Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commcrcial parties, including placing technical restrictions on automatcd qucrying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send aulomated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogX'S "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct andhclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers reach new audiences. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at|http : //books . google . com/|
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch fiir Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|http: //books . google .corül durchsuchen.
I
►^
The New York Public Library
Beqtiest of
Wilberforce Eames
1937
I
i
«••
BIBLIOTHECA HISTORICA MBDII AEVI
»mH**'
WEGWEISER
DURCH DIE
GESCHICHTSWERKE
DES
EUROPÄISCHEN MITTELALTERS
BIS 1500
VOLLSTÄNDIGES mHALTSVERZEICHNISS
zu
, ACTA SANCTORUM* BOLL. — BOUQUET — MIGNE — MONUM. GERM. HIST.
MÜRATORI — RERUM BRITANN. SCRIPTORES etc.
ANHANG
QUELLENKUNDE FÜR DIE GESCHICHTE DER EUROPÄISCHEN STAATEN
WÄHREND DES MITTELALTERS
VON
AUGUST POTTHAST
AUS HÖXTER IN WESTFALEN
2. VERBESSERTE UND VERMEHRTE AUFLAGE
BERLIN
W. WEBER
1896
BIBLIOTHECA HISTORICA MEDH AEVI
WEGWEISER
DÜBCH DIE
GESCHICHTS WERKE
DES
EUROPÄISCHEN MITTELALTERS
BIS 1500
VOLLSTÄNDIGES INHALTSVERZEICHNISS
Zü
,ACTA SANCTORUM' BOLL. — BOUQUET — MIGNE — MONUM. GERM. HIST.
MÜBATORI — RERÜM BRITANN. SCRIPTORES etc.
ANHANG
QUELLENKUNDE FÜB DIE OESCHICHTE DER EUROPÄISCHEN STAATEN
WÄHREND DES MITTELALTERS
VON
AUGUST POTTHAST
AUS HSZTBB in WKSirALSH
2. VERBESSERTE UND VERMEHRTE AUFLAGE
ZWEITER BAND
BERLIN
W. WEBEB
1896
^.».m^A-M
PI :l:c LDiiAßY
98402R
R l.Ul L
u
N.
Naaldwijk, vid. Jan van Tiaeldwijk.
Nachricht, Eine vollständige . . . von der
"wegen dem Besitze des Erzstifts . . . Mainz
geführten Fehde « Chronik, Mainzer.
Nachrichten, Histor., über den Burgen -
u. Städtebau «= Annales Prussici breves.
Naddo da Monte Catini =
* Naddo di ser Nepo da Montecatini:
Cronica Korentina seu Memorie storiche.
Ausg.: ap. üdefonso di S. Luigi, Delicie degli
eruditi Toscani. Firenze 1781. 8° (auek als Tom.
XVIII gexähU) p. 1-174.
N»8tvedaarbogen » Annales Nestve-
denses.
' Nagoldue monachus Cluniacensis (cca.
1090), vid. Vita 8. Maioli.
„ „ Odonis Cloniac.
Naker, Liborius, oberster Secretär des
Hochmeisters des Deutschen Ordens: Tage-
buch über den Kriegszug des Hochmei-
sters Johann von Tiefen gegen die Türken
i. J. 1497. 1. Juni — 26. Oct
Eandsehr.: Königsberg, Staatsarchiv n°
2718. 2719. Original.
Ausg.: hrsgb. von M. Toeppen in Scr. rer.
Pruss. V. p. 290-314.
Naidue Naldius, Florentinus (cca. 1479):
Tita Jannotii Manetti senatoris Florentini.
1396—1459.
Ausg.: * ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XX. p.
527-606. — *ap. Burmann, Thesaur. antiq. Ital.
IX. prs. 8.
: Epistola de laudibus augustae
bibliothecae (i. e. Matthiae Corvini) in prosa,
et de eodem argumento libri IV in ligata
oraiione.
Ausg.: ^ ed. Petr. Jaenichius. Thorunii. —
'^wiederh. ed. Belius, Hungariae novae notitia
III. p. 589-642. — »ed. Guil. Fraknoi «n Iroda-
]omtörteneti emlekek. Tom. 11. 1892.
ErL-Sehr.: Diarium eraditonim Italiae XI. p. 340.
Fabricins, Bibl. med. et iof. latinitatis ed. MansilV.
p. 24; V. p. 92.
VgL Manetti.
Potthast, Bibliotheca historica.
Naigoldus = Nagoldus.
• Names of the Eepers and Baylyffs of
the Cite of London in the tyme of Kynge
Richarde I.
After which comee a register of mayors and sheriffs
from the first Institution of the mayoralty in the time of
king John — 1462. In the letter part consists the real
historical ralne of the work.
Ausg. : edited from Lambeth ms. 306 by James
Gairdner in Three 15"* -Century chronicles. Lon-
don , Cam'den Society (New ser. n° xxvui.) 1880.
p. 31-80; ef. preface p. m-x.
Nangii chronicon, vid. Guilelmus de
Nangiaco.
Nanni, Bonifacio: II contro-tumulto di
Ciompi. Lettera del 9 settembre 1378.
Ausg.: pubbl. da Pietro Fanfani. Firenze 1867.
16«»o.
Narratio, vid. auch Historia und li-
bellus.
Narratio Altahensis de quorundam du-
ciini Bavariae genealogia et incrementis.
Ausg: ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. II. p.
21. 22.
Narratio brevis belli, quod Magnus iu-
nior dux eiusque filii cum Luneburgen-
sibus gesserimt (1355), a cive ut apparet
Brunsvicensi, Saxonico idiomate con-
scripta.
Ausg. : ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. III. p.
675. 676.
Narratio brevis belli sacri. 1097—1122.
Ausg. : ex cod. Florinensi ante annos 500 exa-
rato ap. Marlene ,. Ampi. coli. V. 1729. p. 536-539.
Narratio brevis de archidiaoono Cla-
romontensi, qui factus est monachus S.
Mai'tini in Maiori Monasterio prope Tu-
ronas.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova 11. p. 741. 742.
Narratio brevis de Friderioi 1 expedi-
tione in Asiam (1190) a quodam ipsius
comite scripta, in qua imperatoris Fride-
rioi mors describitur.
51
802
NARRATIO BREVIS — NARRATIO DE FORMA
Ausg. : (ed. Pithoeus) Ottonis episc. Frisingens.
chronicon p. 343.
Vgl. Johannes de Piscina.
Tageno.
Narratio brevis de nefanda haeresi Ada-
mitica in variis Austriae locis saec. XIV
grassante auctore anonymo.
Ausg.:. ap. Pez, Scr. rer. Austriae. 11. p. 533
-536.
Narratio captivitatis Maximiliani I apud
Brugenses (anno 1475) gennanica lüngua
scripta.
Ausg.: *ap. Pez, Scr. i'er. Austr. ü. p. 551-
555. — ^unt. d. Tit.: Joa. Rollii adnotationes
chronicae de Brugensi captivitate Maximiliani 1
Aug. germanica lingua exaratae (1467 — 1487) ed.
Duellius, Miscellan. I. p. 247-259.
Vgl. Docoments pour servir.
Narratio ciericonim Bemensimn qua-
liter Ebbo Remensium archiepiscopus,
quod in Ludovicum Pium imp. conspi-
raverat, ab episcopis depositus (a. 835),
mox sedi suae restitutus ac iterum de-
iectus est a. 840 — 851.
Ausg.: *ap. Duchesne, Hist Franc, scr. II.
p. 340-344. — «ap. Bouquet, Rec. VI. p. 251;
VII. p. 277-281. — »ap. Migne, Patrolog. lat.
CXVI. p. 17-22.
Erl.-Seihr.: Le Gointo in Annales eccleaiast. Vin. ad
a. 840. no 67-
Vgl. Carolas Colvus: Epistola.
Ebbo.
Narratio consecrationie ecclesiae Cas-
sinensis = Anonymi scriptoris narratio.
Narratio controversiae inter capitulum
S. Martini Turonensis et Radulphum eius-
dem urbis archiepiscopum.
Atcsg.: * in Gallia christiana I. p. 761. — * ap.
Bouquet, Rec. XH. p. 459-461.
Narratio de Barcinone capta a Sarra-
cenis a. 985 — 986.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Marca Hispanica, append.
p. 932. — *ap. Bouquet, Rec. lÄ. p. 1; altera
UM. p. 2.
Narratio de Benedicto V pontifice Ro-
mano (f 965) Hamburgum ab imp. in exi-
üum relegato.
Ausg.: ap. lindenbrog, Scr. rer. Genn. sept.
1706. p. 117.
Narratio de caede, vid. Anonymi nar-
ratio de caede.
Narratio de caede Holmiensi a. 1520,
a canonicis Upsaüensibus composita.
Ausg. : ^ in Handlingar rörande Skandinaviens
Historia. Tom. II. — * ap. Fant, Scr. rer. Svecic.
III. sect. 1. 1876. p. 68-70.
Narratio de canonisatione s. Bemwardi,
vid. Vita s. Bernwardi.
Narratio de commendatione Turonicae
provinciae et de nominibus et actis epi-
scoporum civitatis Turonicae, similiter et
de nominibus et operibus abbatum Ma-
ioris Monasterii et de destructione et reae-
dificatione eiusdem ecclesiae; et quare
dicitur Mains Monasterium (= Trait6 de
r^loge de la Touraine ... et du mona-
störe de Marmoutier).
Ooschrieben um 1208. Salmon macht es sehr wahr-
scheinlich, dass Johannes monachaslfaioris Mon-
asterii (t c. 1210) ihr Verfasser sei.
Ausg. : ^ ed. Laurent. Bocbelius cui ecdcem Gre-
gorii Turon. Histor. Francorum. Paris. 1610. 8^
— 'ex ms. Paris, (bibl. nat. , fonds St. Victor
n® 732. sec. XIV) ap. Salmon, Recueil de chro-
niques de Touraine. 1854. p. 292-317; cf. pref.
p. Lxxxvn-ov.
Narratio de conflictu LaupensL 1339.
1340.
Handsckr.: Bern. Stadtb. n* 452. chart. sec.
XV. 4«.
Ausg.: ^unt.d. Tä.: Narratio proelii Lau-
pensis t« Schweizerischer Geschichtsforscher, n.
1817. p. 37. 54. — »ap. Böhmer, Fontes IV. p.
6-16. — ' unt. d. Tit.: Conflictus Laupensis (äs
Beilage II xu C. Justinger {s. rf.), Die Berner -
Chronik, hrsgb. von G. Studer. Bern 1870. —
* Bruchstücke ap. Sinner, Catalogus mss. Ber-
nensium. 11. 1770. p. 96-107.
Erl.'Sekr. ; Bloesch, E., Rndolf von Erlach beiLanpen.
Eine Antwort [an StOrler]. Bern 1890. gr.Bfi. 45pag.
80 <^
Huber, Al^ ap. Böhmer 1. c. ]>. ix-xi.
Kitt, H., Ein späterer Zusatz in der Narratio de c.
Laup. in Anzeiger f. schweizerische Geschichte. I.
ZUiich 1870. p. 26.
Lorenz, Deutschlands Qeschichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 84.
Studer, G., Quellen dos Laupener Krieges tn Archiv
. dos histor. Vereins von Born. Jahj^. IV. HeftS. p. 17.
Stürler, M.V., Dor Laupenkrieg 13B9 und 1340. Kri-
tische Beleuchtung derlradition als Beitrag z. Läute-
rung der älteren Bernergeschichte. Born 1^. 8°. 8^
pag. Jk 1.80.
Narratio de consecratione monasterii
s. Michaelis, vid. Chronicon S. Michaelis
Lüneburg. Append.
Narratio de eiectione abbatis Sorici-
nensis.
Ausg. : ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi I. p. 1 24.
Narratio de eiectione Lotharii in regem
Romanorum, vid. Electio Lotharii.
Narratio de episcopatu Curoniensi eius-
que origine Danica cc. 1250 = Notae de
episcopatu.
Narratio de Ezone comite = Actus Brun-
wilar. monast. fundatorum.
Narratio de forma et modo electionis
factae de domino nostro papa Martine Y
in concilio Constantiensi (1418) auctore
anonymo.
NARRATK) M FRIDERICI IH — NARRATIO DE MORTE
803
Atisg.: *ap. Baluze, MisceÜ. /VTI- p. 90-96.
— ^wiederh. cum var. lectt. an. Mansi, Concil.
XXVm. 1785. p. 889-892.
Erl.-Sdir.: Qaetif et Echard, Script, ord. Pned. I.
p. 760.
Narratio de Friderici III imp. in Italiam
profectione votiva a. 1468 suscepta, e libro
ceremoniali desumpta.
Ausg.: ap. Freher, Rer. Germ. scr. ed. Struve
m. p. 19. 20.
Vgl. Piccolomini, Jac.
Narratio de liindatlone, vgl auch
De fandatione.
Fandatio.
Libellas de fondatione.
Notitia de fandatione.
Notitiae fnndatioDis.
Relatio de ftindatione.
Narratio de liindatione abbatiae Mira-
torii ord. Cisterciensis in archiepiscopatu
Lugdunensi a. 1131.
Ausg.: *ap. d'Achery, Spicileg. XIII. p. 311
('ed. nov. III. p. 486). — 'ap. öouquet, Rec.
XIV. p. 401-403.
Narratio de fundatione (955) et restau-
ratione (1277) monasterii s. Michaelis in
Lüneburch.
Ausg. : * ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. 11. p. 380.
— 'ap. Wedeldnd, Noten zu einigen Geschicht-
schr. des Mittelalters III. p. 208-215.
Erl.-Sehr: Gebhardi, Kurze Gesch. des Klosters St.
Michaelis in LünebuK. Celle 1868. 8P. Jk 1.50.
Vgl. Chronicon mon. s. Mich, in Lün.
Narratio de liindatione monasterii Ebe-
racensis=Fimdatio monasterüEberacensis.
Narratio de liindatione quarund. eccles.
= Libellus de fund. q. ecclesiarum.
Narratio de Godescalci vlsionibus =
Visio Godeschalci.
Narratio de Groninge, de Thrente et de
Covordia (cca. 1230) = Gesta episcoporum
Traiectensium.
Narratio de illatis Amoldo inquisitori
iniuriis , vid. Guilelmus Pelissus. Ausg. n® 3.
Narratio de imperatoribus domus Ya-
lentinianae et Theodosianae.
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. n» 1791-1794.
saec. X. fol. 99^ — Madrid, Univ.-Bibl. nM34.
sec. Xin. fol. 33.
Ausg. : ed. Th. Momnisen in Mon. Germ. bist.
Auct. antiq. IX. 1892. p. 629. 630.
Narratio de instaurato Lactorensi epi-
scopatu per Hugonem Candidum aposto-
licae sedis legatum a® 1068.
Ausg.: *ap. Labbe, Concil. IX. p. 1196. —
^tciederh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 28.
Narratio de interitu illustr. ducis Oppo-
liensis Nicolai a. 1497 ab oculato teste
descripta.
Ausg.: nach 3 Abschriften hrsgb. von Frz.
Wächter in Scr. rer. Siles. XII. p. 135-138; cf.
p. zx.
Sri.' Sehr.: Zeitschrift des Vereins fOr schlesische
Geschichte. XX. p. 266-259 («in UOem. Gedieht auf
du Einriehiung des Harxogs). Vgl. XXÜ. p. 296.
Narratio de übertäte ecclesiae Faba-
riensis (Pfäffers) — 1116.
Handsehr.: St Gallen, fol. 33. saec. XY.
in libro aureo s. Mar. Fab.
Ausg. : ed. Bethmann ap. Pertz , Mon. scr. XII.
p. 410-414.
Narratio de martyribus legionis The-
baicae = Fassio s. Mauritii et sociorum*
Narratio de monasterii Malleacensis
devastatione facta a Gaufrido de Lezi-
niaco, scripta circa a. 1230 ab anonyme
eiusdem loci monacho, qui turbis ilüs
praesens interfiiit; cum diplomate Gre-
gorii IV papae de compositione litis ac
controversiae iUius inter Malleacensem
abbatem et Ganfridum Leziniacensem , do-
minum Volventi et Maireventi, dato Spo-
leti Kai. Mai. a. 1232.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova ü. p. 238-248.
EH.- Sehr.: Histoire Utt6raire de la Fnmce. XXI.
1847. p. 686.
Vgl. Chronicon Malleacense.
Petras Malleacensis.
Narratio de monasterio s. Michaelis
apud Slesvicum et de fundatione mon-
asterii Aureae Insulae 1192.
Geschrieben 1289.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783.
p. 380-383.
Vgl. Fiindatio monasterii Gnldholmensis.
Narratio de morte Bemardi Septima-
niae ducis a. 844.
Scheint nnecht zu sein. — , Anctor est Odo Ariberti.'
Bouquet.
Ausg.: ap. Bouquet,. Rec. VII. p. 286. 287 ex
Borelli Antiquit. Castrensibus repetita. Cf. praef.
ad VII. p. xin.
Narratio de morte Clementis VII pp.,
vid. Vita Clementis Yil.
Narratio de morte Ottonis IV imp. (f
1215).
Au^g.: ap. Martene, Thesaur. anecd. IH. p.
1373-1378. Ygi Narratio de t«6tamento.
Narratio de morte Wemeri episcopi
Plocensis (f post 1165).
Der erste Herausgeber schreibt die Antorschaft dem
Johannes decanas Plocensis za, was indessen frag-
lich erscheint.
Handsehr. : Wars ch au, Bibl. Zamoysc. n^557.
sec. XV.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Mors et miraculab.Ver-
neri episc.Ploe. auctore Johanne dec.Ploc.ed. Woj.
K^trzyhski in Mon. Polen, bist. IV. 1884. p. 750-
754; ef. p. 748. — ''Bruchstück ed. M. Perlbach
ap. Pertz, Mon. scr. XXIX. 1892. p. 518-520.
51*
804
NARRATIO DE NORMANNORÜM — NARRATIO DE VITA
Narratio de Normannorum gestis circa
Parisiacam urbem tempore Caroli Calvi
= Vita s. Germani episc. Paris. Mira-
cula: fragmentum.
Narratio de occupatione Gotlandiae per
ordinem Teutonicum a. 1398.
Abgefasst 1401. Deutsch geschrieben.
Ausg. : ed. Anneratedt ap. Fant, Scr.rer. Svecic.
in. sect. 1. 1876. p. 300-303.
Narratio de origine monasterii Mariae
Fontis (1190).
Ausg.: ap. Leibnit, Scr. rer. Brunsv. II. p.
431. 432.
Narratio de origine monasterii Montis
s. Mariae monialium ord. s. Aug. prope
Helmstede (1176).
Handsekr,: Wolfen büttel, mbr. sec. XTV.
4^ 4. 3. Ms. Aug. — Chart. 82. 9. Ms. Aug. fol.
Ausg.: ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. 11. p.
426. 427.
Narratio de prima inliabitatione mon-
asterii ad s. Blasium = Liber constru-
ctionis mon. ad s. Blasium.
Narratio de primordiis ordinis Theu-
tonici a. 1198.
Zwischen 1204—1211 von einem deutschen Ordens-
brnder in Accon verfiftsst.
Handsekr.: Rom, Vatic. N. 263 a dar. Mont-
faucon n« 2344. sec. XIII. XIV (Christ, reg. n°
163. fol. 11^-15').
Ausg. : * als Anonymi Exordium ordinis Teu-
tonici ap. B. Dudik, Des hohen deutschen Ritter-
ordens Münzsammlung in Wien. 1858. p. 38-40.
— * wiederk. ed. Toeppen in Scr. rer. Pruss. I.
p. 220-225. — 'Bruchstück in Haymari Mon-
achi De expugn. Accone lib. ed. Riani Lugduni
1866. p. 65. 66. — * atis der Handsekr. ap. M.
Perlbach, Die Statuten des Deutschen Ordens.
Halle a. S. 1890. gr. 4^ p. 159. 160.
Erl.-Schr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. n. 1887. p. 208.
Perlbach, M., Ueber die Narratio de primordiis ord.
Iheuton. in Forschungen zur deutschen Ooschichte.
XIII. Göttingen 1873. p. 387-392.
Wattonbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p.2ö6; 6. Aufl. II. 1894. p.285.
Vgl. Origo et Initium.
Narratio de proelio inter Fridericum
Pulchrum et Liidovicum Bavarum habito
a. 1322 ad Amphing, auctore anonymo.
Die Erzählung ist deutsch.
Handsekr.: Kloster Neuburg, Stiftsbibl.
Chart, sec. XVI. fol. n»691. — Wien, Hofbibl.
— München, k. Bibl. XV. saec.
Ausg.: ^ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 1000-
1003. — *ap. Rauch, Scr. rer. Austr. 11. p. 309-
312. — »ap. Böhmer, Fontes I. p. 161-166.
Erl.'Schr.: Archiv für Kunde Österreich. Goschichts-
quollen. IX. 1863. p. 362-305.
Beschreibung des Treffens bei Empfingen ap, Finauer,
Bibl. Bavarica. 1767. p. 26-35.
Notizen z. Ampfinger Schlacht in Hormayrs Taschen-
buch. 1837. p. 171,
Schlacht^ Die, um d. röm. Beich bei Mühldorf und
Ampfing in Hormayrs Archiv 1S23. p. 225.
Schlacht, Die, um d.rOm.Beidi bei Ampfing q. Mühl-
dorf tn Hormayrs Taschenbuch. 1690. p. 462-486.
Weissagangen, Einige, überd. Schlacht b« Mähl-
dorf und Ampfing in Honnayrs Taschenbuch. 1850.
p. 269.
Narratio de rebus gestie Alberti ex
ducibus Brunsv. = Gesta Alberti II episc.
Halberstad.
Narratio de rebus gestis archiepisco-
pomm Moguntinorum. 1138 — 1410.
Handsekr.: versehollen.
Ausg.: ^einzelne auf den Rheingau bexiig-
liehe Stücke ap. Bodmlmn, Rheingauische Alter-
thümer p. 160 if. — ^ioiederh. ap. Böhmer, Fontes
IV. p. 363 -367; ö/". p. XLm
Narratio de rebus in Belle sacro gestis,
vid. Oliverus scholasticus: Historia Da-
miat B.
Narratio de reliquiis in monasterium
Scafhusense a. 1125 translatis.
Handsekr.: Schaffhausen, Ministerialbibl.
n*^ 10. mbr. sec. Xu.
Ausg.: * ed. J. J. Schenkel in Beiträge zur
vaterl. Geschichte. Hrsgb. vom bist.- antiq. Verein
des Kantons Schaffhausen. Heft 2. ibid. 1866.
gr. 8^ p. 43-56. — ^unt.d. Tit.: Uebertra-
gung von Reliquien des h. Kreuzes . . . aus Trier
nach Allerheiligen hrsgb. von F. L. Baumann in
Quellen zur Schweizer Geschichte. III. 1. 1883.
p. 146-157. — ^wiederk. ed. Holder -Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 954-959.
üebers.: deutsch: hrsgb. von J. J. Schenkel
1. c. p. 56-72.
Erl.-Schr. : Baumann , F.L., Das Kloster Allerheiligen
in Schaffhausen in Quellen zur Schweizer Geschichte,
ni. l.p. 1-191.'
Vgl. Notae S. Salvatoris Scafh.
Narratio de restauratione monasterii
s. Fidis in Schlettstadt
Ausg.: ex cod. saec. XIH ap. Dorlan, Notices
historiques sur l'Alsace. I. Colmar 1843. p. 48-53.
Narratio de testamento et morte Ot-
tonis IV imp. (f 1215).
Gleichzeitig.
Ausg. : in Origines Guelf . ITT. p. 840.
Vgl. Narratio de morte Ottonis.
Narratio de uxore Aernulfi ab Ella rege
Deironim [in Northumbria] violata. 567.
Handsekr.: Cambridge, Corp. Christi Coli.
n<> 139. 19. sec. XHI.
Ausg. : * in Monum. Britann. histor. in a foot-
note as an illustration of tke Story of Buern
the Bucecarle. — * ed. bv Charl. Trice Martin
ad caleem Gaimari Lestorie desEngles. I. 1888.
p. 328-338; cf. preface p. xlvu.
Narratio de venerabilibus palatinis
Eheni Ehrenfrido etc. = Actus Brunwi-
larensis monasterii fiindatorum.
Narratio de vita et rebus gestis Demi-
norum de Arckel = Anonymus de vita
et rebus gestis.
NARRATIO ERECnONIS — NARRATIO SCRIPTORIS
805
Narratio erectionis ecclesiae Magdebar-
gensds in archiepiscopalem.
Ausg.: ^ ed. H. Meibom ad caicem Widukindi
Anna). Francof. 1621. foi. p. 108-112. — • ap.
Meibom, Scr. rer. Germ. I. p. 731-733. — *mit
einem vollständigem Apparat in Leibnitü An-
nales impeni ed. Pertz III. p. 238. — Alia nar-
ratio de eadem fundatione ex Chronioo Magde-
burgensi ms. ap. Meibom 1. c. I. p. 733-735.
ErL-Sdur.: Hont, F. van, De cfaronico Magdebax:g;oD8i.
Dias. BoDnae 1867. Bf^. p. 28-8S.
Lindeck, Die SteUang des Bisthums Halberstadt za
der Gründung des Enbisthnms MagdebuTg. Progr. d.
Domgymn. Halberstadt 1879. 4P.
Wa ttenbach, Dentschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl.
1. 1898. p. 357. not. 1.
Narratio ficta de yictoria Neapolitano-
mm de Sarracenis a. 788 habita = Victoria
Neapolitanorum ficta,
Narratio liindationis ecclesiae s.Bartho-
lomaei aposi in Alniensi pago sub Ayensi
prioratu.
Ausg, : ^ ap. d'Achery, Spicileg. XI. p. 334 ('ed.
nov. in. p. 601). — ■ ap. Boaquet, Recueil XIV.
p. 361 fragm.
Narratio genealogica posterorum s. Leo-
poldi Austriae marchionis, auctore ano-
nym© coenobita S. Crucis. 1096 — 1261.
Ausg.: * ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 574-
576. — • ganx aufgenommen von AVattenbach
in Annales Austriae. Continuatio Qaustroneob.
I» ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 610-612.
Narratio liistorica de origine gentis Da-
norum auctore Erico rege = Annales Ry-
enses.
Narratio historica de rebus Ultraiecti-
liis et imprimis de belle cum Covordensi-
biis etc. olim gesto auctoris incerti. 1138
— 1233 « Oesta episcoporum Traiecten-
sium.
Narratio historica de sublata clericis
Flandriae testamenta condendi facultate.
Ausg.: *ap. Labbe, Concil. X. p.478. — *trt«-
derh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 74-76.
Narratio incendii , quo Gemblacense etc.,
vid, Guibertus abb. Gemblac.
Narratio incerti scriptoris, vid. Incerti
scriptoris narratio.
Narratio litis inter Christophorum I re-
gem Daniae et Jacobum Erlandi archi-
episcopum Lundensem. 1256 — 1274.
Ausg. : ^ ex cod. bibl. reg. Hafniensis , coli.
antiq. n® 2514 ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V.
1783. p. 583-614. — * excerpta a. 1254—1257
ed. Waitz ap. Pertz , Mon. scr. XXIX. 1892. p.
244-246.
ErU'Sdtr.: Palndan-Mfiller, C, Konf?£ric Olipping
OS den romerste Knrie i Kongens Strid med jEr-
kebiskop Jacob Erlandseii tn Vidensk. Selskabs Skrif-
ter. V. BiBkke. Hist. og phü. Afd. 4do. Bd. VUI.
Ejebenhayn 1872.
Narratio patriarchae Hierosolymitani
coram summo pontifice de statu Terrae
sanctae.
So lautet der Titel der Schrift in der pariser Hs.
Xk>dex Bigotianas nunc bibl. legiae', welche Marimt d
Durand ohne allen Qmnd als Liber nim Historiae
or. Jacobi de Yitriaco erklftrt haben. Ebenso wenig
führt diese Benennung mit Recht das bei Bongars^ Gesta
p. 1125-1145 abRodmokte Schriftstück, bezüglich dessen
Zameke in Berichte der k. Sachs. Gesellsch. d. Wissensch.
1875. p. 138 ff. nachgewiesen hat , dass es nichts als eine
Compilation ans der Deaerijatio reaum Agarenorum n. Olwerii
Hi8ioria Damiai. sei. £s muss aber noch bemerkt werden,
dass beide fttlschlich als Lü^r III. Jaeobi de Viir. aasge-
gebene Schriften keineswegs blos veränderte Abfassungen
gleichen Inhalts , sondern zwei ron einander unabhängige
Compilationen sind. Der liber lU. bei Bongars gibt nur
einen Theil der sogen. Deaermtio tig. Agar, oder richtiger
Dtaerv]^ Terrae eanciae des Patriarchen von Jerusalem u.
verbindet damit ein grosses Stück von Oüoerii Hiat. Dam.
c^ 1 - 27 (Eccard p. 1898 - 1423). Die Narratio pairiarckae
Ibrigens auch ap. ~"
Specol. histor. lib. 81. cap. 54-5)3 vorkommt) bei Mairtene
Sier. (welche übrigens auch ap. Vincentium Bellovac,
c. 1-18 gibt die Descriptio Terrae sanctae wMaiändig u.
fügt dazu die kurze Qesch. der Kreuzzüge seit Gottfried
von Bouillon bis 1217 (c. 19-251, womit die Brwia hi-
ttoria Terrae eanetae bei Eccard II. p. 1849-54 wOrtlich
übereinstimmt.
Vgl. Jacobus de Yitriaco.
Narratio persecutionis ecclesiae Nini-
Vensis. Geschrieben zwischen 1185—1200.
Ausg. : ^ed. Miraeus, Opera diplomai. I. p. 542.
— ^wtederh. ap. Pertz , Mon. scr. XXV. p. 554-556.
Narratio proelii Laupensis « Narratio
de conQictu Laupensi.
Narratio quaedam de processu contra
fratres Minores qualiter expulsi erant de
viUa S. Edmundi. 1256 — 1263.
Au^g. : ^ ap. Dugdale, Monastlcon Anglicanum.
in. p. 162, nach einem schlechten Mpt. — *ex
cod. London. (Mus. Brit. Harl. 638) ed. Thom. Ar-
nold in Memorials of St. Edmunds abbey. II.
1892. p. 263-270. — Processus executorum in
re expulsionis fratrum Minorum ibid. p. 271-285.
— • abgekürzt ap. Battely, Antiquitates S. Ed-
mundi. Oxonii 1745. p. 102-105.
Narratio quomodo regnum Francorum
a Caroä M. familia ad Hugonem Capetum
translatum sit
Ausg.: ap. d'Achery, Spicileg. ed. 2'. IL p.493.
Narratio rerum in monasterio s. Man-
sueti Tullensis gestarum, 1060 — 1126,
auctore monacho anonyme S. Mansueti.
Ausg.: ^der erstere Theil ap. Calmet, Hist.
de Lorraine. Ed. 2. V. preuv. p. cun. — * Ex-
cerpte hieraus in Gallia cbristiana XIII. p. 1086.
— ^Eoccerpte u. d. letztere Theil in AA. SS. Bell.
3. Sepi I. p. 631 sq. 656 sq. — * toiederh. ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 932-934.
Narratio scriptoris anonymi de morte
Caroli ducis Burgundiae a® 1476.
Ausg. : publ. (d'apres un ms. de l'abbaye d'Aver-
bode) par Kervyn de Lettenhove in Chroniques
relat. ä Thist. de la Belgique sous la domination
des ducs de Bourgogne. (Ü.) 1876. p. 480-490.
806
NARRATIO VETUS — NAUQERIÜS
Narratio vetus de ducis Magni iunioris
vidgo Torquati fatis, dialecto Saxonica.
Ausg.: ap. Leibnit, Scr. rer. Braosv. III. p.
219-221.
Narratio vetus de fimdatione monasterii
Luccensis a. 1163.
Ausg. : ap. Leibnit. , Scr. rer. Bnmsv. m. p.
690-693.
Narratiuncula de fandatione coenobii
s. Crucis apud BmnsTic. 1230.
Ausg. : ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. II. p.469.
Narratiuncula de fandatione Scheftla-
riensi = De fimdatione SchefÜariensi.
Narratiuncula de Boberto I comite Flan-
drens!.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XIV. p. .592.
Narratiuncula quaedam ex veteri chro-
nico de captione urbis Paventinae a. 740
per Eliprandum regem Longobardonim.
Ausg.: ap. Mittarelli, Ad Muratorii Scr. rer.
Ital. accessiones p. 368-371.
Narrative of the proceedings against
dame Alice Kyteler, prosecuted for sor-
cery in 1324 by Richard de Ledrede,
bishop of Ossory in Ireland.
Ausg. : edited by Thom. Wright. London, Cam-
den Society 1843. kl. 4*. (n® xxiv).
Narratives of the arrival of Louis de
Bruges, seigneur de la Gruthuyse, in Eng-
land, and of bis creation as Earl of Win-
chester in 1472.
Ausg. : in Archaeologia. XXVI. p. 265 - 286.
Narratives of the expulsion of the Eng-
lish from Normandy. 1449 — 1450:
1^ Robertos BlondelH De reductione Norman-
niae,
2° Le recouvrement de Normendie , par Berry,
herault du Roy,
3*^ Conferences between the Ambassadoi's of
France and England.
Ausg. : edited from ms. in the imper. library
at Paris by Joseph Stevenson. Ijondon 1863. gr.
8° (= Rerum Brit. med. aevi scr. n® 32).
Naso (Muaduuinus, Modoinus), episco-
pus Angustodunensis, poeta in aula Caroli
M. imperatoris (f 840) : Ecloga ad Caro-
lum M. Zwischen 804—814 geschrieben.
Handschr. : London, Brit. Mus. Addition, mss.
11034. sec. IX. X. fol. 36'-40. — Darmstadt,
fragmentarisch.
Ausg.: ed. E. Dümmler * in Zeitschrift für
deutsches Alterthum, hrsgb. von Steinmever.
XVIIL 1876. p. 58-67. 280; — «in Mon. Germ,
bist. Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p. 384-391;
cf. AMenda ibid. II. p. 693; — ^ wesentlich be-
rief Uigt in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XI. 1886. p. 81-91; ef. Einleit. p. 77-81.
Naoo: Bescriptum ad Theodulfom epi-
scopum Aurelianensem in exilio moran-
tem: , Ludere nemo potest'.
Ausg.: ed. E. Dümmler in Mon. Germ, bist
Poetae lat asvi Carol. I. p. 569-573.
Erl.'Sehr.: Dümmler, £., tn Neues Aidiiv d. Ges. f.
ft. d. Gesch. IV. 1879. p. 142. 576.
Ebert. Adf., Ailgem. Geschichte der Litentar des
Mittelalters U. p. 64-68.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
1. 1885. p. 147. 263; II. p.482 (6.Anfl. f. 1893. p.l66).
Natalibus, vid. Petrus de Natalibus.
NaucleniS, Johannes (eigentlich Joh. Ver-
geriy Verge7ihans, Kanzler in Tübingen,
f 1510): Chronicon universale ab 0. C.
— 1500.
Rühmlicher Sammlerflelss nicht abzusprechen, sehr
wichtig für d. 14. n. 15. Jahrh.
Ausg.: unt. dem Tit.: Memorabiüum omnis
aetatis et omnium gentium chronici oommentarii
a Joa. Nauclero.... digesti in annum salutis 1500
Complevit opus F. NicoI.Basellius Hirsaugien-
sis annis 1 4 ad löOO additis etc. £x Tubinga Sue-
viae urbe (1516.) 2 in 1 vol. fol. — A Nauclerus'
Chronik allein * Ck)loni» 1579. fol. — ^ibid. 1614.
fol. — ^ibid. 1675. foL — Bmit BaseUius' Fort-
setzung und cum append. nova... a. 1515 — 1544
curante Cunr. Tigemanno etc. Colouiae 1544. 2 in
1 vol. fol. — C ohne BaseUius' Fortsatz., aber
mit Fortsetx. des Laurentius Surius von 1500
— 1564 ^ Coloniae 1564. 2 in 1 vol. fol. — « ibid.
1568. 2 in 1 vol. fol. — * ibid. 1603. 2 vol. fol. —
[Surius* Fortsetx. bis 1567 ergänxi erschien be-
sonders CJoloniae 1567. %^\ — bis 1574 weiter-
geführt und tnit der Fortsetx. Michaels ab
Isselt von 1506 — 1586 (Coloniae 1586. 8^ be-
reits separat veröflfentliclit) Coloniae 1602. 8®.]
— Epitomen chronici huius ed. Nie. Ambsdorf.
1534. 8^» u. 1545. 4^
Erl'Sckr.: Bock, Oesch. der Universität Tübingen.
Tübingen 1774. 9f>. p. 40.
Joachim, E., Johannes Nanclems n. seine Chronik.
Diss. GöUingen 1874. 8^. 70pag.
KOnig, D., Znr Qnellenkritik des Nanclems in For-
schungen z. deutschen Goschichte. XVIU. OötUngon
1878. p. 49-88.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aofl. I.
1886. p. 44. 54. 67. 75.
Moll, Heinr., Johannes Vergenhanns, ein biographi-
scher Yersuch. Tübingen 1864. 8^.
Müller, Herrn., Nicht Melanchthon , sondern Nikolans
Basellius [ein Hirsaner Mönch] Urheber der Inter-
polationen in der Chronograpnie des Nauklerus in
Forschungen z. d. Gesch. XllU. 1883. p. 595-600.
: K. E. Herrn., Quellen , welche Abt Tritheim im
2. Theilo seiner Hirsaner Annalen benutzt hat. Halle
a. S. 1879. 80. p. 22-27.
S tei f f , Earl , Der erste Buchdruck in Tübingen (1498
— 1534). Tübingen 1881. gr. S«. p. 128-131. n0 84:
p. 210. n« 13.
Naufragium Arabum a. 902.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. lH. p. 548. 549.
Naugerius, Andreas, patric. Yenetus
(flor. 1498): Historia Veneta italico ser-
mone scripta ab origine urbis usque ad
a.!l498 (Storia della repubblica Veneziana).
Handschr.: Wien, k. Hofb. cod. XXXVI. n®
6211. sec. XVI. Chart. 4^
NAÜSTADT — NECBOLOGIÜM ADRIENSE
807
Ausg.: primum ap. Moratori, Sor. rer. Ital.
XXIII. p. 923-1216.
Naustadt, Georg, gen. von Dresden:
Aufzeichnungen von 1462 — 1469.
Ausg. : aus breslauer Bfe. (Un.-Bibl. IV. Q. 81.
fol. 123) hrsgb. von Alw. Schultz in Zeitschrift
des Vereins f. schles. Gesch. XI. p. 212.
Navagiero = Naugerius.
Navigatio ex Dania per mare occiden-
tale orientem versus c. 1270.
Ausg,: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. p. 622.
623.
Nazarius rhetor (flor. 321): Panegyricus
Gonstantino Magno dictus.
Ausg,: ^ap. W. Jaeger, Panegyrici veteres.
I. Norimberg. 1779. 8^ — 'ap. Migne, Patrolog.
lat VIII. p. 581-608. — • ap. Aem. Baehrens, Xfi
panegyrici latini. Lipsiae 1874. 8^ p. 213-244.
Nebrixa, Ant di, vid. Pulgar, Hemando
da: Chronica.
Necrologium.
Erl.-Sdir.: Baamann, Fr. L., Bericht über Bohwä-
bische Todtenbücher in Neaes Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. \11. 1882. d. 21-41.
: Ueber die Todtenbücher der Bisthümer Angs-
borg , Constanz n. Cor ibid. XIU. 1888. p. 411- 429.
: Üeber Todtonbücher der Bisthümer Cor o. Con-
stanz ibid. Vni. 1883. p. 427-447.
G o n tz e n , Die Oeschichtschreiber der sftchs. Eaiser-
zeit p. 100.
Ebner, A., Die XlGsterlichen Gebetsverbrüderongen
bis zum Ausgange des karolingischen Zeitalters.
Begensbnrg 1890. 8P. p. 130-154.
Garns, P., Nekrologien würtembei^soher HKnner-
klöster m (Tübinger) Theolog. Qnartalschrift. Jahrg.
1879.
Herzberg-Frinkel, S., Ueber die necrologischen
Qaellen der Di&cesen Salzburg a. Passan in Neues
Archiv «to. XIII. 1888. p. 271-304.
Hirsch, Karl, Ueber Diptychen, Xecrologien, Mar-
tyrologien n. Verbrüderongsbücher im Mittelalter mit
besonderer Rücksicht anf dieKronlAnderOesterreichs.
iProgr.d. Oynuumunu.) Graz 1866. 4<*. Npag. — Be-
richtigungen u. Ergänzungen daxu m Allgem. Literat-
Zeitung. 1866. p.65.
Hoheneicher, Ueber necrologia mPertz' Archiv V.
p. 566.
Loserth, Job., Kleine steiermArkische Nekrologien n.
nekrologische Notizen in Beitrage z. Kunde steier-
mArkischer Geschichtsqnellen. XXVI. p. 8 - 21.
Ho Uni er, Aug., Les obituaires fran9ais an moyen-
äge. Paris 1890. 8". IT. 354 vag. 1 h. Ce mimaim
comprend p. 157- 281 in 660 vß uns exeUlenie biblio-
grajpim det obü. franp., imprimSt ou mamucrita.
Norrenberg, Ueber rheinische Todtenbücher ri9 ge-
druckte u. 23 ungedruckte] «n Pastoralblatt. Hrsgb.
von Kreutzwald. Jahrg. XXTV. Köln 1890. n» 6.
Piper, Ferd., Die Kcuendarien u. Maityrologien der
Angelsachsen , sowie das Martyrologium u. der Com-
Sntns des Herrad v. Landsperg. Nebst Annalen der
ahre 1869 u. 1860. Berlin 1862. gr. 8^. Jk 3.
Bonleaux des morts du IX« au XV« sidcle. Be-
cueÜlis et publi6s pour la Sociöte de l'histoire de
France par Leopold DeUsle. Paris 1866. gr. 8^. VI.
549 pag.
Schweitzer, C. A., Vollstftndiger Auszug aus den
▼orzOglichsten Calendarien des ehemaligen Fürsten-
thuras Bambeig in VII. Bericht des histor. Vereins
zu Bamberg. Bamberg 1844. 8^. p. 67-319. Naek-
ahmenawtrt. Öitbt Au8xiSp9 au» vier Calendarien des
DemaUfU xu Bamberg y ms Klosters Miehelsbetf , des
ChorhemnaHfls 8. Gangolph^ des Chorhetrensttfts S.
Jäoob, des Klosters Banx, des Klosters Lanafuim, des
KhsUrs NtunJkirchen tm Brand, des Chornerrenstifts
Mt S. Mariin in fbrehhetm.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtequelien. 6. Anfl.
1. 1886. p. 61 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 63 ; Verzeichniss voll-
ständig oder im Auszag gedruckter Necrologien p. 437
- 460 , nach Ländern u. Bistkumem geordnet.
Wedekind , Noten zu einigen Geschichtschreibem des
deutschen UittelAlters. I. Hambargl821. p. 307-339.
Leknreu^.
Wegele, Fix. X., Zurliterator und Kritik der frän-
kischen Necrologien. Nördlingen , Beck 1864. gr. 8^.
XI. 75 pag. Jk 1.60. (Inhalt: Einleit. — Necrologium
Swarzahense. Beilage. — Necrologium S. Stephani
"Wirceburg. — Anhang. (Auszug aus d. Kloster Heiden-
felder Necrologium.)
"W harten, Anglia sacra. I. praefat. p. XXI.
Zahn, Josef, Steierische fjLoerpte aus baierischen
[d. i. aus einem Tegemseeer (München , Hof b. Cbm. 6)
und einem ans St. Nicola bei Passau] Necrologien
in Beiträge zur Kunde steiermärkischer Geschicmts-
quellen. Jahrg. HI. Graz 1866. p. 84-93.
: Zur Literatur der Todtenroteln ibid. XIV. 1877.
p. 112-117.
Zappert,G., Ueber sogenannte Verbrüderungsbücher
u. Necrologien im Uittolalter in Sitzungsberichte der
k. Akademie zu Wien. X.p. 417-463; XI. p. 5-42
(OMO* besonders abgedrvekt Wien 1853. eP. 85 pag.).
Necrologium von Aachen = Kecrolo-
gium Aquense.
Necrologium von Aarau, c. 1350.
Atutg. : unt. d, Tit. : Bas Jahrzeitbuch derLeut-
kirche von Aarau. Hrsgb. von J. Hunziker. Aarau
1872. gr. 8° {aiM Argovia. Jahresschrift d. histor.
Gesellsch. des Eantoos Argau. VI).
Necrologium Aberdonensis (Aberdem)
ecclesiae.
Ausg.: publication of the Maitland Club, Vol.
63. 1845: Registr. episc. Aberdon. U. p. 1 et p.207-
221. — Necrologium Aberdonensis con-
ventuB ord. fr. Minorum [Handschr.: Aber-
deen, Ün.-Bibl. sec. XVI. 4*^] ^in Miscellany of
the Spalding Club. I. Aberdeen 1841. 4°. — «ed.
Rieh. Howlett in Monumenta Franciscana. IL
1882. p. 123-140.
Necrologium de Abundantia » Necro-
logium b. Mariae de Abundantia.
Necrologium Adelbergenee ord. Prae-
monstr. dioec. Constant, c. 1180 fundatum.
Ausg. : nonnisi fracmenta ed. Fr. L. Baumann
in Mon. Germ, bist Necrol. I. 1888. p. 143. 144.
Necrologium Admontense (Admont),
Handschr, : A d m o n t , Stiftsb. mbr. sec. XI. fol.
Ausg. : ^ excerpta aus 2 verschiedenen ap. Pez,
Scr. rer. Austr. IL p. 198-210. — Beide sind am
27. April 1865 beim Brande des Klosters unter-
gegangen. Hiervon unterscheiden sieh: • Bie
[beiden] ältesten Todtenbücher des Bene-
dictinerstiftes Admont in Steiermark mitgetheilt
von Godfr. Edm. Friess in Archiv für österr. Ge-
schichte. LXVI. Hälfte 2. Wien 1885. p. 326-
473; Register p. 474-506; cf. Einleit. p. 317-325.
— * Ein anderes unt. d. Uebersehr.: Auszüge
aus bisher ungedruckten Necrologien der Bene-
diktinerklöster St. Peter in Salzburg u. Admont
in Steiermark, hrsgb. von Andr. v. Meiller in Ar-
chiv für Kunde österr. Geschichisquellen. XIX.
Wien 1858. p. 407-410. — *ed.Herzberg-Fränkel
in Mon. Germ. bist. Necrol. ü. p. 281-309.
Necrologium Adrienee (Atri) —1573,
descriptum et recognitum ex autographo.
808
NECJROLOGIÜM ALBIGENSIS — NECROLOGIUM ARGENTINENSE
Ausg.: ap. Bindi, Monunienti storici degli
Abruzzi. 1889. 4^ p. 215-284.
Necrologium Albigensis (AUn) ecclesiae
cathedralis. Saec. XIV. XV.
Ausg. : einige Auszüge ap. Compayre , l^tades
historiques et documents inedits sor TAlbigeois.
1841. 4^ p. 283. 284.
Necrologium Altahae inf. (Nieder-Alt-
aich a. d, Donau, Dioec. Passau) seit Al-
tahensis monasterii s. Mauricii ord. s. Ben.
Handaehr,: Jena, cod. Bosian. n^ 1. sec. XII.
4«. Cy. Pertz' Archiv XI. 508. 509. Benutzt von
JafFe ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 351. — Eine
andere in Wien, cf. Archiv X. 488. — Nomina
fratrum de Altaha in Mon. Genn. hist. Necrol. IL
p. 51. n** 21 ; libr. confratem. p. 184-186. — No-
mina monachorum Altahen8.997 — 1280 ap. Pertz
1. c. XVII. p. 368. 369.
Necrologium Altahae superioris (Ofrer-
ÄÜaich unterhalb Straubing a. d. Donau)
monasterii ord. s. Ben. 1101 — 1400.
Handsehr,: Wien, Hofbibl. lus canon. n®90;
jetzt n« 2182 (olimTheol.494). mbr.sec.XII. kl.fol.
Ausg. : * hrsgb. von Theod. Wiedemann in Ar-
chiv ftir KundQ österr. Geschichtsquellen. XXVI.
1861. p. 313-354 (auch besonders abgedr. Wien
1862. gr. 8^). Unbrauchbar. Qf. Literar. Central
blatt. Leipzig 1863. Sp. 174-176; Wattenbach,
Deutschlands Geschichtsquellen. 2. Aufl. p. 533.
— * Auszug ap. Böhmer, Fontes IV. p. 572-576;
cf. p. Lxn. — Ein jüngeres Necrolog in Mon.
Boica. XII. p. 278-302.
Necrologium Altenbiesanum. Saec. XIV.
dimid. 1.
Ausg.: Bruchstücke * ap. Bachern, Versuch
einer Chronologie der Hochmeister des teutschen
Ordens. Münster 1802. 4**. p. 21 ; — * in Script,
rer. Pruss. II. p. 41. not. 3; — * ap. Fant, Script,
rer. Suecic. III. 1. p. 330.
Necrologium von Altenzelle ^ Necro-
logium Veterocellense.
Necrologium Ambianeneis ecclesiae
(Amiens)^ dioec, ßemens.
Geschrieben 1253 , fortgesetzt bis ins 14. Jahrh.
Ausg.: aus 3 Hss. des 13., 14. u. 18. Jahrh.
unt. d. Tit. : Necrologe de l'eglise d'Amiens publ.
par l'abbe Roze. Amiens 1885. 8°. 243 pag. 6 fr.
(Extrait des Memoires de ia Soc. des antiquaires
de Picardie. [Ser. HI. Tom. VIU oder] XXVIII.
Amiens 1886. 8°. p. 265-503). — Necrologium
Ooelestinorum Ambianensium (saec. XY, Zu-
sätze saec. XVI, XVII) ap. M. de Beauville, Re-
cueii de documents inedits concernant ia Picar«
die. Lp. 158-164; c/*. p. xvi. — Commemoratio
fratrum , f amiliarium ordinis atque benefactorum
conventus Celestinorum Ambianensis xum Theil
ap. Daire, Histoire d'Amiens 11. p. 298-296.
Necrologium Amelungsbomense {Her-
xogthum Braunschweig, bei Holxminden)
ord. Cisterc.
Handsehr.: Wolfenbüttel, Origin. 1290/91.
Ausg. : hrsgb. von H. Dürre in Zeitschrift des
histor. Vereins für Niedersachsen. Jahrg. 1877.
Hannover 1878. p. 1 flf. — Memorienbuch des
Klosters Amelungsborn hrsgb. von Schmidt in
Jahrbücher des Vereins für meklenb. Geschichte,
hrsgb. von lisch. III. p. 34.
Necrologe d'Amiens = Necrologium
Ambianensis ecclesiae.
Necrologium von Anchin = Necrolo-
gium Aquicinctinum.
Necrologe du prieur6 de Saint -Andre-*
ite-^Aire.
Dieses ist im 17. Jahrh. von J. Bob. Hannedotiche
axui vier Obituarien saec. Xm, Xm— XV, XFV n. XVl
compiürt:
Au^g. : publ. avec des notes par le Cte. Brandt
de Galamez in Le prieure de Saint -A.-1.-A. au
dioe. de Therouanne (Saint -Omer 1885. 8". 15Ü
pag.) p. 62-83 (Separat -Abdruck aus Memoires
des antiquaires de Ia Morinie. XIX).
Necrologium S. Andreae praepositurae
{Sayict Arvdrä an der Traisen in Oester-
reich unter d. Enns). Saec. XIII.
Ausg. : Auszüge ed. A. v. Meiller in Archiv f.
Kunde österr. Geschichtsquellen. XIX. p. 397- 407.
Necrologium S. Andreae Taurinensis,
vid. Necrologium Taurinens.
Necrologium Andreoviensie monasterii
(Andreow, etwa 8 Meilen südwestlich von
Oracau) ord. Cisterc.
Ausg. : unt. d. Tit. : L i b e r mortuorum ed.
"Wojc. K^trzynski in Mon. Polen, hist. V. 1888. p.
772-805;.«/. praef. p. 768-771.
Necrologium Ansbacenee (Ansbach).
Ausg.: ap. Jung, Miscellanea II. p. 63.
Necrologium Antissiodorenee = Necro-
logium Autissiodor.
' Necrologium von Aosta ^ Necrologium
Aügustae Praetoriae.
Necrologium Aquenee {Aachen) eccle-
siae B. Mariae V.
Ausg. : ed. Chr. Quix (f 1844). Aquisgrani 1830.
4*^. Angehängt ist Liber censuum eiusdem eccle-
siae de a. 1320.
Necrologium Aquicinctini {Anchin, dioc.
Cambrai-Arras) monasterii s. Salvatoris
ord. s. Ben.
Ausg.: benutzt in Bethmanns Noten zu An-
nales Aquicinct. ap. Pertz, Mon. scr. XVI. p. 503
-506.
Necrologia Aquileieneia.
Ausg. : Bruchstücke in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. III. p. 135.
Necrologium Argentinense sive Argen-
toratense {Strassburg).
Handsehr.: Donaueschingen n^ 512.
NECROLOGIUM AEGENTOGILENSE — NECROLOGIUM AUGÜSTAE PRAET. 809
Ausg,: ^ in Mones Anzeiger. 1838. p. 9-21.
— • ap. Böhmer, Fontes HI. p. xv. — Ein van
eUm vorhergehenden tersehiedenes, a.801 — 1300
[B£MdsGhr.: Wolfenbüttel, 84. ms. Aug. mbr.
sec. XI. fol.] * ed. Mooyer in Archiv des histor.
Vereins von ünterfranken. XIII. 3. p. 69-91. —
* Auszug ap. Böhmer L c. IV. p.309. 310.— •Fra-
gment ed. Eoppmann in Festgabe für Archivar
"Wehnnann. Hamburg 1879. — Necrol. Argen-
toratense, 1183-1293 * ed. Wilh. Wiegand (aus
der Es. in Melk) unt.d, Tit.: das Melker Seel-
buch der Strassburger Kirche in Zeitschrift für
d. Gesch. des Oberrheins. N. F. III. (der ganzen
Reihe XlII.) 1888. p. 83-103; 192-205; ef. Ein-
leit. p. 77-82. — * trotzdem Äusxüge als bisher
tnMcannt veröffentlicht unt. d. Tit.: Ancien
necrologe de Teglise de Strasbourg, tire des
mss. de Grandidier par J. liblin in Revue d'Al-
sace. XU. p. 244-261. — Memorienbuch des
Frauenhauses hrsgb. von A. Woltmann in Re-
pertorium für Kunstwissenschaft. I. Heft 3 u. 4.
Necrologium Argentogilense.
Ausg. : Auszug ap. MabiUon, AA. SS. o. s.Ben.
saec. ni. 2. p. 364. 365.
Necrologium Arneteinensis abbatiae ord.
Praemonstr. dioec. Trevir.
Ausg.: extractus *ap. Wenck, Hist. Abhand-
lungen. I. p. 138-140; — *ap. Kremer, Origg.
Nassoicae. II. p. 410-412. — • ap. Würdtwein,
Monasticon palatinum V. p. 450. — ^ hesser ap.
Schliephake, Geschichte von Nassau. I. p. 477-
481. — ^vollständig unt. d. Tit.: Das Necrolo-
gium der vonnal. Prämonstrat- Abtei Amstein a.
d. Lahn. Aus dem 13.-18. Jahrh. Mitgetheilt von
Becker. Wiesbaden 1881. Lex.- 8«. VUI. 347 pag.
J(t 9 (besonderer Abdruck aus: "Annalen des Ver-
eins für Nassauische Alterthumskunde und Ge-
schichtsforschung. XVI. p. 29 ff.).
Necrologe d'Arrae «
Necrologium Atrebateneie monasterii s.
Yedasti (St. Vaast in Arras) ord. s. Ben.
691 — 1749.
Yerfasst von Mannis Leföbure (f 1754).
Ausg. : unt. d. Tit. : Necrologe de Tabbaye de
Saint- Vaast d' Arras, publie pour la prem. fois . . .
par van Drival, Arras 1878. 8® {auch in Docu-
menta inedits publ. par TAcad. d' Arras. n** 7).
XXni. 502 pag. y 28 planches.
Necrologium Augeneie ecciesiae.
Ausg.: unt.d. Tit.: Obituarium Ausxug nach
einer Copie Duchesnes ap. Bouquet, Becueil
XXm. p. 449-451.
Necrologium Augiae Divitis (ettam Au-
giae Maioris, Augiae Regalls, Reichenaü)
ord. s. Ben. dioec. Constant vetustissimum.
701 — 1000.
Handschr.: Wien, Hofbibl. Theol. 149, jetzt
1815. mbr. sec. X. 4^
Ausg.: *ap. Donati, De' dittici degli antichi
profani e sagri; coli* append. di alcuni necrol ogj
e calendarj finora non pubblicati. Lucca 1753.
p. 244-256. — • ap. Gerbert, Monumenta veteris
Kturgiae Alemannicae. I. S. Blasii 1777. p. 482-
492. Sorgfältig. — ' compendium ap. Böhmer,
Fontes IV. p. 140 als Kalendarium necrologicum
Augiense; cf, praef. p. xxii. — Eine neue Re^
eension ist Necrologium Augiae Div. [an-
gelegt 912; Handschr.: Kloster Kh ein au (jetxt
Zürich, öfifentl. Bibl.) saec. X; vgl. Pertz' Arch.
Vn. 181. 993] * unt. d. Tit.: Das alte Necrolo-
S'um von Reichenaü, in Facsim. hrsgb. u. mit e.
Dmment. versehen von Ferd. Keller in Mitthei-
lungen der antiquar. Gesellsch. zu Zürich. VI.
1848. p. 37-68. 32 pag. u. 26 lithogr. pag. 8^:
Ji2. — * mit Weglassung der minder wichtigen
Namen ap. Böhmer, Fontes IV. p. 141 - 144. —
' na4ih beiden Becens. ed. Fr. L. Baumann in
Mon. Germ. hist. Necrol. I. p. 271-282. — *unt.
d. Tit.: Necrologium Augiense gab Mono eine
Üebersicht des Inhalts in Anzeiger f. Kunde des
deutschen Mittelalt. 1835. p. 17-19; vgl. p. 267.
Es ist aber nur ein Bruchstück der Annales
Augienses {s. d.). — * Bruchstücke schon ap. Ma-
biUon, Annales Benedict. IL p. 195-408 etc. Ma-
gere Auszüge aus einem andern reichenauerXecr.
gab MabiUon, Vet analect. 1723. p. 427. — • Aus
Liber confratem. Bruchstück ap. Herrgott, Geneal,
diplom. Habsburg. IL p. 831. 832. — ^Bruchstück
in Diplomatarium Islandicum. I. Kaupmannahöfn
1857. p. 170-172.
Erl.-Sehr.: Grimm, Jac, Om oldnordiske Egonnavne
i en i Reichenaü screven Necrolog fra det 9. og 10.
Aarbnndr. tn Antiquar. Tidsskrift. f. 1843/46. Kjöben-
havn 1846. p. 66 -7b {wiederh. aus (icM«n Klein. Schrif-
ten. V. p. 349 -851).
Necrologium Augiae Maioris (Mehrerau,
apudBregenx) ord. s. Ben. dioec. Constant
Ausg. : ^ ed. Jos. Bergmann in Denkschriften
der kais. Akad. der Wiss. zu Wien. Phil. -hist
Klasse. V. 1853. p. 1 - 72 (* auch einxeln daraus
unt. d. Tit. : Necrol. Augiae mai. Brigantinae ord.
s. Ben. 1728 renovatum calamo Pauli Popelin
eiusdem loci professi [f 1768]. Mit Einleit u.
Erläut — De monasterio Tubrensi. "Wien 1853.
4®. 72 pag. JkA). — • ed. Fr. L. Baumann in
Mon. Germ, hist Necrol. I. p. 1888. p. 145-152.
Necrologium Augiae MInoris (Minderau
oder Weissenau bei Ravensburg in Ober-
schwaben) ord. Praem. dioec. Constant
Ausg.: ^unt.d.Tit.: Necrol. "Weissenoense
hrsgb. von Mono in Zeitschrift für d. Gesch. des
Oberrheins. VIII. Karlsruhe 1857. p. 317-326.
Vgl. daxu C. F. Mooyer, Bemerkungen z. Necrol.
von Weissenau ibid. IX. 1858. p. 65-76. — * ed.
Fr. L. Baumann in Mon. Germ, hist Necrol. I.
1888. p. 153-165.
Necroiogium Augiensie (Au aminn, bei
Oars) monasterii ord. s. Aug. dioec. Salz-
burg. Saec. XVn.
Ausg. : ^ fragmentum in Mon. Boica. I. p. 250.
251. — 'fragm. ed. Herz borg -Fränkel in Mon.
Germ. hist. Necrolog. IL p. 199. 200.
Necrologium Augustae Praetoriae (Ao-
sta). — NecroL collegii canonicorum SS.
Petri et Ursi Aug. Praet
810
NECROLOGIÜM AUGÜSTENSE — NECROLOGIÜM BEDAE
Ätisg.: ex autogr. (saec. Xu, non X) descri-
psit et ed. Anton. Gai in Mon. hist patriae. Script
ni. p. 517-540. — Necrologium ecclosiae
cathedraiis ibid. UI. p. 545-558; 613-668.
Necrologium Augustense (Augsburg),
Ein Necrologiam der aogsburger Domkirche ans dem
Mittelalter ist nicht auf ans gekommen , dagegen ein IMmt
amwimsariofvm derselben aas dem Anfange des 16. Jahih.
erhalten.
Handsekr. : M ü n ch e n , k. Staatsarch. : , Angab.
Domcapitel 11. H. 4. n? 130'. mbr. fol. max. Liber
anniv. f. 8-53; — Liber ordituUionum f. 54-
156; — ein zweites Exempl. ibid. II. H. 4. n** 139.
Ät4sg. : ^ summarium aus beiden in Monum.
Boica. XXXV. part. 1. p. 3-119. — * vollständig
mit Zusätxen aus einem Missale sec. XI (jetzt
London, Brit. Mus. Harl. n* 2908) ed. Fr. L. Bau-
mann unt, d. Tit.: Liber anniversar. ecclesiae
mai. August, in Mon. Germ, bist Necrol. I. 1888.
p. 55-73. — Necrologium monasterii s. Udal-
rici (sive ülrici et Afrae) Augustensis civi-
tatis *ap. Braun, Notitia histor.-literaria VI. p.
48-55. — »ed. Baumann l. c. L p. 120-128.
Necrologium Augustodunensis ecclesiae
(Antun) dioec. Lugdun. 1209 — 1380.
Ausg.: ap. M. de Gbarmasse, Cartulaire de
l'eglise d' Antun p. 327-340.
Necrologium Aureaevailensis monasterii
«= N6crologe d'Orvai.
Necrologium Aurelianense (Orleans) S.
Aviti. Saec. XIH— XV.
Ausg.: ap. G. Vignat, Cartulaire du ohapitre
de Saint- Avite. Orleans 1886. 4°.
Necrologium Autiseiodorensis ecclesiae
cathedraiis (Aixocerre). Saec. YIII — 1170.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. n* 5245. sec.
XIII; — Colbert n« 1966.
Au^g. : *ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 685-
738. — ' vollständiger ap. Lebeuf, Memoires conc.
l'hist. eccles. et civ. d'Auxerre. II. Paris 1743.
4°. preuv. p. 246-259 ("nouv. edit. par Challe et
Quenün. IV. p. 8-21).
Necrologium Bambergense capituli s.
Petri antiquius.
Ausg.: ap. Jaffe, Bibliotbeca rer. Germ. V.
p. 555. — Necrol. aliud e cod. Vindob. 1845
unt. d. Tit.: Xalendarium necrolog. loci incerti.
801 — 1100 xuerst ap. Böbmer, Fontes IV. p. 507 ;
ef. V. Sybels Histor. Zeitschrift. XX. p. 428. —
Necrologium Bamb.eapituli s. Petri sive canoni-
corum ecclesiae maioris Bambergensis[j5anrf«cAr.;
Bamberg, öffentl. Bibl. Ed. IL 14. mbr. sec. XII]
* hrsgb. von C. A. Schweitzer, Vollständiger Aus-
zug aus den vorzüglichsten Oalendaricn des ehe-
maligen Fürstenthums Bamberg in VII. Bericht
des histor. Vereins zu Bamberg. 1844. 8". p. 89. —
• Excerpte wni. d. Tit.: Kalendarium necrolog.
canouicorum Babenbergensium. 901 — 1400 ap.
Böhmer , Fontes IV. p. 505 - 507. — ■ Auswahl der
wichtigsten Namen ap. Jaffe 1. c. V. p. 556 - 560.
— Neerologlam Bambergense S.MicJiaelis {Mi-
chelsberg) antiquius — 1046? [Handschr.: Bam-
berg, öffentl. Bibl. A. II. 52. mbr. sec. XI] * ed.
6iegf r. Hirsch in Jahrbücher des D. Reichs unter
Heinrich II. Bd. L p. 556. 557. — ' ap. Jaffe 1. c.
V. p. 561-563. — Neerologfinm Bamb. 8. Mi-
cbaelis posterius. 901—1300 [Handschr.: Bam-
berg, öffentl. BibL £d. U. 12. mbr. sec. XU] ^ ap.
Schannat, Vindem. litter. II. p. 47-57. — * hrsgb.
von C. A. Schweitzer 1. o. 1844. p. 112-319. —
' unt. d. Tit. : Kalendarium necrol. monasterii
s. Mich, in Babenberg ap. Böhmer 1. c. IV. p. 500-
504. — * Auszug bis 1180 ap. Jaffe 1. c. p. 563-
579.— Neeroloiriun eonrentos Fnmeiseanoram
in XXXVI. Bericht über den Stand u. das Wir-
ken des hist. Vereins zu Bamberg in 1873. Bam-
berg 1874. p. 1-83.
Necrologium Banzense (Banx) dioec.
Bamberg.
Ausg. : in VII. Bericht des histor. Vereins zu
Bamberg. 1844.
Necrologium Basiliense (Az^^Q. 1001 —
1400.
Handschr. : Karlsruhe, Generallandesarchiv,
mbr. sec. XIV. fol. Orig.
Ausg. : Auszug ap. Böhmer, Fontes IV. p. 145-
148 als Kalendarium necrolog. Basil.
Necrologium Baumburgeneis canoniae
s. Margarethae ord. s. Aug. dioec. Salzburg.
(Baumburg, unterhalb vom Chiemsee in
Ober 'Bayern). Saec. XV.
Ausg. : ^ excerpta in Monum. Boica. II. 1764.
p. 264-268. — *ed. Herzberg -Fränkel in Mon.
Germ. hist. Necrol. H. p. 236-255.
Nterologe de Beauchief = NecrologiaEn
monasterii de Bello Capite.
Necrologe de Beaujeu dioc. de Mäcoa.
Ausg.: extracta ap. C. Guigue, Necrologium
Matisconensis ecclesiae s. Petri. Bourg 1874. 16o»o.
p. 96-99.
Necrologe du prieur^ Saint-L^onor de
Beaumont-sur-Oise. Sec. Xin.
Ausg.: extraits ap. Douet d'Arcq, Recherches
. . . sur les comtes de Beaumont-sur-Oise. Amiens
1855. p. 143-152.
Necrologe de Beaune. See. XYII.
Ausg.: unt. d. Tit.: Martyrologe de l'insigne
coUegiale N. D. de Beaune, par l'abbe Boudrot in
Memoires de la Soc. d'hist. et archeol. de Beaune.
Tom. 3-5, regist. tom. 7.
Necrologe de Beauvaie. SaecyXin.
Ausg.: unt. d. Tit.: Obituaire et livre des
distributions de Teglise cathedrale de Beauvais,
Subl. d'apres un ms. des archives de l'l^t ä
[ons par le Comte de Marsy. Beauvais 1883. 8®.
64 pag. (Extrait des Memoires de la Soc. acade-
mique de l'Oise. Tom. XU. 1883. p. 135-194).
Necrologium Bedae martjrologio in-
sertum.
Ausg. : ex Eckharti Comment. de rebus Fran-
ciae Orient, ap. Migne, Patrolog. lat XCIV. p.
1157. 1158.
NECROLOGIUM BELLELAGIENSE — NECROLOGIUM B0HEM0-SILE8IACUM 811
Necrologium Bellelagiense.
Ättsg.: ed. C Nicolet in Coup d^oeil sur loe
travaox de la Societe Jurassienne d'emolation.
Session lY. Porrentruy 1852.
Necrologium Bellovacense = N6crologe
de Beauvais.
Necrologium Benedictoburanum S. Be-
nedict!, ord. s. Ben. dioec. Augustens.
( Benedictbeicern).
Handschr, .'München, StaatsbibL cod. chart.
fol. n» 124. a» 1681.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Oerm.
bist. Necrol. I. 1888. p. 3-7.
Necrologfum Bergenee {Bergen bei Neur
bürg).
Ausg.: Bruchstuck in Archiv des Vereins f.
d. Gesch. von ünteifranken. XIV. 1. p. 154-158.
Necrologium Bergensis monasterii ord.
Minor.
Ausg.: fragment. ap. Storm, Monum. histo-
rica Norvegiae. 1880. p. 195. 196; cf, indledn. p.
LDC-Ua.
Necrologium Bergomensis ecclesiae =
Kalendarium Bergomensis ecclesiae.
Necrologium von Bern.
Ausg.: unt. d. Tit.: Jahrzeitbuch der Leut-
kirche von Bern. 1405, hrsgb. von G. Tobler in
Archiv des histor. Vereins des Kantons Bern.
Bd. XI. — Jahrzeitbuch des St. Vincentius-
münsters in Bern, hrsgb. von A. Gatschet ibid.
Bd. VI.
Necrologium Bemoldi monachi S. Blasii.
Ausg.: ^cUs Necrologium Bemoldi Gonstan-
tiensis ap. Oefele. Ber. Boic. Script. I. p. 652.
653. — ^cUs Notae necrologicae Bemoldi ap.
Pertz, Mon. scr. V. p. 391-393. — "ed. Fr. L.
Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol. I. p. 657
-659.
Notae necrologicae Beronensis eccle-
siae collegiatae seu monasterii s. Bemo-
nis (Beromünster, Canton Luxem, Diöc.
Constanx). C. 1200.
Ausg. : ^ Auszug ap. Herrgott, Genealogia dipl.
gentis Habsburg. IH. p. 850. 851. — ^vollständig
ed. Th. V. liebenau in Anzeiger für Schweizer
Geschichte. 1882. — ' tciederh. von Baumann in
Mon. Genn. bist. Necrol: I. p. 345. 346. — Ober
anniTersarloniiii. 1300—1500 ^ ed. Jg. Vit. Her-
zog in Gescbichtsfreund . . . der fünf Orte. VI.
p. 83-157. — »ed. Baumann 1. c. p. 347-356.
Necrologe de r^gllse cathMrale de Be-
ziers.
Ausg.: extraits ap. Vaissete, Hist. generale
de lÄnguedoc. Nouv. ed. VUI. p. 259-261. —
Necrologe de Saint - Aphrodise de Beziers ibid.
YLTL p. 261. 262.
Necrologium von Bischofszeil » Ne-
crologium Episcopalis Cellae.
Necrologium Biterrense » Necrologe
de B6ziers.
Necrologium s. Blasii monasterii in
Nigra Silva {Sanct-Blasien) dioec. Con-
stant
Ausg.: ^ als Necrologii Sanblasiani fragmen-
tum ap. Endlicher, Codices philol. p. 134; cf.
M.Büdinger, Silvestergabe. Wien 1858/59 u.daxu
Mooyer in Anzeiger des Germ. Museums. 1860.
p. 353; 1861. p. 113. — »«fem fragm. a. 962—
1200 (Us Kalendarium necrol. Sanblasiense ap.
Böhmer, Fontes IV. p. 148. 149; cf. praef. p.
XXIV. n*12. — Fragmentum aliud *ap. Mone,
Quellensammlung der badischen Landesgeschichte.
m. 1863. p. 613-619. — »ed. Fr. L. Baumann in
Mon. Germ, hist Necrol. I. p. 323-329. — An-
nales necrologiei. 963— 1453 ^ unt. d. TU.: Ne-
krologiscbe Annalen von St. Blasien, mit zwei Zu-
sätzen , Bruchstücken alter Nekrologien ap. Mone
1. c. m. Karlsruhe 1863. p. 598-609; Zusätze p.
609-621; Nachtrag p. 686; cf. Einleit. p. 594-
598. — ^tciederh. von Baumann 1. c. p. 329-333.
— Vgl. oben Necrologium Bemoldi.
Necrologium S. Blasii in Braunschweig.
Ausg.: fragmentum ap. Wedekind, Noten zu
einigen Geschichtschreibem I. p. 423. — Die bei-
den ältesten Memorienbücher hrsgb. von H.
Dürre »n Zeitschrift des histor. Vereins für Nieder-
sachsen. Jahrg. 1884.
Necrologium Blauburanum {Blaubeuem
in Württemberg) ord. s. Ben. dioec. Con-
stant.
Ausg. : nur fragmenta ed. F. L. Baumann in
Mon. Germ, hist Necrol. I. p. 166. 167. — -4p-
pendix: Excerpta Christn. Tubingii abb. Blaubur.
a) ex Necrologio p. 167-169; b) ex Libro anni-
versariorum p. 169. 170. — - Fragmenta alia
ex cod. Carlsnih. n** 93 * ap. Mone, Quellensamm-
lung der bad. Lande^esch. III. p. 620. 621 {kielt
dafür, dass sie im Kloster xu Sckaffhausen ge-
schrieben seien; aber falsch). — * ed. Baumann
1. c. p. 659. 660.
Necrologium Bleidenstadense sive Bli-
denstadensis monasterii s. Ferrutii ord. s.
Ben. dioec. Magiin t. {Bleidenstadt bei Wies-
baden).
Handschr.: Würzburg, Archiv. 4*.
Ausg. : ^ als Kalendarium necrol. ap. Böhmer,
Fontes in. p. 152. 153. — «ap. 0. Will, Monu-
menta Blidenstadensia. 1874. p. 38-42. — Liber
confratemitatis ibid. p. 35-37.
Necrologium de Blumenthal » Necro-
logium Novae Lucis monasterii.
Necrologium Bohemicum » Necrolo-
gium Graddcensis monasterii.
Necrologium Boheme -Silesiacum usque
ad saec. XTTT med.
Ausg.: in Zeitschrift des Vereins für schle-
sische Geschichte. V. Breslau 1863. p. 107-115.
812
NECROLOGIÜM BONONIENSE — NECROLOOroM CANTÜARIENSB
Necrologium Bononiense (Bologna).
Ausg.: ap. Maur. Sarti, De daris archigy-
mnasii Bononiensis professoribus. I. pai'S 2. Bono-
niae 1772. fol. p. 196-200.
Necrologe de Bordeaux.
Ausg.: unt. d. Tit.: Obituaires de Teglise
Saint -Andre de Bordeaux [13. et 14. Jahrb.] in
Archives historiques de la Gironde. XVIII. p.
1-260.
Necrologium von Brauweiler -« Xecro-
logium Brunwilar.
Necrologium Bredanum ecclesiae B. Ma-
riae semper Virginis.
Ausg. : ap. C. P. Hoynok van Fapendrecht, Ana-
lecta Belgica. III. 1. Hagae Com. 1743. 4^ p. 129.
Necrologium Bremense. Saec. Xni. XIY.
Handschr.: Bremen, Stadtbibl. mbr. fol.
Ausg. : unt. d. Tit. : Diptychon Bremense nur
die Namen des 13. u. 14. Jahrb. sammt Erläut.
hrsgb. von E. F. Mooyer in Spilckei*s Vaterland.
Archiv des histor. Vereins für Niedersachsen.
Jahrg. 1835. Lüneburg 1836. 8^ p. 281-309.
Erl. - Sehr. : S p i 1 c k o r , Ueber das Terlorne Bremische
Todten - Register in Spangenbergs N. vaterl. Archiv
I. 1830. p. 181.
Necrologium von Breelau = Necrolo-
gium Vratislaviens.
Necrologium Brixianum, BrixienseC^re-
scia). Saec. IX— XIV.
Ausg.: *ap. Muratori, Antiquität. Ital. V. p.
759-761 unt. d. Tit.: Excerptum ex necro-
logio antiquiss. monialium S. Juliae in civitate
Brixiana. — * etiam ap. Odorici, Storia Bre-
sciana. IV. 1855. p. 70 -75. — * ap. Andrea Valen-
tini, Codice necrologico-liturgico del mouastero
di 8. Salvatore o s. Giulia in Brescia. Brescia
1887. 4^» (P n codice p. 1-174; 2^ lUustraz. del
codice p. 175-263; 3°Indice p. 265-327). Lire 20.
Cf. Agost. Zanelli in Archivio stör, italiano. Ser.
V. tom. IV. 1889. p. 96-105 et Mühlbacher in
Mittheilungen des Instit. für österr. Geschichts-
forschuDg. X. 1889. p. 469-479.
Necrologe de Brogne.
Ausg.: unt. d. Tit.: Obituaire de l'abbaye
de Brogne ou de Saint -Gerard 0. 8. B. Publie
et annote par J. Barbier in Analectes pour servir
ä l'hist. eccles. de la Belgique. XVIII. (Ser. II.
tom. 2.) 1883. p. 289-336.
Necrologe de Bruges (Brügge).
Ausg. : unt. d. Tit. : Obituaire de ^aint - Do-
natien de Bruges [S. Donatiani Brugensis] publ.
par L. Gilliodts-van-Severen in Comptes rendus
des seauces de la Commission roy. d'histoire. Ser.
IV. tom. XVI. Bruxelles 1889. p. 283-371. Von
grossem hist. Werte; reicht vom Anfang des 14.
bis xum Ende des 16. Jahrh.
Necrologium von Brühl, Diöc. Cöln.
Ausg.: unt. d. Tit.: Nekrologium u. Me-
morienbuch der Franziskaner zu Brühl, nebst
urkundl. Nachrichten über d, Gründung u. Gesch.
des dortigen Franziskanerklosters , Maria von d.
Engeln K MitgeÜieilt von Winand Virnich in An-
nalen des histor. Vereins f. d. Gesch. des Nieder-
rheins. XXXIV. Köln 1879. (Necrolog. p. 105-
123; Gesch. p. 87-105; ürkund. p. 123-166).
Necrologium Brunnbacense (Brunn-
back) dioec. "Wirziburg.
Ausg.: unt. d. Tit.: Liber mortuorum mon-
asterii Brunnbacensis ed. J. Kühles in Archiv
des histor. Vereins für Unterfrankeu u. Aschaffen-
burg. XXI. Heft 1. 2. 1871.
Necrologium Brunevicense S. Blasil
(Braunschweig) = Necrologium S. Blasii
in Br.
Necrologium Brunwiiareneis monasterii.
Ausg.: in Pastoralblatt, hrsgb. von Kreutz-
wald. Jahrg. XXIV. Köln 1890. n^ 25.
Necrologium Bflrglenee.
Attsg. : unt. d. Tit. : Jahrzeitbuch der Pfarr-
kirche zu Bürgein hrsgb. von K. v. Schmid von
Böttstein in Geschichts&eund . . . der 5 Orte. XX.
Necrologium Camerae Fontis abbatiae
ord. Praem. (Chambre- Fontaine).
Im 17. Jahrh. iiiis einem altern Necrol. copirt.
Ausg.: Auszüge ap. Toussaints Du Plessis, Hi-
stoire de l'eglise de Meaux. II. Paris 1731. 4^
p. 459-463.
Necrologium Caminensis (Kammin) ec-
clesiae cathedralis.
Nicht, wie der Heraasgeber will, aus d. 14. oder 15.
Jahrhundert, sondern aus dem 19., d. h. von ihm selbst.
Vgl. Lemcke in Baltische Studien. XXVI. 1876. p. 118.
Ausg. : hrsgb. von v. Medem in Ledeburs Arch.
für d. Gesch. -Kunde des preuss. Staats. XVIII.
Berlin 1835. p. 97-117.
Necrologium Campi Liliorum si^e Cam-
pililiense (Lilienfeld) dioec. Passav.
Ausg. : ' ap. Hanthaler, Reoensus archivii Cam-
pililiensis. II. p. 423-438, mit Fälschungen. —
^unt. d. Tit.: Das Todtenbuch des Cisterc-
Stiftes Lilienfeld in Oesterreich unt. d. Enns ed.
H. Zeissberg in Fontes rer. Austriac. Abth. II.
Bd. XLI. p. 1-238 {^aueh Separat -Abdruck:
Wien 1879. gi*. 8^ Ji 3.20).
Necrologium Campi Regls (Königs felden)
ord. 8. Franc, dioec. Constant Habsbur-
gicum, c. 1310.
Aiisg. : ^ ed. Henn. et Theod. de laebenau in
Argovia. V. 1867. p. 52. 53. — • ed. Fr. L. Bau-
mann in Mon. Germ. hist. Necrol. I. p. 357. 358.
Necrologium Campodunensis monaste-
rii s. Mariae ord. s. Ben. dioec. Constant
(Kempten).
Ausg. : nur Notae necrologicae in Mon. Germ,
hist. Kecrol. I. p. 171.
Necrologium Cantuariense (Canterbury).
Ausg.: unt.d. Tit.: Dies obituales archie-
piscoporum Cantuahens. ex martyrologio et obi-
tuario ecclesiae Christi Cantuar. ap. Wharton,
Anglia sacra I. p. 52-64. — Obitiiarium Can-
NECROLOGIÜM CAPUANüM — NECROLOGIÜM CI8MARIENSE
813
tuar. attsxugstreise in Epistolae CaDtuarienses ed.
"W. Stubbs (= Rer. Britann. Script). London 1865.
p. 557-561.
Necrologium Capuanum s. Benedicti.
Unecht, unteTig:e8cboben.
Ausg.: ap. Peregrini, Histor. princip. Lango-
bard. ed. Pratilli V. p. 60-85.
Erl.'Selv.: E&pke, B., üi Pertz' Archiv IX. p. 206.
Necrologium Carnotenaia ecclesiae B.
Mariae V. 858—1276.
Handsekr.: Chartres, Stadtb. bist, du pays.
sec. Xni. XIV. XV. XVI. n° 26-30. Cf, Aug.
Molinier, Obituaires p. 173.
Ausg.: ^ ap. Mabillon , Analecta yet. Ed. nov.
n. p. 550-593. — 'ap. Lepinois et Merlet, Car-
tulaire de Notre-Dame-de-Chartres. III. 1865.
4^ p. 1-226. — Hieraus: A Elogium Gaufridi
episcopi Camotensis (f 1149) ^ ap. Mabillon, Ana-
lecta vet p. 231 (» ed. nova in 8°. 11. p. 553). —
» ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 333. — B Elogium
Gosleni episo. Camot. (f 1155) * ap.Mabillon l. c.
p. 232 (• ed. nov. in 8*. II. p. 555). — - • ap. Bou-
quet, Rec. XIV. p. 395. — C Elogium Roberti
III episc. Camotensis (f 1164) ' ap. Mabillon 1. c.
p. 233 (' ed. nov. in 8«. 11. p. 556). — » ap. Bou-
quet, Rec. XIV. p. 429. — ß Elogium Johannis
Sarisberiensis ep. Camotensis (f 1180) ^in
Gallia christiana VIII. p. 1148. — 'ap. Bouquet,
Rec. XIV. p. 486. — E Elogium Petri Cellensis
episc. Camot. (f 1183) ^ ap. Mabillon 1. o. p. 233
(* ed. nov. in 8^ II. p. 557). — ' ap. Bouquet,
Rec. XIV. p. 487.
Brl.'Sehr.: Histoire Httöraire de la France. XXI.
1847. p. 743. 744.
Bevae des Socio t^s savants des d^partements. S6r.
IV. tom. in. part 2. p. 502.
Necrologium Casalensis ecclesiae b.
Evasii.
At4sg. : ex apographo saoc. X Vin ed. Gust. Avo-
gadro in Monum. bist. patr. Script. III. p. 453- 510.
Necrologium Casinense.
Mit grosser Sorget aas einem Hltem abgeschrieben,
zwischen 1169 — 1181.
Handschr.: Montecasino n** 47.
Ausg.: * ap. Gattula, Histor. Casinens. access.
p. 839-861. — * Excerpta ex necrologio Casi-
nensi ap. Muratori, Rer. Ital. scr. VII. p. 939-
950. — *Excerpta ex Emortuali ms. mon. Cas-
sinensis n** 47 ^ ap. Muratori 1. c. V. p. 75. 76. —
'ed. Carusius in Bibliotb. historica. I. 1723. p.
522. 523.
Necrologe du prieiir6 de Cassan. Sec.
xin.
Ausg. : extraits ap. Vaissete , Hist. generale de
Languedoc. Nouv. ed. V. p. 36. 37.
Necrologium Caetri Caroli (Chäteau-
Chalon) abbatiae ord. s. Ben.
Oeschiieben 1416.
Ausg. : unt. d. Tit.: Obituarium Castri C. ed.
Vavssiere in Memoires de la Soc. d'emulation du
Jura. Ser. H. tom. I. 1875. p. 120-201.
Necrologium Celsoneneis ecclesiae (Cel-
sona, hodie Solsona) — 1590.
Ausg.: ap. J. Villanueva, Viage literario a las
iglesias de Espafia. IX. Valencia 1821. 8^ p. 234
-240.
Necrologe des fr^res Mineurs de Cham-
bery. 1374—1783.
Ausg.: publ. par E. Rabut in Memoires et
documents publies par la Soc. savoisienne d'hiät.
et d'archeologie. VI. 1862; p. 1-113.
Necrologe de Chambre- Fontaine = Ne-
crologium Camerae Eontis.
Necrologe de Chartres = Necrologium
Carnotens.
Necrologe de Chftteau- Chalon = Ne-
crologium Castri Caroli.
Nterologe de Chftteaudun.
Redigirt am 1220, fortgeführt bis 1760.
Ausg. : analysirt ap. L. Merlet, Inventaire des
archives de l'hospice de Ch. Chateaudun 1867. 4°.
Necrologe de Chftteauroux. 1213—
1782.
Ausg.: unt. d. TiL: Obituaire du couvent
des cordeliers du Chäteauroux publ. d' apres l'orig.
par (Eugene) Hubert (Chäteauroux 1885.) Paiis
1887. 8^ 84pag.
, Necrologium von Chelles. 1350—1380.
Ausg.: hrsgb. von A. Fiala in Anzeiger für
schweizerische Geschichte. I. Zürich 1870. p. 160.
Necrologium Chemnicenee S. Mariae ord.
s. Ben. dioec. Misnens. (Chemniix).
Handschr.: Leipzig, Un.-Bibl, n° 850. sec.
XII. Xni. 4»; — n« 854. sec. XVI. 4^
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Calendarium siveNe-
crolog. monasterii s, Mariae in Kemniz ex codd.
XLIV et XLVII bibl. Paul. Lips. ap. Mencken,
Scr. rer. Germ. II. 1728. p. 155-164, jedoch ge-
kürxij unxuverlässig. — ' Auszug ap. Richter,
Ohronik der Stadt Chemnitz. I. p. 87. — • voll-
ständig ed. Hub. £rmi8ch in Codex dipl. Saxoniae
reg. Hauptth. II. Bd. VI {auch in. d. Tit. : Urk.-
ßuch der Stadt Chemnitz). Leipzig 1879. p. 472
-482.
Necrologium Chiemensie monasterii s.
Salvatoris ord. s. Ben. dioec. Salzburg, (c.
1170 — saec. XY).
Au^g. : ed. S. Herzberg- Fränkel in Mon. Germ,
hist. Necrol. IL p. 203-212.
Necrologium Chrumpnoviensis monaste-
rii (Krumaii) ord. Clariss. dioec. Prag.
Ausg.: ^ ed. Höfler, Geschichtschreiber d. hu-
sitischen Bewegung IL p. 78-85. — ' ap. Emier,
Zwei Krummauer Necrologien des Minoriten - u.
Klarissinenklosters in Sitzungsber. der kgl. böhm.
Gesellsch.derWiss. Phil.- bist. Klasse. Jahrg. 1887.
p. 198-227.
Necrologium Ci8mariense(C^mar) dioec.
Lubicens. ord. Cisterc.
Geschrieben 1457. — AVnitz nennt es in Pertz' Arch.
YII. 155 Calendarium cum libro dativo s. obituario.
814
NECROLOGIUM CITZENSE — N^CROLOGE DE CORBEIL
Ausg. : hrsgb. von E. Eohlmann in Quellen-
sammlung d. Gesellsch. f.Sohlesw.-Holst-Lauenb.
Geschichte. IV. 1875. p. 277-377; Inhaltsverz. p.
378-395; cf. Einleit. p. 272-276.
Necrologium Citzense {Zeitz).
Ausg.: ap. Schöttgen etEreissig, Biplomata-
ria II. p. 152.
Necrologium Civitatense (Oividdle) ve-
tustum.
Ausg. : excerpta in Neues Archiv der Ges. f.
ä. d. Gesch. m. p. 635.
Necrologium Claraevallensis monasterii
ord. Cisterc. (Clairvatix). See. XV.
Ausg. : ap. Lalore , Le tresor de Clairraux p.
174-183.
Necrologium von Ciarenthal = Necro-
logium Vallis s. Clarae monasterii.
Necrologium Claromontensis abbatiae
8. Andreae ord. Praemonstr.
Ausg. : Auszüge ^ ap. Labbe , Bibl. nova mss.
II. p. 761-763. — - 'ap. Baluze, Histoire de la
maison d'Auvergne. 11. p. 264 et passim.
Necrologium Clauetroneoburgense (Klo-
stemeuburg) — 1485.
Ausg. : ^ excerpta ap. Pez , Scr. rer. Austr. I.
p. 492. — ' Auszüge aus den beyden ältesten
Todtenbüchem des Stiftes Elostemeuburg ap.
Maxim. Fischer, Merkwürd. Schicksale des Stif-
tes u. der Stadt Elostemeuburg. Abth. 11. p. 101
-114. — 'ed. Zeibig in Archiv f. Österreich. Ge-
schichtsquellen. VII. p. 271.
Vgl. Chronica auf Clostomewbnzi^.
Necrologe de Clermont = Necrologium
Claromont
Necrologium Coibaziense (Colbatx) ord.
Cisterc. dioec. Camin. Saec. XTT — XIV.
Ausg, : in Pommersches Urkundenbuch.I. Ab-
theil. 2. 1877. p. 493-496.
Necrologium de Coilognanciis {CoUi-
nances).
Im 18. Jahrh. begonnen. Die Monate Janr. bis Juli
fehlen.
Av>sg. : Auszug ap. Toussaints Du Flessis, Bist
de Teglise de Meaux. II. Paris 1731. 4<>. p. 463
-465.
Necrologium Coloniense S. Cuniberü.
Ausg.: ap. Norrenberg, Gladbacher Decanats-
geschichte.
Necrologium Coloniense ecclesiae s.Ge-
reonis.
Handschr. : Düsseldorf, Archiv , mbr. saec.
XIII init.
Ausg. : ed. Th. J. Lacomblet in Archiv für d.
Geschichte des Nicderrhelns. III. 1860. p. 114-
117 uni. d. Tit.: Memorienbuch des Canoni-
chenstifts St. Gereonis zu Cöln. Vgl. p. 107. 108.
Necrologium Coloniense S. Mariae ad
Gradus.
Ausg. : ed. Lacomblet in Archiv für d. Gesch.
des Niederrheins 11. p. 49 - 56. Vgl. Neues Archiv
der Ges. f. ä. d. Gesch. XTTT. p. 603-606.
Necrologium Coloniense maioris eccle-
siae s. Martini. See. X — XIV = Series
abbatum S. Martini mai. Colon.
Necrologium Coloniense S. Pantaleonis.
Handschr.: B e rl in, k. Bibl. Cod. Boruss. Qu. 234.
Ausg.: ap. Norrenberg, Gladbacher Decanats-
gesohiohte.
Necrologium Coloniense ecclesiae col-
legiatae s. Severini.
Handschr. : M i n d e n , in Mooyers Besitz, (^o
jetzt?) mbr. fol. saec. XIII.
Ausg.: unt.d. Tit.: Memorienbuch des Cöl-
nischen Collegiatstifts zum h. Severin hrsgb. von
E. F. Mooyer in Lacomblets Archiv für d. Ge-
schichte des Niederrheins. DI. 1860. p. 147-165;
Additam. p. 165. 166. Vgl. p. 144 ff.
Necrologium Coloniense S. Ursulae.
Ausg.: unt. d. Tit.: Memorienbuch d. Stifts
St. Ursula hrsgb. von Dombusch in Annalen des
histor. Vereins für d. Niederrhein. Heft XXVIII.
1876. p. 49-85.
Necrologium Coloniensis ecclesiae maio-
ris, sec. IX — Xin.
Handschr.: Trier, Stadtbibl. n° 1225. saec.
XIV. fol. — Düsseldorf, Archiv, sec. XIII.
Ausg.: * ap. Böhmer, Fontes III. p. 342-344.
— 'ed. Lacomblet in Archiv für d. Geschichte
des Niederrheins 11. p. 10-22. Vollständiger. —
■ nach der trierer Handschr. (Stadtbibl. no 14S1)
sasc. XIV exe. mit Ausnahme dessen y was Böh-
mer u. Lacomblet bereits veröffentlichten j unier
d. Tit.: Necrologium des Domstifts zu Cöln
auszugsweise mitgetb. u. erläut. von£.F.Moover
in Th. J. Lacomblets Archiv III. 1860. p. 384-
400; Erläut. p. 400-415; Einleit. p. 374-383. —
Nachträge ap. Ennen u. Eckertz, Quellen z. Ge-
schichte von Köln IL p. 604 -621; Notizen tn For-
schungen zur d. Gesch. V. p. 123.
Eri-Sehr.: Janssen, Job., inAnnalen des bist. Vereins
f. d. Niederrhein. I. 1855. p.95-98.
Korth , O., Verzeicbniss von Necrologien 21 verschio-
dener Stifter der Stadt Köln tn Mittbeilungen ans
dem Stadtarcbiv von Köln. Heft 9.
Necrologium Conotantiense {Chnstanx).
1001—1500.
Ausg. : * im Ausxuge mitgetheilt von F. Böh-
mer in Geschichtsfreund . . . der 5 Orte. XIII.
Einsiedeln 1857. p. 231-233. — Einige Erläute-
rungen dazu von E. F. Mooyer ibid. XVII. —
^uiederh. ap. Böhmer, Fontes IV. p. 138. 139. —
Liber anniversariorum Constantiensis eccle-
siae maioris — 1473 ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ. hist. Necrol. I. p. 282-296.
Necrologium Copenhagense.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Danic. Vni. p.
538-550.
Necrologe de Corbeil.
Ausg. : Anniversaria in ecclesia b. Exsupcrii
(Saint -Spire) de Corbeil ifi Memoires de la So-
NlfeCROLOGE DE CORNILLON — NECROLOGIUM VON DEUTZ
815
ciete de Rambouillet YI. 1881/82. p. 148-173 publ.
par Coüard-Luys.
Necrologe de Cornlllon » Necrologium
S. Koberti Comiiionis.
Necrologium Couftingense (Frauenklo'
ster Kaufungen) ord. s. Ben. dioec. Ma-
gunt. 901—1100.
Handsehr.: München, Staatsbibl. Ranshov.
40. mbr. sec. XUI. fol.
Ausg.: als Notae necrologicae Coufungenses
* ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 791; — • ap. Böhmer,
Fontes IV. p. 457. 458.
Necrologium Cracovienee ab a. 1257—
1538.
Ausg.: ^ nach d. Original ed. L^towski in
Katalog biskupow . . . Erakowskich. IV. w Era-
kowie 1853. 8^ Anhang, p. 45-115. — «ap. Bie-
lowski, Mon. bist Polen. 11. p. 906-941. — Ne-
crologinm Gracoviensis conventus ord. Praed.
[Handsehr.: Cracau, Archiv der Dominikaner,
Chart kl. fol. mit d. lit : N(XQoyga(p{a seu obi-
tus fratrum . . . ordinis nostri .... Collectio facta
a. D. 1615] im At4sxug hrsgb. von H. v. Zeiss-
berg in Archiv für Österreich. Geschichte. LV.
Wien 1877. p. 139-163; Anmerkk. p. 163-167;
Einleit p. 136 fF.
Necrologium Cremoneneie (Oremona)
ecclesiae cathedralis.
Ausg.: ^ ed. Fr. Novati in Archivio storico
Lombarde. Anno VIII. 1880. p. 245-276; 567-
589 (30. Juni u, 30. Sept.). — « Bruchstück in
Neues Archiv der Ges. f. ä.d. Gesch. ÜI. p. 136. 137.
Necrologium Crucis 8. Leufredi mon-
asterii {La Croix- Saint -Leufroy) ord. s.
Ben. in dioec. Ebroicensi.
Geschrieben nach 1449 nach ftlteren.
Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. cod. lat. 5549
(olim Colb. 4844).
Ausg.: Auszug ap. Bouquet, Becueil XXIII.
p. 475-480.
Necrologium Sanctae Crucis seu San-
crucensis monasterii (Heiligenkreuz) ord.
Cisterc. dioec. Salzburg.
Ausg.: nur Bruchstücke ed. H. v. Zeissberg
in Zeitschrift f. österr. Gymoasien. XXVIII. 1877.
p. 1-11.
Necrologium 8. Crucis Werdeae (Donau-
wörth) monasterii ord. s. Ben. dioec. Augu-
stan.
Ausg. : ed. F. L. Baumann in Mon. Germ, bist
Necrol. I. p. 118. 119.
Necrologium Curiensis ecclesiae maio-
ris (Cur),
Ausg.: ed. Jos. Bergmann in Denkschriften
der "Wiener Akad. der Wiss. IV. p. 193-Ü16. —
Liber anniversariorum ^unt.d. Tit.: Necro-
logium Cur. , d. i. : Die Jahrzeitbücher der Kirche
zu Cur. Bearb. u. hrsgb. von Wolfg. v. Juvalt.
Cur 1867. gr. 8«. XVI. 199 pag. Jk 6. Hier bleibt
viel xu wünschen. — • wiederh, von Fr. L. Bau-
mann in Mon. Germ, bist Necrol. I. p. 619-646.
Necrologium Czamowancense sive mon-
asterii in Czamowanz (in Silesia) ord. Ci-
sterc.
Ausg.: Notata ex mortuario Czam. a. 1654
comparato hrsgb. von Wattenbach in Zeitschrift
des Vereins f. schlesische Geschichte. I. Breslau
1856. p. 226-228.
Necrologium Czirwensis (Ciruensis, Cyr-
wensis, Cxeriainsk) abbatiae ad Yistulam.
Saec. XIV. XV.
Ausg. : als Ealendarz Czerwiüski ap. Bielowski^
Mon. bist Polen, n. p. 946.
Necrologium Danicum. See. XU.
Ausg. : unt. d. Tit. : Fragmente eines dänischen
Nekrologs [ex cod. Berolin., Ms. theol. fol. n^ 149]
hrsgb. von Herm. Wesemann in Jahrbücher f.
Landeskunde von Schi. -Holstein. X. Kiel 1869.
p. 262-270.
Necrologium Dantiscanum (Danxig).
Ausg. : unt. d. Tit. .'Calondarium vetus sive
Tabida defunctorum patrum et fratrum cartusiae
Dantiscanae. 1389—1567 ed. Wojc. K^trzyüski
in Mon. Polen, bist IV. 1884. p. 126-136.
Necrologium de Belle Capite « Necro-
logium monasterii de Belle Capite.
Necrologium Deggingense (Deggingen)
ord. s. Ben. dioec. Augustens.
Nor in einer 1666 verfassten Arbeit des spätem Deg-
ginger Abtes Ludwig Rmnix erbalten , welche jedoch nur
wenige Namen aus d. Mittelalter bietet.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist Necrol. I. 1888. p. 73-75.
Necrologium Denicendorfensis {Denken-
dorf) ecclesiae coliegiatae, ord. s. Sepul-
chri, dioec. Constant, prope Esslingen.
Ausg.: nonnisi fragmentum ed. F. L. Bau-
mann in Mon. Oerm. hist. Necrol. I. p. 172.
Necrologium Demeburgense.
Nach H. Dttrre gehört dies von Moover als Necrol.
Dorsiadense horaosgegebene Necrolog nach Demebnig; vgl.
Zeitschrift des Hanveroins III. p. 4ö3; VIT. 1874. p. 178-
188 u. y. Heinemann, Die Wolfenb. Hss. II. 14.
Ausg.: als Necrologium Dorstadense
hrsgb. von E. F. Moover in Archiv des histor.
Vereins f. Niedersachsen. 1849. p. 395-405; vgl.
Zeitschrift des hist. Vereins f. Nieders. 1850. p.
368; 1851. p. 68-71.
Necrologe de Deuil » Necrologium Dio-
gilens.
Necrologe des Deutschen Ordens, Erz-
bisthum Kiga.
Ausg.: unt. d. Tit.: Deutsch - Ordens - Necro-
loge. Mitgetheilt von M. Perlbach in Forschungen
zur deutschen Gesch. XVII. Göttingen 1877. p.
357-371.
Necrologium von Deutz =- Necrologiiim
Tuitiensis abbatiae.
816
NECROLOGIUM DIESSENSE — NECROLOGIUM S. EBRÜLFI
Necrologium Diessense (Diessm am
Ammersee, Augustiner chorherrefi, heute
Privateigenthum) prius et posterius.
Der erste Theil« vollendet 1204—1212, rfibrt von
Liatoldus canonicas Diessensis her; der andere aus
dem 18. a. 14. Jahrh. von vielen Fortsetzem. 1478 legte
Petrus Hirssias can. Diesa. ein neaee Mortnarium an,
welches bis ins 17. Jahrh. weitei^fOhrt ist.
Handschr, .-München, Staatsbibl. lat. n^ 1018
(olim n*^5509«, Diess. n®9*). mbr. fol. — Cod.
Hirssius ibid. lat. n«» 1019 (olim 5509»).
Ausg.: * vollständig ap. Oefele, Rer. Boic. scr.
IT. p. 654-673 u. 674-684. — Exoerpte »«nMon.
Boic. Vni. p. 300-310; — • als Notae Diessenses
ap. Pertz, Mob. scr. XVII. p. 325 ed. Jaffe; pgl.
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VII. 38. —
* Liutolds Theile und die Forisetzz. bis saec. XY.
incl. samt Noten aus Hirssii Liber anniversaiio-
rum ed. F. L. Baumann in Mon. Germ. hist. Ne-
crol. I. p. 8-32, ef. p. 7.
Vgl, Catalogas praepos. mon. Diess.
Chronicon Diessense.
Necrologium Dietkirchense (Dietkirchen
a. d. Lahn) dioec. Trevirens.
Handschr. : Idstein, Archi v des Stiftes Diet-
kirchen n<» 341. sec. Xm ex. mbr. fol. — n® 342.
Atisg. : unt. d. Tit. : Necrologium I des Chor-
herrenstiftes S. Lubentius zu Dietkirchen hrsgb.
von Erich Joachim in Annalen des Vereins für
Nassauische Alterthumskunde. XIV. 1877. p. 253
-281; r^/. Einl. p. 247-252.
N6crologe de Dijon » Necrologium Di-
vionens.
Necrologium Diogilensis (Deuil) mon-
asterii ord. s. Ben. dioec. Paris.
Ausg.: unt. d. Tit.: Obituairodu prieure de
Deuil, publ. par C. Couderc. Nogent-le-Rotrou
1892. 8° (Extrait du Bulletin de la Sociote de
l'hist. de Paria et de l'Ile- de -France. 1892. Sept.
- Oct.).
Necrologium Divionense S. Benigni.
Ausg.: ap. Chifflet, Lettre touchant Beatrice
comtesse de Chalon. Dijon 1656. p. 207. — Ne-
crologium S. Stephani Divion. ap. Fyot, Hist.
de Saint -Ätienne de Dijon. Dijon 1696, preuv.
p. 251.
Necrologium von Donauwörth = Necro-
logium s. Crucis Werdeae.
Necrologium Dorstadense , vid. Necro-
logium Derneburgense.
Necrologium Drübeccense (Drübeck).
Ausg. : in Zeitschrift des Harzvercins f. Oesch.
m. 1870. p. 381-392; 453-487.
Necrologium Dublinensis ecclesiae ca-
thedralis.
Ausg.: unt. d. Tit.: The book of obits and
martyrology of the cathedral church of the Holy
Trinity, commonly called Christ church, Dublin,
edit. from the original rapt. by J. Clarke Crost-
waithe. With an introduct. by I. H. Todd. Dublin,
Irish archaeolog. Society 1844. kl. 4°. 12 s.
Necrologium Dunelmeneis (Durham) ec-
clesiae.
Ausg.: Excerpta ex'duobus obituariis m Liber
vitae ecclesiae Dunelmensis. Edited by J. Stevep-
son. Edinburgi (Surtees Society) 1841. 8^ p. 135
-148; 149-152.
Necrologium Durrensteinenee.
Ausg.: ed. Duellius, Miscellan. I. p. 164-167.
Necrologium Duseeldorpiensis ecclesiae
B. Mariae V.
Handschr. : Düsseldorf, Archiv, mbr. saec.
XIV- XVII.
Ausg.: unt, d, TU,: Memorienbuch des Ca-
nonichenstifts B. Mariae V. zu Düsseldorf ed. Th.
J. Lacomblet in Archiv f. d. Geschichte dös Nie-
derrheins, m. 1860. p. 126-129. Vgl. p. 113. 114.
Necralogium Eberbacenee (Eberbach im
Rheingau) ord. Cisterc.
Ausg.: * in 2 Fassungen saec. XVII. XVm
ap. Roth, Fontes rerum Nassoic. I. 3. p. 1-9 u.
p.9-61. — *Theilchen ap. Winckelmann, Hessen-
laods Beschreibung p. 114.
Necrologium Eberndorfensis monasterii
s. Mariae (Ebemdorf im Jaufithal) ord. s.
Aug. in Carinthia.
Angelegt 1480, abgeschlossen 1G08.
Ausg.: unt. d. Tit.: Necrologium des ehe-
mal. Augustiner -Chorherrenstiftes St Maria in
Juna oder Eberndorf in Kärnten, mitgetheilt von
Beda Schroll in Archiv für österr. Geschichte.
LXVIII. Wien 1886. p. 215-264; Anmerk. p.
265-294; Register p. 295-325; cf. Einl. p. 211-
214 (auch besonders erschienen Wien 1886. gr.8^
11 7 pag.).
Necrologium Ebersbergense (zwischen
München und Wasserburg, Benedictiner,
danti Jesuiten, jetzt gehört das Kloster
dem Freiherm v. Eichthal). Saec. X. XI.
Ausg.: ^ ap. Oefele, Rer. Boic. scr. 11. p. 15-
18. — * ap. Wilh. Scherer, Leben Wilirams Abtes
von Ebers berg in Baiom mSitzungsber. der Wiener
Akad. der Wiss. Uli. 1866. p. 232-238.
Necrologium Ebracensis monasterii Gi-
sterciensis in dioecesi Wirzburgensi.
Handschr.: Würzburg, k. Bibl. fol. 44. chart.
Ausg. : ap. Ign. Gropp , Monumenta sepulchra-
lia Ebracensia. Herbipoli 1730. 4®.
Necrologium Ebroicensis ecclesiae ca-
thedralis (PJvreux).
Ausg.: extracta ex 2 necrolg. saec. XV ap.
Bouquet, Recueil XXIII. p. 460-465. — Necro-
loge de i'abbave de Saint-Taurin d'Ävreux.
Publ. par l'abbe Poree. Caen 1889. 8^ 9 pag.
(Extrait des Comptes rendus du Congres tenu ä
fivroux par la Soc. fran^. d'archeologie en juillet
1889).
Necrologium S. Ebrulfi (^vroul) Uti-
censis abbatiae ord. s. Ben.
Geschrieben um 1240.
NECROLOGIUM VON ECHTERNACH — NECROLOGIUM ERFORDIENSE
817
Ausg.: excerpta ex cod. Paris, (bibl. nai, lat.
10062) ap. Bouquet, Recueil XXIH. p. 484-491.
Necrologium von Echternach = Necro-
logium Epternacense.
Necrologium Egmundanum (Egmond)
monasterii s. Adalberti ord. s. Ben. dioec.
Traiect
Ättsg. : ap. H. van Wyn, Huiszittend leeven. II.
Amsterdam 1802. 8°. p. 90. — Necrol. aliud
ap. Yan den Bergh, Oorkondenboek van Holland.
I. p. 332.
Necrologium Eichstetense {Ekhstedi in
Bayern).
Äusg, : ap. Pertz , Mod. scr. YII. p. 248. 249.
Necrologium Einsiedlense (Einsiedeln)
monasterii s. Meginradi ord. s. Ben. dioec.
Constant 901—1100.
Atisg, : ex cod. Einsiedl. n® 319 (olim 63) mbr.
sec. X Auszug * ap. Grandidier, Histoire d'Al-
sace, pieces justif. p. 268; — ' ap. Böhmer, Fontes
IV. p. 144. 145; cf. praef. p. xxm. — ^vollständig
ex cod. 319 et 236 ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ. bist. Necrol. I. p. 358-361 als Notae ne-
crologicae. — Neerologiiim annil644 ap. Herr-
gott, Genealogia dipl. Habsburg. HI. p. 833-835.
— Neerologia duo alia sec. XHI ohne Monats-
tage nach Tächudis Abschrift in Geschichtsfreund
der fünf Orte. I. p. 417-419; 420-424; unbrauch-
bar, vgl. Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
Vin. 429. — Excerpta ex Libro anniversario-
rum Tschudiana * ed. G. v. Wyss in Jahrbücher
der Schweizer Gesch. X. p. 277. 278. — * wiederh.
v.Baumannl.c.p. 361-363. — Notae necrologicae
sec. X. XI ap. Pertz, Archiv VIU. p. 738. 741.
Necrologium van 81 Elisabeths -dal.
Ausg.: unt. d. Tit.: Necr. van het Klooster
St. Elisabeths -dal in het voormalig Graafschap
Home. Roermonde 187? 8*^.
Necrologium Eltense.
Ausg. : unt. d. Tit. : Het necrologium en het
tynsboek van het adelyk jufferenstift te Hoog-
Elten ed. Eist. Leyden 1853. 8** {auch in seinen
Nieuw Archief van kerkel. geschiedenis. II. p. Iff.).
Necrologium Elwacense {Ellwangen)
ord. s. Ben. dioec. Augustens.
Handschr.: Stuttgart, öfFentl. Bibl., cod.
biblicus fol. 55. sec. XU. XIÜ.
Ausg. : * ed. Bessert in Württemberg. Viertel -
Jahrshefte für Landesgeschichte. Jahrg. I. 1878.
p. 206-210. — Nachträge u. Berichtigg. dazu von
Schneider Und. VI. p. 3; Verbesserungen von
Stalin ibid. VI. p. 263. — * ed. Fr. L. Baumann
in Mon. Germ, bist Necrol. I. 1888 {bereits 1886
gedruckt), p. 75-78. — « ed. J. A. Giefel in Würt-
tembergische Geschichtsquellen. IL 1888. p. 56-67.
Necrologium Engelbergensis conventus
monachorum ord. s. Ben. (Engelberg, Ka7i-
ton Unierwalden) dioec. Constant.
Läüfi^t verloren ; von den Mortuarien sind nur 4 Porga-
mentblätter erhalten , weldie nnt. d. Tit. :
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg.: Fragmenta Libri anniversariorum
Engelbergensis ^ ed. Jos. Schneller in Geschichts-
freund der fünf Orte. XXVI. 1871. p. 284-286;
— • ed. F. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Ne-
crol. I. p. 363. 364.
Necrologium Engelbergensium monia-
lium ord. s. Ben. (in vico ,/w der Wetii^
sive ^Das untere Kloster xu Engelberg %
Eant. Unterwalden.
Ausg.: ^als Jahrzeitbuch des Frauenklosters
zu Engelberg ed. Jos. Schneller in Geschichts-
freund der fünf Orte. XXVL 1871. p. 245-284.
— * ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Ne-
crol. I. p. 365-374. — Liber anniversario-
rum ibid. p. 374-382. — Fragmenta libri an-
niversar. ibid. p. 363. 364.
Necrologium Engelportense (Engelport,
Angelica Porta, auf dem Hunsi'iick bei
Beilstein) sanctimonialium, dioec. Magunt
Handschr.: Co b lenz, Bibl. des Gymn. Ori-
ginal, von 1262 bis 1803.
Ausg. : hrsgb. von v. Stramberg als Necrolog
der Abtei Engelport in Archiv für rheinländ. Ge-
schichte hrsgb. von Reisach u. Linde, ü. Goblenz
1835. p. 3-94.
Necrologium Episcopalis Cellae (Bi-
schofsxell, Kanton Thurgau) dioec, Con-
stant. Nicht erhalten ; blos vorhanden :
Atisg.: Rotulus anniversariorum ecclesiaecol-
legiatae (s. Pelagü), Episc. Cellae ed. Fr. L. Bau-
mann in Mon. Germ. bist. Necrol. I. p. 382-384.
Necrologium Eptemacensis (Echter-
7iach) abbatiae s. Willibrordi ord. s. Ben.
dioec. Trevirens.
Ausg.: Auszug ap. Keiffeuberg, Monuments p.
servir k l'hist. des provinces de Namur etc. VII.
p. 210-212. — Aus Necrologium alterum ex
cod. Paris, [bibl. nat. cod. lat. 10158. sec. XII]
gibt die wichtigeren Namen E. Sackur in Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 133-
136. — Necrologium tertium {zwischen 1511
— 1528 angelegt) ed. Peters in Publications de la
Section historique de Tlnstitut de Luxembourg.
XXVIL [Nouv. Ser. V.] 1873. p. 140-169. —
Fragmentum ed. Reiffenberg in Bulletin de
l'Acad. de Bruxelles. X. 2. 1843. p. 243.
Necrologium Erfordense S. Mahae (Er-
furt) dioec. Magunt Saec. XIII med. —
saec. XV.
Handschr.: Karlsruhe, Hofb. fol.
Ausg. : Auszüge aus dem Todtenbuche des S.
Marienstifts zu Erfurt ed. Mono in Anzeiger für
Kunde d. deutschen Mittelalters. 1835. p. 141-146.
Erl.-Schr.: Mono in Zeitschrift f. Geschichte d. Ober-
rheins IV. p. 253.
Necrologium Erfordiense S. Fetri.
Ausg.: * ap. Schannat, Vind. lit. EL. p. 17. —
'Mooyer, Beiträge zum Necrolog des Klosters
auf dem Petersberge vor Erfurt in Zeitschr. f.
Archivkunde hi*sgb. v. Höfer, Erhard u. v. Medem.
I. Hamburg 1834. p. 52.
52
818
NECROLOGIUM ERFORDIENSE — NECROLOGIUM S. FLORIANI
Necrologium Erfordiense monasterü ord.
PraediC. Beicht bis 1522.
Ausg.: unt. d. Tit.: üeber das Todten-Buch
des Dominikaner -Klosters u. die Prediger -Kirche
zu Erfurt, von A. Zacke. Erfurt 1861. gr. 8^
Necrologium von Ernen.
AtLsg.: ais Jahrzeitbach von £. hrsgb. von
Ferd. Schmid in Walliser Monatsschrift f. vaterl.
Geschichte. Sitten 1863. p. 128. 137.
Necrologium von Essen, Dioec. Göln.
Ausg.: Harless, Die ältesten Necrologien n.
Namenverzeichnisse des Stiftes Essen in Lacom-
blets Archiv für d. Gesch. des Niederrheins. VI.
(N. F.I.) 1868. p. 63-84.
Necrologe d'Evreux == Necrologium
Ebroicensis ecclesiae.
Necrologe de Saint -Evroul » Necro-
logium S. Ebrulfi.
Necrologium de Exaquio » Necrolo-
gium S. Trinitatis de Exaquio.
Necrologium Fabariense (Pfäffers) ord.
s. Ben. dioec. Curiens.
Ausg.: wonwm Not ae necrologicae *ap. Ild.
V. Arx, Gesch. des Kantons St. Gallen. I. p. 434;
IL p. 31. 59. 226. 282. — ^wiederk. von F. L.
Baumann in Mon. Germ, bist Necrol. I. p. 646-
648. — Liber vivorum et defunctorum ed. A.
Birlinger in Alemannia. X. 1881. p. 57-71.
Necrologium Fahrensis {Fahr a. d. Lim-
mat i7n Aargau) monasterü sanctimonia-
lium ord. s. Ben. dioec. Constant. (c. 1350).
Ausg. : ed. F. L. Baumann in Mon. Germ. hist.
Necrol. I. p. 384-389. Vgl. Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. VIII. p. 435.
Necrologe de Farciennes = Necrolo-
gium S. Francisci ad Sabim.
Necrologe de Tabbaye de Faremoutiers
ord. s. Ben. See. XIH.
Ausg.: Auszug ap. Toussaints Duplessis, Hist.
de l'eglise de Meaux. 11. p. 465-468.
Necrologium s. Faronis abbatiae {Saint-
Faron).
Im 14. Jahrh. angefangen. Vgl. aber Mabillon, AA.
SS. o. B. Ben. saec.V. p. 660.
Ausg.: Auszug ap. Toussaints Du Plessis, Hi-
stoire de l'eglise de Meaux. II. Paris 1731. 4°.
p. 468. 469.
Necrologium Faucense (Fuessen) S. Ma-
gni, ord. s. Ben. dioec. Augustens. (c. 1100).
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. I. 1888. p. 79-89.
Necrologium Feldbacensis {Feldbach bei
Steckborn im Thurgau) monasterü sancti-
monialium ord. Cisterc. dioec. Constant.
(1434).
Ausg. : * Auszüge aus dem Necrolog des Klo-
sters Feldbach, hrsgb. von F. J. Mone in Frei-
burger Diöcesan -Archiv. VII. p. 292-297. —
*ganx ed. F. L. Baumann in Mon. Germ. hist.
Necrol. I. p. 389-397.
Necrologium Feldwirthense {Filwertk)
in Prisia.
Ausg.: in AA. SS. Boll. Jul. VII. p. 178.
Necrologium de Feiines {Flines) con-
ventus monialium ord. Cisterc. Atxeba-
tens. dioec. Saec. XIII — XVI med.
Ausg.: ap. E. Hautcoeur, Cartulaire de Tab-
baye de Flines. I. Lille 1873. 8®. p. 400-445.
Necrologium von Fischbeck = Necro-
logium Visbeccens.
Necrologium Fischingensis {an d. Murg
im Thurgau) monasterü ord. s. Ben. dioec.
Constant
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. I. p. 397-405.
Necrologium Haviniacensis {Flavigny)
monasterü s. Petri ord. s. Ben. dioec. Augu-
stodun.
Labbe versprach , os heranszageben , hielt Jedoch sein
Wort nicht.
Au^g. : Einzelnes ap. Mabillon , A A. SS. o. s.
Ben. saec. UI. p. 693. — Necrologium Flav.
auctore Hugone Flaviniaoensi (scriptum a. 1047
— 1050) ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 285-287.
Necrologe de Flines » Necrologium de
Feiines.
Necrologium FlorefÜense.
Ausg.: unt. d. Tit.: Necrologe de Tabbaye
de FlorefPe, de l'ordre de Premontre, au dioeese
de Namur. Publ. par Joseph Barbier. Louvain
1877. 8°. 166 pag. 3 fr. {Aus Analectes p. s. ä
l'hist eccles. de la Belgique. Tom. XIII).
Necrologium Florentinum.
Ausg.: ap. Bandini, Bibliotheca Laurentiana.
IV. p. 546-555.
Necrologium Floriacense {Fleury).
Ausg. : * ap. Martene , Ampi, collect. VI. p. 650-
652. — * ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVIII.
p. 1185-1188.
Necrologium S.FIoriani ord. s. Aug. dioec.
Passav. {Sanct- Florian.)
Ausg. : ap. Jod. Stülz , Gesch. von St. Florian
p. 193. — Ein anderes tn Archiv f. Kunde österr.
Gcschichtsquellen. Notizenblatt. 1852. p. 291, hrsgb.
von Jod. Stülz. — Ein anderes unt. d. Tit.: Das
älteste Todtenbuch des Stiftes St. Florian [ange-
legt 1099 — 1115, um 1180 abgeschhsseh] hrsgb.
von A. Czorny in Archiv für österr. Geschichte.
LVI. p. 299-367, cf. Einleit. p. 259-299 {auch
besonders abgedruckt \Vi«n 1878. gr. 8°. 111 pag.
Ji 1.80). — Ein anderes bis 1306 unt. d. Tit.:
Das Calendarium uecrologicum des Propstes Hein-
rich n von St. Florian, nebst 3 anderen Frag-
menten hrsgb. von A. Czorny in Beiträge zur
Landeskunde von Oesterreich ob d. Enns. liefer.
XXX. 1878. p. 1-54.
N^CROLOGE DE FONTAINE - BT. ANDRÄ — NECROLOGIDli FULTENBACENSE 819
Necrologe de Fontaine -St. Andre.
Ausg.: extrait in Musee historique de Nen-
chätel et de Yalengin publ. par G. A. Matile.
1843.
Necrologe du prieurö de Fontainee.Saec.
xin.
Ätisg,: excerpta ap. Toussaints Duplessis, Hi-
stoire de l'eglise de Meaux. II. p. 469-473.
Necrologium Fontebraldense {Font^-
vraud) dioec. Pictaviens.
Äusg,: ap. Pavillon, Vie du b. Robert d'Ar-
brissel, patriarche des solitaires de la France.
Sauinur 1667. 4^ p. 577.
Necrologium Fontis b. Mariae » Necro-
logium Fraubrunnensis monasterii.
Necrologe de Forcalquier.
Ausg.: utU, d. Tit.: Extraits de i'obituaire
de Forcalquier relatifs aox eveques de Sisteron.
Paris, impr. nat 1886. 8*. 8 pag. (= Bulletin
historique et philol. du Comite des travaux histor.
et scientifiques. Annee 1886). — Ein anderes
unt. d. Tit.: Obituaire du chapitre de Saint-
Maiy de Forcalquier (1074—1593) public d'apres
le ms. orig. par Jos. Roman. Digne 1887. 8^
XX/F. 92 pcuf. Wichtig für d. Oeseh, der Pro-
vence u. Dauphins.
Necrologe de Sainte-Foy = Necrolo-
gium Longae Villae.
Necrologium S. Francisci ad Sabim.
Ausg.: unt.d. 2¥/.; Liber defunctorum con-
ventus s. Francisci ad Sabim ou Obituaire du cou-
vent de Saint -Fran^ois de Farciennes, avec notice
par D. A. van Bastelaer. Mons 1879. 8**. 58 pctg.
(= Extrait des Annales du cercle archeologique
de Mons. Tom. XV).
Necrologium Fraubrunnensis monasterii
sanctimonialium ord. Cisterc. dioec. Con-
stant. {Fraubrunnen, Canton Bern).
Ausg. : in Schweizerischer Geschichtsforscher.
XI. p. 313-319. — Ein anderes, deutsch ge-
schrieben 1506 durch Hans Riser von Burgdorf,
Carthänser zu Thorberg [Handschr. .-Bern, Stadt-
bibl. Mss. bist. Helv. I. 35. foL] * unt. d. Tit. :
Jahrzeitbuch des El. Fraubrunnen hrsgb. von
J. J. Amiet in Begesten der Archive in der schwei-
zerischen Eidgenossenschaft, hrsgb. von Theod.
V. Mohr. n. 1854. p. 135-16i8. — ^wiederh. von
Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol. L
p. 405-420. — 'Excerpte ap. Wurstemberger,
Gesch. der Grafen von Buchegg.
Necrologium Frauenthalensis monasterii
sanctimonialium ord. Cisterc. dioec. Con-
staiLt
Ausg. : ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist.
Necrol. I. p. 421 -423.
Necrologium Friburgense fratrum ord.
8. Francisci, in Brisgoia.
Atisg. : Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
VIU. p. 444.
Necrologium Frisingense {Freising). 701
— 1100.
Handschr.: Bamberg, Bibl. des Domcami
,Sacramentarium s. Gregorii pp.' mbr. sec. XI
med. foL
Ausg.: ^ap. Eckhart, Comment. de rebus Fran-
ciae Orient. I. p. 834-837. — ^ unt.d. Tit.: Ka-
lendarium necrol. missalis Frisingensis ap. Böh-
mer, Fontes IV. p. 586; cf. Vorrede p. Lxm. —
Necrologium alterum. 900 — \\QO[Ha/ndschr.:
Freising, Domkirche, mbr. sec. X. exe.] ^ed. G.
Th. V. Eudhart in Quellen u. Erörterungen z. baver.
Geschichte. VII. p. 451-472; Nachtrag p. 479-481.
— * ap. Böhmer 1. o. IV. p. 586 -5fe; cf. Vorr.
p. Lxm. — Necrologium tertium e cod. Monac.
n«6421. sec. X et XI ^unt. d. Tit.: Freisinger
Todtenbuch aus Jaffes Nachlass mitgeth. von E.
Dümmler in Forschungen z. deutschen Geschichte.
XV. Göttingen 1875. p. 162-166. — »ap. Anton
Lecbner, Mittelalterliche Eirchenfeste u. Ealen-
darien in Bayern. Freiburg i. B. 1891. gl". 8^ p.
7-23. — Necrologium S. Stephani {Weihen-
Stephan) ord. s. Ben. , extraotus e necr. antiquiss.
ap. Bugniet, Versuch einer Reihe Freisinger Weih-
biscböfe. Freising 1799. p. 49-52.
Necrologium von Freudenthal.
Ausg. : unt. d. Tit. : Die Necrologe der Kart-
hause Freudenthal (15. — 17. Jahrh.) hrsgb. von
AVilkowitz in Mittheilungen des Musealvereins für
Krain. Jahrg. 11. 1889. (Text u. Commentar.)
Necrologium Friteslariensis ecclesiae
collegiatae {Fritzlar) dioec. Magunt.
Ausg.: in Zeitscbrift des Vereins für hessi-
sche Geschichte. N. F. U. Suppl. Kassel 1863.
Necrologium Fuldense sive Diptychon
Fuldense vetus.
Ausg. : ^ ap. Schannat, Vindemiae literar. laps.
1723. fol. p. 16. — ' ap. Leibnit, Scr. rer.Brunsv.
III. p. 761. — ■ ap. Böhmer. Fontes HI. p. x
aus n® 1. — Necrologium aliud. 814 — 1040
[Handschr.: Leyden, Un.-Bibl. mss. Scaliger.
n° 49. sec. XI. mbr. 4**] ed. Em. Dümmler in
Forschungen z. deutschen Geschichte. XVI. Göt-
tingen 1876. p. 171-177. Cf Analect. Bolland. I.
p. 1. — Kalendarium necrologicum B. Mariae
Virg. in Monte Fuldensi [Liebfrauenkloster oder
Frauenberg vor Fulda; Handschr.: Fulda n°34.
sec. XV. 4«] a. 801 — 1300 ap. Böhmer 1. o. IV.
p. 451-455. — Annales necrologici Fulden-
ses maiores. 779 — 1065 *ap. Leibnit., Scr. rer.
Brunsv. III. p. 762-769. — *ap. Schannat, Eist
Fuidens. p. 464-482. — ' Auswahl aus beiden ap.
Böhmer 1. c. III. p. 155-161; cf. Vorr. p. xxxvi.
— Annales necr. Fuld. minores ausgexogen
aus * Dronke, Traditiones et antiquitt Fuldenses.
Fulda 1844. 4*». p. 165-182 — «ap. Böhmer 1. c.
m. p. 153-155.
Necrologium Fultenbacense {Falten-
back) ord. s. Ben. in marchionatu Burgo-
viensi, dioec. Augustens.
Ausg. : f ragmenta * in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. VII. p. 31. — * ed. Fr. L. Baumann
in Mon. Germ. bist. Necrol. I. p. 87. 88.
52*
820
NECROLOGIUM FÜRSTENFELDENSE — NECROLOGIUM GLADBACENSE
Necrologium Fürstenfeldense (Fürsten-
feld, westlich von Mimchen a, d. Amber,
Cistercienser).
Wichtig f. d. Gesch. der oberbaierischen Herzoge.
Ausg.: in Mon. Boic. IX. p. 337-340, mangel-
haft.
Necrologium von Füssen = Necrologium
Faucense.
Necrologium St. Galli.
Ans dem 9. u. 10. Jahrh.
Atisg. : * ap. Eckhart. CommeDt. de rebus Orient.
Franc. II. p. 919- 923. Vgl Pertz' Arch. IV. p.318.
— *ap. Goldast, Scr. rer. Alamann. I. 1606. p.
155-165 («ed. 2*. I. p. 94-100) als Ephemerides
monasterii s. Galli. Gf. Dümmler, Sanot Gallische
Denkmäler p. V. — Sanct Galler Todtenbuch
u. Verbrüderungen. Hrsgb. von Ernst Dümmler
u. Herrn. Wartmann in Mittheilungen zur Vater-
land. Geschichte hrsgb. vom histor. Verein zu St.
Gallen. XI. (N. F. I.) 1869. p. 1-124. — Das
2. Necrologium von St. G. (sec. XII. XIII.)
hrsgb. von H. Wartmann ibid. XIX. 1884. —
Libri anniversariorum et necrologium
Sancti Galli ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
bist. Necrol. I. p. 464-487; ef. praef. p. 462-464.
— Vgl. Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
VIII. p. 440.
Erl-Sekr.: Fiala, F., Boitrftge zu den alteeten Todten-
büchem von St. Gallen und Rheinau. 850—1219 in
Kathol. Schwoizerblfttter f. Wissenschaft und Leben.
Jahrg. XI. Luzem 1869.
Necrologium von Gaming =» Necrolo-
gium Gemnicense.
Necrologe de Gand.
Ätisg.: unt. d. Tit.: Obituarium S. Johannis.
Necrologe de l'egUse Saint -Jean (Saint -Bavon)
ä Gand, du 13. au 16. siede, (publie) par Napo-
leon de Pauw. Bruxelles 1889. 8°. X^W. 379
pag. 5 fr.
Necrologium Garsense (Oars in der
Nähe von Au am Inn) ord. s. Aug. dioec.
Salzburg.
Ausg.: Anniversaria Garsensia (verfasst
1714) ed. Herzberg-Fränkel in Mon. Germ. hist.
Necrol. 11. p. 201. 202.
Necrologium Geervlitensis ecclesiae col-
legiaüs B. Mariae dioec. Traiectensis.
Ausg. : ap. Hoynck van Papendrecht, Analecta
Belgica. III. 2. Hagae Com. 1743. 4^ p. 159.
Necrologium Geissensis (Oeiss, Canton
Luxem) ecclesiae parrochialis. 1499.
Ausg.: als Jahrzeitbuoh der Kirche in Geiss
hrsgb. von J. Bölsterli in Geschichtsfreund . . .
der fünf Orte. XXII. p. 209-220.
Necrologium Gemmeticensis {Jumiegeä)
abbatiae s. Potri ord. s. Ben. dioec. Roto-
mag. Zwischen 1390— 1418 verfasst.
Av^g.: loca praecipue notatu digna ex ms.
Rotomag. n® 1226 ap. Bouquet, Recuoil XXIII.
p. 417-423.
Necrologium Gemnicense (Oaming in
Nieder ' Oesterreich) ord. Garthus. 1357
— 1477.
Geschrieben von GuUelmns Hof er, monachna Domns
Throni b. Hariae in Gemnico.
Ausg.: hrsgb. von H. v. Zeissberg in Archiv
f. Österreich. Geschichte. LX. 1880. p. 572-578.
— Anniversaria ibid, p. 592-596.
Necrologe de Geneve.
Ausg.: Obituaire de Teglise cathedrale de
Saint- Pierre de Geneve, (Saec. XI exe. — 1522)
avec une introduct. . . . (publ. pour la prem. fois)
par Albert Sarasin in Memoires et documents pu-
blies par la Soc. d'hisi et archeologie de Geneve.
Ser. II. tom. 1. 1882 {auch besonders daraus ab-
gedruckt Geneve 1882. 8^ XXX. 331 pag.).
Necrologium Gengenbacense ord. s. Ben.
dioec. Argentin.
Erl.'Schr.: Baumann, F. L., in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. VU. p. 32.
Necrologium di Genova » Necrologium
Januense.
Necrologium 8. Georgii monasterii in
Nigra Silva (St, Georgen) ord. s. Ben. dioec.
Constant.
Erl.-Sohr.: Baumann, Fr.L., in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. VII. p. 29.
Necrologium S. Germani de Fratis, idd.
Necrologium Parisiense.
Necrologium Gerresheimense, dioec.
Colon.
Ausg.: in Th. J. Lacomblets Archiv für die
Gesch. des Niederrheins. VI. (N. F. I.) Cöln 1868.
p. 90-102; cf. p. 85ff.
Necrologium GerundenseexAdonisMar-
tyrologio saec. XI exarato desumptum.
Ausg. : ^ ap. Florez , Espafta sagrada. XLUI. —
« ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVIII. p.90r. 908.
Necrologium Gesel(ense (Qeseke) dioec.
Paderborn.
Ausg.: ap. Seibertz, Quellen der Westphäl.
Geschichte. III. p. 298-318.
Necrologium Gladbacense, sec. X-XY.
Sehr reichhaltig.
Ausg.: * ap. Böhmer, Fontes III. p. 357-362.
— * excerpirt ap. Eckertz u. Növer, Die Bene-
dictiner- Abtei Gladbach. Köln 1853. 8^ p. 309.
— Berichtigungen ap. Binterim u. Mooren , Erz-
diözese Köln III. p. 54. — ^ vollständig unt. d.
Tit.: Necrol. Gladbac. Das Verbrüderungs - u.
Todtenbuch der Abtei Gladbach. Hrsgb. von Gottfr.
Eckertz. Mit Facsim. Aachen 1881. 8°. 113 pag.
(besonderer Abdruck aus : * Zeitschr. des Aachener
Geschichtsvereins II. p. 191-294).
Necrologium Gladbacense alterum, sec.
XVI— XVllI.
Reich an Nachrichten Über die Aobte einer ganzen
Reihe naher ^ind femer Klöster.
Ausg. : xuerst ed. Eckertz in Annalen des hist.
Vereins für d. Niedorrhein. HeftVin. Köln 1860.
p. 189-221. Vgl. Relatio.
NECROLOGIÜM VON GLATZ — NECROLOGIÜM HAMBURGENSE
821
Necrologium von Glatz, Dioec. Prag.
Attsg.: fVagmeote eines Glatzer Todtenbuchs
(ex cod. Gnesnensis cathedral. sec.XV) hrsgb. von
W. K§trzynski in Zeitschrift d. Vereins f. Gesoh.
u. Alterth. Schlesiens. XXI. p. 381-388.
Necrologium Goerliciense conventos frar
tram Minorum seu Franciscanonun. 1361
— 1536, dioec. Misnens.
Handsckr. : Görlitz, Müichsche Bibl. mbr. 4^
35 fol. Original. — Bibl. der Gesellsch. d. Wiss.
(Abschr. von Zobel).
Ausg.: ed. Eoehler in Scriptores rer. Lusa-
ticar. I. Görlitz 1839. p. 264-296, resp. 307 u.
Vorwort p. ixi-xxm u. Erläuterungen p. 317-
350. — Nachträge u. Verbesserungen dazu hrsgb.
Ton E. Wemioke in Neues Lausitzisches Maga-
zin. Bd. L. Görlitz 1873. p. 121-128.
Necrologium Goeesensis monasterii ord.
s. Ben. Sidzburg. dioec. 1044 — 1751.
Ausg. : ap. Pusch et Froelich, Diplomata Sacra
ducatus Styriae. I. p. 133-136.
Necrologium Gomersliemense {Oomers-
heim beiAhei in Rheinhessen) dioec. Mo-
gunt
Ausg.: e mortuario monasterii Amstein ap.
Würdtwein, Monasticon palatinum V. p. 425.
Necrologium Gotlandiae fratnim Mino-
rum in Wisby.
Inceptam c. a. 1340 et per secnla 14 et 15 oontinnatam.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. VI. 1786.
p. 557-573.
Necrologium von Gotteethal, Cisterc-
Nonnen, im Bheingau bei Winkel.
Ausg.: Bruchstück ^ ap. Bodmann, Rhein-
gauische Alterthümer p. 177. — ' wiederholt ap.
Roth, Fontes rerum Nassoic. I. 1. p. 198. n.
Necrologium Gradiceneis monasterii
(Hradisch, Diöc. Olmütx).
Handsckr.: Wien, k. Hofbibl. n« 395 (olim
theol. 125). mbr. sec. XII. fol.
Ausg. : unt. d. Tit. : Necrologium Bohemicum
quod est in margine Martyrologii saec. XII ap.
!Dobner, Monum. bist. Boemiae. III. 1774. p. 9-
16; observatt praeviae p. 1-9; vgl. Meinert in
Wiener Jahrb. XLVIII. Anz. p. 57.
Necrologium von Grafschaft, Dioec.
Cöln.
Ausg.: ap. Seibertz, Quellen der Westfal. Ge-
schichte, m. p. 422-460.
Necrologe de Töglise paroissiale de
Granges (deutsch: Gradetz), Wallis.
Ausg. : publ. par Jean Gremaud in Memoires
et documents de la Soo. d'hist. de la Suisse Ro-
mande. XVm. Lausanne 1863. p. 315-331; cf.
pref. p. 297-307. .
Necrologium Gratianopolitanum (Ore-
noble). Saec. XIV. XT.
Ausg.: Necrologe et cartulaire des Domi-
nicains de Grenoble ap. Ül. Chevalier, Documents
inedits. V. Romans 1870. 8**. p. 1-15 {auch be-
sonders daraus Romans 1871. 8° 82 pag.).
Necrologium van Groenendael « Ne-
crologium Yiridis Vallis.
Necrologium Gflnthersttialeneis mon-
asterii sanctimonialiura ord. Cisterc. dioec.
Constant. (Oünthersihal bei Freiburg i.
Br.) —1499.
Ausg. : ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist.
Necrol. I. p. 296-309.
Necrologium Gurcense.
Ausg.: ' Necrologium des Eathedral- Kapitels
der regulirten Chorherren von Gurk. Mitgetheilt
von Beda Schroll in Archiv für Österreich. Ge-
schichte. LXXV. Wien 1889. p. 241-275. An-
hang: Vigiliae mortuorum p. 275-279; vgLYÄn-
leit. p. 239 (^auch einxeln Wien 1889. gr.8^ 80 A ).
— • in Mon. Germ. hist. Necrol. II. p. 448-454.
Necrologium S. Guilielmi de Desertis
{Saint - OuiUiem - fe - Disert) , dioec. Lo-
devens.
Handschr.: Montpellier, Musee Fahre, sec.
XIV. 4«.
Necrologium Gütersteineneie monasterii.
Schätzbar.
Handschr.: Stuttgart, k. Bibl. hist. fol. n®
421. Original.
Necrologium Habsburgicum = Necro-
logium Campi Regis.
Necrologium Haliiienee {Kopenhagen).
1208—1438.
Ausg. : ap. 0. Nielsen , Xjobenhavns diploma-
tarium. 11. 1873. gr. 8^ p. 1-21. — Obitua-
rium ecciesiae b. Virginis Hauniensis. 1299 —
1421 * vollständig ap. Langebek, Scr. rer. Dan.
Vm. 1834. p. 538-549. — » einige Excerpte ibid.
VI. 1786. p. 372-374.
Necrologium Haiberetadeneie ecciesiae
cathedralis.
Ausg. : ed. E. F. Mooyer in Neue Mittheilun-
gen des thüring. - sächs. Vereins für Geschichte.
VIII. 3. 1858. p. 58. — Necrologium S. Boni-
facii (saec. XIII. XIV) ed. G. Schmidt in Zeit-
schrift des Harzvereins f. Gesch. VI. 1873. Heft
3 u. 4. — Necrologium S. Johannis, Fragment
ed. 0. V. Heinemann ibid. II. 2. 1869. p. 1-14.
Necrologium Halense = Necrologium
S. Mauritii.
Necrologium Hamarense.
Ausg.: fragment. ap. Storm, Monum. historica
Norvegiae. 1880. p. 197; cf. indJedn. p. Lxn.
Necrologium Hamburgense sive Liber
memoriarum et donatorum ecciesiae Ham-
burgensis. Vorfasst in den Jahren 1857— 1360.
Handschr.: Hamburg, Bibl. d. Hauptkirche.
— Kopenhagen, Un.-Bibl. Arn.-Magn. n® 835.
4°. Abschrift d. torliergeh. a. d. J. 1707; — kgl.
Bibl. Alte Samml. 4^ n° 2309. Copie 0. Sperlings.
822
NECROLOGIUM HAMELENSIS — NECROLOOroM S. mPPOLYTI
Ausg.: * ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783.
p. 387-420. — '««/. d. Tit.: Necrol. Hambur-
gensis capitoli ed. Karl Koopmann in Zeit-
schrift des Vereines für hamourg. Geschischte
VI. Hamburg 1875. p. 28-163; Nachträge p. 163.
164; Inhaltsverzeichn. p. 165-183; vgl. Einleit.
p. 21-27 {atich besonders erschienen Hamburg
1868. 8").
Necrologium Hamelensis (Hameln a. d.
Weser) capituli s. Bonifacii dioec. Min-
dens.
Aus mohreren Mptn. sec. XH. XTTf etc. znsammen-
gestellt.
Ausg, : hrsgb. von Otto Meinardus in Quellen
u. Darstellungen zur Gesch. Niedersachsens. IL
TJrkundenbuch des Stiftes u. der Stadt Hameln.
Hannover 1887. 8^ p. 610-625.
Necrologium Hasteriensis monasterii
ord. s. Ben. {Hastidres) dioec. Leodiens.
Saec. XL XII.
Ausg.: irrtkümlich [vid. 10. Nov. Dedicatio
novae ecclesiae in Ha(r)steria] a/«Ealendarium
Ratisponensis dioec. ex cod. Monacensi lai 13067
(olim bibl. civit. Ratisp.) ap. Ant Lechler, Mittel-
alterliche Kirchenfeate in Bayern. Freiburg i. B.
1891. p. 209-221; Erläut. p. 221-228.
Necrologium Haugense.
Enth< die von 1698 — 1814 verstorbenen Stiftsherren.
Ausg. : als Mortuarium H. hrsgb. von Phil. Emil
Ullrich in Archiv des histor. Veieines von Unter-
franken. XXX. Würzburg 1887. 8». p. 89-101;
ef. p. 87.
Necrologium Heidenfeldense.
Ausg.: ap. Wegele, Zur Litteratur u. Kritik
der fränkischen Nekrologien. 1864. 8°. p. 1-39.
Necrologium von Heiligenlcreuz = Ne-
crologium Sanctae Crucis.
Necrologium Heilsbronnense (prope
Nürnberg).
Handsekr.: Erlangen, Un.-Bibl., sec. XIII.
mbr. fol., nur 2 fol.f die Monate Mai — August
umfassend. — München, k. Reich sarchiv, sec.
XV fin. mbr. fol. — Nürnberg, k. Archivcon-
servatorium , a* 1483. mbr. fol.
Ausg.: ed. M. Scheins ap. R. G. Stillfried, Klo-
ster Heilsbronn. Berlin 1877. Lex.-8°. p. 333-
382 (Einleit. p. 328 - 332), wo das Nürnberger Mpt.
genau abgedruckt, das Erlanger Fragment {vor-
her schon von Kerler in 33. Jahresbericht des
histor. Vereins von Mittelfranken. Ansbach 1805.
p. 124-129 veröffentlicht) in den Anmerkungen
vollständig enthalten ist u. aus dem Münchencr
Cod. nur die Zusätxe verzeichnet sind. — Ne-
crologium alterum ap. Jung, Miscellanea ü.
p. 32-46.
Necrologium von Heinrichau = Necro-
logium Henrichoviense.
Necrologium Heinsbergensis monasterii.
Ausg.: * fragmenta edid. Quix ap. Meyer et
Erhard, Zeitschrift f. vaterländ. Gesch. u. Alter-
thumskunde. V. Münster 1842. p. 134-200. —
' ed. Kessel in Zeitscbrift des Aachener Gesch.-
Vereins. V. p. 248-286.
Necrologium Hemelsdalensis monasterii
{prope Ypras).
Ausg. : unt. d. Tit. : Obituarium in Chronique
et cartulaire de Tabbaye de Hemelsdaele publies
par C. C. et F. V. Brages 1858. 4^ p. 32-44.
Necrologium Henrichoviense (dster-
xienserstift Heinrichau in pr. Schlesien).
Handsekr.: Breslau, Un.-Bibl. mbr. fol. IV.
F. 217. saec. XIII.
Ausg.: hrsgb. von Wattenbach in Zeitschrift
des Vereins für Gesch. u. Alterthum Schlesiens.
IV. Breslau 1862. p. 278-304.
Necrologium Herieiense (Neuenheerse)
dioec. Paderborn.
Ausg. : ^ mit Vorbemerk, u. Erläuter. ed. Jul.
Evelt in Zeitscbrift für vaterlfind. (westfäJ.) Ge-
schichte. XXXVI. Abth. 2. p. 29-61. — » vor-
her nur Ausxug ap. R. Wilmans, Die Kaiser-
urkunden der Prov. "Westfalen. I. Münster 1867.
p. 504. 505.
Necrologium Hermetisvillanum {Her-
metschwil) sanctimonialium ord. s. Ben.
dioec. Constant Saec. Xll — XY.
Wichtig f%lr habsburgische Oeaealogie u. die Acta Ma-
rensia. Die erste Hand hat 1119— c. 1145 geschrieben.
Ausg. : ^ hrsgb. von Mart. Kiem in Quellen z.
Schweizer Geschichte. III. Das Kloster Muri im
Kanton Aargau. Basel 1883. 8°. p. 134-166; ef.
S. 181 - 183. — * hrsgb. von F. L. Baumann in
[on. Genn. bist. Necrol. I. p. 423-436. — Li her
anniversariorum ibid. p. 436-439.
Necrologium Hermsdorfense.
Ausg.: fragmentum in Pertz* Arch.lY. p.318.
Necrologium Hildeshemense monasterii
s. Michaelis ord. s. Ben.
Ausg. : excerpta ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv.
n. p, 103-110.
JErl.-Sckr.: Das Necrologium dos Hildesheimischen
St. Michaelisklosters Benedictiaer- Ordens in Ans-
. Zügen , commentirt v. Mooyer in Archiv des histor.
Vereins für Niedersachsen. Hannover 1842. p. 361-
469; 1848. p. 1-88. Vgl. Mooyer in Nene ^tthei-
lungen VIII. 8. p 68.
Necrologium Hildeehemensis ecclesiae
(cathedralis).
Ausg. : Auszüge * ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv.
I. p. 763-767. — * treffliche Erläuterungen dazu
ap. E. F. Mooyer, Auszüge aus d. Todtenbucbo
dos hildesheimischen Hochstifts. Hannover 1840.
8®. {Besonderer Abdruck aus A. Broennenberg,
Vaterländ. Archiv des histor. Vereins f. llioder-
sachsen. Jahrg. 1840. p. 49-116.) — "Mooyer,
Excerpta ex necrologio Hildesiensi in Neue Mit-
theilungen aus d. Gebiete hist.-antiq.Foi3chungen.
VIU. H. 3. 4. 1850. p. 68.
Erl.'Sckr.: Mooyer. Bambergische Geistliche in dem
Necrologium des hildesheimischen Domstifts in 8. Be-
richt über d. Bestehen und Wirken des hist. Vereins
m Bamberg. 1845. p. XLix - LVi.
Necrologium S. Hippolyti » Necrolo-
gium S. Yppoliti.
NECROLOOroM flITZKIRCHENSE — NECROLOGIUM KAMENZENSE
823
Necrologium HHzkirchense {Hitxkirch,
Deutsch'OrdenS'Cammendej Canton Lu--
zem).
Ausg. : ^ ed. Back in Geschieh tsfreuDd der 5
Orte. XL p. 92-104. — ^ als Li her anniversa-
riomm (c. 1350) ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. L p. 440-445.
Necrologium Hofensis monasterioli {Hö-
fen, heute ein Theil der Stadt Friedrichs-
Hafen) sanctimoniallum ord. s. Ben. dioec.
Constant Saec. Xu.
Äusg,: ^ sammariiim ap. Hess, Monumenta
Guelfica. 1784. p. 159-164. — » ed. Fr. L, Baumann
in Mon. Germ, hist Necrol. L 1888. p. 173-176.
Necrologium Hohenfbrtenee.
Ausg.: sub tiU: Fragmente aus dem Nekro-
log des Zisterzienser -Stiftes Hohenfurt. Mit An-
merkungen von Xav. Max Millaaer. Prag 1819
in M. Millaners Vaterländisch -historische Auf-
satze. Bd. I. Prag 1832. (Hai einen hesondem
Titel in diesem Werke.) 70 pag.
Necrologium Hohenwartense (Hohen-
wart) sanctimonialium ord. s. Ben. dioec.
Augustens.
Ausg. : partes ex cod. Monac. lat. n''7390 ed. Fr.
L. Baumann in Mon. Germ, hist Necrol. I. p. 33-35.
Necrologium Honauenee (Honau) dioec.
Argentorat
Ausg.: ap. Mono, Zeitschrift f. d. Gesch. des
Oberrheins. IV. p. 251.
Necrologium van Houthem » Necrolo-
gium 8. Mariae de Oerlaco monialium.
Necrologium von Hradisch = Necrolo-
gium Oradicensis monasterii.
Necrologium Hugonie Flaviniac., vid.
Necrologium Flaviniac. monasterii.
Necrologium Huysburgenee (Huisburg)
ord. s. Ben. dioec. Halberstad.
Ausg. : ed. Ed. Jacobs unt.d. Tit. : Das Todten-
buch des Klosters Huisburg in Zeitschrift des
Harzvereins f. Gesch. V. 1872.
Necrologium von St. Jacob auf dem
Donnersberge , vom Orden S. Paul des Ein-
siedlers.
Ausg. : ap. Adf. KöUner, Gesch. der Herrschaft
Kirchheim -Boland u. Stauf. Wiesbaden 1854. p.
336-340.
Necrologium Januense.
Ausg.: Libro degli anniversarii a. 1253 —
1591 del convento di s. Francesco di Castelletto
seu Conventus fratrum Minoruui in Genova pubbl.
da Yinc. Promis in Atti dellaSocietäLigure distoria
patria. X. Genova 1874. Lex. -8°. p. 391-420.
Necrologium von Jegisdorf.
Ausg.: als Jahrzeitbücher von J. hrsgb. von
M. V. Stürler in Archiv des histor. Vereins des
Kantons Bern. VII,
Necrologium liseneburgense (Ilsenburg)
monasterii ss. Petri et Pauli ord. s. Ben.
dioec. Halberstad.
Ausg. : ap. Leibnit. , Scr. rer. Bninsv.in. p. 684.
Necrologium Insulae s. Suiberti » Ne-
crologium Werdense.
Necrologium Interiacenee.
Ausg. : als Jahrzeitrodel der Augustiner und
Augustinerinnen in Interlachen hrsgb. von M. v.
Stürler in Archiv des histor. Vereins des Kan-
tons Bern. VII.
Necrologium S. Joliannie Gandavensis
-« N6crologe de Gand.
Necrologium von Irrsee -» Necrologium
Ursinense.
Necrologium Islando-Norvegicum vetus,
saec. XI — XIV complectens.
Ausg. : ^ in Finni Johannaei Histor. eccles. Is-
landica I. 1772. p. 595-598; ef IV. p. 143-145.
— • ap. Langebek , Scr. rer. Dan. II. 1773. p. 504
-519; cf p. 502. — » als Artidaskra, or Obi-
tuarium in Sturlunga saga, ed. by G. Vigfusson.
IL Oxford 1878. 8°. p. 392-396. — Ein an-
deres unt. d. Tit. : F a s t i necrologici Islandici
— 1463 islandice et lai. * ap. Langebek L c. VIII.
1834. p. 552-568 cum notis. — 'Auszug from a
vellum of about 1330 in Sturlunga saga 1. c. II.
p. 472. 473.
Necrologium Isnensis (Isny) monasterii
ord. s. Ben. dioec. Constant
Ausg.: nur Notizen vom 12.-15. Jahrh. aus
dem 1799 von dem Mönche Georg Neher ge-
machten Auszuge ed. F. L. Baumann in Mon.
Germ. hist. Necrol. I. p. 177-179. Vgl. Neues Ar-
chiv der Ges. f. alt. d. Gesch. VII. p. 35.
N6crologe de Tabbaye de Saint- Julien -
du-Pre, ord. s. Ben.
Ausg. : publ. par M. de Lestang in Bulletin de
la Soc de la Sarthe. VIII. 1862. p. 463-476.
Necrologe de Jumiögee = Necrologium
Gemmeticens.
Necrologium von Kaieerswerth » Ne-
crologium Werdense.
Necrologium Kaieheimenee sive Caesa-
riense (Kaisheim bei Donauwörth) ord.
Cisterc. dioec. Augustens.
Ausg.: et Li her anniversariorum eiusdem
coenobii, ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. hist.
Necrol. L p. 88-94.
Necrologium Kamenzenee (Oisterx.- Stift
Camenz in Schlesien).
Handsehr. : Breslau, kgl. Univ. - Bibl. IV.
F. 216.
Ausg. : hrsgb. von "Wattenbach in Zeitschrift
des Vereins für Gesch. u. Alterthum Schlesiens.
IV. Breslau 1862. p. 307-337. Vgl. Wattenbach,
Monumenta Lubensia p. 60.
824
NECROLOGIXJM VON KAÜFUNGEN — NECROLOGIÜM LEMOVICENSIS
Necroiogium von Kaufüngen =» Necro-
logium Coufungense.
Necroiogium Kemnizense S. Mariae -»
Necroiogium Chemnicense.
Necroiogium von Kempten = Necroio-
gium Campodunens.
Necroiogium von Kentrop bei Hamm
an d. Lippe. See. XIV.
Ausg.: in Lacomblets Archiv für die Gesch.
des Niederrheins. VI. (N. Folge. I.) Cöln 1868. p.
102-110.
Necroiogium von Klein -Mariazeil. Saec.
XIV— XVI exe.
Äusg,: unt.d.Tit: Das Todtenbuch des
Benedictinerstiftes El. -Mariazeil in Oesterreich
unt. d. Eons hrsgb. von Vincenz Staufer in Stu-
dien u. Mittheilungen aus d. Benedictiner- Orden.
Jahrg. 1. 1880. Heft 2. p. 106-120; H. 3. p. 49-66;
H. 4. p. 94-109; Jahrg. II. 1881. Bd. I. p. 28-45.
Necroiogium von Kloetemeuburg » Ne-
croiogium Claustroneoburgense.
Necroiogium von Knutwil.
Äusg,: als Jahrzeitbuch der Kirche in Kn.
hrsgb. von Jos. Schneller in Geschichtsfreund . . .
der 5 Orte. XXIV.
Necroiogium von Königefeiden = Ne-
croiogium Campi Regis.
Necroiogium des Kreuzstiftee zu Bres-
lau, vid. Necroiogium Vratislaviense.
Necroiogium von Krumau » Necroio-
gium Chrumpnoviens.
Necroiogium Laceneis (Laach) mon-
asterii B. Mariae Tirg. sive monasterii B.
M. V. in Lacu.
Ätisg. : ^ ed. Dronke in Mones Anzeiger für
Kunde des deutschen Mittelalters. Jahrg. 1839.
p. 610. — * ap. Jui. "Wegeler, Gesch. des Klosters
Laach. Bonn 1854. 8°. Urkundenbuchp. 117-127.
— Necroiogium vetustius unt. d. Tit.: Ka-
lendarium defunctomm monast B. M. V. in Lacu
hrsg. von Jul. Wegeier in Annalen des histor.
Vereins f. d, Niederrhein. XXVI. Köln 1874. p.
268-306.
Necrologe de La Charite eur Loire.
Ausg. : publ.par M. de L'Espinasse. Paris 1887.
Necrologe de La Croix- Saint -Leufroy
=» Necroiogium Crucis s. Leufredi.
Necrologe de La Perine » Necroiogium
Perrinense.
Necroiogium S. Lambert! in Stiria (St
Lamhrecht) ord. s. Ben. dioec. Salzburg.
Ausg. : ^ ed. M. Pangerl in Fontes rerum Au-
striac. Abtheil. II. Bd. XXIX. 1869. — *ed. Herz-
berg-Fränkel in Mon. Genn. bist. Necrol. 11. p.
309-340.
Erl.-Sekr.: Pangerl, H., Ueber die beiden ältasU^Q
Todtenbücher des Benedictanerstiftes St. Lombrecht
in Beiträgre zur Eonde 8teiermftrkisoh.er Qeecfaichts-
qaellen. m. Graz 1866. ^. p. 8-17.
Necrologe de La Lance.
Ausg.: ^ als Necrologe de la chartreuse de
La Lance publ. par J. Gremaud in Memoires et
docum. publ j)ar la Soc. d'hist. de la Suisse Ro-
mande. XXXIV. — » Extrait par Alph. Petit-
pierre in Musee Neuchütelois. Becueil d'histoire.
Annee XVI. Neuchätel 1879.
Necroiogium Landense » Necroiogium
Londensis monasterii.
Necroiogium Landsliutensis conventus
fratrum ord. Minorum.
Av>sg. : ed. Primbs in Verhandlungen d. histor.
Vereins für Niederbayern. XIII. Heft 4.
Necroiogium %XzxA\(8aint-Lö) -1408,
dioec. ßotomag.
Ausg. : unt, d, Tit. : Obituaire de THotel -
Dieu de Saint -L6 extrait ap. Bouquet, Recueil
XXUL p. 547-549.
Necroiogium Laudunensis (Lcum) abba-
tiae s. Vincentii ord. s. Ben. Saec. XTTT.
Ausg.: excerpta ap. Roh. Wyard, Histoire de
Tabbaye de Saint -Vincent de Laon. Laon 1858. 8^
Necroiogium Laureehamense (Lorsch)
dioec. Magunt
£b sind noch 4 erhalten:
Ausg. : • m ai u s (ex cod. orig. Wirceburg., theol.
n° 132. fol.) * ap. Schannat, Vindemiae litterar.
I. 1723. p. 23-40, unireu, es fehlen Hunderte von
Namen. — *noch mehr xusammengeschnitten ap.
Böhmer, Fontes III. p. 144-152. — *» minus (ex
cod. Rom. Vatic. Palat. n° 485. sec. X) in Adonis
Martyrolog. Romae 1745. p. 689; vgl. Dümmler
in Zeitschrift f. deutsch. Alterth. XVIII. p. 308.
— *^ minus et recentius (ex cod. Vatic. Palat.
n^ 499. sec. XII. foJ.) ibid. p. 704. — * kalenda-
rium deperditum; cf. Mabillon, De re diplomat.
supplem. c. 9.
Eirl.-Sehr.: Falk, V. A.Frz., Gesch. d. ehemal. Klosters
Lorsch. Main2l866. p. 171-173.
Necroiogium Lausannense. 1510.
Ausg.: unt, d. Tit.: Necrologe de Teglisc
cathedrale de Lausanne, publ. par Jean Oremaud
in Memoires et documents publies par la So-
ciete d'hist. de la Suisse Romande. XVIII. Lau-
sanne 1863. 8°. p. 95-223; anniversaria mobilia
p. 224-231; repert des noms p. 233-246; cf.
pref. p. 91-94.
Necroiogium von Lecce » Necroiogium
Litiense.
Necroiogium Lemovicensis (Limoges)
ecclesiae cathedralis et monasterii s. An-
dreae Claromontensis ord. Praemonstr.
Handschr,: Paris, Nat.-Bibl. sec. XII. n**
5243; -- sec. Xin. n«» 5245.
Ausg.: excerpta ap. Labbe, Bibl. nova II. p.
759-763. — Necroiogium I ecclesiae s. Mar-
tialis LemoY. in Documents histor. concernant
NECROLOGIÜM LEOPOUENSIS — NECROLOGIUM LUBICENSI8
825
principalement la Marche et le limousin, publ.
par A. Leroux, E. Molinier et Ant Thomas. I.
Paris (et limoges) 1883. 8^ p. 1-63.— - Necrolo-
gium n, in, IV, extraits publ. par ]fcmüe Mo-
unier ibid, 1. p. 63-80. — Aliud Obituarium
eiüsdem monasterii ed. Duples- Agier in Chro-
niques de Saint -Martial de Limoges p. 261-267.
— Obitus anni 1222 ibid, p. 272. — Obituarii
fragmentum ibid. p. 284-287.
Necrologium Leopoliensis monasterii s.
Dominici. Mit Emtragongen bis 1611.
Atisg. : ed Wojc. K^trzynski in Mon. Pol. bist.
T. 1888. p. 540-561; ef. p. 537 ff.
Necrologium von Leslau » Necrolo-
gium Wladislaviense.
Necrologe de Lessay = Necrologium
S. Trinitatis de Exaquio.
Necrologium von Leubus » Necrolo-
gium Lubense.
Necrologium von Lichtenthai = Necro-
logium Lucidae Vallis.
Necrologium von Lilienfeld » Necro-
logium Campi liKomm.
Necrologium Limburgense {Limburg a.
d, Lahn) conventus Franci^canorum.
Ausg.: ap. Wenck, Urkundenbucb I. p. 83.
Necrologe de Limoges »» Necrologium
Lemovicens.
Necrologium Lincolniense. Saec. XU.
Ausg. : in Giraldi Cambrensis opera ed. James
F. Dimock. VIT. London 1877. gr. 8°. p. 153-164
als Obituarium Lincoln, ecclesiae cathedndis.
Necrologium Lindaugiensis monasterii
(in insula lacus Bodamici) sanctimonia-
lium dioec. Constant
Das Necrologiam ist nntoii^egfuigen , dagegen ein Liber
annioersar. in deutscher Sprache ans der Mitte des 18. Jahrh.
erhalten ; fortgeführt bis zum Ende des 15.
Ausg.: * Liber anniversariorum ed. Fr. L.
Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol. I. p. 180-
197. — 'Auszug tmt. d. Tit.: Todtenbucb des
Frauenstiftes Lindau hrsgb. von Primbs in Zeit-
schrift des histor. Vereins für Schwaben u. Neu-
burg. IV. 1878. p. 97-159. '
Necrologium Lindensis monasterii »
Necrologium Londensis monasterii.
Necrologium Lirensis {Lyrey monasterii
b. Mariae.
Handsehr.: Evreux, Stadtb.n^n.sec.XIIexe.
Ausg. ; 0 b i t u a r i a ap. Bouquet, Becueil XXIII.
p. 470-475.
Necrologium Litiense (Lecce). 1194—
1311.
Ausg. : ex cod. Neapel. Brancacc. Mss. 4. E. 2.
See. XVI. fol. 38 ed. Ed. "Winkel mann in For-
schungen z. deutschen Geschichte. XVIII. 1878.
p. 476. 477.
N6crologe de Saint -Ld » Necrologium
S. Laudi.
Necrologium ecclesiae colleg. in Lochia
(Loches). Saec. XV.
Ausg. : Auszüge publ. parBoulay de laMeurthe
in Bulletin de la Soc. arcneologique de Touraine.
III. 1874. p. 81-88.
Necrologium Loci Dei monasterii in Sora
a^ 1518 scribi coeptum.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p.
577-587; cf. p. 575-577.
Necrologium Löwenthalense (castrum
Löwenthal prope lacum Brigantinum)
sanctimonialium ord. s. Dom. dioec. Con-
stant.
Au^g. : * ed. Sambeth in Schriften des Vereins
f. d. Gesch. des Bodensees. Heft XV. 1886, Aus-
zug. — • ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist.
Necroi. L p. 197-201.
Necrologium Londensis (Landensis, Lin-
densis — L^d, L^d, latein. Linda, Lond
a. d. Warthe, westl. von Konin, Oouvem.
Warschau) monasterii ord. Cisterc.
Mit Eintragungen bis 1763.
Ausg. : ^ Bruchstück ex ms. Vindob. bibl. caes.
3398(suppl. 1943). chart. 8® ed.H. Zeissberg in Ar-
chiv für österr. Geschichte. L. Wien 1877. p. 25-
28; ef. p. 22 fF. — ^unt. d. Tit.: Liber mortuo-
rum monast. Landensis ed. "Wojc. K^trzynski in
Mon. Polen, bist, V. 1888. p. 471-500; cf. p. 468 ff.
— Die dann vorkommenden rheinischen Namen
zusammengestellt in Mittheilungen aus d. Stadt-
archiv zu Köln. Xn. p. 90-94.
Necrologium Londoniensis ecclesiae s.
PauU.
Ausg. : in Documents illustrating the history
of St. Paul's Cathedral. Edited by W. Span-ow
Simpson. London (Camden Society. New Ser. n®
26) 1880. kl. 4'». p. 61 ff.
Necrologium Longae Villae (Sainte-Foy
de Longueville) prioratus dioec. Rotomag.
Oesclirieben um 1885.
Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl. cod. lat. 5198
(Colb. 3365).
Ausg. : ap. Bouquet, Becueil XXIII. p. 432-438.
Necrologium von Lorsch = Necrologium
Laureshamense.
Necrologium Lubense (Leubus in Schle-
sien).
Handsehr.: Breslau, Univ. -Bibl., von 1615,
erneuert 1799.
Ausg.: ed. Wattenbach in Monumenta Lu-
bensia. VratLslav. 1861. 4^ p. 36-59.
Necrologium Lubicensis ecclesiae b. Ma-
riae. Aus dem 15. Jahrb.
Ausg. : ^ Der Memorienkalender (Necrologium)
der Marien -Kirche in Lübeck. Festschrift namens
des Vereins für Lübeckische Gesch. u. Alterth.
826
NECROLOGIUM LüBINENßlS — NECROLOGIUM MAGDENAUGIENSIS
hrtgb. von C. Wehrmann. Lübeck 1889. 8®. 112
pag. ^ 2 (* atich abgedruckt in Zeitschrift des
Vereins f. Lüb. Gesch. VI. 1890. p. 49-161).
Necrologium Lubinensis {Luhin) mon-
asterii ord. s. Ben.
Ausg.: als Liber mortuorum ed. Wojc. Ke-
trzynski in Mon. Polon. bist V. 1888. p. 606-652;
cf. p. 585-605. — Liber fraternitatis Lub. "ed.
Fryd. Papee ihid, V. p. 571-584; cf. p. 562-570.
— ^vorher ap. Zeissberg, Kleinere Geschichts-
quellon Polens. 1877. Vgl. Annales Lubinenses
i^nomina).
Necrologium Luüen$e (Lucca),
Ausg.: "ap. Baiuze, Miscellan. ed. Mansi I.
p. 431. 432. — * Bruchstück in Neues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. m. p. 137. 138.
Necrologium Lucernense {Luxem).
Ausg.: Ord. s. Benedicti in Geschichts-
freund ... der fünf Orte IV. p. 219-245. —
Canonicorum regulär, ibid. IV. p. 245-258.
Vgl. Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VIII.
p. 430. — Fratrum Minorum, c. 1517 hrsgb.
von J. Schneller in Geschichtsfreund. Xm.
Necrologium Lucidae-Vallis abbatiae
{Lichtenthai bei Baden- Baden).
Ausg.: ap. Schannat, V indem, litterariae I.
p. 164-172. Nicht zu gebrauchen, lieber andere
ef. Mone, Quellensammlung I. p. 190.
Vgl. Chronicon monast. Luddae vaU.
Necrologium Lugdunense (Lyon) eccle-
siae s. Johannis.
Sehr anafQhrliche Erwfthnnngen der EizbischOfe.
Handschr.: Lyon, Bibl. n0 868. 3.
Ausg. : Todestage der ErxbischÖfe daraus in
Pertz' Archiv VII. p. 213. 214. — Obituariam
Lugd. ecclesiae. Necrologe des porsonnages illu-
stres et des bieofaiteurs de l'eglise metropoli-
taine de Lyon du 9. au 15. siecle (816 — 1444).
Publ. pour la prem. fois avec notes et docum.
ined. par Mar. Ol. Guigue. Lyon 1867. kl. 4^ IV.
327 pag. Vgl. darüber den Compte-rendu par
R. Vachez. Lyon 1868. 8°. — Obituariam eccle-
siae s. Pauli Lugd. ou Necrologe des bienfaiteurs
de Teglise Saint- Paul de Lyon du XI. au XIII.
siecle, publie p. la prem. fois d'apres le ms. orig.
... par Mar. Gl. Guigue. [Trevoux] Paris 1873.
gr. 8^ VII. 119 pag. 25 fr. — Obituaire de l'ab-
baye de Saint -Pierre de Lyon, du 9. au 15. siecle
^publie par (Marie -Claude) Guigue d'apres le ms.
orig. in Kevue du Lyonnais. 1880. Dcc. — ' be-
sonders daraus abgedruckt Lyon 1880. 8. XLII.
129 pag. 10 fr. — Obituaire des Celestins de
Lyon compose par Gl. Berchier vers 1537. Publ.
par M. C. Guigue ap. Cl. Berchier, Fundacion et
chronique du monastere des Celestins. Lyon 1883.
12mo. p. 45-87.
Necrologium Lundense.
Ausg. : A nach d. Original ^ap. Langebck, Scr.
rer. Dan. I. p. 424-426 unt. d. Tit.: Nomina re-
gum Daniao ab a. 827-1171, und ^ als Nccrol.
Lund. ibid. IIL p. 424-473; — ^andere reich-
haltigere ^unt. d. Tit.: Liber daticus vetustior
(1086-1391) et recentior (saec. XII ~ XIV) ibid.
p. 475-579 u. «IV. p. 27-68. — Ount. d. Tit.:
Libri memoriales capituli Lundensis. Lunde
Domkapitels Gavebeger (, Libri datici Lundenses*)
paa ny udgivene ved C. Weeke af Selskabet for
udgivelse af Kilder til Dansk Historie. Kjeben-
havn 1884—1889. 8^ XX. 378 pag. Diese beiden
Gabebücher sind Nekrologien des Erxbisehofs-
sitxes Lund. Langebeks Ausg. vorn/uxiehen. Auch
das von Langebek fveggelassene Martyrologium
{ein Auszug aus Adonis Martyrol.) ist berück-
sichtigt. Das ältere Oabebuch ist unter Erxbi-
schof Eskil 1139—1146 angelegt und bis 1410
fortgeführt; da^ jüngere, wesentlich Ausx-ug aus
dem altem y wurde 1267 angelegt, 1314 — 1344
nicht benutzt u. dann bis 1350 fortgesetzt.
Vgl. Liber memorialis ecclesiae Land.
Necrologium Luneburgense {Lüneburg)
monasterii s. Michaelis.
Ausg.: ^ ap. J. L. L. Gebhardi, Histor.-genea-
log. Abhandlungen. III. Braunschweig 17(56. 8^
p. 1-39. — • excerpta ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. V. 1783. p. 383. 384. — Necrol. S. Mi-
chaelis aliud ex cod. Hannoverano (Archiv A.
n**. 1) * ap. Wedekind, Noten zu einigen Schrift-
steilem. III. p. 1-98; genau beschrieben I. p.
330 ff. — 'excerpta ap. Fant, Scr. rer. Svecic.
in. 1. p. 327. — Necrolog. S. Mariae con-
ventus fratnun Minorum ap. Gebhardi 1. c. IV.
p. 215.
Necrologium von Luzem ^ Necrolo-
gium Lucernense.
Necrologium Lygumensie (Lygum) mon-
asterii.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p.
578-587.
Necrologe de Lyre = Necrologium Li-
rensis monasterii.
Necrologe de Mäcon ^ Necrologium
Matisconensis s. Petri ecclesiae.
Necrologium Magdeburgense.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. n* 1813. sec.
XI, ein Heiligenkalender, welcher aus Kloster
Stavelot stammt u. mit Randnoten versehen ist.
Ausg.: ^ Kalefider und Randxttsätxe unt. d.
7it.: Calendarium monasterii Stabulensis
ap. Marteno, Ampliss. collect. VI. p. (568-678. —
^vollständig ed. E. Dümmler in Neue Mittheil,
aus dem Gebiete histor.-antiquar. Forschungen.
X. Halle u. Nordhausen 1864. p. 259-265.
Necrologium Magdeburgensium archie-
piscoporum.
Ab(;efas8t zwischen 1325—1858; Aimiyersarien der Erz-
bischöfe.
Handschr.: Dessau, Archiv.
Ausg.: ed. Winter in Neue Mittheilungen aus
dem Gebiete hisi-antiq. Forschungen. X. 1864.
p. 265-267. — Necrologium S. Sebastiani od,
Holstein in Geschichtsblätter für Stadt u. JLand
Magdeburg. 1874. Heft 2.
Necrologium Magdenaugiensis (Mag-
denaUf Avgia Virginum, Herrschaft
NECROLOGIUM VON MAILAND — NECßOLOGIUM VON MEHRERAU
827
Unter - Toggenburg) monasterii sancti-
monialiiun ord. Cisterc. dioec. Constant
Ausg. : ^ ed. Fr. L. Baumann in Mon. Oerm.
bist. Necrol. I. p. 445-454. — 'Bruchstücke ap.
Herrgott, Genealogia dipl. Habsburg. III. p. 851.
Necrologium von Mailand = Necrolo-
giom Mediolanense.
Necrologium von Mainz » Necrologium
Moguntm.
Necrologium Maioris Monasterii {Mar-
montier).
Ausg.: Eztraits des andens obituaires par
Jean Abrassart , secretaire du cbapitre (sec. XVII)
publ. par Nobilleau als Anhang des Necrologium
S. Martini Turonensis. Tours 1875. 8^
N6crologe de Marche-Ies-Damee, prös
de Namur.
Ausg,: als Necr. de Tabbaye de M.-les-D.
in Analectes pour serrir ä Tbist. eccles. de la
Belgique. VHI. part 1. p. 152-195; part. 2. p.
278-325.
Necrologium Marchtalenee (Marcktkal
a. Donau) ord. Praem. dioec. Constant.
Ausg. : fragmenta ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ, bist Necrol. I. p. 201. 202.
Necrologium b. Mariae de Abundantia
monasterii ord. can. s. August
Im 13., 14. u. 16. Jahrh. geschrieben.
Ausg.: ex autographo ed. Aloys. Cibrario in
Mon. bist patr. Script. HI. 1848. p. 325-434.
Necrologium b. Mariae V. Aqueneie =
Necrologium Aquense.
Necrologium b. Mariae de Fontanis
(Fontatnes) prioratus. Saec. XIII.
Ausg.: Auszug ap.Toussaints duPlessis, Bist,
de l'eglise de Meaux. IL. Paris 1731 . 4^ p. 469-473.
Necrologium S. Mariae de S. Gerlaco
monialium in Houthem dioec. Leodiens.
1220?— 1810?
Ausg.: fragm. mensium Maii-Oct. in Publi-
cations de la tioc. bistor.'de limbourg. VI. 1869.
p. 171-196.
Necrologium S. Mariae de Gualdo.
Ausg.: ap. Montfaucon, Bibl. mss. I. p. 132.
Necrologium S. Mariae de Ulliano ec-
clesiae canon. regulär, dioec. Gerundensis.
Ausg. : excerpta ex ms. saec. XIII ap. Villa-
nueva, Viage literario a las iglesias de EspaÜa.
XV. Madrid 1851. 8«. p. 213. 214.
Necrologium B. Mariae V. in Lacu =
Necrologium Lacensis monasterii.
Necrologium von Mariahof » Necrolo-
gium Nidingensis monasterii.
Necrologium von Marienberg » Necro-
logium Montis s. Mariae.
Necrologium von Marienberg bei Helm-
städt
Handsehr.: Wolfenbüttel, 84. 2. ms. Aug.
mbr. sec. XIV. 4*.
Ausg. : brsgb. von 0. v. Heinemaun in Zeit-
scbrüt des Harzvereins. XV. p. 202-204.
Necrologium Marienfeldenee.
Ausg.: brsgb. von L. v. Ledebur in Dorows
Denkmälern alter Spracbe und Kunst II. Berlin
1827. 8*. p. 123-232.
Necrologium von Marienkron, Cisterc. -
Erlöster bei Rügemoaide,
Aus dem AafEing des 16. Jahrfa.
Handsehr. : Berlin, Bibl. des Joacbimstbal-
scben Oymnas., Bibl. Oelricbs n° 9. 4^
Ausg. : aus dem Liber beneficionim desselben
Klosters brsgb. von H. Lemcke in Baltische Stu-
dien. XXVI. Stettin 1876. p. 119-141; cf. Einl,
p. 116-118.
Necrologium von Marienetatt, Cisterc-
Kloster auf dem Westeruald.
Ausg.: AuRzug bei Lotz, Baudenkmäler im
Reg. -Bezirk Wiesbaden. Berlin 1880. p. 315.
Necrologe de Marmoutier — Necrolo-
gium Maioris Monasterii.
Necrologe de Mareeille.
Ausg. .'Obituairede Saint -Victor ä Marseille
in Repertoire de la Societe de statistique de Mar-
seille. XXXV. 1872. p. 177 fi.
Necrologium Matieconeneie {Mäcon) s.
Petri ecclesiae. Saec. XII. XIII.
Ausg.: ou Notice des bienfaiteurs de Teglise
Saint -Pierre de Mäcon publie pour la prem. fois
d'apres le ms. orig. (Paris, Nat.-Bibl. lat. n** 5254)
par M. C. Guigue. [Bourg] Lyon 1874. 8^ IV. 112
pag. 5 fr.
Nterologe de Saint -Maur- des -Foesto;
c. 1170.
Ausg. : fragm. publ. par Prou in Memoires de
la Soc. de l'hist. de Paris. XIV. 1887. p. 209-238.
Necrologe de Maurienne. See. XII. xm.
XIV. XVI.
Ausg.: Obituaire et livre des distributions
de l'eglise cathedr. de Saint -Jean -de -Maurienne.
Extraits par l'abbe Albrieux in Documents ine-
dits publies par l'Acad. de Savoie. II. Cbambery
1861. p. 335-385.
Necrologium S. Mauritii Halis Saxonum.
Ausg.: ap. Würdtwein, Subsidia diplom. X.
p. 407-412.
Necrologe de Meaux = Necrologium
Meldensis ecclesiae.
Necrologium Mediolanense.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I. 2. p. 235.
236. — Necrol. alterum ibid. II. 2. p. 1035.
Necrologium von Mehrerau » ^'^ecrolo-
gium Augiae Maioris.
828
NECROLOGIÜM VON MEISSEN — NECROLOGIUM MOELLENBECCANAE
Necrologiüfti von Meissen ^ Necrolo-
gium Misnense.
Necrologium Meldensis ecclesiae cathe-
dralis (du chapitre de Meaux).
Angeftingen 1221/80 reicht es bis zoin 17. Jahrh.
Ausg. : Auszug ap. Toussaints Du Plessis , Hist.
de reglise de Meaux. II. Paris 1731. 4°. p. 455-
458. — Hin anderes Bruchstück ex cod. Colberi
nM573 ibid, p. 458. — Obituaire du Hotel-
Dieu et du Hopital Jean -Rose. See. XV. XVI.
ibid, p. 473. 474.
Necrologium Meliicense (Melk) vetus.
Ausg.: ap. Fez, Scr. rer. Austr. I. p. 304-312.
— Zwei Fragmente ap. Keiblinger, Geschichte
von Melk. I. p. 304; 1160—1165. — Die wich-
tigeren Daten gab Wattenbach in den Noten xu
Annales Mellicenses (s. d.).
Necrologium Mergenthemenee ord. Praed.
Ausg,: ed. H. Bauer in Zeitschrift für das
wirtembergische Franken. Bd. V. 1861.
Necrologium Merseburgense.
Die Abfassung fUUt vor 1838. Neaer als das nach-
folgende Necrol.
Ai^g. : edid. H. Förstern ann atts cod, no 128
der meraeburger Dombibliothek in Thüring. an-
tiquar. Mittheü. Neue Mitth. U. p. 229.
Necrologium Merseburgense.
Ist nicht das Martyrologinm Thietmari, wie vielfsush
angenommen wird. Aus dem 10. n. 11. Jahrh.
AiLsg,: *ed. Hesse in Höfers Zeitschrift für
Archivkunde L p. 101-127 aus cod. nP 129 der
merseburger Dombibliotkek. — ' uni. d. Tit. : Das
alte merseburger Todtenbuch hrsgb. vonE.Dümm-
1er in Neue Mittheilungen des thüring. - sächs.
Geschichtsvereins. XI. p. 223-264.
Erl.-Sehr.: Dahl, Bemerkungen z. d.. Nachricht Ton
einem Kalendar. der merseborger Domkirche in Fertz'
Archiv IV. p. 564.
Forstemann, H., Calend. Merseburgense sec. XIV
in Thüring. antiq. Mittheil. N. n. 2. p. 229.
Hesse, Nachricht von einem E^alendarium d. merse-
burger Domkirche aus den Zeiten Bischof Ditmars.
brauchbar für d. Gesch. des 9.— 11. Jahrii. in Pertz'
Arch. IV. p. 276.
Mooyer« Nachträge zu Hesses Oommentar über d.
calend. Mers. in Erhard und v. Medems Zeitschr. f.
Archivkunde I. und in Thüring. ant. Mitth. V. 1. p.
49-81.169; V. 3. p. 89-99.
: Fernere Mittheilungen über das calend. Merseb.
ilnd.\l.2. 1842. p. 68-106.
Wilmans, B., Das calendar. Merseb. in Fertz' Archiv
XI. p. 144.
Necrologium Mettense (Metx) S. Ar-
nulphi. Verdient nähere Beachtung.
Handsehr,: Metz, Stadtb. sec. XIV. D. 75.
Necrologium Mettense ecclesiae S. Sal-
vatoris.
Handschr.: Metz, Stadtb. mbr. sec. XIV. XV.
B. 10.
Necrologium Mettense.
Aus der Zeit Karls d. Qr. u. Ludwigs d. Fr.
Ausg.: Ein Metzer Todtenbuch (aus Jaffes
Nachlass) raitgetheilt von E. Dümmler in For-
schungen z. deutsclien Geschichte. XIII. p. 596-
600. — Necrologium S. Petri Mett im Aus-
zuge in Voyage litter. de deux religieux Bene-
dict, n. p. 115.
Necrologium Michaelburanum (Michael^
beuem) ord. s. Ben. dioec. Salzburg.
Ausg.: ^ Auszüge ap. Mich. Mlz, Gesch. des
Stiftes Michaelbeuern. Salzburg 1833. p. 860-865.
— ' hieraus u. ex necrol. saec. XVII ed. Herz-
berg-Fränkel in Mon. Germ. hist. Necrol. 11. p.
212-216. 467.
Necrologium S. Michaelis Babenbergen-
sis, vid. Necrologium Bambergelise.
Necrologium S. Michaelis ord. s. Ben.
in Hildesheim, vid. Necrologium Hildes-
hemense.
Necrologium S. Michaelis foris Yeronam,
vid. Necrologium Veronense.
Necrologium S. Michaelis Lüneburg.,
vid. Necrologium Luneburgense.
Necrologium Mildenfurtense (Mildevor-
dense). ver&s«t 1270-1280.
Ausg.: Bruchstück ap. Berth. Schmidt, Ar-
nold von Quedlinburg. Lbaug.-Diss. Jena 1883.
8^ p. 94. 95.
Necrologium Milstadense.
Ausg.: ^ed. Scholl iner in Supplem.^ad dies.
Genealog, de Weissenoensis monast. fund. p. 6.
— * als Necrologium des ehemal. Benedictiner-
stiftes Milstat in Kärnten. Mitgeth. von Beda
SchroU in Archiv für österr. Geschichte. LXXVTI.
Wien 1891. p. 269-304; Index p. 304-317; cf.
Einl. p. 267. 268. — «ed. Herzberg -Fränkel in
Mon. Germ, hist Necrol. II. p. 455-466.
Necrologium von Minderau » Necrolo-
gium Augiae minoris.
Necrologium Misnense.
Ausg.: ap. Schöttgen et Ereissig, Diplomatar.
n. p. 97.
Necrologium von Modena » Necrolo-
gium Mutinense.
Necrologium Modöetiense(ilf(m^a). Saec.
X. dioec. Mediolan.
Ausg. : ap. Ant. Franc. Frisi, Memorie stör, di
Monza. IH. Milano 1794. 4^. p. 100. 101. — Aliud
saec. XII. ibid. p. 101. 102. — Aliud saec. XU.
ibid. p. 143-151.
Necrologium Moellenbeccanae (Mollen-
back a. Weser) abbatiae dioec. Mindens.
Ausg.: ^ excerpta ap. Schannat, Vindemiae
litfcerar. I. 1723. p. 138-142. — «ed. L. Schrader
in Wigands Archiv f. Alterthumskunde u. Gesch.
Westfalens. V. p. 342-384.
Erl. - Sehr. : H o o v er , £. F. , Yersnoh eines Nachweises
der in dem Todteiibnche des Klosters Mölienbeck vor-
kommenden Personen und Ortschafton in Zeitschrift
f. Gesch. u. Alterthumsk. Westfalens IL P> 1 - 105.
u. Falkenheiner, Fernere Mittheilongen über
das Necrologium des Kl. Mölienbeck ibid. UI. p. 89
-119.
NECROLOGIUM MOGILENSIS — NECROLOGroM VON MÜNCHSMÜNSTER 829
Necrologium Mogilensis monasteril ord.
Cisterc.
Äusg, : excerpta ex Libro mortuorum ed.TVojc.
K^trzynsM in Mon. Polon. bist. V. 1888. p. 807
-813.
Necrologium Moguntinae (Mainz) eccle-
siae metropolitanae s. Martini. Saec. IX
— xn.
Handschr.: Mainz, Stadtb., in Rabani Mauri
Martyrolog. sec. XL XIL — Würzburg, Archiv.
Ausg.: Auszüge ^ ap. Schannat, Yindomiae
litterar. I. 1723. p. 1-4; — *tciederh. ap. Böh-
mer, Fontes m. p. 141-143; — * fragmentarisch
ap. Jaflfe, Bibl. ror. Germ. III. p. 721-728. — ^voü-
ständig nach Bodmanns Abschrift im Schlosse
XU Miltenberg ed. Com. Will in Correspondenz-
blatt des Gesammtvereins der deutschen Ge-
schichts- u. Alterthumsvereine. XXVI. 1878. n® 8
u. 9 unt. d. Tit.: Drei Mainzer Necrologien. —
Fragmente eines jungem Necroi. sec. XII ^ ed.
Sebenk von Schweinsberg in Correspondenzblatt
etc. 1876. nM. — » ed. C. Will ibid. XXVI. p.
57 von März bis Oct. — Necrologium monia-
lium S. Agnetis ord. Cisterc. in foro gen tili.
Auszug ^ap. Bodmann, Rheingauischo Alterthü-
mer p. 134. 136 not.; eine andere Stelle p. 893.
— *ap. F. W. E. Roth, Die Druckerei zu Elt-
ville u. ihre Erzeugnisse. 1886. p. 2L Anm. 2.
— » ed. F. Falk in Neues Archiv XIX. p. 693.
— Necrologium S. Albani ord. s. Ben., ante
urbem, saec. XL XII et B. Mariae V. eccl.colleg.
ad gradus (Mariengreden) a. 1080 — 1160 ^Aus-
züge ed. F. Falk in Correspondenzblatt XXI. 1873.
n» 5. p. 36. — ' tollständig ed. C. Will ibid. XXVI.
1878. n°10. — Necrologium conventus fratram
ord. Praed. (tcichtig für d. Jahre 1350 — 1450)
ap. Bockenheimer, Beiträge z. Gesch. der Stadt
Mainz. IV. 1878. 36pag. — Necrologium eccle-
siae collegiatae s. Stephani {reicht bis IT.Janr.
1791; Handschr.: Mainz, Stephanskirche, Sa-
kristei) ^ vollständig ap. Geo. Wilh. Just. Wagner,
Die vormaligen geistl. Stifte im Grossherzogthum
Hessen II. Darmstadt 1878. 8^ p. 530-555. —
' Excerpta ed. F. Falk in Neues Archiv der Ges.
f. ä. d. Gesch. XIX. 1894. p. 698-700.
ErL-Schr. : Falk , Frz., Necrologia Mogimtina in Neues
Archiv d. Qes. f. &. d. OoBch. XIX. 1894. p. 693 -704;
gibt NoUxen, Brudistüeke u. a. %o. über Necrdogien
diuer u. anderer Kiöater d&r Stadt u. des Erxstiftea
Mainx, erbringt auch Nachweise über eine Anzahl
noch %mgedruelUer rheimscher Todtenbüeher.
Necrologium Moissiacense.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. sec. XII. n®
5548. 2.
Necrologium Monasteriense (Münster)
Westphalorum.
Ausg.: vgl. Ficker, Die münsterischen Chro-
niken p. XLV. ui. — Necrologium Monaste-
riensis ecclesiae cathedralis. Handschr.: Mün-
ster, Prov.- Archiv, 3 Exempl. saec. XVI, aus
älteren Nachrichten xusammengestellt. — Ne-
crolog. Monaster. ecclesiae coUeg. s. Mauritii.
Handschr. : Münster, Provinz. - A rch i v in Liber
rabeus des genannten CollegiatstifteSf mbr. a*
1492.
Necrologium INonasterieneis coenobii
sanctimonialiam ord. s. Ben. (in vico Mün-
ster, Canton Graubündien) dioec. Curiens.
1209 — 1494.
Ausg. : ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist.
Necroi. I. p. 648. 649.
Necrologium INonasterii de Belle Capite,
i, e, Beauchief, ord. Praemonstr. — 1485.
Ausg. : in Johannis Glastoniensis chronica ed.
Thom. Heamius. Oxonii 1726. 8^ append. p. 557-
566 mit d. üeberschrift : £x vetusto quodam ka-
lendario.
Necrologium Monasterii in Sweiga SS.
Mariae et Sixti (Münchsmünster) ord. s.
Ben. dioec. Satisbon.
Ausg. : ap. Ant. Nagel, Notitiae origines domus
Boicae sec. X et XI illustrantes. Monachü 1804.
gr. 8®. p. Lin-Lvi.
Necrologium von Monte Cassino = Ne-
crologium Casinense.
Necrologium Montensie monasterii s.
Waldetrudis. Saec. XIV.
Ausg. : excerpta ap. Pertz , Mon. scr. XXI. p.
618. 619.
Necrologium Montie Angelorum » Ne-
crologium Engelbergens.
Necrologium Montie 8. Mariae (vicm
Marienberg im Vintschgau, Tirol) ord.
s. Ben. dioec. Curiens.
Ausg.: ^in Tirolische Geschichtsquellen. II.
1880 ed. Basil. Scbwitzer. — « ed. Fr. L. Bau-
mann in Mon. Germ. bist. Necroi. I. p. 649-653.
Necrologium Montie 8. Michaelie (Mojit-
Saint " Michel) monasterii, dioec. Abrinc.
Ausg. : ^ excerpta ap. Bouquet, Recueil XXIII.
p. 576-582. — * ap. Delisle, Memoire sur d'an-
ciens sacramentaires in Memoires de Tlnstitut nat.
de France. XXXU. part. 1. Paris 1886. p. 389.
Necrologium Montieburgeneie (Moiite-
bourg) monasterii ord. s. Ben. Constant
dioec. Rotomag. provinc. Geschrieben 1448.
Ausg. : ap. Bouquet, Recueil XXIII. p. 553-556.
Necrologium von Monza = Necrologium
Modoetiense.
Necrologe de l'abbaye de Moree ord.
Cisterc.
Ausg.: fragments publ. d' apres le ms. Paris,
(bibl. nat., fran9. n° 23274) par Lalore in Me-
moires de la Soc. academique de TAube. XXXVII.
p. 36 -.S9.
Necrologium Moretonieneie (Mortaing)
ecclesiae s. Ebrulfi.
Ausg.: Auszug ap. Bouquet, Recueil XXIII.
p. 582. 583.
Necrologium von Munchsmüneter « Ne-
crologium Monasterii in Sweiga.
830
NÄCROLOGE DE MÜNSTERBILSEN — NECROLOGIÜM NOVI CAMPI
Necrologe de Mflnsterbilsen.
Ausg. : in Bulletin de rinstitut archeologique
liegeois. XU. 1. p. 27.
Necrologium vonMan8terdrei8(inBhein-
bayem), Dioec. Speier.
Ausg.: ap. TVürdtwciü, Monasticon palatinam
V. p. 447.
Necrologium Murenee {Muri) ord. s. Ben.
dioec. Constant
Ausg.: ap. Herrgott, Genealogia dipl. Habs*-
burg. III. p. 839, wertlos, vgl. Neues Archiv VIU.
p. 434. — Notae necrologicae ed. Fr. L.Bau-
mann in Mon. Germ. bist. Necroi. I. p. 455. 456.
— Das aufd. deutsche Oeschichte Bezügliche mit
Noten von v. Zurlauben in Pertz ' Archiv IV. p. 315.
Necrologium Mutinenee (Modend) anti-
quum. Saec. IX.
Ausg. : ed. P. Bortolotti in MoDumeoti di storia
patria delle provincie Modenesi. Cronache. XIY.
1886. p. 117-121; cf. prefaz. p. 32-37. — Ne-
crologium Mutinensis ecclesiae. Saec. X et
XI ap. Muratori, Antiquitt. Italiae. III. 1740. fol.
p. 725-730. — Ex necrologio capituli Muti-
nensis in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
UI. p. 137.
Necrologe de Namur.
Ausg.: Obituaire de La Paix-Notre-Dame
in AnaJectes pour servir ä l'hist. eccles. de Bel-
gique. XVI. p. 433.
Necrologium Narbonensis (Narbonm)
ecclesiae S. Stephani. Geschnoben vor 1310.
Ausg.: ap. J. Vaissete, Histoire generale de
Languedoc. VIII. Toulouse 1879. 4^ p. 251-258.
— Der historische Theil aus 3 Obituarien unt.
d. Tit.: Chronique de Saint- Just de Narbonne
ibid. p. 216-250.
Necrologium Naumburgense.
Ausg.: " ap. Schöttgon et Kreissig, Diploma-
taria n. p. 160. — 'ap. Lepsius, Kleine Schrif-
ten. I. p. 31-33. — * Fragment ed. M. Perlbach in
Neue Mittheilungen aus d. Geb. bist. - antiquari-
scher Forschungen. XVn. Halle 1881. p. 249-255.
Necrologium Neidingense = Necrolo-
gium Nidingense.
Necrologium Nereeheimense ord. s. Ben.
dioec. Augustan.
Au^g. : fragmenta ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ. bist. Necroi. I. 1888. p. 95-98; — fragm.
ex Libelle anniversariorum p. 98.
Necrologium Neetvediense. 1130— saec.
XVI.
Ausg.: als Kalendarium monasterii b. Petri
Nestved. ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p.298-
318. — Obituarium aliud ibid. p. 323-335.
Necrologium von Neuenicamp = Necro-
logium Novi Campi.
Necrologium von Neuenheerse = Ne-
crologium Herisiense.
Necrologium von Neuwerk « Necrolo-
gium Novi operis.
Necrologium Nidingeneis monasterii dicti
,Uf Hof vel , Mariahof ord. s. Dom. dioec.
Constant (1494).
Ausg.: ^ als Anniversarienbuch des Klosters
Maria -Hof bei Neidingen ed. Fickler. Schulpro-
gramm. Donaueschingen 1845. 1846. 8^ Sehr
fehlerhaft. — * ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ.
•bist. Necroi. I. 1888. p. 309-314.
Necrologium von Nieder-Altaich = Ne-
crologium Altahae inferioris.
Necrologium von Niederschönenfeid.
Ausg. : hrsgb. von E. Geiss in Oberbayerisches
Archiv. XXI. München 1860. Heft 3 {auch als
Sep.-Abdruck erschienen).
Necrologium van Nieuwliclit = Necro-
logium Novae Lucis.
Necrologe de Notre-Dame aux Non-
naine en latin. Saec. XIII.
Ausg.: d'apres le ms. Paris, (bibi. nat, lat.
9894) * ap. Lalore, Collection des principaux obi-
tuaires du diocese de Troyes p. 417-445; —
• publ. par E. de Barthelemy in Revue de Cham-
pagne et de Brie. Tom. XL 1880; Xu. 1881.
Necrologium Nonnbergense , t^. Necro-
logium Salisburgensis monasterii s. Eren-
trudis.
Necrologium Nordhusanum.
Ausg.: Nekrolog des Stifts zum h. Kreuz in
Nord hausen hrsgb. von G. Schmidt in Festschrift
des Harzvereins. 1870. gr. 8®.
Necrologium Norvegiae.
Ausg.: fragmcntum ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. V. 1783. p. 385. — Necroi. alterum, fra-
gment. ibid. p. 385. 386. — Necroi. tertium,
fragm. ibid. p. 386.
Necrologium von Nottuln (ecclesia Nut-
lonensis).
Ausg.: Necrologische Notizen hrsgb. von R.
Wilmans in Zeitschrift f. vaterländ. (westfäl.) Ge-
schichte. XVm. (N. F. Vlll.) Münster 1857. p.
158. 159.
Necrologium Novae Lucis monasterii in
Valle Florum (Nieuwlicht oder Bloenieyi-
dael) ord. Carthus. prope Ultraiectum —
1400.
Ausg.: od. L. van Hasselt in Bijdragen en
Mededeelingen van de histor. Genootschap van
Utrecht. IX. p. 222-353; cf p. 126 ff.
Necrologium Novaiiciense (Novalese).
Ausg.: ed. Bethmann ap. Pertz, Mon. scr. VII.
p. 130-131, nur Excerpte.
Necrologium Novi Campi {Neuenkamp)
ord. Cisterc. dioec. Suerinens. Saec. XIIL
XIV.
NECROLOGroM NOVI OPERIS — NECROLOGIÜM PANORMITANÜM
831
Ättsg. : ^ unt. d, Tit. : Necrologium des Cister-
cienserklosters Neu -Kamp (oder Neuenkamp) in
Pommern hrsgb. von v. Medem in v. Ledebnrs
Archiv f. d. Geschichtsk. des preuss. Staates. XYI.
Berlin 1835. p. 33. — » ap. C. G. Fabricins, Ur-
kunden z. Gesch. des Fürstenthums Rügen. IV.
p. nc-xi. — 'hrsgb. von R. Prümers in Pommer-
sches Urkundenbuch. Bd.I. Abth.2. Stettin 1877.
p. 510-518; cf. Einleii p. 504.
Necrologium Novi Operis (Neuwerk)
monasterü prope Hallis ord. canon. regul.
dioec. Magdeburg.
Bis 1867 onbekaDDt u. ungedmckt.
Handsckr.: Hannover, k. Bibl. saec. XVI.
Ist in Pertz' Archiv I. 473, VIH. 651, ap. Böh-
mer, Fontes LH. 34 n. ap. Potthast, Biblioth. (ed.
1.) 455 als Necrologium Maguntinum fälschlich
aufgeführt; das Origin. früher im Besitz der Bi-
bliotheca metropol. Maguntina.
Ausg. : als Necrol. des Klosters Neuwerk bei
Halle hrsgb. von Ed. Bodemann in Geschichts-
blätter für Stadt u. Land Magdeburg. II. 1867.
p. 1.57-178; vgl. Einleii p. 154-157.
Necrologium Niimbergensie monasterü
s. Catharinae.
Ausg.: ed. Andr. "Würfel unt. d. Tit.: Toden-
Kal ender des St. Katharina -Klosters in Nürmberg
mit der Priorin und des (Konvents Insiegein. Alt-
dorf 1769. 8®. — Necrologium S. Aegidii ed.
A. Würfel cUs Diptycha ecclesiae Egyd. Norimb.
1757. 8®. — Necrologium conventus fratrum
Franciscanorum ap. Oetter, Histor. Bibliothek II.
p. 35-62.
Necrologium von Ober-Altaich = Ne-
crologium Altahae superioris.
Necrologium von Oberkirch.
Ausg. : als Jahrzeitbuch von 0. hrsgb. von J.
Bölsterli in Geschichtsf round ... der 5 Orte. XXII.
p. 65.
Necrologium Obemdorfense.
Ausg.: als Nekrologium des Damenstiftes
Obcmdorf ap. A. Fahne, Denkmale und Ahnen-
tafeln. Bd. IV. Düsseldorf 1880. kl. 8^
Necrologium von Oehringen.
Ausg.: ap. Wibel, Hohenlohische Kirchen- u.
Reformations- Historie. II. 1753. p. 134-162.
Necrologium Olivense (OUva).
Ist nur eine im 17. Jahrh. ans alten Necrologien ge-
mAchte Compilation.
Ausg.: unt. d. Tit.: Liber mortuorum mon-
asterii b. Mariae de Oliva ed. Wojc. K^trzvüski
in Mon. Pol. bist. V. 1888. p. 504-536; cf. p.
501 ff. {auch besonders daraus: Leopoli 1886.
Lex. -8°).
Necrologium Olomucense.
Ausg.: ex cod. Holmiensi sec. XII ed. Beda
Dudik in Archiv für Österreich. Geschichte. LIX.
Wien 1880. p. 639-657 {auch Separat -Abdruck:
Wien 1880. gr. 8^ 19pag. 30^.)- — Necro-
logium fratrum ord. Minorum ed. J. Loserth
ibid. LXV. 1884. p. 231-254 {auch einxeln Wien
1884. gr. 8^ 24pag. 40 ^.).
Erl.-Sekr.: Dndik, Beda, Ueber Nekrologe der Ol-
mützer Domkirche «n Archiv f. österr. Geschichte.
LXV. p. 487-689 (aueh emxeln daaraua Wiea 188A.
gr. 80. 103 pag. Uli .60).
Necrologium Opatowicenee.
Ausg.: ap. Dohner, Mon. hist. Bohem. HL p.
9-19.
Necrologe de l'abbaye d'Orbais, ord.
s. Ben.
Ausg.: ap. Du Beut, Hist. de Tabhaye d*Or-
bais publiee par Etienne Heron de Villefosse.
Paris 1890. p. 131-133.
Necrologe d'Orleans = Necrologium Au-
relianense.
Necrologe d'Orval.
Ausg.: unt. d. Tit.: Necrologe de l'abbaye
d'Orval situee ä peu de distance de Virton. 1131
— 1637 in Analectes p. s. k Thist. eccles. de Bel-
gique. III. p. 223-242.
Necrologium Osloensie monasterü fra-
trum ord. Praed.
Ausg. : f ragm. ap. Storm , Mon. historica Nor-
vegiae. 1880. p. 196; cf. p. lxi.
Necrologium Oenabrugensis ecclesiae
cathedr. vetustissimum.
Ausg. : ed. D. Meyer in Mittheilungen des hist.
Vereins zu Osnabrück IV. 1855. p. 1-231.
Necrologium Oseiacense {Ossiach).
Handschr.: Wien, k. Hofb. n'^7243. fol. 217.
Ausg. : unt. d. Tit. : Necrologium des ehemal.
BenedictiDerstif tes Ossiach in Kärnten ^aufgehoben
1783]. Bearbeitet von Beda SchroU %n Archiv f.
Österreich. Geschichte. LXXIÜ. Wien 1888. p. 279
-310; Regist. p. 311-314 {"^ auch Sep.-Abdruck
Wien 1888. gr. 8°. 70 ^.). — » ed. Herzberg -Fr.
in Mon. Germ. hist. Necrol. H. p. 443-447.
Necrologium Ottoburanum (Ottobeuem).
Sec. xn. xin.
Ausg.: * ap. Hess, Mon. Gueifica p. 289-292
exceipta ex cod. hodie amisso. — ed. Fr. L. Bau-
mann * in Zeitschrift d. histor. Vereins f. Schwa-
ben u. Neuburg. V. 1878. p. 358-450; — ^ in
Mon. Germ. hist. Necrol. I. 1888. p. 99-118.
Necrologium Paderbomense.
Ausg. : ^ als Das älteste Todtenbuch über das
Hochstift Paderborn hrsgb. von E. F. Mooyer in
Zeitschrift f. vaterländ. Gesch. u. Alterthumskunde
Westphalens. X. 1847. p. 115-167. — ^mit vie-
len Eintragungen aus Bamberg ex cod. Treviren-
sis cathedral. sec. XI in Hist. Jahrbuch derGörres-
Gesellschaft. VIII. p. 475-487. Vgl. Scheflfer-
Boichorst, Annales Patherbrunuenses. Innsbruck
1870. p. 73. Anm. 1.
Necrologium Panormitanum (Palermo).
1090—1270.
Ausg. : ex cod. Panorm. bibl. municip. Mss. Qq.
E. 2 et Qq. F. 34. n** 9 in Forschungen z. deut-
schen Geschichte. XVIH. 1878. p. 471-474 ed.
Ed. Wiokelmann. — Necrologium alterum
ibid. p. 474. 475.
832
NECBOLOGE DE PARACLET — NECROLOGIÜM PRESBüRGENSE
Necrologe de l'abbaje de Paraclet, ord.
s. Ben. En fran9ais. Saec. XIII.
Ausg.: ap. Lalore, Collect, des principaux obi-
tuaires du diocese de Troyes p. 460-473.
Necrologium Parisiense. Saec. XTTT.
Ausg.: ^ ap. Guerard, Cartnlaire de l'eglise de
Notre-Dame k Paris. lY. 1850. p. 1-203; Er-
gänzungen ap. L. Au\Tay, Docunents Parisiens.
Paris 1892. 8°. — ' ap. Delisle, Memoire sur d'an-
ciens sacramentaires tnMemoires de Tlnstitut nat.
de France. XXXII. part. 1. Paris 1886. p. 372-
388. — Liber mori;uaJis S.Catharinae Yallis scho-
lanun Parisiensis, vulgo nuncupatae la Cousture,
1260, ap. Bouquet, Recueil XXIII. p. 147. — Ne-
crologium S. Dionysii {geschrieben um 1254)
ap. FeTibien, Hist. de l'abbaye de s. Denis en
France. Paris 1706. fol., preuv. p. 207-219. —
Necrologium S. Germani de Pratis s. Pra-
tensis (Saint- Oermain- des -Pres) ord. s. Ben.
[Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. lat n<> 13745]
* ap. Bouillart, Hist de l'abbaye roy. de Saint -
Germain - des - Prez. Paris 1 724. fol. , pieces justif.
p. 107-121 , ohne Noten u. Sorgfalt. — * ed. Long-
non in Notices et documents publ. pour la Soc.
de riiist. de France. Paris 1884. gr. 8°. p. 41-53.
— Necrologium alterum, saec. XII — 1628
ap. Bouillart 1. c. p. 122-133. — Necrologium
S. Genovefae, 1624—1791 ed. Hippel. Durand
in Revue des Societes savantes. II. vni. 1. u. 2.
1862. mai.
Erl.-Sekr.: Longnon, An;., Notice snr le plus ancion
obitnaiie de l'abbaye de Saint -Oennam-dee-Prds
in Xotices et docaments äc. p. 19-40. Damaeh ist
das Necrol. von Usuardua Moischen 856—869 ge-
schrieben.
Necrologium Passaviense.
Ausg. : fragmentum ap. Dümmler, Piligrim von
Passau p. 101.
Necrologium S. Pauli in Carinthia ord.
S. Ben. dioec. Salzburg. (St Paul im La-
vantthale).
Ausg. : brsgb. von Schott in Archiv f. Vater-
land. Gesch. hrsgb. von d. Verein für Gesch. Kärn-
tens. Jahrg. X. 1866.
Necrologium Pegaviense (Pegau) S. Ja-
cob!, ord. s. Ben. dioec. Merseburg.
Ausg. : ^ als Calendarium Pegav. ap. Mencken,
Scr. rer. Germ. IL 1728. p. 117-156. — * Fra-
gmente ap. Endlicher, Codd. philol. p. 148. —
Fragmentum necrologici Pegav. (25. Janr. —
21. Jun.) ex cod. Yindobon. ed. P. Mitzschke in
Neues Archiv f. sächs. Geschichte. XIV. Dresden
1893. p. 324-330. Ist 1302/03 angelegt.
Necrologium Pelplineneis monasterii ord.
Cisterc.
Ausg.: als Liber mortuorum [scriptus et re-
novatus a. 1402; c. additam. — 1644] ed. Wojc.
K^trzynski in Mon. Polon. hist. IV. 1884. p. 64-
124.
Necrologium Perrinense (La P^riiie)
dioec. Constant. Geschrieben um 1414.
Ausg.: Bnichstücke ap. Bouquet, Recueil
XXIII. p. 549-553.
Necrologium S. Petri Mgrae Silvae
monasterii minus, ord. s. Ben. dioec.
Constant
Ausg. : ed. Fr. L. Baumann * in Freiburger
Biöcesan- Archiv. XIV. 1881. p. 63-96; — 'tw
Mon. Germ. hist. Necrol. I. p. 334-338.
Necrologium S. Petri Vivi.
Ausg.: unt. d. Tit.: Liber de redditibus an-
niversariorum pertinentibus ad conventum mon-
asterii 8. Petri Vivi ord. s. Ben. scriptus a. 1298
publ. par JuUiet et Prou in Geoffroy de Courlon,
Le Livre des reliques de l'abbaye de Saint -Pierre -
le-Vif des Sens. Sens 1887. 8^ p. 153-246.
Necrologium Petrishusanum (Peters-
hausen) ord. s. Ben. dioec. Constant Saec.
xn— XYm.
Ausg. : " nach Ussermanns Abschrift ed. Fr.
L. Baumann in Mon. Germ. hist. Necrol. I. p.
315-323. — ' na>ch der 1886 wiederaufgefun-
denen Heidelberger Hs. ibid. p. 664-678.
Necrologium von PfäfTers = Necrolo-
gium Fabariense.
Necrologe de Saint-Pierre-hors-les>
murs de Mäcon «= Necrologium Matisco-
nense.
Necrologium Pimense.
Ausg.: Leyser, Necrologium des Dominika-
nerklosters Pirna in Berichte an die Mitglieder
der deutschen Gesellsch. zur Erforschung Vater-
land. Sprache etc. zu Leipzig. 1843. p. 19.
Erl.-Sehr.: Mooyer, Erlftuterangen zu demselben, Und.
1848. p. 33.
Necrologium Pistoriense.
Ausg.: ap. Zacharia, Bibliotheca Pistoriensis.
L 1752. p. 90-98.
Necrologium Placentinum S. Sabini.
Saec. XI— XV.
Ausg. : Auszüge ed. H. Bresslau in Neues Ar-
chiv der Ges. f. ä. d. Gesch. V. 1880. p. 439-442,
das Kloster Kitxingen betreffend.
Necrologium Podlasitcensis (Podla-
sitsch) monasterii.
Ausg.: ap. Dudik, Forschungen in Schweden
p. 404; vgl. p. 228.
Necrologium von St. Polten » Xecro-
logium S. Yppoliti.
Necrologe de Pont-ä-Mousson.
Ausg. : Auszug in Voyage litteraire de deux
Religieux Benedict. U. Paris 1717. p. 115.
Necrologe de Port- Royal des Champs.
Ausg. : als Necrologe de l'abbaye de N. D. de
Port- Royal des Champs (fond. 1204 par la mere
Angel, de St. Jean Arnauld) publ. par Ant. Rivet
et le P. Desmares. Amsteni. 1723. 4**. — Sup-
plem. au necrologe (par Ch. Hug. le Fevre de St.
Marc). Amsterd. 1735. 2 vol. 4^
Necrologium Presburgense.
Ausg.: ap. Endlicher, Mon. Ai*padiana p. 58.
NECROLOGIÜM PRIORATÜS S. ANDREAE — NECROLOGIUM RIVIPOLL.
833
Necrologium prioratus S. Andreae Tau-
rinensis, vid. Necrologium Taurinens.
Necrologium prioratus S. Robert! Cor-
nilionis « Necrologium S. ßoberti Comil.
Necrologium Prumienee {Prüm) = An-
nales necrologici Prumienses.
Necrologium Pruveningeii8e(B7//(?nm^)
a. 1168—1205.
Aissg,: ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon. scr.
XVn. p. 609.
Necrologium Quedlinburgense primum
et secundum.
Händsckr,: Wolfenbüttel, mbr. sec. XII.
13. Ms. Aug. fol. ; vgl. Lessing, Werke XXIX. 290.
Ätisg. : ed. E. F. Mooyer in Neue Mittheilungen
aus d. Gebiete bist - antiquar. Forschungen. VIII.
3. 4. Nordhausen 1840. p. 46. 70.
Erl. - Sdtr. : We i 1 a n d , L. , ChroDologie der älteren Aeb-
tissiimen
yereins
-482.
n von C^aedlinbarR in Zeitschrift des Han-
f. Geschichte. VUl. Wemigerod«
lel875. p.475
Necrologe de Saint -Quentin dioc. de
Novon.
Ausg.: Auszüge ap. Desmaze, La Picardie.
Saint - Quentin - en -Vermandois. Paris 1882. IS^ao.
p. 133-142.
Necrologium Raitenhaslacense (Baitm-
haslach) S. Mariae ord. Cisterc. dioec. Salz-
burg. (Saec. XV.)
Ausg.: ed. Herzberg -Fränkel in Mon. Genn.
bist. Necrol. 11. p. 260-283. — Liber oblata-
rius a. 1341 conditus ibid. p. 256. 257. — Liber
defunctorum genealogicus saec. XY. ibid. p. 257
-260.
Necrologium Ranehofense, dioeces.Pa-
taviens.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 791.
Erl.- Sehr.: Pritz, Gesch. von Ranshofen tn Archiv f.
Kunde österr. Geschichtsquellen. XVII. p. 377 ff.
Necrologium Ratisbonense (Regensburg)
S. Emmerammi verbunden mit Necrolo-
gium Salzburgense.
Handschr.: München, k. Hofbibl. Cod. Em-
mer. 0. L sec. XII et XIV.
Ausg. : in Monumenta Boica XIV. p. 365.
Erl.' Sehr.: Mooyer, E. F., Auszüge aus zwei Neoro-
logien des Klosters St. Emmeran za Regensbnrg , er-
l&utort tn Verhandlangen des histor. Vereins v. Ober-
pCulz. Xm. 1849. p. 272-405.
Necrologium Ratisponense monasterii
inferioris. Saec. IX — XIII.
Ausg.: * ap. Gerbert, Monumenta vet. litur-
giae I. p. 492-500. — 'ap. Böhmer, Fontes III.
p. 483 - 485 ; cf. Vorwort p. lxiv.
Necrologium Ratisponense monasterii
superioris. Saec. VIII — XIII.
Ausg.: ap. Böhmer, Fontes IQ. p. 485-488;
ef. Vorwort p. Lxrv. — Necrologium conventus
fratrum ord. Minor, hrsgb. von K. Primbs in Ver-
handlungen des histor. Vereins V. Oberpfalz. XXV.
Potthast, Bibliotheca historica.
Necrologium von Reichenau » Necro-
logium Augiae Divitis.
N6crologe de Reims. Saec. XIII med.
Ausg.: Obituaire de la commanderie da
Temple de Reims, publie (d' apres le ms. Paris,
bibl. nat., lat. 15054) par le comte Ü^Mouard de
Barthelemy. Paris 1882. 4* [Extrait de la Col-
lection de documents inedits. (N^ 52.) Melanges
historiq. IV. p. 303-336].
Necrologium von Remiremont » Necro-
logium Eomaricense.
Necrologium Renanum — 1336.
Catalogns canoniconun S. Mariae de Beno et S. Sal-
vatoris de Bononia def nnctorom , familiariom qaoque ac
benefioctorum.
Ausg. : copiate fidelmente dal suo originale ap.
Gio. GrisostTrombelli, Memorie istoriche concem.
le due canoniche dl 8. Maria di Reno e di S. Sal-
vatore insieme unite. Bologna 1752. gr. 4**. p. 329
-355.
Necrologium Resbacensis (Rebais) ab-
batiae. im IS. Jahrh. angefangen.
Ausg.: Auszug ap. Toussaints Du Plessis, Hi-
stoire de l'eglise de Meaux. IL Paris 1731. 4°.
p. 475. 476.
Necrologium Retzense (Retx) conventus
fratrum Praedic.
Ausg. : * ed. Duellius in Miscellanea II. p. 169.
— • ap. Seb. Brunner, Der Prediger -Orden in
"Wien u. Oesterreich. Wien 1867.
Necrologium Reunense (Renn) in Styria
ord. Cisterc. 1388—1577.
Ausg. : ^ ap. Pusch et Froelich , Diplomataria
Sacra ducatus Styriae. 11. Viennae 1756. 4®. p. 333
-353. — * Necrol. vetustius (saec. XlVinit).
Fragmente ed. H. R. v. Zeissberg in Archiv für
Österreich. Geschichte. LVIII. 1879. p. 217-229
(auch einzeln: Wien 1879. gr. 8^ 13pag. 30 ^).
— *ed. Herzberg -Fränkel in Mon. Germ. bist.
Necrol. IL p. 341-356.
Necrologium Rhenaugiense.
Handschr. : R h e i n a u , Stif tsbibl. n® 30. sec.
IX. fol ; — n° 74^. 4^
Ausg.: ^ Notae necrologicae ed. Meyer v.
Knonau in Quellen z. Schweizer Geschichte, m.
2. (Rheinau) 1883. p. 72-76. — »Necrologia
Rhen. minora ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ.
hlst. Necrol. I. p. 456-461.
Erl. -Sehr.: Fiala, A., Beiträge zu den ältesten Todten-
büchem von . . u. Rheinau. 850 — 1249 m Kathol.
Schweizerblätter f. Wissenschaft a. Leben. Jahrg. XI.
Luzem 1869.
Necrologium Ripense aut, si mavis, Li-
ber daticus Ripensis. 1240 — 1418.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783.
p. 534-570. — Necrol. monasterii fratrum Praed.,
f ragm. in Kirkehistor. Sämling II. p. 492.
Necrologium Rivipollensis coenobii.
Saec. X.
Ausg.: fragmenta ap. Villanueva, Viage lite-
rario a las iglesias de EspaSa. VIII. Valencia 1821.
53
834
NECROLOGIÜM S. ROBERTI — NECROLOGIÜM SALZBÜRGENSIS
S^. p. 233. 234. Cf. Ewald in Neues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. VI. p. 389.
Necrologium S. Robert! Comilionis prio-
ratus ord. s. Ben. dioec. Grandinopolit
Ausg. : ex cod. oiig. sec. XIII ap. Ulyss. Che-
valier, Documents inedits relatifs au Dauphioe.
Tom. IL livr. 4. Grenoble 1868. 8^ p. 1-63; in-
dex p. 63-84; cf. pref. p. in-xx.
Erl.-Sekr.: Chevalier, Ul., Notice nur le n6crologe
dn pTiear6 de Saint - Ilobert - de - Comillon. Grenoue
1868. 9>. 20pag.
Necrologium von Rolandswerth.
Geschrieben um 1700.
Äuag,: als Necrologium des Benedictiner-
Nonnenklosters Rolandswerth hrsgb. von Flosa in
Annalen des hisi Vereins für den Niederrhein.
Heft XIX. Köln 1868. 8». p. 195-219.
Necrologium Romanum S. Petri in Ya-
ticano.
Ausg.: ap. Dudik, Iter Romanum I. p. 79-82.
— Necrologium 8. Cyriaci in Via lata ap. Mar-
tinelli , II primo trof eo della santiss. Croce. Roma
1645. p. 145. — Necrologium S. Mariae trans
Tiberim ed. H. Bresslau in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XI. p. 100-103.
Necrologium Romaricense (iZeTniramonf
in Lothringen), 801 — 1000.
Ausg.: ^Bruchstücke (ex cod. Romano, Bibl.
Angel. A. 2. 12. mbr. sec. IX — XII. fol.) ap.
Böhmer, Fontes IV. p. 462. 463. — ^ die wich-
tigsten Namenreihen u. Daten ausxüglich atis
demselben Cod. hrsgb. von Adalb. Ebner unt. d.
Tit. : Der liber vitae u. die Nekrologien von Re-
miremont in der Biblioth. Angelica zu Rom in
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIX. 1894.
p. 49-83. — Necrologium aliud a. 1316 —
1501 ap. A. Guinot, Etüde histor. sur Fabbaye
de Remiremont. Paris 1859. 8^ p. 414-416. —
Necr. aliud a. 1500—1606 Und. p. 416-418.
Necrologium Rommeredorflensie eccle-
siae ord. Praemonstr. (i Stunde von Neur
vned). 1158—1795.
' Handsehr.: Wi e s b ad e n , Landesbibl., Origin.
Ausg. : ap.Jul. "Wegeier, DiePrämonstratenser-
Abtei Rommersdorf. Coblenz 1882. 8*. p. 87-101.
— Necrol. alterum. 1581—1671. ibid. p. 102.
Necrologium Ronneburgenee.
So benannt nach dem Fundorte Scbloss Bmmebmg.
Geschrieben saec. XIV. Bezieht sich aof den deutschen
Orden.
Ausg. : * in Bunges Arch. f. d. Geschichte Liv-,
Est- und Curlands. Vm. Reval 1861. p. 286. —
* ed. E. Strehlke in Script, rer. Pruss. 11. p. 147.
Necrologium von Rosenthal = Necro-
logium Vallis Eosarum.
Necrologium Roekildense {Roeskilde,
Rothschild y auf der In^el Seeland). 1378
—1513.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. VI. 1786.
p.592-595. — Necrologium alteiTimafe Liber
daticus Roskildensis ecclesiae — 1512 ibid. III.
p. 266-275.
Necrologium Roetochiense {Rostock).
Ausg. : Aus dem Todtenbuche des St Johannis-
Xlosters zu Rostock, hrsgb. von Krause. Progr.
d. Gymn. Rostock 1875. 4«.
Necrologium Rothenee {Roth in Ober-
Schwaben) ord. Praemonstr. dioec. Con-
stant
Ausg.: ^Auszüge ap. Stadelhofer, Historia Ro-
thensis. Aug. Vind. 1787. p. 5. 6. 12-16. 22-24.
27-29. 55. — ' fragmenta ed. Fr. L. Baumann in
Mon. Germ, liist. Necrol. I. p. 202-205.
Necrotogium Rotomageneie (Ronen) ec-
clesiae.
Eandschr.: Paris, Nat-Bibl. cod. lat 5196
(olim 4229. 1).
Ausg.: bis 1329 gestorbene Personen ap. Bou-
quet, RecueilXXin. p. 358-370. — Necrolo-
gium hospitaUs b. Mariae Magdalenae (geschrie-
ben um 1470): die Namen des 13. —15. Jahrh.
ap. Bouquet 1. c. p. 415. 416.
Necrologium Runense » Necrologium
Reunense.
Necrologium von Rupertsberg, Dioec
Mainz. Saec. XH— XIV.
Ausg.: Bruchstücke des Necrol. des Klosters
R. hrsgb. von Sauer in Annalen des Vereins f.
Nassauische Altertbumskunde u. Geschichtsfor-
schung. XVII. Wiesbaden 1882. Thl. II. p. 1-10.
Necrologium von Ruewil.
Ausg. : <üs Jahrzeitbücher der Pfarrkirche in
R. hrsgb. von Jos. Bölsterli in Geschichtsfreund
... der 5 Orte. XVII.
Necrologium Salemitanum vel Sal-
mannsw^ilarense (Salem) ord. Cisterc.
dioec. Gonstant
Ausg. : Fragmenta ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ, bist Necrol. I. p. 323.
Necrologium Salemitanum (Salemo).
1085—1362.
Ausg. : ex cod. bibl. Panorm. municip. F. 34.
fol. n® 11 ed. Ed. Winkelmaon in Forschungen
z. deutschen Geschichte. XVin. 1878. p. 475. —
— Liber confraternitatum et necrologium ed.
C. Abignenti in Archi>'io storico per le pix)\'incie
Napolet. Xm. Napoli 1888. p. 449 ff.
Necrologium Saizburgensis ecclesiae me-
tropolitanae. 701—1200.
Das älteste Necrologium von Salzburg.
Handsehr.: Wien, Hofbibl., Salisb. n» 2090
(olim 311). mbr. fol.
Ausg.: ^ Auszug, vermischt mit 2 Necrologien
von St. Emmeran in Monum. Boica. XIV. p. 365-
405. — •einen weitläufigen Auszug gab Theod.
Wiedemann [unt.d. Tit.: Necrologien des Dom-
stifts Salzburg nach Handschriften der k. k. Hof-
bibl. zu Wien mitgetheilt] in Archiv für Kunde
österr. GeschichtsqueUen. XXVHI. Wien 1861.
p. 13-42. Vgl. Literarisches Central Watt Leipzig
1863. Sp. 292-296. — »Auszug ap. Böhmer, Fontes
IV.' p. 576-583; cf. Vorrede p. lxii. — * diese 3
NECROLOGIÜM SALZBÜRGENSIS — NECROLOGIUM SEDUNENSI8
835
Äusgg. \sind neuerdings van] Herzberg -Fränkel
unt. d. Tit. : NeerologrU Salisburgreiisla 8. Rad-
berti maiora 7 [in foigendtr WeU» veröffentlicht:
Handadur,: A.'Wien 2090 (1025/41 asaue ad fin. seo. 12).
B. CD. Salzbarg, Stift St. Peter S. 71.
Seo. xn. xni.
E. Und. S. 71. Seo. Xu. Xm.
P. «Nd. 8. 71. Seo. XO-XV.
G. Wien n0 484. See. XHI— XV.
Ätug. : *■ die Haaptnotizen von A ed. Proben una oum Ne-
crologio S. Emmeramini tfi Mon. Boica. XTV. p. 866-405. —
bA. V. Meiller pab Excerpte aus Codd. B-F ufU. d. TÜel:
AofflGge aus bisher angednickten NecroloKien der Bene-
dictinerklGster za St. Peter in Salzburg n. Admont in Steier*
mark ete, «n Archiv fBr Kunde Qsterr. Geschichtsquellen. XIX.
1858. p. 209-298; Begister p. 299-R80; Noten p. 881-396,
die er aber irrw dem Stifte S. Peter »viheiUe. — «A et 8
vertffBntlichte Theod.Wiedemann ibid. XXVIII. 1861. p. 13
-42 ; 43-167. — <i Auszug ap. Böhmer, Pontes IV] i. e. Septem
maiora necrologia arte inter se coniuncta in unum
coUegit in Mon. Germ, hist 11. p. 91-1^. — Re-
gistra fratrom 8. Rudberti Salisb. duo ^ed. Tli.
Wiedemann 1. c. XXVIII. p. 4 -7.— "ed. Herzberg
1. c p.80-82. — Memoria yivornm et Memoria
defanctomm ^ Excerpt ed. A. v. Meüler in Archiv
f. K. österr. Geschiohtsq. XIX. — 'ed. Herz borg
1. c. p. 83-85. — Index fratrum et soronim vi-
yentimn et Catalogns monasteriorom fratemi-
tate com 8. Rudberto connexomm saec. XY exe.
* ed. Wiedemann 1. c. p. 167-174. — 'ed. Herz-
berg 1. c. p. 8(5-91. — Monnmentii Salisburgen-
sis monasterii s. Petri necrologlea. 1*^ Liber
confraternitatum vetustior ab a. 784 — saec.
X et XI ' ap. Th. G. v. Xangan, Das Yerbrüde-
rungsbuch des Stiftes St. Peter in Salzburg. Wien
1852. fol. p. 7-17. — *ed. Herzberg-Fr. 1. c. IL
p. 4-44; c/*. p. 3. — 2° Liber confraterni-
tatum recentior a. 1004 compositus ^ ap. Earajan
1. c. p. 118-156. — ' ed. Herzberg-Fr. 1. c. n.
p. 45-56. — 3' Catalogi fratrum S. Petri duo
(saec. XI confecti) * ap. Karajan 1. c. p. 1-6 et
p. 156-161. — «ed. Herzberg- Fr. 1. c. p. 57-60.
— 4® Liber oblatarius 8. JPetri Salisb. (saec.
XIV. XV. Zählt nach Art eines Anniversariums
die Donatoren des Stiftes etc. auf) ed. Herzberg -
Fr. 1.0. p. 61-64. — Xeerologlniii Sallsbiirgreii-
sls monasterii s. Erentmdis Xonnbergense {ver-
fasst 1466 j fortgesetzt bis ins 17. Jahrh.; es be-
findet sieh unier den Hss. [271. C 1] der Bibl. des
Klosters Nonnberg) * ed. G. E. Friess in Archiv
f. Österreich. Geschichte. LXXI. Wien 1887. p.
19-175 unt. d. Tit. : Necrologium des Bened.-Non-
nenstiftes der h. Erentmdis auf dem Nonnberge
zu Salzburg; Register p. 176-209; Vorwort p. 1-
18. — • ed. Herzberg -Fr. 1. c. II. p. 65-74. —
Anniversaria ibid. p. 74 -7ß. — Xeerologiam
Salisbnrgrensis S. Rudberti Wiltinense. Saec.
xn. Xin {im Kloser Witten bei Innsbruck auf
einem Bückerdeckel gefunden) ed. Herzberg- Fr.
1. c. IL p. 198. 199.
Brl.'Sckr.: Herzberg-Frftnkel, S., Ueber das äl-
teste Verhrüderungsbuch von S. Peter in Salzburg
tn Neues Archiv d. Oes. f. &. d. Qesch. XII. 1887.
p. 55-107.
: Ueber die necrologischen Quellen der DiScesen
Salzburg u. Passau ibid. XIII. 1888. p. 271-304.
Huber, Alois, Geschichte der Einführung und Ver-
breitung des Christenthams in Südostdeutschland II.
p. 84-131.
Necrologium Sancrucense == JS'ecrolo-
giiim Sanctae Crucis.
Necrologium Sangailense = Necrolo-
gium S. GallL
Necrologium von Samen.
Ausg.: Binichstücke aus dem Anniversarien-
buche in Samen hrsgb. von Martin Kiem in Oe-
schichtsfreund . . . der 5 Orte. XXI.
Necrologium Scafhusensium {Schaff-
hausen) Pranciscanorum. Saec. Xn~1462.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. I. p. 502-511. — Liber anniver-
sariorum Scafiius. abbatiae Omnium 8anctorum
ord. 8. Ben. {nur Fragmente übrig) * ap. Mone,
Quellensammlung IIL p. 620; vgl. Neues Archiv
Vn. p. 36. — ' ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. I. p. 498-502.
Necrologium von Schachdorf {Canton
Uri). 1516.
Ausg.: in Geschichtsfreund . . . der 5 Orte,
ni. p. 160-169 hrsgb. von Jos. Schneller.
Necrologium von Schmerlenbauch {bei
Aschaffenburg),
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
IV. p. 376.
Necrologium von Schoenau.
Ausg. : als Seelbuch des Nonnenklosters Schoe-
nau hregb. von F.W. E. Roth in Studien und Mit-
theil. aas d. Benedict. -Orden. lY. 1883. p. 357 ff.
Necrologium von Schoenenwerd {Can-
ton Solothum) Dioec. Constanz.
Ausg, : in Urkundio. I. p. 79.
Necrologium Schussenriedense ord
Praemonstr. dioec. Constant
Ausg. : ed. Fr. L. Baumann tn Mon. Germ, hist
Necrol. I. p. 205-208.
Necrologium von Schwarzach, Diöc.
Würzb.
Ausg.: ap. F. X. Wegele, Zur Literatur der
Fränkischen Necrologien. 1864. p. 1-39.
Necrologium von Schwarzenbach {Canr
ton Luxem) Dioec. Constanz. 1467.
Ausg. : in Geschichtsfreund . . . der 5 Orte. III.
p. 195 - 209 hrsgb. von Jos. Schneller.
Necrologium Scottenee Yiennae = Ne-
crologium Tiennense.
Necrologium Seccoviensis {Seckau) ec-
clesiae cathedraüs dioec. Salzburg. 1321
—1531.
Ausg.: ^excerpta ap. Pusch et Froelich, Biplo-
mataria ducatus 8t3rriae. 11. Yiennae 1756. 4°. p.
353-365. — *ed. Herzberg -Fränkel in Mon. Germ.
hist. Necrol. H. p. 356-435.
Necrologium Sedunensis {Sion) eccle-
siae cathedralis. Saec. TX-XTTT.
Ausg. : publ. par Jean Gremaud in Memoires
et documents de la Soc. d'hist. de la Suisse Ho-
mande. XVni. Lausanne 1863. p. 255-293; cf
pref. p. 249-254.
53*
836
NECROLOGIÜM SEEDORFENSIS — NECROLOGIÜM STEINGADENSE
Necrologium Seedorfensis monasterii
(Cantcm Uri) fratrum et sororum ordinis
equestris s. Lazari ab a. 1559 in hodier-
num diem sanctiinoiiialium ord. s. Ben.
Ausg.: ^als Jahrzeitbuch des Lazarusspitals
in Seedorf ed. J. Schneller in Geschichtsfreond
der 5 Orte. Xu. 1856. p. 52-67. — »ed. Fr. L.
Baumann in Mon. Germ. hist. Necrol. I. p. 511-
521. Vgl. Th. v. Liebenau, Fälschung von Jahr-
zeitbüchem imd Necrologien bes. von Seedorf in
Anzeiger f. schweizerische Gesch. IV. p. 81.
Necrologium Seeligenthalense seu Seli-
genvallense {Seidenthal, gegenüber von
Landshut, Cisterdenserinnen), See. XTTT
—XVI.
Wichtig für d. Gesch. der Herzoge von Niederbaiem.
Ausg.: in Mon. Boic. XV. p. 506-550.
Necrologium Seitzensie monasterii Cart-
hus. ord. — 1601.
Aitsg.: excerpta ap. Sig. Pusch et Froelich,
Diplomataria ducatus Styriae. 11. Viennae 1756.
4«. p. 329-333.
Necrologium von Seligenpforten im
Nordgau, Dioec. Eegensburg.
Ausg.: in Hist-dipl. Magazin fürs Vaterland.
I. p. 37-67.
Necrologium von Seligenstadt, Dioec.
Mainz.
Ausg.: ^ap. Stillbauer, Necrologium u. kurze
Chronik der Abtei Seligenstadt. Frogr. des Beal-
gymn. 1880. — * Fragm. ed. F. Falk in Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIV. p. 173.
Necrologium Senense {Siena).
Ausg.: Das ap. Ozanam, Documens inedits
pour servir ä Thistoire litteraire de l'Italie. Paris
1850. 8*^. p. 195-200 unt. d. Tit. Obituarium ec-
clesiae Senensis veröffentlichte Kalendarium =
Annales Senenses, vul. supra p. 91.
Necrologium Senonense (Sem).
Atisg.: Fragment. *ap. Bouquet, RecueilVII.
p. 275. — • ap. Delisle, Memoire sur d'anciens
sacramentaires in Memoires de Tlnstitut nat. de
France. XXXII. part. 1. Paris 1886. p. 164. —
Notizen in Isidon Hisp. opp. ed. Arevalo U. p.
332; ef. Pertz' Archiv XII. p. 293. — Vgl. Necro-
logium S. Petri Vivi.
Necrologium Seonense {Seon in Ober-
baiem, Benedictiiier, jetzt Badeanstalt)
dioec. Salzburg. Saec. XTTT — XV.
Ausg.: ^in Mon. Boic. 11. p. 158-162 eoccer-
ptum. — *ed. Herzberg -Fränkel in Mon. Germ,
hist. Necrol. H. p. 217-235.
Necrologium Serratexensie monasterii
s. Mariae —1378.
Ausg. : excerpta ap. J. Villanueva, Viage litera-
rio a las igiesias de Espana. VIII. 1821. p. 265-268.
Necrologium Sigebergense (Siegburg).
Nichtig durch seine Nachrichten über d. Familie dos
h. Anno v. Köln.
Ausg.: ed.Eckertz ^Annalen des hist. Vereins
f. den Niederrhein. Vm. Köln 1860. p. 221-225.
Vgl. Vita 8. Annoms.
Necrologium von Siena = Necrologium
Senense.
Necrologium Sindelfingense, Canon, s.
Martini, dioec. Constant.
Schfttsbar. Reicht bis ins 16. Jahrhundert.
Ausg. : * fragmenta ed. C. F. Hang in Chronici
Sindelfingensis quae supersunt . . . Tubingae 1836.
4^ p. 6-11. — *ed. Pr. L. Baumann in Mon. Germ,
hist. Necrol. I. p. 209-212.
Necrolog von Sion, Ganton Wallis =
Necrologium Sedunens.
Necrologium Sionensis monasterii ord.
Wilhelmit. (Sion bei JKMngnau, Canton
Aargau) dioec. Constant Saec. XTTT— XV.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ, hist
Necrol. I. p. 521-526.
Necrologe de Sitten , dioc. de Tarentaise
= Necrologium Sedunens.
Necrologium Spirensis (Speier) capituli
cathedralis. 880 — 1396 resp. Saec. XVI.
Ausg.: ^als Kalendarium necrol. canonicorum
Spirensium. 610 — 1200 [ex cod. Guelferbyt., hrz.
Bibl. Overhams CoUectan. Vol. IV] ap. Böhmer,
Fontes IV. p. 315-317; cf. Vorrede p. xl. — •ote
Kalendarium necr. can.Spir. recentius. 610 — 1400
[ex cod. Karlsruhano , Generallandesarchiv, mbr.
sec. XTTI — XV. kl. fol. Orig.] im Ausxuge ap.
Böhmer 1. c. IV. p. 317-327; cf. p. xl. n<> 19.
Beide voll von Versehen u. Missverständnissen,
— * Bruchstücke daraus 'ap. Mone, Anzeiger.
1836. p. 98; — *>ap. Remling, Gesch. der Bischöfe
von Speier. I. p. 413. — * vollständig hrsgb. von
Reimer unt. d. Tit. : Das Todtenbuch des Speirer
Domstifts in Zeitschrift f. die Gesch. des Ober-
rheins. XXVI. Karlsruhe 1874. p. 414-444, mit
Ausschluss von manchem Unnötigen.
Necrologium von Spital am Pym, Dioec.
Passau.
Attsg. : unt. d. Tit. : Necrologium des ehemali-
gen CoUegiatstiftes Spital am Pym in Oberoster-
reich hrsgb. von Beda SchroU in Archiv f. österr.
Geschichte. LXXII. 1888. p. 201 {auch besonders
abgedruckt Wien 1888. gr. 8°. 111 pag. Ji 1.60).
Necrologium Stabulense.
Ausg.: ^ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 668-
678. — *ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVIII.
p. 1193-1204.
Necrologium von Steinen (Canton
Schwyx).
Ausg.: *m Geschichtsfreund der 5 Orte. XXIX.
p. 361-364 hrsgb. von Jos. Schneller. — 'fra-
gmenta ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ, hist
Necrol. I. p. 663. 664.
Necrologium Steingadense ord. Prae-
monstr.
Dies Mortuarium ist 1552 verfasst. Die Namen der
Verstorbenen sind den Todes- oder Anniversarien -Tagoa
NECEOLOOIUM STETTENSI8 — NECROLOGIUM TRECENSIS
837
aber nidit hinzngefflgt, sondern es sind den einzelnen
nach fr&iem fressen gewfthlten Tagen Notizen zugesetzt,
welche CommemoratioDes genannt werden.
Ausg.: ex cod. Monacens. lai n*^ 1013 ed. Fr.
L. Baumann in Mon. Germ, bist Necrol. I. 1888.
p. 35-37.
Necrologium Stettensis (Stetten) mona-
sterü monialium sub Castro Hohenzollem
siti, ord. s. Dom. dioec. Constant
Ausg.: ^hrsg. yod Locher in Mittheilungen
des Vereins f. d. Gesch. in Hohenzollem. XIX. —
' fragmenta ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
bist Necrol. I. p. 212-214.
Necrologium Stockholmeiwe, vid. Dia-
rium fratnim Minorum Stockholm.
Necrologium von Straesburg = Necro-
logium Argentinense.
Necrologium Strzelnense. Script a. 1626.
Ausg. : als hiher mortuonim monasterii
Strzelnenais ord. Praemonstrat ed. Wojc. K^tr-
zynski in Mon. Polen, bist V. 1888. p. 721-767 ;
ef. p. 719 ff.
Necrologium von Sursee.
Ausg. : als Jahrzeitbnch der Kirche in S. hrsgb.
von J. Schneller in Geschichtsfreund. XVIU.
Nicrologe de Saint-Taurin d'^vreux,
vid. Necrologium Ebroicensis ecciesiae.
Necrologium Taurineneis (2bnno^ Turin)
prioratus s. Andreae.
Ausg.: ^Excerpte ed.Betbmann ap.Pertz, Mon.
scr. VII. p. 131-133. — ^vollständig ed. L. G. Pro-
vana in Mon. bist patr. Scr. UI. p. 193-208. —
Necrologium monasterii ss. Solutoris, Ad-
Tentoris et Octavii Taurin. (von den Franxosen
1536 vollständig zerstört) ed. G. L. Provana ibid.
ni. p. 213-230.
Necrologium Tegemseenee (südösil. von
München, Benedictiner). Dioec. Prising.
See. Xn— XV.
Ausg.: *ap. Oefele, Rer. Boic. scr. I. p. 632-
638. — • ap. Freyberg, Gesch. von Tegemsee p.
203-220.
BrL'Sdir.: Mooyer in den WestflUischen Pnmnzial-
bUttemm. p. 1-112.
Necrologium Tennenbaceneie monaste-
rii ord. Cisterc. dioec. Constant (Tennen-
back bei Emmendingen im Breisgau).
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ,
bist. Necrol. I. p. 338-342.
Necrologium Tennikonensis monasterii
sanctimonialinm ord. Cisterc. dioec. Con-
stant. (Thännikon, in lingtia ecclesiastica
= VaUis Lüiorum, etiam Maria Lilien-
thal). C. 1370—1620.
Ausg. : ^Auszug ed. J. Schneller in Geschichts-
freund der 5 Orte. IL p. 113-128. — 'bü 1500
ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol.
I. p. 527-533.
Necrologe des Temes.
Ausg.: unt. d. Tit.: Obituaire du prieure
des Temes (en Idmousin) ap. A. Leroux, Archives
bistoriques du limousin. Limoges 1891 . 8®.
Necrologium Teruanensis (ThSroiumne)
ecciesiae cathedr. Saec. XUI med.
Ausg. : ap. Duchet et Giry, Cartulaire de l'e-
glise de Therouanne. Saint- Omer 1881. 4^. p.307
-329.
Necrologium Thierhauptense o. s. Ben.
dioec. Augustens. (Thierhaupten xunschen
Augsburg und der Mündung des Lech).
Saec. Xm. XIV.
Au^g. : ^ Excerpta in Mon. Boica. XV. p. 140
- 144 ex codice hodie non reperto. — * Fragment
in Anzeiger des Germanischen Museums. XXII.
p. 8. — 'ex cod. Monac. lat 21002 mbr. fol.
a* 1613 ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist.
Necrol. I. p. 38-41.
Necrologe du prieur6 de Saint -Thomas -
en-Forez. Saec. XIII — XV.
Ausg.: pubi. et suivie de Tbist. de ce prieure
par L. Pierre Gras. Lyon 1873. 8'.
Necrologium Thuringense. 1213—1284.
Ausg. : * ed. Wegele in Zeitschrift des Vereins
f. thüring. Gesch. u. Alterthumskunde 11. p. 118.
119. — ' ap. Böhmer, Fontes IV. p. 457, fra-
gmentum.
Necrologium Timstainensis monasterii
vetus.
Ausg.: ed. Duellius, Miscoll. I. Aug. Vindel.
1723. p. 164.
Necrologium Tobelensis (Tobel) com-
mendae (Canion Thurgau) dioec. Constant
Saec. xm— XV.
Ausg. : ^fragmenta ed. Fi'. L. Baumann in Mon.
Germ. bist. Necrol. I. p. 534-537. — 'Auszug ap.
Pupikofer, Geschichte des Thurgaus. I. Beil. p. 36
-40.
Necrologe de Toumai.
Ausg.: Obituaire de Saint Nicolas- des -pres,
ou de Saint Medard in Memoires de la Soc. bisto-
rique et litter. de Tournai. XL p. 327-429.
Necrologe de Tours — Necrologium
Turonense.
Necrologium Trecensis (Troyes) eccie-
siae cathedralis.
Ausg.: Fondations en l'eglise de Troyes ap.
Lalore, Collection des principaux obituaires du
dioo. de Troyes p. 34-138; pieces justif. p. 138
-213. — Compte des anniversaires pour Tannee
1348/49 ibid. p. 19-34. — Necrologium saec.
XIV. XV. ibid. p. 213-249 et necrol. alterum p.
249-270. — Necrologium canonicorum regula-
lium congregationis Gallicanao ad usum S. Lupi
Trecensis (bis 1783) ibid. p. 394-409; Auszüge
aus einem N. des 18. Jahrb. ibid. p. 410-417. —
Necrologium ecciesiae colleg. s. Urbani ibid.
p. 323-360; pieces justif. p. 360-382.
838
NÄCROLOGE DU TRi:PORT — NECROLOGIÜM UNDERSTORPENSE
Necrologe du Treport » Necrologium
Ulterioris Portus.
Necrologium Trevirense (Trier).
Ausg.: ein paar Notixen aus einem verscholle-
nen alten Diptychon Trevir. ap. Brower, Annales
Trevirenses I. p. 459. 461. 470; vgl. £. Dümmler
in Neue Mittheil. aus d. Gebiete bist. -antiquari-
scher Forschungen. XI. p. 228. Anm. 16; R-Wil-
mans, Eaiserurkunden der Prov. Westfalen p.432.
Anm. 6. — Diptychon aus ottonischer Zeit (nur
Namen ohne Tage) hrsgb. von F. X. Kraus in
Westdeutsche Zeitschr. f. Geschichte. IV. p. 138
-156. — Necrologium 8. Maximini {Hand-
sehr.: Trier, Stadtbibl. n» 1634 (1312). mbr. sec.
XII. Xin. fol.] ^ap.Hontheim, Prodr. bist. Trevir.
n. p. 966-994; ef. Pertz' Archiv XL p. 290. —
* ed. F. X. Kraus in Jahrbücher des Vereins von
Alterthumsfreunden im Rheinlande. Heft 57. QQ.
Necrologium Tridentinum {Trient).
Ausg.: Notae necrologicae Tridentinae ap.
Pertz, Mon. scr. Xni. p. 368-370.
Necrologium S. Trinitatis de Exaqaio
(Lessay) dioec. Constant
Ausg.: Bruchstück ap.Bouquet, RecueilXXIII.
p. 546. 547.
Necrologe de Saint -Trond (S.Trudonis).
Eandschr.: Lüttich, Ün.-Bibl. n® 324. mbr.
a* 1361. fol.
Ausg. : ^ in Analectes pour s. k Tbist. eccles.
de Belgique. XVI. p. 313. — ^unt. d. Tit.: Ne-
crologe de Tabbaye benedictine de Saint-Trond,
precede d'une notice sur la meme abbaye par J.
Lambrechts. Saint-Trond 1890. 8^ 200 pag.
Necrologe de Troyes » Necrologium
Trecense.
Necrologium von Tuggen, Dioec. Gon-
stanz.
Ausg. : hrsgb. y. Justus Landolt in Geschichts-
freund ... der 5 Orte. XXV.
Necrologium Tuitiensis abbatiae (Deuix)
dioec. Coloniens.
Ausg. : in Lacomblets Arch. f. d. Gesch. d. Nieder-
rheins. V. Düsseldorf 1865. p. 265. 266, Ausx/ug.
Necrologe de Tülle archidioc. Bourges.
Ausg.: Obituaire de l'egUse cathedr. de T.
publ. par Clement Simon in Bulletin de la So-
ciete scientif. de la CJorreze. XI. 1889. p. 478-497.
Necrologium Tunebergensis monasterü
ord. Praemonstr. in Norwegia.
Ausg. : fragmenta ap. Storm, Monum. historica
Norvegiae. 1880. p. 195. 196 ; cf. inledn. p. Lvm.
Necrologium Turiceneis (Zürich) prae-
positurae (lingua vemac.: Propstei sive
Grossmünster) dioec. Constant
Ausg. : * unt. d. Tit. : Züricher Todtenbuch ed.
Emil Grünauer in Aelteste Denkmale der Züricher
Literatur veröffentlicht von M. Büdinger und E.
Grünauer. Zürich 1866. gr.8®. p. 46 -102 [u. xwar:
A. Martyrologium p. 46-67; B. Necrologium p.
68-73; C. Correspondirende Fragmente des äl-
testen Jahrzeitbuches des Chorherrenstiftes p. 74.
75; D. Register p. 76-78; £. Anhang p. 79-90;
F. Exourse p. 91-102]. — 'Notae necrologicae
saec. X ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ, bist
Necrol. I. p. 549-551. — über anniversariorum
p. 551-588; cf. introd. p.547. 548. — Li her anni-
versariorum abbatiae sanctimonialium (ss. Felicis
et Regulae) ord. s. Ben. ^ Fragmente in Mitthei-
lungen der Antiq. Gesellschaft. VlJLL. p. 12. 13. —
* fragm. et excerpta ed. Fr. L. Baumann in Mon.
Germ. bist. Necrol. I. p. 537-547.
Necrologium von Turin » Necrologium
Taurinens.
Necrologium Turonenee (Tours).
Ausg.: Martyrologium Usuardi ad usum ec-
desiae Turonensis cum obitibus et fundationibus
(saec. Xni) seu Martyrologe- obituaire de Teglise
metropolit de Tours publ. par Tabbe J. J. Bou-
rasse in Memoires de la Societe archeolog. de
Touraine. XVn. Tours 1865. p. 16-82. — Ne-
crologium b. Martini Turonensis, 804—1495,
et Maioris monasterü obituarium publ. par
Nobilleau. Tours 1875. 8^ 60 pag. — Neero-
logium S. Julian! Turon. publ. par £d. Quin-
carlet ex ood. Turon. n® 1279 a^ 1469 in Memoires
de la Soc. arch. de Touraine. XXIII. 1873. p.
242-309; cf. introdnct p. 213-241.
Necrologium: Todtenkalender aus einem
Psalterium, das i^ahrscheinlich den Fran-
ciscaner-Nonnen in Ulm gehörte.
Ausg.: ap. Geo. Veesenmeyer, Miscellaneen.
Nürnberg 1812. 8°. p. 156-160.
Necrologium S. Ulrici sive Udalrici et
Afrae Augustae Vindel., vid. Necrologium
Augustense.
Necrologium Ulterioris Portus (Le Tri-
pari). — Obituarium abbatiae s. Michaelis
Ulterioris Portus sub archiepiscopatu Ro-
thomagensi, ord. s. Ben.
Handschr. : Ronen, Stadtbibl. (Y 36.) n*» 1229.
sec. XV.
Ausg. : ^ Excerpta ed. d' Acbery in notis ad
Guiberti Novigent. opp. p. 633 sq. — • Auszug
ap. Bouquet, Becueil XXTTT. p. 451. 452.
Necrologium Ultraiectinae ( Utrecht) ec-
clesiae cathedr. s. Martini.
Ausg.: ^ einige sebr alte Notizen in Neues
Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. ü. p. 291-293. —
* ed. Mattbaeus , Fundationes et lata ecclesiarum
Ultraieci p. 34, Fragmente atu später Zeit, —
Necrologium S.Pe tri ed.MatthaeusLc. p.ll6.
— Necrologium S. Salvatoris * ed. Mattbaeus
1. c. p. 75-108. — * ap. van Heussen, Historia
episcopatuum foederati Belgii. I. — 'ed. v. Rossnm
in Archief voor de Gesch. van bet aartsbisdom
Utrecht. Deel X. 1881. p. 273; XI. 1882. p. 1-
56; 212-258; XH. 1883.
Necrologium Underetorfense (Unders-
torf oder Intersdorf nördl. von Dachau
NECROLOOIUM S. ÜRBANI — NECROLOGroM VIRDUNENSE
839
a. d, Olon, Augustiner) dioec. Frising. Sea
XI. xni.
Ausg.: in Mon. Boio. XIV. p. 168-170.
Necrologium S. Urbani monasterii ord.
Cisterc. minus (Canton Luxem, Dioec,
Cansianx).
Ausg. : ^]iT8gb.Ton Jos. Schneller tnGeschichts-
freund. XVI. — • ed. Fr. I* Baumann in Mon.
Germ, hist Kecrol. I. p. 487-491. — Liber anni-
yersariomm p. 491-498.
Necrologium Ursbergenoe ord.Fraem. in
marchionata Burgoviae, dioec. Augustens.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. hist
Necrol. 1. p. 128-138.
Necrologium Ursinense {Irrsee) ord. s.
Ben., prope Kaufbeuem.
Das NecroL ist im 16. oder 17. Jabrli. nnteifegangon ;
nur noch sehr wenige Notae übrig.
Ausg.: Notae necrol. edente Fr. L. Baumann
in Mon. Genn. hist. Necrol. I. p. 139.
Necrologium Urspringensis (Urspring)
monasterii sahctimonialinm ord. s. Ben.
dioec. Constant, apud Blaubenem.
Ausg.: ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. hist.
NecroL I. p. 214-217.
Necrologium Uticensls monasterii — Ne-
crologium S. Ebrulß.
Necrologium von Utrecht -» Necrolo-
gium Ultraiectinae eccl.
Necrologium Vallis 8.Clarae (Ciarenthal)
monasterii prope Wiesbaden, dioec. Mo-
gunt
Ausg.: extractns ex archivo Idsteinensi ap.
Kremer, Origg. Nassoicae IE. p. 412-422.
Necrologium Vallie Herum monasterii
= Necrologium Novae Lucis.
Necrologium Vallis Rosanim (Rosenthat)
dioec. Wormat
Ausg. : ' ex archivo Saraepontano ap. Eremer,
OriKg. Nassoicae II. p. 422-426. — » ap. Adf.
Köllner, Gesch. der Herrschaft Eirchheim-Boland
u. Stauf. Wiesbaden 1854. 8^ p. 353-357.
Necrologium Vallis viridis » Necrolo-
gium Viridis vallis.
Necrologium von Ventimiglia -» Necro-
logium Vigintimiliens.
Necrologium Verdense (Verden a. Weser)
vel Regula chori per decanum Hemonem
de MandeMo scripta 1525.
Ausg.: ^ap. Pntje, Altes und Neues. IX. p.
263. — ' hrsgD. von Holstein in Archiv des Ver-
eins f. Gesch. u. Alterth. der Herzogthümer Bre-
men u. Verden u. des Landes Hadeln zu Stade.
XL 1886. p. 146-192.
Necrologium Verdinense = Necrologium
Werthin.
Mecrologium Veronense ( Verona) S. Tri-
nitatis.
Ausg.: ap. Giamb. Biancolini, Serie chrono-
logica dei vesoovi e govematori di Verona. Ve-
rona 1760. p. 66-71. — Necrologium mona-
sterii SS. Viti et Modesti mart. —1449 ap.
Biancolini, Notizie delle chiese di Verona. VlI.
Verona 1766. 4^ p. 144-156. — Necrologium
monasterii s. Michaelis archangeli foris ur-
bem Veronensem ubi nominatur Campania, —
1557 ap. Bianoolini, Notizie. I. 1761. 4^ p. 194-
220.
Necrologium Vetero-Cellense, dioec.
Magdeburg.
Ausg.: Bruchstücke eines Nekrologiums des
Klosters Altenzelle, hrsgb. v. Leyser in Bericht
d. deutschen Gesellschaft in Leipzig. 1841. p. 1-10.
Erl. -' Sckr. : G autsch. Beitrttge zu einem CoDunentar
des Nekrologiums des Klostars Altenzelle in Arch.
f. sftohs. Oesch. 1S43. p. 24-96. 160.
Mooyer, Einige Eriftuternogen zu dem Nekrologium
des Klosters AlteozeUe , iUd. 1844. p. 27.
Necrologium Viennense (Vienne).
Ausg.: unt. d. Tit.: Hagiologium Viennense
(ist eins Art Necrologium der Erxbisehöfe von
Vienne) publ. par G. ü. J. Chevalier in Docu-
ments inedits reiatif s au Dauphine. Tom. II. livr. 5.
Grenoble 1868. 8*. p. 1-13; ef. pref. p. ra-v.
Necrologium Viennense (Wien) conven-
tus ord. Praed. 1309—1867.
Ausg.: ap. Seb. Brunner, Der Predigerorden
in Wien u. Oesterreich. Wien 1867. 8«. — Ne-
crologium fratrum Minorum conventualium
Viennensium ap. Pez, Scr. rer. Austr. II. p. 471-
519. — Necrologium monasterii b. Mariae
Virg. vulgo ad Scotos Viennae Austriae ^ed.
Joa. Rasch (alias Baesch s. Rass) sub tit.: Morti-
logus capituli Scotensis et anniversarii monaste-
riaJis, calendarium defunctorum etc. Viennae 1584.
— *iciederh. ap. Pez 1. c. I. p. 695; vgl. Sitzungs-
berichte der Wiener Aiad. d. Wiss. Xin. p. 107.
Necrologium Vigintimiliensis ecclesiae
cathedralis (VentimigUa).
Ausg.: pubbl. per cura di Girol. Rossi in Mi-
scellanea di storia italiana. V. 1868. p. 93-103;
documenti p. 107-115.
Necrologium Villariensis ( Viüars) prio-
ratus ord. Cluniac. dioec. Vesont.
Ausg. : ex cod. Paris, lat. (nouv. acq. n^ 348.
sec. XII) Auszüge ap. E. Sackur, Die Cluniacen-
ser in ihrer kirchlichen u. allgemeingeschichtl.
Wirksamkeit I. HaUe a. S. 1892. 8^ p. 383-386.
Necrologium Virdunense (Verdun) S.
Agerici.
Htmdschr.: Verdun, sec. XI. XII. n® 59,
interessant. — sec. XIV. n® 60.
Necrologium Virdunense S. Pauli.
Handschr.: Verdun, mbr. sec. XIV. 4®. n*38.
Necrologium Virdunense S. Yitoni.
Enthält Eintragungen vom 9.— 12. Jahrhundert.
Ausg. : Excerpte ex cod. Paris. (Nat.-Bibl.nouv.
acq. mss. lat. n° 1417. saec. XVIII) ed. E. Sackur
840
NECROLOGroM VIRIDIS VALUS — NECROLOGIUM WESSOBRUNNENSE
in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XY. 1890.
p. 126-132. Vgl, daxu Woldemar lippert ibid.
XV. p. 608-610.
Necrologium Viridis ^^Wi^iOroenendaet)
ord. canon. s. Augustini ... in nemore Zo-
niae prope Bruxellam.
Handsckr.: Brüssel, Burg. Bibl. n^ 557. sec.
XIV.
Ausg.: ed.Marc.Mastelinus. Bnixellae,J.Meer-
becius s. a. 4®.
Necrologium Vi8beccen8i8 {Fischbeck a.
d. Weser) monasterii dioec. Mindens. 801
— 14Ö0.
Handaehr.: Hannover, k. Bibl. n* 190. —
Wolfen büttel, Gud. 42. mbr. sec. XIII. fol.
Ausg,: ap. Böhmer, Fontes IV. p. 495-500;
cf. Vorwort p. Lvn.
Necrologium S. Vitoni Yirdun. — Necro-
logium Virdunense.
Necrologium Voraviense (Voran).
Ausg.: ed. Herzberg -Fränkel in Mon. Germ,
bist. Necrol. 11. p. 436-440.
Necrologium Vratislavieneis (Breslau)
monasterii s. Vincentii ord. Praemonstr.
Angelegt 1270—1289 reicht es bis ins 17. Jahrii.
Ausg. : * (ex cod. Berolin. Theol. fol. 378) unt.
d. Tit. : Nekrolog der Prämonstratenser zu St. Vin-
cenz bei Breslau hrsgb. von Paul Hein in Zeit-
schrift des Vereins f. Gesch. u. Alterth. Schlesiens.
X. p. 419-480; vgl. Grünhagens Einleit. p. 410-
418. — ^ als Li her moi-tuorum ed. Wojc. K§-
trzyhski in Mon. Polen, bist. V. 1888. p. 672-718;
cf. p. 667 ff. — Necrologium S. Crucis ed.
Arth. König in Zeitschrift des Vereins ete. VII.
p. 303-343. Nachträge dazu VIII. p. 460; IX. p.
404; X. p. 216.
Necrologium Waldensis (Wald) mona-
sterii sanctimonialium ord. Cisterc. prope
oppidum Sigmaringen, dioec. Constant.
Die Recension stammt ans d. J. 1606.
Ausg. : ed. Baumann in Mon. Germ. hist. Ne-
crol. I. p. 218-221.
Necrologium WaKingensis (Wöltinge-
rode) monasterii monialium.
Handsckr.: "Wolfe nbüttel. Heimst. 498.
mbr. 4^
Ausg. : hrsgb. von E. F. Mooyer in Zeitschrift
des histor. Vereins für Niedersachsen. Jahrg. 1851.
p. 48-71.
Necrologium von Wedinghausen bei Arns-
berg.
Ausg.: ap. Seibertz, Landes- u. Rechtsge-
schichte von Westphalen. I. p. 251-255.
Necrologium von Weihenstephan, vid.
sub Necrologium Frisingense.
Necrologium Weingartensis monasterii
monachorum ord. s. Ben. dioec. Constant.
Es gibt davon mehrere Becensionen.
Ausg. : ^ excerpta ex recens. hodie amissa ap.
Hess, Monum. Guelfica, pars histor. Campidoni
1784. p. 133-157. — «ed. Baumann in Mon.
Germ, hist Necrol. L p. 221-232.
Necrologium Weingarteneium sanctimo-
nialium.
Ausg.: * excerpta ap. Hess, Mon. Guelf., afi-
schliessend an d. vorhergeh, Necrol. — 'ed. Bau-
mann I. c. I. p. 232-238.
Necrologium von Weieeenau = Necro-
logium Augiae Minoris.
Necrologium Weiesenburgensis mona-
sterii (dioec. Spirens.) et Martyrologium.
701 — 1100.
Eandschr,: Wolfenbüttel, Weissenb. 45.
mbr. sec. XII. fol.
Ausg. : A ap. Mono, Zeitschrift für d. Geschichte
des Oberrheins XIII. p. 492 e cod. Weisseub. n®
81. — B Zwei andere * ed. E. F. Mooyer in Ar-
chiv des histor. Vereins von ünterfranken. XIII.
3. p. 3-43; p. 50-67. — ^Auszüge daraus mit
Weglassung geringerer Personen ap. Böhmer,
Fontes IV. p. 310-314; cf. p. xxxix. n« 17.
Necrologium Weiseenoenee = Necrolo-
gium Augiae Minoris.
Necrologium Weltenburgense (Weltefi-
bürg a. Donau in Nieder- Baiern, Bene-
dictiner): Todtenannalen von 701 — 1400.
Ausg.: ^ap. Böhmer, Fontes IV. p. 568-572.
— ^ ein weitläufiges Excerpt in Monum. Boica:
Xin. p. 297. 473-493.
Necrologium von Wenau , Dioec. Lüttich.
Ausg. : hrsgb. von E. v. Gidtmann in Zeitschr. d.
Aachener Geschichtsvereins IV. 1882. p. 251-317.
Necrologium Werdenee S. Suitberti (Kai-
serswerth).
Handschr.: Düsseldorf, Archiv mbr. sec.
XIV init.
Ausg.: unt.d. Tit.: Memorienbuch des Ca-
nonichenstif ts S. Suidberti zu Kaiserswerth ed. Th.
J. Lacomblet in Archiv f. d. Geschichte des Nie-
derrheins. III. 1860. p. 117-126. Vgl. p. 109-113.
Necrologium Werdinense»
Necrologium Werthineneie monasterii
(Werden a. d. Ruhr). Sec. IX— XIV?
Ausg.: * ap. I^eibnit., Scr. rer. Brunsv. IIT.
p. 747. 748. — * wiederh. ap. Böhmer, Fontes
III. p. 389. 390. — Vgl. Martene, Ampi. coli. VI.
p. 679-685 (wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
CXXXVIIL p. 1203-1210). — Notizen aus einer
Berliner Hs. in Pertz' Archiv VIII. p. 842.
Necrologium Wessobrunnense sive Wes-
sofontanum (Wessobnmn, südwestL vom
Ammersee) ord. s. Ben. dioec. Augustens.
Ausg.: ^ ap. Coelest Leutner, Historia mon-
asterii Wessofontani.n. Aug. Vindel. 1753. p.1-14.
— * ed. Baumann in Mon. Germ, hist Necrol. I.
1888. p. 42-52.
NECROLOGIUM WETTINGENSI8 — NECROLOGIUM 8. YPPOLITI MONAST. 841
Necrologium Wettingensis {Wetiingen)
monasterii ord. Cisterc. dioec. Gonstant.
Saec. Xm — XY resp. XVII. {In lingtia
eccles. = Maris SteUa).
Ausg. : * epitome ap. Herrgott, Genealogia di-
plom. gentiß Habsburg. III. p. 842-848. — * ed. Bau-
mann in Mon. Germ, bist Necrol. I. p. 588-598. —
Index conditorom et benefactonim p. 598-600.
Necrologium von Weülar, Dioec. Trier.
Ausg.: ap. Paul AVigand, Wetzlariscbe Bei-
trage I. p. 65-69.
Necrologium Wiblingensie (WibUngm)
monasterii ord. s. Ben. dioec. Gonstant
Ausg, : fragmenta ed. Baumann in Mon. Germ,
bist Necrol. 1. p. 238. 239.
Necrologium von Wien » Necrologium
Yiennense.
Necrologium von Wienhaueen » Necro-
logium Winhusense.
Necrologium Wiiheringense, dioec. Pas-
sav.
Ausg. : ap. Stülz , Gesch. des Stiftes Wilbering
p. 435-445.
Necrologium von Wiliieau, Dioec. Con-
stanz.
Ausg.: brsgb. von Jos.Bölsterli in Geschicbts-
freund ... der 5 Orte. XXIX. p. 166-253.
Necrologium Wiltense,Wilthinen8e (ITiT-
ten) ord. Praemonstr. dioec. Brixiens.
Ausg.: ^wenige Excerpte ap. Hess, Monum.
Guelfica p. 292. — ' ckronologiseh geordnete Aus-
xüge unt. d. Tit. : Das Nekroiogium von Wüten,
Prämonstratenser-Cborherrenstift bei Innsbruck
in Tirol, yon 1142—1689, brsgb. von Sebast
Bnmner in Arcbiv f. österr. Geschichte. XLII.
1870. p. 237-250; ef. p. 235 {auch einxdn daraus:
Wien 1870. gr. 8^ 18 pag. 40 ^).
Necrologium Wimpineneis ecclesiae col-
legiatae (Wimpfen im Thale).
Handsckr.: Karl sr übe.
Ausg.: Bruchstück ap.Mone, Anzeiger f. Kunde
des deutschen Mittelalters. IV. 1835. p. 117. —
Necrologium S. Petri, Auszug ap. Schannat,
Yindem. iitter. n. p. 64.
Necrologium Windbergense {Windberg
nordöstlich von Straubing) ord. Praemon-
strat dioec. Ratisbon. Saec. XII. Xm.
Ausg.: in Monum. Boica. XIV. p. 90-108.
Necrologium Winhusense {Wien?iatcsm
bei Celle) dioec. Verdens.
Um 1470 angelegt, reicht bis 1622.
Atisg. : ed. H. Böttger in Zeitschrift des bistor.
Vereins f. Niedersachsen. 1855. p. 189-247. Vgl.
p. 183-188 u. H. V. Strombeck, Zum Nekrolog des
Kl. Wienhausen ibid. 1861. p. 373-375.
Necrologium von Winterthur.
Ausg. : eUs Jahrzeitbuch der Laurenzenkirche
in "W. hrsgb. von Jos. Schneller in Geschichts-
freund. XrV. Vgl. Anzeiger f. schweizerische Ge-
schichte. 1860. p. 118.
Necrologium Wirciburgense (saec. IX).
Ausg.: ^ ap. Eckhart, Commentat. de orientali
Francia I. p. 830. — * ed. E. Dümmler in For-
schungen z. deutschen Geschichte. VI. p. 115-119.
— • fragmentum in Archiv des bistor. Vereins
für Unterfranken XIV. 1. p. 131-154; ef. XV. 2.
p. 371. — * Corpus regulae seu Ealendarium
necrologicum domus s. Kiliani Wiroeburgensis,
saecula 9 — 14. amplectens. Hrsgb. u. erläutert v.
Frz. X. Wegele. München 1877. gr. 4^ 164 pag.
Ji 4.70 (Aus Abhandl. der bayer. Akad. der Wiss.
ni. Classe. Bd. XIU. Abth. 3). — Liber regulae
Hang. ed. Emil Ulrich in Archiv des bistor. Ver-
eins für Unterfranken. XXX. 1886. p. 249-335.
— Necrologium S. Stephani [Handsckr.:
Würzburg, k. Bibl. Theol. fol. 121. sec. XVI]
ap. Wegele , Zur Litteratur der fränkischen Ne-
crologien. 1864. p. 45-69.
Necrologium Wisbyense ( Wisby) » Ne-
crologium Gotlandiae.
Necrologium von Wittingau, Dioec. Prag.
Ai4sg. : brsgb. von J. Loserth in Mittheilungen
des Vereins f. Gesch. der Deutschen in Böhmen.
1878. p. 220 ff.
Necrologium Wladislaviense {Leslau).
1294 — 1366 =- Ephemerides Wladisla-
vienses.
Necrologium von Wöltingerode » Ne-
crologium Waltingens.
Necrologe de Worb. 1492.
Ausg. : L'obituaire de Worb publ. par Ad. Frey
in Archiv des bistor. Vereins des Kantons Bern.
IX. 1876. Heft 1.
Necrologium Wormatiense {Worms).
Ausg. : Notizen aus Nonnen münster bei dem
Monachus Kirsgart. ap. Ludewig, Beliq. mss. II.
p. 29; ef. Falk in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. XIV. p. 173.
Necrologium Wurmsbacensis {Wurms-
back bei Rappersu^yl, Canton St. Gallen)
monasterii sanctimoniaUum ord. Cisterc.
dioec. Gonstant.
Ausg.: ^ nonntUlae notae ap. Herrgott, Ge-
nealogia diplom. gentis Habsbu^. lU. p. 848. —
• ed. Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol.
I. p. 600-605.
Necrologium Xantense. Saec. xm.
Handsckr.: Münster, Paulin. Bibl. — Xan-
ten. Stiftsbibl.
Ausg.: * ap. Binterim u. Mooren, Die alte u.
neue Erzdioecese Köln I. p. 375-417 (• neu be-
arbeitet von Alb. Mooren. I. Düsseldorf 1892. p.
561-600; cf p. 559). — Notae 8. Victoris Xan-
tensis (necrologicae). 1081-1407 ap. Pertz, Mon.
scr. xm. p. 43-45.
Necrologium S.Yppoliti monasterii {St.
Polten) ord. can. regul. S. Augustini, dioec.
Passav.
842
NECROLOGIÜM VON ZEITZ — NENNIÜS
Ausg. : ^ in Duellii Exempta genealog. I. p.
125-166. — * vollständig unt. d. Tit.: Neoro-
logium des ehemaligen Augustiner -Chorherren -
Stiftes 8t Polten. Mitgetheilt von Theod. Wiede-
mann in Archiv f. Kunde Österreich. Geschichts-
Quellen. Abth. H. Bd. XXI. p. 441-753 (auch
besonders abgedruckt Wien 1865. 8^ Jk 3). Un-
xuverlässig.
Erl.'Sehr.: Stark ,Frz., BeridLtigungena.ExiräiuRingeii
zu dem in den Fontes Tonim Anatriacanun : Diplo-
mata et acta , Vol. XXI. abgedr. Necrologinm des
ehem. Augustiner - Chorherren - Stifte« St. Polten.
Wien, Gerold 1865. 8P. 90 4 SSpag, {aueh in: Ar-
chiv f. Kunde osterreich. Geschichtsquellen XXXIV.
p. 371-483).
Wiedemann, Theod., Berichtigung der ,Beriohti-
-488 tt. Xiterar. Centralblatt. Leipzig 1866. Sp. 1209
-1211).
Necrologium von Zeitz = Necrologiam
Citzense.
Necrologium von Zofingen. 1499.
Ausg. : als Jahrzeitbuch derClarissinnen in Zo-
fingen hrsgb. von Th. Stocker in Oeschichtsfreund.
xxn.
Necrologium von ZQricIi = Necrologium
Turicens.
Necrologium Zurziacensis (Zurxach,
Canto7i Äargau) monasterii s. Verenae
ord. s. Ben. dioec. Gonstant Aufgehoben
1876.
Ausg,: Liber anniversariorum — 1495 ed.
Fr. L. Baumann in Mon. Germ. bist. Necrol. I. p.
606-615.
Necrologium Zwetlense, ord. Gisterc.
dioec. Passav. a. 1243. 1305. 1317—1458.
Handsehr.: Zwetl n<»84.
Ausg. : ^ als Kalendarium Zw. ed. Wattenbach
ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 689-698. — * einiges
ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 543. — Emenda-
tionen ed. Job. de Fräst in Arch. f. Kunde Öster-
reich. Geschichtsquellen. I. 1849. p. 381.
Erl.-Sehr.: Linck, Annales ClaravaÜettses.
Stülz, Gesch. von Wilhering.
Vgl. Chronicon Zwetlense recent.
Necrologium Zwifaltense, ord.s.Bened.
dioec. Gonstant. (saec. XII).
Sehr wichtig für badische u. schwäbische Geschichte
Handschr.: Stuttgart, k. Bibl. CJod. theol. Q.
n^ 141 u. bist. fol. tl^ 420. Original u. Abschrift,
Ausg.: ^ ap. Hess, Mon. Guelf. p. 234-252,
worin jedoch ein Paar erhebliche Anxeichnun-
gen fehlen; vgl, Stalin, Wirtemb. Gesch. 11. p. 22
u. Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VII. p. 33.
— ' ed. Fr. L. Baumann in Mon. Genn. bist. Ne-
crol. I. p. 240-268.
Nederhoflr,Joh.,Domimcaner(flor.l440):
Gronica Tremoniensium — 1389.
Ausg,: im Auftrage des histor. Vereins für
Dortmund hrsgb. von Ed. Roese. Dortmund 1880.
gr. 8^ XXXI, 90 pag. Jk 2.25.
Erl.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. II. 1887. p. 80 , ö/". 74.
Negotiations between the Ambassadors
of France and England in a. D. 1449.
June 20-July 4.
Sind theils lateinisch, tiieils IraazQsisch (mit ron
Stevoison beigefQgter engl. Uebers.) abge&sat.
Ausg. : ^ ap. D. H. Morioe , Memoires pour ser-
vir de preuves k Tbist eocies. et civile de Bre-
tagne. U. Paris 1744. fol. p. 1454. — ' ed. Jos.
Stevenson in Narratives of the expulsion of the
English. London 1863. p. 379-514 («Rerum Brit
Dfted. aevi sor. n^ 32).
Nennius (Banchorensis, flor.c.859): Eu-
logium Britanniae sive Historia Britonum
(796—994).
,Non tarn liber est quam corpus quoddam libellonim
argumelrtipluaniinu^histbflei'spectatttiam ad Britanniam.
— Nennius non est auctor, sed recognitor operis.' Moimm-
Mn. — Die Bedaction Iftllt nach A. de la Boraexio zwischen
820 — 886 , nach Mommsen vor 800.
Handschr, : Es gibt 33. Vgl. Mon. bist Brit.
praef. p. 65-68; Schoell p. 29; Stevensons Ausg.
p. xzi-xxix; Mommsens Ausg. p. 112. 119-132
u. Hardy, Catalogue of manuscripts L 1. p. 318.
n« 776-817.
Ausg.: ^ ap. Gale, Script bist. Brit. p. 93-139.
— • wiederh, ed. Berti-amus, Brit. gentium histo-
riae scr. 1757. p. 93-144; observatt. et variae
lectiones p. 184-198. — *unt, d, Tit,: The , Hi-
storia Britonum', commonly attributed to Nen-
nius, from a ms. latoly discovered in the library
of the Vatioan palace at Rome, edited in the
10. Century by Mark the Hermit, with an eng-
lish Version, f$;csim. of the original, notes and
illustrations by W. Gunn. London 1819. 8®. —
^ ex ms. London. (Mus. Brit. , Harlei. 3859) als
Nennii Hist Brit. ed. Jos. Stevenson. Lond., Engl,
histor. Society 18®. 8*^. — * tn Monum. histor.
Britann. I. 1848. p. 47-82. — « Stevensons Aus-
gäbe wiederh, unt. d. Tit.: Nennius jind Gildas.
Hrsgb. von San - Marte (Reg. -RcUh A. Schulx). Ber-
lin 1844. 8^ ^3. — ^unt, d. Tit.: Historia Brit-
tonum cum additamentis Nennii ed. Th. Momm-
sen in Mon. Germ, hist Auct. antiq. XUI. (Chro-
nica min. m.) 1894. p. 143-219. — Mirabilia
Hibernica metrice scripta ex cod. Paris. 11108
ibid. p. 219-222. — « Excerpta de Anglo-Saxo-
num introitu in Britanniam ap. Leibnit, Scr. rer.
Brunsv. I. p. 32-40. — ' Saxon and Welsh ad-
d i t i 0 n s to the , Historia Britonum K 977 ap. Skene,
Chronicles of the Piots p. 11-16; cf, preface p.
xxm-xxix. — Irisb and Pictish additions {ge--
schrieben 1040—1072) ibid. p. 23-56 mit eng-
lisch. Uebers.; cf. p. xxxi-xxxvi.
Uebers, : englisch * von Gunn {s, vorher) und
• von J. A. Giles {xusammen mit Gildas). — • Nen-
nius*s History of the Britons, translated by J. A.
Giles wBohn's Antiquarian library. T.IV. 1848.
p. 383-416 u, öfters.
irisch unt. d. Tit. : Leabhar breathnach annso
sis. — The irisb version of the ,B[istoria Briton.^
of Nennius. Edited with a translation . . . by Jam.
Henthom Todd. — The . . . additional notes by
.'. . Alg. Herbert. Dublin 1848. 4^ Publishedhy
the Irish arehaeol, Society,
Erl.'Sehr.: Bahr, Gesch. der römischen Literatur im
karoling. Zeitalter p. 174 - 176.
NEOCASTRO — NESTOR
843
Dochesne, L., Nennins retractetoB. Chaitres s. a.
(1894.) 8». 24pa0,
Ebert, Adf., All^m. Geschichte der literator dee
Mitteialten. U. 1880. p. 887-891.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit. ed. Manai V.
p. 96.
Haigh, D. H., The conqaeet efe., <. d. volUt. TU. unt.
duonicon Saxonicam.
Heeger, Die Trojanenage der Britten in Bomania.
XV. n«58. 69.
La Borde rie, Arth.de, £tade8 historiques bretonnes.
L'Historia Britonum attribo6e k Nennins . . . Paris
[Nantes] 1888. 8P. VU, 132pag. 6 fr. Nur 200 Eistmpl,
gedrueki.
Lappenberg, Oesch. t. Engl. L p. xxzix.
Mommsen, Theod., Die Historia Brittonum n. Kfinig
LndTis von Britannien tu Neaee Archiv d. Ges. f. i.
d. Gesch. XIX. 1894. p. 286-293; — praefat. vor
Miner Atug. p. 113-142.
Oudinus, Comment. de acriptor. ecoLes. n. p. 71 sq.
Paris, Panlin , Mömoire snr Tandenne chroniqne dite
de Nennlas et snr Thistoire der Bretons de Hont-
moath. La dans )a söanoe ... de cinq acad^oües
le 16 aoQt 1865. Paris, F. Didot 1866. 4^. 39pag.
Prefaco tn Monom, bist. Britan. I. 1848. p. 62-68.
Schmid, Gesetze der Angelsachsen I. p. zxivsq.
Schoell, G.G., De ecdeaiasticae Britonom Sooto-
ramqae histariae fontibaa. BeroUni 1851. gr. 9*. p.
29-37.
Tarner, History of the Anglo-Saxoos l. p. 197. u^
43; 201.
Usser, Jacob., Britanniae eccletiae antiqoitates sive
_primordia. Dabiini 1689; Londini 1687.
Wright, Biographie Britann. Uterar. L p. 186-142.
Zimmer, Heinr., Nennins vindicatos. Ueber Ent-
stehung, Geschichte a. Qaellen der Historia Brit-
tonam. Berlin 1898. gr. 8». VIU. 842 paa. Jk 12.
: Ein weiteres irisches Zeagniss fftr Nennins als
Aator der Historia Brittonum in Neues AAhiv d.
Ges. f. &. d. Gesch. XIX. 1894. p. 486-448.
: Weiteres Zeugnis fOr die nordvelsche Herkunft
der Samuel - Beulan - Keoension da: Historia Brit-
tonum ibid. XIX. p. 667-669.
Neocastro, B. de, vid. Bartholomaeus
de NeGcastro.
Neophytus monachas et presbyter di-
ctu8^!EyxAeiCTToe(flor. 1190): Aegl tQv xard
T^ Xiltqav KtJTVQOv oyLai&v^ i. e. De cala^
mitatibus Cypri.
Ein Brief, in welchem die traurige Läse des cvprischen
Volkes u. der orüiodoxen Kirche unter der utteinisoien Herr-
schaft , d, t. nach der Eroberung der Insel durch Richard
von England, geschildert wird.
Ausg.: ^ ed. Cotelerius, Ecclesiae graecae Mo-
namenta. IT. Paris. 1681. p. 457. — • wiederh, ap.
J. P. Bernhard, YoUständ. Geschichte des König-
reichs Cypem.II. 1768. Beylagen p. 1. — ^vnederk.
fn. gegenüberstehender englischer Uebers. ed. TS^il).
Stubbs in Chronicles and memorials of the reign
of Richard I. VoL L 1864. p. oucixiv-CLrmx. —
* neu colkUioniri mit einer Hs. der venediger
MarcusbibL ap. Sathas, M%a. ßißXiod'iixri U. 1873.
p. 1-4. — ^ nocknuüs collaiionirt ed. E. Miller
in Becueil des histor. des croisades. Historiens
grecs. I. 2. 1875. p. 559-563.
Uebers. : lateinisch ap. Migne , Patrolog. graeca
lat tant edita LXVin.^1863. p. 871-876.
ErL-Sekr.: Erumbacher, K., Gesch. der byzantin.
Litteratur. 1891. p. 88.
Neotgerus » Noigerns.
Neplacho abbas Opatovicensis (f 1368):
Chronicon Bohemiae s. Summula chro-
nicae tarn Bomanae quam Bohemicae, a
Christo nato ad 1348. Abgeftest 1805-1362,
Handschr.: Wien, Dorotheakirche. chart.sec.
XV. 4».
Ausg.: *■ ap. Pez, 8cr. rer. Austr. 11. p. 1005-
1042. — * ed. Joe. Ehnler in Fontes rer. Bohem.
III. 1882. p. 451-484; ef. üvod p. 445-450. —
D<u nokch Pei Tob. Wokanns Cod. mpt. mit
d. Ueberschr.: Epitome chronicae Neplachonis
ap. Dobner, Monumenta lY. p. 92-123 gedruckte
Werkchen ist die Arbeit eines spätem selbstän-
digen Compilators.
Erl.-8ekr.: Fri ed jung, Heinr., Kaiser Karl IV u. sein
Antheil am geistigen Leben seiner Zeit. Wien 1876.
Bf^. p. 288-286.
Lorent, Deutschlands Geschiditsquellen. 8. Aufl. I.
1886. p. 814.
Me inert, Die b5hm. Geschichtschreiber des ersten
Zeitraums tfi Jahrbücher d. Literatur. Anzeigeblatt.
Wien 1821.
Palacky, Fr., Wflrdigung der ftltesten bOhm. Ge-
schichtschreiber. Prag 1880. p. 166.
Teiffe, Jos., Das Chronicon OpatoTioense secundum.
(Eine Bemerkung z. Quellenkunde Dalimils) tu Mit-
theilungen des Instit. f. österr. Geschichtsforschung.
VI. 1885. p. 460-464.
Neri Capponi, vid. Gapponi.
Neri Cecchi, Giovanni di Francesco di,
cancelliere (flor. 1461): II viaggio degli
ambasciatori Rorentini al Be Luigi XI
di Erancia nel 1461.
Ausg.: pubbl. da 0. Milanesi in Archivio stör.
Italiano. Ser. HI. tom. I. 1865. parte 1. p. 7-62;
c/lprefaz. p. 3-5.
Neri di Donato da Siena\ ., t^^^^x:
Nerius Donati filius } ^- ^^^*^-
Neritinua » Stephanus abbas Montis
Alti.
Nerllus abbas == Antonius Nerlius.
Nestor, monachus Eiowiensis (f cca.
1115): Chronicon.
Dass die unter Nestors Namen umlaufende alt-
russische Chronik in der vorliegenden Gestalt nicht von
ihm herrflhren kann, ist zweifellos. Nestor hat einige
wenige Stellen aus der altbulgarischen oder altkirchen-
slavischen (die altkirchenslavische Sprache ist mit der
altbulgaiischen identisch) UßberMlxung dw Georgins Mon-
achus u. seines FortBeteers entlelmt. Diese Entlehnungen
sind nach einer Handschrift jener Uebersetzung als An-
hang zu der Ausgabe Nestors von 1846 p. 240-24S ab-
gedruckt. Georgius M. ist also in seiner altbiügarischen
Uebersetzung nur ein Vorbild und nur in gewisser Hin-
sicht eine byzantinische Urquelle für Nestor gewesen. —
Der kirchenslavische Urtext der sogenannten Mestorschen
Chronik ist nur in Handschriften aus späterer Zeit auf
uns gekommen .welche hin und wieder Entstellungen er-
faluren haben. Uebrigens ist Nestor nur dem Namen nach
der äUegU bekannte russische Chronist. Vor Uim hat es
mehrere gegeben , deren Aufiseidmungen er in seine Chro-
nik au^nommen hat und die er dann fortsetzte. Die
ersten Aufeeichnungen stammen aus der Zeit Olegs , nach-
dem er im Jahre 882 Kiew eingenommen hatte. — Fort-
setzungen der russischen Chronik , welche von Nestor redi-
girt wurde , gab es verschiedene an verschiedenen Orten,
die aber auck nicht in ihrer ursprilnglichen Gestalt uns
erhalten sind.
Ausg.: * w Petersburgu 1767. 4®. — ' unt. d.
Tit. : HecTopb. Russische Aniialen in ihrer Slavo-
nischen Grundsprache. Verglichen, übersetzt u.
erklärt von Aug. Ludw. Schlözer. Thl. 1 (cura A.
L. Schloezer; reicht bis 1093). Thl. 2 (cura Ba-
schilov, bis 1237). Thl. 3-5 {bis 1534, cur. auctt.
anon.) Göttingen 1802—09. 8^ Ji 14.— »Moskau
844
NESTOR
1781. 4^ — * ibid. 1784. 4*». — « Petersburg 1786.
4^ — « ihid, 1796. 4«. — •'unt, d. Tit.: JltTOimcL
HecTopoBa no :z(peBHMmeMy chhckj MHinca JlaspeH-
Tifl, wsjißme npo4)eccopa THMKOBCKaro npepusaio-
n^ecH 1019 ro^om». MocKsa 1824. 4^ Ist ein Stück
des Originaltextes nctch der Puschkinschen Hand-
schrift, — ' in üosHoe coöpame pyccKHXb Jl-feio-
nHcett, HSji^aHBoe no BucoyatimeHy noBejii^HiiD ap-
xeorpa4i. KOMMHCcieio. ToMb nepBH^ 1. 11. CaHFcn»-
IleTepBypn, 1846. 4«. Der 1. Bd. gibt die Chro-
nik nach der Laurentiusschen Hs., der 2. Bd.
nach dem Codex des St. Hypatitis -Klosters. —
® textum russico-slovenicum, versionem latinam,
glossarium ed. Fr. Miklosich. Yol. I. (unic.) tex-
tum oontin. Vindobonae 1860. gr. 8^ JH 6. Sorg-
fältig bearbeiteter Text. — ^^ unt. d. Tit.: La-
topis Nestora. Stary tekst mnicha Lawrentego
z XIV wieku. Oddzial I.(= Abtheü.I.) Czf§<5 przez
Schlözera krytycznie wypracowana przepolszyl
JuHan Kotkowski. Ky6w 1860. 8°.' XXIV, 271
pag. Text mit polnisch, üebers. u. Änmerkk. —
^* [Chronik des hochwürd. Nestor nach dem Lau-
ren tius- Codex. Mit e. Glossar altrussischer Wör-
ter. Moskau 1864.] gr.8®. 172 pag. Der Titel ist
russisch. — ^*d. slavonische mit poln. üebers. ap.
Bielowski, Mon. Polen, bist. I. 1864. p. 550-834;
objaönienia (= Erläuterungen) p. 835-862. Vgl.
Einleit. p. 521-549. — *» Letopis rusky. Pre-
lozil K. J. Erben. vPraze 1867. gr.8°. 327 pag.
Text mit Änmerkk. u. Glossar. — " Ä^Tcmuch
no HnaTCKOMy cimcKy. Ha^iame apxeorpa<j). kom-
MHcdeK). Petersburg 1871. 8°. {Enthält die sogen.
Nestorsehe Chronik nebst einer kiewer u. roth-
russischen [galixisch-wolynischen] Fortsetzung
bis 6800 = 1292 nach dem Codex Hypaticus, der
seinen Namen von dem- Ipatievskij monastyrb
führt, welches den heil. Hypatius als Namens-
patron hat.) — ^^ JlibTomiCb no JlaBpeH-rieBCKOMy
cuHCKy. H3;iaHie apxeorpa<(). KOMMHCcieio. Peters-
burg 1872. 8'*. Unstreitig die beste Ausgabe der
sogen. Nestor sehen Chronik, aus dem Codex Lau-
rentianus (nach dem Mönch Lavrentij, der mit
dem J. 1377 seine Schrift schloss) samt dessen
Fortsetzungen der Nestorschen Annalen nach der
ssuxdaler Redaction. Beicht bis 6885 = 1377.
— Angehängt ist p. 465-512 das Chronicon
Ssuzdalien8e»on6713— 6927 (=1205— 1419).
Früher im 1. Bd. der Ilojmoe CoÖpanie ohne das
letztere Chronicon. — ^^HeciopoBa JI-feTonncB
H noyneHie Bja;piMHpa MonoMaxa, na^ame a-^h
yHaumxcH cocraB-ieHHoe 11. BacneiOBBiM'L.
Moskau 1874 (= Chronik Nestors u. Instruction
des Wladimir Monomachus, ed. P. Basistov.)
Schulausgabe.
Üebers.: dänisch: Nestors Eussiske Eronike
oversat og forklaret af C. W. Smith. Kjobenhavn
1869. gr. 8°. Krön. 6.
deutsch : ^ Des heiligen Nestor . . . älteste Jahr-
bücher der russischen Geschichte v. 858 — 1203
nach der zu St. Petersburg in slavisch. Sprache
u. der Königsberger Handßchr. gedruckten Ausg.
übers, u. mit Änmerkk. versehen von J. B. Scherer.
Leipzig 1774. 4**. Sehr unzuverlässig. — * unt.
d. Tit. : HecTopL. Russische Annalen in ihrer sla-
vonischen Grundsprache. Verglichen .... erklärt
u. übers, von A. L. Schlözer. Göttingen 1802 — 09.
5 Bde. 8^ Reicht im letzten Bde. bis 1534. Ver-
dienstvolle Arbeit, vgl. dazu die Reeension in
Wilna. Liter. Zeitg. 1806. n® 24 u. Joh. v. Müllers
Reeens. in Jenaische Liter. - Zeit^. 1806 {atteh ab-
gedruckt im 26. Theil der MülTerschen Werke.
Stuttgart 1834). Als Einleitung hierzu erschien
von Schlözer, Probe russischer Annalen. Bre-
men 1768. 8°. — ■ einen Auszug u. eine Er-
gänzung der vorhergehenden Arbeit bildet Joseph
Müllers Altrussische Geschichte nach Nestor. Ber-
lin 1812. 8°. — * Auszüge, soweit sie Oesterreich
betreffen, von M. Büdinger in Jahrbuch für Vater-
land. Gesch. Jahrg. L Wien 1861. p. 23-46.
französisch: ^ Chronique de Nestor, trad. en
frauQ. d'apres l'edit. imper. de Petersbourg (ms.
de Koeni^berg), accomp. de notes et d'un recueil
de pieces inedites touchant les anciennes rela-
tions de la Russie avec la France, par Louis
Paris. Paris 1834. 35. 2 vol. 8<^. 16 fr. Cf. Jour-
nal des Savants. 1835. Dec. p. 732. Ftisst aufd.
fehlerhaften Ausg. von 1767 u. Scherers deut-
scher lieber setz., unzuverlässig. — 'CJhronique
dite de Nestor. Traduite sur le texte slavon.
russe, avec introd. et commentaire critique par
Louis Leger. Paris 1884. gr. 8^ XXVIU. 399
?ag. Nach der Ausg. Miklosichs gemacht. Vgl.
.Martinov in Revue des questions historiques.
XXX VL Paris 1884. p. 359-362.
lateinisch: Nestoris chronicon, cap. 57-67 in
Romanorum sermonem conversa per C. Lucza-
kowski. Lemberg 1891. 8°. 19 pag,
polnisch: s. Ausg. n® 10. 12.
russisch: von Jazykow. Petersburg 1809 — 19.
3 Bde. 8^. Eifie hier u. da gekürzte Üebers. van
Sehlözers Nestor mit Beigabe -einer russischen
üebers. des Originaltextes.
tschechisch: s. Ausg. n? 13.
Nestor: Vitae sanctorum venerabilium
et patrum nostrorum Peczericorum.
Erst in Brachstücken von fremder Hand zasammeD-
gereiht; fUr d. russ. Gesch. nicht ohne Bedeatang.
Ausg.: ' Kioviae 1661. » 1702. fol. — " Mos-
cuae 1759. fol.
Erl.-Schr.: Barsov, N. P., Geogrrafla natchalnoi lie-
topisi [t. 0. Abriss der rassischen histor. G-eoKraphie.
Geographie der Hit. Chroniken. (Nestor.)] Varsovio
1873. 8^. p. 10-180. (2.An8g. ibid. 1886. &.) ÜMsisek
BecryaceBT» Peomhh'b, 0 cociaB-fe pyccicDXB
jrfeTonncefi äo Kom;a XIV n^ira. St. Petersburg
1869. 8^^. (Bestonjew Rioomine , Ueber d. Goropositioa
der rass. Chroniken bis zum Ende des 14. Jahrh.)
Butköw, Oöopona JltiTonncH PyccKoÄ Hecro-
poBoä oTh HaB'frra cKenniKOBi» (Vortheidigung
von Nestors rassischer Chronik gegen die Schmähung
der Sceptiker.) üeiepE. 1840. 8°.
Engelmann, Aug. , Clux)nologische Forschungen aaf
dorn Gebiete der russischen und livlSndischon Ge-
schichte des 18. u. 14. Jahrh. in Mittheilungen aus
d. Gebiete der Gesch. Liv-, Esth- u. Kurlands. IX.
p. 866 ff., orierUirt über die ruasiaehm ForUetxmgefk
Nestors aus dem 13. u. 14. Jahrh.
rejieoHOB'b,C., Bapani iiPycL. St. Petersburg
1876. 2 vol. 80. (C. Qedeonov, Wartger u. Russen.)
Fo-iyÖHHCKift, E., Hcropia PycciKoit Itep-
ICBH. Moskwa 1880. 81. 2 vol. BP. (E. Golubinsky,
Gesch. der rass. Kirche.)
H.ioBaöcKifi, PaaucKam^ o HaHa.Tfe PycH.
Moskwa 1876. 8^. (Uovaiski, Untersuchungen über
den TJrsprong Rufislands.)
NESTOR — NIBELÜNGUS
845
Karlowicz, Joa., Quaestiones ex historia Polonioa
saeculi XI. 1. De Boleelai I hello Kioviensi. Diss.
inaug. Berolini 1866. 8^. 44 pag.
K(at8chenowsk7?) tn B^kCTHHICb EBponu.
Jahrg. 1811.
Krug, Ph., Abstammong n. ErklArang einiger rassi-
scher Wörter in XestoiB Chronik u. Jaioelavs Gesetzen
in aeinm Foisohungen in d. ftltem Gesch. Rnsalands.
St. Petersb. 1848. (2 vol. gr.Bfi.) U. p. 286-814.
: Welchem Volk gibt Nestor den Namen KopülflSH?
and.l. p. 145-166.
Kubar6w, HecTopb, nepBUÄ imcaTeji» Pocci-
ficKott HcTopitt I],epKOBHoft H FpaacAaHCKott
(Nestor, der erste politische nnd kirchliche Ge-
schichtschreiber Basslands) in CöopHHITb (Archiv)
der kaiserlichen (YeseUsch. f. rassische Gesch. and
Alterthümer. Moskaa 1842. Tom. IV.
Knnik, £., Die Berufting der schwedischen Bodsen
dorch die rinnen a. Slawen. Petersborg 1844. 2 vol.
NB. Man val. auch Kuniks Ärbeittn in M6mo!re8 de
TAcad. imper. de St. Pdtersboai^ , besonder» S6r. VU.
tom. 23.
Lambine, Les soarces da rddt de Nestor toachant
Torigine des Rasses in Joamal da ministere de l'in-
straction pablioae. St. P^tersbooig 1874.
Löger, L., De Nestore reram Bossicarttm scriptore.
Lotet. Pans. 1868. 8^. 39 pag,
Materials, The, of early Bossian history in The
Westminster Beview. New ser. LXVII. London 1886.
p. 100-111.
Miklosich, Frz. , üeber die Sprache der ältesten rassi-
schen Chronisten , vorzüglich Nestors. Wien 1866. 8^.
52 pag. (Äua: Sitzungsber. der k. Akad. der Wiss. za
Wien. Phü.-hist. Cl. XIV. Jahig. 1864.)
norojiHHa,M., Hecropi», HcropHHecKO-KpHnra-
ecKoe pa3cy3i;:;eHie o Hanajrb pyccRHX'b Jt-fero-
imceit. Mo€KBal839. 8^. 229 crp. {erschien in dmd-
seher Uebersetx. von F. Löwe unt. a. 7Ht. : Nestor, eine
hiat.-krit. üntersachang Über den Anfang der rass.
Chroniken von H. Pogodin. [Vcrher in Beiträge zor
Kenntniss des Bass. Boiches. nrsgb. von K. £. v. Baer
a. Gr. V. Helmersen. Bd. X. St. Petersb. 1844. &>].
Petersburg a. Leipzig 1844. Bf^.
IIop(J>HpbeB'L, H., HcTopia pyccKoft ejosec-
HOCTH. I. Kasan 1870. BP. (J. Porfiriew, Gesch. der
Toas. Literatar.)
Samysslowskij, E. , K woprossa o S80.stawe po-
weeti wremennvch yet [Zur Frage über die Zasam-
mensetzangderN^estor-Chronik] in ^arnal min. narod-
nago Proswieschtschenia. V. p. 47- 54.
Cyxou.iHHOB'L, M. H., 0 ;ipeBHitt PyccKOÄ
JI'feToimcn , KEicb naMflTHUErik .lUTepaTypKoirb.
C.-UerepEyprb 1856. 8». 280 pag. S. behandeUdie
Nestorscha Chronik nicht eUs historische QutUle, son-
dern als Ldüerahar- Denkmal, toodurch er eine grosse
F^hde hervorrief.
Thomson, Will. , The relations between ancient Bassia
and Scandinavia and the origin of the Bussian State.
Oxford & London 1877. 8**. [deutsch: Der Ursprung
des rass. Staates. Uebers. von L. Bomemann. Gotha
1879. 80. UI2.40. VII. 166 pag.]
Wiszniewski, Mich., Historya literatury polski^j
II. p. 30-46.
Netter of Waiden , vid. Thomas Netter.
Neubrigensie, vid^ Ouilelmus Neubri-
gensis.
Neumärkisches Landbuch, vid. Ludwig
der Aeltere.
Neumarkt, Joh. von = Johannes Novi-
forensis.
NJala seu Njäls-Saga, seu Brennu-
Niäls-Saga, seu Fljötshlithinga-Saga.
Gesch. d. weisen Nials nnd seines Sohnes Karl bis
1017; an^hlicher Verfasser ist SämondFrode. Aach wich-
tig für die Geschichte von Grossbritannien. Um 1275 auf-
gezeichnet.
Ausg. : ' unt. d. Tit. : Sagan af Niali I^örgeirs-
syui ok Sonum Hans . . ., utgefin efter gavmlvin
Skinnbokvm (af Ol. Olavius) . . . Prentvd i Kavp-
mannahavfn 1772. 4®. (FI.) 282 pag. — • Sa^an
af Niali I^org . . . Prentud eptir utgaiunni i Kaup-
mannahöfn arid 1772. Vifteyar Klaustri 1844. 8^
427 pag. — *textum scholis academicis subii-
ciendum edid. 8. H. B. Svenson. I. (unic.) Lon-
dini Gothor. 1867. 8^ 112 pag. — * unt. d. Tit. :
Nj&la. Udgivet efter gamle Hss. af det Kongel.
Nordißke Oldskrift-Selskab. Bd. I. 11. Kiöben-
havn 1875 — 83. 8^ (Zugleich von Islendinga
Sogar Bd. ÜI.) [Edid. Cout. Gislason et Er. Jons-
soD.] — ' Njala, a kostoaö hins konunglega nor-
rsena forn£reßÖa^elags. Kaupmannahöfn 1875. 8^
3 70 pag. [Edid. Oonr. Gislason et Er. Jonsson.]
Blosse Textau^gabe. — Auszüge: ^ in Antiqui-
tes Kusses d'apres les monuments historiques des
Islandais et des anciens Soandinaves. II. Copen-
hague 1852. 4^ p. 237-247. — ^unt. d. Tit.: Eine
altisländische Brandlegung. Episode aus der Er-
zählung vom Leben des Njal (Eap. 124 ff.). Aus
d. altnoi-d. Urtexte übertragen von Bemh. Döring.
Progr. d. Thomasschule Leipzig 1878. 4**. 20 pag.
Uebers.: dänisch: * ap. N.M. Petersen, Histo-
riske Fortsellinger om Isla^ndemes Faerd hjemme
og ude. m. Kjöbenh. 1841. 8^ p. 3-359. — «gjen-
f ortalt af H.H. Lefolii. Odense 1863. 8^ 200 pag.
— 'oversat af K. L. Sommerf eldt. Kristiania 1871.
8^ 334 pag. 2 Karten.
deutsch: übers, von J. Claussen. Leipzig 1878.
8^ Jk 4.75.
englisch: Nials Saga: the story of Bumt Njal,
or life in Iceland at the end of the 10. Century,
from the Icelandic by Geo. Webbe Dasent. Edin-
burgh 1861. 2 vol. 8°. With map et plates. 25 sh.
lateinisch: unt. d. Tit.: Nials -Saga. Historia
Niali et iiliorum^ latine reddita, cum adiecta chro-
nologia, variis textus Island, iectionibus eammque
crisi, nee non glossario et indioe (ed. J. Johnso-
nius). Havniae 1809. 4°. XXXU. 872 pag. et 3
tabb.
schwedisch: in Isländska sagor. I svensk be-
arbotning för all man läsning. I. Nials saga. Öf-
versatt af Alb. Ulr. Bäath. Stockholm 1879. 8^
p. 1-288.
Eirl. - Sehr. : D a h 1 m a n n , Forschanren I. p. 372.
Hauch, Carsten , Inledning til Foreliraninger over
Njals-sa^a og flere med den beeliegtede Sagaer in
seinen Afhandlinger og »sthetiske Betragtninger.
Kjebenhavn 1855. 8». p. 411-467.
Lehmann, Karl a. Hans Schnorr von Carols-
feld, Die Nidlssage insbesondere in ihren jaristi-
schon Bestandtheilen. Ein kritischer Beitrag zur alt-
nordischen Rechts- and Literatargeschichte. Berlin
1883. 80. rilL 234 pag. Ui 6.
Malier, Sagabibl. (deutsche Ausg.) I. p. 37.
Thorkelsson, Jon., Skyringar a visam i Njals soga.
Schulprogr. Reykjavik 1870. 8». 32 pag.
Nibelungus, filius Childebrandi comitis
avunculi regis Pippini: Annales.
Er setzte vom J. 752 ab das anter Leitung des Vaters
an den sogenannten Frede gar {s. d.) als Fortsetzung an-
geschlossene Werk über die kgl. Herrschaft Pippins fort.
Spuren desselben glaubte Fertz 1828 im ersten bis 768
reichenden Theile der Annales Laurissenses gefun-
den zu haben, während er 1868 zur tJeberzongung ge-
langte, dass die von ihm Fragmenta Werthinensia
genannten Bruchstücke sich aui Nibelungs Werk stützten
u. eine Quelle der Annales Mettenses u. Laorisscnses seien.
Giesebrecht trat ihm mit einem altern Fragment von 769
846
NICCOLA DELLA TüCai — NICEPHORÜS CAUJSTÜS XANTHOPÜLUS
— 772 (m Archiv für Schweizer Geschichte. 1872. p.246.
246) entgegen. — Vgl. Wattenbach, Dentschlanas Oe-
scbichtsqaellen. 6. Anil. I. 1886. p. 120; 6. Aofl. I. 1893.
p. 127.
Niecola della Tuccia (nat 1400, mer-
cante, priore del popolo in Viterbo 1452,
1454, 1456, 1458 e 1467, f post 1473):
Cronache di Viterbo e di altre cittä, scritte
in 2 parti, cioö nella prima di quanto ^
successo a Viterbo e luoghi vicini sino
al 1476, e nella seconda di ciö ch^ö av-
venuto in Viterbo e in altre provincie
del mondo dall' a. 1417 al 1468.
Äusg,: ^ der 2. Theü unt. d, Tit.: Cronaca
de* principali fatti d'Italia dair a. 1417 — 1468
pubbl. per la prima volta da nn ms. di Monte-
nascone per cora di Franc. Orioli. Roma 1852.
8°. — • beide pubbl. a cura dlgn. Ciampi in Do-
cumenti di storia Ital. Tom. V. (Cronache di Vi-
terbo.) 1872. p. 3 -112 parte 1% p. 113-272 parte 2»;
note p. 277-411. Cf, prefaz. p. vii-xlu.
Erl.-Sthr.: Cristofori, F., Cronaca di AnzUottoYi-
terbese 1169—1265, continaata da Nicola deUaTaccia
fino all' a. 1464 in Bnonarotti. Serie lU. tom. 8. p.
300-812 ecc; 406-415.
Niccolö Barbaro, vid. Barbaro.
Niccolö Ciminello, vid. Giminello di
Bazzano.
Niccolö da Poggibonsi, Fra: Libro d'
oltramare. 1345.
Ausg.: ^ pubbl. da Alb. Bacchi della Legga.
Bologna 1881. 2 vol. 16n>o (= Scelta di curiosita
letterarie del seo. XIII al XVII. Disp. 182. 183).
— * Auszüge ap. Lami, Catalog. codd. bibl. Ric-
card. Florent. mss. 4^ p. 297. 298. — * unt. d.
Tit.: Yiaggio in Terra santa descritto da ano-
nimo trecentista, teste inedito del 1345. Bologna,
Regia tipogr. 1867. 8°.
: Damasco e le sue adiacenze del
sec. XIV. Dal Viaggio in Terra santa.
Ausg. : edito da Franc. Zambrini. Imola 1878.
8*^. 15 pag. (Per nozze L. Banchi-Gius. Brini.)
: Viaggio da Venezia a Gerusalem.
1345.
Ausg.: Imola 1872. 8®. 16 pag. (,in occasione
delle nozze Casoni-Nardozzi^).
Nicolö degr Augustini: Gli suceessi bei-
lici nel ItaUa dal fatto d'arme de Ghie-
redada del 1509 fin al presente 1521 cosa
bellisisstma e nuova in ottavo rima.
Ausg.: ^Venezia, Zoppino 1521. 4^ — ^ihid.^
Bonfandino 1617. 4^
£y/.-5e^.:Mazznc belli, Scrittori d'Italia 1. 1. p.216.
Niccolö di Borbona: Cronaca delle cose
deU' Aquüa dall' a. 1363—1424.
Ausg. : per la prima volta ap. Muratori , An-
tiquit. Ital. YI. p. 853-880.
Niccolö di Niecola della Tuccia = Nie-
cola della Tuccia.
Niccolö Maria di Strassoldo (tl511 in
Udine): Cronaca. 1469—1509.
Chroniqae de famille d'nn gentühomme da moyen ft^e.
Ausg. : pubbl. per oura di Vinc. Joppi. Udine
1875. gr. 8^ 27 pag, {Noxxe Strassoldo- Qalliei.)
Niccolö Mati, vid, Mati.
Niccolö Roseili, vid. Cardinalis Ära-
goniae.
Nicephonis Barensis archidiaconus, vid,
Vita s. Nicolai ep. Myr. {iransUUio),
Nicephoruo %rf%mw»(Oemahl d.Anna
Comnena^ f 1 137) :*YXri lOTOQiag sive Com-
mentarii de rebus Byzantinis. 1057 — 1081
sive Historiarum libri IV.
Enthalten eine Geschichte der Comnme von Isaac bis
Alexins. Nicht frei von Parteilichkeit.
Handschr. : Die einzige , früher von Joe. Ouia^
dus Ictus besessene räizlicb verschollen.
Ausg.: ^ed. Petr. rossinus. Paris. 1661. fol.
(Byzantinae historiae scriptores. Tom. HI. ad eal-
cem Procopii) , mangelhaft. — * wiederh. Yenetüs
1729. fol. , mit d.guien Commentar pon Du Gange.
— 'recogn. Aug.Meineke. Bonnae 1836 »u^ammen
mit Cinnamus {vid. s. v. , zugleich ein Iheil des
Corp. scr. bist. Byzant.). — * wiederh. ap. Migne,
Patrolog. graecaCXXVU. 1864. p. 1-216. — «to^
tine ap. Migne, Patrolog. graeca lat tant edita.
LXV. p. 17-124. — Emendationes ed. S. Bockl
in Blätter f. das bayer. Gymnasialschulwesen. XXI.
1885. p. 18.
Erl.-Sehr.: G frörer, Byzantinische Geschichten, m.
Graz 1877. p. 741. 791. 828 ff. ^
Krnmbacher, K., Gesch. der byzantin. Litteratar.
1891. p. 76-78 t«.«.t0.
Oster, £., Anna Komnena. 1. Progr. Rastatt 1868. p.
5. 58 (VenceidiniM der äUem Lüarahar).
Petersen, F. 0., Kritisk Undersfigelse om Aegtheden
af Portalen . . . . af Nikephoros Bryennios u» Det
Kong. Danske Videnskabeznes Seldrabs hist. og phlL
Afh. VU. 1845. p. 21-39.
Seger, Joh., Byzantinische Historiker des 10. a. II.
Jahrh. 1. Nikephoros Bryennios. Einephilol. -histor.
Untersnchang. München 1888. gr. B9. IV. 129 pag.
Strnve, Biblioth. histor. ed. Mensel. Y. 1. p. 249-251.
"We y m an , C, in Berliner philol. Wochenschrift. 1889.
p. 1242 ff.
Nicephorus Callistus Xanthopulus (flor.
1841 Constantinopoli) : Catalogus impera-
torum et patriarcharum CPoütanorum.
In Versen.
Ausg, : ^ graece editus una cum Theodor! pro-
dromi epigrammat. Basileae 1536. 8^ — 'gr. ed.
Labbe in Protrepticon de historicis Byzantinis.
Paris. 1648. fol. p. 34 {diese Schrift bildet den
Anfang des 1. Bds. der pariser Byzant. histor.
Script.). — ®ap. ßanduri, Imperium Orientale, I.
Paris. 1711. fol. praef. et p. 190. — * wiederh. ap.
