amonis. 

Indiculus  Arnonis. 
836  Epitaphia  Adalrammi. 
859  Epitaphium  Liutprammi. 

11.  Jahrh. 

1023  Miracula  s.  Hartwici  arch. 
1088  Vita  8.  Gebehardi  arch. 

Gebehardus  Salisb.:  Epistola. 

12.  Jahrh. 

1101  Passio  8.  Thiemonis. 
1147  Vita  Conradi  arch.  Sal. 

Epitaphium  Conradi. 
1164  Vita  8.  Eberhardi  arch. 

13.— 15  Jahrh. 

1274  Constitutiones  Salisb.  concil. 

1310  Concilia  Salzburgensia. 
1420  Concilium  Salzb. 

b.  Pas  8  au  (738  hierhin  von  Lorch  über- 

tragen). 

*  Versus  de  ord.  comprov. 
*Bernardus  Cremif.:  De  ordine. 
*Catalogus  ep.  Patav. 

*  „        pontif.  Laur. 
*Hi8toria  ep.  Patav. 
*Notae  de  ep.  Patav. 
*Serie8  ep.  Patav. 

*  Indiculus  pervet. 

*  „         alius  perant. 
*Chron.  Laureac.  et  Patav.  arch. 

*  Schreitwein. 

440  Vita  8.  Valentini  ep.  Pass. 

991  Pilegrinus  Laur. 
1091  Vita  s.  Altmanni  ep. 
1147  Beginbertus  ep.  Pat 
1191  Wolfger  von  Ellenbr. 

c.  Freising. 

*Catalogus  episc.  Salisb. 

*De  priviiegus. 

•Gesta  episc.  Frising. 

*Serie8     „  „ 

c.  730  Vita  s.  Corbiniani. 
1078  Versus  de  EUenhardo. 
1158  Otto  Frisingensis. 

1311  Versus  ad  Emchonem. 

d.  Regensburg. 

*  Catal ogus  episc.  Salisb. 

*  Andreas  presb.  Ratisb.:  Chron.  ep. 
*Chronicon  episc.  Ratisb. 
*Series  episc.  Ratisb. 

8.  Jahrh. 

761  De  8.  Garibaldo  s.  Gaub. 
8.  Vni  Vita  8.  Erardi  episc. 


1678 


ANHANG 


10.^12.  Jahrh. 

931  De  b.  Tutone. 

972  Epitaphium  Michaelis. 

994  Vita  8.  Wolfkangi. 

Translat.  s.  Dionysii  Areop. 
1132  Vita  Cunonis. 
1185  Carmen  in  laudem  Cunonis  II,  vid. 

p.  1258. 
1262  Legenda  b.  Alberti  Magni  (f  1280). 

e.  Sehen  (später  Brixen  in  Tirol). 
•Versus  de  ord.  comprov. 
*Catalogus  episc.  Salisb. 

5. — 7,  Jahrh. 

f.  424  De  s.  Lucano  ep. 

c.  640    ,,    „  Ingenuino  sive  Gen. 

11,  12,  Jahrh. 

1015  De  s.  Albino  seu  Albaino  ep. 
1164  Vita  b.  Hartmanni. 

Hartmannus  ep.  Brixin. 

IT.  Thtiringen  und  Ostfranken  (Maingegend). 

Bekehrung. 

Vita  s.  Kadcgundis. 

„     „  Bilihiidis. 

„     „  Kiliani. 

„     „  Bonifacii  ai*ch.  Mog. 
Bisthümer. 

a.  Würzburg. 

•Catalogus  ep.  Herbip. 

*Friess. 

*Catalogus  episc.  Wirziburg. 

7.  8.  Jahrh. 

689  Vita  s.  Küiani. 

754     „     ,,  Burchardi  ep.  Herbip. 

794     ,,     „  Megingaudi. 

11.  Jahrh. 

1045  De  s.  Brunone  ep.  Herb. 
1090  Vita  b.  Adalberonis  ep.  Wirz. 

b.  Eichstädt. 

•Anonymus  Haserensis. 

*Gesta  episc.  Eichstet. 

•Series     „  „ 

•Gundecharus:  Liber  pontif. 

•Thomas  notarius. 
c.  786  Vita  s.  Willibaldi. 
1075  De  b.  Gundecharo. 
1464  Johannes  ep.  Eystetensis. 

c.  Erfurt  (Mainz). 

Vita  8.  Bonifacii.  Vgl.  oben  No.I.g, 

d.  Bamberg  (gegr.   1007,  entstanden  aus 

Theilen  von  Eichstädt  und  Würzburg). 

•Arnulf US  Halberstad. 
•Catalogus  ep.  Babenb^ 
•Series  ep.  Babenb. 
•Vereus  memoriales. 
1139  Vita  8.  Ottonis  ep.  Bamb. 

y.  Saehsen. 

Bekehrung. 

Carmen  de  convorsione. 
Annales  Lauresh. 


Einhardus:  Annales. 
Vita  8.  Faronis. 

„     „  Suiberti. 
Passio  SS.  Ewaldorum. 
Vita  8.  Bonifacii  arch.  Mog. 

„     ,,  Sturmi. 

„     „  Lebuini. 

„     „  Liudgeri. 
Libellus  de  fund.  quar.  Saxon. 

Bisthümer, 

1.  WestfUen. 

a.  Co  In  (rechts  vom  Bhein  bis  zur  Lippe). 

s.  oben  pag.  1675  unter  Franken. 

b.  Münster. 

•Chronik  der  Bischöfe  von  M. 

*  „        Münsterische. 
•Florenz  v.  Wevelinkhoven. 

809  Vita  s.  Liudgeri. 
1424  Leben  Ottos  v.  d.  Hoya. 

c.  Osnabrück. 

•Reimchronik  der  Bisch,  v.  Osn. 
•Erdmann. 

9.  Jahrh. 

809  De  s.  Wihone  ep. 

11.  13.  Jahrh. 

1088  Vita  s.  Bennonis  ep.  Osn. 
1224  De  s.  Adolphe  ep. 
1237  Vita  s.  Ramerii  solit. 

2.  Engern. 

d.  Paderborn. 

•Series  ep.  Paderb. 

816  De  b.  Hathumaro. 
[836  Translatio  s.  LiboriL] 

857  Vita  s.  Meinolphi  archid. 
1036     „     „  Meinwerci. 
1058  De  b.  Paterno. 

e.  Minden. 

•Series  ep.  Mindens. 
•Hermannus  de  Lerbeke:  Chron. 

•  Verzeichniss  der  Bischöfe  zu  M. 
c.  800  De  8.  Herumberto  ep. 

c.  880  (De  SS.  martyrib.  Ebbeckesd.)  i.  e. 
Theodorico  ep.  etc. 

f.  Bremen. 

•Adamus  Bremensis. 

•Catalogus  ep.  Brem. 

•Chronicon  Brem.  breve. 

•Series  archiep.  Brem. 

•Historia  archiep.  Brem. 
789  Vita  s.  WiUehadi. 
915  De  b.  Hogero. 
1013  Vita  s.  Libentü. 

g.  Verden. 

•Series  ep.  Verdens. 
•Catalogus  ep.  Verdens, 
s.  IX  De  s.  Pattone  ep.  Verd. 
c.  800    „   „  Tankone  ep.  Verd. 
975    „  V.  Brunone  ep.  Verd. 


ANHANG 


1679 


3.  OslfhinkBü. 

h.  Hildesheim  (Elze). 

*Catalogtts  ep.  Hildesh. 
*ChroDicon  ep.  Hildesh. 
"^Ekkehardus  Üraug.  abbas  junior. 
*Series  ep.  Hildesh. 
875  De  s.  Altfrido  ep. 
c.  880  (De  SS.  martyrib.  Ebbeckesd.)  i.  e. 
Marquardo  ep.  ete. 
1022  Vita  s.  Bernwardi. 

Bemwardas  Hild.  ep. 
1038  Yita  s.  Oodehardi. 

4  NontthSringen. 

i.  Halberstadt. 

*Gesta  ep.  Halberet. 
*Series  ep.  Halberst. 
*Ver2eichniss  %der  Bischöffe  v.  H. 
827  De  8.  Hildegrimo. 
853    „   V.  Haimone. 
1324—1349  Gesta  Albeiii  II  ep.  Halb. 

k.  Magdeburg  (gegr.  967,  abgerissen  von 
Halberstadt). 
*Catalogi  archiep.  Magd. 
*Catalogus  archiep.  Magd. 
*Fragmenta  catalogi  arch.  Magd. 

*  Gesta  archiep.  Magd. 
*Narratio  erectionis. 

*  Nomina  archiep.  Magd. 
*Tagino. 

981  Vita  s.  Adalberti  arch.  Magd. 
1134     „     „  Norbei*ti. 
1325  Miracula  Burchardi  LEI  arch.  Magd. 

1.  Meissen  (gegr.  965). 
1106  Vita  s.  Bennonis  ep.  Misn. 

m.  Merseburg  (gegr.  968). 

*Chronicon  ep.  Merseb. 
1018  Thietraarus. 
1093  Vita  Weraheri  ep. 

5.  Nordalbingien. 

n.  Hamburg. 

*  Adamus  Bremensis. 
*Catalogus  ep.  Bremens. 
*Chronicon  Brem.  breve. 

865  Vita  s.  Anskarii. 


•Chronica  de  Traieoto. 
*Heda. 
c.  500  De  s.  Sulpitio  ep.  Trai. 
s.  VII  De  8.  Perpetuo. 
739  Vita  s.  Willibrordi. 
755     „     „  Bonifacii  arch.  Mog. 
775     „     „  Gregorii  Traiect  ep. 
838  Acta  s.  Friderici  ep.  Ultr. 
917  Vita  s.  Radbodi  ep. 

Vn.  Slayen  (Wenden). 

Bekehrung, 

Vita  s.  Amandi. 

„     „  Adalberti  ep.  Prag. 

„     ,,  Ottonis  ep.  Babenb. 
Einhardus:  Annales. 
Helmoldus. 
Vita  s.  Canuti  Lawardi. 

Bisthümer. 

a.  AI  den  bürg  (Oldenburg  in  Holstein),  gegr. 

956. 

*Series  ep.  Aldenburg. 
1065  De  s.  Johanne  ep.  Meg. 
1132  De  b.  Volkere  mart.  Sigebergae. 
1154  Vita  s.  Vicelini. 

b.  Ratzeburg  (gegr.  1154). 

*Series  ep.  Raceburgens. 
1178  De  b.  Evermodo. 
1204    „    „   Isfrido. 
1250    „   s.  Ludolpho  ep. 


1066  Acta  s.  Ansueri. 

ym.  Frianl  and  Kttrnten. 

1.  Patriarchat. 

Aquileja. 

*Catalogu8  patr.  Aquil. 
*Cronica  de  singulis  patr. 
*Chronicon  patriarch.  Aquil. 
*Series  patr.  Aquil. 
*Vitae  episc.  et  patr.  Aquil. 
1530  Bellonus. 


888 
936 

VI.  Friesen. 

Bekehrung. 


7»         1> 
«         11 


Rimberti. 
Unnis. 


Vita  s.  Amandi. 
„     „  Eligii. 
„     „  Lebuini. 
„     „  TVilfridi  ep.  Ebor. 
„     „  Egberti  presb. 
„     „  Suiberti  seu  Swib. 
„     ,,  Wulframni. 
Willibrordi. 


Bisthum. 

Utrecht. 


^f     11 


*  Gesta  ep.  Traiect. 
*Series    „        „ 
♦Beka. 


Carmen  de  Aquilegia. 
Chronica  der  Grafen  von  Cilli. 
Dedicationes  in  provincia  Aquil. 
Jacobus  de  ütino. 
Necrologia  Aquileiensia. 
Paulinus  Aquil.  patr. 
Sabellicus:  De  antiquit. 
Versus  de  destructione. 
Wolfger  von  Ellenbrechtskirchen. 

2.  Bisthümer. 

a.  Gurk. 

*Chronicon  episc.  Gurcensium. 
Chronicon  Gurcense. 
Epistola  de  morte  Ottonis  ep. 
Necrologium  Gurcense. 
*Series  episc.  Gurcens.  — 1700  (in 
AA.  SS.  Boll.  29.  Jun.  V.  p.  520). 
521). 

b.  Trient. 

Necrologium  Tridentinum. 
*Series  episc.  Trident.  — 1300. 


1680 


ANHANG 


D.  Deutsche  Ortsgeechichte. 


Aachen,  Aquisgranum: 

Albertas  Aquensis. 

Annales  Aqaenses. 

Chronik,  Aachener. 

Descriptio  qualiter  Karolos. 

Epistola  synodi  Aquisgr. 

Fragmentum  historio.  de  ooncil. 

Necrologium  Aquenße. 

Synodus  Aquens. 

Walahfridus  Stxabo:  Versus  de  imagino. 

Ädelberg,  Praem.- Kloster,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Adelberg. 

Admontf  Admuntum,  o.  s.  Ben.  in  Steiermark: 
Annales  Admuntenses. 
Chronioon  Admuntens. 
Engelbertus  Adm. 
Monaohus  Admuntensis. 
Necrologium  Adm. 
Passio  8.  Thiemonis  aroh.  Sal. 
Versus  de  abhatibus  Adm. 
Vita  s.  Gebehardi  arch.  Sal. 

Ägaunum,  vid,  St.  Maurice. 

Aldersbach,  Aug.-,  dann  Cist- Kloster,  Dioec 
Passau: 

Annales  Aldersbac. 

Alfeld,  Dioec.  Hildesheim: 
Henricus  Amoldi. 

Altaich,  Nieder-,  Altaha  inferior,  ord.  s.  Ben., 
Dioec.  Passau: 

Annales  Altahenses. 

„       ducum  Bavar.  Altah. 
Cataiogus  abb.  Alt 
Chronicon  Bav.  br.  anon.  Alt. 
De  advocatis  Altah. 
Eberhardus  Alt. 
Ezcerpta  Altah. 
Henricus  Steoro. 
Hermannus  Alt 
Iter  Altmanni. 
Necrologium  Alt  inf. 
Nomina  monach.  Altah. 
Notae  Altiüiens. 
Statuta  Altah. 

Altaich,  Ober-,  Altaha  superior,  unterhalb  Strau- 
bing, Dioec.  Regensburg: 
Necrologium  Alt  sup. 
Vita  s.  Alberti  sive  Adalb. 
„    SS.  Salomes  virg. 

Altdorf,  Ben. -Kloster.  Dioec.  Strassburg: 
Notiüae  Altorfenses. 

Altenmünster ^    Altonis  monast,  Ben. -Nonnen- 
kloster, Dioec.  Freisiog: 
Vita  s.  Altonis. 
De  b.  Euphemia  abb. 

Altenxelle,  monast  Vetero-Cellense,  ord.  Cist, 
Dioec.  Magdeburg. 

Annales  Vetero-Cell. 
DedicatioDes  variorum  altarium. 
Necrologium  Vet  -  Cellense. 

Amelunxbom,  ord.  Cistei'c,  Hrzgth.  Braunschweig: 
Necrologium  Amelungsb. 


Ammensieben,  Ben. -SU.,  Prov.  Sachsen: 
Chronioon  Ammensl. 

Amorbaeh,  am  Odenwalde,  Kloster,  Dioec.  Würz- 
bürg: 

De  s.  Amore  abb.  I. 

Andagium,  Andaginense,  Andoin,  md.  St  Hubert. 

Andeehs,  Bayern: 

Chronik,  Dye,  und  das  (p.  302). 
Vita  s.  Rathonis  com. 

Andernach,  Cist -Kloster,  Dioec.  Trier: 

Fundatio  monasterii  s.  ILiriae  Andern. 

Andlo,  Andlatc  im  Elsass: 

De  8.  Richarde  imper. 
Petrus  de  Andlo. 

St.Andrä,  a.  d.  Traisen,  Oesterreich  unt  d.£ans: 
Necrologium  S.  Andreae. 

AnhaU,  Grafschaft: 

Genealogiae  oomitum  Anhaltin. 

Ansbach,  Ben. -Kloster,  Dioec.  Würzburg: 
Necrologium  Ansb. 
Vita  s.  Gumberti. 

Aquitanien,  Provinz: 

Ademarus  Cabannens. 
Chronicon  Aquit. 

ArgefUoratum,  vid.  Strassburg. 

Amstein,  Präm.-KI.,  Dioec.  Trier: 
Historia  fundat  monast  A. 
Necrologium  Amst 

Aseaiüia,  vid.  Eschau. 

Au,  am  Inn,  Aug. -Kloster,  Dioec.  Salzburg: 
Necrologium  Augiens. 

Augia,  vid.  Reichenau,  Mehrerau  u.  Weissenau. 

Augsburg,  Augusta  Vindelic,  Alamannien: 
Adalbertus  prior. 
Annales  Angustani. 
Annales  SS.  Udalrici  et  Afrae. 
Cataiogus  ep.  Aug. 
Chronicon  Augustanum.  [1447. 

Chronik  der  Stadt  Augsburg.    1368— 

„  ,,         „  „  1409. 

Epistola  dericorum  Aug. 
Frank. 
Gebehardus. 

Gossen brot,  vid,  Meisterlin. 
Küchlin. 
Ludolfus  ep. 
Martyrologium  August 
Meisterlin. 
Mülich. 

Necrologium  Aug. 
Oudalscalcus  abbas. 
Series  ep.  August. 
Synodus  August  See.  X. 
Translatio  s.  MagnL 
Vita  8.  Adalberonis  ep.  Aug. 
Acta  8.  Afrae. 
Vita  8.  Conradi  ep.  Aug. 
b.  Horlucae. 


»7 


s.  Narcissi. 
„  Simperti. 


ANHANG 


1681 


Tita  s.  Tozzonis. 
,,     „  Udalrici  episc. 
„  "VVicterpi. 


s< 


"Wahraus. 

"VVittwer. 

Zin^. 

Aura,  0.  s.  Ben.,  Dioec.  Würzburg: 
Ekkehardus  üraugiensis. 

Aurea  Vallis,  vid,  Orval. 

Bamberg,  Babenberg: 

Adalbertus  diac.  Babenb. 
Annales  Babenb. 

,,       S.  Mich.  Bamb. 
„       S.  Petri  Babenb. 
Andreas  abbas  S.  Mich. 
Antiquitates. 
Arnoldns  Halberstad. 
Catalogus  ep.  Babenb. 
Dedicatio  ecclesiae  s.  Petri  B. 
Ebbe  monachns  Montis  s.  Mich. 
Epistolae  Bamberg. 
Heime  presbyter  S.  Jacobi. 
Necrologium  Bambergense. 
Notae  Babenberg.  sepolcrales. 
S.  Jacobi  Bab. 
S.  Petri  Bab. 
Registrum  Barghut. 
Series  ep.  Babenb. 
XJdtalricus  Babenb. 
Versus  memoriales. 
Yita  s.  Heinrici  IL  auct  Adalb.  diac. 
Eunegundae  imp. 
Ottonis  ep.  Bamberg. 


7' 


11        ?1 


V       « 


Banx,  Ben. -Kloster,  Dioec.  Würzburg: 
Fundatio  monasterii  Banzensis. 
Necrologium  Banzense. 

Basel,  Basilea: 

Aeneas  Sylv.:  Basilea. 

Annales  Basileenses. 

Brüglinger. 

De  s.  RisLgnacharo. 

Descriptio  Basileae. 

Erhard  von  Appenwiler. 

Gening. 

Gisilbert, 

Haito  ep.  Basil. 

Necrologium  Basiliense. 

Nota  de  Odalrico. 

OfFenburg. 

Series  ep.  Basil. 

Yitae  episcop.  Basil. 

Concil  in  Basel: 

Aeneas  Sylvius:  De  rebus  Basileae. 

„  „        Historia  conc.  Basil. 

„  ,,        libellus  dialogorum. 

Concilium  Basileense. 
Carlerius. 

Gattaro  von  Padua. 
Johannes  de  Ragusio. 
Johannes  de  Polemar. 
Johannes  de  Segovia. 
Johannes  de  Turonis. 
Liber  diumus  concilii. 
Ebendorfer:  Diarium. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


Patricius,  Aug.:  Summa. 
Petrus  ZateoensLS. 

Beatäieu,  Bellis  locus,  Waslogium,  DioecVcrdmi: 
Galfridus  de  Belle  loco. 
Richard  US  Bellilocensis. 
Yita  s.  Rodingi. 

Bebenhausen,  Cist.- Kloster,  bei  Tübingen: 
Annales  Bebenhusani. 

Belise,  zwischen  Tongern  u.  Mastricht,  Kloster, 
Dioec.  Lüttich: 

Yita  s.  Landradae. 

Benedtetbeiiren,  Buranum  monast.,  Pura,  Bene- 
dictoburanum ,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Annales  Benedictobur. 
Anonymi  Bened.  Burani. 
Carmina  Burana. 
Chronioon  Benedictobur. 

„        Burensis  monasterii. 
De  incendüs. 

Fundatio  monasterii  Bened. 
Gotschalcus  mon.  Bened. 
Necrologium  Benedictob. 
Notae  Buranae. 
Yita  8.  Anastasiae  patric.  (transi). 

Berehtesgaden ,  Aug. -Kloster,  Dioec.  Salzburg! 
Fundatio  monasterii  Berchtesgad. 

Bergen,  Ben. -Kloster,  bei  Magdeburg: 
Gesta  abbatum  Bergensium. 

Bergen  bei  Neuburg  in  Bayern: 
Necrologium  Bergense. 

Bern,  Bema,  Schweiz: 

Anonymi  aliqua  gesta. 

Cronica  di  Bemo  (vgl.  auch  Nachträge). 

Diesbach. 

Frickart. 

Justinger. 

Necrologium  von  Bern. 

Notae  Bernenses. 

Schilling. 

Bemried,  Auff.- Kloster,  Dioec.  Augsburg: 
Pamns  Bemriedensis. 

Beromünster,  Beronense  monast,  Aug.- Kloster, 
Dioec.  Constanz,  Canton  Luzem: 

Necrologium  Beron.  (i.  e.  Notae  necrol. 

Beron.). 
Nota  de  dedicat  Beronensi. 

Beuthen,  Oberscblesien : 

Rumor  de  submersione. 

Biberach,  Stadt  in  Oberschwabon : 
Burchardus  Biber. 

Biburg,  Ben. -Kloster,  Dioec.  Regensburg: 
Notitiae  fundationis  mon.  Biburg. 
Series  abbatum  Biburg. 

Bingen,  Binga,  am  Rhein: 

Yita  s.  Hildegardis. 
„    „  Ruperti  ducis. 

Bischofsheim  a.  Tauber,   Ben. -Kloster,   Dioec. 
Würzburg: 

Yita  s.  liobae. 

Bischof sxell ,  Episcopalis  Cella,  Canton  Thurgau: 
Necrologium  Episc.  Cellae. 

106 


1682 


ANHANG 


BUmdignyt  Blandinium,  in  der  Nähe  von  Gent: 
Annales  Blandin. 
Vita  8.  Wandregisili  (tranal). 

SLBlasien,  Ben.-Kloster  im  Schwarzwald,  Dioec. 
Constanz: 

Annales  S.  Blasii. 
Bemoldos  monachus  S.  Blasii. 
De  Y.  Beginberto  mon. 
über  constructionis. 
Neorologium  8.  Blasii. 
Otto  des  S.  Blasio. 

Blaubeuren,  Ben.-Kloster,  Dioec.  Constanz: 
Necrologitun  Blauburaniim. 

Bleidenatadt,  Ben.-Eloster  am  Main,  Dioec.  Mainz : 
Acta  s.  Fermtii. 
Neorologinm  Bleidenstad. 

Böddsken,   Aug. -Nonnen-,   dann  Ben.-Eloster, 
Dioec.  Paderborn: 

Yita  b.  Meinolphi. 

S,  Bonifacii  mon.  «»  Fulda. 

BoskUf  Ben. -Kloster  bei  Naumburg: 
Annales  Bosoviens. 
Historia  fundai  monasi  B. 
Langius,  Paul. 

Bosau,  Bosovia,  in  Holstein: 
Helmoldus. 

Batixanvüle  =  Busendorf. 

BrcMdenburg: 

Albertus  marchio  Brand. 
Carolus  lY  imp.:  Landbuch. 
Chronica  marchionum  Brandenb. 

„        principum  Saxoniae. 
Excerptum  Chronicae  princ.  Sax. 
Fragmenta  chronicae  ep.  Brand. 
Henricus  de  Antverpe. 
YTusterwitz. 

Braunsehwetg : 

Acta  s.  Auctoris  (tranalat,), 
Annales  8.  Aegidii  Brunsv. 

„       8.  Blasii         „ 
Botho. 
Chronica  8.  Aegidii  in  Brunsvig. 

„        ducum  de  Brunsv. 
Engelhusius:  Genealogia. 
Fehdebuch. 

über  memoriarum  8.  Blasii  Br. 
Machinatio  fratrum  Min. 
Narratiuncula  de  fund.  coenobiis.Crucis. 
Necrologium  8.  Blasii  in  Br. 
Ordinarium  ecclesiae  s.  Matthaei. 
Notae  8.  Blasii  Brunsv. 
PfafFenbuch. 
Porner. 

Rechenschaft,  Heimliche. 
Reimchronik,  Braunschweigische. 
Schichtboick. 
Schichtspiel. 
Telomonius  Omatomontanus. 

Brauweiler f  Brunwilre,  Ben.-Kloster,  Dioec.  Cöln: 
Actus  Bi-unwilar.  monasterii. 
Annales  Brunwillar. 
Catalogus  abb.  Br. 
Chronicon  Brunwylrense. 


De  V.  Erenfrido. 
Manegoldus. 

Neorologium  Brunwilar. 
Vita  s.  Wolfhehni. 

Breitenau,  Ben.-Kloster,  Dioec.  Mainz: 
Henricus  abbas  Breitenow. 

Bremen^  Brema: 

Adamus  Bremensis. 
Annales  Bremenses. 
Catalogus  ep.  BreuL 
Chronicon  Bremense. 
Goch,  Conr. 
Historia  archiep.  Brem. 
Necrologium  Brem. 
Presbyter  Brem. 
Rhode,  Joh. 
Rynesboixdi. 
Scriptum  vetus. 
Series  archiep.  Brem. 
Yita  8.  Anskarii. 
„    „  übentü. 
Riroberti. 


3» 


17 


Wolter. 


WiUehadi. 


Breilau  f  Yratislavia: 

Acta  Thomae  H  ep.  Yrat 
Annales  Wratislav. 

„       magistratus  Wratisl. 

,.      Wratisl.  maiores. 
Catalog.  ep.  Yrat 

Chronica  abbatum  B.  M.  Y.  in  Arena. 
Chronica  Lubensis. 
De  institutione  eccl.  Wratisl. 
De  expulsione  Judaeorum. 
De  persecutione  Judaeorum. 
Dlugossius. 
Eschenloer. 

Gesta  abbatum  mon.  s.  Yinc. 
über  fundationis  episcop. 
über  imperatoris. 
Necrologium  Yratislav. 
Notae  monialium  8.  Clarae. 
Rositzius. 

Series  episc.  Wratisl. 
Yita  s.  Ceslai. 

Brixen,  Brixina,  in  Tirol: 

Dedioationes  ecclesiarum  dioec.  Brix. 
Hartmannus  ep.  Brixin. 
Synodi  Brixin. 
Yita  b.  Hartmanni. 

Brühl f  Dioec.  Cöln: 

Necrologium  von  Brühl. 

Brunnbach y  Dioec.  Wiirzburg: 

Necrologium  Brunnbacense. 

Bürgein,  Schweiz,  Canton  Uri: 
Chronicon  Buiglense. 
Necrologium  Bürglense. 

Burghausen,  in  Oberbayern: 

Annales  Burghausenses. 

Busendorf,  Bosonis  villa,  o.  s.  Ben.,  Dioec  Metz: 
Notitiae  fundationis  monast  Bos.  villae. 

Camenx,  ord.  Cist,  Dioec.  Breslau: 
Annales  Kamenzenses. 


ANHANG 


1683 


Cammin,  Prov.  Pommern: 

Necrologium  Gamin. 
Notae  Camioenses. 

äSÄ^.  }  ««•  J^-Pte- 

Cappenberg,  Pra6m.-El.,  Dioeo.  Münster: 
plota  Cappenberg. 
Origo  monasterii  C. 
Vita  s.  Oodefridi  com.  Capp. 

,,    y,  Korberti  (additatn,), 

Chemnitx,  ord.  s.  Ben. ,  Dioec.  lieissen: 
Monsterbergius. 
Necrologium  Chemn. 

Cktemseef  o.  s.  Ben.,  Dioeo.  Salzburg: 

Necrologium  Cbiomensis  monast 

Chur  =  Cur. 

Cismar,  ord.  Gist.,  Dioec.  Lübeck: 

Necrologium  Cismariense. 

Begistrum  reliquiarum. 

Series  abbatum  Cismar. 

Clarentkalj  Kloster,  bei  Wiesbaden: 

Necrologium  Vallis  s.  Clarae. 
Werner  von  Saulheim. 

Coblem,  Confluentia,  Dioec.  Trier: 

Nota  dedicat  eccl.  s.  Castoris. 
Vita  8.  Castoris  presb. 
De  b.  Bitza. 

Cöln,  Colonia: 

Adolftts  arch.  Colon. 

Alouinus:  Inscript.  eccles.  mai.  CoL 

Annales  Agrippin. 

Colonienses. 

8.  Gereoois. 

S.  Petri  Col. 

Bemenses  et  Colon. 
Anno  archiep.  Colon. 
Amoldus  Heymricius. 
Aufzeichnungen,  CÖlner. 
Boich,  Dat  nuwe. 
Caesarius  Heisterbac:  Catalogus. 
Catalogi  archiep.  Colon. 
Catalogus  archiep.  Col. 
Chronica  praesulum  et  arch.  Col. 
Chronica  regia  Colon. 
Chronicon  arch.  Colon. 
S.  Martini, 
rhsrthmicum  Colon. 
Cronica  comit  et  princ. 

,,       van  der  hilliger  Stai 
De  b.  Helia. 
„   „  Hildegaro. 
„    „  Beginfrido. 
Dialogus  clerici  et  laici. 
Engelbertus  arch.  Colon. 
Fragmenta  de  Henrico. 
Fridericus  arch.  Colon.:  Epist 
Hagen. 

Heinrich  van  Beeck. 
Herimannus  Colon,  arch. 
Jacobus  de  Susato. 
Jahrbücher,  Cölner. 
Inventio  s.  Maurini. 
Johannes  ab  Hildesheim. 
Landiriede. 


1? 


11 


11 


Landes  Coloniae. 

Levoldus  de  Northof:  Catalogus. 

Liber,  Anton.  • 

Necrolo^um. 

Notae  Colonienses. 

Notae  8.  Gereonis. 

Notae  8.  Petri  Colon. 

OUverus  soholast  Colon. 

Otto  lY  imp.:  Pactum  cum  Adolfe. 

Passio  8.  ürsulae. 

Prosarelation. 

Beimchronik  üb.  d.  Cölner  Unruhen. 

S^es  arch.  Gel. 

„      abbatum  8.  Martini. 
Soester  Fehde. 
Suderman. 

Thiodericus  aedituus. 
Translatio  s.  Albini  mart 

„        „  Patrocli. 
Vita  8.  Agüolfi. 

„    „  Annonis. 

„    „  Brunonis  arch. 

„    „  Cuniberti. 

„    „  EngelbertL 

„    .,  Evergisili. 

„    „  Heriberti. 

„    „  Beinoldi  mon. 

„    „  Wolfhelmi. 
Weverslaicht 

Colbatx,  ord.  Cist,  Dioec.  Cammin: 
Annales  Colbazenses. 

„       Danici  Colbaz. 
Necrologium  Colbaz. 
Notae  Colbazenses. 

Colmar,  im  Elsass: 

Annales  Colmarienses. 
Chronicon  Colmariense. 
Chronik  von  Colmar. 
Notae  Colmarienses. 

Comburgt  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Würzburg: 
Fundatio  monast  Combuiigensis. 

Constanx,  Constantia: 

Bemhardus  schol.  Const. 

Bemoldus  mon.  8.  Blasii:  Apol. 

Catalogus  ep.  Constant 

Henricus  de  Klingenberg. 

Herimannus  ep.  Const. 

Liber  decimationis. 

Manlius:  Chronicon. 

Necrologium  C. 

Passio  8.  Pelagü  mart  Const 

Salomo  ep.  Const. 

8eries  ep.  Const 

Stetter. 

Vita  8.  Conrad!  ep. 

„    „  Gebehardi  ep.  Const 
Warmaunus. 

Weltchronik,  Konstanzer. 
Coneil.  1415—17. 

Acta  caesaris  8igism. 
Aeneas  Sylv.:  Germania. 
Andreas  de  Banduf. 
Anonymi  calcaria. 

„        epist  ad  Sigism. 
obtestatio. 


»1 


106' 


1684 


ANHANG 


Auctoris  anon.  oratio. 


« 


panegyr. 
sermo. 


7^ 


Bernardus  Baptisätas. 

Broda. 

Gapitulam  monacb.  Bened. 

Censura  articuloram. 

GoDciliam  Constantiense. 

Declaratio  nationis  Gall. 

Decreta  reformatorii. 

Decretales  reforzn. 

Descriptio  perbrevis. 

Fillastre.  • 

Gebhardus  Dacber:  Historia. 

Geleitsbrief. 

Hieronymus  de  Praga. 

Hotricus. 

Hagenettas. 

Hus,  Job. 

Jacobus  de  Cerretanis. 

de  Misa. 

Laudensis. 
ImpugDatio. 
Ingbirami  di  Frato. 
Jobannes  Zacharia. 
Mauritius  de  Praga. 
Origo  concilii  Gonst 
Petrus  de  Alliaco. 
Boeder. 
Statius. 

Statuta  ill.  collcgii. 
„       reformatorii. 
Stephanus  de  Praga. 
Summa  concilii. 
Tbeodoricus  de  Monasterio. 

„  de  Niem. 

Ulrich  von  Kicbenthal. 
Vaquerus. 
Vitalis  Yalentinus. 
Vrie. 
Zabarella. 

Corvei,  Corbeia  nova,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Paderborn ; 

Annales  Gorbeiae. 

„       Gorbeienscs. 
Gatalogus  abbatum  Gorb. 
Gbronicon  Gorbeiense. 
De  b.  Druthmaro  abb. 
De  8.  Ludolfo  abb. 
Martine  mon. 
Stephane  episc.  mart. 
Epistola  Gorbeiensium. 
Gualdo  mon. 

libellus  antiqui  scriptoris. 
litania  Gorbeiensis. 
litaniae  binae. 
Notae  Gorbeienses. 
Notitiae  fundat.  monasi  Gorb. 
Schnackenburg. 
Translatio  s.  Viti. 
Vita  8.  Adalhardi. 
Anskarii. 
Unnis. 


«    » 


^? 


17 


»1        H 


„    „  Walae. 
"VV'arinus, 
Westerrodus. 


Wibaldus  abbas  Gorb. 
Widukindus. 

Oremtfanum  =  Eremsmünster. 

Our  oder  Chur: 

De  BS.  Placido  mart  et  Sigisb. 
Lex  Romana  Raet  Guriensis. 
Necrologium  Curiens. 
Remedius  Gur.  ep. 
Remigius      „     ,, 
Wido  ep.  Curiens. 

Cfxamotcanx ,  Praem.-  Nonnenkl. ,  Dioec.  Breslau : 
Necrologium  Gzamowanc. 

Danxig: 

Aufzeichnungen,  Amtliche. 

Beyer. 

Ghronik,  Danziger. 

Lindau. 

Lubbe. 

Necrologium  Dantiscanum. 

Ordenschronik. 

Weinreich. 

Deggingen,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Necrologium  Deggingense. 

Denkendorf y  o.  s.  Sepulcri,  Dioec.  Gonstanz: 
Necrologium  Denkendorfense. 

S,  Deodat,  Vallis  Gallilaeae ,  Juncturae ,  Dioec.  Toul : 
Vita  8.  Deodati  ep.  Niv. 

Demeburgf  Prov.  Hannover: 

Necrologium  Demeburg. 

Detäx,  Tuitium,  o.  s.  Ben.,  Dioec-  Göln: 
De  b.  Helia  (Volperto). 
Lambertus  Tuitiensis. 
Necrologium  Tuitiensis  abbatiae. 
Rupertus  abbas  8.  Heriberte 
Thiodericus  aedituus. 
Vita  8.  Heriberti. 

Diessen,  Aug.- Kloster  zwischen  Augsburg u. Ulm: 
Gatalogus  praeposit 
Gbronicon  Diessense. 
De  fundatoribus. 
Epitaphium  praelatorum. 
Keferloher. 

Necrologium  Diessense. 
Notae  Diessenses. 
Vita  b.  Mathildis  sive  Mechtildis. 

s.  Possidii. 

b.  Rathardi. 

„  Rathonis. 

Dietkirehen,  a.  d.  Lahn,  Dioec.  Trier: 
Necrologium  Dietkirchense. 

Dtetramsxell,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Freising: 

Fundatio  coenobii  Dietrammi  GelUe. 

Dingolfing,  Niederbayem: 

Synodus  Dingolvingensis. 
Tassilo  dux. 

Dissibodenberg ,   o.  s.  Ben.,   zwei  Meilen   von 
Kreuznach,  Dioec.  Mainz: 
Annales  S.  Disibodi. 
Vita  s.  Disibodi. 

DonauwÖrthf'WeTdeai,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Bertholdus  abb.  8.  Grucis  W. :  Narratio 
quomodo. 


11 


11 


ANHANG 


1685 


Monomeuta  Werdensia. 
Necrologium  s.  Crucis  Werd.  mon. 

Dortmund,  Tremonia,  Dioec.  Paderborn: 
Chronik  der  Pseudorektoren. 
Henricus  de  Broicke. 
Nederhoff,  Joh. 
Kerkhoerde,  Joh.  u.  Rein. 
Vita  s.  Heinoldi  mon.  et  mart. 
Westhoff. 


Dresden  : 


Chronicon  Dresdense. 


Drübeek: 

Necrologium  Drübecense. 

Durrensiein: 

Necrologium  Durrensteinidnse. 

Düsseldorf: 

Necrologium  Dusseldorpiense. 

Eberbtich,  ord.  Cist,  Dioec.  Mainz: 

Chronicon  archiep.  Mogunt  Eberb. 
Necrologium  Eberbacense. 
Notae  Eberbacenses. 

Ebemdorf,  o.  s.  Aug. ,  im  Jaunthal  in  Kärnten ; 
Necrologium  Ebemdorfense. 

Ebersberg,  Ben.-Xlo8ter,  Dioec.  Freising: 
Carmen  in  laudem  Roberti. 
Catalogus  abbatum  Ebersp. 
Chronicon  Ebersbergense. 
Epitaphium  Willirammi. 
Necrologium  Ebersb. 
Nomina  dominorum  Ebersp. 
Nota  Ebersperg. 
Vitus  prior. 

Ebersheimmünster y  Novientum,  unterhalb  Schiet- 
stadt, 0.  s.  Ben.,  Dioec.  Strassburg: 
Chronicon  Ebersheimense. 

Ebraeh,  Kloster- Ebraek,  ord.  Cist,  Dioec.  Würz- 
burg: 

Engelhardus  abb.  Ebrac:  Miracula. 
Fundatio  monasterii  Eberacensis. 
Necrologium  Ebracensis  monast. 

Echiemach,  Eptemacum,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Trier: 
'  Catalogus  abbatum  Eptem. 
Chronicon  Eptemacense. 
Fragmentum  histor.  ex  Libro  aureo. 
Monumenta  Epternacensia. 
Necrologium  Eptemac. 
Theodoricus  monachus  Eptem. 
Tbioiridus  abbas  Eptem. 
Vita  s.  Willibrordi. 

Eichstädt,  Bayern: 

Anonymus  Haserensis. 
Conradus  de  Kastei. 
De  b.  Gundecharo. 
Gesta  episc.  Eichstet 
GundecharUs  episc:  Liber  pont 
Henricus  (de  Rebdorf)  Surdus. 
Johannes  ep.  Eystet. 
Necrologium  Eichst. 
Otto  Eichstet. 
Philippus  episc. 
Series  episc.  Eichstet. 
Thomas  notarius. 
Vita  s.  Willibaldi. 


Eimbeek,  Hannover: 
Engelhusius. 
Lange,  Tid. 

Einsiedeln,  monasterium  s.Meginradi  inHeiemo, 
0.  s.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 

Annales  Einsidlenses. 
Heremi. 
S.  Meginradi. 

Bonstetten:  Von  d.  lobl.  Stiftung. 

De  V.  Eberharde  I  abb. 

Elogium  V.  Gregorii  abb.  Eins. 

Epitaphium  Herimanni  abb. 

Liber  Heremi. 

Necrologium  Eins. 

Notae  Einsidlenses. 

Vita  s.  Meginradi. 
Eisenwh: 

Johannes  de  Isenach. 

Legenda  de  ss.  patr.  Ysenac. 

Rothe,  Joh. 
Elehingen,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 

Notitia  fundationis  monast  Elching. 

EUwangen,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 

Annales  Elwangenses. 

Chronicon  Elwacense. 

Epitaphium  Hariolfi. 
„  Otberti. 

Ermenricus  Elwangensis. 

Gundrammus. 

Necrologium  Elwacense. 

Vita  8.  Hariolfi  fund. 
„    „  Magni  abb. 
S,  Emmeran,  Kloster,  vid.  Regensburg. 

Engelberg,  o.  s.  Ben.,  Kanton  Unterwaiden, Dioec. 
Constanz : 

Annales  Engelbergenses. 

Necrologium  Engelb. 

Versus  de  Berchtoldo  abb. 
Engelport,  Angelica  Porta,  bei  Beilstein,  Dioec. 
Mainz: 

Necrologium  Engelportense. 
Ensdorf,  Ben. -Kloster,  Dioec.  Regensburg: 

Annales  Ensdorfenses. 

Fundatio  et  notae  mon.  Ensdorf. 

Parfues. 

Eptemach  =»  Echtemach. 
Erfurt,  Erphesfurd: 

Annales  Erfurtenses. 
Erphesfurd. 
Erphordenses. 
„       S.  Petri  Erph. 
Chronica  minor. 
Chronicon  Erford.  civit 

„         S.  Petri  vulgo  Sampetr. 
Necrologium  Erford. 
Variloquus. 

Vita  s.  Severi  ep.  Eavenn.  {fransl?^, 
Emen,  im  Wallis: 

Necrologium  von  Emen. 
Erstein,  Ben.  - Nonnenkl. ,  Dioec.  Strassburg: 

Vita  s.  Bertae  viduae  (mtrac). 
Esehau,  Ascovia,  Ben.-Nonnenkl. ,  Dioec.  Strass- 
burg: 

Notitia  fundat.  et  restaur.  mon.  Ascow. 


« 


?? 


1686 


ANHANG 


Essen: 

Johannes  do  Essendia. 

Neorologium  von  Essen. 
Fabaria  =  Pfäffers. 

Fahr,  monial.  o.  s.  Ben.,  a.  d.  Lünmat,  Dioec. 
Gonstanz: 

Neorologium  Fahrense. 

FcUkenstein,  Oberbayem: 

Notae  ex  cod.  Falienst. 

Feldbaeh,  sanotim.  ord.  Gist,  im.  Thurgau,  Dioec. 
(Konstanz: 

NecTologinm  Feldbacense. 

Fisehbaehau,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Freibarg: 
Dedicatio  monast.  Fisehbaehau. 

Fisehbeek  a.  d.  Weser,  Dioec.  Minden: 
Neorologium  Yisbeccense. 

Fisehingen  a.  d.  Murg,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Gon- 
stanz: 

Neorologium  Fisohingense. 

St,  Florian,  unweit  des  alten  Lorch,  ord.  s.  Aug., 
Dioec.  Passau: 

Annales  Florianenses. 
Gontinuatio  Florianensis. 
Neorologium  S.  Florian!. 
Tita  s.  Floriani. 

Formbacensc  monasterium  =  Yombach. 

Fasses,  Fossis,  Dioec.  Lüttich: 
Annales  Fossenses. 

Frankmberg,  in  Hessen: 
Gerstenberg(er). 

Frankfurt  a,  M,: 

Annales  Francofuii;. 

Anonymus  Franoofiirtanus. 

Baldemar  v.  Peterweii. 

Dedicatio  Francofurt. 

Dombrand. 

Heise. 

Herp. 

Historisches  aus  Büchern. 

Borbach. 

Fraubrunnen,  ord.  Gist,  Ganton  Bern,  Dioec. 
Gonstanz: 

Neorologium  Fraubrunnense. 

FrauenthaX,  ord.  Gisi,  Dioec.  Gonstanz: 
Neorologium  Frauenthal. 

Fredkenhorst,  Westfalen,  Dioec.  Münster: 
Yita  s.  Thiadüdis. 

Freiburg  i,  Br.,  ord.  Min.: 

Neorologium  Friburg. 

Freising,  Bayern: 

Annales  S.  Stephani  Frising. 
Aribo  ep.  Frising. 
Ampeclaus. 
Garmen  de  signo. 
Garmen  de  Tunone. 
Gonradus  sacrista. 
De  privilegiis  ab  episc. 
Oesta  episc.  Frising. 
Gundelfing. 
Kalendarium  Frising. 
Litania  Frisingensis. 
Neorologium  Fris. 


Othlonus. 
Otto  Frisingensis. 
Ruprecht  v.  Freysing. 
Series  episc.  Frising. 
Versus  ad  Emchonem. 
Translatio  ss.  Alexandri  papae  et  Just. 
Yita  s.  Gorbiniani. 
„    „  Emmerammi. 

Friesach,  Domin. -Eloster  in  Kärnten: 
Aunales  Frisacenses. 

Fritzlar,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Mainz: 
De  s.  Felice  mart  mon« 
Neorologium  Friteslar. 
Yita  s.  W  igberti  abb. 

Frundenberg,  Gist -Kloster,  Dioec.  Göln: 
Acta  SS.  Bertholdi  et  M. 

J^W^^en,  Ben. -Kloster,  am  Lech,  Dioec.  Augsburg: 
Neorologium  Faucense. 
Yita  s.  Magni  abb. 
Waldnerus. 

Fulda,  Ben.-Kloster,  Dioec.  Mainz,  später  Würz- 
burg  (monasterium  s.  Bonifacii): 
Acta  abb.  Fuldens.  vet 
Annales  S.  Bonifacii. 
„       Fuldenses. 
„       necrologid. 
Gatalogus  abbatum  Fuld. 
Gomelius  monachus. 
De  b.  Amnichado. 
Eberhardus  Foldensis. 
Epistolae  Fuldenses. 
Epitaphia  s.  Eigilis. 
Epitaphium  Hattonis. 

„  Richardi  Fuld. 

Gesta  Marcuardi. 
Legenda  s.  Bonifacii. 
Libellus  suppl.  monachorum  Fuld. 
Martinas  Fuldensis. 
Megenfridus  mon.  Fuldensis. 
Megenhartas  Fuldensis. 
Neorologium  Fuld. 
Notae  dedicationum  Fuld. 
Rudolphus  mon.  Fold. 
Series  abbatum  Fold. 
Translatio  s.  Alexandri  Wildeshus. 
Yita  s.  Bardonis. 

„    „  Bonifacii  arch.  Mog. 

„     „  Eigilis. 

„    „  Liobae. 

„    b.  Rabani  Mauri   sive  MiiBcula 
sanctorum  etc, 

„    s.  Sturmi. 

Fultenbaeh,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Neorologium  Fultenbacense. 

Fürsten feldf  o.  Gist,  Bayern: 

Monachus  Fürstenfeldensis. 
Neorologium  Fürstenfeld. 
Notae  Fürstenfeldenses. 

St  Gallen,  S.  Galli  monasterium,  Dioec.  Gonstanz: 
Annales  Alamannici  (Sang.  cont). 

„       Sangallenses. 
Anonymi  annotat  officiaL  S.  GallL 
Bertholdus  mon.:  Annotatio. 
Garmina  Sangallensia. 


ANHANG 


1687 


Casus  S.  Galli. 
Catalogi  abb.  S.  Galli. 
Chiistuui  KuohüneiBter. 
Chronik,  Kurze,  des  Gotzhaus. 
Conrados  de  Fabaria. 
De  V.  Burohardo  IL 
De  b.  Eusebio  mon. 
Ekkehardus  minimus. 

„  I  abbas. 

„         IV  iun. 
Epitaphium  TVerdonis. 
Excerptom  Sangallense. 
Formulae  Sang^enses. 
Gozbertos. 

Hartmannus  mon.  S.  Galli. 
Hartmutos. 
Eesler. 

liber  confratemit.  Sangallensis. 
Monachus  Sangallensis. 
Necrologium  8.  Galli. 
Nicolaus  de  Tiufburg. 
Notkerus  Balbulus. 
Planctus  b.  Galli. 
Batpertus. 