Migne, Patrol. graeca lat. tant. edita. LXXUpMs
p. 695-704; Bandurii notae p. 703-770.
: Historiae ecclesiasticae libri
XVni, a Christo nato ad a. 610.
Nicht ganz unbodeatondes Werk , aber voll von Fabeln.
Griechisch geschrieben.
Ausg.: ^ gr. et lat. cum vers. Joa. Langii et
reo. Frontonis Ducaei. Paris. 1630. 2 vol. fol. Oe^
NICEPHORUS CAUJSTUS XANTHOPULUS — NICEPHORÜS PATRIARCHA 847
sehätxte Ausg. — *ap. Migne, Patrolog. gräeca.
CXLV. 1865. p. 549-1331; CXLVI et CXLVn.
p. 1-632.
üebers,: deutsch: übers, von M. Faggem d.
Eiteren. Ingolstadt 1588. 2 Thle. in 1 Bd. fol.
franxös.: Histoire ecclesiastique de Nice-
fore, antenr grec, trad. du latin (de Laogius)
en fran9. par deux docteurs (Ben. Hangart et
Jean Gillot). Paris 1578. 2 vol. fol.
latine: ^Historia eodesiastica, lai reddita
ab J. Langio. Basll. 1560. fol. — * wiederh. Pa-
risiis 1562. fol. — » Und. 1573. 4«. — « ibid, 1630
(«. Ansg. n* 1). — • n* 1 toiederk. ap. Migne, Pa-
trolog. graeca lat tant. edita. LXXUI. 1864. p.529
-1168; LXXraWs. p. 9-694.
Nicephorus Callistus Xanthopulus: De
excidio Hierosolymitano Carmen iambi-
cum trimetrum.
Ausg. : ^ lat. ex interpretat. Fed. Morelli in
Expositio thematom dominioorum et memorabi-
lium quae Hierosolymis sunt. Auetoribus poeta
graeco anonyme et Epiphanio etc. (Lutetiae Paris.)
1620. — ^wiederh. ap. Migne, Patrol. graeca lat.
tant. edita. LXXIUWs. p. 799-802.
Erl.-Sehr.: Baur. F. Ch^ Die Epochen der kirchlichen
Oeechichtschreibong. Tabingen 1852. 8^. p. 82.
Boor, C. de, m Zeitschrift fl& Kirchengesoüchte. VI.
1884. p. 482.
Jeep, Ladw., m Nene Jahrbficher f. Philologie und
Pädagogik. Siipplem.-Bd. XIV. 1885. p. 96, üb» du
QtuUm.
Krnmbacher, K., OoBch. der byzantin. literatar.
1891. p. 92. 98 u. s. uf.
^ipsing, B. A., Die PapstTerzeichnisse des Easebios
a. der yon ihm abhSngigen Chronisten kritiadi nnter-
snoht. Progr. d. Univ. Kiel 1868. 4P. 29pag.
Nicephorus confessarius (saec. X), vid.
Vita s. Andreae Sali.
Nicephorus episcopus Gonstantinop. =
Nicephorus patriarcha Constant
Nicephorus Gregoras (11359): 'laro-
Qia ^Pi[äfiai7Li^ s. Byzantina historia libris
XXXVn. 1204—1359.
Geschmacklos n. von beschrankter Urteilskraft sengend.
Ldurreich dnrch viele Umständlichkeiten.
Ausg.: Mibri XI, a Theod. Lascari usq. ad
Andronici posterioris obitiim gr. et lat ed. Hie-
ron. Wolfius. Basil. 1562. fol. — 'm Historiae
Byzant scriptores treö. Genev. 1615 (netier Tit.
Colon. Allobrog. 1615.) fol. — "^ Diese 11 Bücher
verbesserte und ^tfennehrte mit 13 anderen un-
edirten gr. et lat. Jo. Boivin. Paris. 1702. 2 vol.
fol. — ^toiederh. Venet 1729. 2 vol. fol. {der
3. Bd. . welcher die noch fehlenden 14 Bücher
enthalten sollte, ist nicht erschienen). — ^Lib.
1-23 gr. et lat. c. annot. H. Wolfii, C. Ducangii,
J. Boivini et C. Capperonnerii cur. L. Schopen.
Bonnae 1829. 30. 2 vol. 8°; Lib. 24-37 als Hi-
storiae Byzant libn postremi ab Imm. Bekkero
nunc primum editi. Bonnae 1855. 8° (Vol. Uli»).
Jk 29 (=« Corpus Script bist. Byzant). — ® librum
37mnm (nach der Bonner Ausg. = 36*^™) ed. cum
versione gaUica Val. Parisot in Notices et ex-
traits des mss. XYII. part. 2. 1851. p. 1-406
nebst histor. Kommentar u. Notixen über Hand-'
sehr. — ^ n°5 wiederh. ap. Migne, Patrolog. graeca
CXLVin. Paris. 1865 ; CXLIX. p. 1- 671. ^ » Aus-
zug in Kecueil des histor. des croiäades. Histo-
rieos grecs. I. 1875.
üebers. : französisch : par Cousin. Paris 1685. 8®.
italienisch: unt. d. Tit,: Historie dl Costan-
tinopoli descritte da Niceforo Gregora, trad. da
Lod. Dolce {nur die 11 ersten Bücher). Yenezia
1569. 4^
lateinisch: {mit Zonaras, Nicetas u. Chalco-
condylas zusammen) ^ Lutetiae Paris. 1567. —
■ Francofurti ad M. 1578. — ' ap. Migne, Patrolog.
graeca lat tant edita. LXXIY. 1865. p. 61-962.
russisch : [von Schalsneif in Die byzantinischen
Geschichtschreiber. St Petersburg. Bd. XU. 1862.
gr. 8^.
Nicephorus Gregoras: Epistolae 2.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. graeca lat. tant
ed. LXXIY. p. 1035-1040.
: Oratio in obitum Theodori Me-
tochitae (tl332).
Ausg. : ^ gr. et lat ed. J. Labbeus zusammen
mit Michael Qlycas. Paris. 1660. 8*. — • ed. J.
Meursius in Theodori Metochitae historiae Bo-
manae über singularis. Lugd. Bat. 1618.
Erl.-Sdisr.: Florin skij, Tim., [Die SOdalaven nnd
Byzanz im 2. Viertel dee 14. Jahrhonderts.] Peters-
bniv 1882. 2 vol. 9>. RuuiseK.
Hopf, 0., De historiae ducatns Athenienais fbntibns.
Bonnae 1862. 9^. p. 68.
Krnmbacher, K., Geschichte der byzantinischen
Litterator. l^L. p. 98-97 u. «. v.
Schopen, L., Beitrüge zur byzantinischen Gesch. n.
Chronologie aas den noch nngedrackten Büchern des
Kicophoms Gregoras. Bonn 1886. 4fi. {Progroßmm de»
Oynmamuma.)
Strnve, Bibliotheca historicaed. Mensel V. 1. p.l89
'^^" Vgl. Vita ss. Codrati, Dion.
Nicephorus magister Antiochiae, Goe-
lum dictus, vid. Vita s. Simeonis styl,
iun.
Nicephorus patriarcha Gonstantinop.,
Homologetes (i. e. Confessor fideiy f 829) :
^larogia avvzo/jiog s. Breviarium histori-
cum de rebus gestis ab obitu Mauricii ad
Gonstantinmn Copronymum. 602 — 769.
Ausg. : ^ nunc prim. vulg. ac lat redd. op. D.
Petayii c. eiusd. notis chronolog. Access, et alia
insuper Iragmenta Theophanis, ificephori Gregor.,
Pachymeri et aliorum nondum in hanc diem edita.
Paris. 1616. 8^. — » gr. et lat. interpr. D. Petavii
c. eiusd. notis. Paris. 1648. fol. («= Vol. I der
Byzant. historiae Script.). — • wiederh. Venet.
1729. fol. — * zusammen mit Paulus Silentia-
rius ex rec. Imm. Bekkeri. Bonnae 1837. 8*^ (=
Corp. scr. bist. Byz.). Mit vielen Verbesserungen.
— * wiederh. ap. Migne, Patrolog. graeca. C. 1860.
— * weit überholt in Nicephori archiepiscopi Con-
stant opuscula historica. Ed. Carolus de Boor.
Lipsiao , Biblioth. Teubner. 1880. 8°. Nach dem
Vatican. Original -Codex.
üebers.: französisch: *trad. en fran9ais par
Moret Paris 1684. 8°. — 'trad. par Cousin. Paris
1685. 8^
slavisch : vgl. darüber V. Jagiö in Archiv für
slavische Philologie. II. 1877. p. 17.
848
NICEPHORUS PATRIARCHA — NICETAS AC0MINATU8
Nicephonis patriarcha: Xqovoyoa^pia
aiüvxofjLog. Chronographia brevis seu Chro-
nologia compendiaria ab 0. C. — 828.
Aiug, : ^ graece ed. J. Scaliger in setfiem The-
sauras temporum. Lugduni Batav. 1606. fol. p.
293 - 306 (' im Nachdruck desselben von AI. Monis
Amstelodami 1658. fol. p. 301-312). — »Nie. Con-
stant. chronographia brevis. Gr. et lai c. Jo. Goari
notis xusammen mit Georgius Syncellus. Pa-
ris. 1652. fol. — ^wiederh. Venet. 1729. fol. —
* recogn. G.Dindorfius xusammen mit Georg. Syn-
cellus. Bonnae 1829. 8® (== Corp. scr. hist Byz.).
— ® graece c. vers. latina (Anastasii Bibl.) et notis
crit. ed. C. A. Gredner. Giessae 1832 — 38. Prs. 1.
2. 4°. Univers. 'Progr. — 'ap. Migne, Patrolog.
graeca. C. 1860. — ^ xusammen mit d, vorhergeh.
Werke «n N-i archiep. Constant opuscula histor.
Edid. Gar. deBoor. lipsiae, Bibl. Teubner. 1880.
8^ Am besten, auf neuer Grundlage.
Uebers.: latine: A * a/« Niceph. chronolog. se-
cundum Graeconim rationem temporibus expo-
sitis, conversa in latinam ling. et illustr. a Joa.
Camerario. Add. est eins narratio de synodo Ni-
caena et acces. nova enumer. synod. oecumen.
Basil. 1561. fol. — » s. 1. et a. (1572.) 8^ —
•Lipsiae 1573. 4°. — B lat. ex versione Ana-
stasii Bibliothecarii ^ in seinen Lectiones
subsecivae. Lugd. Bat. 1555. — * m Bibl. PP.
Paris. IL 1575. — »iWtf. VH. 1589. — *t» A-i
opp. Paris. 1616. 4«. — ^in Bibl. PP. Colon. IX.
1618. — « in Bibl. max. PP. XIV. Lugduni 1677.
p. 72. — ^ cum notis Ant Contii in A-i opp.
Napoli 1725. fol. p. 326. — «m A-i Bibl. Hi-
storia ecclesiastica. Paris. 1649. fol. — ® ap. Migne,
Patrolog. lat. CXXIX. p. 511-554. — ^«ed. Car.
de Boor in seiner Ausg. des Theophanes (s. d.)
IL 1885. p, 36-59.
: Antirrhetica.
Ausg.: ap. Pitra, Spicilegium Solesmense. I.
1852. p. 302-503; IV. p. 233-380.
— — : Constitutiones ecclesiasticae.
Ausg.: graece et lat. ap. Pitra, Spicilegium
Solesmense. IV. 1858. p. 389-415.
: Epistola ad Leonem HE papara.
Ausg. : graece et lat. ap. Migne , Patrolog. lat.
CIL p. 1037-1068.
Erl.-S<^.: Fabricias, Biblioth. graeca ed. Harless
Vn. p. 462. 603-G09.
Geizer, U., Sextns Jaliiu Africanas. II. 1. 1885. p.
384-388.
Hanke, M., De byzantin. reram scriptoribns Oraecis
p. 223-251.
Hergenröther, Jos., Photlas. II. 1867. p. 261 ff., über
das kirchl. u.polü. Leben des Niogph.
Hirsch, F., Byzantinischo Studien p. 17. 127 ff.
Ignatiua Diaconus, vid. Vita s. Nicephori patr.
Iriarte, Catalogns codicam Matritens. I. p. 480, u6er
eine madrider Hs.
Krumbacher, K., Geschichte der byzantin. Littera-
tur. 1891. p. 126 - 128 u. s. «j.
Nicolai, Rad., Griechischo Literaturgeschichte. UI.
Magdeburg 1878. p. 98-100.
Pitra, Spicilegium Solesmense. 1. 1852. p. Lxv-Lxxvm.
S t r u V e , Hibliotheca histor. ed. Meusel V. 1. p. 155-157.
Vgl. Vita s. Nicophori patr.
Nicephonis philosophus (901), vid. De
s. Antonio Caulea {oratio).
Nicephonis presbyter Constantmopoli
(950) = Nicephorus confessarius.
Nicetas Acominatus Ghoniates (f cca.
1216): Byzantina historia annorum 88;
1118 — 1206. FoTtsetzer des Zonaras.
Ausg. : * gr. et lat. ed. Hieron. Wolfius. Basil.
1557. fol.; enthält 21 Bücher. — *c. chronologia
notisque et vers. "Wolfiana ed. Sim. Goulartius Sil-
vanectensis. Genevae 1593. 4*. — ■ in Historia
rerum in Oriente gestarum. Francof. ad M. 1587.
fol. — * gr. et lat. interpr. H. Wolfio, c. eiusd. not.
et glossario C. H. Fabroti. Paris. 1647. fol. (= By-
zant histor. Script.). — * tciederh. Venet 1729.
fol. — 'ex recens. Imm. Bekieri. Bonnae 1835.
8® (=» Corp. scr. hist. Byzant). J^ 14. — Uoiederh.
ap. Migne, Patrolog. graeca. CXXXTX et CXL.
— ^die auf die Kreuxfahrer bezüglichen Stücke
von 1196 — 1206 auch in Recueil des histor. des
croisades. Histor. grecs. I. 1875.
Uebers.: deutsch: einzelne Stücke ap. Tafel,
Komnenen u. Normannen. Ulm 1852. 8®. p. 232 ff.
französisch: trad. par Cousin. Paris 1685. 8*.
italienisch : * H i s t o r i a degli imperatori Greei
descritta da Niceta, trad. da Joseppe Horologgi.
Venet. 1562. 4^ — » ibid. ap. Fr. Sausovino 1562.
4**; — • alla quäle si e aggiunta l'historia di Nice-
foro Gregora, trad. da Lod. Dolce. ibid., GioHto
1569. 2 vol. 4°. — * ibid. 1571. — *della historia
di Niceta delle cose dell' imperio di Constanti-
nopoli lib. VII. Venet. 1562.
lateinisch: * ed. Hieron. "Wolfius, s. Ausg. n® 1.
Sie ist öfters mit seiner Uebersetxung des Zo-
naras, Nicephor. Gregoras et Laon. Chalc. iviederh. :
»Paris. 1567. fol., — »» Fiancof . 1568. fol., —
« ibid. 1578. fol., — ^ Basileae 1587. fol. — » lat.
aus Ausg. n° 4 wiederh. ap. Migne, Patrol. graeca
lat tant edita. lAIX. 1863. p. 185-208; — De
rebus gestis ManueUs Comneni libri 7 p. 209-290;
Imperium Alexii Comneni Porphyrog. Manuel is
imp. filii p. 291-314; Imperii Andronici Comneni
libri 2 p. 313-352; Imperii Isaacii AngeU libri 3
p. 351-398; Imperii AJexii Comneni fratris Isaacii
Angeii libri 3 p. 399-446; Isaacii Angeii una cam
Alüxio filio iteratum imperium p. 445-454; Im-
perium Alexii Ducae cogn. Murzufli p. 453-462 ;
liber de rebus post captam a. 1204 urbem gestis
p. 461-492.
russisch: in [Die byzantinischen Geschicht-
schreiber]. Bd. I. Petersburg 1860. gr. 8®.
ErL'Schr.: Conz, C.P., Laudatio Wielandii. Acc.sermo
de Niceta etCinnamo, Byzantinis historicis. Tubingae
1818. 80. 75 A
D.ronke , De Xiceta Acom. et Zonara ete. Confluentiae
1839. 40. (Programm.)
Holzach, F., Die aa8wärtig:o Politik des K&nigreichs
Sicilien vom Tode Bogers II bis zam Frieden von
Venedig. 1154 — 1177. Diss. Basel 1892. 8». 93peuf.
Hopf, C, De historiae ducatus Atheniensis fontibus.
Bonnae 1852. 8<>. p. 66.
Kap -Herr, Hansv., Die abendländische Politik Kai-
ser Manuels mit besonderer Bücksidit auf Deutsch-
land. D188. Strassburg 1881. BP. p. 121-181.
Krumbacher, K., Gesch. der byzantin. Litteiutor.
1891. p. 84-88 u. s.w.
Kugler, B., Studien ziir Geschichte des zweiten Krouz-
Zttiyres. Stuttgart 1866. 8». p. 38-43.
Marczali, Ilorm., Uni^tims Geschichtsquellen. Berlin
1882. 8». p. 134-136.^
N e u m a n n , C. , Griechische Geschichtschreiber u. Ge-
schichtsquellonim 12. Jahrh. Leipz. 1888. 8^. p. 103-105.
NICETAS ACOMINATCS — NICOLAUS BOTRONUNENSIS
849
Reinach, Salom., La fln de Tempire nee m «uim
Es^mssesarchöoiogiqnes. Paris 18^. p. 281 -312. r«r-
gktch zwischen Nieelas u. ViUehcnrdomn.
Sainte-Benye, CA., Causeriee da Inndi. IX. Paris
1864. p.a06-S90. Skbcsts ybvNyxtaa u. Vükhardomn.
Strnve, Bibliotheca histor. ed. Meiuel V. 1. p. 196
-189.
Ullmann, NicoUrnsvonMenthono, Enthymios Ziga-
beoQs und Nioetas Choniatea oder die dogmatische
Entwickelnng der griech. Kirche im 12. Jahrh. m
Studien n. Kritiken. 1883. p. 647-743.
ü 8 p e D 8 k i j , Tbeod. , [Der byzantinische Schriftsteller
Niketas Akominatos Chon.J Petersboxg 1874. gr. 8^.
Ru89ia^.
W i I k en , Fr.. Andronicos Gomnenus tn Baamers Histor.
Taschenbach. II. Leipzig 1831. p. 431-645. ht ein Ahm-
xug am» Nitäas.
Nicetas Acominatus: Xarratio de statuis
antiquis quas Franci post captam a. 1204
Constantinopolm destruxerunt
Ausg. : ^ fragmentiun gr. et lat. ed. A. Ban-
durius in Imperiam Oriente. Tom.I. Paris. 1711.
fol. — * ex cod. Bodleiano emendatius edita a
Frid. Wilken. lipsiae 1830. 8^ 75 Ä. — • ap. Fr.
Witten, Oesch. der Kreuzzüge. Bd. V. Leipzig
1829. — * xuaammen mit dem vorhergeh, Werl^
ed. Imm. Bekker p. 854-868.
Uebers. : französisch ap. Buchen, CoUection. III.
Eri.'Sckr.: Heyne, Gottl., Abhandlangen über die
Kunstwerke in Konstantinopel tn Commentat. societ.
reg. sdent. Gottingensis. XI. 17M).91. p. 8-62: XU.
1792. p. 278-808.
Petersen, F. C, Allgem. Einleitung in das Studiam
der Archäologie, ftbers. Ton Friedrichsen. Leipzig
1829. p. 189-149.324.
Nicetas Choniatea =» Nicetas Acomi-
natus.
Nicetas Paphlago (cca. 880), vid.
Acta 8. Barthol. apostoli (ortU. 3a).
„ ,, Jacobi Alpnaei.
Laudatio s. Hyacinthi mart.
Vita s. Ignatii patriarchae.
Erl.-Sdur.: Krambacher, Oosch. derbyzantin. Litte-
ratur 1891. p. 70. 137. 147. 233.
NicetiusepiscopusTrevirensis: Epistola
ad Chlodosuinsam reginam Langobardo-
nun, qua eafii hortatur, ut Alboinum ma-
ritum ad fidem catholicam adducat Cca.
a. 563.
Ausg. : ^ ap. Freher, Corp. Franc, histor. p. 189.
— ' ap. Duchesne , Hist iVanc. scr. I. p. 853. —
•ap. Sirmond, Concil. Galliae I. p. 322. — *ap.
Bouquet, Rec. IT. p. 76. 77. — * ap. Mansi, Conc.
IX. p. 767. — • ed. Gondlach in Mon. Germ; hist.
Epist. m. p. 118. — Epistola ad Justinianum
imp., qua eum ab haeresi revocare conatur, a°
565 , * ap. Freher 1. c. p. 190. — • ap. Duchesne
1. c. I. p. 852. — * ap. Sirmond 1. c. I. p. 320. —
* ap. Bouquet 1. c. IV. p. 78. — ^ ap. Mansi 1. c.
IX. p«769. — «ed. Gundlach 1. c. p. 120-122. —
Beide ap. Migne, Patrolog. lat.LXVIII. p. 375-380.
Nicolas de Baye, vid. Baye.
Nicolas le Huen, carmelite: Des croi-
s6es et entreprises faites par les rois et
princes chretiens pour le recouvreraent
de la Terre sainte « Bemhardus de Brey-
denbach (Uebers., fraiix.).
Vgl. Passages de oultre mer.
Potthast, Bibliotheca historica.
Nicolaus abbas, 'tnd. Nicolaus Thingey-
rensis abbas (f 1158).'
Nicolaus Ambianensis canonicus (flor.
1204): Chronicon ab O.G. usque ad a. 1204.
Eine Compilation aus Easebias, Hieron., Sige-
bert a. seinen Fortsetzem.
Handsehr. : Paris, Nat.-Bibl. suppl. lat. n*^ 783.
— Rom, Vatic. Christin, n* 454. mbr. sec. XIV.
Ausg. : ^ die Jahre 1 135 — 1204 in Excerpten
ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 21-23; XVm. p. 701.
702. — ^die Jahre 424—1203 in Excerpten ed.
Bethmann ap. Pertz, Mon. scr. VI. p. 473. 474 als
Auctarium Nicolai Ambianensis ad Sigebertum
Gemblac.
WrL-Sehr.: Leclerc, V.. m Histoire litt6raire de la
France. XXI. 1847. p. 669-661.
Nicolaus Aragoniae cardinalis, vid. Car-
dinalis Aragoniae.
Nicolaus Bagnatorius ord. Praed. (cca.
1516), vid. Vita Conradini Bomadae.
Nicolaus Bertrandi, vid. Yita b. Guil-
lelmi de Tolos.
Nicolaus Borghesius sive Burgensius,
eques et Senator Senensis (cca. 1483), vid.
Vita s. Catharinae Senens.
„ ,1 Jacobi Philippi.
,, b. Joachini Senensis {vüa viduoUi»).
„ 8. Peregrini Latiosi.
Nicolaus Botrontinensis episcopus (in
partibus): Relatio de itinere Italico Hen-
rici VII imp. ad dementem V papam.
1310 — 1313.
Ein Schriftsteller ersten Ranees , ausgezeichnet in der
Qewandtheit des Aasdrucks. Steht entschieden anf Seiten
des Kaisers.
Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl., anc. fonds lat.
n« 6027 (olim 9920). chart sec. XTV. 4». — Tu-
rin, kgl. Ün.-Bibl. H. IV. 23. chart. sec. XVn.
4°. Abschrift der vorigen.
Ausg.: ^ap. Baluze, Vitae pap. Avenion. II.
Paris. 1693. p. 1147-1230. — wiederh. »ap. Reu-
ber, Vet. Script — tom. unus edid. Joannis p. 795-
832; — • ap.Muratori, Script rer. Ital. IX. p.887-
934; — und *ap. Böhmer, Fontes I. p. 68-137.
— ^aufs neue fiaeh d. pariser Ms. hrsgb. von
Ed. Heyck. Innsbruck 1888. 8^ XLIV. 104 pag.
JL 3.60. Vgl. Bibliotheque de r&. des chartes.
L. 1889. p. 245-247 und Neues Archiv der Ges.
f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 617. n° 193.
Uebers. : deutsch von "W. Friedensburg. Leip-
zig 1882. 8° (= Geschichtschr. der deutschen
Vorzeit. XIV. Jahrh. Bd. 2. p. 1-101).
italienisch: Bonacosa di ser Bonavita da
Pistoja (1328 — 1338 Notar), Volgarizzamento
della Relazione del viaggio di Arrigo VII in Italia
di Nicolö vesc. di Botrinto; pubbl. per cura di
Franc. Bonaiui in Archi\io stör. Italiano. Ser. I.
Appendice. Vol. IV. 1847. p. 63-160. Ist nur eine
täuschend nachgeahmte Mystificution P. Fan-
fanis; vgl. sein Dino Compagni vendicato. Mi-
lano 1875. p. 181 srj.
Erl. - Sehr. : D ö n n i g e s , Gesch. des deatschen Kaiser-
thuras im U. Jahrh. 1. 1. Berlin l&ll. p. 26-30.
54
850
NICOLAUS BRAVIACENSIS — NICOLAUS CUSANUS
Barthold, F. TV., Der ROmerzog E. Heinrichs von
Lfitzelborg. I. Kö^gsbergr 1880. p. 899.
Felsberg, 0., Beitrage zur Qosch. des BOmerzogs
Heinricha VII. Inaag.-Diss. Freibiug i. Br. 1886. 8»,
passim. ■
Gregorovins, Ferd., Qesch. der Stadt Born im Mit-
telalter. VII. Stuttgart 1867. p. 29. Anm. 3.
Heyck in seiner Äu^. p. xxvtii-xliii.
II gen. F., Kicolans von Butrinto als Qaelle zur Ge-
schichte Heinrichs Vn. Inang. - Diss. Jena 1878. 80.
63pag.
König, D., Kritische Erörterungen zu einigen Italien-
sehen Quellen für die Gesch. des Bömeizngs K. Hein-
richs VII. Inang. -Diss. Göttingen 1874. 80. 66pag.
Lorenz, 0., Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl.
n. 1887. p. 268. 413. (1. Aufl. p. 292 ff.)
Mahrenholtz, Rieh., Ueber die Relation des Nico-
laus von Butrinto (Relatio de itinere Ital. Henrici
VII). Inaug. - Dissert. Halle 1872. 8^. 52^.
Pöhlmann, B., Der Römerzug Kaiser Heinrichs VII
n. die Politik der Curie, des Hauses Ai^oa u. der
Welfenliga. Mflnchener Inang. -Diss. Nümbeig 1875.
8^, paeeim.
guetif et Echard, Script, ord. Praedic. I. p. 522.
o m f a h r t Kaiser Heinri<ms VII , Die , im Bildercyclus
des Codex Balduini Trevir. hr^b. v. d. Direction der
kgl. preuss. Staatsarchive, mit erllut. Text von G.
Inner. Berlin 1881.
Sommerfeldt, Gust., König Heinrich Vn und die
lombard. Städte in d. J. 1310—1812 tn Deutsche Zeit-
schrift f. Geschichtswissenschaft. H. 1889. p. 97-155.
: Zur Fngo nach der Herkunft des Prediger-
mönches Nicolaus Titularbischofe von Butrinto in
Jahrbuch der Gesellschaft fUr lothring. Gesch. und
Alterthumskunde. Jahrg. V. 1898. Heft 2.
Nicoiaus Braviacensis » Nicolaus de
Braia.
Nicolaus Burgensis »=» Nicolaus Borghe-
sius.
Nicolaus Burgmann, vid. Burgmann.
Nicolaus Cabasila archiep. Thessalon,
(flor. 1350), vid. Encomium s. Theodorae
viduae (unter Vita).
Nicolaus canonic. S. Mariae et S. Lam-
berti Leodiens. (f 1142): Elogium Algeri
scholastici sive Praefatio dorani Nicolai
Leod. in libros magistri Algeri.
Ausg. : ^ ap. Mabillon, Analecta I. p. 303 ('ed.
nov. p. 129-131). — ^wiederh. ap. Bouquet, Re-
cueil XIV. p. 262. 263.
Erl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 6. Aufl. n. 1886. p. 131.888; 6. Aufl. U. 1894.
p. 146. 420.
Vgl. Vita s. Lamberti ep. Leod. (Triumphu).
Nicolaus canon. regul. coenobü Canti-
pratani , vid, Vita s. Mariae Oigniac. (sup-
plement.).
Nicolaus cardinalis Aragoniae, vid. Car-
dinalis Aragoniae.
Nicolaus Claraevallensis monachus
(1175): Epistolae.
Ausg.: ex edit. Job. Picardi ap. Migno, Pa-
trolog. lat. CXCVI. p. 1595-1654.
Nicolaus Cusanus [= Krebs von Cues
im Trierschen]^ decanus S. Florini Con-
fluentiae, fit 1448 cardin. S. K. E. (f 1464):
De catholica concordantia libri 3.
Abgeschlossen 1433. Dies Werk, ist der vollendetste
Ausdruck der iiüttelaltorlichen Staatslehre.
Ausg.: ^ap. Schard, De iurisdictione p. 465-
676. — »ap. Schard, Syntagma p. 285-390. —
•ap. Schard, Sylloge p. 285-390. — *»« Nicolai
de Cusa opp. (ed. Faber Stapulensis). Tom. LH.
Paris. 1514. fol. — * in eiusdem opp. Basileae
1565. fol. p. 692.
Nicolaus Cusanus: De auctoritate prae-
sidendi in conciHo generali.
Ausg.: ap. J. M. Düx, Der deutsche Cardinal
Nicolaus von Cusa. I. 1847. p. 475-491.
ErL-Schr.: Birck, Nikolaas von Cnsa anf dem Konzil
zn Basel tti Histor. Jahrbuch der Odires- Gesellschaft.
Xm. 1892. p. 770-782.
: Za NUcolaus von Cues Auftreten anf dem Basler
Konzil in (.Tübinger) Theolog. Qaartalschrift. Jahrg.
LXXm. 1891. p. 356-870.
Hat Nikolaus von Cues seine Ansicht über den
Primat geändert? Und. LXXIV. 1892. p. 617-642.
Brockhans, Clem., Gregor von Heimburg p. 221.
: Nicolai Ousani de condlii universalis potestate
sententia. Lipsiae 1867. Bfi.
Clemens, F. Jac., Giordano Bruno u. Kicolans von
Cusa. Eine philosophische Abhandlung. Bonn 1847.
80. IV. 254 pag. JkS.
Düz, Joh. Mart., Der deutsche Cardinal Nicolaus von
Cusa u. die Kirche seiner Zeit. Begensbnrg 1847. 48.
2 Bde. 80. 1039 pag. Mit Portr. ^12. (U. p. 252-
811 obigee Werk aenau cmalgtfirf).
Er d mann, Grundriss der Gesch. der Philosophie. I.
p. 467 ff.
Faickenberg, Rieh., Orund20ge der Philosophie des
Nicoiaus Cusanus. Breslau 1880. gr. 8^. ///. 160 pag.
Jk4.
Falk, F., Cardinal Nicoiaus von Cusa in Rom u. Cues
an der Mosel in Der Katholik. 1892. Jahrg. LXXII.
Bd. I. p. 88-96.
Glossner, M., Nikolaus von Cusa u. Marius NizoHus
als Vorläufer der neueren Philosophie. Münster 1891.
gr. 80. 192 pag. JL8.
Grube, K., Die Legationsreise des Kardinals N. v. C.
durch Norddeutschland im J. 1451 in Histor. Jahr-
buch der Götres- Gesellschaft. I. Münster 1880. p.
393-412.
Hartzheim, Vita Nicolai de Cusa. Trevlris 1730. 40.
Jäger, Alb., Ueber die den Cardinal u. Bischof von
Brixen Nie. von Cusa betreffenden Geschichtsquellen
in den Tiroler Archiven. Wien 1852. 8o.
: Regesten u. urkundl. Daten über d. VerhIltnisFe
des Card. N. v. C. als Bischof von Brixen zum Her-
zoge Sigmund v. Oesterreich. Wien 1852. 80.
: Der Streit des Cardinal Nicolaus von Cusa mit
dem Herzog Sigmund von Oesterreich. Innsbruck
1861. 2 Bde. gr. 8».
Joachimsohn, P., Gregor Heimbuiig. Bamberg 1891.
gr. 8°. p. 146 ff. etpaesim.
Kraus, Fr. Xav., Die Handschriften - Sammlung des
Kardinals Nicolaus von Cusa in Naumanns Serapoom.
Jahrg. XXV. Leipzig 1865. gr. 80.
Lorenz, Deutschlands Geschichtequellen. 8. Aufl. n.
1887. p. 379-382.
Meyer von Knonau, G., Cusanus, Bischof von
Brixon u. die Schweiz. 1460 m Berichte der antiquar.
Gesellschaft in Zürich. 1868. p. 62.
: Der Schmollwinkel eines mittelalterlichen Kir-
chenfürsten in den Dolomiten. Bischof Cusanus von
Brixen. 1450 — 1464 tn Jahrbuch des Schveizehschen
Alpenklubs. XXHI. 1888.
Pastor, Ludw., Geschichte der Päpste 1. p. 345.
Sauer, Die ersten Jahre der münsterischen Stifts-
fehde u. die Stellonfi: des Kardinals Nikolau#Cu8anus
zu derselben während seiner gleichzeitigen Legation
In Deutschland in Zeitschrift für vaterländ. (westfU.)
Go8ch. u. Alterthumskunde. XXXI. p. 84-177.
Sauerland, H. V., Notiz zu Uebingers Beitrag «Zur
Ix)bons^oschichte des Nikolaus Cusanus* m Uistor.
Jahrbuch der Görres - Ge.seHschaft. XIV. 1893. p. 836.
SchAfer, Jac., Dos Nicolaus von Kues Lehre vom
Kosmos. Mainz 1887. 80. 72 pag.
Soharpf f, Frz. Aiit., Der Cardinal u. Bischof Nico-
iaus von Cusa als Reformator in Kirche, Reich o.
Philosophie des 15. Jahrh. Mainz 1843. 8o. —Tübingen
1871. 80. Zwei verschiedene Werke uni.d. gleichen TUei.
Vgl. Histor.- polit. Blätter. LXIX. p. 276-289.
NICOLAUS DE ABAGONIA — NICOLAUS DE CLEMANGIS
851
Stampf, Theod. , Die poUtiBchen Ideen des Nicolans
von Cnes. Köln 1866. 8P.
Uebinger, Joh., Die angeblichen Diidoge Petrwces
über die wahre WeiBheit tu Vierteljnhrsschrift fttr
Kultur und Litteretur der Benaissanoe. Hrsgb. von
Geiger. I. Berlin 1886. bt. 80. ji. 57-70. Bsiceist, daaa
der gröesU TheU dtr Moni DuUoge von Nioolaus Cu-
sMuva 'herrührt.
: Cardinal Nicolaus Cusanus in Deutschland tu
Histor. Jahrbuch der Oönee - OeeeUachaft. YIII. p.
629 ff.
Die Philosoph. Schriften des Nicolaus Cnsanus
m Zeitscnrilt f. I^iloeophie u. philos. Kritik. Uiv.
CV. 1.
— : Die Ootteslehre des Nikolaus Cosanus. Pader-
born 1888. 8P. 198 pag. Ji 2.40.
Philosophie des Nicolaus Cusanus. WQizbuig
1880. 80.
: Zur Lebensgeschichte des Nikolaus Cnsanus in
Historisches Jahrt)uch der GOrres - Gesellschaft. XIV.
1893. p. 549-561.
Zimmermann, Bob., Der Cardinal Cusanus als Vor-
Iftufer Leibnitzens in Sitmngsber. der Wiener Akad.
der Wissensch. Vm. 1852. p. 906.
Vgl, Epitaphium Nicolai Cus.
Heimburg: Invectiva.
Nicolai» de Aragonia cardinalis »- Car-
dinalis Aragoniae.
Nicolai» de Arimino, ord. Min. (cca.
1413), vid. Vita Baynaldi Concoregü
Nicolaus de Baye, vid. Baye.
Nicolaus de Bibera, Occultus Erforden-
sis, custos ecclesiae in Bybera: Carmen
satiricum.
Die fünf TerBchiedenenBestandtheile des Werkes lassen
an der Einheit desselben u. der richtigen Wahl des Titels,
der besser mit Poem ata zu vertauschen wHre , zveifeln.
Wol geschrieben zwischen 1281—1288.
Handsehr.: Berlin, Kiel, Frag, "WolfeD-
büttel; vgl. Fischer in seiner Ausg. p. 24-36.
— Paris, Nat-Bibl. nM1345. a* 1455. —Wien,
Hofbibl. n« 3467 (Tabulae codd. II. 298).
Ausg.: ^ uni.d. Tit.: Carmen historicum oo-
culti auctoris saec. XIII hrsgb. von C. Höfler in
Sitzungsber. der k. k. Akad. der Wissensch. Hist-
phü. Klasse. XXXVn. Wien 1861. p. 191-262;
rgl. Einleit. p. 163-191 {auch besonders abgedmokt
Wien, Gerold 1861. gr. 8^ 82 pag.) und ibid.
xxxvm. p. 150 u. Lvm. ises. p. 5-19. —
* hrsgb. von Theob. Fischer in Geschichtsquellen
der Prov. Sachsen. I. Abth. 2. 1870. p. 37-121;
Glossen p. 122-139; Register p. 140-143; Ex-
cursheft p. 144-174 (• auch besonders abgedruckt
unt. d. Tit. : Erfurter Denkmäler. II. Halle 1870.
gr. 8«).
Uebers. : im Versmass des Oriffinals von Albr.
Rienaecker in Jahrbücher der kgl. Akad. gemein-
nütziger Wissensch. zu Erfurt. Neue Folge Vn.
1873. p. 1-101 (auch besonders daraus erschienen:
Erfurt 1873. 8*). Vgl. hierüber Theob. Fischer in
Neue Mittheilungen aus d. Gebiet hist-antiq. For-
schungen. XIII. Halle 1874. p. 295-302.
EH.- Sehr.: Fischer, Thoob., Einleit. zu seiner Ausg.
Abth. 2. p. 1- 86 ; — in Sybels Uistorischer Zeitschrift
XXV. p. 441 -448.
FnnkhAnelm Zeitschrift für Thüringische Geschichte
V. p. 276 ff.
Herrmann, E., Bibliotheca E^rfnrtina p. 896.
Herqnet, Karl, in Nene Mittheilungen aas d. Ge-
biete historisch - antiqoar. Forschiingen des thüring. -
sAchs. Vereins für Alterth. XlII. p. 303.
Kirchhoff, A., in Kene Mittheilongen . . . XII. p.
294 ff.
Lorenz, Deutschlands Oeschichtsqnellen. 8. Anfl. II.
1887. p. 134-186.
Muther, Th., in Glasers Jahrbach f. Oeeellschaf ts -
n. Stsatswi^senschaften XII. p. 25-40 n. p. 871.
y. Tettau , Nioolaus von Bibra, der Dichter des Occul-
tus in Hitteilungen des Vereins f. d. Gesch. u. Alter-
tumskunde von Erfurt. HeftXV. 1892. p. 206 — 207.
Trithemius, Liber de scriptoribus eccles. p. 74.
Wegele, F. X.. Friedrich der Freidige. Nordlingen
1870. gr. 9». p. 866-869.
HVeiland, L., mv. Sybels Histor. Zeitschrift. XXX.
p. 180.
Wolf, Lecüones I. p. 468.
Nicoiaus de Braya decanus (ilor. 1226):
Carmen de gestis Ludovici Till Pranco-
rum regis sive Gesta Ludovici VIII he-
roico carmine. 1223 — 1226.
1870 schlechte Hexameter; das XJebrige fehlt.
Ausg. : * ap. Duchesne , Hist Franc, scr. V. p.
290 - 322 , voller Fehler. — ' wiederh. u. verbessert
ap. Bouquet, Recueil XVII. p. 312-345. — 'die
Verse 13Ö3-1870 ed. Holder-Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XXVI. p. 480-487.
Uebers. : Nicolas de Bray, Des faits et gestes
de Louis VIII, poeme historique. Publ. en prose
frany. ap. Guizot, Gollection XI. p. 389-463 (Paris
1825).
Nicolaus de Brega = Tempelfeld, Nicol.
Nicoiaus de Butrinto === Nicolaus Botron-
tinensis.
Nicolaus de Clemangis (ap. Brown, Fa-
scic: Clamengiis; archidiac. Baiocensis,
D' theoLParisiensis, secretarius papae Avi-
nione, f 1434 Parisiis): De corrupto Ec-
clesiae statu über seu Tractatus de ruina
Ecclesiae circa tempora concilii Constan-
tiensis. Geschrieben 1401 oder 1402.
Ausg. : ^ (ed. Eubulns Oordatas) s. 1. et typogr.
1519. 4*^. — ^unt. d. Tit.: Speculum ecclesiae
pontificiae. De corrupto eccl. statu. Access, eius-
dem epistola© super concil. gener., Petri de
Alliaco De reformat. eccles., ex Gereono, Ber-
nai-do, Marsil. Patav., Alvaro Peiagio et aliis ar-
gument. ad deteg. ecclesiae pontif. foeditatem
coUecta et ed. a Edw. Bulkley. Londini 1606. 8°.
— ' in Nicolai de Cl. opp. ed. Joh. Mart. Lydius.
Lugduni Bat. 1613. 4°. {191 pag.). — *ed. Joh.
a Fuchte. Helmaestadii 1620. 8^ 72 foL — * ap.
Brown, Fasciculus rerum expetendamm. 11. Lon-
dini 1690. p. 555-570. — "ap. Hardt, Magnum
oecum. Constantiense concilium. I. 1696. pare 3.
p. 1-52.
: Disputatio habita per scriptum
super materia concilii generalis ad scho-
lasticum Parisiensem.
Ausg. : ^ (ed. Orthv. Gratius) Fasciculus rerum
expetendamm. Coloniae 1535. fol. p. 197-203. —
' wiederh. ed. Brown, Fasciculus rer. expet. I.
Londini 1690. fol. p. 393-406.
Uebers. : Das ain Concilium irren möge . . .
zur zeyt des Costentzer Conciliums . . . geschri-
ben . . . Auss dem Latein in das teutsch gezogen
durch Johannem Ehinger . . . Augspurg, Phil. Ul-
hart 1537. 4°. 16 Bl.
54*
852
NICOLAÜS DE CLEMANGIS — NICOLAÜS DE SIEGEN
Nicolaus de Clemangis: Opusculum de
ruina Ecclesiae, vid, oben De corrupto
Eccl. statu.
Vota pacis ac emendatioms in
coneilio Gonstantiensi quaesitae a. 1417,
i. e. Selectae epistolae, quibus reges, pon-
tifices aliosque ipsum denique concilium
Constant obsecravit, ut corruptos eccle-
siasticorum mores emendarent etc.
Ausg.: ex cod. Wolfenbutt. ap. Hardt, Con-
stant conoil. I. prs. 2. p. 1-70.
Erl.-Sehr.: L'Ecny, Essai snr la Tie de Jean Gersan.
n. Paris 1882. »>. p. 371-877. .
Lorenz, Deutschlands Qeschichtaqnellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 868. 871. 876.
Müntz, Ad., Nicolas de Clömanges, sa vie et ses
6crits. Strasbourg 1846. 8^.
Schaberth, Onst., Ist Nikolaus von Cl^manges der
Verfasser des Buches ,De corr.Eccles. statu' ? Frogr.
derRealsch. Qrossenhain 1882. 4o. 48pag.
: Nikolaus von Clemanges als Verfasser der Schrift
,De corrupto Eccl. statu.' Inaug.-Diss. Qrossenhain
(Leipzig) 1888. gr. 8f>. 38pag. 76 4.
Vita Nicolai de aem. ap. Hardt 1. c. I. 2. p. 71-84.
Voigt, 0., Enea Silvio, l. p. 194.
: Wiederbelebung des klass. Alterthums. U. p. 362.
Vgl. Declaratio nationis OaUicae.
Nicolau8 de Cracovia ord.Cisterc.: Chro-
nicon monasterii Claratumbensis ord. Ci-
sterc. 1220—1505.
Ausg. : ed. "W. K^trzyÄski tn Mon. Polon. bist
VI. 1893. p. 433-480; cf. introd. p. 429-432.
Nicolaus de Curbio ord. Min., postea
a. 1247 episc. Asisinatensis, vid, Vita In-
nocentii IV pp. (f 1254).
NiGolaus de Cuea » Nicolaus Cusanus.
Nicolaus de Dinckelspuhel (Dimkelspu-
hei falso Maust) ^ theologus Viennensis,
Alberti V ducis Ausüiae legatus: Oratio
ad Sigismundum Caesarem de auctoritate
imperatoris res concilii gubernandi, ut pu-
blica paretur salus sublato schismate pa-
pali. 1415.
Ausg.: ^ap. Hardt, Constant. concii. IE. prs.
7. p. 182-187. — ^ tciederh. ap. Mansi, CJoncil.
XXVIII. 1785. p. 516-519.
Nicolaus de Fara, provincialis ord. Min.
a. 1477, vid, Vita s. Johannis de Capi-
strano.
Nicolaus de Hanapis, ord.Praed., patri-
archa Hierosol}Tnitanus (f 1291. Mai. 18),
vid. De excidio urbis, supra p. 365.
ErL'Sehr.: Le Giere, Vict., Nicolas de Hanapes in
Ilistoire litt^raire de la Franco. XX. 1842. p. 51-78.
Nicolaus de Jamsilla: Historia de rebus
gestis lYiderici 11 imp. eiusque filiorum
Conradi et Manfredi, Apuliae et Siciliae
regum. 1210 — 1258. — Adneotitur Ano-
nymi supplementum de reb. gestis eiusd.
Man&edi, Caroli Andegavensis et Conra-
dini regum. 1258—1265.
Muratori hAlt f&r den Verfuser des Supplementum
den Saba Malaspina. — Nicol. de Jams. ist Fort-
setzer des Ricardus de S. Germano; von Oeainnung
Qibelline. Genau.
Handschr,: Palermo, Bibl. Fitalia. — Rom,
Bibl. Barberina n^' 833. chart fol. p. 227; Bibl.
Chigi; Bibl. Boncompagni. Vgl. Neues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. III. p. 162.
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Anonymus de rebus
gestis Friderioi 11 ap. üghelli, Italia sacra IX.
p. 752 (• ed. nov. X. Anecd. ügh. p. 561 -654). —
^loiederh. unt. d. TU.: Gesta Friderici 11 imp.
eiusque filiorum Conradi et Manfredi regum ap.
Eccard, Corp. bist I. p. 1025-1148. — ^wieder-
ahgednAckt in Carusii Biblioth. Sicula II. p. 675,
sehr viele Druckfehler u. inexaet; nur oemer-
kenswert wegen ausgefüllter Lücken. — ' mit
dem Namen des Verfassers, vermehrt u. ver-
bessert ap. Muratori, Scr. rer. Ital. VIII. p. 493-
584; supplementum p. 585-616. — ^wiederh. in
Raccolta di tutti . . . scrittori dell' istoria . . . di
Napoü. Vol. XI. 1770. 4®, besonders paginirt,
167 pag. — 'ap. Del Re, Cromsti e scrittori II.
1868. p. 101 - 200 mit gegenübersteh, italienischer
Uebersetxung von Stanisl. Oatti,
Uebers. : italienisch ^ da 8. Gatti ap. Del Re
1. c. (s. Ausg. n» 7). — * tciederh. Napoli 1868. 4^
Erl.-Schr.: Lorenz, Deutschlands Gesohichtsquellen.
8. Aufl. U. 1687. p. 269.
Nicolaus de Jeroschin, vid. Jeroschin.
NIcolaua de Laurentio » Cola di Rienzo.
Nicolaus de Montigni (1308 abbas de
Castello S. Martini), vid, Historia mona-
sterii Viconiensis.
Nicolaus de Norton (saec. XIY), vid.
Annales Wigomiensis prioratus.
Nicolaus de Pelhrzimow, vid. Johannes
de Lukavecz.
Nicolaus (de Posnania, archidiaconus
Wratislaviensis): Dictamina.
Sammlung von Schriftstücken, welche in die Jahro
1378 bis resp. 1884 fallen; für die Gesch. der Zeit von
hohem "Werte.
Handschr.: Königsberg, TJn.-Bibl. in n® 101.
a* 1378.
Av^g. : ed. Wattenbach in Codex dipL Sil es.
V. Breslau 1862. p. 299-324.
Erl.-Sdw.: "Woelky,üeber Nicolaus aus ermllndischen
Quellen in Zeitschrift des Vereins f. Gesch. u. Alterth.
Schlesiens. VIII. p. 472—474.
Nicolaus de Siegen seu Syghen (f 1495
als Mönch aufdemPeter.sberge bei Erfurt):
Chronicon ecclesiasticum. — Früher dtirt
als Chronicon Thuringicum sive Petrense.
480—1494.
Vgl. über dasseüfe W. v. Oöthe u. C. A. Vulpins tu
Pertz' Archiv V. p. 554-558 umi Wedele in Zoitschr. des
Vereins f. thOring. Geschichte. I. p. 237-248.
Handschr. : W e i m a r , Geh. Haupt - u. Staats-
archiv, F. 166. Original; F. 167. Abschrift von
1740.
NICOLAUS DE SIEGEN — NICOLAUS MINORITA
853
Ausg. : zum erstenmal hrsgb. y. Frz.X.'Wegele.
Jena 1855. 8«. JH 9 {bildet auch dm 2. TM. der
Thüring. Geschichtsquellen). Ueber die Varianten
nach Gallus Stass vgl. Zeitschrift des Vereins
1 Thüringische Geschichte. IV. p. 447 -468.
Nicolaus de Siegen: Contiiiuatio seu Ad-
ditiones ad Ghronicon Lamberti Schafiia-
burgensis. 1077 — 1472.
Qnden bebauptst and Wegele lüUti fILr sehr wahr-
scheinlidi , dass N. d. S. der Verf. dieser Fortsetzung sei ;
Struve sagt Ton ihm : ignoti nominis.
Atisg, : ^ ed. Pistorins , Scr. rer. Genn. I. p. 253
(»ed. Struve L p. 425-439).
Erl.-Seht. : Gnden , Programma de obitn praelati Adami
{worin jam Bnotü gefuhrt %eird). Erfotdiae 1681. 4P.
Erl.-Sckr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Man» VI. p. 216.
Hesse, L. F., Zar Geschichte thüring. n. slchäscher
KlSster, aas der thflring. Chronik des NicoL ▼on
Sj^hen in Nene Mittheilnngen a. d. Gebiete histor.-
antiqoar. Forschungen. IX. 1867. p. 1 - 37.
Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueUen. 8. Aufl. ü.
1887. p. 111-114. 881.
Vgl. Anonymi Erphesfordensia historia.
Nicolaus de Tiufburg (1240): Epheme-
rides monasterii s. GalU.
Ausg.: &p. Goldast, Scr. rer. Alam. I. 1780.
p. 94.
Nicolaus de Tuccia = Kiccola della
Tuccia.
Nicolaus Eymerici ord. Praed., capella-
nus papae ac Inquisitor haeret pravitatis
in Aragonia 1376 (f 4. Janr. 1399): Di-
rectorium inquisitonim.
Handsckr.: 12 zählt Denifle auf in Archiv für
litt.- u. Eirchengeschichte des Mittelalters. I.
BerHn 1885. p. 143 ff.
Ausg.: ^ impressum Barchinonae per Joa.
Luschner Alßmanum 1503. — ' denuo . . . emen-
datum . . . cum scholiis Franc. Pegnae (Pe&a?).
Bomae, aedibus Populi Romani 1578. 3 part. in
1 vol. fol. — ^wiederh.ibid. 1587. fol. — *fviederh.
Venetiis 1591. fol. — ^ibid. 1607. fol.
Erl.-Sckr.: Denifle, H., Die Handschriften von Eyme-
richs Directorinm inquisitionis in Archiv f. Literatur
u. Kirchengesch. des Mittelalters. I. 1886. p. 143.
Lea, Henry Cüharl., Bigtarr of the Inquisition of the
middle age. ü. London 1888. p. 174; III. p. 688.
Molinier, Charl., L'Inquiaition dans le midi de la
France an 13. et 14. siödes. Paris 1880. p. 6. not. 1 ;
p. 37 fr.
Schalte, J. F. ▼..Gesch. der Quellen u. Litteratur
des kanonischen Rechts. H. p. 400.
Vgl. Vita Dalmatii Moner.
Nicolaus Falconi, vid. Haython.
Nicolaus Floreke, vid. Floreke.
Nicolaus Gallus monachos Suession.
(cca. 1110), vid. Vita s. Godfridi episc.
Ambian.
Nicolaus Gerung, vid- Gerung.
Nicolaus Glassberger, vid. Glassberger.
Nicolaus Grill, vid, Ajmelen^ Mühldort'er.
Nicolaus Guercius (flor. 1265), vid. Ga-
faras.
Nicolaus Jeroschin, vid. Jeroschin.
Nicolaus Johannis fil., archiepisc. Lun-
densisrChroniconrerumDanicarum. 1104
—1468.
Ausg. : ap. Ludewig, Reliq.mss. IX. p. 166-175.
Nicolaus Lanckmann , vid. Lanckmann.
Nicolaus Leodiensis » Nicolaus cano-
nicus S. Mariae.
Micolau«{|:i;j^^},custosS.Vin-
centii (f post 1514), vid. Gesta abbatum
monasterii s. Vincentii.
Nicolaus Lincopiensis episcopus (saec.
XIV), vid. Vita s. Anskarii (Uebers., alt-
schwedisch).
Nicolaus Lundensis archiepiscop. (1361
— 1379?): Chronicon archiepiscoporum
Limdensiuin 1104 — 1379, c. continuatio-
nibus Tuvonis et Birgeri archiep. ad
a. 1472 resp. 1497.
Ausg.: ^ ed. Thom. Bartholinus. Hafniae 1709.
8^ 54 pag. — * unederh. von Suhm ap. Langebek,
Scr. rer. Banic. VI. p. 623-638, mit Oegenüber-
Stellung des Textes aus 2 verschied. Mss.; ef. p.
621. — ■ excerpta ed. Annerstedt ap. Fant, Scr.
rer. Svecic. III. sect. 1. 1876. p. 129-132.
ErL-Sekr.: Schlfer, Dietr., Dänische Annalen und
Chroniken. Hannover 1872. 8P. p. 71-78.
Nicolaus Maniacucius canonicus ord. s.
August Lateranensis basiUcae (c. 1180):
Catelogus Romanorum pontificum a Pe-
tro ad Eugenium III (f 1153) sive Versus
ad incorrupta pontificum nomina conser-
vanda, cum continuat — 1271.
Versibus hezametris. — In mehreren Hss. fortgesetzt,
z. B. bis auf Alexander m (fllSS), bis 1271 bei Pertz.
Ausg. : ^ bis Alex. HI ed. Onuphr. Panvinius
in Annotat ad Platin am in Vita Alexandri III
p. 207. — • ed. Papebroch. c. notis in Propylaeo
AA. SS. BoU. Mai. V. p. *27. — « ap. Pertz, Mon.
scr. XXVm. p. 529. 530.
NB. Hiemach ist oben p. 762 der Artikel Maniacutius
zu ergftnzen.
Nicolaus Marescaicus, vid. Marescalcus.
Nicolaus S. Mariae Leod. canonicus (f
1142) = Nicolaus canonicus S. Mariae.
Nicolaus Mati, vid. Mati.
Nicolaus Minorita: De controversia pau-
pertatis Christi sive Chronicon de gestis
contra Fraticellos. 1321—1338.
Sammlung von Aktenstücken mit kurzem verbinden-
den Text über den Streit zwischen den Pftpsten u. den
Minoriten über die sogenannte Armuth Christi, welche viel-
fach von Raynald (besond. ad a. 1322 § 68) , von Baluxe,
Vitae papamm Aven. u. von Wadding, Ann. Bfinorum be-
nutzt wurde. Aus den von jenen citirten Bruchstücken kam
Karl Müller auf die Vermuthung, dass Johannes Mino-
rita u. Nicolaus Minorita identisch seien ; es gelang
ihm, die Identität unwiderleglich nachzuweisen, weshalb
854
NICOLAUS MINORITA — NICOLAUS U PAPA
beide hier in Hdschr. u. Ausg. Texeinigt sind. — Müller
meint, dass dieser Nicolaas vielleicht Nicolaas Fri-
singensis sei , der 18S0. Mflrz 26 als Zeo^ in der Appel-
lation Cesenas gegen die Bnlle ,Qnia vir reprobus' in
Hfinchen anftritt.
Handsehr,: Darmstadt. — Paris, Nat-
Bibl. fonds lat. n« 5154 (olim Colb. 678). sec. XIV.
von 1321— 1338 (mcÄ< 1328 i4ne Böhmer wüt). —
Rom, Bibl. Vatic. n^ 4008 (reteht weiter aU die
von Baltixe benutxte Handsehr.). — Venedig,
Marcusbibl. Vm. 174 (Z 196). Chart. sec.XV (hier
Johanne ord. Min. auctore).
Ätisg. : ^ unt. d. Tit. : Chronicon de gestis contra
Fraticellos auctore Johanne Minorita ap. Ba-
luze, Miscellan. ed. Mansi in. p. 206-358; Alh-
druck einer unvollatänd. Handsehr. des Nicol.
Min. — * Excerpta ap. Böhmer, Fontes IV. p.
588-608; cf. Vorrede p. luv. n« 55. — ■Bruch-
stücke ap. Ficker, Zur Geschichte des Eurvereins
zu Bense in Sitzun^sber. der k. k. Akad. der Wis-
sensch. Hist.-phil.Classe. XL Wien 1853. p.673. —
* AxLQzxLgunt. d. Tu. : Belatio de pontificata Jo-
hannis XxTI scripta a quodam fautore haeresis
Fratricellorum hrsgb. von H. Lämmer aus Cod.
Vatic. n° 7187 in Meletemat. Roman, mantissa.
Ratisbonae 1875. p. 63 ff. — 'Auszüge aus den
noch unedirten Stücken des Chronicon ed. Karl
Müller in Briegers Zeitschrift f. Eirchengeschichte.
VL Gotha 1884. p. 82-103; — Uebersicht des
Inhalts der Chronik ibid. p. 68-77; — Abwei-
chungen des Drucks bei Baluze und des hand-
schrifu. Nicolaus Und. p. 78-82.
Uebers.: italteniseh: hrsgb. von Franc. Zam-
brini, Storia di tra Michel e Minorita come fu arso
in Firenze nel 1389; con documenti risguardanti
i Fraticelli della povera vita. Bologna 1864. kl. 8*^.
p. 59-115 unt.d, J^.: Cronica deUa quistione in-
sorta nella Corte di papa Giovanni XXII a Vi-
gnone circa la povertk di Cristo (= Dispensa 50
der Scelta di cunosita letterarie inedite o rare).
Nur Bruchstück.
Erl. - Sehr. .-Janssen, Joh . , Joh. Friedr. Böhmers Leben
n. Briefe ü. 1868. p. 290.
Lorenz, Dentschlands Geschichtsqnellen. 8. Aufl. II.
1887. p. 276. 346.
Müller, Carl, Der Kampf Ludwigs des Baiem mit
der römischen Curie. I. TQbingen 1879. gr. 8<*. p.
854 ir.
: Zeitschrift für Kirchengeschichte, hrsgb. von
Biieger. VL 1884. p. 63-112.
: Zeitschrift für Kirchenrecht, hrsgb. von Dove
XIV. p. 2.
Biezler, Die literarischen Widersacher der Päpste.
Leipzig 1874. 9P. p. 102 et passim.
Vgl. Johannes Minorita.
Occam.
Nicolaus Montignius, vid. Historia mon-
asterii Viconiensis.
Nicolaus MuflTel, t^. MufiPel.
Nicolaus Occultus = Nicolaus de Bi-
bera.
Nicolaus I papa: Epistolae a. 858—867.
Handsehr..!^ ATIS, Nat.-Bibl. sec. XI V. nn458.
36; — sec. X. 2864. 5095. 4. — sec. X. 1557. 11.
Ausg.: ^ in Binii Conoil. VI (sive III prs. I).
— 'ap. Labbe, Concil. VIII. — *ap. Hardouin,
Concil. V. — * Concil. ed. Veneta. X. — * 43 an-
norum 863—867 ap. Bouquet, Rec. VII. p. 385-
438. — *am vollständigsten kü. Mansi. Collect
concil. XV. p. 159. — "^toiedeni. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CXIX. p. 769-1200; CXXIX. p. 1011-
1016. — Epistolae spuriae Wn Mon. Germ,
bist Epifit III. p. 99. 100; — Wn Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. VE. p. 177. 178.
Brl.'8ckr.: Bahr, Gesch. der römischen Literatur im
karolingiioben Zeitalter p. 667-560.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi V.
p. 100.
Frantin, Le pa^ Nicolas I et le jenne roi Lotiiaire.
Fragment histonqne. Djjon , impr. RiUratot 1862. 8**.
86pag. (Extraü des Mömoires de l'acad. de Dgon.)
Jaffe, Regesta pontificnm Boman. £d. 2. I. 18S6. p.
841-968; 11. p. 746.
Laemmer, H., Papst Nicolans I n. die byzantinische
Staatskirche seiner Zeit. Berlin 1867. gr. B^. Jk 1.
Roquain, Les lettres de Nicolas I in Jonnial des
Savants. 1880. Sept. -Nov.
Sdraiek, Max, De s. Nicolai pp. I. emstoiamm co-
dicibns qnibasdam mannscriptis. Habintationnchnft.
Breslau 1882. gr. 9*. 44 pag. Jk 1.
Thiel, Andr., De Xicolao pana I oommentationes doae
historioo - canonicae. BnmsDergae 1869. 9*. .411.
Vgl. Vita Nicolai I pp.
Nicolau8 11 papa: Epistolae a. 1058 —
1061.
Ausg. ; * 4 ad Gervasium Eemensem archiep.
ap. Duchesne, Eist Franc, scr. IV. p. 198-200.
— ^unederh. ap. Bouquet, Rec. XI. p. 492-494.
— Epistolaad clenim Sistaricensem, qua eom-
mendat Gerardum episc. (1060) * in Gallia christ
I. instrum. p. 89. — • wiederh. ap. Bouquet 1. c.
p. 494. 495. — Epi Stola ad episcopos Gtüliae a.
1059 ^ ap. Labbe, Conc. IX. p. 1096. — • in Chro-
nico Viidun. ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 193.
— 'ap. Bouquet 1. c. XI. p. 652. — Epistola
ad reginam Galliae cc. a. 1C^9 ^ in Petri Damiani
epist lib. Vn. c. 9. — • ap. Bouquet L c. XI. p.
653. — Epistola ad R(aiinuQduin?) comitem Ru-
tenensem * ap. Labbe , Concil. IX. p. 1097. — • in
Chronico Viniun. ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 193.
— 'ap. Bouquet 1. c. XL p. 654. — 40 epist. et
diplomata ap. Migne, Patrolog. lat CXLIII. p.
1301-1362. — Appendix: Epistola sub ficto Ul-
rici episoopi nomine ad Nicol. 11 pp. ^ iuxta Mar-
tene, Ampi, collect. I. p. 449 — * unederh. ap.
Migne 1. c. p. 1361-1366.
: Statutum de electione papae a.
1059. April. 18.
Ist in zwei Fassangen erhalten.
Ausg. : A kaiserliche Fassung ^ ex cod. Vatic.
ap. Pertz, Mon. legg. IL 2. p. 176-180. — •a?t«-
derh. ap. Watterich, Rom. pontificum vitae. I. p.
229-233. — «ex cod. S. Udalrici ap. Jaffe, Bibl.
rer. Germ. V. p. 21. — * ex codd. Floreflf. et
Aquens. ap. P. Scheffer -Boichorst, Die Neuord-
nung der Papstwahl durch Nicolaus IL 1879. 8".
p. 27. — * wiederh. ap. Doeberl , Mon. Germ, se-
lecta. m. München 1889. gr. 8«. p. 13-16. —
'^päpstliche Fassung * ap. Scheffer -Boichorst 1. c.
p. 14-18. — wiederh. als Papstwahldekret von
1059 *ap. Doeberl 1. c. p. 11-13 — u. »ap. Alt-
mann u. Bemheim , Ausgew. Urkunden z. JSrläut
der Verfass.- Gesch. Berlin 1891. 8®. p. 77-79. —
C 3 Texte synoptisch ohne die Einleit ap. Hin-
schius, Kirchenrecht L 1869. p. 248-250.
Erl. 'Sehr.: Bernhard!, VT., Das Decret Nicolaas II
tibor die Papstwahl in Forschungen z. deutschen Ge-
schichte. XVlI. 1877. p. 397 ff.
NI(X)LADS in PAPA — NICOLO
855
Meyer ▼. Knonau, G., Jahrbücher des D. Reiches
unter Heinr. IV u. Heinr. V. Bd. I. 1880. p. 186 ff.
p. 678 ff.
HiDBchins, P.. Das Wahldeltret des Papstes Niko-
laus n m seinem Eirchenrecht der Katholiken und
Protestanten. I. 1869. p. 248-261.
Jaff6, Regesta pontificnm Boman. Ed. 2. I. 1886. p.
657-666; n. p. 750.
Säur, Hugo, De Statute Nicolai II. Diss. hist inaug.
Bonnae 1866. 8P. 42pag.
Waitz, O., üeber d. Decret des I^pstee Nicolaos n
über die Papst -Wahl in Forschungen zur deutschen
Geschichte. IV. Oöttingen 1864. 8^. p^ 108-120.
: Weitere Bemerkungen zu dem Decrete des J.
1059 ftber die Papstwahl ibid. VII. p. 401 ff.
: Das Decret des Papstes Nicolaus U über d. Phpst-
wahl im Codex üdalriei ibid. X. p. 614 ff.
: Ueber eine Handschrift des Wahldecrets Papst
Nicolaus U ibid. XVIH. p. 179 ff. — Berichtigung
V>. 668.
ill, C, üeber die lUschung des Decrets Papst
Nicolans II über die Papstwahl ibid. IV. p. 685.660.
Nebst Nachschr. von G. Waitz ibid. p. 651.
Nicolaus III papa (f 1280).
Erl.'Schr.: Potthast, Regesta pontiflcum Rom. n.
1875. p. 1719-1755.
Nicolaus IV papa (f 1292): Epistolae a.
1288— 1292 scriptae.
ffandsehr,: Paris, Nat-Bibl. sec. XIV. n"
4047, anni 1—4».
Ausg. : * ap. Waddinfc, Annal. ord. Minor, n.
append. — 'ap. Raynald, Annal. eocles. — "ed.
BzoTios, Annal. eocles. ad annos supra laudcUos.
: Registres. Recueii des buUes de
ce pape.
Ausg. : publ. ou analysees par Emest Langlois.
Fase. 1. Paris 1886; 2. 3. 1887; 4. 1890; 5. 1891;
6. 7. 1892; 8. 9. 1893. gr. 4^
Brr.'Sehr.: Potthast, Regesta pontiflcum Rom. II.
1875. p. 1826-1915. 2138.
Nicolaus V papa (f 1329. Mart 4): Re-
gistram.
Ausg. : in Regestenfonn (399 Nummern) hrsgb.
von K.Eubel tnArchivalische Zeitschrift. N.Folge.
lY.p. 123-212.
Nicolaus patriarcha Constantinopolita-
nus (bis: 901—907 et 912—925): Epi-
stolae 163.
Bieten fOr die politische und kirchliche Geschichte
jener Zeit wichtige AufechlÜsse.
Ausg.: *ex cod. Vatic. ap. Ang. Mai, Spici-
legium Romanum. X. 2. 1844. p. 161-440. —
' iciederh. ap. Migne, Patrolog. graeca. CXI. 1863.
p. 1-406.
Sri. - Sehr.: Erumbscher, Oesch. der byzantin. Litte-
ratur. 1891. p. 187.
Nicolaus III patriarcha CPolitanus co-
gnomento Grammaticus (1084 — 1111):
Constitutiones synodicae.
Ausg.: ap. Pitra, Spicilegium Solesmonse. lY.
1858. p. 466-476. — Alia canonica Und. p. 476
-491.
Nicolaus prior Yiconiensis (flor. 1203),
vid. Historia monasterii Viconiensis.
Hicoiaus Ragvaldi, confessor generalis
(f 1514), md. Vita s. Catharinae Suec.
{translat).
Nicolaus Roselli = Cardinalis Arago-
niae.
Nicolaus ROsch, vid, Busch.
Nicolaus Schradin, md. Sehradin.
Nicolaus Smeregus, vid. Smeregus.
Nicolaus Specialis (cca. 1337): Historia
Sicula in 8 Hbros distributa ab a. 1282
—1337.
Ist von Oudinus, Oomm. de script. eccl. m. P* 968
fXlschlich mit Nicolaus Hinorita verwechselt. Tort-
gesetzt Ton Michael de Platea.
Handsekr. : Palermo, Bibl. Fitalia , XYI. sec.
Ausg.: ^ ed. 8teph. Baluze im Anhange xu
Petri de Marca ,Marca HispanicaS Paris. 1688.
fol. p. 598. — *ap. Bannann, Thes. Sicil. V. —
•ed. Carosius, Bibl. Sicul. II. — '•ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. X. p. 917-1092. — ' supplementis
aucta ap. Qregorio, Bibliotheca scriptorum Ara-
gon. I. 1791. p. 293-508; praef. Muratorii p. 285-
287; praef. editoris p. 289-292.
ErL'Schr.: Fabricius, Bibl. med. etinilm. latinitatis
ed. Mansi V. p. 181.
Frenzel, C, Zur Kritik mittelalterlicher Oeschicht-
schreiber. U. Nicolaus Specialis in Allgem. Monats-
schrift fUr Wissenschaft und Literatur. Halle 1854.
Heft 8.
Nicolaus Stulmann, vid. Stulmann.
Nicolaus Tegrimus, iuriscons.Ticinensis
(tl527?), vid. Vita Castrnccii.
Nicolaus Tempelfeld, vid, Tempelfeld.
Nicolaus Thingeyrensis abbas ord. s.
Ben., in Islandia (fllöS): Catalogus re-
liquiarum ConstantinopoÜtanarum.
Ausg. : ^in Antiquites Bosses, d' apres les mo-
numents historiq.des Islandais e^e. 11. Copenhague
1852. 4^ p. 416 -425. — ' wiederh. ap. Riant, Exu-
viae. n. 1878. p. 213-216; ef. I. p. ocv.
: Itinerarium Romam et ad Terram
sanctam. 1151 — 1154.
Islandice.
Ausg.: cum translat lat. ap. Er. Chr. Wer-
lauff, Symbolae ad geographiam medii aevi ex
monumeDtis Islandicis (Hafniae 1821. 4^ Glpag.)
p. 1-8. Cf. Antiquites Kusses. II. p. 394-415.
Sri." Sehr.: Grimm, Wilh., Deutsche Heldensage p.
102. n«27; p. 322. n« 169.
Riant, Paul, Expeditions et pMerinages des Scandi-
naves. Paris I860. 8®. p. 80-85.
Schierenberg, 6. A. B., Die Gnitaheide. Wo liegt
sie? u. welches sind die Dörfer Homs und Kiliandr?
m Zeitschrift f. vaterlttnd. [westfäl.] Gesch. u. Alter>
thumskunde. XL VI. 2. 18»B. p. 12a -131.
Nicolaus Trivetus, vid. Trivetus.
Njcolaus von CuesUj^. j^^^^asanus.
Nicolaus von Cusaj
Nicolaus von Gerau, vid, Chronicon
Schutterani monast.
Nicolaus von Jeroschin, vid. Jeroschin.
Nicolaus Wigeiius, vid. Wigelius.
Nicolö = Niccoiö.
856
NroERHOFF — NITHARDUS
NiderhofT, Joh. » Nederhoff.
Niederdeutsche Erzihlung von der Er-
mordung, vid. Erzählung vom Tode.
Niederheim , vid, Johannes von Nieder-
heim.
Niels »ricebislcop Lundske » Nicolaus
Lundensis arehiepiscopus.
Niels seu Nigels, Mönch auf Soröe
(saec. XTT fin.): Den Danske Riimkrö-
nike. Ab 0. C. —1478.
Nach Annalista Saxo bearbeitet. Hauptwerk der
dänischen Poesie. Andere halten diese Chronik ffir ein
Fabrikat ans der 2. Hälfte des 16. Jahxh.
Handschr.: vid. Petersen, Bidrag til den danske
Literaturs Historie I. p. 130. Note.
Ausg.: * Kiöbenhavn, Godfrit af Ghemen 1495.
4^ DcL8 erste gedruckte dänische Buch, äusserst
selten. Ein vollständ, Exemplar in d. ün.-BibL
XU Kopenhagen. — ^wiederk, ibid. 1501. • 1508.
* 1533. 8^. — *Malmö 1534. 8«. — «Kjöbenhavn
1567. ' 1573. • 1613. 8». — • efter G. af Ghemens
udgave . . . udgivet af Christ. Molbech. ibid. 1825.
8'. Mit einem Glossar, Nur 1 70 Exempl. gedruckt,
— ^^unt. d. Tit.: Den gamle Danske Rüm-Krö-
nike udg. af C. S. Ley. Kjöbenhavn 1841. 8®. —
^^unt. d. Tit.: Den Danske Rimkronike, trykt
ved Gotfred af Ghemen, Kjebenh. 1495. Udgivet
i fotolithografisk Faksimile af Budtz Müller & C'**.
. . . Kj0benhavn 1873. 8*. — " excerpta (ex n« 9)
ed. Annerstedt ap. Fant, Scr. rer. Svecic. III.
sect. 1. 1876. p. 132-140.
Uebers.: ein Stück der alten plattdeutschen
Uebers. mitgetheilt von A. L. J. Michelsen in
Falcks Staatsbürger!. Magazin f. Schleswig. VI.
1826. p. 597-610.
Erl.-Sckr.: Erslev, Kr., «n Historisk Tidsskiift. 6.
Riekke. m. n. 866.
Bosenberg, Nordboemes Aandsliy H. p. 888-894.
Niem, vid. Theodericus de Niem.
Nigellus, ^nd. Ermoldus.
Nigellus praecentor ecclesiae Cantua-
riensis (flor. 1190): Speculum stultorum.
Oreat satiric poem directed especially against the
scholais and ecclesiastics and against the coirnptions of
the monastic Orders.
Ausg. : now first edited by Thom. "Wright in
The Anglo -Latin satirical poets and epigramma-
tists of the 12. Century (== Rer. Brit. med. aevi
scr. n«59). L 1872. p. 3-145.
: Tractatus contra curiales et offi-
ciales clericos.
Satire on the oorraptions of the times , althoogh the
toxt is written in prose, and tho introdaction only is
composed in characteristic verse.
Ausg.: ed. Thom. Wright 1. c. L p. 146-230.
: Versus ad dominum Guliehnum
Eliensem episcopum (1189 — 1197).
Ausg.: ed. Thom. Wright 1. c. L p. 231-239.
Cf. introduction p. xrx-xxv.
Niger, md, ßadulphus Niger.
Niger, Francisc, Venetus doctor: In
faustissimü principem Sigismundü ser. ar-
chiduc. austriae (f 1496) p. foelicissimo
novae spösae epithalamio carminü Ubellus.
Ausg.: 's. 1. et a. (Paduae, Matth. Cerdon)
1480. 4°. 14 Blätter. — * Venetüs 1480. 4«.
Niger, Johannes (saec. XY), trid. Yita
b. Oddini.
Nilus monachus (cca. 1070), vid.
Historia de ss. Theodolo preeb.
Martyrium s. Theodati Anc.
Vita 8. Philareü.
Nilus Thessalonicus arehiepiscopus: De
primatu papae Bomani libri 2.
Wol am 1438 , nielU, wie Riezler n. Lorenz annnhmen^
schon um 1860 gcnschrieben.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 30-39.
Erl.'S^.: Lorenz, Deutschlands Oeschichtsquellen.
8. Aufl. U. 1887. p. 862.
Nithardus abbas Mediolacensis (1070),
vid, Vita s. Liutwini archiep. Trever.
Nithardus, Angilberti filius, Caroli M.
imp. ex Bertha filia nepos, S. Bichahi
abbas (f cca. 858): De dissensionibus fili-
orum Ludovici Pii ad a. usque 843 seu
Historiarum übri IV. 814—843.
Manchmal parteiisch, sonst klar u. yerstlndig. Jac.
Grimm lieferte hierzu in Pertz' Mon. U. p. 666 eine Mit-
theilunr über die von Kith. aufbewahrten berflhmten deut-
schen mdesformeln, geleistet bei Strasbuz« 11. Febr. 842.
Vgl. Diez, Altromanische Sprachdenkmale. Bonn 1846.
p. Isq.
Handschr,: Paris, Nat-Bihl. Einzige/
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : De dissensionibus filio-
rum Ludovici Pii ad annum usq. 843 libri lY ad
Caroi. Calv. Francorum reg. ed. Pithoeus, Script
coaet. XII. p. 433-488. — ■ wiederholt ap. Du-
ohesne, Hist. Franc, soripi II. p. 359 -3ö1. —
*ap. Schilter, Scr. Germ, n® vii. jp. 83-110. —
*ap. Bouquet, Reo. VI. p. 67-72; VU. p. 10-33.
— *ap. Pertz, Mon. G. IL p. 649-672. — ^ inier
Scriptores rer. Gorm. in us. scholarum recudi
fecit Pertz ex Mon. Germ. Hanno v. 1830. 8* Cneu
eoUationirty ed. 2». ibid. 1870. 8» FZZZ 67pag.
75 A). — * ap. Migne, Patrolog. lat. CXVI. p.
45-76. _ «• ed. Alfr. Holder. Freiburg i. Br. 1882.
8^ 54pag. 75^. — Excerpta ex libro III in
B. Vulcanii Sylloge de literis et lingua Getarum.
Lugd. Bat. 1597. 8«. p. 67.
Uebers. : deutsch : von Jul. v. Jasmund. Berlin
1851. 8° (= Geschichtschreib, der deutsch. Vor-
zeit. IX. Jahrh. 6. Bd.); — 3. neu bearbeit Aufl.
von W. Wattenbach. Leipzig 1889. 8«. ^1.20
(== Bd. XX. der 2. Gesammtausg. der Geschicht-
schreiber).
französisch: ap. Guizot, Oollection HI. p. 433
-497.
Erl.-Schr.: Arbois de Jubainville, Le texte franc
de« serments de Strasboxirg d'aprös la nouvelle ^tion
de Nithud («. oben Ausg. n^ 7) tn Biblioth^ae de
l'^ole des chartos. XXXU. 1871. p. S21-34U.
Bahr, Gesch. der römischen Literatur im karoling.
Zeitalter. Carlsruhe 1840. p. 224-227.
B o r 1 i d r e , Ursmar , Nithard Abt von Gentula [S. Ri-
quier] in Studien u. Mittheilungen aus dem Benedict. -
u. dem Cisterc.- Orden. VIU. BrÜnn 1887. p. 175-181.
Carlet, £tude sur Nithard. Chauny 1872. 9*. Ißmig.
E b e r t , Adf . , Allgem. Geschichte der Literatur des Mit-
telalters. II. 1880. p. 870 -374.
NIZO ABBAS — NOMINA ABBATUM
857
Gas 16, Armand f Les sennents de Strasbouig, 6tnde
histohqne, critique et philologiqne. Tours 18B8. 8P.
35pag. — 6dit. 2. roTue et corrig6e. Paris, BeÜn
im. 80. 40paf.
H&TiS8er,L., Die tentschen Geschicbtsohreiber. Hei-
delberg 18S9. p. 41.
H6nocqae, iltade sor Nithard m Bulletin de laSo-
ci6U des antiquaires. Annöe 1870. p. 404-473.
: Observations h propos de l'^tade sor Nithaid par
M. Carlot ibid. Annöe 187S. p. 825-851.
Hever^ Job., De intestinis sabLudovioo Pio eius^ue
filüs in Franoorain regno oertaminibus. Dtss. bist.
Monasterü 1858. 8P. 47pag.
Histoire litt6raire de la Trance V. p. 204.
Kantzemüller, Otto, Nithard o. sein Geecbichts-
werk. Jenaer Inaug.-Diss. Gaben 1878. 8^.
Liron, Coirection propos^ dans le texte de Thist. en
Nithard in Minen Singxüarites histariqaes III. p. 285.
Manitios, H., Za dentschen Geflohichtsauellen des
9. bis 12. Jahrhtu^etrts m Nene« Archiv a. Ges. f. ä.
d. Gesch. IX. 1884. p. 618; 2J. 1886. p. 69. 70. 73.
Meyer von Knonan, Ger., Ueber Nithards vier
Bflcher Geschichten. Inang.-Diss. (Berlin 1865.) Leip-
zig 1866. gr. 4P. 162 pag. u. e. Karte.
Monrcin, M. de, Sennents prdtöes k Strasbonig en
842 par Charles le Chanve, Louis le Germanique et
leurs arm^es respectives, extraits de Nithard, ms.
de la Bibl. du roi n<^ 1964 , tnuluits en fraapais , avec
des ttotes grammaticales et critiquee, des obsenrat.
sur les langues romane et ftancique et un spedmen
du ms. Paris , Didot 1815. 8P.
Paetz, Chrstn., De vita et fide Nithardi. Diss. inaug.
Halls 1865. 8P. 42 m.
Petavius, P., De Nithardo, Car. M. nepote ac tota
eius prosapia breve syntaföna. ^ Paris. 1613. 4f*. —
^wisderhoU ap. Ducheane , Hist. Fianc. scr. H. p. 351
— u. »ap. Bouquet, Reo. YH. p. 1-10.
Schwartz, Gh., Der Bruderkrieg der 85hne Ludwigs
des Frommen u. d. Vertrag zu Verdun. Fulda 1843. 4^.
ITattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 115
- 118 (5. Aufl. I. 1885. p. 165. 200. 203 ; 6. Aufl. 1. 1893.
».174.212-215).
'enck, W. B., Das ftflnkische Beich nach d. Ver-
tiage zu Verdun. 843—861. Leipzig 1851. 8».
VgL Epitaphium Nithardi.
We
abbas Mediolacensis {Meilach, f
1077), rnd. Vita s. Basini arch.
„ „ Liutwini arch. Trev.
Nizo monachus S. Laurentü Leodiensis
(flor. 1140), vid, Vita Friderici episc. Leo-
diensis (f 1121).
Noboas diaconus Casinensis (cca. 1120),
vid. Yita s. Leonardi.
Noferi Strozzi, vid. StrozzL
NofW di ser Piere delle Kiformagioni:
Cronaca [della soUevazione dei Ciompi,
del SUD esilio e quanto in fesso operö].
1378 giugno 22—1381 gennaio.
Handsehr. : Florenz, Bibliot. Magliabech.,
Strozzi II. 4. 348. chart sec. XIV.
Ausg. : ap. Ollis. Od. Corazzini , I Ciompi. Cro-
nache e documenti. Firenze 1887. 8°. p. 3-18; ef.
prefaz. p. xxi ff.
Erl.-Sdir.: Corazzini, Gins. Od., Assedio di Pisa
(1405—06). scritti e documenti inediti. Firenze 1885.
QPf teo-veUläufig über ser Hotri gehandeU i»t.
Vgl. Capp<»i, Gino.
Cronichetta Strozz.
Diario Gompagn.
Diario dello Squittin.
Nogarolus, Hieron.: Carmen panegyri-
cum pro Ticentinis ad imperatorem Maxi-
müianum I a Patavina obsidione Vicen-
tiam revertentem.
Äusg,: * Argentorati, Math. Schurer 1513. 4^
— *iüiederh, ap. Freher, Genn. rer. scr. II. p.
301-303 (»ed. Struve'II. p. 583-586).
Nogent, G. de = Guibertus abbas mon.
s. Mariae Novigenti.
Nohe, Nohius (Nuhe), Johannes, aus
Hersfeld: Ghronicon Hassiacum, cui ti-
tuhcs in ms. erat Hessische Chronic von
Julio Caesare 47 jähr v. Chr. Geb. an bis
anf d. J. Chr. 1523.
Deutsch geschrieben; unbedeutend.
Ausg.: ^ ap. Senckenberg, Selecta iuris et
histor. V. 1739. p. 387-518. — • Auszug von 1442
— 1523 hrsgb. nach d. Orig.(?) von G. Landau «n
Zeitschrift des Vereins f. hessische Geschichte. T.
Kassel 1850. p. 1-13 aus , Chronologia ab imperio
Octaviani Aug. usque ad a. Chr. 15^3^; ist jeden-
falls eine andere Reeenston.
Ert.'Sckr.: Pistor, Jul., in Zeitschrift des Vereins f.
hessische Geschichte. N. F. XVD. 1892. p. 9.
: üntersudiungen über den Chronisten Johannes
Nnhn von Hersfeld. Beilage zum Jahreebericht des
Friedr.-Gymn. Cassel 1898. 9*. 74 pag.
Noitz, Beinhart (Bürgermeister der Stadt
Worms, 1 1518): Tagebuch. 1493—1509.
Mit Berücksichtigung der ofBziellen Acta
Wormatiensia 1487—1501.
Handsehr.: Worms, Stadtarohiv n^ 10. 4°.
Einzige.
Ausg.: ^ ap. H. Boos, Monum. Wormatiensia.
1893. p. 373-543. — Beilagen: A. 1487—1493.
Acta Wormatiensia. Ursachen des Streites zwi-
schen der Stadt u. dem Bischof Johannes v. Dal-
berg p. 544-570. — B. Elf Briefe des R Noltz
1494—1507 p. 570-584. — • Bruchstücke • hrsgb.
von Fr. Soldan in Quartalblätter des hist Vereins
f. d. Grosshrzgth. Hessen. 1885; — ^wiederh. in
H. Künzels Grosshrzgth. Hessen. 2. Aufl. Giessen
1893. p. 114 ff.
B^l.-Sehr.: Boos, Heinr., Einleit. um aeiner Auagctbe p.
XXXV- XLH.
Morneweg, K. , Johannes von Dalbeig , ein deut-
scher Humanist n. Bischof (1465—1603). Heidelberg
1887. 80.
Nomina abbatum Egmondensium.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. ^VI. p. 444.
Nomina abbatum monasterii s. Morentii
Salmurensis. 692—1055.
Ausg.: ed. Marchegay et Mabille in Chro-
niques des eglises d'Anjou p. 197-200.
Vgl. Ghronicon monast^rii s. Flor. Salm.
Historia „ „ „ „
Historia eversionis mon. s. Flor.
Nomina abbatum monasterii in Petri-
domo {Petershausen bei Constanx). 990
—1556.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. sor. XX. p. 682. 683.
Nomina abbatum S. Prosperi Regiensis.
Ausg.: ap. Muratori, Rerum Itai, scr. VIII.
p. 1177. 1178.
Nomina abbatum Sithiensium.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 606. 607.
858
NOMINA ABBATÜM - NOMINA MILITUM
Nomina abbatum Walciodorensium.
Ausg.: ^hinter Epistola Henrici Leodiensis
episc. ad Walciodorenses inter Wibaldi epißt. ap.
Martene, Ampi, collect. 11. p. 523. n'* 351. — ' ap.
Jaffe, Bibl. I. p. 498. n° 371 unt. d. Tu,: Cata-
logTiß abbatum Walciod. — * unederh, ap. Pertz,
Mon. scr. Xm. p. 294.
Nomina abbatum Zwifaltensium.
Ausg.: ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
Xin. p. 333.
Nomina archiepiacoponim et episcopo-
rum Angliae ab s. Augustini adventu ad
medium fere saec. XU.
Ausg.: in Monum. Britann. histor. I. 1848.
p. 616-626.
Nomina archiepiscoporum Magdebur-
gensis ecclesiae — 1403 resp. 1445.
Ausg.: ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIV. p. 485. 486 ex cod. Guelferbytano (Weis-
semb. A*).
Nomina captorum in proelio iuxta Fey-
ters 19. die Septb. 1356.
Ausg.: ad calcem Adae Mnnmuth Contin.
chronic, ed. E. M. Thompson. 1889. p. 470. 471.
Vgl. Nomina interfectoram.
Nomina comitum Flandriae » Genea-
logia comitum Kandriae brevis.
Nomina dominorum Eberspergensium.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 15.
Nomina episcoporum catholicorum, qui
Carthaginem venerunt a. 484.
Ausg.: in Mon. Genn. bist. Auct. antiquiss.
m. pars 1. p. 63-71.
Nomina episcoporum Lincopensium, vid.
Chronicon episc. Lincop.
Nomina episcoporum Matisconensium.
Ausg.: ap. Mabillon, Yet. analect. fol. p. 221.
Nomina episcoporum Mediolanensis ec-
clesiae. 53—1018.
Handschr.: Bamberg, kgl. Bibl. C. 47; P. I.
8. Aeltor als die von "Wattenbach ap. Pertz , Mon.
scr. VIII. p. 102-104 gegebene.
Ausg.: ap. Dämmler, Oesta Berengarii {s, d.)
p. 161-165.
Vgl. Catalogns archiop. Mediol.
Nomina episcoporum Patavinorum.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. VIII. p.
361-364.
Nomina episcoporum Pragensium.
Ausg. : ex cod. Monacensi lAt. n® 17703. saec.
xm ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 1309. 1310. Correcter als die Series ap. Pertz
1. c. XVn. p. 721.
Nomina episcoporum Eegiensium —
1540.
Ausg.: ap. Muratori, Kerum Ital. scr. VIII.
p. 1179. 1180.
Nomina episcoporum Trevirensium (50).
Ausg. : ex libro aureo monast Pnimiensis f.
108 in AA. SS. Boll. 14. Sept. IV. p. 400.
Nomina episcoporum Yerdensium.
Ausg.: ex cod. saec. XIII. XIV ap. "Wede-
kind, Noten zu einigen Geschichtschr. I. p.95. 96.
Nomina fratrum huius ecclesie {i. e. Lu-
binensis, ord. s. Ben.) quorum elemosinis
utimur.
Ein VerbrfldenmgBbach , dessen Uterer Theil zTrischeo
1118—1140 Uegt.
Ai4sg. : ed. H. v. Zeissberg in Archiv f. Öster-
reich. Geschichte. L. 1877. p. 9-15; cf. Einleit
p. 3-9. Vgl. Annales Lnbinenses.
Nomina imperatorum, regum et alio-
rum, qui se(?) preponuntur Domino Duci
(Venetiarum). 1310—1346.
Handschr.: Venedig, Archiv, Recueil des
pactes ni- fol. 82^-101. 87.
Ausg.: ed. L. de MasLatrie in Bibliotheque
de r^^ole des chartes. VI. ser. I. 1865. p. 48-
54. — II. Infrascriptis preponitur Dominus
Dux ibid. p. 54-58. — ÜI. Tituli regum, ba-
ronum et prelatorum ibid. p. 59-64.
Brl.'Sehr.: Mas Latrie, Listes des prisces et selfnienrs
de divers pavs dress^ poor l'exp^dition de« lettre«
de la choncollerie da Doge de Venise au 14. sidde
ibid. p. 48-47.
Nomina interfectorum in proelio iuxta
Peyters commisso inter Edwardum pri-
mogenitum regis AngUae principem Wal-
liae et regem Franciae Johannem 19. die
Sept. 1356.
Ausg.: ad calcem Adae Murimuth Contin.
chronic. ed.> £. M. Thompson. 1889. p. 469.
Vgl. Nomina captonun.
Nomina militum et armigerorum qui
pro aliquibus dictorum priscorura se ple-
gios et hostagios erga Philippum regem
constituerunt
Ausg.: ap. Duchesne, Hisi Franc, scr. V. p.
270. 271.
Nomina militum et armigerorum, qui
venerunt in exercitum Philippi UI regis
apud Apamiam, cimi adversus comitem
Fuxi profectus est a. 1271.
Ausg.: ^ap. Duchesne, Hist Franc, scr. V.
p. 550-552. — ^wiederh. ap. Bouquet, K«c. XX.
p. 541. 542. Vgl Taxatio.
Nomina militum Franciae, ferentium
bannerias tempore Philippi Augusti regis.
Ausg.: ap. Duchesne, Hisi Franc, scr. V. p.
262-267.
Nomina militum ferentium bannerias tarn
in Normanniae, quam aliis Franciae pro-
vincüs tempore Phiüppi H regis.
Ausg.: *ap. Duchesne, Hist. Norm. scr. p.
1031-1036. — 'ap. Mazeres, Hist Anglic. se-
lecta monumenta n° 16.
NOMINA MONACHORUM — NORTHOF
859
Nomina monachorum Altahensium a. 990
— 1280.
Ausg.: ^ap. Heiden, Des Klosters Niederalt-
aich kurze Chronik. Regensburg 1732. 4®. p. 61.
98. 99. — * ap. Lackner, Memoriale seu Alta-
hae infer. memoria. Passavü 1779. fol. p. 137-
140. — ■ ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVn. p.
368. 369.
Nomina monacliorum S. Maximlni Tre-
verensis.
Ausg. : ' ap. J. N. ab Hontheim , Prodromus
bist Trevir. p. 1006. — »ed. F. X Kraus in
Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfreunden
im Rheiniande. L. p. 213. — 'ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 302.
Nomina Normannorum qui floruemnt
in AngUa ante conquaestum et tempore
Guilelmi Conquaestoris.
Ausg. : ^ap. Duchesne, Hist. Norm. scr. p. 1023-
1030. — *ap. Mazeres, Hist Anglic. selecta mo-
numenta n^ 15.
Nomina pontiflcum Juravensis sedis et
abbatum. 582 (696) — 1246.
Handaekr,: Wien, Hofbibl.n« 2090 {olim311).
mbr. fol.
Ausg.: ap. Böhmer, Fontes IV. p. 584. 585.
Nomina poteotatum Paduae -» Gatalogus
potestatum.
Nomina Prisconum qui in belle Bovi-
nensi capti a. 1214 traditi sunt praepo-
sitis Parisiensibus per manus magistri 6ua-
rini et Jo. Paal6e.
Ausg,: ex registro ms. ap. Duchesne, Hist.
Franc, scr. V. p. 268-270.
Nomina regum Daniae ab a. 827— 1171,
vid. Necrologium Lundense.
Nomina regum Daniae a Dan ad Ericum
Güpping (saec. XIII).
Awrg.: ap. Langebek, Script, rer. Dan. I. p.
19. 20.
Nomina regum Francorum ex cod. Mon-
tispessulano — 1181.
Ausg.: ed. Eoepke ap. Pertz, Mon. scr, X.
p. 138. 139.
Nomina reliquianim sanctorum, quae
habentor in sacristia conventus firatrom
Minorum Januensium a® 1322.
Ausg. : ed. Tinc. Promis tn Atti della Societä
ligure di storia patria. X. Genova 1874. p. 423
-433.
Nomina eanctorum e stibrpe ducum Bra-
bantiae descendentium, vid. Genealogia
ducum Brab. ampliata. Append.
Noms dea abbayes qui dolyent charroi
au roi.
Ausg. : ap. Bouquet, Recueil XXIII. p. 731. 732.
Nonnosua {Zeitgenosse Justinians): Le-
gatio ad Aetbiopes, Amerites et Saracenos
CCa. 533. Nur noch fra^entarisch vorhanden.
Ausg. : ^ xusammen mit Dexippus ed. Niebubr
p. 479-482 in Corp. Script, hist. Byzant. I. Bonnae
1829. — »ap. C. Müller, Fragm. hist. Graec. IV.
p. 178-180. — • ap. L. Dindorf, Hist Graec. min.
I. p. 473-478.
Erl.-Sckr.: Dillmann, Zur Geschichte des axnmiti-
sohen Reiches m Abhandl. der Berliner AJcad. d.
Wiss., phU.-hi8t.Kl. 1878. p.177-288 u. 1880. p. 1-51.
Krambacher, Geschichte der byzantln. Litteratnr.
1691. p. 49.
Norbertus abbas ^IMrgensts (f 1117),
vid. Vita s. Bennonis episc. Osnabrug. (f
1088).
Norges Kongo -Sagaer, vid. Snorre Stur-
lesen.
Northof, Levolduß a (11358): Gatalo-
gus archiepiscoporum Coloniensium. 94
—1349.
Ist nach Caesarins Heisterb. bearbeitet und bis
1660 fortgesetzt.
Handschr.: Berlin, k. ßibl. ms. Bornssic. n^
169. 4*. sec. XV. — Wolfenbüttel.
Ausg. : * ap. Meibom , Scr. rer. Germ, II. p. 4-
10; notae p. 11-16. — ^wiederh. ap. Böhmer,
Fontes ü. p. 282-294. — • besser ap. Seibertz,
Quellen der westfälischen Geschichte 11. p. 2-19
unt.d. Tit.: Cronica pontificumColoniens.;
Nachtrag p. 417-420. — * hrsgb. von C. L. P.
Tross. Hamm 1859 mit dem folgenden Werke (s.d.)
& 253-297. — * ed. Herm. Cardauns ap. Pertz,
on. scr. XXIV. p. 358-362.
Vgl. Ciissariiis Heisterb.: Oalal.
Catalogus arch. Colon.
£frl.-Sehr.: Fi ck er in Zeitschr. f. westflü. Geschichte
XL. Allerthumsk. 1862.
Janssen in Annalen des histor. Vereins für d. Nieder-
rhein. 1. 1. 1856. p. 81.
: Chronicon comitum de Marca et
Altena sive Origines Marcanae. 1000 —
1358.
N. stellte dies Werk aas einer altem Quelle des Klosters
Altenberg znsanunen.
Handschr.: Arnsberg, k. Regier. -Bibl. saec.
XVIII. Chart — Bremen, Stadtbibl. mbr. 4®.
(vgl. Pertz, Archiv VII. 699). — Brüssel, Burg.
Bibl. sec. XVIL n^ 7769. — Jena, Buder. 4^
n»48. Chart, sec. XIV. XV. — Middlehill n«
3312. — Wolfenbüttel, chart sec. XVII. fol.
Gud. 35. Vgl. über sie Tross' At^g. p. v - rx ; Neues
Archiv X. p. 598.
Ausg.: ^ edii et not. illustr. op. et stud. H.
Meibomii. Hanov. 1613. fol. — * ap. Meibom, Scr.
rer. Germ. I. p. 377-409; supplem. p. 409. 410;
notae p. 411-424; cf. p. 375 ff. — ^ unt.d. Tit.:
Levolds von Northof Chronik der Grafen von der
Mark und der Erzbischöfe von Cöln. Aus Hand-
schriften verbessert u. vervollständigt von C. L.
P. Tross. Hamm 1859. 8°. Mit gegenüberstehen-
der deutscher üebersetxung. — Die Einleitung
genügt nicht.
üebers.: Lewolds v. North off Chronik der
Grafen v. d. Mark bis zum J. 1391. Uebers. u.
860
NOTA ADMUNTENSIS — NOTA STRASBURGENSIS
umgearbeitet von Dlrich Veme Capellan zu Hamm
15& ap. Seibertz, Quellen der westfäl. Gesch.
I. p. 16-42. — Tross, Probe einer Uebers. von
L. Northofs Chronik der Grafen v. d. Mark in
Westphalia. 1826. 8t. 38. — vollständig tnT.'s
Ausgabe (s. vorher).
&rl. - Sdtr. : Lorenz, Doatschlands Oeschichtsquellen.
8. Anfl. IL 1887. p. 68-76.
Nota Admunten8i8 a. 1228.
Ausg.: ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon. scr.
IX. p. 593. Vgl. Notee Adm.
Nota brevis eorum quae in concUio
Lugdunensi a^ 1245 gesta sunt
SUmmt von einem Augenzeugen.
Ausg.: ap. Mansi, Collect, concil. XXIII. p.
610-613.
Ert.-Sekr.: Tangl, M., Die sogenannte Brevis nota
Aber das Lyoner Concil von 1246 in Mittheilongen
des Instil. f. Ostexr. Oeschichtsforschiing. XII. 1891.
p. 246-263.
Nota Cappenbergensis.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 529. 530.
Nota de Balduino YII comite Mandrensi.
Ao 1118. 1119.
Ausg.: ^ap. De Smet, Corpus chron. Flan-
driae I.*p. 79. — ^wiederh, ap. Pertz, Mon. scr.
XIY. p. 360.
Nota de Conradino -» Nota historica de
Cunradino.
Nota de dedicatione Beronensi (Bero-
münster, Cant Luxem) a^ 1107. Dec. 28.
Ausg.: * ed. Jos. Schmeller in Der Geschichts-
freund. Mittheil, des histor. Vereins der 5 Orte,
in. EinsiedeLi 1846. p. 195. — ' unederh. ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1285.
Nota de Erkenbaldo episcopo Argenti-
nensi a. 965—987.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XTTT. p. 323.
Nota de Heinrico V rege Oerm. excom-
municato a. 1114. 1115.
Ausg.: in Pertz' Archiv VII. p. 543.
Nota de invaeione Tartarorum in ün-
gariam a^ 1241.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. f. lat. n<* 8917
(olim Suppl. lat 1675).
Ausg. : * ed. "Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXTV.
1879. p. 65. — • *n Korrespondenzblatt des Ver-
eins f. Siebenbürgische Landeskunde. 1882. p. 55.
Nota de Odalrico episc. Basileensi or-
dinato a. 825.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 374.
Nota de recuperatione ville Dayow(7a-
schow?)^ 1278 — 1301, pro monasterio s.
Mariae canon. reguL in Rudnitz.
Ausg. : ed. Stenzel in Scr. rer. Sil es. 11. p. 488-
490.
Nota de Tietgaudo archiepiscopo Tre-
verensi a. 850.
Ausg.: in Pertz' Archiv Vin. p. 595.
Nota de unctione Pippini — Nota mon-
achi S. Dionysii.
Nota dedicationis ecclesiae s. Gastoris
Confluentinae a. 1108.
Ausg. : ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1281. 1282.
Nota dedicationis Lnxemburgensis. 987.
Ausg.: ed. H. V. Sauerland ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 1282. 1283.
Nota dedicationis S. Martini Treveren-
sis. ÄP 1097.
Ausg.: ^ap. Sauerland, Triersche Geschichts-
quellen. 1889. gr. 8*. p. 37. — •trtecforÄ.ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 2. p. 1280. 1281.
Nota Eberspergensis. A. 1312.
Ausg.: ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXV.
p. 872.
NotaFabariensis(iya7f^s)a. 1375. 1386.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. V. p. 388. 389.
not 52.
Nota flindationis coenobü Sindeisberg.
A. 1115.
Ausg. : ^ ap. Grandidier, Histoire d* Alsace II.
Sreuv. p. ccxxvi. — *ap. L. Spach, L'abbaye de
[armoutier et le couvent de Sindeisberg. Stras-
bouig 1861. p. 8. — 'ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 1002.
Nota historica de Cunradino. 1262.
Ausg. : ^ e cod. Sangallensi n^ 206 ap. Böh-
mer, Fontes IV. p. 126. — * vorher ap. Pertz,
Mon. I. p. 71. — ' nicht vollständig ap. Mone,
Quellensammlung I. p. 219.
Erl.-Sehr.: Bnsson , Am., in Forsohnngen z. deutschen
Geschichte XI. p. 140.
Vgl. Notae Weingartenses.
Nota Leodiensis a. 1416.
• Ausg. : • in N«ue8 Archiv der Ges. f. ä. d. Gescb-
Xm. p. 600. 601.
Nota monachi S. Dionysii de unctione
Pippini regis Prancorum a. 754: ,Si nosse^.
Oeechrieben 767. , Pretioaissimnm historiae Pipinianae
monamentum.* Knueh; betrifft die Königsweihe P.'s durch
Papst Stephan IL
Bandschr.: Brüssel n° 7666-71. sec. X. 4^
fol. 96'.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Clausula de Pippinoap
Mabillon, De re diplomatica p. 384 (* ed. 3. I
Napoli 1789. p. 400). — *in Gregorii Turon. opp
ed. Ruinart p. 991. — *ap. Bouquet, Rec. V. p
9. 10. — * ed. B. Krusch in Mon. Germ, bist Scr,
rer. Merovingicarum I. p. 465. 466. — • ed. G
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 1. — ^ ed
Beda Plaine in Studien u. Mittheil, aus dem Be-
nedict- u. d. Cisterc.- Orden. Jahrg. VII. 1886.
Bd. I. p. 30. 31; cf. p. 31-33 als Clausula San-
dionysiana.
£rl.-Sdw.: Wattenbach, Deutschlands Oeschichts-
quellen. 6. Aufl. I. 1893. p. 127.
Nota Strasburgensis {sive Dedicatio ec-
clesiae in Burcheim) a. 1035.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. 1881. p. 46
ed. Waitz.
NOTAE ADMUNTEN8ES — NOTAE CORBEIENSES
861
Notae Admuntenses. 1273 — 1424.
Genealogiflche Notuen ftber Ostorr. Fürsten.
Ausg.: hrsgb. von J. "Wichner in Stadien n.
MittheUungen aus d. Benediotinerorden. U. 2. p.
325 ff. Vgl. Nota Adm.
Notae AKahenses a. 765 — 1585.
Ans Terschiedonen Vss. gesammelt.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XYII.
p. 421-427.
Notae AKorfeneee , vid. Notae historicae
Altorfenses.
Notae S. Amati Duacenses a. 1206 —
1358.
Atisg. : ex cod. Gheltenhamensi n^ 16895. sec.
Xa ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIV. p. 28-31.
Notae Anglicae. 1240—1271.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXYII. p. 503.
Notae Argentinenees, vid. Notae histo-
ricae Argentin.
Notae S. ArnuM Mettenses. 929—1243.
Ausg.: ed. G.Waitz ap. Pertz, Mon.scr.XXIV.
p. 526. 527.
Erl.'8ekr. : Wai tz «n Neues Archiv d. Qes. f. 1. d. Qesch.
ni.p. 67-76.
Notae Augiensee. 861—1005. 1385—
1393.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. V. p. 71. not. 67.
Notae Aureaevalleneee a. 549—1192,
vid. Chronicon Leodiense breve.
Notae Babenbergensee sepulcrales a.
1029—1501.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XYII.
p. 640-642.
Notae Basiliensee a. 1281. 1283.
Ausg.: ex cod. Carlsmhano sec. XIII ed. L.
Weiland in Die Yaticanische Hs. der Chronik
des Mathias von Neuenbürg. Göttingen 1892. 4^
p. 62.
Notae Baumburgenses a. 1058—1383.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XYII.
p. 437. 438.
Vgl. Honomenta Baomborg.
Notae Bernenses. 1286—1405.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XYII. p. 273. 274.
Notae 8. Blasii Bninsvicensis. 1299—
1482.
Sunt varii aigomenti , praesertim saeo. XIII et XIV.
Waüx.
Ausg.: unt. d. Tit.: Excerpta chronolo-
gica de duoibus Brunsvicensibus (905 — 1314)
et de reliquüs ecclesiae collegiatae s. Blasii (1312)
* ap. Mader, Antiquitates Brunsvicenses p. 165-
172; — unederh. 'ap. Mader, Yetustas ducum
Brunsric. p. 165-172; — *ap. Leibnit., Scr. rer.
Brunsv. 11. p. 59-61. — * unt. obig. Tit. ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XXIY. p. 826. 827.
Notae Blidenetadensee, vid. Notae histo-
ricae Blidenst
Notae Boemicae. 1278—1356.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXIY. p. 62.
Notae brevee Alsaticae.
— Ausg. : I. Nota Str&sburgensis a' 1035 ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 46. — II. Notae
Weissenburgenses a. 1075. 1072 ihid. p. 46. 47.
Notae Broniensee, a. 1102. 1120. 1131.
1154. 1175. Unbedeutend.
Ausg.: ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIY.
p. 27.
Notae Buranae a. 1005 (?) — 1063.
Betreffsn Ejrchweihen.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XYII.
p. 320-322.
Notae Caminenses a. 1495. 1496.
Ausg. : ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr. XIX.
p. 720.
Notae Canueinae a. 1082. 1090.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. Xn. p. 385. 386.
not 14.
Notae Caeineneee a. 1349. 1362. 1500.
Ausg. : ed. Pertz in Mon. Germ. scr. XIX. p.
320.
Notae S. Clarae Wratislav., vid. Notae
monialium S. Clarae.
Notae Clarentalensee {Nonnenkloster
Clarenthal bei Wiesbaden).
Ausg. : ap. 8. Wiedmann, Nassauische Chro-
nisten des Mittelalters. Wiesbaden 1882. p. 24. 25.
Notae Cluniacensee a. 412—1359.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl.SuppLlatn<^996.
mbr. sec. XIII. — N" 5030. fol. chart. sec. XY.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XYII. p. 722.
Notae Colbazienses a. 1307. 1349.
Ausg. : ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr. XIX.
p. 719. 720.
Notae Colmarienses de sororibusColmar.
Ausg.: ap. Mone, Anzeiger f. Kunde der d.
Yorzeit. 1834. p. 325. — Notae a. 1232—1269
ap. Pertz, Mon. scr. XYII. p. 197. not. 3.
Notae Colonieneee a. 1192—1369.
Handschr.: Darmstadt, Staatsarchiv, im
Schannatschen Nachlass.
Ausg.: ^unt,d.Tit.: Anonymi chronicon
archiepiscoporum Coloniensium ap. Wuerdtwein,
Nova subsid. dipl. Xü. p. 327-339. — • als No-
tae Colon, ed. H. Cardauns ap. Pertz, Mon. scr.
XXIY. p. 362-365. — Notae aliae a. 1269 —
1342 in Neues Archiv der Ges. f. alt. d. Gesch.
Xin. p. 598.
Notae Conetantienees [Coutances]. 1258
— 1260.
Ausg. : ap.Bouquet, Recueil XXin.p. 543-546.
Notae Corbeienses. 1133—1241.
Handschr.: Münster, Prov.- Archiv l. 132.
mbr. sec. XII. XIII.
Ausg. : * ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. I. p. 72. 73.
— * iciederh.Si^. Pertz, Mon. scr. XUI. p. 277.
862
NOTAE COUFÜNGENSES — NOTAE S. EMMERAMMI
Notae Couftingenses (Kaufungen) saec.
X et XI.
Auag,: ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 791.
Notae Cracovienses. 1109. resp. 1133
— 1170 = Spominki Krakowskie.
Notae Cracoviensee. 1200—1426.
Atisg. : ed. Wojc. K^trzynski in Mon. Polon.
bist. V. 1888. p. 905. 906.
Notae de epiecopis Pataviensibus Gre-
mif anenses. 804 — 1091.
Ausg, : ap. Pertz, Mon. scr. XXV. p. 623. 624.
Vgl. Historia episc. Patav., notae.
Notae de epiecopatu Curonensi.
Omnia fere falsa sunt.
Atisg,: ^unt d. Tit: Narratiode episcopatu
Curoniensi eiusque origine Danica c. 1250 ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783. p. 572-574. —
*a. 1162. 1169. 1183. 1243 ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. 1892. p. 246.
Notae de flindatoribus monasterii Ba-
stcdensis.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXV. p. 512.
Notae de universitate studii Cracoyien-
sis. 1400 — 1515.
Ausg. : ed. TV. K§trzy6ski tn Mon. Polon. bist
V. 1888. p. 907. 908.
Notae dedicationum Baumburgenses.
•1058 — 1883.
Ausg. : ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 437. 438.
Notae dedicationum S. Eucharii Treve-
rensis. A® 1148.
Ausg. : * in A A. SS. Boll. Febr. III. p. 453. —
'ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 1278-1280. — Epytaphium capelle s. Quirini
a. 1287 ibid. p. 1280.
Notae dedicationum Fuldenses. 812—
1168.
Ausg.: *ap. Brower, Antiquitt. Fuldens. Ant.
verp. 1612. p. 151-155. 119. 123. — ^wiederk.
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1287. 1288.
Notae dedicationum S.JacoblBabenber-
gensis. 1072-1147, i;id. Notae S.JacobiB.
Notae dedicationum S. Mariae ad mar-
tyres Treverensis.
Ausg.: ex cod. Trever. n^ 23 (1307) ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1272-1275.
Vgl. DedicatJo altaris S. Mariae ad mart.
Notae dedicationum S. Maximini Tre-
verensis. 942 — 1 024 = Notae S. Maximini
Trev.
Notae dedicationum monasterii Him-
merode. 1170. 1177. 1185. 1222.
Ausg. : ed. H. V. Saucrland ap. Pertz , Mon. scr.
XV. 2. p. 1283.
Notae dedicationum S. Faulini Treve-
rensis. A. 1049. 1093. 1088. 1148.
Ausg.: ex cod. Trever. bibl. civit n'* 1343 ed.
H. V. Bauerland ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p.
1276. 1277.
Notae dedicationum Bastedensium saec.
XIV et a. 1346.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XXV. p. 503.
Notae dedicationum Rhenaugienses.
1126. 1130. 1167. 1210.
Ausg. : * hrsgb. von Frid. Waltaspül in Der
Oeschichtsf reund. Mittheil, des histor. Vereins der
fünf Orte. IH. Einsiedeln 1846. p. 217 ff. — • tri«.
derk. ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1284. 1285.
Notae dedicationum Wettingenses. 1227.
1256. 1259. 1274.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1285.
1286.
Notae Dieesenses. Unter diesem Titel
vereinigte Jaff6:
a. Chronicon Diessense breve a. 1122
—1432.
Ausg.: ' kürzer ab a.ll51 — 1432 ap. Oefele,
Rer. Boic. scr. ü. p. 701. 702. — * vollständiger
ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 324-327.
b. Catalogus praepositorum Diessen-
sium a. 1132—1316.
Ausg.: ^ ap. Oefele, Rer. Boic. scr. n. p. 692.
— • ap. Pertz 1. c. p. 327. 328.
c. De fundatoribus monasterii Dies-
sensis.
Es sind 6 Commemorationes :
Ausg.: a » in Mon. Boic. VIII. p. 297. — ' ap.
Pertz 1, c. p. 328. — B ap, Pertz 1. c. p. 328. —
C ap. Pertz 1. c. p. 329. 330. — D ^ ap. Hund, Me-
tropol. Salisburg. IE. p. 180. — * ap. Koeler, De
ducibus Meraniae. Altdorf. 1734. 4^ p. 22. —
• ap. Oefele 1. c. II. p. 673. — * ap. Pertz 1. c. p.
330. — ^^unt. d. Tit.: Anonymi Diessensis
memoria sepulchralis comitum Diessensium ap.
Oefele 1. c. U. p. 703. — • in Mon. Boic. VIII. p.
299. 300. — « ed. Duellius, Miscellan. 11. p. 127.
128. — * ap. Pertz 1. c. p. 330. 331.
Notae Eberbacenees a. 1186. 1460.
Unbedeutend.
Ausg. : ap. Pei-tz , Mon. scr. XVI. 1859. p. 14.
Notae Egmondanae. 1113—1190. 1250.
Ausg.: ^ ap. van den Bergh, Oorkondenboek
van Holland en Zeeland. I. p. 335. — * ed. G.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 960. 961. —
Notae a. 863—985 ibid. XVI. p. 443.
Erl.-Sckr. ; v. R i c h th o f o n , Die Alteren Egmonder Ge-
schichtsquellon p. 104.
Notae Einsidlenses. 838—1039.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. V. p. 70. not. 66.
— Nota a. 1354 in Pertz' Archiv VIII. p. 741.
Notae S. Emmerammi. 752—1431.
I. Xota de reliquiis a Ramwaldo abbate allatis. —
n. Notiie fictitiae de dedicatione ecclesiae a Formoso pp.
facta eic. — LEI. Notae ox cod. Monaoonsi, Lat. n0 148<0
(Emmer. 870).
Ausg.: cd. Holder- Eg^er ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 1094; 1094-1098; 1098. 1099.
NOTAE S. EMMERAMMI — NOTAE HISTORICAE
863
Notae S. Emmerammi a. 1052—1064
resp. 1468.
Attsg. : ^ als Kotae historicae e cod. S. Ernm.
a. 1197—1227 ap.Böhmer, Fontes HL p. 495 -498.
— * ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 572-
576. Vgl, Aimales Emmarammi.
Notae e libro ebumeo Botomagensi ex-
cerptae.
Ahge&sst im 12. Jahrb., mit Fortsetzungen bis saeo.
xvni.
Äi4sg. : notae saeo. XUI et XIV ap. Bouquet,
Rmieil XXIH. p. 371-377.
Notae ex codice Falkensteinensi. 1133
—1164.
Handsckr.: München, kgL Arcb. (liber red-
dituum Sigbotonis III com. de Neabnrg).
Ausg.: ^ ap.Hond, Metropol. Salisbiirg. ed.Ge-
wold. III. Monaci 1620. p. 502 (• Batispon. 1719.
m. p. 348). — • in Monum. Boica. VE. p. 501-
503. — * in Drei bayerische Traditionsbücher aus
dem Xn Jahrb. München 1880. kl. 4^ p. 42. 43.
— * ap. Pertz , Mon. scr. XV. 2. p. 1072.
Notae Florentinae —1360.
Attsg.: ap. Schaabe, Die Quellen der Welt-
chronik des h. Antonin. Progr. des Gymn. Hirsch-
berg 1880. 4°.
Notae 1\indationi8 ordinum = Zapiski
0 poczatkach.
Notae Fueretenfeldenses de ducibus
Bavariae. 1211—1304.
Aiisg. : ^ e Gewoldianis coUectaneis ap. Oef ele,
Rer. Boic. scr. II. p. 555. 556 unL d. Tit,: Ano-
nymi Fürstenfeldensis breve chronicon Bava-
riae; cf, p. 520. — ^wiederh. ap. Pertz, Mon. scr.
XXIV. p. 75.
Notae Gandavenees a. 1241—1288. 606
— 914. 1379. 1348.
Ausg. : ed. J. Heller ap. Pertz, Mon. scr. XXV.
p. 585. 586 ex cod. Bruxell. n^ 16531.
Notae Gemblacenses. 1137—1204?
Ausg.: ex cod. Bruxellensi n° 5408-11. sec.
XIII ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XIV.
p. 593-599.
Notae geneaiogicae Bayaricae.
Ausg. : I. ex cod. Monac. n° 12631 (Ransh. 31).
saec. XJl * ed. Giesebrecht in Sitzungsberichte d.
baver. Akad. d. "Wissensch. 1870. 1. p. 562. — * ed.
Vaitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIV. p. 76.
IL ttnt. d. Tit.: Genealogia comitum Neu-
burgensium sive Formbacensium ^ in Mon. Boica.
IV. p. 9; — ^ in Urkundenbuch des Landes ob
der Enns L p. 778. — » ed. Waitz 1. c. p. 76. 77.
Notae S. Georgii Mediolanenses, vid.
Annales Mediolanenses minores et notae.
NO 2.
Notae S. Gereonie Coloniensis. 1067—
1069.
Ausg.: * ex cod. Stuttgart, fol. n° 21. saec. XI
ed. "W. "Wattenbach in Neues Archiv der Ges. f.
ä. d. Gesch. VI. p. 447. — • wiederh. ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 723.
Notae S. Germani Farisiensis.
Handsckr.: Paris, Nat.-Bibl. fonds fran9. n^
17023 (olim S. Germ. 1513). fol. 68.
Ausg.: ^ ap. Bouquet, Recueil XXIH. p. 134.
— • Bruchstück ap. Pertz, Mon. scr.XXVL p.610.
Notae Gneenenses. 265— 1383 = Spo-
minki Gnieznieliskie.
Notae Gneznenses. 1454—1459.
Ausg.: ed. 'Woic. Kftrzyüski in Mon. Polen,
bist. V. 1888. p. 909.
Notae Gorzieneee.
De dedicatioDibas eoclesiae Gor. a. 765 — 1888.
Ausg.: ^ ap. Ferd. des Robert, Deux codes
manuscrits de l'abbaye de Gorze. Nancy 1884.
p. 8. — ' wiederh. ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 974-977.
Notae Halberetadenses. 803—919.
Ausg.: ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. I. p. 602.603.
Notae Haleebninnensee. 1117. 1133.
1338.
Ausg.: ap- Pertz, Mon. scr. XVI. p. 13.
Notae Hanoveranae a. 1297.
Ausg. : ^ ap. Grupen , Origines et antiquitates
Hanoveranae. 1740. p. 136. 140. — • ap. Pertz,
Mon. scr. XVI. p. 432. 433.
Notae historicae Altorfenses. 1132 —
1334.
Ausg. : hrsgb. von Aloys Schulte in Mitthei-
lungen des Instit. für österr. Geschichtsforschung.
IV. 1883. p. 211-213; cf. p. 209.
Notae historicae Argentinenses. 1132
—1338.
1. Aus der Handschr. des Ellenhard zu St. Paul.
1132—1297.
2. Aus der Handschr. Cod. Univ. 238 in Wien.
1277—1338.
Enthalten viele Notizen über Kaiser Rudolf I.
Ausg.: ap.Böhmer, Fontes III. p. 113-117;
117-120.
Uebers.: Fragmente einer deutschen Uebers.
hrsgb. von A. Bernoulli in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. IX. 1884. p. 209. 210.
Notae historicae Blidenstadenses. 1346
—1391.
Handschr. : "Würzburg, kgl. Archiv , im Ne-
crol. Blidenst.
Ausg.: ap. Böhmer, Fontes IV. p. 392. 393.
Notae historicae calendarii Cracovien-
sis ad annorum dierumque ordinem re-
dactae. (1025)— 1491.
Ausg.: ed. Wojc. K^trzynski in Mon. Polon.
bist VI. 1893. p. 649-677; cf. introduct. p. 645
-648.
Notae historicae de Cunradlno et de
Rudolfe rege. 1267. 1268. 1273 = Notae
Weingartenses.
Vgl. Xota historica do Cunradlno.
864
NOTAE mSTORICAE — NOTAE NINOVENSES
Notae historicae e codice S. Emme-
rami = Notae S. Emmerammi.
Notae historicae ex codice coenobii
servorum B. Mariae Virg. de la Scala Ve-
ronae. 1325—1327.
Gibt ein gutes Bild vom Eintritt Lndwigs in Italien.
Ausg. : * ap. Verci , Storia della marca Trivi-
flana. IX. 1788. p. 88. — ' tciederh, ap. Böhmer,
ontes I. p. 167-170.
Notae hietoricae ecclesiae s. Bartholo-
maei Frankofiirdensis. 1474. 1475. 1485.
Atisg. : ^ ap. Würdtwein , Subsidia diplom. I.
p. 130-135. — »Böhmer, Fontes IV. p. 396-399.
— * ed. R. Proning in Quellen zur Frankfurter
Geschichte. I. 1884. p. 22-27.
Notae hietoricae Farfenses. 1087-1228.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 589. 590.
Notae hietoricae Mogantinenses. 961
—1459.
Ausg.: zuerst ap. Böhmer, Fontes IV. p. 391.
392.
Notae hietoricae Senenses. 1141—1285.
Ausg. : aus einem Cod. der Bibl. des CoUedo
degli Artigianelli in Turin hrsgb. von Carlo Ci-
polla in Mittheilungen des Instit. für österr. Ge-
schichtsforschung. £rg.-Bd.II. 1888. p. 580-584;
c/lEinleüp. 568-580.
Notae S.Jacobi Babenbergensis a.1072
—1147.
Ffir die Oesch. des Bischob Otto I von Interesse.
Ausg.: ^unvollständig in Einundzwanzigster
Bericht des histor. Vereins zu Bamberg. 1858. —
' ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 637-639.
Notae leneneee, vid. Geschichtsquellen,
Isnyer; supra p. 508.
IVotae Langeneee.
Ausg. : ed. Grotefend in Zeitschrift des histor.
Vereins f. Niedersachsen. Jahrg. 1862. p. 262 - 273.
Notae Laureehameneee {Lorsch) a. 764
—777. 1232. 1266. 1358.
Ausg. : ex cod.Wirzburg. Theol. fol. n® 132 ap.
Pertz, Mon. scr. XXIV. p. 40.
Notae Leicneneee. 1439. 1441 1436.
Ausg. : unt. d. Tit. : Spominki Leknenskie ed.
Aug. Bielowski in Mon. rolon. bist. III. p. 255.
Notae Lemovtceneee a. 1238. 1239. 1255.
1272—1275.
Ausg. : ex codd. Paris. [Nat. -Bibl. ms. lat. 5452.
11019] ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 436. 437.
Notae Leodiensee a. 1346—1364.
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
Xni. p. 601. 602.
Notae Ublinenses a. 1456. 1487. 1495.
1497.
Ausg. : * ex cod. 3. annalium Pölonorum ap.
Pertz, Mon. scr. XIX. p. 663. — *wn/. d. Tit.:
Spominki Lubflskie ed. A. Bielowski in Mon
Polon. bist. HI. p. 254. 255.
Notae 8. üariae Mediolanenses, vtd,
Annales Mediolanenses minores et notae.
NM.
Notae S. Mariae Traiectenses.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1304.
Notae S. Martialis Lemovicenses.
Ausg.: ex codd. Paris. [Nat -Bibl. ms. lat
n» 1013. 11019] ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p.
436 a. 1194. 1266. 1241. 1254. — Nota a. 1028
in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VII. p.
636. 637.
Notae S. Martini Lemovicenses.
Ausg.: ex cod. Paris. n<» 5452. a. 1215—1273
in Auswahl ap. Pertz 1. c. p. 437-439.
Notae S. Maximini Treverensis. A. 952.
1018.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Les autels de St-
Maximin de Treves publ. par L. Delisle in Bi-
bliotheque de Tfeole des chartes. XLV. 1884. p.
578. — *wiederh. ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 967. — ^ergänxt u. vervollständigt y a. 942 —
1231, ed. H. V. Sauerland ibid. XV. 2. p. 1269
-1272 als Notae dedicationum S. M. T.
Notae Medioianeneee, vicL Annales Me-
diolan. minores et notae.
Notae miecelianeae » Spominki mies-
zane.
Notae Monaeterieneee a. 1041—1088.
1197.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XVI. p. 439-441.
Notae monaeterii Montis s. Michaelis.
1191—1311.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XXIQ. p. 570-582.
Notae monialium S. Clarae Wratisla-
viensium. 1257 — resp. 1682.
Diese AafzeichnunKen , in die älteste Handschr. (saec.
XIV) der VUa Ännae dueisMU unt. d. Titel : Alia relacio
eingetragen , enthalten den Beginn eines Katalogs der Aeb-
tisainnen von St. Clara zu Broslan , der dann in der 2. Hb.
von Verschiedenen bis 1456, 1607, endlich 1682 fortge-
setzt ist.
Handschr.: Breslau, Un.-Bibl. Cl. IV. Fol.
193. mbr. sec. XIV. fol. 156; — CI. IV. Fol. 173.
mbr. sec. XV.
Ausg.: unt. d. Tit.: Alia relacio ^ed. Hoff-
mann in Monatsschrift von und für Schlesien. I.
Breslau 1829. p. 242. 243 ; — * ap. Stenzel , Script
rer. Siles. II. p. 130-132. — ""unt. obig. Tit. mit
e. Fortsetzung ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr.
XIX. p. 534-536. — *tn Mon. Polon. bist. III.
p. 691-695.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands GeschichtsqneUen.
3. Aufl. II. 1887. p. 236. 240.
Zoissborg, H., Die polnische Geschichtschreibong
des Mittelalters. I>eipzig 1873. p. 124.
Notae necrologicae, vid. sub Necrolo-
giimi.
Notae Ninovenses a. 1297—1301. 1363.
Ausg.: ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XXV. p. 548. 549.
NOTAE PARISIENSES — NOTAE TEGERNSEENSES
865
Notae Pari8ien8e8 de genere comitum
Flandrensium.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. cod. lat. ii®9778
(chartularium Fhilippi August! , olim n® 9852'
Wattx., 9852A Äni^.); — »* 10916 (olim 9832.
a. a.).
Ausg.: ^unt.d,Tit.: Geoealogia comitum
Flandriae et quorundam aliorum magnatum ap.
Bouquet, Reo. XTTT. p. 415-417. — ^urU. obtg.
Tit. ed. "Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 257
-259. — Notae Par. a. 412—1359 Und. XVÜ.
p. 722.
Notae Parmenses. 1147—1180.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XYIU.
1868. p. 664.
Notae Paseerini , irid. Annales Foroiu-
lienses.
Notae S. Petri Babenbergenses a. 1024
—1472.
Ausg.: ed Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVII.
p. 636.
Notae S. Petri Coloniensis a. 1247.
Beschreibxmg der alten Domkirche und Notiz über
die schon 1247 getroffenen Vorbereitungen zom Neaban.
Watlenbaek.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XVI. p. 734. 735.
Notae Petrishueenses. 1170—1249.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 682.
Notae Pisanae a. 1128. 1148. 1154.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIX. p. 266.
Notae Poenanienses. 1274. 1278. 1257.
1265 = Spominki Poznaüskie.
Notae Pruveningenses (prope Begens-
bürg) ab a. 1119—1273.
Ausg. : * in Monumenta Boica XIII. p. 23-31.
— ' ed. "Wattenbach ap. Pertz , Mon. scr. XVII.
p. 610-612.
Notae Pnjveningenses aliae.
L1&8 — 1165 geschrieben; bieten auch Notizen über
1273. 1279. 1282. Ergänzung der vorhergehenden.
Ausg.: ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 1076-1078.
Notae Ranshofenses de Cunigunde imp.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 791.
Notae Reicbenbacenses [Eeickenbach
a. d. Murg, Württemberg].
Handschr.: Stuttgart, Öffentl. Bibl. Cod. bist.
n° 147. mbr. saec. XII. 4°.
Ausg.: in dem Liber traditionum monasterii
Reiöhenbach ^ap. M. Euen, Collect scriptorum
rerum hist.-monast.-ecclesiactic. Ülmael756. fol.
11. 2. p. 55. 71. — * *n Württemberg. Jahrbücher,
hrsgb. von Carl Pfaff. 1852. Heft 1. p. 104-139;
Erläuter. p. 139-157. — *m Wirtembergisches
Urk.-Buch. 11. p. 391. — ^hieraus *m7C* Notae
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1023. 1024.
Notae Romanae S. Mariae trans Tibe-
rim a. 1111. 1123.
Handschr.: London, Brit. Mus. n° 14801.
sec. XII.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg, : ed. Pertz in Mon. Grorm. scr. XIX. p.
273. Vgl. H. Bresslau in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XI. p. 100.
Notae Romanae. 1062—1223.
Ausg.: e cod. 8. Marci Venet. X. 72 ed. Wei-
land in Pertz' Archiv XII. p. 78. 79.
Notae S. Salvatoris Scafhusensis.
Betreffen die E^weihung der Salvatorkirche durch
den Constanzer Bischof Rumolf i. J. 1064. ; andere histor.
Nachrichten, sind angeschlossen. — Baumann möchte sie
Bernold (j- 1110) zuschreiben.
Ausg.: * in Archiv für Schweiz. Geschichte.
Vn. p. 250. — • uni. d. Tit.: Bericht über die
Einweihung von Allerheiligen (1064. Nov. 3), das
Leben der Stifter, die Reliquien des Klosters u.
eine Altarweihe durch den Erzbischof (Bruno)
von Trier hrsgb. von F. L. Baumann in Quellen
zur Schweizer Geschichte. III. Basel 1883. p. 139-
142. — • ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XIII.
p. 721-723. Vgl. Narratio de reliquUs.
Notae Seccovienses. 1272—1504.
Betreffen bes. die Bischöfe von Seckau ; sie ergänzen
die spärlichen Nachrichten über dieselben wesentlich.
Ausg. : hrsgb. von Willib. Hauthaler in Neues
Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XVHI. 1893. p.
675-678; cf. p. 674.
Notae Sindelfingensee. 1110—1270.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 301.
Notae sive Annales Äureaevailenses =
Chronicon Leodiense — 1192.
Notae Stabulenses. 1030—1246 resp.
1342. Nonnisi tituU aitarium.
Ausg. : ^ ex chartul. Stabul. in arch. Du^ßel-
dorp. mbr. sec. XV. 4° ed. W. Harless in dem
Aufsatxe: Der Reliquien- u. Ornamentenschatz
der Abteikirche zu Stablo in Jahrbücher des Ver-
eins von Alterthumsfr. im Rheinlande. XLVL
1869. p. 138-140. — *ed. Holder-Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 2. p. 964-966. — ^nur ein Theil
ap. Martene et D., Ampi, collect. H. p. 66. —
Notae aliae a. 1148 ex cod. Bruxell. n^4335.
4336 sec. XII * ap. Martene I. c. II. p. 125. —
'ap. Pertz 1. c. p. 966. — Notae aliae a. 1232.
1246. 1336 ex cod. Brux. n*» 1820-7 sec. XIII
ap. Pertz 1. c. p. 966. 967. — Reliquiae sancto-
rum in eoclesia Stabulensi asservatae ed. Hai'less
1. c. p. 140. 141.
Notae Stabulenses a. 1232. 1246. 1239.
1253.
Ausg. : ex cod. Musei Britann. n° 24145. sec.
XII ed. Waitz ap. Pertz , Mon. scr. XXIV. p. 32.
Notae Stabulenses de Wibaldo abbate
Corbeiensi. 1117—1146.
Ausg. : ex cod. Bruxell. n** 2035. mbr. sec. XII
ed. Jaffe in Biblioth. rer. Germ. I. p. 74. 75.
Notae Sweigo-Monasterienses(lföne/tö-
mmister). 1092—1133.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1073 -1075.
Notae Tegernseenses.
A. 978. 979. 982 et quaedam de reliquiis.
Ausg.: ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 1067. 1068.
55
866
NOTAE ÜNDERSDORFENSES — NOTITIA DE CALÜMNIA
Notae Undersdorfenses a. 1173— 1483.
Ausg. : ex nocrologio ündersdorf . ed. Jafife ap.
Pertz, Mon. scr. XVÜ. p. 332. 333.
Notae Vallis lucentis (Vauluisanty Diöc.
Sens), 1129. 1170. 1178.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXIV. p. 101.
Notae Veronenses. 1328—1355 resp.
1409.
Handsckr.: Verona, Stadtb. n«» 815. a* 1421 .
f. 52-55'.
Atisg, : ed. Carlo Cipolla in Antiche oronache
Veronesi. 1. 1890. p. 471- 477; cf. prefaz.p.ui-Liv.
Notae S. Victoris Xantensis. 1081 —
resp. 1297, resp. 1411.
Kirchweihnotizen.
Handsehr.: Münster in Westf., Paulin. Bibl.
n** 1273. mbr. sec. X. gr. fol.
Ausg.: ed. G. "Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XIII.
p. 43-45.
Notae Weingartenses. 1124.1183.1267.
1268. 1273.
Handsehr.: Fulda n*» 112 (lU. d. 13).
Ausg.: ^unt.d.Tit: Notae historicae de
Cunradino et de Rudolfe rege ap. Böhmer, Fon-
tes IV. p. 126-128. — * ed. G. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXIV. p. 830. 831. — Notae de dedi-
cationibus in monasterio f actis ex codd. Puld. n*
29 et 73 ibid. p.832. 833. — De Rudolfe 'in
Archiv f. alt. deutsche Geschichtskunde. VIII. p.
626. — ' ap. Böhmer 1. c. p. 128.
Vgl. Nota historica do Conradino.
Notae Weiseenburgensee a. 1072—1075.
Notizen über Kirchweihen in jenen Jahren.
Attsg.: od. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XIII.
1881. p. 46. 47.
Notae Weltenburgenses a. 1046—1358.
Ausg.: ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVII.
p. 571. 572.
Notae Wessofontanae. 752-- 1065.
Xotitiae de fundatione monastorii Wessobninnensis ete,
Handsehr. : München, Staats b. Lat. n° 1 422 1
(Emm. C. 40). saec. XI. fol. 45'; — . n^ 22021
(Wess. 21). saec. XII. fol. 1'.
Ausg.: * ap. Khamm, Hier. August, p. 3. —
^unt. d. Tit.: Fundatio Wessobrunnensis mon-
asterii ap. Hund , Metropol. Salisburg. ed. Gewold.
111. Katisp. 1719. fol. p. 336. — * ap. Leutner,
Historia Wessofont. I. p. 9. — *unt. d. Tit.: No-
titia fundationis m-i W-s in Mon. Boic. VII. p.
372. — ^ ap.Portz, Mon. scr. XV. 2. p. 1024-1026.
Notae Wladislavienees a. 1346—1353.
Ausg.: ^ ap. Pertz, Mon. scr. XIX. p. 689. —
*^ in der Schulausgabe der Annales Poloniae (s.d.)
p. 119. — ® ap. Bielowski, Mon. Polen, hist. II.
p. 944. 945.
Notae Wolfelmi, r?^. Wolf'elmus.
Notae Wratislaviensium mon. S. Gl., vid.
Notae monialium S. Clarae.
Notae Zarnovecenses [Sar7ioivicx]. 1433
— 1441. Deutsch goschrieben.
Ausg.: ed. Wojc. K^trzynski in Mon. Polon.
hist. V. 1888. p. 910-912.
Notae Zwifaltenees. 1156 — 1180.
Ausg. : ex cod. Stuttgart, n® 123. fol. mbr. sec.
XII ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIV. p.829.
830.
NotaiO del Nantiporto : Diane = Diarium
Romanae urbis.
Notar des Königs Bela = Anonymi
Belae regis notarii Gesta Hung.
Notar Giacomo, vid. Giacomo.
Notes, Brief, of occurrences under
Henry VI and Edward IV. 1307—1462.
Lateinisch geschrieben.
Ausg, : ed. from ms. Lambeth n° 448 by James
Gairdner in Three 15*** Century chronicles. Lon-
don, Camden Society (Newser. n^XXVni) 1880.
p. 148-163.
Notchems abbas Altivillarensis, vid. Vita
s. Helenae imp. {De veritate).
Notgems episcopus Leodiensis (f 1008),
^d- Vita s. Hadalini.
,, „ Landoaldi.
,, ,, Remacli {vüa aHa).
Erl.-Sehr.: Eurth, Godefr., Biographie de l'eveqao
Notger au 12. siöcle. Bruzelies 1891. SP. 60f>ag.
Bai kern, J. J., Quelques dv6noments da temps de
Notger 67^ue de Liege. Li6ge 1870. 8^.
Noticia = Notitia.
Notitia conoiiiabuli apud S. Felicem de
Caraman sub papa haereticorum Niqiiinta
celebrati a. 1167.
Ausg. : ' ap. Guill. Bosse , Hist des ducs, mar-
quis et comtes de Narbonne. Paris 1609. 4*. p.
483. — * ap. J. J. Percin , Monumenta conventus
Tolosani fratr. Praed. p. 1. — ^wied&rli, ap.Bou-
quet, Reo. XIV. p. 448-450.
Notitia consecrationis phirium altarium
in ecclesia s. Stephan! Divionensis post
incendium a. 1137.
Ausg. : ^ap. Perard , Recueil de plusieurs pieees
curieuses servants ä ('bist, de Bourgogne. Paris
1664. fol. p, 111 et 134. — ^unederh. ap. Bou-
quet, Rec. XIV. p. 403.
Notitia controvereiae et compositioni&
de dominio comitatus Provinciae.
Ausg.: * ap. Honor. Beuche, La chorographie^
ou description de Provence. Ü. Aix 1664. fol.
p. 124. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rec. XIL
p. 364-366.
Notitia de calumnia Kotonensium mon-
achoriim super ecclesia s. Salvatoris de
Bairiaco. 1062.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Miscellan. VII. p. 223
(*ed. uova III. p. 45). — ^ap. Morice, Histoire
eccles. et civile de Bretagne. I. Paris 1756. fol.
' preuv. p. 417. — * ap. Bouquet, Rec. XIV. p.
149-153.
NOTITIA DE CONSECRATIONE — NOTITIA DE RESTITUTIONE
867
Notitia de coneecratione altaris Garro-
fensis monasterii ab Urbano 11 papa facta
ao 1096.
Ausg.: ap. Bouquet, Eec. XIV. p. 102. 103.
Notitia de consecratione altaris Clunia-
censis et immunitate ipsius loci ab Ur-
bano n pp. sancita. 1095.
Aus ff.: ^in Bibliotheca Cluniaceosi p. 518. —
^wiederk. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 100-102.
Notitia de constructione castri Caroli-
vanae per Ludovicum VI Francorum re-
gem. 1122.
Ausg. : ' ap. Martine, Ampi. coUectio I. p. 678.
— ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 221.
Notitia de conetnictione monasterii
Aquicinctensis « Fiindatio monasterii
Aquicinct
Notitia de controvereia quae erat inter
abbaten! Usercensem et priorem Vente-
demensem propter locum de Manzenas.
Aiisg,: * ap. Baluze, Miscellanea VI. p. 492. —
^ iciederk. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 188-191.
Notitia de decimis in Thuringia. Saec.
xn.
Ausg,: ^ap. Wenck, Hessische Landesge- *
schichte. 11. Urk. p. 24. n*» 17. Sehr fehlerhaft
— ' aus der Marburger Hs. ed. Holder -Egger tn
Lamperti mon. Hersfeld, opera. 1894. p. 355. 356.
Notitia de ecciesia Chahanniarnm Ma-
iori monasterio adiudicata a. 1006.
Ausg.: ^ ap. Martene, Thes. anecd. IV. p. 127.
— ^tnederh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 119.
120.
Notitia de ecciesia s. Dionysii de Ko-
gento Climiacensibus asserta a. 1094.
Ausg.: ^ in Bibl. Cluoiacensi p. 546. — ^ in
Historia Perticens. p. 157. — *ap. Bouquet, Rec.
XIV. p. 91-93.
Notrtia de ecciesia s. Eugenii de Vian-
cio scripta ab anonyme Albiensis eccle-
siae canonico (cca. med. saec. XII).
Ausg.: *ap. Baluze, Miscellan. VI. p. 431. —
'ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 49-52.
Notitia de ecciesia Filgerarium, quo-
modo in possessionem Maioris Monasterii
devenerit a. 1096.
Ausg.: *ap. Morice, Hist. eccles. et civile de
Bretagne. I. Paris 1756. fol. preuv. p. 488. —
'*• wiederh. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 145-147. .
Notitia de fundatione,
vgl. <mch: Fundatio.
Libellos de fundatione.
Narratio ,, ,,
Notitia ftindationis.
Notitiao „
Notrtia de fundatione monasterii de Ca-
ritate ad Ligerim. 1056.
Ausg. : ^ ap. Lebeuf , Dissertt. ad illustrandam
historiani Franc. I. (1738. 12mo) p. 385. — « wiederh,
ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 41-45.
Notitia de fundatione (a. 1080) mon-
asterii Silvae Maioris ab ipso s. Geraldo
seu Gerardo fundatore conscripta.
Ausg.: ' ap. Mabilion, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 868. — ' wiederh. ap. Bouquet, Rec. XIV.
p. 45. 46. Vgl. Vita s. Geraldi abbatis.
Notitia de Gaufrido (Goffirido) Grisago-
nella comite Andegavensi a. 978.
Attsg. : ap. Pertz, Mon. scr. III. p. 623. not. 63.
Notitia de iilatis Geraldo de Barta ar-
chiepiscopo Auxitano (1170 — 1192) mo-
lestiis initio eins pontificatus.
Ausg.: ^in Gallia christiana I. instr. p. 162.
— ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XII. p. 387-391.
Notitia de incursu Normannorum a. 880
= Notitia de Ludovici regis etc.
Notitia de Langobardis brevissima.
Fabelhaft.
Handschr.: Wien, k. Hofbibl. n« 3517 (Hist
prof. 800). a» 1391. fol. 69'.
Ausg, : ed. Waitz in Mon. Germ, hist Scr. rer.
Langob. p. 602.
Notitia de übertäte Beccensis mona-
sterii circa professionem episcopis ab ab-
batibus faciendam.
Ausg.: ^ap. Mabilion, Annal. o. s. Bened. Y.
p. 635. — ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XIV. p.
270-277.
Notitia de Ludovici (III) regis ion. in-
vasione Pranciae occidentalis a® 880.
Betrifft den Krieg Ludwig des Jung, g^en die Söhne
Ludwig des Stammlers. — Ist nicht Fragment eines grossem
"Werkes . sondern besondere Äufzeichnong.
Ausg. : * ex cod. lat. Monacensi 3851 ap. Pertz,
Mon. scr. III. p. 569. n. 2. — ^unt. d. Tit.: No-
titia de incursu Normannorum a. 880 in Regi-
nonis Prumiens. chron. ed. Kurze inter Scriptores
rer. Germ, in usum schol. 1890. p. 180.
Erl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 18S5. p.2i6. not. 1 (6. Aufl. 1. 1893.
p. 228).
Notitia de Petragoricensibus episcopis,
qui donis suis primordia canonicorum S.
Asterii adiuvere. 991 — 1122.
Ausg. : primum ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 221.
222. Vgl. Oesta Fetragor. episc.
Notitia de primordiis abbatiae s. Petri
supra Divam, ubi de comitibiis Aucensi-
bus et primis loci abbatibus.
Ausg. : ^ in Gallia christiana. XI. instrum. p. 153.
— ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 143-145.
Notitia de restitutione villae Patriciaci
monasterio Floriacensi a^ 885.
Ausg.: ^ ap. Mabilion, Aimales ord. s. Ben.
lib. 38 § 97. — ^iciederh. ap. Bouquet, Recueil
IX. p. 705.
55*
868
NOTITU DE VILLA — NOTITIA GALLIARUM
Notitia de villa Novilliaco, vid, Hinc-
marus archiep.
Notitia deflnitionis inter monachos S.
Victoris Massiliensis et Psalmodienses.
Ausg, : ^ap.Mabillon , De re diplomatica p. 617.
— * ap. Martene , Ampliss. collect. 1. p. 558. —
* in GaUia christiana. VI. instrum. p. 184. — *ap.
Ruinart in append. ad Vitam Urbani II p. 391.
— *ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 104-106.
Notitia dignitatum omnium tarn civilium
quam militarium utriusque imperii. Ap-
pendix: De rebus bellicis et utilitate lar-
gitionum.
Geschrieben zwischen 400 —410. Enth< Tortreffliche
statistisch-histor. Notizen. Ist das byzant. Staatshandbach,
d. i. Verzeichniss der Hof-, Civil- u. Militär- Aemter.
Handachr. : München, k. Hofbibl. 2 Exempl.
von 1430 u. 1551. — Paris. — Venedig (cf.
MoreiU, Bibl. Mss. Bassani. 1802. p. 390).
Avsg. : * ed. J. C. Alciatus. Lugduni ap. Gry-
phinm 1530. 8°. Mangelhaft u. unbrauchbar. —
* wiederh. in Aiciati opera Tom. VI. {Bei Sal-
lengre, Thesaur. aut. rom. T. I ist nur die Ab-
handl. Alciats ohne die Notitia imp. abgedruckt).
— ^besser ed. S. Gelenius als Notitia utraque
cum orientis tum occidentis ultra Arcadii Hono-
riique tempora . . . Basil. ap. Froben 1552. fol.
Zum erstenmal vollständig. — * ed. c. com. G.
Pancirolus. Venetiis 1593. fol. — * wiederh. ibid.
1602. fol.; ^dann Lugduni 1608. fol. und 'Ge-
nevae 1623. fol. — ® ed. Graevius, Thesaur. antiq.
Rom. Tom. VII. p. 1309. — * ox rec. Phil. Labbei
in Byzant. histor. script. Paris. 1651. fol. —
^^ wiederh. daraus Paris. 1661. 12mo. _ ^^nach
diesem Abdruck auch im Corp. histor. Byzant.
Venet. — "recens., comment. indiceque illustr.
Ed.Böcking. Pars 1. 2. Bonnae 1839. 50; Index
ibid. 1853. 3 vol. 8°. Ji 32. — ^«accedunt No-
titia urbis Constantinopolitanae et laterculi pro-
vinciarum. Edid. Otto Seeck. Berolini 1876. gr. 8®.
XXX. 339 pag. Ji 16. — ** in Geographi latini
minores. Collegit, recens., prolegom. instruxit
Alex. Riese. Heilbronn 1878. gr. 8'». — " Auszug
ap. Schoell, Abrege de la littorature Romaine III.
p. 244-466.
Erl.'Schr.: v. Aretin, Literär. Handbuch f. die baieri-
sche Gesch. Hflnchen 1810. p. 76-80.
Böckin g, Ed., Ueber die Notitia diKnitatum ntrins-
quo imperii. Kino Abhandl. z. Literatnrgfeschichte n.
Kritik. Bonn 1834. gr. Sfi. Jk 2.
Jullian, C, in Mölanges d'archdologie I. p. 284; UI.
p. 80.
Mommsen.Th., in Hermes. Zeitschrift f. klass. Philo-
logie. XIX. ja. 233.
Omoiit, U., Le plus ancien ms. de la NoHHa digni-
tatum. Paris 1891. eP. 22 pag. {Extraü des JA^moiros
de la Sociötö nationale des antiquaires de France.
Tom. 61.)
Savignv, Gesch. des röm. Rechts im Mittelalter. I.
p. 72-114.
Seeck, Otto, Quaestiones de Notitia dignitatum. Diss.
innag.hist. Berolini 1872. 8*^. 31 pag. Jkl. >^/. Hermes
IX. p. 217.
Stoffenhagen, £., in Hermes XIX. p. 458.
Touffel, W., Gesch. der römischen Literatur p. 111.
Walter, Ferd., Gefach ichle des röm. Rechts bis auf
Jiistinian. I. 1804). p. 563 fL.
Notitia ecciesiarum urbis ßomae. Saec.
IX.
Ausg.: ex ms. Salisburg. ap. Migne, Patrolog.
lat GL p. 1359-1365.
Notitia episcopatuum orbis christiani =
Provinciale Romanum.
Notitia fiindationis Ascoviensis « No-
titia fimdationis et restaurat mon. Ascov.
Notitia Ibndationis cellae s. Johannis
prope Tabemaß Alsaticas (St Johann bei
Zabem) a. 1126. 1127.
Ausg.: ^ap. Schoepflin, Alsatia diplom. I. p.
204. — • in Gallia christiana. V. instr. p. 479.
— ■ besser ap. Grandidier, Histoire d'Alsace 11.
pr. p. ocLxn-ccLxvi. n° 608. — * ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1003-1005.
Notitia ftindationia et restauratiouis mon-
asterii Ascoviensis.
Ausg. : ^ in Gallia christiana. Y. instr. p. 473.
— ' ap. Grandidier, Histoire d'Alsace. II. preuv.
p. Lxxv. — "ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 995.
996.
Notitia fündationis S. Georgii in Nigra
Silva = Notitiae fundat. et traditionum.
Notitia fiindationis monasterii Eberba-
censis.
Handschr.: Wiesbaden, Archiv, a* 1211.
Ausg.: ^ ap. Bodmann, Rheingauische Alter-
thümer I. p. 108. — 'ap. Rössel, ürkundenbuch
der Abtei Eberbach I. p. 10. — * ap. W. Sauer,
Codex diplom. Nassoicus I. 1. p. 191. — * ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 990-992.
Notrtia ftindationis monasterii Elchin-
gensis a. 1142.
Ausg. : in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
VI. p. 634. 635.
Notitia fündationis monasterii Rorensis.
1138.
Ausg.: ^ap. Dalhammer, Canonia Rohrensis.
Ratisbonae 1784. p. 2. — ^wiederh. in Monum.
Boica. XVI. p. 100 — w. ' ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 1084.
Notitia fiindationis monasterii Wesso-
brunnensis, md. Notae Wessofontanae.
Notitia Gallianim.
Nicht vor Endo des 4. Jahrh. geschrieben.
Handschr. : Th. Mommsen zählt 101 in Mon.
Germ. bist. Auct. antiquiss. IX. 1889. p. 512 et
p. 561-575 auf.
Ausg.: * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I.
1636. p. 4-15. — *ap. Bouquet, Recueil I. p. 122;
IL p. 1 . — " wiederh. ap. Guerard, Essai sur le
syteme des divisions territoriales des Gaules. Paris
1832. — * hrsgb. u. untersucht von W. Brani-
bach. Frankfurt a. M. 1868. gr. 8°. 41 pag. {Be-
sofiderer Abdruck aus Rheinisches Museum für
Philologie. N. F. XXIII. p. 262). — * ed. Ottn
Seeck m Notitia dignitatum. Berolini 1876. gr.8®.
p. 261-274. — ö ed.Th.Mommsen 1. c. p. 584-G12.
Erl. - Sehr. : Mommsen, Praeiat. I.e. p. 652 - 561 ; 576
-583.
NOTITIA GURPITI0NI8 — NOTIHAE FUNDATIONIS
869
Notitia Gurpitionis. Duello probatur ec-
clesiam s. Medardi monasterio Bellüocensi
debere attribui. A® 961.
Ausg, : * ap. d' Achery, Spicileg. Xm. p. 268. —
*unederh. ap. Bouquet, Recueil TS., p. 729.
Notitia patriarchatuum Antiocheni et
HierosolymitanL
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. CGI. p. 1063-
1068.
Notitia placiti de libertate alodii Gha-
mareij inter Theobaldum comitem Camo-
tensem et monachos Maioris Monasterii.
Ausg.: primum ap. Bouquet, Rec. XIY. p.
240-242.
Notitia provincianim et civitatum Afri-
cae. Nomina episcoponim cathoL diver-
sarum provintiaram, qui Carthagine ex
praecepto regali venenint pro reddenda
ratione fidei die kaL Februar, a^ 6^ regis
Hunerici.
Eine Znsammenstellanf? dar afrikanischeii Bischöfe im
6. Begiernngsjahre des VandalenkOnigs Hunirich, 471 an
der Zahl.
Ausg, : *ap. Migue, Patrolog. lat. LVIII. p.269-
276; ef. notae et observatt. in eandem p. 275-
358. — * recen8. Carol. Halm in Mon. Germ,
hist Auct. antiquiss. HI. 1. 1879. p. 63-71. —
' ed. M. Petschenig in Victoria episc. Vitensis
Historia persecutionis. Vindobonae 1881. 8^ (zu-
gleich Corpus scriptorum eccles. lat. VII).
Notitia provincianim et civitatum Galliae
= Notitia Galliarum.
Notitia seculi, vid, Jordanus Osnabru-
gensis.
Notitia seu libellus de tribulationibus et
angustiis et persecutionibus Maiori Mon-
asterio iniuste illatis ab arehiepiscopo et
clericis S. Mauricii Turoaensis; et de ad-
quisitioue et renovatione privilegii et li-
bertatis eiusdem ecclesiae.
Ausg. : * ex editione Laur. Bochelli ad calcem
Historiae Gregorii Turon. p. 137 — ■ ap. Bouquet,
Rec. XIV. p. 93-98.
Notitia synodaiis diffinitionis concUü
apud Castrüm Badulfi celebrati de terra
de Conolio eontroversa inter monachos S.
Cypriani Pictavensis et Fontebraldenses.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. anecd. IV. p. 134.
— • ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 233. 234.
Notitia synodaiis diffinitionis pro im-
munitate coenobii Cluniacensis.
Ausg.: * ex Bibliotheca Cluniacensi p. 509 —
-ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 25. 26.
Notitiae Altorfbnsos.
Ausg.: 1. Notitia saec. XUI de roliquiis a
Leone IX pp. allatis * ed. A. Schulte in Mitthei-
lungen des Instit. für Österreich. Geschichtsfor-
schung. IV. p. 212. — *wiederh. ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 992. 993.
2. Notitia fundationis monasterii Altorfensis
* in Gallia christiana. V. instr. p. 465. — * ap.
Grandidier, Histoire d'Alsace. I. preuv. p. CLxxxni.
— *unederh. ap. Würdtwein, Nova subsidia V. p.
379. — * ap. Pertz , Mon. scr. XV. 2. p. 993. 994.
3. Notitia de decimis abbatiae Alt. donatis
* ap. Grandidier I. c. 11. preuv. p. cxxv. n® 469.
— * toiederh. ap. Pertz 1. o. p. 994. 995.
Notitiae clironologioae ex rotulis vete-
ribus partim in domo Bernardi Azzurinii
existentibus, partim in domo Jacobi de
Pasiis, necnon ex archivo conventus s.
Francisci de Faventia, ab a. 1414 — 1499.
Ausg.: ap. Mittarelli, Ad Muratorii scr. rer.
Ital. accessiones p. 340-371.
Notitiae de ecciesia s.Clementis Credo-
nensis «= Notitiae quatuor.
Notitiae Episcopatuum ecclesiae orien-
talis.
Verzeichniss der dem Patriarchen von Constantinopel
unterstehenden Metropolitensitze, der von den Metropo-
liten unabhängigen Erabisthümer und der jedem einzelnen
der Metropoliten untergebenen Bisthümer. Wichtig für d.
kirdüiche n. weltliche Gesch. des ostrOmischen Reiches.
Ausg. : unt. d. Tit. : HierocHs synecdemus et
Notitiae graecae episcopatuum. Accedunt Nili
Dozapatrii notitia patriarchatuum et locorum no-
mina immutata. Ex recognit. Gust. Parthey. Be-
rolini 1866. gr. 8°. XIV. 385 pag. Jü 9. Hier
sind die bis dahin an verschiedenen Stellen ge-
druckten Stücke übersichtlich xusammengestellt;
nur Abdruck der alten Ausgaben.
Erl. - Sefur. : Bo o r , Carl de , Nachträge zu den Notitiae
Episcopatuum in Briegers 2^itschrift für Klrchen-
geschichte. Xil. 1891. p. 903 - 822 ; 619 - 531 ; XIV.
1898. p. 573-699.
Golzer, H., in Jahrbücher für deutsche Theologie.
Xn. Gotha 1886. p. 837 ff. ; p. 629 ff.
Notitiae ftindationis et traditionum S.
Georgii in Nigra Silva ord. s. Ben. 1083
—1155.
Handsehr. .-Karlsruhe. Landesarchiv n** 798.
Chart, sec. XVII. fol. Abschrift Oaissers.
Ausg.: *ed. Crusius, Annales Suevici II. lih.
IL c. 3. — ^wiederh. ed. F. Petrus, Suevia ec-
clesiastica p. 349. — • na^h der Abschrift Oaissers
hrsgb. von J. Bader in Mones Zeitschrift f. d. Ge-
schichte des Oberrheins. IX. 1858. p. 194-225;
cf. p. 193. Reich an Druckfehlem y nicht voll-
ständig. — * vollständig ed. Holder -Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1007-1023; cf p. 1005.
Viele Irrthümer in geographischer Beziehung ;
vgl. Zeitschrift für die Gaschichte des Oberrheins.
N. F. IV (der g. Reihe XUR). 1889. p. 251. Dem
Herausgeber war entgangen, dass L. Baumann be-
reits die auf ehemals fürstenbergische Orte be-
züglichen Theile in Fürsten bergisches Urkunden-
buch. Bd. V veröffentlicht hatte.
Erl.-Schr.: Roth von Schreckenstein, Teber die
Notitia fundationis des Klosters St. Georgen auf d.
Schwarzwalde in Zeitschrift f. d. Gesch. des Ober-
rheins. XXX VII. Karlsruhe 18SI. p. 338-384.
Schulte, A., Und, XLU. 1889. p. 251.
Vgl. Annales S. Geoi^ii.
870
NOTITIAE FÜNDATIONIS — NOVATIANÜS
Notitiae ftindationis moDasterii Bibur-
gensis. 1130—1140.
Ausg.: n° 1 * ap. Hund, Metrop. Salisburg. ed.
Gewold. II. Monaci 1620. p. 203 (» Ratisp. 1719.
n. p. 140. 141). — 'ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 1085-1087.
n» 2. * ap. Hund 1. c. p. 202 (» ed. 1719 p. 139).
— « ap. Pertz 1. c. p. 1087. 1088.
n° 3. Seines abbatum Biburgcnsium usque ad
saec. XIV ap. Pertz 1. c. p. 1088.
Notitiae fundationis monasterü Bosonis-
villae (Busendorf, BouxonviUe) dioec. Met-
tensis quinque. 1033 — 1070.
Atisg. : ^ ap. CaJmet, Hist. de Lorraine I. p. 543
(•ed. 2. ni. preuv. p. lxxx), fehlerhaft. — *in
anderer Ordnung ap. Vignier, La veritable ori-
gine des tres- illustres maisons d'Alsace. Paris
1649. p. 97. 99. 102. 106. 109. — * wiederh, in
Gallia christiana. IV. p. 191. — 'ex Calmet et
ms. ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 977-980.
Notitiae fundationis monasterü Corbei-
ensis.
L Notitia cum memoria donatorum, ante a.
1158 scripta. Ausg.: * grösstentheils ap. Kind-
linger, Sammlung merkwürdiger Schriften p. 168
-171. — ^uni.d, Tit.: Traditiones quaedam
ap. P. Wigand, Gesch. von CJorvey u. Höxter. I.
Abth. 2. Höxter 1819. p. 222. 223. — • ex cod.
archivi Monaster. I. 133. sec. XII. p. 93 a/« Ca-
talogus donatorum Corbeiensium ap. R. "Wil-
mans, Die Kaiserurkunden der Provinz West-
falen. I. Münster 1867. 8*^. p. 508-510. — ^wie-
derh. von Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 1043. 1044.
II. Notitia saec. XTTT scripta ^ als Fundatio
Corbeiensis monasterü ex ms. archivi Monaster.
Vn. 5208. mbr. 4® ap. Wilmans 1. c. p. 507. 508.
— ^iciederh, ap. Pertz 1. c. p. 1044. 1045.
Erl.-Schr.: Meyer, Mart., Notitine fundationis mon-
asterü Corbeiensis in «Mn«m Zur ftlteren Gesch. Cor-
Toys Q. Höxters (= Beitrüge ?.. Geschichtsforschung.
Hrsgb. von G. von Below. I.) Paderborn 1898. S». p.
11-27.
Rodenberg, C, Die Vita "Walae als historische Quelle.
Diss. Göttingen 1877. 8». Excurs p. 97-102.
Notitiae S. Georgii in Nigra silva »
Notitiae fluidationis et traditionum S.
Georgii.
Notitiae graecae episcopatuum = Noti-
tiae Episcopatuum.
Notitiae monasterü Omnium Sanctorum.
1223—1284.
Ausg.: ap. Schannat, Vind. litter. I. p. 142.
Notitiae quatuor de ecciesia s. Clemen-
tis Credonensis controversa inter mon-
achos S. Albini Andegavensis et Vindo-
cinenses.
Ausg.: (* ex Martene, Thes. anecd. IV. p. 94;
•ex BaJuze, Miscellan. 11. p. 163; ■ ex Baluze
1. c. p. 168; * ex Baluze 1. c. p. 164) ap. Bouquet.
Rec. XI Y. p. 83-89.
Notitiae tres de iure coemeterü con-
troverso inter Ausciensem ecclesiam s.
Mariae et monachos S. Orientii.
Ausg.: *ap. Clem. de Brugelles, Chroniques
d'Auch. Toulouse 1746. 4'. — 'ap. Bouquet, Ree.
XIV. p. 321-324.
Notizen, Historische, über denBurgen-
und Städtebau = Annales Prussici breves.
NotIceniS abbas AltviUarensis, t^.Tita
s. Helenae imp.
Noticerus Balbulus Sangallensis mon-
achus (f 912): Epistola ad Ruodpertum,
qua de obtrectationis crimine se purgat
Ausg. : ^ ap. Pez , Thes. anecd. VI. — • ude-
derh. ap. Migue, Patrolog. lat CXXXL p. 1163.
: Fommlae IX.
Ausg.: *ap. Neugart, Cod. diplom. Alemann.
I. pcMsim. — ^wiederh. ap. Migne 1. c. p. 1163-
1170. — ' in Mon. Germ, hist Legum sect. V.
Formulse p. 390-433.
: Martyrologium.
Schliosst sich an die fthnllchdn 'Werke des Ado und
Handschr.: St. Gallen, Stiftsb. n« 456.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 761
(*ed. nov. 11. 3. p. 89-184; ef. Basnagii obscrvat.
p. 87 sq.). Der Schluss des Oetobers u. die beiden
letxtenMonate fehlen hier. — ^wiederh. ap. Migne.
Patrolog. lat. CXXXI. p. 1029-1164.
JSrl.-Sohr.: Dümniler, £., DasMartyrolo^um Xotkers
u. seine Verwandten in FcM'schungen zur deatschon
Geschichte. XXV. QöttinKen 1885. p. 197-220. —
Einschiebsel , welche der Zeit ihres Verf. nahestehen
n. namentlich die deutschen Heiligen berficksichtigen
n. 2U-220.
Wattenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 18BÖ. p. 59.254-257: IL p.479 (6. Aufl. I. 1893. p.
60.187.272-274.895; 11. p. 609).
Vgl. Monachtts Sanj^Uensis.
Vita 8. ealti abb.
,, b. Notkeri Balbuii.
Nouveau recit de Tattentat, vid. Be-
richte, Zwei.
Nouvelles, Plusieurs, envoy6es deNaples
par le roy Charles YlII ä Monseigneur df
Bourbon et d'Auvergne.
Ausg. : s. 1. 1494. 8^
Nova legenda Angliae, vid, Gapgrave.
Novatianus antipapä (251?).
Erl.-Schr.: Jaff6, Regesta pontiflcum Bom. Ed. 2. I.
1885. p. 19.
NovatianiJ9 presbyter Romanus (flor.
250): Opera.
Ausg. : ^ ed. E. Weichmann. Oxooii 1724. 8*.
— * ed. Jackson. Londini 1728. 8*. — 'ap. Migne,
Patrolog. lat. III und zwar De trinitate p. Ä5 -
952. — De cibis iudaicis epistola p. 953-964. —
Epistola ad s. Cyphanum cleri Homani nomine
scripta p. 963 - 970. — AtMserdem vielen Ausgg,
Cyprians (z. B. von Oberthür) u. TertuUians an-
gehängt.
Erl.-Schr.: Lumpor, (rothofir., Dissert. prooemialls de
vita et seriptis Novntiani ap. Migne I. c. p. 861-884.
NUHE — OCCAM
871
Nuhe, Joh. = Nohe.
Numerus monasteriorum monialium or-
dinis fratrum Praedicatorum.
Ausg.: * ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 539-
548. — ' Auszug ap. Bouquot, Recueil XXIII.
p. 187-192.
Numerus navium copiarumque omnium
quibus Angliam appulit devicitque Gui-
lelmus Normannus
Randsehr. : vgl, Hardy, Descript. catalogue of
inaterials 11. p. 1.
Ausg.: ^in the Report of Commissioners on
tlie Public Records (1800-1819). I. p. 488. — » ap.
Harris Nicolas, History of the royal navy. —
'ap. Giles, Scr. rer. gest. Willelmi Onquestoris
p. 21.
Nunnez de Toledo, Ferd.: La historia
dell reino de Bohemia.
Entweder Uebenotzang^ oder Auszog des Werkes von
Aeneas Sylvias.
Ausg,: Sevilla 1509. fol.
NuAez de Villasan, Juan, vid. Chronica
del muy esclar. pr. y rey don Alonso XI.
1312—1350 (oben p. 229).
Nuptiae regis Hungariae Mattbiae et co-
ronatio Beatricis reginae (a. 1476) a pala-
tini comitis legato descripta anonyme.
Lesenswürdig, treue Beschreibung.
Auag, : * xuerst ed. Bongars , Rer. Hungar.
Script, p. 354-362. — * ap. Schwandtner. Scr.
rer. Hungar. I. p. 509-527.
Nürnbergs Krieg , vid. Krieg Nürnbergs.
Nya Krönikan = Karls -Krönikan.
Nya Krönikans Fortsättninger = Sture-
Krönikoma.
0.
Obbertus » Olbertus.
Oberhasler, vid. Vom Herkommen.
Oberrheinische Chronik = Chronik, Ober-
rheinische.
Obertus cancellarius Januensis (flor.
1170), vid. Cafarus.
Obertus episcopus öenuensis (cca. 1060),
vid. Vita s. Syri.
Obertus Stanconus (fl. 1 2 7 0), vid. Cafarus.
Obltuaire = Necrologium.
Obituarium — Necrologium.
Obitus divi dni Friderici Tercii impa-
toris semp. Augusti exequieq. felices se-
quuntur.
Eine kurze Erzählung des Tode« F. 's, die Beschrei-
bung des Leichenbegängnisses u. Gnbschrift.
Ausg. : {am Ende :) Impressum Wiennae per
Johamiem Winterburg. Theo, de Wijck compo-
sitor. s. a. (1494). 4^ 4 B.
Erl.-Sehr.: Denis, Buchdruckeigeich. Wiens. n<*806.
Obitus Eugenii iV papae (f 1447) et ele-
ctio Nicolai V auctore anonyme.
Ausg.: ex ^et ms. Italico latine edid. Pape-
brochius ante AA. SS. Bell. Mai. V. p. *120-*122;
p. *125-*126.
Vgl. Aeneas Sylvins: Oratio de morto.
Obitus WHIermi Mi regis Angliae a. 1120.
Atisg.: ap. Pertz, Mon. scr. VI. p. 486.
Obitve u KreSöaku (26. srpna 1346).
Ausg. : in Fontes rer. Hohem. III. 1882. p. 238
-240.
Obsidione di Padua nel 1509, vid. Cordo.
Obsidionis Jadrensis libri duo. 1345.
1346 = Historia Jadrensis obsidionis.
Occam m*ßOckam, GuUelmus de, ex
Anglia, D' theol., ord. Minor, (f 10. Apr.
1347, nach Riexler nicht vor 1349): Com-
pendium errorum Johannis XXII papae.
Geschrieben zwischen 1885 — 1888 gegen die Consti-
tutionen ,Ad conditorem canonnm', ,Cum inter nonnullos*,
,Qnia qnomndam' u. ,Qttia vir reprobus'.
Au>sg. : ^ una cum Summaria (vid. Opus no-
naginta etc.). Accedunt in fine Littere recitat. Mi-
chaelisdeCezena etc. Lugdnni , Trecbsel 1495.
fol. — *ap. Ooldast. Monarchia II. p. 957-976.
Erl.'Schr.: Riezler, S., Die literarischen Widersacher
der Päpste. Leipzig 1874. 8». p. 245.
: Defensorium contra errores Jo-
hannis XXII papae: ,Universis Christi-
fidelibus'.
Ausg.: unt. d. Tit.: Defensorium . . . ma-
gistri Gull. Okam ... de paupertate Christi et
ftatrum Minorum ac statu evangelico contra . . .
errores Johannis papae XXII * in den verschied.
Ausgg. des Firmamentum trium ordinum beatiss.
patris nostri Francisci, xuerst Parisüs 1512. fol.
— ' in Singulare opus ordinis serapbici Francisci.
in. Venetiis 1513. p. 87-98. — » wiederh. ap.
Ed. Brown, Fasciculus rerum expetendarum et
fugiendarum. II. Londini 1690. p. 436-465. —
^ auch in Johannis Minoritae Chron. de gestis
contra Fraticellos ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi
III. p. 341-356, wo es Michael Cesena xuge-
schrieben wird.
: Dialogus inter magistrum et di-
scipulum in tres partes distinctus, qua-
rum prima de haereticis, secunda de erro-
ribus Johannis XXII, tertia de potestate
papae, conciliorum et imperatoris.
Der 1. Theil dieses Sammelwerkes besteht aus 7 Bü-
chern , verfasst 1342 oder 1343 ; dor 2. Theil , schon lÄÖ
oder 1334 geschriobcn , bietet den TradaVus de dogmatibu»
{8. d.) noch einmal ; dor 3. Theil , 1313 verfasst , ist als
872
OCCAM
Bnichstück auf uns gekommen, welches 2 Traotate ent-
hält, Ton denen der 1. ans 4 Bfichern (,De potestate
papae'). der 2. aus 3 Bflchem (,De potest. imp/) besteht.
— Die inhaltreichste Schrift Occama.
Handschr.: Avignon, Stadtbibl. 2 Exempl.
Auag, : ^ die beiden ersten Theüe unt, d. Tit. :
Bialogorum libh Septem adversus haereticos; eiufi-
dem Tractatus de dogmatibus Job. pp. XXII. Li
fi/ne: 1476. s. l. (Paiisiis, Petr. Caesar et Job.
StoD) fol. — «alle 3 Lugdmii 1494. fol. — 'Lug-
duni 1498. fol. — ^ap. Goldast, Monarcbia II. p.
399-739; 740-770; 771-957.
Äusxug: Henricus de Zoemeren, Epi-
thoma primae partis Dialog! de baereticis a Guil.
Ockamo compositi. Lovanii, Job. de Westfalia
1481. 4°. 130 fol. Hain 8435. Sehr selten.
ErL'Schr.: Riezler 1. c. p. 267-271.
Occam: Octo quaestionum decisiones,
ind, Super potestate.
: Opus nonaginta dierum de utili
dominio rerum ecclesiasticarum et abdi-
catione bonorum temporalium etc: ,Do-
ctoris gentium'.
Geschrieben bald nach 1880. Enthält die Geschichte
Michaels von Cesena n. Alles was seinen Streit betrifft. —
Wurde später von Occam dem Düüogua aU 6. Tractat des
3. Thoils einverleibt.
Ausg. : ^ (ed. Jodoc. Badius) unt d. Tit. : Sum-
maria seu epitomata 124 capitulorum Operis xc
dierum M. Guilbelmi de ockä. Lugduni, Job.
Trecbsel 1495. fol. — • ibid. 1496. fol. — « ap.
Ooldast, Monarcbia n. p. 977-992; 993-1236.
Erl.'Sehr.: Lorenz, I^atschlands Oeschichtsaaellen.
n. 1887. p.364.
Marcour, E., Antheil der Mlnoriten am Kampfe Lud-
wigs rv p. 80.
Riezler, 1. c. p. 242-244.
: Super potestate summi pontificis
octo quaestionum decisiones sive Octo
quaestionum decisiones super potestate
ac dignitate papali: ,Sanctum canibus'.
Entstanden 1339^1342; gegen Lnpolds von Beben-
bui^ ,De iuribus regni* gerichtet.
Ausg.: ^ (ed. Jodoc. Badius) Lugduni, Job.
Trecbsel 1496. fol. — * wiederh. ap. Goldast^
Monarcbia II. p. 313-391.
Erl.-Sehr.: Lorenz 1. c. p. 854. 361.
Riezler 1. c. p. 249-254.
: Tractatus de dogmatibus Johan-
nis XXn papae: ,Verba oris eins'.
Verfasst 1883 odor 1334 , später als pars II dem , Dia-
logos* (s.d.) einverleibt.
Ausg. : * xusammen mit Dialogorum libri 7
adv. baereticos. s. 1. (Parisiis, Petr. Caesar et
Job. StoU) 1476. fol. — * wiederh. ap. Goldast,
Monarcbia II. p. 740-770.
Erl.'Sehr.: Riezler, 1. c. p. 244.
: Tractatus de electione CarolilV:
,Quia sepe viri' = Traktat gegen die Un-
terwerfung.
: Tractatus de iurisdictione impe-
ratoris in causis matrimonialibus.
Wenn echt , dann i. J. 1342 geschrieben.
Handschr.: Bremen, Stadtbibl., xusammen
mit Lupolds v. Bebenburg Schrift De zelo. Cf.
Pertz' Arcbiv VII. p. 692.
Ausg.: ^in dem seltenen Werke: Imp. Ludo-
vici lY Bavariae ducis sententia Separation is inter
Margaretam duoissam Carinthiae et Job. regis Bo-
hemiae fil. . . . Oum consultationibus . . . Marsilii
de Padua et Ouilbelmi Occami . . . nunc primum
ed. ex ms. (per Marq. Freber). Heidelbergae 1598.
fol. [München, Hofbibl.] p. 33-44. — * wiederh.
ap. Goldast, Monarcbia I. p. 21-24.
ErL-Sdtr.: Müller, Karl, 1. c. IL p. 161.
Riezler I.e. p. 254-257.
Occam: Traktat gegen die XJnterwer-
fungsformel Clemens' VI.
Verfasst etwa zu Anfang 1348.
Handschr.: Brunn, Franzensmuseum n®51. —
Eicbstätt, Bibl. des Domcapitels n® 269. chan.
sec. XY. p. 461. Der. Iraktat ist nicht selbstän-
dig y sondern in beiden Hss. einem Werke des
Conrad von Megenberg eingefügt.
Ausg. : ^ Stücke unter dem falschen Tit. : D e
electione Caroli ed. C. Höfler in seinem Aus
Avignon in Abbandl. der k. böbm. Oes. der Wiss.
6. Folge. U. Prag 1868. p. 13-16; cf p. 30 (* auch
besonders abgedr. ibid. 1868). — • unt. obig. Tit.
ed. Karl Müller in Festschrift dem Grossherzog
V. Hessen Ludwig IV zum 25. Aug. 1888 gewidmet
von d. Landesuniversität. Giessen 1888. 4^ p. 5 -
26; Einl. p. 3. 4.
JSy/. -SoÄr.; Lorenz, Deutschlands GeachichtsqaeUen.
3. Anfl. n. 1887. p. 855. not. 2.
M filier, Karl, Slampf Ludwigs des Baiem mit der
rßm. Curie U. Tübingen 1880. B9. p. 251.
Riezler 1. c. p. 271. 272.
Srl.-S(^.: Canisius, H., Hefutatio triuni tractataani
a quodam iurisconsulto Heidelbergensi Marsilii de
Padua et Guilleimi Occami nomine editonim. Ingol-
stadii 1600. i9.
Dorner, A., VerhAltniss von Kirche und Staat nach
Occam in Theologische Studien u. Kritiken. L\^1I.
1885. p. 672-722.
Friedberg, Aemil., De fininm inter ecclesiam et
civitatem regundonim indicio quid medii aevi docto-
res et leges statuerint. Diss. inaug. Lipaiae 1861. 8'\
p. 247 ff.
Qierke, 0., Das deutsche Genoseenschaftsrecht. m.
Berlm 1861. gr. BP. p. 518.
Lorenz, Deutschlands Geschiohtsquellon. 8. Aufl. IL
1887. p. 347. 852. 359.
Müller, K., Wilhelm von Occam in Aligem. deutsche
Biographie. XXIV. p. 122-126.
Pregor, Wilh., Der kirchenpolitisdie Kampf unter
Ludwig d. Baier. München 1877. 4«. p. 36. 53.
Ritter, Geschichte der Philosophie Vlll. p. 574.
Scaduto, Fr., Statoe chiesa negli scritti politici dalla
fine della lotta per le investiture sino alla roort«? dl
Ludovico il Bavaro. (1122—1347.) Firenze 1882. S-»
{aus: Pubblicazioni dol r. Istituto di studi supori-
ori eoc.).
Schreiber, Wilh . , Die politischen u. religiCeen Doctri-
nen unter Ludwig dem Baiem. Landshut 1858. S9.
Schwab, J. B. , Johannes Gerson. Würzbui^g 1858.
gr. 80. p. 31-37; 274-290.
Seidenberger, J. B., Die kirchenpolitische Littst
ratur unter Kai&er Ludwig d. Bayern u. die Zoofl-
klmpfe vornehmlich in Mainz m Westdeutsche Zeit-
schrift für Geschichte u. Kunst. VJII. Trier 1889. p.
92-118.
Silbernaglj J., Occams Ansichten über Kirche nnd
Staat in Histor. Jahrbuch der Görres - Gesellschaft.
VII. 1886. p. 4253-438.
Stobbe, 0., Gesch. der deutschen Rechtsquellen.
Abth. I. Braunschweig 1860. SP. p. 454.
Thomas in Mölanges d'arch6ologie publ. par l'^Ieolo
tnng. de Rome. II. 1882. p. 446.
Thomasius, Chr., Uistoria oontentionia inter impe-
rinm et sacerdotium c. 9. § 106.
Wadding, Annales fratnim Minorum. VI. p. 136.
Vgl. Disputatio inter Clericom.
OCCO — ODO DE DEOGILO
873
Occo Scarlensis seu Scharlensis (saec.
X): Origines Frisiae.
Snspectae sunt. Joh.'VlietamaaiUas in lingoam beU
gicam transtnlit ac Andr. Corneuus oontlnaayit.
OccuKus (seil, auctor) = Nicolaus de Bi-
bera.
Ochsenbrunner, Thom., ord. Praed. Ba-
sileens.: libellus de aetatibus populi Ro-
mani.
Ausg.: Romae 1493. 4^
Ockam = Occam.
Octavianus de Martinis(1482), ridYita
s Bonaventurae (oratio).
Octavien de St. Gelais, vid. Gelais.
Oculus pastoralis sive Libellus erudiens
futurum rectorem populorum anonyme
auctore.
Oeschrieben um 1222. wahrscheinlich von Bon com -
pagni, dem YerfiBsser von De obsidione Anconae.
Ausg.: ex cod. Phil. Argelati ap. Muratori,
Antiq. Ital. IV. p. 95-128.
Eri.-Sekr. ; R o a s 1 , Luigi, Gli scrittori politici Bolognesi.
Bologna 1888. gr. 8». p. 55 - 67.
Odalricus » XJdalricus.
Odbertus =^ Otbertus.
Oddi , vid. Annali brevi della citta di
Perugia et Annales et notae Parmenses.
Oddur monachus Islandus(f 1220), vid.
Saga Olafe Tryggwass.
Oddverja-Annäll seu Annales brevio-
res. A Julio Caesare ad a. 1427.
Ausg. : ed. G. Storm in Islandske Annaler. 1888.
p. 429-491; ef. p. xxxvm-xLVi.
Odilbertus archlepiscopus Mediolanen-
sis (f 814): Responsum ad Caroliun M.
809—812.
Ausg.: * ap. Pertz, Mon. Legg. I. p. 171. 172.
— • in Mon. Germ. bist. Capitular. I. p. 247.
248.
Odilo abbas Gluniacensis (f 1049): Epi-
stolae aliquot ad Pulbertum et Fulberti
aliorumque ad Odilonem.
Ausg.: *ap.Duchesne,Bibl.Cisterciensis. Paris.
1614. fol. p. 349. — * epist. 4 ap. Migne, Patrolog.
lat CXLII. p. 939-944.
Brl.-Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Oeschichts-
qnellen. 6. Aufl. I. 1893. p. 422.
Vgl. Epitaphium Ottonis Magni imp.
Vita 8. Adalheidae imper.
„ „ Maioli abb. Clun.
,, ,, Odilonis abb. Clun.
Odilo monachus S. Medardi Suessionen-
sis (flor. 920), ind.
Acta S. Sebastiani m. (iranäl.).
Vita 8. Medardi {sermo).
F^EUteklkh beiaelegt:
Transiatio ss. Tiburtii , Marc, et Petri.
JSyL'Sdtr.: Watten b ach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 6. Aufl. I. 1883. p. 199.
Odo: Emestus seu carmen de varia Er-
nesti Bavariae ducis fortuna. Libri 8.
Hexameter, dem Encbischof Albert von Magdeburg
(1305—1282) gewidmet.
Ausg.: ap. Martene, Thes. Anecd. III. p. 307
-376.
Odo abbas Gluniacensis (f 942), vid,
Vita 8. Benedict! abb. Casin. {aermo).
,, ,, Geraldi com.
,, „ Gr^rii Turon.
„ b. tianae Magdal. (sermo).
,, 8. Abirtini arch. Turon. {qnliph., termo und
traetaius).
Erl.-Sehr.: Bahr, Gesch. der rOmisohen Literatur im
karolingischen Zeitalter p. 245. 588-543.
Histoire littöraire de la France VI. p. 289 sq.
Vgl. Vita Odonis Cluniac.
Odo abbas Corbeiensis = Odo episco-
pus Bellovacensis.
Odo abbas Glannafoliensis {Olanfeuil,
cca. 868), vid. Yitei s. Mauri abb. Glannaf.
(Mirac.).
Erl-Sthr.: Histoire littöraire de laFranoeV.p. 884 sq.
Odo abbas Maioris Monasterii (f 1137),
vid. Chronica de gestis consulum Ande-
gav. Handschr.
Odo abbas S. Remigii (1136): Epistx)lae.
— Charta de fundatione carthusiae Mon-
as Dei.
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. CLXXII.
s. Odo archiepiscopus Cantuariensis (f
958), v^. Vita s. Wilfridi archiep. Ebo-
racensis (episiola).
Odo canonicus regularis S. Yictoris at-
que inde abbas S. Genovefae Parisiensis
(t 1166): Epistolae 7.
Ausg.: * ap. d'Achery, Spicileg. IL p. 525 (* ed.
nov. II. p. 529).
Odo comes: Epistola ad Robertum re-
gem Francorum cca. a. 1025: ,Pauca tibi^
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil X. p. 501.
Odo de Deogilo seu Diogilo {Deuil prope
Pmis) monachus S. Dionysii, dein abbas
Compendiensis, tum abbas S. Dionysii (f
1162): De profectione Ludovici VII regis
Francorum in Orienten! a. 1147 — 1149
sive De via s. Sepulchri a Ludovico VII
Francorum rege suscepta. Libri VII, sive
über de itinere L-i VII reg. Fr. in Ter-
ram sanctam.
Handschr.: Montpellier n*'39. mbr. sec.
Xin. fol. 15-41, einzige.
Ausg.: * ap. Fr. Chifflet, S. Bemardi Clarae-
vall. abb. genus illustre assertum; accedant Odo-
nis de Biogilo, Johannis eremitae
opuscula. Divione 1660. 4<>. p. 9-77. — * ap. Chif-
flet, Miscellan. — • wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CLXXXV. p. 1205-1246. — ^ Excerpta »ap.
Bouquet, Recueil XII. p. 91-94; — ^ ap. Pertz,
Mon. scr. XXVI. p. 60-73.
874
ODO DE SOLIACO — ODORICUS DE PORTÜ NAONIS
Uebers.: Odon de Deuil, Histoire delacroi-
sade de Louis YII. Trad. et publ. par Guizot, Col-
lection XXIV. p. 279-384.
Erl.-Sehr.: Fabricias, Bibl. med. etinf. latimtatis ed.
Hausi V. p. 158.
Histoire httörairo de la France Xu. p. 6U (.wioderh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXCV. p. 991-lüOO).
K agier, B., Stadien z. Geschichte des zweiten Kreaz-
zjif^es. StuttiTArt 1866. 8». p. 11-13.
Michaud, Bibliothd<}ue des croisades I. p. 228-245;
bespriehi das Buch vm Ausxuge.
Oodinas, Cotnroent. de 8criptor..eccles. IILp. 144S.
Struve, Bibl. historica ed. Meusel II. 2. p. 292.
Odo de Soliaco, episcopus Parisiensis
(f 1208): Constitutiones synodicae.
Ausg, : ap. Migne , Patrolog. lat. CCXH. p. 57-68.
: Statuta et donationes piae.
Ausg.: ap. Migne 1. c. p. 69-96.
Odo de Vavcemani (saecXIV), vid.Yi\jsi
Gaucheri abb.
Odo diaconus Ausciensis (f 988) : Epi-
Stola ad Garciam archiepisc. Ausciensem
de s. Venantiae eeclesia.
Ausg. : ^ in Gallia christiana I. append. p. 159.
— * tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII.
p. 311-314.
Odo episcopus Bellovacensis ex abbate
Corbeiensi (f 880), vid. Vita s. Lueiani
episc. Bellov.
Odo episcopus Tusculanus: Epistola ad
Innocentium IV pp. de gestis a. 1249 in
insiila Cypro contra infideles ab exercitu
christiano.
Ausg. : * ap. d'Achery, Spicileg. YII. p. 213 (* ed.
nov. m. p. 624).
Odo Fossatensis monaclius, vid. Vita
Burchardi comitis.
Odo rex Franciae (orientalis, 888—
898): Diplomata 30.
Ausg.: ex div. editt. ap. Bouquet, Becueil IX.
p. 440-466.
■: Electio sive Coronatio.
Ausg.: als Capitulum Odonis regis, quando
unctus est a Walterio archiep. Senonensi a. 888
^ ap. Baluze, Capitular. II. p. 291; — * wiederh.
ap. Bouquet 1. c. IX. p. 314. — ' ap. Pertz, Mon.
legg. I. p. 554.
Odo Rigaudus, vid. Rigandus.
Odolricus episcopus Aurelianensjs : Epi-
stola ad Fulbertum Camotensem episcop.
dfi 1027: ,Quod tuo'.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil X. p. 504.
Odon de Deuü = Odo de Diogilo.
0Är}---^-STetriYivi8e-
nonensis (f 1046): Chronicon ab a. 675
ad 1032.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. soo. XIII. n°
5002, cont..] 173; — St. Germ. sec.XVIT. n« 1600.
Ausg. : ^ ap. Duehesne , Hist Franc, scr. II. p.
636-641. — » ap. Bouquet, Rec. VIII. p. 236; X.
p. 165-169. — * ap. Migne, Patrolog. lat. CXLII.
p. 769-778 nach no 1. — * unt. d. Tit. : Odoramni
demonstratio per annos Domini . . . . ap. Dum,
Bibliotheque hist. de 1' Tonne. 11. 1863. p. 391-
402. — *Fragmentum a. 675-982 »ed.Pithoeus,
Scriptores XII coaetanei p. 296 (ed. Francof. p.
214. 215). — ** ed. Baronius, Annal. eccles. ad a.
875. n*^ 7. — Scripta Odoranni alia: Fra-
gmentum .... Origo, actus et finis domnae
Theudechildis reginae et constructio monasterii
s. Petri ap. Dum I. c. II. p. 389. 390. — Ad Wil-
lelmum abbatem sub earitatis laude gratiarum
actio, et de accusatoribus et accusatis, seu de
faisis testibus. De conspirationibus .... ibid. p.
403-406. — Ad Evrardum mon. de tribus que-
stionibus ibid. p. 406-409. — Ad Rotbertum
monachum de tonis music. ibid. p. 409-411. —
De divisione raonochordi ibid. p. 411-416. —
Ad Arembertum monachum de responsorio
,A8piciens a longo' ibid. p. 416-422. — Ele-
ctio episcopalis ab Odoramno edita ibid. p. 422.
423. — Sermo in ordinatione episcopi pronun-
tiandus ibid. p. 423. 424. — De iniuriis sacer-
dotum ibid. p. 424-426. — Exhortatio Mascia-
censibus monachis directa ibid. p. 426. 427. —
Testamentum fraternae unaniniitatis ibid. p.
427-430. — Epistola ad Ayfredum i6trf. p. 430
-431. — Opuscula 13, item in s. Salvianum
hymnum et episcopomm Senonensium ^itaphia
ap. Mai, Spicilegium Roman. IX. 1843. n® 6.
Erl.'Schr.: Bibliog^raphio d'Odoranne ap. Dara I.e.
U. p. 489-446.
Challe in Balletin de la Soci^t^ des sciences de
rYonne X. p. 275-356.
Histoire littorairo de lä France, voy. son article.
Le Cointe, Annal. ecclesiast. IV ad a. 704. n^8.
Strnve, Biblioth. historica ed. Meusel YII. 2. p. 23.
Vgl. Annales S. Columbae.
Clarius.
Translatio ss. Saviniani, Potent.
Odorimde{R3;.^S'J„„,,}(t.e.Por-
denone): Liber de Terra sancta.
Geschrieben 1330.
Handschr.: Berlin, königl. Bibl. , theol. lat.
4°. nM41. sec. XV u. s. w. Vid. Röhricht, Bi-
bliotheca geograph. Palaestinae. Berol. 1890. p.
69 fr.
Ausg.: ^sub.tit.: Peregrinatio tn AA. SS.
Bell. 14. Janr. I. p. 986-992. — »ed. G. Venni in
Elogio storico delle geste del b. Odorico. Venezia
1761. 4°. p. 46-83; illustrazioni ibid. p. 84-149.
— • primum (falsol) edid. J. C. M. Laurent in
Peregrinatoros medii aevi. 1864 (et 1873). p. 146
-158. — ^unt. d. Tit.: Les voyages en Asie au
14. siecle du bienh. fröre Odoric de Porde-
none religieux de Saint -Franpois, publ. avec
des notes par Henri Cordier. Paris 1891. gr. 8^.
CL vm. 602 pag. , 14 tav. (Mit d. Vortit. : Re-
cueil de voyages et de docum. p. s. ä l'hist. de
la geographie depuis le 13. jusqu'ä la fin du 14.
siecle. Tom. X.) 60 fr.
: Chronicon. Cum continuatione
filii eins Johannis de Pordenone.
Saec. XIV erste HÄlfte.
OEHEIM — OLAFS SAGA
875
Ausg.: ^ ap. Bianchi, Documenti per la storia
del Friuli. I. 1844. p. 58. — * Excerpte • ap. Ba-
luze, Titae paparum Avenion. I. p. 1411. 1417
(aus Cod. Colbert d®5496); — »»ap.Wadding, An-
nal.Mmor.ada.l305§12; 1307 §6; 1328§3,6«/c.
Erl. - Sehr.: Archivio Veneto XID. p. 408. 409.
Ehrle m Archiv fflr Literat.- u. Kirchengeschichte
des Mittelalters I. p. 600.
G u b e rnati s , Ang. di , Storia dei viaggiatori Italiani.
Livomo 1675. p. 138-142.
Kanstmann m OOrres Histor.-polit. Blätter. XXXVIU.
p. 507 ff.
Lorenz, Deotschlands Geschichtaquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 261.
Xeamann, A. W., in Oeeterr. Zeitschrift f. kathol.
Theologie. 1872. p. 6 ff.
Vgl. Acta bo. Thomae de Tolentino.
Vita 8. Odorici.
Oeheim, Oehem, Gallus = Oheim.
Ölkofra thattr = Thattur af Anklofra.
Oetbertus, vid, Yita s. Friderici episc.
Ultraiect
OfTenburg , Henman (14 1 3 oberster Zunft-
meister in Basel ti.s.w,): Memoiren. 1413
—1454.
Ausg. : in Schweizerischer Geschichtsforscher.
Xn. Neuburg 1844. p. 33 ff. — Bericht über
seine Reise nach Nikolsburg', wo er den König
zu treffen hoffe, 1422. März 20 tn Deutsche
Keichstags- Akten. VIII. Gotha 1883. p. 117. 118.
— Bericht aus Strassburg von den Erklärungen
verschiedener Städte an die Kurfürsten in Be-
treff des Anschlags. 1428. Janr. 13 ibid. IX. 1887.
p. 131. 132.
Erl. -Sehr.: Bnrckhardt, Abel, Bilder aas der Ge-
schichte von Basel. Heft 2 : Das KarthAaser Kloster.
Henman Offenbni^. Die Stiftung der Universität. Basel
187S. S9. 106 paa. JH. 20.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Anfl. I.
1886. p. 127.
OfRcium ad ducem Normanniae con-
stituendum.
Ausg,: ap. Duchesne, Hist. Norm. scr. p. 1050.
1051.
Oger d'Anglure , vid. Anglure.
Ogerill8 Alferiu8, archiyarius Astensis
(flor. 1294), vid. Chronica Astensia.
Ogerius Panis (flor. 1210), t^id Cafarus.
Oheim, Öhem, Öham, Gallus, geb. in
Radolfszell, Caplan des Gotteshauses Rei-
chenau (f nach 1496): Chronik von Rei-
chenau. Cronick des Gotzhuses Rychen-
owe.
Handsekr.: vgl. Brandi's Ausg. p. rxm-xxvin.
Ausg. : ^ (nach 8 Handschr. unter Zugrunde-
legung der Freiburger ün.- Hs.) hrsgb. von K. A.
Barack. Stuttg. 1866. 8® (84. Publikation des liter.
Vereins daselbst). 246 pag. ^ 9. — * Die Chro-
nik des Gallus Öhem, bearb. von Karl Brandi.
Heidelberc 1893. gr. 4«. XXVÜL 216 pag. u. 27
Taf. Jk 20 («= Quellen u. Forschungen z. Gesch.
der Abtei Reichenau. II). Das Wappenbuch , iceU
ehes in der 1. Ausgabe fehlte ist in diese aufge-
nommen.
Erl. 'Sehr.: Barack, K. A., Gallus Oheim, der Chro-
nist des Klosters Reichenau in Schriften dos Vereins
f. d. Geschichte des Bodensees. I. Landau 1869. Lex.-
8°. p. 125 -129.
Breitenbach, Osk. , Die Quellen der Reichonauor
Chronik des Gallus Öhem u. der histor. Werth dieses
"Werkes in Neues Archiv d. Ges f. ä. d. Gesch. II.
1877. p. 109-208.
Gmelin, Mor., Urkundliches über Gallus Oheim in
Zeitschr. f.d. Gesch. des Bodensoes. HefLiX. Lindau
1879. p. IIB -120.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Anfl. I.
1886. p. 60.
Meyer, J., in Birlingers Alemannia. IX. p. 274.
Mone, J., Quellensammlung f. badische Landesgesch.
I. p. 87 u. 231 ; III. p. 139.
Roth von Schreckenstein, Der Bericht des Chro-
nisten Gallus Oheim Aber die Gründung der Deutsch -
Ordenscommende in Mainau in Zeitschrift f. die Ge-
schichte des Oberrheins. XXXII. Karlsruhe 1880. p.
331-839.
Schönhuth, 0., Chronik des ehemaligen Klosters
Reichenau. Konstanz 1835. Bf. p. 183.
Schreiber in Pertz' Archiv IV. p. 384.
Schulte, Aloys, Albrecht von Bonstetton u. Gallus
Ohem in Zeitschrift f. d. Geschichte des Oberrheins.
N. F. Vra. Karlsruhe 1898. p. 709. 710.
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutachlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I.1886.p.259; ILp.ö5(6.Aufl.L 1893. p. 276; n.p.69).
Zapf, Reisen p. 28.
Oheim de Cella Ratolfi = Oheim, Gallus.
Olafil 8aga hins helga (f 1030).
Ist die karzere Saga, geschrieben 1160—1180.
Atisg. : ' unt. d. Tit. : Olafs saga hins helga.
En kort saga om Koog Olaf den Hellige fra an-
den Halvdeel af het 12. Aarhundrede .... üd-
givet af R. Kevser og C. R ünger. Christiania
1849. 8*. XI. J 50 pag. — » Bruch.stücke 'in An-
tiquites Busses. I. Copenhague 1850. 4^ p. 472-
477. — ** zwei Ex Vita Olavi sancti regis Nor-
wegiae mit Latein. Uebers. ap. Pertz, Mon. scr.
XXIX. 1892. p. 394. 395.
n. Olafs saga hins helga. •
Die ausführlichere Saga vom h. Olaf. — Die Heraus-
geber halten Snorre Sturleson mit Recht für ihren
Verfasser.
Atag. : * in Fornmanna sögur. Bd. III. FV.
Kaupmannahöfn 1829. 30. 8**. — ^ unt. d. Tit.:
Saga Olafs konungs ens helga. Udförligere saga
om Kong Olaf den Hellige efter det asldste fuld-
stsendige Pergaments Haandskhft i det störe kon-
gol. Biblioth. i Stockholm. (Udgivet af P. A.Munch
og C. R. Unger.) Christiania 1853. 8^ XL VIII.
S20 pag. — * Auszug in Antiquites Russes. I.
Copenhague 1850. 4^ p. 127. 441. — * To Brud-
stykker af den seldste Olafs saga helga, fundne
i det norske Rigsarkiv i Christiania 1873 ap. Gust.
Storm, Snorre Sturlassöns Historieskrivning. Kjö-
benh. 1873. 8^ p. 233-235. — » Bruchstücke üb.
den Krieg von 1043 unt. d. Tit. : Ex Snorronis
vita Olavi sancti regis ap. Pertz, Mon. scr. XXIX.
1892. p. 350. 351.
üebers.: dänisch: in Oldnordiske Sagaer . . .
udgivne i oversaBttelse af det kongel. Nord. Old-
skriftselskab. Vol.III.IV. Kjöbenhavn 1827.31.8^
lateinisch: als Historia Olai sancti regis ex
vet. sermone cura Sveinbjömis Egilssonii inter
Scripta histor. Islandorum. Tom. IV. V. Hafniae
1829. 1833. 8° (auch besonders Hafniae 1834. 2
vol. 8°).
schwedisch : unt. d. Tit. : Sanct Olaffis Saga p&
Swenska Bim. . . . Uplagde i Stockholm af Johan
Hadorphio. (1675.) 8^ VI 173 {21} pag.
876
OLAFS SAGA — OLIVERUS
ni. Olaft saga hins helga med {)attum.
Ausg.: in Flateyjarbok. £n Samliog it Dorske
Kongesagaer. II. Christiania 1862. 8^ p, 3-394.
— Saga Olafs kon. hins helga. Eptir Styrmi
prest ^ in Foromanna sögur. Bd. V. Eaupmaiina-
höfh 1830. 8«. p. 225-242. — » in Flateyjarbok.
in. 1868. p. 237- 248 {lateinisch in Scripta histor.
Islandorom. V. p. 223-238). — Olafs saga hins
helga in Heilagra manna sögur. Fortsei! inger...
om heilige mtend, udg. af C. R. ünger. 11. Chri-
stiania 1877. 8^ p. 159-182.
Erl.'Sehr.: Mohnike, Heimskrin^la I. p. 418.
Malier, Krit. ondersögelse p. 233-256.
Vgl. Acta 8. Olavi regia.
Olafs saga Tryggvasonar (flOOO).
Ursprünglich in zwei lateinisch geschriebenen, jetzt
nur nocn in islttndischer TJebersetzang vorhandenen Be-
censionen übrig, deren grössere (I) von einem 1220 ge-
storbenen MOnche Oddur, die kleinere (II) von seinem
Zeitgenossen, dem MOnche G annlang herrührt.
I. Ausg. : * unt d. Tit. : Saga om K. Ol off Trygg-
waszon i Norrege .... Historia Olai Tryggwae
filii in Norrigia . . . idiomate gothico s. suecico
vetusto primum condita ab Oddo monacho Is-
lando, nunc in linguam hodiem. sueticam, quin
et latin. translata ab I. Istm. Beenhielm. Upsalae
1691. 2 part. in 1 vol. 4°. Sehr selten. — * unt
d. Tit. : Saga Olafs kon. Tr. , rituö i öndveröu af
Oddi miink in Fommanna sögur. X. Eaupmanna-
höfn 1835. p. 216-376. — ^ unt. d. Tit.: Saga
Olafs kon. l^ggvasunar. Kong Olaf Tryggvesöns
saga forfattet paa Latin henimod slutningen af
det 12. Aarhundr. af Odd Snorreson, munk i Thin-
geyre kloster paa Island , og siden bearbeidet paa
Norsk. (Ex cod. Holmensi ms. Island. n° 20. 4^
mbr. sec. XIV). Udgiven af P. A. Munch. Chri-
stiania 1853. 8^ XXIV. 112 pag. 2tab. — ^ Aus-
züge ' Uta. d. Tit. : Itt Stj'cke af konung Olaf
Tryggjasons saga, hvilken Oddur munck pa gam-
mal götska beskrifwit hafwer, af itt gammalt per-
gam. ms. aftrykt. (Edid. Ol.Verelius.) Vp8alal665.
8^. 16 pag. ; — ** in Grönlands historiske Mindes-
mterker. IL Kjöbenh. 1838. 8^ p. 234-237 als
Uddrag af Ol. Tr. saga, forfatt. af Odd Snorre-
sön ; — '^ in Antiquites Busses. I. Copenhague
1850. 4^ p. 414-426; — ^unt. d. Tit.: Ex histo-
ria Olavi Tryggonis filii priore ed. F. Jeosson ap.
Pertz, Mon. scr. XXIX. 1892. p. 369-371 u. Ex
historia ampliata p. 371-380 mit latein. Uebers.
Uebers.: dänisch: mOldnordiske Sagaer. Bd. X.
Kjöbenh. 1836. p. 174-328 ed. N. M. Petersen.
lateinisch: in Scripta histor. Isländern m. X.
Hafniae 1841. 8^ p. 201-349.
II. Ausg.: xusammen mit der grossem Re-
cens. in Saga thess Haloflega herra Olaff Trygg-
vasonar Noregs kongs s. Historia Olavi Tryggvae
filii (auctore Gunnlaugo monacho, i. e. latino
eins de Olavo Tr. libro, a Bergo abb. verso, super-
structa). Skalhollte 1689. 1690. 2 vol. 4«.
in. Saga Olafs konungs Tryggv. (i. e. Histo-
ria Olavi maxima auctore anonyme non ante sec.
XIII med. conscripta Au^g. : * in Fommanna sö-
gur. I-III. Kaupmannahöfn 1825. 27. — 'Aus-
züge * in Antiquitates Americanae. Hafniae 1837.
4^ p. 193. 194; — »» in Grönland histor. Mindes-
miorker. IL 1838. p. 222-234; — « in Antiqui-
tes Busses. L 1850. p. 393-414; — * ed. F. Jens-
son ap. Pertz, Mon. scr. XXIX. p. 381-394 mit
latein. Uebers, [Uebers.: dänisch: tn Oldnordiske
Sagaer. Bd. I-ÜI. Kjöbenh. 1826. 27. — latet-
nisch : ex vet. sermone opera Sveinbjömis Egils-
sonii in Islandia in Scripta histor. Islandorom.
Vol. I-m. Hafniae 1828. 29-1
IV. Historiae Olavi fragmentum (nonnisi
extrema cap. 58-64) ex cod. univ. Upsal., collect.
Delagard, ed. P. A. Munch p. 64-71 seiner Ausg.
I. n» 3.
V. Olafs saga Tryggvasonar meö f»attum tn
Flateyjarbok. £n Sämling af norske Konge-
Sagaer. L Christiania 1860. 8*. p. 39-583.
Erl.-Sehr.: Johnstone, Jam., Anecdotee of OLave the
Blake, king of Man and tlke Hebridiana isles. s. 1.
(Ck>penhag.) 17bO. 9.
Mohnike, Heimskringla I. p. 477.
Müller, Sagabibl. m. p. m-211.
: Cntisk undOTBögelse p. 213-288; 298-318.
Olsen , Bj. Magn., Kronologiske bemterkninger om Olaf
Tr^'^nr^asons regeringshistorie tn Aarbeger for Dordisk
Oldkyndighed og Historie, ^ebenh. 18^8. p. 1-58.
Ferin'gskiold, Job., Historia regis Olavi, Trygwae
filii. 1 Holmiae 1622. fol. * ibid. 1697. 8°. ^ Hafniae
1833. 8».
Verelins, OL, Fragmentiun Olai Tryggvascxis. Upsal.
1655. 8».
Wächter, Heimskringla I. p. cvi.
0laU8, Ericus = Ericas OlaL
«b«1«.bb.s{|-^-j}(tl048),
vid. Historia s. Veroni conf.
s. Oldegarius Tarraconensis archiepiseo-
pus (1137): Epistolae et Charta.
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. CLXXII. p.
1359-1362.
Oldradus Bisdominus, vid. Yita b. Am-
brosii Sansedonii.
Oliva episcopus Ausoncnsis, vid.
Acta 8. Afrae mart. {comaerMo).
Vita s. Nardssi ep. Gemnd. (coniwjfo et Mrmo).
Oliverus (Oliveriua) scholasticus Colo-
niensis, dei/n episcopus Paderbomensis,
tum cardin. episcopus Sabiijensis *) (f
1227): De captione Damiatae ad Engei-
bertum Colon« archiep. seu Epistola ad
Engelbertum archiep. Colon, de obsidione
Damiatae et iis quae vidit in Oriente a.
1218. 1219.
Handschr. : L e y d e n , Univ. - Bihl. Cod. Voss,
lat. 4«. sec. XIV. n<» 13. — Paris, Nat,-Bibl. sec.
XVI. 5136. — sec. XIII. 4861. — sec. XIV. 4955.
Atisg.: * ap. Bongars, Gesta Dei I. 1611. p.
1185-1192. — »ed. Aeg. Gelenius, Vindex liber-
tatis s. Engel bertas archiepiscopus. Goloniae 1633.
p. 329-339. — » Auch bei Röhricht (s. u.),
Uebers.: Oliviers Scholasters zu Cöln Send-
schreiben an d. Erzbischof Engelbert üb. d. Ein-
nahme y.Damiette i?i Westphaua. 1825. St 41-43.
: Epistolae 10.
Ausg. : (mit kritischem Apparat u. Erläut.) unt.
d. Tit. : Die Briefe des Kölner Scholasticas Oliver
*) Die Angabe, Oliver sei presb. earä. S. Sabinae ge-
wesen , ist falsch.
OIJYERUS — ONSORGIUS
877
brsgb. von Beinh. Röhricht in AVestdeuische Zeit-
schrift für Gesch. u. Kunst. Jahrg. X. Trier 1891.
p. 169-208. Vgl, Einleit. p. 161-169.
Olivenis: Historia Damiatina. 1217 —
1222.
Diese Scfarift, von grosser Wichtigkeit für d. Oesch.
des 5. Kreuzzuges , ist ihrem Kern nach aas zwei Briefen
hervorgegangen, welche OHoer an seine Freunde in Köln
gerichtet hat. A. Der wate reicht bis zur Einnahme des
Nilthurms am 25. Aug. 1218 , der xweüe bis znr Einnahme
von Damiette am 6. Nov. 1219. Beide Briefe existiren be-
sonders. Der «rtte steht in einem Mpt. zn Wolfenbüttel
(cod. Qndianns n<> 181. fol. 5), noch nngedrackt ; der zweite
ist gedinckt (s. oben Epist. ad Engel d. Col. archiep.). —
B. Diese beiden Briefe vereinifft u. mit einer Fortsetzung
bis zur Einnahme von Tanis (Ende Novb. 1219) versehen
bilden das Werk , welches OcUe {». Ausg.) veröffentlichte.
— C. Eine zweite Fortsetzung führt die Erzählung bis
zum JuLi 1220. Das so for^esetzte Werk ist von Neueren
(Gretser , Bongars) der Sietoria orientaüe als über III«*
angefügt, welche Jacob us de Vitriaco (s. d.) unvoll-
endet hinterlassen hatte , und eo wird es dem letztem als
Autor zusesohrieben und ihm die Bojle eines Plagiators
tmt Unreda aulgebOrdet. — D. Endlich fUhrt eine dritte
Fortsetzung oder letzte Angabe , die JEeeardeciie , die Er-
z&hlung bis Sept 1222.
Handsckr. : von B: Cambridge, vgl. Hardy ,
Descr. catalogue of materials III. p. 59. — Lon-
don, Society of Gray's Inn. — Zeitz, ,Liber
S. Mariae de Fosavia.^
Ausg,: B* ohne Namen des Verf. als Historia
captionis Bamietae ap. Gale, Histor. Anglic. scr.
n. 1691. p. 435-452. — ^von der londoner Hs.
gab J. A. Giles. London 1846. 8^ einen Theilj dar-
unter p. 7 sq. die Histor. Damiatina unt. dem
mehrfach falschen Tit.: Incerti scriptoris nar-
ratio de rebus in belle sancto a. D. 1217 — 1218
^estis; primum edidit ex unico cod. qui in bibl.
Anlae - Gracanae servatur. — D ap. Eccard , Cor-
pus bist. med. aevi. 11. 1723. p. 1397-1450.
: Historia de ortu Jherasaiem et
de eins variis eventibus.
Ungedruckt. , Eine dürftige Gesch. Jerusalems bis zum
1. Kren2znge*. Ficker, Engelbert der Heilige p. 254.
Handschr. : Wo Ifenbüttel, herz. Öibl. cod .
Aug. 30, 5. fol.
: Historia regum Terrae sanctae.
1096 — 1217. Für die Gesch. Friedrichs I von Wert.
Handschr. : N o r d k i r c h e n , Bibl. des Grafen
Plettenberg.
Ausg.: ap. Eccard, Ck)rp. bist. med. aeri II.
p. 1355-1396.
Erl.'Sekr.: Ficker, Engelbert der Heilige Erzbischof
von Köln p. 251.
: Eelatio de expugnatione Dami-
atae. 1217—1219.
, Ex duabus e^istolis ad Colonienses datis confecta , a
libro poct edito pruna praesertim parte diversa/ Waiix.
Handschr. : Wo Ifenbüttel, hrz . Bibl. G uden.
nn31. mbr. sec. XIII. 4^ fol. 5-17.
Ausg.: * ed. G. Waitz ad calcem Chronicae
regiae Coloniensis. Hannoverae 1880. 8°. p. 324-
339; cf. p. xmi. — * ed. Röhricht, Epistolae
{s. o.) p. 170-175.
Eyi.'Sehr.: Barth, Casn., Notae ad OUverium in F.
Ladewig, Reliq. mss. III. p. 554.
Bücken -Hu et, K., Rembrandts Hoimat, übers, u.
hrsffb. von Q. von der Ropp. Leipzig 1885. Bd. 1; xu
Anfang eine Schilderung dee Oliver u. s&ner ZeU, inü
BemUxung »einer Schrieen u. der Chronik des Emo.
Fabricius, Bibl. med. et infimae latinitntiä od.Maiisi
V. p. 162.
Histoire littöraire de la France XYIII. 1885. p. 14-29.
Hoogeveg, Herrn. , Die Faderbomer Bischobwahl vom
J. 1223 in Zeitschrift für vateriftnd. [i. s. westfäl.j Ge-
schichte u. Alterthumskunde. XLVI. Münster 1888.
Abtheil. 2. p. 92 - 122 (Regesten Olivers p. 109 - 122).
: Der kölner Domscholaster Oliver als Kreuzpredi-
ger 1214 — 1217 m Westdeutsche Zeitschrift f. Ge-
schichte u. Kunst. Vn. Trier 1888. p. 235-270.
: Die Kreuzpredigt des Jahres 1224 . . . mit beson-
derer Rücksicht auf die Erzdißcese Köln in Deutsche
Zeitschrift für Geschichtswissenschaft, hrsgb. von
Quidde. IV. Freibuigi. B. 1890. p. 64-74.
— : Der Krenzzug von Damiette (1218—1221) in Mit-
theilungen des Instit. f. österr. Geschichtsforsch. YIH.
Innsbruck 1887. p. 188-218; IX. 1888. p. 249-288.
414-447, pcusvn,
: Eine neue Schrift des Kölner Domscholasteis Oliver
[d. i. De situ Terre sancte in der Darms t&dter Hs.
n<> 231. Chart, sec. XVj in Neues Archiv d. (3es. f. ft.
d. Gesch. XVI. 1891. p. 186-192.
Jnnkmann, W. , Magister Oliverius Scholasticus, Bi-
schof von Paderborn , Cardinalbischof von S. Sabina
u. der Kreuzzug von Damiette in Zeitschrift f. kathol.
Theologie. L Münster 1851. p. 99-129; 205-290.
Röhricht, Reinh. , Bibliotheca geograph. Palaestinae.
Berlin 1890. p. 44. 45.
Wa tte nb a ch , Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p.407. not. 8; 6. Aufl. II. 1894. p.446. not. 2.
Wilmans in Pertz' Archiv X. p. 213.
Zarncke, Ueber Olivers Histona Damiatina und das
sogenannte 3. Buch der Historia orientalis des Jacob
von Vitrv in Berichte der kgl. sächs. Geeeilsch. d.
Wiss., phil. -bist. Klasse. Leipzig 1875. p. 188-148.
Olivier de Dixmude = Olivier van Di-
kasmuda.
Olivier de La Marche, vtd. La Marche.
Oliviervan Diicaemuda (Dixmude), Stadt-
rath in Ypres: Merkwaerdige Gebeurte-
nissen, vooral in Viaenderen en Brabant,
en ook in de aengrenzede landstreken,
van 1377 tot 1443.
Ausg. : met voorrede en aeoteek. uitgeg. door
J. J. Lambin. Ypres 1835. 4®.
Olympiodorus Thebanus (cca. 425) : ^'YXtj
ioTOQiag sive Xdyot iaTOQiy.oL Libri 22.
Nur noch ein Auszug erhalten, Fortsetzung des £u-
napios.
Ausg. : zusammen mit Dexippus ed. B. G. Nie-
buhr. Bonnael829. 8° (= Corp. scr. bist. Byzant).
Erl. - Sehr. : Rosenstein, J., Kritische Untersuchungen
über d. Verhältniss zwischen Olympiodor , Zosimus u.
Sozomenus in Forschungen zur deutschen Geschichte.
I. Göttingen 1862. p. 167-204.
Om iconung AJbrekt. Allegori.
Fr&m 1390 : talet. 225 Verse.
Ausg.: *ed. Joh. Messenius, Chronicon Sue-
ciae rhythm. malus. Holmiae 1616. 8^ — ^ ed.
Joh. Hadorphius, Chronicon Sueciae rhythm. ma-
lus et minus, ibid. 1674. 4®. — ■ unt. d. Tit. :
En lustig lijknelse om Sverige och konung Al-
brecht ap. Fant, Scr. rer. Svecic. I. sect. 2. 1818.
p. 210-212. — - *unt. obigem Tit. ed. G. E. Klem-
ming in Svenska Medeltidens Rim-Krönikor. I.
1865. p. 207-214.
Onsorgius, Udalr., canonicus Ratisbon.:
Chronicon Bavariae. 602 — 1422.
Ausg.: ex autogr. ap. Oefele, Rer. Boic. scr.
I. p. 356-369.
: Catalogus Romanoriim pontlfi-
cum et imperatorum.
878
ONUFRIUS — ORATIO LEGATORÜM
Ausg. : excerpta Boica ap. Oef ele , Rer. Boic.
scr. I. p. 370-373.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsqitellen .
3. Aufl. I. 1886. p. 208.
Onufrius card. de S. Cruce, 6veque de
Tricaria, 16gat apostolique (tl476): M6-
moire sur les affaires de Liöge en 1468.
n nous foornit des renseignements officiels sar rtin
des övönements les plus memorablos des onnales Beiges.
Hafidschr. : Kopenhagen, im Besitz des frü-
hem Ministerpräsidenten M. J. Estrup.
Ausg.: publ. par Stanisl. Bormans pour la
Commission roy. de l'histoire. Bruxelles 1886.
8". XXXIV. 202 pag.
Erl.- Sehr.: Estrup, £tQde historimie tn Annales littö-
rairos , histor. et artistiquos du Nord. 1828 (überaetxt
von St. Bormans in Publicatiüns de La Soci6t6 des
bibliophiles liögoois. 1861).
Onulfus monach. Blandiniensis (c. 1050),
vid, Vita s. Popponis.
Oorlog van Grimbergen.
Diese Dichtung erzählt in romantischem Stil die Nie-
derlage der Herren von Grimbergen bei Dendennonde zwi-
schen 1142 — 1159. Von zwei Verfassern, deren erster im
18. Jahrh., der Fortsetzer aber um 1400 schrieb. — Früher
mit Unrecht dem Jean van Heäu beigelegt.
Ausg.: Fragmente ^ap. Bntkens, Trophces
de Brabant. Preuves p. 136. 188. — * ap. Mooe,
Uebersicht der niederländisch. Volksliteratur äl-
terer Zeit. Tübingen 1838. p. 105. — «ap. HofF-
mann, Horae Belgicae. I. Vratisl. 1830. p. 48. —
* vollständig unt. d. Tit. : De Grimbergsche Oor-
log. Ridderdicht uit de 14* eeuw. Uitgeg. door
Ph. Blommaert en C. P. Serrure. Gent 1852. 54.
2 vol. 8°. Mit farbigen Wappen. Nur lOOMcempl.
für den Buchhandel abgexogen.
Erl. -Sehr.: David, J., Sur la valeor historique de la
Chronique rim6e de la gnerre de Grimbeighe in Choix
des mömoires de la Soci6t6 litteraire de l'Uuiversitö
cathol. de Louvain. I. liouvain 1841. 8^.
Pinchart, A., in Messagor des sciences histor. de
Belgique. Gand 1850. 8«>.
S m e t . J. J. de , Examen critique des ancions monn-
ments sur lesquelles los historiens ont fond6 le rdcit
de la guerre de Grimberge. (Bruxelles 18Ö0.) 4^^.
Oorloghen, Wonderlycke, van kayser
Maximillaen I = Chronique des faits et
gestes, supra p. 312.
Opatowitz, vid. Neplacho abbas Opato-
vieensis.
Optatianus Porfyrius, Fublilius (prae-
fectiis urbi 329 et 333?): Panegyricus
Constantino Augiisto dictus.
Ausg.: ^ ed. P. Pithoeus, Poemata vett. Paris.
1590. — ^ wiederh. Lugduni 1596. 8^. — * e cod.
ms. M. Velseri. Aug. Vindel. 1595. fol. 28 Blatt.
— * wiederh. in Marci Velseri opp. Norimbergae
1682. — ^ ed. Chr. Amoldi. Norimb. 1692. —
*^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. XIX. p. 395-
432. — ' recens. L. Müller. Lipsiae 1877. 8®.
Erl.' Sehr.: Teuf fei, "VV. S., Gesch. der röm. Litera-
tur. 5. Aufl. Leipzig 1890. p. 1016-1018.
Optatus Afer, Milevitanus episcopus:
De schismate Donatistarum adversus Par-
menianum libri 7.
Verfas.st um 370.
Ausg. : ^ ed. F. Balduinus. Paris. 1563. fol. —
» ed. L. Ellies Du Pin. Antwerp. 1700. fol. —
» ap. Galland, Bibl. PP. V. p. 461. — * ed. F.
Oberthür. Würziburgi 1790. — *ap. Migne, Pa-
trolog. lat. XI. p. 883-1104. [Schoenemanni no-
titia literaria ibid. p. 875-884. — Prolcgomena
i. e. Dupini praefat. ibid. p. 759-770; Veteruni
testimonia de O-o p. 769-772; Historia Dona-
tistarum p. 771-824; Geographia sacra Africae
p. 823-876.J — «ap. H. Hurter, Opuscula ss. Pa-
trum selecta. Ser. I. Yol. VIII. Oeniponte 1870.
lömo. — ^recens. et comment critico instroxit
Carolus Ziwsa. Accedunt 10 monumenta vett, ad
Donatistarum historiam pertinentia. Prag 1893.
8». XL VI. 332 pag. Jk 9.60 [= Corpus seripto-
rum ecclßs. latin. Vindobon. Vol. 26].
Opus chronicorum de rebus a. 1259 —
1296 gestis auctore monacho anonymo S.
Albani. Geschrieben 1301—1308.
Handsehr.: London, Brit Mus. Cotton. Clau-
dius D. VI. fol. 115*-134»».
Ausg.: * ed. Henr. Thom. Rüey in Chronica
monasterii s. Albani. 3. Johannes de Trokelowe.
London 1866. gr. 8** (= Rerum Brit. med. aevi
scr. n° 28) p. 3-59. — » Bruchstück a. 1264 —
1294 ed. F. Liebermann ap. Pertz, Mon. scr.
XXVHL p. 520. 521.
Opus de gestis Ludovici Pii e. praef.
Waiafridi, vid. Theganus.
Opus de gestis Ludovici XI Francorum
regis, vid. Basinus.
Opusculum cui titulus » Gesta triam-
phalia.
Opusculum de ftindatione = Fundatio
monasterii Nonantulani.
Opusculum de situ civitatis Mediolani
una cum vitis priorum archiepiscoponun
Mediolanensium auctore anonymo (saec.
IX. X) = Datiana historia.
Opusculum ex libris Domus communis
Tholosae excerptum de Karoli regis Fran-
ciae in Tholosam adventu a. 1389.
Atisg.: ap. Nie. Bertrandi, De Tholosanonim
gestis. Tholosae 1515. fol. p. 59.
Oratio anonym! episcopi habita in con-
cilio Romano a. 864.
Ausg. : ap. Muratori, Scr. rer. Ital. 11. 2. p. 1.S5-
140.
Oratio contra cruciferos Thorunii ar-
bitris a. D. 1464 habita.
Ausg.: ed. Osw. Balzer in Mon. Polon. hist.
IV. 1884. p. 195-205; cf Einlcit. p. 192-195.
Oratio legatorum Yenetorum ad Maxi-
milianuni caesarem habita Memmiagae
tertio Kai. Januarii 1508. — Resporii^io
Maximiliani. Monitorium contra Venetos.
Ausg.: * Liptzk per Melch. Lotter 1509. 4°. —
- typis Martini Herbipol. 4*^.
ORATIO PRO CORONATIONE — ORDERICÜS VITALIS
879
Uebers.: detäseh: Eyn Rede der gesandten
Botschaffter der Yenediger an herren Maximilia-
num Römischen Kayser, gethane zu Memmingen
etc. s. 1. et a. (1509). 4^
Oratio pro coronatione Friderici ni,
vid, Aeneas Sylvias.
Oratio pro vicario Cremonae ad Fride-
ricum in imp. adventantem habita a. 1452
penes Lauretum Xin kal. Janr.
Ausg.: ^ ap. Freher, Germ. rer. scr. U. p. 30-
32 C ed. Strave II. p. 44).
Oratio suasoria ad Nicolaum Y, vid.
Aeneas Svlvius.
Orationes dtiae. Altera habita a legatis
summi pontificis coram imp. Maximiliano
pro colligendis decimis in expeditionem
in Turcas. Altera Tiri euiusdam doctiss.
adhortantis, ne principes in decimae prae-
stationem consentiant
Ausg.: ^ (am Ende:) emprime en che paijs
new trouve nome Utopya Tan 1519. 14. Mars. 4^
— * wiederh. ap. Freher, Scr. rer. Germ. ed.
Stmve n. p. 698-705.
Orationes Viennae Austriae ad D. Maxi-
milianiun Caes. Aug habitae in . . . Trium
regum ad caesarem conventu a. 1515.
Ausg.: Viennae 1516. 4°.
Ordenschronik, vid. Hochmeisterehronik.
Ordenschronik, Danziger. 1190—1439.
'Wahrscheinlich das Werk des 91 j&hrigen Kreuzherm
Heinrich Caper (f 1457). Lebensvoll ist darin die Ge-
schichte des Danziger Bttrgermeisters Conrad Leczkau ge-
schildert, welcher in schändlicher Weise ein Opfer des
Deutschen Ordens wurde.
Ausg.: hrsgb. von Theod. Hirsch in Scr. rer.
Pmss. IV. 1870. p. 366-383. — Beilage 1. Der
Danziger Bericht über Conrad Leczkau u. sein
histor. Gehalt ibid. p. 384-401. — Beüage //.
Der Aufi-uhr in Danzig i. J. 1416 ibid. p. 401-
404. r^/. Einleit p 357-365.
Erl.-Sdtr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. II. 1887. p. 198.
Ordericus Vitalis AngUgena, coenobii
s. Ebrulfi Uticensis (St. Evroul en Nor-
mandie) monaehiis (f p. 1142): Historiae
ecclesiasticae Ubri XIII a Chr. n. — 1 142.
Wichtig fflr d. Gesch. der Normannen , Kreuzztige u.
kirchliche Begebenheiten damaliger Zeit. Voll der red-
lichsten Wahrheitsliebe n. reicher Erfahrung.
Handsehr.: Bern, öfPentl. Bibl. n° 555. chart.
sec. XV. 4° (olim J. Bongarsii; hieraus bei Du-
chesne). — Middlehill, Bibl. Phillipps, n° 1836.
mbr. sec. XV. — Oxford, Bodl. Fairfax n** 17.
saec. XII. — Paris, Nat-BibL, anc. fonds lat.
n^ 5506 (olim 4207 D; 3761 Colbert). sec. XII.
Xni. 4°; — n« 5506. 2 (olim 4207 E; 3762 Colb.)
sec. Xni. A^\ — n<> 10913 (früher Alenvon n«»
46); _ suppl. lat. n<» 1135 (St. Evroul n« 125).
sec.XII. 4°; — anc. fonds lat. n® 5122 (olim 4207).
Chart, sec. XVI. fol.; — n» 5123 (olim 4207. A.
et 4207. B, n° 760 Colb.). chart. sec. XVI. 2 vol.
fol.; — n«» 5124 (olim 4207. 3. 3 et 4207. 3. 3. 3
(n<> 184 Baluze). chart. sec. XVI. 2 vol. fol.; —
n<> 4861 (olim 5217. 2). mbr. fol.; — n» 6503. —
Collect. Dupuy n® 875. mbr. sec. XVI. fol. —
St. Germain lat. n<>462 (olim 258). mbr. sec. XVI.
fol. — Rom, Vatic. Christ, reg. n« 703. B. mbr.
4®. — Rouen, Stadtb. n° 3, 4 mss. relat. k la
Nonnandie , chart sec. XVI. 2 vol. fol. — Vgl.
Hardy, Descript. catalogue of materialsll. 1865.
p. 217-223. n<» 301 — sowie Leop. Delisle in Pre-
vosts Ausg. des Order. Vit. V. p. xciii-oiv; über
das Vatican. Fragment in Bibliotheque de l'Ecole
des chartes. XXXVn. 1876. p. 491-494.
Ausg. : * ap. Duchesne , Script, bist. Normann.
p. 319-92.5. — *ap. Bouquet, Reo. IX. p. 10-18;
X. p. 234-236; XI. p. 221-248; XII. p. 585-770.
— "ed. Aug. le Prevost, Guerard et Leop. De-
lisle. Parisiis 1838 — 1855. 5 vol. gr. 8^ 45 fr. —
* ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXVUI. p. 17-
984 nach Duchesne u. Bouquet. — * ... in partes
3 divisi. Besan9on, impr. Bonvalot 1891. 8°.
1700 pag. — Ein Fra,gment des 7. Buches unt.
d. Tit.: Fragmentumde Willielmo Conquestore
ap. Camden, Anglica, Normannica etc. p. 29-35.
— Ein anderes von 1066—1070 ap. Franc. Ma-
seres, Historiae Anglicanae circa tempus con-
questus Angliae selecta monumenta. Londini 1807.
4«. p. 173. — Fragmenta a. 1124—1142 ap.
Pertz, Mon. scr. XX. p. 51-82; andere Bruch-
stücke ex übr. 1. 3. 4-10. 12. 13. ibid. XXVL
p. 11-28. — Appendix: Miraculum s. Magni de
12 sociis toto anno girantibus ibid. p. 28. 29. —
Excerpta ed. Carusius, Biblioth. historica. IL
1723. p. 912-921.
Uebers. : nach einem xienilich gtäen Texte ins
Franxös. übers, von M. Louis Dubois. Paris 1825
—27. 4 vols. 8^ {Bilden zugleich Bd. 25-28 von
Guizot, Collection des memoires).
Ordericus Vitalis, Ecclesiastical history of
England and Normandy, translat. by Thom. Fo-
rester, in Bohn's Antiquar, library. Tom. 27. 28.
30. 36. London 1853. 54. 4 vol. kl. 8°.
Erl. - ScÄr. : Delisle, L<k)p. , Notice sur Orderte Vital
vor Prevosts Ausg. {». ohm n®3). V. p. i-cvi.
: in Biblioth^ue de TEcole des chartes. XXXIV.
p. 267-282, über O.'a VtrhäUnisa xuöuilämua Gerne-
Hoensis.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinit. ed. Hansi V.
p. 151.
Lapponberg, Geschichte vonEngland H. p. 878-893,
iwer Orderic u. aeuw Quellen.
Pertz, Praefftt. in Mon. scr. XX. p. 50. 51.
Rioult de Neuville, Louis , La conqu§te de 1' Ang-
lotorre par les Normands in Revue des question«
historiquos. XXI. Paris 1877. p. 173-188.
Steenstrup, Joh.C. U.R., Normannerne. Bd. I. In-
ledning i Normannertiden. Ejebenhavnl876. 8^. VIII.
381 pag.
Tessier, J., De Orderico Vitali. Poitiera (Paris) 1872.
8^. 68 pag.
Wa 1 1 o n D a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 192; 6. Aufl. IL 1894. p.218.
Wichort, Th. F. A., Die Wahl Lothars HI zum deut-
schen Könige in Forschungen zur deutschen Gesch.
XII. Göttingen 1872. p. 57-112.
Wright, Th., Ordericus Vit. in hie Biographia Bri-
tannica liter. II. p. 111-116.
Vgl. Acta b. Judoci.
üistüria Francorum Sononens.
Vita s. Ebrulfi abb.
„ „ Outhlaci (append.).
,, ,, Nicolai ep. Alyr. {iransl.).
,, ,, Orderici Vitalis.
,, ,, Oswaldi ep. Wig.
880
ORDINARIUM — ORESTES
Ordinariiim ecclesiae s. Matthaei in
Brimsvic. 1265 — 1420.
Ausg. : excerpta ap. Leibnit., Script, rer. Bninsv.
II. p. 470.
Ordinacio de predicacione s. Crucis in
Anglia.
Verfasst 1216, vielleicht Ton Phiiippns Ozonien-
sis magister.
Handschr.: Antwerpen. Mus. Plantin. n^ 56.
mbr. sec. XIII. 4^ — Oxford, Coli. Balliol. n«
167. mbr. sec. XIII. kl. fol.
Ausg.: ap. Röhricht, Qiiinti belli sacri scr.
min. p. 3-26; ef, p. vii-x.
Ordinatio ingressus Friderici imp. vulgo
in in Urbem.
Deutsch. Sehr detaillirto Schildemng des Einzugs in
Born 1460.
Handachr.: Benedictbeuern (Beuron Lo-
rem).
Ausg, : ap. Pez, Script, rer. Austr. II. p. 560-570.
ßrl.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
8. Aufl. II. 1887. p. 307. not. 1.
Ordinationes, tractatus et statuta Ludo-
vici IX Franconim regis, Raymundi co-
mitis Tholosae et legati papae pro extir-
patione haeresis Albigensium.
Ausg.: ap. Duchesne. Hist. Franc, scr. V. p.
810-825.
Ordines iudicionim Dei.
A. Ordines, benedictiones , exorcismi ad singu-
las probationes spectantes ed. K. Zeomer
in Mon. Germ. hist. Formul. p. 604-637.
B. CoUectiones iudicionim Dei I-X.VIII. p.638-
693.
Singula capita quae saepius occurnmt p. 694-706.
Missa iudicii. p. 707. 708.
Psalmorum versus, p. 709. — Appendix: I-IV.
Ordines Anglicani p. 710-721; V. Ex libro
iuris Polonici p. 721. 722.
Vgl. ludicium aquae.
Ordo ad benedicendum ducem Aquita-
niae.
Atisg. : * ap. J. Besly, Hist. des comtes de Poi-
tou. Paris 1647. fol. , preuves p. 183. — * ed.
Theod. GotJiofredus in Ceremoniale Franciae. I.
p. 605. — 'ap. Bouquet, Recueil XU. p. 451-453.
Ordo antiquus episcoporum suSragane-
ornm Mediolanensis ecclesiae.
Ausg.: ap. Muratori, Rerum Ital. scr. I. 2.
p. 228.
Ordo coronationis Caroli II in regno
Hlotharii 11 factae. 869. Sept. 9.
Ausg.: * ap. Baluzo, Capitular. 11. p. 301. —
•ap. Pcrtz, Mon. logg. I. p. 514. — ^ed. Krause
in Mon. Germ. hist. Capitul. II. 2. 1893. p. 456. 457.
Ordo coronationis Hludovici Balbi. 877.
Dec. 8.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Capitular. II. p. 306. —
' ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 544. — ^ ed. V. Krause
in Mon. Germ. hist. Capitul. 11. 2. 1893. p. 461.
462.
Ordo coronationis Romanae. 962—1125.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. n. 1. 1837. p.78.
79; 187-193. Vgl. Coionatio.
Ordo et Torma ad recipiendum = Em-
pfang und Wahl.
Ordo et nomina Slesvicensium episco-
porum -=- Catalogus episcoporum Slesvic.
Ordo Farfensis, vid. Hugo abbas Far-
fensis.
Ordo ftineris Johannis Oaleatii Yice-
comitis Ducis Mediolani (f 1402. Sept 3)
peracti a. 1402 et Oratio tunc habita in
eiusdem exsequiis a fratre Petro de
Castelletto ord. crem. s. August 1402.
Oct 20.
Au^g. : primum ap. Muratori , Script, rer. Ital.
XVI. p. 1029-1036; 1038-1050.
Vgl. Epitaphium Johannis Oal.
Ordo praepositorum monasterii Novi-
monasteriensis in Holsatia.
Ein zwischen 1488—1494 abgrefasstes Gedicht.
Ausg. : ed. Nikol. Beeck in Quellensammlung
der Schlesw.-Holst-Lauenburgischen Gesch. IT.
1875. p. 201-203.
Ordo qualiter Hludowicus rex a.877 Tl.
id. Dec. ab Hincmaro archiepiscopo ße-
mensi fuit coronatus Compendii « Hinc-
marus: Coronationes. 11.
Ordo qualiter Philippus I fijius Hen-
rici I regis Francorum in regem conse-
cratus est a. 1059.
Ausg. : * ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. IT.
p. 161-166. — *ap. Bouquet, Rec. XI. p. 32.
Uebers.: unt. d. Tit.: Proces verbal du sacre
Philippe I ä Rheims, le 23 mal 1059. Publ. en
lang. frauQ. par Guizot, Collection VII. p. 89-92
(Paris 1825).
Ordo Romanus antiquus ad usum mon-
asteriorum.
Ausg. : ab annis circa 1000 accomodatus ex ms.
cod. Morbacensi ap. Migne, Patrolog. lat. LXVI.
p. 997 - 1006.
Ordo Romanus de consuetudinibus et
observantiis . . . Ecclesiae Bomanae. n® i
-XV. Sec.^^II— XT.
Ausg.: ap. Mabillon, Museum Italicum. Tom.
IL Parisiis 1689. 4«.
Erl. - Sdir. : M e c k e 1 , üeber daa Alter der beiden ersten
römischen Ordines Mabillons in (Tübinger) Theolog.
Qaartalschria. Jahrg. 1862. p. 60 ff.
Ordonnance de M°^® la Comtesse J'Aleii-
9on et de Bloys =^ Relation anonyme des
derniers moments de Joanne comtesse
d'Alen(;on.
Orestes patharcha Hierosolymitanus^
vid. Acta s. Christophori {vita et convers.).
ORFINUS — ORIGO MONASTERH
881
Orflnus Laudensis iudex (saec. XIII ine.) :
Poema de regimine et sapientia potestatis.
Gedicht zum Lobe der Kaiser Friedrich I n. II.
Äusg,: nunc prim. ed. Anton. Ceruti in Mi-
scellanea di storia italiana YII. 1869. p. B3-d4
(cum tabula); ef. pref. p. 29-32 et v. Sybels
Histor. Zeitschrift. XXIX. p. 445.
Oricellarius » Bemardus Oricellarius.
g. , ., , f Pundatio.
Origo, ^. «w^A I Narratio.
Origo comitum Andegavensium.
Ausg. : * ex cod. S. Vict Paris, n*^ 419 ap. Bou-
Quet, Recueil XU. p. 534-539. — * fragm. ap.
J. Besley, Eist des oomtes de Foitou. Paris 1647.
fol., preuv. p. 493.
Origo comitum Yindocinensium.
Ausg,: * ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 661. —
*ap. Bouquet, Bec. XI. p. 31.
Origo concilii Gonstanciensis genera-
lis. 1414.
Oewihrt eine TortreCRiche Uebersioht über den Ver-
lauf des groaeen Schisma. Sie gehOrt als Einleitung zn
dem Tagebuch Fillastres (s. d.).
Ausg.: * ap. Mansi, Concil. XXVTI. p. 532-
534, im Allgemeinen eorrect. — * mit Abwei-
chungen ap. Martene, Ampi, collect. YII. p. 1405-
1408.
Erl. - Sehsr. : F i n k o , Heinr., Forschongen zur Qesch.
des Konstanzer Konzils. Paderborn 1889. gr. 8^. p.
76 ir. p. 167.
Origo Conotantini imp. sive AnonTini
Valesiani pars prior, vid. Anonymus Va-
lesii. Äusg, n® 11. 12.
Origo et exordium gentis Francorum
= Carmen de exordio gentis Franc.
Origo et gesta Sivardi ducis Northum-
briae eiusque filii Waldewi comitis.
Ausg. : ap. Langebek , Scr. rer. Dan. III. p. 287-
302. Vgl. Vita s. Waldevl.
Origo et historia brevis Mvemensium
comitum, vid. Hugo Pictavinus.
Origo et incrementum villae Montis-
Marsani seu Marciani in capite Wasconiae.
Ausg.: *ap. Estiennot, Fragmens IX. p. 418.
— »ap. Bouquet, Bec. XII. p. 377. 378.
Origo et inltium Ordinis Teutonici in
Prussia a quo ordo Teutonicus (originem
duxit) qui olim inLivonia (regnavit). 1188
—1559.
Ausg. : ed. C. J. A. Paucker in Bunges Archiv
f. d. Gesch. Liv-, Est- u. Curlands. YUI. Beval.
8^. 1861. p. 58-65.
Vgl. Narratio de primordiis.
Origo gentis Langobardorum sive Chro-
nicon Rotharis.
Waitz meint , diese Geschichte sei nach der Mitte des
7. Jahrb., Watten bach sie sei um 670 geschrieben. Sie
wurde bis in die neuere Zeit fOr eine Abkürzung der
Langobardengeschichte des PaulusDiaconus gehalten ,
ist jedoch vielmehr deren Grundlage.
Potthast, Bibliotheca historica.
Handsehr.: Gotha, herz. Bibl. mbr. sec. XL
fol. max. {vgl. Pertz' Archiv XI. p. 604 ff.). —
La Cava, sec. XI. — Madrid, kgl. Bibl. D. 117.
mbr. sec. X. — Mo de na, Arohiv der Cathedrale,
sec. X ex. (vgl. Pertz' Arch. XI. p. 596).
Ausg. : ^ ed. Gar. Baudi a Yesme in Historiae
patr. monumenta. Edicta regum Langobard. Aug.
Taurin. 1855. fol. p. 5-10. — ^wiederh. ed. J. F.
Neigebaur in Edicta regum Langobardorum. Mon-
achii 1855. 8^ p. 1-4. — ' ed. F. Bluhme ap. Pertz,
Mon. Germ, bist Legg. IV. 1868. p. 641-647. —
^ex cod.Cavensi tn Codex diplom. Cavens. III. Me-
diolani 1876. gr. 4^ Append. p. 5-16. — *ed. G.
Waitz in Mon. Germ, bist Scr. rer. Langob. p.2-6.
Uebers. : ^ von 0. Abel , Paulus Diaconus u. die
übrigen Geschichtschreiber der Langobarden. Ber-
lin 1849. 8^ p. 1-8. — *unt. d. Tit.: Vorwort zu
dem Gesetzbuch König Rotharis ap. v. Stoltzen-
berg. Die Spuren der Longobarden vom Nordmeer
bis zur Donau. Hannover 1889. gr. 8^ p. 48-52.
Srl.'Sdir. : Baudi aVesme, Introductio ad editionem
p. LXXI • Lzxxn.
Bethmann m Pertz' Archiv X. p. 852-865.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. O. 1880. p. 89. 46, vrichlig.
Lupi, Emil., Dei caratteri intrinseci per classiflcare
i Laogobardi nelle loro attinenze stonche cogli altri
popoli Qermanici tn Archivio della Societ& Komana
di sioria patria. m. p. 806-860.
Mo mm sen , Th., tn Neues Archiv d. Ges. f. &. d. Gesch.
V. 1880. p. 57-76; tn Hermes. Zeitschr. f. klass. Philo-
logie. XII.
P all mann, Gesch. der Völkerwanderung 11. p. 194.
Platner, C., in Forschungen zur deutschen Gesch.
XX. 1880. p. 171-182.
Schmidt, Ludw., Aelteste Geschichte der Lango-
barden , ein Beitrag zur Gesch. der Völkerwanderung.
Inaug. - Diss. Leipzig 1884. SP.
: Paulus Diaconus u. die Origo gentis Langobard.
«n Neues Archiv d. Ges. f. I. d. Qesch. XUI. 1888.
p. 891-394.
Troya, C, Dissertazione sulla cronologia della cronioa
di Rotari da re Alboioo fino alle stesso Rotari.
Vogeler, Adf., Paulus Diaconus u. die Grigo gentis
Langobard. Ein Beitrag z. Kritik der Historia Lango-
bardorum. Progr.d. Andreas -Gymn. Hildesheim 18B7.
4P. 16 pag. Geam Mommten.
Waitz, G., tn Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. V.
1880. p. 421-423.
: tn Göttinger gel. Anzeigen. 1866. p. 1585 ff.
Wa tt 0 n bach , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 155. not. ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 164. not. 1.
Weise, Jul., Italien u. die Langobardenherrscher von
568 — 628. Hallo 1887. gr. BP, passim.
Origo humani generis.
Verfasser und Abfnssungszeit unbekannt , geschrieben
zwischen 234 u. 427.
Ausg. : * ex unico cod. Taurinensi (olim Bo-
biensi) una cum Lactantii Institut, ed. Ch. M.
Pf äff. Parisiis 1712. — »ap. F. F. Fleck, Wissen-
schaft!. Reise durch das südliche Deutschland etc.
n. 3. 1837. p. 189. — «ap. Frick, Chronica mi-
nora. I. 1893. p. 133-152; cf. praofat. p. Lxvn-
Lxxvn. ccxvi.
Vgl. Liber Genealogus.
Origo monasterii Cappenbergensis. 1122.
Ausg.: ex ms. Monasteriensi (Staatsarch. VI.
76. Chart, sec. XVIL fol.) ed. Th. llgen in Zeit-
schrift f. Vaterland, [westfäl.] Gesch. u. Alterth.
XLYI. 1. 1888. p. 169-180; notae p. 180-187; cf.
p. 168. Vgl. Vita s. Godofridi com. Capeoberg.
Origo monasterii Windebergensis = Re-
latio de origine mGnast. Windeb.
56
882
ORIGO RE0I8 — OROSroS
Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum
Lithuaniae.
üebersetznng der Utesten litthauischon Chronik.
Ätisg.: ed. Prochaska in Ewartalnik histo-
ryczny. [Zeitsclirift des histor. Vereins hrsgb. von
X. Liske.] Ü. 1888, atca der ,Eronmatrikel von
Polen ^ in Moskau.
Origo regum Erancorum.
Ätisg,: ap. Bonquet, Bec. XL p. 412.
Origo Suevorum = Anonymus de Sue-
verum origine.
Origines Banzensis sive Banthensis coe-
nobii ad Moenum in dioec. Bamberg., de-
scriptae ab Henrico abbate. 1060 — 1123
= Fundatio monasterii Banzensis.
Origines Cioterciensis ordinis a. 1098
incertis auctoribus.
Ausg,: ap. Labbe, Bibl. mss. I. p. 640-647.
Vgl. Anonymi ezordiam.
Exordinm.
Historia nasoentis coenobii.
Origines Cuienburgicae. 1015—1494.
Verfi&sser soll Zweder van Culenbarch, ex dy-
nastis de Culenburch sein. Unbedentend, eigentlich ein
Hans- und Familienbach, aber ,een mengelmoes van al
het geeiD. den schrijver voor den geeet kwam.'
Ätisg,: ed. Matthaeus, Yet. aevi aDal. 111. Ha-
gae Com. 1738. p. 589-656. 4^ De kronijk xelve
is achter in het Mollandseh.
Erl.-Sckr.: Paquot, Ifömoires ponr servir d. Thisi.
Iitt6r. des Pavs Bas V. p. 218.
Wind, Bibliotneek der Nederlandsche geschiedschnj-
vers p. 88.
Origines Livoniae ^ Henricus Lettus.
Origines Murensis monasterii in Hel-
vetiis ord. s. Ben. = Acta Murensia.
Oricneyinga-Saga.
Geschichte der Orkneyischen Jarle vom 9.-18. Jahrta.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Orkneyinga -Saga s. Hi-
storia Orcadensium a prima Orcadum per Nor-
vegos occupatione ad exitam saeculi XU. Acc.
Saga hins helga Magnusar eyja Jarls s. Vita s.
Magni insularum comitis. Ex ms. leg. Magn. c.
vers. lat., variet. lect. et ind. ed. Jon. Jonaeus.
Hafniae 1780. 4^ — • ed. with notes and intro-
dnct. by J. Anderson. London 1873. gr. 8°. —
• — 1170 in Icelandio Sagas. Edited by Gudbrand
Vigfusson (= Rerum Brit. medii aevi scr. n° 88)
I. 1887. p. 1-221. Addenda p. 222. 223. Cf. pre-
faoe p. IX -xn. — * Auszug in Antiquites Russes
d'apres les monuments histor. des Islandais. IL
Copenhague 1852. 4^ p. 211-221.
Erl.-Sckr.: Müller, Sagabibliothek (deutsche Äuag.) l.
p. 170.
Mnnch, P. A., Geographiske Oplysninger om de i
Sagaeme forekommende skotske og irske Steds-
navne in Annaler for Nordisk Oldkyndighed og Hi-
storie. Kjebenh. 18ö2. p. 44-103; 1857. p. 308-336.
T ho m sen , Grlm., Den nordiske Nationalitet paaShet-
lands- og Orknöerne i&u2. 1862. p. 3-28.
Omatomontanus, vid. Telomonius Or-
natomont.
Orosius, Paulus (nat. cca. 390), Hispa-
nus presbyter: Historiarum adversus pa-
ganos libri YII, auch mit d. räthseUiaften
TV^/Honnesta, Ormista mundi («>^cfor6ß»
au^ De miseria mundi [?]) — 417.
H&ngel an Correctiieit n. chronolog. Genaaigkeit zeigen
sich überall. Im Mittelalter LeitCadea beim Unteirloht in
der Universal - Geechichte.
Handachr, : es gibt fast 200; ich nenne nur
einige: Bern, öffentl. Bibl. n«128; n<» 169. —
Boulogne, Stadtb. mbr. sec. XI. fol. — Bour-
fes, Bibl. de la Sainte-Chapelle, suppl. lat n®
9. mbr. fol. sec. XIY exe. — Breslau, Rhe-
digersche Bibl. sec. IX. X. — Brüssel, Buig.
Bibl. mbr. sec. XI. fol. n*5424; — sec. XII. n*
9531; — mbr. sec. XV. — Chartres, StadtbibL
sec. X. n* 20. — Donaueschingen sec. vni.
— Dresden, k. Archiv, mbr. sec. XIIL — Flo-
renz, Bibl. Laurent. 65, 1. sec. VI. — Mailand,
Ambros. (Bobiensis). sec. Vin. — Montpellier,
Ün.-Bibl. n» 94.— St Omer, Stadtb. mbr. sec. XI.
fol. 717. — Paris, Bibl. des Arsenals, bist lat. sec,
XIV. n« 7. — Rom, Vatic. Palat. n<*829. sec. Vm.
— Utrecht, Ün.-Bibl. 256. p. — Valencien-
nes, mbr. sec. X. 4^ ü. 3. 27, schöne Handschr.
Ausg.: ^ Aug. Vindel. (ap. J. Schüszler) 1471.
fol. — • per Aen. Vulpem castigatae. (Vicentiae)
per Herm. Levilapidem Coloniensem (cca. 1475).
fol. — ^ (Venetiis) Leon. Achates (cca. 1475). fol.
— * (Vicentiae, Herm. Lichtenstein) s. a. fol. —
•Venetiis 1483. fol. — «Venetiis, per E. Ratdolt
Augustens. 1484. foL — ^Venetiis, Christ de
Pensis de Mandello 1499. fol. — * Venetiis, ex-
pensis Bernaixlini Veneti de Vitalibus 1500. fol.
— 'Basüeae, ap. Leonardum Basileens. s. a. fol.
— "Paris. 1510. 4^ — " ibid. 1517. 4«, cum
praefat Ludovici Thiboust. — **edente Sebast.
Mengino. Paris, ap. Joh. Parvum 1524. fol. —
*• wiederh. ibid. 1534. fol. — ** a mendis vindic.
ad vett. exempl. fidem restit. ed. Ger. Bolsvinge.
Coloniae, ap. Euch. CJervicomum 1526. fol. —
** ex recons. Jo. Caesarii. fbid. 1536. 8®. — *• ilnd.
ap. Gasp. Genepaeum 1542. 8^ — *^per Franc
Fabricium. Coloniao 1561. 8^. — ^^wiederh. ibid.
1574. 8*» — u. " 1582. 8^ — « in Bibliothecis
Patnim. — '^ap. L. de la Barre, Historia vete-
nim patrum christiana. Paris. 1583. fol. — '* c.
annotatt Fabricii, additis quoque Lud. Lautii notis,
ex recens. A. Schotti. Moguntiae 1615. 8*. 1663.
8*». — " ap. Jo. Ph. Vorburg, Historiae IE. p. 491.
Francof. 1650. fol. — ** rec. Sig. Haverkamp.
Lugduni 1738. 4^ — « ed. 2**. ibid. 1767. 4«».
— *®Oro8ius cum Havorkampi et Bivarii notis
ap. Migne, Patrolog. lat XXXI. Paris. 1846. p.
663-1174; cf. praefat variae etc. p. 635-663. —
'^ ad fidem rccensionis S. Havercampi. Edit al-
tera. Vol. 1. 2. Thoruni 1857. 1877. gr. 8^ Jlf 9.
— '^ Accedit eiusdem Liber apologeticus. Recens.
et com man t. crit. instruxit Karolus Zangemeister.
Vindobonae 1882. 8* {zugleich von Corpus scri-
ptorum ecclesiast Tom. V). XXXIX. 819 p€ig.
Ji 16. Hauptausgabe. — ■* P. Orosii bist. adv.
pag. libri 7 ex recens. Caroli Zangemeister. Li-
psiae, Teubnerl889. 8°. XXII. 371 pag. JUS. —
Bruchstück ap. Bouquet, Recueil I. p. 587-598.
üebers.: verteutscht durch Hieron. Bonem.
* Colmar 1519. fol. — * Franckf. 1576. fol. —
« ibid. 1581. fol.
0R08IU8 — ORTLIEB
883
^ Les histoires de Paul Orose traduites en
franp. Senecque de motz dorez des quatre ver-
tus en fran^oys. Paris 1491. fol. goth. — 'trad.
par Le Noir. Paris 1526. fol.
Paulo Orosio tradott. di latino in volgare
' per M. A. Bonaccivoli. Yinegia 1528. 4®. — • per
Giov. Guerini da Lanzia. P. Alex. Pag. Benacen-
ses. F. Bena. V. V. (Vinegia 1539.) 8«. — » vol-
garizz. di B. Giamboni, pubbl. da Franc. Tassi.
Firenze 1849. 8*.
The Anglo-Saxon version from the histo-
rian Orosius. By Aelfred the Gi*eat (angefertigt
xicisehenSSl^ 901), * Together with an enrfiflh
transiation from the Anglo - Sazon. By DainesBar-
rington. London 1773. 8**. — * ed. by B. Thorpe
xiisammen mit Keinh. Pauii's Life of Alfred the
Great in Bohn's Antia. library. Tom. 22. London
1853. 8®. — • Bjng Alfred's version of the com-
pendious history of the world by Orosius, Anglo-
Saxon and Endish edited by Jos. Bosworth. Lon-
don 1859. gT.8^ — *King Alfred's Orosius. Edited
bv H. Sweet. Part 1. London, Early English Text
Society 1883. 8*. — * Extracts from Alfred's Oro-
sius. Edited by H.Sweet. Oxford, Clarendon Press
Series 1885. 8^ — " Bruchstück hieraus in Scri-
pte res rer. Pruss. L p. 732-735 mit deutscher
Uebersetxung,
Erl.'Sekr.: Antonio, Nie, Bibliotheca his^ana vetns,
car. Frano. Perez Bayer. Saec. V. 1. Hatnti 1790. p.
285 sq.
Beck, G. Fr. H., Disa. de Orosii historici fontibna et
aactoiitate, et altera de Antonii Raudensis aliqoo
opere inedito. Gothae 1834. gr. 8^. Jk 1.60.
Büdinger, M., m v. Sybels Histor. Zeitschrift VIl.
p. 118.
Castro, Rodrig. de, Biblioteca EspaSola. II. 1786. p.
237-347.
Dalmasses y Boz, P. J. de, Dissertacion historica
Syt la patria de Paulo Orosio que fae Tarragona en
atalnna, y no Braga en Portugal, en qne satis-
facen las razones , que en contro escrivio el Marques
de Mondejar. Barcelona 1702. fol.
Ebert, Adf., Ailgem. Geschichte der literatur dee
Mittelalters. I. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 837-344.
Fabricius, Bibl. med. et infimae Latinitatis ed. Mansi
V. p. 174-177.
Florez, Espana sagrada. XV. p. 314-861; XVI. p.
90.91; XXX. p. 397.
Frisch, Joh. Leonh., Explicatio tituii Honnesta, qui
Orosii libro inscriptus invenitur tn Miscellanea Bero-
Uneuiam. p. 310. 811.
Oams, Pius Bonif., Kirchengeschichte von Spanien.
Bd. U. Abth. 1. Regensbnrg 1864. p. 398-411.
Orubitz, Em., Emendationes C^sianae, ex cod. Por-
tensi aliisque fontibus ductae. Lipsiae 1836. gr. 4P.
H e n m an n , Ch. A. , Programma quo Paulo Orosio no-
men tertiumHoimisdae restituitur. Gottingael732.4^.
Kaufmann, G., Ueber das Föderatverhältniss des
tolosanischen Reichs zu Rom tn Forschungen z. deut-
schen Geschichte. VI. Göttingen 1866. p. 436-476.
Mo Her, D. G., Dissertatio de Paulo Orosio. Altorfii
1689. 40
T. Mörner, Th., De Orosii vita eiusque historiarum
libris VII adversus paganos. Berolini 1844. gr. ^. Jk 3.
Müllenhoff, Karl, Deutsche Alterthumskunde. III.
Berlin 1892. gr. 8». p. 228-253.
X e u m an n , üeber d. Lage v. Wulfstans Truso , Wisle-
mund u.Witland tnNeue Preussische Provinz. -Blätter.
VI. 1864. p. 290.
Fallmann, R., Gesch. der Völkerwanderung. II. Wei-
mar 1864. 80. p. 282-245.
Paucker, C. v., Die Latinität des Orosius. Berlin
1883. gr. 80. 41 pag. Jk 2.40 {au8 seinen Vorarbeiten
zur latein. Sprachgeschichte. Thl. III).
Sauva^e, H., De Orosio. Parisiis 1674. S». 232pag.
Schilling, Hugo , König Aelfreds angelsachsische Be-
arbeitung der Weltgeschichte des O^sius. Leipziger
Inaag. - Dies. Halle a. S. 1866. 9^. IV. 61 pag. Jk 1.60.
Struve, Bibliotheca histor. ed. Mensel 1. 1. p. 69-61.
Teuf fei, "W. S., Gesch. der röm. Literatur. 6. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1166-1168.
Voll, Berth., Ueber das Jahr der Schlacht bei Pol-
lentia. Progr. d. Gymn. COalin 1864. 40. 33 pag.
Wattenbach, Deutschlands Gesohichtsquellen. 6. Aufl.
L 1886. p. 77; 6. Aufl. L 1888. p.80.
Zangemeister, Karl, Die Chorographie des Orosius
in Commentationea philologae in nonorem Theod.
Mommseni. Berolini 1877. Hoch -40. p. 716.
d'Orronville: Chronique de Louis de
Bourbon.
Ausg.: ap. Buchon, Choix de chroniques IV.
Orthegrimus = Othelgrimus.
Ortilo de Lilienfeld, monachus Gampi-
liliensis (saec. Xu fin.): Notolae anecdo-
tae priores (902 — 1063), e chronica . . .
stirpis Babenbergicae in Osterrichia do-
minantis, quam. . . Aloldus de Peklarn,
. . . Austriae marchionis Adalberti a. 1034
— 1056 capellanus conscripsit, . . . excer-
ptae. Untergeschoben.
Handsekr,: "Wien, k. Hof bibl. Novi 419. mbr.
sec. Xin.
Äusg, : ^ libello de exordio Campililii prae-
misso, editae et illustratae a Chr. Hanthaler.
Crembsii 1742. 8® — «. * mit seinen Fasti Cam-
pililienses I. 2. p. 1275.
: Liber de exordio Campililii.
Fälschung Hanthalers.
Ausg.: ^ed. Chr. Hanthaler xttsammen mit
dem vorhergeh, Werke, Crembsii 1742. 8°. —
*mit seinen Fasti Campililienses I. 2. p. 1291.
Erl.'Schr.: Abb an dl. der kgl. bOhm. Gesellsch. der
^'^issensch. (Sectionsbericht ▼. 28. Oct. 1841).
Blum berger tn Wiener Jahrbücher. Bd. 87. 1839.
Anzeigeblatt p. 21.
Chmel, Handschriften der Wiener Hofbibliothek II.
p. 666.
Jacobi, De Ottocari chronico Auatriaco. Wratislav.
1839. p. 32 sqq.
M a r c z a 1 i , Herrn. , Ungarns Geschichtschreiber. Berlin
1882. 8». p. 161.
Waitz, 0., Jahrbücher des Deutschen Reichs unter
König Heinrich I. Berlin 1863. 8». p. 237.
Wa ttenbach, Deutschlands Qeschichtequellen. 6. Aufl.
II. 1886. p.474; 6. Aufl. U. 1894. p.496.
Ortlieb monachus Zwivildensis, tum (ab
a. 1140?) abbas Neresheimensis (f 1163):
Chronicon Zwifaltense (Zwivildense) sive
De origine, fiindatione, incrementis mon-
asterii Zwifaltensis libri IT — 1 141 ; c. con-
tin. —1145.
1185 begonnen, aber nicht vollendet. Enthält f. die
Localgesch. Schwabens viel Lehrreiches.
Handschr. : {vid. ap. Pertz, Mon. scr. X. p. 66.
67.) Stuttgart, k. Bibl. cod. hist. Q. n'^ 261. mbr.
saec. XII. Original.
Ausg.: ^ ap. Hess, Mon. Guelf. p. 166-203. —
'ed. Abel ap. Pertz, Mon. scr. X. p. 67-92 ruich
der Urschrift. — ■ ed. Eug. Schneider in Würt-
tembergische Geschichtsquellen. ÜI. 1889. p. 23-
51 ; cf. p. 6 (* auch besondere abgedruckt unt. d.
Tit. : Die Zwifalter Annalen u. Ortliebs Chronik.
Stuttgart 1889. Lex.-8°. 60 pag.). — * Auszug ex
libro II: translatio manus s. Stephan! ap. Bie-
lowski, Mon. Polen, hist. II. p. 2-5.
56*
884
OBVAK-ODDS SAGA — OTTO DE S. BLASIO
Erl.'Sehr. : B a n m a n n , L. , Die Kopflsche üompilatioa
der Zwifalter Ghroniken Ortliebs und Bertholds «fi
Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. V. 1880. p. 462
-466, bespriofU du Qmpilat. von Georg KoplT {1650)
im SiutUmrfer ^aaUaimh.
Stftlin, wirtambexigische Geschichte. II. p. 15.
Wattenbach, Deatschlands Geschichtsqnellen p . 397
(5. Aufl. n. 1886. p.869; 6. AalL U. 1894. p. 894).
Vgl. Annales Zwifedtenses.
Bertholdas abbaa.
Orvar-Odds Saga.
Ausg. : ^ hrsgb. mit £mleit. , Lesarten etc, yon
R. C. Boer. Leiden 1888. 8®. — » hrsgb. von R.
C.Boer. Halle a.S. 1892. 8° (= Altnordische Saga-
Bibliothek, hrsgb. von G. Cederschiöld. Heft 2).
XXIV. 124 pag. Jk 3.60.
Osbernus Anglonormannus : Libellus de
expugnatione Lyxbonensi seu urbisTJlixis-
bonensis a. 1147.
Der Verf. war Angenzeoge , handelt über die Erobe-
rong Lissabons durch die Kreuzzügler ans dem Nord-
westen Europas. CJf. der Bericht in Annales S. Disibodi
ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 27.
Handsckr.: Cambridge, Corp. Christi Coli,
n« 470. mbr. 12mo. fol. 422.
AiAsg.: * in Portugaliae Mon. histor. Scr. I.
p. 392-405. — * from the orig. ms. edited by Will.
Stubbs in Chronicles and memorials of the reign
of Richard I. Vol. I. London 1864. introduct. p.
cxLiv-CLXXxn. — 'Auszug ed. R. Pauli ap. Pertz,
Mon. scr. XXVII. p. 6 - 10.
Erl. - Sehr. : Wa ttenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. II. 1886. p. 396. not. 1 (6. Aufl. 11.
1894. p. 438. not. 2).
Vgl. Amulftis: Epistola ad Milonem.
Dnodechinus sacerdos.
Itinerarium peregrinorum.
Oabernua monachas Cantuariensis (f
cca. 1100), vid.
Vita s. Bregwyni (viia alia),
„ „ Dunstani.
„ „ Elfledae {vüa alt.).
„ „ Elphegi Cant.
„ ^, Ooonis archiep. Cant.
Erl.- Sehr.: Wright, BiographiaBrit.liter.II.p. 26-28.
Oabertus de Clara: Epistolae, vid. Her-
bertus de Losinga.
Osius episcopus Cordubensis (f 358):
Sententiae sive Canones sanctomm et bea-
tonun Patrum qui Sardicae convenerunt.
Ätisg.: ap. Migne, Patrolog. lat VIII. p. 1317-
132S graece et lat. — Epistola ad Constantium
augustum, graece et lat. ibid. p. 1327-1332. Cf.
Notitia historica de Oslo ibid. p. 1309-1318.
Oaterchronik = Chronicon paschale.
Osthoven, vid. Henricus de Osthoven.
Osvalds konungs saga, vid. Tita s. Os-
waldi regis.
Oswaldua episcopus (?), vid. Chronicon
Ramsiense.
Otakar = Ottokar.
Otakarus = Ottocarus.
Otbertus episcopus Leodiensis (f 1119):
Epistola s. historia de Henrico IV, vid.
Historia de vita Heinrici IV.
Othelboldus abbas S. Bavonis Ganden-
sis (1019 — 1024): Epistola ad Otgivam
comitissam Flandriae, uxorem Balduini
Sarbati.
Recenset sanctos ac possessiones S. Bavonis.
Ausg.: ^ ap. Migne, Patrolog. lat CXLI. p.
1337 - 1342. — » in Neues Archiv der Ges. f. L
d. Gesch. Vin. p. 370-374.
Othelgrimua oomes s.Liadgeri,t7Ü2. Vita
8. Liudgeri (vita aU.).
Othenia Norvegus, vid. Periplus.
Othlonua sive OthlohFrisingensis, mon-
achu8S.EmmeramiRatisbonensis(a. 1067):
Liber temptationum et visiommi seu Li-
bellus de suis tentationibus, varia fortuna
et SCriptiS. Enthalt viel von O.'s Leben.
Handsckr. : vid. ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 378.
Ausg.: c^r Liber de temptatione ^unt.d.
Tit. .-Anonymi monachi Ratisponensis libellus . . .
ap. Mabillon, Vet. analeci IV. Paris. 1685. 8**
(•ed. nov. Paris. 1723. fol. p. 107-120). — »ap.
Migne, Patrolog. lat. CXLVL p. 29-58. — '•dcr
2. Theil wiederh. von Wilmans ap. Pertz, Mon.
scr. XL p. 387-393. — Liber visionum * ap.
Pez, Thes. anecd. lü. 2. p. 547-613. — • ap. Migne
1. c. — ^wiederh. visio 5-11. 13-15. 17. 23. von
Wilmans ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 378-387.
ErL'Sdir.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen p. 247 (6. Aufl. n. 1886. p. 28. 46. 60-63. 161 ;
6. Aufl. II. 1894. p. 66 -69. 74).
Vgl. Vita s. Altonis.
,, „ Boniükcii archiep. Mog.
„ „ Magni.
„ ,, Pirminii.
„ „ Wolfkangi.
Otho « Otto.
Ott Ruianda Handlungsbuch.
Ifanuale des Chefs eines der grSssten Handelsh&Qser
von Ulm im 15. Jahrh.
Außg. : nach d. Orig. der StadtbibLinUIm hrsgb.
von K. D. Hassler u. Frz. Pfeiffer. Stuttgart, Bibl.
des liter. Vereins (= Publik. n<» 1*) 1843. 8«. ^ 2.
Otterburnua, Thomas, Anglus Francisca-
nus (a. 1411): Historia Anglica ab origine
gentis usque ad Eduardum IV.
Handsckr.: London, Brit. Mus. bibl. Cotü
Vitell. F. IX.
Ausg. : xusammen mt^ Johannes Whetham-
stade ed. Thom. Hearne. Oxonii 1732. 2 vol. 8**.
Otto abbaa Aulae regiae (f 1314), vid^
Geschichtsquellen, Die Königsaaler.
s. Otto Bamberganaia episcopus (f 11 39) :
Epistolae et diplomata 48.
Au^g. : ^ intermixtis variorum ad ipsum litteris
ap. Ussermann, EpLscopatus Bambergensis. 1802«
Cod. prob. p. 55 sq. — * wiederk. ap. Migne , Pa-
trolog. lat. CLXXIIL p. 1313-1356.
Otto de S. Blaaio sive Sanblasianus ab-
bas (t 1223): Ad libruni VU chronici
Ottonis Frisingensis ep. continuatae
OTTO DE S. BLASIO — OTTO FRISINGENSIS
885
historiae appendix, deducta ab a. 1146 in
annam 1209.
Gibt viele schltzbare genaue Nachrichten in nemlich
gutem Stil. — I&t derartig dem Chronicon Ottoe y. Fr. an-
gefügt , dass der Verf. dasselbe von Lib. VII c. 7 an in
einen Anszug brachte n. statt der Cap. 84. 36 seine eigene
ErzShJung gab.
Handsckr.: London, Brit. Mos., Egerton n^
1944. mbr. sec. XIII exe. fol. — Paris, Nat.-
Bibl. fonds lat. n* 4895. A. mbr. sec. XIV. fol.
(ann. 1153—1209). — Wien, kk. Hofb. n<»540
(bist. prof. 672). mbr. sec. XUI. 4*»; — univ. n^
838. Schw. I. 611, jetzt 3334. chart. a' 1482. fol.;
— bist. prof. 231 et 232, jetzt n* 9017. chart.
sec. XVI. fol.
Ausg.: ^ ed. ürstisius, Germ. bist, illastr. I.
1585. p. 197-227 {^wüderk. ibid. 1670). — »ad
fidem codd. bibl. caes. Vindob. castigata ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. VI. p. 865-910. — ^gut ap.
Üssermann, Germ, sacrae prodromus II. 1792. p.
453-514. — » ap. Böhmer, Fontes III. p. 582-640.
— ^unt. d. Tit.: Cbroniciab Ottone Frisingensi
conscriptl continuatio auctore ut videtur Ottone
Sancti ^lasii monacho sive Continaatio Sanbla-
siana a. 1146 — 1209 ed. R Wilmans ap. Pertz,
Mon. scr. XX p. 304-334. — Continuatio a.
1209 — 1276 {feist ganx aus Martinus Polonus
entnoimnen) ibid. p. 334-337. — ^ inter Scri-
ptores remm German. in usum scholarnm. Ottonis
Frising. opp. I. 1867. p. 417-492.
üehers. : Die Chronik des Otto von St. Blasieii.
Uebersetzt von floist Kohl. Leipzig 1881. S^
(= Geschichtschreiber der d. Vorzeit XU. Jahrb.
8. Bd.).
EH.- Sehr.: BOhmer 1. c. Vorrede p. Lxxn.
StSlin, Wirtemberg. Geschichte 11. p. 9.
T h o m a e , Heinr., Die Chronik dee Otto von St. Blasien
kritisch ontersncht. Inaiag.-Dise. Leipzig 1877. gr. 8^.
104 pag.
Watten bach, Dentschlands Oeschichtsqnellen. p. 366
(5. Aufl. n. 1886. p. 264 -256; 6. Anfl. U. 1894. p.284.
286).
Wilmans, Praefat. xu tdner Auag. 1. c. p. 802-904.
Otto Eich8teten8i8 episcop. (f 1195), vid.
Gundechanis.
Otto Frisingensis episcopus, antea ab-
bas Morimimdi (f 22. Sept 1158 auf einer
Heise in Morimund): Chronicon seu remm
ab initio mundi ad sua usque temporal 146
libri Vm.
Gelehrt, freimfithig, geschmackter Aasdmck; vom
7. Buche an Zei^ifesohicnte mit Einschaltang ▼. Urkunden.
— Otto wurde 1867 anf dem Domplatz von FVeising eine
Statae errichtet. — Fortgesetzt von Otto de S. Blasio.
Handsckr.: a) alte lückenhafte, nicht inter-
polirte: Admont, Stiftsb. n® 164 (16). mbr. sec.
Xn. fol. — Hannover, kgl. Bibl. Schrank I. 9.
mbr. sec. Xu. 4". — Heiligenkreuz, Stiftsb.
n* 197. mbr. sec. XIII. kl. fol. — Klosterneu-
burg, Stiftsb. n^ 691. chart, sec. XVI. fol. —
London, Brit. Mus. 15824. chart. sec. XV; —
Arundel n* 380. chart sec. XV. — München,
Staatsbibl. cod. Bav. 3. Lat 1003/17124. mbr. sec.
XU. foL — Reun, Stiftsb. mbr. sec. XII. —
fiom, Bibl. Barberin. n® 1968. chart. sec. XV. fol.
— Wien, k. k. Staatsb. n* 3335 (oUm univ. 839).
Chart sec. XV. fol. — Zwetl, Stiftsb. n" 284.
mbr. sec. XUI. 4».
b) gleichzeitige vollständige ^ nicht interpo-
lirte: Graz, Un.-Bibl., n« 42, 59 und n«» 42, 63,
beide mbr. sec. Xu. fol. — Jena, Un.-Bibl. Bos. 9.
mbr. sec. XU. fol. — Rom, Bibl. Casanatens. A.
in. 29. mbr. sec. XIII ine. gr. 4®. — Strass-
burg, öflFentl. Bibl. 88. mbr. sec. XU. kl. fol. Ver-
brannt.
c) interpolirte : 1" Weifische Interpolationen.
London, Brit Mus. Egerton n** 1944. mbr. sec.
Xni. foL — Wien, Schottenkloster, sec. XVI;
— Staatsb. n» 540 (bist prof. 672, olim bist, lat
155). mbr. sec. XIII. 4; — n« 3334 (univ. 838.
Schw. L 611). Chart a» 1482. fol. ; — n° 9017 (bist
prof. 932). Chart. sec. XVL fol.— Zürich, Stiftsb.,
Bibl. Carol. C. 33. mbr. sec. XIII. fol. — 2<> Wiitels-
bachische Interpolationen: Giessen, Un.-Bibl.
n® 176 (olim Senckenberg). chart. sec. XV. foL —
München, Staatsb. Lat. n^ 709, Mpt des Ge. Ch.
Joannis zu einer neuen , nicht erschienenen Ausg. ;
n» 6377 (cod. Bav. 2, Frising. 177). mbr. sec. XV
exe. fol.; — n® 7839 (olim Indersd. 439). chart
sec. XV exe. fol.; — n^ 18198 (cod. Bav. 207).
Chart a* 1479. fol. — Stuttgart, k. Bibl. Hist
n<> 101. Chart, sec. XV. fol. — Wolfenbüttel,
herz. Bibl. n« 76. chart. a* 1449. fol.; — n« 205.
chart. sec. XV. fol.
d) deren Existenx bekannt, wovon aber genaue
Nachrichten fehlen: Augsburg, Bibl. des Je-
suitenkl., 2; — Bibl. Zapf, chart sec. XV. fol. —
Chiemsee. — Florenz, Medic. Bibl. — Mai-
land, Ambros. Bibl. mbr. sec. XUI. — Mün-
chen, Staatsb. Lat n» 1206 (cod. Bav. 206). chart.
a» 1464. fol.; — n« 1208 (cod. Bav. 208). chart.
a} 1485. fol.; — n« 1209 (cod. Bav. 209, olim
Scheyem). cbart a* 1510. fol.; — n® 1210 (cod.
Bav. 210). Chart, sec. XV. fol. — Pas sau. —
Regensburg, Fürstl. Tum- u. Taxissche Bibl.
(olim Neresheim). chart. sec. XV. — Seiten-
stetten, Stiftsb. n^ xnx. chart sec. XV.
Ausg.: *(opera Job. Cuspiniani, f 1529). Ar-
gentorati ex aedibus Matth. Schuren mense Martio
1515. fol. xusammen mit Gesta Frider. I cum
Rahew. contin. Vortreffliche Ausg<ibe, nach dem
Mpt. des Schottenstiftes xu Wien; bildet die
Grundlage der 3 folgenden Ausgaben. — ^toie-
derh., mit einxelnem Neuen aus 2 Mpt. des M.
Flacius ed. Pet. Pithoeus. Basil. 1569. fol. —
' wiederk., aber mit einigen verschiedenen Les^
arten {aus Züricher [?] Mpten.) am Rande ed.
Urstisius, Germ. hist. illustr. I. p. 9-194 {^une-
derh. ibid. 1670. fol.). — « ap. B. Tissier, Bibl.
Cisterciensis VUI. p. 1-114, nur Wiederholung
der edit princ, obiool es auf d. Tit. heisst: Ot-
tonis chronicon et historia . . . prodeunt nunc
primum. — •ed. R. Wilmans ap. Pertz, Mon.
scr. XX. p. 116-301 (ao 1864 finita, sed a. 1868
publiei iuris facta). Erste kritische Ausg. —
^ wiederh. unt. d. Tit. : Ottonis ep. Fris. chroni-
con ex recens. R. Wilmans inter Scriptores rerum
Germ, in usum schol. Hannoverae 1867. 8**. Oum
4 continuationibus p. 352-500.
Uebers.: deutsch: Der Chronik 6. u. 7. Buch.
Uebersetzt von Horst Kohl. Leipzig 1881. 8®
(= Geschichtschreiber d. deutschen Vorzeit [XU.
Jahrb. 8. Bd.] Lief. 60. Jk 2.40.
886
OTTO FRI8INGEN8I8
Otto Fri8ingen8i8: Oesta Friderici I im-
peratoris. Libri TL — 1156. Cum conti-
nuatione Rahewini — 1160. Libri II ei
anonymi — 1170.
, Reich an Flüchtigkeiten, nichts weniger als ein Master
historischer Coinposition.' W.v. Oi$§tI>reeht. Wattenbach
nimmt Otto v. Fr. gegen den Vorwurf absichtlicher nnd
kunstvoller Verdunkelung der Vorgänge in Schatz. — Sein
Schüler und Notar Rahe winus (so waitz; Ragewinus
bei Wilmans; bei anderen Radewinus^ Rachwinus , Re-
guinus ; die seit der 1. Ausgabe allgemein gewordene Form
Radeyicus dürfte wol einem Schreibfehler entstammen),
spater, 1168, Propst von St Vitus in Freising, lieferte
nicht allein die Fortsetzung bis llGOjSondem auch nach
Wilmans jene bis 1170 , die als das w erk eines Anony-
mus umläuft.
Eandsekr.: Admont, Stiftsb. n^ 165. mbr. sec.
Xn. — G iessen, TJn.-Bibl. n°176 (olim Senoken-
berg). Chart, sec. XV. fol. — München, Staatsb.
Lat. u^ 19411 (Tegems. 1411, olim E. 33). sec.
xn. — Paris, Nat.-Bibl. Lat. n« 138. mbr. sec.
XII. 4<^. — Rom, Vatic. ohne N^ chart. sec. XV.
fol. — Vorau, Stiftsb. mbr. sec. XII. fol.; — n**
111. mbr. sec. XII. 8^ — Wien, Staatsb. n« 233
(bist prof. 350). mbr. a» 1160. fol.; — n^ 629 (ins
can. 133). mbr. sec. XU. 8^ — Wolfenbüttel,
hrzgl. Bibl., Heimst, n® 206. mbr. sec. XII. fol. ; —
Heimst, n® 205. chart. sec. XV. fol.
Ausg. : ^ (opera Job. Cuspiniani). Argentorati
1515. fol. post Ottonis chronicon. — • wiederk,
ed. Petr. Pithoeus. Basil. 1569. fol., additis qui-
busdam variis lectt. et appendiee. — ' ed. Ur-
stisius, Germ. bist, illustr. I. 1585. p. 403-474
— Rahevinus p. 475-558 (* wiederh. Und, 1670
fol.) — * ex Cuspiniano wiederh. ap. Tissier, Bibl
Cisterciensis VIII. p. 115-162; — Rahevinus p
162-213. — « ap. Muratori, Scr. rer. Ital. VI. p
637-738; — Rahevinus p. 739-858. — ^ unt, d
Tit.: Gesta Friderici I imp. auctoribus Ottone
et Ragewino praeposito Frisingensibus. Libri 4
ed. R. Wilmans ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 347-
415; — Ragewini libri 3 et 4 p. 415-491; —
Appendix a. 1160—1170 p. 491-493. — ""inter
Scriptores rer. Germ, in usum scholarum tciederh.
Hannoverae 1867. 8**. Ji 3.30. — * inier Scr. rer.
Germ, wiederh. unt. d. Tit. : Ottonis etRahe-
wini Gesta Friderici I imp. Ed. 2'. Recensuit
G. Waitz. Hannoverae 1884. 8'. XXXI. 305 pag.
(Ottonis gesta p. 1-129, Rahew. p. 129-276, Ap-
pend. p. 277-280; cf. praefat. p. v-xxxi.) Ji 3.75.
— ^° Bruchstücke ap. Bouquet, Recueil XI. p.
260-263; XIU: p. 649-663; 663-665.
Uebers.: deutsch: ^in Fr. Schillers Memoiren.
Abth. I. Bd. 2; Anmerkk. Bd. 3. 4. — 'die ersten
2 Bücher. Uebers. von Horst Kohl. Leipzig 1883.
8* (= Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit.
[XII. Jahrb. 9. Bd.] Lief. 69). Ji 4. — Rahe-
w i n 8 Fortsetzimg derThaten Friedrichs . . . Uebers.
von Horst Kohl. tbid. 1886. 8^. «AI 4 (= Geschicht-
schreiber . . . Lief. 78).
: Epistolae.
Ausg. : nonnullae ab Ottone Fr. datae vel ad
eum missae * in Gerhohi Reichersp. opp. ap, Pez,
Thes. anecd. I et VI. — * in Wibaldi epist. ap.
JafFe, Mon. Corbeiens. p. 519. — [Epistola de
morte Friderici I imperatoris a° 1190 ed. R. Wil-
mans ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 494-496.]
Otto Frisingensis: Fragmentum de Hil-
debrando papa.
Ausg.: ap. Goldast, Apologia pro Henrico IV.
Hanov. 1611. 4^ p. 18-20.
: Historia Austriaca.
Nach Untisios , Germ. bist, illoatr. praef . p. 4 sollte
Wolphinuigns Lazius dieselbe eiost besesBen, Otto Fr.
selbst (testa I. c. 10 darauf hingewiesen haben. Dies sind
IxTthttmer, vgl. Wattenbach, Deatschlands Oeschicfats-
quellen 6. Anfl. U. 1886. p. 246. not.l; 6. Aufl. II. 1894.
p. 276. not. 2.
EH.'8ehr.: Albrecht, Laur., De Conradi III , Henrici
filii, Friderici I, Henrici VI, regum Snevicomm
electioniboB disqnisitio. Diss. inang. Vratialav. 1866.
8». 34jpag.
Balzani, U., Le cronache Italiane nel medio evo.
JfUano 1884. 8». p. 280-287: Ottone di Frisinga.
Bau mann 2 F. L., Isingrim, der Freund Otto« von
Froising tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VI.
1881. p. 600-602.
Bernheim, Ernst, Der Charakter Ottos von Freisinn
und seiner Werke tn Mittheilungen des Instituts für
Österreich. Geschichtsforschung. VI. 1885. p. 1 -51.
Büdinger, M.^ Die Entstehung des 8. Buctes Ottos
von freising m Sitzungsberichte der Wiener Akad.
der Wissensch. Phil.-hist. Qaase. XCVIII. 1881. p.
825-366 {auch bewndtn abgedr. Wien 1881. gr. Bfi.
44 pag.).
: Von den Anfibigen des Schuhiwanges. Zuriet
1866. p. 40-46, über dis Züricher He.
D e w i t z , Würdigung von Bruno . Progr. Offenburg 1881 .
p. 17.
D 1 ttmar, Guil., De fontibus nonnulUs historiae Fride-
rici I Barbaro^ae. Diss. inang. Begimonti Pr. IB&i.
Bf>. p. 21-25 ,de Ottone Frisineensi '.
Dümgo et Mone, Ottonis frisingenns chronicon,
Ottonis de S. Blasio continuatio m Pertz' Archiv III.
p. 224.
Gaisser, Pr., (äarakteristik des Bischo& und Chro-
nisten Otto V. Freisingen. Progr. d . Gymn. in Rottweii.
Tübingen, Fues 1860. 4P. Jk 1.15.
Giesebrecht, L^ Wendische Geschichten III. p.338.
Qieseb recht, W. v., Geschichte der deutschen Kai-
serzeit. IV. 1877. p. 894-889.
V. Göthe, W., Beschreibung einer Cluonik des Otto
von Freysinsen tn Pertz' Archiv II. p. 301.
Grotefend, Herrn., Der Werth der Gesta Friderici
imp. des Bischofs Otto v. Freising für die Gesch. des
Reichs unter Friedrich I. Inang. -Diss. Hannover 1870.
&. 70 pag.
Gundlach, W., Zu Rahewin tn Neues ArchiT d. Ges.
f. tt. d. Gesch. XI. 1886. p. 569. 570.
Hegowiech, D.H., Histor. u. literar. Aufsitze. Kirt
1801. p. 222-231.
Histoire Httöraire de la France XIII. p. 268.
Hoheneichor, Otto von Freisingen tn Pertz* Archiv
I. p. 169.
Huber, Alf., tn Mittheilun^^en des Instituts fUr öster-
reichische Geschichtsforschung. II. p. 374-382.
Hub er, Bonif., Otto voa Freising, sein Charaktia-,
seine Weltanschauung, sein Vortilltniss zu seiner
Zeit u. seinen Zeitgenossen als ihr Geschichtschroi-
ber. Gekr. Preisschrift. München 1847. Bfi.
Jordan, Gust., Ragevini Gesta Friderici imp. Eine
quellonkritische Untersuchung. Diss. Strassburg l^L
^.80. 89 pag. Jk2.
Kiofhaber. Beschreibung des Chron. Ottonis Frisin-
gensis in d. kgl. Contr. -Bibl. zu München tn Pertz'
Archiv IV. p. 511.
Kohl, Horst, Beitrüge zur Kritik Bahevins. I. Di»
Entlehnungen aus fremden Autoren. Progr. d. Gymn.
Chemnitz 1890. 40. 24 pag. Jk 1.
Kugler, B., Studien zur Gesch. des zweiten Kreuz-
zuges. Stuttgart 1866. 8P. p. 7- 10.
Lang, K. H. V., Einige Nachrichten über Otto v. Frei-
singen tn Pertz' Archiv VI. p. 317.
Lang, L., Psychologische Cnarakteristik Ottos von
Froising. Ein Beitrag z. Gesch. der Philologie und
Historiographie des Mittelalters. Diss. inang. Augs-
burg 1852. gr. SP. IV. 52 pag.
Lasch, Berth.^ Das Erwachen und die Entwickelon^
der histor. Kntik im Mittelalter. Breslau 1887. ^. p.
87-40 etc.
Lüdecke, W., Der historische Wert des ersten Buches
von Ottos von Freising Gesta Friderici. Inang.- Diss.
OTTO FBISINGENSIS — OTTO IE DiP. GERM.
887
Halle a. S. 1884. Bfi. 53pag, und Fortaetc. «m Progr.
d. Oyinii. Stendal 1886. 4P. 82pag.
Manitins, M., Za Bahewin tn If euee Archir d. Qee.
f. ä. d. Gesch. XII. 1887. d. 868-868.
Marczali, H.,T7nganiBGeachicht8qaellen. Berlin 1882.
80. p. 1ÖO-132.
Härtens, C, Ein Beitrag nur Kritik Ragewins.Dissert.
OTeil8waIdl877. 80.
Michael, W., Die Formen de« onmittelharen Ver-
kehrs zwischen den deutschen Kaisern n. souveränen
Forsten vornehmlich im 10., 11. u. 13. Jahrh. Ham-
burg u. Leipzig 1888. 8^. p. 98-119 (ü^ Rahewin).
Nitzsch. K. w., Charakteristik Ottos v. Freising in
V. Syheis Histor. ZeitBchrift. III. p. 834.
Frutz, H., Badewins Fortsetzung der OestaFriderici
des Otto von Freising , ihre Zusammensetzung u. ihr
Werth. QueUenkritische Untersuchung. Danzigl878.
fr. 9fi. Aoeftiom des moMMnhaflen ÄttstehreUttuM aus
osephus: De hello lud.
Bibbeck, W., Kaiser Friedrich I und die rOmische
Curie in d. J. 1167-1159. Leipzig 1881. 8». poBsim.
Qteifi di$ ZimerldMigkmX Rahmoina heftig am.
Riezler, S., Namen und Vaterland des Gesohicht-
schreibers Bachwin (= Bagewin) m Forschungen z.
deutschen Geschichte. XVIII. 1878. p. 639.
Scheffer-Boichorst tn Mittheilungen des Instituts
f. Österreich. Geschichtsforschung. VI. 1885. p. 688-
687, gegen Waiix' Auagabe.
Schumacher, K.W., Beitrage z. deutschen Beichs-
geschichte. Eäsmiach 1770. 4P. p. 1.
: Betrachtung Über denWerth der histor. Schriften
des ehemal. Bischöfe Otto zu Freysingen ap. Finauer,
Bibliothek I. p. 141-168.
Simonsfold, Henry, Bemerkungen zu Bahewin m
Historische Aufsätze dem Andenken an G. Waitz ge-
widmet. Hannover 1886. gr.S^. p.204-227. Beapncht
die nie/U benutde Handaehr, von Seüenaieäen. Vgl.
auch Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. IX. 1884.
p. 208-206.
Sorgenfrey, Th., Zur Qiarakteristik des Otto von
Freising als Geschichtsschreiber. Progr. der hOhem
Büigersch. Greiz 1873. 4P. 19wfg.
Stftlin, Wirtembergische Geschichte II. p. 12.
Vacandard, E., Amauld de Brescia in Revue des
questions historiques. XXXV. 1884. p. 52 - 114.
Wagner, Paul, £berhard II Bischof von Bamberg.
Inaug.-Diss. Halle a. S. 187? 80. p. 99-112 %« Rahe-
wn.
Waitz, üeber die verschiedenen Beoensionen von
Ottos u. Bahewins Oosta Friderid I in Sitzuncsber.
der Beriiner Akad. der Wissensch. Hist. - phU. Cl.
XIX. 1884. p. 331-342. HäU Rahewin eetbeffur dm
Verf. von 3 Beeens. der Oeeta.
: in Schmidts Zeitschrift f. Geschichtswissenschaft
II. p. 110.
Wattenbach «n Archiv fOr Kunde östeneich. Ge-
schichtsquellen XIV. p. 58.
: Deutschlands Geschichtsqnellen p. 850 sq. (6. Aufl.
L 1885. p. 2. 6. n. p. 9. 241- 2o4 ; 6. Aufl. L 1893. p. 2.
5. n. p. 271- 279; 279-284).
Weis, Ant., in BntrOge zur Kunde steiennärkischer
Geschichtsquellen. XII. p. 38, über den codex Run.
Wie d e man n , Theod. , Otto v. Freysingen nach seinem
Leben u. Wirken. Ein histor. Versuch. Mit e. Vor-
rede von Carlmann Flor. Passau 1849. 8^.
Wild, Badevicus und sein Verhältniss zu Otto von
Freisingen. Progr. d. Gymn. Görlitz, BAmisch 1865.
4P. 30pag.
Wilmans, B., Ottos von Freisingen VerhBltniss zu
den Wittelsbachem tn Pertz' Archiv XI. p. 65-76.
: Ueber die Chronik Ottos von Freisingen, Und.
X, p. 131 - 173.
: Zur Geschichte der Handschriften v. Ottos von
Frdsingen Chronik, Und. XI. p. 18-64.
: Praefht. xu seiner Ausg. ap. Pertz , Mon. scr. XX.
p. 83-115; 888-347.
Wyss, Geo. r., Gesch. der Historiographie in der
Schweiz. ZOrich 1894. gr. SP. p. 62-64.
Vgl. Epitaphium Ottonis Fris.
Otto I imp. Germ. (Magnus, 936 — 973):
Constitationes annonim 948 — 971.
Atisg,: *ap. Pertz, Mon. leg^. 11. 1. 1837. p.
19-34. 560. 561. — «ed. L. Weüaod. in Mon.
Germ, hisi Legum sect. IV. Constitt I. 1893. p.
8-37.
Otto I imp. Germ.: DipLomata.
Ausg,: ed. Th. Sickel in Mon. Germ, hisi
Diplom. I. 1884. p. 80-638. — Diplomata 13
annoram 941-969 ex div. editt. ap. Bouquet, Re-
cueüJX. p. 379-392.
: Leges Langobardorum.
Ausg.: 'ap. Muratori, Rer. Ital. scr. I. 2. p.
169-173. — «ed. Boretius ap. Pertz, Mon. legg.
IV. 1868. p. 568-580.
: Privilegium vel pactum eccle-
siae Romanae concessum a. 962.
Ausg.: 'ed. Baronius, Annales ecclesiast. ad
a. 962. — ' ap. Marini, Nuovo esamine della auten-
ücitk eee. Roma 1822. — *als Ottonis M. pa-
ctum cum Johanne XII pp. ap. Pertz, Mon. legg.
n. 2. p. 159-166. — * ap. Theiner, Codex diplom.
dominii temporalis s. Sedis. I. Romae 1861. p. 4.
n* 4. — * ap. Th. Sickel, Das Privilegium Ottos I.
1883. — • wiederh. in Mon. Germ. hist. Diplom.
I. 1884. p. 322-327. — ^ap. Altmann u. Bern-
heim, Ausgew. Urkunden zur Yeifass. - Gesch.
Deutschlands. Berlin 1891. 8^ p. 74-77. — 8n'»6
wiederh. ed. Weiland 1. c. p. 23-27.
Ifrl.-S<^. : F i c k e r , Jnl. , Forschungen zur Reichs - a.
BeohtsgoBchichte Italiens. II. 1869. p. 299 ff. p. 862 ff.
Pflngk-Harttnng, J. r., Das Privileginm Ottos I
fQr die röm. Kirche in Forschungen zur deutschen
Geschichte. XXIV. OOttingen 1884. p. 667-681.
Sickel, Theod., Das Pririlegium Ottos I fflr die röm.
Kirche vom Jahre 962. Innsbruck 1888. BP. Vgl. dazu
Weiland in Zeitschrift für Kirchenrecht XIX. p. 162
tt. praefat. xu eeintr Ausg. p. 24.
: Sacramentum factum domno pa-
pae Joanni XII. Formula Anselmiana.
962.
Ausg.: ^ ap. Jaffe, Bihl. rer. Germ. II. p. 591.
— ^wiederh. ed. Weiland 1. c. p. 21. 22 litteris
minoribus. — Juramentum corporale. Formula
Bonithoniana ^ ed. Sigonius, Historia i*egni Italici.
Francof. 1591. p. 166. — 'ap. Mai, Spicileg. Ro-
man. VI. p. 227. — ■ ap. Watterich , Rom. ponti-
ficum vitae I. p. 746. 747. — * ap. Jaffe 1. c. p.
593. — Juramentum quod facere fecit suos fide-
les antequam Romam adiret ' ap. Jaffe 1. c. p. 588.
— ^wiederh. ed. Weiland l. c. p. 21. 22.
Vgl. Goronatio Ottonis I.
Epitaphium Ottonis I.
Hrotsuitha.
Liudprandus.
Otto II imp. Germ. (961—983). Con-
stitationes.
Ausg.: ^ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. 1837. p.
32-35. — 'ed. L. Weiland in Mon. Germ. hist.
Legum sect. IV. Constitt. I. 1893. p. 38-44.
: Diplomata.
Ausg. : ed. Th. Sickel in Mon. Germ. hist. Di-
plom. II. 1. 1888. p. 1-384. — Diplomata 3 ex
div. editt. ap. Bouquet, Recueil IX. p. 393-396.
Otto III imp. Germ. (983—1002): Con-
stitutiones a. 996?— 998.
Ausg.: * ap. Pertz, Mon. legg. 11. 1. 1837. p.
36. 37. — • Constitutiones a. 992—1001 ed. Wei-
land in Mon. Germ. hist. Legum sect. IV. Con-
stitt. L 1893. p. 45-56.
888
OTTO m IMP. GEKM. — OTTOKAR [VON STEIER]
Otto III Imp. Germ.: Leges Langobar-
dorum.
AtLsg.: *ap. Muratori, Rer. Ital. scr. I. 2. p.
174. — *ed. Boretius ap. Pertz, Mon. legg. IV.
1868. p. 580. 581.
Otto IV imp. Germ. (1198—1218): Con-
stitutiones.
Äiisg.: ap. Pertz, Mod. legg. 11. 1. 1837. p.
203-207; 214-222.
: Corapositio cum Ludovico I duce
Bayariae a. 1212.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. 11. 1. p. 220.
: Confoederatio cum Alberto mar-
chione Brandenburgensi a. 1212.
Ausg,: ap. Pertz, Mon. legg. U. 1. p. 220. 221.
: Confoederatio cumEberhardo ar-
chiepiscopo Salzburgensi a. 1210.
Ausg,: ap. Pertz, Mon. legg. U. 1. p. 218.
: Conventio cum Theodorico mar-
chione Misnensi a. 1212.
Aiisg,: ap. Pertz, Mon. legg. U. 1. p. 218. 219.
: Pactum cum Adolfo archiepi-
scopo Coloniensi a. 1202.
Atisg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 206. 207.
: Pactum cum Johanne rege An-
gliae a. 1202.
Ausg,: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 207. 208.
Vgl, Coronatio Ottonis IV.
Otto Morena, vid, Morena.
Otto Oetieneis cardinalis, legatus Sedis
apostol.: [Rundschreiben über den Ver-
lauf der Verhandlungen auf dem Partei-
tage in Gerstungen. 1085. Febr.]
Atisg, : ^ ed. Kunstmann in Zeitschr. f. kathol.
Theol. IV. 1840. p. 114 fif. — * ap. Giesebrecht,
Geschichte der deutschen Kaiserzeit. 5. Aufl. III.
Leipzig 1890. p. 1263-1266. n« 11.
Otto praepositue Raitenbuchensis in
Bavaria (flor. 1170): Epistolae ad fratrera
suum Rupertum abbatem Tegernseensem
(11186) aliosque.
Ausg.: * ap. Pez, Thes. anecd. VI. pr8.2. 1729.
p. 22-29. — * in Origines Guelfic. ed. Scheid. II.
Hanoverae 1751. p. 604. 608-615. — * andere ap.
Meiohelbeck, Histor. Frisingensis I. 2. p. 471-473.
508-510. 515. 554. 555. 565. 566.
Erl.-Schr.: Fechner, H., Udalrich II von Aqnileja u.
Otto von Baitenbnch in Archiv f. Kunde Österreich.
Geschichtsqnellen XXI. p. 295-350. Vgl. Göttinger
gel. Anzeigen. 1859. p. 1902 ff.
'Wattenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen. 6. Aufl.
II. 1894. p. 386. 887.
Otto prior Waldsassensis: Chronicon
Waldsassense. — Accedit eiusdem aucto-
ris Descriptio exterminii monasterii sui
sub bello Bavarico raaiore. 1098-r-1504.
Ausg,: ap. Oefele, Rer. Boic. Script. I. p. 53-
82; 83-87.
Otto Sanblasianus » Otto de S. Blasio.
Otto von Heiligenkreuz, Abtl318— 1327,
vid. Albrecht I: Fonnelbuch.
quellen, Die Eönigsaaler.
Ottobonus scriba (flor. 1180), vid. Ga-
farus.
Ottocarue II Bohemiae rex: Epistolae,
vid, Henricus de Isemia.
: Pacta cum Eudolfo rege a.1276.
1277.
Ausg. : ap. Pertz, Mon. Legg. 11. 1. p. 407-409;
413-421. Vgl. Aunales Otaktriani.
Ottokar von Homeck = Ottokar von
Steier.
Ottokar [von Steier] (f zwischen 1312
— 1318): Oesterreichische Reimchrouik s.
Chronicon austriacum rhythmicum ab ex-
cessu Priderici 11 imp. (1250) ad a. usque
1309 perductum.
Gibt treffliche Beitrage zur Staats-, Sitten- n. Cal-
torgeschichte der Zelten Kaisers Rndolf nnd Albrecht I ;
besteht aus mehr als 88000 Versen. Ottoluu' schrieb die
noetische Literatur seiner Zeit ans. Die Bedeutung der
Chronik als Geschichtswerk sinkt dadurch erheblich, der
dichterische Wert verschwindet völlig.
Handschr, ; A d m o n t , Stif tsb. n" 1 9. chart. sec.
XV. fol. — Jena, Un.-Bibl. Oxid. rnss. rec. f.
adj. 3. Chart fol. — St. Gallen, Stiftsb. n*> 658.
Chart, fol. — Stockholm, Reichsbibl. 1734 £rs.
Kat. Phil, in 4^ n« 37. chart. gr. 4'». — Wien,
Hofbibl. nö3040. chart. sec. XV. foL; — n® 3047.
chart. sec. XV. fol. — Wolfenbüttel, herzgl.
Bibl. n® 291. Gud. Latin, chart. sec. XV. Vgl, See-
müller vor seiner Ausg, p. vn-xxv.
Ausg.: ^nach d. Admonter Hs. ap. Pez, Scr.
rer. Austr. III. 1745 {fiUlt den ganzen Band), —
*unt. d, Tit.: Ottokars österreichische Reim-
Chronik. Nach den Abschriften Franz lichten-
Steins hrsgb. von Joseph Seemüller. Halbbd. 1. 2.
Hannover 1890. 93. gr. 4® (= Monum. Germ. hist.
— Deutsche Chroniken. Bd. V. Thl. 1. 2), — • Fra-
gmente: ■ Vers 45397-53465 aus d. Wolfenb. Hs.
ap. Eccard, Corp. hist. medii aevi. n. p. 1455. —
^ hieraus 144 Verse wiederh, ap. Ferd. WÜcke,
Gesch. des Ordens der Templer. 2. Aufl. I. Halle
1860. p. 455-459. — ° einzelne Stücke ap. Wiede-
burg, Ausführl. Nachrichten von einigen alten . . .
Mss. Jena 1754. p. 95 ff. nach d. Jenaer Hs. —
^ Fragment aus Pez ed. J. F. Willems in Jean de
Heelu: Chronique. Bruxelles 1836. 4®. p. 354-373.
— • Vers 48594-48780 ed. Karajan in Sitzungs-
berichte der Wiener Akad. der Wiss. LXV. p.
565 ff. — 'Vers 3694-3868 u. 5245-5420 ed. R
Dürnwirth i?i ^. Jahresbericht der k. k. Ober-
realschule zu Klagenfurt 1881. — » 488 Verse
ed. H. Dürnwirth in Zeitschrift f. deutsches Alter-
thum. XXIX. 1885. p. 307-318. — ^ Vers 51020-
51193 und 51566-51723 ed. A. Schönbach tn
Sitzungsber. der Wiener Akad. d. Wiss. XCVII.
OTTOKAR [VON STEIER] — PACHYMERES
889
1882. p, 783 ff. — Die von J. B. Gentilotti n. von
Daniel Nessel beabsichtigten Ausgaben sind nie-
mals erschienen.
Erl.- Sehr.: Bnssoii, Arn., Beitrflge zur Kritilc der
steyrischen Beimclm)iiik u. zür Reichageschiohte im
13. Q. 14. Jahrh. in SitzanKsber. der k. k. Akad. der
Wiseensch. XVl-XVm. XXI. 1887—92. {Äuekbe-
soliden abgedntekt: I-IV. Wien 1887-92. Lex. -8»).
Domeier, V.. Die Absetzung Adolfs von Nassau.
BerUn 1889. S9. VII. 58pag, Jk 1.60.
Dürnwirth, R., Zwei Bruchstücke aus altdeutschen
Dichterwerken (Titurel und Ottackers Reimchronik).
Progr. der Staatsobeuealschule. Klagenfurt 1881. 8^.
39paff.
Henrici, Emil, Die Nachahmung des ,Twein* in der
steirischen Reimchronik in Zeitschrift f Qr deutsches
Alterthum. XXX. (N. F. XYIU.) Berlin 1886. p. 196
-204.
Hormayr. Archiv. 1817. p. 606.
Hub er, Alf., Die steieriscne Reimchronik [Ottokars]
u. das Ssteneich. Intenegnum m Mittheilungen des
Instituts f. österr. Oeschiditsforschung IV. p. 41-74.
Jacobi, Th., De Ottocari chronicoAustnaoo. Vratisla-
viae 1839. 9>. Jk 1.
J a k 8 c h , A. T. . Neu entdeckte Handschriftenfragmente
der Steierischen Reimchronik «n Mittheilungen des
Instit. für österr. Geschichtsforschung VI. 1886. p.
166-168.
Earajan, Th. t., Zu Ottokar von Steiermark in
Sitzungsber. der k. k. Akad. der Wissensch. Phil. -
bist. Classe. LXV. d. 666 iF. (aueh betondera gedntekt
"Wien 1870. gr. 8P. 26pag.).
Khautz, Versuch einer Gesch. der Österreich. Ge-
lehrten p. 18-26.
Kunisch, J. G., Ottokar von Homeck u. seine ge-
reimte Cnronik des Landes Oesterreich «n Büsching,
wöchentliche Nachrichten IV. p. 163-162.
Lamnel , Jos., Die Landekreuze von 1264 u. das stei-
riscne Ennsthal . mit 32 urkundl. Beilagen in Archiv
für Ssterr. Geschichte. LXXI. HUfte 2. p. 297-462.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. I.
1886. p. 242-262; 266. 264. 278; H. p. 406.
Palacky, Fr., Geschichte v. Böhmen. U. Abth. 1.
Pragl^. 8». p. 380-388.
Rieder, Chronicon Ottocari in rebus, quae ad Hen-
ricum abbatem pertinent, ne sit tons rerum Stiriae
scriptoribus. Progr. d. Gymn. Gratz 1869. 4<'.
Schacht, Th., Aus und über Ottokars v. Homeck
Reimchronik oder Denkwürdigkeiten seiner ZSeit. Zur
Gesch. d. Literatur u. des Lebens der Teutschen im
13. Jahrb. Mainz 1821. 8P (vgl. hierzu Wiener Jahr-
bücher. XVm. p. 227).
Zahn, J.V., StoiermärkischeGeschichtsblAtter. 1. 1880,
mU einem Liehtdrudc dar von Ä. SdiSnbach entdeMen
Fragmente der äUtsten bekamUen He.
Otwinus abbas S. Bavonis Oandavensis
(c. 983 — 998): Epistola ad Adalwinum
abbatem Blandiniensem.
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
X. p. 373. 374.
Oud Goiitsch chronycxken = Jan van
Naeldwijk.
Oudalricus =» üdalricus.
Oudaiscaicus abbas SS. Oudabici et
Afrae (fllSO), vid.
Vita 8. Adalberonis ep. August.
„ „ Conrad! ep. Constant {vü. alt.).
Oude Friesche Kronijken —1474.
Ausg. : uitgeg. door het Fiiesche Genootschap.
Leeuwarden 1853. 4".
Ousmannus (cca. 980), vid. Tita s. Ga-
droae.
Otitremeuse, J. d', vid. Jean des Preis.
0xenede8, vid. Johannes de Oxenedes.
p.
(Pacantius, Alex. Bened.): Diaria de
bello Carolino.
Enthftlt Berichte über den Krieg Karls ViU gegen
Italien.
Ausg.: s. 1. et a. (Venetiis, Aldus 1496). 4^
Sehr selten.
Pacatus Drepanius Gailus, Latinus,
rhetor: Panegyricus Theodosio I Magno
dictus a. 388 Kai. Sepi
Ausg. : * ed. J. Scheffer. Upsalae 1668. -•— • ed.
J. Arntzen c. notis varior. Amstelodami 1753. —
' ex Jacobi de la Baume Panegyr. vett. * ap.
Migne, Patrolog. lat XIII. p. 477-522; cf. intro-
duet p. 471 sq. — • ap. E. Bährens, XII pane-
gyrici latini. lipsiae 1874. 8^ p. 271-314.
Erl.-Sehr.: Teuf fei, W. S., Qesohichte der römischen
Literatur. 5. Aufl. Leipzig 1890. p. 1066-1067.
Pacca, Cola Aniello: Cronecha dall' a.
600 sino al 1102.
Ausg.: in Raccoita di varie croniche, diarj ed
altri opuscoli cosi italiani come latini apparte-
nenti alla storia del regno di Napoli. I. Napoli
1740. 4^ p. 3-21.
Pace da Certaldo, vid. Certaldo.
Pachymeres, Georg., Nicaeanus (f p.
1308): Michael Palaeologus seu historia
rerum a Michaele Palaeologo ante impe-
rium et in imperio gestanim.
Diese und die folgende Schrift umfassen den Zeit-
raum von 1256 — 1806.
Ausg. : ' primum ed. ex hibl. Barberin. interpr.
Petro Possino. Graece et lat. Romae 1666. fol.
Selten. — • mit d. folgenden unt. d. Tit. : De Mi-
chaele et Andronico Palaeologis libri XIII. Re-
cogn. Imm. Bekker. Bonnae 1835. 2 vol. 8®. Ji 24
(= Corpus scr. bist Byzant). — ' laiine ex edit
n^ 1 repetit. ap. Migne , Patrolog. graecalat. tant. ed.
LXXIT. p. 233 - 558 ; Possini observatt lib. 3 p. 559
-684; appendix ad hasoe observatt. p. 685-824.
Pachymeres: Andronicus Palaeologus
seu historia rerum ab Andronico seniore
in imperio gestarum usque ad ann. eins
aetatis undequinquagesimum. Libri VII.
Ausg. : ^ prim. ed. ex bibl. Barberin. interpr.
Petro Possino. Graece et lat. Romae 1669. fol.
Selten. — ^mit d. vorhergehenden xusammen
ed. Bekker (s. vorher). — ' ebenso ap. Migne, Pa-
trolog. graeca. CXLIII. 1865. p. 407. — * laiine
ap. Migne, Patrol. graeca lat. tant. edita. LXXII.
p. 831-1266; Possini observatt. p. 1265-1386.
üehers.: russisch: beide Schriften in [Die
byzantinischen Geschichtschreiber]. Bd. II. Pe-
tersburg 1861. gr. 8°.
890
PACIANU8 — PACTUM YENETÜM
Erl.-Sehr.: David, Animadven. in obeeiratt. chrono-
logicaa Possini ad Pachymorom. Divione 1679. 4P.
Hanke, M., De Byzantin. renun scriptoribos. Lips.
1677. j>. 566-576.
Hopf, C., De histor. dncatas Atheniens. fontibus p.67.
Krambacher, Oesch. der byzantin. Litteratnr. 1891.
p. 90-92.
Vgl. Encomium s. Theodosiae.
Pacianus Barcinonae in iugis Fjrenaei
episcopus (f 391): Epistolae 3 ad Sym-
phronianum (al, Sempronium) Novatia-
num.
Äusg, : ^ in Paciani opp. ed. J. Tilios. Paris.
1538. — Un Bibl. PF. max. IV. p. 305. — Un
Gallandi Bibl. vett. PF. VII. p. 257. — * wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. Xm. p. 1051-1082.
. Erl.-Sdir.: Gams, P., Kirchengeschichte Spaniens. IT.
Abth. 1. Regenshur^ 1864. p. 818 - 824 , wo catek ande-
nr JAtarahtmadwaa.
Teuf fei, W. S., Gesch. der rSm. Literatur. 5. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1074. n0 4.
Pacta et conventiones quae Baldui-
nus rex Jerusalem fecit b. Marco, cum
multis aliorum pactis cum Venetis initis
ab a. 1125.
Handsehr. .* Kopenhagen, k. Bibl., alt. Samml.
anni 1475. n<> 2166.
Pacta inter commune Astense et Ro-
bertum Siciliae regem a. 1312.
Ausg. : ed. Vinc. Promis in Miscellanea di sto-
ria italiana. IX. 1870. p. 137-168.
Vgl. Annales Astentes.
Pactio Aquisgranensis inter Karolum
Calvum et Ludowicum 11.
Ausg.: * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL
p. 453. — ^ als Factiones Aquenses. 870. Mart. 6
ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 516. — 'ed. Boretius
in Mon. Germ. hist. Capitul. IL 1. p. 191.