Begimarus  monachus. 
Visio  Wettini. 
Vita  8.  GalU. 
Ottnari. 


H        »1 


Wiborodae. 


Öaming,  ord.  Carth.,  in  Nieder -Gestenreich: 
Anonymi  Gemnicensis. 
Necrologium  Gemnicense. 

Oandersheim,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Hildesheim: 
Bodo. 

Eberhard  von  Gandersheim. 
Hrotsuita. 
Vita  Hathumodae  (auo^Dialogus  poet.). 

Oars,  am  Inn,  ord.  s.  Aug.,  Dioec.  Salzburg: 
Necrologium  Garsense. 

Garsten,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Passau: 
Annales  Garstenses. 
Auctarium  Garstense. 
Chronicon  Garstense. 
Continuatio  Garstensis. 

GebtoeüeTy  im  Elsass: 

Catharina  de  Gewesweiler. 
Chroniquo  des  Dominicains  de  Gueb- 
willer. 

Qeias,  Canton  Luzem,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Geissensis  ecci. 

Oengenbctch,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Strassburg: 
Acta  Gengen  bac. 
Annales  Gengenbac. 
Necrologium  Gengenbac. 

SL  Georgen,  im  Schwarzwaide,  o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Constanz : 

Annales  S.  Georgii. 
Chronicon  mon.  s.  Georgii. 
Necrologium  8.  Georgii. 
Notitiae  fundationis  et  tradit. 
Vita  b.  Theogeri. 

Gerresheim,  Dioec.  Cöln: 

Necrologium  Gerresheimense. 


Geseke,  Dioec.  Paderborn : 

Necrologium  Gesekense. 

Gladbach  (München- Gladbach),  o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Cöln: 

Chronicon  Gladbacense. 
De  b.  Sandrado. 
Necrologium  Gladbac. 

Glatx,  ord.  s.  Aug.,  Dioec.  Prag: 
Chronicou  Glacense. 
Necrologium  von  Glatz. 

Glogau,  Prov.  Schlesien: 

Annales  Glogovienses. 
Catalogus  Glogov. 

Gmünd,  Unter -Oesterreich: 

Heimburg,  Henricus  de. 

Gnesen^  Prov.  Posen: 

Annales  Gneznenses. 
Anonymus  archidiac.  Gnezn. 
Vita  s.  Adalberti  mart.  {mirae.  et 
translaL), 

St.  Goarscelle,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Trier: 
Vita  s.  Goans  (mirac,). 

Gomereheim,  in  Rheinhessen,  Dioec.  Mainz: 
Necrologium  Gomershemense. 

Gärlüx,  0.  s.  Franc,  Dioec.  Meissen: 
Annales  Franciscanorum. 
Bereith. 
Hasse. 

Frawenburg.  1470—1480. 
Necrologium  Goeriiciense. 
Bathsazmalen ,  Görlitzer. 

Gorxe,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Metz: 

Fundatio  monast  Gorziensis. 
Gesta  Dagoberti  III. 
Johannes  abb.  Gorz. 
Notae  dedicationum  Gorz. 
Vita  s.  Glodesindis. 
„    „  Gorgonii  (mirae.). 

Goeeek,  o.  s.  Ben.,  bei  Naumburg: 
Chronicon  Gozeo.  monast. 

Goslar,  am  Harz ,  Dioec.  Hildesheim : 

Chronicon  SS.  Simonis  et  Judae. 
Chronik  des  Stiftes  S.  Simon. 
Lange,  Tid. 
Monachus  Hamersleb. 

Goessen,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Salzburg. 

Necrologium  Goessensis  eccl. 

Göttweih,  o.s.Ben.,  Oesterreich  u.d.Enns,  Dioec. 
Passau: 

Annales  Gottwicenses. 
Catalogus  abbat  Gottw. 
Chronicon  Gottwicense. 
Rupertus  abbas  Gotew. 
Vita  s.  Altmanni  ep. 

Gottesgnaden,  ord.  Praem.,  Dioec.  Magdeburg: 
Fundatio  monast.  Gratiae  Dei. 

Gottesthal,  sanctim.  o.  Cist.,  im  Rheingau: 
Necrologium  von  Gottesthal. 

Granval,  Grandivallensis,  Montier  en  Granval, 
Dioec.  Basel: 

Vita  8.  Germani  abb.  Grandiv. 


1688 


ANHANG 


Oreifswald: 

Descriptio  Gryphiswald. 

Orossballhausen^  Prov.  Sachsen: 

Sifridus  presb.  de  BalnfausiD. 

Orüssau,  Cisterc- Kloster  in  Schlesien: 
Annales  Grissowienses. 
Catalogus  Grussaviensis. 

Ottben: 

Johannes  von  Guben. 

Oünthersthal ,  o.  Cist.,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Gnnthersth. 

Ourk  in  Kärnten,  8.  oben  p.  1679. 

Oüterstein,  Kloster  in  Württembeiig: 
Necrologiom  Güterstein. 

Habach  f  Oberbayem: 

Terminatio  ecciesiae  in  Habach. 

Haiger,  Prov.  Nassau: 

Tenninatio  ecciesiae  in  Haiger. 
Halbersiadt: 

Annalista  Saxo. 

Anonymi  Halberstadensis. 

Amoldus  Halberstad. 

Catalogus  ep.  Halberstad. 

Conradus  de  Halberstad. 

De  Y.  Haimone  ep.  Halberstad. 

De  s.  Hildegrimo. 

Excidium  Halbei-st. 

Gesta  Alberti  II  ep. 
,,     episc.  Halberst. 

Haymo  Halberst.  ep. 

Hilde wardus  ep.  Halb. 

Isenboldus  de  8.  Paulo. 

Necrologium  Halberst. 

Reinhardus. 

Series  episc.  Halberst. 

Verzeichniss  der  Bischöffe. 

Yita  s.  liudgeri  ep.  Mim. 
„    „  Liutbirgae. 

Halesprunn  =  Heil  brenn. 

Hallf  Schwäbisch-: 

Burchardus  de  Hallis. 

Halle,  a.  d.  Saale : 

Aufzeichnungen,  Chronikalische. 
Necrologium  S.  Mauritii. 

Hamburg,  Hammaburg: 

Adamus  Bremensis. 
Annales  Hamburg. 
Henricus  Aquil. 
Jahrbücher,  Hamburgische. 
Langebek(e). 

Necrologium  Hamburgense. 
Reimchronik,  Hamburgische. 
Series  archiep.  Bremens. 
Vita  s.  Anskarii. 

„     „  Rimberti. 

„    „  "Willehadi. 

Hameln: 

Johannes  de  Pol  de. 
Necrologium  Hamelense. 
Watenstedius. 

Ha7nersleben,  Prov.  Sachsen: 

Monachus  Hamerslebiensis. 


Hannover: 

Chronicon  Hanno  veranuui. 
Notae  Hanoveranae. 

Harsefeld  oder  Rosefeld  bei  Stade,  Prov.  Han- 
nover, 0.  s.  Ben.,  Dioec.  Bremen: 
Annales  Rosenveldenses. 
Catalogus  abbatum  HajBsefeldens. 

Hasungen,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Mainz : 

Vita  s.  Haimeradi. 
Havelberg,  Prov.  Brandenburg: 

Anseimus  Havel  bergensis. 

Catalogus  episc.  Havelb. 
Heiden  feld: 

Necrologium  Heidenf. 

Heidenheim,  Ben.- Kloster  im  Sualafelde,  Dioec. 
Eichstädt: 

Adelbertus  abbas  Heidenh. 
Vita  8.  "Walburgis. 
„    „  Wülibaldi. 

Heiligenkreux,  ord.  Cist.,  Dioec.  Salzburg: 
Continuatio  Sancruc.  1-3. 
Necrologium  Sanctae  Crucis. 

Heilbronn,  Dioec.  Eichstädt: 

Annales  Halesbrunnenses. 
„       Heilsbronnenses. 
Anonymi  Bened.  Burani. 
Bamberger. 

Miraculum  Halesbrunnense. 
Necrologium  Heilsbronnense. 
Notae  Halesbrunnenses. 

Heiningen,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Hildesheim: 
Fundatio  monast.  Heiningensis. 

Heinriehau,  Cisterc- Kloster  in  Schlesien: 
Aiinales  Cisterc.  in  H. 

„       Heinrichowenses. 
Aufzeichnungen,  Heinr. 
Catalogus  Heinrichoviens. 
liber  fundationis. 
Necrologium  Henrichov. 

Heisterbach,  o.  Cist.,  Dioec.  Cöln: 
Caesarius  Heisterbaceosis. 
Petrus  monachus  Heisterb. 

Helmershausen ,  Ben.- Kloster  in  Hessen,  Dioec 
Mainz: 

Vita  s.  Modoaldi  (mirac.  et  transL). 

Hennegau i  Hanonia  (Hainaut)^  Grafschaft: 

Chronicon  Hanoniense. 

Chronique  du  Hainaut. 

Declaratio  legam. 

Forma  pacis  in  comitatu. 

Gislebertus  Montensis. 

Jacobus  de  Guisia. 
Herbipolis  =  Würzburg. 
Heremus  =  Einsiedeln. 
Herford,  Hervordia,  Dioec.  Paderborn : 

Fundatio  oratoni. 

Henricus  de  Hervordia. 

Hermannus  de  Bortfeld. 

Translatio  s.  Pusinnae. 

Vita  b.  Waldgeri. 
Herrieden,  Canon.- Stift,  Dioec.  Eichstädt: 

Anonymus  Haserensis. 

AVolfhardus  Hasenritanus. 


ANHANG 


1689 


Hersfeld,  Kloster  in  Hessen,  Dioec.  Mainz,  jetxi 
Dioec.  Fulda: 

Annales  Hersfeld. 
De  b.  Meginhardo. 
Ekkebertus. 

£pistola  congregationis  CaRin. 
Lambertus  Hersfeld. 
Theodoricus  mon.  Hersfeld. 
Yita  s.  Heimeradi. 
„    „  Wigberti  {mirae,). 

Herxfeld,  a.  d.  Lippe,  Dioec.  Münster: 
Vita  s.  Idae. 

Htldesheim: 

Annales  Hildesh. 
Bemwardns  Hildesh.  ep. 
Catalogiis  ep.  Hildesh. 
Chronicon  ep.  Hildesh. 

„         mooast.  s.  Mich,  in  Hild. 
De  s.  Altfrido  ep.  Hild. 
Ekkehardus  Uraug.  abbas  junior. 
Indiculus  confratem. 
Johannes  ab  Hildesheim. 
Legatius,  Joh. 
Necrolog.  Hildeshemens. 
Series  episc.  Hildesh. 
Yita  s.  Bernwardi. 

„    „  Epiphanii  (transL). 

„    «,  Godehardi. 
Wolfherius. 

Hirsekau f  Ben.- Kloster,  Dioec.  Speier: 
Codex  Bürsaugiensis. 
De  consecratione  mon.  Hirsaug. 
Fundatio  monast.  Hirsaug.  {vid. Cod.B), 
Guilelmus  abb.  Hirs. 
Haimo  monachus  Hirsaug. 
Historia  Hirsaug.  monasterii. 
Libellus  supplex  decani. 
Yita  s.  Guilelmi  abb.  Hirsaug. 

Hohenburg,  Kloster  =  Odilienberg. 

Hohenwarty  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Necrologium  Hohenwarteuse. 

Homback^  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Speyer: 
Vita  s.  Pirminü  abbatis. 

Höxter,  Huxaria,  "Westfalen: 
Visselbeccius. 

St.  Hubert,  Andaginense  monasterium,  Kloster 
im  Ardennerwalde,  Dioec.  Lüttich : 
Chronicon  Andag. 
Vita  s.  Beregisi. 
„    „  Theoderici  abb. 

Huisburg,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Halberstadt: 
Chronicon  Huiesburgense. 
Necrologium  Huysburgense. 

St.  Jacob,  auf  dem  Donnersberge,  Hessen: 
Necrologium  von  St.  Jacob. 

Hrurg,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Osnabrück : 
Annales  Yburgenses. 
Norbertus  abbas  Iburgensis. 

Jegisdorf,  Canton  Bern: 

Necrologium  von  Jegisdorf. 

Hfeld,  0.  Praem. ,  Prov.  Hannover : 
Johannes  Caput. 


Ilsenburg,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Halberstadt : 
Annales  üsineburgenses. 
Chronologia  abbatum  Ilsin. 
De  v.Haimone  ep.  Halb.  {Rochus  mon.). 
Necrologium  Ilseneburgense. 

Merlaken,  o.  s.  Aug.,  Canton  Bern: 
Necrologium  Interlacense. 

Lrrsee,  unweit  Kaufbeuem,   o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Augsburg. 
Kurtz. 
Necrologium  Ursinense. 

Isny,  im  Allgäu,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 
Chronicon  Isnense. 
Geschichtsquellen ,  Isnyer. 
Necrologium  Isnensis  monast. 

Juvatfum  =  Salzburg. 

Kaiserswerth,  Werida,  Dioec.  Cöln: 
De  s.  Willeico. 
Necrologium  "Werdenso. 
Vita  s.  Suiberti. 

Kaisheim,  bei  Donauwörth,  o.  Cist,  Dioec.  Augs- 
burg: 

Necrologium  Kaisheimense. 

Kast(e)l,  0.  s.  Ben.,  Oberpfalz,  Dioec.  Eichstädt: 
Catalogus  abbatum  Castellensium. 
Monumenta  monasterii  Castel. 
Reimchronik,  Kastler. 

Kaufungen,  o.  s.  Ben.  monial.,  Dioec.  Mainz: 
Necrologium  Coufungense. 
Notae  O^ufungenses. 
Yita  s.  Kunegundae. 

Kempten,  Campidunum,  ord.  s.  Ben.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Chronik,  Kemptner. 
Necrologium  Campodun.  monast. 
Yita  b.  Hildegardis  reginae. 
Yita  s.  Magni. 

Kitxingen,  Kloster  oberhalb  "Würz bürg,  Dioec. 
"Würz  bürg: 

Vita  s.  Hadelogae. 
Do  s.  Thecla  virg. 

Klostemeuburg ,  o.  s.  Ben. ,  bei  "Wien : 
Chronica  auf  Clostemowburg. 
Chronicon  Claustro-Neoburg. 
Continuatio  Claustroneob.  1-7. 
Lewpoldus. 
Necrologium  Claustroneobürgense. 

Klosterrath^  bei  Aachen,  o.s.Ben.,  Dioec.  Lüttich : 
Annales  Rodenses. 

Klosterrohr,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Regensburg. 

Notitia  fundationis  monast  Rorensis. 

Königs felden^  Campi  Regis  conventus,  o.s.  Franc, 
Dioec.  Constanz: 

Chronicon  Königsveldense. 
Necrologium  Campi  Regis. 

Komburg  : 

Chronicon  Kombiugense. 

Kremsmünster,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Passau: 
Acta  s.  Agapiti  (prolog.). 
Annales  Cremifanenses. 
Auctarium  Cremifanense. 
Bemardus  Cremifanensis. 


r 


1690 


ANHANG 


Chronicon  Cremifanense. 
Continuatio  Cremifanensis. 
Historia  Cremifanensis. 
Historia  episc.  Patavieos. 
Historiae  Pataviens.  et  Cremifan. 
Notae  de  ep.  Patav.  Cremifanenses. 

Laadh  =  Maria- Laach. 

Johannes  de  Laer. 
Rolevinck. 

Lahde,  Bioec.  Minden : 

Chronicon  monast  in  Lothen. 

Lambcteh,  Ben. -Kloster  in  Oesterreich: 
Annales  Lambac. 
'     Auctarium  Lambac. 
Catalogus  abb.  Lambac. 
Chronicon  Lambacense. 
Vita  b.  Adalberonis  ep.Wirzib.  (mit  In- 
stitutio  Lambac.  coenobii  u.  Series 
abb.  Lambac). 

St.  Lambreehty  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Salzburg: 
Necrologium  S.  Lamberti. 

Landakut,  ord.  Min.,  Bayern: 

Necrologium  liandshut. 

Lavbes  =  Lobbes. 

Lauffen,  Neckarkreis,  Württemberg: 

Yita  s.  Beginswindis  Lourensis. 

Lmtaanne,  Lausona: 

Monumeuta  historiae  Lausannensis. 
Necrologium  Lausannense. 

Lautenbach y  ord.  s.  Ben.,  Dioec.  Strassburg: 
Manegoldus  de  Lutinbach. 

Leknin,  Cist- Kloster,  Prov.  Brandenbui^: 
Stich:  Gedenkbuch. 

LeipMg: 

Chronicon  Lipsiense. 

Leitxkau,  Prov.  Brandenburg: 

Fundatio  eccl.  Letzkensis. 

Leoben,  in  Steiermark: 

Anonymi  Leobiensis  chron. 

LeubtM,  ord.  Cist.,  Prov.  Schlesien: 
Annales  Lubenses. 
Chronica  Lubensis. 
Necrologium  Lubense. 

Lichtenthai,  bei  Baden: 

Qir6nioon  monasterii  Lucidae  Vallis. 
Necrologium  Lucidae  Vallis. 

Liegnitx,  Prov.  Schlesien: 

Chronik,  Liegnitzer. 

Liesbom,  Kloster,  Westfalen,  Dioec.  Münster: 
Catalogus  abbatiss.  et  abbat  Liesb. 

Lilienfeld,  Cist.- Kloster,  Dioec.  Passau: 
Necrologium  Campi  Liliorum. 

Limburg  a.  d.  Lahn,  Nassau: 
Chronik,  Limburger. 
Mechtel. 
Necrologium  Limburgense. 

Lippoldsberg ,  Ben.- Kloster,  Dioec.  Mainz: 
Catalogus  librorum  Lippoldisb. 
Chronicon  Lippoldisb. 
Guntherus  praepos.  Lippoldisb. 


Lippetadt,  in  Westfalen: 

Justinus  Lippiensis. 
Reimchronik,  Lippstädter. 

Lobbes,  Laubacense,  Lobiense  monast  im  Henne- 
gau, 0.  8.  Ben.,  Dioec.  Lüttich: 
Adalboldus  monach. 
Annales  Laubaoenses. 
„       Laubienses. 
„       Lobienses. 
Anso. 

De  fundatione  et  lapsu. 
De  8.  Amulwino. 
„    „  Theodulpho  ep.  et  abb. 
„    „  ülgiso  ep.  et  abb. 
Folcuinus  abbas  Lob. 
Fundatio  monast.  Lobiensis. 
Gesta  abbatum  Lobiens. 
Hariger. 

Hugo  monachus  Lobiensis. 
Nomina  abbatum  Sithier:sium. 
Yita  6.  Ermini. 
„    „  Folquini  ep.  Morin. 
Landelini. 


«1    « 


Ursmari. 


Loreh,  Canon.- Stift,  Dioec.  Augsburg: 
Fundatio  monast.  Loricensis. 

Loreh,  Laureacum,  Dioec.  Passau: 

Bemardus  Cremifan.:    De  ord.  episc 
Laureac. 


Lorsch 


*  Laureacense^l  monast  o.s. 
Laurissense  /       Ben. 


4  Meilen 


Lauresham  S.  Nazarii 

Laurissa 

von  Heidelberg,  Dioec  Mainz: 

Annales  Laureshamenses. 

Laurissenses. 

S.  Nazarii. 
„       Nazariani 
Carmen  Lauresham. 
Catalogus  abb.  Laureac. 
Chronicon  Laureshamense. 
Codex  epistolaris  Lauresh. 

„      Laureshamensis. 
Libellus  supplex  decani. 
Necrologium  Laureshamense. 
Notae  Laureshamenses. 
Series  abbatum  et  praepos.  Lauresh. 

Lubin,  ord.  s.  Ben.,  Prov.  Posen: 
Annales  Lubinenses. 

Lübeck: 

Acta  quorundam  ep.  Lubic. 

Albertus  de  Crummendyck. 

Annales  Lubicenses. 

Arndes. 

Amoldus  Lubecensis. 

Chronicon  Slavicom. 

Corner. 

Detmar- Chronik. 

Henricus  Aquil. 

Necrologium  Lubic.  eodesiae. 

Ruf  US. 

Series  episc.  Aldenb.  et  Lubic. 


Lüneburg: 


Catalogus  abb.  S.  Mich.  Loneb. 


ANHANG 


1691 


Chronicon  Lünebargicam. 
„         8.  Mioh.  Luneb. 
Floreke. 
Kultzing. 
Lange,  Henr. 

Narratio  de  fand,  et  restaur. 
Necrologiom  Laneb. 
Series  abb.  S.  Mioh.  Lnneb. 
Tabula  gentia  Billingoram. 
Weltchronik,  Sächsische. 
Liittieh,  Leodiam: 

Adrianas  de  Yeteribosoo. 
Aegidius  Aoreaevallensis. 
Angelas  de  Curribus. 
Annales  S.  Jacobi  Leod. 

„       Leodienses. 
Anseimus  Leod. 
Amoldus  Borchout. 
Canonicus  Leodiensis. 
Chronicon  Leodiense. 
Chronique  des  eveques  de  L. 
Chronique  Liegeoise. 
Dietwinus. 

Epistola  incerti  auctoris. 
De  gestis  abb.  S.  Laurentii  Leod. 
Deoduinus  ep.  Leod. 
Epitaphiam  Friderici  ep. 
Fiidericus  archiep.  Colon. :  Epistola. 
Gesta  pontif.  Tungr.  etc, 
Gesta  pontif.  Traiect. 
Ghaerbaldus  ep.  Leod. 
Hanger  abb.  Leod. 
Henricus  de  Merica. 
Hervardus  Leodiensis. 
Historia  monast.  s.  Laurent 
Hocsemius  canon. 
Johannes  de  Los. 
Johannes  ep.  Leod. 
Lambertus  rarvus. 
Laurentius  de  Leodio. 
Ludovidus  monachus. 
Nicolaus  oan.  S.  Mariae. 
Nota  Leodiensis. 
Notae  Leodienses. 
Notgerus  episc. 
Olbertus  abbas. 
Onufrius  Card. 
Reinerus  mon.  Leod.  S.  Jacobi. 

„  „        ,,     „  Laurentii. 

Rudolphus  de  Rivo. 
Rupertus  abbas  8.  Heriberti. 
Sedulius  Scotus. 

Sigebertus  Gemblac. :  Epist  Leod. 
Stephanus  Leod. 
Theodoricus  Pauli. 
Vita  Alberti  ep.  Leod. 

Balderici  11  ep.  Leod. 
s.  Everacli  ep.  Leod. 
b.  Friderici  ep.  Leod. 
B.  Huberti  ep.  Leod. 

Lambert]  ep.  Leod.  (triumpktis), 

Landoaldi. 

Laurentii  archidiac.  (transl.). 

Modoaldi  ep.  Trevir. 

Odiliae  Leod. 

Reginardi  ep.  Leod. 


11 
1? 


11 


Tita  s.  Wolbodonis  ep.  Leod. 
Zantfliei 

Luxembura: 

Nota  dedicationis  Luxemb. 

Luxem,  o.  s.  Ben. : 

Necrologium  Lucemense. 

Magdeburg: 

Adalbertus  archiep.  Magdeb. 

Adelgorius  archiep.  Magd. 

Anndes  Magdeburg. 

Botho. 

Bruno  clericus. 

Catalogi  archiep.  Magd. 

Catalogus     „         „ 

Gesta  archiep.  Magd. 

Hugo  archiep.  Magd. 

Meginfredus  praep.  Magd. 

Miracula  Burchanii  IIX  archiep. 

Narratio  erectionis. 

SchÖppenchronik,  Magd. 

Yita  s.  Adaiberti  archiep.  Magd. 

„    „  Norberti. 
TVeichbildchronik  (Magd.). 

Magdenau,  Augia  Yirginum,  ord.  Cisi,  Dioec. 
Gonstanz: 

Necrologium  Magdenaugiense. 
Mainx: 

Adalbertus  archiep.  Mogunt. 
Azmales  Moguntinenses. 
Annales  8.  Albani  Mog. 
Anonymi  narratio  de  caede. 
Aufruhr  zu  Mainz. 
Bardo  archiep.  Mogunt. 
Benedictus  Levita. 

Berichte,  Andere,  über  die  Eroberung. 
Bonifacius  archiep.  Mogunt. 
Catalogi  episc.  Mogunt 
Christianus  archiep.  Mog. 
Cronica  de  episc.  Magunt 
Chronicon  archiep.  Mogunt. 
Chronicon  Moguntinum. 
Chronik,  Mainzer. 
Chronik  von  alten  Dingen. 
Clemens  YI  pp.:  Sermo. 
Concilium  Moguntinum. 
De  s.  Crescente  diso.  s.  Pauli. 
„    „  Probe  presb. 
„    „  Sunzone  archiep. 
Ekkehardus  lY  iun.,  schol.  Mog. 
Epistolae  Moguntinae. 
Epitaphium  HaistulCl  archiep. 

„  Lulli  archiep. 

„  Otgarii  archiep. 

„  Riculfi  archiep. 

Goswinus  canon. 
Hatte  Moguntinus. 
Hermannus  de  Bibra. 
Heylman. 

Jacobus  de  Moguntia. 
Liscriptiones  eccl.  s.  Albani. 
Landfriede. 
Leeenda  s.  Aurei. 
Limus  Magunt  archiep. 
Marianus  Scotus. 
Megenfridus  mon.  Fuld. 


1692 


ANHANG 


Narratio  de  rebus  gest  ai'ch.  Mog. 
Necrologiam  Mogunt 
Etabanus  Mauras. 
Sorieö  arch.  Mog. 
Synodus  Moguntina. 
Vita  s.  Albani  mart  Moguut. 
Arooldi  arch. 


1» 

7» 


8.  Bardonis. 


„  „  Bonifacü  arch.  Mog. 

„  „  LuJli  arch.  Mog. 

„  .,  Maximi  ep.  Mog. 

„  D.  Willegisi  arch.  Mog. 

McUmedy,  vid,  Stablo. 

Marbach,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Strassbui'g: 
Annales  Marbacenses. 

Marburg,  ia  Hessen: 

Conradus  de  Marburg. 
Wigand  von  Marburg. 

Marchthal,  a.  d.  Donau,  ord.Praem.,  Dioec. Con- 
stanz: 

Henricus  canon.  Marchth. 
Historia  monast.  Marchth. 
Necrologium  Marchtalense. 
Walterus  praepos.  Marchth. 

Maria- Laachf  monast.  in  Lacu,  o.s.Ben.,  Dioec. 
Trier: 

Dedicationes  monast  Lacenais. 
Necrologium  Lacensis  monast. 

Marienberg  f  bei  Helmstädt: 

Necrologium  Yon  Marienberg. 

Mariefibergy  imVintschgau,  o.s.Ben.,  Dioec. Cur: 
Necrologium  Montis  s.  Mariae. 

Marien feldt  bei  Harsewinkel  unweit  der  Ems: 
Chronicon  Gampi  s.  Mariae. 

Märten  felde: 

Necrologium  Marienfeldense. 

Marienkron,  ord.  Cist.,  bei  Rügen walde,  Pom- 
mern : 

Necrologiam  von  Marienkron. 

Marienrode,  Cist.- Kloster  bei  Hildesheim: 
Henricus  de  Bernten. 

Marienstatt,  Cist.-  Kloster  auf  dem  Westerwalde : 
Necrologium  von  Marienstatt. 

Mastricht:  vgl.  Deutsche  Kirohcngeschichtc. 
Co.  Franken,  f. 

Mattsee,  Matheseo,  Ben. -Kloster  westlich  von 
Monsee,  Dioec.  Passau: 
Annales  Matseenses. 

St,  Maurice,  im  Wallis,  Dioec.  Sitten: 
Historia  abbatum  Agaunens. 
Monachus  Agaun. ,  vid,  Passio  s.  Sigis- 

mundi  regia. 
Series  chronologica  abbatum. 
Vita  s.  Severini  abb.  Agaun. 

Maiirmünster,  bei  Zabern  im  Elsass,  o.s.Ben., 
Dioec.  Stra.ssburg: 

Annales  Maurimonasterienses. 

St,  Meginradi  monasterium  =  Einsiedeln. 

Mehrerau,   Augia  maior,  Ben. -Kloster,  Dioec. 
Constanz : 

Necrologium  Augiae  maioris. 


Meissen: 

Annales  Veterocellenses. 
Chronica  brevis  (Lipsiensem). 
Chronicon  Misnensis  terrae. 

„         Montis  Sereni. 

„         rerum  in  Misnia. 
Cronica,  Meyssenische. 
Chronica  u.  altes  Herkommen. 
Garzo. 
Genealogia  oomitum  Anhalt 

„  marcbionum  Misn. 

Necrologium  Misnense. 
Res  Misnicae. 

Melk,  0.  8.  Ben.,  Dioec.  Passau: 
Annales  Mellicenses. 
Anonymi  Mellic.  br.  chronicon. 

„  „     de  Script,  eccles. 

Chronicon  Austriae  Mellicense. 
Erchenfridus  abbas  Mellicensis. 
Historia  de  particula. 

„        fundat.  coen.  Meli. 
Martinus  de  Senging. 
Necrologium  Mellicense. 
Vita  s.  Colomanni  (passio). 
"Wolfgangus  de  Styra. 

Memtninger^,  in  Schwaben,  Bayern: 

Chronica  monasterii  s.  Nicolai. 

Mergentheim,  ord.  Praed.: 

Necrologium  Mergenthemense. 

Merseburg  : 

Bruno  clericus. 

Chronicon  ep.  Merseburg. 

Necrologium  Merseb. 

Thietmarus  ep.  Merseb. 

Vita  s.  Heinrici  £1  imp.  (ex  mirae.  Mers.). 

Vita  Wemheri  ep.  Merseb. 

Metten,  Ben.- Kloster  in  Niederbayem: 
Acta  b.  Uthonis. 

Mettlach,  o,  s.  Ben.,  Dioec.  Trier: 

Ruopertus  mon.  Mediolacensis. 
Vita  Adalberti  diac.  Egmond. 
„    K.  Liutwini  (mirae,), 

Metx,  Metis: 

Adventius  ep.  Mettensis. 
Alpertus  monach.  S.  Symph. 
Annales  Laudunenses  et  S.  Vinc.  Mett. 
Annales  Mettenses. 

„       S.  Vincentii  Mett 
Catalogus  ep.  Mettens. 
Chronica  univers.  Mettensis. 
Chronicon  8.  Clementis  Mettens. 

„         ep.  Mettens. 
Chronique  ou  Annales  du  Doyen. 
Chroniques  de  Metz. 
Concilium  Mettense. 
Dedicationes  eccles.  s.  Aniulfi  Mett 
Epitaphium  Adalberonis  U. 

Drogonis. 

Rotgangi. 

Theoderici  Mett. 
Gesta  ep.  Mettens. 
Guerre,  La,  de  Metz. 
Guillebert  de  Metz. 
Guilelmus  abb.  S.  Amulfl  Mett 


17 


ANHANG 


1693 


Historia  S.  Amulfi  Mett. 

Husson. 

Jean  de  Ghätelain. 

Johannes  abb.  S.  Amulfi  Mett. 

NecTologium  Mettense. 

Notae  S.  Amulfi  Mett. 

Paulus  Diaoonus :  Oesta  ep.  Mett. 

„  „  Versus  de  ep.  Mett. 

Sigebertus  Gembl. :  Vita  Sigeberti  III. 
Versus  de  laude  urbis  Metamm. 
VigneuUes. 
Vita  Adalberonis  IT  ep.  Mett. 

„    s.  Adelphii  ep.  Mett. 

,,    „  Amulfi  ep.  Mett. 

„    ,f  Cadroae  abb. 

„    Beoderici  I  ep.  Mett. 
Johannis  abb.  Oorziens. 


Vita  s.  Deodati  ep.  Nivem. 
Hüdulfi. 


n    ?i 


5» 
J7 


s.  Patientis. 


?7 


„  Theogeri  abb.  S.  Georgii. 
„    „  Waldradae. 

Abtei  S,  Arnulf,  neben  der  Stadt: 
De  V.  Ansteo  abb. 
„    „  Fingenio. 

Kloster  der  k.  Olodeainde  in  der  Stadt: 
Vita  8.  Glodesindiß. 

Kloster  S.  Clemens  in  der  Stadt: 
De  s.  Aprincia. 

3Itehaelbeuem,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Salzburg: 
Necrologium  Michaelburanum. 

S.  Miekaelis,  vi(2. Bamberg,  Hildesheim  u.  Lüne- 
burg. 

St.  Mihiel,  S.  Michaelis  monasi,  Dioec.  Verdun: 
Chron.  mon.  s.  Mich.  Virdun. 

Milstatf  0.  8.  Ben.,  io  Eämten: 

Necrologium  Milstadense. 

Minden,  Minda,  in  "Westfalen: 
Chronicon  episc.  Mind. 

„         Mindense. 
Hermannus  de  Lerbeke. 
Series  episc.  Mindens. 
Verzeichniss  der  BischöfFe. 
TVTatenstedius. 

Moellenbeek  a.  d.  Weser,  Dioec.  Minden: 
Necrologium  Moellenbeccanum. 

Mondsee,  Lunaelacus,  bei  Salzburg,  o.  s.  Ben., 
Dioec.  Passau: 

Chronicon  Lunaelacense. 
Historia  monasterii  Mause. 
Series  abbatum  Lunaelacens. 

Monkeim,  Ben.- Kloster,  Dioec.  Eichstädt: 
Vita  8.  "Waldburgis. 

Mons  im  Hennegau,  Dioec.  Cambrai: 

Chronique  du  Hainaut  et  de  Mons. 
Gislebertus  praepos.  Montensis. 
Necrologium  Montensis  monast. 

Mosel,  Fluss: 

Annales  Mosellani. 
Ausonius:  Mosella. 

Moyenmoutier,  Medianum  monasi,  in  den  Vo- 
gesen,  Dioec.  Toul: 

Johannes  de  Bayono. 
über  de  s.  Hildulfi  success. 


Müneksmünster,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Regensburg: 
Necrologium  monasterii  in  Sweiga. 
Notae  Sweigo  -  Monasterienses. 

Münster,  Monasterium,  Westfalen: 
Bevergern. 

Chronik  der  Bischöfe  von  Münster. 
Chronik,  Münsterische. 
Franz  von  Wevelinkhoven. 
Liudgerus. 

Necrologium  Monast. 
Notae  Monast. 
Vita  s.  liudgeri 
Zoestius. 

Münster,  im  Gregorienthal ,  o.  s.  Ben.,  monast. 
s.  Gregorii,  3  Meilen  westlich  von  Colmar, 
Dioec.  Strassburg: 

Annales  Monasterienses  S.  Gregorii. 

Münster,  im  Münsterthal.  o.8.Ben.,  Canton  Grau- 
bündten,  Dioec.  Cur: 

Necrologium  Monasteriensis  coenobii. 

Münsterbilsen  : 

Necrologium  de  Münsterbilsen. 

Münsterdreis ,  in  Rheinbayern,  Dioec.  Speyer: 
Necrologium  von  Münsterdreis. 

Mimstereifel,  Rheinprovinz: 

Chronik,  Münstereifelor. 

Vita  SS.  Chiysanthi  etDariae  {translat,), 

Murbtieh,  im  Oberelsass,  Dioec.  Basel: 

Annales  Alamannici  (cont.  Murbac.). 
Annales  Murbacenses. 
Formulae  Morbacenses. 

Muri,  0.  8.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 
Acta  Murensia. 
Necrologium  Mureose. 

Namur,  Dioec.  Lüttich: 

Fundatio  eccl.  s.  Alb.  Nam. 

Relatio  de  infeodatione. 
Naumburg: 

Catalogus  episc.  Naumburg. 

Johannes  de  Isenach. 

Langius:  Chron. 

Necrologium  Naumburg. 

Walramus  ep.  Naumb. 
S,  Naxarii  =  Lorsch. 
Neidingen,  o.  Praed.,  Dioec.  Constanz: 

Necrologium  Niding.  monast. 

Neresheim,  o.  8.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Annales  Neresheimenses. 
Necrologium  Neresh. 

Neuberg,  Cist- Kloster,  in  Oesterreich,  Dioec. 
Seckau : 

Annales  Novimontenses. 

Neuburg,  Grafschaft,  Niederbayem: 

Notae  genealog.  Bavar.  n®  2. 
Neuburg,  im  Breisgau: 

Matthias  Neoburgensis. 
Neuenheerse,  Nonnenkl.,  Dioec.  Paderborn: 

Necrologium  Herisiense. 
Neuenkamp,  ord.  Cist,  Dioec.  Schwerin: 

Necrologium  Novi  Campi. 


1694 


ANHANG 


Neumarkt,  Prov.  Schlesien: 

Johannes  Noviforensis. 

Neumiinater,  in  Holstein: 
Sydo  praepositus. 

Neuss  a.  Rhein: 

De  8.  Quirino  tribimo. 
Historia  vnd  beschreibung. 
Wieretrat. 

Neuwerk,  bei  Hallo  a.S.,  Can.- Stift,  D.  Magde- 
burg: 

Necrologiom  Novi  Operis. 

Nieder 'Altaiehy  vid.  Altaich. 

Nieheim,  3  Standen  von  Höxter,  Westfalen: 
Theodoricas  de  Niem. 

Niveüee,  o.  s.  Ben.,  zwischen  Brüssel  u.  d.  henne- 
gauschen  Oebirgen,  Dioec.  Lüttich: 
Chronicon  genealogicum. 
Tita  s.  Oertrudis  abb.  Niv. 

Nordkausen,  sanctimon.  o.  Ben.,  Dioec.  Mainz: 

Necrologium  Nordhusanum. 

Yita  b.  Mathildis  rag.  Germ. 
Novientum  «»  Ebersheimmünster. 
Novum  Monasterium  =  Münstereifel. 
Nürnberg : 

Acta  s.  Sebaldi. 

Chronicon  Nohberg. 

Chronik  aus  K.  Sigmunds  Zeit  —1441. 

Colmannus. 

Deichsler. 

.Etliche  Geschichten ^ 

Eyb. 

Jahrbücher,  Nümb. 

Krieg  Nürnbergs. 

Landfriede. 

Meisterlin:  Chron.  Nor. 

Muffel. 

Necrologium  Nürnberg. 

Pfintzing. 

Reimchronik,  Nürnb.  12d8. 

Rosen  plüt. 

Schedel. 

Schürstab,  Erasm. 
_  Stromer  —1407. 

Tucher. 

Zug  nach  Lichtenburg. 

Ober 'Altaich,  vid.  Altaich.. 
Oberkireh,  Schweiz: 

Necrologium  von  Oberkirch. 
Obemdorf,  Rheinprovinz: 

Necrologium  Oberndorfense. 
Oberriedt,  im  Schwarzwalde: 

Chronicon  monasterii  Oberriedt 
Odilienberg,  Hohenburg,  Kloster,  Dioec.  Strass- 
burg: 

De  s.  Eugenia  abb. 

Vita  8.  Odiliae. 
Oehringen ,  Wüittemberg : 

Necrologium  von  Oehringen. 
Oettingen : 

Henricus  praepos. 
Oliva: 

Fontes  Olivenses. 

Necrologium  Olivense. 


Olmütx: 

Augustinus  Olom. 

Bruno  ep.  Olom. 

Granum. 

Johannes  Noviforensis. 

Necrologium  Olomucense. 

Orvai,  Aurea  Vallis,  ord.  Cist,  Dioec.  Trier: 
Aegidius  Aureaevallensis. 
Chronicon  Leodiense  breve. 
Necrologe  d'Orval. 

Osnabriiek: 

Aufzeichnungen,  Geschichtliche. 

De  8.  Wihooe  ep.  Osn. 

Egilmarus  ep.  Osn. 

Erdman. 

Jordanus  Osnabr. 

Necrologium  Osnabrug. 

Reimchronik  der  Bischöfe  von  Osnabr. 

Yita  8.  Bennonis  ep.  Osn. 

Yita  b.  Raineri  solit. 

Yrie. 

"Wide  episc.  Osnabr. 

Oeeifich,  o.  s.  Ben.,  in  Kärnten: 
Necrologium  Ossiacense. 

Osterhofen,  a.  Donau,  ord.Praem.,  Dioec. Passau: 
Chronicon  Osterhoviense. 
Fundatio  monast.  Osterhofensis. 
Monumenta  Osterhoviana. 
Series  abbatum  Osterhovens. 

Ottobeuren,  Ottenburun,  bei  Memmingen,  o.  s. 
Ben.,  Dioec.  Augsburg; 
Annales  Ottenburani. 
Chronicon  Ottoburanum. 
Necrologium        „ 
Transl.  s.  Alexandri  in  abb.  Ottenb. 

Paderborn^  (Engern  in  Sachsen)  "Westfalen: 

Annales  Hildesheim,  {eontin,  Paderb.l 

„       Patherbrunnenses. 
De  b.  Paterno  red. 
Gobelinus  Persona. 
Necrologium  Päd. 
Series  episc.  Paderborn. 
Translatio  s.  Liborii. 
Yita  8.  Meinwerci  {et  Epitaphium). 
„     „  Meinolphi. 

Paris  oder  Pairis,  ord.  Cist.,  Kreis  Rappolts- 
Weiler,  Dioec.  Strassbuig: 
Annales  Parisienses. 
Guntherus  Alemannus. 

Paradies,  Kloster  bei  Soest: 

Henricus  de  Osthoven. 
Passau: 

Annales  S.  Nicolai  Patav. 

Bemardus  Cremifan. :  De  ordine  ep.  Pat. 

Catalogus  ep.  Salisb. 

„        pontif.  Laureac. 
Chronicon  Laur.  et  Patav.  arch. 
Formulae  Pataviensis  collectionis. 
Historia  episc.  Patav. 
Historiae  Patavienses. 
Indiculus  al.  perant 

„         ,,   lecenc. 

„        pervetustus. 
Matncula  episc.  Passav. 


ANHANG 


1695 


Neorologiom  Fat 
Notae  de  episc.  Patay. 
Keginbertus  ep.  Patav. 
Schreitwein. 
Series  episc.  Patay. 
Yenas  de  oid.  compr. 
Yita  s.  Altmanni. 

„     „  Piligrimi. 

,,     ,,  ValeDtini. 
Wolfelmos  canon.  S.  Nicolai  Fat. 

St.  Paiä,  in  Kärnten,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Salzburg: 
Fondatio  monast.  S.  Pauli. 
Necrologium  S.  Pauli. 

PaulinxelU,  Cist.-Eloster,  Schwarzb.-Rudo]stadt: 
Tita  s.  Paulinae. 

Pegau,  Ben. -Kloster  bei  Merseburg: 
Annales  Fegav. 
Catalogus  abb.  Fegav. 
libellus  de  fund.  o.  Bigaug. 
Necrologium  Pegaviense. 

Pelplinj  ord.  Cist,  Prov.  Posen: 

Necrologium  Pelplinensis  monast. 

SL  Peter,  im  Schwarzwalde,  o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Constanz: 

Genealogia  Zaringorum. 
Necrologium  S.  Petri. 

Petersberg,  bei  Erfurt: 

Nicolaus  de  Siegen. 

Peiersberg  (Latäerberg),  bei  Hafle  a.  S.,  o.8.Aug., 
Dioec.  Merseburg: 

Chronicon  Montis  Sereni. 
Genealogia  ^ettinensis. 

Petershausen,  Ben. -Kloster  bei  Constanz: 
Casus  monast  Petrishus. 
Nomina  abb.  monast.  in  Petridom. 
Notae  Petrishusenses. 
Necrologium  Petrishus. 
Yita  s.  Gebehardi  ep.  Const. 

Pfäffers,  Fabaria,  Dioec.  Chur: 
Conradus  de  Fabaria. 
Narratio  de  IIb.  eccl.  Fab. 
über  confratern.  Fabar. 
Necrologium  Fabariense. 
Nota  Fabariensis. 

Pfalxel,  Palatiolum  bei  Trier: 
Adela:  Testamentum. 
De  Adela  (s.  unter  Yita). 
Epitaphium  "Warentrudis. 

Pirna,  ord.  Praed.,  Kgr.  Sachsen: 
Necrologium  Pimense. 

Pöhlde,  0.  Praem.,  Dioec.  Mainz: 
Annales  Palidenses. 

Pohlcy  2  Meilen  von  Hameln,  Prov.  Hannover: 
Johannes  de  Polde. 

St,  PöUen,  canon.  s.  Aug.,  Dioec.  Passau: 
Necrologium  S.  Yppoliti. 

Polling,  0.  s.  Aug.,  Dioec.  Augsburg: 
Dedicatio  altarium  Pollingan. 
Monumenta  Pollingana. 

Prüfling,  Kloster: 

Annales  Pruveningenses. 
Libellus  memohalis  Pruven. 


Monachus  Priefiingensis. 
Monumenta  Prifling. 
Neorolog.  Pruvening. 
Notae  Pruvening. 
Yita  s.  Erminoldi. 

„    „  Ottonis  ep.  Babenb. 

„    „  Theogeri  abb.  S.  Georgii. 

Prüm,  Prumia,  monast.  s.  Salvatoris,  in  d.  Eifel, 
Dioec.  Trier: 

Annales  necrolog.  Prumienses. 

„       Prumienses. 
Caesarius  Heisterb.:  De  abb.  Prüm. 
Chronicon  Prumiens.  monast. 
De  R.  Ansbaldo  abb. 
„    V.  Marcwardo  abb. 
Marcuardus  abbas  Prumiensis. 
Necrologium  Prüm. 
Begino. 

Series  abbatum  Prumiens. 
Translatio  ss.  Chrysanti  et  Dariae. 
Wandalbertus  Prumiensis. 

Quedlinburg,  o.  s.  Ben.  monial.,  Dioec.  Halber- 
stadt: 

Arnoldus  protonotarius. 
Chronicon  Quedlinb. 
Johannes  de  Quedlinb. 
Miracuia  s.  Servatii. 
Necrologium  Quedlinb. 

Raitenhaslaeh,  Cisi-Ord.,  Dioec.  Salzburg: 
Monumenta  Raitenhaselacensia. 
Necrologium  Baitenhaslacense. 

Banshofen,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Passau: 
Dedicationes  Kanshofenses. 
Necrologium  Eanshofense. 

Rappersunl,  Canton  Zürich: 

Chronik  von  Rapperswil. 

Rastede,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Bremen: 
Chronicon  Rastedense. 
Historia  monasteiü  Bastadensis. 
Notae  de  fundatoribus  monast  Rasted. 
Notae  dedicationum  Rasted. 
Series  abbatum  S.  Mariae  in  Rastede. 

Baihausen y  Cist. -Nonnen,  Dioec.  Constanz: 
Dedicatio  ecclesiae  Rathusensis. 

Ratibor,  Prov.  Schlesien: 

Chronicon  Raüboriense. 

Batxeburg: 

Series  episc.  Raceburgensium. 

Begensburg,  Ratispona: 

Andreas  presb.  Ratisp. 
Annales  B.  Emmerammi  Rat 

„       Ratisponenses. 
Annalium  Ratisb.  maiorum  fragment 
Anonymi  Ratisbon.  farrago. 
Arnoldus  praep.  S.  Emmer. 
Arnolfus  monachus  S.  Emmer. 
Chronicon  ep.  Ratisb. 

pontif.  et  imp.  Ratisp. 

Ratisponense  breve. 
De  b.  Tutone  episc. 
Eberhardus  archidiac.  Ratisp. 
Epitaphium  Michaelis. 
Formulae  S.  Emmer.  codicis. 


11 

»1 


1696 


ANHANG 


11 


Fragmentum  de  Arnulfo. 
Hermannus  Altah. :  Ann.  Conlin.  Ratisb, 
Historia  fundationom  monast.  Bav. 
Hofmann. 

Hugo  de  Lerchen  feit. 
Johannes  Andi*eas  Ratisb. 
Eaiserchronik. 

Kalendarium  Ratispon.  dioec. 
I^ndfriede. 

Necrologium  Ratisponense. 
Notae  S.  Emmer.  (Ratisp.). 
Othlonus. 

Series  episc.  Ratisb. 
^  Synodus  Ratispon.  1. 11. 

Yita  Canonis  abb.  Sigeb.  {et  Carmen 

in  eins  laadem). 
Vita  s.  Dionysii  Areop.  {translat,), 

,,     ,,  Emmerammi. 

„     „  Ramuoldi. 

„     „  Wolfkangi. 

Reiekenau,  o. s.  Ben.,  Augia  dives,  Bioec.  Con- 
stanz: 

Acta  s.  Januarii  (translat), 
Annales  Augienses. 

„  brev. 

AJamannici.  Cont.  Äug. 
Bemo  abbas  Aug. 
Bortholdus  discipulus. 
Burchardus  mon.  Aug. 
Carmen  de  reliquiis. 
Catalogns  abb.  Aug. 
De  V.  AlawicQ. 
Epistola  Gunzonis. 
Epitaphium  Oeroldi. 

„  Walafridi  Str. 

Ermenricus. 

Formelbuch,  Reichenauer. 
Formulae  Augienses. 
Gunzo  Italus. 
Herimannus  Augiensis. 
Historia  monast.  Augiensis. 
Liber  confratem.  Augiensis. 
Martyrologium  Augiense. 
Monachus  Augiensis. 
Necrologium  Augiae  div. 
Notae  Augienses. 
Oheim. 

Passio  8.  Fortunatae  (transl.). 
Flanctus  Augiae. 
Translatio  sang.  Dom. 
Vita  s.  Marci  (Ex  eins  mir.), 

„     „  Otmari. 

„     „  Pirminii. 

„     „  Symeonis  Achivi. 
"Walahfridus  Strabo. 
"Warmannus. 
Wettinus  mon.  Augiensis. 

Reiehenbach,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Regensbnrg: 
Acta  electionis  Lazaii. 
Chronicon  Reichenbacense. 
Fundatio  et  notae  monast.  Richenbac. 
Monumenta  monasterii  Roichenbach. 

Reichenbach j  a.  d.  Murg,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Notae  Reichonbacenses. 


Reicheraberg,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Passau: 
Annales  Reicherspergens. 
Gerhohus. 

Hoyer  dictus  Schirmer. 
Magnus  presbyt 
Monumenta  Reichersbeig. 

Reinhardsbrunn  in  Thüringen,  o.  s.  Ben.,  Dioec, 
Mainz: 

Annales  Reinhardsbrunnenses. 
Bertholdus  mon.  Reinhardsbr. 
Historia  brevis  princ.  Thuring. 

Remigiberg,  im  Nahegau  a.  d.  Ol  an ,  Dioec.  Mainz : 
Vita  s.  Remigii  (testam.), 

Remiremont,  Mens  sanctus.  Mons  s.  Romaricl 
a.  d.  Mosel,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Toni: 
De  8.  Caecilia. 
Necrologium  Romaricense. 
Vita  8.  Adelphii  abbatis. 

Amati  abb.  Habend. 


»1     11 


Romarid. 


Reix,  ord.  Praed.,  in  Oesterreich: 
Necrologium  Retzense. 

Reun,  ord.  Cist.,  in  Steiermark: 
Necrologium  Reunense. 

RhetnaUf  unterh.  SchafiFhausen ,  o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Constanz : 

Martyrologium  Rhinovionse. 
Necrologium  Rhenaugiense. 
Notae  dedicationum  Rhenaug. 
Vita  s.  Findani  conf. 

Riddagshausen : 

Annales  Riddagshus. 
Chronicon  Riddagshus. 

Rolandswerth,  Ben.-Nonnenkl.,  RheinproWnz: 
Necrologium  von  Rolandswerth. 

Rommersdorf,  bei  Neuss,  ord.  Praem.,  Dioec. 
Cöln: 

Necrologium  Rommersdorfiense. 
Rosefeld  »^  Harsefeld. 

Rosenthal,  Dioec.  Worms: 

Necrologium  Vallis  Rosarum. 

Rostock: 

Chronik,  Rostocker. 
Necrologium  Rostochiense. 
Reimchronik  über  die  Rost  Domhäudel. 
Veide,  Van  der  Rostocker. 
"Werkman  (s,  Nachtr.). 

Roth,  in  Obersohwaben,  ord.  Praem.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Necrologium  Rothense. 

Rott,  am  Inn,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Freising: 
Monumenta  Rotensia. 
Vita  SS.  Mariani  et  Auniani. 

Rottenburg: 

Chronicon  Rottenburg. 

Ruhkloster,  ord.  Cist.,  Dioec.  Schleswig: 
Annales  Rvenses. 

Rupertsberg,  bei  Bingen,  Dioec.  Mainz: 
Necrologium  von  Rup. 
Vita  s.  Hildegardis  de  Alemannia. 
,,     „  Rupeiü  ducis. 


ANHANG 


1697 


»1 


Sagan,  Prov.  Schlesien: 

Cataiogos  abb.  Sagan. 
Ludol^  abbas  Sagan. 

Salem  (Salmansweiler)^  ord.  Cist.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Historia  brevis  raonast  Salem. 
Neorologium  Salemitanum. 
Tractatus  super  statu. 

Saixburg,  Juvavum,  Salisburga: 
Annales  Jnvav. 

,,       S.  Rudberti  SaL 
„       Salisb. 
Arno  Salzeburg,  archiep. 
Carmina  Salisburg. 
Catalogus  archiepisc.  Salisb. 
episc.  Salisb. 
presul.  Juvav. 
Chronicon  Salisburgense. 
„         Saltzebu  rgeose. 
„         breve  fratris. 
Concilium  Saltzburg. 
Constitutiones  Salisb. 
De  s.  Vitale  ep.  Sal. 
Eborbardus  arch.  Sal. 
Epitaphium  Conradi  arch.  Sal. 
Formulae  Salisburg. 
Gebehardus  archiep.  Salisb. 
Oesta  archiep.  Salisb. 
Henricus  arch.  Sal. 
Indiculus  Amonis. 
Kalendarium  Salisburg. 
über  confratern.  S.  Petri  Salisb. 
Miracula  s.  Vitalis. 
Necrologia  Salisburgens. 
Passio  s.  Thiemonis  arch. 
Restauratio  monast.  s.  Petri  Salisb. 
Series  archiep.  Salisb. 
Versus  de  ord.  episc.  prov.  Salisb. 
Vita  Conradi  arch. 

s.  Eberhaidi  arch. 
Gebebard i  arch. 
„  Hartwici  arch. 
„  Hermetis  (transL). 
„  Kuperti  Sal. 
„     „  Virgilii  archiep. 

Samen,  Canton  Unterwaiden: 

Chronik  im  weissen  Buche. 

Schachdorf y  Canton  üri: 

Necrologium  von  Schachdorf. 

Scha ff  hausen  f  Dioec.  Constanz: 
Annales  Scafhusenses. 
Bernoldus  mon.  Scafh.:  Chronicon. 

„  „  .,     :  Notae  necrol. 

Narratio  de  reliquiis. 
Neorologium  Scafhusanum. 
Notae  S.  Salvatoris  Scafhus. 

Scheftlamy    an  der  Isar,   ord.  Praem.,   Dioec. 
Freising: 

Annales  Scheftlar. 
Catalogus  praep.  Scheftlar. 

„         regum  et  imp.  Scheftlar. 
De  fundatione  Scheftlar. 
Dedicationes  Scheftlar. 
Monumenta  Scheftlaiiensia. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


»1 


11 


Scheyem,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Freising: 

Conradus  monachus  Schirensis. 
Monumenta  Schirensia. 

Sehildeachcy  bei  Bielefeld,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Pa- 
derborn : 

Fundatio  monast.  Schildecensis. 
Hermannus  de  Schildis. 

Schlesien t  preuss.  Provinz,  vid.  supra  p.  1672. 

Schleswig j  Bisth.,  Prov.  u.  Stadt,  vid,  supra  p. 
1672. 

Sehliersee: 

Chronicon  Schlierseense. 

SehÖnau,  im  Rheingau,  o. S.Ben.,  Dioec.  Trier: 
Ecbertus  presb. 
Emecho  abbas. 
Visiones  s.  Elisab. 
Vita  s.  Elisab.  sive  de  obitu. 
„     Eckeberti  abbatis. 

SehÖnau,  unweit  Heidelberg,  ord.  Cist.,  Dioec. 
Worms : 

Necrologium  von  Schoenau. 

Vita  s.  Hildegundis  virg.  ord.  Cist 

Schomsheim,  2  Meilen  von  Mainz: 
Vita  8.  Liobae. 

Schussenried^  ord.  Praem.,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Schussenriedense. 

Schtätem,  Oifonszelle,  am  Fusse  des  Schwarz- 
walds, Dioec.  Strassburg: 

Chronicon  Schutter.  mon. 

Seekingen,  Dioec.  Constanz: 

Baltherus  mon.  Seck. 
Jahrgeschichteu  von  Säckingen. 
Vita  s.  Fridolini  abbatis. 

Seedorf,  o.s.Lazari,  Canton  Uri,  Dioec.  Constanz : 
Necrologium  Seedorfiense. 

Seittenstetten  : 

Gundecharus  abbas. 

SdU,  ord.  Carth.,  in  Steiermark: 
Necrologium  Seitzense. 

Seldenthal,  bei  Landshut: 

Annales  Seldentalenses. 
Monumenta  Seligthalensia. 
Necrolog.  Seeligenthalense. 

Seligenstadt,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Mainz: 
Acta  SS.  Marcellini  et  P. 
Annales  Seligenst. 
De  s.  Claro. 
Einhardus  abbas. 
Epitaphium  Einhardi  abb. 
„  Ratlaici  abb. 

Fundatio  monast  Seligenst. 
Necrologium  von  Seligenst. 

Senones  in  den  Vogesen,  Dioec.  Toul: 
Chronicon  Senoniense. 
De  Ramberto  abb.  {vid.Y>%  s.BIidulpho). 
Richerius. 

Seon,  Oberbayern,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Salzburg: 
Monumenta  Seonensia. 
Necrologium  Seonense. 

Siegburg,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Cöln : 
Monachus  Sigebergensis. 

107 


1698 


ANHANG 


Yita  s.  Annonis. 
Yita  Oononis. 
Necrologium  Sigebergense. 

Sindelfingen f  Caoon.  8.  Martini,  Dioec.  Constanz: 
Annales  Sindelfingenses. 
Conradus  de  Wurmelingen. 
De  fundatione  ecd.  Sindelving. 
Necrologium  Sindelfingense. 
Nota  fundationis  coenobii  Sind. 
'  Notae  Sindelfingenses. 

Ston^  Schweiz: 

Necrologium  Sedunensis  eool.  cath. 

Sum,  ord.  Wilhelm.,  Canton  Aargau,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Necrologium  Sionensis  monasterii. 

Soest,  Westfalen,  Dioec.  Cöln: 
Jacobus  de  Susato. 
Kriegstagebuch. 
Liber,  Ant. 
Reirachronik,  Werler, 
Soester  Fehde. 
Translatio  s.  Patrocli. 
„  „  Viti. 

Vgl.  Paradies. 

Solenhof en,  Solonis  Colla,  Kloster  an  der  Alt- 
mühl,  Dioec.  Eichstadt: 

Vita  s.  Sualonis  dicti  Solae. 

Speier,  Spira,  Nemetum: 

Annales  Spirenses. 
Catalogus  ep.  Spir. 
Chronik,  Speierische. 
Einzug  des  Bischofs  Johannes. 
Landeshuldigang. 
Necrologium  Spirensis  capit. 
SefFried  de  Mutterstadt 
Series  episc.  Spirens. 
Waltherus  Spirensis. 

Sponheim,  Ben. -Abtei: 
Tiithemius. 

Springirsbcush,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Trier: 
Dedicatio  eccles.  Spring. 

Stablo  und  Malmedg,  Ben. -Klöster  in  den  Ar- 
dennen,  1  Meile  von  einander,  Dioec.  Lüttich : 
Annales  Stabulenses. 
De  8.  Papoleno. 
Dedicatio  eccles.  Stabul. 
Kalendaiium  Stabul.  monast. 
Notae  Stabulenses. 
Series  abbatum  Stabulens. 
Translatio  s.  Quirini. 
Vita  s.  Popponis. 
„    „  Kemadi. 
Passio  s.  Nigasii  (translat.). 
Wibaldus  abbas. 

Stade,  Hanuover,  o.  s.  Ben.,  Dioeo.  Bremen: 
Albertus  Stadensis. 
Catalogus  abb.  S.  Maiiae  Stad. 

Sfams,  in  Tyrol,  ord.  Cist.: 

Chronicon  Stamsensis  mon. 
Fundatio  monast.  Stams. 

Stederburg  (bei  Wolfen büttel),  Dioec.  Hildesheim: 
Chronicon  Stederburgense. 


Geriiardus  praep.  Sted. 
Gesta  praeposit  Sted. 

Steinfeld,  Kloster,  Dioec.  Cöln: 
De  88.  Potentino. 
Vita  b.  Hermanni  Josephi. 

Steingaden,  ord.  Praem.,  Dioec.  Augsburg: 

HistoriaWelforum.  (Oon^tn.  Steingad.) 
Monumenta  Steingadonsia. 
Necrologium  Steingadense. 

Steilen,  ord.  Praed.  monial.,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Stettensis  monast 

Stettin,  Prov.  Pommern: 

Angelüs  de  Stargardia. 
Chronica  de  ducatu  Stettinensi. 
Gesta  priorum  S.  Jacobi. 
Wedel. 

Stralsund,  Prov.  Pommeni: 

Chronik,  Stralsunder. 

Strassburg,  Argentoratum,  Argentina: 
Albertus  Argentinensis. 
Annales  Argentioenses. 

„        hospitalis  Argentin. 
Bellum  Waltherianum. 
Brant,  Seb. 

Burchardus  Argentinensis. 
Burchardus  Argentinensis,  Joh. 
Catalogi  episc.  Argentinens. 
Closener. 

Conrad  von  Duntzenheim. 
EUenhardus. 

Epitaphium  Bernaldi  ep. 
Erchenbaldus  ep. 
Formulae  Argentinensee. 
Godefridus  de  Ensmingen. 
Gesta  Beitholdi  de  Buchecke. 
Hesso  scholasticus. 
Necrologium  Argent 
Nota  Strasbuigensis. 
Series  episc.  Ai^entio. 
Twinger  von  Königshofen. 
Utho  episc. 

Versus  de  episc.  Argent 
Vita  s.  Arbogasti. 

Vgl.  Deutsche  Kirchengesch. 

Stuttgart: 

Annales  Stuttgardiani. 

Suben  am  Inn,  o.  s.  Aug.,  Dioec.  Passau: 
Dedicatio  altaris  Sabunensis. 
Monumenta  Subenensia. 

Sudheim,  Dorf  bei  Lichtenau,  Dioec.  Paderborn: 
Ludolfus  de  Suchern. 

Sursee: 

Necrologium  von  Sursee. 

Tauberbischof sheim,  Biscofesheimense  monast, 
0.  s.  Ben.,  Dioec.  Würzburg: 
Vita  s.  Liobae  abbat 

Tegemsee,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Freising: 
Annales  Wemheri. 
Bernardus  de  Waging. 
Chronicon  Tegems. 
Codex  epistol.  Teg. 
De  v.  Hartwico. 
Eberhardus  abb.  Teg. 


ANHANG 


169» 


Epistola  Tegemseens. 
£pitaphiam  EUingeri. 
Gozbertus  abb.  Teg. 
Historia  fund.  mon.  Teg. 
Monumenta  Tegerns. 
Necrologium  Teg. 
Notae  Tegemseenses. 
Vita  8.  Quirini  (Quirinalia). 

Telfsy  in  Tirol: 

Dedicatio  ecclesiae  in  Telfs. 

TennenhcLchf  im  Breisgau,  ord.  Cist.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Necrologiam  TennenbaceDse. 

Tkännikon,  sanctim.  o.  Cist,  Dioec.  Constanz: 
Necrologiam  TonnilEODeDse. 

Thierhaupien,  o.  8.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Monumenta  ThierhauptaDa. 
Necrologium  Thierhauptense. 

Tohel,  im  Canton  Thurgau,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Tobelense. 

Tolei,  0.  8.  Ben.,  Dioec.  Trier: 

Theodoricus  monachus  Teolegiensis. 
louly  Tullum: 

Adso  Derv. 

Gesta  episc.  TuU. 

Guibertus  archid, 

Hugo  Me  teil  US. 

Seberus. 

Vindricus. 

Vita  s.  Apri  (mir.). 
Gerardi. 


»1     n 


Mansueti. 


Vgl.  Deutsche  Kirchengesch. 
TVaiectum  ad  Mosam  =  Mastricht 
T)-atecium  ctd  Rhenum  »»  Utrecht. 

Trebnitx,  Cist -KL,  Prov.  Schlesien: 

Annales  monasterii  Trebnicensis. 
Tremonia  =  Dortmund. 
Trientf  Tridentum  s.  oben  p.  1679. 

Trier,  Treviri: 

Agricola:  De  congressu. 
Amalarius  Fort,  archiep.  Trev. 
Annales  S.  Eucharii  Trever. 
„        S.  Maximini  Trever. 
„        Maximiniani. 
Arnoldus  de  Lalaing. 
Baldericus  scholast.  Trevir. 
Censura  historiae  Trever. 
Chronicon  ecclesiae  Trev. 

„  S.  Mathiae  Trev. 

De  calamitate  abbatiae  s.  Martini. 
De  s.  Synaldo. 
„    „  Thoodulfo  presb, 
„    „  Wiggero. 

Dedicatio  altaris  S.  Mariae  ad  mart. 
„        basilicae  ap.  urbem  Trev. 
EberwiniLS  abbas  8.  Martini. 
Enen. 

Epistola  Trevirensiuni. 
Epistolae  ad  Nicetium. 
Epitaphium  Conradi  arch.  Trev. 
Florianus:  Epistola. 
Gesta  Adalberonis  arch. 


»1 


1» 


Gesta  Amoldi  ep. 
Baldewini. 
Boemundi. 
Godefridi. 

Henrici  II  arch.  Tr. 
„      Treverorum. 
Hillinus  arch.  Trev. 
Historia  martyrum  Trev. 
Inventio  s.  Celsi  ep.  Tr. 
Lambertus  Trevir. 
Libellus  de  rebus  Treverens. 
Martyi*ologiuni  8.  Maxim. 
Necrologium  Trevir. 
Nicetius  ep.  Trever. 
Nomina  episc.  Trevir. 
Nota  dedicationis  8.  Martini  Tr. 
Notae  dedicationum  8.  Eucharii. 

8.  Mariae. 
8.  Maximini. 
„  8.  Pauli. 

Treverenses. 
Series  archiep.  Trever. 
Theganus. 

Voraus  de  Ekberto. 
Vita  s.  Agritü. 
„     „  Celsi  ep.  Trev. 
„     Conradi  archiep.  Trev. 
„     s.  Liutwini  arch.  Tr. 
„     „  Magnerici  arch.  Tr. 
Acta  8.  Mathiae  apost  (inventio). 
Vita  s.  Maximini  ep.  Trev. 
„     „  Modoaldi  Trev. 
,,     „  Symeonis  heremitae. 
Wenricus  scholast.  Trev. 

St.  Trond,  Trudo ,  Truyen ,  Troden ,  Dioec.  Lüttich : 
Gesta  abb.  Trudon. 
Necrolog.  mon.  s.  Trudonis. 
Theodoricus  abb.  8.  Trudonis. 
Vita  s.  Trudonis. 

Troppau,  Oppavia,  Oesterr.- Schlesien: 
Martinas  Oppaviensis. 

St,  TnUpert,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 
Annales  8.  Trudperti. 
Vita  s.  Trudberti. 

Ulm: 

Faber,  Felix. 
Necrologium  von  Ulm. 

St.  Ulrich,  im  Schwarzwalde,  o.  s.  Ben.,  Dioec. 
Constanz : 

Vita  s.  üdalrici  prioris  Cellensis. 

St.  Urban,  ord.  Cist,    Canton  Luzeni,  Dioec. 
Constanz : 

Annnies  8.  Urbani. 
Necrologium  S.  Urbani. 

Ursberg j  zwischen  Ulm  u.  Augsburg,  ord.  Praem., 
Dioec.  Augsburg: 

Burchardus  Urapergensis. 
Chronicon  ürspergense. 
Necrologium  Ursbergense. 

Utrecht,  Traiectum  ad  Khenum,  Ultraiectum: 
Adalboldus  ep.  Trai. 
Alpertus  8.  Symph.  Mett 
Annales  S.  Mariae  Uhr. 
Arnoldus  Heymricius:  Epist. 

107* 


1700 


ANHANG 


Beka. 

Chronica  do  Traiecto. 

Conradus  ep.  Trai. 

De  s.  Sulpitio  ep.  Trai. 

Heda. 

Necrologium  Ultraiect. 

Notae  S.  Mariae  Traiect. 

Radbodus. 

Series  episc.  Traiect. 

Translatio  ss.  Benigni  et  Agnetis. 

Veldenar. 

Vita  s.  Bonifacii  arch.  Mog. 

„     „  Friderici  ep. 

„     „  Gregorii  ep. 

„     „  Heinrici  H  auci  Adalboldo; 

,,     „  Liudgeh  ep.  Mim. 
„  Radbodi  ep. 
Wilübrordi. 
Wülehadi. 


1» 


St.  Vaasi  d'Ärras,  8.  Vedasti  monasterium : 
Annales  Vedastini. 

St.  Vamtesy  St.  Vitonus,  vid.  Verdun. 

Verden,  a.  d.  Aller,  Nieder -Sachsen: 
Catalogus  ep.  Verd. 
Chronicon  ep.  Verd. 
De  8.  Suiberto  ep.  Verd. 
„    „  Tankone  ep.  Verd. 
Necrologium  Verdense. 
Series  episc.  Verdens. 

Verdun,  Virdunum: 

Annales  Virdunenses. 

Bertarius. 

Dado. 

Hugo  Flavin.:  Chron.  Vird. 

Laurentius  de  Leodio. 

Kloster  St.  Paul  in  Verdun: 
Annales  S.  Pauli  Vird. 
Necrologium  Vird. 

Kloster  St.  Vannes,  S.  Vitonus  in  Verdun: 
Annales  S.  Vitoni. 
Bertarius  can. 
Vita  b.  Richardi  abb. 
„    s.  Vitoni. 

Vgl.  Deutsche  Kirchengesch. 

Vilich,  sanctim.  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Cöln: 

Vita  s.  Adelheidis  abb.  Viiicensis. 

Vorau,  Kloster  in  Steiermark: 
Annales  Vorawienses. 
Necrologium  Voraviense. 

Vombach,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Passau: 

Genealogia  comitum  Formbao. 

Rurapler. 

Vita  s.  Wirntonis. 

Vratislavia  =*  Breslau. 

Wald,  ord.  Cist,  bei  Sigmaringen,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Necrologium  "Waldense. 

Waldkirchen ,  Ober  -  OesteiTeich : 

Albertus  plebanus  de  Waldkirchen. 

Waldsassen,  ord.  Cist.,  Diooc.  Regensburg: 
Fundatio  monasterii  Waldsassensis. 
Otto  prior  Walds. 


Wedinghausen,  bei  Amsbei^g,  ord.Praem.,  Dioec. 
Cöln: 

Necrologium  von  Wedingh. 

Weingarten,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 
Annales  Weingartenses. 
Catalogus  abbatum  Weingart. 
Chronica  quae  dicitur  Hugonis  de  S. 

Vict  (Vontin.  Weing.). 
Codex  maior  tradit.  W. 
De  inventione  Sanguinis  Domini. 
Genealogia  Wel forum  Weing. 
Historia  Welfomm  Weingart. 
Necrologium  Wein  gart 
Notae  Weingartenses. 

Weissenau,  Augia  minor,  o.Praem.,  Dioec.  Con- 
stanz: 

Acta  S.  Petri  in  Augia. 
Fundatio  et  dedicationes  monast  Aug. 
Historia  monast.  Aug. 
Necrologium  Augiae  minoris. 

Weissenburg,  a.d.Lutra,  o.  s.Ben.,  Dioec. Speier: 
Annales  Weissemburgenses. 
Fundatio  mon.  Wissen b. 
Necrologium  Weissenburg. 
Notae  dedicationum  Weiss. 
Series  abbatum  Weiss. 

Weissenburg  im  Elsass: 
Eikhart 

Weltenburg,  Ben. -Kloster,  an  der  Donau,  Dioco. 
Regensburg: 

Necrologium  Weltenburgense. 
Notae  Weltenburgenses. 

Werdea  =  Donauwörth. 

Werden,  an  der  Ruhr,  Werthina,  Werthinense 
monast.,  o.  s.  Ben.,  Westfalen,  Dioec.  Cöln: 
Fragmenta  Werthinensia. 
Fundatio  monast.  Werthinensis. 
Hagen,  Henr. 
Necrologium  Werthinense. 
Series  abbatum  Werthinensiom. 
Uffingus. 

Versus  Werthinenses. 
Vita  8.  Idae. 
„    „  liudgeri. 

Werida  =  Kaiserswerth. 

Wessobrunn,  Wessof ontium ,    mon.   Wessobru- 
nense,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Augsburg: 
Annales  Wessofontani. 
Monumenta  Wessofontana. 
Necrolog.  Wessofontan. 
Notae  Wessofontanae. 
Series  abbatum  Wessofont 

Wettingen,  ord.  Cist.,  Dioec.  Constanz: 
Necrologium  Wett. 

Wien,  Vienna,  Vindobona,  Dioec.  Passau: 
Annales  Praed.  Vindobon. 
Auctarium  Vindobon. 
Behaim. 

Chronicon  Viennense. 
Continuatio  Vindobon. 

„  Praedic.  Vindob. 

„  Scotorum  Vind. 

Copey-Buch. 


ANHANG 


1701 


Faber,  Joh. 

Manesdorfer. 

Martmas  abbas  Scotorom. 

Mittheilungen. 

Necrologium  Viennense. 

Sylloge  diplomatom. 

Tichtel. 

Türkenraizz. 

Wienhausen,  bei  Celle,  Dioec.  Verden: 
Necrologium  Winhuseose. 

Wilhering,  Kloster,  Dioec.  Passan: 
Necrologium  Wilheringense. 

Wilißten,  Praem.- Kloster,  bei  Brixen  m  Tirol: 
Necrologium  Wilthinense. 

Wimpfen,  am  mittl.  Neckar,  Dioec.  Worms: 
Barchardus  de  Hallis. 
Necrologium  Wimpinense. 

Windberg,  Praem.- Klostor,  bei  Straubing,  Dioec. 
Regensburg: 

Annales  Windbergenses. 
Catalogus  abbatum  Windb. 
Monumenta  Windbergensia. 
Necrologium  Windbergense. 
Relatio  de  origine. 
Tita  s.  Engelmari. 


Wismar: 


Kopmann. 
Uenricus  de  Baisee. 


Wolfenbüttel: 

Annales  Guelferbytani. 

Worms,  Wormatia: 

Annales  Wormatienses. 
Aus  Wormser  Ratsbüchern. 
Burchardus  Wormaciensis. 
Chronicon  Wormatiense. 
Einritt  des  Bischofs. 
Herimannus  clericus  Wormat. 
Historia  b.  Eckenbei*ti. 
Imrao  diac.  TVormatiensis. 
Memorial  üb.  d.  Kriegswesen. 
Monachus  Kii'sgartensis. 
Necrologium  Wormatiense. 
Vita  Burchardi  ep.  Worm. 

„    8.  Heriberti. 

„    „  Ruperti  Salisb. 

Wurmback,    Cist- Kloster,    Canton   St.  Gallen, 
Dioec.  Constanz: 

Necrologium  TVurmb. 

Würxburg,  Wirziburg,  Herbipolis: 
Andreas  Cirkenbach. 
Annales  Herbipolenses. 


Annales  Wirziburgenses. 
Catalogus  episc.  Wirzib. 
Chronicon  Wirziburgense. 
Fragmenta  historica  in  codice. 
Friess. 

Imbrico  ep.  Wirz. 
Michael  de  Leone. 
Necrologium  Wirziburgense. 
Trithemius:  Chron.  monast. 
Vita  b.  Adalberonis  ep.  Wirz. 
„    s.  Burchardi  ep.  Herbip. 

Xanten ,  Xantena,  canon.  S.  Victoris,  Dioec.  Cöln: 
Annales  Xantenses. 
De  s.  Martyre. 
Necrologium  Xantense. 
Notae  S.  Victoris  Xantensis. 

Z&Ux: 

Langius. 

über  paschalis  cod.  Cizens. 

Necrologium  Citzense. 

Zell,  in  der  Rheinpfalz,  Dioec.  Speier: 
Vita  8.  rhilippi  presbyt. 

Zell,  monast.  Cellense  in  Silva  nigra  =  St.  Ulrich. 

Zerbst: 

Becker,  Petr. 

Zittau: 

Johannes  von  Guben. 

Zürich,  Turegum,  Turicum: 

Chronik,  KÜngenberger. 

Combat  de  Ragatz. 

Friind. 

Müllner. 

Necrologium  Turicense. 

Zurxach,  o.  s.  Ben.,  Canton  Aarau,  unweit  des 
Rheins,  Dioec.  Constanz: 

Necrologium  Zurziacense. 
Vita  8.  Verenae. 

Zwetl,  ord.  Cist,  Dioec.  Passau: 
Annales  Zwetlenses. 
Anonymi  Zwetl  ensis  historia. 
Chronicon  Zwetlense. 
Continuatio  Zwetl  ensis. 
Liber  fundationum. 
Necrologium  Zwetlense. 
Reimchronik,  Zwettler. 

Zici falten,  o.  s.  Ben.,  Dioec.  Constanz: 
Annales  Zwifaltenses. 
Bertholdus  abb.  Zwifildensis. 
Chronicon  Zwifaltense. 
De  Conradi  abb.  Zwiv.  itinere. 
Necrologium  Zwifalt. 
Ortlieb  monachus. 


E.    Geschichte  der  Weifen. 


1126  Geneaiogia  Wel forum. 
1185  Annales  Weingartenses  Welfici. 
1191  Historia  Weif.  Weingart. 
1208  Chronographus  Weingartensis. 
1221  Annales  Zwifaltenses. 
s.  XIV  Summula  de  Guelphis. 


1407  Castellus  de  Castello. 
1495  Ampeckius  (chron.  Baior.). 
1503  Annales  Zwifaltenses. 
1503  Marescotti  —1446. 
1511  Sunthaim:  Hist.  de  familia. 
1527  Benevenutus  de  S.  Georgio. 


1702 


ANHANG 


F.   Preussen.  —  Der  Deutsche  Orden. 


1198  Exordium  ordinis  Crucif. 

1198  Narratio  de  primoFdiis  ord.  Teut. 

1239  Hennannus  magister  domus  Theui 

1326  Petnifl  de  Dusburg. 

1327  Hartmann  von  Heldrungen. 

1337  Aouales  Prussici  breves. 

1338  Reimchronik  von  Preu£sen. 
1341  Jeroschin. 

1349  Chronica  Olivensis. 

1352  Annales  canonici  Sambiensis. 

1394  Wigaud  von  Marburg. 

1398  Narratio  de  occupatione. 

1402  Wegeberichte. 

1405  Johann  von  Possilge. 

1410  Cronica  oonflictus. 

1410  Franciscani  Thor.  ann. 

1414  Annales  expedit  Prussici.  1233—1414. 

1417  Johannes  Marienwerder. 

1433  Hochmeisterchronik. 


1450 
1462 
1464 
1484 
1489 
1497 
1501 
1511 
1521 
1532 
1545 
1559 


Annales  terrae  Prussicae. 

Geschichten  von  wegen. 

Aeneas  Sylvius:  De  situ  Pruthen. 

Blumenau. 

Historia  br.  magistr.  o.  Theut 

Naker,  Libor. 

Johannes  de  Lessen. 

Hochmeister  des  D.  Ordens. 

Stella,  Er. 

Pole  —1510. 

Annales  Olivenses. 

Origo  et  initium. 

Necrologe  des  Deutschen  Ordens. 

Bruchstücke  aus  deutsehen,  polnischen 

u,s.ta,  Oesehichtsehreiöemy  welche 

diese  Schriftsteller  illustriren,  findet 

man  in  Scriptores  rer.  Prussicar.  I. 


1251  Handfeste,  Culmische. 


G.   Livland  und  Curland. 


1227  Henricus  Lettus. 

1291  Reimchronik,  Livländische. 

1327  Hartmann  von  Heldrungen. 

1348  Annales  Dunamundenses. 

1348  Hoeneke. 

1378  Hennannus  de  Wartberge. 


1484  Sanders. 

1507  Hysthorie,  Eynne  schonne. 

1549  Chronik,  Deutsche,  vom  livländ.  Orden. 


Notae  de  episcopatu  Curonensi. 


5.   Schweiz. 


951 
1025 
1057 
1226 
1298 
1298 

1348 
1364 
1386 
1386 
1405 
1426 
1446 
1461 
1464 
1469 


Annales  S.  Meginradi. 

Einsidlenses  957  —  1025. 

Heremi. 

Einsidlenses  814  —  1226. 
„  814—1298. 

S.  Meginradi.  11. 
Liber  Heremi. 
Johannes  Yitoduranus. 
Müllner. 
Halbsuter. 

Suchenwirt:  Schlacht. 
Reimchronik  des  Appenzell.  Krieges. 
Justinger  — 1421. 
Combat  de  Ragatz. 
Chronik ,  Elingenberger. 
Aeneas  Sylvius:  Basilea. 
Fründ.  1436—1446. 


Fründ :  Vom  Herkommen  der  Schwyzer. 
1470  Frickart. 
1476  Weber. 
1481  Knebel.  1473—1479. 

1484  Schilling:  Beschreibung.   1468—1484. 

1485  Türst. 

1493  Tschachtlan.  1424—1470. 

1499  Reimchronik  über  den  Schwabenkrieg. 

1499  Russ  —1400. 

1499  Schradin. 

1499  Vereinigung. 

1499  Licnz. 

1509  Etteriyn.  863—1503. 

1509  Schilling:  Schweiz.  Chron. 

1530  Edlibach.  1485—1527. 

1530  Pirkheimer  —1499. 


NB.  Die  Ortsgeschichte  der  Schweiz  ist  der  Deutschen  Ortsgeschichte  {vid.  p.  1680)  eingereiht. 


6.   Frankreich. 


I.  Allgemeine  Geschichte. 

Dares  Phrygius:  De  origine  Franc. 
1008  AimoinuB. 
1137  Catalogus  reg.  Franc. 


1180  Chronicon  regum  Francor. 
1214  Historia  reg.  Franc. 
1226  Abrege  de  Fhist  de  France. 
1243  Mouskes,  Phil. 
1332  Brocardus. 


ANHANG 


1703 


1351  Johannes  Parisiensis:  Memoriale. 

1368  Chronica  reg.  Fj-anc. 

1461  Chroniques  de  Franoe  (appeU.). 

1481  Chroniques  de  Fr.  abreg. 

1488  Bouchard. 

1502  Gaguin:  Mer  des  cronioques. 

1503  Gilles:  Annales  de  France. 
1503  Ritios. 

1529  Paulas  AemiUus. 

1537  Champier. 

2.  GescbloMB  bis  mT  die  Fnuiicen  —486. 

a  Iku  barbarische  und  römische  QdUien, 

Ausonius. 

Ammianus  Marcellinus. 

Panegyrici  vet  XU. 

Sulpicius  Severus. 

Orosius. 

Salvianus. 

Sidonius  Apoilinaris. 
-{Man  vgl.  auch  Prosper  Aquitanus  —  Anonymus 
Cuspiniani  —  Chronicon  imperiale  —  Antoninas 
Martyr:  Itinerarium  —  Anonymi  itinerarium.) 

b.  Einführung  des  Christenthums, 

?Acta  s.  Dionysii  Areopag. 

,,     „  Irenaei  episc. 
Vita  s.  Aviti. 

Martialis. 
Martini  Turon. 
Die  von  Gregorius  Turon.  (vid.  p.  545) 
herrührenden  Vitao. 


?» 
M 


»1 

^1 


3.  Qesoiiiclita  de«  fr&nldaciian  Reloliea  unter  den 
Horowingern.  486—751. 

s.  Deutsehe  Reiehsgesehiehte  pag,  1656; 
füge  hinxu: 

Beda  Vener.:  Chronicon  — 726. 
Gildas:  Liber  querulus  — c.  555. 
Cassiodorus:  Variarum  libri  16. 
Epistolae  Austrasicae  — 581? 
Vita  s.  Gregorii  Turon. 

4^  Gesclilolite  des  fränidsolien  ReioliM  unter  den 
lUrolingem.  751—987. 

a.  Im  Allgemeinen. 

b.  Pipin  der  Kleine,  751 — 768.        siehe 

c.  Karl  der  Grosse.  768—814.    \  Deutsche 

d.  Ludwig d. Fromme.Sii — 840.  |  Reichs^ 

e.  Zwietracht  der  Söhne  L/s.         gesch. 

f.  Karl  der  Kahle.  840-877.     J 

g.  Von  lAuitvig  II  Baibus  —  Tod  Ludwigs  V. 

877—987. 
Hincmai'us:  Consecratio  Ludov.  II. 
Folcuinus:  Gesta.  637—980. 
Conventus  Hludov.  III.  878. 
Conventio  inter  reges.  879. 
Rhythmus  Tauten.  883. 
Fragmentum  de  reb.  Lud.  III.  881.  882. 
Hincmarus :  Epistolae  (f  882). 
Asserius.  Fragm.  884  —  887  etc. 
Dado  episc.  Virdun.  893. 
Abbe  mon.  S.  Germani  — 896. 
Annales  Vedastini.  874  —  900. 


Chronicon  Aquitanioum.  830.  886.  930— 

1025. 
Annales  Engolismenses.  815 — 991. 
„  „  814—993. 

Gesta  Carlomanni.  887—896. 
Naufragium  Arab.  902. 
Chronicon  Normannor.  820 — 911. 
Petrus  Bibüoth.  680—898. 
Fragmentum  ex  chron.  reg.  Franc. 
„  Gallici  scriptoris.  922. 

„  libri  de  diversis.  919. 

Richerus.  884—998. 
Flodoardus.  919  —  966. 
Poenitentia.  924. 
Johannes  X:  Epistolae.  928. 
Hugo  Floriac.:   Hiat.  nov.  Fragm,  Sil 

—949. 
Leo  Marsic:  Chron.  mon.  Cas.  Fragm, 

771—963. 
Vita  s.  Genuifi.  Exeerpta. 
Narratio  de  Barcinone.  985.  986. 
Fragmentum  historiae  Franc,  a  Lud.  IL 
Exeerpta  ex  yariis.  881—^7. 

„        ex  Vitis  Sanct.  877—987. 
Auch  mehrere  Schriften  der  folgenden 

Periode  sind  hier  xu  benutzen, 

5.  Capetingisolia  Periode.  987—1328. 
Im  Allgemeinen. 

Historia  Francorum  Senonensis.   688  — 

1015  (1034). 
Alpertus  8.  Symph.  1002—1018. 
Chronicon  Aquitanicum.  830 — 1025. 
Ademarus  Cabannensis  — 1029. 
Odorannus.  675—1032. 
Chronicon  monast  s.  Mich.  Virdun.  722 

—1034. 
Historia  S.  Juliani  Turon.  570—1040. 
Annales  Virdunenses.  822 — 1042. 
Rodulphus  Glaber.  987—1044. 
Bertarius  monachus.  925—1047. 
Anseimus  Leod.:   Gesta  pont.  Trai.  661 

1048. 
Sigebertus   Gembl.:   Gesta  abb.  Gembl. 

—1048. 
Chronicon  Conchensis  mon.  817 — 1050. 
„         8.  Benigni  Div.  458—1052. 
Historia  episc.  Autissiodorens.  — 1052. 
Annales  Montis  s.  Michaelis.  421—1056. 
Sangall.  mai.  709—1056. 
Floriacenses.  626—1060. 
Lemovicenses.  687 — 1060. 
S.  Germ.  Paris.  466—1061. 
Vita  s.  Amandi  ep.  Traicet  {hist.  miracul. 

1066). 
Gesta  archiep.  Rothomag.  — 1080. 
Hariulfus  mon.:   Chron.  Centul.   625  — 

1088. 
Annales  S.  Mart.  Tomac.  459—1099. 
Gesta  episc.  Tullensium  — 1107. 

„     abb.  Trudon.  auct.  Rudolfe  — 1108. 
Ivo  Camot.:  Hist.  Francorum  —1108. 
Hugo  Floriac:  Chron.  de  reg.  — 1108. 
:  Histor.  nova  — 1108. 
:  LibeUus  —1108. 


n 
n 

11 


11 


^1 


11 


11 


1704 


ANHANG 


Sigebertos  Gembl. :  Chronographia  ~  1 1 12. 
Ivo  Camot.  (f  1117):  Epistolae. 
Gesta  episc.  Mettensium.  768—1120. 
Annales  Leodienses.  58 — 1121. 
Gesta  Treverorum  — 1132. 

„     episc.  Camerac.  500 — 1135. 
Historia  regum  Fr.  S.  Dionysii  — 1137. 
Clironicon  S.  Mart  Turon.  breve  — 1140. 

,,        Malleacense.  768—1140. 
Ordericus  Vitalis  — 1142. 
ChroüiooD  Morigniacense.  1108—1147. 
Bobertus  de  Monte:  Hist.  Henrici  I.  1135 

-1150. 
Historia  Fraocorum  aact.  anon.  — 1152. 
Gesta  Stephani  regis.  1135—1154. 
Annales' S.  Vincentii  Mett.  1 — 1157. 
Chronicon  Cluniacense.  1153 — 1158. 
Folcuinus:    Gesta  abb.  Lobiens.   980 — 

1162. 
Stephanus  Bothomag.:  Draco  — 1169. 
Richardus  Quniac.  —1172. 


Gesta  consulum  Andeg.  — 1137. 
Guilelmus  Malmesb. :  Hisi  novella.  1126 

—1143. 
Gesta  Ambaz.  domin.  — 11.^4. 
Henricus  Huotendun.:  Hist.  Anglorom. 

55  —  1154. 
Johannes  mon.  Maioris  Monasterii:  Hisi 

Gaufredi  ducis.  1180. 
Chronicon  S.  Steph.  Antiss.  1005-1174. 
Clarius  monachus.  420 — 1179. 
Annales  Leodienses.  400—1184. 
Gaufredtts  coenob.  997 — 1184. 
Bobertus  de  Monte:  Ck)ntin.  Sigeb.  1100 

—1186. 
Chronicon  Antissiod.  1022—1188. 
,,         Leod.  brev.  549—1192. 
1194  Andreas  Marchianensis. 

Historia  mon.  s.  Flor.  841—1202. 

Chronicae  S.  Alb.  Andeg.  929—1200. 

Lambertus  Ardensis.  800—1203. 

Helinandus  — 1204. 

Gervasius  Tilb.  Fragm. 

Bobertus  can.  8.  Mariani  Autiss.  — 1211. 

Chronicon  Fiscan.  — 1220. 

Vircion.  843—1221. 
Elnonense.  534  —  1223. 
S.Martini  Turon.  249—1227. 
„         mon.  s.  Floreni  700—1236. 
Annales  Marbacenses.  631 — 1262. 
Gesta  episc.  Mett  768—1260. 
Chronicon  Kemperleg.  843—1279. 
Annales  S.  Vinc.  Mott.  1—1284. 

„       S.  Benign.  Div.  564.  753—1285. 
Chronique  de  France  — 1285. 

„  ,,        ,,       qui  commence. 

Chronicon  Clarim.  mon.  1098 — 1286. 

S.  Dionysü.  986—1292. 
Johannes  Longus.  590 — 1294. 
Chronicon  S.  Medardi  Suess.  497—1296. 
Chronique  de  St.  Magloire.  1214—1296. 
Guilelmus  de  Nang.:  Chron.  — 1300. 
Trivetus.  1136—1307. 
Praeclara   Francorum   facinora.    1202  — 
1311. 


« 


91 


Chronicon  Botomagense  — 1343. 

Genealogia  reg.  Francor. 

Genealogia  oomit.  Flandriae  (ap.  Mart.) 

Guiart. 

Chronique  rimee  relatant 

a.  Hugo  Capet  und  Robert.  987—996; 
997—1031. 

Miracula  s.  Bicharii  Centol. 
Vita  s.  Abbonis  abb.  Flor,  (t  1004). 
Annales  Masciacenses.  732 — 1013. 
Hugo  Cap.:  Epistolae. 
Fulbertus  Cam.  (f  1028):  Epistolae. 
Gerbertus  sive  Sylv.:  Epistolae. 
Chanson  de  geste  Hugnes  Capet 
Miracula  s.  Bened.  anct  Aimoino. 
Helgaldus. 
Bioherus. 

Vita  Burchardi  oomitis. 
Fragmenta  Tarier,  de  Boberto  r^e. 
Adalbero.  (1030.) 
Bhythmus  satiricus.  1031. 
Bobertus  rex  Francor.:   Diplom.  991— 
1031. 

b.  Beinrieh  L  1031—1060. 

Bodulphus  Glaber. 

Chronicon  Andeg.  quod  a  quib. 

Hugo  Flor.:  Chron.  de  reg.  Fr. 

Fragm entum  de  Henrico  I. 

Historia  de  Henrico  I. 

Henricus  1  rex  Franc. :  Diplomata.  1031 

—1060. 
Helgaldus.  1050. 

Odile  abbas  Clun.  (f  1049):  Epist 
Nicolaiis  II  pp. :  Epist  1058—1061. 
Deoduinus  (f  1075):  Epist  1050. 
Cf.  Der  XI.  Bd.  von  Bouquet,  Becueil. 

c'  Philipp  I.  1060—1108. 

Ivo  Camot  (f  1117):  Epistolae. 
Ordo  qualiter  Philippus.  1059. 
Fulco  Bonus. 

Philippus  I  rex  Fr.:  Diplom.  — 1108. 
Stephanus  IX  pp.  (f  1058):  Epist 
Alexander  11  pp.  (f  1073):  Epist 
Urbaous  II  pp.  (f  1099):  Epist 
Hugo  ep.  Diensis  (flor.  1076):  Epist 
Fragmentum  hist  Franc,  a  Ludovioo  Pio 

ad  mort.  Phil. 
Comitia  regni  habita  Corbeiae.  1065. 
Epitaphia  Phil.  I.  1108. 
Excerptum  chronici  vet 
Excerpta  ex  var.  auct  ap.  Bouquet,  Bec. 

XL  p.  1  sq. 

NB.  ^  Auch  die  Schriftsteller  über  die 
Kreuxxüge  dieser  Zeit  %u  vergl. 

d.  Ludwig  VI  (Orossus)  u.  VU,  1106—1137; 

1LS7— 1180. 

Sugerus  (t  1151):  Vita  Lud.  VI. 

,,      :  Liber  de  reb. 
Chronicon  Morigniac.  mon. 
Fragmenta  vett  scriptt.  de  reb.  Lud.  VI. 
LudovicusVI  r.  Fr.:  Epist  1112—34. 


..J 


ANHANG 


1705 


1140 
1182 


Versus  de  Lud.  VI. 

Epitaphium  Ludov.  VI. 

Gulbertus  abb.  Novig.  (f  1124):  De  vita 

Vita  Caroli  Boni  (f  1127).  [sua. 

„    8.  Bernardi  Claraev.  (f  1153). 
1151     „    Sugeri  abb.  S.  Dion. 

Sugerus:  Epistolae. 
1137  Ludovicus  VII:  Epistolae. 
1118  Paschalis  II:  Epistolae. 
1109  Anseimus  Cantuar.:  Episi 
1117  Ivo  Carnot.:  Epistolae. 
1115  Lambertus  Atreb.:  Epistolae.  1093—1115. 
ri30  Baldricus  Andeg.:  Carmina. 

Fulco  Rechin  —1135. 

Odo  de  Diogilo.  1447—49. 

Chronicon  auct  anon.  (1096 — 1172). 
„         S.  Steph.  Antiss.  — 1174. 

Historia  Franconun  — 1152. 

Chronicon  Antissiod.  1022—1188. 

Herimannus  Laudun.:  Narrat. 

Sugerus:  Fragmentum. 

Historia  Ludovici  VII.  1137—1165. 

Fragmenta  vett.  scriptt  de  reb.  Lud.  VU. 

Gesta  Ludovici  VII. 

Fragmentum  histor.  de  Ludov.  VII. 
„  „      de  tributo. 

Julius  Florus. 

Epitaphia  Ludov.  VII. 

Arnulf  US  Lexov.:  Epistolae. 

Henricus  II  An  gl.:  Epistolae.  1156—78. 

Rotrodus:  Epistolae.  1165—74. 

Johannes  Sarisberiensis:  Epistolae.  1155 
—80. 
1170  S.Thomas  Cantuar.:  Epistolae. 

Hugo  deCampo  flor.:  Epistolae.  1156—75. 

Henricus  archiep.:  Epistolae.   1147 — 74. 

Traimundus:  Epistolae. 

Epistolae  historicae. 
„        regum. 

Petrus  presb.  card.:  Epistolae.  1175—78. 

Fridericus  I  imp.:  Epistolae.  1152 — 78. 

Henricus  comes:  Epistolae.  1149 — 72. 
1187  Petrus  Cellensis:  Epistolae. 
1326  Johannes  de  Bayono.  1020—1189. 

Nomina  reg.  Francor. 

6.  Philipp  II  August;  Ludwig  VIII  Coeur 
de  Uon,  1180—1223;  1223—1226. 

Rigordus.  1179—1208. 
Guilelmus  Brito:  Historia  — 1222. 