Pactio Priderici I regis et Bertolfi IV
ducis de Zeringen. 1152.
Ausg.: inter Wibaldi epist. ed. JafFe, Bibl.
rer. Germ. L p. 514. n*^ 383.
Pactius, vid, Thomas Pactius.
Pactum Anagninum inter Fridericum I
imp. et Alexandrum III papam. A. 1176.
Nov.
Aiisg. : ^ aus einer gleichzeitigen Copie im
Vatic. Archiv zu Rom (Arm. IL caps. I. n* 8)
hrsgb. von P. Kehr in Neues Archiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. XIIL 1888. p. 109-113; vgl. Einl. u.
Erläut p. 77-109. — ^wiederh. ap. Doeberl, Mo-
numenta Germaniae selecta. IV. München 1890.
p. 235 - 240. — * ed. L. "Weiland in Mon. Germ,
hist. Constitutiones. L 1893. p. 350-353. n° 249.
— Promissio legatorum imperialium * ed. Pa-
gius in Critica in Barooii Annales eccles. ad a.
1176, tom. IV. p. 646. — * ap. Lünig, Codex dipl.
Italiae. I. Lips. 1726. p. 15. — 'ap. Pertz, Mon.
legg. n. 1. p. 149. 150. — * ap. "Watterich, Rom.
pontificum vitae IL p. 601. — *ap. Vignati, Sto-
ria della Lega Lombarda p. 285. — ® ed. J. v.
Pflugk-Harttung in Foi-schungon zur deutschen
Geschichte. XXIIL 1883. p. 208, nicht correet.
— ' ap. Doeberl 1. c. p. 240-242. — • ed. L. Wei-
land 1. c. p. 353. 354.
Erl. - Sehr. : F e c h n e r , Erzbischof Widunann von Mag-
deburg tn Forschongen z. deutschen Geschichte, v .
p. 4&6-458.
Giesebrecht, Oesch. der deutschen Kaiaerzeit V. 2.
1888. p. 793-806.
Hefele, Condliengesohichte. 2. Aufl. V. n. 696-698.
Prutz, H., Kaiser Friedrich I. Bd. n. p. 287-297.
Reuter, Herrn., Gesch. Alexanders ni. Leipzig 1864.
p. 289-251.
Varrentrapp, Gonr., Erzbischof Chiistiao I von Mainz.
Berlinl867. 8*. P.69-7L
Pactum Argentoratenae Hludowici et
KaroU U. 842. Febr. 11.
Ausg. : ed. Boretius in Mon. Germ. hist. Ca-
pitul. n. 1. 1890. p. 171.
Pactum Venetum (Fax ecclesiae et im-
perii). Jul. Aug. 1177.
Diese Bezeichnung ist besser als die übliche Pntx Veneta^
weil sie den Charakter eines PrAliminarrertrages ausdruckt
Handsehr.: Klosterneuburg, Stiftsbibl. n^
643*. sec. XII fin. f. 3. — Rom, Vatic. Archiv,
Arm. I. caps. IV. n® 10, nach d. Original.
Ausg.: ^ed. Sigonius, De i-egno Italiae. Ve-
netiis 1574. p. 545 u. in allen anderen Ausgg.,
wülkürlieh geändert. — *ap. Goldast, ConstituL
imper. III. 1610. p. 353 u, in den anderen Ausgg.
— * ed. Palatius, Aquila Sueva. Venetiis 1679.
p. 188. — *ap. Lünig, Reichsarchiv IV. p. 128.
n^ 94; '^ibid. XV. p. 162. n° 73. — «ap. Mansi,
Concil. L Suppl. II. p. 678 (' ed. 2\ XXH. p. 193).
— ^ in Sigonii opp. ed. Argelatus. n. p. 802. —
** in Recueil des traitez. I. p. 26. — ** ap. Lünig,
Codex dipl. Italiae. I. Lips. 1726. p. 17. — " ap.
Dumont, Corps universel diplomatique. I. Am-
sterdam 1726. p. 94. — " ap. Savioli, Annales Bo-
lognesi IV*. p. 17. n» 237. — " ap. Vignati, Storia
della Lega Lombarda p. 300. — " ap. Schoepflin,
Commentationes hist. et crit. p. 553. — ** ap.
Hartzheim, Concil. German. in. p. 411. — *®ap.
Friedr. Chrph. Jonath. Fischer, Geschichte des
Despotismus in Teutschland. Halle 1780. 8". p.
111. — "ap. Max Fischer, Merkwürd. Schick-
sale des Stiftes u. der Stadt Neubui^g. ü, Wien
1816. p. 152. n<» 18. — "a& Pactum Anagninum
ap. Pertz, Mon. legg. IL p. 147. ~ " ap. Theiner,
Codex dipl. dominii tempor. S. Sedis I. p. 22. n*
30 {allein nach d. röm. Mpt.). — *° in Monum.
hist. patriae. Scr. IV. p. 32. — ** als Instrum en-
tum pacis Anagninae ap. Watterich, Vitae ponti-
ficum IL p. 597. — •* ed. F. Kehr in Neues Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIIL 1888. p. 114-118.
— ^'iviederh. ap. M. Doeberl, Monumenta Ger-
maniae selecta. IV. München 1890. gr. 8°. p.243-
247. — '* wiederh. als Der Friede zu Venedig zwi-
schen Friedr. I u. Fabst Alex. III 1177 ap. Alt-
mann u. Bernheim , Ausgewählte Urkunden. Ber-
lin 1891. 8^ p. 83-86. ~ "ed. L. Weiland in
Mon. Germ. hist. Legum sect. IV. Constitutiones
L 1893. p. 362-365. n<> 260.
JOrl.-Schr.: Eichner, Rieh., Beitrüge znr Gesch. des
Venetianer Friedenskongresses vom J. 1177. Inaug.-
Diss. Berlin 1886. 8P. 66 pag.
Fechner, Erzbischof Wichmann von Magdeburg tn
Forschungen z. deutschen Geschichte. V. p. 460-473.
Giesebrecht, W., in Allgem. Monatsschrift f. Litte-
ratnr. 1852. April, p. 2-270.
: Gösch, der deutschen Kaiserzeit. V. 2. 1888. p.
824-862.
PAGANUS GATINELLI — PALMERIUS
891
Hefele, ConcUiengeachichte. 2. Aufl. V. p. 696-706.
LCwenfeld, S., Die unmittelbaren Folgen de« Frie-
dens von Venedig. Nach den neuen Docnmenten dee
Cambridger Begisterfragments in Forschungen zur
deutschen Gesch. XXV. 1886. p. 461-461.
Nitzsch, E. "W., Gesch. des deutschen Volkes. II.
Leipzig 1883. p. 298-dUl.
Peters, Carl , Untersuchungen z.0e6chichte des Frie-
dens von Venedig. Berliner Preisschrift. Hannover
1879. CT. 8». VT. 160 mg. Jk 4.
Prutz, Hans, Kaiser Friedrich I. Bd. U. Danzigl872.
p. 310-885.
Reuter, Heim., Geschichte Alexanders IH. Bd. UI.
Leipzig 1864. p. 281-330; 728-764.
Röhricnt, Reinh., Ein Brief [des BischofB Philipp
von 051n an den Bischof Radulf von Lflttichl über
die Geschichte des Friedens von Venedig tn Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d.Geech. XVII. 1892. p. 621- 623.
Simonsfeld, H., Zum Frieden v(«i Venedig tn For-
schungen z. d. Gesch. XX. p. 424-488.
Varren-trapp, Cour. , Erzbischof Christian I von Mainz.
Berlin 1867. 9>. p. 78 - 92 ; — m v. Sybels Histor. Zeit-
schrift. XLVU. p. 406 ff.
Waitz, G., tn Göttinger gel. Nachrichten. 1867. n0 9.
_p. 389ff.
will. Coro.. Konrad von Witteisbach, Cardinal, Erz-
bischof V. Mainz u. v. Salzburg. Begensbuig 1880. 8**.
p. 35-44.
Vgl. Castellanus Bassian.
Belatio de pace Veneta.
Paganus Gatinelli (== F6an GatLneau),
vid. Chronicon S. Martini Türen. 249 —
1227.
Page, John: Poem on the siege of Ronen
by Henry V.
Eandsehr. .-London, Brit. Mus. , Egerton Col-
lect n® 1995. Chart, fol. n''12; — Bodl. mss. n®
124, unvollständig; — Harleian Coli, n» 2256.
n<» 753.
Ausg.: * ed. by J. J. C-onybeare in The Ar-
chseologia. Vol. XXI. — ' ed. by Fred. Madden
in The Archseolog^a, Vol. XXII. — * vollständig
ed. by James Gairdner in Historical collections
of a Citizen of London in the 15. Century [Lon-
don, Camden Society 1876. kl. 4«. N. Ser. XVII.]
p. 1-46; ef. p. x-xvi.
PaielH, GuiU., eques Vicentinus: Pro
patria ad illustriss, Nicolanm Trunum
Venetum Ducem gratulatio.
Ausg.: s. I. et a. (Venetiis circa 1472, wahr-
seheinlich durch Jenson). 7 Blatt, Sehr selten.
Palaeologus, vid. Michael Palaeologus.
Palamas, Gregorins, archiep. Thessa-
lonic. (flor. 1351), tnd. Acta s. Petri Athen.
Brl.-Sekr.: Krumb ach er, K., Oesch. der bysantini-
sehen Littarator. 1891. p. 2U3 u. oft.
Palecz, i*id. Stephanus Palecz.
Palencia, vid, Alonso de Palencia.
Palla di Noferi degli Strozzi, vid, Strozzi.
Palla Nofrii de Strozis miles, vid, Strozzi.
Palladius Fu8GU8 , Italus Patarinus , prof.
Justinopoli (flor. 1470): De situ orae Illy-
rici libri 2.
Ausg.: * Venetiis 1540. — ' ed. Joa. Lucius,
Dalmatia. 1666. — • ap. Schwandtner, Scr. rer.
Hungar. IH. p. 755-764.
jS-l.'Sehr.: Haner, De scriptoribas rer. Hongaric.
Yiennae 1774. p. 47.
Palladius Hellenopolitanus episcopus: 'H
TCQÖg ^aßüov iazoQia sive Historia Lau-
siaca.
Palladins hat ans Bnflnos geschöpft , welcher um 400
in Aqoileja schrieb; ersterer verfasate am 420 diese dem
Lansus gewidmeten Vitae bs. PP. oder Denkwürdigkeiten
der Asketen.
Ausg,: Joa. Meursius primus graece nunc vul-
gavit et notas adiecit. Lugd. Bat, Elzevir 1616.
Ißmo. — «ex edit. J. Henrici Floss ap. Migne,
Patrolog. graeca. XXXIV.
Uebers, : interprete Gentiano Herveto ap. Migne,
Patrolog. lat.I.XXIII. p. 1091-1218; Rosweydi no-
tatio p. 1217-1234. — In Palladii librum praelu-
dia et de eodem libro elogia (i. e. Peregrinationes
Pdladii et Melaniae iun. ex Baronii Annal. eccl.)
p. 1065-1092.
Eri.-S^.: Am^linean, E., De historia Lansiaca,
qnaenam sit hnins ad monachonun Aegyptiomm hi-
storiam scribendam utilitas, theds. Adiecta sunt
quaedam huins historiae Coptica flragmenta inedita.
Parisiis , E. Leroox 1887. 8<*.
We ingarten, H.. Ursprung des MSnchtfaums in Brie-
gers iSeitschrift fdr Kirchengeschichte. 1. 1877. p. 23.
§6-80. 5^9.
Zö ekler, PaUadios in Herzogs Real-Encyclopädie
XX. p. 881.
vgl. Vita s. Ammonis Aegyptü.
„ „ ApoUonii abb.
Dorothei Theb.
1» n
»» )»
)> II
Johannis eremitae.
Johannis Chrysost. {vüa alia).
Pallas Spangel, vid. Spangei.
Paimeriua, Matthaeoa, Floreiitinus (f
1475): Chronicon ex libro eius de tem-
poribus sive Chronicon Piorentinum. 449
—1449.
Florenz oft berücksichtigt ; ist pApstlich gesinnt. Chro-
nologisch genau. Schliesst sich als Ix)rt8etz. an Eusebii-
Hieronymi resp. Prospori Chronicon u. wurde von
Matthias Palmerias (dem folgenden) bis 1482 fort-
geführt.
Handschr,: Oxford, Maralen College. n*>184,
endet 1448. — Paris, Nat.-Bibl. sec. XV. n*
4295-27. — Dresden, k. Bibl. sec. XY. 4^ n»
49. — Madrid, k. Bibl. F. 28. f. Ij — T. 85 mbr.
fol. mio. sec. XVI ist ein italienischer Auszug.
— Berlin, k. Bibl. chart. sec. XV. Lat. fol. n®
195. — Rom, Bibl. ürbinas, mbr. sec. XV. n<>606.
Atug. : * curante Bonino Mombritio cum Eu-
sebii-Hieronymi chronico. Mediolani ap. Lava-
gnium 8. a. (cca. 1475). fol. — * als Fortsetzung
an Hieronymus' resp. Prospers Chron. Venetiis
ap. Erh. Ratdolt Augustanum 1483. 4°. — 'Paris.
1518. 4^ — *ap. Sichard, Chronicon. Basil. 1529.
fol. p. 94. — » in Scriptt. Florent. I. p. 216. —
*Excerpta, augmentationes et emendationes ed.
Tartinius, Rer. Ital. script. I. p. 209.
: De captivitate Pisarum a Flo-
rentinis expugnatarum a, 1406 ad Nerium
Capponium, sive De belle contra Pisanos
gesto a Florentinis a^ 1406 commentarius.
Ausg.: * ex recens. Levini Nicolai Moltheri xu-
sammen mit Conclave in quo Fabius Chisius pon-
tifex creatus est. Slesvici 1656. 8°. — ^wiederh.
ex bibl. J. B. Recanati ap. Burmann, Thesaur.
scriptor. Italiae. VlII. pars 2 — u. 'ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. XIX. 1731. p. 165-194.
892
PALMERIÜS — PANORMITA
Palmerius, Matthaeus, Florentinus: Hi-
storia Rorentina. 1432 — 1474.
Ungedruckt.
Handaehr.: Florenz, Bibl. nazion. (Maglia-
bech.) XXV. n»511. chart fol. Original.
: Vita Nicolai AcciaioÜ, Floren-
tini, magni seneschalli Apuliae. 1310 —
1366.
Ausg.: ex mss. Neritinis ap. Muratori, Scr.
rer. Ital. XQL 1728. p. 1201-1230.
üebers.: italice trad. da Donato Acciajoli (f
1473). Fiorenza 1588. 4° ad calcem Historiae do-
mus illustris Ubaldinonim.
Erl.-Sekr.: Ben venu ti, Cr. B., Qaadri storici Fioren-
tini. Matteo Palmieri. Firenze 1889. 8".
Bottari, Ercolo, Matteo Palmieri in Atti della B. Ac-
cademia Lucchese di scienze , lettere ed arti. XXIV.
Torino 1886. p. 891 sq.
Cavalli , La scienza politica in Italia in Memorie dell'
I. B. IstitntoVeneto di sdenze eoo. XII. yenezial864.
p. 298 sq.
Fabricius, Bibl. med. et infimae latinit. ed. Mansi V.
p. 60.
Messeri, AntOD., Matteo Palmieri cittadino di Firenze
del sec. aV in Archiyio storico Italiano. Ser. V. tom.
18. Firenze 1894. p. 257-822; docnmenti p. 828-840.
Bös 1er, Aug., Kardinal Johannes Dominicis Erzie-
hnngslehre. Freiboi^g i. B. 1894. gr. 8^ (= Herder»
Padagog. Bibliothek. Bd. VU). p. 290-237.
Palmerius, Matthias, Pisanus (tl483
Eomae): Opus de temporibus suis. 1449
—1482.
Ist eine Fortsetzung des Torhergenannten Werkes des
Matthaeus Palmerias.
Handschr,: Madrid, k. Bibl. F. 28. v. 1449-
1465, das Uebrige fehlt.
Ausg.: ^ als Fortsetzung an Eusebii-Hiero-
nymi (c/".) chronicon. Venetiis ap. Erh. Ratdolt
1483. 4^ — «Paris, ap. H. Stephanum 1512. 4^»
und ■ ibid. 1518. 4®. — * in Sichardi chronico.
Basil. 1529. fol. — * ibid. 1539. 4^ — • verbessert
u. vermehrt ed. Tartinius, Rer. Ital. scr. I. p. 235.
Palomar, Job., D' iur. utr.: Quaestio
cul parendum est, an sanctissimo Domino
nostro papae Eugenio IV, an Concilio Ba-
siliensi tanquam superiori. 1437.
Handschr.: München, k. Staatsbibl.
Ausg.: ap. J. J. J. v. DöUinger, Beiträge zur
polii, kirchl. u. Colturgesch. der 6 letzten Jahr-
hunderte. II. Regensburg 1863. gr.8*. p. 414-441.
Pals biscups-Saga sive Historia Pauli
episcopi.
Ausg. : ^ zusammen mit Hungurvaka (s. d.).
Hafniae 1778. 8^ p. 143-253. — ^ in Biskupa
Sögur, gefnar ut af hinu Islenzka bokmentafe-
lagi. I. Kaupmannah. 1858. p. 125-148. — "Aus-
zug in Grönlands historiske Mindesmaarker. 11.
Kjebenhavn 1838. p. 762-767.
ErL-Sekr.: MQUer, Sa(|abibl. (dauUche Ätug.) I. p.l39.
Paltramus sive Vatzo, consul Viennen-
sis: Chronicon Austriacum a nato Christo
ad a. 1301. — Continuatio per Nie. Vi-
schelium coenobitam Sancrucensem ord.
Cisterc. ab a. 1302 — 1310. — Anonymi
continuatio ab a. 1310 — 1455.
Dass Vatzo der Verfosser dieser Chronik und Vatzo
der bekannte Bttrgenneister von Wien zwei Terschiedene
Personen sind, hat Wattenbach erwiesen.
Handschr.: Kloster Neuburg, Stiftsbibl.
Chart, sec. XVI. fol. n*» 691. — Wien, k. Hof-
bibl. hist. prof. 668, jetzt 539. mbr. sec. XII. Die
vorhergehende Handschrift y sowie der Abdruck
hiernach ist nur ein Auszug aus dieser,
Ausg.: mit Auslassung dessen, was bis 1062
reicht ap. Pez, Script, rer. Austr. I. p. 707-724;
724. 725; 726-738. Vgl. Pertz, Mon. scr. IX
p. 699.
Erl.'Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsoaellen.
8. Aufl. I. 1886. p. 218.
Paludanus, vid. Petrus Paludanus.
Panaretos, vid. Michael Panaretos.
Pandulphus {kS^}<^«^-1^3^)'*'^
über pontificalis.
Vita Calixti H pp.
,, Gelasii U pap.
,, Gregorii VII pont. {vita aüa).
„ Innocentii II PP. {väa 3^).
Gesta Johannis VIlI pp.
Vita Nicolai I pp.
Pandulphus de Columna, t;id. Landulfüs
de Columna: Tractatus de translatione.
Panegyrici veteres Constantino Magno
(llCtl, VUl. Incerti (ut putant Mamertini) panegyricus.
E^umenius.
Incerti panegyricus.
Nazaxius.
Ausg. : ^ ed. Wolfg. Jaeger. Norimberg. 1779.
8«. I. p. 306-551. — « ed. H. J. Amtzen. Ultra-
iecti 1790—97. 2 vol. 4<>. — » in Panegyrici latini
XII. Recens. Aemil. Baehrens. Lipsiae 1874. 8®.
{XXVI. 324 pag. Ji 3.60.)
Panegyricus in laudem Berengarii =
Gesta Berengarii imp.
Panegyricus libellus, t^.Libellus pane-
gyricus.
Panegyrique en vers de Guillaume n
comte de Hainaut (f 1345).
Ausg. : publ. par Ch. Potvin. Mons 1863. 8*.
Panis, Ogerius (flor. 1200), vid. Cafanis.
Panormita. Unter diesem Namen ist
bekannter Antonius Beccadelli Panormi-
tanus, ab Alfonso Neap. rege legatus eius-
que amicus (f 1471): De dictis et factis
Alphonsi regis Aragonum übri 4.
Schätzenswert, weil BeccadeUi als unmittelbarer Augen-
zeuge schrieb. £än echt hofmännisches Buch, abgensst
1456.
Ausg.: ' Neapoli (Pisis) 1455. 4^ — * Floren-
tiae 1485. 4°. — • c. commentar. Aen. Sylvii et
scholiis Jac. Spiegelii. Basileae 1538. 4^ — * cura
Dav. Chytraei. Rostochii 1590. 4*. — ^unt.d. Tit.:
Parallela Alphonsina etc. ed. Marq. Freher.
Hanoviae 1611. 4^ — ^ unt. d. Tit.: Ant Pa-
normitae speculum boni principis etc. ed.
Jo. Santes. Amstelod. 1646. 12mo. — » ap. J. G.
Menschen, Vitae summorum dignitate et erudi-
tione viror. ... 11. Coburg! 1736. 4**. p. 1-4.
PANORMITA — nAPAZTAZEIZ
893
lieber s.: spanisch yon Job. de Molina. Bor-
gis 1530. 4". — Zarag09a 1553. 4^ — Antverp.
1554. 4«
NB, m&rxH gekört die 1466 cm Hofe von Neapel ver-
fasete Schrift: Aeneae Sylvii commentarii in libros
Antonii Panomiitae poetae de dictis et factis AlphoDsi
T6^8, m Aen. Sylvii opp. BasU. 1671. fol., auch menrmtUa
wtU BeeeadeUü Werk xmammengedmekt.
Panortiiita:Epistolae familiäres (a/.; Oal-
licae) ac Campanae. 1420 -1434; 1434 ad
mortem Alphonsi I regis Neapol.
Sehr axmdiend.
Ausg. : ^ uni. d. Tit. : Antonii Panhonnitae fa-
miliarium Über. Neapoli s. a. (Sixt Riessinger
1471; a/.1478). fol. — ^ urU. d. Tit.: Epistola-
rum libri V, orationes duae et carmina varia.
Venetüs 1553. 4®. — 'ed. auctior et emend. Pa-
normi 1746. fol. Ist der 3. Bd. des Thesaurus cri-
ticus wm Gruter, von welehem die Theatiner in
Palermo einen neuen AbdruekveranstaUeten; vgl.
Ramorino, Contributi p. 7. — Epistolaea. 1458
— 1471 in Regis Ferdmandi et aliorum epistolae
ac orationes utriusque militiae ed. Vico Equense.
1586.
: Hermaphroditus.
Ea sind Epigramme, welche die Emancipation des
Fleisches predigen n. einen moderaen Sittenspiegel hin-
zuhalten voigeben. Papst Eugen IV Uesa das Schandbach
Öffentlich Ywbrannen.
Ausg.: ^in Quinque illustrium poetarum lusus
in Venerem. (Edidit Mercier abbe de St Leger?)
Paris. 1791. 8«. — *unt. d. Tit.: Antonii Panor-
mitae Hermapbr. Primus in Germania ed. et apo-
phoreta adiecit Frid. Carol. Forbergius. Coburgi
1824. 8« — »Mfi/.rf. Tit. : L'Hermaphrodite. Texte
latin. Avec une choix des notes de Forberg, et
traduit pour la prem. fois en fran^-ais. Paris, Li-
seux 1892. 8*. 50 fr. Nur 110 numerirte Exetn-
plare gedruckt. Nickt im Handel.
: Oratio ad Pridericum III imp. in
coronatione illius Bomae habita a. 1450.
Ausg. : * ex edit. vei Veneta ap. Froher, Genn.
Rer. scr. ed. Struve III. 1717. p. 5-8. — ''in
Principum et illustrium virorum epistolae. Ve-
netüs 1574; — 'Amstelod. 1644.
: Orationes duae ad Gaetanos et
ad Yenetos de pace.
Ausg. : ed. Fazio in De rebus gestis Alphonsi.
ErL-Sekr.: Barozzi. L. e Remig. Sabbadini, Studi
snl Panormita e snl Valla. Firenze 1891. 8». XL 268
pag. L 7. iZuglridi em Theü der Pubblicazioni del
r. Istitato di stndt superiori pratici e di perfeziona-
mento in Firmaze: sezione di filoeof. e filoloKia).
Colangelo, Fr., Vita de Ant. Beccadelii, detto il
Panormita. Nanoli 1821. B>.
Bamorino, Fei., Contributi alla storia biografica e
critica di Ant. Beccadelii. Palermo 1883. Sfi. 89pag.
: Notizia di alcnne epistole e carmi inediti di An-
tonio il Panormita in Archivio stör. Italiano. Ser. V.
tom. S. Firenze 1889. p. 447-450.
Strave, Bibliotheca histor. ed. Mensel YT. 1. p. 257.
Vo igt, Qeo. , Die Wiederbelebung des classischen Alter-
thoms. 2. Aufl. I. 1880. p. 480 -489. 492. 493 eic,
"Wolff, UfaxY., Leben n. Werke des Antonio Becca-
delii gen. Panormita. Leipzig 1894. 9f>. VII. ÜSpag.
JL2.
Paolino di Pieri, vid. Pieri.
Paotino Minorita, Fra: Trattato De re-
gimine pectoris.
Atug. : pubbl. (in dialetto Veneziano del XIV
seoolo, con introduz., note, glossario ecc.) da Adf.
Mussafia. Vienna e Firenze 1868. 8^ Jk 8.
Vgl. Panlinna Minorita.
Paolo dello Mastro: Diario e memorie
di diverse cose accadute in Borna dal 1422
al 1484. FOr die Oeech. Roms nicht unwichtig.
Ausg. : ^ pubbl. per cura di De Antonis in II
Buonarroti. Ser. II. Tom. X. ßoma 1885. p. 3 -
13; 37-48; 109-119; 141-148. — » pubbl. ner
cura di M. Pelaez in Archivio della Sooietä Ro-
mana di storia patria. XVI. p. 41 sq.
Paolo di Benodetto di Cola: Memoriale.
Dello Mastro dello rione di Ponte.
Ausg. : in Cronache Romane inedite del medio
evo pubblicate da AchiUe de Antonis. I. Roma,
Loescher 1876. kl. 4^ 38 pag. Jk 5. Nur 150
Ejoemplare gedruckt.
Paolo dl Liello Petrone dello rione di
Ponte — Paulus filius LaeUi.
Paolo Veneto >» Paulinus Minorita.
Paparonuo, Aldobrandinus, ord.Praed.
(Sienae f 1286), vid. Vita b. Ambrosii San-
sedonii.
Paponbok, Dat » Pfaffenbuch.
Paphnutius abbas, t^-Vita s. Onuphrii.
Papianus, vid. Lex Romana Burgun-
dionum.
»
Pappenhoim , Matthaeus , marescalcus
de (t 1511): Chronica australis antiqua.
852—1326.
Oleichlantend an vielen Stellen mit Joh. Victoiiensis.
Handschr. : Wien, k. Bibl .
Ausg.: ' ein Auszug ap. Freher, Germ. rer.
scr. I. p. 311-326. — * vollständig mit Fortsetz.
bis 1344 ap. Freher ed. Struve I. p. 430-490.
JEW. -Sehr.; Fabricius, Bibl. med. et inflmae latini-
tatis ed. Mansi V. p. 51.
Cf. Chronicon Elvacense.
Paraenesis episcopomm Galliae ad
treugam Dei. Cca. a. 1042.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 161. —
• ap. Bouquet, Rec. XI. p. 516. 517.
Vgl. Constittttiones pacis.
Paralipomena rerum memorabilium a
Friderico II usque ad Carolum V. 1229
— 1537 (per Casp. Hedionem).
Ausg. : ^ Argentorati 1537. fol. — * ibid. 1540.
fol. — ' als Anhang xu Ekkehardi üraugiensis
Chronicon. Basil. 1569. fol.
nagaazdaeig avvvo^oc XQOvivLai.
Von einem Anonymus aus Ensebins , Sokrates , Theo-
doras Lector zwischen 1143—1180 compilirt.
Ausg.: ^ap.Banduri, Imperium Orientale. Vol.
I. 3. (Paris. 1711. fol.) p. 81. — 'ed. lÄmbecius,
Notae ad Codinum p. 85. — * in Breves demon-
strationes chronographicae , gr. et lat. ed. Com-
befis. Paris. 1664. 4°. — *no 1 wiederh. in Georgii
Codini excerpta de antiquitatibus Constan tinopol.
894
PARENTI — PASCHASroS RADBERTU8
ex recogn.Imm.Bekkeri. Bonnae 1843. 8® (= Cor-
pus Script, bist. Byzant.) — * ap. Migne, Patro-
log. graeca. CLVII. 1866.
Parenti, Pietro: Diario.
Atisg. : Auszug der J. 1496. 97 {tint, d. lieber^
Schrift : Auszüge aus noch ungedruokten floren-
tmischen Chroniken) ap. L. v. Ranke, Sämmtliche
Werke. XL. Leipzig 1877. 8«. p. 342-345.
Parfiies, Johannes, Ensdorf. monachus:
Chronicon Ensdorffense. 1121 — 1480.
Deutsch geschrieben.
Ausg.: ap. Oefele, Rer. Boic. Script, I. p. 581-
588; ef. p. 579.
Paris, tnd. Matthaeus Paris.
^"^^ { JrSlSsIs }' B<>°o°i«°si8, Le-
one X pontif. ceremoniarum in aula Ko-
mana arbiter (f 1513): Diarium curiae
seu Diarium Alexandri VI papae.
Handschr,: München, k. Hofbibl. cod. lat.
n« 135-146.
Ausg. : ein Bruchstück ap. Mabillon , Museum
Italicum 11. p. 587. — ein anderes a. 1518 — 1522
ap. Ch. G. Ho£fmann, Nova scriptorum ac mona-
mentor. collectio. I. Lips. 1731. 4^ p. 401-500.
Vgl. Bnrchaidus , Joh.
: Historia Leonis X papae.
Handschr. : L e y d e n , Univ.- Bibl. cod. lat 41 .
Ausg. : excerpta ap. Ch. God. Hofifmann , Nova
scriptorum collect. I. Lipsiae 1731. 4^
Pari8iu8 de Cereta: Chronicon Yero-
nense ab a.1117 — 1278, cum continua-
tione anonymi ad a. 1375 = Annales Ve-
ronenses. n^ 3.
Parieberg, Joh., vid. Chronica de du-
catu Stettin.
Parochus Suaelensis, vid. Chronicon
Slavicum.
Pars genealogiae ducum Brunsvic. et
Luneb., vid. Chronica principum Saxo-
niae.
Pars secunda historiae Iherusolimita-
nae, vid. Secunda pars bist Iherusol.
Partinus de Brembüla, Antoniolus, no-
tarius d. iudicis rationis: Feriae ab a. 1337
—1391 resp. 1409.
Ausg. : ed. C. G. Finazzi in Miscellanea di sto-
ria italiana. V. 1868. p. 269-272; 273. 274; ef.
prooem. p. 267.
Ausg.: * ed.Rhamnusius, De hello Constanti-
nopolitano ed. II. libr. V. p. 223. — * ap. Mura-
tori , Rer. Ital. scr. XII. p. 328 in nota ad Dan-
duli chronicon. — ' ap. Wilken, Gesch. d. Kreuz-
züge. V. 1829. Append. p. 5. — * ap. Buchon,
Edaircissements sur la doniination fran9. etc. I.
1840. gr. 8«. — * ed. Tafel u. Thomas w Fontes
rer. Austriac. Ahth. U. Diplom. XII. Wien 1856.
p. 464-488; da»u Epimetrum l-III p. 489-501.
Vgl. introd. p. 452-464.
Parvum chronicon Astense « Chroni-
con Astense parvum.
Paschale Campanum. 464 -> 599.
Handschr.: Rom, Vatic. Christ, reg. n® 2077.
sec. VI. fol. 96'.
Ausg. : ^ ap. Mansi in Apparatu ad Baronii
Aonal. eccles. Lucae 1740. p. 229-233. — ' ap.
Roncalli, Chronica latin. L 1787. p. 721-736. —
' ed. Th. Mommsen in Mon. Germ. hist. Auct an-
tiqiüss. IX. 1889. p. 745-750.
Erl.'Sekr.: Rossi, Inscript. Christian. I. p. uuv et
p. 479.
Paschalia antipapa (687— c. 692).
ErL-Sehr.: Jaf f6, Regesta pontiflcam Rom. Ed. 2. L
1886. p. 248.
Paachalisl papa(t824): Epistolae qua-
tUOr. nie Echtheit wird theilweise bezweifelt.
Ausg.: ^ am besten ap. Mansi, Collect conciL
XIV. p. 371. Suppl. conciL L p. 799. F^/.Har-
douin, Conc. IV. p. 1213. — • der 2. Brief auch
ap. Baronium, Ann. eccies. ad a. 821. n^ IV. p.
840. — ^der 3. ibid. ad a. 817. n° XIX. p. 800
ed. Venei — * 5 ap. Migne , Patrolog. lat. CiXIX.
p. 977-986 u. ibid. ex Mansi CU. p. 1085-1094.
— ^ epist spuria in Mon. Germ, hist Epist UL
p. 97. 98.
Erl.-Sdtr.: Dapin, Bibliothöque des antoois eocI4-
siastiqües. VEl. p. 177.
Jaff6, Regesta pontiAcam Rom. Ed. 2. 1. 1885. p.318
-320; n. p. 748.
Paschalis II papa (f 1118): Epistolae.
Ausg.: ' 106 aus Baluze, Mabillon, Martene
etc. gesammelt u. chronologisch geordnet ap.Bou-
quet, Rec. XV. p. 17-63. — • 538 epp. et Privi-
leg, ex variis ap. Migne, Patrolog. lat ClXin.
p. 31-448. — Epistolae 26 diversorum ad P-m
ibid. p. 447-470. — Epistolae in Mon. Genn.
hist. Epist in. p. 106. 107 ; — in Neues Archiv
der Ges. f. ä. d. Gesch. III. p. 169-178; VI. p. 292;
VII. p. 166.
: Concilia de investitura praela-
tonim.
Ausg. : ap. Pertz, Mon. T^gg- H. 2. p. 180-182.
JSrl.-Sdir.: Jaff6 1. c. p. 702-772; n. p. 753.
Vgl. Dispatatio vel defensio.
Paschalis III (Guido Cremensis) anti-
papa (t 1168).
Erl.-Sckr.: Jaff6 1. c. Ed. 2. II. 1888. p. 426-429.
Paschasius diaconus (c. 511): Epistola
ad Eugippium.
Ausg. : in Mon. Germ, hist Auct antiq. I. 2.
p. 3. 4.
Paschasius Radbertus abb. ord. s. Ben.
coenobii s. Petri Corbeiensis (f c 860):
Versus ad Carolum regem quos scripsit,
quando ad eum misit librum suum De
corpore et sangiiine Domini: ,Audenter
nimc^
PASKO - PATRICrcS, AUGUSTINUS
895
Attsg. : ' ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 134. — * ap. Bouquet, Rec. VII. p. 312.
— Carxnina ed. £. Dümmler in Mon. Germ.hist.
Poetae aevi Car. III. p. 38-53.
Vgi, Paano ss. Rafini «t Val«r.
Vita 8. AdAÜUtfdi abb. Corb.
„ „ Pucbadi Radb.
„ „ Walae abb. Corb. .
Ert.'Sdtr.: Bihr, Oeach. der rOmiachen Literatur im
karolingiachen Zeitalter p. 28S. 462-471.
Choisy, E., Paschaae Radbert; 6tode bistoriqne aar
le 9. sidcle. (Thöse de Mootauban.) Gendre 1889. BP,
127 pag.
Dümmler, E., in Neaea Archiv d. Oea. f. I. d. Oeach.
IV. 1879. r. 901-906.
Dapin, Biblioth. dea aoteoia eccl^astig. VU. p.62.
Uistoire litt6raire de )a Fnuice V. p. 287.
SchrOckh, Kiichengeachichte XXUI. p. 442.
Pasko (Diminutivfonn für Pawel, Paul),
Godystaw — Baszko.
Passages de Charles YU et du dauphin
Louis ä Ldmoges en 1439, des memes et
de la reine de France en 1442.
Lateinisch gesehiieben.
Ausg. : ^ in Memoires de la Societe des anti-
quaires de France XI. p. 357. — • in Btdletin
de la Soc. d'agricoltare, sciences et arts du Li-
mousin. 1842. — *unt.d. Tit.: Adventus regis
Caroli VH . . . Lemovici ed. Maurice Ardant in
Bulletin de la Soc. archeolog. du Limousin. 1854.
— * publ. par Duples- Agier in Chroniques de
Saint -Maitial de Limoges. 1874. p. 202. — * texte
original publ. par Alfr. Lerouz in Bibliothe<iue
de TEcole des chartes. XLVL 1885. p. 304-314.
Passages de oultre mer. Du noble Gode-
froy de bouillon qui fut roy de Hierusalem.
Du hon roy sainct Loys, et de plusieurs
Tertueux princes qui ce sont croisez pour
augmenter et soustenir la foy crestienne...
On Attribae cet oavrage k S4b. Mamerot qui Taarait
tormin6 en 1474. D'aprda les , Archivea de TOrient latin'
I. p. 255 l^atttear eat Nicole Le Hnen, i'an doa tra-
dncieors de Bemhardiis de Breydenbach («. d.) en frangais.
Ausg. : * Paris 1487. 8^ — • ilz se vendent
en la rue sainct Jacques a lenseigne de Lelepbant
(1492—1512). 8^ — *unt. d. Tit.: Les Passaiges
doultremer faitz par les francoys uiederh.
Paris 1518. fol.
Passerinua, Petrus, vid. Annales Fo-
roiulienses.
Paasio, vgl. Gesta, Legenda, Nar-
ratio, besonders unter Vita,
Paaaio Judaeorum Pragensium secun-
dum Johannem rusticum quadratum.
Stammt aoa dem J. WS^.
Ausg. : in Sitzungsber. der k. böhmischen Ge-
sellsch. der Wiss. Jahrg. 1877. Prag 1878. p. 11-20.
Passionale, 'ind. Jacobus de Yoragine.
Passo honoroso ( Weg der Ehre) defen-
dido por el excelente caballero Suero de
Quifiones, copilado de un libro antiguo
por Fr. Juan de Pineda.
Eine auaftihrliche Enählong des Kampfes für don
Durchgang, der 1434 an der Brücke von Orbigo, nahe
bei Leon, fochten wurde. Geschrieben von Delena,
einem amtlichen Schreiber Johanns IL Schätzbar, weil
sie die Sitten der Zeit erUutert und merkwürdig w^:en
dea StUa.
Ausg. : ^ Salamanca 1588. — * ed. J. M. de
Flores. Madrid 1784. 4® als Appendix an Cro-
nica de Don Aluaro de Luna.
Erl.-Sekr.: Maurv, Juan Mar., Eavero y Almedora.
12 Gesänge. Pana 1840. 12mo.
Saavedra, Don Angel de, Paaao honroso. Madrid
1820—21. 2 vol. 12roo. Diese QedkhUder arwoAnien
beiden Verf. beruhen auf jener Ckromk.
Ticknor, Oeach. der schönen Literatur in Spanien.
Deutsch Ton Julius. I. p. 160.
Passoni, Dominic, vid. Yita b. Theo-
baldi Alb.
Pastime of People, vid. Rasteil.
s. Pastor (saec. 11), vid. Acta ss.Poten-
tianae et Prax.
Pastoraiet, Le.
L'auteur 6ciiye apr^ la mort de Henri V et la triste
fin de Jean sana Peur. Ce poeme contient 9141 verses,
welche die Gesch. dea Streites zwischen Joh. Herzog v.
Bnrgund u. den Armagnaken behandeln.
Ausg.: ^ d'apres le ms. de la bibl. roy. de
Bruxelles publ. par Kervyn de Lettenhove in
Chroniques relat ä Thist de la Belgique sous la
dominat des ducs de Bourgogne. III. (Texte franp.)
1873. q. 573-852. — «Proben u. Auszüge «ap.
van Hasselt, Essai sur l'histoire de la poesie
franp. en Beige p. 222. — ** ed. Ameilhon in
Notes et extr. des niss. VII. p. 426-449.
Patavinus Leoninus » Leoninus de
Padua.
nazQia Tfjg KiovüTavTivovTtöXetag seu
Origines urbis Constantinopolitanae ac de-
scriptio aedis Sophianae. libri 4.
Unter dem Kaiser Alexins Comnenua (1061 — 1118)
entstanden.
Ausg.: graece et lat. ap. Banduri, Imperium
Orientale. 1. 3. Paris. 1711. fol. p. 1-80.
Erl.-Sehr.: Krumbacher, Gesch. der bvzantin. Litte-
ratur. 1891. p. 168. n^l.
Vgl. Codinus.
Patriarcats de Jerusalem et d'Antioche.
Gehört zu den Prownciale genannten Bisthums- etc.
Verzeichnissen, verfksst zwischen 1168—1187; ursprüng-
lich wol griechisch geschrieben.
Handschr.: Bern, offen tl. Bibl. n° 590 (olim
P. Daniel), mbr. sec. XDI. 8«.
Ausg.: in Itineraires ä Jerusalem, publ. par
Henri Michelant. Geneve 1882. gr. 8". p. 11-19;
ef. pref. p. xii. xm.
Patriarcilium Bituricense sive Historia
patriarcharum et archiepiscoporum Bitu-
ricensium a s. Ursino ad Jacobum Re-
gium, 95. archiep., auctore anon. monacho
Sansulpitiano in suburbio Bituricae civi-
tatis.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 3-150.
Patricius, Augustinus, Senensis, magist.
ceremoniar. in aula Romana, dein ab a.
1483 episc. Pientinus (f Romae 1496):
De comitiis imperii sub Priderico imp. III
896
PATMCIUS, AUGUSTINUS — PAULINÜS MINORITA
apud Batisponam celebratis a. 1471 com-
mentariolus
Atisg.: ^inter Patricii epistoL (una cum Ja-
cobi Piccolomini epist.) Mediolani 1506. fol. —
•ap. Freher, Germ. rer. scr. IL p. 143-146 ("ed.
Struve II. p. 288).
Patricius, Augustinus: Descriptio ad-
ventus Friderici III imp. ad Paulum pa-
pam n a. 1468.
Ausg.: ^ed. Baynaldus, Annal. ecclesiast. ad
a. 1469. — * auctiar e cod. Yallioell. ap. Mabil-
lon, Museum Italicum I. 1687. p. 256-272. —
*tviederh, ap. Pez, Scr. rer. Austr. II. p. 609-623.
— *ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XXIIL p. 205-
216. — ^unt,d. TiL: Narrati o de Friderici imp.
in Italiam profectione votiva a^ 1468 suscepta, e
libro ceremoniarum desumta ap. Freher, Germ,
rer. scr. ed. Struve III. p. 19-21; ef. ü. p. 284.
Vgl. Piccolomini, Jac.
: Pontificalis über, seu Libri 3 de
sa€ris caeremoniis Ecclesiae Bomanae.
Ausg. : magna diligentia Augustini Patricii, Jo.
Burckardi et Jac. Lucii correctus et emendatus.
^Romae 1485. fol. • 1487. fol. — »Lugduni 1511.
fol. — * Bomae 1516. fol. — * Venet. 1516. fol.
— «Floient. 1521. 8^ — ^Coloniae 1557. 8^ —
» Romae 1560. fol. — • Coloniae 1572. 8°. — " Ve-
net. 1573. " 1616. fol. — " ed. C. G. Hoffmann,
Nova Script, et monument. collect. 11.
: Summa conciliorum Basileensis
1431 et Florentini a. 1438 seq. habitorum.
Ausg.: *ap. Labbe, Concil. XIII. p. 1488. —
' ap. Hardouin, Concil. IX. p. 1081. — ' wiederk,
ap. Hartzheim, Concil. German. Y.
: Vita Fabiani Bencii Politianen-
sis prof. iur. eccles., f Romae 1481.
Ausg,: ap. Mabillon, Mus. Italic. I. p. 251-255.
JBrl.-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis.
Üb. I. p. 400-408.
Vgl. Johannes de Segovia.
Patricius, Franciscus, Senensis, ponti-
fex Caietanus [Oaeta, f 1494]: De institu-
tione reipublicae libri IX.
Ausg.: * Parisiis 1519. — ' Argentorati 1595.
: De regno et regis institutione
libri IX.
Ausg. : * Parisiis 1519. — ' Argentorati 1594.
Erl.-Sehr.: AValter, Ferd., Natnrrecht u. Politik im
Lichte der Gegenwart. 2.Aafl. Bonn 1871. gr.8<>. §530.
Patricius, Petrus, vid. Petrus Patricius
et Magister.
Patrizzi, Agostino de' = Patricius, Aug.
Paulioltz de Operchoven, vid. Andi-eas
presb. Ratisbonensis.
Paul Pole, t'id. Pole.
Pauli, Theodericus, vid. Theodoricus
Pauü.
Pauli Historia Langobardorum » Paulus
Diaconus: Historia gentis Langob.
Pauli Supplementum rerum Langobard.,
vid, Paulus Diaconus: Historia gentis Lan-
gob. n. Continuatio Komana.
Paulin de Perigueux » Faulinus Petro-
corius.
Paulinus Aquileiensis patriarcha, artis
grammaticae magister (f 11. Janr. 802 —
804): Versus in obitum Herlci ducis Fo-
roiuliani a. 799 occisi: ,Mecum Tiniavi'.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl., cod. lai n« 2846
(olim Puteanus), sec. X. fol. 116.
Ausg. : ^ ap. Lebeuf , Dissertat sur l'hist. ec-
clesiast de Paris. I. p. 426. — * ap. Bouquet, Re-
cueil V. p. 848. — • ap. Migne, Patrolog. lat
XCIX. p. 683. — * ap. Dumeril, Poesies popu-
laires anter. au 12. sieole. Paris 1843. p. 241-244.
— *ap. Coussemaker, Hisi de l'harm. p. 87-90.
— "aus dem Ck)d. Bern. 455 ap. Sinner, Catal.
codicum bibl. Bemens. I. p. 146-157. — ^ aus
diesem u. Cod. Bern. 394 ap. Hagen, Carmina
lat medii aevi p. 90-93. — • e codd. Paris, et
Bern, in Einhanii Vita Earoli M. ed. G. H. Pertz
inter Scriptores rer. Germ, in usum Scholar, p.
37-39 (ed. 4-. Hannov. 1880. 8«. p. 33-35). —
* ed. E. Dümmler in Mon. Germ, bist Poet lat
I. p. 131-133.
: Carmina.
Av^g. : ed. £rn. Dümmler in Mon. Genn. bist.
Poetae lat aevi Caiol. I. 1881. p. 126-148; cf.
praefat p. 123-126.
JBrl.-Schr.: Büdinger,M., OesterreicUacho 0«schicht8
bis ziam Aiugang des 13. Jahrh. I. Leipzigr 1868. gr.8^.
p. 141-147.
Dümmler, £., Paalinns von Aqnileia ui Neu» Ar-
ohiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. IV. 1879. p. 113-118.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. U. 1880. p. 89-91.
Wa ttenbach, DeatschlandsGejichichtsqaclIen. 5. Aofl.
1. 1886. p. 142. 143. 204; 6. Anfl. I. 1898. p. 151. 216.
Paulinus Burdegalensis (c. 470): Epi-
stola.
Ausg. : in Mon. Germ, hist Auct. antiq. VIII.
p. 275. 276.
Paulinus de Venetiis ord. Min. = Pau-
linus Minorita.
Paulinus episcopus Biterrensis (f 430),
vid. Acta s. Genesii ndtar.
Paulinus Mediolanensis diaconus, s. Am-
brosii episc. notarius: Libellus adversus
Coelestiuni, Zosimo papae oblatus (c.417),
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat XX. p. 711-
716; cf. prolegom. p. 703-710.
Erl. ' Sehr. : Ebert. Adf. , Allgom. Geschichte der late-
ratur des Mittelalters. I. 2. Aafl. Leipzig 1889. p.344.
Paucker, E., in Zeitschrift f. d. (Österreich. Gvmna-
sien. XXXU. p. 481.
Vgl. Vita s. Ambrosii Modiolan.
Paulinus Minorita (f 1345): Speciüum
sive Satyrica rerum gestanim mundi hi-
storia: ,lnterroga de diebus'.
Dass dieser Paulinus, welcher von 1824 — 1345 auf
dem bischöflichen Stuhle von Pozzaoli sresesson hat fauch
genannt Paulinus de Venetiis, ord. Min., capelianos
PAUUNUS N0LANU8 — PAULUS AEMILIUS
897
et jHMnitentüoiiu Johiumis XXn papae]. und Jordanus
ord. Minor, ein und dieselbe Person sind , hat H. Simons-
fsld nadigewieaen. — Eine Hanptquelle dee Andreas Dan-
Eandsehr.: Bamberg, kgl. BibL £. DI. 10.
sec. XIV; cf. Pertz* Archiv V. p. 53. — Cracaa,
Un.-Bibl. n* 445. — Dresden, k. Bibl. L. 7 fol.
— Florenz, Bibl. Laurent, plut XXI. 1, bis Bo-
nifaz Vni. — Olmütz, Capitel-BibL n» 200. —
Paris, Nat-Bibl. lat nM940. — Toulouse,
Dep.-Bibl. n» 451. — Rom, Vatic. n» 1960. Vgl
Herschel im Serapeum XVH. 1856. p. 97-103.
334 u. Pertz* Archiv Xu. p. 229. 587-725.
Ausg.: ^nur stückweise, vom J. 950 — 1320
unt. d, Tit. : Excerpta ex chronico J o r d a n i , cui
titulum fecit Sat^ca gestarum rerum regum
atque regnorum et summorum pontificum historia
a creat mundi usq. ad Henricum YII (1320) pri-
mum ex ms. bibl. Yatic. ap. Muratori, Antiquität.
Ital. IV. p. 951-1034, lüeken- u. fehlerhaft. —
'ausxüglieh unt, d. Tit. .'Historia satirica regum,
regnorum et summorum pontificum a mundi crea-
tione usque in Henricum VII Roman, augustum
ab auet. anonyme ante a. 1328 sciipta ap. Bou-
quet, Recueil XXII. p. 12-15.
JErl.'Seikr. .'A^oetini, Notizie istorico - critiche intomo
la vita e le opere degli scrittori Vinlziani. II. 1762.
p. 294 ff. nä> VOM Faolino Minorita.
E u b e 1 , Konr., UandechriftUches zur Chronik des sogen.
Joxdanns m Hiatorischee Jahrbuch der Oörrea- Gesell-
schaft. XIV. 1898. o.608>60e; vervolUtänd^ Simon»-
fßtdM Anffobm, üt ümt beriMgun^bmiärfHg.
Lorenz, Deutschlands Geecfaichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 282.
Mathaei, Vita Nicolai V. 1761. 80.
Simonsfeld, H., Handschriftliches zur Chronik dea
sogenannten Jordanns in Forschungen zur deutschen
Geschichte. XV. Göttingen 1875. p. 145-166; cf.
VII. p.
Bemerkungen zu der AVeltchronik des Frater
Neues Archiv- d. Ges. f. ft. d. Gesch. vll. p. 67.
»gei
Paolinus von Venedig, Bischöfe von Pozzuoli m
Deutsche Zeitschrift fCLr Geschichtswissenschaft. X.
1898. p. 120-127.
Vgl. PaoUno Minorita.
Paulus Pnteolanns.
Paulinus Noianus episcopus (f 431): £pi-
stolae.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. LXI. p. 153-
418. — Variantes lectiones p. 419-438. — Poe-
mata ib. p. 438-710; variae lectt p. 710-713.
Erl.-Sehr.: Hartel, "W. v., Patristische Studien. VI.
Zu den Gedichten des h. Paulinus von Nola. Wien
1895. gr. 8». Jk 2.
Puech, A., De Paulini Nolani Ausoniiqno epistula-
rum commercio et communibus studiis. Thesis. Paris.
1887. 80.
Teuffei, W. S., Gesch. der rSm. Literatur. 5. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1122 fi 487.
Vgl. Vita s. Paulini Nolani.
Paulinus Petrocorius (von P^rigueux,
c. 470), vid. Vita s. Martini Turon. me-
trica.
Erl. - Sehr. : DrevX>n , J. M., De Paulini Petrocorii vita
et scriptis. Quid ad litteras praesertim christianas
oontulerit Legenda s. Martini. Agen (impr. Lentheric)
1889. gr. 9>. 236 vag.
Teuffei, W. S., Gesch. der röm. Literatur. 5. Aufl.
1890. p. 1218 § 474. 8.
Paulinu8 presbyter Mediolanensis (flor.
422), vid. Vita s. Ambrosii Mediolan.
de Paulo, vid. Paulus de Paulo.
Paululus, vid. Vita s. Erardi.
Potthaat, Bibliotheca historica.
Paulus Aemilius, Veronensis et canon.
Parisiensis (f 1529) : De rebus gestis Fran-
corum usque ad a. 1110.
Viel gelobt und viel getadelt: Gallorum Livius.
Ausg.: ^(Parisiis) in aedibus Jod. Badii Ascen-
sii 8. a. (1517?). fol., enthält nur 4 Bücher; je-
doch gibt es auch einige Exemplare, die 7 oder
9 Bücher enthalten, obwol das Titelblatt nur 4
verheisst; wahrscheinlich wurden jene später ge-
druckt u. ohne weiteres dem übrigen Werke bei-
fegeben., — ' usque ad a. 1223 libri 6. Pans. ap.
^ad. 8. a. (1500?) foL — 'usque ad a. . . . libri 7.
Paris. 8. a. foi. — ^ usq. ad a. 1488 libri 9. s. 1. et
a. fol. — ^unt. d. Tit.: De rebus gestis Fran-
cor..^ usque ad a. 1488, libri decem; additum est
de legibus item (Jo. Tilii) Francoram chronicon.
Paris., ex oflic. M. Yascosani 1539. fol. Schöne
Altsgabe. — ^wiederholt ibid. 1544. fol. {hierbei
hat Tilii chron. das Datum 1543). — ^urU. d. Tit. :
P. A£m. Yer. historio. clariss. de reb. gest.
Franc, libri 10. Chronioon de üsd. regibus, a
Pharamundo usq. ad Henric. II. Paris., Vasoosa-
nus 1548. 8^, xusammen mit der Fortsetxung
Arnoldi Ferroni Burdigaleusis, .... de
rebus gestis Gallorum libri 4, ad historiam Pauli
Aemilii additi. Parisiis, Yascosanus 1549. 8^ {Sie
erschien auch besonders * Lutetiae, Yascos. 1550.
fol. — ** Lutetiae, Yascosanus 1554. fol. — ^ Lu-
tetiae, Yascos. 1555. 8^ — ^auch in der Ausg.
BasU. 1601. fol. s. unt. no 17). — ""unt. d. Til:
P. Aem. Yer. ... de reb. gest. Franc, ad chri-
stianiss. Galliarum reg. Franciscum Yalesium eins
nominis primum, libri 10, ...additum est de regib.
item (Jo. Tilii) Francorum chronioon . . . Lutetiae,
ex off. M. Yascosani 1550. — Amoldi Ferroni, . . .
de reb. gest. Gallorum libri 9, ad histor. P. Aem.
additi : perducta historia usq. ad tempora Henrici
II Lutetiae, Yascosanus 1550. 1 vol. fol. —
^wiederh. Lutetiae 1554. fol. — *° Parisiis 1555.
8^ mit niedlichen Typen gedruckt, sehr selten.
— '^wiederholt ibid. 1560. fol. — '^wiederhoU
ibid. 1566. fol. — '^unt. d. Tit: Historiae iam
denuo emendatae P. Aemylii Yeronensis de
reb. gest. Fr. . . . libri X. A. Ferroni ... de reb.
gest. Gallorum libri IX ad historiam P. Aemylii
additi, a Carole YIII usq. ad. Henric. IL Joa.
Thom. FreigU paralipomena ad Aemyl. et Ferro-
num adiecta usq. ad a. 1569. Ad huius historiae
lucem in fine adiunctum est Chronicon Joa. Tilii
de regibus Francor cum omnium regum
imaginibus. Basil. per S. Henricpetri 1569. 3 tom.
in 1 vol. fol. — "Lutet Parisior. 1577. fol. —
'^wiederholt ibid. 1592. fol. — 'Hbid. 1598. fol.
— '''wiederholt Basil. ap. Seb. Henricpetri (1601.)
2 vol fol. Letzte Ausgcibe; obwol vermehrt, den-
noch von geringem Werte.
Uebers. : ' die ersten 2 Bchr. unt. d. Tit. ; Les
deux Premiers livres de l'histoire de France,
ecrite en Latüi par Paul -Emile; traduits par S.
de Monthiere. Paris 1556. 4°. — ^die 5 ersten
Bücher unt. d. Tit.: Les cinq premiers livres
de rhistoire de Fr. de Paul -Emile traduits par Jan
Kegnart. Paris 1553. 8^; — wiederholt ibid. 1556.
fol. ; — imprimees nouuellement sur la correction
du S. Denis Sauvage de F. en Brie etc. Paris 1557.
57
898
PAULUS ALVARUS — PAULUS DIACONÜS
foL; — tbid, 1574. fol. — 'alle 20 Bächer mit
Ferronis Fortsetzung tnU. d. Tit, : Histoiredes
faicts, gestes et conquestes de Roys, princes
. . . composee premierement en Latin par ....
Paul-AEmile Paris 1581. 1597. 1602. 1609.
1643. fol.
italienisch vollständig als Historia delle cose
di Francia di Paolo Emilio recata in lingna vol-
gare. Venetia 1549. 4^
deutsch : Frantzösiscber und anderer Nationen
Historien . . . nebst der Fortsetzung von J. Frey,
äuss der lateinischen Zung vertolmetscbet durch
Chr. Wurstisen. Basel 1572. fol. — toiederhoÜ
ibid. 1574. fol. Mit vielen Portraits.
Erl.-Sekr.: Strnye, Bibl. historica od. Measel YII. 1.
p. 11-14.
Paulus Alvarus seu Albanis Corduben-
sis (cca. 860): Carmina.
Ausg,: in Mon. Germ. hist. Poetae lat aevi
Car. m. p. 122-142.
Vgl. Vita b. Eiüogü.
Paulus Anglicus, decretorum doctor
(1404): Specolum aureum papae, eius
curiae, praelatorum et aliorum spiritua-
liiun saper plenitudine potestatis papalis.
Ausg.: ^ ap. Goldast, Monarchia imperii II.
p. 1527-1558. — • tn Ed. Brown! append. ad
Orthy. Gratii Fasciculum rer. expetendarum et
fugiendarum. Lond. 1690. fol.
Paulus Aquileiensis diaeonus = Paulus
Diaconus.
Paulus Attavantus Florentinus (f 1499),
vid. Vita b. Joachim Senensis.
Paulus Bemriedensis can. reguL et pre-
sbyter (f 1146—1150), vid.
Tita 8. Erardi.
„ ,, Oroeorii VII pap.
,, ,, Herlucae.
JErl. ' Sehr. : Balzani, U., Le cronache Italiano nel
medio evo. Milano 1684. p. 171-176.
Briefwechsel, Bayrisch- mailändischer, im 12. Jahr-
hundert in Histor.-polit. Blätter f. d. kath. Deutsch-
land. CX. 1892. p. 97-103.
Herrmann, Max, Paul u. Gebhard Ton Bemried n.
ihre Briefe an Mail&nder Geistliche in Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIY. 1889. p. 565-688.
May, J., Loben Pauls von Bcniried ibid. XII. 1887.
W[>. 835-862.
attenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
II. 1886. p. 68. 200. 289. 358. 494 ; 6. Aufl. II. 1894. p.
226 268.388.519.
"Watterich, Born, pontificum vitae. I. p. c-CY.
Paulus Casinensis ^ Paulus Diaconus.
Paulus Cyrus Florus = Paulus Silen-
tiarius.
Paulus de Celano (flor. 1248), vid. Vita
s. Placidi ereniitae.
Paulus de Magistris, md. Stepbanus
Infessura.
Paulus de Paulo, patricius ladrensis,
a. 1402 advocatus regis Ladislai: Memo-
riale ab a. 1371—1407.
Stil schlecht, höchst dürftige Mittheilungen.
Ausg.: ^ed. Joa. Lucius, De regno Dalmatiae
et Croatiae. Amstelod. 1666. fol. p. 423-438. —
• ap. Schwandtner, Scr. rer. Hangar. III. p. 723
-754.
Erl.'Sekr.: Haner, De scriptor. rer. Hongaric. VieosM
1774. 8». p. 42-44.
Paulus Diaconus, auch Casinensis, Le-
vita, Warnefridi genannt (f 13. Apr. 797 ?):
Epistola ad Adalardum abbatem Corbei-
ensem: ,Cari8simo — in omne tui'.
Der Veif. nennt sich blos Paulus, wird aber wol
mit llabiUon VSx unsem Paulus Diaconus zu halten sein.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. St Germ, n*
280. Facsimile ap. Mabillon, De re diplom. p. 360.
Der Codex ist 1791 gestohlen.
Ausg. : ' ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec
I. p. 397. — ' ap. Mabillon , Annal. ord. s. Ben.
n. p. 284 ad a. 787. — 'ap. Migne, Patrolog. lat
XCV. p. 1590. — ed. G. Waitz * in Neues Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. I. 1876. p. 566 — u.
' in Mon. Germ, hist Scr. rar. Langob. 1878. p. 21.
: Epistola ad Adelpergam: ,Do-
innae A. — utere felix'.
Qesdirieben zwischen 766—774.
Handschr.: vid. Pertz* Archiv X. p. 297.
Ausg.: *ed. Champollion-Figeac in L'ystoire
de li Normant par Aime du Mont- Gassin. 1835.
8*. praef . p. 24. — * ap. Papencordt, Gesch. des
vandaUschen Reichs. 1837. p. 398. — ' ap. End-
licher, Catalogus cod. philol. biblioth. Yindobon.
palat I. p. 306. — * ed. Waitz in Pertz' Archiv
IX. p. 675. — * ed. Hartel in Sitzungsber. der
k. Akad. der Wiss. in Wien. LXXI. 1872. p. 294.
— •ap. Dahn, Langobard. Studien I. 1876. p. 77,
aus Papencordt.
: Epistola ad Karolum regem:
,Propagatori — noster et altus amor^
Geschrieben zwischen 7S9 — 797.
Hatidschr.: vid. Pertz' Archiv X. p. 298.
Ausg.: ^ ed. Haeftenus, Disquisit monast p.
1086. — *ed. du Breul, Chron. Casinens. 1603
{vid. unt. Leo Marsicanus p. 718). p. 797. — * ed.
Angelus de Nuce ad Leonis Marsic. chron. I. 12
ap. Muratori, Scr. rer. Ital. IV. p. 277. — * ap. Ma-
billon, Vet analect Paris. 1723. p. 19. 20. -— * ap.
Migne 1. c. XCV. p. 1583-1589. — « ap. Jaffe^
Bibl. rer. Germ. IV. p. 358.
: Epistola ad Karolum Magnum:
jDivinae (fehlt bei Migne) iargitatis mu-
nere'.
Ausg.: ex ^Mabillonii Annal. Bened. — *ap.
Migne 1. c. XCV. p. 1589. — » ed. Waitz in
Mon. Germ, hist Scr. rer. Langob. 1878. p. 19.
not. 5.
: Epistola ad Theuderaarum : , Ama-
billimo — sine fine valete'.
Geschrieben 783. Janr. 10.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. n<> 528.
Ausg.: * ap. Lebeuf , Dissert sur l'histoire de
Paris I. p. 297. — « ap. Migne 1. c. XCV. p. 1590-
1592. — ^ap. Dahn, Langobardische Studien I.
1876. p. 79. — * ed. Waitz in Mon. Germ, hisu
Scr. rer. Langob. 1878. p. 16.
PAULUS DUCONÜS
899
Paulus Diaconus: Epitaphium Adelei-
dis filiae Earoli regis quae in Italia nata
est (f 774): ,Hic tumuiata — tenet'.
Äusg,: ^ in d, Ausg. seiner Gesta epp. Metten-
sium. — *ap. Meurisse, Histoire des evesques
de Teglise de Metz. Metz 1Ö34. foL p. 28. — * ap.
Bouqnet, Rec. V. p. 192. — *ap. Migne, PatroL
lat XCIV. p. 1603. — * ed. E. Dümnüer in Mon.
Genn. bist Poetae lat Carol. J. p. 59.
: Epitaphium Adeleidis filiae Pi-
piui: ,Perpetusdis — pater'.
Ausg. : ^ in Gesta epp. Mettensium. — ' ap.
Meurisse 1. c. p. 29. — *ap. Bouqnet I. c. p. 191.
— * ap. Migne 1. c. XCIV. p. löOl. — * ed. E.
Dümmier in Mon. Germ, bist Poetae lat. I. p.
57. 58.
: Epitaphium Ansäe reginae, uxo-
ris Desiderii regis: ,Lactea splendifico^
Verfiftsst nach 774.
Handsekr.: Leipzig, Stadtbibl., fiep. L 74.
sec. X.
Ausg. : ^ ed. Mor. Hanpt in Berichte der Sachs.
Gesellsch. der Wissenscb. 1850, pbil.-bist XI. II.
p. 8. — * wiederh. ed. Waitz in Mon. Genn. bist.
Scr. rer. Langob. p. 191. 192. — *in Pauli D.
Histor. Langob. inter Scriptores rer. Germ, in us.
scbol. 1878. p. 248. 249. — ^unt. d. Tit.: Super
sepulcrom domnae Ansäe reg. ed. Dümmier in
Mon. Germ, bist Poetae lat I. 1881. p. 45. 46.
: Epitaphium Arichis ducis Bene-
ventani (f 25. Aug. 787): ,Lugentum la-
crimis — lari'.
Schön und toU inniger Empfindung.
Ausg. : ^ in Gbronieon Salernitanum I. c. 20
(ap. Pertz , Mon. scr. III. p. 482). — • ed. Baro-
nius, Annal. ecdes. ad a. 787. — 'ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. 11. 1. p. 310. — * ap. Bünau, Reicbs-
geschicbte III. p. 758. — •ap. Liruti, Notizie de'
letterati de Friuli. I. 1760. 4^ p. 180. — • ap.
rghelli, Ital. Sacra Till. p. 52. — ^ ed. E. Dümm-
ier in Mon. Germ, bist Poetae lat 1. 1881. p. 66-68.
: Epitaphium Chlodarii pueri regis
(t 778): ,Hoc satus in'.
Ausg.: ed. £. Dümmier 1. c. I. p. 71-73.
: Epitaphium Constantii ducis:
,Hic decus Italiae'.
Ausg. : ed. £. Dümmier 1. c. I. p. 78. 79.
: Epitaphium Fortunati episcopi:
,L[igenio — precor'.
Geechrieben zwischen 782 — 786 in Poitien.
Handschr. : ausser denen der Histor. Langob.
in Paris, Nat-Bibl. n® 2832. sec. IX med.
Ausg. : * in eius Historia Langobard. IIb. II.
c. 13. — *ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p.
518. — 'ap. Bouquet, Rec. 11. p. 537. — *ed.
E. Dümmier 1. c. I. p. 56. 57.
: Epitaphium Hildegardis filiae Ka-
roli: , Hildegard — petis'.
Ausg.: ^in d. Ausg. seiner Gesta epp. Met-
tens. — 'ap. Meurisse, Histoire de Metz p. 28.
— 'ap. Bouquet, Rec. V. p. 192. 193. ■— * ap.
Migne 1. c. XCIV. p. 1602. — » ed. Dümmier L o.
p. 59.
Paulus Diaconus: Epitaphium Hilde-
gardis reginae (f 30. Apr. a. 782): ,Aurea
— tuis'.
Ausg. : ^ in d. Ausg. von Pauli D. gesta epp.
Mettensium. — * toiederh. in A A. 88. Boll. AprU.
in. p. 789. — *ap. Meurisse, Histoire de Metz
p. 27. — ^ in Alcuini opera ed. Quercetanus p.
1757; "ed. Proben II. p. 553. — 'ap. Bouquet,
Rec. V. p. 192. — ' ap. Migne 1. c. XCIV. p. 1601.
— • ed. E. Dümmier 1. c. I. p. 58. 59.
: Epitaphium Kotaidis filiae Pi-
pini regis: ,Hic ego — parentes'.
Ausg. : ^ in seinen Gesta epp. Mettens. — ' ap.
Meurisse, Histoire de Metz p. 28. — ' in Alcuini
opera ed. Proben n. p. 553. — * ap. Bouquet,
Rec. V. p. 191. — *ap. Migne 1. c. XCV. p. 1601.
— ^ ed. £. Dümmier in Mon. Germ, hist Poetae
lat I. p. 57.
: Epitaphium Sophiae neptis: ,Ko-
scida de lacrimis'.
Ausg. : ed. E. Dümmier 1. c. I. p. 46. 47.
: Gesta episcop. Mettensium, vid.
infra eius Liber de episcopis Mettensibus.
: Historia gentis Langobardorum.
Libri 6 seu Langobardica historia seu De
gestis Langobardorum libri 6. 568 — 744.
Die Bedeutung dieses in Montecassino Torfossten , leider
unvollendet gebUebenen 'Werkes beweisen ICD bekannte
und 16 verlorene Handschriften , 10 Fortsetzungen , über
15 Auszüge , 18 verschiedene Ausgaben u. stete Benutzung
durch spätere Geschichtschreiber bis tiet ins 16. Jahrh. —
Fortgesetzt von Andreas presb. Bergomas, Erchem-
pertus etß.
Handschr.: Aleii9on, Stadtb., olim Uticensis
S.Ebrulii, mbr. sec. XII. — Bibl. des Grafen Ash-
burnham,L(ibri)n**86. mbr.sec.XlI. — Assisi,
sec. VIII ex., fragmenta librorum II et V. — Avi-
gnon, Museum Calvet, mbr. sec. XIII. — Bam-
berg, kgl. Bibl. E. III. 14. mbr. sec. XI. — Bern,
Un.-Bibl. n* 83. mbr. sec. XI. fol.; — n° 208. mbr.
sec. XIV. fol. — Bologna, S. Salvatoris n'»276.
mbr. sec. XI. 4^ — Brüssel, Burgund. Bibl. n*
8244 (olim Korssendonk). chart a* 1489; — n®
9184. a» 1227; — n» 18395. 3 (oHm Gent, Bibl.
Lammens). mbr. sec. XII. 8^ — Cesena, Bibl.
der Minoriten (Malatest.), plui XII. 5. a* 1454. —
Cambridge, Cläre Hall, mbr. sec. XIII. fol. —
Cassel, I^desbibl., 6 folia, mbr. sec. IX. 4^. —
Cheltenham, Bibl. Thom.Phillipps,nn885. mbr.
sec. IX., excerpta; — n® 1886 (olim S. Remigii
Remens. etc.) sec. X ; — n® 1887 (olim S. Vincent.
Metens., tum Colleg. Claromont. n® 683, postea
Meermanni n** 796). mbr. sec. IX ex. vel Ä; —
n'^ 3706. — Cividale (Porumiulii), Bibl. der Ca-
thedrale, sec. IX med. — Florenz, Bibl. Läu-
renz. LXV. 34. sec. X. fol. — St. Gallen, Stifts-
bibl. n° 547. mbr. sec. XII. foL; — n° 620. mbr.
sec. XU. fol.; — n° 635. mbr. sec. VIII. IX. fol. —
Giessen, IJn.-Bibl. n°688 (olim in Weingarten),
mbr. sec. tX. 4°. — Glasgow, Museum Hunte-
57*
98402K
900
PAULUS DIACONUS
rianum, S. 4. 52. mbr. seo. XTTI ex. XTV. fol. —
Gotha, herz. Bibl. a°139. mbr. seo. XII. 8^ —
II. B? 191. mbr., fragmenta. — Grenoble, Stadt-
bibl. n*338. mbr. seo. XIII. — Haag, kgl. Bibl.
n® 906. mbr. seo. XII ex. 8°; n^ 907. mbr. sec. IX.
— Heidelberg, Un.-Bibl., palatin. n® 912. mbr.
sec. IX. 4^ — Kopenhagen, kgl. Bibl., coli. reg.
antiq. n^ 2158. sec. IX vel X. 4^. Cod, pretiosus.
— Leipzig, Stadtbibl. 1. 60. mbr. sec. IX— X. 4«.
— Leyden, Un.-Bibl. Lat n® 71. mbr. sec. XI.
fol. — London, Brit. Museum n" 14092. mbr.
seo. XV. 8**; — Cotton. Otho A. 10, verbrannt;
— Cotton. Yitellius E. II, verbrannt; — Harlei.
n« 5383. mbr. seo. XHI. 4^ — Kings 13, A. XXH
(olim St Bertin), mbr. sec. XI; — Kings 15, C.
VI. a* 1130; — Kings 12, C. IV. mbr. sec. XUI.
— Madrid, kgl. Bibl. V. 188. mbr. et chart. seo.
XIV. — Mailand, Bibl. Ambros., C.72. mbr. sec.
XI. fol.; — Bibl. Brera, A. N. XIV. 29. ohart.
sec. XVI in. — Mantua, olim monast. Padoliro-
neusis. — Monza, Stadtbibl. n®135. mbr. sec. XI.
XII. — München, kgl. Hof- u. Staatsbibl. lat.
n« 4602 (Benedictbeuern n° 102). mbr. sec. XII.
8*»; — lat. n<»6391 (Frising. n» 191). mbr. sec. XI.
4®; — lat n** 18571 (Tegemsee n' 571). mbr. sec.
XI ex. — St Omer, Stadtbibl. n^ 736. chart. sec.
XVL fol. — Oxford, Balüol. n« 295 (olim C. 21.)
seo. Xm; — Bodl. n° 1302 (olim H. 39). mbr. sec.
XII. fol.; — Bodl., DoiTill. X. I. 3. 38. chart. seo.
XV. fol. ; — Coli. CJorp. Christi n** 82. mbr. sec.
XIII. foL max.; — (Doli. Magdalen. lat 14. mbr.
sec. XIV. 4^ — Paris, Nat-Bibl, fonds lat n«
4877 (olim Colb.) mbr. sec. XIH; — n« 5315 (olim
Colb.) mbr. sec. XT. fol. ; — n<> 5872 (olim Nie.
Favre), mbr. sec. XI; — n° 5873 (olim Colb.) mbr.
sec. XII; — n® 6158 (olim Puteanus), mbr. sec.
XII; — n^ 6159. mbr. sec. XL 8<>; — n° 6160.
mbr. sec. XIII; — n*^ 6815. mbr. sec. XIV; — n«»
14693 (StVict. 289). mbr. sec. XIV. fol.; — n*»
17568 (olim Notre Dame 127). mbr. sec. XUI.
fol.; — n^ 17780. chart. sec. XVL — Parma,
Stadtbibl, de Kossi H. IV. 126 (olim Lat 35).
mbr. sec. XU ex. 8^ — Pest, Ungar. Nat-
Museum, mbr. sec. XH. 4^ — Rom, Vatic. n*
1795. mbr. sec. XUI. fol.; — nM981 (oHm S.
Viventii). sec. XI; — n° 1983. mbr. sec. XV. fol.;
— n^ 1984. mbr. sec. XL fol. ; — n^ 3339. mbr.
sec. XL fol. ; — n9 3852. sec. IX. 4**, nur Fragmente;
— n'» 4917 (olim Sirleti). mbr. sec. XI. 4"; — n«
8086. Chart, a* 1488. 4<>;*) — Vatic. Christ n«578
(olim n° 1220). sec. XII; — n<> 597. mbr. sec. X;
— n® 710. mbr. sec. XL fol.; — n^ 801. mbr. sec.
X. 4« ; — n° 905. mbr. sec. XIII. fol. ; -- n<» 5764. —
Vatic. Ottobon. n® 909 (olim Christin. n° 350). mbr.
sec. XII. fol.; — n® 941. sec. XVU. chart.; — n^
1378. mbr. sec. XU; — n« 1702. chart. sec. XTV;
— Vatic. Palatin. n® 851. chart. sec. XV; — n*
927. mbr. a* 1181; —Vatic. Urbinas n^ 984. chart
sec. XV. — Bibl. S. Angeli V. lU. 19. ohart. sec.
XV. — Bibl. Casanatens. A. I. 21. mbr. sec. XIU.
fol.; — A. U. 34. mbr. sec. XIV. fol. — Bibl. Chigi
G.VI. 156. ohart. sec. XV. — Bibl. Corsini n^863.
Chart, sec. XVI; — Bibl. Vallicell. B. 61. mbr. a*
*) Diese Handschrift ist von "Waitz vor seiner Ausgabe
anxroinial , unter n° 62 u. n^ 102 , aufgeführt.
1460. 4«. — Ronen, Stadtbibl. n« 28. 27 (olim
Gemmeticens. G. 21). mbr. sec. XL fol. — Salis-
bury, Bibl. der Cathedrale n« 1060. 234. mbr. sec.
XIU. — Spalato, Bibl. des Klosters s. Dominid
(olim Civitatensis). mbr. 80o.X. 4*. — Stuttgart,
kgl. Bibl. , bist n^ 26. 9 Quaternionen in 8^ —
Trier, Stadtbibl. n^ 1142. mbr. sec. X. — Tnrin
iß. G. Calligaris in Bollett. deir Istituto stör. Ital.
n» 10. 1890. p. 31 flF.). — Utrecht, Un..BibL n*
287 (olim Campensis). mbr. sec. X. fol. min. —
Wien, k. k. Hof- u. Staatsbibl. n^ 104 (Hist prof.
516). a' 1464. mbr.; — n» 182 (Hoheodorf 16).
mbr. sec. XU. fol.; — n*' 237 (ffist prof. 680).
mbr. sec. X. 4®; — n® 406 (lur. civ. 64, olim
Gotwicens.). mbr. sec. XU. fol. ; — n^ 443 (Hist
eccl. n» 81). sec. XI vel XII; — n® 3126 (Hist
prof. n<>477). chart. sec. XV; — n.^ 3177 (HLst
eccl. n« 75). chart. a* 1501 ; — n<» 7911 (Reo. 1951).
ohart. seo. XVIU. fol.; — kais. Hof- u. Staats-
archiv n° 771 (universal, n** 5). ohart sec. XV.
üeber alle genannten Handschriften sind Nachr. mit-
getheilt in Pertz' Archiv m. 138. 226; V. 118-122. 619;
VI. 47; erschöpfend hat 74 behandelt Bethmann ibid.
VII. 276 -8ö8, vgl. p. 1025. Zeile 6; andere hinzugekom-
mene a. alle geographisch geordnet ibid. X. 817. Pauli
in Neues Archiv ll. 161-168. Ausserdem vgl. Waitz tn
Pertz' Archiv IX. 673-708; tn Neues Archiv d. Ges. f. t.
d. Qesch. I. 1876. p. 686 ff. u. besonders vor seiner Ausg.
p.28-44.— F^J.otMM Calligaris, O., Di an nuovo mano-
scritto della ,Hist Longob.' dl Paolo Diaoono tn BoUet-
tino dell' Istituto stör, italiano. X. Roma 1890. 8^. p. 31-92
und Silvio Andreis, Intomo al codice Bambergease di
P. Diaoono. Firenze 1868. 8^. {Eatraüo d«l Aichivio stör.
Ital. Ser. m. tom. VII. parte 2. Anno 1868. p. 23-32).
Ausg. : * ufU. d. Tit. : Pauli Diaooni eccl. Aqui-
legiensis historiographi peroelebris, De origine et
gestis regum Langobardorum libri VI. Cum in-
dice et ai^mentis. Venumdatur ab Joanne Panio
et Jodoco Badio Ascensio. (Paris.) Anno 1514.
fol. Herausgeber ist Guilelm. Parvus. Ein
wahres Münster von dem, tcas eine Ausgabe nicht
sein soll. Rücksichtslos geändert, — Die Ausg.
Lngduni 1495. 8^ welche Maittaire, Annal. ty-
pogr. I. P. n. 60ö, und nach ihm Panzer u.
Ebert anführen, existirt nicht u. beruht wol
nur auf Verwechslung mit d, Ausg, Lngd. Bat
1595. — * unt. d. Tit.: Jemandes de reb. Go-
thorum. Paulus Diaconus Foi'oiub'ensis de gestis
Langobardorum. Auf d. letzten Seite : Impressi
sunt hü libri Jornandis atque Pauli Diaooni Augu-
stae Vindel.: solerti opera Joannis Miller. Anno
a nativ. Dom. 1515. (üe 21. m. Martii. Heratts-
geber ist Conrad Peutinger. Wirklieh vor-
treffliche Ausgabe. — • Eutropii insigne volumen,
quo ßomana hist. uni versa describitur
Pauli Diaconi Aquileiensis de gestis Langobar-
dorum libri VI. Basileae in off. Frobeniana. ijino
1532. fol. min. mit Vorrede des S. Gelenius.
Wiederholung der edit. princ, mit einigen Aen-
derungen. — * Pauli Warnefridi Langobardi fdü^
diac. Foroiul. , De gestis Langobardorum libri VI.
Lugduni Batav., ex off. Plantiniana ap. Fr. Raphe-
lengium 1595. 8° min. Herausgeber ist Fr. Lin-
denbrog, nicht Bonavent. Vulcanius. Jkxt
nach der Peutingerschen Ausg. — * buchstäblich
wieder h. ohne L.'s Namen u. Vorreden in: Go-
thicarum et Langobardicarum rerum scriptores
aliquot veteres, ex bibl. Bon. Vulcanii et aliorum.
n. Lugd. Bat. ap. Joann. Maire 1618. 8^ min. p.
PAULUS DIACONUS
901
5-316. — • veränderte 2. Ausg. : Diversarain gen-
tium bistoriae antiquae scriptores tres (Joraandes.
Isidoros. Paul. Diac.) Frid. Lindenbrogius rec.
et obss. illostravit Hambnrgi 1611. 4*. p. 187. —
"* Historiae Augostae scriptt. latini minores . . .
opera Jani Gruteri. Hanoviae 1611. fol. p. 1122.
Der Lindenibrogecke Text von 1595, aber mit Ver-
besserungen. — ®od. H. Orot ins tn Histor. Gotb.,
Yandal. et Langobard. IL Amstelod. ap. Elzevir
1655. 8*. p. 1. — • in Bibl. mar. Patrnm Lugdnn.
Xin. 1677. p. 332. Wiederholung der vorigen. —
^^cum yar. lect cod. Ambros. ac Modoet et an-
nott. Horat Blanci ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I.
1. 1723. p. 405-511. Text der Lindenbrogschen
Ausg. Wertvoll wegen der Varianten. — **ap.
Migne, Patrolog. lat. XCV. p. 433-672. Wieder-
holung von nf» 10. — *• eine neue Bearbeitung auf
Grund aller voraufgegangenen Untersuchungen
unt.d. Tit.: Pauli Historia Langob. edentibus
L-Bethmann et G.Waitz in Mon. Germ, bist Scr.
rer. Langob. 1878. p. 45-187. — ^'inter Scriptores
rerum German. in usum scbolarum. Haimoverae
1878. 8* 268 pag. ^ 3. — " über VI ex oodice
Bambergensi fol. 181-191 per cura di Silv. An-
dreis in Archivio stör. Italiano. Ser. IIL tom. VII.
parte 2. Anno 1868. p. 33-52. — Auszug, vid.
auf Seite 903 unter NB. IIL
üebers.: deutsch: *Paul WarnefriedsGesch.
der Langobarden. Zum erstenmal nacb einem Co-
dex der k. Bibl. zu Bamberg aus dem 10. Jabrh.
übers, u. mit Anmerk. von E. v. Spruner. Ham-
burg 1838. gr. 8». Ji 2.50. {Auch unt. d. Tit. :
Sammlung d. vorzüglichsten Quellenschriftsteller.
1. Bd.) — • übers, nach dem echten Text von
0. Abel (= Geschichtschr. der deutschen Vorzeit.
Vm. Jahrb. 4. Bd.). BerHn 1849. 8^' 2. Aufl.
unt. d. Tit. : Paulus Diakonus u. die übrigen Ge-
schichtschreiber der Langobarden. Bearb. von
Reinh. Jacobi. Leipzig 1878. 8«. Ji 2.80 [= Ge-
schichtschreiber ... 2. Aufl. Lief. 6]).
franxösiseh: par Fauberi Paris 1603. 8®.
italieniseh: unt. d. Tit.: Paolo Diacono
della chiesa d'Aquilea, Bella origine e fatti dei
Re LoDgobardi, trad. per Lud. Domenichi. Vinegia
1548. 8*. — »frf«/crÄ. Vineg. 1554. 8^ — ^wiederh.
Milano 1631. 12«no. _ * als Storia dei fatti de'
Longobardi, trad. da Q. Viviani. Udine 1826. 8°.
^l.-iSic^.: Blhr, Oesch. der chiistl. Dichter n. Qe-
schichtschreiber RomB p. 156.
Bethmann, Pauli DUconi histor. Langob. tn Pertz'
Archiv YII. p. 274 -.358 — Paulas Diaconus Leben
und Schriften, u. die Geschichtschreibung der Lango-
barden ilfid. X. p. 247-834; 835-414. Trefßiehe Ab-
hamdiunjfmi.
Ckroast, A., Zu Panlns Diaconns Hist. Lanrob. IV.
38 tn Nene« Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890.
p. 585-587.
DÜmgeetMone, Faali Diaconi Foroioliensis de gesÜA
Langobardonim libri VI tn Pertz' Archiv III. p. 226.
Fabre, Paul, üne ville de Panl Diacre in M^Ianges
d'arch^l^e et d'histoire. XIII. 1898. döcemb.
Fitting, H., Jniistische Schriften des früheren llittel-
alters. Halle 1876. 8^. p. 103, xu Hist. Lang. I. c.25.
Gindice, Pasq. dei, Lo storico dei Langobardi e la
critica moderaa. Saissegna. Milano 1880. BP.
Jacobi, Reinh. , Die Quellen der Langobardongeschichto
des Fanlns Diaconus. Ein Beitrag z. Ge«ch. deutscher
Historiographie. Halle a. S.1877. &>. 100 pag. UK2.80
(«inStüekdamm, 34 pag., enehim Und. 1876a/clnaug.-
DisB.).
Lnpi, Emil., Dei caratteri intrinseci per classificare i
Langobardi nelle loro attinenze storiche cogU altri
popoli Germanioi tn Archivio daUa Sodeta Romana
di storia patria. in. p. 808-360.
Mal fatti tn Archivio stör, per Trieste, l'Istria e il
Trentino. H. 1883. fiue. 4. (Zu Üb. m. c. 9. 81.)
MartenStW., Politische Geschichte desLangobarden-
reichs unter KOnigliotprand. Diss. inaug. Heidelbeig
1880. BP. (Excnrs zu VT c. 54 p.66-71.)
Mock, Dietr., De Paoli Diaconi historia Langobaido-
rum. Heiligenstadt 1875. 8^ (p. 66-66 der Festschrift).
MommseUfTh., Zu Paulus Diaconus tn Neues Arohiv
d. Ges. f. a. d. Gesch. UI. 1878. p. 185. 188.
Mommsen, Th. u. Fitting, Ueber die Quelle von
Hist. Langob. I. c. 25 über Jnstinians Gesetzgebung
«Md. lU. p. 899-401; Mommsen p. 401. 403.
Mommsen, Th., Die Quellen d. Langobardengeschidito
des Paulus Diaconus ibid.y. 188ü. p. 58 -106. Mite.
Karte.
Monod, G., «n Revue critique d'histoire 1. 1879. p. 276.
Nagel, S., Longobardisohe Geschichten, dem Paulus
D. naoheizihlt , für die deutsche Jugend. Düsseldorf
1849. BP.
Neff, K., Zur Frage nach den Quellen der Histwia
Langobudorum tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XVU. 1892.1). 204 -208.
Pabst, H., Geschichte des langobardischen Hetzog-
thums in Forschungen zur deutschen Geschichte. II.
Göttingen 1862. n. 407- 518.
Pa 11 mann. B., Geschichte der V5lkenrandening. II.
Weimar 1864. gr. BP. p. 56 ff.
Pantano, And., Paolo Diacono e le oompilazioni di
Giustiniano. Catanial891. BP. 21 pag.
V. Schlichtegroll, Bemerkungen über die alte
Handschr. des Paul. Diac. de gest. Lang, in d. kgl.
Bibl. zu München tn Pertz' Archiv III. p. 188.
Schmidt, Ael toste Geschichte der Langobarden , ein
Beitrag zur Gesch. der Völkerwanderung. Inaug. -
Diss. Leipzig 1884. BP.
Ludw., Paulus Diaconus und die Origo gentis
Langobardorum tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
Xm. 1888. p. 891-394.
Schüz, Comment. criticus de scriptis et scriptoribus
historicis (de incognito compilatore Frehenano) p.
852-371.
Tamassia, Nino, ün capitolo della storia langobar-
dica di Paolo Diacono: osservazioni storico -giuri-
diche. Bologna 1890. 8^. 14 pag. {aus: Archivio giu-
ridico. XLIIl. p. 1 ff. ; beHfi Lih. 1. c. 25).
Virchov, Rud., Ueber den Weg, auf welchem die
Langobarden gekommen tn Verhandlungen der Ber-
liner Anthropolog. Gesellschaft vom 17. Nov. 1888.
p. 506-532.
Vogel er, Adf., Paulus Diaconns u. die Origo gentis
Langobardorum. Ein Beitrag zur Kritik der Historia
Langobardorum. Progr. d. Andreas - Gymn. Hildea-
heiml887. 4P. 15 pag.
Waitz, G., Ueber die handschriftliche Ueberliefening
und die Sprache der Historia Langob. des Paulus «n
Neues Archiv d. Ges. f. 1. d. Gesch. I. 1876. p. 535
-566.
: Zur Fraae nach den Quellen der Historia Lango-
bardorum ilnd.Y. 1880. p. 416-424.
: P*raeflRtio xu teiner Ausg. p. 12-45.
Wa ttenbach, Deutsdüands Geschichtsquellen p. 95 -
99 (5. Aufl. 1. 1885. p. 160 ff. ; 6. Aufl. 1. 1898. p. 169
-171).
Weise, Jul., Italien und die Langobardenherrscher
von 568—628. Halle 1887. gr. BP, pauim.
NB. I. Waitz hat seiner Ausg. noch zwei Epi-
fomae ex Pauli historia factae angehängt:
I. De regibus qui praefuerunt Winolis et
statione eorum — 636.
Handschr. : Cheltenham, Bibl. Thom.
Phillipps, n® 3075. mbr. sec. IX. — Leip-
zig, Senatsbibl.Rep. IT. 129'. sec.X. — Pa-
ris, Nat-Bibl. n«» 14693 (St Vict 289). sec.
XIV. —Venedig, Marcusbibl. XIV. 137.
Ausg.: *ed. Fr. Christ, Origines Lau-
gobardicae. Halae 1728. 4*. — ^wiederh.
in Pertz* Archiv IV. p. 465 — u. * von
Baudi di Vesme in Historiae patr. monu-
menta. Edicta reg. Langob. V. p. 189. —
902
PAULUS DIACONUS
* ed. Waitz t» Mon. Germ. bist. Scr. rer.
Langob. p. 195.
IL Istoria Langobardorum {Handschr.: Pa-
ris, Nai-BibJ. n*^ 4931. mbr. sec. Xm. fol.
56-58) —744 ed. Waitz l. c. p. 196. 197,
xind Tier Contiiinatlones:
L CoDtinuatio Casinensis — 774 (ist mit
Ercbempert hrsgh, von Carraccioli, Pere-
grini, Muratori etc) ed. "Waitz 1. c. 198-200.
Vgl, Wattenbach, Deutschlands Geschicbts-
quellen. 6. Aufl. L 1893. p. 307; II. p. 235.
not. 2.
n. Continuatio Romana — ^2^,{Hand8ehr,:
Rom, Vatic. Palat. n«927). Ausg.: ^den
ersten Theil ed. J. Gruter, Script bist,
augustae (1611. fol.) p. 1191. — * ganx
unt. d. Tit.: Pauli supplementum re-
rom Longobardicarum e ms. Palatino ap.
Freher, Coro. bist. Franc, p. 178. — •«Tte-
derh. unt. d.Tit.: De rebus Pipini et
Caroli M. in Italia ex libro VI cum ap-
pendice ab a. 776— 825 ap: Duchesne,Hi8t.
Franc, scr. II. p. 205-208. — * in Bibl. Pa-
trum max. Xni. p. 322. — » unt, d. Tit. :
Fragm entum Langobard. bist. Paulo Dia-
oono attributum ap. Muratori, Scr, rer.
Ital. I. 2. p. 183. 184. — •unt. d. Tu.: Ex
conti nuatore anonyme supplementi Lan-
gobardicorum Paulo Diacono attribati ap.
Bouquet, Reo. V. p. 189. 190; VT. p. 173.
— ''unt. obigem Tit., mit d. Codex ver-
glichen ed. Waitz 1. c. p. 200-203. Vgl.
Wattenbach, Deutschlands Geschieh tsq.
6. Aufl. 1. 1893. p. 204. 304.
in. Continuatio tertia —809 (Als Buch VII
angefügt, reicht bis Karl d.Gr. Geschrieben
sec. xm. XTV. — Handschr. : St Omer,
Stadtbibl. n« 736. chart. fol.) ed. Waitz 1. c. .
p. 204-216.
rV. Continuatio Lombarda (reicht bis Karl
d. Gr. 774. — Handschr.: Venedig, Mar-
cusbibl. n^ 402. sec. XV. fol. 67. — Rom,
Bibl. Barberin. n« 1707. chart. sec. XVL)
ed. Waitz 1. c. p. 216-219.
Excerpta ab historia Pauli Wamefridi de
gestis Longob. c. annott. Horat. Blanci Rom. , et
prolusione et animadv. Fr. M. Pratilli ap. C. Pere-
grini. Eist, prino. Langob. I. p. 1. — Gleichfalls
nur excerpta ap. Bouquet, Rec. II. p. 634. —
Fragm entum de episcopis Mediomatricum ec-
desiae ed. Pithoeus, Hist. Franc. Script, coaet. 12.
Ed- Francof. p. 288-290. — Ex libro II ap. Du-
chesne, Hist. Franc, scr. I. p. 916-918. — Aus-
zug {d. i. älteste Stammsagen u. Uebersicht der
Könige bis auf Rothari) nach Muratori ap. Geng-
ier, German. Rochtsdenkmäler. 1875. p. 515-521.
Paulu8 Diaconus: Historia Romana: ,Fri-
mus in Italia ut quibusdam placet — li-
bello pro menda sunt'. Libri 16.
Gewöhnlich in d. Handschriften mitEntropii brer.
histoiiae Rom. libri X vereinigt, denen die Historia
Rom. als Supplement folgt. — Paulus D. verfaaste diese
Bearbeitung , d. h. Erweiterung u. Fortsetzung des Eutrop,
zwischen 766 — 771 auf Verlangen der Herzogin Adelporga
von Benerent und fttgte den 10 nur bis Valens reichenden
Bfichem seines Vorgftngers 6 neue (lib. XI-XVI) bis 553
als eigene Arbeit hinzu. — Fflr uns wertlose Compilatian,
war fürs Mittelalter von grosser Bedeutung , wie <he vielen
Ueberarbeitnngen , Fortsetiungen , Benutzungen {pffl. Hi-
storia miscella) beweisen.
Handschr.: Bamherg, öffentl. Bibl. E. HE. 4.
513. sec. X. — Berlin, kgl. Bibl., lat 4^ nM.
sec. Xin. — Florenz, Laurent. XX. 2. sec. XI;
— LXV. 35. sec. XI. Cf. Pertz* Arohiv X. p. 309.
— Giessen, Un.-Bibl. 668. sec. IX. — Erems-
münster, Xlosterbibl. , sec. XII. — Mailand,
Ambros. Bibl. A. 85. inf. sec. XV; — C. 72. inf.
sec. XIV; — F. 94. sup. sec. XV. — München,
Staatsb. n^ 3516. sec. XI. — N eapel, öffentl. Bibl.
IV. C. 38. sec. xm-, — IV. C. 40. sec. XIV. —
Paris, Nat.-BibL fonds lat n^ 2320. A; — n<> 4693.
B. sec. XIU; — n« 5692; — n«» 5693. sec. XV ; —
n« 5796. sec. XII; — n*>5797. sec. Xni; ~ n«
5798. sec. XIV; — n«5799; — n« 5800; — n'»
6815; — n» 14693 (S. Victor 289). sec. XIV; —
n^ 17568. sec. XIII. — Perugia, H. 75. sec. XTV.
— Rom, Vatic. n° 303. sec. XIV; — n«» 1479.
sec. XI; — n« 1982. sec. XU; — laP 1983. sec. XV;
— n^ 3339. sec. XI; — n« 4853. sec. XV; — n»
7312. sec. XII; — Christ reg. n« 710. sec. XV;
— n« 1749. sec. XV. — Ottobon. n'^ 1371. sec. XV;
— n^ 1400. sec. XV; — n<> 1762. sec. XV; — n'»
2006 (1465). sec. XV. — ürbin. n*»433. sec XTV;
— n° 456. sec. XIV; — n® 669. sec. XV. — Ar-
chiv. S. Petri. sec. Xm. — Bibl. CSorsini n* 122.
sec. XV. — St Gallen n* 635. sec. VHI. IX.
— Venedig, Marcusbibl. hist prof. X. 31. sec.
XV; — n«387. sec. XV. — Wien, Univ.- Bibl.
n^ 104. sec. XV; — n*» 178. sec. XTV; — n«239.
sec. XII; — n«» 583. sec. X; — n° 679. sec. XU; —
n'>3225. sec. XV. — ZwetI, n« 298. sec. XIL —
üeber andere in England u. s. w. vgl. Pertz' Ar-
chiv X. p. 310.
NB. II. Zu beachten ist: 1^ dass alle ältere
Ausgaben Eutropii broviarium in der von
Paulus D. geschaffenen Form enthalten, und
dass, seit Sconhovius Basileae 1546 zuerst Eutro-
pius' reinen Text veröffentlicht hat, Paulus* Text
desselben nicht mehr aufgelegt ist;
2? dass aUe ältere Ausgaben der reinen Hi-
storia Romana den Titel: Paulus D., De
estis Romanorum oder De historiis ita-
icae provinciae ac Romanorum führen und
nicht 6, sondern 8 Bücher (also lib. XI-XVIII)
zählen;
3° dass auch verschiedene Handschriften 18
statt 16 Bücher (Mailand n*» 85; Neapel IV. C.
38 u. 40; Rom, Urb. 463, Ottob. 1371) enthalten,
wobei Paulus' Werk 17 Bücher, der unten zu er-
wähnende Äusx^ug das 18. bildet; während an-
dere (Berlin, Middlehill, Paris 14693) 17 auf-
weisen, wobei als lib. XVH der erwähnte Aus-
zug erscheint, und noch andere (Rom, Vatic.
19ö2; Wien, hist prof. 516) sogar das Werk in
15 Bücher zusammengezogen u. den Auszug als
lib. XVI angeschlossen haben. — Wann u. durch
wen diese Eintheilung der Bücher beliebt wor-
den, lässt sich nicht nachweisen; schon Lan-
dulfus Sagax (um 1000) fand sie vor, als er
Paulus' Werk ohne den Auszug (lib. XVHI), aber
in 17 Bücher zerlegt, dem seinigen zur Grund-
lage nahm.
fi
PAULUS DIACONUS
903
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Eatropius. Breviarium
historiaa Romanae. Fol, ^; Incipit Eutropias
historiographus: et post eum Paulus DiaconuB:
De historiis itaüce prouinoie ao Romanorum. —
In fine: Somae 1471. 4^ mai. -~ ^uni. d. Tit.:
Historiae augustae scriptores. Suetonius Eu«
tropius. Paulus Diac. (Cum episi Boni Accursii.)
Mediolani, Phil, de Lavagna 1475. fol. (3 tom.
in 1 voL) Tom. m. — • unt. d, Tit. : Historiae
aug. scriptores (cum Suetonio, Eutropio et Paulo
Diac.) Yenetüs 1480. fol. — * dasselbe. Yenetiis,
Bemardus NovarieDsis 1489. fol. — ^dasselbe.
Venetiis, J. Rubeus de Yercellis 1490. fol. —
*unt. d. Tit.: Eutropii Paulique Diao. de inclytis
totius Italicae proyinciae ao Romanorum gestis
libri 18 , cum marginalibus amiotationibus Nicolai
MaÜlanü Rothomagensis. Parisüs ap. Oalliotum
du Pre 1512. fol. — ^tmt.d. Tit.: Suetonius Tran-
quülus ITTT Ca^sares . . . Eutropii de lestis Rom.
Ubri 10. Pauli Diac. Hbri 8 ad Eutropii historiam
additi. (Ed. J. Bt Egnatius.) Yeoetüs, Aldus 1516.
8^ — ^tmt. d. Tit.: Herodiani historiae libri 8.
Sezti Aur. Yictoris a D. Caesare Augosto usque
ad Theodosium exoerpta. Eutropii historiae libri
10. Pauli D. libri 8 ad Eutropii historiam ad-
diti.. . in fine: Morentiae, Phil. Junta 1517. 8^
— *unt. d. Tit.: Scriptores histor. augustae, re-
cogn. Erasmus Roterod. Basileae, Frohen 1518.
fol. -- ^^ unt. d. Tit. : Suetonius Tranq. XU Cae-
sares . . . Eutropii libri 10. Pauli D. libri 8 . . .
additi . . . Annotationes etiam Erasmi in Suetonium,
Eutrop. et Paul. Diac. Yenetüs 1521. 8*. Wieder-
holung von nf> 7. — ^^ Scriptores historiae aug.
Coloniae 1527. fol. — " unt. d. Tit. : Eutropii
historia Romana, insigne volumen . . . Pauli Diac.
Aquileiensis de gestis Longobard. libri 6. (Ed.
Sgm. Oelenius.) Basileae, Frohen 1532. fol. —
^*unt. d. Tit.: Pauli Diaconi (Pauli Yuamefrid
Langobardi, qui fuit filius Diaconi ForoiuHensis)
de gestis Romanorum libri 8 ad Eutropii histo-
riam additi. Parisüs ap. Sim. Golinaeum 1531. 8^
Die folgenden Aiiagg. h&ng«n Panliu' 6 rosp. 8 BOcher
dem miMH Eutrop an :
^* Parisüs ap. Hier, de Mamef 1560. — ^* unt. d.
Tit. : Eutropii historiae Rom. libri 10. His additi
Pauli Diaconi libri 8. (Ed. P. Morula.) Lugduni
Bat , Elzevir 1592. 8®. — " wiederh. , aber ver-
mehrt mit EI. Yinetas und H. Glareanus' Noten.
Lugduni, Fr. Faber 1594. 12ao. — "un<. d. Tit.:
Hist Rom. scriptores latini veteres qui extant
omnes. Ebroduni 1621. fol. — ^' unt. demselben
Tit. Genevae 1623. fol. — ^* unt. d. Tit.: Scri-
ptores hist aug. latini veteres qui extant omnes
in unum redacti corpus edente . . . Bennone
Csp. Haurisio. Heidelbergae 1743. fol. (3 tomi.)
Tom. n. — ^ ed. H(ans) Droysen in Mon. Germ,
hist Auct. antiquiss. II. 1879. p. 4-182 üb. I-X
in Gestalt von Zusätxen, durek iceleke der Verf.
den dem Eutrop entnommenen Grundstock er-
fceitert half unter dem Texte des letxtem abge-
druckt; Üb. XI-XYI tn zusammenhängendem
Text vollständig p. 185-224. Dem üebelstande,
dass in dieser Ausgabe die Historia Rom. des
Paulus doch nicht vollständig dargeboten wird,
hat der Herausgeber durch die folgende Ausg.
mit fortlaufendem Texte abgeholfen. — '^ unt.
d. Tit.: Panü Historia Bomana. Beroüni 1879.
gr. 8^ XIV. 150 pag. Jk 2.40. Vgl. über Droy-
sens Ausg. Waits in Götting. gel. Anzeig. 1879.
Mal 7. p. 577-602. — Vorhir musste Muratori,
Scr. rer. ItaL 1. 1 in allem als Ausgabe dienen^ wcu
er aus der von ihm mit A bex,eichneten mailän-
der Handsehr. im Texte mit gerader und in den
Noten mit eursiver Schrift gegeben hat.
SrL-Sekr.: BAQoh, Qiut., lieber dieHistori» romana
dee Paulos Diaoonos. EineQueUennntarsachong. Qöt-
tingen 1878. Sfi. 76 pag.
Bethmann tP» Perts' AtoIut X. p. 807-310.
ChampoUion-Figeao inmintrAtug. von L'ystaire
de 11 Nonnaat par Aim^ moine da Mont-Cassin.
Paria 1886. pi^f. p. 34.
Droyaen, H.. De Pauli Historia romana tor Mkmr
Autg. Eutropi Breviarioni m Monum. Qenn. histor.
Berolini 1879. gr. iP. p. xxvm - xxxiv.
: Die Zusammensetzung der Historia romana dee
Paulus Diaoonus in Forsohungen zur dentsohea Oe-
sohichte. XV. 1875. p. 167-180.
Harte 1, Wilh., Eutropins und Paulus Diaoonus Ik
Sitzungsberichte der wiener Akad. der Wisa. Hist.-
phil. Oasae. Bd. LXXI. 1872 {auek huond&n dorm»
abgedmeU Wien 1873. Lex.-8P. 86 pag. Jk 1.40).
Holder- Egger, 0., Untersuchungen über einige
annalistische Quellen zur QMch. des 6. u. 6. Jahn.
n. 14. PauiUB Diaconus in Neues Arohiv d. Ges. f.
a. d. Oesch. I. 1876. p. 800-809.
Oechsli, Ueber die Historia romana des Paulus Dia-
oonus. Dissert. Zürich 1878. 9>.
Pa 11 mann, R., Geschichte der V51kerwa&deruiig. II.
Weimar 1864. 8». p. 196.
Papencordt, Gesciiichte derVandalisohan Hemohaft
inAfrikajp. 384-415.
Waitc Ml Forschuncen zur deutschen Oeechichte I.
p. 4 ff. — und in OOttinger gel. Anzeigen. 1879. p.
56S-602.
Wa tt e nb a ch , Deutschlands Qesohichtsguellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.60. 157 ; 6. Aufl. 1. 1898. p. 52. 166.
NB. HL Am Ende der Historia Romana ver-
sprach F., die folgende Zeit im nächsten Buche
zu behandeln. Dies geschah jedoch nicht, son-
dern er machte später daraus ein besonderes Werk,
die Historia gentis Langobard. Aus dieser
fertigte ein Anderer einen Auszug: ,Cum iam
ut praemissum est — Anastasius presbiter ordi-
natus estS und hängte ihn als Liber XYII an
Paulus* Werk. Der Verf. ist unbekannt; Muratori
hält Landolfus Sagax dafür, aber irrig.
Handsehr.: in Pertz' Archiv X. p. 311.
Ausg. : ^ »usammen mit Yarro de ling. iatina.
Romae 1471. 4». — ^unt. d. Tu.: Suetonius, Hi-
storiae augustae scriptores, Eutropius, Paulus.
Ed. Bonus Accursius. Mediolani sp. Phil, de La-
vagna. 1475. 4^ — ' inter Hist. augustae scri-
ptores. Venei 1489. fol. — * Eutropius, Paulus.
Paris. 1512. fol. — * wiederh. ibid. 1531. 8*». —
• Sueton., Aur, Victor, Eutrop., Paulus. Ed. Eg-
natius. Venei ap. Aldum 1516. 8®, — wiederh.
M519. 8^ «1521. 8^— »Herodianus, Eutrop.,
Paulus. Florentiae ap. Juntam 1517.8°.— *°Sue-
ton., Hist. aug., Aurel. Vict., Eutrop., Paul., Am-
mian. Marcell. Ed. Erasmus Rot Basü. ap. Fro-
hen 1518. fol. — " Historiae august. scriptores.
Coloniae 1527. fol. — "Historiae august. Script,
ed. F. Sylburg. Francof. 1588. fol. — " Eutro-
pius, Paulus. Ed. Merula. Lugd. Batav. ap. El-
zevir. 1592. 8*. — " wiederh. ibid. 1594. 8°. —
^' Historiae antiquae ex 27 auctoribus contextae
1. 6, ed. Gothofredus. 1591, stückweise wiederh.
1684. 8®. — " Historiae Romanae scriptores. Au-
reliae Allobrog. 1609. fol., — ^' wiederh. Ebro-
904
PAULUS DIACONUS
duni 1621. fol. u. " Heidelbergae 1743. fol. —
^' ah Histoiiae Romanae epitome. Amsterd. 1625.
lemo. _ wiederh, ^ ibtd. 1630. 16n»o u. " Lugd.
Batav. 1648. 12mo. — «»ed. H. Droysen in Mon.
Germ, bist, Auci antiq. 11. Berolini 1879. gr. 4*.
p. 396-405. — Wa8 Muratori, Script, renim Ital.
LI. p. 179-185 unt d. Tu,: Landtdphi Sagacis
additamentxun ad historiam miscellam (Chronicon
a. 725 — 813) gibt^ ist bloa die Fortsetxung aus
der Äfnbrosian. Handschrift nP 86.
NB. lY. Ganz in derselben Weise, wie Eutro-
pius von Paulus, wurde letzterer wieder über-
arbeitet und bis 813 fortgesetzt in einem Werke,
welches gewöbnlicb den Namen Historia mi-
scella führt: , Primus in Italia ut quibusdam
placet — et obsessam Adrianop. cepit.^ Der Verf.
wird in einigen Handschr. Landolphus Sagax
genannt, über den wir aber gar nichts wissen.
Er legte Paulus* Werk zu Grunde, interpolirte
es reichlich und fügte noch 8 Bücher hinzu, die
er aus Anastasius ganz abschrieb, so dass das
ganze aus 26 Büchern bestehende und viel ge-
brauchte Werk gar keinen Wert hat. Die Aus-
gaben siehe oben p. 612.
Paulu8 Diaconus: Liber de episcopis
Mettensibus, seu Liber de ordine et nu-
mero episcoporum in civitate Mettensi seu
Gesta episc. Mettensiuin usque ad a. 766.
Geschrieben nach 783, das älteste Werk der Art dies-
seits der Alpen. Hieraas and ans Fredegar sammt Fort-
setzen! entstand Genoalogia Carolingicae domas.
Handschr. : vid. Pertz* Archiv X. p. 307 ; —
E. Dümmler in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. in. p. 187, bespricht diejetxt in Bremen
(Stadtbibl. C. 36. mbr. sec. IX. 8**) befindliche y von
Freher benuixte Handschr.; — Gatalogue des
mss. des departements Y. p. lxii.
Ausg.: ^ ap. Freher, Corp. bist. Franc. I. p.
172-177. — » in Bibl. raax. PP. Lugd. XITI. p.
329. — ' ap. Calmet, Hist. civile et eccles. de ia
Lorraine I. Preuves. p. 51-60. — *nol wiederh.
ap. Pertz, Mon. Germ. II. p. 260-268. — ^ als
textus primus ex Pertzio ap. Migne, Patrolog. lat.
XCV. p. 699-710; textus secundus ex Calmet
ibid. p. 709-722 unt. d. Tit.: Gesta episc. Mett.
Beide Texte lauten an vielen Stellen verschieden.
— Fragmentum de Caroli M. maioribus ac eins
liberis * ap.Duchesne, Hist. Franc, scr. II. p. 201.
— ^ tpiederh. ap. Bouquet, Rec. V. p. 190-194.
— IHn anderes ap. Bouquet I. p. 640. — Ein
anderes de b. Arnulf o ed. Pithoeus, Scriptores
XI coaetanei p. 288.
Uebers.: im Auszüge von 0. Abel vor seiner
Uebers. von Finhards Jahrbüchern (s. c^.) p. 1-8;
— 2. Aufl., bearb. von W. Wattenbach in der^
selben Uebers. Leipzig 1880. 8**.
: Versus ad Carolum: ,Summo
apici — vigorem'.
Handschr.: Leiden, Voss. lat. quart. 44. sec.
X; Voss. lat. fol. 3. sec. X. — Reichenau, vid.
Mabillon, Ann. 11. 328.
Ausg.: * ap. Mabillon, Vet. anal. p. 19 (ed. se-
cund.) — * ed. E. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Poetae lat. I. p. 68.
Paulus Diaconus: Versus ad Karolom:
jUtere felix — gloria gentis'.
Ausg.: ^ ed. Colinus, Homiliae. Basil. 1557.
— ' wiederh. ap. Mabillon , Yei analect (ed. sec.)
p. 19. — • ap. lirutti, Notizio de' letterati del
Friuli I. p. 184. — * ap. Pertz' Archiv X. p. 296.
— " ed. E. Dümmler 1. c. p. 69.
: Versus ad regem: ,Cyiithius oc-
ciduas^
Antwort auf eine Botschaft Karls über einen Wett-
kämpf mit Petras y. Pisa. Qedichtot 783 oder 7S4.
Handschr.: Paris, Nai-BibL n<^ 528.
Ausg.: ^ ap. Lebeuf, Dissert. sur Thistoire de
Paris I. p. 411. — • wiederh. ap. Migne 1. c. XCV.
p. 1599. — • ed. E. Dümmler L c. p. 54.
: Versus (ad regem): ,Sensi cuius
— senio'.
Antwort anf Karls von Petras Grammaticos v. Pisa
verfasstes Oedicht ,No6 dicamns.' Geschrieben zwischen
781—786.
Handschr.: Paris, Nat- Bibl. n<* 528.
Ausg. : ^ ap. Lebeuf, Dissert. sur Thistoire de
Paris I. p. 406. — • ed. G. "Waitz in Mon. Germ,
bist. Scr. rer. Langob. 1878. p. 18. 19. — * ed. E.
Dümmler in Mon. Germ. hist. Poetae lat. I. p. 49.
: Versus ad regem precando : ,Ver-
ba tui famuli^
Fttr seinen gefangenen Brader Arichis, geschrieben
zwischen 780—782.
Handschr. .-Paris, Nai- Bibl. n* 528. — Rom,
Vatic. ohne Verf. zwischen Werken des h. Pau-
linus.
Ausg.: ^ ap. Lebeuf, Dissert. sur Thistoire de
Paris I. p. 414. — ^ als Carmen s. Paulini ad
Deum ap. Mai, Auct. classici Y. p. 30. — ' ap.
Migne , Patrolog. lat XCV. p. 1599. — * ed. "Waitz
in Mon. Germ, bist Scr. rer. Langob. 1878. p. 15.
— * ed. E. Dümmler in Mon. Germ, hist Poetae
lat L 1881. p. 47. 48.
: Versus de annis a principio i.e.
De sex aetatibus mundi: jA principio'.
Gedichtet 763.
Handschr.: Florenz, Bibl. Laurenz. Strozzi
46. mbr. sec. XIV. 8°. fol. W. — Madrid, kgl.
Bibl. A. 16. sec. X. fol. 52; ef. Pertz* Arch. VIII.
p. 187.
Ausg.: ^ ap. Dahn, Langobardische Studien. I.
Leipzig 1876. 8^ p. 76. — ' ed. Waitz in Mon.
Germ. hist. Scr. rer. Langob. 1878. p. 13. — * ed.
E. Dümmler in Mon. Germ, hist Poetae lat. aevi
Carolini. I. 1881. p. 35.
: Versus de episcopis Mettensis
civitatis quomodo sibi ex ordine succes-
serunt — 774: ,Qui sacra vivaci'.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. fonds lat n*
9428. sec. IX. fol. 126.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Versus de episc. Met^
tensibus ap. Meurisse , Histoire des evesques de
Metz. 1684. fol. p. 685. — * wiederh. ap. Calmet,
Bistoire de Lorraine. I. preuv. p. cxix. — • wie-
derh. unt.d. Tit.: De ordine Metensium episco-
porum ap. Migne, Patrolog. lat XCV p. 721-724.
— * ed. E. Dümmler in Mon. Germ, hist Poetae
PAULUS DUC0NU8 — PAULUS LAELIU8
905
lat aovi Caiol. L 1881. p. 60. 61. — * ohne Na-
men des Verf. — c. 770 ed. Holder- Egger ap.Pertz,
Mon. 8cr. XIII. 1881. p. 303-305.
Sri.' Sehr.: Chanssier. Sor roxurine apostoliqne de
r^liae de Metz ap. Migne l.o. XCV. p. 678-696.
Erl. - Sekf. : Abel, 0., Einleitung ni Miner XJebenetx.
(♦.«.) p. V-;
Andreis j Silv., Intocno al Codice BambeigoDse di
Paolo Diacono in ArchiTio storico Italiano. VII. parte
2. p. 28-58 {pmektepant Firenae 1866. 8^. 32 vag.).
Balz an i, XJgo, Early chroniclen of Eorope. Itiüy.
London , Society for promotinif Christian knowledge
1888. p. 66-90. — (Le crooache Italiane nel medio
evo. yilano 1884. 8». p. 66-80).
Bethmann, ^ralas Diacoons' Leben u. Schriften in
Pertz' Archiv X. p. 347-334 {aueh aU SeparatabdntBk
Hannover 1849. 8^ tnekienan).
Barsian, Oeachichte der Philologie. I. p. 19.
Calligaris, Oius., in BoUetUno dell' btitato stör.
Ital. n^ 10. p. 31 . über eine Tnriner Hs. sec. XV.
: Saggio di stnd! critici sn Paolo Diacono. Venezia
1890. 4<>. 77/ pag. (= JutxM aua Memorie della r.
Depataz. di storia patria per la Venezia. XI. 1890).
Bahn. Felix, Langobardis^e Studien. Bd. 1. — Äueh
m.d. TU.: PanlnsDiaconus. Abth.l. DeaPanlnsDiac.
Leben u. Schriften. Leipzig 1876. gt.9*. LVL104pQfi.
Jk S.tO.
: Zq Paolos Diaccmos tu MMwn Bausteine. Reihe II.
f. 341- SU.
mmler, E., Paolns Diaconos in Neoes Archiv d.
Oes. f. &. d. Qesch. IV. 1879. p. 102-112. Vgl. X.
1885. p. 166.
: Zo den Gedichten des Paolos Diaconos ibid.
XVII. 1892. p. 397-401.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der literator des
Mittelalters. U. Leipzig 1880. p. 36 - 66.
£y ssenhardt. F., Zu Paolos Diaconos m Nene Jahr-
bücher für Philologie o. Pldag. 1877. Heft 3.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Hansi V.
p. 210-214.
0 1 o d i c e , P. del , Stodt di storia e diritto. Milano 1889.
BP. EnthSU oueA mmm Abhandlung über PtnäuB D.,
wkkt er 1880 viurat veröffenUiehtt.
Neff , Carol., De Paolo Diacono Fest! epitomatore.
FtogT- der Stodienanstalt inKaiserslaotarn. Erlangen
1891. 9*. 64 pag.
Ranke, Leop. v., Paolos Diaconos in Sämmtliche
Werke. LI (auch m. d. TU. : Abhandlongen o. Ver-
soche). Leipzig' 1888. p. 79-91.
Sopra on codice singolare di Paolo Diacono tu B
Saggiatore , giomale Romano di storia. . . da A. Gen-
narelli e P. Mazio. V. Roma 1846. p. 130.
Teoffel, W. S., Gesch. der römischen Literator. 6.
Anfl. Leipzig 1890. $ 39. 5; 261. 6; 415. 4; 600. 6.
Tosti, L., Storia deUa badia di MontecasKino. I. Roma
1888. 8^. p. 85 If. : Paolo Diacono e sooi fhtti ; p. 293
-807: Delle opere dl P. D.
Traobe, Lodw., Zo den Gedichten des FaolosD. in
Neoes Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 199
-201.
VTa 1 1 e n b a ch , DeotschlandsGeschichtsqoellen . 5. Aofl.
1. 1885. p. 166 -162; 6. Aofl. L 1893. p. 152. 163 -171.
IL p. 506.
NB. Eine grosse Zahl ftlterer Erlloterongsschziften
führt Bethmann 1. c. p. 262-264 aof.
Auaeardtm vgl. De s. Aoctore ep. Met. (fiorni^.). —
Vita 6. Amolphi. — Vita s. Benedicti (humnuu o. versus).
— V. 8. Cypnani ep. Carth. (passio). — v. s. Gregorii M.
— De s. Jonanne bapt. (kgmnus). — V. s. Mariae Aegypt.
— V. s. Maori (versus). — V. s. Mercorii (hymnus). — V.
8. Scholasticae (earmsn ond versus), velehe dem Paulus
Diac. xum Theü mü RedU, xum Theü ßlsehlidt xugesehrii-
ben u/erden.
Ferner: Alcoinns {cam.). — Andreas presb. Beigom.
— Cannen ad Paolom. — Epitaphiom Paoh Diac.
Paulus diaconi» N6apolitanu8(flor.temp.
Karoli Calvi): Acta s. Mariae Aegyptiacae
de graeco in latinum translata.
Erl.'Stkr.: Fabricios, Bibl. med. et inf. latinitatis V.
Florent. 1868. p. 199.
Paulus diaconus seu grammaticus Ca-
(f 1105), vid,YitaL s. Gebizonis.
Paulus Elias, lector collegii Hafiiiensis
CarmeUtarum (f 1534): Chronicon Ski-
byense sive Annales rerum Danicarum
ab a. 1046—1534.
Äusg,: ^ ap. Ludewig, Reiiq. mss. IX. p. 39-
79. — • ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IL p. 554-
602. — ' ap. H. RfiiTdam , Monum. historiae Da-
nicae I. p. 1-107. — * excerpta ed. Annerstedt ap.
Fant, Scr. rer.Svecic.lII. sect 1. 1876. p. 140-142.
Erl.'Sehr.: Engeist oft tu Nyt historiak Tidsskiift. n.
p. 1-174; 416-644.
Palodan Müller m Historisk Tidsskzift. 3. Biekke.
1. p. 1-64.
Paulus Elussnsis, i;ü{. Acta s. Theognii
episc.
Paulus Emsritsnsls diaconos (f 650):
Yitae et miracula patrum Emeritensium
(Merida).
Der Name des onbekannten Verfsssen ist erdichtet;
geschrieben om die Mitte des 7. Jahrhonderts.
Ausg. : * ed. Barnab. Moreno de Vargas. Ma-
triti 1633. 4«. — » c. notis Th. Tamtüa de Var-
gas. Antverp. 1638. 4®. — * wiederh. , jedoch in
einzelne Theile xerrissen in Franc. Bivarii notae
ad Chronicon (Pseudo-)Maximi. Matriti 1651.
fol. p. 515-521; 532-534; 585-590; 645; 653;
661-664; 668; 711; 713. — ^ n^ 2 wiederh.h^,
Aguirre, Concil. Hispan. IL p. 639. — * an. Flo-
rez, Espafia sagrada. XlII. p. 323. — ' ap. Biigne,
Patrolog. lat LXXX. p. 115-164. — Apospas-
mation de rebus Emeritensibos ex Hispaoia an-
tiqua Tbomae Tamajo de Vargas ibid. p. 163-180.
C^. Notitia histor. ex Antonii Bibl. Hispan. I. p.
373 ibid. p. 111-114. — »Bruchstück ap. Bou-
quet, Rec. II. p. 706.
Erl.'Sehr. : Oams , P., Kirchengeschichte Spaniens. II.
2. RerensboifT 1874. p. HS -118.
Vgl. die fmraus eniMnten
ViU s. Fidelis ep. Emer.
„ „ Noncti.
„' „ Benovati.
SS. Paulus st Stsphanus abbates: Be-
guia ad monachos.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. LXVI. p. 949
-958.
Paulus filius Laslii Petroni, Bomanus
de Regione Pontis (flor. 1447): Miscella-
nea historica ab a. 1433 — 1446. Italice,
Ausg. : primum ap. Mnratori , Script, rer. Ital.
XXIV. p. 1105-1130 unt d. Tit. : Mesticanza della
cecitä de Romani.
Paulus Galsatsnsis monacbas(cca.560),
vid, Vita s. Hilari abb. Galeat
Paulus Grammaticus Casinensis (t 1 105),
vid. Vita s. Gebizonis.
Paulus Jadrensis (von Zara) « Paulus
de Paulo.
Paulus Judaeus Fuldensis monachus
(flor. 1130), vid, Vita s. Erardi.
Paulus Laelius Petronus » Paulus filius
Laelii.
906
PAULUS LANGroS — FAX C0NSTANT1EN8IS
Paulus Langius, vid. Langius.
Paulus Levita = Paulus Diaconus.
Paulus Lulma seu Lulmius, rectiusül-
mius Bergomensis, ord. eremit (f 1484),
vid. Yita b. Magdalenae Alb.
„ „ „ de Como.
„ ,, Maiiae de Alber.
„ „ Monicae.
Paulus Orosius, vid. Orosius.
Paulus papa (f 767) — Paulus Roma-
nus pontifex.
Paulus perfidus, qui tyrannioe rebel-
lionem fecit in Gallia Wambano, prin-
cipi magno Toletano: Epistola.
Ausg.: ^ ap. DucheBne, Hist Frano. scr. I. p.
820. — » ap. Bouquet, Recueil II. p. 706.
Paulus Puteolanus (Pseudo-Jordanus):
Satyrica. I7m ISSl geschrieben.
Ausg.: ^ in Raynaldi Annal. eocles. L ad a.
1217 § 40; 1218 §§ 7. 11. 18; 1219 § 17 e cod.
yatio.1960. — *ap. Röhricht, Testimonia min. de
Y. hello sacro. Genevae 1882. gr. 8^ p. 259-261.
SM.- Sehr.: Simonsfeld, H., Andrees Dandolo und
sein Qeschichtswerk. Mfinchen 1876. 8^. p. 116-120;
tn Forschongen war deutschen (j^««ohichte. XV. 1875.
p. 145-162 ; — Ml Stadien ra Marino Sannto inimmh.
Vgl. Panlinas liinorita.
Paulus Rodolphi van RIxtel (vroeger ge-
heeten Job. Gruyter) : Proeliarius of strijd-
boek, bevattende de jongste oorlogen in
Friesland. 1494—1517.
Oeschrieben 1518. Das latein. Original ist noch nn-
gedruckt.
Uebers, : koÜand. door Ottema voor het Friesch
Genootschap. Leeuwarden 1855. 8^
s. Paulus I Romanus pontifex (f 767):
Epistolae.
Attsg. : epistolae Godicis Carolini integrae ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXXIX. p. 1135-1198. Cf.
Notitia histor. ibid. p. 1126 sq. — Epist spu-
ria in Mon. Germ. hist. Epist. III. p. 95.
Sri.' Sehr.: Ja ff 6, Regeata pontiflcom Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 277- m
Paulus Scordilli (cca. 1410), vid. An-
dreas seu Agnellus: Liber pontif.
Paulus Silentiarius: Descriptio S. So-
phiae et ambonis. ^'EAq>Qaatq vfjg fieydkijg
exTcXr/aiag yuxi äfißwvog.
Zar Einweihongsfeier 662, Decb. 24 geschrieben. Der
Verf. heisst auch sonst Paulus Cyrus Florus, imp.
Justiniani primicerius silentiarioram.
Ausg. : ^ gr. et lat. interprete Carolo du Fresne
Ducange xusammen mit Cinnamus. Paris. 1670.
fol. — • Venetiis 1729. fol. (Byz. hist scr.) —
' mit Joann. Gazaei desciipt. tabulao mundi reo.
Fr. Giaefe. Lips. 1822. 8°. .>« 2. — * mit Georgii
Pisidae expedit persica, bellum Avarium, He-
raclias, s. Nicephori patriarch. Constant. breviar.
rerum post Mauricium gestar. recogn. Imm. Bek-
kerus. Bonnae 1837. gr. 8*. Jd 8.50. (=-- Corp. scr.
hist Byz.). — *!Afxßoiv auch einxeln gr. e cod. Pa-
latino ed. Imm. Bekker. Berolini 1816. 4^ ~
^ n^ 1, versio lat iviederh. ap. Migne, Patrolog.
graeca lat tant edita XIIV*. p. 179-198; ambcn
nis descr. p. 197-202.
Uebers.: ^Paulus Sil. Beschreibung der
H. Sophia u. des Ambon. Metrische Uebersetzung
mit Anm. von C. W. Eortüm. Berlin 1854. 4*. —
' Paulus des Silentiariers Beschreibung der Hagia
Sophia oder des Tempels der göttlichen Weisheit
Uebers. von J. J. Kreutzer. Mit einem Grondriss.
Leipzig 1875. 8<*. IK. 89 pag. JL 1.50.
Sri. - Sehr.: Kinkel, O., Mosaik zur Konatfeechichte.
BerUn 1876. p. 275 - 801 , «wgthmadar Aüfeaix üiber di»
Sopkienkneke.
Spitzner, F., Obaanratt. crit. in P. Silentiar. £r-
fordiaa 1^28. 8«.
Paulus vsl Paululus(flor.lllO), vid.YitBL
s. Erardi.
vieL Waltherus.
Paulus Walter \
Paulus Waltherus /
Paulus Warnefridl = Paulus Diaconus.
Pauwels, Thierry = Theodericus Pauli.
Pavinius, Job. Francisc, Patavinus
Ictus (f cca. 1480), vid.
Vita s. Bonaventarae (relatio).
„ ,, Leopold! Auati. march. (oro^).
Pavo, vid. Jordanus Osnabrugensis.
Pavo, vid. Pecock.
Pax Berengarii cum Angeltruda a. 898.
Decb. 1.
Ausg.: ^ ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 565. •—
^ unt. d. Tit.: B-i regis promissio Angiltrudae
data ed. Boretius in Mon. Germ, hist CapituL
IL p. 126.
Pax Constantlensis {Constanz). 1183.
Jun. 25 -Nov. 22.
A. Privilegium imperatoris Fridericil.
Jun. 25.
Handschr.: Brescia — Lodi — Modena — Pia-
cenza — Reggio — Venedig — Verona etc. Cf.
Weiland p. 409. 410.
Ausg.: Den Text des Corpus iuris (Labor de
pace Constantiae) ^ed. Cuiacius, De feudis libri
V. 1566. p. 221, es fehlen cap. 35-42 ete. —
' wiederh. ap. Dumont, Corps diplomatique. I.
p. 98 — u. 'ap. Salice, Annali Tortonesi p. 501.
— ^gekürzt ed. Sigonius, De rogno Italiae Hbri
XIV. Franoof. 1591. p. 338. — * toiederh. ap.
Lünig, Reichsarchiv IV. p. 136; — •ap. Lünig,
Codex diplom. Italiae I. p. 29 — u. ^ ap. Schia-
vina, Annalos Alexandrini in Monum. historiae
patr. XL p. 54. — ^der Text des Corpus iuris
vollständig ex recens. Gothofredi ap. Dumont-
Rousset, Supplement au Corps diplomat LI. p.
62 — u. ^ in Documentl di storia Italiana. VI.
p. 780. — ^^aiLS 4 oodd. ap. Muratori, Antiqui-
tates Ital. IV. 1741. p. 307, gute Ausg. — "«?»«-
derh. ed. Carlinius, Do pace Constantiae p. 215.
— ^' textus Marcianae venetae ap. Canciani, Bar-
barorum leges antiquae. V. 1792. p. 48. — ** toie-
derh. ap. Kandier, Codex diplom. Istriae, mit
Auslassung der Cap. 39-42. — ^*textus Vatie.
PAX VENETA — PELAGIÜ8 H PAPA
90T
1989 {pessimae nottie) ap. Würdtwein, Nova sub-
sidia diplom. XII. p. 26. — ^ ieoUus Laudensis
ap. Yignati, Storia della lega Lombarda p. 385 —
u, ''tn Bibliotheca histor. Ital. Vol. JJl: Godice
diplom. Laudense. Parte U. p. 127. — ^^textus
Bononienais ap. Sayioli, Annali Bolognesi n. 2.
p. 133. — *• texium Veroneruem ed. Carol. Cl-
polla in Archivio Veneto. XXV. p. 391. — *• ter-
ittm Vereelienaem ed. Peyron in Monum. historiae
patr. Chart I. p. 915. — *^ap. Pertz, Mon. legg.
11. 1. p. 176-180. — ^^iniMTum ae genuinum
texium primus ed. L. Weiland tn Mon. Oerm.
hist Legom sect IV. Constitutiones I. 1893. p.
408-418.
B. Juramentam nnntionun Lombardioorara.
Äusg,: *ap. Pertz l. o. p. 180. — *ed. Wei-
land 1. c. p. 419, wo auch andere Auegg.
C. Apocha Rudolfi camerarü Plaoentinis data.
Nov. 22.
Äusg, : ed. Weiland 1. c. p. 419. 420.
Pax Veneta, vid.
FiMstiiiB Venettun.
Belatio de paoe Yeneta.
Payne, Fetr., vgl. Confdtatio primatus
papae.
Peckham, Johannes, archiepiscop. Can-
tuaiiensis (f Dec. 1292): Epistolae 720
annoram 1279—1292. JuL
Handechr.: Lambeth, mbr. — Oxford, All
Sonls' College n® 182. mbr. sec. XV.
Au»g, : e&ed by Charles Trice Martin. London
1882—- 85. 3 vol. gr. 8« (« Ker- B^it med. aevi
Script n* 77).
Pecock, Beginald (lord bishop of Ghi-
chester, flor. cca. 1395 — 1459, laHne dH-
ctus Pavo): The Repressor of over much
blaming of the Glergy. 5 parts.
Äusg, : edited by Churchill Babington. London
1860. Vol. 1. 2. gr. 8^ H Kerum Britann. medii
aevi scriptoree. n* 19) p. 1-567. — Excerpts from
John Bury's answer to Pecock's Repressor en-
titled fOladios Salomonis* ibid, p. 567-613. —
,Abbreviatio Reginaldi Pekok', being avindi-
cation of his sermon at Panl's Cross ibid, p. 615-
619. — Extract from Gascoigne's theol. dict
ms. Vol. n (Lincoln Coli. Oxon. p. 597-599). ibid,
p. 621-624.
Pedro Fernandez de Yelasco, vid. Seguro.
Pedro Miguel Carboneil , vid. Carbonell.
Pedro Tomich , vid. Tomich.
Pelagiua, Alv., vid. Alvarus Pelagius.
Pelaglua dlaconus Tjrassonensis, vid.
Vita s. Prudentii episc.
Pelaglua Ovetensis episcop. (= Pelayo
von Omedo, f 1153): Breve compendium
s. historia Hispaniae ab a. 1020 — 1109.
Ausg. : ^ ap. Pr. Sandoval , Histor. de V obispos.
Pampelonae 1615. fol.; — *ibid. 1634. fol. —
'ap. ilorez, Espafia sagr. XIV. 1786. p. 472-490.
— ^ap. Ferreras, Histor. de Espafia XVI. app.
p. 49.
Pelaghie I papa (f 560): Epistolae.
Aueg. : ap. Migne, Patrolog. lat. LXIX. p. 393-
422. — EpistoTa ad Sapaudum Arelatensem
episoopom: ,Qaomodo ergo me^ 558. Sept-560
^ap. Theioer, Disauisitiones criticae p. 202. —
' ed. P. Ewald in r^enes Archiv d. Oes. f. ä. d.
Gesoh. V. p. 535. — • ed. "W. Qundlach in Mon.
Oerm. bist Episi lU. p. 442-445. Cf. Jaffe, E^
gesta n®978 (624). — Epistola ad Valeria-
na m patricinm: ,Peto ergo ut^ 558. Sept. -560
^ ff» Ivonis Oamotensis episc. opp. I. Paris. 1647.
p. 32B {^iciederh. ap. Migne, Patrol. lat. GLXI.
p. 721). — ' ap. Deosdedit, Collect canon. ed.
P. Martinucci p. 105. — ^ in Corpus iuris can.
ed. Friedberg. I j. 941 (Decr. Grat.). — • ap.
Mansi , Concil. IX. p. 732. — * ap. Migne 1. c.
LXrX. p. 394. 413. — 'ed. P. Ewald 1. c. V.
S. 560. — • ed. W. Gundlach 1. c. p. 445. Cf.
äffe 1. 0. n« 1038 (680).
Eri.-Sekr.: Ja ff 6, Regeeta pontiflonm Boman. Ed. 2.
I. 1886. p. 134-186; n. p. 738.
Pelaglua II papa (t 590): Epistola ad
Aiuia[cha]riuin episc. Autissiodorensem,
qua hortatur ut regibus Franconim sua-
deat ne cum Longobardis foedos habeaat:
,Laadanda tuaeS A. 580. Oct 5.
Ausg. : ^ ap. Sirmond , Concil. Oall. I. p. 375.
— • unederh. ap. Bouqnet, Rec. IV. p. 82. — ■ ap.
Mansi, Concil. IX. p. 890. — * ap. Migne, Patrol.
lat LXXII. p. 705. — * ed. W. Gundlach in Mon.
Germ, hisi Epist. III. p. 448. Cf. Jaffe, Regesta
n<» 1048 (684). — Epistola ad Childebertum
regem contra eos, (^ui de iide aliter sentiont, quam
in epistolis Leonims et in concilio Calchedonensi
contmetur, a" 556 * ap. Sinnend L c. I. p. 304. —
*ap. Bouquet 1. c. FV. p. 71. 72. — Epistola ad
eum, cui mittit fidei suae confessionem ^ ap. Sir-
mond 1. c. I. p. 310. — • ap. Bouquet 1. c. IV.
p. 74. — Epistola ad oundem de Sapaudo Arelai
episc. qui alterius episcopi iudicium subire iussus
fuerat a* 557 * ap. Sirmond 1. c. I. p. 308. —
•ap. Bouquet 1. c. IV. p. 73. 74. — Epistola ad
euodem , qua significat se vices suas Sapaudo con-
cessisse, a*^ 557 ^ap. Sirmond 1. c. I. p. 308. —
• ap. Bouquet 1. c. IV. p. 73. — Epistola ad
Aunarium Autissiodor. episc: , Quantum Deo
placitos'. 586? * ap. Labbe, Bibl. nova L p. 420.
— 'ap. Duru, Bibliotii. historique de TTonne I.
p. 327. — 'ap. Delalande, Conc. Gall. a Jac. Sir-
mondo edit supplem. p. 58. — ^ap. Mansi, Conc.
IX. p. 906. — *ap. Migne, Patrol. lat. LXXIL
p. 744. — • ed. W. Gundlach in Mon. Germ. bist.
Epist. m. p. 449. Cf Jaflfe, Regesta n« 1057 (689).
— Epistola ad Sapaudum Arelatensem episc.
de epistola sua ad Childebertum regem etc. ^ ap.
Sirmond 1. c. I. p. 309. — * ap. Bouquet 1. o. IV.
p. 74. 75. — Epistola ad eundem, in qua mo-
deste laudes reiicit, quibus illum Sapaudus in lit-
teris suis ornarat * ap. Sirmond 1. c. I. p. 303. —
• ap. Bouquet I.e. IV. p. 71. — Epistola ad
eundem, qua illi commendat reditum Hominis-
boni subdiaconi etc. , a^ 556 ^ ap. Sirmond 1. c. I.
908
PELAYO — UEPI TUN TA^ÜN
p. 306. — * ap. Bouquet, Rec. IV. p. 72. — Epi-
stola ad enndem, qua vices illi suas in Oalliade-
legat, a** 557 * ap. Sinnond 1. c. I. p. 307. — • ap.
Bouquet 1. c. IV. p. 72. 73. — Epistolae et de-
creta ap. Migne, Patrol. lat. LXXII. p. 703-760.
Erl.-Sekr.: Jaff6, Regesta pontificaiii Born. Ed. 2. I.
1886. p. 187-140.
Pelayo, Alv. = Alvarus Pelagius.
Pelbartus de Temeswar, vid. Tita s.
Stephan! regis {sermo).
Pälerinage d'une dame gauloise » Sil-
via. . . .
Pelerinaiges por aler en Jherusalem
[c. 1231].
Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. franp. 9082.
mbr. 860. XIII. fol. — Wien, Hofb. 2590. mbr.
800. XIV. foL
Ausg.: ^ ap . M. de Vogüe, Les egiises de ia
Terre sainte. Paris 1860. 4^ p. 444-451. — «ed.
P.Riant ap.Miohelant et Raynaud, Itineraires ä Je-
rusalem. 1882. p. 89-103; ex cod. Cbeltenhamensi
6664, sec. XIV ibid. p. 104-104'; cf. pref. p. xix.
Pelhisso, Guilheml = Guilelmus Pe-
Peli88on, Ouillem j lissus.
Pellegrino = Peregrinus.
Pelrinages etpardouns de Acre [c. 1280].
Ausg.: (ex cod. Musei Brit. London., Harl.
2253. mbr. sec. XIV) publ. par P. Riant ap. Mi-
chelant et Raynaud , Itineraires ä Jerusalem. 1882.
p. 229-236; ef. p. xxx.
Penninge, Sicke = Beningha.
Perceval de Cagny, vid. Chronique des
ducs d'Alengon.
Perdiccas, protonotarius Epbesi (irp-
cert): Ilegl t€jv iv ^leQoaoX^'fnoig xvQia-
xcDv d-ea^dviov. — Expositio thematum
dominicomm et memorabilium quae Hie-
rosolymis sunt
260 ärmliche politlscho Fünftehnäilber.
Ausg.: ^ ed. Leo Allatius, ZvfÄfitxTu. I. Co-
loniae 1653. — wiederh. ^mit Genesius in Corp.
scr. bist. Byzant Venot. 1733. — 'ap. Migne,
Patrolog. graeca CXX. 1880. p. 264 — u. * ibid.
CXXXIII. 1864. p. 986. — » latine ap. Migne,
Patrol. graeca lattant. edita. LXVII. p. 1167-1172.
Vgl. Nicephoras CalUstus: De ezcidio.
Peregrinatio ad loca sancta, vid. Silvia
Aquitana.
Peregrinatio s. Paulae, vid. Vita s.Paulae
viduae.
Peregrinatio seu Passagium ad Terram
sanctam Alberti ducis Saxoniae, vid. Al-
bertus dux Saxoniae.
Peregrinus abbas monasterii b. Mariae
de Fontanis albis {Fontaines-les-Blanches)
dioec. Turon. ord. Cisterc. (f 1211): Hi-
storia praelatomm et possessionum illius
abbatiae. C. 1127—1200.
A%t8g. : * ap. d'Acbery, Spicileg. X. p.367 (* ed.
nov. IL p. 573-581). Diese Ausg. hat 2 fcUsehe
Daten: 1227 u. 1231 staU 1127 u. 1131. — "ap.
Bouquet, Recueil XIV. p. 494-498. — *ufU. d.
Tit.: Historia monasterii b. Mariae de Fontanis
albis ohne Verf. ap. Salmon, Recueil de chro-
niques de Touiuine. 1854. p. 257-291; cf. pref.
p. LXIX-LXXXVT.
JV{. - Sehr. : F ab ri c i n s , Bibl. med. et inflm. latinitatU
ed. Mfmsi V. p. 226.
Histoire Utt^miro de la Fnmoe XV. p. 840; XXI.
p. 687.
Peregrinus Priecianue (flor. saec. XTV
fin.): Historia Ferrariensis.
Ausg.: fragmenta a. 1289 — 1336 ex ms. cod.
ed. L. Vischi in Monumenti di storia patria delie
provincie Modenesi. XV. 1888. p. 353-376.
Perene, GuUehnus de la » Guillaume
de la Perene.
Perez de Guzman , Fern. (Neffe des Pedro
Lopez de Ayala, f p. 1450?): Compila-
cion de la crönica de Juan IL, vid, Cro-
nica del sefior rey D.Juan, supra p. 231.
: De las generaciones y semblan-
zas 6 obras de los excelentes reyes de
Espafia D. Enrique III 6 D. Juan 11 etc.
Eine merkwürdige Reihe vod OemAldea.
Ausg.: xusammen mit PereoC vorhergehendem
Werke ^Logröno 1517. p. 241; — und * Sevilla
1543. — « Madrid 1775. 4*.
: De los claros varones de Espafia.
Ausg.: ^ in Mar de historias. Vallensole 1512.
fol. — ^xusammen mit Crönica del sefior rey
D. Juan (epitome, Madrid 1678. fol.).
ßrL-Sdw.: Antonio, Nie, Bibliotheca hisp. retos II.
p. 177. 431.
Perger, Bernhard.: Oratio Wienne ha-
bita in fiinere imperatoris etc. FoL 2a:
Oratio in fiinere JViderici tercij Romar
norum Imperatoris Vienne habita p spe-
ctabile virü d. Bemhardü Perger Ulic in
conciUo civiü Viennensium etc.
Ausg.: ^Wienne s. a. (1493.) 4®. 4 BläU. —
* verbesserter Abdruck s. a. et 1. (Eomae, Steph.
Plannck 1493). 4^ 4 Blatt.
üeql Tfjg dvaXwaetog tuxI Tijfg alxfia-
Ixoaiag fj yiyovev irtb tGv IleQaaßv etg
'-^^rrixijv Ikd^va. 1458.
Klagelied auf die Eroberung Athens durch die Türken
in 69 Versen.
Ausg.: ed. Gabr. Destunis. St Petersburg 1881.
(Russisch.)
Erl.-8ehr.: Oregorovias, F., Gesch. der Stadt Athen,
n. p.382ff.
Erambacher, Gesch. der byzantin. Litteiatar. 1891.
p. 424.
üegi t{ov rdqxüv tGv ßaaiXecov in
templo Constantinopol. ss. Apostolonim
auctore anonyme.
PEBINGERUS — PETBARCA
909
Ausg.: ap. A. Bandori, Imperimn Orientale.
L 3. Paria. 1711. foL p. 121.
P^ringenis abbas Tegemseensis (c
1050): Eplstolae 12.
Ausg.: * ap. Pez, Thee. aneod. V. 1. p. 141. —
^viederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXTil. p. 1313
-1318.
Periplus Otheri Norvegi et Wulfetani,
sive eoram Narrationes de suis in septen-
trionem et in man Balthico navigatio-
nibus.
Ausg.: anglo-saxonice cum veTS. lat ap. Lan-
gebek, Scr. rer. Dan. IL p. 106-123.
Perizoio da Pisa, notare imperiale: Ri-
cordi dall' anno 1422 sino al 1510.
Ausg.: in Archivio stör. Ital. VI. 2. p. 387-396.
Pernoldus ord. Praed.: Chronica ace-
phala Friderici Bellicosi, ultimi ducis
Babenbergici, interregni post eum et Mar-
garitae sororis eins.
Ein Machwerk des Heniugebeis.
Ausg.: ap. Chrys. Hanthaler, Fasti CampUi-
lienses. I. Uncii 1747. fol. p. 1312.
Erl.'Sekr.: Jacobi, Th., De Ottooari chionico Aa-
striaco. Wratisi. 1889. p. 82.
Palacky, Fr., t« AbhaDdl. der kgl.bOhm.OeseUsch.d.
Wisaenschaft. (Sectionsbericht t. 28. Oct. 1841). 5. V.
2. Bd. p. 29.
Wa ttenbach. Die Österreichischen Freiheitsbriefe
hichtsqn
IL 1886. p.474; 6. Aufl. ü. 1894. p.496.
rattenbach. Die österreichischen Freiheitsbnefe p.
106-107 ; — Deatschlands Oeschichtsquellen. 6. Aufl.
Perrinet Du -Pin, vid. Du -Pin.
Persona, vid. Gobelinos Persona.
Peter aus Andlau, Herm. = Petrus de
Andlo.
Peter Beclcer, vid. Becker.
Peter Eschenloer, vid. Eschenloer.
F^eter Langtoft, vid. Langtoft.
Peter Luder, vid. Luder.
Peter Rot, tnd. Rot
Peter Suclienwirt, vid. Suchenwirt
Peter van der Heyden (f 1473) » Pe-
trus de Thymo.
Peter von Dusburg «- Petrus de Dus-
burg.
Peter von Hagenbach, vid. Reimchro-
nik über Peter v. H.
Peter von Königsaal, vid. Geschichts-
quellen, Die Eönigsaaler.
Peterman Etterlyn, vid. Etterlyn.
Petite chronique, vid. Cbronique.
Petitiones Bohemorum propositae in
Basileensi concilio, cum approbatis ac re-
ceptis ab Ecclesia responsionibus.
Ausg. : ^ tn Fascicolus reruni expetend. (ed.
0. Gratins. Coloniae) 1535. fol. 160. 161. — «tn
Fasciculus rerum expet. ed. Brown. I. 1690. p.
319-322.
Petrarca, Francesco (f 1374): Chronica
delle vite de' pontefici et imperadori Ro-
mani, alla quäle sono State aggiunte quelle
da' tempi del Petrarca insino ä Pio IQ.
Wild denselben Tielleicht mit Unrecht beigeleg^t.
Ausg. : ' Florentiae ap. 8. Jacobum de Ripoli
1478. fol. Selten. — • Venetia 1507. 4«. — » Vi-
negia 1526. 8«. Selten. — * ihid. 1534. 8». —
» Mirandulae 1624. 4«. — • Fiorenza 1625. 4»
: De viris illustribus vitae.
Eandsehr.: Paris, Nat-Bibl., fonds lat n^
5784; n« 6069. F.
Ausg. : ^ unt. d. TU. : De viris illustribus libri
nondum editi pars 1-4. Vratislaviae 1828 — 33.
4*. Ist etwa die Hälfte. Herausgegeben von G. £.
Chr. Schneider nach einer breslauer Hs. als aka^
demische Festschriften. — * primo ex codd. Vra-
tislav., Yatic. et Patavino in lucem editae cura
Aloysii Razzolini. Bononiae 1874. 8^ in Vol. I der
folgenden üeberseixung.
Uebers.: Yite degU uomini illustri . . . vol-
garizzate da Donato degli Albanzani da Prato-
vecchio, ora per la prima volta messe in luce
. . . per cura di Luigi Razzolini. Bologna 1874.
2 vol. 8».
Erl.'Sekr.: Nolhac, Pierre de, Iio ,De viris illustri»
bos* de P6trarque, notice sur lee mss. orii^nauZf
soiyie de ftagments inMits. Paris 1890. 4fi. {Tiri$ de»
Notioes et extraits des mss. XXXIV. pari. 1.) 92pag.
NB. Ein hierans auf Wunsch des Francesco da Fer-
rara vom Verf. selbst 1378 veranstalteter Auszug steht unt.
d. TU.: Epitome vitanim virorum illustrium in den Ge-
sammtausgaben der Werke Petrarcas. — Ueber die Schick-
sale dieser Schrift pal. Dom. Rossetti, Petrarca, Oiulio
Celso e Boccaccio. Trieste 1828. 8^.
: Epistolae de iuribus imperii Ro-
man! 15. Geschrieben 1350—1870.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchiall. p. 1345 [lies
1441)-1465. — Epistolae familiäres [gehören
XU den wichtigsten Beiträgen der Zeitgeschichte]
* s. 1. 1484. 4®. — * ex castigatione Seb. Manila
Romani Venetiis 1492. 4°. — ' »n eiusdem Opp.
Tom. IL Basileae 1581. fol. — *Oenevae 1601.
8^, alle 4 unkritisch u. unvollständig. — ^ zum
erstenmal vollständig unt. d. Tä.: Fr. P-ae epi-
stolae de rebus famüiaribus et variae, tum quae
adhuc tum quae nondum editae, familiarium sci-
licet, libri 24, Yariarum liber unicus nunc pri-
mum integri . . . %'ulgati studio et cura JosopbiFra-
cassetti. Florentiae 1859—63. 3 vol. S^ [Uebers.:
unt. d. Tit.: Lottere delle cose familiari; libri
XXIV. Lettere varie : libro unico. Ora la prima
volta raccolte, volgarizz. e dicbiarate con note
da Gius. Fracassetti. Firenze 1863 — 67. 5 vol. 8°,
mangelhaft j guter Commentar. — In epistolas
F. P-ae do rebus familiär, et var. adnotationes.
Opus Josephi Fracassetti posthumum, editura cura
C. Antona-Traversi et Ph. Raffaelli. Fermo 1890.
8°. 587 pag.] — Epistolae seniles in Opp.
Basileae 1554. p. 812 sq. [Uebers.: unt. d. Tit.:
Lottere senili, volgarizz. e dicbiarate con noto
da Gius. Fracassetti. Firenze 1869. 2 vol. 8°.]
910
PETRARCA — PETRUS BERNARDI
Erl.-Sdir.: Lorenz, Dentschlands Geschichtsqnellen.
8. Aufl. 1. 1886. p.SOi; U. 1887. p. 288. 291. 359. Sd6.
Palm, Italienische Ereignisse in den ersten Jahren
Karls IV. Dissert. QOttingen 1878. 9>. p. 68-60.
Petrarca als Humanist und Patriot tu Histor. -poli-
tische Blätter. LXXIV. Hflnchen 1874. ]^. 699-612.
Voigt^ O., Die Briefisammlung Petrarcas wi Ahhandl.
der hist. Classe der kgl. Baver. Akad. derWissensch.
XVI. Abth.8. München 1888. 4«. (Auch mnxdn darau»
München 1888. 4f>. 101 pag. Jk 3.)
Petrarca: Parma liberata dal giogo di
Mastino della Scala, addl 21 maggio 1341.
Canzone politica.
Au9g. : nuovamente esposta e ridotta a miglior
lezione da Fr. Berlan. Bologna 1870. 16mo.
Erl.-Sekr.: Carrari, Vinc, Espositione della Canzone
del Petnu'ca: Quel che ha nostra natura in so piü
degno. Macerata 1577. 49.
Erl. - Sehr. : aUen aiefu in gro$ser Zahl in Fabricii Bibl.
med. et inflm. latinitatis ed. Mansi V. p. 227 sq.
Geiger, Lndw., Petrarca. Festschrift. Leipzig 1874.
gr. 80.
Körting, Petrarkas Leben n. Werke. Leipzig 1874.
Lamers, C. H. W., De Francisd Petrarchae vita, mo-
ribns, in bonas literas meritis. Traiecti ad Bh. 1842.
8». 138 pag.
Voigt, Geo., Die Wiederbelebung des classischen Al-
terthums. 2. Aufl. I. Berlin 1880. p. 21-169.
Petri, Ant, vid. Antonius Petri.
Petrina de Balma, vid, Yita b. Coletae
(summarium).
Petruccio de Unctis, Pulginas: Fra-
gmenta Fulginatis historiae. 1424—1440.
Italienisch geschrieben.
Ausg.: ap.Moratori, Antiq.Ital. lY. p. 149-154.
Petrus a Thymo = Petrus de Thymo.
Petrua a Vallibus, ord. Min. (flor. 1445),
vid, Vita b. Coletae virg.
Petrus Abaelardi (f 1142): Epistola ad
amicum seu Lib^Uus de calamitatibus suis.
Selbstbiographie in Form eines Briefes, die in mar-
kigen Strichen die Erschütterungen zeichnet, welche der
geniale Franzose durchlebt u. überlebt hat.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 278-294.
Erl. - Sehr. : Bezold, Fr. y., Ueber die AnfRnge der
Selbstbiographie im Mittelalter. Bede. Uniy.-Schrift
Eriangen 1898. gr. 40. p. 16.
De Palo, Michole, Due novatori del XII secolo [Ar-
naldo da Brescia e Pietro Abelardo] in Archiyio sto-
rico Italiano. Ser. V. tom.14. Firenze 1894. p. 79-114.
Deutsch, S. M., Peter Abftlard. 1888. 8P. p. 26 ff.,
42 ff.
Hausrath, A., P. Ab&lard. Ein Lebensbild. 1893. 8^.
p. V. p. 1 ff. 126 ff.
Tosti, Storia di Abelardo e de' suoi tempi. Napoli
1851. 8®.
Petrus abbas Aulae regiae, vid. Ge-
schichtsquellen, Die Königsaaler.
Petrus abbas Caroli Loci , vid. Petrus
Caroli Loci abb.
Petrus abbas Heinrichowiensis , vid. Li-
ber fundationis claustri s. Mariae.
Petrus abbas Vangadiciae (cca. 1060):
vid. Vita s. Theobaldi erera.
Petrus Aegidius Delphus: GQrjvqjdla scu
lamentatio qua genius doniini Maximiliani
inter praeficas in pompa funerali mortem
eins deplorat ^
Ausg. : * unt. d. Tit. : Threnodia in fnnus imp.
Maximüiani. Eiusdem de eodem oaesare et aliis
heroibus epitaphia cum aliquot epigrammatüs.
Andverpiae 1519. 4^ — ' wiederh. c. notis Spie-
gelii ap. Froher, Germ. rer. scr. II. p. 435-442
(« ed. Struve n. p. 760-764).
Petrus Älvastrensis prior, confessor s.
Brigittae (flor. 1373), vid. Vita s. Brigit-
tae Suec. {vita iert.).
Petrus Amelti de Brenaco, Gallus Ale-
ctensis, Urbani V sacrista, postea archi-
episc. Tarentinus (a. 1398): Itinerariimi
OregoriiXI AvenioneBomam, incoeptum
13. Sept a. 1376.
Ausg.: ^ ed. Bzovius, Annal. ecclesiast. ad a.
1376. n« 31 et ad a, 1377. — • ed. Massonius et
Ciacconius tn Vita Gregorii XI. — • ed. Ps^ir.
Massonius, De episoopis urbis Bomae. — ^ ap.
Muratori, Scr. rer. Ital. III. 2. p. 690-712.
Vgl. Vita s. Brigittae Saeo. ieanomxal.).
Petrus Andreas de Gastaneis (cca. 1460),
vid. Vita s. Andreae Corsini.
Petrus, Antonius, vid. Antonius Petri.
Petrus archiepiscopus Barensis » Pe-
trus Canusinus.
Petrus Aulae regiae abbas, vid. Ge-
schichtsquellen, Die Königsaaler.
Petrus S. Autberti Gameracensis(1300),
vid. Vita s. Dymnae.
Petrus Azarius, vid. Azarius.
Petrus Baiocensis Gallus, ord. Praed.
(flor. 1392): Chronicon sui temporis ab
a. 1350 — 1392. SoU inhaltreich sein.
Ausg.: ed. Thaddaeus de Argentina. Basil.,
Job. Boppardi 1512. 8^
Petrus Bathoniensis archidiaconus =
Petrus Blesensis.
Petrus Bechini fil., canonicus S. Mar-
tini Turonensis (1 143 — 1160): Chronicon
ab 0. C. —1137.
Handschr. : London, Brit. Mus. , CJotton. Ve-
spas. D. Xni. — Paris, Nat-Bibi. ms. lat. n*
2825. sec. XII; — n<> 12696. — Rom, Vatic.
Christ, reg. n'^ 561. 609. 1852. sec. XII.
Av^g. : ^ von Kaiser Deeius (250) an ap. Sal-
mon, Recueil de chroniques de Touraine p. 1-63;
ef. pref. p. v-xv. — ^ Ein Theil ap. Duehesne,
Hist. Franc, scr. III. p. 365-372. — «BrucLstück
ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p.
477. 478. — Notae usque ad a. 1199 in Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. IV. p. 613. — Zu-
sätze bis 1180 ap. Marchegay etMabille, Chro-
niques des egiises d'Anjou p. 145-151.
Petrus Bernardi alias de Corilo, Gran-
dimontensis prior V: Epistolae.
PETRUS BERTRANDUS — PETRUS CANONICUS
911
Ausg,: ^ ap. Martene, Thes. aneod. Lp. 454.
— * wtederh. sp. Migne, Patrolog. lat CXJlV. p.
1165-1176.
Petrus Bertrandu8, 1320 episcopus Ni-
yemensis, 1325 episc. Augostodunensis,
1331 Cardin. S. Clement (f 1349): De
iurisdictione ecclesiastica et politica sive
Actio seu über contra Petrum de Cu-
gneriis consiliarium regium super facto
praelatorum ecclesiae Oallicanae pro eius-
dem ecclesiae libertate: ,Libellas iste con-
flatus ^ Datirt vom 1. Sept. 1329.
Handsehr.: Paris, Nat-BibL Golbert 2672
(Baluxe),
Ausg.: ^ Parisiis 1495. 4*. — * unt, d. TU.:
Libellas adversas mag. Petr. de Cagner. Parfai-
süs, Joh. Petit 1513. 8* 39 foL — ■ ibid, 1589.
4«. — * ibid. 1594. 4«. — * ibid, 1610. 4*. — • in
Tractatas tractatuum aniv. iuris. XU. p. 406. —
' ap. Goldast, Monarchia II. p. 1361-1383.
Erl.'Sekr.: Raynaldi Annal. ecdes. ad a. 1329 { 75.
Schulte, J.F.v., Üesch. der Qaeüen dee canonischen
Rechts, n. Stuttgart 1877. gr. 8». p. 236.
Petrus Bertrandus iunior de Coium-
bario, episcop. Ostiensis et cardinalis (f
1361): Iter ad coronationem Caroli lY
imp. Bomani a. 1356.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 354-
358.
Petrus BibWoüiWwrlm (ignotus): Histo-
ria Francorum abbreviata. 680 — 898.
Wertloses Exoerpt der Annales Fuldenses.
Ausg.: ^ ap. Dachesne, Eist Franc, scr. III.
p. 540-543. — • ap. Bonquet, Rec. V. p. 325.326;
Vi. p. 205; Vn. p. 158; VIII. p. 98. — * ap. Pertz,
Mon. I. p. 416-418. — *• tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CLL p. 1279-1284.
Petrus Bischof von Naumburg (1434 —
1463): Klage wider den Herzog Wilhelm
von Hessen: 1® an den Landgrafen Lud-
wig von Hessen a. 1450; 2° An den Lant-
grafen Ludewig von Hessen u. an den
Abt zu Hersfelde a. 1451.
Ausg.: hrsgb. von Fedor Bech. Zeitz 1875.
gr. 4«. p. 1-9; 9-19; Erläuterungen p. 20-26.
Petrus Bituricensis archiepiscop. (1141
—1171): Epistolae.
Ausg.: * ap. Duchesne, Eist. Franc, scr. lY.
p. 520. — * hieraus u. aus andern Werken 16
eptst. ap. Bouquet, Rec. XV. p. 703-710.
Petrus Blesensis {BUns)^ Bathoniensis
archidiaconus, discipulus Johannis Sari-
sberiensis (f 1200): Epistolae.
Die besseren Ansichten des Zeitalters schimmern durch.
HeUsinniif and freimUthig.
Handsehr.: [Vgl. Bardy, Descript. catalogue
of materials II. 1865. p. 553-558, xühlt 93 auf.]
Admont, Stiftsb. chart. sec. XIV. 4°. — Bern,
off. Bibl. n» 208. sec. XIII. — Brüssel, k. Bibl.
mbr. sec. XIII; — chart. fol. sec. XV; — Burg.
Bibl. sec. XV. n<>648. 899. 1459; — sec. XIV.
n*9608. — Cambridge, S. Peter, 1682. 20. —
Gas sei, kgl. Bibl. chart. sec. XIV. Theol. fol. n^
64. — Chartres, Stadtbibl. sec. XIII. 247; —
Eist, du pays n« 51 anni 1374. — Cöln IV. n*
67. mbr. et chart. sec. XV. — Leipzig, Raths-
bibL chart. fol. sec. XV. Rep. 1. 19. — Leyden,
Ün.-Bibl. mbr. sec. XIII. n' 198. Cod. lat. — Lon-
don, Brit. Mus. Sari. mbr. sec. XVI. 325. fol.
327 sq. — Löwen, Ün.-Bibl. mbr. sec. XV. fol.
241. e. -. Middlehill, 474. 1697; — 475. 1698.
— Montpellier, Un.-Bibl. sec. XV. n» 369. —
München, k. flofbibl. Cod. lat. chart. sec. XV.
n* 70; — Cod. Ebersp. chart. sec. XV. 31. — Ox-
ford, Un.-Bibl. Bodl. 2017. 2327. 2671; — Oriel
Coli. 906. 54; — New Coli, chart. sec. XV. n*
127. 8» — Paris, Nat.-Bibl. sec. Xm. n« 2604.
2605. 2607; — sec. XV. n« 2608-2611; — sec.
Xni. 2836. 3 ; — sec. XIV. 2953-2962 ; — sec. XIV.
7717. 8; — 8t Germ, n« 1302. 1303. — St. Germ,
frang. Sari, n^ 376. — Arsenalbibl. theol. n® 518.
aecXV.— Rom, Bibl. Vatic. n'2973. — Strass-
burg, Alte Ün.-Bibl. chart. sec. XV. 4«. B. H.
39. — Turin,rAthenaeum n* 675. sec. XIII. —
Wolfenbüttel, mbr. sec. XV. fol. Gnd. 73; —
Chart anni 1438. fol. Selmst 460; — mbr. 4^
Selmst 707.
Ausg. : ^ Incipiüt epistole Magistri petri. In
fine: Ezpliciüt epistole magistri petri blesensis
bathoniensis archidyaconi. s. 1. et a. (Bruxeilis
cca. 1480). fol. — * in Petri oper. . . . indostria
mag. Andree boucard calcographi. Impensis autem
Johannis petit (Paris.) 1519. fol. — ' in oper.
omn, ed. r. de Gussanville. Paris. 1667. fol. —
* unederh. in Bibl. PP. Lugdun. XXIV. p. 911-
1365. — • in oper. ed. J. A. Giles. Oxonii et Lon-
dini 1847. 48. 4 vol. 8*. — • ap. Migne, Patrolog.
lat CCVII. p. 1-560. — ' 3 ap. Duchesne, Eist
Franc, scr. IV. p. 462. — "12 ap. Bouquet, Rec.
XIX. p. 267-282 aus d. J. 1182— 1196. — »2 anni
1200 ap. GaUand, Bibl. PP. XIV. 1781. p. 633.
— ^^ epistolae selectae ad Siculos , ed. Carusius,
Biblioth. historica. L 1723. p. 489-501.
Petrus Blesensis: Continuatio historiae
Ingulphi Croylandensis, a.1091 — 1118.
Eine Fälschung des 14. Jahrhnnderts.
Ausg. : ap. Fell , Rer. Anglic. Script vet. Oxonü
1684. p. 108-130.
Erl.-Sehr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitati&
ed. Mansi V. p. 247.
Liebermann, F., in Neues Archiv d. Qes. f. ä. d.
Qesch. XVUI. p. 2&6-265.
W r i g h t , Peter of Blois tn his Biographia Britannica.
literar. U. p. 366-379.
Vgl. Ingulphus abbas.
Petrus Calo Dominic, vid. Calo.
Petrus Cameracensis = Petrus de AI-
liaco.
Petrus Cameracensis -> Petrus S. Aut-
berti Cameracensis.
Petrus Cendidus = Decembrius.
Petrus canonicus S. Autberti Camera-
censis (flor. 1300), vid.YitsL s. Dymnae.
912
PETRUS CANONICUS — PETRUS DAMIANI
Petrus canonicus Bridlingtoniensis »
LangtofL
Petrus Canttnelli, vid. Gantinellius.
Petrus Canusinus et Barensis arcbi-
episc. (flor. 800), ind. Vita s. Sabini episc.
Petrus cardinalis Cameracensis » Pe-
trus de Alliaco.
Petrus cardinalis diaconus (f 1050) =-
Petrus diaconus card., cancellarius.
Petrus Carmelita (saec. XIV), vid. El-
lenhardus:. Bellum Walth.
Petrus Caroli Loci abb. ord. Cist. (sec.
XIII), vid, Vita s. Guilelmi archiep. Bi-
turic.
Petrus Casinensis = Petrus diaconus
Casinensis.
Petrus Cassiodorus, eques Anglus (flor.
1250): Epistola de tyrannide pontificis
Eomani in iura regni et ecclesiae Angli-
canae.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 11. 12.
Petrus CeWensh {MoüHer-la-CeUe) ab-
bas ord. s. Ben. in suburbio Trecensi, de-
nique a. 1182 in episcopatu Camotensi
successor Jobannis Sarisberiensis (f 1187) :
Epistolae et variorum ad eum 169. Li-
bri 9.
Ausg. : * c. notis Jac. Sirmondi. Parisiis 1613.
8^ — * in Sirmondi opp. Paris. 1696. — » Venet
1729. ÜI. — * in Bibl. Patrum Lugd. XXIII. p.
823. — * ap. Duchesne, Eist. Franc, scr. IV. p.
462. — « 25 epist. ap. Bouquet, Rec. XVI. p. 706
-715. — Opera ap. Migne, Patrolog. lat CCII.
Erl.-Sehr.: Elogium Fotri CeUensis episoopi Carao-
tensis 'ap. Mabillon, Analectall. (8^) p. o57 (*fol.
FabriciuB, Bibl. med. et inr. latmitatis od. Ifansi V.
p. 252.
Oillet, Honr. Jos., DePetroCellensi abbate S.Bemigii
Bemensis etCarnotensi episcopo. Dissert. Nancy (Pa-
lisiis) 1881. Bfi. 116 pag.
Petru8 Cernayensis <= Petrus Samensis.
Petrus Claraevallen8i8 abb. (cca. 1162):
Epistolae.
Ausg.: * ap. Tissier, Biblioth. Cisterciens. III.
p. 264. — • ap. Migne, Patrolog. lat. CGI. p. 1393
-1404. Cf. Oudin, Comment. de Script, eccles. IL
p. 1561.
Petrus Cluniacensis dictus Ycnerabilis
(fllöB): Epistolae a. 1131—1153 scri-
ptae. Libri 6.
Ausg. : * ed. Petrus de Monte martyrum. Paris.
1522. fol. — * ap. Andr. Duchesne, Bibliotheca
Cluniacensis p. 622-958. — ^ m Biblioth. Patrum
Lugdun. XXU. p. 826. — * wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLXXXIX. p. 61-472; Supplement,
p. 471-486. — ' Epistolas 6 historicas ex editis
exoerpsit atque recens. Duchesne, Hist Franc
scr. lY. p. 458-461. — '34 epist. ap. Bouquet,
ßecueü XV. p. 626-655.
Erl.'Sckr. : Fabricias , Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Maosi y. p. 2&5.
Petrus Ciuniaceneis: libri n adversus
nefariam sectam Saracenorum.
Ausg.: ap. Martene, Ampi. coli. IX. p. 1120-
1185. Ygi vjt^ g p^jri MftnricU [ftmtg.).
„ „ Petri YeDerab.
Petrue confeesor Yadstenensis (flor.
^1373), vid. Vita s. Brigittae Suec. {vita
iert).
Petrue Coral, vid. Goral
Petrus Crassus, iudex Rayennas, laicus :
Defensio Heinrici IV regis.
Qeschrieben 1064 , nach Sadendorf a. Ficker 1060.
Ausg.: ex cod. unico Hannover. (XI. 671. sec.
XVI. fol., f. 65-89') ^als Klageschrift gegen
Pabst Gregor Yll ap. H. Sudendorf, Registmm
oder merkwürdige Urkunden. I. Jena 1849. p. 22-
50. — * verbessert ap. Ficker, Forschungen zur
Eeichs- u. Bechtsgesch. Italiens. lY. p. 106-124;
vgl. in. p. 112. — 'ed. L. de Heinemann in Mon.
Genn. hist. libeUi de Ute. I. 1891. p. 434-453;
cf. praef. p. 432.
Erl.-Sdir.: Oiesebrecht, Gesch. der deatschon Kai-
serzeit. 6. Aufl. III. d. 499 ff. 1162.
Helfenstein, Jac., Gregors YII Bestrebungen nacfa.
den Streitschriften seiner Zeit. FxBhkfort a. M. 1886.
80. p. 120 ff.
Mlrbt, C, Die Pablizistik im Zeitalter Gregore YU.
LeipsdK 1894. er. 8''. p. 18 u. 8. w.
"Watten bach, DentschJandsGesGhichtsqnellen.5. Aufl.
n. 1886. p.208; 6. Aufl. U. 1894. p.29U.
Petrus Cymaeus, t;i*d. Cyrnaeus.
Petrus Damiani, monasterii Fontis Avel-
lani in Tuscia prior et abbas, posfea a*^ 1058
cardinalis episcopus Ostiensis (f 1072):
Actus Mediolanenses adHildebrandum car-
dinalem archidiaconum, de legatione sua
quam Nicolai 11 iussu susceperat
Ausg.: ^ in eius oper. ed. Const Caietanus.
Romae 1606—1615 [3 vol. fol. (wiederh. Lugdnni
1623. fol.) Ein 4. Bd. kam Romae 1640. fol. dazu
(wiederh. in einem Bde. Paris. 1642. u. 1663.
fol.)]. Tom. III. n<» 5. — » ap. Watterich, Rom.
pontificum vitae I. p. 219-229.
: Disceptatio synodalis de electione
pontificis Romani inter regis advocatum
et Romanae ecclesiae defensorem.
Oeschriobon , wio es scheint , im Joni oder Juli 1062.
Wichtig für die Interpretation des Decrets Nioolaus' U
über die Pnpstwahl vom J. 1069.
Handschr.: Monte Cassino, n° 359. mbr.
sec. XI. Xn. 4°. fol. 7-20. — Rom, Capitels-
arcbiv von St. Peter, ohne Signatur; — Ottobon.
n^ 321. — Wien, n*722 (Itec. 37*). mbr. secXIIL
kl. fol. f. 9-14.
Ausg.: ^ in Baronii Annal. eccles. XL 1605.
p. 303-315. — ^wiederh. ap. Goldast, Monarchia.
II. 1614. p. 45-65. — 'tn/er Petri D-i opp. ed.
Const. Caietanus. III. 1615. p. 23-33. — '*Lug-
duni 1623. — » in P-i D-i opp. III. 1642. p. 21-
PETRUS DAMIANI — PETRUS DE ALLIACO
913
30. — « in Concilior. Tom. XXV. 1644. p. 638-664.
— 'ap. Hardouin, Concil. VI. 1714. p. 1119-1136.
~ »m P-i D-i opp. III. 1743. p. 25-36. — »ap.
Mansi, Coli, concil. XIX. 1774. p. 1002-1018. —
^Un P-i D-i opp. IH. Bassanr 1783. p. 51-73. —
"ap. Migne, Patrolog. lat CXLV. p. 67-87. —
^'ed. Loth. de Heinemann in Mon. Oerm. bist.
libelli de lite. I. 1891. p. 77-94; cf. p. 76. Die
beiden röm. Hss. u. die EdiL prineeps des Ba-
ronius sind nicht bentUxt.
Ert.-Sckr.: Damberg er, Synchronistische Qeschichte
VI. p. 616.
Giesebrecht) Gesch. der deotsohen Kaiseneit. in.
1876. p. 88.
Härtens, W., Die Beaetznng des plpstlichen Stahles
unter den Kaisern Heinrich III n. Heinridi IV. Frei-
borg i. B. 1886. p. 148 -158.
Meyer Ton Knonan, Ger., Jahrbficher des Deut-
schen Reiches anter Heinrich IV u. Heinrich V. Bd. I.
Leipzig 1890. Excais IX. p. 684. 688 -694 : Zar Be-
ortheilang der Discept. synod. des Petras Damiani.
Scheffer-Boichorst, F., Ueber die Anfänge des
Kirchenstreites anter Heinrich IV. Excurs: Text-
kritische fiemerkangen zu des Petras Dam. Discept.
synod. in Mittheilungen des Instit. für Osterr. Ge-
schichtsforschung. XIII. ^. 129-137. OiM *u Hmm-
mamu ÄuMg, ißieklige Srganxungen u. BeriehÜgttngmt.
Petrus Damiani: Epistolamm üb. vni.
Handsekr. : Paris, Nat-Bibl. s. XIV. n»1645;
— sec. Xm. n® 2332. 12. — Utrecht, Un.-Bibl.
245. e. 256. n. 248. k. — Strassburg, Alte Un.-
Bibl. Chart, sec. XV. 4^ B. II. 39.
Ausg. : ^ in oper. stud. ac labore Const Caie-
tani. I. Romae 1606. fol. — ' ed. Const. Caietanus.
Paris. 1610. 4^ — ^Nol wiederh, Lngduni 1623.
fol. I; — * wiederh. Paris. 1642; — u. * Paris.
1663. fol. — «Paris, et Venet. 1743. fol. — ' une-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat CXUV. p. 205-498.
— "Epistolae 4 ad s. Hugonem Ciuniacensem
abb. ap. Marrier, Bibüoth. Cluniac. p. 478. —
^Epistola ad Besideriam Casinensem abbatem
cca. a. 1001 * ap. Duchesne, Hist Franc, scr. IV.
p. 145. — •Bruchstück ap. Bouquet, Recueil X.
p. 492.
Sri. - Sehr. : C i p o 1 1 a , Gar. , Appunti storici tratti daUe
epistole di s. Pier Damiani. Torino 1892. 8^. 8 pag.
{Estr. dagU Atti della r. Accad. delle scienze di Torino.
Vol. XXVn , 24 aprile 1892.)
: Iter Gallicum, tdd. Vita b. Petri
Dam. (De Qall. profect).
: Ldber Qomorrhianus. AdLeonem
IX Bomanum pontif.
Behandelt die SittenltMigkeit des Clems seiner Zeit.
Ausg. : ap. Migne, Patrolog. lat CXLV. p. 159
-190.
: Liber gratissimus, Heinrico Ra-
vennati arcbiepiscopo missus.
Sic appellatnr , qnia de his compositns est , qui gratis
a simoniacis ordinati sunt ' ; scriptns acstate a* 1052.
Handschr. : 1. Recension Ko m , Vatic. n° 5075.
mbr. sec. XI. kl. 4<^. — St. Omer, Stadtbibl. n®
228. mbr. sec. XII exe. fol. min.
2. Recension a* 1060 Monte Cassino, n® 338.
mbr. sec. XII. gr. fol.
3. Recension München, Staatsbibl. n® 14451
(StEmmer. E. 74). mbr. sec. XIII. 4^ f. 105-134;
— n« 22272 (Windberg. 72). mbr. sec. XII. XIII.
4°. f. 51-75. — Wien, Hof- u. Staatsbibl. n02177.
sec. XII. 4*. fol. 92-122'.
Potthast, Bibliotheca historica.
Attsg. : * in Petri D-i opp. ed. Const Caietanus.
in. 1602 Cibid. m. Bassani 1783. p. 85-146).
— ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLV. p.
99-154. — * ed. Loth. de Heinemt^nn in Mon.
Germ. hist. Libelli de lite. I. 1891. p. 17-75; cf.
introd. p. 15-17. — «Bruchstück unt d. Tit.: Pe-
trus D-i über Heinrich IH ap. Doeberl, Mon. Germ,
selecta. HL 1889. p. 68-71.
Erl.~Sdir.: Hergenröther, Die Koordinationen der
alten Kirche tn Oesterreich. Quartalschrift f. kathol.
Theologie. I. Wien 1862. p. 418 ff.
Petrus Damiani: Tractatus de corre-
ctione episcopi et papae.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia II. p. 43-45.
Erl.-Sekr.: Fetzer, CA., Vonmtersnohang zu einer
Oesch. des Pontifikats Alexanders II. Diss. Strass-
burg 1887. BP. BupndU und untenucM du Schrifim
I^einu' Damiani.
Mirbt , Carl , Die Publizistik im Zeitalter Gregors VU.
Leipzig 1894. gr. S«. p. 7. 275 - 283 äe.
Wattenbach, DentschlandsQeschichtsquellen. 6. Aufl.
U. 1886. p. 192. 198; 6. Aufl. 1. 1898. p.486. II. p.ai7.
224. 225.
Andere $. unt. Vita b. Petri Damiani.
Vgl. Acut SS. Luciliae, Fl. (acta al.).
Expositio visionnm ss. Mariani et Jac.
Vita 8. Bonifacii archiep. ap.
„ „ Dominici Loric.
,, „ HUarii ep. Pict. {termo).
„ „ Mauri ep. Caes.
,, ,, Odilonis abb.
,, b. Rodulfi erem. Avell., ep. Eugub.
,, ,, Romnaldi.
„ „ Severi ep. Rav. {atrmo).
Petrus Danbussonius, vid. Danbusso-
nlus.
Petrus Danus = Petrus de Dada.
Petrue de Aliiaco (Äilly, nat 1350, can-
cellarius universit Paris. 1389, episcopus
Cameracensis 1397, cardin. tit S. Chry-
sogoni 1411, f 1420): Canones reforinar
tionis Ecclesiae in concilio Constantiensi
scripti in ipso concilio.
Geschrieben 1. Nov. 1416.
Ausg.: * unt. d. Tit.: Libelius de emenda-
tione Ecclesiae a Petro de A. patribus olim oblatus
in concilio Constantiensi congregatis (ed. Ulricus
ab Hütten), s. 1. et a.4°. Hain n^'Sö?. — ^wiederh.
in Fasciculus rerum expetendamm. (Ed. 0. Gra-
tius. Coloniae) 1535. fol. 203-208. — ^wied&rh,
in Fasciculus renim expet. ed. Edw. Brown. I.
1690. p. 406-416. — * ap. Jo. Wolf, Lectiones
memorabil. I. p. 756. — * unt. obigem Tit. ex ms.
Vindobon. {wo die Ueberschrift Tractatus de
ref orraatione Ecclesiae lautet) ap. Hardt, Constant
concil. I. pars 8. p. 409-433. — ® in Gersoni opp.
ed. E. Bupin. II. p. 903.
Erl.-Schr.: Tschackert, Peter von Ailly p. 260 ff.,
p. 356.
: Capita agendorum sive Tractatus
agendorum in concilio generali Constan-
tiensi.
Bis auf Tschackert wurde dieser anonyme Tractat,
berühmten Franc.
Zabarella («. d.) zugoschrieben.
allein auf v. d. Ilardts Angabe hin , dem
Handschr.: Korn, Vatic, Cod. palat. 595. fol.
93 (77) -95 (79), vollständig. — Wien, Hof- u.
Staatsbibl., n° 5070-71 (cod. Elstraw.).
58
914
PETRUS DE ALUACO
Ausg, : ^ap. v. d. Hardt, Constant. concil. I.
p. 506-536; Inhaltsaogabe p. 503. 504, unvoü-
ständig. — 'Ein Stück dieser Vorschläge, etwas
mehr ausgearbeitet u. umgefindert, anonym urU,
d. Tit.: Consultationes cardinaJium süionim-
que praelatorum ibid. II. p. 584-587.
Sri. - Sekr. : F i n k e , Heinr. , Zar litterarischon Thätig-
keit des Kardinals von Cambray m Min«» Forschungen
zur Gesch. des Konstanzer Konzils. Paderborn 1^9.
gr. 80. p. 108-132.
Lenz, M., Drei Tractate aus dem 8chriftoncyclus des
Constanzor Concils untersucht. Marburg 1876. p. 86.
Note.
Lorenz, Deutschlands Oeschichtsquellen. 8. Aufl. II.
1887. p. 370.
Tschackert, P., Pseudo - Zabarellas «Capita agen-
dorum ' in Briegers Zeitschrift fQr Kirchengeschichta.
I. Gotha 1877. p. 460-462; vgl. deatm Peter von Ailli
p. 166.
Petrus de Alliaco: De potestate Eccle-
siae, fid. Tractatus de Ecclesiae potestate.
: De querelis Franciae et Angliae.
— De iure successionis utrorumque re-
gum in regno Franciae.
Theologisch - politiache Dialoge aas den Jahren 1413
— 1415, deren Verfasser wahrscheinlich ein nordfranzösi-
scher Geistlicher ist. Früher auch G e r s o n zugeschrieben ;
neuerdings dem Petrus de Alliaco abgesprochen.
Ättsg. : ^ auctore Petro card. Cameracensi ed.
Melch. Goldast in Sibylla Francica, seu de mi-
rabili puella Johanna Lotharioga . . . disserta-
tiones aliquot. Ursellis 1606. 4^ ad calcem p. 18-
27 ; p. 28-42. — • in Gereoni opp. ed. Ellies Dupin.
IV. Antverp. 1706. p. 844-850; p. 850-858.
Erl.'Schr.: Tschackert, Paul, Die Unochthoit der
angeblich Aillischen Dialoge ,De qnaerelis* etc. in
Briegors Zeitschrift für Kirchengeschichte. I. Gotha
1877. p. 149-166.
: Errores sectae hominum intelli-
gentiae, et processus factus contra fra-
trem Wülelmnm de Hildenissem Carme-
litam. Geschrieben 1411.
Ausg.: ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi 11.
p. 288-298.
: Exhortatio ad concilium Con-
stantiense super correctione calendarii
propter ingentes eins errores. 1417. Mart.
Ausg.: ^ap. y. d. Hardt, Constant. concil. III.
pars 6. p. 72-91. — »ap.- Mansi, Concil. XX VIII.
p. 370-381.
Erl.-Schr.: Tschackert, Peter von Ailli p. 331.
{ : ) Invectiva Ezechielis contra
pseudopastores.
Ausg.: ap. Tschackert, Peter von Ailli. Gotha
1877. Anhang, p. 12-15 ex cod. Paris. n^3122;
unvollständig.
: Libellus de emendatione Eccle-
siae, vid. oben Canones reformationis.
[ : Monita de necessitate reforma-
tionis ecclesiasticae in capite et in mem-
bris, in principio concilii Constant. con-
signata seu Avisamenta pulcherrima de
unione et reformatione membrorum et
capitis, vid. Theodericus de Niem.]
Petrus de Alliaco: Opusculum de diffi-
cultate reformationis in concilio univer-
sali. Scriptum a. 1410 proxime ante con-
cilium Constant ad Johannem Oersonem
Parisiensem cancellarium, vid. Theoderi-
cus de Niem.]
ßrl.-Sekr.: Tschackert, Paul, Der Cardinal Peter
von Ailli u. die beiden ilun zugeschriebenen Schriften
,De diffic. reform, in oonc. univ.* und , Monita de
necess. reform, eccl.' m Jahrbttcher fOr deutsche
Theologie. XX. 1875. p. 272 sq.
: Oratio de officio imperatoris,
papae reliquorumque membrorum con-
cilii Constantiensis pro emendatione Ec-
clesiae, habita Constantiae 1417.
Ausg. : * Argentinae 1490. 4^ — • wiederh. ap.
Hardt, Constant. concil. I. pars 8. p. 436-450. —
' in Gereoni opp. ed. E. Dupin 11. p. 917. — * ap.
Mansi, Concü. XXVIU. 1785. p. 947-956.
: Propositiones utUes ad exstin-
ctionem schismatis per viam concilii ge-
neralis.
Ausg. : in Gersoni opp. ed. E. Dupin. IL p. 112.
: Recommendatio sacrae Scriptu-
rae et alia opuscula.
Ausg. : in Fasciculus rerum expetendarum ed.
Edw. Brown. II. 1690. p. 508-(;41.
: Tractatus agendorum, s. oben
Capitula agendorum.
: Tractatus de ecclesiastica pote-
state seu De potestate Ecclesiae.
Geschrieben 1416.
Ausg.: ^ s. 1. et a. 4°. — 'ap. Hardt, Con-
stant. concil. VI. pars 4. p. 15-78. — ' in Ger-
soni opp. ed. E. Dupin IL p. 925-960.
Erl.-Sehr.: Finke, Heinr., Forschungen zur Gesch.
des Konstanzer Konzils. Paderborn 1889. p. 96-lUO.
: Tractatus de reformatione Ec-
clesiae, s. oben Canones reformationis.
NB. Ueber die (Theodericus de Niem angehören-
den) dem Petras von Ailli zageschricbonen Monita de
necessitate reformationis Ecclesiae (ap. Hardt 1. c. 1.7.
p. 277) und Opusculum de difficultate reformatio-
nis in concilio unlvers. {ibid. I. 6. p. 255) vid. Schwab,
Gerson p. 481.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. U. 1887. p. 321. 867. 370. 373. 374.
Rambare, L., Piorre d' Ailly et ses historions. Amiens
1887. 8<>. iOpag. (ExtraU de (a Revue des sciences ec-
clesiastiqaesj.
Salembier, Ludov., Petrus de Alliaco. Diss. theol.
InsuUs (Lille) 1886. Qfi. XLIX. 384pag.ltt. (Recons.
von A. Kobler in Zoitschrift für kathol. Theologie. XI.
Innsbruck 1887. p. 366-362).
: T'no page inödite de l'histoire de la Vul-
gate. Amiens 1892. ^. 98 pag. Ist wm Reüu von
Artikeln aus der Revue des sciences eccl^iastiques.
1890 ff.
Schulte, J. F. V., Geschichte der Qnellon des cano-
nischen Rochts. II. Stuttgart 1877. gr-S^. p. 401.
Schwab, J. B., Johannes Gerson. Würzbuig 1858.
gr. 8«. p. 85-96. 144-168. 185 - 231 . 456 fte.
Tschackert, Paul, Der Cardinal Peter von Ailli u.
die beiden ihm zugfeschriebenen Schriften : De diffi-
culiatt reform. . . . u. Monita de neeeeeüaU in Jahr»
bücher für deutsche Theologie. XX. 1875. p. 272-310.
: Peter von Ailli (Petrus de Alliaco). Zur
Geschichte des grossen abendländischen Schisma u.
PETRUS DE ALVAROnS — PETRUS DE B08C0
915
der RefoiBConcilieii von PSsm und ConstMiz. Anhang :
Petri de AUiaco aoecdotonun partM aelectae.
Gotha 1877. 8». XVI. 382. 53 vag. Jk 9. {Cf. Bevue
hutoriqne. IX. Puis 1879. p. 464-471).
Tschackert, IHial, Petrne AUiaoenoji card. Camera-
oensis de Eoclesia quid docnerit et quid pro ea prae-
stiterit ex fbntibas aperitor. Diu. inaog. Part. l.%^ra-
tislar. 1876. 9. 36pag.
Vita Fvtri de AUiaco card. Camerae. ap. Hardt 1. c.
I. pan8. p. 450-487.
Vgl. Epistola DiaboU Leviathan.
Theodericns de Niem : De diflBcoltate re-
form.
Theoderioos de Niem: De neoeesitate.
Vita s. Petri de Morrone.
Petrus de Alvarotis: Oratio coram Ba-
perto rege Roman, nomine totius univer-
sitatis Patavinae a. 1401 habita.
Ätug.: ed. Duellius, Miscellan. 1. 1723. p. 129
-137.
Petrus de Andio , Hermannas [i, e. Her-
mann Peter aus Andlau] : Libellus de Ce-
sarea monarchia ad Fridericum UI sive
De imperio Bomano-Germanico.
Der Veitueer , seither allgemein als PtUir von Ändkm
bezeichnet, gehörte nicht zn der bekannten adligen Fa-
milie von Andiene; er selbst nennt sich in der 1. Ansg.
obi^r Schrift: IWta de Andh, AlaaÜae oppido agnomen
eoniraktnt. Sein Tanfoamo war Hermann. Von 1450 —
14C0 finden wir ihn als bischöflichen Caplan am Münster
zn Basel, 1465^ 1470, 1471 als Decan der Jurist. Facol-
tAt an der dorügen jongen üniversitAt, von 1461—1481
als Vicekanzler derselben ; f 1484. — Das Werk hat er
1460 geschrieben.
Handsehr,: Basel, ÜDiv.-Bibl., Fol. U. 10.
Chart, sec. XV. fol. — Darmstadt, Großsh. Bibl.
n* 242. Chart a» 1556. fol. — Paris, Nat.-Bibl.
cod. lat. n« 6030 (olim 9980. Bai uze 70). chart.
a« 1490. fol.; — Missions etrang. n° 287. sec. XV.
Ausg. : ' unt. d* Tit. : Petri de Andlo canonici
Columbariensis De imperio Romano, regis et
augusti creatione, inauguratione, administratione :
officio et potestate Electorum; aliisque imperii
partibos, iuribas ... libri II ... nunc primum
... in publicum coUati. (Edid. Marq. Freher.)
Argentorati 1603. 4**. — • mit neuem Titelblatty
aber hinter coUati mit dem Zusatx Cum notis
Marq. Freheri. Argentorati 1612. 4°. Diese Er-
weiterung durch die angehängten Noten umfasst
diepag. 143-206. — •wiederh. unt. d. Tit.: Re-
praesentatio reipublicae Germanicae sive tracta-
tus de S. R. G. I. regimine in Tractatus varii ed.
Tobias Oelhafen. Norimbergae 1657. 4^ — * nach
der 1. pariser Es. hrsgb. von Joseph Hürbin in
Zeitschrift der Savigny- Stiftung für Rechtsge-
schichte {u. xwar Liber I) XII. 2 (German. Abth.).
Weimar 1891. gr. 8«. p. 40-103; vgl Einleit. p.
34-40; über II" ibid. XUI. German. Abth. 1892.
p. 163-219.
Erl.'Sekr.: Hugo, Onst., in Zeitschrift f. geschicht-
liche Rechtswissenschaft , hrsgb. V. Savigny. I. Ber-
lin 1815. p. 346-349.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 384-386.
Revtte d'Alsace. 1879. p. 153.
Saint-Leger tn Millins Magazin ency clopedique. II.
Pari« 1795. p. 224.
Schalte, J. J. V.. tn Allgem. Deutsche Biogrraphie.
I. p. 4SI.
Stintzing, Roder., Ulrich Zasius p. 82 ff., p. 340 ff.
Stobbe, 0., Geschichte der deutschen Rechtsquellen.
Abth. I. Braonachweig 18G0. 8°. p. 456.
Petrus de Blarrorivo: Opus de belle
Nanceiano a. 1476.
Ausg. : in celebri Lotharingiae pago D. Nicolai
de Porta 1518. fol.
üebers.: traduit du latin par N. C. Romain
ap. Calmet, Histoire de la Lorraine.
Petrus de Bordeille, episc. Petragori-
censis: Justificatio puelle Francie nomine
Johanna.
Handsehr.: Paris, Arsenalbibl. bist tat. sec.
XV. n«88.
Vgl. Chroniqne de la Pncelle.
Petrus de Bosco [= Dubois], advocatus
causarum regalium balliviae Constantien-
sis in Normannia [= avocat royal du bail-
liage de Coutances] (f cca. 1319): Deli-
beratio super agendis a PhiUppo rege con-
tra epistolam papae: ,Quod autem papaS
Geschrieben 1301.
Ausg. : Bruchstück in (P. Dupuy) Histoire dv
difFerend d'entre le pape Boniface VIII et Phi-
lippes le Bei roy de France. Paris 1655. fol. preuv.
p. 44.
: De recuperatione Terrae sanctae.
1905—1907 r&rfasst. Voll modemer Ideen. Ueberans
merkwürdiger Tractat.
Handsehr.: Rom, Vatic. Christ, reg. n® 1642.
mbr. sec. XIV, einzige.
Ausg.: * unt. d. Tit.: Anonymi de recup.
Terrae s. ap. Bongars, Gesta Dei II. p. 316-361.
— ^vollständiger unt. d. Tit.: De recup. T. s.
Traito de politique generale par Pierre Dubois
public . . . par Ch. V. Langlois. Paris 1891. 8°.
XXIV. 144 pag. 2 fr. 75 c. {Forme aussi le 9.
fascie. de la Collection de textes p. s. k l'etude
... de l'histoire). — • Die über die Erwerbung
des linken Rheinufers, ja des ganzen deutsehen
Reiehes für die Kapetinger handelnde, von Bon-
gars (p. 353 post omittere) unterdrückte Stelle
' zuerst hrsgb. von Em. Renan in Histoire litte-
raire de la France. XX VII. 1877. p. 738; ^teie-
derh. ap. Karl Wenck, Clemens V u. Heinrich VII.
Halle 1882. gr. 8^ p. 91.
(— — :) Summaria, brevis et corapen-
diosa dootrina felicis expeditionis et ab-
breviationis guerrarum ac litium regni
Francorum.
Gegen Ende des J. 1300 dem Könige Philipp IV von
Frankreich seitens des wahrscheinlichen Verfassiers Pierre
Dubois überreicht, welcher hierin die Weltherrschaft
Frankreichs und dio Beseitigung des römisch - deutschen
Kaiserthums fordert.
Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. lat. n°
Ausg.: nur längere Auszüge ed. Nat. de
"Wailly in Memoires de l'Acad. des inscript. et
helles lettres. XVIII. pari 2. 1849. p. 435-494.
Erl.-Sehr.: Wailly, Nat.de, Memoire sur uu opuROule
anonyme intitul6: Suminaria, brevis .... Franco-
rum. s. 1. et a. (Paris 1847.) Ö». 43 pag. (Extraü de
la Bibliotheque de l'^cole des chartos. 2. ser. t. IIL
p. 273j.
Erl.-Schr.: Histoire littorairo de la Fmnee XXVI.
p. 471.
58*
916
PETRUS DE BRENACO — PETRUS DE EBULO
B i e z 1 e r , S . , Die literarischen Widersacher der Pftpste.
Leipzig 1874. Sfi. p. 143. 144.
S ch alte , J. F. ▼., Greech. der Qoellen des cuioniBchen
Bechts. n. Stuttgart 1877. gr. Bf>. p. 179.
Vgl. Dispntatio inter Clericam.
Quaestio de potestate papae.
Sapplication du pneable.
Petrus de Brenaco = Petrus Amelii.
Petrus de Castelletto ord. erem. (1402),
vid. Ordo funeris Johannis Galeatii.
Petrus de Columbario card. Ostiensis:
Testamentum d. d. 5. Jul. 1361.
Ausg.: ap. Fr. Duchesne, Histoire de tous les
cardisaux Franpois de naissance. II. preuv. p.
359-368. Ygi Johannes dictus Porta de A.
Iter Bomaoum.
Petrus de Condeto, capellanus regis s.
LudoYici: Ceratae tabulae a m. Jonio 1283
ad m. Nov. 1285.
Es sind Docnmente zur kgl. Finanzwirthschaft.
Ausg.: reram ordine distiibutae ap. Bouquet,
Recueil XXII. p. 430-468.
: Ceratae tabulae adversariorum
modo ab a. 1284 ad a. 1286 conscriptae.
Aiisg. : ap. Bouquet, Recueil XXII. p. 469-501.
: Epistolae de rebus gestis sub
extrema regis s. Ludovici tempora ac
post excessum eiusdem IV.
Ausg. : * ap. d' Achery, Spicileg. 11. p. 551 (• ed.
Dov. III. p. 664-668).
Petrus de Corilo =• Petrus Bernardi.
Petrus de Cugneriis consiliarius regius
(flor. 1329), vid. Petrus Bertrandus.
Petrus de Dacia seu Dania (ord. Praed.,
1326 rector universitatis Parisiensis): Ca-
lendarium.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Danic. VI. p.
261-265.
Erl.-Sehr.: Petersen, N. M., Bidrag til den danske
Literatur Historie. I. 1868. p. 82. Note.
Petrus de Dacia, monachus Yisbyensis,
lector Skeningae a. 1271 — 75, vid. Vita
b. Christinae Stumbulensis.
Petrus de Dusburg, ord. Teutonici sa-
cerdos (1326): Cronica terre Prussie seu
Chronicon Prussiae atque Ordinis Teu-
tonici, a. 1190—1326.
.Das bedeutondsto Denkmal der Älteren preuss. Ge-
schichte.' T^}ppen. - Dor Altere Theil meist aus Ptole-
maeus deFiadonibus und MnrtinusOppaviensis
entlehnt. — Nicolaus Joroschin übersetzte die Chro-
nik in deutsche Reime.
Handschr. ; T h o rn , Magistratsbibl. A. 111. sec.
XYII. fol. — Königsberg, k. Bibl. fol. 1568. —
Berlin, kgl. Bibl. ms. Boniss. fol. 08. sec. XVI
med. — Wien, k. Hofb. n« 9093, olim bist. prof.
466. sec. XVII. Vgl. Script, rer. Pruss. I. p. 12-15.
Ausg. : * c. contiuuatione anonymi usq. ad a.
1435 ed. Christoph. Ilartknoch. Francof. et Lipsiae
(auch Jenae findet man in vielen Exempl.) 1679.
4^ Durch Fehler entsetzlich entstellt. Sehr seUen.
— * ed. Toppen in Script rer. Pru8sic. I. p. 21-
213, sapplem. a. 1326—1435 ex Hartknochii edit.
p. 213-219 u. p. 816; vgl. Einkit. p. 3-20. —
■excerptum a* 1422 ap. Fant, Scr. rer. Sveeic.
ni. sect. 1. p. 333.
Erl.-Sehr.: Beckherrn, C, Das , propoffDaculiim in
introita terre Nattangie* der Chronic des Dosburg'
(pars 111. cap. 188) in Al^roussische Monatsschrift.
XXITT. Königsberg i. Pr. 1886. gr. 80. p. 283-303.
Doli, Die Familie der "Walpoden in Mainz, sodann
die drei ersten Hochmeister und die Sltesten (Sud-
nikenschreiber des deutschen Ordens mQoartalblJltter
des Vereins für Literatur u. Kunst zu Mainz. Mainz
1881. Heft 2. p. 15.
F ab r i c 1 u s , Bibl. med. et inf . latinitatis ed. Mansi T.
p. 269.
Fuchs. Walth.. Peter von Dnsbuti^ n. das Chronicon
Olivense. Ein quellenklitischer Beitrag z. Gesch. der
Eroberung Preussens durch den Deutschen Orden.
Königsberg 1884. gr. 8°. 92 mg. Jk 3. {Äua Alt^
preussischo Monatsschrift. Xxf. p. 198-260. 421-
484 bemmders abgedntdd. — Vorher eradtien ein Theil
davon in Königaberg aU Inau^.-Diss. 1884.8". SSpag.)
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 208-205.
Perlbach, M., Preussisch -polnische Studien zur Ge-
schichte des Mittelalters. Heft ü. Halle 1886. gr.8t*:
Die ältesten preuss. Annalen p. 71- 94 ; Zu Peter von
Dusburg p. 95-119.
Bethwiscn, Conr., DieBeruftmg des deutschen Or-
dens gegen die Preussen. Berlin lQß8. SP. p. 49-58.
Toppen, M., Gesch. der preussischen Historiographie
p. 1-15.
Voigt, J., lieber den Werth u. die Glaubwürdigkeit
der Chronik des Ordenspriesters Peter von Dusbuig-
m seintfr Gesch. Preussens III. Königsbeiig 1828. Bei-
lage 2. p. 603-626.
"Wiszuiewski, Mich., Historya literatnry polski^
IL p. 140-146.
Petrus de Ebulo, Magister (cca. 1196):
Carmen de motibus Siculis et rebus inter
Henricum VI Kom. imp. et Tancredum sec.
Xn gestis. 1189 — 1195, seu Liber ad
honorem Augusti.
Handschr.: Bern, öff. Bibl. n® 120. mbr. fol.
sec. XIII. Einxige.
Ausg. : ^ cum notis histor. ... ed. Sam. EngeL
Cum (8) figuris. Basileae 1746. 4®. — ^wiederh.
in Raccolta di tutti i piü rinomati scrittori dell*
istoria generale del regno di Napoli. Vol. XI.
Napoli, Giov. Gravier 1770. 4®, besonders pagi-
nirt. — '^ap. Del Ro, Crouisti e scritt. sincroni
I. 1845. p. 405-439 mit gegenüberstehender ita~
lien. Uebers. in Prosa von Emman. Rocco; Noten
p. 441-455. — ^unt. d. Tit.: Liber ad honorem
Augusti \i. e. Henrici VI]. Nach der Orig.-Hs. f.
akad. Uobungen ed. Ed. Winkelmann. Lipsiae 1874.
8°. X. 96pag. Krit. Bemerkungen dazu m Jenaer
Litteraturzeitung. 1874. p, 743.
JB^l. - Sehr. : Block, Paul , Petrus de Ebulo und seine
Nachrichten über die Gemahlin Kaiser Heinrich VI.
Progr. des Roalgymn. Pronzlau 1883. 4fi. 40 vag.
Block, P(aul), Zur Kritik des Petrus de Ebulo. Teil
1. 2. Prenzlau 1883. 8*. 68 u. 56 vag. (Teil I ist Srpa-
ratabxug der vorlirrgehenden Schrifl, Teil U = Greifs-
walder Inaug.-LHss.)
Carini, Isid., in Archivio storico Siciliano. Pabbli-
CHzione periodica. N. ser. Anno I. Palermo 1876. gr.
80. p. 488-500.
Hagen, U., Bemerkungen zu Petrus de Ebulos Ge-
dicht de bello Siculo in Forschnn^n zur deutschen
Go^ch. XV. Göttingon 187Ö. p. 605-609.
Pannen borg in Lättorarisches Contmlblatt. IST.*), p.
242- 245.
Sackur, E., Zu Petrus de Ebulo in Xenes ArcMv d^
Ges. f. 11. d. Gesch. XV. 1890. p. 387-393.
PETRUS DE F6NIN — PETRUS DE MLADENOWICZ
917
Simons feld, H., Yenetiamsohe Stadien I.jp. 70-78;
—in Neaee Archiv d. Ow. f. ft. d. Oesch. U. p. 854.
Wattenbsoh, DentscUandsOMchichtsqaeUenll. 1886.
p.298; U. 1894. p. 331.
Petrus de Fenin = Pierre de F6iiin.
Petnie de Gazata vicarius gener. epi-
scopi Begiensis (f 1414), vid, Chronicon
Begiense.
Petrus de Godis , Yicentinus : Dyalogon
de conioratione Pot-caria. 1453.
Handsehr.: Königsberg. — Rom, Yatic.
3619. 4167.
Äusg,: aus einer Eönigsb. Handsehr. hrsgb.
Ton M. Perlbach. Greifswald 1879. gr. 8«. 34pag.
^1.20.
Erl.-Sekr.: £pinoig, Henri de 1\ Nicolas V et la con-
Oiorgi/Vita Nicolai Y. Bomaei742. 4«.
•Pii
jaration d Etienne Porcari m Berue des qaestions
Idstoriqaefl. XXXI. Paris 1882. p. 160-192.
Bajtrgi . Oreate , La oongiaxa di Stefano Porcari oontro
Niccolö papa Y. Modena 1867. ISmo. 47 pag.
Sanesi , O., Stefano Porcari e la sna congiura. Stadio
storioo. Pistoial887. 16mo. 156 pag.
Tommasini, M. 0., Docnmenti relativi a Stefano
Porcari in ArclÜTio della Societä romana di storia
patria. m. Koma 1879. p. 68-188.
Vgl. Alberti aupm p. 30.
Petrus de Hallis, publicus imperiali
auctoritate notarins, filius Gonradi de
Hallis Herbipolens. dioec: Summa de li-
teris missilibus in coriis principom et
alionun nobilium.
Ein Poimelbach, geschrieben 1337.
Äusg,: atis seinem Processus iudiciarius (in
Kloster Göttweih, n* 167. mbr. kl. fol.) hrsgb. von
Friedr. Fimhaber in Fontes rer. Anstriac. Abth.
n. Diplom. Bd. VI. Wien 1853. p. 9-123; cf, Ein-
leit p. 1-8.
sis (Floreffe bei Namur) ord. Praemonstr.
(t 1390. Janr. 12) : Catalogus abbatum Fior-
efßensium — 1307.
Ausg.: ed. Aub. Miraeus, Chronicon ordinis
Praemonstratensis. Coloniae 1613. 12™o.
: Compendium chronicomm ab
0. C. — 1385. Ungedmckt.
Handsehr.: Giessen, Un.-Bibl. n* 160. mbr.
See. XV. fol. f. 25-70. — Köln, «. Pertz' Archiv
VII. p. 697.698; Cardauns in Chit>niken der deut-
schen Städte. Köln I. p. lxxv. — Paris, Nat-
Bibl., lat n« 9431 {olim Colb. 751), s. Lindner in
Forschungen z. d. Gesch. Xu. p. 257. 258.
Erl.'Sehr.: Wattenbach, Bemerkungen zu Petms de
Herentals in Archiv fOr Österreich. Oeschichte. XLII.
Wien 1870. p. 616-519 (gibt daraius mm Erzählung
über Kaiser Karl IV).
: Vitae papanim Johannis XXII,
Benedicti XTT . . . Clementis VIT.
Ausg. : ' ap. Baiuze , Vitae papanim A venio-
nensium. I. 1693, u. xwar Vita Johannis XXII
p. 179-184; Bened. XH p. 237-240; Clera. VI
p. 309-318; Innoc. VI p. 361. 362; Urbani V
p. 413-416; Gr^orii XI p. 483-486; Clem. VH
p. 539-562, — ^tciederh. ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. m. 2: Johannis XXII p. 499-502; Bened.
Xn p. 547. 548; Clem. VI p. 584-587; Innoc.
VI p. 609. 610; Urbani V p. 637; Gregorii XI p.
674. 675; Clem. VII p. 759-771.
JH.-5oAr.; Berlidre, Ursm., Pierre de HerenthiJs w
Annalee de la Soc. arch^olog^qne de Namnr. Xvill.
1890. p. 325. hUerusant.
L i n d n e r , Th., Petras ab Herentals , prior Florettensis
in Forschungen rar deutschen Qescnlchte. XH. 1872.
p. 257-269.
Lorenz, Deutschlands Oeschichtsqnellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 41. 48. 62.
Müller, Carl , Koniad von Halberstadt u. Petrus von
Herentals in Forschungen zur deutschen Qeschichte.
XIX. Göttingen 1879. p. 519. 520 (zeigt hier, dass die
Yitae auf Conrad! Haloerstad. chronographia , nicht
aber hrie er Forschungen etc. XYni. p. 169. 170 be-
hauptä hatte] auf Henricus de Hervoruia beruhen).
Wenck, Karl, Peter von Herentals u. Werner von
Lflttich ibid. XX. 1880. p. 290-292.
Vgl. Vita Benedicti XII pp. (vita eept.).
„ dementia VI pp. (jrita 6«).
„ VlTpp. (tita Ol.).
,, Innocentii VI pp. (vita quarta).
„ Johannis XXII pp. (vi(a aJia).
„ Urbani V pp.
Petrus de Langtoft, vid. Langtoft.
Petrus de Malliaco, vid. Chronica uni-
versalis Mettensis.
Petrus de MIadenowicz (1416 magister
Pragensis univers., 1439 rector eiusd. et
parrochus S. Michaelis, f 1451): Historia
de fatis et actis magistn Johannis Hus
Constanciae. 1414. 1415.
Handsehr.: Prag, Stand. Museum, üeber an-
dere vgl. Höfler, Gesohichtschreiber I. p. 109 ff.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Magistri Petri de M. re-
latio de mag. Johannis Has causa in Constant
concilio acta ap. Paiacky, Documenta mag. Job.
Hus vitam . . . illustrantia. Pragae 1869. p. 235-
324. — ' xtim erstenmale der echte Text ap.
Höfler, Geschichtschreiber der husitischen Be-
wegung I. p. 111-315 (und xtoar in folgenden
Abschnitten:
Index codicis p. 111-114. — Briefe des Jo-
hann Hus zu Constanz p. 122-135. — Proces-
sus ad captivitatem incipitur, per quem modum
ortus est p. 135-169. — De concilio ad S. Jaco-
bum p. 169-177. — Copiae literae regi directae
Constantiam ex parte dominorum de Moravia p.
177-178. — Depositiones testium p. 182-207.
— Relatio Johannis Hus p. 207-220. — Re-
sponsiones ad articulos M. Johannis p. 220-
241. — Articuli Parisiensium contra M. Jo-
hannem Hus p. 241-244. — Articuli coUecti
per concilium mediante Palecz p. 244-256. —
Articuli extracti ex tractatu facto contra M.
Stephanum Palecz p. 256-262. — Articuli de
tractatu facto contra M. Stanislaum de Znoyma
p. 262-265. — Nota et responsiones breves M.
Johannis Hus p. 265-269. — Articuli extracti
ex processu causae contra Johannem Hus p. 269-
273. — Continuatio relationis de fatis Johannis
Hus p. 273-289. — Ordo procedendi in causa
M. Johannis Hus p. 290-296. — Copia literae
quam Sbinco A. papae Johanni XXIII destinare
debuit p. 297. — Sermo quem praedicare inten-
debat J. Hus in concilio p. 297-315. — Schluss-
wort p. 315-320).
918
PETRUS DE MONTE — PETRUS DE VINEIS
Uebers.: deutsch: History wie Johann Hussen
ym Concilio zu Costnitz durch den Bapst und
seinen Anhang öffentlich verdammt ist, 1414.
Mit angehenckter Protestation des Schreibers, der
bei allen stücken u. puncten gewesen ist. (Uebers.
von N. Krompach, nrsgb. von J. Agricola.) Ha-
ganaw, J. Secer 1529. 8".
Erl.'Sehr.: Lorenz, Deutschlands Qeschlohtaqaelleii.
8. Aufl. I. 1886. p. 828-890.
Palacky, Würdigung bObmischer Qeschichtschreiber
p. 209.
Petrus de Monte (episcopus Brixiensis
1442 — 1457): De potestate Romani pon-
tificis et generalis concilii seu De pri-
matu.
Handsehr.: Rom, Vatic, Ottobon. n**641; cf,
Pertz' Archiv XII. p. 361.
Auag, : * s. 1. et a. 4°. Hain n® 11591. — ^unt.
d. Tit. : De monarchia ed. Nie. Chalmot. Lugduni
1552. 4*». — »ed. Felinus. Romae 1577. 16^0. _
* unL d. Tit. : De primatu in Tractatus univ. iuris
XIII. 1. p. 144. — ^wiederh, ap. Roccaberti, Bibl.
pontific. XVIIL p. 100.
Ihrl. - Sehr.: Schulte, J. F. v., Gesch. der Quellen des
canon. Rechts. H. Stuttgart 1877. gr. 8P. p. 817.
Petrue de Monte Rubiano (saec. XIY),
vid. Vita s. Nicolai Tolentinatis.
Petrus de Natalibus (deiNadali), epi-
scopus Equilinus (f ante 1406) : Catalogus
Sanctorum. Libri XTT.
Ein Verzeichniss der Heiligen nach der Ordnung ihrer
Jahrestage mit beigefügten kurzen geschichtlichen Nach-
richten.
Ausg.: ^curante Antonio Verie. Vicentiae 1493.
fol. — • Argentinae 1502. fol. — « Venetiis 1506.
fol. — -»Lugduni 1508. fol. — ^ ibid. 1514. fol.
— ® ex emendatione Alberti Castellani. Venetiis
1516. 4^ — 'Lugduni 1543. fol. — «ex emendai
Alb. Castellani. Venetiis 1616. fol.
Erl.-Schr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi V. p. 93.
Petrus de Palude (de la Palu) = Petrus
Paludanus.
Petrus de Pretio, protonotarius Conra-
dini regis: Adhortatio ad Henricum iUu-
strem, in qua non solum fatalem casum
Conradini describit, sed et Margaretham,
Friderici 11 imp. filiam Alberti marchionis
Misniae uxorem veram Conradini haere-
dem fuisse testatur.
Geschrieben 1269. — Inhaltlich sehr unbedeutendes
Memoire über den unglücklichen Ausgang der Expedition
Conradins. Lorenx.
Handschr. : Leipzig,«. Adelung, Directorium
130. — Göttingen. — Jena.
Attsg. : ^ ed. Joh. Herrn. Schminckius. Lugd.
Batav. 1745. — ' ap. Del Re, Cronisti e scrittori
Napoletani. II. 1868. p. 685, con versione ital. di
Stanisl. Gatti.
Uebers.: p. 8-12 der 1. Ausg. in Koelhoffsche
Chronik; vgl. Chroniken der deutschen Städte.
Xin. p. 542.
Erl.-Schr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. 11. 1887. p. 101. 135.
Schirrmacher, Friedr., Die letzten Hohenstanfen.
G0ttingenl871. p. 886. 387. 577. n« 22. 688-585. 587.
nOS8.
Wegele, F. X., Friedrich der Freidige. NördlingeB
1870. p. 861.
Petrus de Prussia ord. Praed. , vid. Le-
genda b. Alberti Magni (vitä).
Erl.-Schr,: Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueUen.
8. Aufl. L 1886. p. 20. not. 2. 3; II. p. 60.
Petrus de Pulka » Petrus Tzech (Zech,
Zach) de Pulka.
Petrus de Remis, ord. Min. (flor. 1445),
vid. Vita b. Coletae.
Petrus de Ripalta Placentinus (saec. XIY
exe.): Chronica Piacentina.
Ausg. : Excerpta a. 814 — 1080 ap. Pertz, Mon.
scr. XVm. p. 410.
Vgl. Antonius de Ripalta.
Chronicon Placentinuin.
Petrus de Salemo, vid. Chronicon Ca-
vense.
Petrus de Suchern, vid. Ludolfus de Su-
chern.
Petrus de Thymo (van der Hey den,
canon. et thesaurarius S. Gudulae BruxelL,
sec. dl. avocat du magistrat de Bruxelles,
t 1473): Chronicon Brabantiae.
Eine wichtige , in ihrem wertvollen Bestände ans Di-
plomen sich zusammensetzende Chronik.
Handsehr.: Brüssel, Stadtarch. 3 vol. fol.
Original und 3 Ahschriften.
Ausg.: * Auszüge a. 984— 1047 ap. Sencken-
beig, Selecta iur. et hist EI. 1735. p. 206-218.
— * r. Reiffenberg unternahm auf Königs Wil-
helm I Wunsch die Herausgahef der erste Band
aber reichte nur bis zum J. 814, cUs die Revolu-
tion von 1830 die Arbeit unterbrach; er erschien
unt. d. Tit. : Petii a Thymo Historia Brabantiae
diplomatica. Bruxellis 1830. 4^ Mit dem Portrait
Karls d. Qr. Die Commission roy. d'histoire hat
später auf die vollständige Publieation verzichtet.
Petrus de Valle Semaio sive monachus
coenobii Vallium Cemaii = Petrus Sar-
nensis.
Petrus de Vallibus » Petrus de Remis.
Petrus de Versailles, monachus S.Dio-
nysii: Epistola de calamitatibus Franciae
earumque remediis ad Johannem Jouvenel,
regis Prancorum consiliarium.
Ausg.: ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 1723-
1737.
Petrus de Vineis (Yinea), Capuanus, can-
cellarius Friderici II imp. (f 1249): Epi-
stolae.
Das schätzbarste von P. hinterlassene Denkmal , eine
reiche Qaelle für d. Gesch. des Kaisers Friedrich U und
seiner Zeit.
Handsehr. : vgl. über die zahlreichen unter P.
de V. Namen umgehenden Briefe Pertz* Archiv
V. p. 353-447; VII. p. 890-980; IX. p.499; X.
PETRUS DE VINEIS — PETRUS DIACONUS CASINENSIS
919
p. 449. — Barcelona, Archiv. Vgl, P. Ewald in
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VI. p. 387 u.
Is. Carini, Relation über die Archive u. Biblio-
theken Spaniens. I. Palermo 1884. p. 31.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Querimonia Frider. TIete.
(33 Briefe des I. Beßu.) ed. Job. Securius. Ha-
geuoviae 1529. 8«. — ^ vollständiger unt. d. Tit.:
Epistolarom onibus res Friderici II imp. gestae
describuntur libri VI (cur. 8. Schard.). Basil. 1566.
8*. Sehr fehlerhaft. — • epistolar. libri VI glos-
sario illustrati Germani Philalethis {wahrsehein"
lieh von Goldast). Ambergae 1609. 8*. — *ap.
Martene, Ampi. coli. IL p. 1137. — * adieotis var.
lect. cur. J. R. Iselius [Iselin]. Basil. 1740. 2 vol.
8^ — «ap. Hahn, Ck)llect. mon. I. p. 116-278.
— ' unt. d, Tit. .' Vie et correspondance de Pierre
de la Vigne ministre de Tempereur Frederic IT.
Avec une etude sur le mouvement reformiste au
18. siecle. Par A. Huillard-Breb olles. Paris 1864.
gr. 8*^. XVI. 446 pag. 6 fr.
Petni8 de Vineis: Instnimentum a. 1 235.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. Legg. II. 1. p. 310.311.
: Versus.
G^en die Dominikaner , Minoriten n. a. Geistlichen,
welche gegen den Kaiser hetzten n. s. w.
Ausg. : ^ap. Du Meril, Poesies populaires. 1847.
p. 163-177. — «ap. Huillard-BrehoUes, Vie...
de Pierre de la Vigne. 1864. p. 402-417. Vgl.
Neues Archiv der Ges. f. fi. d. Gesch. XVII. p.502.
Sri.' Sehr.: Allgemeiner literar. Anzeiger. 1799. n<>65.
p. 1688.
Andisio, G., SiKtema religiöse e politico di Fede-
rico II e di Pier dolla Vigna m Annaii Cattolici. 1866.
25. Ang.
Bindi, Pietro della Visna ed i grandi Capnani del
regno di Federico II. Napoli 1878. 9P.
Blasiis, Gins, de, Della vita e dello opere di Pietro
della Vigna. Opera premiata. Napoli 1860. 8^. 294
pag.
Capasso, A. e Gabr. Jannelli, Pietro della Vigna.
Caseita 1882. 8P. Oegm Faraom.
D C n n i ge 3 , Excerpte aus einem Tariner Codex f Athe-
naenm D. 38) der Briefe Petri de Vin. m teiner Gewh.
des deutschen Kaiserthnms im 14. Jahiii. 1, 1. Berlin
1841. p. 814-318.
Dnrana, Vict., Pierre des Vignes, chanceliier de
Temperenr Fr^d^nc II. Sa biographie. ses lettres.
Thdse. Toalonse (Montpellier) 1661. ^.95 pag.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi V.
p. 2S4.
Faraone, Gins., La casa di Pier della Vigna in
Caiazio descritta ed illustrata. Napoli 1880. 40.
: Della patria di Pier della Vicna. Napoli 1880.
4^. 32 pag. Vgl. Archivio stör, per le proyincie Na-
poletane. V. 1880. gr. 8». ]). 208-212.
: Pier della Vigna di Gaiazzo. Risposta k signori
B. Capasso e G. Jannelli. Caserta 1888. 9^. 110 pag.
: Caiazzo patria di Pier della Vigna , contro Gabr.
Jannelli di Capoa: apologia. Caiazzo 1888. 8^. 386
pag. L6.
Höhler, Matth^ Peter de Vineis. Historische Erzäh-
lung ans den 2iieiten des deutschen Kaisers Friedrich
II. Steyl 1880. »>. 27 5 pag. ul 2.50 (übert. unln d.
Tit. : TJn grand chaocelier : Pierre des Vignes , r6cit
historique ; traduit et adaptö par J. de Bochay. Tours
1888. ^. 239 pag. 1 fr. ») c.)
Jannelli, Gabr. , Pietro della Vigna di Capua : nuove
ed ultime risposto al Sig. Gius. Faraone. Caaertal886.
80. 518 pag. Con tav. L 10.
Pagano m Rivista Enropea. 1878. p. 788 fr. {beusUa
1858 gesekrMen).
Revue des langues Romane». 1888. p. 430 sq.
Bondoni, G., La Rocca di S. Miniato al Tedesco e
Ja motte di Pier della Vigna m Rivista stör. Italiana.
Anno V. Toiino 1888. p. 38-46.
Torraga, P&tria di Pier della Vigna in Rassegna setti-
manaie. 1888. Jnni 20.
Wa tte n b a ch , D^otschlands Geachichtaquellen. 6. Aufl.
U. 1886. p. 487. 440; 6. Aufl. n. 1894. p.477. 480.
Petrus decanu8 TrevireBsis, vid, Chro-
nicon Marbacense.
Petrus diaconus cardinalis, cancellarius
Ecclesiae Romanae (f 1050), vid. Vita s.
Mansueti (mirac. alterum),
Petrus Diaconus Casinensis monachus
ac bibliothecarius (f cca. 1140): Catalogi
regum, pontificum, abbatum.
Ausg, : Auszüge ap. Pertz, Mon. 8cr. III. p. 219.
: Catalogus abbatum Casinensium,
usque ad Wibaldum.
Ausg.: ap. A. Caravita, I codici e le arti a
Monte Cassino. I. 1869. p. 89-93.
: Chronica monasterii Casinensis
1075 — 1139, vid, Leo Marsicanus.
: Liber de locis sanctis.
Handsehr. : Monte Cassino, n® 36 1. sec. XII.
4«. — Neapel, kgl. Bibl. D. 22bis. sec. XV.chart
kl. fol.
Ausg.: ^prologus ap. Märten e, Ampi. co!l.YI.
1729. p. 789-791 mit d. Noten Mabilhns, uelcher
diese Schrift im Nov. 1685 in Monte C. entdeckt
hatte. — • das ganze Werk ap. Tosti , Storia della
badia di Monte Casino II. 1842. p. 121-129, voller
Lücken u. Fehler. — *tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXXIII. p. 1115-1134. — * (ed. co-
mes P. Riant) unt, d. Tit.: Petri C-s dyaconi
liber de 1. s. seu Descriptio Terre sancte et totius
terre repromissionis itinerarium. Neapoli 1870.
12mo {\il ^^ gedruckt). XXIV. 48 pag. Nur 99
Eocempl. abgezogen. Cf. Bibliotheque de l'&ole des
chartes. 1870. p. 370-374. — » in S. Hilarii tra-
ctatus de mysteriis et hymni et s. Silviae Aquit.
peregrinatio ed. G. F. Oamurrini. Romae 1887.
p. 113-143; cf. p. xxxYii. — • \latein. wiederh.
mit russischer Uebers. von J. W. Pomii^owsky.
Petersburg 1889. 8*»].
: Liber de ortu et vita iustorum
coenobii Casinensis.
Ausg. : argumenta capitum ^ ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. I. — * wiedefh. ap. Mar-
tene, Ampi. collect. VI. p.791. — ^ganx ap. A.Mai,
Nova collectio scr. VI. 2. p. 245. — * wiederh. ap.
Migne, Pati-olog. lat. CLXXIII. p. 1063-1116.
: Liber illustrium virorum Casi-
nensis archisterii, scriptus ad Pandulfam
Teanensem episcopum. — Accedit Sup-
plementum conflatum per Placidum Ro-
manum monachum Casinensem.
Geschrieben vor 1187, mager , aber trotzdem wegen
vieler Notizen sehr nützlich.
Ausg. : ^ ex cod. bibl. Barberinae ed. Job. Bapt.
Marus, cum commentario cui de codd. Casinensi-
bus nonnulla insunt, zusammen mit Placidi
mon. Casinensis Supplemente. Romae 1655. 8**.
— ^wiederh. Parisiis 1666. 8^ — »m Bibl. Patr.
Lugdun. XXI. 1677. p. 347. — * in Bibl. eccles.
J. A. Fabricii. Hamb. 1718. fol. p. 165. — * ap.
920
PETRUS DIACONUS CASINENSIS — PETRUS MALLEACENSIS
Muratori, Scr. rer. Ital. YI. p. 9-62. Aecedit Pla-
cidi supplementum p. 63-84. — ^ap. Burmann,
Thesaur. antiq. IX. p. 329. — ^ iuxla Murat. ap.
Migne, Patrolog. lat CLXXm. p. 1009-1050;
suppl. p. 1050-1062.
Pefrti8 Diaconus Casinensis: Praefatio
registri Casinensis.
Ausg.: *ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 567. —
'ap. Minie L c. p. 1133.
Erl.-Sekr.: Balzani, ü., Le cronache Italiane nel
medio ovo. Milano 1884. 8o. p. 168-168.
Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi V.
p. 261.
G a 1 1 0 1 a , Historia abbatiae Montia Casioi. Venet. 1782.
fol. p.S82. 393. 902-914.
Mnratori, Praefat. 1. o. VI. p. 6-8.
Schttz, Commentar. critieiis de scriptis et scriptori-
bu8 historicis p. 371-876.
Tiraboschi, Storia della letteratora italiana. Ed.
NajMl.m.p. 269-261.
Tosti, L.f Storia deUa badia di Monte Gasino. n.
1842. p. 116-119.
Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsqaellen . 6. Aufl.
1. 1886. p.88. n. p. 209. 210; 6. Aufl. 1. 1898. p. 86. II.
p.286.287.492.498.
Vgl. auch:
Ejpistolae ad Petrum Diac. misaae.
Vita B. Aldemarii.
,, „ Athanasii ep. Neap.
„ „ Benedict! Casin. {fiUtoriea rüaHo),
„ „ Bruni seu Bnmonia.
„ „ Gebizonis.
,, „ Guinizonia.
„ „ Leonis IV pp.
„ ,, Marci ep. Atin. (Autor.).
,, „ liartini dicti Martii.
„ „ Placidi diac.
„ „ Sabini ep. Can.
„ b. Victoria III.
Petrus Diaconus, grammaticus, natione
Pisanus (f ante 799): Carmina.
Ausg.: coniunctim cum Pauli Diaconi cann.
ed. Ern. Dümmler in Mod. Germ. bist. Poetae
lat. aevi Carol. I. 1881. p. 35-77.
: Carmen ad Paulum WarneMdi,
vid, Alcuinus.
: Versus: ,Nos dicamiis — eru-
diti regulis'.
Bald nach 781 im Auftra^^e Karls d. Gr. an Paulus
Diaconus goriditet ; dessen Antwort vid.tmi. 9«inem Namen
Versus: ,Sensi, cuius.*
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. n« 528.
AiMg.: ^ap. Lebeuf, Bissert. sur Tbistoire de
Paris. I. — 'ed. Waitz in Mon. Germ. bist. Scr.
rer. lAngob. 1878. p. 17. 18.
Petrus diaconus Neapolitanus » Petrus
subdiaconus Neapel
Petrus Divensis (t. e. monachus S. Petri
snpra Divam, dioec. Sagiens., flor. 1149):
Gesta Septem abbatum Beccensium, me-
trice conseripta.
Ausg. : ^ ap. Martene , Ampi. coli. VI. p. 95 -105 ;
variae loctt. et additiones p. 105-112. — ^wiederh,
ap.Migno, Patrolog. lat. CLXXXI. p. 1709-1718.
Petrus Dominicus de Baono, ep.Tarvisin.
(1360), irid, Vita b. Henrici Baucenens.
Petrus Dorlandus Cartbusianus, vid. De
8. Anna matre (mirac. ant).
Petrus Dux Venetiarum ad Hemicum I
regem. Oeechrleben 982—938.
Atisg. : ap. £. Bummler, Gesta Berengarii imp.
p. 157. 158; cf. p. 74.
Petrus episcopus Brixiensis » Petrus
de Monte.
Petrus episcopus Lodovensis in Gallia
inferiore (flor. 1312): Chronicon Simonis
comitis Montisfortis = Praeclara Pran-
corum facinora.
Petrus episcopus INeidensis » Petrus
presbyter card.
Petrus episcopus Taurianensis, vid. Vita
s. Fantini (vita alt).
Petrus Fei. Cymaeus, vid. Gjmaeus.
Petrus Florentinus ord. Minor., vid. Tita
b. Margaritae Faventinae.
Petrus Galesinius, vid. Galesinius.
Petrus grammaticus Pisanus » Petrus
Diaconus, grammaticus.
Petrus Guillermus bibliothecarius S. Ae-
gidii in Gallia (flor. 1142): über ponti-
ficalis.
Ist nur eine Abschrift des von Pandnlphns Pisanus
verfassten Theiles d&sIAberjponÜfioalu, welche Petr. Ouill.
1142 angefertigt und mit einigen unbedentenden Zua&taen
▼ersehen hat; es kann nicht angezweifelt werden, daas er
irrigerweise als Verfissser hingestellt wird. Seine Abschrift
kam in Vergessenheit, wurde bald nach 1431 wiederauf-
gefnnden n. mit Benutzung Ton Martinua Oppavienna u.
Bgmardus Chddonü ergänzt n. fortgeführt.
Atisg. : in Liber pontificalis ed. L. Duchesne.
IL 1892. p. 199-328; cf. introd. p. xxv-xsxvn;
Wattenbach , Deutschlands Geschichtsq. 6. Aufl.
U. 1894. p. 222. 332.
Vgl. Liber pontificalis.
Vita s. Ae^idii (mtrae.).
,, Benedicti X pp.
Erl.-Schr.: Watterich, Rom. pontificnm vitae I. p.
XLIX.
Petrus Herp, vid. Herp.
Petrus Lodovensis » Petrus episcopus
Lodovensis.
Petrus magister (sec. XI) : Versus contra
simoniam.
Ausg. : in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
VI. p. 539. 540.
Petrus magister scholarum Stumbulens.
(saec. Xni), vid. Vita b. Christinae Stumbul.
Petrus Malleacensis coenobii monachus
(flor. 1070): Libri 11 de antiquitate et com-
mutatione in melius Malleacensis insulae
(Maillexais in Nieder -Poitou) et Transla-
tione corporis s. Rigomeri.
Au^g. : ^ ap. Labbe, Bibl. nova ü. p. 222-234 ;
234-238. — ^wiederk. ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLVI. p. 1247-1272.— 'die Translaiio wied^rh.
in AA. SS. Bell. 24. Aug. IV. p. 789-791 — t#.
PETRUS MARCELLUS — PETRUS RANSANUS
921
*ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p.
134-136. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rec. X.
p. 178-184.
VgL Chronieoii llalleacense.
Xamtio de monast. Mall.
Vita B. Rigomeri {hUt. tnm»l.).
Petrus Marcelltis Antonii F. Yenetas:
De vitis principum et gestis Venetorum a
primo Paulutio Anafesto usque ad obitum
Ducis 74. Augastini Barbadici a. 1502.
Äusg,: » Venetiis 1554. 8^ — •Francof. 1674.
8*. — 'ap. Gruter, Chronicon chronicomm po-
liticum. I. Franoof. 1514. 8^ p. 581-728.
Petrus Mercilio seu Mersilio, vid. Chro-
nica Finatensis.
Petnie monachu8Bethleemiticas(f 1523.
Dec. 13): Chronica.
,Koas avona retrandiö tont ce qui n'offhut qa'im
intßr&t local et sp^ial. Ne manqne point de Tafeur.'
jßürryn de L.
Handschr.: Brüssel, Burgund. Bibl. n» 1278;
einxige.
Ausg. : nur die Jahre 1382 — 1488 ed. Eeryyn
de LettenhoYe in Chroniques relatives ä Thist.
de la Belgique sous la domination des dacs de
Bourgogoe. (IL) 1876. p. 339-468.
ErL'Sehr.: Biographie nationale de Belgique. X.
Bnixellee 1889. p. 10. 11.
Petrus monachus coenobii Yallium Cer-
naii « Petrus Samensis.
Petrus monachus Heisterbacensis , vid,
Chronicon Marbacense.
Petrus Natalis = Fetrus de Natalibus.
Petrus Ostien- f = Petrus Bertrandus.
sis episc. \ » Petrus Damiani.
Petrus Paludanus, Burgundus, ord.
Praed., fit 1329 patriarcha Hierosolymi-
tanus (f 1342): De potestate ecclesiastica
sive De regimine clavium seu potestate
ecclesiastica sive De causa immediata ec-
clesiasticae potestatis sive Tractatus de
principe et praelatorum Ecclesiae pote-
state.
Oeschrieben um 1829. — Nach Petrus Bertrandus
(im Vorwort zam Apparat über den Über Sextos, mit-
getheilt von Baloze, a. Schalte) ist Gailelmns Fetri
de G o d i n 0 ) episcopna Sabinensis cardinalis (f 1386) der
Verfisaser.
Handeekr. : Paris, St. Germain 294. — Prag,
Kapitel 0. 50 (7. Stück). -.Rom, Vatio. n» 4109;
— Ottobon. n® 641 ; — Bibl. des Canon. Ro8si.mbr.
sec. XV. foL Vgl Pertz' Archiv XII. p. 361. 411.
Ausg.: Paris., J. Petit 1506. 4« (ein Werk,
welches eine Sammlung verschiedener Traktate
über diesen Öegenstand enthält). — Brachstück
ap. Raynald. , Annales eccles. ad a. 1328 § 30-32.
Eri. - Sehr. : Bellarmin, De scriptoribas eccles. p. 271 .
Fahr i eins, Bibl. lat. med. et inf. aetatis ed.Mansi V.
p. 192.
Biezler, S., Die literarischen Widersacher derPftpste.
Leipzigl874. 8». p.287.
Schalte^. F. y., Gesch. der Quellen des canonischen
Bechts. U. Stuttgart 1877. gt.Bf^. p.234.
Petrus papa (f 64?).
Brl.-Sekr.: Jaffö, Begesta pontificnm Born. Ed. 2. I.
1886. p. 1.
Petrus Parthenopensis, vid, Passio ss.
Quatuor Coronat.
Petrus Passerinus Utinensis tabellio (c.
1360): Diarium rerum Foroiuliensium ab
a. 1258 — 1356 (1348), vid. Annales Fo-
roiulienses.
Petrus Patricius et Magister (officio-
rum, 534 Gesandter Justinians an Theo-
derichs Tochter Amalasuntha etc., f post
562): ^latoQiai sive Legationes.
Ausg. : ^ in Eclogae legationum ed. Hoeschei.
Aug. Vindel. 1603. 4«. p. 14-21. — »gr. et lat.
Carolo Gantoclaro interprete et cum eiusdem et
Henr. Yalesii notis inter Excerpta de legationibos,
cum Ph. Labbei protreptico de scriptt. Byzani
Paris. 1648. fol. ( Vgl. Byzantinae bist scr. n° 1.)
— ' zusammen mit Dexippus rec. Niebtdir p.
119-132 (— Corp. scr. bist Byzant. 1829). —
* in Fragmenta bistor. Oraec. ed. G. Müller. IV.
p. 184-191; addenda ü. 670. — **n Hist. Graec.
min. ed. L. Dindorf. 1. p. 425-437.
NB. DoB von Suidaa 8. v. ITir^oq ihm xugetchriebtn»
Werk ns^l noXtnxng xaraaraaetoi . iceJohM Ä. Mai in
dem von ihm in Serwi. vrimr. nooa ooUsel. II. Bomae 1827.
p. 671-609 vni. d. Titel ne^l noXirtx^t inwr^firji ver-
offmüiektgn wiedererkennen viU, anrieht Niebukr in pro-
legem, od Dexim. p. XXIV ihm ah.
Erl.'Sehr.: Krambacher, K., Gesch. der byzantin.
Littaratnr. 1891. p. 46-49.
Petrus Paulus Vergerius, vid. Yergerius.
Petrus Payne, vgl Gonfiitatio primatus
papae.
Petrus Petragoricensis episc. « Petrus
de Bordeille.
Petrus Pisanus, cardin. (flor. 1130), vid.
Liber pontiflcalis.
VitaGregoriiVU.
Paschalis II.
Urbani 11.
Erl.-Sdir.: Balzani, TJ., Le oronache Italiane nel
medio OTo. Milane 1884. 9P. p. 178-183.
Wa tt e n b ach , Deutschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl.
I. 1885. p.144. II. p. 196. 216. 299; 6. Aufl. I. 1893. p.
152. U.p. 222. 244.
Petrus Pisanus diaconus (f ante 799)
« Petrus Diaconus, grammaticus.
Petrus Pope, vid. Popo.
Petrus Presbyter cardin. S. Chrysogoni,
antea episcopus Meldensis: Epistolae et
variorum ad eum.
Ausg.: * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IV.
p. 560. — ^13 der Jahre 1175 — 1178 aus Du-
chesne u. Martene gesammelt u. cbronologiscb ge-
ordnet ap. Bouquet, Recueil XVI. p. 680-684.
Petrus prior Alvastrensis =« Petrus Al-
vastr. prior.
Petrus Ransanus sive Ranzanus, vid.
Banzanus.
922
PETRUS RHEMENSIS — PETRUS VAN DER HEYDEN
Petrus Rhemensis » Petrus a YaUibus.
Petrus Riga, canonicus S.Dionysii Re-
mensis: Versus de gaudio filii regis quando
fuit natus (i. e. 1165. Aug. 21 Philippus
Augustus).
Handschr.: Paris, Arsenalbibl. n^'llSÖ. fol.
39^.
Ättsg. : ed. H. Franc. Delaborde in Notices et
documents publ. pour la Soc. de l'hist. de France.
Paris 1884. gr. 8^ p. 123-127.
Vgl. Altercatio Victoris IV.
Petrus Rostius, t;«(2. Rostius.
Petrus Russius (« Petrus de Rubels?),
vid. Bandinus.
Petrus Samensis sive Yallis Samaii
(Vaux'Cemay) ord. Cisterc. monachus:
Historia de factis et triuraphis memora-
bilioribus nobiüs viri Simonis comitis de
Monteforti, sive Historia Albigensium et
belü sacri in eos a. 1209 suscepti duce
et principe Simone a Monte -Forti, dein
Tolosano comite...
'Wichtig fUr die Albigenserkriege , reicht bis 1217.
Der Verfasser war Angenzeugo.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl.fondslat.n<'2601.
mbr. sec. XUI; — n« 18334. mbr. sec. XIII.
Ausg.: ^ ex mss. codd. in lucem n. prim. edita
(a Nicol. Camuzat canon. Trec.) Trecis 1615. 8^
— 'en latin et fran9. Trecis, N. Rousset 1617.
2 in 1 vol. 8**. — " ap. Duchesno, Scr. bist Franc.
V. p. 554-665. Lücken- u. fehlerhaft. — * ap.
Tissier, Bibl. Cisterc. .VII. p. 1-72. — *ap. Bou-
quet, Rec. XIX. p. 1-113, nach guten Mss. —
^ap. Migne, Patrolog. lat. CCXIII. p. 543-712
nach Duchesne. — ^ einige Abschnitte ed. 0. Hol-
der-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 398-403.
üebers.: 'Trecis 1617. S\ s. Ausg. no 2. —
^unt. d. Tit.: Histoire de la ligue sainte. falte 11
y a 380 ans, ä la conduite de Simon de Mont-
Fort, contre les heretiques Albigeois, . . . sous
les rois Philippe- Auguste et saint Loiüs. Le tout
ecrit par F. Pierre des Vallees-Semay.. . environ
Tan 1198 et mis en notre langue franpaise Tan
1569 par M. Arnauld Sorbin . . . eveque de Ne-
vere. Paris, G. Chaudiere 1585. 8°. — ' unt. d.
Tit.: Pierre, moine de Vaulx-Cerüay, Histoire
de rheresie des Albigeois . . . Trad. on lang. frauQ.
Publ. par Guizot, Collect. XIV. p. 1-344 mit meh-
reren dahin gehörigen Documenten u. Abhand-
lungen.
JSyi.-Sehr.: DonaiSf C.,Un Episode des croisades contre
los Albigeois. Le niöge de (Wca^sonne 1-16 aoüt 1209
in Revue des qneintioDs hiHtoriqaos. XXXI. Paris 1682.
p. 121-159.
Histoire litt6rairo de la France. XVII. p. 246.
Me^er, Paul, Chanson de la croisade contro les Al-
bigeois. II. p. yili-xiii.
Smedt, Ch. oe, I.<es soorcos de l'hist. de la croisade
conlro Im Albigeois in Revue dos questions histo-
riqnes. XVI. 1874. p. 4S3-481.
Vgl. Rishanger: Oe boUis.
Petrus Siculus: Historia Faulicianorum.
Ausg. : ' gr. cum lat. versione ed. Matth. Rader
in ffetTier Historia Man icbaeorum. Ingolstadiil604.
4°. — ' ebenso ed. C. L. Giesebrecht. GoettiDgae
1845. 46. 2 part 4^ Progr.
Petru8 Siculus Argivor. episc, vid. Tita
s. Athanasii ep. Methon.
Petrus subdiaconus, vid. Vita s. Juli-
anae virg. Nicom. (alia vita),
Petrus subdiaconus Neapolitanae eccle-
siae (flor. 910), vid. Gesta episcoporum
Neapolitanorum.
Erl.'Sehr.: Wattenbach, DeatschUmds GeschichU-
qaellen. 6. Aafl. I. p. 288. 289. U. 212; 6. Aufl. I.
1898. p. 308.
vgl. De 8. Agnello abbate (mint.).
Miracnla s. Agrippini.
Vita 8. Athanasii ep. Neapol. {vUa aUa).
Petrus Tarraconensis archiepiscopus:
Consultatio ad inquisitores.
Vom Jahre 1242. Nach Msheriger Annahme nur bruch-
stückweise erhalten , in Wahrheit aber vollständig in Do»-
trina de modo prooBdendi (s. d.).
Ausg.: ^als Excerpta ex concilio ed. Eyme-
ricns, Directorium inquisitorum. Venetiis 1607.
p. 220. — ^als eins Actorum conoilii aliqua pars
ed. Bzovius, Annal. eccles. ad a. 1242 § 4. —
ohne diese Bezeichnung 'ap. Hardouin. Concil.
VII. p. 350. — *ap. Mansi, Concil. XXIH. p.
553-558. — »ap. Hahn, Ketzer II. p. 730-735.
Erl.'Sckr.: Malier, Karl, Die Waldenaer. Gotha 1886.
80. p. 142-145.
Petrus Thaborita (of Pieter Jacobszon
van Thabor, f cca. 1530): Kronijk van
Vriesland. 781—1527.
Ausgezeichnet durch Wahrheitsliebe.
Ausg. : ed. Visser et Amersfoordt in Archief
voorvaderiandsche inzonderheid Friesche geschie-
denis. Leeuwarden 1824. 1827. 1828. 8^ p. 1-443.
Erl. ' Sehr. .-Wind, Bibliotheek der Nedwiandsche go-
schiedschrijvers p. 120-122.
Petrus Traiecti (fin. saec. XV), vid. Vita
Johannis Hatten.
Petrus Tudebodus , vid. Tudebodus.
Petrus Tzech (Zech, atich Zach) de
Pullca, D' et prof. theoL, ambasiator uni-
versitatis Viennensis in concilio Constan-
tiensi 1415—1418 (f post 1423): Episto-
lae 84.
Die Reihenfolge ist nicht voUstlbidig , es fehlen viele.
Ausg. : hrsgb. von Friedr. Fimhaber in Archiv
f. Kunde österr. Geschichtsquellen. XV. Wien
1856. p. 12-70; cf. Eioleit. p. 3-12.
Erl. - Sehr. ; Aschbach, Gesch. der Wiener Universität.
I. p.424-428.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. II.
1887. p. 377.
Petrus Vadstenensis confessor s. Bri-
gittae, vid. Vita s. Brigittae Suec. {Hta
tert).
Petrus Vallium Samaii monax^hus =
Petrus Sarnensis.
Petrus van der Heyden = Petnis de
Thymo.
PETRUS VENERABIUS — PHILIPP VON KATZENELLNBOGEN
923
Peinis Venerabilis = Petras Clunia-
censis.
Petrus Visselbeccius , tnd. Yisselbeccius.
Petrus Ympens — Pierre Impens.
Petrus Zatecensis, orphanorum sectae
presbyter: Liber diumus de gestis Bohe-
morum in concilio Basileensi. 1431.
Ausg, : (ed. F. Palacky) in Acta concil. Basil.
I. p. 287-357; cf. p. xvui.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands OeschichtsqaeUen .
3. Aufl. I. 1886. p. 884.
Petrus Zittaviensis, abbas Aulae Re-
giae (f 1339): Cronica Aulae Regiae {Kö-
nigstzal, böhmisch Zbraslaw)^ vid, Ge-
schiehtsqueilen, Die Eönigsaaler.
JErL'SiÄr.: Fried ja nir, Heinr., Kaiser Karl IV und
sein Antheil am geistigen Leben seiner Zeit. Wien
1876. 80. p. 9-21.
Loaerth, J., Die geistlichen Schriften Peters von
Zittau m Sitznngsber. der Wiener Akad. d. Wissen-
scharten. Phüos.-hist. Gl. XCVIII. 1881. Heft 2.
Pezzati , Francesco di messet Antonio,
canonico in Duomo: Diario della rebel-
lione d'Arezzo a. 1502.
Ausg.: ed. F. Polidoh in Archivio stör. Ital.
I. p. 213-226.
PfaflTenbuch, Das [,Dis is dat Papen-
bok']. Anno 1418. Judica. Ein Fragment.
Eine gleichzeitige Rathsdenkscfarift über die 1413 be-
ginnenden Kämpfe des braanschweigischen Rathes mit den
herrschenden Kreisen des städtischen Klerus.
Aiisg. : hrsgb. von Ludw. Häflselmann in Chro-
niken der deutschen Stfidte. XVI. 1880. p. 19-
79; Anhang p. 80-82. VgL Einleit. p. 3-18 u.
Einleit p. m-Liv.
Sri.- Sehr.: Lorenz, Dentschlands Oeschichtsquellen.
U. 1887. p. 146.
Pfintzing, Melchior, Propst in Nürn-
berg (f 1535): Theuerdank. Die geuer-
lichkeiten vnd eins teUs der geschichten
des loblichen streytparen vnd hochbe-
i-ümbten helds vnd ritters Herr Tewr-
dannckhs. Harte, aber kraftvolle Sprache.
Ausg.: * Nürnberg s.a. (1517.) fol. Mit 118
Holzschnitten von Hans Schäoffelein und Hans
Burgkmair. — 'Augspurg 1519. fol. Beide schätz-
bar wegen des Originaltextes; sehr selten u. we-
gen der eigenthümliehen artistischen u. typogra-
phischen Ausstattung, welche ihnen ihr Drucker
Hanns Sehönsperger d. ältere gab, wahre Biblio-
thekschäixe geworden. — 'Augsburg, H. Stainer
1537. fol. — * ed. Burcard. Waldisius. Frankfurt
a.M., Egenolph 1553. fol. — ^ wiederh. ibid. 1563.
fol.; — ^ ibid. 1589. fol.; Tsxt sehr interpolirt
u. verändert, mit einer ideinen Chronik Maxi-
milians und Ph. Melanchthons Leichenrede ins
Detdsche übertragen. — 'Franckfort a. M. 1596.
8^. Mit Holxsehnitten. Schlechter Abdruck der
Ausg. V. 1563. — « ed. Matth. Schultes. Ulm 1679.
fol. — "* wiederh. Augsburg s. a. (1693) fol. Oft
willkürlieh der Text verändert. — *° hrsgb. von
Carl Haltaus. Quedlinburg 1836. gr. 8^ (zugleich
Abth. I. Bd. 2 der Bibliothek der ges. deutschen
Nationalliteratur). Ji7. — ^^ Der Theuerdank nach
der 2. Ausg. von 1519 mit den sämmtl. 118 Holz-
sohn, in verjüngtem Massstabe hrsgb. v.J. Scheible
in Bas Kloster weltlich u. geistlich. Bd. lY. Stutt-
gart 1846. p. 53-501 ; vgl. Einleit. p. 1- 52. Ji 10.50.
— ** unt. d. Tit. : Der Teuerdank. Hrsgb. von Karl
Gödeke. Leipzig 1878. 8«. XXXV. 297 pag. —
** Ausg. no 2 wiederh. in Facsimiledruck in Pu-
blications of the Holbein Society. XY. London
1882—84. 3 parts. fol. £ 3.35. — " Der , Theuer-
dank S Faksimile -Reproduction nach der 1. Ausg.
von 1517 mit 118 Holzschn. von H. Schäufelein,
Leonhard Beck, Hans Burgkmair u. a. u. dem
Schönspergerschen Fracturtypendruck in photo-
lithograph. Nachbildung, nebst einer . . . Einlei-
tung von Sim. Laschitzer. Wien 1887. Imp.-4^
116 (u. 580) pag. {Zugleich Bd. VlII voti Jahrbuch
der kansthistorischen Sammlungen des Allerhöch-
sten Kaiserhauses.) Jk 40.
Sri.' Sehr.: y. Aretin, BeitrflcTO zur Gesch. und Lite-
ratur V. p^67.
Bartsch, reintre jpraveur VII. p. 272.
Bouterwek, ^^^ch. der Poesie und Beredsamkeit IX.
p. 871.
Carton, Ch. L., Le Theuerdank, poöme all^gorique.
Bruges 1843. 8». 10 pag. (Extretü des Annales de 1*
Soci^tö de r^mulation de Bruipes).
Chmel, Hand.schr. d. kaiserl. Biblioth. U. p. 432-458.
Fabricius, Blbl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi Y.
p. 60.
Heller, J., Skizze einer Oesch. der yersohiedenen
Ausgaben Theuerdanks in Sack und Hellers Beiträge
zur Kunst- und Literaturgesch. Nürnberg 1822. 8^.
p. LXXXYI - cxx.
Jansen, Essay sur Torigine de la gravnre I. p. 128.
Köhler, J. Dav., Dissert. de indyto libro poetico
Tenrdank. Altorf. 1714. 4«; wted^hoU 1719. 4»; 1737.
4°. ; nem Aufl. von B. F. Hummel. NOmberg 1790. 49.
LUtzelberger, E. C. J., Der Theuerdank in Album
des literar. Vereins in Nürnberg für 18ü8. Nürnberg
1863. 80. p. 180-216.
Hone, Anzeiger f. Kunde des deutschen Hittolalters.
1886. p. 843.
Pertz* Archiv VIII. p. 186.
Serapeum. 1842. II.
Titz, A. G., De inclito libro poetico ,Theuerdanck'.
Altorfii 1714. 4«. — wiederholt ibid. 1737. 4P.
Wiener Literaturzeitung. 1813. p. 801.
Zurlauben, B. F. A. J. D., Dilförentee pi^ces de
Theuerdank, po^me h^roique, appartenant aux an-
ciens temps de la poesie allemande, traduites en
fhui9ai8. Paris 1776. €P.
Pflnzing, Georg: Pilgerreise nach Jeru-
salem. 1436 u. 1440.
Ausg.: *ap. Röhricht und Meisner, Deutsche
Pilgerreisen nach dem heil. I^nde. Berlin 1880.
8°. p.Ö5-96. — *ap. Kamann, Pilgerfahrten Nürn-
berger Bürger nach Jerusalem in Mittheilungen
des Yereins f. Gesch. der Stadt Nürnberg, ifeo.
p. 40-87.
Phelippe de Nevaire (Novaire), vid.
Gestes des Chiprois.
s. Philastrius episcopus Brixianus (flor.
370): Liber de haeresibus.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. XII. p. 1111-
1302. Cf. Galeardi praef. ibid. p. 1053-1098;
Fabricii praef. p. 1097-1100.
Philipp von Katzenelinbogen: Pilgerfahrt
nach Aegypten und Palaestina. 1433.
924
PHILIPPE DE BEAUMANOIR — PHILIPPUS CRASULLO
Äusg, : * hrsgb. von J. v. Amoldi in Die Vor-
zeit, ein Taschenbuch f. d. Jahr 1821 , hrsgb. von
K. W. Justi. Marburg 1821. p. 43-74. — »ed.
Röhricht u. Meisner, Pilgerfahrt des letzten Grafen
Ph. y. K. in Zeitschrift für deutsches Alterthum.
N. F. XIV. 1882. p. 348-371.
Philippe de Beaumanoir, jurisconsulte
fran9ais (f 1296): Les coutumes du Beau-
voisis.
Ätisg. : ^ unt. d, Tit. : Le coustume de Beau-
Yoisis . . . avec les notes de La Thaumassiere.
Bourges et Paris 1690. fol. — • nouv. edition publ.
. . . par le (?• Beugnot Paris 1842. 2 vol. 8«.
(Pour la Soc. de Thist. de France.)
Erl.'Sehr.: Histoire littöraire de la Fnmce. XX. 1842.
p. 366-406.
Philippe de Cominee, vid. Comlnes.
Philippe de Gand samomm6 Mus,
6veque de Toumay (f 1283), vid. Mouskäs.
Philippe de Maizieree, vid. Somnium
Viridarii. — Vgl. Philippus Macerius.
Dk:is»^«. -I-. / Havarrel, vid. Gestes des
Philippe de I „3^^.^^ J ctip^^ig
Sri. -Sehr.: Paris, aast., Philippe de Novaro in Bo-
mania. XIX. p. 99-102.
Philippe de Navarre.
Blflhete hauptsächlich 1218 — 1287; schrieb a. a. Mö-
moires sar sa Tie. Ob wiederaofgefanden ?
EH.- Sehr.: Beui^not, C, Notice snr la We et les
6crit8 de Philippe de Mavarre in Bibliothdque de
r^le des Charte». II. 1840. p. 1-81.
Philippe de Valoie: Lettre ä Alphonse
IV roi d' Aragon, tir6e des registres du
parlement de Paris.
Ausg. : publiee pour la premiere fois sous les
auspices de ßuizot . . . par Fr. Michel. Paris
1835. 8«.
Philippe de Vigneulles = Philippe von
Vigneulles.
Philippe de Villette, ind. Histoire de
Charles VI.
Philippe de Voisine, seigneur de Mon-
taut (f avant 1501): Voyage ä J6rusalem.
n partit du diateatt de Montaut (Gers) pour la Pale-
stine le 16 avril 1490. Le Journal de voyage a 6t6 redig^
par Jean de Belesta , seoretaire de Ph. de VoLsins.
Ausg.: publ. pour la Soc. historique de Gas-
cogne par Ph. Tamizey de Larroque. Auch 1883.
(Paris 1884). 8^ 3 fr. 60 pag.
Philippe le Bei, roi de France (f 1314):
Lettres inödites. 1285—1314.
Ausg. : publ. au frais du ministere de Tinstruct.
publ. par Ad. Baudouin. Avec une introduction.
Paris 1887. 8^ Jd 6.40.
Philippe le Hardi , vid. Itin^raires.
Philippe [ ,y,^„3n^t
vid. Mouskes.
figypte ä Alphonse comte de Poitiers,
fröre de saint Louis. 20 Avril 1250.
der
l^'^iedervereiniKCUifr der Qraftehaft Toulouse mit
EnthUt unter anderem die getreue Erzfthlong dei
inigODff der Qraftehaft Toulouse mit nank-
reich. Beiner und Iduer Stil.
Handschr.: Paris, Staatsarchiv, seci lüstor.,
tresor des chartes, carton J. a^890^
Ausg.: publ. par T. Saint -Bris tn Bibliotheque
de r&K)le des chartes. I. 1839. p. 394 > 403; ef.
p. 389-394.
Philippe Utenbroeice, vid, Maerlant
Philippe von Vigneulles. Oedenkbach des
Metzer Bürgers Philippe von Vigneull^;
aus den Jahren 1471 — 1522.
Philippe, tresorier de Saint-Hilaire de
Poitiers, chapelain: Lettre adress6e en
Trotz des deatschen Titels sind diese MSmoiru tnax-
zSslsoh geschrieben. Wichtig ftir die Koltargescfaic^te.
Ausg. : nach der Handschrift des Verf. [in der
Biblioth. A. Prosts zu Metz] hrsgb. von H. Mi-
chelant in Bibl. des literar. Vereins. Stuttgart
1852. 8«. (Publikation 24.)
ErL-Sehr.: Lempfrid, H., Philipp von Vignealles
Aachenfahrt i. J. 1610. Saaigemflnd 1889. BP. 300 fog.
Philippe Wielant, vid. Wielant
Philippine de Porceiet (1297), md, Yie
de s. Douceline.
Philippus abbas Bonae Spei = Philip-
pus de Harvengt
Philippus abbas in Eleemosyna [Au-
möne ou petii Citeaux prds Blois, f post
1174] ord. Cisterc: Epistolae.
Ab hoo Philippe Phiiippas de Harr engt, qnaaiTis
EleomoHynarii iognomento hodieqae notetor, omnino
est discemendos.
Ausg.: ^25 ap. Gar. de Yisch, Biblioth. scri-
ptorum ord. Cisterc. Colon. Agripp. 1656. 4^ p.
336-352. — *40 epp. ap. Tissier, Bibliotheca PP.
Cisterciensium. III. Bonofonte 1660. fol. p. 237
-252.
Erl.-Sekr.: Histoire litt6raire de la France. XIV.
1869. p. 166-178.
Vgl. Vita 8. Amandi opisc. Traiect. ,Ldf BoHamdisiu
donnent eet ouvrage pour Vabbi d» Bomu- Etpinaue , quoi-
qu'il M nomme hd-meme Plülippas de Eleemosyna.^
Philippus Alberici, vid. Tita b. Johaanis
Angeli.
Philippus Augustus Francorum rex: Te-
stamentum.
Ausg. : ap.Duchesne, Hist. Franc, scr. V. p. 261.
Philippus Bergomas = Foresta.
Philippus Bonacursius, vid. Callimachus
Experiens.
Philippus Claraevallensis, vid. Tita s.
Bemardi Claraevall. (lib. VI^).
Philippus Crasullo: Annalium de rebus
Tarentinis fragmentum. 1352 — 1415.
Ausg.: in Raccolta di varie croniche, diarj
ed altri opuscoli, cosi italiani come latini appar-
tenenti alla storia del regno di Napoli di Pietro
Giannone. Tom. V. Napoli 1782.
PHILEPPUS DE DIVERSI8 — PHILOSTOROroS
925
Phtlippus de Divereis de Quartigianis,
rhetor: Ragusa.
1440 verlksstf interessanter Beitrag zarCultarfreschichte.
Ausg.: ed. Y. Branelli. 3 Progr. di ginnasio
sup. Zara 1880—82.
Philippus de Eleemoeyna = Philippus
abbas in Eleemosyna.
Philippus de Harvengt, abbas Bonae
Spei ord. Praemonstr. in Hannonia Came-
rac. dioec. (f 1183).
Dieser ist Ton Philippus abbas in Eleemosyna
dkrctoi« ro unterscheiden. Ihm wird auch fUschlioh die
Vüa t. Amandi wi$e. Truieet. und die Vüa ». WaUetrydiM
virg, beigelegt. Er Terfasste:
Vita s. Agnetis virg. ^jposno).
„ „ Angastini ep. flipp. {vHa alia).
11 n Cyrid et Jirnttae.
„ ,, Iix>illani.
„ „ Qisleni oonf. {vUa VU).
,, „ Landelini abb. Cxisp. [vUa aUa),
„ „ Odae virg.
,, ,, Salvii mart.
ErL'Sehr.: Berlidre, Ursm., Philippe de Hairengt
in Revue B^nMictine. (Maredsous) 1892. p. 24-81;
190-136.
H i s t o i r e iitt6raire de la France XIV. 1869. p. 268-296.
Opera omnia. £d. Nie. Chamart. Doaci 1621. fol.
Philippus de Leydie (f 1380): Tractatus
de cura reipublicae et sorte principantis.
Ausg.: ^ed. J. Severinus. Lugduni Bat. 1516.
4*. — «ed. 8. Petzoldus. Amstelaedami 1701. 4^
ErL-Sehr.: Frain. R., Over Philippus van Leiden en
ziJD werk m Verslagen en mededeelingen der koninkl.
Akad. van wetensch., afdeel. Letterkonde. Amster-
dam. S4r. I. tom. VUI.
Philippus de Lignamine, vid, Lignamine.
Philippus de Mazzeriis, vid^ Philippus
Macerius.
Philippus elector archipalatinus: Epi-
stolae, vid. Carolus VIII rex Galliae.
Philippus episcopus Eichstetensis (f
1322), v^d,r^^ ^ ^ . , . ,
'' De B. Onndecharo (mtroe.).
Vita 8. Walbareis {vüa aka).
„ „ 'Wüiibaldi {vüa alia).
Philippus Ferrarius, vid. Tita s. Hono-
ratae.
Philippus Harvengt » Philippus de Har-
vengt
Philippus Leodiensis archidiaconus, vid.
Vita s. Thomae archiep. Cant (14).
I Macerius ^
de Maizieres I
stre lamentable et consolatoire sur le fait
de la desconfiture lacrimable du noble et
vaillant roy de Honguerie par les Turcs
devant la ville de Nicopoli.
Ausg.: publ. par Kervyn de Lcttenhove in
Oeuvres de Froissart. Vol. XVI dans les notes.
Erl.-Sdur.: Bibliothöqno dd l'^colo des chartes.
XXXIV.
Delaville Le Ronlx, Jos., La France en Orient
an 14. sidcle. Paris 1886. 8^. Kapütl Maiziöres.
Jorga, Niool., Une coUection de lettres de Philippe
de Maiadres [Paris. Bibl. de 1* Arsenal no 499] in.
Revue historiqae. XLIX. 1892. p. 89-57; 806-822.
MasLatrie, Histoire de Chypre. Tom.IletUI. Paris
1858. 61.
Mo linier, Ang., m Archives de TOriont latin. I. p.
342 ir.
Vgl, Somniom Vlridarii.
Vita b. Petri Thomasii (f 1966).
Philippus Massiliensis episcopus (1229
— 1263): Epistola ad Innocentium IV pp.
de rebus gestis in Terra sancta.
Ausg. : ap. d'Achery, Spicileg. III. p. 628 (ed.
in fol.).
Philippus monachus Claraevall. — Phi-
lippus Claraevallensis.
Philippus MouskAs (Mousk^t), vid.
Mouskds.
Philippus Oxoniensis magister, vid. Or-
dinacio de predicacione.
Philippus papa (768 pellitur).
Sri, 'Sehr.: Jaffö, Riigesta pontificnm Rom. Ed. 2. L
1885. p. 284.
Philippus prior S. Frideswidae Oxonien-
sis, vid. Vita s. Frideswidae (miracula).
Philippus I rex Franciae (1108): Epi-
stolae et diplomata.
Ausg.: ap. Migne, Patfblog. lat. CLIX. p. 836
-844.
Philippus II rex Franciae: Factum cum
Philippe rege Romanorum a. 1198.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. iegg. II. 1. p. 202. 203.
Philippus IV rex Franciae: Pactum cum
Alberto I rege Romanorum a. 1299.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. Iegg. IL 1. p. 472. 473.
— Tractatus cum Heinrico VII imp. Rom. a.
1310. 1311 ibid. p. 511-516.
Philippus rex Roman. (1198—1208):
Constitutiones.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. Iegg. II. 1. p. 201. 202.
208-214. Vgl. Electio Philippi.
Philippus thesaurarius S. Hilarii =» Phi-
lippe trösorier.
Philocalus, Furius Dionysius, vid. Ea-
lendaria duo.
Philomena (1237 — 1255), vid. Gesta
Karoli M. ad Carcassonam.
Philostorgius Cappadox (cca. 430) : Ec-
clesiastieae historiae a Constantino M. Arii-
que initiis ad sua usque tempora libri 12,
aPhotioin epitomen contracti. 300 — 425.
Ausg. : * gr. et Lit. nunc primuin ed. J. Gotho-
fredus. Genevae 1642. 4°. — ' xusamrnen mit
Theodorotus gr. et lat. emendatius ed. H. Vale-
sius. Paris. 1073. fol., besser als die vorher^
gehende Ausg. — "ex edit. Henr. Valesii, quam
926
PHILOTHEÜS ACHILLINÜS — PifiCES
recens. Gull. Reading. Cantabrigiae 1720. fol. —
^ tciederh. ap. Migne , Patrolog. graeca iat. tant.
edita. XXXV. p. 235-300. — Supplementa p.
299-302. — Fragmenta p. 303-308.
Vgl. Historia s. Artemii.
Philotheus Achillinus, vid. Somnium Yi-
ridarii. Ausg, n® 2.
Philotheus monacb. {pseudofi., = Fran-
cisc. Mauroy, monach. Claraevallens., cca.
1153), vid. Vita s. Bernardi ClaraeT. {car-
Phocas (flor. 1185), vid. Johannes
Phocas.
Phoenix incerti auctoris, Lactantio tri-
butus: ,Est locus in'.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. Iat. VII. p. 277-284.
Photius patriarchaConstantinopolitanus
(cca. 820 — c. 891): Descriptio ecclesiae
Dei Genitricis in palatio exstructae a Ba-
silio Mac. imperat
Ausg.: ^ap. A. Banduri, Imperium Orientale.
I. 3. Paris. 1711. fol. p. 117. — *ed. Lambecius,
Not. ad Codinum p. 185. — 'ap. Migne, Patro-
log. graeca CIL p. 563-574.
Erl.'Sehr.: HergonrOther, Jos., Fhotias, Patriarch
▼on Constantinojpel. Sein Leben , seine Schriften n.
das griediische Schisma. Re^nsburg 1867. gr. 8^.
Jagor, Histoire de Photius. Paris 1846. 8^.
Jungmann, Bern., De Schismate Photiano in »einen
Dissertationes selectae in historiam ecclesiast. III.
Ratisbonnae 1882. 8^. p. 319-442.
Krumbacher, K., Gesch. der byzantin. Litteratur.
1891. p. 223 ff. u. a. w.
Photius scerophylax et logotheta, vid.
Encomium ss. Lucilliani etc.
Phrantzes, Georgius, protovestiarius (f
post 1477). XqovLY.öv FeojQyiov ^qovtZti
Tod ytQWToßeaviaQiov eig xiaaaqa ßißkla
diaiQe»6v. 1259—1477.
Ausg.: ^vOv nQdrov ixSol^^v inifxiXtft^ 4*q.
KaQ. UXTfQ. 'Ev BUwf^ 1796. fol. Jtt 15. Aus
der münchener Handsehr. — * xusamnien mit
Joann. Cananus t^n«^ Joann. Anagnostes ex
rec. Imm. Bekkeri. Bonnae 1838. 8** {= Corp. Script,
bist. Byzant). Jk 8.50. — ^ wiederh. ap. Migne,
Patrolog. graeca CLVI. 1866. p. 631-1080.
Uebers.: latine ^ interpr. Jac. Pontano et c.
eiusd. notis hinter s. Ausg. des Tkeophylactus Si-
mocatta. Ingolstad. 1604. 4°. Fehlt vieles. — * tcie-
derh. u. xusamnien mit Genesius im Corp. scr.
bist. Byzant. XXIII. Venetiis 1723. fol. — » ap.
Migne, Patrolog. graeca iat. tant. edita. LXXIX.
1865. p. 361-536.
Erl.-Schr.: Angolini, C, Di un codice preco conte-
nonto la cronaca bizant. di Giorgio Franza in Biblio-
filo di Bologna. XIV. p. 3. 4.
Destunis, G., [Bemerkungen zur Textverbesserung
beider Chroniken des Phrantzes in Journal des Mi-
nister, für Volksau fklärung.] CCXCI. 1894. Janr.,
Abth. f. class. Philolog. p. 1-11. Russisch aeschrieben.
Fabricius, Biblioth. graeca ed. Harloss. vJII. p. 74;
XII. p. 132.
Krumbacher, K., Gesch. der byzantinischen Litte-
ratur. 1891. p. 105-10711.'». w.
Piorling, Le mariag« d'un Tsar au Vatican «i» Berue
des questions historiques. XLII. Paris 1887. p. 353-
396; XLin. 1888. p. 580-588.
Struve, Bibl. historica ed. Meosel V. 1. p. 277-263.
Yast, Henri , Le cardinal Besearion. Paria 1878. gr.Bo.
p. 189 ff.
: Le siöge et la prise de Ccoatantinople par let
Turos en 1458 in Revue hiatoriqne. XUl. Paria 18Ö0.
p. 1-40. •
Plbo episcopus Tullensis (1107): Diplo-
mata.
Ausg. : ex diversis ap. Migne, Patrol. Iat CLVII.
p. 419-444. — Notitia historica de eo ex Gallia
Christ, (nov. ed.) XUL p. 991 ibid. p. 413-418.
Pibo monachus S. Mansueti Tüll. (flor.
1115), vid. Vita s. Mansueti ep. Tüll, (cfe-
vatio).
Piccolomini , Aeneas Sylvius Bartholo-
maeus, vid. Aeneas Sylvius.
Piccolomini, Amanatus »
Piccolomini, Jacobus (ante adoptionem
« Jacobus Ammanatus), cardinalis Pa-
piensis (f 1479): Rerum suo tempore ge-
starum commentarii cum eiusdem Epi-
stoüs. 1464—1469.
Es ist eine Fortsetzung der Commentarii seines Gfinners
Pius II (Aeneas Sylvius). Die Briefe sind für d. Zeit-
geschichte wichtig und viel gebraucht.
Ausg.: ^Mediolani 1506. fol. — ^cum Pii II
{vid. Aeneas Sylvius, Comment. Ausg. n° 3) com-
mentar. rerum suo tempore gestarum. Franoof.
1614. fol. — ' Aus d. 4. Buche Piccolominis be-
sonders abgedruckt : De Leodiensium dissidio cum
episc. suo Ludovico Borbonio et de Leodii civi-
tatis excidio lamentabili narratio historica, a. 1468
ap. Freher, Germ. rer. scr. II. 1602. p. 129-134
(* ed. Struve II. p. 261). — ' excerpta de expu-
gnatione Leodiensi wiederh. ex edit n° 2 ed. F.
X. de Ram xusammen mit Johannes de Los {s. d.)
Bruxellis 1844. p. 371-382. — «ex libro VUo, De
Friderici 111 imp. in Italiam prof ectione vo-
tiva et honorifico Romam adventu quidque ibi cum
Paulo II pp. egerit, a® 1469' ap. Freher, Germ.
rer. scr. II. 1602. p. 140-143 (ed. Struve II. p.
284-301).
: Epistolae.
Ausg.: ^et commentarii. Mediolani, 28. Marl.
1506. fol. — ^mit neuem Titel ibid. 1521. fol.
: Narratio historica de Hussitis et
de Georgio Pogiebrachio Bohemorum rege.
Auszug aus dem 6. Buche seiner Commentarii.
Ausg.: ap. Freher, Script, rer. Bohemic. p.
206-221. Vgl. Epitaphium Jacobi Ammanati.
Pictish Clironicie == Chronicle, Pictish.
Picus de Mirandola(tl533), vid, Tita
Savonarolae.
Pieces relatiyes ä la prise de Gonstan-
tinople en 1453.
Ausg.: ap. Buchen, Choix de chroniques YIII.
Erl.'Sehr.: Mordtinann, A. D., Belagerung u. Erobe-
rung Constantinopels durch die Türken im J. 14ö3.
Nach den Originalquellen bearbeitet. Stattgart 1858.
8«. 148 pag. Jk'6.
PIERl — PILEUS DE PRATO
927
1, Paolino di, Rorentino (f post
1305): Cronica delle cose dltalia dall'
a. 1080—1305.
'Wahrfaeitsbeflissen ; in sprachlicher Beaehaog ohne
Wert.
Ausg. : ^ pubbl. ... dal cav. Ant. Fil. Adami.
ßoma 1755. 4^ — ' in append. degli Scrittori
delle cose ital. II. p. 1 {bekannter als ed. Tar-
tinius, Her. Ital. scr. II. p. 1).
BrL'Sdtr.: Hartwig, 0., Qaellen u. Forschungen II.
p. 247.
Piero, Giovanni di Ser: Sei capitoU
dell' acquisto di Pisa fatto dai Fiorentini
nel 1406.
Äusg,: in Archivio storico Ital. VI. 2. p. 247
-279.
Piero di Giovanni Minerbetti, vid. Mi-
nerbetti.
Pierre Bechin » Petrus Bechini fiL
Pierre Clioinet ou Ghoysnet, vid. Bo-
sier des gueires.
Pierre Cochon, vid. Cochon.
Pierre de Conde — Petrus de Condeto.
Pierre de Fenin, sire de Grincourt (f
um 1506): M6moires comprenant le r6cit
des 6y6nements qui se sont pass6s en
France et en Bourgogne sous les rdgnes
de Charles VI et de Charles VII. 1407
—1422.
In picardischer Mandart geschrieben. Rührt nidU von
Pierre de F^nin (-f-1433), 6cuyer et pannetier de Char-
les VI, her, dem es Den. Godefroj zutheilte. Für die drei
letzten De<^ttnien der Regierung Carls VI Ton Frankreich
eine der wichtigsten Qaellen.
Handschr. :T&ris, Nat-Bibl. n°10319.3(olim
Baluze 654). chart. sec. XV. 4°.
Atisg,: ^als Änkatig xu Juvenal des Ureins
(«. d.), Histoire de Charles VI publ. par Theod.
Godef roy. Paris 1614. 4®. — ' ap. Den. Godefroy,
Histoire de Charles VI. Paris 1653. fol. p. 445-
496. — wiederh. ^in Collection univ. des me-
moiröS publ. par Perrin. V. 1785. p. 331-509;
observations p. 510-556 — u. ^ap. Petitot, Col-
lection des memoires. VII. 1819. p. 237-370. —
^ nach d. pariser Ms. publ. par la Soc. de Thist.
de France par M"« (L.-M.-E.) Dupont. Paris 1837.
8®. 9 fr. — • ap. Michaud et Poujoulat, Nouv.
collection. n.
de la Vigne = Petrus de Yineis.
Pierre de Lambert, vid. Lambert
Pierre de Langtoft, vid. Langtoft.
Pierre de Salmon, vid. M§moires de
Pierre de S.
Pierre de Vaux-Cernai = Petrus Sar-
nensis.
Pierre Duboie » Petrus de Bosco.
Pierre Impens, n6 a Tirlemont cca. 1445,
meine du prieur6 de ßethl6em pres de
Louvain 1468, dont prieur 1491, f 1523.
D6c. 18.
Eri.'Sehr.: Foppens, Bibliotheca Belgien. U. 1739.
p. 966.
Pierre le Fruitier dit Salmon « Sal-
mon, P. de.
Pierre Le Prestre, abb6 de Saint-ßi-
quier: Chronique. 1444 — 1471.
Der Verf. copirt Monstrelet von 1444—48, Jacqnes
de Cleroq von 1448 — 67, Jean de Wavrin von 1467—72,
selbständig von 1472—1477.
Ausg. : publ. pour la prem. fois d'apres le ms.
orig. et precedee d'une notice sur l'auteur par
le mq» de Belleval. Abbeville 1877. 8®. 159 pag.
{Aus: Memoires de la Societe d'emulation d'Abbe-
ville. 3. ser. II.)
Pierre Sala, vid. Sala.
Pietro Muti della Gazzata, vid. Chro-
nicon Regiense.
Pignollus, Laniranc. (flor. 1260), vid.
Cafarus.
Piiegrinus Laureacensis seu Passavien-
sis episcopus (f 991) : De conversione Hun-
garorum ad Benedictum VII pp. a. 974.
Ausg.: * ap. Ludowig, Scr. rer. Bamberg. II.
p. 365-369. — * wiederh. ap. Endlicher, Renim
flungar. mon. p. 131-133.
: Epistola ad Benedictum VII, in
qua petit pallium et privilegiorum con-
firmationem.
Ausg.: ^ ap. Hund, Metropolis p. 356. — * ed.
Lazius, Libri 12 de republica Romana, sect. 7.
cap. 5. p. 1286. — * in Conciliorum tomis.
JErl.'Sehr.: Chronicon Qotwicense I. p. 130.
Dttmmler, £. Ludw., Piligrim von Passan und das
Enbisthum Lorch. Leipzig 1854. 8^. Jk 8.
Giesebrecht, W., Oesch. der deatschen Kaiserzeit.
Bd. 1. Braunschw. 1866. p. 768.
Hansiz, Germania sacra i.
Ifittermfiller. Rop. , War Bischof Piligrim von Pas-
san ein Urkanaenf&lscher? in Der Katholik. 1867. I.
Mainz, p. 837-862.
ühlirz, K., Die Urkundenfälschung zu Passau im
10. Jahrh. in Mittbeilnngen dos Instit. für ßsterr. Ge-
schichtsforschung, m. 1882. p. 177-228.
"Waitz in Göttinger gel. Anzeigen. Jahrg. 1856. p. 271.
Wa 1 1 e nb a ch , Deutschlands Ueschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.49.Sf74; G. Aufl. I. 1893. p. 51. 405.
Pileu8 archiepiscopus Genuensis: Ora-
tio ad Sigismundum imp. de reformatione
Ecclesiae in concilio Constantiensi prose-
quenda. 1415.
Ausg.: * ap. Hardt, Constant. concil. I. pars 15.
p. 812-818 ex ms. Lipsiensi. — ^ wiederh. ap.
Mansi, Concü. XXVIII. 1785. p. 527-531.
Pileus de Prato, ex Patavino episcopo
archiepiscopus Ravennas et cardinalis (f
1401): Epistola pro electione UrbaniYI
ad Ludovicum comitem Flandriae a^ 1378
data.
Ausg. : ^ ap. d'Achery, Spicileg. IT. p. 301 ('ed.
nov. lU. p. 743).
928
PILGERFAHRT — PIRKHEIMER
Pilgerfahrt, (Eine), in das heil Land
im J. 1494.
Verfasiser denelben yieileicht Ludwig Freih. y. Oieifen-
stein. Der Anfiuig fehlt.
Ausg.: hrsgb. von Theod. Schön in Mitthei-
Inngen des Instit. für österreichische Oeschichts-
forschung. XIII. 1892. p. 438-469; vgLEuAeit
p. 435-438.
Piligrimus episc. Fassaviensis » File-
grinus Laureacensis.
Pina, Ruy de, chronista mör do Reino
(t 1519): Chronica d'Elrei D. Aifonso o
quarto do nome e setimo dos Reis de
Portugal.
Atiag,: tirada a luz per P. Craesbeeck e na
sua officina impressa. Lisboa 1653. fol.
: Chronica do muito alto e muito
esclarecido principe i). Affonso in quinto
rey de Portugal.
Ausg. : ed. Mig. Lopes Ferreyra. Lisboa Occi-
dental 1728. fol.
: Chronica do muito alto e muito
esclarecido principe D. Aflfonso 11 ter-
ceiro rey de Portugal.
Ausg.: ed. Mig. Lopes Ferreyra. Lisboa Occi-
dental 1727. fol.
: Chronica do muito alto e muito
esclarecido principe D. Sancho I segundo
rey de Portugal.
Ausg. : ed. Mig. Lopes Ferreyra. Lisboa Occi-
dental 1727. fol.
: Chronica do muito alto e muito
esclarecido principe D. Sancho 11 quarto
rey de Portugal.
Ausg. : ed. Mig. Lopes Ferreyra. Lisboa Occi-
dental 1728. fol.
: Chronica do muito alto e muito
esclarecido principe D. Diniz sexto rey
de Portugal.
At^g. : ed. Mig. Lopes Ferreyra. Lisboa Occi-
dental 1729. fol.
NB. Die lissaboner Alutdomie hat diese Werke Pinas
als classisch anerkannt. — Man findet die fünf letztem
auch in einen Band zusaiiiniongebunden.
: Chronica d'Elrei D. Joäo IL
Atisg. : in Collec9äo de livros ineditos de bist.
Portug. II.
: Chronica do senhor rei D. Af-
fonso V.
Ausg. : in Collecpao de livros ineditos de bist.
Portug I.
: Chronica do senhor rei D.Duarte.
Ausg.: in CoUecvilo de livros ineditos de bist.
Portug. I.
Erl.'Schr.: Lea o, Duarte Nnfios de, Cronicas dos reyes
Joäo I , D. Duarte o Affonso V. Lisboa 1780. 2 vol. 49.
Pinamons Peregrinus deBrembate, vid.
Tita s. Gratae.
Pineda, Juan de, t;^. Passo honoroso.
Pionius, vid. Vita s. Polycarpi.
Pipinus, vid. Franciscus Pipinus.
Pippinus ab Heristallo, maior domus
Franc. (680—714): Diplomata.
Ausg. : ed. K. Pertz ap. Pertz , Mon. diplom. I.
1872. p. 91-96; 209-212.
Pippinus maior domus, princeps (741
—751), rex Franconim (751—768): Ca-
pitularia.
Ausg.: * ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 20-32; Ü.
p. 13. 14. — ' in Mon. Germ, bist Capitul. I. p.
31-43. 221. 222.
: Diplomata annorum 743 — 751.
Ausg. : ed. K. Pertz ap. Pertz , Mon. Diplom.
L 1872. p. 103-110. — Diplomata P-i regis
19 a. 752-768 ap. Bouquet, Rec. V. p. 697-711.
— Diploma pro monasterio s. Hilarii Picta-
vensis , a. 768 ap. Bouquet 1. c. VUl. p. 677.
: Epistola ad Lull um Moguntinum
archiepiscopum (755 — 768).
Ausg. : ^ als Constitutio de letanüs. 764 ap. Ba-
luze , Capitul ar. I. p. 185. — * als Encyclica de
letanüs. 765 ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 32. —
• inter Bonifacii epist. 115 ap. Jaffe, Bibl. rer.
Germ. III. p. 281. — * ed. Boretius in Mon. Germ,
bist. Capitul. I. p. 42. — Epistola ad Gayroi-
num abbatem . . . Flaviniacensem : ,Mittimus tibi^
(748—751) ' ap. Labbe, Bibl. nova L p. 269. —
• wiederh. ap. Le Cointe, Annal. eccles. Franc. V.
p. 180. — • ap. Bouquet, Rec. lY. p. 99. — * ap.
H. Bordier, Du recueil des chartes Meroving. p.
57. — * ed. W. Gundlach in Mon. Germ. hisL
Epist. m. p. 468. Cf. Böhmer -Mühlbacher, Re-
gesten n® Ü2.
Pippinus i rex Aquitaniae, filius Lu-
dovici Pii: Diplomata 22 annorum 818
—838.
Ausg.: * ap. Bouquet, Rec. VL p. 663-680. —
« ap. Migne, Patrolog. lat. XCVI. p. 1501-1590.
Pippinus ii rex Aquitaniae: Diplomata
9 annorum 839 — 848.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. YIII. p. 355-363.
Pippinus rex Italiae, fiUus Caroli M.
(781—810): Capitularia.
Ausg.: ^ ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 42-193. —
• ed. Boretius in Mon. Germ. bist. Capitul. I. p.
187-212.
: Leges Langobardorum.
Ausg. : * ap. Muratori, Rer. Ital. scr. I. p. 1 18-
125. — ' ed. Boretius ap. Pertz, Mon. legg. IV.
1868. p. 514-522.
Pirldieimer, Wüibald (f 1530): Histo-
ria belli Suitensis sive Helvetici a prima
sua origine usque ad expeditioneni a
Maximiliane susceptam. Libri 2.
Der Verf. wohnte dem Foldzoge von 1499 alK An-
führer der nürnbergischen Trappen bei. Treno KrEählang
in klarer und schöner Sprache.
PIRMINIUS — PLANCTUS AÜGIAE
929
Äusg, : * in Pirckheimeri oper. politic. historic.
eic. ed. M. Goldast. Francoforti 1610. fol. p. 63-
92. — * ap. Freher, Genn. rer. scr. lU. 1611. (• ed.
Struve ni. p. 47). — * ap. Füsslin , Thesaur. histor.
Helvei — * hieraus einzeln Tiguri 1747. 8*.
Uebers.: deutseh von E. Münch unt, d. Tit,:
W. P.'s Schweizerkrieg u. Ehrenhandel mit sei-
nen Feinden zu Nürnberg. Nebst Biographie u.
Jüit Schriftenverzeichniss. Basel 1826. 8^
ErL-Seiv.: Anzeiger f. Knnde d. deutochen Yoizeit.
1868. i|0 9.
Hagen, Deutschlands liter. n. religiöse VerblltniBse
im R^onnationszeitalter , mit besonderer Rücksicht
anf W. Pirkheimer. 1. Bd. Erlangen 1841.
Hai 1er, Bibl. der schweizer Oesch. V. p. 312.
HoWetische Bibliothek Lp. 127-180.
.Ton mal helvetique. 1759. Blars. p. 279.
Mark wart, O.^AR'illibald Pirkheimer als Qeschicht-
schreiber. Diss. Basel 1886. S». J73pag. Jk2.
Mayer, P.'s Aufenthalt zu Nennhof, von ihm selbst
geschildert. NambeiK 1828.
: Zttm Andenken Pirkheimer«. Nürnberg 1828.
Mercnre Soisse. 1784. Mai. p. 45.
Pirminius abbas Augiae diyitis, iu7n
episeopus Meldensis (f c. 755): Scarapsus
de singulis libris canonicis.
Ist eine Lehrsammlong ans den canonisehen Büchern.
Ausg.: * ap. MabiUon, Vet. analecta IV. 1675.
Append. p. 569. — * ap. Galiand , Biblioth. vet.
PP. Xm. 1779. p. 277-285. — » ap. Migne, Pa-
trolog. lat LXXXIX. p. 1030. — * ap. 0. F. Ca-
spar!, Kirchenhistorische Anecdota. 1. 1883. p. 150
-193.
Uebers,: deutsch ap. Heber, Die yorkarolin-
gischen Glaubensheidon p. 238-248.
ErL'Sdtr,: Egli, Emil, Kirchengeschichte der Schweiz
bis aaf Karl d. Gr. Zünch 1893. gr. BP. p. 72-82.
Vgl. Vita s. Pinninii episc. Meldensis.
Piscina, vid. Johannes de Piscina.
Pisides, vid. Georgias Pisides.
Pi80 monachus, vid, Vita s. Hucberti
monachi.
Pittl, Buonaccorso, ambasciadore diFi-
renze in Alamagna al nuovo eletto impe-
radore duca Ruberto di Baviera a. 1401:
Cronica.
Ausg,: * ed. G. Manni. Firenze 1720. 4». Sel-
ten. — * hieraus (p. 60-70) die Erzählung von
seinen Verhandlungen mit K. Ruprecht betr. des-
sen Romfahrt 1401. Juli — 1402. Apr. ' ap. Joh.
Janssen , Frankfurts Roichscorrespondeuz. 1. Frei-
burg i. B. 1863. gr. 8^ n« 1067. p. 641-648; —
^ in Deutsche Reichstagsakten. IV. Gotha 1882.
kl. 4^ n* 302. p.360-362; V. 1885. n° 27. p.57-61.
Erl.-Sehr.: vgl. über den Verf. die Cronica p. 15 ff.,
die Vorrede p. xxx ff.
Gaddi . Jac., Elogia historica. Floren tiae 1637. p. 270 ff.
Reichstaffsakten, Deutsche. IV. (lotha 1882. n«
268. p. 301 (BegUluingungsinstrumerU Pütis aeüena
Flormx d. d. 1401. Febr. 21) ; vfi aj9. p. 433 {Bealau-
bigtmgwinatr. PUHs bei den FhrerUüiem seiien» des K.
IhipredUu
s. Piu8 I papa (f 155?): Epistolae spu-
riae.
Ausg.: ed. W. Gundlach in Mon. Genn. hist.
Epist. UL 1891. p. 86. 87.
Erl. ' Sckr. : Jaff^, Regesta pontificnm Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 7. 8.
Potthast, BibUotheca historica.
Piu8 II papa = Aeneas Sylvius.
Placidus abbas Augiae maioris, vid.
Tita b. Fidelis a Sigmaringa.
Placidus monachus Casinensis, vid. Pe-
trus Diac. Casin. : Lib. illustr. vir.
Placidus Nonantulanus monachus, al
prior: über de honore Ecclesiae.
Gegen Kaiser Heinrich V a. die Investitur von Laien-
hand gerichtet. Za Aasgang des Jahres 1111 Terfiasst.
Handschr. : A d m o n t , Stiftsbihl. n^ 735. mbr.
sec. XII. 8^ — Göttweih, Stiftsbibi., hetäe »er-
loren, hiemcush bei Pez gedruckt. — Venedig,
Marcusbibl. Cl. IV. n« 95 (VIII. 89). mbr. sec. XII.
8^ ; enthält nur Cap. 18 - 59. — W i e n , Staatsbibl.
n« 2235. mbr. sec. XU. 8®; hört in Cap. 118 auf,
Ausg.: * ap. Pez, Thesaur. anecd, II. 2. p. 75-
180. — •irterfcrÄ.ap. Migne, Patrolog. iat.CLXlII.
p. 615-690. — ' ed. Loth. de Heineinann et E.
Sackur in Mon. Germ. bist. Libelii de Ute IL 1893.
p. 568-639; cf p. 702 et prooem. p. 566 sq.
Erl.-Schr.: Oiesehrecht, W.y., Geschichte der deut-
schen Kaiserzeit. III. 4. Anfl. 1877. p. 1057.
Helfenstein, Gregors Vli Bestrebungon nach den
Streitschriften seiner Zeit. Frankf. 18Ö6. Sf>. p. 76.
Kayser, Rad., Placidus von Nonantula: De honore
Ecclesiae. Ein Beitrag tut Oesch. des Investitur-
streites. Inaug.-Diss. Kiel 1888. 8°. 65 pag. NiefU
befriedigend.
Mir bt, Karl , Die Publizistik im Zeitolter Gregors VU.
Leipzig 1894. gr. 9>. p. 76.
S c h u m , "Wilh., Kaiser Heinrich V u. Papst Paschalis
U im J. 1112 m Jahrbücher der kgl. Akad. gemein-
nütziger Wissenschaften zu Erfurt. N. F. Heft Vin.
1877. p. 196. 198. 200. 201. 207. 208 ete.
Wa ttenbach, Deutschlands Geachiohtsquellen. 6. AufL
II. 1886. p.202; 6. Aufl. U. 1894. p. 228. 619.
Placita inter principes Borbonenses et
monachos Silviniacenses de consuetudi-
nibus Villae Silviniacensis.
Ausg.: * ap. Mabillon, Annal. oixi. 8. Ben. V.
app. p. 654. — *wiederh. ap. Bouquet, Reo. XIV.
p. 522-524.
Placitum inter Ncn-gaudum Aeduensem
episcopum et Cluniaeenses a. 1103.
Ausg.: * ap. Martene, Thesaur. anecd. IV. p.
124. — » ap. Bouquet, Reo. XIV. p. 117. 118.
Placitum Kemausi habitum a Raimunde
comite in gratiam Giberti Nemausensis
episcopi adversus Genesium a9 890.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil IX. p. 706. 707.
Planctua Augiae [Reichenau]-, ,Augia
regaüs^
Verfasser : angoblieh Abt Konrad (vonZimmern),
+ 1253 oder 1255. Nach Bruschius um 1427 geschrieben.
29 gereimte Verse.
Ausg, : ^ vollständig ed. Gasp. Bruschius , Mon-
asteriorum Germaniae praecipuorum centuria I.
Ingolstad. 1551. fol. p. 13. 28 Verse {^wiederh.
Sulzbachii 1682. 4^ p. 47). — * ap. Zapf, Reisen
in einige Klöster Schwabens p. 28. — * ap. J. v.
Lassberg, Liedersaal IL p. lxxxii eine längere
Stelle. — * die ersten 14 Verse ed. Schrei Ixjr in
Pertz' Arch. IV. p. 394. — « ap. Schönhuth , Chro-
nik des Klosters Reichenau p. 183. 29 Verse. —
'ap. Mone, yuelleusammlung III. p. 139, nur die
59
930
PLANCTÜS CAROn — PLATINA
ersten 20 Verse. — ^ t» Chronik des Gallus Oheim
hrsgb. von E. Barack (Stuttgart 1866) p. 23, gibt
29 Verse, — * «n Chronik des G. Öhem, bearb.
Ton Karl Brandi. 1893. p. 93.
Erl.-Sckr.: Breitenbach, 0., m Neues Archiv d. Qes.
f. ä. d Gesch. 11. p. 178. 188.
Roth von SchrecKenstein, üeber dra Yerf. des
Plonctos Angiae in Forschungen z. deutschen Ge-
schichte XV. 1875. p. 135-144.
Scheffer-Boichorst, F., in Zeitschrift f. d. Gesch.
des Obeirheins. N. F. III. p. 190.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
II. 1886. p.438; 6. Aufl. U. 1894. p.478.
Planctus Caroli » Planctus de obitu
Earoli M.
Planctus de amissione Terrae sanctae.
Dies Gedicht ist 1190 — 1200 verfasst.
Bandschr. .'München, Hofbibl. mbr. sec. XIY.
Schlechter als die folgende: — Rom, Vatic. Pa-
iat. n<» 927.
Ausg.: ohne üebersehrifl * ap. Aretin, Bey-
träge zur Gesch. u. Literatur. VII. p. 297; — • ap.
Soltau, Einhundert deutsche Yolkslieder p.35; —
' ap. Edelestand du Merii , Poesies populaires la-
tines anterieures au 12. siecle. Paris 1843. p. 411 ;
— * inter Carmina Burana (= Bibliothek dos lite-
rarischen Vereins in Stuttgart. 1847. Publicat. 16).
n* XXVI. p. 29-32. — • unt. obigem Tit. ap. P. E.
D. Riant, De Haymaro Monacho. (Parisiis) 1865.
8®. p. 119-123. — « ed. C. CJipolla im Anhang von
G. Cerrato*s italien. Uebersetzung von Thr. llgen,
Markgraf Conrad von Montferrat (Marburg 1880.
8% 185K). 8°.
Planctus de captivitate Waidemari 11 et
"Waidemari III regum Danorum: ,Plange
primatus'.
Wichti;^ Gedicht. Verfigisst 1228. Mai 7—1226. Dec. 21.
Ausg.: ' ap. Hvitfeld, Danmarckis rigis kren-
nicke I. p. 188-190. — * wiederh. ed. Pontanus,
Rerum Danicarum historiae p. 310. — ® ap. Pfef-
finger, Vitriarius illustratus II. Gothae 1731. 4°.
p. 502. — * ap. Du Meril, Poesies populaires la-
tines du moyen äge. Pa'Vis 1843. gr. 8°. p. 277-
282. — * neu redigirt ap. R. Usinger, Deutsch -
dänische Geschichte. 1189—1227. Berlin 1863.
8^ p. 434-436. — « ed. Holder- Egger ap. Pertz.
Mon. scr. XXIX. p. 267. 268.
Erl. - Sct^. : Wa ttenbach, Deutschlands Ooschichts-
quellen. II. 1894. p. 478.
Planctus de obitu Hugonis abbatis S.
Qiiintini et S. Bertini (t844), vid. Rhyth-
mus de obitu.
Planctus de obitu Karoli Magni imp.
(f 814): ,A solis ortu'.
Der Vüitassor war Mönch im Kloster Bobbio.
Handftchr.: Paris, Nat.-Bibl. fonds lat. n*^
1154. soc. X. — Trier, Capitf^lbibl. n° 133^ sec.
XL — Verona, Capitolbibl. XC. (85.) sec. X.
fol. 45.
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Hymnus Columbani ad
Andreani opisoop. de obitu Caroli inter Hvabani
Mauri poemata ed. Chrstph. Browerus. 1617. p.85.
— ^ unt. d. Tit.: Rhythmus in obitum Caroli
M. ex cod. Veronensi ap. Muratori, Scr. rer. Ital.
IL 2. p. 600. — ^ ap. Büuciuot, Kecueil V. p. 407.
408, wo der Hymnus falschlieh cuidam Golam-
bano forte abbati Tmdonensi beigelegt ist. — ^ ex
cod. Paris, ap. Edelestand Dumenl, Poesies popm-
laires latines anterieures au 12. siecle. Paris 1&43.
p. 245. — 'ex codd. Bruxell. , Paris, et Veron.
in Einhardi Vita Earoli M. ed. Pertz. Hannov.
1845. p. 40 (• Ed. 4\ Hannov. 1880. 8*. p. 35-37).
— 'ap.Coussemaker, Histoire de rharmonie. Paris
1852. p. 91. — " ed. E. Dümmler in Mon. Germ,
bist. Poetae lat aevi Carol. I. p. 435. 436. Cf. Ad-
denda ibid. II. p. 694.
Srl.-Sokr.: Dttmmler, E., «n Neues Archiv d. Gee. f.
ä. d. Gesch. IV. 1879. p. 151.
Ebert, Adf., AUt^em. Geschichte der litaratur d«8
Ifittelaltera. U. 1880. p. 811.812.
Wa ttenbach^ Deutschlands Geschichtsquellon. 6. AuiL
I. 1898. p. 216. not. 3.
Planctus de obitu Raimundi eomitis Bar-
cinonensis (f 1017).
Ausg.: in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. GescL
m. p. 407-409.
Planctus de statu regni Daniae sub
Christophoro 11 c. 1329: , Gerne, plange'.
In leoninischen Versen.
Ausg.: ^ ap. Hvitfeld, Hist. Daniae eoclesia-
stica (ed. in fol.) I. p. 459-461. — * wiederh. ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. VI. 1786. p. 551-557.
Planctus destructionis regni üngariae
per Tartaros. A® 1241: ,Tu qui Deus'.
Gedicht, wahrscheinlich 1342 verfesst.
Eandschr.: Breslau, Univ.-BibL n« 256 (I.
262), Chart, sec. XV. f. 155'.
Ausg.: * ed. H. Marczali in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. IL 1877. p. 618-625; ef p.616.
— « in Törtoneti Tär. 1878. H. — • ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. 1892. p. 604-607.
Sri. - SeJkr. ; Marczali, Heinr. . Ungarns GeschicbtE-
quellen. Berlin 1882. p. 116. llS.
Planctus b. Galli.
Ueber die Plünderung des Kirchenschatzes unter K-
schof Eberhard von Constanz (f 1274).
Ausg. : * ap. Mone , Quellensammlung lH. p.
136; cf. p. 680. — 'hrsgb. von G. Meyer v. Kno-
nau hinter Christian Kuchimeister {s. d.) in Mit-
theilungen zur Vaterland. Geschichte. XVllI. N.F.
VIII. St. Gallen 1881. p. 360.
Erl.-Schr.: Meyer vonKnonau, Ger., Zum Planctus
b. Galli in Anzeiger f. Schweizerische Geschidite. V.
1887. p. 1 u. 82 ff.
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Goschichisquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p.55. not. 2; 6. Aufl. II. 1894. p.69. not. 3.
Planctus Hungariae super destructionem
«= Planctus destructionis.
Planctus in obitum Hugonis abbatis S.
Bertini et S. Quintini (f 844): ,Hug dulce
nomen' = Rhythmus de obitu.
Planctus Karoli Magni ^ Planctus de
obitu.
Piano Carpini , vid. Johannes de Piano
Carpini.
Piatina, eigejitUch Bartolommeo de*
Sacchi, bibliothecar. Yatican., ans IHa-
dena (lat. Platiiia) im Cremonesischen (■{-
PLATINA — POEMA OERMANICÜM
931
1481): Historia urbis Mantuae ab eius
origine (imprimis ab a. 1146) — 1464, et
seren. familiae Oonzagae. Libri YI.
Ausg. : ^ ed. Petr. Lambecius c. adnotat. Yio-
dobon. 1675. 4^ — • unederh, ap. Muratori, Script,
rer. Ital. XX. p. 641-862 (u, xwar Lambecius'
'Widmung an Ferd. Carl Goozaga Herzog v. Mau-
tua p. 615; Mantuae laudes p. 616; Barth. Sacchi
prooemium p.618; Lambecii adnotatt. in Platinae
prooem. p. 619-638; Historia Mantuana p. 641-
862); cf, praef. p. 611-614. — • ap. Burmann,
Thesaur. Script Ital. IV.
Piatina: über de Tita Christi ao de
vitis smnmorum pontificum Eomanorum.
Von Petrus bis Paul II (1471). Oft scharbinnig for-
schend, mit meist unbefangener VTahrheitsliebe. Fast in
aJle Sprachen übersetzt.
Handsehr,: Rom, Vatic. Bibi. n<»2044. Ort-
ginal.
Ausg.: ^ab Hier. Squarzafico edit. (Yenetiis)
Job. de Colonia 1479. fol. Erste Ausgabe^ sehr
selten; vgL Maittaire p. 371; Crevennä V. p.
67; de Bure 4475; Panzer HI. p. 146. n® 393.
— ^tciederh. Basil. 1479. fol. — "Coloniae 1479.
fol. — * Nurembergae, A. Koburger 1481. fol.
Editio princeps non eastrtUa, — ' (Venetiis, Tar-
visii) per Joa. Vercellens. 1485. fol. — " Platynae
hystoria de vii pontif. diligenter recognita et nunc
tantum integre impressa. Venetiis, Phil. Pincius
1504. fol. — ' Parisüs 1505. 8^ — » Venetiis,
Pincius 1511. fol. — •Coloniae (Lugduni) 1512.
go _ lOYenetüs 1518. fol. — "Coloniae 1529.
fol. — "Paris. 1530. 8^ — "Norimbergae 1532.
fol. — ^*Coloniae 1540. fol. — ^^ibid. 1551. fol.
— *® multo locupl. per Onuphr. Panvinium. Colon.
1562. fol. — " Venetiis 1 562. 4^ — »»Coloniae
1.568. fol. — " Lovanii 1572. fol. — ^ Coloniae
1574. fol. — •* ibid, 1593. 4». — " Colon. Ubior.
1600. 4^ — "Colon. 1610. 4«. — "c.effig.omnium
pontif. Colon. Agripp. 1626. 4^. — " recusa ab-
sque Panvinii continuatione unt. d. Tit. : B. Pla-
tinae Cremen ensis opus de vitis ac gestis sum-
morum pontificum ad Sixtum IV pont. max. de-
ductum. In Belgio 1645. 12mo. Oibt den Text der
ed. prtnc.j d. k. in seiner ursprünglichen Oe-
staU. — •« Coloniae 1660. 8°. — *' s. 1. 1664. 12mo.
Ausxug: Vitae Rom. pont. ex Piatina in epi-
tomen redactae, c. imaginibb. labore Jo. a Glano.
Leodü 1597. 8°.
Uebers. : deutsch: * Neuburg a. d. Donau 1546.
fol. — »München 1604. fol. — ''Franckfurtieiö.fol.
französisch: 'Paris 1519. fol. — ^ ibid. 1544.
8^ — »trad. par Coulon. Paris 1651. 2 vols. 4^
italienisch: * Delle vite dei Pontefice. Vinogia
1546. 4^ — Ubid. 1552. 8^ — ^ unt. d. Tit.:
Delle vite de' pontefice per fino al papa Pio IV
e sommariamente tutte le guerre o altre coai
notabili. Venetia 1565. 12mo. — *ibid. 1500. 8^
— *da Lucio Fauno tradotta. Venetia 1592. 4®.
Can ritratti. — ^ unt. d. Tit.: Historia dello
vite dei sommi pontefici dal Salvator nostro, ac-
cresc. da 0. Panvinio ed. A. Cicarelli. sino a Paolo
V. Venetia 1608. 4^ Con ritratti. — Hbid. 1613.
4®. — 'con la vita dei Piatina scritta da N. A.
Cafferi. Venetia 1663. 4^ — » fino al Alessan-
dro VII regnante. Con ritr. Venetia 1666. 4*. —
'•fino al Innoc. XI. Venetia 1685. 4». — " ibid.
1703. 4». — " ibid. 1715. A\ — «» fino all' a.
1730, aggiunto la vita dei Piatina scritta da N. A.
Caferri. Con ritr. Venezia 1730. 4». — '* fino
a Benedetto XIII. Con la cronologia ecclesiast.
dei Onofrio Panvinio. Venezia 1730. 2 vol. 4®. Con
ritratti. — »» fino a Clemente XIII. Venezia 1760
— 65. 4 vol. 4®. Con ritratti. 15 sc. Beste Ausg.
englisch: ^unt d. Tit.: Lives of the Popes,
from the time of Our Saviour to reign of Sixtus
IV, contin. from 1471 to the present time, by
P. Rycaut. 2. edit. London 1688. fol. — ...»from
the Accession of Gregory VII to the death of
Paul II. Written originally in Latin , and transl.
into English. Edit. by \V. Benham. London 1888.
8°. 316 pag. 1 sh.; — ibid. 1893. 8". 304 pag. 1 sh.
Erl.-Sdur.: Pastor, L., Die Originalhandschhft von
Piatinas Geschichte der Pftpste tn Deutsche Zeit-
schrift für Geschichtswissenschaft. IV. Freibare 1890.
p. 350-856.
Va i r a n i , Cremonensiom monnmenta Romae extantia.
I. Romae 1778. p. 11 ff. BibliogrMhie.
Vgl. Vita Ualixti III pp.
Piatina: Vita Nerii Capponii (f 1457).
Ausg. : ap. Muratori, Rer. Ital. scr. XX. p. 479
-516.
: Vita Sixti IV pont. max. auctore
anonymO. ist von Platlna veifasst.
Ausg.: ap. Muratori, Rer. Ital. scr. III. 2. p.
1053-1069.
Erl.'Sehr.: Bayle, Dictionnaire s.v.
Bissolati, Stof., Vite di dae iilastri Gtomonesi (Bar-
tolommeo Piatina e M. Gir. Vida). Miiano 1856. BP.
Fabricins, Bibl. med. et infimae latinitatis ed. Mansi
V. p. a03.
Zeno, A., Dissertat. Voss. I. p. 256.
Vgl. Capponi.
Plunt8Ch, Tilemann (Canonicus in Mün-
stereifel, flor. 1450), vid. Münstereifeler
Chronik.
Pöhlder Chronik =- Ännales Palidenses.
Poem , Alliterative = Alliterative poem.
Poem, Anglo-Norman « Anglo-Norman
poem. ,
Poema de Aifoneo onceno rey de Ca-
stilla y de Leon.
Crönica rimada. Autor: Rodrigo Yanez. Es nn
monumciito historico - po^tico de innegable importancia.
Handsehr.: Bibliothek des Escorial. III. Y.
9. saec. XIV.
Ausg. : publicado por vez primera .... con
noticias y observaciones de Florentio Janer. Ma-
drid 1863. gr. 8^
Poema de Carole INagno rege et Leo-
nis III papae adventu ad eundeni = Angil-
bertus: Carmen de Karolo Magno.
Poema germanicum vetus de ainissione
Terrae sanotae.
Roimchronik aus d. 14. Jahrh., 6730 Verse enthaltend.
Anfang und Endo defoct.
Ausg.: ap. Eccard, Corp. hist. medii aevi II.
p. 1455-1576.
, NB. Was an diesem Gedicht zu Anfang, an einigen
Stellen der Mitte u. am Schluss fehlt, hat Wiedo bürg
59*
932
POEMA. GERMANICUM — POGGIUS
ans dem Codex der Jenenser Bibl. in der Nachricht von
alten teutschen poetischen Mss. m Jenenser Hbliothek. II.
p. 76-110 ergÄnzt.
Poema germanicum vetiis de bist fundat
parthen. s. Bemhardi « Anonymi poema
germ.
Po6me de la Croisade contre les Albi-
geois = Chanson de la Croisade.
Poeme inedrt sur Fr6d6ric Barberousse
= Gesta Friderici I imp.
Poeme sur la bataille de Crecy en 1346.
Ätisg. : ap. Buchon, CoUection XIV. p. 281-300.
PoAme sur la bataille deLi^ge en 1468.
Ausg.: ap. Buchon, CoUection XLIII. p. 245-
264.
Poöme sur la deposition de Bichard II.
Ätisg.: *ap. Buchen, CoUection XIV. p. 321-
405. — * with an english translation by Webb
in Archaeologia Britann. XX.
Poenitentia iniuncta bis qui bello Sues-
sionico inter Karolum et Robertiim reges
interfuerunt a. 924.
Ausg. : ap. Duchesne, Eist Franc, scr. IL p. 588.
Poesis de beroe Vualtbario, vid. Ekke-
bardus I abbas.
Poeta anonymus » Poeta Saxo.
Poeta Saxo: Vita Caroli Magni. Libri
Y, seu Annales de gestis Caroli Magni imp.
a. 771—814.
Der goschichtliche Wert übersteigt bei Weitem den
dichterischen. Pertz vermuthet, dass Agiuu ihr Ver-
fasser sei.
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. chart. sec. XV,
^^/usammen mit Vita s. Bemardi Menthon.; sie
hängt von der folgenden ab. Vgl, Pertz' Archiv.
VII. p.379.— Wolfenbüttel, hrz. Bibl., Heimst.
{früher: Ijammspringe). sec. XI. mbr. 4**.
Ausg. : ^ ed. K.Keineocius ex "Wolfenbutt. bibl.
Helmaestadii 1594. 4^ Fehlerhaft. — *opera Joa.
Boueri et Guillermi Beuchet, s. a. et 1. 4°. Sehr
selten. — • tciederh. ap. Schilter-Kulpis. , Aeneae
Sylvii histor. rerum Friderici III. Argen torati
1685. Append. n® IV. p. 3-44. — * ap. Duchesne,
Ilist. Franc, scr. II. p. 1 36. — * emendatiores ap.
Leibnit, Scr. rer. Brunsvic. I. p. 120-171. — ®c.
annot. Reineccii et variantt. Leiboitii ap. Bouquet,
Recueil V. p. 136-184. — 'ap. Pertz, Mon. I. p.
227-279. — ^ wiederh. &p. Migne ^ Patrolog. lat
XCIX. p. 683-736. — » ap. Jaffe, Bibl. rer. Genn.
IV. p. 544-627; cf p. 542.
üebers.: unt. d. Tit.: Karl der Grosse. Epi-
sches Gedicht von Poeta Saxo. Buch I metrisch
übei-s. von Julius Mäntler. Progr. d. Gymn. Lieg-
nitz 1865. 4°.