„  „    :  Philippis  —1223. 

Gesta  Philippi  Augusti. 
Robertus  canon.  8.  Mariani  — 1211. 
Catalogus  captorum.  1214. 
Nomina  Prisconum. 
Relatio  Marchianensis.  1214. 
Lambertus  Parvus.  988—1194. 
Helinandus  —1204. 
Sicardus  Creinon.  — 1213. 
Chronicae  S.  Albini  —1220. 
Chronicon  Fiscanense  — 1220. 

„         Elnon.  S.  Amandi  —1223. 

„         S.  Martini  Turon.  —1227. 
Gislebertus  Montens.  1040—1195. 
Lambertus  Ardensis.  800 — 1203. 


Ingeburgis:  Epistola. 
Epitaphium  Ingeburgis. 
Genealogia  reg.  Danor. 
Innocentius  III  pp. :  Epistolae. 
Guilelmus  abb.  8.  Thomae:  Epistolae. 
PetiTis  Samensis. 
Chronicon  Clarevallense. 
„         Cluniacense. 
„         S.  Alb.  Andeg.  929—1200. 
Gervasius  abbas. 
Honorius  III  pp. :  Episi  248. 
Petrus  Blesensis:  Epist. 
Stephanns  Tomac. :  Jßpist. 
Mouskes. 

Elogium  Philippi  Aug. 
PhUippus  Aug.:  Testamentum. 
Epitaphium  Philippi  Aug. 
Fragmentum  cont.  gesta. 
„  de  vita. 

„  historiae  brovis. 

Chronicon  8.  Martini  Turon. 
NicolauB  de  Braya. 
Aegidius  Parisiensis. 
Benedictus  abb.  Petroburg. 
Rogerus  de  Hoveden. 
Radulphus  de  Coggeshall. 
Richardus  Divisiensis. 
Ricardus  can.  S.  Trin. :  Itinerarium. 
Rogerus  de  Wendover. 
Radulphus  de  Diceto. 
Jacme,  El  rey  En. 
Gervasius  mon.  Dorob. 
Matthaeus  Paris. 
Gesta  Ludovici  Vin  reg. 
Fragmenta  de  Lud.  VUI. 
Ludovicus  VIII :  Testamentum. 
Flandria  generosa  =  Genealogia  comitum 

Fiandr.  (ap.  Mart.). 
Guiart. 
Villehardouin. 

Älbigenserkriegej  vid.am  Schluss 

der  franx.  Geschichte, 

f.  Ludwig  IX,  der  Heüige,  1226—1270. 

Joinville. 

Guilelm.  de  Nang.:  Gesta  Lud. 
„         „       .,     :  Chronicon. 
Vita  s.  Ludov.  IX  (auctoribus  Galfrido  de 

Belle  loco  —  Guilelmo  Camot.  —  con- 

fessario  Margaritae  reg.  —  Gesta  s.  L-i). 
Primatus. 
Guiart. 

Guilelmus  de  Podio. 
Balduinus  imp.:  Epistola  ad  s.  Lud.  et 

ad  Blancb. 
Lambertus  Parvus  (Reinerus  mon.). 
Vita  s.  Theobaldi  abb.  Vall.  C. 
Chronicon  mon.  Mortui  maris. 
Coral. 

Gualterus  Comutus. 
Chronicon  8.  Nicasii  Rem. 
Ludovicus  IX  rex  Fr.:    Epistola  et  Lit- 

terae. 
Contractus  navigii. 
Vincentius  Bellovac.  (lib.  30«s). 
Adamus  Clai'omont. 


1706 


ANHANG 


Recits  d'un  meoestrel. 
Albericus  moo.  Triam  Fontium. 
Aymericus  de  Peyraco. 
Girardus  de  Arvernia. 
Johannes  de  ColamDa. 
Laurentius  de  Leodio. 
Aegidius  Aureaevail. 
Obronicon  Normanniae  — 1272. 
„         Rotomag.  —1282. 
„         Andegav.-Vindoo. 
Girardus  de  Fracheto. 
Riebe rus  mon.  Senoo. 
Reinerus  mon.  (Lambertos  Parv.). 
Cbronique  anonyme  — 1286. 
Epistola  publicata. 

„       Tbunensis  episc. 
Sainceriaux,  Rob.  de. 
Petrus  de  Condeto:  Epistolae. 
Gervasius  abb.:  Epistolae. 
Ludovicus  IX  rex  Fr. :  Constitutiones. 

:  Pactum. 
:  Statutum. 
„       :  Testamentum. 
Bulla  canonis. 
Indulgentia. 
Indulgentiae. 
Sermones  Bonif. 
l  Miracula. 
Epitapbia  s.  Ludovici  IX. 
Ordinationes,  tractatus. 
i^blissements. 


Vita  s.  Lud. 


Flores  bistoriamm. 
Mattbaeus  Paris. 
Mouskes. 
Salimbene. 


7» 

11 


Rigaudus. 

g.  Philipp  lU  (Äudaz)  u.  IV{Pulcher,  f  1316), 
Ludwig  X,  Philipp  V  u.  Karl  IV. 

1270—1328. 

Cbronique  de  France. 
Guilelmus  de  Nang.:  Gesta  Phil. 

,,  ,,       ,,     :  Gontinuator  prior. 

Cbronique  de  Saint -Magloire. 
Cbronicon  Clarimarisc. 

Colmariense. 

S.  Dionysii. 

S.  Medardi. 
Guilelmus  Maior. 
Annales  Gandenses.* 
Cbronique  hmee  relatant. 
Muntaner. 

Girardus  de  Fracheto. 
Cbronique  anonyme  —1286. 
„  „        — 1328. 

Guilelmus  Scotus. 
Guiart. 

Petrus  de  Condeto:  Tabulae. 
Cbronicon  Rotomag.  Continuat.  —1328. 
Gaufridus  de  Collono. 
Coral. 

Johannes  Longus. 
Genealogia  ducum  Brabantiae. 
Cbronicon  Hanonienso. 


Jean  de  Nouelles. 

Balduinus  Ninoviensis. 

Gillebertus  de  Outre. 

Cbroniques  de  Flandre. 

Jean  des  Preis. 

Convocations. 

Listes  de  convocations. 

Index  bominum. 

Jobannes  Paris.  8.  Victor. 

Bemaidus  Guidouis:  Flores. 

Flores  bistoriamm. 

Mouskes. 

Salimbene. 

Anelier. 

Cbronicon  Barcinon. 

Praeclara  Francor.  facinora. 

Acta  inter  Bonifac.  VIIL 

Fasciculus  actorum. 

Godefroy  de  Paris. 

Elogia  Pbilippi  Pulcbri. 

Taxatio  expensarum. 

6.  Haus  Valoi«.  1328—1498  resp.  1515. 

Itn  Allgemeinen, 

Froissart. 

Monstrelet. 

Cbronique  des  4  prem.  Valois. 

Abrege  de  l'hist.  cbronol. 

Cbronicon  ex  vei  martyr. 

Flandria  gener.  —  Genealogia  comit. 

Flandr.  (ap.  Mart.) 
Mote. 

Petrus  Baiocensis. 
Cbroniques  ou  Annales  du  Doyen. 
Jean  ie  Bei. 
Cbroniques  de  Flandre. 
Cbronique  Norroande. 
Cbroniques  de  Normandie  — 1453. 
Cbronicon  S.  Benign!  Dir. 
Cbronique  rimee  relatant 

a.  Philipp  FZ,  Johann  und  Carl  V. 
1328—1380. 

Der  100  jährige  Krieg, 

Jean  de  Venette. 

Cbroniques  de  France  (appell.) 

Anonymi  directorium. 

Sententia  arbitralis. 

Entrevue  de  Charles  IV  emp. 

Cbronique  Parisienne. 

Recits  d'un  bourgeois. 

Du  Guesclin. 

Cuvelier. 

Christine  de  Pisan. 

Simon  lingoniens. 

Cbronique  Normande. 

Combat  de  30  Bretons. 

Jean  de  Noyal. 

Poeme  sur  la  bat.  de  Crecy. 

Philippe  de  Valois:  Lettre. 

Jean  le  Beau. 

Gaian. 

Cbronique  des  Tard  Venus. 

Cbronique  du  petit  Thalamus. 


ANHANG 


1707 


Miguel  del  Verms. 

Robertos  de  Avesbury. 

Villani. 

Ayala. 

Ooillaume  de  la  Perene. 

Chronique  de  Moree. 

Somninm  Yiridarii. 

b.  Carl  VI.  1380—1422. 

ChroDiqae  anonyme  da  regne. 

Juvenal  des  Ursios. 

Excerpta  ex  epitome. 

Chronique  du  bon  duo  Loys. 

Excerptum  ex  chronica. 

Boucicaut. 

Pierre  de  Fenin. 

Abrege  de  l'hist  1400—1467. 

Faber,  Joh.  1379—1390. 

Cochon. 

Jonmal  d'un  boorgeois. 

Histoire  de  Charles  YI. 

Gestes  du  roy  Charles  VI. 

Opusoulum  ex  libris. 

Martin  de  Cotignies. 

Le  Fevre. 

Siego  of  Harflet 

Page,  John. 

Facius  (de  orig.)  1415. 

Siege  de  Rouen.  1418. 

Salmon. 

Chronique  du  relig.  de  St.- Denis. 

„         du  Mont  Saint -Michel. 

„         anonyme.  1400 — 1422. 
Historia  vitae  Richard!  II. 
Jean  le  Beau. 

c.  Carl  VIL  1422—1461. 

Basin. 

Berry. 

Chartier,  Alain. 

Chartier,  Jean. 

Escousehy. 

Abrege  de  l'hist.  chron. 

Gestes  de  Charles  VII. 

Le  Fevre. 

Journal  d'un  bourgeois. 

Martial. 

Charles  VII  roi  de  Fr. :  Lettros. 

Humbertus  de  Montmoret. 

Chronique  du  siege.  1429. 

Histoire  du  siege. 

Histoire  et  discours. 

Saint- Gelais,  Octav. 

Siege  de  Rouen.  1449. 

Berry;  Recouvrement.  1449.  50. 

Blondellus:  De  reductione.  1449.  50. 

Petrus  de  Bordeille. 

Cochon. 

Memoires  cono.  Joanne  d'Arc. 

Chronique  de  la  Pucelle. 

Proces  de  condemn. 

Proces  de  Joanne. 

Livre  de  la  Pucelle. 

Narratives  of  the  expulsion. 

Baude. 


Memoires  de  Florent. 

Chastelain. 

Du  Clercq. 

Haynin. 

Coeur. 

Jean  de  Bueil. 

Jean  du  Port. 

Taverne. 

Gruel. 

Chroniques  de  France  {appelleea). 


Gerson. 

Nicolaus  de  Clemangis. 

Petrus  de  Alliaco. 

d.  Ludwig  XL  1461—1483. 

Louis  XI:  Lettres. 

Jean  de  Troye. 

Basin.  [Amelgardus.] 

Du  Clercq. 

Commines. 

Molinet 

Discours  du  siege. 

Discussion. 

Petrus  de  Blarrorivo. 

Adrianus  de  Veterib.:  Chronicon. 

Charles  duc  de  B.:  Lettres. 

Vigne:  Louange. 

Cabinet  de  Louis  XL 

Saint- Gelais,  Octav. 

Poeme  sur  la  bat  de  Liege. 

Güles. 

Maupoint. 

La  Marche. 

Chastelain. 

Jehan  de  Wavrin. 

Depeches  des  ambassadeurs. 

Schilling:  Burg.  Kriege. 

Rosier  des  guerres. 

e.   Carl  VUL  1483—1498. 

Carolus  VIII  rex  Gall. 

Charles  VIII :  CoiTosp. 

Commines. 

Desrey  {vid.  Monstrelet). 

Guillaume  de  Jaligny. 

La  Marche. 

Journal  des  etats. 

Proces  -  verbaux. 

Molinet 

Saint- Gelais,  Octav. 

Vigne:  Extrait 

Desrey:  Relation. 

Beuchet. 

Florus,  Georg. 

Legatio  Gallicana. 

Cattanee. 

Extrait  de  l'hist.  de  Louis. 

Champier. 

Extraits  des  differ.  ouvrag. 

Traites  de  paix. 

Bouchard.  Additions. 

Sejours  de  Charles  VIII. 

Extrait  de  registres. 

Ligue  faite. 


1708 


ANHANG 


Arcuate. 

Nouvelles  plusieurs. 
Descriptio  apparatus. 
Bernardus  Oricellarius. 
Barchardiis  Argentin.,  Joh.:  Diahain. 
Molinet:  Voyage. 
Vigne:  Le  vergier. 
Albini. 
Andrelinus. 
Alexander  Benedictus. 
Sanudo. 
ViUenenve. 
Pacantius. 

Philippe  V.  Vigneulles. 
Machiavelli:  Istor.  Fior. 
:  Legazioni. 


?> 


f.  Ludwig  XII.  1498—1515. 

Louis  XII  roi:  Lettres. 

Sejours  du  roy  Loys  XII. 

Seyssel. 

Amys. 

Acte  fait. 

Champier. 

Extrait  d*ane  hist.  de  France. 

Gaguin:  Epistolae. 

Loyal  Serviteur. 

Champier:  Gestes  du  Bayard. 

Flouranges. 

Louise  de  Savoie. 

Jean  d'Auton. 

Adjudication. 

Investiture. 


Saint -Gelais,  Jean  de. 

Sanudo. 

Champier:  Descriptio;  Trophaeum. 

de  Varanis. 

Curres. 

Mooenicus. 

Arlunus. 

Armee. 

Coccinius. 

Bembus:  Hisi  Veneta. 

Senarega. 

Pulgar:  Cron.  de  Fernando. 

Stephanus  Infessura. 

Burchardus  Argentin.,  Job.:  Diarium. 

Molinet. 

Buonaccorsi. 

Florus,  Geo. 

Bertrandus:  Tract 

Donatus,  Hier. 

Ferrerius. 

Philippe  V.  Vigneulles. 

Coraica. 
Cymaeus  —1506. 

Älbigenserkriege,  1202  —  1311. 

Guilelmus  de  Podio.  1099  —  1272. 

Petrus  Samensis  — 1217. 

Praeclara  Francor.  facinora.  1 202 — 1311. 

Chanson  de  la  Croisade.  1207  —  19. 

Chanson  moult  pitoyable. 

Concilium  Lumbarionse.  1165. 

Histoire  de  la  guerre.  1204  —  1219. 


7.  Italien. 


?7 


•1 


11 


Allgemeine  Geschlohte. 

Historia  miscella. 

Jordanes. 

Procopius. 

Agathias. 

Paulus  Diaoonus:  Hist.  Lang. 

Catalogi  regum  Italiae. 

„  ,,      Langob.  et  Italicomm. 

Catalogus  provinciarum  Italiae. 
regum  Italicomm. 

Langob.  et  Italic.  Lomb. 
„       ,,     „      Venet. 
Rhythmus  de  Pipini  reg.  Ital.  victoria. 
Epitaphium  Pipini  reg.  Italiae  (f  810). 
Angilbertus  abbas:  Versus  de  Pippino. 
Pippinus  rexital.:  Capitularia.  781 — 810. 
Gesta  Bereogarii  irap.  887  —  916. 
813  Landulfus  Sagax.  725—831. 

Chronica  S.  Benedicti.  Casin.   529—867. 
950  Liudprandus:  Antap.  887  —  950. 
974  Chronicon  Salemitan.  747  —  974. 

Annales  Barenses.  605  — 1043. 
1085  Guilelmus  Apuliens. 
1115  Anonymi  Barensis.  855  — 1115. 
Annales  Beneventani.    768  — 1130. 


1140 
1168 


1212 
1217 
1228 
1237 
1268 
1270 
1277 
1286 
1305 
1314 
1320 
1324 
1330 
1330 
1340 
1342 
1350 
1354 
1409 
1419 
1444 
1457 


Faloo.  1102  —  1140. 

Morena.  1153—1168. 

Chronicon  Placentinum.  1012 — 1235. 

Catalogus  baronum. 

Annales  Casinenses.  1000 — 1212. 

Annales  Ceccanenses.  1  — 1217. 

Chronica  S.  Mar.  de  Ferraria.  681—1228. 

Maurisius.   1183  —  1237. 

[Matteo  di  Giovenazzo.  1247—1268.] 

Annales  S.  Justinae  Patav.  1207—1270. 

Rolandinus.  1180—1260. 

Salimbene.  1167  —  1287. 

Pieri.  1080—1305. 

Franciscus  Pipinus.  1176  — 1314. 

Giovanni  di  Lemmo.   1299—1320. 

Compagni,  D.  1280—1312. 

Ferretus.  1250—1318. 

Mussatus:  De  gest  1313—1329. 

Monaldesco.   1328  —  1340. 

Reinerius  Granchi. 

Dominions  de  Gravina.  1333  — 1350. 

Breviarium  Ital.  hist   1212  —  1354. 

Minerbetti.  1385  —  1409. 

Chinatius.  1378—1381. 

Bruni:  Rer.  in  Ital.  1378—1440. 

Facius:  De  reb.  gest 


ANHANG 


1709 


1463  Blondus:  Histor.  400—1440. 

1464  Aeneas  Sylvius. 

1475  Bonincontrias:  Ann.  1360  —  1458. 

1479  Piccolomini.  1464—1469. 

1482  Diarium  Parmonse.  1477  —  1482. 

1500  Florus,  Geo. 

1506  Chronicon  anon.  Neap.  1434 — 1506. 

1506  Sabellicus. 

1512  Coccinius.  1511.  1512. 

1514  Bernardos  Oricell.  1483. 

1515  Jean  d'Auton.   1498—1515. 

1516  Champier:  Les  grans. 
1518  Crooica  delle  guerre. 
15ia  Muraltus. 

1525  Alexander  Benedict.  1495. 

1526  Carpesanus.  1470—1526. 

1528  Saluzzo  di  Castellar.  1482—1528. 

1535  Sanatus  iun.:  CommentjiT.   1494 — 1500. 

Aptdien, 

Catalogus  baronom. 
1085  Guüelmus  Apnliensis. 
1181  Romoaldus  arch.  Salern. 
1202  Hadulfus  de  Diceto:  Series  dacam. 
1350  Dominicas  de  Gravina.  1333—1350. 
1503  Sandeus. 

1517  Caracciolus. 


961 
974 


1234 

1364 
1402 
1402 
1435 


Lombardei. 

Atto  ep.  Yercell.:  Epistolae. 
Ratherius  Yeron.  ep.:  Epistolae. 
Fridericus  II  imp.  Germ.  (1212  —  1250): 

Constitntiones. 
Henricus  (VII)  rex  Germ.:  Foedns  cum 

Lomb. 
Historia  Cortusior.  1256  —  1364. 
Johannes  de  Mussis.  1222 — 1402. 
Azarius.  1250—1362. 
Andreas  Billius.  1402—1431. 


Toseana. 

1348  Istoria  delle.  1300—1348. 
1431  Monaidesco.  1328  —  1340. 

Specfelle  und  Orte-Geechlchte. 

Alba,  in  Piemont. 
1089  Benzo  ep.  Albensis. 

Ämalß. 
1082  Chronicon  Amalphitan. 

Anagni,  Prov.  Rom. 
1176  Pactum  Anagninum. 

Ancona. 

1218  Boncompagni.  1172. 

8.  Andreae  monaaterium  in  monte  So- 
racte. 
c.  1000  Benedictus  monachus  S.  Andreae. 

Aosta, 
Necrologium  Augustae  Praet. 

Aquila. 

1382  Antonius  de  Boetio.  1363—1382. 

1383  Boetio  di  Rainaldo.   1252  —  1362. 
1424  Ciminello  di  Bazzano.  1423—24. 


1424  Niccolo  di  Borbona.  1363  —  1424. 
c.  1448  Jacobus  de  Utino. 

1485  Francesco  d'Angeluocio.  1436  —  1485. 

AreKTio. 

Wido  monachus.  1033. 
Chi;onicon  Aretinum.  Saec.  XL 
Annales  Aret.  urbis.  1192  —  1343. 

1384  Gorellus.  1310  —  1384. 

1502  Pezzati. 

AsH. 

Chronicon  Astense.  1122—1204. 

Chronica  Astensia  —1294  resp.  1325. 
1342  Antonius  Astesanus. 
1471  Annales  Astenses.   1313  —  1471. 

1486  Ventura.  1419—1486. 
Cronachette  Astesi. 

Atina. 
1356  Chronicon  Atin.  eccl. 

Bari  (Barum). 

1043  Annalcs  Barenses.  605  —  1043. 
1102  Lupus  protosp.  Barensis. 
1115  Anonymi  Barensis. 

Johannes  archidiac.  Barensis. 


c.  683 

760 

763 

768 

787 

787 

851 

878 

889 

897 

931 

943 

1056 

1079 

1084 

? 
1113 
1128 
1130 
1140 
1266 


Benevento  (Beneventum). 

Alcuini  epist.  fictit  de  Beneventanis. 

Vita  s.  Barbati  ep.  Benev. 

Acta  SS.  mart.  duodecim  {transL). 

Translatio  s.  Heliani  Benev. 

Passio  s.  Mercurii  Benev.  (transL). 

Paulus  Diac.:  Epitaphium  Arichis. 

Epitaphia  principum  Benevont. 

Radelchisus. 

Adelchis  princeps.. 

Erchempertus  Casin.:  Hist.  Lang.  Benev. 

Catalogus  regum  Langob.  et  ducum  Benev. 

»  «         «1        11      11         ?i 

Chronicon  ducum  Beneventi. 

Historia  Langob.  Beneventana. 

Catalogus  ducum  Benevent. 

„        imp.,  regum  . .  auct.  Gregorio 

Catin. 
Chronicon  Beneventani  monast. 

,,        Beneventanum. 
Annales  S.  Sophiae  Benev. 

„        Beneventani. 
Falco  Beneventanus. 
Andreas  Ungarns. 


Bergamo  (Bergomum). 

877  Andreas  presb.  Berg. 
1120  Moyses  BergonTas. 
1241  Annales  Bergomates. 
1407  Castellus  de  Casteilo. 
1484  Cronaca  anon.  di  Berg. 
1520  Foresta. 

Zenuno:  Chron.  Berg.  305  —  1268. 

Kalendarium  Bergomens. 

Bobbio j  0.  s.  Ben. ,  Dioec.  Tortona. 

615  Columba  sive  Columbanus. 
615  Vita  s.  Columbani  abb. 


627 


71 


n 


Attalae  abb. 


1710 


ANHANG 


664  Jonas  monachus  BobieDSis. 
s.  VII  Versus  do  Bobuleno  abb.  Bob. 
c.  730  Epitaphium  Cumiani . .  Bobiense. 

Bologna, 

1394  Bartholomaeus  della  Pugl.  1104—1394. 
1426  Matthaeus  de  Griflfon.  1109  —  1426. 
1497  Hieronymus  de  Bursellis.   1418  —  1497. 
1506  Garzo:  De  dignit. 

Brescia  (Brixia). 

883  Catalogos  regum  Lang,  et  Ital.  Brixiensis. 
149—883. 
c.  1050  Ridolfus  not.  774  —  865. 
1273  Annales  Brixienses. 
1412  Maluecius  —1332. 
1438  Calze:  Assedio. 

1468  Christophoras  a  Soldo.  1437  —  1468. 
1510  Capreolus. 
1512  Processo. 

Kalendariam  Brixianum. 
Necrologium  „ 

Canosa,  Canusinum. 
c.  566  Vita  s.  Sabini  ep.  Canus. 

Canossa,  Canusinum  monast,  o.s.Ben  ., 
Dioec.  Reggio  neir  Emilia. 

Bonizo  monach.  Canusinus. 
Notae  Canusinae. 

Capua, 

934  Catalogus  comituin  Capuae. 
943  Chronicon  dnc.  Benev.,  Sai.,  Capuae. 
986  Catalogus  princ.  Cap. 
1058  Chronicon  com.  Cap.  815  — 1058. 

CJarrara. 

1417  Zabarella:  Grat.  1393. 
1428  Vergerius  —1355. 

Cassino,  vid.  Monte  Cassino. 

Cava  (bei  Salerno,  ,La  santissima  Tri- 
nita della  Cava\)  o.  s.  Ben. 

1085  Chronicon  Cavense.  794—1085. 

1092  Historia  consecrat. 

1124  Vitae  abbatum  Cav.  1050—1124. 

1192  Historia  dedicat. 

1217  Aimales  Cavens.  breves. 

1315        „       Cavenses.  569  —  1315. 

Ceccano,  am  Sacco,  Prov.  Rom. 
1217  Annales  Ceccanenses. 

Cesena,  Prov.  Forli. 

1342  Michael  de  Caeseua. 
1377  Comoedia  de  excidio. 

Cividale,  Civitas,  Forum  Julii,  Prov. 
Udine. 

1331  Annales  Foroiulienses. 
Necrologium  Civitatense. 
c.  1360  Petrus  Passerinus. 

S.  Micbele  di  Cltisa,  o.  s.  Ben. ,  Dioec. 
Turin. 

1091  Vita  s.  Benedict!  abb.  Clusens. 
1100  Guilelmus  mon.  Clusensis. 


öomo, 

1127  Anonymus  Novoc.  1118 
1519  Muraltus.  1492—1519. 


1127. 


Oremona. 

964  Vita  s.  Hymerii  (transL). 

972  liudprandus  ep.  Cremen. 
1232  Annales  Cremonens.  1096  —  1232. 
1317  Chronicon  Cremen. 
1431  Eliseus  della  Manna. 

Cronaca  di  Cremona  — 1442. 

„  ,,  „  ID^D. 

Necrologium  Cremen. 


Este. 

1354  Chronicon  Estonse.  1101  —  1354. 
1409  Jacobus  de  Delayto.  1393—1409. 
1454  Johannes- Ferrariens.  1409  — 1454. 

EugtU>iutn,  vid,  Gubbio. 


740 
1226 
1294 
1400 
1468 
1412 
1444 
1492 
1499 
1522 


Faenxa  (Faventia). 
Narratiuncula  quaedam. 
Tolosanus. 
Cantinellius. 


/ 


Chronicon  Faventinum. 


Chronica  conventus  s.  Andr. 
Fundatio  eccles.  et  convent. 
Statutum  Favent. 
Notitiae  chronologicae. 
Ferrerius:  Epist  ad  Hadrianum. 

Farfa  (zwischen  Rom  u.  Rieti),  o.  s.  Ben. 

Historiae  Farfenses. 
841  Epitaphium  Sichardi. 
857  Constructio  Farf. 
930  Chronicon  Aoutiani  mon.  669—930. 
1039  Hugo  abbas  Farfensis. 
p.  1105  Gregorius  Catinensis. 
1125  Catalogus  abb.  Farfens. 
1228  Annales  Farfens.  661  —  1228. 
1228  Notae  historicae  Farf.  1087  —  1228. 

Fenno,   unweit  des   Adriat   Meeres, 
Prov.  Ascoli. 

1447  Antonio  di  Niccolö.  1170-1447. 
1502  Luca  Costantini.  1453  —  1502. 
1517  Montani.  1445  —  1517. 

Ferrara. 

1092  Wide  ep.  Ferrariensis. 

1211  Annales  Ferrarienses. 

1264  Chronica  Ferrariensis.  658  —  1264. 

1502  Diarium  Ferrariense.  1409  —  1502. 

1506  Cyrnaeus.  1482  —  1484. 

Florenx, 

774  Historia  Langob.  Florentina. 
s.  XII  Chronica  de  orig.  civit.  Flor. 
1173  Annales  Florentini.  1110—1173. 
1231  Sanzanome.  1125  —  1231. 
1247  Annales  Florentini.    1107  —  1247. 
1281  Malespini  —1281. 
1294  Brunetto  Latini. 
c.  1300  Cei-taldo.  1202. 

1324  Compagni,  Dino.  1280—1312. 


ANHANG 


1711 


1348  Villani,  Giov. 

1364       .,       Matt,  et  Fil. 

1370  Velluti.  1300—1370. 

1373  Pucci.   1362—1365. 

1378  Biario  CompagDano. 

1380  Gesta  Floreotinorum.  1080—1380. 

1380  Simone  della  Tosa.  1115  —  1346. 

1381  Nofri. 

1386  Stefani,  M.  di  Coppo. 

1387  Diario  dello  Squittin. 

1388  AnoDimo  Fiorentino  1358—1388. 

1400  Salutati. 

1401  Pitti. 

1405  Villani,  Fü. 

1406  Coluccios. 
1409  Buoninsegni,  P. 

1420  Capponi,  Gin.  1378—1419. 

Naddo.      • 
1411  Salviati.  1398—1411. 
1422  Brancacci. 
1435  Dati,  G.  1380-1405. 

1438  Historia  Florentina.  1406  —  1438. 
1444  Bruni. 

1444  Morelli,  Giov.  1348  —  1437. 
1452  Cavalcanü.  1420—1452. 
1456  Capponi,  Ner.  1419—1456. 

1459  Poggius.  1350  —  1455. 

1460  GiDo:  Kicordi.  1282—1460. 
1465  Buouinsegni,  Dom.  1410  —  1460. 

1475  Palmerius,  Matth.  449—1449. 

1472  Antonius  Hyvanus.   1472. 
1479  Naldus  Naldius.  1396  —  1459. 

1476  Contarenus. 
1478  Bucheler. 

1494  Politianus.  1478. 

1495  Capitoli  d'accoi^o. 

1496  Scala. 

1512  Buonaccorei.   1498  —  1512. 

1513  Luca  della  Robbia. 

1514  Bernardus  Oric.  1483. 
1527  MachiaveUi.  1215  —  1492. 

Concil. 

1439  Acta  Graeca. 

Foligno. 
1341  Benevenutus,  Bonav.  1198  —  1341. 

Forlt. 

1473  Annales  Forolivienses.  1275  —  1473. 
1433  Hieronymus  Foroliviensis.    1397  —  1433. 
1500  Cobelli  —1498. 

Foroiulium  (Friaul)  vid,  Cividale. 

Fossa  Nova   (Dioec.  Ten*acina),   vid. 
Annales  Ceccanensos. 

FniUuaria,  abbat,  s.  Benign!,  Dioec. 
Ivrea: 

Chronicon  abbatiae  Fmct.    1003  —  1328. 

Oenua. 

1166  Cafarus:  Annales  Genuenses.  1100—1163. 

Contin.  —1294. 
1242  IJrso. 

1298  Jacobus  de  Voragine  —1297. 
1322  Catalogus  reliquiarum. 


1378  Chinatius. 

1420  Stella.  1298  —  1409  resp.  —1435. 
c.  1450  LeodiTsius.  1369—1424. 
1457  Facius.   1377. 
1460  ßracelli.  1422—1444. 

de  Varanis. 
1480  Adamus  de  Montaldo:  De  laudibus. 
1499  Antonius  Gallus. 
1507  Cronaca  di  Genova. 
1514  Senaroga. 
1536  Giustiniani,  Agost 

Necrologium  Januense. 

Orado  (Gradus). 

628  Chronicon  Gradense.  451—628. 
„  Patriarch.  Gradens. 

Johannes  diaconus. 

OubbiOf  Eugubium,  Prov.  Perugia. 

1160  Vita  s.  Ubaldi  ep.  Eugub. 

1472  Guernerius  Bernius.  1350  —  1472. 

Lodz,  Lauda,  Prov.  Mailand. 

1167  Morena:   Eist,  rerum  Laudens.  1153 — 

1164. 

1168  Anonymus  de  rebus  Laudens. 
De  laude  civit  Laudae. 

Loreto,  Prov.  Ancona. 

1271  Annales  Lauretani.  1187  —  1271. 
Chronicon  Lauretaoum. 

Lticca. 

1086  Ansei  mus  ep.  Lucensis. 
1086  Vita  s.  Anselmi  Lucens. 

Necrologium  Lucensis  capit. 
1424  Sercambi.  1164—1409. 
1496  Vita  Castruccü. 

Mailand  (Mediolanum). 

See.  II  Epitaphium  Calymeri. 

521  Ennodius  diac.  Mediol. 

536  Datiana  historia.  51  —  304. 
c.  730  Landes  Mediolan.  civitatis. 

738  Descriptio  Mediolani. 

741  Epitapnium  Natalis  archiep. 

814  Gdilbertus  archiep. 

868  Sedulius:  Carmen  ad  Tadonem  arch. 
1018  Nomina  episc.  Mediolan. 
1072  Petrus  Damiani. 
1077  Arnulfus:  Gesta  arch.  Mediolan. 
1085  Landulfus  sen.  374—1085. 
1137  Landulphus  de  S.  Paulo.   1097  —  1137. 
1162  Carmen  de  destructione. 
1177  Gesta  Friderici  1  imp.  in  Lomb. 
s.  XII  Ealendarium  Mediolanense. 
1216  Liber  consuetudinum. 
1223  Excerpta  bist,  ex  vet.  kalond. 
1228  Annales  Mediol.  br.  397.  1104  —  1228. 
1237        „  „        breviss.  1111  —  1237. 

1251  Memoriae  Mediol.  1061—1251. 
1253  Notae  S.  Mariae  Med.  931  —  1253. 
1280  Annales  Mediol.  min.  (S.  Eust.)  64—1280. 
1295  Notae  S.  Georgii  Med.  1061  —  1295. 
1297  Stephanardus.  1262  —  1292. 
1311  Coronatio  Heinrici  VII. 
1344  Johannes  de  Cermenato.  1307  —  1313. 


1712 


ANHANG 


1344  Galvaneus  Flamma. 

1355  Catalogus  archiep.  Mediol.  —1071  resp. 

1355. 
1368  Fragmentum  histonae  Mediolan. 
1402  Annales  Mediolan.  1230—1402. 
1402  Azarius. 

1402  Ordo  funeris  Joh.  Galeatii. 
1402  Epitaphium  Johannis  Galeatii. 

Charta  foederis. 
1435  Andreas  Billius.  1402  —  1431. 

1449  FranciscQS  Aleardus. 
Hieron ymns  Chbellus. 
Johannes  Montanus. 

1450  Leodrisius.  1369  —  1424. 

1453  Porcelli  OS. 

1454  Gapitula  pacis. 

1477  Decembrius. 

1478  Augustinus  Kubeus. 
1487  Cronica  di  Milano. 
1491  Simonetta.  142J  — 1466. 
1494  Morula. 

1496  Confederatio. 

1497  Cronache  Milanesi. 

1500  Acte  fait  par  les  Milanois. 
1500  Bossi,  Don.  0.  C.  —1492. 
1509  Corio.  558—1500. 

1515  Ambrogio  da  PauUo.  1476—1515. 

1516  Calchus  —1313  resp,  1322. 
Necrologium  Mediol anense. 

Mantua, 

980  Gumpoldus  ep.  Mantuanus. 
1299  Annales  Mantuani. 
1418  Antonius  Nerlius. 
1481  Piatina.  1146  —  1464. 
1484  Schinevoglia.  1445  —  1484. 
1484  Cronaca  di  Mantova. 
1490  Equicola. 

Modena. 

s.  Vn  Descriptio  urbis  Mutinensis. 
8.  IX   Necrologium  Mutin. 
1336  Annales  Mutiuensium.  1131  —  1336. 
1349  Bonifacius  de  Morano.  1306  —  1342. 
1363  Johannes  de  Bazano.  1002—1363. 
1502  Jacopino  de'  Bianchi.  1469  —  1502. 
Vita  s.  Geminiani  (f  348). 
Homoboni. 


11 


n 


610 
C..797 

867 

897 

c.  900 

1042 

1087 

c.  1106 
1111 
1115 

c.  1140 
1212 
1243 


Monte  GassinOf  Casinense  monast,  o. 
8.  Ben. 
Marcus  poeta. 
Paulus  Diaconus  Casin. 
Epitaphium  Pauli  Diaconi. 
Chronica  S.  Benedicti  Casin.  529—867. 

872.  913. 
Catalogus  reg.  Lang,  et  duc.  Benev.  Casin. 
Erchempertus  mon.  in  Monte  C. 
Annales  Casinatea.  914—1010.  1042. 
Carmen  in  laudem  Desiderii. 
Guido  mon.  Casinensis. 
Catalogus  abbatum  Casinens. 

Leo  Marsicanua    \  r<k^«i«n  «,/>«   Pooi« 
Petrus  Diac.  Cas.  /  ^^^^'^''^  °'^^-  ^'^- 
Annales  Casinenses.  1000 — 1212. 
Richardus  de  S.  Germ.:  Epistola. 
Necrologium  Casinense. 


De  8.  Aligemo  abb.  Casin. 

De  vv.  Johanne  11  et  111. 

De  Victore  III  pp. 

Passio  s.  Bertharii  abb.  Casin. 

Vita  8.  Benedicti  abb.  Cassin.  (f  542). 

Monferrato. 

1527  Benevenutus  de  S.  Georgio.  900—1490. 
1530  Galeotto  de  Carretto. 

Monxa  (Modoetia). 

1302  Mutius  de  Modoetia.  1290—1302. 
1360  Morigia —1349. 

Necrologium  Modoetiense. 

Nardd,  monast.  Neritinum. 

1368  Stephanus  abbas  Montis  A.  1090—1368. 
1484  Tafurus. 

Neapel. 

Vita  s.  Severi  ep.  Neapel. 

Epitaphium  Caesarii  consulis. 

Victoria  Neapolitanorum  ficta. 

Epitaphium  Boni  consulis. 

Vita  8.  Athanasii  ep.  Neap. 

Gesta  episc.  Neapolit 

Catalogus  episc.  Neapolit 

Vita  8.  Severini  abb.  {transkU.). 

Translatio  s.  Sosii. 

Johannes  diac.  Neapel. 

Petrus  subdiac.  Neap. 

Catalogus  episc.  Neapel. 

Chronicon  ducum  Benev. 

Miracula  s.  Agrippini  ep.  Neap. 

Ubaldus.  717  —  1027. 

Lupus  Protosp.  855  — 1102. 

[Matteo  di  Giovenazzo.  1247  —  1268.] 

Facius:  De  reb.  gestis.  1455. 

CoUenutio. 

Panormita. 

Diaria  Neapolitana.   1266—1478. 

Annales  de  Raimo.  1197—1486. 

Albini. 

Pontanus. 

Ritius. 

Caracciolus. 

Andrelinus. 

Vigne,  Andr.  de  la.  1494.  1495. 

Pulgar:  Coronica  llamada. 

Ealendarium  Neapel itanum. 

Nerito  =  Nardd. 


s.  V 

788 

788 

834 

872 

894 

898 

902 

910 

910 

910 

911 

949 

960 

1027 

1102 

1268 

1457 

1458 

1471 

1478 

1486 

1495 

1503 

1503 

1517 

1519 

1529 

1531 


et  Neap. 


NoUif  Prov.  Caserta. 

431  Paulinus  Nolanus. 
Vita  8.  Paulini  Nolani. 
c.  1500  Leo  Nolanus. 

NonanttUa,  o.  s.  Ben. ,  Dioec.  Modena. 

753  De  fundatione  monast.  Nonant 
803  Vita  8.  Anselmi  abb.  Nonant 
813  Amalarius:  Versus. 
933  Catalogus  abbatum  Nonant 

Novalese  bei  Turin,  o.  s.  Ben. 

830  Vita  b.  Eldradi  abb. 
1050  Chronicon  Novaliciense.  726—1050. 
Necrologium  Novaliciense. 


ANHANG 


1713 


Orvieto,  Urbs  vetus. 

1313  Annales  Urbevet.  1161  —  1313. 
1304  Chronica  Urbev.  1294—1304. 
1368  Ephemerides  Urbevet.  1342—1368. 
1400  Montemarte.  1333  —  1400. 
1412  Chronica  Urbev.  1194  —  1412. 


1260 
1270 
1364 
1364 
1399 
1406 
1461 
1509 


See.  X. 


1248 
1248 
1248 
1255 
1287 
1335 
1336 
1398 
1399 
1445 
1482 
1526 


Pcidua,  Patavium. 

Kolandinns  Patavinus.  . 

Annales  S.  Justinae  Patav. 

Catalogus  potest.  Päd.  1174—1364. 

Historia  Cortusioram.   1256  —  1364. 

Chronicon  Patavinum.  1174—1399. 

Andreas  de  Oataris.  1311  —  1406. 

Savonarola,  Andr.  1440. 

Cordo  sive  Barth,  de  Cori. 

Nogarolus. 

De  civitato  Paduae. 

Nomina  episc.  Patavinomm. 

Pamia, 

XI  Epitaphia  Parm.  pont.  ecci. 
Annales  et  notae  Parmens.  — 1167. 
Notae  Parmenses,  1147  —  1180. 
Carmina  triumphal. 
Fridericus  II  imp.:  Epistola. 
Epistola  snper  liberatione. 
Statuta  comm.  Parm.  1255. 
Salimbene.  1167  —  1287. 
Annales  Parm.  — 1335. 
Chronicon  Parmense.  1038—1336. 
Excerpta  e  compendio. 
Johannes  de  Comazanis.  1085  — 1399. 
Chronica  abbreviata.  1030 — 1445. 
Diarium  Parmense.  1477—1482. 
Carpesanus.  1470  —  1526. 
Vita  8.  Bemardi  Parm.  (f  1133). 

„    ,,  Bertholdi  oblati. 
Passio  s.  Domnini  mart. 
Vita  s.  Johannis  abb.  Parm. 
ürsulinae. 


»? 


»» 


496 
521 
698 

850 
1169 

1278 
1330 
1529 


1293 
1352 
1398 
1424 
1491 
1491 
1518 
p.  1527 


Pavta,  Papia,  Ticinum. 

Vita  8.  Epiphanii  ep.  Tic. 
Ennodius  ep.  Ticin. 
Stephanus  mag.:  Carmen. 
Epitaphia  Papiensis  civ. 
Synodus  Papiensis. 
Concilium  Papiense. 
über  legis  Langob.  Papiensis. 
Thomas  de  Papia:  Gesta. 
Anonymi  Ticinensis. 
Grumello. 

Perugia. 

Bonifacius  Veron.  1150—1293. 
Annali  brevi  della  ci\ik.  1194—1352. 
Cronachetta  di  P.  1352—1398. 
Vita  Brachii. 

Antonio  di  Andrea.  1423  — 1491. 
Cronaca  della  cittä.  1309  —  1491. 
Matarazzo.   1492  —  1503. 
Alfani.  1502  —  1527. 


Ptacenxa. 

839  Epitaphium  Podonis  ep. 
1089  Petrus  de  Ripalta. 

Potthast,  Bibliotheca  historica. 


1235  Annales  Piacentini  Guelfi.  1012—1235. 

1280  Chronica  rectorum.  1130—1280. 

1284  Annales  Piacent- Gibeilini.  1154—1284. 

1287  Salimbene.  1167  —  1287. 

1320  Chronicon  Placentinae  urbis. 

1322  Guerinus.  1289  —  1322. 

1400  Chronicon  de  antiquitatibus. 

1402  Johannes  de  Mussis. 

1463  Antonius  de  Bipalta.  1401  —  1463. 

1476  Chronica  episcop.  Placentinor. 

1529  Notae  Placentinae. 

Necrologium  Placentinnm. 

Vgl.  auch  die  meisten  Schriften  über 
Partna. 

Piombino. 
1448  Antonius  de  Augustinis. 

Pisa. 

800  Petrus  Pisanus:  Carmina. 
1104  Laurentius  Veron. 
1120  Gesta  triumph.  per  Pisanos.  1099—1120. 

1135  Concilium  Pisan. 

1136  Chronicon  Pisanum.  688—1136. 

1175  Marago  —1175. 

1176  Chronica  Pifeana.  971—1176. 
1188  Chronicon  Pisanum.  1004  —  1188. 
1269  „  „         1101  —  1269. 
1280  Guido  de  Corvaria.  1270—1280.      ^ 
1313  Heinrici  VII  regis  curia. 

1332  Reinerius  Granchi. 

1337  FragmentahistoriaePisanae.  1191—1337. 

1373  Pucci. 

1399  Johannes  de  Comazanis.  1085—1399. 

1400  Sardo.  964—1400. 

1406  Monumenta  Pisana.  1089  —  1406. 
1406  Giovanni  di  Ser  Piero. 
1409  Antonius  de  Butrio. 

Apoiogia  Pisani  conc. 
1409  Concilium  Pisanum. 
1409  Johannes  Novariensis. 
1475  Palmerius,  Matth.:  De  capt  1406. 
1510  PerizoJo.  1422—1510. 

Notae  Pisanae.  1128.  1148.  1154. 
Vgl.  auch  die  meisten  Schriften  über 
Parma. 

PistofOf  Pistoria. 

Annales  Pistorienses.  1300 — 1348. 

Manetti  —1446. 

Ricciardi  da  Pistoja.  1494-1500. 

Ravenna. 

Vita  s.  ApoUinaris  ep.  Rav. 

„     „  Severi  ep.  Rav. 
De  s.  Calocero  ep.  Rav. 
Agnellus  qui  et  Andreas. 
Synodus  Ravennas. 
Johannes  archiep.  Rav. 
Concilium  Ravennatense. 
Petrus  Crassus  Ravennas. 
Chronica  de  civit.  Rav.  — 1346. 
Spretiis. 
Spicilegium  Ravcnnatis  historiae. 

Reggio. 
1273  Annales  Regienses.  1199  —  1273. 

108 


1348 
1459 
1500 


75 
390 

845 

898 

c.  900 

997 

1084 

1346 


1714 


ANHANG 


1290  Memoriale  _potest.  Reg.  1154—1290. 
1388  Chronicon  Kegiense.  1272—1388. 
1540  Nomina  episc.  Regiens.  — 1540. 

Rietif  Reate. 
1377  Aimales  Reatini.  1054—1377, 

Rimtni. 
1452  Chronicon  Ariminense.  1188  — 1452. 

Ripalta  (in  der  Nähe  von  Turin). 
1405  Chronicon  Ripaltae.  1195—1405. 


308/34 

s.  VIII 

826 

863 

950 

963 

973 

998 

c.  1000 

1081 

1064 

8.xn 

1119 
1168 
1237 

1276 
1300 
1354 
1354 

1412 
1415 
1424 
1453 
1463 
1464 
1469 
1472 
1484 
1492 
1497 
1500 
s.  XV 

1516 


Rom, 

Chronica  urbis  Romae. 
Regiones  urbis  Romae. 
Descriptio  regionum. 
Concilium  Romanum. 


11 


7» 


libellus  de  imperat  potestate. 

Synodus  Romana. 

Benedictxis  monach.  S.  Andreae.  360 — 973. 

Concilium  Romanum. 

Oraphia. 

Concilium  Romanum. 

Versus  de  Roma. 

Mirabilia  urbis  Romae. 

Annales  Romani.  1044 — 1019. 

„       (Romani)  Seligenst.  1067—1168. 
Maurisius.  1183—1237. 
Thaddaeus  Vicentinus:  De  Ecelino. 
Rolandinus.  1118—1260. 
Gerardo. 

Fragmenta  bist.  Romanae.  1327 — 1354. 
Cola  di  Rienzo. 
Vita  di  Cola  di  Rienzo. 
Concilium  Romanum. 
Philippus  Crasullo.  1352—1415. 
Antonius  Petri.  1404—1417. 
Petrus  de  Godis. 
Blondus:  Roma. 

Aeneas  Sylvius:  Decad.  407 — 1440. 
Muffel.  1452. 
Alberti:  De  coniuratione. 
Paolo  deUo  Mastro.  1422—1484. 
Diarium  Rom.  urbis.  1481—1492. 
Pomponius  Laetus. 
Stephanus  Infessura.  1294 — 1494. 
Publius  Victor:  Descriptio. 
Jacobus  Volaterranus.  1472 — 1484. 
Necroiogium  Romanum. 


Salemo, 

830  Ardericus  Salemitanus. 
Catalogus  princ.  Salem. 

974  Chronicon  Salernitanum.  747—974. 
1178  Romoaldus  arch.  Salem.:  Annales. 
1362  Necroiogium  Salem. 

Saluxxo. 
1453  GiofPredo  dcUa  Chiesa. 

Siena. 

1305  Croniche  Senesi.  1202—1305. 
1328  Andreas  Dei.  1186—1328. 
1381  Donati.  1352—1381. 


1384  Annales  Senenses.  1180—1384. 

1422  1385 1422. 

1422  Bandinus  de'ßarth.  1402—1468. 
1476  Contarenus.  1453. 

1478  Dati,  A.  1447—1457. 

1479  Annales  Senenses.  1107—1479. 
1496  Allegrottus.  1450—1496. 

SubictcOy  Sublacense  mon.,  o.  s.  Ben. 
Dioec.  Tivoli. 

1216  Annales  Sublacenses.  1145—1216. 
1390  Chronicon  Sublacense.  595 — 1390. 

Tarmt, 
1415  PhUippus  CrasuUo.  1352—1415. 

Tortana, 
1330  Cronaca  di  Tortona.  1153—1330. 

Treviso. 

1428  Andreas  de  Redusiis.  1368—1428. 

Türin  y  Taurinum. 

816  Claudius  Taurinensis. 
Necroiogium  Taurinens. 

Udine,  Utina,  Prov.  Venedig. 

Petms  Passerinus,  tabellio  ütinensis. 
Necroiogium  Ütinensis  capituli. 

Urbtno. 
1547  Bembus:  Liber. 

Venedig. 

980  Catalogus  ducum  Venet. 
1008  Johannes  diac.  Venetus  —1008. 
1177  Pactum  Venetum. 

1177  Relatio  de  paoe  Veneta, 

1178  Historia  ducum  Veneticorum. 
1195  Annales  Venetici. 

1229  Historia  ducum  Venetic.  1102— 122<». 
s.  Xni  Chronicon  Venetum  v.  Altinate. 

Chronica,  Venediger. 
1268  Contractus  navigii. 
1275  Canalo. 

1341  Chronica  illorum  de  la  Scala.  823—1341. 
1345  Historia  Jadrensis. 
1354  Dandulo.  80—1339. 
1378  Chinatius. 

1415  Chronique  Venitienne.  1402 — 1415. 
1418  Vita  Zeni  patrit 

Guerra,  La,  de'  Tedeschi. 

1429  Laurentius  de  Monacis  — 1354. 
1431  Eliseus  della  Manna. 

1446  Giustiniani,  Leon.  1418. 
1449  Franciscus  Aleardus. 

1452  Poroellius. 

1453  Bessarion:  Epistola. 

1454  Capitula  pacis. 
1454  Barbaro,  Franc. 

1457  Facius:  De  hello  Veneto.  1377. 

1463  Blondus:  De  origine. 

1468  Christophoms  a  Soldo.  1437—1468. 

1473  Barbaro,  Gios. 

1474  Guerre,  Le,  dei  Veneti.  1470—1474. 
1484  Tafurus. 


ANHANG 


1715 


1489  Giustiniani,  Bern.:  De  origine  — 809. 
1493  Cepio  sive  Cippico.  1470-<1474. 
1496  Callimachos  Exper.:  Historia  de  bis. 
1496  Foscari. 

Confederatio. 
1498  Naageiias. 
o.  1500  Donatus,  Hier. 
1500  Wenger.  1487. 
1500  Malipiero.  1457—1500. 
1500  Sanutus:  De  hello  Gallico.  1494—1500. 
1502  Petras  Marcellns  —1502. 
1506  Sabeliicus. 

1506  Cyrnaeus:  Gommentarius.  1482 — 1484. 
1508  Mocenicus.  1505—1508. 

1508  Oratio  legatorum. 

1509  Monitorium. 

1512  Coccinius.  1506—1512. 
1520  Seyssel:  La  victoire.  1508. 
1525  Alexander  Bened.  1495. 
1.535  Sanudo  ian. 
1547  BembuB.  1486—1513. 


Verona, 

781/810  Landes  Veronensis  civit. 
846  £pitaphinm  Pacifici. 
1178  Annales  Veron.  1095—1178. 
1223        „  „       1117—1223. 

1247        „  „       —1247. 

1277  „  Parisii  de  Cereta.  1117- 
1306  „  Teronens.  1259—1306. 
1449  Franciscns  Aleardus. 


•1277. 


Vieenxa, 

1243  Cronica  Vincentina.  1—1243. 

1279  Smeregus.  1200—1279  resp.  1312. 

1313  Godius.  1194—1260. 

1387  Pulex.  1371—1387. 

1513  Nogarolus. 

1506  Sabeliicus  (Vtcent.). 

Victoria,  nicht  weit  von  Parma. 
1248  Carmina  triamphalia. 

Vincenxo  a  VtUtumo,  monast.Vultur- 
ncnse  s.  Yincentii,  o.  s.  Ben. 

Catalogus  abb.  S.  Vinc.  de  Volt, 
c.  750  Autpertus  abb.  S.  Vinc. 
1059  Johannes  mon.  S.  Vinc.  703—1059. 
Historia  decollatorara  900. 

Viterbo, 

c.  1183  Godefridus  Viterbiensis. 

1242  Jjamentatio  Viterbiensis. 

1243  Relatio  de  obsidione. 

1254  Francesco  di  Andrea.  1080—1254. 


1473  Nicoolö  della  Tuccia.  1417—1468. 
1479  Giovanni  di  Juzzo.  1475—1479. 

Sicilien. 

963  Chronioon  Sarac.- Sicul.  827—963. 
965  Amalfos  monachus.  903 — 965. 

Excerpta  ex  chronologia  univ. 

Theodosius  monachus:  Epistola. 

Martyrium  s.  Procopii. 

Excerpta  ex  chronolog.  Arab. 
1039  Historia  Sarac.  in  Sicil.  908—1039. 
1130  Radulfus  Cadom.  —1108. 
1152  Alexander  Telesin.  1130—1152. 
1181  Romualdus  arch.  Salem. 
1190  Falcandus.  1154—1169. 
1194  Radulfus  de  Diceto:  Catal.  regum. 
1196  Petrus  de  Ebulo. 

Chronica  Roberti  Guisc. 
1212  Anonymi  monachi  Gas. 
1243  Richardus  de  S.  Germ.  1189—1243. 
1250  Chronicon  Siculum  breve. 
1258  Nicolaus  de  Jamsilla.  1210—1258  resp. 

1265. 
1265  Gaufredus  Malat  1099—1265. 
1276  Malaspina.  1250— 127Ü. 
1282  Annales  Siouli.  1027—1282. 
1282  Anonymi  Vaticani  hist.  Sicula. 
1282  Cronica  del  ribellamentu. 
1282  Processo  istorico. 
1284  Adam  de  la  Halle. 
1287  Athanasius  Acensis. 
1294  Bartholomaeus  de  Neocastro.  1250—1294. 
1328  Chronicon  Siciliae.  820—1328. 
1337  Nicolaus  Specialis.  1282—1337. 
1359  Cronichi  di  quistu  regno.  1068—1359. 
1370  Michael  Platiensis.  1337—1361. 
1377  Simon  Leontinensis  —1377. 
1396  Chronicon  Siculum  ine.  auth.  340—1396. 
1400  Benedictus  de  Astasiis.  1363—1400. 
1412  Anonymi  historia  Sicula.  1337—1412. 
1434  Fragmentum  Siculae  histor. 
1475  Bonincontrius :  Histor.  1041—1343. 
1503  Sandeus. 
1503  Ritius. 
1517  Caracciolus. 

Mesaina. 
1060  Historia  liberationis  Mess. 

Pcdermo. 

Necrologium  Panormitanum. 

Syracu8. 
880  Theodosius  monachus. 


8.  Spanien. 


470  Idatius. 

567  Victor  Tunnunensis.  444—567. 

591  Johannes  Biclarensis.  567 — 590. 

610  Gondemarus  rex. 

636  Isidorus  Hispalensis. 


650  Paulus  Emeritensis. 

711  Cronica  del  rey  D.  Rodrigo. 

754  Chronique  rimee  des  derniers  rois.  610 

—  754. 
850  Chronicon  Gvetense.  409—850. 

108* 


1716 


ANHING 


859  Eulogius  arch.  Toletao. 

1453  Cronica  de  Don  Alvaro  deLuna.  1406—53. 

883  Chronicon  Albeldense  —883. 

Cronica  del  fam.  caballero  Cid  (f  1099). 

890  Oesta  Samsonis  abb.  Cordab. 

C4rlos  de  Yiana. 

912  Alphonsus  UI.  612—866. 

Cr6nica  del  gran  capitan. 

[919  Haubertus.] 

„        „    val.  rey  Fernando  IV. 

982  Chronicon  Iriense.  563—982. 

„        ,.    Santo  rey  Fernando. 

1040  Sampirus.  866—982. 

p.  1450  Perez  de  Guzman. 

1136  Chronicon  Compostellanum.  362—1136. 

1454  Cronica  del  seilor  rey  Juan  IL 

1139  Historia  Compostellana.  1000—1139. 

1456  Alphonsus  a  Carthagena. 

1147  Cronica  Adefonsi  VII. 

1457  Facius:  De  reb.  gestis. 

1153  Pelagius  Ovetensis.  1020—1109. 

1457  VaUa:  Bist  Ferdinandi. 

1180  Chronicon  Rotense.  1—1180. 

1460  Bracelli.  1422     1444. 

1184  Chronicon  Lusitanum.  311 — 1184. 

1460  Matthaeus  de  Pisano. 

1212  Chronicon  Burgense. 

p.  1470  Alvares. 

1217  Annales  Toledanos  —1217. 

1470  Rodericus  Sancü.  —1469. 

1238  Oesta  Roderici  Camp.  —1099. 

1471  Panormita. 

1247  Rodericus  (Ximenes)  Tolet.  —1243. 

1474  Alonso  de  Palencia. 

1249  Annales  Compostellani.  1—1249. 

1474  Castillo.  1454—1474. 

1249  Lucas  diaconus.  0.  C.  —1236. 

1482  Valera. 

1276  Jacme:  Cronica. 

1484  Johannes  episc.  Gerund. 

1277  Anelior. 

Valla. 

1282  Emanuel  Cerratensis.  618—1282. 

1489  Giustiniani,  Bern.:  Bist,  gener. 

1284  Alphonsus  X  rex  Hisp. 

1496  Confederatio. 

1285  Declot:  Croniques. 

1499  Vagad. 

1284  Cronica  general  de  Espafia. 

1500  Verardus. 

1310  Chronicon  Barcinon.  1136  —  1310. 

1503  Ritius. 

1311        .  „                „         1082—1311. 

1513  Bemaldez.  1488—1513. 

1312  Chronica  del  m.  escl.  pr.  y  rey  D.  Al- 

1517  CarboneU. 

fonso.  1252—1312. 

1531  Pulgar. 

1329  Johannes  Emanuel.  1274—1329. 
1336  Muntaner. 

1533  Mannaeus. 

1350  Chronica  del  m.  escl.  rey  Alonso  XL  1312 

717  Chronicon  reg.  VVisigoth. 

1350. 

1296  Gesta  comit  Bare,  et  Arag.    ^ 

Poeroa  de  Alfonso  XL 

Vita  8.  Torquati. 

1380  Cronica  del  rey  de  Aragon. 

„    „  Gerontii. 

1407  Ayala. 

„    „  Petri  ep.  Oxomi  (f  1109). 

1434  Garcia  de  S.  Maria.  1420     1434. 

„    „  Petri  Ratensis. 

1434  Passo  honoroso. 

,,     „  Xantippae. 

1438  Tomich. 

„    „  Isidori  agricolae  (f  1130). 

1439  Seguro  de  Tordesillas. 

„    „  Isidori  ep.  Hispalensis  (t  636). 

1444  Boades.  1420. 

„    ,,  Dominici. 

1453  Gomez.  1374—1453. 

,,    ,i  Hildefonsi  Tolet 

9.  Portugal. 


p- 


1126 
1147 
1147 
1148 
1149 
1184 
1207 
1222 
1325 
1364 
1380 
1393 
1451 
1454 
1479 
1515 


11 


Annales  Complutenses.  1 — 1126. 
AmuJfus  presb.:  De  Ulixbona. 
Osbernus:  De  expugn.  Lyxbon. 
Chronicon  Laurbanense.  904 — 1148. 
Complulense.  319—1149. 
Lusitanum.  311 — 1184. 

„         Lameccnse.  0.  C.  — 1207. 
Chronica  Gothorum.  348—1222. 
Chronicon  breve.  1150—1325. 

,,         Conimbrioenso.  319 — 1364. 
Martinus  Ulixbonensis. 
Chronicon  Alcobacense.  447 — 1393. 
Mozius. 
Lopes,  Fem. 
Azurara. 
Albuquerque. 


1517  Galväo. 
1519  Pina. 

Älphons  Henriquex  I,  Saneho  I,  Älphons  II. 

1112—1223. 
1517  GalvSo. 

1519  Pina. 

Saneho  II,  Älphons  IIL  1223—1279. 
1519  Pina. 

Chronioas  breves. 

Dionysius.  1279—1325. 
Pina:  Chronica  do  D.  Diniz. 
1336  Vita  s.  Elisabethae  reginae. 

Peter  I  1357—1367. 
p.  1454  Lopes. 


ANHANG 


1717 


Johann  L  1385—1433. 

Coronica  do  Condeestabre. 

Lopes. 

Matthaeus  de  Pisano. 

Johann  U,  1481—1495. 
Emanuel  1495—1521. 


8.  Xni  De  expagnatione  Seal. 
1217  Ooswinus:  Carmen  de  exped. 
Vita  8.  Rudesindi  (f  977). 
„  Senorinae  (f  982). 
b.  Geraldi  Bracarensis. 
8.  MaiÜBi  presb.  Säur,  (f  1147). 
Tellonis  (flor.  1131). 
Theotonii  (f  1166). 


»1 

^7 


« 


»        ?» 


1147  Indiculum  fundationis. 
1187  Exordium  monast.  s.  Job. 


11 
71 


1» 


ViQcentii  lev. 


Legeoda  ss.  martyr.  quinque. 
Yita  8.  AntoDÜ  de  Padua. 


10.    Gothen  (Ostgothen  [Getae]  und  Westgothen). 


?425 
479 
521 
526 


c.  551 
562 
573 
582 

601 
610 
621 
633 
636 


Zosimas. 

SidoDiu8  Apolliiiari8:  Epistolae. 
Ennodius:  Panegyricua  dictus.  505/8. 
Theodoricus  rex  Goth.:  Edictum. 
Gesta  Theoderici  regia. 
Yita  Theoderici  M.  regis  Goth. 
Jordanes.  201—550. 
Procopiu8. 

Cassiodorus:  Variarum  libri  12. 
Agathias:  De  hello  Goth.  552  —  558. 
Chronicon  reg.  Wisigothorum. 
Reccaredus  rex. 
Gondemarus  rex. 
Sisebuthus  rex:  Epistolae. 
Epistolae  Wisigoticae.  586  —  633. 
Isidorus  Hispalensis:  Eist  Goth.  176 
628. 


680  Chronica  seu  series  reg.  Wisigoth.  362 

—  680. 
690  Julianus  ep.  Toletanus.  674. 
c.  690  Chronologia  et  series  reg.  Goth. 
8.  VII  Formulae  "Wisigothicae. 

718  Chronica  regum  Wisigothor.  369—718. 
912  Alphonsus  III  rex  Hisp.  612—866. 
1126  Annales  Gotici.  618—1126. 
1222  Chronica  Gothorum.  348—1222. 
1247  Rodericus  Toletanus:  Eist.  Ostrogoth. 
1312  Ricobaldus  Ferrar.:  Excerpta. 
1444  Bruni:  De  beUo  Italico.  487—556. 
1464  Aeneas  Sylvius:  Eist.  Gothorum. 
1486  Ericus  Olai:  Chronica, 
p.  1533  Mannaeus. 


Wilkina-Saga. 


11.  Yandalen  (Wandali), 


438  Antoninus  Eonoratus. 
484  Victor  Vitensis.  427—484. 
V570  Corippus:  Johannis.  546  —  548. 


636  Isidorus  Eispal.  176 
1247  Rodericus  Tolet 
1517  Krantz:  Wandalia. 


628. 


12.  Nonnannen. 


a.  Vor  Eroberung  der  Normandie. 

c.  665  Yita  s.  Wandregisili  abb.  Font. 

Genealogia  ducum  Northmannonim. 
843  Fragmentum  ex  chron.  S.  Sergii  And. 
848  Versus  de  eversione. 
853  Eistoria  eversioni«  (843  —  853). 
872  Exactio  Nortmannis. 

872  Qualiter  Normanni. 

873  Fragmentum  de  incursu  Normann. 
(846 — 874)  Yita  s.  Germani  ep.  Paris.  (mtVocM/a). 

880  Notitia  de  incursu. 
883  Rhythmus  Teutonicus. 
89 1  Annalium  in  Fuld .  monast.  scr.  806 — 89 1 . 
p.  896  Aimoinus  mon.  S.  Germ.  846. 
896  Gesta  Normannorum.  837-896. 


911 
p.921 

996 
1002 
1025 
1056 

1076 


1085 


Chronicon  Normannorum.  820  —  911. 

Abbo  mon.  S.  Germ.  — 896. 

Gesta  Cnutonis. 

Dudo.  860—1002. 

Chronicon  Aquitanicum.  830 — 1025. 

Annales  Montis  S.  Mich,  in  Perle,  m.  421 

—1056. 
TYido  Ambian.:  De  pugna  ap.  Eastings. 

1069. 
Relatio  de  Willelmo. 
Chronicon  Normannic.  br.  1041—1085. 


b.  In  der  Normandie  und  England. 

1087  Dit,  Le,  de  Guillaume. 

1090  Guilelmus  Pictav.:  Gesta  Gull,  (f  1087). 


1718 


ANHANG 


1099 
1101 
1137 
1142 
1148 
1154 
c.  1170 
p.  1171 

1186 

1202 

1204 

c.  1210 

1215 


1220 
1234 
1239 

c.  1242 
1259 
1272 

1293 
1372 
c.  1440 
1453 
1488 
1503 


Guilelmus  Apulienais  — 1085. 

Amatos  Casinensis. 

Guilelmus  Gemeticensis.  851 — 1137. 

Ordericus  Vitalis. 

Gaimar.  495—1087. 

Gesta  Stephan!  regis.  1135 — 1154. 

Benoit  (de  St.  Maur)  —1135. 

Wace:  Roman  de  Rou. 

„    :  Chronique  des  ducs  de  Norm. 
Robeitns   de  Monte.     Contin.  Sigeberti 

Gembl.  1100—1186. 
Radulfus  de  Diceto:  Gesta  Norm. 
Histoire  d'aucuns  des  ducs. 
Johannes  mon.  Mai.  monast. :  Hist  Gau- 

fredi. 
Chronioon  S.  Sergii  Andeg.  768—1215. 
Chronique    ou   hist  ms.  de  Normandie 

—1217. 
Histoire  des  ducs  de  Normandie  — 1220. 
Annales  Gemeticenses. 
Chronioon  Normanniae  ducom.    1087 — 

1239. 
Servicia  Normanniae. 
Chronioon  Normanniae.  1139 — 1259. 
Chronioon  Normanniae  continens.    1139 

—1272. 
Historia  annalis  brevis.  633 — 1293. 
Chronique  Normande.  1294—1372. 
Walsingham:  Ypodigma.  1066—1419. 
Croniques  de  Normandie  — 1453. 
Bouchard. 

Annales  Uticenses.  752 — 1503. 
Feoda  Normanniae. 
Nomina  Normannorum. 


c  In  Sicillen  und  Untsrttalien. 

1043  Annales  Barenses.  605—1043. 
1060  Historia  liberationis  Messanae. 
c.  1099  Guilelmus  Apuliensis  — 1085. 

1101  Amatus  Casinensis:  Hist. Normannorum. 

1102  Lupus  Protosp.  855—1102. 

1115  Anonymi  Barensis  chronicon.  855 — 1115. 
1115  Leo  Marsicanus.  569 — 1075;    et  Petrus 

Diaconus.  1075—1139. 
1130  Annales  Beneventani.  788—1130. 
1135  Alexander  Telesinus.  1127—1135. 
1140  Falco  Beneventanus.  1102—1140. 
?1190  Falcandus.  1154—1169. 
0.  1196  Petrus  de  Ebulo.  1189—1195. 
1212  Annales  Casinenses.  1000—1212. 
1254  Innocentius  IV  pp.:   £pistolae.    1243  — 

1254. 
1258  Nicolaus  de  Jamsilla.  1210—1258. 
1265  Gaufredus  Malaterra.  1099—1265. 
[1268  Matteo  di  Giovenazzo:  Efemeridi.] 
1272  Andreas  Ungarns :    Descriptio.     1245  — 
1276  Malaspina.  1250—1276.  [1266. 

1282  Anonymi  Vaticani  Histor.  Sicula  —1282. 
1282  Historia    conspirationis    Joh.  Prochyta. 

loyA 1282 

1282  Annales  Siculi.  1027—1282. 
c.  1288  Adam  de  la  Halle:    Chanson  du  roi  it 

1284). 
p.  1296  Conradus  dominicanus :  Epistola.  1027— 
1282. 
1318  Annales  Cavenses.  569—1318. 
p.  1337  Sanudo  sen.:    Storia  di  Carlo  d'Angio. 
1328—1333. 
1375  Guillaume  do  la  Perene. 


13-  England 

Irland  —  Schottland. 


567  Narratio  de  uxore  Aernnlfi.  p.  974 

573  Güdas  Badonicus.  516—573.  984 

690  Annales  Cantuarienses.  618  —  690.  993 

8.  Vn  Tysilio.  995 

700  Adelmus  Schirebumensis.  ?  1000 

fli.  700  Eddius  Stephanus.  1014 

c.  700  Historia  Eliensis  ecclesiae.  1023 

704  Adamnanus  abb.  Hiiensis.  1040 

704  De  s.  Adamnano  abb.  Hiiensi.  1066 

c.  708  Vita  s.  Egwini  ep.  Wigorn. 

721  Vita  s.  Johannis  Beverlac.  1066 

c.  730  Felix  Croylandensis.  1066 

735  Beda  Venerabilis.  1069 

737  Chronologia  breviss.  547—737.  1083 

767  Pontifical  of  Egbert.  731—767.  1086 

802  Annales  Nordhumbrani.  734—802.  1086 

804  Aicuinus:  De  pontific.  eccl.  Eb^r.  1087 

„       :  De  renim  hum.  vicissit.  1087 

c.  810  Aethelwulfus.  685—  c.  810.  1088 

c.  859  Nennius.  796  —  994.  1088 

871  Catalogus  praesulum  Eborac.  627—871.  1089 

909  Asserius  Menevensis.  1090 

960  Aedgardus  Angl.  rex.  ?  1100 


Aethelweard.  1—974. 

Chronicon  Vilodunense  (script.  a**  1420). 

Annales  Lindisfarnenses.  532 — 993. 

Chronicle,  Pictish.  971—995. 

Hemingus. 

War  of  the  Gaedhü  —1014. 

Liber  monast  de  Hyda.  455 — 1023. 

Gesta  Cnutonis  reg.  Angl.  1012—1040. 

Annales  Cambriae.  c.  444 — 1066. 

Libellus  de  primo  Saxonum  . .  adventu. 

Wido  Ambianensis. 

Vita  8.  Edvardi  regis. 

Relatio  de  Willelmo. 

Serlo:  Versus  de  regina. 

Domesday  Book. 

Marianus  Scotus. 

Christien  de  Troyes. 

Guilelmus  Conquestor:  Diplomata. 

Annales  Inisfallenses.  428 — 1088. 

Tigemachus.  305—1088. 

Lanfrancus  Cantuar.:  Epistolae. 

Guilelmus  Pictav.:  Gesta  Guilelmi  I. 

Girardus  Comubiensis :  Hist.  Guid.  de  W. 


ANHANG 


1719 


100 

c.  1 

100 

107 

109 

109 

115 

A  4 

L18 

^  4 

L18 

119 

L20 

120 

121 

122 

L24 

124 

125 

L29 

P.ll 

129 

137 

L40 

L40 

p.l] 

142 

c. 


c. 


?» 


?1 


:» 


« 


47 
48 
50 
50 
54 
54 

54 
54 


54 
55 

55 
60 
64 
64 
65 
65 
66 

69 
70 
70 
70 

71 
72 
72 
73 

74 
74 
76 

77 


Evidentiae  ecclesiae.  616—1100. 

Ge8ta  Herwardi  exulis. 

Thomas  Elien&is  —1107. 

Anselmns  Cantaariensis. 

IngulphuR  abb.  Croyland.  626—1091. 

Turgotus  —1097. 

Florentius  WigornieDsis  — 1118. 

[Petrus  Blesensis:]  Ck>ntin.lDgalphi.  1091 

—1118. 
Herbertas  de  Losinga. 
Oalfridus  Landavensis. 
Obitus  Willermi. 

Chronica  monast.  de  Hida.  1035—1121. 
Radulphns  Cantuar.:  Epistola. 
Eadnier.  960—1122. 
Emtilfas  Roffensis  episc. 
ADoales  de  ecclesiis  Angloram.  162 — c. 

1125. 
Annales  Anglosaxonici.  767 — 1129. 
Simeon  DunelmeDS. :  Hist.  de  regib.  616 

—1129. 
,,  „         :  627— 735resp.796. 

Guilelmus  Gemeticensis.  851 — 1137. 
Chronica  de  archiep.  Eborac.  625—1140. 
Hugo  Eboracensis  —1127. 
GuüelmusMalmesbir.:  De  gestis  pont.  601 

—1122. 
:  Histor.  novae  1126 

—1143. 
:  De  reb.ge8t.regam. 

449—1125. 
Annales  Anglosaxonici.  1096 — 1147. 
Gaimar:  Lestorie.  495 — 1100. 
Aluredus  Beverlac.  — 1129. 
Chronicon  Scotorum.  1141 — 1150. 
Caradoo.  681—1120  (contin.  —1282). 
Chronicon  Saxonicum  (Anglo-  Sax.  chron.) 

1—1154. 
Galfridus  Monmutensis. 
Gesta  Stephani  regis.  1135 — 1147  resp. 

1154. 
Hugo  Rothomag.:  Episi  de  obitu  Steph. 
Anglo -Norman  poem. 
Henricus  Huntendun.:  De  viris  illnstr. 

„•  „  :  Hist  Angl.  55  — 

Hugo  Candidus.  654—1175.  [1154. 

Serlo  Fontanus.  1135. 
Annales  Cicestrenses.  634 — 1164. 
Guilelmus  clericus  Glasgov. 
Descriptio  Scotiae. 
Chronicle  of  the  Scots.  850—1165. 
Aelredus  Rhievall.:  De  hello.  1138. 

,,  ,,       :  Genealogia  reguni. 

Richardus  Eliensis.  1107—1169. 
Annales  Plymptonienses.  1066—1170. 
Gualo  Camber. 
Thomas  Cantuar.  archiep. 
Vita  s.  Thomae  archiep.  Cantuar. 
"Wace:  Roman  de  Brut. 
Annales  Hibemici  — 1172. 
Guilelmus  monachus  Cantuar. 
Regan.  1167—1173. 
Historiola  de  primoi-diis. 
Jordanus  Fantasma.  1173.  74. 
Chronicon  monast.  de  Belle.  1066—1076. 
Annales  Petroburgenses.  1087 — 1177. 


1178 
1178 
1180 
1182 
1183 
1186 
1187 
1189 
1189 


1189 
1189 
1190 

?1191 
1192 

c.  1192 
1193 
1194 

1194 
1195 
1197 

1198 

1199 

1199 

p. 1199 

s.xn 

1200 


1200 
1200 
1200 
1202 
1202 
1202 
1203 
p.1204 
c.  1205 
1206 
1208 
1209 

c.  1210 
1212 

p.  1212 
1212 
1214 
1214 
1215 
1220 
1222 

1223 

1225 

c.  1228 


1232 
1235 
1235 
1235 
1236 


Henricus  U  rex  Angl.  1156—1178. 
Richardus  Hagustaldensis.  1135—1139. 
Johannes  Sarisb.:  Epistolae.  1155—1180. 
Amulfus  Lexoviensis:  Epistolae. 
Thomas  Agnellus. 
Herbertus  de  Boseham. 
Cronica  Scottorum.  850 — 1187. 
Annales  Radingenses.  1066—1189. 
Chronicon  monast  de  Abingdon.  675 — 

1189. 
Chronicle  of  the  abbey  of  Aberconway. 
Chronicon  Godstovianum. 
Gilbertus  Foliot:  Epist  1139—1189. 
Gesta  Heniici  II  AngL  reg.  1169—1189. 
Ranulphus  de  GlanviUa:  De  legibus. 
Guilelmus  fil.  Stephani:  Descript.  Lond. 
Gesta  Ricaidil  reg.  1189—1192. 
Ricardus  Divisiensis.  1189 — 1192. 
Annales  Colecestrenses.  524 — 1193. 
Ambrosius:  Carmen  de  Ricardi  I.  1190 

—  1194. 
Annales  Wichecumbenses.  1052 — 1194. 
Lamentatio  de  morte  Ricardi  I. 
Chronique  abregee  du  roi  Richard  1192. 

—1197. 
Ricardus  fil  ins  Nigelli:  De  scaccario. 
Annales  Dunelmenses.  995 — 1199. 
Epistolae  Cantuarienses.  1187 — 1199. 
Gervasius  mon.  Cantuar.  1107 — 1199. 
Historiola  de  primo  statu. 
Chronicon  abbatiae  Rameseiensis  — 1200. 
Chronicon  metricum  eccl.  Eboracensis. 
Chronicon  monasterii  de  Alnewyke. 
Chronicon  Ramsiense  — 1200. 
Chronicon  Anglicanum.  1066 — 1200. 
Petrus  Blesensis:  Epistolae. 
Alanus  prior:  Epistolae. 
Annales  Anglosaxonici.  925 — 1202. 
Radulfus  de  Diceto.  872—1170. 
Hacos  Expedition. 
Guilelmus  monachus  de  Ramsey. 
Lagamons  Brut 

Annales  monast  de  Belle.   1000—1206. 
Guilelmus  Neubrigensis.  1066 — 1198. 
Johannes  Hagustald.:  Historia.    1130 — 

1154. 
Walterus  Map. 

Annales  S.  Edmundi.  1—1212. 
Jocelinus  de  Brakelonda.  1173—1202. 
Rogerus  de  Houedene.  449 — 1201. 
Galfridus  Dunelmensis.  1144 — 1214. 
Annales  S.  Albani.  1200—1214. 
Cronica  de  electioneHugonis.  1211 — 1215. 
Domesday  Book  of  St  Paul's. 
Ricardus  canon.  S.  Trinit:  Itinerar.  1170 

—1194. 
Giraldus  Cambrensis. 
Thomas  de  Eccleston.  1224.  25. 
Rodulphus  de  Coggeshall:  De  motibus. 

1213—1216. 
Rodulphus  de  Coggeshall.  1066—1223. 
Annales  Marganenses. 
Annales  Anglici  — 1235. 
Henricus  III  rex  Anglorum. 
Reginaldus  de  AV^roxham. 
Rogerus  de  "Wendower.  0.  C.  — 1235. 


1720 


ANHANG 


1237 
1240 
1242 
1245 
1251 

1253 
1258 
1258 
1259 


1262 
1263 
1263 
1264 
1265 
1266 

p.  1266 

c.  1267 
1269 
1271 
1271 
1273 
1274 
1274 
1274 

c.  1274 
1275 
1277 
1280 
1282 
1283 
1286 
1288 
1290 
1290 

c.  1290 
1291 
1292 
1292 
1293 
1294 
1294 

1294 

1295 
1295 

1292/6 
1296 
1297 
1297 
1298 

0.  1298 

8.  xm 

B.  xin 

1300 
1300 
1300 
1301 
1302 
1303 
1304 

1304 


Robertos  abbas  de  Thorneye.  1237.  1307 
Anoales  de  Southwark. 

Vita  8.  Edmund!  Rieh ,  Cantuar.  archiep.  1307 

Annales  Buelliani.  420—1245.  1307 

Chronicle  of  the  Picts  and  Scots.  850—  1307 

1251.  1307 

Robertus  Grosseteste.  1235  —  1253.  1308 

Adam  de  Maiisco.  1308 

Wallingford.  1310 

Matthaeus  Paris:  Hist.maior.O.C.— 1259.  1312 

„            „    :  Hist.  min.  1067—1253.  p.  1312 
„           „    :  Abbreviatio.  1000-1255. 

Annales  Ultonienses.  434—1262.  p.  1313 
Annales  Burtonienses.  1004 — 1263. 

Annales  de  Theokesberia,  1066—1263.  1316 

Battle  of  Lewes.  1317 

Chronicon  de  Belle  —1265.  1317 

Chronicon  regum  Manniae.  1066—1266.  1321 

Johannes  de  Tayster.  0.  C.  —1265.  1323 

Henricus  de  Bracton  (abgefiisst  c.  1256).  1324 

Eüas  de  Trickingham.  626—1269.  1324 

Annales  Stanleieoses,  a  Bruto  — 1271.  1325 

Notae  Anglicae.  1240—1271.  1325 

Robertus  de  Swapham.  1327 
Cronica  maiorum  London.  1188—1274. 

livere  de  reis  —1274.  1327 

SUgrave.  1328 

Sprottus,  Norwicens.  0.  C.  —1272.  1329 
Chronicon  Mailrosense.  731 — 1275. 

Annales  Wintonienses.  519—1277.  1332 

Chronicle  of  the  Picts  —1280.  1334 

Caradoc  of  Llancarvan.  681—1282.  1334 

Chronicon  monast  de  Aberconwey — 1283.  ?  1336 

Annales  Stratae  Floridae  —1286.  1338 
Annales  Cambriae.  444 — 1288. 

Adamus  Domershamensis.  1192 — 1290.  1341 

Annales  Halesienses.  780—1290.  1344 
Gerard  of  Com  wall. 

Annales  "Wawerleienses.  1 — 1291.  1346 

Annales  regni  Scotiae.  1291.  92.  1347 

Peckham.  1279—1292.  1347 

Chronica  Hulmensis.  0.  c.  — 1293.  1347 

Bacon,  Roger.,  Anglus.  1347 

Chronica    minor    S.  Bened.    de   Hulmo  1348 

—1294  resp.  1503.  1348 

Gesta  sacristarum  S.  Edmundi.   1065/97  1350 

—1294.  1350 

Chronicon  Petroburgense.  1122—1295.  c.  1350 

Instrumenta  de  contentione.  1355 

Descriptio  Scotiae.  1356 

Diary  of  the  expedition.  1358 

Annales  de  Dunstaplia.  1—1297.  1360 

Robert  of  Gloucester  —1271.  c.  1361 

Annales  Furnesienses  —1298.  1362 

Bartholomaeus  de  Cotton.  449—1298.  1362 

Baston:  De  praelio  de  Bannockbum.  1363 

Gesta  regum  Britanniae.  1365 

Annales  Angliae  et  Scotiae.  1292—1300.  1366 

Annales  Anglici  —1300.  1368 

Siege  of  Carlaverock.  1369 

Annales  regis  Edwardi  I.  1299—1301.  1370 

Electio  Thomae  de  Totyngton.  1370 

Compotus  executorum.  1373 

Chronicle   of  the  monast.  of  Abingdon.  1377 

1218-1304.  1377 

Wvkes.  1066—1304.  1377 


Annales  Londonienses.  1195 — 1307  ivsp. 

1330. 
Commendatio  lamentabüis. 
Edmundus  de  Hadenham.  604—1307. 
Langtoft.  0.  C.  —1307. 
Year  Books  of  Edwardi.  1272—1307. 
Thomas  Franciscanus.  1206—1308. 
Wigomiensis  monachus.  680 — 1308. 
Annales  Hibemiae.  1308 — 1310. 
Chronicle  of  England  —1312. 
Rishanger:  Chronica.  1259—1306. 

„       :  GestaEdwardil.  1297— 1307. 
Walterus  Gisburnensis.  1066 — 1300  resp. 

1312. 
Johannes  de  Sautre :  Epistolae.  1 285—1 316. 
Annales  Hibemiae.  1308—10.  1316.  17. 
Chronicle  of  the  Picts  —1317. 
Waltems  de  Whytleseye.  1246—1321. 
Johannes  de  Trokelowe.  1307—1323. 
Johannes  de  Sohalby. 
Narrative  of  the  proceedings. 
Annales  regum  Angliae.  1307 — 1325. 
Henricus  de  Blaneforde.  1323.  1324. 
Galfridus   le    Baker:   Vita  Edwardi  II. 

1307—1327. 
Gesta  Edwardi  II  reg.  Angl.  1307—1327. 
Trivetus.  1135—1307. 
über  S.  Thomae  de  Aberbrothoc.   1178 

—1329. 
Simon  de  Eye.  1317—1332. 
Adamus  quondam  Wigorniensis. 
Chronicle  of  the  Scots  —1334. 
Graystanes.  1214—1336. 
Historiae  coen.  Burgens,  contin.  1321 — 

1338. 
Annales  Paulini.  1307—1341. 
Chronicle,  French,  of  London.   1260  — 

—1344. 
Chronicon  de  Lanercost.  1201—1346. 
Adamus  Murimuthensis.  1303 — 1347. 
Annales  Oseneienses.  1016 — 1347. 
Occam,  Guil.  de,  ex  Anglia. 
Thomas  Chesterfeld. 
Chronicles  of  the  Scots  —1348. 
Vita  Edwardi  II  reg.  Angl.  1307—1348. 
Combat  de  30  Bretons. 
Johannes  historiographus.  0.  C.  — 1350. 
Ricard  US  Corinensis. 

Chronicon  Anglo-Scoticum.  693 — 1355. 
Galfridus  le  Baker.  1303—1356. 
Guilelmus  de  Dene.  1314—1350. 
Johannes  Tinmuthensis. 
Henry  the  Minstrel. 
Annales  Dorenses.  1—1362. 
Gray  of  Heton.  1056-1362. 
Ranulphus  Higden.  0.  C  — Edw.  in. 
Jean  deElerk:  Van  den  S^  Edewaert  1347. 
Eulogium  historiarum.  0.  C.  — 1366. 
Johannes  abb.  burgi  s.  Petri.  654 — 1368. 
Stepbanus  Birchingtonius.  597 — 1369. 
Annales  Hibemiae.  1162—1370. 
Jacobus  Grace.  1074—1370. 
Stubbs. 

Annales  "Wigomienses.  1 — 1377. 
Eduardus  III  rex  Angl. 
Year  Books  of  Edward  III.  1327—1377. 


ANHANG 


1721 


1384 
1386 
c.  1386 
1388 
1388 
1395 
1396 
1396 

c.  1396 
1396 
1397 
1397 
1399 
1399 
1399 
1399 

s.  XIV 
8.  XIV 
1400 
1400 
1400 
1404 
1406 

1408 
1408 
1408 
1411 
1412 

1415 
1418 
1419 
1420 
1421 
1422 
1422 
1423 
p.  1424 
1426 

1431 
1432 

1440 
c.  1440 
c.  1440 

1441 
1442 
1448 
p.  1449 
1450 


1453 


Wyclif. 

Chandos:  The  Black  Prinoe  (f  1376). 

Johannes  de  Fordun  — 1385. 

Chronicon  Angliae.  1328—1388. 

Robert  Manning  of  Brunne  — 1388. 

Barbour.  1306—1321. 

Chronica  monast  de  Melsa.  1150 — 1396. 

Oesta  abbatum  monast.  s.  Albani.   793 

—1396. 
Labor  de  benefactoribus. 
Bichardus  de  Maidstone  — 1393. 
Acts  of  the  archbishop  Colton. 
Thome.  578—1397. 
Annales  Ricardi  II.  1392—1399. 
Deposition  of  Richard  II. 
Jean  le  Beau.  1377—1399. 
Knighton.  950—1395. 

„      :  Bist,  deposit  Rieh.  IL  1399. 
Liber  custumarum  (Munimenta  Gildh.). 
Robertus  de  Avesbury.  1307—1356. 
Chronique  de  la  trai'son.  1397—1400. 
Ricardus  de  Cirencestria.  447—1066. 
Froissart  —1400. 
Adamus  de  Usk.  1377—1404. 
Annales  Henrici  IV   reg.  Angl.  1399  — 

1406. 
Chronicon  abbatiae  de  Evesham  —1408. 
Gower:  Chronica.  1387—1399. 
Uli  ersten. 

Otterbumus,  — Edward  IV. 
Historia  monasterii  b.  Petri  Gloucestriae. 

681—1412. 
Siege  of  Harflet. 
Concordata  Anglicanae  nationis. 
Liber  Albus  (Munimenta  Gildh.). 
Chronicon  Vilodunense  (vgl.  984). 
Henricus  de  Marlborough.  1 — 1421. 
Gesta  Henrici  V  Angl.  reg.  1413—1422. 
Memorials  of  Henry  V.  1413—1422. 
Wellensis  canonicus. 
Andrew  of  Wintown. 
Thomas  de  Elmham:  Vita  Henr.  V  (f 

1422). 
Thomas  Netter. 
Annales  monast.  de  Bermundeseia.  1042 

—1432. 
Johannes  Amundesham.  1421 — 1440. 
Thomas  Rudbome  sen.  — 1138. 
Walsingham:  Hist.  Anglic.  1272—1422. 

„         :  Ypodigma.  1066—1419. 
Cantlow:  Fundatio  Cantabrig. 
Thomas  de  Beckington. 
Shillingford:  Letters.  1447.  48. 
Jean  le  Beau,  vid.  1399. 
Narratives  of  the  expulsion  of  theEnglish. 

1449.  50. 
Blondel:  De  reduct  Norm. 
Berry:  Recouvrement  de  Normandie. 
Conferences  between  the  Ambass. 
Accounts  of  the  Great  Chamberlains.  1326 

—1453. 


1457  Facius:  De  origine  belli  a.  1415. 
c.  1459  Pecock,  Regin.  1395—1459. 
1460  Addicioun  of  Scottis  croniküs.    1436  — 
1460. 

1460  Hardyng  —1460. 

1461  Chronicle,  English,  of  the  reigns.  1377 

—1461. 

1461  Chronicon  Angliae.  1377—1461. 

1462  Guilelmus  Besehe :  De  adventu  Scotorum. 

1462  Names  of  the  Kepers  —1462. 

1463  Compota  domestica.  1443—1463. 

1464  Capgrave:  Chronicle  of  England  — 1417. 

„       :  Nova  legenda. 

1465  Johannes  Whethamstede.  1452 — 1461. 

1468  Annais  of  Ireland.  1453—1468. 

1469  Gregory:  Chronicle  of  L.  1189—1469. 

1470  Chronicle  of  the  rebellion. 

1471  Chronicle,  A  brief  Latin.  1429—1471. 

1471  Historie  of  the  arrivall  of  king  Edw.  IV. 

1472  Narratives  of  the  anivall. 
1469/74Jehan  de  Wavrin  —1471. 

1476  Guilelmus  Albon.  1465—1472. 
c.  1480  Guilelmus  Worcestrius.  1324— 1468  resp. 
1491. 
1480  Thomas  Rudborne  iun.  —1234. 

1482  Chronicle  of  the  Scots  —1482. 

1483  Chronicle  of  London.  1089—1483. 
1485  Chronicle  of  the  White  Rose.    1451  — 

1485. 
1485  Letters  and  papers  of  Richard  II.  1483 
—  85. 
Historia  vitae  et  regni  Richard!  H. 
p.  1488  Walyngford.  1476—1488. 
1489  Chaundeler. 
1491  Caxton:  Cronicles. 
1491  Ross. 

1493  Johannes  Glastoniensis  — 1493. 
c.  1497  Triomphes,  Les  douze. 

1498  Annales  ültonienses.  434—1498. 
1498  Warkworth.  1461—1474. 
s.  XV  Johannes  Brompton.  588—1198. 
(o.  1503)  Richardus  Beere. 

1509  Letters  and  papers  of  Henry  VII.  1485 

—1509. 
1512  Fabyan  —1485. 
p.  1521  Bernardus  Andreae.  1457.  1497.  1504/5. 

1507/8. 
p.  1530  More,  Sir  Thomas.  1483. 

1536  Literae  Cantuarienses.  1213 — 1536. 
1536  Rastell. 
1536/44  Redmannus.  1413—1422. 
1540  Chronicle  of  Calais.  1485—1540. 
1547  Johannes  Maior  — 1495. 
1550  Boethius,  Deid. 
1559  Guilelmus  de  Chambre.  1336—1559. 


Anonymi  de  partitione  provinciae  Angliae 

in  schiras. 
Annales  monasterii  s.  Albani. 
Kalendarium  Anglicanum. 
Genealogia  comitum  Richemundiae. 


1722 


ANHANG 


14.  Niederlande. 

[Holland  —  Belgien  —  Flandern  —  Brabant  —  Burgund.] 


„    „  Lebuini  Fns.  apost. 
„    „  Gregorii  Traiect.  episc. 


8.  rVmed.  Vita  s.  Servatii  ep.  Tuogr. 

623/9  Vita  s.  Gaugerici  ep.  Camerac. 

653  „  „  Bavonis  conf.  Oand. 

659  „  „  Eligii  Noviom.  ep. 

661  „  „  Amandi  ep.  Traiect. 

c.  667  „  „  Audomari  ep.  Tarv. 

668  „  „  Remacli  ep.  Traiect. 

c.  668  „  „  Theodardi  ep.  Leod. 

c.  680  „  „  Humberti  Mariool. 

c.  698  „  „  Trudonis  conf.  presb. 

705  ,«  Bertulfi  abb.  Renticae. 

c.  709  „  s.  Bertini  abb.  Audomar. 

727  „  „  Hnberti  ep.  Leod. 

739  „  „  "Willibrordi  arch.  Ultraiect. 

755  „  „  Bonifacii  archiep.  Mogunt. 

c.  770  „  „  Lamberti  ep.  Leod. 

773  -   .    •  •  "f^ 

775 
c.  775     „    SS.  Herlindis  et  Reinulae. 
796  Annales  S.  Amandi  breviss.  760—796. 

809  Vita  8.  Liudgeri  ep.  Mimigardef. 

810  Annales  S.  Amandi.  687—810. 
838  Acta  s.  Friderici  ep.  Ultraiect. 
850  Miracula  s.  Vedasti  (f  540). 

854  Vita  s.  Folquini  ep.  Morin. 

855  Annales  S.  Amandi  breves.  742 — 855. 
c.  865  Vita  s.  Odulphi  presb.  Stavr. 

873  Annales  Xantenses.  640—873. 

899  Chronicon  Vedastinum.  1—899. 

900  Annales  Vedastini.  874—900. 
915  Regino  Prumiensis.  1 — 900. 
917  Vita  8.  Radbodi  Ultraiect. 
926  Annales  Laubacenses.  687—926. 
959  Vita  s.  Gerardi  abb.  Broniens. 

951/959  Witgerus  —951. 
962  Vita  s.  Wieberti. 

964  De  Arnulfo  comite  Fland. 

965  Vita  s.  Brunonis  arch.  Colon. 
971      „    „  Everacli  ep.  Leod. 
978     „     Cadroae  abb.  Walciodor. 
982  Annales  Lobienses.  408—982. 
990  Folcuinus:  Gesta  abb.  Lob.  638—962. 

1007  Hanger  abbas  Lobiensis. 

1008  Vita  Notkeri  ep.  Leod. 
1018 
1021 

1022/23  Alpertus  S.  Syifiph.  mon.:  De  divers.  978 
—1018. 
1037  Vita  s.  Reginardi  ep.  Leod. 

1046  „    b.  Richardi  abb.  S.  Vitoni. 

1047  Fundatio  eccl.  s.  Albani  Namucensis. 

1048  Anseimus  Leodiensis.  661—1048. 
1048  Vita  s.  Popponis  abb.  Stabul. 

1051  Gesta  episcoponim  Camerac.  500 — 1051. 
1054  Annales  Laubienses.  418 — 1054. 
1061        ,,        Elnonenses  min.  .533—1061. 
1071  Triumphuss.  Remacli  Stabul.  1061—1071. 
c.  1075  Tomellus,  670—1070. 

1079  Chronica  monasterii  Watinensis  — 1079. 

1079  Fundatio  monast.  Aquicinctini. 

1084  Chronicon  Aldenburg.  monasterii  parvum. 


„    s.  Balderici  ep.  Leod. 
„    "Wolbodonis  ep.  Leod^^ 


1087  Annales  Stabulenses.  1—1087. 
1067  Vita  s.  Amulfi  ep.  Snession. 
1087     ,,    Friderici  abb.  Andagin. 
1090  Genealogia  comitum  Bolon.  — 1090. 
1099  Annales  S.  Martini  Tomac.  449—1099. 
c.  1100  Genealogia  comitum  Flandr.  Bertiniana. 

1106  Chronicon  Andaginensis  monast.   c.  687 

—1106. 

1107  Folcardus  abbas  Lobiensis. 
1112  Amandus  prior  Aquicinct. 

1112  Sigebertus  Gemblac:    Chronogr.  381  — 

1112. 
1115  Gesta  Lamberti  Atrebat.  ep.  1092—1115. 
1115  Lambertus  Atrebat.:  Epistolae.   1093  — 

1115. 

1119  Canonicus  Leodiensis.  1116 — 1119. 

1120  Lambertus  AudomarensLs. 

1121  Annales  Leodienses.  58—1121. 
1127  Herimannus  Tornao.  1092—1127. 
1127  Vita  Caroli  Boni. 

c.  1130  Chronicon  Affligemense.  1083—1130. 
1130  Vita  b.  Johannis  ep.  Tervan. 
1133  Chronicon  S.  Andreae  Castri  Camer.  1001 
—1133. 