Erl.-Sckr.: Bahr, Gesch. der römischen Literatur im
karoling. Zeitalter. 1810. p. 124.
Brie den, Hub., Bistoriscner Wert des Poeta Saxo
für die Gesch. Karls d. Gr. Progr. d. Gymn. Arns-
berg 1878. 40. 16 vag.
Dumm 1er. £., tn Xenes Archiv d. Ges. f. R. d. Gesch.
IV. 1879. p. 542.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Litteratnr dos
Mittelalters. 111. Leipzig 1887. p. 125-129.
Pertz' Archiv Vn. p. 379.
Simsen, B. E., Der Poeta Saxo und der Friede zu
Salz (a.803) tn Forschungen z. dentschen Geschickte.
l. Göttingen 1861. p. 308-326.
Wa ttenbach, Dentschlnnds Geschichtsqaellon. 5. Aufl.
L 1885. p.241; 6.Aafl. L 1893. p.256.
Poeta Weinsbergensis = Bebaim (Tita et
res gestae).
Poggibonsi, vid. Niccold da Poggibonsi.
Poggius, Fr. Bracciolini, canceilarius
Floren tinus, orator in Constantiensi con-
cilio (f 1459): De Hieronymi Pragensis
obitu et supplicio (f 1416) vera descriptio.
Ausg. : * in Fasciculus rerum expetend. (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 152-154. — *t«
Fascicul.rer. expetend. ed. Brown. I. 1690. p.304-
307.
ErL'Sekr.: Barkart, D., lieber die Auffindung des
Platzes , auf welchem Juh. Huss u. Hieron. von Prag
verbrannt worden. Constanz 1828. 8*^.
Eiselein, Josua, Begründeter Aufweis des Flafzps
bei der Stadt Constanz , auf welchem Johannes Hn^s
u. Hieronymus von Prag in d. J. 1416 n. 1416 ver-
brannt worden. Constanz 1847. 8^.
: De potestate papae et concilii
über.
Ausg.: s. 1. et a. [ca. 1510.] 34 lin. 76 fol. 4^
Unbekannter Druck. L. Rosenthal in München.
Cat. LXII. n» 2195.
: Dialogus contra hypocrisim.
Für die Geschichte Papst Gregors XII wichtig.
Ausg.: iuxta ^editionem Lugduu. 1679 * in
Fascic. rer. expetend. ed. Brown. II. 1690. p. 570-
583. — «Excerpt (p. 580. 581) wiederh. von H.
V. Sauerland in Briegers Zeitschrift für Kirchen-
geschichte. IX. 1888. p. 290-292.
: Epistola ad Leonardum Areti-
num de admirabili animi praesentia in
Hieronyrao Pragensi coram iudicio et in
busto. Data Constancie 1416, III kal. Jon.
Au^g. : * acced. Historia de Sigismundo ... et
Guiscardo ... ab Aretino e graeco in lat trad.
s. 1. et a. (c. 1490). 4^ 8 fol. Haio 13210. — » ap.
Hardt, Constant. conc. III. p. 64-71. — ^s. üebers.
n« 3. — * s. Ucbers. n» 4.
Uebers. : * unt. d. TU. : "VVie Hieronimus von
Prag ain anhänger Johannis Huss durch das Con-
ciliura zu Constantz . . . verurtailt unn verprannt
worden ist. .. (übers, von Niclas von Weil).
s. 1. et a. 4®. 6 Blatt. — * toiederh. Franckf urt u.
Leipzig 1686. 12mo. _ 3 ap. Etterlyn (s. rf.), Chro-
nica hrsgb. von J. J. Spreng. Basel 1752. fol. p.
140-148 aus Niclas von Wyle, 18 Translatze.
Esslingen, Conr. Fyner 1478; es folgt p. 148-152
das laiein. Original sowie p. 152-157 eine bessere
deutsche Uebersetzung. — * Nie. von Wyle XI.
Translation: Process des Hieron. auf dem Concil
zu Costnitz. Mit latein. Text u. Anmerkk. hrsgb.
von Niemeyer. Crefeld 1852. 4°.
: Epistola ad qnendam Nicolaum
de coronatione Sigismundi regis per Euge-
nium IV pp., d. d. Eomae 11 non. Jun.
1433.
POGGIUS — POLITIANUS
933
Ausg. : * ed. Gudenus , Codex diplom. Moguntin.
II. 1747. p. 627-632. — • ap. Baluze, Miscellan.
ed. Mansi III. p. 183-185.
Poggius: Epistolae.
Ausg. : ' unt. d, Tit. : Historiae convivales di-
sceptativae, oratiooes. epistolae, invectivae
et /acetiarum über. Argentinae 1510. fol. min. —
' ilnd. 1511. fol. min. — * vollständiger ibid. 1513.
fol. min. Alle 3 selten. — ^ Basil. 1538. fol. in
eins Opera p. 293. — * Epistolae; edltas collegit
et emendav., plerasque codicib. eruit, ordine
chronol. disposuit notisque illustravit eques Thom.
deTonellis. Tom.I. (— 1431 ) Florentiae 1832. 8«;
n. (1431—1447) ilnd. 1859, nach Jbnellis Tode
hrsgben.; in Italien nicht häufig, in Deutsehland
nicht XU finden. — III. (1447 — 1457) ibid. 1861.
Ist nicht in die Oeffentliehkeit gekommen; das
einxige Exemplar hiervon, sowie von der ganxen
Tonellischen Ausg. besitzt in Deutschland der
Gen.-Director der kgl. Bibl. in Berlin Öust. WH-
mans. — Epistolae 57 in Poggii Dialog, de var.
fort ed. Dom. Geoigius. Append. Florent. 1723.
— Epistolae daae (Zeno episc. Feltrensi \seu
Poggii Invectiva in Jacopum Zenum ep. Feltr.] et
Francisco [de Legnamine] episc. Ferrariensi papae
in spiritualibus Crbis vicario 1459. 1460) editae
ab Aug. Wilmans in Index scbolarum in acade-
mia Georgia Aug. per sem. est. 1877, Gottingae.
4®. p. 3-10. — Epistola ad regem Aragonum
ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi III. p. 154-156.
: Historia Florentina ab origine
nrbis usque ad a. 1455. Libri VIIL
"Wichtig f&r die Geschichte dor florentinischeD Kriege
zwischen 1350 — 1456. Ein Florentiner von gatem Schrot
und Korn, zuverllssig und klar.
Ausg. : ' nunc prim. in lue. edita ... et c. not.
et auctoris vita illustr. ab Joa. Bt. Recanato. Ve-
netiis 1715. 4*. — *vermeßirt ab eodem edita ap.
Muratori, Scr. rer. Ital. XX. p. 191-434. — 'ap.
Burmann, Thesaur. bist Ital. VIII. prs. 1.
Uebers.: * Historia Fiorentina, tradocta
di latino in nostra lingua da Jacopo suo figliulo.
Vinegia 1476. fol. — »Firenze 1492. fol. — 'rive-
duta e correttaper F. Serdonati. Fiorenza 1598. 4®.
: Invectio in delatores, item epi-
stolae aliquot et fragmenta.
Ausg. : ap. Mai, Spicilegium Roman. IX. 1843.
n<> 28 u. 29.
: Oratio in fünere Leonardi Arre-
tini.
Ausg.: ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi lY.
p. 8-11.
: Vita Francisci Zabareliae car-
dinalis. 1417.
Ausg.: ap. v. d. Bardt, Concil. Constant. I. 9.
p. 537-546.
NB. Die anonyme Schnft: ,Hnssen9 letzte Tage
Q. Feaertod. In Sendschreiben von Pogias an L. Nicolai.'
s. 1. et a. [Bentlingen 1M6.] 8», wiederh. wU. d.Tü.: PoKins
Floren tinos , Kurze Todesgeschichte des Johannes Huss.
Hrsgb. Ton J. O. Mander. Stuttgart 1847. 8^, und unederh.
unt. dem er»tm Titel ReatUngen, Heerbrandt (1892). b^, ist
onteigeschoben.
Erl.-Sckr.: Bisticci, Vespaa. da, Vite di noroini illustri
del secolo XV ... da Bartoli. Firenze 1859. 8".
0 e r V i n Q t , Historische Schriften. I. FFankftart 1833.
p. 60.
(Lenfant, J.) Foggiana ou la vie, le caractdre, lea
seniences et les bona mots de Pogge Florentin. Avec
son histoire de la r6pablique de Florance ete. Amster-
dam 1720. 2 voi. 8<>.
Schmidt, Otto Ed., Gian. Francesco Poggio Braccio-
lini. Ein Lebensbild aus dem 15. Jahrh. tn Zeitschrift
für allgemeine Geschichte. HI. Stuttgart 1886. gr.8<>.
p. 893-426.
Shepherd, W., The lifb of Poggins Bracc. Liverpool
1602. 40. (2. edit. ibid. 1837. 8») ; — franxöeieeh Paris
1819. 8^; — italienueh, trad.daTomm. Tonelli. Firenae
1825. 2vol. 80.
Vita Poggii Florentini auctore Recanato ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. XX. p. 163-190. Mü P.'e Büdniee.
Voigt, Geo., Wiederbelebung des classischen Alter-
thums. 2. Aufl. 1. Berlin 1880. gr. S». p. 329-342 e<
paseim.
Vgl. Apophthegmata.
Polde, vid. Johannes de Polde.
Pole , Paul , Kaplan in Königsberg, dann
Kau&nann (f nach 1532): Preussische
Chronik oder Chronica des hochlobwird.
ritterlichen Teutzschen ordenes zusambt
der eddelen lande Prewssen und Leyff-
landt Ursprungk uffs aller kurtzest be-
griffen.
Enthftlt eine Chronik des Deutschon Ordens u. reicht
bis auf den Tod Friedrichs von Meissen 1510; dem grOssteu
Theile nach nur eine Vereinigung der jüngom Hochmeister-
Chronik u. der Ebort Ferberschen Chronik.
Handsehr.: Königsbergs Stadtbibl. S. 26. fol.
Original; — Bibl. des Staatsarchivs. Fol. 1. —
Leipzig, Rathsbibl. Rep. IV. 24. c. fol.
Ausg. : auszugsweise hrsgb. von M. Tooppen
in Scr. rer. Pruss. V. p. 185-214; cf. Einleit. p.
173-185.
Eri-Sekr.: Toeppen, IVoussische Historiographie p.
206 ff.
PolemiliS Silvius =^ Silvius Polemius.
Polhaim, Weichardus de, md. Chroni-
con Salisburg. et Weichardus de P.
Polirtoria di Ferrara dalP a. 1288 —
1367, scritta da anonimo — Bartholomaeus
Ferrari ensis. Vgl. Zambrini, Opere vol-
gari. 1884. p. 828.
Politianus, Angelus {eige^itUch Angiolo
de^ Ambrosini atis Monte Puiciano, 1)^ de-
cretorum et canonicus Floren tinus a® 1493,
f 1494): ConiurationisPactianaeanni 1478
commentarius.
Meisterhafte Geschichte dieser Verschwörung der Pazzi
in Florenz 1478, aber nicht vomrtheilsfrei.
Ausg. : * (Florent.) 1478. 4°. — 'in eiu^ Operib.
Basil. 1553. fol. — *a»w sorgfältigsten mit den
betr. Documenten ed. Jo. Adimari. Neapoli 1769.
4^ — * wiederh. ap. W. Roscoe , The lif e of Lo-
renzo de' Medici called the Magnificent, III. Liver-
pool 1795. Append. n«xxi.p.69. — *Pisis 1800. 4".
Uebers. : * unt. d. Tit. : Congiura dei Pazzi, . . .
volgarizz. da G. J. M. Livorno 1830. 12™«. — * La
congiura de* Pazzi , trad. dal latino da Anicio Bo-
nucci. Firenze 1856. 16n»o. — '^unt. d. Tit.: Po-
liziano, Storia della congiura de' Pazzi tradotta
dal Filippo Cicconetti in Giornale ai'cadico di
934
POLLUX — S. PONTIANÜS PAPA
scienze . . . CLXXIY (Nuov. ser. XXIX). Roma
1862. p. 158-177.
Erl.'Sekr.: Ammirato, Sc, Congioxm de' Pozzi e Ga-
erra della ropabblica Fiorentina contro gli stati Ro-
mano e Napolitano dall' a. 1478 al 1480 estratta da
codici. Firenze 1826. 8°.
Bernavt, J., in Hermos. ZI. 1876. p. 129 ff. ; — in
Oea. Abhaadlonfi^n. II. p. 880 ff.
BonafonSf Norb. A., De Angeli Politiani vita et
operibos disqoisitiones. Paiiaiis 1846. 8®. XV. 276
pag. Cf. Fnu»ssetti tn Saggiatore. VI. Roma 1846.
p. 24S-252.
Castellanif 6., Angelo Poliziano rivtauratore degli
stndi cUfisici. Carrara 1868. 8P.
Del Lungo, Isid., La patria e gli aotenati d' Angelo
Poliziano m Archivio stör. Italiano. Ser. III. tom.
XL parte 1. Anno 1870. p. 9-S2: append. p. 83-44.
: Prosa volgari inedite e Poesie latine e greche edite
e inedite di Ang.Ambrogio Poliziano. Firenze 1867. 8'*,
MO p. vu. not. 1.2 NoekuteiM über Biograpki&n P.'s.
QabottOf F., Una relazlone soonoscinta di Angelo
Poliziano oolla Corte di Milano in Rivista ttorica
Italiana. Anno VI {aueh einxeln darauB Torino 1889.
80. 27 pag.).
Hagen, Aug., Orfeus von Ang. Poliziano in Italia,
hngb. von A. Renmont. I. Berlin 1888 , giU Nach-
riiMtn übttr P.'s Leben u. Schriften.
Hoffmann, S. F. W., Lebensbilder berühmter Huma-
nisten. I. Leipzig 18S7. 8^.
Hählv, J., Angelas Politianns, ein Lebensbild aus
der Renaissance. Leipzig 1864. 8^. 173 pap.
Mazzoni, Onido, II Poliziano e ramanesimo m La
Vita italiana nel rinascimento. II. Hilano 1898. 16mo.
p. 216 ff.
Meiners, Lebensbeschreib. bertUimter Mttnner. Bd. II.
Menoken, Fr. 0., Hist. vitae et in liter. meritor.
AnffeU Politiani. Lips. 1786. 4o.
Piellat, £. de, Epitre« d'Ang. Politien et de ses
oontemponiins illastres de. Lyon 1874. 8^. 95 pag.
R Osler, Aog., Kardinal Johanne« Dominicis Erzie-
hnngslehre. Freiburg i. B. 1894. gr. SP (= Herders
PKdagog. Bibliothek. VII) p. 247-258.
Rnberto. L., Stn^j sul Politianas in Rivista di filo-
logia. XII. 1884. p. 212 ff.
Serassi vor eeiner Auegabe wmP.'e , Stanze' Lavita
di Ang. Poliziano. Padua 1761.
Pollux = Julius Polydeukes.
Poloner, vid, Johannes Poloner.
Polonu8 =^= Martinus Oppaviensis.
Polycarpus monachus Eioviensis, vid.
Zywot Mojzesza W^grzyna.
Polycrates episcEphesinus (f ante 2 1 1),
vid. Acta s. Timothei apost
Polycronycon, vid. Banulphus Higden.
Polydeukes, vid. Julius Polydeukes.
Polyptychum'*') Gonstantiensis [Coutan-
Ces] dioecesiS. Geschrieben vor 1316.
Ätisg. : ap. Bouquet, Rec. XX TIT. p. 494-542.
Polyptychum Botomagensis dioecesis.
Verfosst unter Ludwig d. Heiligen.
Handsckr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. latin. n*
11052 (olim suppl. lat. 718).
Ausg.: ap. Bouquet, Reo. XXTTT. p. 229-329;
appendix p. 330. 331.
Pomerius, Henric, magist. de Bruxella^
prior apud Septem Fontes et 1431 apud
Yiridem Vallem (f 1469. IV. non. Jun):
*) i. 6. V Nomina dominomin et praelatoram ad quos in
singulis parochiis spectabat itispraesentandirectoris ; 1?> valor
onmiom benoficiorom.
Opusculum de origine monasterii Yiridi
VaUis [Oroenendael] et de gestis patrum
et fratrum in primordiali fervore ibidem
degentium. Partes 3.
Ättsg. : nunc primum editum ex cod. BruxclL
bibl. reg. 2926-28. mbr. sec. XV. 8* tn Analect
BoUand. IV. 1884. p. 263-3.33 (undMcar: Pars I:
Origines monasterii — Pars II: Vita b. Johannis
Rusbrochii sive Ruysbrochii canon. s. Aug., prioris
in Brabantia [f 1381; nur ein Auszug dieser
Schrift steht vor Ruysbrochii opp. ed. Surius.
Coloniae 1692. fol.] — Pars III: Vita fr. Jo-
hannis de Leuwis alias de Affliginio qui dictus
est Bonus coquus — Appendix: Planctus "Wil-
helmiJordani[t 1372] super obitu fr. Johannis
de Speculo alias de Cureghem; epilogus p. 334).
Erl.-Sohr.: Claeys, Jan Baysbroeck tn Beifort Jaarg.
y. half}, a. p. 881-384.
Foppens. Bibliotheca Belgica I. 1739. p. 460.
Oadinus, Scriptoros ecclesiast. UI. 17^. p. 2SG6.
Pomponius Laetus, Julius (f 1497 £o-
mae): De caesaribus compendium. libri
II. 237 — 668.
Ausg.: ^ cum eius opuseulo De exortu Ma-
ohometis Venet. 1498. 4^ — ^ ibid, 1500. 4«.
— ' zusammen mit dem folgenden Moguntiae
1521. 8*. — *ap. Sylburg, Ser. minores Koma-
norum. IL Francof. 1588. fol.
: De exortu Machometis.
Ausg.: ^ cum opusc. De caesaribus Venet
1498. 4®. — • cum Roberti monachi libris de
belle Christiane. Basileae 1533. fol.
: De Bomanae urbis vetustate, sive
de eius antiquitatibus, templis, sepulchris,
vüs, portis, thermis, statuis etc.
Ausg.: ' Romae per Marian. de Blanchellis
1515. 4». — •Bononiae 1520. 4^ curante Jo. Bapt
Pio. — «Antverp. 1561. 8*. — * Paris. 1573. S\
— * Francofurti 1588. 8^ — « UM. 1628. 8*». —
^Moguntiae 1521. 8® etc.
üebers.: italienisch von Franc. Baldelli. Vi-
negia 1549. 8^
Pontanus , Job. Jovianus, Caeretanos ex
agro Spoletano (f 1503): Historia sui tem-
poris sive Belli quod Perdinandus senior
Neapoiitanorum rex cum Johanne Ande-
gavensi duce gessit, libri VI.
SchOne Sprache.
Ausg.: ^ in eius opp. Venetiis 1518. 4**. —
• in eius opp. 11. Basil. 1538. 8^ — * cum Bar-
thio Facio de rebus ab Alphonso I gestis. Basil.
1566. 8^ — *ap. Burmann, Thes. antiq. Ital. IX.
prs. 3. — " c. Jacobi Bracelli (s. d.) Genuensis
libris V, una cum historiae enoomio, Andr. AI-
ciato auctore. Hagenoae 1530. 4*. — 'Dordraci
1618. 8^
üebers.: italienisch: ^Vinegia 1524. 8*. —
' ibid. ap. Mich. Tramezzinum 1544. 8®. — ■ per
Jacob. Miauri. Neapoli 1590. 4^
s. Pontianus papa (f 235).
Erl.'Sekr.: Jaffö, Regesta pootifioam Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 14.
PONTICUS — PRAECLARA FRANCORUM FACINORA
935
YiruimiusTarvisinus (f 1520),
vid. Galfridus Monmutens. {hisi, Britann),
Erl.'Sokr.: Campanini, Nab., Pontico Vimnio, lettora
pnbblioo di lottere grache e UtineaBeggiodelrEinilia
(1500— 150B). Modeoal891. 8». 36fag. {EMr. dagti
Atd e memorie delle depntazioni di storia patria per
le provincie modenesi e parmensi. Ser. HI. Vol. iV.
paxle 2.)
Pontiflcal, The, of Egbert archbishop
of York (731 — 767).
Ausg. : f rom a ms. of the 0**» er 10**^ Century
in the natioDal library at Paria. Edited by W.
Green well. London, Surtees Society 1853. 8^ 11 s.
Pontificale Bomanum == über pontifi-
calis.
PontHicalis historia, vid. Johannes Sa-
risberiensis.
Pontius abbas S. Rufi (1124): Epistola
ad Calmosiacensem abbatem.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lai CLXIII. p.
1477-1480.
Pontili8 diaconus Carthagin. (cca. 250),
vid, Tita s. Cypriani episc.
Pontiii8 episcopus Claromontanus (f cca.
1172): Epistola ad Mauritium episc. Pa-
risiensem.
Ausg.: ap. de Tisch, Bibl. Cisterdensis p. 281.
n»3.
Popo, Magister Petrus: Colloquia de
scholis Herbipolensibus.
Ausg. : als Ein Beitrag zur Vorgeschichte der
Würzburger Hochschule , als Festgabe zu deren
300 jähr. Jubiläum aus e. Handschr. des 15. Jahrh.
erstmals hrsgb. Yon Gteo. Schepss. Würzburg 1882.
gr. 8°. 35 pag. Jk 1.50.
Porcaria coniuratio, vid.
Alberti, L. B.
Petrus de Oodis.
Porcellius Neapolitanus, poeta et scriba
Alphonsi I utriusque Siciliae regis: Com-
mentarii comitis Jacobi Picinini sive Dia-
rium rerum ab ipso gestarum a. 1452 et
1453 fervente beUo inter Venetos et Fran-
ciscum Sfortiam Mediolanensium Ducera.
Libri 9. Am Ende onvollsUbidig.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XX. 1731.
p. 69-154; iXV. p. 1-66.
Pordenone, vid. Odoricus de Pordenone.
Porner, Hans (Kaufinann, Mitglied des
Rathes der braunschweiger Altstadt): Ge-
denkbuch. 1417 — 1426.
Ausg.: hrsgb. von L. Hänselmann in Chro-
niken der deutschen Städte. VI. 1868. p. 218-
281; ef. Einleit p. 211-217.
: Itinerarius Johannis et Amd
Pomer cum Luppoldo Faber in Terram
sanctam germanice conscriptus.
Ausg.: (ex cod. Ouelferbyt. August. 42. 3)
hrsgb. von L. Hänselmann unt. d. TiL: Hans
Porners Meerfahrt in Zeitschrift des histor. Ver-
eins för Niedersachsen. 1875. p. 113-156.
ErL'Sekr.: Lorenz, Deutschlands Geschiohtsquellen.
8. Aufl. n. 1887. p. 146.
Porphyritis Optatianus, vid. Optatianus.
Porta daAnnoniaco, vid. Johannes dictus
Porta.
Portoveneri, Oiov.: Memoriale come il
Be di Francia passa in Talia per aqiüstare
il reame di Napoli. 1494 — 1502.
Ausg. : in Arohivio stör. Italiano VI. 2. p. 283-
360.
Portrait historique de Charles Vn roi
de France, vid. Baude.
Posilge, vid. Johann von Posilge.
Poasidius Afer, vid. Tita s. Augustini
Hippon. (vita alia).
Potho presb. et monachus Pruveningen-
sis saec. XII, vid. Tita et revelat Agnetis
Blannbekin. Ausg.
Pouillä de Tancien diocöse de Troyes,
r6dig6 en 1407.
Original Terloien , nur eine Copie von 1686 vorhanden.
Ausg: publ. pour la prem. fois par H. d'Ar-
bois de JubainvUle. Paris 1853. 8^ Avec caries.
Potamiua episcopus Ulyssiponensis (flor.
cca. 355): Epistola ad AÜianasium et Tra-
ctatus 2.
Ausg.: * ap. Galland, Bibl. PP. V. p. 96. —
• ap. Migne, Patrolog. lat VIII. p. 1411-1418.
£y/.-&Ar.; üams, Kirchengeschichte Spaniens. U. p.
220.
Pozzo, Conradus, vid. Annales Wesso-
fontani.
Praecepta Ludovici, vid. Ludovicus.
Praeceptum Caroli, vid. Karolus.
Praeceptum Felicia papae, vid. Felix.
Praeceptum Ludovici, ind. Ludovicus.
Praeclara Francorum facinora varia-
que ipsorum certamtua pluribus in locis
tarn contra orthodoxae fidei, quam ipsius
Gallicae gentis hostes non impigre gesta
ab a. 1202 — 1311, ab iUustriss., inquam,
principe Montisque Fortis comite dum vi-
veret Christi athleta . . . accuratissime re-
coUecta: hoc historiaU nusquam tarnen viso
clauduntur epithomate.
Ist nur ein Aunug: aus des Bernardus Guidonis
Floros cronicorum {». (^>en p. 161) ; bei Bouquet , Reo. XXI.
p. 691 wird dies Schriftchon für einen Then der genannten
Flores erklärt. — Andere schreiben es dem Petrus epi-
scopus Lodovensis zu.
Ausg. : * s. L et a. 8**, typts Oothicis. — * cor-
recter ap. Catel , Histoire des comtes de Toulouse,
936
PRAELLAEUS — FRISCH JJ ANUS
inter Monim. p. 111. (Paris 1623. fol.) — ^mtt
Hinxufügung der Worte: Quae vulgo Chronioi
Simonis comitis Montis-fortis nomine designatar,
auctore nt quidam pntant Petro Lodoyensis
ecclesiae episcopo (cca. 1312) ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. V. p. 764-792.
üebers. : . * unt. d, Tit. : Histoire des gnerres
faites en plusieurs lieux de la France, tant en
ia OuyeDDe et Languedoc contre les heretiques
depuis Tan 1200 — 1311, par Jean Fornier
de Montauban. Tonlose 1562. 4°. — ' unter d.
Tit.: Des gestes glorieux de Franpais et de
leurs divers combats vaillamment soutenus en
divers lieux... de Fan 1202 — 1311. Trad. en
lang, franp. Publ. par Guizot, Collect. XV. p.333-
410 (Paris 1824).
Praellaeus, Budolphus [= Raoul de
Presles], consiliarius Caroli V regis Gal-
liae et magister libellorum supplicum in
curia Parisiensi, vid.
Quaestio de potestate papae.
Quaestio in atramque partem.
PratO, Joh. Andreas de \ , . ^AQQ\
Prato, Giov. Andreas del/ ^^*^ ^^^^^'
vid. Cronache Milanesi.
Preis, vid. Jean des Preis.
Prendilacqua, Franc, vid. Vita Victo-
rini Feltrensis.
Presbyter Bremensis, vid. Chronicon
Holtzatiae.
Presbyter Diocieensis =- Diocleas pre-
sbyter.
Presbyter Misnensis, ^idd. SiMdus.
Presbyter Moguntinus, t^V^.Vita s. Bo-
nifacii archiep. Mogunt (suppleni. seu
passio).
Presbyter Traiectensis , vid. Yitsi s.Bo-
nifacii archiep. Mogunt
Presles, vid. Baoul de Presles.
Pretio, vid. Petrus de Pretio.
Priamus presbyter (c. 750), vid. Vita
SS. Marini et Anniani.
PHblslawj genannt Pulkawa, vid. Pul-
kawa.
Prima flindatio fratrum Minorum •«
Fundatio fratrum Min.
Primatus monachus (monasterii s. Dio-
nysii?): Chronicon — 1285.
Für die Gosta Ladovici IX etPhilippim des Guil-
lelrnns de Nangis die Hauptqnelle; letzterer hat blos
ziemlich ausgedehnte Fragmente von Öeoffroy de Beaulieu
n. a. dazwischen geschoben. — P.'s Chronicon, weldies
der Verf. des Chrmioon UoMonienae (t. e. Balduinas Aven-
nonsis) noch benutzt hat, ist verloren und nar in alt-
franzOsischer Uebersetzung des St. Jacob -Hospital-
bruders Jean du Vignay (Jehan deVignay), die er nach
1S28 vollendete , erhalten.
Handschr. : London, Brit Mos. , Eing 19. D.
I. mbr. sec. XIV. fol. 194-251.
Uebers. : * unt. d. Tit. : Chronique de Primat
(1250 — 1278) trad. par Jean du Vignay publ. par
Nat. de "Wailly ap. Bouquet, Rec. XXIII. p. 5-
106; cf. p. 1-5. — »Auszüge von 1253—1275
ed. H. Brosien ap. Pertz , Mon. scr. XXVI. p. 628.
629; 639-671.
Erl.'Schr.: Brosien, Herrn., Wilhelm von Nangis u.
Primat m Neues Archiv d. Oes. f. ft. d. Gesch. IV.
p. 426-509: — u. a&im Vomde ap. Pertz 1. c. p. 624
-681.
Delaborde, H. FranQ., m Bibliothdque de l'Rcole
des Charles XLI. 1880. p. 61-74.
Meyer, Paul, Rapport sur nne Ifisaion litt6raire en
Angleterre in Aroiivos des missions scientifiques et
littöraires. Sör. n. Tom. III. (Paris 1862). p. 262 ff.
Primordia Oandersheimensla, vid. Hrot-
suita.
Primordia Windbergensia = Relatio de
origine.
Prischuch, Thomas, von Augsburg:
Ticht von Costenz. in ISSe Verson.
Handschr.: München, k. Hofbibl. n°594. fol.
84-107.
Ausg.: ^ ap. HÖfler, Geschichtschreiber d. hu-
sitischen Bewegung II. p. 354-399. — ^besser
ap. R. V. Liliencron, Die hißtor. Volkslieder der
Deutschen. I. Leipzig 1865. p. 228-257.
Erl.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueÜMi.
3. Aufl. I. 1886. p. 880. not. 1 ; n. p. 401.
Prisciano, Pellegr. = Peregrinus Pri-
scianus.
Priscianus Caesariensis, grammaticus
Constantinopoli: De laude imperatoris
Anastasü (491—518).
In 812 Hexametern , mit einer Vorrede in 22 Jamben ;
wol um 612 verfasst.
Hatidsehr.: Bern, n" 363. sec. IX, defect. —
Wien, Hofbibl. n<> 16 (Bobiensis). sec. Vm. IX.
Ausg. : * nunc primum . . ed. St. L. Endlicher.
Viennae 1828. 8^. — * rec. Imm, Bekker in Corp.
hist. Byzant. I. Bonnae 1829. p. 517. — * ap.
Aemil. Baehrcns, Panegyrici latini XII. Lipsiae
1874. 8^ — * ap. Aemil. Baehrens, Poetae latini
minores. V. Lipsiae 1883. p. 264.
^^.-iSc^.: Osann, Fr., Ueber die Lebenszeit des I'ri«
scianus in seinen Beitrftgen zur fj^echieehen a. römi-
schen LiteratuigescU. Kassel 1830. II. Bd. u^ 2,
Teuffei, W. S., Geschichte der rGmischen I^teratur.
5. Aufl. Leipzig 1890. p. 1242-1246.
Priscillianus Abilae episcopus (f 385):
Ad Damasum — De fide et apocryphis etc.
Ausg.: unt. d. Tit.: Priscilliani quae super-
sunt [ex cod. Wirceburg. Theol. q. 3. sec. V. VI]
ed. G. Schepss. Vindobonae 1888 {xtigleichTiOm.
XVlll des Corpus eccies. Script). 8*^.
Erl.-Schr.: Paret, F., Priscillianus , ein Reformator
des 4. Jahrh. Kirchongeschichtlicho Studie nebst Com-
mentar zu den erhaltenen Schriften. WQrzburg 189L.
gr. 80. VII. 302 pag, JkQ.
Schepss. (}., Priscillian ein neu aufgefundener Schrift-
steller. Würzburg 1886. 8».
: Die Latinität des Priscillian in Archiv für latoin.
Lexikographie III. p. 808.
Teuf fei, W. S., Geschichte der römischen Litemtur.
5. Aufl. I^ipzig 1890. p. 1056. 1057.
PRISCUS SOPHISTA — PROCESSUS HABITI
937
sophista, Thrax, legatusTheo-
dosii iunioris imp. ad Attilam: Historia
Byzantina usque ad a. 474.
Nur der seine Gesandtschaft betreffende Abschnitt ii(t
hiervon erhalten.
Atug.: fragmenta ' ap. Hoeschel, Eclogae le-
gationum. Aug. Vindel. 1603. 4^ p. 21-61. — in
Excerpta de legationibos 'Paris. 1648, ' Yenetiis
1729 und xuletxt ^ Bonnae 1829 in Corpus scr.
histor. Byzant. xusammen mit Dexippus ed. B.
G. Niebubr.
de Damiette en 1219 = Fra-
gmentom de captione Damiatae.
Prise de Jeruealem ou la vengeance
du Sauveor. Texte proven^al.
Ausg.: publie en entier pour la prem. fois
d'apres le ms. de la bibl. nat par C. Chabaneau.
Paris 1891. 8^ 59 pag.
Privilegium S. Rom. Ecciesiae a Con-
stantino M. imp. « Constantinus M. imp.:
Constitutum.
Privilegium epiecoponim Germinlaci
congregatorum pro Corbionensi monaste-
rio a. 843.
Ausg.: ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 249. — » ap. Bouquet, Recueil VII. p.
284-286.
Privilegium et erectio collegii poeta-
rum et oratorum in Yiennensi gymnasio
per Maximilianum I imp. a. 1501.
Ausg.: * ap. Freher, Scr. rer. Germ. II. p. 237.
238 (« ed. Sü-uve IL p. 488).
Probue, Mellanius, vid.
Vita s. Mnnettsae Tiri:.
„ ,, Patricii Hibeni.
Proces de condemnation et r^habilita-
tion de Jeanne d'Arc dite la Pucelle. 1480.
Ausg.: publie pour ia prem. fois d'apros les
mss. de la bibl. roy par Jules Quioherat. Pa-
ris 1841—49. 5 vol. 8^ 45 fr.
Erl.-Sekr.: Robillard de Beaarepaire, Ch. de,
Becherches snr le proeds de condemnation de Jeanne
d'Arc. Ronen 1869. BP. 128 pag.
Vgl. Mömoires snr Jeanne d'Arc.
Proces de Jeanne la Pucelle. Manu-
scrit in6dit, 16gu6 par Benoit XIV ä la
biblioth. de Tuniversitö de Bologna.
AtAsg. : publie avec une iotroductioD par An-
dre du Bois de la Villerabel. Saint -Brieuc 1890.
18mo. C. 21 7 pag. 3 fr. 50 c.
Uebers.: L. Taxil et P. Fesch, Le martyre
de Jeanne d'Arc. !^dition donnant la traduotion
fidele et complete du Proeh de la Pucelle d'apres
les mss. autbentiques de Pierre Cocbon. Paiis
1890. 18»o. 528 pag. 3 fr. 50 c.
Proces -veriial du sacre Philippe I »
Ordo qualiter Philippus {Uebers.).
Proces -veriiaux des s^ances du Con-
seil de r6gence du roi Charles YIII,
pendant les mois d'aoüt 1484 ä janvier
1485.
Ausg. : publies .... par A. Bemier (in Col-
lection de documents inedits. n'^ 74). Paris 1836.
4». 10 fr.
Processo dei congiurati Bresciani del
1512.
Atug. : pubblic. ed illustr. da Feder. Odorici in
Raccolta dl cronisti. Milano 1857. Vol. II. prs. 1.
Processo istorlco della insurrezione di
Sicilia deir a. 1282, estratto da pergar-
mena autentica esistente nell' archivio
della catedrale di VerolL
Ausg. : in Ricordi e documenti del Vespro Si-
ciliano. I. 1882. p. 86-113.
Processus contra Valdenses in Lom-
bardia superiore anno 1387.
Ausg.: pubbl. per cura di Oirol. Amati in
Archivio stör. Italiano. 111. Serie, tom. I. 1865.
parte 2. p. 16-52; IL 1. p. 3-61. Cf. Awerti-
mento ibid. 1. 2. p. 3-15.
Brl. - Sehr. : Perrin , Jean Panl , Histoire dos Vandois.
Genöve 1618.
Lefi:er, Jean, Histoire g^n^rale des 6grlises evange-
liques des vall^ da Piemont uu vandoises. Leyde
1669.
Processus electionis domini Symonis
abbatis S. Edmundi. 1257.
Ausg.: ex cod. London. (Mus. Brit. Harl. 645)
ed. Tbom. Arnold in Memorials of St. Edmunds
abbey. IL 1892. p. 253-259; ef. introd. p. xxvi
-xxxn (= Rerum Brit, med. aevi scr. n" 96).
Processus factus iussu D. Clementis Y
pp. super zelo, quem habuit D. Philippus
IVanciae rex in petendo convocari con-
eilium super haeresi imposita D. Boni-
facio papae Vni. A® 1311. april.
Ohne Kenntniss dieses Prozesses sollte die Gesch.
dieses merkwürdigen Pspstes nicht geschrieben werden.
Blieb Dnunann unbekannt.
Ausg.: abgedruckt nach einer im Sept. 1630
vidimirten Copie ap. C. HÖfler, Rückblick auf
Papst Bonifaz VIII u. die Literatur seiner Ge-
schichte. Nebst einer wichtigen urkundl. Beilage
aus d. vatican. Archiv in Rom in Abhandl. der
histor. Cl. der k. bayer. Akad. der Wiss. Bd. III.
Abth. 3 (= Denkschriften. XVII. München 1843)
p. 45-84; vgl. p. 32 ff.
Vgl. Bonifacins VIII pp.
Processus liabiti ab inquisitore here-
tice pravitatis in provincia s. Francisci
contra communia et speciales civitates
Tuderti et Amelie annis 1329 et 1330.
Diese Acten enthalten die Untersuchung gre^n die
Fraticellon des Convents St. Fortnnat in Todi und gegen
die Ghibellinen in Todi und Amelia, denen die Partei-
nahme für Ludwig den Baier als ein Hanptklagegrund
vorgewortfen warde.
Handschr.: Rom, Archiv des Vatic, Abtli.
Archiv. Avinion. n" i04 der CoUectoriae.
Au^g. : einzelne Proben hrsgb. von Frz. Ehrle
in Archiv für Litteratur- u. Kirchengesch. des
Mittelalters. I. Berlin 1885. gr. 8^ p. 159-164.
938
PROCESSUS IN CAUSA — PROCOPIUS CAESARIENSIS
Processus in causa fidei contra quam-
dam mulierem Johannam vulgariter di-
ctam la Puceüe = Procös de condemna-
tion.
Processus in curia Romana in causa
arbitralis sententiae ab Sigismundo rege
Bomanor. inter Ericum regem Daniae et
comites Holsatiae super ducatu Slesvi-
censi regi adiudicato latae, quam co-
mites ad papam appellaverant «» Acta
Processus.
Processus inter Ghristophorum II regem
Daniae et Tucbonem episcopum Burglar
nensem a® 1330.
Ausg.: ex originali ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. VI. 1786. p. 545 ff.
Processus inter Ericum regem Daniae
ab iina et ducem Slesvicensem ac comi-
tes Holsatiae ab altera parte de ducatu
Slesvicensi a. 1424 = Acta processus.
Processus litis inter Christophorum I
regem Daniae et Jacobum Erlandi archi-
episcopum Lundensem. 1256 — 1274 «
Narratio litis.
Procopius Caesariensis (f cca. 562):
^u4viyLdota s. arcana historia, quae est
liber nonus Historiarum.
In diesem am 668 abschliessenden Werke nimmt Pr.
das in seinen übrigen über Jastinian nnd dessen Oemahlin
rühmlich Erwähnte zarück. Schmutziges Pamphlet eines
servilen doppelzüngigen Mannes.
Ausg,: *gr. et lat. Ex bibl. Vatic. Nie. Ale-
mannus protulit, lat. reddidit et notis illustravit.
Lugduni 1623. fol. — * Lugduni 1634. fol. —
•Colon. 1669. fol. — * gr. et lat. N. Alemanno
defcnsorc piimom . . . prolata, nunc . . . falsi-
tatis convicta a Job. Eichelio. Heimst 1654. 4^
Daran befindet sich unt. d. Tit : Imper. Justi-
niani defensio adv. Alemannum autore Th. Rivio,
curante J. Eichelio. Heimst. 1654. 4**. — ^Zwei
ungedruckte Stellen über die Attsschtceifungen
der Kaiserin Theodora veröffentlichte zuerst gr.
et lat. Bemh. de la Moiinaye in Menagiana. I.
Paris. 1715. p. 347; III. p. 255; wiederh. in den
folg, Ausg. — ® graecum recogriov. , emendav.,
lacanas supplevit . . . annot. crit. et bist adiecit
J. C. Orellius. Acc. append. continens descriptio-
nem pestis et famis Constantinopol. et in aliis
orbis Rom. partibus saevientium, ex eiusdem
Procopii libro de bellis excerptae. Lipsiae (Turici)
1827. 8^ Mit 4 Karten. ^ 8. ~ ' Procopius in
Corp. Script bist. Byz. ex recens. G. Dindorf.
(3 vol. Bounae 1833—38. 8°). Tom. ffl. Mit Wie-
derholung der Noten Nie. Alemanni (Ausg. n® 1).
— ® unt. d. Tit. : Anecdota ou histoire secrete de
Justinien, par le senateur Proc. de Cesaree, edit.
par Isambert. Paris, Didot 1856. gr. 8®. Texte,
traductian et notes philol. Höchst oberflächliche
Arbeit. Cf. Dahn, Prokopius p. 494-497.
Uebers.: deutseh: Geheime Geschichte, übers,
u. mit Anm. erläutert (von Job. Paul Reinhardt).
Erlangen 1753. 8'.
englisch: The secret history, translated into
English. I/)ndon 1674. 8®.
französisch: in der Ausg. n° 8 von Isambert
lateinisch: in den Ausg. n® 1 u. 4.
Procopius Caesarienois: Panegyris in
Anastasium.
Ausg.: graece ap. Yilloison, Anecd. IL p. 28.
: Ileqi tQv TCTiGfAdvcov ro€ deOTtö-
rov ^lovaitviavoü. De aedificiis conditis
vel instauratis auspicio lustiniani imp.
libr. VI. Vollendet im Jahre 558.
Ausg. : ^ gr. prim. ed. Beatus Rhenanus e ms.
cod. C. Peutingeri cum Procopii de reb. Gotho-
rum etc. et Agatbia. Basil. 1531. fol. p. 1. —
* wiederh. Parisiis 1543. fol. — * besser ed. Hoe-
Bchel ad ealeem Prooopii historiar. Aug. Yind.
1607. fol. — * Diese Ausg. verbesserte sammt der
latein. Uebers. Claud. Maltretus im Ck)rp. bist.
Byzant. Paris. 1663. fol. — wiederh. im Corp,
Byzant *Venet 1729; — *im (>)rp. Bonn. (Proco-
pius. Tom. III.) ex recens. Guil. Dindorfii 1838. 8^
Das 1. Capitel des 1. Buches De instaurato s.
Sophiae templo mit neuer uebers. ed. Franc. Com-
bensus in Manipulus originum rerumque CPoli-
tanarum. Paris. 1664. 4^ p. 283.
Uebers.: lateinisch: * per Amoldum Vesa-
liensem. Moguntiae, Ivo Schoefer 1538. 8^ —
^wiederh., xusammen miV Pfocopii historiarum
et Zosimus. Basil. 1576. fol. — 'De Justiniani
imp. aedificiis, lat. interpr. Fr. Cranefeldio, c.
annot. Th. Adamaei. Paris. 1537. 4®.
englisch: Procopius. On Justinian's boildings
. . . translat by Aubrey Stewart (with notes by
C. W. Wilson). London, Palestine Pilgrim's Text
Society 1886. 8^ 178 pag.
französisch : trad. eu f raup, par Fumee sieur de
Genille zusammen mit Histoire des guerres . . .
contre les Yandales et les Goths. Paris 1587. fol.
italienisch : De gli edifici di Giustiniano imp.
Di greco in volg. trad. da Bed. Egio. Yinegia 1547.
8*. — in Opere di Procopio di Cesare. Milane
1828. 8«.
: T(öv xof^* abrdv lavoQiwv ßißlia
(JxTcä seu Historiarum sui temporis libri
Vm. 395—559.
In noch ziemlich guter Sprache nnd mit g^iOBser Un-
Sarteilichkeit abgefasst. Die zwei ersten Bficher enthalten
ie Kriege mit den Persem , die nftchsten zwei jene mit den
Yandalen , 395—545 ; die drei folgenden enthalten ro&txa^
487—629; im 8. Buche findet sich eine übersichtl. Dar-
stellung der Ereignisse bis zum J. 554.
Ausg. : ^ in dessen opp. Acc. liber de aedificiis
Justiniani fere duplo quam antea auctior. Opera
D. Hoeschelii. Aug. Yind. 1607. fol. {Borste Ausg.;
de aedificiis zuerst griech. an der latein. Uebers.
der Bücher de reb. Gothor. etc. Basil. 1531; s.
unt.) — ' gr. et lat. c. not Claud. Malti^ti. Paris.
1661—63. 2 vol. fol. — * nachgedruckt Venet
1729. fol. — *ex rec. G. Dindorf. Bonnae 1833
zusammen mit Procopii i(v(x6oTa (=* Corp. scr.
bist. Byzant). Vol. 1. 2.
PROCOPIUS CAE8ARIENSIS
939
Uehers.: lateiniseh: die 4 ereien BUeher De
bello Persico ex Ters. Baph. Volaterrani. Romae
1509. fol.
Die 4 Utxten Bücher De bello Gottomm ex
interpretatione Christ. Personae. 'Komae 1516.
fol. — ' tüiederh. unt d. TiL : Procopii de rebus
Gothor., Persar. ao Vandalor. libri VIII una oum
Agathia, Jomande et Leon. Aretini libris lY de
bello Italioo contra Gothos. Basil. 1531. fol. Eni-
hält auch die erste grieeh. Ausgabe des Buches
De aedificiis Justin. , hrsgb. von Beat. Rhenanus.
— ^wiederh. cum Zosimo ed. Arnoldus Vesalien-
sis. Basil. 1576. fol. — *• cum Agatbia et Jor-
nande ex reo. et c. notis Vulcanii. Genevae (Lug-
duni) 1594 (1618). 8« — » ex vereione Hug. Grotii
in dessen Collect, bist. Goth. Ämstelod. 1655. 8^
p. 139. — * wiederh, in dessen HiBtoria Gotho-
mm, Vandalorum et Langobardorum. Paris. 1656.
8". — ^ Bruchstück ap. Bouquet, Rec. II. p. 29-
47. - 'De bello Gothico libri 4 ex interpre-
tai Gl. Maltreti ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I. 1.
p. 247-369. Nomina appellativa et yerba gothioa
... ab Hug. Grotio expficata p. 370-372. Index
propriorum nominum Gothiconun . . . p. 373-378.
— 'De hello Gothico libri 4, cum excerptis
ex Agathia Hug. Grotio interprete. Cherii 1854.
go _ >«De bello Vandalico capita selecta ex
Procopii libro IT ed. Jos. Partsch in prooemio ad
Corippi Johannidem in Mon. Germ, bist Auct.
antiquiss. III. 2. 1879. p. xxxYm-xuii.
deutsch: ^ Geschichte seiner Zeit. Uebers. u.
mit Eriäutemngen versehen von P. F. Kanne-
giesser. Greifswald 1827->-31. 4 Bde. gr.8^ Jk 20.
— * unt, d, Tit. : Vandalenkrieg. Uebers. von D.
Coste. Leipzig 1885. 8«. XXI. 82 j>ag. Jk 1.20
(= Geschichtechreiber der deutschen Vorzeit.
(TL Jahrb. 2. Bd.] lief. 73 u. der 2. Gesammt-
ausg. Bd. 6;) — u.unt.d. Tit. : Gothenkrieg. Nebst
Auszügen aus Agathias, sowie Fragmenten des
Anonymus Valesianus u. des Johannes von An-
tiochia. Uebers. von D. Coste. Leipzig 1885. 8^.
^ 7 (= Geschieb tschreiber d. d. Vorz. Lief. 76
u. der 2. Gesammtausg. Bd. 7).
englisch : History of the wars of the emperor
Justinian etc. translai by Henry Holcroft. Lon-
don 1653. fol.
französisch: Oeuvres de Procope (de la guerre
contre les Perses et les Vandales, par L. Mauger).
Paris 1669. 70. 2 vol. 8®. Benutzte nur die ba-
seier latein. üebersetxung.
— De la guerre contre les Goths. livres 2
premieres, par G. Paradin. Lyon 1578. 8°.
— Histoire des guerres de Tempereur Justi-
nien contre les Vandales et les Goths, trad. du
grec par M. Fumee sieur de Genille. Paris 1587.
fol. Hierbei befindet sich auch die Uebers. De
aedificiis.
italienisch: De la guerra de Gotti libri tre, di
lai in voleare trad. da Bd. £gio. Vineg. 1544. 8^
— De la guerra di Giustiniano imper. contra
i Persiani ed i Vandali lib. IL Di lat in volg.
trad. da Bd. Egio. Vineg. 1547. 8«.
Ausxüge: De priscis sedibus Gothorum, Hun-
norum et Vandalorum excerpta ex Procopii lib.
IV de beUo Gothico, in Vulcanii Gothic, et Lon-
gobard. rer. scriptt. I. p. 239-253.
JSH.-&kr,,* AaUr, ,Aag., Deüde Frooo|iii CaesareensiB
in aecundo bello Persico Jastiniaiii I imp. enanrando.
Diss. inaug. Bonnae 1876. S». iSpag. 60 4
Saldi, Bq., Difesa di Procopio contFa le calamnie di
Flav. Kendo. Urbino 1627. 4«.
Balzani, U., Le cronache Italiane nel medio evo.
llilanol884. p. 22-3S.
Brann, Herrn., Procopina Caeaariensis qoatenas imi-
tatus Sit Thacydidem. Inaag.-Diss. £rlangae 1885.
8». eipag.
: Zum Texte des Prokop m Byzantinische Zeit-
schrift. U. Leipzig 1898. p. 106-109.
Byzanz anter Justinian tn Das Ausland. Stuttgart
1866. 4«. n«36. p. 817.
Bahn , Fei., Die KOnige der Germanen. Abth.n. Man-
chen 1861. gr. 8». p. 260-268.
: Prokopius von Cftsarea. Ein Beitrag zur Historio-
graphie der VOlkenrandening u. des sinkenden BO-
merthums. Berlin 1865. gr. 8^. VI. 504 pag.
De bidour. Antonin, L'imp^Fatrice Thöodora; 4tade
critiaue. Paris 1885. 12mo. 2 fr. Oegtn dis OloMb-
wimgkeü dtr Anecdota.
Duwe, Adf., Quatenns ProcopiusThucydidemimitatas
Sit Progr. d. Oymn. Jever 1886. 49. 37 vag.
Eckardt. Herrn., De anecdotis Procopii Caeeariensis.
Diss. histor. Regimonti 1861. 8<*. 44 paa. 75 4
: Zur Charakteristik des Procop und Agathias als
Quenenschriftsteller für den Gothenkrieg. Progr. d.
Friedr.-Gymn. Königsberg i. Pr. 1864. 4fi. 25 pag.
Gomperz, Th., tn 'W'ienor Studien. Zeitschrift für
classische Philologie. II. 1880. n. 6 ff.
0 u n d 1 ac h , J. J. G., Quaestiones procopianae. Dissert.
Harbuigi 1861. 40. 28 pag. {a»iek oJLb Progr. Hanau
1861). Ueber du Olaubunirdigkeü der Äneedata.
Gundling, N. H., Obserrationes in rem literar. spe-
ctantes. I. Franoof. et Lips. 17U7. p. 202.
Hansen, A., ^Ve^ veranlasste die Berufung der Van-
dalen nach Afriea? Eine histor. Untersuchung gegen
Procop, Vand. I. 8. Dorpat, Universitätsdruckerei
1842. 4». 13 pag.
Haury, J., Procopiana. Progr. d. k. Bealgymn. Augs-
burg f. d. Studienjahr 1890/91. Augsburg 1891. 8».
37 pag. WiU bnoriam, das$ der gröeets Theü der Hi-
Btorien P.'e aekon i. J. 645 niedergeaekrieben Mt ete.
: Procopiana. (II.Theil.) Progr. d.Realgymn. Mün-
chen 1893. Bfi. 43 pag
Byz
: Zu Prokop m Byzantinische Zeitschrift. II. 1898.
p. 290.
Herwerden «n Mnemoeyne. IX. Lugd. Bat. 1881. p.
104-112; 149-166, über d. aehleehie Auag. Dindorft.
Hofmann, K., Zur Kritik der byzantin. Quellen für
die ROmerkriege Kobads I. Progr. d.Gymn. Schwein-
furt 1877. 4«.
Jahns, Max, Geschichte der Kriegswissenschaften.
Abt. l. München 1889. 8». p. 143-146.
Jung, Jal. , Geographisch - Historisches bei Procopius
von Caesarea tn W ieuer Studien. Steitschrift f. class.
Philologie. V. Wien 1883. p. 85-115.
Kirchner, Zu Prokops Darstellung der Perserkriege
des Anastasios, Justin und Justinian. Progr. der Gr.
SUdUchule. Wismar 1887. 4^. 19 pag.
Krumbacher, K., Geschichte der byzantin. Litte-
ratur. München 1891. gr. 8^. p. 41-46 u. s. w.
La Mothe le Yayer, Oeuvres. IV. 2. PfOrten 1756.
p. 144-167.
Levesque de la Ravalidre, B^flezions contre l'idöe
g6n6rale que Procope est Tauteur de l'hist. seeröte
de Jnstinien m M6m. de TAcad. des inscr. XXI. p. 78.
Mallet, C. £., The empress Theodora mThe English
histor. Review. IL London 1887. gr. 8». p. 1-20.
Oegen die Echtheit der Anecdota.
Moroni, G., L'invito d'Eudoesia aGenserico wPnbbli-
cazioni del r. Istituto di studi superiori di Firenze.
1882.
P al 1 m an n , R., Geschichte der Völkerwanderung. II.
Weimar 1864. 8*>. p. 61 ff., 105 ff.
Patzig. Edwin, Jonannes Antiochenns Fr. 200 Salm.
und Prokop m Byzantinische Zeitschrift. II. 1893.
p. 591-598.
Pflugk, Aug. Jul. E., Emendationes ad Prooopium tn
eeifien Schedae criticae. Gedani 1835. gr. 40. Jk 1.25.
Pflugk-Harttnng, Jul.v., Belisars Vandalenkrieg
tn v. Sybels Histor. Zeitschrift. LXI. München 1889.
p. 69-96.
Ranke, Leop.von, Procopius tn s«tn«r Weltgeschichte.
IV. 2. Leipzig 1884. Bf>. p. 285-312. Gegen die Glaub-
würdigkeit der Anecdota. Die vorgetragenen Argumente
ikberxeugen nicht.
940
PROCOPIUS DIACONUS — PROSARELATION
R e i n k e n g , Jos. Hub. , Anecdota sintne scripta a Pro-
copio Caes. inquiritur. Diss. bist. crit. Yratislaviae
1858. 80. 30pag. Qegm die Eehtheü.
Bei pr ich, Berth., Ueber nnmerische Angaben im hello
roth. desProkup vonCäsarea. Progr.d.Gymn. Gross -
ätrehlitz 1886. 4P.
Rivios« Thom., Jostiniani defensio adversns Äleman-
nam. Francof. 1628. 8^; — curante J.Eicholio. Helm-
stadii 1654. Sf>. Cf. Dahn, Prokopias p. 470-479.
S ch e f 1 1 e i n , Joh., De praepositionum usa Procopiano.
Diss. inang. Erlangons. Ratishonae 1898. gr. ^ (au^
als Jahresboricht ilber das kgl. neue Gymnas. f. das
Studien] . 1892/98. RegensbuiK 1893. gr.BP ausgegeben).
63pag. Wertvoll.
Schubert, H. v., Die Unterwerfung der Alamannen
unter die Franken. Kritische Untersuchung. Stras-
burg 1884. gr.eP. p. 90-93: Procop.
Schulz, Alfr., Procopius De hello Vandalico lib. I.
1-8. E^e histor. Untersuchung. Berlin 1871. gr. 4,^.
ISpag. Jkl.
Struye, Bibliotheca histor. ed. Meusel. Y. 1. p. 225
-233.
Struve, K. L., Opuscula selecta. I. Lipsiae 1864. 8^.
p. 243 ff.
Teuf fei, W. S., Procopius von CKsarea in Schmidts
Zeitschrift f. Geschichtswissenschaft. VIIl. 1847. p.
88 - 78. Sekr gut (mederh. in ^V. S. Teuffels Studien
u. Charakteristiken. Leipzig 1871; 2. Aufl. ibid. 1889.
p. 248ff.).
Trivorius, Gbr., Observatio apologetica ad inscri-
ptionem orationis ad anteeesaores Digestis Justiniani
praepositae ; adversus quosdam iurisconsultos et Pro-
copii anecdota. Paris. 1631. 4<^. Cf. Dahn, Prokopius
p. 468-470.
A^ollgraff, J. C, in Mnemosyne. X. 1882. p. 422 ff.
Werlauff , E. C, in Det kong. Danske Videnskaber-
nes Selskabs histor. og philos. Afhandlinger. 1845.
p. 41-104. ErkUhrt Proeops Nadtriehien Ober die nordi-
sehen Länder.
Procopius diaconus et chartophylax, vid.
Vita s. Marci evang. (encom.).
Procopius notarius Pragensis (flor.
1476): Chronicon.
Eandschr. : Wittingau,A rchi v des Fürsten
Schwarzen berg (Crux de Telcz). Ms. Trebon. A.
16. fol. 224-232.
Ausg. : ap. Höfler, Geschichtschreiber der husi-
tischen Bewegung I. p. Ö7-78. Cf. ibid. p. lv fF.
Procossius archiepiscopiis Cracoviensis
(t 986): Chronicon Slavo-Sarmaticum.
2000 a, Chr. — 992 p. Chr.
Ein onsaubores Machwerk des Przybystaw Dyamen-
towski (saec. XVni).
Ausg.: unt. d. Tit.: Chronicon Slavo-Sarma-
ticum cum Procossii sec. X scriptoris atque de
origine Toporeonim (eorumque militaribus armis)
ex libris Zolavi (canou. Carcov. a. 1067) et Ka-
gnimiri(comit.deGora, Histor. polon. regum christ.
a. 992—1070) sec. XI scriptorum excerpta. (Edid.
H. Kownacki.) Varsaviae 1827. 8°.
Uebers.: unt. d. Tit.: Kronika polska przez
Prokosza w wieku X napisana z dodatkami z kro-
niki Kagnimira pisarza w wieku XI. Przez H.
Kownackiego. Warszawa 1825. 8^
Erl.-Schr.: Dobrowski in Wienor Jahrbücher. XXXU
oder XXXVII. p. 77.
Proeiium Woeringianum, vid. Heelu.
Professio fidei fratriim Waldensium regi
Vladislao ad Hungariam missa, quam ipsi
falso satisfactoriani appelJant
Ausg.: * in Fasciculus rprum expetendarum
(ed. 0. Gratius. Coloniao) 1535. fol. 81-86. —
• in Fasciculus rer. expetend. ed. Brown. I. 1690.
p. 162-172.
Progenies Dolensium principum.
Ausg. : * ap. Labbe , Bibl. nova II. p. 740. —
'Bruchstück ap.Bouquet, BecueilXU. p.456. 457.
Prologus paschae ad Vitalem scriptus
ao 395.
Wichtig wegen der Angaben über die Chriistenverfol-
grmgen.
Au^g. : ^ ex cod. Coloniensi n® 83U. sec. VIII
ap. Br. Krusch, Studien zur christlich -mittel -
alterl. Chronologie. Leipzig 1880. gr. 8®. p. 229;
cf. p. 32. 195. — »ex cod. Oxon. (Digby n» 63.
sec. IX) pars prior in Mon. Germ. hist. Auct.
antiquiss. IX. 1692. p. 737. 738.
Promissio Hugonis regis in die coro-
nationis suae 3. Jul. 987.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XI. p. 658.
Promissio Karlomanni Galliae regis a.
882. Septb.
Ausg.: * ap. Baluze, Capitular. 11. p. 281. —
»ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 549.
Propliecy of St Berchan (saec. Vn fin.).
Oeechrieben 1094^1097. This prophecy contains a
history of the Irish king« down to the reign of Mairch«ir-
tach O'Brien (flllS) and likewise an acconnt of the
mission of s. Golomba to Sootland eic.
Ausg.: nur der erste Theil des Gedichts, wel-
cher sich auf Schottland bezieht, ap. Skene, Cbro-
nicles of the Picts p. 79 - 105 mit englischer Uebers. :
cf. p. XXXIX ff. — Der erste Theil ist von der Ro-
yal Irish Academy herausgegeben.
Prophetia, vid, unter Vita des oder der
betreffenden Heiligen,
Proplietia Merlini , vid. Gal&idus Mon-
mutensis.
Proplietiae satyricae in papas aliquot
saeculi XIII et XIV = Joachim abbas
Florensis: Yaticinia,
Propositio episcopi Tomacensis, vid,
Filastre, GiüL
Propositio Facta in curla Romana co-
ram papa contra Wiclefistas a. D. 1413
mense Decembri.
Ausg.: ox cod. Vindob. 4941. fol. l*-2* ap.
Palacky, Docum. mag. Joh. Hus p. 457-460.
Prosaisica Krönilcan « Chronicon Sue-
ciae prosaicum.
Prosapia Francoruin regum ad Dago-
bertum iuniorem, filium Childeberti II.
Ausg.: *ap. d'Achery, Spicileg. II. p. 800. —
*ap. Bouquet, Rec. II. p. 697.
Vgl. Gonoalogia rc^nm Francomm.
Prosarelation über die cöhier Unruhen
1481—82.
Atisg. : hrsgb. von H. Cardauns in Chroniken
der deutschen Städte. XIV. 1877. p. 926-944.
Vgl. Keiinchronik über die cOlner Unrohon.
PROSPER AQUITANUS
941
Prosper Aquitanus (Notar in der päpst-
lichen Kanzlei?, f wahrscheinlich 463):
Epitoma chronicon ab a. 379 — 445 resp.
455.
Der Terfasser wird in einigen Handschr. anch Tiro
Prosper genannt (,Tidetar non temere Tironis nomen ei
thbai.* Afomnuen). Mit der Erschaffong der VTelt begin-
nend bietet er zonftchst einen magern Auszag ans der
Chronüc des Hieronymas , benntzt dann von Christi Tode
ab ein den Ravennatischen Fasten entstammende« Ck»n-
sQlarverzeichnis8 als Qmndlage (weshalb das \Verk auch
Chronicon consulare genannt wird), entlehnt Zusätze
ans AngustinaSf Orosins de. n. berichtet von 425 an als
Au^nzenge. Der erste Theil bis 878 ist als wertlos schon
früh in den meisten Ausgg. fortgelassen.
A. 1. Redaction, später Chronicon vul-
gatum (ab a. 379 — 445) genannt, weil sie in
dieser Form als Fortsetzung des Hieronymas lange
allein bekannt war u. vielfach gedruckt wurde.
Handschr.: 14 nicht interpolirte, 50 interpo-
lirte aufgeführt von Holder -Egger in Neues Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. I. 1876. p. 16-21. Vgl.
auch Pertz* Archiv VII. 1839. p. 228 -235; Momm-
sen rar seiner Ausg. p. 353-371.
Ausg. : ^ curante Bonin o Mombritio cum £use-
bii-Hieronymi chronico et Palmerio. Mediolani
ap. Lavagnium s. a. (cca. 1475.) fol. 208 fol. ä
35 lin. Ein Exemplar ohne Titel in Qöttingen.
— • Chronica Eusebii, Hieronymi, Prosperi, Mat-
thaei et Mathiae Palmeriorum. Venetiis, ap. Erb.
Ratdolt, idib. Sept. 1483. 4^ 180 fol. — wiederh.
' unt. d. Tit. : Eusebii chronicon , quod Hierony-
mus latinum facere curavit. Ad quem et Prosper
et Matth. Palmerius et Mathias Palmerius, demum
et J. Multivallis complura adiecere. Paris. , Henr.
Stephanus 1512. 4*; — *und ibid. 1518. 4«. —
^ap. Job. Sichard, ,En damus chronicorum di-
vinum plane opus eruditiss. autorum usque ad
a. 1512: Eusebii . . .' Basileae 1529. fol. p. 89-
94. — •Chronicon Eusebii, Hieron. et Prosperi
ed. Joa. Savaro. Basil. 1536. 4**. — ' Chronicon.
Basileae, ap. Henr. Petrum 1536 {num 1539?)
nicnse Martio. 4°. — * ibid. ap. Henr. Petrum
1542. 4°. — ^ibid. ap. Henr. Petrum 1549, mense
Martio. 4^ — *° Prosperi chron. ab a. 379— 445
ed. Onuphr. Panvinius zusammen mit Fasti con-
sulares, Comes Marcellinus etc. Venetiis 1558.
fol. Append. p. 52-56. — " Basil., ap. Henr.
Petrum 1570. 4^ — " Chronica. Basil. ex offi-
cina HoDricpetrina 1579. 4®. — *^ Lutetiae Paris.,
ap. Mich. Sonnium 1587. 4^ — " [= pars 2* des
Chronicon integrum] ed. Canisius, Lect. antiq. I.
Ingoist. 1601. i?. p. 134-147. — '^ unt. d. Tit.:
Chronica trium illustiium auctorum Eusebii e/c.
ed. Amaldus Pontacus, Yazatensis episc. Burdi-
galae 1604. fol. p. 198-210; notae p. 760-790
{letztere wiederholt ^® ap. Migne, Patrolog. lat.
XXVII. p. 725-746 et 1181-1206). Selten. Erste
kritische Ausg. aus 28 Mss. u. 8 Edii. — " ap.
J. J. Scaliger, Thes. temporum. I. Lugd. Bat. 1606.
fol. p. 188-197 (^^unverändert wi^erh. in edit.
Amstelodam. 1658. fol.). — ** ex Canisio in Bibl.
PP. Colon. V. pars 3. (1618. fol.) p. 191-194. —
^ ex mss. codd. J. Sirmondi et P. F. Chiffletii ab
a. 343-455 ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I.
1636. p. 201-209. — **ex Bibl. Colon, wiederh.
in Bibl. PP. Lugdun. max. VIII. 1677. fol. p.
194. — *' in Prosperi opp. omn. (cura Joan. Lo
Brun des Marettes et Luc. Urb. Mangeant). Paris.
1711. fol. p. 734-755. — "ate Pars 2» des Chro-
nicon integrum in Canisii Lect. antiq. ed. Bas-
nage. L Antverp. 1725. fol. p. 295-305 (p. 252-
264 enthalten nur Canisius' u. Basnages praefat.
u. animadverss.). — ** in Hieronymi opp. ed. Val-
larsius. VIII. Veronae 1740. fol. p. 823-856, cum
Pontaci notis. — ** Ausg. no 22 wiederh. in Pro-
speri opp. Venetiis 1744. fol. — ^no24 wiederh.
in Hieronymi opp. ed. Vallarsius. VIII. Venetiis
1769. p. 821-856. — "ap. Roncalli, Vetust. lat.
Script, chron. I. Patavii 1787. 4^ p. 705-720. —
'*ab a. 379 — 455 ap. Bösler, Cbron. medii aevi.
1793. p. 131 sq. — ^als Fortsetzung zu Euseb.-
Hieron. Chron. ap. Migne, Patrolog. lat. XXVII.
1846. p. 703-724 und ^ als Pars 2* des Chroni-
con integnim ibid. LI. 1861. p. 583-606.
B. 2. Redaction, das sogen. Chronicon in-
tegrum ab 0. C. — 455 (dessen Text von 379 —
445 mit dem Chronicon vulgatum identisch ist),
in duas partes distributum: l'ars 1* ab ortu rerum
ad mortem Valentis, cum annotatione consulum
a morte Cbristi: ,Adam cum esset ^ — ,sepultura
quoque caruit*. — Pars 2' a morte Valentis imp.
379 usque ad obitum Valentiniani III ot Komam
aVandalis captam a.455: , Hucusque Hieronymus
presb. — perpetuum perdat auctoritatem '.
Handschr.: 9 bespricht Holder-Egger tn Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. I. 1876. p. 25-27.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Viri clariss. Tironis P-i
Aq-i chronicon integrum ab Adamo usque ad
obitum Valentiniani ... ex variis codd. calamo
exaratis ap. Labbe, Bibl. nov. mss. I. Paris. 1657.
fol. p. 16-55. Oute Ausg., nicht ganz frei von
Interpolationen. — * wiederh. von Graevius , Thes.
antiq. Rom. XI. Traiecti ad Rh. 1699. fol. p. 272-
324. — ^ in Prosperi oper. Paris. 1711. fol. p.
685-734; 734-755. — * ex Labbeo in Canisü
Lect. antiq. ed. Basnage I. Antverp. 1725. fol.
p. 264-305 (u. zwar Pars 1* ,Adam cum esset
— sepultura quoque caniit* p. 264-294; Pars 2*:
,Huc usque Hieronymus — pace discederet' p.
295-305). — *ex Ijabbeo ap. Bouquet, Recueil
L p. 624-635. — " ap. Roncalli, Vet. lat. scr.
chron. L Patavii 1787. 4°. p. 635-676. — ^ ex
edit. Paris. 1711 ap. Migne, Patrolog. lat. LI.
1861. p. 535-606 (Pars 1» p. 535-584; Pare 2»
p. 583-606). — ^unt. d. Tit.: Prosperi Tironis
Epitoma chronicon edita primum a. 433, con-
tinuata ad a. 455 ed. Theod. Mominsen in Mon.
Germ, hist Auct. antiquiss. IX. 1892. p. 385-485,
cum 6 additament. p. 486-499.
C. Die 1. Redaction mit einer römischen Fort-
setzung bis 451, in Afrika (Karthago) überarbeitet,
bis 457 fortgeführt u. endlich durch eine üeber-
sicht der Gesch. des Vandalen reiches bis zu dessen
Untergänge 534 erweitert [nach dem ersten Heraus-
geber Chronicon Canisianum oder nach dem
Fundorte der Hs. (St. Ulrich u. Afra in Augsburg)
Chronicon Augustanum oder Ulricianum
genannt] * ed. Canisius, Lect. antiq. I. p. 148-162
('ed. Basnage L p. 306-312). — 'm Bibl. PP.
Colon. V. prs. 3. (1618. fol.) p. 194-197. — Un
Bibl. PP. Lugd. max. VIll. 1677. p. 197. — '^ap.
Roncalli, Vetust. lat Script chron. I. 1787. p.
677-704. — ^ ap. Rösler, Chron. medii aevi p. 82.
942
PROSPER AQUITANÜS — PROVINCIALE ROMANÜM
Prosper Aquitanus. Auctarium Pro-
speri — 560.
Handschr.: Rom, Vatic. Christ, reg. n® 2077.
mbr. sec. VII. 4"*.
Ausg.: ap. Roncalli, Vetust. lat. Script, chron.
I. p. 721-73Ö.
Chronicon imperiale seu
Pithoeanum, vid, Chronicon imperiale.
Prosperi Aquitani chronici
Continuator Havniensis — 641.
So genannt, 'weil sich die Chronik anProsper anschliesst
u. nach dem Fundorte der einzigen Handschr., welche G.
Waitz 188b entdockte; bei Bethmann heisst sie Lemgo-
bardisehß Chronik, bei Holder -Egger Die Chronik von 641.
Der \ erfasser schwankt zwischen der Form des Chron.
Tulg. n. des Chron. integmm.
Eandsckr.: Kopenhagen, tgl. Bibl. Aelt.
Samml. n'454. mbr. sec. XI; Mommsen: sec. XII
vel XIII.
Ausg.: ^ ed. Geo. Hille. Berolini, "Weidmann
1866. gr. 8^ 37 paß. 50 ^. — *ed. Th. Mommsen
in Mon. Germ. bist. Auct. antiquiss. IX. 1892.
p. 298-313. 317. 319. 321. 331. 333. 337-339.
Erl.-Schr.: Hille, Geo., De continuatore Prosperi a.
641 Hauniensi. Diss. inaug. hist. Berolini , Mittler &
Sohn 1866. gr. S». 39 vag. Jk 1.
Holdor- Egger, Die Chronik von 641 in Nenes Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. l. 1876. p. 259-268. 280.
Kaufmann, G., Der Appendix des Marias und der
Continuator Prosperi^ namentlich ihre Benutzung der
Chronik des Isiaor w, Forschungen zur deutschen
Geschichte. XIII. G8tting«-n 1878. p. 418-424. Vql.
Philologus. Zeitschiift f . d. klass. Altertum. XXXiV.
p. 385. 728; XLII. p. 477. 502.
Mommson, Th., Pnisperi continuatio Havniensis in
Mon. Germ. hist. Auct. antiquiss. IX. 1892. p. 266-271.
Waitz in Nachrichten von der kgl. Ges. d. Wissensch.
zu Göltingen 1865. n0 4. p. 94; lyi.Pertz' Archiv VII.
18S9. p. 251.
Wa 1 1 o n b a ch , Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Anfi.
I. 1885. n. 81 ; 6. Aufl. I. 1898. p. 84. 165. not. 1.
Weise, Jul., Italien u. die Langobardonherrscher von
568 — 628. Halle 1887. gr. 8», pasaim.
Erl.-Schr.: BKhr, Geschichte der römischen Literatur.
Supplementband. Die christl.- römische Literatur.
p. 98-102.
Eoert, Adr., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. I. Leipzig 1874. gr. 8«. p. 849-352 (I.
ibid. 1889. p. 365-368; 440-443).
Ebert-Lemcke, Jahrbuch für romanische Literatur
XI. 1870. p. 157."
Fernow, H., Romanische Elemente in der Chronik
Prospers in Jahrbuch fiir roman. Literatur. XI. 1870.
p. 25^.
(Hagen, Joh.vander) Obsorvationos in Prosperi Aqui-
tan. chronicon integrum eiusquo IjXXXIY annorum
cyclum. Amstelod. 1733. 4».
Hertzberg, H., Die Historien und die Chroniken des
Isidorus v. Sevilla. Diss. Göttingon 1874. S®. p. 49-52.
Herzog, Realencyclopädie für protestaut. Theologie.
XII. p. 250. 251 (XII. 18b3. p. 3^)0 ff.).
Hdlder-
nion in
p. 15-90; 327- 3ai.
: Continuatio Prosperi ex ms. Augustano ibid. p.
278. 279.
: C«)ntinuatio Prosperi ex ms. Vnticano u. Aucta-
rium Prosperi ibid. p. 28(}-291.
Kaufmann, 0., Ueber das Foodoratverhältniss des
tolosanischon Reichs zu Rom in Fon-ifhungen z. deut-
schen Geschichte. VI. Göttingen 186*) p. 435-476.
Man so, Chronica Prosperi Aquit. I. Vratislav. 1820. 80.
Mommsen, Th. , tn Abhandl. der kgl. .sllchs. GesoUsch.
der Wis^oHK-h. 1861. p. 508 ff ; l)<K)-674.
: Inlroduotio vor seiner Ausg. in Mon. Germ. hist.
Auct. antiquiss. IX. I«i2. p. 343-384.
Ourtin, C, DisK. sintrularis de Prosporo Äquitano, in
ipsiuH Commeiit. do scriptor. occles. I. Lips. 1722. fol.
p. 1I75-12U6.
Ef^ger, Die Chronik Pro.spers von Aquita-
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. I. 1876.
Pallmann, R., Geschichte der Völkerwanderung. H.
Weimar 1864. S^. p. 498 - 504 (Die HeiduannaUn u.
die Sehlaeht bei PbUmiia 402).
Papencordt, Fei., Gesch. der Vaodalischea Herr-
schaft. Berlin 1837. p. 355 - 358.
Potthast in prasf. ad Henrici de Hervordla chroni-
con p. XXI. n^ 29.
Rivet in Hist. littöraira de la France ü. p. 325 sq.;
389 sq.
RS s 1er, Ch. F., Chronica medii aevi. I. Tubing. 1796.
(die praefat. u. dissert. de chronicis p. 75-83).
Salinas, J., Vita s. Prosperi Aquitani in eiusdem et
Honorati Massiliensis opera. Romae 1780. 8^. p.1-82.
Seeck, 0., Studien zur Geschichte Diocletians und
Constantlns II in Neue Jahrbücher f. Philologie n.
Pftdag. 1889.
StruTO, Biblioth. historica ed. Mensel I. 1. p. 61.
Teuf fei, Vt''. S., Geschichte der römischen Literatur.
6. Aufl. Leipziff 1890. p. 1175-1178.
Volz, Berth., lieber das Jahr der Schlacht bei Pol-
lentia. Progr. d. Gymn. Cöslin 1864. 4«. 33 pag.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen . 6. Aufl.
I. 1885. p. 78 - 80 ; ef. p. 7. 9. 156. 404 ; 6. Aufl. I. 1893.
p. 81-83.
Prosper TIro = Prosper Aquitanus.
s. Protadius Yesuntiiius episcopus (f
624): Martyrologium per anni circulum.
Ausg.: *np. Dunod, Hist. de l'eglise, ville et
dioce.se de BesanQon. I. — *wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. LXXX. p. 411-422.
Proterius episcopus Alexandiinus (flor.
455): Epistola ad Leonem papam de pa^
schall computo.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. LXVII. p.
507-514.
Protocoll der Commission zu Anagni,
eingesetzt 1255 vom Papste behufe der
Untersuchung des Introductorius des Ge-
rardus de Borge. San-Donnino und der
Werke Joachims von More.
Lateinisch geschrieben.
Ausg.: zum erstenmal hrsgb. von H. Denifle
in Archiv für Litteratur- u. Kirchengesch. des
Mittelalters. I. Berün 1885. gr. 8°. p. 99-142.
Protzan, fid. Arnold von Protzan.
Provinciale cancellariae apostoiieae =
Provinciale Romanum.
Provinciale Daciae sive designatio epi-
scopatuum Daniae, Sveciae et Norvegiae
c. 1270.
Ausg.: ap. LaDgebek, Scr. rer. Dan. VI. 1786.
p. 610. 611.
Provinciale ordinis fratrum Minorum
vetustissimum.
Ist um 1343 geschrieben; bekundet die grosse Ver-
breitung des Ordens in damaliger Zeit. — Bei Wadding
u. Hhighini nur mangelhaft herausgegeben.
Ausg.: secund. cod. Vatic. n° 1960 denuo ed.
Conradus Eubel. Ad Claras Aquas (Quaraeclii)
1892. 8^ 90pag.
Provinciaie Romanum.
tintheilung der rtiinischen Kirche nach ihren Provinyen
11. Bischotsitzen auf dem Erdball. latvouCencius» Came-
rarius, spUter Cardinal u. Papst (Uonorius 111) um 1211
vortasst. Handbuch für die päpstliche Kanzlei.
Ausg. : ^ ap. Tetr. Rebuflf, Praxis beneficiorum.
Venetiis 1600; * Parisiis 1664. p. 475. — » «mf .
provinciaij: romanüm — psellos
943
d. Tit. : N 0 1 i t i a episcopataum orbis christiani
sive Codex provineialis Romanus. £x vet. cod.
ante annos fere 500 scripto publicabat notisque
illustrabat Aub. Miraeiis. Paris. 1610. — *unt.
d. Tit.: Notitia patriarchataum et orchicpisco-
patuum orbis cbristiani. Item Codex provineialis
epiBcoporam Tetus et novus, ed. Aud. Miraeus.
Antverpiae 1611. — *n*3 tciederh. Antverpiae
1613. -T- * ed. Carolus a S. Paulo, Oeograpbia
Sacra. Lutei Paris. 1641. lol. ad ealeem p. 64 £f.
ex bibl. reg. — ^ ap. Emman. a Schelstrate, Anti-
miitas ecdesiae dissertationibus . . . iUustrata. II.
Koinae 1697. fol. p. 759 fr. sub. tii.: Notitia . . .
ab episc. Catharensi ante 350 annos scripta, ex
codd. 2923 et 3986 bibl. Vatic. — ' ap. Schel-
strate 1. c. II. p. 747 aub tit. : Notitia ecclesia-
mm tempore Caelestini III a. 1225 conscripta a
viro religioso etMilone eins abbate, ex codd. mss.
145 et 1253 bibl. Vatic. (Christin.). — ^tciederh.
ap. Binterim, Denkwürdigkeiten I. 2. p. 560-591,
sehleeht. — ^^ ap. TTeidenbach , Calendarium hist-
christ. medii et novi aevi. Regensburg 1855. Quer-
fol. p. 264-278; cf. p. xin ex ms. sec. XI Ü. —
'^ap. Döllinger, Beiträge z. polii, kirchl. u. Cnl-
targesch. der 6 letzten Jahrhunderte. II. Regens-
burg 1863. gr. 8^ p. 277-296 (dieselbe Recens.wie
unter n® 7). — " nw^. d. Tit.: Liber provin-
eialis ex cod. Musei Brit. (Cotton. Nero D. i.
fol. 162^) ed. Henry Richards Luard in Matthaei
Paris Chronica maiora. VI. 1882. p. 446-464. —
*' in Der Liber cancellariae apostolicae vom J.
1380 u. der Stilus palatii abbreviatus Dietrichs
von Nieheim. Hrsgb. von 0. Erler. Leipzig 1888.
gr. 8®. p. 19-44 {Recension aus d. 13. Jahrh.).
Erl.-Sckr.: Bresslan, H., Haodbndi der Urktuiden-
lehre. I. Leipzig 1889. p. 253-258.
Denifle, H., in Archiv fUr Litteratnr- n. Kirchen-
geschichte. il. 1886. p. 57. not.
Enbel , Bemerkungen z. Provindale in Tangls ,Päpstl.
Eanzleiordnnngen ' in Histor. Jahrbuch der GGrres -
Gesellschaft. XVI. 1895. p. 320-835.
Rattin ger, D., Der Patriarchatsprengel von Constan-
tinopel ibid. U. 1881. p. 24-48.
Provinciale Tancredi, i. e. Registriim
de curia Romana.
Continet patriarchatus , archiepiscopatus et episcop.
omniom provinciamm totius christianitatis.
Handschr.: London, Brit. Museum, Egerton
1944. mbr. sec. XIII. fol. — Zürich, Bibl. Carol.
C. 33. mbr. sec. XIII. fol. Hier eingetragen von
Frater Liutoldus de Regensburg, welcher es von
einer Heise nach Italien mitgebracht hatte.
Ausg. : nur den Anfang ed. R. Wilmans ap.
Pertz, Mon. scr. XX. p. 275 in fine lib. VII Chro-
nici Ott. Frising.
Provinciale vetus, vid. Albinus.
Prudeirtius Clemens , Aurelius (flor. 348
— cca. 410): Conti-a Symniachuni librill.
On ne possdde de lui aucun 6crit on prose. Allard.
Verfa&st zwischen 401 — 403, bekämpft im I. Buche den
Heidenglauben im Allgom., im 2. die Behauptungen des
Symmachus.
Ausg.: in eiusdem oper. ed. Y. Gisolin. Ant-
verj). 1564; ed. Jo. Weitz. Hanoviae 1613. 8®;
Ämstelod. 1631. 16"«; ed. N. Heinsius. Amstelod.
1667. 8«; ed. Th. Obbarius. Tubingae 1845. 8^
ed. A. Dressel. Lipsiae 1860. 8° u. s. w.
VgL Acta s. Cassiani mart.
,, 88. Emetherü et Celed.
,, „ Laurentii archid. (hymnua).
„ jt martyram XVlIlSebast. (/^ymmu).
Erl.-Sdir.: Allard, Paal, Pmdence historien in Reirae
de« qnestion8 historiqnes. XXXV. Paria 1884. p.346
-886.
: Rome an 4. sitele d'aprds les podme8 de Pm-
dence ibid. XXXVI. 1884. p. 5-61.
: La pol6miqne contre le paganisme an 4. siöcle
d'aprds lea poömes de Pmdence in Le Contemporain.
1884. LivT. du 15 avril.
: L'haglographie an 4. sidcle : martyres de s. Hlppo-
Ivte , de 8. Laarent , . . . . d'aprte les poömes de Pm-
dence in RoTue des qnestions histoiiqaes. XXXVH.
1885. p. 8ö3-4()5.
Boissier, Q., Ktndes d'histoira religieuse : Le poöte
Pmdence m Revae des denx mondes. Ann4e LlX.
1889. XCLp. 357-890.
Both, V., Pradentiaa' Schrift gegen Symmachns.
BasUtt 1882. 4°.
Brockhaas, Gl., Aorelins Prudentias Clemens in
seiner Bedeutung f. die Kirche n. seine Zeit. Leipzig
1872. 8».
Oams, P., Kjrchengeschichle Spaniens. II. Abth. 1.
Regensburg 1864. p. 337- 358.
Hertzberg, Claudianns, Ausonius, Pradentins. Be-
richt Über die neuere, dieselben betreffende Litera-
tur in Philologns. II. Jahrg. S. Heft. p. 585 sq.
Middoldorpf, De Pmdentio et theologia Pradentiana
commenUtio. Pars (1.) 2. Vratislaviae 1823. 26. 4<»
{uriederh. in Zeitschrift für histor. Theologie. H. Leip-
zig 1832. p. 127-190).
P 1 ai n e , £claircissements sur un poöme hagiographique
de Pmdence. Amiens 1889. 8^ {cnis Revue des sciences
eccl^iastiques).
Puech , Mar. P. A. Jos., Pmdence ; 6tude sur la po^e
latine chrötienne au 4. si^le. Thöse. Paris 1888. 8^.
312 pag.
Rösler. Aug., Der kathol. Dichter Aurelius Pmden-
tiua Clemens. £in Beitrag z. Kirchen- n. Dogmen-
geschichte des 4. u. 5. Jahrh. Freiburg 1886. 8''. XIV.
486 pag. Jk7.
Schmitz, Matth., Die Gedichte des Pmdentius und
ihre Entstehungszeit. I. Progr. d. Gymn. Aachen 1889.
40. 38 pag.
Sixt, G., Ueber die lyrischen Gedichte des Aurelius
Pmdentius Clemens. Progr. des Karls -Gymn. Stutt^
gart 1889. 40. 46 pag.
: Des Pmdentius Buch Dittochaeon. Tübingen 1891.
8». 16 mw.
Teuf fei, \V. S., Geschichte der römischen Literatur.
5. Aufl. Leipzig 1890. p. 1119-1121.
Weymann, Carl, Seneca u. Pradentins tnCommen-
tationes Woelfflinianae. Lipsiae 1891. 8". p. 281 -287.
Zanioi, Aug., Aurelio Prudenzio demente, poota
cristiano. Veneria 1889. S'^; 2.ediz. Veneria 1890. 8<^.
38pog.
Prudentius episcopus Trecensis (f 861),
vid. Annales Bertiniani.
Vita s. Maurae vii^.
Erl. - Sehr. : D ü m m 1 e r , E., in Neues Archiv d. Ge«. f.
a. d. Gesch. IV. 1879. p. 314.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 267 ; über die Annalen p.
3*i6-368.
Girgonsohn, J., Pmdentius u. die Bertinianischen
Annalen. Ein Beitrag z. Quellenkunde des 9. Jahrh.
Rijra 1875. 8».
VTa 1 1 e n b a ch , DeutschlandsGoschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 196. 263. 277 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 214,204. 295.
Przibico = Pulkawa.
Psellos, Constantinus, gewöhnlich nach
seinem Mönchsname?i Michael genannt
(1042 Prof. der Philosophie in Constan-
tinopel, 1044 Staatesecretär, 1054 Mönch,
1071 — 78 erster Minister, f ™i 1079):
XgovoyQacpia Trovrjd-eiaa Tvß navoöffii) fjtov-
ax(l IVlixarjX T(p tnegvifiii), iozogoboa rag
Ttqd^eig iojv [iaaiXtcov 976 — 1077.
944
PSELLOS — PTOLEMAEUS DE FIADONIBÜS
So lautet der Titel in der einzigen Handschrift (Paris,
Nat. -fiibl. cud. gr. n^ 1712) ; der Heraasgeber Änderte ihn
um "wie folgt:
Ausg. : * unt, d. Tit. : BvCavrivijg icfro^fag kxa-
rovTiUTTiQfg ap. Gonst. Sathas, Mtaauovtxii ßtßlio-
^ijxrj. IV. 1874. p. 3-299. — *ein Theil wiederh.
mit Comment. von B. Hase in Recueil des histo-
rieos grecs des croisades. I. Paris 1875, p. 1-69.
PsellOS: 'ETtizacpioilöyoi. 1043—1075.
Drei grosse Leichenreden, welche durch ihre Wich-
tigkeit flir die Zeitgeschichte, sowie durch ihre künst-
lerische Form hervorragen.
Ausg.: ap. Bathas. Miaaiojv. ßißXi^d^i^xri. IV.
1874. p. 303-462 {u.xtcar: VEyxtof^iaaTixög
(fg TÖv TKCTQUiQ/rp/ xÖQ Ali/UTil TW KriQovXXuQiov
p. 303-387. — 2° "Eyxüifliov tig röv xOq Ktav-
aravTivov TiaTQutg/iiv KtavaTttvtivovnökitüg tov
^eixovSrjv p. 388-421. — 3® "EniTiiiftog eig
röv nuTQiuQj^rjv xDq ^ Itaiivvipf röv Sitftkivov p.
421-462).
: ^EyTLio^iov elg xijv fjiriTtQa avvod.
Leichenrede auf seine Matter; gef&Ut durch Wärme
der Empfind ong.
Ausg.: ap. Sathas, Mtoanav. ßißXiod^i^xr}. V.
1876. p. 3-61.
: ^Eyy,io/,iiov elg ttjv dvyaztQa 2tv-
Xiavrjv TtQÖg üqag ydfiov TeXevnjoaaav.
Ausg.: ap. Sathas 1. c. V. p. 62-87.
: ^Eycivdq^iog elg Nr/,iJTav f.iatazo}Qa
zfjg ayolfjg toü äyiov JlivQOv,
Ausg.: ap. Sathas 1. c. V. p. 87-96. — Dazu:
Mov(t)&tu etg röv roO^AxTovdQtov uStkiföv ibid.
p. 96-102. — Movq)&(a efg röv TiQonoavyxiXXov
xal uTirQonoktrrjv 'Etftaov xOq NixrjtfÖQov ibid.
p. 102-105.
: ^EyYAjt)iJiiao%iY.ol Xdyoi.
Ausg.: 1® JJQÖg röv ßaaU^a röv MovofAci^ov
{schwülstig u. leer] ap. Sathas 1. c. V. p. 10(3-141.
— 2'^^Eyxaifiiov tfg ^füKtwrjv röv d-tooiß^arnrov
fjir]rQOJiokiripfEvx(ur(m' xal nQotroauyxeXXov ibid.
p. 142-167.
: ^ETtiaxohxl 208.
An Kaiser n. hoho Würdenträger des Staates u. der
Kirche gerichtet beziehen sich die meisten auf besitimmte
Anlässe n. bieten reiche Aufschlüsse über byzantin. Kul-
turzustände, Verwaltung und Geschichte. — Oogen 8U0
Briefe sind noch unedirt.
Au>sg. : ^ einen Theil ed. B. Hase in Recueil
des historiens des croisades. Histor. grecs. I. 1875,
eingestreut unter die aus der Chronik des Mi-
chael Attaleiates herausgegebenen Stücke. — 'ap.
Sathas, Mtacuwv. ßißXcof)^ijxrj. V. 1876. p. 219-
523. Ausgelassen hat Sathas die 9, icelche Bois-
sonade schon früher y und die 31, welche Tafel
bereits {u. xwar 27 davmi irrthümlich als Ar-
beiten des Erz bisch of 8 Eustathios von Thessalo-
nich) veröffentlicht hatte. — ' epistolae 12 ap.
Migüe, Patrolog. graeca lat. tant. edita. LXII.
1863. p. 1109-1122.
Erl. - Sehr. ; A 1 1 a t i u s , Leo , Diatribe de Psellis et oorum
scriptis. Romael634 (wiederh.mü Ikrichäg. ed.Fabri-
cius, Biblioth. graeca ed. Haricss. X.p. 41-97 und ap.
Migno, Patrolog. graeca. CXXII. p.477-5ö8). Enthall
xahlreiche Irrthünwr.
Bury, J. B., Roman emperors from Basil II to Isaac
Komnenos in The Engush histor. Review. IV. 18&9.
p. 41-frl; 251-285.
Draeseke, J., Zu Michael Psellos in Zeitschrift für
wissenschaftl. Theologie. XXXII. p. 303 -^U; cf.
p. 512.
Fischer, Will., BeitrHge zur histor. Kritik des Leon
Diakonus und Michael Psellos in Mittheilungen da»
Instit. f. Osten*. Geschichtsforschung. VU. 1886. p.
868-377.
: Studien zur byzantin. Geschichte des 11. Jahr-
hunderts. Progr. d.Gymn.- Anstalt. Plauen i.V. 1883.
gr. 49. 56 pag.
Krumbacher, Karl, Gesch. der byzantin. Litteratur.
München 1891. p. 174-181 d pa»sim.
Linder, W., Prolegomena ad Psellum in Piaton. de
animae procreat. p. S-6; sticht AUatius xh berieh-
tigm.
Nicolai, Rud., Gesch. der griech. Literatur. III. 1878.
p. 298-906.
Pantazides, J.,Hi.^^vVff<ov. HI. 1874. p. 668-686,
gibt £mendaHonen.
R a m b a u d , Alfr. , Michel Psellos, philosopho et homme
d'6tat Byzantin an XI. si^le. Sa vie et ses oeuvres
d'aprös les r^centes publications de Const. Sathas in
Revue historique. III. Paris 1877. p. 241-282.
Rhodius, Bruno, Beitrftge z. Lebensgeschichte u. zu
.den Briefen des Psellos. Progr. Plauen i.V. 1892. gr.
49. 26 pag. JL 1.80. Vgl. daxu Byzantinische Zeit-
schrift. II. 1893. p. 148-161.
ROckl, S., in Blfttter für das bayerische Gvmnasial-
schulwesen. XXL 1885. p. 4-19, handeU vber du
Quellen.
Sathas, Const., TTQoXoyoi xu Vol. IV und V seiner
Aleaaiary. ßißXtox^/jxtj. Er erörtert dearin tatafübr-
Uch das Leben u. die Bedeutung des M. I^iaeüus.
Seger, Job., Byzantinische Historiker des lU. u. 11.
Jahrh. I. Nikophoros Bryennias. München 1888. gr.
8«. p. 36 n.
Sonny, A., Das Todesjahr des Psellos und die Ab-
fassungszeit der Dioptra in Byzantinische Zeitschrift,
m. 1894. p. 602. 603.
Pseudo-Abdias Babylonius, vid. Acta
s. Bartholomaei apost
Pseudo - Gordianus , vid. Acta ss. Fla-
cidi, Eutychii.
Pseudo- Jordanus = Paulus Puteolanus.
P8eudo-Luitprandu8, vid. Liudprandus:
Opusculum.
Pseudo -Maximus » Marcus Maximus
episc. Caesaraug.
Pseudo -Turpinus = Turpinus.
Pseudo -Udalricus: Epistola de conti-
nentia clericorum.
Vcrfasst zwischen 1074—1078 u. fälschlich dem heil.
Bischöfe Udulrich von Augsburg (923 — 973) zuge-
schrieben. Gegen den Coelibat.
Ausg. : * in Orthodoxographa, theologiae sacro-
sanctae ac syncerioris fidei doctores. Basileae,
J. Herold 1555. fol. p. 1254-1257. — ^ unt. d,
Tit. : Rescriptio s. Ulrici episc, in qua papae
Nicoiao de contincntia clericonim . . . respondet
ex cod. S. Laurentii Leodiens. ap. Martene, Ampi,
collect. I. 1724. p. 449-4.54. — Unter Udalrici
Babenbergensis epist. ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ.
V. p. 114-122 (Cod. Udalr. n^ 56.) — * ed. L. de
Heiüemann in Mon. Germ, bist, Ldbelli de Ute.
I. 1891. p. 255-260. 267.
Erl.- Sehr.: Loserth, Joh., Zu Pseudo - Udalricus* De
coiitinontiii clericorum in Archiv d.Ges. f. &. d. 6«E*ch.
XX. 1895. p. 444 -450.
Mirbt, C, Die Publizistik im Zeitaltar Gregors VIL
Iveiprig 1894. gr. 8». p. 12.
Ptolemaeus de Fiadonibus = Ftolemaeus
Lucensis.
PTOLEMAEUS LUCENSIS — PÜECHL
945
PtolemaeusLucensis, prior ord. Praed.,
tum episcopus Torcellanus, discipulus s.
Thomae Aquinaüs (f 1327): Annales ab
a. 1061 — 1303.
NB. n Dome battosimale del nostro scrittoro fa Bar-
tolommeo, dol ^aale con troncamento della prima sillaba
si fece Tolomeo^ latinamente Tholomaeu»; di nome abbreviato
sotto la penna delli scrittori ö formato nn altro al totto di>
veno, i. e. Ptolemaeus. C. MimäoU.
Handsekr.: Lucca, öffeDtl. Bibl., zwei sec.
XIV (cod. di E. Cr. Ferrucci, mbr. 4® u. cod. di
Convento di 8. Romano, chart. foi.), beide reichen
nur bis 1294; — Staatsarohiv, chart. sec. XIV.
kl. fol.
Ausg.: ' Lngduni, typis Jac. Koussin 1619. 8^.
— » in Bibl. PF. max. Lugd. XXV. 1677. p. 949.
— ' mit Beseitigung der Lücken in den vorher-
gehenden Ausg. ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XI.
1727. p. 1249-1306. Vgl. Fabricius, Bibl. med.
et inf. latinitatis ed. Mansi VI. p. 21, wo ver-
sehiedene Lesarten angegeben sind. — *in neuer
Gestalt ed. Carlo Minutoli unt, d. Tit.: Annales
Ptolemaei Luc nunc primum a mendis in-
numeris expurgati ac ad integram lectionem ad
fidem (3) codicum restituti in Docunienti di storia
Italiana pubbl. a cura della r. Deputaz. sugli
studi di storia patria per le prov. di Toscana . . .
VI. (Cronache dei sec. XHI e XIV.) Firenze 1876.
gr. 4^ p. 35-104; index p. 105-113; errata p.
115. Cf. Awertimento p. 5-34. l^xt correct.
ErL-Sckr.: Qnetif et Echard, Script, oid. Praed. I.
p. 541.
: De regimine principum.
Eine Portsetzung (von lib. II. c. 6 — Hb. IV Ende)
des gleichnamigen anvollendet gebliebenen Werkes des h.
Thomas ab Aqaino (».d.). Nach Busson 1274 — 1282
geschrieben. Vgl. (OOllinger) Janas p. 905.
Ausg. : in Thomae Aquinatis oper. Tom. XVI.
Parmae 1865. gi*. 4^
Erl.-Sdir.: Basaon. A., m Sitzangsber. der Wiener
AJcad. d. Wissensch. LXXXVIIl. p. 724-726.
Lorenz, Deatschlands Geschichtsquellen II. 1887. p.
338.
Quetif et Echard, Scr. ord. Praedic. I. p. 543.
: Historia ecciesiastica. libri 24
a Christo nato — 1312.
Soll nach Qaotif I. p. 541 nor bis 1295 von Ptol., alles
übrige von anderen herrühren. — Gedenkt der Päpstin
Johanna, fortgesetzt bis 1861 von Henricus dapifer
a Diessenhoven, Domherrn zu Ck>n8tanz. Beichhaltig,
aoKgestattet mit vielen genealog. Notizen.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. sec. XIV. 5126;
— sec. XV. 5127. c. cont. usq. ad Martin. V; —
sec. XV. 5125 A. ad Bonif. Vlll. — München,
Hofbibl., cod.lat. n* 21259. fol. 243. — Mailand,
Bibl. Ämbros. — Päd na.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XI. p.753-
1216; lib. XXIV»* ex cod. Patav. p. 1217-1242.
— £xtracta de chronica de gestis summorum
pontificum et occurrentibus tempore eorandem
super Roberti Guiscardi genealogia'ed. Hieron.
Surita ac^^ra/eemGaufrediMalaterrae. Caesaraugu-
stae ex officina Dominici a Portonariis de Ursinis
1578. fol. — * ap. Schott, Hispania illustr. III.
p. 372-384. — • ed. Graevius, Thosaur. Siciliae V.
— Aliud excerptum super genealogia Caroli
regis Siciliae ap. Duchesne, Hist. Franc. s<t. V.
p. 893. — Vita Clementis papae V ap. Bai uze,
Vit. pap. Avenionens. I. 1693. p. 23-56. — Die
Potthafit, Bibliotheca historica.
Vitae der Päpste Jobannis XXII, Benedicti XII,
Clementis VI, Innocentii VI et Gregohi XI ex
Ptolemaei continuatore *ed. Papebroch in Pro-
pyiaeo ad AA. SS. II. p. 75 sq., et *Baluze, Vit
pap. Avenionens. I. p. 173-178; p. 235. 236; p.
299-310; p. 357-360; p. 477-480. — ""hieraus
wiederh. ap. Muratori , RiBr. Ital. scr. III. 2. p. 502.
Erl.'Sekr.: Docen, B. J., Heinrichs Trachses'sen zu
Dlesenhoven Fortsetzung des grOsaem Oeschichts-
werks dee Ptolomaeas Luoensis v. J. 1888—1961 m
Pertz' Archiv II. p. 26.
Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatia ed. Mansi VI.
p.20.
König 2 Dletr., Ptolomaeas von Lncca a. die Flores
chroniconun des Beraardos Qoidonia. Eine Quellen-
untersnchnng. AVttrxbarg 1876. gr.8». 72 vag. Jk 1.80.
: Tolomeo von Lucca. E3n biographiscnerVersach.
Progr. d. Realschale. Harbarg 1878. gr. 4<>. 13 pag.
Jk 1.
Krflger, K., Des Ptolomaeas Lacensis (ord. Praed.
saec. 13) Leben and Werke. Inaog.-Diss. OOttingen
1874. 8». 84paa.
Lorenz, Deatschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 66. 84. 92. 160; U. p. 204. 260. 276. 278.
2?4. 3a8.
Paoli tnBassegna settimana. L 1878. n«20. Mai. 19.
Scheffer-Boichorst, F., tn Pertz' Archiv XIL p.
462-466.
: Florentiner Studien p. 260.
Simonftfeld, U., Zur Historiognphie des U.Jahr-
hunderts. 2. Zur Kirchengeschichte des Tolomeo von
Lucca MI Forschungen z. deutschen Geschichte. X VIII.
Göttingen 1878. p. 314 - 321 ; mir LMorien mm» Mura-
lori§ehen Text.
: Uober das VerhAltniss des Tolomeo von Lucca
zu den älteren Florentiner Chroniken tn Neaes Ar-
chiv d. Ges. f. I. d. Gesch. VIU. 1883. p. 386-396.
Toppen in Scriptores rer. Prussicar. I. p. 4.
Pubiius Victor: Descriptio urbis Bomae.
Ist ein Leitfaden der Topographie Roms, welchen
Italiener des 15. Jahrh. aus der 834— 357 gemachten ,No-
titia regionum* u. dem 367—408 Beschriebenen ,Curio-
sum urbis Bomae regionum XIV * herstellten u.onter dem
Namen des neaentdeckten Verfassers Pubiius Victor in die
gelehrte Welt schickten.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Descriptio urbis Bo-
mae, quae aliquando desolata, nunc gloriosior
püssimo imperio restaurata, incerto auctore qui
vixit sab Honorio aut Valentiniano III ed. Phil.
Labbe. 1651. — ^wiederh. mit Qegenüherstellung
des Textes aus Codd. Vatic. n® 3321 et 1984 ap.
Migne, Patrolog. lat. XVIII. p. 437-456.
Erl.-Sekr.: Jordan, U., Forma urbis Romae regionom
XIV. Berolini 1874.
: Tonographie der Stadt Rom. Bd. II. Berlin 1871.
Vgl. Descriptio regionum.
Pucci, Antonio (f 1373): Guerra tra'
Fiorentini e' Pisani dal 1362 al 1365,
scritta in ottara rima.
Pucci ist der früheste italienische Satiriker.
Ausg.: (ap. P. Ildefonso di S. Luigi) Delizie
degli eruditi Toscani VI. p. 189-266.
Vgl. VLUani, Giov.
Pucheler, Joh., vid. Bucheler und Res
Misnicae.
Puchlein der Stiftung des closters Oten-
pach prediger ordens.
Boncht aus d. 14. Juhrh. über d. Grilndong (1230/40)
des Klosters Oetenbach in Zürich von einer dortigen Nonne.
Ausg.: hi-sgb. von J. Bächtold u. H. Zeller-
"Werdniüller in Züricher Taschenbuch. N. F. XII.
1889. p. 213-276.
Püechl, In diesem, ist begriffen des Rö-
mischen Künigs Verantwortung auff die
60
946
PÜGLIOLA — PULKAWA
Clag, so der Künig von Frankreich über
den Römischen Künig anff diesem Reichs-
tag zu Costenz den Churfürsten, Fürsten
ynd Stennden des heiligen Reichs unpiUi-
chen und mit Erdichten werten gethan hat
Atisg.: 8. 1. et a. (1507.) 4®.
Pugliola, B. della, vid, Bartholomaeus
della Pugliola.
Pugna Bovinensis, vid. De pugna Bovi-
nensi.
Pulci, Luigi: Li fatti di Carlo magno
et de suoi Paladini, in ottava rima.
Ausg.: Venetia 1481. fol.
Ptilex, Confortus, Vicentinus: Historiae
Vicentinae ab a. 1871 usque ad a. 1387
fitigmenta.
Äiisg.: primum ap. Muratori, Ber. Ital. scr.
XIII. p. 1237-1270. Vgl. praefat. ibid. p. 1233.
Pulgar, Hemando da, Staatsrath, Oe-
heimschreiber Ferdinands und Isabellens
(f 1531): Crönica de los Reyes Don Fer-
nando 7 Dofla Isabel.
Endigt U90. Der Stil gut, die Erzfthluog kurz und
langweilig. Man hielt früher mit Unrecht Antonio de
Neorixa fflr den Verfasser.
Ausg.: unt. d. Tit.: ^ Chronica de los muy
altos y esciarecidos reyes catholicos don Fer-
nando y doi5a Ysabel . . . corapuesta por el mae-
stro Antonio de Nebrixa. Yalladolid, on casa
de Sebast. Martinez ano de 1565. fol. — * Das-
selbe Werk wie das vorhergehende j aber unter
dem Namen des wahren Verfassers u. mit Ver-
mehrungen y betitelt: compuesta que fue en ro-
mance por Hernando de Piilgar . . . vista por don
Hemando de Aragon, arpobispo de (^'aragopa. . .
con una smnaria adicion des las otras oonquistas.
Car^pa en casa de Miguel de Suelues alias
Capifla, 1567. fol. — *untd. Tit.: Crönica de
los sefiores reyes catolicos don Fernando y doüa
csabel de Castilla y de Aragon, escnta por su
cronista Hemando del Pulgar, contexada con
antiguos manuscritos y aumentada de varias ilu-
straciones y enmiendas. Valencia, Benito Mon-
iert 1780. fol. Schöne Atisgabe.
Uebers.: latein.: *Aelii Antonii Nebris-
se nsis rerum a Ferdinande et Isabella ge-
starum decades II, et belli Navaricnsis libri U.
Annoxa insuper archiepiscopi Rod e rici chronica,
aliisque historiis antebac non excussis: Episcopi
Gerundensis Paralipomenon Hispaniae, Ostrogo-
thorum, Ilugnorum, Vandalonim aliommque hi-
storia Apud Granatam 1545. fol. Selten. —
' ibid. 1550. 8°. — * ap. Bei , Rerum Hispanic.
Script. IL n° 12. p. 1073. — * ap. Schott, Hispania
illustr. I. p. 786.
französisch: Francfourt 1573.
Erl.-Schr.: Brinckmeier, Ed., Abriss der spanischen
Nationalliteratnr. Leipzig 1844. p. 126.
Strave, Bibl. historicaed. Mcusel VI. 1. p. 263-266.
: Los claros (28) varones de Espafia
y las treyenta y dos cartas.
Trefflich geschilderte Biographien.
Ausg.: ^ Alcala de Henares, Miguel de Guia
1524. kL 4^ Selten, dem Nieol. Antonio unbe^
kannte Ausg. — •Zamoral543. 4*. — "Valla-
dolid 1545. 4^ — *wiederh. Amberes 1632. 8^
— t*. * unt. d. Tit. : Claros varones de Castilla y
letras. Madrid 1775. 8^ •1789. kL 8«.
Uebers.: lateinisch mit Petri martyris epi-
stolis. Amstelod. 1620. fol.
Vgl. Gr6nioa del gran ci^itan Don Oonzalvo de
Cördov».
Pulgar, Hernando Perez da: Coronica
llamada las dös oonquistas dal reyno de
Napoles, donde se cuenta las altas y he-
roycas virtudes del rey don AJonso
de Aragon, con los hechos y hazafias ma-
rauiUosas que en paz y en guerra hizo el
gran capitan Oon9alo Hemandez d'Aguilar
y d' Cordova; con las ciaras y notables
obras de los capitanes don Diego de Men-
do9a, y don Hugo de Cordona, el conde
Pedro Nauarro, Diego Garcia Parcedes y
de otros valerosos capitanes de su tiempo.
Eb ist nicht gicher, ob dieser Hernando Perez da
Palgar a. Hernando da Palmar, der Verf. der voraof-
gehenden Werke , ein u. dieselbe Person sind.
Ausg.: Carago^a, Agosün Milla 1559. kl. fol.
Pulka, vid. Petrus Tzech.
Pulkawa, Pfibico, de Tradenina, ar-
tium überal. D' (f 1380): Crönica Boe-
morum sive Chronicon de gestis incliti
regni Boemiae. 700—1330.
Ein böhmische« Fürstenbnch und insofern der Kern
der yorzfiglichsten böhmischen Zeitbücher. Oesimdes Ur-
teil. Aach für brandenborgische Oeschichte bedeutend.
Handschr. : vgl. über sie Palacky, Würdigung
p. 178. — Leipzig, Üniv.-Bibl. 1328. 22. —
Prag, Univ.- Bibl. I.e. 24. chart fol. sec. XIV; —
I.D. 1374 (hiemach edirte Dobner). — Brunn,
Ständebibl., Cerronis Nachlass n*^ 328. — Paris,
Bibl. Czartoryski, 0. 1414. mbr. sec. XIV. 4^
Ausg.: ^unt.d.Tit.: Anonymi chronicon
Bohemicumab orig. ducum Bohem. ap. Mencken,
Scr. rer. Germ. UI. p. 1617-1770. — ^unt.d. Tit.:
Chronicon Bohemiae seu Chronica Bohemicalis
ad a. 1800 ap. Ludewig, Reliq. mss. XI. p. 128-
383 (reichen beide jedoch bis 1329). — • bessere
Recension ap. Dobner, Monumenta histBoem. III.
p. 72 - 290 ; observatt. praeviae p. 63 -7 1 ; viele Feh-
ler. — * Fragmente • unt. d. Tit. : Bruchstücke
einer Brandenburgischen Chronik in Pulcawas Böh-
mischer Chronik ap. Riedel, Cod. diplom. Bran-
denburg. Hauptth. IV. Bd. L p. 1-22 {lateinisch
u. böhmisch, letzteres nach Prochdxkys lieber-
Setzung); — ^wiederh. von K^trzyöski in Rocz-
niki towarzystwa Przj-jaciol nauk. V. Poznan 1869. ,
p.319 ff. [Jahrbücher der Posener Gesellschaft der
"Wissenschaftsfreunde]. — ^ein anderes «n Script
rer. Prussic. I. p. 247. 248.
Uebers. : böhmisch unt. d. Tit. : Eronyka cesska
od Pribika Pulcawy z Tradenina ed.Fr.Prochazky.
w Praze 1786. 8°.
Erl.-Schr.: Fried jung, Heim., Kaiaer Karl IV n. win
Antheil am geistigen Loben seiner Zeit. Wien 1876.
8». p. 225-233.
PULKAWA — QUOMODO NOMENOIUS
947
H«rtel, Gast., üntarsuohaDgen über die lltesten
Brandenb. Chroniken m Forschangen rar deutschen
Oeschichte. XIX. 1879. p. 212-234.
Lorenz, DeutachUnds Geechichtaquellen. 8. Aufl. I.
1886. p. 908. SU ; II. p. 121. 242.
Ho ehr 8, Car. Theod., De fontibos Br«ndenbii]]Ken»-
bns, qni ad historiam pertineot domna Ajcanioram.
Diae. inaoK. Benmonti Pr. 1868. 9^.
PalackT, Fr., Würdigung der altböhm.Oeschichtschr.
Prag 1890. p. 17S.
Platner, C, Veber die im Pnlkawa enthaltene Bran-
denbnrgiache Chronik tn ForschnngeQ rar denteohen
Geschichte. XVU. 1877. p. 612 -520.
Riedel , Fr., 1. c. p. ix-xvi.
Pulkawa, Pfibico, de Tradenina. Ano-
nymi continuatio chronici Bohemici.
1126—1162.
Äuag. : ap. Mencken , Scr. rer. Oenn. lU. p. 1800.
V^l. andere FbrUäxungm vmtar Annales patrio
sermone acripti.
Purchardus » Borchardus.
Puylaurens, Ouill. de = Oailelmus de
Podio.
Q.
Quaestio de poteatate papae: ,Rex pa-
cificus Salomon^
'Wahrscheinlich von Petras de Bosco {9.d.) nm
1806 verfassi. Raoal de Presles {». d.) lieferte davon
eine franzOe. TTebersetrang.
Ati^g. : (ap. P. Dupuy) Histoire dv differend
d'entre le pape Boniface YIII et Philippes le Bei
roy de Franoe. Paris 1655. fol., preuv.p.6ö3-683.
Brl.-Sehr.: Riezler, S.. Die Uterar. Widersacher der
Papste. Leipzig 1874. 9*. p. 141.
Quaeatio in utramque partem dlsputata
de potestate regia et pontificali sive Tra-
ctatas de potestate pontificali et imperiali
seu regia: ,Quaestio est'.
Istlan^e Zeit ÜLlschlich dem Aegidius deColamna
oder Aegidius Bomanns ord. Aug. (f 1316) zugeschrie-
ben ; sein Tractatus de ecclesiast. jsotestate ist noch un-
gedrnckt. — Karl V von Frankreich gewidmet, wahr-
scheinlich 1364 — 1880 von Raonl de Presles verfMst.
Fusst auf Dante u. Johann v. Paris.
Ausg.: ap. Ooldast, MonarcMa II- p- 96-107.
üebers. : französisch yon Raoul de Presles ap.
Goldast 1. c. I. p. 39-57.
Eri.'Sdtr.: Lorenz, Deatschlands Geschiohtsquellen
II. 1887. p. 839. 861.
Riezler, S., Die literarischen Widersacher der PSpste.
Leipzig 1874. 8^. p. 13d-141. 804.
Qualiter Nortnanni civitatem Andega-
vensem ceperunt et ab ea per Carolum
Calvum expulsi sunt a. 872.
Äusg, : ex chron. S. Sergii Andegav. ap. Du-
chesne, Eist. Franc, scr. 11. p. 400.
Qualiter receptua fliit rex Francie Ea-
rolus cum filio suo Delphine ... in Castro
Lemovicensi a. 1442 -» Passages de Char-
les vn.
Qualiter sita est Jerusalem, c. 1095.
Eandschr. : Paris , Arsenal n^ 1161 (102). sec.
xn. fol.
Ausg.: ap. Tobler et Molinier, Itinera Hieros.
latioa. I. 1877. p. 345-349.
Quarkemboldue pauperum yicecancel-
larius, vid. Theodericus de Niem: Litte-
rae in Gregorium XTT.
Quedlinburg, Arnold von -» Amoldus
protonotarius.
Querela in gratiam nothorum -" Ano-
nymi querela.
Querimonia contra regem Wenceslaum.
Unbedentend.
Ausg. : [ex ood. Viennens. Palat 4902] ap. Höf-
ler, Oescbichtschreiber der husitischen Bewegung.
II. p. 308-310.
Querimonia contra reginam Sofiam.
Ausg. : ap. Höfler, Geschichtschreiber der hu-
sitischen Bewegung. U. p. 310. 311.
Quintus Julius Hilarianus, vid. Hila-
rianus.
Qulrini , Laurus, professor Fataviae 1451
(t in insula Candia cca. 1466): Epistola
ad papam Nicolaum Y d. d. 15. Jul. 1453.
Sehr wichtig.
Ausg.: ap. Giov. degli Agostini, Notizie degli
scrittori Yeneziani. Yenetia 1752. 4^ Selten.
Quirini , Yincenzo (legatus Yenetus) : Bi-
latione a Massimiliano imperatore Tanno
1506.
Höchst interessant; sie bezieht sich auf die gesammten
damallKon Verhältnisse des deutschen Reichs unter Maxi-
milian 1.
AtMg. : ' ed. Chmel in Schmidts Zeitschrift für
Geschichtswissenschaft II. 1844. p. 273-288; 334
-356. — 'im Auszug in Bericht über die Ver-
handl. der kgl. sächs. Gesellschaft der Wissensch.
zu Leipzig. Philol.-hist. Ci. IX. p. 57-85.
Quirinus, Thad., patricius Yenetus:
Oratio gratulatoria ad Fridericum HL
imp. Roma a coronatione venientem no-
mine suae reipubl. 1450.
Ausg.: * ap. Freher, Genn. rer. scr. II. p. 28-
30 (* ed. Struve II. p. 42-47).
Quomodo Bohemi vocati sint ad Basi-
leensem synodum et quid illic egerint,
cum oratLone Juliani cardin. ad illorum
legatos.
Ausg. : ^ in Fasciculus rerum expetend. (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 157-1Ö0. — Un
Fasciculus rerum expetend. ed. Brown. I. 1690.
p. 311-319.
Quomodo Nomenoius, tyrannus Britto-
num, de quatuor episcopatibus fecit Septem
tempore Karoli Calvi, regis Francorum.
Ausg. : ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. U. p. 407.
60*
948
BABANUS MAUBUS — BADÜLFU8
R
Rabanus Mauru8, a. 822 abbas Fulden-
sis, 847 archiepiscopus Maguntinus (f
856): Carmina.
ÄiMg. : * ed. Chr. Brower in Append. ad Ve-
nantii Fortunati opp. Mogtmtiae lö03 et * 1617.
4^ — ' ed. E. Dümmler in Mon. Germ, bist Poe-
tae lat. aevi Carol. n. 1884. p. 159-244. — Ap-
pendix hymnorum incertae originis p. 244-258.
Cf. prooem. p. 154-159 et Addenda p. 700.
Erl.-Sehr.: Dümmler, E., in Nenes Archiv d. Oes. f .
ä. d. Gesch. IV. p. 286-294. 581.
: Oeschichte dos ostfrttnkischen Reichs. I. Berlin
1862. gr.80. p. 299 -80». 883-890.
: Epistola ad Juditham imperar
tricem cca. 836: ,Cum celsitudo'.
Ausff. : ^ ap. Mabülon , AA. SS. o. s. Ben. saeo.
IV. 2. p. 42. — • ap. Bouquet, Reo. VI. p. 355. —
Epistolae 9 ap. Migne, Patrolog. lat. CXU. p.
1507-1576.
: über de computo. (A^ 820.)
Ausg.: ^ ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi n.
p. 62-84. — ^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CVn.p. 669-728.
: Martyrologium.
Geschrieben 842—854.
Handachr. : Mainz, Stadtbibl. — St. G a 1 1 e n ,
Stiftsbibl. n» 457. 458.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 688
(« ed. Basnage II. 2. p. 313-352). — • in Rabani
opp. ed. Colvenerins. VI. Coloniae 1627. fol. p.
179. — * ex Canisio ap. Migne, Patrolog. lat CX.
p. 1121-1188. — Prologus eins una cum ver-
gib, ad Grimoldum editus ap. Mabillon, Analecta
vet. IV. p. 326. — AI ins prologus Ratleico ab-
bati Scligenstadensi inscriptus ap. Mabillon 1. c.
IV. p. 418.
Erl.-Sehr. : Dümmler, E., Das Mfurtyrologinm Notkers
u. seine Verwandten in Forschangren zur deutschen
Geschichte. XXV. p. 197-200, über Raban, mit Er-
gänxAmg du Textes.
Vgl, Acta ss. Marcellini et Potri (Hymnus).
De 8. Vonantio alio.
Epitaphium Ädalhardi (monachi, f 856?).
Einhardi.
Gondramni.
Haistalfi.
Irmingardis imper. (f 851).
Isanberti presb. et mon. (-f- 856).
Lotharii imp. (f 855).
Otgarii archiop . Magunt. (f 847).
Babani archiop. Magunt.
,, Ratlaici presb. (t8o4).
,, Reginbaidi chorepisc.
Translatlo s. Alexandri.
Vita b. Mariae Magdal.
Erl.-Sehr. über Kabanas vid. sub Vita b. Babani Mauri.
Rabenstein, vid. Jobannes de Raben-
stein.
Rabler, Job., u. i. D^, Maximiliani imp.
secretar.: Oratio ad principera et sena-
tum Venetiim habita a. 1507. die 27. Jun.
Ausg.: s. 1. et a. (1507.) 4^
Radbertus, vid. Paschasius Radbertus.
Vgl. Katpertns.
11
11
11
11
Radbodus episc. Noviomenais (f 1098),
"f^' Vita s. Godebertae.
„ „ Medardi ep. Nov. (vifo cMa).
Radbodus episc. Traiectensis (f 917):
Annotatio ad a. 900.
, Ob mentionem de Zaendeboldi regis ot Folconis obita
iniectam typis digna.' I^rtx.
Aitsg.: ^ unt. d. Tit. : Breve chronicon ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 267. —
' wiederk. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIE. p.
547. 548. — ^ ap. Pertz, Mon. scr. II. p. 218.
: Carmina.
Ausg.: ex diversis ap. Migne, Patrolog. lat
CXXXn. p. 557-560. — Versus de hirundine
ed. E. Dümmler in Zeitschrift f. deutsches Alter-
thum. XIX. p. 388.
: Epitaphia duo pro se ipso: ,Ae-
suries te Christe' et ,0 Deus omnipoteas'.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. II. p. 218. — Das
erste Ep. atteh ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. — * wiederh. ap. Migne 1. c. CXXXII.
p. 557.
Vid. etiam Vita s. Amalbergae {sermo).
„ „ Lebuini \edoga).
„ ,, Martini archiep. Tnron. {lÄbeüus de
miraatlo, of/ls. et Versus «eu oreüo).
„ ,, BHdbodi Ultraiect.
„ ,, Servatii ep. Tangr. (sermo).
,, „ Suiberti {sermo).
Eirl.'Sehf.: Bahr, G«sch. der römischen Literatar im
karoling. Zeitalter p. 248.
Dümmler, E., in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
IV. 1879. p. 549. 550.
: Radbod Bischof von Utrecht (899 — 917) in All-
gemeine Deutsche Bi(»raphie. XXVII. p. 110-112.
Histoiro litt6raire de la France VI. p. 158 sq.
Vita s. Radbodi ep. Trai.
AVa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.849.850; 6. Aufl. 1. 1893. p.»75. U. p.ölS.
Radegundis regina Erancoram (f 587) :
Epistola.
Attsg. : ed. K. Pertz ap. Pertz , Mon. Diplom.
imp. I. 1872. p. 8-11.
Vgl. Vita s. Radegundis.
Radeichisus seu Radelgisus princeps
Beneventi (851): Capitulare sive Divisio
principatus Beneventani Sigiiiulfo prin-
dpi concessa.
Atisg. : * ap. Muratori , Eer. Itkl. scr. 1. 1. p. 260
-262; cf. p. 259. — ' ap. Pertz, Mon. legg. IV.
1868. p. 221-225. — ^inter Scriptores rer. Germ,
in usum Scholar. Edictus Langobard. Hannov.
1869. p. 195-201.
Radevicus, vid. Otto Frisingensis.
Radoinus l w{j^^^^ [ Larinensis, znd.
Vita s. Pardi episc.
Raduinus, ind. Yisio Baduini.
Radulfus, vid. auch Rudolphus.
Radulfus (flor. 1290), vid. Historia (s.)
Neiiiinis.
BADULFUS ABBA8 — RADULFUS DE DICETO
949
l
RaduHüs abbas Coggeshalensis (f c.
1228) = Radulphus de Coggeshall.
RaduHte Bocking, ord.Praed.(flor.l270),
vid. Yita s. Bichardi episc. Cicestr.
RaduHiia Cadomenais ( Cäen , f p. 1 1 30) :
Gesta Tancredi Siciliae regis in expedi-
tione Hierosolymitana ab ipso belli sacri
exordio a. 1099 ad a. 1108.
Wahxliafte Erafthlang, (pite Sprache.
Handschr. : B r ü 8 s e 1 , ehem. Gembloux , mbr.
sea XU. 4^ Original,
Äusg, : ^ ap. Martene , Thesaur. anecd. III. 1717.
. 106-210. — ' triederk. ap. Muratori, Scr. per.
tal. V. 1724. p. 285-333. — « ap. Migne, Patro-
log. lat CLV. p. 491-590. — * in Recueil des hi-
storiens des croisades. Histor. occid. III. 1866. p.
587-601 praefatio Muratorii, p. 603-716 textus.
Cf. preface p. xxxix-xiJ.
Uebers,: Kaoul de Caen, Faits et gestes du
prmce Tancrede pendant l'expedition de Jenisa-
lem. Trad. et pubi. par Guizot, Collection XXTTT.
Paris 1825. p. 1-294.
ErL-Sekr,: Hagenmeyer, Peter der Eremite p. 10.
112 ff. 218.
H i c h an d , Bibliographie I. p. 814.
Pratz, H., Ealtnrgieschichte der Krevzzüge. Berlin
1888. gr. 8». p. 458.
Struve, Bibl. historica ed. Mensel II. 2. p. 291.
V. Sybelf Qesch. des ersten Krenzzngs p. 60 (2. Aufl.
Leipzig 1881. p. 64-67).
Radulphus Cantuariensis archieplsco-
pus: Epistola Galixto papae missa que-
rens de iniuria sibi et ecclesiae Cantua^
riensi illata in consecratione archiepiscopi
et causis ecclesiae Eboracensis a. 1122.
Handschr,: vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials II. p. 147. n^ 212.
Äusg, : ^ ap. Twysden , Historiae Anglic. scri-
ptores decem p. 1735-1748. — • ap. Wilkins, Con-
cüia Angliae I. p. 396-404. — "ex cod. Musei
Brit. (Cotton. Claudius E. y ; Domitian A. v) edited
by James Baine in The historians of the Church
of York- II. 1886. p. 228-251; ef. preface p. xvi.
abbas Cluniacensis.
Radulfbs de Columna, 'ind. Landiilfus
de Columna: Tractatus de translatione.
Radulphus de Coggeshall sive Cogges-
hale, 1207 abbas Cisterc. ord. in Cogges-
hall, resignirte 1218 (fcca. 1228): Chro-
nicon Anglicanam seu Historia Angli-
cana. 1066—1223.
Handscfir, .-London, Brit. Mus. Ck)ttoD . Yespas.
D. X. sec. XrQ. Original; — College of arms. —
Paris, Nai-Bibl. ood, lat. 129 (olim St. Vict. n«
476). sec. Xin.
Ausg.: ^ap. Martene, Ampi. coli. V. p. 801-
870. — ' ed. J. Duncin in eiusdem oper. Novio-
magi 1852. 4*. — • ed. Jos. Stevenson. London
1875. gr. S'» (= Rer. Brit. med. aevi scr. n° 66)
p. 1-206. — ^ ein Tkeil ap. Bouquet, Recueil
Xm. p. 217-219. — «Auszüge a. 1110—1223
ed. IL Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XX Vn. p. 344-
358. — ' BrucnstiLok ap.Riant, Exuviae II. p. 237.
[Radulphus de Coggeshall: Chronicon
Terrae sanctae seu Libellus de expugna-
tione Terrae sanctae per Saladinum. 1186
—1188 resp. 1191.
Wird gewöhnlich dem Badalphas de Coggeshall
zageschzieben ; jedoch ist die Begi^dnng dieser Annahme
anerweislich. Der Irrthnm entstimd wol dsdorch , dass der
Libellus in beiden Codd. hinter jenem Chron. Angl. on-
mittelbar folgt.
Handschr.: wie bei d. vorhergehenden "Werke.
Ausg. : ^ ap. Martene , Ampi, collect. V. p. 547-
582; cf. observ. praev. p. 543 ff. — ' ed. Joh. Dun-
cin in eiusd. oper. Noviomagi 1852. 4^. — 'ed.
Jos. Stevenson in Badulphi de C. chron. Anglic.
1875. p. 209-262. — *unt.d. Tit.: Anonymi chro-
nicon Terrae s. seu Libellus de exp. ftach dem
pariser Cod. ap. Prutz, Quellenbeiträge. I. 1876.
p. 2WS-99; vgl. Einleit. p. xix-xl. — * Bruch-
stücke ed. R. Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XXVII.
p. 219. 220].
— : Libellus de motibus Anglicanis
sub Johanne rege. 1213 — 1216.
Ausg. : ^ Fragment ap. Martene, Ampi, collect.
V. p. 871-882. — » vollständiger y aber lückenhaft
ap.Bouquet, RecueilXVm. p. 59-120.— R.Pauli,
Gesch. von England III. p. 876 ff. gibt Notizen zur
Textüberlieferung.
: Opera.
Ausg.: tmt. d. Tit. .'Radulphi abbatis de Cog-
geshal Opera quae supersunt curante Alfrede Jo-
hanne Duncin nunc primum edita. Noviomagi:
viginti quinque exemplis, haud plurimis, impres-
sis 1852. 4^ (Inhalt: Observatio praevia — De
expugnatione Terrae Sanctae per Saladinum li-
bellus — Chronicon Anglicanum — Additiones
monachi de Cogeshale [e ms. Yespas. D. x]).
Erl.-Sdtr.: Paali, B., Geschichte von England. UI.
1858. p. 876-880.
Radulfiis de Diceto*), magister Fari-
siensis, 1183 decanus Lundoniensis S.
PauU (t 22. Nov. 1202 vel 1203): Abbre-
viationes chronicorum — 1147; — Capi-
tula Tmaginura historiarum. 1148 — 1198
— c/ Ymagines historiarum. 1148 — 1202.
Handschr.: Dublin, Trinity Coli. E. 4. 24. —
London, Bibl. des Erzbisch, von Canterbury in
Lambethhouse (opera). n** 8. mbr. sec. XIII. 8®.
— Brit. Mus. Cotton. Claudius E. 3 ; — Faust. A. 8.
sec. XIII; — Otho D. 7; — Reg. 13. E. 6. sec.
XIII; — Tiber. A.9. sec.XIII. — Ripley Castle
in Torkshire, im Besitz des Herrn Ingüby, n® 4.
AfMg. : * ap. Twysden, Eist. Angl. Script p. 429
-524; ymag. p. 525-710; toimfndn von Fehlem
in den Daten. — ' in Radulfi de D. oper. histor.
Edited from the orig. mss. by William Stubbs
*) Ob es Diss in Xorfolk ist, wie in Bist. Iitt6r. de la
France XVI. p. 499 aufgestellt wird , bleibt zweifelhaft. —
The Capüula form a summary of tho Contents of the Ynumi.
hist, the Chief work of oor Compiler.
950
RADÜLFÜS DE DICETO — RADULPHUS NIGEB
(2 vol. London 1876. gr. 8*. = Rerum Brit med.
aevi sor. n* 68): abbreviat. I. p. 3-263; —
capitnla «frtd. p. 267-287; — ymagines I. p.
291-440; IL p. 3-174. — »Theile aus den Ymct-
^«ne^ap.Bouquet, RecaeilXIIL p. 183-205; XYII.
p. 615-660. — * Auszüge a. 662— 1139 awAb-
brev. chron. und a. 1151 — 1200 aus Ymag. bist,
ed. R Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 254-.
260; 260-286. — * die Liste der in Abbrev. chron.
benutxten Qewährsmänner ed. R Pauli in Neues
Archiv d Ges. f. ä. d. Gesch. III. 1878. p. 208-214.
Erl.-Setur.: Pauli, B., Geschichte von £nfland. III.
1853. p. 860. 861. Cf. ▼. SybeU Histor. Zeitachrift
XXX Vm. 1877. p. 838-848.
Radulfbs de Diceto: Gatalogos ponti-
ficum Romanorum — 1178.
Ausg. : ed. R Pauli ap. Pertz , Mon. sor. XXVU.
p. 286-289.
: CatÄlogi imperatorum, regum
Erancorum, Gothorum, Langobardorum.
Ausg,: ap. Pertz, Mon. scr. XXVIL p. 289-292.
: De partitione provinciae, vid.
Anonymi de partitione.
: De regibus Anglorum. 872 —
1170.
Ausg.: in R-i de D. oper. histor. ed. Stubbs
n. p. 234-239.
: De synodis Ecelesiae ab a, 321
—1179.
Ausg.: tn R-i de D. oper. histor. IL p. 270-274.
: De viris illustribus quo tempore
scripserint
In Äbbremat. ehronio. enthalten.
Handsehr.: Cambridge, Corp. Chr. Coli. E.
4. 24. — London, Brit Mus. Cott Otho D. 7.
Ausg.: i'n R-i de D. oper. histor. ed. Stubbs I.
p. 20-24.
: Epistola ad Willebnum de Lon-
gocampo praesulem Eliensem.
Ausg.: in R-i de D. oper. histor. ed. Stubbs
n. p. 177-180.
: Gesta Normannorum. Libri 8 et
supplementum.
Handsehr.: London, Lambethhouse n^8.
Ausg.: mitd. Ueberschrift : ,Qualiter Dane-
marchia multos procreaverit qui regnum Franco-
rum ab omni parte vastaverint, incenderint, sub-
iugaverint, tibi sequentia declarabunt' in R-i de
D. oper. histor. ed. Stubbs II. p. 243-267.
: Historia compendiosa de regibus
Britonum usque ad a. 689.
Ausg.: *ap. Gale, Eist. Brit. scr. p. 553-559.
— •*>* R-i de D. oper. histor. ed. Stubbs II. p.
222-231.
: Historia sedis Cantuariensis, seu
Annales archiepiscoporum Cantuariens.
Wurde früher dorn Stephanus do Langthon zn-
goschrieben.
Ausg.: ap. Wharton, Anglia Sacra IL p. 677-
693. — Nur eine Collation des Mpts. in Cam-
bridge, Corp. Chr. Coli. n° 76 gab Stubbs in
R-i de D. oper. histor. II. prefaoe p. Lxi-Lxvm,
quia , nihil hie invenies quod non extat in Ab-
breviat. chron. eiusdem autoris; hi vero Annales
ubique discrepant ab Historia archiep. Cantuar.
quae sub nomine Radulphi prodiit in tom. II An-
gliae 8acrae^ Nasmiths Catalogue p. 49.
Radulfüs de Diceto: Indicuius de suc-
cessione archiepiscoporum Cantuarien-
sium et a quibus apostolicis pallia susce-
perunt
Ausg. : ^ ap. Wharton, Anglia sacra I. p. 87-89.
— ^mit d. Ueberschrift: Quimtum archiepiscopi
Cantuarienses in archiepisoopatu vixerunt ete. in
R-i de D. oper. bist. ed. Stubbs 11. p. 208. 209.
: Opuscula.
Handsehr.: London, Brit Mus. Cotton. Ti-
berius A. 9. — Ripley Castle in Yorkshire, ^
H. Day Ingilby. n* 4. mbr.
Ausg.: in R-i de D. oper. histor. ed. Stubbs
n. p. 180-278.
: Qualiter Danemarchia -« Gesta
Normannorum.
: Quantum archiepiscopi Gant =
Indicuius.
: Series causae inter Henricum
regem et Thomam archiepiscopum Can-
tuariensem.
Handsehr. .'London, Brit Mus. Reg. 13. E. 6;
— Vespas. A. 22.
Ausg.: ^ap. Twysden, Hist Angl. scr. I. p.
711-720. — »w R-i de D. oper. histor. ed.
Stubbs n. p. 279-285.
: Series comitum Andegavensium
et Flandrensium, ducum ApuUensum.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XXVIL p. 292. 293.
Erl.-Sehr.: Stubbs, Will., Preface m Ricardi do D.
opp. histor. I. p. IX • c ; TL. p. vn - lx.
Wright, Th., Biographia Britannica liter. n. p. 413
• 416.
Vgl. Annales S. Edmondi.
Radulphus de Glanvilla (f 1190) » Ba-
nulphas de Glanvilla.
Radulphus de Hygden = Banulphus
Higden.
Radulphus de Noviomago (saec. XY),
vid. Legenda b. Alberti Magni (legenda
alia).
Radulphus de Rivo=Budolphus deRivo.
Radulphus frater ord. Fraed. Anglicus
(c. 1270) « Badulfus Bocking.
Radulphus Glaber = Bodulphus Grlaber.
Radulphus Mediolanensis = Baoul sive
Badulphus Mediolan.
Radulphus Niger, Anglus, Cistere. ord.
(cca. 1206): 1^ Chronicon succinctum de
RADÜLFÜS REMENSIS — RAINAGOLA
951
Titis imperatorom et tarn Franciae quam
Angliae regam, a Christo incamato us-
que ad regnum Henrici 11 regis Angliae
a. 1206; — 2® Chronicon ab initio miindi
ad a. 1199.
Handsehr,: Dublin, Trinity Coli. R 4. 24. —
London, Brit Mus. Gotton. Gleopat. G. X. seo.
XIII. 4» fol, 1-55; — Chron. 2A^ Vespas. D. X.
sec. XHI [ — 1161; es folgen Annales breves a.
1162—1178]; — Reg. 13. A. 12. sec. XIII; —
Bibl. des Heroldsamt» n* 11. sec. XIII. — Paris,
Xat-Bibl. ms. lat. n« 15076 (St. Vict. 476). sec.
XIU; — n» 14359. sec. XVII.
Äusg, : ' unt, d. TU. : The chronicles of Ralph
Niger new first edited by . . . Rob. Anstruther.
London, Caxton Society 1851. 8". — 'Auszüge
a. 771 — 1194 ex Ghronica universal! ed. R. Pauli
ap. Pertz, Mon. scr. XXVIL p. 331-341; a. 879
—1168 ex Chronica Anglica p. 341-343; e eon-
tinuatione anonyma (»== Annales breves der Hs.)
p. 343. 344.
Srl.-Sekr.: Paali , B«iDh., Die ChroDiken de« RadnlfQs
Niger tu Xachrichten von der kgl. Geeellsch. der
WiflBensch. za GötÜngea. 1880. n« 19. p. 679-589.
Raduifte Remenaia archiepiscopus (f
1124): Epistolae.
Äusff.: ö et diplom. 7 ap. Migne, Patrolog. lat
CLXIII. p. 1417-1432.
Radulfbs Tortarius « Rudolphus Tor-
tarius {Raoul Tortaire).
Radulphua S. Tnidonis ^ Budolfus ab-
bas S. Trudonis.
Raffkino Caresini, vid. Dandolo.
Rage¥finit8 praepositas Frisingensis, vid.
Otto Frisingensis.
Ragimbertua abbas Leuconaensis (saec.
Vn), vid, Vita s. Walarici.
Raginaldus Cantabrigiensia S. Augiistini
monachus ord. s. Ben. (nat 1030/1050 in
Faye-la-Vineuse in Poitou, f post 1109):
Carmina.
Ausg.: ^einige ap. "Wright, Anglo- Latin sa-
tirical poets. IL 1872. p. 259. — » 31 ed. F. Lie-
bermann in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XHL 1888. p. 531- 556. — • Proben ap. Groke,
£ssay on the origin of rhyming Latin verse. 1828.
p. 63.
Ert.'Sehr.: Liebermann, Fr., Rnginald von Canter-
bory 1. c. p. 519-681.
VgL Keginaldas.
Ragüel presbyter Cordubensis (flor. 960),
vid. Acta s. Pelagii mart.
Rahewinus = Ragewinus.
RahingtlS monachusFlaviniacensis (saec.
X): De codice Vergiliano a se scripto.
Ausg.: in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
T. p. 431. 432.
Raikdsla = Reykdsela.
Raimundus de
> canomcus
Raimo, LudoY. de, vid. Aiinales de
Saimo.
Raimundus Agilaeus » Raimundus de
Agiles.
Raimundus Bernardi , consiliarius regis
Franciae, legatus a. 1383 ad imperato-
rem: Oratio coram Wenceslao imp. pro
demente papa VE contra Urbauum VI.
Ausg.: ap. Martene, Thes. anecd. II. p. 1120.
Raimundus 1 comes Butenensis et mar-
chio Gothiae: Testamen tum a^ 961.
Ausg.: ^ ap. Vaissete, Histoire generale de
Languedoc. IL Paris 1735. fol. preuv. p. 107. —
^wiederh. ap. Bouquet, Recueil IX. p. 724-728.
Agiles
Aguilers
Arguilliers
Podiensis (Le Ptiy): Historia Francorum
qui ceperunt Hierusalem a. 1095 — 1099.
Höchst schatzbare Quelle roll reicher Details. Der
Terf asser war Aoyenzeago.
Handsehr.: London, Brit. Mus. Hari. 4340
(lib. I. c. ult. — lib. IX. 0. 11). sec. XIL — Paris,
Nat.-Bibl. sec. XIU. 5131. 3; sec. XV. 5131. A;
— sec. XIU. 5132; 5511 A; — Arsenalbibl. hist
lat n® 103. sec. XII.
Ausg.: ^ap. BongarR, Gesta Dei per Francos
L p. 139-183. — «ap. Migne, Patrolog. lat. CLV.
p. 591-668. — • in Recueil des historiens des
croisades. Hist. occid. IIL 1866. p. 235-309. Cf.
preface p. xvn-xxvi.
Uebers.: trad. en franp. par Guizot, in seiner
Collection XXL (Paris 1824) p. 227-397.
Eri.'Sehr.: Barth, Casp., Notae in ennd. ap. Lnde-
wig, Reliq. mss. lU. p. 290-291.
F a b ri c i u 8 , Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 37.
Hagenmeyer, Anonymi Oesta Francorum. 1890. p.
49-68.
Klein, Clem., Raimond ron Agriilers. Oaellen»tadie
znr Gesch. des ersten Kren2ziiges. Berlin 1892. 8P.
(IV.) 246 pag. Jk2.76.
Hichaud, Bibliothöque des croisades. I. 1822. p. 42.
: Histoire des croisades. VI. p. 42 ff.
Fratz, H., Kalturgeschichte der KreuzzOge. Berlin
1683. gr. ^. p. 456. 456.
y. Sybel, Gesch. dee ersten Kreuzzoge«. 2. Aofl. Leip-
zig 1881. p. 16-22.
Raimundus { Jj {JJJJ } (f 1399), vid.
Vita b. Agnetis virg. Hontepol.
9 5«
I» fi
Catharinae Senens.
Raimundus Hugonis ord. Praed. in con-
ventu Brageriaci (cca. 1368), idd, Yita s.
Thomae Aquinatis {hist transl. — iwiVa-
culä).
Raimundus monacinis S. Andreae Ave-
nionensis (flor. c. 1100), vid. Vita s. Pontii
abbatis.
Rainagola canonicus Autissiodor. (saec.
IX. X), vid. Historia episcoporum Autis-
siodorens.
952
RAINALDUS ABBAS VIZELIACENSIS — RANULPHÜS HIGDEN
(t 1129), vid,
YitÄ s. Hugonis
abb. Clunia-
censis.
Rainaldus abbas Vi-
zeliacensis «
Rainaldus archiep.
Lugdunensis »
Rainaldus de Semur,
monachus Cluniac.
Rainaldus archidiaconus S. Mauritii An-
degavensis: Chronicon breve a. 320—1075,
resp. — 1152.
Nor die Jahre 976—1075 rühren von Rainald hör;
das Folgende bis 1106 hat einen Unbelcannten zum Ter-
fasser.
Handsckr.: London, Brit Mus. Cotton. Otho.
B. IV, bei einer Feuersbrunst xerstört. — Rom,
Vatic. Christ, reg. n® 980. mbr. secXU. kl.fol. f. 42.
Ausg.: * ap. J. Durant, Recueil d'anciennes
actes. U. p. 24. — ' ed. Marchegay et Mabille,
Chroniqnes des egl. d'Anjou p. 3-16; c/l p. ni-vi.
— ' Bruchstücke ap. Bouquet, Recueil XI. p. 286 ;
XII. p. 478. 479.
Rainaldus episc. Lmgonensis (cca. 1080),
vid, Yita s. Mamantis.
Rainaldus subdiaconus Casinensis, vid.
Vita 8. Benedicti Casin. (vita alia).
Rainoldus = Rainaldus.
Ralph de Coggeshall = Badulphus de
Coggeshall.
Ralph del J!jJ*y} = Radulfas de Diceto.
Ralph de Glanville = Ranulphus de
Glanvilla.
Ralph Higden -^ Ranulphus Higden.
Ralph Niger « Radulphus Niger.
Rambaldis, vid. Benevenutus de Ram-
baldis.
Ramon Muntaner, vid. Muntaner.
Rampertus episc. Brixiensis (flor. 838),
vid. Acta s. Philastri (transl).
Ranco de Ericinio in Bohemia, Adal-
bert., magister, scholasticus ecclesiae Pra-
gensis (f 1388): Concio pro die deposi-
tionis seu sepultui*ae Karoli IV imp. (f
1378).
Ausg. : in Fontes rerum Bohem. III. 1882. p.
433-441.
Erl.-Schr.: Loserth, J., Der Mafpster Adalb. Ranco
de Ericinio in Archiv f. österr. Geschichte. LVII.
p. 203-276.
: BeitrllgG zur hnssitischen Bewegung. Nachträg-
liche Bemerkungen zu dem Magister Ad. R. de Er.
in Mittheilungen dos Vereins f. d. Gesch. der Deut-
schen in Böhmen. XVU. p. 198-213.
Rangerius episcopus Lucensis (f 1112):
Liber de anulo et baculo.
Behandelt in 1160 Versen den InTestitarBtreit ; abge-
fasst im Dec. 1110.
Ausg. : ed. E. Sackur in Mon. Genn. bist. Li-
belli de lite. IL 1893. p. 508-533; ef. prooem. p.
505-508.
Srl-Sd».: Mirbt, C, Die Poblizistik im Zeitalter
Qiegors VU. Leipzig 1894. gr. SP. p. 74 «te.
"Wa tt e n b a ch , Deutschlands Gescfaichtaqnellen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 201 ; 6. Aufl. II. 1894. p.228.
Vgl. Vita s. Anselmi ep. Luoensis (vUa akd).
Ranieri Sardo, vid. Sardo.
Ransanus » Ranzanus.
Ranulphus, vgl Radulphus.
Ranulphus de Glanvilla (fllOO). Tra-
ctatus de legibus et consuetudinibus regni
Angliae, tempore regis Henrici 11 com-
positus, iusticie gubemacula tenente illu-
stri viro Ranulpho de Glanvilla . . .
Libri 14.
Dass RamUpkuB de O. der Verfuser dieeee Tractat:»
ist, bleibt noch zu erweisen.
Ausg. : ^ Londini, in aedibus Rieh. Totteli 1554.
12mo. __ *ibid. 1557. 12ifto. _ »tractatus . . . qui
nunc imprimitur post 50 annos a priori et prima
impressione . . (Londini) in aedibus Thom. Wight
lö04. 12nio. — * wiederh. mit WegUissung des
Prologus. Londini 1673. 12«no. — * ibid. 1676.
12mo. _ « tn Traites sur les coutomes Anglo-
Normandes, publiees in Angleterre depuis le XI
— XIII siecle . . . par Houard. I. Ronen 1776.
4^ p. 373-581. — ^ cum oodd. Hari., Bodl. et
"Mi 11. collatus, ed. Job. Rayner. Londini 1780. 8^
— * ap. Georg Phillips, Englische Reichs- und
Rechtsgeschichte. IL Beriin 1828. 8^ p. 337-473;
prologus ibid. I. p. 237. not. 369, anant^m,
Uebers.: englisch: by John Beames. London
1812. 8^
Erl.-Schr.: Histoire litt^raire de la France. XIV.
1869. p. 546-549.
Phillips, Oeo. , Englische Reichs- n. Rechtsgosdiichte.
I. Berlin 1827. p. 281-242.
Wright, Thom., Rannlph de Glanyille m hi» Bio-
graphia Britann. literar. II. p. 275-280.
Ranulphus Higden, monachus S. Wer-
burgae Cestrensis (Chester, f probabl. 1363
mense Martio): Polychronicon ab O. C. —
Edwardum III regem Angliae. Libri TII.
Eine bis ins 16. Jahrh. hinein in EIngland sebi be-
liebte Weltgeschichte, die von Unwissenden mit d. Tit.
I^ycrcUioon oder Hiaioria pobtcraÜea vorsehen a. fUsch-
lich einem andern Verf. (z. B. Bogenu Oeatrenaia) beitre-
1^ wnrdo. K» sind mehr als 100 Handsdhrif ten beluinnt.
— Dem historischen Werke geht ein geographisches (Lib.
T. cap. 1-60 in Vol. I. II. p. 2-174) vorauf, welche« eine
Beschreibang sämmtlicher damals bekannter Länder ent-
hält n. im 14. u. 15. Jahrh. abgefiis^t ist.
Higden hat drei Uebersetzer gefunden , von denen der
eine John Trevisa ans Com wall stammte u. Caplan bei
Lord Berkelay war ; seine Uebersotznng reicht bis 1360 n.
ist vom 18. April 1387 datirt. Die andere ist zwischen 1432
— 1450 gefertigt. Beide bieten wichtige Illustrationen für
den allmftli8;en Wechsel der englischen Sprache. Die dritte
Uebers. rührt von Caxto n her ; er vermehrte sie mit einem
8. Bucho oder einer Fortsetznng von 1387—1460.
Eine Fortset2ung von 1381—1394 lieferte Johannes
Malverne, Mönch von Worcoster.
Handschr. .Brüssel, Burgund. Bibl. n« 9903.
mbr. See. XIV. fol., wird hier irrig dem Johannes
Bertelot zugelegt. — Cambridge, Trinity Coli.
RANUJJ>HUS HIGDEN — RATHERIÜS VERONENSIS
953
0.5. 12. mbr. sec. XV. foL; — Caias College
n« 82. mbr. sec. XIV. fol. ; — St. John's ColL A. 12.
mbr. sec. XIV; — Univ.-Bibl. I. i. 3. 1. mbr. sec.
XIV. fol.
Ausg. : ^nur die TheiU, tcelehe sieh auf Briten
u. Sachsen der engl. Oeseh, bexiehen ap. Gale,
Hist. Biitann. Script p. 179-287. — • together
with the English trandations of JohnTrevisa
and of unknown writer of tbe 15*^ Century. Vol.
1. 2. Edited by Churchill Babington; Vol. 3-9.
Edited by Joseph Rawson Lumby. London 1865
—86. gr. 8® (= Rerum Brit med. aevi scr. n®41).
Creighton in Engl, hist Review. 1888. Oct p. 789
tadelt diese Ausg.
Uebers,: ^englisch: by JohnTrevisa [Hand-
sehr.: Cambridge, St. John's Coli. H. 1. mbr.
— London, Brit Mus. Additam. n^ 24194. mbr.
{erUhält folgende Note auf einem Blatt Papier:
Archbishop Tenison's library, mss. n° 1. Higden's
Polychronlcon , transl. by John de Tr., finished
1387)] unt, d. Tit.: Polycronycon, conteynyng the
beiynges and dedes of many tymes, in 8 books;
translated from the said RadulphusHygden, monk
of ehester, by sirJoh.Trovisa. (We8tminster)1482.
fol. Diese Ausg. hat Caxton besorgt, — * nachge^
druckt Westmestre 1495. fol. — 'Trevisas Uebers.
u. diejenige des 15. Jahrh. [Handsehr.: London,
Brit Mus. Harley. n^» 2261. chart. sec. XV. 4«]
sind in Babington - Lumbys Ausg. dem kUein.
Texte gegenüber abgedruckt, u. zwar die jüngere
unterhalb Trevisas Uebers. zum erstenmale. Sie
reicht bis 1342 und wird aufgenommen von Cax-
tons Uebers. (Lib. VII. cap. 44); letztere steht
in Lumbys Ausg. (s. o.) unter Trevisas Uebers. in
Vol. Vm. p. 341-353.
Johannes Malvernaeus
(Malveme), Anglus Wigomiensis ord. s.
Benedicti: Gontinuatio Polychroniconim
Ranulphi Higden. 1381—1394.
Ausg.: ed. Jos. Rawson Lumby in Ranulphi
Higden Polychron. [ex ms. Cantabrig. (Corp. Chr.
Coli. nM97)] IX. p. 1-283.
The Vni^ Book of the Po-
lychronlcon from Caxton.
Ausg. : ed. Jos. Rawson Lumby in Ranulphi
Higden Polychron. Vlfl. p. 522-587.
Erl.'Sekr.: Monnmenta histor. Britaniüca. I. 1848.
introdact. p. 8 - 5.
Vgl. Adamus de üak.
Ranzanus, Petr. (nat. 1428 Panormi in
Sicilia, legatus regis Matthiae et episc.
Luceriae, f 1492): Epitome rerum Hun-
garicarum seu über annalium de rebus
Hungaricis. Nor sprachlich bedeatend.
Ausg. : ^ edid. Joh. Sambucus e. aliis rerum
Hungaricar. scriptoribus. Viennae 1558. fol. —
• unt. d. Tit. : Epitome rer. Hung. ed. Luc. Pe-
cbius. Tymaviae 1579. 8^ — »Budae 1746. 4^
— * ap. Bongars, Sor. rer. Hung. p. 202-268. —
'ap. Schwandtner, Scr. rer. Hung. I. p. 322-412
ed. Lips. (• I. p. 405 ed. Vienn.). — ^ inter Hi-
storiae Hungar. fontes domest. ed. M. Florianus.
IV. 1885. p. 116-286.
Eri.'Schr.: Fabricias, Bibl. med. et inf. latmitatU
ed. MansiV. p. 274-277.
Haner, De scnptoribas rerom Hungar. Viennae 1774.
p. 62-66.
Krönet, Frz., in Beitrage zur Knnde steiermarkischer
Oeschichtsauellen. Vm. 1871. j>. 91. 92.
Vgl. Vita b. Uargaritae Hangar.
„ s. Vinoentii Ferrerii.
Raoul de Caen « Radulfus Gadomensis.
Raoul de Coloumelle, vid. Landulfus de
Golumna: Tractatus de translatione.
Raoul de Presles, couseiller da roy
Charles le Quint de France et maistre de
requestes de son hoste! , vid.
QQaestio de potestate papae.
Quaeetio in utramqoe partem.
Raoul Glaber » Bodulphus Glaber.
Raoul sive Radulphus Mediolanessis:
De rebus gestis Friderici I imp. in Italia
— Gesta Friderici I imp. in Lombardia.
Raoulet, Jean, vid. Chronique de 1403
— 1429.
Raphael Maphaeue \ » Maphaeus,
Raphael Voiaterranus / Baph.
Raetell, John (f 1536 in London): The
pastyme of people; the cronycies of dyrers
realmys, and most specyally of the realm
of Englend.
,Hi8 work is of little valae.' Mon. hüi. Brii.
Ausg.: * London , printed by J. Rastell 1529.
fol. — »edited by T. F. Dibdin. London 1811. 4«.
Ratbodus « Badbodus.
Ratchie rex Langobardorura (744 —
749; 756. 757): Leges.
Ausg. : * ap. Muratori , Rer. Ital. scr. I. 2. p.
85-88. — *ed. F. Bluhme ap. Pertz, Mon. logg.
IV. 1868. p. 183-193; 474-478. — Unter Ben-
ptores rer. Germ. Edictus Langob. 1869. p. 152-161.
— * Bruchstück ap. Gengier, Gennan. Recbtsdenk-
mäler. 1875. p. 572-576.
Ratherlus Veronensis episcopus (f 974):
Epistolae.
Bieten einzelne wichtige Beiträge über die Zeitgesch..
besonders über die Lombardei. Sonst von überwiegena
theologischem Interesse.
Ausg.: * in Ratherii opera, ed. Petrus et Hie-
ronymus fratres Ballerinii. Voronae 1765. fol. —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVI. —
sex ap. d'Achery, Spicileg. I. p. 371 (5 davon
auch ap. Chapeaville, Gesta pontif. Tungrens. I.
p. 179). — Septem ap. Pez et flüber, Ck)d. diplo-
mat. I. p. 93. — tres ap. Martene, Collect, ampl.
IX. p. 965. — duae ad Manassem episc. Vicen-
tinum ed. Barth. Campagnola in Liber iuris ci-
vüis urbis Veronae. ibid. 1728. 4°. p. 243-246.
— Fragmentum epistolae contra Baldricum
episc. Leodiensem (c. 955) in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. IV. p. 178-180.
954
RATHERIU8 VERONBNSIS — RECCAREDUS
Ratherius Veronensis: Itinerahum Bo-
mam.
Ausg,: ap. d*Acbery, Spicileg. L p. 379-384.
Erl.- Seher.: De Ratherio ep. veroneDsi ap.Mabillon, AA.
SS. o. 5. Ben. saec. V. p. 478-487.
Fabrioina , Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 62.
Vogel , Ratiieriofl voo Verona n. das 10. Jahrhundert.
Jena 1854. 2 Bde. BP.
Watten b ach, DentschlandsGeschichtsqaellen. 6. Anfl.
1. 1898. p. 879. 380; II. p.613.
Vgl. De s. Hetrone {vUa).
Fragmenta Ratherü.
Vita 8. TJramari abb. (viia aüa).
Rathsannalen, Görlitzer. 1488—1496.
Verfasser scheint der Bfligermeister Bernhard Heizer
in Görlitz (f 1512) gewesen zu sein.
Eandschr.: Görlitz, Rathsbibl. cbart. fol.
Aitsg. : ed. J. L. Haupt in Scriptor. rer. Lusa-
ticar. U. Görlitz 1841. p. 3-390; Erläuterungen
p. 392-453.
Vgl. Hasse, Job.
RathsbQcher, Wormser, vid. Aus Worm-
ser Katsbüchern.
Rathschronik, Landshuter {Landshut a.
d. Isar in Bayern). 1439 — 1504.
Oefele schreibt das ganze Werk dem Stadtschreiber
Job. Vetter za; indessen ist anzunehmen, dass das vor
1490 (Vetters Dienstantrittiijahr) Liegende von den Stadt-
Schreibern dieser Zeit herrfüirt.
Ausg.: ^tmt.d. Tit.: Fasti consulares ci-
vitatis Landishutanae ex autogr. ap. Oefele,
Rer. Boic. Script. II. p. 761-779. — 'hrsgb. von
E. Tb. Heigel in Cbroniken der deutschen Städte.
XV. 1878. p. 283-350; urkundl. Nacbrichten über
die in d. Chr. erwähnten Rathsgeschlechter p. 351-
366. Vgl. Einleit. a) Stadtgeschichte p. 247-272,
b) Die Rathschronik, ihr Verf. u. ihre Handschrif-
ten p. 273-282.
Brl.-Sehr.: Lorenz, 0., Deutschlands Geschichts-
qnellen. 3. Aufl. I. 1886. p. 196.
Ratio decimae a. 1313 collectae.
Ausg.: ap. Bouquet, Reo. XXI. p. 557-560.
Rationarium Austriae auctore anonyme.
Est summa redituum qui ex Austria habebantur. Coa-
fectum a. 1265 — 1267.
Ausg. : ap. Rauch , Rer. Austriae. Script. IL p.
1-113.
Rationes ac reprobationes articulorum
Wiclefi et sectatoris eins Johannis Huss
in concilio Constantiensi damnatorum.
Ausg.: ^ in FascicuJus rerum expetendarum
(ed. 0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 140-148. -—
* in Fasciculus rer. expet. ed. Brown. I. 1690.
p. 191-266.
Rationes Zbignei, vid. Zbigneus.
Ratpertua monachus Sangallensis (f
ante 895): Casus S. Galli sive Liber de
origine (614) et diversis casibus monaste-
rü 8. Galli in Alemannia usque ad abbar
tem Bernhardum seu a. 883.
'Wichtig fUr Sagen - , Sitten - und Kulturgeschichte.
Ausg.: ^ap. Goldast, Scr. rer. Alara. I. p. 19
(* ed. Senckenberg I. p. 1 ). Nicht getreu. — *xu9n
Theil ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. HI. p. 481.
— *• ed. Ild. ab Arx ap. Pertz, Mon. Germ. IL
p. 59-74. — ^hieraus ap. Migne, Patrolog. lat
CXXVI. p. 1057-1080. — «hrsgb. von G. Meyer
von Enonau in St. Gallische QeschichtsqueileiL
Abth. IL St Gallen 1872 als Teztus de origine
et diversis casibus monasteiii s. Galli editus a
Ratperto p. 1-64; cf. Einleii p. i-xx ». Excurs
I-TI p. 65-257 tt. 2 Karten (= Mitteilungen zur
vaterl. Gesch. Hrsgb. vom histor. Verein des Kan-
tons St. Gallen. XHI).
Erl.' Sehr.: BAhr, Gesch. der römischeB Literatur in
Icaroling. Zeitalter p. 2S9.
Dümge et Mone, Scriptores rerum San-OaUemÄam
m Pertz' Archiv Ul. p. 248.
Fabricius , Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 54.
Histoire littöraire de la France Y. p. 687.
Meyer ▼. Enonau, G., Ratpert, Mönch u. Geschiefat-
s<mreiber in St. Gallen tn Allgem. deut8<^ Biogra-
phie. XXVn. p. 365 ff.
Bettberg, Deutschlands Eirchengeschichte. n. p.ll6.
Wa tt e n b a oh , Deutschlands GesdüchtsqueUen. 6. AaH
1. 1886. p. 252. 266. 257 ; 6. Aufl. L 1893. p. 268. 272. 27a
Zimmermann, Geo.Rud., Batpert, der erste Zurcher-
gelehrte. Ein Lebensbild aus a. 9. Jahrh. Basel 187d.
gr.80. XL 247mg. jiS.60. NwehDwmiagr in IMenr.
CmJtnibktU. im. p. 1814 ohne wiMmsehafU. Wert.
Vgl. Casus S. Galli.
Epitaphium Hildegardao.
Raul sive Radulphus Mediolan. : De rebus
gestis Eriderici =» Gesta Friderici I imp.
in Lombardia.
Raulin, Job., vid. Yita s. Ludovici K.
Raveneau, leh., religieux de Tabbaye
de 8t Wandrille (1467), vid. Chronique
abr6g6e du roi Richard.
Ravennu8 episc. Arelatensis (450), vid.
Vita s. Hiiarii Arelatens.
Ravensberger Fehde. 1403/05, vid.Me-
moriale des 15. Jahrhunderts. N® 2.
Raymundus » Raimundus.
Raynaidus »= Rainaldus.
Raynerius de Grancia Fisanus » Rei-
nerius Granchi.
Razzi , Silvan. , abbas Gamaldulensis, tnd.
Vita b. Alberti eremitae.
„ 8. Johannae viig. Baln.
„ b. Oringae.
„ b. Tomasii erem.
,, 6. Romualdi (iraaul. und vüU.).
Rebdorf, vid. Henricus de Rebdorf.
Rebellamentu , Lu = Gronica del ribella-
mentu, supra p. 230.
Recapitulatio omnium abbatum eccle-
siae Ninivensis == Gatalogus abbatum Ni-
novensium.
Reccaredus rex Wisigoihorum (f 601):
Antiqua (legura) collectio.
Nur Bruchstflcke erhalten.
Ausg.: Die Westgothische Antiqua oder das
Gesetzbuch Reccared des Ersten. Bruchstücke
eines Pariser Palimpsesten, hrsgb. von Friedr.
Blume. Halle 1847. 8®; — mit Zusätzen u. Be-
RECEPTA — REGAN
955
richtigangen in seiner Textkritik des Westgoten-
rechts. Und. 1872. 8*
I!rl.-8ekr.: Merkel, J., Beccareds I Sammlung des
treetgothiacheii Volksrechts in Zeitschrift fOr deat-
schoe Recht. XII. p. 281-294.
Pert«* Archiv VIII. p. 113-116; XI. p. 216.
Vgl. Lex Wisigotfaonun.
Recepta et expensa a. 1234 inter Can-
delosam et Ascensionem.
Ausg.: ap. Boaquet, Reo. XXI. p. 227-251.
Recepta magna de termino Ascensionis
a.Doiu. 1238 mense Majo, et magna ex-
pensa.
Ausg.: ap. Bouquet, Bec. XXI. p. 251-260.
Recesvindus abbas Hispanus (saec. XI
fin.): Carmen.
Ausg. : ed. E. Düramler in Mod. Germ, bist
Poetae lat Carol. 111. p. 148. 149.
Recfaenschaft, Heimliche (Hemelik Re-
kenscop, einiger der Rathsältesten und
Eathsgeschworenen der Stadt Braun-
schweig). 4 Theile. 1374 — 1406.
Zeigt , wie die Stadt Br. darch mancherlei Missgeschick
in Schaden und Schulden gerethen, die zu bedeutender
HChe angewachsen , und wie man Wege gefunden , sie zu
bew&Itigen n. s. w. Die H. R. musste alle S Jahre vor den
Rath^enossen verlesen werden. — VTahrscheinlicher Ver-
fttsser: Hermann von Vechelde.
Ausg. : hrsgb. von L. Häoselmann in Chroni-
ken der deutschen Stifte. VI. 1868. p. 133-207;
cf. Eiol. p. 123-132.
Erl.-Schr.: Lorenz, Deutschlands Oeschichtsquellen.
8. Aufl. n. 1887. p. 146.
R6cit eil vers de la bataille de Muret
12. Sept. 1213 « Versus de victoria co-
mitis Montisfortis.
R^Cit, Nouveau, de Patten tat, vid. Be-
richte, Zwei.
RecKs d'un bourgeois de Yalenciennes.
De la cröation —1366.
Diese Chronik bricht mit dem J. 1966 ab; wie weit
sie reichte , ist unbekannt. Bietet fUr die Qesch. Flanderns
und des Hennegau im 14. Jahrh. schätzbares Material.
Handsehr.: Paris, Arsenal bibl.
Ausg. : ^ publ. pour la prem. fois . . . par Eer-
yyn de Lettenhove. Lonvain 1877. gr. 8*. X
425 pag. Der erste Theil von Erschaffung der
Welt bis Philipp von Yalois ist nur eine Chro-
nologie u. unter der Uebersekrift , Notes' p. 1-80
gegä)en; eine dann folgende Chronique, urelcke
nur eine der Redaeiionen der Bücher des Bau-
douin d'Avesnes {s. d.) ist, ist fortgelassen; das
Uebrige wurde mit Il6cits bezeichnet. — * einige
Capitel ap. Buchon, Choix de chroniques. 1838.
— ' Auszüge gab Kervyn de Lettenhove in den
Noten XU seiner Ausgebe des Froissart (s. d.),
1870 ff.
RecKs d'un möneetrel de Reims au 13*
Si^le. Geschrieben 1260.
Handsekr.: Brüssel, von de Smet veröffent-
licht, ohne näher die n* n. das Alter des Cod.
anzugeben ; in einem andern Dialekt geschrieben.
— London, Brit Mus., mss. addit. n® 7103; —
n« 11753. mbr. seo. XIIL — Paris, Nat-Bibl.,
fonds franQ. n« 10149. sec. XVI; — n« 24430.
seo. XIV (gab L. Paris heraus); — n*^ 13566
(Abschrift von London n* 7103); — Sorbonne
n® 454. — Ronen, Stadtbibl. 0. 53. sec. XIV.
Ausg. : ^ unt. d. unrichtigen Tit. : Chroni(|ue
de Rains publ. sur le ms. unique du 14. siecle
de la bibl. du Roi par Louis Paris. Paris 1837.
8®. — ^unt.d. Tit.: Chronique de Flandres et
des croisades publ. par J. J. de Smet in Corpus
chronicorum Flandriae. III. 1856. p. 575-687. —
' theilweise a^ Fragment d*une chronique ano-
nyme dite Chronique de Reims ap. Bouquet, Reo.
XXIL p. 302-329. — ^unt. obig. Titel publ. par
Natalis de Wailly. Paris 1876. gr. 8« pour la Soc.
de Thist. de France. — • Bruchstück » unt. d.
Tit.: Ex historiis anonym i Rem ensis. 1187 —
1260 ed. 0. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. Germ,
scr. XXVI. p. 526-555; cf p. 523-526. — ^ein
anderes nach Wailly ap. Röhricht, Tesümonia
minora de 5. hello sacro. J882. p. 110-118.
Erl. - Sdir. : Le C 1 erc m Histoire litt6ndre de la Fnnoe
XXI. 1847. p. 711-717.
Wailly, Nat. de, Notice sur 6 mss. cont. ronyrag»
anonyme publik en 1887 por M. Louis Paris sous le
titre de ,(;hronique de Rains' in Notices et extraits
des mss. (Paris 1876. 40). XXIV. 2. p. 289 ff. {auek
beaonder» abffednidd: Paris 1876. 4«. 52 pag.).
: Obsenrations sur la langue de Reims au 18«. si^le
tn M^moires de TAcad. des inscriptions. XXVIII. 2.
p. 287 ff.
— : Pr6(iftoe, notice et sommaire critiqne vor ttitur
Auagab§ p. i - Lxxi.
Recite du siege d'Harfleur en 1415, par
un t6moin oculaire. Document nouveau.
Ausg. : trad. et annote par A. Hellet Ronen
1882. 8*. 29 pag.
RecuperatllS de Petramala Aretinus, vid,
Vita b. Ambrosii Sansed.
Redmannus (Redmayne), Robertus: Hi-
storia Henrici V regis Anglorum. 1413
— 1422. Aug. 31.
The work is composed 1586 — 1544 in the latter part
of the reign of Henry VIII. Oole.
Hafuischr.: Cambridge, Trinity Coli. 0. i.
47. Chart. 8^
Ausg. : ed. Charl. Aug. Cole in Memorials of
Henry V. London 1858. gr. 8** (=- Rer. Brit med.
aevi scr. n® 11) p. 3-59. Cf prefaoe p. vn-xxvm.
Schwache Ausgabe.
Vgl. Thomas Elmham : über metr.
Versus rhythmici.
Redusiie, vid. Andreas de Redusiis.
Reformation Kaiser Friedrichs lU, vid.
Priedrich m.
Reformation Kaiser Sigmunds, vid. 8i*
gismund.
Regan, Maurice, secr6taire de Dermod
Mac-Murrough, roi de Leinster: Histoire
dlrlande.
Irländisch geschrieben ^ nur noch ein Fragment von
1167—1173 vorhanden. Zuerst ins Französ. und hieraus
ins Englische ttbersetzt; letztere Uebers. steht
Ausg.: ap. Walter Harris, Hibemica. *Dubl.
1757. fol. p. 1-22 (^wiederh. ibid. 1770. 8%
956
REGES — REGINO PRÜMIENSIS
Reges Francomm a Chlothario II.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. H. p. 307. 308.
Regimarus monachus S. Oalli (c. 850):
Yersus.
Ausg.: in Mon. Germ, hist Poetae lai aevi
Carol. II. p. 480.
Reginald Pecock, vid. Pecock.
Reginaldus de Cresi = Eeginaldiis de
Wroxham.
Reginaldus de Wroxham (f 1235) : Chro-
nica.
Ausg.: Auszüge a. 1213 — 1216 ex ms. Lon-
don. (Brit. Mos. Reg. 14. C. 6) ed. H. Rieh. Luard
in Flores historiarum. I. 1890. p. Lixi-Lvn.
Reginaldus monachus Dunelmensis (cca.
1165), vid, Vita 8. Cttthberti {KMlw).
„ „ Godrici.
„ ,, Oswald! regia.
Reginbertus episcopns Fataviensis (f
1147): Epistola.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 80. not 13.
Regino Pnimiensis abbas (f 915): Ghro-
nicon sive Annales non tarn de Augu-
stonim vitis quam aliorum Germanorum
gestis et docte et copiose disserentes. A
Christo nato usque ad a. 906.
Von einem Anonymus (nach Vossins De histor. latin.
med. aevi H. p. 318 ohne Orond ein gewisser Romerius;
jedenfells ist der Verf. ein unbekannter Mönch ans St.
Jlfazimin in Trier; Giesebrecht hat die Vermuthung aus-
gesprochen^ dass dieser Autor der dortige Monachus Adal-
bertus sei, welcher 968 archiepiscopus Magdobur-
ensis wurde) bis 967 fortgesetzt. — Die Glaubwärdig-
ceit wird viel zu hoch angeschlagen. Dürrer Stil.
Handsehr.: behandelt Pertz in Archiv in.
p. 230. 291, ausführlich V. p. 759. VII. p. 381.
XI. p. 299, Mon. Germ. Lp. 539; — v. Aretin, Bei-
träge VII. p. 239; — Waitz in Göttinger gel.
Anzeigen, Nachrichten 1871. n** 15 spricht über
die mün ebener (ehem. freisinger) Handsehr.,
wahrscheinlich die Urschrift des Continv^or. —
Am besten schreibt darüber F. Kurze, Hand-
schriftliche Üeberlieferung u. Quellen der Chronik
Reginos u. seines Fortsetzers in Neues Archiv
der Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 295-330.
Ausg.: *(ed. Seb. de Rotenhan.) Mogunt, Jvo.
Schoeflfer 1521. fol. Sehr selten. Ueber den Her-
ausgeber vgl. Burckhard, Analecta ad comm. p.
81 fr. — 'ap. Schard, Chronographi 4 p. 14, schlechi.
— ''ed. Pistorius, Scr. rer. Germ. I. p. 3 {*ibid.
ed. Struve I. p. 3-112; voll von Fehlem). — ^ad
calcem Chronic! Conradi a Liechtenaw. Argen-
torati 1609. fol. p. 379-445. — «ap. Pertz, Mon.
Germ. L p. 536-612; Continuator Reginonis
a. 907 — 967 ibid. p. 614-629. — Eine Ergänzung
zum J. 967 ibid. VI. p. 620. — 'ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXII. p. 13-150; Contin. p. 151-
174 ; Pertzii praefat. p. 9 - 13. — ® inier Scriptores
rer. Germ, in usum schol. ex M. G. h. recusi Re-
ginonis abb. Prüm, chronicon, cum coutinuat.
Trevir. Recogn. F. Kurze. Hannoverae 1890. 8**.
XX. 196 pag. Ji 2.40. — ®Excerptum de
Normannorum gestis a. 812-890 ap. Duchesne,
Hist. Norm. scr. p. 7-13. — " Bruchstück nach
Pertz ap. Gengier, Germanische Rechtsdenkmäler.
1875. p. 263-265.
üebers.: deutsch von E. L.Dümmler. Berlin
1857. 8®' (= Geschichtschreiber der d. Vorzeit
IX. Jahrh. 14. Bd.); 2. Aufl. Leipzig 1890. 8* (=
Geschichtschroiber ... 2. Gesammtausg. Bd. 27).
Jü 1.80; — die Fortsetzung deutseh von M. Bü-
dingen Beriin 1857. 8<» (ibid. X. Jahrh. 1. Bd.);
2. Aufl. , neu bearb. von W. Wattenbach. Leipzig
1890. 8** (= Geschichtschreiber ... 2. Gesammt-
ausg. Bd. 28). 80 ^.
Wrl.-Sohr.: Bahr, Gesch. der römischen Literatur im
Icaroling. Zeitalter p. 184-186; ÖB5-638.
Bäum k er, Wilh., Begino von Priim in Allgem. deut-
sche Biographie. XXVII. p. 657 ff.
C o n t z e n , Geschichtschreiber der sKchsisdien Kaiser»
zeit p. ^.
Dümge et Mone, BM^nonis Pnimiensis chronicon w
Pertz' Archiv ffl. p. 290.
Dümmler, Ernst, in der Vomd$ xw Uebers. der
Chrcnik.
: De Amulfo rege dissert. p. 174. 176.
: Geschichte des ostfränkischen Reichs in
Jahrbücher der deutschen Geschichte. Berlin 1862.
65. 2 Bde. gr. 8°.
: Kaiser Otto der Grosse. Begonnen von Ru-
dolf Köpke. Leipzig 1876. gr. SP.
Erben, wilh., Zu der Furtsetzung des Regino von
Prüm in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Geech. XVL
1891. p. 618-622.
£ r m i s c h , Hub . , Die Chronik des Regino bis 813. Eine
Quellenuntersnchnng. GSttingen 1^2. 8^. 86 vag.
Giesebrecht, W., Geschichte der dentschen kniser-
zeit. L Braonschweig 1855. p. 740 (2. Aufl. n. p. 53-
55 ; 579. — 6. Aufl. I. p. 778).
Grosfeld, De archiepisoonatus Magdeburg, oziginibus.
Monasteiii 1855. 8«>. p. 277
Häu8ser,L., Die teutschen G^schichtschreiber. Hei-
delberg 1839. p. 45.
Harttung.J., Ueber Regino von Prüm in Forschungen
zur deutscnen Geschichte. XVIIL GOttingmi 1S78. p.
S62-868.
Hoheneicher, Noch eine Stelle des Begino Pnimien-
sis chronicon betr. in Pertz' Archiv IV. p. 554.
Isenhart, H., Ueber den Verfasser und die Glaub-
würdigkeit der continuatio Reginonis. Inang.-Di^.
Kiel 1890. 8°. 47 pag.
Kurze, F., s. uni. Handsehr.
Loserth, J^., Studien zu Cosmas von Prag in Archiv
für östemjich. Geschichte. LXI. Wien 1880. gr. 8»,
p. 4-19: Regino u. Cosmas.
Maurenbrecher, W., Die Kaiserpolitik Ottos I ta
Svbels Histor. Zeitschrift. 1861. 1. H. p. 124. 153.
Rudhart, G. Th., Ist die Altenbnnr bei Bamberg
wirklich das Castrum Babenbeigk Reginos zu den
Jahren 902. 906 u. dio civitas Papinberc der Urkunde
vom Jahre 978? Bamberg 1885. 4<>. {Profframtn du
Lyeeums.)
: Ist Reginos Babenbergk die Altenboig bei Bam-
berg? Blicke in die Uigoschichte der Stadt Bamben;.
Nümbeig 1836. BP.
Rü hl, Verbreitung des Justin im Mittelalter p. 12-14.
Schlosser, Weltgeschichte für das deutscne Volk.
VI. p. 162.
Schulz, P., Dio Chronik des Regino vom J. 813 an.
Inaug.-Diss. Halle 1888. 8f>. 74 pag.
Schüz, H.. Commentar. criticus de scriptis et scriptor.
histor. tJlmae 1763. p. 150-154.
Semler, Versuch den Gebranch der Quellen der mitt-
lem Staats - u. Kirchengesüh. zu erleichtern p. 18.
Waitz, G., Jahrbücher des Deutschen Reichs unter
König Heinrich I. Noue Bearbeitung. BecÜn 18(3. 3®.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen p. 13^.
140. 185. 186. (4. Aufl. I. p. 210-214; contin. p.2ö7.
296. — 5. Aufl. L 1885. p.6. 242 - 247. 842. 343 : IL p.
181. 182. — 6. Aufl. I. IKÖ. p. 257. 259-262 ; IL p. öOl
Werra, Jos.,TJeber den Continuator Reginonis. Inang.-
Diss. Leipziffl883. Bfi. VIII. 100 pag.
Wy 1 1 e n b a c h , Einige Worte über einen vonüglich««
Codex Ms. der Chronik des Regino in Pertz* Archiv
n. p. 229.
: Noch ein Wort über Regino und die UrsdiriR
seiner chronica ibid. IH. p. 291.
REGINO PRÜMIENSIS — REGÜLAE CANCELLARIAE
957
Prumiensis : Epistola ad Hatho-
nem I archiepiscopum Moguntinum.
Ausg.: in Reginonis chronic, ed. Fr. Kurze
inter Scriptores rer. Germ, in usum schol. 1890.
8^ p. XIX. XX. — Epistola de harmonica insti-
tutione ad Ratbodum archiep. Treverensem ibid.
p. xvin. XIX.
: Libri duo de synodalibus causis
et disciplinis ecclesiasticis iussu dorn, re-
ver. archiep. Trever. Batbodi ex diversis
sanctorum patrum conciliis atque decre-
tis COlIeCti. Verfesst um 906; lehrreiches Werk.
Handschr,: Arras, Stadtbibl. mbr. sec. XI. 4^
n«» 675.
Ausg.: ' ed. Joach. Hildebrand. Helmstad. 1659.
4". Text wiükürlieh geändert. — ■ cura Steph. Ba-
luzü. Paris. 1671. 8«. — wiederh. * Viennae 1765.
i^ — u.* ap. fiarzheiin, ConciJ. Germ. II. p. 438.
— * rec. et annotat dupl. adiec. F. G. A. Was-
serschieben. Lipsiae 1840. 8*. Ji 9. In der Vor-
rede spricht der Herausgeber über die Lebens-
umstände des Abtes Regino u. über die QueüeHy
aus denen er schöpfte. — * ex edit. Baluzii ap.
Migne, Patrolog. lat CXXXIL p. 185-370; Ba-
luzü praefat p. 175-184; B-i notae p. 399-453.
— ^Bmchstück ex lib. U ap. Gengier, German.
Eechtsdenkmäler. 1875. p. 772-774.
Eri.'Sekr.: Bthr, GMch. der rOm. Litermtnr im karo-
lingischen Zeitalter p. 6.%.
Regiones urbis Romae.
Geschrieben 306 —384.
Ausg. : ap. Heinr. Jordan, Topographie der Stadt
Rom. II. 1871. p. 539.
Erl.'Sekr.: Mommsen, Th., inMon. Germ. hist. Anct.
antiqniss. IX. 1892. p. 77.
Register and chronlcle of the abbey of
Aberconway = Chronicon monasterii de
Aberconway.
Registnim bonorum domus D. Floren-
cii, ab ipsis firatribus emptonun de pro-
priis pecuniis. 1391 — 1493.
Ausg.: ap. Dambar, Analecta I. p. 224-244.
Regietrum Burghutariorum ecclesiae
Bambergensis.
Enthalt viele VerfQgangeii , welche fOr die territoriale
Verwaltung des Fürstenthams im 13. u.U. Jahrh. charakte-
mtisch sind.
Atisg.: hrsgb. von C. Höfler, Deutsche Zu-
stände im 13. u. 14. Jahrb. vom fränkischen Stand-
punkte aus als Einleitung zu dem Registrum B.
ecci. Bamb. in 18. Bericht über das Wirken des
histor. Vereins zu Bamberg. 1853.
Birl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellcn.
3. Aufl. I. 1886. p. 152.
Regietrum damnorum a Cruciferis in
Mazovia a. 1413 factorum. Fragmentiim.
Ausg.: ed. Wojc. K^trzynski tw Mon. Polon.
hiöt. V. 1888. p. 926-930.
Regietnim Eleemosynariae D.Pauli Lon-
dinensis.
Ausg.: now first printed from a ms. in the
Harl. Coli, of the Brit. Museum . . . with notcs
by miss Hackett London 1827. 4^ Privately
printed.
Regietnim episcopatus Moraviensis, e
pluribus codicibus consarcinatum circa a.
1400, c. continuat diplomatum recentio-
rum usque ad a. 1623.
Ausg.: edited by Cosmo Innes. (Edinburgh)
printed for the Bannatyne Club. 1837. 4^
Regietnim Farfense, vid. Gregorius Ca-
tinensis: Registrum. Supra p. 539.
Regietnim fratrum Minorum Londoniae
— Fundatio fratrum Minorum Londoniae
prima.
Regietnim Gregorii VII pont. max. , vid.
Gregorius VII papa.
Regietnim redituum, decimarum et ex-
actionum ad episcopum Roskildensem in
Selandia, Meonia et Rugia pertinentium
circa 1370.
Ausg. : ap. Langebek , Scr. rer. Danic. Yll. p.
1-152.
Regietnim reliquiarum et induigentia-
rum in monasterio Cismariae.
Ans dem EInde des 15. Jahrfanndeits.
Ausg.: hrsgb. von K. Eohlmann in Quellen*
Sammlung der Gesellschaft für Schlesw.- Holst-
Lauenb. Geschichte. IV. 1875. p. 267-271; Nach-
trag p. 395.
Regietnim Wiltunense, Saxonicum et
Latinum, in museo Britannico asserva*
tum, ab a. regis Alfredi 892 ad a. regis
Edwardi 1045.
Ausg. : nunc demum notis illustraverunt J. In-
gram, Sh. Turner e^c. Londini, typis Nicholsianis
1827. fol. XI. 56 pag.
Rigle du Temple, La.
Ausg. : publ. pour la Soc. de Thist. de Franc»
par Henri de Curzon. Paris 1886. S°.
Regula monasterii s. Caesariae sive Sta-
tuta sanctarum virginum a s. Caesario ep.
scripta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 730-
737.
Regula Tamatensis monasterii. [Oppi-
dum Tamada = Agaunum.]
Ausg. : ap. Migoe , Patrolog. lat. LX VI. p. 977
-986.
Regulae cancellariae Martini Y papae
in Constantiensi concilio 1417. Nov. 11
electi a Johanne Ostiensi card. et vice-
cancellario a. 1417. d. 12. Nov. in concilio
scriptae et a. 1418. d. 26. Febr. ibidem
publicatae.
AusQ.: ap. Haitlt, Constant. concil. I. prs. 2U
p. 965-991.
958
REGULAS CAKCKTJ.ARIAK — BEIMCHBONIK VON FLANDERN
Regulaa eaiicellariaa sive constitatio-
1168 Johannis papae XXm Bononiae pa-
bUcatae <L 19. JuL 1410.
Ätug. : ap. Hardt, Constaat oonciL L pis. 2L
p, 9M-964.
Reikdaela-Saga ^ Vemnndar saga.
ReimaniNis monacbus Gorzensis (?, saec.
X), vid. Vita 8. Cadroae abbatis.
Reimbaldus Leodiensis S. Lambert! ca-
nonicuH: Epistola ad omnes fideles de
achismate in Romana ecclesia exorto a.
1130.
Atug.: ^ ed. Baronins, Annal. ecclesiast ad a.
1130. 0^43. — * wiederh. ap. Boaquet, Becaeil
XV. p. 366-368. — Epistolae ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXIL p. 751. 752.
Reimbaldus praepoaitus S. Johann. Leo-
diens. (cca. 1115), vid, Yita s. MaioIL
Reimchronik der Bischfife von Osna-
brück —1454.
Entstanden zwischen 1465 und 1480. Xiederdeatsch.
Handsckr.: Osnabrück, Rathsarcbiv, chart.
Ausg, : ' (hrBgb. von C. J. B. Stüve) in Mit-
theiluDgcn des histor. VereiDS zu Osnabrück. VIT.
1864. p. 3-22; ef. Eioleit. p. 1-3. — ' hrsgb. von
H. Forst 4n Osnabrücker Geschichtsquellen. I.
1891. p. 7-18; cf. Einleit. p. xi-xv. — *die letz-
ten Abschnitte (Vers 405-452) in Dietr. Lilies
Ueborsotz. der Erdmannschen Chronik. IL Osna-
brück 1792. p. 3. 7. 12. 69.
Reimchronik der Herzoge von Braun-
schwoig = Reimchronik, Braunschwei-
gische.
Reimchronik des Appenzeller Krieges.
Von einem Augenzeugen verfasst u. bis
1405 fortgesetzt.
Ausg. : mit Anmerkungen hrsgb. von Udeph.
von Arx. St. Gallen 1830. 8°. Jk 3.50.
Erl.'Sehr.: Der Appenzellorkriefr; bis zar Schlacht am
Stoss. 1400—1405 in Helvetischer Almanach für 1801.
p. 1-40.
Lorenz, Deutschlands Goschichtsquellen. 3. Aafl. I.
1886. p. 131.
Neue BeitrM^e z. Gesch. des sogen. Appenzellerkriogos
V. J. 1405 - 1406. Ilrsgb. von C. Wegelin. St. Gallen
n. Bern 1844. Bf>.
Reimchronik des Klosters Irrsee, vid,
Kurtz.
Reimchronik über die CSiner Unruhen
1481 — 82. 887 Verse.
Ausg.: hrsgb. von H. Cardauns in Chroniken
der deutschen Städte. XIV. 1877. p. 945-961.
Vgl. Prosan«lation.
Reimchronik über die Rostocker Dom-
httndel. Uh8.
Betrifft dio Stroitigkoiton über die Erhebung der Jacobi-
kircho in Koet(.)ok zu einem (\)Uo};latstift. Unbedeutend.
Ausg.: hrHgb. von £. Siiss in Jahrbücher des
Vereins für meklenburg. Gesch. u. Alterthums-
hinde. Jahrg. 45. Schwerin 1880. 8*. p. 38-52;
vgl. Einleit p. 33-37; Berichtigungen p. 314.
Vgl. Veide, Van der Bostocker.
ReiiBcbroiiik über P^ter von Hagenbach
(t 9. Mai 1474) und die Burganderkriege.
1432—1480.
Das Original wurde 1480 in Breisach vedaaat ; ist Ter-
loten.
Handschr.: Strasburg, saec. XVI. — Stutt-
gart, saec. XVII.
Ausg. : ed. Frideg. Hone in Quellensammlung
der badischen Landesgeschichte. III. 1863. p. 257
-417; Zusätze p. 417-434; Nachträge p. 681-684.
Vgl Einleit p. 183-256.
ErL'Sekr.: Bernoulli, C.Chistph., DerLandvogtPbter
Ton Hagenbach. Thl. I. bis 1472 in Beitrtge z. vater-
llnd. Geschichte hrscb. von der histor. and antiqnar.
QeMllsch. zn Basal. N.F. III. Basel 1890. p. 813-380.
Faber. C. W., Peter von Hagenbach. Progr. d. 6e-
werbeschule. M&lhauseu 1885. gr.9^. 48 pag. {tcitder-
koU ap. Stocker, Vom Jon zum Schvaizwald. n.
Aaraal885. p. 294-820).
Lorenz, Deutschlands GeschiehtMuellen. 3. Anll. I.
1886. p. 130. 136.
Nerlinger, Gh., Pierre de Hagenbach et La domi-
naüon Boaiguignonne en Alsaoe. (1469 —1474). Nancv
1890. gr. 80. XL 172 pag, {mu Annales de TEst. xL
-XLU).
8 1 o e b e r , Aug. , Peter von Hagenbach , bar^nindischer
Landvogt im Sundgan u. Elsass (1469—1474) tn AJ-
satia. 1800.
Tuefferd, P. -£., Pierre de Hagenbach tu Revue
d'Alsaoe. 1878.
Wimpheling, Jac., Poetischer Dialog über Peter
von Hagenbachs Tod (zu Breisach 1474) *m Zeitschrift
für dio Gesch. des Oberrheins. XXII. p. 390-39(7,
hrsgb. von W. Wattenbach. — * w/dderhoU von C
Chr. Bemoulli in Basier Chroniken. UI. 1887. p.386
-391; cf. £inleit. p. 381-385.
Witte, H., Zur Geschichte der Entstehung der Bur-
gunderkriege , Herzog Sigmunds Beziehungen zu den
Eidgenossen und zu Karl dem Kühnen von Boigund
1469 — 1474. Hagenau 1885. 4». Vgl. Zeitschrift f. d.
Gesch. des Oberrheins. N. F. VIII. p. 646 ff.
Reimchronik über den Schwabenkrieg.
1499.
Ausg. : mitgotheilt von W. Golther in Anzei-
ger für Schweizer Gesch. XXI. 1890. p. 11-18.
— Nachtrag dazu von A. Stern ibid. p. 46-48.
Vgl. Schradin.
Reimchronik vom Veriuet des heiligen
Landes « Poema Germanicam.
Reimchronik von Flandern. 772 — 25.
April 1405.
Besteht aus 10669 Versen , deren Verfasser unbekannt
sind. Von 1847 — 1406 selbständige Arboit eines Zeit-
genossen.
Ausg.: * nach einer niederländ. Handschr. zum
ersteninale hrsgb. mit Anmerk. von Ed. Kausler.
Tübingen 1840. 8°. Jk 15. — ^ohne Anmerk. naer
het Comburgsclie Handschr. in Stuttgart wieder k.
ap. J. J. de iSmet, Corpus chronicorum Flandhae.
IV. 1865. p. 591-896 unt.dTü.: Rijmkronijk
van Viaenderen.
Erl.-Schr.: Blommaert, Ph., De nederduitsche 6«duy-
vers van Gent. Gent 1861. 8P. p. 23 ff.
Lorenz, Deutschlands Gescliichtsquelleii. 3. Aufl. II.
1887. p. 16.
Mono , Ueborsicht der niederländ. Volksliteratur p. 119.
Pirenne, IL, La Rijmkronijk van Vlaenderen et scs
sonrees. Bruxelles 18^8. if>. 22pag. (Exiraü dsOompte-
rendu des s^ices do la Commission roy. d'hist. et
rec. de ses buUetins. Ser. FV. tom. XV. n^ 4. p. 846
-364).
EEIMCHRONIK VON MARKGRAF WALDEMAR — REIMCHRONIK, JÜNGERE 959
Reimchronik von Markgraf Waldemar
(dem felschen). 1342—1404.
Verloren, VerfMser nnbekaiuit.
Ausg.: Bnichstück ap. K. F. Klöden, Diplom.
Geschidite des Markgrafen Waldemar Ton Bran-
denburg. IV. Berlin 1845. 8*. p. 354-357.
Reimchronik von Preussen , Kurze. 1252
—1261. 1330—1338.
mcht voD groner Bedeutung. 266 Verse. Der Ver-
Mitelie^ - - -
ein Mitglied dee deatechen Orden«.
Ausg.: zwei Fragmente (ex ms. Boross. 4^ n^
299 der k. Bibl. zu Berlin) zum erstenmale hrsgb.
von £. Strehlke in Scr. rer. Pruss. II. 1863. p.
2-5; 5-8.
Reimchronik von Steyer » Ottokar von
Steier.
Reimchronik, Aeltere Liviftndieche —
Reimchronik, Livländische.
Reimchronik, Braunschweigische. 768
—1279.
Oesdmeben zwischen 1279—1292, resp^l278. Histo-
lisch n. q»«chlich wiohtigee Denkmal von 9889 Versen.
Handsökr.: Hamburg, Stadtbibl. n^ 8. mbr.
sec. XIU. XIV. fol. — Wolfenbüttel, hrzgl.
Bibl. Aug. 81, 14. chart. sec. XV. fol.
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Chronica vnd Histo-
rien der Braunschweigiscben Fürsten herkommen,
8tamm vnnd Geschlecht . . . durch Justinum Gob-
ier von 8. Gewer. Franckfort am Meyn 1566. fol.
53 Blätter. Modemisirende üeber arbeitung. Text
oft sinnloe. — *unt. d. Tit.: Chronicon princi-
pum Brunsvioens. rhythmicum antiquum ap. Leib-
nit, Scr. rer. Brunsvic. III, 1711. p. 1-147. Stellte
die Texte der WolfefUriUtler Eandschr. u. der 1.
Ausg. einander gegenüber. Text gleichfalls nicht
lesbar. Beide Ausgg. reichen nur bts 1218. —
^unt.d, Tit.: De Kronika fan Sassen in Bi-
rnen fan Wedekind went up Albregt fan Bruns-
wyk 1279. Na der shrivt berigted . . . dorg K.
F. A. Scheller. Braunschweig 1826. 8^ Ji 4.50.
Ein wahres Monstrum ist diese Ausg. — * unt.
obigem Titel hrsgb. von Ludw. Weiland in Mon.
Germ, bist Deutsche Chroniken. II. 1877. p. 459
-574. Der erste lesbare Text.
ErL-Sckr.: Bech, F., Beitrilge zorErklftrang derBnon-
schweiger Reimchronik in Bartschs QermaDia. XXIU.
p. 142-155.
Cohn , A. L., De rebns inter Henric. VI imp. et Henri-
cnm Leonem actis dissert. Vratislav. 1856. 89. p. 18
-24. VergleidU doM Ckron. rhyihm. mit d. Ckronioon
Stederbtmnae.
Damns, R., Arnold and die Brannschweigor Reim-
chronik in »einem Die Slavenehronik Arnolds von
Lübeck (8. d,) in Zeitschrift ete. p. 238-235.
Kohlmann, Karl, Die Braunschweiger Reimchronik
auf ihre Quellen geprüft. Inaur. - Diss. Kiel 1876. 4P.
79 pag. Jk 3. Vgl. daxu L. Weiland in v. Sybels
Histor. Zeitschrift. XXXVU. (N. F. I.) 1877. p. 160
-164.
Lappenberg, Die alte Reimchronik der Herzoge von
Brannschwetg in Pertz' Archiv Vi. p. 890-408, be-
epriehi eingehend die Hamb. He.
Lorenz, Dentschlands Geschichtaqnellen. 8. Aofl. I.
1886. p. 189-142.
Strombeck m Braonschweigisches Magazin. 1826. H.
XIV. p. 207.
Wat t e n b ach , Dentschlands GeschichtsqneUen. 5. Aofl.
L 1885. p. 418.
VTeiland, Vorrede xu eeiner Aueg. 1. c. p. 430-458.
Reimchronik, Breisacher — Beimchro-
nik über Peter von Hagenbach.
Reimchronik, Bunzlauer, ^nd. DaUmil.
Reimchronik, Deutsche.
Handsehr.: Kopenhagen, TJniv.-Bibl., A.-
Magn. Stg. mbr. fol. 32.
Ausg.: ap. Nyerup, Symbol, ad literat Teu-
tonicam.
Reimchronik , Flandrische = Beimchro-
nik von Flandern.
Reimchronik, Hamburgische, vom Jahre
810 bis zum Tode Graf Adolfe IV von
Holstein (tl261) ^ Reimchronik, Klei-
nere Holsteinische.
Reimchronik , Hamburg - holsteinische,
vom Jahre 1199 — 1231 «- Reimchronik,
Holsteinische. Ausg, ^A^
Reimchronik , Hamburg - holsteinische.
Bruchstücke, das Leben Graf Adolfe IV
(1239) betreffend = Reimchronik, Hol-
steinische. Ätisg. B^
Reimchronik, Holsteinische. 1199-1261.
Seither waren von diesem zwischen 1381—1438 ab-
Sefassten Oedichte nur einzelne Stücke bekannt, die in
er neaesten Ausgabe vereinigt sind; sie stammen ans
einer verlorenen holstein. Reimchronik über d. Jahre UM
—1261, von welchen nnr d. Jahre 1199—1231 u. von 1289
—1261 erhalten blieben.
Handsehr.: Vers 1-512: Hamburg, Stadtb.,
deutsche Gesch. n* 22. chart. sec. XVII. fol. —
Hannover, kgl. Bibl. XXI. 1283^ chai-t sec.
XVII. fol. — Kopenhagen, kgl. Bibl., alteSamml.
n» 820. Chart, sec. XVI. fol. — Vers 5i3-t)5l nur
Hannover, kgl. Bibl. XXI. 1283. chart sec. XVI.
XVII. fol.
Ausg. : * A Vera 1-512 der Weilandschen Aus-
gabe ^unt.d. Tit.: Holsteinische Chronica
von A. 1199 — 1225 ap. Nie. Stapborst, Hambur-
gische Kirchengeschichte. Tbl. I. Bd. 2. 1725. p.
118-131. — *» ap. Dreyer, Monum. antiq. Cym-
bricae anecdota. I. Lübeck 1760. 4^ p. 403-478.
^ unt. d. Tit.: Hamburgisch-Holsteinische
Reimchronik vom J. 1199 — 1231 ap. Lappen-
berg , Hamburgische Chroniken. 18(5 1 . p. 1 93 - 2 1 2 ;
c/". Vorrede p. v-xin. [Die Ausg., welche Lambecius
in seinenOrigineB Hamburg, xu bringen beabsich-
tigte, hat er vaiias ob causas nicht veröffentlicht;
cf. Schluss des Index.] — B Vers 513-651 * hrsgb.
vonG. Waitz in Nordal bingische Studien. VI. 1851.
p. 91-96; ef. Einleit. p. 88-91. — ^ unt. d. Tit.:
Bruchstücke einer Hamburgisch-Hol-
stoinischen Reimchronik, das Leben Graf
Adolfs IV (1239 —1261) betr. ap. Lappenberg 1. c.
p. 213-217; c/*. Vorrede p.xiv-xvra — 'AB heraus-
gegeben von L. Weiland in Mon. Germ, histor.
Deutsche Chroniken. IL 1877. p. 615-626; cf p.
609-615.
Erl.-Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
queUen. 6. Aufl. II. 1886. p. 312.
Reimchronik, Jüngere livländische, vid.
Hoeneke.
960
REIMCHBONIK, KASTLER — REIMCHRONIK, UVLÄNDISCHE
Reimchronik, Kastler.
Der Verfasser Hermann Labens war von 1328 —
1866 Abt za Kastei. 700 Verse.
Ausg.: ap. M. von Freyberg, Sammluiig hist.
Schriften n. Urkunden. II. Stuttgart u. Tübingen
1829. p. 4.Ö9-485; Noten p. 486-488.
Erl.-Sehr.: Lorenz, DentscUands Oeschichtsqnellen.
8. Aafl. I. 1886. p. 188.
Reimcfironilc, Kleinere Holsteinische.
810—1261.
Nor Aaszng ans der Holstemisehen R.-Chr. mit einer
prosaischen Elinleitung über die J. 810 — 1124.
Handschr, : Hamburg, Stadtbibl, Hamb. Mss.
Vol.L p.47. Chart fol.; — Commerzbibl., 2 Exem-
plare, Abschriften, — Kopenhagen, kgl. Bibl.,
neue Samml. n° 284»; n® 284»». Abschrtflm.
Ausg. : ^ap. Gottfr. Schütze, Sammlung von bis-
her ungedruckten Beweis- u. Erläuterungsschrif-
ten zur Hamburg. Geschichte. Hamburg 1780. 4^
p. 26. — ^unt.d. Tit.: Kurze Hamburgische
Reimchronik vom J. 810 bis zum Tode Graf
Adolfs IV von Holstein (f 1261) ap. Lappenberg,
Hamburgische Chroniken. 1861. p. 218-226; cf.
Vorrede p. xix-xxii. — * unt. d. Tit.: Auszug
der Holsteinischen Reimchronik hrsgb. v. L. Wei-
land in Mon. Germ. hist. Deutsche Chroniken II.
1877. p. 627-631. — * die letzten 35 (205-240)
Verse modemisirt schon früher ap. Westphalen,
Monum. inedita II. p. 1583.
üebers. : lateinisch unt. d. Tit. : Adolpheis de
historia . . . comitum . . . Schomburgensium . . .
decantata per Henricum Aquilonipolensem [i. e.
Heinr. Vischer aus Northeim, schrieb xtcischen
1507 — 1524) poetam * una cum Herrn, de Ler-
beke Chronico ed. H. Meibom. 1620. 4^ p. 155.
— ^wiederh. ap. Meibom, Rer. Germ. scr. 1. 1688.
p. 599-604.
Reimchronik, Kurze, von Preussen, vid.
Reimchronik von Preussen.
Reimchroniic, Lateinische. 1081-1472.
Handschr. : Berlin, kgl. Bibl. lat. 4^ n* 4.
Chart, sec. XV.
Av^g. : hrsgb. von H. Cardauos in Chroniken
der deutschen Städte XIII. 1876. p. 203-208.
Reimchronik, Lippstädter, der Soester
Fehde. 1435—1449.
Geschriebon nm 1520.
Handschr. : Soest, Stadtarchiv XX , 106. saec.
XVI. 4°; — Stadtbibl. A. 2. cca. 1700. fol.
Ausg.: ^ unt. d, Tit.: Historia belli Coloni-
ensis et Susatensis vulgo die Soestische Fehde ap.
Th. G. W. Emminghaus , Memorabilia Susatensia.
Jenac 1749. 4°. p. 583. — 'hrsgb. von J. Han-
sen in Chroniken der deutschen Städte. XXI.
1889. p. 182-275; cf. Einleit. p. 175-181.— ^etn-
^elne Stücke ap. G. Frh. v. Vincke, Sagen u. Bil-
der aus Westfalen. 2. Aufl. Hamm 1856. 8". p.
455 ff.
Reimchronik, Livländische. 1143-1291.
Der Verfasser ist unbokaiint, nach Berginnmi Ditleb
von Alnpeko; nach Schirren: der Cisier/ionser Wic-
bold Do sei ('••). Xach Berkholz ist Ditleh v. Alnpoke
weder. Abschrei bor noch Verfasser, ist er überhaupt nichts
als das Erzeugniss einer nnverschiimten Fäl»chunc^.
Ha^idschr.: Hoidelberj^, Univ.- Bibl. Cod.
palat. 367. mbr. sec. XV. 4°. — Kopenhagen,
kgl. geh. Archiv. Fragment, 1 Bogen, sec. XVI.
fol. (Vers 2039-2064, 6715-6756). — Riga, livl.
Ritterschafts -Bibl. Mss. n*^ 2. mbr. saec. XIV.
med. 4^
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Rhythmi de transactione
Stensbyensi etc. (V. 2039-2064, 6715-6756) in
Symbolae ad literaturam Tentonicam antiquio-
rem . . . editae sumtibus Petri Frid. Snhm (Hav-
niae 1787) p. 439-444. — « (456 Verse) 1 Bogen
4^ als Probe gedruckt von Gust v. Bergmann.
Riga, Stadtbibl. Brotxiana. — * Probe von 108
Versen hrsgb. von üb. Bergmann in Rigaische
Stadtblätter. Hrsgb. von der literarisch -prakt
Bürgerverbindung. Riga 1812. 8«. p. 378-382;
425-427, mit Uebersetx. — * unt. d. Tit.: Fra-
gment einer Urkunde der ältesten lievländischen
Geschichte in Versen, aus der Orig.- Handschr.
zum Druck befördert, mit einig. Erläuterungen u.
einem Glossar versehen von üborius Bergmann.
Riga 1817. 4^ Erste vollständige Ausgabe der
Rigaer Handschr. Lückenhaft. Nur 10 7 Exem-
plare gedruckt. Sehr selten. 6-10 Ruh. — * unt.
d. Tit. : Ditleb von Alnpeke. Ergänzung des von
D' Lib. Bergmann herausgegebenen Fragments
einer Urkunde der alt. lievländ. Geschichte in Ver-
sen , nach der Heidelberger Hdschr. jener Reim-
chronik . . . Hregb. von C. Ed. Napiersky. Gra-
tulat. - Schrift zur 3. Sec. -Feier der Universität
Königsberg. Riga u. Leipzig 1844. gr. 8^. J$ 4.
Nur 10 7 Exempl. gedruckt. — • hrsgb. von Frz.
Pfeiffer. Stuttgart, Bibliothek des literar. Vereins
(== Publik, n« 7*») 1844. 8^ ^5. — ^Varianten zur
Bergmannschen Ausg. der Reimchronik aus der
Heidelberger Hdschr. dieser Chronik (hrsgb. von
C. Ed. Napiersky). Riga 1845. 4^ NurlöOExempL
gedruckt. — ^ unt. d. Tit.: Ditlebs von Aln-
peke Livländische Reimchronik, enthalteod Der
Riterlichen Meister vnd Bmder zu Nief landt ge-
schieht; nach dem Bergmannschen Drucke mit
den Ergänzungen u. den abweichenden Lesarten
der Heidelberger Hdschr. neu bearbeitet u. hrsgb.
[Einleit, Paraphrase, Glossar u. Erläut. von C.
E. Napiersky; Text, Orts- u. Personenregister von
Th. Kalimeyer] in Scriptores rerum livonicar. I.
Riga 1853. Lex.-8°. Mit vortrefflicJtem Chrnmen-
tar. — ® hieraus besonders wieder h. Riga 1857.
Lex.-8^ 340 pag. — ^^ im Ausxuge hrsgb. von
E. Strehlke in Script, rer. Prussic. I. 1861, p. 627
-645. — ** mit Anmerkk. . . . u. Glossar hrsgb.
von Leo Meyer. Paderborn 1876. gr. 8**. 416 pag.
Vgl. Göttinger gelehrt. Anzeigen. 1876. p. 433 ff. ;
Steinmever in Anzeiger f. Deutsches Altert h um
u. Literat. U. 1876. p. 240 ff. — "Bruchstück ap.
Fant, Scr. rer. Svecic. III. 1. 1876. p. 329.
Uebers.: ^ von Heinr. Blindner [= K. H. von
Busse], Proben einer üebersetzung in Das In-
land. Eine Wochenschrift für Liv-, Esth.-u. Cur-
lands Geschichte. 1836. Dorpat. Lex,-8^ n*» 23.
Beilage, n« 30. Beilage. — ^unt. d. Tit.: livlän-
dische Reimchronik von Dittlieb von Alnpoke in
das Hochdeutsche übertragen u. m. Anmerkk. ver-
sehen von E. Meyer. Reval 1848. 8**. — * von
C. E. V. Napiersky in Scriptores rer. Livonicar.
1. p. 523-727; Glossar p. 784-813.
Erl.-Scfa-.: Alnpeke, Die, in der Gegend von Meisten
in Das Inland. Eine Wochenschrift . . . Dorpat 1847.
n0 48.
REIMCHRONIK, LITLÄNDISCHE — REINERUS MONACHCS
961
Bech, F., Zor livUndischen Retmchronik m Baltische
Studien. V. p. 740. Vgl. Bartsch' Gennania. XXII.
p. 39.
Beise, Th., tu Das Inland. IHU. n^Sl.
: Nachträge zum Schriftsteller- Lexikon. I. Mitau
1859. &>. p. 9 ; II. p. 72.
Berkholz, O., Der Bergmannsche Cofex der livllnd.
Reimchronik in Mittheilungen aus dem Gebiete der
(tesch. Liv-, Est- u. Kurlands. XII. RIk» 1872. p.
33-71 {auch bewndera abgedruekt Riga 1872. 8^ 39
fog.). Mü e. Schriftiafä.
: Ueber ungedrticktes handschriftliches Ma-
terial zur livtflnd. Roimchronik in Sitzungrsber. der
Gesellsch. f. d. Gesch. der Ostseeprovinzen. 1875. p.
16 ff.
Ewers, G., m Neue inlftndische Blatter (redigirtTon
F. E. Rambach). Dorpatl8I7. 4^ p. 16.
Oöttinger gel. Anzeigen. 1819. p. 831.
Leipziger Literatur -Zeitung. 1818. n^S. p. 57-61.
Linder, B., Zur älteren livlSndischen Reimchronik.
Dissert. Leipzig 1891. 8». 74pag.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 218. 225-228.
Meyer, Leo. Die Esten in der livländ. Reimchronik
in Sitzungsber. der gel. estn. Gesellschaft. 1872. p.
1-19. 38.
: Ueber die in der llvland. Reimchronik enthal-
tenen Nachrichten von den Esten. Vortrag. Dorpat
1872. 80.
: Ueber die livlAnd. Reimchronik (Ueberlieferung
n. Ausgaben) in Baltische Monatsschrift. N. F. lÜf.
Riga 1872. p. 353-381.
: Zur livlibid. Reimchronik m Zeitschrift f. deut-
i$che Philologie , hrsgb. von Höpfner u. Zacher. IV.
p. 407-444.
: in Sitzungbber. der gelehrten estnischen Gesell-
schaft zu Dorpat. Heft X. Dorpat 1871. 8». p. 31. 52.
66; XIV. Ibfö. p. 150.
Jl on e in Heidelbeiger Jahrbfichem. 1819. Febr. n^ 8. 9.
p. 116-137.
Napiersky, C. E., üeher die Ausgaben der Reim-
ehronik in Das Inland. Eine Wochejischrift . . . Dor-
pat 1844. p. 581-584.
: , Brief' an Fr. Pfeiffer in Heidelberger Jahrb.
1S44. rfi 59. p. 942 ff.
Pabtt, £., Beitrttge zur Kunde Est-, Liv- u. Kur-
lands. III. 1870. p. 227.
: Stellen aus Aliipeke in der bremischen Reim-
chronik in Pertz* Archiv V. 1847. p. 46-59.
: in Das Inland. Eine AVochenschrift . . . Dorpat
18Ö4. n«30-33.
Paacker, C. J. A., Ditleb von Alnpeke in Arbeiten
der kurlftnd. Gesellschaft fflr Literatur u. Kunst. I.
MiUul847. p. 106-114.
: Ueber des Ditleb von Alnpeke Reimchronik in
Esthona. Redig von Fr. Schleicher. I. Reval 1829. 49.
p. 33.
Pfeiffer, Fn., in Heidelberger Jahrf>. 1845. n« 10.
p. 159. Brwidervmg. Vgl. Das Inland. 1845. p. 616.
Rathlef, G., Das Verhiltniss der kleinen Meister-
chronik zum Chronicon Uvoniae Hermanns von Wart-
berge u. zur Reimchronik in Verhandlungen der gel.
eetniachen Gesellschaft. Vm. 1877. p. 27-84.
Recke, J. Fr. v. und K. Ed. Napiersky, AUgom.
Schriftsteller- u. Gelehrten - Lexikon. I. MiUu 1827.
9». p. 34.
Schirren, C, Der Verfasser der livländischen Reim-
chronik in Mittheilungen aus dem Gebiete der Gesch.
Liv-, Est- u. Kurian&. VUI. 1865. p. 19-83.
Strehlke, E., in Scr. rer.Prussic. I. 1861. p. 625-627.
Tielemann, G., in Rigaische SUdtblAtter. Kigal8L2.
ifi. p. 427-433; 1817. p. 213.
V^^'achtsmuth, Friedr., Ueber die Quellen u. den Ver-
fasser der alteren livländischen Reimchronik. Progr.
Mitau 1878. gr.4«>. 36 nag. Jk 2. Vgl. v. Sybels Histor.
Zeitschrift XLin. p.535.
"Wa t s o n , K. Fr. , Darstellung des Inhalts der bisherigen
Lücke in dem Annalisten Ditleb von Alnpeke in Neues
Mnaoom der teutschen Provinzen Russlands hrsgb. von
C. E. Baupach. I. Dorpat 1825. ^. p. 59 - 70.
Winkelmann, Ed., Bibliotheca Livuniae historica.
Berlin 1878. p. 206. vfi 4864.
Vgl. Hoeneke.
Reimchronik, LOtticher
Leodiensis.
Potthast, Bibliotheca historica.
Canonicus
Reimchronik, Mecklenburgische, vid.
Kirchberg.
Reimchronik, Niederrheinische.
Ans dem Ende des 13. Jahrh. ; nur zwei Bruchstücke
(oder Lieder) sind erhalten:
1» Die Schlacht im Marchfeld.
V Die Schlacht von U Ollheim.
Ausg. : ^ hi-sgb. von H. F. MassmaDn in Haupts
Zeitschrift für deutsches Alterthum. III. p. 176-
303; 304-607. — • ap. R. v. Liliencrou, Die hi-
stor. Volkslieder der Deutschon. I. Leipzig 1869.
p. 4-7; 23-29.
Reimchronik, Numbergische. Tom Jahr
1298.
Ausg. : Fragmente bei Oetter, Geschichte von
Nürnberg. U. Vers. p. 312.
Erl.-S^.: Mono, Quellen und Forschungen I. p. 216.
Reimchronik, Rostocker -» Reimchro-
nik über die Rostocker Domhändel.
Reimchronik, Steierische= Ottokar von
Steier.
Reimchronik, Weder, der Soester Fehde.
1433 — 1449. Vor 1463 verfftsst.
Handschr,: Paderborn, Bibl. des Gymn. P.
VI. 13 Ms. 3. cca. 1500. kl. fol.
Ausg.: hi-sgb. von Jos. Hansen in Chroniken
der deutschen Städte. XXI. 1889. p. 282-336;
c/: Einleit. p. 279-281.
Reimchronik, Zwettler. Chronik, das
Stift Zwettl u. das Geschlecht der Khün-
ringer betreffend.
Ebro, seit 1273 der IS. Abt jenes Stiftes, jcilt nach
willkürlicher Annahme als Verf. dieses Zeitbuchs ; es endi^
mit seinem Tode ISOl. Hat manche Fehler.
Ausg.: * ed. J. Fräst in (Hormayrs) Archiv!
Geogr., Historie, Staats- u. Kriegskunst. "Wien
1818. n° 64. p. 250-252; n« 65. p. 262-264; n«
70. p. 274-276; n° 73. p. 287-290. — ^wiederh,
in Hormayrs Taschenbuch f. d. vaterländische Ge-
schichte. XXXI. Leipzig 1842. p. 4-26.
Erl. - Sehr. : Lorenz. Deutschlands Oeschichtsquellen.
3. Aufl. I. 1886. pi 223.
Reinbold Siecht, vid. Siecht
Reinerius Granchl sive de Grancie, Pi-
sanus, ord. Praed. (f p. 1342): Carmen
de proeUis Tusciae usque ad a. 1342.
Libri 8. sehr dnnkel and rauh, nicht unwichtig.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XI. p.291-
356; cf. praefai p. 285-290.
Relnenis Groninghen, vid, Schichtspiel.
Reinen.8 monachu8{S^-^"'}(«««c.
XI), vid. Vita s. Gisleni (vita III et mi-
racul.),
Reinertis monachus Leodiensis coenobii
s. Jacobi, vid, Lambertus Parvus.
Reinertis monachus Leodiensis coenobii
s. Laurentii (cca. 1190): Breviloquium
61
962
REINERÜS M0NACHU8 — RELATIO
de incendio ecclesiae s. Lambert! Leodien-
sis a. 1187.
Schildert den Brand der Domkirohe in Lfittich.
Atisg. : * ap. Pez , Thes. anecd. IV. 3. p. 207-
210. — ^wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV.
p. 151-154. — • ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon.
scr. XX. p. 620.
Reinerus monachus: De ineptiis cuius-
dam idiotae Ubelli in ad amicum, auch
unt d. Titel: De gestis abbatum S. Lau-
rentii ab a. 1027 — 1158.
Ist geirissermassen eine Fortaetzang des Rupertus
abb. S. Heriberti Tuitiensis.
Ausg.: *ap. Pez, Thesaur. anecd. IV. 3. p. 20
-52. — • libell. 1 et 2 ed. W. Arndt ap. Pertz,
Mon. scr. XX. p. 593-603. — Contlnuatio de
abbatibus c. 11 80 —1342 auctore ignoto et pro-
ducta ad a. 1404 ab Arnolde de Borchout,
novicioimm instructore et postea canonico S. Ma-
tern! Leod. (t 1450) ibid. p. 604-606; 606-612.
: De clarls scriptoribus monasterii
s. Laurent!! Leod!ens!s. L!bell! 3.
Ausg. : * ap. Pez, Thes. anecd. IV. 3. p. 19-52.
— ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV. p.
15-40.
: L!bellus act!on!s gratiarum ad
b. Laurentium super ded!cat!one nova ec-
clesiae monasterü su! a. 1182.
Schildert die neue Einweihang der Kirche des ab-
gebrannten St. Lorenzklosters bei Lattich.
Ausg. : * ap. Pez , Thes, anecd. IV. 3. p. 197-
208. — «ap. Migne, Patrolog. lat CCIV. p. 145-
152. — • od. TV. Arndt ap. Pertz, Mon. scr. XX.
p. 616-620. — Epistola ad Fredericum Stabu-
fensem monachum , qua ei hunc li bellum mittit,
ap. Martene, Ampi, collect. 1. p. 953.
: Opusculum ad amicum familiä-
rem De casu fulminis super ecclesiam mon-
asterü 8. Laurent!! a. 1182.
Schildort den Brand des Lorenzkiostors bei LQttich.
Ausg.: *ap. Pez, Thes. anecd. IV. 3. p. 187-
196. — ' ap. Martene, Ampi, collect. I. p. 954-
960. — * ex Pezio wiederk. ap. Migne , Patrolog.
lat. CCIV. p. 137 - 145. — * ed. W. Arndt ap. Pertz,
Mön. scr. XX. p. 612-616.
: TriumphaUs Bulonic! libr! 5, vid.
Vita s. Lambert! Leod. {Triumph.).
Erl.-Schr.: Reiner, roliRieox du monastöre de Saint -
Laurent k U^fge in Histoire litt^raire de la France.
XIV. 1869. p. 420-425.
Heb er dio Handschrift seiner Werke in Löwen cf.
Pertz' Archiv VIIL p. 483.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 406
(5. Aufl. IL 1886. p. .'»4. 386; 6. Aufl. IL 1894. p.löO.
421).
Vgl. Acta s. Laurentii (Reirunts).
PasHio B. Mariao Tertulli.
Vita s. Everacii.
,, Friderici cp. Leod.
„ Mariae Cappad.
,, Pelat^iae.
,, Reginardi.
,, Theobaldi seu Tiebaldi.
„ AV'olbodouis {Vita alia).
Reinerus monachue Sellensis » fiei-
nerus mon. Gislenianus.
Reinenie Sacchoni, vid. Sacchoni.
Reinerus Snoyus, vid. Snoyus.
Reinhardus Reinehusensis abbas (f
1106): Opusculum de familia Winzen-
burgensi et Reinhard! episcopi Halbersta-
densis (f 1123).
Ausg. : ap. Leibnit, Scr. rer. Bransv. Lp. TOB-
TOS.
Reinliart Noifz, vid. Noltz.
Reinoid Kericlioerde, vid. Kerkboerde.
Reinoidus monachus Yallis b. Mariae in
Saxonia apud Helmstat ( Marienthal , f
1269): [Historia contentionis inter filios
Henric! comitis Anschariae et marchio-
nem Henricum Misnensem post mortem
H. Raspe lantgraVi! Thuringorum super
eins hereditate etc.]. Geschrieben 1250.
Ausg.: ^ap. H. Sudendorf, Drkundenbuch z.
Gesch. der Herzöge von BrauBSchweig. I. Han-
nover 1859. 4°. p. 23-25. — * Bruchstücke • t»
H. Eckstormii Chronicon TValkenredense. Helmae-
stadii 1617. 4«. p. 338; — »»ap. J. G. Leuckfeld,
Antiquitates Walkenred. Leipzig u. Nordhausen
4^ p. 400. not. r.
Reise Karls d. Gr. nach Jerusalem =
Chanson du pölerinage. — Vgl. Iter H!e-
rosolymitanum.
Reiser, Friedr., ^ind. Sigmund.
Reicening - Kost der reise in Pruissen
des graaven Willem van Oostervant van
St Martyn in winter 1386 tot 19. April
1387, onder hertoge Albrecht van Beieren.
Handmehr.: Haag, Niederl. Reichsarchiv, fol.
Ausg.: ed. Hirsch in Script, rer. Pruss. EI.
p. 762-781.
Reicenscop, Hemelik » Rechenschaft,
Heimliche.
RelapäO da derrota naval; fa^anhas^ e
suc^essos dos Cruzados que partiräo do
Escalda para a Terra santa no anno de
1189. Escrita em Latim por hum dos
mesmos Cruzados.
Ausg.: traduzida e aunotada por Joäo Bapt.
da Silva Lopez. Lisboa 1844. kl. 4^
Relatio a quibus et quando domus hec
{i. e. Eberacensis) fimdata sit «— Fundatio
monasterii Eberacensis.
Relatio alia = Notae moniaUum S.Clarae
Wratisl.
Relatio coaevi de sententia et morte
M. Johannis Hus. — Ordo et processus
quahter sententiatus examinatus et ere-
matus fiiit Johannes Hus.
RELATIO DE BONEFACIO Vm — RELäHO RHODIORÜM
963
Handsehr.: Prag, Böhm. Museum 4. D. 12;
— Univ.-Bibl. X. F. 10.
Attsg.: ap. Höfler, Geschichtschreiber derhu-
sitdschen Bewegung IL p. 306-308.
Relatio de Bonefacio VIII papa capto
et liberato a. 1303 «= Berichte, Zwei, über
das Attentat.
Relatio de Davide rege Tartarorum chri-
stiano a. 1221.
Äusg,: ap. Eccard, Corp. hist. medii aevi II.
p. 1451-1454.
Relatio de exordio monasterii Alten-
bergensis ord. Cisterc. dioec. Coloniens.
Aas dem 13. Jahrhtmdert.
Ausg. : ^ nach der Düsseldorfer Hs. in Le-
volds T. Northof Chronik der Grafen von der Mark,
hrsgb. von Tross. Hamm 1859. p. 315-318 u. in
dem Bericht des Levold selbst p. 50-59. — *a6-
weiehend davon ap. C. Jongelin , Notitia abbatia-
rum ord. Cisterc. lib. II. p. 13. — Eine einfachere
Fassung in Form einer Beimehronik unt. d.
Tit.: Gedicht über die Gründung der Abtei
Altenberg hrsgb. von W. Harless nach e. Ab-
schrift sec. XVI in Zeitschrift des Bargischen
Geschichtsvereins. XI. (N. F. I.) Bonn 1876. p.
73-80; sprachliche Bemerkungen dazu von F.
Woeste ibid, XIII. 1877. p. 229-236.
Erl.-Sdir.: Loren 2, Dentscblands OeschichtBqaellen.
8. Aüil. n. 1887. p. 12.
Relatio de expeditione Eriderlci imp.
in Terram sanctam = Gesta Friderici I
imp. in expedit. sacra.
Relatio de fiindatione Oladbacensis mon-
asterii, vid. Chronicon Gladbacense.
Relatio de infeodatione comitatus Na-
mucensis (Namur), 1046 — 1064.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXI. p. 610. 611.
Relatio de Obitu Gregorii YII papae a.
1085.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. V. p. 563. not. 58.
Relatio de obsidione Yiterbiensis civi-
tatis a. 1243. Nov.: ,In illis autem'.
Handsehr.: Rom, Vatic. cod. palat. 953. sec.
Xra. mbr. 8^
Ausg. : ed. E. "Winkelmann in Acta imperii. I.
Innsbruck 1880. p. 546-553.
Relatio de origine monasterii Winde-
bergensis ( Windberg bei Straubing). 1 142
— 1167.
Handsehr.: München, k. Hofb. 22201; —
22248 (Windb. 48). mbr. sec. Xll.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 400-
407 (^ed-Basnage III. 2. p.211-215).— ^wiederh.
in Monum. Boica XIV. p. 9-18 — w. * ap. Böh-
mer, Fontes III. p. 519-524; cf. Vorrede p.Lxvin.
— * unt. d. Tit. : Primordia Windbergens. ed.
Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 560-565. —
® Bruchstück des 3. Cap. in A A. SS. ßoU. 14. Jaur.
I. p- 977 als Vita s. Engelmari.
Relatio de pace Veneta a. 1177.
Handsehr.: London, BiitMus. Kings 6. C. II.
mbr. sec. XII.
Ausg. : * ed. "Wüh. Arndt ap. Pertz, Mon. scr.
XIX. p. 461-463. — ^eorrecter ed. ügo Balzani
in Bullettino dell' Istituto stör. Italiano. X. 1890.
p. 7 - 16. Hiemach ist der Verf. kein Augerueuge.
— ^wiederh. ap. Andrea Marcello, De pace Ve-
neta relatio, edita da Balzani. Venezia 1891. 8^
16 pag. (= Separ.- Abdruck aus Nuovo Archivio
Veneto. I. p. 220 ff.).
Erl.-Sehr.: Eichner, R., Beitrftge zur Geschichte des
Venetianer FriedenscongresBeb vom Jahre 1177. Dias.
1886. 80. 66 pag.
Vgl. Pactum Venetum.
Relatio de piis operibus Ottonis, vid,
Vita s. Ottonis ep. Bamberg.
Relatio de pontiflcatu Johannis XXII
papae a quodam fautore haeresis Prati-
cellorum.
Ist nur ein Anazag aas Nicolaas Minorita («. d.).
Relatio de prima inhabitatione mon-
asterii ad s. Blasium « Liber constructio-
nis monast ad s. Blas.
Relatio de Theiitbergae receptione scri-
pta. 865.
Ausg.: *ap. Pertz, Mon. legg. L p. 503. —
'ed. Krause in Mon. Germ. hist. Capitul. U. 2.
1893. p. 468. 469.
Relatio de Willelmo nobilissimo comite
Normannorum brevis, authore anonymo.
Handsehr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials IL p. 6.
Ausg. : ^ ed. Taylor in his History of Gavel-
kind. London 1663. 4°. — * wiederh. ap. Giles,
Script, rer. gest. Willelmi Conquestoris p. 1 fF.
Relatio Marchianensie de pugna Bovi-
nensi a. 1214.
Handsehr. : D o u a i , Stadtbibl. n® 217 (olim cod.
Marchian.).
Ausg. : * ap. Hippel. Duthiiloeul, Catalogue de-
scriptif et raisonne des mss. de la bibliotheque
de Douai. Douai 1846. 8«. p. 234. — ' ed. G. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 390. 391.
Erl.-Sehr.: Delpech, Bataille de Boavines (27jaill.
1214), notice 6crite h I'usago des artistes peintres
char)fOs de la d^coration de l'eglise de Bouvinee et
de la roonographie de leurs travaax qui en sera 6dit6e
olt^riearementet conjointement avoc Ics arbres genöa-
logiques des familles existantes et descenduntes des
combattants de Bouvines. Bar-le-Dac 1888. 8^. 46
pog.
Horlzanschki, De pugna Bovincnsi. Dissert. Ualae
1883. 8°.
Relatio qualiter renovata est vita mon-
achonim = Restauratio monasterii.
Relatio Rhodiorum militum magistri de
servata urbe sua et insigni rictoria contra
Turcas ad Fridericum III imp.
Ausg. : ap. Freher, Rerum Germ. scr. ed. Struve
n.p. 305-309.
Vgl. Danbassonius.
61*
964
RELATIO VICTORIAE — REOLDÜS
Relatio victoriae per Fulconem Ande-
gavenseni comitem de Guillelmo Picta-
viae comite reportatae a. 1047.
Äiisg. : * ap. Jean Besly, Histoire des corates
de Poitou. Paris 1647. fol., preuves p. 357. —
'ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 29-31.
Relation anonyme de la prise d'Acre
en 1291 =« De excidio urbis Acconis.
Relation anonyme des derniers moments
de Jeanne comtesse d'Alen(;on et Blois (f
29 janv. 1292).
Ausg.: unt, d. Tit.: Ordonnance de M"** la
comt. d^Alen^on et de Bloys que eile fist ä son
trespassement ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 1219
-1238.
Erl. - Sehr. : Histoire litt^iaire de la France XX. 1842.
p. 107-113.
Relation de l'ambassade de Migon de
Rochefort, vid. Gaian.
Relation de la Croisade de Nicopoli par
im serviteur de Gui de Blois.
Ätisg. : partie 11 publ. par Kervyn de Letten-
hove in Oeuvres de Froissart («. d.). XVI. Bru-
xelles 1872. p. 413-443.
Relation du siige de la ville d'Exeja
en Allagen par un moine du meme mona-
störe d6pendant de la Sauve-Majeur dans
le Bordelois. (Post a. 1110.)
Ausg.: * ap. Estiennot, Fragmens IX. p. 332.
— »ap. Bouquet, Rec. XII. p. 384. 385.
Relation du siege de Metz en 1444.
Attsg. : publ. par MM. de Saulcy et Huguenin
aine. Metz 1835. 8^
Relation inedite de l'attentat, vid, Be-
richte, Zwei.
Reliquiae Constantinopolitanae, c. 1150.
Aitsg.: ex 2 mss. ap. Riant, Exuviae. U. 1878.
p. 211. 212; c/l I. p. ccv.
Reliquiae chronicorum Caesaraugusta-
nomm. 450 — 568.
Ausg, : ed. Th. Mommsen in Mon. Germ. hist.
Auetores antiq. XI. (Chronica min. II.) 1893. p.
222. 223; cf. p. 221 u. 165.
Reliquiae sacrae Glastoniensis ecclesiae.
Aitsg.: in Jobannis Glaston. chronica ed. Th.
Hearne. Oxonii 1726. p. 445-454.
Rembertus = Bimbertus.
Remedius Curiensis episcopus (c. 800):
Gapitula. Perperam ei attributa.
Ausg. : * ed. G. Haenel in Richters Krit. Jahr-
büchern f. deutsche Rechtswissensch. 111. p. 583.
— *ap. G. Haenel, Lex Romana Visigoth. Lips.
1849. 4°. p. 455. 456. — *ed. v. Wyss in Archiv
für Schweizer Geschichte. VII. p. 205-227. —
* ap. Th. V. Mohr, CJodex diplom. zur Gesch. Cur-
Rätions. I. Cur 1848. 8^ p. 278-285. n« 194. —
*ap. P. C. Planta, Das alte Rätien staatlich und
kulturhistorisch dargestellt. Berlin 1872. 8®. p.
449-462. — ® ed. G. Haenel ap. Pertz, Mon. Legg.
V. 1875. p. 180-184. — ^ edit. nov. ed. K. Zeumer
als Statuta pro episcopatu Cuhensi c. a. 800
facta, quae vulgo Capittda Remedii dicuntur,
ex cod. S. Galli ihid. V. 1889. p. 441-444. —
® Auszug ap. Gengier, German. Rechtsdenkmäler.
1875. p. 424-428.
Erl. -Sehr.: Brunn er, Heinr., Dentsche Bechtsgesch.
I. Leipzig 1887. p. 364. 366.
Stobbe, 0., De le^ Roman& tJtinensi p. 24-26.
: Geschichte d. deutschen Rech tsqnellen. I. Braun-
schweii? 1860. p. 206-208.
Vgl. Remigius episc.
s. Remigius archiepiscopus Remensis (f
533): Epistolae 4.
Ausg. : ^ ap. Freher, Corpus hist. Franc, p. 184-
— ' ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 847-850.
— ' wiederk. in Gregorii Turonens. opp. ed. Rui-
nart p. 1326. — * ap. Sirmond, Conc. Galliae L
p. 175. — »ap. Labbe, Concil. IV. p. 1268. 1401.
1608. — ®ap. Marlot, Metropolis Remensis 11.
8 u. 11. — 'ap. Bouquet, Rec. IV. p. 51-53. —
»ap. Mansi, Concil. VIII. p. 178. 345. 608. 609.
— •ap. Migne, Patrolog. lat. LXV. p. 963-970.
— *° ed. Lecoy de la Marche in Bibllotheque de
TEcole ies chartes. VI. ser. 11. 1866. p. 59. 60.
— "ed. Gundlach in Mon. Germ. hist. Epist III.
p. 112-116. — Testamentum ap. Migne 1. c.
p. 970-974.
Uebers.: ap. Longueval, Histoire de l'eglise
Gallicane. 11. 1730. p. 286.
Erl.-Sehr.: Lecoy de la Marche, A., De l'inter-
pr^tation d'une lettre [, Ruoipr ad nos H de s. Remi
k Clovis in Bibliothöque de TEc. des eh. I.e. p. 59-74.
(Ribaud de la Chapelle) Oissertations sur l'ori-
gine des Francs , sur le tombeau de Childeric I . . . .
sur une lettre de s. Remy k Clovis ete. Paris 1748. Bfi.
Vgl. Vita s. Remigii.
Remigius episcopus Curiensis (flor.820):
Canones pro sua diocesi.
Ausg.: * ap. Hartzheim, Conc. Germ. H. —
^tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CU. p. 1093-
1112. Vgl. Remedius Curiensis.
Remontrances de runirersit^ et de la
ville de Paris ä Charles VI sur le gou-
vemement du royaume. 1413. Ktt. 13.
Atisg. : publ. par H. Moran ville in Bibliotheque
de l'Ecole des chartes. LI. Paris 1890. p. 422-
442; cf. introduct. p. 420.
Renax, Jehan, vid. Chevalier au Cjgne.
Renda, Felix, vid, Vita s. Aniati episc.
Nusci.
Renerius ord. Praed.: Summa de Ca-
tharis et Leonistis seu Pauperibus de
Lugduno.
Ausg.: ap. Martene, Thes. aneod. V. p. 1759-
1776.
Renier de St, Laurent =* Keinerus mon-
achus Leodiensis.
Reoldus, Bertramus, mona^hus Mori-
mund. in agro Mediolanensi (flor. 1326),
vid. Vita s. Prancae.
REPETA — RHEGINO
965
Repeta, Manfredo: Cronaca dal 1464
al 1489.
Ausg. : pubbl. da Domen. Bortolan per le nozze
Garnier- Folco. Vicenza 1887. 8°. 32 pag.
Repgauische Chronik \ _ Weltchronik
Repgow, Eike de j " ^^ eitciironix,
Sächsische.
Replicatio pontificii oratoris ad Ger-
maniae principes, in qua de annatis, de
concilio generali et rebus aliis multa ac
Taria tractantur.
Ausg. : * in Fasciculus rerum expetend. (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 175. 176. — »«»
Fasciculus rerum expetend. ed. Brown. I. 1690.
p. 349-352.
Replicacio Quidamistanim de stilo ma-
pstri Stephani Palecz. Item responsio do-
ctorum adversus praedictas duas replica-
ciones.
Ausg.: ex cod. Yindob. 4941. fol. 58 ap. Ijo-
serth , Beiträge z. Geschichte der husitischen Be-
wegung. IV. Wien 1889. p. 58-75 {aus Archiv f.
(»st erreich. Geschichte. LXXV. Hälfte 2. p. 344-
361); cf. p. .33.
Vgl. Palecz.
Res geatae ab a. 1383 ad a. 1485 au-
etore anonyme.
Die ^anze Chronik ist noch nicht publicirt. QehCrt zn
den kostbarsten Quellen dieser Epoche.
Bandschr.: Bern.
Ausg. : nur ein Fragment publ. par Kervyn
dp Ijettenhove in Chroniques relat. ä I'hist. de
la Belgique sous la dorn in. des ducs de Bour-
g(»gne (=* CoUectiüu des chroniques Beiges). (11.)
1S76. p. 207-234.
Res Misnicae ab a. 1426— (1488, sed
legas) 1478 versioni Germanieae Chronici
Vetero-Cellensis additae et Joanni Pu-
chelero adscriptae.
Deutsch abgefejist von einem Anonymus. Die Erzilh-
lunf? endet mit dem grussen Brande in Erfurt 1472; un-
mittelbar angehängt ist zu 1488 (wol Schreib- oder t^se-
fehler statt 1478) eine Mittheiluni? des Hans Buch ol er
is. d., = Joh. Pucheler) über die Vorschwftrung der Pazzi
zu Florenz u., da dessen Name am Schluss als Verf. ge-
nannt wird, ihm dos Ganze irrig beigelegt.
Handschr.: Weimar, chart. sec. XV (früher
im Besitz von C. S. Schurzfleisch).
Ausg.: ap. Mencken, Scr. rer. Germ. U. p.
417-431; p. 431-434 Geschieht von der stad Flo-
rentz, geschriben von Hanss Pucheler.
Res trium pontiftcum Gregorii XII, Be-
nedicti XIII et Johannis XXIII, qui pro
pace et unione Ecclesiae ad cessionem aut
papatus resignationem in concilio Con-
stantiensi perducendi (ap. Hardt, Constant.
concil. II. prs. 3-8), "ind,
Anonymi calcaria.
,, obtestatio.
Andreas Lascharius: Orationes.
Consultationes.
Nicolaos de Dinckelspnhel.
Rescriptum ad epistolam synodalem epi-
scoporum Francorum ex Germania et Gal-
lia congregatorum pro causa Ludovici Pii
imp.: , Romano pontifici scribentes'.
Ausg.: ap. Goldast, Monarch ia U. p. 38-43.
Rescriptum heresiarcharum Lombardie
ad Pauperes de Lugduno, qui sunt in
Aiamannia. Geschrieben 1230.
Ausg.: ap. W. Preger, BeitrSge zur Gesch.
der Waldesier im Mittelalter in Abhandlungen
der Münchener Akad. d. Wiss. UI. Cl. XIH. 1.
1875.
Resendius, Andr., vid. Vita b. Aegidii
ord. Praed.
Responsio excusatoria fratrum Wal-
densium contra binas literas R. P. Augu-
stini theoL doct. ad regem Vladislaum
Hungar. datas.
Ausg.: ^in Fasciculus rerum expetendarum
(ed. 0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 86-95. — ' in
Fasciculus rer. expetend. ed. Brown. I. 1690. p.
172-191.
Responsio facultatis theolog. studii Pra-
gensis contra posicionem Wiclefistarum
edita per magistrum Stanislaum de Znoy-
ma doctorem subtiliss. theologie = Infor-
matio contra errores et hereses.
Responsio Ludovici iV, vid. Ludovicus
IV imp.
Restauratio monasterii s. Petri Salis-
burgensis.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Relat io qualiter rono-
vata est vita monachorum ad S. Potrum in No-
tizenblatt. Beilage zum Archiv für Kunde öster-
reichische Geschichtsquellen. VI. 1856. p. 41-43.
— ' tciederh. ap. Pertz, Mon. script. XV. 2. p.
1056. 1057.
Revelatio facta s. Stephane pp. \ . ,
Revelatio Stephani II pp. j ' ^^"^
Vita s. Dionysii Areopag. auctore Hil-
duino.
Revelationes s. . . ., vid. unter Vita s —
Vgl. auch Tisio.
Reylcdaela saga » Vemundar saga.
Reynerus = Reinerus.
Rhabanus » Rabanus.
Rhapsodiae s. publice spectaculo, quo
per Septem Electores, Regem, Phoebum,
Mercurium, Bacchum, novem musas per-
sonatus laudes Maximiliani ob devictum
regis Bohemiae exercitum Viennae a. 1504
decantatae sunt.
Ausg.: Viennae 1505. 4^
Rliegino =- Regino.
966
RHODE — EIBELLIONE
Rhode, Johannes, archiepiscopus Bre-
mensis (1493—1511): Chronicon sive Re-
gistrum bonorum et iurium ecclesiae Bre-
mensis.
AtLsg. : excerpta ap. Leibnit. , Scr. rer. Bnmsv.
n. p. 253-272; vgl. prolegom. ibid. seci XXIII.
Rhythmi de imp. Heinrici VII obitu, quem
frater Paulmus ord. Praed. instinctu Flo-
rentinorum in eucharistia intoxicavit
Ausg.: ap. Freher, Germ. rer. scr. I. append.
p. 15-19.
Rhythmi de s. Othmaro, vid. Tita s.
Othmari.
Rhythmi de victoria Caroli regis Fran-
coram contra Conradinum de Alemania
apud Albam a<^ 1268.
Ausg.: ex cod. Sangallensi n° 1008 ed. Am.
Basson in Deutsche Zeitschrift für Geschichts-
wissenschaft. IV. 1890. p. 332-338; 338-340.
Rhythmus antiquus de neee, vid. Tita
Caroli Boni.
Rhythmus de captivitate Paschalis pa-
pae. Verfasst zwischen 12. Febr. — 12. Apr. 1111.
Handsckr.: Paris, Nat-Bibl. nM1832. sec.
XII. f. 8.
Ausg. : ed. £. Dumm] er ^ in Forschungen z.
Deutschen Geschichte. XVI. p. 576-579; — «Vn
Mon. Germ. hist. Libelli de lite. II. 1893. p. 673
-675.
Rhythmus de obitu Hugonis abbatis
Sithiensis seu S. Bertini et S. Quintini,
Caroli Magni et ßeginae concubinae filü
(f 844. Jun. 14): ,Hug dulce nomen'.
Handsckr.: Paris, Nat.-Bibl. fonds lat. n®
1154. sec. X. fol. 133.
Ausg.: * ap. Lebeuf, Recueil de divers ecrits
p. s. d'eclaircissem. k l'hist. de France. Paris 1738.
12nio. p. 167. 168. — ^unt. d. Tit.: Versus in
mortem abbatis Hugonis ap. Bouquet, Recueil VII.
p. 305. — • ap. E. Dumeril, Poesies populaires
lat. anter. au 12. sieclo. Paris 1843. p. 251-253.
— * ap. Coussemaker, Histoire de l'harmonie.
Paris 1852. p. 92. 93. — *a/« Planctus in obi-
tum ed. E. Dümmler in Mon. Germ. hist. Poetae
lat. aevi CaroJ. II. 1884. p. 139. 140.
Erl. - Sehr. : D ü m m 1 e r in Keuos Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gösch. IV. 1879. p. 267.
Ebert, Allgem. Geschichte der Literatur des Mittel-
alters. II. 1880. p. 313. 314.
Sickel, Th., Acta Karolina. I. p. 96.
Rhythmus de obitu Ottonis lU imp. et
electione Henrici II imp. Merkwürdig.
Ausg.: ^ ap. Höflor, Deutsche Päpste I. p. 331.
— * auch ap. Höfler, Böhmische Studien in Ar-
chiv f. Kunde Österreich. Geschichtsquelien. XII.
p. 316.
Erl.-Skkr.: Giesebrecht, Geschichte der dentschen
Kaisorzeit II. p. 26 (2. Aufl. p. 27).
Rhythmus de Pipini rcgis Italiae victo-
ria Avarica a. 796.
Ausg. : * inter Scriptores rer. Germ, in usum
schol. Einhardi Vita Karoli M. Ed. 4'. p. 32. 33.
— ' ed. E. Dümmler in Mon. Germ, hist Poet,
lat. aevi Gar. I. p. 116. 117.
Rhythmus de pugna Fontanedca « An-
gilbertus miles.
Rhythmus de victoria Lombardorum a^
1175 reportata de Friderico I imp. : ,De-
scribere proposui'.
Besteht ans 18 dreiversigen Strophen mit jambischem
Rhythmus.
Ausg.: ex cod. Vatic. (Urb. 394. chart. sec.
XIV) ed. 0. Holder -Egger in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. .XVII. 1892. p. 495. 496; cf.
p. 493.
Rhythmus de victoria Rudolfi contra
Odoacrum regem Bohemorum a^ 1278:
,Ense belli dimicat'.
Au^g. : ed. Jos. Huemer in Archiv f. österr.
Geschichte. LXVI. Wien 1886. p. 187-189; ef.
Einleit. p. 185.
Rhythmus in obitum Caroli Magni au-
ctore anonyme « Planctus de obitu Ka-
roli Magni.
Rhythmus satiricus de temporibus Rot-
berti regis Francorum — 1031.
"Wichtig f. d. Eenntniss der Sitten jener Zeit. Nament-
lich gegen die Umtriebe des Grafen Landric v. Nevers ge-
richtet.
Ausg.: * ap. Mabillon, Anal. vet. III. p. 533
('ed. nova p. 366). — 'ap. Bouquet, Recueil X.
p. 93-95. — * ex Mabillonio ap. Migne, Patrolog.
lat. CLL p. 753. 754.
Rhythmus tetrastichus de obsessa et
expugnata Accone a. 1189—1191 = Hav-
marus Monachus.
Rhythmus Teutonicus Ludovico Balbi
fiüo acclamatus, cum Nortmannos a. 883
vicisset: , Einen Kuning weiz ich'.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: ^Enwtxiov rhythmo teu-
tonico Ludovico regi acclamatum, cum Noitman-
nos a. 883 vicisset, ex cod. ms. monasterii El-
nonensis sive s. Amandi in Belgio, per D. Joh.
Mabillon . . . descriptum; interpretatione latina
et commentat. historica illustravit Jo. Schilter.
Argentorati 1696. 4". — ^wiederh. ap. Schilter,
Thes. antiquitatum Teuton. IL Ulmae 1727. fol.
— ^ wiederh. ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IL
p. 72-75 unt. d. Tit.: Epinikion Teutonicura. —
* ap. Mabillon, Annales ord. s. Bened. ID. p. 684.
— * wiederh. c. versione lat. Jo. Schilteri ap.
Bouquet, Recueil IX. p. 99-102.
Rhythmus über die Schlacht auf dem
Marchfelde 1278 = Rhythmus de victoria.
RibellamentU; Lu, di Sicilia contra re
Carlu = Cronica del ribellamentu.
Ribellione, La, di Filippo senza Terra.
Narraüi di un contemporaneo. 1462 —
1464 rcsp. 1466.
RICARDIS — RICARDUS DE CIRENCESTRU
967
Ausg.: mit d. Ueberschrift: Registre de choses
faictes par Philippe moDsieur de Sauoye conte de
Basgeae des le temps que le Roy de France lay
bailla Charge de gens darmes au pays d'Ast jus-
ques a ce que il fut constitue prisonnier au chastel
de Loches pubbl. per cura di Bollati in Miscel-
lanea di storia italiana. XVI. (N. S. I.) 1877. p.
458-507. — Excerpta computi Johannis Vag-
nionis condomini Trufferelli magistri hospicii Phi-
lippi de Sabaudla comitis Baugiaci p. 506-513.
Ricardis Augusta: Charta pro Stiva^
giensi coenobio. A® 884.
Atisg.: ap. Bouquet, Recueil IX. p. 662. 663.
Ricardus, vid. auch Richardas.
Ricardus Bartholinus, vid. Bartholinus.
Ricardus canonicus S. Trinitatis Lon-
doniensis ord. s. Aug. (flor. 1222): Itine-
rarium peregrinoram et Gesta regis ßi-
cardi, seu Historia ßicardi I regis, seu
Itinerarium Kichardi Anglorum regis. Li-
bri TL 1170—1194.
Nicolaus Tri 7 et (saec. XIII) schreibt das ItiDonurinm
dem Ricardus can. S. Trio. London, zu ; ihm folgten Leland
u. a. Bibliographen. Gale hielt irn^rweise mit dem Co-
pisten der benutzten cambridger Handschr. den Dichter
(ieoffrey Vinsauf (Galfddns de Vino salvo), des^sen
Veise auf Richard angefügt waren , für den Verf. des Wer-
kes. Allein PotriesUntersQchiingen , sowie die von B. Pauli
(Gesch. Englands III. p. 874 et praefat. ap. Pertz) u. Stnbbs
stallen mOgUchst fest, dass der Kanonikus Ricardus der
wahre Verfasser ist. Neuerdings haben G. Monod und G.
Paris tn Revue des sodöt^s savantes des d^partements.
Sör.V. tom.VI. 1874. p. 98 nachgewiesen, dass Ricardus
ein gegen 12000 Verse enthaltendes altfhmzSs. Gedicht
eines Clerikers Ambrosius (s. d.) als Quelle benutzt
habe (eine Analyse in Revue historioue. III. p. 229). —
Nach BarÜLS Mpt. hiess der Autor und das Werk Guido
AdduanensisDe bellis Palaestinis u. dies hat Fabricius,
Bibl. med. et inf. lat. lib.VII. 369 anf^nommen. — Das
"Werk wurde zwischen 1200—1220 abgefasst. Sehr an-
ziehende Schreibart.
Handschr.: Cambridge, Corp. Christ. Coli,
n'' 129. sec. XKI; — Un.-Bibl.F.f. 1.25. sec.XlU.
— Cheltenham, Bibl. Phillipps n° 3874. sec.
XIV (vollständiger als d. übrigen Codd.). — Lon-
don, Brit. Mus. Reg. 14 C. 10; — Cotton. Faust.
A. VIT. sec. Xm. — Brüssel, kgl. Bibl. n° 14775.
76. mbr. sec. XIII.
Ausg.: ^ ap. Bongars, Gesta Dei I. p. 1150-
1172 ohne Namen des Verfassers y nctch einem
sehr lückenhaften Mpt. y nur ein Bruchstück des
1. Buches unt. d. Ueberschrift: Historia Hiero-
solymitana auctore anonymo Anglico. Fragmen-
tum. — ^sämmtliche 6 Bücher ap. Gale, Hist.
Angl. Script 1687. p. 247-429; flüchtig und un-
genügend; schlecht interpunctirt. — C. Barth ii
in hanc historiam notae ap. Ludewig, Reli([. mss.
m. p. 539 et glossariuin p. 551. — ^ edit. by
"William Stubbs in Chronicles and memorials of
the reign of Richard I. Vol. 1 unt. d. Tit.: Iti-
nerarium Peregrinorum et Gesta regis
Ricard i; auctore ut videtur Ricardo canonico
S. Trin. Lond. London 1864. gr. 8^ CLXXXIX.
468 pag. {mit d. Nebentit. : Chronicles and me-
morials of the reign of Richard I. Vol. I. — Zu-
gleich von Rerum Brit med. aevi scr. n° 38). —
* theihceise (a. 1187—1194) ed. R. Pauli ap. Pertz,
Mon. bcr. XXVIL p. 195-219. — » ein Fragment
unt. d. Tit. : Bruchstück über den E reuzzug
Friedrichs I (De sacris adversus Saracenos bellä
. . . fragm. Ab a** 1187) * hrsgb. von J. v. Reiffen-
berg. Stuttgart 1844. 8" (= Bibliothek des literar.
Vereins. Publikat. 9) u. ^ in Bulletin de TAcad.
roy. de Bruxelles. XI. 1. p. 45-65.
Uebers.: unt. d. Tit.: ChrODicles of the Cru-
saders: . . . Oeoffrey de Vinsauf ... in Bohn's
Antiquarian library. VI. p. 69-339.
Erl.-Sdw.: Riezler, S., Itinerarium Ricardl in For-
schungen z. deutschen Geschichte. X. p. 105.
Stubbs, Will., Introduction vor seiner Aiag. p. ix-
CXL.
Wright, Th., Richard the Canon tn hü Biographia
Britann. literar. II. p. 415.
Ricardus cardinalis « Richardus Nar-
bonensis archiepisc.
RlcardusjC; jj^fj, monachus Wesi.
monasteriensis (cca. 1350): De situ Bri-
tanniae libri 2.
Eine FAlschung, s. Ricardus de Cirencestria.
Ausg.: ^ap. Bertram, Britannicar. gentium hist
antiq. Script 1757. p. 1-60; notae p. 145-176. —
^wiederh. ap. Wm. Stukeley, Itinerarium curio-
sum . . . CenturiaU. Londini 1776. fol. p. 79-168
nebst Stukeley's Account {s. Erl. - Sehr.). — ® ap.
James Johnstone, Antiquitates Celto-Normanni-
cae, containing the Chronicle of Man and the Isles
. . . Copenhagen 1786. 4«. p. 93-124; notes of
Beiti-am p. 152. — * unt. d. Tit. : The description
of Britain, translated from Ricardus of Ciren-
cester, with the original treatise ,de situ Britan-
niae^ Edit by H. Hateher. London 1809. 8°. Mit
Karte u. Facsim. XXIII. 166 u. 12S pag. —
* unt. d. Tit. : A eommentary on Richard of Ciren-
cester, and Antoninus's Itiooraries of Britain ; . . .
with Richard's original work. ßv G. Dyer. Exeter
1814. 8<>. p. 181-230 (^neue Titelausg. ibid. 1816.
8^ p. 181-230). — 'ap. J. A. Giles, History of
the ancient BritoDS. II. Historical documents con-
cerning the ancient Britons. London. G. Bell 1847.
8^ p. 380-420 (n°V. Ricardi Cicestrensis [sic.^
de situ Britanniae).
Uebers. : * zusammen mit Richard of Devizes
english by J. A. Giles. London 1841. 8**. — *me-
derh. 1848 in Bohn's Antiquarian libraiy IV. p.
419 -5(X). (Dieser Band hat auch d. Tit.: Six old
english chronicles, transl. by J. A. G.) — • die
andere s. unt. d. Ausgaben.
Erl.-Sdtr.: Mavor, John E. B., in seiner Preface xu
Ricardus de Cirencestria p. xxil-ci, tpo er eine ge-
naue Analyse des Werkes gibt.
Ricardus de Cirencestria*), seit 1355
ecclesiae b. Petri Westmonasterii prope
Londoniam monachus (f 1400 aut 1401):
Speculum historiale de gestis regum An-
gliae. Libri lY. 447—1066.
•) ,Thi8, not Ricardus Corinensis, it will be ob-
served , is the truo name.' Mayor p. xv. not. 1. Compilation
aus bekannten älteren Werken. Das ganze 4. Buch ist eine
Verherrlichung Eduards dos Bekenners. — [Irrig u. unsinnig
sind dem Namen ,Kic»rdus de Cirencestria' einst
noch andere Dinge beierelogt worden , gedruckt unt. d. Tit. :
De situ Britanniae («. Ricardus Ckninensis) oder als Itine-
968
RICARDUS DE GERBOREDO — RICHARDÜS ARMACHANÜS
Handschr.: Cambridge, Un.-Bibl. F. f. 1. 28.
Äusg,: from tbe copy Id the public library,
Cambridge. Edited by John E. B. Mayor. Vol. I.
A. D. 447— 871; Vol. ü. A. D. 872—1066. Lon-
don 1863. 69. gr. 8^» (= Rerum Brit. med. aevi
scr. n<^30).
Erl.-Schr.: Hübner, E., wi Rhein. Museam für Philo-
logie. N. F. XI. 1867. p. 40.
Hayor, Preface 1. c. U. p. cxxx-CLXVii.
Stukeley, Wm., An accoont of Richard of (^ren-
cester, monk of 'Wesiminster, and of his works:
with his ancient map of Roman Brittain ; and the
Itinerary thereof. Read at the Antiquarian Society,
March 18 , 1766. London 1767. 40. 94 pag. {wiederhoä
in Stukeleys Itinerarium corioaum. llondon 1776. p.
79-168).
Wex, C. J., in Rhein. Maseam für Philologrie. 1846.
n. 348 ff.
whitaker, John, History of Manchester. I. London
1771. 40. p. 64 ff.
Ricardus de Gerboredo (Gerberoy), epi-
scopus Ambianensis (f 1211): De capta et
direpta a Latinis Constantinopoli, et quo-
modo Walo caput s. Johannis Bapt. in-
venit et ad Ambianum deportavit
Ätisg.: ^in AA. SS. Boll. Jim. IV. 1707. p.
745-747 (»ed. nov. V. p. 639-641). — ^wiederk.
ap. Charl. Salmon, Histoire du chef de s. Jean-
Baptiste. Amiensl876. 12mo. p. 199-203. — ^ohne
die Wunder wiederh, ap. Riaut, Exuviae. I. 1877.
p. 35-44 init untergeseUter buchstäbl. franxös.
üebersetx>, (entnommen aus Rob. Visour, Recueil
de la vie, mort, invcntion et miracles de s. Jean
Bapt. Amiens 1649. 12mo. p. 46-57); cf. p. Lxin
-LXVII.
Ricardus filius Nigelli , thesaurarius re-
gis Henrici 11 a. fere 1178, tum episco-
pus Londoniensis (f 1198): Dialogus de
scaccario.
Früher dem Gervasius von Tilbury mit Unrecht
zugeschrieben.
Handschr.: cf. Hardy, Descript. cataJogue of
materials IL p. 410; III. p. 330. — Liebermann,
Einleit. in den^Dial. de scacc. p. 5. 6.
Atisg.: * ed. Thom. Madox, The history and
antiquities of the Exchequer. Appendix. London
1711. fol. — ^wiederh. ibid. 1769. 2 vol. 4°. —
' tciederh. ap. W. Stubbs, 8ele(!t. charters and
other illustrations of English constitut. history.
2. ed. Oxford 1878. 8«. p. 168-248; Textcorrec-
turen dazu ap. Liobennann 1. c. p. 8. 9.
Uebers.: The ancient dialogue, conceming
the exchequer, published from 2 m.ss. volumos,
callcd the Black Book and the Red Book. By
Thom. Madox. London 1758. 4^
Erl.-Schr.: Liebermann, F., Einleitung in den Dia-
logus de scaccario. Inaug.-Diss. Oöttingon 1876. 8^.
113 pag. JL2.
Ricardus Maydiston » Richardus de
Maidstone.
rarinm des rrnnischen Britanniens , deren Unochtheit unbe-
streitbar bleibt , wie Mayor nachgewiesen hat. Eine Hdsehr.
ist niemals zum Vorschein gekommen; bis 1747, in welchem
Jahre C. Bertram in Kopenhagen mit dieser Fälschung her-
vortrat , wusste Niemand von ihr das Geringsto. Zweifellos
liegt ihr das lünerarium Anionini unter Benutzung anderer
alter Autoren oft nach gedruckten Ausgaben u. mit modemon
Emendationen zu (irunae.J
Ricardus ord. Praedic. : De inTenta Un-
garia magna tempore Gregorii EK (+ 1241).
ÄtMg. : ex bibl. Vatic. ap. Endlicher, Rer. Hung.
mon. p. 248-254.
Riccardus -^ Richardus.
Ricciardi da Pistoia, Francesco, detto
Ceccodöa: Ricordi storici dal 1494 al 1500.
Ausg. : pubblicati per cura di Pietro Vigo. Bo-
logna, G.Romagnoli 1882.8*». XXXI. 129 pag. L 5.
Riccobaldus de Ferrara » Ricobaldus.
Riccoldo da Monte di Croce » Ricol-
dus de Monte Crucis.
Ricemarchus episc. S. Davidis (f 1096),
vid. Vita s. Davidis.
Richard canon of the Holy Trinity =
Ricardus canonicus S. Trinitatis.
Richard de Hexham » Richardus Ha-
gustaldensis.
Richard Fitz-Meal = Ricardus filius Ni-
gelli.
Richard Fox, vid. Fox.
Richard le PAIerin, trouv^re du 12.
siöcle, vid, Chanson d'Antioche.
Richard le Poitevin, moine de Clunj
« Richardus Cluniacensis.
Richard of Devizes == Richardus Di-
visiensis.
Richard prior of Hexham « Richardus
Hagustaldensis.
Richard Ullerston, vid. Ullerston.
Richard von Poitiers » Richardus Clu-
niacensis.
Richardus abbas Floriacensis (t979):
Consuetudines et iura ecclesiae de Re-
gula.
Ausg.: *ap. Labbe, Bibl. mss. 11. p. 744. —
* wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVI.
p. 1303-1310.
Richardus abbas {JjJ"J/»,^}(t 1046),
vid, Vita s. Vitoni.
Erl.-Schr.: Sackur, Ernst, Richard Abt von St.Vann«.
Inaug.-Diss. Breslau 1886. gr.BP. 98 pag. Jk 1.
Richardus archidiacon.
Augustae Praetoriae
Richardus Augustanus
Vita s. Bemardi Menfh.
Richardus Armachanus archiepiscopus:
Defensio curatorum contra eos qui se di-
cunt privilegiatos. A® 1357. Nov. 14.
Ausg.: ap. Goldast, MonarchiaU. p, 1392-1410.
Vgl. Bogerius Chonnoe.
(cca.l010),f;irf.
RICHARDUS BARDENIENSIS — RICHARDUS DE 8. GERMANO
969
Richardus Bardeniensis moaachus, vid,
Vita Roberti Grosthed {viia et epistola).
Richardus Beere, abbas Glastoniensis
(cca, 1503): Terrarium coenobii Glasto-
niensis.
Ausg. : in Johannis Glastoniensis chronica (s.
d.) excerpta ed. Thom. Hearne. Oxonii 1726. 8°.
p. 287-357.
Vgl. Vita s. Dnnstani (epistota).
Richardus Bellilocensie (cca. 1050), vid.
Tita s. Kodingi.
Richardua canonicus Augustensis = Ri-
chardus archidiaconus Augustae Praeto-
riae.
Richardus canonicus Newnburgensis,
vid, Lewpoldus.
Richardus Cicestrius = Ricardus de
Cirencestria.
Richardus Cluniacensis monachus sm
Pictaviensis (flor. 1162): Chronicon ab
0. C. —1172.
Handschr.: Bern, öffentl. Bibl. n® 575. mbr.
8^ sec. XIII, geht bis 1162. — Madrid, Un.-
Bibl. n" 134 (olim Alcobac.) saec. XIII. — Paris,
Nat-Bibl., fonds lat. n° 4934 (olim Baluzii) sec.
XUI; n« 5014. 5 (ab 0. C. — Eugen III); nM7556;
— blancs mant. n*' 21 ( — 1173 ex codice Petavii).
— Perugia, I. 75. n» 16015. mbr. sec. XIII. fol.
16-92. — Rom, Vatic. Christ. n°268-, vgl. n^U]
— nM63; — n« 191 1 . mbr. sec. XIII. — Ottobon.
n<» 481. mbr. sec. XIII; — n« 750. chart. sec. XIV.
— Bibl. des Fürsten Borghese, n® 312. mbr. sec.
XIll. fol. — Wien, k. Hof- u. Staatsarchiv n°
787 (Univ. 23). sec. XV. fol. Vgl. tl Berger,
Notice sur divers manuscrits de la biblioth. Va-
ticane. — Richard le Poitevin, meine de Cluny,
historien et poete. Paris 1879. gr. 8^ Arec 1 pL
140 pag. 5 fr. (= Bibliotheque des Eooles frang.
d'Athenes et de Rome, fasc. 6). Qibt eine ge-
naue Beschreibung von 9 Mss. u. in einem An-
hang p. 123 Bruchstücke der Chronik ^ welche die
Herausgeber ausgelassen haben.
Ausg.: *aÄ a. 754 — 1153 ap. Martene, Ampi.
collect. V. p. 1159-1174. — »e cod. Petav. Vatic.
m it bedeutend erveitertem Text unt. d. Tit.: Chro-
nicon ab imperio Caroli M. 800 — 1162 ap. Mura-
tori, Antiquit. Ital. IV. p. 1079-1104. — »Bruch-
stücke 'ap. Bouquet, Recueil VII. p. 258; IX. p.
21-24; X. p. 263; XI. p. 285; XII. p. 411-421.
— ^ ap. Berger, Notice (». o.). — " ed. Waitz ap.
Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 76-84; — continuatio
Itala a. 1143—1250 ibid. p. 85. 86.
: Fundatio monasterii Caritatis ad
Ligerim.
Ausg.: ap. Lebeuf, Recueil de divers ecrits
p. s. d'eclaircissem. ä l'hist, de France. I. Paris
1738. 12mo. p. 381-416.
ErL'Schr.: Pabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mann VI. p. 76.
Histoire litt^raire de la Fxance. XII. p. 478-480:
Xm. p. 530-536.
Wa 1 1 e n b a ch , Deatschlands Geschichtsquellen. 5. AulL
U. 1886. p.427; 6. Aufl. U. 18$^. p.467.
Weiland, L., tu Pertz' Archiv XII. 1872. p. 43-58.
Kichardus
Richardus de Belle leco -
Bellilocensis.
Richardus de Devizes — Richardus Di-
Tisiensis.
Richardus de S. Qermano, notarius re-
gis Sieiliae (f 1243): Chronica regni Si-
ciliae sive Chronicon Sicnlum rerum per
orbem gestarum ab excessu Guillelmi Si-
eiliae regis. Redact I: 1208—1226; Re-
dact II: 1189—1243.
Freies . nDterrichtetes ürtheil ; die wichtiRrste Chronik
fflr die Oosch. Friedrichs II. Von Geeinnnn; Gibolline. —
A. Oaudonzi hat die l.Redaction, von 1208 — 1226 reichend,
'wiedenraf^ftinden nnd sammt der 2., mehr die Zeitifosch.
behandelnden (1189—1243), von Pertz bereits veröffent-
lichten heraasgegeben («. u.).
Handschr.: Bologna, Stadtbibl. sec. XV. —
M i d d 1 e h i 1 1 , chart. 4° suh tit. : Chronica Sieiliae,
anni 1602. — Montecasino, n® 450. — Pa-
lermo, Bibl. Fitalia. — Rom, Bibl. Barberini
n<> 1235. Vgl. Pertz, Mon. scr. XIX. p. 321. 322.
Ausg.: ^ ap. Ughelli, Ital. sacra III. p. 953
(* ed. nov. X. Aoecd. ügh. p. 173-242), sehr
schleckt u. verstümmelt. — ^ correcter ap. Mu-
ratori, Scr. rer. Ital. VII. p. 967-1052. — *ed.
Carusius, Biblioth. historicall. 1723. p. 545-625.
— *ap. Gattula, Accessiones 11. p. 766-820. —
• in Raccolta di croniche, diari ece. Napoli 1 780sq.
IV; nur Wiederholung Muratoris. — 'ap. Del
Re, Cronisti e scrittori II. 1868. p. 5-100 mit
gegenüberstehender ital. Uebersetx. von N. Corcia.
— ^uni. d. Tit.: Ryccardi de S. Germano An-
nales ed. Pertz, Mon. scr. XIX. p. 323-384 nach
dem Autograph. — ^unt. d. Tit.: R-i chronica
inter Scri])türe8 ror. Germ, in usum schol. recudi
fecit G. H. Pertz. Hanno verae 1864. 8°. Ji 1.50.
— ^^U7it. d. Tit.: Ignoti monachi Cisterciensis S.
Mariae de Ferraria Chronica et Ryccardi de
S. Germano chronica priora repperit in cod. ms.
Bononiensi atqiie nunc primum edidit Aug. Gau-
dcnzi, adiectis eiusdem Ryccardi chronicis poste-
riori bus ex (»ditione Georgii Pertzii. Napoli 1888.
4®. 169 pag.{^= Societa Napoletana di storia patria.
Monumenti storici. Ser. I. Cronache). L 15. Nur
275 Exempl. gedruckt. — Ist die ältere höchst
wichtige Becension, bedeutend ausführlicher als
die seither bekannte spätere. Der Text von Pertx
ist xur Vergleichung ganx mitabgedruckt.
Uebers. : italice ^ ap. Del Re I.e. — ' trad. da
N. Corcia. Napoli 1868. 4°.
: Epistola ad patres Casinenses in
fine vitae siiae.
Au^g. : * ap. Gattula, Accessiones ad historiam
CaiBsinensem. Tom. II. 1734 ex cod. Casin. n®342.
— * wiederh, ap. Pertz , Mon. scr. XIX. p. 384-
386. — ' in Ryccai'di chronica inter Scriptorc^s
rer. Germ, in usum Scholar, recusos. 1864. 8°.
p. 1.56-160.
ErL-Schx.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi VI. p. 79.
Lau, Th., Die Entstehonf^gesch. der Magna Charta.
Hamburg 1657. 8". p. 4-8.
970
RICHARDUS DE MAIDSTONE — RICHARDÜS OF DEVIZES
Loewe, H., Richard von San Gerxnano a. die ältere
Bedaction seiner Chronik. Halle a. S. 1891. gr. Bfi.
Vm.lOOpag. Jk2.
Winkel manUf Verhttltniss der beiden Chroniken des
Bichard von SanGermano in Mittheilang:en des Instit.
f. österr. Geschichtsforuchnng. XV. 1894. p. 600-613.
Richardus de Maidstone (Majdiston),
ord. Carmel. in monasteriis de Aylesfbrd
et Oxonii, D^ theol. (f 1396): De concor-
dia inter regem ßicardum 11 et civitatem
Londoniensem. 29. Aug. 1393. Poema.
Handschr.: Oxford, Bodleian libr., Digby.
n« 94. fol. 8^
Ausg. : edited by Thom. Wright * zusammen
mit Alliterative poem of the deposition of king
Richard II. London, Camden Society (n<> 3). 1838.
kl. 4**. p. 31 -51; — ' in Political poems and songs
relat. to English histoiy. I. 1859. p. 282-300. Cf.
introduct. p. Lxxin fF. (= Rerum Brit. med. aevi
scr. n" 14) unter d. Tit.: The reconciliation of
Richard II with the City of London.
Richardus de Monte Corvino » Eichar-
dus episc. Montis Corvini.
Richardus Divisiensis, monachus cathe-
dralis Wintoniensis (cca. 1192): Chronicon
de rebus gestis Eicardi I regis Angliae.
1189—1192.
Handschr.: Cambridge, Corp. Christ. Coli,
n® 339. — London, Brit. Mus., Cotton. Domitian.
A. Xin. sec. Xin. mbr. kl. 4^
Ausg. : ^ nunc prim. typis mandatum cur. Jos.
Stevenson. Londini, English histor. Society 1838.
gr. 8°. — * ed. Rieh. Howlett in Chronicles of the
reigns of Stephen etc, III. London 1886. gr. 8°.
p. 381-454; cf. preface p. lxvii-lxxiv (= Rerum
Brit. med. aevi scr. n° 82). — ' Auszüge ed. Lie-
bermann ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 76-80.
Uebers.: The chronicle of Richard of De-
vizes conceming the dceds of Richard I, king
of England, also Richard of Cirencesters
description of Britain. Translat. and edited by J.
A. Gilcs. * London 1841. 8°; — * wieder h. in Scri-
ptores monastici. London, Jam. Bohn 1845. 8^
8 sh. — ^ unt, d. Tit. : Chronicles of the Crusa-
ders : Richard of Devizes , . . . in Bohn's Antiquar.
library. Tom. 6. London, kl. 8^ 5 sh.
Erl.-Schr.: Wright, Biographia Britannica liter. II.
p. 360 -.S62.
Richardus I dux I^ormannorum : Diploma
quo Tillani Britnevallem concedit mona-
sterio s. Dionysii a® 968.
Ausg.: ^ ap. Doublet, Hist. de St. Denys p.
815. — ^wiederh. ap. Bouquet, Recueil IX. p.
731. 732.
Richardus Eliensis monachus: Conti-
nuatio historiae Eliensis ab a. 1 107 — 1169.
Ist die Fortsetz, von Thomas Eliensis und wurde
fortpeführt von zwei Anonymi u. Rob. Stewarde Prior
zu Ely (1486 — 1564).
Ausg.: ap. Wharton, Anglia sacra I. p. 615-
630 im Atisxuge.
ErL'Schr.: AVright, Richard of Ely in Ais Biographia
Britannica litor. II. p. 280-283.
Vgl. Monachus Eliensis.
Richardus episc. Montis Corvini (flor.
1130), vid. Vita s. Alberti episc.
Richardus fi'ater: Chronicon quod Fetro
Cluniacensi abbati scripsit (post mortem
Petri a® 1156 continuatum ad a. 1174).
Attsg.: a^ 841 — 866 ex schedis J. Mabillonii
ap. Bouquet, Recueil VII. p. 258. 259.
Richardus Hagustaldensis seu Haugu-
Staldensis (Hexham) prior (11163-1178):
De gestis regis Stephani et de belle Stan-
dards. 1135 — 1139.
Fortgesetzt von Johannes Hagnstald.
Handschr.: Cambridge, Coi*p. Christi Coli.,
Parker's hbr. n<» 139 (olim F. v.).
Ausg.: ^ ap. Twysden, Hist. Angl. script. p.
309-330. — *ed. James Raine in Memorials of
Hexham prioiy. I. London, Surtees Society 1864.
p. 63-106 als Account of king Stephen. — 'ed.
Rieh. Howlett in Chronicles of the reigns of
Stephen etc. IIL London 1886. gr. 8^ p. 139-
178 (= R«rum Britann. med. aevi scr. n® 82).
— * Bruchstücke ap. Pertz, Mon. scr. XXVII.
p. 12-14.
Uebers.: englisch by Jos. Stevenson unt. d.
Tit.: The Acts of king Stephen and the battle
of the Standard in Church historians of England.
Tom. IV. prs. 1. 1856. 8^ p. 35-58.
: De statu et episcopis Hagustal-
densis ecclesiae.
Von der Gründung bis auf Erzhischof Thurstan. Fort-
gesetzt von Johannes Hagustald.
Ausg. : ^ ap. Twysden , Hist. Anglic. Script, p.
285-308. — ' ed. J. Raine 1. c. L p. 1 -62. — • Z>ie
Miracula s. Wilfridi, episcop. Eborac.*) unt.
d. Tit. : De ss. Haugustaldensis ecclesiae et eorum
miraculis liber auctore anonyme (saec. XII) *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. 229-
222*. — ^ ed. J. Raine 1. c. L p. 216-219.
Erl.-Schr.: Wright, Th., Biographia Britann. liter. II.
p. 184.
Vgl. Stnbbs.
Richardus Londoniensis ^ Ricardus ca-
nonicus S. Trinitatis London.
Richardus monachus Hortensis, vid.\i\3i
s. Martini vulgo.
Richardus Narbonensis arehiepiscopus:
Notitia de gravaminibus ecclesiae suae
illatis.
Ausg. : ^ in Gallia christiana. VI. instr. p. 28.
— • ap. Vaissete, Histoire de Languedoc IL p.
399. — ^wiederh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p.
181-183. — Epistolaeap. Migne, Patrolog. lat.
CLXn. p. 1601-1606.
Richardus of Cirencester -= Bicardus
de Cirencestria.
Richardus of Devizes = Richardus Di-
visiensis.
•) AVilfrid war der erste Bischof von Hexham (cf. Vita s.
Wilfridi).
RICHARDUS P1CTAVIENSI8 — RICHERUS MONACHUS SENONIENSIS
971
Richardus Pictaviensis » Richardus
Cluniacensis.
Richardu8 prior ecclesiae Haugustal-
densis « Richardus Hagustaldensis.
Richardus I rex Angliae: Pactum cum
Heinrico VI imp. Germ. a. 1193.
Ausg.: ap. Fertz, Mon. legg. II. 1. p. 196.
Richardus rex Roman. (1257—1272):
Constitutiones.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 381. 382.
: Epistolae 3.
Ausg. : in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
Xin. p. 219-222.
Richardus Scrope, vid. Miscellanea re-
lating . . .
Richardus Ullerston, vid. Ullerston.
Richental, vid, Ulrich von Ricbental.
Richerius chronographus, vid. Tita s.
Gundelberli ep. Sen.
Richerius monachus Senoniensis » Ri-
cherus monachus Senoniensis.
Richenis abbas S.MartiniMetensis(sec.
XII ine.), vid. YitBi s. Martini archiepisc.
Turon. (mta alia).
Richerus monachus S. Remigii Remen-
m: Historiarum übri IV. 884—995. An-
nales. 955 — 998.
Das einzige Hpt., in Bamberg (E. UI. 3} von Pertz
1833 aafgefauden, ist unverkennbar Original nnd schon
Ten Ekkeh. Uraug. unzweirelhaft benatzt. Sehr wert-
ToU als , einziger Berichterstatter Über jene hochwichtige
Zeit, in welcher die Herrschaft von den Karolingern auf
die Ca^tinger überging.' Watienbaeh. — Darstellung nicht
ohne Künstelei.
Ausg. : * mit betcunderungswürdiger Meister-
schaft aus den vergilbten Zügen der Handschrift
krsgb. von Pertz, Mon. scr. 111. p. 561-657. Ap-
pendices p. 657-694. — ^ inter Scriptores rer.
German. in us. scholar. recudi fecit Pertz. Hanno v.
1840. 8« (» ed. 2». Recogn. G. Waitz. ibid. \S11.
8". Jk 2.70). — * wieder h. unt. d. Tit.: Histoire
de son temps aveo traduction franp. [en re-
tard , notice et comment. par J. Guadet (pour la
boc. de rhist. de la France). Paris 1845. 2 vol.
gr. 8°. — *iuxta Pertz ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXVin. 1853. p. 17-170; ef. p. 1-18. — ""tmt.
d. Tit.: Histoire des Gaules au 10. siecle, avec
traduct., notes . . . par A. M. Poinsignon. Reims
1855. 8^ Avee une carte.
Uebers.: deutsch von Karl v. d. Osten -Sacken,
m. Einl. von W. Wattenbach. Berlin 1854 (= Ge-
ßchichtschr. der d. Vorzeit. Jahrb. X. Bd. 10.); —
neu bearb. von W. Wattenbach. 2. Aufl. Leipzig
1892. 8^ Jk 4.50 (= Geschichtschr. der d. Vor-
zeit 2. Gesammtausg. Bd. 37).
französisch: mit latein. Nebentexte * von J.
Guadet (s. Ausg. n® 4). Ungenau. — ' Desgl. von
A. M. Poinsignon {s. Ausg. n** 6). — " unt. d. Tit. :
Les derniers Carolingiens d'apres le meine Richer
et d'autres sources originales; texte traduit et
etabli par Babelon. Paris 1877. 18ino. XI.388pag.
JSH,'Schr.: Bardot, Georges, Un passage de Richer
(Üb. 1.22 -24) tf» M61anges carolingiens par MM. Bar-
dot , Pouzet et Breyton (= Biblioth^ne de la facultö
des lettre« de Lyon, tom.VII). Paris 1890. 8^. no 1.
39pag.
B 0 r g n e t , Xoto sur nn chroniqnear (Richer) publik
dans les Monnmenta Oerm. historica (III) in Ballet,
de TAcad. de Bmxelles. X. 1. 1843. p. 149.
BUdinger, Max, lieber Gerberts wissenschaftl. und
Solitische Stellang. I. Kassel 1851. 9>. p.76-79 ,An-
eatangen über Richers Oeschichtswerk'.
Farr«, Ed.., Endes comte de Paris et roi de France.
Paria 1893. 8«. p. 290-233.
Giesebrecht, w., Richer III. c. 67-96, ein zum
erstenmal in Pertz' Mon. nns Licht getretenes Ge-
schichtswerk, tn Jahrb. des deutschen Reichs unter
Otto II. Berlin 1840. Excurs 15.
: Gesch. der deutschen Kaiserzeit I. p. 749.
Göttinger gel. Anzeigen. 1835. Oct n« 168. p. 1619.
Havet, Jul., m Revue historique. XLV. p. 290-297,
«4 Richer IV. 12. 13.
Histoire litt^r. de la France VI. p. 603.
Kalckstein, C. v., Gesch. des französ. Königthums
unter den ersten (Japetingem. I. Berlin 1877. p. 476
-482.
Matthäi, Ad., Die HAndel Ottos II mit Lothar von
Frankreich (978 — 980). Inaug.-Diss. Halle 1882. 8».
Prüft R.'b Glaubwürdigkeit für die angegebene Zeit.
Maurenbrecher, G. , De historicis X saecuh scri-
Storibus , qui res ab Ottono M. gestas memoriae tra-
iderunt. Bonnae 1861. BP. p. 69-74.
: tn V. Sybels Histor. Zeitschrift. 1^1. p. 125.
Mignet, Richeri historiarum libriquatuor. Decomposi-
tion de l'empire carlovingien. Av6nement de Hugues
Opet et Etablissement de sa raco in Journal des Sa-
vants. Annöe 1866. Paris. 4». p. 5-19; 183-196; 205
-219.
Monod, G., Ktudes sur l'hist. de Hugues C^pet. I.
Les sources historiques in Revue historique. XXVIII.
p. 241-272.
Reimann, Ed., De Richeri vita et scriptis. Olsnae
1845. 80. 48pag. {Breslauer Promotvonsschrift.)
"Wat t e n b a c h , L)eutj>chlaiids Goschichtsquellen p. 204
-206(5. Aufl. L iaS5.p. 381-384. II. p.490; 6. Aufl. L
1893. p. 413 -416. II. p.515).
Wittich, K., Richer über die Herzoge Giselbert von
Lotibringen u. Heinrich von Sachsen in Forschungen
zur deutschen Geschichte. III. Göttingen 1863. p.l07
-141.
Vgl. Concilium Oius.
Mosomenso.
Remense.
>»
??
1267)
Richerus*) monachus Senoniensis (f
ord. s. Ben. : Gesta Senoniensis ec-
clesiae sii^e Chronicon monasterii Seno-
nensis in Yosago dioec. Tullens. sive Hi-
storia abbatiae Senoniensis. Libri 5. 720
—1264.
Hafidschr.: Nancy, Stadtbibl., anni 1536. —
Paris, Nat.-Bibl., fonds lat. n^ 10016 (suppl.
lat. n° 554, früher im Kloster Senones). mbr. sec.
XIII. fol. min., unier den Augen des Verfassers
gefertigt; — Abschriften n^ 12860. 12861 (St.
Germ, n® 475, Baluze 5, n° 2). sec. XVII.
Ausg.: * ap. d'Achery, Spicileg. III. p. 271-
445 ('ed. nov. IL p. 608-655), hat Vieles aus-
gelassen. — ^ vollständig ed. G. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXV. p. 253-345; cf. praef. p. 249-253.
— Kürzere Bruchstücke * ap. Calmet, Hi-
stoire de Lorraine. IL preuv. i-l (' ed. 2*. III.
p. 139). — *ap. Grandidier, Hist. d'Alsace. Pieces
justificat. IL p. 36-45. — Un AA. SS. Boll. 19.
Jim. lU. p.883. 884. — Grössere Theile ^ Die
*) Ita , non Richeiriua nomen in codice -scriiitam est.
972
RICHERÜS MONACHÜS WALCIODORENSIS — RICULFüS
Tita s. GuDdelberti ap. M<abillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. III. 2. app. p. 470-486. — ''ap. Bou-
quet, Rec. XL p. 3Ö7-369; von 1198—1225 ibid.
XVm. p. 683-696. — ^ ron 11.52— 1263 ap. Böh-
mer, Fontes ITT. p. 31-66.
Uebers.: unt. d. Tit.: Chronique de Richer,
meine de Senones. Traduction fran^. du 16.siecle
par Jean Cayon. Nancy 1842. 4°. Nur 100
numerirte Exempl. gedruckt. — Pa>g. 231 ff. sind
einige Supplemente xu d'Acherya Ausgabe an-
gefügt.
Erl. - Sehr. ; A r o n i n s , J. , in Zeitschrift f. d. Geschichte
der Juden in Deutschland. II. p. 7G-81 , üb&r das Blut-
tnmder in I^n.
Böhmer, Fontes III. p. xvm-xxii.
Histoire litt^raire de la France XIX. p. 79-82.
Rettberg, Deutschlands Kirchen^eschichto I. p. 621.
"Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 389
(5. Aufl. II. 1886. p.3ß8; 6. Aufl. IL 1894. p.399j.
Weiland in Sybols Histor. Zeitschrift. Bd. 46. p.500
(xu Wttüx' Äusg.\.
Wienand, W., Bellum Waltherianum. Strassbnrg 1878.
KT. 80. p.5-11.
w in keim an n , Ed., üebor die Schlacht bei Bonvines
am 27. Juli 1214 in anner Geschichte Kaiser Frie-
drichs II. Bd. I. Berlin 18^53. p. 102-104.
Vgl. Tita Antonü abb. Sononiensis.
,, s. D(H)dati ep. Niv.
Gundelberti arch.
>> >>
Richenis monachus Waiciodorensis, vid,
Passio s. Ui-sulae (translatiö).
Richildis rcgina: Diplonia quo mona-
sterio Gorziensi quaedam confert a® 910.
Ausg.: * ap. Calmet, Eist, de Lorrainc. I.
preuv. p. 333. — * wiederh. ap. Bouquet, Re-
ciieU IX. p. 664. 665.
Richin, Fulco, com. Andeg., vid. Fulco
Rechin.
Ricobaldus, Gervas., Ferrariensis (cca.
1312): Pomerium Ravennatis ecclesiae seu
Historia universalis ab a. circiter 700 —
1297.
Handschr.: Florenz, Bibl. nazion.. Conv.
soppr. 878. B. 4. -- Leyden, Ün.-Bibl. Cod. Pe-
rizon. sec. X. p. 493. — Middlehill, sec. XV.
fol. Chart. — Moden a, Bibl. Estens. IV. G. 6. —
Oxford, Un.-Bibl. Canonici. miscelJ. n°402.mbr.
sec. XIV. fol. — Paris, Nat-Bibl. anni 1433.
nM911., reicht bis 1295. — Rom, Vatic. n° 2011.
3796. 5291 (alle 3 = 1. Recens.); 5989 (2. Re-
cens.). — Bibl. Vallicell. D. 19; D. 22. — Ve-
nedig, Marcusbibl. IX. Lat 22. chart. sec. XV
(2. Rocens.). — Verona, Dombibl. CCVIII. sec.
XV. fol. — Wolfeubüttel, mbr. anni 1417; 18.
5. Ms. Aug. fol. Vgl. L. Bethmann in Neues Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. II. 1877. p. 356-359.
Es besteht aus:
1. Historia imperatonini Romano - Germani-
corum a Carole M. — 1298.
Ausg.: * ap. Eccard, Corp. hist. medii aevi I.
p. 1 1 49 - 1 188. — ' purgatior et auctior ap. Mu-
ratori, Scr. rer. Ital. IX. p. 107-144.
2. Historia pontificum Romanonim ab a. 95
—1249.
Ausg. : * ap. Eccard , Cor}), hist. medii aevi I.
p. 1189-1224. — ' besser ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. IX. p. 147-186. — Additamentum ex cikI.
ms. bibl. Estensis p. 187-192.
3. Compilatio chronologica ab 0. C. usque
ad a. 1312.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Chronicon , continuatum
a se edid. Job. Phil, de Lignamine, MessanensLs,
eques Siculus et typographus Romanus. Romae
1474. 4°. — • wiederh. als Cronica pontifiöü im-
peratorüq?. Roniae 1476. 4°. — " besser ap. Ec-
card, Corp. I. p. 1225-1298. — * ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. IX. p. 193-262.
4. Philippi de Lignamine continuatio chnv
nici Ricobaldini. 1316—1469.
Ausg.: vid. sub Lignamine, p. 740.
Ricobaldus: Excerpta de Theoderico
rege Gottorum.
Ausg.: ed. Vulcanius, Goth. et Longob. i-er.
Script. IL p. 167-177.
: Chronicon Romanorum inipera-
torum a Carolo Magno usque ad Otto-
nem IV lati7ie circiter a. 1298 a Rico-
baldo Ferr. ut fertur scriptum, post 200
annos deinde a comite Matthaeo Maria
Boiardo Ferr. in itaticam linguam con-
versum sive Ricobaldo FeiT. ab ipso sup-
positum.
Ausg.: ox huius vereione quae sola supe^OJ^t
U7it. d. Tit.: Istoria imperiale ap. Muratori, Scr.
rer. Ital. IX. p. 291-420. Am Schluss unroll-
ständig.
Erl.- Sehr.: Fabre, Paul, Sur nn ms. nonveaa da chn)-
niqueur Ricobaldo de Ferrare. Paris 1892. &* (=£x-
traü des Comptes - rendus de l'Acad. des inscript. ot
belles - iettros. XIX. p. 378-384).
Fabricius, Bibliotheca mediae et inf . latinitati». Lib.
VII. p. 155-167; XVII. s. v. Ricob. (ed. Mansi).
Holder- Efrger, 0., Ueber Ricobaldus' handsehrifU.
Werke in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XI.
1886. p. 277-287.
Ricoldus de Monte Cnicis, ord. Praed.
(t 1309 Florentiae): Ldber peregrinatio-
nis sive Itinerarius, c. 1294.
Handschr. : W o 1 f e n b ü 1 1 e 1 , hrz. Bibl. n® 40.
"Weiss, chart. fol. saec. XIV.
Ausg.: * ap. Laurent, Peregrinatores mtMÜi
aevi. Tjps. 1864. p. 100-141 (* ed. 2'. ibid. 1873.
p. 105-141).
L^ebers.: ^ unt. d. Tit.: Itinerario ai pa*»si
orientali . . . dato ora in luoe da Vinc. Finesclii.
Firenze 1739. 8^ 78pag. — ^unt.d.Tü.: Viag-
gio in Terrasanta di fra Riccoldo da Monte di
Croco , volgarizzaniento del sec. XIV secondo un
ms. della Bibliot. imper. di Parigi. (Per cura da
F. L. Polidori, F. Grottanelli e L. Banchi per le
nozze Loreta- Zanihrini). Siena, tipogr. Mucci
1864. 8°. XIV. 27 pag. Nur 150 Exempl. ge-
druckt.
Ricordano Malespini, vid. Malespini.
Riculflis =» RihcolAis.
Ricuiflis Suessionensis episcop. (902):
Statuta.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXI. p.
15-24.
RID0LFÜ8 — RIM-KRÖNIKAX
973
RidolfllS notarius [flor.(?)c. 1050]: Hi-
storiola scripta omnium renim memoria
dignanim, que Brissiane civitati accide-
nmt imperantibus Franchis. 774 — 865.
Sicherlich ein Machwerk des 14. oder 15. Jahrh., wo
nicht gar ans späterer Zeit. Schade um die schönen Ge-i
schichten.
Ausg.: * edid. Biemmi in Historia di Brescia
II. 1749. 4°. p. 9. — 'ap. Federigo Odorici, Storie
Breseiane 111. p.74-86; gegen Bethtnann verthei-
digt p. 87. 88.
Erl.-Sekr.: Bethmann wi Pertz' Archiv X. p. 386.
Riedesel , Job. : Hessische Cbronik. 1233
—1330.
Nor in Anszfl^n erhalten , welche Wigand Gersten-
her IT ( er) (». d.) gegen Ende des 15. Jahrh. daraas machte
n. Schmincke (Monimenta Hassiaca. II. 1748. p. 378 - 463)
aas defisen Antogniph veröffentlichte. Ueber die Person
des Verf, ist nichts sicheres bekannt; dasa er 1327 ge-
storben sei, bleibt za erweisen.
Erl.-Sdir.: B^mont. Chart., De la condemnation de
Jean Sans-Torre par la Conr des pairs de France
in Revne historique. XXXII. Paris 1886. p. 33-72;
290-311.
Delaborde, H. Fr., £tiide sur la chmniqae en prose
deOuillaome le Breton. Paris 1881. S9. p. 31-48.
— : Notice sur les ouvrages et sur la vie de
Rigord m Bibliothdque de r£cole dos chartes. XLV.
1884. p. 685-614; grÖMtentheii» aufgenommen in die
folgend»
ij Cola di, vid, Cola di Rienzo et
Vita di Cola di Kienzi.
Rigaudus. Yisitationes Odonis Rigaadi
archiepisc. Botbomagensis. 1248 — 1269.
R. war ein Vertrauter Ludwigs d. Heiligen von Frank-
reich. In dieser Schrift , mores et instituta saeculi XIII
gravissimis aiigumentis illustrata producuntnr.'
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. nM245 (olim
131 Guignieres).
Ausg. : ' unt. d. Tit. : Journal des visites
Pastorales d'Eude Rigaud, archevesq. de Bouen,
1248 — 1269, publ. pour la prem. fois par Theo-
dose Bonnio. Bouen 1847. — ' fragmenta ap.
Bouquet, Rec. XXI. p. 571-593.
Rigordus seu Rigotus, natione Gothas,
medicus regius, monachus S. Dionysii,
regis Franconun chronograpbus (f 1 7. Nov.
1206/9): Gesta Philippi II Augusti regis
Francorum. 1179—1208.
Hocbioreschfttzte Geschichte. Verarbeitet u. fortgesetzt
von Qnilelmus Brito —1215.
Handschr. : Paris, Nat.-Bibl. ms. lat.n'*5925.
Colb. 290. mbr. sec. XIV. fol. f. 248. Cf. darüber
L. Delisle, Mem. de la Soc. de l'hist de Paris.
IV. p. 191-212. — Rom, Vatic. Christ. n*'88 (alii
83). mbr. sec. XIII. XIV. fol. 176-198.
Ausg.: ^ cd. Pithoeus, Hist. Franc, scr. vet. p.
158-224. — * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. V.
p. 3-67. — »ap. Bouquet, Rec. XVII. p. 1-62;
116; addenda ex Labbe, Bibl. nova I. p. 662 ibid.
XVm. p. 797. 798. — * ed. H. Fran<?. Delaborde
in Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Bre-
ton. I. Paris 1882. p. 1-167. — * Auszüge ed. A.
Molinier ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 289-294.
Uebers. : Rigord . . . Vie de Philippe - Auguste
. . . Publ. en lang. fran^. par Guizot, CJollect XL
p. 1-179. (Paris 1825.)
: Courte chronique [^'. e. Manuale]
des rois de France.
Hiervon hat Aug. Molinier die ersten 8 Blätter wieder-
aufs^efunden.
Handschr. : Soissons, Municipalbibl. n^ 1 20.
Ausg. : Bruchstücke ed. Delaborde in Biblio-
th^iue de Vtßole des chartes. XLV. p. 600-604.
Notice sur loa oeuTres et sur la vie de
Rigord in »einer Ausgabe der Oeuvres de Rigord etc.
II. 1885. p. III -XXXIII.
de la Curne de St. Palaye, M^m. concemant la
vie et les ouvragos de Rigord in Memoires de l'Acad.
des inseriptions VIII. p. 628-648 (ed. in 8°. XII. p.
242).
Uerbomez, Annand d', Le voyage de Philippe - Au-
guste ä Toumay en 1187 m Revue des questions hi-
storiques. L. 1891. p. 693-GIO.
Histoire litt6raire de la France. XVII. p. 5-20.
Wilmans m Pertz' Archiv X. p. 206-210.
Rigotus » Bigordus.
RihcolfÜ8 arebiepiscopus Moguntinus
(t 813): Epistola ad Eginonem a. 810.
Ausg.: *■ als Encyclica Riculfi archiep. ad suf-
fraganeos suos ap. Pertz, Mon. legg. 1. p. 165. —
» ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. IV. p. 392. — « ed.
Boretius in Mon. Oerm. hisi Capitul. I. p. 249.
Riim-Kroniik, Hollantscbe. Door enen
Wiens naeme nocb onbekent is voor 319
Jaren bescbreven.
Ausg.: med voorrede van Jan van der Does.
*8 Gravenhage 1620. fol.
Rijmkronijk van Viaenderen = Keim-
cbronik von Flandern.
Riimkrönike, Danske, vid. Niels.
Rimbegia = Rymbegla.
RimbertUS arcbiepisoopus Hamburgen-
sis et Bremensis (f 888), ind.
Vita s. Anskarii.
,, ,, Rimberti.
RimchriNlikan , Stora Svenska = Eriks -
Erönikan.
Rime di anonimo sulla sollevazione di
Trento 1435.
Ausg.: pubbl. per cura di G. Papaleoni in Ar-
chivio Trentino. VIIL Trento 1889. 8°. p. 167-207.
Rim-Krönikan, Lilla.
Historisch wertlos, um die Mitte des 16. Jahrh. in
Form von Munoli^en verfasst. Reicht vom ersten Oothen-
kSnig Erich bis auf den Tod Christophs 1448. Nur eine
metrische Umschreibung des Chronieon Sueeiae proemcum.
Handschr. : Kopenhagen, TJniv.- Bibl. , cod.
Askabyensis a* 1492 (Arn.-Magn. n" 191. fol.) f.
107-112.— Stockholm, kgl.Bibl., cod. Vere-
lianus a* 1457. p. 490; — Fru Elins bok (D. 3).
a* 1476. fol. p. 559-592, ohne Prooemium. Vgl.
Klemming, Rim-Krönikor in. p. 246-254; 274
-282.
Ausg.: * als Chronieon Sveciae rhythmicum
minus ed. Joh. Messenius. Stockholmiae 1615. 8^
— * ed. Ignat. Meurer. ibid. 1643. 8^ beide xu-
sammen mit Chronieon Sueeiae prosaicum. —
' ap. Joh. Hadorph, Chronica duo rhythmica de
rebus gestis vet. Sueeiae regum. L Stockholmiae
974
RIMKR0NIKE — RIZZARDO
1674. 4^ — ^unt.d, Tit.: Gamla ooh minsta
Sv. Rimchr. Chronicon rhythm. mious ap. Fant,
Scr. rer. Svecic. I. sect. 1. 1818. p. 252-260 mit
eine?n Prooemium , welches bei Klemming fehlt,
— * ex cod. Vereliano als Lilla Rim-Kröniian
ed. 0. E. Elemmiog in SveDska Medeltidens Rim-
Krönikor. I. 1865. p. 215-231 nebst TülsegCA«-
hang) 1-7 p. 232-253, von welchen n^ 1 mit Recht
in den früheren Äusgg. noch als Theil der Chro-
nik angefügt ist, n*^ 2 bei Fant p. 260 steht u,
von n^ 7 (Kl. p. 239-253 nach Hans Boossons Ab-
schrift vom J. 1584) die Verse 1-175 als Con-
ti nuatio chronici bei Fant p. 260-262 e cod.
Mart. L. Aschanei n^ 3 nunc primum geboten wer-
dm. — Die von Fant p. 255; 255. 256; 256. 257
aas Cod. 6 eingeschobenen Stücke findet man als
Theüe der Yngre redaktion af Lilla Rim-Kr. bei
Klemming 1. c. I. p. 266; 270-273; 275-277, aber
10 Verse mehr.
Erl.'Sehr.: Ropp, Q. v. d., Zar deatsch-skandinaTi-
schen Gesch. des lö. Jahrh. Leipzig 1876. p. 1Ö5-157.
Rimkrenike =- Kürakrönike.
Rinesberch , G. , vid. Rynesberch.
Rinuccini, Eil. di, vid. Cino.
Ripalta, vid.
Antonius d& Ripalta.
Petrus de mpalta.
Ripamontitis, Jos., vid. Calchus.
Riquardus canonicus S. Donatiani Sru-
gensis (flor. 1085), vid. Miracula s. Dona-
tiani.
Rishanger, Will., monachus Benedicti-
nus S. Albani, cronigraphus sive croni-
cator (ut ipse se dixit, minus recte re-
centi aevo historiographus Eduardi I ap-
pellatus, f post 1312): Chronica. 1259
—1306.
Seither bekannt gewesen als Continuatio Mat-
thaei Parisiensis.
Handschr. : London, Brit. Mus. Cotton. Fau-
stina B. IX ; — Reg. 13. E. ix. fol. 177-326 (reicht
bis 1272); — Claudius E. III. — Oxford, Bodl.
libr. n*» 463 (von 1259—1420).
Ausg. : '* *• • der erste Theil bis 1 272 ist hrsgb.
von G. Wats in seinen 3 Ausgg..des Matthaeus
Paris 1640. 1644. 1684 {s.d.), der Rest des Wer-
kes in der Chronik des Tbom. Walsingham [s.
d.). — * vollständig ed. Henry Thomas Hiley in
Chronica monasterii s. Albani. 2. Will. Rishanger.
London 1865. gr.8^ (= Renim Brit. med. aevi scr.
n« 28) p. 1-230.
: Chronicon seu Narratio de duo-
bus bellis apud Lewes [14 mai 1264] et
Evesham [4 aug. 1265] inter regem An-
gliae et barones suos commissi s.
Ilafidschr.: London, Brit. Mus. Cotton. Clau-
dius D. VL sec. XIV. fol. 97»-114'', einzige.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Chronicle of William de
Rishanger of the Barons' wars. The miracles of
Simon de Montfort. Edited . . by James Orchard
Halliwell. London, Camden Society (n° 15) 1840.
kl. 4^ — * ed. H. Thom. RiJey in Chronica mon-
asterii s. Albani. n® 7. Ypodigma Neustriae. Lon-
don 1876. gr. 8° (= Rerum Brit. med. aevi scr.
n«» 28) p. 491-565. — » Excerpta ed. F. Lieber-
mann ap. Pertz, Mon. scr. XXVIII. p. 514-518;
cf p. 512.
Rishanger: Gesta Edwardi I regis An-
gliae seu Becapitulatio brevis de gestis
domini Edwardi regis cum quibusdam
aliis accidentibus. 1297—1307.
Haiidschr. : London, Brii Mus. Cotton. Clau-
dius D. VL fol. 189; — Reg. 14. C. 1. foL 4.
Ausg. : * ed. H. Thom. Riley in Chronica mon-
asterii s. Albani. 2. Will. Rishanger. London 1865.
gr. 8^ (= Rerum Brit. med. aevi scr. n° 28) p. 411
-424. — • Auszug ed. F. Liebermann ap. Pertz,
Mon. scr. XXVIIL p. 518. 519; cf p. 513.
Vgl. Annales regam Angliae.
Ritius, Michael, patric. XeapoUt: De
regibus Franciae a Marcomiro ad Ludo-
vicum Xn libri III ad Guidonem Ma-
gnum Franciae cancellarium, scriptiRo-
mae a. 1505 et in a. 1503 desinent«s.
[De regibus Hispaniae libri DI, de regi-
bus Hierosolymitanis über I, de regibus
Neapolis et Siciliae libri in et de regi-
bus üngariae libri 11. Fehlen in der
Frekerschen Ausgabe.]
Ausg.: ^ ap. Freher, Corp. bist Franc, p. 531
-549. — • vorher Romae 1505. 4°. — » Basil. 1517.
4«. — * ibid. 1534. 8^ — * NeapoU 1645. 4«. —
® xusammen mit Chr. Besoldi Synopsis renini ab
orbe condito gestarum. Tubingae 1630. r2n»o. —
^ ap. Bei , Rerum Hispan. scr. IL n^ 7. — * ap.
Schott, Hispan. illustr. I, p. 1140. — ® libri II de
reg. Ungar, xusammen mit Bonfinius, Rer. Hung.
decad. in allen Ausgaben.
Erl. - S^. : U a n e r , De Script, rerum Hongaricar. p. 104.
Ritmi, Due, e una narrazione in prosa
di autori contemporanei intomo aUa presa
di Negroponte. 1470.
Ausg.: ed. F. L. Polidori in Archi\do storico
Italiano. Append. Vol. IX. 1853. p. 397 sq.
Ritus coronandi imperatorem, vid.
Catalogrus pontificum Roman., praeposita . . .
Vgl. Coronatio.
Onlo coronationia.
Ritus electionis abbatis Casinensis.
Atisg.: ex cod. bibl. Casin. n'* 257 ap. Muratim,
Rerum Ital. scr. IV. p. 610- 612. — Qualiter con-
firmandus sit a Romano poutifice etc. p. 612-622.
Rivo, vid. Eudolphus de Rivo.
Rixfridus Frisius, episcop. Traiect (f
886), vid. Vita 8. Lmdgeri (epistola).
,, ,, Suiberti (e^toto).
Rixtel , vid. Paulus Rodolphi van RixteL
Rizzardo, Jacopo: La presa di Xegro-
ponte. 1470.
Ausg.: ed. E. Cicogna. Venozia 1844. 8°.
ROBBIA — ROBERT VON WAUSSOR
975
Robbia, vid. Luca della Rubbia.
Robert Aboland , vid. Chronicon S. Mar-
tini Turon. 249—1227.
Robert Abt von Hont- Saint- Michel «
Robertos de Monte.
Robert de Brunne » Robert of Brunne.
Robert de Clary, Chevalier ,pau vre' (f
post 1216): Li Estoires de chiaus qui
conquisent Gonstantinoble, ou La prise
de Constantinople. 1203.
Handsehr.: Kopenhagen, kg]. Bibl., ältere
Samml. n*^ 487. mbr. saec. XIV. foi. , einzige.
Ausg, : * unt. ersierem Tit. publ. par O" Paul
Riant Paris, Jouaust 1868. 4*». 88 pag. Nur
50 Exemplare gedruckt. La guerra franeo- ger-
manica del 18 70 fece andare in mahra quella
stampa ad uno o due esemplari. — ' tciederh.
Geneve 1871. 8^ Nur 46 Exemplare gedruckt,
äusserst selten. — ' unt. d. zweiten Tit. ap. Hopf,
Chroniques greco - romanes. 1873. p. 1-85. —
^Bruchstücke ap. Riant, Exuviae U. 1878. p. 230
-232; ef. I. p. ccix. — ' Auszug ap. B. Zeller,
L'empire franpais d'Orient: la quatrieme croi-
sade (1199— 1205). Paris 1886. 32mo. 192 pag.
Erl. - Sehr. : Hopf, Introduction p. vii - xin.
Klimke, Die Quellen zur Gesch. des 4. Krenzznges.
Diss. Breslaa 1875. BP. 105 pag.
Nyrop, Kr., Zu Robert de Clari in Zeitschrift für
romaDischo Fhilolo^rie. III. 1879. p. 96-98. Vergln-
ehung des Mpts. mü Hopfs Ausg.
Rambaad, A., Robert de Clari , (pi^rrier et historien
de la qaatridme croisade. Caen 1872. 8*^. 37 pag.
Romania. Vm. p. 462.
Streit, Lad., Commentatio de auctoribus qnartae
quae habetur sacrae expeditionis historiam gpectan-
tibas epitome. Patbasii 1863. 40. p. 6
Robert de laMarck, sire deFleuranges,
vid. Fleuranges.
Robert de Sainceriaux, t-t^^.Sainceriaux.
Robert de Saint- Marien » Robertus ca-
nonicus S. Mariani Autissiod.
Robert de Torigni = Robertus de Monte.
Robert Greystanee » Grajstanes.
Robert le Meine == Robertus Remensis.
Robert Manning of Brunne, canon of
the abbey of Brunne or Bourne in Lin-
colnshire: Chronicle or Story of England
—1388.
Verftisst za Sixhills 1888. Eine Roimchronik , deren
2.Theil Heame (s. Langtoft) veröffentlichte. Der 1. Theil,
16630 Verse umfassend , ist entschieden der unwichtigste.
, His chronicle is a work of fiction , not a contribution to
£nglish histoiy, bat to the history of English.^
Ausg. : * der erste Theil bis a. Ö89 zum ersten-
mal vollständig edited from mss. at Lambeth pa-
lace et the Inner Temple (library, Petyt ms. n°
511. Yol. 7) by Freder. J(ames) Furnivall. Part
1. 2. London 1887. gr. 8^^ (= Rerum Brit. med.
aevi scr. n® 87). [Part I. introd. p. i - xxiir, text
p. 1-454; IL p. 455-580; Indexes p. 583-766;
glossary p. 769-846.] Nachlässig edirt. — ^ für
den spätem y zuletzt historisch wichtigen Theil
vgl. Hearnes Ausg. unter Langtoft.
Erl. - Sehr.: ten Brin k , Englische Litterator p. 372 ; —
Anglia IX. p. 48. 622.
Körting, Orundriss der engl. Literator p. 119. 123.
Pre assner, Osk., Rob. Ilannyng of Brunnes Uebcr-
setzang von Pierre de Langtofts Chnuiicle and ihr
Verhältniss zam Originale. Diss. Breslau 1891. gr. 8^.
70 pag. Jk 1.
Robert of Brunne — Robert Manning
of Brunne.
Robert of Gloucester (monachus S. Petri
Glocestrensis?): Metrical chronicle from
Brüte to 1271.
Poesielose Reimchronik von mehr als 12000 Versen,
bald nach 1297 compilirt. Die Sprache war der Dialekt
von Gloacestershire.
Handsehr.: Cambridge, Univ. library E. e.
4. 31. mbr. sec. XV; — Pepysian libi-ary, Mag-
dai. Coli, n® 2014. mbr. sec. XV; — Trinity Coli.
R. 4. 26. mbr. cca. 1400. — Flintshire, Lord
Mostyn's libr. n« 259 (olim 38), cca. a* 1440. —
London, Brit. Mus. Cotton. Calig. A. xi. mbr.
geschrieen 1320—1330; — Harlei. n* 201. sec.
XIV; — Additam. 19677. mbr., geschrieben 1390
— 1400, unvollständig. — Oxford, Bodl. libr.,
Digby 205. sec. XV.
Ausg.: ^from the Harleian ms., with a oon-
tinuation from a Cotton. ms. and an appendix
edited by Thom. Hearne. Oxford 1724. 2 vol. 8^
— * wiederh. London 1810. 2 vol. 8^ — » edited
by Will. Aldis Wright. Part 1. 2. [Part 1. p. 1-
494; 2. p. 495-776; append. p. 779 -877; glossary
p. 881- 982.] London 1887. gr. 8*» (= Rerum Brit.
med. aevi scr. n^ 86). Moderne Interpunction,
grosse Anfangsbuchstaben der Eigennamen etc.
werden vermisst. — * Auszüge, Deutschland betr.,
ex Roberti Gloucestr. Chronico rhythm. Anglioo
a. 1192 — 1271 ap. Pertz, Mon. scr. XXVllI. p.
664-669 ?nit lateinischer Uebersetzung.
Erl.' Sehr.: Brossraann. K., Uober die Quollen der
mittelonglischen Chronik des Robert von bloacester.
Inaug.-Diss. Breslau (Striegau) 1887. gr. 8®. 49 pag.
Cook e in Athenseum. 1888. Mai 12. p. 600; June 30.
p. 828.
Uardy, Descriptive catalogue of materials. I. p. 26.
68; 111. p. 181-189.623.
Pabst, Felix, Die Sprache der mittelenglischen Reim-
chionik des Robert von Gloucester. 1. Lautlehre.
Inaug.-Diss. Beriin 1889. 8°. 144 pag. .412.60.
— : Flexion bei Robert von Gloucester in Anglia.
XIII. p. 202.
Strohmeyer, Hans, Der Stil der mitielenglischen
Reimchronik Roberts von Gloucester, eine Unter-
suchung zur Ermittelung der Verfasser dieses Werkes.
Diss. inaug. Berlin 1891. 8». 106 pag. Jk2.
: Das Verhältniss der Hss. der neimchronik Ro-
berts von Gloucester in Archiv f. das Studium der
neueren Sprachen. XCI. p. 217.
Wrightin Atheuseum. 1888. Mai 19. p. 630; Jaly 14.
p. 64.
Vgl. Vita s. Thomae archiep. Cant. {Robert of
Ghue.).
Robert of Salop = Robertus prior Sa-
lopiensis.
Robert Sainceriaux, vid. Saluceriaux.
Robert von Auxerre = Robertus cano-
nicus S. Mariani Altissiod.
Robert von Waussor = Robertus Wal-
ciodorensis.
976
ROBERTO DA. SANSEVERINO — ROBERTÜS DE MONTE
Roberto da Sanseverino: Viaggio in
Terra santa a. 1458.
Ausg. : pubbl. per cura di Gioacchino Maruffi.
Bologna 1888. 8<>. XX VI. 336 pag. (= Scelta di
cuiiosita lett. ined. o rari dal sec. XIII — XVII.
Disp. 229).
Robertus abbas Aroasiensis, rtV;.Fun-
datio monasterii Aroas. (contin).
Roberhia abbas de Thorneye [antea sa-
crista S. Edmundi = Robertus de Gra-
velee, f 1237]: Epistola ad successorem
R. sacristam S. Edmundi a^ 1216.
Atisg. : ed. Thom. Arnold in Memorials of St.
Edmunds abbey. II. 1892. p. 133. 134; cf. p. xxiv
(= Rerum Brit. med. aevi scr. n° 96).
Robertus abbas Gotewicensis, vid^Yitd^
Altmanni episc. (mta aL),
Robertus abbas S. Michaelis de Monte
sive in Periculo maris-= Robertus de Monte.
Robertus abbas Waiciodorensis = Ro-
bertus Walciodorensis.
Robertus Aboland, vid. Chronicon S.
Martini Turon. 249—1227.
Robertus Altissiodorensis » Robertus
canonicus S. Mariani Autissiodor.
Robertus archidiaconus Ostrevandensis
(cca. 1140), vid. Yita s. Ayberti de Crisp.
Robertus Autissiodorensis = Robertus
canonicus S. Mariani Autissiodor.
Robertus Baston, vid. Baston.
Robertus canonicus S. Mariani Autis-'
siodorensis, prior S. Mariae extra muros
<nat 1156, f 1212): Chronicon —1211,
sive Chronologia seriem teniporum et hi-
storiam rerum toto in orbe gestarum om-
nium ab eins origine usque ad a. 1211
cum appendice ad a. 1228 complectens.
Diesen Appendix verfassto Huko canonicus S.
Mariani Altissiodorensis. — Holder-Egger fügte
seiner Ansg'abe zwei Continuationes bei («. urU).
Handschr. : A u x e r r e , Stadtbibl. n° 1 32. mbr.
fol. niax. Äutograph. — Montpellier, üniv.-
Bibl. n** 26 (olim S. Mariae Pontiniac). mbr. sec.
XIV ex.; — n° 27. mbr. fol. (olim S. Germ. Au-
tissiod.) sec. XIII. — Rom, Vatic. Christ, n® 88.
mbr. fol. max. sec. XIII. XIV. — Stuttgart, k.
Bibl. Chart, fol. sec. XV ex. (Abschrift des folg.
Cod.) — Trier, Stadtbibl. n<> 1287 (CIX). mbr, et
chart. sec. XV. fol. Vgl. Holder-Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XXVI. p. 223-226.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Chronicon Antissio-
dorense sive anonymi (Roberti) monachi S. Ma-
riani Antiss. chronologia etc. Paris. 1608. 4^ —
^ als Chronologia seriem . . . continens usq. ad
a, 1200 opera et stud. Nie. Camuzati. Trecis 16()8.
4^ (Fabricius, Bibl. med. et inf. latin. ed. Mansi
VI. p. 95 hält fälschlich diese beiden Ausg. für
eine u. dieselbe.) — * ibid. 1668. 4^ — * ibid.
1669. 4°. — * ran 1112 an rollständig y aber mit
Fortlassung der entlehnten Stellen ed. 0. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 226-276,
cum 2 continuationibus p. 276-287 [Contin. I. a.
1214—1218 et additament. a. 1223 p. 276. 277;
— Contin. IL a. 1211—1220 p. 278-286; — ad-
ditam. a. 1225 p. 286. 287]. — « Bruchstücke ap.
Bouquet, Recueil X. p. 275; XL p. 308. 309; XII.
p. 289-299; XVHL p. 247-290.
Erl.-Schr.: Bibliotn^que des aotears de BooiKOgne
8. V. Robert.
Dümge et Mono, Roberti monachi Autissiod. chro-
nicon in Pertz' Archiv III. p. 245.
Histoire litt^mire de' la France. XVI. p. 256.
Lebeuf, M6in. concemant l'histoire eccl^. et cir.
d'Aoxerre. Paris 1743. 49. p. 490.
: Lettre de M. B. Ch. d Auxcrre sur le vori table
auteur do la chronique de S. Marien d'Anxerre «n
Mdm. de litt^rat. du P. Des- Molo ts. VIII. p. 412.
Quantin, Notice «ur l'autenr do la Chronique de
Saint -Marien et sur une nouvelle Edition de cet
ouvrage tn Bulletin de la Societo dos seiences hi-
storiquoR et naturelles de rYonne. Annee 1883. Tom.
XXXVIII. D6c.
Salmon, Andi6, Recueil de chroniques de Tounüne.
Tours 18Ö4. gr. Bf>. p. xxi - xxm.
Waitz, (t., Weltchronik des Hobortos Alti&siodorensis
u. verwandte Werke in Nouos Archiv d. Ges. f. I. d,
Gesch. IL 1877. p. 337. 338.
Wattenbach, Deutschlands Gösch ichtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 421. 422; 6. Aufl. IL 1894. p.461.
Wyttenbach in Pertr Archiv IIL p. 522.
Vgl. Chronicon S.Martini Turon. 249 — 1227.
Robertus de Avesbury (saec. XIV): De
gestis mirabilibas regis Edwardi III. 1307
—1856.
Durch treue Erzähluna^ n. die beigefügten Act^nstQcke
"wertvolles Werk.
Handschr. : Cambridge, Trinity Coli. R. v. 32.
mbr. sec. XY. fol. — London, Brit. Mus. Harley
n° 200. mbr. sec. XV. 8°, am Schluss unvollstän-
dig. — Oxford, Bodley libr., Douce n° 128. mbr.
sec. XV. 8°.
Ausg. : ^ ed. Thom. Heame. Oxonii 1720. 8*.
— ^ ad calcem Adae Murimuth Contin. chronica-
mm ed. by Edward Maundo Thompson. London
1889. gr. 8°. p. 279-471; cf introduct. p, xxii-
XXVI (= Rerum Brit. med. aevi scr. n** 9.3).
Robertus de Boston , vid. Johannes ab-
bas burgi s. Petri.
Robertus de Gravelee = Robertos ab-
bas de Thorneye.
Robertus de Graystanes = Oraystanes.
Robertus de Monte sive Robertus de
Torineio (Thorigny, Tangni)^ 1149 prior
Beccensis, 1154 abbas Montis S. Michae-
lis, f 1 186. Mai. 27) : Accessiones et appen-
dix germana de rebus praecipue Ajaglo-
Norraannicis ad Sigibertum Gemblacen-
sem ab a. 385 — 1100, ritf. Sigebertus
Gemblacensis.
: Continuatio Sigeberti sive Chro-
nica a, 1100 — 1186.
Sehr bedeutond für die normannisch - englische Ge-
schichte. Begründet auf Sigeberts Chronik.
ROBERTUS DE MONTE — ROBERTÜS GLOUCESTRENSIS
977
Handschr.: Avranches n** 159. — Bayeux,
BiW. capitul. sec. XII. — Cambridge, Un.-Bibl.
F. f. I. 31. sec. XIII. — Hannover, kgl. Bibl.
n® 212. sec. XVII. — London, Brit. Mus. Arun-
del n« 18; — Cotton. Domitian. VIII. fol. 70-93»»;
— Hailev n'^ööl. sec. XII; — Reg. 13. C. XI.
- Madrid, kgi. Bibl. X. 81. sec. XV. — Ox-
ford, Bodl. libr. n« 212 (olini 2041). fol. — Pa-
ris, Nat.-Bibl. fonds lat. n®4861, geschrieben
cca, 1220; — n° 4862. sec. XII; — n<^ 4992. sec.
XII; — n« 14663, geschrieUm vor 1401. — Rom,
Vatic. Christ reg. .053. sec. XIII. — Ronen,
öffenti. Bibl. U. 81. sec. XV; — Y. 15. sec. XII.
Vgl Pertz, Mon. scr. VI. p. 293; Howlett, Pre-
face p. XXXVII -Lxv (s. Ausg. n" 12).
Ausg.: Bei allen sind die Ausgaben S i ge-
be rts XU rergleiehenf nämlich * ed. Ant Rufus.
1513. p. 124-160»'; nicht vollständig, sondern
nur die Jahre 1154 — 1186. Sehr fehlerhaft. —
Wiederholt von 'Schard, "Pistorius, *Struve. Scr.
rer. Germ. I. p. 864-942. — ^ einen Theil (1139
—11 68) unt.d. Tit. : Chronica Normanniae ed. Du-
chesne, Scr. rer. Normann. p. 977-1003. — * ap.
de la Barre, Historia Christ, veterum PP. p. 460»*
-476»*. — ^ vollständig ed. d'Achery in Guiberti
abbatis B. Mariae de Novigento oper. Paris. 1651.
fol. p. 717-810. — ■ hiemach Auszüge ap. Bou-
•luet, Recueil X. p. 269; XL p. 165-169; XIU.
p. 283-326; XVIIL p. 334-348. — * ganx voll-
ständig ed. Bethmann ap. Pertz, Mon. scr. VI. p.
475-535; cf. p. 454 sq. — ^^ wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLX. 1854. p. 413-546. — " unt.
d. Tit.: Chronique de Robert de Torigni,
abbe du Mont- Saint -Michel; suivie de divers
opuscules historiques de cet auteur et de plu-
sieurs religieux de la meme abbaye , le tout pu-
blie d'apres les mss. orig. par Leop. Delisle. Tom.
1. 2. Rouen 1872. 73. 8«. LXXI. 377; XIX. 419
pag. (=^ Publication de la Soc. de l'hist. de Nor-
mandie.) 24 fr. Treffliche Ausgabe. — ^^ unt. d.
Tit.: The Chronicle of Robert of Torigni,
abbot of the monastery of St. Michael -in- l^eril -
of-the-Sea edited by Rieh. Howlett in Chronicles
of the reigns of Stephen, Henry II et Rieh. 1.
Vol. IV. 1890 (= Rer. Brit. med. aevi scr. n° 82),
und xtcar: Accessiones p. 3-60; Cronica p. 61-
315. — Continuatio Beccensis a.ll57 — 1160
p. 317-321 [ein Bruchstück hieraus ap. Pertz,
Mon. scr. XXVI. p. 513. not.*]. — Appendix.
Excerpta ex cartulario monasterii s. Michaelis
p. 331-360.
Uebers.: englisch ^ der Theil von 1 100 an publ.
by Jos. Stevenson in TheChurchHistorians of Eng-
land. IV. 1856. p. 675-813 nach Bethmanns Text.
Erl. - Sehr. : J a n n i n g , DisqDisitio in supplementam
chronolc^icom quod chronico Si^:eberti Geiiiblac. sub-
iangi solet sub nomine Roberti de M. m AA. SS. Bell.
Jon. VII. p. 171-174.
Pauli, Geschichte Englands III. p. 858.
Stravo, BibL historicaed. Mousel I. 1. p. 74.
Robertii8 de Monte: De imnmtatione or-
dinis monachorum in Normannia a. 1154;
item de abbatibus et abbatiis Normanniae
et aedificatoribus earum.
Ausg.: 'ed. d'Achery. «>* Guiberti abbatis B.
Mariae de Novigento opp. Lutet. Paris. 1601. fol.
Potthast, Bibbotheca historica.
p. 811-818. — wiederh. • ap. Bouquet, Recueil
XIV. p. 381-387 — und »ap. Migne, Patrolog.
lat. CCII. p. 1309-1320.
Robertus de Monte: Epistola ad abba-
tem Beecenseni a9 1182.
Robert» Autorschaft ist zweifelhaft.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XVIIl. p. 333.
— Epistoia ad Gervasium, priorem S. Serenici,
scripta a. 11 50 — 1154 * cd. d'Achery post Gui-
berti Novig. opp. — *ap. Migne, Patrolog. lat.
Cai. p. 1507-1510.
: Historia Henrici I regis Anglo-
rum seu Liber octavus Guilelmi Gemme-
ticensis inter a. 1135 — 1150.
Ausg.: * ed. d'Achery in Guiberti abb. B. Ma-
rias de Novigento opp. Lutet. Paris 1 651. fol. p. 7 15.
— »ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIX. p. 1210 et
» CLX. p. 424 et * CCll. p. 1310. — * Bruchstück
ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 8-11.
Erl.' Sehr.: Bethmann ap. Pertz. Mon. scr. VI. p.282.
Bouquet, Rec., praefnt. p. 90.
Hirsch, De Sijriberto Qpmblac. p. 387.
Bis toi re littöraire de la France XIV. 1869. p. 862-874.
Haynes, llistoire (cenörale do Tabbaye du Mont-
Saint- Michel. Rouen 1872. p. 172-178.
Labbe, Bibl. manuRcr. I. p. 848.
Morlais, Do vita et scnptis Roberti de Torinnoio,
abbatis in Monte S. Mirbaolis. Tho&iB. Parisiis 1881.
gT. 80. X 91 vag. 3 fr. Weriloa.
Pertz' Archiv VI. p. 282. 283.
NB. Fabricins' Angaben über Robert eind foit aUe
faUeh.
Vgl. Chronicon Beccenbis abbatiae.
,. monasterii s. Mich. Viid.
Gailelmas Oemeticensi.s.
Robertus de Romana, diaconus Sapo-
nariae (1162), vid. Vita s. Laverii.
Robertus de Swapham (t 1273): Histo-
ria et regestum privilegiorum coenobii
Burgensis. 1177—1245.
Ist Fortsetzung des Hup:o Candidas; Roberts Schrift
fand an Walterus de NVhytleseye einen Weiter-
führer.
Ausg.: ap. Sparte, Histor. Anglic. soriptores.
nnV. p. 95-122.
lyi. - Sehr. : M^moires de la Grande Bretagne. XIV.
p. 41*6.
Robertus de (lÄl^l = Robertus de
jlTorineioj
Monte.
Robertus dux Burgundiae, ülius Ro-
berti Francorum regis, frater Henrici I
regis: Diplomata octo, c. a. 1030 — 1054.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XI. p. 607-615.
Robertus episc. Elgensis (c. 1135), vid.
Vita Canuti Lawardi (vita alt.),
Robertus episc. Metensis (1916): Di-
plomata et epistolae.
Ausg.: ex diversis ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXII. p. 529-53Ü.
Robertus Gaguin, vid. Gaguin.
Robertus Gloucestrensis = Robert of
Gloucester.
62
978
ROBERTUS GROSSETESTE — ROBERTUS REMENSIS
Robertus Grosseteste, episcopus Lin-
colniensis (ab a. 1235 — 1253): Episto-
lae 131.
Ausg.: ^ ed. Henr. Rieh. Luard. London 1861.
gr. 8® {= Rerum Brit. med. aevi scr. n° 25) p.
1-444. Cf. Verzeichniss der benutzten Mss. tbid,
Preface p. xcvi-xcvin; Inhalt der Briefe p. xcix-
cxxxi. — ' Von diesen 131 epist. sind im Appen-
dix ad Fasciculum rerum expetendarum et fu-
giend. ed. by Edw. Brown (f 1699). Londini 1690
gedruckt n« 4. 8. 10-12. 17. 22-30. 32. 35-38.
40-56. 61-66. 68. 71. 72. 73-104. 106-126. 128.
Erl. - Sehr. : F e 1 1 o n , Jos. , Robert Grosseteste . Buchof
von Lincoln. Ein Beitrag zur Kirchen- und Cultur-
geschichto dos 13. Jahrh. Freibarg i. B. 1887. gr. df^.
VIII. 112 pag. Jk l.eo.
Histoire littörairo de la France XVUI. p. 437-444.
Lechler, G.V., Robert Grossetoste , Bischof von Lin-
coln. Leipzig 1884. 4°.
Pauli, Reuih. , Bischof Grosseteste und Adam von
Marsh. Ein Beitrag zur älteren Geschichte der Uni-
versität Oxford. Tübingen 1864. 4P. UnweraüätsseftrifL
^Vgl, Richard QS Bardeniensis.
Vita Roborti Grosthead.
Robertus Guiba Biitannus, episcopus
Trecorensis [Tr^guier]^ legatus Francisci
ducis Britanniae: Oratio ad Innocentium
Vni pont. max. in obedientia praestanda
(habita Komae a. 1485).
Ausg. : s.l.et a. (Romae, Steph. Plannck, 1485).
4^ 2 fol. k 33 Hn.
Robertus Guiscardi: Jm-amentum de
Apulia, Calabria et Sicilia a. 1059 m.
Julio.
Ausg.: ex cod. Vatic. ap. "Watterich, Rom.
pontificum vitae I. p. 233. 234.
Robertus S. Mariani Autissiodorensis
« Robertus canonicus S. Mariani.
Robertus monachus Benedict. S. Re-
migii dioec. Remensis =^ Robertus Re-
mensis.
Robertus monachus peregrinus in Hei-
vetia (1491), vid, Vita s. Theodori episc.
Octod.
Robertus monachus S. Mariani Autis-
siodorensis = Robertus canonicus S. Ma-
riani.
Robertus Ostrevandensis, vid. Tita s.
Ayberti de Crisp.
Robertus prior Salopiensis (flor. 1140),
vid, Vita s. Wenefredae (vita altera),
Robertus Redmannus, vid. Redmannus.
Robertus Remensis monachus : Historia
Hierosolymitana usque ad a. 1099. Libri
VIII. ,UniYei*sos qui hanc'.
Geschnoben nach HIB. Compilation ohne eig'cnthüm-
liebe Bedeutang; hat die weiteste Verbreitung gefanden.
Ilandschr. : Bern, öffoutl. Bibl. — Brüssel,
Burg. Bibl. mbr. sec. XII. n» 9823. — Cambrai,
mbr. sec. XII. 4^ n*» 710. — Escorial D. IIL 11.
sec. XIII. — St. G al 1 en, Stiftsbibl. mbr. sec. XII.
Xin. n«' 620. 320-547. — Linz, Lycealb. C. c.
V. 5. — Montpellier, Ün.-Bib!. sec. XII. n*
235. 146. — Oxford, Bodl. Land. 633 (olim G.
85). — Paris, Nat-Bibl. sec. XIII. 5129; — rec.
XIV. XV. 5507-5509. — Compiegne, sec. XU.
n« 41. — St. Genevieve sec. XV. H. 17. — Rom,
Bibl. Vatic. mbr. sec. XII. 4^ n« 2001 ; chart sec.
XV. fol. n" 3901. — Troyes, sec. XIII. 4« (Coli.
Trec). — Kloster-Neuburg, Stiftsb. sec. 14/15.
fol. n<»722. — Kopenhagen, k. Bibl. alt. Samml.
4?. mbr. 2159. — Wien, k. Hofb. bist eccl. 42
jetzt 9779. chart. fol. sec. XVII; bist prof. 3^
jetzt 427. mbr. sec. XII. — "Wolfenbüttel, mbr.
sec. XII. 4**. Gud. 167, vorzüglicher Codex; —
chart. fol. Heimst. 345. — Gegen 100 Mpte. sind
bekannt; vgl, Hagenmeyer, Peter der Eremite p. 9;
^ Riant, Alexii Comneni imp. ad Robertum I
Flandriae com. epist. spuria, prcf. p. xin; eiusd.
Inventaire p. 71 ff.
Ausg.: * s. 1. et a. (Coloniae, ter Hoemen 1470
—72.) 4*». Sehr selten (Bonn, Un.-Bibl. n« 448.
IT 3 a. sec. XV. — Paris, Nat-Bibl., reserve
J. 286 A). Mit Stücken aus Fulcheri Hist Hie-
rosol. untermischt. — ' mit einigen anderen Schrifl-
stellem unt. d. Tit.: Bellum christianonim prin-
cipum, praecipue Gallorum, contra SarraceDOä a.
salutis 1097 pro Terra sancta gestum etc. Basil.
1533. fol. — ^untid. Tit.: De christianonim prin-
cipum in Syriam profectione a. 1096 instituta et
post devictos Saracenos regni Hierosolymitani oe-
cupatione ap. Reuber, Script, rer. Germ, Franc^f.
1584. p. 217-271 (*ed. Joannis p. 303-398). —
'ap. Bongars, Gesta Bei I. p. 30-81 (hier in 9
Bchm. statt S, weil das 7. in 2 Bchr. getheilt
ist). — * wicderh. ap. Migne, Patrolog. lat CLV.
p. 669-758. — ' libri IX in Recueil des historiens
dos croisades. Hist. occid. III. 1866. p. 717-882;
cf. preface p. xu-lv.
Uebers.: italienisch ^unt.d. Tit.: Historia della
guerra fatta da principi chiistiani contra Saracini
per Tacquisto di Terra santa, . . . trad. da Fran-
cisco M. Baldelli. Fiorenza 1552. 8*. — * unt. d.
Tit.: La guerra per li priucipi cristiani guerre-
giata contra i Saracini con-ente A. D. 1095. Tras-
lata in volgare per uno da Pistoia. (Pubbl. per
cura di Sebast. Ciampi.) Firenze 1825. gr. 8®. S96
pag. — ^ wiederh. unt. d. Tit. : La prima croc-iata
. . . di Robeiio mon., trad. . . . con nota e schia-
rimenti de! prof. G. B. Cereseto. Nizza 1854. 3 vol.
16n>o.
deutsch : in Revssbuch dess heyligen Landes.
Frankfurt a. M. 1584. fol. p. 1-30.
franxösisch: Robert le Moine, Histoire dp la
premiere croisade, ap. Guizot, CJollection XXIH.
Paris 1825. p. 299-476.
Erl.-Schr.: Barth, Cnsp., Animadversiones ap. Lnde-
wig , Reliq. mss. III. p. 44-132*.
M a r q u a r d t , (i eo. , Die Historia Hierosoljnnitaiui de»
Kobcrtiis Monachus. Ein (^uellenkrit. Beitrag z. Gor^h.
dos orston Krouzzags. Diss. KAnigsberg i. Pr. 18^2.
jfr. 8». 66 pag. .Ä 1.20.
Stru VC, Bibl. historica ed. Mensel U. 2. p. 271.
Sybol, n. V., Gohch. des ersten Kreozzugs. 2. Anfi.
I>oipzig 1881. p. 44-46.
Wilmans in iWtz' Archiv X. p. 211.
Vgl. Epistolae dnao.
ROBERTÜS REX FRANCORUM — RODERICUS (XIMENiS) TOLETANüS 979
Robertus rex Franconim: Diploma quo
quasdam rillas monachis Sandionysianis
concedit a^ 923.
Ätisg.: ap. Bouquet, Recueil IX. p. 559. 560.
Robertus rex Franconim: Diplomata 54,
annomm 991-1031.
Ausg.: * ap. Bouquet, Recueil X. p. 573-626;
cf. monitum p. 565-572. — '14 ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXLI. p. 945-970.
" : Epistola ad Gauzlinum Bituri-
censem archiepiscopum, cca. a. 1022 : ,Volo
TOSS
Ausg.: ap. Bouqnet, Recueil X. p. 495. —
Responsio Gausliui : , Quod placuit ^ ibid, p. 496.
497.
Robertuo Rieh Pontigniacensis, vid. Yita
s. Edmundi Kich Cantuar. {vita alia).
Robertus Torineiensis = Bobertas de
Monte.
Robertus Waiciodorensis moiiachus(flor.
1140), md, Vita s. Forannani (f 982).
Robinus, vid. Gesta consulum Andega-
Torum.
Roboam seu Noboas diaconus Casinens.
(cca. 1120), vid. Vita s. Leonard! conf.
Rochefort, Mig. de, vid. Gaian.
Rochus monachus Useneburgensis (c.
1000?), vid. De v. Haimone ep. Halb, (f
853).
Rocznik Franciskai ski Krakowski. 1202
—1288. Latine.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Poion. bist,
m. p. 46-52.
Rocznik Kamleniecki » Annales Ea-
menzenses.
Rocznik kapituiny Krakowski » Annales
Cracoviensis capituli.
Rocznik Krasiiiskich —1351. Latine.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski tn Mou. Polon. bist
in. p. 127-133.
Rocznik Krosnleiiski. 1427—1498.
Ausg. : wydal Aug. Bielowski in Mon. Polon.
hLst. III. 1878. p. 249. 250.
Rocznik krötki Krakowski » Annales
Cracovienses breves.
Rocznik Kujawski = Annales Cuiayiae.
Rocznik Lubinski= Annales Lubinenses.
Rocznik matopolski [» Annales Polo-
niae minoris]. 899 — 964; 965—1415.
Latine.
Ausg.: unt. d. Uebersckrift : Registrum An-
nalium Polonorum ed. Aug. Bielowski in Mon.
Polon. bist. n. p. 818-825; ef. p. 816; — HI.
p. 140-202; ef. introd. p. 135-139.
Rocznik mazowiecki. Latine.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. p. 203. 204.
Rocznik Hiechowski = Annales Mecho-
vienses.
Rocznik Sfdziwoja. 965— 1360 = An-
nales Sandivogii.
Rocznik swiftokrzyskie— 1447. Latine.
Verfasst 1490.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. p. 59-86; cf. introd. p. 53-59.
Rocznik swiftokrzyskie dawny » An-
nales Cracovienses vetusti.
Rocznik Traski.
Ausg. : mit Gegenüberstellung der Annales a
piimo Christian 0 duce Mescbooe Polonorum et
uxore sua. 965 — 1343 und der Aimales Craco-
vienses. 966 — 1291 ap. Bielowski, Mon. Pol. bist
n. p. 828 — 861. — Dopelnienie Szamotulskie.
1370—1426 ibid. p. 861-871.
Rocznik wiellcopolski = Annales ma-
ioris Poloniae.
Rodericus Sancii de Arevalo, episc. Pa-
lentinus (11470): Historia Hispanica ab
adventu Herculis ad tempora Henrici IV
(1469). Libri4.
Ausg. : * Palentiae 1470. fol. Sehr selten. —
'ap. Bei, Rer. Hispan. scr. I. p. 290. — 'ap.
Scbott, Hispan. illustr. I. p. 121-246. — ^ein-
xeln hieraus Francofurti 1603. fol.
Uebers.: italienisch: unt. d. Tit.: Compen-
diosa istoria Ispanica di Rod Santio. (Roma) Ydal-
ricus Gallu8(1470). 4*^. Setir selten; p^/. Panzer,
Annal. typogr. IL p. 416. 33; IV. p. 391.
Erl.-Schr.: Strave, Bibl. historica ed. Mousel VI. 1.
p. 116-117.
Rodericus Simonis 1 t-.i-.*« «..-«» u
Rodericus (Ximenes) }' Toletanus archi-
episcopus (f 1247): Chronica Hispaniae
ab origine priina ad a. D. 1243 seu De
rebus Hispaniae. Libri IX.
Ist die erste Gesammtt^eschichte Spaniens von der
Xiedorlassung der RüDier — 1243.
Handschr. : Paris, N at. - Bibl . sec. XIV. n®
5869; — Bibl. des Ai-senals, bist. lat. n** 7. sec.
XIV. — Wolfenbüttel, chart. anni 1378. fol.
Gud. 59.
Ausg. : ^ xu^animen wiVAeliiAntoniiNe-
brissensis {s. unt. Pulgar) rerum a Ferdinande
et Isab. gestar. decades II. Granatae 1545. fol.
Selten. — ^ap. Bei, Rer. Hispan. scr. I. n° 4. —
»ap. Schott, Hi.span. illustr. II. 1603. p. 25-148.
— Hieraus entnommen Vitas. Fe r d i n a n d i III
(s. d.). — Bruchstücke ap. Bouquet, Rec. XII. p.
381-384; XIX. p. 228-231.
Uebers.: ^ ins Catalanische 1266 übertragen
von Pedro Ribera de Perpeja. Mpt. in d. Bibl. des
Escurial. Ungedruckt. — * unt. d. Tit.: Jimenez
62*
980
RODERICUS TOLETANÜS — ROGERÜS DE HOVEDEN
de Rada (arzobispo donRodrigo): Cronica de
Espafia, tradüjola en Castellano y la continuo
hasta SU tempo D. Gonzalo de la Hinojosa, obispo
de Burgos, y despues un anonimo hasta el a£Lo de
1451. Madrid 1893. 4^ 13 pes. (= Ck)leccion de
documentos iaeditos para la historia de Espafia.
CV).
Rodericus Toletanus: Historia Arabum
a Mahomede usque ad Alnioadum.
Ausg.: ^ ap. Schott, Hispania illustr. IT. p. 162
-186. — ^ correctiorem edid. Jac. Golius cum El-
macini Historia Saracenica. Lugd. Batav. 1625. fol.
: Historia Ostrogotborum, Hunno-
rum, Yanddomm ac Suevonim et Ala-
norum et Silingorum. 453 — 555.
An Stoff nicht unergiebig.
Ausg. : ^ ap. Bei , Rer. Hispan. scr. I. n** 3. —
•ap. Schott, Hispania illustr. IL p. 148-162. —
' xusarmnen mit Roderici chronica Hispaniae.
Granatae 1545. fol.
: Historia Komanorum — 1150.
Ausg.: ap. Schott, Hispania illustrata II. p.
186-195.
Rodgarius comes: Charta qua Yenan-
ciacum villam concedit monasterio s. Hi-
larii in territorio Carcassonensi a® 981.
Ausg.: * ap. Mabillon, Annal. Bened. lib. 49.
n°5. — ^wtederh. ap. Bouquet, Recueil IX. p. 735.
Rodul'fiw^}' ^^^* ^^^^^^ Rudolphus.
Rodrigo = Eodericus.
Roeder, Matthaeus, theologus Parisien-
sis: Oratio in concilio Constantiensi d.
30. Dec. 1414 habita. .
Ausg.: ap. Walch, Monimenta I. fasc. 2. p.
29-50; cf. praefat. p. xix-xxiv.
Roger Machado, i'id. Machado.
Roger of ehester, vid. Ranulphus Hig-
den.
Roger ofPontigny = Eogerias Pontinia-
censis.
Rogerius abbas Aurelianensis, vid. Yita
s. Evurtii episc. Aurel. (inventio).
Rogerius canonicus Yaradiensis = Ro-
gerius magister.
Rogerius Chonnoe, ord. fr. Minor., ma-
gister: Defensio religionis Mendicantiiim
contra ea, quae ... in Richardi Arma-
chani archiepiscopi operibus contra eam
obiiciuntur. A® 1857.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchiall. p. 1410-1344
{sed legas 1440).
Vgl. Kichardns Arinach. archiep.
Rogerius de Pontiniaco monachus =
Rogerius Pontiniacensis.
Rogerius diaconus canonicus Catacensis
(flor. 1120), vid. Chronica Trium Taber-
narum.
Rogerius episc. Abellinens., vid. Yita
SS. Modestini episc. etc.
Rogerius magister, Apulus, capellanus
Johannis tit S. Laurentii in lue. presb.
Card. (Toletani), fit 1249 archiepiscopus
Spalatensis (f 1266): Miserabile Carmen
super destructione regni Hungariae tem-
poribus Belae lY per Tartaros facta. 1242.
Der Stil barbarisch.
Ausg. : * ad calcem Johannis de Thwrocz Chro-
nic, rer. Hungaric. Aug. Yindel. impensis Theo-
baldi Feger et typis Erh. Ratdolt 1488. III non.
Jun. — * Brunnae Morav. 1488. 20. Mart. (certe
hoc fraudulenter scriptufn). — • ap. Bongars,
Rer. Hung. Script. 1600. p. 178-198. — * ap.
Schwandtner, Scr. rer. Hungar. I. 1746. p. 292-
321. — *ap. Endlicher, Rer. Hungar. mon. Ar-
pad. p. 255 - 296. — ® ed. M. Florianus in Histo-
riae Hungar. fontes dornest. IV. 1885. p. 45-87.
— 'ed. L. de Heinemann ap. Pertz, Mon. scr.
XXIX. 1892. p. 549-567; cf. introd. p. 547.
Erl.-Schr.: Czwittingor, Specimen Hunjnuiae lito-
ratae p. 217.
Haner, De scriptoribus rer. Hnnfiraricar. p. 22-"25.
Marczali, Heinr., Ungams Oeschichtschroiber. Ber-
lin 1882. p. 113. 114.
Rogerius monachus Casae Xovae (coa.
1230), vid. Yita b. Placidi Rhodiensis.
Rogerius monachus Croylandensis, vid.
Yita s. Thomae archiep. Cantuar. (11).
Rogerius Pontiniacensis, vid. Yita s.
Thomae archiep. Cantaar. (2 et 16).
Rogerus =- Ruotgems.
Rogerus abbas S. Evurtii Aurel. =-- Ro-
gerius abbas Aurelianensis.
Rogerus Bacon, vid. fiacon.
Rogerus Cisterc: Fordan. (cca. 1181),
vnd. Vita s. Elisabethae Schoenaug. (re-
velationes).
Rogerus de { JjJjJjJ« }, magister, de-
ricus regius (f 1201 — 1212): Chronica
seu Annalium Anglicanorum libri 2. 449
—1201.
Der Thoil von 732—1148 scheint Copie oincrCompi-
latiou zu soiii , ivelche uro llül in Northumbrien rerfa^^t
wurde u. einige Zutiätzo von Hoveden erhielt. Von 1148
—1169 (ein sehr wortvoller Theil des Werkes) ist aus
einer andern Quelle abgeleitet und von Hoveden nidit
immer mit Urthoil erweitert. Von 1170—1192 reicht der
Theil, welcher mit der Chronik correspondirt , die unter
dem Namen des Benedict of Poterborough bek.-uint
ist; aber es ist keine Copie, bisweilen eine Abkürzuni?,
manchmal Paraphrase. Die .1. 1192—1201 sind ganz Uovo-
dens Arbeit , Äusserst wortvoll u. wichtig.
Handschr.: Cambridge, Colleg. S. Trinit.,
olim Th. Gale, 0. 9. 23. sec. XUI. — London,
Brit. Mus. Reg. 14, C. 2, reicht bis 1180, ge-
ROGERÜS DE HOVEDEN — ROLANDÜS PATAVINüS
981
schrieben 1195. Ärehityptts, (Der hierzugehörige
2. ThI. von 1181—1201 in Oxford, Bodl. libr.
Laud. 582 [oiim Carleolensis]) ; — Harley. n'»3602.
sec. XIII; — Arundel n* 69 (olim S. Edmundi);
— nM50. sec. XIII; — CJottoo. Claud. B. VII.
sec. Xm. — Oxford, Bodl. libr., Douce n« 207.
sec. Xni ex. — Bibl. des Marquis de Salisbury,
olim W. Cecil of Burghley, sec. XV. Vgl, Hardy,
Descript catalogue of materials II. p. 251-255.
n° 346; Stubbs in seiner Ausgäbe I. p. lxxiv-
LXXXIV.
Attsg. : ^ ap. Savile , Rer. Angl. Script. Londini
1596. p. 230-471 {^tciederh. Francof. 1601. p. 401
-829). — 'edited {witk a netc iext) by Will. Stubbs.
Vol. 1-4. London 1868—71. gr.8<»(= Rerum Brit
med. aevi scr. n** 51). [Vol. IV enthält: Text p. 3
-190 (a4196— 1201); glossary p. 193-195; indicos
p. 199-433; collation of the pages of this edition
with the London and Frankfoit editions of Savile*s
text p. 435-440]. — Excerpte nach Saviles Text
^ unt. d. Tit. : De rebus gestis Henrici Leonis Saxo-
niae ducis et fUii eins Ottonis IV imp. 1180 — 1200
ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. T. p. 876 - 880. —
^andere ap. Bouquet, Recueil XI. p. 309-316;
xm. p. 205-209; XVIL p. 547-615. — from
mpts. ®ap. Leland, Collectaneal. p. 123-136; HL
p. 171-212. — *a. 801— 1201 ed. F. Liebermann
ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 138-183. — ^unt,
d. Tit.: Versus de crucigeris (Savile p. 666) ap.
Riant, De Haymaro MoDacho disquisitio crit. (Pa-
risiis) 1865. gr. 8^ p. 124. 125. — Contlnuatio
annorum 1202 — 1226 auctore anonyme [fälsch-
lich einem erfabelten Walterus de Coventria
xt4gesehrieben] * ed. Will. Stubbs unt. d. Tit.:
Memoriale Walten de Coventria oder The hi-
storical coUections of Walter of Coventry edited
from the ms. in the library of Corpus Christi
Coli, n^ 175, Cambridge. Vol. 1. 2. London 1872.
73. gr. 8® (= Rerum Brit. med. aevi scr. n'^ 58).
[Pars I: Miscellanea historica. Historia Britonum
percompendium, Nomina regum Angliae etc. Vol. I.
p.3-26. — Pars II: Annales Angliae. 1002 — 1225
Vol. L p. 27-464; IL p. 3-279]. — • Auszüge ap.
Irland, Collectanea I. p. 349-363 (ed. l\ p. 284-
206); IL 270-275 (ed. 3». p. 315 -323). — »Bruch-
stücke a. 1202— 12if3 unt. d. Tit.: Ex annalibus
Rf»geri de H. ab anonyme continuatis ap. Bouquet,
Recueil XVIIL p. 164-187. — * andere ed. F. Lie-
bermann ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 183-190.
üebers.: unt. d. Tit.: Aonals comprising the
hi.story of England from 732 — 1201; translated
bv H. T. Riley, with notes and comment. London,
Bohn's Antiq. library 1853. 2 vol. 8^
Erl.-Sehr.: Dolarc, 0., I^ Saint- Sit^ge et 1a con-
qaete de rAngleterre par les Normands in Revue
des qaestioDS historiqoes. XLI. Paris 1887. p. 387-381.
Fabricius, Bibl. med. et Inf. latinitatis. Lib. VIII.
p. 827.
Lappenberg, Geschichte Englands I. p. lxi.
Lieber mann, F., Praefat. ap. Pertz 1. c. p. 133-138.
Pauli, B., Geschichte Englands III. p. 871. 872.
S c h ü z , Commentar. de scriptis et scnptoribas histo-
ricis p. 238.
Stubbs, Will., Preface xu seiner Ausffabe Ro^eri
de Houedene I. p. ix-cix; IV. p. vii-cviii {über
Leben de.).
: Prefoce vor mmer Ausg. "Walten de Coyentria.
I. p. IX- XL VIII ; II. p. vii-xrv.
Wright, Th., ßiographia litterar. Britannica II. p.
410. 411.
Rogeru8 de Wendover monachus abba-
tiae s. Albani, 1217 prior cellae de Beal-
vero (Bealvair, f 1236): Chronica sive
Liber qui dicitur Flores historiarum. Ab
0. C. —1235.
Der erste Heransgeber hat alles ror 449 Fallende , der
zweite gleichfalls den Anfiing der Chronik , darunter das
nie gedruckte erate Stück u. eine Reihe wertvoller Notizen
willkürlich fortgelassen; er beginnt erst mit 1154.
Handschr.: Cambridge, Corp. Christi Coli.
n°2ö. mbr., Script cca. a. 1230. fol.; — n« 16 (ab
a. 1189 — 1253). — London, Brit. Mus. Cotton.
Nero D. v. mbr. sec. Xlll. fol. (—1250); — Otho.
B. V. sec. XIV; — Harlei. n^ 1620. mbr. fol. (ab
0. C. —1189). — Oxford, Bodlei. libr., Douce
collect, n® ccvn. mbr. sec. XIlI. fol.; allein voll-
ständig.
Ausg. : * nunc primum ed. Henr. 0. Coxe. Lon-
dini, Engl.histor. Society 1841 — 44. 4 vol.w. 1 vol.
Appendix ibid. 1849 = 5 vol. gr. 8^ £3.— ^ unt.
d. Tit.: Chronica sive Flores historiarum ab A.
D. 1154 etc. The Flowers of history by Roger of
W. : from 1 154 edited from the original [?J mpts.
by Henry G. Hewlett Vol. 1-3. London 1886 —
89. gr. 8® (= Rerum Brit. med. aevi scr. n° 84).
Es ist keine Tteue Recefision geliefert j sondern
einfach der Text von Coxe vermehrt durch Les-
arten wiedergegeben. Die 1. Ausg. ist dieser vor-
xuxiehen. — ' die für deutsche Qesch. wichtigen
Theile ed. F. Liebermann unt. d. Tit. : Ex Rogen
de Wendover monacbi S. Albani Floribus histor.
a. 304-1235 ap. Pertz, Mon. scr. XXYIII. p. 20-
73; cf praefat p. 3-20.
Uebers. : unt. d. Tit. : R. de W. , Flowers of
history. Transl. by J. A. Giles. London, Bohn's
Antiq. library 1849. 8°.
Erl.-Sckr. : Hewlett, Introdnction xu seiner Ausg. III.
1889. p. \ii-LXXix, biograpMcal notiees of Wendower
and estimate of his valus as an historian.
Theopold, Ludw., Krit. Untorsachnngen über die
Qaellen zur angelsiichs. Geschichte des 8. Jahrh. Gr>t-
tingerDiss. Lemgo 1872. »>. p. 101-112.
Rohrbach, Bemh., vtd. Eorbach.
RÄdiw^} P**Ä^'""«' Professor acade-
micus grammaticae et rhetoricae (f 2. Febr.
1276): Liber chronieorum sive Memoriale
temporum de factis in Marchia et prope
marchiam Tarvisinam libris XII seu Chro-
nieorum Eccelini Romani tertii libri XII.
1188— -1260. 1262. OlanbwürdiK.
Handschr.: Mailand, Ambros. Bibl. P. 125.
sup., Chart, fol., Script, a. 1414 — 28. — Modena,
Cod. E.st(?nsis, sec. XVI. chart. fol. — München,
Hof- u. Staatsbibl. cod. lat. n®94. chart. a» 1509. —
Parma, H. H. V. 63. mbr. sec. XIII. 4°. — Rom,
Vatic. n" 4941. mbr. sec. XIV. — Venedig, Mar-
cusbibl. CCCCl. mbr. sec. XIV. 4°. — Vicenza,
Bibl. comun. (Bertoliana). L. 6. 9. Oonzati. chart.
et mbr. sec. XV. kl. fol. f. 28-104.
Ausg.: * ed. Felix Osius cum Albertino Mus-
sato. Venetiis 1 636. fol. — * besser a.\). Muratori,
Scr. rer. Ital. Vlll. 1726. p. lt)9-360; cf pro-
logus, capit. et praefat. 2'. p. 157-168. — * Jip.
982
ROLANDÜS MONACHUS — ROLEVINCK
Burmann, Thesaur. Ital. VI. — * ed. Jaffe ap.
Pertz, Mon. scr. XIX. p. 38-147. Cf. praefat. p.
32-38.
JSy/.-ScAr.: Bonardi, Anton., Ezzelino nella leggenda
religiosa e nella novella. — Le^grende e storieüe su
Ezzelino da Romano. Padova 1892. »>. 26 ei 89pag.
L2.
: Della vita et gesti di Ezzolino DI da Romano
scritta da Pietro Gerardo («. d.) Studio. Vonezia.l8d4.
8*^. J49 pag. Vgl. Q. Sanesi in Archivio stör. Ital.
Ser. V. tom. 14. 1894. p. 192-195.
Brentari, Ott., Ecelino da Romano nella mente del
popolo e nella poesia. Padova e Verona 1889. 16mo.
84 pag. L 1.26.
Cantü, Ezzelino da Romano, storia d'un Ghibellino,
opera naova riveduta dall' aatore. Milano]874. gr.SP.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatU ed. Mansi VI.
p. 122.
0 er ar d o , Pietro, Vita et zesti d'Ezzelino III da Roma.
Libri IX , ne' (^uali s'ha Ta cognitione de le guerre de
la Marca Triaisinn ... da gli anni 1100 fin' ä 1272.
[Pubbl. da Faoflto Longinno.] Venetia 1543. 8*^. — (a
siMsa. Con effigie. Bassano 1677. 12mo.
Gittermann, J. M., Ezzelin von Romano. I. Die
Gründang der Signorie [1194—1244.] Stuttgart 1891.
80. 164 pag. Jk2A0.
GroBsi, Uistoria de Ezzelino III da Roma, con Tori-
gine e fine della sua famiglia. Venet. 1622. 8^.
Lenel, "Walt., Stadien zur Geschichte Paduas und
Veronas im 13. Jnhrh. Diss. Strassbaifr 1898. SP.
Storia d'Ezzelino lil da Roma, dell' origine della sua
famiglia. e dolli snccessi della Marca dal 1100 al 1252.
Vicenza 1610. 8*.
Verci, Storia dogli Ecellini. Venozia 1841. 8 vol. 8f>.
Winkelmann, Ed. , Geschichte Kaiser Friedrichs II.
Berlin 1863. 8«. p. 20.
Vgl. Godi.
Maurisius.
Thaddaeas Vincent.
Rolandus monachus, vid, Cronaca di
S. Stefano.
Rolevinck, Wemer (nat 1425 in Laer,
ord. Carthus. Coloniae Agripp., f 1502):
Fasciculus teinporum omnes antiquorum
cronicas complectens. Ab 0. C. — 1474.
Ist in allen Ausgaben bald weniger, bald mehr intor-
polirt. Wenige Chroniken wurden so popalär, keine so
oft gedruckt als diese. Von Verschiedenen fortgesetzt. —
Der Name des Verfassers fehlt in vielen Ausgaben;
es heisst statt dessen meistens: ,a devoto Carthuaiensi
OoUmie*, ,per quendam Carthusiensem', ,cuiu8dam viri /m-
siorianan atudumtsimi*.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. n°2744. 3. sec.
XV; — Sorbonne n° 380. sec. XV.
Ausg.: * Coloniae, Arnold, ther fluemen 1474.
fol. — * Coloniae s. a. fol. Oeht bis 1474 u. ist
mit d, vorhergehenden gleichzeitig gedruckt» —
•Lovanii, Job. Veldenor, 1476. fol. — * Coloniae,
Conrad.de Hoemborch 1476. fol. — *(Spirao) Petr.
Dracb 1477. fol. MitHolxschn. Sehr selten. Erstes
in Speier gedrucktes Buch. — ® (Colon iao) Nicol.
Götz de Sletstadt 1478. fol. Abgedruckt ndch d.
4. Ausgabe, mit Zusätzen. -»- 'Venetiis, Georg.
Walch. 1479. fol. — ^ Coloniae, Henr. Quentell
1480. fol. 77 fol. (Hain n« 6929). Mit Holz sehn.
— »Venetiis, Ebrhard Batdolt 1480. fol. Diese
und die von demselben Verleger *° 1481. ^^ 1484.
^' 1485 etc. in fol. wiederholten Ausg. sind die
schönsten. Mit vielen Ilolzschn. 74 fol. — " Ar-
gen torati, Job. Gruninger 1480/1. fol. Abdruck
der 4. Ausg., enthält aber eine Erzählung von
Trier sehen Umständen aus 1477, die in allen
übrigen Ausgg. fehlt. — "... cronica impressa
Ispalen. singulari industria atque impensa Bar-
Üiolomei segura ata. Alfonsi de porta a. d. 1480.
fol. Sehr selten, ältestes in Spanien gedrucktes
Buch. — " Basileae 1481. fol. — »« Venetiis,
Ehrh. Ratdolt 1481. fol. — '^ Coloniae, Henr.
Quentell 1481. fol. ex recens. Henrici Virczburg
de Vacb. — " Ulmae, Job. Zainer? 1481. fol.
ErUh, die Zusätze de Vdehs u. ist die beste der
vielen folgenden Ausg. — "Basileae, Bern. Ri-
cbelius 1482. fol. — *^Memmingae, Alb. Kanne
de Duderstat 1482. fol. Das erste in Memmingcft
gedruckte Buch. — '* Venetiis , Ebrh. fiatdolt 1485.
fol. — ** (Aquilae) Adam alemanns impress. pa-
ravit 1486. Dec. 2. fol. — " Lovanü 1486. foL
— »* Argentine, Job. Pryss 1487. fol. — *^ibid.
ap. eund. 1488. fol. — ** ibid. ap. eund. 1490.
fol. — " editio altera, . . . 1490. fol. — ^ Ve-
netiis 1490. fol. — " Lugduni 1490. fol. — •* s. 1.
1490. fol. — "s. 1. 1492. fol. — »Parisiis, ap,
Job. Parvum 1512. 4°. — '• Parisiis, ap. eund.
1518. 4». — ^ Parisiis, ap. eund. 1523. 4^ —
"Venetiis 1580. fol. — '•ed. Pistorius, Scr. rer.
Germ. IL p. 580. — " ibid. ed. Struve II. p. 397
-576 mit Johannes Linturii, plebani Curicnsis
in VoiÜandia Fortsetzung (1475—1514) p. 577-
604. Beifn J. 1493 bringt Linturius die auf
den Streit Maximilians I wegen Annas v. Bre-
tagne bezüglichen Reden umgewechselten Schriften
u. zwar:
a. Jacob! Wimpheling ad Carolum Fran-
ciae regem pro Maximiliano oratio.
b. Roberto Gaguino ord. s. Trinit ministro
generali, Francorum regis oratori Jaco-
bus Wimpbelingus Slestadensis salu-
tem d. Febr. 1492.
c. Carmen sapphicum desselben an densel-
ben. März 1492.
d. Robert. Gaguin iuris pontificii tibi de-
ditus intei*pres Jac. Wimpb.
e. desselben (Därmen elegiacum ad Jac
Wimphelingum.
f. Responsio Jacobi "W. ad epistolam et
Carmen.
Uebers. : deutsch mit d. Tit. : Cronick die man
nempt ein Bürdlin . . . der Zyt. ^ Basel, Bern.
Richel 1481. fol. — * wiederh. mit d. Tii.: Ein
Cfonica von anfang der weit byss uflf die jar
Cristi 1492. s. 1. et a. (Strasburg, Job. Pryss 1493.)
fol. Ebert n® 7360. Panzer I. p. 197. n^ 339. —
'Augsburg 1524. fol.
französisch ^ unt. d. Tit. : Jje petit f ardelet
des tcmps, trad. par P. Fai-get. Lyon 1483. foL
— « Geneve 1495. fol. — * Lyon 1498. fol. —
^ unt. d. Tit. : Les fleurs et les maniers des temps
passez. Paris 1505. fol. — ^ ibid. 1508. fol. —
^ibid. 1513. fol.
holländisch unt. d. Tit. : Chronica die biet Fa-
sciculus temporum etc. Utrecht, Jac. Veldenar
1480. fol. Schöne Ausg. Vgl. Veldenarius.
Rolevinck: De laudibus Westphaliae^
sive De laude antiquae Saxoniae nunc
Westphaliae dictae, sive De Westphalo-
rum sit^e antiquorum Saxonum situ, mo-
ribus, virtutibus et laudibus libri 3.
Wichtig für die Sittengeschichte.
ROLEYINCK — RORBACH
983
Ausg.: * s. l. et a. (Coloniae, coa. 1478.) 4*.
Aeusserst selten, treil der Verf. diese Ausg. bald
nach ihrem Erscheinen temichten Hess. In den
späteren Ausgg. ist der Text verdorben. — * cura
Ortw. Oratii. Coloniae 1500. 4**. — • tciederh.ibid.
1514. 4^ 2H fol. — * Coloniae übiorum 1602.
12mo. ^ s Coloniae 1639. 8«. — « ap. Leibnit.,
Scr. rer. Brunsv. III. p. 606-652; tabula p. 652.
(i53. — T Wetzlariae 1736. 4». — « im Original -
Text nach der ersten Ausg. mit deutscher Ueber^
setxung von Ludwig Tross. Mit Vorrede von Herrn.
Rump, Köln 1865. gr. 8^ XXXI. 253 pag. Ji 4.
Uebers. : deutsch * unt. d. Tit. : Von der I^ge,
den Gebräueben , Tugenden u. dem Lobe der West-
falen. Uebers. von Job, Val. Kutscheit. Lemgo
1834. 8^ — » hrsgb. von Ludw. Tross (f 23. Mai
1864), vid. Ausg. n» 8.
Rolevinck: De regimine rusticorum.
Die!^> Schrift ist wol aas der Sorge um dio schon
damals »ich entwickelnden Aufstände der Bauern , deren
Lat^e {[^eradezn tranrifr erscheint, hervor^r^rangen.
Ausg.: * s. 1. et a. (Coloniae, Arn. ther Hoer-
nen 1474 V) 4**. 59 fol. 27 lin. — • Lovanii in domo
Job. de Westfalia (c. 1485). 4* 62 fol. 30 lin. —
» s. 1. et a. 4". 80 fol. 27 lin. — * s. I. et a. (Henr.
Quentell, Coloniae) 4». 27 lin. — * s. 1. et a. 4^
60 fol. 30 lin. — " s. 1. et a. 4^ 56 fol. 29 lin.
Erl.-Sekr.: Clement« Bibl. carieuae historique. VIII.
Leipsicl759. p. 250-262.
Elan er, Alois, De vita et scriptis historicis Wemeri
Rolevinck. Diss. inaug. Vratisiaviae 1872. 8^. 41 mtg.
Götz, Merkwürdigkeiten der Dresdener Bibliothek I.
p. 431.
Janssen, Joh., Deutsche Geschichte seit dem Aus-
gange dos Slittelalters. I. Freiburg i. B. 1878. p. 74-70.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 52. 93. 331-333.
Biederer, Nachrichten ans der Kirchen - . Gelehrten -
u. Bücher- Geschichte I. p. 25a. 418.
Schelhorn, Beitrüge zur Erläuterung der Gesch. der
schwlbischen Kirchen u. s. te. Memmingen 1772. 8*^.
Schot tgen ad Fabricii bibl. med. et inf. latinitatis VI.
p. 884.
TVegele, Deutsche Historic^^phie. MQnchen 1885. BP.
L25. 48. Vgl. Alldem. Deutsche Biographie. XXIX.
ipzig 1889. p. 72 sub voce.
lATolffgram, Hugo, Neue Forschungen zu Werner
Rolevincks Leben n. Werken t» Zeitschrift für vater-
lAnd Gesch. u. Alterthnmskujide. XLVIII. Münster
18y). Abth. 1. p. 85-136; L. 1892. Abth. I. p. 127-161.
(Die ersten 3ü Seiten erschienen auch als Dissert.
Münster 1890. Bf>.)
Rollius, Joann., ?;V(/. Narrati o captivititis.
Romaeus Philocasius, Dad., vid. A^ita
s. Baculi.
Roman de Gilles de Chin, vid. Gautier
de Toumay.
Romano, vid. Annales Yeronenses au-
ctore? de Romano.
Romanus papa (f 897): Epistolae ü.
Ausg.: * ap. Bouquet, Recueil IX. p. 206. 207.
— ' ap. Mansi, Collect, concil. XVIII. p. 185. —
^wiederh. ap.Migne, Patrolog. lat CXXIX. p. 859
-862.
Erl.'Sckr.: Jaffa, Regesta pontificom Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 441.
Rombaut de Doppere: Chronique bru-
geoise. 1491—1498.
Ausg.: publ. par H. Dussart. Bniges 1893. 4^
Romerius, vid. Regino Prumiensis:
Chronicon.
SürnäSt!} "chiepiscopus Salernita-
nus (t 1181): Chronicon sive Annales ab
0. C. —1178.
Handschr. : Brüssel, Burg. Bibl. Abschrift
von 1763. Ein Theil n^ 3924. — Mailand, Bibl.
Ambros. chart. sec. XV oder XVL Abschrift. —
Paris, Nat.-Bibl. Abschrift sec. XVI. nM996;
— R«s. St Germ. paq. 95. n** 7. 2. Abschr. sec.
XVn. — Rom, Bibl. Vatic. n« 3973. Original.
Vgl. Pertz, Mon. scr. XVllI. p. 396-398.
Ausg.: ' mit Noten von J. A. SaxiuSj ab a.
926—1178 ap. Muratori, Scr. rer. Ital. VII. p.
7-244. — » ab a. 1 121— 1 178 ap. Del Re, Cronisti
e scrittori sincronil. p. 1-71 mtt gegenüberstehen-
der italienischer Uebersetxung , Varianten und
Noten p. 72-80; altra lezione a. 1121— 1154 de/
cod. Salem., ibid. p. 559-563. — ^unt. d. Tit.:
Annales a. 893— 1178 ed. W. Arndt ap. Pertz,
Mon. scr. XIX. p. 398-461, Cf. praefat ibid. p.
387-398. — * annu« 1177 ap. Baronium, Annal.
eccles. XII. Fast ganx. — * ab a. 1173 — 1178
ed. Contelorius, Concordiae inter Alexandrum II
pontif. et Friderieum I imper. Venetiis confir-
matae narratio. Parisiis 1632. p. 199-237 ex cod.
Vatic. — "ab a. 1165 — 1178 ed. Carusius, Bi-
blioth. histor. regni Siciliao. IL 1723. p. 865 -904.
Erl.-Sehr.: Bethmann in Pertz' Archiv X. p. 251.
Hill(|:er, F., Das Verhttltni»8 des Hngo Faleandus za
Romuald von Salomo. Thl. l.u.4. Inaag.-DUs. Halle
1878. 8°.
Hirsch, Ferd., Do Italiao inferioris annalibus saec. X
et XI. Diss. inanj?. Beroiini 1864. S^. p. GU-74.
Notitiae do Komualdo ap rghoUi, Ital. sacra VII. p.
656; — ititderh. ed. Carusius, Bibl. hist II. p. 8(>3.
AV e i n r 0 i c h , G. , Chronicon Amalphitannm et Ro-
mualdus Salemitanos inter se comparantar in seiner
Dissprt. inauß. : De conditione Italiae infor. (ire-
gorioVII pontifice. Rogimonü l*r. 1864. 8«. {96 pag.)
p. 76-79.
Rorbach, Bemh., Patricier in Frank-
furt a. M. (t 1482): Familienchronik bis
1482. Mit Zusätzen 1481. 1482. 1501. —
Auch Stirps Rorbach benannt.
Handschr.: Frankfurt a. M., Stadtbibl. F. f.
95. Original.
Ausg.: ^hrsgb. u. eingeleitet von Geo. Ed. Steitz
in Archiv für Frankfurts Geschichte u. Kunst.
N. F. II. 1862. I^x.-8°. p. 416-437; cf. Einleit.
p. 404-415. — • als Stirps R. hrsgb. von Rieh.
Froning in Quellen zur Frankfurter Geschichte.
Lp. 156-180; cf. Einleit. p. xxviii-xxxi.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueUen.
3. Aufl. 1. 1886. p. 141. 142.
: Liber gestorum. 1338—1482.
Zasaminonfcostellt aus drei v. Fichardschen u. a. Mss. ;
der bunte Inhalt diosor nach Rubriken geordneten Ta^es-
neuigkeiten biotot ein lebhaftes Bild von dem Treiben
einer Grossstadt im 15. Jahrh.
Ausg.: ed. R. Froning in Quellen z. Frankfur-
ter Gesch. I. p. 181-223; cf. Einl. p. xxxI-xxx^^Il.
Rorbach, Job, Kanonikus am Bartho-
lomäus-Stift in Frankfurt a.M. (tl502):
Tagebuch. 1493 — 1502.
984
BORICO — ROSITZIUS
Handsekr.: Frankfurt a.M., Stadtbibl. F. f .
Mss. 251 (olim LitQ.). 12mo. Original,
Ausg. : * unt. d. Tit. : Frankfurter Chronik
hrsgb. u. eingeleitet A^on Geo. Ed. Steitz in Archiv
für Frankfurts Gesch. u. Kunst. N. F. III. 1865.
p. 106-203; ef, Einl. p. 47-105. — * hrsgb. von
R. Froning in Quellen zur Frankfurter Geschichte.
I. p. 237-313; cf. Einl. p. xxxix.
ErL-S(^.: Nachrichten Über den Familien besitz a.
andere Verfattltnisse der Familie Rorbach ibid. I. p.
892-416; vgl. p. 434.
Lorenz 1. c. p. 142.
Rorico episcopus Laudunensis: Charta
pro restitutione monachorum in abbatia
s. Yinceiitii. A^ 961.
Ausg.: * in Gallia christiana. IX. instr. p. 187.
— * wtederh, ap. Bouquet, Recueil IX. p. 730.
Rorico (? prior S.Dionysii Ambianen-
sis, cca. 1100?, secundum alios Moissia-
censis apud Cadurcos monachus): Gesta
Francorum, libri lY.
Gesch. der frllnk. Monarchie bis Chlodwig I a. 511. Vgl.
Oesta regum Francoram.
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Eist. Franc, scr. I. p.
799-818. — » ap. Bouquet, Rec. m. p. 2-19. —
« ap. Migne, Pati-olog. lat. CXXXIX. p. 589-616.
Erl. - Sehr. : Fabricius, Bibl. med. et inf . latiiütatis ed.
Hansi VI. p. 125.
Lebeuf, J., Bech. critiq. surle tomps oü vivoit Thi-
storien Boricon et sur Taatorite qne doit avoir cet
öcrivain in M6m. de l'Acad. des inscr. XVII. p. 228
(XXVI. p. 869 ed. & la Haye;.
Legen dro de St. Aubin, Diss. sur le tomps et Tan-
thenticit6 de Boricon in Mercuro de France. 1741.
Octob. p. 2188.
Struve, Bibl. historicaed. Mensel VIL 1. p.279.280.
Thorheko, A.. Uebor die Gesta Theodonci. Progr.
Heidelberg 1875. p. 13-18.
Roselli, Niccolö, vid. Cardinalis Ara-
goniae.
Rosellis, vid. Antonius de Rosellis.
Rosenplüt, Job. (f cca. 1460) : Beschrei-
bung des siegreichen Gefechts der Xürn-
berger gegen die verbündeten Fürsten bei
Heinpach 1450.
Der Verf. nahm daran selbst Theil.
Ausg.: * ap. J. P. Reinhard, Beitr. z. Historie
des Frankenlandos. I. p. 225-242. — ' in , Deut-
sches Museum' von 1782.
Rosier des guerres —1461; terminS
par la Cronicque abr6g6e du noble
royaume de Fi*ance.
Manuel d'6ducation pour le danphin Charles. — L'au-
tcur est, non pos le roi Louis XI, maiä bien Pierre
Choysnet ou Choinet, m6decin - astrologien de ce
prince, f 1477 lo 6 avril.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl., fonds fran^.
nM42. 1238. 12.39. 1240.1965.4986.17273.24261.
— Roucn, Stadtbibl. anc. fonds P; am vollstän-
digsten.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Lo rosier des guerres
cöpile par le feu Roy loys XI de ce nom. — In
fine : imprime a Paris par le ueufue feu Michel
lo Noir ... 1521. kl. 4°. — • reimprime avec le
Rozier historial de France. Paris, 26 feur. 1522.
fol. (II y a des exempl., dont frontispice parte :
Paris, Fran^. Regnault 1523. fol.) — ^ rHmpr.
in Rozier ou Epithome historial de Fraoce, di-
uise en 3 parties. Paris. Fran^. Regnault, 20 feur.
1528. fol. — * Lyon, Oliv. ArnouUet. 4®. tdition
eitie dans la Bibliotheque de Du Verdier, doni
eile ne donne pas la date. — ^ publ. par Jeau
d'Espagnet. Paris 1616. 8®, tr^ defectueuse edi-
tion. — * Bruchstücke ap. Heilot (». Ei:l.-Schr.).
Erl.'Schr.: He Hot, A., Soorces de la chronique du
Roaier du guentB — in Revue historiqae. A^XIX.
Paris 1885. p. 75-81.
Kaulek, Jean, Louis XI est -51 I'autenr du Rosier
des guerre»? in Bevue hiscorique. XXI. Paris 18KS.
p. 812-822 (besonders abgedrwkt Nogent - le - Rotrou
1883. 8P. 11 vag)'
Rositziuo, Sigism., canonicus ecel. ca-
thedral. Vratislav. (f post 7. Mai 1470):
Chronica et numerus episcoporum Vra-
tislaviensium. 1051 — 1468.
Handschr, : Schloss Fürstenstein, Grafl ich
Hochbergsche Bibl., IV. 2. 11. Vgl. Zeissberg^
Poln. Geschichtschreib, p. 133. not. 3. — Schlots
Diaban (Kreis Steinau a.0.). Gräflich Schwei-
nitzsche Bibl. — Warmbrunn, Bibl. des Grafen
Schaffgotsch.
Ausg.: * ap. Sommersberg, Scr. rer. Siles. I.
p. 64-68, ungenügend. — ^besser nach Junge-
ren Abschriften ed. Franz Wächter in Scr. rer.
Siles. XII. p. 31-36. — ^ als Cronica . . . und
Gesta . . . 1051—1482 ed. W. Ketrzynski in Mon.
Poloü. bist. VI. 1893. p. 576-584; ef. introd. p.
572-575. — ^Fragmente ap. Fr. Wilh. Sommer,
Regnum Vannianum antiquam Silesiain complo-
ctens: accedunt eiusdem lemmata histor. ad du-
catum et urbem Vratislav. pertinentia . . . Vra-
tislav. 1722. 4^ p. 214-224.
: Gesta diversa transactis tempo-
ribus facta in Silesia et alibi. 1237 —
1470.
Ausg.: * ap. Sommersberg, Scr. rer. Siles. I.
p. 69-97. — * besser ed. Franz Wächter in Ser.
rer. Siles. XII. p. 37-86. — « ed. Ketrzynski in
Mon. Polen, hist. VI {vid, antea).
: Berichte üb. die , Hussitenkriege \
Ausg.: ed. Colm. Grünhagen in Scr. rer. Siles.
VI. 1871. p. 158-163.
Erl.- Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latiiiitari'^
ed. Mansi VI. p. 18:S.
F ü 1 d c n 0 r , J . J . , Bio - et bibliographia d.i. Schlesische
Bibliothek. I^nbanl731. 4«. p. 246 -298.
Kaff 1er, Adalb., Dp Sigismnndo Rositzio. Diss. iIUn^^
Vratislav. 1866. 8«. 28 pag.
(Klose, B. S.) DarstollunjT der inneren Verhflltni^^^
der Stadt Breslau von 1458 — 1626 ap. Stenzel, Scr.
rer. Siles. III. 1847. p. 330 ff.
: Documentirte Gesch. u. Beschreibung von Bres-
lau in Briefen. Breslau 1781—83. &. I. p.130; II. 1.
p. 220, II. 2. p. 12.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. LI.
1887. p. 246. 247.
Markgraf, U., Zar Biographie des Sigesmund Ro>it^
in Zeitschrift f. Gesch. u. Alterthumskunde Schlesien«^.
XV. Breslau 1880. p. 246 - 248.
Runge, Chrstn., Miscellanea liter. de qaibosdam in-
editis historiaeSilesiacae. Olsnae 1712. 4*. II. Spec. 2j.
: Xotitia historicorum gentis Silesiacae. I. Vra-
tislav. 1775. p. 99 fi.
Wächter, Frz., Einleit. xu seiner Avag. in Scr. itT.
Siles. XU. 1883. p. xii-xnn.
ZeisKberg,H., Die polnische Geschichtschreibnn:; d(^
Mittelalters. Leipzig 1878. p.lS2-134. 138.156.3i.)7.
ROSLA — ROTHE
985
Rosla, Henric, Nienborgensis Saxo:
Herlingsberga sive Poemation de hello
inter Henricum Mirabilem, ducem Brun-
svicensem et Lüneburg, ac confoederatos
Saxoniae principes gesto ob arcem Her-
lingsbergam a. 1287. Ante annos plus
minus 360 in media barbarie non in-
eleganter scriptum.
Äusg,: ^ed.J. H.Meibomius. Lunaeburg. 1652.
4°. — * iciederh. ap. Meibom , Scr. rer. Germ. I.
p. 775-783; notae p. 784-806.
Erl.-Sekr.: Lorenz, Doatsehlands Ooschichtsqaellon.
3. Aafl. U. 1867. p. 136. 152.
R088, Johannes, canonicus in Osney,
antiquarius Warwicensis (f 1491): Histo-
ria regum Angliae.
Ausg. .• * e cod. in biblioth. Bodlei. ed. Thom.
Heame. Oxonii 1716. 8'^. — ^tciederh, ibid. 1745.
8°. — ^ unt. d, TiL : Britannioa sive de regibus
veteris Britanniae usque ad exilium gentis et
Saxonum Imperium etc. Francofurti 1607. 8°.
: Historiola de comitibus Warwi-
censibus.
Ausg. : ed. Thom. Heame. Oxonii 1728. 8® xu-
sammen mit Historia ntae . . . Richardi II An-
gliae regis, a monaoho quodam de Evesham con-
signata.
Rosselli, Nicolaus = Cardinalis Ara-
goniae.
Rost, Maiirus, abbas Iburgens., vid.YitaL
Bennonis episc. Osnabrug. (vita metr.).
Rostius, Petrus, canonic. Steinvelden-
sis, vid. Vita b. Hildegondis comitissae.
Rostangnus Cluniacensis monach. (nai
1206), vtd. Narratio exe. capitis s. C le-
rn entis pp. (t c. 100).
Roswitha » Hroswitha.
Rot, Hans, aus Basel: Pilgerreise 1440.
Ausg. : hrsgb. von A. Bernoulli in Beiträge zur
Vaterland. Geschichte, hi-sgb. von der histor. Ge-
sellschaft zu Basel. N. F. I. 1881. p. 326-391.
Rot, Peter, aus Basel: Pilgerreise 1453.
Ausg.: * hrsgb. von A. Bernoulli in Beiträge
zur Vaterland. Geschichte. N. F. I. Basel 1881.
p. 413-428. — ' ausxüglich ap. Haenle, Urkun-
den U.Nachweise z. Gesch. des Schwanen -Ordens.
Ansbach 1876. p. 37-39. — "" desgl. ap. Stillfried
u. Haenle , Das Buch vom Schwanen - Orden. Ber-
lin 1881. fol. p. 197. 198. — * desgl. von Röh-
richt in Wochenblatt der Johanniter- Ordensbal-
ley Brandenburg. 1882. p. 130. 131.
Rotcharius, vid. Visio Kotcharü.
Rote Buch von Weimar, tnd. Buch^ Das
Rote.
Rotfridus, t-ia. Vita s. Kemigii episcopi
Remensis (transl).
Rothari rex Langobardorum (636 —
652): Edictus.
Ausg.: ^ als Leges Rothari ap. Maratori. Rer.
Ital. scr. I. 2. 1725. p. 17-48. — * in Edicta re-
gum Langobardoiiim edita . . . studio comitis Ca-
roli Baudi a Yesme. Aug. Taurin. 1846. fol. , nur
wenige Exempl. gedruckt. — ' ap. Troya, Istoria
d'Italia. IV. pars 2. 1853. p. 60-464, mit weü-
läufigem Comment. — * in Edicta regum Lan ge-
bärd, edita . . . studio com. Gar. Baudi a Vesme.
Aug. Taurin. 1855. (Monum. historiae patr.) fol.
p. 11-80, ruich einer St. Q aller Hs. — * secun-
dum edit Aug. Taurin. repetenda curavit J. F.
Neigebaur. Monachii 1855. 8^ — ® ed. F. Bluhme
ap. Pertz, Mon. Legg. IV. 1868. p. 3-90. — ''in
Edictus ceteraeque Langobard. leges ... ex maiore
edit. correctiores recudi curavit Fr. Bluhme inter
Scriptores rer. Germ, in usum schol. Hannov. 1869.
8^ p. 1-73. — • hiemach Auszüge ap. Gengier,
German. Rechtsdonkmäler. 1875. p. 522-546; cf.
p. 158-161. — • nach Bluhme ap. Padeletti, Fon-
tes iuris italici medii aevi. 1877.
: Leges {aiis Liber legis Lango-
bardorum Papiensis, auch Lex Lombarda
genannt).
Ausg.: ed. A. Boretius ap. Pertz, Mon. Legg.
IV. 1868. p. 289-397.
Erl.-Schr.: Branner, Heinr., Deutsche Rechtsg«sch.
I. Leipzig 1887. p. 368-374.
Pasqnale del Oiudice, Le tracce di diritto Romano
Delle leggi Longobarde. Fasc.l. Editto di Rotari. 1886.
Savigny, Gesch. des römischen Bechts im Mittelalter.
II. p.2ü9«f.
St Oboe, 0., Gesch. der deutschen Rechtsqaellen. I.
Braunschweig 1860. p. 122-128.
Tamassia. Giov., Le fonti dell' Editto di Rotari. Pisa
1889. gr.8o. XVIII. 93 pag. Jk4.
Rothe, Job., aus Luxemburg, Capellan
der Landgräfin Anna zu Eisenach (cca.
1434): Chronik von Thüringen. Chroni-
con Thuringiae vemaculum, alias Isena-
cense t>el Erfordiense dictum. Ab 0. C.
—1440.
Der Verfasser wurde früher Monachus Isenacen-
sis genannt. Ueppige deutsche Sprache , fabelreich.
Handschr. : Dresden, k.A rchi v , chart. f o 1 .
— Sondershausen, Kirchenbibl. — Werni-
gerode.
Ausg. : ^ mit der Bezeichnung : auctore mon-
aoho Isenac. ap. Mencken, Scr. rer. Germ. II. p.
1633-1824.— ^untd. Tit.: Düringische Chro-
nik des Johann Rotlie ed. R. von liliencron in
Thüringische Geschichtsquellen. Bd. III {auch als
Separatabdruck erschienen. Jena 1859. gr.8°). —
* bearbeitet u. hrsgb. von E. Fritsche. Eisenach
(1888). S"". 264 pag. Jk 3.60. Kastrirt.
Erl.-Schr.: Aue, K., Joh. Rothe tn Zeitschrift d. Vereins
für thüringische Geschichte. IV. Jena 1860. p. 217 sq.
: Zu dem Vorzeichniss der Joh. Rothen betrefFen-
den Urkunden Und. Ul. 1869. p. 361. 362.
Bech, Fed., Mittheilung u. krit. Beleuchtung' eines
bisher übersehenen längeren Akrostichon des Joh.
Rothe aus Kreuzburg. Progr. d. Gvmn. Zeitz 1861.
40. 8 pag.
986
ROTRODUS — RUDOLF VON EMS
Bech, Fed. , Nene MittheilaDgen über Joh. Bothe.
Progr. d. Qymn. Zeitz 1860. 40.
: üober Joh. Bothe in Pfeiffers Oermania. "Wien.
V. p. 226: VI. 1861. p. 45-80. 2Ö7-287; VU. p.854;
IX. p. 172.
Bechstein, Reiuh., Bibliographie von J. Rothe in
Zeitschr. des Vereins f. thüiing. Gesch. IX. (N.F.I.)
p. 259 ff.
: Zu der Thüringer Chronik des Joh. Rothe in
Pfeiffers Germania. IV. Wien 1869. Heft 4.
Fankhänel, lieber Johannes Rothe. Progr. z. Gesch.
der Schule. Eisenach 1844. 4«.
: Zusälze zu dem der v. Liliencronschen Bearbei-
tung der thüring. Chronik des Joh. Bothe beigefügten
Glossar in Zeitschrift des Vereins f. thür. Geschichte.
IV. p. 220 -225.
Herrmann, K., Bibliotheca Erfortina. 186S. p.71.72.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqaellen. 8. Aufl. II.
1887. p. 100. 103-107.112.
Michelsen, A. L. J., Ueber eine handschriftliche
Chronik Thüringens aiis dem 15. Jahrh. in Zeitschrift
d. Vereins f. thüring. Gesch. I. p. 73 ff. 223.
: Vrkundenverzeichniss, Joh. Bothe betreffend ibid.
III. p. 21-44; IV. p. 219.
Sigismund, B.. tWd. XV. (X.F.VII.) Jona 1891. p.
552 - 576 ; bisspricht die rehleehU Ausg. von E. Friiitche.
Witzschel,A., in Pfeiffers Germania. XVII. 1872.
p. 129-169.
: Beitrttge zur texteskritik der düringischen Chro-
nik des Joh. Bothe. Progr. 1875. 4«. 14 pag.
Vgl. Vita s. Elisabethae fil. Andr. {auetor rhytkm.).
Rotrodus archiepiscopus Botomagensis:
Epistolae et variorum ad eum. 1165—1174.
Äusg, : 26 aus verschied. Werken gesammelt
u. chronologisch geordnet ap. Bouquet, Rec. XVI.
p. 626.t)33.
Roya, vid. Aegidius de Eoya.
Rozmital, vid. Leo de Bozmital.
Hubertus = Rupertus.
Rubeus de Aragonio = Augustinus Ru-
beus de Arag.
Rubrica de suscepcione regis Roma-
norum in civitate Nüi*enbergensi a. D.
1414 = Einzug König Sigmunds.
Rucellai, vid. Bemardus Oricellarius.
Rudborne, Thomas: Historia, vid, Tho-
mas Rudbome.
Rudburn, Thomas, iun.: Breviarium,
vid. Thomas Rudborne.
Rudimentum novieiorum, epitome sive
svstema historiae universalis auctore in-
certo confecta et in 6 aetatcs divisa, ab
0. C. — 1473.
Wahrscheinlich von einem Franziskaner u. zvrar
grösstentheils aus dem Chronicon slav. parochi Susol.
verfasst; nicht zu verachten für die Qesch. d. 15. Jahrh.
Ausg.: in urbQ Lubicana [Lubecae] per Lucain
Brandis de Schasz. 1475. 2 in 1 vol. fol. Vgl.
Hain, Bepert. no 4996. M. bemerkenswerten Holz-
schnitten. Das erste in Lübeck gedruckte Buch.
Erl. - Sehr. : vanSeelen, Selecta literaria p. 558 {letzte
Au»g.).
"SVolff gram, Ha^o, Neue Forschungen zu "Werner Ro-
levincks Leben in Zeitschrift für vaterlAnd. [westfäl.]
Gesch. u. Alterthumskunde. XLVm. 1890. Abth. 1.
p. 125-130.
Rudolf Colonna, t/^/. Landulfus de Co-
lumna: Tractatus de translatione.
Rudolf von Ems, Dienstmann des Grafen
von Montfort (f 1250—1254): Wilhelm v.
Orleans oder Dourlens. 3 Bücher.
Oeschrieben 1241 .beginnt mit Wilh. dem Eroberer a.
endet mit Ootfried v. Bouillon. Noch nicht frunz gedruckt.
Handschr.: St. Gallen, Vadiao. Bibl. n"302.
Chart, sec. XIII. fol. — Andere nennt Fr. Pfeiffer
im Anzeiger 1854. n® 4.
Au^g. : nur Bruchstücke * in Neuer literari-
scher Anzeiger. 1807. n® 11. — 'Aurora 1804.
n°99; — »Museum I. p. 662; — * Adelung I.
p. 46 ; — * Docen , Miscellan. IL p. 150; — • Mone,
Anzeiger V. p. 50 u. VIII. p.344; — ^Altdeutsche
Blatt. J. p. 246. — Inhalt bei Casperson, Wilhelm
von Franse. Cassel 1782—84. 1. VIII ff.; — An-
zeiger IV. p. 27-34.
: Weltchronik.
(redichtet für Kaiser Konrad IV zwischen 1250—1254.
— Ezistirt in zwei verschiedenen Rec^nsionen ; gegen 50
Handschriften.
Ausg.: Gedruckt nur einzelne Stellen u. zwar
aus </. äl t, Becension sehr vieles in: * G. Schütze,
Die histor. Bücher des alten Testameots. Ham-
burg 1779—81. 2 Bde. 8^ — *in Hamburgische
Unterhaltungen. VIII. p. 297 ; — * ap. Lambecium,
Catal. bibl. civit. Vindobon. I. Viennae 1750. p.
64; — * ap. Schelhom, Amoenitat. literar. III.
p. 12; — '^bei Tenzel, Monatl. Unterred. 1691.
p. 922; — ® bei Eschenburg, Neuer literar. Anzeig.
1808. n^26. p. 4Ö9; — "^ bei Zapf, Reise durch
einige Klöster Schwabens p. 128. 133; — ' bei
Hoffmann, Altdeutsche Blätter I. p. 246; — ^ bei
Graff, Diutiska I. p. 48; — ^<» bei Vilmar, Die
zwei Recensionen der Weltchronik p. 61.
Abschnitte atts der jung. Becension geben :
* Adelung, Nachricht über deutsche Handschr. in
d. Bibl. d. Vatican. I. p. 22. 11. p. 176; — ' Aaf-
sess, Anzeiger. 1833. p. 171; — * Docen, Miscell.
n. p. 35. — * Gottsched, Neuest. I. p. 246; —
* Graff, Diutiska III. p 406; — «Hagen, Grundr.
d. Gesch. der deutsch. Poesie p. 228 u. 545; —
'Mone, Anzeiger. 1838. p. 431; — *Oberlin,I)iatr.
de Conrad. Herbipol. p. 27; — ®Schelhom, Bei-
träge zur krit. Gesch. der deutschen Sprache I.
p. 593; — "Vilmar 1. c. p. 67.
Sonstige Bruchstücke: ^tmi. d. Tit.: Aus
R. V. Ems Weltchronik hrsgb. von "W. Crecelius
in Birlingers Alemannia. XVIII. Bonn 1890. p.
94-96. — ^unt. d. Tit.: Fragmente der Univ.-
Chronik des R. v. E. in Coponhagen hrsgb. von
Edzardi u. Mogk in Germania. XXVII. Wien 1882.
Heft 1. — ^andere hrsgb. von Herrn. Fischer in
Germania. XXX. 1885. p. 175-183. — * andere
hrsgb. von Ant. Birlinger ibid. p. 183-191; —
^andere hrsgb. von Tbeod. Gelbe ibid. p. 191-
193. — ^ unt. d. lY/..- Bruchstück aus Rudolfs
Weltchronik hrsgb. von Adalb. Jeitteles ibid. p.
120 (wenig wert; die Verse entsprechen dem Ab-
druck bei Schütze I. p. 76-78). — ^unt. d. Tit.:
2 Fragm. der Weltchr. R.'s v. E. hrsgb. von J. Lo-
serth in Zeitschrift f. deutsches Alterthum und
deutsche Litteratur. XXIX. (N. F. XVII.) Berlin
1885. p. 236-246. — ^ unt. d. Tit.: 2 Bruehst
der Reimchrouik des R. v. E. in Zeitschrift für
deutsche Philologie. XXI. 1888. Heft 3. — ^ tmi.
d. Tit. : Regensburger Bruchstücke der Weltchro-
KUDOU" VON HOHENEMS — RODÜLPHUS GLABER
987
nik Rud. von Ems u. des Marienlebens von Bruder
Philipp mitgetheilt u. besprochen von H. Graf v.
Walderdorff. Stadtamhof (1877). 8^ 58 pag. —
*® andere brsgb. von Karl Reissen berger aus einem
Ms. im Landesarchiv suGraz in Germania, Viertel-
jahrschrift etc. XXXIV. Wien 1889. p. 490-492.
Erl.-Sekr.: Adelung , Maf^zin. I. St. 2. p. 241.
D o boren tz, Otto, Die Erd- n. VGikerknnde in der
'Weltchronik des Rudolf von Hohen - Ems in Zeit-
schrift ffir deutsche Philologie. XII. 1880. p. 257-
Sül; 387-454; XIII. 1881. p. 29 - 57 ; 166 - 223.
Docen, Misoellan. II. p. So. 903.
Dürrwirth, Ueber die Universal - Chronik Rudolfe
(V. Ems) in Zeitschrift f. deutsches Alterthum. XVI.
Berlin 18B4. Heftl.
Ebcrtf Ueberlieferungen II. p. 86.
G e r V i n u 8 , Gesch. der deutscnen Dichtung. 5. Aufl. II.
p. 77.
Graff , Diutiska III. p. 276. 443. 449.
Hagen, Grundriss d. Gesch. d. deutschen Poesiop. 225.
: Gedichte des liittelalters I. p. 567. p. xix.
: Minnesinger IV ^.652.
Hörn, Sammlung z. einer histor. Handbibl. p. 768.
Jacobs, Beitr. a. d. Schätzen d. Gothaischen Bibl. II.*
p. 228 u. 243.
Ma»smann, Recens. d. Diutiska in d. Heidelberger
Jahrb. 1826. p. 1 166.
: Rccons. d. Hohen Liedes v. Bartholomae, ibid.
1828. p. 190.
Yilmar, A. F. C, Die zvei Recensionen und Hand-
schriftenfamilien der ÜVeltchronik Rudolphs v. Ems,
m. Auszügen a. d. noch ungedrnckten Theilen beider
Bearbeitungen. Progr. des Gymn. Marburg 1839. 4*.
U«2.
Zacher, Die ViTemigeroder Handschrift von Rudolfs
AVeltchronik in Zeitschrift für deutsche Philologie.
IX. 1877. p. 461-471.
Rudolf von Hohenems - Budolf von Ems.
Rudolphus = Rodulphus, Rudoifu8, Ruo-
dolftis, Ruodulfiis.
Rudolphus abbas Cluniacensis (fllT?.
Sept. 20), vid. Vita b. Petri Mauricii cogn.
Venerabilis.
EH.- Sehr.: Histoire litt6raire de la France. XIV.
1869. p. 4-6.
Rudolphua abbas S. Pantaleonis Colo-
niensis (flor. 1121), vid. Acta translat. s.
iiniiis mil. Leg. Theb.
Rudolphus abbas S.Trudonis (St. Tnajen
oder 8t Trond, f 1138): Epistolae 4.
Ausg,: *ap. Pertz, Mon. scr. X. p. 317-332.
— * wiederh. ap. Migne^ Patrolog. lat. CLXXVIII.
p. 193-218. — Ein Brief des Chronisten Rudolf
von St. Trend an Rupert von Deutz , mitgeth. von
F. "W. E. Roth in Neues Arohiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. XVIL 1892. p. 617. 618.
Vgl. Gesta abbatum Trudonens.
Passio s. Gereonis (Inveni, et translai.).
Vita s. Lietberti.
Rudolphus Agricola, vid. Agricola.
Rodulfus Bituricensis archiepiscopus
(flor. 866): Capitula.
Ausg.: ^ap. Baluze, Misoellan. ed. Mansi II.
p. 104-113. — * wiederh. ap. Migne. Patrolog.
lat CXIX. p. 703-720.
Rudolphus de Frameynsperg , Bavanis:
Itinerarium in Palaestinam ad montem
Sinai et in Aegyptum b9 1346.
Nor ein Bruchst&ck vorhanden.
Handsehr.: München, Staatsh. lat. n<* 26636.
See. XV. f. 385.
AiMg.: * ap. Canisium, Lect. antiq. VI. p. 323-
327 (»ed. Basnage IV. p. 358-360).
Rudolphus de Langhen, vid. Langhen.
Rudolphus de Muyden, Muda = Bier
de Müden.
Rudolphus de Noviomago, vid. Tita b.
Alberti Magni (legenda).
Rudolphus de Radegg (iam ante 1314)
scholasticus Einsidlensis: Capeila here-
mitarum.
Gedicht worin der Ueberfell des Klosters Einsiedeln
am 1. Mttrz 1814 durch die Schweizer weitläufig geschil-
dert wird; historischen Wort besitzen nur der 2. u. der
4. Theil desselben.
Ausg. : hrsgb. von Gall Morell in Geschichts-
freund der 5 One. X. p. 170 ff.
Sri. ' Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
8. Aufl. I. 1886. p. 79.
Rudolphus de Rivo (Raoul de Ruisseau)^
decanus Tongrensis (f 1403): Gesta ponti-
ficura Leodiensium Engelberti a Marka,
Johannis de Bavaria (ab Arkel) et Ar-
noldi ab Hom. 1347—1389.
Für den angegebenen Zeitraum Ton grossem Werte.
Ausg. : ap. Chapeaville , De gestis pontif . Leod.
m. p. 1-58. Die Jahre 1386 — 1389 hat der
Herausgeber nach Lorenz aus späteren Schrift-
stellern willkürlich ergänzt ibid. p. 58-67.
Erl.'Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
8. Aufl. II. 1887. p. 34.
Wind, Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschr\j-
yers p. 64.
Rudolfiis Fuldensis = Rudolphus mon.
Puldensis.
Rodulphus Glaber (Radulphus, Rudolfus),
monachus S. Benigni Divionensis, d£in
Cluniacensis monachus (f 1050): Fran-
corum historiae libri V, seu Historiarum
sui temporis libri V ab elect Hugonis
Capeti in regem 987 ad a. usque 1044.
Handschr. .-Paris, Nat. - Bibl. ms. lat. n® 6190.
sec. XII fin.; — n^ 10912. sec. XI; — n« 13834.
sec. XVI. Copie der vorigen. — Rom, Vatic. n®
618. sec. XV ] ausserdem vgl. Pertz, Mon. scr. VII.
p. 50.
Ausg.: * ed. Pithoeus, Eist. Franc. Script. XI.
Francof. 1596. p. 1-59. — ^wiederh. mit Besse-
rungen ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IV. p. 1-
58. — «ap. Bouquet, Reo. VIII. p. 238-240; X.
p. 1-63 — u. * nach Duchesne ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXLII. p. 611-698. — ^ unt. d. Tit.:
Raoul Glaber, Les cinq livres de ses histoires,
900 — 1044, publ. par Maurice Prou. Paris 1886.
8^ XV. 143 pag. 3 fr. 50 c. Out. {Zugleich ein
Band der Collection de textes p. servir ä l'etude
et l'enseignement de Thist.) — ® Auszüge ed.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 51-72; cf.
p. 48 sq.
Uebers.: alt französisch: ap. Guizot, Collect.
VI. p. 169-355.
988
EUDOLPHUS MONACHUS CASAE DEI — RUFINU8 PRESBYTER
Erl.-Sdtr. : C o n t z e n , Die Geschichtschreiber der deut-
schen Kaiserzeit p. 72-76.
de la Curne de bt. Paiaye, Möm. conoemant la vie
et les onrra^es de Glaber, historien da terops de
Hagrnes Capet in M6m. de litt^rature tir^s de re-
gistres de l'Acad. des inscript. VKI. Paris 1733. p.
649 (6d. k Ja Uave XII. p. 274).
Gebhardt, £., L (^tat d'Ame d'un meine de Tan 1000:
IjC chroniqneur Raoal Glaber in Revue des deux
mondos. CVII. 1891. p. 600-628.
Giesebrecht.'W., Geschichte der dentechen Kaiser-
zoit II. p. 529 (5. Aufl. IL 1885. u. 567).
Häusser, L., Die teutschen Geschichtschr. Heidelb.
1889. p. 83.
Havet, Julien, Note sur Baoul Glaber in Revue hi-
storique. XL. Paris 1389. p. 41-48, xum Theü gegen
Saekur.
Kuypers, Heinr., Studien Über Rudolf den Kahlen
(Rodulfus Glaber). Müustersche Diss. inaug. Goch
1891. &>. JTOpag.
Monod, Etudes sur Thistoire de Hugaes Capet in
Revue historique. XXV III. p. 270.
Petit, Ernest, Raonl Glaber tn Revue historique.
XLVIIL Paris 1892. p. 283-299.
Pflugk- Harttang, J. v., Untersuchungen z. Gesch.
Kaiser Konrads II. Stuttgart 1890. 8». VIII. 77 pag.
Jk2. p. 59-64.
Saekur, Ernst, Studien über Rodulfus Glaber in
Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIV. 1889. p.
879-418; vgl. XV. p. 212. n0 21.
Schüz, Coinment. criticus de scriptis et scriptor. hi-
storicis p. 198.
Waitz ap. Pertz 1. c. p. 48-50.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p.322
(5. Aufl. IL 1886. p. 188; 6. Aufl. IL 1894. p. 213).
Vgl. Vita s. Guilelmi I abbatis.
Rudolphus monachus Ca8ae Dei (saec.
XII), md. Vita s. Adelelmi {vita alia),
Rudolphus (Ruodolfus) monachus Ful-
densis (t865), vid,
Annales Fuldenses.
De s. Venantio al. mart.
Miracala sanctorum in Fuldenses ecclesias
translatorum , vid. Vita b. R«ibani M.
Translatio s. Aiexaudri.
Vita 8. Liobae.
„ b. Rabani Mauri.
Rudolphus monachus Marclanensis =
Kudolphus abbas S. Trudonis.
Rudolphus monachus s. Sepulcri ap.
Caraeracences (cca. 1290), vid, Vita s.
Lietberti.
Rudolphus Praellaeus = Raoul de
Presles.
Rodulfus rex, Bichardi Burgundiae da-
cis filius: Diplomata 21 a. 924 — 935.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil IX. p. 562-581.
Rodulfus rex Burgundiae Transiuranae:
Diplomata annorum 888 — 910.
Ausg.: ex div. editt. ap. Bouquet, Recueil IX.
p. 691-693.
Rodulfus III rex Burgundiae Transiuien-
sis seu Provinciae: Diplomata 17 annorum
993—1031.
Ausg.: ' ex div. monum. ap. Bouquet, Recueil
XL p. 542-554. — * ap. Migne , Patrolog. lat. CLL
p. 1021-1026.
Rudolphus I rex Roman. (1273—1291):
Constitutiones.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. IL 1. p. 382-458.
Rudolphus I rex Roman.: Diplomata.
Ausg, : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XL p. 581; Xm. p. 627-629.
: Epistolae.
Von urkundlichem Werte.
Au>8g. : ^ ed. C. Cenni in Monumenta domina-
tionis pontificiae et codex Rudolphinus. Romae
1760. 2 vol. 4°. — ^unt.d. Tit.: Codex episto-
laris Rudolph! I , . . locupletior . . . editus et oom-
ment. illustratus . . . opera Martini Gerberti. ( Cufn
imag.) Typis San-Blasianis 1772. foL — *F. J.
Bodmann, Cod. epistol. Rud. I epist 230 anecd.
cont., correctis iusuper et sappl. auctis, a Ger-
berto editis. Lipsiae 1806. 8**.
Erl.-Sekr.: AI Ige m. deutsche Bibliothek. XXIV. 197.
Anh. 37-52. p. 1740-48.
Erlanger Beitrage. 1743. p. 441.
Ernosti, Neue theol. Biblioth. II. p. 844-851.
Oatterer, Journal IV. p. 154.
« Göttinger gel. Anzeigen. 1775. p. 370.
Hai 1er, Bibl. d. Schweiz. Gesch. ü. p. 1911.
: Fax cum Carolo I rege Siciliae
a. 1280.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. U. 1. p. 423-425.
: Kegistri fragnientum.
Nur 17 Formeln.
Handschr.: Berlin, k. BibL Lat, 4^ 300.
Ausg. : * hrsgb. von F. Kaltenbrunner in Ar-
chiv f. Österreich. Geschichte. LV. 1877. p. 253-
263; cf. Einleit. p. 249-253.
: Tractatas et pacta cum Otakaro
rege Bohemiae a. 1276. 1277.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 407-409;
413-416; 419-421. — Tractatus cum Nicoiao
III pp. a. 1278. 1279 ibid. p. 421. 422.
Vgl. Coronatio.
Electio.
Rudolphus Tortarius, monachus Moria-
censis (cca. 1114), vid.
Vita s. Benedicti Rbb. Gas. (mirae.).
„ „ Mauri abb. Olann. (tranalai.).
Erl.-Schr.: Histoire littöraire de la France X. p. 88
{tpiederhoU ap. Migne, Patrolog. lat. CLX. p. 1171-
1178).
Ruflnus magister, vid. Vita s. Raymundi
Palmarii.
Ruflnus Presbyter Aquileiensis (f cca.
410): Historia ecclesiastica Eusebii con-
versa et duobus libris {i. e. a. 325 — 395)
aucta.
Ist eine lateinische Bearbeitung der Kirchengeschicht*?
des Eusebius, diu 402 untemoinnien. Qenoss im Abend-
lande grosses Ansehen.
Au^g.: ^ s. 1. et typogr. 1474. fol. unt. d. Tit. :
E-i historia cccl. per Rufinura e graeco ia lat.
traducta. — * unt. d. Tit. : Liber historiae eecles.
E-i Caesar., quam b. Rufinus presb. de grae«.H>
in lat. transtulit. Romae, ap. J. Ph. do Lignaniin«^
1476. fol. — ' Maotuae, ap. J. Schallum 147l>.
fol. — ** Parisiis 1497. 4^ — *oum Bedae Hist.
eecles. Argentinae 1514. fol. min. — * unt. d. Tit. :
E-i bist. eccl. Riifino interprete. Accnravit . . .
Gaufr. Boussardus. Paris, s. a. 8^ — ^ ex eiMt.
Boussardi Lugduni 1523. 8^ — * unt. d. Tit.:
Auetores historiae eecles. , worin E-i bist eccl.
RÜFINÜS PRESBYTER — RUPERTUS ABBAS S. HERIBERTI
989
Eufino interpr. Rufini pr. Aquil. libri duo reco-
gniti per Beatum Rhenanum. ßasileae, Frobon
1523. fol. — »ex Boussardi edit. Paris. 1525. 8^
— *®Basileae, Frohen 1528. foL, Wiederholung
von ü® 8 ohne die Vorreden. — "ex edit. Bous-
sardi Lugduni 1533. 8®. — ** Wiederholung rofi
n» 8 Basileae 1539. fol. — '^ Parisiis 1541. fol. —
^* in Eusebii opp. lat. edit Basileae, Henricpetri
1542. fol. Tom, 111. — "t« Auetores Hist. eccles.
ex ed. B. Rhenani. Basileae 1544. fol. — ^^inter
Auetores bist. eccl. Antverpiae ap. Joa. Steelsium
1548. 8*». — " Rufini bist eccl. libri 2 ... ex
interpret Wolfg. Musculi. Basileae 1549. fol. —
** iciederh. ibid, 1554. fol. — *» tviederh. ibid,
1557. fol. — *®«n Eusebii opp. cum scboliis J. J.
Grvnaei. Tom. IL Basil. 1570. fol. — '^ Parisiis
1571. fol. — »* Parisiis 1580. fol. — "unt.d. Tit.:
Tomi II eccl. bistoriae Eusebii Pampb. hbri 9, Ru-
fino Aquil. interpr., ac duo ipsius Rufini libri,
studio Petri Tbomae Cacciari. Romae 1740. 41.
4®. — ** nur Rufini libri 2 ap. Migne , Patrolog.
lat XXI. p. 461-540.
Riffinus Presbyter: Historia eremitica
smi Historia monachorum seu über de
viris patnim.
Eine Lebensf^eschichte von 33 Heiligen in der nitri-
9chen Wüste, ohne besondern Oohalt.
Ausg.: ^ s. 1. et a. (1462.) fol. — 's. 1. et a.
(Xeapoli cca. 1470). fol. — 'Ulmae, Joa. Zainer
s.a. fol. — * Norimbergae, A. Koburger 1478.
fol. — * Norimbergae 1483. fol. — ® Venetiis,
Oct. Scotus Modoetiensis 1483. 4®. — ^Norim-
bergae, A. Koburger 1485. fol. — ® Venetiis, ap.
Bon. Locatellum 1500. 4^ — *Lugduni per Nie.
Wolff de Lutrea 1502. 4«. — ^^ Lugduni, per
Jannot de Campis 1507. 4^ — "Venetiis 1508.
4^ — 1» Lugduni, Steph. Baiann 1509. 4°. —
'•'Lugduni, per Jac. Sachen 1512. 4^ — "Lug-
duni, per Jac. Mvt 1515. 4^ — ** Lugduni, per
Jac. Mareschal 1520. 4^.— "Lugduni 1536. 4°.
— ^^ Lugduni, per A. Vincentium 1537. 4^ —
'^Coloniae. per Gasp. Gennepaeum 1547. fol. —
»^'Coloniae 1548. fol. — *'>Compluti 1596. 4". —
" Opera et studio Herib. Rosweydi. Antverp. 1615.
fol. — ^^lüiederh. Lugduni 1617. fol. — u. ** Ant-
verpiae 1628. fol. — " tn R-i opp. ed. Dom. Val-
larsius. Veronae 1745. fol. — *^iriWcrA.ap. Migne,
Patrolog. lat. XXI. p. 387-462 cum notis Ros-
weydi.
Erl.-Sckr. .* B ä h r , Gesch. d. römischen Literatur. Suppl.-
Band. 2.Abth. p.2i8.
Ebert, Adf., Alitrem. Geschichte der Literatur dos
Mittelalters im Abendlande. I. 2. Aufl. Leipzig 18»9.
p. 321-327.
K 1 m m el , De Rofino Eosebii interprete. Gerae 1838. 4^.
Pancker, K., De latinitate Uieronymi. Berolini 1880.
p. 154.
Peregrinatio Raffini etMelaniaeap. Migne, Patrolog.
lat. LXXm. p. 707-736.
Schoenomann, Biblioth. histor.- literaria patrom la-
tinomm. I. Lips. I7Ü2. 8". p. 683-614.
Teuf fei, W. S.. Geschichte der ruoiischen Literatur.
5. Aufl. Leipzig 18Ü0. p. 1117. §435.
VallarsiuB, Dom., Vita Tyrannii Ruflni, ortu Con-
cordions»is , civitate Aquileiensis, presbyteratu Hiero-
solymitani. Libri 2 ap. Migne, Patrolog. lat. XXI.
p. 75-21>4.
Riifii8: Chronicon Lubicense.
Reicht bis 1430: der Verfasser soll nach (Trautoff Min-
derbmder im Katharinonkloster zu Lübeck gewesen sein.
Ausg.: Ausxüge ^von 1400 — 1430 ap. Grau*
toff, Sammlung der lübeckischen Chroniken in
niederdeutscher Sprache II. p. 456-577. — ^ in
Script, rer. Pruss. III. p. 407-410. — ' vom J.
1427 ap. Fant, Scr. rer. Svecic. III. 1. p. 214-216.
Erl.-Sekr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. U. 1887. n. 168. 173. 174. 180.
Strehlke, E., in Script, rer. Pmas. III. p. 25, über
die Verwandtsehaß mit Annales Prussici auctore Fran-
ciscano Thomnensi.
Riifiis Octodurensis (Taurinensis epi-
scopus): Epistola ad Nicetium Treviren*
Sern episc, qua Uli artißces transniittit
c. 550.
Ausg.: 'ap. Freher, Corpus Franc, historiae
p. 199. — * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I.
p. 863. — ' tciederh. ap. Bouquet , Rec. IV. p.
75. — ^ ed. Gundlach in Mon. Germ. hist. Epist.
III. p. 133.
Ruiand, vid. Ott Ruland.
Rumor de submersione sacerdotuni in
Bythom {Beuthen, Oberschlesien) a® 1363.
Ausg.: ap. Stenzel, Scr. rer. Silesiac. II. 1839.
p. 149-151.
Rumpler, Angel., abbas Formbacensis
ord. s. Ben. (f 1513): Chronicon de du-
cibus Bavariae ab a. Chr. 507 — 1339.
Ausg.: ap.Finauer, Bibliothek d. baier. Staats-,
Kirchen- u. Gelehrten -Geschichte I. p. 23-32.
: De gestis in Bavaria libri VI ab
excessu Oeorgii Divitis Bavariae infer.
ducis ad a. 1506.
Ausg.: ex autographo ap. Oefele, Rer. Boic.
scr. I. p. 99-138 u. 139-147.
Erl.-Sckr.: Cummentatio de vita et scriptis A. Rum-
pleri «p. Oefele, Rer. Boic. scr, I. p. 88-98.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 198; II. p. 407.
Ruodepertus magister s. Galli: Epi-
stolae.
Ausg.: ap. Ooldabt, Scr. rer. Alam. II. 1730.
p. 65.
Ruodpertus = Eobertus.
Ruopertus monachus Mediolacensls, di-
scipulus Gerberti (c. 990), vid. Yita s. Adal-
berti diac. Egmond.
Ruotgerus Bened. seu clericus Colonien-
sis ad S. Pantaleonem, vid.
Acta 8. Patrocii (transl.).
Vita ,, Brunonis arch. Col.
Rupert Abt von Deutz = Rupertus abbas
S. Heribert!.
Rupertus abbas Gotewicensis (f 1199)^
lid. Vita s. Altmanni ep. Fat. (vita alia).
Rupertus abbas S. Heribert! Tuitiensis,
mitea monachus S. Laurentii Leodiensis.
990
RÜPERTUS ABBAS S. HERIBERTI — RYCCARDUS
(f 1129): Chronicon S. Laurentii Leodien-
sis sive Res gestae episcoporum Leodien-
sium et abbatum S. Laurentii. Libri V.
959—1095.
Die drei ersten Bücher verloren, deshalb nur fra-
gmentarisch u. Interpol irt auf ans gekommen. Beachtens-
wert. Gewissermaason fortgesetzt von Reinerns mon.
Leodiens. coenob. s. Laurentii, Adrianus de
Veteribusco und Uenricus de Palude.
Handschr.: verloren.
Ausg.: * ap. Martene et Durand, Ampi, col-
lect. IV. p. 1038-1082, resp. 1164 c* varior. con-
tinuationibus. — * ed. TVattenbach ap. Pertz, Mon.
scr. VIII. p. 261-279. — * wiederh. ap. Migne.
Patrolog. lat. CLXX. p. 671-702. — * Brachstück
ap. Bouquet, Recueil XI. p. 171.
Erl.-Sdir.: Manitius, M., Zu Ruperti chron. S. Lau-
rentii Leodiensis w Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch.
Xm. 1868. p. 639 -642.
Rupertus abbas S. Heriberti: De incen-
dio Tuitiensi d. 28. Aug. 1128.
Ausg. : * edid. Witlichius. Coloniae 1573. 4^
Sehr gut. — • wiederh. mit einigen Auslassun-
gen von Jaffe ap. Pertz. Mon. scr. XII. p. 629-
637 — u. *ap. Migne, Patrolog. lat. CIXX. p.
333-358. — * fehlerhajft in Ruperti opera. Paris.
1638. Coloniae 1526. Moguntiae 1631. fol. IL p.
884 al.
: Libri XII de gloria et honore
Filii hominis.
Ausg.: fragm. ex libro 12. (de Cunone I episc.
Ratisponensi a. 1126) ap. Pertz 1. c. XU. p. 637.
638.
Erl.-Sckr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Mansi VI. p. 185 sq.
Histoiro littöraire de In France. XL p.422 (witderh.
ap. Migno 1. c. p. 703-804 als Dissert. chron. -histo-
rica de vita et scriptis Ruperti).
Jaffd, Prnofat. ap. Pertz l. c.
Müller, Jos., lieber Rupert von Deutx n. dessen Vita
s. Heriberti. Progr.d.kath. Gymn. an Aposteln. Köln
1888.40. 31pag.
Roth, F. W. E., Rupert von Doutz in Die kathol. Be-
weg^ung in unseren Tagen , hrsg. von H. Rody. XX.
Würaburg 1887. Heft 16-18.
Ruperti abb. Tuitiens. opera omnia ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXVII-CLXX.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
IL 1886. p. 123. 136. 137.237.347 ; 6. AuÜ. IL 1894. p.
137. 150-152. 194.882.
Vgl. Passio b. Eliphii.
Vita Cunonis abb. Sigeb.
„ s. Heriberti.
Rupertus abbas Tegernseensis, a7itea
decanus Tegerns., frater Ottonis praepo-
siti Kaitenbuchensis (f 1186): Epistolae.
Ausg. : ap. Pez , Thesaur. anecdot. VI. pars 2.
1729. p. 4-11; aliorum epistolae ad eum ibid.
p. 11. 12.
""P®""^\Go8larien8l8 praepositus/ ^^
Henrici IV belle, irid. Cannen de belle
Saxonico.
Rupertus monachus S. Laurentii Leo-
diensis = Rupertus abbas S. Heriberti.
Rupertus Tuitiensis » Rupertus abbas
S. Heriberti Tuit.
Ruprecht von Freysing: Stadtrechtsbuch
und Landrechtsbuch.
Das erstere ist 1328 verfasst , das zweite eine Bearbei-
tung des schwäbischen Landrechts für das Stift Freysing.
Ausg. : ' Das Stadtrechtsbuch (fälschlicli von
d. Herausgeber in 2 Bücher: Landrecht u. Lehn-
recht getheilt) ap. Westenrieder, Werke. VII. 1802
(auch besonders abgedruckt). — * beide Werke unt.
d. Tit. : Das Stadt- und das Landrechtsbuch Ra-
prechts von Freysing. Nach 5 münchner Hss. Ein
Beitrag z. Gesch. des Schwabenspiegels. Von G.
Lud. V. Maurer. Stuttgart 1839. 8*. JL 5.50.
Erl. ' Sdtr. : S t o b b e , 0. , Gesch . der deutschen Becfats-
quellen. I. Braunschweig 1860. p. 435-437.
Ruricius episcopus Lemovicensis (*f- non
multo post 507): Epistolae. libri 2.
Handschr.: vgl. B. Krusch vor seiner Ausg.
in Mon. Germ. Auct. antiq. VIII. 1887. p. lxix-
LXXI.
Ausg.: * ed. Canisius, Lcct. antiq. V. 1004.
p. 425 - 523 cum epist. Fausti episc. R. (' wiederh.
ed. nov. ed. Basnage I. 1715. p. 352-407). — '«w
Max. Bibl. vet. PP. VIII. ~ * in Bibl. PP. ed.
Paris. II. 1654. p. 369. — *ap. Migne, Patrolog.
lat. LVIII. 1862. p. 67-124. — «ed. Br. Knis<:*h
ifi Mon. Germ. hist. Auct. antiq. VIII. 1887. p.
299-350; cf. prooem. De Ruricio ep. Lemov. ü>id.
p. LXn-LXXIV.
Erl. 'Sehr.: Engolbrecht, Beitrage zur Kritik a. Er-
klärung des Apollinaris Sidonius, Fanstus u. Ruri-
cius in Zeitschrift für Österreich. Gymnasien. 1890.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 138 {gibt die Namen der Brief empfänger).
Histoire litteraire de la France HL p. 49.
Sammarthani, Oallia christiana IL p. 601.
Teuf fei, W. S., Gesch. der rOm. Literatur. 5. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1203. § 468. n« 9.
Vgl. Vita s. Ruricii II ep.
RQsch, Niclaus, Stadtschreiber in Basel
u. s. w. (f 1506): Beschreibung der Bur-
gunderkriege. 1474 — 1476.
Ausg. : hrsgb. von C: Chr. Bemoulü in Basier
Chroniken. III. 1887. p. 292-332; vgl. Einleit
p. 275-292.
Russ, Melchior, Eitter von Luzem (f
1499): Eidgenössische (Schweizer-) Chro-
nik, heute Luzemer Chronik.
Geschrieben seit 1482. Sie geht vom Herkommen der
Stift im Hof zu Luzeni aus und hGrt mitten in einer Ur-
kunde V. J. 1400 auf; der Rost ist verloron. Nidit an-
ziehend für den Leser , aber interessant für den Forscher.
Ausg. : zum erstenmale hrsgb. von Jos. Schnel-
ler. Bern 1834. 8*^ (= Geschichtsfi-eund . . . der
5 Orte. Bd. X).
Erl.- Sehr.: Bernoulli, A., Die Luzernerchronik des
Molohior Russ. Inaug.-Diss. Basel 1872. 8^.
D ä n d 1 i k e r , C, Das Schweigen von Russ fiber Win-
kelriods That in Anzoigor f&r sohweizerisdie (re-
schichte. IV. Zürich 1873. p. 81.
Lorenz, Deutschlands Goscnichtsquellen. 8. Aufl. I.
188ß. p. 122.
"Wyss, G. V., Ritter Melchior Russ u. Dekan Albert
V. Bonstetten in Anzeiger f. schw. Gesch. 1862. p.2s.
Russius, Petrus, vid. Bandinus.
Ruysbroek, vid. Guilelmus de Buys-
broek.
Ryccardus de S. Germano = Richardus
de S. Germano.
KYDAARBOGEN — SABELUCTS
991
Rydaarbogen » Annales Ryenses.
Rymbegla, sive Sudimentum computi
ecclesiastici et annalisyeterumlslandorum.
Ausg, : ^ islandice et latine cum notis Steph.
Biömonis. Hafniae 1780. 4^. — ' Auszug in An-
tiqoites Busses d'apres les monuments histor. des
Islaudais. II. Copenh. 1852. 4<^. p. 448.
Rymkronik van Briüiand , vid, Jean de
Klerk.
Rymkronyk van Viaenderen » Reim-
chronik von Flandern.
Rynesberch, Ghert, Yicarius to dem
Dome (f 1406) und Herbert Schene, Keller
(cellerarius) to deme Dome unde Kanonick
bi St. Anschari (f 1413-1418): Bremische
Chronik.
Von Anf. des Erzbisth. bis 1430; mit Fortsetzungen
bis 1518. — Xiederdeutsch. "Wichtig.
Handschr.: zahlreich, vgl. über sie Lappen -
berg, Geschichtsquellen des Erzstiftes und der
Stadt Bremen p. xziv-xxxn.
Ausg.: ap. Lappeoberg 1. c. p. 55-176.
Erl.-Sekr. : B i p p e n , W. v., Die Verfasser der ältesten
Bremischen Stadtchronik in Bremisches Jahrbuch.
Hrsgb. von d. histor. Qesellsch. des Künstlervereins.
XII. 1S88. p. 106-131.
: Anhang zu Lindners («. u.) Abhandl., insbeson-
dere über das VerhAltniss der Chronik zu den Fäl-
schungen ibid. XIII. 1886. p. 23-31.
: Gerhard Rinesberch in Allgem. Deutsche Bio-
graphie. XXVIII. p. 629.
Koppmann, K., Beiträge zur Bremischen Quellen-
kunde. II. Zu der Chronik von Rvnesberch u. Schene
in Bremisches Jahrbuch. VI. 1872. p. 2d6-265.
Lindner, Th., Die Privilegien der Könige Wilhelm
und Wenzel für die Stadt Bremen und die Zeit der
Fälschung ibid. XIII. 1886. p. 1-22, beaonders p. 13 -16.
Lorenz, Deutschlands Oeschichtsquellen. 3. Aufl. n.
1887. p. 158. 166. 412.
je- ^
Vgl.
Wolters.
s.
Saba Malaspina, vid. Malaspina.
Sabellicue, Marc. Anton. Coccius (f
1506): Carmen genethliacum urbis Ve-
netae seu rerum Venetarum panegyricus.
Ausg.: ap. Schott, Italia illustrata p. 35-41.
: De pngna Turcorum et Vene-
torum ad Sontium amnem.
Ausg. : ap. Lonicer, Chronica Turcica II. 1578.
: De Yenetae urbis situ. Libri 3.
Ausg.: H. 1. et a. (14?V) 4«. 27 Blätter. —
^ xusammen mit dessen Carmina in munitionem
Sontiacam etc. Venet. 1487. 1502. — ■ in Sabel-
lici opp. m. Basileae 1560. p. 249. — * ap. Schott,
Italia illustrata p. 1-34. — * ed. Graevius , Thes.
Italiae V. prs. 1.
: De Venetis magistratibus liberl.
Ausg.: ^Yenetiis 1488. 4°. — 'in Sabellici
opp. III. Basileae 1560. p. 278. — " ap. Schott,
Italia illustrata p. 41-51. — * ed. Graevius, Thes.
Italiae V. prs. 1.
: De vetustate Aquileiae et Fori
Julii libri VI. Unbedeutend.
Ausg. : * xusanrmen mit dessen Carmina in
munitionem Sontiacam, in aedem Sontiac. , in Car-
nicum incendium etc. s. 1. et a. (cca. 1490). 4®.
-- ' wiederh. s. 1. 1554. 4*. — * in Sabellici opp.
III. Basil. 1560. p. 201. — * ap. Schott, Italia
illustrata p. 51-103. — *ed. Graevius, Thesaur.
Italiae VI. prs. 4.
: Enneades seu Rhapsodia histo-
riarum ab 0. C. —1504. Libri 92.
Einsichtsvoll bearbeitet, am genügendsten in d. spätem
Zeit; Ton alterthümlich. Erste in antikem (ieiste verrasste
allgemeine Weltgeschichte.
Ausg.: ^Enneades Septem priores. Venetiis 1498;
— Fortsetzung unt. d. Tit. : Secunda pars Enne-
adum ab inclinatione Romani Lmp. ad a. 1504,
cum epitome. Venetiis, Bern. Vercellensis 1504.
xusammen 2 vol. fol. — ^wiederh. als Rhapso-
diae historiarum enneadum. Paris, ap. Ascensium
1509. 2 vol. fol.; — 'ibid. 1513. 2 vol. fol. —
^c. contin. Hedii usque ad a. 1538. Basil. 1538.
2 vol. fol. — ' cum contin. Coel. See. Curii usq. ad
a. 1560 in Sabellici opp. I et II. Lugduni 1535.
fol. — • per C. J. Curionem. Basil. 1560 (4 vol.
fol.). I. II. m.
Erl.-Sehr.: Bibliotheca histor. Hamburg. Cent. X.
p. 225. 228. 293,
Frey tag, Adparatus litterar. II. p. 1055.
Sabellicus: Opera omnia.
Ausg.: * Venetiis per Albertinum de Lisona
1502. fol. — ' Basileae ap. Hervagium. 1538.
2 vol. fol. — ^wiederh. ibid. 1.560. 4 vol. fol.
: Rerum Venetarum ab urbe con-
dita ad Marcum Barbadicum Venetiarum
principem (1486) libri H3.
Erste bedeutende Oesch. Venedigs, aber ohne be-
deutenden Inhalt; schön geschrieben.
Ausg.: * Venetiis, arte et industria A. de Tor-
resanis de Afula {sie! lies Asula) 1487. fol. Sehr
selten. — ^wiederh. ibid. 1514. fol. — ^Basileae
1652. 4«. — * Basil. 1670. 4°. — » in Istorici
delle cose Veneziane. I. Venezia 1718. 4°. p. 1-
878. WiederfioluTig der ersten Ausgabe.
Uebers. : * unt. d. Tit. : Croniche che tractano
de la origine de Veneti e del principio della citta
e de tutte le guerre da mare e terra, fatte in
Italia, Grecia e Balmacia. Volgariz. per Matheo
Vesconte de Sancto Canciano. s. I. et a. (1488.) fol.
Scheint die älteste Ausgabe xu sein. — * wiederh.
Venet. s. a. (1505.) fol. — ^ als Historie Vinitiane.
Vinegia 1544. 4° und * ibid. 1553. 4°. Con bei
frontispixio. — * trad. da Lod. Dolce. Venet. 1554.
fol. — ^ Vescantes Uebers. wiederh. unt. d. Tit. :
Deir historia Vinitiana libri 33. Vinegia 1558. 8^
— ' wiederh. Venetia 1668. 4*». — » Venezia 1747.
2 vol. 8°. Con ritr.
Erl.-Schr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi VI. p. 140.
: Vicentinus Crater seu urbis
agrique Vicentini descriptio. Liber I.
992
SABINIANÜS — SACHSENSPIEGEL
Ausg.: ^ ap. Schott, Italia illustrata p. 104-
112. — »Padova 1843. gr. 8^
üebers.: unt. d. Tit.: Traduzione de! Crater
"Viceotinus poemetto di M. Ant. Cocc. Sabellico
tratto dalle di lui opere stampate in Yenezia oel
1502. Padova 1843. gr. 8^ {Der lateinische Text
ist gegenübergestellt.) 80 pag.
Eri.-Sckr.: Zono, A., Marci Antonii Sabellici vita in
Istorici delle cose Venoz. I. p. xxix - lxvii.
Sabinianus papa (f 606).
Erl.'Sehr.: Jaffö, Rogesta pontificnm Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 220.
Sacchi, Bartholomaeus ^ Piatina.
Sacchoni, Rainerus: Summa de Catha-
ris et Leonistis. Geschnoben um 1250.
Handsehr.: München, Staatsbibl. lat. 14620.
Ausg.: ap. Martene, Thes. anecd. V. p. 1775 sq.
Erl. - Sehr. : 6 i e s e 1 e r , Commentatio critica de Rainen
Sacchonii Samma de Catharis et Leonistis. (Progr.
aestiv.) aoettingae 18S4. 4o.
Sacco di Prato (1512): Tre narrazioni.
Ausg.: in Archivio stör. Ital. I. p. 229-271.
Sachacinua de la Gazata « Sagacius
de Gazata.
Sachsen , Herzog Albrecht von = Al-
bertus dux Saxoniae.
Sachsen, Friedrich von, vid, Friedrich
von Sachsen.
Sachsenchronik = Weltchronik, Säch-
sische.
Erl- Sehr.: Weiland, L., Die Sachsenchronik u. ihr
Verfasser in Forschungen zur deutschen Oeschichte.
XIV. Gßttingon 1871. n. 459-610.
: Zur Quellenkritik der Sachsenchronik ibid. XHI.
1873. p. 159-198.
Sachsenchronilc = Chronicon Saxoni-
cum, Anglo-Saxon chronicle.
Sachsen - Chronic (Uettlingische) , Eine
uhralte, aus der grossen, in Nieder-Teut-
scher Sprache beschriebenen und zu Hal-
berstadt im Manuscript befindlichen zu-
sammengezogen. 28 — 1438.
Geschrieben 1455; enthält p. 185 z. Jahre 1350 eine
wichtige Stelle über die wirkliche Existenz des Schalkes
Till Eulenspiegel, an der vielfach gezweifelt wurde.
Ausg.: ap. Abel, Sammlung p. 27-220.
Erl.- Sehr.: Abels Vorbericht ibid. p. 1-27.
Sachsenspiegel (Speculum Saxonicum).
Dh.s älteste deutsche Rechtsbuch , verfnsst vom Ritter
Eike von Repgowe wahrschoinlieh zwischen 1224 —
1235. — Der Sachsensp. zerfällt in zwei Thcilo : das säch-
sische Landreeht u. das sächsische Ijehnreehi.
1. Das sächsische Landrecht.
Ausg. : Alle sind in Foliofonnat , wenn nicht
ein anderes angegeben : * Basel 1474. — * Cöln
1480. — » Augspurg 1481. — -• Basel 1482. —
* Basel 1483. — « Leipzig 1488. — ' Stendal 1488.
— « Leipzig 1490. — « Augspurg 1496. — ^° Augs-
purg 1501. — '' KrakaulüOü. — " Augsburg 1507.
— *^ Augsburg 1517. — " Strassburg 1521. —
"Tübingen 1528. - »«Uipzig 1528. — .^'hrsgb.
von Chrst. Zobel. Leipzig 1535. — '•' ed. Jasker,
Juris provincialis (juod Speculum Saxon. vulgo
nuncupatur, libri 3. Cracoviae 1535. — *® Leipzig
1539. — '<> Leipzig 1545. — "Bautzen 1547. —
" Dresden 1553. — *' hrsgb. von Zobel. Leipzig
1560. — ** hrsgb. von Zobel. Leipzig 1561. —
** Leipzig 1562. — ^ ed. Klioger a Steingaw.
Lipsiae 1570. — *^Lemberg 1580. — •*" Leipzig
1582. — " Cöln 1592. — »° Leipzig 1595. — »* ed.
M. Klinger, Das ganze sächs. Lcmdrecht in eine
richtige Ordnung gebracht. Frankfurt 1600. —
^* hrsgb. von Ch. Zobel - Menius. Leipzig 1614. —
3« Heidelberg 1614. — »* Warschau 1676. — " von
J. F. Ludovici. Halle 1720. 4^ — »« hrsgb. v. D. L.
W. Gärtner. Leipzig 1732. fol. — "Der Sachsen-
spiegel oder d. sächs. Landrecht nach d. Berliner
Hs. V. J. 1369, mit Varianten aus 17 and. Texten
hrsgb. von C. G. Homeyer. Berlin 1827. 8^ —
'* Des Sachsenspiegels erster Theil oder das sächs.
Landrecht. Nach d. Berl. Hs. von 1369 hrsgb. von
C. G. Homeyer. 2. verm. Ausg. Berlin 1835. 8*^.
— ^^ nach d. ältesten Leipziger Hs. hrsgb. von
Jul. Weiske. Leipzig 1840. 16^0 (*^2. Ausg. ibid.
1853. 16mo; _ -«i 6. Aufl. neu bearb. von R. Ilil-
debrand. ibid. 1882. 16^0. J^ 2.80). — " zusam-
mengestellt mit dem schwäbischen Landrecht, mit
hochdeutscher üebersetx. und Repertorium von
Sachsze. Heidelberg 1848. 8^ JH 7.20. — "Das
sächsische Landrecht, nach der Quedlinburg. Perg.-
Hs. hrsgb. von Otto Goeschen. Halle 1853. 8°.
^ 1.50. — ** ap. A. V. Daniels, Rechtsdenkmäler
des deutschen Mittelalters. 111. I^nd- u. Lehen-
rechtbuch. Sächsisches Land- u. Lehenrecht. Schwa-
ben- und Sachsenspiegel. Bd. 1. Landrechtbuch.
Berlin 1860(1857). 4°; ent^t iyUColonnennebeti-
einander den Schwabenspiegel j dessen franxUs.
Ueberseix. und den Sachsensp. nach dem Codex
palcUin. u, dem Codex Quedlinb. — ** Des Sach-
senspiegels erster Theil, oder das Sächs. Land-
recht. Nach d. berl. Hs. . . . hrsgb. von C. G. Ho-
meyer. 3. Aufl. Berlin 1861. gr. 8°. ^ 9. — '•«Der
Sachsensp. , Landrecht u. Lehnrecht. Nach dem
Oldenburger Cod. picturatus 1336 lirsgb. von A.
Lübben. Oldenburg 1879. 8^ ^ 6. — ^' Der Sach-
sensp. hrsgb. von R. Hildebrand. 1882, s. n' 41.
— ***De Saksenspiegel en Nederland, ed. B. J. L.
baron de Geer van Jutphaas in AVerken der ver-
eeniging tot uitgave der brennen van het oude
vaderlandsche recht gevostigd te Uti*echt. R. I.
n° 10. 's Gravenhagc 189?. 8°.
Uebers.: holländisch: ^ Goude 1472. — ^ ibid,
1479. — » Delft 1480. — * Goude 1482. — «^ Leiden
1502. — ""ibid. 1512. — 'Antwerpen 1539. —
® n" 2 iciederh. mit 2 Anhängen von Grupen u.
Meermau. Hannover 1763.
lateinisch: per Conradum notarium in Sando-
miria. Ausg. : in Commune incliti Felonie regni
Privilegium constitutionum et indultuum publici-
tus decretoi'um approbatorumquo cum nounullis
juribus tam divinis quam humanis per . . . Alexan-
drum . . . regem Polonie . . . Cracovie 1506. fol.
p. cxcvii.
polnisch: (aus der latein.) * Cracoviae 1559.
— Ubid. 1565. — «1573.
Erl. - Sehr. : Die Literatur über den Sachsensp. ist sehr
gross ; hier sind nur die wiehtig^en Werke aufgeführt.
Daniels, A. v., Do Saxonici Speculi origine ox iuris
communis libro , Spoculo Suevico perpermn noreinari
solito. Berolini 1852. S^. Jk 6. Erklärt hierin den
SACHSENSPIEGEL — SAINCERIAUX
993
Sdiwaben»pi»g€l fjir da* unprvmgliek» Werk mnd dm
SaAatnsp. für ewwn btotsen Autxug daraua.
Daniels, A. v. , Alter a. Ursprung des Sachsenspie-
geU. Beriin 1853. 9*. Jk 2.
F i c k e r , Jul., üeber die Entstehongszeit des Sachsen-
spiegels n. die Ableitung des Schwabensp. ans dem
Deutachenspiegel. Innsbruck 1659. 9*.
Frensdorif, J., Ueber das Alter niederdeutscher
RachtsaufeeidiDungen in Hansische Oeschichtsblltter.
VI. p. 101-110, über d. Saeheenapiegel.
: Beitrftge zur Qesch. u. &kiftrung der deutschen
Rechtsbacher. I. G<)ttingen 1888. dP.
Hftnel , G., Das Beveisverfohren des Sachsenspiegels.
Leipzig 1868. ef>.
Homeyer.C.O., Extravaganten des Sachsenspiegels.
Berlin 1861. 2fi.
; Die Handschriften des Sachsenspiegels. Berlin
1859. 8P.
— : Die Informatio ex Specnlo Saxonum. Berolini
1857. SR.
Die Stellung des Sachsenspiegels zum Schwaben-
spiegel, und, 1858.
Jofly, Das Beweisverfahren nach dem Sachsenspiegel.
Heidelberg 1846. b^.
3[eckbach^ Hier. Cbstph., Anmerkungen Aber den
Sachsenspiegel. Jena (1764). 4^.
Schröder, R., Zur Kunde des Sachsenspiegels tnZoit-
schrift der Savitniy - Stiftung für Rechtsgeschichte.
Gcnnan. Abth. IX.
- — : Zu der praefatio rhythmica des Sachsenspiegels
ibid. Xm.
Schulz, Speculum Saxonicam num latino sermone
conceptam sit? Jenae 1875. &^.
Schuster, H.M., Beitrftge z. Auslegung des Sachsen-
spiegels in Mittheilnngen des Instituts f. österr. Ge-
schichtsforschunir UI. IV.
Steffeohagen,E., Die Entwicklung der Landrech ts-
^losse des Sachsenspiegels. Lief. 1-4. Wien 1H84. B9.
: Die Verbreitung des Sachsenspiegels in Holstein
in Zeitschrift der Ges. f. Scfalesw. - Holst. - Lauen-
burgische Geschichte. XXI. Kiel 1891. p. 367-371.
St ebbe, O., Gesch. der deutschen Rechtsquellen. I.
Brannschweig 1860. p. 288-319; 355-403.
Stutz, Ulr., Das Verwandtschaftsbild des Sachsen-
spiegels u. seine Bedeutung fUr die sftchsische Erb-
folgeordnung. Breslau 1890. 8». VIII. 84 pag.
Wiiutzky, P., Der Sachsenspiegel. Diss. Berlin
1880. 80.
'Winter, F., Eike von Repgow u. der Sachsenspies^el
tn Forschungen z. deutschen Geschichte. XVUI. 1878.
p. 380 fr.
II. Das sächsische Lehnrecht.
Ausg. : * Augspurg 1482. fol. — • ibui. per
Erharte radtolt 1493. — ■ ibid. 1495. — * ibid.
1499. — * niedersächs. Text ibid. 1516.— « hrsgb.
von Chstph. Zobel. Leipzig 1537. — ^ hrsgb. von
Franc. Komanus. Leipzig 1589; modemisirt. —
*ap. J. Schilter, Codex iuris Alamannici feudalis.
Argentin. 1679. 4^ (^ wiederh. ibid. 1696. 4"; —
- ^^ c. annott. J. G. Schertzü ibid. 1728. 4®). —
" hrsgb. von J. F. Ludovici. HaDe 1721. 4°. —
"ap. H. E. Senckenberg. Corpus iuris feud.Germ.
Giessae 1740. 8° ("ed.*2» ed. Eisenhart Halae
1772. 8°). — ** Des Sachsenspiegels zweiter TheU,
nebst den verwandten Rechtsbüchem. Ursgb. von
C. G. Homeyer. Bd. 1. Das Sachs. Lehnrecht u.
der Richtsteig Lehnrechts. Berlin 1842. — Bd. 2.
Der Auetor V. de beneficiis, das Görlitzer Rechts-
buch u. das System des Lehn rechts, ibid. 1844.
gr. 8°. Jk 17.
Erl.-Sckr.: Stobbe, 0., Gesch. der deutschen Rechts-
quellen. 1. Braunschweig 1860. p. 320-324.
Saechsische Weltchronik » Weitchro-
nik, Saechsische.
Ssmundr bins frödi (f 1133), vid, Edda.
SaewuifkJS (negociator?): De situ Hie-
rusalem sive Relatio peregrinationis ad
Potthast, Bibliothec« historica.
Jerusalem, sive Iter ad Terram sanctam
et descriptio eius annis 1102 et 1103.
Ausg.: ^ ap. Michel et Wright, Relations des
Yoyages de Guillaume de Rubruk, Bemard le
Sage et Saewulf p. 237 - 274. — » publ. par M.
d'Avezac tn Recueil de voyages et de memoires
publ. par la Societe de geographie. IV. Paris 1839.
4«. p. 833-854; ef. p. 817-8^2. — "ap. R. Willis,
The charch of the holy Sepulchre. London 1849.
p. 141 R.
Ueber s.: deutsch: in Das heil. Land. 1878. p.
121-127; 144-150; 179-184. 1879. p. 0-11.
englisch: ap.Th.üVright, Earlytravels p. 31-51.
Ert.-Sehr.: Hardy, Descript. catalogue of materials
U. 1865. p. 96. n« 142.
Sagas, Historische.
Die hisiorischen Sagas des scandinavischen Festlandes
sind vollstAndig erschienen in Fommanna SGgur Bd. 1-12.
Kopenhagen 1825—37 mit latein. und dAniMcher Ueber-
setzung, jede gleichfalls in 12Bdn.; die historischen Is-
lands (Müller, P. £., Sagabibl. Bd. 1) zum Theil in Björn
MarcusKons beiden Sammlungen Uolum 1756 , eine 4^, die
andere 8^, und tn Islendinga bügur. Bd. 1. 2. Kopenhagen
1829. 30. Neue Sammlung mit gleichem Titel, doch mit
kritischem Apparat Bd. 1. 2. Kopenhagen 1843 — 47.
Vgl. Höbius, Th., Ueber die Utere isländi-
sche Saga. Leipzig 1852. 8^.
MQller, P. £., Critisk Undersögelse af
Danmarks og Noi^s Sagnhistorie. Kjö*
benh. 1823. 40.
Saga af Finnboga = Finnboga Saga.
Saga af Thordi Hraedu » Thördar saga
hredu.
Saga af Vemundi »» Yemundar saga.
Saga Sitfrika konilngs af Bern, vid.
Wilkina Saga.
Saga Gautreks konüngs » EUstoria Oo-
thrici.
Saga hina helga Magnuaar egin jarls
— Magnus Saga helga.
Saga Olafs konungs ens helga (f 1030),
vid. Olafs Saga hins helga.
Saga Olafs Tryggvasonar, vid. Olafs
Saga Tryggvasonar.
Saga Osvalds konungs, vid, Yitei s. Os-
wald! regis (saga).
Saga Sverris konungs » Sverris saga.
Sagacius Mutus de Gazata (f 1353), vid.
Chronicon Regiense.
Sagen von alten Dingen der erlichen
Stadt Mentze == Chronik von alten Dingen.
Sagorninus, vid. Johannes diaconus
Venetus.
Sainceriaux, Eobert de: Sermon en
vers.
Der Verfasser beklagt den vorzeitigen Tod des Königs
Ludwig VIll am 8. Doch. 1226.
Handschr. : verschollen.
Ausg. : ^fälschlich unt.d. Tit.: Sennon en vers
de Rob. de S. sur la mort du roy saint Louys
63
994
SAINT -GEL AIS — SALIMBENE
publ. par Du Gange in seiner Äusg, des Join-
ville (s. d.) p. 162-168. — * wieder h, ap. Bou-
quet, Recueil XXIII. p. 125-131.
ErL-Sekr.: Histoire littöraire de la France. XXm.
p. 416 sq.
Saint- Gelais, Jean de, seigneor de
Montlieu: Histoire de Louys XII roy de
France et de plusieurs choses m6mo-
rables advenues en France et en Italic
jusqu'ä Tan 1510.
Ausg. : mise en lumiere par Theod. Godefroy.
Paris 1622. 4^
Erl.-Sekr.: Struvo, Bibl. historica ed. Mensel VU. 2.
p. 183.
Saint- Gelais, Octavien de: Le Yergier
d'honneur.
Gibt manches Bemerkenswerte über Carl VII , Lndw.
X u. Carl VIII von Frankreich.
Ausg.: » Paris 1526. 4». — * ibid. s. a. fol.
ErL'Sekr.: Castaigne, Eos.. Notice litt6niire sur la
femille Saint- Qolais. Angouldmel836. 18mo. 29pag.
Saint Remy, vid. Le Fövre.
Sala, Pierre^ maitre d'hötel de Louis
XII: Hardiesses des grands reis et em-
pereurs. vollendet 1616.
Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl., supplem. lat.
n* 191.
Ausg.: nur le Recit sur la Pucelle *ap. Sym-
phor. üuyon , Hist. d'Orleans. — * wiederk. ap.
Lenglet Dufresnoy, Histoire de Joanne d'Arc. II.
p. 149. — ' vollständiger u. besser ap. Quicherat,
Proces ... de Jeanne d'Arc. IV. Paris 1847. p.
278-281.
Saladinus soldanus: Epistola ad Fride-
ricum I imperatorem (1180 — 1182).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä, d. Gesch.
XL p. 571-577.
Salemer Haus-Annaien, vid. Tractatus
super statu.
Salimbene, de | ^^^j^^^^^^j^} , Farmen-
sis, ord. Minor, (nat 1221): Chronicon ab
a. 1167—1287.
"Wichtig für die Gesch. Oboritaliens n. der innern Strei-
tigkeiten der Fratricellen des Franziscanerordens. Lebons-
frisches Spiegelbild des 18. Jahrhunderts.
Handsehr.: Rom, Vatic. n<» 7260. sec. XIIL
8°. Originale^), beginnt mit 1167. — Bibl. der
Propaganda (V), vgl. Pertz' Archiv XII. p. 415. —
Parma, Este-Bibl., Abschrift von 7260. — Bibl.
Ashburnham, sec. XV, rgl. Neues A rch iv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. IV. p.6n. — Paris, Nat-Bibl., Col-
lect. Moreau. Abschrift des de La Porte du Theil.
Ausg.: * nur die Jahre 1212 — 1287 in Mo-
numente histor. ad provincijw Parmens. et Pia-
centin. pertinentia. III. (Auch mit d. Specialtit. :
Chronica fr. Salimbene Parmens. ord. Min. ex cod.
Vatic. nunc priraum edita.) Parmae 1857. 4°. p.
1-399. Nach verstihmnelter Copie schlecht ge-
druckt. Vgl. über die Auslassungen u. Mängel
Fr. Novati, La cronaca di Salimbene in Gior-
nale stör, della letteratura Italiana. I. 1884. p.
381-423. — ^Den fehlenden Anfang von 1167
— 1212 veröffentlichte aus dem röm. Mpt. Cledat
p. 67-116 als Anhang zu seiner These: De fra-
tre Salimbene . . . Parisiis 1878. gr. 8* {s. Eri.-
Schr.) u. gab eine Vergleichiing des Cod. Vatic.
mit den 50 ersten Seiten jener Ausgabe in An-
nuaire de la Faculte des lettres de Lyon. I. Paris
1883. p. 201; HL 1885. p. 161 ff. — »ein grosöe-
res Bruchstück ap. Maurum Sarti , De claris archi-
gymnasii Bononiensis prof essoribos. I. prs. 2. Bo-
nonaie 1772. fol. p. 208-214. — * Auszüge e chro-
nico SaUmbeni de Salimbenis facta ab episcopo
D' Munter in Pertz' Arch. IV. p. 121 ; vgl. p. 214.
— ^ Ein Auszug nach dem Mpt Rom. Vatic. ap.
J. H. Albanes , Vie de sainte Douceline. Marseille
1879. gr. 8«.
üebers.: Cronaca da Fra Salimbene . . . vol-
garizzata da Carlo Cantarelli , suli' edizione unica
del 1857, corredata di note eee. per cura di Bat-
tei. Vol. 1. 2. Parma 1882. 83. 16mo. XV. 351\
370 pag. Wertlos. ,Infelioe traduzione.' Novati
in Giornale storico I. p. 409.
JS^l.-Sckr.: Balzani, ügo, Le croniche Italiane nel
medio evo. Milano 1884. p. 248-249.
Bar ine, Un moino Italien dn 18. sidcle: Lacroni^ae
du fröre Salimbene in Revue politiqae et litt^raire.
S6r. III. Paris 1883. kl. 4«. n« 7.
Chroust, Ant., Tageno, Ansbert und di-^^ Historia
Peregrinomm. Drei krit. Cntersnchungen. Graz 1892.
gr. 8ö. p. 86-97.
Cl^dat, L., De fratro Salimbene et de eins chronicae
anctoriute. Parisiis 1878. gr. SP. 119 pag. 4 fr. Un-
bedeutend.
: La chrouique de Salimbene in Annaaire de la
Facultö des lettros de Lyon. I. Paris 1883. p. 201-
214; III. fasc. 1 (CoUaium der erxten 50 Sriten der
Parmenaer Aum. ndt d. VaUean. Mpt.) — und B<ovae
historique. XXIV. 1884. p. 224-227.
: Fra Salimbene in Revue Lyonnaise. 1881. Mai.
Clerici in Philolog. Wochenschrift, hrsgb. v. Hirsch-
feldor. 1882. p. 143-145; 175-182.
Dove, Alfr., Die Doppolchronik v.Roggio u.d. (Quellen
Salimbenos. Leipzig 1873. gr. SP. Trtffliche Sc4irifL
Ehrle, Frz., tn Zeitschrift für kathol. Theoloi?io. VIL
1883. p. 767-769.
Gaspary, Adf., Geschichte der italienischen Litera-
tur. I. ßeriin 1885. gr. SP. p. 177-180; 602.
Gebhart, £mile, Frii Salimbene franciscain du 13.
siöcle in Bulletin de la Soci^tö historique et Cercle
Saint -Simon. U. Paris 1884. juillet 2. p. 107-132.
Vortrag.
Höfler, C, Ueber den Werth und den Inhalt der
grossen handschnftl. Chronik Salimbene d'Adanus
von Paima in Mttnchener gelehrte Anzeigen. XIV.
1842. Dp 81. 85. 86.
Le V i , Guido , Aica Traversari : aneddoto Salimbeniano
in Atti e memorie delle deputaz. di stnd. p. per le
Erov. Modenesi e Parmensi. Ser.lII. Vol. IV. parte 2.
Iodeual887. 8». 33 pag.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. U.
1887. p. 261.
Michael, Emil, Der Chronist StUimbene in Zcüt-
schrift für kathol. Theologie. XIII. Innsbruck 18{^9.
p. 225-269.
: Ein Chronist des 18. Jahrhunderts m Der Katho-
lik. 1K89. I. p. 535-543.
: Salimbene und seine Chronik. Eine Studie zur
Gesehich tschroibung des 13. Jahrh. Innsbruck 18^*9.
SP. Vll.nöpag. Jkl. (fi;/. Histor. - politische BÜltt.?r.
CV. München 1890. p. 157-160).
Mussafia, Adf., tn Jahrbuch für romanischen, eng-
lische Literatur. VI. Leipzig 1865. p. 222 ff.
Novati, I^a cronaca di Sdimbene m Giomaio stodoo
della lettonitura italiaua. I. 1884. p. 381 ff.
Tabarrini, Marco, Della cronaca di fra Salimbono
tn Archivio storico Italiano. Nuova ser. XVI. 1. 1862.
p. 25-69; XV III. 2. 1863. p. 42-89.
: Scritti di critica storica. Fironzel877. 16mo.
IX. 499 pag. {Ikr Inhalt ist bereits in Archivio stL4-.
Fiorent., Arch. stör. Ital. eto. veröffentlieht.)
SALIMBENI — SALVIANÜS
995
Salimbeni, Gherardo fiartolini, sena-
tore di Firenze: Cronica del magnifico
Lorenzo de' Medici duca di Urbino (f
1519).
Ausg, : ' (ap. P. Ildefonso di S. Luigi) Delizie
degli eniditi Toscani. XXllI^ (seu Appendice al
tomo XXIII) p. 1-80. — * Firenze, Cambiagi
1786. 8».
Salmon, Pierre de, secrötaire de Char-
les YI roi de France 1408: M^moires.
Der Rehgieux de Saint Denys hat die U^moires de
Salmon gekannt. Es ist nicht nnvahrscheinlich , dass die
VeTflK£ser identisch sind.
Ausg.: ^ap. Buchon, Gollection des chroniques
nationaJes. 1826. XXV. 3. supplem. aux Chro-
niques deFroissart. — ^ unt. d. Tit.: Les de-
mandes faites par le roi Charles VI touchant son
etat et le gouTemement de sa personne, avec
les reponses de P. Salmon. Paris, Crapelet 1833.
gr. 8" (aus Mpt der Nat-Bibl. fonds frant;». 23279).
Erl.-Sekr.: Moranvill^, H., Pierre le Fruitier dit
Salmon etait-il cordelier? in BibUothöqae de TEcole
des chartes. L. 1889. p. 575-678.
Vgl. Chroniqne du religieux.
Salomo Britonum rex: Epistola ad
Adrianum II pp. a® 869: ,Mundi termino'.
Ausg.: ^ ap. Argentre, Historia Britanniae lib.
n. c. 55. — * ap. Bouquet, Rec. VII. p. 596.
Salomo III episcopusConstantiensis (890
— 920): Epistolae.
Ausg.: 2 ap. Dümmler, Sanct Gallische Denk-
mäler p. 230-239; die letzte Epist. auch ap. Ca-
oisium , Lect. antiq. II. 3. p. 245.
: Formulae.
Frfiher Formulae Alsaticae genannt. Dümmler
schrieb diese Brief- nnd Urkandenmostersammlang dem
Bischof Salomo III nm d. Jahr BlMi za , während sie nach
Zeomers Ansicht ans vier ventchiedenen Theilen besteht,
von welchen die Brüder WcUdo und Salomo , <$pAter Bischöfe
rou Freising n. Constanz, in d. J. 877 u. 878 den letzten
anbiegt haben. Er hält femer dafür , dass die ganze Com-
pilation znr Zeit Salomos III von Constanz, aber ohne
dessen nachweisliche Mitwirkung, höchst wahrscheinlich
von dem St. Galler Mönche yotker Batbulxu (f 912) za-
sammengesetzt sei.
Ätisg.: ^ ex cod. Paris, suppl. lat. n° 1007.
see. X ap. Le Pelletier, Codex canonum veteris
ecclesiae Romanae. Paris. 1687. fol. Append. p.
431-440. — ^ wiederh. ap. J. G. Eccard, Leges
Francorum Salicao et Ripuar. Francof. 1720. fol.
p. 232-246. — 'ap. Canciani, Barbarorum leges.
II. p. 401-414. — * ap. Walter, Corpus iur. Germ,
aiit. III. p. 523-546. — *ex cod. Rbeinau. see. X
ed. V. Wyss als Alamannische Formeln u. Briefe
aus d. 9. Jahrh. in Mittheil un gen der antiquar.
Gesellschaft in Zürich. VII. 1850. 4^ p. 17-58.
-- ® ex cod. Vindob. Auszüge ap. Denis, Codd.
mss. theol. palat. Vindobon. I. 3. p. 2977 {.vgl.
Stalin, Wirtemberg. Geschichte I. p. 237 ff.). —
^px cod. Monacensi (cod. lat. 19413. see. XII) ed.
Rockinger in Quellen u. Erörterungen zur baye-
rischen u. deutschen Gesch. VII. p. 189-256. —
* uni. d. Tit. : Das Formelbuch des Bischofs Sa-
lomo III hrsgb. u.erläut. von E. Dümmler. Leipzig
1857. gr. 8^ Jk 4.50. Verbesserungen ap. Dümm-
ler, St. Gallische Denkmäler p. 261. — ® ap. Migne.
Patrolog. lat. LXXXVII. p. 875-892. — »« ap. E.
de Roziere , Recueil general des f ormules usitees
dans Tempire des Francs du 5. — 10. siecle. Tom.
I. II. Paris 186L gr. 8®, nach Materien geordnet.
— ** unt. d. Tit.: Collectio Sangall ensis Salomoms
III tempore conscripta ed. Zeumer in Mon. Germ,
bist. Formul. p. 390-437.
Salomo III episcopuo: Yersus ad Da-
donem episcopum.
Atisg. : ^ ed. Canisius, Lect. antiq. ed. Basnage
IL pars 3. p. 235-251. — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CXXXII. p. 561-574.
Sri.- Sehr.: Dämmert^ F. L., Salomos III von (In-
stanz Formelbuch n. Ekkehards IV Casas S.Oalli in
Forschungen zor deutschen Geschichte. VIU. p. 327
-866.
Dümmler, E., tn Neues Archiv d. Ges. f. tt. d. Gesch.
IV. 1879. p. 651-564.
Heidemann. J., Salomon III von Konstanz vor An-
tritt de« Bisthums i. J. 890. Ein Beitrag zur Kritik
von Ekkehards IV Casus S. Qalli in Forschungen z.
deutschen Gesch. VII. p. 425-462. Vgl. Jahrbuch für
die Literatur der Schweizergeschichte. I. 1867. p.
129. 130.
Raczek , F. W. v., Salomo III , Bischof von Konstanz
U.Abt von St. Gallen. Ein Beitrag z. deutschen Gesch.
am Ende des 9. und im Anfluige des 10. Jahrh. Thl. I.
Progr. d. Gymn. (Gross -}Glogau 1868. 4«. 20paa.
Stobbe, 0.. Geschichte der deutschen Rechtaquellen.
I. Braunschweig 1860. p. 255-257.
Watten bach, DeutschlandsGeschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 257. 258; 6. Aufl. I. 1898. p. 274. 275.
Zeumer, Formulae Salomonis tn Neues Archiv d.Ges.
f. ft. d. Gesch. VIII. 1888. p. 506-540.
Salomon Aben Verga, vid. Yerga.
Salutati, Coluccio, cancelliere Fioren-
tino: Epistolario.
Von grossem Werte für die Gesch. von Florenz.
Ausg.: pubbl. per cura di Fraocesco Novati.
Vol. L n (1367 — 1400). Roma 1891. 93. 8°. L 20
(= Fonti per ia storia d'Italia pubbl. dall' Istituto
stör. Italiano: epistolari, see. XIV. Vol. 15. 16).
: In Antonium Luschum Vicen-
tinum de repubiica Florentina male sen-
tientem.
Ausg. : (ed. Dom. Moroni.) Florentiae 1826. 8°.
Erl.-Schr.: Novati, Franc, I^ giovinezza di Coluccio
Salutati. Sasgio di un libro sopra la vita, le opore
e i tempi di C. S. Torino 1888. 8^. 121 pag.
Saluzzo di Castellar, Gio. Andrea: Me-
moriale dal 1482 al 1528.
Ausg. : edito da Vinc. Promis in Miscellanea
di storia italiana. VIII. 1869. p. 415-625; cf.
pref. p. 411-413.
Saluzzo, Gioffr. di = Gioffredo della
Chiesa.
Salvatus Sauri ensis, vid. Vita s. Mar-
tini presb.
Salvianus presbyter Massiliensis (flor.
cca. 430): De gubernatione Dei libri 8
sive De vero iudicio et Providentia Dei
ad s. Salonium episc. Viennensem libri 8.
Geschrieben bei dem Einbruch der nordischen ViUker-
stämme in Italien. Wichtig für die Zeit der Vülkerwan-
derung.
Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n® 10628. see.
XIII. — Paris, Nat.-ßibl. n« 3791. see. XV;
— n° 13385. see. X.
63*
996
SALVIANUS — SALVIATI
Ausg. : ^ cura Jo. Alex. Brassicani. Basileae,
Froben 1530. fol. Voll von Fehlem. — * Romae
ap. Paul. Manutium 1564. fol. — 'm Bibl. PP.
Bigneana. III. Paris. 1575. fol. p.240. — * Parisiis,
H. Marnef 1575. 12mo. — ^ ex bibl. P. Pithoei. Pa-
risüs 1580. 8^ — «tn Bibl. PP. Bigneana. Ed. 2.
V. Paris. 1589. fol. p. 161. — ' cura Jo. AI. Bras-
sicani. Accessit eiusd. epistolanim Über I nunc
primum editus. Paris. 1594. 12»ao. — *cum notis
F. Pithoei et Brassicani et epist. Paris. 1608. 12n»o.
— » in Bibl. PP. Bigneana. Ed. 3. V. Paris. 1610.
fol. p. 123. — ^^ in S-i Mass. opera, curante
Cunrado Rittershusio. I. Altorfii 1611. 8°. — " in
Bibl. PP. Colon. V. HI. p. 323 (Coloniae 1618.
fol.) — " in S-i opp. ed. C. Rittei-shusius. Ed. 2.
Norimbergae 1623. 8^ — " Rothomagi 1627.
12mo. _ " Oxoniae 1633, 8^ — " in Jacobi Mer-
lonis Horstii Tuba orbis christiani ad reforma-
tionem ecclesiast. disciplinae. Coloniae Agiipp.
1635. 4«. n« 7. — " in Bibl. PP. V. Paris 1644.
fol. — ^"^unt. d. Tit.: De Providentia et gubernat.
Dei. Paris. 1645. 12mo. — ^^uni. d. Tit.: Cen-
soria de praesentibus Europae calamitatibus
earumque causis praeloquia ab Osiandro Stuauo
in lucem edita, Lugduni 1647. 4®. — " Ausg.
noöuriederh. Paris. 1648. 8^ — ^unt. d. Tu.:
Sanct. presbytt. S-i Mass. et Vincentii Lirinensis
opp. Steph. Baluzius . . . emendavit notisque illu-
stravit. Paris. 1663. 8° — " wiederh. ed. 2». Paris.
1669. 8^ — ^^ wiederh. in Bibl. PP. max. VUI.
Lugduni 1677. fol. p. 339-401. — "Baluzii edit
3*. Paris. 1684. 8®. — " iciederh. cura libro com-
ment. Rittershusii ac notis integrls Weitzii, Adami
etc. Bremae 1688. 4**. — ** cum notis Baluzii.
Venetiis 1728. 8°. — *® ex 3. edit. Baluzii in
Gallandii Bibl. PP. X. Venetiis 1774. fol. p. 1-
102. — ^^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. LIII.
p. 25-158. — *®ed. Car. Halm inter S-i presb.
Massil. libri qui supereunt {in Mon. Genn. bist.
Auct. antiquiss. I. pars 1. Berolini 1877. gr. 4®)
p. 1-106. — *• ed. F. Pauly inter S-i Massil. oper.
Vindobonae 1883. 8** (=^ Corpus Script, ecclesiast.
lat. Tom. Vni).
Uebers.: deutsch: Von der göttlichen Welt-
regierung. Von Pet. CafiFer. Aachen 1858. 8**.
englisch: unt. d. Tit.: SaWian's Treatise of
God's government, and the justice .... translated
into English. London 1700. 8^
franxös. : * trad. en f i*an9. par B. B. D. S. Lyon
1575. 8°. — * in Oeuvres de Salvian, trad. avec
des notes par Pierre Gorse. Paris 1655. 4^ —
" in Oeuvres de Salvien . . . trad. par Bonnet.
Paris 1700. 2 vol. 12mo. _ * in Oeuvres de S...
trad. par un pere Jesuite (t. e. Mareuil). Paris
1734. 12mo.
italienisch: ^Milano 1579. 12"io. — *Avignone
1703. 4*>.
Salvianus: Epistolae IX.
Handschr.: Bern, öffentl. Bibl. E. n''219 und
Paris, Nat-Bibl. n<> 3791. sec. X. für epist. n®
1-7; für epist VIII* Paris 1. c. n° 9559. sec.
VU/VIII u. n« 12236; für epist. IX' Paris 1. c.
n° 2785. sec. XI. Vgl. Halm in Sitz.-Ber. der
Münchener Akad. 1876. I. p. 390; F. Pady in
Sitz.-Ber. der Wiener Akad. XCVIII. 1881. p. 3.
Av^g. : ^ xusammen mit De gubem. Dei edid.
P. Pithoeus. Paris. 1580. 8°. — « ibid. 1594. 12nio
(vgl. Ausg. n*» 7 des vor. Artik.). — • ibid. 1608.
12mo ^rgi, Ausg. n°8). — *w S-i opp. curante
C. Rittershusio. Altorfii 1611. 8®. I. (vgl. Ausg.
n*> 10). — * in Bibl. PP. Colon. V. III. (Colon.
Agripp. 1618. fol.). — «Rothomagi 1627. 12mo.
— ' Oxoniae 1633. 8^ — « in Gallandü Bibl. PP.
X. Venetiis 1774. fol. — ®ap. Migne, Patrolog.
lat. LIIL p. 157-174. — "ed. Car. Halm irUer
S-i presb. Mass. libri qui supersunt (in Mon.
Germ. bist. Auct. antiquiss. I. 1) p. 106-119.
Salvianus: Ad versus avaritiam prae-
sertim clericonira et sacerdotum seu Ti-
mothei ad Ecclesiam libri 4.
Ln epist. IX exponit , cur hos libros Timothei nomine,
non sao inscripserit.
Handschr. : Paris, Nat.-Bibl. n* 2172. sec. X;
— n« 2785. sec. XI.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Timothei episc. ad ec-
clesiam catholicam toto orbe diffusam et Salviani
ep. Massiliens. in librum Timothei ad Salvium
episc. praefatio ed. Jo. Sichardus in Antidotou
contra diversas omnium fere saeculorum haereses.
Basileae 1528. fol. — *ap. Joa. Herold, Haere-
siologia. Basileae 1556. fol. p. 579-613. — 't»
Bibl. PP. Bigneana. III. Paris. 1575. fol. — * ed.
P. Pithoeus una ctim De gubem. Dei. Paris. 1580.
8^ — Un Binii Bibl. PP. ed. 2*. V. Paris. 1589.
fol. — ** Paris. 1594. 12mo. — • cum annot J.
Macherentii. Troviris 1609. 4°. — ^in S-i opp.
cur. C. Rittershusii. Altorfii 1611. 8**. II
" in Gallandii Bibl. PP. vett. X. — " wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. LIÜ. p. 173-238. —
**ed. Car. Halm inter S-i presb. Mass. libri qui
supersunt (in Mon. Germ. hist. Auct. antiquiss.
I. 1) p. 120-168. — ^« ed. Fr. Pauly in Corpus
Script, eccles. latin. VIII. Vindobonae 1883. 8*.
Erl.-Sckr.: Ebert, AUgem. Geschichte der Littontor
des Mittelalters. I. p. 437 (I. 2. Aufl. Leipzig 1889.
p. 459-467).
Hnuck in Herzogs RoaU Encyclopttdio für protast.
Theologie. 2. Aufl. Xlil. 1884. p. dL7-819.
Heyne, C. G., Opera academica. VI. p. 119.
Hirner, F. X., Zar Sprache Salviaus. Progr. des Ly-
ceums. Freising 1869. 4^.
Histoire liit6raire de la France. II. 1735. p. 517.
Kaufmann, G., m Räumers Histor. Taschenbuch.
1869. p. 47.
M6ry, L., Stades sur Salvien, prStre de Marseille.
Montpellier 1849. i^. 180 pag.
Pauly, Fr/..^ Dio handschriftliche Üeberliefening des
Salvianus tn Sitrungsbor. der k. Akad. d. Wiss. in
Wien. Phil. -hist. Cl. XCVIII. 1881. p.8-41.
Potrouchevskii, V., Salvian presbiter Masilüskii
i ego sotchinöniia. Kiov 189B. 8^. 260 pag. (d. i.
Priester S. von Marseille u. seine Werke).
Teuffel, F. W., Gesch. der römischen Literatur. 5.
Aufl. Leipzig 1890. p. 1188-1191. §465.
Tillemont, Memoires XVL p. 181.
Watten bach, DeutschlandsGeschichtsquellen.S. Aufl.
I. 1885. p.45; 6. Aufl. I. p.46.
Zschimmer, Wilh. , Salvianus der Presbytor voaMas-
silia und seine Schriften. Ein Beitrag zur Gesch. der
christlich - lateinischen Literatur im 6. Jahrh. [Jenaer
philos. Inang.-Diss.J Halle 1875. &>. IV. 90pag.Jkl.&0.
Salviati, Jacopo: Cronica o memorie
daU' anno 1398 ai 1411.
Ausg. : ^ (ed. P. Ildefonso di S. Luigi) ap. Lami,
Delizie degli eniditi Toscani. XVIII. p. 175-361.
— * auch einxeln aus dieser Sammlung Firenze
SALZBURGER WELTCHRONIK — SANÜTUS
997
1784. 8^ — » Bruchstücke in Deutsche Reichs-
tags- Akten. IV. Gotha 1882. p. 68-70, p. 122. 123.
Salzburger Weltchronik, t/cf. Weltchro-
nik.
Sambieneie canon., vid. Canonicus Sam-
biensis.
Sampayue, Steph., vid, Vita b. Petri
Gonsalez.
Samplnie episcopus Astoricensis (1035
— 1040, antea presbyter et notarius regis
Legiooensis): Historia Hispaniae ab a. Chr.
866 — 982.
Aiisg. : * edid. Prud. Sandoval in Historias de
cinoo obispos. Pampeion. 1615. fol. ibid. 1634.
— ' ap. Ferreras, Historia de Espaila. XVI. Ma-
drid 1727. — • ap. M. Bergan za, Ferreras con-
vencido. Madrid 1729. — * ap. Florez, Espaöa
sagrada XIV. p. 438-472.
Erl.-Sehr.: Oams, Eirchengeschichte Spaniens. II. 2.
1874. p. 406-410.
Samson abbas Cordubensis (f 890):
Carmina.
Ausg. : ed. L. Traube in Mon. Germ. bist. Poetae
lat. aevi Carol. III. p. 146. 147.
Samson abbas S. Edmiindi (f 1212),
i^id. Passio s. Edmundi.
Samson archiepiscopus Khemensis: Ap-
pendix annorum 1113 — 1163 ad Anselmi
Gerablacensis abbatis chronicon.
Ausg.: ed. Pistorius-Struve, Scr. rer. Germ.
I. p. 1015. 1016.
Samuel presbyter Aniensis: Temporum
usque ad suam aetatem (a. 1179) ratio.
Ausg. : * e libris historiconim summatim col-
lecta, opus ex haicanis 5 codd. a Job. Zohrabo
dilig. descript. atq. emendatum; F. Zobrabus et
Ang. MaiiLS edidenint xusammen mit der anne-
niscken Uebersetxung ton Eusebii Caesar, chro-
nicon. Mediolani 1818. gr. 4**. — ^tciederh. ap.
Migne, Patrolog. graeca lat. tant. edita. XII. 1857.
p. 791-934.
Sanchez de Tovar, vid. Chronica del
muy esclarecido principe D. Alfonso etc,
[vid. oben p. 229).
Sanclus, Rod., vid. Rodericus Sancii.
Sanders, Johannes: Chronika unde uth-
settinge der hermeisters in Liffiande von
1-235. Jor beth uppit Jor Christi 1484,
oder Meisterchronik. Mit Notixeii frw 1558
resp. 1561 fortgesetzt.
Eine correctere Rodaction derselben Quelle, welche
der Heermeisterchronik za Grunde liegt.
Handschr.: Upsala, Un.-Bibl. 4°. chart. sec.
XVI.
Ausg. : hrsgb. von C. Schirren in Bunges Ar-
chiv f. d. Geschichte Liv-, Est- u. Curlands. VIII.
Reval 1861. p. 268-283; cf. p. 112.
Sandeus, Felinus, Lucensis episcopus
(f 1503): Epitoma de regibus Apulie et
Sicilie, nominatim de Alphonso Arrago-
num rege.
Compiiatton aus Pandolphos, Otto Frising. u. a.
Ausg.: ^ edente Mich. Femo. s. 1. et a. (1496).
4°. — ' cum Barth. Facii dialogo De vitae felici-
tate ed. Marq. Freher. Hanov. 1611. 4°. — * wie-
derholt mit F.* 8 Notefi ap. Burmann, Thesaur.
antiquit. Sicil. V.
Erl. ' Sehr. .-Fabricins, Bibl. med. et infimae latinitatis
IIb. VI. p.462.
Sangallensis = Monachus Sangallensis.
Sangeorgius \ Benevenut » Beneve-
San Giorgio j nutus de S. Georgio.
Sanudo, Marino \ • ,„• ^ t^^««,.^:
filius, Venetus patricius (f 1535): Com-
mentarius de hello Gallico sive de rebus
in Italia gestis a Carole YIII et Ludo-
vico XII Galliae regibus ab a. 1494 —
1500. Italice scriptus. — Auch bekannt
unt. d. Tit.: Chronicon Venetum anonym!
coaevi scriptoris ab a. 1494 — 1500.
Ausg.: ^ ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XXIV.
1738. p. 5-166. — * unt. d. Tit.: Cronacbetta,
pubbl. da R. Fulin. Venezia 1880. 8^ Vm. 238
pag. — * unt. d. Tit. : Spedizione di Carlo VIII
in Italia. Pubbl icata per cura di Rinaldi Fulin.
Venezia 1883. 8*^. 10 fr. (Estratto daW Archivio
Veneto. Ser. I.)
: Commentarii della guerra di Fer-
rara tra ü Viniziani ed il Duca Ercolo
d'Este nel 1482.
Ai4sg. : per la prima volta pubblicati. Venezia,
Picotti 1829. fol. (Ihibbl. per noxxe da L. Manin.)
: Della solenne processione fattain
Venezia per la lega conchiusa tra Carlo Y
imp. e la Repubblica Veneta nel 1523.
Ausg.: inedita narrazione. Venezia 1852. 8°.
: I Diari.
Sie füllen nicht weniger als 58 Foliobftnde, in wel-
chen vom J. 14% bis Sept. 1533 Tag fOr Tag verzeichnet
ist, was in aller Welt vorging n. was aas aller Welt in
Venedig, gleichsam dem Fokns der Universalpolitik sich
sammelte and weit a. breit ergoss. — Der Beschluss sie
za drucken wardo im Juli 1877 za Padaa gefasst.
Handschr. .'Venedig, Marcusbibl. Autograph.
Ausg.: ^ pubbl. a cura della r. deputazione
Veneta di storia patria (per Federico Stefani,
Gugl. Berchet, Niccolö Barozzi). Tom. 1-42 (col.
416) oder Fase. 1-181. Venezia 1879—1894 (Ende
Dec.) 4". äL5. — ^ ein vollkommen grütuilicher
Ausxug ap. Valentinelli, Esposizione di rapporti
fra la Rejmbblica Veneta e gli Slavi meridionali,
brani tratti dai Diarj di Marin Sanudo. Venezia
1863. 8°. Vol. 1 (un.) 1496—1515.
: Documenti tratti dagli inediti
Diarii.
Ausg. : per cura di A. Tessier. Venezia 1874.
4°. Per noxxe.
998
SANÜDO
Sanudo: Esposizione di rapporti, vid.
Diari.
: Itiiierario per la Terraferma Ve-
neziana nell' anno 1483.
Ätisg, : (pubbl. da Rawdon Brown). Con roolti
rami. Padova 1847. 4*.
: Narrazione della festa data in
Venezia dalla Compagnia della Calza nel
1520 per Taccettazione di tre socii.
Äuag. : (pubbl. da G. Beltrami.) Venezia 1852. 8^
: Narrazione delle nozze di Paolo
Contarini Q. Zaccaria e di Vienna Gritti
nel 1526.
ÄKsg. : (pubbl. da C. Pisani.) Venezia 1853. 8^
: Vitae ducum Venetorum (vite
de' duchi di Venezia) italice scriptae, ab
origine urbis sive ab a. 421 — 1493.
Ausg.: ^ primum ap. Muratori, Script, rer.
Ital. XXII. p. 405-1252; cf. praef. p. 401-403.
— ^hieraus Vita di Piero Mocenigo, pubbl. da
Rin. Fulin. Venezia 1882. 8^
Wrl.'Sckr.: Brown^ Rawdon, Ragguagli sttUa vita e
snile opere di Manno Sanudo detto il loniore, Veneto
gatrizio e cronista dei sec. XV. XVI. Venezia 1837.
8. 8 vol. 80. 16 fr. In DeuUchland selttn.
Fnlin, Rinaldo, Marino Sanudo e la spedizione di
Carlo Vni in Italia. (Cronaca del r. liceo Marco Polo).
Venetial881. 4P. 32j)ag., beendet 1882.
: Memoria sni Diani e Diaristi Veneziani. Venezia
1881. 8<^ {in oeaassione del Congresso internaz. geograf.).
Leva^ 0. de, Marino Sanuto il giovane e le opere sue
in Rivista storica italiana. Anno VI. disp. 2. 1889.
Ricotti, Erc., I Diarii di Maiin Sanuto e ona som-
mossa in Torino nel 1525. Spigolature. Totino 1880.
8°. 16pag.
Struve , Bibl. historica ed. Mensel VII. 2. p. 185.
Sanudo Marino, senior, Venetus pa-
tricius, (üctus Torsello (Torxel, Tourxelle
schreibt er selbst, f post 1837. Dec. 30):
Historia Hierosolymitana seu Secreta fide-
lium crucis super Terrae sanctae recu-
peratione et conservatione seu De expe-
ditione in Terram sanctam seu Opus Ter-
rae sanctae. Libri 3.
Begonnen 1806, vollendet 1321 ; wichtig f. Friedrichs II
Kreuzzug. — Der Text ist vom Verfasser selbst mehrfach
überarbeitet.
Handschr.: Brüssel, Burgund. Bibl. n°9347.
nibr. anni 1332; — n<> 9404. mbr. sec. XIV. fol.
— Florenz, Bibl. Laurenz. Flut. XXI. n<> 23.
Chart, sec. XV; — Bibl. Riccard. n® 237 (olim
K. III. 33). mbr. sec. XIV. — London, Brit. Mus.,
Abth. IV. Additional mss. n° 19513. mbr. sec,
XIV; — n'' 27376. mbr. sec. XIV. — Mailand,
Bibl. Ambros. n° 205. — München, k. Hofbibl.
Cod. lat. n® 14621 (olim S.Emmer.). mbr. sec. XIV.
— Neapel, Bibl. nazion. n° V. F. 35. mbr. sec.
XIV. — Paris, Nat.-Bibl., Colb. n<» 644. sec. XIV.
— Rom, Vatic. n® 2003. chart. sec. XV; — n<»
2971. mbr. sec. XIV; — n<> 2972. mbr. sec. XIV;
— Christ. n° 548. mbr. sec. XIV. — Valen-
ciennes D. 4. 10. mbr. sec. XIV. fol. — Ve-
nedig, Marcusbibl., Cod. Zanetti lat. n°547. mbr.
sec. XIV. u. n° 410. mbr. sec. XIV.
Ausg, : ^ ap. Bongars, Gesta Dei 11. p. 1 - 288.
Mit Karten des Autors. — ' grössere Bruchstücke
ap. Röhricht. Testimonia min. de V belle sacro.
Genevae 1882. p. 252-258.
Sanudo: Istoria del regno di Romania
sive regno di Morea. 4 parti.
Das lateinische Original, zwischen 1328—1338 geschrie-
ben, existirt nicht mehr; nur eine gleichzeitige Ueber-
setzong ist erhalten.
Handschr.: Venedig, MarcusbibL, Cod. ital.
Class. Vn. n«» 712. chart. sec. XVIII. 4^ fol. 1-25.
Ausg.: 'ap. Hopf, Chroniques Greco-Romanes
p. 99-170. — ^Bruchstück, auf die Siziliaa.
Vesper bezüglich, ^ hrsgb. mit Hopfs Zustimmung
von Pietro Mugna in Rivista contemporanea. To-
rino 1855. fasc. 15 (Juli); — ^wiederk, mit eini-
gen Zusätzen unt, d. Tit. : Storia di Carlo d'Angio
e della guerra dei Vespro Siciliano; brani della
storia inedita del regno di Romania, scritta tra
il 1328—1333 da Mar. San. il vecchio, pubbL da
Carlo Hopf. Napoli 1862. 8°. 31 pag. — üeber
die Echtheit vgl. Hopf in Augsburger Allgem.
Zeitimg. 1855. n*» 294. Beiblatt
. Fragmentum (ad complen-
dum librum Conquistas imperii Komaniae).
Handschr,: Paris, Nat.-BibL n« 9644.
Ausg.: ^ohne Namen des Verf, ed. Ducange
nach seiner Ausg. des Villehardouin. 1657. p. 230.
— 'ap. Hopf, Chroniques Greco-Romanes p. 171-
174.
: Epistolae XXTTT.
Sind sAmmtiich aus Venedig datirt nnd in den Jahren
1328 — 29 geschrieben.
Ausg.: ap. Bongars, Gesta Dei ü. p. 289-316.
: Epistolae X adhuc ineditae.
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n° 9347 u.
9404. — München, k. Hofbibl. S. Emmer. 621.
Ausg.: ed. Eunstmann in Abhandl. derhistor.
Classe der k. bayer. Akad. der TVissensch. VII.
1855. p. 753-819; Skizzirung derselben p. 745-
752.
: Lettres inödites et mömoires
(1334—1337).
E8 sind 5 hochinteressante Briefe bezw. Bmch&t&cke
von Briefen und 4 Abhandlungen , welche die Vriederauf-
nahme der Kreuzzüge gegen die Türken , die Beziehungen
der Tartaren khane zum päpsÜ. Stuhle und da« VerhältnLss
zwischen Kaiser und Papst betreffen. Gefunden VBQQ zu
Bom in dem Einbanddeckel einer Incunabel.
Ausg. : d'apres le ms. (Paris, Nat-Bibl. nouv.
acq. fr. 5842. fol. 2 et 3) publ. par C. de la Ron-
ciere et Leon Dorez in Bibliotheque de l'feule
des chartes. LVl. Paris 1895. p. 34-44; ef. in-
trod. p. 21-33.
: Storia di Carlo d'Angiö, vid.
Istoria del regno. Ausg.
Erl. - Sehr. : B a r t h o 1 d , Römerzug Heinrichs V II. I.
p. 295.
Faucon, Marino Sanudo l'ancien ä Avignoa (venu
en 1321 il rosta jnsqu'au printemps de 1322) in Me-
lange» d'archoologie et d'histoire (£cole fran^. de
Borne). Annoe II. 1882. fasc. 2. avril.
Kopp, J. C, Marino Sanudo und der Lnzeraer See
(18(16 — 1831) in Geschichtsblätter aus der Schweiz.
Bd. II. p. 2U ff.
Eunstmann, F., Studien über Marino Sanudo den
Aeltoren mit einem Anhange Miner nngedmckten
SANZANOME — 8AX0 GRAMMATICUS
999
Briefe m Abhandlangen der histor. Claase der kgl.
bayer. Akad. der Wissenach. VII. 1856. p. 697-819.
Lelewel, Geographie du mo^en iige II. p. 19-84.
Lorenz, Oentschiands QeechichtsqneUen. 8. Aofl. II.
1887. p. 280.
Poatansqne, DeMarini Sannti Tita et soriptis. Pa-
risü8l866. 80. 102 pag.
: De libro Secretomm fldeliom cmcis, caias anotor
M arinns Sanntos. Honte Pessolano 1864. 8^*. 54 pag.
Saint Marc Girardin m Bevae dee denx mondet.
LI. 1864. p. 54-69.
Simonsfeld, H., Studien zu Marino Sannto dem Ael-
teren m Neuee Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. VII.
1882. p. 46-72. — Vgl. Archivio Veneto. XXU. 1881.
p.49-51; XXIV. 1883. p. 251-279.
Strnve, Bibl. historica ed. Mensel U. 2. p. 283-287.
Sanzanome, ICtus Florentinas (flor.
1231): Gesta Jlorentinorum. 1125—1231.
Brechen mitten im Jahre 1231 ab. Die geschichtliche
Ansbeute, welche sie gewähren, ist nicht bodentend.
Handschr. .'Florenz, Nat-Bibl. (Magliabech.)
Classe II. Palch. n. n° 124. sec. XIII. 4^ — Cl.
II. P. 11. n® 127, Abschrift der vorigen,
Ausg.: ^ ed. primum 0. Hartwig in Index
lectionnm habendarum per semestre aestiv. in
nniversit Marburgi 1875. 4^ 34 pag., nur der
Text. — 'ap. Hartwig, Quellen n. Forschungen
zur alt. Gesch. der Stadt Florenz I. 1875. p. 1-34.
— ' nunc primum in lucem prodeunt cuii G(ae-
tano) Milanesi in Bocumenti di storia Italiana...
per le provincie di Toscana... Vol. VI. (Cronache
dei sec. XUI e XIV.) Firenze 1876. p. 123-154.
Dieser Theil des Bandes war schon gedruckt, als
die Ausg. H.'s erschien; cf. prefaz. p. vi.
Erl.-Sekr.: Scheffer - Boichorst, F., Florentiner
Stadien. Leipzig 1874. gr. 8«. p. 256-259.
Wa ttenbach. Deutschlands Geschichtsqaellen . 5. Aufl.
U. 1886. p.294; 6. Aufl. II. 1894. p.326.
Sardo, Banieri: Cronaca Pisana. 962
— 1400.
Ausg. : ed. Bonaini in Archivio stör. Italiano
VI. 2. p. 63-244; ef. VI. 1. p. xv. not. 2.
Erl-Sehr. : Knoll , OsIe., Beitiilge znr italien. Historio-
graphie im 14. Jahrh. Göttingen 1876. 9>. p. 77- 84.
Wa r n ecke, Qeo. , Der 2. Romeneog Kaiser ICarls IV.
Jenaer Inaag.-Diss. Altona 1851. fP. 62 pag.
^ernnsky, Der erste ROmerzag Kaiser KarilV. Inns-
bmck 1878. p. 88. not.l ; p.40. not.l.
Zambrini, Opere volgare a stampa p. 918.
Vgl. Chronicon Pisannm ^1342.
Oonica di Pisa.
Sarrazin, trouvöre du 13. siöcle: Ke-
lation du tournoi de Harn.
Ausg.: publ. par Francisque Michel in Hi-
stoire des ducs de Normandie (s. d.). Paris 1840.
8«. p. 213-384.
Sassenchronik, vid. Sachsen -Chronic
(Hettüngische).
Sassenkroneke = Weltchrpnik, Säch-
sische.
Satira.
Handschr.: Prag, Bibl. d. Domcapitels D. 51.
fol. 331»».
Ausg.: ap. Höfler, Geschichtschreiher derhu-
sitischen Bewegung II. p. 319-321.
Satira coronae regni Boemiae in regem
Hungariae Sigismundum. 1420.
Handschr.: Prag, Üniv.-Bibl. III. G. 16. fol.
100.
Ausg.: ap. Höfler, Geschichtschreiber derhu-
sitischen Bewegung II. p. 321-327.
Saulheim, vid. Werner von Saulheim.
Sauromanua , Georg.: Oratio ad aug.
principes Carolum imp. Romanorum ele-
ctum et Ferdinandum germanum post
Maximilian! caesaris obitum.
Ausg.: ^ Bononiae, per Hieron. de Benedictis
1519. 4®. — ' ^wiederh. ap. Freher, Germ. rer. scr.
n. p. 421-435 (• ed. Stnive IL p. 743-760).
Savonarola. — Tractato di frate Hie-
ronymo da Ferrara circa il reggimento
et govemo deUa citta di Firenze.
Eine der eraten Schriften Savonarolas.
Ausg. : * s. 1. et a. 4^ 20 fol. — * s. l. et a.
(1495?) 4^ 28 fol.
: Prediche di frate Hieronimo da
Ferrara (raccolte da Ser Lorenzo ViToli
da la Viva voce giomo per giomo mentre
che e predicava).
Ausg.: in fine: impresso nella citta di Fi-
renze . . . 1496. 8 febbraio. fol. Sehr selten.
Vgl. Vita Savonaroi».
Savonarola, Michael (f 1461): Com-
mentariolus de laudibus Patavii, a. 1440
compositus. Libri 2.
Ausg. : ap. Muratori , Scr. rer. Ital. XXIV. 1738.
p. 1137-1186.
Saxmundus legis dictator Frisicas (ca.
800?): Judicia.
Ausg.: ed. K. de Richthofen ap. Pertz, Mon.
Legg. m. 1863. p. 688-691. 693.
Saxo Grammaticus, Longus(= Lange?),
origine Syalandicus, praepositus Roskil-
densis (f 1204): Gesta Danornm seu Hi-
storiae Danicae libri XVI — 1185.
Erste einheimische Oeschichte der Dänen , welche aber
an jeder sichern Chronologie Mangel leidet. Begonnen vor
1186, voUendel nicht vor 1206 — 8.
Handschr.: keine. Bruchstück in Angers
(jetzt in Kopenhagen, kgl. Bibl., 2 fol.).
Ausg. : * unt. d. Tit. : Danonim regum hero-
umqne histori^ . . . nunc primum . . . impress^.
(Ed. Christiemus Petri.) In fine: Impressit in
inclyta Parrhisiorum academia Jod. Badius Ascen-
sius 1514. gr. 8^ (8) CXCIX fol. Höchst seltene
Ausg. — » Basil. 1534. fol. — « Francof. ad M.
1576. fol. — * ed. Steph. Joa. Stephaoius. Sorae
1644. 45. 2 in 1 vol. fol. Der 2. Bd. enthält du
wenig bekannten , aber sehr geschätxten S t e p h a -
nii notae uberiores in historiam Danicam Saxo-
nis Gramm. Sorae 1645. fol. — * ed. Chm. Adolph.
Klotz, ups. 1771. 4«. Jk 9. Wiederholung der
vorigen Ausg., auch der Druckfehler, aber ohne
Noten. — * rec. et comment. illustr. Petr. Erasm.
Müller. Pars I. vol. 1. 2. Havniae 1839. gr. 8^
— Opus morte MüUeri interruptum absolvit Joa.
Matthias Velschow. Pars II. ibid. 1858. gr. 8®.
Recht gute Ausgabe. — ^ uivt. d. Tit.: Saxonis
Gramm. Gesta Danoinira. Hi*sgb. von Alfr. Hol-
1000
SAXO GRAMMATICU8
der. Strassburg 1886. gr. 8^ LXXXJ'JIL 724
pag. — ^non parvam partem ed. G. Waitz ap.
Pertz, Mon. scr. XXIX. 1892. p. 43-161 ; ef, p.37.
— ® excerpta ed. Annerstedt ap. Fant, Scr. rer.
Svecic. III. seci 1. 1876. p. 89-100; cf. p. 88.
üebers.: dänisch: ^eine treffliche lieferte Andi.
Serensen Vedel. Kjobenhavn 1575. fol.; * wieder-
holt ibid. 1610. fol. — ■ paa Dansk. Eller den
danske historie, . . . som Saxo Oramm. . . . efter
den Store Erke-Biskop Absalonis ordre etc. ved
Sejerum Schousbelle. Kjcbenh. 1752. 4°. — * deis
1. Buch übersetzte Job. Lauerentsen. Kjebenh.
1713. 4°. — * Danmarks Krönike af Saxo Gramm,
fordansket ved N. F. S. Grundtvig. Kjebenhavn
1818 — 22. 3 vol. 4° («4. ndg. Kjebenh. 1886. 8^
666 pag.). — ^ netie Ausg. von n^ 1 mit Glossar
u. Vedels Leben von Wegener unt. d. Tit. : . . . Den
danske krenike . . . oversat af A. Sor. Vedel trvkt
paa ny og tilligemed Vedels levnet af C. F. Wege-
ner ndf^ivet ved samfundet til den danske lite-
ratura Fremme. Kjobenhavn 1851. Eoy.-8^
niederdeutsch: Dyt is de Denscke kroneke
de Saxo grammaticus de poeta ersten ghcscbrefP
in dat latine vnde daema in dat dudesck gbe-
settet is durcb Tb. Gbeysmer. s. I. et a. (Lübeck
c. 1475 oder 1485) Ebert n<> 20414; Nyerup, Spi-
eilegii bibliographiei specimen p. 160; Panzer I.
n® 70: Scheller y Sassische Bücherkunde n® 496. —
Ist nur eine Uebersetxung von Tbomas Gbeys-
mer (s.d.).
Erl. - Sehr. ; A 1 a n u 8 , Joh . Jan. , Ad oriminationes Johannis
Qoropii Becani et alioram similiam , obiectas Saxoni
Qrammatico , responsio brevia. Hafniae 1627. 4<>.
Badon, G. L., Symbola ad augendas ling^ao vema-
calae copias e saxonis Orammatici intorpretatione
Vedolana. Havniae 1780. 4«. 91 pag.
: Til F. V. Moltke om vor danske hiBtories fader
Saxo Grammaticus og trangen til en ny ndgave og
oversaetelse af Saxos paa Latin skrevne danske hi-
Btorie. Odense 1809. 8P.
Bruun, Chr., Om det nylig fundne Fragment af en
Codex af Saxo Grammaticos in Tidsskrift for philo-
logi og piBdagogik. II. 1^1. p.41-61. — Deraew ver-
öfferUlicku in photogr. Abdruck und erläuterte die oben
unier Handschr. genannten xvfei Blätter in Lyckens-
kningsskrift til Kjobenhavns Universitet ved dets
800 ais Stiftelses fest 1879. 40.
Car^zow, J. B., Diss. bist. - litteraria do vita, eru-
ditiono ot scriptis Saxonis Qrammatici. Helmstadi
1762. 40.
Cohn. Adf., TJeber zwei Ereignisse des Jahres 1180
in Forschangen zur deutschon Geschichte. I. 1862.
p. 327-345.
Cold in Histor. Arkiv. Ky Rfekke. XIII. p. 256. 336.
Dahlmann, F. C, Einleit. in die Kritik der Gesch.
von Altdänemark tn seinen Forschungen auf d. Ge-
biet der Geschichte. I. Altona 1822. p. 151-237; —
tn eeiner Geschichto von Dttnemark. I. Hamburg 1840.
p. 9 -14 ; vgl. p. 301 «f.
Elze, G., zu Saxo Grammaticus in Zeitschrift für
deutsche Philologie. XXI. 1888. p. 200.
Er sie V, Kr., Kildeme til Danmarks Historie. Kebon-
havnl892. SP. p. 6. 7; tn Historisk Tid.sskrift. VI.
Rflokke. III. p. 602.
Fock, 0., Rügensch - Pommersche Geschichten. I.
Leipzig 1861. 8». p. 126-136.
Fos, Andr. (f 1607), Consora de Saxone Grammatico
eiusone intorpretibus , scoliastis et recapitulatoribus
tn Monumenta historiae Daniao. Historiske Kilde-
skriftor . . . udgivne af H. Herdam. U. Kjebenhavn
1875. p. 568-679; cf. Einleit. p. 541-667 et TilliBg
p. 580-694.
Gersdorf. Bepertorium. 1858. n« 11.
Giesebrecht, L., Wendische Geschichten. III. p.
363 ir.
Grund, Ose, Kaiser Otto d. Gr. angeblicher Zug gegen
Dttnemark tn Forschungen z. deutschen Geschichte.
Xi. Göttingen 1871. p. 563-592.
Hasse , P., Das Angersscho Fragment des Saxo Gram-
maticus in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XII.
1887. p. 317-332.
Hegewisch^ D. H., Charakteristik eini^per Dänischen
und Norwegischen Geschichtschreiber tn (Guldber^k)
ZiOitung für Literatur u. Kunst in den kgl. däniseh<^u
Staaten. L Kiel 1807. 4P. p. 39-45: Svend Aageson
u. Saxo Gramm.
Hierild, Henr., Saxo Grammaticus vindicatos s. diss.
phil.-hist.-critica de puritale lingoae latioae ot casti-
tate historiae Danicae in Saxone ete. Hafniae 1702. 4«.
Holder - Egger^ 0., Zur Textkritik des Saxo nnd
Sueno Aggeson tn Neues Archiv d. Oes. f. &. d. Gc^ch.
XIV. 1889. p. 137-162.
Hovg&rd, 0. A., Tidsregningen i Valdemar I historie
med sierligt hensyn til adskillige forvanskninger af
Saxes text tn Historisk Tidsskrift. IV. Bcekke. H.
1871. p. 470-678; VI. p. 429.
Howorth, H.H., Saxo Grammaticus tn The Athe-
naeum. 1876. ifi 2477. n. 621 ; n» 2492. p. 149. 150.
Jergensen, Bidrag til Nordens Historie p. 223. 229.
230.
Kall-Rasmussen, M. N. C, Om to nylig fundne
fragmenter af en Codex af Saxo , 1865 tn Aarsberet-
ninger fra det k. Geheimearchiv, ndg. af C.F.Wegener.
1. TilliiMrp.23-87.
K i n c h , J. , Bidrag til en Textkritik af de 7 sidste Bogt^r
af Saxes Danmarkshistorie tn Aarbeger for Nordisk
oldkvndighed og historie. Kjebenhavn 1874. p. 271
-834.
Kunik tn Bulletin do la classe des scienoes histo-
riques, philol. et politiq. de TAcad. unper. des sc-ien-
ces de St. Pötersbouiig. VH. n« 9. 10. p. 143 ff. p.
216 ff.
Latham, R. G., Two dissertations on the Hamlet of
Saxo Grammaticus and af Shakespear. London 1872.
BP. 160 pag.
Lebedew, J. A., [Ueber don letzten Kampf der Bal-
tischen ^laven mit den Doutschen.1 Disscrt. Kiev
1873. 80. p. 67-70. Russiach geeckrieben.
Lvsholm, Frid., Exerritinm historicum s.theses api)-
logeticae pro Saxone Grammatico. Hafniae 1712. 4<'.
M o 1 b e c h , Saxo Grammaticus , hans Historie <^ Cha-
rakteer og hans laerde Samtidige i Danmark tn Nyt
histor. Tidsskrift. V. Kjobenh. 1854. S». p. 1-124.
Müller, P. E., Symbola ad historiam concilionun e
Saxone Grammatico. Progr. Hafniae 1834. 4^.
: Critisk Undersftgelse af Dänemarks og Nor-
rs Sagnhistorie eil. om Trovärdighed af Saxos <lib.
IX) . . . kilder. Kjebenhaven 1828. 40.
: Critisk Undersögelse af Saxos histories s\-t
sidste (X-XVI) böger. Kjobenhaven 1830. 4P. £in
Meieterstuek von geacMchtlieher OonUrinaiion.
Nehrmann, J., Dissertatio de Saxone Grammatico
historico. Lund 1772. 40.
Paludan-Müller, C. (f 1882), Bidrag til kritik af
Saxos Historiovosrk tn Historisk Tidsskrift. IV.
Riekke. V. 1876. p. 333-881.
: Hvad var Saxo Gramm, og hvor er hans Grav.
Indbydelse til de offonti. Examina in Nyki&bings
cathodral skolo. Nykobing 1861.
Petersen, N. M., Bidrag til den danske Literaturs
Historie. 1. Kjobenhavn 1863. p. 42-47.
Plessner, Ch. U. A., Et brudstykke af en hidiil
ukjendt Codox af Saxo tn Aarsberctninger fra det k.
Goheimearchiv, ndg. af C. F. "Wegener. ^^. Kjobenh.
1876—82. 40. TilliBg p. 3-8.
Reimer, G., Dissert. de vita, emditiono et scripti^^
Saxonis Grammatici. Helmstad. 1762. 4^ 30 Oätier.
Rosonborg, Nordboemes Aandsliv H. p. 318.
Ruh 1 , Verbreitung des Justinus im Mittelalter. Habilit-
Schrift. Leipzig 1871. p. 19.47.
Schalfnrik, Namen u. JjBge der Stadt VTineta. Leipz.
IKtß. 8°.
Schröder, Anmärkninger röiande Martin Aschanei
codex af Saxo Grammat. 1 fOrra halften af 1600 taiet
tn Kongl. Vitterhets Historie och antiouitets scad.
Hnndlingar. XVI. Stockholm 1841. p. Sb8.
Schüz, Commentar. criticos de scriptis et scripturibus
historicis p. 409-411.
Steenstrup, Joh. C. H. R., Normanneme. Bd.I. In-
ledning i Normannertiden. Kjobenhavn 1876. 8^. Till.
381 pag.
Suhm, P. Fr., Critisk historio af Danmark, udi den
hodonske Tid fra Odin til Gorm den Gamle. Kjoben-
havn 1775. 1776. Bind 2. u. 3. A°. EnthaUen einen
Commentar xu Saxo Gr., verfertigt mU aittseeroräad-
SAXON CHRONICLE — SCHICHTBÜCH
1001
HekerMühe und Bdueitheä. Vgl kierxu Gßttinper
gelehrte Anz. 1777. p. 105.
Sahm , P. Fr.f ADmnrkniDger over Saxo Grammaticus
m Sohms samlede Skrifter. IX. p. 134-192.
Usinger, R., Dentsch - dänische Ueschichte 1 189 —
1227. Berlin 1863. 8^. p. 71. Sehälxban QueUemmier-
mekitng.
Waitz, 6., Zar Kritik dänischer GeschichtsqneUen.
II. Quellen des Saxo tf» Neues Archiv d. Ges. f. ä.
d. Gesch. XII. 1887. p. 17-25.
Wattenbach, DeutschfandsGeschichtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p.3U; 6. Aufl. II. 1894. p.347.
Vgl. Vita Canuti Lawardi.
„ Canuti reg. Dan.
NB. Em exUHrt auch ein unierge9ehotene$ Wtrk m. d,
Tüel: Saxonis Grammatici Oud - Batavien , oitgeg. door
Jac. Duim. Leyden 1606. 8^, dessen vrirklieher Autor Scri-
▼erius itt.
Saxon chronicie = Chronicon Saxoni-
cum.
Scala, Barthol.: Apologia contra vitu-
peratores civitatis Florentinae.
Ausg.: Floren tiae 1496. fol.
: Historia Floren tina.
Ausg.: ed. Graevius, Antiquit. Italiae. VIII.
pars 1.
Scalacronica, vid. Gray.
Schamdocher, Georg. : Breve chronicon
rerum quarundam sab Friderico III rege
gestarum. 1440 — 1470. Deutsch geschrieben.
Ausg.: ap. Oefele, Rer. Boic. scr. I. p. 316-
318; monamenta quaedam diplomat. huc facien-
tia p. 319-321.
Scbedel, Hartm., Humanist il Arzt in
Nürnberg (geb. 1440, f 1514): Chroni-
con mundi, seu Chronicon chronicorum
seu Liber chronicarum ab 0. C. — 1492.
Fleissig gesammelt, gut geschrieben, aber ohne Ord-
nung. — Ist auch unter dem Namen Nürnberger Chro-
nik oder Hartmanns Chronik bekannt und wurde
früher mit Unrecht DCring zugebchrieben.
Handschr, : Nürnberg, Stadtbibl . II. 98.
Ausg. : * Nuremberf^e , Anth. Koberger , 1 2. Juli
1493. fol. Öoth. mit Holxsehn. von Wohlgemuth
n. Pleydenwurff. (Ebert I. 322; Panxer I. 204.
360.) — * wiederh. Aug. Vindel. ap. Schoensper-
ger 1497. fol. Wenig gesuchte Ausg. — ^Bruch-
stück de Sarmatia ed. Pistorius , Scr. rer. Polon.
I. p. 163. 164.
Uebers.: deiäsch unt.d. Tu,: Buch der Cro-
nicken vnd Geschichten von Georg Alt Nürm-
berg, Koberger 23. Decbr. 1493. fol. Goth. Mit
iienselben Holxsehn, u. seltener als die latein,
Ausg. — ' wiederh. Augspurg ap. Hansen Schön-
sperger 1496. fol. — i*. ' ibid. 1500. fol. Weniger
schön als die andere. Bei vielen Exemplaren
fehlt El. 169. by weil hier die Päpstin Johanna
mit dem Kinde steht.
: Chronicon Babenbergense usque
ad a. 1497.
Handschr.: München, k. Hofbibl. Cod. lat.
n® 46. Chart, sec. XV.
: Chronicon monasterii s. Aegidii
Schedel: Chronicon Noribergense et
locorum vicinorum ab a. 1115 — 1399.
Ausg. : ap. Oefele , Rer. Boic. scr. I. p. 330. 331.
: Historia de illustribus principi-
bus Bavariae — 1477.
Handschr.: München, k. Hofbibl. Cod. lat
338. Chart, sec. XV.
Ausg.: * ed. M. Freher. Ambergae 1602. 4®. —
» Hanov. 1707. 4^
: Historia rerum memorabiliam.
Noribergensis. 1 140 — 1 504.
Ausg. : ap. Oefele , Rer. Boic. scr. 1. p. 349 - 352.
1489—1460.
Ausg.: ap. Oefele, Rer. Boic. Script. I. p. 393-398.
: Opusculum historicum de ortu
ac laudabili progressu conventus fratruin
ord. Praed. Noribergae.
Ausg.: ex autographo ap. Oefele, Rer. Boic.
scr. I. p. 375. 376.
Erl.'Schr.: GOz, Merkwürdigkeiten der kgl. Bibl. in
Dresden I. d. 399.
L e n g n i c h , Neue Nachr. z. Bücher - u. Uflnzkunde I.
p. 196.
Loga, v.T., Die Städteansichten in H.Schedels Welt-
chronik in Jahrbuch der kgl. preuss. Kunstsamm-
lungen. IX. Berlin 1889. p. 93-157; 184-196 [ertckien
Berlin 1888 aU Dissert. 32pag.).
Quartalblätter, Hessische. 1886. Heft 2. p. 92.
Schelhnrn, Amoenitates literar. III. p. 139.
Thausing, M., Michel Wolgemut als Meister W a.
der Ans(rleich über den Verlair der Hartm. Schedei-
schen AVoltchronik in MittheilunKen des Inst it. für
Osterreich. Geschichtsforschung, v. 1884. p. 121-127.
Urkunde über Schedel , Eine m Geigers Viertel jahrs-
schrift f. Kultur u. Literat, der Renaissance. I. Berlin
1886. gr. 80. p. 502.
liV'attenbach, W., Hartmann Schedel als Humanist
in Forschungen z. deutschen Geschichte. XL 1871.
p. 351-374.
Ift ille, U. A., Nümbeigisches Gelehrtenlexicon. III.
p. 499.
Schenck von Schenckenstein , Wev-
precht: Historia monasterii Chombergeii-
sis. 1088—1525.
Ausg.: ed. Duellius, Miscellan. lib. IL p. 269.
Schene. Herbert, viä. { «>;;-^-'^-
Schenkung , Constantinische » Constan-
tinus M. irap.: Constitutum.
Schichtboick, Dat\ .^., T?^^uu.r.^
Schichtbuch/Das)- ^^1*- E^^Wung
der Aufstände in Braunschweig von 1293
—1514.
Sein Verfasser ist der Zollschreiber Hermann Bote
(lebte noch 1520) in Braunschweig.
Handschr.: "Wolfenbüttel, hrzgl. Bibl. Ex-
travag. 120. Chart. 4". Original; — Copie Blanken-
burg 107. Chart, sec. XVI. fol.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Shigt-Bok der Stad
BruDSwyk. Zur Ergänzung von G. G. Leibnitii Scr.
rer. Brunsw. hrsgb. von Karl F. A. Scheller. Mit
3 lithogr. Tafeln. Braunschweig 1829. 8°. Jk 4.50.
— ' hrsgb. von Ludw. Hansel mann in Chroniken
der deutschen Städte. XVI. 1880. p. 299-493;
12 Anhänge p. 494-563; Nachträge p. 503-566;
Glossar p. 567-640. Vgl. Einleit. p. 271-298.
Erl.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. U. 1887. p. 146.
1002
SCHICHTSPIEL — SCHOPPEN -CHRONIK
Schicht8piel , Das [,Dyt is das schicht-
speel to Brunswick']. Keimchronik über
den Aufruhr in Braunschweig von 1488
—1491.
Verfasser: Reynems Groninghen; vollendet 1492.
Janr. 18.
Handschr. ; Wolfenbüttel, hrz. Bibl . Heimst.
n^ 120. Chart, fol.
Ausg. : hrsgb. von Ludw. Hänselmann in Chro-
niken der deutschen Stadt«. XVI. 1880. p. 101-
255; Anhang p. 259-268. Vgl. Einleit. p. 85-100.
Erl.-Schr.: Lorenz, DeutschUnds Geschichtsqaellen.
3. Anil. n. 1887. p. 146.
Schifaldus, Thomas (1495), vid, Vita
b. Petri Hierem.
Schilling, Diebold: Beschreibung der
Burgundischen Kriegen. Und einicher an-
derer in der Schweitz, u. sonderlich zu
Bern, um selbige Zeit vorgefallenen merck-
würdjgen Begebenheiten.
Der Verf. schrieb in diesem Werlce die Gesch. seiner
Zeit V. 1468—1484. Er war aus Solothum gebürtig, Ge-
richtsschreiber zn Bern u. anmittelbarer TheiLnehmer an d.
bargund. Kriegen. — Merkwürdig wegen der eingerückten
alten kriegerischen Volkslieder und hervorstechend durch
seine Trefflichkeit. Ebort 20652.
Handsehr,: Middlehill, n<> 1218.
Ausg.: *Bern 1743. fol. Mit Kupferstichen
van Herliberger. — • hrsgb. von G. Studer in
Quellen znr Schweizer Geschichte. I. p. 191-298.
Erl.-Sehr.: Studer, G., Die Handschriften der bemer
Stadtchronik von Conr. Justinger, D. Tchachtlan, D.
Schilling etc., im Archiv d. histor. Vereins d. Kantons
Bern. 1861. 4. Bd.
Schilling, Diebold: Schweizer Chronik
—1509.
Der Verf., ein Neffe des vorauf^ehenden gleichnamigen
Bemor Chronisten , war Sohn desUnterstadtschreibers Joh.
Schilling zu Lucom u. Kaplan an St. Peter daselbst. Er
starb 1518 — 24. — Die Chronik fKngt an mit der Gründung
der Stift im Hof zu Luoem 503 und reicht bis 1509.
Ausg. : abgedruckt nach d. Originalhandschrift
a. d. Bürgerbibl. der Stadt Lucem. Lucem, Schiff-
mann 1862. gr. 4**. Mit lithogr. Abbildungen u.
1 Facsim. 12 fr. 75 c.
Erl.-Sckr. : H af n er , Hans , lieber eine alte Handschrift
der Chronik dos Diebold Schilling in Solothurnisches
Wochenblatt für Freunde der . . . vaterl. Geschichte.
1810. p. 81.
Hall er, Helvetische Bibliothek IV. p. 854.
Liebenau, Th.de, XJne 6pisode de l'hist. de Mul-
house, prec^dde d*une notice biographique snr le
chroniqueur Schilling in Bulletin du Muis^e histo-
rique de Mulhouse. Ann6o VII. 1882.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquollon. 8. Aufl. I.
1886. p. 126; vgl. 106.112.
Meyer V. Knonau, G., Zur Kritik des Luzemer Chro-
nikschreibers Dieb. Schilling in Anzeiger f. schweize-
rische Geschichte. XHI. Zürich 1867. p. 28.
Tob 1er, G., Die Chronisten u. Geschichtschreiber des
alten Bern in Festschrift zur VU. Säcularfeier der
Gründung Berns. 1191—1891. Bern 1891. gr. 89.
SchiKberger, Johannes, aus München:
Keisen in Europa, Asia und Afrika von
1394—1427.
Handschr. : Donaueschingen, Fürstenberg.
Bibl. n«481. sec. XV. 4°. — Gent, Stadtb. n'^
418 (29 suppl.) sec. XV. — Heidelberg, Un.-
Bibl. n° 216. sec. XV. fol. — Nürnberg, Stadtb.
n«34. sec. XV. 4^ — Si Gallen, Stiftsb. n?
628. sec. XV. fol. Bruchstück.
Ausg.: ^ s. 1. et a. (Augsburg, A. Sorg) 48 Bl.
k 32-36 Zeilen. — «s. 1. et a. 58 fol. k 33 oder
34 Zeilen. — 's. 1. et a. 45 fol. k 37 Zeilen, zwei-
spaltig. — * s. 1. et a. (Ulm, J. Zainer 1473?)
40 fol. k 33 Zeilen. — » Frankfurt a. M. 1494. 4^
— ® Nürnberg, Joh. vom Berg u. Ulr. Newber. —
^ Frankfurt a. M. 1549. — « n« 2 wiederh. Frank-
furt a. M. 1553 u. 1554. — ^ibid. bei VTeigand
Hau s. a. — *° ibid. 1557. 4<». — " ibid. s. a. bei
Weigand Han (f 1562). — " Magdeburg, Joh.
Franncke, s. a. 8^ — "Frankfurt a. M. 1606. 8»
— " 8. 1. 1678. 8^ — " n<> 8 wiederh. s. 1. et a.
(c. 1700). — *® hrsgb. von A. J. Penzel. München
1813. 8° ["neue (Titel-) Ausg. ibid. 1814. 8»]. —
" zum erstenmal nach der gleichzeit Heidelberger
Hs. hrsgb. u. erläut. von Karl Friedr. Neumann.
München 1859. 8*.
ErL'Sekr.: Röhricht, Bibliotheca geograph. PsUe-
stinae. Berolini 1890. p. 108. 104.
Schiphower, Johann., de Meppen, frat
ord. Eremit, (nat. 1463): Chronicon Olden-
burgensium archicomitum. 1031 — 1508.
Handschr. : K o p e n h a g e n , kgl. Bibl. Tottschc
Samml. n<> 1820 anni 1594. 4^ — n" 1821 anni
1621. 4<>.
Ausg.: ap. Meibom, Scr. rer. Germ. 11. p. 123
-194.
Erl.-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. Latanitatis
od. Mansi IV. p. 136.
Lorenz, Deutscnlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 155. 160. 276.
Oncken, H., Zur Kritik der oldenbiiz*giscfaen Ge-
schichtsquellen im Mittelalter. Diss. Berlin 1891. 9*.
Schivenoglia, Andrea: Cronaca di Man-
tova dal 1445 al 1484.
Ausg. : ^ trascritta e annotata dal Gonte Carlo
d'Arco (t 1872). Milano 1857. 8^ 78 pag. —
^auch in Raccolta di cronisti e documenti sto-
rici inediü da Giuseppe Müller.
Schlecht, Reinb. » Siecht
Schmidt, Johannes, Franziskaner in
Elmendingen bei Pforzheim: Chronika-
lische Aufzeichnungen.
Ausg.: von 1356 — 1455 hrsgb. von H. Haupt
in Birlingers Alemannia. XHI. Bonn 1885. p. 148
-152. — Andere von 1349—1462 hrsgb. von
H. Haupt in Württem bergische Viertel jahrshefte
für Landesgeschichte. Jahrg. VIII. Stuttgart 1886.
Lex.. 8°. p. 290. 291.
Schnacicenburg , Anton., monachus Cor-
beiens. Westfal. s. Benedict! (f 1476): Aii-
nales Corbeienses ab a. 820 — 1471.
Ausg.: *ap. Pauliini, Syntagma rerum Genn.
p. 365. — ' ap. Leibnit, Script, rerum Brunsv.
n. p. 296.
vid. Johannes Yictoriensis.
Schoppen -Chronilc, Die Magdeburger.
3 Bücher. 47 v. Chr.— 1372 n. Chr. Mit
SCHÖPFEN -CHRONIK — SCHÜRSTAB
1003
Fortsetzungen von 1373—1428; 1450 —
1468; 1473—1516.
Hanptqnelle ffir die Stifts - a. Stadtgesohichte Ma|(de-
bnrigrs im 13. n. 14. Jahrh. — Der Titel bezieht sich nicht
aaf den Inhalt , sondern aaf den Zweck u. die Veranlassun^f
des Werkes. Sein erster Verfasser war von 1860 an Schrei-
ber am SchÖffenstnhl in Magdeburg.
Handsekr.: Berlin, kgl. Bibl. ms. Bor. n^ 172.
Chart sec. XV. fol.; n^ 173. fol. geschrieben um
1590. — Hannover, kgl. Bibl. XIX. 3. 1127.
sec. XVI. 4*. — Magdeburg, Stadtbibl. XU.
nM02, geschrieben 1540. fol; XII. n<^ 85. sec.
XVI. XVn. fol., Au9xug; XII. n<^ 69. fol.. ge-
schrieben 1565/6. — Wernigerode, fürstl. Stol-
bergsche Bibl. fol. Vgl. Delius, Die Herausgabe
der Magdeb. Schöffen - Chronik in v. Ledebnrs Ar-
chiv Vin. p. 80-83; Janicke in seiner Ausg. p.
XU-L.
Ausg, : hrsgb. von Karl Janicke in Chroniken
der deutschen Städte. VH. 1869. p. 1-421; Ur-
kundenanhang p. 422-433; Glossar p. 434-484;
tgl. Einleit. p. xi-l. — Bruchstücke * unt. d.
Tit.: Mittheilungen aus der Magdeb. Schoppen -
Chronik. Ein Beitrag zur Kenntniss städtischen
Lebens im deutschen Mittelalter u. zugleich An-
kündigung einer Ausg. der Seh. -Chr. Von Karl
Janicke. Magdeburg 1865. gr. 8^ VIII. 57 vag.
Jk 1.25. — ^ ap. 0. Abel. König Philipp der Hohen-
staufe. Berlin 1852. 8^ p. 259-271 (Vorrede u.
die J. 1134—1209). — ''hrsgb. von v. d. Hagen
in Neues Jahrbuch der Berlinischen Gesellschaft
f. deutsche Sprache u. Alterthumskunde. IV. 1841.
gr. 8°. p. 121. — * hrsgb. von E. Winkelmann in
seiner Geschichte Kaiser Friedrichs 11. Berlin
1863. gr. 8^ p. 94-102 (die J. 1210—1286).
Erl. - Sehr. : Hertel , G., Verzeichniss der Magdeborger
Schnitheissen , Schöffen n. Ratmfinner (aas der Mag-
deburger ScbSppen - Chr. Stadtbibl. ms. n« 102. fol.)
in GeschichtsblAtter für Stadt und Land Magdeburg
XVI. 1881. p. 263-267.
: Untersuchungen über die ftltesten Brandenburger
Chroniken, die Magdeburger SchOppenchronik und
das Chronicon archiepisc. Magdeburgensium m For-
schungen z. deutschen Geschichte. XIX. Göttingen
1879. p. 212-234.
Holstein, H., Dat blicken und kAkwien. Beitrag zur
Erklärung einer Stelle der Magdeburger Schoppen-
Chronik «fi Geschichtsblätter fdr . . . Magdebuig. V III.
1873 p. 250 -206.
Janicke, K., Ueber die Lebensumstände und den
Namen des ersten Verfassers der Magdeb. Schoppen-
Chronik ibid. I. 1866. Heft IV. p. 25-31.
: Verzeichniss der Magdeburger Bürgermeister u.
Kämmerer von 1213—1607 Und. II. 1867. p. 276-298.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. U.
1887. p. 123. 128.
S el 1 o , G., Greye Wodenborch in Zeitschrift für deut-
sche Alterthumskunde XXIII. p. 49.
Wa ttenbach, DeutschlandsGoscnichtsquellen . 5. Aufl.
II. 1886. p.316| 6. Aufl. H. 1894. p.349.
"Weiland, L., *n Forschungen zur deutschen Gesch.
xin.
Schradin, Nicol. (Kanzleischreiber zu
Luzern): cRonigk diss kiergs {sie!) gegen
den allerdurchlüchtigisten hern Romischen
konig, als ertzhertzogen za Osterich, vnd
dem schwebyschen pundt . . . eins teilss,
vü stett vfi lender gemeiner eidgenosschaft
des andern.
Reimchronik vom Krieg der Eidgenossen mit Maxi-
milian I und dem schwäbischen Bunde 1499.
Handsehr.: Einsiedeln, Original.
Ausg. : ^ gedrugkt . . . inn der lobl. Statt Surse
im Ergow . . . 1500. 4^ Mit 41 Holzschnitten.
(Daselbst soll 1515 eine 2. Auflage erschienen
sein.) Sehr selten. — * Der Schwabenkrieg von
1499, besangen in teutschen Reimen von N.Schr.
im Geschichtsf reond. Mittheil, des histor. Vereins
der 5 Orte. IV. Einsiedeln 1847. p. 3-66; cf. Xül.
p. 2. — 'Auszüge ap. Balthasar, Merkwürdig-
keiten m. p. 244-251«.
Erl.-Sekr.: Hall er, Bibl. der Schweizsr- Gesch. V.
p. 98.
Panzer, Annal. typ<^. U. P- 92.
Scheuchzer. Bibl. histor. Helvetic.
Vgl. Reimchronik Aber d. Schwabenkrieg.
Schrertwein seu Schritovlnus: Catalogus
archiepiscoporum et episcopomm Laurea-
censis et Pataviensis ecclesiarum. 250 —
1455.
Bemerkenswert, well darin des Albertus Bohemus
Miaaivbuch benutzt zu sein scheint.
Ausg.: ap. Rauch ^ Rer. Austr. scr. II. p. 431-
521 , mit einer Fortsetz. a. 1477—1514 ibid. p.522
-530, wahrscheinlich ex cod. Vindobon. 9529.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 194. 347.
Batzinger, G., in Histor. -polit. Blfttter. LXXXIV.
p. 887-846, unterwetU die NachridUm Ober Albertua
Boftenma.
Schrift der schismatischen Kardinäle,
vid. Beno card. presb.
Schrifttafeln von Oliva « Fontes Oli-
venses. n® 3. Tabulae.
Schuren, Gert (Gerriz) van der, (geb.
1411, Secretär des Herzogs Johann von
Cleve, f nach 1489): Clevische Chronik.
1000 — 1478. Niederdeutsch.
Handsehr.: Berlin, kgl. Bibl. sec. XVI. sec.
XVIII. — Cleve, Archiv, chart. 4^ — Land-
gerichtsbibl. sec. XVI. olim Heresbach, Original.
— Jena, Ün.-Bibl., Budor n° 245. chart. sec.
XVII. fol. — Maihingen, fürstl. Oettingen-
Wallerst. Bibl. n« 13. chart sec. XVI. — Wesel,
Gymn.-Bibl. sec. XVUI.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Chronik von Cleve hrsgb.
von L. Tross. Hamm 1824. 8°, nach jüngeren
Handschriften. — * na^ih d. Origin. nebst Vor-
geschichte und Zusätzen von Turck, . . . hrsgb.
von Rob. Schölten. Cleve 1884. gr. 8^ XXX
278 pag. (Mit 3 Facsim.)
Erl.- Sehr.: Harless, Gert van der Schuren tnAUgem.
deutsche Biographie. XXXIII. 1891. p. 80-82.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. IT.
1887. p. 87. 88.
Vgl. Anonymi chronicon de genealogia.
Schürstab, Erasmus: Geschichtsbuch.
Geschrieben zwischen 1464 — 67; fortgesetzt bis 1607.
Handsehr.: Nürnberg, kgl. Archivconser-
vatorium, bist. Mpte. n** 251. chart. fol.
Ausg. : ein Beitrag zur Gesch. der Stadt Nürn-
berg im 14. u. 15. Jahrh. Hrsgb. von Friedr. v.
TV'eoch in 31. Jahresbericht des histor. Vereins
in Mittelfranken. Ansbach 1863. p. 45-77; An-
hang dazu p. 78-84. Cf Einleit. p. 39-44.
Schürstab, Erhard (nürnberger Raths-
mitglied u. Bürgermeister, f 1461): Be-
1004
SCHWABENSPIEGEL — SCYLITZES
Schreibung des ersten markgräfl. Krieges,
vid. Krieg Nürnbergs.
Schwabenspiegel (Speculum Aleman-
nicum).
Entstanden zwischen 1273 — 1282. Er zerf&llt nach
seinen Vorbildern in Landrecht u. Lehnrecht.
Ausg.: ^•*'s. l.et a. (Augspurg, Anton Sorg).
fol. , alle drei verschieden. — * Augspurg 1480.
fol. — * Strassburg 1505. — « ibtd. 1507. —
'hrsgb. von Job. Meichsner. Frankfurt 1561 (?);
— ^ibid. 1566; ~ ''ibid. 1576. — '<»ap. Gold-
ast, Von Reichssatzungen. I. 1609. fol. p. 31. —
"ap. J. Schilter, Codex iuris Alamann. feudalis.
Argentor. 1697. 4*^, nur das Lehnrecht. — "ap.
Burgermeister, Corpus iuris Germ. Ulmae 1717.
40. — 18 ap. J. Schilter, Codex iuris Alamann.
Ed. 2. Argentor. 1728. fol., mir das Lehnrecht.
— ** ap. J. A. a Berger, Collatio codicis iuris
Alam. tarn provinc. quam feudalis eiusque anti-
quissimi de a. 1434 cum ms. Argentorati a. 1505
impresso , ad cuius exemplar illam adomavit Joa.
Meichsnenis editionera quae prodiit Francof. adM.
a. 1566. Lipsiae 1726. 4^ — " blos das Landrecht
ap. SchaDuat, Sammlung alter histor. Schriften.
I. Frankfurt 1727. 4°. p. 163-322. — ^^blos das
Landrecht ap. Jo. Geo. Scherz, Jus provinciale
Alemannicum ... ex insigni codice . . . Raymundi
KrafFtii. Ulraae 1727. fol. — ^'* wiederh. ap. J.
Schilter, Thes. antiquitt. Teutonic. II. Ulmae 1727.
fol. — ^® das Lehnrecht in 2 verschied. Formen
ap. Senckenberg, Corpus iuris feudalis. 1740. p.
29-207; 208-237. — ^^unt. d. Tit.: Speculi Ale-
mann ici jus provinciale et feudale c. comment
perpetuo ed. Hieron, v. d. Lahr ap. Senckenberg,
Corpus iur. Germ. II. 1. Francof. 1766. fol. —
Ebenda II. 2. p. 1 ein Abdruck der Ambroser
Handschrift. — '^aus einer zum Gebrauch des
Stiftes Asbach gemachten Bearbeitung des Schwa-
benspiegels unt. d. falschen Tit. : Das deutsche
Kaiserrecht ap. M. V. Freyberg, Sammlung hi-
storischer Schriften u. Urkunden. IV. Stuttgwt u.
Tüb. 1834. p. 501-718. — *^ Der Schwabenspiegel
oder schwäbisches Land- und Lehen -Recht buch
nach e. fls. vom J. 1287 hrsgb. von F. L. A. Freili.
V. Lassberg. Mit e. Vorrede von A. L. Reyscher.
Tübingen 1840. gr. 8**. — '* Der Schwabenspiegel
in d. ältesten Gestalt mit d. Abweichungen der ge-
meinen Texte u. den Zusätzen derselben hrsgb.
von Wilh.Wackemagel. Theill (einx.). Das Land-
recht des Schwabenspiegels. Mit e. Titelbilde des
ältesten Druckes. Zu rieh u. Frauen feld 1840. kl.4^
— **Des Schwaben Spiegels Landrechtbuch, hrsgb.
von A. Gengier. Erlangen 1851. 12n»o. Blosser Text
w. Wörterbuch (^^2. Aufl. ibid. 1875. 12mo.^2.50).
— '*ap. A.V.Daniels, Rechtsdenkmäler des deut-
schen Mittelalters. 111. Land- u. Lehenrechtbuch.
Sachs. Land- u. Lehenrecht. Schwaben- u. Sach-
senspiegel. Bd. 1. Landrechtbuch, hrsgb. von A.
v. Daniels. Berlin 1860. 4°. — '« Text des Codex
Altemberger hrsgb. von G. Lindner. Klausenburg
1885. 8^
Uebers. : franxös. : LeMiroir du Souabe d'apres
le ms. fran<?. de la bibl. de la ville de Beme (XIV.
siecle), publie par G. A. Matile. Neufchätel 1843.
gr. 4°. 141 pag.
Erl.'Sckr.: F ick er, Jal., üeber die Entstehonfrszpit
des Schwabenspiegels. Wien 1874. 8^. Jk 1 {aus
Sitznngsber. der Akad. d. Wiss.).
: Ueber die Entstehongszeit des Sachsenspiegels
nnd die Ableitung des Schwabenspiegels ans dem
Deutschen Spiegel. Innsbruck 1859. 8°.
: Zur Frage nach dem Entstehangsorte des Schwa-
benspiegels in Mittheilongen des Ii^tit. f. österr. Ge-
schichtsforschung. XI.
: Zur Genealogie der Handschriften des Schwaben-
spiegels. Wien 1862. 8^. 504 i^ua Sitzungsber. der
Akad. d. Wiss.).
H aiser, Karl, Zur Genealogie der Schwaben^iegel-
handschriflen. I. II. Weimar 1876. 78. Bf>. Jk 12.
Lab and, Paul, Beitrfigo zur Kunde des Schwaben-
spiegels. Berlin 1868. SP. Jk 5.50.
Lindner, G., Der Schwabenspiegrel bei den Sieben-
bürger Sachsen in Zeitschrift der Savigny- StÜlong
f. Rechtsgeschichte. Gennan. Abth. VI.
Rockinger, L., Der KSnige Buch u. der sogenannte
Schwabenspiegel in Abhandl. der hist. Cl. der kgl.
bayer.Akad. d.Wiss. XVU. München 1886. p.3-102.
: in Sitzungsberichte der Wiener Akad. d. Wiss.
CVII. 1878. ^. 1-S2, oüft eine UebeniefU der sämmU,
465 ihm bekannt geicordenen Handaehriflen des Schwa"
benspiegels.
Stobbe, 0., Gesch. der deutschen ReehtsqueUen. 1.
Braunschweig 1860. p. 833-355; 4SI- 435.
Strobl, J., Berthold von Regensbarg u. der Schwa-
benspiegel. Wion 1878. 8® {cau Sitzungsberichte der
Akad. d. W^iss.).
Schweickhofer, Job. , abbas Neresbeim.,
vid. Annales Neresbeimenses.
Sconfitta di Montaperto.
Doscrizione della rotta di Montaperti.
Ausg.: ^ pubbl. dal Porri. Siena 1836. 8^ —
* wiederholt per L. Carrer in Cronache antiche
Toscane. Venezia 1841. p. 273-288.
Vgl. Libro di Montaperti.
Scordillus, Faul., praepositus Bavennat
ecclesiae, vid. Andreas seu Agnellas.
Scripta de feodis ad regem spectanti-
bus et de militibiis ad exercitum Tocan-
dis, e Pbilippi Augasti regestis excerpta.
Ausg.: ap.Bouquet, Recueil XXIII. p. 606-723.
Scriptor anonymus de morte Caroli du-
cis Burgundiae = Narratio scriptoris anon.
de morte.
Scriptum contra primatiimpapae =Con-
fiitatio primatus papae.
Scriptum scholae Parisiensis de peri-
culis Ecclesiae, compositum a. 1339.
Ausg. : in Fasciculus rerum expetendarum ed.
Brown. II. 1690. p. 17-42.
Scriptum vetus de ecclesia Bremens!.
Ausg.: * ap. lindenbrog, Scr. rer. Germ. 1706.
p. 116. — * ap. Langebek, Scr. rer. Dan. I. p. 366.
Scrope arcbbisbop of York, vid, Mi-
scellanea relating ....
Scylitzes, Jobannes (circa 1081): ^Erti-
rofif) lOcoQicüv s. Compendium bistoriarum,
incipiens a Nicepbori imp. obitu ad impe-
rium Isaaci Comneni pertingens. 811 —
1057, resp. 1079 (1081).
Nach einer bisher allgemein herrschenden Ansicht exi-
stiren hiervon zwei Hecensionen , von denen die erste nur
SEBALD BAMBEROER — 8E6ACIUS
1005
noch lateinisch vorhanden ist Ihrer bediente sich Ce d re-
nn s. Die zweite reicht bis 1061. Indessen ist die Fnge
noch nicht entschieden. — Fortsetzung des Theophanes.
Ausg.: 1. Recens. Joaimis Curopalatae Scil-
lizzae historiaram compeDdium, quod incip. a
Nicephori imp. a Genicis obitu ad imper. Js. Co-
inneni pertiogit. Lat. ed. Joa. Bapt Gabius. Yenet.
1570. fol. — 2. Recens. ^ Secundae editionis Joa.
Scylitzae compendii historiarum (811 — 1061) pais
posterior [i.e. a. 1057 — 1079] vuigata ad Cedreni
calcem a Car. Ann. Fabrotto, gr. et lat. cum vers.
J. B. Gabii binc inde emendata et notis Joan. Goari.
Paris. 1647. fol. (= Corpus bist. Byzant.). II. p.807
-868. — Wiederholt Venet 1729. fol. — «ed.
Imm. Bekker xusammen mit Cedrenus. Bonnae
1839. II. p. 641-744. — *unt.d. Tit.: Excerpta
ex Breviario bistorico Joa, Scylitzae Curop. ex-
eipientia ubi Cedreous desinit ap. Migne, Patrolog.
graeca lat taut, edita. LXII. p. 717-770.
Ei-L-Schr.: Fabricias, Bibl. Graeca ed. Harless VII.
p. 722.
Hirschf F.) Byzantinische Studien. Leipzig 1876. p.
ä56ff.
KoUar, Supplement. I ad Lambec. comment. de bibh
Vindob. I. p. 613.
Krumbacher, K., Gesch. der byzantinischen Litte-
ratar. München 1891. p. 138-140 et pcuaim.
M ab i 1 1 i 8 . L., Zwei Wiener Handschriften des Johan-
nes Scylitzes. Erlan^rer Diss. Breslau 1890. 8^. 31pag.
Nicolai f Bnd., Griechische Literaturgeschichte. IIl.
Magdeburg 1878. p. 109.
Pro log US in bist, byzant. Joa. Scylitz. ex cod. ms.
Coislin. Gr. et lat. ed. B. Montfsueon in Bibl. Coisi.
Par. 1715. fol. p.207 (viedtrh. von I. Bekker m seiner
Äueg. de» Cedrenus. I. p. 3 sq.).
RCckl, S., in Blitter für das bayer. Gymnasialschul-
wesen. XX. 1884. p. 277-282.
NB. Eine vollständige Ausgabe des grieokischen Textes
hat man nicht veranstaltet, weil der grOsste Theil des
Werkes fast wörtlich im Cedrenus enthalten ist.
Sebald Bamberger, vid. Bamberger.
Sebaetianue Penieinus ord. Praed. (cca.
1512), nid, Vita s. Columbae Reat
Sebaetianue Salmaiiticeneis episc, vid.
Alphonsus in rex.
Sebaetianue Sericus (cca. 1518), vid.
Tita b. Amati Salud.
Sebastien Mamerot, vid. Passages d'oul-
tre mer.
Secco » Sico.
Secunda pars historiae Iherusolimita-
nae ab a. 1100 — 1124 «=• Anonymi hi-
storiae HierosoL pars secunda.
Secundinue Hibernus, alias Sechnallus,
filius sororis s. Patricü (f 448), vid. Yitsi
s. Patricil Hibem. (hymn.).
Secundinue Ventura, vid. Chronica
Astensia.
Sedatue episcopus Nemausensis (c. 506):
Epistolae.
Ausg.: ed. Br. Erusch in Mon. Germ. bist.
Auct antiq. VIII. 1887. p. 273-275.
Sedulius Scotus, poeta (fior. Leodii 840
— 860): über de rectoribus christianis
et convenientibus regulis, quibus est res-
publica rite gubemanda.
Ein christlicher Fürstenspiegel.
Ausg.: *Lipsiae 1619. 4°. — *ap. Ang. Mai,
Spicilegium Roman. VIII. 1842. p. 1-69. — »ed.
L. Traube in Moo. Oerm. bist. Poetae lat aevi
Car. IIL 1. 1886. p. 154-166.
Sedulius: Carmina.
Ausg. : 40 ed. E. Dümmler. Progr. Halle 1869.
4®. — Alia ed. Em. Grosse. Progr. des Friedr.-
Gymn. Königsberg 1868. 4°. — Alia ed. H. Pi-
lenne, Sedulius de Liege in Memoires de TAcad.
roy. de Belgique. Tom. XXXIII. — Carmina 5
ad Eberbardum marcbionem Foroiuliensem ed.
E. Dümmler in Jabrbücber für vaterländ. Ge-
schicbte. Jabrg. I. Wien 1861. p. 167-188. —
Carmen ad Hattonem abbatem Fuldensem ed.
E. Dümmler in Forsobungen zur deutseben Ge-
scbicbte. \. p. 394. — Carmen ad Hartgarium
episc. Leodiensem ed. L. Traube in Mon. Germ,
bist. Poetae lat. aevi Car. IIL 1. 1886. p. 166-
180. — AdKarolum Calvam regem variaque car-
mina ibid. p. 180-232. — Ad Tadonem arcbiep.
Mediolanensem (t868) aliaque carmina ibid. p.
232-237. — Appendix. Scotti cuiusdam car-
mina duo (c. 855) ibid. p. 238-240.
Erl.'Sehr.: Boissier, Gaston, Le , Carmen paschalo*
et r,Opus paschalo' de Sedulius. Paris (1882). 8°
{extraü dt Uk R«vue de philologie, de litteratore et
d'hist. anciennes. 1882. janvier).
Dümmler in Neues Archiv d. Ges. f. M. d. Gesch. IV.
1879. p. 315-320; XIII.
Ebort. Adf., AÜKem. Geschichte der Literatur dos
Mittelalters. II. 1880. p. 191-202.
Pi renne, H., Sedulius de Liöf^. Bruxelles 1882. 9f>.
Traube, Ludw., 0 Roma nobilis. Philoloir. Unter-
suchungen aus dem Mittelalter. München 1891. gr.S".
99pag. Jki ibeeonders abgedr. aus: Abhandl. d. kgl.
bayer. Akad. d. ^^ise. I. Classe. Bd. XIX. Abth. 2.
1891); handeit hierin auch über Sedulius Scottus u.
seine Werke u. bietet den gesammien lüerar. Apparat
XU dessen richtiger Würdigung.
Wa ttonbach, Deutnchlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 281. 248. 2Ö0 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 246. 2ü3. 266.
SeflPher, Joh. d., vid. Chronica des Lan-
des Oesterreich.
Seffried von Miitterstadt, Johannes, vi-
carius cathedr. Spirensis (+1472): Chro-
nica praesulumSpirensis civitatis seuChro-
nicon Spirense ab U. C. — 1468 resp. 1478
(1513).
Handschr.: Hannover, k. Bibl. — Wien, k.
Hof- u. Staatsb. n» 9787. chart. soc. XVI. XVII.
Atisg. : ' ohne Namen des Verf. ( , nomen illius
nescitur.' Ecc.) a. 727 — 1512 ap. Eccard, Corp.
bist, medii aevi 11. p. 2257-2272 ex cod. flannov.
Zahllose Fehler. — * mit Namen des Verf. ex ms.
Henrici de Barckbausen ap. Senckenberg, Selecta
iuris et histor. VI. 1742. p. 149-198; cf. praef.
p. 54. Viele Fehler. — '•ap. Böhmer, Fontes IV.
p. 327-351; cf. p. xli.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. 1. 1886. p. 138. 134.
Sefher, Joh., vid. Chronica des Landes
Oesterreich.
Segacius Mutus de Gazata (cca. 1353),
vid. Chronicon Regiense.
1006
SEGERÜS — SERCAMBI
Segerus PauIIus, vid. Tita s. TelesphorL
Segovia, vid. Johannes de Segovia.
Seguro de Tordesillas (der Burgfriede
von Tordesillas),
Unterrichtend und gewährt einen tiefen Blick in den
Geist der Zeit. Behandelt eine Reihe von Berathangen,
die 1489 dort zwischen Joh. 11 und einem Theile seiner
Edlen gehalten wurden. Verf. ist Pedro Fernandez
de Velasco, gewöhnlich der gute oder trene Graf Haro
genannt.
Ausg.: ^ Milano 1611. — ^besser Madrid 1784.
4®. {Bildet xugleich einen Theil des 5. Bd. der
Coleccion de las cronicas.)
Seherus abbas Calmosiacensis(t9.Mai.
1128): Primordia Calmosiacensis mona-
sterii ord. s. Aug. {Ckaumouxey, Diöx.
Toul), 1091—1109. Libri 2.
Lehrreiche Schrift.
Handsckr.: fehlen.
Ätisg. : * das ganze Werk ap. Martene , Thes.
anecd. III. p. 1162-1198. — «ed. Jaflfe ap. Pertz,
Mon. scr. aII. p. 324-347. — 'ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXII. p. 1119-1152. — *ap. Duha-
mel, BoGuments rares ou inedits de Thist. des
Vosges IL 1869; gibt ein Capitel mehr. — ^das
erste Buch gab Calmet, Hist. eccl. et civ. de la
Lorraine II. 1728. Preuv. p. lxxxix - cxn. —
® Bruchstücke unt. d. Tit. : Gesta Seheri abb. Calm.
ap. Bouquet, Recueil XTV. p. 125-141.
Erl.-Schr.: Histoire llttöraire de la France. XXI.
1847. p. 671.
Waitz in Göttingor gel. Anzeigen. 1870. p. 1993.
Wa 1 1 e nb a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
n. 1886. p.116; 6. Aufl. II. 1894. p. 129.
Seifridus abbas Tegemseensis (f 1068):
Epistolae.
Ausg.: ^ap. Pez, Thes. anecd. V. p. 236. —
^wiederholt ap. Migne, Patrolog. lat. CXLII. p.
719-724.
Seissel, Claude de, vid. Sejssel.
Sejours de Charles VIII ä Lyon sur le
Rosne. Extraits de rhistoire des Paicts
gestes et victoires du roy Charles VIII.
1493.
Ausg. : publ. par P. M. Gonon in Melanges hi-
storiques et litteraires ou recueil de documents
rares ou inedits, reiatifs a l'histoire de la ville
de Lyon. Lyon 1847. gr. 8^ p. 3-34.
Sejours de Charles VIII ä Romme. 1493
— 1494. Extraits de la tres curieuse et
chevaleresque Hystoire de la Conqueste
de Naples.
Ausg. : publ. par P. M. Gonon ^ Lyon 1842.
gr. 8°; — 'm Melanges historiques et litteraires
ou recueil de documents rares . . . reiatifs a l'hist.
de Lyon. Lyon 1847. gr. 8*^.
Sejours du roy Loys XII ä Lyon. Ex-
traits de riiist. des faicts gestes et ric-
toires du roy Loy Xll. 1498.
Ausg.: publ. par P. M. Gonon in Melanges
historiques et litter. ou recueil de documents
rares . . . reiatifs k Thistoire de Lyon. Lyon 1847.
gr. 8*. p. 37-56.
Senarega, Bartholom., Genuensis (f cca.
1514): De rebus Genuensibus commen-
taria ab anno 1488 — 1514.
Ausg.: primum ap. Muratori, Scr. rer. Itai.
XXIV. p. 513-634.
Senatorium sive dialogus historiae Mar-
tini abbatis Scotorum Viennae — 1460, vid.
Martinus abbas Scotorum.
Senatus (auch wol Senatus Bravonius
genannt) prior Wigorniensis, vid, Tita s.
Oswald! ep. Wigom. (vita alia).
Sendbrieflr der graffen herre und Ritter-
schaft hertzogen Euprechten verwandten
tzu der königliche Maiestat Rethen hoflF-
gesinde und diner ufi antwort derselbigen
hendel und Kriegsleuflf diszer tzeit be-
geben.
Ausg.: s. 1. et a. (1504). 4^ 8 Bl.
Sentences de Liege.
Av^g. : ap. Buchon, Collect XLITI. p. 265-271.
Sententia arbitralis Joannis regis Fran-
ciae super controversia honoris et appel-
latione ad duellum inter Ottonem ducem
in Brunswich et Henricum ducem Lan-
cestriae d. 9. Decb. 1352.
Ausg.: ap. Leibnit, Scr, rer. Brunsv. U. p.
47-50.
Sententia damnationis doctrinae Johan-
nis Wiclefi et articulorum 45 lata per syn-
odum Constantiensem.
Ausg.: ^ in Fasciculus rerum expetend, (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. foL 150. 151. — »m
Fasciculus rer. expetend. ed. Brown. I. 1690. p.
299-301.
Sententia definitiva per Gonstantiense
concilium contra Johanneni Huss.
Ausg. : * in Fasciculus rerum expetend. (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 151. — 'm Fasci-
culus rer. expet. ed. Brown. I. 1690. p. 301.
Sententia exauctorationis Wenceslai,
vid. Acta de exauctoratione Wenceslai.
Seraphinus Firmanus, vid. Tita s. Gen-
tilis Ravenn.
Sercambi, Giovanni, Lucchese (f 1424):
Croniche. 1164—1409.
Muratori war nur das zweite Buch voa 1400 — 1409 be-
kannt; er hielt das ersto von 1164 — 1400 für rorloren.
Ausg.: ^von 1400—1409 unt. d. Tit.: Cro-
niche del secondo libro di Lue«a, e del sig.
Paoio Guinigi di Lucca, ed altri paesi, come
chiaramente apparirä per ordine und Chroui-
con de rebus gestis Lucensium ap. Muratori,
Rerum Italic, scr. XVIII. p. 797-898. — * pubbli-
cate sui mss. original i a cura di Salvatore Bongi.
SERCAMBI — SERIES ABBATUM LEMOVICENSIS
1007
Eonia (Lucca) 1892. 93. 3 vol. gr. 8* (= Fonti per
la storia d'Italia pubbl. dair Istit stör, italiano.
Scrittori. See. XIV. XV. n» 19. 20. 21). XLVIIL
45 S; 451; 476 pag. L 60. Cf. Gius. Rondoni in
Archivio stör. Italiaoo. Ser. V. tom. Xu. 1893.
p, 424-435.
Sercambi: Novelle inedite.
Von Wichtigkeit für die Enltnrgesohichte und für
Mailand, Rom, Venedig, Verona.
Ausg.: tratte dal cod. trivulziano n^ 193 per
cura di R. Renier. Torino 1889. 8^ LXXVl
436 pag,
Brl.-S^r.: Minntoli, C, Discorao intorno la vita e
gli scritti di Giovanni Sercambi. Lueca 1846. 8<*.
Ser Lapo Mazzei, vid. Mazzei.
Sergius I papa (f^Ol).
Eiri,'Sekr.: i^itk^ Regesta pontificom Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 244. 24o; II. p. 741.
Sergius II papa (f 847) : Epistola ad epi-
scopos transalpinos de praelatione Drogo-
nis (episc. Mettensis) vicarii Sedis apost
Ausg.: 'ap. Labbe, Concil. VII. p. 1799. —
* ap. Bouqiiet, Recueil Yll. p. 383. — 'ex Mansi
Conc. ap. Migne, Patrolog. lat. GVL p. 913-916;
ef. notitia histor. p. 905. — Epistola de a. 846
ex Lappenberg ap. Migne L c. CXXIX. p. 997-
1000. — Bulla spuria in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XL p. 371-373.
ErL-Sekr.: Jaff6 1. c. p. 327-329; II. p. 744.
Sergius lii papa (f 911): Epistolae et
privilegia.
Ausg.: 9 ex variis ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXL p.971-982. — Epistolae in Mon.Germ.
bist Epist. III. p. 100-102; in Neues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. IX. p. 537. 538. — Epistola
ad Amelium Uzeticensem episcopuni ap. Bouquet,
Recueil IX. p. 213. Cf. Jaffe, Regesta L 1885.
p. 445-447; IL p. 746.
Sergius iV papa (f 1012): Epistolae et
diplomata.
Ausg.: 16 ap. Migne, Patrolog. lat CXXXIX.
p. 1499-1528. Cf. Jaffe, Regesta L 1885. p.
504. 505.
Sericus, Sebast, vid. Tita b. Amati
Salad.
ICatalogus.
Verzeiehniss.
Series abbatum Agaunensium, vid.Series
chronologica.
Series abbatum S. Amandi Elnonensis
—1262.
Ausg.: ex cod. Valenclenensi n° 330 ^i« ap.
Pertz, Mon. ser. XIII. p. 386. — Alia usque ad
saec. XV ap. Reiffenberg, Chroniquo de Philippe
Mouskes. 1. Append. p. 521.
Vgl. Catalogos abb. S. Amandi Ein.
Series abbatum S. Bavonis Gandaven-
sis — 1517.
Ausg.: in Johannis de Thilrode chronioo ap.
Pertz, Mon. ser. XXV. p. 566.
Series abbatum S. Benigni Divionensis.
1041—1421.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. ser. XIII. p. 380. 381.
Series abbatum S. Bertini Sithiensium^
vid. Lambertus Audom.
Series abbatum Biburgensium — 1371.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. ser. XV. 2. p. 1088.
Series abbatum Byszoviensis seu Coro-
noviensis coenobii orA Cisterc. 1253 —
1738.
Ausg.: ed. Wojc. E^trzynski in Mon. Polen,
hist V. 1888. p. 815-817.
[Series abbatum Cassinensium per annos
ab abbate Petronace Brixiano 720 ad abb.
Rainaldiun Calamentanum 1137... auctore
Camillo Peregrinio.
Ausg.: ap. Muratori, Rer. Ital. ser. V. p. 201
-223.]
Series abbatum Cismariensium, vid.
Series abbatum Lubicensium.
Series abbatum Cluniacensium a. 910
—1244.
Ausg.: ed. Duples- Agier in Chroniques de
Saint -Martial de Limoges p. 246.
Series abbatum Egmondani monasterü
in Traiectensi dioec. siti.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. ser. XVI. p. 444.
Series abbatum et praepositorum Lau-
reshamensium — 1167.
Ausg.: ex cod. "Wirziburg. Theol. fol. n® 132
* ap. F. Falk, Geschichte des ehemaligen Klosters
Lorsch. Mainz 1866. 8^ p. 119; — »ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. ser. XIII. p. 317. 318.
Series abbatum Haviniacensis coenobii
a. 755 — 1096 = Catalogus abbatum Fla-
viniacensium.
Series abbatum Fontanellensium me-
trica —1483.
Ausg.: einige kurze Elogia ap. Bouquet, Re-
cueil XXlll. p. 428. 429.
Series alibatum Fuldensium » Catalo-
gus abbatum Puldens.
Series abbatum Lambacensium a. 1056
— 1291, vid.Wta Adalberonis ep. Wirzib.
Series abbatum Laureshamensium , vid.
Series abbatum et praepositorum.
Series abbatum Lemovicensis S. Mar-
tialis monasterü.
Ausg.: ed. Duples -Agier in Chroniques de
Saint -Martial de Limoges p. 240. 241. — Series
alia a. 848— 1295 ibid. p. 241-243. — Series
alia a. 848 — 1220 ibid. p. 243.
1008
SERIES ABB. LUBICENSIÜM — SERIES ARCHIEPISC. COLONIENSIUM
Series abblatum Lubicensium S.Johan-
nis et Cismariensium.
Ausg. : * ed. K. Kohlmann in Quellensamin-
lung der Gesellsch. f. Schlesw.- Holst.- lÄuenbur-
gische Geschichte. IV. 1875. p. 260-264. Anhang
fc265. 266; ef. Eioleit. p. 254-259. — * ap. Pertz.
on. scr. XIII. p. 348. 349.
Series abbatum Lunaelacensium -1421.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 365.
Series abbatum S. Mariae in Rastede
— 1380.
Ausg.: ex cod. Oldenburg, archivi YI. A 1. p.
24. sec. XIV ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 345. 346.
Series abbatum S. Martialis, vid. Se-
ries abbatum Lemovic.
Series abbatum S. Martini maioris Co-
loniensis,
Ausg.: ^unt.d.Tit.: Excerpta ex kalenda-
rio necrologico S. Mart. mai. Colon, [ex cod. gy-
mnasii cathol. Colon, n® 263. chart. sec. XIV. 4"]
ap. Böhmer, Fontes III. p. 347. 348. — * ap.
Kessel, Antiqoitates monasterii s. Martini mai.
Colon, p. 111. — 'ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 287. 288.
Vgl. Chronioon S. Martini Colon.
Series abbatum S. Michaelis Lunebur-
gensis, vid. Tabula gentis Billingorum.
Series abbatum Oliviensium —1569.
Ti'agmentum.
Ausg. : ed. Wojc. K^trzynski in Mon. Polen,
hist. V. 1888. p. 137-139; cf. p. 136.
Series abbatum Osterhovensium -1335.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 558.
Series abbatum Pelpiinensium. 1296—
1679.
Ausg.: ed. Wojc. K^trzynski in Mon. Polen.
hist IV. 1884. p. 62-64.
Series abbatum Petridomus in Constan-
tiensi dioecesi.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 682.
Series abbatum Praemonstratensium.
1120—1220.
Ausg. : ex cod. ßruxell. n° 6718 ap. Pertz , Mon.
«er. XIII. p. 391.
Series abbatum Prumiensium [Prü7n i,
d.Eifel] —1068, cum contin. — 1576.
Handschr.: Trier, Stadthibl. n°1709(LXxxvi).
fol. 108'. mbr. sec. X— XII.
Ausg.: ^ ap. Böhmer, Fontes IV. p. 460. 461.
— ' ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 302. 303.
Series abbatum Sollempniacensium a.
631—1220.
Ausg.: ed. Duples- Agier in Chroniques de
Saint- Martial de Limoges p. 245. 246.
Series abbatum Stabulensium -c.l250,
-contin. —1602.
Ausg.: duae series, una ex cod. Düsseldorf),
(tabular. reg. n^ 1), altera ex cod. Ambianensi n**
500 ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 292-294.
Series abbatum S. Vedasti Atrebat^n-
sis —842.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XIII. p. 382.
Series abbatum Waiciodorensium -1 148.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 294.
Series abbatum Weissenburgensium.
Ausg.: antiquior — 1262 et recentior — 1496
^ ap. Zeuss , Traditiones Wizenborgenses praef. p.
XVII et xviir. — ' wiederh. ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 319-321. — Series alia a. 623—1545
ap. Schannat, Vindemiae literar. I. p. 5-15.
Series abbatum Werthinensium — c.
1196.
Handschr.: Berlin, kgl. Bibl. Lat. fol. 322.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Catalogus abbatum
Werthinensium ex cod. sec. XI Werthinensi ap.
J. G. ab Eckhart, Comment. de rebus Franciae
Orient. IL p. 918. — * ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 288. — Sylloge abbatum TVer-
thinens. ab Ucnr. Hagen elaboratum ap. Leibnit..
Scr. rer. Brunsv. III. p. 600.
Series abbatum Wessofontanorum —
1174.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p, 1026.
Series abbatum Zwetlensium.
Ausg.: duae ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 366.
367.
Series ac brevior historia =« Series re-
gum Daniae.
Series archiepiscoporum Arelatensium
(Arles) —1347.
Handschr. : Paris, Nat. - Bibl. f onds lat. n**
2812.
Ausg. : ' unt. d. Tit. : Diptycha ccclesiae Are-
latensis ap. Mabillon, Anal, vet Ed. 2. p. 220. —
' ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 377. 378. — Series
altera — saec. XVII [Hafidschr. ibid. fonds lat.
n° 5295] ap. Pertz 1. c. p. 377. 378, der vorher-
gehenden gegenübergestellt.
Series archiepiscoporum Bisontinorum
(Vesontionensium, Besan^on).
Ausg.: tres ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 371
-373. — Series 4ta 1 «» aA. SS. BoU. (ed. Paris.)
Jun. I. p. 669. — • ap. Dunod , Hist. de Besanpon.
I. pr. p. III. — • ed. Holder -Egger ap. Pertz 1. c.
p. 372. Vgl. Catalogus episcop. Bistint.
Series archiepiscoporum Bremensium
—1308.
Atisg. : ex cod. Oldenburg, archivi VI. A 1 ap.
Pertz, Mon. scr. XIII. p. 345.
Series archiepiscoporum Coloniensium.
Ausg.: ed. Holder -Eggor ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 284-287 u. xwar: I. Series Audoma-
rensis. — II. Series Gladbacensis (vorher
unt. d. Tit.: Series episcoporum et archiepisoo-
porum Coloniensium a s. Matemo ad Wigboldum
SERIES ARCHIEPISC. MOGUNTIX. — SERIES EPISC. ET ABB. GERMANIAE 1009
[de Holte, 1 1304] ed. J. H. Mooren ap. Brewer,
Vaterländische Chronik der Rheinprovinz. L p.
267.268).— III. Series Werthinensis (ror-
her * unt d. Tit. : Series episcoporum et archi-
episcoporum Colon iensium a s. Materno ad Phi-
lippum [de Heinsberg, +1191] ap. J. G. ab Eck-
bart, Comment de rebus Franciae Orient. II. p.
918; — * e cod. S. Ludgeri in Wertina sec. XI
ap. Böhmer, Fontes III. p. 340. 341 ; ef. Vorrode
p. Lii). — IV. Series Brunwilarensis {vor-
her e cod. S. Nicolai de Bmnwilare sec. XI ap.
Böhmer, Fontes III. p. 340). — V. SeriesThio-
derici aeditui Tuitiensis {vorher ed. F. X. Kraus
1» seinen Notizen aus u. über den Codex Theo-
dorici aus der Abtei Deutz in Jahrbücher des
Vereins von Alterthumsfreunden im Rheinlande.
XLI. Bonn 1866. p. 46-49).
Series archiepiscoporum Moguntino-
rum.
Attsg.: ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 311-316, tt. xicar cUs: 1. Series Ful-
da nsis {vorher * ed. F. Falk ex cod. Bernensi n°
368 in Literarischer Hand weiser. Münster 1867.
p. 437 ; — • in seinem Catalog der vorbonifacia-
nischen Bischöfe von Mainz. Mainz 1870. 8"). —
IL Series Scheftlariensis. — III. Series
Zwetlensis (vorher * ed. Wattenbach in Pertz'
Archiv X. 1851. p. 609; — ' tciederh. ap. Böhmer,
Fontes III. praefat. p. xxxiii; — ^ ap. Jaffe, Bibl.
T('T. Germ. III. p. 2). — IV. Series Seligen-
stadensis. — V. Series S. Jacobi Mogun-
tiui. — VI. Series S. Petri Erphordiensis
\rorher ' ap. Böhmer, Fontes III. p. 139; — 'ap.
Jaffe, Bibl. rer. Germ. III. p. 2). — VII. Series
Altahensis — 1259. — VIII. Nomina episc.
ex cod. Musei Britannici. — IX. Series Mo-
guntina {vorher * excerpta ap. Böhmer, Fontes
IJI. p. 139. — ^ganx unt, d. Tit.: Nomina episc.
et archiepisc. Mogimtinorum ap. Jaffe, Bibl. rer.
Germ. III. p. 3-7).
Series archiepiscoporum Nidrosien-
8ium. 1154—1538.
Ausg. : * in Diarium Vadstenense ed.Eric.Ben-
zelius. üpsaliae 1721. 4°. p. 243. — *ap. Lange-
bek, Scr. rer. Dan. VI. p. 616. 617. — » ap. Storra,
Monum. historica Norvegiae. 1880. p. 189-192;
e/". inledning p. lvi-lviii.
Series archiepiscoporum Remensium.
Ausg.: duae ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 381.
— Series alia ex cod. Paris. n°6042. sec. XII
in Monte S. Michaelis scripto ibid. XIII. p. 750.
Series archiepiscoporum Salisburgens.
inetrice scripta = Catalogus presulum lu-
vavensiuni.
Series archiepiscoporum Treverensium.
Ausg.: ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 298-301, u. xwar: I. Series S. Gis-
leai {vorher ^ ed. Maur. Hillar, Vindic. eccios.
Trpvir. p. 79 u. den erstem Theil noch einmal
p. 159; — ' ap. J. N. ab Hontheim, Histor. Tre-
rir. dipl. I. p. XXV ; — ^tciederh. in kk. SS. ßoll.
Sept. IV. p. 366 et Oct. Vlll. p. 19; — * ap.F.X.
Kraus, Die altern Bischofskataloge von Trier in
Potthast, Bibliotheca hibtorica.
Jahrbücher des Voreins von Alterthumsfreunden
im Rheinlande. XXXVUI. p. 32). — IL Series
Lamberti Audomarens.(rorAered.F.X.Kraus
1. c. XUV. p. 163). — III. Series Richenba-
censis {vorher ed. Kraus 1. c. XLIV. p. 164). —
IV. Series Epternacensis {vorher ed. Kraus
1. c. XXXVIII. p. 37). — V. Series Brunwi-
larensis {vorher ed. Böhmer, Fontes IV. p.458).
— VI. Series Prumiensis {vorher ^in kk.
SS. Bell. Sept. IV. p. 400; — »ed. Kraus 1. c.
XXXVIII. p. 32; — "ap. Böhmer, Fontes IV. p.
458). — VII. Series Altenbergensis (rorAer
ed. Birlinger in (Haupts) Zeitschrift für deutsches
Altorthum. XV. p. 371). — VIII. Series Tre-
V e r e n s i s {vorher ap. Hontheim , Histor. Tre vir.
dipl. III. p. 962).
Series arcliiepiscoporum Vesontionen-
Sium tres « Series archiepiscoponim Bi-
sontinorum.
Series archiepiscoporum Viennensium
et episcoporum Gratianopolitanorum duae
(—1119 et —1012).
Ausg.: ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 375. 376.— Series archiep.Vienn.— 1030
ibid. XIII. p. 375. 376.
Series chronologica primorum 12 ab-
batum Agaunensium.
Ausg.: ex cod. Bruxell. 8287a in AA. SS. Bell.
2. Nov. I. 557.
Series consulum, sapientum et antia-
norum quorundam urbis Mutinae ab a.
1142 — 1291, excerpta e pervetusto ms.
regesto communis eiusdem urbis.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XV. 1729.
p. 635 — 638.
Vgl. Annalos Mutinonsiam.
JohannoH de Bazauo.
Series dominorum Dolensium et Castri-
Radulfi genealügica cum nominibus ab-
batum monasterü b. Mariae Burgi-Do-
lensis.
Aueg.: * ap. lAbbe, Bibl. nova IL p. 740. 741.
— * Bruchstück ap. Bouquet, Rec. XII. p. 456.
Vgl. Catalogtts abbatum Dolensium.
Series ducum Bawariae. 513 — 1255
resp. 1339.
Scheint auf Vcranlassong des Herimannus Alta-
hensis verfasst za sein.
Ausg.: * ap. Böhmer, Fontes III. p. 480. 481;
cf. praef. p. lxiv m. Fontes IL p. xlvui. — • ed.
G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIV. p. 73. 74 in
2 Recensionen.
Series ducum et regum Bohemiae us-
que ad Johannem regem auetore ano-
nymO SaeC. XV. unbedeutend.
Atisg.: aj). Dobnor, Mon. bist. Boemiae III. p.
32-86; cf. observatt. praeviae ibid. p. 24-32.
Series episcoporum et abbatum 6er-
maniae.
64
1010 SERIES EPISC. ET ABB. GERMANIAE — SERIES EPISC. AMBIANENSIUM
Ausg.: ed. 0. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.
8cr. XIII. p. 282-392, u, xtcar:
1. Series archiepiscoporum Colonien-
sium p. 284-287.
Series abbatum S. Martini mai. Colon, p. 287.
288.
Series abbatum Werthinensium p. 288.
Series episcoponim Mindensium p. 289. 290.
Series episcoponim Leodiensium p. 290. 291.
Catalogus abbatum Gemblacensium p. 291.
292.
Series abbatum Stabulensium p. 292-294.
Nomina abbatum Walciodorensium p. 294.
Series episcoponim Traiectensium p. 295.
2. Series archiepiscoporum Treveren-
Bium p. 296-301.
Nomina monachorum S. Maximini Trev. p.
301. 302.
Series abbatum Prumiensium p. 302. 303.
Catalogi episcoponim Mettensium p. 303-307.
Series episcoponim Virdunensium p. 307.
Series episcoponim Tullensium p. 308.
3. Series archiepiscoporum Mogunti-
norum p. 308-316.
Series abbatum et praepositoiTim Lauresha-
mensium p. 316-318.
Series episcoponim ßpirensium p. 318. 319.
Series abbatum Weissenburgensium p. 319-
321.
Catalogi episc. Argentinensium p. 321-324.
Series episc. Constantiensium p. 324-326.
Catalogi abbatum S. Galli p. 326-330.
Catalogus abbatum Augiensium p. 331-332.
Nomina abbatum Zwifaltensium p. 333.
Series episc. Augustanorum p. 333-335.
Series episc. Eichstetensium p. 336. 337.
Catalogus abbatum Castellcnsium p. 337.
Catalogus episc. "Wirzeburgensium p. 337-340.
Series abbatum Fuldensium p. 340.
Series episc. Babenbergensium p. 340. 341.
Series episc. Paderbomensium p. 341. 342.
Series episc. Hildeslieimcnsium p. 342. 343.
Series episc. Verdensium p. 343.
Tabula gentis Billingorum et Series abbatum
S. Michaelis Luneburgensis p. 344.
4. Series archiepiscoporum Bremen-
sium p. 345.
Series abbatum S. Mariae in Rastede p. 365.
366.
Series episc. Raceburgensium p. 366. 367.
Series episc. Aldenburgensium et Lubicen-
sium p. 367. 368.
Series abbatum S. Johannis Lubicensis et Cis-
mariensium p. 368. 369.
Series episc. Siesvicensium p. 369. 370.
5. Catalogi archiepiscoporum Salis-
burgensium p. 350-356.
Versus de abbatibus Admuntensibus p. 356.
357.
Series episc. Frisingensium p. 357. 358.
Series episc. Ratisponensium p. 359-361.
Series episc. Patavicnsium p. 361-364.
Series abbatum Lunaelaceusium p. 364. 365.
Catalogus abbatum Gottwicensium p. 365. 366.
Series abbatum Zwetlensium p. 366. 367.
6. Series patriarcharum Aquilegien-
sium p. 367.368.
Series episc. Tridentinorum p. 368-370.
7. Series archiepiscoporum Bisonti-
norum p. 370-373.
Series episc. Basileensium p. 373. 374.
8. Series archiepiscoporum Viennen-
sium et episc. Gratianopolitanonim p. 374-376.
Series episc. Gratianopolitanonim p. 376. 377.
9. Series archiepiscoporum Arelaten-
sium p. 377.378.
10. Ex archiepiscopatu Lugdunensi.
Series episc. Matisconensium p. 378. 379.
Series episc. Lingonensium p. 379. 380.
Series abbatum S. Bcnigni Divionensis p. 380.
381.
11. Series archiepiscoporum Bemen-
sium p. 381.
Series episc. Cameracensium auctore Lam-
berto Audomarensi p. 382.
Seriös abbatum S. Vedasti Atrebatensis p.382.
Series episc. Noviomensium et Tomacensiom
p. 383. 384.
Versus de abbatibus S. Martini Tomac. p. 384.
385.
Series abbatum S. Amandi Elnononsis p. ^5.
Catalogus abbatum S. Amandi Elnon. uberior
p. 386-388.
Lamberti Audomarensis Series episcoponim
Morinensium p. 389.
Lamberti Audomarensis Series abbatum S.
Bertini et praepositonim S. Audomari Si-
thiensium p. 389-391.
12. Series abbatum Praemonstraten-
sium p. 391.
13. Series magistrorumgenoraliumord.
fratrum Minorum p. 392.
Series episcoponim et archiepiscopo-
rum Coloniensium , a s. Matemo (314) ad
Philippum (de Heinsberg, f 1191) = Se-
ries archiepiscoporum Coloniensium.n^IIL
Series episcoponim et archiepiscopo-
rum Coloniensium a s. Matemo ad Wig-
boldum (de Holte, f 1304) =• Series ar-
chiepiscoporum Coloniensium. n^ II.
Series episcoporum et archiepiscopo-
rum Moguntinensium. 80 — 1320 = Se-
ries archiepiscoporum Moguntin. n® YI
et IX.
Series episcoponim Aldenburgensium et
Lubicensium — 1317.
Atisg. : * ap. Leverkus, Urkimdenbuch des Bis-
thums Lübeck I. p. 135. — *ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 347. 348.
Series episcoporum Ambianensium —
c. 1175.
Attsg. : ex cod. Paris, n' 6042 saeo. XII scripto
in Monte S. Michaelis ed. Holder- Egger ap. Pertz.
Mon. scr. XITI. p. 752.
SERIES EPISC. ARGENTINENS. — SERIE8 EPISC. PADERBORNENSIUM 1011
Series episcoporum Argentinens. e cod.
Ellenhardi, tnd, EUenhardus (catahgus).
— Series tres (—992, —1126 et —1273)
ap. Pertz, Mon. scr. Xni. p. 322-324.
Series epiecoponim Atrebateneium et
Cameracensium.
Äusg,: ed. Holder -Egger ex cod. Paris, n^
6042. saec. XII in Monte S. Michaelis Bcripto ap.
Pertz, Mon. scr. XIII. p. 750. 751.
Seriee epiecoponim Auguetanorum.
Ausg.: series 5 ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 334. 335. — Series 6' ex cod.
Monacensi Lat n" 22033 (Wessobr. 33) saec. XU
ed. H.- Egger ibid. XV. 2. p. 1308. 1309.
Series epiecoponim Babenbergensium
seu Bambergensium.
Ausg.: duae ap. Pertz, Mon. scr. XIII p. 341.
— Series alia — 1303 ex cod. Monacensi ar-
ehivi reg. Alt. iof. n* 39 ed. Holder -Egger ilnd.
XV. 2. p. 1309.
Series epiecoponim Baelleeneium —
1060.
Atisg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 374.
Series epiecoponim Cameracensium,
vid. Lambertus Audomar. et Series episc.
AtrebaL
Series episcoporum Conetantiensium.
Ausg.: ed. Holder - Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 325. 326 und xtcar als V Series Zwi-
faltensis ex cod. Stuttgardiensi ; — 2® Se-
ries Sangallensis e cod. Sangall. n^453. sec.
XIII (vorher ^ ed. J. ab Arx ap. Pertz, Mon. scr.
II. p. 39; — ' ap. Mone, Quellonsammlong I.
p. 307).
Series epiecoponim Culmensium. 1222
—1416 resp. 1625.
Ausg.: ed. Wojc. K^trzytiski in Mon. Polon.
bist. IV. 1884. p. 50-52; ef. introd. p. 48 ff.
Series epiecoponim Eichstetensium.
Ausg. : dnae , Scheftlariensis et Altabensis, ap.
Pertz , Mon. scr. XIII. p. 336. 337.
Series episcoporum Frisingensium.
Ausg.: tres ed. Holder -Egger ap. Peitz, Mon.
scr. Xm. p. 357. 358.
Series epiecoponim Gratianopolitano-
nim —1080.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 377.
Vgl. Series archiep. Vieanensium.
Series episcoporum Gurcensium usque
ad finem saecuÜ XVII.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 29. Jun. V. p. 520.
521.
Series episcoporum Halberstatensium
— 1253.
Ausg. : ex cod. bibl. civit. Treverensi n° 1999.
saec. XlIl ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1311.
1312.
Series episcoporum Hildesheimensium.
Ausg. : ex cod. Guelferbyt ms. Aug. 4 (83.30)
* ap. Leibnit, Scr. rer, Brunsv. I. p. 768. — * ap.
Pertz, Mon. scr. VII. p. 848. — ' ex eodem et
alia series ex cod. Hannover, n* 859 ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 342.' 343.
Series episcoporum Leodiensium.
Handsehr. : Valenciennes, Stadtb. n*^ 166.
sec. XI, bietet die 1. Series. — Paris, Nat-
Bibl., cod. lat. n<> 4280. mbr. sec. XI. 8°, enthält
die 2. Series.
Ausg. : beide Series gegenübergestellt ed. Hol-
der-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 290. 291.
Series episcoporum Lingoneneium —
1209.
Ausg.: ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
xm. p. 379. 380. — Series alia — c. 1170 ex
cod. Paris. n° 6042. sec. XII in Monte S. Michaelis
Scripte ibid. XIII. p. 749. 750.
Series epiecoponim Lubicensium = Se-
ries episc. Aldenburgens.
Series episcoporum Matisconensium
(Mäc&n) —1228.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, Analecta vet. Ed. 2*.
p. 221. — • ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 378. 379.
Series episcoporum Mettensium — 964.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 305. 306.
— Series aliae duae (—1006 et —1073) ibid.
p. 306. 307.
Series episcoporum Mindensium.
Qesckrieben um 1270.
Ausg.: ex cod. tabularii reg. Hannover. n"133.
mbr. sec. XIU ed. Holder-Egger ap. Pertz , Mon.
scr. XIII. p. 289. 290.
Cf. Hermannas de Lerbeke.
Series episcoporum iNorinensium — c.
1170.
Ausg. : ed. Holder-Egger ex cod. Paris, n® 6042
saec. XI T in Monte S. Michaelis Scripte ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 751.
Vgl. Lambertus Aadomarensis.
Series episcoporum Norvegiae totius a
religionis christianae initiis usque ad a.
1325, ut et abbatum Islandiae, item no-
mina provinciarum Norvegiae 1313 vel
circiter.
Ausg.: ap. Langcbek, Scr. rer. Dan. VI. 1786.
p. 615-620; 620. 621; 621.
Series episcoporum Noviomensium —
1171 resp. 1251.
Ausg. : duae ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 383.
384. — Series alia — c. 1175 ex cod. Paris,
n® 6042. sec. XII in Monte 8. Michaelis scripto
^id. XIU. p. 751.
Series epiecoponim Paderbomeneium
— 1463.
Ausg.: ex codd. Berolinens. Liat. fol. n* 11.
sec. XV et Theoi. in 4° n*» 141. sec. XVI ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 342.
64*
1012
SERIES EPISC. PATAVIENSIUM — SEKTES REGÜM SEPTENTRIONIS
Series episcoporum Pataviensium.
Atcsg.: 4 ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XIII. p. 362-364. — Series alia ibid. XV.
2. p. 1310. 1311.
Series epiecoporum Prageneium 967
— 1343, auctore anonymo sec. XV.
Ausg.: ap. Dobner, Mon. bist. Boemiae III.
p. 37-39. — Memoriae primorum 3 archiepi-
scop. ibid. p. 39-42. — Series alia — 1258 ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1309. 1310. — Series
alia — 1431 ibid. XVII. p. 721.
Series epiecoporum Raceburgensium —
1335.
Ausg.: ex cod. Havniensi sec. XIV ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 346. 347.
Series episcoporum Ratisbonensium.
Ausg.: ap. Böhmer, Fontes III. p. 481-483;
cf. Vorrede p. lxiv. — Series tres ap. Pertz,
Mon. scr. XIU. p. 359-361.
Series episcoporum SIesvicensium.
Ausg.: ex cod. Monasteriensi , olim Abdinghof.
* ap. Lappen berg, Bremische Geschichtsquellen
p. 5; — * ed. Lappenberg ap. Pertz, Mon. scr.
Vn. p. 392 — et Un Pertz' Arohiv IX. p. 397.
— ^wiederh. ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 349.
350. — Series alia ab a. 951—1602 ap. Lange-
bek, Scr. rer. Danic. VII. p. 165-170. — Corn.
Hamsfortii catal. ep. Slesvic. usq. ad 1584 ibid.
p. 170-176.
Vgl. Catalogus episc. Slesvic.
Cypraeus.
Series episcoporum Spirensium —1075.
Hafidsehr.: München, Hof- u. Staatsbibl.,
Fragm. mss. I^t. F. 2. sec. XI; — cod.lat. n" 17072
(olim Schoftl. 72).
Ausg. : * ap. Remling, Gesch. der Bischöfe zu
Spoier I. p. 174. not. 236, unbrauchbar. — *ed.
Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 318. 319.
Series episcoporum Tomacensium —
1219.
Ausg. : ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 383. 384.
Series episcoporum Traiectensium.
Goschrieben um dio Mitte des 14. Jahrh.
Ausg. : ex cod. archivi Hannoverani (Cop. XII.
90. mbr. fol.) ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XIII. p. 295.
Series episcoporum Tridehtinorum —
1310.
Ausg.: ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XIII p. 368-370.
Series episcoporum Tullensium.
Ausg. : duae ( — 1 108 resp. — 1230) ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p.308. — ^prior etiam in (Haupts)
Zeitschrift für deutsches Alteithum XV. p. 370.
Series episcoporum Tungrensium.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 125. 126.
Series episcoporum Verdensium —1 365.
Ausg. : * in Chronic. episc. Vei*dens. ap. Leibnit.,
Scr. rer. Brunsv. IL p. 211. — *ap. Pertz, Mon.
scr. Xni. p. 343.
Series episcoporum Viennensium =
Chronicon Viennensium antistitom.
Series episcoporum Virdunensium —
1089.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 307.
Series episcoporum Viromandensium —
1251.
Ausg.: ed. Holder-Egger ex cod. Paris, n®
6042 saec. XII in Monte S. Michaelis scripto ap.
Pertz, Mon. scr. XIH. p. 751.
Series episcoporum Vratislaviensium.
Wahrscheinlich zwischen 7. März — 4. Jali 1382 verfasst.
Ausg. : * hrsgb. von Eafifler in Zeitschrift des
Vereins für Gesch. u. Alterth. Schlesiens I. Bres-
lau 1856. p. 224. 225; vgl. Einleit. p. 213-22C).
— • ed. "W. Ketrzj'nski in Mon. Polen, hist. VI.
1893. p. 560.
Erl. - Sehr.: Zeissherg, H., Die polnische G«fichicht-
schreibang des Mittelalters. Leipzig 1878. p. 137.
Vgl. Catalogus episc. Vratislav.
Series magistrorum generalium ordinis
fratrum Minorum. 1201 — 1258.
Ausg.: ex cod. Monacensi n® 13029 ap. Pertz,
Mon. scr. XIII. p. 392.
Vgl. Bornardas de Bessa.
Series ministrorum provinciaiium pro-
vinciae Saxoniae.
Ausg. : * ex cod. 1525 Paulin. lipsiens. hrsgb.
von Fr. Ehrle in Zeitschrift für kathol. Theolo^^'.
VII. p. 771. — * in Analecta Franciscana IL 1887.
p. 583-585.
Series patriarcharum Aqullegiensium
— 1395.
Ausg. : * ap. de Rubeis, Monum. Aquileg., App.
p. 6. — 'ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 367. 368.
Series praepositorum S. Audomari Si-
thiensium, vid. Lambertus Audom. (ser.abb.
S. Bert).
Series praepositorum Yoraviensium.
Saec. XIV. XV.
Ausg. : ed. 0. Kernstock in Beitrage zur Kunde
Steiermark. Geschichtsquellen. XIV. 1877. p. 1-lS.
Series priorissarum Zukovicnsium.
Ausg. : ed. W. K^trzyüski in Mon. Polon. bist.
IV. 1884. p. 141. — Series praepositorum ibid,
p. 142.
Series regum Daniae a Dano ad Fhde-
ricum II auctore Cornelio Hamsfortio.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. I. p. 33-
42. — Series alia ibid. Lp. 15 u. I. p. 66.
Series regum Francorum —814.
Ausg.: ex cod. Bernensi n° 83 ap. Pertz, Mon.
scr. Xlli. p. 724.
Series regum Northymbrensium.
Ausg.: in Simeonis Dunelmensis opp. ed. Ar-
nold IL p. 389-393.
Series regum Septentrionis vetustissima
a Japheto ad Haraldum Harfager Norve-
SERTES RUNICA — SEYSSEL
1013
giae et Horda-Knutum Daniae reges «
Langfedgatal (i. e. genealogia).
Series ninica regum Däniae prima, a
Dan —1319.
Ausg. : ^ ed. Olaus Wormius c. verstörte IcU, Haf-
niae 1642. fol. xusammen m. d. folgenden. — 'irie-
derk, ap. Langebek, Scr. rer. Danic. I. p. 26-30.
Series runica regum Daniae altera —
1319. In altdlnischer Sprache.
Ausg.: ^ fragmeatum ed. Ol. Wormius. Haf-
niae 1642. fol. — * kiemaeh u. nach einem Mpi.
saec. XIV vollständig 2^^. Langebek, Scr. rer. Dan.
I. p. 31-34.
Series triplex regum Septentrionis.
Aiisg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. I. p. 10-
13 (T. vers. kU.
Serie canon. Baiocensis (flor. 1083):
Yersus de regina Mathilda uxore Gui-
lelmi Conquestoris.
Handschr, : vid. Hardy, Descript. catalogue of
materials 11. p. 31. n» 39; p. 69. n« 96.
Ausg. : ed. Jos. Stevenson in Notes and iUu-
strations to Thomas Gray's Scalachronica. Edin-
bui-gh, Maitiand Club 1836. 4*.
Erl.-Sekr.: Histoire littöraire de la France XV. p. vi.
: Yersus de rege Guilelmo. A. D.
1087.
Ausg. : ed. Stevenson 1. c. p. 217.
: Versus de capta Baiocensium
elvi täte a. 1106.
Ausg. : ^ in Notices et extraits de manuscripts
XI. 2. p. 169-177. — «ap. Bouquet, RecueilXIX.
p. xci-xcvii. — ' ap. "Wright, Satirical poems. 11.
p. 241. Vgl. Vita s. Wulstani (vernts).
Serie Fontanus sive grammaticus, An-
glus, abbas Fontanus et postea Kircho-
stallensis (a. 1160): Descriptio belli inter
regem Scotiae Davidem I et barones An-
gliae a. 1135 gesti.
Ausg.: ap. Twysden, Histor. Anglic. scr. p.331.
Sermo, vid. auch Oratio und Yita.
Sermo de s. fratre Invicem inelegans:
,Suscipite invicem'.
Ausg. : ed. Wattenbach in Anzeiger für Kunde
der deutschen Vorzeit. XV. 1868. p. 39.
Sermones ad Bohemos.
Sie sind versificirt uod noch zu I^ebzeiten dos Königs
Wenzel (-f- 1419) von einem Katholiken geschrieben. 890
Verse.
Handschr.: Prag, Böhm. Museum, saec. XV.
4. D. 12. f. 87-91; — Univ.-Bibl. X. F. 9.
Ausg. : ap. Höfler, Geschieh tsch reiber der husi-
tischen Bewegung I. p. 541- 557. Varianten dazu
ibid. II. p. 90-92.
Servatus Lupus = Lupus abbas Ferrar.
Servicia Normanniae (et qui ea debent).
Geschrieben am 1242.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XXIII. p. 729.
Severinus papa (t640).
Erl.-Sehr.: Jaffö, Begesta pontiacam Rom. Ed. 2. I.
1886. p. 227.
Severus, vid. Sulpitius Severus.
Sevenis Maioricensis episcopus (flor.
418): Epistola de Judaeis.
Ausg. : ^ ed. Baronius , Annal. ecclesiast. ad a.
418. n® 44. — • unederh. ap. Migne , Patrolog.
lat. XX. p. 731-746.
Severus Sulpitius »» Sulpitius Severus.
Sexta Silvia Aquitana == Silvia Aqui-
tana.
Seyssel, Claude de (f 1520): Apologie
des louanges de Louis XII roy de France,
pour repondre aux detracteurs, composöe
Tan 1510.
Ausg.: ap. Godefrov, Histoire de Louis XII.
I. Paris 1615. 4». n« 2.
: La proposition et l'harangue faite
et propos6e par . . . Seyssel ... au roy
d'Angleterre Henry VII pour le mariage
de madame Claude de France avec Mr. le
duc de Valois, en latin et en francjois.
Ausg. : ap. Godefroy, Histoire de Louis XII.
I. n« 5.
■: La victoire de Louis XII contre
les Venitiens et la bataille d'Agnadel en
Lombardie en 1508.
Ausg. : Paris 1510. 4«.
- -: L'excellence et la felicitö de la
victoire qu'eut le trös-chr6tien roy de
France Louis XII de ce nom, dit Pore
du peuple, contre les Venitiens, au lieu
appell6 Aignadel prös de la ville de Ca-
ravos en la contröe de Giradade au pays
de Lombardie Tan de grace 1509 le 4.
de Mai.
Ausg.: ap. Godefroy, Histoire de Louis XU.
IL nM.
: Les louanges du bon roy de
France Louis XII de ce nom, dit Pore
du peuple, et de la felicitö de son rögne.
Compos6es en latin par . . . Seyssel . . .
et translat6es par lui du latin en fran-
Qois Tan 1508. — Auch mit dein Tit.:
Histoire singuliöre du roy Loys XH de
ce nom etc.
Durch dieses Werk trug der Verfasser wesentlich zur
Gestaltung einer einfachen, natärlichon historischen Dar-
stellung bei.
Ausg. : * utü. d. Tit. : Histoire singul. Paris
1508. 4^ — ''ibid., Corrozet 1558. 8°. — »revue
par Den. Sauvage. ibid. 1587. 8°. — *ap. Gode-
frov. Histoire de Louis XII (Paris 1615. 4°). I.
nM.'
Erl.-Schr.: Struve, Biblioth. histor. ed. Meusel VII.
2. p. 181.
1014
SGEZD — SroONlUS APOUJNARIS
Sgezd: Cysarzske Welebnosti we Wjdni
a naygasneyssych trzij kralno gich mi-
lostij w Praze.
Avsg,: w Praze, Mik. Konac 1515. 8^
Erl.-Sehr.: Jnngmann, Literat. öMke p. 94.
Shigt-Bök der StadBnuiswyk=Schichtr
boick, Dat
Shillingford, John, mayor of Exeter
1447—50: Letters and papers. 1447--48.
Aitsg, : edited by Stuart A. Moore. (London)
Camden Society (N. ser. II). 1871. kl. 4^ — The
A r t i c 1 e s of complaint , answers , replications and
rejoinders between the bishop . . . and the mayor
. . . of the city of Exeter ibid. p. 75-132.
SJSBlIandske Aarbog. 1028—1282 =
Chronica Danorum Sialandica.
Sibilla = Vaticinium Sibillae.
Sibrandus, Leo seu Leonius, abbas (f
1238): Chronica abbatum Horti Mariani
(Kloster Mariengarten) et Lidliimensium.
Ausg.: ^ ap. Hugo, Sacrae antiquit. Monum.
IL 1725. n** V. — * Bruchstück, die Stiftung des
Klosters Rubus S. Mariae betreff. , ap. Hugo , An-
nales Praemonstratenses IL p. 711. 712. — ^wie-
derh. ap. "Wiuter, Die Praemonstratenser des 12.
Jahrhunderts. Berlin 1865. p. 346. 347.
: Vitae et res gestae abbatum in
Lidlum ab aede condita (1132) usque ad
a. 1475.
Ausg.: ed. Matthaeus, Vet. aevi analecta. HI.
1738. p. 539-588.
Er l.- Sehr. : ]il u 1 1 e r . S. , I4jst van noord - nederlandsche
Kroiiiiken. Utrecht 1880. p. 82.
Vgl. Vita b. Eelkonis.
,, ,, Frederici.
Sicardu8, episcopus Cremonensis (f
1215): Chronicon ab 0. C. —1213.
Auffallend romanhaft, sonst guter Ton. EnOhlta. a.
die Expedition Friedrichs I in den Orient.
Handschr.: Breslau, Bibl. Rhediger Rep. IL
n° 48. fol. mit Fortsetz, bis 1230; — Univ.- Bibl.
2 Mss., vgl Portz' Archiv IV. p. 93-96. — Brüs-
sel, Burg. Bibl. n° 5150. — München, k. Hofb.
mbr. sec. XIV. Cod. lat. n° 314. kl. fol. — Paris,
Nat.-Bibl. suppl. lat. sec. XVIL n« 798. — Wien,
k. Hofbibl. bist. eccl. 78 jetzt 3352. chart. fol.'
sec. XIV. XV. f. 84. Vgl. Waitz, üeber die an-
gebliche Handschr. in Modena in Nachrichten
von der kgl. Gesellsch. der Wiss. Göttingen 1871.
p. 519-528.
Atisg. : ^ resectis quae nativitatem Christi prae-
cedunt e codd. bibl. Vindob. et Estensis ap. Mu-
ratori, Scr. rer. Ital. VII. p. 529-626, unvoll-
ständig ; ef. praef. p. 523 - 527. — ^ wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CCXIII. p. 437-540. —
• Fragment ap. Bouquet, Recueil XIX. p. 247.
248. — * Abschnitte aus der Hs. dor breslauer
Stadtbibl. ap. Komorowski {s. Erl.-Schr.) p. 57-80.
: Mitrale, sive de officiis eccle-
siasticis summa.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. CCXIII.
ErL-Sehr.: Chroust, Ant., Tageno, Ansbert and die
Historia Peregrinoram. Drei krit. Untersnchnngen.
Graz 1892. gr. &, p. 85 — 97; die Gesta Federid o.
die Chronik Sikards von Cremona p. 192-196.
Dove, Alfr., Die Doppelchronik von B^^o lud die
Quollen Salimbenes. Leipidsr 1873. ^. 8^. p. 90 etc.
yVgl. Schelfer -Boichorsts Recens. tn Jenaer Lite-
ratonseitung. 1874. p. 455.]
Ilgon, Th., Markgri^f Conrad von Montfenat. Diss.
Marburg 1880. 8». p. 12-24.
Komorowski, Erich, Sicard, Bischof von Cremona.
Eine Studie zur Historiographie des 13. Jahih. Di»s.
Königsbergi.Pr. (1881.) 8«. IK 81pag. Unbefnsd^end.
Riezler, 0.,tn Forschungen z. deutschen Geschichte.
X. p. 106.
Stenzel tn Pertz* Archiv IV. p. 94.
'Wa 1 1 e n b a oh , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
n. 1886. p. 284. 295; 6. Aufl. U. 1894. p. 315. 337.
Sicardu8 princeps Langobardorom
(836): Capitulare.
Ausg.: ^ ap. Muratori, Rer. Ital. scr. IL 1. p.
257-259 ex Peregiinio; cf. p. 256. — ^als Pactio
cum Neapolitanis a. 836 ap. Pertz, Mon. legg. IV.
1868. p. 216-221. — ^inter Scr. rer. Germ, in
usum schol. Edictus Langob. 1869. p. 185-194.
Sicco Beningha, vid, Beningha.
Sico Polentonus cogn. Eicci (1405 can-
cellarius Patavinus), vid.
Vita Albertlni Hojssati.
,, Dantis et Boccaccii.
Sido == Sydo.
Sidonius Apollinaris, episcopus Claro-
montanus in Arvernia (f post 479, oL
484): Epistolae 147. Libri DL
Handschr. : vid. Luetjohanns Praef at. vor seiner
Ausg. p. vi-xxn u. Fr. Leos Zusätze p. xxni-XLiy.
Ausg.: * ed. Elias Vinetus. Lugduni 1552. 8®.
— ' ed. Jo. de Woweren cum notis Petri Colvii.
Parisiis 1568. — ^ ed. Joa. Savaro una cum Cas-
siodori Yariar. Parisiis 1579. fol. — * wiederh.
Parisiis 1609. fol. — * ed. Geverhard. Elmen-
horst. Hanoviae. — ^'ed. Jac. Sirmondus. Paris.
1614. — 'wiederh. ibid. 1652. ~ »ed. J. F. Gre-
goire et F. Z. Collombet. Lyon et Paris 1836.
3 vol. 8^ — » ap. Migne, Patrolog. lat. LTIII.
{). 443-640. — *® in Oeuvres de Sidoine Apol-
inaire (texte latin), publieos pour la prem. fois
dans l'ordre chronologique, d'apres les mss. de
la bibl. nationale, accompagnees de notes des
divers commentateurs, . . . avec des dissertt sur
la langue, la Chronologie de sos oeuvres, les edi-
tions et les mss. par Eugene Barret Paris 1879.
gr. 8^ 16 fr. — "«nf. d. Tit.: Gai Sollii Apol-
linaris Sidonii epistulae et caimina, rec. et emend.
Cbristianus Luetjohann. Accedunt Fausti aliorum-
que epistulae ad Buricium aliosquo; Ruricii epi-
stulae. Rec. et emend. Bruno Krusch. Berolini
1887. gr. 4°. Ji 16. LXXVIU. 484 pag. {Auch
m. d. Tit.: Monumenta Germ. bist. Auctorum
antiq. Tom. YIII. p. 1-172; 173-264).
Uebers. : Oeuvres de Sidoine Apoll. (Tearf, franx.
Uebers. , Noten) par J. F. Gregoire et F. Z. Col-
lombet. Lyon & Paris 1836. 3 vol. 8°.
: Cannina 24.
Ausg. : in den Ausgg. der Epistolae, ap. Migne,
Patrolog. lat. LVIII. p. 639-748; — ed. Lütjo-
hann, s. oben.
SIDONIÜS APOLLINARIS — SIFRIDÜS PRESBYTER DE BALNHÜSIN
1015
Uebers. : trad. par E. Barret in Collection des
auteurs Latins avec la traduction en fran^. publ.
sous la direction de Nisard. Paris, F. Didot 1888.
8*. 304 pag. , xusammen mit Ausone t*. Venance
Fortunat
Erl.-Sekr.: Ampere, HUtoire litt^raire deFrsnoe ayant
Caiarlemagne. U. Paris 1868. p. 216 sq.
Barr et, Sidoino Apollinaire de la sod^tö gallo>roiDaine
m Revne de France. 1876. D^c. 81.
Bi s ch o f s k y , Rnd. , De C. Sollii ApoUinaris Sidonü sta-
düa Statianis. Viennae, Konegen 1881. gr.8. 87 pag.
Büdinger, Max, ApoUinaris Sidonias als Politiker.
ESne universalhistonsche Studie. Wien 1881. gr- 8^.
(Aus: Sitzungsber. der Wiener Akad. der Wissensch.
Phil.-hist. Kl. XCVII. 1881. p. 915-954).
Chaix, L. A., Saint Sidoine Apollinaire et son sidcle.
Oayrage coaronn6. CIönoont-Ferrand & Paris 1867.
68. 2 vol. 8«. 9 fr.
: ün mot snr s. Sidoine Apollinaire. C36nnont-
Ferrand 1871. 8». 36 vag.
Chatelain, Emile, Becherchea snr an ms. celöbre
de Sidoine Apollinaire (le Vatic. n^ 3420) in M^langes
Graox. Paris 1884. &. p. 321-327. [Recaeil de travaux
d't^mdition classiqae dödie ä la memoire de Charles
Graux.] 50 fr.
Cnper, Commentar. historicns de s. Sidonio Apoll.
m AA. SS. BoU. 23. Aug. IV. p. 597-624.
Dirksen, Hinterlassene Sclu-iften. I. p. 149 so.
DiiTal-Arnoald, Loois, Etudes d'histoire an droit
romain an 5. siöcle d'apr^ les lettres etc. de Sidoine
Apollinaire. Paris 1888. 8o. 2 fr. 50 c. Bm.
Ebert, Allgemeine (ieschichto der Litteratnr des Mit-
telalters. I. Leipzig 1874. p. 401- 410(1. 2.Aafl. 1889.
p. 419-428).
Engelbrecht, A., Beitrüge zur Kritik n. Erklftmng
des Apoll. Sidonins, Faustos und Ruricins in Zeit-
schrift f. d. österr. Gymnasien. 1890. p. 481.
Es mein, A., Sor qnelones lettres de Sidoino Apolli-
naire : Le droÜ dans Ja Ganle romaine an 5. siöcle,
la eompoeHio, le e(^otuU. \e prit d'argent , lemariage,
le oomes eimtaHt. Paris 1885. 8^ 1 fr. bOc.{Vgl. Revoe
gön^rale dn droit en France et h l'^tranger. Ann6e
IX 1885. livr. 4.)
F e r t i g , M., C. Sollius ApoUinaris Sidonias n. seine Z«>it,
nach seinen Werken dargestellt. 3 Abth. Männerstadt
(Würzbujg) 1845.46. Passau ia48. gr.40. Programme.
Geis 1er, Eugen., I/)ci similes auctorum Sidonio an-
terionim m Mon. Qerm. bist. Anct. antiquiss. vni.
1887. p. 361-416.
Georges, Un öveqae de Troyes et Sidoine Apolli-
naire. Troyes 1878. 8P. 31 pag.
Germain. Essai littöraire et historiqae sar ApolU-
naris Siaonius. Montpellier 1840. 8^.
Grnpe, Ed., Zur Sprache des ApoUinaris Sidonias.
Progr. d.Gymn. Zabem 1892. gr.4o. 15 pag. Ji 1.50.
Gustafs son, F., De ApoUinari Sidonio emendando.
Helaingfors 1882. 8^.
Hertz, M., Analecta ad earminnm Horatianorum hi-
storiam. V. Vratislav. 1882. p. 16 sq.
Jeep, Ladov., De Sidonio Clandiani imitatoro in seiner
Ausg. von Claadii Clandiani cannina. (Lipsiae 1876.
79. 2 vol. gr. 8<0 IL p. L^^I »q-
Kaufmann, Geo., Die Werke des C. SoUins ApolU-
naris Sidonias als eine Quelle für d. Geschichte seiner
Zeit. Inang.-Diss. GOttingen 1864. ^. 44 pag. Jk\.
: Ueber Leben u. Charakter des C. SoUius ApoUi-
naris Sidonins in Neues Schweizerisches Museuni
hrsgb. von W. Vischerete. V. Basel 1865. p. 1-28.
: in Göttinger gel. Anzeigen. 1868. p. 1001-1020
(bespridd das Werk von Chaix).
Kret seh mann, H., De C. Sollii ApoUinaris Sidonü
latinitate. 2 partes. Memel 1870. 72.
Kalla, M., Qnaestiones Statianae. Vratislaviae 1881.
8». p. 28 so.
Manitias,M., Gesch. der christl. lateinischen Poesie.
1891. p. 218-224.
Mohr, P., In ApoUinaris Sidonü epistulas et cannina
observationes criticae. Sondershansoa 1877.
: Zu Sidonins Cannina. Laubach 1881.
: Zu ApoUinaris Sidonins. Progr. d.Gymn. Bremer-
haven 1886. 40. 18 pag.
Mommsen, Theod., De vita Sidonü in Mon. Germ,
hist. Anct. antiquiss. VIII. p. xliy-liii.
: Ueber Sidonius ApoUinaris am wostgothischen
Hofis t» Sitzungsberichte der Berliner Akad. d. Wiss.
1885. p. 215-228.
Müller, Max, De ApoUinaris Sidonü latinitate. Ob-
servationes ad etymologiam , syntaxin , vocabulorum
apparatum spectantes. Diss. inaug. phüol. Balis Sax.
1888. gr. &>. 104 pag. Jk 1.60.
Pnrgold.Karl, Archaeologische Bemerkungen zu Clan-
dian u. gidonius. Gotha 1878. gr. SP. 120 pag. JL 2.
Bei nach, S..Un passage de Sidoine Apollinaire. Lea
pr6tendas volcans de la France centrale au 5. sidcle
m Revue arch^ologiqne. 1890. juUlet-aoüt.
' Sandret, L., Sidoine Apollinaire historien in Revue
des questions historiques. XXXII. Paris 1882. p.210
-224.
Teuf fei, W. S., Geschichte der romischen Literatur.
5. Aufl. 1890. p. 1194-1200. §467.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtaqnellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.85; n. p. 470. 480; 6. Aufl. I. 1898. p.86.
Vgl. De 8. Abraham abb.
Epitaphium Sidonü ApoUinaris.
Siege de Reuen en 1418, r6cit du roi
Charles VI.
Ausg.: Saint -Quentin 1875. 8®. 13 pag.
Siege de Reuen par le roi Charles YII
en 1449. Pr61iminaires de la capitulation
entre le duc de Sommerset, gouvemeur
de la viUe, et le roi de Fi'ance.
Ausg.: publ. pour la prem. fois par A. Pottier
inEevue retrospectiveNoVmande. n^3 {umfassend
14 pag.).
Siege of Carlaverocic in the XXYUI.
Edward I a. D. 1300, with the arms of
the earls, barons and knights, who were
present to the occasion.
Ausg.: with a translation etc. by Nioholas
Harris Nicolas. London 1828. 4^
Siege ef Harflet (Harfleur) et batayl
of Äzencourt by king Henry V. 1415.
Ausg.: ap. Buchon, Collection XXXIU.
Siegen, vid. Nicolaus de Siegen.
Silfridus Presbyter INisnensie: Chroni-
con universale sive Compendium histo-
riarum =
Sifridus Presbyter de Balnhusin {Gross-
ballhausen bei Weissensee in Thüringen,
f 1308): Historia universalis (ab 0. C.
— 1304) et Compendium historiarum (ab
0. C. —1306).
Silridus -vmrde seit Albinus and Fabricius bis anf
Holder-Egger fälsehlich b\s presbyter Misnensis be-
zeichnet. — Das Compendium ist dasselbe Bach wie die
Historia, aber nm Vieles vermehrt, bis 1306 fortgef&hrt
a. unter d. genannten Titel nochmals herausi^egeben. Von
beiden Ausgaben besitzen wir noch die Trschrilt des Verf.,
Jedoch ist keine voUst&ndig gedruckt worden.
Handschr.: Erlangen, Un.-Bibl. n°576.mbr.
sec. XIV. kl. 8° (Hist. univ.). — Leipzig, Un.-
Bibl. n^ 1315. mbr. sec. XIV. gr. 8° (Compend.).
— Abschriften hiervon : n** 825. chart, sec. XV.
foL; — n® 826. chart. sec. XV. fol. — w. Dres-
den, k. BW. n° 97. Chart, sec. XV. gr. 4^
Ausg.: Nur ein Auszug aus dem Compend.
historia rnm von 458 an ^in: Geo. Fabricii
Rerum Misnicarum libri VII. Dps. , Em. Voegelin
s. a. (die Dedication ist von 1569) 4°. p. 273-
340. — * in Georgii Fabricii Originum stirpis
Saxonicae libri VII. Jenae, Tob. Steinmann 1597.
1016
SIGEBERTÜS GEMBLACENSIS
fol. in den angedruckten rebus Misnicis p. 141-
181. Unveränderter Abdruck der vorig. Ausgabe.
— * in demselben Werke, Jenae 1598. fol. p. 141
(blos neue Titelausgabe). — * in G. Fabricii Re-
mm Germaniae magnae et Saxoniae univei'sae
Volumina duo. Lips., HenDing Grose 1609. fol. II.
p. 141. Dieser 2. Thl. ist von demselben DruckCy
tcie die Ausg. von 1597 u. 1598 u. nur mit neuem
Tit. versehen. — * ed. Pistorius, Script, rer. Germ.
I. p. 682-704. Text wie bei Fabricius. Dieser
Abdruck ist der schlechteste. — ® tciederh. , aber
mit vielen Zusätxen aus einer Collation der leip-
xiger Handschr. ed. Pistorius - Struve , Scr. rer.
Germ. I. p. 1020-1255. — ' den Prologus in Com-
pend. bist, au^ dem erstem Theile nur weniges^
vollständig jedoch beide Werke vom 12. Jahrh.
an, indem das Compend. ganz und nur das
in der Histor. nicht Stehende in Klammern
[ ] daxwischen gefügt, bei grösserer Differenz
beider Werke aber beide Texte nebeneinander
gestellt wurden, ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XXV. p. 684-718; cf. praef. p. 679-684.
Erl.-Sehr.: Adelung. Directorium p. 145.
Dose, Notitia sciipt. bist. univerB. p. 198.
Ebert, Des Presbyter SiiAids Cbronik in Pertz' Ai-
cbiv I. p. 42. 116.
Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 179.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 99. 100.
Quotif, Scriptores ord. Praed. I. P- 743.
Struve, Bibliotheca Saxonica p. 266.
Tenzel ap. Mencken, Script, rer. Germ. II. p. 934.
Wenck, C., tn Zeitschrift des V^oreins f. thürinirische
Gesch. X. iN. F. II.) Jena 1882. p. 416-420; XU. p.
204. G3.
Will, Com., Sifridus ,Bymen8is' prepositus, nicht
,Bnnnensis', nicht ,Binf^nsis* in Neues Archiv der
Ges. f. K. d. Gesch. VIII. 1883. p. 384. 386 (xum J.
1200).
Sigebertus Gemblacensis monachus (f
5. Oct. 1112): Chronographia 381—1112.
Ein wahrer Schatz von historischen Notizen, jedoch
mit manchen Fehlern behaftet. Die Gesinnung S.'s ist
kaiserlich. — Von mehreren fortgesetzt und sehr viel be-
nutzt.
Handschr.: verloren 21, vorhanden 42; ge-
ordnet u. kritisirt in Pertz* Archiv VII. p. 533-
536 u. in Pertz' Mon. scr. VI. p. 284-297. —
London, Brit. Mus. Additam. 42145; cf. Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. IV. p. 326. 327.
Ausg. : ^ U7it. d. Tit. : Sigeberti Gemblacensis
coenobitao chronicon ab a. 381 ad 1113 cum iu-
sertiouibus ex historia Galfridi et additionibus Ro-
berti abb. Montensis, 103 sequentes annos com-
plectontibus, promovente e. p. domino GuiJelmo
Parvo d. t. c. r. nunc primum in lucem emissum.
Venalo habetur in officina Henrici Stephan i, ubi
impressum est, e r. s. d. s. e. i. v. S. I. i. o. I. P.
s. 1. a. [id est: e regione scolae Decretorufn sita:
et in vico s. Jacobi in officina Joa. Parvi sub
lilio aureo]. — In fine: Absolutum est Parisiis
hoc Sigeberti chronicon cum non paucis additio-
nibus per Henr. Stephanum . . . expensis eius-
dem et Johannis Parvi bibliopolae insignis a. D.
c. t. d. [i. e. : a^ Domini cuncta tempora dispo-
nentis] 1513. calendis Junii. 4°. Nicht sehr ae-
curat gearbeitet. Herausgeber war Anton. Eu-
fiis. Cf Maittaire II. 1. p. 87-89; Panzer, Ann.
typ. VIII. 6. — * unreräyidert wiederh. in (Sim.
Schard) Germanicarum reinun IV chronographi
. . . Francofurti ad M. a. D. 1566. fol. Einige
Exemplare haben: Parisiis ap. Jacq. Dupuis 1566.
andere: Basileae, noch andere: Lugduni; es ist
aber dasselbe Buch mit geändertem Titel. — ^ ed.
Margarinus de la Eigne in Sacra biblioth. SS.
patrum. Paris. 1575 u. in der 2. Ausg. 1589. fol.
VII. p. 1339, ohne Fortsetzungen, neuer Abdruck
der ersten Ausg. — *ed. Pistorius, Illostr. vf?t.
Script, a. 1583. I. p. 477. — * ibid. edit 2^.
Hanov. 1613. p. 477. Est Schardius redivivus in
Sigeberto, nil amplius. — * ed. Laurentius de
la Barre in Historia christiana veterum patrum.
Parisiis 1583. fol. p. 401. Wiederholung der er-
sten Ausg. — ^ Chronicon Sigeberti Gemblacensis
monachi , ad autographum veteresque Codices ma-
nuscriptos comparabim; accessit Anselmi Gem-
blacensis abbatis chronicon, cum auctariis Gem-
blacensi, Affligemensi, Valcellensi et Aquicin-
ctino, studio Auberti Miraei. Antverpiae ap.
H. Verdussen 1608. fol. min. Erste Ausg. des
echten Textes. — ® ap. Pistorium, Script, rer.
Germ. ed. Stnive I. p. 689-864. Einige gute
Noten. — ° ed. d'Achery in seiner Ausgabe de^s
Guibertus Novigentensis (Paris. 1651. fol.); hier
ist zuerst Hobertus de Monte vollständig
wiedergegeben; fehlerhaft in den Namen. Bringt
ton 876 an die Zusätze desselben zum Sige-
bert. — ^''ed. L. C. Bethmann ap. Pertz, Mon.
scr. VI. p. 300-535. Am besten, nach dem Ori-
ginale. , Edition definitive, tant eile estparfaite\
Bei ffe nberg. Sie besteht aus folgenden Theilen :
Chronica Sigeberti Gemblacensis a.
381—1111 p. 3a).
Anselmi Gemblacensis continuatio a.
1112—1135 (ap. Pistor. - Struve I.
p. 943 - 957) [ Vgl. Samson archiep.] p. 375.
Continuatio Gemblacensis a. 1136 —
114o p. ooö.
Auctarium Gemblacense a. 465 — 1 148
(ap. Pistor. -Struve I. p. 958-966) p. 390.
Auctarium Aquicinonse a. 651 — 1167 p. 392.
Auctarium Affligomense a. 597. 1005
— 1 163 (ap. Pistor.-Struve I. p. 966
~OitJJ .......... U. OirO«
Continuatio Aquicinctina a. 1149 —
1237*) (ap. Pistor.-Struve I. p.976
-1015) p. 405.
Continuatio Bergensis**) a. 1201 —
1237 p. 43ö-
Auctarium Hasnoniense a. 610. 1069
— 1149 p. 441.
Auctaiium Sithiense a. 640 — 820 . p. 44*2.
Auctarium s. Judoci a. 795. 840 . . p. 443.
Continuatio Atrebatensis a. 1114 —
1127 p. 443.
Continuatio Tornacensis a. 1 1 14. 1 127.
1132—1172.1332—1334 . . . p. 443,
Auctarium Laudunense a. 928. 1052
*) Eine Fortsetzung hiervon, ab a. 1237 — 1270, "welcije
Bethmjuin nicht verüffontlichen wollte, ed. Reiffonbetir m
Monum. pour s. t\ l'hist. des prov. de Namnr etc. Vll. p. 21.j
-229 unt. d. TU.: Auotarii Aqalcinctini [i.e. Anchin^ U.\-
gmentum.
*') monasterium s."\Viimoci ord. S.Ben, in Bergues, Flar.-
dria.
SIGEBERTÜS GEMBLACENSIS
1017
Auctariam Corbeieose a. 479—885 p. 447.
ContiDuatio Praemonstrateosis a. 1 1 1 3
— 1155 p. 447.
Continuatio Burburgensis a. 1114 —
1164 p. 456.
Continuatio Valcellensis a. 1 1 14 -1 163 p. 458.
Auctariam Bellovacense a. 649 — 1 163 p. 461 .
Auctariam Mortui Maris a. 1054 —
1234 p. 463.
Auctariam Ursicampinum a. 382 —
1154 p. 469.
Auctarium Nicolai Ambianensis a.
424—1203 p. 473.
Roberti de Monte auctarium a. 385
—1100; cronica a. 1100—1186 . p. 475.
' ^ Bethmanns Ausgabe mit allen Fortsetxungen
iciederholt ap. Migne, Fatrolog. lat CLX. p. 57-
546; Bethmanni prolegom. p. 9-58. — ^^Ausxüge
ap. Bouquet, Recueil UI. p. 332-348; Y. p. 375-
380 ; VI. p. 233 - 235 ; VIl. p. 249 - 253 ; VKI. p. 308
-316; X. p. 216-219; XI. p. 162-165; XHI. p. 256
-282 [und zwar ex Sigeberto a. 1073— 1112 p.
256-266; ex Anselmo Gembl. a. 1113 — 1136 p.
266-270; ex Auctar. Gerablac. a. 1136—1149 p.
271-274; ex Auctar. Affligom. a. 1149—1168 p.
274-278; ex Auctar. Aquicinct. a. 1163 — 1200
p. 278-282] und Ex alterius Roberti appen-
dice ibid. XUI. p. 326-333, sowie Ex brevi ad
Sigebertum appendice ad a. 1162 (ap. Labbe, Bibl.
nov. I. p. 390) ibid. p. 334; XVIII. p. 534-554 (ex
Annal. Aquicinct. monast. a. 1181 — 1225). — Ano-
nymiBlandiniensis Appendicula ad Sigebertum,
a. 1113—1152 ap. Bouquet l. c. XIV. p. 16-21.
Erl.-Sckr.: Bethmann, L. C, Praef. ap. Pertz 1.1.
p. 268-299.
: De Sigeberto Gemblaconsi. Hannov. 1842. 8^.
Bonnell, H. E. , Die Anfinge des karolingischen
Hausee. BerUn 1866. S«. p. 160 {VerhäUnigs SigiberU
«. der Ärmaies Xanlense»).
Cauchie, A., La qaerelle des investitures dans les
dioc^ses de Li^g:e et de Cambrai. Part. I in Recneil
de travanx pabli6s par les membres de la Conference
d'histoire de M. le prof. Ch. Moeller. II. Louvain
1890. 8°. Bthanddi p.67ff. dU potemiachen Schriften
Sigeberts tmd legi demselben die Dicta cniusdam de
disGordia pape et re{ris(<. d.), wdekd er aus einer brüs-
aeler Ha. neu abdruckt , bei.
Dfimmler, £., Auxilius und Vulgarias. 1866. p. 27
{über d. J. 900—907).
FoppenB, Bibl. Belgica II. p. 1096 sq.
H ä u s s e r , Die teutschen Geschichtschreiber. Heidel-
berg 18S9. p. 78.
H ir s c h , D. , De vita et scriptis Sigiberti mon. Gemblac.
Dies, inaug. Berol. 1841. &>. Jkl.
Histoire litt^raire de la France. XXI. 1817. p. 675.
676 {über das Auetar. Aquicinet.).
H u y gh e n s , Sor la raleur de la chronique historiqne
de Sigebert de Mons. Gand 1889. 8°.
Mirbt, Carl, Die Publizistik im Zeitalter Gregor« VH.
Leipzig 1894. gr. 8«. p. 12. 73.
Raonx, Notice sor ud passage reman|nable de la
chronique de Sigebert de Qeinblours , rolatif ä l'au-
toritö pr^tendue par les papes sur les couronnes des
rois in Nouv. m^moires de 1 Acad.royale dos sciences
et helles lettres de Bruxelles. IV. 1827. p. 461.
Schüz, Commentar. criticus de scriptis et scriptoribus
historicis p. 164-168.
"Wagner, Paul, Eberhard II Bischof von Bamberg.
Inaug. -Dis». Halle a. S. 1877. Ö». p. 113-119 {über
den Wert der Nachrichten der Continuatio AquiciTictina
Sig. Gembl. in d. J. 1156—59).
Tratten bach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
L 188Ö. p.6.347; II. p. 112. 140-147; 6. Aufl. II. 1894.
jj. 155-162.
\S i n d , Bibliotheek der Nederlandsche geschiedfechrij-
vers p. 23 u. 506.
Sigebertus Gemblacensis: De passione
sanctorum Thebaeorum , vid,Tassio s. Mau-
ritii et soc. {passio al).
( :) Epistola cuiusdam adversus lai-
corum in presbyteros comugatos contu-
meiiam sive Apologia contra eos qui
calumniantur missas coniugatorum pre-
sbyterorum.
Handschr. : Brüssel, n* 5576 - 5604. sec. XI
exe. foi. 201'. — Wien, u? 2213. sec. XII. f. 45.
Ausg.: ^ap. Martene, Thes. anecd. 1. p. 230-
241 ex cod. Bruxell. — * ed. E. Sackur in Mon.
Germ. hist. Libelli de lite IL 1893. p. 437-448;
ef. p. 702 et p. 436.
: Epistola de differentia quatuor
temporuin Trevirensibus clericis sab no-
mine Leodiensium scripta: ,Quaerentibus
nobis.'
Ausg.: 'ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 294.
— ^wiederholt ap. Migne, Patrolog. lat. CLX. p.
813-825. Vgl. Epistola Trevirensium.
: Epistola Leodiensium adversus
Paschalem papam sive contra epistolam
Paschalis H P. M. data a. 1102 vel 1103.
Hitzigre Vertheidigrungsschrift ge^en d. Papst Paschalis
n , der die Anhänglichkeit der Lütticher an Kaiser Hein-
rich lY angegriffen hatte.
Handschr. : vid. Sackur vor seiner AtLsg. p. 450.
Ausg.: ^ap. Crabbe, CJoncil. IL 1551. p. 809
-817. — 'ap. Schard, De iurisdict, auctoritate
et praeemineDtia imperiali. Basil. 1566. fol. p. 127
-141. — *ap. Schard, Syntagma tractatuum de im-
periali iurisdictione. Argentorati 1609. fol. p. 64
-71. — * ap. Goldast, Apologiae pro imper. Hen-
rico IV. Hanov. 1611. 4^ p. 188-203. — *ap.
Schard, Sylloge hist. -pol. -ecclesiast. Argent. 1618.
p. 64-71. — «m Collect, concil. Paris. XX VI.
1644. p. 702-721. — 'in Collect, concil. Colonieus.
IL p. 809. — *ap. Labbe, Concil. X. 1671. p. 630
-042. — ^ in Fasciculus rerum expetendarum et
fugiond. ed. Edw. Brown. IL Lond. 1690. fol. p.
176-184. — ^^ in Histor. eccles. Magdeburg. Cen-
turiat. Centur. XU. p. 1110-1127. — >» ap. Hai--
doiün, Concil. VI. 2. 1714. p. 1770-1782. — ^'in
cod. Udalrici ap. Eccard, Corpus histor. 11. 1723.
p.238. — ^''ex cod. Stabulensi ap. Martene, Ampi,
collect. 1. 1724. p. 587-594. — "ap. Mansi, Collect,
concil. XX. 1775. p. 986. — ^^in cod. Udalrici SLp.
JaflFe, Bibl. rer. Germ. V. p. 201-225. — *«ed. E.
Sackur in Mon.Geim. hist. Libeili de lite IL 1893.
p. 451-464; c/: p. 449.
Uebers.: en fran^ais par Gervais. 1697.
: Gesta abbatum Gemblacensium
ad a. 1048.
Handschr. .-Leipzig. Raths - Bibl. Autograph.
Ausg. : * ap. d' Achery, Spicileg. VI. p. 505
(ed. nov. IL p. 759 - 768). Voll von unglaublichen
Fehlem. — *ap. Peiiz, Mon. scr. Vlll. p. 523-
542. — ^wiederholt ap. Migne, Patrolog. lat. CLX.
p. 595-628. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rec.XL
p. 201. 202.
1018
SIGEBERTÜS GEMBLACENSIS — KAISER SIGISMUNDS REFORMATION
Sri.' Sehr.: HaDitins, M., Zu Sigeberts Gosta abba-
txim Gemblacensium in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d.
Gesch. XUI. 1886. p. 209-214.
Godeschalcusmonachus
Gemblacensis: Gesta abbatum Gembla-
censium continuata, a. 1048 — 1136, cum
panegyrico abbatum.
Ausg.: ^ ap. Peiiz, Mon. Script. VIII. p. 542-
563. — ^wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat. CLX.
p. 627-658.
: Liber de scriptoribus ecclesiasti-
cis. 174 capita.
Ausg. : * ap. Suffrid. Petrum , De scriptor. ec-
clesiasticis. Coloniae 1580. 8°. — ' c. scholiis A.
Miraei in seiner Bibl. eccles. Antverp. 1639. fol.
p. 131-158. — ^ed. Fabricius, Bibl. ecclesiastica.
Hambnrgi 1718. fol. p.93. — *wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLX. p. 547-592 cum Miraei scholiis.
Erl.-Sckr.: Hirsch, Sigf., De vita et scriptis Sigi-
berti p. 330-337.
: Rescriptum pro Leodiensibus
clericis: ,Quia ut alt'
Atisg,: ap. Migne, Patrolog. lat. CLX. p. 826
-830.
: Yita Sigeberti III regis Austra-
siae (f 663), conditoris ecclesiae et ab-
batiae s. Martini extra civitatem Metten-
sem sitae.
Ausg. : * ohne Namen des Verf. ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. I. p. 591. — 'locupletior et ca-
stigatior in Surii Vit. SS. 1. Febr. VII. (Colon.
Agr. 1581.) p. 84-91. — "cum comment. et an-
nott. G. Henschenii in AA. SS. BoU. 1. Febr. I.
p. 227-231. Vgl. p. 942. — * hieraus ap. Bouquet,
Rec. n. 597-602 — und * ap. Migne, Patrolog.
lat. LXXXVn. p. 303-314. — Vita brevior
ap. Migne 1. c. CLX. p. 725-730.
Erl, - Sehr. : D o in a i s o n , L. , fetade critique stir la Vie
de Saint Si^obert, roi d'Äastrasie, par Sigebert de
Gembloux %n Travanx de TAcad. nationale de Reims.
Tom. LXIV. 1880. Hiernach hat du Viia keinen hüto-
risehen Wert.
Struro, Bibliotheca historica ed. Mensel VII. 1. p.
307-309, tvo mehrere aufgezählt sind; andere a. unt.
Vita 8. Sigibertini reg.
Vgl. auch Acta s. Theodardi.
Passio s. Lnciae.
,, fsa. Manritii et soc. (= ss. The-
beornro).
Vita Doodorici I.
,, 8. Lambert! Leod.
„ „ Maclovii.
,, ,, Olberli abb. Qembl.
,, ,, Wieberti fand. coen. Gombl.
(auch historia elevat. und mi-
raeula).