1135  Anseimus  Gemblac.:  Contin.  Sigeb.  1112 

-1135. 

1136  Annales  Formoselenses.  1 — 1136. 
1138  Rudolfus  abbas  S.  Trudonis. 

1138  Gesta  abbatum  Trudonens.  618—1106. 
1141  Triumphus  s.  Lamberti  Leod.  1096—1141. 

1147  Chronicon  Laotiense.  1095—1147. 

1148  Series  abbatum  Walciodorens.  — 1148. 
p.  1150  Historiae  Tomacenses. 

1151  Theodoricus  a  Leydis.  900—1151. 

1152  Chronicon  S.  Bavonis.  47  a.  Chr.  —1152. 

1157  Annales  Rodenses.  1100—1157. 

1158  Vita  Hugonis  abb.  Marchianensis. 
1158  Wibaldus  abbas:  Epistolae.  1119—1157. 

1 142/59  Oorlog  van  Grimbergen. 

1164  Flandria  generosa. 
1165/67  Fundatio  monast  s.  Nicolai  Tomac. 

1170  Annales  Cameracenses.  1099—1170. 

1170  Kolijn,  Klaaa  —1156. 

1174  Annales  S.  Jacobi  Leod.  1—1174. 

1174  Historia  monasterii  Aquicinct.     1080— 
1174. 

1180  Fundatio   monast.  Aroasiensis.    1090— 
1180. 

1180  Genealogia  comitum  Bolon.  contin.,  vid. 
1090. 
c.  1190  Reinerus  monachus  S.  Laurentii  Leod. 

1192  Chronicon  Leodiense  breve.  549 — 1192. 

1192  Vita  Alberti  ep.  Leod. 

1194  Lambertus  Parvus.  988—1194. 

1202  Genealogia  comitum  Flandriae. 

1203  Lambertus  Ardensis.  800—1203. 

1203  Stephanus  Tomac.  ep.:   Epistolae.    1163 

—1203. 

1204  Notae  Gemblacenses.  1137—1204. 

1205  Annales  Egmundani.  875—1205. 
1205  Chronicon  Egmundanum.  647 — 1205. 


AJ^HANG 


1723 


1206  Goibertiis  abbas  Gemblac.  c. 

p.  1212  Jocelinus  de  Brakelonda.  1173—1202. 
1219  Gesta  Fresonum.    0.  C.  —1219  (gesehr. 

c.  1500). 
1223  Chronicon  Elnonense  S.  Amandi.  534 — 

1223. 
1223  Gislebertus  Montensis.  1040—1195. 
1228  Vita  s.  Arnulfi  Villariensis. 
1230  Historia  Walciodorensis.  814—1230. 

1232  Gesta  episc.  Traiectensiam.  1139—1232.      c. 

1233  Narratio  bist,  de  rebus  ültraiect.    1138 

—1233. 

1237  Chronica  regia  Colon.  —1237. 

1238  Sibrandus. 

1240  Caesahus  Heisterbac.:  Dialogus  mirac. 

1240  Monumenta  historiae  Villariens.  1146 — 

1240.  0. 

1241  Albericus  mon.  Trium  Font.  O.C.— 1241. 
1244  Mooskes  —1243. 

c.  1250  Aegidius  Aui*eaevalleD8is. 
1257  Henri  de  Dinant.  1252—1257. 
1259  Gesta  abbatum  Horti  s.  Mariae.  1163— 
1259. 
p.  1268  Genealogia  ducum  Brab.  herednm. 
o.  1270  Thomas  Cantimprat:    Bonum  univ.  de 
apibus. 
1271  Genealogia  ducnm  Brab.  ampliata. 
1271  Genealogiae  comitum  Flandr. 
1273  Emo  et  Menco:  Chronicon.  1204—1273 
resp.  1296. 

1277  Anoales  S.  Mariae  ültraiect.  539—1277. 

1278  Chronicon   Flandrense   rhythm.   1162— 

1278. 

1278  Chronicon  Hanoniense,  aPharam.  — 1278. 

1279  Annales  Aquicinctini.  1079—1279.  p. 
p.  1285  Genealogia  ducum  Brab.  metiica. 

1285  GUlebertus  de  Outre. 

1286  Chronicon  Clarimarisci  breve.  1098— 1286. 

1 288/9  IHeelu.  c. 

1292  Annales  Blandioienses.  1 — 1292. 

1294  Balduinus  Ninoviensis.  1—1294. 
p.  1298  Johannes  de  Thilrode.  0.  C.  —1294. 

1300  Maerlant. 

1300  Notae  Parisiensos  de  genere. 

1300  Biim-Eroniik,  Hollantsche. 

1305  Stoke.  694—1305. 

1306  Annales  Marchianenses.  1 — 1306. 
1306  Guiart. 

1308  Montignius. 

1310  Annales  Gandenses.  1297—1310. 
c.  1310  Chronica  de  orig.  ducum. 

1316  Annales  Parchenses.  909—1316. 

1316  Chronijk  van  Hollaijd  —1316  = 

1316  Klerk  uit  de  läge  landen. 

1316  Lodewjjk  van  Velthem.  1248—1316. 

1322  Coronike  van  Brabani 

1333  Guilelmus  Procurator.  1206—1332. 

1337  Jean  de  la  Motte. 

1345  Annales  Tielenses.  696—1345. 

1348  Hocsemius.  1246—1348. 

1350  Annales  S.  Bavonis  G.  608—1350.  p. 

1350  Beka.  690—1346.  p. 

1356  Chronicon  Flandriae  br.  1334—1356.  fl. 

1364  Anonymi  chi*onica  divei-s.  gest.  91 2—1364. 

1365  Jean  de  Klork  (vollendet  um  1350). 
0.  1370  Leo  monachus  Egmund.  900—1203. 


379 
380 
383 
384 
389 
393 
398 
399 
400 
400 
403 
403 
405 
428 
425 
428 
430 
436 

436 
443 
447 
448 
449 
449 
453 
456 
458 
462 
466 

466 
467 
469 
471 
471 
473 
474 
474 
475 
477 
478 
479 
479 
479 
480 
480 
483 
483 
483 
483 
485 

485 
485 

485 
486 
488 
488 
488 
489 
490 
491 


1491 


Matthias  de  Lewis  —1376. 
Chronique  rimee  des  troubles. 
Johannes  Longus  de  Ypra.  590 — 1294. 
Chroniques  de  Flandre.  792—1384. 
Annales  Fossenses.  1123—1389. 
Annales  S.  Jacobi  Leod.  1164—1393. 
Chronijkje,  Gort,  van  den  gravon — 1398. 
Jacobus  de  Guisia.  0.  C.  — 1390. 
Froissart.  1307—1400. 
Jean  des  Preis.  0.  C.  1340. 
Jacques  de  Hemricourt.  1102 — 1398. 
Rudolphus  de  Kivo.  1347—1389. 
BeimchroDik  von  Flandern.  772—1405. 
Catalogus  et  chronica  princ.  621 — 1423. 
Stadboek  van  Groningen. 
Anonymus  de  vita  . . .  Arckel. 
Chronicon  ducum  Brabant. 
Chronycke,  Eoiie,  van  Nederland.  1285 

—1436. 
Johannes  de  Dicasmuda.  863—1436. 
Olivier  van  Dikasmuda.  1377—1443. 
Chronykje  van  Friesland.  1200—1447. 
Dynter.  381—1425. 
Chronicon  Tielense. 
Jean  de  Stavelot.  1400—1449. 
Monstrelet.  1400—1444. 
Chronica  de  Traiecto.  642—1456. 
Dier  de  Müden.  1450—1472. 
Zantfliet  0.  C.  —1461. 
Chrouijlge,   Kort,  van  Holland.   972  — 

1466. 
Guilelmus  de  Berchem  — 1466. 
Kronyk  van  Vlaenderen.  580 — 1467. 
Chronijk,  Brabandsche.  1288—1469. 
Coccius.  1233—1391. 
Thomas  a  Kempis.  1385—1471. 
Petrus  de  Thymo. 

Chronicon  Belgicum  magnum.  54 — 1474. 
Cronike,  Die  olde  Freesche. 
Chastellain.  1419—1474. 
Chronica  de  Hollant.  863—1477. 
Aegidius  de  Roya.  792—1478. 
Chronicon  Belgicum  vetus.  785 — 1479. 
Henricus  de  Merica.  1455 — 1468. 
Vita  Hoom. 
Buschius,  Job. 
Veldenar. 

Adrianus  de  Veteribusco.  1429 — 1483. 
Annales  Floreffienses.  1—1482. 
Annales  rer.  in  Holl.  gest.  1481 — 1483. 
Vita  Egberti  ter  Beck. 
Chronijken  van  Brabant,  Holl.  &  Vlaan- 

dem. 
Instructio  an  die. 
Monumenta  historiae  Villariens.  1146  — 

1485. 
Vita  Johannis  Hatten. 
Cronycke,  Die  alder-excellentste  — 1486. 
Aemylianus. 

But,  Adr.  de:  Chronicon  Flandriae  — 1419. 
Jan  van  Naeldwijk.  863—1477. 
Theodoricus  Pauli. 
Jean  Surquet. 
Basinus  [Excerpt  unter  Basins  Namen: 

Res  gestae  in  HoUandia.  1481-1483]. 
Boeck,  Het,  van . . .  Brügge.  1477—1491. 


1724 


ANHANG 


1492 
1492 
1493 
1494 
s.  XV 
S.XV 

8.  XV 

c.  1500 
p.  1500 
1501 
1501 
1502 
1504 
1505 

1507 
1509 
1510 
1512 

1515 

1516 
1517 


1517 

1525 
1525 
1527 
c.  1530 
1533 


Despars.  405—1492. 

Histoire  des  Pais-bas.  1477—1492. 

Registrum  bonorum.  1391—1493. 

Origines  Culenburgicae.  1015 — 1494. 

Oesta  Frisioram,  vid.  1219. 

Hoe  dae  Fresen. 

Snavel.  1200—1421. 

Johannes  de  Lemmege.  1110 — 1436. 

Sluys,  Willem  van  der  — 1489. 

Du  Ciercq.  1448—1488. 

Kronijkje,  25jarig.  1476—1501. 

La  Marohe,  Olivier  de.  1435—1492. 

Johannes  de  Leydis. 

Annales  Laubienses.    1056 — 1505,  vid. 

1054. 
Molinet.  1476—1506. 
Commines.  1464—1498. 
Guilelmus  Hermanns.  1507. 
Cronica,  Cleyne  .  .  .  van  de  Groningher 

Omianden.  701—1512. 
Dagboek  der  Gentsche  GoUatie.  1446  — 

1515. 
Johannes  de  Los.  1455 — 1514. 
Cronycke  van  Hollandt,  Zeelandt  ...  1 

—1517  = 
Divisie  Kronijk. 
Kronijkjen  van  's  Hertogenbosch.  1312 

—1517. 
Chronycke  van  Nederlandt.  1027 — 1525. 
Heda.  690—1521. 
Beningha. 

Petrus  Thaborita.  781—1527. 
Aykema. 


1534  Amandus  de  Zierikzee. 

1536  Jarichs.  758—1536. 

1537  Snoyus  —1519. 

1 586  Historia  monast.  s.  Laur.  Leod.  958 — 1 586. 

Burgund.  —  Karl  der  Kühne. 

1027  Guilelmus  abbas  8.  Benign!:  De  obitu. 
1411  Geste  des  duos  Phelippe  . . .  139.3—1411. 
1452  Johannes  Germanus:  De  virtutibus. 
1465  livre  des  trahisons. 

1472  Discours  du  siege  de  Beauvais. 

1473  Bericht  eines  Augenzeugen. 

1473  Johannes  Godefridus:  Oratio.  1460. 
1473  Libellus  de  magnificentia. 

1473  Zusammenkunft. 

1474  Amoldus  de  Lalaing. 

1475  ChastollaiD.  1419—1474. 

1476  Narratio  scriptoris  anon.  de  morte. 
1476  Petrus  de  Blarrorivo. 

1476  Weber. 

1477  Bericht  eines  Zeitgenossen. 
1477  De  laudibus  Karoli  Burg,  ducis. 

1477  Depeches  des  ambassadeurs.  1474 — 1477. 
1477  Histoire  de  Charles   dernier  duc.    1467 

—1477. 
1477  Tusch. 
1485  Theodoricus  Pauli:  De  rebus  actis.  1380 

—1485. 

1502  La  Marche:  Estat  de  la  maison. 

1503  Bonstetten:  Provisio.  1477. 

„         :  Germanica  praelia.  1477. 
1506  Rüsch.  1474—1476. 
Vgl.  p.  1664. 


15.  Dänemark  und  Island. 


Catalogus  regum  Daniae. 
Genealogia  regum  Daniae  — 1218. 
«  „  „       — 12o9. 

Langfedgatal. 
Series  runica  — 1319. 
1326  Petrus  de  Dacia. 

Tabula  Ringstadiensis.  1130—1341. 

Vita  s.  Anskarii.  f  865. 

Vastatio  monasterii.  870. 

Annales  Daniel.  873 — 940. 

Ghronicon  Danicum.  841 — 1006. 

Gesta  Cnutonis.  1040. 
1076  Adamus  Bremensis.  788—1072. 

Vita  s.  Canuti  regis.  f  1086. 
s.  XI  Kongs-Skugg-Sio. 

Vita  s.  Canuti  Lavardi.  1131. 

Annales  Colbazienses.  (17 — 1137.) 

Iter  Hierosol.  Suenonis.  1150. 

Johannes  Hagust.  1130 — 1154. 

Anonymus  Roskildensis  =    \  8*^6—1157 
Anonymi  chronolog.  Danica. ) 
p.  1177  Helmoldus  —1172. 

Translatio  s.  Margaretae  Roskild.  1176. 
Vita  b.  Nicolai  Arusiensis.  1180. 
Annales  Danici  Colbaz.  1127—1181. 


Epitaphium  Waidemari  I.  f  1182. 
1204  Saxo  Grammaticus  — 1185. 

Aageson:  Gesta  Dan.  300—1187. 

Knytlinga  Saga  —1187. 

Historia  de  profect.  Dan.  1187  ^= 
„        „        „  „     1189-1193. 

Chronicon  Danicum.  1095 — 1194. 

Annales  Bartholiani.  777—1200. 

Absalon  archiep.  Lund.  f  1201. 

Guilelmus  abb.  S.  Thomae.  1193—1202. 

Epitaphium  Canuti  VI.  f  1202. 

Vita  Guilelmi  abb.  Roschüd.  f  1203. 
1212  Arnoldus  Lubeoensis.  1171—1209. 

Annales  Walaemariani.  1074 — 1219. 
„       Vitescolenses.  1130—1219. 
1223/25  Planctus  de  captiv.  Waldem.  11. 

Annales  Nestved.  minores.  1130—1228. 

Ghronicon  Ripens.  eccies.  — 1230. 

Annales  Soi-ani.  1202—1231. 

Historia  fratrum  Praed.  1216—1246. 

Epitaphium  Eric!  III.  f  1250. 

Vita  Gunneri  ep.  -f*  1251. 

Albertus  Stadensis.   Ausxug.    1214 — 
1252. 

Chronicon  Danicum.  1204 — 1252. 

Historia  mirabilium.  1252. 


ANHANG 


1725 


Liber  oensus  Daniae.  1231—1254. 
Aonales  Daoo-Suecani.  816 — 1263. 
Chronicon  Danicum.  1246—1265  =  ein 

Theil  der 
Annales  Lundenses.  1—1265. 
Navigatio  ex  Dania.  c.  1270. 
Narratio  litis.  1256—1274. 
Fi'agmentum  diarii  Ripensis.  1280. 
Chronica  Danorum   Sialand.    1028 — 

1282. 
ChroDicon  Danicum.  960 — 1286. 
Anonymus  rerum  Danicanim.  1210 — 

1286. 
Anonymus  rerum  Danicarum.  1000 — 

1287. 
Annales  Ryenses.  0.  C.  — 1288. 

Sigtunenses.  1208—1288. 
Cbrönicon  Danicum.  1249—1290. 
Gesta  Danorum  — 1295. 
Fragmentum   libri   iudicialis.    1291  — 

1299. 
Actiones  advorsariae.  1296—1299. 
Annales  Nestved.  maiores.  821 — 1300. 
„       Vitescol.  Contin.  1219—1300. 
Historia  monast.  Carao  Insulae.   1165 

—1300. 
Annales  Lundens.  Contin.  1265—1307. 

„       Danici.  1101—1313. 
Chronicon  Danorum.  936—1317. 
Ericus  Menved.  1317. 
Chronologia  rerum  Danic.  1188 — 1319. 
Annales  Essenbecenses.  1020 — 1323. 

„       Danici.  1131—1325. 
Planctus  de  statu,  c.  1329. 
Processus  inter  Christoph.  1330. 
Annales  Sorani.  1202—1347. 
Chronicon  Danicum.  1275 — 1347. 
Notae  Colbaz.  («.  unt.  Annales  Colb.) 

1307.  1349. 
Chronica  Danorum  Sial.  Contin.  1308 

—1363. 
Nicolaus  Lund.  archiep.  1104 — 1379. 
Annales  Danici.  1316—1389. 
Fragmentum  annal.  Dan.  1073 — 1409. 
Annales  Dauici.  1274—1410. 
Chronicon  Danicum.  1241 — 1410  =» 
Anonymus  rerum  Danic. 
Acta  Processus.  1424. 
Thomas  Gheysmer.  1431. 
Chronicon  rerum  maxime.  1208—1440. 
Arndes.  1462. 

Chronicon  Rastedense.  1059 — 1463. 
Nicolaus  Johannis.  1104 — 1468. 
Niels:  Danske  Riimkr.  0.  C.-1478. 
Annales  fratr.  Min.  Wisb.  67—1479. 
Chronica  regum  Daniae.   1449 — 1479. 
Christianus  rex  Dan.  {f  1481):  Epist. 
Chronicon  Danicum.  1274 — 1497. 
Anonymus  de  rebus  Dan.  1247  (1274) 

—1497. 
Carmen  de  exped.  Dan.  1497. 
Nicolaus  Lund.  archiep.  Contin.  1379 

—1497. 
1517  Krantz:  Chron.  Dan.— 1502. 
Jean  rov.  1509. 
Expeditio  Danica.   1518. 


Anonymus  de  rebus  Dan.  1275 — 1520. 
Carmen  de  exped.  Krist  1520. 
Incerti  auct  chron.  Dan.  1295 — 1523. 
Paulus  Eliae.  1046—1534. 
Historia  ord.  fratrum  Min.  1232 — 1535. 
Anonymi  chronologia  Dan.  rer.  1046  — 

1556. 
Annales  Colbazienses.  17 — 1568. 
Chronicon  Ripens.  eccl.  — 1569. 
Historia  comp,  et  succ.  — 1574. 
Lay  dHaueloc. 

Necrologium  Danicum.  See.  XII. 
Provinoiale  Daciae.  1270. 
Liber  Äarkusiensis.  See.  XIV.  XV. 
Historia  monast.  Carae  Inatdae.  1165 

—1300. 
Necrologium  Ootlandiae.  See.  XIV.  XV. 
1289  FuDdatio  monast  Otddholm.  1192. 
Encaenia  templi  Oumloa.  1191. 
Necrologium  Hafniense.   1208—1438. 
Concilium  Hafoiae.  1425. 
Johannes  archiep.  Lund.  1479. 
Leges  acad.  Hafniens.  1479. 
Necrologium  /«toneio-Norveg.  See.  XI 

-XIV. 
1518  Necrologium  Loci  Dei. 

„  Lundense.  1086-1391  etc. 

Liber  memor.  Lundensis. 
Necrologium  Lygumens. 

„  Nestved.  1 130  —  s.  XVI. 

„  Ripense.  1240—1418. 

Catalogus  episc.  Roskildens.  — 1529. 
Necrologium  Roskild.  1378—1513. 
Registrum  reddituum.  1370. 
Vita  Gunneri.  1251. 
Narratio  de  monast.  s.  Mich.  ap.  Sles- 

vicum.  1192. 


1133 
1148 
1158 
1190 
1241 


1430 
1250 

c.  1200 
s.  X. 

XI. 


XL 

1230/50 

1300 

X. 

1250 

1250 
1200 


Edda,  Aeltere. 

An.  874—1120. 

Nicolaus  Thingeyrensis. 

Agrip. 

Edda,  Jüngere. 

Annales  Island,  vetust.  1—1313. 

„       Islandici.  433—1317. 

,,       Island,  regii  —1341. 
Fragmentum  Islandicum. 
Lögmanns  -  annill  — 1430. 
Annälar  Islenzkir.  803—1430. 
Arons-Saga. 
Brandkrossa  -  Thattur. 
Egils-Saga. 
Eiriks-Saga. 
Eyrbyggia-Saga. 
Fsereyinga-Saga. 
Finnboga-Saga. 
Flomanna-Saga. 
Fostbraedra  -  Saga. 
Gi.sla-Saga. 
Grettis-Saga. 
Groelendinga  -  Saga. 
Gunnlaugs-Saga. 
Gudmundar-Saga.  1151—1237. 
Havardar-Saga  c.  1000. 
Heidarviga-Saga  (c.  1014). 


1726 


ANHANG 


Historiae  regum  Magni. 

Hoonsa-  Thoris  -  Saga. 

Hrölfs-Saga. 

Hungurvaka  -  Saga. 

Järnsida. 

JomsvikiDga  -  Saga. 

Jon  Oegm.-Saga. 
XI.  KoDg8-Skugg-Sio. 
960  Kormaks-Saga. 
1200  Kristni-Saga. 

Laurentius  -  Biskup  -  Saga. 

Laxdsßla-Saga  —  sec.  XI  med. 

Ljosvetüinga-Saga.  Sec.  X.  XI. 
1277  Magnus -Saga  Hakon. 

Magnus -Saga  helga. 


1275  Njala  —1017. 

Olafs -Saga  hins  helga. 
Olafs -Saga  Tryggv. 
Orkneyinga  -  Saga.  Sec.  IX  -  XIU. 
Pals  Bislnips-ii^a. 
Sturtünga-Saga.  1116—1264. 
Th4ttr  af  Aoklofra. 
Thattr  .  .  .  ete. 
Thordar-Saga. 
Thorlacs-Saga.  fHÖS. 
Vatnsdeela  -  Saga. 
Yemondar  -  Saga. 
Yiga  -  Glums  -  Saga. 
Vipt  -  Styrs  -  Saga. 
Wilkina-Saga. 


16.   Schweden  und  Norwegen. 


Catalogus  regum  Norvegiae. 

„  ,,      Sueciae  — 1333. 

Genealogia  Doberanensis  — 1375  resp. 

1400. 
Genealogia  et  series. 
Langfedgatal. 
Series  regum  Septentr. 

„      triplex  reg.  Sept. 
Wilkina  Saga. 


Vita  s,  Anskarii  f  865. 

Historiae  regum  Magni  Boni  (f  1047)  etc. 

„  „     Norvegiae. 

Laxd8öla-Sai5a  — c.  1050. 
Historia  Gothrici. 
Kongs  -  Skugg  -  Sio. 
1076  Adamus  Bremensis. 
1160  Theodoricus   mon.   Nidarholm.   861— 
1136. 
c.  1330  Vita  s.  Erici  Suec.  reg.  f  1151. 
c.  1220  Fagrskinna  —1177. 

Morkinskinna.  1035—1177. 
1190  Agrip. 
1180/90  Historia  Norvegiae. 

Sverris  Saga.  1177—1202. 
1 196/1202  Anecdoton  historiam. 
1241  Snorre  Sturles0n. 

Annaies  Dane  -  Suecani.  816 — 1263. 
Historiae  regum  Norweg.  1177 — 1263. 
Fiat0bo|en8  Annaler.  1150—1269. 
Epitaphmm  Magni  Laduläs.  f  1290. 
Hoyer,  Henr.  1000—1310. 
Eriks -Krönikan.  1229—1319. 
Historia  Gotlandiae  —1320. 
Incerti  scriptoris  Sueci.  1160 — 1320. 
Skdlholts-Aonaler.  140—1356. 
Libellus  de  Magno  Erici  —1365. 
1380  Flateyjarbok. 

Berättelse.  1389. 

Eriks -Krön.  Fortsättn.  1319—1389. 
Gm  konung  Albrekt  1390. 
Flat0bogens  Annaler.  1283—1394. 
Detmar  -  Chronik.    Excerpta.     1 249  — 
1395. 


1401  Narratio  de  occupatione.  1398. 

Chronologia  Svecica.  815 — 1412. 
1430  Margareta  abb.  Vadst. 
1440  Chronicon  rerum  max.  Suec. 
1443  Thomas  episc.  Strengn. 
1445  Adnotationes  historicae.  845 — 1445. 
1451  Carolus  Andreae.  1439—1446. 

Rim- Krönikan,  Lilla  — 1448. 

Chronicon  Sueciae  pros.  — 1449. 

Ericus  Joh. :  Chronologia.  1040—1450. 

Chronicon  Suec.  rhythm.  1229— 1452  = 
Eriks-Krön.,  och  Fortsättn.,  och  Karls- 
Krönikan. 

Karls -Krönikan.  1389—1452. 

Annales  Holmienses.  1457 — 1463. 
1486  Ericus  Olai  —1464. 

Diarium  fr.  Min.  Stockh.  1008—1502. 
1517  Krantz:  Chronica  —1502. 

Narratio  de  caede.  1520. 

Sture:  Krönikorna.  1452 — 1520. 

Diarium  Vazstenense.  1344 — 1545. 
1593  Gottskalks  Annaler.  Chr.  n.  —1578. 


Chronicon    episcoporum   Finlandens. 

—1470. 
Encaenia  templi  Oumlos.  1191. 
Chronicon  episc.  lAncopens. 
Fundatio  monast.  Lycensis, 
Provinciale  Daciae.  1270. 
Enumeratio  monaateriorum,  Sec.  XV. 
Series   archiep.   Nidrosiens.    1154  — 

1538. 
Necrologium  Norvegiae. 
Series  episc.  Norvegiae  — 1325. 
Chronicon  episc.  Searensium  — o.  1240. 

„  „    üpsaliens.  — 1448. 

Incerti  scriptoris  Sueci  — 1344. 
Chronicon  episc.  Weanonens.  — 1206. 
Acta  8.  Botuidi.  1076/1176  —  Vita  s. 

Brigittae  Suec.  f  1373  —  s.Brynolphi 

ep.  t  1317  —  s.  Catharioae  Suec. 

1 1381  —  Acta  s.  Davidis  abb.  f  1082 

—  s.  Erici  reg.  f  1151  —  s.  EskiUi. 

Sec.  XI  fin.  —  s.  Hai  ward!  —  s.  Hen- 


ANHANG 


1727 


rici  ep.  üpsal.  f  c.  1150  —  8.  Eetilli 
t  1151  —  s.  Olavi  reg.  1 1030. 

Asmundar  Saga. 
XIII  BandamauDa  Saga.  1050. 
c.  1300  Grettis  Saga,  See.  XI. 

H4konar  Saga.  1202—1217. 

„  „     gamla.  1217—1263. 

Hervarar  Saga. 


Hialmar  Saga. 

Jomsviklnga  Saga.  994. 

Eongs  -  Skugg  -  Sio. 

Laxdaela  Saga. 

Storlunga  Saga.  1116—1264. 

Svarfdoela  Saga. 

Sverris  Saga.  1177—1202. 

Th4ttr  Thorleifs. 

Wilkina  Saga. 


17.  Böhmen. 


s.  IX 
936 
997 

1018 
1125 
1158 
1163 
p. 1174 
1220 
1228 

1278 
1278 
1278 
1280 
1282 
1283 
1283 
1300 
1314 
1320 
1327 
1330 

1343 
1353 
1362 
?1362 
1368 
1375 
1378 
1380 
1399 
1414 
1420 
1431 
1431 
1431 
1437 
1439 


Gonversio  Bohemorum. 

Vita  8.  Wenceslai  duc.  Bohem.- 

Vita  s.  Adalberti  ep.  Prag. 

,,    88.  Cyrilli  et  Meth. 
Thietmaras  ep.  Meraeb. 
Cosmas  Pragen8i8.  — 1125  re8p.  1283. 
Annales  Gradicenses  et  Opatovic. 

„       Pragenses.  725—1163. 
Vincentius  Pragensis.  1140 — 1167. 
Annale8  Pragen8e8.  894 — 1220. 
Gerlacua  abb.  Milovic.  1167—1198. 
HermaniiuB  Altahezi8is. 
Annales  GttakariaDi. 
Catalogos  ducum  Boemorom. 
Henricus  de  Isemia. 
Henricus  Italiens.  1250—1280. 
Chronica  auiea.  1025—1282. 
Jaroslaus.  1143—1283. 
Chronicon  Bohemiae.  938 — 1283. 
Heimbiirg,  Henr.  de.  861—1300. 
Balimil  —1314. 
Chronicon  Bohemiae  — 1320. 
Chronica  Bohemicalis. 
Annales  Aulae  regiae  = 
Annales  Bohemiae  breviss. 
Johannes  Yictoriensis:  Liber.  [1353. 

Geschichtsqnellen,  Eönigsaaler.  1253  — 
Franciscus  Pragensis.  1125—1353. 
Marignola.  G.  C.  —1362. 
Neplacho.  1—1348. 
Benessios.  1283—1374. 
Vita  Caroli  IV  imp. 
Pdkawa.  700—1330. 
Annales  Pragenses.  1310—1399. 
Chronica  Bohemicalis. 
Satira  coronae. 
Johannes  de  Bagusio. 
Petrus  Zatecensis. 
Carlerius. 

lÄurentius  de  Bfezowa.  1414 — 1422. 
Chronicon  Pragensis  capit.   1318 — 1439. 


1343  Wind  ecke. 

1444  Martin  y.  Bolkenhain.  1425—1444. 

1458  Aeneas  Sylvias:  Hist.  Boh.  894—1458. 

1458  Nannez  de  Toledo  —1458. 

1459  Tempelfeld. 

1464  Drahoniöz.  1419—1443. 

1465  Hilarius  litomiric. 

1467  De  Georgio  Bohemiae  rege. 

Cantilena  de  rege  Bohem. 
1469  Johannes  de  Rabenstein. 
1472  Eschenloer:  Hist,  Vratisl. 
1474  Chronicon  Belgicum  magnum. 
1490  Johnsdorf. 
1490  Matthias  Corvinus. 
1527  Annales  patrio  serm.  Script!. 
1527  Cuthenus. 
1529  Chronicae  Boemiae. 
1531  Bartholomaeus  von  S.Aegid.  1524 — 1531. 
1553  Hägek:  Annales  Bohemiae. 

Eusstten. 

1412  Stephanus  Palecz. 

1414  Chronica  Bohemicalis. 
1410/15  StanislauB  de  Znoyma. 

1415  Broda. 
1415/19Angstgedicht. 

1427  Wigelius. 
1418/29  Johannes  Andreas  Ratisb. 

1439  Andreas  presb.  Ratisb.:  Dyalogus. 

,,  „  ,,     :  Expeditiones. 

p.  1432  Anonymi  invectiva. 

1444  Martin  von  Bolkenhain.  1425 — 1444. 

1451  Petrus  de  Mladenowicz.  1414.  15. 

1455  Formula  examinandi. 

1459  Johannes  de  Lucavecz  {geaehr.  1442). 

1465  Disputatio  capituli. 

1479  Piccolomini:  Narratio  histor. 

1485  Johannes  Ton  Guben  u.  Fortsetz.  1255 
—1375.  1417—1485. 

1500  Henricus  de  Gorrichem. 

1512  Ei'antz:  Hystoria. 


18.  Ungarn. 


Anonymi  Belae.  819  —  931. 
948  Leo  Grammaticus. 
961  Theophanes  et  Contin, 


963  Constantinus  Porphyrogen. 
974  Pilegrinus  Laureac. 
1003  Silvester  II  pp. 


1728 


ANHANG 


1020 
1038 
104(> 
1057 
1083 


1096 
1113 
1118 


1188 
1196 
1203 
1220 

s.  xm 

124? 
1241 
1241 
1241 
1242 
1242 
1247 
1268 
1290 
1329 
1330 
1330 
1330 
1332 
1340 
1342 


» 
r 


1» 


Vita  SS.  Zoerardi  dicti  Andr. 

Stepbanus  rex  XJng. 

Yita  b.  Gerardi  episc.  Chanad. 

Cedrenus. 

Vita  s.  Stephan!  I  regis. 

„  Elisabetbae  de  Thuringia. 

„  Emerici. 

,,  Ladislai  regis. 
„    b.  Margaritae  Hungaricae. 
Zonaras. 
Diocleas. 
CalaDus. 

Conradus  Montis  Ferr. 
Status  regni. 

Annales  Posonienses.  997 — 1203. 
Chronicon  Hungarorum  mixt 
Chronicon  rhythm.  Hungariae. 
Gertrade  de  Hongrie. 
Ricardus  ord.  Praed. 
Carmina  de  regno  Ungariae. 
Nota  de  invasione. 
Planctos  destnictionis. 
Fragmentum  de  invasione. 
Rogerias  matter:  Miserabile  Carmen. 
Rodericus  Ximenes:  Hist.  Ostrog. 
Thomas  Spalatensis. 
Keza. 

Chronicon  Monacense. 
Chronicon  pictum. 
Chronicon  Posoniense. 
Madius. 

Heinrich  von  Magien. 
Garinus. 
Chronicon  Zagrabiense. 


1345  Historia  Jadrensis  obsidionis. 
1355  Chronicon  Dubnicense. 
c.  1366  Acutheis. 
1382  Johannes  archid.  de  Eikallew. 
1405  Philippus  Macerius. 

1407  Paulus  de  Paulo. 

1408  Chronica  des  koninks  Sigmundus. 
1420  Satira  coronae. 

1451  Johannes  Vitez  de  Zredna:  Epist. 
1453  Instrum entum  compositionis. 

1456  Yita  s.  Johann is  de  Capist 

1457  Historia  seu  epistola. 

1458  Chronica  Hungarorum. 

1458  Johannes  de  Utino. 

1459  Stephanus  Trenta. 

1464  Aeneas  Sylyius:  De  situ. 

1470  Palladius  Fuscus. 

1476  Nuptiae  reg.  Hung.  Matth. 

1478  Galeotus. 

1479  Chronicon  Dubnicense. 
1479  Naldus  Naldius:  Epistola. 
1490  Matthias  Corvinus. 

1490  Johannes  de  Thurocz.  364—1464. 
8.  XV  Cortesius. 
1492  Ranzanus. 
1496  Callimachus:  Hist.  de  Wladislao.  1444. 

1502  Bonfinius.  364-^1495. 

1503  Ritius. 

1509  Unrestus:  Von  dem  landt  Vngem.   417 

—1162. 

1510  Maralus. 
1522  Tubero. 

1526  Chronica  der  Hungern. 


19.  Polen. 


986  Procosius. 

1382 

1018  Thietmarus  episc.  Merseburgensis. 

1395 

1028  Mathildis  Sueva. 

14J0 

1113  Chronicae  Polonorum. 

1410 

Nestor. 

1410 

1175  Annales  Lubinenses.  1143—1175. 

1413 

1207  Mathüdis  dncissa. 

1430 

1220  Chronicon  Hungaror.  mixt. 

1464 

1223  Vincentius  (Kadtubek)      1203. 

1477 

1242  Fragmentum  de  invasione. 

1480 

1278  Chronicon  Polono -SilesiacuTn. 

1496 

1278  Martinus  Oppaviensis. 

1498 

p.  1284  Baszko       1272. 

1505 

s.  XIII  Boczula. 

1506 

c.  1315  Dzierzwa  —1288. 

1515 

1360  Annales  Sandivogii.  965—1360. 

1515 

1366  Ephemerides  Wladislav.  1296—1366. 

1376  Annales  Cuiavienses.  1202—1376. 

1376  Chronicon  Cracoviense.  730—1376. 

1536 

1378  Annales  Polonici.  899—1378. 

Chronica  princ.  Pol. 

„        Craooviae.  965 — 1395. 
Annales  S.  Crucis  Polen.  966—1410. 
De  magna  strage. 
Cronica  conflictus  Wladislai. 
Registrum  damnorum. 
Vitoldus  magnus  dux.  1376—1430. 
Oratio  contra  cruciferos. 
Annales  Cuiavienses.  966 — 1477. 
Dlugossius. 

Callimachus  Experiens:  Historia  de  rege. 
Literae  credentiales. 
Nicolaus  de  Cracovia,  1220 — 1505. 
Miechow. 
Agricola. 

Cronica  Petri  comitis  Polen. 
Annales  Cracovienses. 
Vita  s.  Stanislai  ep.  Crac. 
Johannes  de  Eomorowo:  Tractatus. 


ANHANG 


1729 


20.  Russland. 


1110 
c.  1115 
1204 
1207 
1227 
1291 
1305 
1348 
1353 
1354 
1419 
1424 
1424 
1445 


Jli^TOIIHCI»,  JlaBpeHT. 

Nestor  —1093,  resp.  1203. 
Chronista  Novgorod. 
Chronique  de  Novgorod. 
Henricus  Lettus.  1186—1227. 
Reimchronik,  livländ.  1143 — 1291. 
JI'bTonHCb,  HnaT. 
Hoeoeke. 

Jlibiioinicb,  BocRpec. 
„  Co«ittcK. 

Chronicon  Suzdaliense. 
JI^Tonncb,  PocdflcK. 
Jltioimcim  JIpeBHflix). 
Chronik,  der  Grossforstezi  von  litauen. 


1446 
1471 
1486 
1496 
1500 
1534 
1587 
1598 
1650 


Annales  Rassici-LithTianici.  1395—1446. 
JI'bTonHCb,  Co«ifiGK. 

UCKOBCKafl  BTOp. 

HoBrop.  ^eTB. 

rycTHHGKaa. 
Letopisiec  od  roku. 
JI'bTonncb,  HoBrop.  nepB. 
Letopisiec  Archang. 

Jli^TOIIHCb,   IICKOBCK.   UepB. 


>» 


» 


»J 


1015  Acta  s.  Bomani  et  Dav. 

NB.  Die  Mehrzahl  der  Gesohichtschreiber  des  by- 
zantmiBchen  Kaiseireichs  («.  tititei  No.  26) 
gewahrt  gleichfttlU  reiche  Ausbeute  fOr  die 
ruBsiflche  Geschichte. 


21.  Dalmatien. 


1268  Thomas  Spalatensis. 
1330  Madins. 
1366  Actttheis. 


1401  Paulos  de  Paulo. 
1510  Marulus.  538—1079. 
1522  Tubero.  1490—1522. 


22.  Türkei. 


c.  1300  Bartholomaeus  de  Jano. 

1480 

1456  Türkenraizz. 

1480 

1463  Filastre,  G.:  Propositio. 

1493 

1464  Aeneas  Sylvius:  De  situ. 

1494 

p.  1466  Critobulos. 

1496 

1467  Barletius:  Chron.  Türe. 

1497 

1470  Chalcocondylas.  1298—1462. 

1498 

1474  Von  der  gegenwärtigen. 

1500 

1478  Gaza. 

1479  Bruce. 

1522 

Epistola  magistri. 

Danbussonius. 

Cepio  aive  Cippico. 

Morula:  Bellum.  1474. 

Callimachus. 

Pomponius  Laetus:  De  exortu. 

Literae  credentiales. 

Adelphus,  Job. 

Theodorus  Spanduginus. 

Tubero. 


23.  Juden. 


353  Amulo  ep.  Lugd.:  Contra  Judaeos. 

1287 

Yerga. 

1290 

1173  Benjamin  Tudelensis. 

1475 

1274  Thoraas  ab  Aquino:  De  regimine  Jud. 

1310  Ambrosius  de  S.  Cruce. 

1287 

1349  Dombrand  und  Judenschlacht. 

1462 

1453  De  expulsione  Judaeorum. 

1255 

1453  De  persecutione        „ 

1429 

1598 

Knaben  von  Juden  getödtet  etc. 

1250 

s.  V  De  s.  Mantio  mart. 

De  8.  Wernhero  puero. 

De  miraculo  hostiae  a  Judaeo  Paris. 

Martyrium  s.  Simonis  pueri. 

De  s.  Johannetto  puero. 

De  b.  Rudolphe  puero. 

De  b.  Andrea  puero. 

Acta  b.  Hugonis  pueri. 

De  b.  Ludovico  puero. 

De  Alberto  puero. 

Passio  s.  Dominici  Vallii  pueri. 


Potthast,  Bibliotheca  historica. 


109 


1730 


ANHANG 


24:.  Hunnen. 


1247  RoderiCTiB  (Ximen.)  Tolei 
8.XII-Xy  Calanus:  Attila. 


1496  Callimachus  Ezper.:  AttUa. 


25.  Longobarden. 


652  Bothari  rex:  Ediotos  und  Leges. 
c.  670  Origo  gentis  Langob. 

De  adventa,  nomine . . .  Langobard. 
671  Grimoaldus  rex.  662—671. 
744  liatprandus  rex. 
757  Aistulfiis  rex. 

772  Epistolae  Langobardicae.  607—772. 
774  Historia  Langobard.  Florentina  —774. 
?797  Paulus  Diaconus. 

Catalogus  reg.  Langob. 
810  Historia  Langob.  codiois  Gothani. 
836  Sioardus  princeps. 
867  Chronica  s.  Ben.  Casinensis. 
877  Historia  rer.  a  Longob.  840—877. 
877  Andreas  presb.  Bergom.  568—877. 
900  Erchempertus.  774—889. 
973  Benedictus  mon.  S.  Andreae. 


974  Ghronioon  Salemitan.  747—974. 

Conradus  a  Lichtenaw. 

De  y.  Tassilone  duc.  BaL  (ubi  de  Desi- 
derio  reg.  Long.) 
752  Fundatio  monasterü  Nonantulani. 
740  Narratiuncula  quaedam. 


768 
763 

778 


865 

857 

1056 

8.xn 

1106 


Translatio  s.  Mercorii. 
„  s.  Heliani. 

Vita  8.  Paldonis. 

„    „  Barbati  Ben. 

,,    ,,  Anselmi  abb.  Non. 
Ridoltus  not 
Leo  Marsic:  Epitome. 
Historia  Langob.  Beneventana  — 1056. 
Ariprandus:  Langob.  historia. 
Guido  mon.  Casin.:  Catalogus  regum. 


26.  Geschichtswerke  des  Occidents  über  die  Kreuzzüge, 

(L  1096— 1099;  IL  1147—1149;  IH.  1189—1192;  IV.  1196—1198,  1204—1219; 
V.  1221  resp.  1228.  29;  VL  1248—1250;  VH.  1270  etc.) 


1097 
1098 
1098 

1098 
1099 

1099 
1099 
1099 
1099 
1099 
1101 
1100 


1106 

1108 

1110 

1116 
1118 
1118 
1119 


Stephanus  Camot.:  Epistola.  1121 
Anseimus  de  Ribodimonte. 

Boemundus  I  princeps.  1121 
Chanson  d'Antioche  (1 145/1250  verfassf),  1122 
Comnenus,  Alex.  I:  Epistola  ad  Hob.  I.  1123 
Anonymi  narratio  de  capt.  Hiems.  1124 
Conquete  de  Jerusalem  (sec.  XUI). 
Gesta  Francorum  et  aliorum.  1095—1099.  1124 
GUo  clericus  Paris,  (f  1142).  1095—1099. 
Baimundus  de  Agiles.  1124 
Robertus  Remensis:  Hist.  Hieros.  — 1099. 
Tudebodus:  Hist.  de  Hieros.  1095—1099.  c.  1127 
Historia  belli  sacri.  1095 — 1101. 
Godefridus  BuUonius:  Epistolae.  1128 
Chevalier  au  Cygne.  (1128) 
Desrey    (1499):    Genealogie    du  1130 

prince.  p.  1130 

Gesta  Francorum  expugn.  Hierus.  1095  1142 

—  1106.  1142 

Radulphus  Cadomensis:    Gesta.   1099 —  1149 

1108. 

Guibertus  abbas:   Hist.  Hieros.  1095 —  1153 

1110.  1156 

Bartolfus  Peregrinus.  1095  —  1116.  1166 
Comnena,  Anna  (f  1148).  1069—1118. 

Robertus  Remensis,  vid.  1099.  p.  1185 

Gualterus   cancellarius;    Bulla.    1114 —  1187 

1119.  1187 


Albertus  Aquensis:  Hist.  Hieros.    1095 

—  1121. 
Gilo  der.  Paris.:  Poema.  1095 — 1099. 
Narratio  brevis  belli  sacrL  1097  — 1122. 
Marbodus. 
Anonymi  hist.  Hieros.  pars  H*.  1100 — 

1124. 
Chronicon  Hierosolymitan.  breve.  1097 — 

1124. 
Guibertus  abb.  mon.  s.  Mar.  Novig. :  Hist. 

Hier.  1095—1110. 
Fulcherius:   Gesta  Francorum.    1095  — 

1127. 
Anonymi  brevis  narratio.  1097  — 1128. 
Anonymi  versus  de  viris  illustr. 
Baldricus  Andegavensis.  1095 — 1099. 
Radulf  US  Cadomensis,  vid,  1106. 
GUo,  vid.  1099. 
Ordericus  Vitalis. 
Odo  de  Diogilo  (f  1166):  De  itin.  Ludov, 

Vn.  1147  —  49. 
Vita  s.  Bernardi  Claraevallensis. 
Vita  s.  Petri  Mauritii. 
Cafarus:  Regni  Hieros.  historia.  1099 — 

1188. 
Cinnamus.  1118  —  1176. 
Accoltus:  De  hello.  1095—1187. 
Boemundus  IH  princeps. 


ANHANG 


1731 


1187  Erbo:  Carmen.  1218 

1187  Estat  de  la  cite  de  Jherusalem.  1219 

1187  Ekkehardus  Uraug.:  De  expugn.  Hieros.  1219 

1095  —  1187.  1219 

1187  Emonl,  vid.  Guilelmus  Tyrius.  1219 

1188  Delle  memorabili  imprese. 
c.  1190  Guilelmus  Tyrius.  1095—1184.  c.  1220 

s.  Xn  ex.  Fulco.  1218 

s.  xn  Galfridus  de  Vino  s.,  vid,  1194  Ricardus.  1222 

1190  Tageno.  1189.  1190. 

1190  Narratio  brev.  de  Frider.  I.  c.  1228 

1190  Planctus  de  amissione  Terrae  s.  1230 
s.  XIY  Poema  germ.  de  amiss.  T.  s.  1190.  1240 

1191  Gedicht,  Ein  zeitgen.,  üb.  d.  Belag.  Acoods.  1241 
1191  Haymarus  monachns:  De  exp.  Accon.  1244 

(1189—1192)  Guido  de  Bassainvilla.  1248 

1193  Historia  de  profectione.  1189  —  1193.  1249 
8.  xn  Chanson  ou  cantique.  1250 

1194  Anonymi  expeditio  Asiatica.  1264 
1194  Ricardus   can.  S.  Trin.  Londin.   1170  — 

1194. 
1197  Historia  br.  occupat  Terrae  s.  1095 — 

1197.  a.  1266 

1202  Haymarus  monachus,  vid,  1191.  1268 

1204  Devastatio  Constantinopolitana.  1270 

1204  Hugo  comes  S.  Pauli.  1271 

1204  Nioetas  Acominatus:   Narrat.  de  statuis.  1291 

1205  Guntherus  Alem.:  Hist.  Constant  1205.  1291 

,,             „     :  Solymarius.  1292 

1 206  Nioetas  Acom. :  By zant.  hist.  1 1 18— 1 206.  s.  XIV 
1211  Ricardus  de  Gerboredo.  1305 
1213  Villehardouin.  1204.  1319 

1216  Innocentius  UI:  Epistolae.  1330 
p.  1216  Robert  de  Clary.  1203.  p.  1337 

1217  Oliverus  schoL:  Hist.  regum  1096—1217.  1422 

1218  Jacobus  de  Vitriaco:  Hist  Orient  622—  1466 

1218.  1482 


—  20  Jacobus  de  Vitriaco;  Epistolae. 
Gesta  cruciger.Rhenanorum.  1217 — 1219. 
Gesta  obsidionis  Damiat  1218.  19. 
Historia  expeditionxim.  1217—1219. 
Oliverus  schol.:  De  capt  Damiatae.  1218. 

1219. 
Guntherus  Alemannus,  vid.  1205. 
-20  liber  Duellii.  1218—1220. 
Oliverus  schol.:   Hist  Damiat    1217  — 

1222. 
Radulphus  de  Coggeshall.  1186—1191. 
Bemardus  thesaurar.,  vid.  Guilelmus  Tyr. 
Jacobus  de  Vitriaco,  vid.  1218. 
Gualterus  Comutus.  1239. 
Mouskes. 