Sigebertus I rex Francorum (561— 575) :
Epistola ad Desideriiun Cadurcensem epi-
scopum.
Wird als unecht bezeichnet; gehOrt aber wol Sige-
bert UI an , da Desidorius a. 655 starb.
Ausg.: *ap. Balaze, Capitular. L p. 143. —
'ed. K. Pertz ap. Pertz, Mon. Diplom. I. 1872.
p. 129. 130.
. Sigebertus III rex Francorum (634—
656): Diplomata.
Ausg.: ed. K. Pertz ap. Pertz, Mon. Diplom. I.
1872. p. 21-25. 172. — Diplomata et epistolae
ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVU. p. 319-326.
Slgeboto monachue Cellae PauUnae
(saec. XU) , vid. Vita s. Paulinae fund.
Sigefk*idU8 abbas Gorzensis (1040?):
Epistolae duae.
SigiMd ist wol der erste, der aber das Eindringeii
französ. Moden in Deutschland klagt.
Ausg.: zuerst ap. W. Giesebrecht, Gesch. der
deutschon Kaiserzeit n. p. 613-619 (IL 5. Aufl.
1885. p. 714-719).
£}rl.-Sehr.: Steindorff, Ernst. Jahrtücher des deut-
schen Reichs unter Heinrich IH. Bd. I. Leipzig 1874.
p. 188-192.
Wa ttenbach, Deutschlands GeschichtsqueUen. 6. Aufl.
II. 1894. p. 123.
Sigefridus archiepiscopus Moguntinus
(tl084): Epistolae.
Nur im Codex TTdalrici erhalten (s. d.).
Erl.'S^.: Wa ttenbach, Dentsc'hlands Oeschichts-
quellen. 5. Aufl. II. 1886. p. 82. 108-106; 6. Aofl. II.
1894. p. 111. 114.
Sigehardus monachue S. Albani (1298),
vid. Vita s. Aurei.
„ ,, Albani martyris.
Sigehardue monachue San-Maximinia-
nensis (f 966), md. Vita s. Maximini ep.
Trevir. (mirac)
Sigewardue (saec. XI,? abbas Fulden-
sis, f 1043), vid. Vita s. Meinolphi.
Sigibertue = Sigebertus.
Sigifridue -= Sigefridus.
Sigilaue (Mettensis? c. 850): Vei*sus ad
Hlotharium I imp.
Ausg.: ed. E. Dümmler in Mon. Genn. hist
Poetae lat. aevi Car. I. p. 670-671.
[Sigiemund, f 1437. Dec. 9.] — Keyeer
Sigmunde Guldin Bulle, auf dem Reichs-
tag zu Nürmberg aufgericht a. D. 1431.
Aitsg.: ap. Goldast, Constitutiones imperiales.
IV. 1713. p. 166-170.
: Kaieer Sigiemunde Reformation.
AVol Ende 1438 ist dieses auf den Namen Sigianmnd
geflUschte , Reformation des geisüiehen u. %oeUiehen Standes
betitelte Aktenstück vorfasst. Nach BOhm , keineswegs
eine gewöhnliche Schmähschrift, sondern ein wohldorch-
dnchtes Reformproject , dessen Foi'derongen hinsichts der
weltlichen socialen Verhältnisse radikal genug sind.' —
Ooldast nennt den Verfttssor Friedrich von Lands-
kron; Böhm behauptet, dass dieser Friedrich niemand
anders als Friedrich Reiser war, der 1468 in Strass-
\>UTg als Ketzer btlsste.
Handsehr.: München, Staatsbibl., cod. germ.
n« 568. Chart, a* 1447. fol. f. 187-216; — n° 702
(früher St. Ulrich u. Afra in Augsburg), a* 1452.
4^ f. 1-71*; — n^ 3887. chart a* 1469. fol. f. 48
-89**. Vgl. Böhm, Friedr. Eeisers Reform, p.1-6.
Ausg.: ^Augspurg, Joh. Bämler. Oct. 1476.
fol. 48 fol. (NB. Ausgaben von 1467 und 1470
existiren nicht.) — • Augspurg, Ant. Sorg 1480.
fol. xusammen mit der ßeformation Friedrichs DI
u. dem unt. d. Namen KÖnigshofens Chronik (j.
KAISER SIGISMUNDS REFORMATION — S. SILVERIÜS
1019
am Schlt4ss von Twioger v. E.) bekannten Werke.
— ' uni. d, Tit. : Hienach volgot die Reformation
so der alier dnrchle || üchtigst gn^ mechtigst
fürst vnn herr, herr Sigmüd Rö |{ inischer keyser
... In dem naecbsten concilien |{ czu Basel (!) die
heilig cristenlich kirche in beständige ord || nung
zu bringen fürgenomme het Gedruckt vnd
volendet zu Angsporg am samstag || vor Judica.
Anno Dni 1484. foh 38 nicht numer. Bl. Auf d,
Rückseite des 1. Blattes (Vorderseite leer) ein
den Kaiser schlafend darstellender Holzschnitt.
Sehr selten. KgL Bibl in Berlin. — M490? —
* Kaiser Sigm. Ref. — Fol. i« Die Reformacion
So 5 allerdurch || leifchtigestGrossmechtigist fürst
vnd herr . herr . Sig |i mund . Romischer . Keyser
. . . etc. Inn de nechsten Conclien (!) zu Costentz
die jl Cristenlich kirchen In bestetige Ordnung zu
pringen '| für genomen hett. Darumb dann das
vermelt. Con- : cilium der zeit angesehen . wie
hernach von wort tzu !| werten aygenlichen vol-
get. — Fol. 2ö; (J Hie nach volget die Refor-
mac I iö. — Am Ende Fol. 28^: Gedrurkt (!)
durch Lucam Zeissenmair, in . . . Augspurg Anno
Dni 1497. fol. — «Strassburg, 20. Dec. 1520.
IV U Bogen. KgL Bibl. Berlin. — 'Basel, Th.
Wolff 1521. 4^ Berlin. — «s. 1. (Wittenberg)
1521. 4«. — "^ wiederholt s. 1. et a. (1522.) 4«.
.96* Bl. — *® in Reformation oder Ordnung aller
Ständen, Geistlicher u. Weltlicher, der .... Rom.
Keyser, K. Friederichs des Andern , K. Sigmunds,
K. Friederichs III, K. Maximilians I. [Mit Vorrede
u. Anm. von Nie. Höninger.] Basel , Seb. Henric-
petri 1577. 8^ GöttingeUj Ün.-Bibl. — "
verteutscht und erklert durch Friedrich von
Landtscron, Keiser Sigmunds Rath, a. C. 1440
ap. Goldast, Imperatorum regiun et electorum
S. R. I. statuta et rescripta. Tom. IV. 1. Francof.
a. M. 1607. p. 170-200. — ^^ tciederholt , aber
zum erstenmal willkürlich in zwei T heile zerlegt
ap. Goldast, Constitutiones imperiales. IV. Class.
I. 1713. p. 170-187; 187-200. — »*50 wiederh.
u. xwar Die Geistl. Reform, deutsch ap. Lünig,
Spicileg. ecclesiast. des Teutschen Reichsarchivs.
Leipzig 1716. p. 257-275, Die Weltliche Reform.
ap. Lünig, Teutsches Reichs -Archiv, Conttnuat.
II {i. e. Bd. IV) ibid. 1720. p. 238-250. — '^unt.
d. Tit. : Reformation des geistl. u. weltl. Standes
ap. Willy Böhm , Friedr. Reisers Reformation des
K. Sigmund. Mit Benutzung der ältesten Hss.
nebst e. krit. Einleit. u. e. erklärenden Commen-
tar. Leipzig 1876. 8^ (IV. 260 pag. JL 7.20) p.
161-252.
Erl.-Sehr.: Bernliardy,'W., in Jenaer literatarzeitung.
1876. p. 792.
Bezold tn SitzDngsber. der Mftnchener Akad. d. Wiss.
1884. p. 686.
Goll , Jar.f Qaellen u.Untersach. zur Gesch. der BCh*
mischen Brüder. I. Praf 1878. p. 27. 106.
Korth, Die froldene Balle des K. Si^smund ^ Zeit-
schrift fOr christliche Kunst. 1888. p. 42.
Lorenz, Deatschlands Geschichtiquellon. 3. Anfl. II.
1887. p. 302.
[Sigismund.] Des koninks Signiundus
Cronica zu Ungern, vid. Cronica des ko-
ninks Sigmundus.
Sigismundi ducis Austriae eiusque ad-
vocati Gregorii Heimburg Appellatio et
apologia contra censuram et excommuni-
cationem Pii II pontif. Rom. a. 1460, vid.
Heimburg.
Sigismundus de Comitibus, Fulginas,
secretarius papalis (f 1512): Büstoriae sui
temporis. 1475—1510.
Diese Geschichte Hber die Expedition Carls VIII, die
Schlacht Ton Taro , den Tod Alexanders VI üc. ist an-
verdient in VeiK^^^n^oit geiathen.
Handsehr. ; F o 1 i gn o , Bibl. comun. delle scuole
in San Niccolö, sec. XV. chart. fol. — Mailand,
Ambros. Bibl. A. 1Ü9. sec. XVI. chart.
Atisg. : * f ragmenta ed. Ign. Ciampi in Archivio
stör. Italiano. Ser. IV. tom. I. Firenze 1878. p.88
-97. — * vollständig ed. Ferdinando Calabri. Vol.
1. 2. Roma 1882. 83. 8^
Erl.'S^.: Ciampi, Ign., Dei libri: Historiamm soi
temp. di Sigismondo de' Conti da Foligno 1. c. p.
71-88.
Sigismundus Gossenbrot, mdMeisterlin.
Sigismunduo Meioterlin, vid. Meisterlin.
Sigismundus religioous: Chronicon Au-
gustanum = Meisterlin.
Sigismundus Rosicz « Rositzius.
Sigioardus canonicusRemensis: Rhyth-
mus de morte Fulconis episcopi Remen-
sis (t900): ,0 Pulco^
Ausg.: * ex Labbei Bibl. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXIX. p. 1145. 1146. — » ap. Edel. Du-
meril, Poesies populaires latines anterieures au
12. siede. Paris 1843. 8^ p. 266.
Sigmanio cellerarius Cremifanensis, vid.
Historiae Patavienses.
Sigmund = Sigismund.
Sigoli, Simone, Fiorentino: Viaggio al
monte Sinai. 1384.
Ausg.: * teste di lingua. Firenze 1829. 8®.
LXIL 286 pag. — »Napoli 1831. 8^ — "" ibid.
1839. 8°. — * Milano 1841. 8° (in Bibl. d. op.
Ital. n°427). — *Pamia 1844. 8°. — ""ibid. 1853.
8». _ 7 Napoli 1855. 8^ — • ap. 0. GargioUi,
Viaggi. Firenze 1862. p. 133-268. — "" unt. d.
Tit.: I viaggi in Terra santa di Simone Sigoli
Fiorentino e Sit Mariano da Siena recati a buona
lezione . . . per uno da Parma. Parma 1865. 8®. —
*® als Viaggio in Terra santa tn Biblioteca della
gioventa Italiana. LVIII. Torino 1873. 8^ — "Fi-
renze 1883. 8^
Sigtuna- aarbogen = Annales Sigtu-
nenses.
Siigrave, Henricus de: Chronicon An-
gliae ad a. 1274.
Ausg. : f rom the Cotton ms. edited by C. Hook.
London, Caxton Society 1849. 8*.
s. Silverius papa (föST): Epistolae 2.
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. LX VI. p. 85
-88. — Xotitia de eo ibid. p. 79-84. Cf JafFe,
Eegesta pontificum Rom. Ed. 2. I. 1885. p. 115.
116; II. p. 738.
1020
SILVESTER, ERZBISCBOF — SILVIÜS POLEMIUS
Silvester, Erzbiechof von Biga, vid.
Streit des Erzbischofs Silvester.
Silvester'*') Giraldus Cambrensis = 6i-
raldus Cambrensis.
s. Sylvester I papa (f 335) : Opera quae
extant. — Epistolae quae ad eum at-
tinent: Epistolae 2 Arelatensis synodi.
Atisg,: ap. Migne, Patrolog. lat. VIII. p. 815-
820. — Epistola Nicaenae synodi ibid. p. 822.
823. — Rescriptum ad synodum Nicaenam ib,
p. 823. 824. — Co n eil i um Romanum ib. p. 825
-830. — Canon vei constitutio Silvestri episc.
urbis Romae, et domini Constantini augusti, qua-
liter ecclcsiastici gradus custodiantur, vel religio
ibid. ^. 830 'SAO.
En.'Sehr.: Jaff^, Re^sta pontificnm Rom. Ed. 3. I.
1886. p. 28-30; U. p. 738.
Silvester II papa (flOOS): Epistola ad
Stephanum regem Hungariae. Jaflffe n^
3909 (2995).
Ätisg. : ed. Florianus in Historiae Hungaricae
fontes domestici. Pars I. Vol. 1. p. 06-98. —
Epistolae tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
VIII. p. 364; IX. p. 356. — Opera omn. ap.
Migne, Patrolog. lat. CXXXIX.
Erl.-Sehr.: Jaff* 1. o. p. 496-501; II. p. 747.
Vgl. Gerbertus sive Sylvester II.
Silvester (III) antipapa (1045—46).
Erl-Sehr.: Jaff6 1. c. p. 623. 524.
Silvester IV antipapa (Maginulfus). 1105
—1111.
Erl. - Sehr.: Jaf f6 1. c. p. 773. 774.
Silvester Silvestrinorum fimdator, vid.
Vita b. Bonfilü.
s. Silvia Aquitana: Peregrinatio ad loca
sancta annis fere 385 — 388.
Verfasst zur Belehnmg der Nonnen eines Klosters an
der Rhone.
Haiidsckr.: Arezzo, saec. XI.
Ätisg.: ^unt. d. Tit.: S. Hilarii Tractatus de
mysteriis et hyinni, et s. Silviao Aquitanae
Peregrinatio ad loca sancta: quae inedita ex cod.
Aretino deprompsit Joh. Franc. Gamurrini. Ac-
cedit PetriDiaconi Liber de locis sanctis. Ro-
mae 1887. 4^. XXXIX. 151 pag. {Zugleich von
Bibliotoca dell' Accademia stor.-giuridica Vol. IV.)
— ' verbessert und mit Comment. ed. J. F. Ga-
murrini. Edit. altera in Studi e documenti di
storia e diritto. Anno IX. Roma 1888. 4^ p. 99-
174 (^atich besonders abgedruckt Roma 1888. 4^
5 fr.). — * besser als die vorhergeh. edita , ros-
sice versa, notis illustrata ab Joh. W. Pomia-
i:owsky. St. Petroburgi 1889. gr. 8^ XV. 312 pag.
Au^h mit russischem Titel. {Aus: ^OQO^oSoiog
IlttXuiaTivrj 2.'vvuyojyt] [Schriften der rechtgläu-
bigen Gesellschaft für Palästina.] Bd. VII. Thl. 2).
— Die liturgischen Abschnitte in mehrfach be-
richtigtem Abdruck im Anhang ap. Duchesue,
') Sic calied by bis enomios. The word Sylvester seems
to have been used as a (^eiieral term of roproach aj^ainst
the Wclsh cIorj?y in tho 12. Century. — .(iiraldas Cambr.
ab An^^lis irrisone Silvester vocatur.* R. Pauli.
Origines du culte chretien p. 471-500. — Ob der
vom Grafen P. Riant beabsichtigte Abdruck der
1. Ausgabe für die von der Societe de TOrient
latin veröffentlichten Itinera (latina) hierosolymi-
tana ed. T. Tobler et A. Molinier, wo er in Tom. I
zwischen p. 48 u. 49 eingeschaltet werden soüttj
ausgeführt wurde, weiss ich nicht.
Uebers.: italienisch: unt. rf. Tit.: 11 pelle-
grinaggio di s. Silvia Aquitana ai luoghi santi,
. . . volgarizz. dal sac. G. Marinoni. Milano 1890.
8». 71 pag.
russisch: s. Ausg. n® 4.
£?rl.-Sehr.: Cabrol, Fernand, Le ms. d'Arezxo. £crits
inödits de s. Hilaire et pdlerinage d'une dame gau-
loiso du 4. sidcle aox heax saints. Paris 1888. Bf*.
48 pag. (Extraü de la Revue da monde catholique.
1888. mars.)
Davin , Pölerinage de 8. Sylvie anx lieox saints soas
Thöodose le Grand m LXniver«. 1887. Sept. 29.
Oct. 30.
Delislo, L., in BibUothdque de l'^ole des chartes.
XLVU. 1887. p. 842-846.
Ebert, AUgem. Gesohichte der literattir des Mittel-
alters. I. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 345-347.
Gamurrini, G. F., I misteri e gl' inne di s. Hilario
vescovo di Poitiors ed una Peregrinazione ai Lao^hi
santi nel 4. socolo m Studi e documenti di »toria e
diritto. Anno V. Roma 1884. p. 81-107.
: Della inedita peregrinazione ai Luoghi santi nel
4. socolo ibid. Anno VI. Roma 1885. p. 145-167.
Geyer, Paul, Rrit. Bemerkungen zu Sextae SUriaA
Aquitanae peregrinatio ad loca sancta. Progr. dor
Studionanstalt bei St. Anna. Augsbuiig 1890. 8*^. to
pag. Jk l.ao.
Jahrbuch, Histor., der GOrres - Gesellsdiaft. V. p.
675; VII. 1886. p. 189. 147; VIII. 1888. p. 754.
Kohler, C, Note sur un ms. de la biblioth. d'Arc^zzo
in Bibliothdque de l'^cole dos chartes. XLV. lSä4.
p. 141-151. Meini, dasa die Tochter TheodogiuB d. Gr.
Galla Placidia das Werkehen verfasst habs.
Erttger, G., Eine Reise ins heilige Land im 4. Jahrii.
tn Preussische Jahrbücher. LX.VI. 1890. p. 491-jOö.
Laurent de Saint Aignan, Le p^lerinage de >.
Sylvie aux lieux saints en 335. Orleans 1880. 8^. 2:i
pag. {Aus Lectures et m^moiros de TAcad. de saiiite
Croix. VI.).
M o m m 8 en , Th. , lieber einen neu au^fnndenen ReL«!^-
bericht nach dem gelobten Lande tn Sitzungsber. der
k. Akad. der Wiss. zu Berlin. 1887. n<> XXIII. p. 357
-364.
Revue historiaue. XXXIX. Paris 1889. p. 145. 146 f«n>
Druckfehler der Ausg. aufaeführi sind).
Teuf fei, W. S., Gesch. der it^mischen Literatur. 5.
Aufl. Leipzig 1890. p. 1042. n« 8.
de Waal , Feste des Klrchei^jahres zu Jerusalem tior^n
Endo dos 4. Jahrh. tn Römische QaartaUchri.ft für
Christi. Alterthumskunde. I. 1887. p. 297-315.
Weyman, K., Ueber die Pilgerfahrt der Silvia in
das heil. Land in Tübinger thoolog. Qaartalschrift.
Jahrg. LXX. 1888. p. 34 - 50. Commeniar.
Wölfflin, Archiv für latein. Lexikographie. XV. p.
259-276; VI. p. 568.
Silvius, vgl. Sylvias.
Silvius Polemius, Gallus, amicus Hi-
larii Arelatensis episcopi: Laterculus.
Zu Anfang dos Jahres 449 vori^ffontlicht. — Der Appa-
rat für die Nomina provinciarwn ist staunenswert ireord-
net. Das Büchlein enthält ausser diesem Nachweis d>n
Provinzen einen Kalonder , ein Regentenverzeichnisi« , eine
Zasammenstolliing der Thiere u. ihrer Stimmen, der Loc«-
litäten von Koro, der Gewichte u. Maasse ete.
Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n'* 10691-
10695. sec. XII.
Ausg.: * praefatio aliaque pauca in AA. SS.
Boll. Janr. I. 1643. praefat. gen. p. xliii. — * me-
nologium adiunctis quibusdam excerptis ed. Hen-
schen ibid. Jun. VIL 1717. p. 176-184. ~ »ap.
Migne, Patrolog. lat. XIII. p. 676. — * idem iii»*-
SIMEON — SIMEON (METAPHRASTES)
1021
nologium nach keiner guten Abschrift ed. Momm-
sen in Corpus ioscript Latinarum. 1. 1863. p. 332.
— * das übrige ed. Mommsen in Abhandl. der k.
Sachs. Gesellsch. derWiss. IL Leipzig 1857. p.23l
-277; gab nach eigener Benutxung der Hs. ibid.
III. 1881. p. 694-696 Textverbesaerungen. — ^in
verbesserter Ausg. ^ jedoch mit Ausschluss des im
Corp. i. Lat. gegebenen Kalenders ed. Th. Momm-
sen in Mon. Germ, bist Auct. antiquiss. IX. 1892.
p. 518-551; cf. praef. p. 513-517. — ^Bruch-
stück aus der Ealendertafel nach n*^ 2 ap. E. Egii,
Martyrien u. Martyrologien ältester Zeit. Zürich
1887. 8«. p. 106. 107.
Simeon, vgl auch Simon.
Simeon, Bischof von Suodal (f 1226),
vid. Xestor.
Simeon de Durham » Simeon Dunel-
mensis.
Simeon Dunelmensis ecciesiae s. Guth-
berti monachus et praecentor (f post 1129):
Epistola ad Hugonem decanum Eboracen-
sem de archiepiscopis Eboraei, a. 627 —
735 resp. 796.
Handschr.: London, Brit. Mus. Cotton. Titus
A. XIX. 1. sec.XV. — Cambridge, Corp. Christi
Coli. F. V. 139. sec. XII.
Ausg.: ^ap. Twysden, Hist. Anglic. Script, p.
75-79. — *ap. Labbe, Bibl. nova I. sect. 2. —
^ ed. Thom. Rud. Londini 1732. 8». — * inter Sy-
meonis monachi opp. omuia. Edid. Thom. Arnold.
I. Lond. 1882. p. 222-228 (= Rer. Brit. med. aevi
Script, n® 75). — * ed. James Haine in The histo-
rians of the Church of York. IL 1886. p. 252-
258; cf. preface p. xvi.
: De obsidione Dnnelmi a. 869,
et de probitate TJethredi comitis, et de
comitibus qui ei successerunt.
Ausg.: * ap. T^'ysden , Hist. Anglic. script. p.
79-82. — *i« Svmeonis mon. Dunelm. opp. omn.
ed. Thom. Aniold. I. London 1882. p. 215-220.
Cf. Hardy, Catalogue of materials I. 2. p. 569.
: Historia de regibus Anglorum
et Dacorum libri IL 616 — 1129, sive Hi-
storia de gestis regum Anglorum, sive
Historia regum Anglorum.
Unselbständige Compilation ; fortgesetzt von 1130—
UM von Johannes Hagustaldensis (John of Hex-
ham). Äasgeschrieben von Rogerus de Hovoden.
Handschr.: Cambridge, Corp. Christi Coli,
n** 139 (olim F. v.) sec. XII exe. Einxige.
Ausg. : * ap. Twysden, Histor. Anglican. script.
deoera p. 85-256. — ^wi^derh. ab a. 616-957 in
Monument, histor. Britann. ed. Petrie I. 1848. p.
645-688. NB. Die Jahre 616 — 736 umfassen
die Passio ss. Ethelredi et Ethelberti regiae stirpis
puerorum. — ^unt.d. Tit.: Svmeonis Dan. opera
et collectanea. «Edited by J. Hodgson Hinde in
The Publications for the Surtees Society. Vol. 51
for the year 1867. Durham 1868. gr. 8^°. — *m
Svmeonis monachi Dunelm. opp. omnia. Edidit
Thom. Arnold IL London 1885. p. 3-283; cf. pre-
face p. ix-xxxvni.
merktcürdige Angaben
zur fränk. Oesch, in den Noten xu den Excerp-
ten aus Guilelmus Malmesbur. ap. Pertz, Mon.
scr. X. p. 455-457. — • excerpta quaedam ex
Historia de gestis reg. Angl. (ap. Twysden 1. c.
p. 101-104; 108-110) ed. J. Raine in The Priory
of Hexham. London, Surtees Society I. 1864.
gr. 8^ p. 204-210. — ' Auszüge a. 802 — 1128
ed. R. Pauli ap. Pertz 1. c. XIII. p. 157-160. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Recueil XIII. p. 79-91.
JEVr - Sc/br. : Theopold, Lndw., Erit. Untersuchungen
über die Qaellen zur angelsEchs. Oeflchichte des 8.
Jahrh. Oöttinger Diss. Lemgo 1872. 9>. p. 76-83.
Simeon Dunelmensis: Historia DiineU
mensis ecciesiae. Libri lY. 635 — 1096.
Handschr.: Cambridge, Ün.-Bibl. — Dur-
ham, Original. — London, Brit. Mus. Cotton.
Faustina A. 5; Titus A. II; Vespas. A. VI; Harlev
nM924. — Oxford, Bodley. libr. Fairfax VI;
— Land 700. Vgl, Hardy, Catalogue of mate-
rials IL p. 77.
Ausg.: *ap. Twysden, Histor. Anglic. scr. de-
cem p. 1-68. — *ed. Thom. Bedford unt.d. Tit.:
Symeonis mon. Dunhelm. Ubellus de exordio at-
que procursu Dunhelm ens. ecciesiae. Cui prae-
mittitur Thomae Rad erudita disquisitio, in
qua probatur non Turgotum, sed Symeonem fuisse
verum huius libelli auctorem Accedunt prae-
ter alia ex codice flistoriae Dunhelmensium epi-
scopor. continuatio, et Libellus de iniusta vexa-
tione Willelmi I episcopi, nunc prim. editus. Lon-
dini 1732. 8°. — *ed. Thom. Arnold in Symeonis
monachi Dunelm. opp. omn. I. London 1882. p.
17-135. — Continuatio I usque ad electionem
Wllelmi de S. Barbara. 1099—1141 ibid. p. 135-
160. — Continuatio II usque ad episcopatum
Hugonis de Puteaco. 1141—1154 ibid. p. 161-169.
Cf. Praefatio [cum nominibus et episcoporum et
monachorum ecciesiae Dunelm.] ibid. p. 3-6;
[Epitome] seu Praefatio historiae Dunelm. eccl.
p. 7-16. — Aaetarium: I. De iniusta vexatione
TVillelmi episcopi 1 ibid. 1. p. 170-195. — II.
Historia de s. Cuthberto ib. p. 196-214. — III.
De obsessione Dunelmi ib. p. 215-220. — IV.
De situ Dunelmi et de sanctorum reliquiis quae
ibidem continentur, Carmen ib. p. 221. 222. —
V. Epistola de archiep. Eborac. ib. p. 222-228.
— VI. [Capitula de miraculis et translat. s. Cuth-
bertij ibid p. 229-261. — [VlII-XXL] ibid. IL
p. 333 - 362. NB. n° i ist im Anhang der Ausg.
n** 2, n® ii-v sind ap. Twysden u. ap. J. H. Hinde
gleichfalls gedruckt.
lieber s.: in Church historians of England. Vol.
V unt. d. Tit.: The historical works of Simeon
of Durham, translat. from the original latin, with
pref. and notes by J. Stevenson. London 1855. 8^
Erl.'Sehr.: Hardv, D., Descriptive catalogue of ma-
teriiUs I. 2. p. 5ti9; cf. II. p. 77. n« IIB.
Pauli, R., Karl d. Grosse in northumbrischeii Aiinalen
in Forschungen z. doutächen Geschichte. XII. Göt-
tin^'en 1872. p. 139 -K>G.
"Wright, Th., Biographia Britannica lilerar. II. p. 101.
Vgl. Acta ss. Ethelredi.
Simeon (Metaphrastes et) Logothetes et
Magister (+ ante 969): XQOvoyqacpia seu
Chronicon ex diversis decem historicis
1022
SIMEON (METAPHRASTES) — SIMON DE COVINO
collectum, ab 0. C. — 963, continuat —
1071.
unbekannt sind die Verf. der Fortsetznnf^ bis 1071. —
Nor das Stück von Leo Armenins bis Nicephoras Phocas
(963), ein magreres and trockenes Machwerk, dessen TTr-
3aelle Theophanes continuatus war, ist gedruckt,
as übrige verloren. — Ueber den Verf. herrschen bei den
Literarhistorikern die verschiedensten Ansichten, indem
sie bald »wei verschiedene Personen (Simeon Logoth., der
um 960, and Simeon Metaphr., der am Schlüsse des 10.
Jahrhunderts gelebt haben soll) aas ihm machen , bald ihn
für eine gelten lassen. Simeon war Staatssecretair unter
Kaiser Leo (f 912) und wurde Metapkraates genannt , weil
er verschiedene alte Heiligenlegenden fjLeritpqaae, wn-
arbeHeU. Diesen Metaphrasen verdankt er seine Canoni-
sirung, und die Verehrung, welche ihm die Mönche be-
wiesen , macht es begreiflicn , warum mehr als 600 Heili-
genlegenden seinen Namen führen; die grössere Anzahl
derselben ist längst für unecht erklilrt, jedoch sind ihm
127 verblieben ; der Katalog bei Migne , Patrolog. graeca
CXIV. p. 293 nennt 87 Vitae. — Oh er der Verf. dieser
Chronographie war, steht dahin, und es bleibt zweifel-
haft, ob der Autor, welcher gewöhnlich den Namen Si-
meon (Pseado)Metaphrastes trHg^, überhaupt eine wirk-
liche historische Person ist.
Ausg. : * Simeonis magistri ac logoth etae An-
nales a Leone Armenio ad Niceph. Phocam, graece
et lat. ed. Fr. Combefis tnter Scriptores post Theo-
phanem. Paria. 1685. 8^ p. 401-498. — ^tciederh.
unt, d. Tit. : Theophanes continuatus, Joannes Ca-
meniata, Symeon magister, Georgius monachus.
Ex recens. Imm. Bekkeri. Bonnae 1838. gr. 8^
(=. Corp. scr. hist. Byz.) p. 603-760. — * lat. aus
Ausg. n** 1 unederh. ap. Migne, Patrolog. graeca
lat. tant. edita LVn. p. 327-406.
Erl.'Sdtr. .-Hirsch, Ferd., Byzantinische Studien. Leip-
zig 1876. p. 52 ff., 803-3ÖO.
Joannu, Theoph., Mvrjfieta ayioXoyixd. ir Beve-
ria 1884. IlooXoyog p. 11 ff.
Krambacher, K., Gesch. der byzantin. Litteratur.
1891. p. 68. 69; 136-138.
K u n i k , £. Ed., Uober das Verhäitniss des Continuator
Thoophanis za dem Symeon Logothetes oder Pseudo-
metaphrastes ap. Phil. Krug, Forschungen in d. älte-
ren ueschichte Russlands. IL Petersburg 1848. p. 785
-8U7. WiefUig.
Leo Allatius, De Symeonnm scriptis diatriba, Sy-
meonis Metaphrastao laudatio auctore Michaele
P se 1 1 o , sanctae Mariae planctas , ipso Metaphraste
auctore, eiasdem aliquot epLstolae, Leone Allatio
ipso interprete. Paris. 1664.
Nicolai, Bud., Oesch. der griechischen Literatar.
HL Magdeburg 1878. p. 107-109. 70. lOO. 104.
Schüz, Commeniar. cnticus de scriptis et scriptoribos
historicis p. 276-278.
Vasilievslcij. Gr., Ueber das Leben u. die "Werke
des Symeon Motanhrastes in (Journal des Ministe-
riams f. Volksauf klärung) Journal ministerstva na-
rodnago prosvjestcenija. St. Potorsb. 1880. p. 379 -
437. Ituasisch gwchrieben.
Vgl. Vita s. Abercii.
Acta s. Acepsimae opisc.
Cortamen s. Acyndini.
Acta s. Agathae virg. (octo alia).
,, ,, Alypii.
Martyrium s. Anastasiae virg.
Acta s. Androae trib.
Martyrium s. Anysiae.
Vita s. Apollinans Syndet.
Acta s. Arestae.
,, „ Babylae {alia acta).
Vita ,, Bonifacii ep. Ferr. (jiafnvQ.).
„ ,, Caeciliae.
Martyrium s. Callinici.
Acta' SS. CallLstrati.
,, s. Carpi.
Martyrium s. Catherinae Alexand.
Acta s. Charitinae.
,, ,, Clemeiitis ep. (ead. acta).
,, ,, Comelii cent.
Vita s. Danielis styl.
Passio s. Demetrii {pass. 3a).
Acta 6. Eleatherii ep. mart. Rom.
Martyriam s. Epimachi Peius.
Vita s. Eadocimi Justi.
Martyrium s. Eugeniae.
Vita 8. Euphrosynae vii^.
Acta 8. Eustathii (martyr.).
Martyriam ss. Eustratii.
Vita s. Galactionis.
,, „ Georgii megalomart. (jia^.).
„ „ Gregorii op. Agrig.
Acta ss. Hermyli.
Martyrium s. Öieronis.
Acta 8. Jacobi fratr. Domlni.
„ ,, Jacobi eremitae.
j, „ Ignatii Theophori.
Vita „ Johaanicii.
,, b. Johann is apost.
„ s. Johannis oloemos. {aiia viiä}.
„ „ Lacae apost.
„ „ Marcelli archim.
Martyriam ss. Marciani et Martyrii.
Vita s. Matronae Pei^ns.
Acta ,, Matthaei apost.
Martyriam s. Menae.
Vita s. Monodorae.
Passio s. Mercurii {eeiiam.).
Vita s. Patapii.
,, ,, Philippi apost. (aüa aela).
Acta „ Honii {alia add).
,, ,, Romali mart.
Martyriam s. Samonae.
Acta s. Sompsonis xenod.
„ ss. Septem Dorm, {aota long.),
,, ,, Sorgii et B. {acta €Ut.).
,, ,, Severiani {mart.).
Vita s. Silvestri I.
Acta „ Simeonis stylitae.
Vita ,, Spiridionis.
Acta „ Stephani ep.
Vita ,, Theclae mart.
„ „ Theoctistes.
Martyriam s. Theodori Tyr.
Vita s. Theodosii coenob.
,, ,, Theophanis Magni {alia Wto).
Gesta s. Thomae apost.
Acta s. Thyrsi {aha aää).
,, ,, Timothei apost. {vita alia).
,, „ Xenophontis.
Vita SS. Zenobii et Zenobiae.
Simeon of Durham = Simeon Dunel-
mensis.
Simeon ord. fr. Minonim: Itinerariiun.
1332.
Handsehr.: Cambridge, Corp. Christi colL
n« 407. sec. XIV.
Atbsg. : unt. d. Tit. : Itinerarium f ratmni Sy-
meonis et Hugonis Iliumiuatoris ord. fr. MiDor.
ed. Jacobus Nasmith. Cantabrig. 1778. 8**. p. 1-73.
Simon abbas Sithiensis (depositas a.
1136, antea monachus S. Bertini Sithien-
sis, a. 1127 abbas Alchiacensis, f 1148):
Gesta abbatum S. Bertini Sithiensium, vid.
Folcuinus abbas Lobiensis.
Vgl. Vita s. Bertini abb. {vHa mebioa).
Simon de Covino, Leodiensis, magister
Parisiensis, a^trologiis (flor. 1350): Libel-
lus de iudicio Solis in convivio Saturni,
sive de horrenda illa peste, quae a. 1348
late per totam Europam grassata est
Foema, versibas hexametria.
Hafidschr. .-Paris, Nat.-Bibl. fonds lat, n® 8639.
mbr. 4<> et n° 8370. chart. 4^
Atisg. : ed. E. Littre in Bibliotheque de l'Ecole
des chartes. IL 1840. p. 208-243; cf. p. 200-206.
SIMON DE EYE — SISEBÜTHUS
1023
Simon de Eye, abbas Rameseiensis a.
1317 — 1332.
Ausg. : Auszüge ed. W. Dann Macray in Chro-
nicon abbatiae Bameseiensis. London 1886 (<» Rar.
Brit medii aevi scr. n<»83) p. 412-416.
Simon de Keza, lid, K6za.
Simon de Warwicic, vicL Stephanus de
Whitbv.
Simon de Zanacliis, Carthusianus (flor.
1472), vid. Vita b. Ursulinae virg.
Simon der Heilige, Bischof von Susdal
(t 1226), vid. Nestor.
Simon iudaeue et Theophilus cbristia-
•nus: Altercatio.
Cm 4S0 nach einem griechischen Muster geschrieben.
Nach GennadioB , De viris iUustr. cap. 61 ron einem Gal-
lier namens Enagrius verfasst.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. aneod. V. p. 1. —
' aus Cod. Bamberg. B. 3. 31. sec. X vervollstän-
digt hrsgb. ap. A. Harnack u. 0. v. Gebhardt,
Texte u. Untersuchungen zur Gesch. der altchristl.
Literatur. I. Leipzig 1883. p. 3.
Byi. - Sehr.: Corssen , Pet., Die Altercatio Simonis ja-
daei et Theophili christiani aaf ihre Quellen geprüft.
Berlin 1890. 4«. 34pag.
Paucker, K^ in Zeitschrift für die Osterreich. Gy-
mnasien. XXXII. p. 481.
Simon Leontinensis, ord. Minor., Fri-
derici in Siciliae regis confessor, magi-
ster capellanus regiae capellae (flor. 1377):
Chronicon a Northmannorum in Sicilia
adventu — 1377, ab anonyme inde con-
tinuatum usque ad 1434.
Der 1. Theü ist nur ein Compendium Ganfridi Mala-
terrae historiae und deshalb vom Herausgeber nicht ver-
öffentlicht.
Ausg. : * ap. Gregorio , Bibliotheca scriptorum
Aragon. U. 1792. p. 309-323; c/*. praef. p. 305-
307. — ^unt.d.Tit.: Simone daLentini: La
conquesta di Sicilia per manu di lu Conti Rugeri
di Normandia. — Genealogia di lo Conti Rugeri
in Cronache Siciliane p. 1-88 resp. 111.
Simon Lingoniensie, Galius, ord. Praed.,
episc., Nannetensis (f post 1383): Acta
legationum, quas pro summis pontificibus
et regibus Franciae plures egit
Ausg.: ein Theil ap. Martene et Durand. Thes.
anecdot. IV. p. 961-968.
Simon monachus S. Bertini » Simon
abbas Sithiensis.
Simon Romanue, vid. Vita b. Helenae
Tiduae.
b. Simon Wiadimiriensis episcopus, vid.
Vita s. Arethae.
Simone da Lentini =^ Simon Leontinensis.
Simone deiia Toea (nato nel 1300, f
1380): Annali. 1115 — 1346.
Narra molti fktti dolla cittü di Firenze.
Ausg.: ^ ed. Manni in Cronichette antiche.
Firenzp 1733. 4^ p. 125-151. — * wiederh. in
Cronichette antiche. Milano 1844. p. 125-170.
Simone Sigoli, vid. Sigoli.
Simonetta, Job. (f 1491?): Rerum ge-
starum Franoisci Sfortiae Vicecomitis Me-
diolanensium Ducis (1421—1466) libri 31.
SchOner lateinischer Stil.
Ausg.: ^ed. Ant. Zarotti. Mediolani X kal.Febr.
1479. fol. — ^wiederh.ilnd.l486.io\.'- 'wiederh.,
sed aueta et eollata cum autograpko ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. XXI. p. 171-782; ef. praef. p.
167 - 169.
Uebers. : italienisch unt. d. Tit. : ^ Historia
delle cose facte dallo invict. duca Franc. Sforza,
scripta in lat. da G. Simoneta et tradocta in lingua
Fiorentina da Cristof. Landino. Milano 1490. fol.
— ^wiederh. Vinegia 1544. 8®. — *eine andere
Uebers. van Seb. Fausti. Trojane (Vinegia) 1543. 8*.
Erl.'Sekr,: Capella, Gal., Commentarii delle cose
fstte per la restitutione di Francesco Sforra, tead.
per Fr. Philippo]»oli. Vinegia 1088. &».
Giovio, P., La Tita di Sforza , che ta padre di Fran-
cesco duca di Milano, trad. per Lod. Domenichi.
Fiorenza 1649. &^.
Simpertue abbas Murbacensis (flor. 809):
Eegularia statuta monasterii Murbacensis.
Ausg. : * ap. Pez, Thes. anecd. II. — • wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. XCIX. p. 737-746.
s. Simpliciue papa (f 483): Epistolae 18.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. LVIII. p. 35-
62; ef. prolegom. p. 31 c^ JafiFe, Regesta ponti-
ficum Rom. Ed. 2. L 1885. p. 77-80.
Sire Raul sive Badulphus, Mediolanen-
sis (synckronus): De rebus gestis Fride-
rici I imp. in Italia. 1154—1177 = Gesta
Priderici I imp. in Lombardia.
s. Siricius papa (f 398): Epistolae et
decreta.
Ausg. : * ap. Coustant, Epist. Roman, pontif. I.
p.623. — ' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. XIU.
p. 1131-1196; cf. prolegom. ibid. p. 1115-1131.
Erl.-Sdtr.: Dissertatio de sanctitate Siricii papae
ap. Miime 1. c. p. 1229-1286.
Jaffa, RegesU pontificom Born. Ed. 2. I. 1885. p.40
-42; U. p. 734.
Sieebllthue Gothorum rex (1621): Epi-
stolae 8.
Ausg.: *ap. Florez, Espafia sagrada VII. p.
307. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. IjXXX.
p. 363-378. — Wichtig darunter sind folgende 4 :
Epistola ad Cicilium Mentesanum episc: ,0b-
tabam carissime^ (c. 615) ^ap. Ximena, Catalogo
de los obispos de Jaen p. 35. — *ap. Florez 1. c.
VII. p. 309. — » ap. Migne 1. c. LXXX. p. 363.
— * ed. Gundlach in Mon. Germ. bist. Epist. III.
p. 662. — Epistola ad Eusebium Tarraconensem
episc: ,Mortuam magis* (614 — 620) * ap. Florez
1. c VII. p. 317. — ' ap. Migne 1. c LXXX. p. 370.
— * ed. Gundlach 1. c. p. 668. — Epistola ad
Theudilanera filium suum: ,Quis eoim ultra*
(612 — 620) Up. Florez 1. c VII. p. 318. — »ap.
Migne 1. c. LXXX. p. 370. — *ed. Gundlach 1. c.
1024
SISINNIUS PAPA — SNORRE STüßLES0N
p. 669-671. — Epistola ad Adualualdum Lan-
gobardorum regem eiusque mati*em Theodelin-
dam: ,Tunc enim Caritas' (616 -—620) ' ap. Florez
1. c. VII. p. 321. — ' ap. Migne 1. c. LXXX. p.
372. — »ed. Gundlach 1. c. p. 671-675.
Erl.-Sekr.: Antonius, Biblioüi. Hispan. ret. I. p.2{20.
Teuf fei, W. S., Gesch. der römischen Litentor. 6.
Aufl. 1890. p. 1291. §495. n« 1.
Vgl. Vita 8. Desidorii ep. Vienn. {vüa 4Ui).
Sisinnius papa (f 708).
Erl.-Sekr.: Jafr6, Regesta pontificum Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 217.
SiViardus abbas Anisolensis (f ante 536),
Vid. Vita s. Carilefi.
„ „ Siviardi.
s. Sixtus I papa (f 125?).
Erl.'Sehr.: Jaff6, Regosta pontificum Rom. £d. 2. 1.
1885. p. 5. 6.
s. Sixtus II papa (t 258): Epistolae 2
dubiae.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. V. p. 83-90.
Cf. Jaffe 1. c. p. 21. 22.
s. Sixtus III papa = Xystus UI pp.
Sixtus IV papa (f 1484) : Passagium sive
bulla exhoiians principes christianos ad
sacram expeditionem in Turcas suscipien-
dam, missa Philippo Palatino et electori
a. 1481.
Ausg.: *ap. Freher, Germ. rer. Script. II. p.
161-166 (»ed. Struve H. p. 310).
Skaansk Aarbog. 1316 — 1389 = An-
nales Daniel ab a. 1316 — 1389.
Skilholts-Annaler. 140—1012. 1181
— 1264. 1273 — 1356.
Atisg.: efter Am Magn. ms. n° 420. A. 4° ed.
G. Stonn in Islandske Annaler. 1888. p. 159-215;
cf. p. xv-xviii. — Annalbrudstykke fra Skäl-
holt. 1328—1372, efter Arn Magn. ms. 423. A.
4° ibid. p. 219-229; cf. p. xvm-xx.
Siecht, ßeinhold, Cantor von Jung St
. Peter in Strassburg: Chronik. 1366 —
1444. Eine Fortsetzung der Flores temporum.
Ausg.: ex cod. Basil. univors. D. IL 9** ed.
R. Fester in Zeitschrift f.d. Gesch. des Oberrheins.
N. F. IX. 1894. p. 79-145.
Sluys, Willem van der, pastoor te Rot-
terdam (nat. 1453, f post 1500): Chro-
nycke off corte ende waere beschryvinge
der Stadt Rotterdam.
Behandelt de geschieden is der Jonker Fransen -oorlog
tot 1489.
Ausg.: * omgewerkt en verkort, door C. van
Alkomade. Rotterdam 1724. 8**. — -wiederh. ibid.
1756. 8°.
Erl.-Schr.: Alkemade, C.vnn, Jonkor Fransen -oorlog,
Voorrede.
Paquot, Mömoires XIV. p. 81.
"Wind, Bibliotheek der nedcrl. geschiodschrijverH p. 87.
Smaragdus abbas monasterü s. Michae-
lis (Saint- Mihiel) Virdunensis (f cca.
826 — 830. IV kal. Nov.): Carmina.
Ausg. : ed. £. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Poetae lat. aevi Carol. I. p. 607-619; cf. prooem.
p. 604 sq. et Addenda ibtd. II. p. 698. Vgl, auch
M. Manitius in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. XL 1886. p. 563.
Erl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Qeschichts-
quellen. 6. Aufl. I. 1893. p. S26.
Vgl. Epitaphium Smaragdi.
Smaragdus Ardo, abbas monasterü Ania-
nensis (f 843), vid. Vita s. Benedicti ab-
batis Anian.
(Smaragdus aut Romanus) exarchus:
Epistola ad Childebertum II regem (585
aut 590): ,Cum bona omnia'.
Atisg, : * ap. Freher, Corpus Franc, hist. p. 207.
— • ap. Duchesno , Hist. Franc, scr. I. p. 870. —
'ap. Bouquet, Recueil IV. p. 87. — *ed. Gund-
lach in Mon. Germ. hist. Epist III. p. 145-147.
— Epistola ad eundem: , Quantum christiani-
tas* (585 aut 590) ' ap. Freher 1. c. p. 208. — 'ap.
Duchesnc 1. c. I. p. 871. — 'ap. Bouquet 1. c. IV.
p. 88. — * ed. Gundlach 1. c. p. 147.
Smeregus, Nicol., notarius Vieentinus:
Chronicon Vicentinum a. 1200 — 1279.
Cum anonymi Supplemente a. 1280—1312.
Ausg. : ^ ed. Fei. Osius vor Albertin. Mussatus:
Historia augusta. Venet. 1636. fol. p. 57. — ' rer-
mehrt u, verbessert studio J. A. Saxii ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. VIIL 1726. p. 97-108; 109-114.
— * wiederh. ap. Burmann, Thes. histor. Ital. VI.
Lugd. 1732.
Vgl. Goditts.
Maurisius.
Smet, Andries de, vid. Cronycke, Die
alder-excellentste (supra p. 306).
Snavel, Albertus, Belga(saec. XVfin.):
Chronica rerum praecipue ad Belgii foe-
derati provincias spectantium. Versibus
leoninis. 1200 — 1421. Von geringem Werte.
Ausg.: ap. Dumbar, Analecta III. p. 633-635.
Snorre Sturlesen, Sturleson, Sturlas-
sen, auch Snorri Sturluson (erschlagen
22. Sept 1241): Heimskringla, auch ^fi
Noregskonunga oder Noregskonunga Sö-
gur oder Norges Kongo -Sagaer [d. i. Kreis
der Heimat, Leben der Könige Norwegens
oder Sagen der Könige Norwegens] ge-
nanjit.
Die Heimskringla reicht von der alten mythischen '£f>\\
bis auf den norwog. König Miignus Erlingsson , + 1177.
Fortgesetzt am besten durch Knrl, Abt zu Thingeyri
(Zeitgenosse Snorris), in der Gesch. des Königs Svemr,
-j- 1202. Nach anderen , wie Storm , £. Mogk ett. i>t sie
durchweg von Snorri verfasst und lag 1232 fertig vor. —
Edle krttftige Diction , gut durchgefUhrto Anordnung und
pragmatische Behandlung zeichnon das Werk aus.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Heimskringla eller Snorre
Sturlusons noi*dlänske Eonunga Sagor, sive Hi-
storiae regum soj)tentr. a Snorrone Sturlonide,
ante secula V pati io seraione antiquo conscri[»tae,
deinde a Gudmundo Olavio suecice translatae,
quas e codd. mss. edid., versione gemina (suec.
SNORRE STURLESÖN
1025
et lai.) notisq. brev. ind. poet. vel rer. sparsim
insert. illastr. J. Peringskjöld. Stockholm., lit
Wankiwianis 1697. 2 vol. fol. Enthält den islän-
dischen Jhxt der Heimskr., aber nach fehler-
haften Mpten. Die beigefügte schwedische Ueber-
setz nng von GudmundOlafson gilt für exacter
als die totem, von Peringskjöld. — ' Heims-
kringla edr Noregs Konunga-Sögor af Snorra
Sturlusyni. Snorre Sturlesons Norske kongera
Historie. Historia regom Norvegiconim conscr. a
Snorrio Sturlae filio, Island, dan. et lat. nov.,
emend. et aucta [edid. G. Schoening. Hauniae
1777. Tom. I. fol., Tom. II. 1778. fol.; Tom. III.
quam auct. et accur. edend. post G. Schoening
operi immortuum accur. Sk. Th. Thorlacius.
Hauo. 1783. fol. (enthält eine nette Ausgabe der
Heimskr.y carrecter als die vorige, mit däni-
scher Uebersetxung statt der schwedischen)^ Tom.
IV. ibid. 1813. fol. edid. B. Thorlacius et E.
C Werlauff, Tom. Y. ibid. 1817. fol. edd. B.
Thorl. et E. C. Werlauff, Tom. VI. ibid, 1826.
fol. edd. B. Thorlacius et E. C. Werlauff.
Zusammen also] 6 vol.*) fol. Hauniae 1777—1826.
.ä, 108. Sehr selten u, gesucht. — ^unt. d. Tit.:
Snorra Sturlusonar Heimskringia edur Noregs
Kuridüga Sögur. Bindi I. Hft. 1. 2 (nicht mehr
ersehieyien). Leirargördum ^id Leira 1804. 8®.
XVl. 865 pag. Die kurxe Vorrede au f dem Um-
schlagdechel ist von Magnus Stephensen unter-
xeichnet. — * unt. d. Tit.: Konunga SÖgur af
Snorra Sturlusyni. Islandice. Holmiae 1816—29.
3 vol. 8**. Wiederholung der Ausg. n" 2, ohne
Vorrede y Uebersetxung , Commentar. — *unt. d.
Tit.: Heimskringia eller Norges Kongesagaer af
Snorre Sturla.ss0n, udgi\Tie ved C. R. Uoger.
Christiania 1868. gr. 8^ XXII. 860 pag. — ""unt.
d. Tit. : Heimskringia eda Sögur Noregskonunga
Snorra Sturlusonar. Upsala 1870—72. 3 vol. 8^
(Hrsgb. von N. Linder u. K. A. Haggson; Ab-
druck der vorhergehenden Ausgabe, welcher die
von Unger ausgeschlossenen Stücke wiederein-
verleibt sind.) — ^Auszüge a. 970 — 1136 unt. d.
Tit.: Ex Snorronis historia regum Norwegien-
^ium dicta Heimskringia ed. F. Jensson ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. 1892. p. 333-349, mit latein.
Ueber Setzung.
Uebers. : dänisch : * Norske Kongers Krönicke
og Bedrift, indtil unge Eong Haagens Tid, som
döde Anno domini 1263. udsat af gamle Norske
paa Danske af J. Mortenson. Ejöbnhaft'n 1594.
'} Inhalt: Vol. L: 1. Ynglinga Saga; 2. HAlfdanar
.Saarta; 3. Haralds Saga ens hiirfagra; 4. Saga hakonar
OOda; 6. Saga af Hanüdi konnngi Graffeld oc Haconi JarU
Sitnirdar syni; 6. Saga af Olafi konuagi Tr^'ggua syni. —
ViA. IL : 7.' Saga Olafe konongs hins Helga , Hamids - Sonar.
— Y(A. III.: 8. Sagan af Magnase G6da; 9. Sagan af Ha-
ralde Hardrada; 10. Sagan af Olafe Kyrra; 11. Sa^a Mag-
iiu<<ar konongs ins Berfaetta: 12. Saga af Signrdi konongi
Jorsala-Fara, Eysteini oc Olafi; 13. Sagan af Magnus! ko-
nong-i Blinda oc Harald! j 14. Sagan af Slgurdi, Inga oc
Eysteini : 15. Sagan af Kakoni Horda Breid ; 16. Saga Mag-
nösar konongs ElrUogrs sonar, (ieisli; Einar Skulesons Iovt
net.s be^krivelse. — Vol. IV. : Saga Suerris, Hakonar Suor-
ri«rsonar, Quttorms Sigurdarsnnar , ok Inga Bardarsouar, Xo*
n^'-'s konmiga. — Vol. V.: Hisu)ria repis Haconis (irandaovi,
et fragmentum historiae regis Magni legum emendatoris. —
Vol. VI.: Explicatio carminum in Heimskringia occurren-
tmm; di&aoisitio de Snorronis fontibus et anctoritate (auctore
P. E. Mullero {vorher ge/um Hafniae 1820. fol. erschienen]).
Indices hist., geograph. et antiq.
Potthast, Bibliotheca historica.
12™o. Nur Ausxug. — * Snorre Sturlesöos Norske
Eongers Chronica. Vdsat paa Danske äff H. Feder
Claussön , fordum Sogneprest i Vndal. Hrsgb, von
Olaus Worm. •Ejöbnhafn 1633. 4^ Sehr freie,
nicht ganx vollständige Uebers. — ^ wiederh.
Ejöbenhavn 1647. 4* — u. ''ibid. 1757. 4^ —
• Norges Eonge - Erönike af Snorre Sturlesön for-
dansket ved N. Fr. Sever. Gruntvig. • ibid. 1818
— 22. 3 vol. 4» (»»2. udg. Ejebenh. 1864. 8°; —
* 3. udg. ibid. 1878. 8°). Soll der in dem grossen
Werke vorxuxiehen sein. — * Norske Eougers
Sagaer, oversatte af Jac. Aall. Christiania 1838
— 39. 3 vol. 4". Mit vielen Kupfern. — * Soorre
Sturlesons Norske Eongehistorie. Oversat af P.
A. Munch. Christiania 1838. Bd. I. 1. (107 pag.)
S°. — • Norges Eonge -Sagaer fra de aridste Tider
indtil anden Halvdeel af det 13. Aarhundrede
efder Christi F0dsel, forfattende af Snorre Stur-
lasson, Sturla Thordsson og flere, og oversatte
af P. A. Munch (Bind H udgivet og fortsat af 0.
Rygh). Christiania 1859—71. 2 vol. 8<».
deutsch: ^ Heimskringia oder Sagen der Eö-
nige Norwegens. Aus dem Island, von G. Moh-
nike. Bd. I. Abth. 1. 2. Stralsund 1835 — 37. 8^
«4K 10.50. Nicht vollendet. — * Snorri Sturlusons
Weltkreis (Heimskringia). übers, u. erläutert von
Frd. Wächter. Leipzig 1835. 1836. 1. u. 2. Bd. 8".
Jk 13.50. Unvollendet geblieben.
englisch : ' The Heim.skringla or Chronicle of
the kings of Norway, translated from the Ice-
landic of Snorro Sturlesön . . by Sam. Laing. Lon-
don 1844. 3 vol. 8°. — • Heimskringia; or, the
history of the kings of Norway. London 1893.
4 vol. crown 8° in Roxburghe stile. Each 7 s 6 d.
schwedisch: ^ Norlandz Chrönika och Beskriff-
ning: hvaruthinnan förmähles the äldste Histo-
rier om Swea och Gotha Rijken, sampt Norrie,
och een-deels om Danmark u. s. w. Tryckt pa
"W'ijsingzborg 1670. fol. Nur Ausxug. Die Ueber-
setxung ist von J. Rugman. — 'Eonunga-Sagor
af Snorre Sturlesön. Oefwersättning (af G. Ri-
chert). Stockholm 1816— 1829. 3 vol. 8°. — «Eo-
nunga-boken eller sagor om Ynglingame och
Norges konungar indtil är 1177, af Snorro Stur-
lesön. öfversatt och förklarad af Hans Olof Hilde-
brand-Hildebrand. Orebro 1869 — 71. 3 vol. 8^
— * Heimskringia eda Sögur Noregs Eonunga.
Upsala 1870 — 72. 3 vol. 8". — * Snorre Sturle-
sons Eonungasagor, udgiv. af Hans Hildebrand.
2. uplag. Stockholm 1889. 8°. 718 pag. Er. 5.
(• 3. upl. ibid. 1892. 8*^).
Snorre Sturlesön: Hättatal.
Snorris dichterisches Hauptwerk, dessen erster Theil
den König Uakon, die beiden letzten den Jarl Skull ver-
herrlichen. Gedichtet 1221 — 1223.
Ausg. : hrsgb. von Theod. Möbius. Halle a. S.
1879. 81. 2 Bde. 8^ Jk 5.20.
ErL-Schr.: Adelung in Erholungen. 1797. II u. IV.
p. 141.
Boesen, J. £. , Snorre Sturlesön. Et nordisk tids-
billede fra det 13. hundredar. Kjobenhavn 1879. 8°.
160 vag. (= KulturhistoririkePersonlighedor. Ser. II).
Cronholm, Abr. , Do Snorronis Sturlonidis historia.
Diss. acad. Lundae 1811. 8^. 53 pag., unbedeutend.
Dahlmann, Forschungen auf dem Gebiete d. Gosoh.
I. p. lüö. 356.
Delius, Nachträge zu Snlzors Theorie der schönen
Künste VI. p. 245; VII. p. 1.
Deppin g im Journal des Savans. 1829. p. 47.
65
1026
SNORRE STÜRLES0N — SOMNIüM VIRIDARH
0 ei j er , Urgreschichte Schwedens jp. 817 - 324.
Janssen, Finn. Vita Snoironis ntorlaei in Heims -
kringla (ed. Scnoening). I. Hamiiae 1777. p. xxni-
XLV; genealogia p. xlvi-l.
: Snorri Siorluson in Snorra Edda ed. Ama-Mog-
naeus. III. p. 652-672.
K e y s e r , A., Nordmsßndenefl yiden8kal»elighed og Lit-
teratnr i Middelalderen. Christiania 1866. 8». p. 899.
Magnasen , Finn, Udsigt oyer Snorre Sturiesoens liv
og lernet. KJebenharn 1823. 8^. 52 pag.
Maurer, Konr., Heber Heimslcringla n. ihre Ent-
stehung in aeinem Ueber die Ausdrücke : altnordische,
altnorwegische u. isländische Sprache tn Abhandl. der
k. bayer. Akad. der Wiss. Cl. I. Bd. XI. Abth. U.
München 1867. p. 114-146.
Mob ins, Theod., Ueber die Helmskringla tn Zeit-
schrift für deutsche Philologie. Y. 1874. p. 141-146.
Mohnike, Einleitung xu gemer Utbers. («. o.).
Müller, P. E., De Snorronis fontibus et auctoritate.
Hafniae 1820. fol. {mich in Tom. VI dgr TexUKuagaJU
n^2f).
: Om den islandske Historieskrivning^ Oprindelse,
Flor og TJndeiigang, tn Nordisk Tidskrift for Old-
kyndighed I. p. 341.
: Undersi^else om Kildezne til Snorros Helms-
kringla og disses Trovaerdighed af Saxos og Snorros
Eilder. Kiöbhavn 1823. 4«.
Munch, P. A. in Antiquit^B Busses. I. Gopenhague
1850. p. 28Ö-240.
: Praefatio ad Saga Olafs konungs ens helga.
Christiania 1868.
Paul, Herm., Qrundriss der german. Philologie. II.
Abth. 1. Strassburg 1893. gr. 80. p. 128-130.
Petersen, N. M., Den oldnordiske Literaturs Historie
in Annaler for nordisk Oldkyndighed og Historie.
1861. Kjebenhavn 1865.
Bösen borg, C. A., Nordboemes Aandslir. 1. Kjeben-
havn 1877.
Bosselet, A., De Snorrone Sturlaeo. Diss. inaug.
Berolini 1868. 8».
Bothstoin, K., Diss. hist. de Snorrone Sturlae filio
eiusque scriptis. Pars 1.2. Lundaol806. 4!^. 15.18^,
Storm, Qust., Snorre SturlassÖns Historieskrivmng,
en kritisk tindersögelse. KjObenhavn 1878. 8». {IX.)
292 nag. Mit einer Karte.
: HarHaandskrifter af Helmskringla angivet Snorre
SturlassOn som Kongesagaens ForfintterV in Arkiv
for nordisk Füologi. I. p. 47; U. 819.
Thorkelsson, J., Bomserkninger til nogle Steder i
Yersene i Heimskringla. Kjobenh. 1884. 8P.
Thorlacius,B.. Vita Sturlae Thordii tn Heimskringla.
V. Hauniael8l8.p. XVII -XXVI.
Vigfusson, G., Prologomena ad Sturlungasaga. I.
Oxford 1878. § 14 : ef. § 4.
Wächter, Ferd., Heimskringlae illustratae et Gorma-
norum historiam iUustrantis specimen. Jenae 1834. BP.
Vgl. Edda.
Olafs saga. U.
Snoyus, Beinerus, Ooudanus (Reinier
Snoy, f 1537): De rebus Batavicis libri
Xin a temporibus remotissimis ad a. 1519.
Der Verf. ist ein originelles ErzOhlertalent , der Stil
alterthümlich und manirirt.
Ausg. : emendati et recogniti opera Jac. Bras-
sicae (Jac. Cool) ap. Sweertiura , Rer. Belgic. annal.
II. Francof. 1620. fol. p. 1-193.
Frl.- Sehr.: Andreas, Val., Bibl. Bolg. p. 790.
Foppons, Bibl. Belg. II. p. 1061.
Muller, Lijst van noord - nederlandsche kronijkeu.
1880. p. 20.
Paquot, Mömoiros. XI. p. 56.
Visschor, L. G., Over Beinier Snoy tn Werken van
het historisch Genootschap te Utrecht. Kronijk. Jarg.
II. 1846. 8**. p. 173 sq. Vgl. seine Historisch tijdschrift.
I. Utrecht 1841. 4«. p. 34 sq.
Wind, Bibliotheek der Nederlandscho geschledschrij-
vcrs p. 115-119.
Socrates scholasticus Constantinopoli
(saec. V med.): Historia ecclesiastica. Li-
bri 7. 306 — 439.
Er benutzte bei der Abfassung Urkunden, Briefe,
kaiserliche Edicte, bischöfliche Schreiben u. s. w.
Ätisg. : ^ xusammen mit Eusebii Caes. H. £.
graece ed. Rob. Stephanus. Lut Paris. 1544. fol.
— ^wiederh, Genevae 1612. fol. — 'tmt.d.Tü.:
Socratis schol. et Hermiae Sozomeni historia ec-
cles'! gr. et lat ed. Henr. Valesins. Paris. 1668.
fol. — * wiederh. Mogunt 1677. fol. — ^wiederh.
Paris. 1686. fol. — « wiederh, Amstelod. 1695.
(1700). fol. — ' (ed. W. Reading) Cantabrigiae
1720. fol. — *" Taurin. 1748. fol. — • graec« ex
recens. Valesii. Oxonii 1844. 8*. — *® graece et
lat. Edidit Rob. Hussey. Oxodü 1853. 3 vol. 8^
15 sh. — ** lat. H. Valesio interpr. wiederh. ap.
Migne, Patrol. graeca lat. tant. edita. XXV. p.
731-1124.
Uebers.: englisch: *by E. Walford. London,
Bohn*s Ecclesiast library 1844. 8**. — • aecording
to the text of Hussey, with an introduction bv
Will.Bright. Oxford, Clarendon press 1878. gr.Sl
7 sh. 6 d.
Erl. - Sehr. : Beer, Car. de. Zu Socrates Hist eccl. VII.
16 in Briegers Zeitschrift f. Eirchengeschichte. V.
p. 844.
Uolzhausen, De fontibiu, quibus Socrate«, Soztj-
menus et Theodoretus usi sunt. Gottingae 1825. &.
Vgl. Cassiodorus : Histor. ecclesiast.
Soester Fehde oder Kriegsgeschichte
des Erzbischofs Diedrich von Köln (1437-
1459) mit der Stadt Soest 1417-1447.
Episches Gedicht aus dem Ende des 15. Jahrh., be-
arbeitet nach Bartholomaeus von der Lake (rid,
Kriegstagebuch der Soester Fehde). Verfasser unbe-
kannt, Sprache niederdeutsch. 8111 Verse.
Handschr.: Paderborn, Bibl. des Gyinn.
Theod. mbr. sec. XV.
Ausg.: unt. d. Tit.: Historia belli Colon ion-
sis et Susatensis vulgo die Soestische Fehde ap.
Th. G. G. Emminghaus, Memorabilia Susateusia.
Jenae 1749. 4°. p. 583-708.
Uebers.: in latein, Prosa als Historia belli
Susatensis succincta im Anhang tfon B. Wittii
Histor. antiq. Occidental. Saxoniae seu nunc West-
phaliae. Monasterii 1778. 4^ p. 679-727.
Erl.' Sehr. : H a n s e n , J., Zur Vorgeschichte der Soester
Fehde. Teil 1. Münstersche Inaug. -Diss. Trier 1883.
gr. 80. 62 pag.
Hausberg, Heinr., Die Soester Fehde. GGttinger
Inaug. -Diss. Trier 1882. SP. 59 pag. (beaond. atgair.
aus: Westdeutsche Zeitschrift mr Gesch. u. Kunst.
I. Trier 1882. gr. 8^. p. 180 - 238 : 819 - 378 , wogUkk-
%eitig die xugehörigen Urkwuien gegeben sind).
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. U.
1887. p. 79.
SoesterFehde, Die, in Zeitschrift für preu^. Gesch.
u. Landeskunde! XV. 1878. p. 602-63i.
Vgl. Kriegstagebuch der Soestor Fehde.
Soldo, Ch. a, vi(L Christophorus a Soido.
Sommi, Maladobato: Dell' assedio di
Cremona. 1446. Cronaca inedita.
Ausg.: pubbl. a cura del marchese Sommi
Picenardi. Firenze 1880. 8^
Somnium Viridarii de potestate papae et
principiiin secularium: ,Audite somniiuu
meiim.'
, Eine Mosaikarbeit von fest durchaus unselbstlndlxem
Charakter.' Afü^iar. Geschrieben 1876. Verfasser: Philipp*^
do Maizidres (f 1405).
Handschr.: a) laieinisehe: Cheltenhani, Bibl.
des Sir Thom. Phillipps. — Montpellier, Bibl,
de r&ole de medec. saec. XV. — Paris, Nat-
SOMNITJM TIRIDARII — SOZOMENÜS SALAMINIUS
1027
BibL, 2 ExempL, vgl, P. Paris, Mss. fran(?ais IV.
p. 299; — Bibl. Mazarin. Cod. ms. 478. mbr. fol. —
Toulouse, Stadtbibl. — h) franxösisehe: Bour-
ges. — Paris, Nat.-Bibl. 7 mss., vgl. P. Paris
I. c; — Arsenalbibl. — Soissons, Stadtbibl.
Ausg.: A. latein. Text: * unf. rf. r*V. .• Aureus
de utraque potestate libeilus, temporali scilicet
et spiritaali, .... Somnium Viridarii vulgariter
Duncupatus, formam tenens dialogi. Parisiis, opera
et diiigentia Jac. Ponchin, samptibus vero Galioti
duPrel516.— •«n^.rf. TO.; Philo tb ei Achil-
lini consiliarii regis Somnium Viridarii de iuris-
dictione regia et sacerdotali. libri 2 ap. Ooldast,
Monarchia s. Rom. imp. I. p. fi8-22f9. -r B. fran-
xös. Text: ^unt d, Ttt: Le Songe du Vergier
lequel parle de la disputation du clerc et da
cheualier. Paris (o/. Lyon). Imprime par J. Maillet
1491. fol. — ^ä la fin: imprime ä Paris par le
Petit lÄurens pour Jehan Petit s. a. (oca. 1500).
fol. Sehr selten. 2-300^ — * wiederholt ap.
(Dupuy) Traitez des droits et übertez de l'eglise
Gallicane (3. edit publ. par Jean Loais Brunet)
II. s. 1. 1731. fol. (Vgl. über diese Ausgg, Marcel
in Revue de legislation et de jurisprudence. XXI.
1862. p. 40-45.)
Erl. - Sehr.: Bezold , F. v., Di« Lehre von der Volks-
Boaveränetät wfthrend des Mittelalters in v. Sybels
Histor. Zeitschrift. XXXVI. 1876. p. 349.
Durand deHaillane, Les übertez de l'dglise Galli-
cane. in. Lyon 1771. p. 604.
Förster, Staatslehre des Mittelalters m Allgem. Mo-
natsschrift fQr TVissenschnft a. Litteratur. 1858. p.
820 ff. p. 922 ff.
Friedberg, £., Die mittelalterlichen Lehren iy»er das
Verhältnifs von Staat nnd Kirche tn Zeitschrift für
Kirchenrecht, hrsgb. von R. Dove VUL p. 79.
: De finiom inter ecclesiam et civitatem regondo-
nun iadicio anid medii aevi doctores et leges statue-
rint. Diss. Lipsiae 1861. 8^. p. 248.
Laboalaye in Revue de legislation et de jnrispm-
dence 1^1. p. 1 s^.
Lancelot in M^moires de rAcad6mie des inscriotions
XIII. 1735 imd Nachtrag m Mistoire de l'Acaa. des
inscript. XXL 1754. p. 203 sq.
LeBoenfin Histoire de TAcad^mie des inscript. XVL
p. 219.
• Lorenz, 0., Deutschlands Oeschichtsquellen. IL 1887.
p. 339. 361.
Marcel in Revne de legislation et de jarispmdence
XXI. 1862; XXII. 1863.
Michel, L., Analyse da Songe du Vergier, snivie
d'nne dissertation snr Tantenr de cet onvrage c^löbre.
(Paris) 1863. gr. Sfi. 103 pag. 3 fr. {Exlrait.)
Müller, Carl, Ueber das Somniam Viridarii. Beitrag
zur Gesch. der Literatur über Kirche und Staat im
14. Jahrh. in 2Seitschrift für Kirchonrecht , hrsgb. von
R. Dove. XIV. Tübingen 1879. p. 134-205.
Paris, Paul., Manuscripts ft'an9ais de la bibliothoqne
du Roi. IV. p. 209. 328.
: in M^moires de 1' Institut royal de France, Acad.
des inscr. et belies lettres. if. Ser. XV. 1842. p.
336-399.
Rio zier, 0., Die literarischen Widersacher derPiipste.
Leipzig 1874. &<>. jp. 275-277. 304.
Schaeffner, "Wilh. , Geschichte der Rechtverfiissung
Frankreichs. 2. Aufl. II. Frankfurt 1859. p. 628.
Seidenberger, J. B., Die kirchonpoli tische Litte-
ratur unter Ludwig dem Bayern u. die ZunftkUinpfo
vornehmlich in Mainz in AVestdentsche Zeitschrift f.
Geschichte u. Kunst. VUl. Ib89. p. 92-118.
Songe de Duvergier, Le 1 = Somnium
Songe du Vergier, Le / Viridarii.
Songe veritable, Le: pamphlet politique
d'un Parisien du 15* siede.
C'est un document sans valenr littöraire, mais d'un
int^rdt historique tr^s notable pour T^poque & luquello il
se rapporte. La dato en est fix^ ä l'ann^ 1406. — 3174
gereimte Verse.
Ausg.: publ. par H. Moranville. Paris 1891. 8"
i= Exirait des Memoires de la Soc. de Thist de
Paris et de rlle- de -France. Mem. 17. 1890).
Songs, Poiitical, of England from John
to Edward II.
Ausg.: edit. by Thom. Wright. London 1839.
kl. 4*. Printed for the Camden Society, n^ 6.
Sophienchronik, vtd. Jt-ronncB Co({)i-
ftcKas.
Sophroniue Graecns (flor. cca. 392) : Ca-
talogus de viris illustribus.
Ist nur eine ^iechische üeberaetz. de« gleichnamigen
"Werkes des h. Hieronymus.
Ausg.: ' graece ed. Des. Erasmus. Basil. 1539.
4^ — xusammen mit fiieronymi oper. 'Paris.
1623. fol. • Francofurti 1684. fol. — * in Fabri-
cii Biblioth. ecclesiast Hamburg! 1718. fol.
Sophroniue Hierosolymitan. patriarcha
(t 638), vid.
Vita s. Cyri et Johannis {hxMt. mtroe.).
„ ,, Mariae Aegypt. (oeto atia).
s. Soter papa (f 174?).
Erl.-Schr.: Jaff^, Regesta pontificum Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 9. 10.
Sozomenus Parisieneie: Histoha ab a.
1001—1294.
Ausg. : Ausz. (ed. Tartinius) Rer. Ital. scr. I. p. 1 .
Sozomenus presbyter Fistoriensis (f
1458): Historiae seu Chronicon univer-
sale ab 0. C. ad sua usque terapora 1455.
Barbarisches Latein und niedriger Stil ; elend zusam-
mengestoppelt, derart, dass selbst Tadel zu viel Ehre wäre.
Handschr. .-Löwen, Bibl. abbe de Ram. 2 Bde.
sec. XV (reicht bis 1292). — München, Hofb.
Cod. lat. n*» 19 chart. (pars 2dft bis 1292).
Ausg. : nur ein Theil unt. d. Tit. : Specimen
historiae ab a. 1362 — 1410 ap. Muratori, Script,
rer. Ital. XVI. p. 1063-1198; cf. praefai p. 1059
-1062. Die Jahre 1410 — 1455 xu geben verhin-
derte die Inquisition.
ErL'Schr.: Ciampi, Seb., Notizie del can. Sozomeno
con il Compendio della continuazione trovata della
sua cronaea dal 1410—1453. Pisa 1810. S».
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.Maosi VI.
p. 2(J0.
Gervinus, G.G., Histor. Schriften. I. Gesch. der
florentin. Historiographie. Frankfurt a.M. 18.88. p.65.
H e 1 m 0 1 1 , Hans F., KOnig Ruprechts Zug nach Italien.
I^eipziger Inau^. - Diss. Jena (Leipzig . G. Fock) 1892.
8°. p. 3-6. 17.65.
Invernizzi, G., Storia letteraria d'Italia. II risui^-
mento. I. Milano 1878. p. 299.
Ram, 1\ F. X. de, Recherches sur la chroniqne uni-
verselle de Sozomonus de Pistole. Bruxelles 1851. 8^.
29 pag. (ßua Bulletin de i'Acad. des mences. S^r. I.
tom. XVUI. part. 1. 2).
>Va r n e c k e , Geo . , Der 2. Rijmerzug Kaiser Karls IV.
Jenaer Inaug. -Diss. Altona 1^1. 8^. 51 pag.
Sozomenus Saiaminius, Hermias (f post
446 Constantinopoli): Historiae ecclesia-
sticae libri 2 et Historia ecclesiae chri-
stianae, libri 9. 323 — 439.
Xenophon ist im Stil nachgeahmt.
Ausg.: das Ganxe findet sich abgedruckt in
den M«^cr Socrates angeführten Ausgaben von
65
\*
1028
SPAXGEL — SPOMINKI POZNANSKIE
R. Stephanus u. H. Valesius. Paris. 1544. 1668 etc.
fol., dann von W. Keadiog. Cantabrig. 1720. fol.
— ex H. Valesio interprete ap. Migne, Patrol. gr.
lat tant. edita. XXV. p. 11 25 - 1502. — Einzeln ed.
Rob. Hussey. Oxonii 1859. 60. 3 vol. 8°. 15 sh.
Erl.-Sefur.: Holzhausen, De fontibus quibuB Socrates,
SozomenasetTboodoretns asi sunt. Oottini^ael825.8^.
Rosen stein, J., Kiit. Untersuchungen über d. Ver-
hältniss zwischen Olympiodor, Zosimus und Sozo-
menus in Forschungen zur deutschen Oeschichte. I.
Göttingen 1862. p. 167-204.
Vgl. Acta ss. Acepsimae etc.
„ ,, ÄTsacii.
,, ,, Eusebii, Nest.
Spangel, Pallas: Oratio ad Maximilia-
num Rom. regem, cum 1489 apud Philip-
pum comit. palat Heidelbergae pernocta-
ret, nomine universitatis ibidem.
Ausg.: * ap. Freher, Gemi. rer. Script. II. p.
221. 222 (' ed. Struve II. p. 459).
Specialis, vid, Nicolaus Specialis.
Specianus, Job. Bapt, Dueis Mediolan.
consiliarius: De belle Gallico commen-
tarü. 1523—1526.
Ausg. : ed. A. Ceruti in Bibliotheca bist. Ita-
liana. I. Mediolani 1876.
Speculum Saxonicum = Sachsenspiegel.
Spehtzhart, Hugo = Hugo de Rütlinga.
Speierische Chronilc »Chronik, Speie-
rische.
Spicilegium Ravennatis historiae sive
Monumenta historica ad ecclesiam et ur-
bem Ravennatem spectantia.
Enthält Vita s. ApoUinaris, Caloceri, Proculi Uc.
archiopp.
Ausg.: ap. Muratori, Script, rer. Ital. I. 2. p.
529-583.
Erl. - Sehr. : Fall m an n , Gesch. der Völkerwanderung.
II. Weimar 1864. S9. p. 243 ff.
Spiegel deutscher Leute, auch Deut-
schenspiegel genannt
Ist ein Mittolglied zwischen dem Sadiaenapi^el u. dem
Sehteabenapiegel und will nicht blos das Gewohnheitsrecht,
sondern auch das Kaiserrocht darstellen. Der erstere Spie-
gel liegt ihm zu Grunde. Entstanden nach 1285.
Ausg. : Der Sp. deutscher Leute. Textabdruck
der Innsbrucker Handschrift Innsbruck 1859. 8°.
Erl.' Sehr.: Stobbo, 0., Gösch, der deutschen Rechts-
quellen. I. Braunschweig 1860. p. 327-883.
Spiegel historiael, vid, Maerlant.
Spinelli de Juvenatio, Matthaeus, vid,
Matteo di Giovenazzo.
SpittendorfT, Marcus, Rathsmeister in
Halle a.S.: Denkwüi'digkeiten. 1474. Juli
—1480. Juli.
Handschr.: Hallo, Marienbibl., chart. fol. —
Magdeburg, Stadtbibl. Man. Fol. n*^ 16; — Man.
Fol. n° 35 , unvollständig.
Ausg.: hrsgb. von der Histor. Commiss. der
Prov. Sachsen. Bearbeitet von Julius Opel. Halle
1880. 8^ XL VIII. 5S2pag.{=^ Geschichtsquellen
der Prov. Sachsen. Bd. XI).
Erl.- Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquelien.
3. Aufl. II. 1887. p. 127. 128.
Spominici, vid. auch Xotae.
Spominici Bochnieiiski. 1423—1447.
Ausg. : wydal Stanisl. Lukas in Mon. Polon.
bist. III. 1878. p. 243-245.
Spominki Gnieznieiiskie. I. 965—1142.
n. 1025—1279. m. 1283—1383. Laune.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. 1878. p. 42. 43; 43; 43-45.
Spominki Kazimierskie. 1422—1473.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist
IIL 1878. p. 242. 243.
Spominki Koprzywnickie (Coprivnicen-
ses). 1143—1212. Latine.
Au^g. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist.
III. p. 134. 135.
Spominki Krakowskie. 1109 resp. 1133
— 1170. Latine,
Ausg.: ' ap. Zeissberg, Polnische Geschiebt-
schreibung. Leipzig 1873. p. 33. not, 4. — 'ed.
Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist. HI. p. 52. —
' als Notae Cracovienses ed.M.Perlbach ap.Pertz,
Mon. scr. XXIX. p. 421. 422.
Spominki Krakowskie. 1410—1461.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. hist.
III. 1878. p. 240-242.
Spominki teknerfskie. 1436—1441.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist.
III. 1878. p. 255.
Spominki Lubelskie ^ Notae Lubli-
nenses.
Spominki Lwowskie. I: 1351 — 1447.
— II: 1439—1454.
Ausg.: ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. 1878. p. 250. 251.
Spominki mieszane {i. e. notae miscel-
laneae). 1072—1492.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. p. 228-231.
Spominki Minorytöw Samborskich. 1455
— 1501.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. 1878. p. 252.
Spominki Pilznerfskie. 1486—1548.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist
in. 1878. p. 245-249.
Spominki Ptockie, 1055—1357 i So-
chaczewskie, 1124 — 1462. Latine.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist,
in. p. 119-124.
Spominki Poznariskie. 1274. 1278. 1257.
1265. Latine,
Ausg.: * in Magistri Tincentii episc. Crac.
chron. Polouor. ed. Przezdziecki. Cracov. 1862.
p. 16. — ' ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist
SPOMINKI TRZEMESZENSKIE — STATUTA GENERALIA
1029
IIL p. 52. — ' ed. Perlbach ap. Pertz , Mon. scr.
XXIX. p. 424.
Spominki Trzemeszeriskie.
Atisg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. bist.
m. p. 134.
Spominki Wislickie {WLsUcy, Notae
VisUeienses). 1305 — 1479. Latine,
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. hist.
III. p. 124-120.
Spominki Wtadistawskie » Notae Wla-
dislavienses.
Spominki WroczTawskie {Breslau),
Betreffen grusstentheils das Sandstift n. das Vinzenz-
stift in Breslau in chronologrischer Unordnung aus den
J. 1090— 1450.
Ausg. : ed. Semkowitz in Mon. Polon. hist. III.
1878. p. 716.
Spominki Zakonnika ^wietokrzysklego.
1434—1454.
Atisg.: wydal Teod. TVierzbowski in Mon.
Polon. hist. m. 1878. p. 411-414.
Spretus, Desid., Ravennas: De ampli-
tudine, devastatione et de instauratione
urbis Ravennae.
Ausg. : * Venetiis per Matth. Capcasam 1489.
4<». — »Ravennae 1796. 3 vol. 4^ Cum figuris.
— 'ed. Graevius, Antiquit. Ital. VII. prs. 1.
Sprottus, Thomas, Norwicensis, ord.
Bened. in coenobio s. Augustini Canta-
brig. (cca. 1274): Chronica ab 0. C. —
1232 resp. 1272, cum assumentis qui-
busdam incerti auctoris ad a. 1339.
Handsehr.: London, Brit. Mus. Cotton. Vi-
tellius D. XI.
Ausg.: ed. Thom. Heanie. Oxonii 1719. 8^*.
Uebers.: translat. froin the original ms. by
■\\'m. Bell. Liverpool 1851. 4^
Spustoszenie Sambora r. 1498.
Ausg. : ed. Aug. Bielowski in Mon. Polon. hist.
III. 1878. p. 253. 254.
Stadboek van Groningen van het jaar
1425.
Ausg.: * naar het oorspronkl. afschrift afgedr.
en met aanmerk. (door J. de Rhaer). Groningen s.
a. gr. 8°. 560 pag. u. Facsim. — ' uitgeg. door
A. Telting. 's Gravenhage 1887. 8<^. XV. 97 pag.
(= "Werken der Vereeniging tot uitgave der bron-
nen van het oud vaderlandsch recht, gevestigd
te Utrecht. Reeks I. n® 9). ü. 2.
Stadtbuch, Das Kieler, von dem Jahre
1264 bis zum Jahre 1289.
Ausg. : * aus der Handschrift hrsgb. von J.
Fr. Lucht. Kiel 1842. 4®. — * besser hrsgb. von
P. Hasse. Kiel 1875. 8°.
Stadtweg, Joh., Foppendikensis (saec.
XV): Chronicon vemaculum a Pipino
usque ad a. 1441.
In niedersftchsischer Mundart; unbedeutende Kaiser -
und Pftpstgeschichte.
Ausg.: Auszüge mit Nichtberücksichtigung
des vor 741 Hergehendeti ap. Leibnit., Scr. rer.
Brunsv. III. p. 263-276.
Staindel, Joh., presbyter Pataviensis
(1508): Chronicon generale ab 0. C. —
1508.
Ausg.: ab a. 700 ap. Oefele, Rer. Boic. scr.
I. p. 420-542; cf. monitum praev. p. 417-420.
Stanconus, Obertus (flor. 1270), vid,
Cafarus n^ 11.
Stanislaua abbas Olivensis, vid, Fontes
Olivenses. n® 2. Chronica Olivensis.
Stanislaua de Znoyma {Znaim)^ Ma-
gister: Tractatus de Romana ecclesia.
Ausg.: auszugsweise ex cod. Vindobon. 4941
fol. 19*- 25* ap. Loserth, Beiträge z. Gesch. der
Husitischen Bewegung. IV. p. 53. 54 (== Archiv
f. österr. Geschichte. LXXV. Bd. 11. p. 339. 340).
Erl.-Sehr.: Schwab, J. B., Johannes Gerson. Würz-
burg 1858. gr. &>. p. 576.
Stanielaua lector Cracoviensis ord.
Praed. (saec. XIV), r/d. Vita s. Hyacinthi.
Stargardia, vid. Angelus de Stargardia.
StarJ letopieowe cestj = Annales pa-
trio sermone scripti.
Statiue, Leonard. , Florentinus (f 1425):
Oratio pro maturanda reformatione in con-
cilio Constantiensi d. l.Mart. 1416 habita.
Ausg. : ap. Walch, Monimenta I. fasc. 3. p. 127
-162; cf. praef. p. xxviii-xxxv.
Status regni Hungariae sub Bela III
rege.
Ausg.: ex cod. Paris, ap. Endlicher, Rer. Hung.
mon. p. 245. 246.
Statuta Altahensia.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 537. not.
Statuta antiqua ecclesiae Lugdunensis
= Statuta Lugdun. ecclesiae.
Statuta communis Farmae digcsta a.
1255.
Ausg. : in Monumenta histor. ad prov. Parm.
pert. I.
Statuta fraternitatis b. Oregorii et Au-
gustini conf. in Güstrow (/. e, Statuten
des s. Gregorii-Kalands zu Güstrow).
Verbreitet volles Licht über diese Brüderschaft.
Atisg. : hrsgb. von F. Lisch in Jahrbücher des
Vereins f. meklenburg. Geschichte. XLIV. Schwe-
rin 1879. 8°. p. 17-28. — Fercula (i. e. Speise-
zettel für den Kai and zu Fastnacht) in prima cena
in ieiunio post vigilias p. 29-32. F^/.Einl. p.3-16.
Statuta generalia edita apud Barcino-
nam a. 1451 in conventu ord. Minor. B.
Mariae de Jesu.
Ausg.: ed. Rieh. Howlett in Monumenta Fran-
cisc. IL 1882. p. 81-119.
1032
STEPHANÜS DE FULGERHS — STEPHANÜS INFESSURA
Praed. (f Lugduni c. 1261): Tractatus de
diversis materiis praedicabilibus.
Sammlanif von Beispielon zum Gebnach ffir Prediger,
wortvoll für Kultur- u. Sitten ^schichte ; enthRlt auch den
für die Geschichte der Waldenser wichtigen , nach 1249
preschriebenen Tradahis de s^lem donis Spirütu saneti.
Dieser steht
Ausg. : * bruchstückiceise ap. Argentre , Collect,
iudicior. I. p. 85 sq. — * vollständig mit nur we-
nigen stets angedeuteten Auslassungen, nebst Aus-
'iciigen aus den übrigen Tractaten in Anecdotes
historiques, legendes et apologues tires du receuil
inedit d'feienne de Bourbon . . . publies pour la
Soc. de l'hist. de France par A. Lecoy de la Marche.
Paris 1877. 8°.
Erl. - Sehr. : M u 1 1 e r , Karl , Geschichte der TTaldonsor.
Gotha 1886. 8». passim, besonders p. 166-172.
Vid. Vita s. Guilolmi Firmati.
,, b. Yitalis abb. Saviniacen&is.
Stephanus de S. Georgio (flor. cca. 1291),
vid. Historia (s.) Xerainis {Reprobaiio).
Stephanus de Langthon , vid, Radulfus
de Diceto : Historia sedis.
Stephanus de Liciaco, Grandimont. prior,
vid. Tita s. Stephani Grandimont
Stephanus de Praga, professor theol.:
Oratio in concilio Constantiensi habita
a. 1417 mense Junio de matiiranda Ec-
clesiae emendatione.
Ausg.: ^ ex cod. Helmstad. ap. Hardt, Con-
stant. concil. I. prs. 16. p. 823-847. — *wiederh,
ap. Mansi, Conc. XXVIII. 1785. p. 577-593.
Stephanus de Salanhaco, vid. Magistri
in theologia.
Stephanus de Salviniec, vid. Bemardus
Iterii.
Stephanus de Senis, prior domus S.
Mariae de Gratia ord. Carthus. prope Pa-
piam (1411), vid, Tita b. Catharinae Se-
nensis (ep.).
Stephanus de S. Victore » Stephanus
can. regiil. abbatiae Piperac.
Stephanus de Whitby abbas (f 1112):
Historia fundationis abbatiae S. Mariae V.
Eboraci a. 1088.
Handschr.: vid. Hardy, Descr. catalogue of
materials II. p. 49. n° 75.
Ausg.: unter dem Verfassemamen Simon de
War w ick in Dugdales Monasticon III. p. 554
(ed. nova).
Stephanus diaconus Arelat. (flor. 545),
vid. A^ita s. Caesarii episc.
Stephanus Eddius, vid. Eddius.
Stephanus episcopus Rhedonensis »
Stephanus de Fulgeriis.
Stephanus episcopus Tornacensis (a.
1192) = Stephanus Tornacensis.
Stephanus Infessura, senatus populique
Rom. scriba (f cca. 1500): Diarium urbis
Romae ab a. 1294—1494 {= Diario della
cittä di Roma).
"Wird verschiedenen Verf., u. a. LaeliusPetro-
nius und Paulus de Magistris, mit Unrecht mi:«»-
schrieben. Theils italienisch theils lateinisch verfasst.
Handschr.: Albano Laziale, Bibl. Ginsti-
nianea (Seminar, vescov.), sine signat. sec. XVII.
— Berlin, kgl. Bibl., ms. ital. fol. 37 in 4^ sec.
XVn. — Bologna, Un.-Bibl. 848. sec. XVII.
— Cortona, Bibl. comunale 302. sec. X^^IL —
Florenz, Nat-Bibl.CXXVII GinoCapponi. sec.
XVIII; — II. ni. 422. Magliabecch. XXX VIU,
3. 61. sec.XVI; — Bibl. Riccard. 1182. sec.XVUI.
4°. — Hannover, kgl. Bibl., Schrank V. 5. —
London, Brit. Mus. n°8431. sec. XVII. gr. 8*»;
— n° 8432. sec. XVII. 4«; — n«8433. sec. XVII;
— n'»8434. sec. XVII; — n'^ 26802. sec.XVII; —
Bibl. of Yelverton nP 5314. Vol. 76. sec. XVI. —
Modena, Bibl. des Staatsarchivs, sec. XVII; —
Bibl.Campori. sec. XVIII. — Neapel, Bibl.Bran-
cacc. 11. F. 10. soc. XVII. — Nat.-Bibl. X. D. 25.
sec. XVII. fol. — Paris, Nat-Bibl. lat n^ 898S
(olim Colb. 234). sec. XVII; — n« 13733 (oiim
St. Germ. 116). sec. XVII; — n*» 12541 (St. Genn.
932). sec. XVII; — n° 13732. sec. XVII; — fonds
ital. n« 670. 671. sec. XVII; — n° 672. sec. XVII;
— n° 193. sec. XVII. — Parma, kgl. Bibl. HH.
m. 1086. sec. XVI. 4°. — Perugia, Bibl. comun.
Podiani A. 30. sec. XVII. — Poppi, Bibl. comu-
nale CCXII. sec. XVI exe. — Rom, Archiv, de'
Cerimonieri pontif. M. 4. sec. XVI; — A. 1. sei*.
XVIII. — Archiv, stör, comun., cred. XIV. tum.
5. sec. XVII. — Archiv. Vatic. (arch. di CastelK
Schrank IX. ord. Ir). sec. XVI; — Schrank XV.
n° 61. — Bibl. Barberini LIV. 51 (olim n® 3160).
sec. XVH; UV. 52 (olim n« 1087). sec. XVH;
— LV. 5. sec. XVIII; — LV. 56. sec. XV IL —
Bibl. Chigi. G. II. 62. sec. XVI; — G. IL 61. se-ir,
XVII. — Bibl. Casanat. XX. VL 7. sec. XVin.
— Bibl. Corsini 1344. sign. 38. E. 21. soc. XVIL
— Bibl. Ferraioli, 2 Exempl. sec. XVH. — Bibl.
naz. V. Emman. 304. XVIII. fonds Gesuit. sec.
XVIL — Bibl. Vatic. nM522. sec. XVI; — n^
6389. sec. XVII; — n« 5294. sec. XVI; — n*
6823. sec. XVI; — Ottob. n*^ 1116. sec. XVIII; —
n« 2626. sec. XVII; — Bibl. Vallicell. I. 74 (hodi-
00833). sec. XVI; — I. 75 (hodie 00834). seo.
XVI. — Turin, Nat.-Bibl. IL 49. sec. XVI. —
Venedig, Marcusbibl. Ital. App. cl. VI. n^cxLix.
sec. XVIL kl. fol.
Ausg.: * ap. Eccard, Corp. bist. II. p. 1863-
2016. — ^ wiederh. ap. Muratori, Scr. rer. Ita!.
III. 2. p. 1111-1252. — ""mit d. Vortit.: Stephani
Infessurae civis Romani Diaria rerum Romana-
rum suorum temporum ab a. 1304 — 1494 «. d,
Haupttit.: Diario della citta di Roma di Stefano
Infessura scribasenato. Nuova ediz. a cura di
Oreste Tommasini. CJon 5 tavole. Roma 1890.
gr. 8°. XXXL 337 pag. L 10 (= Fonti per la sto-
ria d'Italia. Vol. VI). — Altro principio del Dia-
rio (1294) ibid. p. 297.
STEPHANUS JULIACUS — STEPHANUS PRESBYTER
1033
Erl. - Sehr. : Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis
' ed. Mansi V]. 209.
Paulus, Sophronizon VI. p. 6.
Tommasini^Or., in Archivio della r. Societä romana
di storia patria. XL p. 481-640.
: n Diario dell' Infessnra: studio preparatorio alla
naova edizione di esso. Roma 1889. 8°.
: Niiovi documenti illastrativi del Diario di Ste-
fiuio Infessara. Roma 1889. 8^. 36pag. {au8: Archivio
della r. Societit romana di storia patria. XII. 1889.
p. 5-36).
Stephanus Juliacus, Dr. theol. Sorbo-
nae Paris., vid. Tita b. Coletae.
Stephanus Landaven8i8(cca.H20), vid.
Tita s. Teliavi.
Stephanus Leodiensis abbas (f 1112),
vid. Tita s. Modoaldi.
Stephanus Leodiensis episcop. (t 920),
v^id, Tita s. Lambert! episcopi Leod.
Stephanus magister (c. 700): Carmen
de STnodo Ticinensi a. 698.
Ausg.: ' ed. L. B€>thmann in Mon. Germ. bist.
Ser. rer. Langob. 1878. p. 189-191. — ^wiederh.
in Pauli bist. Langob. inter Scriptores rer. Germ,
in usum schol. 1878. 8°. Append. p. 245-248.
Stephanus Maleu, vid. Maleu.
Stephanus monachus Beccensis = Ste-
phanus Rothomagensis.
Stephanus monachus Benedict, abbas
Montis Alti = Stephanus abbas Montis
Alti.
Stephanus monachus Cellae Xovae (cca.
1150), vid, Tita s. Rudesindi.
Stephanus monachus S. Pantaleonis Co-
loniensis (cca. 980), r^id. Inventio s. Mau-
rini.
Stephanus monachus Sabaita, t^. Acta
SS. Johannis, Sergii ....
Stephanus Palecz, Ma^ster: Tractatus
de Romana Ecclesia.
Ausg.: auszugsweise ex cod. Vindobon. 4941
fol. 14** -19* ap. Loserth, Beiträge zur Geseb. der
Husitischen Bewegung. IV. p. 54-56 (= Arcbiv
für Österreich. Gesch. LXXV. Hälfte II. p. 340-
342); cf. p. 31.
: Tractatus gloriosus: ,Cum in
nonnullis'. Wol im Sommer 1412 yerfasst.
Ausg.: ex cod. univ. Pnig. III. G. 6. foL 16'
ap. Loserth, Beiträge zur Gesch. der Husitischen
Bewegung. IV. Wien 1889. p. 47-53 (---Archiv
f. Österreich. Gesch. LXX V. Hälfte II. p. 332 - 339) ;
cf. p. 17. Vgl. Replicacio Qnidamistarnm.
Stephanus i papa (f 257).
Erl.' Sehr.: JtLif6, Regesta pontificam Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 20. 21 ; II. p. 782.
Stephanus electus (f 752).
Erl. 'Sehr.: Jaff6 1. c. p. 270.
Stephanus II papa (f 757).
Erl. - Sehr.: Jaffö 1. c. p. 271-277.
Stephanus III papa (f 772): Epistolae.
Attsg.: 3 ap. Bouquet, Recueil V. p. 591- c93.
Cf. Joffe I.e. p. 285-288.
Stephanus IV papa (t 817): Bullae.
Ausg.: ex diversis ap. Migne, Patrolog. lat
CXXrX. p. 973-978.
Erl.'Sekr.: Jaf f6 1. c. p. 816-318.
Stephanus V papa (f 891): Epistolae.
Ausg.: * ap. Mansi, Collect, concil. XVni.p.6.
10. — » 3 ap. Bouquet, Recueil IX. p. 200. 201. —
■33 epp., dipiom. et privil. ex Mansi, Bouquet
et aliis ap. Migne, Patrolog. lat. CXXIX. p. 78')-
822; epistola ex Lappenberg ibid. p. 1021. 1022.
Erl. -Sehr.: Jaff6 l. c. p. 427-486.
Stephanus VI papa (f 897): Epistolae.
Ausg.: * 2 ap. Mansi, Collect, concil. XVIII.
p. 175 (der kürxere ist aus Fiodoardi Hist. eccl.
Kern. IV. 4 entnommen). — * ap. Bouquet, Rec.
ES. p. 204. 205. — * epp. et privil. 3 ex Mansi,
d'Achery ap. Migne, Patrolog. lat CXXIX. p. 855
-860. — Epistola a. 887 in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. VII. p. 159. Cf Jaf f e 1. c. p.
439. 440.
Stephanus VII papa (f 931): Epistolae
et privilegia.
Au^g.: ap. Migne. Patrolog. lat. CXXXII. p.
1051-1056. — Bulla in Neues Archiv der Ges.
f. ä. d. Gesch. XL p. 377-379. Cf Jaffe 1. c. p.
453. 454.
Stephanus VIII papa (f 942): Epistolae
et privilegia,
Au^g.: ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p.
1089-1092. — Epistola a* 941 *ap. Calmet, Hi-
stoire de Lorraine I. — * wiederk. ap. Bouquet,
Rec. IX. p. 224. Cf. JafFe 1. c. p. 457. 458.
Stephanus IX papa (f 1058): Epistola
ad Gervasium Remensem archiepisc. A.
1058.
Ausg. : * ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. IV.
p. 198. — ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XI. p. 491.
492. — Epistola in Neues Archiv der Ges. f.
ä. d. Gesch. IV. p. 401. Cf Jaffe 1. c. p. 553-556.
Stephanus X papa (f 1058): Epistolae
et privilegia.
Ausg.: 8 ex diversis ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLIILp. 869-884.
Stephanus Parisiensis episcopus (1124
—1144): Epistolae.
Ausg. : * ap. d'Achery, Spicileg. III. p. 155 (*ed.
nov. in. p. 489). — M6 annorum 1126 — 1133
ap. Bouquet, Rec. XV. p. 329-338. — * ap. Migne,
Patrolog. lat. CLXXIII.
Stephanus praecentor Ulyssiponensis,
vid. Tita s. Tincentii levitae irnirac.).
Stephanus presbyter: Epistola ad Au-
narium Autissiodorensem episcopum: ,De-
cursis litteris'. 573 — 603.
Ausg.: ^ in AA. SS. BoU. Mai. L p. 50 (* ed.
nov. p. 52). — « ibid. Jol. VlI. p. 222 (•» ed. nov.
1034
STEPHANÜS REDONENSIS — STETTER
p. 233). — * ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 420. —
* ap. Dura, Bibliotheque histor. de PYonne. L
p. 331. — ' ap. Migne, Patrolog. lat. LXXII. p.
769. — ^ ed. W. GundJach in Mon. Germ. bist.
Epist. IIL p. 447.
Stephanus Redonensis episcopus = Ste-
phanus de Falgeriis.
Stephanus rex Hungariae (f 1038): De
institutione morum ad Emericum diicem.
Ausg.: ^ unt, d. Tit.: Monita quibus filium
Emericum instruxit, ut regnum recte admini-
straret ap.Migne, Patrolog. lat. CLL 1853. p. 1233
-1244. — * od. Florianus in Historiae Hungar.
fontes domestici. Pare I. Vol. I. p. 102-112; cf.
p. 220-232. — Leges et Privilegium protoab-
batiae s. Maiüni Pannoniae concessum ap. Migne,
Patrolog. lat. CLL p. 1243-1256.
Stephanus Rothomagensis, monachus
Beccensis (flor. c. 1170): Carmea de Gau-
frido comite Andegavensi.
Äusg,: ed. Marchegay et Salmon in Chroni-
ques d*Anjou L p. 313-315.
Vgl. Notitia de Gaofrido.
: Carmen elegiacum de Waleranno
comite Mellenti.
Handschr,: Paris, Nat.-Bibl. fonds lat. n**
14146.
Ausg. : ed. by Rieh. Howlett in Chronicles of
the reigns of Stephen, Henry 11 etc. IL 1885.
p. 776-780.
: Draco Normannicus. Libri 3.
Poema.
Feiert darin besonders die Kaiserin Mathilde von
Deutschland (f 1167) u. ihren Sohn den KUnig von Eng-
land bis zum J. 1169.
Handschr.: Rom, Yatic. Christ reg. 1267; —
Ottobon. n^ 3081. chart. sec. XV.
Ausg.: * in Aug. Maii Opp. Romae 1871. 4°.
Append. I. p. 20-65. — * unt. d. Tit.: Le D ra-
gen nomiand ot autres poemes d'6tienne de
Kouen. Publ. [pour la Sog. de Thist. de Nonnan-
die] par Henri Omont. Rouen 1884. 8°. 260 pag.
12 fr. — ^ ed. by Rieh. Howlett in Chronicles of
the reigns of Stephen, Henrj' 11 etc. Vol. IL
1885. p. 589-757. — Additamenta: ,Quae im-
peratrix Mathildis dedit ecclesiae Becci in orna-
mentis [ad lib. IIL vei-s. 32] p. 758-760. — Fra-
gment of a poem as to the return of Henry II
from Normandy after the arrangement of the
peace a. 1169 ibid. p. 760-762. — Appendix p.
766-781.— -»Excerpta » ed. J. J. Brial «« No-
tices et extraits des niss. VlII. 2. p. 297 ; — ** a.
1125—1169 ed.TVaitz ap. Pertz, Mon.scr.XXVL
p. 154-194.
Brl.-Schr.: Fierville, £tienne de Rouon, moine du
Bec aa 12. siccle , autear du Draco Xormfinnicua in
Bulletin de la Societe des antiquaires de Kormandie.
VII. p. 2; VIII. fasc. 1. 2.
Hardy, Descript. catalogue of materials IL p. 297- 308.
u9 406 {ffibt auch eine Analyse des Gedichts).
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquollen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 301 ; 6. Aufl. II. 1894. p. 333.
Vgl. Johannes mon. Maioris Monast.
Stephanus Senensis » Steph. de Senis.
Stephanu8 Serva Cremonensis (init
saec. XYI), vid, Vita s. Ubaldi.
Stephanus Tornacensis episcopus ab a.
1192, primo abbas S. Evurtii Aureliae
ad Ligerim, tum abbas S. Genovefae Pa-
risiensis(t 1203): Epistolarum partes tres.
1163—1203.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. sec. XIII. 8566A:
— 8630 A. — Valenciennes, mbr. sec. Xül.
4°. B. 4. 98. — Wolf enbüttel, mbr. sec. XIY.
8°. Gud. 309.
Ausg. : * ed. J. B. Massen xusammen mit Ger-
berti et Johannis Sarisberiensis Epistolis. Paris.
1611. 4®. — ^wiederh. in Bibliotliecis Patnim. —
* in eiusdeni Opp. ed. et 40 ineditis locupletavit
Claudius du Molinet. Lutet. Paris. 1679. (1682.) 4».
p. 1-415. Fehler fiaft. — * wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CCXI. p. 309-542. — * Supplemen-
tum ed. J. J. Brial in Notices et extraits des mss.
de la bibl. roy. X. 2. p. 66. — • wiederh. ap. Mign»^
1. c. p. 543 - 562. — '* 40 epist. ex Mollnet ap. Bion-
quet, Recueil XIX. p. 282-306. — »«n/. d. Tit.:
Lettres d'Etienne do Tournai. Nouv. edition par
Jules Desilve. Valenciennes 1893. 8^ — Epi-
stel am ad ^Vilhelmum archiep. Remens. ed. Ba-
luze, Miscellan. I. p. 420 (ed. Mansi III. p. 90). —
Alias plures epp. ed. Miraeus, Opp. diplom. IL
p. 838. 981. 1197. 1200. 1201; IIL p. 364. 579.
: Planctus super interfectione Jo-
hannis decani a. 1168.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XIY. p. 450. 451.
Vgl. Epitaphium Ladowici Fr. regis VII.
Vita 8. Geraldi abb. {aermo).
Stephanus Trenta, episcopus Lucanus:
Legatio apostoüca Viennam et in Hunga-
riam a. 1459 et sequenti.
Ausg.: ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi I. p.
490-494.
: Legatio Anglicana a. 1467 et
1468 habita.
Av^g.: ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi I. p.
494-502.
Stephanus Viennensis archiepiscopus:
Epistola ad Albericum Ostiensem episc,
apost sedis legatum cca. a. 1145.
Ausg.: *ap. Martene, Thes. anecd, I. p. 307.
— ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XY. p. 421. 422.
Stero, Henric, vid.
Annales SS. Udalrici et Afrae.
HenriciLs Stooro.
Herroannus Altahensis.
Stetter, Joh., (1392 Säckelmeister von
Constanz, f nach 1399): Constanzer Chro-
nik.
Verloren. Eine Reconstruction derselben ist (m Cursir-
Schrift) versucht
Ausg.: ap. Thcod. Ludwig, Die Konstanzt^r
Geschichtschreibung bis zum 18. Jahrh. Inaiis?.-
Diss. Strassburg 1894. 8°. p. 209-221. Erlüut
etc. p. 221-237.
Vgl. Chronik, Constanzer.
STEWART — STOLBERG, BOTHO
1035
Stewart, William: Baik of the Chro-
nicus of Scotiand, vid. Boethius, Hect:
Historia Scotorum (Uebers.).
Steynruck « Steinmck.
Sthenus, Bartbolom., Bregensis (Brieg\
1460 magister, ordinis Cruciferoruin Rho-
diensimn Vratislaviae (f post 1512): De-
scriptio totius Silesiae atque civitatis re-
giae Wratislaviensis.
Eine historisch - topoKiaph. Beschreibung mit ausge*
pr&(^m Nationalbevnsstsein.
Handschr.: Rom, Bibl. Chigi; ans dieser trug
Bacdtkie die Varianten in Sommers Ausgabe ein,
die sich in der breslauer Bemhardinerbibl. be-
findet,
Ausg,: * ed. Fr. "Wilh. Sommer (später geeukli :
von Sommersberg), RegnumVannianum antiquam
Silesiam complectens: accedunt eiusdem lommata
... et Steni Bregensis descriptio Silesiae . . . sub
initium saec. XTl confecta, nunc primum ex mpt.
cod. edita. Vratislaviae 1722. 4«. p. 137-204. —
^naeh BancUhüs Coüation erschien xueret der
2. Theil unt. d. Tit.: Doscriptio Vratislaviae
. . . e cod. Romano accuratius ... ed. Joa. Theoph.
Eunisch. Progr. des Friedr.- Gymn. Breslau 1832.
4"; derl. Theil unt. d. Tit.: Descriptio Silesiae
... ed. Joa. Theoph. Kunisch. Progr. d. Fr. -Gymn.
Breslau 1836. 4«.
Uebers.: des Hauptabschnittes über Breslau,
von J. G. Kunisch f>i HofFmanns (v. Fallersieben)
Monatschrift von u. für Schlesien. I. 1829. p. 94-
112; vgl. IL p. 564.
Erl.-Sehr.: F 11 Idener, Joh. Jak., Schlesische Biblio-
thek a. Bficherfaistorie. Repos. I. Sect.V. $ 1. p.296.
Klose ap. Stenzel, Scr. rer. Siles. III. p. 387.
Kunisch, Joh. Ob., in Schles. Pxovinzialblfttter. 1833.
Angast. p. 99-109.
Zeist»berg, H., Die polnische Geschichtj^chrelbnng
des Mittetaltera. Leipzig 1873. p. 154 -156.
Stich, Heinrich, Abt von Lehnin (1400
— 1432): Gedenkbuch über die Streitig-
keiten des Klosters mit seinen Nachbarn.
1419 angelegt.
Ausg.: unvollständig ap. Riedel, Codex di-
plomat. Brandenburg. Hauptth. I. Bd. X. Berlin
1856. 4^ p. 413-446.
Erl.'Sehr.: Sello, U., Lehnin. Beitrage 2. Gesch. von
Kloster u. Amt. Berlin 1881. gr. 8^. p. 147 ff.
StHfhing, Von der löblichen, des hoch-
würdigen Gotteshauses Einsidlen vnser
lieben Frauen Chronik.
Ausg.: Ulm 1494. 4**. Vgl. Panzer, Annalen
III. p. 77.
Stoicowich, Johannes = Johannes de
Ragusio.
Stoke, Melis (i. e. Aemilius) : Holland-
sche Rijm-Kroniek, inhoudende de Ge-
schiedenissen d. Graven van Holland tot
het Jaer 1305, door eenen wiens naeme
onbekent is, voor 286 Jaren beschreven.
M. stoke lebte als ,anneclprc' f». e. clericus, capel-
lanns) des Grafen 'Wilhelm 111 von HoUaiid. Da.ss or aus
Egmond war , ist nicht bezevgt. Er schrieb vor 1806 sein
Werk in 10 BQchem , reichend von der Völkerwanderung
bis auf den Tod Johannes II, 694 — 1905. Unschätzbares
Denkmal für die alte Landesgeschichte Hollands.
Handsehr.: Gent, Bibl. des Prof. Semire;
nur ein Fragment von 38 Versen aus d. 8. Buche.
— HaaK, kgl. Bibl. n«722. 723. 724. mbr. sec.
XV. Vgl Hoflfmann, Horae Belgicae I. p. 70-77;
Mone, üebersicht p. 110. — Utrecht, Bibl. des
Prof. De Geer. mbr. sec. XIV. 4®.
Ausg. : ^ met een Voorrede van Jan van der
Does. (Uitgeg. door H. Lz. Spieghel.) t'Amstelred.
159] . fol. Smr selten^ weil ein Brand dengrössten
Theil vernichtete. — ^wiederh. und xuerst mit
d. Namen des Verf.: Hollandtsche Riim-Kroniik
van Melis Stoke. 'sGravenhage 1610. fol. — • Hol-
landse Jaar-Boeken of Rym-Kronyk van Melis
Stoke. Met de afbeeldingen van alle de Hollandse
graven en noodige uitleggingon door Com. van
Alkemade. Leyden (Rotterdam) 1699. fol. — * Rijm-
kron\jk van Melis Stoke, med historie-, oudheid-
en taalkundige Aanmerkiogen door BalthazarHuy-
decoper. Leyden 1772. 3 vol. gr. 8® t*firf 4°. Das
gelehrteste Werk dieser Art im vorigen Jahr-
hundert. — * Rijmkroniek. üitg. voor de Histo-
risch Genootschap te Utrecht door W. G. Brill.
Utrecht 1885. 2 vol. 8^ 380; XCVL 290 pag.
9 fl. 80 c. (= Bronnen van de geschiedenis der
Nederlanden in de middeleeuwen). — •Bruch-
stücke »rfcr Jahre 1247—1256 ap. Böhmer, Fontes
n. p. 416-432; — ^andere ed. Ciarisse in Ver-
handelingen van de Maatsch. van nederl. Letterk.
te Leyden. II. 2. p. 242 (Boek IIL vs. 993 ff.); —
^andere ed. H. Bormans in Compte-rendu de
l'Acad. de Belgique. Ser. IL tom. VL Bullet. 1854.
p. 99-106 (Boek VI. vs. 359-510); — * andere ed.
Bcriverius, Toetssteen achter het Goudsch krön.
p. 252.
Erl.-Sehr: Bibliotheca Roeveriana I. p.67; bttdkreibt
3MpU.
Bolhuis van Zeebnrgh, Kritiek der Friesche ge-
schiedschrijvers p. 21-25.
Barmannas, Traiectom eruditum p. 362.
Clignett, J. A., Vertoog over het aantal der hand-
schriften door Huydecoper gebruikt by de aitgaaf der
Kijmkronijk van M. St. 'sGravenhage 1825. 8".
Foppen s, Bibliotheca Belgica I. p. 49.
Jonckbloet, Middelnederl. dichtkonst III. 1. p. 176 ff.
Klait, A., Consi)ectas historiae criticae comitatos
Hoüandiae et Zeland. Item epistola ad P. H. van de
Wall de nonnallis , quae in nupera editione chronici
vemacali rtiythroici Aemilü Stoke occorrunt. Tra-
iecti ad Rhen. 1773. 4<). Seltm.
Literat. -Blatter. 1805. VI. p. 74.
Lorenz, Deutschlands Gesciiichtsqaellen. 3. Aufl. U.
1887. p. 17.
Mone, F. J., Uoben^icht der niederllndischen Volks-
literatur p. 110.
Richthofe n, K. Freih. v., Die Älteren Egmondcr
Geschichtsquellen. Berlin 1886. 8°. p. 2U2-2Ü7.
Wagen aar, J., in Vaterlandsche Letteroefeningen.
II. Amsterdam 1773. p. 14 -3().
"Wind, Bibliotheok der Nederlandsche geschied^^chrij-
vers p. 40-45.
van Wijn, Histor. en letterk. avondstonden. Am-
sterdam 1800. p. 277- 284.
NB. Vgl. ausserdem das Fragment aas d. J. 1358 bei
Hatthaeus, Analect. I. p. 65, welches einer Fortsetz.
anzugehören scheint.
Stolberg, Botho Graf zu: Meerfahrt nach
Jerusalem. 1493/94.
Erl. - Sehr. : vgl. darüber E. Jacobs in Zeitschrift des
Harzvereins I. lbU38. p. 192-194.
1036
STOLBERG, HEINRICH — STROMER
Stolberg, Heinrich d. alt Graf zu: Meer-
fahrt nach Jerusalem und ins gelobte Land.
Tagebuch Tom 16. Mai — 4. Aug. 1461.
Anfang und Ende fehlen; die Reise dauerte vom 21.
bez. 26. März — 10. Oct. — Früher fillschlich als ein Bruch-
stück der Pilgerfifthrt seines Sohnes Botho angesehen.
Handseßtr,: Wernigerode, Archiv A. 1, 4.
sec. XV.
Ausg. : * hrsgb. von Ed. Jacobs in Zeitschrift
des Harz-Yereins für Geschichte I. Wernigerode
1868. p. 194-220; rgl Einleit. p. 173-194. Er-
gänxungen xu einzelnen xweifelhaften Punkten
bietet ein Abschnitt aus K. S toll es Thür.- Er-
furtische Chronik hi-sgb. von Hesse. Stuttgart
1854. p. 50. 51 , freichen Paul Lemcke in der selb.
Zeitschrift XIII. 1880. p. 484- 488 wiederholte.
— * Auszug ap. Röhricht u. Meisner, Deutsche
Pilgerreisen. Berlin 1880. p. 483. 484.
Erl.-Sckr.: v. Müivorstedt, Gesch. der Grafen von
Stolberg p. 362.
: Rogesta Stolbergica. p. 533. 535. n« 1602. 1608.
Stolle, Konrad (Yicar zu St. Sever in
Erfurt, flöOö): Thüringisch -Erfurtische
Chronik —1499.
Ausg. : ^ (nach der Jenaer Handschr. d. i.) aus
der Urachrift hragb. von Ludw. Friedr. Hesse.
Stuttgart, Bibl. des liter. Vereins (Publicat. 32)
1854. 8° {XXVIII. 216 pag. Ji 7), nur diejenigen
Stellen^ in denen der Verf. als Augenxeuge selb-
ständig auftritt und worin er eine zusammen-
hängende Darstellung wichtiger u. interessanter
Ereignisse seiner Zeit liefert. — ' Bruchstücke
hrsgb. von L. F. Hesse in Haupts Zeitschrift f.
deutsches Alterthum. VlII. Leipzig 1850. p. 302
-347.
Erl.'Sehr.: Herrmann , K., Bibliotheca Erfurtina. 1863.
p. 81-88.
L 0 m c k e , P. , in Zeitschrift des Harzvereins XIU. 18S0.
p. 484-488.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. S. Aufl. IT.
1887. p. 108. 109 ; 139.
Mich eisen, A. L. J., in Zeitschrift für Thüriogische
Geschichte I. p. 219-230.
Stora Svenska Kirachrönikan — Eriks -
Krönikan.
Storia dal principio del sec. Xin »
Cronica o storia.
Storia dell' assedio e della ricupera
dl Zara fatta dai Yeneziani nel 1346,
scritta da un contemporaneo.
Ursprünglich lateinisch ; ins Italienische sec. XV über-
setzt.
Au^g.: ap. Jac. Morelli, Monumenti Vene-
ziani di varia letteratura. Venezia 1796. 4*^. p. i
- xxxvn.
Erl.-Sckr.: Voigt, G., in Abhandl. der bayer. Akad.
der Wisscnsch. XVI. 8. 1886. p. 62.
Vgl. Historia Jadrensis obsid.
Storia di fra Michele Minorita come
fu arso in Rrenze nel 1389.
Ausg. : con documenti risguardanti i Fraticelli
della povera vita. Testi inediti del buon secolo.
(Pubbl. per cura di Giul. Vanzolini.) Bologna 18(34.
16mo.
Strabo, rid. Walafridus Strabo.
Stralius, Laurent (i^o/.): Annales. 1084
— 1314, vid, Annales Ryenses (Uebers.).
Straesoldo, vid. Niccolö Maria di Stras-
soldo.
Strehlener Fragment, vid. Fragment,
Strehlener.
Streit, Der, zu Mühldorf 1322 = Xar-
ratio de proelio etc.
Gehaltreiche und schöne Erz&hlung. Eins der filtef^tea
Denkmäler geschichtlicher Prosa in deutscher Sprache. —
Füge p. 804 hinzu:
Hafidschr. .-Wien, Hofb. ms. rec. 1548 (Salisb.
416). mbr. sec. XIV; n° 8223 (Salisb. 422). sec.
XVU.
Ausg. : .... — * vollständiger hrsgb. von H.
J. Zeibig in Archiv für Kunde der Österreich. Ge-
schichtsquellen IX. p. 362-365.
Streit des Erzbischofii Silvester Stode-
wäscher von Riga mit dem Deutschen
Orden in Lievland während des Bundes
in Preussen ums Jahr 1450, muthmass-
Uch von Christoph Forstenau um
1470 verfasst
Handschr.: Königsberg, Geh. Archiv, fol.
Sammlung liev- etc. ländischer Urkunden.
Ausg. : hrsgb. von C. E. v. Napicrsky in Bunges
Archiv f. d. Geschichte Liv-, Ehst- u. Coi-lands.
Vll. Keval 1854. 8^ p. 151-184.
Strinati, Neri degli: Cronichetta dal
1312—1400.
Fu scritta da Neri nella cittA di Padova , ovo trora-
vasi insiome alla sna famiglia bandito dalla patria.
Ausg.: wia cum P. da Certaldo, Storia della
guerra etc. Firenze 1753. 8°. p. 97 sq.
Stromer, Ulman (nürnberger Kauf- u.
Batmann, f 3. April 1407): ,Püchel von
meim gesiechet und von abentewr*. 1349
—1407.
Eine sehr wortvolle und glaubwürdige Quelle für die
Zeiti^eschichte, insbosondoro für die Geschichte desStidte-
krieges in den 70er u. 80 er Jahren des 14. Jahrhnndertf;.
Handschr.: Bamberg, kgl.Bibl., Hellersche
Samml. J. H. III. n° 85. chart. sec. XVI. 4*; —
n« 245. — Archiv, Scheurl n" 306. chart sec. XVI.
4^ — Nürnberg, k. Archiv n® 59. mbr. sec,
XVI. 4<>; — n° 172. chart. sec. XVIL 4°; — n«
173. chart. sec. XV. 4^ — Bibl. d. German. Mus.
n" 6146. Chart, sec. XIV. XV. 4»; — n'^ÖU?.
chart. sec. XV. 4°. — Wolf onbüttel, herz. Bibl.
n° 19. Aug. Chart, sec. XV. 4°.
Ausg.: * hrsgb. von K. Hegel in Chroniken
der deutschen Städtö I. Nürnberg 1862. p. 21-
106. Beilagen dazu (1. die Tilgung der Jaden-
schulden 1385 u. 1390; 2. Nürnbergs Huldigung
u. Gclöbniss f. K. Wenzel 1376. Juli 28; 3. Nürn-
bergs Beitritt zum Städtebund 1384; 4. Nümbei^
im grossen Städtekrieg. 1387 — 1389; 5. Brief
ülman Stromers an Heinrich Topler in Roten-
burg. 1397; 6. Die Anerkennung K. Euprechts
in Nürnberg. 1401. Janr.; 7. Urkunden, Ulnian
Stromer u. seine Kinder betreffend; 8. Urkunden
STROZCA — SITBSIDE
1037
über d. Bauerni'echt; 9. die Ehrbaron u. das Pa-
triciat; 10. K. Ludwigs Urkunde über Nürnbergs
Züllfiviheit 1332. Sept. 12; 11. Münz- u. Preis-
verhältnisse; 12. Nürnbergs Stadthaushalt; 13. An-
hang über die Sprache Ulman Stromers von Dr.
Lexer) p. 111-312; vgl, Einleit. p. 1-20; Ilandschr.
p. 12-20; Nachträge p. 473-476. — 'einen kurzen
Auszug in Verbindung mit einer andern bis 1477
reichenden Chronik enthält die latein. Bearbeitung
Tun Hartm. Schedel unt. d. Tit. : A n o n y m i Chro-
nicon Noribergense ap. Oefele, Rer. Boic. scr. I.
p. 322-329. — ' Bruchstücke • in Ch. Gl. v. Murrs
J(jurnal zur Kunstgeschichte. V. Nürnberg 1780.
8". p. 136-145 (über die Papiermühle Stromers);
XIII. p. 10; — **ap. Will, Nürnbergische Münz-
belustigungen I. Nürnberg 1764. 4". p. 50. 55; —
•" ap. G. W. Lochner, Zeugnisse über das deutsche
Mittelalter I. Nürnberg 1837. 8^ p. 227-242 (der
Städtekrieg); — ^ Bruchstück t in xusammenge-
xogener Fassung ap. Höfler, Fränkische Studien
in Archiv für Österreich. Geschichtsquellen V. p.
25. 26; — • Bruchstücke f welche Bamberg be-
treff eti ap. J. Wegele , Fürstbischof Gerhard u. d.
Städtekrieg im Hochstift Würzburg. Nördlingen
1S61. 8^ p. 40-48.
Erl.-Sehr.: Jacobsen, Joh., Die Schlacht bei Reut-
lingen 14. Mai 1377. Leipzig 1882. gr. 8®. p. 8.
Lorenz, Deatschlauds Geschichtaqaellea. 3. Aofl. I.
18«6. p. 163. 164.
Strozca, Titus Yespasianus: Oratio ad
sanetiss. ac beatiss. dominum nostrum
dominum Innocentium Yin pontif. max.
Der Redner war Gesandter des Herzogs von Ferrara.
Atisg.: s. 1. et a. (1484.) 4°. 4 fol. a 35 lin. Es
existirt hiervon auch eine andere Ausg., vid. Hain
n*> 15103.
Strozzi, Palla di Noferi, dell' uffizio
de' ,Dieci di Balia^ in Firenze: Diario.
1423. 1 giugno — 1424. 11 di marzo.
Ausg.: in Archivio storico Italiano. Ser. IV.
tom.XI. 1883. p. 26-48; 145-156; 293-309; XU.
p. 3-22; XIU. p. 153-170; XIV. 1884. p. 3-18.
Cf. introduz. XI. p. 20-25.
Strz^bski » Martinus Oppaviensis.
Stubbs, Thom., ord. Praed. et prof. theol.
(flor. 1373): Vitae Eboracensium archi-
episcoporum ab origine ad a. 1373, vid.
Chronica pontificum ecclasiaeEboracensis.
Stulmann, Nicolaus. Capitel- Kämmerer
zu Lauingen: Chronik. 1387—1407.
Hatidschr. : Lindau, Stadtbibl. chart. sec. XV.
2. Hälfte, fol.
Ausg.: hrsgb.von Jos. "Würdiger im 32. Jahres-
bericht des histor. Kreisvereins im Reg. -Bez. von
Schwaben u. Neuburg. 1866. (Augsburg 1867.) p.
17-32; vgl. Einleit. p. 9-17.
Erl. - Sdtr. : Lorenz, Dentschlands Geschichtsqaellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 97.
Sture -Krönikoma eller Nya Krönikans
Fortsättningar. Fortgängen af IJnions-
Striderna imder Karl Knutsson och Stur-
arne. 1452 — 1520. 6426 Verse.
Handschr.: rp/. Klemming, Rim-Erönikor. 111.
p. 261-273.
Ausg.: ^ ed. 0. £. Klomming in Svenska Me-
deltidensRim-Krönikor.UI.1867. [Sture I.] 14o2V
— 70 p. 1-63; [Sture ü.] 1470—87 p. 64-116;
[Sture III.] 1488 — 96 p. 117-144; [a. 1452? —
1520 p. 145-230]; Anmärkningar p. 299-303. —
*in anderer Recension o/« Continuatio II [t.6.
Chronici Sueciae rhythm. mai.]. 1452 — 70; Con-
tin.m. 1470 — 88; Contin.lV. 1488 — 96; Ontin.
V. 1496 ad aevum regis Gustavi I ap. Joh. Ha-
dorph, Chronica duo rhythmica. I. Stockholmiae
1674. 4*; — ^ebenso ap. Fant, Scr. rer. Svecic. I.
sect. 2. 1818. p. 149-170; 170-187; 188-195; 196
-209 (nur die Ferse 4989 - 6426 oder Klemming
p. 172-230).
Erl. - Sehr. : Kopp, G. v. d. , Zur deutsch - skandinayi-
schen Gesch. des 15. Jahrh. 1876. p. 148-155.
Sturia Th6rd88on (Thortfarson, filius
Thordi fratris Snorronis (nat 1214, f
i^o4j, Vt(l. Hükonar sa^ gamla.
Jdafcnns saga.
Sturldiiga saga.
Stuiiunga-Saga seu Islendinga-Saga hin
mikla.
Geschichte des SturlusjEroncroschlechtes von 1116—1264.
Verftsser: Sturia Thörff^son (f 1284).
Ausg. : ' Sturlünga - Saga edr Islendinga - Saga
hin mikla. Nu ütgeugin a prent ad tilhlutun hins
islenzka hokmentafelags, eptir samanburd hinna
merkilegustu hacdarita er fengist gätu. Kaupman-
nahöfn 1817—20. 4 vol. in 2 Bdn. 4°. — ^unt.
d. Tit.: Sturlünga Saga, including the Islendinga
Saga [1196—1262] of lawman Sturia Thordsson
and other works, edited with prolegom., append.,
tahles, indicos aod maps by Gudbrand Vigfüsson.
2 vol. Oxford, Clarendon press 1878. gr.8^ CCIX.
409; 518 pag. 53 fr. {l 2. 2 sh.) — » Auszug • in
Grönlands historiske Miodcsmaerker. II. Kjöbenh.
1838. p. 749-762; 779-784. — »» in Antiquites
Busses. II. Copenhagiie 1852. 4^ p. 350-355.
Erl. - Sehr. : Magnuson, F., in Grünlands historiske
Mindesmsprker. 1. Kjöbenhavn 1838. p. 65-70.
Müller, Sagabibliothek I. p. 243-249.
Sturlusen, vid. Snorre Sturlesen.
Suavius abbas S. Severi in capite Ya-
sconiae (1107): Statuta pro s. Severi Villa
{Saint- Severe au Cap de Gascogne dioc.
d'Aire, c. 1100).
Ausg.: *ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 277.
— * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLVIL
p. 477-480.
Submonitio ad diem 8. Junii a. 1236,
[x. e. Nomina eomm qui , submoniti faerunt ad tres
septimanas penthecostos apud S. Germanam. in Laya ad
servitiam' (adversus Campaniae comitem?)].
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XXIII. p. 725. 726.
Submonitio ad diem 5. Mail a. 1242.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XXIII. p. 726-728.
Submonitiones a. 1253 factae.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XXIII. p. 730. 731.
Subside pour l'ostdeFlandres, Tan 1304.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XXI. p. 564-566.
— Subside . . . l'an 1314 ibid. p. 566-570.
1038
SÜCCESSIO — SUGERÜS ABBAS
Successio comitum Tirolis. 1269—1439.
Ausg.: ^ ed. Lambecius, Conunent. de bibl.
Vindob. lib. IT. p. 466. — * ap. Kollar, Anal.
Vindob. I. p. 822-825:
Vgl. Gandelflng.
Successio episcoporum Menevensium et
Gesta eorum (i. e. Bernardi et Davidis II)
saeciüo XII.
Handschr. .-London, Brit. Mus. Cott Dom. i. ff.
löö'^-löV»» mbr. 4«. saec. XV.
Ausg. : ed. J. S. Brevver in Append. ad Giraldi
Cambr. oper. Vol. III.
Successio episcoporum Mindensium =
Chronicon episcoporum Mindensium usq.
ad 1599.
Successio episcoporum Moguntinensium.
80—1508.
Handschr,: München, Staatsbibl. cod. lat
647. Chart sec. XVI. 4^
Ausg.: ap. Böhmer, Fontes IV. p. 355-363.
Successores s. Hildulfi, md, über de
s. Hildulfii succ.
Suchenwirt, Peter (aus Wien geb., f um
1396): Gedicht von der Fürsten taylung
in Oesterreich, Herzog Albrecht und Her-
zog Leopolt.
Ausg.: in Hormayrs Archiv. 1822. p. 219.
: Gedicht von fünf Pursten, von
dem von Maylan, von Marchgraf Sigmund,
von Carlus, von Herczog Wilhalm von
Oesterreich und vom Herzog Leopold von
Oesterreich.
Handschr.: k. k. Hofbibl. in Wien.
Ausg. : ^ in Hormayrs Archiv. 1822. p. 288.
— ' in der Ausg. der Werke S.'s von Primisse r.
n° XX.
: Gedicht von Herzog Albrecht
seeligen von Oesterreich (f 1358).
Ausg.: in Hormayrs Archiv 1822. p. 190.
: Die Schlacht bei Sempach 1386.
Bmchstück aus S.'s Lied von den 5 Fürsten.
Ausg.: mitgeth. v. Docen in Samml. für alt-
deutsche Lit. u. Kunst, hrsgb. von F. H. v. d. Ha-
gen. I. Bd. 1. Breslau 1812.
Erl.-Schr.: Lorenz, 0.. Die Sempacher Schlachtlieder.
Wien , Tendier & Seh. 1861. gr. 8°. 80 4
Vgl. Halbsater.
: Fünf Ehrenreden.
Ausg.: veröffentlicht von G. E. Friess in
SitzuDgsber. der Wiener Akad. der Wissensch.
LXXXVIII. 1878. p. 99-126.
: Werke.
Ausg. : * mit Einleit., Bemerk, u. Wörterbuch
hrsgb. von A. Primisser. Wien 1827. 8^. Ji 10.75.
— * hieraus die auf Preussen u. Livland he-
xüglichen Stellen hrsgb. von E. Rtrehlke in Scr.
rer. Pruss. IL 18ö3.«p. 155-169. — 'Bruch-
stücke ap. Fant, Scr. rer. Svecic. III. 1. p. 331. 332.
Birl. - Sehr. : Basse, Fet. Sachenwirts Sa^n über Liv-
land in Mittheilangen aas dem Gebiete der Ge^h.
Lir-, Kar- a. Esüands. Bd. HI. Heft 1. Riga 1843.
80. p. 1-2L
Koberstein, A., Sprache des Österreich. Dichtefs
Sachenwirt. 8 Thle. Progr. Naambnrg 1828 — 52. 4«.
169 pag.
■ : Quaestiones Sachen wirtianae. Progr. Xomborgi
1842. 40. 68pag.
Kratochwil, F., Der österreichische Didactikcr Pet.
Sachenwirt , sein Leben a. seine Werke. Projn-. des
Obergymn. Krems 1871. 8^.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqaellon. 3. Aufl. l.
188G. p. 2S6-240.
P ö 1 z l , Der gegenwärtige Stand der Sachenwirt - Hand-
schriften in Blätter des Vereins für Landeskunde ran
Niederüsterreich. XXIV. p. 184 ff.
Suderman, Hilbrant, Bürger in Köln:
Aufzeichnungen von 1489 — 1504.
Nidit ohne Lücken. Inhalt sehr bescheiden.
Ausg.: mitgetheilt aus d. Handschr. [Kopen-
hagen, kgl. Bibl., alte Samml. n^666. chart fol.]
von H. Cardauns in Annalen des histor. Vereins
f. d. Niederrhein. XXXIII. Köln 1879. p. 41-49.
Sueder de Culenburch, i^id. Origines
Culenburgicae.
Suen Aggeson = Aageson.
Sueno Aggonis filius « Aageson.
Sueno episcopus Yiburgensis (1150).
vtd. Iter Ilierosolymitanum.
Sueriu8 Gosuinus, episcopus Olisipo-
nens., vtd. GosAvinus: Carmen.
Sufiyagia monasterii Mogilnensis ord.
s. Ben.
Ausg.: ed. "Wojc. K^trzynski in Mon. Polen,
bist. V. 1888. p. ()60-6ö6; cf. introd. p. 653-ü.o9.
Sugerus abbas S. Dionysü Parisiensis
{nat. 1082, f 1151): Constitutiones et Te-
stamen tum.
Ausg.: *ap. Duchesne, Eist Franc, scr. IV.
. 546-557. — * tciederh. ap. Migne, Patnjlog.
at. CLXXXVI. p. 1445-1460; et p. 1439 -14-k).
■: Chartae 13 annorum 1125—1150.
Ausg. : ed. A. Lecoy de la Marche in Oeuvres
compl. de Suger. Paris 1867. gr. 8». p. 319-364.
— Accedit Indication des chartes imprimeos ou
inedites ayant rapport k Suger p. 365 - 374.
: Epistolae.
Sehr wichtige Briefe dieses mftchtigen Reichsveml-
ters während des Ereozzuges Ladwigs VII. , Aacun n'in-
patiente par nne obäcaritö plus pr6tontiease , aucan n^
conjure un plus invincible sommeil que l'abb^ Sager.'
Simnondi.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl., fonds latin n*
14192 (olim St. Germ, n« 1085. 2). saec. XIII.
(24 epist).
Ausg.: * 164 (hierunter S, welcJie ueder an
Suger gerichtet, noch von ihm geschrieben stttd)
ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IV. p. 493. —
^21 novae ap. Martene et Durand, Thes. anecd.
I. p. 414-425. — 'ap. Mabillon, Analect vet. 1.
p. 328 (ed. 2. p. 463). — M28 der Jahre 1U5
— 1151 aus Duchesne wiederh. mit noch einigen
aus anderen Sammlungen ap. Bouquet, Rec. XV,
p. 484-532. — ^187 aus Duchesne ap. Migno.
l
SUGEBÜS ABBAS — SÜLPICIÜS SEVERUS
1039
Patrolog. lat. CLXXXVI. p. 1347-1440. — «26
epist. publ. par A.Lecov de la Marcbe in Oeuvres
(■orapl. de Suger. Paris 1867. gr. 8». p. 239-284,
suivie d'une Indication des lettres adressees (a.
1128 — 1151) ä Tabbe Suger par differents per-
sonnages p. 285-317.
Sugerus abbas: Fragmentum vitae Lu-
doTici iunioris praeparatae per Sugerum.
Handsckr.: Paris, Nat-Bibl., ms. lat. 12710.
Äusg, : ^ unt d. Tit. : Fragment inedit de la Vie
de I/mis VII publ. par Jul. Lair in Bibliotbeque
de rfoole des chartes. XXXIV. 1073. p. 589-
596; cf. p. 582-589. — ' in besonderem Abdruck
u. ntiehträglieh geliefert xu Oeuvres compl. de
Suger publ. par A. Lecoy de la Marche. Paris
1867. gr. 8* vom p. 2-12. — ■«»» Anhang von
Aug. Moliniers Atcsg. der Vita Ladovici VI (s.d.).
: Libellus de conseeratione eccle-
siae a se aedificatae et translatione cor-
porum s. Dionysii ac soeiorum eins facta
a. 1 140.
Handsekr. : verschwunden.
Ausg. : ^ ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. IV.
p. 350-359. — *ap. Mabillon, Vet. analecta (Paris.
1723) p. 463. — ^vollständig ap. Felibien, Hi-
stoire de l'abbaye de Saint- Denys. Paris 1706.
fol. , preuv. p. cLXXxxii. — * ap. Migne , Patrolog.
lat. CLXXXVI. p. 1239-1254. — *publ. par A.
Lecoy de la Marche 1. c. p. 213-238; cf. p. xi. —
* Brachstück ap.Bouquet, Rec. XIV. p. 312-318.
: Liber de rebus in sua admini-
stratione gestis.
Handsekr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. lat. nn3835
(olim St. Germ. n° 1072). sec. XII.
Atisg.: *ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IV.
p. 331-349. — ^besonders ed. Duchesne. Paris.
1648. 8^ — * ap. Felibien 1. c. preuves p. clxxii.
^ * ap. Bouquet, Recueil XII. p. 96-102. — * ap.
Migne, Patrolog. lat CLXXXVI. p. 1211-1240.
— * publ. par A. Lecoy de la Marche 1. c. p. 155-
209.
: Vita Ludovici YI Grossi sive
Crassi regis Francorum (f 1137), Phi-
lippi I filii.
Handsekr.: Paris, Nat-Bibl., fonds latin n®
5925 (Colb. 290). sec. XIII. fol. f. 199; — n» 6265,
geschrieben 1515; — n*» 12710 (St Germ. n<> 1085
olim 646). mbr. fol. min. sec. XIII. f. 12'; — n°
17546 (Notre Dame n° 135). mbr. fol. sec. XII;
— n® 17656 (Notre Dame n*» 133). sec. XII. —
Bibl. Mazarine H. 543, (olim St. Denis), sec. XII.
Ausg. : ^ ed. Pithoeus, Hist. Franc, scr. XI. p.
95-136. Sekr fehlerhaft; bekannt als ,Editio ger-
manica'. — ' besser ap. Duchesne, Hist Franc.
scr. IV. p. 281-321. — 'c. animadvers. ap. Bou-
quet, Recueil XII. p. 10-63. — *ap. Migne, Pa-
trolog. lat CLXXXVL p. 1253-1340. — *publ.
par A. Lecoy de la Marche in Oeuvres compl.
de Suger. Paris 1867. gr. 8'. p. 5-149. — ^unt.
d. Tit.: Vie de Louis le Gros, suivie de l'hi-
stoire du roi Louis VII, publ. d'apres les mss.
par Aug. Molinier. Paris 1887. 8^ L. 196 pag.
5 fr. 50 c. (= Fase. ^ de la CJollection de textea
p. s. ä l'etade de l'hist). — ' Auszüge ed. A.
Molinier ap. Pertz, Mon. scr. XXVI. p. 47-59. —
' Supplementum ap. Mabillon, Analect I. p. 328.
Uebers.: Vie de Louis-le-Gros, publ. en lang,
fran«?. ap. Guizot, CoUection VIIL 1825. p. 1-160.
Erl.-Sehr.: Luchaire, Achille, Lonia VI le Gros.
Annalos de sa vie et de snn r5giie (1081 — 1137),
ayec une introdnct. histor. Paris 1890. &>. CC. 39&
pag. 15 fr.
: Recherche« historiqnee et diplomatiqnee sur les
premi^ree annöos de la vie de Louis le Gros (1081
—1100). Paris 1886. 8». 51 pag.
Ho linier, Aug., So^r aotear d'une Piurtie de la
chronique dite Histona Ladovici VII in Bibliothöqae
de r^ole des chartes. XLVill. 1887. p. 286-288.
Vgl. Versus in laudem.
ViU Sogen, wo oucA Erl.-Schr.
Sulcardii8 Westmonasteriensls (saec.
XII): Libellus de fimdatione Westmona-
steriensls ecciesiae.
Ausg. : ^ in Monasticon Anglicanum. L p. 57.
— »ap. Migne, Patrolog. lat. CLV. p. 1635-1638.
Sulpicius Severus presbyter Aquitani-
cus (flor. cca. 365 — 425): Chronica ab
exordio mundi usque ad tempus suum.
Libri 2.
Bisher in den llteren Ausgaben nach der edit. prin-
ceps fälschlich Sacra Histona, in den jüngeren Hi»toria
$aera betitelt. — Ein wissenschaftliches Geschichtswerk
hat Sulp, weder geliefert noch beabsichtigt, wohl aber
ein gutes u. angenehmes Lesebuch.
Handsekr. : Rom, Vatic. n*' 825. mbr. sec. XI,
früher in Hildesheim. Einxige. Vgl. Halm in
Sitzungsber. der kgl. bayer. Akad. d. Wiss. Phil.-
hist. Cl. 1865. Juli 1. IL p. 37.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Sulpitii Severi Sacrae
historiae a mundi exordio ad sua usque tempora
deductae libri II nunc primum in lucem editi.
Item aliae quaedam historicae appendices, lectu
dignissimae. Accessit rer. et verbor. copiosus in-
dex. (Edid. M. F. [i. e. Matth. Flacius.]) Basileae,
per Joa. Oporinum (1556). 8°. 192 pag. Beispiel-
los leichtfertig besorgte Ausg. Selten. — * Colon.
Agripp. ap. Joa. Gymnicum 1573. kl. 8°. — "cum
comment. Car. Sigonii. Bonon. 1581. 8°. — *wie-
derh. Francof.1592. 8^ — *^Hanoviae 1602. 8^ —
«Lugd. Batav., Elzev. 1635. 12«no. — ^ ibid. 1643.
12mo. _ ^ibtd. 1656. 12mo. — ® *n Sigonii opp.
IV. prs. 2. Mediol. 1734. fol. — ><»cur. Jo. Drusio.
Amhem. 1607. 8^ — "ap. Migne, Patrolog. lat.
XX. p. 95-160. — Vgl. Historia continuata ex
Joh. Sleydani libro de quatuor summis imperiis:
cum optimis... editionibus accurate collata et
recognita. Lugd. Bat. ex offic. Bonar. et Elzev.
1626. 8®. — Auch abgedruckt in:
Sulp. Severi opera: A emendat et illustr.
ed. a Vict. Giselino. ^ Antverp. 1574. 8®; * Paris.
1575. fol; »Coloniae 1600. 12mo; * Lugd. Batav.,
Elzevir. 1643. 12nio; *Amstelod. ex offic. Elzev.
1656. 12™o. Die vor Giselinus aufgetretenen Her-
ausgeber haben Flacius' Namen verschwiegen u.
sich die willkürlichsteti Aenderungen erlaubt.
G. ging auf Fl. als die einxige damals vorhan-
dene Grundlage xurück, nennt dessen Codex
Hildesianus aber stets falsch Herdesianus. —
B accurante G. Hornio. *Lugd. Bat. 1647. 8^
*t6. 1654. 8°; ^ Amstelod., Lugd. Bat. et Roterod.
1040
SÜLPICIÜS SEVERUS — SUNTHAIM
1665. 8^ — C c. notis Joa. Voretii. ^Berolini 1668.
12mo; »Lipsiae 1703. 8°; ""ibid. 1709. 8°. KH-
tisch tcertlos. — ^ curante J. Gezelio. Aboae 1669.
8®. — E a mendis purg., notis illustr. opera Hieron.
Mercier. Paris. 1675. 8^ — F in Bibl. max. PP.
Lugd. VI. p. 324. — G cur. J. C. Hofmeister. Tiguri
1708. 8°. — H c. notis Vorstii et ex recens. Joa.
Clerici. (Edid. Chr. Schöttgen.) Lipsiae 1709. 8^
— I studio et labore Hieron. de Prato. Veronae
1741 — 54. 2 vol. 4". Durch fremdartige Beiga-
ben angeschwellt. In Deutschlatid sehr selten, —
K tciederh. ap. Galland, Bibl. PP. VIII. Venet.
1772. fol. p. 355. — l^unt. d. Tit.: Sulpicii Severi
libri qui supersunt. Rec. et comment. erit in-
struxit C. Halm. Vindobonae 1866. 8° (= Corpus
scr. ecclesiastio. Vol. I.)
Sulpicius Sevenis: Dialog! tres.
Ausg.: ap.Migne, Patrolog. latXX. p. 183-222.
: Epistolae tres.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. XX. p. 175-
184. — Epistolae 7 aliae ibid. p. 223-248.
Erl. - Sdvr, : A m p d r e , Histoire littdraire de la France
avant Charlemagne. I. Paris 1867. p. 296 ff.
Bernays, Jac, Ueber die Chronik des Sulpicius Se-
vems. Ein Beitrag; zur (iesch. der klashischen und
bibl. Studien Berlin 1861. 4» (= Jahresbericht der
Franckelschon Stiftung). Geistreich.
Bernhard y, Orundriss d. römischen Literatur. Braun-
schweig 1872. p. 997.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. 1. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 327-336.
Fürtner, Jos., Textkritische Bemerkungen zu Sul-
picius Severus. Progr. d. Gymn. Landshut 1885. 8*'.
42 pag. ( Vgl, Wochenschrift f. class. Philologie II. 50).
Oilly. W. S., Sulpicius Severus in bis Vigilantius
and nis timos. London 1844. 8^. p. 85-63.
Gundlach , Wilh., Die Vita Heinnci IV u. die Schrif-
ten des Sulpicius Severus in Neues Archiv d. Ges.
f. Ä. d. Gesch. XI. 1686. p. 291-309.
Halm, C, Von der handschriftl. Uoberlieferung der
Chronik des Sulp. Sev. in Sitzungsbcr. der k. bayer.
Akftd. der "Wissensch. 1865. IL p. 37-64.
Harnack in Herzog Kealencyclopädio für protest.
Theologie. 2. Aufl. XV. p. 62 ff. «. v.
Holder-Egger, 0., Chronik des sogen. Severus Sul-
pitius in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. 1. 1876.
j). 276-278.
Klein, Frz. Vinc. Aus Handschriften dos Sulpic. Se-
verus zu dessen Lebensbeschreibung des h. Martinus.
Progr. d. Gvmn. Colenz 1820. 4*.
Manitius, M., Zur Gesch. von Sulnicius' Schriften
über S. Martinus im Mittelalter in rCoues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. XIV. n. 165-170.
: Zur Benutzung des Sulpicius Severus im Mittel-
alter Und. XV. 1890. p. 194-196.
Faucker, C. v., De latinitate Sulpicii Severi. Berlin
1883. gr. 8^. 38 pag. JL 2 (aus dessen Vorarbeiten
zur latoin. Sprachgeschichte. Thl. III).
Reinkens, Jos. Hub., Sulpicius Sov. als Biograph
dos heil. Martinus in seinem Martin von Tours der
wunderthatige Mönch u. Bischof. Breslau 1866. 8".
p. 258-274.
Schell, J., De Sulpicio Severe Sallustianae , Livia-
nae, Taciteae elocutionis imitatore. Diss. inaug. Mon-
asterii WoKtf. 1892. BP. {IV.) 50 pag.
Teuffei, W. S., Gesch. der römischen Literatur. 5.
Aufl. Leipzig 1890. p. 1186-1139. Ü 441.
AVa 1 1 o n b a ch , Deutschlands GeschichU>quellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 56, 60. 98; 6. Aufl. 1. 1893. p. 57. 62. 101.
"Wogen er^ Paul. Frid. (Chrstn. Breithaupt praes.) Sti-
lum Sulpicii Soueri . . . commondat. Diss. phiL Halae
Magd. itlS. 40.
Vgl. Vita s. Hilarii Pict. ep.
,, ,, Martini archiep. Tur.
Epithoma chronicorum Se-
veri cognomento Sulpicii ab 0. C.
— 511.
Diese merkwürdige, fllr die wcytgotisclie Geschichte
von 4ÖU — 500 nicht unwichtige Schrift ist dem Sulpiäus
Severus mit Unrecht beigelogt. Sie scheint um 733 abge-
fasst zu sein.
Handschr.: Madrid, sec. XIII. Ton 0. Waltz
aufgefunden, vgl. Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. IV. 209; VI. 325; K. Zangeraeister in
Rhein. Museum f. Philol. N. F. XXXHI. p. 222.
Ausg.: * ap. Florez, EspaiÜa sagrada IV. Ma-
drid 1749. p. 430-456. — *von 379 an wiederh.
ap. Holder-Egger, lieber die "Weltchronik {s. uX
— ^unt. d. Tit.: , Chronica ad a. 511* ed. Th.
Mommsen in Mon. Germ. hist. Auct. antiqmss.
IX. p. 98.
ErL'Sehir.: Holder-Egger, Ueber die Weltchrcmik
des sogen. Severus Sulpitius u. südgalUsche Annalea
des 6. Jahrh. Eline Qnellenuntersnchunir. Inang.-Diss.
(iöttingen 1875. 8«. 75 pag. Jkl.^d.^Vgl. Zarockes
Literar. Centralblatt. 1875. n^ 43.
Summa concilii Constantiensis.
Knappgefasste Konzilsgeschichte.
Ausg. : ap. Martene, Ampi, collect. VII. p. 1405-
1420.
Erl.-Sekr.: Finke , Heinr., Forschungen zur Gesch. des
Konstanzer Konzils. Paderborn 1889. gr.8^. p. 157-159.
Summa Curiae Hegis. Ein Formelbuch
aus der Zeit König Rudolfs I und Al-
brechts I.
Ein far die Kanzlei des Königs 1274—1306 bearbei-
tetes Formelbuch.
Ausg. : aus einer Erlanger Hs. (n^ 563. mbr.
sec. XIV. kl. 4») mitgetheilt von Otto Stobbe in
Archiv für Kunde Österreich. Geschichtsquellen.
XIV. Wien 1855. p. 317-385; cf. Einleit p. 307
-316.
Summa Gerhard! (magistri). Ein For-
melbuch aus der Zeit des Königs Johann
von Böhmen (c. 1336 — 1345).
Handschr.: Prag, Un.-Bibl. IV. C. 23. chart,
kl. fol.
Ausg.: hi-sgb. von Ferd. Tadra in Archiv f.
Österreich. Geschichte. LXIII. Wien 1882. p.329-
582; cf. Einleit. p. 307-328, Index p. 583-594.
Summa omamentorum tesaurarie, quam
tempore Raimundi abbatis (1225 — 1245
monasterii s. Martialis Lemovieensis) Ma-
theus de Userehia custodiendam accepit
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. lat n® 11311.
fol. 28. 29.
Ausg.: publ. par H. Duples-Dagier in Biblio-
thequo de TEcole des chartes. Ser. IV. tom. L
p. 29-35.
Summaria, brevis et compendiosa do-
etrina, t'td. Petrus de.Bosco.
Summula de Guelfls.
Aus dem 14. Jahrh., ohne Weit.
Ausg.: ap. Hess, Monum. Guelf. I. p. 121-132.
Sunthaim sive Suntheim, Ladisl., Ba-
venspurgensis, presb. Constantiensis, Vien-
nensis canonicus, Maximiliani I imp. a
sacris et historüs (f 1513," nach anderen
1526): Famiüae Germaniae principum il-
lustratae.
SUNTHAIM — SYCHARDUS
1041
Handschr.: Stuttgart, k. öffentl. Bibl. Cod.
bist. Fol. n« 249. chart. sec. XVI.
Ausg.: ap. Oefele, Rer. Boic. scr. II. u. xtcar
nionitum editoris p. 557-562; a. Familia ducum
Bavariae p. 562-575; b. Familia paiatinorum to-
mitum Rheni p. 575-581; o. Familia marcbionum
de Baden p. 582-591; d. Familia comitum de
Wirtembori? et genealogia p. 591-603; e. Mona-
steriologia Franconiae p. 603-612; f. Familia bur-
^raviorum Nurnbergensium p. 612-621. — In-
dex ap. Zapf, Merkwürdigkeiten I. p. 8-ll,ntWi^
tollstätidig.
Sunthaim: Genealogie der Markgrafen
von Brandenburg u. der Burggrafen von
Xümberg.
Ausg.: * ap. Oefele, Rer. Boic. scr. II. p. 612-
621. — ^tciederh. ap. Riedel, Cod. dipl. Branden-
burg. Haupttheil IV. Bd. I. Familia antiq. march.
Brandenb. p. 257-261; Familia antiq. burgrav.
Nurnb, p. 261-271; cf. p. xxn.
: Historia de familia "Welphonum
sive Giielforum brevis.
Ausg.: ap. Leibnit., Script, rer. Brunsv. I. p.
S00-80t).
: Chronik seu Cionicken.
Ist mehr eino topographische BoschreibuDK Schwabens,
d. h. des grossem TheiU des jetzitcen KGuigreichs Würt-
temberg , sowie Vorarlbergs u. s. w.
Handschr.: Stuttgart, k. öffentl. Bibl. Cod.
bist. Fol. n® 250. chart. saec. XVI.
Ausg.: ^ einige Abschnitte unt. d. Tit.: Fa-
milia comitum de Wirtemberg ap. Oefele, Rer.
Boic. scr. II. p. 591-603; — 'ap. Moser, Wir-
temberg. Bibliothec. 1796. p. 83; — ^ ap. Mem-
miiiger, Canstatt. 1812. p. 149 ff. — *i>* Schwä-
bisch. Taschenbuch auf d. Jahr 1820. p. 218 ff. —
^ ein Abschnitt unt. d. Tit. : Das Donau thal von
L. S. hrsgb. von Frz. Pfeiffer in Jahrbuc^h für
Vaterland. Geschichte. I. Wien 1861. p. 275-297.
— ^ ein grösserer Abschnitt unt. d. Tit. : Die äl-
teste württembergische Landesbeschreibung mit-
p^theilt von J. Hartmann in Württembergische
Viertel Jahrshefte für lÄndesgesoh. Jahrg. VII.
1884. p. 125-129.
: Tabulae Claustro-Neobiirgenses
de primis Aiistriae marchionibiis et diici-
hus, operam conferente Jacobo praepo-
sito Ciaustro-Neoburgensi. 928 — 1267.
Deutsch geschrieben, voller Fohler.
Ausg. : ^unt.d. Tit. : Der löbl. Fürsten vnd des
Landes Oesterreich Altharkommen vn Regierung.
BtLsil. 1491. fol. — ^wiederh. ap. Fez, Scr. rer.
Austr. L p. 1004.
Erl.-Sekr.: Aschbach. Jos., Geschichte der k. Uni-
versität zu Wien. II. Wien lb77. p. 377-381.
Supplementum episcopologii Vratislav.,
ii'd. Catalogus episc. Yratislaviensiiim.
Supplementum seu fragmentum, rid,
Fraginentum concilii Romani.
Supplication du pueuble de France au
roy contre le pape Boniface VIIL
Potthast, Bibliotheca historica.
Wahrscheinlich am 1303 von Petrus deBo9co(«. i.)
verfasst.
Ausg.: * s. 1. 1501 (?). Bulaeus, Hist. univ.
Paris. IV. p. 15. — '(ap. Pierre Dupuy) Histoire
dv differend d'entro le pape Boniface VIII et
Philippes le Bei roy de France. Paris 1655. fol.,
preuv. p. 214-219.
Surquet dict Hoccalus, vid, Jean Sur-
quet •
Suter, vid, Halb-Suter.
Suzobonus, Job. (flor. 1260), vid. Ca-
farus n® 9.
Svarfdoela-Saga (historia Svarfdölen-
sium).
Ausg.: in Islendinga-Sögur. T. IL 1830. p.
113-198.
Uebers.: dänisch ap. N. M. Petersen, Histo-
riske Fortjellinger om Islapndemes Fa»rd. IV.
Kjobenh. 1844. 8°. p. 259-275.
Sverris Saga, i. e. Historia Sverreris
regis Norvegiae (1177 — 1202), cuiusprio-
rem partem Carolus abbas Thingorensis
Islandiae (f 1213), filius Johannis, poste-
riorem üizurr Haussen vel secund. alios
auctor anonymus composuit
Ausg. : * unt. d. Tit. : Kong Sverres Historie
ed. B. Thorlacius et Werlauff in Heimskriugla
edr Noregs Konuuga-Scigur. IV. Kjöbenhavn 1813.
fol. p. 1-334. — *tw Fommanna sögur. VIII. Kaup-
mannah. 1834. p. 1-448 ex cod. Arn. Magn.n°327.
4^ unt. d. Tit.: Saga Sverris konungs. — *die
älteste Recension ex cod. Hafniens. bibl. univ.
Am.Magn.n"47 (cod.Eirspennill). mbr. fol.c. 1280
Scripte ed. C. R. Unger in Konunga sögur. Sa-
gaer om Sverre og hans Efterfelgere in Det
norske Oldskriftsolskabs Samlinger n® 13. 15. 18.
Christiania 1873. — * in ertceiterter Form in
Flatevjarbok. En Sämling af norske Kongo -Sa-
gaer. "^IL Christiania 1862. p. 533-701. — * Aus-
zug in Antiquites Kusses. IL Copenhague 1852.
4°. p. 76-79.
Uebers.: dänisch: * in Oldnordiske Sagaer
udgivne i Ovei*sii'ttelse af det k. nord. Oldskrift-
selskab. VIIL Kjöbenh. 1834. — » in Snorre Stur-
Icsous norske Kongers sagaer, oversatte af J. Aall.
IIL Christiania 1839. 4^ p. 1-144. — «oversatte
af Munch og 0. Rvgh^'it Norges Kongo -Sagaer.
n. 1871. p. 1-178.
lateinisch: * ed. Th. Torfaeus , Histor. rer. Nor-
vegic. IV. Hafniae 1711. fol. p. 1-74. -— »m
Scripta histor. Islandorum. VIIL Hafniae 1837. 8°.
Erl.-Schr.: Anecdoton historiam Sverreri reg. Nor-
vegiae illastrans. ^ E cod. mbr. bibl. Arnama^naoanae
(114 A. 4*^) c. vers. lat. et comm. ed. E. Chr. Werlaaff.
Uavniae 1815. 8"^. — *ex eodtm cod. sub. tii. : Om den
norske Kirkes Forhold til Staten in Speculam reprale.
Holmiae 184^. p. 176-190. Eine Apoiogie der hönigl.
Majestät gegen die AnmassungendernortDegisehen Geist-
lichkeit.
Vgl. Uistoriae reg^um Xorwegiae.
Swapham, vid. Kobertus de Swapham.
66
1042
SYDO CANONICUS — SYNODUS ACTA APÜD ALTHEIM
Sydo canonicus regularis Falderae in
Holsatia (saec. Xu) =
Sydo praepositus Novimonasteriensis in
Holsatia (f 1201): Epistola ad Gozwinum
pastorem in Haseldorpe.
Geschrieben vor 11. Oct. 1196, oiu die Zng^hÖrigkeit
des Kirclispiels Bishorst zu NeamQnster darzuthuo.
Handschr.: Hamburg, Stadtarch.,sec.XVme.
Äiisg.: ^unt. d. Tit.: Bericht des Sido u. a.
Nachrichten über Vizelin und das Kloster Neu-
münster. . . ed. J.M. Lappen berg in Staatsbürger-
liches Magazin hrsgb. von N. Falck. IX. Schles-
wig 1829. p. 4-12; cf. p. 1 «F., Noten dazu p. 12-
16. — * ed. Nik. Beeck in Quellensammlung der
schlesw.-holst-lauenburgißchen Gesch. IV. 1875.
p. 172-184. Varianten dazu aus den Papieren
der Bollandisten [Brüssel, Burgund. Bibl. 8972]
mitgetheilt von C. Schirren in Zeitschrift der Ges.
f. schlesw.-holst-lauenb. Gesch. VIII. Kiel 1878.
p. 312. 313; cf. p. 326. 327. — » Bruchstücke als
Synopsis historiae Neomonasteriensis ed. G. Hen-
schen in AA. SS. BoU. Mart. I. p. 6.54.
Erl.-Schr.: Bippen. Wilh. v.. Eilt. Untersuchung über
die Versus de vita Vicelini und den sogen. Bericht
des Propst Sido von Neumttnster. Göttinger Inaug.-
Diss. Lübeck 1868. Bfi. öl vag.
Schirren, C, Die Epistola Sidonis in seinen Bei-
trftge zur Kritik älterer holstein. Geschichtsquellen.
Leipzig 1876. S». p. 233-236.
: Die sogen. Epistola Sidonis in Zeitschrift der
Ges. f. schl. . . . Gesch. VIL 1887. p. 283-285.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquollen. 6. Aufl.
IL 188G. p.809; 6. Aufl. II. 1694. p.342.
Vgl. Vita s. Vicelini {verstu ant.).
Syllabus poteatatum Yeronensium. 1194
— 1306.
Ausg.: ed. Carlo CipoUa in Antiche cronache
Veronesi. I. 1890. p. 387-408 ex ms. bibl. capitul.
Veron. n°815; cf. prefaz. p. xxxvi-xl.
Sylloge diplomatum, litterarum, actorum
publiconim etc. quoruin testinionio et fide
res Austriacae, Hungaricae eic. ab imper.
Friderico iisque ad a. 1453 gestae in pri-
mis nitiintur.
Schfttzbaro städtische Actonsamuilnng. Eine Fort-
setzung bildet das Copey-Buch der Stat "Wienn
(«. d.).
Ausg. : omnia nunc prinium collecta et in lu-
cem prolata ap. KoUar, Antilect. monum. II. 1762.
p. 827-1403.
Sylvester •= Silvester.
Sylvius, Ptoiema?us, r/rf.Kalendaria an-
tiqua duo.
Symbolum Atlianasianum.
Dass es von Veiiantius Fortunatus verfasst sei,
behauptet allein Murutori, Anecd. II. p. 222.
Handschr.: Mailand, Amhrus. Bibl. 0. 212.
sup. mbr. saec. VIII. 8°. fol. 14.
Ausg.: ^ ap. Muratori, Anecd. ex Ambros. bi-
bliothecae codd. nunc prim. eruta.II. Mediol. 1698.
p. 225. — wiederh. * inter Fortunati op]). ed. Luchi.
II. 1786. p. 184; — » ap. Migne, Patrolog. lat.
LXXXVIII. p. 585. — *ed. Krusch inter F-i
opp. in Mon. üerm. bist. Auct. antiq. IV. 2. 1885.
p. 105. 106; cf. i)rooeni. p. xxxi. — Veber andere
xahlreiche Atisgg. rgl. Hahn, Bibl. der Svmbole..
der alten Kirche. 2. Aufl. Breslau 1877. 8^ Schaff.
The creeds of christendom II. New York 1877.
p. 66.
Symeon, vgl. Simeon.
Symeon biskup Suzdaiski , vid. Xestor.
Symeon Magister et Logothetes, rid.
Simeon Metaphrastes.
Symeon of Durham = Simeon Diinel-
mensis.
Symmachus papa (f 514): Epistola ad
Caesariura de privilegiis Arelatensis ec-
ciesiae, a^ 514.
Ausg.: * ap. Sirmond, Concil. Gall. I. p. 187.
— ' ap. Bouquet, Rec. IV. p. 55. — Epistola ad
episcopos Galliae, qua divisionem Provmciae inier
Viennensem et Arelatensem episcopos a I^one
f)p. constitutam confirmat, a® 513 ^ ap. Sirmond
. c. I. p. 186. — * wiederh. ap. Bouquet 1. c. IV.
p. 54. 55. — Epistolae et decreta ap. Migne,
Fatrolog. lat. LXII. p. 49-80. — Epistolae in
Mon. Germ. bist. Epist. III. p. 33-42. 91. Cf
Jaffe, Kegesta pontif. Rom. Ed. 2. I. 1885, p.
96-100; II. p. 736.
Symmachus, Q. Aurelius, consul Ordi-
narius et Urbi praefectus (f 402): Episto-
larum iibri X.
Ausg.: ^ c. notis Fr. Jureti et Joa. Lectii. Ge-
nevae 1598. 8°. — * Paris. 1604. 4«». — «c. notis
Paraei. Neap. Nemet. 1628. 8°. — * ap. Migne,
Patrolog. lat. XVIII. p. 145-406; cf p. 141. —
^ unt. d. Tit.: Epistulae editae post eius obi-
tum a Q. Fabio Memmio Symmacbo filio ed. Otto
Seeck in Mon. Germ. bist. Auct. antiquiss. VI. 1.
1883. p. 1-278.
: Orationes.
Attsg.: ed. 0. Seeck 1. c. p. 318-340.
— - -: Relationes.
Sninmiung amtlicher Berichte, welche S. als pr;ief.
U. 384. 885 den Kaisern eingereicht hat.
Ausg.: ed. 0. Seeck 1. c. p. 279-317.
Erl.-Sckr.: Morin, Kug., fitude sur la ne et sur 1^
6criu de Bvmmaquo , prüfet de Rome en 384. Pah«
1847. 8«. mpag.
Seeck, 0., Prooeinium 1. c. p. v-ccxii, %poaufh über
Codd. n. a. Ausg. xpeUläußg gehandelt ist.
Teuf fei, W. S., Gesch. der romischen Literatur, ö.
Aufl. Leipzig 1890. p. 1079-1085 § 425.
Symphosius (saec. IV. Y?): Aenigmata.
Ausg.: ap. Migne. Patrolog. lat. Vli. p. 2Sl»-
298.
Erl.-Schr. ; T e u f f o 1 , W. S., Gesch. der rOmischen Lit^
ratur. 6. Aufl. 1890. p. 1152 §449, tro auch antc^i
Ausgg. aufgeführt sind.
Syncellus, vid. Georgias Syncellus.
Synodus, vgl. Concilium.
Synodus acta apud Altheim in £ava-
ria a. 916.
Ausg.: ap. M. v. Freyberg, Sammlung histor,
Schriften u. Urkunden IV. Stuttgart 1834. p. 223
-239; not4ie p. 239. 240.
SYNODÜS AD THEODONIS — SYNODÜS MOGUNTINA
1043
Synodus ad Theodonis villam habita
Oct 844.
Au^g. : * ap. Peilz , Mon. lepg. T. p. 380. — * ed.
Boretius in Mon. Germ, bist Capitul. IL 1. 1890.
p. 112-1 IG.
Synodus apud Sanctam Macram acta,
in loco qui dicitur Finibus Remensis
parocbiae, IV non. Apr. 881.
Attsg. : * ap. Sirmond , Cono. Galliae III. p. 502.
- - Bruchstück ap.Bouquet, Rec. IX. p. 307. 308.
Synodus apud Saponarias habita a. 859.
Jim. 14.
Ausg.: * ap. Baluzc, Capitular. II. p. 129. —
- ap. Pertz, Mon. legg. I p. 463. — • ed. Krause
in Mon. Germ. bist. Capitul. IL 2. p. 447-450.
Synodus apud Ticinum palatium acta
a. 876 mense Febr., confimata in svn-
odo apud Pontigonem, cum missis do-
mini apostoiici Johannis aliisque multa-
rimi provinciarum episcopis, eodem anno
mense Junio.
Ausg. : ap. Duchesne , Bist. Franc, scr. IL p. 458.
Synodus apud Vermeriam habita r^ 853.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 420-422.
Synodus Aquensis I. 860. Janr. 9.
Ausg. : * ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 465. — *ed.
Krause in Mon. Genn. bist. Capitul. II. 2. 1893.
p. 463-466. — Synodus Aquensis IL 860.
Febr. * ap. Pertz 1. c. p. 466. — * ed. Krause l. c.
p. 466-468.
Synodus Aribonis archiepiscopi Mogun-
tini, in qua de ieiunÜKS ac aliis ceremo-
niis fit decisio, habita a*^ 1023.
Ausg. : ' in Fasciculus rerum expetend. (ed. 0.
(iratius. Coloniae) 1535. fol. 162. — * in Fasci-
culus rer. expetend. ed. Brown I. 1690. p. 324.
Synodus Atrebatensis a Gerardo Game-
racensi et Atrebatensi episcopo celebrata
a. 1025 adversus quosdam haereticos.
Ausg.: * ap. d'Achery, Spieileg. I. p. 607. —
' Bruchstück ap. Bouquet, Rec. X. p. 540-542.
Synodus Attiniacensis. 874. Jul. 1.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Capitular. IL p. 233. —
- ap. Pertz, Mon. iegg. I. p. 522. — ' ed. Krause
in Mon. Germ. bist. Capitul. IL 2. 1893. p. 458 -461.
Synodus Augustana. Saec. X.
Atisg. : ap. Canisium , Lectiones antiq. od. Bas-
nage III. 1. p. 11 sq.
Synodus Aurelianensis a. 1022 adver-
sus novos Manichaeos.
Ausg.: * ap. d'Acben,', Spieileg. IL p. 670 e
tbartario S. Petri Caroot. — ' wieder h. ap. Bou-
quet, Recueil X. p. 536-539.
Synodus Bellovacensis. 845. April.
Ausg.: * ap. Baluze, Capitul. IL p. 19. — * ap.
Pertz, Mon. legg. I. p. 386. 387. — * ed. Krause
in Mon. Germ. bist. Capitul. IL 2. 1893. p. 387. 388.
Synodi Brixinenses saeculi XY.
Aus dor Zeit von 1419— UTSf.
Ausg. : primus edid. G. Bickell. Oeniponte 1880.
8°. 80pag.
Erl.'Sekr.: Orisar, H., Ein Bild aus dem deutschen
Synodfülebon im Jahrhundert vor der Giaubensspal-
tun;; in Hintorisches Jahrbuch der Görres - Gesell-
schaft. I. Münster 1H80. gr. 9*. p. 006-640.
Synodus Burdegalensis a<^ 1080 habita.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. CLV. p. 1645
-1648.
Synodus Carisiacensis. — Epistola ad
Hludovicum regem Germaniae. 858. Nov.
Ausg.: * ap. Baluze, Capitul. U. p. 101. — • ed.
Krause in Mon. Germ. bist. Capitul. U. 2. 1893.
p. 427-441.
Vgl. Conventus apud Carisiacum.
Synodus Dingolvingensis. Saec. X med.
Ausg.: * ap. Pertz, Mon. logg. IL 2. p. 171. —
» ap. Pertz. Mon. legg. III. 1863. p. 482. 483. Vgl.
Pertz* Archiv YII. p. 820. 826; Quellen z. baye-
riscben Gescbicbte I. p. 408.
Vgl. Tassilo dux.
Synodus Engilenhemensis. Saec X.
Ausg.: ap. Canisium, Lectiones antiq. ed. Bas-
nage III. 1. p. 8-10.
Synodus Francofurtensis. 794. Jun.
Ausg. : ^als Capitulare Francofordiense ap. Ba-
luze, Capitular. I. p. 263 — «. * ap. Pertz, Mon.
legg. I. p. 71. — ^ed. Boretius in Mon. Germ,
bist. Capitul. L p. 73-78.
Synodus Gerundensis a. 1078 celebrata.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. anecd. IV. p.ll87.
— • ap. Migne, Patrolog. lat. CLV. p. 1643-1646.
Synodus Helenensis sub Oliba episcopo
Ausonensi in loco Tulugiensi habita a®
1047.
Ausg.: * ed. Petrus de Marca, De concordia
sacerd. et imperii. Lib.IV. c. 14. p.435. — *Brucb-
stück ap. Bouquet, Recueil XI. p. 514.
Synodus Mediolani a^ 868 habita.
Ausg.: mitgetbeilt von Friedrieb Maa.ssen in
Sitzungsber. d. pbil.-bist. Classe d. "Wiener Akad.
d. Wiss. XLIX. 1865. p. 306-310 {aucßi besofuiers
abgedr. Wien 1865. gr. 8°).
Synodus Mediolani provincialis a. 1287
habita ab Ottone Yicecomite archiepisc.
Mediolan. Accedunt constitutiones Gui-
fredi S. R. E. cardinalis.
Ausg.: ap. Muratori, Rer. Ital. scr. VIII. 1726.
p. 1053-1064; 1065-1068.
Synodus Mettensis a<> 859. MaL 28 —
Jun. 4.
Ausg. : * ap. Baluze, Capitular. IL p. 121. — 'ap.
Pertz, Mon. legg. I. p. 458-461. — * ed. Krause
in Mon. Germ. bist. Capitul. U. 2. 1893. p. 441-447.
Synodus Moguntina. 950 — 954.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. iegg. IL 2. p.l58. 159.
Synodus Moguntina. a. 1071.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. V. p. 185-189.
66*
1044
SYNODUS MOGUNTINA — TABULA ROBERTI
Synodus Moguntina de treuga Dei a.
1085.
Ausg.: ^ ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 54-59.
— * ap. Doeberl , Mon. Germ, selecta UI. 1889.
p. 49-51. Vgl. Treuga Dei.
Synodus Nycaena. L — Fragmenta ver-
sionis Copticae libri synodici de primo
concilio oeciimenico Nicaeno.
Atisg.: ^ a Zoega Georgio primum edita —
• nunc denuo recusa cum emendatt. ... et ver-
sione lat. cura Caroli Lenormant ap. Pitra, Spici-
legium Solesmense I. ]852. p. 513-536; cf. p.509
-512. — Tilg uy{ag aw66ov rijg iv Ntxaftc tkqI
loC ityiov Ilitaya gr. et lat. ibid. IV. p. 541 ; cf.
excursus p. 540-555.
Synodus Papiensis a. 850.
Ausg. : ed. Boretius in Mon. Germ. bist. Capi-
tul. II. p. 116-122. — Synodus Papiensis Gre-
gorii V pp. a° 997 ap. Pertz, Mon. legg. II. 2. p.
171. 172; scr. ÜI. p. 694.
Synodus Pergami habita provincialis,
praesidente Castono seu Cassono Medio-
lanensi archiepiscopo a. 1311.
Ausg.: ap. Muratori, Rer. Ital. scr. IX. p. 545
-580.
Synodus Pistensis a^ 862.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 477-483.
Synodus Pontigonensis Karoli II a.876.
Jim. Jul.
Ausg. : ^ ap. Baluze, Capitular. 11. p. 249. 250.
249. 245. 249. — * ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 532
-536.
Synodus Ratisponensis I et n a. 932
et Saec. X.
Ausg.: * ap. Portz, Mon. legg. IL 2. p. 171. 172.
— » ap. Pertz 1. c. legg. III. 1863. p. 482. 483.
Synodus Havannas a. 898 sub Lam-
berto imperatore.
Ausg.: ^ als Lamberti imp. conventus Ra-
vennas anni 898 ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 562
-565. — ^ ed. Boretius in Mon. Germ. hist. Ca-
pitul. n. p. 109. 110. 123-126.
Synodus Regia Ticina a. 855.
Ausg. : ap. Canisium , Lectiones antiq. ed. Bas-
nage II. 2. p. 353-368.
Synodi Romanae. 499. 501. 502.
Ausg.: unt. d. Tit.: Acta synhodorum hahi-
tarnm Romae a. 499. 501 . 502 ed. Theod. Momm-
sen €td calcem Cassiodori Senatoris Variae. 1894.
p. 399-415; p. 416-437; p. 438-455; cf. praofat
p. 394-398 (= Mon. Germ. hist. Auct. antiq. XU).
Synodus Romana a. 826.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 2. p. 11-16.
Synodus Romana a. 1027.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 12.
Synodus Romana a. 1059.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 2. p. 176-180.
Synodus Romana a. 1112.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 2. p. 181.
Synodus Romana a. 1123.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. 11. 2. p. 182.
Synodus Suessionensis. 853.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 416-420.
Synodus Ticinensis ab episcopis re-
gnique proceribus celebrata pro electione
seu confirmatione Widonis in regem Ita-
üae. A« 899.
Ausg.: ex archiv. monasterii Bobiensis ap. Mu-
ratori, Scr. rer. Ital. II. 1. p. 416 (vn)-416 (ix); cf.
praef. p. 416-416 (vii). — Synodus alia a®S7Ö
* ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 528-532. — ' in Mon.
Germ. hist. Capitul. U. p. 98-104.
Synodus Trecensis a. 1107.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. 11. 2. p. 181.
Synodus Vermeriensis. 853. Aug. 27.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Capitular. II. p. 57. —
* ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 420. — * ed. Krause
in Mon. Germ. hist. Capitul. II. 2. 1893. p. 421 -423.
Synodus Warstallensis a. 1109.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 2. p. 180.
Syrus monach. Cluniacensis (flor.lOOO),
Vid. Vita s. Maioli (rtte alia).
I, ,, Odilonis.
T.
T i magister schol. 1 rk i. • /
T- \ scholasticus I Osnabrugensis (c.
1118), vid. Wido episc. Osnabrugensis.
Tabula consanguinitatis Friderici I re-
gis et Adelae reginae. 1153.
Ausg.: inter Wibaldi epist. ap. Jaffe, Bibl. rer.
Germ. 1. p. 547. n« 408.
Tabula gentis Billingorum et Series ab-
batum S. Michaelis Luneburgensis.
Geschrieben 1071—1085.
Ausg.: * ap. Gebhardi, Historisch - genealo-
gische Abhandlungen III. p. 39. — * ap. Wede-
kind, Noten zu einigen Geschichtschreibem I. p.
336. — 3 ap. Pertz, Mon. scr. XlII. p. 344 ed. 0.
Holder -Egger.
Tabula Karolorum et Ottonum ex cod.
Monacensi.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. II. p. 314.
Tabula Ringstadiensis de regibus et
principibus Daniae Eingstadii ab a. 1 130
— 1341 sepultis.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Danic. IV. p.
278-281.
Tabula Robert! Mignon, vid. Mignou.
TABULAE CERATAE — TARNEAU
1045
Tabulae ceratae anni 1307, olim in
abbatia s. Germani Paris., nunc in bibl.
imper. (suppl. lat n^ 1388) servatae.
Ausg.: ap. Bouquet, Rec. XXII. p. 544. 555.
Tabulae ceratae anni 1308, in bibl.
Genevensi servatae.
Äusg, : ^ ed. Job. Senebier in Catalogue rai-
sonne des mss. de la bibl. de Geneve. Geneve
1779. 8**. — • ap. Bouquet, Recueil XX TT. p. 555
- 565 ; nova recensio ibid, praef . p. xxxqi. xxxiv.
Tabulae ceratae annorum 1303 et 1304.
Handschr.: Paris, Nat-BibL, suppl. lat. n"
1387. — Reims, Stadtbibl.
Ausg.: Auszüge ap. Bouquet, Recueil XXII.
p. 535-544.
Tabulae ceratae Johannis Sarraceni,
in thesauro cartarura servatae. A. 1256.
Ausg,: ap. Bouquet, Rec. XXI. p. 284-392.
Tabulae fiindatonim et benefactomm
monasterii b. Mariae de Oliva « Fontes
Oiivenses. n^ 3.
Tabulae Karolorum et Ottonum genea-
logicae — 1125.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. III. p. 214. 215;
vgl. VI. p. 32.
Taccone Baldassare: La coronazione e
sponsalizio de la seren. regina madonna
Bianca Maria Sforzia Augusta descritta.
In ottava rima.
Ausg.: Milano per Leon. Pachel 1493. 4^
Taddeo » Tfaaddaeus.
Tafurus, Angelas, Neritonensis (flor.
1484): Historiea descriptio belli Veneti
ad versus Gallipolitanos, Neritonenses ali-
osque populos Hydnmtinae provinciae
a. 1484 $eu Ragionamen to della guerra
de' signuri Viniziani contro la cettate di
Gallipoli, di Nerito (seu Nardo) et altri
luochi della provinzia {seu di Terra di
Otranto).
Gregorovius , Die histor. Stadien p. 7 erklärt diese
Schrift für eine Fälschung des Gio. Bemardino Tafari.
Ausg.: * ap. Muratoii, Scr. rer. Ital. XXIV.
p. 913-922. — ^wiederh. in Opere di Angelo ed
altri Tafuri. I. Napoli 1848. 8°.
Tagebuch über Friedrich von Hohen-
zollem, Bischof von Augsbui'g (1486 —
1505). Der Verfasser war Friedrichs Uofcaplan.
Handschr.: Augsburg, Archiv des bischöfl.
Ordinariats (früher in Dillingen).
Ausg.: ^unt.d.Tii.: Tagebuch über die 3
ersten Regierungsjahre des Bischofs Friedrich v.
Züllem [23. Febr. 148G— März 1489] hrsgb. von
V. Steichele in Beiträge zur Gesch. des Bisthums
Augsburg, Anhang zu Merkles Archiv f. Pastoral-
conferenzen. Augsburg 1848. 8°. — ' ufit. obig,
Tit. {mit fortlaufendem Kommentar erläutert u.
unier Anreihung alles dessen y was dem Heratts-
geber über Friedrieh bekannt geworden f so dass
sieh das Tagebuch xu einem vollen lAbensbilde
gestaltet hat) hrsgb. von Theod. Dreher in Mit-
theilungen des Vereins für Gesch. u. Alterthums-
kunde in Hohenzollem. Jahrg. XVIIl. 1884/5. Sig-
maringen, p. 1-64; XIX. 1885.0. p. 1-96; XX.
1886/7.p.l-48; XXI. 1 887/8. p. 49 -92.— ''daraus
wiederh. Freiburg i. B. 1888. 8^ IV. 252 pag. Ji 3.
Tagebuchfragment über das Eonstan-
zer Konzil « Acta et actitata.
Tageno, decan. Patavinus {Passau , f
1190. Nov. 3): Descriptio expeditionis
asiaticae Friderici I imp. contra Turcas.
1189. 1190.
Dieser Bericht ist zum Theil in Magni presb. Ratisb.
Chronicon Reichersbergense aafgeDommeii (ap.
Pertz, Mon. scr. XVII. p. 609 -517). — EnthJlt den wich-
tigen Brief des Bischofs Dietpold von Passau an Herzog
Leopold IV von Oesterreich.
Ausg.: * ed. Joa. Aventin. 1522. 4^ Exemplar
in der kgl. Bibl. xu München. Vgl. K. A. Mu£Fat
in Bayer. Annalen. 1833. Blatt für Vaterlands-
kunde p. 507. — * ed. Reusner in Epistolae Tur-
cicae (1598.) p. 291. — • ap. Freher, Germ. rer.
scr. I. Append. p. 6-15 (* ed. Struve I. p. 407-
416).
Erl.-Sdvr.: Chroust, Anton, Tageno, Ansbert u. die
Historia Pereiujinorum. Drei krit. Untersuchungen z.
Gesch. des Kreuzzuges Friedrichs I. Graz 1892. gr.8®,
paaaim, Usondera p. 12-47.
Fischer. Karl, Geschichte des Kreuzzuges Kaiser
Friedrichs I. 1870. p. 6-16.
Pannenborg m Forschungen z. deutschon Geschichte.
XIII. 1883. p..Sl7- 319.
Riezler, S., Tageno u. Ansbert in Forschungen zur
deutschen Geschichte X. p. 87- 98.
Tauschinski u. Pangerl in Fontes rorum Austriac.
Abth. I. Script. V. 1863. p. xix.
Wattenbach, DeutschLaiids Geschichtsquellen. 6. Aufl.
II. 1894. p. 303. 315.
Tagino archiepiscopus Magdeburgensis
(f 1012): Chronicon archiepiscoporum
Magdeburgensium a fundatione urbis —
1004.
F. Kurze hat versucht , die nach Btiner Meinung vom
Encbischof Tagino herrührende Ulteste Magdebuixer Bis-
thumschronik aus der jungem Bearbeitung, welche von
dem jüngsten Bruder des Oeschichtschreibers Thietmarus
Merseburg, episc, Brun (L025— 1034 Abt in Magdeburg u.
Nienburg) , veranlasst oder selbst vorgenommen sein soll,
herauszuschülen. An 'Wlllkürlichkeiten mangelt's nicht.
Ausg. : U7it. d. Tit. : Taginos Chronik in Bruns
Bearbeitung hrsgb. von F. Kurze in Mittheilungen
des Instit. f. österr. Geschichtsforschung. Ergänz.-
Bd. HI. 1892. p. 410-450; vgl. Einl. p. 397-409.
Erl.-Schr.: Simson, Paul, Zu den ältesten magde-
burger Geschichtsquellen in Neues Archiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. XIX. 1894. p. 848-368.
Uhlirz in Mitthciluntren des Jnstit. fär österr. Ge-
schichtsforschung. XV. p. 121-128.
Vgl. Chronicon Magdeb.
Gesta archiep. Magdeburg.
Taille de Paris en 1313, vid, unter
Godefrov de Paris.
Tangmarus = Thangmarus.
Tarneau, Gerald, notaire de Pierre-
buffi^re: Chronique et Journal. 1423 —
1438. Lateinisch geschrieben.
1046
TARRA — TEMPELFELD
Handsckr,: Limoges, Stadtbibl. n® 23.
Ausg.: publ. par Alfr. Leroux et Aug. Bos-
vieux in Chartes , chroniques et memoriaux pour
s. ä rhist. de la Marche et du Limousin. Tülle
et Limoges 18S6. gr. 8^ p. 204-237.
Tarra monachus (flor. 600): Epistola
ad Recaredum regem: ,Clementissiiiie
domne'. (586 — 601.)
Ausg. : ' ap. Florez , Espaüla sagrada XIIL p.
414. — ^wiederh. ap.Migne, Patrolog. lat.LXXX.
p. 19-22. — 'ed. W. Gundlach in Mon. Germ,
bist. Epist. IIL p. 676.
Tassilo dux Baiuvariorum (749—788):
Decreta cum actis synodi Dingolvingen-
sis (a. 772) et Niuhingensis (ca. 775).
Ausg.: * ap. Pertz, Mon. legg. ÜI. p. 459-468
ed. J. Merkel. — • Auszug ap. Gengier, German.
Rechtsdenkmäler. 1875. p. 380-384.
Vgl. Synodas Ding^lviDg.
Ta880nU8, Alexander (nat 1488, f 1562),
Mutinensis: Chronicon Mutinense sive
Cronaca di Modena. 349 — 1562.
Muratori verüffentlichte in seiner nur bis 1500 reichen-
den Sammlung der Script, rer. Ital. aus dieser Chronik
blos die Jahre 1181—1336, weil ,sentio mihi esse in mani-
bus non TasAoni chronicon, sed antiquos Annales Muti-
nensos, qaonim ille non auctor, sed tantummodo coliector
fnit.' Li. vischl Hess sie volistftndig abdrucken a. stellte
ihr in Parallel - Colonnen die Cronaca di 0. daBazzano
und Cronaca di Bonif. Morano gegenüber, ,chö coteste
tre cronache appigono tre parti di una cronaca sola/
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Annales veteres Mu-
tinensium (ex vetustioribus et synchronis scri-
ptoribus de verbo ad verbum transscripti ab
Alexandre de Tassonibus) a. 1131—1336 ap. Mu-
ratori, Scr. rer. Ital. XI. p. 53-82 cum addita-
mentis variis auctoris anonymi a. 1343 — 1501 p.
82-86; fehler- u. lückenhaft. — * vollständig m.
Gegenüber Stellung der Cronaca di G. da Bazzano
u. Cronaca di Bonif. Morano in Parallel' Colonnen
ed. L. Vischi in Monumenti di storia patria delle
provincie Modenesi. Serie delle cronache. Tom.
XV. {Auch mit d. Tit.: Cronache Modenesi di
Alessandro Tassoni, di Giovanni da Bazzano e
di Bonifazio Morano secondo l'esatta lezione dei
codici . . . ora per la prima volta nella loro in-
tegritä pubblicate a cura di L. Vischi , F. Sandon-
nini, O.Easeili. Modena 1888. gv.AP). Füllt den
ganxen Band (der Muratorische Text steht p. 13
- 211) t«. xwar: Preliminari di A. Tassoni alla sua
cronaca p. 1-6; cronaca di A. Tassoni p. 7-348;
cronaca di G. da Bazz. p. 7-300 (a. 1363); cronaca
di Mor. (ab a. 1109— 1347) p. 12-256. T^r/. pre-
laz.: Tassoni p. xn-xix, Morano p. xix-xxvi. —
A. Spinelli, Indice delle Cronache Moden, di
Aless. Tassoni . . . Modena 1893. 8°.
Vgl. Bonifacius de Morano.
Johannes de Bazano.
Vita s. Qeminiani.
Taurentius: Epistola ad Ruricium epi-
scopiun Leraovicensem (c. 490).
Ausg.: in Mon. Germ. bist. Auct. antiq. VlII.
p. 272.
Taverne, Antoine de la: Journal de la
paix d'Arras faite en Tabbaye royale de
St Vaast entre le roy Charles Vii et Phi-
lippe le Bon duc de Bourgogne. 1435.
Ausg. : mis en lumiere . . . par Jean CoUart.
Paris 1651. 12ino.
Taxa episcopatus Wrati^laviensis a*
1456, vid. Varia e codicibus Vratislav.
nM.
Taxatio decimae quatuor annorum regi
concessae pro negotio Arragoniae Valen-
tiaeque regnorum in ordine Cisterciensi
in regno Franciae constituto.
Ausg. : ap. Bouquet, Recueil XXI. p. 531. 532.
Taxatio expensarum et emendarum con-
tra nobiles, qui submoniti non fuerunt (ve-
nerunt) in exercitum Paxensem a. 1271.
Ausg.: ap. Duchesne, Hist. Franc. Script, V.
p. 550-552.
Vgl. Nomina militnm äo. qui vener.
Taxrolle, vid. Annaten -Taxrolle.
Tebaidus episc. Eugubinus, vid. Vita
s. übaldi.
Tedaldi, Jacques, marchant Florentin :
Informations de la prinse de Constanti-
nople par Tempereur Türe le 29. jour de
may 1453. Französisch geschrieben.
Ausg.: unt. d. Tit.: Informations envoyees
tant par Francisco de Franc ä . . . Mgr. le car-
dinal d'AvigDon, que par Jehan Blanchin et
Jacques (Edaldy,/a/50.'fc^a«) Tedaldi mareh.
Flor., de la pr. de Const. . . . 1453 a laquelle
le dit Jacques estoit personnellement ap.Martene^
Thes. anecd. I. p. 1819-1825.
Tegrimus, Nicol., iurisconsult Lucensis
(t 1527?), vid. Tita Castruccü.
s. Teleephorus papa (tl36?).
Erl.-Sehr.: Jaff^, Regesta pontiflcum Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 6.
Telomonius Omatomontanus (i, e. Tie-
lemann vom Ziernberge aus Eimbeck,
1494): Descriptio belli inter Henricos
iun. et sen. duces Brunsvic. et Lüneburg.
civitatemque Brunsvicensem circa a, 1492
gesti.
Ausg.: * s. 1. (Ma^^deburgi , Maur. Brandiss)
1494. 4^ — 'ap. Leibnii, Scr. rer. Brunsv. 11.
p. 88-103.
Erl. - Sehr. .'Grotefendtn Zeitschrift des hislor. Verei ns
für Niedersachsen. Jahrg. 1863. p. 179 ; Jaht«. l&^S.
'Tempelfeld seu Tympelfelt, Nicolaus,
Bregensis (Brieg).^ s. theol. prof. universi-
tatis Cracoviensis, canonicus A'^ratisla-
viensis (f post 1471): Tractatus utrum
liceat, electo in regem Bohemiae dare
obedienciam.
Behandelt die Rechtmässigkeit der Wahl Oeorjrs von
Fodiebrad zum Koni;; von Böhmen; einseitig. Enthalt
interessante Daten über die erste Zeit des HossitNithucs.
TEMPELFELD — TERTCLLIANrS
1047
Hafubehr. : Breslau, Un. - Bibl. cod. chai-t. L
Q. 90. a» 1458.
Ausg. : nur einxelne Theile rollständig, der
Rest in Auszügen y urelche Plan u. Ausführung
des Werkes erkennen Ictssen, hi'sgb. von J. Lo-
serth in Archiv f. Österreich. Geschichte. LXL
Wien 1880. p. 133-187.
Erl.-Sdir.: Loserth, J., Dio Denkschrift des Bros-
laaer Domherrn Nicolaas Tompelfeld von Brieg über
die "Wahl Georgs von Podiebrad zum K(^nig von Böh-
men. Ein Beitrag zur Kritik der Uusitongeschichte
des Johannes Cochlaeus ibid. p. 91-132.
Tempelfeld: Traetatus contra Georgiuni
Podibrat assertum regem Bohemiae, a, D.
1459 die visit. Mariae: ,Ordo naturae'.
Ist die Uauptschrift Tempelfelds.
Ausg.: ex cod. n* 1092 bibl. Paul in. Lips. ap.
Max Jordan, Das Königthum Georgs von Pode-
brad. Leipzig 1861. 8». p. 372-388.
XB. Eschenloer hat am EInde seines deutschen Mpts.
hiervon eine deutsche Uebersetznng mitgetheilt.
Erl.- Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 335; II. p. 251.
Tenor sententiae deiSnitivae contra Hie-
ronjinum Pragensem, quem velut palmi-
tem putridum et aridum Ecciesia conde-
ninavit
Ausg. : * in Fasciculus renim expetend. (ed.
0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. 151. — * t>i Fasci-
culus rer. expetend. ed. Brown I. 1690. p. 302-
304.
Terminatio ecclesiae in Haiger (iii
Xassaü) a. 1048.
Handschr.: Hannover, kgl. Bibl. XYIIL n°
1020.
Ausg. : * unt. d. Tit. : D e d i c a t i o ecclesiae in
Heigerin cum terminationis eiusdeni descriptione
aj». Kremer, Origines Nassoic. II. p. 120-122. n®
bU. — «ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 971. 972.
Terminatio ecclesiae in Habach (dioec.
August. Yindel). A» 1073.
Ausg.: ^unt. d. Ueberschrift : Kirchweihe u.
Pfarrmarkung des Stiftes Habach hrsgb. von £.
Oefele in Oberbaverisches Archiv für vaterländ.
Geschichte. XX XU. München 1872/3. p. 8-10.
— ' tciederh, ap. Pertz , Mon. scr. XV. 2. p.
1026. 1027.
Tertullianus, Quintus Septimius Fio-
rens, presbyter, Carthaginiensis (f cca.
230): Opera>)
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. I. u. xicar:
!• Apoiogeticus**) ad versus gentes pro christianis
') Ändere Augg.: ed. Beat. Rhenanus. Basil. 1021; —
ed. j. Pamelins. Antverp. 1579; triederh. Franeqnerae 1597
eic; — ed. N. Ri^altios. Paris. 16S4. 1641 etc.; — ed. J. S.
S<»mler. 6 vol. Hidae 1770— 76; — ed. F. Oberthür. 2 vol.
HerbipoU 1780; — ed. E. F. Leopold. 4 vol. Lipsiae 1K39 —
41; — ed. F. Oehler. (Ed. maior.) 3 vol. Lipsiae 1853; —
led. minor.) ibid. 1854.
") Andere Ausg.: ed. S. Havercamp. Lngduni Bat. 1718;
— ed. Ritter. Elberfeld. 1828; — apol. et ad nat. libri 2, ed.
F. Oehler. Halae 1849; — ed. J. Kavser. Paderbomae l8(io;
— ed. T. H. Bindley. Ozonii , Clarendon press 1889. irr. 8'\ ~
De praescriptione haereticomm — ad martyres — ad
scapnlam ed. T. H. Bindley. Oxonii , Clarendon press 1894.
b'r. 8*». 6 8h.
p. 257-536. — Jo. Laur. Mosheim, De aetate
Apologetici Tertull. disquisitio p. 535-560. —
2^ Ad nationes libri 2 p. 559-608. -- 3<* De testi-
monio animae p. 607-618. — 4° Ad martvres über
p. 619-628. — 5<» De spectaculis p. 627-662. —
6° De idololatria p. 661-696. — 7" Liber ad Sca-
pulam p. 697-706. — Nie. Le Nourry, Dissert.
in Tertulliani Apoiogeticum, nationes libros 2 et
unum ad Scapulam p. 705-1144. — 8® Liber de
oratione p. 1143-1196. — 9® De baptismo ad-
versus Quintillam libor p. 1197-1224. — 10^ De
poenitentia p. 1223-1248. — IV De patientia p.
1249-1274. — 12° Ad uxorem libri 2 p. 1273-
1304. — 13° De cultu foeminarum libri 2 p. 1303
-1334.
ap. Migne 1. c. II. u. xwar: 1° Liber de prae-
scriptionibus adversus haereticos p. 9-74. — 2°
Libri polemici p. 73-886. — 3° Libri morales p.
887-1050. — 4° Carmina T-o adscripta p. 1053-
1114. — Index generalis ap. Migne 1. c. III. p.
1509-1594.
Erl.'Sehr.: Bonwetsch, G.Xath., Die Schriften Ter-
tuUians nach der Zeit ihrer Abfassang unter&ucht.
Bonn 1878. gr. 8<*. 8ff pag. Jk 2.
Courdaveaux, TertuUien in Revue de Thistoire des
religions. Ann«^ XII. tom. 23. n^ 1.
Ebert, Adf., TertulliansVerhältniss zu Minncins Felix,
nebst einem Anhang über Commodians Carmen apolo-
getioum in Abhandl. der kgl. sAchs. Ges. der Wiss.
1868. XII. Leipzig 1870 {auch einzeln daraua: Leipzig
1868. gr. 80. Jk 2.40).
GottwaldfP.,De montanismo Tertnlliani. Vratislav.
1862. 80.
Harnack, Adf., Zur Chronologie der Schriften Ter-
tullians m Zeitschrift f. Kirchengeschiohte. II. Gotha
1878. p. 672-583.
Hauck, Alb., Tertullians Leben u. Schriften. Erlangen
1877. BT. 80. VI. 410 pag. JLb.m.
Hesselberir, Karl , Tertullians Lehre aus seinen Schrif-
ten entwickelt. Thcil 1 {einx.). Leben und Schriften.
Dorpat 1848. gr. 80. IV. 136 pag. Jk 2.40.
Hückstädt. E., Das pseudo - tertuUianische Gedicht
, Adversus Marcionem*. Leipzig 1875. 8*^.
Kellner, Ueber die sprachlichen Eieren thUmlichkeiten
Tertullians in Tübinger theol. (^uartalschrift. 1876.
p. 229-251.
Kroymann, Emil, Quaestlones Tertull ianeae criticae.
Oeniponti 18^)4. gr. 8^. 159 pag. ^8.20.
Leimbach, C. L., Beiträge z. Abendmahlslehre Ter-
tullians. 1874. 8«. Jk 2.
Ludwig, G., Tertullians Ethik. Leipzig 1885. 8°.
Lumper, Gotefr., Dissert. de vera aetate ac doctrina
scriptorum , quae supersunt Q. Sept. Tertulliani ap.
Migne, Patrolog. lat. I. p. 85-180.
Neander, Aug., Antignostikus , Geist des Tertullian
und Einleitung in dessen Schriften. 2. Aufl. Berlin
1849. 8». Jk 7.
Noeldecheu, E., Die Abfassungszeit der Schriften
Tertullians. Leipzig 1888. S« (- -- Texte und Unter-
suchungen z. Gebch. der altchristl. Literatur. Bd. V.
Heft 2).
: Tertullian Von dem Kranze in Zeitschrift für
Kirchengcsohichte. XI. Gotha 1890. p. 363-394.
: Tertullian u. das Spielwesen, insbesondere der
Circns in Hilgenfelds Zeitschrift für wissenschaftl.
Theologie. XXXVII. 1894. Heft 1.
• : Tertullians Gegen die Juden auf Einheit, Echt-
heit , Entstehung geprüft in Texte u. Untersuchungen
z. Gesch. der altchristl. Literatur hrsgb. von 0. v. Geb-
hardt. Bd.XIL 1894. 8°. Heft 2. IV. 92 pag.
Pamelius, Jac, Vita Q. Sept. Flor. Tertulliani Car-
thairinien«is presbyteri ap. Migne, Patrolog. lat. I.
p. 73-86.
Paradoxa Tertulliani, cum antidoto Paroelii ap. Migne
1. c. p. 179-210.
Praefatio (Codices et editioncs) ap. Migne I.e. p.9-72.
Proverbiales formulae toto opere Tertull iano con-
tentae , auctoribus Beato Rhenano et And. Hugo Bru-
gensi ap. Migne 1. c. p. 209-250.
Ron seh, H., Das Neue Testament Tertullians. Leip-
zig 1871. 8». Jk 14.
1048
TESTIMONIUM — THATTR OM ACDÜN
Teoffel, W. S., Gesch. der römischen Literatur. 5.
Aufl. Leipzig 1890. p. 939 -94ö. § 373, wichtig!
IJ hl hörn, Joa. Ger. Guil., Fnndamenta chronologiae
Tertullianeae. Diss. inaag. Gottingae 1852. gr. Bfi.
VI. 66 vag. Jk\:20.
Vliet, J. van der, Studia ecclesiastica. Tertullianns.
I. Critica et interpretatoria. Lugduni 1891. gr. 8*^.
Vin.l02pag. J$2.
Testimonium authenticum de revela-
tione reliquiarum, vid. Tita s. Prambaldi.
Testimonium de domino Brunone ex
Tita Gerhard! abbatis Broniensis, vid.
Vita s. Gerardi abb. Bron.
Teterius sophista, servus s. Quirici, vid.
De s. Quirico, Julitta etc.
Tetgerius monachus Floriacensis : Ter-
sus ad Renconem episcopum Claromon-
tenum (c. 1028—1052).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
VI. p. 443. 444.
Teudradus monachus (c. 850): Versus.
Atisg.: in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi
Gar. II. p. 678.
Teudulfus episcopusTerdonensis: Garta
pro monasterio Bobiensi a. 862.
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Ge.sch.
V. p. 429.
Teufelsbrief, vid. Lucifer.
Teulfus monachus (flor. 11 10), vid. Chro-
nicon Morigniac. monasterii.
Tewrdannckh , vid. Pfintzing.
Textus de dedicatione ecclesiae « De-
dicatio ecclesiae.
Tliaddaeus abbas Scotorum Batisponae
(1457): Chronica fundationis Scotorum [de
ss. Kiliano, Virgilio et Lullo|.
Ausg.: excerpta ed. Canisius, Lect. antiq. lY.
2. p. 473. 474 (ed. Basnage IV. p. 752j.
Thaddaeus Quirini, vid. Quirini.
Thaddaeus Vicentinus notarius: Versus
rhytlmiici de Ecelino Eomano et Alberico.
Ausg. : * ed. Felix Osius xusammen mit Al-
beiiiiius Mussatus (s. d.) p. 32. — * ap. Burmann,
Thesaur. Italiae VI.
Erl. - Sehr. a. unter Manrisius.
Rolandinus.
Thadeus Neapolitanus, Magister: Hy-
storia de desolacione et conculcacione ci-
vitatis Acconensis et tocius Terre sancte,
in A. D. 1291.
Verfasst im Decomber 1291.
Ausg.: opus annis abhiuc 592 conscriptum
nuncque primum ad fidem codd. mss. Musaei
Britannici, Tauriuensisque Athenaei, in lucem edi-
tum (per Paulum comitem de Riant). (ienevae,
J. G. Fick (1874). 8°. XXHL 72 pag. Ji G. xV?/r
300 Exemyl. gedruckt.
Thangmarus presb., dmide decanus ec-
clesiae cathedr. Hildesheimens. (flor. 1023),
vid. Vita s. Bemwardi.
Erl.- Sehr.: Beelte, Gh., Thangmar. Sein Leben und
Beurtheilung seiner Vita Bemwardi. Progr. d. Gvmu.
Joseph. Hildesheim 1881. 4P. 26]ku.
TSTa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
L 1885. p. 324 -826; 6. Aufl. U. 1894. p. 316 -349.
Thättr af Anlclofra s. Thörhalls thattr
ölkofra (i. e. Historiola de Oelkofre Is-
lando sive De Thorhalle a mitra cervi-
siae).
Ausg.: ap. Marcusson, Nockrer margfrooder
sögu-thaetter Islendinga. Hoolum 1756. 4^ p.
34-37.
Thättr af Isleifi biskupi s. Narratio de
Isleifo episcopo.
Ausg.: ^ xtisaynmen mit Kristoi-Saga edid.
Erichson. Hafniae 1773. 8°. p. 130-141. — -i«
Biskupa sögur. I. Xaupmaonahöfn 1858. 8^ p.
51-56.
Uehers.: dänisch: ap. Fr. TTinkel Hom, Bil-
leder af livet paa Island HI. 1876. p. 246-248.
Thättr af Karli Vesala seu Res gestae
Caroli infortunati.
Ausg.: * island. et lat. ed. B.Thorlacius. (Progr.
acad.) Hauniae 1815. fol. — *tciederh. in seinen
Opusc. III. p. 309-360. — » ap. C. R. Unger, Mur-
kinskinna. Christiania 1867. 8^ p. 3-7.
Thättr af Leifi össurarsyni, i. e. Nar-
ratio de Leivo Össuris filio.
Eigentlich ein Stück der Geschichte der FarOer.
Ausg. : island. et lat edid. B. Thorlacius. Haf-
niae 1817. fol. 14 pag. — 'ap. C. C. Rafn, FiH-
reyinga-saga eller Fivröboernes Historie. Kjöbeii-
havn 1832. 8°. cap. 49-58.
Thättr af Thorvaldi Vidfoerla s. Nar-
ratio de Thorvaldo peregrinatore.
Ausg. : xusammen mit HuDgur^'aka. Hafniae
1778. 8". p. 254-339.
Thättr Haifreds Vandraedaskalds s. Hi-
storiola Halfredi cognomine Vandraeda-
skald.
Ausg.: in Vita Olavi Trvgg^'i filii II. p. 77-87;
109-115; 247-250; 304-307 u. Append. p. 19-22.
Erl.-Schr.: Giosebrecht, L., Halfred VandrSda&kald.
Progr. d. Gymn. Stettin 1830. 4^
Thättr om Audun Vestfyrdska (i. e. De
Auduno VestQordensi).
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Commentarium aneed'>-
tum de Auduno regem Suononem Astrithidam in-
visente, island. et lat. edid. Thorlacius. Hafniae
1818. fol. (//). 8 pag. — » ap. P. A. Manch og
C. R. Unger, Oldnorek Liesebog. Christiania 1847.
8^ p. 21-24. — "ap. C. R. Unger, Morkinskinna.
Christiania 1867. 8^ p. 61-65. — * in Flatevjar-
bok. III. Christiania 1868. 8<*. p. 410-415. —
* Auszug in Grönlands historiske Mindesmirrkor.
II. Kjöbenh. 1838. p. 630-653.
Uehers.: Audun aus Vestfjord, eine Islands-
sago, übei-setzt von Ahlefoldt-Laurvig in (Win-
THATTR THORLEIFS — THEODERICUS
1049
frieds) NordalbiDgische Blätter. L 2. 1820. p. 103
-113.
Tbattr Thorleift Jariaskälds.
Ausg.: ' in Fonimanna-Sögur III. 1827. p. 89
-104. — •«» Flateyjarbok , udgiv. af G. Vigfüsson.
I. Christiania 1860. p. 207-215.
Uebers.: deutseh: von Giesebrecht in Pom-
mersche Provinzialblätter. I. Stettin 1827. p. 368.
dänisch: in Oldoordiske Sagaer . . . oversatte
af C. Chr. Rafn. III. Kjöbenh. 1827. p. 80-94.
lateinisch: in Scripta historica Islandorum
. . . latine reddita (cura 8v. Egilssonii). III. Haf-
niae 1829. 8°. p. 93-108.
Thebaica legio, vid. Passio s. Mauritii
et sociorum.
Thebaldus Buccapecus (Coelestinus),
1124.
Erl.-Sdir.: Jaff6, Regesta pontificaiii Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 822.
Thedmar, Amald Fitz-, vid. Chronicies
of the Mayors.
Theganus, chorepiscopus Trevirensis:
Tita Hludowici imperatoris sive De gestis
domini Ludowici imp. 813 — 835. Cum
appendice a. 836. 837.
'Wahrscheinlich 835 RroschriebeD. Die Appendix der
Jahre 836. 837 von anderer Hand. In Form und Inhalt
-renig befriedigend, einseitig.
Hatidschr.: vid. Pertz, Mon. II., Nachträge
dazu in Pertz' Arclüv VII. p. 364 u. XI. p. 286.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Opus de gestis Ludovici
Pii irap. c. praef. "Walafridi Strabonis abb.
Aujdensis, ed. Petr. Pithoeus, Scr. XII coaetan.
p. 295-321. — 'ap. Schilter, Scr. rer. Germ. p.
07-81. — ■ ap. Duchesne, Hist Franc, scr. II.
p. 273-285. — . * c. appond. et annot. ap. Bouquet,
Rec. VI. p. 73-85, hat einige gute Anmerkk. —
^ap. Pertz, Mon. II. p. 585-604 (praef. Walafridi
p. 589. 590). — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CVI. p. 405-428. — ' die Cap. 6. 8-13. 16. 17.
19-26. 33. 35 ex Pertzio ap. Gengier, German.
Rechtsdenkmäler. 1875. p. 240-250; cf. p. 18.
Die Appendix ausserdem * ed. Lambecius,
Cdrnm. de bibl. Vind. lib. II. c. 5. p. 391. — 'ap.
Kullar, Anal. Vind. I. p. 595. — ' ap. Bouquet,
R<'cueil 1. c. p. 85. 86. — * ap. Migne 1. c. p. 428 -
430 ; praef. Walaf ridi p. 405.
Uebers.: deutsch: Die Lebensbeschreibungen
Kaiser Ludwigs d. Fr. von Thegan u. vom sogen.
Astronomus. übers, von Jul. v. Jasmund. Bt»rlin
18.')0 (= Geschichtschr. d. d. Vorzeit. IX. Jahrb.
4. Band). %\ — 2. Aufl. Neu bearb. von W. Wat-
tenbaeh. Leipzig 1889. 8^ XVI. 147 pag. JL2
(= Geschichtschr. d. d. Vorzeit. 2. Gesammtausg.
Bd. 19. 8«).
französisch: ap. Guizot, CoUection III. p. 275
-309.
£rL-Sehr.: BAhr, Gesch. der r5m. Literatar im karo-
ling. Zeitalter. Carlsrohe ISIO. p. 221.
Brower, Chr., Observationes de ThoKaiio in seinen
Annales Trevir. Leodii 1G70. fol. p. 273. '
Ebert, Adf., Allgem. Gesch. der Literatur dos ^littel-
alters. II. 1880. p. 358-301.
Foss , R., LudwisT der Fromme vor seiner Thronbestei-
gung. Progr.d.Friedr.-Wilh.-Gyinn. Bt'rlin 1808. 4«>.
Häasser. L., Die teatschen Oeschichischreiber. Hei-
delberg 1839. p. 86.
Histoire litt^r. de la France V. p. 45-49.
Legendre, Nouv. hist. de France VI. p. 251.
Simson, B., Ueber Thegan den Geschichtschreiber
Lodwigs d. Fr. m Forsdiongen zur deutschen Ge-
schichte. X. Göttingen 1870. p. 327-352.
: Jahrbücher des frftnk. Reichs unter Lud-
wig d. Fr. I. Leipzig 1874. 8».
Struve, Bibl. historica ed. Meusel VU. 2. p. 1-8.
Vossius, De histor. lat. II. 38. p. 287.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 114
(5. Aua. I. 1886. p. 197. 243. 260. 268 ; 6. Auü. I. 1893.
p. 206. 209. 258. 277. 280).
Vgl. Ennoldus Xigellus.
Vita Hludowici.
Theobaldu8 Be8uen8i8 monachu8 (1126),
vid. Acta s. Prudentii mart.
Theobaldu8 epi8Copu8 Eugubinu8 (f
1171), vid. Vita s. Ubaldi (vita alia).
Theobaldu8 monachu8, vid. Yita s. Gum-
mari.
Theobaldus thdol. profe88. : Publica con-
questio de nimis diu dilata in concilio
Constantiensi cleri reformatione, publi-
cata mense Augusto a. 1417.
Ausg.: ap. v. d. Hardt, Constant. concil. I.
pre. 19. p. 898-912.
Theodebertu8 (Theodobaldu8) rex Fran-
corum (f 553): Epistola ad Justinianum
imp. de gentibus sibi subditis. 547.
Ausg. : ' ap. Freher, Coi-pus Franc, historiae p.
198. — * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 862.
— 'ap. Bouquet, Rec. IV. p. 59. — *ed. Gund-
lach in Mon. Germ. hist. Epist. III. p. 131. —
Epistola ad eundom de laudibus sui genitoiis,
cca. 534 sciipta ^ ap. Freher I. c. p. 198. — • ap.
Duchesne L c. I. p. 862. — • ap. Bouquet l. c. IV.
p. 58. — * ed. Gundlach 1. c. p. 132. — Epistola
ad eundom, qui ab ipso 3000 virorum poscebat
*ap. Freher 1. c. p. 198. — *ap. Duchesne 1. c,
I. p. 862. — ^ ap. Bouquet 1. c. IV. p. 59. —
* ed. Gundlach 1. c. p. 133.
Theodemani8 abbas Casinensis: Epi-
stola ad Karolum M. (saec. IX).
Wird für unt4>rH:oschoben gehalten.
JIa«c?scAr.; Pari s , Nat.-Bibl. sec. XII. 5256. 13.
Ausg.: mPetriDiaconichronicoCasiQensi 1. 12.
Frl. -Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi VI. p. 224.
Theodericu8 -= Theodoricus.
Theodericus {unbekannt): Libellus de
locis sanctis editus circa A. D. 1172.
Uandschr.: Wien, k. k. Hof bibl. n° 3529.
chart. saec. XV.
Ausg.: * Cui accedunt breviores aliquot (4)
descriptiones Terrae sanctae. Nach handschriften
mit bemerkungen hrsgb. v. Titus Tobler. St. Gallen
und Paris 1865. 8^ 261 pag. p. 1-112; 141-175:
Vorläufer der Noten zu Theodeiicus; p. 176-237:
Noten zu Theod. — ' ap. Tobler et Molinier, Iti-
nera Hierosolym. latina I. 1877. p. 61-80. Vgl.
Röhricht, Bibliotheca geogr. Palaestinae. Bero-
lini 1890. p. 9. Vgl. Theodosius.
1050
THEODORETÜS EPISCOPUS — THEODORICUS DE MONASTERIO
Theodoretus episcopus Cjri {Cyrrhus
in Syrien, f 457): Historia ecclesiastica.
325—427. Libri 5.
Geschrieben um 460. Sie ist hftnfig theolof^isch und
historisch unrichtig, aber doch im Ganzen zuverlässig.
Ausg. : * graece xtisam7neii mit Eusebii Caesar.
bist, eccles. Lut. Paris., IT. Stephanus 1544. fol.
— graece et lat. una cum eodetn emendatius c.
notis ed. H. Valesius ' Lutet. Paris. 1673. fol.;
— * Moguntiae (Francof. ad M.) 1679. fol. —
*wiederh. Amstelod. 1695. fol. — ^wiederh. (ed.
G. Reading) Cantabrigiao 1720. fol. — ^ wieder h,
Taurini 1748. fol. — ' c. notis Valesii recens.
T. Gaisford. Oxonii 1854. 8<». 7 sh. 6 d. -^ Auch in
Theodoreti opera omn.: ^gr. et lat. ed.
studio Jac. Sirmondi (et J. Gamerii). Paris. 1642
— 84. 5 vol. fol. — 'ex recens. Sirmondi gr. et
lat. c. glossario ed. J. L. Scbulze et J. A. Noesselt.
Halae 1769—74. 5 vol. 8^ — «ed. J. P. Migne.
Paris. 1860. 5 vol. Imp.-8^ Ji 60 {zugleich Tom.
80-84 des Cursus patrologiae; seriea graeca).
Erl.-Sekr.: Holzhausen, Comment. de fontibus qui-
bus Socmtes, Sozomenus et Theodoretus in scri-
bendo hisl. sacram usi sunt. Gotting. 1825. S".
Glubokowski, Xikoi., Der sei. Theodoret, Bischof
von Cyms, sein Leben und seine schriftstoUerische
Thfitigkeit. Eine kirchenhistor. Untersuchung. Mos-
kau 1890. 2 Bde. Lex.-S». IV. 352; IV. 614 pag.
Rusmsch guehrieben. Bedeutendes Werk.
Güldenpenning, Ä., Die Kirchengeschichte des
Theodoret von Kyrrhos. Eine Untersuchung ihrer
Quellen. Halle 1889. gr. S®. IV. 103 pag. M 2.
Richter, J. Fr. Chr., Comroentatio de Theodoreto,
epistolai-um Paulini interprete. Lipsiae 1822. ^.
Schulze. Joh.Fr., Dis^rt. de vita et scriptis b. Theo-
doreti. Balis 1769. 8®.
Schtiz, Commentar. criticus de scriptis et sciiptori-
bus historicis p. 449-466.
Vgl. Acta s. Abdae epiac.
Vita ,, Abraamis.
,, ,, Aphraatis.
„ „ Baradati.
„ ,, Domninae.
,, ,, Eusebii anach.
,, ,, ,, ep. Sam.
Acta ,, Jacobi ep. Nis.
Vita „ Julian! Sabae.
S8. Maranae.
Vita s. Bavonis ivita aUa).
,, „ Landradae virg.
„ ,, Rumoldi.
„ „ Trudonis (rito aUa a. aermo.)
s. Marae.
Acta „ Marcelli ep.
Vita „ Maronis.
,, „ Petri Galat.
,, „ Publii abb.
,, „ Salamanis.
,, ,, Thalnssii.
,, ,, Theodosii Ant.
Zononis mon.
>> 1»
Theodoricus a Leydis: Breviculi parvi
positi super sepulchra comitum et comi-
tissanmi Hollandiae in monasterio Haec-
mundensi quiescentium. 900 — 1151.
Handschr.: Leeuwarden, Burgerweesh. 1670.
Ausg.: als Anhang xu Johannes de Leydis
(chronic. Egmondan.) ed. A. Matthaeus. Lngd. Bat.
1692. p. 144.
Erl.-Sehr.: Paquot, M6moires VlI. t». 878.
"Wind, Bibl. der Nederl. geschiedschr. p. 67.
Theodoricue abbas Benedict. , vid. Yita
s. Hildegardis.
Theodoricus abbas S. Trudonis (Tru-
donopolitanus) ord. Ben. dioec. Leodiensis
(t 1107), vid, Vita s. Amalbergae.
Theodoricus aedituus Tuitiensis, i-id.
Thiodericus.
Theodoricus antipapa (t 1 102).
Wrl.'Sehr.: Jaffö, Begesta pontificum Born. Ed. 2. L
1885. p. 772.
Theodoricus archiepiscopus Colonien-
sis: Statuta ecclesiae Coloniensis in pro-
vinciali synodo a. 1423. Apr. 22 edita.
Ausg.: ap. Mansi, Concil. XXVIII. 1785. p.
1049-1058.
Theodoricus archiepisc. Trevirensis (f
977), vid. Vita s. Lutnidis.
Theodoricus S. Audoeni monachus (flor.
1079).
Die Vita s. Audoeni u. Gesta archiep. Rhoto-
magens., welche einige Literarhistoriker diesem bellten,
schreiben andere dem FulbertusS. Audoeni mon. zu.
Theodoricus de Apolda ord. Praed. (nat
1228), vid. Vita 8. Dominici fundat. (vito alia).
„ ,, Elisabethao filiao.
Erl.-Sehr.: Boerner, G., Die Vita s. Eli&abeth von
Dietrich von Apolda in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. XIII. 1888. p. 472-491; die Bearbeitung vtm
Dietrichs Vita s. Elisabeth ib. p. 491-498.
Theodoricus de Monasterio '^) (Kerke-
ring, prüf, in universit Coloniensi eiusque
legatus in concilio Constantiensi, f ante
1425): Panegyricus d. 4. Jul. 1415 in con-
cilio Constantiensi dictiis.
Ausg.: ap. Walch, Mooimenta I. fasc. 2. p. 81
-103; cf. praofat p. xxx-xxxvii.
: Panegyricus de infanda Ecclesiae
corruptione in concilio Constantiensi d.
16. Febr. 1416 dictus.
Ausg.: ap. TValch, Monimenta I. fasc. 3. p. 95
-126; cf. praef. p. xxv-xxriii.
: Epistolae.
Ausg.: ap. Maiiene, Thes. anecd. IL
Erl.-Sehr.: Evelt, J., Mittheiluncren über einige re-
lehrte Westfalen in Zeitschrift f. Geschichte u.Älter-
Uiumskunde Westfalens. XXI. 1861. p.263ff.; p.2lt6.
Finke, Heinr., Forschangen znr w^tfU. Gesch. IL
Zur Gesch. westfHl. Schriftsteller des Blittelalten:.
5. Dietrich von Münster ibid. XLV. 1887. Abt. 1. p.
140 -14ö; vgl. XL VII. 1. p. 220.
*) Von diesem ist ein jflngerer Theodoricus de Mon-
asterio, der eigentlich Dietrich COldo hiess und als Fran*
ciscaner - Observant am 11. Decbr. 1515 zu Löwen starb, vohl
zu unterscheiden; er kommt auch unter dem Kamen Theo-
doricus de Osnabrugo (wo er längere Zeit weilte) vor.
Als Verfasser des ersten gedruekten deutsehen Katedüsmut,
1470 herausgegeben unter dem Titel : ,Der Kresten Speg<pi%
geschrieben in niederdeutscher Sprache, bleibt er stets be-
achtonsswert. Ueber ihn, nicht über den Xltern The«l. de
M. handelt die ,Vita Theodorici de Monasterio ord. Min.
regularis ob^iervantiae , viri sanctitatis opinione clarissinii/
Duaci 1631. 4»; — wiederh. Monasteril Westph. 1636. 4^
16 pag., welche von dem Ganonicus Arnold Rais rerfas^t
ist. — In Struncks Westfalia sancta ist irrigerweise der
Theodoricus Osnabrug. für eine von diesem jungem Theod.
de Monast. verschiedene Person angosdien. Vgl. auÄ , Zwei
norddeutsche Franziskaner aus dem Zeitalter der Refonaa-
tion' in Der Katholik. Mainz 1860. Mai -Heft.
THEODORICÜS DE NIEM
1051
Theodoricus de Nietn , Xyem (L e. Nie-
heim in Westfalen, sein Oeburtsort; lite-
rarum apostolic. scriptor et abbreviator
1378—1395; proridirter Bischof von Ver-
den [electus Yerdensis] Juni 1395—1399.
Mai; 1406 — 1410 wieder abbrev.; 1410
— 1418 aufs neue scriptor et abbrev.; f
Marx 1418 in Masiricht): Avisamenta
pulcherrima de unione et reformatione
membronim et capitis fienda — Monita
de necessitate reformationis {s. u),
: Cediila alfixa ad valvas palatii
episcopalisConstantiensis die lunae 8 men-
sis Martii 1415.
Xacfa Lindner rührt dieser Anschlafi^ von Theodori-
cas de Xyem her: Erler bezweifelt dessen Aatorschaft.
Aiisg. : ap. Martone et Durand, Thesaur. anecd.
II. p. 1620-1623.
Erl.-Schr.: Er 1er, Geo., Dietrich von Nieheim. Leip-
zig 1887. p. 451-453.
Lindner, Th., Dietrich von Xiem in Zeitschrift fOr
allgemeine Geschichte. 1885. p. 528.
: Chronica*) = Privilegia aut iura
(s. u,).
: Chronicon, vid, unten Fragmenta
quinque.
Diese Chronüc , bis aof wenige Fragmente verloren
eetrangren , schrieb Th. de X. nach dem Verluste seines
Bischofssitze« in Verden.
: Chronicon — Vitae pontificura
is. u.).
: Contra dampnatosWiclivitas,virf.
Tractatiis contra d. W.
: De bono Komani pontificis regi-
mine, vid. Epistola ad dorn. Johannem
xxni.
: De difficnltate reformationis Ec-
clesiae in concilio universali.
Verfasst im Aug. 1410 nnd zwar nach v. d. Hardts
u. a. irrifrer Meinung von Petrus de Alliaco (f 1420);
I^Dz, Nitzsch und Schwab schreiben das TVerkchon dem
Theodoricas de Nyem zu. Erler bezweifelt die Rich-
tigkeit.
Handsckr.: MüncheD, Staatsbibl. n^ 5361
iChiems. ep. 61). fol. 215.
Ausg.: * ex ms. Helmestad. ap. v. d. Hardt,
Constant. concil. I. pars 6. p. 255 - 269. — * in
Gersoni opp. ed. E. Dupin II. p. 867-875. — ^der
Anfang ,Bone pater — prosperari deberent' unt.
d. Tit. : Zeitgenössischer Bericht nach dem Tode
K. Ruprechts 1410 äp. HÖfler, Geschichtschreiber
der husit. Bewegung. IL Wien 1865. p. 470. 471.
Erl.-Sekr,: Erlor, Geo., Dietrich von Nieheim. 1887.
p. 473-490.
Lenz, H., Drei Tractate aus dem Schriftencyclus des
Constanzer Concils. Marburg 1876. gr. 8**. p. 29-79.
Nitzsch, K. "W., Geschichte des deutschen Volkes.
ni. p. 337.
") Dieser von einer Hand saec. XV in dem Cod. "Wemi-
gerod. üb«- das IVerk geschriebene, von Förstemann, Die
KiHfl. Stolb. Bibl. zu 'Wernigerode. Nordhausen 1866 u. von
Holder -Egger in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. VIII.
1882. p. 204 beibehaltene Titel hat eine grOssere Berechti-
gung, als der von Schard gewählte ,Privilegia aut iura.'
Schwab, Johannes Gerson. WQrzbnrg 185S. p. 470-472.
Tschackert, Paul, Der Cardinal Peter von Ailli u.
die beiden ihm zugeschriebenen Schriften , De difflc.
reform, in conc. univ.' und , Monita de necess. reform.
Eccl.' in Jahrbücher für deutsche Theologie. XX.
Gotha 1875. p. 272-310.
Theodoricus de Niem: De modis uni-
endi, vid, Joh. Gerson.
: De necessitate = Monita de ne-
cessitate (ä. u.).
: De scismate. Libri 3.
Das bedeutendste Werk Theod-s de Nyem , welches er
am 25. Mai 1410 beendete. Es ist trotz der reichen Fülle
des Stoffes in Bezug auf Urthcile über Personen u. That-
sachen nur mit prüfender Vorsicht zu gebrauchen. — Die
Fortsetzung bildet Uistoria de vita («. u.).
Handsckr.: Gotha, herzogl. Bibl. n** 22 (olim
monasterii Pigaviensis). chart. sec. XV. Ihr Text
weicht von dem der 1. Ausg. bedeutend ab. —
Wolfenbüttel, herz. Bibl. nM04. sec. XV; cf.
Y. Heinemann I. 296.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Theodorici Niemensis De
schismate papistico, quod coepit inter ürbanum
VI pp. et Clem entern antipapam duravitque sub
ipsis et eorum successoribus ab a. D. 1379 (!)
usque ad concil. Constantiense per annos plus
minus 39 . . . libri 3 Author omnem vitam in
Curia Romana contrivit Vale. M.D.XXXVI.
— In fine: Excudebatur Norimbergae ap. Joa.
Petreium a. Chr. 1532. fol. — ** wiederk. unt. d.
Tit. : Historiae Theodorici de Niem . . . . , qua res
suo tempore durante perniciosissimo schismate
inter Urbanum VI et dementem antipp. eorum-
que successores gestae uberrime exponuntur, libri
IV. Quorum III antea quidem excusi fuere, quar-
tus autem . . . nunc primum in lucem profertur.
(Edid. Simon Scbardius.) Basileae, Thom. Guari-
nus 1566. fol. Das selbständige Nemus unionis
(«. u.) ist hier fälschlich als Liber IV" ange-
fügt. — ■ wiederh. Norimbergae 1592. fol. —
* unt. d. Tit. : Theodorici a Niem . . . episcopi Ver-
densis Historiarum sui temporis libri 4, quorum
tres de schismate universali; quartum vero Ne-
mus unionis autor inscripsit Hisce Francisci
Zabarellis ... de eins temporis schismate tracta-
tus: et Joa. Marii Belgae . . . Liber de 24 schi-
smatis in Ecclesia, et conciliorum Gallicanae ec-
clesiae praestantia et utilitate . . . adiectus est.
Argentorati 1609. 8°. — ^wiederh. Argentorati
1629. 8^ — ""unt.d. TU.: Theoderici de Nyem
De scismate libri tres. Recensuit et adnotavit
Georgius Erier. Lipsiae 1890. gr. 8^ XX S42
pag. — Excerpta ex libro I ,de gestis Otto-
nis Tarentini ducis Brunsvicensis ^ ap. Leibnit.,
Script rer. Brunsv. II. p. 50-56. — Excerpta
ex libr. III ,de potestate pontificis atque imperat.
et an imperator in temporalibus subsit pontifici'
ap. Goldast, Monarchia imperii IL p. 1376**- 1379**.
— Eine Stelle desselben Werkes, die Beschrei-
bung von Luceria hat Herm. v. d. Hardt aus
dem Cod. Gothan. (Pegaviens.) in seiner Schrift:
,In discrepantiam mss. et editionum exemplis ex
sec. XIV et XV Henrici de Hassia et Theodorici
de Niom. Helmstad. 1715. 8". p. 12-16 publicirt,
sehr abweichend von Schards Ausgabe.
Erl.-Schr.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. Leipzig
1887. p. 295-334.
1052
THEODORICÜS DS NIEM
Saaerland, H. V., Anmerkungen zu Dietrichs von
Nieheim Werke De scismate in üistor. Jahrbuch der
Qörres-Gesellschart. VII. 1886. p. 62 IT.
Topf, H., Zur Kritik KSoigshofens in Zeitschrift für
die Gesch. des Oberrheins. XXXVI. Karlsruhe 1883.
p. 171-180.
Theodoricus de Niem : De vita ac fatis
Constanciensibus = Historia de vita Jo-
hannis XXm (s, u.).
: Descriptio de investitura episco-
patuum — Privilegia aut iura (s. tc).
: Epistola ad dorn. Johannem
XXIII transmissa de bono Romani pon-
tificis regimine. Geschrieben UIO?
Ausg.: ex cod. Rom. Vatic. n** 4039 hrsgb. von
Daniel Rattinger in Historisches Jahrbuch der
Görres- Gesellschaft. V. 1884. p. 163-178.
Erl.-Sckr.: Erler, Goo., Dietrich von Nioheim. 1887.
p. 375-879.
: Epistola Luciferi seu Satanae
ad Johannem Dominici, ord. Praed., presb.
Card. S. Sixti.
Rattinger schreibt dieses Pamphlet gegen den Kardi-
nal von Ragusa dem Theodoricus deNyem zu; Erler
spricht es ihm ab; Sauerland hAlt den Notar Pegaletti
für den muthmasslichen Verfasser.
Handschr.: Dan zig, Bibl. der Marionkirche
n® 244. — Eichstätt, Seminarbibl. n« 159. chart.
4«; n<> 269. fol. 361. — Rom, Bibl. Corsini 39.
G. 1. fol. 124; Yatic. 4192 (4102 Lorenz), fol. 226^
— Wien, Hofbibl. 11804. fol. 376. — Wolfen-
büttel, hrz. Bibl. n° 396; ef. Heinemann I. p.
292. — Heimst. 361.
Atisg. : ^ in Nemus unionis {s. u,) VI. c. 29.
— ' in Nicolai Glassberger (s. d.) Chronica edita
in Analecta Franciscana. IL 1887. p. 229-231. —
• ap. Walch Monimenta medii aevi I. fasc. 3. p.
255-260. (Cf. Chronicon magn. Belgicum od. Pi-
storius-Struve, Sor. rer. Germ. UI. p. 376).
Erl.-Schr.: Erler, G., Dietrich von Nieheim. 1887. p.
439-445.
Rattinger, Dan., in Kritikheft zum 15. Bde. von
Dambergors synchronist. Gesch. der Kin'ho im Mit-
telalter. Regensburg 1863. p. 104 ; — in Literarische
Rundschan. I. Aachen 1875. p.2ö2; — in Historisches
Jahrbuch der Görros - Gesellschaft. V. 1884. p. 166.
R {) 8 1 e r , Aug. , Cardinal Johannos Dominici , 0. Fr. Ein
Reformatorenbild. Freiburg i.B. 1893. fpr.BP. p. 155 ff.
Snuerland, H. V.. Cardinal Job. Dominici und sein
Verhalten zu den kirchl. Union.'^bestrebangen während
d. J. 1406—1415 in Briofrers Zeitschrift f. Kirchen-
geschichto. IX. 1S88. p. 275-277.
S i 0 b e k i n g , Beitrüge zur Gesch. der groKscn Kirchen-
spaltung. Progr. der Annen - Realsch. Dresden 1881.
45. p. 20.
Vgl. Dominici, Joh.
: Exhortatio ad Kupertum regem
Romanorum, ut a diuturno somno excitiis
pontificum schisma exstirpet et iniperii
iura refonnet.
Ist auch im Nemus unionis tractat. VI. cap. 32 ent-
halten.
Ausg.: ap. Goldast, Monarehia imperii II. p.
1381^-1384'>.
: Formula cancellariae apostolicae
= über cancellariae (s. u.).
: Fragmenta quinque chronicae
circa a. 1399 scriptae.
Diese Chronik ist bis auf wenige Fragmente verloren
gegangen.
Handschr. .-Wien, Staatsb. Cod. pal at. n" II 794
(theol. n° 888). chart. sec. XVI. fol. f. 37-62'. Im
offiziellen gedruckten Katalog der Bibhothck be-
zeichnet als: Theodoricus Niem, episc. Verdens.,
Excerpta initio et fine mutila ex opere de po-
testate imperatorum in papas ....
Ausg.: ^unt.d. Ueberschrift: Fünf Fragmente
aus der ChroDik des Dietrich von Nieheim hrsgb.
von H. Y. Sauerland in Mittheiluugen des In-
stituts f. österr. Geschichtsforschung. VI. Inns-
bruck 1885. p. 589-614; vgl. Einleit p. 583-589.
— * wiederh. als besonderer Abdruck Frankfurt
a.M., Mahlau u. Waldschmidt 1885. gi*. 8^ 32pag.
Erl.-Schr.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. 1S87.
?. 264 - 278 : Die Fragmente des Cod. palat. Vindobor^
1794 u. die Chronik des D. v. N.
Sauerland, U.V., Das Leben des Dietrich von Xie-
heim p. 79.
Theodoricus de Niem: Historia de vita
Johannis XXIII pontificis Romani.
, Qui liber quasi continuatio est operis eiusdem aQCTv>-
ris de Schismate.' Meibom. — Das Urtheil über den Pap>t
ist durch Parteileidenschaft getrübt.
Handschr.: zur Zeit unbekannt.
Ausg. : ^ ed. Henr. Meibom, avus. Francof. ad
Moen. 1620. 4^ — ^wiederh. ap. Meibom, Scr.
rer. Germ. I. p. 5-50 mit Noten; ef. p. 1-4. —
' unt. d. Tit. : De vita ac fatis Constantiensibus
Johannis pp. XXIII usque ad fugam et careerein
eins . . . Libri 3 ap. v. d. Hardt, Constant com.il.
II. pars 15. p. 335-460.
Erl.-Schr.: Erler, Geo., Dietrich von Nioheim. 18S7.
p. 334-345.
: Historiae qua res suo tempore
. . . durante pernic. schismate . . . exponun-
tur libri 4 = De scismate (s. o.).
: Informacio facta cardinalibus in
conclavi ante eleccionem pape Joannis
XXIII modemi. Geschrieben 1410.
Handschr.: "Wien, Hof- u. Staatsbibl. 5007.
chart. sec. XV.
Ausg.: ap. Geo. Erler, Dietrich von Xiehoim.
1887. Beilage n®ll. p. xxx-xli. Vgl. Erläut. ibid.
p. 370-375.
: Invectiva in dififugientem e Con-
stantiensi concilio Johannem XXIII a,
1415 edita seu Epistola seu tractatus bo-
nus de tribus de papatu contendentibus.
Dies gohlUsige Pamphlet ist höchst wahrscheinlich von
Theodoricus de Xyem verfasst.
Handschr.: Rom, Vatic. Bibl. n® 4956. fol.
65-74. — Wien, Hof- u. Staatsbibl. n° 4170. ful.
96»»- 104.
Ausg.: ex mss. Helmstad. ap. v. d. Hardt^ Con-
stant. concil. n. pars 14. n. 296-330.
Erl.-Sckr.: Erler, Geo., Dietridh von Nieheim. 18S7.
p. 382-402.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 322.
Sauerland, Das Leben des Dietrich v. N. p. 74.
: liber cancellariae apostolicae.
Abgefasst 1380, auch bekannt unt. d. Tit.: Formula
cancellariae apost. Es enthält Vorschriften für die
päpstl. Kanzleibeamten, Formeln für dieBeamteneide^Tax-
ordnungen für die auszufertigenden Schreiben etc. — EJi.
THEODOBICÜS DE NIEM
105ä
zweiter Liber canc. apost.. gleichfalls 1880 von Thood.
de Niem angelegt nnd bis 1560 fortgeführt, ist zu Rom,
Bibi. Barberin. XXXV. 69. VgL darüber M. Tangl in Mit-
theilnngen des Instit. für Osterr. Gesohichtsforschong X.
1889. p. 464-466.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl., fonds lat n®
4169 (olim Colb. 3317, cod. reg. 3918. 4). mbr.
Original; — n° 4170. Copie sec. XVIII.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Der Liber cancellariae
apost. vom Jahre 1380 u. der Stilus palatii ab-
breviatus Dietrichs von Nieheim. Hrsgb. von Geo.
Erler (Leipzig 1888. gr. 8». XXX. 234 pag.) p.
1 - 214. — ' Bruchstücke aus dem Liber canc.
apost. nach einer bisher unbekannten Hs. [t. e,
Basel, Ün.-Bibl. A. IV. 20] hrsgb. von Wilh. Alt-
mann wi Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV.
1890. p. 418-422.
Erl.'Sekr.: Erler, Dietrich von Nieheim. 1887. p. 258
-260.
Lindner, Th., Boitrftge zu dem Leben u. den Schrif-
ten Dietrichs von Nieheim in Forschungen zar deat-
scben Geschichte. XXI. p. 69-75.
Ottenthai, E. v., K<^^lae cancellariae apostolicae.
Die päpstlichen Kanzleiretreln von Johannes XXII bis
Nicolaus V. Innsbruck 1888. gr. BP.
Sanerland, Das Leben des Dietrich v. N. p. 73.
Theodoricus de Niem: Liber de re^io-
nibus orbis et qualitatibus habitantium in
eisdem.
Dieses geographische, im Nemus unionis VI. c. 35
citirte Werk scheint verloren zu sein.
: [Litterae in Gregorium XII pp.
eiusque ciiriam contumeliosae].
Slit der psoudonymen Unterschrift: , Quarkeinboldns
pauperam vicecancellarius.* — Lindner u. Sauerland hal-
ten Theodoricus de Xyem für den Verfasser; nach
Erler hat er mit diesem Schmählibell nichts zu thun.
Äusg,: mit der Uebersckrift : Haec affixa sunt
valvis ecclesiae Pisanae, ambobus collegiis unitis,
mortuis cardinali Florentino et cardinali Leodiensi
[i. e. nach Octb. 1408] ap. Martene, Ampi, collect.
VII. p. 826-840.
En.'Schsr.: Erler, Dietrich von Nieheim. 1887. p.445
-451.
Lindner, Dietrich von Nioheim in Zeitschrift f. all-
gemeine Geschichte. 1885. p. 414.
Sauerland, Das Leben des Dietrich von Nieheim p. 76.
: Monita de necessitate reforma-
tionis Ecclesiae in capite et in membris,
in principio concilii Constant. consignata
seu Avisamenta pulcherrima de unione et
reformatione membromni et capitis fienda.
Geschrieben 1414; v. d. Hardt, welcher das Werk an-
fänglich dem Petrus de Älliaco (f 1420) beigelogt
hatte, sprach es bald dem Theodoricus de Nyem zu,
vgl. Constant. coucil. I. pars 8. p. 484 sq. ; ihm folgten
Lenz, Drei Tractate p. 8, Finke. Forschungen zur west-
VL\. Gesch. p. 1dl ft. u. Schwab. Sauerland hält die Autor-
schaft für wahrscheinlich, anderen ist sie zweifelhaft. Erler
leugnet sie.
Handschr.: Eom, Vatic. cod. palat. 595. fol.
72. — Wien, Hof- u. Staatsb. nM956. fol. 61-
74; cod. Elstraw. L (n® 5069). chart. sec. XV. fol.
42-55.
Ausg.: * ex cod. ms. Vindobon. n® 5070 ap.
v. d. Hardt, Constant. concil. I. pars 7. p. 277-309.
— ' in Gersoni opp. ed. Ell. Dupin \l. p. 885-
902. — ' der Schluss ex cod. Rom. palat. ap.
Heinr. Finke, Forschungen zur Geschichte des
Konstanzer Konzils. Paderborn 1889. gr. 8°. p.
267-278 (fehlt in den Wiener Handschr.).
Erl.'Sdir.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. 1887.
p. 458-473.
Lenz, M., Drei Tractate aus dem Schriftenoyclus des
Constanzer Concils. Marburg 1876. gr. 8^. p. 8 - 28.
Lindnor, Th., Dietrich von Niem in Zeitschrift für
allgem. Geschichte. 1885. p. 521.
Tschackert, Paul , in Jahrbflchor für deutsche Theo-.
logie. XX. Gotha 1875. p. 272-310; —in Peter von
Ailli. Gotha 1877. gr. Bf>. p. 180. Anm. 258.
Theodoricus de Niem: Nemus unionis.
Ist ein selbständiges abgeschlossenes \Verk , nicht das
4. Buch von De scismate , wie viele mit Schard angenom-
men haben. Es bildet ein Urkundenbuch zur Gesch. der
Vnionsverbandlungen Gregors XU u. Benedicts XIII ; ab-
geschlossen am 25. Juli 1408.
Hafidschr.: unbekannt.
Ausg.: ' ed. Sim. Schard im unmittelbaren
Anhang an Theodorici de N. De scismate unt.
d. Tit.: Historiae Th-i a Niem de progressu
schismatis sub Urbano VI excitati deque rebus
pro eo inter Gregorium XII et Benedictum XIU
tollende suseeptis cum expositione eorum, quae
tunc temporis in republica accideiiint, liber IV*"*^
quem author Nemus unionis inscripsit. Basi-
leae, per Thom. Guarinum 1566. fol. — Die an-
deren Ausgg. sieh, da das Werk nur als 4. Buch
von De scismate gedruckt ist, oben unter De
scismate , Ausg. ^* *• *. — Hieraus sind entnom-
men: E legi um Ottonis M. imp. [Nem. VI. c.
33] ap. Meibom, Scr. rer. Germ. I. p. 663-665;
— Epistola Th-i de Nyem ad Johannem car-
dinalem Leodiensem eiusque epist. responsor.
[Nem. VI. c. 20. 21] ap. Goldast, Monarchia III.
p. 1380.
Erl.-Schr.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. 1887.
p. 278-296.
Sauerland, Das Leben des Dietrich v. N. p. 77.
: Privilegia aut iura imperii circa.
investituras episcopatuum et abbatiaruni
restituta a papis imperatoribus Romanis.
Verfasst 1414.
Handschr.: Berlin, legi. Bibl. ms. latin. 4^
n*^ 312. chart. sec. XV. — Wernigerode, fürstl.
Stolberg. Bibl. Za. 33. chart.sec.XV. — Wolfen-
büttel, hrz. Bibl. n° 402 (Heimst. 367). chart.
sec. XV. fol. 39-75.
Ausg.: ^ ap. Schard, De iurisdictione. Basil.
1566. fol. p. 785-859. Die hier p. 781-783 vorkom-
metide Vorrede an den Kurfürsten von Sachsen
fehlt in den anderen Ausgaben. — unt.d. Tit.:
Descriptio de investitura episcopatuum regum.
Theutonicorum , ex quodam antiquiss. libro Flo-
rentino . . . fidel iter extracta unt. dem Nebentit.:
Privilegia aut iura ' ap. Schard, Syntagma p. 247-
285 — u. 'ap. Schard, Sylloge p. 247-285. —
Excerptum (privil. de fundatione archiepiscop.
Magdeburgens. de a. 812) ap. Meibom, Scr. rer.
Germ. I. p. 736.
Erl.-Schr.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. 1887.
p. 345 - 367.
Lindner, Th., Beiträge zu dem Leben u. den Schrif-
ten Dietrichs v. N. in Forschungen zur deutschen
Geschichte. XXI. p. 86-92. Oibt eine Uebersiehi des
Inhalts.
9
: Stilus palatii abbreviatus.
Kurzer Leitfaden der Geschäftsordnung des Sacrum
palatium, abgofasst 1878 — 1389.
Handschr.: München, Hof- u. Staatsb. Cod.
lat. n« 3063 (And. 63). chart. sec. XV. fol. 254..
Einxige.
1054
THEODORICUS DE NIEM
Ätisg. : in Der Liber cancellariae apost
{8. 0.) hrsgb. von Geo. Erler (licipzig 1888. gr.8°).
p. 217-234.
Erl.-Sehr.: Erler, Einleitang zur Ausgr. p. xxvi-xxx.
: Dietrich von Xieheim. 1887. p. 260-268.
Lindner, Th., Beiträge 1. c. p. 69. 70.
TheodoriGUS de Niem: Tractatus contra
dampnatos Wiclivitas Pragae.
Geschrieben Uli.
Handschr.: Krakau, Un.-Bibl. n° 1373. chart
sec. XV. fol. 252' -254".
Ausg.: hrsgb. von Geo. Erler in Zeitschrift
für Vaterland, [westfäl.] Gesch. u. Alterthums-
kunde. XLIIL Abth. 1. 1885. p. 184-198; Einleit.
p. 178-184.
Erl.-Sckr.: Erler, Geo., Dietrich von Nieheim. 1887.
p. a79-382.
: Tractatus de modis uniendi ac
reformandi Ecclesiam, vid, Joh. Gerson.
[ ■: Vitae pontificuni Eomanorum a
Nicoiao rV usque ad Urbanum Y et inde
ab anonymo usque ad a. 1418 continua-
tae, additis imperatonun gestis.
Der Titel ung;enaa, da die Chronik von 1285 — 1431
reicht a. die Päpste Honorias IV bis Martin V incl. be-
handelt. — Nach den Untersuchnn^n ?>lers u. Lindners
kann Theodoricus de Nyem mcht mehr als Verfasser
falten ; als solchen hat letzterer den canonicus Bonnensis
Werner von Lattich foKtgestellt.
Handschr,: Mailand, Bibl. Anibros. I. 84. P.
sup. sec. XV, bis auf Martin V. — T^'olfon-
büttel, hrz. Bibl. cod. Aug.33. 14. chart. sec.XV.
fol. ; — Weissenb. 85. mbr. sec. XIV. 4°.
Ausg.: * ap. Eccard, Coii). bist, medii aovi. I.
p. 1461-1550. — * excerpta ap. Fant, Scr. rer.
Svecic. III. 1. p. 332.]
Erl.-Sehr.: Er 1er, Geo., Dietrich von Nieheiin. 1887.
p. 424-439.
Lindnor, Th., Ueber einige Quellen zur Papst^esch.
im 14. Jahrh. in Forschungen zur deutschen Gesch.
XU. Göttingen 1872. p. 236-250.
: ^Verner von Lüttich und Peter von Herentals
ibid. XU. p. 666.
Erl.-Sehr.: Bernhardi, Wilh., Dietrich von Nieheim
in V. Sybels Histor. Zeitschrift. LXL p. 426-440,
nadt Erler.
Chroust, A., Dietrich von Xlem und das Konstanzer
Concil in Deutsche Zeitschrift f. Geschichtswissen-
schaft. VI. Freiburg 1891. p. 360 -360. Beitrag xu D.'s
UixUn Lebensjahren.
Er 1er, Goo., Dietrich von Xieheim. (Theodericus de
Nyem.) Sein Loben u. seine Schriften. liOipzig 18N7.
gr. 80. XIV. 490. XLVjpag. {Vgl. llgon in West-
deutsche Zeitschrift für Geschichte u. Kunst. VUl.
1889. p. 179-184«. H. V. Sauerland in Miltheiluniren
dos Instit. f. öhterr. Geschichtsf. X. 1889. p. 637- <io8j.
: Die historischen Schriften Dietrichs von Nio-
heim. Habilit. - Schrift. I^ipzig 1887. gr. 8°. VJIT.
104 vag. Ist nur ein Stück der rwhergehenden Scftrift.
: Zur Geschichte des IJisthnms Verden i. d. J. 1895
— 1402 in Zeitschrift de» histor. Vereins für Nieder-
sachsen. Jahrg. 1887. p. 1(>3-186.
Evelt, J., in Zeitschrift für Gesch. u. Alterthums-
kuiide Westfalens. XXL 1861. p. 282.
Fabricius, Bibl. med. et in f. lalinitatis ed. Mansi V.
Patavii 1754. p. 137.
Finke, Heinr., Die uns erhaltenen Bruchstücke des
Tagebuches dos Diotrich von Nieni in Römische Quar-
talschrift für Christi. Alterthumskunde u. fürKircheu-
gesch. Urstfb. von A. de Waal. Jahr^. I. Rom 1887.
p. 47-58. [In Thl. II u. IV dos v. d. Hardtschen Con-
stant. concil. findet sich eine Reihe tauebuchartiger
Notizen zerstreut, die Finke I.e. in ihren ohrakte-
ristischen Hauptthoilon zusammen stellt. Er Mit Theo-
doricus de Xyein für deren Vorta>ser , wird aber mit
dieser Ansicht von Erler, Dietr. v. N. 1887. p. 397-
402 zurückgewiesen.]
Finke, Heinr., Forschungen zur westniifchen G(>-
schichte. U. Zur Gesch. westfäl. Schnftsteller de^
Mittelalters. 4. Dietrich von Niem in Zeitschrift f.
Vaterland. Gesch. u. Alterthumskunde (Westfalens-.
XLV. 1887. Abt. 1. 5. 130-140.
: Dietrich von Niem in Konstanz. Dietrich i>:
Verf. der Reformschrift , De necessitate.* - - Ein Aus-
zug aus ,De modis'. — Handschriften der sogen. In-
vective. — Dietrich wahrscheinlich Verf. der v. d.
HardtschenTagebuchbmchstücke in seinen Forschnn-
gen zur Gesch. des Konstanzer Konzils. Paderborn
1889. gr. 8». p. 132-149.
: Zu Dietnch von Niem und Jlarsilias von Padoa
in Römische Quartalschrift für christl. Altertham>-
kande. VII. Rom 1893. p. 224-227.
Fritz, AlphonSy Ist Dietrich von Nieheim der Ver-
fasser der drei sogen. Constanzer Tractate? in Zeit-
schrift für vaterl. Ge^^. u. Alterthamskonde (West-
falens). XL VI. 1888. Abt. 1. p. 157-167.
: Zur Quellenkritik der Schriften Dietrichs von
Niem. Inaug.-Diss. von Münster. Paderborn ltSSf>. S'.
70 pag. Jk 1.60 (= Münsterische Beitrflg^o zur (ie-
schichtsforschung. Heft 10).
Gebhardt, Bruno. Dietrich von Nieheim w» PreaT>si-
8che Jahrbücher. Hrsgb. von U. v. Treitschke. LXI.
Beriin 1888. p. 379-392.
: 55 ur Chronik des Dietrich von Niem in Nea*>s
Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIII. Uannover 18^>?.
p. 226-230. NB. Diese jctxi nicht mehr vorhandent
Chronik ist nur atts Citaten des Dietrich Eogelhu«
bekannt.
Ho üben, Herrn., Eine Studie über Theodorich v>in
Nieheim in Der Katholik. Zeitschriften. Jahnr. LX.
1H80. I. Mainz, p. 67-75, nach den Crüersuehungm dn
Rectors der Anima xu Born Alous Flir (f l?369i.
Krause, Dietrich von Niem, Konrad von Veohta.
Konrad von Soitau, Bischöfe von Verden l.'KO —
1407 in Forschungen z. deutschon Geschichte. XIX.
Güttingen 1879. p. 692-610.
: Nochmals die Bischöfe von Verden Dietrich vor
Niem und Konrad von Soltau ibid. XXII. 1882. p.
248-261.
Krömecke, Ed., Geschichtliche Nachrichten über di*'
Stadt Nieheim in Zeitschrift für Gesch. u. Alterthums-
kunde Wesll'aieus. XXXI. p.66 ff.
Lindner, Th., Beitrüge zu dem Leben n. den Schrif-
ten Dietrichs von Niem in Forschungen zur deutschen
Geschichte. XXI. Göttiiigen 18bl. p.b9-92.
: Dietrich von Niem in Zeitschrift für allirememe
Geschichte. II. 1885. p. 401-416; 516-533."
: Gesch. dos deutschen Reichs unter König Wr»ii2e'.,
I. Bniunschwoig 1875. p. 4IU.
- - : 1,'ober einige Quellen zur Papstgeschichte ioi
14. Jahrhundert in Forschuniren zur doutschou G»-
schichte. XII. Göttingon 1872. p. 235-259; ti5tt-<K>
Lorenz, 0., Deutschlunds Geschichtsquellen. 3. Auü.
II. Beriin 1887. p. 152; 313-823: 371-374; 413. 414.
Michael, Das Leben des Dietrich von Niem in Jahres-
bericht des histor. Vereins f. d. Grafschaft RavcnsU'n:
zu Bielefeld. II. Bielefeld 1878. p. 1- 48.
1* r a t j e , Des Verdischen Bischofs Diederichs von Niem
Leben u. Schriften in Altes u. Neues aus den Her-
zo^thUmem Bi^emen u. Verden. VIl. Stade 1774. p.
171-186.
Rat tinger, Dan., in Kritikheft zum 15. Baude v.>n
Dambergers synckronist. Gesch. der Kirche and d<^r
Welt im Mittelalter. Regensburg 18K3. S*». p. 101-115 :
— in Literarische Rundschau. 1. Aachen 1875. p. 21 1 ff.
[dagegen Suuerland, Das Lol>en des D.v. N. p.79-*^ii.
: Zu Dietrich von Nieheiui in Histor. Jahrtnoh «Kt
(iorres- Gesellschaft. XII. München 1891. p. 75- 7«»
(betr. eine von D. v. N. unterzeichnete IhUie l rbans 17
d. d. Januao 15 kal. Sept. pont. a*' 9. t. e. 138<ii.
Rosenkranz, G. J., Dietrich von Niem (l.'US — lilt> ,
in soiner Zeit, in seinem Loben u. Berufe in Ze:i-
schritt für Gesch. und Alterthumskunde Westfalen».
VI. Münster 1843. p. 37-88.
Rosenmeyer, Theodor (!) von Niem und <.n>boli-i
Persona m Tross' Wostphalia. 1825. Stück 14 u. 10.
Silgmüller, Dietrich von Niem und der Li bor por.n-
ficalis in Historisches Jahrbuch der Gurtes - (iest»]!-
schaft. XV. 1894. Heft 4.
Sauerland, H. V., Das Leben des Dietrich von Nie-
heim. Nebst einer Uebersicht über dessen Schrift»-i.
I Inaug.-Diss.] Göttingen 1S75. 8*. 87 pag. (Vgl. Ta
Lindners Recens. in Picks Monatsschrift für rheiii.-
THEODORICÜS DE TflURINGIA — THEODORICUS MON. S. EUCH ARU
1055
vestfAl. üescbtehte. I. 1875. p. 482-486, disvmXZ
in Sybels iUstur. Zeitschrift. XXXV. 187Ü. p. 433-
431) M. SanerlMnds Aiitw. in Picks Monatsschr. II.
1876. p, 44G-45()).
Sanerland.H. V., Der sotten. Briofwechsol des Trie-
rer Erzbischofs Hilliu Q. Dietrich von Nieheims Chro-
nik in Neaes Archir d. Oes. f. ft. d. Gesch. XII. 1887.
p. öü9-eoi.
— - : Eine Quelle der Historia Polonica des Johannes
Dhii^iss inMittheilangon deslnstitats f.ü^terr.Gesch.
VII. lnni(bnic£ 1886. p. 642 ff.
Schüz, Commentar. criticas de scriptis et Koriptori-
biis historicis p. 291-306 (de Niemo eiusqne scnptis).
Schwab, J. B., Johannes Gerson. Eine Monoifraphie.
Würzburg 1858. 8». p. 470 ff.
Tan gl, M., Der yollsttndixe über cancellariae des
Dietrich von Nieheim in Mittheilangen des Instit. f.
<>sterr. Geschichtsforschung. X. p. 464-406.
Tschackert, Paul, tu Herzog Real - Encyklopädie
für protei^Unt. Theologie. III. 1878. p. 596.
"Wächter, Ferd., Dietrich von Niem in Ersch und
(Trabers Allgem. Encyklopädie der Wissenschaften.
Sect. I. Bd. 25. Leipzig 18*4. 4». p. 138-140.
W'etzeru. AVeite, Kirchonlexikon. III. Freibarg i.B.
18H4. p. 1747-1749, Art. verfaast von Evelt.
Theodoricu8 de Thuringia » Theodo-
ricus de Apolda.
Theodoricus Engelhusius, vid. Engel-
husius.
Theodoricus episcopus Meteneis, vid,
Epitaphiam Evrardi.
: Inventio sanctorum a domno
Theoderico ep. Met. repertorum atque ad
civitatem Metensem translatoinim.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. CXXX^^I.
p. 363-370.
Theodericus episcopus Virdunensis (f
1089): Epistola qua episcopos et prin-
cipes adversus Gregorium VII pp. com-
Diovet, a^ 1080. Jim.
Au^g.: *ap. Goldast, ConsHtutioaes imperial.
I. 1713. p. 236. — * ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ.
IV. p. 129. n*» 62 codicis üdalrici Babenberg. —
^ed. KuDO Francke in Mon. Germ. bist. Libelli
di* lito. I. 1891. p. 282. — Epistola alia, qua
Eplberto electo Trevirensi exponit, quare ad eum
ruDsecraudum non sit venturus, a** 1080. Jun. ap.
Jaffe 1. c. p. 130-133. n* 63 cod. Tdalr. Bab.
ErL-Schr.: Mirbt, Carl, Die Publizistik im Zeitalter
(iregors VII. Lcipzii; 1894. gr. 8°. p. 17 u. a. w.
Wa tt o n b a ch, Deutschlands (» eschichtwiuoUcn. 6. Aufl.
II. 1886. p.lOS; 6. Aufl. II. 1Ļ4. p.ll9.
Vgl. W'enricas scolast. Trevir.
(Frie
Theodoricus \ Frig
[ Liber
Theodoricus Loerius de Stratis, mon-
achus Carth. Colon., vid, Tita v. Dionysii
Carthus.
Theodoricus marchio Misnensis: Con-
ventio cum Ottone IV imp. a. 1212.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 218. 219.
Theodoricus monachus = TheodoriciLs
nionachus eoenobii Nidarholm.
Theodoricus monachus S. Audoeni =-
Theodoricus S. Audoeni monachus.
, vid. Vrie.
Theodoricus monachus Benedict, vid,
Vita s. Hildegardis.
Theodoricus monachus eoenobii Nidar-
holm dioc.Nidrosiensis [bekannter a&mon-
achus Nidrosiensis, c. a. 1160 vel 1170]:
Historia de antiquitate regura Norwagien-
sium sive Commentarius de regibus ve-
tustis Norvagicis in de ab Haraldo Haar-
fageri usque ad Siwardum. 861 — 1136.
Der älteste norwef^ische Geschichtjichreiber.
Handschr.: Kopenhagen, Un.-Bibl. Arn.
Magn. n° 98. sec. XVII. — Upsala, Un.-Bibl.,
de la Gardie n^ 32.
Ausg.: ^unt.d, Tit.: Commentarii historici
duo, hactenus inediti; alter de regibus vetust.
Norv. a Theodorico monacho sec. XII concinnatus,
alter de profectione Baoorum in Terram sanctam
. . . primum a Bernh. Ca.sp. Kirchmann publicati
cum . . . notis . . . e schedis avi (t. e. Johannis
Kirchmann) collectis. Amstelodami 1684. 8^ —
« ap. Langebok , Scr. rer. Dan. V. 1783. p. 312-
341; ef. introd. p. 311. — ^ed. Gust. Storni in
Monum. historica Norvegiae. 1880. p. 1-68; cf.
indledning p. i-xiv; tilla'g I. p. 200-202. — * Aus-
züge ed. \\'aitz ap. Portz, Mon. scr. XXIX. 1892.
p. 248-251.
Erl.-Sehr.: Marray, J. P., Abhandl. von dem ältesten
norvegischen üoschichtsohroibor , dem Mönche Thoo-
dorich in Douti«eho Schriften der kgl. Socictät der
Wiss. zu (töttinifen. 1. p. 267.
Theodoricus monachus Dunelmensis
(flor. 1160), vid. Tita s. Margaritae reg.
Scotorum.
Theodoricus monachus Eptemacensis
(f post 1192): Chronicon Epternacense
—726.
Ausg.: * ex cod. Gothano n° 71 , Liber aureus'
dicto ed. L. AVeiland ap. Pertz, Mon. scr. XXIII.
p. 38-64; cf. praof. p. 16-18; 20-23. — »Bruch-
stück ed. Keiffenberg in Bulletin de l'Acad. de
Bruxelles. X. 2. 1843. p. 264. — ^tciederh. von
ihm in Monuments de Xamur. TII. (Coliectiou
de chrouiques Beiges. XV.) p. 209. 210.
: Libellus de libertate Epterna-
censi propugnata. 1192.
Handschr.: Gotha, herz. Bibl. n® 71. mbr.
fol. f. 111-120.
Ausg. : * ohne Namen des Verf. ap. Martene,
Ampi, collect. IV. p. 453-4Ö7. — ^ tciederh. unt.
d. Tit.: Acta super negotio perrautationis castri
Nassau et abbatiae Ept(»rnacensis inter Henricum
VI imp. atque archiepisc. Treverensem Johauuem
ohne Xatnen des Verf. ap. Kremer, Origines Nas-
soicae II. p. 382-404. — 'ed. Weiland ap. Pertz,
Mon. scr. XXIII. p. 04-72.
Erl. - Sdir. ; Wa ttonbach, Deutschlands Goschich ts-
quellen. 5. Aufl. II. Om. p. 380. Vgl. I. p.l21. 126;
6. Aufl. U. 18M. p. 417.
Vgl. Vita s. Irminae.
Theodoricus monachus S. Eucharii =
Theodoricus monachus S. Matthiae.
1056 THEODOEICÜS MON. FLORUCENSIS — THEODORICUS REX OSTROGOTH.
Theodoricus monachus Floriacensis, rid.
Vita s. Benedict! Casin. (über de illat).
Theodoricus monachus Hersfeldensis =
Theodoricus mon. Floriacensis.
Erl.-Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
qaellen. 6. Aufl. I. 189S. p. 418.
Theodoricus monachus S.Matthiae prope
Treverim (a. 1000), md. Vita s. Celsi (in-
vent, sermo, iranslat).
Theodoricus monachus [Nidrosiensis
(cca. 1160 XU Droniheim)] « Theodori-
cus monachus coenobii Xidarholm.
Theodoricus monachus Theolegiensis
{alias Tholegiensis [Tholei. Dioec. Trier]
flor. 1060), vid, Vita s. Conradi archiep.
Trevirensis.
Theodoricus Pauli sive Paulus, alias
Franco, decanus S. Martini Gorcomensis
in Belgio (nat 1416, f post 1489): Hi-
storia de cladibus Leodiensium annis 1465
—1467.
Handschr. : Hamburg, Stadtbibl. , Hist. imp.
n« 31»». Chart, sec. XV. fol.
Ausg.: ex apographo cod. ms. capit. eccl. ca-
thedr. Tomacensis in bibl. reg. Bruxell. (bibl. v.
Hulthem n° 787) ed. F. X. de Ram xusammen ynit
Jobannes de Los {s.d.). Bruxellisl844. p. 187-232.
: Chronicon universale.
Dieses Chronicon bestund aus drei Thoilon , von wel-
chen der Verf. den ersten Speadum historiaie benannte
u. in zwei Hälften (lib. I- XIII, XIV- XXVII) schied. Die
erste Hälfte ,Liber de quatuor regnis maiuribus' sdieint
verloren gegangen ; die zweite ist handschriftlich in Bres-
lau erhalten und gibt eine vollständige Gesch. der röm.
Päpste u. Kaiser von 825- -1477. Autojrraph laut fol.286*>:
, Liber isto pertinot Theodorico Pauli de Ghorinchem prosb.,
qui et eundem conscripsit propna manu.' — Die im zweiten
Theile behandelten Gei?enstände zählt de Ram (a. Erl.-Schr.)
auf; der dritte Theil mit dem Titel , Liber bellorum Dei^
bietet nur eine sclavische Abschrift der Historia Hierosol.
des Robertua moruiehus.
Handschr.: Breslau, Stadtbibl., bibl. Rhe-
diger. chart. kl. fol. — Brüssel, Burgund. Bibl.
nM7916. 8^ — Löwen, Bibl. de Ram. 1838.
gr. fol. Autograph (V).
Ausg. : Auszüge aus der 2. Hälfte des I. Theiles
ap. AV. Focke, Theodoricus Pauli (s. Erl.-Schr.).
Halle a. S. 1892. p. 22-119, ico auch eine genaue
Analyse des Werkes.
, Les deux ouvrajjfes suivants ont pour auteur Thiorri
P au weis, doyen du chapitre de Saint -Martin ä Oorcom
Qui naqnit dans cette ville en 1116. Ils sont tir^s Tun et
raatre du Ms. de son Chronicon universale.' Kervyn
de L., Introd. p. xi.
: Compendium de rebus actis sub
ducib US Burgund iae. 1380 — 1485.
Ausg.: ed. Kervyn de Lettenhove in Chro-
niques rolat. ä l'hist. de la Belgiquc sous la do-
minat. des ducs de Bourgogne. (11.) 1876. p. 235
-2G3.
: Narratio cilia de ducibus Bur-
gundiae. I>Pr Schluss fehlt.
Ausg.: ibid. p. 264-328.
Erl.-Sekr.: Fabricias, Bibl. med. et inf. latinit. V.
p. 6ÜÖ; VI. p. 640.
Focke, "Wem., Theodericas Pauli, ein Goscbi<-ht-
schreiber des XV. Jahrhunderts und sein Spoculam
historiaie. Halle a. S. 1892. gr.SO. 122 paa. {Zugleich
von Hallische Beitrftge z. Geschichtaforscnong hr^'n.
von Theod. Lindnor. Heft 1). Jk2.
Foppens, Bibliotheca Belgica. II. 1739. p. 1118.
Muller, S., Lijst van Xoord-Nedorlandsche kronijkea.
Utrecht 1880. S». p. 24. 88. 90. 91.
Bam, P. F. X. de, m Comi)t8 - rendu des s^onces de
la Commission roy. d'histoire. II. Bruxelles 18^. p.
98-108.
Vgl. Anonvmus de vita et rebus.
Translatio s. Barbane {mirac.).
Vita s. ApoUinahs ep. Bavonn. (jEV/.-ScAr.;.
Theodoricus prior S. Jacobi Stettinen-
sis, vid. Gesta priorum S. Jacobi.
Ttieodoricus rex Francorum = Theu-
dericus.
Theodoricus rex Ostrogothonim {al:
Italiae, 493—526): Edictum.
Ausg. : * M. Aur. Cassiodori Senatoris Varia-
rum libri 12. ... Edictum Theodorici regis Ita-
liae . . . [ed. Petr. Pithoeus(V)l. Paris. 1579. fol.
p. 1-19. — Ebenso in den folgenden Ausgg. des
Cassiodor. — • ap. E. Linden brog, Cod. leg. anti-
quarum. Francof. 1613. fol. p. 241-260. — 'ap.
Goldast, Collect, constitutionum imperialium. III.
1713. p. 18-31. — *ap. Georgisch, Corpus iuns
Germ, antiq. 1738. — 'ap. Ctvnciani, Barbarorum
leges antiq. I. 1781. — «ed. G. Fr. Rhön, Com-
ment. ad edictum Th-i. Halae 1816. 4*. — 'ap.
Walter, Corpus iur. Germ, antiq. III. p. 381-414;
— *ap. Dahn, Könige der Germanen. IV. p. 44-
102; 118-122. — ""ex F. Pithoei edit. repetitum
a F. Bluhme ap. Pertz, Mon. legg. V. 1875. p.
145-179. — »>rologus, cap. 23. 24. 26. 28. 21^.
32. 54. 107. 108. 143 et epilogus ap. H. G. Gengk^r,
Germanische Rechtsdenkmäler. 1875. p. 463-407;
cf. p. 150. — *'ap. Thiel, Epistoiao pontifi(um
Roman. I. p. 686.
Erl.-Sckr.: v. Aretin, LitorÄr. Handbuch f. d. baie-
rische Geschichte. München 1810. p. SO.
V. Bethmann-Uollveg, Civilprozess im Mittelalter.
1. p.269ff.
Brunn er, Heinr., Deutsche Rcchtsgeschichte. I. I^Mp-
ziRl887. p. 36Ö-367.
Dahn, Fei., Könige der OermaneD. IV. p. 1-44. 103
-117. 137-189.
Entstehungszeit, Die, des Eküctum Theoderici in
Zeitschrift der Sarigny- Stiftung f. Rechtsgeeoh. VII.
1886. p. 29 ff.
Gaudenzi, A., Gli editti di Teodorico e di Atalario«
e il Diritto roinano nel regno degli Ostrogoti. TuriLo
1884. BP. 94pag. LI. öOc.
Glöden, Iw. v., Das röm. Recht im ostgothisrht^n
Reiche. Jena 1843. 8fi. p. 5 ff. ( Vgl. dazu Walch in
Jenaer Allg. Liter.- Zeitung. 1845. n^ 10-12. 14-16. >
Patetta, Feder., SuU' anno della promolgazione d>^i:'
editto di Teodorico tn Atti della r. Accademia dA\'*
scionzo di Torino. Vol. XXVIII. (disp. 1U-15.> T»-
rino 1893.
Savif^ny, Gesch. des rum. Rechts im Mittelalter. IL
p. 172-181.
Schupfer, Franc, L'Editto di Teodorico. Studii sulL'
anno della sna pubblicazione tit Memorie dell' Acca-
demia dei Lincei. III. parte 1. 1888.
Stobbe, 0., Gesch. der deutschen RechtsqueUen i.
Braunschweig 1860. p. 94-100.
: Epistolae 23 ad Chlodovaeiim
regem Francorum, Gundobaldura regem
Burgimdionum et alios.
THEODORICUS SCHOLASTICÜS — THEODOSIUS MONACHÜS
1057
Äusg, : ^ ex M. Aurelii Ca8siodori epistolis ap.
Duchesne, flist Franc, scr. I. p. 837-847. —
^wiederk. ap. Bouquet^ Kecneil IV. p. 1-10.
Vgl. Cassiodoros.
Ennodius.
Gesta Theoderici.
Vita Theoderici Magni.
Theodoricii8 scholasticus Eptemac. —
Theodoricus monachus Eptem.
Theodoricus Thuringus »- Theodoricus
de Apolda.
Theodoricus Trevirenois archiep. =»
Theodoricus archiep. Trevir.
Theodoricus Tuitiensis » Thiodericus
aedituus Tuitiens.
Theodoricus Vrie, vid, Yrie.
Theodorus C^^P'^^^^^^'^lfr^^ ^^*
Tita s. Magni fund.
Theodorus Constantinopolitanus , Ana-
gnostes {i. e. lector, flor. 527): Historiae
ecelesiasticae eclogae. Libri 2. Cum con-
tinuatione ad a. 527.
Auszog ans den Kirchengeschichten des Socrates,
Siizomenas und Theodoretus, welchem Theodorus jene
Furtsetznng anfügte. Nicephoras Caliistns (f p. I34I) hat
daraus Excerpta erhalten.
Ausg. : * graece xusammen mit Eusebii Caesar,
bist. eccl. Paris., Rob. Stephanus 1544. fol. —
' gr. et lat. c. notis ed. H. Valesius {xusammen
mit Tbeodoreti H. E.). Paris. 1673. fol. « Mogunt.
1679. fol. — * wiederh. (ed. G. Reading) Canta-
brig. 1720. fol. ^Taurini 1748. fol. — «excerpta
ex Henr. Valesii edit. ap. Migne , Patrolog. graeca
lat tant edita XLIY. p. 693 -708. — Fragmenta
p. 709-714.
Erl.-Schr.: Boor, Gar. de, Za Theodorus Lector in
2^itschrift für Kirchengosohichte. VI. Gotha lBd4. p.
573-677.
Dangers, De fontibus Theodori [lectoris] et Evagrii.
Dias, theol. praemio omata. Gottingae 1841. 49.
Sarrazin, J. V., De Theodore Lectore, Theophanis
fönte praecipoa. Lipsiae 1881. Bf^.
Theodorus Daphnopata, vid. Oratio in
Translat s. Praecursoris.
Theodorus de Leili = Laelius.
Theodorus eremKa = Theodorus Cam-
pidonensis.
Theodorus Gaza, vid. Gaza.
Theodorus Laelius, vid. Laelius.
Theodorus Lector = Theodorus Con-
stantinopolitanus.
Theodorus Metochita (f 1332), vid.
Glycas.
Theodorus monachus Palidensis (flor.
1390), vid. Annales Palidenses.
Theodorus Palidensis: Xarratio profe-
ctionis Godefredi. 1096—1099.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg.: in Recueil des historiens des Croi-
sades. Histor. oocid. 111. p. 603 ff.
Theodorus I papa (f 649): Eplstolae et
ad eum.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat LXXXVII.
p. 75-102. cy. Jaffe, Regesta pontificum Roman.
Ed. 2. I. 1885. p. 228-230.
Theodorus 11 papa (f 897).
Erl.'Sehr.: Jaffd 1. c. p.Ul.
Theodorus Spanduginus Cantacuzenus :
über de origine et moribus Turcarum.
Ausg. : Florentiae 1468. 8^
Uebers.: italien.: Fiorenze, ToiTentioil551.8^
Theodorus Studita abbas (f 826) : Epi-
stolae 278. Libri IL
Ausg. : * ap. Siimond , Opera varia. — ' tcie-
derh. ap. Migne, Patrol. graeca. XCIX. — Epi-
stolae 284 aliae ap. Mai, Nova Patrum biblio-
theca. VIII. ed. Cozza. 1871.
Erl.-Sehr.: Tougard, A., La pers^cution iconoclaste
d'apres la correspondance de s. Theodore Stndite in
Revue des ouestions histor. L. Paris 1891. p. 80-118.
Vgl. \ ita 8. Anienii anach.
Acta s. Bartholomaei ap. (onä.).
De s. Piatone heg. (oratio).
Vita s. Theophanis Magni.
Theodosius: De situ Terrae sanctae
liber saeculo VI ine. conscriptus.
Ausg.: * im ächten Text, u. der Breviarius
de Hierosolyma, vervollständigt hrsgb. von J. Gil-
demeister. Bonn 1882. gr. 8°. 37 pag. Ji 1.60
( Vgl. A. Molin ier in Revue critique. 1882. Avril
24.) — • recensionem J. Gildemeisteri repetivit,
Versionen! rossieam nota.sque adiecit Job. Pomia-
lowski. St. Petroburgi 1891. 8*^. IV. 147 pag.
{Auch m. d. Tit. : Prawoslawnyj palestinskij swor-
nik. Tom.X. Fasel). — P'^/.Röhricht, Bibliotheca
geograph. Palaestinae. Berolini 1890. p. 9. n® 12.
Vgl. Theodoricus.
Theodosius Magnus (f 395) : Selecta de
religione decreta.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. XIII. p. 521-
542. — Epistola concilii Constantiuopolitani
oecum. ad Theodosium ibid. p. 543. 544. — Epi-
stola ad Ausonium in Mon. Germ. bist. Auct.
antiq. V. 2. p. 1.
Theodosius Melitenus: Chronographia.
Ist nur eine mit einem selbständigen Namen versehene
üeberarbeitung des Leo Grammaticus.
Ausg.: * ex cod. gr. bibl. Monac. ed. et ref.
Tb. L. Fr. Tafel in Monumenta saecularia. Class.
III. 1. Monachii 1859. 4^ ^ 17. — ^ ein Stück
aus demselben Cod. schon früher ed. Mart. Cru-
sius, Aethiopicae Heliodori historiae epitome.
Francofurti 1584. p. 359-375.
Erl.-Schr.: Krumbachor, K., Gesch. der byzantin.
Litteratur. 1891. p. 135. 136.
Nicolai, Rud. , (io^ch. dor griechischen Literatur.
III. Magdeburg 1878. p. 105-107.
Tafel, L., De Theodosio Moliteno. Tubingiie 1828.
Theodosius monachus S yracusanus :
Epistola ad Leonem archidiac. de Syra-
cusanae urbis expugnatione a. 878 vel
880 per Arabes. Graece.
67
1058
THEODOSIUS MONACHÜS — THEOPHANES BYZANTINUS
Ausg. : graece et lai ed. G. B. Hase xtisammen
mit Leo Diaconus. Parisiis 1819. fol. p. 177-182;
cf. praef. p. xv.
Uebers.: latine: *ap. Roccli. Pirri, Sicilia sacra
seu ecclesia Syracusana II. p. 144. — • ed. Caie-
tanus, Vit. SS. Siculor. II. p. 272. — «ed. Ca-
rusius, Bibl. histor. Siculae. I. 1723. Histor. 8a-
rac.-Sicula p. 24-31; Caietani animadvers. p. 31
-38. — * ap. Muratori, Scr. rer. Ital. L 2. p. 257-
265. — Bruchstück * ap. J. Fr. Abela, Melita
illustrata üb. 3. p. 307. — * ed.Piccolus, De antiq.
iure eccles. Sicil. par. 2. p. 145.
italienisch: ein Theil ap. Inveges, Panorm.
sac. ann. 878. p. 654.
russisch: übers, von D. Popow {xu^ammen
mit Leo Diaconus). Petersburg 1820. 4^
Erl.-Schr.: Krambacher, Gesch. dor byzantin. Li tte-
ratur. 1891. p. 59.
Vgl. Leo Diaconns.
Theodosius monachus (963) : Expugnatio
Cretae descripta a Theodosio diacono im-
peratori Romae. Acroasis 1-5.
Au^g. : ^ ap. Nie. Mar. Foggini, Histor. Byzant.
Append. nov. Romae 1777. fol. — * tviederh. ap.
Migne, Patrolog. graeca lat. tant. edita. LVIII.
p. 1011-1042.
Theodricus « Theodoricus.
Theoduinus Noricus, episc. Leodiensis
(f 1075) =• Deoduinus.
Theodulphus eplscopus Am-elianensis
(f veneno cca. 821): Capitula ad presby-
teros parochiae suae.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. CV. p. 191-
208. — Capitulare secunduni eiusdem ad eos-
dem * ap. Baluze-Mansi, Miscellan. U. p. 99-
103. — * in Theodulfi opp. ed. Sirmond I. Paris.
1696. fol. p. 1-28. — ^wiederh. ap. Migne 1. c.
CY. p. 207-224.
: Carmina.
Handschr. : vgl. E. Dümmler vor seiner Ausg.
p. 440-442.
Ausg. : ^ inter Theodulfi opp. ed. Jac. Sirmond.
1646 (73 carm. in 6 libros divisa). — * ap. Ma-
billon, Vet. analecta L p. 383 («ed. 2. I. p. 410-
412), supplementa quaedam. — * no 1 et 2 wie-
derh. in Bibl. max. PP. Lugdun. XIV. 1677. p.
28 sq. ; — * inter Sirmondi opp. II. Paris. 1696.
p. 1029-1128 — u. «ap. Migne, Patrolog. lat.
OV. p. 283-380. — ' ed. E. Dümmler in Mon.
Germ. bist. Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p. 445-
569; 573-578; dubia p. 578-581; append. p. 629.
630. — Cf. Addenda ibid. IL p. 694-697. Vgl.
M. Manitius in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. XL 1886. p. 561-563.
: Versus de Carole Magno et eius
liberis: ,Te totus'.
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL
p. 647. — 'ap. Bouquet, Rocueil V. p. 415. —
* in Sinnondi opera. IL Paris. 1696. fol. — * ap.
Migne I.e. CV. p. 315-322.
: Versus de Fulrado abbate S.
Quintini.
Ausg.: *ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. E.
p. 648. — *ap. Bouquet, Rec. V. p. 420.
Theodulphus: Versus de Ludovico im-
peratore: ,Inclite Caesar ave'.
Ausg.: *ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 504
(* ed. Basnage 11. 2. p. 72). — wiederh. * ap. Du-
chesne, Hist. Franc, scr. IL p. 326; — "• ap. Bou-
quet, Rec. VL p. 257-262. — *ed. E. Dümmler
in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi Carol. I. p.
577. 578.
Erl.-Schr.: Cnissard, Gh., Th^odolfe 6rSqae d'Or-
l^ans, sa vie et &es oeanes, avec une caute da
Plagua aurelianerma aa 9. sidcle. Orleans 1892. b*^.
{Extraü du tom. XXIV. des M^moires de la Soc.
arch^ol. et histori^ne de rOrl^anais.) 353 pag.
Dümmler, £., in Iseues Archiv d. Ges. f. &. d. Gesch.
IV. 1879. p. 241- 260.
Ebert. Ad., Beitrftge znr karoling. Literatur. 1. 2 tu
Bericüte über die Verhandl. der kgl. sächs. Ge«ell>ch.
d. "Wissensch. II. 1878. p. 95.
: AUgem. Geschichte der Literatur des Mittelalter».
n. 1880. p. 70-84.
H an r 6 a u , Singalaritös lüstoriqnes et litt6raires. Paris
1861. 8°.
Histoire litt^raire de la France IV. p. 471.
R z e h u 1 k a , Ernst , Theodulf Bischof von Orleans. Abt
der Klöster St. B6nott zu Fleory und St. Aigoan ia
Orleans. Inaag.-Diss. Broslaa (1875). 9*.
Simsen , B.. Jahrbücher des fränkischen Beidis unter
Ludwig d. Fr. I. p. 114.
Wa tt e Q b a ch , Deutschlands Geschichtsqoellen. 5. Aii£.
L 1885. p. 144.204; IL p.482; 6. Aufl. I. 1883. p. loö.
216).
Vgl. Epitaphium Fastradae.
Hadriani pp.
Helmengaldi.
Theofridus abb. Eptemacensis (f 1110):
Plorum epitaphü Sanctomm Ubri 4.
Handeln über die Reliquienverehrung u. die borühm-
testen Reliquien.
Handschr.: Gotha, herz. Bibl. n'' 70. mbr.
sec. XL fol. — Trier, StadtbibL n*» 1378. mbr.
sec. XII exe. fol. 87'.
Ausg. : ^ Joannes Roberti . . . descripsit ... et
notis il]ustravit. Luxemburg! 1619. 4". — * u;ie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLVII. p. 313-404.
— Sermones duo eiusdem ibid. p. 405 - 41 0.
Erl.-Schr.: Histoire littöraire de la Fnince IX. p. üOö
iwiederh. ap. Migne i. c. p. 293-298).
Pertz, Mon. G^erm. scr. Xlll. p. 740.
Roberti , Joa., Vita ThioiVidi abbatis et domini Kfter-
nacensis ex eius operibus coUecta ap. Migne 1. c. p.
303-312.
Sauorland, Trierer G^schichtsquellen. 1889. p. 135 iT.
VTa 1 1 0 n b a c h , Deutschlands Geschichtsquellen . 5 . Aufl.
Lp. 125. II.p.109; 6. Aufl. L p. 115. 133. H.p. 120.417.
Worvoke, N^. van, gab zwei Sermones de« Thiufhd
auf S. Willibrord mit einer Abhandl. über Th.'s I>»b*»n
u. schriftstell. Thätigkeit heraus in Organ für chri^tl.
Kunst. Luxemburg 1885.
Vgl. Vita s. liutwini.
WilUbroidi.
11
11
11
Theophanes abbas Apri atque confes-
sor •= Theophanes Isaacius.
Theophanes Byzantinus :Iavoqi&v ßlßlotr
X. 566 — 58L
Ausg. : ^ fragmenta c. Dexippo gr, et lat edid.
Niobuhr (= Corp. scr. hist. Byz. I. Bonnae 1829^
p. 483-486; Phil. Labbei cominentar. p. 589 -tKX>.
— *ap. C. Müller, Fragmenta histor. Graec. IV.
p. 270. — ^ap. L. Dindorf, Histor. Graeci mi-
nores. I. Lipsiae 1870. p. 446. — Excerptai«
Photii bibliotheca graeca, cum Dav. Hoeschelii
notis. Aug. Yindel. 1601. fol.
THEOPHANES CONFESSOR — THEOPHYLACTÜS BULGAR. ARCHIEPISC. 1059
Uebers.: laiine: MnterpreteAndr. Schotte, cum
Hoeschelii notis, Schotti scholiis. Genevae 1613.
fol. — ^triederk. Rothomagi 1653. fol. — *cum
«iliis Excerpt. de legationibus cum eorund. et Phil.
Labbei notis. Paris. 1648. fol. {== Byzantinae hist.
scriptores. I).
Erl.-S^r.: Boor, C. de, Zu Theophanes in Byzanti-
Dische Zeitschrift. I. Leipzig: 1892. p. 591-593.
Holder-Egfcer, Theophanes in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. I. 187^ v. 291-294.
Krumbacher, K., Gesell, der byzantinischen Litte-
rator. 1891. p. 51.
Theophanes Confeseor =- Theophanes
Isaacias.
Theophanes Isaacius sm Isauricus (f
817/8 auf Samothrace): Chronographia.
284—813.
Fortsetzung des Georgius Syncollus. Ein Werk
von grosser Verwirrung.
Ausg.: * Theophanis chronographia, Leonis
Orammatici vitae recentiorum imperatorum J.
('oar latiue redd., Theophanem notis illustr., var.
lect. multipl. codd. coliat. adi., Fr. Combefis ite-
rum recens. , not, posteriomm Theophanem, in-
Tegris Leonem Gramm, discussit exque fide codd.
aux. emend. Paris. 1655. fol. — ^tciederh. Venet.
1729. fol. Tom. IV. — 'ex recens. Jo. Classeni.
2 vol. [Dem 2. Bd. geht vorauf die 873 — 875
rerfasste latein. Uebersetxung : Anastasii Bi-
bliothecarii historia ecclesiastica ex rec. Imm.
Bekkeri.j Bonnae 1839—41. 8^ Ji 22.50 (= Corp.
scr. hist. Byz.). — * tciederh. mit Ooars u. Com-
hpfis' Noten sowie Anastasius* Uebersetxung Vi^.
Migne, Patrol. graeca. CVIII. 1861. — ^ latine
ap. Migne, Patrol. graeca lat. tantum edita. LVI.
|). 375-818. — Chronographica narratio com-
plectens ea quae tempore Leonis filii Bardae Ar-
rn<»Di contigerunt (i. e. Vitam Leonis Armen i) ex
••Uit. Goari ibid. p. 817-830. — «rec. Carolas de
Böor. Lipsiae 1883. 86. 2 vol. gr. 8^ (Vol. II enth.
gleichfalls Ana.stasii Bibl. hist. trip.). — Hieraus
De rebus Caroli M. cum imperatore Con-
stantinopol. ab a. 776 — 801 *ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. U. p. 198. — 'ap. Bouquet, Re-
c'ueil V. p. 187-189. — Probe einer neuen krit.-
ext'getischen Ausgabe. Von G. L. Fr. Tafel in
Sitzangsber. der Wiener Akad. der WLss. PhiL-
his't. Classe. IX. 1852. p. 21-172 {Abschnitt über
Kaiser Heraclius mit Ana^tasius' UebersetK.).
Erl-Sckr.: Boor, Car.de. tn Hermes. XVn. 1882. p.
489 ff. — u. in Zeitschrift f. Kirchengeschichte hrsgb.
von Brieger. VI. 1884. p. 489.
: Zur Chronographie des Theophanes in Hcrmos.
XXV. 1890. p. 301-307.
Geiz er, H., Soxtus Julius AfHcanus. 11. 1. 1885. p.
176 ff.
Henschen, Godefr. , Exegesis praeliminaris : chrono-
graphia s. Thoophanis illustrata in AA. SS. Boll.
Mart.lll. p. IV- XII {iffiederh. ap. Migne, Patrol. graeca
lat. tant. edita. LVI. p. 889 -910).
Hirsch, Ferd., Byzantinische Studien. Leipzig 1876.
p. 375 , passitn.
Jeep, Ludw., tn Jahns Jahrbücher f. Philologie. Suppl.-
Bd. XIV; 1885. p. 81 ff.
Krumbacher, K., Geschichte der byzantin. Litte-
ratnr. 1B9L p. 120-124.
: Zur Chronik des Theophanes tn Hermos.
XXIII. 1888. p. 626 - 628 , emendvrt eint Stelle xu a. 613.
Neumann, C, DieVTeltstellung des byzantin. Reiches
vord. Kreuzzügen. Habil it. -Schrift. Ueidelben; is^.
8». XU. 121 pag., pasnm.
Nicolai, Rud., Gesch. der griechischen Literatur. III.
Magdeburg 1878. j). 100. 101.
Sarrazin, Jos. \ict. , De Theodoro Lectore Theo-
phanis fönte praecipuo. Diss. inaug. Jenae 1880 {er-
toeUtrt in Commentat. philol. Jenenses. I. 1881. p.
163-238).
Strnve, Bibliotheca histor. ed. Mensel V. 1. p. 148.
Vita Theophanis auctore Simeone Metaphr. Gr. et lat.
Ex ms. gr. biblioth. Sfortianae Rom. c. adiect. notis
tfi AA. SS. Boll. 12. Mart. IL p. 224 -229; 700-704.
Vita Theophanis sou laudatio a Theodoro Studita scri-
pta aot alio coaevo , gr. et lat. tior Theophanis chro-
nographia — und latine c. comment. praevio et not.
tn AA. SS. Boll. 12. Mart. II. p. 218-224.
Vgl. Vita s. Theophani Magni.
Theophanes continuatus, 0\ fierä
Qeoq^dvrjv, Scriptores post Theophanen, ab
a. 813 — 961. Libri 6.
Ausg. : A. * Chronographia indo ducens exor-
dium ubi Theophanes desiit . . . hoc est a Leonis
Armenii imperio (813) — 868. Libri 4 auctore ano-
nyme. Gr. et lat. ed. Franc. Combefis inier Scri-
ptores post Theophanem (= Corp. hist. Byz.) Paris.
1685. fol. p. 1. — * uriederh. ap. Migne, Patro-
log. graeca CIX. — 'lat. ap. Migne, Patrolog.
graeca lat. tant. edita. LVII. 1862. p. 15-116. —
* Bruchstück unt. d. Tit. : Chronographia
Constantioi Porphyrogeniti iussu scripta ex libro
III. n® 37 (a. 839) grance et lat. ap. Bouquet, Rec.
VI. p. 235. — B * Liber b^. Constantinus Por-
phyrogenitus: Historia de vita et rebus gestis
Basilii Macedonis ed. Leo Allatius llvfifiixia. U.
Colon. Agripp. 1653. p. 1-179. — 'gr. et lat. ed.
Combefis 1. c. p. 21 1 - 353. — ® lat. wiederh. ap.
Migne 1. c. LVU. p. 117-182. — C Liber 6t«8. Ano-
nymus de rebus Leonis philosophi, Basilii filii
lat. ap. Migne 1. c. LVII. p. 183-246. — D Libri 6
xusammen mit Johannes Cameniata, Symeon
magister, Georgius monachus ex recognit. Imm.
ßekkeri. Bonnae 1838. 8°. ^ 14 (= Corp. scr.
hist. Byz.).
Erl.-Schr. ; H i r s ch , Ferd. , Byzantinische Studien. Leip-
zig 1876. p.l75-3«r2.
Krumbacner, K.. Geschichte der byzantin. Li ttera-
tur. 1891. p. 124-126.
Nicolai, Rud. , (friechische Literaturgeschichte. III.
1878. p. 101. 102.
Theophanes Isauricus
Isaacius.
Theophanes
Theophilus Alexandrinus (f ^l^)? ^'^•
Narratio de s. Menae etc.
Theophilus christianus, vid. Simon iu-
daeus.
Theophylactus Bulgarorum archiepi-
SCOpus, antea Constantinopoli magister
rhetorum (f 1107): Ilaideia (iaaiXrM). In-
stitutio regia ad Porphyrogenitum Con-
stantinum. Partes 11. Graece.
Ausg.: ^ gr. et lat. ex bibliotheca Florent-
Medicaea ed. Petr. Possinus. Parisiis 1651. 4°. —
wiederh. ' inter Byzant. histor. scriptores. Edit.
Venet. Tom. XX; — ^ in Theophylacti opp. III.
Venet. 1758. p. 529-548; — * ap. Migne, Patro-
log. graeca. CXXVI. 1864. p. 253-286; cf praef.
CXXV. p. 465. — ^ ap. Migne , Patrolog. graeca
lat. tant. ed. LXIV.
67*
1060 THEOPHYLACTÜS BÜLGAR. ARCHIEPISC. — TfflETMARüS ABB. HELMW.
Theophylactus Bulgarorum archiepi-
8C0pu8: Opera.
Ausg.: ^ Venetiis 1754 — 58. 4 vol. gr. fol. —
^ unederholt ap. Migne, Patrolog. graeca. Tom.
CXXTTI-CXXVI. Paris. 1864. Lex.-8«. — «te-
tine ap. Migne, Patrolog. gr. lat. tant. ed. LXIII.
■^^ Vgl. Martyriam ss. martymm qnindocim.
Vita 8. deinen üs archiep. Bulgar.
Theophylactus magister rhetorum Gon-
stantinopol. « Theophylactus Bulgarorum
archiepiscopus.
Theophylactus Simocattes Aegyptius
(flor. sub Heraclio imp. 610 — 640): loto-
Qia o2xot;/i£vix^ seu Chronicon universale
seu Historiae Mauritii Tiberii libri VIII.
582 — 602.
Geschrieben auf Veranlassang des constantinop. Pa-
triarchen Sergios (f 639).
Ausg. : ^ gr. ed. B. Yulcanius. Lugd. Bat. 1596.
12mo. — * Thooph. Simocattae omnia. Graece ex
bibl. A. Schotti c. praef. J. Gruteri. (Heidelbergae)
ap. Commelin. 1597. 8*. — • eadem ex vers. lat.
ac castigat. J. Kimendonoii. Heidelb. 1598. 8°. —
* gr. et lat. unt. d, Tit. : Theoph. Sim. historiae
Mauricii Tiberii imp. lib. VIII. Item Georgii Phran-
zae chronicor. de ultimis Orient, imperii tempo-
ribus, de SultaDorum Osmanidarum origine, suc-
cessione, reb. gestis, usquo ad Mahometem II,
de rebus denique Peloponnesiacis ante et post
captam Ck)DstaDtinopolim libri III. Epistola Geor-
gii Trapezuntii, qua Joannem Palaeologum imp.
hortatoi', nt ad synodum in Italia celebrandam
proficiscatur. Omnia ... in lat. conversa et not.
illustr. a Jac. Pontano. Ingolstadii 1604. 4*. Aus
einem schlechten Codex; viele Fehler. — ' hesser
Theoph. Sim. historiamm libri VIII interpr. J.
Pontano. Editio priore castig. et gloss. gr.-bar-
baro auct. st. et op. C. A. Fabroti. Paris. 1647.
fol. Mit neuen Fehlem. — * toiederh. Venet. 1729.
fol. — ' recogn. Imm. Bekker xt^ammen mit Ge-
nesius. Bonnae 1834. 8** (= Coi-p. scr. hist. By-
zant). Auch blas Wiederholung der Pontanus-
schen Ausgabe mit geringen Verbesserungen. —
® ex cod. Vatic. n*^ 977 ed. Carolas de Boor. Lip-
siae 1887. kl. 8<». XIV. 437 pag. Ji 6. Gute kri-
tische Aufgabe. — Fragmenta * gr. et lat. ap.
Hoeschel, Excerpta de legationibus p. 176. —
* lat. ap. Bouquet, Reo. IL p. 73. — ' fragm. hist
VI. 2. 15 gr. et polonice ap. Bielowski, Mon. Po-
Ion, hist. 1. p. 3. 4.
Erl.-Schr.: Bernhardy in Berliner Jahrb. f. wissen-
schaftl. Kritik. 1836. n0 56-59.
Boissonnade, Praef. ad Theoph. Sim. quaest. phys.
Paris. 1835. p. i - xxxiv.
Bury, J. B., The chronologj' of Theophylaktos Siroo-
catta in EngÜsh historiear Review. III. 188S. p. 310
-315.
Jeop, L., tn Rheinisches Maseum f. Philologie. XXXVI.
1^1. p. 357.
: in Jahns Jahrbücher für Philologie tmd Pädag.
Suppl.-Bd. XIV. 1885. p. 164-178.
Kramhacher, K., Gesch. der byzanün. Litteratnr.
1891. p. 54-59.
N a n c k , Aug. , Mölanges Gr6co - Romaines. III. p. 59 ff.
Richthofe n, Ferd.v., China. 1. Berlin 1877. p. 551 ff.
Strave, Biblioth. historica od. Mensel V.l. p. 242-244.
Vgl. Vita s. Clemontis archiep. Balgarorum.
Theosterictes monachus (flor. 825), ind.
Vita s. Nicetae conf.
Theotrochus diaconus (Laurissensis?,
saec. X?): Epistola ad Ootbertum pre-
sbjt. de officio ecclesiastico Fuldensi.
Ausg, : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
IV. p. 409-412.
Thetmaru8 magister: Iter ad Terram
sanctam a. 1217.
Nor eine von Auslassungen n. Einschiebseln strotzendo.
vielleicht im 14. Jahrhundert gemachte Ueberarbeitung von
T h i e t m a r i Peregrinatio.
Handsehr.: Basel, OefFentl. Bibl. B. X. 33.
mhr. — Gent u.s.w. Vgl. Röhricht, Bibliotheca
geogr. Palaestinae. Berolini 1890. p. 47. n® 119.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Voyages faits en Terre-
sainte par Thetmar, en 1217, et par Burchard
de Strasbourg, en 1175, 1189 et 1225 pubL par
baron St.-Genois in Memoires de TAcaid. beige.
XXVI. Bruxelles 1851. p. 19-58; cf. p. 1-13
(* daraus besonders abgedr. Bruxelles 1851. 4®.
61 pag.). — - • ex cod. Basil. edidit Titus Tohler.
St. Galli et Bernae 1851. 16n»o. IIL 73 pag.
üebers.: deutsch: Im Auszuge hrsgb. von J.
A. Sprecher v. Bern egg in Mr. Maltens Neuesto
Weltkunde. 1843. 1844. p. 184-193.
Vgl, Thietmarus magister.
Theudericus III rex Fraucorum (675—
691): Diplomata.
Ausg.: ed. K. Pertz ap. Pertz, Mon. Diplom.
I. 1872. p. 43-52; 188-194. — Praeceptiones
ecclesiasticae et monast 17 ap. Migne, Patrolog.
lat. LXXXVn. p. 1319-1342.
Theudericus IV rex Francorum (720—
737): Diplomata.
Ausg.: ed. K. Pertz ap. Pertz, Mon. Diplom.
I. 1872. p. 80-86; 201-206.
Theudolnus Catalaunensis praepositus
(flor. 868), vid. Vita s. Memmii (epistola).
Theuerdank, Thewerdanck, vid, Pfint-
zing.
Theulfüs monachus Mauriiiiaceiisis(flor.
cca. 1150), vid. Chronicon Mauriniacens.
monasterii.
Theurocz, vid. Johannes de Thwroez.
Thiathildis abbatissa S. Bomarici (c. 830
— 840): Indicularius.
Ausg. : ed. K. Zeumer in Mon. Genn. histor.
Formul. 1886. p. 525-528.
Thidreks Saga, vid. Wilkina Saga.
Thierri Pauweis «= Theodoricus Pauli.
Thiethardus scholast Osnabnig., vid.
Wido episc. Osnabrugensis.
Thietmarus abbas Helmwardeshus., vid
Vita s. Modoaldi (translat).
THIETMARUS EPISC0PU8 MERSEBURGENSIS
1061
Thietmani8 episcopus Merseburgensis
(geb. 976, 1 1018. Dec. 1): Chronici libri
vm.
VoUendot 1018. Wichtig für die Qeech. der slchs.
Eüser. Der Verf. war Tortraat mit slavisch. Geschichten
imd schrieb in eigenthümlich gebildeter Sprache. Eine
HaaptqneUe f. d. Geschichte jener Zeit wegen seiner 'Wahr-
haftigkeit.
Handsehr.: Dresden, kgl. Arch. mbr. gr. 4*.
Autograph, — Brüssel, kgl. ßibl. n® 5815. mbr.
sec. XII. fol. f. 209. Ueber beide Pertz' Archiv
VII. p. 421-427. Vgl. auch Pertz, Mon. scr. VI.
p. 543; m. p. 729-731.
Ausg,: * ed. Rein. Reineccius. Francof. 1580.
fol. Lückenhaft. — • teiederh. ibid. 1600. fol. —
' c. notis, tabb. genealogic. et ind. ed. Joach. Job.
Mader. Heimst 1667. 4®. Beineccius' Text; nach-
lässig behandelt. — * unt.d. Tit.: Ditmarus re-
stitutus seu Chronici Ditmari episc. Mersburgen-
sLs libri VIII zuerst vollständig ap. Leibnit , Scr.
rer. Er. I. p. 323-427. Variae lectiones et emen-
dationes ibid. p. 1005. 1006. — "^ ed. J. A. Wag-
ner. Norimbergae 1807. 4°. ^10. Mit guten An-
merkungen. — • ap. Pertz , Mon. scr. 111. p. 733
-871 ed. Lappenberg. — ' wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CXXXIX. p. 1183-1422. — "" inier
Soriptores rer. Germ, in usum scholanun. Th-i
Mers. ep. chronicon post edit. J. M. Lappen bergii
reco^ovit Frider. Kurze. Hannoverae 1889. 8^
X VIII. 293 pag. Ji 3. Mit veränderter Bücher-
und Capiteleintheilung. — Z)<m 1. Buch ed. P. E.
I^itenberger. Merseburgil753.4®. jNotarum nube
involuium.' — Bruchstücke* ap. Bouquet, Rec.
X. p. 118-137. — * in Scriptor. rer. Prussic. 1.
p. 238. — • auf Slavien bexügliehe ap. Bielowski,
Mon. Polon. bist I. p. 241-318; cf. Einleit. p. 231
-241. — *ap. Fant, Script, renim Svecic. III. 1.
p. 327.
Uebers. : * unt. d. Tit. : Ditmari merseburger
Chronika, verdeutscht durch G. Hahn. Mit Holx-
sehnitten. Leipzig 1606. fol. [Auch mit dem Tit.:
Historia Martisburgica. Darinnen Chronica Dit-
mari etc.^ — ' Dithmar, Aelteste deutsche Chro-
nik; nebst dess. Lebensbeschreibung. Aus d. Lat.
u. mit Anmerkungen von Joh. Fr. Ursinus. Dres-
den 1790. S'». ^5.50. (Noten dazu von Kin-
derling in Leipziger Allgem. Lit. Anz. 1800. n°
178. Novb. p. 1753; 1801. n° 11. p. 97. n^ 165.
p. 1586; von Wagner in n« 77 p.737.) — »über-
setzt von J. M. Laurent in Geschichtschreiber der
deutschen Vorzeit (XI. Jahrb. l.Bd.). Berlin 1849.
8°. Mangelhaft. (2. Ausg., besorgt von Joh. Strze-
bitzki. Leipzig 1879. 8° [= Geschichtschreiber . . .
2. Gesamtausg. ibid. 1892. 8^ Bd. 39.] Ji 3.60).
polnisch: unt. d. Tit.: Kronika Dytmara bi-
skupa Merseburgskiego jako jedno z najdawniejs-
zych öwiadectw historycznych o Polske; wed-
tug wydania w zbiorze pomnikow niemieckich
Pertza, przelozona na j^zyk polski i obja^niona
przez Zygm. Komamickiego. Zytomierz 1861. 4°.
Erl.- Sehr.: Brackner, Carl, Stndien znr Gesch. der
sftchsischen Kaiser. Inang.-Diss. Basel 1889. 8o. 72
pag. Jk 1.60.
Brückner, Bethra lag anf der Fischerinsel in der
Tollense , vid. Adaroas Bremensis , Erl. - Sehr.
Cohn, Adf., Das Todesjahr Thietmars von Mcrsebun?
»n Forschungen zur deutschen Geschichte. VIII. Göt-
tingen 1868. p. 160-163.
Cohn, Adf. , Ueber den Ursprung des Poienkrieges
von 1015. Beitrag zur Kritilc Thietmars von Merse-
burg Und. VII. 1867. p. 415 -424.
C 0 n t z e n , Geschichtschreiber d. sächsischen Kaiserzeit
p. 46-64.
Dummler, E., in Neue Mittheilnngen aus d. Gebiet
histor.-antiquar. Forschungen. XI. p. 223-264.
Ebert apridU von mnem 3. Codex deaDümar von Mer»-
hurg in Pertz' Archiv V. p. 524.
Ebert, Ueber die Wagnersche Au^^be der Ditmar-
schen Chronik in Pertz' Archiv n. p. 58-71.
Giesebrecht, L., Wendische Geschichten III. p. 305.
W. , Thietmars Nachrichten über den Slavenauf-
stand des Jahres d83 im Vergleich mit denen des säch-
sischen Chronographen und des Helmold tu Giese-
brechts Jahrbücher des deutschen Reichs unter der
Herrschaft Kaiser Ottos II. Berlin 1840. Excurs 11 ;
— in deMun Gesch. d. Kaiserzeit. Braunschweig 1855.
I. p.746; n. p.517 (2. Aufl. I. p.780; II. p.548).
H tu SS er, L., Die teutschen Geschichtschreiber. Hei-
delberg 1839. p. 54.
Hegewisch, Charactere aus dem Hittelalter ]p. 43.
Hesse, Ueber ein Messbuch und Kalender mit Ein-
tragungen von Thietmars Hand in Pertz' Archiv IV.
p. 276 u. Ausgabe v. Hesse in Hofers Zeitschrift f.
Archivkunde 1. p. 111. Vgl. Wilmans mi Pertz' Ar-
chiv XI. p. 141.
Hoiubowski, P., Chronika Ditmara kak istocznik
dla ruskoj istorii. Kijew 1878. 8^.
Karlowicz, Joa., Quaestiones ex historia Polonica
saeculi XI. 1. de Boieslai I hello Kiovionsi. Diss.
inaug. Berolini 1866. 8fi. 44 pag.
KUhlor, Der cod. Dresdensis des Ditmar von Merse-
burg in Das neue Lausitzer Magazin. XVII. Görlitz
1839. p. 105.
Kurze, Fried., Abfassun^zoit und Entstehungsweise
der Chronik Thietmars vn Neues Archiv d. Ges. f. ä.
d. Gesch. XIV. 1888. p. 69-86.
Bischof Thietmar von Mersebui^ u. seine Chro-
nik in NeujahrsblAtter, hrsgb. von der histor. Kom-
mission der Provinz Sachsen. XIV. Halle, Pfeffer
1890. gr. 80. 42 pag.
: Nachlese zur Quellenkunde Thietmars (zwei ver-
lorene hildesheimer Hss.) in Neues Archiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. XVI. 1891. p. 461-472.
Lappenberg, J. M., Zur Biographie d. Thietmar von
Merseburg m Pertz' Archiv IX. p. 438 u. Vorrede
zu Laurents Ueborsetzung' {». o.).
Leyser. Zu Dietmar von Merseburg I. 2 in Berichte
an die Mitglieder der deutschen Gesellschaft zur Er-
forschung vaterl. Sprache u. Alterthümer. Leipzig
1843. p. 12.
L i n d n e r , Theod '. , Zur Sage von der Bestattung Karls
d. Gr. in Forschungen z. deutschen Geschichte. XIX.
Güttingen 1879. p. 181-186 (*u Thietmar IV. 29).
: Die Fabel von der Bestattung Karls d. Grossen
in Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins. XIV.
1892. p. 131-212 {XU Thietmar IV. 47).
Maurenbrecher in Sybels Histor. 2teitschrift. 1861.
p. 121. 153.
Otto, Ueber das Todesjahr des Bischofs Thietmar v.
Merseburg in K. Ed. Förstemann , Neue Mittheil, aus
d. Gebiet historisch -antiquar. Forschungen. Hallen.
Nordhausen 1840. 2. Heft. p. 141. — »y. Wilmans in
Pertz' Archiv XI. p. 151.
Pabst, Herm., Zur Kritik von Thietmar VI. 31-40
ap. Hirsch, Kaiser Heinrich II. Bd. II. p. 450 ff.
Schiffner. A., Ueber den Punkt wo Kaiser Hein-
rich II im J. 1004 in Böhmen eingebrochen {heUst bei
Thieimar Nisani) ap. J. L. Haupt , Neues lausitzer
Magazin. XVUI. Görlitz 1840. p. 213.
Schmeckel, Alfr., Ueber Diethmar v. Merseburg im
Jahresbericht über das Dorogvmnasium zu Merseburg.
1856. 4P. Jämmerliche Schrift.
S c h ra i d t , L.^ Zur Geschichte der Dresdener Thietmar-
handschrift in Neues Archiv für sächsische Gesch. u.
Alterthumskunde. XVI. 1895. p. 129.
Schüz, Common t. criticus de scriptis et scriptoribus
historicia p. 175-179.
Simson, Paul, Zu den ältesten Magdeburger Ge-
schichtsquellen in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XIX. 1^. p. 343-368.
Stasinski, J., Quibus legibus innixa sit ratio, quae
intor Poloniam atque Imperium Rom.-Gorman. inde
ab a. 966 usque ad a. 1025 intercessit. Berolini 1861.
&. p. 5. 16 sq. 39 so.
Strzebitzki, Joh . , Thietmarus episc. Merseburgensis
quibus fontibus usus sit in chronids componendis
1062
THIETMARUS MAGISTER — THOMAS AB AQÜINO
qnaetitiones criticae. Diss. inaag. Bogimouti Pr. 1670.
SP. 32pag.