Joinville  (f  1319). 
Odo  ep.  Tusculanus. 
Ludovicus  IX  rex  Fr.:  Epistola. 
Vincentius  Bellov. :  Spec.  nistor.  (XXVI. 

92.  96-103;  XXVII.  44;  XXX.  38. 

44.  50-52.  64.  65.  90-92;  XXXI.  5. 

79-84.  86-94.  138;  XXXU.  1). 
Coral:  De  Castro  Saphet 
Contractus  navigii. 
Joinville  (f  1319). 
Guilelmus  Tripolitanus. 
De  excidio  urbis  Aoconis. 
Thadeus  Neapolit 
Xqovixöv  jOv  iv  *IHofxav(<f, 
Chronique  de  la  conquete. 
Petrus  de  Bosco:  De  recuperatione. 
Joinville,  vid.  1248  et  1270. 
Anonymi  directorium. 
Sanudo  Torsello:  Hist  Hierosol.  —1321. 
Epitome  bellorum.  1095  —  1422. 
Accoltus,  vid,  1187. 
Bouillon.  Hysterie =Robertus  Remensis. 


27.  Geschichte  des  byzantinischen  Kaiserreiches 

bis  zur  Eroberung  Constantinopels. 


1.  Chronographen. 

s.  in  Dexippus:  Historia  — 268. 

414  Eunapius  Sard.:  Xqov.  iaroQ.  270  —  414. 
c.  425  Olympiodorus  — 425. 
c.  565  Johannes  Malalas :  XQovoyg.  0.  C.  —  563 

640  Theophylactus  Siraocattes.  582  —  602. 
p.  810  Georgius  Syncellus.  0.  C.  -284. 
817/8  Theophanes  Isaac.:  Chronogr.  284— 813. 
829  Nicephorus   patriarcha:    XQovoyQ.  0.  C. 

—  828. 
866  Georgius  Monachus  ufiagr.  O.C.— 842. 
961  Theophanes  continuatus.  813  —  961.  Cf. 

817/8. 
969  Simeon  Metaphrast.:  Chronogr.  — 963. 
1013  Leo  Grammaticus:  Chronogr.  0.  C.  — 948. 
1042  Chronicon  paschale  — 1042. 
c.  1057  Cedrenus.  0.  C.  —1057. 
c.  1081  Scylitzes:  Compend.  hist  811  —  1079. 
1143/56  Glycas.  0.  C.  —1118. 
1180  Manasses.  0.  C.  —1081. 


s.  XIII  Joel:  Chronogr.  0.  C.  —1204. 

1341  Nicephorus  Callistus:  Catalogus  — 1341. 
1359  Nicephorus  Gregoras:  Byz.  hist  1204 — 

1359. 
1434  Machairas:  Chronicon  Cypri.  1359—1432. 

2.  Oströmische  Öesehichtschreiber  in  grösserm 

Umfange  bis  1477. 

425  Zosimus:  Hist  Romana.  1 — 410. 
c.  562  Procopius  Caesar.:  Hist  395 — 559. 
1118  Zonaras.  0.  C.  —1118. 
c.  1216  Nicetas  Acominat  1118  —  1206. 
p.  1462  Ducas:  Hist  Byzant  1342  —  1462. 
c.  1470  Chalcocondylas.  1298  —  1462. 
p.  1477  Phrantzes.  1259  —  1477. 

3.  Chronisten,  welche  einzelne  Zeiträume, 
Kriege  und  Begebenheiten  schilderten. 

337/40  Eusebius  Caesar. :  Vita  Constant  Magni. 
474  Priscus  —474. 

109* 


1732 


ANHANG 


480  Malchus.  474—480. 

491  Gandidus  Isauricus.  457  —  491. 

562  Paulus  SileDtiarias. 

578  Corippus.  565—578. 

581  Theophanes  Byzantinus.  566—581. 

582  Agathias:  Oesta  Justini.  552  —  558. 
582  Menander  Protector.  558—582. 

c.  630  Georgius  Pisides. 
668  LeoDtius  episc.  Neap. 
769  Nicephorus  patriarcha.  602  —  769. 
830  Vita  s.  Sampsonis. 
c.  950  Johannes  Cameniates.  904. 
959  Constantinus  Porphyr.:  'laro^,  (f»i}y.  867 

-886. 
959  Genesius.  813—886. 
c.  980  Leo  diac.  Caloensis.  959  —  975. 

1071  Xiphilinus. 
c.  1079  Pselios:  XQovoyg,  976—1077. 

„      :  'E7tna(fioC  1043  — 1075. 
1137  Nicephorus  Bryennius.  1057  —  1081. 
1148  Comnena,  Anna.  1069  —  1118. 
1176  Cinnamus;  "Ennofin.  1118—1176. 
1180  Manasses:  Carmen  in  Justinum. 
1204  Partitio  regni  Graeci. 
1213  VUlehardouin  —1204. 
1282  Georgius  Acropolita.  1204—1261. 
p.  1308  Pachymeres,  Georg.  1255—1308. 
1332  Nicephorus  Gregoras:  Oratio.  1332. 
1383  Johannes  Cantacuzenus.  1320—1357. 
1430  Johannes  Anamostes.  1430. 
1453  Barbaro,  NicoTo. 
1453  Isidorus  Kutenus  (s.  Nachträge). 
1453  I/eonardus  Chiensis. 
1453  Puscoli  {8.  Nachträge). 
1453  Tedaldi. 

1453  Tractatus  de  expugn.  Const. 
1453  Critobulos  (f  p.  1466). 


1453  Dolphin,  Zorzi. 
(1462)Ducas.  1453. 

1453  Pieces  relat  ä  la  prise  de  Constant. 
(1480)  Adamus  de  Montaldo.  1453. 

1462  Cananus:  De  hello  Constant.  1462. 

1464  Aeneas  Sylvius:  De  capt 

4,  Schriftsteller  Über  Verfassung,  Verwaltung, 
Bauwerke,  Sitten  und  Oebräuehe. 

400/410  Notitia  dignitatum. 
562  Procopius:  Aneodota. 
562  Petrus  Patricins:  Legationes. 
c.  565  Johannes  Laurent.  Lydus. 

829  Nicephorus  patr.:  Constitutt  eccL 
c.  891  Photius  patriarcha:  Descript  eccl. 
959  Constantinus   Porphyr.:    De    administr. 
imperio. 
Constantinus  Porphyr.:  ITt^l  t&v  ^f^a- 

tG>v. 
Constantinus  Porphyr.:  De  ceremoniis. 
963  Julius  Polydeukes.  0.  C.  —903. 
1079  Pselios:  'EntaroXaL  1071—1078. 
1118  Comnenus,  Alex.  I:  AoYOQiXTi. 

„  ,,     :  Novellae  coostitutL 

1185  Johannes  Phocas:  Descr.  castrorum. 
c.  1216  Nicetas  Acomin.:  Narrat.  de  statuis. 
1323  Ephraemius  Byzant:  Catalogus  —1323. 
1402  Acta  Patriarch.  Constant  1315—1402. 
1453  Codinus. 

Oypem. 

668  Leontius  episc.  Neapel. 
740  Germanus  patriarcha. 
1434  Machairas:  Chronica.  1359—1432. 

Rhodus. 

1488  Caoursin:  Obsidio.  1480. 


28.  Autobiographien. 


430  Augustinus,  Aurel.:  Confessiones. 
1124  Guibertus  abb.  mon.  s.  Mar.  Novig.:  De 
1142  Petrus  Abaelardi.  [vita  sua. 

1223  Giraldus  Cambrensis:  Libri  de  rebus  a 
se  gcstis. 


1282  Michael  Palaeologus. 

1327  Engelbe rtus  Admont:  De  studüs  et  scn- 

ptis  suis. 
1527  Diesbach,  Ludw.  v.  1452  —  1527. 


29.  Publicistische  Schriften 

über  den  Staat,  das  Verhältniss  von  Kirche  und  Staat  (kaiserL  Suprematie, 
päpstliche  Machtfiille,  Investitur  etc)y  die  Kirchenzerrüttung, 

die  kirclilichen  Verfassungskämpfe  etc. 


397  Ambrosiiis    arcb.    MedioL:    Epist.    de 
potest. 
c.  9(X)  Eutropius  ep.  I^ngob.:  De  iuribus  imp. 
c.  914  Invectiva  in  Homam. 
1023/3.3  Wide  monachus  (Avotinus). 
1048  Auetor  Gallicus. 


1052  Petnis  Damiani:  Liber  gratissimus. 
1057/60  Ilumbeitus  card.:  Adv.  symoniacx>s. 
10(32  Petrus  Damiani:  Disceptatio  sjuod. 

1063  ,,  „      :  Epist.  ad  Kunibertum. 

1064  ,,  ,.       :      „       ,,  Adelheidam. 
1061/68       „  ,,      :     „      „  capellanos. 


ANHANG 


1733 


1065/71 
1075 
1075 

1074/78 
c.  1080 

1060/81 
1081 
1084 
1084 

1081/85 


1065/86 


1086 

1085/87 

1085/88 

1088 

1094/95 

1097 

1098 

1099 


1103/4 

1100/5 

1102/5 

1109 

1110 

1111 


1120/4 

1130 

1095/1132 

1134 

?1150 

1159 

1164 
1169 


s.  XII 
1200 

1205/8 
1248 
1274 
1283 

1303 

1303. 

c.  1303 

1308/11 

1316 

1319 

1310/20 


Petrus  Damiani:  Epist  ad  Petrumcard. 

I>ictatus  papae  Gregorii  TU. 

Sigebertus  Gembl. :  Epist  cuiusd.  adv. 
laic. 

PSeudo  -Udalhcus :  Epist.  de  cont.  cleric. 

Alboinus  presb.  «=»  BerDoldus  mon.  S. 
Blas. 

Wenricus  scolast  Trevir. 

Gebehardus  archiep.  Salisb. 

Dicta  cuiusdam  sire  De  papata. 

Petrus  Crassos. 

Manegoldus  mon.  in  Lutinbach  (f  p. 

Sigebertus  Gemblacensis.  [1013). 

"Wide  ep.  Osnabrug. 

Anseimus  Lucensis. 

Bonizo:  Liber  ad  amicum. 

Bernoldus  monachus  8.  Blasii. 

Hugo  orthodoxus. 

Wido  episc.  Ferrar. 

läber  canonum  contra  Heinr.  IV. 

Benzo. 

Wezilo. 

Wairamus:  De  unitate  EccI. 

Deusdedit:  Libellus. 

Beno. 

Ivo  Carnot  (t  1117):  Epist. 

Garsias. 

Anonymi  querela  in  grat.  nothorum. 

Sigebertus  Gembl. :  Epistola  Leod. 

Bruno  ep.  Signiensis. 

Hugo  Floriac. 

Tractatus  de  investitura. 

Rangerius  ep.  Lucensis. 

Disputatio  seu  defensio  quorund. 

Bruno  ep.  Sign.:  Epist.  4. 

Gregorius  Catin.:  Orthod.  defensio. 

Placidus  Nonantulanus. 

Rhythmus  de  captiv.  Paschalis. 

üodalscalcus  Aug.:  De  Eginone. 

Hugo  Metelius:  Ceitamen  papae. 

Goffridus  abbas  Vindocin. 

Hildobertus  arch.  Turon.:  Descriptio. 

Dialogus  inter  Cluniacensem. 

Johannes  Sarisber.  (f  1180?):    Poly- 
craticus. 

Eberhardus  I  arch.  Salisburg. 

Gerhohus  Reichersperg. :  Adversus  Si- 
mon iacos. 

Gerhohus  Reichersperg. :  De  corr.  Eocl. 
statu. 

Galfridus  de  Vino  salvo:  De  statu. 

Petrus  Blesensis:  Epistolae. 

Dialogus  derlei. 

Arnoldus  frater:  De  correct.  Ecclesiae. 

Thomas  ab  Aquino. 

Jordanus  Osnabr. :  De  prerogativa. 
„  „      :  Pavo  (geschr.  1246 

Disputatio  inter  Clericum.      [ — 1250). 

Johannes  Parisiensis :  De  potest.  regia. 

Quaestio  de  potostate  papao. 

Guilelmus  Durantis  iun.  . 

Aegidius  de  Columna:  De  eccl.  potest 

Petrus  de  Bosco. 

Landulfas  de  Columna:  De  statu. 


1321  Dante:  De  monarchia. 
1325  Alexander  de  S.  Elpidio:  De  eccl.  potest 
1327  Engelbertus  Admont :  De  ortu  imperü 
Rom. 

1327  Guido   Vemani:   De   potest.   pontif. 
.  summi. 

1328  Augustinus  Triumph us:  De  eccl.  potest 
c.  1328  Franciscus  Ceti:  De  potest  Ecclesiae. 

1338  Informatio  de  nullitate. 
1342  Marsilius  de  Padua. 
1342  Michael  de  Caesena. 
1342  Petrus  Paludanus:  De  potest.  eccl. 
1347  Occam,  Guil.  de. 
1349  Petrus  Bertrandus:  De  iurisd.  eccl. 
c.  1350  Cardinalis  Aragoniae:  De  iurisd.  Ecd. 

1352  Alvarus  Pelagius:  De  planctu  Eccl. 
1352/62  Conradus  de  Megenberg:  Oeconomia. 
1363  Lupoldus  de  Bebenburg  (geschr.  1338 

-  40). 
1374  Conradus  de  Megenberg :  De  transl. 

,,         ,,  ,,         :  Planctus  Eccl. 

1374  Petrarca:  Epist.  de  iuribus. 
1376  Somnium  Yiridarii  de  potest  papae. 
1380  Conradus  de  Gelnhausen:  Epist  con- 

cordiae. 
1380  Philippus  de  Leydis:  De  cura  reipublic. 
1380  Ubertus  de  Lampugnano. 
1364/80  Quaestio  in  utramque  partem. 
1384  Wyclif. 

1397  Henricus  de  Langenstein. 
8.  XIV  Leoninus  de  Padua. 
1300/1400Tractatus  de  aetatibus  Ecdesiae. 
1400  Andreas  de  Randuf:  Gubernaculum. 
1404  Paulus  Anglicus:  Super  plenitud.  po- 
1404  Thomas  Anglicus.  [testat 

1410  Matthaeus   de   Cracovia:   De   squalo- 
1417  Zabarclla.  [ribus. 

1420  Petrus  de  Alliaco. 
1429  Gerson. 

1434  Nicolaus  de  Clemangis. 
1438  Nilus  Thessalonicus. 
1446  Aeneas  Sylvius  (f  1464):  Libellus  de 

ortu. 
1457  Petrus  de  Monte :  De  potest.  Rom.  pont. 

„      „      „     :  De  primatu. 
1459  Poggius:  De  potestate  papae. 
?1460  Confutatio  primatus  papae. 
1461  Laelius:  Replica. 

1464  Nicolaus  Cusanus. 

1465  Junterburgius :  De  neglig.  praelat 

1466  Antonius  de  Rosellis:  De  potest.  imp. 

et  papae. 
1468  Johannes  aTurrecremata:  De  potest  pp. 
1472  Heimburg,    Greg.:    Apologia   {geschr, 
1475  Gochius.  [1460). 

c.  1476  Wesselius:  De  dignit 
1481  Johannes  de  Wesalia. 
1484  Petrus  de  Andlo:  De  imp.  Rom.-G. 

{geschr.  1460). 
1494  Patricius,  Franc:  De  instit.  reipubl. 

„  „    :  De  regno. 

1515  Jacobus  Almainus:  De  auctorit.  Eccies. 
1522  Aegidius  Viterbiensis :  De  deprav.  statu 

R.  Ecclesiae. 


1734 


ANHANG 


30.  Fürstenerziehung.  —  Fürstenherrschafi 


844  Jonas  ep.  Aurelian. :  De  iostitut  regia. 
1107  Theophylactus  BuJgar.  arch.:  Institutio 

1222  Oculos  pastoralis.  [regia. 

1223  Giraldus  Cambrensis :  De  iostnict.  prin- 

cipum. 
1274  Thomas  ab  Aqaino:  De  regimine  piin- 

cipiim. 
1290  EDgelbertos    Admont.:    De    regimine 

prin  cipum. 


1298/1314  Liber  de  informatione  principum. 
1316  Aegidius   de   Columna:   De   regimine 

principum. 
1327  Ptolemaeus    Lucensis:    De    regimine 

principum. 
1502  Elisabetha  Poloniae   reg.:    De   instit. 

regii  pueri. 
1527  Machiavelli:  Libro  del  Principe. 


31.  Reisen. 

1.  In  das  Heil.  Land.  —  Beschreibung  der  Heiligen  Oerter. 


388 

590 

8.  VI 

8.  VI 

704 

c.  786 


870 
1064 

c.  1098  — 

1103 

1107 

1120 

c.  1148 

1158 

1160/70 

c.  1172 

1175 

8.  XII 

1200 

1205/7 

1217 

1217 

c.  1231 

1234 

1259 

1265/8 

1271/95 

1273 

1280 

1330 

1330 

1330 

1.332 

1332 


Silvia  Aquitana.  385—388. 
Breviarius  de  Hierosolyma. 
Antoninus  Martyr.:  De  locis  sauctis. 
Theodosius:  De  situ. 
Adamnanus  abbas  Hiiensis. 
Hodoeporicon   s.  Willibaldi,   vid.  sttb 

Vita  s.  W-i  episcop.  Eichstetensis, 

supra  p.  1638. 
Bemardus  monachus  Francus. 
Günther,  Bischof  v.  Bamberg  (5.  Nach- 

träge), 
c.  1175  Innominatus  I-IX. 
Saewnlfus.  1102—1103. 
Daniel  igoumene.  1106 — 7. 
Belardus  de  Esculo.  1112—1120. 
Fretellus  archidiac.  Antioch. 
Nicolaus  Thingeyrensis.  1151 — 4. 
Johannes  Wirzburgensis. 
Theodericus. 

Burchai-dus  Argent.:  Itinerarium. 
Descriptio  itineris  in  T.  s. 
Antonius  Novgorodensis. 
Anonymi  Suessionensis :  De  terra  Hie- 

rosolymit. 
Thietmarus  magister:  Peregrinatio. 
Thetmarus  magister  (s.  XIV  gemacht). 
Pelerinaiges. 

Wilbrandus  can.  Oldenb.  1211. 
Matthaeus  Paris:  Itineraire. 
Chemins  et  pelerinages. 
Burchardus  de  Monte  Sion. 
Mauritius  frater.  1270 — 3. 
Anonymi  itinerarium  a  Burdigala. 
Anonymi  Galli  diroctor.  (s.  Nachträge). 
Antonius  de  Cremona. 
Odoricus  de  Foro  Julii. 
Brocardus:  Veridica  T.  s.  descriptio. 
Guilelmus  de  Boldensele. 


1332  Simeon  ord.  Min.:  Itinerarium. 

1345  Niccolo  da  Poggibonsi. 

1346  Rudolphus  de  Frameynsperg. 
1384  Gucci:  Viaggio.  1384. 

1384  Frescobaldi. 

1384  Sigoli. 

1389  Hese,  Job.  de. 

1392  Viaggio  in  Terra  santa. 

1395  Anglure,  Oger  d'. 

1418  Gaumont. 

1426  Porner,  Hans:  Itinerarius.  1417—26. 

1431  Mariano  da  Siena. 

1432  La  Broquiere. 

1433  Philipp  V.  Eatzenellenbogen. 

1436  Friedrich  v.  Oesterreich:  Meerfahrt 
1436  u.  1440  Pfinzing,  Geo. 
1440  Bot,  Hans. 
1453  Rot,  Peter. 
1458  Roberto  da  Sanseverino. 
1458  Wey. 
1461  Stolberg,  Heinr.  zu. 

1461  Wilhelm  der  Tapfere. 

1462  AVey. 

1476  Albertus  dux  Saxoniae. 
1476  Hans  von  Mergenthai. 
1480  Brascha. 
1480  Voyage  de  la  saincto  cyte. 

1483  Bemhardus  de  Breydenbach. 

1484  Walthems,  Paulus.  1481—4. 

1493  Friedrich  von  Sachsen. 
1493/4  Stolberg,  Botho  zu. 

1494  Pilgerfahrt  in  d.  h.  Land. 
1496/9  Arnold  von  Harff. 

1501  Philippe  de  Voisins.  1490. 

1502  Faber,  Felix:  Evagatorium.  1480  und 

1483/4. 
1507  Georgius  Gemnicensis. 
1509  Hund.  1493—4. 


2.  In  andere  Länder. 


1173  Benjamin  Tudelensis.  1160—1173. 
1208  Wolfger   von   Ellenbrechtskirchen   (f 

1218):  Reiserechn. 
1253  Guilelmus  de  Ruysbroek. 


1294  Ricoldus  de  Monte  Crucis. 
1298  Marco  Polo. 
?1336  Jacobus  de  Verona, 
c.  1336  John  de  Mandeville. 


ANHANG 


1735 


1387  Rekening-Kost.  1386—7. 
1395  Dominici,  Joh.:  Itinerarixun. 
1414  Eigel  von  Sassen.  1413/4. 
1427  Schiltberger.  1394—1427. 
1431/4  Trayersarius:  Hodoeporicon. 


1457  Georg  von  Ehingen. 
1461  Neri  Oecchi. 
1467  Leo  de  Bozmital.  1465 
1481  ArnoldoB  Heymricins. 


—7. 


32.  Yemiischtes. 


580  Martinus  Braoarensis  (Heiden-  und  Aberglaube). 
1202  Joachim  abbas:  Vaticinia. 
1351  Lucifer  princeps  Tenebr.:  Epistola  (Satire). 
1381  Epistola  diaboii  Leviathan. 

1406  Gower:  Yox  claraantis  (über  Sittenverderbniss  aller  Klassen). 
1472  Eichet :  Epist.  de  Joh.  Guttenberg  (Erfindung  der  Buehdruckerkunst). 
1502  Rolevinck:  De  regimine  rusticoram. 

Yaticiniom  Sibyllae. 

Visio  .... 


Berichtigungen  und  Nachträge. 


p.  XXI.  Hessen.  Walther.  Ein  2.  Supplement  dazu:  Darmstadt  1855;  ein  3.,  be- 
sorgt von  Wömer.  ibid.  1869. 

p.  XXXm.  Zeile  17  von  oben,  füge  hinter  6000  fr.*) 

*)  Sie  sind,  vie  wir  s^ter  erfahren  haben,  1868  wieder  entzogen:  des  pr^oocnpations  d'on  caractere 
fort  pea  scientifique  ont  fait  sapprimer  oe  sabeide. 

p.  xxxv.     Unter  Anaiecta  Boüandiana  füge  noch  xu  Gatalogus: 

Ausserdem  sind  veröffentlicht: 
Gatalogus  codicum  hagiographicorum  latinorum  bibliotheoae  civitatis  Brugensis. 

Bruxellis  1891.  16  pag. 
Gatalogus  codd.  hagiogr.  bibliotheoae  publ.  civit.  Garnotensis.  ibid.  1889.  215 pag. 
Gatalogus  codd.  hagiogr.  bibliotheoae  publ.  civit.  Oandavensis.  ibid.  1881.  52 pag. 
Gatalogus  codd.  hagiogr.  bibliotheoae  regiae  Hagensis.  ibid.  1887.  52 pag. 
Gatalogus  codd.  hagiogr.  bibl.  privatae  ser.  Gaesaris  Austr.,  Yindobonensis.  ihid. 
1895.  55  pag. 

p.  XXXV.  Anecdota  ex  codicibus  hagiograpbicis  Johannis  Gielemans  canonici  reg. 
in  Bubea  Yalle  prope  Bruxellas.  Ediderunt  Hagiographi  BoUandiani.  BraxeU 
les  1895.  gr.  8».  (IV.)  496  pag. 

p.  LYn.    Collection  de  textes. 

Fase.  17:    Hariulf.    Ghronique  de  Tabbaye  de  Saint -Riquier,  publ.  par  Ferd.  Lot 
Paris  1895.  8^  10  fr. 

p.  LXXXYL   Joannia. 

«  Erl.'Sehr.:  Faber,  J.  Q. .  Memoria  O.  Chr.  OroUü  rsocii  academiae  Theodoro-Palatinae].    Bip<^ti 

1794.  p.  18-25;  mUe  NaehrieMen  über  Joannis,  desam  Enkel  CroUüu  war.  —  Selim.    Em  Expl. 
in  Heidelberg ,  Btol.  Maye.) 


p.  14.    Adelmus  Schireburnensis  »  Aldhebnus  Schirebom.  p.  35.  Beide  Artikel  sind 

XU  vereinigen. 

p.  19.    Aeneas  Sylvius:  Commentarii  reram  memorab. 

ErL-  Sehr. :  Lesca,  Qias. ,  I  Commentarii  remm  memorab. ,  quae  temporibns  suis  contigernnt,  d*Enoa 
Silvio  de'  Ilccolomini  (Pio  II).  Pisa  1898.  8^.  447 pag,  {Eetr.  degU  Annali  della  r.  scaola  normale 
saperiore  di  Pisa.  1894.) 

p.  30.    Albertus  Argentinensis  =  Matthias  Neoburgensis  (p.  780). 

Ans  der  Notiz  unter  Albertus  und  den  ErL- Sehr,  ist  nach  Matthias  zu  übertragen,  was  dort  fdblt; 
Handsehr.  a.  Ausg.  sind  bis  auf  einige  Bruchstücke  zu  löschen ! ! 

p.  32.  Albolnus  presbyter  =  Bernoldus  monachus  S.  Blasii  (p.  155):  Libellus  1  (Mon. 
G.  h.  Ldb.  de  lite  IL  p.  11.  12;  16-19;  26),  tvo  die  GoldastscAe  Ausg.  nach- 
xutragen  ist. 

p.  36.    Alexander  IV  papa. 

Ätcsg.:  ...  —  *  Registres  d' Alexandre  IV  (1254 — 1261).  Recueil  des  bulles  de  ce 
pape,  publ.  .  .  .  par  Bourel  de  la  Ronciere,  J.  de  Loyc  et  A.  Goulon.  Fase.  1.  Paris 
1895.  gr.  4*.  128  pag.  fr.  9.60. 


BEBICHTIGÜKGEN  UND  NACHTRAGE  1737 

p.  37.    Altercatio  Victoris. 

Man  lese:  Ausg.:  ex  ms.  Petropolit  ed.  Gillert ....  454.   Die  pariser  Handsehr. 
ist  noch  nicht  henutxt. 

p.  39.    Amalarius  Metensis. 

ErL' Schar.:  Sahre,  R. ,  Der  Litoigiker  Amalar.    Osterprogr.  der  Kronzschnle.  Dresden  1898.  4^ 

p.  40.    Ammianus  Marcellinua. 

Erl-Sehr.:  Bfldinger,  M.,  Ammianns  MarceUinaB  n.  die  Eigenart  seines  Oeschichtswerkes.    "Wien 
1885.  gr.  40.  44pag.  Jk  ^50. 

p.  42.    Andreas  de  Gatarie. 

Erl.-Sehr.:  Heimelt,  H. F.,  KOnig  Raprechts  Zog  nach  Italien.  Inaug.-Diss.  Leipzig^  1892.  8^.  p.7ff. 

p.  45.    Anecdoton  Holderi. 

Ätisg,:  ...  —  *in  Cassiodori  Senatoris  Variae,  ed.  Th.  Mommsen.    Berolini  1894 
(=  Mon.  Germ,  bist  Auct.  antiq.  XII).  p.  v.  vi. 

p.  59.    Annales  Colmarienses. 

Erl.-Sehr.:  Ingold,  A.  M.  F.,  Nutioe  snr  l'^glise  et  le  convent  des Dominicains  deColmar.  Golmar 
(Paris,  A.  Picard)1894.  16 mo.  VIII.  104 pag. 

p.  62.    Annales  de  Bermundeseia  =  Annales  monasterii  de  Bermundeseia  (p.  80). 
p.  68.    Annales  Gandenses. 

Ausg.:  .  .  . —  *nouv.  edition,  publ.  par  F.  Punck  -  Brentano.  Paris  1895.  8".  XVIIl, 
132  pag.   5  fr. 

p.  73.     Annales  Lambacenses  »  Chronicon  Lambacense  (p.  272).    Zu  vereinigen! 
p.  76.    Annales  Lundenses. 

Aiisg.:  ...  —  ^Bruchstücke   von    1246  — 1265  vid.  p.  261  sah  tit.:   Chronicon 
Danicum  breve.     1246 — 1265. 

Uebers. :  sollen  die  p.  514  aufgeführten  Gesta  Danorum  sein. 

p.  78.    Annales  Mediolanenses  minores. 

Ausg.:  in  der  letzten  Zeile  der  Spalte  lies:   [Augusta  Taurin.  1601.  4**]. 

p.  79.    Annales  Mettenses. 

Handsehr.:    Middlehili  =  Cheltenham,   weshalb  „Middlehill  —  letztere*^   xu 
löschen  ist. 

p.  99.    Annalium  Ratisbonensium  maipmm  fragmentum  =  Annales  Batisponenses 
maiores  (p.  87)  und  deshalb  xu  löschen. 

p.  104.     Anonymi  Galli  directorium  ad  faciendum  passagium  transmarinum.   1330. 

Ausg.:  ap.  Quetif  et  Echard,  Scriptores  ord.  Praed.  I.  1719.  p.  571-574. 

p.  105.    Anonymi  narratio  de  itinere  navali,  de  eventibus  deque  rebus  a  peregrinis 
Hierosolymam  petentibus  1189  fortiter  gestis. 

Vgl.  darüber  Memoires  de  M.  Gazzera  (Acad.  de  Turin.  1840) ,  de  Reiffenberg  (Acad.  de 
Bnixelles.  1841)  und  besonders  M.  da  Sylva  Lopez  (Acad.  de  Lisbonno.  1844).  1839 
triederaufgefunden. 

p.  108.    Anonymus  de  rebus  Daniels.   1247(1274)  — 1497  «=  Chronicon  Danicum. 
1274—1497. 

p.  109.    Anonymus  Norisianus  =  Fast!  consulares. 

p.  109.     Anonymus  rerum  Danicanun.  1241-1410  =  Chronicon  Danicum.  1241-1410. 

p.  112.    Anselmus  Havelbergensis. 

Erl.-Sehr.:  Dombrovski,  £.,  Anselm  von  Havelbeig.  Dies.  EOnigsberf?  1880.  8^.  55 pag. 
'Wattenbach,  Deutschlands  Geschichtsqnellen.  6.  Aufl.  U.  1894.  p.  851. 

p.  113.    Antoninus  archiep.  Florentinus. 

Erl.-Sehr.:  Heimelt,  H.  F.,  König  Ruprechts  Zag  nach  Italien.   Diss.  Leipzig  1892.  SP.  p.  2 ff. 
Invornizzi,  G.,  Storia  letteraria  d'ltalia.   II  risorgimento.  I.  Milano  1878.  8**. 

p.  119.  Arnoldus  Halberstadensis  =  Arnulfas  Halbeistad.  (p.  121).  Zu  vereinigen! 

p.  120.  Arnoldus  praepositus  =  Arnolfus  monachus.     Zu  vereinigen! 

p.  121.  Arnulfus  Halberstadensis  »  Arnoldus  Halberst     Zu  vereinigen! 

p.  127.  Ausonius:  Mosella. 

Ausg. :  .  .  .  .  —  "  überti'agen  von  R.  E.  Ottmann.   Mit  Grundtext.  Trier  1895.  8*^. 
SS  pag.   .4i  1.50. 

p.  128.    Auxentius  episcopus  Dorostorensis  (flor.  388),  vid.  De  Ulfila  episc.  (p.  1613). 


1738  BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE 

p.  129. 


P- 
P- 


P- 
P- 


P- 
P- 
P- 

P- 
P- 

I 

P- 
P- 


Erl.'S^.:  Rilliet,  Alb.,  Conjectuies  historiqne«  sor  lee  homdlies  prdchöee  par  Avitos,  ^rd^ae  de 
Vienne ,  dans  ik  diocöso  de  Gendve  et  dans  la  monastöre  d' Aganne ,  en ; valais  w  Mömoirea  et 
docoments  publ.  par  la  Soc.  d'hist.  et  d'archöologie  de  Gendve.  XVI.  p.  1-69;  append.  p.  60- 
64;  ef.f.  199. 

46.  Beno. 

EH.- Sehr.:  Mir bt,  Carl,  Die  PablizUtik  im  Zeitalter  Gresors  VII.  Leipzig  1894.  gr.  ^. 

47.  Benzo. 

Ausg. :....'  ed.  H.  Lehmgrübner  ist  als  irrig  xu  löschen. 
JEii,-Sehr.:  Mirbt,  C,  Die  Publiiistik  im  Zeitalter  Gregors  VII.  Leipzig  1894.  gr.  8^ 

48.  Berengarius  Turoneiisi8. 

ErL'Sekr.:  Schnitzer,  J.,  Berengar  ron  Tours.  München  1890. 
Schwabe,  L.,  Studien  zor  Ges(£.  des  zweiten  Abendmahlstreites.  Leipzig  1887.  8^. 

49.  Bernardus  archiepiscopus  Moguntinus  ist  als  falsch  (auch  bei  Holder- 
Egger,  Index  zu  M.  6.  h.)  xu  löschen;  s.  unter  Oerhardos  (Ncu^trägef). 

52.  Bernardus  Guidonis. 

ErL'Sekr.:  Donais,  C,  Un  noavel  6crit  de  Bemard  Gui.  Le  Svnodal  de  Lodöve  (1^5  —  1326), 
accompagn6  da  ,Libello8  de  articolis  ftdei*  da  mdme.   Paris  1694.  8P.  XXVJIL  SOpag. 

53.  Bemhardua  de  Breydenbach. 

SrL'Sekr.:  Falk,  Frz.,  Die  Drackkonst  im  Dienste  der  Kirche  ...  bis  1520.  Köln  1879.  8^.  p.  IM^ 
xähU  die  spaienn  Editionen  auf. 


Wetz  er  a.  Weite,  Kirchenlexikon.  2.  Aafl.  11.  p.  1220  ff. 

54.    Bemoidue  monachue  S.  Blasii. 

SrL'Sehir.:  Hirbt,  C,  Die  Pablizistik  im  Zeitalter  Gregors  VII.  Leipzig  1894.  gr.  8P. 

61.    Bodel. 

Jn  der  hier  hefmdiichtn  Notix  iet  .Eins  der  —  Zeit'  als  fcdath  xu  eireiehen. 

63.    Boncompagni. 

ErL'Sdur:  Satter,  Carl,  Aus  Leben  and  Schriften  des  Magisters  Boncompagno.  Ein  Beiteag  zor 
Italien.  Koltargeschichte  im  13.  Jahrhandert.    Freibarg  i.  Br.  1894.  gr.  8P.  V.  128 pag.  Jk  2. 

66.    Bonizo. 

Erl.'Sehr.:  Mirbt,  C,  Die  Pablizistik  im  Zeitalter  Gregors  VII.  Leipzig  1894.  gr.  9>. 

68.    Bouillon. 

Das  anter  diesem  Titel  Gegebene  ist  nar  eine  deuiache  üabersetxMtng  des  Bobertas  Remensis 
(p.  978) ,  wohin  man  dasselbe  übertragen  wolle. 

73.    Bruno  epiec.  Signiensie. 

Wrl.'Sehr.:  Mirbt,  C,  Die  Publizistik  im  Zeitalter  Gregors  VIL  Leipzig  1891.  gr.  8^. 

78.    Burchardus  Wormacleneie:  Decretorum  libri  20. 

Handschr.:  Rom,  Vatic.  1355.     Vgl.  Pertz' Archiv  XII.  226. 
Ausg. :  *  CJoloniae  Agr.  1548.  f ol.  —  •  .  .  . 

Erl.-Sehr.:  Haack,  Alb.,  Ueber  den  Liber  decr.  des  B.  v.  'Worms  in  Verhandl.  der  k.  slchs.  Ges. 
der  Wissensch.  Phil.-hist.  Kl.  Leipzig  1894.  L  p.  66-68. 

:  Lex  familiae  Wormatiensis  ecclesiae  (1023.  Dec.  —  1025.  Aug.). 

Ausg. :  ^  ed.  Bartoldus  Questenburgh  in  Burchardi  Decreti  editione  Coloniae,  ex 
offic.  Melchioris  Nouesiani  154S.  fol.  —  '  ap.  ScbanDat,  Historia  episcopatos  Worma- 
tiensis II.  p.  43.  —  •  ap.  Lünig,  Reichsarchiv  XX.  p.  1013.  —  No  2  wiederh.  *  ap. 
Walter,  Corpus  iuris  Germ.  III.  p.  775;  —  *ap.  Grimm,  Weisthümer  I.  p.  804;  — 
•ap.  Gengier,  Das  Hof  recht  des  Bischofs  Burchard  von  Worms.  Erlangen  1859.  4^ 
—  ^ap.  Boos,  Urkundenbuch  der  Stadt  Worms.  I.  1886.  u^  48.  p.  39-45.  —  *  ap. 
Altmann,  Ausgew.  Urkunden  z.  Erläut.  der  deutschen  Vcrfassungsgesch.  Berlin  1891. 
8°.  p.  107-113.  —  ®  ed.  L.  Weiland  in  Mon.  Germ,  bist  Legum  sect.  IV.  Ck)nstitu- 
tiones.  I.  1893.  p.  639-644.  nM38.  —  Eine  Collation  des  Textes  im  handschriftlich 
zu  Hannover  befindlichen  Diplomatarium  Wormatiense  sec.  XII  gab  Böhmer  in  Archiv 
f.  Hessische  Gesch.  u.  Alterthumskunde  U.  p.  148. 

p.  179.     Buschius:  Chronicon  Windesh. 

Handschr.:  über  eine  (jetzt  verlorene)  im  Dome  zu  Mainz  gewesene  nebst  Aas- 
zügen vid.  Gudenus,  Syllogo  p.  387-400. 

p.  180.    Caesarius  cpisc.  Arelatensis. 

Erl.-Schr.:  Arnold,  Karl  Franklin,  Cttsarius  von  Arelate  u.  die  gallische  Kirche  seinerzeit.  Leipä^ 
1894.  8^.  XU.  607  pag.  Jk  16.    ?:nihäU  manche  krause  Ansieht. 

Vgl.  p.  1229  Vita  s.  Caesarii  ep.  Arelat.  u.  die  dort  gegebenen  Eil.- Sehr. 

p.  180.     Caesarius  Heisterbac:  Dialogus. 

Erl.-Sckr.:  Basedow,  Arm.,  Die  Inclusen  in  Deutschland,  vornehmlich  in  der  Gegend  d(»  Nieder- 
rheins um  die  Wende  des  12.  u.  13.  Jahrh.  Unter  besond.  Berücksichtignng  de«  Dialofus  vura- 
cuknrum  des  Caesarius  von  Heisterbach  dargestellt.   Heidelberg  1895.  8^.  52  pag.  80^ 


BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE  1739 

p.  182.    Cafanis. 

SrL'Sdvr.:  Imperiale  di  Sant'  Angelo,  Ceeare:  Caffaro  e  i  saoi  tempi.  Torino  1894.  8<^. 
404  pgg.  L6. 

p.  188.     Carlos  de  Viana  =  Yiana,  Garlos  de  (p.  1090);  beide  sind  xu  vereinigen, 
p.  188.    Carmen  ad  Ludovicum  Pium 

w<  von  WalafHdos  Strabo  fBerfaut  u.  p.  1102  unitr  Mtm  Carmina  xu  sitxen, 

p.  198.     Carmen  anonym!  ad  Adalramum  ist  p.  192  mit  Carmina  Salisburgensia 
zu  vereinigen. 

p.  190.    Carmen  de  laude  civitatis  Laudae  —  De  laude  civitatis  Laudae  (p.  367). 
Ersteres  ist  xu  löschen! 

p.  191.    Carmina  Burana. 

Uebers,:  deiUseh:  unt,  d.  Tit.:  Der  fahrenden  Schüler  Liederbuch.  Eine  Auswahl 
der  Vagantengesänge  in  modernen  XJebertragungen  mit  einer  Einführung  in  das  Wesen 
und  die  Poösie  der  „Fahrenden''  von  Karl  Misohke.  Berlin,  Letto  1895.  8^  Enthält 
den  grössten  Tkeil. 

p.  213.     Ceplo  »  Cippico  (p.  320).     Beide  sind  xu  vereinigen! 

p.  213.     Ceeeio  Leonis  VIII,  vid,  Leo  Vni.    Das  Uebrige  ist  xu  streichen. 

p.  217.    Chartler,  Alain. 

Erl.- Schar.:  Bequin,  Jean  de  Fontay  et  le  tombeaa  d' Alain  Chattier.  Paria  1893.  80.  10  nag, 
(=  Extraü  du  Biilletin  arch^olog.  da  Comit6  des  travaux  historiques  et  scientifique«  1892.  oP  8). 

p.  225.     Chronica  brevle  (Lips.  dixeris)  =  Ghronicon  breve  de  quibusdam.    Beide 
sind  xu  vereinigen! 

p.  226.    Cronica  di  Berno.    Ist  so  xu  fassen: 

Die  von  Keryyn  de  Lettenhove  recht  missbräachlich.  Chronique  latine  de  Berne  bezeichnete 
Flandris^  Chromk  hat  mit  der  Cronica  di  Berno  aUwotut  rUelUa  za  than;  letztere  aUein  ist  ein 
Bern  er  Oeachichtswerk.  Die»»  RidUigsieUunff  verdanhs  ie^  der  QüU  des  Herrn  Prof.  Dr.  K.  Wenck  in 
Marburg  -  Hessen. 

Handschr.:  Bern,  öffentl.  Bibl.  nM52. 
Auag, :  ^'  '•  ••  *•  —  n?  b  ist  xu  streichen.  —  ". 

Vgl.  Chronique  latine  de  Berne. 

Chronographia  regum  Franconim. 

p.  230.    Cronica  del  ribellamentu. 

Ätisg. :  Hiermit  ist  die  p.  605  unter  Historia  conspirationis  .  .  .  Johannis  Pr.  auf- 
geführte identische  Schrift  wegen  des  gegebenen  genauem  Titels  der  Ausg.  xu  vereinigen. 

p.  231.     Cronaca  della  cospirazione  »  Cronica  del  ribellamentu. 

Die  Ausg.  sind  xu  streichen. 

p.  233.    Cronica  fundationie  domos  Cisterc,  Ues  Garthusiensis. 
p.  234.    Chronica.    Hie  hebt  sich  an. 

Ausg. :  .  .  .  .  '  lies  Jac.  fbbeln  statt  Böbeln. 

p.  243.    Chronicae  Polonorum. 

Man  füge  hinter  achmUsüg  hinzu:  Der  jüngste  Vorkampfer  für  Oallns'  Autorschaft  M.  Oumplowicz 
meint,  dass  der  Verfasser  zweifellos  ein  Franzose  und  speciell  ein  'Wallone  gewesen  sei;  er  findet  ihn 
in  dem  Abte  Gallus  von  Lubin  und  behauptet,  dass  dieser  und  Balduin  Oallus,  seit  lllS/14 
Bisehof  von  Krusxwioa,  dessen  Name  seine  flandrische  Abkunft  deutlich  verrathe,  identisch  seien.  Den 
Yomamon  Martinus  übergeht  er. 

Erl.-Sehr.:  Gumplowicz,  Max,  Bischof  Balduin  Gallus  vonKmszwica,  Polens  erster  lateinischer 
Chronist.  Wien  1895.  gr.  BP.  36  vag.  80«^  (=  Sitzungsber.  der  k.  k.  Akad.  der  Wiss.  in  "Wien. 
Phil.. bist.  Cl.  CXXXTI.  Abhandl.  9). 

p.  245.     Chronicie  of  the  abbey  of  Aberconway  «  Chronicon  monasterii  de  Aber- 
conway  (p.  277). 

p.  249.    Chronicon  Agaunense.    515  — c.  830. 

Ausg. :  xum  Theil  *  in  Gallia  christiana.  XII.  p.  790  —  m.  '  ap.  Franc.  Petri, 
Germania  canonico-augiistiniana  in  Collectio  scriptorum  rerum  histor.-monast-eccle- 
siasticarum  variorum  religiös,  ordinum  III.  Ulmae  1756.  p.  80.  —  *ganx  ex  orig. 
sec.  IX  ed.  J.  Gremaud  in  Memorial  de  Fribourg,  recneil  periodique.  IV.  Friboui'g 
1857.  8".  p.  344-347.  —  Bullae  a.  654/6,  772/95,  824/7,  sec.  IX  in  favorem  dictae 
abbatiae  ibid.  p.  348-359. 

Vgl.  Concilium  Agaunense  (Naehiräge.^. 
Uistoria  abbatum  Agaunens. 

p.  252.     Chronicon  Austriacum  anonymi. 

Ausg.:  Zeile  4  lies  —1330  statt  —1303. 


1740  BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE 

p.  256.     Chronicon  breve  de  qaibusdam  =  Chronica  brevis  (Lips.  dizerts).    Beide 
sind  XU  vereinigen! 

p.  260.    Chronicon  Danicum.   1241  — 1410  »  Anonymus  rerum  Danicarum.    1241 
—  1410. 

p.  260.    Chronicon  Danicum.   1274 — 1497  =  Anonymus  de  rebus  Daniels.   1247 
(1274)  — 1497. 

p.  262.    Chronicon  de  rebus  Siculis  =  Chronicon  Siculum  breve  (p.  291). 

p.  263.    Chronicon  Eberepergenee.   900  —  1045. 

Hier  ändere  man  antiquiu  in  posterius  und  fuge  bei  Ausg.  hinier  4-11  aue  dem  nächsten  JrtUM  lanxu: 
,  Supplementam  — 872'. 

p.  263.    Chronicon  Eberepergense.    880—1045. 

Man  ändere  hier  posterius  m  antiqoiQS  um. 

p.  266.    Chronicon  episcoporum  SlesTicensium. 

Jet  XU  löe^ien! 

p.  272.    Chronicon  Lambacenee  ^  Annales  Lambacenses. 

Beide  sind  xu  vereinigen  f 

p.  274.    Chronicon  S.  INartialie  Lemovicensis.    1207  —  1320. 

Ausg.:  Supplement  {i.  e.  Yie  tres  abregee  de  s.  Martial;  Recit  de  la  translation 
da  saiat  ä  Mon^'auvy;  quelques  pieces  relat  ä  la  questiou  de  Tapostolat  de  s.  Mar- 
tial etc)  publ.  par  J.-B.  Champeval  in  Bulletia  de  la  Soc.  archeol.  et  histor.  du 
Limousin.    XLII.  1894.  p.  304-391. 

p.  275.    Chronicon  S.  Martini  de  Dover  —1154. 

Ausg. :  fragmenta  in  Rishaogers  Chronide  of  the  Barons'  wars  in  Pablicat  of  the 
Camden  Society  (n*  XV).    London  1840.  p.  117.  118. 

p.  275.    Chronicon  Medioianenee.   996  —  1237. 

Vom  Jahre  1111—1287  vollständig  identisch  mit  Annales  Mediolanenses  minores,  n^i  («.  d,). 

Atisg.:  ex  cod.  chart.  sec.  XV  in  bibl.  S.  Catharinae  in  Castro  Yaleriae  ap.  Eug. 
Delevis,  Antiqua  cisalpinae  reipublicae  hist.  monumenta.  Augusta  Taurin.  1801.  4®. 
p.  10-21. 

p.  288.    Chronicon  rhythmicum  Hungariae  =  Heinrich  von  Magien  (p.  574). 

Beide  eind  xu  vereinigen! 

p.  291.     Chronicon  Siculum  breve  =  Chronicon  de  rebus  Siculis  (p.  262). 
p.  304.    Chronilc,  Limburger. 

Handschr.:  lies  Ktderich  statt  Kilderich. 

p.  309.    Chronique  de  6en6ve,  La  plus  ancienne.  1303 — 1335[Fasoiculastemporum]. 

Atisg. :  precedee  d'une  introduct.  et  suivie  de  notes  par  £d.  Mallet  in  Memoires 
et  documents  publ.  par  la  Soc.  d'hist.  et  d'archeologie  de  Geneve.  IX.  1855.  p.  291-320. 

p.  310.    Chronique  de  l'abbaye  de  8.  Maurice  d'Agaune  ^  Chronicon  Agaunense 
(Nachträge/), 

p.  313.    Chronique  du  hon  duc  Loys. 

Handschr.:  Vayssiere,  Note  sur  le  ms.  de  la  Chronique  du  bon  duc  Loys  de 
Bourbon,  apparteuant  k  la  biblioth.  de  St.-Petersbourg  in  Annales  Bourbonnaises. 
Moulins  1887.  gr.  8^  p.  84-95. 

p.  314.     Chronique  latine  de  Berne  (:  Historia  regum  —  Bemo  ist  zu  löschen)  ^-= 

Chronographia  regum  Francorum. 

p.  314.     Chronique  latine  de  Flandre,  dite  Chronique  de  Berne  (so  bei  Pirenne, 
Bibliogr.  p.  148.  n®  1496)  =  Chronographia  regum  Francorum, 

p.  318.    Chronographia  regum  Francorum. 

Man  lese  stait  des  dort  Oebotenen  also:  Diese  Flandrische  Chronik  hat  Konryn  de  Lettenhove  miss- 
bräuchlich  and  falsch  Chronique  latine  de  Berne:  Historia  regum  Francorum  a  prima  Troiana  oompe 
gentis  origine  — 1405  benannt;  sie  hat  mit  der  Bemor  Geschichte,  mit  der  Cronica  di  Beruo  («.  d.i 
nichts  zu  thun. 

Handschr.:  Bern,  öffentl.  Bibl.  n°  73.  chart.  sec.  XV.  4®. 

Aiisg.:  ^Kervyn  de  L.  hat  jenen  Namen  schon  gebraucht  ftlr  die  Bezeichnung 
der  zahlreichen  übersetzten  und  originalen  Stücke,  welche  er  in  seiner  Ausg.  Frois- 
sarts  (s.  d.)  durch  fast  alle  Bände  verstreute.  —  ^  als  Extraits  qui  se  rapportent  ä 
Vhist.  de  Flandre  publ.  par  Kervyn  de  L.  in  Istore  et  croniques  de  Flandre  (=  Col- 


BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE  1741 

lection  de  chroniqnes  Beiges)  I.  1879.  p.  423-606;  IL  1880.  p.  439-533  u,  unt,  d.  Tit.: 
Res  gestae  ab  a.  1383  — 1405  auctore  anonymo  in  Chroniques  relat.  ä  Thist  de  la 
Belgique  soos  la  domination  des  dacs  de  Bourgogne  (=»  Collection  de  chioniques 
Beiges)  (II.)  1876.  p.  207-234;  ef,  introd.  p.  xi.  —  ^  utU.  obigem  Tit  publ.  pour  la 
Soc.  de  rhist  de  France  par  H.  Moranville.  Tom.  L  1270  —  1328.  Paris  1891;  IL 
1328^1380.  ibid,  1893.  8^  Tom.  III  noch  nicht  erschienen.  Das  üebrige  ist  xu 
löschen/  —  Diese  Riektigsteüung  verdanke  ich  der  Qiüe  des  Herrn  Prof.  Dr.  C.  Wenck 
in  Marburg -Hessen. 

p.  320.    Cippico  —  Cepio  (p.  213). 

Bncb  9mi  xu  vemnfgm! 

p.  321.    Claudianus. 

XrL'Sehr,:  Arens,  QaafMtione«  Claodianae.  Dim.  Monastarü  Westph.  1894.  8<^. 

p.  330.    Commodianii8  epi8C0pil8  Africanus  (220  —  251):   Carmen  apologeticum  ad- 
versus  Judaeos  et  gentes. 

Ausg.:  ap.  Pitra,  Spicileginm  Solesmense.  I.  p.  20-49;  excursus  p.  537*543;  cf. 
566;  capnt  ultimum  novis  curis  restitutnm  lY.  p.  222-224.  Vgl.  introdnct.  I.  p.xvi-xxv. 

p.  334.    Concilium  Agaunense  a.  515. 

Ausg.:  ex  cod.  saec.  XII  ed.  J.  Gremaud  in  Memorial  de  Fribourg,  recueil  perio- 
dique.  IV.  Fribourg  1857.  8*.  p.  338-343;  cf.  p.  337. 

NB.  Die  Bollandisten  in  AA.  SS.  Janr.  I.  p.  678  u.  Le  Cointe ,  AnnaloB  eoclesiae  Franoomm  I.  p.  227 
rind  gtgm  die  Echtheit ,  Uefele  Conciliengesch.  II.  p.  667  n.  Mabillon ,  Annale«  ord.  8.  Ben.  I.  §  71  de^vr, 
Wagenmann  in  Qöttinger  gel.  Anzeigen.  1867.  p.  378  hält  die  Acta  fiir  unecht ,  gesteht  ihnen  aber  einen 
echten  Kern  za. 

p.  336.    Concilium  Epaonen8e. 

Sri. 'Sehr.:  J.  D(ey),  Kotioe  aar  le  Gondle  d'Epaone,  oonToqnö  dans  le  royanme  de  Boui^gogne, 
rannte  617  «n  Memorial  de  FribooiKt  re^ae  pöriodiqne.  iV.  Fribooxg  1867.  8^.  p.  66-86,  avM 

ODWIflMfltoMV. 

p.  339.    Concilium  Ratisbonense  =  Synodus  Ratisbonensis  (p.  1044). 
p.  355.    Corner. 

Ausg.:  ^unt.  d.  Tit.:  Die  Chronica  novella  des  Hermann  Eorner.  Im  Auftrage 
der  Wedekindscheo  Preisstiftung  f.  deutsche  Gesch.  hrsgb.  von  Jakob  Schwalm.  Göt- 
tingen 1895.  gr.  4».  X2[XVI.  650  pag.  Ji  24.  Der  Text  ist  vom  J.  1198  an  gegeben; 
was  derselbe  vor  diesem  an  Eigenthümlichem  enthält,  findet  man  im  2.  Anhange 
abgedruckt.  —  Diese  Ausgabe  bietet: 

I.  Cronica  norella  bis  1420.  Danziger  Ha.  (Fassong  A)  a.  Entwurf  der  Chronik  bis  1416. 

Wolfenbüttler  Hb.  (Fassung  a)      . p.  3-134. 

II.  Cronica  novella  de  <}aarto  opero  bis  1485.  Lünebuiger  Hs.  (Fass.  D)  ti.  Cronica  nov. 

de  secundo  op.  bis  1428.  Lincöpinger  Hs.  (Fass.  B; p.  137-682. 

Änhof^  I.  Dentsche  Bearbeitong  bis  1438  (Hannor.  Hs.) ,,  586-672. 

n.  Auszüge  ans  den  latein.  Fassungen  vor  1200 ,,  576-699. 

Nachträge  u.  Berichtig,  p.  699.  600;  Register  p.  601-647;  Glossar  p.  648-660. 

—  In  Ausg.  '-*  sind  oben  p.  355  Ausg.  ^'*  jetzt  umzuändern;  sie  haben  nur  noch 
literarhistorischen  Wert. 

p.  358.     Cosmas  Pragensis. 

Erl.-Sehr.:  Kaindl,  R.  F.,  Zo  Cosmas  in  Mittheilungen  des  Instit.  f.  6sterr.  (Geschichtsforschung. 
XVI.  189Ö.  p.  349-367. 

p.  366.    De  indulgentia  ab  episcopis  eoneessa  Terrae  sanctae  negotium  promoTentibus. 

Ausg.:  ap.  Martene,  Thes.  anecd.  I.  1717.  p.  792.  793. 

p.  370.     Dedicatio  eoclesiae  in  Heigerin  a.  1048  =  Temiinatio  ecclesiae  in  Haiger. 
p.  377.    Dicta  cuiusdam. 

Ausg.:  .  .  . —  *  aus  einer  brüsseler  Hs.  ap.  A.  Cauchie,  La  querelle  des  investitures 
dans  los  dioceses  de  Liege  et  de  Cambrai.  Part.  I  in  Recueil  de  travaux  publies 
par  les  membres  de  la  Conference  d'histoire  de  M.  le  prof.  Ch.  Moeller.  II.  Louvain 
1890.  8°.  p.  67  ff.     Hiej-nach  soll  Sigebertus  Gemblac.  der  Verfasser  sein. 

p.  385.    Du  Guesclin. 

ErL-  Sehr.:  Lomoine,  J.,  Du  Guesclin  armö  Chevalier  tn  Bibliotheque  de  l'^eole  des  chartos.  LVI. 
Paris  1S9Ö.  p.  84-89. 

p.  390.     Ebran  de  Wildenberg  (f  ante  22.  Aug.  1503). 

Handschr.:  München,  Staatsbibl.  cod.  germ.  n°  1557-,  —  n®  1591.  —  "Weimar, 
Grosshrzgl.  Bibl.  fol.  n«  78. 

Erl.-i<c}ir.:  Keller,  Vict. ,  Ritler  Hans  Ebran  von  "VVildonberg^ ,  sein  Leben  und  seine  bayerische 
Chronik.  I^nd-<hnt  1894.  >^\  54  pag.  (=  Scp.- Abdr.  aus  Zeitschrift  des  histori.schon  Vereins  für 
Niedorbayern.  1895.  p.  1  ff.). 


1742  BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRAGE 

p.  414.    EpKaphium  8.  Adalhardi. 

Ausg.:  ....  —  *  ap.  Mabillon,  Annal.  ord.  s.  Ben.  II.  p.  500.  —  ^  wiederh.  ap.  P. 
Wigand,  Gesch.  von  Corvey  u.  Höxter.  I.   Höxter  1819.  8*  p.  60.  not  90. 

p.  443.     Faciu8:   De  origine  belli. 

Ausg.:  hinter  Ciacconii  füge  bei:   Paris.  1731.  fol. 

p.  463.     Fragmentum  Hamerslebiense  »  Monachus  Hamerslebiensis  (p.  790). 
p.  474.    Froiasart 

ErL-Sehr.:  Delaborde,  ELFran^.,  Jean  Froisurt  et  son  temps,  k  propos  d'nn  livre  reoent.  Paris 
1896.  gr.  8».  32pag.  (=  ExtraU  du  Corraspondant). 

p.  478.    Fundatio  ecciesiae  B.  Y.  Mariae  in  Alsemberg  c.  1230. 

Ausg.:  ^  grossentheils  ap.  A.  Wichmans,  Brabantia  Mariana  p.  316-320.  —  *das 
dort  Fehlende  in  Anecdota  ex  codicibus  hagiogr.  Job.  Gielemans.  1895.  p.  361.  362. 

p.  484.  Fundatio  Schirensia,  vid.  Conradus  monachus  Schirensis  und  lösche:  « 
über  fundationis. 

p.  497.    Gennadiua. 

Ausg.:  ....  —  ^^unt.  d.  Tä.:  Hieronymos  u.  Gennadius,  De  viris  illostr.  Hrsgb. 
von  C.  A.  Bemoulli.  Freiburg  i.  B.  1895.  8*».  LVL  98  pag.  Jk  2.80  (=  Sammlung 
kirchen-  u.  dogmengesch.  Quellenschriften,  hrsgb.  von  G.  Krüger.  Heft  11). 

p.  502.  Gerhardua  archiepiacopua  Moguntinua:  Fax  cum  Alberto  I  rege  Oermaniae 
a.  1302. 

Ausg.:  ap.  Pertz,  Mon.  legg.  II.  1.  p.  477-479,  too  der  Erxbischof  faUchlith 
Berardus  genannt  toird. 

p.  510.    Geata  Aldrici  episc.  Cenoman.  (f  857)  und 
p.  515.    Geata  epiacoporum  Cenomanenaium. 

Erl.'Sehr.:  Havet,  Jnl.,  Qoestions  Mörovingiennes.  VII.  Lee  Actes  des  öv^ques  da  Hans  tu  Bi- 
bliothdqae  de  l'£cole  des  chartes.  LIV.  1893.  p.  597-692;  LV.  1894.  p.5-60.  806-336.  Bb- 
vmstf  aan  dt»  Oesta  Aldrici  «in»  ÄitMrioffraphu  Äldrie»  u.  di»  29  ätuin  enthaUtneH  Chartae 
edU  aind.  Vgl.  daxu  Analeota  BoLl.  XIV.  189o.  p.  446-448. 

p.  511.    Geata  Arnold!. 

Lies  1259  statt  1260. 

p.  519.    Geata  Henrici  archiepiac.  Trever.  ^ 
Geata  Henrici  de  Finetingen. 

Beid»  tmd  xu  vemmgen. 

p.  524.  Gielemana,  Job.,  canonicus  regul.  Rubeae  Yallis  prope  Bruxellas  (f  1487): 
1^  Sanctilogium  —  2^  Hagiologium  Brabantinorum  —  3®  Novale  sanctorum 
—  4®  Historiologium  Brabantinorum. 

Handschr.:  Wien,  k.  k.  Fideioommissbibl.  n°  9397 A  «  4  vol.,  n^  9363  =  2  vol., 
n<>  9364  -=  2  vol. ,  n«  9365  =  1  vol. 

Ausg.:  Auswahl  unt.  d.  Tit.:  Anecdota  ex  codd.  hagiographicis  Johannis  Giele- 
mans.  £did.  Hagiographi  Bollandiani.    Bruxelles  1895.  gr.  8^ 

Erl.~Sekr,:  Analecta  BoUand.  XIV.  p.  5-88. 

:  Civitates  Brabantiae  cum  oppidis  et  villis  earum. 

Ausg.:  ex  cod.  Yiennensi  9363  in  Anecdota  etc.  p.  47-53. 

:  Fundatio  capellae  in  Boondale  prope  Bruxellas  a.  1458. 

Ausg.:  in  Anecdota  etc.  p.  364-379. 

:  Primordiale  monasterii  canonicorum  regul.  Rubeae  Vallis  in  Zonia 

prope  Bruxellas  — 1460  resp.  1485.    Cum  continuat  — 1521. 

Ausg.:  pctene  integrum  in  Anecdota  etc.  p.  110-197.  —  Appendices  auctore 
Gaspare  Ofhuys  p.  197-329.    Cf.  praefat  p.  109.  110. 

:   Tractatulus  de  origine  monasterii  Septem  Fontium  in  Zonia  silva 

a.  1388. 

Ausg.:  in  Anecdota  etc.  p.  401-417;  cf.  introd.  p.  396-401. 

p.  526.    Glllemannus,  Job.  ^  Gielemans. 

p.  565.     Günther,  Bischof  von  Bamberg:   Fahrt  nach  dem  heiligen  Landa     1604 

u.  1065. 

Ausg.:  in  Bayerische  Annal en.  1833.  5.  Febr.  n'  12.  p.  85-88. 


BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE  1743 

p.  568  Ues  Haito  episcopus  Basileensis  (resign.  823),  tu7n  monachus  SangaUensis 
(t  836). 

p.  570.    Hariulfiis  monachus. 

Ätisg,:  ...  —  ^  unt.  d,  TU,:  Hariulf.  Chrönique  de  Tabbaye  de  Saint -Riquier 
(V.  siecle  —1104)  publ.  par  Ferd.  Lot.  Paris  1895.  8^  LXXIII,  362  pag.  10  fr. 
(s  CoUection  de  textes.    Fase.  17). 

p.  574.    Heinrich  von  üuglen  »  Ghronicon  rhythmicum  Hungariae. 

Beide  sind  «u  veninigtn! 

p.  595.    Hieronymus  Stridonensis:  De  viris  illustribus. 

Äuag, :  ...  —  **  Hieronymus  u.  Gennadius ,  De  viris  illustr.  Hrsgb.  von  C.  A.  Bemoulli. 
Freibuig  i.  B.  1895.  8*.  LVI.  98 pag.  Mit  2  Tafeln.  JH  2.80  (=  Sammlung  kirchen- 
und  dogmengesch.  Quellenschriften  hrsgb.  von  G.  Krüger.   Heft  11). 

Erl.-Sdtr.:  Bemoulli,  C.  A.,  Der  Sohrifbstellerkatalog  des  Hieronjnnas.  Freibuig  i.  B.  1895.  gr.  8^. 
342  pag.  UI6.60. 

p.  605.    Historia  conopirationis  »  Cronica  del  ribellamenta  (p.  230). 
p.  641.    Jean  de  Troye. 

Ätisg.:  ...  —  ^^  unt.  d.  Tit.:  Journal  de  Jean  de  Roye,  connu  sous  le  nom 
de  Chrönique  Scandaleuse  (1460—1483).  Publ.  pour  la  Soc.  de  Thist  de  France  par 
Bemard  de  Mandrot.   Tom.  1.   Paris  1894.  8^  XXIX.  373  pag.  9  fr. 

p.  664.    Joanne  d'Arc. 

Erl.'St^.:  Grezes,  Henri  de,  Jeanne  d'Arc  franciscaine.  Paris  1895.  8^.  86fag. 
Hisset,  £.,  Jeanne  d'Arc  Champenoise.  £tude  critique  sur  la  v6ritable  nataoiuüit6  de  laPuoelle. 

Paris  &  Orleans  1895.  ^.  88  pag. 
Mougenot,  L6on,  Jeanne  d'Arc,  le  Duo  de  Lorraine  et  le  Sire  de  Bandiioourt.  Nancy  1896.  8P. 
166  pag. 

p.  680.    Joinville. 

Erl.-Sehr.:  Delaborde,  H.  Fr.,  Jean  de  Joinville  et  les  seigneurs  de  JoinTÜle,  suivie  d'un  cata- 
logne  de  leurs  actes.  Paris,  Picard  1895.  gr.  8^.  XV.  638 pag.  10fr. 

p.  689.    ieidorue  Rutenus,  card.  et  episc.  Sabin.,  legatus  aposi  Sedis:  Epistola  de 
captione  Constantinopolis  a.  1453. 

Ausg.:  ed.  Sansovinus.    Venetiis  1573.  4°. 

p.  698.    Kirchweihe  des  Stiftes  Habach  =  Terminatio  ecelesiae  in  Habach. 
p.  737.    Liber  Landavensis. 

Awg. :  ^ —  *  edited  by  J.  G.  Evans.  1893.  8^ 

Vgl.  Vita  s.  Teliavi. 

p.  746.     Louis  XII  roi  de  France:  Lettres  et  lettres  du  cardinal  Georges  d'Amboise. 
1504—1514. 

Ausg. :  avec  plusieurs  autres  lettres ,  memoires ,  instructions  (publ.  par  Jean  Gode- 
froy).   Brusselle,  Foppens  1712.  4  vol.  12mo. 

p.  762.    Maniacutius, 

9.  den  bessern  Artikel  Nioolaus  Maniacutius  (p.  853). 

p.  788.    INinerbetti. 

Erl.-Sehr.:  Helmolt,  H.  F.,  König  Ruprechts  Zug  nach  Italien.  Diss.  Leipzig  1892.  8P.  p.  2 ff. 
Voigt,  G.,  Wiederbelebung  des  klass.  Altorthmns.  I.  Berlin  1888.  8^.  p.  198.  n.  8;  p.  205.  n.  1; 
p.  207.  n.  1. 

p.  880.    Ordo  coronationis  Caroli  II. 

„  „  Hludovici  Balbi 

sind  der  neuen  Ausgaben  'wegen  mit  Hincmarus:  Coronationes  regiae  I.  11  xu  vereinigen! 

p.  928.    Piricheimer. 

Ausg. :  .  .  .  —  ®  Pirckheimere  Schweizerkrieg.  Nach  dem  Autograph  im  Brit 
Mus.  hrsgb.  von  K.  Rück.  Beigegeben  die  Autobiographie  P-s.  München  1895.  8^ 
160  pag.  Ji  3. 

p.  935.     Pouille  de  Tancien  diocdse  de  Sens. 

Ausg.:  publ.  par  Paul  Quesvers  et  Henri  Stein.  Paris,  A.  Picard  1894.  4^ 
VIU.  407 pag.  20  fr. 

p.  947.     Puecoil,  Ubertin.,  Brixiensis:  Carmen  de  capta  Constantinopoli,  libri  4.  1453. 

P.  lebte  zur  Zeit  der  Eroberung  in  Constantinopel. 

Ausg.:  ap.  A.  Ellissen,  Analekten  der  mittel-  und  neugriechischen  Litteratur. 
Leipzig  1857.  8°. 


1744  BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE 

p.  955.     R6cit  en  yers  fran9ais  de  la  premi^re  croisade  fond6  sur  Baudri  de  BourgeuiL 

Ausg.:  Notice  et  extraits  d'api*e8  les  mss.  d' Oxford  et  de  Spalding  (publ.  p&r 
Paul  Meyer)  in  Romania.  1876.  8^ 

Vjfl.  Baldricas  Andogav. :  Eist.  Hieros. 

p.  965.  Res  gestae  ab  a.  1383 — 1405  auctore  anonjmo  «>  Ghronographia  regum 
Francorum.   Aiisg,  n^  2. 

Da»  Utinrige  ist  xu  löadun! 

p.  976.    Robertus  a  S.  Remigio  =  Robertas  Remensis  (p.  978). 
p.  978.    Robertus  Remensis. 

lieber 8.:  deutsch:  füge  hinzu,  was  p.  168  unter  Bouillon  angeführt  ist 

p.  999.  Sardus,  Lodov.,  Perrariensis,  ICtus  in  Bononiensi  acad.  (f  1445):  Carmen 
ad  Nicolaum  marchionem  fistensem  de  Italia  viduata  et  beUis  af&icta. 

Carmon  ,valde  atile  ad  illustrandam  historiam  soi  temporis'. 

Ausg.:  ap.  Eugen.  Delevis,  Antiqua  cisalpinae  reipubli(;ae  histor.  monumenta. 
Augusta  Taurin.  1801.  4^  p.  24-33. 

p.  1031.     Stephanus  IX  u.  X  sind  identisch  und  xu  vereinigen. 

Der  Irrtham  beraht  anf  der  verschiedonen  Zflhlweiae  der  Päi»8te  dieses  Nam«M,  da  viele  Stephan 
von  752  nicht  mit  einer  SSahl  versehen  und  den  IQ  erst  n  «.  b,  w.  nenaen. 

p.  1034.    Stephanus  Rotomagensis:  Draco  Norm. 

JBrl.-Sehr.:  Brial,  J.  J.,  Noüce  du  ms.  1267  de  la  reine  Christine  de  Snöde  qni  a  ponr  titxe:  D-o 
N-6  in  Notices  et  extraits  des  mss.  VIII.  n.  1810.  p.  297-906. 

in  Histoire  litt^raire  de  la  France.  XIU.  1814.  p.  392.  398. 

Delisle,  L6op.,  th  Bibliothöqae  de  TEcole  des  chartes.  XXXVU.  1876.  p.  501-504. 
Michel,  Franc,  in  seiner  Awg.  der  Chroniqao  des  dacs  de  Normandie.  I.  1896.  p.  vn.  vni. 

p.  1046.    Tedaldi. 

Ausg.:  ...  —  *  tn  Chroniques  de  Charles  Vn  roi  de  France,  publ.  par  T.  Chartier. 
ni.  Paris  1858.  p.  20-25. 

p.  1085.    Venericus,  vgl.  Wenricus  (p.  1110). 

p.  1100.    Voeux  de  l'Epervier.    Kaiser  Heinrichs  YII  Romfahrt.     1309—1313. 

Dieses  Oedicht  (so  benannt  wegen  seiner  starken  Anlehnung  an  den  beliebten  Ritterroman  Foeiftr  du 
Poairi\  bietet  hochinteressante  Nachrichten  über  den  Bömerzng  Heinrichs  VII ;  der  Herausgeber  WiAlroam. 
vermutet,  dass  es  von  dem  Canonicus  der  Metzer  Domkirche  Simon  von  Marville,  weldkervon  jenem 
mehrfEich  zu  politischen  Missionen  verwendet  wurde,  abgefasst  sei.  Der  Autor  ist  augenscheinlich  über 
viele  f^inielheiten  vortrefflich  unterrichtet. 

Ausg.:  hrsgb.  von  G.  Wolfram  und  F.  Bonnardot  (aus  Papierhs.  n^81  der  Ketzer 

Stadtbibl.)  in  Jahrbuch  der  Ges.  für  lothring.  Gesch.  u.  Altertumskunde.    Jiedirg.  VL 

Metz  1894.  gr.  8®.  p.  194-225  mit  gegenüberstehender  modemer  franxös.  üebersetx.; 

Einleit.  p.  177-193;  Anmerkk.  p.  226-237;  notice  litteraire  p.  237-246;  etude  morpho- 

logique  du  texte  p.  246-257;  glossaire  et  index  grammat  p.  258-280.   Vgl.  Ober  Simon 

de  M.  ibid.  p.  149-151. 

p.  1107.    Wazo  episcopus  Leodiensis. 

Erl.'Sehr.:  Bittner,  A.,  Wazo  und  die  Schulen  von  Lüttich.    Diss.  Breslau  1879.  8«. 

p.  1110.    Wenricus,  vgl.  auch  Venericus  (p.  1085). 

p.  1110.  Werkman,  Mag.  Johannes,  Mitglied  desRathes  zu  Wismar  (f  1456.  Nov.  21): 
Chronik  oder  Historie  van  her  Johan  Bantzkowen  vnde  her  Hinrik  van  Haren, 
v^o  se  enthouet  sint  etc.    1427 — 1428. 

Behandelt  die  in  Wismar  1427  ausgebrochenen  Unruhen ,  in  deren  Vorlaufe  der  Bürgermeister  B.  und 
der  Rathmann  v.  H.  hingerichtet  und  der  Rath  abgesetzt  ward. 

Handschr.:  vgl.  über  sie  und  ihre  Benutzung  Techen  vor  seiner  Ausg.  p.  5-13. 

Ausg.:  *ap.  Regkman,  Lubockische  Chronik.  (Speyer  [Heidelberg V])  Verlegt  durch 
Gotth,  Vögelin  1619.  fol.  Sp.  259-292,  unbrauchbar.  —  * «»  hochdeutscher  Ueber- 
tragung  ap.  Schröder,  Kmtze  Beschreibung  der  Stadt  u.  Herrschaft  Wismar.  Wismar 
1743.  4^  p. 596-625  {^wiederh.  im  Neudruck MV^ism&riSQO.  8**.  p. 581-600),  mangelhaft. 
—  *  hrsgb.  von  F.  Techen  i7i  Jahrbücher  f.  meklenb.  Geschichte.  LV.  Schwerin  1885. 
8°.  p.  96 -135;  cf.  Erläut.  p.  1-4.  13-95  (auch  m  Sonderabdruck  erschienen)  u.  Jahr- 
bücher f.  m.  Gesch.  LVIII.  1888.  Quartalber.  p.  4-8. 

p.  1133.    Vita  Adalberonis  II  episc.  Mettensis. 

Erl.-Schr.:  Brosslau,  H.,  Uebor  das  Todesjahr  dos  Bischofs  Adalbero  11  von  Metz  «n  Jahrbuch  der 
Ges.  f.  lothring.  Gösch,  und  Altertumskunde,  VI.  Metz  1894.  gr.  8».  p.  283-286.  Wiektiff! 

p.  1136.    Vita  s.  Adalberti  episc.  Pragensis. 

Erl.-iSdtr.:  Kaindl,  R.  F.,  Canaparins  und  Brun  tn  Mittheilungen  des  Voreins  f.  d.  Gesch.  der 
Deutschen  in  Böhmen.  XXXII.  189-1.  p.  838-347.  Tritt  für  die  Autorschaß  des  Johannes  Cana- 
parius  ein. 


'S. 


p- 


p- 
p- 


p- 
p- 


p- 
p- 

p- 
p- 

p- 
p- 


BERICHTI6UN0EN  UND  NACHTRÄGE  1745 

Kainll,  R.  F.,  m  Ifittheaaiigen  a«8  lostit.  f.  Ssterr.  e«schiohtifondrai«.  ZVI.  1896.  p.  8t9-857, 
iitr  du  Vensa  de  paaiione  s.  A-i. 

138.  De  s.  Adamnano  abbate  Hiiensi  —  De  s.  Adamnano  abbate  in  Jona. 

Biid»  nnd  x»  vtnUtigeii! 

139.  Vita  s.  Adiutoris. 

BrL'Sdtr.:  Yie  4e  b.  A^jutenr,  moine  de  Tiron,  pabl.  par  M.  H.  S.  m  Bnlletin  de  1a  Sociöt6 
arch6ol.  d'Eure- et -Loire.  n0  209.  Man  1894.  p.  276-288. 

158.    De  s.  Amando  episcopo  Burdegalensi. 

ErL'SAr.:  Honiquet,  Saint  Amand,  6v€qae  de  Bordeaiuc  au  5.  siöcle.    Paris,  TolralSM.  8^. 
VI.  221  pag. 

177.    De  8.  Apollonia  virg. 

Füge  Atmen:  Passio  t.  A-aa  Alezandrinae  virg.  T  id.  Febr.  [.LeKeBda  satis  iDSolaa  et  a  sinoera 
bistoria  prorsna  aliena']  in  Anecdota  ex  oodd.  hagiogra]^.  Job.  Oielefflana.  1895.  p.  8-6. 

210.  De  b.  Bernardino  FeKrienai. 

SrL'Sekr.:  Balletti,  A.,  H  Santo  Monte  della  Hetä  di  Beggio  neU'  Emilia.    Beggio  1894.  gr.  4^ 
162  pag.  8  heliogr. 

210  Tita  s.  Bertiwardi  episc.  Hildesh. 

Erl.'Sekr.:  Boebmer,  Heinr.,  Wüligis  von  Mainz.   Leipzig  1895.  9^.   ExcorsIV.  p.  191-206. 

211.  De  SS.  Berthaldo  et  Amando  eremitis. 

ErL'Sekr.:  Dussart,  Henri,  Tie  de  s.  Bertbaold  ermite,  apötre  de  Cbanmont - Poroien.    Hirson, 
Bonna-Basayaaxl894.  8^.  23  pag. 

220.    Fassio  s.  Bonifatii  cognom.  Silveatri.   Vin  id.  Jim. 

jNanratio  prorsna  fabulosa'. 

Äfiag. :  in  Anecdota  ex  codd.  hagiograph.  Joh.  Oielemans.  Bnix.  1895.  gr.  8^ 
p.  5-9.  Cf.  Papebroch  in  AA.  SS.  Boll.  6.  Jun.  I.  p.  616;  Analect  Boil.  XIV.  p.  20. 

224.    Tita  s.  Brunonis  archiep.  Coloniensis. 

ErL'Sekr.:  Kleinermanns,  Joe.,  Die  Heiligen  anf  dem  biacböfl.  bezw.  erzbiscböfl.  Stoble  von 
K&ln.  I.  Köln  1895.  8P  {184  pag.). 

234.     Sp.  1.  Erl.'Sehr.  lies:  Duloos,  Ad., . . . .  martelaar.  Brügge  1884.  8^  238 pag.,  gravtires, 

245.    Tita  Clarissae  Leonard!  beghinae  Mechliniensis  (f  1453). 

Ausg.:  Aaszug  in  Anecdota  ex  codd.  hagiograph.  Joh.  Oielemans.  Brax.  1895. 
p.  435-438. 

251.    Yita  s.  Columbani  auctore  Jona. 

{xu  Uebersetx. :)  englisch:  Life  of  St.  Col.  edited  by  Dana  Carieton  Monro  in 
Translations  and  reprints  from  the  orig.  sources  of  European  history.  Published  by 
the  Depart.  of  bist,  of  the  University  of  Pennsylvania.  Vol.  U.  n**  7.  Philadelphia, 
Pa.  1895.  8^  36  pag.  20  c.    Nach  der  Ausgabe  bei  Migne. 

257.  Inventio  s.  Cnicis  in  Asscha  iuxta  Bruxellam. 

Ausg.:  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  Joh.  Oielemans.   Brux.  1895.  p.  345-347. 

258.  Yita  s.  Cuniberti  archiep.  Coloniensis. 

Sri. 'Sehr.:  Kleinermanns,  Jos.,  Die  Heiligen  auf  dem  biscbOfk   bezw.  erzbiscbSfl.  Stahle  von 
Köln.  I.  Köln  1895.  BP. 

283.     Vita  s.  Eligii  Noviomensis. 

Sri.' Sehr.:  Oaidoz,  Henri,  in  Melusine.  VU.  1894.  p.  77-94.    £tude  inieres8a$Ue. 

289.     Vita  s.  Embrosii  episc.  Eegiensis,  pridem  textoris  lini.    IV  kal.  Jul. 

Quo  tempore  Embrosius  vixerit,  definiri  non  poteet. 

Ausg.:  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  Joh.  Oielemans.  1895.  p.  10-13. 

305.    Vita  s.  Faronis  Meldensis  episc. 

Biermü  ist  xu  vereinigm,  was  p.  1525  unter  Vita  s.  Fbaronis  steht. 

309.    Vita  s.  Fem   episcopi  Ravennatis   et  conf.,    primo   pannorum   tonsoris. 

m   non.  Jun.  ,Vita  personae  flctitiae*. 

Ausg.:  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  Joh.  Oielemans.  1895.  p.  15-18. 

327.    Vita  s.  Gatiani  episcopi  Turonensis. 

Ausg.:  ...füge  hinter  277):  —  Vita  alia  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl.  n® 
9397A)  1  ap.  C.  Chevalier,  Origines  de  l'eglise  de  Tours.  1871.  p.  593-598.  —  •  sum- 
marium  daraus  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  J.  Oielemans.  1895.  p.  18.  19. 

336.    Vita  s.  Gereboldi  episcopi  Baiocensis. 

Ausg.:  ex  cod.  Viennensi  (Fideicommissbibl.  n*^  9397-*.) ,  ex  apographo  bibl.  regiae 
Bruxell.  8967-8  et  cod.  Paris,  bibl,  nat.  10051  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  Joh.  Oiele- 
mans. 1895.  p.  19-21. 

Erl.'Schr.:  Lair,  Jul.,  l^tndes  sar  les  origines  de  l'^vSch^  de  Bayenx  m  BibUothdqae  de  r&cole 
des  chartes.  6.  sör.  t.  IV.  1868.  p.  553  -  555. 

Pottbast,  Bibliotheca  histohca.  HO 


1746  BERICHTIGUNGEN  UND  NACHTRÄGE 

p.  1339.    Tita  s.  Germari. 

Erl.-Schr.:  Vie  versifi^  de  8.  Oenner,  abb^  k  Beanvais  aa  commencement  da  13.  si^e,  pabLpar 
M.  le  yt«  de  Caix  de  Saint  -  Aymoar  in  Mdmoires  da  comitö  archöol.  de  Senlifi.  8.  «er.  t.  VfU. 
1894.  p.  45-80.    Für  PkOoloffml 

p.  1345.  De  s.  Godscaico  episcopo  Novariensi  (nomen  iUius  in  historids  docu- 
mentis  nuspiam  comparei),  VII  id.  Aug.  m  Anecdota  ex  codd.  hagiograph. 
J.  Qielemans.  1895.  p.  21.  22. 

p.  1353.    Tita  s.  Gregorii  thaumaturgi. 

Ättsg.:  ...  —  *  ap.  Migne,  Patrolog.  graeca  XLVI.  p.  893-957.  —  Eine  syrische 
Lebensgeschichte  Gr.'s  [aus  Hs.:  London^  Brit.  Mas.  addit.  14648.  saec.  VI]  in 
deutscher  üebersetz.  unt  d.  Tit. :  Eine  syr.  Lebensgesch.  des  Greg.  Thanm.  hrsgb.  von 
Victor  Ryssel  in  Theologische  Zeitschrift  aus  d.  Schweiz.  1894.  p.  228-254.  Vgl,  dazu 
Analect.  Holland.  XIV.  1895.  p.  443. 

p.  1456.     Yita  Mariae  van  Lille  beghinae  (ilor.  c.  1452)  auctore  Johanne  Meer- 

hout  coaevo,  canonico  regul.  in  Corsendonca. 

Äitsg.:  Auszug  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  J.  Gielemans.  1895.  p.  418-420. 

p.  1456.     Miracula  B.  Mariae  Virginis  de  Geraso  iuxta  Aldenardum  a.  1455. 

Au^g.:  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  J.  Gielemans.  1895.  p.  438-440. 

Erl.-Schr.:  Back,  Vict.  de,  Historie  van  0.  L.  Y.  ten  Eorselaer  binnen  de  parodiie  Edelaer  by 
Aadenaerde.   Brüssel  1844.  8^. 

p.  1456.     Miracula  B.  Mariae  Virginis  de  Saepi  in  civitate  Yprensi  a.  1383. 

Ausg,:  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  J.  Gielemans.  1895.  p.  107.  108. 

ßrl.-Sthr.:  Vandenpeereboom,  Alph.,  Ypriana.  Tom.  Y.  Tnindag  et  Notre-Dame  de  Toine. 
1881.  p.  290.  291.  294.  402. 

p.  1456.  Miracula  B.  Mariae  Virginis  in  Beverne  {fiodie  Beveren-lez-Rousbrügge 
seu  Beveren-Prontiöre).  1330. 

Ausg.:  unt.  d.  Tit.:  Historia  de  initio  et  fundat  ecclesiae  de  Beveme  in  Anec- 
dota ex  codd.  hagiogi*.  J.  Gielemans.  1895.  p.  102-106. 

p.  1456.    Miracula  B.  Mariae  Virginis  in  Bollezeele. 

Ausg.:  ibid.  p.  395.  396. 

p.  1456.     Miracula  B.  Mariae  Virginis  de  Wavera  in  Brabantia  gallicana, 

Ausg. :  ibid.  p.  347-  357. 

p.  1467.     Historia  s.  Matemi  episc.  Coloniensis. 

Erl.-Sckr.:  Eleinermanns,  Jos.,  Die  Heilißren  aaf  dem  bischöfl.  bezw.  ensbischöfl.  Stahle  von 
Köln ,  nach  den  Quellen.  I.  Köln  189Ö.  8^. 

p.  1530.  Vita  Pironae  seu  Petronillae  Hergods  reclusae  apud  ecclesiam  s.  Nicolai 
extra  muros  civitatis  Meohliniensis  (f  1472). 

Ausg.:  Auszug  in  Anecdota  ex  codd.  hagiogr.  J.  Gielemans.  1895.  p.  421-435. 

p.  1532.    Yita  s.  Porphyrii  ep.  Gazensis. 

Ausg.:  ^  .  .  .  —  *  ediderunt  sociotatis  philologae  Bonnensis  sodales.  Lipsiae,  Teub- 
ner  1895.  8^  XIV.  137  pag.  Ji  2.40.  /m  Anhang  sind  2  kürzere  Darstellungen  der 
Biographie  hinzugefügt.  [Uebers.:  .... 

p.  1533.  Ti'anslatio  s.  praeputii  Antverpiam  sive  Historia  de  translatione  carnis 
dominicae  circumcisionis  iuxta  narrationem  Johannis  Goeselier  presb.  et 
canonici  ecclesiae  b.  Mariae  Antverpiensis  (flor.  1420). 

Ausg.:  ibid.  p.  341.  342.  —  Narratio  alia  de  a,  1416  in  AA.  SS  BoU.  Janr.  I. 
p.  6  §  24-27. 

p.  1574.    Vita  s.  Severini  episcopi  Coloniensis. 

Erl.-Sckr.:  Kloiiierinanns,  Jos.,  Die  Heiligen  anf  dem  bischöfl.  bezw.  erzbischufl.  Stahle  von 
Köln ,  nach  den  Quollen.   I.  Köln  189Ö.  8". 


Inhaltsverzeichniss. 


Seite 

Vorwort 5—8 

Abtheilungr  I«    Sammel-  und  Miscellanwerke  der  Geschichischreiber i 

A.  Sammlungen  allgemeinen  Inhalts  für  Europa m 

B.  Sammlungen  für  einzelne  Länder  und  einzelne  historische  Perioden: 

1.  Scriptores  rerum  Austriacarum ,  vid.  Scr.  rerum  Qerman. 

2.  „  „  Belgicarum  et  Hollandicarum vn 

3.  „  „  Bohemicarum  et  Moravicarum viii 

4.  ,,  y,  Britannicarum ix 

5.  „  „  Byzantinarum zi 

6.  „  „  Cruciferomm xn 

7.  „  „  Danicarum  et  Septentrionalium xn 

8.  „  „  Gallicarum xiv 

9.  ,,  „  Germanicarum  et  Austriacarum : 

a.  Sammlungen  für  ganz  Deutschland  und  Oesterreich xvi 

b.  „  ,,    einzelne  deutsche  Länder  u.  s.  w xix 

10.  Scriptores  rerum  Gothicarum,  Langobardicarum  etc xxm 

11.  „  ,,  Graecarum,  vid.  Scr.  rerum  Byzant 

12.  „  „      Helveticarum xxiv 

13.  „  „      Hispanicaioim xxiv 

14.  „  „  Hollandicarum,  vid.  Scr.  rer.  Belgic. 

15.  „  „      Hungaricarum xxv 

16.  „  „      Italicarum xxvi 

17.  ,,  „      Lusitanicarum xxix 

18.  „  ,,  Moravicarum,  vid.  Scr.  rerum  Bohem. 

19.  „  „  Norvegicarum ,  vid.  Scr.  rerum  Danic.  et  Scr.  re- 

rum Suecic. 

20.  „  „      Polonicarum 

21.  „  „      Russicarum 

22.  „  „      Suecicarum xxxi 

C.  In  alphabetischer  Ordnung  mit  genauerer  Titelangabe xxxn— cxLvn 

[Schlüssel  zum  Artikel  Chronica  u.  s.  w cxlyhi] 

AbtheUungr  n.  Sonderausgaben  und  Nachweis  der  einzelnen  geschichtlichen  Schrif- 
ten des  Mittelalters  in  den  angeführten  Sammelwerken,  alphabetisch  ge- 
ordnet.   Nebst  Uebersetzungen  und  Erläuterungsschriften 1  — 1127 

Vita.  Dieser  Artikel  umfasst  auch  Acta,  Carmen,  Flevatio,  Qesta,  Historia, 
Inventio,  Legenda,  Martyrium,  Miracula,  Oratio ,  Passio,  Revelatio, 
Reversioy  Tianslatio,  Versus j  sofern  sie  sich  auf  Heilige  beziehen      .    1129  — 1646 

110* 


1748  INHALTS  VERZEICHNISS 

S«ite 

Anhanir.    Quellenkunde. 

1.  literaturgescbichte 1649 

2.  Universalgeschichte 1649 

3.  Eirchengeschichte: 

a.  Allgemeine 1651 

b.  Specielle    .    .    .    .  ^ 1651 

c.  Verwaltung  der  Kirche 1654 

d.  Ordensgeschichte 1654 

e.  Ketzergeschichte  fWaldenser) 1655 

f.  Lituigik 1655 

4.  Deutschland: 

A.  Deutsche  Reichsgeschichte 1655  —  1665 

B.  Deutsche  Specialgeschichte: 

I.   Oesterreich  (Tirol— Steiermark— Illyrien  [Kärnten,  Friaule^c.])  1665  —  1668 

n.   Baden 1668 

in.    Württemberg 1668 

IV.   Bayern 1669 

V.   Braunschweig 1671 

VI.   Friesland 1671 

VII.   Hessen 1671 

Vni.   Lausitz 1671 

IX.   Lippe-Detmold 1671 

X.    Lippe  -  Schaumburg 1671 

XI.   Grafschaft  Mark  und  Herzogthum  Cleve 1671 

XII.   Mecklenburg 1671 

Xm.    Oldenburg 1672 

XIV.    Sachsen  (Westfalen) 1672 

XV.   Schlesien 1672 

XVI.   Schleswig -Holstein 1672 

XVII.    Slaven  (Wenden) 1673 

XVin.   Thüringen '       1673 

C.  Deutsche  Kirchengeschichte 1673  — 1679 

D.  Deutsche  Ortsgeschichte 1680—1701 

E.  Geschichte  der  Weifen 1701 

F.  Preussen.  —  Der  Deutsche  Orden 1702 

G.  livland  und  Chirland 1702 

5.  Schweiz 1702 

6.  Frankreich 1702 

Albigenserkriege 1708 

7.  Italien 1708  —  1715 

SiciKen 1715 

8.  Spanien 1715  —  1716 

9.  Portugal 1716—1717 

10.  Gothen  (Ostgothen  [Getae]  und  Westgothen) 1717 

11.  Vandalen 1717 

12.  Normannen 1717  — 1718 

13.  England  —  Schottland  —  Irland 1718—1721 

14.  Niederlande  (Holland  —  Belgien  —  Flandern  —  Brabant  —  Burgund.   Karl 

der  Kühne) 1722—1724 

15.  Dänemark  und  Island 1724—1726 

16.  Schweden  und  Noi-wegen 1726—1727 

17.  Böhmen 1727 

Hussiten 1727 


INHALT8VERZEICHNI8S  —  SCHLUSSWORT  1749 

Seite 

18.  Ungarn 1727  —  1728 

19.  Polen 1728 

20.  Russland 1729 

21.  Dalmatien 1729 

22.  Türkei 1729 

23.  Juden 1729 

24.  Hnnnen 1730 

25.  Langobarden 1730 

26.  Geschichts werke  des  Oocidents  über  die  Ereuzzüge 1730—1731 

27.  Geschichte  des  byzantin.  Kaiserreichs  bis  zur  Eroberung  Constantinopels  1452  1731  — 1732 

28.  Autobiographien 1732 

29.  Publicistische  Schriften  über  den  Staat,  Yerhäitniss  von  Kirche  und  Staat, 

kirchliche  Terfassungskämpfe,  Kirchenzerrüttung  1«.  s.  u' 1732 — 1733 

30.  Fürstenerziehung.  —  Fürstenherrschaft 1734 

31.  Reisen.   1.  Lis  Heilige  Land 1734 

2.  In  andere  Länder 1734—1735 

32.  Vermischtes 1735 

Berichtigungen  und  Nachträge 1736—1746 

Inhaltsverzeichniss 1747  —  1749 


Schlusswort. 

Die  wohlwollende  Aufnahme,  welche  schon  der  1.  Halbband  dieses  mühsamen  Werkes  ge- 
funden und  manche  herzerquickende  und  ermunternde  Anerkennung  in  brieflicher  Form  oder  in 
günstigen  Recensionen*  bestätigt  hat,  lässt  die  Hoffnung  erblühen,  dass  jetzt,  wo  das  Ganze  voll- 
endet vorliegt,  die  neue  Bearbeitung  sich  ihre  alten  Freunde  bewahren  und  neue  gewinnen  werde. 

Den  Dank,  welchen  ich  dem  Herrn  Verleger  für  die  vornehme  Ausstattung  meines  Werkes, 
dem  Leiter  der  Waisenhausbuchdruckerei  in  Halle  a.  S.  für  seine  bei  der  geschmackvollen  Her- 
stellung und  raschen  Ausführung  desselben  bewiesene  Sorgfalt,  sowie  den  trefflichen  Setzern  und 
Correctoren  dieser  typographischen  Anstalt  für  ihre  nie  erlahmende  Mühwaltung  bei  dem  schwie- 
rigen Satze  schulde,  in  einer  öffentlichen  rückhaltlosen  Anerkennung  auszudrücken  habe  ich  für 
meine  Pflicht  gehalten.  Der  1.  Bogen  ging  am  16.  Dec.  1894  unter  die  Presse,  der  letzte  (120.) 
wurde  am  26.  März  1896  der  Ofßzin  druckfertig  übersandt;  damit  ist  zugleich  das  Schlussdatum 
meiner  Arbeit  an  dem  reichen  Stoffe  des  vorliegenden  Werkes  gegeben.  Diese  Mittheilung  möge 
mich  jenen  Herren  gegenüber  rechtfertigen,  welche  in  dankenswerter  uneigennütziger  Weise  Nach- 
träge u.  s.  w.  geliefert  haben ,  nach  deren  Verwendung  aber  erfolglos  Umschau  halten.  Es  erübrigt 
noch  anzufügen,  dass  die  Ausgabe  des  4.  (Schluss-) Halbbandes  planmässig  erst  im  Monat  September 
stattzufinden  hat.  Br.  Angnst  Potthast. 

*  Vgl.  Aofüecta  Bolland.  XIV.  BraxeUes  1895.  p.  486,  —  CentTfüblatt  für  Bibliothekwesen.  XIU.  1896.  p.  34,  — 
Literarisches  Centralblatt.  1896.  LeipziK.  n0  44.  Sp.  1581,  —  Deatsche  Literaturzeitung.  Jahrg.  1895.  Berlin.  qO  52.  Sp.  1660, 
—  Literarische  Rundschau.  XXIII.  Freiburg  i.  Br.  1896.  n®  1.  Sp.  15,  —  Historische  Zeitschrift.  N.  F.  Bd.  XL.  München. 
£.279  [die  von  Herrn  £.  Winkelmann  vermisste  Ckronique  de  Morit  ist  bei  mir  p.  811  richtig  citirt  und  auf  p.  294  als 
Xpovixok  Tväy  4y  Piouav^a  behandelt ;  der  von  ihm  genannte  Adrianus  de  Rievanlx  steht  bei  mir  p.  19  als  ÄeWedua  lUüe- 
vaUus  abba»;  Annales  de  Bermnndeseia  {W.)  =  Annales  monastorii  de  Berm.  (bei  mir  p.  80)  u.  s.  w.  Ebenso  ist  noch 
manches  andere  von  W.  Gerügte  hinfällig}. 


Halle  a.  S.,  Bochdnickerei  de«  WntnfwhaTWM. 


J 


Halle  a.  S. 

Bachdmokerei  des  WaisenhauBes. 


t' 


OCT  9  -  la'^ö