Strzebitzki, Job., Zar Kritik Thietmara von Merse-
burg in Forschangen z. deutschen Geschichte. XIV.
Göttingen 1874. p. 349-966.
üsinger, R., Ein dentscher Bischof dos 11. Jahrb. in
Westennanns Illustr. deutschen Monatsheften. Braun-
schweig 1868. Mai.
Vita Ditmari ex cod. mto. cuiusdam chronici uiti-
stitum Mersebunrensium ^ap. Leibnit., Scr. ror. Br.I.
p. 427-430: — 'ap. Wagner, Chxonicon Ditmati.
Waitz, G., Ueber Thietmar VII. 20 in Forschungen
znr deutschen Geschichte. XIII. Göttingen 1878. p.
492-494.
Wattenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen . 5. Aufl .
I. 1885.J). 332 - 836 ; II. p. 488. — 6. Aufl. 1. 1893. p. 855
-360; II. p. 512.
Wiszniowski, Mich. , Historya literat. polski^j II.
^.18-30 (Dyimar Mersburski).
'V^üstemann,J.£., IVogr. de primis in Saxonia philo-
sophiae originib. et de episcopo Merseburg. Dithmaro
philosopho. Viteberg. 1760. 4,9.
Zeissberg, H., Deutschlands Politik gegon Polen in
Zeitschrift für d. Österreich. Gymnasien. 1868. p.92.
: Die Kriege Kaiser Heinrich II mit Herzog Bo-
leslaw I von Polen in Sitzungsberichte der phil.-hist.
Cl. der Wiener Akad. der Wiss. LVII. 1868. p. 265
-432 poMtm.
: Zu Thietmar von Merseburg , lib. VII. c. 5 - 8 in
Mittheilungen des Instituts f. Osten*. Geschichtsfor-
schung. III. 1882. p. 109-115.
Vgl. Vita s. Bnmonis archiep. seu Querfurt.
Thietmarus magister (flor.1217): Pere-
grinatio.
Handschr.: vid. I^urents Ausg. p. 55-60. —
Rostock, Un.-Bil)l., mss. bist. 10 (olim III. 4.
6). Chart, fol.
Ausg, : * ad fid. codicis Hamburg. . . . edidit
anuotatione illustravit . . . indieem verboruni et
rer. adiecit J. C. M. Laureut. Haniburgi 1857. 4°.
{IV.) 80 pag, Jil.— '' bis xu Cap. VIII (p. 20)
mit afiderer Eintkeilung schon früher ed. J. M.
Laurent ufit.d. Tit.: M. Thietmari historiao
de dispositione Terrae sanctae particula I.
Hamburgi 1852. 4®. {Oratulations- Schrift für
Friedr. Karl Kraft.) — ' ap. Laurent, Quattuor
peregrinat. 1873. 4^ Anhang.
Erl.-Schr.: Krause, K.E.H., Zu Magister Thetmanis
(Thietmarus) in Forschungen z. deutschon Geschichte.
XV. Göttingen 1875. p. 153-166.
Vgl. Thotmarus.
Thilrode, vid. Johannes de Thilrode.
Thiodericus aedituus (Küster) Tuitien-
sis inonasterii ss. Mariae et Heribert! (flor.
1164): Opuscula.
Handschr. : Sigmaringen, Bibl. des Fürsten
von Hobenzollern, mbr. fol. Autograph. Der Co-
dex enthält folgende Schriften:
. 1° Necrologium monasterii.
2° Index ecclf*siai*uin, quibuscum fratres Tui-
tiense.s eommuniono orationum utuntur.
3° Com memo ratio benefactorum monasterii.
4® Catjilogus abbatum — 1164; oontin. — 1545.
5** Haec sunt parrochiao quae b. Heriberte col-
lectas suas . . . annuatim . . . inferre solent.
6^ De possessionibus ecclesiae.
7^ Qualiter divina officia . . . fuerint instituta.
8° Kevelationes titulorum vcl nominum ss.
martyrum et ss. virginum Coloniensium a.
1155—1164.
9° De translatione s. Heriberti nostri patroni
a. 1147.
10' De sollempnitatibus martyrum prescripto-
rum.
11° Summam eunotorum qui nosse cupis chro-
nicorum, haec lege t. e. Chronicon uni-
versale brevissimum. Ab 0. C. — 1163. —
Catalogus pontificum Born, sub tit. : Hiis
viguit papis Romanae sedis gloria.
12° Catalogus archiepiscoporum Coloniensium
—1167.
Ausg. : * n° 3. 4. 6. 8 u. ein Excerpt von 1 ed.
Lacomblet in Archiv für die Gesch. des Nieder-
rheins. V. p. 265-322, mit reichem Commentar
p. 251-264. — * n° 9 u. 12 ed. F. X. Kraus in
Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfreunden
im Rheinlande. XLI. p. 43-49. — « n® 12 ed.
Holder -Egger ap. Fertz, Mon. scr. XIII. p. ^sr».
— * xum Theil in Auszügen n° 3. 4. 8. 9. 1 1 ed.
Holder -Egger ap. Pertz 1. c. XIV. p. 562-564:
564-569; 569. 570; 570. 571; 571-577.
Sri. -Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Oeschicbt«-
qnellen. 6. Aufl. II. 1894. p. 247. 413.
Vgl. Historia s. Ursulae {revdationes, s. eben
n9 8).
Vita s. Heriberti (De tratulat.).
Thjodrek Munk «= Theodoricus moii-
achus coenobii Nidarholm.
Thiofridus = Theofridus.
Thomais magistra s. Febroniae (saec.
IV), vid, Vita s. Febroniae.
Thomas ab Aquino, ,Doctor angelicus\
ord. Praed. (nat 1227, D^ theol. 1257, t
1274. Mart. 7): Contra impugnantes Dei
cultum et religionom.
Es worden hier imr 2 Aasgg. oitirt.
Ausg. : ^ in edit. Roman. Tom. XIX. — * in S.
Thomae Aq. opp. omn. ad fidem optimarum editt.
accurate recogn. XV. Parmae 1864. gi*. 4". p. 1-75.
: Contra pestiteram doctrinam re-
trahentium horaines a reiigionis ingressu.
Ausg. : ^ in edit. Roman. Tom. XVII. — - in
Th-ae A-s opp. omn. XV. 1864. p. 103-193.
: De perfectione vitae spiritualis.
Ausg. : ^ in edit. Roman. Tom. XVIII. — ' f«
Th-ae A-s opp. omn. XV. 1864. p. 76-102.
: De regimine Judaeonim ad du-
cissam Brabantiae.
Ausg.: ^ in edit. Roman. Tom. XXI. — * in
Th-ae A-s opp. omn. XVI. 1865. p. 292-294.
: De regimine principum et rusti-
corum ad Regem Cypri. Libri 4: ,Pria-
cipium autem intentionis'.
Nur lib. I u. II. c. 1-4 rühren vom h. Tfa. von Aqair.
her, dio Fortsetzung v. Ptolemaeus Lncenais i'«. <tf.i.
Ausg.: ' s. 1. et a. (1490—1500). 4^ 23 Blatt,
ä 31 Zeilen. — ■ De reg. princ, de regimine iu-
deorum etc. Parisiis, Jo. Par^-ua 1509. 8*. — * C<'-
loniae 1643. 12^0. — * in edit. Roman. Tom. XX.
— ^ in Thomae Aquinatis opp. XVI. Parmae 186o.
p. 225-291.
Erl.-Schr.: Antoniades, Basil., Die Staatslehn« d>^
Thomas ab Aquino. I^ipzig 1890. &. VI. 127 pag.
Jk 2.50.
THOMAS A KEMPIS — THOMAS CANTUARIENSIS
1063
Baumann, J. J., Die Staatslehre des h. Thomaa von
Aquin. Leipzig 1873. 8^. p. 80 ff. Sehr sorgßUiger AtU'
xug au» den ersten xwei Bädum von De regim. princ.
Boa las, Franp., Thomae de regimine prineipam do-
ctrina. Lxurdani 1880. Bf^. 95 pag.
Contzen, ueinr., Thomas von Aquino als volkswirt-
schaftlicher Schriftsteller. Leipzig 1861.
: Zur Würdigung des Mittelalters mit beson-
derer Beziehung auf die Staatslehre des heil. Thomas
von Aquin. Ca^l 1870.
Fengueray, Essai sur les doctrines politiques de s.
Thoraas d\A<min. Paris 1857.
Oierke, 0., Das deutsche Oenossensehaftsrecht. HI.
Berlin 1881. gr. 8*^. p. 515 u.a.w.
Huet, Recherches histori<iues et critiq. sur la vio et
les onvrages et la doctrine de Henri de Oand. (^and
1838. 8^. Letxlerm ist die franxos. Uebersetxun^ der
Sdarift De regim. princ. wol mit Unredä xtAMseAntfften.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen 11. 1887. p.
21.337.
Noiens, W. H., De leer van den hl. Thomas van
Äquino over het recht. Diss. Utrecht 1889. 80. 181
pag. Jk 2.50.
Riezler,S., Die literarischen Widersacher der Päpste.
Leipzig 1874. Bfi. p. 137.
Staatslehre, Die, des heil. Thomas von Aquin und
ihre Bedeutung f&r die Gegenwart in Histor. -polit.
Bllitter f. d. kath. Deutschland. LXXVIL Mtinchen
1876. 89. p. 41-59; 113-131; 278-291.
Thoemesj Nie, Divi Thomae A(}ninatis opera et prae-
cepta, quid valoont ad res ecclesiasticaspoliticas socia-
les. Commentatio lit.etcrit. Parsl. Berolini 1875.8^.
"Walter, F., Das Eigenthum nach der Lehre des h.
Thomas v. Aquin und des Socialismus. Gekr. Preis-
schrift. Freibuigi. Br. 1895. 8«. rill. 228pag. JL. 2.40.
Vgl. Vita s. Thomae ab Aquino.
Thomas a Kempis (t 1471): Chronicon
monasterii s. Agnetis (op den Kemelerberg,
aan de andere xijde van Zwol gelegen),
1385 — 1471.
Handsehr, : Brüssel, Burgund. Bibl. n® 8853.
sec. XV. 8^
Ausg. : ^ ed. Herib. Rosweyde. Antverp. ap.
Belleros fratres 1615. 8^ — * wiederh. ibid, ap.
Hipr. Verdussium 1622. 8° cum Roswevdi vin-
ai
diciis Kempensibos.
ErL' Sehr.: Bäh ring, B., Thomas von Kempen, der
Prediger der Nachfolge Christi. Nach seinem äussern
n. innem Leben dargestellt. Berlin 1849. gr. 8^.
Böhringer, Die Kirche Christi u. ihre Zeugen. II. S.
Zürich 1855. p. 677-811.
Foppens, Bibliotheca Belgica II. p. 1138.
Moll, Kerkgesch. 11. 2. p. 349.
Mooren , J., Nachrichten über Thomas a Kempis. Cre-
feld 1855. Bfi. Jk 2.50.
Muller, S., Lijst van noord - nederlandsche kronijken.
Utrecht 1880. 8^. p. 84.
Saxe, Onomasticon II. p. 396.
de Wind, Bibliotheck der Nederlandsche geschied-
schrijvers p. 76.
Thomas abbas Eveshamensls, vid. Chro-
nicon abbatiae de Evesham.
Thomas Agnellus, magister, Wellensis
archidiaconus (flor. 1183): Senno demorte
et sepultura Henrici regis Angliae iunio-
ris a« 1183.
This little history is the prodnction of a warm partizan.
Stevenson. — Ist dem Thom. A. nur doshalb zugeschrieben,
weil sie in der Hs. unter seinen Sermones vorkommt.
Ausg.: ex cod. Oxooiensi (Bodlei libr. Laud
1100 er 71) ed. Jos. Stevenson in Radulphi de
Coggeshall Chron. Anglican. 1875. p. 265-273.
Thomas Agnus seu Agnellus de Lentino,
patr. Hierosol. (f 1277), vid, Vita s. Petri
mart ex ord. Praed.
Thonas Anglus, prof. iur. eocles. (flor.
1404): Speculum aureum papae, eins cu-
riae et praelatorum.
Dialog, worin die während des grossen Schisma bei
Vergebung der Pfründen u. 8. w. herrschend gewordenen
Missbrftuche beschrieben sind.
Ausg.: ^ap. M. Goldast, Monarchia s. Romani
imperii. Tom. II. Hannov. 1611. fol. — *ed. Ed.
Brown im Appendix ad Oituini Gratii Fasoicul.
rer. expetendarum et fugiendar. Londini 1690. fol.
Thomas Antonii Senensis ord. Praed.
(cca. 1430), vid. Vita s. Catharinae Sen.
{vita alia),
Thomas Aquinas » Thomas ab Aquino.
Thomas archidiaconus » Thomas Spa-
latensis.
Thomas Basin, vid. Basin.
Thomas Cantimpratensis [Cha7iiimpri
bei Cambrai, ord. Praed. Lovanii, nat.
cca. 1210, f cca. 1270]: Bonum univer-
sale de proprietatibus apum; später mit
dem Ergänxungstitel: Miraculorum et
exempiorum memorabilium sui temporis
libri IL
Hat durch die dem Leben entnommenen Beispiele den
Charakter einer Geschichtsqnelle.
Ausg. : * s. 1. ot a. fol. Ein Exempl. in Bonn,
ün.-Bibl. — 'ed. Geo. Colvenerius. Duaci 1597;
^ibid. 160.0; ^ibid. 1627. fol. — * Bruchstück ap.
Robei-tson, Materials for the histoiy of Thomas
Bocket. II. 1876. p. 292-295.
Erl.-Schr.: Kirsch, Paul, Des Thomas von Chan-
timprö Buch der "Wunder u. denkwürdiger Vorbilder.
Ein Beitrag zur Kultuniresch. des 13. Jahrh. Jenaer
Inaug.-Diss. Gleiwitz 1875. 89. 44 pag.
Mever, K., Der Aberglaube des Mittelalters. Basel
1884. 80. p. 163 «f.
SchUz, Comment. criticus de scriptis et scriptoribus
historicis p. 471-473.
VTa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. P.42Ö.44G; 6. Aufl. U. 1894. p. 465. 487. 500.
Vgl. Acta b. Jordani (alia exempla und kymnus).
Gesta V. Thomae de Cantiprato.
Vita b. Christinae Mirab.
,, „ Liutgardis virg.
,, Mai^aritae Iprcns.
„ Maria« Oigniacensis.
Thomas Cantuariensis archiepiscopus et
Angliae primas (f 1170): Epistolae.
Ausg.: * ex cod. Vatic. ed. Christo. Lupus.
Bruxellis 1682. 4°. — »337 atis Lupi editio col-
lata cum mss. n*^ 5320 et 5372 bibl. Paris, nat. u.
verschied, anderen Werken gesammelt ap. Bou-
quet, Reo. XVI. p. 210-487 aus d. Jahren 1164—
1172. — »ed. J. A. Giles. Oxonii 1845. 2 vol. 8^
— *Epist. 197 s. Thomae ap. Migne, Patrolog.
lat CXC. p. 435-672. — Epist. variorum ad
ipsum et alios ibid. p. 671-740. — Epist. 808
ad historiam s. Th-ae C. pertinentes, a. 1155 —
1165, 1166 — 1169, 1169 — 1220 ap. Robertson,
Materials for the history of Thomas Becket. V.
1881. p. 1-545 (nM-226); VI. 1886. p. 1-643
(n"^ 227-530); VII. 1885. p. 1-585 (n"531-808j.
Vgl. Vita s. Thomae archiep. Cant.
1064
THOMAS CAPÜANÜS — THOMAS DE MERLEBERGE
Thoma8 Capuanus , Born. eccl. presbyter
Card.: Dictator, multas bullas pontificum
et . . alias epistolas cum publice tum pri-
vate nomine scriptas continens.
Ausg.: ap. Hahn^ Collectio monumentoram I.
p. 279-385.
NB. Ueber das Todesmhr vgl. Richardtu de S. Ger-
mano ap. Pertz, Mon. scr. XIX. p. 878.
Thomas Ceparanus , vid. Tita s. Eran-
cisci conf. (speculum),
Thomaa Chaundelerus, vid. Chaun-
deler.
Thomaa Chesterfeld (Chesterton), ca-
nonicus Lichfeldensis (a. 1347): Historia
de episcopis Coventrensibus et Lichfelden-
sibus a prima sedis fundatione (656) ad
a. 1347.
Handsehr.: London, Brit. Mus. Cotton. Cleo-
patra. D. 9; Vespas. E. 16.
Ausg.: ap. 'NVharton, Anglia sacra I. p. 423-
443. — Additamentum ex historia lichfel-
densi recentioris cuiusdam (Guilelmus Whit-
locke, canon. Lichfeld., is fuisse videtur) scripta
circa a. 1575 ibid. p. 444-447. — Eiusdem
authoris continuatio historiae Lichfeldensis ab
a. 1359 — 1569 ibid. p. 448-450.
Thomas de Acerno, episcopus Luce-
riensis: Opusculmn de creatione Urbani
VI papae (f 1389) et creatione domini
Gebennensis in antipapam, sive Chroni-
con Vaticanum.
In diesem Werkchcn wird bewiesen, dass die Wahl
TJrbans eine legitime gewesen.
Attsg.: ^ Bruchstücke ap. Baluze, Vit. pap.
Avenionons. — * vollständig ex cod. Vatic. ap.
Muratori, Scr. rer. Ital. IIL 2. p. 715-730.
Thomas de Aquino « Thomas ab Aquino.
Thomas de Beckington , bishop of Bath
and Wells: A joumal during bis embassy
in 1442, to negotiate a marriage between
Henry VI and a daughter of Count Ar-
magnac.
Ausg. : with notes . . . edited by N. Harris Ni-
colas. London 1828. 8^
Vgl. Chaondoler.
Thomas de Bozolasto, ord.Praed. (saec.
XIV), vid. Vita s. SibyUinae Pap.
Thomas de Burton abbas (flor. 1396),
vid. Chronica monasterii de Melsa.
Thomas de Cantiprato » Thomas Can-
timpratensis.
Thomas de Celano (1230), vid. Vita s.
Prancisci confess.
Thomas de Chesterfeld = Thomas Che-
sterfeld.
Thomas de Eccleston, ord. Min. Lon-
doniae: De adventu fratrum Minonim in
Angüam. 1224 — 1250.
Vollendet 1264—1274. Sehr inhaltreiche Ge9cliichti>
des Ordens in England während der ersten 25 Jahre sein««
Bestehens.
Handsehr.: London, Brit. Mus. Cotton. Nero
A. IX. mbr. sec. XIV. — York, Capitelbibl. sec.
XIV. 4*. — Lamport Hall, libr. of sir Charies
Isham. Fragment.
Attsg.: * ed. J. S. Brewer inier Monumenta
Franciscana (= Renun Brit. med. aevi scr. n® 4).
Vol. I. 1858. p. 5-72. Cf. Summary p. cin-cn.
— Die 5 ersten Gollationes (ap. Brewer p. 8-*2ö>
nach dem erst später gefundenen Lamport Fragni.
noch einmal ed. Rieh. Howlett in Mon. Francisc.
n. 1882. p. 7 - 28. — * aus beiden nora f juta
recensione inter Analecta Franciscana ed. CoUeg.
s. Bonaventurae. I. 1885. p. 217-256. — Appen-
dix p. 257 - 275. — ® Auszüge ed. F. Liebermann
ap. Pertz, Mon. scr. XXVUI. p. 561-569.
Thomas de Elmham, monachus S. Aagu-
stini iuxta Cantuariam, tandem in coe-
nobio de Lenton ord. Cluniac. prior (a.
1426): Vita et gesta Henri ci V Angliae
regis ("f" 1422). von geringer Bedeutung.
Ausg,: ed. Thom. Heame. Oxonii 1727. 8®. —
Eademvita metrice ab eodem auctore stee L i b f r
metricus de Henrico ^ Angl. rege {Handsehr.:
London, Brit. Mus. Cotton. Julius E. IT. mbr.
fol.; — Vespas. D. XIIL chart. 4«; — Harley. 861.
Chart, fol.; — 4763. chart. fol.; — Reg. 13. A.
XVL Chart. 4^ — Oxford, Bodl. libr. n« 462.
mbr. 4°. fol. 326; — Rawlinson B. 214. chart, 4".
fol. 137] ^ ibid. Append. p. 375. — » ed. Cbarl.
Aug. Cole in Memorials of Henry V. I/judcn
1858. gr. 8*^ (= Rerum Brit. med. aevi scr. n® 11)
p. 79-166; cf. preface p. xli-lvid.
Vgl. Gosta Uennci V.
Redmannus.
Titus Livins Foroiul.
Versus rhythmici.
: Historia monasterii s. Augiistini
Cantuariensis.
Unter Heinrich IV zwischen 1414—1418 geschrieben.
Ein umfassendes Zeitbuch jenes Klosters.
Handsehr.: Cambridge, Trinity Hall, sh;.
XV. — London, Brit. Mus. Hariei. n® 68*5, mo-
dern copy.
Ausg.: ed. by Charles Hardwick. London 18.38.
gr. 8" (= Rer. Brit. med. aevi scr. n** 8). Chite Äu^g.
Erl.-Sehr.: Hardy, Descript. catal(^pie of materials. I.
2. 1862. p. 505. no 1068.
Thomas de la Mare,
Thomas de la More,
Thomas de la Moore,
le Baker: Vita et mors Edwardi II.
Vgl. More, Sir Thomas.
Thomas de Loches = Thomas Pactius.
Thomas de Marlborough \ , , p
Thomas de Merleberge J ^^^^^^^
hamensis (f 1236), vid. Chronicon abba-
tiae de Evesham.
vid. Galfridus
THOMAS DE PACCIO — THOMAS OCHSENBRUNNER
1065
Thomas de Paccio -» Thomas Factius.
Thomas de Papia ^ Thomas Tuscus.
Thomas de Parce (Parceium) = Tho-
mas Factius.
Thomas de Radolio « Thomas monachus
de Radolio.
Thomas de Walsingham , vid, Walsing-
ham.
Thomas de Wykes, vid. Wykes.
Thomas Ebendorfer, vid. Ebendorfer.
Thomas Eliensis monachus (cca. 1174):
Historia Eliensis monasterii — 1107.
In zwei Büchern, das erste enthält Vita s. Ethil-
dritae (£theldredae) and endet 970, das zweite 1107.
Richardus Eliensis setzte sie fort bis 1169.
Ausg.: ^ ap. Gale, Histor. BritanD. sciipt p.
489-523. Gibt das 2. Buch mit einigen Aus-
lassungen. — • ap. Wharton, Anglia sacra I. p.
xxxix-Lxn. Prolog und Anfang von Thomas^
Gesch., p. 593-614 das übrige im Auszüge, —
p. 615-630 Richards Fortsetzung, — p. 631-665
MoDachi Eliensis anonymi coDtinuatio ab a.
1169—1388, — p. 666-674 Monachi Elien-
sis anonymi continuatio ab a. 1388 — 1486. —
p. 675-677 Roberti Stewarde contin. ab a.
1486 — 1554. — Endlich p. 678-681 Richardi
Eliensis historia de con versione abbatiae Elien-
sis in episcopatum.
: Pragmentum de dignitate abbatis
Eliensis.
Ausg.: ap. "Wharton, Anglia sacra I. p. 682.
ErL-Sekr.: Wright. Thomas of Ely in Ais Biographia
Britannica litor. II. p. 280-283.
Vgl. Vita s. Ethildritae.
Thomas episcopus Alexandrinus : Epi-
stola.
Angeblich aus Saec. II exe. Fälschung des Oratorianers
J^rome Vignier.
Ausg.: ap. d'Achery, Spicilejf. XII. p. 515. Cf.
P. Battifol tn Bibliotheque de l'Ecole des chartes.
XLVU. p. 336.
Thomas episcopus Strengnensis (f 1443):
Carmen de Engelbrecto. Sueeice.
Ausg.: ap. Fant. Scr. rer. Svecic. II. sect. 2.
1828. p. 161 - 164.
: Carmen de violata fide Erico Puke
publice data. A. 1437. Suecice.
Ausg.: ap. Fant 1. c. II. sect. 2. p. 165-167.
Thomas Franciscanus: Chronicon de
rebus a sua secta et praecipue in Anglia
gestis, ad Simonem de Esseby Francisc.
directum. 1206 — 1308?
Ausg.: Excerpta * ap. Leland, CoUectanea IV.
p. 341. — ^wiederh. ed. J. S. Brewer inter Mo-
nomen ta Franciseana (= Rerum Brit. med. aevi
scr. n'>4) I. 1858. p. 547-551.
Thomas frater: Chronicon ab 0. C. resp.
ab Augusto — 1278.
Betrifft Torzflglich England n. Franlueich. TiotE der
sagenhaften Haltung der Beachtung wert. — Ist identisch
mit Thomas Tnscns (s. d.).
Handschr.: London, Brit. Mus. Harl. mbr.
seo. XIV. 3723 (-1266); 3775. 4. — Paris, Nat-
Bibl. seo. XIV. 6815. 6 (ab Augusto — 1278.
Vgl. Pertz' Arch. VII. 67; XI. 379).
Thomas Fremperger (1474), vid. Hi-
storia translationis tunicae.
Thomas Gheysmer, oriundus Sundis,
monachus Ottoniensis (1431): Compen-
dium historiae Danicae ab initio ad a. 1481.
Hn Theil hiervon bekannt als Anonymus rerum
Danic. scriptor. 12^10 — 1286 (s. d.), das übrige Auszai; aus
Saxo Orammat. {f.d.) u. Fortsetzung auf eigene Hand.
Ausg. : * ap. Langebek , Scr. rer. Dan. II. p.
287-400. — 'excerpta ed. Annerstedt ap. Fant,
Scr. rer. Svecic. III. sect 1. 1876. p. 123-125.
B^rL-Sehr.: Erslev, Kr.. Kildeme til Danmarks Hi-
storie. Kebenhavn 1892. 8^. p. 10: Jydske Krenike.
Schäfer, Dietr.. Dftnische Chroniken p. 81-83.
U s i n g e r , R., Dftnische Annalen p. 89 - 93.
Thomas Gray of Heton, md. Gray.
Thomas Lentinus (f 1277) patharcha
Hierosolymit, vid. Vita s. Petri martyris
ex ord. Praed.
Thomas Lirar, vid. Lirar.
Thomas Lochensis prior = Thomas Pa-
ctiiis.
Thomas monachus de Radolio (flor.
1204), vid.
Vita b. Petri abb. Claraevallis.
„ „ Petri Monoculi.
Thomas monachus Frigidi Montis , vid.
Vita s. Thomae archiep. Cant. (17).
Thomas More (geb. 1480), vid. More.
Thomas Netter. — Fasciculi zizanio-
rum magistri Johannis Wyclif cum tri-
tico. Ascribed to Thomas Netter of Wai-
den (f 1431), Provincial of the Carmelite
Order in England and Confessor to king
Henry V.
Eine gleichzeitige ErzHhlung über die Entwickelang
der Lollarden.
Ausg.: ed. by "W. W. Shirley (f 1866). Lon-
don 1858. 8° (*= Rerum Britann. medii aevi scr.
n« 5).
Thomas notarius Eichstetensis (flor. c.
1320): Gesta Chunradill, Johannis I, Phi-
lippi episcoporum Eichstetensium. 1297 —
1824.
Ausg. : ed. L. Betbmann et G. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXV. p. 591-593.
: Additamenta ad Gundechari Li-
brum pontificalem Eichstetensem.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 251.
Thomas Ochsenbrunner, vid. Ochsen-
brunner.
1066
THOMAS PACTIUS ~ THÖRDAR SAGA
Thomas Pactius sive Paccio, Lochen-
sis prior (f 1168): Historia comitum An-
degavensium. 843 — 1160.
Ist die 2. Bedaetion der Chronica de gestis consn-
lam Andegav.
Handsckr.: Paris, Nai-BibL, melanges Col-
bert. Tom. XLVI. fol. 146- 198; — Collect. Hous-
seau. Tom. XXI. fol. 14; — ms. lat. n' 10039,
verloren,
Äusg, : * ed. Marchegay et Salmon in Chro-
niques d'Anjou. I. p. 319-347. — * Bruchstück
ed. Holdei:- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XXVI.
p. 90.
Erl.-Sehr. : Habillotn Chroniques dos comtos d'Änjou.
Paris 1871. p. xiv-xxv.
Vgl. Cnronica de gestis cons. Andeg.
Fragmentiiin hist. br. com. Andeg.
Fulco Rechin.
Gosta consnlom Andeg.
Johannes monachns Maioris mon.
Liber de compositione.
Thomas Prischuch, vid, Prischuch.
Thomas Rodelius von Igny » Thomas
monachus de Radolio.
Thomas Rudborne (Rudbumus), mon-
achus Wintoniensis cathedralis eccles. s.
Swithuni, iun. (flor. 1438 — 1480): Bre-
Tiarium chronicorum a Bruto usque ad
anniim 18. Henrici III regis, 1234, sive
Historia minor.
Handsckr. : London, Brit. Mus. CJotton. Nero,
A. XVII.
Ausg.: Bruchstücke ^ ap. Wharton, Anglia
Sacra I in den Noten xu Rudbumi historia niaior.
Der Prolog ibid. p. 287. — 'ap. Leland, Col-
lectanea 11. p. 404-430.
Thomas Rudborne (Rudbum) sen. , mon-
achus Wintoniensis : Historia maior de fun-
datione et successione ecclesiae Wintoni-
ensis usque ad a. 1138.
Oeschrieben um 1440.
Handsckr.: London, Brit. Mus. Cotton. Galba.
A. 15.
Ausg.: ap. Wharton, Anglia sacra I. p. 179-
286. — Aceedunt Annales Wintoniensis ecclesiae
ab a. 633—1277 p. 288-314 ete,
Thomas Saga, vid, Tita s. Thomae ar-
chiep. Cantuariensis.
Thomas Schifaldus, vid. Schifaldus.
Thomas Spalatensis archidiaconus (f
1268): Historia Salonitanorum sive pon-
tificum Salonitanorum atque Spalatensium.
Ab apostolorum temporibus usque ad a,
1266 seu Historia Spalatina.
Handsckr.: Rom, Vatic. n° 7019. chart. sec.
XV; vgl, Pertz' Archiv XII. 257; Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. XI. 256.
Ausg.: * ed. J. Lucius stib finem operis Do
regno Dalmatiae et Croatiae. Amstelod. 1666. fol.
p. 312-370. — ^wiederk. ap. Farlati, Illyrium
sacrum. V. p. 1 — ti, ^ ap. Schwandtner, Scr.
rer. Hungar. III. p. 532-635. — * Auszüge ed.
L. de Heinemann ap. Pertz, Mon. scr. XXTX
p. 570-598; ef. p. 568 ff.
Sri. - Sehr. : D um m ler , E. , üeber die älteste Gesch.
der Slaven in Dalmation m Sitznngsber. der Wiener
Akad. d. Wissensch. XX. p. 368 ff.
Farlati, Illyrium sacrum lil. p.282.
Haner, De scriptoribus rerum Hungaric. p. 25.
Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueUan. 3. Aufl. I.
1886. p. 344; II. p. 411.
M a r c z a 1 i , Hei nr. , Ungarns GeschichtsqueUoi. Berlin
1882. p. 116-118.
Simonsfeld, H., Dandolo p. 128.
Vgl. Acta s. Raynerii arch.
Thomas Sprottus, vid, Sprottus.
Thomas Tuscus (de Papia), ord. Minor.,
minister provincialis Tusciae, Floren tiniis
(a. 1245 in concilio Lugdunensi, 1269
Senis degebat) : Gesta imperatorum et pon-
tificum —1278.
Ge&chrieben 1279 in Florenz. — Identisch mitChro*
nicon a Chr. n. — 1266 im Brit. Mos., Harley d^3775.
4 (Pertz' Arch. VII. 81) n. mit Thomae ft:atris chron. ab
Augusto — 1278 in Paris, Nat. -Bibl. ms. lat. n^ 6815. 6
(P.'sArch.VII. 67).
Handsckr. : Florenz, Bibl. Laurent , plutens
XXL cod. 5. n«624. fol. — Paris, Nat-Bihl.
Lat. n« 6818. mbr. sec. XIIL fol.
Attsg. : ^ nur d. Einleit. u. der letzte Theil seit
Heinrick Fap. Böhmer, Fontes IV. p. 609-6IS:
618-672 unt. d. Tit.: Minoritae Florentini
Gesta imp. — 'ed. Ern. Ehrenfeuchter ap. Pertz,
Mon. scr. XXII. p. 490-528. — »Bruchstück ap.
Hagenmeyer, Peter d. Eremite p. 319.
Erl.-Schr.: Böhmer 1. c. p. Lxrv'-Lxvn. n^öö.
Ehrenfeuchter, Praeftit. xu sewer Ausg. 1. c. p.
483-490.
Hagen mey er, H., Peter der Eremite. Leipzig 1879.
pr. 8«. p. 10. 50. 54. 61.
"Winkelmann, E., MiDoritao Florentini G^sta inip.
— 1278 in Forschungen z. deutschen G^chichte. Ix.
Göttingen 1869. p. 447-454.
Vgl. Thomas frater.
Thomas von Chantimpre = Thomas Can-
timpratensis.
Thomas Walsingham , vid, Walsingham.
Thomas Wykes, vid, Wytes.
Thomasius, Francisc. (cca. 1460), vid.
Bandinus de Bartholomaeis.
Thomassin, Mathieu, pr^sident des com-
ptes ä Grenoble (n6 ä Lyon en 1.391):
Rogistre delphinal.
Er verfiAsste dies Werk über die Geschichte, Rechte
nnd Prärogative der kronprinzlichen Krone auf Verlai^ca
des Dauphin Lotus (später Ix)iiis XI) 1456.
Handsckr.: Grenoble, Stadtb.
Ausg.: Auszüge über die Jungfrau von Or-
leans ap. Buchen , Pantheon littoraire. Paris 1838;
— *ap. Quicherat, Proces . . . de Jeanne d'Arc.
IV. 1847. p. 303-312.
Thördar saga hredu (i. e. Historia Thordi
turbati).
Ausg.: *ap. Marcusson, Nockrer margfrooder
Sögu-Thaetterlslendinga. Hoolum 1756. 4®. p. 59-
81. — ^ mit däniscker üebers. unt.d. Tit.: 8a-
gan af tordi hredu ved H. Fridriksson in Nor-
diske Oldskrifter. Tom. VI. Kjöbenhavn 1848. 8«.
THÖRHALL'S THATTR — TITULI SAECÜLI IX
1067
— »ed. Gudbr. VigMsson tbid, XXVII. 1860. p.
93-105. — * Auszug • «» Antiquites Russes
d'apres les monuments histor. des Islandais, II.
Copenh. 1852. 4^ p. 315. 316; — ^ ed. G. Vig-
füsson «n Sturlunga saga. IL Oxford 1878. p. 501.
ErL-Sckr.: Mflllor, Sagabibliothek (<lnitm:A« ^tiM.) I.
p. 199.
Thörhair8 thattr ölkofra » Thättr af
Anklo&a.
Thoriac8-Saga helga seu Historia
sancti Thorlacis episcopi Skalholtensis (f
1193).
Ausg. : im Auszüge ^ in F. Johannaei Hist
ercles. Island. I. p. 287-300. — ' in Grönlands
historiskeMindesmaerker. udg. af det Kongel. Nord.
Oldskrift-Selskab. IL Kjobenh. 1838. p. 767-772.
— ' tu Biskupa sögur, gefnar üt af hinn islenzka
bukmentafelagi. I. Eaupmannahöfn 1858. p. 87-
124. — Alia vita ap. Langebek, Scr. rer. Dan.
IV. p. 624-627. — Fragmentum vitae aliae ibid,
p- 627. 628; fragmenta lectionum de s. Th-o p.
629. 630. — De s. Th-o ex missali Nidros. et ex
bi-eviar. Nidros. p. 630-632.
ErL-Sehr.: M 6 blas, Theod., Catalogms libronim is-
Undic. et Dorvegic. Lipsiae 1856. p. 154.
Verzoichniss der . . . altnordischen Sprache
. . . ersch. Schriften. Leipzifr 1880. p. 105
Müller, Sagabibl. (deuUeht Aiug.) 1. p. 24o.
TfaorieifiB thattr jarlask^ds » Tbättr
Thorleife.
Thorne, GuUelm., monach. Cantuar. (cca.
1380): Chronicon de rebus gestis abba-
tiim S. Augustini Cantuariae. 578 — 1397.
Bis 1272 eine Abkttrzang der Chronik des Thomas
Sprottns.
Ausg.: ap. Twvsden et Seiden, Histor. Anglic.
scr. II. p. 1757-2202.
Vgl. Vita s. Lanfranci arch. (antüanfr.).
„ „ Mildredae {kitt. tranal.).
Thorvalds thattr vldförla = Thattr af
Thorvaldi.
Threnodia in obitum Ottonis Frisingen-
sis episc. « Epitaphium Ottonis Frising.
&Qf}vog neqi Tafxvqhiyyov = Klage-
gesang über Timur Lenk.
Anonymes Gedicht, abf^fasst -vrlhrend dos grossen
Verheerangsznges Timurs 1402.
Ausg.: ex cod. Paris, graec. 2914 (a° 1403
8cripto, vgl. Psichari, Essais de grammaire hist.
nt^ü- grecque. I. 1886. p. 26) *ap. W. AVagner,
Medieval greek texts: beicg a collection of the
earliest compositions in vulgär Greek, prior to
the year 1500. Iy)ndon 1870. p. 105-109. —
^fcieilerh, ap. "W. Wagner, Carmina graeca medii
aevi. Lipsiae 1874. p. 28-31.
Erl.'Sehr.: Krambachor, Gesch. der bvzant. Litte-
ratur. 1891. p. 423.
Thüring frickart oder Fricker, vid.
Frickart
Thwn^^^^^ } ^^' ^^^^^^^ ^® Thwrocz.
Thymo, v^id, Petrus de Thymo.
Tibertinus, Joh. Matth., vid. Martyrium
s. Simonis pueri.
Tichtel, Johannes, Austriacus Greinen-
sis: Diarium res Viennae potissimum ge-
stas enarrans. 1477 — 1495.
Ausg. : * ap. Rauch, Rer. Austr. scr. 11. p. 533-
563, unvollständig, — * vollständig ed. Th. v.
Karajan in Fontes rer. Austr. Script I. p. 3-66
(' auch einzeln daraus Wien 1865. gr. 8®).
Eri'Sehr.: Horawitz, Adalb., Johannes Tichtel, ein
"Wiener Aizt des 15. Jahxii. in Berichte and Mitthei-
Innjcen des Wiener Alterthnms Vereins. X. \rienl869.
p. 25-34.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 228.
Tidemannus, Henricus, episcopus Lin-
copensis (f 1500): Carmen de Carole Vin
Canuti rege Sueciae et Norvegiae. Suecice,
Ausg.: ap. Fant, Scr. rer. Svecic. 11. sect. 2.
1828. p. 169. 170.
Tidericus de Osenbnigge == Theodor.
Vrie.
Tidericus Lange, vid. Lange.
Tidericus Vrie, vid. Yrie.
TigemacIlUS abbas Cloynensis (= Ti-
ghernac of Cloinmaenois, + 1088): An-
nales Hibemici. 305 — 1088.
Irisch geschnoben; fortgesetzt bis 1178.
Ausg.: * ex cod. Bodlei., Rawlinson n** 488.
irice et lat. ed. O'Connor, Rer. Hibern. scr. IL
p. 1-314. Ineorrect. — 'Aa.szüg6 a. 501 — 1072^
mit englischer Uebers, ap. Skene, Chronicles of
the Picta p. 66-78; cf. p. xxxviii; — from the
Continuation a. 1093—1099 ibid. p. 141.
Tileman Ellien, vid. Chronit, Limburger.
Tilpinus =• Turpinus.
Tireclianus episcopus, vid. Tita s. Pa-
tricii Hibera.
Tirel, Jean, gardien des chartes de
Marmoutier (flor. 1426), vid. Chronicon
abbatum Maioris Monasterii.
Tiro Prosper « Prosper Aquitanus.
Tisserandus, Joh., ord. Min. (saec. XY),
vid. Legenda ss. Martyrura quinque.
Titianus episcopus Tarvisinus (flor. 484),
vid. Vita ss. Florentii et Yindemialis.
Tituii saeculi VIII.
Ausg. : ed. E. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p. 101-115 {cf.
p. 99 ff.) u. XKar vgl. Epitaphia civitatis Papiae.
— Epitaphium Aggiardi — Arichis — Caesarii cons.
— Cumiani — Gilleberti — Geroldi — Hadriani I
— Johannis ep. Nepes. — Natalis — Rotgangi —
Versus de Gautone.
Tituli saeculi IX ineuntis.
Ausg.: ed. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p. 430-433, u.
1068
TITUS UYIUS — TRACTATUS BREVIS
zwar vgL: De conditione Ecclesiae. — Epita-
phium Grimoaldi — Riculphi. — Versus Ebrardi
— in anla Aquisgr.
Titus Livius, Foroiuliensis : Vita Hen-
rici V regis Angliae. 1413 — 1422.
Ausg,: ed. Thom. Hearne. Oxonii 1716. S'*.
Erl.-Sckr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi IV. p. 278; VI. p. 274.
Qiornale de' letterati d'Italia. XXVIII. p. 400.
Vgl. Oesta Henrici V.
Thomas de EUmliam.
Todtenbuch = Necrologium.
Toelner, Jobannes: Handlungsbuch von
1345 — 1350.
Ausg.: hrsgb. von Karl Eoppmann. Eostoek
ISan. 8^ ///. XXXVI. 72pag, J6 2.50 (= Ge-
schichtsquellen der Stadt Rostock. I).
Tolomeo von Lucca = Ptolemaeus Lu-
censis.
Tolosanus canonicus Faventinus, dia-
Conus Faventinae ecclesiae et magister
(1219 paralysi percussus, f 1226): Cbro-
nicon seu Historia Faventinae civitatis ab
a. 20 ante Chr. — 1219. Anonymus con-
tinuavit ad a. 1236 p. Chr.
Ausg.: ^ap. Mittareili, Accessiones histor. Fa-
ventinae. Venetiis 1771. fol. p. 11-194; cf. prae-
fat. p. 3-9, notae in ipsam historiam p. 195-218.
— ®ab Joh. Bapt. Borserio (f 1785) ex 3 codd.
depromptum adiectis eorumdem var. lectt. ed.
M(arc.) Tabarrini in Documenti di storia Ital.
Tom. VI (== Cronache dei seo. XIU e XIV). 1876.
p. 597-708; 708-743: animadv. p. 745-797. Nach
einer bessern Handschr. als die von Mittarelli
benutzte, weicht von der 1. Ausg. wesentlich ah.
Cf. prefaz. p. 59 1-596. Trotxdem nicht brauchbar.
Erl.-Sehr.: Simons feld, H., üntorsuchangen zn den
Faentinor Chroniken des Tolosanns u. seiner Fort-
setzer in Sitzungsber. der k. bnyer. Akad. d. Wiss.
Phil.-hist. Ol. München 1893. I. p. 308-372.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Oeschichtsqaellen. 6. Aufl.
n. 1894. p. 329. 619.
Tomacelli, Domenico Capece, duca di
Monasterace (sec. XY) : U principe di Ta-
ranto. Cronaca.
Atisg. : Napoli 1877. gr. 8^ 641 pag. Jk 6.
Tomellus, Balduini cognom. Montan!
Flandriae et Hannoniae comitis secreta-
rius, monachus S. Amandi (c. 1075); De
laudibus Balduini YI, sive Historia Has-
noniensis monasterii ord. s. Ben. in dioec.
Atrebatensi. 670—1070.
Glaubwürdig wegen des benutzten Klosterarchivs.
Handschr.: Valenciennes, Stadtb. n** 388.
mbr. sec. XII; — nM73. sec. XVII.
Au^g. : * ap. Martene, Thes. aoecd. lU. p. 777-
793 , ungefiau. — ' in wesentlich verbesserter Ge-
stalt in Jacobi de Guisia Annales Hannoniae ed.
Fortia XL p. 26-76. — 'ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLVII. p. 587-600. — * ed. Holder-Eggor ap.
Pertz, Mon. scr. XIV. p. 149-158. — * Bruch-
stück ap. Bouquet, Recueil XI. p. 108-111. —
De Ute abbatiarum Elnonensis et Hasnoniensis
* ap. Martene 1. c. p. 793-796; — » ap. Pertz 1. c.
p. 158-160.
Erl.'Sckr.: Fahr ic ins, Bibl. med. et inllm. latinitatis
ed. Mansi VI. p. 276.
Faqnot, M6moires poor servir ft Thistoire litt^raiie
des Pavs Bas XIV. p. 860.
Wa tt e n b a cb , Deutacnlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
n. 1886. p. 162; 6. Aufl. II. 1894. p. 169.
Wind, Bioliotheek der Nederlandsche geschiedschrij-
vers p. 21.
Tomich, Pedro, caualler: Historia e
conquestes del reyalme Darago 6 prin-
cipat de Cathalufiya.
Vollendet 1438; reicht bis Ferdinand den KathoUscbr-n.
Ausg. : * Historia y conquesta dels comptes dn
Barcelona y reis d'Arago. Barcelona, por Juan
Rosenbach Alamany 1495. fol. — ^wiederh, ibid.
1519. 4°. -- *unt. d. Tit.: Messen Pere Tomich.
Histories e conquestes dels excellent cathohc^
reys de Arago e de lurs antecessors, los comtes
de Barcelona. Affegida la historia del excellen-
tissim e catholich Rey de Hispanya Don Fer-
rando. Barcelona per Carles Amoros, Prouen«;'al
1534. 4^ — *wiederh. Barcelona 1886. 4^
Erl.-Sohr.: Denk, 0., Einführung in die Ge«ch. der
altcatalanischen Litterator. München 1893. 8<*. p. IJl.
122; 489.
Tommaso di Silvestro, canonico (sec.
XV fin.): Cronaca.
Ausg.: ein Bruchstück ponll6l — 1313, haupt-
sächlich Orvieto beireffend, unt. d. Tit.: Cronaca
latina estratta da altra cronaca scritta da T. di S.
ed. F. A. Gualterio in Cronaca inedita . . . di
Franc. Montemarte {s. rf.) di Corbara. II. Torino
1846. p. 212-225.
Torquatus, vid. Antonius Torquatus.
Torselli = Sanudo, Marin., sen.
Tosa, vid. Simone della Tosa.
Toudeboeuf = Tudebodus.
TraCt On the PictS. Geschrieben vor 1160.
Ausg.: irisch u. englisch ap. Skene, Chro-
nicles of the Picts p. 125. 126; cf. p. xlyi. —
Another Tract {irisch, geschrieben vor 1373)
mit engl, lieber s. ibid. p. 318-321; cf. p. utviii.
— Another Tract (irisch, geschriebeti vor 1391)
mit engl. Uehers. ibid. p. 322; cf p. lxviii. —
Another Tract (geschrieben vor 1418) mit engl.
Uebers. ibid. p. 323-329; cf p. lxix.
Tract on the Scots of Dalriada.
Irish ; very cnrions docament. 6ej«chricbeii Tor 1372.
Ausg.: mit engl. Uebers. ap. Skene, Chrtjoirle?
of the Picts p. 3(fe-317; cf. p. Lxvin. — Anoth»'r
Tract, with metrical prophecy (^escÄric^n ror
1437) ex ms. Brit. Mus. bibl. reg. 13. E. x ibid.
p. 330. 331 ; cf p. lxix.
Tract on the tributes paid to Baedan,
king of Ulster. Geschrieben vor 1160.
Ausg.: irisch u. engl. ap. Skene, Chrouides
of the Picts p. 127-129; cf. p. xLvm.
Tractatus brevis seu Determinatio com-
pendiosa de iurisdictione imperii et aucto-
TRACTATUS CONSÜLTATIONIS — TRACTATÜS DE ORIGINE
1069
ritate summi pontificis circa imperium:
.Quoniam apud multos^
Oeschriebeii 1886— 1S60. üngednickt.
Handsehr.: Bremen, Stadtbibl. Pertz' Archiv
TIl. p. 692; vgl Hl. p. 639; II. p. 208; X. p.
669. — München, Staatsbibl. cod. lat. n« 5832.
sec. XYl. fol. 121-137; ef. Riezler, Die liter.
Widersacher p. 302.
Ausg.: eine Stelle ap. J. J. I. v. Döllinger,
Papstfabeln p. 96.
Erl.-Sekr.: Lorenz. Deutschlands Oeschichtsqaellen
U. 1867. p. 368. not. 2.
Tractatiis consultationis super divortio
matrimonii inter Johannem et Marga-
retham etc,, vid. Marsilius de Fadua.
Tractatiis contra Oraecorom errores.
(Saec. Xm.)
Ausg.: ap. Caniaiom, Lectiones antiq. ed. Bas-
nage IV. p. 29-80.
Tractatiis de aetatibus Ecclesiae.
Geschrieben 1800—1400.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 25.
ErL-Sdw.: Riezler, S., Die literar. Widersacher der
Papste. Lcipag 1874. BP. p. 153. Anm. 2.
Tractatus de annatis: ,Iii ista materla^
(1416.)
Handsehr. : Ve n e d i g , Marcusbibl. Cl . IV. n*
20. fol. 45.
Ausg: ap. Heinr. Finke, Forschungen zur Ge-
schichte des Konstanzer Konzils. Paderborn 1880.
gr. 8°. p. 283-287.
Tractatus de captione urbis Constan-
tinop. a. 1453, vid. Aeneas Sylvias: Tra-
ctatus, supra p. 24.
Tractatus de captivis christianis ad
papam, Maximilianum Bomanorum re-
gem, item ad onmes reges et illustres
principes.
Ausg.: Augustae Vindel. 1498. 4®.
Tractatus de congregando concilio tem-
pore schismatis = Conradus de Geln-
hausen.
Tractatus de ecciesia s. Petri Alden-
burgensi auctore clerico quodam Alden-
burgensi « Chronicon Aldenburgensis
monasterii parvum.
Tractatus de expugnatione urbis Con-
stantinopolis sive Historia de cladibus
civitatis Constantinopolitanae a. 1453.
Soll von A e n e a s S y 1 T i a 8 («. d.) verfasst sein , wes-
halb auch dort aufgeführt.
Ausg.: ex cod. Rubeae Vallis ap. Martene,
Ampi, collect. V. p. 785-800.
Tractatus de haeresi Pauperum de
Lugduno auctore anonymo, vid. David
Augustensis.
Tractatus de investitura ^ Disputatio
Tel defensio quorundam cattolicorum . . .
Tractatus de investitura episcoporum
per imperatores facienda.
Geechrieben kurz nach dem Osterfeste 1109. Die Hand-
schriften nennen kemm Verfasser. Der zweite Heraasgeber
Sohard stellte 1656 als Verf. den angeblichen Autor der
Schrift De utdtaU EeeUtiae eonaervanda d. i. Walramns
episc. Xaumburgensis aof , und von da an blieb diese
willkürliche Annahme gang und gSbe, obgleich bereits
Oretser, (lennina adversus M.Goldastum defensio. Ingoist.
1612. p. 95 (Opp. VI. p. 306) die Unrichtigkeit derselben
nachgewiesen natte. Ebenso spricht sich P. Ewald (y^tl-
nun von Xaombaig. Bonn 1874. 8^. p. 82) gegen die Iden-
tität TValrams n. des Verf. des vorliegenden Tractats ans.
Handsehr.: Bamberg, kgl. Bibl. ms. P. I. 9.
n<» 64. sec. XI. XU; — Q. VI. 31. sec. XII. Cf.
Pertz' Archiv VII. p. 822. — London, Brit. Mus.
Ms. Arundel n" 242. chart. sec. XV. f. 125. —
München, Staatsb. cod. lat. n^ 17736. mbr. sec.
XII. 4*^; — n® 569. Abschrift der vorhergeh. aus
d.J. 1498.— Regensburg, Bibl. d. Fürsten Th um
u. Taxis n«» 182. chart. sec. XVI. f. 244. — Wien,
Hof- u. Staatsbibl. n*» 532. sec. XIV. 4°. f. 127.
Ausg. : ^ ed. Matth. Flacius lUyr. , Catalogus
testium veritatis. Edid. 2. Argen tin. 1562. fol.
p. 212-216. (Die 1. Aufl. von 1556 enthält den
Tractat nicht.) — tciederh. • ap. Schard, De iuris-
dictione . . . imperiali. 1566. fol. p. 711-717; —
• ap. Schard, Syntagraa p. 72-75; — * ap. Schard,
Sylloge p. 72-75. — *ap. Melch. Goldast, Apo-
logiae pro . . . Henrico Iv. Hanov. 1611. 4®. p.
226-233. — ®ap. Jo. Wolf, Lectiones memora-
biles. Francof. 1671 (^ Opp. omn. theol.-hist.-poUt.
I). — ® ap. Ludewig, Reliq. mss. XII. 1741. p.
432-443. — » ex vitioso cod. Bamb. Q. VI. 31
hrsgb. von Fr. Kunstmann in Tübinger theol.
Quartalschrift. Jahrg. 1837. p. 196 ff. Entstellt. —
*** ed. E. Bemheira in Mon. Germ. bist. Libelli de
lite. n. 1893. p. 498-504; cf. prooeni. p. 495 ff.
Erl.-Sehr.: Bernheim, Ernst, Ueber den Traktat De
investitura episcoporum in Forschungen zur deut-
schen Geschichte. XVl. Göttingen 1876. p. 281-295.
Vgl. Westdeutsche ZeiUchrift f. Geschichte. I. 1882.
p. 378 ff.
Ewald, Paul, Walram von Naumburg. Zur Gesch.
der publicist. Literatur des 11. Jahrh. Diss. Bonn
1874. 8°. p. 82.
Giosebrecht, Geschichte der deutschen Kaiserzeit
m. 1877. P. lOöO.
Martens, AVilh., Die Besetzung des päpstl. Stuhles
unter den Kaisern Heinrich III u. IV. Freiburg i, B.
1886. p. 289, beluMjftetf dost dieaer Traetai füeht vor
1112 verffust sei.
Mirbt, C, Die Publizistik im Zeitalter Gregors VII.
Leipzig 1894. gr. 9^. p. 74.
Peiser, Geo., Der deutsche Investiturstreit unter
König Heinrich V. Diss. Leipzig 1883. BP.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschiehtsquellen. 5. Aufl.
IL 1886. p. 76. 205; 6. Aufl. U. 1894. p. 84. 232.
Tractatus de Lambert! abbatis moribus
= Tractatus de moribus.
Tractatus de legibus Angliae, tnd. Ra-
nulphus de Glanvilla.
Tractatus de modis uniendi ac refor-
mandi Ecclesiam, vid. Job. Gerson.
Tractatus de moribus Lambert! abbatis
S. Bertini —1119 (tll25).
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 946-953.
Tractatus de origine Hussltarum, vid.
Broda.
1070
TRACTATUS SEü INFORMAnO — (TREITZSAÜ RWEIN)
Tractatus seu informatio = Informatio
de niülitate.
Tractatus super statu monasterü Salem
{Salmannsweiler). 1134 — 1337.
Eis2:enÜich nar eine Geschichte des Salemer Abtes Ul-
rich II von Selfingen (1282 — 18L1), wahrscheinlich von
Adelbold von Solfingen, einem Münche unsers Ci-
sterzienserkiosters geschrieben.
Ausg.: nach der einx. Handschr. ap. Mone,
Quellensammlung III. 1863. p. 25-41. Nachtrag
p. 663-666; cf. Einleit. p. 18-24. — Zu7n Theil
bilden eine Ergänzung die SalemerHaus-An-
nalen. 1287—1315. 1495—1516, hrsgb. von Job.
Bader in Zeitschrift für die Gesch. des Oberrheins.
XXIV. Karlsruhe 1872. p. 249-258.
Vgl. Hlstoria bzevis monastfrii Salemitani.
Traditio de Ostarbeke Wiberti et filii
eius Waldberti a. 834.
Ausg.: ap» Peiiz, Mon. scr. IL p. 217. 218.
Traditiones quaedam Corbeiensi mon-
asterio faetae, vid. Notitiae fundationis
monast. Corb.
Traimundus monachus Claraevallensis :
Epistolae historicae, quas nomine Ludo-
vici VII regis, Petri et Henrici abbatum
Claraevallensium et aliorum conscripsit.
Ausg. : ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. IV. p.
477-490.
Tralte de l'öloge de la Touraine = Xar-
ratio de commendatione.
Traite de paix propos6 et ofFert ä Arras
en 1435. sept 7 par le roy Charles de
France aux Anglois.
Ausg.: ap. Martene. Thes. anccd. I. p. 1784-
1789.
Traites de paix, negociations, contrats
de mariages ... et autres aetes servant de
preuves ä Thistoire du roy Charles VIII.
Ausg.: pris sur les originaux ap. Theod. Gode-
froy, Histoire de Charles VIII. n*^13.
Tranquillus Partbenius Andronicus Dal-
mata: Oratio ad Germanos habita contra
Turcas ad Maximilianum caes. Augustae.
Ausg.: Augustae Vind. 1518. 4°.
Translatio, vid. sub Vita.
Translatio sanguinis Domini in Angiam.
925.
Enthalt neben vielem Fabelhaften manche schätzbare
Nachricht.
Handschr. : vid. ap. Pei tz , Mon. scr. IV. p. 445*.
Ausg.: * ap. Mabillon, Annal. Benedict. III.
p. 699-704. Sehr nachlässig u. unvollständig.
— * od. Joa. Georg. Dorscheus in Specimen sce-
letomaniae pontificiae. Argentorati 1643. 12™°. —
^besser, aber auch nicht vollständig ed. Waitz
ap. Pertz , Mon. scr. I V. p. 446*- 449. — * voll-
ständig ap. Mono, Quellensammlung I. p. 68-77
[vgl. p. 671-676).
Uebers.: in deutschen Reimen von Albert,
hrsgb. von Schmeller, MüAchen 1844.
Erl.'Schr.: Aronias «n Zeitschrift für d. Gesch. dtt
Jaden in Deutschland U. p. 76-81.
Carton, Ch. L., Essai sar Thistoire da Saint -Sang,
dopnis les premiers siöcles da christianisme. Broges
I80O. 8«. 116 pag.
Vgl. Histoire du pröcieox sang.
TransJationes sanctorum Beneventi
faetae.
Unter dieser Ueberschrift hat Waitz, Mon. Genn. hist.
Scr. rer. I^angob. p. 673-582 folgende vereinigt («. du-
seUten unter vita) :
Translatio dnodecim martyrom.
s. Mercnrii.
s. Heliani.
»»
?>
Transunto d'alcune cose notabili ==
Chronicon Saminiatense.
Traversarius, Ambrosius, generalis Ca-
maldulensis (natus c. 1376, f Florentiae
12 kal. Nov. 1439): Epistolae latinae.
"Wichtige Briefsammlung. , AinbrosiiCamaldalensi& epi-
stolae historiam sai temporis continent.* Mabiüon.
Ausg. : ' in 20 libros distributae ap. Martene,
Ampi, collect. III. 1724. p. 5-694 ex mss. Flo-
ren tinis a Mabillonio erutae. — ^unt. d. TiL:
Ambrosii T-i alioinimquo ad ipsum et ad alios
de eodem Ambrosio latinae epistolae, a Petro
Canneto abbate Camaldulensi in libros 25 tributae.
Accedit eiusdem Ambrosii Vita, in qua historia
litteraria Florentina ab a. 1192 — 1440 ex monu-
mentis potissimum nondum editis deducta est, a
LÄurentio Mehusio. Florentiao 1759. 2 vol. fol.
— * Epistola {hier nicht gedruckt) ap, Mittarelli,
Bibl. mss. S. Michael. Venei I. p. 47. — Ueber
eine noch unbenutzte Handschr. vgl. Morelli,
Codd. lat. bibl. Nanianae p. 105.
: Hodoeporicon.
Beschreibung einer Ttoiso, die Ambrosia« als Camal-
dalensergeneral 1431 — 1434 darch Italien zar Visitation
der Klöster seines Ordens machte.
Ausg.: ex bibl. Medicaea (a Nicoiao Bartho-
lino Bargensi) publicae luci assertum. Florentiao
et Lucae s. a. (1681 ; die Druckerlaubniss daiirt
vom I.März 1680). 4^ 72 pag. Verstümtnelt u.
ineorrect. Vgl. Bandini, Catal. codd. lat. I. p. 49;
Beckmann, Litteratur der Reisebeschreib. I. p.507.
— Watt, Bibl. Britann. w. die Biographie univer-
selle, 1. cd. sub voce Ambroise le Camaldule eitiren
zwei Ausg.: Florentiae 1431 u. 1432. 4®, iro die
Jahre der Reise für die Jahre des Druckes ge-
nommen sind.
Erl. - Sehr. : M a s i n s , Alf r. , Uober die Stollang des Kamal-
dulensers Ambrogio Traversari zam Papst Engen IV
und zum Basler Konzil, l^gr. Döbeln 1888. gr. 4^.
22 pag. Jk 2.50.
Meiners in Lebensbeschreibungen berOhmter Mlnner
aus don Zeiten der Wiederherstellung der VTisscn-
schafton. II. Zürich 1796.
Voiurt, Geo., Die Wiederbelebung des classischen AI-
tcithums. 2. Aufl. I. 1880. p. 317-324 d pasnm.
(Treitzsaurwein.) Der VTeiss Kunig, eine
Erzehlimg von d. Thaten Kaiser Maximi-
lian des Ersten, von Marcus Treitzsaur-
wein von Erntreitz [f 1527. Sept 6] auf
dessen Angeben zusammengetragen.
Handschr. : Wien, k. Hof bibl.
(TREITZSAÜKWEIN) — TRITHEMIUS
1071
Ausg.: ^ mit von Hannsen Burgkmair dazu
verfertigten (237) Holtzschnitten. Wien 1775. fol.
Diese Ausgabe wurde vom Abbe Hoffstätter, Be-
amten der k. Hofbibl. unternommen. Im Jahre
1 799 kaufte der Buchhändler S. Edwards in Lon-
don den Best der Exemplare und gctb sie unter
folgend. Tit. in den Handel: — * Weisz Eunig.
— Tableau des priocipaux evenements de la vie
et du regne de Tenipereur Maximilien I en iine
suite de 237 planches gravees en bois. . . . Im-
prime ä Vienne chez J. Alberti et se trouve k
Londres chez 8. Edwards. 1799. fol. — * Supple-
ment; 8 planches qui manquent dans les editions
de 1775 et 1799, copiees par J. Schratt et publ.
par Edw. Tross. Paris 18ö7. fol. — * unt. d. Tit. :
Der ,Weisl[unig* mit 132 Holzschn. nach Zeich-
nungen von Hans Burgkmair, Leonhard Beck,
Hans Springinklee u. Schäufelein abgedruckt un-
mittelbar von den Orig.- Holztafeln vom J. 1516
und 8 zinkogr. Ta£f. (33 Sogen) in Jahrbuch der
kunsthistor. Sammlungen des Allerhöchsten Kai-
serhauses. Jahrg. Y (Bd. VI. Hälfte 1). Wien 1886
— und unt.d. Tit.: Der ^Weiskunig' nach den
Dictaten u. eigenhänd. Aufzeichnungen E. Maxi-
milians I zusammengestellt von Marx Treitzsaur-
wein von Ehrenti-eitz , mit 106 Holzschn. nach
Zeichn. von Hans Burgkmair . . . u. Schäufelein,
abg€?dr. unmittelbar von den Orig. - Hol ztaf. vom
J. 1516, 11 zinkogr. Taff. u. einer durch 6 zinkogr.
Taff. illustr. Einleitung (von Alwin Schultz). (40
Bogen.) ibid. Jahrg. VI. (Bd. VI. Hälfte 2.) Wien
18S7. Imp..4^ Ji 120.
£rl.- Sehr.: Anzeiger fflr Kunde der deatschen Vor-
zeit. 1854. p. 215-242.
Bartsch, Peintre - graveur VII. p. 224.
Büsching, Wochontl. Nachrichten. IV. 1776. p. 73.
GSttinger gelehrte Anzeigen. 1776. p. 1194-1197.
Hansen, CR., De claro libro: Der Weisskonig.
Francof. ad Viadr. 1776. 4*.
König Ferdinands I Instruction an Max Treitssaner-
wein wegen Fortsetzung der Herausgabe de» Weiss
Knnigs , Theuerdanks , der Ehrenporton , der Genea-
logie des Österreichischen Kaiserhauses u. der Schrif-
ten des Stabius. Dat. Augsburg 1. Mär/ 1526 in Ar-
chiv für Kunde Osten-. Qeschichtsquellen. Notizen-
blatt. VIII. p. 286-288.
Lilioncron, B. v., Der Weisskunig Kaiser Maxi-
milians I in (Fr. v. Raumers} Histor. Taschenbuch.
Hrsgb. von W. H. Riehl. V. Folge. Bd. 3. Leipzig
1873. p. 323-358.
Ranke, Leop., Zur Kritik neuerer Geschichtschreiber.
Berlin 1824. 8». p. 141 ff.
Schönherr, D., üeber Marx Treytz - Sourwein ^ Ge-
heimschreiber Kaiser Maximilians I , dessen Heimath
und Familie in Archiv für Osterreich. Geschichte.
XLVIII. Wien 1872. p. 357-374.
Tremoille \ Seigneur de ( Bouchet.
Tremouillej la, md. \ Charles VIII.
Trenta, vid, Stephanus Trenta.
Treuga Dei in synodo Moguntina a.
1085 promulgata.
Dieses Gesetz als Heinrici IV imp. Constitatio Pucis
Dei zu bezeichnen ist falsch; denn die Bischöfe u. nicht
der Konig gebieten hier , ja er ertheilt nicht einmal seine
Bestätigung.
Ausg.: *ap. Pertz, Mon. Legg. IL 1. p. 54-59.
— ^ wieder h. ap. Doeberl, Mon. Germ, selecta.
m. 1889. p. 49-51.
Vgl. Synodus Mogunt.
Trickingham , vid. Elias de Trickingham.
Trtfolius presbyter (flor. 520) : Epistola
ad b. Faustuin senatorem contra Johan-
nem Scytham monachum.
Ausg.: ex Labbeo ap. Migne, Patrolog. lat.
LXIII. p. 534-538.
Triomphes, Les douze, de Henry VII
roy d'Angleterre.
In French verses. Henry is compared to Hercules
struggling with Elnvy, and Margaret duchess of Burgendy
to Juno. Geschrieben um 1497.
Handschr.: London, Brit. Mus. Reg. 16. E.
XVIL Chart.
Ausg.: edited by Jarnos Gairdner in Memo-
rials of king Henry VII (= Benim Brit. med.
aevi scr. n« 10). London 1858. gr. 8^ p. 133-153;
übersetzt ins Englische ibid. p. 307- 327 ; cf. pre-
face p. xxi-xxxvii.
Tripartita historia, vid. Cassiodorus.
Tristanus Caracciolus, vid. Caraocio-
lus.
Trithemius «et^Trittenhemius, Job., ab-
bas S. Jacobi mai. Herbipolensis, quon-
dam Sponhemensis (f 1516): Annalium
Hirsaugiensium tomi 2 complectentes hi-
storiam Franciae et Germaniae, gesta im-
peratorum, regum, prineipum, episcopo-
rum, abbatiun et illustrium virorum; vor
der Umarbeitung mit dem Titel: Chro-
nicon Hirsaugiense. 830 — 1514.
Von grOsster Wichtigkeit für die ganze Bildnngs-
geschichte Deutschlands ; httufig ohne Kritik in den femer
liegenden Zeiten.
Ausg.: ^ als Chronicon Hirsaug. Pars I.
ab a. 830 — 1370. Basileae ap. Job. Parvum. s. a.
fol. — ' ibid. 1559. fol. — * int. eius Oper. ed. M.
Freher. IL Francof. 1601. fol.p. 1-235. Sehr seit.
— *als Annales Hirsaug. vollständiger mit
dem 2. Theile von 1371 — 1514, jedoch mit meh-
reren Mängeln u. verdorbenen Lesarten (ed. Ma-
billon), typ. monast. 8. Galli 1690. 2 vol. fol.
Eri. - Sehr. : Aschbach, Gesch. Kaiser Sigismunds III .
p. 384. IV. p. 43. 420.
Harttang, Jnl.. in Forschungen zur deutschen Ge-
schichte. XIX. 1879. p. 420-422.
Häusser, Gesch. der rheinischen Pfalz I. p. 155.
Krem er, Gesch. des Kurfürsten Friedrichs v. d. Plklz
p. 315. 329.
Müller, K. E. Horm., Quellen, welche der Abt Tritheim
im ersten Theilo seiner Uirsauer Annalen benutzt hat.
Leipzig 1871. ifi. VI. 59paa
"che de
Quollen, welche der Abt Tritheim im zweiten
Theile seiner Uirsauer Annalen benutzt hat. Halle a. 8.
1879. 80. VIII. 72pag.
Faul, Aug., Do fontibus a Trithemio in prima parte
Chronic*! Hirsangiensis adhibitis. Diss. inaug. Halis
18C7. 80. 64pag.
Pertz' Archiv III. p. 542.
Schneegans, "W., Abt Johannes Trithemius u. Kloster
Sponheim. Kreuznach 1880. gr.80. VII.295pag. JL 4.
S t il 1 i n , AVirtoinberpische Geschichte III. p. 10. 265. 301.
Spittler, Gesch. Wirtombergs. Beil. 68.
Vgl. Chronicon 'Wirtembergense.
: Cathalogus illustrium virorum
Germaniam suis ingeniis et lucubratio-
nibus omnifariam exornantium.
Der erste Versuch einer gelehrten deutschen Literatur-
geschichte.
1072
TRITHEMIUS
Ausg.: ^Mognntiae, Petr. Friedberg 1495. 4^
Sehr selten. — * tn T-i opera ed. M. Freher.
I. Francof. 1601. fol. p. 121-183.
Trithemius: Catalogus seu Liber scri-
ptorum ecclesiasticorum.
Verfasst 1487—1494.
Ausg. : ^ Moguntiae ap. Petr. Fridbergiam 1494.
fol. — *s. l. et a. (Basileae, J. Amerbach 1494).
fol. char. Rom. Sehr selten. — ' wiederh. Pari-
siis ap. Bert. Rembolt et Jo. Parvum 1512. 4°.
— * studio Balth. Weriini. Coloniae 1531. 4«. —
^toiederh. ibid. 1546. 4®. — ®in Tr-i opp. Spi-
ritual, ed. Job. Busaeus. Moguntiae 1 602 u. ^ 1605.
fol. cum appendice. — * in Trithemii opp. ed. M.
Freher. I. p. 184-412. — ®ed. Fabricius in Bi-
blioth. ecclesiasi Hamburgi 1718. fol.
: Chronicon ducum Bayariae et
comitum palatinorum Bheni s. De origine
gentis principumque Bavaroruni commen-
tarias.
Ufd. d. Tit. : Chronicon snccessionis dncom Bavariao
et comitom Palatinorum ad Philippnm palat. comit. princ.
elect. in Bibl. Stnivio - Bader, p. 1076 aufgeführt. —Oeht
bi8 J50S.
Ausg.: » Francof. 1544. 4». — Ubid. 1549. 4«.
— ^ m Trithemii opera ed. Freher. I. Francof. 1601.
fol. p. 100-120.
üebers.: deutsch: unt. d. Tit.: Joannis Tri-
themii Apts zu Sponheim Chronicon des hochlöbl.
Hauss der Pfalzgrafschaft bey Rhein u. Herzog-
thum in Bayern. Aus d. Latein, ins Deutsch übor-
sezt durch Ph. E. Voegelin. Neustadt a. d. Hai'dt
1616. 4^ Sehr selten.
Erl.'Sekr.: v. Aretin, Ltterär. Handbuch f. d. baie-
rische Gesch. p. 1Ö6-168.
: Chronicon monasterii s. Jacobi
in suburbio Herbipolensi. 1140 — 1509.
Ausg.: ^in Trithemii oper. Spiritual, ed. Jo. Bu-
saeus. Mogunt. 1605. fol. p. l. — * wiederh. ap.
Ludewig, Scr. rer. Würzburgens. p. 993-1004.
: Chronicon Sponheimense ab a.
1124 — 1526; cum continuatione nescio
cuius ad a. 1526.
Handschr.: Würzburg, königl. Bibl. chart.
fol. 126.
Ausg.: in eius opp. ed. M. Freher II. p. 236-
435. — Bruchstück unt. d. Tit.: Do Laurisha-
mensis coenobii in alium statum convcrsione sub
Friderico II imp. ap. Freher, Germ. rer. scr. I.
append. p. 1-6.
Erl.'Schr.: Drlmf^e et Mone, JoannU Trithomii chro-
nicon SSpanheimense in Pertz' Archiv III. p. 251.
: Compendiura seu Breviarium
primi yoluminis chronicorum seu anna-
lium de origine regam et gentis Fran-
corum, ex Hunibaldo decerpturn. 429
—750.
Äu^g.: * Moguntiae, Jo. SchöfiFer 1515. fol. —
' Parisiis 1539. fol. — ■ iw T-i opp. ed. M. Freher
I. p. 1-99. — * als Compendium de origine
Francorum ap. Schard, Scr. rer. Germ. I. Basil.
1574. p. 301. — * wiederh. ap. Ludewig, Scr.
rer. Würzburg. p. 1011-1046.
Uebers. : ^ unt. d. Tit. : Johannsen , Abt zu
Sponheim: Eyne schone Cronica von Erstem ur-
sprunck iin iifgewachsen der Francken , zwie sie
in Deutsch Landt komen etc. durch Jac. Schenck
in Deutsch transferiert. Speyer 1522. fol. Mü
Holxschn. — *unt. d. Tit.: Chronica vom Ur-
sprung, Herkomen und Zunemen der Franken.
(Frankfurt a. M.) 1563. 8^ — » tdederh. ibid.
1605. 8^
Trithemius: De scriptoribus ecclesiasti-
cis, vid. Catalogus seu Liber.
: De viris illustribus ordinis s. Be-
nedict! libri IV.
Ausg.: * Coloniae, ap. Gerv. Calevium 1575.
fol. — ^ in Tr-i opp. Spiritual, ed. Busaeus. Mo-
gunt. 1605. fol. n* 2. p. 16.
: Epistoiae familiäres ab excessu
eius de Sponheimensi monasterio ad prin-
cipes, clarosque vires scriptae atque hi-
storüs eius aevi refertae. Libri 11.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Epistolarum f amil. libri 2
ad diverses Geimaniae principes, episoopos ac
eruditione praestantes vires. Hagenoae 1536. 4®.
— *«n Tr-i opp. ed. Freher IL p. 438-574.
: Historia belli Bavarici a. D. 1504
PhUippo Palatino electori et Ruperte eius
filio a Maximiliane imp. indicti et a qui-
busdam principibus hostiliter illatL
Ausg.: abgedruckt aus dessen Annales Hir-
saugienses ap. Freher, Scr. rer. Germ. IL p. 321-
381; vgl m. p. 113-136.
: Nepiachus i. e. libellus de stu-
diis et scriptis propriis a pueritia repe-
titis.
Ausg.: ap. Eccard, Corp. bist, medii aevi U.
p. 1825-1844.
: Res gestae Friderici I palatini
electoris. 1437—1477.
Ausg. : Heidelbergae 1602. 4° {abgedruckt aus
dessen Chronicon Hirsaugiense).
Eirl. - Schar. : A n d re a e , Joh. Henr. (f 1793} , Craoenacom
palatinum cum ipsius archisatrapia. Siaiihemii 1784.
40. p. 282 {eine Vita Trithemii).
Berühre, D. U., Mölanges d'histoiro monastiqno in
Revue b4n6dictino do l'abbayo de Haredsoos. 1892.
n^ 9 {les fcdaificaiUma de Trithhnt).
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis, ed. Mansi
IV. p. 164-160.
(Falk, Frz.) Aus dem gelehrten Freundeskrpise des
Abis Trithemius (Trofler zu Mainz 1521) tn Histor.-
polit. Blätter. LXXVII. München 1876. S». p.923-9ffi,
Goldman n, A., Zwei unedirto Briefe dos Abtes Jo-
hannes Tiithemius in Studien u. Mittheil, ans dem
Benedict. -Orden. Jahrg. IV. 1883. IW.Il. p.l87-ia'>
: Zur Trithemius -Litteratnr ibid. HI. Jahr^. 18^2.
Heft 4. p. 832. 333; Nachtrag Jahrg. rv\ I. p. 21'^;
IL p.
Hörn, Frz., Johannes Trithemius, Biographie. Mit
Portr. Würzburg 1843. 4«.
Lorenz, Deutschlands Goschichtsquellen. 8. Aufl. H.
1887. p. 53. 111. 134.
MarcuHO, M., Ueber den Abt Johannes Trithemius.
Diss. Ilflllo 1874. 80.
■Montz, üoo., I8t es betriesen, dass Trithemius ein
Fälscher war? Diss. Jena 1892. 8«. 77 pag. Jk L2«>.
Gegen ihn "Wattenbach in dir Deutsche Litteraiux-
zoitung. 1892. vPAl. p. 1334.
TRITTENHEIM — TUBERO
1073
(Mittermüller, R.) Johannes Tritibemias als Ge-
schJchtschreibor von P. R. M. in Histor.-poliL Blät-
ter. LXU. p. 837-865.
M aller , H., lieber das Verhaltniss des Abtes Tritheim
za Joachim I von Brandenbaig. Progr. des Oymn.
Crossen 1868. 4«.
Maeller, Herrn., De Trithemü abbatis vita et ingenio.
Diss. inaoff. Halis Saxon. 1863. BP. 28pag.
Xic^ron, M6m. p. s. & Thist. des hommes illnstres
de la r^nbliqae des lettres. Tom. 38. Paris 1727. 8®.
Pf ist er, Herrn. V., Vom Ursprange der Franken unter
Bezugnahme auf Trittenheims Chronik, sowie auf
Aethicas Histrius. Dannstadt 1891. gr. 9>. 43 pag.
75 4
Silbernagel, Johannes Trithemius. Eine Monogra-
phie. Landshut 1868. gr. Bfi. VI. 245 pag. JL 3.30.
Stork, Ph. A., Darstellungen aus dem Rhein- und
Mosellande. I. Essen 1818. 8^. p. 223.
Thevet, Histoire des hommes illustres. II. p. 267.
Traube, Ludw. . 0 Roma nobilis in Abhandlungen
der bayer. Akad. d. Wiss. I. Ol. XIX. Bd. 2. Abth.
p. 313-316, stelU den Tr. als Fälaeher hin.
Yulpius, CA., Curiositlten der . . . Vor- u. Mitwelt.
IX. Weimar 1821. 8«. p. 212-224.
"Wa tt e nb ach , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p.2.8 (6. Aufl. I. p. 2. 8). 83 (86); II. p.470.
'Wolf f. C, Johannes Trithemius und die Riteste Ge-
schichte des Klosters Hirsau in Württembergische
Jahrbücher für Statistik und Landeskunde. Jahrg.
1868. (Stuttgart 1866. gr. SP) p. 229-281.
Vgl. Hunibaldns.
Meg^nMdus.
Vita B. Maximi episc. Mogunt.
„ „ Rabani Mauri (vita al.).
Trittenheim = Trithemius.
Triumphus, August, vid. Augustinus
Triumphus.
Triumphus S. Lambert! de castro Bul-
lonico a. 1141, vid. Vita s. Lamberti Leo-
diens. (Triumphus),
Triumphus 8. Remacli , vid. Tita s. Ke-
macli.
Trivetus , Nicolaus , ord. Praed. (f 1328):
Chronicon ab a. 1135 — 1307, s^wAnnaies
Plantagenistarum sive sex regum Angliae
qui a comitibus Andegavensibus originem
traxerunt
Eine mit genauem Sammlerfleisse bearbeitete Fort-
setzung des Guilelmus Malmesbiriensis.
Handsehr.: London, Brit. Mus. Cott Nero.
D. X. fol. 107-114 (ab a, 1287—1323); — Harl.
sec. XVn. 4322 (1136—1317). — Paris, Nat.-
Bibl. sec. XIV. Sorb. 886; — sec. XV. Sorb. 887.
Ausg.: * ap. d*Achery, Spicü. VIII. p. 411-728
(ed. 2\ III. p. 143-231). — ^unt. d. Tit.: An-
nales sex regum Angliae, e praestantiss. cod.
Giastoniensi edid. Ant Hall. Oxonii 1719. 8°; —
eiusdem Triveti continuatio ab a. 1307 — 1318,
ut et Adami Murimuthensis Chronicon; qui-
bus accednnt Johannis Bostoni Speculum coe-
nobitarum et Edm.Boltoni Hypercritica, ed. Aut.
Hall. Oxonii 1722. 8«. — *rec. Thom. Bog. Lon-
dini, English histor. Society 1845. gr. 8°. 12 sh.
Erl.-Sehr.: Originals and analogues of Chaucer. Vol.
I. : Tale of Constance ftx>m the French of Nicholas
Triret. Edit. bv Brock. London, Chaucer Society
(Publicat. n« 7) 1872. 8».
Qnetif et Echard, Script, ord. Praedic. I. p. 561-665.
Troianus Santonensis episc: Epistola
ad Eumerium Namnetensem episcopum:
,Deferentibus diaconibus'. c. 582.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg.: *ap. Sirmond, Conc. Gall. I. p. 250.
— 'ap. Mansi, Conc. IX. p. 108. — *ap. Migne,
Patrol. lat. LXVII. p. 995. — * ed. W. GundLch
in Mon. Germ, bist £pi8t. HI. p. 437.
Trokeiowe, vid. Johannes de Trokelowe.
Trolle, Arvidus, eques (f 1505): Anno-
tata chronologica. 1350—1380.
Ausg.: ap. Fant, Scr. rer. Svecic. I. sect. 1.
1818. p. 236. 237.
: Calendarium.
Gibt einige brauchbare Notizen aus dem 15. Jahrhun-
dert ; die lateinischen Nachrichten sind von einer Jüngern
Hand. Geschrieben 1476.
Ausg.: ap. Fant 1. c. I. 1. p. 233-235.
Troyes, vid. Jean de Troye.
Trzciana, Job., vid. Vita b. Michaelis
Gedrocii.
T8Chachtlan, Bendicht, Mitglied des
grossen Rathes 1452, des kleinen 1458,
1465, Venner von 1469—1473 (f 1493):
Bemer Chronik. 1424—1470.
Der Gerichtschreiber Diebold Schilling (s.d.) hat
in seiner Stadtgeschichte Berns von 1191—1470 die Arbei-
ten Justingers u. Tsdtaditlans zu Grunde gelegt, letztem
aber sehr gekflrzt; führt die Geschichte seiner Zeit fort
bU 1480.
Handsehr.: Bern, Stadtbibl. H. I. 1., mbr. 3
vol. fol.1484. — Zürich, Stadtbibl. A. 120. chart.
4*; — A. 76, Abschrift aus dem 17./18. Jahrh.
Ausg. : * die xu^ei ersten Bände von D. Schil-
lings Werk (bis 1466) sind von Em. Stierlin u.
Joh. Rud. Wyss unt. d. Titeln: Justingers Ber-
ner Chronik und Tschachtlans Berner Chronik
(Bern 1819 u. 1820. 8°) herausgegeben. Der 3. Bd.,
welcher den Rest der von Schill in jj überarbeiteten
Tschachtlanschen Chronik (bis 1470) u. seine Fort-
setzung bis 1480 enthält, ist bereits 1743 unt. d.
Tit.: Dieb. Schillings Beschreibung des Bur-
gund. Kriegs. Bern 1743. fol. gedruckt. — ^unt.
d. Tit.: Berner Chronik 1424—1470 von B. Tsch.
nebst den Zusätzen des D. Schilling [in Parallel-
abschnitten unter dem Text] hrsgb. von G. Studer
in Quellen zur Schweizer Geschichte. I. Basel
1877. p. 199-298; cf. Einleit p. 191-198.
Erl.-Sehr.: Fetscherin, R., Das sogen. Zeitregister
von Tschachtlan gehört dem 17., nicht aber dem 15.
Jahrh. an in Archiv für schweizerische Geschichte.
Bd. X. 1856.
Lorenz, Deutschlands Gescbichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 112; 126. Not. 2; 127.
Bftdle, Nie, Bemerkungen zu Tchachtlans Chronik
in Anzeiger f. schweizerische Geschichte. 1. Zürich
1870. p. 233.
Studer, G., Die Chronik von Tschachtlan in Archiv
des hibtor. Vereins des Kantons Bern. Bd. VI.
: Die Handschriften der bemer Stadtchronik von
Conr. Justinger, Dittlinger - Tschachtlan , Diebold
Schilling und der bemer Stadtchronik im Anschluss
an Königshofen ibid. Bd. IV. 1861.
Tobler, G., Die Chronisten u. Geschichtschreiber des
alten Bern in Festschrift zur VII. Säcularfeier der
Gründung Berns 1191—1891. Bern 1891. gr. BP.
Vgl. Fründ, Hans.
Tuberinus, J. M. (flor. 1475), vid. Mar-
tyrium s. Simonis pueri.
Tubero, Ludov., Dalmata, abbas (saec.
XY fin.): Commentariorum de rebus suo
68
1074
TÜCCIA — TÜDEBODUS
tempore in Pannonia et Turcia et finiti-
mis regionibus gestis libri XI. 1490 —
1522.
Ausg.: * cura Adel. Crauelü Thuringi. Francof.
ad M. 1603. 4». — • wiederh. ibid, 1627. 4« —
w. ' ap. Schwandtner, Script, rer. Hungar. IL p.
107-381.
Erl. - Sehr.: Haner, De scriptoribns remm Hongaricar.
p. 110.
Tuccia, vid. Niecola della Tuccia.
Tucher, Anton (Nürnberger Losunger):
Haushaltbuch. 1507—1517.
Gewahrt mancherlei Einblicke in das Leben eines rei-
chen Patriziers jener 2^it.
Ausg. : (nach d. Orig. in Dresden) hrsgb. von
"Wilh. Loose. Stuttgart, Bibl. des literar. Vereins
(Publicat n« 134) 1877. 8^ Jk 6.
Tucher, Endres (Mitglied des grossen
Raths in Nürnberg, f 1440. Aug. 13):
Memorial. 1421—1440.
Eandschr.: Nürnberg, German. Mus. Bibl.
von Skjheurl, Collect- Bd. *. chart sec. XVI. fol.,
einxige.
Ausg.: hrsgb. von Th. v. Kern in Chroniken
der deutschen Städte IL 1864. p. 9-30; Beilagen
p. 33-53; vgl Einleit. p. 3-8.
Erl.-siBhr.: Lorenz, Dentschlands Oeschichtsqnellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 168.
Tucher, Endres: Baumeisterbuch der
Stadt Nürnberg. 1464—1475.
Von grossem Werte für die Topographie u. Geschichte
Nürnbergs zur Zeit seiner Blüte.
Ausg.: (nach 3 nürnberger Hss.) mit einer Ein-
leitung von Friedr. v. Weech hrsgb. von Matthias
Lexer. Stuttgart, Bibl. des literar. Vereins (Publi-
cation n« 64) 1862. 8^ JH 8.
Tucherschee Memorialbuch. 1386—
1454.
Uinfasst das Leben des nümbergischon Bllrgers Bert-
hold Tncher von seiner Oebort 1386. Jani 28 bis zum
Tode 1454. Mai 6 n. bietet genaue Kunde über seine Kin-
der und Enkel.
Handschr.: Nürnberg, Germ. Mus., Scheurl-
sche Bibl. Collect.- Bd. H. chart sec. XVI. fol. —
Weimar, grosshrzl. Bibl. n° 86. chart. a* 1502.
fol. Vgl. Pertz' Archiv VIH. p. 690.
Ausg. : hrsgb. von Th. v. Kern in Chroniken
der deutschen Städte X. 1872. p. 14-26; Beilagen
p. 29-43; vgl. Einleit p. 3-13.
Tuchersche Fortsetzung der (Nürnber-
ger) Jahrbücher bis 1469. 1395 (1469)
—1499.
Handschr. : s. die Einleit zur Ausg. p. 452 -455.
Ausg. : hrsgb. von Th. v. Kern in Chroniken
der deutschen Städte XI. 1874. p. 456-507; Bei-
lagen p. 511-531; vgl. Einleit p. 443-455.
Erl.' Sehr.: Lorenz 1. c. p. 1G9.
Tucher, Hans, Bürger in Nürnberg:
Wallfart und Keise in das gelobte Land.
1479.
Ausg.: * Augspurgh, H. Schönsperger 1482.
kl. fol. Hain no 15668. — * beginnend ohne Tit. :
,Naoh Christi unsers lieben Herrn gepurt^ ete.
Nürnberg (bei Zeninger) 1482. 4^. Zweite cor-
recteste Originalausgabe. Ebert nfi 23151. Pan-
xer L «0 159. — • Augspuig, Anth. Sorg 1486.
kl. fol. U.S.W. Eine gute Zusammenstellung ailer
Ausgaben gab Frz. Falk tn Vereinsschrift d. GÖrres-
Gesellschaft. 1879. p. 106 u. dann Röhricht, Bi-
bliotheca geogr. Palaestinao. Berolini 1890. p. 127.
128. — Erschien auch in latein, Uebersetxtmg.
Erl.- Sehr,: Kern. Theod. v., Elisabeth von Luxem-
burg n. Berthola Tücher tn Anzeiger fGr Kunde der
deutschen Vorzeit. 1871. p. 91-96.
: Das Oeechlecht der Tücher in Nttmbeisr n. seine
Gedenkbficher nebet nrknndlicben Nachiicnten üb4*r
die Brfider fierthold a. Endres in S7. Jahresbericht
des histor. Vereins fär Mittelfranken. ÄnsbAcrli 1871.
Tudebodue seu Tudebovie, Petrus, sa-
cerdos Sivracensis [Sivrai, Diöc. Poiiiers,
cca. 1100]: Historia de Hierosoiymitano
itinere ab a. 1095—1099. libri Y.
Diese Schrift ist lange als die ureprfingUche Erzäh-
lung der Gesta Franoornm et aJ. Hier., aber als die
abgekfirzte Copie derselben von einem Ungenannben an-
gesehen worden. Eine ganz irrige Annahme, wie Sybel
und Gurewitsch bewiesen haben. Jene Gesta sind tob
Tudebod fast wörtlich au^nommen u. yennehrt thciis
durch eigene Zuthaten, theils durch Entlehnungesi aas
Raimundus de Agiles. — Gegen diese Ansichten ist Clem.
Klein, Raimund von Aguilers. Berlin 1892. p. 137-1IÖ
scharf auQsetreten und hat sie fttr falsch erklärt.
Handschr.: London, Brit. Mus. n°3904. sec.
XII. 8®. — Montpellier, Bibl. der medic. Fa-
cultÄt, n'» II. 142. sec. XIII. 4^ — Paris, Nat,-
Bibl., fonds lat. n^ 4892 (olim cod. Besleyi et n*
4729). sec. XII. Hiemach ap. Dnchesne; — n®
5153. A. sec. XH. kl. 4^
Ausg.: ^ ed. Joh. Besley ap. Duchesne, Hist
Franc, scr. IV. 1641. p. 773-815. — ^ wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CLV. p. 763-823. — • t«
vollständig anderer Gestalt und Eintheilung ex
cod. Paris. 5133 mit der Vorrede Besleys in Re-
cueil des histor. des croisades. Hist oocid. III.
1866. p. 1-117; cf. preface p. i-x. — Tadebodis
imitatns et eonthmatus ex cod. bibl. Gasinen-
sis n^ 300, qui inscribitur , Historia peregrinorum
euntium Jerosolymam ad liberandum s. sepol-
crum de potestate ethnioorum ' ^unt.d.Tit.: Hi-
storia belli sacri ap. Mabillon, Museum italic.
I. 2. p. 130-236. — '«« Recueil des histor. des
croisades. Hist. occid. IE. 1866. p. 167-229; cf.
pref. p. XIII -XVII. — ' Bruchstück in Chronicon
Casinense ap. Muratori, Rer. Ital. scr. IV. p. 479.
üebers. : französisch unt. d. Tit. : Memoires de
rhistorien Pierre Tudebode (ou Tudeboeuf) sur
son pelerinage ä Jerusalem. Traduits du latin
avec notes . . . etc. par Stephen de Goy. Quim-
per (Paris, Champion) 1878. 8°. 327 pag. 5 fr.
Erl. -Sehr.: Barth, Casp., Notae ap. Ludewig, Betiq.
mss. HI. p. 3-44.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Hans! V.
p. 282.
Gurewitsch, J., Zur Kritik der Goschichtschreibor
des ersten Krenzzugs in Forsdiungen zur deatschco
Geschichte. XIV. Göttingen 1874. p. 1S5-175.
Hagenmeyer, Heinr., Anonymi gesta FrancMvm.
Heidelberg 1800. p. 81-89.
Klein, Clem.. Raimund von Aguilers. QuelleBstudi«
zur Gesch. aes ersten Kreuzzugea. Beiiin 189Q. 8".
146 pag., poMim.
Michaud. Histoire des croisades. VI. p. 180 ff.
Pollok, Car., Quaestionum de quatuor primi beili
sacii historiis, quae sub Tadebodi nomine coapte-
TÜDBBODÜS ABBREVIATÜS — TüRPINUS
1075
= Tudebodus.
hendantar, pazs L Diw. inang. YntiAlaTiae 1872. 8^.
36pog.
Strave, Bibl. historica ed. Mensel II. 2. p. 289.
St bei, H. ▼., Qeech. des ersten Kreozzu^. 2. Aufl.
Lnpflffl881. p. 22-46.
VgL Anonymi expeditio.
Tudebodus abbreviatus, t;t(i. GestaFran-
conim et al. Hieros. (Atisß. vfi 2).
Tudebodus imitatus, vid. Tudebodus
(Tudebodus imit).
Tudeboeufl
Tudebovis j
Tugdaio j
Tundalus , tnd. Yisio Tundali.
Tungdalus |
Tummulillis, vid, Angelo de Tummu-
miis.
TumuKi successi in Firenze Tanno 1378.
Notizie tratte da un Diario manoscritto
inedito (sec. XIV) della Biblioteca nazio-
naie.
Äusg,: pubbl. da A. Gherardi in Archivio sto-
rico Italiano. Ser. lU. tom. XVII. 1873. p. 379-
393; cf, p. 377.
Turgotus Dunelmensis prior (f cca.
1115): Historia ecclesiae et episcoporum
Dimelmensium — 1097.
Diese Schrift wurde von Simeon Dnnelmensis
in seiner Hist. eccl. Don. yollstindig ausgeechrieben.
Ausg.: ^ cUs Simeonis monachi Dunelmen-
sis Historia de Dunelm. eccl. ap. Twysden, Hist.
angl. 8cr. p. 1-58. — • ed. Thom. Rud. Londini
1732. 8®. [siehe unter Simeon Dunelmensis.) —
Continnatio historiae Turgoti de episcopis
Bunelmensibus ab a. 1096 — 1144 authore mon-
acho Dunelmensi anonymo ap. Wharton, Anglia
Sacra I. p. 705-717.
£^{.-50^.: Kabrioins, Bibl. med. ot iuf. latinitatis
ed. Mansi VI. p. 278.
AVright, Biographia Britannica liter. II. p. 70-78.
Vgl. ViU Bedaa Venerab.
,, s. Uargaretae reg.
Turkenraizz, Die, im J. 1456 (Zug des
Wiener Contingents gegen die Türken).
Ausg.: ap. Schlager, Wiener Skizzen. Neue
Folge. III. p. 85.
TurÖCZ, vid, Johannes de Thuröcz.
Turpinus (Tulpinus, Tilpinus), Johann.,
archiepise. Remensis (f cca. 800): Histo-
ria de Tita Garoli Magni et Bolandi eins
nepotis.
Eins der popnlätsten Bücher des Mittelalters. Mach-
verk des 11. /12. Jahrh. n. nichts weniger als echt, obwol
vom Papst Calixt U a. 1122 für authentisch erklärt. Nach
0. Paris ist der 1. Theil (Gap. 1-5) vor 1100 wahrschein-
lich von einem Spanier verfasst, wfthrond der 2. (.Cap. 6
-31) von einem Mönche in Vienne herrührt, welcher um
1110 sdirieb. Ciampi httlt für den Verf. einen gewissen
Ootfrid, Prior des St. Andreas - Klosters zu Vienne.
,S<*minarium infinitamm naenianunS aber auch eine der
ersten Quellen des romantischen Heldengedichts.
Handsehr,: existiren gegen 50; ich nenne da-
von: Aachen, Stiftscapitel, mbr. sec. XIV. gr.
fol. — Basel, Un.-Bibl., cod. lat. D. v. 15 (E.
ni. 3). — Cambridge, Un.-Bibl., cod. lat. Dd.
I. 17. — Halberstadt, BibL des Domgjnoin. n^
126. — Magdeburg, Dombibl. cod. lat. n^44. —
Montpellier, Un.-Bibl. (7 Exempl.) — Mün-
chen, Staatsbibl. cod. lat n<^ 11319 (Fölling 19);
— n» 14617 (Emmer. G. 1); — n» 22246 (Windbg.
46). — Paris, Nat.-Bibl. fonds lat. n«4895. A.
mbr. sec. XIV. fol. f. 137-141 ; — n» 6187. mbr.
sec. XUI. 4». f. 52-94; — n* 17656 (olimNotre
Dame 133). mbr. sec. XII exe. f. 29-47, die beste
u. älteste von 20 pariser Handsehr, des Turpin ; —
fonds fran^. n^ 6795. sec. XIII. kU, u. altfranxö-
siseh, — Rom, Vatic. Ottobon. n® 1033. chart. sec.
XV. 4^ fol. 62-106 unt. d. Tit.: Oesta b. Karoü
in Hispania. — Wien, Staatsbibl. n® 527 (olim
hist. prof. n^ 666). mbr. sec. XIV. 4®. fol. 53-87;
— n'^ 4372 (olim theol. n* 257). mbr. sec. XV. fol.
Ausg.: ^ap.Schard, Chronographi IV. Francof.
1566. p. 1. — * ap. Reuber, Scr. rer. Germ. 1584,
p. 67 (' ed. Joannis p. 97 ; gibt auch die Supple-
mente von Lambeeius u. Kollar). — ^ unt. dem
Tit.: De vita Caroli M. et Rolandi historia J.
Turpino ^nilgo tributa, ad fid. cod. vetust. emend.
et observ. philol. illustr. a Seb. Ciampi. Florent.
ap. Molini 1822. S**. Die Einleitung ist unkri-
tisch. — * Reuber s Ausg. wieder h. von Reiften -
berg hinter Chronique rimee de Philippe Mous-
kes (s. d.) I. Bruxelles 1836. Append. p. 489-
518; cf. introduct. I. 1836. p. cclvu; II. 1838. p.
cuv-cLxxxi. — ^ unt. d. Tit.: T-i historia Ka-
roli Magni et Rotholandi. Texte revu et com-
plete d'apres 7 mss. par Ferd. Castets. Paris 1880.
8°. XII. 92 pag.; Montpellier, Soc. pour l'etude
des langues Komanes 1880. 8^ 4 fr. — Supple-
menta * ed. Lambeeius, De bibl. Vindob. lib. E.
p. 334; — ' wiederh. ap. Kollar, Anal. Vindob.
I. p. 478-488.
Uebers.: A. 1206 ward diese Chronik schon
ins Französische übersetzt u. benutzt t x. B.
in den Chroniques de St. Denis, von Albericus,
Vine. Bellov. , Phil. Mouskls. — * Chronique
et histoire faicte et composee par revereud pere
en dieu Turpin archevesque de Reims lung des
pairs de Fräce. Paris, maistre Pierre Vidoue 1527.
4^ (Gaguin [«. (/.], der schon 1501 starb, wird
fälschlich als lieber setxer angesehen.) Sehr sel-
ten. — • wiederh. Paris, Silvestre 1835. 4®. Nur
in 120 Exempl. gedruckt. — ^ unt. d. Tit.: La
Chronique dite de Turpin, publice d'apres les
mss. de la bibl. nation. 1850 et 2137 par F. A.
Wulff. Lund 1881. 8°. — Eine andere altfranxös.
Uebers. erschien unt.d. Tit. : Der Pseudo- Turpin
in altfranzösischer Uebei'setzung. Nach einer Hs.
(Cod. Gall.52) der Münchner Staatsbibl. hrsgb. von
Thr. Auracher. Progr. d. Maxim iliansgymn. Mün-
chen 1876. 8°. 72pag. — Eine andere unt. d. Tit. :
Die sogenannte Poite\'inische Uebersetzung
des Pseudo -Turpin nach den Handschriften mit-
getheilt von Thr. Auracher. Hallo a. S. 1877. gr.8®.
80 pag. JL 2. {Sonderabdruck aus Groebers Zeit-
schrift f. romanische Philologie. I.) — Eine an-
dere publ. par Hauroau in Notices et extraits des
mss. de la bibl. nation. XXXII. part. 2. 1889. —
68*
1076
TÜRPINUS — TWINGER VON KÖNIGSHOFEN
Eine andere en proven^al hrsgb. von 0. Schultz
in Zeitschrift f. i-omanische Philologie. XIV. 1891.
Heft 3. 4. — Nicht xu verwechseln hiermit ist
d<is Volksbuch: Chronique de Turpin arch-
evesque ot duc de Reims, traduite par Mikius
(«. e. Michael) de Harnes [Handschr.: Paris, Ar-
senalbibl., ms. fran^. n® 2995 u. 3516. sec. XIII].
Lyon 1583. 8^
dänisch: unt. d. Tit.: Keyser Karls Magnus
kroenicke. ^ s. 1. (Copenhagen) et a, 4^ — • wie-
derh. Malmoe 1583. 4^
deutsch: * ap. Schilter, Thesaurus antiquitat
Teuton. — 'von Ed. Hufnagel in Rheinisches
Taschenbuch 1822. p. 97. — * /n gelungenen Ro-
nianxen bearbeitete diese Chronik Fr. Schlegel
im Poetischen Taschenbuch für 1806. — * Ein
prosaischer Auszug mit kritischen Beigaben ap.
F. W. V. Schmidt, Ueber die italien. Helden-
gedichte aus dem Sagenkreise Karls d. Gr. Ber-
lin u. Leipzig 1820. 8°. p. 43.
englisch : in History of Charles the Great and
Orlando ascribed to Turpin, translated .... by
Th. Rodd. London 1812. 2 vols. 8°. Selten.
flämisch : xum Theil in Die alder excellentste
Cronycke van Brabant . . . t' Antwerpen 1518. fol.
{s. oben p. 306).
Erl.'Schr.: Bähr, Oescb. der lOmischon Literatur im
kaiol. Zeitalter p. 197-200.
Ciampi, Seb., Sopra un eodice in pei]|irameno del sec.
XIII concemente alla cronica attribuite all' arci-
vescoTO Tnrpino in Accad. di Torino. XXV. 1820.
p. 65.
: De vita Caroli Magni et Rolandi historia Joanni
Tprpino vulgo tributa. Floront. 1822. BP.
Dnnlop, L., History of fictions I. p. 868.
Eichhorn, Gesch. d. Gtiltar. Erlftut. p. 88.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit. ed. Mansi IV.
p. 161.
de Foncemagne, Examen de la tradition histor.
tonchant le voyage de Charlemagne k Jerusalem in
M^m. de TAcad. des inscr. XXI. p. 149. bist. (ed. &
la Have , Hist. X. p. 236. 260).
Frennd, La chanson de Gni de Bonrfcogne et ses
rapports avec la Chanson de Roland et la Chronique
de Turpin. Ciefeld 1885. 40.
Gervinns, Gesch. der deutschen Dichtung I. p. 860.
Grimm, AV., Rnolandee liet p. xxxiv.
Hirsch, S., Ueber Turpins Leben und Einfluss auf
Sigibert in seiner Sekrtft De vita et script. Sigib.
Berolini 1839. 8°.
Histoire littör. de la France IV. p. 205.
Huet de Froberville, Dias. crit. sur deux ouvrages
intitules Chronioue de Turpin. Orleans 1785. 12mo
(aucAap. Miliin, Melangos de la litt^rature etrang. IV).
Lebeuf, Examen crit. de trois histoires fabulenses,
dont Charlemagne est le suJet in M^m. de l'Acad.
des inscr. XXL hist. p. 186.
Marchai, J., Note sur la chronique dite de Turpin in
Bull, de l'Acad. de Belgique. III. Bruxelles 1886. p. 23.
de Martonne, Examen de quelques oi>inions ömises
au suJet de la Chronique dite de Turpin in Soc. des
Antiq. de France XI. 1835. p. 301.
M^langes tiros d'une grande biblioth. V. p. 78.
M6moires de l'Acad. des inscript. Vtl. hist. p. 298;
XVIL p. 737.
Paris, Gaston , De Pseudo - Turpino. Parisiis , Fraiick
1865. 8«. 68pag. 2 fr. Grundlegende Arbeit. Vgl. Güt-
tincer gel. Anzeigen. 1866. p. 1295-1801.
: Histoire poetique de Charlemagne. Paris 1865. 8**.
10 fr.
Porcel. Gord. (Duftüsnoy), Bibliothöque des romans
IL p. 182.
Struve, Bibl. historica ed. Mousel VII. 1 p. 349-351.
XJhland in de la Motte Fouqiio u. Neumaiins Musen.
Berlin 1812. III. Quart, p. 90.
"Warten, History of enghsh pootry I. p. 185.
TVattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
IL 1686. p. 148. not. 3; 222 ; 6. Anll. IL 1894. p.250.
Wiener Jahrbücher. XXXL Ibiö. p. 103.
Turrecremata, vid. Johannes a Turre-
cremata.
TQret, Conradus, Dr. med., a^ 1485
Tigurinas physicus, caesar. maiestatis me-
dicus et eques: De situ Confoederatomm
descriptio.
Eine kurze Beschreibung der EidgODOSsenschait , vpr-
fasst 1495—1497. Juni.
Handschr.: Wien. k. k. Hof bibl., cod. Palat
n*> 567. mbr. sec. XV. 4". Original. — Mailand.
Ausg. : ed. G. v. W(yss) u. H. W(artinann) in
Quellen zur Schweizer Geschichte VI. Basel 1884.
p. 1-21. — Dieselbe Descriptio (ohne wesent-
liche Abweichung von der vorhergehenden) narh
einer mailänder Hs. mitgetheilt von Emilio M4'tta
ib. p. 314-327. — Gleickxeitige deutsche V eher -
Setzung ibid. p. 22-43. — Verzeich niss der
Namen auf der Liandkai-te hierzu p. 44-51. —
Bei Türst nicht aufgezählte, doch von der Karre
berücksichtigte Gebiete p. 51-58, mitgetheilt von
M(eyer) v. K(nonau). Vgl. Nachwort p. 59-72 u.
p. 328-333. Nebst Karte.
Vgl. Albert von Bonstetten.
Tusch, Hans Erhart: Die biirgundische
Historie, eine Keimchronik. 1477.
Geschichte Karls des KQhnen in Vereen Ton änem
Feinde desselben.
Ausg. : * Strazburg a® D' 1477 durch MoDtelic.
4». 44pag. Cf. Pertz' Archiv IX. p. 523; Haller
V. p. 214. — ^ als Beitrag zur 4. Jahrhundert-
feier der Schlacht von Murten [22. Juni lS7*Jj
hrsgb. von Edm. Wendung und Aug. SlÖbt^r in
Alsatia 1875/76. p. 341-451 {besoTiderer Abdruck
Colmar 1876. 8^ Jk 2).
Tuteboius » Tudebodus.
Tuto monachus ord. s. Ben. in Fran-
conia inf. (saec. Xu): Opuscula.
Ausg.: e 2 codd. Admontens. nunc primum
ed. Willibaldus Rubatscher. Graecii 1882. %\ VII.
155 pag. — Vorher edirte derselbe Tutonis S<^r-
mones 4 cum epistola. Graz 1880. 4^
Vgl. Vita s. Felicitatis (De prateomüa).
Passio s. Viti (pasaio et martyrimn).
TUYO (Tuve) Liindensis archiepiscopus
(f 1472), vid. Nicolaus Limdensis archi-
episcopus.
Twinger von König8hofen (westlich von
Strasburg), Jacob (geb. 1346, Priester in
Strasburg, f 1420): Chronik.
Eine dor ersten deutschen Weltgeschichtan in Pro-*«.
mit welcher der Verfasser die Gesch. seiner LandM>bjifr
and seines Wohnortes verband. Et begann sie 1382 .für
die klugen Laien', fing sie 1386 ron neuem, aber kni?'.'r
zu schreiben an und unternahm es um 1400 noch einm^J,
sie wieder aus Führli eher abzufassen; in der letztem a*-
stalt ist sie jetzt herausgegeben. Die erste Be«rt<«itiL<i?
reichte nicht über 1390 , die zweite kürzere niciit u^ ' :
1391 hinaus ; die dritte erstreckt sich bis zum J. lila.
Handschr.: 51 sind bekannt; ich nenne da-
von folgende: Bern, öff. Bibl. A. 49. sec. XV.
fol. — Breslau, Rhedig. Bibl. Rep. I. n« 16. f-l-
— Basel, Un.-Bibl. E. 11. 11. E. I. 1. E. a. it-
1414). Chart, — St. Gallen, Stiftsb. n*657 chait.
sec. XV. fol. (reicht von der Schöpfung — »nwi
TWINGER VON KÖNIGSHOFEN
1077
1346); n* 628; 630. — Middlehill, chart sec.
XIV. n* 605. — München, Hofb. cod. germ.
Chart fol. n« 330 (— 1430, weicht von Sohilter
ab von 1386—1430); n*337 anni 1461. — Stras-
burg, Alte Ün.-Bibl. chart. fol. A. II. 11; —
C. VI. 40. — Johannit.-Bibl. B. 90. 91. — Stadtb.
deutsch tt. lateinisch {letztere ist 1870 bei der Be-
lagerung xuffrundegegangen). fol. Autographa;
ausserdem 6 alte Absehriflen. — Bibl.d. Priester-
seminars, Original, liegt der Ausg. Schiltera von
1698 XU Gründe. — Wolfenbüttel, hrz. Bibl.
ms, Aug. 45. 7. chart. sec. XV. fol. — Vgl, Chmel,
Die flandschr. der k. k. Hofbibl. II. 430; Hegel
in seiner Ausg. Einleit. p. 199-224, wo er 51
beschreibt. — A. Schulte, Die Original handschr.
Königshof ens in Mittheilungen des Instit f.österr.
Geschichtsforschung. IV. 1883. p. 462. 463. —
Georg Wolfram, Eine Hs. von Königshof ens
Strassburgischer Chronik [in Cheltenham, BibL
des Sir Fitz Roy Fenwick, geschrieben um 1404]
in Zeitschrift f. d. Gesch. des Oberrheins. N. F.
VI (der g. R. XLV). 1891. p. 98-104.
Ausg. : ^ s. 1. et a. {statt des Titels findet man
folg. Anfang:) Fol.L a. Hie vahet an die Cronica
wie got geboren ward ete. Am Ende fol. 183. a:
zwelff iare. 183 unpagin. Blätter (Augustae Vin-
delicor., Joh. Bämler 1474), fol. Königshofens
Vorrede^ sowie das 1. Cap. von Erschaffung der
Engel ist fortgelassen und sogleich mit d. Oesch.
Roms begonnen. Diese Chronik ist von grosser
Seltenheit, sie war Schilter unbekannt. Vgl. Hain
n»9791. Ebert nM1498. Panzer, Zusätze p.
14 (3 Exempl. in München , Staatsbibl. Incun. n*^
765-767). — ^unt.dTit.: Die älteste Teutsche,
so wol Allgemeine , als insonderheit Elsassische u.
Strassburgische Chronicke, von Jac. v. Kön ,
von Anfang der Welt biss ins Jahr n. Chr. Ge-
burth 1386 beschrieben; anjetzo zum ersten mal
heraus- u. ni. histor. Anmerk. in Truck gegeben
von Joh. Schiltem. Strassburg 1698. 4?. — 'hrsgb.
von C. Hegel in Chroniken der deutschen Städte.
VIII. 1870. p. 230-498; IX. p. 499-910. Anhang
p. 911-917; Beilagen p. 921-1078; Glossar p.
1079-1134. Vgl. Einleit. VlIL p. 155-229 (* auch
besonders abgedruckt Leipzig 1870. gr. 8°).
SB. Die erhaltenen Fragmente der lateinischen
Chronik König&hofens hat L. Dacheux in Mittheilmii^n
der Gesellach. f. Erhaltung der gcsch. Denkmale im Elsass.
Folire II. Bd. IV. aos der Ausi^. Schiltere n. den Papieren
\oü L. Schneegana zusammengestellt.
Anonymus bei Appenwiler,
d. i. Anonyme Zusätze und Fortsetzungen
zu Königshofen nach der Abschrift Er-
hards von Appenwiler. 1120 — 1454.
Atisg. : hrsgb. von A. Bemoulli in Basier Chro-
niken IV. p. 422-459; cf Einleit. p. 411-421.
Fortsetzungen des Königs-
hofen. 1385 — 1545.
Ausg.: ap.Mone, Quellensammlung III. p.473-
545; cf. Einleit. p. 468-472 u. p. 684. 685.
Auszug für Elsassisehe Ge-
schichte.
Ausg. : t» Code histor. et diplomat. de la ville
de Strasbourg I. part. 1 gemischt mit Closeners
Chronik u. Fortsetzungen bis 1446.
Erl.'Sekr.: An, G. 7. d., Zar Kritik KOnigshofens. Tu-
binf^er Inaag.-Diss. Elssen (1880). 8^. 54pag.
Bemoulli, A., K0ni9:8hofen8 Berieht über die Schlacht
bei Sempach m Jahrbach für Schweizer Oesdiichte.V.
Zürich 1879.
Dacheux, L., Die Cronicka uff Ünser-Fraaen-Hauss.
La chronique de la maison de TOeuvre Notre-Dame
k Strasbourg. Etüde sur un ms. de la Chronique de
Koenigshoven. Strasboarg 1886. gr. Bf (aueh m Bul-
letin de la Sociötd pour la conaervatioa des mona-
ments histor. d'Alsace. XII). Behandelt die im Strass-
burger lYieetereeminar wiederaufgefundene, ton Hegel
in seiner Ausg. leider nidU benutzbare Hs.
Dttmge etMone, Jacobi Twingeri de ESnigshoven
chronicon in Pertz' Archiv^ Hl. p. 254.
Farrat, Bericht über die griSssere deutsche Chronik
des Jacob von Königahoven. Wiesbaden 1871.
FrensdorfffF., StrassborgischeGeschichtschreibunt;
tnPreoBsische Jahrbücher. XXVII. Berlin 1671. gr.d».
p. 274-287.
H e g e 1 , C. , Ueber die ▼iedergeftindeDe Hs. von Königs-
hofens Chronik in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch.
XU. 1887. p. 207. 208.
Hollaender, S.F., De Jacobo Twingero Regiovillano
valgo Jac. de Koonigshoven. Argentorati 1789. 4^.
Jacobsen, Joh., Die Schlacht bei Reutlingen 14. Mai
1377. Leipzig 1882. gr.80c= Historische Studien. Heft
VIU.) p. 4 ff.
Kuni.sch, J. G., Jac. Twinger v. Königshovon und
seine Chronik in W. Müllers Askania. Dessau 1820.
2. Heft p. 158 ; vol. Pertz' Archiv li. p. 213.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. I.
1886. p. 45-62; vgl. p. 5.7. 28. 93. 97. 111. 133. 275;
U. p. 406.
Mone, Fortsetzungen des Königshofen. Von 1001 — 1544
in seiner Quellensammlujig d. bad. Landesgeschichte I.
p. 251-309.
Notice sur Koonigshoven et sa chronique in Code
histor. et diplom. de la ville de Strasbouiig I. 1. p.
21-60.
Oborlin,J.J., De Jacobo Twingero Regiovillano vulgo
Jac. V. Königshoven. Argentorati 1789. A^.
Schulte, Alois, Closoner und Königshofen , Beiträge
zur Geschichte ihres Lebens u. der Entstehung ihrer
Chroniken in Strassburger Stadien hrsgb. von Martin
u. Wiegjuid. I. Strassburg 1883. 8». p. 277- 299.
Topf, Hugo, Zur Kritik Königshofens. (Güttinger
Inau|r.-DisK.) Karlsruhe 1882. &>. {Auch in Zeitschrift
f. d. Gesch. des Oborrbeins. XXXVI. Karlsruhe 1883.
p. 1-48; 170-211). 90pag.
NB. Hieran schliessen wir am besten die all-
gemein unter demXamen KöDigshovensChro-
nik bekanriten folgetiden Werke:
— F.2.a: Ül Hie nach volget ein Cronica
vö allen kaysem vn künigen die seider xpi ge-
purd geRegiert vn gereichssnet habe welich Cro-
nica gar kurczweylig nüczlich vn lieplioh zu hören
ist. — F. 139. a: (II Getruckt von Johanne Bämler
zu Augspurg Am Fi*eytag vor Simonis vn Jude
jn de Ixxvj iar. — F. 141. a: Ql Hie nach vol-
get von allen Bäbsten, die von sannt Peter dö
ersten pabst biss auff diese czeit gewesen seind.
— F. 195. a: dl getruckt vn vollenndet von
Johanne Bämler zu Augspurg am freitag nach
sant Galle tag Anno se jn de Ixxvj iare fol. —
Hain 9792.
— F. 1. a: Ol Ein register in die nachgeende
kronick dz dir weiset etc. — F. 10. a: QI Hie-
nach volget ein Cronica von allen keysem vnd
künigen die seyder Cristi gepurdt geregirt vnd
gereichssnet haben wolich Cronica gar kürczweilig
vnnd lieplich zehören ist. — In fine: QI Ge-
tnickt vnd vollendet von Anthonio sorg in d.
keyserlichö st^t Augspurg auf sampstag nächst
nach vnser frawen gepurt. do man zalt nach xpi
gebrut {sie!) MCCCCLXXX. jar. fol. — Hain
9793. Ebert 11499.
^
1078
TYLICHIÜS — ÜDALRICÜS DE WEILHAIM
— F. 1. a: Dye Cronica von keysem vnd
bebsten. R 70. a. 1 13: Ol Friderich ein füret
von Österreich ward darnach erwölet vnd als er
noch auf den heutigen sant Martins tag do man
zalt nach cristi gebart Mcccclxxxvij. jar alss dz
buche gedruckt ward in leben ist etc. — In fine :
(H Gedruckt vnd voUendt von Hannsen schön-
sperger in der key serlichen stat Augspurg. An
der mitwoch Katharine do man czält nach Cristi
gepurt tausen (aicf) vierhundert sibenundachczig
iar. fol. — Hain 9794.
Erl.-Sdtr. : v. A r n o 1 d i , Vorläufige Nachricht vtwi einer
sehr seltenen Chronik der Kaiser xuid Pftbste. Aogs-
bnrg 1476 in Pertz' Archiv 11. p. 213.
: 'Weitere Bemerkungen Aber die Cronica von allen
Eaysem tt. ▼. allen Bttbsten. Augspurg, Joh. Bämler
1476 in Porlz' Archiv II. p. 222; vgl, p. 261.
S tader, 6., Die Handschnfton der bemer Stadtchro-
nik V. Conr. Jastinger, D. Tschachtlan, D. Schilling
n. der bemer Stadtchronik im Anschlnss an Königs-
hofen in Archiv des histor. Vereins des Kantons Bern.
1861. 4. Bd.
Vgl. Vita s. Florontii episc. Argent.
Tylichius, Job., praepositus S. Mauritii
etc.: Chronic. Misnense, vid. Annales Ye-
tero-Cellenses.
TympelfeK = Tempelfeld.
Tysilio episcopus Gaeliae (saec VII):
Chronicon.
Galfridns Monmntensis hat dasselbe ans den
Oälischen ins Lateinische (aber incorrect nach ^Cambruc
register.' I. London 1796. p. 848) übersetzt.
Ausg.: ap. Owen, Myvyrian archaiology of
Wales (London 1801—7. 3 vol. 8^) IL p. 81-"390.
üebers. : englisk by Pet. Boberts in Collecta-
nea Cambrica. [Auch m. d. Tit. : The chronicle
of the kings of Britain; translated from the WeLh
copy attributed to Tysilio.] London 1811. 4*.
deutsch von San Marte, s. u. Galfndus Mod-
mntensis.
Tzech (Zech) de Pulka, tnrf. Petrus Tzeoh.
u.
Ubaldus monachus {fingiri): Chronic!
Neapolitani fragmenta. 717 — 1027.
Ein untergeschobenes Machwerk neuerer Zeit
Ausg.: ^ ap. Pratilli, Histor. princip. Jjango-
bard. III. p. 27 - 78. — • wiederh. in Croniche e
diaij Napoletani 11. p. 381.
Erl.-Sohr.: Capasso, Bartol., La Cronica napoletana
di rbaldo , edita dal Pratilli nol 1751 , ora stampata
novoUamente e dimostrata una inipostura del secolo
scorso. Napoli 18&5. 9P. XXVI. 64pag.
Köpk e , R., Ubaldi chronicon Neapel, in Pertz' Archiv
IX. 1847. p. 212-224.
Uberti, Fazio degli: Invettiva contro
Carlo IV.
Oeisselt darin des Kaisers Habsucht.
Ausg.: in seinen Liriche edite ed inedite . . . .
per cura di Rodolfo Renier. Firenze 1883. 8".
p. 120.
Ubertus de Lampugnano: Utrum omnes
christiani subsunt Romano imperio.
Eine 1380 gehaltene Vorlesung.
Ausg. : in Zeitschrift für geschichtliche Rechts-
wissenschaft II. p. 246-256.
Udalricus, vgl auch Huldericus u. Fseu-
do-Udalricus.
Udalricus abbas Tegemseensis: Epi-
stolae.
Ausg. ; 4 ^ ap. Pez , Thes. anecd. V. 1 . p. 228.
— »ap. Migne, Patrolog. lat. CXLI. p. 1321-1324.
Udalricus Babenbergensis clericus (?):
Codex epistolaris, continens varionim pon-
tificum et imperatorum Eomanorum, ut et
S. R. E. cardinalium et S. R. I. principum
ecclesiasticorum seculariumque epistolas.
900 — 1134.
Eine Sammlung von Formeln zu Urkunden u. Briefon,
durch welche die deutsche (ieschichte besonders im An-
fange des 12. Jahrh. ungemein aufgehellt wird. Ein leben-
diges Bild der Verhältnisse geben die Briefe, welche Kaiser
Lothar mit Heinrich dem Stolzen und Papst lonocenz II
wechselte.
Handsehr.: München, Staatsbibl. lat. 45^
(olim Benedictobur. 94). mbr. sec. XU. 4". —
Wien. kk. Hofbibl. n*^ 398 (ins can. 45). mbr. sec.
XII. fol.; — n^» 611 (ins can. 130). mbr. sec. XII.
80. _ Wolfenbüttel, hrz. Bibl. n* 1024. mbr.
sec. Xn. 4<'. — Zwetl, Stiftsbibl. n« 283. mbr.
sec. xn. 4^
Ausg. : ^ einige ed. B. Reineccius cum Hlstoria
Henrici IV et (Benonis vita) Gregorii Vn. Fnui-
cof. 1581. fol. p. 29. — * dieselben u. mehrere ap.
S. Tengnagel, Vetera monumenta pro Gregorio VII
contra schismatic. Ingolstad. 1612. 4^ — ^aftdere
ap. Gretser, Epistolae quas Romani pontifices ad
varios imper. et reges dederunt. Ingoist. 1618.
4^ — * ap. Eccard, Corp. bist medii aevi 11. 1723.
p. 1-374, voller Fehler. — *283 ap. JafFe, Bibl.
rer. Germ. V. p. 17-469; cf. praefat p. I -16. —
*• einige aus d. Wiener Hs. hi"Sgb. von Kortüm
in Schlossers Archiv II. p. 368-372 {durch Wat-
tenbach die Unechiheit erwiesen in Archiv für
Kunde Österreich. Geschichtsquellen. XIV. 1. p.
39 ff.).
Byi.-Sdir.: Beyer, K., tn Forschungen z. dentsohea
Geschichte. aXI. p.407-4l3, iU)er deu DtUtoH einiger
Briefe.
Dümmler, E., Und. XXIV. p. 421, vnmaeh Flacios
xutrai Briefe daraus mügetheiU hat.
: Za Udalrich von Babenbei^ in Neues Archir d.
Ges. f. ä. d. Gesch. XIX. 1894. p. 222-227.
Fabricias, Bihl. med. et infim. latinitatis ed. llansi
VI. p. 286.
Giesebrocht, Gesch. der deatsohon Kaiserzeit. III.
4. Aufl. 1877. p. 1074,
Pez, Bern., Dissert. apol. - litteraria ad . . . Je. Ben.
GentUottum ab Engelsbrunn . . . pro editione intesrh
synta^atis dlplom. -bist. -epistolaris Udalrici Baben-
bergensis ex cod. Zwetlensi , impognata ab Ang. Fo&-
tejo. Aug. Vindol. et Graedi 1717. 4«.
"Wattonbach, Deutschlands Geschlchtsqaellen p.9>6
(5. Aufl. II. 1886. p.l64. 165; 6. Aufl. II. 1894. p. 1S4.
186).
Udalricus de Weilhaim, canon. reg. s.
Aug. in monasterio Diessensi (flor. 1458):
UDALRICUS EPISC. AUGUSTENSIS — ULRICH (VON) RICHENTHAL
1079
Epistola de tribulationibiis et proceUis
monasterii soi ad Johannem de Weilhaim
priorem Mellicensem. A^ 1465.
Ätisg,: ap. Pez, Bibliotheca ascetica. VIII.
1725. p. 574-578.
Udalricus episcopus Augu8ten8i8: Epi-
stola de contmentia = Pseudo -Udal-
ricus.
Udalricus episcopus Constantiensis (f
1140), vid. Vita s. Conrad! ep. Aug.
Udalricua monachua Cluniacensis (cca.
1018): Antiquiores consuetudines Clunia-
censis monasterii. Libri 3.
Ausg.: * ap. d'Achery, SpicUeg. IV. p. 21 ('ed.
nova I. p. 641). — *vnederk, ap. Migne, Patrolog.
lat CXLLX. p. 635-778.
Udalricus Onsorgius, vid. Onsorgius.
Udalricus Welling, vid. Annales SS.
Udalrici et Afrae.
Udalricus 2üisius, vid. Zasius.
Udalscaicus Augustensis (f cca. 1150)
= Uodalscalcus.
Ueber den Ursprung der Schwyzer »
Vom Herkommen der Schwyzer.
Uebertragung von Reliquien etc. -» Nar-
ratio de reUquiis.
Ufüngus vel UflTo, monachus coenobii
s. Ludgeri Werthinensis ord. s. Bened. (in-
tra 980 — 1000): Carmen breve in lau-
dem Werthinae.
Ausg.: ap. Leibnii, Script, rer. Brunsvic. III.
p. 604. 605.
EH.' Sehr.: Bunto, H., in Jahrbuch der Gesellschaft
f. bildeDde Kunst u. yaterl. Alterthiuner zu Emden.
X. p. 118.
Wa tt e n b a c h , Deutschlands Oescbichtsqnellen. 5. Aufl.
1. 1886. n. 288. 328; 6. Aufl. 1. 1898. p.^.845.
Vgl. Vita s. Idae viduae Egberti.
„ ,, Liudgeri {Carmen).
UfTruhr zu Mentz a^ 1525 im Bauern-
krieg = Aufruhr, Der, zu Mainz.
Ulgerius Andegavensis episcopus (f
1148): Relatio pro monasterio Eotensi ad
Innocentium 11 pp. adversus monachos
Yindocinenses a. 1136.
Ausg.: ^ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi HT.
p. 15-17. — *tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXX. p. 1649-1654. — Epistolae 4 ibid.
p. 1655. 1656. — Testamen tum ibid. p. 1655-
1658.
Erl.-Sehr.: Histoire litt^raire de la France XU. p.
302 iwiederh. ap. Migne 1. c. p. 1641-1648).
Vgl. Epitaphium Marboai R. ep.
Ullerston, Bichard., Anglus, Oxoniensis
prof. theoL: Petitiones quoad reformatio-
nem Ecclesiae militantis.
Geschrieben 1408.
Ausg. : ex ms. Gantabrig. ap. Hardt, Constant.
concil. I. prs. 27. p. 1126-1171; cf. praef. p.lll7-
1125.
Ulman Stromer, vid. Stromer.
Ulmanis praepositus, eiiam presbjter
et monachus S. Vedasti Atrebatensis (flor.
875), vid. Vita s. Vedasti (inventio, mirac.).
Uimius Bergomensis » Lulmius, Paul.
UlpIlO monachus Wadstenensis (f 1433),
vid. Vita s. Catharinae Suec.
Ulricli Fiietrer, t-wi.Pütrer.
Ulricli von Liclitenstein, steiermärki-
scher Ritter (geb. um 1200, f 1275 oder
1276): Frauendienst
Darstellong seines Lebens ron 1211—1255, die Älteste
Antobio(^phie in nnserer Litteratur. — Gedicht in 19000
oder mehr Versen.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Frauendienst oder Ge-
schichte u. Liebe des Ritters u. Sängers U. v. L.
von ihm selbst geschrieben, nach alten Hss. be-
arbeitet [in Prosa] u. hrsgb. von Ludw. Tieck.
Stuttgart u. Tübingen 1812. 8*. Vgl. Büsching
in Jenaer Liter. - Zeitung. 1815. n® 56. 57. —
* weitläuf. Ausxug ap. v. d. Hagen, Minnesinger.
IV. p. 324 ff. — 3 TT. V. L. mit histor. Anmerkk.
von Th. V. Karajan hrsgb. von Karl Lachmann.
Berlin 1841. 8^ {IV.) 729 pag. Umfasst xugleich
das Frauenbuch. — * hrsgb. von Reinh. ßech-
stein. Leipzig 1887. 8^
: Frauenbuch.
Gedicht von 2092 Versen , verfasst 1257. Beklagt in
der Weise eines Gesprächs die unter Mftnnem u. Frauen
eingerissene Verderbniss der Sitten.
Ausg.: ^ aus d. Wiener Hs. hrsgb. von J. Berg-
mann in Wiener Jahrbücher für Litteratur. Bd.
XCU. u. XCni. Wien 1840. 41. — ^viel besser
hrsgb. von Karl Lachmann hinter Frauendienst
(s. Ausg. n° 3).
Erl.-Sekr.: Becker, R., Wahrheit u. Dichtung in U. 's
V. L. Frauendienst. Hallo 1888. 8°.
Beckh-Widmannstetter, L. v., U.'s r. L. Grab-
mal anf der Frauenburg. Graz 1871.
: Studien an den Grabstätten alter Geschlech-
ter der Steiermark. Berlin 1877. 78. 8°.
Büsching, Wöchentliche Nachrichten. U. p. 214-216
(xu L.'s Frauendienst).
Falke, Jac, Geschichte des fürstlichen Hauses Lich-
tenstein. I. Wien 1869. p. 57-124.
Hagen, Minnesinger. IV. p. 221- 404. Leben U.'sv. L.
Knorr, K., Uebor IJ. v. L., histor. u. litter. Unter-
suchungen. Stiftssbnrg 1875. Bfi. 104 pag.
Lind, K., U.'s v. L. Grabmal auf der Frauenburg in
Mittheilungen der k. k. Centralcommission. XvII.
1872. p. cii. cm.
Puff, Beiträge zur Gesch. Ulrichs von L. Marburg
1866. 4«.
Bödiger, M., in Zeitschrift für deutsches Alterthum .
XXU. p. 380-882.
Schoenbach, A., Zu U. v. L. ibid. XXVI. p. 907-
826. Regesten.
Silberstein, A., U. v. L. der ritterliche Minnesinger
u. seine Abenteuer in Denksäulen. 1879. p. 79-162.
Ulrich (von) Richenthal, Bürger in Con-
stanz (t nach 1438): Chronik des Con-
stanzer Concils oder Das Concilium so ze
Costenz ist gehalten worden. 1414—1418.
Der Verfasser dieses hochinteressanten Tagebuches (der
nicht, wie Bück meint , am 16. Mai 1434 gestorben ist,
1080
ULRICH (VON) RICHENTHAL — UODALSCALCUS AUGUSTENSIS
da er noch 1438 in Urkunden vorkommt) war Augenzeuge,
jedoch kein Cleriker. Geschrieben in alamannisch - ober-
rheinischer Sprache.
Handschr, : Aulendorf, Besitzer Graf Gustav
zu Königsegg. — Constanz. — Karlsruhe,
2 Exempl. — Petersburg, kais. Bibl. (latein.).
— ' Wien. — Winterthur, jetzt nicht mehr
auffindbar. — Wolfenbüttel.
Ausg.: ^ Augspurg, Anth. Sorg 1483. fol. Mit
vielen Holzschnitten. — ' Augspurg 1536. fol.
Mit Holzschnitten. In beiden Ausgg. ist an Stelle
der Originalsprache der Aagsburger Dialekt ge-
setzt. — «Franckfurt a. M., P. Keffeler 1575. fol.
Mit Holzschnitten. Alle 3 Ausgg. weichen in Teoct
u. Illustrationen von den Handechr. ab, sind ver-
stümmelt u. ungenau. — * der AiUendorfer Co-
dex hrsgb. von Mich. Rieh. Bück. Stuttgart u.
Tübingen, Bibl. d. Literar. Vereins (158. Publicat.)
1882. 8^ 255 pag. Jil.
NB. Von dem Constanxer Codex hat J. Marmor
in seiner Schrift ,Das Konzil zu Konstanz' ibid.
1858, 2. (Titel-) Aufl. 1874 einen Auszug mit
wörtlicher Wiederholung gegeben, femer eine
kurze Probe der Sprache u. Darstellungsweise in
seinem Aufsatz , Ulrich von Richental u. seine
Concilschronik' in Freiburger Diöcesan- Archiv
YII. p. 133-144 veröffentlicht — Derselbe Codex
wurde (Stuttgart 1869) von G.Wolf in Constanz
photographirt (ä Exempl. 6(X) fl.). — Die Aulen-
dorfer Handschr. ist von Herrn. Sovin (Karlsruhe
1881. Quer-fol.), in kleiner Anzahl durch Licht-
druck vervielfältigt, herausgegeben. — Die Pe-
tersburger Hs. veröffentlichte die kais. niss. ar-
chaeolog. Gesellschaft St Petersburg 1874. gr.4**;
diese Ausg. enthält 6 chromolithogr. Facsimiles
u. 66 lithogr. Tafeln, latein. Text mit französ.,
russischer u. deutscher Uebereetzung.
Erl.'Schr.: Bück, M. R., Zwei neue Richentalsche
Codices [sind die beidm Koarlaruher] in Zeitschrift für
d. Gesch. des Oberrheins. N. F. II. fd. g. Reihe XLI.)
Freiburg i. B. 1887. p. 111-117.
G m e 1 i n , M. , Eine urkundlicho Notiz über Ulrich
Roichental in Anzeiger für Kunde der deutschen Vor-
zeit. XXV. 1878. p. 820, betrifft Ulrichs Ehe.
Hoyck, Ed., Ulrich von Richenthal, Chronist des Con-
stanzer Concils in Allf^emeino deutsche Biographie.
XXVIII. p. 433-435. Vgl. atieh Ilistor.-polit. Blatter.
XCIII. p. 10 ; Forschungen z. deutschen Geschichte.
XXV. p. 533-556.
Kautzsch, Die Handschriften von Ulrich Richentals
Chronik des Constanzer Concils in Zeitschrift f. d.
Gesch. des Oberrheins. N. F. IX (d. g. Reihe XL VIII).
1894. Hüft 3.
Lorenz, Deutschlands Goschichtequellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 95-97 (ist der irrigen Meinung, dass Gebh.
Dacher [s. d.] dU J. Ausg. Ulricfis veranlasst habe);
II. p. 377. 404,
Buppert, Ph., Konstanzor Beitrttgo zur badischen Ge-
schichte. KonsUinz 1888. &\ p. 151-156.
Trantz, Th., Das Concii zu Constanz. Karlsruhe 1874.
80. 29 pag.
Ulrich von Richentals Chronik des Konstanzer
Concils in Histür.-polit. Blätter. XCIII. 1884. p.813
-856.
: Ueber Hus und Hieronyraus.
Ulricus episcopus {nomen fictum): Epi-
Stola ad Nicolaum II papam, vid. Hulde-
ricus.
Uitanus Mac Goncubar episc. Ardbre-
coDensis (f cca. 662), vid. Vita s. Brigi-
dae virg. Scot {mta alia).
Umbertus episcopus Genuensis = Ober-
tus episc. Gen.
Umno (dieser angebliche Verfdssemame
ist nichts als ein Lesefehler statt i m m o *).
vid. Vita s. Arnulfi episc. Mettensis (vita
alia).
Unctis, t'id. Petruccio de Unctis.
Unresttis, Jacobus, sacerdos Carinth.
(f cca. 1509): Chronicon Austriacum. Pars
posterior a. 1464 — 1500.
Enthält das Leben Friedrichs III. Deutsch i^oschriebeti.
Handschr. : Hannover, kgl . Bibl . a® XIÜ.
783. Chart, fol.
Ausg.: ap.Hahn, Collect. monnm. I. p. 537-803.
Erl.'Schr.: Krones, Frz., Die österreichische Chron Li
Jakob Unrests mit Bezug auf die einzig läsher be-
kannte Hs. der k. Bibl. zu Hannover tn Archiv für
Österreich. Geschichte. XLVm. Hälfte II. Wienl8?2.
gr. »>. p. 423-499.
: Chronicon Carinthiacum. 764—
1475.
Nur ein Auszug aus Ottokars [v. Steier] Reim-
chronik. Deutsch abgefasst.
Ausg.: ap. Hahn, Coli, monum. I. p. 479-536.
: Von dem landt Vngem weylandt
Handschr.: Prag, Üniv.-Bibl. XVI. Ä. 17.
Ausg.: 'Augsburg 1483. fol. — 'ap. Höfler,
Geschichtschreiber der husitischen Bewegung II.
p. 399 - 405 ; es sind Bruchstücke von fol. xl. xliv.
Uli. Lxxxvn.
Ulricus Bambergensis -^-- Udalricus Ba-
benbergensis.
Pannonia genannt. 417 — 1162.
Ist der älteste Versuch einer deutsch gosc-hriebonen
I*ro8achronik Ungarns. Verfasst 1499—1606.
Handschr.: Hannover, wi^ oben.
Ausg.: Bruchstück mit erläut Bemerkungeu
hrsgb. von Frz. Krones in Mittheilungen des lu-
stit. für österr. Geschichtschreibung. I. 1880. p.
355-372; cf. krit. Einleit. p. 339-355.
Erl. - Sehr. : J a k s c h , Aug. ▼. , Zur Lebonsgfischichte
Jacob Unrests in Mittheilungen des Instit. f. Gsterr.
Gesch. IV. 1883. p. 468-465.
Krones, Frz., in Beiträge zur Kunde steiermArki-
scher CToachichtsquellen. Jahi^;. VII. Graz 1870. b^.
p. 6-7. 82. 38. 52 etc.; VIU. p. 70-71.
Lorenz, Deutschlands Geschicht«quellon. 3. Aufl. L
18h6. p. 285-287: II. 410.
Wichmann, P. J., in Beiträge zur Kunde steier-
märkischer Geschichtsquellen. XIX. 1883. p. 76.
Uodalscaicus Augustensis SS. Udalriei
et Afrae abbas {1124 — cca. 1150): De
Eginone et Herimanno sive Xarratio de
controvei'siis inter Hennannum episc. Au-
gustamim et Eginonem abbatem S. Udal-
riei occasione investiturarum.
Einseitige u. leidenschafthcfae Schrift, Sprache bitntis
schwülstig. Geschrieben 1120—1124.
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. XII. p. 431.
Ausg.: ^ap. Canisium, Lect. aiitiq. II. p. 205-
243 ('ed. Basnage III. 2. p.6-19). — »ex BiL<-
*) , Kxhortatione plurimorum commonitos Umno lUga»
immo) Dci gratia praeTontus.' Wattenbach 1. 1986. p. 12*.-
not. 3.
UODAIÄCALCÜS AÜGUSTENSIS — USUARDUS
1081
nage ap. Migne, Patroiog. lat CLXX. 1854. p.
837-862. — * ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XII.
p. 429-447.
Uodal8calcu8 Aiigu8ten8i8: Carmen de
itinere et obitu Eginonis abbatis S. Udal-
rici (t 1120).
Ist in leoniniscben Versen geschrieben, nicht toU-
stAndig.
Ausg.: ^ed. C. Bruschius, Chronologia mon-
asteriorum Germaniae. Solzbaci 1682. 4^ p. 496.
— 'ap. Caoisiam, Lect. antiq. ed. Basoage III.
2. p. 20-22. — »ap. Mi^e, Patroloff. lat CLXX.
p. 861 -864. — * ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XII.
p. 447. 448.
: Begistrum tonorum.
Ein kleines musilcaiisches ^erk.
Handschr.: Wolfenbüttel, cod. Gud. n°334.
mbr. pag. 140.
Ausg.: ed. Jaffe in Steicheles Archiv f. d.
Gesch. des Bisthums Augsburg II. 1859. p. 69-
Tb», aber ohne die Noten.
Erl.'Schr.: "Wattenbachf Deutschlands Oeschichts-
mellen. 5. Aufl. IL 1886. p. 58. 59 (6. Aufl. I. 1898. p.
II. n. 68. 518).
Vgl. Vita Adalberonis ep. August.
queuen. o.
287; II. p. 68. 518).
Ad«
Conradi ep. Cbnstant. {vita aii.).
Urailill8 presby ter, Paulini Nolani disci-
pulus (flor. 431): Epistola de obitu s. Pau-
lini ad Pacatum.
Ausg. : ex Surio (22. Jun.) ap. Migoe, Patroiog.
lat, LIU. p. 859-866.
Uranus, Nicephoms -« Nicephorus ma-
gister.
s. Urbanu8 I papa (f 230).
Erl.'Sekr.: Ja ff 6, Regesta pontiflcum Rom. Ed. 2. J.
1885. p. 13. 14; U. p. 781.
Urbanua II papa (flOOO): Epistolae.
Ausg. .* ' 81 aus verschied, Werken gesammelt
u. chronologisch geordnet ap. Bouquet , Reo. XIV.
p. 689 -737 cum append. , De Atrebatensi episco-
patu ab ÜrbanoII restituto* (ex Baluze, Miscellan.
V. p. 237) ibid. p. 738-757 et alia append. ,De
controversia pro Salmoriacensi pago inter Vien-
nensem et Gratianopolitanam ecclesias^ (ex Rui-
nartio in append. ad Vit. Urb. II in Ouvrages
pösthumes de J. Mabillon et Th. Ruinart III. p.
358) ibid. p. 757-762. — « epp. et privil. 304 ap.
Migne, Patroiog. lat. CLI. p. 283-552. — Epp. 3
diversorum ad U-m II ibid. p. 551-558. — Epi-
stolae in Mon. Germ. bist. Epist. III. p. 102-
1Ö6; aliae in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
IL p. 220. 221; VU. p. 164-166.
Erl..Se/tr.: Jaff6 1. c. p. 657-701; U. p. 752.
Vgl. Vita Urbani II.
Urbanus III papa (fllS?): Epistolae.
Ausg.: * 3 annorum 1186 et 1187 ap. Bouquet,
Rec. XJX. p. 329. 330. — » aliae ap. Martene,
Tbes. anecd. II. — ' 147 epp. et privil. a. 1185
—1187 ap. Migne, Patroiog. lat. CCII. p. 1331-
1532.
Erl.-Sekr.: JaffÄ 1. c. n. 1888. p. 492-528. 769.
Urbanua IV papa (tl264): Kegistmm.
Ausg.: annus quartus (= 23 epist. d. d. 5.-
23. Sept. 1264) ed. Paul Maria Baunigarton in
Römische Quartalsobrift III. Rom 1889. gr. 8^
p. 45-56 ex cod. n^ 29 des Vatican. Geheimar-
chivs; ef. p. 42-45; 56-58.
Url.-Sdur.: Potthast. Re^sta pontificam Rom. n.
1875. p. 1474-1541. ^129. 2138.
{abbas Locociacensis \
monachus Oallus > (saec.
Pictaviensis i
VII), vid. Vita s. Leodegarii.
Ureinua (Ursicinus) antipapa(366— 367).
JDrL-Sehr.: Jaffö, Regesta pontificam Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 86.
Ureio abbas Altimontensis (f 1079), vid.
Vita s. Marcelli.
Urea notarius Januensis (coaet): De
Victoria quam Genuenses ex Friderico 11
retulerunt a. 1242 Carmen.
Ein heroisches Gedicht. Vgl. Sopranns, De scriptori-
bns Ligoriae p. 279 ; OlUoinus in Athenaeo Ligustico p. 541.
Ausg. : ed. Thom. Vallaurius in Histoiiae pa-
triae monumenta. (Tom. VI.) Chartarum II. Aug.
Taur. 1853. fol. p. 1741-1764.
Erl.-Sehr.: Gaspary, Gesch. der Italien. Literatur I.
p. 396. 536.
W 1 n k e 1 m a n n , Ed., Geschichte Kaiser Friedrichs II.
BerUn 1863. Sfi.
Urapergenala » Conradus a Ldchtenaw.
Vgl. Ekkehardos Uraugiensis.
Urepning der Schwyzer, Ueber den =-
Vom Herkommen der Schwyzer.
Uraua presbyter Amalphitanus: Chro-
nica Amalphitanorum praesulum.
Ausg. : f ragmentum de Andrea archiep. Amal-
f>hit. ad a. 1484 ap. Ughelli, Ital. sacra ed. Go-
eti VII. p. 244. 245.
Usuardua monachus S. Germani de
Pratis (a. 875): Martyrologium.
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. sec. XI. n*^
10849. — Dijon, Un.-Bibl. sec. XII. fol. n<»379.
fol. 3. — Evreux, Stadtb. sec. XII. n^ 17. —
Orleans, soc. IX. n*> 273. — Paris, Nat.-BibL
sec. XIII. n^ 5244; Bibl. St. Genev. H. 16. anni
1329. — Würzburg, k. Bibl. mbr. Th. fol. 141.
Ausg.: ^ Lubecae 1475. fol. in opere: Rudi-
mentum Noviciorum {s.d.). — * Gebennis
1480 unt. d. Namen Jacobi de Voragine. —
'a/»Martyrologium secundum moremRo-
manae curiae ed. Beilinus de Padua. Venetiis
1498. — * a G. A. Vespuccio emendatum. Flo-
rentiao 1486. 4^ — * Colon. Agripp. 1490. fol. —
«Patavii 1500. — ^ed. Greven. Colon. 1515. 8«.
— ^ ibid. 1521. — ®ed. Joh. Muneratus. Paris.
1536. ~ "m/i/. d. Tit.: Martvrol. D. Husuuardi
monachi, omnium testium Chiisti . . . tormenta
. . . complectens. In fitu: 1537. s. I. kl. 4*. —
" c. annotatt J. Molani. Ix)vanii 1568. 8°. — ^* op.
J. Molani; acoed. indiculus SS. Belgii. Lovanii
1573. 8^ — "c. additionibus, op. Joa. Molani;
acct'd. indiculus SS. Belgii. Antverp. 1583. 8°. —
"ap. de la Barre. Historia christiana Vf^temm
patrum. Paris. 1583. fol. — **ed. J. B. Sollerius.
Antverp. 1714. 1717. 2 vol. fol. Wertcoll. Ist
1082
USUSMAKIS — VALLA
Separatabdruek der Ausg. in AA. SS. Boll. («.
d, folgende n?). — *• in AA. SS. Boll. Jun. VI et
VII. p. 373-779 {Mitte des Bandes). — "ad
autogr. fidem editum et ab observatt. P. SoIIerii
vindic. opera et studio J. Bouillarti. Paris. 1718.
4*. — ^® Sollerius' Ausgabe tciederk, Venetiis
1745. fol. — "ap. Migne, Patrolog. lat CXXin.
p. 599-992; CXXIV. p. 9-860. — ^ ad excusa
exemplaria 14, ad codd. mss. integres 17 atqiie
ad alios ferme 50 collatam . . . opera et stud.
Joa. Bapt SoUerii. Editio novissima curantibus
L. M. Rigollot et Joa. Camandet. Parisiis 1866.
fol. 900 pag. 60 fr. — •* Usuardi mart. ad usum
ecciesiae Toronensis cum obitibus et fundatiooi-
bus publ. par J. J. Bourasse in Memoires de la
Soc. archeolog. de Touraine. XVII. Tours 1865.
— Variae lectiones ms. Usuardiui Martyro-
logii ab Üsuardo P. SoIIerii ap. Franc. Ant. Zacha-
rias. Bibliotheca Pistoriensis. Aug. Taurin. 1752.
4». p. 137-163.
Erl.-Sekr.: Bahr, Gesch. der rOmiichen litentar im
karoling. Zeitalter p. 601.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mass
VI. p. a09.
Longnon, A., Notice sor le plasancien obitaaiiede
l'abbaye do Saint -Oennain- des -Pr6s «nNotices et
docnments publiös ponr la Soc. de rhist. de France.
Paris 1884. 9>. p. 19 ff., über Usuard.
'Wa ttenbach, Deotschlands Oeschichtaqaelleii. 5. AoiL
1. 1885. p. 69. 404. U. p. 465. 478} 6. Aufl. L 1898. p. üO.
Ususmaris, Marinus, vid. Cafarus.
Utenbroeke, Philipp, vid. Maerlant
Utho episcopus Argentoratensis (f 965),
vid. Vita s. Arbogasti.
V.
Vadia officialium regum in bailliviis,
senescalliis et aliis terris regni. Item in
hospitio regis et regine. 1328.
Ausg.: unt. d. Tit.: Gag es des officiers ro-
yaux vers 1329 ed. Jules Viard in Bibliotheque
de rjfecole des chartes LI. Paris 1890. p. 240-267.
Vagad, Gauberto Fabricio de, monge
de s. Bemardo: Chronica de Aragon.
Ausg.: A la vuelta: Comienza la Chronica de
los muis altos y muis poderosos PVincipes y Heyes
christianissimos do sos siempre constantes y fide-
lissimos Reynos de Sobrarbe, de Aragon, de Va-
lencia f les otros por Gauberto Fabricio de Vagad.
AI fin se lee: En Carogo^a en la imprenta de Paulo
Hurus de Constancia; en el Anno MCD. XCIX. fol.
Valgandus Mediani monasterii monachus
(flor. post 1206), vid. Vita s. Hildulphi
episc. Trev. (vita quarta).
ErL-Sekr.: Histoire litt^raire do la Franco VII. p.2S9
(unederh. ap. Migno, Patrolog. lat. CO. p. 588-588).
Valdemarsaarbogen = Annales Walde-
mariani.
Valdenses, irid. Processus contra Val-
denses.
Valentinus diaconus (saec. lY), vid. Yita
s. EmygdiL
Valentinus papa (t827).
ErL'Sdur.: Jaff6, Begesta pontificiun Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 322.
Valera, Diego de (Historiograph bei
Ferdinand u. Isabella, auch Oberküchen-
meister [maestre-sala]) : Cronica de Espafia.
La Cronica de Espafia dirigida a la muy
alta 0 muy excellente Princessa serenis-
sima etc. Dofia Isabel Eeyna de Spafia,
de Secilia e de Cerdefia etc. Abreviada
por Diego de Valera.
Ausg.: ^ In fine: En ciudad de Sevilla im-
presa por Alonzo del puerto e nel a2o del nasci-
mento de nuestro Salvador ihu xpo mill et qua-
trocentos et ochenta et dos afios (1482). fol. —
' unt. d. Tit. : Chronica de Espafia abre>iada.
Bargis per Fridericum de Basilea 1487. fol. —
' unt. d. Tit. : La Cronica de EspaSia dirigida a
la muy alta Pnncessa Seremssuna Beyna Duna
Tsabel Reyna de Espafia etc. Abreviada por su
mandado por Messen (Don) Diego de Valera. —
In fine: Fue impresa per el dicho Henrico Enol
anno de nascimiento de nuestro saluador ihesu
Christo De mill et quatrocientos et ochenta de
nuene anos (1489). Deo gracias. fol. — * unt. d.
Tit. : Cronica de Espafia etc. Hispali 1492. fol. —
^unt. d. Tit.: Cronica de Espafia abreuiada pjt
Diego de Valera. En Carago^a por Paulo Hu ms
de Constancia. Ano 1493, fol. — ^8alamaiical403.
fol. — Ubid. 1499. fol. — «Sevüla 1527. fol, —
^ibid. 1534. fol. — '""ibid. 1553. fol. — "tWrf.
1567. fol.
Erl.-Sehr.: Antonio, Nie, Bibliotfa. Hispan. Tetas IL
p. 207.
Brinckmeior, Ed., Abriss der spanischen National-
litoratur. Leipzig 1844. p. 190.
Valerius (cca. 257), vid. Vita s. Pontii
mart
Valerius abbas S. Fetri de Montibus
Compluti (c. 692 — 696), vid. Vita s. Fru-
ctuosi.
Erl.-Sekr.: Garns, Eirchengeachichte Spaniens II. 2.
1874. p. 157. 158.
Valerius diaconus, vid. Acta s. EmygdiL
Valla, Laurentias, patricius Somanus
(f 1457 oder 1465): De falso credita et
ementita Constantini donatione decla-
matio.
Er mnsste später diese offene Darl^ong jenes Betrag
widormfen. Geschrieben 1439.
Ausg.: ^in eiusd. Oper, Basil. 1540. fol. p.
761. — ^ in Fasciculus remm expetend. et fu-
giend. (ed. 0. Gratius. Coloniae) 1535. fol. p. 66-79.
VALLA — VATICINIÜM
1083
— 'ed. Ed. Brown in Fasciculos rerom expetend.
I. Londini 1690. fol. p. 132-157. — *ap. Schard,
De inrisdictioDe p. 734-780. — ' ap. Scbard, Syn-
tagma p. 401-426. ~ " ap. Schard, Sylloge p. 401
-426. — ^ed. Aleide Bonneau. Paris 1879. 18m«
in seiner üebersetznng (9. folg.).
Uebers,: unt.d, Tit.: LaDonation de Con-
stantin, premier titre du ponvoir temporal des
papes, ou il est prouve que cette donation n*a
jamais existe, et qne Facte attribue k Constantin
est Foeuvre d'nn fanssaire (XV. siecle). Traduit
en franpais ponr la prem. fois et precede d'une
etade historiqne par Aldde Bonneau, avec le
texte latin. Paris 1879. 18mo. 10 fr.
Valla: Historianim Ferdinandi regis
Aragoniae libri 3. Becht umeheod.
At4sg,: *Romae 1520. 4*. — «ap. Schott, Hi-
span. ill. I. p. 727-785. — 'Parisüs 1521. 4«. —
*ibid. 1528. fol. — » Vratislaviae 1540. 8^ —
* ap. Bei , Eer. Hispan. scr. IL n® 11. — ^ Franco-
furti 1603. fol. Besonderer Abdruck aus Schott.
lyL-Schr.: Barozzi, L. eBemigio Sabbadini, Stadt
snl Panormita e snl Valla. Firenze , Le Monnier 1891.
40. XI. 268 vag. L 7. \Baroxxi, Lorenzo Valla. 1. La
Corte lombaraa e i primi anm del Valla. 2. Lorenzo Valla
ed U risorgimento degli stndf classic! in Italia ]
C 1 a Q s e n , Laorentiiis Valla , hans liv og skrif ter. Kjö-
benhaTB 1861. Sfi.
Friedberg, Aemtl.« De finiom inter ecclesiam et civi-
tatem regundoruro iadicio quid medii aevi doctores et
leges statueriut. Diss. inaog. Lipsiae 1861. 89. p.249.
Helwig, De Laarentio Valla. Lemgoviae 1749. 4fi.
Lorenz, Dentschlaods Geschichtsqnellen. 8. Aafl. U.
1887. p. 880. 886.
Mancini, Girol., Vita di Lorenzo Valla. Firenze. G.
Sansoni 1892. 8^. VI. 389 pag. L6.
: Alcnne lettere di Lorenzo Valla. Torino, Loescher
1893. 80. 48 pag. {Egtraäe dal Oioraale stör, della
letterat. ital. XXI.)
Monrad, D. G., Den forste kamp om den apostol.
Froesbelgendelses Oprindelse. Lanrentins Valla og
Konciliom i Florens. KjebenhaTn 1875. 8^. 341 pag.
: Die erRte KontroTorse über d. Ursprung des apost
Glaubensbekenntnisses. Lanr. Valla n. das Konzil zu
Florenz. Deutsch von A. Michelsen. Gotha 1881. 8f*.
277 pag. Jk 6. (Seile 222 ff. NoHxen vJber den GeburU-
ort, das Todeejahr ele.)
(Poggiali) Memorie intomo alla vita e agli scritti di
Lorenzo Valla. Piaoenza 1790. 8^.
Stenchus, Augustin., Contra Laurentinm Vallam De
falsa donatione Constantini libri 2. Lugduni 1647. 4P.
Yerthädigt die Eckümi.
S trau 88, Dav. Friedr., Ulrich von Hütten 1. p. 282.
Strnve, Bibliotheca histor. ed. Meusel VI. 1. p. 254
-256.
Vahlen, Job., Lorenzo Valla, ein Vortrag. 2. Ab-
druck. Berlin 1870. 8». — Val. OMch »ein L. Valla in
Alnumach der "Wiener Akad. 1864 , u. Vallee opusc.
tria in Sitzungsber. der Wiener Akad. d. Wiss. 1869.
Voigt, Georg, Enea Silvio de' Piccolomini. I. Berlin
1856. gr. 80. p. 238.
: Die Wiedorbelebnng des classischen Alterthums.
I. Berlin 1869. gr. 8». p. 226 (2. Aufl. I. ib. 1880. p.
464-480).
'Wolff, llaxv., Lorenzo Valla , sein Leben und seine
Werke. Eine Studie zur Litteraturgeschichte Italiens
im 15. Jahrh. Leipzig 1893. gr.8P. VIL134pag. Jk2.Q0.
Werthe.
Zumpt, C. G., Leben U.Verdienste des Lanrentius
Valla m Schmidts Zeitschrift für Geschichtswissen-
schaft. IV. Berlin 1845. p. 897-484.
Vgl. Epitaphium Laurentii Vallae.
Vallaljöts-Saga: de Ljoto Yallensi.
Hängt mit der loosvetninga-Saga zusammen.
Ausg.: * in Islendinga-Sögur. 11. 1830. p. 199
-228. — 'm Islenztar Fomsögur, gefnar ut af
Heim Islenzka Bogmentafelagi. II. Eaupmanna^
höfn 1881. 8^
Valor decimarum. vor iso? abgefasst.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil XXI. p. 541-545.
Valor decimarum omnium provinciarum
et dioecesiam regni.
Vertasst zwischen 1818—1880.
Ausg.: ap. Bouquet, Kecueü XXI. p. 561. 562.
Valramus » Walramus.
Valsingham, Th., vid. Walsingham.
Van der Bostocker Veide, vid. Veide.
Van Heelu, vid. Heelu.
Vaquerus, Bertrandus, theologus Montis
Pessulanus: Panegyricus d. 18. Aug. 1415
in concilio Constantiensi dictus.
Ausg.: ap. Waloh, Monimenta, fasc. 11. p. 107
-120; ef. praef. p. xxxvn-XL.
Varagine, tnd. Jacobus de Yoragine.
(de Varanis, Yolerand.:) Carmen de ex-
pugnatione Genuensi.
Ausg.: Parißiis 1507. 4®.
Varia e codicibus Vratislaviensibus.
1^ Taxa episcopatus Wratislaviensis de a^
1456.
Ausg. : ed. W. K^trzynski in Mon. Polen, bist.
VI. 1893. p. 586.
2^ Descriptio brevis Slavoniae (sec. XIV).
Ausg.: ed. W. K^trzyöski ibid. p. 587. 588.
3^ Historia de abbate recepto a dyabolo.
Auetore Michael e fratre ord. s. Ben.
necnon abbate coenobii s. Crucis in Monte
Calvo.
Ausg. : ed. W. K^trzynski ibid. p. 588. 589.
4<> Notae — 1469.
Ausg.: ed. W. E^trzynski ibid. p. 590. 591.
Variioquus Erphurdianus antiquitatum.
438—1517.
Eine Art erfürter Stadtchronik , die jedoch nur eiii
Excerpt aus Chronicon S. Petri Erf. und den Annale» S.
Pebi Erphesf. ist.
Ausg.: ap. Mencken, Scr. rer. Germ. II. 1728.
p. 461-560.
Erl.-Sekr. ; Herr mann ,E., Bibliotheca Erfortina. 1863.
p. 83-86.
Lorenz, Deutschlands Qeschichtsqaellen. 3. Aufl. U.
1887. p. 102.
Varisio, Chriatophorua a, 1453 provin-
cialis ord. Minor. Wratislaviae (f 1491),
vid. Vita s. Johannis de Capistrano.
Vastatio monasterii Medeshamstede in
Anglia per Danos a® 870.
Ausg.: *ap. Dugdale, Monasticon Anglican. I.
p. 68. — ^iciederk. ap. Langebek, Scr. rer. Dan.
II. p. 52-56.
Vaticinium Sibyllae (Tiburtinae).
Ausg. : * in einem Aufsatxe : Eine Sibylle des
Mittelalters ed. R. üsinger ex cod. Bemensi A. 9.
saec. XI exe. in Forschungen zur deutschen Ge-
1084
VATICINIÜM SIBILLAE ERITHEAE — VELDENAR
schichte. X. p. 621-623; Noten p. 624-631; tr^ri.
XI. p. 147-150. — ^wiederk. ap. Pertz, Mon. ßcr.
XXII. p. 375. 376.
Erl.-SdKT.: Waitz, O., Vaticinium Sibillae in Neues
Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. VUI. 1888. p. 172. 173.
Wa ttenhach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
IL 1886. p. 203. 'J69; 6. Aufl. n. 1894. p. 280. 881.
Zezschwitz, Gerh. V., Vom rOmischen Kaiserthom
deutscher Nation , ein mittelalterliches Drama. Leip-
zig 1877. p. 42. 168. Vgl. daxu A. v. Gutschmid in
y. Sjbels Histor. Zeitschrift. XLI. p. 146-164.
Vgl. Godefridus Viterb.
Vaticinium Sibillae Eritheae Babylo-
nicae.
Wol zwischen 1261— 64 von einem joacbitischen Mi-
noriten in Italien abgefasst. Es gibt zwei Recenslonen,
eine längere , welche die ursprüngliche ist , u. eine kürzere.
Handaehr.: Brüssel. — Florenz. — Göt-
tingen, Un.-Bibl., ms. philol. n° 79. sec. XIY.
— Rom, Vatic. Vgl. darüber Holder -Egger in
Neues Archiv XV. p. 151-155.
Ausg.: die längere Recens. ed. Qolder- Egger
in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890.
p. 155-173; vgl. p. 143-151.
Vaticinium Sibillae Samiae.
Ausg.: ed. Holder -Egger 1. c. XV. p. 178;
cf, p. 177.
Vatnsdaela saga {i. e. Historia Yatns-
daelensium).
Geech. des Geschlechtes Ingemusds , welches sich seit
dem 9. Jahrh. im Vatnsthale auf Island angesiedelt hatte.
Atisg. : ^ unt. d. Tit. : Vatnsdaela saga ok saga
af Finnboga hinum rama. Vatnsdölemes historie
og Finnboge hün Staerkes levnet. . . . üdgivne af
Er. Chr. Werlauff. Kjöbenhaven 1812. 4^ XXL
384 pag. — ' in Islendinga sögur. Utgefandi
Sveinn Skulason. Hepti I. Akui-eyri 1858. 8«. (//.)
108 pag. — ^ ap. G. Vigfüsson und Th. Möbius,
Fornsögur. Leipzig 1860. 8^ p. 1-80.
Uebers.: dänisch: ap. N. M. Petersen, Histo-
riske Fortiellinger om Islaendemes Faerd. IV.
Kjöbenh. 1844. 8^ p. 3-106.
schwedisch: unt.d. Tit.: Fomnordiska sagor.
öfvers. . . . af C. J. L. Lönnberg. I. Vatnsdaling-
ames sagor. Norrköpiug 1870. 8°. 146 pag. (Mit
Karte.)
Erl.'Sckr.: Müller, Sagabiblloth. (deutBche Ausg.) l.
p. 108.
Vatzo, vid. Paltramus.
Vauix-Cemay, P. de « Petrus Sar-
nensis.
Vecerius, Conrad us, Lucelburgensis,
Maximiliani I et Caroli V impp. a se-
cretis (cca. 1523): De rebus gestis imp.
HenriciVII libeUus. 1303—1313.
Ausg. : ^ mit einer kleinen Schrift De dua-
bus Siciliae seditionibus. Hagenoae 1531. — *ap.
Frecht, Coli, mit Witichindus Corbeionsis. Basil.
ap. Her\^ag. 1532. fol. p. 84. — *ap. Räuber, Vet.
scr. p. 458 {ibid. ed. Joannis p. 773). — * ed.
TJrstisius, Germ. bist, illustr. II. p. 63-73. —
^ ed. Rein. Reineccius mit Chronicon Hierosoly-
mitan. Helmstadii 1585. p. 2.
Veerus, Albericus, canon. S. Osithae
(cca. 1250), vid. Vita s. Osithae.
Veghi , ind. Antonio dei Yeghi.
Vegius, Maphaeus, canonicus basilicae
Vaticanae (f 1457): Libellus de antiqua
s. Petri apostoli basilica in Vaticano. Li-
bri 4.
Ausg.: in AA. SS. BoU. Jun. VII. p. 61-85.
Erl.-Sdir.: Janning. Gommentar. de aactore oinsqne
gestia ac scriptis aiiis , Und. p. 67- 61.
: Gommentar. de basilica s. Petri apoetoli aatzqaa,
a Constantino Ma^^no fandata Bomae in Vaticano,
ibid. p. 86 -171 (mU Orundrisa u. xturi Abtikhingen).
vgl. Mallins.
Vita s. Bemardini Senens.
Vegius, Scipio, protophysicus Medio-
lanensis: Historia rerum in Insubribus
gestarum sub GaUorum dominio. 1515 —
1521.
Ausg.: ed. A. Ceruti in Bibliotheca histor.
Italiana. I. Mediolani 187G.
- — : Ephemerides. Lib.2. 1521-1523.
Ausg.: ed. A. Ceruti 1. c. I.
Veide, Van der Rostocker. Rostocker
Chronik von 1488—1491.
Handschr. : R o s to c k , Univ. - Bihl. Mss. Meck-
lenb. 0. 55. 4°.
Av^g. : zum erstenmale aus d. Hs. hrsgb. von
K. E. H. Krause. Progr. d. Gymn. Rostock 1880.
4°. VI. 24 pag.
Erl.-Schr.: Koppmann, K., Zur Gesch. Rostocks tn
Rostocker Zeitung. 1883. n» 220. 2S2. 244. 266. 268. 279.
Lange. Rdf., Krantz* Bericht Über die RoatockerDom-
handoi in Hansische Geschichtsbifttter. V. Jahrg. lS8o.
p. 64-81.
Veit Arenpeclc, vid. Ampeckius.
Veit Weber, vid. Weber.
Velasco, Pedro Pemandez de, vid. Se-
guro de Tordesillas.
Veldeicen, Heynr. van, vid. Vita s. Ser-
vatii ep. Tungr.
Veldenar, Jan, Buchdrucker zu Utrecht
(1480): Fasciculus temporum, inhoudende
die cronycken van ouden tyden . . . be-
slutende mit die Cronycken der conighen
van Vrancryck van Enghelande ende van
de Hertoghen van Brabant . . .
Erste niederländische Volkschronik ; sie ist spSter ins
Lateinische tibersetzt und als Chronicon de Hol! am
von Matthaens in Anal. vet. V.herausgogebon. — Veldcnaer
steht bei diesem Buche kein anderes Verdienst zu , als dass
erRolevincks Fase. temp. Übersetzt u. erweitert hat.
Ausg.: Utrecht 1480. fol. — Ein Auszug, der
nur da>3 niederländische Interesse berücksichtigte.
erschien von M. Z. van Boxhorn unt. d. Tit.:
Kronijk van Hollandt, Zeelandt ende Westvries-
landt, door Jan Veldenaar, uitgeg. door S. v. B.
Leyden 1650. 4<».
Erl.-Schr.: Löher, Frz., Jacobtta von Bayern u. ihre
Zeit. I. Nördlingon 1869. S». p. 420.
Nijhoffs Bijdragen. N. B. VIIJ. p. 349. 850.
Saxe, Onomasticon II. p. 474. 488. 598.
van "^Vijn, Huiszitt. leven. 11. p. 87.
Wind, Bibliotheek d. Nederlandsche geschiedschr^j^ers
p. 84-86.
VELIUS — VERGA
1085
Velins, Csp. Urs.: De hello Pannonico
libri X.
Betrifft die Kriege nriacben Mathias Corvinns und
Friedrich 111 in den Jahren 1477—79 etc.
Ausg.: primum in lucem prolati et . . . an-
notat, etc. cura A. Fr. Kollar. Viennae 1762. 4®.
Erl.'Sekr.: Chmel, Hababnrg. Excnne. I. m Sitzungs-
berichte der Vgl. Akad. der Wissecsch. 'Wien. vi.
p. 245.
Velieji Excerpta \ ir^n^^fo
Veiieji Galli fragmentum / ^ ^^^^"T^^
ex Gallica historia.
Velluti, Donato (nat 1313): Cronica di
Firenze dall' anno 1300 fino all' 1370, ed
un frammento di un' altra cronica (dair
a. 1342 — 1345) scritta da Francesco di
Giovanni di Durante (f 1377).
EinllBMdi nnd naiv, treuherzig und bieder. Wichtig f&r
eine Oesch. der kleinen Kriege , Tractate und Bündnisse.
Handsekt.: Florenz, Bibl. Magliabech. Cl.
XXV. cod. 461.
Ausg.: ^Firenze, Domin. Maria Manni 1731.
4®. 158 pag. — * Bruchstück ap. Ijami, Delicia?
eruditor. (Caritonis et Hippopbili hodoeporici Pars
m.) Florentise 1741. 8^ p. 1197 ff.
Erl.-Schr.: Del Lange, Isid., Una Vendetta in Firenze
il giomo di San Giovanni del 1295. 2. ediz., con
ragginnta di an facsimile e di an Saggio della Cro-
nica domestica di messer Donato VelluU, restitaita
suir aatografo e commentata. Firenze 188? 8^. L 2.
Palm, Konr., Italienische Ereignisse in den ersten
Jahren Karl IV. Inaag.-Diss. GOttingen 1873. 8^
166 pag.) p. 14. 19. 31 ff.
VeKhem, vid, Lodewijk van Velthem.
Vemundar saga ok Yiga-Sküta {i. e.
Historia Vemundi et Skutae a caede dicti),
auch Reykdaela saga genannt. Saec. X.
Ausg. : ^ als Sagan af Yemundi in Islendinga
sögur. II. Kaupmannah. 1830. p. 229-320. — ^ als
Reykdaela saga in Islenzkar Fomsögur, gefnar
ut af Heim Islenzka Bogmentafelagi. II. Kaup-
mannah. 1881. 8^
Erl.-Sehr.: Maller, SagabibUothek {deuUehi Äuag.) I.
p. 96.
Yigf«s8on,G., tnN^' Fdlagsrit. XXI. 1861.p. 121. 122.
Venantius Fortunatus = Fortunatus Ye-
nantius.
Venantius Honorius Clementianus For-
tunatus, presbyter Italiens, dein episcop.
Pictav. «=» Fortunatus Venantius.
Venericus, ex clerico Trevir. episcopus
Yercellensis, amicus Gregorii VII: De
unitate Ecclesiae conservanda et de Schi-
smata quod fuit inter Heinricum IV imp.
et Gregorium VII = Walramus episcopus
Naumburgensis (vid. Ausg. *).
Erl.'Sehr.: Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Mansi VI. p. 288.
Ventura de Perusio: Epistola ad Ste-
phanum de Nardinis de Forlivio iur. utr.
D' de adventu honorab. ducis Sigismundi
Austriae ad Constantiam civitatem Ale-
maniae a^ 1459.
Ausg.: * ap. Freher, Germ. rer. scr. II. p. 113
-117 (»ed. StruveU. p. 177-188).
Ventura, Guilielmue, civis Astensis
(1325), vid. Chronica Astensia.
Ventura, Secundinus, notarius Astensis
(1457), vid. Chronica Astensia.
Vereinigung kaiserl. Ma. mit künig von
Hungern Polen Böhem. Auch wie und
wa sy zu samen komen seynd etc. was
herschafft und volk darbey gewesen und
wie sy zu Wienn eingezogenn seind mitt
mer verlauffung und handlung alles hier-
innen klerlich begriffen.
Ausg.: s. 1. et a. 4^
Verardus, Carolus (f 1500): In laudem
ser. Ferdinandi Hispaniarum regis, Bethi-
cae et regni Granatae obsidio, victoria
et triumphus, et de insulis in mari In-
dico nuper inventis.
Ausg. : ^ s. 1. 1492 nihil sine causa. I. B. 4\
— » Basileae 1494. 4^ — * unt. d. Tit. : C. Ve-
rardi historia de urbe Granata singulari virtute
felicibusque auspiciis Ferdinandi et Hellisabes^
Hispaniarum regis et reginae, expugnata. Romae
1493. 4°. — * unt. d. Tit. : Expugnatio regni Gra-
natae, quae contigit a. abhinc 402 a catholico
rege Hispaniarum Ferdinande. Basil. 1533. fol«
— * wiederh. ap. Schott, Hispan. illustr. U. p.
861-877.
Verba Merlini de primo Friderico imp.
et secundo.
Die Propheiia Merlini bei Barthol. Cotton (Pertz, Mon..
scr. XXVIll. 607) a. die alteren britannischen Weissa-
gungen bei Galfridas Monmath. haben hiermit nichts zu
than.
Ausg.: ed. Holder -Egger in Neues Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 175-177 ; cf. p. 174.
Verbrfiderungsbuch » Liber confrater-
nitatum.
Vereinigung so die steten Orte der Eyd-
genoszschaft mit der Stadt Chur und Ge-
meinden des Gottshaus -Bundes gemacht:
samt einem kurzen Begriff und Auszug
des Schwabenkriegs, so mit einer löbl.
Eydgenoszenschaft und den Grauen Bün-
den sich erhoben u. zugetragen hat im
J. 1499.
Ausg. : s. 1. et a. 4°. 144 S.
Erl. - Sehr. : H a 1 1 e r , Bibl. der Schweizer-Gesch. V. p . 97.
Verga, RSalomon Aben: Liber Schevet
Jehuda, continens calamitates et exüia,
quibus Judaei a variis gentibus vexati
sunt, narrationes de aliquot Pseudo-Mes-
1086
VERGERIUS — VERSUS DE ABBATIBüS
siis eorumque poenis, de controversiis
inter Judaeos et Christianos agitatis etc.
Wichtig für Geschichte u. Geographie d. Mittelalten;
er schildert die Iieidon der Jaden in den verschiedenen
Ländern , berichtet fiber Beügionsdispute zwischen Juden,
Christen n. s. w.
Ausg.: denao edid., text secund. omnes edit.
coDstit., var. lect. adiec, introd., notis, ind. mul-
tisque additamentis auxit M. Wiener. Hannoverae
1855. 56. 1. n {enthält die deutsehe Uebersetxung).
«^6. — Tom. 3, der den wissenachaftl. Apparat
enthalten sollte, ist nicht erschienen,
VergerillS, Petrus Paul., Justinopolita-
nus (i, e. Capo d'Istria, f 1428): Historia
sm Vitae Carariensium principum ab eo-
rum origine usque ad Jacobini mortem
(1355). — Accedunt eiusdem Orationes
ei Epistolae variae historicae.
Ausg.: ap. Muratori, Remm Ital. scr. XYI. p.
113-184; 189-215; 215-242.
: Epistola de morte Prancisci Za-
barellae.
Ausg.: ap. Muratori, Rerum Ital. scr. XYI.
Erl.'Sekr.: Fabricius, Bibl.med. et inf. latinitatis ed.
Mansi VI. p. 289.
Vadianns, Joach. , Biofrraphia Petri Panli Vergerii
senioris. — in fme: De ingenais moribus, opus P.P.
Vergerii. *8. 1. et a. 40. — ^ Viennae Pannoniae per
Hieron. Philonalem et Joa. Singreniom socios, ex-
pensis Leonardi Alantsee 1611. 4^.
Verhandlungen der Tagfahrt zu Thom
1464: ,Dis ist das buch des handeis u.
des recesses ... für dem herren bischoflf
u. rethen von Lübeck die sich . . .
in die beteidinge eines fredes unde hin-
legunge des kriges zcwischen dem ko-
nige von Polen u. unserm gnedigen hem
homeister u. seinen v^rirdigen orden ge-
leget hatten ^
Ist der Beoess, welchen die Königsbeii^r Abgeord-
neten abgefasst haben; dos einzige Ueborbleibsel eines
solchen.
Ausg. : hrsgb. von Th. Hirsch in Script, ror.
Pruss. V. 1874. p. 228-242.
Vermerckt den gemeine Anschlag so
unser aUergnedigster herr der Römisch
Keyser mit sambt den Churfiirsten, Für-
sten, Prelaten, Grauen, Herren imd Stet-
ten auff den Tag zu Augspurg wider die
Türke geordnet un geseczt hat.
Ausg.: s. 1. (Augsburg, Bämler) et a. (1474).
4^ 10 Blätter.
Vermerckt der Romischen konigküchen
Majestät Reichstag zu Costenz. Anno do-
mini 1507 Jare. Was für herre do ge-
wesen sind Deszgleichen der Aydgenos-
schaft löblich Ordnung un fümemen den
Äukunfftigen Romzug betreffcndt
Ausg. : s. 1. et a. 4°. Vgl. Panzer, Annalen der
^t. deutschen Literatur p. 279.
Vemani, vid. Guido Yernani.
Vemicher Fehde, Die. 1460, vid. Me-
moriale des 15. Jahrhunderts, n® 6.
Veronae rhythmica descriptio antlqua
=» Descriptio Veronae.
Verordnung und vermannung tzu der
Ritterschaft yn die bruderschaft sandt Jör-
gen wider die unmenschliche that und
geschieht der Türgken. szo an den christ-
geleubigen geüpt und begangen. Von Rö-
mischer königl. Mayestatt auszgegangen.
Ausg.: * Leybsigck 1494. 4^ IV, Bl. — •irw-
derh. in MeuseLs Histor.-iiterar.-bibliogr. Magazin
III. p. 37.
Versiculi de eversione monasterii s.Flo-
rentii Salmurensis seu monasterii Glon-
nensis a. 848 in pago Andegavensi: ,Dul-
ces modos' — ,nobis coelitus' «» Versus
de eversione.
Versus, vid. atich Rhythmus, Vita.
Versus ad Ebenem Remensem (archi-
episcopum) auctore monacho Altivilla-
rensi: ,Ebo, Remense decus'.
Ausg.: ^ versus 1.8-15 ap. Mabillon, Annal.
ord. 8. Ben. IL p. 508. — ^alU in Ck>mptes-rendus
de r Acad. des inscript. VI. 1877. p. 98. — » ed. E.
Dümmler in Mon. Germ, bist Poetae lat I. p.
623.624; IL p. 350.351.
Vgl. Ebbo.
Versus ad Emchonem episcopum Eri-
singensem (1283—1311).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
VII. p. 397.
Versus ad Pippinum I regem Aquitaniae.
Ausg.: in Mon. Germ, bist Poetae lat. aevi
Car. I. p. 92. 93.
Versus ad Rudolfiim I regem a. 1276.
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. iL d. Gesch.
VIL p. 216. 217.
Versus anonym! de praeconio urbis Lau-
dunensis.
Ausg.: ^ ap. Martene, Ampi, collect I. p. 662.
— * tciederh. ap. Bouquet, Rec. IX. p. 1C5. 106,
Versus aureis characteribus exarati in
vetust cod. ms. bibl. Colbert : ,Rex bene'.
Ausg.: ^ ap. Bai uze, Capitular. IL p. 1568. —
* ap. Bouquet, Rec. VII. p. 314-317.
Versus canonici Ninovensis de captione
Guidonis comitis Flandriae a. 1300.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXV. p. 547. 548.
Versus de abbatibus Admuntensibus
—1411.
Ausg. : * ap. Pez , Scr. rer. Austriac. IL p. 210.
— 'ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XIIE.
p. 356. 357.
VERSUS DE ABBATIBUS — VERSUS DE LOTHARIO
1087
Ver8U8 de abbatibus 8. Martini Toma-
censis: ,Hmc de — vita terminatur'.
Verfimt zwisohen 1160—1184.
Ausg. : ex cod. TomaceDsi n^ 169 ap. Pertz,
Mon. sor. XIII. p. 384. 385.
Versus de Aquilegia ^ Carmen de Aqui-
legia.
Versus de belle Fontanetico » Angil-
bertus miles.
Versus de Berchtoldo abbate Engel-
bergensi (f 1197).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. S. d. Gesch.
XI. p. 608.
Versus de Bobuleno abbate Bobiensi
(saec. Vil).
Ausg. : ed. E. Dümmler ibid. X. p. 334. 335.
Versus de Carole Magno, rid. Tita Ca-
roli Magni. Libri 3 (versus).
Versus de Cunone II episcopo Ratisbo-
nensi (f 1185).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesoh.
n.p. 387-391.
Versus de Dagulfo scriptore, vid, Da-
galfus.
Versus de destructione Aquileiae num-
quam restaurandae.
Ausg.: ^ ap. Steph. Endlicher, Catalogus codd.
mss. biblioth. paiat. Vindob. I. Viennae 1836.gr.4^
p. 298 - 300. — ' ap. E. Dumeril , Poesies popul.
lat. p. 234. — ' ed. E. Dümmler in Mon. Germ.
bist. Poet lat. aevi Carol. L p. 142-144.
Vgl. Carmen de Aquilegia.
Versus de dignitate urbis Tomacensis.
Ausg. : ed. "Waite ap. Pertz , Mon. scr. XIV. p.
857. 358.
Versus de Ekberto archiepiscopo Tre-
verensi (977—993).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
n. p. 437. 438.
Versus de Ellenhardo episcopo Frisin-
gensi (1052—1078).
Ausg.: in Neues Archiv etc. XII. p. 571. 572.
Versus de episcopis Argentinensibus.
346 — 991.
Bestehen aas 2 Abschnitten , welche gewöhnlich dem
Bischof £rchembald von Strassbuix (965 — 991), von
Böhmer der 2. unbedingt, zugeschriel^ werden.
Ausg. : ^ in Aen. Sylvii Histor. Frider. XU c.
praef. Xulpisii. 1685. n® X. p. 120.-— (* mit neuem
Tit. 1702) ap. Schüter, Script n<> X. p. 120-122.
— ' in Königshof ens Chronik ed. Schilter p. 491-
494 nach der UUein. Hs. von K.'s Chronik. —
^ap. Schöpflin, Alsatia illostrata. I. Colmariae
1751. fol. p. 336. — * xerstüekt ap. Grandidier,
Histoire de Teglise de Strasbourg I. 1776. p. 126.
— 'ap. Oberlin, Alsatia literata sub Germanis
See. IX et X. Dissert. Argentor. 1786. p. 64. —
' aus der Hs. des Albertus Argent ap. Böhmer,
Fontes m. p. 1-4; der erste Abschnitt (31 Hexa-
meter) nach der altem Hs. noch einmcU in einer
Note der Vorrede p. xin abgedruckt. Vgl, Vor-
rede p. xn-xv. — ^unt. d, Tit.: Catalogus epi-
scoponuu Argentin. metricus ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 321. 322.
Erl.'Sehr.: Friedrich, J., Drei nnediiteConcilien p. 54.
Rettberg, Deatschlands Kirchengeschichte. IL p.60:
vgl. I. p. 214.
Wa 1 1 e n b a ch , DentBchlandsOeschichtsquellen. 5. Aufl .
1. 1885. p.868; 6. Aufl. 1. 1898. p.886.
Versus de episcopis Mettensibus : , Qui
Sacra — per evuni', vid. Paulus Diaconus:
Yersus de episc.
Versus de eversione monasterii Glon-
nensis (cca. a. 848 — 850).
Handschr. .-Cheltenham, Bibl. PhiUipps , sec.
XI; vgl. Marchegay in Bibliotheque de T^cole
des chartes. Ser. IV. p. 127-131.
Ausg.: ^ unt. d, Tit.: Versus rhjrthmici de
evers. monast. Glonnensis ap. Mabillon, Annales
ord. 8. Ben. II. Append. p. 753. 754. — wiederh.
• in AA. SS. BoU. 22. Sept. VI. p. 415. 416; —
' ap. Lobineau, Histoire de Bretagne II. p. 49; —
* ap. Bouquet^ Recueil VII. p. 306. 307; — »ap.
Dumeril, Poesies popul. anter. au 12. siecle p.
255-261; — • ap. Migne, Patrolog. lat. CXXX.
p. 1212-1214. — ''nach neuer Teatvergleiehung
ed. Dom. Pitra in Archives des missions scienti-
fiques. IV. 1856. p. 180-184. — «nacÄ d. Orig.-
Text ed. Marchegay et Mabille in Cbroniques des
eglises d'Anjou p. 201-204. — • ed. E. Dümmler
in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi Carol. II.
1884. p. 147-149.
Erl. ' Sehr. : Histoire litt^raire de la France V. p. 380.
Meyer, "VT., tn Sitztmgsber. der philol. Classe der Mün-
chener Akad. d. Wiss. 1882. 1. p. 96, über daa Metrum.
Vgl. Chroniccn monasterii s. Florentii Salm.
Historia eversionis.
Historia monasterii s. Florentii Salm.
Versus de Friderico I imp. (1190).
Ausg. : in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XV. p. 394.
Versus de Friderico II imp.
Ausg.: in Pertz' Archiv VII. p. 212; X. p.461.
Versus de Gautone abbate Meldenses
(saec. Vm).
Ausg.: in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi
Carol. I. p. 115.
Versus de Gibboino comite, monacho
S. Remigii Remensis (c. 830).
Ausg.: in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi
Carol. II. p. 678. 679.
Versus de laude civitatis Laudae.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXII. p. 372. 373.
Versus de laude urbis Metamm.
Ausg. : * ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. I. p. 307.
— * wiederh. ap. Bouquet, Reo. XL p. 435-437.
Versus de Lothario imperatore.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, Annal. ord. s. Ben. n.
p. 745. — * wiederh. ap. Bouquet, Rec. VII. p.
307. 308.
1088
VERSUS DE LUDOVICO VI — VERSUS IN IMAGINEM
Versus de Ludovico VI rege Francorum
cognomento Grosso.
Ausg.: ap. Duchesne, Hist. Franc. Script. IV.
p. 327.
Versus de Mediolano » Laudes Medio-
lanensis civitatis.
Versus de Mediolano ciTitate:,Altaurbs
et spaciosa'.
Ausg.: ed. E. Dümniler in Mon. Germ. hist.
Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p. 24-26.
Erl.-Schr.: Ebert, Allgem. Goschichte der Literatur.
2. Aufl. I. p. 611 ; ef. IL p. 86. Anm. 1.
Versus de obitu Sainaldi abbatis Flo-
riacensis.
Ausg.: in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
V. p. 635. 636.
Versus de obitu Willermi filii regis
Angliae a. 1120.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. VI. p. 486.
Versus de obsidione Acconis a. 1190
= Gedicht, Ein zeitgenössisches.
Versus de ordine comprovincialiom pon-
tificum provinciae Salisburgensis: ,Dicta
Juvavo — fultus eodem'.
Yerfasgt zwischen 835 — 858.
Handsckr. : München, Staatsh. Lat. n*^ 14743
(olim S. Emmer. a. 5).
Ausg. : ^ ap. Mabillon , Analecta vet. IV. p. 525
('ed. 2» p. 346. 347) unt. d. Tit.: Incerti poe-
tae versus de opiscopis et archiep. Saltzburgens.,
de episc. Ratispon., Frising., Pataviens. et Sa-
bionensibus. — ^wiederh. ap. tez, Scr. rer.Austr.
I. p. 9. 10. — ■ ed. E. Dümmler in Archiv für
Kunde Österreich. Geschichtsquellen. XXII. p. 283
-285. — "'ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
Xni. p. 351. 352. — ^ ed. E. Dümmler in Mon.
Germ. hist. Poetae lat. aevi Carol. IL p. 637-639.
Erl.-Schr.: Histoire Utt^raire de la France V. p. 212.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte. U.p.280.
248. 260. 269. 274.
TTa ttenbach, Deatschlands Geschichtsqaellen. 5. Aofl.
L 1885. p. 275; 6. Aufl. L p. 292.
Versus de primis comitibus Lovanien-
sibus.
Au^g. : ^ ed. Miraeus, Diplomata Belg.I. p. 178.
— ^ ap. Bouquet, RecXL p. 437.
Versus de primis fundatoribus mon-
asterii Zwetlensis.
Uebers. : ins Deutsche ühertragen (u. mit ein-
leit, histor. Notizen) von K. Riedel. Progr. d.Real-
gymn. Waydhofen a. d. Thaya 1887. gr. 8^
Versus de Roma ab Heinrico lY rege
a. 1084 niense Martio expugnata: ,Venite
cuncti'.
Ausg.: ex cod. Hannover. (XL 671. sec. XVI.
fol. 90) unt. d. Tit.: Gedicht auf die Einnahme
Roms J084 ap. Sudondorf, Registrum merkwür-
diger Urkunden. I. Jena 1849. p. 55. 56. — * ed.
E. Dümmler in Mon. Germ. hist. Libelli de lito.
I. 1891. p. 433. 434.
Versus de rota mundi auctore ano-
nymo. Poetische Weltbeschreibong. ■
Ausg. : ^ ed. Pertz, Ueb. eine fränkische Kosmo-
graphie des 7. Jahrh. in Ahhandlungen der Berl.
Akad. der Wissensch. 1845. p. 253. — • (aus Hs.
München, cod. lat. 903) ap. Wright, Anecd. p.
101-104.
Erl. - Sehr. : Wattenbach, Deatschlands Geschicht^-
Quellen p. 71 (6. Aufl. L 1885. p. 106; n. p. 4^*:
6. Aufl. I. 1898. p. 111).
Versus de Rudolfe I rege Germ. a. 1273.
1275.
Ausg.: in Pertz' Archiv 11. p. 388-390; YIIL
p. 341.
Versus de Tartaris, vid. Carmina de
regno Ungariae. I.
Versus de Verona *» Landes Yeronensis
civitatis.
Versus de victoria comitis Montisfortis
apud Muretum 12. Sept. 1213.
Geschrieben Nov. 1215 — Sept. 1217.
Handsckr. : Paris, Nat - Bibl. , ms. latios n^
2878. sec. XIII. 8^
Au^g. : ed. A. Molinier in Notices et documenis^
puhl. pour la Soc. de Thist. de France. Paris
1884. gr. 8°. p. 133-139; cf. p. 129-132.
Versus de Victoria nrbe evei^sa a. 1248
^ Carmina trinmphalia tria.
Versus de viris illustribus dioeeesis
TarvanensiSj qui in sacra fuere exi>e-
ditione.
Ausg. : ^ ap. Martene et Durand , Ampi. coli.
V. p. 539. 540. — * wiederk. ap. Migne , Patrolo£.
lat. CLV. p. 1093. 1094.
Versus de W>lleimo duce Normanno-
nira occiso (f 942) = Compiainte sur Tas-
sassinat.
Versus et epitaphia etc. de Carole Calvo.
Ausg.: * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL p,
660. — « ap. Bouquet, Recueil VIL p. 310; VIIL
p. 678.
Versus ex libro magistri Bicardi cano-
nici S. Victoris Paris., vid. Gedicht, Ein
zeitgenössisches.
Versus in aula^ ecclesiae palatii Aquis-
granensis.
Ausg.: ed. £. Dümmler in Mon. Germ, hist
Poet. lat. {. p. 432.
Versus in fronte bibliorum positi et
litteris aureis exarati in vetustiss. cod. ms.
monasterii s. Dionysii (nunc bibl. r^,):
jBiblorum seriem'.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Capitular. II. p. 15Ö6. —
» ap. Bouquet, Recueil VIL p. 313. 314.
Versus in imaginem Caroli Calvi: ,Hic
residet'.
VERSUS IN LAUDEM — VESPASIANO DA BISTIZZI
1089
Ausg.: ^ ap. Mabillon, Analect. vet. lY. p. 52.
— * ap. Bouquet, RecueU VII. p. 317.
Versus in laudem Fippini I regis Aqui-
taniae.
Ausg, : ed. E. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Poet, lat aevi Carol. II. p. 92. 93.
Versus in laudem Sugeri abbatis S. Dio-
nysii Parisiensis (f 1151).
Ausg. : * ap. Duchesne, Hist Franc. 8cr. IV. p.
491. — * *n Oeuvres de Suger publ. par A. Lecoy
de la Marche. Paris 1867. gr. 8». p. 424-426.
Vgl. Sageras.
\ita Sogori.
Versus in mortem Hugonis abbatis (f
844) = Rhythmus de obitu Hugonis.
Versus inscripti libro EYangeliorum,vi(2.
Vita Caroli Magni. Libri 3 (versus).
Versus inscripti monumento Caroli Calvi
in choro ecclesiae s. Dionysii: ,Imperio
Carohis'.
Aiisg.: ap. Bouquet, Rec. VII. p. 322.
Versus libris saeculi octavi adiecti.
Atisg.: ed. Dümmler in Mon. Oerm. hist Poe-
tae lat aevi Carol. I. p. 89-98; ef. p. 87.
Versus litteris aureis inscripti pulvino
apposito sub capite s. Remigii: ,Hoc opus'.
Aitsg,: ^ ap. Mabillon, Annai. Bened. lib. 34.
n®42. — • ap. Bouquet, Recueil VII. p. 318.
Versus memoriales Babenbergens. 1278
—1349.
Ausg. : ed. Jaffe ap. Pertz , Mon. scr. XVII. p.
639. 640.
Versus rhythmici de Henrico V Anglo-
mm rege (f 1422).
Handsehr. : London, Brit Mus. Cotton. Cleo-
patra B. 1. mbr. sec. XV. 4®.
Ausg.: ed. Charl. Aug. Cole in Memorials of
Henry V. London 1858. 8^ (= Herum Brit med.
aevi scr. n" 11) p. 65-75; ef. pref. p. xxvin-XL.
Vgl. Redmannos.
Thomas de F.lmham.
Vertreibung der Deutschen von der
Prager Universität 1384—1412.
Ausg.: ap. Höfler, Geschichtschreiber der hu-
sitischen Bewegung 11. p. 128-208 (und zwar:
Appellatio rectoris uni versitatis studii Pragen-
sis, 1384. Decbr. p. 128-130; — Incipit appel-
latio in causa collegiorum studii Pragensis, 1384.
Decbr. p. 130-133; — Litera regis Hungariae
Sigismundi ad Oregorium pp. XII. 1408. p. 133-
134; — Böhmische Denkschrift an die Car-
dinäle zu Pisa. 1409. p. 134-138; — Ex apo-
logia mag. Johannis Przibram p. 138-141; —
Ex Sermone mag. Stefani Palec p. 142. 143; —
Querimonia cleri archiepiscopo pragensi (sie!)
contra mag. Johannem Huss. 1408. p. 143-145;
-- Rosponsio magistri Hus ad aiticulos que-
rimoniae cleri. 1408. p. 145-153; — Ex s ar-
men e M. Johannis Hus: Vos estis sal terrae.
1410. p. 153. 154; — Inceptio super quodlibet
Potthast, Bibliotfaeca historica.
M. Andreae de Bi*oda p. 155; — Ex privile-
giis uni versitatis Prägens, p. 156; — Tracta-
tulus Mag. Johannis de Husinecz (dicti Huss)
p. 156-165; — Oeffentlicher Anschlag des
Joh. Hus als Rector 1409 p. 166. 167; — Jo-
hannis Hus iiterae ad archiepiscopum Sbinco-
nem. 1409. p. 168- 170; — Klagschrift des An-
dreas von Brod gegen die Wycleffiten 1406/10.
p. 170-171; — S acerdos Martinus Lupacz scri-
bendo cuidam amico ponit et istud inter caetera
contra perverses Pikhardos qui sensu camis viam
Dei Omnibus modis pervertere laborant p. 171-
173; — Oratio legati Caroli VI Francorum regis
ad Wenceslaum Rom. et Bohem. reg. 1409. p. 174
-187; — Conclusio universitatis. 1410. 15. Jun.
p. 187; — Notarius univeraitatis ad anonymum
p. 188; — Sophia regina Bohem. ad Oddonem
cardin. Columnensem p. 188. 189; — Sophia re-
gina Bohem. ad pp. Johannem XXIII et alios p.
189-192; — Thomas archiep. Cantuar. universis
fidei cathol. zelatoribus. 1411. 7. Mai. p. 193; —
Literae publ. a duobus notarüs die 3. Jul. 1411
conscriptae p. 193-196; — Sententia proce-
rum de controversia inter archiepiscopum et re-
ctorem et M. Hus. 1411. 7. Jul. p. 197-199; —
Uebereinkunft des Erzbischofs Sbinco mit d.
Könige. 1411. Aus d. Böhm. p. 199.200; — Carta
praetensa ex parte Huss data contra papam et
praelatos ecclesiae Prag. 1412. 20. Jun. p. 201-
203; — Supplicatio cleri facta papae contra
Johannem Hus p. 204. 205; — Litera rectoris
Prag, studii ad universitatem Wiennensem. 1413.
8. Jul. p. 205. 206; — Ex defensione libri de
trinitate (magistri Joh. Vicleph) facta per M. Joh.
de Hussinetz p. 206. 207; — Ex mag. Symonis
de Tyssnow defensione libri Johannis Wykleff p.
207. 208).
Erl. - Sehr. : H 0 f 1 e r , Carl Ad. Gonst. , Magister Johannes
HtiK und der Abzng der deatschen Professoren und
Studenten aus Prag 1409. Prag, Tempsky 1864. 8^.
XL 327 pag.
Verus episcop. Arausiensis (cca. 480),
vid. Vita s. Eutropii.
Verzeichniss, vid, auch Catalogus,Chro-
nicon, Descriptio, Indiculus w. Series.
Verzeichniss der Bischöffe von Halber-
stadt. 778—1435.
Ausg.: ap. Abel, Sammlung p. 230-237.
Verzeichniss der Bischöffe zu Mnden.
780—1426.
Ausg.: ap. Abel, Sammlung p. 237-244.
Verzeichniss der Ertz- Bischöffe von
Magdeburg. 967—1403.
Ausg.: ap. Abel, Sammlung p. 220-230.
Verzeichniss der Hochmeister, vid,
Hochmeister.
Verzeichniss der Provinzial - Minister
der Sachs. Franziskaner- Provinz =• Cata-
logus ministrorum.
Vespasiano da Bistizzi: Lamento dlta-
lia per la presa d'Otranto a. 1480.
69
1090
VESPASIANUS FLORENTINÜS — VICTOR TÜNNÜNENSIS
Ausg. : in Archivio stör. Italiano IV. p. 452 ff.
Vgl. Cronaca di Napoli di Notar Giacomo ed.
P. Garzilli. Napoli 1845. 8°. p. 146.
Ve8pa8ianu8Florentinu8(med.saec.XY):
Virorum illustrium 103, qui saeculo XV
extiterunt vitae.
Ausg.: Eomae 1839 unt.d.TtL: Spiel] egium
Romanum.
: Vitae Eugenü IV (f 1447) et
Nicolai V (f 1455) pontificum Romano-
rum. Italice scriptae.
Ausg.: ap. Muratori, Script, rer. Ital. XXV.
p. 253-266; 267-292.
Vgl. Vita Julian! Caesarini.
Ve8pro Siciliano, U = Cronica del ri-
bellamentu, s. p. 230.
Veteri8 poetae carmen, vid. Carmen
apologeticum.
Vetter, Job., grammataeus Landishuta-
nus: Fasti consulares civitatis Landishu-
tanae = Eathschronik, Landshuter.
Vetue clironicon Sueciae prosaicum =
Chronicon Sueciae pros. vetus.
Via Hierosolymitana « Descriptio iti-
neris in Terram sanctam.
Viaggio in Terra santa descritto da ano-
nimo trecentista. Testo inedito del 1392.
Ausg.: pubbi. per cura di Franc. Zambini. Bo-
logna 1867. kl. 8^ Nur 106 numerirte Exempl.
gedruckt.
Viana, Carlos de (f 1461): Crönica de
los reyes de Navarra.
TJmfasst die Oesch. Navarras von den frühesten Zeiten
bis zur Thronbesteigung Karls m i. J. 1390. Vollendet 1454.
Ausg. : nach 4 Hss. publ. por Don Jose Yan-
guas y Miranda. Pamplona 1843. 4^ 200 pag.
Erl.-Sdvr.: Quintana, Espanoles colebres. I. 18U7.
p. 12 ff.
Victor Capuanue episcopus (flor. 550):
Fragmentum de cyclo paschali.
Ausg. : ex Bedae Vener. libro de rat. temp. cap.
49 ap. Migne, Patrolog. lat. LXVIII. p. 1097. 1098.
Victor Cartenneneie.
Apokryph. Victor soll in dem Buche von Mieniras,
Scheduumaia atüiqua. Matriii 1645 {sec. cU. 1653) publi-
cirt sein und Marcus "will ihn in seiner Hiatoire des Van'
dalea (Paris 1836) benutzt haben. Die sorgfältigsten Er-
kundigungen auf allen grOssem Bibliotheken Europas aber,
-weldie Papeneardi, Waitx und Dahn bislang nach dem
Mientrasschen Werke anstellen Hessen , waren vergeblich,
und nouestens hat Emil Hubner (vgl. Monatsberichte der
k. Akad. d. Wissensch. 1862. Berlin. I. p. 529. Note), der
sich spociell auf seiner Reise durch Spanien um dies Buch
bemühte , gleichfalls keine befriedigende Auskunft zu ge-
ben vermocht. Notizen Über diesen apokryphen Victor
Cartennensis findet man bei Waitz, Verlassungsgeschichte
I. p. 261. Note (2. Aufl. H. p. 166. Anm. 8); bei Dahn,
Könige der Germanen I. p. xv. xvi. p. 240 und in Göt-
tinger gelehrte Anzeigen. 1H61. Stück 60 p. 1992. Vgl.
TVatteubach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl. I.
1885. p. 80; U. p. 468 (6. Aufl. 1. p. 83; II. p. 489).
Victor Maseilieneie, ^■^d. Annales S.Vi-
ctoris Massiliensis.
Victor I papa (f c. 199): Epistolae spu-
riae.
Ausg. : in Mon. Germ. bist. Epist. m. p. 87-89.
Erl.-Sckr.: Jaff6, Begesta pontificom Rom. Ed. 2.1.
1885. p. 11. 12; n. p. 731.
Victor II papa (f 1057): Epistolae et
diplomata pontificia 20.
Ausg.: ex variis ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLUI. p. 803-838. Cf. Jaffe 1. c. p. 549-553;
n. p. 750.
Victor III papa (f 1087): Epistolae.
Ausg. : 2 ex Mabillonio et Üghellio ap. Migne,
Patrolog. lat. CXIiX. p. 961-964. Cf. Jaffe L c.
p. 655. 656.
Vgl. Carmen in laudem.
Dosiderins Casinensis abbas.
Victor IV antipapa (Gregorius). 113s.
ErL'Sekr.: Jaff6 1. c. p. 919.
Victor IV antipapa (Octavianus,f 1164).
Erl.'Sckr.: JnfU 1. c. U. 1888. p. 418-426.
Vgl. Altercatio.
Victor Tunnuneneie sive Tonnennensis
(Momrnsen) ecclesiae Africanae episcopus:
Chronicon — 567.
Nur der Theil von 444 an ist erhalten.
Handschr.: Leiden, Ün.-Bibl. Cod. Bon. Vul-
canii n° 20. II». — Madrid, Un.-Bibl. nM34.
sec. Xin. — Middlehill, n° 740. — Rom,
Bibl. Barberin. chart. sec. XVI. n» 2.533.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Chronicon Victoris episi.
Tunn., Chronicon Joannis Biclariensis, legatioLuit-
prandi . . ., synodus Bauarica, sab Tassilone Ba-
variae duce .... Omnia nunc primum in lue. ediia
stud. H. Canisii. Ingolstad. 1600. 4<» {^uricderh.
in Canisii Lect. antiq. ed. Basnage I. p. 3 19-335 1.
— ^ Auch ap. Scaliger, Thesaur. temprjrum U.
p. 1. — *ap. Schott, Hispan. illustr. IV. p. 117.
-- * ed. Galland in Bibl. PP. XII. p. 223-234.
— • ap. Pithoeum, Opuscul. p. 397. — ' ap. Ron-
calli, Vet. lat. scr. chron. II. p. 337-380. — *ap.
Rösler, Chron. medii aevi p. 302. — •ap. Migne,
Patrolog. lat. LXVin. p. 941-962 ex üallandio.
— ^® ed. Theod. Mommsen in Mon. Genn. bist.
Auetores antiq. XI (Chronica min. II). 1893. p.
184-206; cf. praef. p. 178-183; subsidia critica
p. 165-177.
Erl. - Sehr. : Bahr, Gesch. der rOmisch. Litorator. Suppl . -
Bd. Abth. 1. Carlsruhe 1836. d. 109.
Ebort, Adf. , AUgem. Geschiente der Litoratnr des»
Mittelalters. I. 2. AuÜ. 1889. p. 686.
Frick, C, in Rheinisches Museum für I'hilologie. N*.
F. XLIV. 1890. p. 369ff.
Hertzber^, H., Die Uistorion u. die Chroniken de$
Isidorus von Sevilla. Dissert. GCttingen 1874. 8"^. p.
60. 61.
Holder-Egger, O., Victor von Tonnona ti» Neacs
Archiv der Ges. f. ft. d. Gesch. I. 1876. p. 298 -ai.
Mommsen , Th., Zu den Annales Vedastini Und. XVI.
1891. p. 4d0. 431.
F a p e n c 0 r d t , Fei. , Gesch. der Vandalischen Hcnsduft
p. 359 ff.
Pflugk-Harttune, J. v., Belisars Vandalenkiie;; m
V. Sybels Histor. Zeitschrift. LXI. 1889. p. 69-».
Rösler, Chronica medii aevi p. 121-125.
Schüz, Comment. criticus de scriptis et scriptoribw
historicis p. 509-530.
Teuf fei, Av. S., Gesch. d. römischen Literatar. 5.Aofi.
Leipzig 1890. p. 1254. n» 3. 4.
TTattonbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 5a
(5. Aufl. 1. 1885. p. 80; 6. Aufl. I. 18d3. p. 83j.
VICTOR VITENSIS — VICTRING
1091
\r e s s e 1 i n ß^ , P. , Diatribe de Judaeornm archontibas
ad inscription. Berenicensein et dissert. de eTanfroliis
iasKci imp. Anastasii non emendatis in Victorem Tun-
nnnensem. Traieeti ad Rh. 1738. 8^.
Victor Vitensis {al Uticensis) episcopiis
(eca. 484): Historia persecutionis Wan-
dalicae sive Africanae ecclesiae (al. pro-
viuciae) sub Geiserico et Hunirico Wan-
dalonim regibus. Libri 3. 427 — 484.
Enthält neb^n den Klagen über die Verfolgungen der
Vandalen viele Belohmng über die Sitten und Sinrich-
tun^en dieses Volkes.
Handschr.: es sind sehr viele erkalten , mei-
ütens jungem Datums : A d m u n t , Stiftsb. n® 739.
•^ee. XII. — Bamberg, kgl. Bibl. E. 3. 4. sec.IX.
Pertz' Arch. VI. p. 40. — Berlin, kgl. Bibl. lat.
4^ n«» 1. sec. XII. — Bern, Tn.-Bibl. n»48. sec.
XI. — Brüssel, kgl. Bibl. n° 1794. sec. X. —
Ed in bürg, sec. X. Neues Arch. d. Ges. f. ä. d.
Uesch. III. p. (523. — Laon, Stadtb. n^ 113, sec.
IX. — Paris, Bibl. Mazarin, sec. X. Neues Arch.
VI. p. 495. — Petersburg, kais. Bibl. sec. IX.
Fragmente. Neues Arch. V. p. 613. — Wien,
k. k. Staateb. n<» 400 (hist. prof. 178). sec. XIII.
f. 9; — n^408. sec. XI; — n^» 583 (univ. 239).
sec. X. — Zwetl, Stiftsb. 299. sec. XII. — Bibl.
des Earl of Ashburnham. Neues Arch. III. p. 610
M. 8. w. Vgl. Pertz' Archiv VI. 1839. p. 236. 237.
Aitsg.: " Parisiis, Joa. Panus [Jehan Petit]
1517 (?). 8^ Aetisserst selten. — wiederh. per Beat.
Kbenanum (in Histor. ecclesiasL Script.) 'Basü.
1535. foL, ' 1554. fol. — wiederh. cura R. Lori-
chii ^ Coloniae 1537. 8«; *BasiI. 1541. 8°. — «Pa-
nsiis 1541. fol. — ' in Grynaei Orthodoxogra-
phis I. p. 799. — ' m Bibliothecis Patrum. —
^ in Delibati Africanae historiae eccles. s. Optati
Milenitani lib. VII Victoris Uticensis lib. 3
de persec. Vand. in Africa, c. annot. ex Fr. Bal-
duini comment. rer. eccl. Paris. 1569. 8^ — ^^cum
operib. Vigilii Tapsen sis et not. Fr. Chiffletii. Di-
vione 1664. 4®. — " ap. Ruinart, Historia perse-
cutionis Vandalicae. Paris. 1694. 1737. 8« et " Ve-
nrtiis 1732. 4*. — '• ap. Migne, Patrolog. lat.
LVIII. p. 179-260. — "liwa cum Lactantii libro
de mort. persec. ap. H. Hui-ter, Opuscula ss. Pa-
trum selecta. Ser. I. Vol. XXII. Oeniponte 1873.
16mo. — IS rec. Card. Halm tn Mon. Germ. hist.
Auct antiquiss. III. 1. p. 1 -58 (^^ besonders dar*
aus abgedruckt Berolini 1879. gr. 4*^. X 90 pag.
Ji 3). — *^ rec. M. Petschenig. Accedit inceiti
auctoris Passio Septem monachorum et Notitia
. . . in Corpus scriptorum ecclesiast. Vol. VII.
Vindob. 1881. 8^ XUI. 174 pag. Ji 3.60.
Uebers. : deutsch : * Bischof Victors von Vita
Geschichte d. Glaubensverfolgung im Lande Afrika,
übersetzt von M. Zink. Progr. d. Studienanstalt.
Bamberg 1883. 8°. XL 90 pag. — * übers, von
Adam Mally. Wien 1884. 8*». XVI. 16S pag.
holländisch : Historie . . . van de . . grousame
ver\'o]ghinghe den goeden kerstenen aenghedaen
van de wreede Vandelen in't lantschap van Afry-
ken ... In . . . nederlantsche sprake ouerghestellt
door Jacob Nieulant. . . Antwerp. 1568. 8".
italienisch: in Niccolö MachiavoUi ed il
suo centenario, con una sua versione storica non
mai pubblicata. Firenze 1869. 8**. 19 pag. Diese
Uebersetxung hat N. M. selbst gefertigt; vgl. Re-
vue des questions historiques. VII. 1869. p. 278.
Erl.-Sehr.: Aul er, A., Victor de Vita tn Historische
Untersachongen. Arnold Schäfer zum 25jAhr. Jubi-
lAam . . . gewidmet. Bonn 1882. gr. S^. p. 253.
B&hr, Gesch. der rOmischen Literatur. Suppl.-Band.
2. Abth. p. 381.
Cnper, Commentar. hiatoricns de Victore Vitensi tn
AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 628-682.
Ebert, Adf., Gesch. der Literatur des Mittelalters im
Abendlande. 1. Leipzig 1874. p. 483-436 (I. 2. Aufl.
0^. 1889. ^454-408).
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 293.
Papencordt, F., Gesch. der yandalischen Herrschaft
in Afrika. Berlin 1837. SP. p. 366.
Petschenig, Mich . , Die handschriftliche Ueberliefe-
rung des Victor von Vita. Wien 1880. Lex. -8^. 98
pag. Jk 1.50 (aiM: Sitzungsber. d. k. Akad. d. W'i.ss.
in Wien. Philos.-hist. Cl. Jahrg. 1879. Bd. XCV.
Dec. besonders abgedruekt).
Potzsch, W., Viktor von Vita und die Kirchenver-
folt^ng im Wandalenreiche. Progr. des Bealgymn.
Döbeln 1887. 4«». XLlIpag. A. 2.50.
Prolegomena ap. Migne, Patrolog. lat. LVIII. p.
125-180.
Rninart, Th., Historia persecutionis Vandalicae. Vo-
netiis 1732. 4P {wiederfi. urU. d. Tit. : Commontarius
histor. de persecutione Vandalica ap. Migne 1. c. p.
395-431).
Schüz, Commentar. chticus de scriptis et scriptoribns
historicis p. 530.
Teuf fei, W.S., Gesch. d. rOmisch. Literatur. 5. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1206. § 470.
Vgl. Acta ss. Cypriani et Fei.
,, 8. Eugenii ep. Carth.
Passio s. Liberati abb.
,, „ Martiniani.
,, „ Septem monachorum.
Victoria Neapolitanorum ficta (a^ 788).
Erzählung eines fabelhaften Sieges der Neapolitaner
über die Sarrazenen.
Handschr. : Rom, Vatic. Ottobon. n*^ 2940. sec.
XIV. fol. 69.
Ausg. : * ed. Waitz in Mon. Gorm. hist. Scr. rer.
Langob. 1878. p. 465. 466. -- ^wiederh. unt. d.
Tit. : Neapel itanorum de Baracenis victoria a. 788
habita iicta narratio ed. Bart. Capasso in Monum.
ad Neapolit. ducatus historiam perünentia. 1. 1881.
p. 347. 348.
Victorinus episcopus ForoiaUensis (c.
506): Epistola.
Ausg. : in Mon. Germ. hist. Auct. antiq. VIII.
p. 271. 272.
Victorius Aquitanus: Cursus paschalis
annorum DXXXII ad Hilanim archidia-
conum ecclesiae Romanae a. 457.
Veranlasst durch die Osterstreitigkeiten der Jahre 444
u. 454.
Ausg.: * ed. Aegid. Bucherius, De doctrina
temporum commentario in Victorium Aquit. alios-
que antiquos canonum paschalium scriptores. Ant-
verp. 1633. — * wiederh. ibid. 1664. — «ed. Th.
Mommsen in Mon. Germ. hist. Auct. antiquiss.
IX. 1892. p. 677-735; cf. p. 669-676.
Erl.-S(^.: Histoire littöraire de la France 11. p. 424.
Krusch, Br., in Neues Archiv der Ges. f. tt.d. Gesch.
IV. p. KiO; cf. Ueber eine Hs. des Victurius IX.
1884. p. 271-281.
M o in m s o n , Cas» iodor p. 565. 660.
Reif f er scheid in Biblioth. patrum latin. II. p. 93.
Teuf fei, W. S., (ie.soh. der röm. Literatur. 5. Aufl.
Leipzig 1890. p. 1208. § 470. n« 8.
Victring, Johann von = Johannes Yicto-
riensis.
69*
1092
VIDA — VILLANI, FILIPPO
Vida, Hieron., Cremonensis, vid. Mar-
tyrium s. Dalmatii.
Viga-Glüms-Saga.
Geschichte des 1003 auf Island verstorbenen Häupt-
lings Glam.
Äuag. : ^ ap. MarcussoD , Agiaetar Fornmanna-
Sögur, ern a thrick utgeignar etc. Hoolum 1756.
S^. p. 180-240. — * Viga-Glums-Saga, sive Vita
Yigae Glumi. Ouias textus ad fid. praestani cod.
dilig. exaci et coli carm. in ord. pros. redact.
et iod. tripl. e ms. leg. Magnaeani ed. G. Petei-sen.
Havniae 1786. 4®. — ' tn Islendinga sögur. Eptir
gömlum handritum ütgefnar at tilhlutun hins Ko-
nüngliga Norraena Fornfneda Felags. IL Kaup-
mannahöfn 1830. 8°. p. 321-398. — *afoGluma
saga farsgb. von Gudm. Tborl4ksson in Islenzkar
fornsögor. I. Kaupmannahöfn 1879. p. 1-112.
Uebers.: dänisch: ap. Fr. "Winkel Hom , Bil-
leder af livet paa Island. Islandske sagaer. I.
Kjebenhavn 1871. 8°. p. 195-256.
englisch: Viga Glum's Saga. The story of Viga-
Glum, translat. from the Icelandic by Edmund
Head. London 1866. 12mo. 3 sh.
Erl.-Sohr.: Müller, Sagabibl. {deuisck» Äutg.) I. p.61.
Viga -Styre- Saga ok heidarvlga.
Geschichte des Häuptlings Agrip ^nannt Viga-Styr.
Aus d. 10. u. 11. Jahrh. Fortgesetzt in der Heidarviga-
Saga iß. d.).
Ausg. : ^ in Islendinga sögur. I. Kaupmanna-
höfn 1829. p. 261-350. — Un Islendinga sögur,
udgivne . . af det Eong. Nord. Oldskr.-Solskab. IL
Kj0benh. 1847. 8°. p. 277-394. — «Auszug in
Antiquites Busses d'apres les monuments historiq.
des älandais. IL Copenhague 1852. gr. 4^ p. 263-
268. n^ xLix.
ErL'Sekr.: Müller, Sagabibl. {deutsche Ätug.) I. p.26.
Thorkelsson, J6n, Sk^ringar ä visnm i nokkurum
islenzkum sögum. Progr. Iteykjavik 1868. p. 27 - 85
lerklärt du Voraö, tMJc^ m v.-St.-S. vorkommen).
Vigilas monachus Albeid., vid. Chroni-
con Albeldense.
Vigilius episcopus Tridentinus (f cca.
405): Epistolae duae.
Ausg.: *ap. Galland, BibL PP. YIII. 1772.
p. 203-206. — ^ wieder h. ap. Migne, Patrolog.
fat. XUI. p. 549-558; cf. p. 543.
Vgl. Martyrium ss. Sisennii äe.
Vigilius papa (f 555): Epistola ad epi-
scopos Galliae, qua nuntiat se Aureliano
vices suas in Gallia delegasse, a^ 546.
Ausg.: *ap. Sirmond, Ck)ncil. Gall. I. p. 275.
— *ap. Bouquet, Rec. IV. p. 65. — Epistola
ad Aurelianum Arelatenscm episc, qua ei post
obitum Auxanii vices suas in Gallia delegat, a°
546 ^ ap. Sirmond l. c. I. p. 274. — * Bruchstück
ap. Bouquet 1. c. IV. p. 64. — Epistola ad eun-
dem, qua eum hortatur, ut Childeberto regi sug-
gerat, ut ad regem Gothorum sciibat ne quid in
ecciesia Romana turbari sinat, a° 550 ^ ap. Sir-
mond 1. c. I. p. 287. — " Bruchstück ap. Bouquet
1. c. IV. p. 66. — Epistola ad Auxanium Arelat.
episc, qua usum pallii dififort ^ ap. Sirmond 1. c.
I. p. 270. — 'fragm. ap. Bouquet 1. c. IV. p. 61.
— Epistola ad eundem, qua vices illi suas in
Gallia delegat, a° 545 * ap. Sirmond 1. c. I. p. 271.
— • ap. Bouquet 1. c. IV. p. 61. 62. — Epistola
ad Caesarium Arelatensem, qua respondet inter-
rogationi sibi a Theodeberto rege factae ^ ap. Ba-
ronium, Annal. eccles. ad a. 538. — *ap. Bou-
quet 1. c. IV. p. 59. 60. — Epistola ad episco-
pos Galliae, qua Auxanium Arelat episc. vica-
rium sedis apost. constitutum esse nuntiat, a^ 545
* ap. Sirmond 1. c. I. p. 272. — * ap. Bouquet 1. c.
IV. p. 62. 63. — Epistolae et decretaap. Migne,
Patrolog. lat LXTX. p. 15-128. — Petri de
Marca Dissert de Vi^ii decretali ep. pro con-
firmatione V. synodi tbid. p. 127-144. — Epi-
stolae in Mon. Germ, bist Epist. III. p. 57 -6S.
Erl.-Sekr.: Jaff6, Begesta pontiilcam Rom. Ed. 2. I.
1886. p. 117-124; II. p. 738.
Vignay, Jean du ^ vid. Primatus.
Vigne, And. de la (f 1529): Le Vergier
d'honneur de Tentreprise et voyage de
Naples.
Wichtig für die Sittengeschichte zur Zeit Carls vm.
Ausg.: ^ Paris (1495?) fol. — 'ap. Cimberet
Danjou, Archives curieuses de Thistoire de France.
Tom. I. Paris 1834. 8^
Erl.-Schr.: FoncemagnemM6m. de TAcad.des iD&ci.
XVU. p. 579.
Strave, Bibliothoca hiator. ed. Mensel YH. 2. p. 172.
173.
: Extrait de Phistoire du voyage
de Naples du roy Charles Vni, mise par
6crit en forme de joumal de son expres
vouloir. 1494 — 1495.
Wird von Desrey, Relation («. d.) orginzt.
Ausg. : ap. Theod. Godefi'oy, Histoiro de Charles
vm. n» 3.
: La louange de rois de Prance
en vers et en prose.
Verfasst bei Gelegenheit der Gesandtschaft Ludwigs
XI an den Papst.
Ausg.: * Paris 1507. 8«. — *wiederh, ibid.
1608. 8°.
Vigne, Pierre de la = Petrus de Vineis.
Vigneulles = Philippe von Vigneulles.
Villcina Saga = Wilkina Saga.
Villani, Filippo (f 1405): über de ori-
gine civitatis Horentinae et eiusdem fa-
mosis eivibus.
Der 1. Theil, fast nur Fabeln, ist nie gedruckt; d?r
2. Thoil ist wichtig u. gewissennassen der arste VersacL
einer wissonschafUichen u. LiterSxgMchichte toh Floreüz.
Handschr.: über das Autograph (AshbumL-
Laurenz. 942) vgl. Um. Marchesini in Archi\io
stör. Italiano. Ser. V. tom. U. 1888. p. 366-379.
Ausg. : unt. d. Tit. : Liber de civitatis Floren-
tiae famosis eivibus, ex cod. Medioeo Laurent
nunc primum editus, aliique fere synchroni scn-
ptores de Florentinonim litteratura, cura G. C.
Galletti. Accedunt F. Bocchii elogia Florentinomm
doctrinis iosignium. Florentiae 1847 et 1844. 2 in
1 vol. 4°.
Uebers. : eine alte italienische unt.d. Tit. : Tite
d'uomini illustri Fiorentini ^ ed. G. M. MazzuchellL
Venetia 1747. 4^ — ^wiederh. Firenze 182ö. S*.
— ' wieder h. ibid. 1847. 8^ — * auch in der Ge-
VILLANI, GIOVANNI — VILLANI, MATTEO
1093
sammiausg. der Ylllani von Ign. Moutier. Firenze
1823 (5. das folgende Werk), Diese üebersetxung
übertrifft das Original an Eleganz y steht ihm
aber an Genauigkeit nach. — * aneh mit der
Cronica des Matt. V. u. der Cronica di Dino Com-
pagni zusammen. Milano 1834. gr. 8^
Villani, Giovanni, cittadino Eiorentmo
(f 1348): Historie Morentine seu Cronica
seil Cronica universale seu Historia uni-
versalis italice scripta, a condita Floren tia
-1348. Libri 12.
Erinnert durch Einfalt n. Mannigfoltigkeit , Kraft a.
Naivität an Herodot. Dieser nnterrichtendste von allen
Historikern seiner Zeit lieferte das grösste Geschiohtswerk
Italiens. Von 1286 an eigenthümlich.
Handsehr.: Rom, Archiv der Peterskirche.
34. E.
Ausg. : ^unt. d. Tit. : Croniche in nur 10 Bchm.
xuerst Vinetia per Jac. Fasolum 1537. fol. Sehr
fehlerhaft. — ^mit Buch 11 u. 12 xtisammen als
Cronica universale. Fiorenza 1554. 2 vol. 8®. —
^ Libri 12. Fiorenza, Giunti 1559. 4®. — *unt.d.
Tit.: Storia Fiorentina nuovamente corretta e
alla sua vera lezione ridotta. Fiorenza, F. e J.
Giunti 1587. 4^ — »Firenze 1562. 4^ — «va-
riantibus lectionibus ac supplementis aucta ope
cod. ms. Job. Bapt Recanati ap. Muratori, Rer.
Ital. scr. XIII. p. 9-1002. — ^ wiederh. in Rac-
colta di classici Italiani. Milano 1802. 8°. — 'a
miglior lezione ridotta coli' ajuto de' testi a penna.
Firenze, per il Magheri 1823. 8 vol. 8". — 'con
note filol. di Ignazio Moutier e con appeud. stor.-
peograf. compilate da Franc. Gber. Dragomanni.
Firenze 1844. 4 vol. 8^ — *° wiederh. Firenze
1847. 7 vol. 8®. — "«n/. d. Tit.: Le cronache
storiche . . . Milano 1848. 7 vol. 8°. — *' xusam-
men fnit den Gron. Filippos u. Matt. Trieste 1857.
58. 2 vol. 8^ — " unt. d. Tit. : La cronica di
Giov. V., annotata ad uso della gioveotü da Ce-
lestino Durando. Torino , libr. Salesiana 1879. 8^.
5 vol. 16™o.
Uebers.: deutsch: das 9. Bucb von W. Frie-
den sborg in Gescbicbtschreiber der deutschen
Vorzeit XIV. Jahrb. IL 2. p. 105-145.
Fortgesetzt in gleichem Geiste , wenn auch mit we-
niger rnnsterhafter Schreibart von seinem Bmder
Viliani, Matteo, cittadino Fiorentino (f
1363) bis 1363 u. von lib. XL cap. 61
an von dessen Sohne Filippo bis 1364:
Istorie di Matteo Viliani, che continua
quelle di Giovanni suo fratello. Libri 11.
Ausg, : ^ zusammen mit d. vorhergehenden als
Cronica universale de suoi tempi. Fiorenza 1554.
2 vol. 8^ — » unt. d. Tit.: Storia di M. VilJani...
che serve di continuazione a quella di G. suo
fratello. Venezia ad instanza di Giunti di Fio-
renza 1562. 4^ Oute Ausg., enthält aber nur
8 Bücher und einen Theil des 9. — ' aus einem
pollständigem Cod. das ganxe Werk als Historia
universale de' suoi tempi. Firenze, Giunti 1577.
40 _ 4 tciederh. ibid. 1581. 4^ — * mit d. Ueber-
Schrift: Matthaei Villanii eiusque filii Philippi
historia ab a. 1348 — 1364 ap. Muratori, Rer. Ital.
scr. XIV. p. 9-728; cont. p. 9-770. — «Milano
1729. 2 vol. fol. — * modemisirt in Raccolta dei
classici ital. Milano 1802. Vol. 1-8. 8«». Auch in
besondem Abdrücken hieraus als Viliani , Istorie
fiorentine erschienen. — * correct ed. J. Moutier.
Firenze 1825. 26. 6 vol. 8^ — ^unt.d. Tit.: Istorie
fiorentine. Milano 1834. gr. 8^ — " unt. d. Tit. :
Cronache di Dino Compagni, e di Gio., Matt, e
Fil. VUlani. Padova 1841. gr. 8^ {800 pag.) L 36.
— ^^ zusammen mit Matteo e Filippo unt. d. Tit. :
Croniche a miglior lezione ridotte coli' ajuto de'
testi a penna, con note ... da Franc. Gherardi
Dragomanni. Firenze 1845— 47. 7 vol. 8^ L63.
— ^^ wiederh. Firenze 1847. 7 vol. 8<». — "t4n<.
d. Tit. : Le cronache storiche di Giovanni, Matteo
e Füippo Vilani a miglior lezione ridotte , . . . con
note filol. di J. Moutier e G. M. Mazzuchelli, e
di una Cronaca inedita . . . Milano 1848. 7 vol. 8^
— ^^unt,d. Tit.: Croniche di Giovanni, Matteo
e Filippo Viliani . . . pubbl. di A. Rachel i in Bi-
blioteca classica italiana. Trieste 1857. 58. 2 vol.
8^ _ " unt. d. Tit. : Croniche di G ., M. e F. Viliani
secondo le migliori stampe e corredate di note
filol. e storiche. Vol. I. Milano 1857. gr. 8°. —
*• Bruchstücke ed. L. Carrer in Biblioteca class.
italiana di scienze ecc. {auch m. d, Tit. : Cronache
antiche Italiane). Classe VIH. Venezia 1841. 8^
p. 139-271.
NB. Oiov. Viliani 8 Werk wurde poetisch bearbei-
tet von Antonio Pncci (-f- 1373, vgl. oben p. 945) unt. d.
Tu. : Centiloqxiio di A. P. che contienne la cronica di Giov.
Viliani in terza rima ab a. del roondo 2854 al' a. di Cristo
1373. Canti 91 Aitsg.: (ap. Laigi)' Oelizie degli eruditi
Toscani. Tom. III - vi incl. {auat einxeln kieraua Firenze
1772 — 1775. 4 vol. 89).
Erl. - Sehr. : B a 1 z an i , Ugo , Le cronache Italiane nel
medio evo. Idilano 18S4. S^ p. 301-306.
Böhmer, Begesta Lndovici Bavari p. x.
Dönniges, Gesch. des deutschen Kaiserthoms im 14.
Jahrh. I. 1. Berlin 1841. p. 107-131.
Faraglia, X., in Archivio stör, per le provincie Na-
poletane. XI. 1886. p. 554 ff. BwgraphMchta.
Gaspary, Adf., Gesch. der italienischen Literatur. I.
Berün 1885. gr. 8». p. 369-377. 533.
Gervinus, Historische Schriften I. p. 24-44.
Guasti, Anton., Del valore storico di un passo delle
croniche di Giovanni Viliani, concemente l'origine
di Prato in Archivio stnr. Italiano. Sor. V. tom. 4.
1889. p. 108-114 {betrifft lib. IV. c. 26).
Hartwig, 0., Giov. Viliani u. die Leggenda di Messer
Gianni di Procida in v. Sybels Histor. Zeitschrift.
XXV. p. 233-271. — Ueberutxt unt. d. Tu.:
: Giov. Viliani e la leggenda di Messer Gianni
da Procida. Vers, dal tedesco per Mattia di Martino.
Palermo 1873. 12mo.
Imbriani, V., t» Propugnatore. XII. 1. p. 330-351;
2. p. 54-81.
Knoll, Osk., Beiträge zur italienischen Historiogra-
Shie im 14. Jahrh. GOttin>ron 1876. 8^. p. 1-30: Zur
Ihronologie des Matteo Viliani.
Lami, G.. Di un compendio inedito della Cronica di
Giov. Viliani nelle sne relazioni con la storia fioren-
tina Malispiniana in Archivio stör. Italiano. Ser. V.
tom. 5. 1890. p. 369-416.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aafl. H.
1887. p. 2&4. 285.
Sanosi, Iren., Di un incarico dato dalla Repubblica
Fiorentina a Giovanni Viliani m Archivio stör. Ita-
liano. Ser. V. tom. XII. 1893. p. 366-369.
Scheffor-Boichorst,P., Florentiner Studien. Leip-
zig 1874. 8°. p. 24. 222 ff.
Schottmüller, Konr. , Viliani in seinem Der Unter-
gang des Templer - Ordens. I. Berlin 1887. gr. Bf^. p.
684-689.
Tenneroni, Di un com^ndio sconosciuto della Cro-
nica di Giovanni Viliani in Bullottino dell' Istituto
storico Italiano. 1893. n« 13.
Tiraboschi, Storia della letteratura italiana. V. 2.
Milano 1823. p. 608.
1094
VILLANOVA — VILLENEUVE
"Weltzien, Qerh., üntersachnng italienischer Quellen
zum Romerzuge Ludwigs dos Baiem 1827— -1^39. Diss.
Halle 1882. &>, passim.
Werunsky, Geschichte Kaiser Karls IV. II. p. 408.
Vgl. Vita s. Zenobii ep. Flor, (trarul. 2. et 3).
Villanova, Guilelmus de, vid. Villeneuve.
Villehardouin, Geoffroy de(tl213): Hi-
stoire de rempire de Constantinople sous
les empereurs fran9ois, (1204) ott LaCon-
queste de Constantinople ou M6moires de
Tille -Hardouin.
Villeh. war Theilnehmer dieses Kreuzzugos, kost-
bares Werk, eins der ältoston Denkmäler nordfranzüsi-
scher PYosa. — Fortgesetzt von Henri de Valon-
ciennes.
Ausg. : * unt. d. Tit. : L'histoire de GeofFroy
de Villa -Hardouin, marechal de Champagne et
de Romanie, de la conqueste de Constantinople
par les barons fran9ois associez aux Venitiens,
depuis Tan 1198 — 1204: par Blaise de Vigenere.
Paris 1585. 4®. Mit beigefügter (assex plate tra-
duction. B u c h 0 n ) Ueberseixung in das neuere
Französische. — * besser^ aber ohne Uebers. als
Histoire ou chronique du seigneur Geoffroy de
Vüle- Hardouin etc. Lyon 1601. fol. — ^unt.d,
Tit.: L'histoire de Tempire de Constantinople sous
les empereurs franpois etc, Par Charl. du Fresne
du Cange. Paris 1657. fol. Zugleich von Byzan-
tinae historiae scriptores. Paris. Tom. XX VL —
Das erste Werk, wodurch Ducange seinen Buf
in der Gelehrten -Welt begründete. Er benutzte
hierbei die ersten Bogen einer xu Venedig be-
beabsichtigten Ausg., deren Druck 1573 aiif Be-
fehl der republikan. Regierung angefangen, aber
bald wieder gehindert wurde. — * nebst Fort-
setzung eines Afionymus (Henri de Valon-
ciennes) vom Ende des 13. Jahrh. par Brial ap.
Bouquet, Recueil XVm. p. 432-491; 491-514.
— * ap. Petitot, CoUection I. — ® ap. Michaud
et Poujoulat, Nouv. collect. I. — ' ap. Buchen,
CoUection I-III. — ^urU, d. Tit.: De la con-
queste de Constantinoble, par JofiProi de Ville-
hardouin et Henri de Valenciennes. Edition
faite sur des mss. nouvellement reconnus par
Paulin Paris. Paris (Societe de Thist. de France),
J. Renouard 1038. 8<». — » ap. Buchen, Recher-
ches et materiaux IL p. 33-168; 171-213. Als
Anhang befindet sich hier p. 217-297 der Ab-
druck eines Ms. (Paris, Nat.-Bibl., suppl. n® 207),
welches gleichfalls Villehardouin et Henri de V.
enthält, aber in Flandern geschrieben u. deshalb
wegen seiner eigenthümlichen Schreibart für das
Studium der französischen Sprache von grossem
Interesse ist. — ^° U7it. d. Tit. : Histoire de la
conquete de Constantinople. Avec la continuat.
de Henri de Valenciennes. Texte rapproche
du frang. moderne et mis ä la portee de tous par
NataHs de Waüly. Paris 1871. 18mo. XIH. 287
pag. 3 fr. 50 c. — *^ unt. d. Tit.: La conquete
de Constantinople . . . avec la continuation de
Henri de Valenciennes. Texte original du
13. siecle accompagne d'une traduct. en fran?.
moderne et d'un vocabul. par Nat. de Wailly.
Paris, F.Didot 1872. gr. 8^ XXVI. 511 pag. 15 fr.
Treffliche kritische Au^g, — ^* unt. d. Tit. : La
conquete de Const. de G. de V.-H., publ. par Nat.
de Waüly. Eclair cisseniefits. Paris, F.Didot 1874.
8«. 104 pag. — " nMl wiederh. 3. edit Pari.s
1882. gr. 8^ 20 fr. — " texte rapproche du fran-
9ais moderne, par G. Mailhard de la Couture.
Lille, Desclee 1889. 8^ 4 fr. — ^^unt. d. Tit.:
La conquete de Constant Texte et traduction
nouvelle, avec notice, notes et glossaire par Emile
Beuchet. Paris, Lemerre 1891. 2 vol. 8*. X. 475.
443 pag. 40 fr. — ^® Auszug ap. B. Zelier, L'em-
pire frangais d'Orient: laquatriemecroisadc(1199
—1205). Paris 1886. 32mo. 192 pag.
Uebers. : englisch, translated by T. Smith. Lon-
don 1829. 8*^. Nach Ducanges lext.
Erl.-Sekr.: Analekten der mittel- u. neugriiechischeD
Literatur. Hrsgb. von A.EUissen. Leipzig 1856. IGioo.
2. Bd. Die Franken im Peloponnes. Geoftoy v»l
Villehardouin nach dor griechischon Verschromk d^
Franken in Morea. Originaltext u. metrische Ver-
deutschung.
Arbois de Jubainville, Nouvelles recherches sor
le chronioueur Oeofroi de Villehardouin tu Revue
des sociötes savantes des d^partements. III. s6r. Tom.
L Paris 1863. p. 364-373.
Daunou in Histoire litt^raire do la France. XVII.
1832. p. 160-171.
Haase, A., S^'ntaktische Untersuchungen za VüIa.
hardouin u.Jomville. Oppeln 1884. gr.S'*. JT'. JIJ pog.
Jk 3.60.
Hopf, C, De historiae dncatus Athenienais fontibu^.
Bonnae 1852. 8P. p. 35 ff.
y. Karwowski, Die altfranziysische Geschichtschnn-
bnng in ihren vier Vertretern : Ville-Hardoain , Join-
ville , Froissart u. Comines. Progr. d. Oymn. Leob-
schütz 1886. 4fi. XXII pag.
Klimke, Die Quellen zur Gösch, des vierten Kreuz-
zuges. Diss. Breslau 1876. 8^. 105 pag.
Kressner, A.. Ueber den epischen Charakter d«?r
Sprache des Ville-Hardouin. Braunschwoig 1677. s:t. i^.
Kreyssig, Fr., Gesch. der f ranzös. Nationallitenitur.
6. Aufl. I. Berlin 1889. p. 227-290.
Krollick, Ueber den Ck)njunctiv bei Villehardouin..
Diss. Greifswald 1877. 8". 42 pa^.
Lucas, Gottfried von Villehardouin. Progr. d. Gvmn.
Warendorf 1860. 40. 20 pag.
Baumair, Arth., Ueber die Syntax Heinrich« von
Valenciennes. Progr. der Stadien- Anstalt. Aschaffen-
burg 1888. 8^. 51 pag.
Roserot, Deux cartes inMites concemant le p^re et
les fröres pr6sum^8 de Goofl^i de Villehardomn tu
Bulletin historique et philol. du Coroit^ des travaax
historiques et scientiflques. Ann6e 1884. n0 3.4.
-Sayous, Ed., Villehardouin; du caract&re moral de
sa chronique tn Acadömie des sciences morale« et
politiquos. Compte-rendu. 1886. Livr. 2. 8.
Sepet, Marius, Geoffiroi de Ville-Hardouin (ConqntMe
de Constantinople). Analyse historique et iitt^raire.
Paris 1874. gr. S«. 23 pag. 1 fr. 25 c.
: Le texto de Villehardouin m Revue des que-
stions historiques. XIII. Paris 1873. p. 274 - 276.
Stroit, Ludov., Comment. de auctoribus quartaequae
habetur expeditionis historiam spectantibus. Putbu>ii
1863. 40. p. 6 ff.
Struve, Bibl. historica ed. Mensel V. l.p. 263-266.
Todt, B^ernh.), Die Eroberung von Oonstantinopel
i. J. 1204. Aus dem Altfranzöa. des Gottfried von
Villo - Hardouin unter Ergilnzung aus anderen zeit-
genöss. Quellen. Halle 1878. S». rUI. 280 pag. v.
2 Karten. UK2.80.
\V ai 1 ly , Nat. de, Notice sur 6 mss. de la Biblioth^rn
nationale, contenant le texte de Geofih>i de Ville-
hardouin. Paris 1872. 40. 144 pag. {Stmaiabdntdt
aus Notices et extraits des mss. de la bibl. nat. Tt^fa.
XXIV. 2. D. 4ff.)
■ : Ville-Hardouin et Joinville. Notice Ino dans la
KÖance publ. de l'Acad. des inscript. du 20 dec. IS72.
Paris 1872. 40. 25 pag.
Villeneuve, Guillaume de, Chevalier et
maistie-d'Hostel du Roi de France Char-
les YIII: Histoire des guerres d'Italiesous
Charles VIII roi de France, de Xaples et
VILLON — VINCENTTOS BELL0VACENSI8
1095
de Jerusalem, ou M6moires sur rexp6di-
tion de Naples. 1494 — 1497.
Äusg,: ^ufU, d, TU,: Historia belli Italic! sub
Carolo Vni rege Franciae. . . a Guillelmo de Villa-
nova gallice scripta ap. Martene, Thesaar. anecd.
III. p. 1505-1544. — *fn Collection universelle
des mem. XIV. 1786. p. 1-87; observations p. 88-
99. — »ap. Petitot, Ck)llection XIII. — *ap. Mi-
chaud et Poujoulat, Nouv. collection IV. — *ap.
Buchon, Choix de chroniques VII.
Vilion: Le dit de la naissance de Marie
de Bourgogne.
Aiisg.: ap. Prompsault, Oeuvres de Vilion p.
41 1 -479.
Vincentius Bellovacensis , ord. Praed. in
Royemont (f 1264): Speculum historiale,
libri XXXI.
Reicht bis 1244; ef. Vioc. 31,105. Bildet einen Theil
des specnlnm qnadraplex , d. i. naturale , doctrinale, mo-
rale (erst spater von einem Anonym, zugefügt) u. histo-
riale. — Enthalt auch in den letzten Büchern, sogar über
franzos. Geschichte, nichts Eignes ; schreibt denRigor-
das u. den Guilelrnns Brito ans. — Der Aator selbst
verfertigte hieraus einen Auszag ont. d. Tit. : Memoria le
{8. unitn)^ einen andern besorgte Adamns Claromon-
tensis {s. d.).
Handsehr,: Berlin, k. Bibl. Lai n** 75. fol. —
Bern, öffontl. Bibl. mbr. sec. XIV. fol. n« 40, libri
25-32; — mbr. sec. XIII. fol. n° 18, Ubri 28-32;
— mbr. sec. XIII. fol. n^29, lib. 28-32. — Bou-
loj^ne, Stadtb. mbr. sec. XIV. fol. — Breslau,
BibL Rhediger. Kep. II. n® 9. mbr. fol. 2 vol. cca.
1315 geschrieben. — Brüssel, Burgund. Bibl.,
mbr. sec. XIV. n° 79 (TI» pars); — ann. 1450. n**
9146-9151; ~ sec. XV. n^ 17970 (Hulthem 986)
— Cambridge, Un.-Bibl. — Chartros, Stadt-
bibl. sec. XIV. n<» 160. — Dijon, Un.-Bibl. sec.
XJV. XV. n* 329. fol. (bis lib. XIII. 2). — Es-
kurial, mbr. fol. sec. XV. E. I. 14-16. — T. u.
O. I. 2. — Gent, v. Alstein. mbr. sec. XIV. fol.
— Gotha, hrz. Bibl. sec. XIII. cod. 89. — Lö-
wen, Un.-Bibl. mbr. sec. XV. 8°. — Lyon, Bibl.
sec. XIV. n« 800 (a 175). Nur 24 Bchr. — Mai-
land, Bibl. Ambros. — Middlehill, ex bibl.
monast. de Alna. sec. XIII. n" 4643 (3* pars). —
München, Hof- u. Staatsbibl., cod. lai 8201
(Metten 1*), früher im Kloster Metten; cf, R.
Mittermüller, Kl. Metten. Straubing 1856. p. 76.
— Namur, Stadtb. chart. anni 1506. fol. n^ 66.
— Olmütz, Un.-Bibl. 2. L 3. anni 1470; — 3. 11.
13. Chart, fol. anni 1471. .Pars 11'. — Oxford,
I^n.-BibL n<» 2435 (16 Bchr.); — Morton College
590-593. 123- 126. — Paris, Nat.-Bibl. sec.XIV.
4897-4902; Augustins. sec. XUL n° 60. 67; —
St. (ferm. sec. XIII. n« 1392; — St. Germ, frang.
Harl. n* 475 (IV. pars); — Sorbonne, sec. XIII.
n«» 891. 892. — Arsenalbibl. bist. lat. n« 112. 113.
— Troyes, Bibl. sec. XV. 4^ 2 vol. — Reihe V.
links, sec. XV. fol. (Clarevall. — 2 vol. lib. 1-9.
25-32.) — Turin, Athenaeum, sec. XIV. n°578
(pars II»). — Valencia, n« 107. 108. — Wien,
k. Hofb. Novi 485. chart, sec. XV (deutsch).
Ausg.: *s. 1. et a. ( Argentorati , Joh. Mentelin
cca. 1468). 4 partes in 2 vol. fol. Erster unda-
tirter Druck. Ebert 23612. — * Argentorati. Joh.
Mentelin 1473. 4 vol. fol. — »s. 1. (Aug. Vindel.
in monast s. Udalrici et Afrae) 1474. 3 vol. fol.
Sehr selten. Die Mönche der genannten Abtei
haben nur das Spec. bist, gedruckt. — '*Basi-
leae ap. Joa. Amerbachium 1481. fol. — * (Vene-
tiis) per Herm. Lichtenstein Colon iensem 1483.
fol. — ^Norimberg. ap. Ant. Coburger 1484. fol.
— ^ Venetiis 1494. fol., schöne Aufgabe. Vgl.
Panzer, Annal. in. n® 1786. — »Aug. Vindel.
1496. fol. — »Venetiis 1591. fol. — "op. Beno-
dictinorum collegii Vedastini. Duaci 1624. fol.
Oute Ausgabe^ hier u. da fehlerhaft, lieber ihre
Differenz mit der van Mentelin vgl. Henr. de
Hervordia chronicon ed. Potthast p. xv. — Bruch-
stücke • ex libr. 29. 30. 31 ed. Holder-Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XXIV. 1879. p. 164-167. 836.
837. — *»ein grösseres über den Kreuzzug a. 1217
— 19 ex edii Duac. p. 1260 ap. R. Röhricht,
Testimonia minora de 5. hello sacro. Genevae
1882. gr. 8^ p. 97-110.
Uebers.: Miroir historial. * Lyon 1479. fol.
— Miroir hystorial (trad. par J. de Vignarv).
•Paris 1495 — 96. fol. — ^wiederh. Paris 1531.
fol. — * Bruchstücke ap. Bouquet, Rec. X. p. 314;
XI. p. 410-412; XXI. p. 71-75.
Vincentius Bellovacensis: Memoriale
omnium temporum.
Vom Verfasser selbst um 1244 gefertigter Auszug aus
dem Speculum historiale in 80 Capitoln, welche sich in
seinem Speculum naturale cap. 22, 2C-100, 102-106 voll-
sUndig wiederfinden.
Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. nM936 (olim
5234). mbr. sec. XIV. 4^ — Wien, Hof bibl. n<>
604 (olim univ. 637). mbr. sec. XIIL kl. 4«.
Ausg.: ed. 0. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XXIV. 1879. p. 157-162. — Continuatio
ex eins SpecuH naturalis libro 32do. a. 1242
-1250 ibid.^. 162-164.
ErL'Schr.: Holder-Egger, Prooeminm ap. Pertz 1. c.
p. 154-157.
Wailly, Nat. de, Notice sur une chronique anonyme
du 13. siecle in Bibliothdque de l'Eoole des chartes.
S^r. IT. tom. I. 1844. p. 388-395.
'^''aitz, G., üeber kleine Chroniken des 13. Jahrh. in
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. III. 1878. p. 49-58.
Erl.-Sehr.: Bourgeat, J. B., £tudes sur Vincent de
Beauvais , th^iogien , philosophe , enc yclopödiste,
ou Spöcimen des 6tudes tnöologioues , phuosophiques
et scientifiqnes au moven %e, jQII. siöclo, 1210 —
1270. Thdse pour de doctorat. Paris , Durand 1856.
80. 231 pag.
Boutaric, Ed^., Examen des souroes du Speculum
historiale de Vincent de Beauvais. Ouvrage couronn6.
Paris lWi3. 80.
: Vincent de Beauvais et la connaissance de l'anti-
quit6 classique au 13. sidcle. Paris 1875. 89. 65 vag.
(Abdruck aus Revue des questions historiques. X\U.
p. 5-57).
Brosien, H., in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch.
IV. 1879. p. 437-439. 463. 500.
Desbarreaux - Bertrand, £tude bibliographlque
sur rödition du Speculum quadruplex de \ incent de
Beauvais, attribuee ä Jean Mentel ou Mentelin, de
Strasbourg. Paris 1872. S®. 25 pag. et 4 planches.
Eckhardt, Jh. Fr. (f 10. Decb. 1794) , Nachricht von
des Vincenüi Bellovacensis Spoculo historiali . einem
seltenen Buche der Bibliothek zu Eisenach. Eisenach
1769. 4«.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 298.
Friedrich, Rieh., Vincentius von Beauvais als Päda-
gog nach seiner Schrift De eniditione filiorum re-
galium. Inang.-Diss. Leipzig 1883. gr.Ö^. 43 pag. Jk 1.
Gass, "W., Zur Geschichte der Ethik: Vinconz von
Beauvais und das Speculum moralo. Artik. 1. u. 2 in
1096
VINCENTIÜS CANONICUS — VINCENTTOS (KADLÜBEK) CRACOV.
BriegeiB Zeitschrift für Kirchengeschichte. I. Gotha
1877. p. 865-896; H. 1878. p. 832-365, 610-536.
Gi am belli, Carlo, Di Vincenzo Bellovacense : nota.
Roma 1886. 4P. 31 pag. { Abdruck au8 Rendiconti della
r. Accademia dei Lincei, classe stör. -filol. 4. sor.
Vol. IT. 1886. fasc. 5 e 6.) Ueber V.'a Werke, AncUyee
des Spee. bist. ete.
Histoire litt6raire de la France. XVIU. 1835. p.449
-619.
Liliencron, B. v., Ueber den Inhalt der allgemeinen
Bildung in der Zeit der Scholastik. Festrede znr Feier
des 117. Stiftungsfestes der Akad. d.Wiss. München
1876. gr. 40. 47pag. HandeU über Vinc.'e Bedeutung.
Lindner, Th., (Der Chronographos bei Vincentins von
Beanvais = p. 206 - 212 der Äbhandl. :) Die Fabel von
der Bestattung Karlsd. Gr. tn Zeitschrift des Aachener
Geschichtsvereins. XIV. 1892. p. 131- 212.
Qa6tif et Echard, Scriptores ordinis Praed. I. p.
212-240.
Richter, 0., De Vincentii Bellovacensis excerptis
Tibuliianis. Diss. Bonnae 1865. 80. 75j)ag.
Schlosser, Fr., Vincenz von Beauvais, mit 3 Ab-
handlungen. Frankfurt a. M. 1819. 2 Bde. BP. hi xu-
nächst Üebersebtung von Vincenz' De institutione lill-
omm regiorum seu nobilinm.
Schulte, J. F.V., Geschichte der Quellen u. Literatur
des canonischen Rechts. II. Stuttgart 1877. gr.BP. p.
120-122.
Schüz, Clomment. criticus de scriptis et scriptoribus
historicis p. 531-534.
Vogel, A., LiterSr. - histor. Notizen über den mittel-
alterlichen Gelehrten Vinc. V. Beauvais. Üniv.-Progr.
Freibuig 1843. 40 {63 Seiim.).
: in Zeitschrift für Theologie. X. p. 277-869.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 424
(5. Aufl. IL 1886. p.424; 6. Aufl. U. 1894. p.463).
(Wel 1 e r , J. G.) Altes aus allen Theilen der Geschichte.
I. Chemnitz 1760. BP. p. 226.
Vgl. Vita s. Antonini mart.
Vincentius canonicus Fragensis » Yin-
centius Pragensis.
Vincentius Cracoviensis episcopus =
Vincentius (Kadlubek).
Vincentius de Burgundia » Vincentius
Bellovacensis.
Vincentius Hispanus (saec.IX exe.): Car-
men.
Ausg.: in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi
Gar. IIL p. 147.
Vincentius (Kadtubelc), Cracoviensis epi-
scopus 1208 — 1218, antea praepositus
Sandomiriensis; sponte resign. et fit 1218
monachus Andrejoviensis [Jedrxejöw] ord.
Cisterc. (f 1223): Historia Polonica seu
De gestis Polonorum libri 4, seu Cliro-
nica Polonorum — 1203.
Die ersten drei Bücher dieser Chronik sind in Form
eines Dialogs abgefas.'>t u. wurden von I^lewel u. a. ohne
ausreichende Gründe dem krakauer Bischof Matthaeus
C h o 1 e w a als Verfasser zugesprochen. Es steht aber fest,
dass jener sie nicht goschriebon, sondern Vincentius
selbst das Ganze abgofasst hat. Letzterer wird eist in
jüngeren Quellen, nicht vor dem 16. Jahrh. Kadlubek
genannt, ein schwer zu deutender Beiname.
Handsehr.: Breslau, Rhedig. Bibl. chai-t. a*
1441. kl. fol. — Dzikow, Bibl. des Grafen Job.
Tarnowski, sec. XIV oxe. — Komik bei Posen,
Bibl. des Grafen Dzialvnski , chart. sec. XIY. 4°.
— Krakau. Univ.-Bibl. n« 731 (olim Seb. Pe-
tricius). Chart, sec. XV. 4°; — n° 732. chart. sec.
XV. 4«; — n« 733. chart. sec. XV. 4^; — n« 734
(olim Nicol. de Lathowycz). chart. a* 1451. 4®; —
n° 735 (olim Nicol. Kotwicz). chart sec. XV. 4"*;
— n® 358 (olim Andreas), chart. sec. XV. 4"; —
(olim monachus Johannes), chart a' 1437. fol. ; —
n<> 736. chait. sec. XV. 4^ — Kapitelbibl. (olim
Jos. Odelf). chart sec. XV. 4"; — (olim Joh. t.
Szadek). chart. sec. XV. fol. — Handsehr. des
Jos. Muczkowski {wo Jetzt?) chart. fol. — Hand-
sehr. des Joh. y. Szabic (einst in Muczkowskis
Besitz), chart 4**. — Lemberg, Bibl. des Grafen
Baworowski (olim Nie. Bolesta). chart. sec. XV.
4«; — (olim Pauls), chart. sec. XV; — n*> 3S5.
chart. sec. XVL 4°. — Paris, Bibl. des Fürsten
Czartoryski (olim Pulawys Bibl.). Handsehr. des
Theoph. V. Boguslawice, chart. sec. XV. fol.: —
n« 1318 (olim Matth. v. Kobylin), chart sec. XV.
4°; — n^ 1312. sec. XV. kl. fol.; — n« 1315 (olim
Matth. V. Pelczyno). chart. 4®; — n® 1317. chart
sec. XV. 4«; — n° 1316. chart a* 1467. 4^ —
Petersburg, kais. öffentl. Bibl., cod. lat S^.
n<> 2 (nach Bielowski sign, X. Q. V. OTJ. IV.
TL^ 2). mbr. sec. XIV; — cod. lat 4°. n« Ki5.
chart. sec. XIX. Copie der vorigen; — cod. lat 4^.
n^ 2 {nach Bielowski sign. L Q. OT^i. IV. n« 6).
chart. sec. XV;
sec. XV; — cod.
cod. lat. fol. Z. n^ 19, chart.
lat.
— theol. n° 91. chart.
4^ n® 6. Chart sec. XV;
sec. XV. — Warschau,
Ordinariatsbibl. der Zamojski, chart sec. XV. 4®.
— Bibl. des Kazimir Stronczynski (olim Nie. Bf>-
lesta). chart. sec. XV. 4^; — (olim Pawel) chait
sec. XV. 4°. — Wien, k. Hof- u. Staatsbibl.
n" 480 (olim Cod. Eugenianus). mbr. sec. Xlll.
kl. fol.; — n° 3416 (olim Joh. Fabri). chart sec.
XV. XVI. fol. Vgl. über alle 35 (wozu noch 8
jetzt unbekannte , hier nicht aufgeführte kommen)
Bielowski, Aug., "Wst^p krytyczny do dziejow
Polski. w Lwowie 1850. p. 127-156 u, vor seiner
Ausg. p. 6fP.; Zeissberg in Archiv für österr.
Geschichte. XLII. Wien 1870. p. 187-193 «4. dessen
Die polnische Geschichtschreibung des Mittelal-
ters. Leipzig 1873. p. 67. not 2-72; Pertz, Mon.
scr. XXIX. p. 473-476.
Ausg. : ^auf Veranstaltung des Felix von Her-
hurt Dobromili in offic. Joa. Szeligae 1612. 8®.
Sehr fehlerhaft. — * wiederh. xu Ende von Ühi-
gossus, Hist Polen. H. p. 593-826. Lipsiae 1712.
fol. — ^unt. d Tit.: Res gestae principum et tp-
gumPoloniae perVincentium (Kadlubkonem) saec.
Xll et XIII enarratae; quibus accedit chruuicon
Polononim per Dzierswam saec. XH scriptorem
compositum. Editio repetita ad fid. codd. q^iii ser-
vantur in tabulario societ regiae phüomat Var-
saviensis. (Ed.Hippol.Kovnacius.) Varsaviae 182-1.
2 vol. 8°. Parsl 304 pag., II. 193 pag. Ktchi
genügende Ausg. — * unt. d. Tit. : Magistii Viu-
coDtü episc. Cracov. chronica Polonorum sive ori-
ginale regum et principum Poloniae . . . Ed. Alex,
ex comitibus Przeidziecki. Interpretation e polonica
addita opera A. I. et M. S. Cracoviae 1862. gr. 8\
M 9. Aeusserst ungenau; vgl. die sehr eingehende
Besprechung v. Prof. Jülg in Innsbruck in Wochen-
schrift für Wissenschaft, Kunst u. öffentl. Leben.
Beilage zur k. k. Wiener Zeitung 1862. n« 27. —
* unt. d. Tit. : Magistri Vincentii, qui Kadlubek vu-
cari solet, de origine et rebus gestis Polononim
libri 4. EdiditAdolphusMulkowski. Cracoviae 1864.
8°. {Vgl. die Kritik von A. Bielowski in Biblioteka
VINCENTIÜS (KADLUBEK) CRACOV. — VINCENTIUS PRAGENS18
1097
Ossolinskich. Poczet nowy. VI. Lwow 1865. p. 280
-322.) Entstellt durch die Aufnahme von Bie-
htcskis Hypothesen in den Text, — * unt, d. Tit, :
Magisth Vincentii chronicon Polonoram. Mistrza
Wincentego kronika Polska ap. Bielowski, Mon.
Polon. bist. IL 1872. p. 249-447; cf, Einleit p.
193-248. — ' besonderer Abdruck hieraus Lwöw
1872. gr. 8^ 268 pag. — " Auszüge Ex magistri
Vincentii chron. Polon. ed. M. Perlbach ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. 1892. p. 477-500; ef, p. 471 ff.
NB. Die Ausg., welche erschien ' (edente Leng-
nich) unt, d. lit»: Vinc. Xadlubko et Martinus
Gallus , Scriptores historiae Polonae Tetustissimi,
cum 2 anonymis, etc, Gedani 1749. fol. — ^ge-
nau wiederh. ap. Mizler de Kolof , Historiar. Po-
lon. Script III. p. 1-26, ist von den vorhergehen-
den ganx abweichend, nicht in Gesprächsform,
und hat Dxierswa zum Verf. (v. Ossolinski , Kad-
lubek übers, v. Linde p. 85; Lelewel, Ueber Mat-
thaens Cholewa ibid. p. 424; Zeissberg, Poln. Ge-
schieh tschreibung p. 76).
Uebers.: polnisch: unt. d. Tit.: Mistrza Win-
centego^ zwanego Kadtubkiem, bisk. Krak., kro-
nika Polska. Wydanie AI. Przezdziecki . . . Tlo-
maczone z tacinskiego przez A. J. — M. S. Kra-
kow 1862. gr. 8^ {bildet zugleich einen Anhang
^u der Ausg. no4, s. vorher). — Eine verkürxte
Uebers. ist die folgende: Wincentego Kad-
lubka historya Polska, skrocona przez F. C. (des
Vincent Kadlubek polnische Geschichte, abge-
kilrxt von F. G. d. i. Frx. Cxaykowski, Domherrn
xu ßotcicx). Lowicz 1804. 8**.
Sri. - Sehr. .'Angerstein, Konflikt des polnischen Könif^s
Boleslas II mit dem Krakauer Bischöfe Stanislaus in
Zeitschrift der histor. Gesellschaft f. d. Provinz Posen.
IV. 1889. p. 259 -281.
Bielowski, Ang., Mistrz Wincenty i jego Kronika
Polska in Biblioteka Ossolinskich. Poczet nowy. II.
Lw6w 1863. p. 351-452 (p. 406: Pan Jülg i pan Gut-
schmid , Auaeinandersetx'ung mit ihnen.
Caro, Jac, Geschichte Polens II. Gotha 1863. &. p.
566-573.
Czaczki. Thadd., Prüfung der polnischen Gesch. des
Martin Galliis u. Vincent Kadtnbek , aus Xowy Pa-
mietnik. Warszawski 1801. n© 2. Febr. p. 183-197
deutteh Mniar Ossolinskis Vincent Kad^aoek p. 349
-369.
Dainalewicz, St., Lux ecclesiae Andreoviensis. Ro-
mae 1650.
Dobrowski in dem Wiener Jahrb. XXVII. p. 255;
XXVIII. p. 201.
Gtitschmid, A. v., Ueber die Fragmente des Pomp.
Trogus a. d. Glaabwfirdigkeit ihrer Gewährsmftnner.
Avs dem 2. Suppl.-Bd. der Jahrb. f. klassische Philo-
logie. Leipzig 18Ö7.
— : Kritik der polnischen Urgeschichte des Vinc.
Kadt. in Archiv f. Osterr. Geschichtsqnellen. XVII.
1857. p. 295-326 {auch als SeparaiaMr. Wien 1857.
8^ ersodenm).
Hof f mann . J. D., Zufällige Gedanken über des Kad-
iabko Nachricht von dem Feldzuge Alexandri M.
wider die Polen n. dessen nnglücklichem Ausgange
im Thomer Wochenblatt. 1763.
Janowski, Joh. X., Investigentnr omnes sententiae
et loci inris Romani, qnotqnot in Cad^nbcone oc-
currant et indicentnr fontes comm. Varsaviae 1827.
8®. Nachtrage bei Zeissberg in Archiv etc. p. 97 ff.
Jülg, 8. Aosg. n<>4.
Laskiewicz.J.K., Chwa^a b. Wincentego Kadtabka.
Krakow 1765. 16mo.
Lelewel, Joach., Erwfthnnng von den ältesten pol-
nischen Geschichtschreibern , besonders d. Kadhibek,
deutsch hinter Ossolinskis Kadhibek p. 388-408.
: Bemerkungen über den Matthaeus vom Wappen
Cholewa, einen poln. Geschichtschr. des 12. Jahrb.,
insonderheit das 1. Buch seiner Gesch., deutsch von
S. G. Linde, ibid. p. 415-692.
Lelewel, Joach., Polska wieköw srednich. I. Poznan
1846. p. 1-17, wo auch andere AMandliamen aufgeführt
sind.
: Uwagi nad Mateuszem herbu Cbolewa. Warszawa
i Wilno 1811, 8^.
: We wzgl^zie dzieiow naradowychPolskich postr-
zezeniatfte. w Warsavie 1811. 8^.
Ossolinski. Graf J. M., Wiadomosci historyczno-
krytyczna ao dzieiröw literatnry Polskiej o pisaizach
Polskich. n. Krakow 1820; neue Ausg. II. Lwöw 1852.
8P [Vincent Kadlubek, ein histor. -icrit. Beitrag zur
slavisch. Literatur. Ins Deutsche übers, von Sam. G.
Unde. WaiBchaa 1822. 8f>. Jk 12].
Praimowski, Adam, Wiadomosc o naydawnieyszych
dzieiopisach Polskich z powoda dwöch re^opismöw
darowanych Towarzystwa kröl. w Warsavie löll. 8".
Szembek, Fr. (f 1644), Vita b. Vincentii Kadtubek
episcopi Cracoviensis s. 1. et a.
Starovolskius, Sim., Vita et miracula servi Dei
Vinc. Kadlnbkonis. Cracoviae 1642. 4P.
Swistuu,Ph., Uwagi do pierwszej ksi^gi kroniki Win-
centego Kadhibka Id. i. Bemerkungen zum 1. Buche
der Chronik des V. K.] Progr. d. Gymn. Rzeszow
1887. 40.
Tyszynski, A., Kronika Wincentego Kadhibka in
Biblioteka Warszawaka. 1867. 2. p. 194 ff.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 384
(5. Aufl. U. 1886. p.324; 6. Aufl. IL 1894. p.358).
Wiszniewski, Mich., Historya literatury polski^j II.
p. 60-94. (Mateusx herbu ChoteuHi i Kadtubek.)
Zeissberg, Heinr., Die polnische Geschichtschrei-
bung des Mittelalters. Leipzig 1873. Lex.-SP. p. 48-
78: Vinc. Kadh
: Vincentius Kadhibek, Bischof von Krakau (1206
—1218; tl223) u. seine Chronik Polens. Zur Lite-
raturgeschichte des 13. Jahrh. in Archiv für öster-
reichische Geschichte. XLII. Wien 1870. p. 3-206;
Index verborum in magistri Vinc. de orig. et reb.
gest. Polon. libros 4 ibid. p. 207-211 {auch Separat -
Abdr.: Wien 1869. gr. 8". 211 pag. Jk3).
Vincentius Kylciensis (Kielce) monachus
(flor. 1253), vtd, Vita s. Stanislai Cracov.
(vita alia).
Vincentius Pragensis ecclesiae canon.
et notarius, capeUanus episcopi Danielis
(t p. 1174): Annales seu chronicon Boe-
morum ab a. 1140 — 1167.
Fortgesetzt von Gerlacus abbas Milovicensis , be-
nutzt vonCosmae continuator Prägens., Neplacho
u. Pulkawa. — Gründliche Darstellung, ziemlich reine
Schreibart. Der Verfasser war ein vrarmer Verehrer Frie-
drichs I. Wichtig für italienische u. böhmische Geschichte.
Handsehr.: Strahow, Praemonstrat. - Klost.
in Prag, Bibl. D. K. 123. nibr. kl. fol. sec. XIV.
mit d. Tit.: Liber de Mileusk, Mylewsk. Auto-
graph, defect. — Kloster Raigern, g. 17, Ab-
schrift der vorigen. — Leitmeritz, Abschrift.
Vgl. Pertz , Mon. scr. XVII. p. 657.
Ausg.: ^ ed. Joa. Aug. Kneysl. 1754. — 'ap.
Dobnor, Monumenta I. 1764. p. 29-78 nach der
schlechtesten Abschrift^ voll Fehler. — ' nach
dem Autograph mit Ausfüllung der Lücken aus
Cosmae contin. Prag. u. Pulkawa ed. Watten-
bach ap. Pertz, Mon. scr. XVII. p. 658-683. —
*xugleich mit Ansbeiii (s. d.) Historia u. Ger-
laci (s. d.) Annales ed. Hippol. Tauschinski et
Math. Pangerl in Fontes rerum Austriac. Scr. V.
1863. p. 91-139. — * ed. Adolphus Mulkowsky.
Cracoviae 1864. 8^ — ^ mit böhmischer Uebers.
unt. d. Tit.: Letopis Vincencia ed. Jos. Emier in
Fontes rer. Bohem. II. p. 407-460.
Uebers.: Jahrbücher von Vincenz u. Gerlach.
Nach der Ausg. der Mon. Germ. hist. übers, von
Geo. Grandaur. Leipzig 1889. 8° {= Geschieht-
1098
YINCENZ VON KRAKAÜ — VISTO TÜNDALI
Schreiber der deutschen Vorzeit. Lief. 86. Jahrh.
Xir. Bd. 16).
Erl. - Sehr. : D e 1 1 1 o f f , R. , Der Römerzu;? Friedriclu I.
1877. p. 12. Anm. 2; p. 19. Anm. 2; p. 86. Anm. 6;
p. 40. Anm. 1; p. 62. Anm. 2.
Palacky, Fr., AVürdigun^ dor alten böhmischen Ge-
Bchichtschreiber. Prag 1830. p. 65. 71.
Pertz' Archiv IX. p. 404.
Botondi , P., Vincentii Pragensis aimalos in Archivio
stör. Itaiiano. Ser. III. tom. X. parte 2. Anno 1S69.
p. 92-108.
Taaschinski u. F., Einleitung xu ihrer Ausg. 1. o.
p. xx>ai-xxxu.
Tourtual, Flor., Böhmens Antheil an den Kämpfen
Friedrichs I in Italien. Gnttingen 1865. BP.
"Wa ttenbach, Deutschlands Gcscbichtsquellen. 5. Anfl.
II. 1886. p. 288 -290; 6. Aufl. II. 1894. p. 320 -322.
Vincenz von Krakau « Vincentius (Kad-
labek) Cracov. episc.
Vincenzo Quirini, vid, Quirini.
Vindricus sive "Widricus abbas S. Apri
monast. Tullensis, vid, Tita s. Gerardi ep.
Tullensis.
Vinsauf seu Vinesaivua =» Galfridus de
Vino salvo.
Vinuta di lu Re Japicii a la citati di
Catania. Prosa Sicula del 1287, md. Atha-
nasius Acensis.
Vischelius, vid. Paltramus.
Visio , vid, auch Vita.
Erl.- Sehr.: Fritzsche, C, Die lateinischen Visionen
des Mittelalters bis zar Mitte des 12 Jahrh. irt K. VoU-
müUers Romanische Forschangen. II. Erlangen 1886.
gr. 80. p. 247; III. p. 837-869.
Visio Bernoldi , vid. Hincmarus archiep.
Remensis.
Visio Caroli RRagni (de suo nomine seu
de lapsura progeniei suae.).
Im 9. Jahrh. za Mainz entstanden; gegen die Ansben-
tnng der Eircheng^ter durch Karls Nachfolger gerichtet.
Handschr.: Frankfurt a. M., Stadtb. n® 67.
mbr. sec. XU. — Paris, Nat-Bibl. fonds lat.
5010. mbr. sec. XII.
AtL8g. : ^ ap. Graff , Althochdeutscher Sprach-
schatz III. p. 853-856. — *avec traduct. franp.
par J. F. Gadan. Troyes 1821. 8° unt. d. Tit.:
Visio quam vidit Karolus imp. (= CoUection du
bibliophile Troyen). Nur 100 ExempL gedruckt,
— ' ap. Jaflfe, Bibl. rer. Germ. IV. p. 701-704. —
^ ap. Gengier, German. Rechtsdenkmälcr. 1875. p.
237-240. Cf. Falk in Neues Archiv d. Ges. f. ä.
d. Gesch. XI. 1886. p. 617.
Uebers.: detäsch als Kaiser Karls Traum in
Einhards Leben Karls d. Gr. übers, von Abel. An-
hang 2. p. 63-65.
Visio Fulgentii abbatis primi AfQige-
mensis (1109).
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 417.
Visio Godeschalci (agricolae in parro-
chia Novimonasteriensi).
Abgefasst um 1190.
Handschr. : Wo 1 f e n b ü tte 1 , hrz. Bibl., Heimst.
n° 558 (in Pertz' Archiv VlI. p. 222 als Heimst.
459). mbr. 4«.
Ausg.: alle beschränken sich auf Au^xüge:
* unt. d. Tit. : Exhistoria Godeschalci msta. ex-
cerpta quaedam ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv. I.
1707. p. 870-875, sehr mangelhaft. — *unt. d.
Tit.: Excerpta quaedam e visionibus G-i ap.
F. D. Haeberlin, Analecta medii aevi ad illuslr.
iura. Norimbergae 1764. 8^ p. 571-608. — 'irtV-
derh. ap. LÄDgebek, Scr. rer. Dan. V. 1783. p.
363-377; cf p. 362. — * unt. obigem Titel ed.
Rud.Üsinger in Quellensammlung d. Schl.-Holst.-
Lauenb. Geschichte. IV. 1875. p. 89-126; cf Eiii-
leit. p. 75-88 (* besofulers daraus ahgedr. Kiel
1875. 8^ 54 pag. JL 1.20).
Visio s. Pauli.
Ausg.: Ein Beitrag zur Visionslitteratur mit
einem deutschen u. 2 latein. Texten hrsgb. von
Herm. Brandes. Halle a. S. 1885. 8"*. VI. 102 pag.
Ji 2.80.
Visio pauperculae mulieris.
Ausg.: * ap. Wattenbach, Deutschlands Ge-
schichtsquellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 260. 261.
not. 3; *6. Aufl. I. 1893. p. 277. not 2. — «iriV-
derh. aus einer frühem Aufl. ap. Malfatti. Ber-
nardo re d'Italia. Firenze 1876 (Nuova Antologia).
Visio Raduini monachi Longobardi.
Bezieht sich anf Erzbischof Ebo von Beims und Lud-
wigs Streit mit seinen Söhnen.
Ausg. : • wörtlich in Flodoardi {s. d.) Historia
Remensis ecclesiae 11. c. 19 (ap. Pertz, Mon. scr.
XIII. p. 471). — ** aus einer besondem Hs. (Vatic.
Christ, reg. n°466. sec. XI. f. 64) ed. Holder-Egsrer
in Neues Archiv der Ges. für ä, d. Gesch. XL ]i.
262. 263.
Visio Rotcharii.
Ausg. : Auszug ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
Saec. IV. 1. p. 667.
Erl. -Sehr.: Anzeiger des German. Maseams. XXH.
j). 78.
TVattenbach, Deatschlands Oeschichtsqoellon. 5. Aufl.
I. 1885. p.261. not. (6. Aufl. 1. 1893. p.278).
Visio Tundaii (Tnugdali) a. 1148.
Wird in mehreren alten Hss. dem Gerhohus Rnchert-
pergensia zugeschrieben.
Ausg.: *ap.VincentiumBellovacensem, Specul.
bist. lib. 27. c. 88-104. — ^ ein grosser Thieil in
Henrici de Hervordia chronico ed. Potthast p.
250. 251. — ' in Comeri chron. ap. Eccard, Coq».
bist. med. ae\T TL. p. 697. — * in Libellus de
raptu animae Tundali et eius visione tractans de
poenis infemi et gaudiis paradisi. S. 1. et a. (Co-
lon., Ulr. Zell cca. 1470). 4^ 18 fol. ä 27 lin.
Sehr selten. Hain 15542. — ^unt. d. Tit.: Visio
Tnugdali. Hrsgb. von 0. Schade. Halle 1869. gr.4^
IV. 26 pag. ^1.50. F^^Z. Liter. Centralblatt. 1869.
n° 45; Revue critique d'histoire. 1870. n« 30. —
® unt. d. Tit. : Visio Tnugdali. Lateinisch u. alt-
deutsch hrsgb. von Albr. Wagner. Erlangen 1882.
8*^. LXXn. 186 pag. Jk 5. ( Vgl. darüber E. Pe-
ters in Anglia. Zeitschrift f. engl Philologie. VL
Hallo 1883. Heft 3.)
Uebers.: deutsch in poetischer Behandlung
des 13. Jahrh. ap. Hahn, Gedichte des 12. und
13. Jahrb. Quedlinburg 1840. 8^
Duggals leizla ap. C. R. Unger, Heilagra
manna sögur. I. Christiania 1877. 8®. p. 329-
VISIO WETTTINI — VISSELBECCIUS
1099
362. — Auszug unt. d, TU. : Ür leiziu Dug-
gals ap. K. Gislason, Fire og fyrretyve . . .
utrykte Prever. Kjebenh. 1860. 8^ p. 447-
456.
Vision de Tondaius, recit mystique du 12.
siecle, mis en franpais pour la prem. fois
par 0. Delepierre. Mons, Soc. des biblio-
philes 1837. 8^ XXIV. 58pag. Nur 100
Exempl. gedruckt.
V i s i 0 n e di Tugdalo , volgarizzata nel sec. XIV,
ed ora per la prima volta posta in luce da
Franc. Corazzini. Bologna 1872. 8^ XG.
139 pag. L 7.
Tundale. Das mittel englische Gedicht über
die Vision des Tundalus auf Grund von 4 Hss.
mit Einl. u. Anm. hrsgb. von Albr. Wagner.
Halle a. S. 1893. 8<». XL. 146 pag. Ji 4.
Erl.-Sdtr.: Oervinns, Geschichte der deutschen Dich-
tung I. p. 174 (5. Aufl. I. p.264).
G o s c h e , R. , Archiv für Literaturgeschichte. I. p. 486
-489.
Ka^nzniacki, E., Zur Literatur der Visionen in der
Art der Viaio 7\mdali in Archiv filr slavische Philo-
logie. XVL 1894. p. 42-46. Gilft ein Fragment der
Vision dea Karthagtn Taxaotes (sec. XV) in bafgar.-
sloven. Sprache.
Mussafia, A., Sulla visione di Tnndalo. Viennal871.
gr.8«.
Peters, Emil, Die Vision des Tnugdalns. ein Bei-
trag z. Kulturgeschichte des llittelalters. Progr. des
Dorotheensifidt. Realgymn. Berlin 1895. 4o. 30 pag.
Jkl.
Sprenger, Roh., Albers Tundalus. Inaug.-Diss. Halle
1875. gT.BP. 67 pag.
Wa ttenbach, DeutschlandsGetschichtsqnollon. 5. Aufl.
IL 1886. p. 221. 279. 348; 6. Aufl. IL 1894. p. 249.810.
382.
Visio Wettini monachi Augiensis (f 824).
Der Bischof Heito von Basel (t836), vorher Abt
von St. Gallen (806—822), hat von dieser Vision eine
kürzere prosaische Bearbeitung geliefert, Walafridus
Strabo denselben Gegenstand in Verse (gegen lOCK) Hexa-
meter) u. poeiisehen Stil fibertragen. Die erstere war im
Mittelalter sehr beliebt und kommt ungemein oft in Hand-
schriften vor.
Handschr. : auctore Heitone Brüssel, Burg.
Bibl. n» 10615-10729. sec. XU. fol. f. 85'. — Pa-
ris, Nat-Bibl. n<> 18095 (olim Notre-Dame 228).
sec. X. f. 87. — Rom, Yatic. Christ, reg. n°598.
sec. X. f. 9'. — St Gallen n° 573. sec. IX. X.
kl. 4^ 1 294. — Zürich, Stadtbibl., Hist. n«28.
sec. IX. f. 93, u. 8. w.
auctore Walahfrido Brüssel, Burg. Bibl. n°
10615-10729. sec. XII. fol. f. 87. — München,
Staatsb. n° 18628. sec. XI. 4°. f. 71. — Oxford,
Bodl. libr. , Laud misc. 410. sec. XI. 4**. f. 18. —
Rom, Vatic. Christ reg. 356. sec. X. kl. 8°. —
St Gallen n^ 573. sec. IX. X. kl. 4^ f. 320. —
Valencia n*» 393 (N. 5. 1). sec. IX. 4°. f. 108,
u. 8. w. Vgl. Pertz' Archiv lY. p. 145, VII. p.
1005; Greith, Spicil. Vatic. p. 108; Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. IV. p. 284; E. Dümmler vor
seiner Ausg. 1. c. p. 266.
Ausg. : * Heitos Bearbeitung zuerst in Liber
trium virorum et trium spiritualium virginum.
Parisiis 1513. 8^ — ^ohne Praefat. ex mss. Pu-
teano et Besliano ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 1. p. 265-271 (ed. Venet p. 249). —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CV. p. 769-
780; beide fehlerhaft. — * ed. E. Dümmler in
Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi Carol. II. 1884.
p. 267- 275. — Die Praefatio Haitonis xuer8t ap.
"Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 2.
Aufl. 1866. p. 184 (3. Aufl. I. p. 225).
auctore Walahfrido * ed. Canisius, Lect antiq.
ed. Basnage II. 2. p. 205-221. — «ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. IV. 1. p. 272-293 (ed. Venet
p. 257). — « in Bibl. Patrum max. XV. p. 212.
— * ex Canisio ap. Migne, Patrol. lat CXIV.
p. 1063-1082. — * ed. E. Dümmler 1. c. 11. p.
301-333. — ® Bruchstück ap. Bouquet, Recueil
V. p. 399.
Erl.-Schr.: Ebert, Adl., AUgem. Geschichte der Lite-
ratur des Mittelalters. II. 1880. p. 149-152.
: in Sitzuntrsberichten der k. sächs. Geseil^ch. der
Wissensch. 1878. p. 101.
Mabillon 1. c. p. 268-26Ö.
Plath. Konr., Znr Entstehunprsgeschichte der Visio
"Wettini des Walahfrid in Neues Archiv d. Ges. f. ft.
d. Gesch. XVII. 1892. p.2t>8-279 {auch beeonders ab-
gedrvcki: Berlin, Siebert 1892. 8». .411.40).
Roth, Geschichte des Benefizialvesens p. 827.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 188Ö. p. 260. 261 (6. Aufl. I. 1893. p. 277- 280).
Visiones 8. Elisabeth virginis abbatissae
Schoenaugiensis.
Handschr.: München, k. Hofb. Cod. lat. mbr.
sec. XIII. n° 324.
Ausg.: ^ ed. Jac. Faber. Paris. 1513. fol. —
» wiederh. Coloniae 1628. fol. — * in AA. SS.
Bell. 18. Jun. III. — * unt. d. Tit. : Die Visionen
der h. Elisabeth u. die Schriften der Aebte £k-
bert u. Ernecho von Schoenau. Nach den Orig.-
Hss. hrsgb. von F. "W. E. Roth. Mit historischem
Abriss des Lebens der heiligen Elisabeth, der
Aebte Ekbert u. Ernecho. Ein Beitrag zur Mystik
u. Kirchengesch. Brunn 1884. gr. 8^ CXXVIII.
414 pag. Jk 8.
Vgl. Vita s. Eliaabethae sive de obitu.
Visiones s. Flotildae virgiiiis in La-
venna Remensis territorii villa 940.
Ausg.: ^ed. Pithoeus, Scriptores XII coaetan.
Paris. 1.588 et Francof. 1594. 8°. p. 201-207. —
' ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. II. p. 624.
Visiones Godeschalci Novimonasterien-
sis « Visio Godeschalci.
Visiones s. INechtildis sanctimonialis (a.
1154) sive Spiritualis gratiae libri V.
Ausg. : * Lipsiae. — 'in Belgio. — * c. evan-
gelio Nicodemi, Lentuli epistola, visione Isaiae
prophetae. s. Alberti epLscopi Agrippinensis et
Sibyllae Erythraeae vaticinio. Venetiis 1522. 8°.
— '•Coloniae 1536. — * Venet. 1558. — ^ibid.
1568 etc.
Erl.-Schr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latiuitatis
ed. Mansi V. p. 64.
Visitatio in Almania de tempore do-
mini Roberti abbatis Cluniacensis. 1418.
Ausg. : ed. "Wojc. K^trzvnski in Mon. Polen.
hmt. V. 1888. p. 914-916."
Visselbeccius , Petras, ord. s. Bened.
Eresburgi (f 1395): Chronicon Huxa-
riense, a Gregorio Witte henne conti-
nuatum. 1073—1498.
Ausg.: ap. Pauliini, Svntagma rer. German.
Francof. 1698. 4^ p. 1-159.
1100
VITA — VOM HERKOMMEN
sanctae . . . . i
sancti ....
sanctarum
sanctoram
Vita
Acta
Elogium
Gesta
Inventio
Legenda
Martyrium i sanca .... i ^^
Oratio
Passio
Revelatio
Rhythmi
Translatio
Versus
hinter dem Schlüsse des laufenden Alphabets, wo die
Vitae nnd alle sonstigen unter den genannten Bezeich-
nungen damit zusammenhängenden Schriften in sich alpha-
betisch nach den Personennamen geordnet ihren Platz ge-
funden haben.
Vitalianus papa (f 672).
Erl.'Sehr.: Jaff6, Regesta pontificum Rom. Ed. 2. I.
1885. p. 235-237; U. p. 740.
yj- ,. / de Auxitana provincia \ . ,
Vliaiis I protonotar. sedis apostol. / ^^'
Vita s. Bertrandi.
Vitalis, Order., vid, Ordericus Vitalis.
Vitalis Valentinus, ord. s. Erancisci:
Oratio in concilio Constantiensi festo Epi-
phanias a. 1415 recitata.
Ausg.: ap. Walch, Moniinenta I. fasc. 2. p.
53-77; cf, praef. p. xxv-xxx.
Vitellius, Erasm., episeopus Fiocens.:
Oratio in Augustano conventu ad ces.
Maximilianum nomine regis Polonie Sigis-
mundi habita coram imperii electoribus
plurimisqueQermanie principibus 20. Aug.
1518.
Ausg. : * Augustae Vindelic. in officina Mille-
rana. 4**. 8 Bl. — 'ap. Reiisner, Selectae ora-
tiones I. p. 65.
: Oratio in prestita obedientia so-
lemni sanct D. N. Julio pape 11 nomine
sereniss. principis dom. Alexandri regis
Polonie et Magni ducis Littvanie etc.
habita Eome in consistorio publice . . .
die lune X mensis Marcii 1505.
Ausg. : s. 1. et a. 4°. 4 fol.
Vitoduranus , ?'id. Johannes Vitoduranus.
Vitoldus magnus DuxLithuaniae: Codex
epistolaris a. 1376 — 1430.
Ausg.: collectus opera A. Prochaslia in Mo-
numenta medii aevi historica res gestas Poloniae
illustrantia. Tom. VI. Cracoviae 1882. 8^ .M 36.
Vitriaco, vid. Jacobus de Vitriaco.
VItus Cortonensis, ord. Älinor. (f 1250),
vid. Vita b. Humilianae.
VItus prior Eberspergensis: Chronicon
Bavarorum ab origine gentis —1504.
Ausg. : ap. Oefele , Scr. rer. Boic. n. p. 706-739.
Erl.-Sehr.: v. Aretin, Literftr. Handbuch f&r d. baie-
rische Geschichte p. 161-154.
Pez, Thesanms aneodot. ni. p. 23. 2i.
Vlventlus episeopus (cca. 549) , vid. Vita
s. Caesarii ep. Arel.
Völsunga Saga (i. e. Historia Völsungo-
rum).
Ausg.: *ap. E. J. Bjömer, Nordiska Kampa-
dater . . . Volumen historicum cont variomin in
orbe hyperboreo antiquo regum . . . res . . gestas.
Holmiae 1737. fol. n® XI. 115 pag, — » ap. F. v.
d. Hagen, Altnordische Sagen u. Lieder. Breslau
(1814.) S*'. p. 17-118. — »ap. C. C. Rafn, Forn-
aldar sögur Nordrianda. I. Eaupinannahöfn 1820.
p. 113-234. — *ap. Sophus Bugge, Nonxine Skrif-
ter af sagnhistorisk indhold. U. Christi ania 1865.
8^ p. 81-199. — *ap. Ernst Wilken, Die pro-
saische Edda im Auszuge. I. Paderborn 1877. 8*.
p. 149-234. — ^unt. d. Tit.: Die Volsuogasaga.
Nach Bugges Text m. Einleit. u. Glossar hrsgb.
von Wilh. Ranisch. Berlin 1891. gr. 8« XVIIL
216 pag. Jk 3.60.
Uebers. : dänisch : * unt. d. Tit. : YolsuDga Saga
eller Historien om Sigurd Tafnersbane efter . . . ap.
C.C.Rafn, NordiskeKaempe: Historier. I. Kjebenh.
1822. 8^ 166 pag. (Saga p. 1-55; Anmaerkn. p. 156
-166). — «ap. Rafn, NordiskeFortids Sagaer. I. Kjö-
benh.1829. 8^ p. 106-217. — ^unt.d. TU.: Sagaen
om VolsuDgerne, oversat efter det Islandske af V.
UUmann. Kjobenhavn 1873. 8°. 107 pag.
deutsch: ap. A, Rassmann, Die deutsche Hel-
densage. I. 1857. — nebst der Geschichte der
Nornagest, übers, von H. v. d. Hagen. 2. Aufl.
umgearb. von A.Edzardi. Stuttgart 1880. 8°. Jk 6.
englisch: unt. d. Tit.: Völsunga Saga. The
story of the Völsungs and Nibelungs with cer-
tain Songs f rom the eider Edda. Translat. froni the
Icelandic by Eirikr Magnussen and Will. Morris.
London 1870. 8^ XX. 275 pag.
schwedisch: unt. d. Tit.: Historia Volsungo-
rum svetice reddita. Vertit A. J. Arwidsson. (Diss.
acad. 1-3.) Aboae 1820—21. 8*.
Erl.-Schr.: Fritzner, Job., Beviso navnene i de nor-
diske Völsanga.sagn , at disse ero laante fra Tyds-
kerno? in Norsk Historisk Tidsskrift. I. 1870*. p.
179-186.
Morris, W., The story of Sigpird the Volsan^ and
the fall of tho Nibelungs. I^ndon 1877. 8*'.
M ü 1 1 e n h o f f , Karl , Die alte Dichtang von den Nib€^
langen. I. Von Sigfrids Abnon in Zeitschrift für deut-
sches Alterthum. XXIII. 1877. p. 113-173 (xu c&p.
1-12).
Symons, Barend, ünteraachnngon über die S4)i:<»-
nannte Völsunga saga in Beitrftge z. Gesch. der deut-
schen Sprache und Literatur. III. 1876. p. 199 -diö
(auch besonders abgedruckt Hallo 1876. 8^. 104 pag.
Jk2).
Volcmarus abbas Fürstenfeldensis seu
Campi principum, vid. Monachus Fürsten-
feldensis.
Vom Herkommen der Schwyzer oder
Ueber den Ursprung u. das Herkommen
der Schwyzer und Oberhasler.
VON DEM STREIT — WAGE
1101
Gewebe von Fabeleien , in welchen die Genannten als
Abkömmlinge der Schweden erscheinen. Nach Bernoalli
1440 Ton Joh. Frtind («. d.) yerfasst.
Handschr.: Genf, im Besitze des Prof. Ga-
lifife , Chart sec. XVII. kl. 4^
Ausg. : ^ Eine wiederaufgefundene Schrift aas
dem 15. Jahrh., mit Erläut u. kiit. Untersuchun-
gen hrsgb. von Hugo Hungerbühler in Mitthei-
limgen zur Vaterland. Geschichte. XIV. (N. F. IV.)
St. Gallen 1872. p. 1-100. — *al8 Anhang in
Stretlinger Chronik, hrsgb. von J. Baechtold.
Frauenfeld 1877. 8^
Erl. ' Sekr.: Bernonlli,A., Etterlins Chronik der Eid-
genossenschaft. ZOrich 1876. p. 39.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqnellen. 8. Anfl. I.
1886. p. llö.
S türler, M. y., Das Herkommen der Schwyzer und
die Chronik yon Strftttlingen m Anzeiger f. schweize-
rische Geschichte. II. Zürich 1671. p. 2S9.
Va n c h e r , P. , La chroniqne de Strlttßngen et le Trait6
de l'origine dee Schwyzois ibid, IL p. £39 ; IV. p.326.
Von dem Streit und der Schlacht vor
Berchtheim, zwischen Würzbnrg und
Schweinfurt gelegen, a. 1398 unter dem
Bischof Gerhard.
Von einem ungenannten , poetische Beschreibung.
^Ausg.: ap. Jo. Paul Reinhard, Beiträge zur
Historie des Frankenlandes II. p. 259-3^.
Von der gegenwärtigen durchächtung
der Cristenheyt angethan von den Türken.
Ausg. : Am Ende : Hie endt sich der Tractat
gesamlet nach der gepurt Cristi 1474 jare van
etlichen prüdem prediger ordens von der gegen-
wärtigen Durchächtung der Cristeheyt angethan
von den Türeken erklärend durch bewärte ge-
schrifft wie sie vor bezaichnet und gemerckt sey
unnd von was sund wegen der crysten sy sey
angethan un wan sy wird ein end haben. Ge-
druckt und voUedet saligklichen im LXXXVI. jar.
Amen. s. a. 4^ VgL Panzer, Zusätze p. 57.
Voragine, t^. Jacobus de Yoragine.
Voyage de Charlemagne ä Jerusalem =
Chanson du pdlerinage; vid.f, 215.
Voyage de la saincte cyt6 de Hierusa-
lern, avec la description des lieux, portz,
villes, citez et aultres passaiges, fait Tan
1480, estant le siege du Grand Türe ä
Rhodes et regnant en France Loys XI
de ce nom.
Ausg. : publ. par Ch. Schefer. Paris 1882. S\
LXVII. 157 pag.
Vressenich, GuiL (flor. 1358), vid. Yita
b. Hermanni Josephi.
Vrie 1
Vrwi r Theodericus, Westphalus, lector
s. theologiae provinciae Saxonicae ord. s.
Aug. Osnabrugensis (floruit adhuc 1425):
De consolatione Ecclesiae sive Historia
concilii Constantiensis. Libri 8.
Verfasst im J. 1417 zn Constanz ; formell eine Nach*
ahmong des Boethias.
Ausg.: ^in librorum ac tractatuum doctoris
. . . Gerson, cancellarii Paris. . . . Vol. IV. (Colo-
niae, Joh. Eoelhoff de Lübeck 1484. fol.) fol. 324^
-392. — ^unederh. et ex cod. Brunsvic. Rudolpheae
bibl. recensita ap. v. d. Hardt, Constant. concil. I.
prs. 1. p. 2-221.
Erl.-Sdir.: Finke, Heinr., Dietrich Vrye n. sein Werk
über das Konzil in seinen Forschungen und Quellen
zur Oesch. des Konstanzer Konzils. Paderborn 1889.
p. 88-51.
Jostes, Zar Geschichte der mittelalterlichen Predigt
in Westfalen in Zeitschrift f. Geech. n. Alterthoms-
knnde Westfalens. XLIV.
KoldOf Die deutsche Aagustinercongregation n. Jo-
hann von Staupitz p. 64 ff.
Vita Theoderici Vrie ap. ▼. d. Hardt 1. c. p. 222-227.
Vulculdue capellan. Liutpoldi archiepi-
scopi Moguntini (1051 — 1059), vid. Vita
s. Bardonis arch. Mog.
Vlllfadue Bituricensis episcopus (875):
Epistola pastoralis ad parochos et paro-
chianos suos.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat CXXI. p. 1135
-1142.
VuHlnus Boetius episcop. Pictaviensis
(cca. 830): vid. Vita s. Juniani abbatis.
Vulgarius, Eugenius (flor. intra 887 —
928): De causa Formosiana libellus.
Ausg. : cap. 1-19 hrsgb. von £. Dümmler in
seinem Buche Auxilius u. Vulgarius. Quellen u.
Forschungen zur Gesch. des Papstthums im An-
fange d. 10. Jahrh. Leipzig 186Ö. %\ p. 117-139.
: Epistolae et carmina.
Ausg. : hrsgb. von E. Dümmler 1. c. p. 139-156.
Erl.' Sehr.: W^attenbach, Deutschlands Geschichts-
qnollen. 6. Aufl. I. 1893. p. 805.
Vulgerius magister: Versus in Boni-
facium Vin papam (1294) et mores cleri.
Ausg. : ap. Eccard , Corp. histor. medii aevi II.
p. 1849-1858.
Vulgrinus Biturig. archiepiscopus : Epi-
stolae in causa Innocentii II Rom. pont
Au^g.: ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXIX. p.
41-48.
W.
Wace, trouvdre angio-normand (f post
1171): Chronique ascendante des ducs de
Normandie.
Eline metrische Genealogie in 315 Alexandrinern , ent-
haltend eine Gesch. Heinrichs II n. kurze Angaben über
seine Vorfahren. — Du Meril spricht diese Chronik dem
Wace ab, wie schon Miehel, Benoit I. p. xv that.
Ausg. : * ed. M. Fr. Pluquet in Memoires de la
Societe des Antiquaires de la Normandie. I. 2.
Rouen 1825. 8<». p. 444-447. — • hrsgb. von Hugo
Andresen in Waces Roman de Rou. Thl. I. Heil-
bronn 1877.
Erl. -Sehr.: Hormel. Untersuchung über die Chronique
ascendante u. ihren Verfa.sser. Harburg IS8Ü. 8^.
1102
WACE — WALAFRIDUS STRABO
Wace: Le Roman de Brut, chronique
rim6e.
Beendet 1155; bearbeitet nach Galfridus' Mon-
matensis Histor. reguzn Britaiiniae. Das älteste be-
kannte Denkmal des bretonisch' normannischen Sagen-
kreises.
Attsg.: ^publie pour la prem. fois d'apres les
mss. des bibliotheques de Paris, avec un com-
mentaire et de notes par Le Roux de lincv.
Rouen 1836—38. 2 vols. gr. 8°. — »Bmchstück
(Vers 6116-6225) tciederh, von Jos. Klinkenberg
in Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfreun-
den im Rheinlande. LXXXXIII. Bonn 1892. p.
167-170; betrifft die britische Ursulasage.
Erl.'Sehr.: Abraham, L., De Rob. Wacii carmine
quod inscribitar Brutus. Hafniae 1828. 8^. Hierin: Do
rebus ab Hengisto et Horsa gestis Carmen, alt fron-
xösiseh u, dänisch. Es sind dies Textproben, teelehe
A. seiner unausgeführt gebliebenen Ausg. vormifschiekte.
Bartsch, K., Eine Handschrift von Waces Brut in
QrCbers Zeitschrift f. romaii. Philologie. VI. Halle
1882. Heft 2. 3.
Haigh, D. H., The conquost of Great Britain etc.
London 18G1. &>. S. d. volUtänä. Tit. unt. Chronicon
Saxonicum.
Krautwald, Heinr., Layamons Brut verjflichen mit
Waces Roman de Brut in Bezug auf die Darstellung
der Cnlturverhftltnisse Englands. I. Inaug.-Diss. Bres-
lau 1887. gr.80. 32pag. Ä 1.
Hey er, Paul, De quelques chroniquos Anglo-Nor-
mandes qui ont port^ le nom de Brut in Bulletin
de la Soci6t6 des anciens texte» fran^ais. Annte IV. .
Paris 1878. 8». p. 104 -14ö.
Zetsche, Aem. Will., Ueber den 1. Theil der Be-
arbeitung des , Roman de Brut^ des Wace durch
Robert Mannyng of Brunne. Inaug.-Diss. Leipzig
1887. gr. 8°. 84pag. Jkl.20.
Vgl. Lagamons Brut.
: Le Koman de Kou (Rollo) et des
ducs de Normandie.
Ausg,: ^publie pour la premiere fois d'apres
les mss. de France et d'Angleterre, avec des
notes .... par Frederic Pluquet (et Aug. Le Pre-
vost). Rouen 1827. 2 vols. gr. 8°. Supplem. ibid.
1829. gr.8°. — ^toiederh. von A. Malet (s.Uebers.)
London 1860. 8**. — ' hrsgb. von Hugo Andresen.
Heübronn 1877—79. 3Thle. in 2 Bdn. gr. 8". Ji24.
— ■'Extraits ap. Bouquet, Rccueil XL p. 320-
344; Xin. p. 220-255.
übers. : deutsch : metrisch bearbeitet von Frz.
V. Gaudy. Glogau 1835. 8°.
engl. unt. d. Tit.: * Waco's chronicle of the
Norman conquest from the Roman de Rou; trans-
lated by Edg. Taylor. (London) 1837. Roy.-8^ —
^unt. d. Tit.: The conquest of England, from
AVace's poem of the Roman de Rou. Now first
translated into English rhymc, with the Franco-
Norman text after Pluquet and the notes of Le
Prevost, E. Taylor and others, by A. Malet. Lon-
don 1860. 8°.
Erl. - Sehr. : Koerting, G., Ueber die Echtheit der ein-
zelnen Teilo des Roman de Rou in Adf . Eberts Jahr-
buch Vni. p. 170.
: Ueber die Quellen des Roman de Rou. Inaug.-
Diss. Leipzig 18t>7. 8«. 67 pag. Jk 1.20.
Lorenz, Friedr., Der Stil m Mnistre Waces Roman
de Ron. Inaug.-Diss. Leipzig 1885. 8^. 94 pag.
Grell i, C, Krit. Anmerkungen zu Le Roman de Rou
et des ducs de Normandio hirsgb. von Pluquet. Zürich
1845. 40.
Raynouard, F. (f 1836), Observations philologiques
et grammaticales sur le Roman de Run. Rouen (Paris)
1829. 80.
Vgl. Chronique ou histoire.
Chroniques de Normandio.
Wace : L'^tabllssement de la f ete de la
conceptiGn Notre-Dame dite la Fete aux
Normands.
Ausg.: publie pour la prem. fois . . . par G.
Mancel et G. S. Trebutien. Caen 1842. 8^
Erl.- Schar.: Bouquet, Recueil XIII. p. 220. 221.
Brink, B. ten , Wace und Galfrid von Monmouth tfi
Eberts Jahrbüchern. IX. 1868. p. 241-270.
Du M^ril, E., Ia vie et les ouviages de Wace Und.
I. 18Ö9. p. 1-48.
Hardy, Descriptive catalogue of materials. II. I8>o.
p. 428-437.
Hormel, H., Waces Leben und Werke vi Franco-
Gallia. V. p. lif.
Kloppe, Recherches sur la dialecte de Guaoe iWaa*,
trouvöre anglo - normand da XII. sidcle. Part. I. II.
Magdebourg 1853. 54. 4?. (Programm des Pädagog.
xum Kloster U. L. F.)
Kowalski, Der Conjunctiv bei Wace. Dissert. Bres-
lau 1882. 80. 51 pag.
Kreyssig, Fr., Gesch. der französischen Nation»:-
literatur. 6. Aufl. I. Berlin 1889. 8». p. 155. 30G. 223.
Paris, G., in Romania 1880. Oibt über W. neue That-
saehen.
Pluquet, Fr., Notice sur la vie et les 6crits de Rob.
Wace. Rouen 1824. 8«.
Round, J. H., Wace and bis authorities in The Enr-
lish histor. Review. VIII. London 1893. p.677-6{>3.
Uhlemann, Grammatisch-krit. Studien über Wac«»
I^ concepcion Nostre Dame u. St. Nicholas. Bre-
men 1878. Bfi. 128 pag.
Wright, Biofrraphia Britannica liter. IL p. 205-212.
Vgl. Vita b. Mariae Magdal. (rie).
Vita 8. Nicolai episc. Myrensis.
Wahl und Einritt Erzbischofs Dietrich
von Cöln. 1414/15, vid. Memoriale des
15. Jahrhunderts, n^ 4.
Wahl und Krönung König Ruprechts,
1400/01, vid. ibid. n^ 1.
Wahlverhandlungen von 1463, vid. ibid
n0 7.
Wahraus (Wahreus, Warruss, Waur-
rauss), Erhard, Kauf- und Eathsherr in
Augsburg: Chronik. 1126 — 1445, mit
Nachträgen zum J. 1462.
Handschr.: München, Staatsbibl. cod. germ.
n° 379. Chart, sec. XV. 4°; vgl. Lexer in d. Äujug.
p. 215.
Ausg. : hrsgb. von F. Frensdorff in Die Chro-
niken der deutschen Städte. IV. 1865. p. 216 -241.
— Beilagen: 1. Chronikalische Notizen des 14.
Jahrhunderts p. 245-249. — 2. Der Zug nach
Zwingenberg. 1362 p. 250-258. — 3. Die Ter-
Weisung des Ludwig Hömlin aus der Stadt 1415
p. 259-261. — 4. Die Ermordung des Sebastian
Ilsung. 1425 p. 262-264. Vgl. Einleit. p. 201-214.
Erl. -Sehr.: Lorenz, Deatschlands Gosdiichtsqnollcii.
8. Aufl. I. 1886. p. LOG. 101.
Wal, Johan (Kölnischer Gesandter):
Rechnungsbuch über seine Reise nach
Basel und Ulm. 1433. 1434.
Ausg.: hrsgb. von Ennen in Annalen des hi^t
Vereins für den Niederrhein. XVII. p. 102.
Walafrldus Strabo, discipulus Kabani
Mauri , abb. Augiensis *) (f 849) : Carmina.
*) Die Bezeichnung ,al}b<xs S. Oalli* (z. B. vnn TnUie-
uiius) ist ebenso falsch wio die , FSddensis monaekus * fz. B.
von Mifpie).
WALAFRIDÜS STRABO
1103
Ausg, : * ex cod. S. Galli n*^ 869. sec. IX exe.
kl. 4** ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 537-670
{iciederh. * ed. 2* ed. Basnage IJ. 2. p. 184-264);
— ' in Bibl. PP. Lugdun. XV. p. 204-239; — u.
' ap. Migne, Patrolog. lat. CXIV. p. 1043-1130.
— * ed. E. Dümmler in Mon. Germ. bist. Poetao
lat. aevi Carol. IL 1884. p. 267-423; — Appen-
dix p. 423-473. Cf. Addenda p. 701 et prooem. p.
259-266.
Walafridus Strabo: De morte Wettini
monachi Augiensis (f 824) Carmen ad Gri-
maldum eapellanum.
Ausg.: > ap. Migne, Patrol. lat. CXIV. p. 1082
-1084. — » ed. Dümmler 1. c. 11. p. 334.
: Liber de cultura hortorum.
Aiisg,: ed. Dümmler 1. e. IL p. 335-350.
: Liber de exordiis et incremen-
tis quanmdam in observationibus eccle-
siasticis rerum, seu De rebus ecclesiasti-
cis, seu De officiis divinis.
Entliftlt viel Beachtenswertes über die Verfossong der
Kirche in jenen Zeiten.
Uandschr,: Paris, Nat.-Bibl., cod. lat. n°
10757 (nur Cap. 31, gedruckt in Formulae ed.
Zeumer p. 391). — St. Gallen nM46. — Wien,
Hof bibl. n« 914.
Ausg. : * ed. Jo. Cochlaeus, Speculum antiquae
devotionis circa missam. Moguntiae 1549. fol. n** 2.
— * ap. M. Hittorp, Collect, scriptorum de catho-
licae ecclesiae divinis officiis ac ministeriis. Co-
lon. 1568. p. 390. n*» 7. — » in Bibliothecis Pa-
trum (Lugdun. XV. p. 181-199). — * ap. Migne,
Patrolog. lat. CXIV. p. 919-966. — * textum re-
cens., annotatt. histor. et exeg. illustravit Alois.
Knoepfler. Monachü 1890. gr.8°. XVIII. 114 pag.
Jt 2.40.
: Poemata, vid. Carmina.
: Versus ad Ruadbemum laicum
a. 834 de exilio Judith, imperatoris Lu-
dovici Pii coniugis: ,Omnia qui'.
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL p.
338-340. — « ap. Bouquet, Rec. VI. p. 267-271.
— ' ap. Migne, Patrolog. lat. CXIV. p. 1095. 1096.
— * ed. Dümmler in Mon. Germ. hist. Poetae lat.
II. p. 388-390.
: Yersus de Gerolde comite, fra-
tre Hildegardis reginae, Caroli M. con-
iugis, qui in certamine contra Hunos
caesus est a. 799.
Excerpti ex eius carmine ad Grimaldum capeUanom
(a, oben).
Ausg.: * ap. Duchesne, Hist. Franc. Script. IL
p. 649. — 'ap. Migne, Patrolog. lat. CXIV. p.
1079. — ® ed. Dummler in Mon. Genn. hist. Poe-
tae lat n. p. 329. 330.
: Yersus de Hlothario Hludovici
Pii filio, de Hludovico Hludovici Pii
filio etc.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. VI. — *ap.
Bouquet, Recueil VI. p. 267-271. — • ap. Migne,
Patrolog. lat. CXIV. p. 1093.
Walafridus Strabo: Yersus de imagine
Tetrici [i.e.TheodoriciGothorum regisj sive
Yersus in Aquisgrani palatio editi anno
Hludovici imp. XY de imagine Tetrici.
In diesen 266 Hexametern n. 3 Distichen erzählt W.
Str. 829 seine erste Begegnung mit dem Kaiser n. seinem
Hofe.
Ausg. : * hrsgb. von C. P. Bock in Jahrbücher
des Vereins von Alterthuinsfreunden im Rhein-
lande. V. Bonn 1844. p. 161-170. — «ap. Migne,
Patrolog. lat. CXIV. p. 1089-1108. — »hrsgb. von
E. Dümmler in Haupts Zeitschrift für deutsches
Alterthum XII. p. 401-469; vgl. XIX. p. 466. —
* ed. E. Dümmler in Mon. Germ. hist. Poetae lat.
aevi Carol. 11. p. 370-378. Vgl. daxu L. Traube
in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XVIII.
1893. p. 664. 665.
Erl.-Sehr.: Bahr, Geschichte der römischen Literatur
im karoling. Zeitalter p. lOO-lOö; 217-219; 898-401.
Basnage, De Walaf. Str. eiusquö scriptis observatio
in »einer Ausg. von Canisias, Lect. antiq. II. 2. p. 179 sq.
Bock, C. F., Die Reiterstatue des OstgothenkOuigs
Thec^dorich vor dem Palaste Karl d. Gr. zu Aachen
in Jahrbücher des Vereins von Alterthamsfreonden
im Bheinlando. V. Bonn 18U. p. 1 - 160. {BehandeU
auch das Leben W. St-s.)
: Die Reitorstatue des OstgothenkOnigs Theodorich
.... Aachen. Aas dessen Kachlass tbid. L. Bonn
1871. p. 1-52.
DQmmler, £., Die handschriftliche üeberliefernng
der latein. Dichtungen aus der Zeit der Karolinger
in Neues Archiv d. Ges. f. &. d. Gesch. IV. 1879. p.
270-286.
Ebert. Adf., AUgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 145 - 166.
: Zu der Lebensgeschichte Walahfrid Strabos in
Sitzungsberichte der k. sächs. Gesellsch. der Wissen-
schaften. 1878. p. 100 ff.
Fabricius,Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Maosi VI.
p. 310.
Grimm, Herrn., Das Reiterstandbild des Theodorich
zu Aachen und das Gedicht des Walafriod Strabus
darauf. Berlin 1869. gr. 8». VI. 93 pag. Jk2.Ö0.
Wilh., Zur Geschichte des Reims p. 656-658.
Uistoire littöraire de la France. V. p. 61-76.
Huemer, Joh., Zu "Walaftid Strabo in Neues Archiv
d. Gos. f. ä. d. Gesch. X. 1885. p. 166-169.
König, J., Ueber Walafriod Strabo von Reichenau
in Freiburgor Diöcesan- Archiv. Or^an des kirchlich-
histor. Vereins der Erzdiöcese Freiburg. III. Frei-
burg i. B. 1868. p. 817-464.
: Walafriod Strabos vermeintliches Tagebuch ibid.
XV. 1881. p. 185-200.
Marty, M., Wie man vor lOOO Jahren lehrte u. lernte,
dargestellt an einem Zeitgenossen des h. Meinrad:
Walafriod Strabo. Maria-Einsiedeln 1857. 4P. 18 pag.
Progr. ( Wiederholt ohne Namen des Verf. in Der Ka-
tholik. Mainz 1857. II.)
Schlosser, Jul. v., tn Sitzungsber. der Wiener Akad.
der Wiss. CXXIII. 1891. p. 167-175.
Simson, Bernh., Jahrbücher des Fränkischen Reichs
unter Ludwig d. Frommen. I. Leipzig 1874. p. 320.
Anm. 8. Neuere erläuternde Literatur aufgeführt.
Walafrid Strabo in Histor. - polit. Blätter. CVIII.
München 1891. p. 75 - 78.
TValafridi Str. opera audi ap. Migne, Patrolog. lat.
CXIII. CXIV. Paris. 1854.
Wattenbach, Dentechlands Geschichtsqnellen. p . 142-
144; 147-149 (ö.AulL 1. 1885. p. 170. 171. 176. 197.
222. 2{>4; 6. Aufl. I. 1893. p. 209. 270. 276-281).
Vgl. Einhordus, Vita Karoli Magni (prologus
Walafridi, Ausg. no 28 ff.;.
Epitaphium Bemaldi.
„ Walahfridi Str.
,, Werdonis.
Theganus (praefat.).
Visio Wettini.
Vita s. Bleitiimaci.
,, s. Galli.
„ s. Leodegarü.
„ s. Mammae.
„ s. Otmari.
1104
WALBERTUS — WALRAMÜS
Walbertus monach. Marchianensis (cca.
1128), vid. Vita s. ßictradis {miracukC).
WalcheniS et Manasses, vid, Gesta
episcoporum Cameracensium.
Waldhauser, Conrad., fie/. Apologia Con-
radi W.
Waldnenis, Wilhelm: Epistola d.d. 15.
Jan. 1519 ad Bened. Furstenbach, mon-
asterii s. Magni in Fuessen abbatem data.
Enthält die einzelnen Umstände vom Tode and Be-
gräbniss Kaisers Maximilian I.
Ausg.: 'ap. Fidler, Austria sacra I. 2. p. 348.
— * unt. d. lit. : Missiv Schreiben an den Erwir-
digen herrn Boned. Abbt zu Fuessen von dem
seeligen Ableiben Maximiliani in Oesterr. Archiv
für Geschichte ete, 1831. p. 324.
Waldo » Gualdo.
Walingforde, Guil. = Waljmgford.
Wallingford*), Johannes de, a. 1231
monachus S. Albani, ante 1250 sacerdos
et infirmarius, 1252 procurator abbatiae
(t 1258 in Cella de Wymondham) : Cro-
nica.
Handschr.: London, Brit. Mus., Cotton. Ju-
lius D. vn.
Ausg.: * ap. Gale, Histor. Britann. sor. 15. p.
525-550, nur «?on 449 — 1035, aber auch so Vie-
les, insbesondere die Vitae SS. auslassend, —
* Auszüge aus d. Codex selbst von 1201 — 1258
ed, F. Liebermann ap. Pertz, Mon. scr. XXVIII.
p. 506-511; cf. p. 505.
Uebers. : transl. by Jos. Stevenson in Church
historiaos of England. Vol. UI. London 1854. 8^
Walo abbas S. Amulfi Mettensis (c.
1073): Epistolae 7.
Werden noch immer unter dem vom Heraasgeber Ma-
billon irrig gesetzten Namen (ruilelmus angeführt; ef.
J. V. Pflngk - Harttang in Noues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gresch. VH. p. 222. — Ein Brief sehr wichtig bezüglich
der Wahl Gregors VII.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, Vet. analecta I. p. 247
-276 («ed. nova p. 455 ff.).
Walo Aeduorum epi8C0pu8: Testamen-
tum. Ao 918.
Ausg.: ^ ap. Petr. de Lalande, Conciliorum
antiq. Galliae a J. Simioniio editorum supple-
monta. Paris. 1666. fol. p. 320. — ^ wiederh. ap.
Bouquet, Kecueil IX. p. 716. 717.
[Waleramnusl
Walramus ^ episcopus Naumburgen-
Waltramus j
sis (f 1111)]: De unitate Ecclesiae con-
servanda, et schismate, qnod fiiit inter
Henrichum IV imp. et Gregorium VH
pont. max. cniusdam eins temporis liber,
') Nicht za verwechseln mit Johannes prior Collae apad
Wallingrf'ord, dann nbbas S. Albani 1195—1214, dereine bis
1188 reichende Chronik geschrieben haben soll. Vgl. Liober-
mann 1. c. p. 8. 9.
sive Apologiarum pro imperatore Hen-
rico IV libri 3.
Man nimmt an, dass der Verfasser Walram von
Xaamburg sei, aber fälschlich. Wir wissen seinen Na-
men nicht. Er war 1086 MSnch za Hersfeld. Der neueste
Heransgeber meint (p. 181) : , Causa non exstat , qoa co-
gamor dicere, 'Walramnm illom libmm scripai^. . . .
Attamen hoc nobis snmimus, . . veri simile esse, Wal-
ramnm scriptorem hnias libri faisse*.
Handschr.: Fulda, ist versehwunden.
Ausg. : ^ ed. Ulr. ab Hütten. [Moguntiae , Joa.
Scheffer 1520.] 4^ — ^wiederh, unt. d. Tit.: De
unitate ... et schismate, quod fuit inter Henr.
IV imp. Rom. et Gregor. VII pont max. cuius-
dam eins temporis theologi, quem quidam Vene-
lici Yercellensis esse existimant, Liber: ab Hut-
teno in bibl. Fuldonsi inventus ap. Schard, De
iuiisdiotio'ne p. 1-126; — "ap. Schard, Synta^ia
p. 1-64; — * ap. Schard, Sylloge p.1-64. — *n»2
wiederh. unt. d. Tit.: De unitate .... tiieologi
[wie bei Schard] (quidam Venericum Vercellen-
sem, alii Walramum Naumbuigensem esdstimant)
Liber apologeticus ap. Freher, Germ. rer. scr. I.
p. 155-236 (« ed. Struve L p. 233). — ^ ap. Gold-
ast, Apologia p. 53-183. — ® ap. Ludewig, Beliq.
mss. XU. p. 432. — * inter Scriptores rer. Ger-
man. in usum scholarum. Recens. W. Schwen-
kenbecher. Hanno verae 1882. 8°. XXIL 146 pag.
Ji 2.40. — *• urd. d. Tit.: Liber de unitate Ec-
clesiae conservanda. Recognov. W. Schwenken-
becher in Mon. Germ, bist libelli de Ute 11.
1893. p. 184-284 mit Bemerkungen von Sackur;
cf. prooem. p. 173-184.
mrl.'Sckr.: Berger, Fried., Zar Kritik der Streit-
schrift De unitate Ecclesiae conservanda. Inang.
Diss. Halle 1874. B». 32 pag. — Gm», um P. Ewald
•n Svbels Histor. Zeitschrift. XXXIV.
G i 0 s e b r e c h t , \V. v. , Geschichte der deutschen Kai-
p. 4U.
serzeit. IH. 4. Aufl. 1877. p. lOöO ft., eingekefid.
He feie, Conciliengeschichte. 2. Aofl. V. p. 177.
Helmsdörffer, Forschungen zur Gesch. des Abtes
Wilhelm von Hir&chau. Göttingen 1874. 8P. p. 26-'^.
Mirbt, Carl, Die Publizistik im Zeitalter Gregors VU.
Leipzig 1894. gr. ^. p. 52-68].
Walramus: Epistola ad Ludowicum.
Thuringiae landgravium, qua ipsum mo-
net, ut pontifice deserto imperatori fideni
exhibeat — Herrandi abbatis Ilsenebur-
gensis, 1094 episcopi Halberstadensis Re-
sponsio nomine Ludowici, a^ 1095.
Ist auch enthalten in den Annales S. Disibodi.
Ausg.: ^ ap. Goldast, Apologia scripta pro
Henrico IV. Hanov. 1611. i?. p. 51-53. — * ap.
Leuckfeld, Antiquität. Halberstadens. p. 693. —
^ in Dodechini continuat. quam voctint ad Ma-
rianum Scotum (s. d.) a. 1090. — * ed. Baronios,
Annal. eccles. ad a. 1090. § 8-11. — * ap. Lünig.
Spicileg. ecclesiast. Pars 11. append. p. 146. —
® ex Baronio repetita ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLVm. p. 1441-1448 et ' CUX. p. 985-992. -
^in Annales S. Disibodi ap. Pertz, Mon. scr. XVII.
1861. p. 10-14. — ^hieraus wiederholt ed. E.
Dümmler in Mon. Germ, bist libelli de iite.
IL 1893. p. 286-291 unt. d. Tit.: Walrami et
Herrandi epistolae de causa Heinrici regis con-
scriptae.
: Epistola ad ecclesiani Bamber-
gensem.
WALRAMUS — WALTERÜS GISBURNENSIS
1105
Äusg,: * ap. Eccard, Corpus histor. ü. p. 263.
— ^ ap. Migne, Patrolog. lat. CUX. p. 991. 992.
[Wairamus: Libellus de investitura epi-
scoporum per imperatores facienda = Tra-
ctatiis de investitura episcoporum.]
Erl.-Schr. .-Ewald, Paul , Walram von Naamban?. Zur
Geschichte d. publicistischen Literatur des 11. Jahrh.
Diss. hist. Bonnae 1874. 8». 86 mxg. Jk 2.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Maosi
VI. p. 313.
Schüz, Commentar. criticus de scriptis et scriptori-
bns historicis p. 540 - 547.
VTa tt e n b a ch , Deutschlands Oeschichtsqaellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 76, vgl. p. 38. 1. p. 6; 6. Aufl. II. 1894.
p. 40. 83. 84.
Vgl. Vita s. Leonaidi conf. (epiai.)
Wateingham , Thomas, mon. Bened. S.
Albani (cca. 1440): Historia Anglicana sivc
Historia Angliae brevis. 1272—1422.
Ein Mönch des Xamens VTalsingham war bis 1394
Praecentor u. Scriptorarius in St. Albans, bis 14(X) Prior
der Zelle von Wymundham u. kehrte alsdann ins Kloster
zurück ; er war damals schon bejahrt.
Handschr.: London, Ck)llege of arms, Anin-
del n" vn. mbr. sec. XV. fol. — Brit. Mus. Reg.
13. E. IX. sec. XIV. fol., reicht bis 1392.
Ausg. : * xiisammen mit Asserius Menevensis
ed. Matth. Parker. Londini 1574. fol., sehr in-
accurat u. sehr selten. — ' in Anglica^ Hiber-
nica, Cambrica a veteribus scripta ex bibl. G.Cam-
deoL Francof.1603. fol. p.43-408. — »ed. Henry
Thom. Kiley in Chronica monasterii s. Albani. I.
Thom. Walsingham. Vol. 1 a. 1272—1381; Vol. 2
a. 1381—1422. London 1863. 64. gr. S"" (= Ke-
ruiu Brit med. aevi scr. n? 28). Cf. introduct. I.
p. ix-xxin; IL p. vii-xxiv.
Uebers. : Auszug tmt.d. Tit. : Histoire tragique
. . de P. de Gavereton gentil-home Gaseon, jadis
le mignon d'Edouard fi roy d'Angleterre, tiree
des chroniques de Thomas Valsingham et tour-
noe de Latin en Franyois par Jean Boucher. s. 1.
1588. 8°.
: Tpodigma Neustriae vel Nor-
manniae ab irruptione Nonnannorum ad
annum TL Henrici V. 1066—1419.
Es ist fraglich , ob Walsingham der Verfasser dieser
Chronik sei.
Handschr,: Cambridge, Corp. Christi Coli.,
Parker Collect. n° 240. chart. 8°.
Ätisg.: * ed. M. Parker. Londini 157 4. fol. — *«n
Änglica, Hibemica etc. a vett. scripta ex bibl. G.
Camdeni p. 413-592. — «ed. by Henrj' Thom.
Piley in Chi'onica monasterii s. Albani. VII. Ypod.
Neust, a Th. "W. . . . cooscriptum, London 1876.
gr. 8*^ (=» Kerum Brit. med. aevi scr. n*^ 28) p. 3 -
488; cf. Lectiones variae in Th. Wals. Hist. Angl.
ed. ßiley IL p. 425* -426*.
Walter Bower, abbas Insulae s. Colum-
bae {Inchcolm, flor. 1441), vid. Johannes
de Fordun.
Walter de Gisbum = Walterus Gisbiir-
nensis.
Walter de Hemingsburgh = Waltems
Gisburnensis.
Walter Mapes » Walterus Mapes.
Potthast, Bibliotheca historica.
Walter of Coventry « Walterus de Co-
Yentria.
Walter -Sage, vid. Ekkehardus I abbas.
Walterius Aurelianensis episcopus (ilor.
867): Capitula promulgata in s}Tiodo apud
Bullensem fundum VII kal. Junii cele-
brata.
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. CXIX. p. 725
-746.
Walterius de Muda monachus B. Ma-
riae de Thosan (cca. 1284), vid. Vita b.
Torphimi.
Walterius Senonensis episcopus (923):
Statuta.
Ausg. : ap. Migne , Patrolog. lat. CXXXII. p.
717-720.
Walterus abbas Dervensis: Epistolae.
Ausg.: ed. by C. Messiter. London, Caxton
Society 1850. 8*'.
WaKerus archidiaconus Tervanensis (fl.
1127), vid.
Vita Caroli Boni.
„ b. Johannis episc. Tervan.
Walterus de Clusa: Historia Arden-
siuni dominorum.
Ausg.: Fragmenta ap. Bouquet, Recueil XI.
p. 299; Xni. p. 442-453.
WaKerus de Coventria: Memoriale.
Ist ein erfabelter Historiker, welcher in Coventry seine
Heimat gehabt, wahrscheinlich als Mönch in York sein
"Werk, eine Fortsetzung des Rogerns de Houedene,
1202 — 1226, geschrieben haben nnd Zeitgenosse Königs
Eduard I gewesen sein soll. Weder Leland noch Tanner
noch andere Bibliographen haben über seine Person and
Geschichte etwas beibringen können. Handschr. seines
, Memoriale' in Cambridge, Corpus Chr. Coli, n" 17Ö;
Abschrift davon in London, brit. Mus. Harl. 669. Ätug.:
unter Rogems de Houedene: Continuatio.
Walterus de Heminghburgh = Walte-
rus Gisburnensis.
Walterus de Whytieseye: Historia coe-
nobii Burgensis ab a. 1246 — 1321.
Fortsetzung des Robertus de Swapham.
Ausg.: ap. Sparke, Histor. Anglic. scr. p. 125
-216. Vgl. Historiae coenobii Burg.
WaKerus Gisburnensis, ortus gente de
Hemingburgh aut de Hemingbrough loco
in Eboracensi comitatu, canonicus ord.
s. Aug., tum a. 1302 subprior S. Mariae
in Gisbum, Torkshire (tpostl313): Cro-
nica de gestis regum Angliae ab a. 1066
—1300, resp. 1307. 1312. Libri 3, seu
Historia de rebus gestis Edwardi I, II
et m. 1048—1346.
Die Ältoste Hs. schliesst mit 1297, aber die Vorrede
besÄSft ausdrücklich, dass die Chronik bis lÄX) geführt
worden solle. Im Lansdowne Ms, (Brit. Mus.) n« 239 reicht
sie bis lÄJT. im Cambridger Ms. (Coq). Chr. Coli, n» 2oO)
bis 1346, jedoch mit einer Lücke von 1315 — 1327. — Mit
grosser Sorgfalt und historischer Treue geschrieben.
70
1106
WALTERUS HEMINGBURGH — "WANDALBERTÜS PRÜMIENSIS
} =
Walterus
Handsckr. : Cambridge, Corp. CJuisti Coli.
no 250. — Trinity Coli. R. 7-9. mbr. sec. XIV
(—1297). — London, Coli, of the arms u** 13.
mbr. sec. XIV. — Brit. Mus. , Cotton. Tiber. B.
IV. mbr. sec. XTV. f. 90; — Vespasian. A. IX.
mbr. sec. XIV. f. 156", — Lansdowne n° 239. mbr.
sec. XIV.
Ausg.: ^ der erste Theil von 1066—1272 unt.
d. Tit.: Chronica Walteri Hemingford canonici
de Gisburn de gestis regum Angliae ap.Gale, Bist.
Angl. scr. II. p. 453. — * der andere Theil von
1273—1346 unt. d. Tit.: Walteri Hemingforde
Historia de reb. gestis etc. ed. Th. Hearne. Oxo-
nii 1731. 2 vol. 8*^. — * das Oanxe unt. d. Tit.:
Chronicon Walteri de Hemingburgh vulgo He-
mingford nuncupati de gestis regiini Angliae, ed.
H. C. Hamilton. London, English histor. Society
1848. 8*». — ■* Auszüge a. 1129—1307 ed. F. lie-
bermann ap. Pert;z, Mon. scr. XXVIII. p. 629-
646; cf. p. 627.
Waitenis Hemingburgh
Waltenis Hemingford
Gisbumensis.
Waltenis Map seu Mapes , clericus Ken-
rici n regis Angliae, ex Lincolniensi
praecentore a^ 1197 effectus Oxoniensis
archidiaconus (fcca. 1210): De nugis cu-
rialium. Distinctiones quinque.
Nach J. Fr. BOhmer ist , dieser begabteste lateinische
Dichter des Mittelalters der c^Unischo Domherr Primas^
den die Engländer als WcUter Mapee uns geraubt und den
nur ont vor wenigen Jahren [vor 1850] Jac. Grimm uns
wieder gerettet hat'. Janssen, Böhmers Leben 1. p. 3S6.
Handsckr.: Oxford, Bodlei. libr. n°851. sec.
XrV exe., einzige.
Ausg. : ^ edited from the unique ms. by Thom.
Wrißht. London, Camden Society (n*» 50) 1850.
kl. 4°. — • Ausxüge * ed. R. Pauli ap. Pertz , Mon.
scr. XXVII. p. 63-74. — ^ ap. Robertson, Mate-
rials for the history of Thomas Becket IV. p.
259. 260.
: Latin poems commonly attri-
biited to Walter Mapes.
Ausg. : coUected and edited by Thom. Wright.
London, Camden Society (n° 16) 1841. kl. 4°.
Erl. - Sehr.: Haupt, 2toit8chrift f. deutsches Alterthum.
V. p. 296.
Kingsford, G. L., Walter Map or Haues in Dictio-
narv of national i)iography ed. by S. Lee. XXXVI.
London 1893. gr. 8". p. 109-112.
Phillips, G., "Walther Map. Ein Beitrag z. Charak-
teristik König Heinrichs u von England u. des Le-
bens an seinem Hofe. Wien 1863. gr. S'' ( - Sitzungs-
berichte der k. Akademie der Wissenschaften X. p.
319-899) u. in seitun Vermischte Schriften HI. fWien
1860. 80) p. 115-198.
Stephens, Thom. , Ooschichte der wHIschen litoratur.
Aus dem Engl, üborbctzt von San-Marte. Hallo 1864.
gr. 8«. p. 261 ff.
"Wattenbach, Deutschlands Qeschichtsqnellen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 443; 6. Aufl. IL 1894. p. 249. 484.
Wiener Studien. VL p. 287.
Wright, Th., Walter Mapes «n hi8 Biographla Bii-
tannica liter. II. p. 295-810.
Waltenis praepositus Marchthalensis
(f cca, 1241), vid. Historia monasterii
Marchtelanensis.
Waltharius, poema saeculi X\ . , p,
Waltharius princeps Aquitaji /' ^^•^^■
kehardus I abbas.
WaKheniS, vgl auch Baltherus.
Walthenis, Paulus, Guglingensis [Güg-
lingen m Württemberg]^ ord. s. iVanc:
Itinerariiim in Terrain sanctam et ad
Sanctara Catharinam.
Begann die Reise im August 1481 aus Heidelbcnr n.
erreichte Rom auf der Heimkehr am 10. Febr. 14S1. Uivr
endet auch der Bericht.
Ausg. : hrsgb. von Matthias Soll weck. Tübin-
gen, literarischer Verein [192. Publikation] 1S9J.
8^ XVL327pag.
Walthenis Spirensis subdiaconus (983),
vid. Vita s. Christophori.
Waltramus = Walramus.
Walyngford sive Walingforde, Goilel-
mus, abbas monasterii s. Albani (f post
1488. Aug. 27): Registrum. 1476. Aus. 5
—1488.
Ausg.: ed. Henry Thomas Riley in ChroniLS
monasterii s. Albani. N°VI. Vol. II. London 1873.
gr. 8° (== Rerum Britann. med. aevi scr. n** 2S) p.
140-291.
Wandalbertus Pnimiensis monachus et
diaconus (natiis 813, f?): Carmina.
Handsckr. : vgl. Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. IV. p. 306-312; Biimmler vor seiner Ausg.
-p. 568.
Ausg. : * ed. E. Dümmler in Mon. Genn. bist.
Poetae lat, aevi Garol. 11. 1884. p. 569-62-2 (i*.
xwar: Martyrologium p. 569-604; De mensium
Xn nominibus, signis etc. p. 604-616; Horok-
gium per XII mensium punctos p. 616. 617; De
horarum metis p. 617. 618; De creatione mumii
p. 619-622). — ^ der grössere Theil ap. d'Achery,
Spicileg. V. p. 305-360 (• ed. nova II. p. 39-64).
— * verbessert u. ergänzt ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXI.p. 577-640.
Uebers. : De mensium nominibus deutsch tod
Paul Herzsohn in "Westdeutsche Zeitschrift für
Geschichte I. p. 277-290.
-: Elogium Lotharii imp.
Ausg.: ^ in praefat. ad Martyrologium ap.
d'Achery, Spicileg. V. p. 314. — * ap. Bouquet.
ßecueil VII. p. 308.
: Martyrologium carmine heroidi
scriptum; praemissa epistola ad Otricum.
Vollendet 848; 1919 Verse.
Handsckr. : Paris, Nat.-Bibi. n? 2832. 21. >ei .
IX; — Bouh. n» 151. sec. IX. — Rom, Vat:..
Christ, rog. n^ 438 (olim 255). sec. X. f. 1-30. -
Sanct Gallen, n° 250. sec. IX. f. 28-G5.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Ephemeris ohne Xamen
des Verf. in Bedae opp. I. Basileae 1563. p. 243
-265. — ^wiederk. in Bedae opp. I. Coloniae 1612.
p. 191-213. — ^ mit dem Namen des Verf. in
Usuardi Martyrolog. Gpera Joa. Molani. liovanü
1568. 8°. — * ap. d'Achery, Spicileg. L p. 3uä,
WAR — WEICHARDUS
1107
schleckt (* ed. 2*. II. p. 39-62). — « ap. Migne,
Patrolüg. lat CXXI. p. 577-624. — ^ erste krit,
Afisg. «i. E. Dümmler in Mon. Germ. bist. Poe-
tao lat. aevi Carol. IL p. 569-604.
Brl.'Selir.: B&hr, Gesch. der rGmischen Literatur im
karoUn^schen Zeitalter p. 114.
Du m m 1 o r , E., in Neaes ArchiT der Ges. f. I. d. Gesch.
IV. 1879. p. 905-312.
Ebort, Ädf., Allgom. Geschichte der Literatur des
Mittelaltere. II. Ib80. p. 18Ö-191.
Fabriciaa, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p. 314.
Histoire litt6raire de la France V. p. 377.
AVatt e n b ach, Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
1. 1886. p. 69. 248; 6. Aufl. I. 1893. p. 60. 258.
Vgl. Vita s. Goaris presb. {ytta aUa).
War of the Gaedhil with the Gaill, or
the Invasions of Ireland by the Danes
and other Norsemen.
Reicht nicht über 1014 hinaus. Nach O'Connor , Rer.
Hibern. scr. 1. p. LVI soll Mac Liag (f 1015) the ,chief
pfH't of Ireland der Verfasser sein. — Nach der Meinung
di'S Herausgebers ist das AVerk in der gegenwärtigen Form
eine rerhältnissmfissig mooerne Version eines zweifellos
alten Originals. Die Geschichte wird nach Art der skandi-
iuivi>chen Sagas erzAhlt.
Ausg.: the original Irish text, edited, with
transl. and introd. by James Henthorn Todd. Lon-
don 1SÜ7. gr.8*> (= Rer. Brit. med. aevi scr. n® 48).
Warinus abbas Corbeiensis (a. 826), vid.
Passio s. Yiti (versus).
Warkworth, John, Master of St Peter's
College, Cambridge (from 1473—1498):
Chronicie of the first 13 years of the reign
of king Edward IV. 1461—1474.
Handmehr. : Cambridge, Li br. of St. Peter's
Coli. n° 230. mbr.
Ausg.: ^ cdit. by J. 0. Halliwell. London, Cam-
den Society 1839 (n« 10). kl. 4^ — «tn modern
arthograpky in the Chronicles of the "White Rose
of York. London 1845. 8^
Wartnannua monachus Augiensis et epi-
scopus Constantiensis (f 1034), vid. Vita
s. Pirminii.
Warnahariua presb jter Lingonens. (saec.
> 11), vid. Acta s. Desiderii ep. Lingon.
„ „ Speusippi, Eleus.
Warnecariua (maior domus?): Epistola
ad Cerauniiun Parisiensem episcopum:
,Praecipuis beatissimorum\ c. 614.
Ausg. : ^ in AA. SS. Bell. Janr. II. p. 76 (* ed.
nov. p. 440). — *ap. Migne, Patrol. lat. LXXX.
p. 185. — * ed. W. Oundlach in Mon. Germ. hist.
Epist. IIL p. 457.
Warnefridua = Paulus Diaoonus.
Wartberge, vid. Hermannus de Wart-
ber^e.
Was sich noch khonig Mathie thode
(t 1490. Apr. 6) zugetragen.
Ausg.: nach 3 Abschriften hrsgb.v. Frz. Wäch-
ter in Scr. rer. Siles. XII. p. 125-134; cf. p. xx.
Waterlos, Lamb., vid. Annales Came-
racenses.
Watenstedius, Busse, Mindensis, 1460
canonicus Hamelensis: Chronicon Min-
dense. 780—1435.
R. 'Wilmans erkannte zuerst , dass 'Watenstedias eine
Filschung dos Botrücers Paollini sei; LOvinson hat den
Beweis dafür erweitert.
Ausg.: ap. Paullini, Syntagma rertun Germa-
nicarum. Fraucofurti 1697. 4".
JBrl.- Sehr.: v. Alten, Uober das Verhftltniss der vier
ungedraclcten Mindener Chroniken zn einander —
ihre bisher vermathete Priorität nnd ihr wirkliches
Alter in Zeitschrift des histor. Vereins für Nioder-
sachson. Jahrg. 1874^'5. Hannover 187Ö. p. (157-215
resp.) 171-174.
LOvinson, Herrn., Die Mindensche Chronik des Bosso
AVatensted eine Fälschung Paullinis. Paderborn 1890.
Ö*. XJI. 64pag. Ji 1.60.
Loronz, Deutschlands Geschichtsqnellen. S. Aufl. U.
1887. p. 91.
Wavrin }' ^^^' ^^^^ ^® Wavrin.
Wazo episcopus Leodiensis, vid. An-
selmus Leodiensis.
Erl.-Sehr.: Alberdingk Thym, P., Vazon öveqne de
Li6ge (1041—1044) et son temps. 1862. 8<\ 23pag. {Be-
aondertr Abdrvek aus dtr Revue Beige et ötrangöre.)
Weber, Veit, aus Freiburg: Lieder aus
dem burgundischen Kriege. 1476.
Voll Uebermuth u. Trotz auf den alten Ruhm.
Ausg.: ^ Veit Webers Kriegs- u. Siegeslieder,
hrsgb. von H. Schreiber. Frei barg 1819. 8°. —
' bei Dieb. Schilling (f. rf.), Beschreibung der bur-
gundischen Kriegen. Bern 1743. fol. p. 120. 146.
183. 278. 347. — *ein Lied über die Schlacht
von Murten 1476 bei "Wackemagel, Altdeutsches
Lesebuch p. 803.
ErL-Schr.: Lorenz, Deutschlands Geschieh tsquellen.
3. Aufl. 1. 1886. p. 127. not. 1.
Wedel, Matthias: Oratio pro parte du-
cum Stettinensium coram imperatore a»
1465. Betrifft die Stettiner Erbfolge.
Ausg.: ^ ap. Aug. Balthasar, Yitae iuriscon-
sultorum Gr^'phiswaJdensium. 1739 im Artikel:
M. Wedel. — *ap. Eaumer, Codex diplom. Bran-
denburgensis continuatus. 1. p. 257, mit einem
Zusatz, der in nP I fehlt. — 'hrsgb. von J. G.
L. Kosegarten in Baltische Studien. Jahrg. XVI.
Heft 2 (Stettin 1857. 8°). p. 87-95; Zusatz p. 96.
Erl.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. U. 1887. p. lüö. not. 1.
Wegeberichte, Littauische.
Berichte an den Deutsch - Ordensmarschall über die
auf den Kriegsreisen nach Littauen einzuschlagenden Wege,
geschrieben zwischen 1384 — 1402.
Ausg. : ed. Theod. Hirsch in Script, rer. Prussic.
n. p. 662-711.
Weichardus de Polhaim 1302 canoni-
cus, 1312 archiepiscopus Salisburgensis
(f 1315): Continuatio annalium S. Rud-
berti SaUsburg. 1280—1307.
Fast wörtlich aus Eberhardus archid. Ratispon.
genommen.
Ausg.: * ap. Pez, Script, rer. Austr. I. p. 382-
404. — *ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 810-818.
Erl. - Sehr. : Lorenz, Deutschlands Geschichtsqnellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 214.
Vgl. Chronicon Salisburgense.
70*
1108
WEICHBILDCHRONIK — WELTCHRONIK, KONSTANZER
Weichbildchronik, (Magdeburger).
Diose ganz kurze, vielfach mit dem sächsischen "Weich-
bildreeht verbundene Kaisorchronik bis auf Wilhelm von
Holland ist blos eine mit verschiedenen magdeburgerXach-
riehten interpolirte Bearbeitung der Sächaiscfun Weiicfanonik.
Ausg. : in den älteren Augsburger u. Chrstph.
Zobelschen Drucken u. Nachdrucken des , Sachs,
oder Magdeburger "Weichbildrechts ' u. des , Sjichs.
Lehenrechts vnndt Weich bilt's'. — ^ unter dem
Tit.: Chronicon brove Magdeburgense ap.
Mencken, Scr. rer. Germ. III. p. 349-360 nach
einer sehr schlechten Leipziger Hs. — ' unt. d.
Tit.: Cronica de tempore creationis mundi ap.
Daniels u. Gruben, Das sächs. Weichbildrecht,
Berlin 1857. p. 25-52. — ®ein kurzes in Naum-
burg- gefundenes Fragment unt. d. Tit. : Bruch-
stück einer Kaiserchronik hrsgb. von Breiten bach
in Neue Alittheilungen aus dem Gebiete hist.-
antiq. Forschungen. XV. Halle 1882. 8^ p. 485
-488.
Erl.'Sehr.: Pfeiffer, Frz., Untersuchungen über die
repegovische Chronik. Breslau 1854. 8^. p. 17-21.
"Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsque;len. 5. Aufl.
n. 18b6. p.420; 6. Aufl. 11. 1894. p.459.
"Weiland , Ludw., Uober die Weichbildchronik in Neues
Archiv d. Ges. f. ft.d. Gesch. 1. 1876. p. 201- 206.
Weichbildrecht, Das Sächsische.
Ausg.: ^ Augspurg, Ant. Sorg 1482. fol. —
^ibid. 1489. — Ubid. 1495. — *ibid. 1499. —
^ibid. 1508. — "^ ibid. 1516. — ^ hrsgb. von
Chrstph. Zobel. Leipzig 1537. — * ibid. 1554. —
Ubid. 1555. — ^Ubid. 1557. — ^^ibid. 1589. —
»• ibid. 1598. — »» Das sächs. Weichbild in d.
latein. u. jetzo gebräuchl. hochdeutschen Sprache,
hrsgb. von Ludovici. Halle 1721. 4^ — " Das
Sachs. Weichbild recht nach d. Cod. palat. n° 461
hrsgb. von v. Thüngen. Heidelberg 1837. 8**. —
" unt. d. Tit. : Dat buk wichboldo recht. Das
sächs. Weichbildrecht nach e. Hs. der k. Bibl. zu
Berlin von 1369 hrsgb. von A. v. Daniels. Berlin
1853. 8^ — *® ap. A. v. Daniels, Rechtsdenkmäler
des deutschen Mittelalters. I. Das sächs. Weich-
bildrecht. Jus municipale Saxonicum. Hrsgb. von
A. V. Daniels u. Fr. v. Graben. Bd. 1. Weltchro-
nik u. Weicbbildrecht. Berlin 1857. 4^ — " Das
Sächsische oder Magdeburgische Weichbild - Recht.
Nach d. Pergam. - Hs. einst der Stadt Orlamünde,
jetzt zu Gotha, vom J. 1381. Zum erstenmal e
hrsgb. mit e. Glossar von 0. A. Walther. I^ipzig
1871. Lex.-S'».
Erl.-Schr.: Stobbe, 0., Gesch. der deutschon Rechts-
qnellen. 1. Braunschweig 1860. p. 403-411.
Weihegedicht an Adolf Grafen von der
Mark bei seinem Regierungsantritt als
Bischof von Münster: ,0 stirpis quem'.
1357 zum Bischof von M. erwählt hielt er erst im
Febr. 1369 seineu feierlichen Einzug in Münster; 1808
wurde er Erzbischof von Cöln , resigiiirto 1364 und hei-
ratete. Der Herausgeber vermuthet, diiss Levold von
N Ortho ff (s.d.) der Verf. sei.
Ausg. : ex cod. Erfurt, bibl. Amplon. ed. H. A.
Erhard in Zeitschrift f. vaterländische (westfäl.)
Gesch. u. AlterthumskuDde. YHI. Münster 1845.
p. 252-260.
Weilhaim, vid. Udalricus de Wcilhaira.
Weinreich, Casp., Mitglied des Colle-
giums der Bürgerrepräsentanten in Danzig
(saec. XY. 2. Hälfte): Danziger Chronik.
1461—1496.
Die Chronik belehrt fiber die Stellung D-s nach seiQ<>r
Einverleibung in Polen und gibt fOx jene 25eit intere^^Ante
Aufschlüsse Über die commerciellen und gewerblichen Vt-r-
h<nisso jener Stadt.
Ausg.: * hrsgb. u. erläutert von Th. Hirsch u,
F. A. Vossberg. Berlin, Stargardt 1855. gr. 4*.
^12. Von diesem Werke tcurden nur 200 Exem-
plare auf Papier und 2 ä Ji 225 auf Perga-
ment gedruckt. XX VIII. 132 pag. — * wieder h.,
jedoch mit geänderter Orthographie und Inter-
punktion in Script, rer. Pruss. IV. 1870. p. 727-
800; c/:Einleit.p.725-727. — »Excerpte ap.Frint
Scr. rer. Svecic. III. 1. 1876. p. 308. 309.
Erl. - Sdir. : Lorenz, Deutschlands GeschichtjiqacU<>L .
3. Aufl. n. 1887. p. 200.
Weise Kunig, vid, Treitzsaurwein.
WIeitmQhl, md. Benessius de WaitmueL
Wellensis canonicus (1423): Historia ih
episcopis Bathoniensibus a prima sedLs
fundatione 704 ad a. 1423.
Ausg.: ap. AVharton, Anglia sacra I. p. 553-
571. — Continuatio ab a. 1424—1540 ibid.
p. 572-576. Vgl. Adamus Doroershamensis.
Welling, TJdalric. et Conrad., monachi S.*^.
Udalrici et Afrae Augustenses (flor. saec.
XIV), vid. Aimales SS. Udalrici et Afrae.
Weltchronilc eines Deutschordensheim
= Chronicon breve fratris ut videtur ord.
Theuton.
Weltchronilc eines Minoriten Ton AssIm.
Ab 0. C. — 1334. Lateinisch geschrieben.
Handsehr.: Assisi, Bibl. des Franzisk.-Klost,
n» 341. mbr. sec. XIV. 4*.
Ausg.: Bruchstücke in Neues Archiv d. G*^«».
f. ä. d. Gesch. X. 1885. p. 235-239; cf. p. 227.
Weltchronik, Eine deutsche = Chronik,
Deutche.
Weltchronik, Königsberger. Chronicon
ab 0. C. usque ad mortem Conradini.
Nur ein Theil herausgegeben. Von Waitz als Tel- :•
Setzung des abgekürzten Textes der SfäeksiachtH W^kkr^-
nik nachgewiesen.
Handsehr.: Königsberg, Un.-Bibl. n^llö*.
mbr.
Ausg.: der auf Heinrich 11 , Konrad III uu\
Heinrich HI bezügliche Abschnitt getreu da L
dem Mpt. ap. Giesebrecht, Gesch. der deutscL^'L
Kaiserzeit. 2. Aufl. II. p. 668-671.
tM.-Schr.: Giesebrecht. Und. I. p. 789-792 (spn-tt
Aber die in enger Verwandtschaft stehenden sa.-' .-
haften Erzählungen d. Annales Palidensoä^ der k>^ r.j.%-
berger Weltchronik und dos Chronicon Kepcsrun:j.
Weltchronik, Konstanzer. Von Erschaf-
fung der Welt —1384.
Deutsch; grösstentheils aus MartittUB JUnoriia '.&J
Martinus Oj^xiviensis geschöpft.
Handsehr.: München, Staatsbibl. Cod. gem.
n«» 426. Chart sec. XV. 4».
Ausg. : unt. d. Tit. : Eine Konstanzer Weltcbr.
aus dem Ende des 14. Jahrh. hrsgb. von TL v.
WELTCHRONIK, SÄCHSISCHE
1109
Kern in Zeitschrift der Gesellschaft f. BefÖrde-
ruDg der Geschichtskunde von Freiburg, dem
Breisgau, ... I. Freiburg i. B. 1869. 8. p. 198-
235; p. 402-405; auch besonders erschienen. —
Hier xcird eine lieber sieht des ganzen Inhalts
der Chronik geboten. In den ersten Ttieilen sind
dort, tco der Verf. blos übersetxt hat, nur die
Anfangs- u. Schlussworte mitgetheiU , ihnen xur
Seite diejenigen der Quelle. Vollständig unge-
druckt ist der letzte, Saeeulum XI V^^ betref-
fende Abschnitt.
Erl.-Schr.: Einleitang und. p. 181-197.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqaellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 92.
Ludwig, Th., Die Konstanzer Geschichtschroibang.
Inaug.-Diss. Strassburg 1894. 8*^. p. 6.
Bappert, Chroniken der Stadt Konstanz, ibid. 1891.
CT. 8». p. 11.
Weltchronik, Sachsische. Ton Erschaf-
fung der Welt —1248 resp. 1260.
Die Älteste P*rosadarstellung der Weltgeschichte in
deatscher und zwar mittolniederdeatscher Sprache. — Dies
iteitvprbreitete Werk des Mittelalters ging firüher unter
den verschiedensten Titeln ; es hiess: Chronica impe-
rAtorum Saxonica, Chronica Romanorum. Chro-
nicon imperatorum et pontificum, Chronioon
L üneburgi cum Saxonica lingua conscriptum, Chro-
nicon Repegovii, Chronicon heren Eiken yon
Kepgow, Historia Romanensis, Repgauische
Chronik, Sachsenchronik, Sassenkroneke,
Zeitbuch des Eike vonRepgow; heute nennt man's
Sachsische Weltchronik. — Ueber die Bedenken,
diese Chronik nach Eike von Ropgow oder einem Mit-
irliede der Familie Repgow zu bezeichnen, vgl. Weilands
Vorrede zu seiner Ausg. p. 49-66; er stellt fest, dass ge-
wichtige Gründe gegen die Autorschaft Ei kos sprechen,
aber ein Blutsverwandter desselben, geistlichen Standes,
sie abfrefasst hat. Derselbe schrieb zuerst die kürzeren
F2LSi<ungen A u. B und dann die ausführlichere C.
Handschr. : A. Kürzeste u. älteste Recension
(fandet früher als B. C; seit König Philipp kleine
Zusätze, nicht in B. C): Berlin, k. Bibl. germ.
4^ n«> 284. mbr. sec. XIV. — Frankfurt a. M.,
Stadtb. D® 50. chart sec. XVI. fol. — Hamburg,
Stadtb. hist. univ. n® 10**. chart. sec. XV exe. fol.
— Heidelberg, Un.-Bibl. n® 525. chart. sec.
XV exe. 4^ — Leipzig, Buchhändler T.O.Weigel
a« 1872. Chart., geschrieben 1394—1412. fol. —
Müncherf, Staatsb.germ.n°55. mbr. sec. XI V ine.
4®; — germ. n® 327. chart. sec. XV. fol.; — germ.
n® 3959. Chart sec. XV. gr. fol. — Wi en, k. k.
Hofb. D® 2692 (hist. prof. DCXXXI. Ambras.
262). mbr. sec. XV. fol.; — n° 2917 (hist. prof.
DLXXXIX). Chart, a» 1467. foL, Gopie der Ham-
burger Hs.
B. Mittlere Recension (von K. Heinrich V bis
1177 sehr dürftig, von da an eine Menge nord-
deutsch-dänischer Nachrichten): Berlin, k. Bibl.
germ. fol. n° 129. mbr. sec. XUl. — Bremen,
Stadtb. a. 38. mbr. sec. XIH exe. fol. — Kopen-
hagen, k. Bibl., alte Samml. n" 1978. chart. sec.
XV. 4°. — Leipzig, TJn.-Bibl. nP 1308. chart.
sec. XV. fol. {hieraus bei Mencken). — Peters-
burg, k. Bibl., Fragment, mbr. sec. XV.
0. Weiteste Recension (sehr ausführlich von
Heinrich V bis 1177; schiebt in den Text bei Karl
d. Gr. häufig längere Erzählungen aus der Kaiser-
chronik etc. ein): Dresden, k. Bibl. I. 54. chart
sec. XV. fol. — Gotha, herz. Bibl. M. 63 (j^txi
Sachsenchronik 90). mbr. sec. XlII. fol. (neuere
Abschriften in Hannover [n** 778] u. Weimai*). —
Hannover, k. Bibl. XL 674. chart. sec. XV. foL
— Kopenhagen, k. Bibl., alte Samml. n® 457.
chart. sec. XV. fol. — Pommersf elde, Bibl. des
Grafen Schönbom n<» 2723. chart. a* 1411. fol. —
Strassburg, 1870 untergegangen. — Wolfen-
büttel, herz. Bibl. Aug. 44,19. chart. sec. XVI
et XVÜ. fol. Vgl. über alle Weiland vor seiner
Ausg. p. 4-20; Kaisei-chronik hrsgb. von Mass-
mann I. p. XXV ; III. p. 75-81; Zeitbuch des
E. V. R. hrsgb. von Massmann p. 589-650; Pertz*
Archiv lU. p. 239; VI. p. 13. 231. 373; VII. p. 650.
Ausg. : * der grössere Iheil von 742 an unt.
d. Tit.: Chronicon Lüneburgicum Sax. ling.
conscript atque ad Wilhelmum reg. Germ, ex-
tensum ( — 1247) ap. Eccard, (Corpus histor. med.
aevi L 1723. p. 1315-1412 nach der Qothaer Hs.,
im Ganzen correct. — ^unt. d. Tit.: Das Zeit-
buch des Eike vonRepgow, in ursprünglicher
niederdeutscher Sprache u. in früher lateinischer
Uebersetzung hrsgb. von H(ans) F(erdin.) Mass-
mann. Stuttgart, Bibl. des Literar. Vereins (Pu-
blicat. n^ 42) 1857. 8^ X. 753 pag. Ji 7. Dru^ikt
die Bremer Hs. ab, gibt unzuverlässige Varianten
der anderen Hss. u. die wesentlichsten Erweite-
rungen des Cod. Oothanus. Unzulängliche Aus-
gäbe. Die von M. zu dem deutschen Texte parallel
gegebene latein. Uebersetzung war früher bekannt
unter d. Tit.: Historia imperatorum (yid.
Uebers.). — ^unt.d.Tit.: Die Repgauische
Chronik, das Buch der Könige. Hrsgb. von
Gust Schöne. Elberfeld 1854. 4°. VIIL 109 pag.
u. 2 Taff. Jii (aus: Programm der elberfelder
Realschule. Jahrg. 1858 besonders abgedruckt).
Ist nur kritische Textausgabe. Vgl. v. Sybels Hi-
stor. Zeitschrift I. 1860. p. 215. — * unt. obigem
Tit. hrsgb. von Ludw. Weiland in Mon. Germ,
hist Deutsche Chroniken IL 1877. p. 65-258. —
Nebst 7 Anhängen. Anhang I: Der Sachsen
Herkunft p. 259-265; cf. p.43. — Anh. II: Papst-
katalog p. 265-273; cf p. 43. — Anh. III: Ka-
talog der röm. Könige u. Kaiser p. 273. 274; cf
p. 44. — Anh. IV: Genealogie der Weifen p. 274
-276; cf p. 44. — Anh. V: Zeittafel des 1. Jahrh.
nach Chr. Geburt p. 276. — Anh. VI: Genea-
logie der Grafen von Flandern p. 277 ; cf. p. 44.
— Anh. VII: Zeittafel bis zum J. 1229 p. 278.
279; cf p. 44.
Foitsetznn^eii der Sächsischen Weltchronik:
a) Sächsische Fortsetzung a. 1252 — 1275
* hrsgb. von Waitz in Forschungen z. deutschen
Geschichte IV. p. 599-603. — '^ hrsgb. von Wei-
land l. c. p. 284-287; cf. Einl. p. 280-283. —
b) Thüringische Fortsetzung a. 1227—1350
p. 292-319; c/: Einl. p. 287- 291 [dergrösste Theil
früher hrsgb. von Stübel am Schluss seiner Ausg.
des Chronicon Sampetrinum in Geschichtsquellen
der Prov. Sachsen I. p. 189 ff.]. — c) Erste bai-
rische Fortsetzung a. 1216— 1314 (Wahl Lud-
wigs u. Friedrichs) * ap. Massmann, Kaiserchronik
II. p. 495-512; — ''der Abschnitt j welcher Lud-
wig d. Baier behandelt (cap. 27. 28) ap. Böhmer,
Fontes I. p. xxxix ; — ' in Die Repgauische Chro-
nik hrsgb. von G. Schöne p. 92 - 98. — * ed. Weiland
l. c. p. 323-336; cf p. 319-322. — d) Zweite
bairische Fortsetzung a. 1315 — 1348 p. 337-
340; cf p. 336. — e) Dritte bairische Fort-
setzung a, 1315—1342 ^ap. Massmann, Kaiser-
1110
WELTCHRONIK, SÄCHSISCHE — WERMANNUS
chronü 11. p. 513-522; — 'in Die Repgauische
ChroDik hrsgb. von G. Schöne p. 98 -102 ; — 'hrsgb.
V. Weiland 1. c. p.342-348; cf. p.340. — f) Fort-
setzungdes Deutschen Martin von Troppau
a. 1310—1347 ^in Herrigs Archiv f. d. Studium
der neueren Sprachen XXV. p. 303-309 ; — * wie-
derk, von TVeiJand 1. c. p. 349-351. — g) Vierte
bairische Fortsetzung a. 1314—1454 ibid,
p. 356-384; cf. p. 352-355.
Basler Zusätze zur Sachs. Weltchronik von
1314 — 1356 [nur eine Fortführung der ersten
hairisehen Fortsetx.] hrsgb. von A. BemouUi aus
der Baseler Hs. (öffentl. ßibl. E. VI. 26) * in An-
zeiger für Schweizer Geschichte. 1882; — * in
Basler Chroniken IV. 1890. p. 368-374; cf Einl.
p. 365-367.
üebers,: lateinisch: unt. d. Tit.: Historia
imperatoruma Carole M. ad Fridericum II imp.,
speciatim ad a. 1235 auctore anonyme Saxone ex
cod. Lips. * ap. Mencken, Scr. i*er. Germ. III. p.
63-128 (von Waitz 1837 zuerst als Uebersetzung
erkannt in Rankes Jahrb. des deutschen Reiches.
1. 1. p. 182). — ' vollständig neben dem deutschen
Texte ap. Massmann ; s. oben Atisg. n° 2. Ilielt
man früher für das Original.
Frl.- Sehr.: Anzeiger für Kunde der deutschen Vor-
zeit. 1858. no 1. p. 35.
Bernonlli, A., Die Basier Handschrift der Repgaai-
schen Chronik [Un.-Bibl. E.VI. 26. 4», blieb Weiland
unMcanrUh Solothum 1882. 8'^. (Sonderabdmck aus
Anzeiger i. Schweizer Gesch. IV. 1S82. p.2ö. 41. Vgl.
Neues Archiv d. Ges. f. a. d. Gesch. VIII. p. 409).
Cohn, L. A., De rebus int. Henricum VI et Henricum
Leonem actis. Vratislav. 1856. 8°. p. 25.
Docen in Neuer literarischer Anzeiger. Jahrg. 1806. p.
289-295; 1807. p.659. 660; Ober die Ha.: München,
germ. n*'55.
Dümge ot Hone, Repgovii chronicon in Fertz' Ar-
chiv III. p. 239.
Ficker, Do Henrici VI imp. conatu electiciam regum
in imperio Romano - Gormanico succossionem in horo-
ditariam mutandi. 1849. p. 26 sq.
Hoffmann von Fallersleben, Verzoichniss der
altdeutschen Hss. der k. k. Hofbibliothek zu Wien.
1841. p. 208, beapricht die beiden wiener Hs.
Jacobs, Beitrüge zur älteren Literatur. II. 1836. p.
373 , bespricht die Gothaer Hs.
Lappenberg, Von dor Chronik dos Grafen Gorhard
V. Holstein und der Repgowschen , sowie der soge-
nannten Lüneburger Chronik in Portz' Archiv VI. p.
373 ; vgl. VII. p. 650.
Loronz, Doutschltuids Geschichtsquellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 34. 160; IL p.60. 114. 130. 141. 155. 161. 183.
191. 828. 403.
Ma&smann, Nachweisung über den Anfiing der Chro-
nocken der Sassen ap. Spangenborg, Neues Vater-
land. Archiv. I. 1825. p. 233 in Münchener golohrte
Anzeigen. 1842. Sp. 10^.
Nitzscn, Kar.Wil., Do chronicis Lubecensibus anti-
qnissimis comment. Rogimontii 1863. 4^^. 15 pag.
Pfeiffer, F.W., De chronico Eiconi de Bepgow ad-
dicto maiore. Berolini 1853. 8^.
: Untersuchungen Über die repogovische Chronik.
Breslau 1854. &>.
Waitz, G., lieber eine Sächsische Kaiserchronik und
ihre Ableitungen. Göttingen 1863. 4° (aus: Abhandl.
der kgl. Gesellsch. der Wissensch. zu Güttingen. Bd.
XU).
: in Pertz' Archiv VII. 1839. p. 650 if., bOiandeU
die xuvt kopenhagener Hss.
Watten b ach, Deutschlands Geschichtsquellon p.421
(5. Aufl. II. 1886. p. 398. not.l, p. 415-420; 6. Aufl.
II. Ib94. p. 464- 457).
'W'edekind, A. Chr., Das Chronicon Lüneburg, in
Gotha in seinen Noten zu einigen Goschichtschreibem
des Mittelalters II. p. 267- 273.
Weiland, L., Die Sachsenchronik und ihr Verfasser
in Forschungen zur deutschon Geschichte. XIV. 1874.
p. 459-510.
Weiland, L., Zur Quellenkritik der Sacfasonchxonik
ibid. XIIL 1873. p. 159-198.
W i n k e 1 m an n , Ea. , Geschichte Kaiser Friedrichs II.
Berlin 1863. &. p. 16-18.
Weltchronik, Salzburger =» die Chronik
deren letzter Theil als Chronicon breve.
fratris, ut videtur, ord. Theuton. (s. obat
p. 256) abgedruckt ist.
Weltchronik, Schwäbieche <» Chroni-
con Suevicum univers.
Wenceelaua Higek, vid. Hägek.
Wencealaua rex (1376—1400): Diplcn
mata inedita.
Ausg.: ap. Scheidt, Biblioth. bist Goettiiig. L
p. 130-183. — Diplomata a, 1398 t« Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XI. p. 585 - 589.
Wencealaua II rex Bohemiae: Pactum
cum Alberto I rege Germ. a. 1305.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. IT. 1. p. 486. 487.
Wendover, vid. Rogerus de Wendover.
Wenger, Conrad., canon. Brixiensis (cea.
1500): Do hello inter Venetos et Sigis-
mnndum Austriae archiducem gesto h-
bellus. 1487.
Atisg. : * Basileae 1544. 8®. — • Argen torati
1717. fol. — ' ap. Frehor, Germ. rer. scr. 11.
p. 215-221 (*ed. Struve U. p. 445).
Wenricue scolasticus Trevirensis, tum
episcopus Yorcellensis? (f 1082. Sept. 30):
Epistola sub Theodorici episcopi Virdu-
nensis (1047 — 1089) nomine composita
ad Hildebrandum papam: ,Omni tempore*.
Geschrieben zwischen Oct. 1080 — Aug. 1081. Potit ab
eo , quid respondero dobeat iis , qui eins censoram de In-
continentia clericomm etc. impngnabant.
Handachr.: Brüssel, Burg. Bibl. n® i>576-
5604. sec. XII. — Wien, Staatsb. n#2213.
Atisg.: * a/s Epistola Theod. Virdun. episcopi
ad Gregorium VII pp. ap. Martene, Thes. ane<>i.
I. p. 214-230. — * ed. Kuno Francko in Mon.
Genn. hist. Libelli de lite I. 1891. p. 284-299.
628; cf introd. p. 280-284. — "UelKJr ein Fra-
gment aus cap. 5 in Cod. Admont. n* 257 tgl.
F. Thaner in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XVI. 1895. p. 541. 542.
Erl.-Schr.: Mirbt, Carl, Die Pablizistik im Zeitalter
Gregors VII. Leipzig 1804. gr. S^. d. 23 ff.
^a ttenbach, Deutschlands GeschicntsqaoUeffi. 6. Aufl.
Vgl. Manegoldns : Liber ad Gebeh.
Theodericns ep. Virdan.
Werinherus = Wemerus.
Wermannus , Laurentius {coaetan.) : Epi-
stola de obsidione Holmiensi a. 1518 ad
Henrichuni Lichtenfels et reliquos regis
Christiemi cantores.
Ausg. : * in Handlingar rörande Skandinaviens
Historia. XXXIl. Stockholm 1851. p. 57. — *ed.
Anncrstedt ap. Fant, Scr. rer. Suecic. III. 1. 18T*5.
p. 151-153. Vgl. Expeditio Danica.
WERNER VON LÜTTICH — WEZILO
1111
Werner von Liittich = Wemerus Leo-
diensis.
Werner von Saulheim , frat Minor. (Broi-
der Wimher von Saulnheym) : Erzählung
über die Stiftung des Klosters Ciarenthai
hei Wiesbaden. 1314.
Handschr. : Original verl oren. — Wiesbaden,
k. Staatsarchiv, 7 Abschriften.
Ausg.: ' ap. Kremer, Origin. Nassoic. IL p.405
(Rec. B). — ' ap. Schliephake, Geschichte von
Nassau IL p. 225 (Rec. A); vgl. IV. p. 41.
Erl.-Sdir.: Widmann, Sim.. Nassaaische CSuomsten
des Mittelalters. Progr. d. Gymn. Wiesbaden 1882.
40. p. 20-34.
Wemerus abbae S. Trudberti in Brisgoia
(1280), vid. Vita s. Tnidberti (vita tert).
Wemerus abbas Weingartensis (f 1188),
rid. Monachus Weingartensis.
Wemems Leodiensis, canonicus Bon-
nensis (saec. XIV fin.).
Die unter dem Namen des Theodoricns de Niem
gehenden Vitae ponttficum Romanorum (ap. Kccard , Corp.
bist. I. p. 1461-1560) nimmt Theod. Lindner ihrem wich-
tigsten Bestandtheil nach filr Werner ton lAUHeh in An-
sprach. — Die Vita II* InnocmHi VIpp. und die VUa IL*
LrbaniVpp. (ap. Balüze, Vitae pp. Även. I) sind ctuetore
quodatn oanonico eedesiae Bunnensis in dioee. Coloniensi ge-
schrieben; letzterer ist nach Lindner der schon genannte
Werner von L.
Sri.- Sehr.: Lindner, Tb. , tn Forschungen z. deutschen
Geschichte XIL p. 238 - 259. 656-658.
Lorenz, Deutschlands Oeschichtsquellen. 8. Aufl. H.
1887. p. 41. 322.
Müller, Carl, Eine Papstgeschichte bis auf Benedict
XII und deren Spuren in Heinrich v. Hervord . Chro-
nicon Sampetrinam , Anonymus Leobiensis , Werner
von Lüttich und Vita 4* ^nedicti XII (ap. Baluze,
Vitae pp. Aven. I. p. 225) in Forschungen zur deut-
schen Geschichte. XIX. 1879. p. 499-514.
Vgl. Vita Innocontii VI pp.
„ Urbani V pp.
Wemerus monachus Tegemseensis: An-
nales. 1183—1196.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XXIV. p. 58.
Vgl. Legenda s. Quirini {jnsno}.
Wemerus Roievinck, vid. Kolevinck.
Wemher = Werner.
Werricus abbas Lobiensis (f 1204), vid.
Yita Alberti episcopi Leodiensis.
Erl.-Sckr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
qnelJen. 6. Aufl. II. 1894. p. 423.
Wesselius Groningensis, D"^ theol. (,Lux
muudi' vulgo dictus): Tractatus de ciigni-
tate et potestate ecclesiastica, de vera et
recta obedientia et quantum obligent sub-
clitos mandata et statuta praelatorum. A®
ca. 1476.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 563-572.
: Propositiones de potestate papae
et Ecclesiae.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 572-574.
: Responsio de potestate pontüicis
Komani in indulgentiis.
Ausg.: ap. Goldast, Monarchia I. p. 574-588.
Westerrodus, Bemardus, Corbeiensis
monachus (1367): Planctus.
Interessantes Gedicht.
Ausg.: ^ed. Matth. Flacius in Catalog. testium
veritatis p. 101-112 (Basil. 1557). — «ap. Wolf,
Lection. memorab. I. p. 657-660. — 'ap. Matth.
Bernegger, Hypobolimaea divae Mariae deiparae
camera ; seu idolum Lauretanum , eversis Baronii
Card., Canisii, Turriani ac Tursellini iesuitanim
faicimentis, deiectum. Argentoratil619. 4°. p. 140.
— * ap. Walch, Monimenta I. fasc. 4. p. 243 -254;
ef. praef. p. xxxvu.
Erl. -Sehr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. U. 1887. p.402. not. 4.
WesthofT, Dietrich: Chronik von 750
—1550.
Handschr.: Dortmund, Stadtarchiv, ohne
Sign., fol. Fragm. — Münster, k. Staatsarchiv,
ohne Sign., fol. Fragm. — Paderborn, Bibl.
des Gymn. P. 82. fol.
Ausg.: auszugsweise hrsgb. von J. Hansen in
Chroniken der deutschen Städte XX. 1887. p.
177-462; Beilagen p. 463-478; vgl. Eioleit. p.l49
-176 u. p. XXV.
Wettinus monachus Augiensis (f824),
vid. Vita s. Galli abbatis.
Vgl. Visio Wettini.
Wevelinkhoven , vid. Florenz von Weve-
linkhoven.
Weverslaicht [Weberschlacht]^ Die, in
Cöhi. 1369—1371.
Episches Gedicht von 480 erhaltenen Versen Aber die
inneren Unruhen in Cüln, namentlich über den Sieg der
Geschlechter über die an der Spitze der Zünfte stehenden
Weber.
Ausg.: *hrsg. von E. v. Groote im Anhang
xur Hagenschen Reimchronik. Cöln 1834. 8®. p.
214-230. — ^iciederh. ap. v. Liliencron, Die hi-
stor. Volkslieder der Deutschen I. Leipzig 1865.
p. 70. — " hrsgb. von H. Cardauns in Chrooiken
der deutschen Städte XII. p. 243-257; Anmer-
kungen p. 258-262; Beüagen p. 263. 264. Vgl.
Einleit. p. 239-242.
Erl- Sehr.: Ennen, Gesch. der Stadt Cöln H. p. 665
-682.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen II. 1887. p.
64.65.
Merlo, J. J., Das Ansgabebuch der Mittwochsrent-
kaoimer zu K/iln 1370—1380 in Annalen des bist.
Vereins f. den Niederrhein. XXXIX. 1883. p. 141-153.
Wey, William, fellow of Eton College:
Itineraries to Jerusalem a. D. 1458 and
a. D. 1462, and to St. James of Com-
postella a. D. 1456.
Ausg. : from the original ms. in the Bodleian
librarj'. London, Roxburghe Club 1857. 4°.
Weyprecht Schenck, vid. Schenck von
Schenckenstein.
Wezilo archiepiscopus Moguntinus (f
1088).
In seinem AVerke: Die Streitschriften Altmanns von
Passau u. Wezilos von Mainz (Paderborn 1890. gr. 8°) hebt
M. Sdralek ganze Theile als Stücke einer gegnerischen
Polemik aus der Streitschrift {vid. i^xn über canonum).
1112
WHETHAMSTEDE — WIDO EPISC. FERRARIENSIS
welche er dem Altmann beilegt, heraus (p. 103-105. 110.
111. 113. 119. 122. 126j and steilt als deren Verf. den Erz-
bischof Wezilo hin.
Whethamstede, vid, Johannes Whe-
thamstede.
Wibaldu8 abbas Casinensis: Epistolae 3
ad monachos Casinenses.
Ausg.: ex regesto Petri Diaconi n° 641 ap.
Muratori , Rerum Ital, scr. IV. p. 622.
Wibaldus abbas Corbeiensis (seit 1146)
et Stabulensis {seit 1130, f 1158): Epi-
stolae 470 annorum 1119—1157.
Ein grosser Schatz für die Geschichte und Politik
jener Zeit.
Handachr. .-6611111,1^. Staatsarchiv h. I. D. 18.
4^ mbr. saec. XII (früher in Aachen, dann in
Düsseldorf). Vgl. Pertz' Archiv VII. p. 878 und
Jaffes Ausg. p. 610. — Montecasino n° 270.
Ausg.: ^441 ap. Martene et Durand, Ampi,
collect, n. p. 183-599. — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. laiCLXXXIX. p. 1121-1458. Appendix:
diplomata varia 38 p. 1457-1508; observatt. prae-
viae p. 1087-1122. — ^deintegro ed. Jaflfe, Bibl.
rer. Germ. I. p. 76-602; appendicis loco epist.
472-475, cum de Corbeia agant, p. 603-605. —
Einxelne : ' 9 aus Martene wiederh. ap. Bouquet,
Rec. XV. p. 532-540; — ^einige ap. Muratori,
Ror. Ital. scr. IV. p. 622; — * 6 hrsgb. von v. Räu-
mer in Ledeburs Neues allgem. Archiv I. 1836.
p. 68 -77 {mit Verbesserungen xu Marlenes Au^g.)'^
— ** 2 ed. Pertz, Mon. Germ. legg. II. p. 85 u. 88;
— "3 ap. Jaffe, Geschichte des deutschen Reiches
unter Conrad III. 1845. p. 218-220.
Erl.-Sckr.: Jaffö in seiner Ausgabe p. 606-616.
Janssen, Joh., De Wibaldo abbate dissertatio inaug.
Bonnae 1853. 8°.
: Wibald von Stablo und Corvey (1098— 1158),
Abt , Staatsmann u. Gelehrter. Münster 1854. ^.
Mann, L., "Wibald Abt von Stablo und Correy nach
seiner politischen ThAtigkeit. Dissert. Halle 1875. 8^.
94pag.
Marteno et Durand, DeWibaldi vita I.e. p. 158-183.
Notae Stabulenses de Wibaldo ed. Jaffö 1. c. I. p.
74. 75.
Phillips, "Wibald in uinen Yennischte Schriften I.
p. 316,
Toussaint, Etudos sur Wtbald, abbö de Stavelot,
du Mont-Cassin et de la Nouvelle - Corbie. Xamur
1890. 8«. 162 pag. Cf. Revue B6n6dictine. 1891. n^S.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen . 5. Aufl.
II. 1886. p. 240 ; cf. p. 241. 328 ; 6. Aufl. II. 1894. p. 153.
269-271.361.
Wiberti traditio = Traditio Ostarbeke.
Wibertus, vid, auch Guibertus.
Wibertus antipapa = Wibertus vel Cle-
mens.
Wibertus archidiaconus Tullensis, vid.
Vita Leonis IX papae {vita alia),
Wibertus (vel Clemens III) antipapa (f
1100): Decretum: ,Quantae et quam'.
Hac epistola Wibertus docreta s^'nodi Romanae ab
ipso a. 1089 habitae proroulgat. Udalricus Babonbergensis
(8. d) eam in Codicem epistolarum suum recepit.
Handschr. : vid. Dümmler in Mon. Germ. hist.
Libelli de lite I. p. 621.
Ausg. : in Udalrici Babenb. Cod. * ap. Eccard,
Corpus histor. U. n° 168. 169; — *ap. Jaffe, Bibl.
rer. Germ. V. p. 145-152. — 'ap. Mansi, Concil.
XX. p. 596. — * ap. Migne, Patrol. lat. CXLVIII.
p. 832. — * ed. E. Dümmler in Mon. Germ. bist.
LibelU de lite I. 1891. p. 622-626; ef. p. 621.
Wibertus (vel Clemens III) : Epistolae et
privUegia XL
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat CXLVlll. p.
827-842.
Clemens antipapa: Epistola ad
Wratislavium Bohemiae regem.
Nach Oiesebrecht 1061 oder 1085, nach Langer 1090 91
gOiichrieben.
Ausg. : ^ ex cod. S. Emmeranii Ratisb. ap. Pez.
Thes. aneed. V. 1. p. 286. — • Bruchstück in Ct-
dex dipl. Saxoniae reg. II. 1. n* 39; I. 1. n° 157.
Erl.-Sehr.: Jaff6, Regosta pontificam Roman. Ed. 2.
I. 1885. p. 649-655; IL p. 751.
Köhnc ke , Otto, Wibert von Bavenna (Papst Clein*n«
III). Ein Beitrag zur Papstgeschichte. Leipzig ls^>^.
gr. SP. Jk 8.
Langer, 0. , Excurs über den Brief des Gegenpaps:tt>«
Klemens an '^'ratislav von Böhmen in Mittbedan.'^-ii
des Vereins f. Gesch. der Stadt Meissen. I. 5. Innj.
p. 81-38.
Vgl. Anselmus ep. Lucensis.
Wiciif, John = Wyclif.
Widefordus {al Wodfordus), Guilhelmus.
vid. Guilelmus Widefordus.
Wide, vid. auch Guido.
(Wide Ambianensis episcopus, f ante
1076): Carmen de expeditione Wilhelmi
Conquestoris, seu Carmen elegiacum de
beUo Normannico seu De conquisitione
Angliae per Guilelmum ducem Norman-
niae, seu De pugna apud Hastings seu
Carmen de Hastingae praelio.
420 Disticha.
Handschr. .-Brüssel, Burg. Bibl. n** 629. mbr.
sec. XII; vgl. Pertz' Archiv VII. 1006; — n» 330.
mbr. sec. XIII.
Ausg. : ^ in Collection of Historians edited by
ord. of the Record Commiss. seu Monum. bist Bri-
tann, ed. Petrie I. 1848. p. 856-872. — ^teiederh.
by Mr. W. II. Black in Appendix C. to Mr. Purton
Cooper's Report on Rymer's Foodera p. 78-8*5.
— " in Chroniques Anglo-Normandes . . . recueü
. . . publie par Francisq. Michel. III. Rouen 1840.
8^ p. 1-38.
Erl. - Sehr. : H ard y , Descriptive cataiogne of matcrials.
L 2. p. 671.
Wr i gh t , Th., BiographiaBritannica literar. II. p. 15. l^.
Vgl. Epitaphium Angelranni.
Wjdo Aretinus = Wido monachus.
Wide episcopus Curiensis (f 1122): Epi-
stolae.
Ausg. : in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
III. p. 170-177.
Wide episcopus Ferrariensis (f po^t
1092): De scismate Hildebrandi.
1085 — 24. Mai 1086 auf Befohl Clemens' III verfa^-r.
Reich an geschichtlichen Nachrichten.
Handschr.: einxige in München, Bibl. d-*
Maffei. 4**. saec. XI.
WmO EPISC. OSNABRUGENSIS — WIDÜKINDÜS MONACH. CORBEIENSIS 1113
Ausg. : ^xum erstenmale ed. Wilmans ap.Pertz,
Mon. scr. XII. p. 153-179; cf. praef. p. 148. —
' wiederb. , sed recogD. E. Dümmler in Mon. Gerni.
hist. Libelli de lite I. 1891. p. 532-567; c/". praef.
p. 529-532.
Erl.-Schr.: Oie so brecht, Qesch. d. deutschen Kaiser-
zeit. H. p. 685 (2. Aufl. p. 627 ; 5. Aafl. III. p. 1063).
Lehmann -Danzig, Bomh., Das Bach Widos von
Ferrara , TJeber das Schisma des HUdebrand ' im Za-
sammenhange des Gregorianischen Kirchenstreites.
Innsbmcker Diss. Freibarg i. Er. 1878. B9. IV. 93pag.
Jtl.&O.
Mirbt , Carl , Die Pablizistik im Zeitalter Gregors VU.
Leipzig 1894. gr. 99. p. 6. 40 ete.
Panzer, Konr., Wido von Ferrara De scismate Hil-
debrandi. E^n Beitrag z. Geschichte des Investitar-
stieitee. Leipzig 1880. gr. 89. IV. 64 pag. Jk I.CO.
( Sonderabdruek au»: Historische Stadien hrsgb. von
V. Arndt. II.)
Rappel, Geo., Die Wahl Papst Gregors VU. Jenaer
Inaug.-Diss. Chemnitz 1876. gr. 8^. 76pag.
Wa 1 1 e n b a c h , Deutschlands Oeschichtsqnellen. 6. Aufl.
II. 1886. p. 204. 205; 6. Aufl. U. 1894. p.231.
Wido episcopus Osnabrugensis, a7itea
praepositus Osnabrugensis (f 1101): Liber
de controversia inter Hildebrandum et
Heinricum imperatorera.
Hano libellum intra a. 1081 — 1065 oonscriptom , quo
Wibertum antipapam eiusque inthronisationem contra Gre-
gorium VII pp. Wido def endebat, a. 1118 T(hiethardus ?)
masister scholarum Osnabr. in «ceerp^um redegit; nonnisi
in Udalrici Babenb. coUectione epistolarum haec eaxgrpta
ad nostram penrenemnt memoriam.
Ausg. : * in Udalrici Babenberg. {s. d.) Codic.
n** 172 ap. Eccard, Corpus histor. IL p. 183-194
ex ms. Viudobon. n® 398 (iua canon. 45). sec. XII.
— ^als Electa ex opusculo 'Widonis in Udal-
rici Cod. n® 190 ex mss. Zwetiensi n® 283 et Vin-
dobon. ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. V. p. 328-345.
— ' excerpta ed. L. de Heinemann in Mon. Germ.
hist. Libelli de lite 1. 1891. p. 462-470.
Uebers.: uni. d. Tit.: Eine Beweisführung,
dass nicht sowol Wigbertus, Erzbischof von Ra-
venna, als Clemens HI auf rechtmässige "Weise
auf den päpstlichen Stuhl inthronisii-t, wie auch
dass Hildebrand, welcher auch Gregor VII ge-
nannt wird, mit Recht verworfen worden ist.
Uobersetzt von H. Hartmann in Mittheilungen
des histor. Vereins zu Osnabrück. Vin. 1866. p.
305-327. Der Dompropst wird hier unrichtig
Wiho statt "Wido genannt.
Erl.'Sthr.: Cassander, O., Das Zeitalter Hildebrands
ffir und gegen ihn. Aus zeitgleichen Quellen. Darm-
stadt 1842. 80. p. 128. 129.
Oiesebrecht, W. y., Gesch. der deutschen Eaiser-
zeit. 5. Aufl. m. p. 1049.
Uelfenstein, Jac, Gregors VII Bestrebungen nach
den Streitschriften seiner Zeit. Frankfurt a. M. 1856
8®. p. 80. 118. 168.
Mirbt, Carl , Die Publizistik im Zeitalter Gregors VU
Leipzig 1894. gr. 8P. p. 81. 32 etc.
Thyen, Luc, Benno II. Diss. Göttingen 1860. S». p
180-185.
Watten bach, Deutschlands Geschichtsquellen. S.Aufl
II. 1886. p.28; 6. Aufl. II. 1894. p.dO.
Wido imp. (st rex ItaUae, 889 — 894)
Capitularia (i. e. Electio et Capitulare Pa-
piense).
Atisg.: * ap. Pertz, Mon. legg. I. p. 554-558.
— *ed. Boretius in Mon. Germ. hist. Capitul. II.
p. 104-109.
: Leges Langobardorum.
Ausg,: * ap.Muratori, Rer.ItaL scr. I. 2. p.l66-
168. — 'ed. Boretius ap. Pertz, Mon. legg. IV.
1868. p. 559-568.
Wido monachuo (Aretinus) : Epistola ad
Heribertum archiepiscopum (Mediolanen-
sem) de simonia: ,Fraternae mortis'.
Drei der bekannten sieben Codices besagen , dass dieses
Schreiben ,ad archiepisc. Mediolanensem ', einer dass es
,ad Heribertum archiep.' gerichtet sei , die übrigen nennen
keinen Adressaten. Verfasser scheint Guido Aretinus
in monasterio Pomposiano prope Ravennam monachus u.
die Epistola von ihm zwischen 1023—1083 geschrieben
zu sein.
Handsehr.: Lucca, Archiv des Domcapitels,
Piut I. n® 32. sec. XIII. — Paris, Nat.-Bibl.
n<^ 4281 A. (Cod. D. Ant. Faure 04). sec. XI. XII.
fol. 101 ; — n« 5517. sec. XII. — Rom, Bibl. Bar-
berin. XII. 74. — Sanct Gallen, Stiftsb. n*676.
fol. 91.
Ausg.: * ap. Baluze, Miscellan. I. Paris. 1678.
p. 412. — 'ap. Migne, Patrolog. lat. CLL p. 637-
640. — • ed. Frider. Thaner in Mon. Germ. hist.
Libelli de lite I. 1891. p. 5-7; cf. introduct. p.
1 -4; p. 629. — Einzelne Theile, besonders Capitel
,Si quis obiecerit' •»'» den Sammlungen der Ca-
nones , ** in Widonis Ferrariens. libro De scismate
I. c. 5, ° in der Sammlung der Canones Deusdedit
1. IV. c. 53 ete.
: Epistola ad Michaelem monasterii
Pomposiani ascetam a. 1026: ,Aut dura'.
Ausg.: ap. Bouquet, Recueil X. p. 502. 503.
Erl. ' Sehr. : Mirbt, Curl , Die Publizistik im Zeitalter
Gregors VII. Leiprig 1894. gr. BP. p. 6.
Wido praepositus = Wido episcopus
Osnabragensis.
Wido rex = Wido imp.
Widricus abbas (1065) : Epistola ad Hen-
ricura HE imperatorem.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog». lat. CXLIII. p.
1371-1374.
Widricus abbas S. Mansueti Tuliensis,
Mediani monasterii, S. Apri monast. Tul-
iensis (flor. 1027—1049), vid, Yite s. Ge-
rardi episc. Tuliensis.
Widuicindus monaoh. Corbeiensis (966—
980?): Kes gestae Saxonicae sive Anna-
Uum libri 3, ab a. Chr. 919 — 973.
In jeder Beziehung eine der vorzüglichsten Quellen
des Mittelalters. Fliessonde, nach den Alten gebildete
Sprache, jedoch oft dunkel.
Handsehr.: vid. Pertz, Mon. scr. III. p. 412 sq.
Ausg. : ^unt. d. Tit. : Witichindi Saxonis remm
ab Henrico et Ottone I imp. gestarum libri 3 ap.
Frecht, Collect, scr. Basil. 1532. fol. p.52 sq.; vor-
aufgeht W.'s von Trithemius verfasste Vita. —
^unt. d. Tit.: Witichindi annales . . . editi de fide
cod. ms. et e publicato exemplari alicubi aucti.
Add. est brevis appendix de familia et reb. gest.
Palatinor. Saxoniae ex chron. Gozecensi. Item hi-
stor. Henrici Leonis, ducis Saxon. et Bavariae, ex-
cerpta de Annalibus Helmoldi, Amoldi et Saxonia
Eranzii. St. et op. R. Reineccii. Francof. 1577.
fol. Hübsch gedruckt, aber nicht so vollständig^
1114
WIDUKINDUS MONACH. CORBEIENSIS — TTIE UND IN WELLICHER
tcie die 1. Ausg. — ' unt. d. Tit. : Primi et anti-
quiss. historiae Saxonicae scriptoris Wit an-
nal. libri III, emendatius et auct. quam antea
editi c. luculentis Dotis quae instar iusti comm.
esse possimt. Op. et st. H. Moibomii (sen.). Francof .
1621. fol. — ^tpiederh. von Meibomius oep., Scr.
rer. Germ, I. p. 629-663; notae p. 665-704. —
* ex edit 1* collata cum cod. ms, bibl. Casin. ap.
Leibnit, Scr. rer. Br. I. p. 220-232. — «ed. 0.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. III. p. 416-467. —
' inter Scriptores rerum German. ex Mon. Germ,
in usum schol. recudi fecit G. H. Pertz. Hannov.
1840. 8° (»ed. alt. ibid. 1866. 8^ — «ed. 3*.
Denuo recogn. G. Waitz. ibid. 1882. 8^ XVL
88 pag. Ji 1.35). — *° n® 6 wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CXXXVII. p. 123-212; Waitzii
praefat. p. 115-124. — Agumma capitum ex
quibus constant tres libri Widukindi Corb. , quales
leguotur in cod. antiq. bibl. Casinensis, ap-Leibnit.,
Scr. rer. Br. Lp. 208-211. — B Variae lectio-
nes ex Widukindi codice archivi electoral. Dres-
densis ap. Leibnit. 1. c. I. p. 211-220. — CFra-
gmenta ^ ap. Bouquet, Rec. VIII. p. 217-219;
— *ap. Leibnit., Scr. rer. Br. I. p. 70. — *Iib.
in ex recens. "Waitzii ap. Bielowski, Mon. Polon.
bist. Lp. 124-144.
Uebers. : unt. d. Tit. : * Geschichte König Hein-
richs I u. Kaiser Ottos d. Gr. (hrsgb. von Poll-
mächer). Dresden 1790. 8^ — 'Sächsische Ge-
schichten, übers, von R. Schottin. Mit Einieit. von
Wa'ttenbach. Berlin 1852 (= Geschichtschreiber
d. deutsch. Vorzeit. X. Jahrb. 6. Bd.). — 2. Aufl.
Neu bearbeitet von W. Wattenbach. Nebst der
Schrift über die Herkunft der Schwaben u. Abra-
ham Jakobsons Bericht über die Slavenländer.
Leipzig 1882. 8° und wiederh. Leipzig 1891. 8<>
(= Geschichtschr. d. d. Vorzeit. 2. Aufl. Lief. 18
und 2. Gesammtausgabe. Bd. 33). XIX. 155 pag.
.M 2.40.
Erl.'SchT.: Bei s sei, St., Uober Ottos I Krönunc: (Wi-
dnk.II. 1) in Annalen des Aachener Geschichtsvereins.
1888. p. 14 ff.
BoTcht et de Brinken, De AVitechindi Corbeiensis
vita et scriptis annaliam codd. et edd. c. consilio novae
editionis parandae in Nova Acta societatis Jablono-
vianae. III. p. 128.
Brackner, Carl , Studien zar Gesch . der sächsischen
Kaiser. Inanjf.-Dies. Basel 1889. 8o. 72 pag. Jk 1.50.
C 0 n t z e n , Oeschichtschreiber der sächsischen Kaiser-
zoit. Regensburg 1837. p. 11-28.
Giesobrecht,L., AV endische Geschichten III. p. 295.
W., Geschichte der deutschen Kaisorzeit I. p.741
(1.5. Aufl. 1881. p. 779).
GloSl, Ad., Zur Geschichte der alten Thüringer in
Forschungen z. deutschen Geschichte. IV. Göttingen
1864. p. 197-240.
Grässe, J. G. Th., Lehrbuch einer Litorärgescbichto
der berühmtesten Völker des Mittelalters. Dresden
1639. I. 2. Hälfte, p. 753.
Grund, Ose, Kaiser Otto dos Gr. angeblicher Zug
gegen Dänemark in Forschungen z. deutschen Ge-
schichte. XI. 1871. p. Ö63-592.
H ausser. Die teutscnen Geschichtschroiber. Heidel-
berg 1839. p. 50.
Heinemann, 0. v., Markgraf Gero. £^o bist. Mono-
graphie. Braunschwoig 1860. gr. BP.
: Die Niederlage der Sachsen durch die Normannen
880 (zu AVid. I. IG) in Mittheilungen des Vereins f.
Hamburgischc Geschichte. 1880. p. 58-65.
Kirchhoff, Alfr., Uober den Ort der Ung^mschlacht
in Forschungen z. deutschen Geschichte. XII. 1872.
p. 573-692.
Köpke, Rnd., Widukind von Korvei. Ein Beitrag zur
Kritik der Geschichtschreiber dos 10. Jahrhunderts.
Berlin 1867. gr. 8o. Jk 3.60. (Zugleich von Ottonischo
Stadien. Bd. I.) Vgl. Waitz m OOitixiger gel. An-
zeigen. 1867. p. 1429-1438.
Krause, K. £. H.. Zu Widukind 1. 12 in Neues Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XVI. 1891. p. 610-612.
Lorenz, Ernst, Die Thüringische Katastrophe vom
J. 531 in Zeitschrift des Vereins f. Thüringisdie Ge-
schichte. XV. (N. F. VII.J Jena 1891. p. 337-405.
Manitius, M., Zu deutscnen (reschichtsqoeUea des
9.— 12. Jahrhunderts in Neues Archiv d. Ges. f . &. d.
Gesch. XI. 1886. p. 45-?3.
Maurenbrechor, G., De historicis X. saecnli scii-
Storibus , qui res ab Ottone M. gestaa momoriae tra-
ideront dissert. Bonnae 1861. B^. p. 32-43. VgL
V. Sybels Histor. Zeitschrift. 1861. p. 120. 150 so.
V. Planck, Die Erzählung Widukinds in seinen Res
g^tae Saxonicae U. 10 in Sitzuiigsber. d. kgl. l>aver.
Akad. d.Wissensch. Phil.-hist. Kl. 1^6. p. 155-18».
P ü n i n g , De VTidukindo historico. Reckllnghiisae 1859.
40. 22 pag. {Progr. d. Gymn.).
Baase, Joh., Widukind von Koivei. Inang. - Disjs.
Rostock 1880. 8». 46 pag. Gegen Koepke.
Bommel, Otto, Der Aufstand Herzog Lndolfs vcm
Schwaben i. d. J. 953 u. 954 in Forschungen z. deut-
schen Geschichte. IV. Göttingen 1864. p. 123-158.
Vgl. daxu W. Manrenbrecher ibid. p. 587- 698.
Simsen. Bemh., Zu der Stelle über das KampfurtbeU
bei Widukind H. 10 ibid. XXV. 1885. p. 36Ö-3T3.
: Zur Kritik des Widukind in Nenes Archiv d.
Ges. f. ä. d. Gesch. XH. 1887. p. 597. 698.
: üeber die verschiedenen Texte des Widukind
tWd.,XV. 1890. p. 5()5-67o.
Stasinski, T., Quibus legibus innixa sit {vgL taiL
Thietmarus) p. 2 sq. p. 39 sq.
S y b e 1 , Die sächsische Sage bei Widnchind in Sdinifdts
Zeitschr. f. Geschichtswissenschaft II. p. 677.
Waitz, G., Praefatio ap. Perta 1. 1. 111. p. 408-416.
: Ueber die Entwickelung der deutschen Histt»rio-
graphie im Mittelalter m Schmidia Zeitschrift für
Geschichtsw. II. p. 100.
Ueber das Verhältnis von Hrotsuits Gescta Oddo-
nis zu Widukind in Forschungen z. deotschen Ge-
schichte. IX. 1869. p. 336-342.
Watten b ach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 16S
-170 (5. Aufl. 1. 1885. p. 308 -312. II. p.4ö7; 6. Aufl. L
1893. p. 328 -833. IL p. 254. 511.)
Wyneken in Forschungen z. deutschen Geschichte.
XXL 1881. p. 239-250.
Wie Künig Matthias (Corvinus) die New-
statt (Wien) belagert 1486.
Kurze Mittheilungen eines gleichzeitigen Verfassers.
Ausg.: ap. Kalten back, Oesterr. Zeitschrift f.
Geschichte. 1836. p. 144.
Wie Künig Matthias die Oesterreichi-
sehen in die Flucht schlegt (16. Juni 1484
bei Korneuburg).
Ausg.: ed. Kaltenbäck, Oesterr. Zeitschrift f.
Geschichte. 1836. p. 4.
Wie und mit welcheriey herlikeit und
solempniteten auch durch welche Bischöfe
prelaten fürsten und Herren dasz begeng-
nisze und Exequien etwan desz allerdui-ch-
leuchtigsten etc. Herrn Priederichs desz
heyligen Eömischen Reichs Keysers eie,
etc. czu Wyenn yn Oesterreich gehalden
vorbracht und begangen sey.
Ausg.: Lyptzk s. a. (1493). 4^ 6 Blätier.
Wie und in wellicher gestalt Kay. May.
von Brück auss gen Lunden in Engeland
gezogen, ankommen und Empfangen wor-
den ist.
Enthalt die Beschreibung einer Reise des Ealseis pl«
Brfiggo zum KOnig Heinrich VH von England im 3lAi und
Juni 1513.
Ausg.: s. 1. et a. (1513?) 4^ 4 Blätter.
WIELANT — WIGO
1115
Wielant, Philippe, Chevalier, seigneur
de Landeghem etc., pr6sident du Grand
conseil de Malines (n6 1439, f 1520):
Eecueil des antiquit^s de Flandre.
,üne v^ritable mine d'or.' de Smd.
Ausg. : ap. J. J. de Smet, Corpus chronic. Fian-
driae. IV. 1865. p. 7-431 d*apres divers mss. de
la bibl. de Bourgogne k Bmxelles; table des ma-
tieres p. 433-442.
Wierstraat, Cristianus(Stadtsecretär von
Neuss, flor. 1474): Histori des beleegs van
Xuis.
Reimchromlc , behandelt die Bela^rong der Stadt Xenss
dorch Herzog Karl den Kähnen von Bnrgnnd i. J. 1474.
Ausg.: *s. 1. et a. {wahrscheinlich Köln, ge-
druckt vom Drucker des Schürenschen Theuto-
nista um 1475). 4^ Ein Exmnplar 1811 in Utrecht
verkauft. — ^unt.d.Tit.: Dit ys dye hystorie
van der Eirlicher Stat Nuys (in Versen von Ch.
Wierstraat). Colin 1497. 4^ Ein ExempLinLeip-
xig, Un.-Bihl. — * wieder h. hrsgb.vonE.v.Groote.
Cöln 1855. gr. 8^ Jk 2.40. -- * hrsgb. von C.
Nörrenberg u. Adolf Ulrich in Chroniken der
deutschen Städte. XX. 1887. p. 509-614; Beilage
p. 615; EiDleit. p. 481-495; Üeberlieferung, Or-
thographie p. 495 - 508 ; Literatur über den Neus-
ser Ki-ieg p. 615. 616.
Erl. ' Sehr. : Br ann e , BeitiHge znr Geschichte der deut-
schen Sprache I. p. 17ff., handelt über W.'s Sprache.
Collot d'Escury. Hollands roem in knnsten on
wetenschappen. IV. p. 291 sq.
Janssen «n Annalen de« hist. Vereins für den Nieder-
rfaein I. 1855. p. 226.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqoellen. 3. Aufl. II.
1887. 5. 55.
Meinerich, Sprachlidie Untersuchungen zu Christian
Wierstraat« Chronik der Stadt Neuss. Inaug.-Diss.
Leipzig 1885. &>.
Mone, Quellen und Forschungen I. p. 559.
Ulrich, Adolf, Acten zum Neusser Kriege 1472 —
1475 in Annalen des histor. Vereins für den Nieder-
rhein. XLIX. K51n 1889. BP. Das ganxe Heft. Eine
wiehüg» ErgänxMng!
Vgl. Historia vnd beschreibung.
Wigand Gerstenbergier) , vid. Gersten-
berg(er).
Wigand von Marburg, Herold {auch
Deutschordensritter?): Preussische Reim-
chrOllik. Bis auf wenige Fragmente verloren.
Handschr.: Donauescbingen, fürstl. Für-
stenbergsche Bibl. , 2 f ol. mbr. Bruchstück. 134
Verse enthaltend.
Ausg. : * alte lateinische Vehersetx. von c. 1464
unt, d. Tit.: Chronicon seu Annalcs. 1311 —
1394, c. continuatione anonymi — 1433 ed. J.
Voigt et E. Raczynski. Posnaniae 1842. 4°. Ji 6.
Mit polnischer Uehersetxung. — * unt. d. Tit. :
Cronica nova Prutenica sed in multis super-
fluis verbis descisa, inchoataquo a. 1293 et ter-
minata a. 1394 vel circa ed. Theod. Hii-sch in
Script rer. Pnissic. II. 1863. p. 453-662 (9 Ori-
ginalfragmente, latein. üebersetz. und sonstige
Üeberreste). Vgl. Einleit. p. 429-452. — Bei-
lage I. Die littauisoben Wegeberichte p. 662-711.
— Beilage IL Littauische Berichte, a) Ein Be-
richt Herzog Witowds von Littauen p. 71 1-7 14. —
b) Elageartikel , welche König lagal während der
Verhandlungen zwischen Thom und Raczans 11.-
21. April 1388 gegen den Hochmeister vortragen
lässt p. 714. 715. — Beilage HL a) Aus der Chro-
nik des Archidiaconus von Gnesen p. 715-720
nach Sommersbergs Text, aber verbessert nach
der Königsberger Hs. — b) Aus dem polnischen
Zeugenverhör vom J. 1339 p. 720-731 etc. Es
folgen noch: Beilagen V-X p. 731-800. Verbcs-
serungen p. 804 -806. — * (zwei neue) Bruchstücke
hrsgb. von K. A. Barack in Pfeiffers Germania.
XII. 1867. p. 194-205(274 VersederHs. inDonau-
eschingen). — * wiederh. von Th. Hirsch »m Scr.
rer. Pruss. IV. p. 2-8; cf p. 1. — * Andere
Bruchstücke **ap. Casp. Schätz, Preussische
Chronik. 1592. 110 Verse; — ^ hragb. von E. Kauff-
mann in Mittheilungen aus dem Gebiet der Gesch.
Liv-, Est- u. Kurlands. III. Riga 1845. p. 129-
133; — ** hieraus wiederh. in Scr. rer. Pruss. IL
p. 468-471. — ''hrsgb. von Ed. Krömecke in
Anzeiger für Kunde deutscher Vorzeit. V. 1858.
p. 335. 336; — ^wiederh. in Preussische Provin-
zialblÄtter. IL 1858. p. 357. — ^Auszüge die
Geschichte Livlands betr. , mitgetheilt von C. E.
V. Napiersky nach d. Ausg. von Voigt in Bunges
Archiv f. d. Gesch. Liv-, Esth- u. Curlands. I.
Reval 1857. p. 285-302.
Uebers.: deutsch: Die Chronik "Wigands von
Marburg. Hrsgb. von Joh. Voigt u. E. Raczynski.
Königsberg 1840. 8^
Erl. - Sehr. : Doli, Die Familie "Walpoden In Mainz , so-
dann die drei ersten Hochmeister und die Ältesten
Chronikenschreiber des deutschen Ordens in Quartal-
blätter des Vereins f. Literatur u. Kunst zu Mainz.
Mainz 1831. Heft 2. p. 15.
Herda, Reinh., Quaestiones de fontibus , quibus Dlu-
gossius usus Sit in componenda historia Polonica in
disputationem adhibito libro decimo. Dissert. inaug.
Vratislaviae 1865. 8». 62pag. p. 11-29.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. II.
1887. p. 208-210. 228. 232.
Lucas, Ueber die Chronik des deutschen Ordens-
Ritters W'it'and von Marburg in Beitiilge zur Kunde
Preussens. VI. 1824. p. 466-506.
Toppen, M., Gesch. der preuss. Historiographie p.
28 - 35.
Wiszniewski, Mich. , Historya literatury polskiöj U.
p. 147-160.
Wigandus Marburgensis = Wigand von
Marburg.
Wigandus pre8byter(Bilefeldensis? saec.
XIII ine.), vid. Vita b. Waldgeri.
Wigbodus (c. 775 — 800): Versus ad Ca-
rohim Magnum.
Ausg.: in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi
Car. I. p. 95-97.
Wigelius, Nicolaus, Silesius Brigensis
(flor. 1427): De valore indulgentiarum ad-
versus Joannem Ilussum disputatio.
Ausg.: ap. Walch, Monimenta II. fasc. 1. p.
25-66; cf. praefat. p. xxv-xxxvi.
Wigo decanus Phyuhtwangensis mon-
asterii (f 980): Epistoiae.
Ausg.: 13 ^ ap. Pez, Thes. aneod. VI. p. 110.
— ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII.
p. 9-16.
1116
WIGORNIENSIS MONACHÜS — WILWOLT VON SCHAUMBURG
Wigorniensis monachus: Annales de
rebus ecclesiae Wigorniensis a prima
eius fundatione (680) ad a. 1308.
Die Chronologie oft verwirrt.
Handschr.: London, Brit. Mus. Cotton. Ca-
ligula. A. 10.
Attag.: ap. Wharton, Anglia sacra I. p. 469-
530 mit Fortlassung des von andern Entlehnten.
— Continuatio ab a. 1302—1540 ibid. p. 531
-540. Vgl. Vita s. Wulstani.
Wikes, Thom., vid. Wykes.
Wilbrandus canonicus Oldenburgensis
(f 1234. Jiü. 27 Ultraiectinus episcopus):
Itinerarium Terrae sanctae^ A® 1211.
Handschr.: Berlin, k. Bibl. ms. Diez. C. fol.
60. saec. XVII. — Paris, Nat.-Bibl. lat. n<> 3088.
sec. XVI; — fran?. n^ 10130. sec. XIII.
Ausg. : * in Leonis Allatii ^ufi^txra ed. Bart.
Nihasius. Coloniae Agripp. 1653. 8°. p. 122-152.
— 'tn Genesius, De rebus Constantioopolitanis.
Venetiis 1733. Append. n® 7. p. 9-19. — *unt.
d. Tit.: Reise nach Palästina u. Kleinasien, . . .
iatein. u. deutsch mit erklär. Anmerkk. u. einer
Biographie des Verf. hrsgb. von J. C. M. Laurent.
Hamburg, Köhler 1859. 4*' {77 pag. Ji 2). p. 1-
30; deutsch übers, p. 31-67; Anmerk. p. 67-76.
Vgl. Zarnckes Literar. Centralblatt. 1860. p. 36.
— 'ap. Laurent, Peregrinatores mediiaeviquatuor.
Lipsiae 1864. 4« et ibid. 1873. p. 162-190. Sequi-
tur stemma Wilbrandi.
Erl.-Schr.: 'Watten baoh, Deutschlands Ooschichts-
qaellon. 5. Aufl. D. 1886. p.827.39U; 6. Aufl. U. 1894.
p. 861. 430.
Wildenberg, vid. Ebran de "Wildenberg.
Wilhelm der Tapfere (Landgraf von
Thüringen): Pilgerfahrt zum heil. Lande
im J. 1461.
Ausg.: hrsgb. von J. G. Kohl. Bremen 1868.
gr. 8'>. 157 Seiten Jk^.
Erl.-Sekr.: Böhricht, Bibliotheca geograph. Palae-
stinao. Berolini 1890. p. 117. n» 318.
Wilhelm von Tyrue « Guilelmus Tyrius.
Wilhelm Wittwer, vid. Wittwer.
Wilhelmus
Willelmue
Willem
Willermus
William of . . .
Wilkina Saga eller Historien om konung
Thiderich af Bern och hans kämpar; samt
Niflunga-Sagan, innehällandes nägra 6ö-
thiska konungars och hieltars forna be-
drifter i Ryssland, Polen, Ungern etc, sive
Historia Wilkinensium, Theoderici Yero-
nensis ac Niflungorum, continens rerum
atque heroum quorundam Gothicorum res
gestas per Russiam, Poloniam, Hungariam,
Italiam, Burgundiam, Hispaniam etc.
> «= Guilelmus . . .
Ausg.: ^islandiee, suecice et latine edid. J.
Peringskiold. Stockholmiae 1715. fol. C^t ouvrage
qui est trh curieux, est rare hors du royaumc
de SuMe. DuFresnoy. — ^unt. d. Tit.: Saga
Biöriks konungs af Bern. Forttelling om kong Tlu-
drik af Bern . . ., i norsk bearbeidelse fra det 13.
aarhundredo efter tvdske kilder. üdgivet af C. R.
Unger. Christiania 1853. 8^
Uebers.: dänisch: ^ap. C. Chr. Rain , Nordiske
Krempe -Historier efter Islandske Haandskr. 11.
Kjöbenh. 1823. 8^ 652 pag. — «ap. C. Chr. Rafu,
Nordiske Fortids Sagaer. III. Kjöbenh. 1830. S^
deutsch: ap. F. H. v. d. Hagen, Nordische Hel-
denromane. Bd. 1-3: Wilkina- u. Niflunga-Saga
oder Dietrich von Bern und dieNiebelungen. Bres-
lau 1814. 15. 12mo; 2. Aufl. ibid. 1855. 2 Bde. 8^.
schwedisch: * s. Attsg. n° 1. — ' Sagan om Di-
drik af Bern. Efter svenska Handskrifter (sec. XV)
utgifven af G. Ol. Hylten-Cavallius. Stockholm
1850—54. 8°. XLV. 487 pag.
Erl.-Sekr.: Döring, B., Die Quellon der Niflnni^asa^
in der Darstellang der Thidrekssaga in Zeitrchrift f .
deutsche Philologie. U. 1870. p. 1-79; 266-292.
Q r i m m , W. , Die deutsche Heidonsage. Göttingen 1^29.
80. p. 175 -183.
Grundtvig, Sv., Danmarks gamle Folkowit«er. I.
Kjöbenh. 1835. 8^. n0 6-10. 17.
Grupp, Die Wilkiuasaga tn Jahrosbericht dos htstor.
Vereins in Brandenburg. IV- VI. 1875.
Meyer, K.. Die Dietrichssage in ihrer geschichtlichen
Entwicklang. Basel 1868. 8o. 54 pag.
Ras s mann, Aug., Die Xiflungasaga und das NiW-
lungonliod , ein Beitrag z. Gesch. der deutschmi Hel-
densage. Hoilbronn 1877. 8^. VI. 258 pag.
Stör in, Gast., Sagnkredsene om Kari den Store r>s
Didrik af Bern hos de nordiske Folk. Kristiania 1874.
80. IV. 247 pag.
idi«
Nye Studier ovor Thidreks Saga in Ajohos^r
for nordisk Oldkyndighed og Historie. Kjobeoh. Ib77.
p. 297-346.
T r e n 1 1 e r , Vict. E.H., Zftr Thidrekssaga in Germania.
XX. 1875. p. 161-189.
William Gregory, rirf. Gregory.
William of Newburgh = Guilelmus Neu-
brigensis.
Corrilepho.
William Bishanger, vid. Rishauger.
William Wey, vid. Wey.
Willibaldus presbyter S. Victoris Mo-
guntiae (flor. 780), vid. Vita s. Bonifacii
archiep. Mogunt.
Wilwolt von Schaumburg (sec. XY) : ITe-
moiren. 1468—1505.
Handschr. .-Nürnberg, Archivconservatorium
nM4. sec. XVI. chart fol. — Wolfenbüttel,
herz. Bibl. chart. sec. XVI ine.
Ausg. : unt. d. Tit. : Die Geschichten u. Thaten
W- s V. Seh. Ilrsgb. von Adelb. v. Keller. Stutt-
gart, Bibl. des Litterar. Vereins (Publikat 50) 1859.
8^ Jk 7.
Erl.-Sckr.: Bointker, E., üeber die Handachhften
und den Verf. der Gesch. und Th. Wilwolts y. Sch.
Thl. 1. ProRT. d. Gymn. AnkJam 1883. 4".
U 1 m a n n , Heinr. , Der unbekannte Verfiasser der Geacb.
und Thaten "Wilwolts von Schaumbui]^ m v. Sjbe!>
Hislor. Zeitschrift. XXXIX. (N. F. III.) 1878. p- m
"WIM ANN US — WINCENTEGO KEONIKA
lllT
-229. Behmqftet, dass diese Memoirm von Ludwig
▼. Eyb dem jungem nach Wütcolts Vorlagen atuge-
arbeUd seien.
Wimannus armarius et monachus 8. Ve-
dasti Atrebatensis (f 1192): Liber posses-
sionum S. Vedasti.
Ausg.: excerpta ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p.
710-715.
Wimpheiing, Wimpfeling, Jacobus, Slct-
stadensis (f 1528): Catalogus episcoporum
Argentinensium.
Ausg.: * Argon torati 1508. 4®. — 'ad sesqui-
spoulum desideratum restitiiit cum supplem. et
notis Joh. Mich. Mosoherosch. Argentinae 1651. 4^
— * ed. J. M. Moscherosch. Argentorati 1660. 4°.
: Carmen de strage ducis Bur-
giindiae ante Murtheum oppidum 1476.
Ausg.: hregb. von Meyer v. Koonau tn An-
zeiger f. schweizerische Geschichte. 1873. p.3l5fF.
: Epistolae de Germanicae nationis
et imperii gravaminibus contra sedem et
ciiriani Somanam ad Aeneam Sylvium Se-
nensem tunc episeopum , et orationes.
Ausg.: Mn urhe Argentinensi , Ren. Beck 1515.
4^ — 'ap. Goldast, Polit. imper. II. p. 1045. —
^ ap. Freher, Scr. rer. Germ. ed. Struve U. p. C86
-698. — *in Amoenitates Frihurgenses. Ülmae
1775. p. 437.
: Epistole et earmina quibus ele-
gantissime in medium datur repudiatio
iilie Kegis Romanorü Maximiliani per
Regem Prancorum Carolum facta et super-
ductio filie ducis Britonum, prefati Ro-
manorum Regis sponse. Fol. 2: Scripta
est ep. ex Spira pridie id. Febr. 1492.
Ausg.: s. 1. et a. 4^ 10 Blätter,
: Epitome reriun Gerraanicarum
usque ad nostra tempora.
Die erste allgemeine deutsche Geschichte.
Atmg.: * Argentorati 1505. 4®. — 'Marpurgi
1562. 4". — 'Hanoviae 1594. 12mo. — * per eru-
ditum quendam recognita ap. Frecht, Coli. scr.
Germ. p. 315. — *ap. Schard, Rerum Germ. scr.
I. p. 170-199. — * ap. Schard ium redivivum I.
p. 349.
: De vita et moribus episcoporum
aliorumque prelatorum et principum li-
bellus.
Ausg.: Argentinae 1512. 4^
: Germania.
Ausg.: * Argentorati 1501. 4° zusammen mit
DecIamatioPhilippi beroaldi de tribus fratribus . . .
— *recusa post 148 annos, ed. J(oh.) M(ich.) Mo-
scherosch. Argentorati 1649. 4^ — ^unt.d. Tit.:
Jac. Wimpfelingü Germania ad Rempublicam Ar-
gen tinensem. Thomae Murneri ad Rempubl. Ar-
gent. Germania nova. (Edid. Carol. Schmidt. Ge-
nevae, G. Fick. — Argentorati, libraria acad. C.
F. Schmidt) 1875. 4°.
Vebers. : * Jac. Wympfflingers Tutschland zu
eren der Statt Strassburg vnd des Rinnstroms . . .
zum Tnick gegeben durch Hanns Michel Mosche-
rosch. Strassburg 1648. 4^ — * übers, u. eriäut.
von Ernst Martin. Mit ungedruckten Briefen von
Geiler und Wimpfeling. . . . Strassburg 1885. 8^
119 pag. JH 2.50.
Wimpheiing: Gravamina Germanicae
nationis cum remediis et avisamentis ad
caesaream maiestatem.
Ausg.: Selestadii, offic. Schürer. s. a. (1515).
4». 12 fol.
: Landes ecclesiae Spirensis.
Ausg.: * s. 1. et a. (Heidelbergae 1486). 4^.
18 fol. — ' wiederh. ap. Wilh. Eisengrein, Chro-
nicon Spirense. Dillingae 1564. 8°. p. 14-19.
: Oratio seu consilium de bella
movendo contra Turcas.
Ausg.: *ap. Nie. Reusner, De hello Turcico
variorum autorum opuscula. II. Lipsiae 1569. 8*^.
p. 299. — Mslebii 1603. 8°.
: Oratio vulgi ad Deimi opt max.
pro ecclesia catholica et romana.
Schildert das Elend der Bauern, besonders in der
mainzor Diöceso. Erschien nicht mit W.'s vollem Namen.
Ausg.: ^ s. I. et a. 4^ 4 fol. (c. 1517, nach
Ch. Schmidts Index p. 327 c. 1512). — *Perrarus
Jacobi Wimpholingi libellus iterum editus iuxta
exemplar bibl. Seiestadien sis. (Argentorati, C. F.
Schmidt) 1880. 4°.
: Philippica in laudem et defen-
sionem Philippi comitis Rheni palatini^
Bauarie ducis etc.
Ausg.: Argentorati, M. Schott 1498. kl. 4^
14 fol.
Erl.-Schr.: Holstein, Hugo, Zar BioßntDhie Jakob.
"Wimpfelings in Zeitschrift f. vergleich. Litteratur-
geschichto u. Renaissance - Litteratur. N. F. IV. Ber-
lin 1891. jfT. ^. p. 227-262.
Knod, Oust., Zar Biblio^ntiphio Wimpfeling. Ein.
Xaohtmjf zu Schmidts Index bibl. tn Centralblatt f.
Bibliothek Wissenschaft. V. p. 463-481.
: Wimpfeling und die Universität Heidelberg m
Zeitschrift für die Gesch. dos Oberrheins. N. F. 1.
(der g. Reihe XL.) Freiburg i. B. 1886. p. 317- aSö.
: Zwei anonyme Schriften "Wimpfelings in Geigerg.
Vierteljahrsftchrift fUr Kultur und Literatur der Re-
naissance. II. Borlin 1887. gr- ^- P- 267-282.
Lorenz, Deutschlands Gescnichtsquellen. 8. Aufl. I.
18H6. p. 136. 138; iL p. 406.
Martin, Ernst, gibt in seiner Ueberaetx. ^Germania
p. 101. 102 sonstige auf sie bezügliche IMeraiumaeh-
xoeise.
Rieu'ger, J. A. v., in Amoenitates literariae Fribur-
geiises. Ulmae 1775—76. Fase. 2. 3. i. e. p. 161-581.
Zusammenstellung der Schriften W.'s.
Schmidt. Charlos, Histoire litt6raire de l'Alsace. I.
Paris 1879. gr. 8». «. xiv-xx; 1-188 rf passim; U.
p. 317-340; index bibliograpMque.
Schwalb, Aug., Notico sur Wempheling, consid6r6^
{)articuli{'remont dtms ses rapports avec T^glise et
CS 6cüles. Strasbourg 1851. 8". 44 pag.
Schwarz, Bern., Jak. Wimpfeling, der Altvater de&
deutschen Schulwesens. Gotha 1876. 8**.
Wiskowatoff, Jakob Wimpfeling, sein Leben und
seine Schriften. Berlin 1867. ^.
Vgl. Aoneas Svlvius: Germania.
LiboUus (fe vita.
Lupoldus de Bobenburg.
Wincentego Kronika -= Vincentius (Kad-
liibek).
1118
WINDECKE — WIPO
Windecke (Windeck), Eberhart, aus
Mainz, (1423 Erheber des RheinzoUes
daselbst, f post 1443): Denkwürdigkeiten
zur Geschichte des Zeitalters Kaiser Sig-
munds.
Keine mit Plan und Absicht vorfosste Chronik, son-
dern ein grossartiges Sammelwerk von Urkundenabscbrif-
tcn , Zoitungsblftttern , Pamphleten , Zeitgedichten etc., eine
Art Woltchronik. Beachtenswerte histor. Quelle ftlr die
(icsch. des Kaisers Sigismund a. von grosser Bedeutung
für die Cultoigeschichte.
Handschr.,- Cheltenham, nn0381. — Göt-
tingen. — Gotha, hrz. BibL chart. a* 1461. fol.
23, einxige vollständige; 8. Jacobs u. ükert, Bei-
träge U. p. 396. — Hannover, k. BibL, Schrank
X. Chart sec. XV. fol. — Karlsruhe, sec. XVI.
— Weimar, chart. sec. XVII. 4^ — Wien,
Staatsb. n° 2913, i. J. 1456 in Strassburg geschrie-
ben, chart., mit Abschnitten , welche in den an-
deren Hss, nicht vorkommen. Vgl, Pertz' Archiv
I. p. 451-469. III. 262. XI. 410; Mone, Anzeiger
Yll. p. 189. 434; — n^ 13975 (früher im Besitz
von Guido Görres). a* 1447. chart. gr. fol. —
Haus-, Hof- u. Staatsarchiv. — Zürich, 2, vgl.
AI. Reifferscheid in Verhandl. der 39. Philologen-
versammlung p. 166 ff.
Ätisg.: ^unt. d. Tit.: Historia vitae imp. Si-
gismuudi vernacula. 1386—1442 ap.Meucken, Scr.
rer. Germ. I. p. 1073-1288. Ein Drittel fehlt; an
nnxähligen Stellen ist der Text verdorben u. ver-
worren, — * unt. obigem Tit. zum ersten Male
vollständig hrsgb. von Wilh. Altmann. Berlin 1893.
gr. 8«. XLVUL 592 pag. u« 28. — »Bruchstück
über la Pucelle mit französ. Ueboreetzung ap.
Quicherat, Proces ... de Joanne d'Ai'C. IV. 1847.
p. 486-501. Vgl. Revue historique. XIX. p. 61
(* übernommen aus Guido Görres, Die Jungfrau
von Orleans. München 1834. 8°). — ^mit Aus-
lassungen in heutigem Deutsch unt. d. Tit. : Das
Leben König Sigmunds von E. W-e. Nach Hss.
übei-setzt von v. Hagen (= Goschichtschreiber d.
deutschen Vorzeit. XV. Jahrh. Bd. I oder Lief.
79). Leipzig 1886. 8°. XVI. 886 pag. Ji 6. Vgl.
Göttinger gel. Anzeigen. 1888. n« 10. p. 419. —
* Bi-uchstücke ap. W. Altmann {s. Erl. - Sehr.) p.
12. 17. 25 etc.
Erl. 'Sehr.: Altmann, Wilh., Studien zu Eberhart
Windocke. Mitteilung bisher unbekannter Abschnitte
ans Windeckes Welt - Chronik. Berlin 1891. 8«. 109
pag. Jk 2.80. BehanäeU haupUäMich die Haa.
: Zu Eberhart Windecke in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XVIII. 1893. p. 689-692.
Aschbach, J., I^ben Kaiser Si^srounds. IV. Ham-
burg 1848. &>. p. 448-465; theiU einige Oapüd mü.
Caro , J., Das Bündniss von Cantorbury. Gotha 1880. 8®.
Droysen, J. G., Eberh. Windeck in Abhandlangen
der k. sächs. GesolUch. d. Wissensch. Phil.- bist. Cl.
III. Leipzig 1857. p. 149-229 {einzeln daraus Leipzig
1853. 40. Ji 2.40).
Dilmge et Mone, Eberh. Windockii Mofruntini histor.
imp. Sigismundi vernacula in Pertz' Archiv ill. p.262.
Fichard dictus Baurdu Eiseneck, Eberhard Win-
deck , der Biograph König Siegnmnds in f'^ankfurü-
sches Archiv f. alt. Littor. u. Gesch. III. 1816. p.
824-381.
Kern, Th. v., Eberhard Windek , dor Goschichtschrei-
ber König Sigismunds in Zeitschrift Tdr deutsche Kul-
turgeschichte. N. F. IV. Hannover 1875. p. 349 -362.
Lenz, Max, König Sigismund und Heinrich V. Berlin
1874. 8°. p. 5-30.
Lorenz, Deutschlands Geschieh tsquollen. 3. Aufl. II.
Ib87. p. 294-301.
Mono, Chronik des Eberhart Windeck m Anzeiger ffir
Kunde d. deutschen Mittelalters. 1838. p. 189.
Reifferscheid, AI., Des Kaiser Sigismund Buch von
Eberhard Windeck u. seine Ueberlieferung in Nach-
richten von der kgi. Oesellsch. der Wissensdi. zu
Güttingen. 1887. nO 18. p. 522-545. Hiemaeh bietä
keine der vielen Has. den unverdorbenen T^txt.
: Ueber die Windockhandsohr. in Zürich tn Ver-
handlungen der 39. Versamml. deubscher Philologen
u. Schulmänner. Leipzig, Toubnerl888. p. 166-170.
Wyss, Arth., Eberhard Windocks Buch vom Kain«T
Siogmund u. seine Ueberlioferung. Leipzig; 1894. S".
61 pag. {Aus Centralblatt für Bibliothekwesen.)
Winidharius monach. Sangallensis (saec.
VIII exe.): Versus.
Ausg. : od. E. Dümmler in Mod. Germ, bist
Poetae lat. aevi Car. I. p. 89. 90.
Winterthur, vid. Johannes Vitoduranus.
Winzenberg, vid, Conradus de Winzen-
berg.
Wipertus, vid. Acta s. Brimonis-Boni-
facü (martyr,),
Wipo, capellanus Conrad! 11 imp. (flor.
1040): Gesta Chuonradi II imp.
So, nicht Vüa Chuonradi ist der richtige Titel. —
Geschrieben 1048 oder 104';^. Schätzbares Werk, keine
blosse Lobrede ; lebendige Aufftissung von Zeit und Men-
schen.
Handschr.: Karlsruhe, Archiv, sec. XVI;
vid. ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 245.
Ausg.: ^ als Vita Chunradi Salici imp. ed.
Pistorius inter Rer. Genn. vei scr. VI. Frantx^f.
1607. fol. p. 421-444 (^wiederh. ibid. 1653. fol.
p. 421 ; — • 1654 erschien dasselbe Buch mit
neuem Titel u. der Bezeichnung Scriptores rer.
Germ. Tom. III). — ^wiederh. ap. Pistor.-Stmve
III. p. 459-484. — unt, d. Tit.: Vita Chuonradi
II imp. 'ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 254-275; —
® in Wiponis opp. ed. Pertz. Hanno v. 1853. 8"; —
^edit. alt. unt. d. Tit.: TViponis Gesta Chuon-
radi II ceteraque quae supersunt opera. [Hier ist
die in Pertx' Ausgg. fehlende schöne Ostersequenz,
dann sind die Proverbia, Tetralogus Heinrici
regis, Versus ad mensam regis abgedruckt.] In
usum scholarum ex Mon. Germ, hist recusa. Ac-
cedunt [nur die Abschnitte 1024-1039 aus] An-
nales Sangall. \i. e. maiores], Chronicon Heri-
manni, Chronici universalis Suevici partes et duo
carmina codicis Cantabrigiensis. Recogn. Henr.
Bresslau. Hannoverae 1878. 8°. 00^ — ^ Pisto-
rius* Ausg. wiederh. ap. Migne, ratrolog. lat.
CXLIl. p. 1217-1248. — »Bruchstücke ap. Bou-
quet, Recueil XI. p. 1-5; addenda p. 615-620.
Ueber s.: * Wipp o, Leben und Thaton Kaiser
Konrads des Saliere 11, von Vogt, in Rhein. Ar-
chiv Xlll. 1814. p. 203; XIV. p. 258. 348. —
* übera. von F. B. v. Buchholz {an seiner Uebers.
des liambertus Hei-sf eld. p. 47-1 13). Frankfurt a. M.
1819. 8". — • theilweise ap. Gust. Froytag, Bilder
aus der deutschen Vergangenheit I. Leipzig 1867.
8°. p. 446-452. — ^ ganx von W. Pflüger, Wipo
das lieben Kaiser Konrads II. Nach der Ausg. der
M. Germ. (=- Geschichtschreiber der d. Vorzeit.
XI. Jahrh. Bd. 4. Lief. 53). Berlin 1877. 8«. Xöl
78 pag. 60 ^. — '^2. Aufl. Das Leben Kaiser Kon-
rad II, nebst Auszügen aus d. Jahrbüchern von
Sanct Gallen u. der schwäbischen Weltchronik.
WIPO — WITTWER
1119
Neu bearb. u. mit Anh. versehen von W. Watten-
bach (= Gesch. der d. Vorzeit. 2. Gesammtausg.
Bd. 41). Leipzig 1892. 8'. XI. 100 pag. Jk 1.60.
Wipo: Proverbia et Tetralogiis Heinrici
in regis, Conrad! filii seu Panegyricus.
Verfasst 1027 oder 1028 und 1041. Entere in ihrer Art
vortrefflich , letztere in fliessenden gereimteu Hexametern
anmuthi» und geschickt darchgeführt.
Handsehr.: vid. ap. Pertz, Mon. scr. XL p.
243. — München, Staatsbibl. cod. lat. 19411
(Tegems. E. 33). p. 99 {von Pertz 1. c. p. 244 u.
darnach von Bresslaa in der Ausg. von 1878
p. X irrig als verloren bezeichnet).
Ausg.: * Proverbia ap. Pez, Thes. anecd.
VI. 2. p. 58 ohne Nennung des Verf. — • mit
Angabe des Verf. ap. Martene et Durand. Ampi.
coli. IX. p. 1095-1101. — ""vnederh. ron Fabri-
cius, Bibl. med. et inf. latinitatis, xu Ende des
3. Buchs L p. 1265-1272. (Hamburgi 1734. 8".) —
* ed. Hoffmann von Fallersieben ap. Haupt und
Hoffmann, Altdeutsche Blätter I. 1836. p. 12-14.
— *ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 245-247. — «t»
Wiponis opp. ed. Pertz. Hanno v. 1853. 8° (' ed.
alt. s. unter Gesta Chuonradi). — ® ex Martenio
ap. Migne, Patrolog. lat. CXLII. p. 1259-1264. —
Lesarten cod. Cameracensis ed. Mone in An-
zeiger f. Kunde des deutsch. Mittelalters. 1835.
p. 363. — Tetralogus editus ^a Cauisio, Lect.
ant. L 2. p. 191 (IIL 1. p. 161-170 ed. Basnage)
unt. d. Tit. : Panegyricus. — * tciederh. , aber ver-
bessert ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 247-254. —
* itäer Scriptores rerum German. in usum scholai*.
ed. Pertz in Wiponis opp. Hannoverae 1853. 8°
(* ed. alt. ed. H. Bresslau s. unter Gesta Chuon-
radi). — * ex Canisio ap. Migne 1. c. p. 1251-1260.
: Vita Chuonradi 11 Salici impera-
toris =» Gesta Chuonradi ü.
Erl.-Sehr.: Arndt, W., Die Wahl Conrad II. Dissert.
Göttingen 1861. gr. Bfi.
Bresslan, H., BemerlconKen zum Text des Wipo tn
Neues Archiv d. Oes. f. ä. d. Gesch. V. p. 196. 196.
: WiDo und die schwäbischen Roichsannalen Und.
II. 187f. p. 687-596.
Cipolla, C, Di an luogo controverso dello storicoWi-
pone (cap. 14) in Archivio storico Lombarde. XVIII.
(Ser. n. Vol.Vin.) 1B91. p. 167-167.
: Nuove considerazioni sopra un jpasso controverso
dello storico Wipone ibid. Ser. IT. Vol. IX. Anno
XIX. 1892. p. 377-385.
Giesebrecht, W., Gesch. der deutschen Kaiserzeit
n. p. 621. 676. 582. 689 (2. Aufl. II. p.651 ; 6. Aufl.
n. p. 560).
Häusser. L., Die teuachen Geschichtschreiber. Hei-
delberg 1839. p. 76.
Harttung, Jul., Studien zur Geschichte Konrads 11.
Inaug.-Dias. Bonn 1876. &>.
: üeber Wipo tn Forschungen z. deutschen
Geschichte. XVUI. Göttingen 1878. p. 612-618.
Hasse, Paul, UeberWipos Kap. I. tn Mitthoilungen
aus dem Stadtarchiv von K61n. Heft 18. 1887. gr.BP.
p. 83-87.
Hü ff er. Geo., Das Verh&Itniss des Königreichs Bur-
gond zu Kaiser und Reich. Paderborn 1874. 8^.
Kaizl, J., Dissertation über Wipo, seine Schriften,
insbes. seine Vita Chuonradi imp. Wien 1870. gr. &'.
34 pag.
Manitius, M., Zu deutschen Geschichtsquellen des
9. — 12. Jahrhunderts tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. XI. 1886. p. 46-73.
May, J., Bemerkungen zu Wipo Und. IV. 1879. p.413
-415; V. p. 196-199.
: Üeber Wipo tn Forschungen z. deutschen Ge-
schichte. XVIII. Göttingen 1878. p. 619-624.
Zur Kritik des Wipo tn Neues Archiv etc. III.
1878. p. 412. 413.
May, J., Zur Kritik mittelalterlicher Geschichtsquellen.
(. . . 3. Bemerkungen zu Wipo.) Progr. des Gymn.
Offenbarg 1889. 4o. 55 pag.
Pagani, G., Che fiume sia r,Atis' e dl che paese i
,loca montana* di AVippo tn Archivio storico Lom-
barde. Ser. IL tom.IX. 1892. p. 5-28, gegen CipoUa.
Pertz, G. H., Ueber Wipos Leben und Schritten tn
Abhandl. der Berliner Akad. d. Wissensch. 1851. p.
215-233.
Pflugk-Harttung, J.v., Untersuchungen z. Gesch.
Kaiser Konrads IL Stuttgart 1890. &>. Jk 2.
Pflüger, W., Wipos Vita Chuonradi imperatoris tn
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. IL 1877. p. 181
-166.
Rasche, Heinr., Die Vita Conradi von Wipo beleuchtet
und erörtert. Progr. der städt. paritat. Mittelschule zu
Olpe für 1876/77. Münster (1877). BP. 37 pag.
Schabiger, Auselm, Die Sängorschule St. Gallons.
Einsiedeln 1858. p. 90-95.
Simson, B. V., Zu. Wipo, den Annales Altahenses,
dem Chronicon Urspergense tn Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XIV. 1889. p. 607.
Steffanides, Fr., Wipo u. seine historische Schrift
,Das Leben Kaiser Konrads IL' 20. Jahresbericht der
Communal - Oberrealschule. Böhmisch-Leipa 1883. 8^.
Steindorf f, £., Veber die Annalen, welche Wipo
in der Vita Chuonradi imp. benutzte tn Forschungen
z. deutschen Geschichte. VU. Göttingen 1867. p. 661
-572.
: Ueber Wipos Vita Chuonradi imperatoris
u. Gesta Heinrici regis ibid. VI. 1866. p. 479-498.
Steinhoff, Fr., Das Königthum u. Kaiserthum Hein-
richs III. Göttingen 1865. 8«. p. 33. 74.
Stenzel, Geschichte Deutschlands unter den frftnki-
sehen Kaisern U. 1828. p. 20. 41-49.
Wagner, Friedr., Die "Wahl Conrads II zum römi-
schen König. Inaug.-Diss. Göttingen 1871. 8^.
Waitz tn Schmidts Zeitschrift f. Geschichte. IL p.l04.
: Ueber Wipo Cap. 33 tn Forschungen zur deut-
schen Geschiclite. VlI. Göttingen 1867. p. 397-401.
Wattenbach, DenUchlands Geschichtsqaellen. 5. Aufl.
n. 1886. p. 11-16.492; 6. Aufl. IL 1894. p. 10-16.
Vgl. Cantilena in Chounradum U.
Litania pro Conrado IL
Wisselbeck, Pet. = Visselbeccius.
Wrtgerus presbyter: Genealogia Arnulfi
comitis Flandriae — 951.
Geschrieben zwischen 951—969.
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. IX. p. 302.
Ausg. : ^ ed. A. Hermand in Memoires de la
Societe des antiquaires de la Morinie U. — * den
xtceiten Theil ed. AVarnkönig ap. de Smet, Cor-
pus chronieorum Flandriae. 1. Bruxellis 1837. 4**.
p. 42. — * ap. Warnkönig, Flandiische Rechts-
geschichte m. Tübingen 1839. gr.8°.p. 197.— * ed.
Bethmann ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 302-304.
Witichindus ^ Widukindus.
Wittehenne, Greg., vid. Visselbeccius.
Wittius, Bernard., monachus Liesbor-
nensis ord. s. Ben. (f 1520— 1522. 5. Mai):
Historia antiquae occidentalis Saxoniae
seu nunc Westphaliae — 1520.
Ausg. : Cui accedunt appendices quaedam : De
belle Susateosi et Monasteriensi, de ortu, abba-
tissis et abbatibus moDasterii Liesbornensis . . .
(cura Placidi Cuer ord. Min.) Monasterii Westph.
1778. 4°. 840 pag. ohne den Index.
Erl. - Sehr. : N o r d h o f f , J. B. , Die Chronisten des Klo-
sters Liesborn. {Au9 d. Zoitschrift f. vaterl. Gesch. u.
Alterthunrek. f^Vestfalens]. Bd. XXVI. p. 177- '240
besonders abgedr.) Milnster 18G6. 8®. p. l-üü.
WIttwer, Wilh. (t 30. Aprü. 1512): Ca-
talogus abbatum monasterii SS. Udalrici
et Afrae Augustensis.
1120
WLADISLAI REGIS POLONIAE CONFUCTUS — WÜSTERWITZ
Eine lebensfrische Darstellnng, ein kerniges Gemftlde
der Leiden und Freuden des Stiftes ; gewAhrt reiche Aus-
bente für Caltnr- u. namentlich f. christl. Konstc^schichte.
Äiisg.: ap. Steichele, Archiv für die Gesch.
des Bisthums Augsburg. III. 1860. 3. Heft.
Wladislai regis Polonlae conflictus, vid.
Cronica conflictus.
Wo und wie fio. Kay. Maiestat und die
Künig von Hungam, Poln und Peham
zusamenkumen und zu Wienn eingeritten
sendt.
Ausg.: s. 1. {Wien, Singreiner) et a. (1515).
4^ Vgl. Denis, Wiens Buchdruckorgeschichto.
n» 334.
Wolfelmu8 canonicus S. Nicolai Pata-
viensis: Notae. 1265 — 1275.
Antobiographische Notizen.
Ausg.: ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIV.
p. 61.
Wolferus ^ Wolfherius.
Wolfgangus de Styra, Bened. MelUcen-
sis: Itinerarium ab a. 1414 — 1463.1484.
Wolfgang beschrieb als Zeitgenosse bes. die Unruhen
und Kriege zur Zeit Herzogs Albrecht VI.
Ausg.: ap. Fez, Scr. rer. Austr. II. p. 446-456.
Wolfjger von Ellenbrechtskirchen, 1191
Bischof von Passau, 1204 Patriarch von
Aquileja (f 1218): Keiserechnungen.
Ein in Cividale aufgefundenes Ausgabebuch , vor dem
21. Juni 1208 entstanden. Wertvoll für den Geschidits-
forscher und den Kulturbistorlker.
Ausg.: mit einem Facsimilo hrsgb. von Ign. v.
Zingerle. Heilbronn 1877. 8°. XXVIII. 91 pag.
Erl.'Sehr.: Centralblatt, Literarisches. 1877. p.6ö4.
CzQrnig, C. Frh. v., Das Land Görz und Gradisca.
Wien 1873. p. 278-289.
Hoefer, A., Die Reiserechnungen dos Bischofs Wolf-
ger von Passau in Beitrftge z. Geschichte der deut-
schen Sprache und Literatur hrsgb. von E. Sievers.
XVIL 1893. p. 441-649.
K a 1 k o f f , Paul , Wolfgor von Passau 1191—1204. Wei-
mar 1882. 9^. VUI. 149 pag. Jk 3.
Nag eil, A., tn Progr. der Realschule. Marburg a. D.
1888.
Schönbach, A., in Zeitschrift f&r deutsches Alter-
thum. XIX. p. 497.
Strobl, J., Und. XXI, Anzeiger p. 268-272.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p.273; 6. Aufl. IL 1894. p. 304. 519.
Zarncke, Fr., in Sitzungsber. der kgl. sttchs. Gesell-
schaft der Wissenschaften 1878. p. 32-40.
Wolfhard, Adrian.: Panegyricus ad cae-
sarem Maximilianum I.
Voll mythologischen Bombastes.
Ausg.: Yiennae 1512. 4®.
Hasenritanus mon-
achus
Presbyter et mon-[(saec.
achus ahbatiae
Haserensis
IX): Mart}Tologium ad Erchanpoldum
episcopum Eistettensem (f 902).
Handschr.: München, Staatsbibl., aus Te-
gernsee. fol. Ungedruckt. Cf. Docen in Pertz' Ar-
chiv V. p. 559-566; vgl. X. p. 645.
Wolfhardus
Ausg.: praefationes in libros suos 12 de Actis
Sanctonim * ap. Pez, Thes. anecd. . —
* wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat CXXIX- p.
893-898. Vgl. Vita 8. WaJbui^s ivÜa alia).
£yi. - Sehr. : Wa ttonbaoh, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 59. 272; 6. Aufl. 1. 1898.
p. 61. 290.
Wolf helmus = Wolfelmus.
Wolf herius discipulus s. Godehardi ep.
ffildesheimens., canonicus Hiidesheimens.
(flor. 1030), vid.
Annales Altahenses maiores. I. pars 1. (?)
Vita s. Bemwardi (ootUm.).
„ „ Godehardi.
,, ,, Günther!.
Wolf ker - Wolfger.
Wolstanus monachus Benedict Winto-
niensis (cca. 990), tnd.
Vita s. Ethelwoldi ep.
„ ,, Swithuni ep. {vita mär.).
Wolter, Heinr., canonicus S. Anskarii
Bremae (1463): Archiepiscopatus Bre-
mensis chronicon 788 — 1463.
Grösstentheils Auszug dor bremischen deutschen Chro-
nik des Herb. Scheue, welcher dieHistoria archi-
episcopatus Brem._(s.(i.) oxcerpirte. fffl. Lappen Lor?,
:8q. — Ni " "
fernerer Feststellung ist Wolter auch der Verf. des Chro-
Geschichtsquellen von Bremen p.xxii
räch desselK-fi
nicon Bastedenso (s.d.); ans diesem schöpfte Sckip-
hower.
Ausg.: ^ ap. Meibom, Scr. rer. Oerm. II. p. 19
-82, notae p. 83-86. — •Bruchstück ap. Fant,
Scr. rer. Svecic. III. 1. p. 334.
£rl.-Schr.: Lorenz, Deutschlands GeschichtsqueUen.
3. Aufl. II. 1887. p. 160.
Onoken, H., Zur Kritik der oldenburcischen 0<*-
schichtsouellen im Mittelalter. Diss. Benin 18äl. (i?''.
Vgl. Rynesberch.
Wormonocus monachus Landevenecen-
sis (flor. 880), vid. Vita s. Pauli (Aure-
liani) episc. Leonensis.
Wormser Katsbücher, vid. Aus Worm-
ser Ratsbüchern.
Wroxham, rid.ReginaldusdeWroxham.
Wulemarus legis dictator Frisicus (c.
800): Judicia.
Ausg.: ed. K. de Richthof en ap. Pertz, Mon.
legg. in. p. 698-700.
Wulflnus Boothius, episcopus Pictavien-
sis (saec.X), vid. Tita s. Juniani abbatis.
Wulfiltanus, vid. Feriplus.
Wurdestinus monachus, deinde abbas
Landevenecensis (saec. IX med.), rirf-Vita
s. Winwaloei.
Wurmelingen, Gonradus de, t;ü2. Anna-
les Sindelfingenses.
Wusterwitz, Engelbert, Syndicus der
Stadt Magdeburg (tl433. Dec. 5 in Bran-
denburg): Bericht über die Ereignisse
seiner Zeit 1388—1425.
Wichtig für brandenbun^sche Geschichte.
WYCLIF
1121
Ausg. : ^ Die Auszüge , welche Engeü (Angelas)
in Ännales Marchiae Brandenburgicae gegeben hat,
tciederh. ' ap. Riedel , Codex diplomat Branden-
burg. Haapttheil IV. Bd. I. p. 24-45; ef. Und. p.
in. xvii. — *unt.d. Tit. : Märkische Chronik nach
Angelus o. Hafftiz. Hrsgb. von Julius Heidemann.
Berlin 1878. Lex.-8«. //. 118 pag. Jk 4.
EH.- Sehr.: Heidemann, J., Die ll&rkisohe Chronik
des Engelbert Wasterwitz in der üeborlieferung des
Andreas Angelus n. Peter Hafftiz •» Forschungen z.
deutschen Geschichte. XYH. GOttingen 1877. p. 628
-578.
Lorenz, Deatschlands GeechichtsqneUen. 8. Aufl. £1.
1887. p. 125; e^ p. 123.
Sello, G., Die sogen. Chronik des Engelbert Waster-
witz (-[* 1433), ihre Ueberliefening durch Angelas u.
Hafftiz , und ihre Ausgabe durch Heidemann in Zeit-
schrift f. preuss. Gesch. u. Landeskunde. X Vll. Ber-
lin 1880. p. 280-316. Strmg« Kritik der rngmü^enden
Auag. H/:
Wycllf (Wycliffe, Wyclyff, Wyklif, Wi-
clif), John, some Urne Fellow of Merton,
Master of Balliol College in Oxford , and
afterivards Parson of Lutterworth in Le-
cestershire (f 31. Dec. 1384): Apology for
LoUard doctrines.
Ausg.: Now first printed from a ms. in the
library of Trinity College, Dublin; with an in-
trod. and notes edited by Jam. Henth. Todd. Lon-
don, Camden Society (n* 20) 1842. kl. 4^
: Cruciata, i. e. Contra bella cle-
liCOrum. Abgetasst im Sommer 1383.
Ausg. : in Wiclifs Latein. Streitschriften hrsgb.
von R. Buddensieg. 1883. p. 588-632; vgl. Vor-
bemerk, p. 579-587.
: De Christo et suo adversario
antichristO. Geschrieben Ende 1388 oder Anfang 1384.
Ausg. : * ans den Hss. der Wiener u. Prager
Bibl. hrsgb. von R Buddensieg. Gotha 1880. 4<».
60 pag. — ' in Wiclifs Lat Streitschriften hrsgb.
von R, Buddensieg. 1883. p. 653-692; vgl. Vor-
bemerk, p. 635-652.
: De citationibus frivolis.
Wol Anfang 1384 geschrieben.
Ausg.: * ibid. p. 546-564; vgl. Vorbemerk, p.
539-545. — * Bruchstücke aus dem I.Teil ap.
F. Matthew, English works of John "Wyclif. Lon-
don 1880. p. 485-487.
: De compositione hominis.
AtAsg. : for the first time edited . . . by R. Beer.
London 1884. gr. 8^
: De contrarietate duorum domi-
norum, suarum partium ac etiam regu-
larum.
Ausg. : in Wiclifs Latein. Streitschriften hrsgb.
von R. Buddensieg. 1883. p. 698-713; vgl. Vor-
bemerk. p. 695-697.
: De daemonio meridiano.
Wol um 1383 geschrieben.
Ausg.: «Wrf.p. 417-425; ry/.Vorbem.p. 41 3-416.
: De detectione perfidiarum anti-
Christi. vielleicht im Mai 1382 geschrieben.
Ausg.: iWa.p. 380-384; r5r/.Vorbem.p. 377-379.
Potthast, Bibliotheca historlca.
Wyclif: De diabolo et membris eins.
Die Abfassung flUt nicht vor 1382.
Ausg.: tWd.p. 361-374; r^/.Vorbem.p. 357-360.
: De dissensione paparom.
Ende 1882 oder Anfkng 1883 abgefasst.
Ausg.: *6td.p. 570-576; rp/.Vorbem.p. 567-569.
: De duobus generibus haereti-
corum.
Ausg.: i6idp. 431.432; v^/. Vorbem.p.429.430.
: De fundatione sectarum.
Geschrieben zwischen Juli und Michaelis 1383.
Ausg.: ibid.^. 13-80; vgl.Y orhem. p. 3-12.
: De mendaciis fratrum.
Um 1882 Yorfasst.
Ausg.: »2^. p. 405. 406; r^/. Vorbem.p.403.404.
: De nova praevaricantia manda-
tomm. Ist wol ins Jahr 1381 zu setzen.
Ausg.: ft6td.p. 116-150; i>pf/.Vorbem.p. 109-1 15.
: De novis ordinibus.
Die Abfassung fiUlt nach 1382.
Ausg.: iW(i.p. 323-336; r^/.Vorbem.p. 319-322.
: De oratione et Ecclesiae pur-
gatione. Wol zu Ende 1883 geschrieben.
Ausg.: f6«<.p. 342-354; t^y/.Vorbem.p. 339-341.
: De ordinatione fratrum.
Wol zu Ende 1883 abgefasst.
Ausg.: »Wrf.p.88-106; r^/.Vorbem.p.83-87.
: De perfectione statuum.
Geschrieben zwischen 10. April und Mitte Mai 1388.
Atisg.: t6*d.p. 449-482; i7^/.Vorbem.p. 443-448.
: De quattuor sectis novellis.
Im Friihsommer 1388 verfasst.
Ausg.: t^trf.p. 241-290; r^/.Vorbem.p. 233-240.
: De religione privata. Tractatus
I. II. Die Echtheit des l.Tractats ist schwach beglaubigt.
Ausg.: ibid. p. 491-518; 524-536. Vgl. Vor-
bem.p. 485-490; 521-523.
: De religionibus vanis monacho-
mm.
Ausg.: tWa.p.437-440; rp/. Vorbem.p.435.436.
: De Septem donis Spiritus sanctL
Etwa Ende 1383 oder Anfttng 1384 abgefasst.
Ausg.: t6«i.p. 208-230; r^/.Vorbem.p. 201-207.
: De solutione satanae.
Die Abfassung f&llt nach Octob. 1383.
Ausg.: tWrf.p. 391-400; r^r/.Vorbem.p. 387-390.
: De triplici vinculo amoris.
Wol gegen E^de 1383 geschrieben.
Ausg.: tWrf.p. 161-198; p^/.Vorbem.p. 153-160.
: Descriptio fratris.
Ausg. : ibid. p. 409.
: Dialogorum libri 4, vid. infra
Trialogus.
: Purgatorium sectae Christi.
Wol um 1383 verfasst.
Ausg.: tÄitf.p. 298-316; »(jf/.Vorbem.p. 293-297.
: Quattuor imprecaciones.
Ausg.: ibid. p. 713. 714.
71
1122
WYCUF — WYKES
Wyclif: Senuones.
Von hervorragendem Intoressa für die geistige Bewe-
gung der Vorreformatorou , da einzelne Predigten Wiclifs
^t wörtlich von Hu» verwertet wurden.
Ausg.: Now first edited from the mpts. with
crit. and histor. notes by Johann Loserth. (Eng-
lish aide -notes by F. D. Matthew.) London , Trüb-
ner 1887—90. 4 vol. 8^ For the Wyclif Society.
: Lateinische Streitschriften.
Es sind darunter sechs in Olmütz aufgefundeno Schrif-
ten ; die anderen werden in besserm Text nach Prager a.
"Wiener Hss. geboten.
Ausg.: Aus den Hss. zum erstenmal hrsgb.,
kritisch bearb. u. sachlich erläutert von Rudolf
Buddensieg. Mit e. Schrifttafel. Leipzig 1883. 8°.
XVI. a 840 pag. J$ 24.
: Tractatus de Ecclesia.
Ausg.: Now first edited from the mpts. with
crit. and histor. notes by Johann Loserth. (Eng-
lish side- notes by F. J). Matthew.) London, Trüb-
ner 1886. 8^ XXXK 600 pag. For tfie Wyclif
Soctetfj
'-: TreaüseSjThree. l^OftheChurch
and her Members. — 2^ Of the Apostasv
of the Church. — 3® Of Antichrist and
his meynee.
Atcsg. : Now first printed by James H. Todd.
Dublin 1851. 8°.
: Treatises, Two short, againstthe
Orders of the beggyng Friars.
Ausg. : ed. by Thom. James. Oxford 1608. 4^
: Trialogus.
Eins der gedankenreichsten Werko des Mittelalters.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Joh. "Wiclefi Dialogonim
libri IV. 8.1. (Basileae, Frohen) A*> 1525. — * ivie-
derh. Lipsiae et Francof., J. Gottl. Yierling 1753.
4°. — ■ cum Supplemente Trialogi. Illum recens.,
hunc primum edidit, utrumque com'ment. crit.c/c.
instruxit G. Lochler. Oxonii 1869. gr. 8^ 14 sh.
: Works.
Die englischen Schriften des romfoindlichen 'Wyclif
sind grossontheilB nichts anderes als ochte Flngschriften
für agitatorische Zwecke.
Aiisg. : ^ unt. d. Tit. : Select Euglish "Works of
John Wyclif, ed. from the orig. mss. by Thom.
Arnold. Oxford 1869 — 71. 3 vol. 8^ (Vol. 1. 2
enthalten Predigten). — * andere unter d. Tit. :
The English Works of J. W., hitherto unprinted.
Edited by F. D. Matthew. London, Trübner 1880.
8®. For the Early English Text Society.
Erl. - Scltr. : Bühringor, Kirchongoschichte in Biogra-
phien, n. Abth. 4. Hälfte 1. Zürich 1856. gr. 8°.
Buddensieg, Rud., Johann ^Viclif und seine Zeit.
Gotha 1885. 8«. Jk 2.40.
Burrows, 3Iontagu, AVicllffe's place in history. Lon-
don 1882. 80. XII. 121 pag.
Couthaud, £., Biographie do WiclifF. Thöse. Stras-
bourg 1852. Bfi. 32 pag.
Fasciculi zizanionun magistri Johanni» Wvclif cum
Tritico. Ascribed to Thomas Notter of Waiden , Pro-
vincinl of the Carmeliti« order in England. Editod by
\V. W. Shirley (f 18üü). London. &> (=^- Rerum Brit.
scriptores medii aevi. ii^ 5).
Foer, Löon, John Wjrcliffo, r6formatear nnglais fl320
— IJ^), ä l'occassion du ÖUÜ« anniversnire do sa
mort (31 d^«c. 1884). Paris 1881. 8«. 31 pag.
Förster, Erich, Wiklif als Bibelübereetzor in Zoit-
sohrift für Kircheugoschichte. XU. Gotha 1891. p.
494-518.
Groneman, vid. Buever Groneman.
Histoire do Wicleflanisme ou de la doctrine de AVi-
clef , Jean Hns et Jörome de Pragoe avec cello de«
guerres de Bohdmo qui en ont 6t& la snite. Lvon
1682. 2 part. in 1 vol. 12mo. 292 pag. Verfa^Mr'soH
Ant. Varillas sein,
JMgor, G., Joh. Wycliife u. seine Bedeutung für di«
Reformation. Preisschrift. Halle 1854. 8<^.
Lappenberg -Pauli, Geschichte Englands. IV. Gotha
18Ä. 80.
Le chlor, Gotthard, Johann von Wiclif a. dio Vor-
geschichte der Reformation. Leipzig 1S73. 2 Bde. s".
Jk 24. AuMgextiehnei. (Translatod troxn the German bv
P. Lorimer. London 1878. 2 vol. S«).
: Wyoliffe und die LoUhardon in Zeitschrift für
histor. Theologie. Jahrg. 1853. 1854.
L 0 w a 1 d , Die theologische Doctrin Joh. WvclifTe's ibid.
Jahig. 1845. 1847.
Losorth, Joh., Neuere Erschmnungen der WicHf-
Literatur in v. Sybels Histor. Zeitschrift. LUL 1-St>5.
p. 43-62; LXII. p. 2(i6-278.
: Die Wiclifsche Abendmahlslehre und ihre Auf-
nahme in Böhmen m Mittheilungen des Vereins für
die Gesch. der Deutschen in Böhmen. Jahi:>r. XXX.
Prag 1891.
: "Wiclifs Buch ,Von der Kirche' und die Nach-
bildungen desselben in Böhmen ibid. Jahrg. XXIV.
Prag 1885.
Hu8 und Wiclif. Zur Genesis der Husitischcn
Lehre. Prag u. Leipzig 1884. 8".
— : Die latein. Predigten Wiclifs, die Zeit ihm* Ab-
fassung u. ihre Ausnützung durch Hus m Zeitschnit
fUr Kirchengeschichto. IX.
: Urkunden u. Traktate betr. die Veibreitnng d**s
Wiclifismus in Böhmen in Mittheilungen des Vereins
f. d. Gesch. d. D. i. B. Jahrg. XXV. Prag 18S6.
Poole , Regin. Lano , Wycliffe and movements for Be-
form. London 1889. 8°. 206 pag. 2 sh. 6 d.
Buever Groneman, Sarus Adfrian. Jacob, de, Dia-
tribe in Johannis WicUffi, roformationis prodmro:,
vitam , Ingenium , scripta. Diss. pro Dr. thool. Tn^jc-cti
ad Rh. 1837. 8o. XVI. 284 pag.
Schwab, Joh. B., Johannes Gerson. Würzbun; 1n>.
80. p. 528-546. 661 ff.
Sententia damnationis doclrinae Johannis WicU^ff et
articulorum 45 a. 1415 in concüio Constantiensi ap.
Mansi, Concü. XXVII. 1784. p. 632-635. — Art:-
culi Johannis Wicleff, quos xüeronymus do Pnt^
anathematizavit ibid. p! 794.
Sergeant, L., John YtTyclif. London 189S. 8<*. 377
pag. 5 sh.
Shirley, W. W., A catalogue of the original works
of John Wyclif. Oxford 1856. &>.
Stevenson, J., The trnth about John Wyclif. Hin
Ufe, writings and opinions. London 1685. 8^. .XI 7.
234 pag.
Varillas, Ant., vid. Histoiro da Wiclefianismo.
Vattier, Vict., John Wyclyff, sa vie, ses oeuvre^,
sa doctrine. Paris 1886. &. VI. 347 pag.
Vaughan, R., John deWycliire, D. D. A mono^n-
phie. With some accounts of the Wyclilfe mss. m
Oxford. Cambridge 1853. 8°.
Ward, A. W., AVyclif and the beginning of tfae Re-
form. London 1888. 8^.
Wiegand, Fridor., De ecclosiae notione quid Wi.-]if
docuerit. Diss. thool. (Erlangte 1891.) Lipsiae, Ak/i-
dom. ßuchh., W. Faber 1891. gr. Bfi. III. llOpag. Ji 5.
Vgl. Articuli Johannis Wiclefi.
Censura articulorum.
Condemnatio.
Wykes seu Wikes, Tiiomas: Annales
historiae Anglicanae seu Chronica com-
pendiosa seit Chronicon Salisburiensis
monasterii. 1066 — 1304.
Bale hat Thomas Wykes zuerst als Verf. gnoaant:
indessen wird nur einer dieses Namens, welcher 11^2
Mönch im Kloi>tor Osney wurde, crwAhnt. Mit den ^r-
n(äe8 monasterii de Oseneia zeigt dies Chronicon die grr»»>te
TJobereinstimmung bis 1258, ebenso in d. J. 1278. 1279 o.
1285—1289. während es von ihnen 1258— 78 u. 12«'— >4
abweicht. Welches Werk aus dem andern abstammt . i>t
nicht zu entscheiden. Luard hat deshalb in seinen- Aa.«:r.
die Annales de Oseneia auf gespaltener Seite über dun
Chronicon drucken lassen und nur dort, wo sie übereui-
stimmen, nac)i der besten Hs. einen Text gegeben.
WYNTOÜN - ZABARELLA
1123
Handschr. : London. Brit. Mus. , Cotton. Tit.
A. 14. mbr. sec. XIT. 4'>, reicht bis 1289. Die
Fortsetzung g€U> Gale aus ms. Tibehus A. 9, aber
nickt ganx.
Amg. : * unt. d. Tit. : Chronica compendiosa
aliter Chronicon Salisbur. monasterii [ist von mo-
derner Hand] ap. Gale, Histor. Anglic. Script, p.
21-118. — * untergedruckt unter den Text der
Annales monasterii de Oseneia ed. H. R. Luard
in Annales monastici. IV. 1869. p. 6-319 (=Rerum
Brit. med. aevi scr. n*» 36). — » Die Jahre 1245
— 1273 ap. Böhmer, Fontes IL p. 449-457. —
* Bruchstücke ap. Leiand, Collectan. II I. p. 414-
420. — * Auszüge a. 1147—1287 ed. R. Pauli ap.
Pertz, Mon. scr. XXVIL p. 486-503.
Erl.'Sehr.: Lnard, Proface xu seiner Au^fobe p. ix-
XXXV.
Wyntoun , vid. Andrew of Wintown.
X. Y.
Xanthopulos, vid. Xicephorus Callistus.
Ximenes, Roderlcus, archiep. Tolet =
Rodericus (Ximen^s).
Xiphilinus, Job., Trapezuntiiis, mon-
achus Constantinopolit. (saec. XI. diraid.
2): ^EvJkoyai (historiae Romanae Dionis
Cassii).
Hierdurch werden die sonst iranz verloronen letzten
Bücher des Dio ersetzt und die früheren vielfach en^änzt
Qi;d berichtig. GoschriebeQ 1071— lOTH.
Ausg.: * ed. R, Stephanus. Paris. 1551. 4" cum
G. Blanci interpretat. lat. — ^wiederh. Basil. 1558.
fol. — '^excudebat H. Stephanus. Paris. 1592. fol.
— * wiederh. t>* den Ausgg. des Dio Cassius von
Sam. Reimarus. Hamburgi 1752. II; — von G.
Sturz; — von Imm. Bekker; — von L. Dindorf;
— von J. Melber. Lipsiae, Teubner 1890.
Erl.-Schr.: Christ, Geschichte der griech. Literatur.
2. Aafl. § 440.
Christensen, H., De fontibua a Cansio Dione in
vita Neronis adhibitis. Dii»sert. Berolini 1871. 8*^.
p. 2sq.
Krambachor, Gesch. der byzantin. Litteratar. 1891.
p. 141.
Nicolai, Rad., Gesch. der griech. Literator. III. 1878.
p. 116.
s. Xystus III papa (f 440) : Epistolae et
(lecreta et nonniilla ad eundem pontifi-
cem pertinentia.
Ausg.: ex * Coustantii Epist. Rom. pontific. 'ap.
Galland, Vett. PP. Bibl. LX. 1773. p. 518-534. —
•* tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. L. p. 581-624;
cf. prolegom. p. 571-582 et Jaffe, Regesta pont
Rom. Ed. 2*. I. 1885. p. 57. 58.
Yanez, Rodrigo, tnd. Poema de Al-
fonso XI.
Year Booka of the reign of king Ed-
ward L Years 20-21, 21-22, 30-31,
and 32-33, Michaelmas term, year 33
and years 34-35; and 11-12 Edw. IQ.
Ausg.: edited and translated by Alfred John
Horwood. — Years 12-13, 13-14, 14 and 14-
15 Edward III (—1341). Edited and translated
by Luke Owen Pike. (Vol. 1-7.) London 1863-89.
gr. 8® (= Rerum Brit. med. aevi scr. u° 31).
Yao magister et monachus S. Galli (f
871), tnd. Yita s. Otmari (miracula),
Yatoire da li Nomiant, vid. Amsitas Ca-
sinensis.
Ystoria de expeditione Friderici imp.,
vid. Ansbertus.
Yatoria, Secreta alcuna, del Rö Karlo
imperatore, pol del nascimento et opere
di quelle magniiico cavalieri norainato
Guerino e prenominato Meschino.
Ausg.: * Padoa 1473. fol. — » Venetia 1477.
fol. — = ibid. 1481. fol.
Yvanua Sarazanensis = Antonius Hy-
vanus.
Yvo = Ito.
Yvonatua ord. Praed., md. David Au-
gustensis.
Z.
Zabaralla, de Zabarellia, Franciseus,
Patavinus, episc.*) Florentinus et cardi-
nalis (t Constanüae VII kal. Oct 1417):
Capita agendorum in concilio generali
Constantiensi de Ecclesiae reformatione.
Seither gnlt, allein aaf des Horausirobers v. d. Hanlt
Antrabe hin, Zabarella als Yerfatiser. Jedoch ist ihm die
Autorschall von Lenz , Steinhausen , TschHckert über-
zeaeend abgesprochen; letzterer beweist, dass Petrus
de Alliaco (8. d.) diese Schrift abgefasst habe.
Erl.-Sehr.: Lenz, Drei Tractate p. 80.
Steinhansen, F., Analocta ad histor. concilii Con-
stantiensis. Berolini 18G2. Ö^.
') Kneer (e. u.) p. 44.
Tschackert, P., Pseudo - Zabarellas , capita agen-
dorum' und ihr wahrer Verfasser in Briegors Zeit-
schrift f. Kirchenge&chichte 1. üothal877. p. 460 -462.
Zabaralla: Consilia.
Sie enthalten reiches Material zur Italien. Localgosch.,
auch einiges zur deutschen Bisthumsgoschichte.
Ausg.: ^ Venetiis 1581. fol. Voller Druckfeh-
ler. — ^hieraus ,Ein Gutachten über die Ab-
setzung des römischen Königs "Wenzel ' (von 1400)
hrsgb. von H. Finke in Mittheiiungen des Instit.
für österr. Gesch. XL 1890. p. 631-633.
: De schismatibiis auctoritate im-
peratoris tollendis seu De schismate pon-
tificura tractatus.
71*
1124
ZABARELLA — ZAPISKI
Besteht aus drei zwischen 1404—1406 geschriebenen
Theilen.
Ausg.: * ap. Schard, De iurisdictione impe-
riali (1566. fol.) p. 688-711. — ' xusammen mit
Theodorici de Niem De Schismata. Argent»rati,
Zetzner 1609. 8**. — ^ ap. Schard, Syntagma. Ar-
gent. 1609. fol. p. 235-247. — * ap. Schard, Syl-
loge ibid. 1618. fol. p. 235-247. — ^xusammen
mit Theodorici de Niem De schismate. Argento-
rati 1629. 8^ — Inhalt ap. Scheuffgen, Beiträge
p. 105-118. — Der Anfang nach Hs. u^ 594 der
Bonner Un.-Bibl. ap. Kneer («. Eri.- Sehr.) p.62 ff.
Zabarella: Oratio pronuntiata 12. Eal.
Dec. 1393 ad principem Franciscum Car-
rariensem Dacem Patavii in obitu Pran-
cisci eius genitoris.
Ausg.: ap. Mnratori, Script, rer. Ital. XVI. p.
243-248.
Erl.-Sehr.: Aula Zabarella sive elogia illostr. Patavinor.
oonditoris^ne nrbis etc. — B. Brndersen, De au-
gasta rogiaqne origine et nobilitate fiuniliae Zaba-
rellae. Patavii 1670. 4^.
Oasparinus deBarziziis, Bergomas, Oratio habita
in exeqniis Francisci de Zabarellis S. B. E. cardi-
nalis ap. Pez , Thesaur. anecd. VI. prs. 3. 1729. p.
144-148.
Hecht, Chm. H., Andenken eines Zeogen der Wahr-
heit des 15. Jahrb., Franz Zabarella. Oreitz 1775. Bf*.
404
Kneer, Aug., Kardinal Zabarella (Franciscus de Zaba-
rellis, cardinalis Florentinas). 1860—1417. Ein Bei-
trag z. Qesdi. des grossen abendländ. Schismas. Tbl. 1.
Dissert. Münster i. W. 1891. Bfi. VIII. 63 pag. Jk 1.
1706er Z.'a Tractatas de schismate urird p. 67-62 gt-
handeU.
Lorenz, Dentsohlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. II.
1887. p. 370. 371.
Oratio anonymi in exeonüs Zabarellae habita ap.
Hardt , Constant. concil. 1. prs. 9. p. 546 - 552.
Poggius, Vita . . . , vid. Poggios.
Scheuffgen, F. J., Beiträge z. Gesch. des grossen
Schismas. Freiburg i. Br. 1889. gr. SP. p. 97-120.
Schalte, J. F. y., Geschichte der Quollen des cano-
nischen Bechts. II. Stuttgart 1877. gr. SP. p. 283.
.Schwab, J. B., Johannes Gerson. Würzbarg 1858.
gr. SP. p. 468. 509. 510. 608.
Ughelli, Italia sacra III. p. 165.
Yadova, Memorie storiche intomo alla vita ed alle
opere del cardinale Francesco Zabarella Padovano.
Padova 1829. SP.
Wotzer a. Weite, Kirchenlexikon. 2. Aufl. IV. p.
1572.
Vgl. Veigerius.
Zacharias Benedictus, ord. Garthus.,
vid. Tita s. Brunonis fimdat.
Zacharias episcopus, vid. Acta s. Geor-
gii megal. (sermö),
Zacharias Ferrerius episc. Gardiensis
(f c. 1525), vid. Ferrerius.
Zacharias, Joh.: Oratio, vid. Johannes
Zacharias.
Zacharias papa (f 752): Epistola ad
Bonifacium de sede metropolitana non
Coloniae, sed Moguntiae defixa, a® 748.
Ausg.: ^ ap. Sinnond, Concil. Gall. 1. p. 570.
— ' Auszug ap. Bouquet, Eecueil IV. p. 97. —
Epistola ad cimdem de Moguntinae sedis in
metropolim erectione , a° 748 ' ap. Sinnond 1. c.
I. p. 581. — ^wiederh. ap. Bouquet 1. c. IV. p.97.
— Epistola ad eundem, qua suas illi vices non
solum in Baioaria, sed per omnem Oaiiiam de-
legat, a® 743 ^ ap. Sirmond 1. c. I. p. 547. —
* Bruchstück ap. Bouquet 1. c. IV. p. 94. 95. —
Epistola ad eundem de metropolitana sede Co-
loniae Agripp. constituenda, a*^ 745 ^ap. SirmoDd
1. c. I. p. 558. — * Auszug ap. Bouquet L e. IV.
p. 95. — Epistola ad episcopos Francorum de
pace inter Plppinum et Griphonem concilianda et
ut corpus b. Benedict! furtive ablatum reddant.,
a^ 750: ,Egregiu8 apostolus^ \nach Jaffe, Regest
1. Aufl. u. Bartolini, Di s. Zacaria p. 297 unecht,
nach Hahn in Neues Archiv I. p. 580 u. Loewen-
feld echt] * ap. Sirmond 1. c. I. p. 575. — * irt«-
derh. ap. Bouquet 1. c. III. p. 672. — • ap. Mansi,
Concil. XII. p. 350. — * reeonstruirt ed. S. Loe-
wenfeld in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
IV. p. 174. 175. — * auch in Miracula s. Bene-
dicti auctore Adrevaldo cap. 15. — * in AA. SS.
0. s. Bed. ed. Mabillon. sec. II. p. 373. — ' ap.
Migne, Patrol. lat LXXXIX. p. 955. — *««>-
derh. ap. Certain, Les miracles de s. Benoit p. 38.
— • ed. W. Gundlach in Mon. Germ, bist EpisL
III. p. 467. Cf. Jaflfe, Regesta n« 2290 (CCCII).
— Epistola adPhüippum maiorem domus item-
que ad episcopos ete. Francorum, qua respondet
de diversis capitulis a Pippino per Ardobanium
missis, a® 747 * ap. Sirmond 1. c. L p. 562. —
^wiederh. ap. Bouquet 1. c. IV. p. 96. 97. — Epi-
stolae et decreta ^ap. Mansi, Concil. XU. —
^toiederh. ap. Migne, Patrolog. lat LXXXIX
p. 917-960; cf. notitia histor. ibid. p. 891 sq.
ErL-Sckr.: Jaff^, Regesta pontificum Boman. £d. 2.
I. 1885. p. 262-270; H. p. 742.
Vgl. Vita s. Benedicti abb. Casiii. aactofte Gre-
gorio Magno graece Tersa. Auag. vfi 1.
Zacharias rhetor, episcopus Melitensis:
Historia ecclesiastica.
Das Werk ist ursprünglich griechisch geschrieben.
Ausg.: capita selecta 19 cum fragmento de
Romae originibus et aedificiis ex cod. Vatic. st-
riace et latine ap. Mai, Spicilegium Romann m.
X. 1838.
Zantfliet, Cornel., S. Jacobi Leodiensis
monachus(f C.1462): Chronicon ab O.G.
ad annum 1461.
Rechtliche G^esiimtmg zeichnet dieses Werk aos^ dessen
Verf. die letzteren Jahre als Augenzeuge erzählt.
Atisg.: die Jahre 1230 — 1461 ap. Marlene,
Ampi, collect. V. 1729. p. 67-504.
Erl.-Sehr.: LOher, Frz. v., JakobSa von Bainmi ccd
ihre Zeit. I. Nördlingen 1869. 8^. p. 417. '
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 3. Aufl. H-
1887. p. 40. 41.
Martene, Ampi, collect. IV. p. 15, über ZatttfUei.
Paquot, Mömoirespour senrir ä Thist. Iitt6raire des
Pays Bas III, p. JS.
Wind, Bibliotheek der Nederland jbhe geschiedschry-
vers p. 75.
Zapiski Andrzeja Przekory. 1457 —
1459.
Ausg. : wydal Teod. Wierzbowski in Mon. PoL
hist m. 1878. p. 414. 415.
Zapiski o pocz^itkach röznych zakonöw
(i. e. Notata de ordinibus). 1083—1243.
Atisg.: wydal Aug. Bielowski in Mon. Pol.
bist. in. p. 227.
ZASIUS — ZOESHUS
1125
Zasius, Udalricus, prof. iuris (f 1535.
Xov. 24): Oratio ad Maximilianum Rom.
regem habita universitatis Priburgensis
nomine post eins durante bello Veneto
ex Italia reditum.
Äusg,: ap. Freher, Scr. rer. Germ. ed. Struve
n. p. 466.
: Oratio fimebris in funere illustr.
Blancae Mariae coniugis caesareae.
Ausg.: ap. Freher, Scr. rer. Germ. ed. Struve
n. p. 774.
: Oratio fiinebris in obitum Maxi-
miliani caesaris augasti Friborgi Brisg.
habita.
Ausg.: ^Basileae ap. Jo. Froben 1519. 4'. —
' tciederk. ap. Freher, Scr. rer. Genn. ed. Struve
IL p. 770.
Erl.-Sehr.: "Seti^ Jos., Udalricus Zasios, ein Beitrag
z. Gesch. des Hooiaiiisinns am Oberrhein. Progr. d.
Gymn. I. U. Freibnzi^ i. B. 1890. 91. 4^
: Udalr. Zaains. Em Freiborger Hnmanist in Zeit-
schrift der Ges. f. Beförderung der Geschichtskiuide
von Freiboig i. B. IX. 1890. 8^. p. 1- 87.
Zayner, Andreas, Stadtschreiber in In-
golstadt (flor. 1500): Buch der Cronicken
und seltzamen und unerherlichen ge-
schichten im löblichen hawss Baim ent-
sprungen nach absterben hertzog Georgen
in Beim.
Handsehr.: Berlin, k. Bibl. ms. Germ. Fol.
478. mbr. Abschrift secXVI. Geschenk des Herrn
F. Olfers i. J, 1836. — München, Staatsb. chart
sec. XVn. Abschrift.
Ausg.: unt. d. latein. Tit.: Rerum bello Ba-
varico gestomm a morte Georgii Divitis ad laudum
Coloniense über memorialis incompletus. 1503 —
1505. Ab exemplari ms. tabularii Ingolstad. de-
scripsit et edid. Oefele , Rer. Boic. scr. II. p. 347
-468; ef. p. 345.
Zbigneu8 a Xasiechowice, archidiaco-
nus Craeoviensis: Rationes [Rechnunge7i]
a. 1389. 1390.
Ausg. : ed. Wojc. E^trzynski in Mon. Polen,
bist. V. 1888. p. 918-925.
Zdarzenia godne pami^ci. 966 — 1516.
Latine.
Ausg. : wydal Antoni Lorkiewicz in Mon. Pol.
bist. III. 1878. p. 296-313.
Zenck » Zink.
Zenggius, Burchard. (f 1470): Chroni-
con Augustanum (deutsch geschrieben)^ vid,
Zink.
Zeno episcopus Veronensis, vid, Vita
s. Arcadii mart (sermö),
Zenuno, Manfredus sive ManA*edo Ze-
nunone, notarius: Chronica Bergomensis
ab a. 305—1268.
Ausg. .' ed. C. G. Finazzi in Miscellanea dl storia
italiana. V. 1868. p. 249-258; ef. prooem. p. 245.
Zenu8, Jacobus, episc. Feltrensis, dein
Patavinus (f 1481), vid.
Vita Nicolai Albergati.
„ Zeni (Cbroj.).
s. Zephyrinus papa (t217).
EH. - Sehr. : J af f 6 , Begesta pootificiun Roman. Ed. 2.
I. 1886. p. 12; IL p. 78L.
Zeytung, !Newe, wie unnd welcher ge-
stalt kayserliche Majestät — zu Wien ein-
geritten ist, uü was sich aldo verlouffen
hat
Ausg.: Nürnberg, Friedr. Peypus 1515. 4®.
Zierberger, Tilemannus » Telomonius
Omatomontanus.
Zink, Zingg, Zenggius, Burkard (geb.
1396 zu Memmingen, Kaufherr in Augs-
burg, Gesandter nach Pest, Rom u. Rho-
dus, tl470): Chronik. 1368—1468.
Eins der vorzüglichsten histor. Denkmale des 15. Jahr-
hunderts. Nach der Inschrift auf seinem Standbilde in
Memmingen ist Z. 1470 gestorben.
Handsehr.: Augsburg, Stadtarchiv, Samml.
von P. H. Mair n® 6. chart sec. XVf. foL; —
Kreis- u. Stadtbibi. n° 255. Aug. n« 33. chart
sec. XVI. fol. — München, Staatsbibl. Cbm.
n® 2028. chart. sec. XVI. fol. Beschrieben von
M. Lexer in der folgenden Ausg. p. xlvi-lu.
Ausg. : ^ zum erstenmal vollständig brsgb. von
C. Hegel in Chroniken der deutschen Städte. V.
1866. Buchl. 1368—1397, im Text hergestellt
von F. FrensdorfF, p. 1-56; Buch U. 1401—1466;
Buch III. Leben des B. Zink; Buch IV. 1416 —
1468, im Text hergestellt von M. Lexer, p. 57-
121; p. 122-143; p. 144-330. — Beilagen (zur
Lebensgesch. des B. Zink p. 333 -338) p. 333 -440;
Glossar p. 441-488. Vgl. Einleit. von F. Frens-
dorff p. xi-XLV. — • Die Selbstbiographie (zu An-
fang u. am Schluss vollständiger) und Bruchstücke
als £xcerpta ex B. Zenggii Chronico Augu-
stano ms. ap. Oefele, Rer. Boic. scr. I. p. 245-
253; 254-300.
Uebers.: franxös.: ap. E. Fick, B. Zink et sa
Chronique d'Augsbourg (Geneve 1868. 12nao) p.
77-108.
Erl.'Sehr. : Fick, E., B. Zink et sa Chroniqne d'Aogs-
boQig. Oendve 1868. 12mo.
Gross, J., Barkard Zink in AllgäaerGeschichtsfrennd.
Zwanglose Mitthoilungen hrseb. vom Allgem. Altorth.-
Verein. III. Kempten 1890. Hoch- 40. p. 69-76.
Jacobson, Joh., Die Schlacht bei Reutlingen 14. Mai
1377. Leipzig 1882. 8° (= Historische Stadien. Heft
VUI) p. 10-12.
Lorenz, Dentschlands Qeschichtsqaellen. 8. Anfl. I.
1886. p. 102-10Ü. 347.
Weech, Friedr. v., Barkhart Zink , der Chronist von
Augsburg «n seinem Aus alter und neuer Zeit. Leip-
zig 1878. 8«. p. 67- 93.
Zoestius, Hermannus, ord. Cisterc. (f
c. 1445), vid. Chronicon Campi s. Mariae.
Erl.-Schr.: Finke, Heinr., in Zeitschrift f. vaterlftnd.
Geschichte. XLVII. 1. Münster 1889. p. 218. 219.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. n.
1887. p. 84. 87. 397.
'Wattenbach, Ueber Hermann von Marienfold ans
MüJistor in Sitziingsber. der Berliner Akad. d. Wiss.
1884. U. p. 93-109.
Zurbonsen, Friodr., Hermannus Zoestius and seine
historisch - politischen Schriften. Nach handschriftl.
1126
ZOLAVÜS - ZOSDIDS
Quellen des 16. Jahrh. Beilage z. Progr. d. Qymn.
Warendorf 1884. 49. 33pag.
Zolavus: Liber de origine Toporeorum.
Fälschong des Przyb. Dyamentowski.
Ausg.: exceq)ta ed. H. Eownacki in seiner
Ausg. des Procossius {s. d.).
Zonaras, Johannes (f cca. 1118): An-
nales s, xQOVi^'iv s. ^ETtiTOfifj larogiag seu
Compendium historiarum ab 0. C. usque
ad obitura Alexii Comneni 1118. Libri 18.
Der Verf. war zuletzt MOncb. Quollen des Zonaras:
die Bibel , Josepbus , die jetzt verlorenen Abscbnitte des
Dio Oassius , Polyblus , Appian , Plutarch a. a.
Ausg. : * gr. et lat. c. notis ed. Hier. "Wolfius.
Basil. 1557. 3 vol. fol. — * besser u. mit Noten
gr. et lat. ed. Du Fresne du Gange. Paris. 1686.
87. 2 vol. fol. — ^toiederh. Venet. 1729. 2 vol.
fol. — ^ ex recens. Mauricii Pinderi. Bonnae 1841.
44. 2 vol. 8° (= Corp. sor. bist. Byzaat.). Jk 18.
Nur die ersten 12 Bücher mit den Vorreden von
Wolfu. Ducange. — *ap. Migne, Patrolog. graeca.
CXXXIV. CXXXV. p. 1-438 (1864). — «ro//-
ständig unt, d. Tit.: Epitome historiarum, cum
C.Ducangii suisque aDuotatt.ed.Ludov.Dindorfius.
lipsiae 1868—75. 6 vol. 8*^. J^ 19.50. — ^ Aus-
zug inRecueil des bistoriens des croisades. Histor.
grecs. I. 1875.
üebers. : franxös. : * Cbroniques ou annales de
Jean Zonaras, iadis et quatre cons ans y ba, grand
drungaire du guet et premier secretaire de Con-
stantinople . . . traduites par J. Millet de Saint -
Amour. Lyon 1560. — * nachgedruckt unt. d. Tit, :
Les histoires et cbroniques du monde de Jean Zo-
naras . . . trad. par J. Milles (sie!) de Saint -Amour.
Paris 1583. — * Histoire Romaine ecrite par Xi-
philine, par Zonare et par Zosime, traduite sur
les originaux Grecs par Coulin. Paris 1678, gibt
blos die Stücke, welche Xiphilinos u, Zosimus
ergänzen.
italienisch : * Historia di Giov. Zonara . . . Nuo-
vamente trad. dal Greco per Marco Emilio Floren-
tino. Vinegia 1560. 4^ — * trad. nella volg. lingua
da Ludov. Dolco. 3 part. Vinegia 1564 et 1570. 4^
lateinisch: ^ in Corpus universae bistoriae,
praesertim Byzantinae: J. Zonarae Annales, Nie.
Acominati, Nie. Gfegorae, Laonici Cbalcocondylao.
Lutetiae 1567 ; — * wiederh. Francof urti ad M.
1568, saepius, — ^latein. aus Ausg. n° 2 wie-
derh. ap. Migne , Patrolog. graeca lat tant. edita.
LXVIII. 1863. p. 39-782; praefat. Ducangii p.
0-28; Hier. Wolfii praefat p. 27-38; index p.
1549-1632.
slavisch, vgl. darüber V. Jagic in Archiv für
slaviscbe Philologie. 11. Berlin 1877. p. 14 ff.
Erl.-Schr.: Boissevain, TJ. Tb., Zonaras' Quelle fOr
d. rOm. KaiserKCscbicbte von Nerva bis Severus Ale-
xander in Hermes. Zoitscbrift für class. Philologie.
XXVI. 1891. p. 440-4Ö2.
: Zur bandschriftlichon üeberlieferung des Zonaras
tn Byzantinische Zeitschrift IV. 1895. Heft 2.
Büttner-Wobst, Tb., Studia Byzantina. Pars I.
Progr. Dresden 1890. VerhäUnisa 9m Leo Or. und
OedrenuB.
- — -: Studien zur Textgeschichte des Zonaras in By-
zantin. Zeitschrift hrsgb.von K. Krumbacher. I. Leip-
zig 1892. p. 202 - 244 ; 594 - 697.
: Dio Abhängigkeit des Ocschichtschreibers Zonaras
von den erhaltenen Quellen in Commentationes Fleck-
eisenianae. Leipzig 1890. gr. 8°. p. 121-170.
Do ebner, Theod., Analectonun Byzantinomm sper-
cimen L Meissen 1868. Zonaras u. PbUarch.
Dronke, De Xiceta Acom. et Zonara ete. Progr. d.
Gymn. Confluontiae 18S9. 4P.
Fabricius. Bibliotbeca graeca ed. Hariess VIL p.
466-468: XL p. 222-228.
Hirsch, Ferd., Byzantinische Studien. Leipzig ISTb.
&>. p. 877-391.
Jeep, L., in Neue Jahrbücher f. Philologie a. Pii'ir.-
aropik. Suppl.-Bd. XIV. 1886. p. 4-19, über d. Ver-
häUniM du Z. xu Eunapius.
E laiber, C. F., Obsenrationes ad Zonarae bdlloci
Punicum secundum. Stuttgardiae 1826. 4^. Progr
WertloB.
Krumbachor, K., Gesch. der byzantinischen Litte-
ratur. München 1891. p. 141-146 at passiin.
Melber, J., Beiträge zur Neuordnung der FragiDcnr«'
des Dio Cnssius in Sitzungsberichte der bayor. Ak.a<l.
d. TViss., Phil. -bist. Cl. 1889. p. 93-118, über Z.»
VerhäUniee xu Dio C.
Neumanu, C, Die Weltstellung des byzant, Roioh^
vor d. Kronzzügen. Habilit.-Schrift. Heidelberg 1^1*1.
BP. XII. 121 vag., passim.
Nicolai, Rud., Geschichte der griech. Literatur. III.
Magdeburg 1878. p. 111-115. 867.
ROckl, S., «n Blätter f.d. bayerische Gymnasialschnl-
wesen. XXI. 1886. p. 4-19.
Sauorbrei, Paul., De fontibas Zonarae qinu?«^i'»ne^
selectae. Lipsiae 1881. 8^ (= Gommentat. philo! . J«--
nenses. I. 1881. p. 1-81). Vgl. H. Haupt in I'hüol.
Anzeiger. XII. 1^2. p. 88-92.
Schmidt, Wilh. Adf., Üeber die Quellen des Z<>nant>
in Zimmermanns Zeitschrift f. d. Alterütumswis^^n-
schaft. 1889. p. 238 - 286 {wiaderhoU in Dindori>» Au^.v
des Zonaras. Vol. VI).
Schüz, Ck)mmentar. criticus de scriptis et 8cript>>ri-
bus historicis p. 567.
Sotiriadis, G., Zur Kritik des Johannes von Anti-.>-
chia in Neue Jahrbücher f. Philologie u. I^dago^nk.
Suopl.-Bd. XVI. 1888. p. 86 ff.
Zanaer, L., Quibus e fontibus Joannes Zonaras h.Vj-
serit suos annales Romanos. Ratzeburgi 1849. 4'^. ::''
pag. Progr.
Zosimus comes et fisci ex-advoeatus
(f 425?): Historia Romana sive Historiae
novae libri VI.
Nicht ganz vollständig. Das Werk enthält die Ge<^eb.
von Augustus an bis 410 n. Chr. und will nachweisen, wio
das ri^m. Reich nach und nach in Verfall gerathen se:.
Verständige Kritik und philosophischer SdbarCsinn SAr.d
darin unverkennbar.
Ausg.: * graece {nur die ersten Bücher) ed.
Henr. Stephanus et lat per Joa. Leuaclannm
xusammen mit Herodianus. Basileae 1581. fol.
— ' vollständig ed. Fr. Sylburg in Script, graeoi
histor. Romanae. UI. Francof. 1590. fol. p. 632
mit Leunclavius* lieber setx. — ■ graeoe et lat.
(edente Th. Sparke). Oxonii 1679. 8*. — * ex re-
cens. Fr. Sylburgi cum lat interpretatione Jo.
Leunclavü et notis variomm accurante Chr. C*^I-
lario. Cizae 1679. 8<»; »ed. 2'. Jenae 1713. 8*:
«ed. 3». Jenae 1729. 8^ — ^wiederh. ibid, 1779.
8^ — ' c. notis criticis et commont bist. J. Fr.
Reitemeieri necnon animadvers. Ch. G. Heynii.
Lipsiae 1784. gr. 8°. — 'ex recens. I. Bekkerl
in Corp. Script bist Byzant Bonnae 1837. gr. S^
^9. — ^^ ed. Ludovic. Mendelssohn. Lipsiae
1887. gr. 8°. Ji 10.
lieber s.: deutsch: von D. C. Seybold u. K. Ch.
Heyler. Frankf. a. M. 1802—4. 2 Bde. 8®.
ErL-Sckr.: Haymann, Chrph. J. Ödfr., Progr. c»>b-
tinens notas quasdam ad JEtaitemeieriAnam Z(*&\ul
editionem. Dresdae 1784. 4P.
Hoefler, C. v.. Kritische Bemerkungen über den Z>-
simus (Zioa^/iov KufitjTog xalyl7to<piaxoaivrff*>i^*'
iaTO(t^ag ring ßißXia l'f) und denOrad seiner 01au> -
Würdigkeit tn Siteungsberichte der 'Wiener Akad. d-*r
Wissensch. Phil.-hist. Classe. XCV. 1879. p. 521 ->:
{besonders abgedruckt Wien 1880. gr. 8^. 47 pag. \.
S. ZOSIMUS — ZWKDER
1127
Jeep, L., Die Lebenszeit des Zosimas (f 425?) m
RheiniscÄiee Maseum f. Philologie. N. F. XXXVII.
1882. P.425-4SS.
Kaufmann, G., Kritische Untersuchungen zu dem
Kriege The<>dosias d. 6r. mit den Oothen 378 — 382
tn FoTschuDgen z. deutschen Geschichte. XII. p.413
-432 (über Zosimus IV. 26-34).
Martin, Bad.CaroI., De fontibus Zoeimi. Diss. inatig.
Berolini 1866. gr. 8». 34 pag. 75 4
Mendelssohn, Ladw., üeber die Zeit wann Zosimas
lebte in Rheinisches Museum für Philolorie. N. F.
XLn. 1887. Heft 4. Nach M. ist Z.'m Werk nieht vor
450 und nidU nach 501 redigirt.
Ranke, Leop. t., Zosimus in seiner Weltgeschichte.
IV. 2. Leipzig 1884. SP. p. 264-284.
Reitemeier, J. F., Comment. de Zosimi fide, stilo
et historicis , quos secutus est , scriptoribas m Voll-
borth, Philo!, bibl. II. Ups. 1780. p. 225.
Rosenstein, J., lieber die VeriUUtnisse zwischen
Olympiodor, Zosimas u. Sozomenus , vornehmlich in
Riicksicht auf die Erei^isse der Jahre 407— 410 in
Forschungen znr deutsehen Geschichte. I. Göttingen
1862. p. 167-204.
RQhl, F., Wann schrieb Zosimos? «n Rheinisches
Maseum f. Philologie. N. F. XLVI. Frankfurt a. M.
1891. I>. 146. 147.
Saint-Croix, Gull. , Observations sor Zoeime m M6-
moires de lit^rature tir6s des r6gistres de l'Acad.
roy. des inscriptions. Paris 1806.
Schmidt, Paul., De auctoritate et fide historica Zo-
siad vitam Constantini Magni narrantis (Zosimi ioro-
oia %'la II. 8-38). Particulae selectae. Diss. inaug.
Halis Sax. 1865. 8o. 40 pag,
Schultz, Paul., De Stilichone iisque qui de eo agont
fontibus , Claadiano imprimis et Zosimo. Diss. inaug.
Regimonti Pr. 1864. 8®. p. 30-39.
SchüZj Commentar. criticus de scriptis et scriptori-
bus historicis p. 558 - 560.
Sudhaus, Henr., De ratione quae intercedat inter Zo-
simi et Ammiani de hello a Juliano imp. cum Persis
gesto relationes. Diss. bist. Bonnael870. 8^. 102 pag.
s. Zosimus papa (f 418): Epistolae et
decreta.
Ausg.: ^ap. CoTistant. Epist. Eom. pontific. I.
— * uiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. XX. p.
639-686. — *in Mon. Germ. bist. Epist. HI.
p. 1-13. 90. — Appendix. Notitia scriptorum
non exstaotium, quae ad Z-m pp. attinent, ex
CJoustantio ap. Migne 1. c. p. 686-702. — De-
creta ex epistolis excerpta * ap. Mansi, Concil. IV.
— '^tciederk. ap. Migne i. c. p. 702-704. Cf. Jaffe,
Hegesta pontificum Rom. Ed. 2. I. 1885. p. 49-
51 ; 11. p. 735.
Zredna, Johann, de, vid. Johannes Yit6z
de Zredna.
Zucchius, Barthol., vid. Tita b. Gui-
lelmi Zucchii.
Zueder =- Zweder.
Zuendeboldus Lotharingiae rex: Diplo-
mata 5, a. 895 — 897.
Ausg. : ex divers, editt. ap. Bouquet, Recueil
IX. p. 375-379.
Zug nach Lichtenburg (Lichtenberg,
Burg u. Städtchen im Höllenthal unweit
des Einflusses der Selbitx in die Saale),
1444.
Zug der nümherger Bürger gegen die räuberischen
Herren von Waldenfels. Von einem Augenzeugen.
Aiisg. : hrsgb. von Friedr. v. Weech in Chro-
niken der deutschen Städte ü. Nürnberg. (Leipzig
1864) p. 64-68. — Urkundliche Beilagen dazu
»Wrf.p. 69-92. F^r/. Einleit. p. 57-63.
Uebers.: in modemer Sprache unt. d. Tit.:
Die Kriegszüge der Nürnberger nach Lichten-
berg u. Ungarn. Hrsgb. von Freiherr Franz v.
Soden. Nürnberg 1857. 8*>.
Erl.'SGhr.: Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen.
3. Aufl. I. 1886. p. 165.
Zug niirnbergischer Kreuzrahrer nach
Ungarn. 1456.
Atisg. : hrsgb. von Th. v. Kern in Chroniken
der deutschen Städte lU. Nürnberg. (Leipzig 1864)
p. 409-413. — Beilage p. 414-416. Vgl. Ein-
leit. p. 405-408.
^l.-Sehr.: Lorenz, Deutschlands Goschichtsquellen.
8. Aufl. I. 1886. p. 173. not. 1.
Zumel, Ft., vid. Vita s. Petri Nolasci.
Zur Gründungsgeschichte des Klosters
Stams in Tirol = Fundatio monasterii
Stamsensis.
Zurara = Azarara.
Zusammenkunft Kaiser Friedrichs III
mit Herzog Karl dem Kühnen von Bur-
gund zu Trier i. J. 1473.
Reisejoumal der brandenburgischen Gesandten Hert-
nid von Stein und Ludwig von Eyb, welche im
Auftrage ihres Kurfürsten den Kaiser von Baden nach
Trier begleiteten.
Ausg. : in Auszügen mitgetheilt von Jos. Bader
in Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit.
N. F. XL 1864. p. 201-207; 233-242.
Zweder van Culenburch, vid. Origines
Culenburgicae.
VITA.
Dieser Artikel umfasst auch
Acta, Cannen, Elevatio, Elogimn, Gesta, Historia, Inventio,
Legenda, Martyrium, Miracula, Oratio, Passio, Revelatio,
Reversio, Translatio, Versus,
sofern sie sich auf Heilige beziehen.
A.
De b. Aarone episcopo Autissiodorensi (saec.IX)
R. de Buckü syUoge in AA. SS. Boll. 27.0ct XII.
p. 373. 374.
De s. Aarone monacbo in insnla littoral i Bri-
tanniae Armoricae (saec. VI) Papebrochii sylloge
tri AA. SS. Boll. 22. Jon. IV. p. 247.
De 8. Aarone primo legis Mosaicae sacerdote
in monte Hör Sollerii commentarius in AA. SS.
Boll. 1. Jul. L p. 7-11.
Tita s. Abbani abbatis de Maghamuidhe
auctore anonymo (f saec. \I fin.) : ,In occi-
dentali plaga^
Ausg.: ^ ex cod. Kilkenn. ap. 0)lgan, AA. SS.
Hibemiae IL Lovanii 1645. fol. p. 610. — * wie-
derh. et ex ras. Fitzsimon in AA. SS. Boll. 27. Oct.
XII. p. 276-293. — *unt. d. Tit.: Acta 8. Albani
seu Abbani abbatis Magbumuidensis (I6.Mart.) ex
cod. Salmantic. ap. C. de Smedt, AA. SS. Hiber-
niao p. 505-540.
Erl. - Sehr, : Back, Gommentar. praevius ihid. p. 270-276.
O'Hanlon, Vitae SS. HibenÜAe UI. p. 394.
Vita 88. abbahim Agaunensium = Historia ab-
batam Agaunensium, vid, supra p. 603.
De 8. Abbone episcopo Airtiseiodorenei, vid. De
s. Heribaldo ep. Autiss.
De s. Abbone episoopo Metenei (f a. 707) in
AA. SS. Boll. 15. April. IL p. 388.
Tita s. Abbonis abbatis Roriacensis
(t 1004) auctore Aimoino monacho, eius
discipulo.
Handsekr.: Montpellier, Ün.-Bibl. mbr. sec.
XI. n« 68. f. 88.
Ausg.: ^ap. Job. de Bosco, Bibliotbeca Flo-
riacensis. Lugduni 1605. 8°. p. 299-348. — »ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 13. Novb. p. 322.
— 'ap. Pithoeum, XU scriptor. p. 428. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 37-58.
— ' wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. CXXXIX.
p. 387-414. — Ein sehr wichtiger Theil {üb. d.
Jahre 990 — 1000) daraus *ap. Duchesne, Hist.
Franc, scr. IV, p. 125-134. — »ap. Bouquet, Rec.
X. p. 328-340. — Epistola encyclica de caede
Abbonis abb. ^ ap. Baluze, Miscellan. ed. Mansi II.
p. 114. — ^tcieaerh. ap. Migne 1. c. p. 417. 418.
Erl.-Schr. : Cu i ssard - Q au ch e r o n, L'ocole de Fleory-
sur- Loire ä la fin da 10. sidcle in M6moires de la
Soc. arch^log. de l'Orl^anais. XIV. 1876. p. 551-717.
Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis. Lib. 1. p.82.
Mabillon } Obsorvatt. praeviae 1. c. p. 90-36 {wiederh.
ap. Higne 1. c. p. 875-386).
Pardiac, J. B., Histoire de saint Abbon, abb^ de
Fleary-sar- Loire et martyr k LaR^ole en 1004. Paris
18?2. BP. 694 vag. Itr.hOc.
Sackar, Die Cloniaconser. I. p. 274 ff.
Vg. Abbo abbas Floriac.
Vita 8. Abbonis episoopi Metensis (f 642) =^
Vita s. Goerici ep.
De R. Abda et Saba martyribus notitia in AA.
SS. Boll. 8. Jul. n. p. 577.
Acta s. Abdae episcopi aliorumque mul-
torum in eadem persecutione passorum
in Perside cca. 320, auctore Theodoreto.
Ausg. : ex eius Histor. eccles. lib. 5. c. 39 in
AA. SS. Boll. 5. Sept. II. p. 532, c. Stiltingii com-
ment praeyio ibid. p. 528-532.
De 88. Abdiesu episcopo, presbyteris 16, dia-
conis 9 etc. martyribus in Perside (+ cca. 350)
in AA. SS. Boll. 16. Mai. UI. p. 574.
Acta SS. Abdon et Sennen martyrum
ßomae sub Decio, auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. Fuld. in AA. SS. Boll. 30. Jul.
VII. p. 137-138. — Translatio ab urbe Ro-
mana ad monasterium Arulense ^ edid. Baluze
in append. ad Marcam Hispanicam p. 1449. —
* wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 139-141, c.
Cuperi comment. praevio ibid. p. 130-137.
Erl.-Schr.: Bartolini, Dom., Actes du martyre de la
tK>s- noble vierge romaine s. Agnes, et du martyre
des nobles Abdon et Sennen, trad. de Tltalion par
l'abb^ £. J. Materne. Paris, Leveeque 1864. SP. 7 ft. 60c.
Chambeaa, P., Vie des bienheareux mart^-rs Abdon
et Sonnen , patrons d' Arles sor Tech , snivie d'ane
notice snr la translation de letirs reliqües ä Arles ete.
Perpignan 1848. 12mo.
Tolra de Bordas, Jos., Histoire da martyre des
saints Abdon et Sennen , do leurs reliques, de lears
miracles et de lear cnlte. 2. 6dit. Paris 1880. 12mo.
2 fr. (fed. 1 = Ä Perpignan 1868. BP.)
De s. Abele episcopo in Laubiensi coenobio in
Hannonia (f cca. 750) Pinü sylloge historica in
AA. SS. Boll. 5. Aug. 11. p. 111-117.
Vita s. Abercii episcopi Hierapolitani
in Phrygia (f cca. 167). Graece.
Ausg.: textus ohginalis ap. Boissonade, Anec-
dota. V. Paris. 1833. p. 462-488. — Vito alla
auctore Simeone Metaphraste ^ex mss. in
AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 493-519 graece et
lat., c. Bossuei comment. praevio ibid. p. 485-
493. — *ap. Migne, Patrolog. graeca CXV; beide
geben den griech. Text nach ms. Paris. 1484.
Erl.-Schr.: Civil tÄ cattolica. Ser. XIV. Vol. 5. 1890.
p. 208-221.
1132
DE SS. ABERCIO ET HELENA — DE S. ACACIO EPISCOPO
DQchesne,L., Saint Aborcias övdque d'Hieropolis en
Phrygie in Bevne des qaestions historiques. \XXIV.
Pansl883. p. 5-38.
Thnrston, H., The tomb of St. Abercins in The
Menth. 1890. Mai. p. 38-66.
: The story of St. Abercins : a Byzantine foiigeiy
ibid. 1890. Jnly. p. 389-359.
De 8S. Aberoio et Helena germanis martyribus
in AA. SS. BoU. 26. Mai. VI. p. 368.
Encomium ss. Abibi et Apollinis mon-
achorum in Aegypto (saec. IV).
Ausg.: ex ms. Arabico lat. in AA. SS. BoU.
22. Oct. IX. p. 576-578 c. Bossuei comment. prae-
vio p. 575.
De 8. Abillo patriaroha III Alexandrino (a. 97)
in AA. SS. Bell. 22. Febr. lU. p. 284. 285.
De 8. Abiroio martyre in AA. SS. Boll. 28. Febr.
m. p. 720.
De s. Ableberto sive Emeberto Cameracensi
episcopo et Atrebatensi (saec. Till) in AA. SS.
Boll. 15. Janr. I. p. 1077-1080.
Tita s. Abraamis cpiscopi Carris in
Mesopotamia (f cca. 390).
Ausg. : ex Philotheo Theodoreti cap. 1 7 tn
AA. SS. Boll. 14. Febr. U. p. 767. 768.
Vita 8. Abrahae eremitae °» Acta s. Abramii
seu Abraham.
Acta b. Abrahae Kidunaiae = Acta s. Abramii
seu Abraham.
De 8. Abraham abbate Claromonte in Oallia
(t 472) *ex 8. Gregorio Turon. et Sidonio
Apollinari in AA. SS. Boll. 15. Jus. II. p. 1058.
1059. — * ex 8. Gregorii Tur. Vit. PP. ed. Krusch
in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Meroving. I. 1885.
p. 672. 673.
Erl.-Sekr.: Tillemont, Mömoiiesp.s. ä rhiatoiie ec-
d^astiqae. XVI. Paris 1712. 4«. p. 257.
De 8. Abraham patriaroha in Palaestina Ghe-
sqnierii commentar. critico-historicus in AA. SS.
BoU. 9. Oct. IV. p. 571-695.
Eri.'Sckr.: Vigouronx, F., Le patriarche Abraham
ot les d^coavertes modernes tn Kevno des qnestions
historiqnes. XX. 1876. p. 357-426.
De 8. Abrahame eremita in Aegypto superiori
(t ante 367) Vict. de Bück syUoge in AA. SS.
BoU. 27. Oct. XU. p. 233. 234.
Memoria b. Abramii Ro8tovien8i8 ab-
batis seil archimandritae (saec. XII ine.).
AtLsg. : ex cod. musaei Bumiantsoviani n® 434.
saec. XVII coUato cum odit. Commissionis ar-
chaeograph. etc. in AA. SS. Boll. 29. Oct. XIII.
p. 47-51.
Erl.'Sekr.: J. M., Commentar. praevins ibid. p. 36-47;
Snpplem. p. 926. 927.
Acta s. Abramii seu Abraham eremitae
et s. Mariae eins neptis in Hellesponto
(f 366) auctore Ephremo diacono syn-
chrone.
Ausg.: * intorprete Ger. Vossio in AA. SS.
BoU. 16. Mart. II. p. 436-444, c. comment. prae-
vio ibid. p. 433-436. — 'ap. Migne, Patrolog.
lat. LXXIII. p. 281-292; Rosweydi notatio p. 292
-294. — Aramaice unt. d. Tit.: Acta b. Abrahae
Kidunaiae vel Chidunensis monachi primum ed.
V
T. J. Lamy in Analoct. BoUand. X. 1891. p. 10-
49; ef. introd. p. 5-9.
Acta SS. Abramii et INariae. Toe &yiov
'EifQaifA eig töv ßiov rod ficr/,, i/^ßgafiiov.
Ausg.: graece in AA. SS. BoU. 16. Mart. II.
p. 741-748.
De Abramio epiaoopo Ephesino (saec. VT) Hen-
rici Matagne disqui8itio crit. in AA. SS. BoU.
28. Oct XII. p. 757-762. — Historia conver-
aionis Abramii Judaei ex auctario novo Combe-
fisü ibid. p. 762-769.
De 8. Abramio sive Abrahamio epiac. Arbe-
lorum in Perside, mart (348) in AA. SS. BoU.
4. Febr. I. p. 466-468.
De 88. Abramitis monachis mart. Constantino-
poli a. 832 in AA. SS. BoU. 8. Jul. U. p. 659.
De 8. Abrunculo episcopo Trevirensi (i* 532)
in AA. SS. BoU. 22. Aprü. III. p. 30.
De 88. Abaeodo, Rufe, Abdo ete. martyribus
Romanis via Portuensi in AA. SS. BoU. 29. Jul.
VII. p, 37.
De 8. Abudemio martyre in insula Tenedo sub
Diocletiano in AA. SS. BoU. 15. JuL IV. p. 26. 27.
Yita Abundi monachi Yillariensis (nat
1189, -f- 1228). Besteht aas laater Yisionen.
Ausg.: Auszüge ed. Reiffenbei^ «nAnnuaire de
la bibliotheque ix)y. de BruxeUes VII. p. 96-102.
Historia s. Abundii diaconi martviis (f
IV id. Dec. a. 300?).
Ausg. : edita in lucem studio AMcani Ghirar-
dellii. Romae 1620. 4^ 24 pag.
Yita s. Abundii episcopi Comensis in
Italia (t a. 468).
Ausg. : a B. Mombritio edita et repet. tn AA.
SS. BoÜ. 2. Aprü. I. p. 90-94. Cf. p. 899.
Passio ss. Abundii et Irenaei martyrum
Romanorum sub Valeriano imp.
Ausg.: ox ms. Ultraiectino in AA. SS. BoIL
26. Aug. V. p. 791.
Passio SS. Abundii presbyteri, Abun-
dantii diaconi, Marciani et Johannis eins
fil. martyrum Romae sub Diocletiano,
auctore anonjrmo.
Ausg.: *ex 3 vetustiss. mss. ed. Fulv. Car-
dulus. Romae 1584. kl. 8^ — 'tn AA. SS. BolL
16. Sept V. p. 300-302. — Appendix de variis
translationibus ete. ibid. p. 3()3-310, c. Stickeri
comment. praevio ibid. p. 293-300.
Erl.'Sekr.: Lnti Snor Juditta, Vita de* glor. s.
inartiri Abbondio o Abbondanzio , con rinvoimoiie e
translazione de' corpi loro, e come fa airmcolosa-
monte fondato il roonastero detto di S. Bonda faori
di Siena. Siena, Marchetti 1616. 4fi.
De s. Abundio manaionario ecclesiae s. Petri
Romae (saec. VI) in AA. SS. Boll. 14. April. IL
p. 214.
De 8. Abundio martyre a. 854 Cordubae in Hi-
spania in AA. SS. BoU. 11. Jul. III. p. 240.
De s. Acacio episcopo Amidae in Mesopotamia
(saec. V) in AA. SS. BoU. 9. April. I. p. 826.
DE S. ACACIO EPISCOPO — VITA ADALBERONIS H EP. METT.
1133
De s. Aoaolo episeopo Melitenae in Amienia
minore (saec. III) in AA. SS. Boli. 31. Hart. lU.
p. 903-905.
De s. Aoaoio notitia in AA. SS. Boll. 7. Jul.
n. p. 468.
De 8. Acatfo martyre Mileü in Caria sab Li-
cinio in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 547.
Passio 88. AcauneiMiu« martyrum = Passio 8.
Mauritii et sociorum.
Yita s. Accae episcopi Hagustaldiae in
Northumbria (f 740) et miracula.
Ausg.: ^ap. Mabilion, AA. SS. o. s. Ben. inter
Miracula s. Wilfridi ep. Ebor. saec. III. 1. p. 211*
-217* post p. 232. — ^tciederh. in AA. SS. Boll.
20. Oct VIII. p. 973-980, c. van Heckii comment.
praevio ibid. p. 965-973.
Vita Acciaioll, vid. Palmerias, Matth. (p. 892).
De SS. AcCHfo, Euangelio et alüs 14 marty-
ribus Alexandrinis in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI.
p. 678.
Acta SS. Acepsimae, Barbasymis, Pauli,
Gabdiabbis etc. martvrum Persarum a. 350.
Ausg.: ex Sozomeni bist, eccles. U. c. 10
in AA. SS. Boll. 22. April. HI. p. 20. 21. — Aeta
alia ibid. p. 21-23 c. comment. praevio p. 19.
Acta SS. Acepaimae episcopi, Joseph!
presbyteri, Aithalae diaconi (f 350) au-
ctore Simeone Metaphraste.
Ausg. : latine in kk. SS. Boll. 22. April. III.
p. 23-29. — ^Ad-XriOig Tfi>v uyiüiv roO Xq^otov
uaQTV{mv*Ax(\ptuay *ltaarnf xaVAi(9ala ex ms.
Medicaeo ^M. llI. append. p. n-vm.
Yita s. Acepsimae eremitae in Syria
(saec. IV) sive cap. XV ßeiigiosae histo-
riae Theodoreti (ap. Migne, Patrolog. gr.
LXXXm. p. 1413).
Ausg. : gr. et lat in AA. SS. Boll. 3. Nov. I.
p. 653. 654. — Ex menologio Graecorum iuxta
cod. Mediol. D. 74. sup. ibid. p. 654. 655. — Ex
menaeo Novembris ilnd. p. 655.
lyi.-Sdtr.: Ho off, Q. v., Comment. praevins ibid. p.
651. 652.
De s. Achario episcopo Noviomensi et Torna-
censi (t 639. Nov. 27).
JErl. - Sehr. : Ghesqaidre. Jos. , Sy lloge histor. - crit.
in aeinm AA. SS. Belgii. II. 1784. p. 331-335.
L'Intermediaire. HI. 1866. p. 480. 564. 624. 699.
Ram, P. F. X., in Biographie nationale de Belgiqne.
I. 1866. p. 8-12.
Vies des Saints de Franche-Comt6. II. Besanpon 1854.
9>. p. 248-250.
De S8. AchlHe, Sipponio, Epimeno ete. marty-
ribus Romanis in AA. SS. Boll. 11. Mai. II. p. 625.
De s. Achllleo confessore in AA. SS. Boll. 17.
Janr. 11. p. 164.
De s. AchHIio episcopo Larissensi in Thessalia
(t eca. 330) in AA. SS. BoU. 15. Mai. lü. p. 465.
Passio I SS. Acindyni, Pegasii, Anem-
podisti, Aphthonii, Elpidiphori et socio-
rum mart in Perside (saec. lY med.) au-
ctore anonyme teste oculato.
Ausg. : ex cod. Yeneto n^ 349. mbr. sec. XII.
fol. cum vers. lai in AA. SS. Boll. 2. Nov. I. p.
461-490, unter welchen Text eine andere Re-
eension ohne lai. üebers. sammt einer Collat.
mit 10 Codd. gefügt ist. — Passio U auctore
Simeone Metaphraste ' ed. Sarins, De prob. SS.
historiis. 2. Nov. VI. p. 37-45 (ed. Colon. 1575).
— 'ex cod. Paris. 1487 ap. Migne, Patrolog. gr.
CXVI. — • wiederh. , aber vergl. mit 13 Codd. u.
latein. Uebers, in AA. SS. Boll. 1. c. p. 491-504.
— Officium graecum saec. Xn ibid. p. 505-522.
Erl.-Sekr.: Hooff , 0. v., Comment. praeriiu ibid. p.
445-461.
De 88. Aoio et Aoheolo martynbus Ambiani in
Gallia in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 44; cf. YII.
p. 529.
De SS. Aoontio et Noano martynbus Bomanis
in AA. SS. Boll. 25. Jul. YI. p. 160.
De SS. Actinaa et Graeciniana virg. et mart. sub
Diocletiano Volaterrae in Hetruria Henschonii
commentarius histor. in AA. SS. Boll. 16. Jun.
IIL p. 37-41.
Translatio s. Aoutli, vid. Translatio ss. Eutycii
et Acutii.
Certamen ss. Acyndini . . . = Passio ss. Acindyni . . .
Yita 8. AdalanH »» Yita s. Adalbardi.
Yita s. Adalbaldi ducis, mariti Bictru-
dis, in Belgio et Aquitania (cca. 652).
Ausg. : ex varüs scriptoribus in AA. SS. Boll.
2. Febr. I. :
Epitome I. ex AA. SS. mss. s. Rictrudis p. 299.
„ U. ex vita s. Eusebiae virg. . p. 300.
„ III. ex poemate ms. de vita s.
Rictrudis p. 300.
„ lY. ex poemate ms. de vita s.
Eusebiae p. 301.
„ Y. ex Üb. I sy nopseos Franco -
Merowing p. 302.
„ YI. ex vita s. Rictrudis auct.
mon. Marchian p. 302.
„ YII. ex chronico Marchianensi . p. 303.
De s. Adalberone I episcopo Metteosi, vid. De
V. Ansteo.
Yita Adalberonis episcopi Augustensis
(887 — 910) auctore Uodalscaico abbate
SS. Udalrici et Äfrae (1124— c. 1150).
Gewfthrt keine historische Bolehnuig.
Handschr.: (vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 382
infra.) München, Hofbibl. cod. lat. 3058. —
Wien, Hofbibl. cod. 573.
Ausg.: * blos die Vorrede ap. Pertz 1. c. p. 383.
— ' vollständig ed. Jaffe ap. Steichele, Archiv
für die Geschichte des Bistbums Augsburg. UI.
1860. p. 1-9.
Erl. - Sehr. : "\Va ttenbach, Deutschlands Goschichts-
quoUen. 5. Aufl. I. 1885. p.270; U. p. 59; 6. Aufl. I.
1893. p. 287. II. p. 6;^.
Vgl. Uodalscalcas Aug.
Vita s. Conradi Constant.
Vita Adalberonis II episcopi Mettensis
(984 — 1005) auctore Constantino ab-
bate S. Symphoriani extra muros Met-
tenses.
1134 VITA B. ADALBERONIS EP. WIRZ. — PASSIO S. ADALBERTI EP. PRAG.
Von Natzen für die lothringische Geschichte. Ge-
schrieben cca. 1016.
Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. lY. p. 659;
cf, Archiv VII. p. 419.
Ausg.: ^ohfie Namen des Verf, ap. LÄbbe,
Bibl. nova I. p. G70-682; gut edirt. — « ap.
Pertz, Mon. scr. IV. p. 659-672. — ^wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX. p. 1553-1576.
— * Bruchstück ap. Bouquet, Reo. IX. p. 129. 130.
— £pitaphiam A-s auctore Cuonrado mon-
acho S. Naboris {Saint -Avold) ^ ohne Namen
des Verf. ap. Bai uze, Miscell. IV. p. 554. — ^7nit
demselben ap. Pertz I. c. p. 672. 673.
Erl. - Sehr. : C o n t z e n , Die Goschichtschreibor d. sftch -
sischen Kaiserzeit p. 141.
De Ädalberone II episc. Mett. ap. Mabillon, AA.
SS. o. s. Ben. saec. Vi. 1. p.26-30.
Rivet in Histoiro littöraire de la France. VII. p. 248.
Wa ttenbach, Deutschlands Goschichtsquellen. o. Aufl.
I. 1885. p.S47; 6. Aufl. I. 1898. p.373.
Vgl. De V. Fingenio.
Yita b. Adalberonis episcopi Wirzibur-
gensis sive Herbipoiensis (f 1090) auctore
anonjmo.
Wichtig für Oesterreich , um 1205 verfosst von einem
Mönche des Klosters Lambaeh.
Handschr.: ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 127.
Ausg.: ^xuerst ed.Job.abb.Lambacensis. Aug.
Vindel. 1619. 12mo in Vitae Adalboronis, Gebe-
hardi et Altmanni; der Stil ist geändert, auch
eine metrische Lebensbeschreibung angehängt, die
von Pez, Script, rer. Austr. u. in AA. SS. Boll.
6. Oct. ni. p. 489. 490 wiederh. wurde. — ' wie-
derh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. VI. 2. p. 663
— 669. — * den eigentlichen Text gab xuerst Pez,
Script, rer. Austr. IT. p. 6-42; — * wiederh. von
C. Suysken in AA. SS. Boll. 6. Oct. III. p. 469-
489. — * am besten ed. "Wattenbach ap. Pertz,
Mon. scr. XII. p. 128-147 mit folgg. Unterabth.:
Institutio Lambacensis coenobii
et Tita Adalberonis episc. . p. 128-136.
Series abbatum Lambacensium
a. 1056— 1291 p. 136-138.
Miracula Adalberonis episc. . p. 138-147.
■ Epitaphia b. Adalberonis episc.
Wirzib. et conf. Lambaci in Austria sup.
Ausg.: * ap. Pez, Scr. rer. Austr. 11. p. 42. —
• ap. Mabillon, AA.SS. o.s.Ben. saec. VI. 2. p.669.
Erl.- Sehr.: Emmert, Fr., Adalbert und daa Bisthnm
Würzbuiig zu seinerzeit (1045—1090) m Archiv des
histor. Voreins von ünterfranken und Aschaffenburg.
XV. Würaburg 1861. p. 179-269.
Juritsch,G., Adalbero Graf von "Wels und Lambaeh,
Bischof von "Wtir/burg u. Gründer des Bened.-Stiftes
Lambaeh in Ober- Oesterreich. Braunschweig 1887. 8**.
Moritz, Kurze Gesch. der Grafen von Formbach . Lam-
baeh und Putten in Neue historische Abhandlungen
der bayerischen Akademie d. Wissenschaften 1. 1804.
Oettor, S.W., Histor. Bibl., darinnen allerhand Auf-
sätzo aus allen Theilen der histor. Wissenschaft. II.
Nüraborg 1725. 8». p. G7.
Schmieder, IMus , Argumenta cultus b. Adalberonis.
Viennao 1868. S«.
— - : Brove chronicon monasterii B. M. V. Lambacensis
ord. s. Bon. Lentii 1865. 8».
Suysken, Commentar. praevius tn AA. SS. Boll. I.e.
n* 461- 469.
W a tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1880. p.70; 6. Aufl. II. 1894. p.77.
Vita Adalberti, vgl. auch Vita Adelberti.
Tita s. Adalberti archiepiscopi Magde-
burgensis (f 981) auctore anonymo.
Ist eine ans den ÄnndUB Magduh. u. Ckromtcn Itoffdeb.
znsamment^traf^ene Arbeit.
Ausg. : * ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. sa»?c.
V. p. 573-584, ubide origine monasterii , ipsiug
urbis et de erectione metropolis etusdeni, — ' ir *>-
derh. in AA. SS. Boll. 20. Jun. IV. p. 30-37.
Erl.-Sdir. :Grosfeld,P., De archiepiscopatus Magd€*b.
originibus. Monasterii 1856. 8^.
Hu pertz, God., Do Adelberto archiep. Magdebunre&äi.
Monasterii 1866. BP.
Pertz' Archiv VII. p. 418.
Vgl. Adalbertus archiep. Magd.
Yita s. Adalberti comitis Austrobandiae
in Belgio (saec. YIII).
Ausg.: ex lectionibus eccles. Donoliensis in
AA. SS. Boll. 22. April. IH. p. 73. 74.
Yita s. Adalberti diaconi (saec. YIII),
clari Egmondani et miracula auctoribus
Medelacensibus sive Ifediolacensibus in
comitatu Hollandiae monachis (vel auctore
Kuoperto monacho Mediolacensi , disci-
pulo Gerberti secundum Holder- Egger).
Verfasst um 985.
Ausg. : ^ mutato sermone ed. Surius, De pnjb.
SS. historiis 25. Jun. III. p. 816-825 (' ed. 2* p.
925). — ^vollständiger c. notis Henschenii in AA.
SS. Boll. 25. Jun. V. p. 97-103, additis per Eg-
moudanos monachos aliis miraculis post a. 1332
p. 104-109. — * wiederh. ap. Ghesquiere, A A. SS.
Belgii VI. p. 661. — * ohne die Vita ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 631-646. — « ap.
Van Heussen , Batavia sacra L p. 44. — ^ Auszug
unt. d. Tit,: Ex vita et mirac. s. A-i Egmondani
ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p.
700-704; cf. p. 699 et p. 1319.
Erl.' Sehr: Holder-Egger, 0., Ueber Adalbert von
Egmond tn Neues Arcluy d. Ges. f. I. d. Gesch. XIII.
1888. p. 29-32.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte. U. p.524.
Wa ttenbach, Deutschlands GescnichtsqueUen. 5. Aufl.
I. 1886. p. 841; 6. Aufl. I. 1893. p.366.
Vita s. Adalberti Egmondani = Vita s. Adal-
berti diaconi.
Fassio s. Adalberti episcopi Pragensis
et martyris (f 997) auctore anonyme:
jSanctus Adalpertus primis'.
Um das Jahr 1000 geschrieben. 'W^ertvoü.
Handschr. : München, k. Hof bibl. cod. lat. n'
18897 (olim Tegerns. 897). saec. XI; — n* 23846,
Abschrift. Ueber später gefundene t>^/.Ketrzynski
in Altpreussische Monatsschrift VI. 1869. p. 36;
VII. 1870. p.677; Zeissberg, Polnische Geschichi-
schreibung p. 22. n.
Ausg. : ^ ed. "W. Giesebrecht uni, d. TU. : Ein*»
bisher unbekannte Lebensbeschreibung des heil.
Adalbert. Königsberg 1860. 8^ Nicht im HatuieL
besonderer Abdruck aus d. Neuen Preoss. Provin-
zialblättern. Jahrg. 1860. I. p. 55-74. Mit einer
krit. Einleitung. — ' ap. Bielowski, Mon. Polon.
bist. I. p. 153-156. Vgl. über diese beiden Ausg.
Sybels Histor. Zeitschrift. XVHI. 1867. p. 392 ff.
Damach war Bielowskis Ausgabe bereits 1857
gedruckt, wurde aber erst 1864 ausgegeben. —
' wiederh. ed. Toeppen in Script, rer. Pruss. I. p.
235-237 u. Nachträge II. p. 412. not. 1; — «.
* ed. Jos. Truhlaf in Fontes rer. Bohemic. I. lS7:i.
TITA S. ADALBERTI EP. PRAG.
1135
p. 231-234 mit gegenüberstehender tschechischer
Uebersetxung. — * hrsgb. von A. Kolberg in Zeit-
^Ni.hrift für Gesch. u. Alterthumskunde Ermlands.
VII. 1879. p. 502-515, mit gegenüberstehender
deutscher Uebersetxung; vgl, tlmleit p. 498-501.
— * ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p.
706-708.
Uebers. : deutsch : * von Kolberg, s. Ausg. n^5.
— » von W. Vattenbach. Leipzig 1891. 8<> (= Ge-
schieh tschreiber der deutschen Vorzeit 2. Ge-
sammtausg. Bd. 34. Jahrb. X. 7).
Tita s. Adalberti eiusdem auctore
s. Bninone Querfurtensi, monacho
claiLstri s. Älexii ßomae et archiepiscopo
(t 1009). Vita IL
Cieschiieben 1004. Benutzt ist die von Canaparins
?fschriebcne Vita. Nach Stoff and Darstellung höchst an-
Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 580.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis.
April, p. 826 ,stylo modice correcto*. — ^ ohne
Xamen des Verf. ed. Henschen in AA. SS. Boll.
23. April, in. p. 187-198. — » ap. Pertz, Mon.
srr. IV. p. 577. 596-612. r- *ap. Bielowski, Mon.
Polon. bist. I. p. 189-222; cf. Einleit. p. 184-189.
— * unt. d. Tit. : Brunonüv zivot s. Vojtecha in
Fontes rer. Bohemio. I. p. 266-304 mit tschechi-
scher Uebersetxung; cf. p. xxn. xxin. — Bruch-
stücke * ap. Bouquet, Rec. X. p. 363. — * in
.Script, rer. Prussic. I. p. 230-235. — 'ed. Floria-
nus in Historiae Hungaricae Fontes domestici.
Pars I. Vol. 1. p. 92-96.
Erl.' Sdtr.: Giesebrechtf AV., Gesch. d. Eaiseneit I.
p. 750 (2. Aufl. I. p.784).
Wa ttenbach, Deutschlands G eschichtsquellen p . 1 80
(5. Aufl. I. 1685. p. 330. 381 ; 6. Aufl. 1. 1693. p. 354.
355).
Vgl, Vita s. Brunonis arch. et mart.
Vita et passio s. Adalberti eius-
dem auctore Johanne Canapario ab-
bate monasterii s. Alexii Romae (c. 1000).
Vita L
Ist die Altere V ita, geschrieben vor 1002, für welche
Ton vielen mit Unreclkt der Erzb. Gaadentias von Gneson
(cca. ICW), von anderen G erber t iPapst Sylvester II),
von Dobner so)^ Cosmas Pragensis als Verf. aiifro-
nommen wird. Nenerdincrs hat A. Kolberg die Ansicht
au>«i?psprochen , dass BranoOnerfartensis ebenso der
Vorf. aiestr Vita I , wie der der Vita II sei. — Das ein-
ziiTO namhaft literarische Eizeugniss eines Römers joner
Zeit, eine der wichtigsten Quellen.
Handschr.: uic^.ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 576.
577. — Ueber eine neue [in der Bibi. des Th. v.
"NVolanski auf Ryrisk, Westpreussen] vgl. W. v.
K^trzvnski in Altpreussische Monatsschrift. VII.
p. 673-703.
Ausg. : ^ ohne Namen des Verf. ed. Canisius,
Lect. antiq. V. 2. p. 332 (» ed. 2*. III. 1. p. 45-63).
— * iciederh. ap. Freher, Script. Bohem. rer. p.
73-84, — * ed. Bzovius unt. d. Tit.: S. Adalberti
Ursini comitis Rosembergii . . . . vita et passio
ab eins synchrone et faniiliari Silvestro II. P. M.
Hüta. Romae 1629. 4^ — * ohneNaynen d. Verf.
ed. Henschen in AA. SS. Boll. 23. April. lU. p.
178-187. — * ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 581-595.
— " tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII.
i). 859-888. — * ed. B. Balbini m Bohemia sancta.
l)ec. 1 ; — in Miscell. bist, regni Boheniiae. Lib.
rV. — ® ed. Alex. Batowski ap. Bielowski, Mon.
Polon. bist. I. p. 162-183 mit Varianten einer Es.
in Kielce; vgl. praefat. p. 157-162. — *" ed. Jos.
Truhlaf ex ed. Pertzii subtit.: JanaEanapa-
ria zivot sv. Vojtecha in Fontes rer. Bohemic. I.
p. 235-265 mit tschechischer Uebersetvung ; cf.
P.XIX-XX1I. — Bruchstück ^ ap. Bouquet, Rec.
A. p. 363. — • t » Script, rer. Prussic. I. p. 228 -
230. — Mabillonius in AA. SS. o. s. Ben. saec. V.
p. 849 sq. Canisii, Bollandi et Bzovii editiones
inter se contulit et excerpta vitae secundae etc.
addidit, — Verschiedene Lesarten zu Vital gab
A. Eolberg in Zeitschrift f. d. Gesch. u. Alter-
thumskunde Ennlands. VII. 1881. p. 520-540.
Uebers.: deutsch von Herrn. Hüffer. Berlin
1857. 8" (= Geschichtschreiber der deutschen
Vorzeit. X. Jahrb. 7. Bd.). — 2. Aufl. Neu be-
arbeitet u. durch die Leidensgeschichte vermehrt
von W. Wattenbach. XIV. 54pag. Leipzig 1891.
8®. JH 1 (= Gesch. der d. Vorzeit. 2. Gesammt-
ausg. Bd. 34).
Erl.-Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Goschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 1885. p.402; 6. Aufl. 1. 1893. p. 485.
Vita s. Adalberti eiusdem auctore
anonvmü.
Ist nur ein grösserer Auszug aus den beiden yorher-
gehenden Vitae.
Handschr.: Upsala, Un.-Bibl., lat. mss. med.
ae>i n® 24. mbr. saec. XIV. XV. fol.
Aiisg. : eine tätigere xusammenhängende Stelle
u. einxelne Sätxe unt. d. Tit.: Des. Adalberto
mart. hrsgb. von A. Kolberg in Zeitschrift f. d.
(Teschichte u. Alterthumskunde Ermlands. VII.
Braunsberg 1881. p. 26-32.
— De s. Adalberto episc. Pragensi: , Tem-
pore illo cum' [gehört vielleicht noch ins 12. Jahrb.
Handschr.: Krakau, Domkapitel -Bibl. n^ 101.
mbr.] * ed. Adaib. de E^trzynski in Mon. Polon.
bist. IV. p. 209-221; vgl. Einleit p. 206-209. —
• tciederh. von M. Perlbach ap. Pertz 1. c. XV. 2.
p. 1178-1184.
— De relatione corporis s. Adalberti Pra-
gam dissertatio Boh. Balbini, Epit. rer. Bohemicar.
UL c. 4 in AA. SS. Boll. 23. Apr. UI. p. 202-205.
— Fragmentum de s. Adalberto ex chro-
nico Magdeburgensi ms. ^ ap. Mabillon, AA.SS.
0. s. Ben. saec. V. p. 869-871. — 'ed. Canisius,
Lection. antiq. ed. 2*. III. 1. p. 64. 65.
— Fragmentum ex chronico A d e m a r i
monacbi Eogolismensis de s. Adalb. et s. Bru-
nono * ap. Mabillon 1. c. p. 871. 872. — • ed. Ca-
nisius 1. c. ed. 2'. III. 1. p. 66. 67.
— Fragmentum aliud ex Translatiooe ss.
Abundii et Abundantii ap. Mabillon I. c. p. 873.
— Historia translationis s. Adalberti ex
historia CosmaePraKonsis in breviarium re-
lata in AA. SS. Boll. 23. April. Hl. p. 201. 202.
— Hymnus in honorem s. Adalberti: , Lan-
dern dignam' (44 Stropfien) ex cod. Bruxell. reg.
bibl. n** 8041 ed. R. Kade in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. X. 1885. p. 180-185.
— Legenden über den h. Adalbert aus pol-
nischen u. böhm. Chroniken: 1) aus den Chro-
nicae Polonorum [beendet 1113) ' ap. Pertz, Mon.
1136
VITA S. ADALBEßTI EP. PRAG.
scr. IX. p. 428. 429 ; ** iciederh. von Toeppen in
Scr. rer. Pmss. II. p. 421. — 2) aus Vincentius
(Kadlubek)^ Histor. Polon. * Ätisg. Lipsiae 1712.
p. 645; ** wiederh, in Scr. rer. Pruss. II. p. 421.
422. — 3) aas dem Chronicon Bohemicum [d. i,
die erste Recension des PulkatDo] * ap. Mencken,
Scr. rer. Germ. III. 1648; ^ wiederh. in Scr. rer.
Pruss. IL p. 422. — 4) aus eines Anonymus Vita
s. Adalberti * ap. Dobner, Mon. bist. Boem. U. p.
52-56; ^ Auszug in Script, rerum Pmss. IL p.
422. 423.
Miracula s. Adalberti episcopi
Pragensis, martyris. Saec. XTTL
Ausg. : ^ vollständig ex annalibus Bohemorum
pervetust. et chronico Wenc. Hagecii excerpta et
in lat conversa a B. Balbino in AA. SS. BoIL
23. April, in. p. 198-201. — • ap. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 613-616. — • ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXVn. p. 889-896. — * nach einer danxiger
Handsckr. verbessert ed. M. Toeppen in Scriptor.
rer. Pruss. II. p. 412-420. — * ed. Wojc. K§tr-
zyiski in Monum. Polon. bist. IV. 1884. p. 226-
238; cf, Einleit. p. 221-226. — « latein. u. tsche-
chisch in Fontes rer. Bobem. I. p. 305-312.
Nicolaus von Jeroschin (bei
Kaiisch): Leben des heiL Adalbert Fra-
gment
üobersetzong oder eifirentlicfa üeberarbeitang der Yita
8 A-i aactore Johanne Canapario, gemacht um 1828.
Ausg. : ^ brsgb. von E. Streblke in Scr. rer.
Prussic. n. 1863. p. 425-428; cf. p. 423. ~ *ein
Theil ap. P. Voigt, üeber eine bisber unbekannte
dicbteriscbe Bearbeitung der Lebensbescbreibung
des h. Ad. vom Ordenscaplan Nie. v. Jer. in Neue
Preuss.Provinzialblätter. Folge HL Bd. VII. 1861.
p. 329-336.
Translatlo s. Adalberti Gneznam.
Ausg. : * ex cod. saec. XV ed. A. v. K^trzyüski
in Altpreuss. Monatsschrift. VIL 1870. p. 698. —
' wiederh. ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 708; p.
1319 Verbesserungen aus der folgenden Ausgabe.
— ■ besser ex cod. Varsav. Zamoysc. saec. XIV
ed. A. V. K^trzynski in Mon. Polon. bist. V. 1888.
p. 996. 997.
Versus de passione s. AdaTberti:
,Quattuor immensi'.
Ohne Grund dem Ooamaa Pragenns zugeschrieben.
Handschr.: Prag, Bibl. des Domcapit. G. 5.
mbr. saec. XIV. — Un.-Bibl. saec. XIV. XV.
Ai4sg.: * ap. Dobner, Monum. bist. Bobem. II.
1768. p. 9-50. — » ed. Fr. Palacky in Fontes rer.
Bobem. 1. 1873. p. 313-334 mit gegenüberstehen-
der tschechischer Uebersetxung. — * brsgb. von A.
Kolberg in Zeitscbrift f. d. Gesch. u. Altertbums-
kunde Ermlands. VII. 1881. p. 408 -495 mit gegen-
überstehender deutscher Uebersetxung ; — Ver-
sus post missam ibid. p. 496. 497.
Erl.-Schr. : K o 1 b e r g , A., Das Lobgedicht auf den heil.
Adalbert in Zeitschrift f. d. Gesch. u. Alterthums-
kunde Emilands. VII. Braunsber,^ 1881. pr. 8^. p. 79
-112; 373-497 (beweigt, daaa Cosmas PragenMs mefU
der Verfasaer ist) ; 641- 695.
Loserth, J., in v. Sybels Histor. Zeitschrift. XL. p.
541, betceiat dasselbe.
Erl.-Sdtr.: Böhmischer Landtagsschlofifi von 992 in
Wattenbachfl Beitragen p. 61 utiä bei Erheai. , Rege^ta
Bohemiae p. 88.
BoleluczkjTf M. B.« Rosa Boemica s. vita s. 'Woj-
tiechi agnomento Adalberti Prag, episc., ünganjie,
Poloniae , Prnasiae apostoli. C. fig. aen. Prag. 1668. ^
Boudilovitch, Quelques remarques ciitiqaes sur la
16gende latine de saint Adalbert, 6veqae de Prague.
Varsovie 1880. 8°. IV. 196 paa. PöUd9<A Mdvieben.
Brandstäter, F. A., Wo erlitt der heil. Adalbnt
den Mftrtyrertod? (im Culmerland an der Weichsel)
in Altpreuss. Monatsschrift von Beicke und Wiehert.
I. Königsberg 1864. p. 141-164 ; 235 - 257 : S29 - 340.
Contzen, Qeschlchtsohreiber der sichaiadien Eaiser-
zeit p. 138.
H e 1 w 1 c h , Exercitatio histor. de Tita s. martyris Adal-
berti. Regiomont. 1693.
He n sehen, Commentarius praevius m AA. SS. Boll.
1. c. p. 174-178. Vgl. p. 991.
(Hipler, F.) Der heil. Adalbert in Pastoralblatt für
die Diözese Ermland. Jahrg. XXII. Braonsbers- 1S90.
p. 42-45. 55-68. 62-68. Anxiehmde DarsteUung.
Kaindl, R. F., m Zeitschrift für Oeschichtsvi^^eo-
schaft. IX. p. 108-111 ; verxeiehnst alU Sckr^ftm über
den h. ÄdMO. aus dem MiäelaUer.
KQtrzynski, W. y., Hat der h. Adalbert seinen Tod
im Culmerlande gefunden ? in Altpreussische Monats-
schrift. Bd. VI. Königsbei^g 1869. p. 36-52.
Kolberg, A., Liturgisches, besonders über den heü.
Adalbert in Zeitschrift f. d. Gesch. n. Altertli. Erm-
lands. YU. 1881. p. 38-53.
: Chronologische Daten zur Ghesch. des h. Adal-
bert ibid. p. 596-598.
Koszutski, Hilar., ijwot swioteco Wojciecha, bi-
skupa i meczennika, patrona krmeatwa Polskie?o.
Poznan 1864. &. 250 pag.
Lohmeyer, Ku-1, St. Adalbert, Bischof zu Prag, der
erste cbristliche Apostel u. Märtyrer bei den Pren-s«^
in Zeitschrift für preuss. Gesch. u. Landeskunde. IX.
Berlin 1872. p. 1-41.
Maronski, St., Die stammverwandtschaftlichen und
polit. Beziehungen Pommerns zu Polen bis 1227. Fest-
progr. des Gymn. Neustadt i.Westpr. 1866. 4f^. Ueur
den Ort des Todes des h. Ad.
Mickiewicz, Adam. Vie de saint Adalbert, s^<trG
du Nord et patron de la Pologne. Paris 1876. 16idu.
5 fr.
Palacky, Fr., Würdigung der alten böhmischen Oe-
schichtschreiber. Prag 1880. 4P. p. 296.
Pawlowski, J. N., St. Adalbert, Apostel der Preos-
sen , und die Vorstadt St. Albzecht bei Danzig mit
Bezug auf die Gesch. Danzigs. Danzig 1868. 8^. C4
pag. Jkl.
P(erlbach), M., Die Todesst&tto des h. Adalbert tu
Altpreussischo Monatsschrift. IX. p. 594.
Portz in Praefat. 1. c. p. 574.
Pierson, W., Die Missionen Adalberts undBrucf; »
seinem EUoktron , oder über die Vorfahren , die Ver-
wandtschaft u. don Namen der alten Proussen. Ber-
lin 1869. gr. 8». p. 74-83.
Quartalschrift, Theologisch - praktische. Hr»eb.
von den Professoren der bischöfl. theol. DiGzesan-
Lehninstalt. Redact. J. Schwarz u. O. Schmid. Jahre.
XXXXII. Linz 1880. p. 437-469 (fiter die neue Erhe-
bw^ der Reliquien).
Reliques, Les, de s. Adalbert, 6v6que de Ptajrna
et martyr, apotre de la Prusse et patrun de la IkH
hdme par l'abbS A. C. in Revue des qaestions hi-
storiques. XXIX. Paris 1881. p. 533-5^.
Titius. E., Wo liegt Cholinum? Eine Unteraodiaiis
über aie Todesstätte des h. Adalbert. Plogr. der b>
hören Bflrgerschale. Culm 1870. 4^
Tornwaldt in Niedners Zeitschrift für histor. Thei>-
logio. 1853. p. 167 ff.
Voigt, Job., Goschichte Preussens. I. KoiiigsbeiiglS27.
80. p. 244 -276; 650-658.
Wahn er, E.. Ist der h. Adalbert, Bischof von Pnbr,
auf seiner Missionsreise zu den heidn. Prcossen oi«T
vielleicht ein andermal in Oppeln geweson? Oppela
1868. 80. 38 pag.
Wa ttenbach, Deutschlands GeschichtsqaeUea p. 180.
216. (5. Aufl. I. 1885. p. 330-332. 402; 6. Aufl.I.p.334.
435).
Wölkerling, H., Trium narrationum de martvzio ».
Adalberti comparatio. Diss. Berolini 1874. SP. JTpag
Zeissber^, Heinr. , Die polnische GefichichtschreiV>iuk?
des Mittelalters. Leipzig 1873. Lex.-8<>. p.19-22.
Vgl. Vita s. Aiexii conf.
DE S. ADELBERTO EP. COMENSI — VITA S. ADALHEIDAE IMP.
1137
De s. Adelberto epi8Copo Comensi in Italia (t
615) Henschenii commentarius criticus in AA.
SS. Boll. 3. Jon. I. p. 309. 310.
Acta s. Adalgisi presbyteri in Theo-
racia [Thi^rache] Picardiae regiimcula (f
cca. 670) suspecta.
Ausg. : ex ms. moDasterii s. Foillani prope Ho-
diuni in AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 223-227. —
Appendix. De s. Adalgisi elogiis ap. Molanum,
Myraeum etc. ibid. p. 227. 228.
ErL-Sehr.: Histoire littöndre de ]a France. Tu. 1746.
p. 190.
De s. Adalgiso episcopo Novariensi in dacatu
Mediolanensi (saec. IX med.) Buei sylloge tn AA.
SS. Boll. 7. Oct. III. p. 945-947. — Handschr.
der Vita: Rom, Bibl. Vallicell. H. 48. fol. 157.
De s. Adalgotto I abbate Disertino in Helvetia
(saec. XI) C. de Smedtii notitia in AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 385.
Tita s. Adalhardi seu Adelardi abbatis
Corbeiensis (f 826) et miracula auctore
Gerardo vel Geraldo monacho, inde
1051 custode, dein cellerario monasterii
Corbeiensis, postea abbate S. Medardi
Suessionensis, deinde s. Vincentii Laudu-
nensis, postremo Silvae-maioris in Aqui-
tania (f 1095).
Ausg.: * in AA. SS. BoH. 2. Janr. I. vita p.
111-117, mirac. p. 118-123. — ^ wiederh. sli>.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. vita p.
345-358, mirac. p. 358-371 — u. * ap. Migne,
Patrolog. lat. CXLVU. p. 1045-1063; 1063-1078.
— ■• Bruchstücke hieraus ap. Bouquet, Rec. X.
p. 378. 379; XL p. 480. — * ex miraculorum Hb.
1.2 ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 860-865 ed.
Holder- Egger.
Vita s. Adalhardi eiusdem auctore
Paschasio Radberto eins discipulo.
Zu überladen mit rednerischem Schmucke.
Ausg.: * vollständig in AA. SS. Boll. 2. Janr.
I. p. 96-111. — * ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saeo. IV. 1. p. 308-344 (p. 291-349 ed. Venet.).
— ^ ed. Surius, Vit. Sanct. 2. Janr. p. 72. — * ed.
Sirmond in Paschasii opp. Paris. 1618. fol. —
^ nur das Bemerkenswerteste aus d. Leben dieses
grossen Mannes ap. Pertz, Mon. II. p. 524-532.
— "ex Mabillonio ap. Migne , Patrolog. lat. CXX.
p. 1507-1556. — Fragmenta ' ap. Duchesne, Bist.
Franc, scr. II. p. 652. — ** ap. Bouquet, Rec. VI.
p. 276 - 278.
Url.-Sehr.' Bahr, Gesch. der röm. Literatur im karo-
lingischen 2^italter p. 370.
Cor biet, J., Hagiographie dn dioc^se d'Amiens. I.
Paria 1868. B9.
Des. Adalhardi reliqmis atque cultu deqae Prima qnam
Tocant s. Petri ap. Mabillon 1. c. p. 871-377.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. IL 1880. p. 236-239.
Enck, A., De s. Adalhardo abbate Corbeiae antiquae
et novae. E^ss. bist. Monasterii "Westph. 1873. iP.
64pag.
Giesebrecht, Geschichte der deutschen Kaiserzoit.
2. Aufl. IL p. 596.
Histoire litt^raire de la France IV. p. 481.
Ponton d'Am6court, Vicomte de, Vies de saints
üran^ais ant^riours ä l'an 1000, traitös au point de
Potthast, Bibliotheca historica.
vne de rarch6ologie et de la g^graphie historique.
Fasel: Sainte Genevidve , saint Adalard. Paris 1870.
4«. 6 fr.
Traube, Ludw., 0 Borna nobilis. Philolog. Unter-
suchungen aus dem Mittelalter. München 1891. gr.8^.
99pag. (besonders aJbgtdr. atM Abhandl. der k. bayer.
Akad. derAViss. LClasse. Bd. XIX. Abth.2); htWMi
tn c2er 2. Unterruehung , das» die Tita auct. Pasch.
Radb. in ihrer heutigen Form nur die Enpeüerung einer
von jenem selbst angefertigten T\xUenr(Me ist,
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
L 1885. p.236. IL p. 153. 485; 6. Aufl. 1. 1898. p.250.
IL p. 170.
Vgl. Adalhardus abbas.
De s. Adalhardo monacho Hirsaugiensi in Ger-
mania (t 924. 26. Dec.) ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. V. p. 41. 42.
Vita s. Adalheidae imperatricis (f 16.
Dec. 999) sive Epitaphium auctore Odi-
lone abbate Cluniacensi (f 1049).
Wichtige Nachrichten über die letzte Zeit der Kaiserin;
im Ganzen ziemlich unbedeutend.
Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 635.
— Trier, Dombibl. n° 93V fol. 70' -86.
Ausg.: * ap. Duchesne, Bibliotheca Clunia-
censis p. 353 - 362. Sehr gut. — * nach einem
andern Mpt. ed. Canisius, Lect. antiq. V. 2. p.
395 (» ed. 2^\ III. 1. p. 73-85). Kein reiner Text.
— * wiederh. ap. Leibnit. , Scr. rer. Bruosv. I. p.
262-272. — * ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 636-
649. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLII.
p. 967-982. — 'ed. Surius, Vit. SS. 16. Dec. p.
278. — ® Bruchstück ap. Bouquet, Rec. X. p. 363.
364.
Uebers. : deutsch von Herrn. Hüffer. * Berlin
1856. 8° (= Geschichtschreiber der deutschen
Vorzeit. X. Jahrh. 8. Bd.). — * 2., von W. Watten-
bach durchgesehene Aufl. Leipzig 1891. 8* (=
Geschichtschr. d. d. Vorzeit, 2. Gesammtausg. Bd.
35). VI. 24 pag. 40 «J.
Adalheidae imperatricis mira-
cula,
Ausg.: *ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 645-649.
— ' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXLII.
p. 981-992.
Erl. - Sehr. : A d e 1 h a i d , Königstochter von Burgnnd ,
nachherige Gemahlin Kaiser Ottos d. Gr. Augsburg
1827. 80, ibid. 1829. 8«, ibid. 1831. BP. MüPartr.
Bentzingor, Jul., Das Leben der Kaiserin Adelheid,
Gemahlin Ottos I , während der Regierung Ottos III.
Inaug.-Diss. Breslau 1883. 8<>. öOjxig. Jkl. OtU.
Breitenbauch, G. A. v., Lebensgoschichte der Kai-
serin Adelheid, Gemahlin Ottos des Grossen. Leip-
zig 1788. 8f>.
Contzen, Die Geschichtschreiber d. sttchsischen Kai-
serzeit p. 114.
Dev, Arist., Histoire des. Ad^lnVdo, impöratrice: ta-
bfeau du 10. siöcle. Paris et Gonöve 1862. Bf>.
Giesebrecht, AV., Gesch. der deutschen Kaiseizeit.
I. p. 750; II. p. 526 (2. Aufl. I. p. 784).
Leben der Kaiserin Adelheid, Gemahlin Ottos des
Grossen. Re^al 1784. 8«.
Mabillon , De Adelhaido angusta Ottonis I imp. uzore
tn AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 889. 890.
Ni linse ((k>llin de Plancy), La vie de s. Adelaide,
imp^ratrice, Paris 1847. 16mo.
Ringholz, Odilo, Die ehemalige Begräbnissstätte [in
Selz] der heil. Kaiserin Adelheid in Stimmen u. Mit-
theil. aus dem Benedict.- u.d.Cisterc- Orden. Jahrg.
VIL 1886. Bd. 1. p. B15-333; IL p. 10-28.
Stoffanidos. F., Kaiserin Adelheid , Gemahlin Ottos I
dos Gr. Proirr. Böhmisch - Loipa 1893. 8P. 00 pag.
Vita s. Adelhaydis (horoico hexametro contexta car-
mine). In fine: Impressum in Duriach. s. a. 4<*.
4 liläUer.
72
1138
VITA S. ADALHEIDIS PRIMAE ABB. — VITA S. ADELPHI EP. METT.
"Wa 1 1 e n b & ch , Doatschlonds Geschichtaquellen. 5. Aufl.
I. 1886. p. 391; 6. Aufl. I. 1898. p.428.
W immer, Frz. Paul, Kaiserin Adelheid« Qemahlin
Ottos I d. Gr. Progr. des neuen Qymn. R^ensburg
1889. 80. IV. 189 pag. JL 1.50. Von gerwgwn Wert,
Tita s. Adalheidis primae abbatissae
Vilicensis in dioecesi Coloniensi (ViUich
a,Rh. bei Bonn, f 1015) aiictore Bertha
sive Bertrada, sorore s. Wolfhelmi ab-
batis Brunwillarensis.
Geschrieben 1056 oder 1057.
Handsckr.: Brüssel, kgl. Bibl. n^ 98-100.
mbr. sec. XIII. fol. max.; — n° 1038-49. chart.
sec. XV. fol.
Ausg.: ^tmUaio passim stilo ed. Surius, De
prob. SS. histor. 5. Febr. VU. Coloniae 1581. p.
92-99 ('ed. 2*. II. p.886; »ed. Taurin. II. 1875.
p. 132). — * in AA. SS. BoU. 5. Febr. I. p. 714-
721. — ^wiederh, ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 138-148. — « ed. Holder-Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 755-763. — Pro-
logus {fehlt bei allen Ausg.) ex cod. Bruxell.
n^ 98-100 in Analeci Bolland. II. 1883. p. 211.
212.
Srl.-Sdtr. : C o n t z e n , Die Geschichtschreiber der säch-
sischen Kaiserzoit p. 168.
Wa 1 1 en b a ch , DentschlandsGeschichtsqaellen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 124; 6. Aofl. H. 1891. p. 138.
Vita s. Adalogae vii^ginis, vid, Vita s. Hade-
logae virginis.
De 6. Adalpreto episcopo Tridcntino et mar-
tyre a. 1181 in AA. SS. BoU. 27. Mart. III. p. 707,
Erl.-Sdir.: Dissertazione intomo alla sanütii . . . di
s. Adalpreto vesc. di Trento ^ Trento 1754. 40. -> > tn
Novelle lottere di Firenze. 1756. p. 524.
Notizie istorico - cntiche intomo al b. m. Adalpreto
vescovo e comprotettore della chiesa di Trento ürid.
1762. p. 567.
Pilati, Leop., La santitä ed il martirio del b. Adel-
preto vescovo di Trento vindicati. Trento 1754. 4fi.
{XII.) 88 pag.
Risposta ad nn eradito censore della dissertazione
intomo alla santitil e martirio del b. Adalpreto vesc.
di Trento in Nov. Lettere. 1755. p. 631.
Altro articolo snlla controversa santitä di qaesto ve-
scovo ihid. 1758. p. 638.
De b. Adalrico = De b. Alarico.
Histoiia s. Adami confessoris transla-
tionis a. 1102 Gulionisii in Italia apud
Samnites auctore teste contemporaneo.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 3. Jun. I. p. 336-338.
De 8. Adamo abbate Firmii in Piceno in AA.
SS. BoU. 16. Mai. III. p. 626; cf. VU. p. 777.
Yita 8. Adamnani presbyteri Colding-
hami in Scotia (saec. VIT) auctore Beda
Venerabili, Hist. eccles. lY. c. 25.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 31. Janr. II. p. 1120.
1121.
De s. Adamnano abbate Hiiensi (f 704) in Sco-
tia ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Bon. saec. III. 2.
p. 499-502. — Irish lifo of s. Adamnan, fragm.
ex ms. Bruxell. n*' 5101-4 ap. Skene, Chronicies
of the Picts p. 408. 409 mit engl. Uebers.
Vgl. Adamnanus.
De s. Adamnano abbate in Jona Scotiae in-
sula (t 703) Suyskonii commont. historicus in
AA. SS. BoU. 23. Sept. VI. p. 642-G49.
De SS. Adauco, generali offiolonun magistro
et quaestore, et sociis (f cca. 303) Henschenii
coniment. historicus in AA. SS. BoU. 7. Febr. II.
p. 13-16.
De s. Adaucto martyre in Mesopotamia eius-
que fiUa Callisthene virg. Ephesi (f 313) Bvei
syllogo in AA. SS. BoU. 4. Oci II. p. 407-411.
Tita s. Adegrini monachi ord. s. Ben.
Baimae apud Sequanos (saec. X).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. BoU. 2. Jxil. I. p.
339-340 c. SoUerii comment. praevio.
De Adela abbatissa Palatioli apud Treviros piis-
sima (t cca. 734), ubi de Ada, Warentrode et
Rothilde abbatissis, ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. III. 1. p. 531-534.
Vita s. Adelardi => Vita s. Adalhardi.
Vita Adelberti, vgl. auch Vita Adalberti.
Tita Adelberti II archiepiscopi Mogun-
tini (1138—1141) auctore Anselnio [epi-
scopo Havelbergensi (1126 — 1155) postea-
que archiepiscopo Ravennate (f 1158)].
Umftisst 1147 Verse. — Ueber den Verfasser Ante!-
mua sind die Ansichten getheiit: WUmaDS meinte , es s«:
vielleicht praepositus S. Mariae ad gradas Mogant. (1124
— 1151), JafF6 vindicirte die Vita dem Bit^chof A. tol
Havelherg (nicht stichhaltig !) , Will erkennt in A. eineL
Bewohner der Stadt Mainz , wahrscheinlich Chorherr eia^
Stiftes, Wattonbach einen mainzer Schalmeister.
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. n" 8892. mbr.
sec. XII. 4^ p. 54-76.
Ausg.: * ap. Jaffe, Bibliotheca rer. Germ. lU.
p. 568-603; cf. praef. p. 565-568. — »Bruch-
stücke ap. Jaffe, Dissert de arte medica saecuii
Xn. Beroüni 1853. 8°. p. 17.
ErL-Sdtr.: Heinemann, 0. v., Aibrecht der Bir.
Darmstadt 1864. B^. p. 129. 35S.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands GeechichtsqueUeo . 5. Aufl.
n. 1886. p. 370. 371 ; 6. Aufl. U. 1894. p.406.
Will, Com., Regesten zur Oesch. der Uainzer Erz-
bischöfo. I. Innsbruck 1877. gr. i^. p. lxyii-lxx:
p. 307-316.
: Ueber die Person Anaelms, des Verf. der \it»
A - i II archiep. Mog. in Forschungen zur deutschen
Geschichte. XL 1871. p. 623-630.
Yita s. Adelelmi sive Elesmi abbatis
Burgis in Hispania (cca. 1100), auctore
Joa. Marietta. Hispanice scripta.
Ausg. : latine in AA. SS. BoU. 30. Janr. II.
p. 1057-1060. — Vita alia auctore Rudolpho
CasaeDeiin Arvernia monacho (saec. XII) *ed.
Job. Tamayus, Martyrologium Hispanicum. — -ap.
Mabillon, AA.SS. o. s.Ben. saec. VI. 2. p. 895-902-
Yita 8. Adelgisi = Yita s. Adalgisi.
Yita 8. Adelheldis = Yita s. Adalheidae.
De b. Adelinde abbatissa parthenonis Buchiv
viensis in Suevia fundatrice (a. med. saec. X +i
Pinii comment. historicus in AA. SS. Bell. 28.
Aug. YI. p. 492-494.
Yita s. Adelphi episcopi Mettensis (t
saec. III.); translatio et miracula Novilla-
rensia 836 — 838. 1197. 1198 auctore
coaevo.
Die Vita ist ,prorsu8 fabulosa'f die Translatio
zwischen 823—840 vollzogen.
VITA S. ADELPHn — ACTA S. ADULPfll
1139
Ausg. : ex ^ editione Jacobi Wimpheling [unt.
d. Tit.: Vita s. A-i patroni collegii Novillarensis
in dominio LiechtenbergeDsi dyoc. Argent., ubi
et corpus eius requiescit Argentinae, Job. Prys
1506. 4«, 10 foL] (Exempl. in München) — • t«
AA. SS. BoU. 29. Aug. VI. p. 507-512, cum Stil-
tingii comment. praevio p. 504-506. — ' Excerpte
ex transl. et mirac. ed. L. v. Heinemann ap.Pertz,
MoD. scr. XV. 1. p. 294-296.
Tita s. Adelphii abbatis Montis s. Ko-
marici {Remireniont ad Mosellam, + 656,
sec. al. 670) auctore anonyme aequali.
Ausg.: ^ap. Labbe, Bibl. nova ms. I. p. 683-
685. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II.
p. 602-604. — 'ex ms. Trevir. in AA. SS. Boll.
11. Sept III. p. 815-817. — Vita auctior
auctore anonyme reoentiore ex ms. ibid. p. 818-
820. — Vita alia: ,Beatus igitur Adelphius',
ex breviario a* 1425 ap. A. Guinot, ^ude bist,
sur Tabbaye de Remiremont. Paris 1859. 8**. p.
374-377. — Gloria posthuma seu appendix de
cultu, translationibus etc. in AA. SS. BoU. 1. c.
]). 821-829. — Miracula et translationes
ibid. p. 829-837, c. Perieri comment. praevio
ibid. p. 809-815.
ErL- Sehr.: Dony, £ni., ap. G. Eurth, Disseitattons
ftcad^miones. 1. Li^ge 1888. 9*.
Friedricn, J., EjrcheDgeschichte Dentschlands. II.
1869. p. 262.
Gainot, A., 1. c. p. 67-70.
Rettberg, Kirchengeschichte DeatschlAnds. I. 1846.
p. 619.
Straab, M6in. mon. bist. d'Altace V. p. 64.
De s. Adeodato presbytero Galliani in agro
Mediolanensi in AA. SS. BoU. 2. Jul. I. p. 208.
Tita s. Aderaldi archidiaconi Trecis in
Gallia (f post 1000) auctore anonymo
aequali.
Ausg.: ex edit Remigii Breyer (Trecis 1724)
in AA. SS. Boll. 20. Oct. VIII. p. 991-995, c.
Tinnebroekii comment praevio p. 980-991.
De s. Aderito episcopo Bavennate in Italia
(saec. II) Perieri comment. historicus in AA. SS.
Boll. 27. Sept VII. p. 398-404. — Vita ap.
Muratori, Eer. Ital. scr. I. 2. p. 546.
De 8. Adilia virgine sanctimoniali Orpii in Bra-
bantia in AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 587.
Yita s. Adiutoris monachi Tironiensis
ord. s. Bened. prope Vemonium in Nor-
mannia (f cca. 1131).
Ausg.: ex lectionibus Officii proprii in AA.
SS. Boll. 30. April. III. p. 823-825. — Miracula
ex gallico Johaonis Theroude ibid. p. 825-827.
— Vita s. A-8 auctore Hugone III arcbi-
episcopo Rotomagensi (f 11Ö4) ^ ap. Martene,
Thes. anecd. V. p. 1011-1018. — » ap. Migne,
Patrolog. lat CXCII. p. 1345-1352.
Erl.- Seht.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latmitatis.
Lib.Vni. p. 876-878.
Theroade, Joan, La vie et l'offico de s. A4jutei2r,
patron de la noblesse et de la ville de Vernon en
Normandie. Paris 1865. S^. 20 fr.
Vgl Hugo Rothomafcens.
Yita Adolph! II comitis Holsatorum et
gesta.
Ausg.: xusammen mit Vita Wiperti et Joa.
Garzonis bist ed. K. Reineocius. FraDCof.1580. fol.
De s. Adolpho episcopo Osnabrugensi in West-
phalia (f 1224) Henscbenii comment bistor. in
AA. SS. Boll. 11. Febr. 11. p. 571. 572.
Erl.-Sekr.: MOser, Osnabrückische Geschichte HI. p.
31-60 {eine genaue Lthenebeaehmtnmg).
Stranok, Westphalia sancta ed. GieferB n. p. 188-191.
Elogium 8. Adoiii8 Vienneneia archiepiscopi (f
16. Dec. 874) bistoricum ap. Mabillon , AA. SS.
0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 262-275.
Vgl. Ado archiep. Vienn.
Yita s. Adriani abbatis in Anglia (f
cca. 709).
Ausg.: ^ ex Bedae Hist. gent Angl. eccles.
lib. 4 cap. 1. u. 2 — » in AA. SS. Boll. 9. Janr.
1. p. 595. 596. — ■ Auszug ap. Bouquet, Recueil
lU. p. 579. 580. — Vita alla » ex legenda San-
ctorum Joa. Capgravii fol. 1 *t» AA. SS. BoIL
1. c. p. 596. 597. Cf. Hardy, Descriptive catalogue
of materials I. 1. p. 403. n^ 910-919.
Acta SS. Adrian! et viginti trium socio-
rum mm. Nicomediae in Bithynia cca.
310 auctore anonymo.
Ausg. : gr. et lat ex ms. in AA. SS. Boll. 8.
Sept. III. p. 219-231 , c. Stiltingii comment prae-
vio ibid. p. 209-217. — Appendix de reliquÜB,
cultu et miraculis s. Adriani ibid. p. 231-255 (mit
Abbildungen).
Passio s. Adriani martyria Nicomediae
ut volunt sub imp. Licinio, auctore ano-
nymo.
Ausg. : gr. et lat in AA. SS. Boll. 26. Aug. V.
p. 810. 811 , c.Pinii comment praevio p. 808 -810.
Legenda s. Adriani martyria et episcopi
(t cca. 870 in insula Maya): ,In partibus
Ungarie'.
Ausg.: ap. Skene, Cbronicles of tbe Picts p.
424. 425.
Erl.-Sehr.: De ss. Adiiano episc. S. Andreae, Stol-
bnuido episc. Glodiano , Caio eU>. martyribas in Mala
insula Scotiae (cca. 870) in AA. SS. Boll. 4. Mart.
I. p. 326-328.
De SS. Adriano, Euolo, Eusebii etc. martyribas
Afris in AA. SS. Boll. 5. Mart I. p. 365.
De S8. Adriane, Hello, Victore, Patroclo etc.
martyribus Caesenatibus in AA. SS. Boll. 21. Jul.
V. p. 163.
De s. Adriano martyre Caesareae in Palaestina
(a, 308) in AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 364.
De s. Adriano martyre in Graecia in AA. 8S.
Boll. 16. April. II. p. 404.
Do s. Adriano martyre Romano, Bononiae in
AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 23.
De ss. Adriano, Vlcturo, Secundilla martyribus
Afris in AA. SS. ßoll. 1. Mart. I. p. 29.
De ss. Adrione, Victore, Basilla etc. martyribus
Alexandrinis in AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 26.
Acta SS. Adulphi et Johannis fratrum
martyrum cca. 825 sublestae fidei, Cor-
dubae in Hispania.
72*
1140
DE SS. ADVENTO — DE S. AEMILIANA
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 27. Sept. VII. p.510.
511 'ex Joann. Tamajd Martyrolog. Hispanico,
c. Suyskeni comment. praevio p. 507-510.
De SS. Advento, Xysto, Pomponio, Gemella c/c.
martyribus Svris in AA. SS. Boll. 15. Febr. ü.
p. 824.
Martyrium s. Aecaterinae virg. = Martyrium
s. Gatharinae Alexandrinae virg. et mart.
De s. Aedelnodo archiepiscopo Cantuariensi in
Anglia (t 1038) R. de Bück comment. historicus
in AA. SS. Boll. 30. Oct. XIII. p. 451-456.
De 8. Aedetwaldo presbytero et anachoreta in
Anglia (f cca. 700) commentarius histor. in AA.
SS. Boll. 23. Mart. lU. p. 463-465.
De s. Aedesio martyre Alexandriae (a. 304) in
AA. SS. BoU. 8. Apr. I. p. 746.
De s. Aeduo episcopo tn AA. SS. Boll. 4. Janr.
I. p. 165.
Estoire de seint Aedward le Rei, vid. Vita s.
Eduardi regis et conf.
Vita s. Aeduuardi = Vita s. Eduardi.
Yita s. Aegidii (französisch: St. Gilles,
polnisch: s. Izdy) abbatis in fano s. Ae-
gidii Occitaniae (f cca. 711 — 725) auctore
anonyme.
Ausg.: ex 6 mss. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I.
p. 299-304, c. Stiltingii comment praevio p. 284-
299. — Vita alia: ,Igitui* post* [Handsckr.:
Chartres, Stadtbibl. n« 84. sec. X. XL fol. 206'.
— Paris, Nat-Bibl. lat. 3801. sec. XIII. fol. 79'J
in Analect. Bolland. VIII. 1889. p. 103-120.
Miracula s. Aegidii auctore Pe-
tro Guillelmo bibliothecario monasterii
s. Aegidii in Valle-Flaviniana.
Geschrieben zwischen 1121—1124. Ihr Schauplatz ist
St. Giles in Südfrankreich.
Ausg.: * ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XII.
p. 316-323, unvollständig. — ^ vollständig , je-
doch mit Auslassung dessen y was bei Pertx schon
vorkommt, in Analect. Bolland. IX. 1890. p. 393-
422. — * duo miracula ap. Mabillon , Annal. o. s.
Ben. V. p. 623 ad a. 1116.
Guillaume de Berneville:
Vie de s. Gilles.
Poöme anglo - normand du 12. siöclo.
Atisg. : publ. par Gast. Paris et Alph. Bos pour
la Soc. des anciens textes fraoQais. Paris 1881.
8^ 10 fr.
Erl.-Sckr.: ^verlange, Pierre Em. d', Saint Gilles
et son pelorinago. Avignon 1876. 12mo. XIV. 193 vag.
2 fr.; — nouv. ödit., illnstr^e de 69 grav. äc. Niines
1881. 12mo. 20 fr. ; — 10. 6did. unt. d. Tit.: Histoire
de 8. Gilles, sa rie, son abbaye, sa basiliqao, sa
ville, son pdlerinago, sa crj'pte et son tombeau.
Avignon 1885. &>. XXX. 306 pag.
Histoire llttöraii« de la France. HI. 1786. p. 243;
VI. p. 464.
Kerval, Jul. de, Vie et cnlte do s. Gilles. Le Mans
1876. 80. 46 pag.; ibid. 1876. 18mo. 216 pag.
Rembry, £m., Saint Gilles, sa vie, ses roliques,
son cnlte en Öelgiqne et dans le nord de la France.
Essai d'hagiographie. Bruges 1879.82. 2vol. 8». Avec
6pl. 12 fr.
B6voil , IL, Amphitrom. de Ntmes , crypte de Töglise
St. GilleK, d^coaverte da tombeau de s. Gilles. Ntmes
1867. gr. 8°.
Spoerl, J. L., Epistola de s. Aegidio Narboneiisi.
pristino templi Norimbergensis patrono de. Altorii
1749. 40. 28 pag.
Teissonnier, Jean And., Notice histor. sar saint
Gilles avant et aprds sa mort, ou saint GillaR, soa
monastöre et son cnlte. Ntmes 1862. 12mo. 222 pa^.
1 fr. 60 c.
Tillemont, Mömoires p. s. ä Thist. ecclte. des 6
prem. siödes. XIV. Paris 1698. 4P.
Trichand, Jacq. Mar., Histoire de Tinveotion da
tombean de saint Gilles. Ntmes 1868. 80. 240 pig.
2 fr.
Acta b. Aegidii Aesisinatis tertio socio
s. Francisci ord. Minor. Periisii in Italia
(t 1262). Partes 4.
Ausg. : ^ ex variis mss. et impressis ed. Pape-
broch in AA. SS. Boll. 23. April. III. p. 220-247.
Vgl. p. 996. — ' vorher e quodani Germanica
cod. latine conversa ap. Surium , De probatis SS.
bist. 23. Apr. VII. QoXon. 1581. p. 323-345.
Yita b. Aegidii INinoritae = Acta b. Aegidii
Assisinatis.
Vita b. Aegidii ord. Praedic. (t 1265)
Scaliabi in Lusitania auctore magistro
Andrea Resendio ord. Praed.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Mai. III. p. 403-
438; cf. VU. p. 773.
De b. Aegidio a S. Audomaro ord. Praed. ap.
Choqnet, Sancti Belgi p. 68. 69.
De b. Aegidio abbate in dioecesi Asturiceu>i
in Hispania (f cca. 1203) Veldii syiloge in AA.
SS. Boll. 1. Sept. I. p. 308.
Yita s. Aegilis = Yita s. Eigilis.
Yita Aeifiredi Anglomm regis, vid. Asscrius
Menevensis.
De s. Aeigyfk regina Angliae (t cca. 921) Hen-
schenii comment. historicus in AA. SS, Boll. IS.
Mai. lY. p. 186. 187.
Vita s. Aelredi sive Ealredi abbatis Rie-
vallensis in Anglia (f 1166) auctore ano-
nyme.
Ausg.: ^ ex legenda Joa. Capgrarii * t» AA.
SS. Boll. 12. Janr. I. p. 749-751. — * wiederh,
ap. Migne, Patrolog. lat. CXCY. p. 197-204.
JSri. - Sehr. ; D al g a i r n s , J. D. , Vies de s. Aclrod , abU»
de Ri6vaax , de s. Waltheof , abb4 do MeLros , U« su
Robert, abb6 do Nowminster. Trad. pour la proiJ.
fois en frang. par Tabb^ Chirat. Avignoü 1870. 12ib >.
352 pag. 2 £r. 50 c.
Vita b. Aemiliae Biccheriae ex ord. de
poenitentia s. Dominici Verceliis in Pede-
montio (t 1314).
Ausg. : secund. edit. per M. Sor. Annam Mech-
tildem Fuazam italice publicatam a. 1652 lat in
AA. SS. Boll. 3. Mai. YII. p. 558-571 c. Pape-
brochii comment. praevio p. 557.
Erl.'Schr.: Cavazza, Giov. Ant., Vitadellab. Eicili«
Bicbieri , fondatrice del monastoro di s. Margaiita ä
Vercolli. Vercelli 1716. 40.
Pietri, Gioch. de, Vita, virtü et miracoU delU U
Emilia Bicchieri di VercelU. VorceUi 1770. 9.
De s. Aemliiana Romana presbyteralis ecde-
siae titulari notitia in AA. SS. Boll. 30. Jun. V.
p. 578.
De s. Aemliiana virgine amita s. Grcgorii Ma^
in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 287. 288.
VITA B. AEMILIANAE — ACTA S. AFRAE MART.
1141
Vita b. AefflHIaiiae de Cerohis = Vita b. Hu-
milianae sea Aemilianae.
Tita s. Aemiliani confessoris cogno-
niento Cuciillati (f 16. Nor. 574) auctore
s. Braulione episc. Caesaraugustano (f
646).
Ai48g.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Beu. saec.
I. p. 205-215. — Hymnus s. Braulionis de s.
Aemiliano ibid. p. 215. 216. — ' wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXX.^p. 699-71(5. — Vita
alia ap. J. Guadet, Saint -Emilion, son histoire
et ses monuments. Paris 1841. 8*. p. 263-268.
ErL'Sehr.: Oams, P., Eirchengpeflchlchte Spaniens. II.
2. 1874. p. 14Ö.
Acta SS. Aemiliani episcopi, Hilariani
monachi, Hennippi et Dionysii martyrum
Trebiatum snb Diocletiano.
Aitsg. : ex Ph. Ferrario in AA. SS. BoU. 28.
Janr. II. p. 833.
Martj^rium s. Aemiliani martyris Doro-
stori in Mysia sive Bulgaria a. 362 auctore
anonvmo.
Atisg. : graece et lat. «n AA. SS. Boll. 18. Jul.
IV. p. 373-376, c. Boschii comment. praevio p.
370-373.
De s. Aemiliano abbate Latiniacensi ü^ ubi de
ss.Mumboldo et Eloquio abbatibus (■|"cca.675) ^ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. ü. p. 653-656.
— » in AA. SS. Boll. 10. Mart. 11. p. 45. 46.
De s. Aemiiiano epiecopo et confessore Cyzici
in Ilellesponto (saec. IX) in AA. SS. Boll. 8. Aug.
IL p. 353.
De 8. Aemiiiano epiecopo Nannetensi et mar-
tyre apud Augustodunum in Burgundia coa. 726
Papebrochii comment ifi AA. SS. Boll. 25. Jun.
V. p. 79-82.
JSrl.'8chr.: Cahonr, Notioe historiqne et critiqne sar
Saint £milien, 6vdqae de Nantes, mort ä Aatiin,
VIII. sidcle. Nantes 1859. 12mo. 248 pag. Avee 4
plandies.
De s. Aemiliano epiecopo Vercellensi in Italia
(saec. VI init.) Suyskenii svlloge histor.-critica
in AA. SS. Boll. 11. Sepi ÜI. p. 797-800.
De s. Aemiiio duoe Lucae in Etruria in AA.
SS. BoU. 1. Febr. I. p. 78.
De T. Aemilio, Feiice, Priamo, Luciano etc.
martyribus Sardis Papebrochii commentar. criti-
cus in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 745. 746.
Tita b. Aengusii Eeledei abbatis et epi-
scopi in Hibemia (cca. 824) ex antiquis
raonnmentis collecta.
Ausg.: ^ap. Golgan, AA. SS. Hibemiae I. p.
579. _ ^wiederh. in AA. SS. Boll. 11. Mart. IL
p. 85-88.
Erl.-Sekr.: De b. Aengussio ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. V. p. 906.
De S8. Aeoladio et Agricola episcopis Niver-
nensibus in Gallia (saec. VI) Henschenii comment.
historicus in AA. SS. Boll. 26. Febr. III. p. 663.
De s. Aeonio episcopo Arelatensi in Gallia (f
502) StUtingü sylloge historica in kk. SS. Boll.
30. Aug. VI. p. 563-565.
Tita s. Aequitii abbatis (f cca. 540. 11.
Aug.).
Ausg.: ex Gregorii M. diaL I. 4 ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 655-658.
De 8. Aeterno episcopo Ebroicensi et martyre
cca. a. 660 Lusarcae in dioec. Parisiensi in kk.
SS. BolL 15. Jul. IV. p. 48.
Vita s. Aethelwoldi episcopi Wratoni-
ensis (+ 984. Aug. 1) auctore Aelfrico
abbate, Wintoniensi alumno (f 1006).
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. latin. n*» 5362.
sec. XI, einxige.
Atisg. : ed. Jos. Stevenson in Chronicon mon-
asterii de Abingdon. IL London 1858. 8°. p. 255-
266. — Benedictionale eiusdem in Arohaeo-
logia XXIV. 47.
De s. Aetlierio epiecopo Autieeiodori in Gallia
(saec. VI) in AA. SS. BoIL 27. Jul. VI. p. 446.
De s. Aetberio epiecopo üigduni in Gallia (f
602) Stiltingii sylloge bistorica in AA. SS. Boll.
27. Aug. VLp. 91-94.
De s. Aetberio epiecopo VIennenei in Gallia (saec.
VII) in kk. SS. Boll. 14. Jun. IL p. 959.
De 8. Aetberio martyre forsan Nicomediae in
Bithynia sub Diocletiano in kk. SS. Boll. 18. Jun.
in. p. 571.
De s. Aetbiope eunucho per s. Philippum dia-
conum baptizato (f 34 vel 35) Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 27. Aug. VL p. 5-7.
De 8. Afflino episcopo confessore in AA. SS.
Boll. 8. Janr. I. p. 502.
Acta s. Afrae martyris Auguetae Vin-
deliconim (f a. 304) auctore anonymo.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. suppL lat. sec.
X. XL n« 165. 18.
Ausg.: * ap. M. Welser, Rerum Augustanar.
Vindelicarum commentarii. Francofurti 1594. 4°.
p. 152-155. — ^wiederh., sed collata c. pluribus
mss. in AA. SS. Boll. 5. Aug. 11. p. 55-59. —
Passlo s. Afrae {Handschr.: Paris, Nat.-Bibl.
suppl. lat. mbr. sec. IX. 4°. n° 871. f. 36. —
Ronen, mbr. sec. XI. foL 28/25. 5) ^ unter d.
Tit.: Conversio et passio ss. mm. Afrae, Hila-
riae . . . quae ante a. paullo minus 1300 Augustae
Vindel. passae sunt. Cum comment. M. Velseri.
Venetüs, Aid. 1591. 4°. — ' ap. Ruinart, Acta
sincera p. 400. — ' ap. M. TVelser 1. c. p. 156.
157. — * in M. Velseri Oper. Norimberg. 1682.
fol. p. 441. — ^ ap. J. Friedrieb, Kirch engeschiöhte
Deutschlands. 1. 1867. p. 427-430. — Inallendiesen
Ausgg. kommt der Prologus daxu {verfasst von
Adelbertus prior S. Udalrici Augustani, -j- 1235
oder später) nicht vor. Er steht allein in: Glo-
riosorum Christi confessorum Vldarici (!) et Sym-
perti necnon beatiss. mart. Apbrae Augustanae
sedis patronorum quam fidel issimorum historiae.
Sumptibus S. Udalrici Augustani impress. per
Silvanum Otmar. 1516. 4°. — ConTersio b. Afrae
apud provinciam Ariciensem, civitate Augustana
auctore Oliva Ausonensi episcopo ^ ap. Florez,
Espaöa sagr. XXVIII. — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CXLU. p. 593-598.
1142
ACTA S. AFRAE MART. BRIXIAB — ACTA S. AGATHAE
Erl.-S^.: Bosch ins, Commentar. praevios in AA.
SS. BoU. Aug. II. p. 89-54.
Braun, Plac, Oescaichte der Bekehrung:, Leiden und
Erfindung der h. Martyrin Afra. Augsburg 1806. 8*^.
Friedrich, J.. Die hl. AiA-a u. Narcissus, der erste
bekannte Biscnof von Augsburg in seiner Kirohen-
geschichte Deutschlands. I. Bamberg 1867. gr. 8^. p.
186-199; II. p. 668. 654.
Hefele, Qosch. der Einführung des Christenthums im
sildwestl. Deutschland. Tübingen 1887. p. 184.
Rettberg, Deutschlands Eirohengeschichte I. p. 144
-149.
Acta s. Afrae martyris Brixiae in Italia
(t cca. 134).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 24. Mai. Y.
p. 274-277 c. Henschenii comment. praevio.
De s. AfHcano episcopo ioxta Yabrum in Gallia
Narbonensi (saec. IV — VI) Papebrochii commen-
tatio in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 64-70; cf.
VII. p. 530.
De SS. AfHgi seu Apricio, Machario, Diceo
et Proculo martyribus Nicaeae in Bithynia a. 305
in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 14. 15.
De 8. Afro et aliis mai^tyribus Augustae Vin-
delicorum (f a. 304) Boschii commentar. histori-
cus in AA. SS. Boll. 5. Ang. II. p. 37. 38.
De s. Afrodisio episcopo Biterrensi in Gallia
in AA. SS. Boll. 22. Mart. III. p. 376.
De SS. Afrodlsio, Malina et aÜis 170 mai-tyri-
bns Tarsi in Phoenicia in AA. SS. Boll. 28. April,
m. p. 567-571 Henschenii commentatio.
De s. Agabio episcopo Novariae in Italia (saec.
V) Stiltingii sylloge historica in AA. SS. Boll.
10. Sept. III. p. 501. 502.
B>rL-SchT: Bossignoli, 0., S. Aeabio voscoto, pa-
trono di Xovara , e i primordt della chiesa novarese :
momorie raccolte per le feste millenario celebrate in
Novara nel 1890. Novara 1890. 12mo. 240 pag.
De s. Agabio epiacopo Veronae in Italia in
AA. SS. Boll. 4. Aug. I. p. 317.
De s. Agabo propheta Antiochiae in Syria
(saec. I) Henschenii comment historicus in AA.
SS. Boll. 13. Febr. II. p. 644. 645. Vgl, p. 897.
De SS. Agapa et Mariana sive Marina virgini-
bus et mar^Tibus Antiochiae Synopsis historica
in AA. SS. Boll. 10. Mart. II. p. 31. 32.
De 8. Agape virgine martyre Interamnae in
Umbria (f cca, 273) in AA. SS. Boll. 15. Febr.
n. p. 823.
Acta SS. Agapes, Cbioniae et Irenes so-
rorum virginum martyrum Thessalonicae
auctore antiquo in Yita s. Anastasiae.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Apr. I. p. 248-250,
c. Henschenii comment. praevio p. 245 - 247.
De s. Agapeto I papa (f 536) apud Constan-
tinopolim Clei svlloge bist. - critica in AA. SS.
Boll. 20. Sept. VI. p. 163-179. — Appendix de
rebus gestis Constantinopoli ab Agapeto papa
deque eins obitu et innere ibid. p. 179. 180.
Vgl. Agapetus I pp.
Yita SS. Agapii et Seeundini episcopo-
rum, Theodori presb. etc. martyrum apud
Cirtham et Lambaesam in Numidia cca.
259 auctore coaevo.
Ausg.: ex variis mss. et editione Baronii et
Surü in AA. SS. Boll. 30. April. lU. p. 746-749;
ef, p. 1004 et comment. praeviom p. 745.
Acta s. Agapiti martyris Praeneste in
Italia sub Aureliano imp., auctore ignoto.
Atisg.: ex ms. in AA. SS. Boll, 18. Aug. in.
p. 532-537. — Acta alia auctore anonyme ibid.
p. 537-539. Cf. Cuperi comment. praevius p.524-
532. — Prologus ad vitam s. A-i auctore Ber-
nardo Cremifanensi monacho (f 1^27) dem gros-
sem Theil nach ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
XXV. p. 613.
De s. AgapKo episcopo Bavennae in Italia {r
cca. 340) in AA. SS. Boll. 16. Mart n. p. 426^
De SS. Agapito et Dionysio monachis Rathenis
(t 1095) in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 135.
De s. Agapito in Phrygia in AA. SS. BulL
24. Mart. ni. p. 480.
De ss. Agapo, Valerio, Public ete. martvribos
in AA. SS. BoU. 12. April. II. p. 79.
De s. Agatha Hildegarde palatina Carinthiae
(t 1024) Bollandi commentarius histor. in AA.
SS. Boll. 5. Febr. I. p. 721-723.
Acta s. Agathae Virginia martyris Ca-
tanae in Sicilia (f 251).
AiAsg. : ex B. Mombritio et 16 latinis m^. in
AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 615-618. — Alia
acta auctore Graeco anonyme ex ms. senatus
Messanensis ibid. p. 618-620. — Alia a«ta
auctore Simeone Metaphraste ibid. inter-
prete I. D. Henxtovio p. 620-624. — Methodii
archiep. oratio in s. Agatham, latine reddita a
Leon. Pate ibid. p. 624-631. — De reliquiis
et ecclesiis s. A^thae commentarius histor. J.
Bollandi ibid. p. 631-636.
Historia transJationis corporis s.
Agathae virg. mart Constantinopoli Ca-
taneam auctore Mauritio episc. Cata-
nensi (f 1143).
Ausg.: ^in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 637-
643. — * in Caietani Vit. SS. Siculorum. — * ap.
Catanao sacrae scriptores Petr. Garreram, Rc-
chum Pirrum et Jo. Bapt. de Grossis. — Xira-
cula s. Agathae descripta aBlandino monacho
in AA. SS. l. c. p. 643-645. — Sylloge mist-t»!-
laneorum miraculorum s. Agathae ibid. p. t>45-
656. Vgl. p. 961.
Erl.-Sekr.: Bolland, J., Commentarias praevius ai
acta s. AgaÜiae ibid. p. 595-615.
Bnonafedo, Palenno patria di s. Agrata, istoria apc-
logetica ove si confuta la Catania vindicata di Andrea
Lamostolfo. Palenno 16(54. 4P.
Contarier, N.M., SaintoAgathe et sapatiie, on soa-
venirs de Mag:nano (p6Ierinago aa toznbeau do sainte
Philomdue). Langres 1877. 12 mo.
Qrossis, Joh. Bapt. de, Agatha Catanensis sävp dt*
natali patria s. Agathae. Catanae 1656. fol. Jo foL
312 pag.
Lettera sopra la patria di 8. Agata in Novelle letten»
di Firenze. 1762. coli. 779. 788 e 806.
Lamostolfo, Andr., Catania vendicata, o apolagi<i
in prova che s. Agata sia nata in Palenno , ountrC« J
P. Fulgenzio Arminio. Macerata 1666. A^.
Mongitoro, Ant., Bibliotheca Sicala n. p. 61.
Percolla, V., Vita di s. Agata. verg. e martire Ca-
tanese. Catania 1860. 18 mo. 184 pag.
ACTA SS. AGATHII — MIRACULA S. AGNELLI
1143
Bomeo, Salvat., Vita e colto di sant' Agata. Catania
1888. 80. 370 pag.
Ru ggeri , Dom., \ ita compendiata della gloriosa verg.
e mart. s. Agata. Catania 1887. 16 mo. 248 pag.
Acta SS. Agathii militis, Maximi pre-
sbyteri, Anthes diaconi etc. martyrum
Byzantii a. 303.
Ausg. : ex ms. graeco in AA. SS. Boll. 8. Mai.
IL p. 293-299. — Z^O-krjais toO äylov fjtuQXVQog
\4xiixiov , ex ms. Cryptae Ferratae iind. IL p. 762-
766. Cf. Comment praevius ibid. p. 291-293.
De s. Agathociia ancilla martyre in AA. SS.
BolL 17. Sept V. p. 482.
De s. Agaihodoro mai-tyre Tyanae in Cappa-
docia in AA. SS. Boll. 2. Febr. L p. 295.
De s. Agtthomero martyre in Mysia in AA.
SS. Boll. 3. Apr. L p. 244.
De s. Agathone abbate in deserto Scete in
At^gypto (saec. V) Vict. de Bück commentarius
in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 896-901. —
Dieta et facta s. A^atbonis, collecta ex Yitis
Patrum secundum edit. Herib. Rosweydi ibid.
p. 901-905. — Apopbthegmata s. Agathonis,
ex cod. Colbert. graeco edita et latine versa a
Cotellerio ibid. p. 905-908.
De SS. Agathone et Triphina martyribus Si-
eulis in AA. SS. Boll. 5. Jul. IL p. 222.
De SS. Agathone, Luceia, Diogene martyribus
Alexandriae in AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 157.
Acta SS. Agathonici martyris et socio-
rum [Zotici, Theoprepii etc. martyrum sub
Maximiano in Bithynia et in Thracia add,
AA, SS. BolL].
Ausg. : graece et lat. primum e cod. Leidensi
n° 10 in Analect. Boll. IL 1883. p. 99-115. —
Martyrium eorundem auctore anonymo graece
et lat. interpr. Pinio in AA. SS. Boll. 22. Aug.
IV. p. 522-524, c. Pinii comment. praevio p. 519-
522. — Encomium ins. Agathonicum Nicome-
diensem maii. graece et lat in Analect. BoUand.
V. 1886. p. 397-415.
Tita s. Agathonis tbaumaturgi Romani
pontificis (f 681) auctore Anastasio Bi-
bliothecario.
Atisg. : in A A. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 624-626.
Erl.-Sdvr.: Schiavo, Mich., Dissertazione stör. -dorn -
matica della patria santitli e dottrina del pontefice s.
Agatone. Palermo 1731. 40. ibid. 1751. 40.
Vgl. Agatho papa.
Acta SS. Agathopii diaconi et Tbeoduli
lectoris mart Thessalonicensium (saec. IV).
Ausg.: ex ms. Vat. graeco 1660 latine in kk.
SS. Boll. 4. April. L p. 322-325.
De s. Agatumbro episcopo Metensi (f cca. 530)
in AA. SS. Boll. 11. Mai. IL p. 632.
Passio ss. Agaunensium martyrum = Historia
abbatum Agaunensium, vid, supra p. 603.
De SS. Agento, Donato et sociis martyribus
Hispanis in AA. SS. Boll. 11. Janr. I. p. 674.
De s. Agerico abbate Taronensi S. Martini in
Gallia (f cca. 680) in AA. SS. Boll. 11. April. IL
p. 30. 31.
De 8. AgHberta virgine abbatissa lotrensi in Gal-
lia (saecVU) in AA. SS. Boll. 11. Aug. U. p. 656.
De 8. Agileo martyre Carthagine in Africa ante
a. 313 Goorius in AA. SS. Boll. 15. Oct. VIL 1.
p. 7-10.
Yita s. Agili {gallice Ay, Ayeul, T) ab-
batis Besbacensis primi in Bria Galliae
provincia (f cca. 650) auctore anonymo
suppari.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 316-326. — • ap. Resch, Annales Sabionens.
I. p. 497. — "ex mss. coli. c. editionib. Chiffletii
et Mabillonii in AA. SS. Boll. 30. Aug. VI. p. 574
-587. — Miraeala auctoribus diversis anonymis,
ex edit. » Mabillonii (1. c. p. 326-334) * ibid. p.
587-597. — Auszüge *ap. Bouquet, Rec. III. p.
511-514; ex miraculis X. p. 364. 365; ,de Bal-
duinoV comite Flandriae^ XI. p. 479. 480. —
^ letxteres wiederh. ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 866.
Erl.-Sekr.: Büdinpfer, M., in Sitzanf^sberichte der
Wiener Akad. d. Winsensch. XXIII. 1857. p. 872-888.
Histoire litt^raire de la France m. 173o. p. 635;
XIII. 1814. p. 6UU.
Stilting, Comment. praevius in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 569-573.
Wat t en b ach , Deatschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 110. not. 2 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 116. not. 2.
p. 123. not. 2.
Yita s. Agili viceconiiti8 prope Magdu-
num [Mehun'8ur-Yh)re\ in Gallia (f post
587) auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 30. Aug. VI.
p. 566-569.
Erl.-Sehr.: Dufaur Comte de Pibrac, A., D^ou-
verte du tombeau mdrovingien de Saint Ay, ancien
vicomte d'Orl^ans. Orions 1861. S^. 27 pag.
Vita s. Agilolfl archiepiscopi Colonien-
sis et abbatis Stabulensis (f 751 aut 752)
a monacho Malmundariensi scripta.
Ein völlig phantastisches Machwerk mit den entsetz-
lichsten Anadironismen , das mit den falschen Acta 8. Sui-
berti vom Pseudo - MarcoUin zusammenhängt.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 9. Jul. IL p. 720-726
ex ms. legendario S. Mariae ad Gradus Colon., c.
Pinii comment. praevio p. 714-720.
Erl.-Sekr.: Steffens, Am., Der h. Agilolfus Bischof
von Köln und Märtyrer. Zur Feier der Wiederaus-
stellung seiner Reliquien in Kürze dargestellt. Köln
1893. 8fi. 40 pag.
Miracula s. Agnelli abbatis, urbis Nea-
polis protectoris (+ 596. Dec. 14) auctore
Petro diacono Neapolitano (flor. 900).
Ausg.: ^in Officia ss. patronorum civitatis Nea-
politanae. Neapoli 1525, non integre. — 'ap. Ba-
luze, Miscellan. ed. Mansi IV. p. 71-74, Prolog
u. Wunder gekürxt. — *ex 4 «odd. Neapel, ed.
B. Capasso in Monument, ad Neapolit ducatus
histor. pertin. I. 1881. p. 307-322; cf. p. 22. not. 2
et p. 239. — * nur das von Capasso fortgelassene
Carmen , Landern Christi^ ap. üghelli, Ital. sacra
VI. p. 76 (ed. nov. VI. p. 54. 55); cf IV. p. 878.
Er l.- Sehr.: De s. Agnello abbate ex Ferrarii Catalo^
SS. Italiao ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 353.
Ouarcino, Isid. da, Vita di s. Agnello abbate. Sor-
rento 1877. 8«.
1144
DE S. AGNETE — DE S. AGOBARDO
De SS. Agnete abbatissa et Disciola saDctimo-
niali (saec. VI) virginibus Pictavis in Aquitania
in AA. SS. BoU. 13. Mai. IIL p. 238. 239.
De s. Agnete martyre in AA. SS. BoU. 5. Jul.
n. p. 228.
Yita et revelationes Agnetis Blannbekin
venerabilis (tl315), quae sub Rudolpho
Habsburgico et Alberto I Austriacis imp.
Viennae floruit, auctore anonvmo ord.
Minorum {B. Pexio'^).
Ausg. : Accessit Potbonis presb. et mon. Pru-
veningensis saec. XJI liber de miraculis s. Dei
Genitricis Mahae. Ed. Bern.Pezius. Viennae 1731.
8°. 456 pag. Auf kaiserlich£n Befehl wegen des
stark obscön- mystischen Inhalts unterdrückt u.
daher sehr selten, — Auszüge ed. Chmel in
Sitziingsber. der Wiener Akad. der "Wiss. Hist. -
phil. Classe. II.
'Erl.'Sehr.: Fabrioins, Bibl. mod. et Inf. latmitatis
ed. Mansi VI. p. 10.
Fez, Epistola apologeticA vitae Agnetis. Francorarti
et Lips. 1735. 8».
Pontius, Hadr. , Epistola ad amicnm, qua . . . histo-
riam libri rarioris exponit, qui inscribitur: Ven.
Agnetis . . . Adiectae sunt . . . Pezii et Garellii de
hoc libro epistolae. 1785. 8^. 32pag.
Reusüh, Fr. H., Index der verbotenen Bücher, ü.
Abth. 1. Bonn 1885. p. 259. n0 3.
Suttner, G. Freih. v., Die Garelli. Wien 1885. p.
49-56.
Vogel, Notitia Script. rer.Austriac. II. Viennao 1785.
p.834.
Tita s. Agnetis de Bohemia, Tirginis
ord. s. Clarae Pragae (f 1282).
Ausg. : ex ms. Pragensi in AA. SS. BoU. 6. Mart.
I. p. 509-513. — Vita alia ex mss. Bohemicis
concinnata a Geo. Crugerio ibid. p. 513-532. —
Compendium vitae a Pisano scriptum ibid. p.
508. — Compendium aliud a Barth. Pontano
scriptum ibid. p. 509.
Sri.- Sehr.: Commentariuspraevius iMci. p. 602-506.
Glaubrecht, J., Die sei. Königstochter Agnes von
Böhmen n. die letzten Przemisliden. Ein histor. Zeit-
a. Sittengemälde aus d. 18. Jalirh. Regensburg 1874.
gr. 80. JL 2.70.
Vgl. 8. Clara: Epistolae.
Vita s. Agnetis virginis et martyris Ro-
mae (saec. III) auctore s. Ambrosio {un-
echt).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 21. Janr. — ^in
AA. SS. BoU. 21. Janr. IL p. 351-354. — Eius-
dem acta ex menaeis Graecorum ibid. p. 354. —
De reliquiis s. Agnetis ibid. p. 354-357. —
Historia inventionis et translationis ss. Agnetis
et Benign! episc. a. 963 e GaUia ültraiectum ^ ibid.
p. 357- 360. — ^ Excerpte unt. d. Tit. : Ex ti-ans-
latione ss. Benigni et Agnetis ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 571«. 571**. — De
reliquiis s. Agnetis Constantinopolim translatis
in AA. SS. BoU. 1. c. p. 360. — De miraculis
s. Agnetis ibid. p. 361. — Alia miracula ex
Thoma a Kempis ihid. p. 362. 363. — Historia
passionis auctore Hrotsuitha mon. Gandershe-
mensi ap. Migne , Patrolog. lat. CXXXVII. p. 1121
-1130. — Passio auctore Phlippo de Harvengt
de Eleemosyna abb. Praem. (f post 1 180). Carmen
elegiacum ^ in Phiüppi de H. opp. ed. Nicol. Cha-
mart. Duaci 1621. fol. p. 796-798. — ^ wiederh.
ap. Migne 1. c. CCIII. p. 1387-1392. — Vita me-
triea ap. Barster, Novem vitae p. 38-51 ex cfnl.
Paris, lat. n° 14145. sec. IX.
Erl. - Sehr. ; A 1 1 ard , Paul , L'hagiographie au 4. sieck' :
martyres de s. Hippolyte , de s. Laurent, de s. A|ra^.
de s. Cassien d'aprds les podmes de Pmdence m
Bevue des quostions historiq. XXXVII. Paris ISSö.
p. 858-405.
Bartolini, Dom., Atti del martirio di s. Agncse, c-jn
atlante di 14 tavoie in fol. Borna, Congreg. de propag.
fide 18ÖS. 40. 2 sc. 50 baj. (französisch u. d. Tit. .
Actes du martyre de la vierge romaino s. Agnes . . .
trad. par l'abbö E. J. Mateme. Paris 1684. 8®).
Bartsch, K., Sancta Agnes. Provenzalisches geij»c-
lichos Schauspiel. Berlin 1869. &, Jk2.
Beverini, Bartol., Vit» e culto di s. Agnese vinr. e
mart. Roma 1856. 8<>. 88pag.
Boutempi, G., Vita di s. Agnese vergine e martir^
Romaua. Bellinzona 1890. 12 mo. XII. 176 jng. Li.
50 c.
Legge nda dis. Agnese. Testodilinguainodito. PnbU.
per cura di Luigi Rigoli. Fironze 1818. 8°.
Leggenda di s. Agnese vers:. e martire di Cristo.
scritta nel buon secolo della lingua. (Pubbl. per cura
d'Ad. Rossi.) Perugia 1857. S». 22 pag.
Martyre, Le, de sainte Agnös, mvst^re en vielüt-
langue proven9ale. Texte revu sur I'nnique ms. ori-
ginal, acconipagn^ d'une traduction litterale en r?^
gard . . . par A. L. Sardou. Noav. 6dit. Paris \*<i 1.
8°. 5 It. mar 200 Exempl. gedruckt. — JSiww andiff
Ausg. erschien unt. d. THt.: Mistoro provenzalo di &
Agnese. Facsimile in eliotlpia doli' unico ms. Chi-
giano c. prefaz. di E. Monaci. Roma 1880. fol. Sjßog.
Text u. 19 Taff. Jk 20.
Clddat, L. , Le mystdre provenc»!
de sainte Agn^s. Examen du ms. de la bibl. Qiu-i
et de r^dition de Bartsch in Biblioth^que des Ecoles
tnüKf. d'Athenes et de Rome. Ann^e 1877. Fa^c. 1.
Sardou, A. L., Sappl^ment k Tedi:.
du Martyre de s. Agnds publice par la Soci^'tt' des
lettres . . . des Alpes - maritimes. Rectifications et
notes nou volles d'aprds la r^oension faite par L^-l
Clödat. Nico 1878. 8°. 12^.
S an t i n i , Louis , Vie de sainte Agnds , vierge et mar-
tyre. Trad. par Alph.Lalli. Paris 1879. 12mo. lfr.5i.»c,
Yita s. Agnetis virginis ord. s. Domi-
nici Monte- Pol] tiani in Hetruria (f 1317)
auctore Raymundo de Capua (f 1399
Noribergae).
Ausg.: * ed. Ambr. Taegius, Collectio renim
ordinis Praedic. lib. III. dist. 8. p. 146. — • ex
ms. ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 20. April. 11.
p. 792-812. — Analecta potissimum ex Italici»
Fr. Laurentii ibid. p. 813-817.
üebers.: S. Agnese Segni, vergine Poliziana , . . :
leggenda trad. dal latino da Vinc. Montini. Pescia
1887. 8^ 94 pag.
Erl. -Sehr.: Bartoli, Gugl., Istoria di ß. Agneso ii
Montepulciano con memorie della medesima ci::ä.
Sieua 1779. 8«.
Roux, Vie de s. Agnez de Monpolitien , religieuse div
minicaine. Paris 1728. 12 mo.
Stephon ins, Bern., De laudibus b. Agnetis Poli-
tianae virg. ex familia s. Dominici. Bomae 1601. 4
Vulnius, Jos. Rocc, Vitae sanctonun octo a Bec^i
XIII pont. max. fastis sacris adscriptomm. KoD.a>'
1727. 80. p. 35-44.
Acta SS. Agoardi et Agilberti martr-
rum Christolii in agro Parisino.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 81 5-81 7.
De s. Agobardo archiepiscopo Lugdunensi (t
840) Henschenii sylloge in AA. SS. BoU. 6. Jud.
I. p. 748. 749.
Erl.- Sehr.: Chevalard, L'6gliso et l'ötat en Fr«acr
au 9. sidcle. Saint Agobard archevgqao de Lyon. Si
vie et ses ^rits. Lyon 1868. S*'.
DE SS. AGRATO ET CASTURO — TITA S. AICHARDI
1145
Förster, Th., Drei Erzbischöfe vor 1000 Jahren (Claii-
dius von Turin , Agobard von Lyon , Hinkmar von
röieims). Ein Spiegelbild für ihre EpigonMi. Güters«
loh 1874. 8P. Jk 1.80.
Vgl. Agobardns.
De SS. Agrsto et Casturo episcopis Viennae AI-
lobrogum (saec. VIII) Stalsii sylloge hist. - critica
in AA. SS. Bell. 14. Oct VI. p. 545-556. Cf.
Rigolloti Dota ibid. suppl. p. 185*. 186*.
Vita s. Agricii = Vita s. Agritii.
De s. Agriclo episcopo SenoneiLsi in Gallia in
AA. SS. Bell. 13. Jim. II. p. 687.
De s. Agricofa martyre in AA. SS. Bell. 3. Nov.
I. p. 604.
De s. Agricola presbytero SuessioDe in Gallia
{t€mp. iwc.) V. de Buckii s vi löge histor. in AA.
SS. Bell. 20. Oct VIII. p. 885-887.
Acta s. Agricolae episcopi Cabilone
[Ckalon-su7''Saöne\ in Gallia et aliorum
elevationis (a. 580).
Ausg. : w AA.SS. Boll. 17.Mart. 11. p. 515. 516.
Erl.-Sehr.: Histoire litteraire de la France. V. 1740.
p. GÖ9.
Encomium ss. Agricolae et Vitalis mar-
tyrum Bononiae (f 304) auctore s. Am-
brosio.
Ausg. : * ex libro De exhortatione virginitatis
eap. 1 (ap. Migne, Patrolog. lat. XVI. p. 335 fF.)
— ^tciederh. in AA. SS. Bell. 4. Nov. IL prs. 1.
p. 245. 246. — Epistula s. Ambrosio attributa
de martyrio ss. A-ae et V-s (ap. Migne 1. c. XVII.
p. 747) ibid. p. 246. 247. — Passio ss. A-ae et
V-s ibid. p. 247-249. — Ex Gregorii Turon.
lib. L c. 44 de Gloria mart. ,de ss. A-a et V-i'
* in Mon. Genn. hist. Scr. rer. Meroving. I. p. 517.
518. — ^iviederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 249.
250. — Miraoula p. 250-252. — Translatio
corporum ss. A. et V. in ecclesiam s. Joh. Bapt.
Bononiae a» 1019 ibid. p. 252. 253.
De s. Agricolao episcopo Traiectensi in Belgio
(saec. V) in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 659. 660.
Vita s. Agricoli episcopi et patroni
Avenionensis in Gallia (f 700) auctore
anonvmo.
Ausg.: ex editione Barralis et Surii in AA.
SS. BolL 2. Sept. I. p. 450^456, c. Stiltingii com-
ment. praevio ibid. p. 444-450 (m. Portr.).
EH.- Sehr.: Canron, Aug., Vie de s. Agricol, citoyen,
6vdqne et premier patron de la ville d'Avignon. Paris
1861. 8».
Gl 6 m e n t f Vie de s. Agricol , 6veqae et patron de la
ville d'Avignon. Avignon, J. Roborty 1771. 12mo.
£., Hagiographie avignonnaise. I. Saint Agricol,
son oenvre et son siöcle. Avignon 1882. 12 mo. 36pag.
Tita s. Agrippani episcopi Podii [Puy]
in GaUia (f post 650).
Ausg.: ex ms. coUegii Podiens. in AA. SS.
Boll. 1. Febr. I. p. 295. — Alla Tita ex officio ec-
cles. Podiensis ibid. p. 205. — Translatio s.
Agiippani ex eod. offic. ibid. p. 205. 206.
Translatio s. Agrippinae virginis et mar-
tyris Bomanae sub Valeriano, Koma in
Siciliam.
Ausg.: e.x tom. I de Vitis SS. Siculorum in
AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 464-470. — Canon
de 8. Agrippina ibid. p. 461-464. Cf. Papebrochii
comment. praevius ibid. p. 458-461.
Miracula s. Agrippini episcopi Neapoli-
tani auctore Petro subdiacono Nea-
politano (flor. 900).
Ausg.: ' ex cod. Corsiniano n* 777 Romae ed.
A. S. Mazochius, De sanctorura Neapolitanae ec-
clesiae episcoporum cultu. Neapoli 1753. p. 328 ff.
— ' ap. Parascandalo , Memorie storici della chiesa
di Napoli. I. p. 130. — ^ nur eine Stelle, welche
den Angriff Neapels 960 durch die Sarraxenen
berichtet, ed. Waitz in Mon. Germ. hist. Scr. rer.
Ijangob. 1878. p. 463-465. — *ex ms. Neap. et
Mazochio ed. B. Capasso in Monument, ad Neapol.
ducatus histor. pertin. I. 1881. p. 322-329; p. 112
-114; cf p. 239. n° 7.
De s. Agrippino episcopo Augustodunensi (f cca.
540) in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 49.
De s. Agrippino episcopo Comensi in Italia (f
cca. 586) in AA. SS. Boll. 17. Jun. lU. p. 377-379.
Vita s. Agritii episc. Trevirensis (f cca.
335) auctore anonyme.
fInter pretiosa historiae Treveronsis monumenta re-
fern debet.' waitz. Geschrieben zwischen lOöO — 1070. —
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit.cd. Mansi IV. p. 238
hJUt LambortusTrevirons. ««uLambertus Parvns
a Legia monachos SS. Eacharii et Mathiae Trevirensis (c.
1175) für d. Verf. ; Sauerland schreibt die Vita dem Abte
Berengoz von St. Maximin zu, während sie nach J.Marx'
Untersuchung von einem Mitgliedo des Trierer Domclerus
'/wischen 10§0— 1046, vielleicht von Angilbald, dem
Kanzler des Erzbischofs i'oppo , herrührt.
Handschr.: Paris, Nai-Bibl., suppl. lat n"
496». mbr. sec. XIII; — suppl. lat n*> 243. 3. mbr.
4». — Trier, Dombibl. n*» 93». mbr. sec. XII. 4^
— Stadtbibl. n« 388. mbr. sec. XII. fol.; — n»
1993. sec. XV. Abschrift von Paris n° 1 ; — Se-
minarbibl. R. I. 8. sec. XIV.
Ausg.: * ohne Prologus in kk. SS. Boll. 13.
Janr. 1. p. 773-781 (ed. nov. II. p. 56 ff.). Vgl.
31. Aug. VI. p. 668. — • hiernach wiederh. Ex
x\tA s. Agritii ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 211.
212. Andere Bruchstücke in den Noton ibid. p.
135. 148. 151. 152. 170. — * wiederh. ap. Migne,
Paü'olog. lat. CLIV. p. 1247-1250. — * vollständig
mit Prologus ap. Sauerland , Trierer Geschichts-
quellen. 1889. p. 175-177; p. 185-211.
Erl.-Schr.: Aronbergh, 6m. van, LAmbertus Leo-
diensis in Biographie nationale de Belgique. XI.
Bruxolics 1891. p. 167. 168.
Bei 8 sei, Steph., Geschichte der Trierer Kirchen. I,
Trier 1887. p. 74-82; p. 19(5-199 über sein Orot.
Marx, J., in Westdeutsche Zeitschrift f. Geschichte.
XII. p. 37-50.
Rettberg, Kirchengoschichte Deutschlands I. p. 181
-185.
Sauorland, H. V., Trierer Ooschichtsquelien. 1889.
p. 67-60; 80-1.'»; 144 ff.
Watt o n b a ch , Deutschlands Geschichtsqaellen. G. Aufl.
II. 1894. p. 118. 608. 618.
Vita s. Albertl = Vita s. Ayberti.
^^^ ^ { Aichardi } ^^^^^^ Gemeticen-
sis in Normannia (f cca. 687) suspecta
auctore anonyme monacho Gemeticensi
saec. X.
1146
VITA S. AIDANI — VITA S. ALBANI PROTOMARTYRIS
Ausg. : ex ms. et ^ ed. Mabillonii AA. SS. o.
8. Ben. saec. 11. p. 953-971 — •tn AA. SS. BoU.
15. Sept. V. p. 85-100. — Vita brevior auotore
ignoti Dominis et aetatis, ex ms. ibid. p. 100-
102. — Vita auctore Fulberto peccatore monacho
Gemmeticensi, ed. Surius, Vit. Sanci 15. Sept.
IX. 1618. p. 152.
Erl.-Sehr.: Perier, Comment. praevins tn AA. SS.
BoU. 1. c. p. 80-85.
Vio de s. Achard abbö de Jamiöges; extraite des An-
nales de Hainant par Jacques de Ouyse (XI. 22,
8. d.) et pabl. pour la prem. fois par le marqnis de
Fortia d'Ürbain. Paris 1830. 9». 74pag.
Vita s. Aidani siye Maedoci (Moedoc)
episcopi Femensis in Hibemia (saec. VII):
,Fuit vir quidam'.
Ausg.: ^ ex 2 mss. in AA. SS. Bell. 31. Janr.
n. p. 1112-1120. — »ap. Colgan, AA. SS. Hiber-
niae 11. p. 208. — 'ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 463-488. — Kürzer
ap. Capgrave , Legenda sanctorum Angliae. f ol. 4.
Vgl. Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 1.
p. 188. n^ 526 -530; Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Hi-
berniae I. p. 521 sq.
De s. Aidano abbate in Hibemia (saec. VI) C.
de Smedtii notitia in AA. SS. Boll. 2. Nov. I. p.
564.
De s. Aidano episcopo Lindisfamensi in Anglia
(f 651) Stiltingii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 31. Aug. VI. p. 688-694. Vgl. Hardy. Cata-
logue of materials 1. 1. p. 246. n'^ 647-650.
Vita s. Aldi episc. Killarensis et confes-
soris: ,Aidus sanctus episcopus'. 10. Nov.
Ausg.: ^ ex ms^ Kilkenniensi ap. Colgan, AA.
SS. Hibern. Febr. 28. II. Lovanii 1645. fol. p.418.
— '^ ex cod. Salmantic. ap. C. de Smedt, AA. SS.
Hiberniae p. 333 - 360. — 'ex ms. Cott. Vesp. A. xiv
ed. Will. Jenkins Rees in Lives of the Cambro-
British Saints. Uandovery, Society for the publi-
cation of ancient Welsh mss. 1853. 8°. p. 232-
251. — De s. Aido sive Aidano abbate ap. Cap-
grave, Nova legenda Angliae fol. 2. Cf. Job.
O'Hanlon, Vitae SS. Hiberniae IL p. 730.
Vita s. Aigulfi abbatis Lerinensis et mar-
tyris occisi a. 675 auctore Adrevaldo
monacho Floriacensi (f cca. 878).
Ausg. : ^ ohne Nennung des Verf. ed. Surius,
Vit. SS. 3. Sept. — * mit Nennung des Verf. u.
vollständiger ap. Mabillon, AA.SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 656-665. — ' in AA. SS. Boll. 3. Sept. I.
p. 747-755. — * ap. Migne, Patrolog. lat. CXXIV.
p. 953-968. — Vita alia ss. A-i et sociorum
martyrum in insula Capra.sia inter Corsicam et
Etruriam inter 675-681 auctore incerto ex ms.
in AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 743-747. — In-
ventio reliquiarum auctore anonyme * ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. H. p. 666. 667. — * in
AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 755-758. — Miraenla
eiusdem auctore anonyme ^ ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. IL p. 667-672. — » in AA. SS.
Boll. 3. Sept. I. p. 758-763. Cf Stiltingü com-
ment. praevius ibid. p. 728-743.
Erl.-Schr.: Histoire littöraire de la France VII. p.
386; XU. P.4S6.
De s. Aigulpho arcbiepiscopo Bituricensi in Gal-
lia (-j- cca. 838) Henschenii comment. historicus
in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 176-178; ef VU.
p. 827.
De SS. Althala et Ammunte martyribus Adria-
nopoli in Thracia in A A. SS. Boll. 2. Sept I. p. 35S.
De b. Alano de Rupe Zuollae sepulto (f 1475)
ap. Choquet, Sancti Belgi p. 202-218.
De b. Alarico ord. s. Bened. in üfnaugia laous
Tigurini insula in Helvetia (f cca. 973) Suyskenii
sylloge in AA. SS. Boll. 29. Sept. VIII. p. 180-184.
De v. Alawlco abbate Augiensi apud Alaman-
nos (t 958) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
V. p. 246-248.
Vita s. Albani auctore G. abbate Cla-
ravallensi, secundum di Transamun-
do(?): jErat olim in partibus aquilonis
tiomo'.
Dieser Heilige ist eine Art christlicher Oedipns. Die
Lef^ende ist sehr schSo.
Handschr. .-Posen, Graf Dzialinski, chart sec.
XV. 4. fol. 2. — Paris, Arsenal. Hist. n*99. sec.
Xin (als Brief 176). — Nat.-Bibl. fonds lat n«
8567. sec. XHI. 8<>. fol. 34. — Rom, Vatic lat
n» 6735. sec. XIV. 4«. fol. 4-6.
Erl.-Schr.: La lesrgenda di sant' Albano, prosa in-
edita del secolo XIV, e la storia di san Giovanni Boc-
cadoro secondo due antiche lezioni in ottava rimA.
Por cora di Alessandro d'Ancona. Bologna 1865. 8*.
109 pag. L4.
Vita s. Albani martyris Moguntiae (t
406) auctore Goswino canonico Mogun-
tino (cca. 1062).
Ausg. : ohne Prologe ^ed. Canisius , Lect antiq.
V. 2. p. 648-665 (« ed. Basnage IV. p. 158- 166).
Irrthümlich ist hier Sieghard, Mönch von
St. Alban als Verfangegeben. — Goswini pro-
logi vel praefationes , una ad Sigefridum archiep.
Mogunt. , altera ad Bardonem abb. S. Albani * in
AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 88, unvoUständig.
— ' ed. Serarius ap. Joannis, Rer. Mogunt scr. L
p. 124, desgl. — ' vollständig u. Auszug aus der
Passio seu Vita ed. Holder -Egger ex ms. Musei
Brit n« 19991. mbr. et Viennensi, Staatsbibl. n«
336. mbr. sec. XIII ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 985-990,
Erl.-Schr.: Falk, Der h. Alban, Märtyrer zn Mainz.
sein Leben u. seine Verehrung tn Der Katholik. LXI.
1881. I. p. 693-617. Vgl. Alte u. neue Welt. 1.S73.
Heft 7. p. 231-283.
Holder-Egger, Oozwin n. Qozechin , Domscholastor
zu Mainz m Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIII.
1888. p. 11-21.
Papebroch, Commentar. historicos de s. Albano raar-
tyre Moguntiae in Germania, et de ss. martyribus
Albano episc. et Dominico oremita Borani prope Ve-
netias honoratis (saec. IV) in AA. SS. BoU. f. c. p.
86-95 ivnederh. ap. Joannis, Scr. rer. Mogunt. iL
p. 24-37).
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands T. p. 211.
Reuter, J. G., Albansgolden. Mainz 1790.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquollen 5. Anfi.
n. 1886. p. 105. not. 8; 6. Aufl. II. 1891. p. IIL
Yita s. Albani protomartyris Angliae.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Histona s. Albani mar-
tyris. s. 1. et a. (cca. 1470.) 4°. — • wiederh. als
De inclyti et gloriosi protomartyris Anglie Al-
bani, quem in Germania et Gallia Albinum vo-
ACTA SS. ALBANI ET AMPHIBALI — LEGENDA B. ALBERTI MAGNI
1147
cant, conversione, passione, translatione etmira-
culoram chorascatione. s. 1. et a. (Colon. 1502.)
4^. Ooth. Sehr gestickt in England. Abt und
Mönche des PantaUonsklosters xu Köln widmen
die Vita in der Vorrede König Heinrich VIII von
England. — De s. Albano mart. ap. Capgrave,
Nova legenda Angliae, f. 6. — Sermo de s. Al-
bano ed. Thom. Hearne in the Appendix to Wil-
liam of Newburgh. 1719. 8^
Acta SS. Albani et Amphibali de-
ricl etc. Verolamii Angliae. Ex Bedae
hist eceles. I. c. 6. 7.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 147-
149. — Alia acta anno 590 anglice scripta, inter-
prete Guilelmo monacho Albanensi ibid. p.
149-159.— Analeeta Hensohenii ibid.y. 159-171.
— Albon and Amphabel. The glorious lyie
and passion of St. Albon, prothomartyr of Eng-
lande, and also the lyfe and passion of St. Am-
phabel. Ein Gedicht.
Ausg.: translated ont of Frenche and Latin
into Englishe by John Lydgate, monk of Bury.
St. Alban's, John Hertford 1534. 4'» (vorhanden
i-m Britischen Museum).
I^rl'Sckr.: Hardy, CRtalogue of materials. 1. 1. 1862.
p. 4. no 8; p. 28. n^ 42; p. 28. n^ 60.
Vita di 8. Älbimo, martire della Gran Breta^a. Asti
1893. 24 mo. 32pa4f.
^a tt e n b a c h , Deatschlande OeschichtsqaelleD . 6. Aufl.
n. 1894. p. 497.
Acta s. Albani seu Abbani abbatis Maghurnui-
densis = Vita s. Abbani.
Tita s. Albarti, fratris s. Erhardi epi-
scopi Ratisbonensis. Fabelhaft
Ausg.: ap. Pez, Thes. anecd. II. 3. p. 181-184.
Acta s. Albei episcopi Imlacensis in
Momonia Hibemiae provincia (saec. VI):
,Albeus sanctus episcopus'.
Ausg.: primum ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 235-260. Cf. Suys-
kenii svlloge hist.- critica in AA. SS. Boll. 12.SeJ)t.
IV. p. 26-31, praesertim p. 27. § 8.
Vita b. Albergati, rte^. Vita b. Nicolai Albergati.
Yita b. Alberici primi abbatis Cister-
ciensis (cca. saec. XII) auctore Chryso-
stomo Henriquez.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 26. Janr. IL p. 754 -758.
De s. Alberioo abbate Stabulensi, vid. De ss.
Sigolino ...
De s. Albeiico eremita apud Balneum in Etni-
ria in AA. SS. Boll. 29. Aug. VI. p. 514.
Vita s. Alberonls — Vita s. Adalberonis.
Yita s. Alberti abbatis Gambninensis
[Ga7nbron'8ur'VAntion\ in Gallia (saec.
YII). 29. Dec.
Ausg.: ex mss. ap. Mabillon, AA. SS. o.s.Ben.
saec. ni. 2. p. 526-534; ef. saec. IV. 2. p. 600.
Erl. - Sehr. : H i s t o i r e littöraire de la France . VI. 1742.
p. 556.
Yita s. Alberti abbatis Oemblacensis.
Ausg.: fragm. ap. Bouquet, Hec. X. p. 373.
Yita b. Alberti Besutil eremitae apud
lacum Yerbanum in ducatu Mediolanensi
(t 1359).
Ausg. : ex Ferrarii catal. SS. Italiae unederh. in
AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 788 c. Pinü comment.
Acta s. Alberti confessoris ordinis Car-
melitarum Messanae in Sicilia (f 1306)
auctore anonyme.
Ausg.: Vincentio Barbaro interprete in kk.
SS. Boll. 7. Aug. n. p. 226-236. — Appendix
miraculorum ibid, p. 236-239, c. Boschii com-
ment. praevio ibid. p. 215-226.
Birl. - Sehr. : Can to n i , Tom., Vita di s. Alberto Canne-
litano. Bologna 1779. 4».
Yita b. Alberti Drepanensis auctore
Johanne Maria de Polluciis sive Po-
litiano, Bononiensi carmelita (cca. 1490).
Ausg.: ed. Surius, Vit SS. 7. Aug.
Yita Alberti episcopi Leodiensis (f 1192.
Nov. 24) auctore anonyme.
Es ist nicht an wahrscheinlich , da«8 Werricns abbas
Lobiensls (■(* 1204) diese Yita selbst verfasste oder sie
schreiben liess. Der Anfang fehlt.
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n* 723-727,
mbr. sec. XIII. fol. ; — n° 9742. mbr. sec. iV.
fol., blos ein Fragment.
Ausg. : ^ xuerst vollständig ed. Job. Heller ap.
Pertz, Mon. scr. XXV. p. 139-168; cf. p. 135-
139. — * eine andere Recension ed. Aegidius
Aureaevallensis (s. d.), Gesta episc. Leodiensium
üb. lU. c. 47-69 {in der Ausg. bei Pertx fort-
gelassen). — • wiederh. unt. d. Tit. : Vita s. Al-
berti cardinalis, episc. Leod. et martyris, ex mss.
cbronicis Aegidii Leodiensis, Aureaevallis mon-
acbi, primum deprompta et auctario . . . illustrata
studio . . . Aub. Miraei. Antverpiae 1612. 8°.
Uebers.: Vida de s. Alberto, cardinal del tit.
de Sancta-Cruz, obispo de Lieja y mart., trad. en
castellano por Andres de Soto. Brussellas 1613. 8°.
ErL-Sdir.: David, J.B., Geschiedenis ran s. Albertas
van Lenven , bisschop van Loik. lionven 1844. 12mo ;
— 2.uitg. Antwerpen 184Ö. 12mo. 230pag. (— tradnit
da flamand. Toamai 1848. 12mo).
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqaellen. 6. Aufl.
IL 1886. p.386; 6.Aafl. H. 1894. p.423.
Tita s. Alberti episcopi Montis Corvini
in Apulia (f 1127) auctore Richardo
episcopo Montis Corvini (flor. 1130),
luculentiore stilo expolita abAlexandro
episcopo Yulturariensi (cca. 1496).
Ausg. : ex ms. üghelli in AA. SS. Boll. 5. Apr.
I. p. 434-437.
Vita b. Alberti eremitae in territorio Se-
nensi (cca. 1181) auctore Silvano Razzi
abbate Camaldulensi, itaüce scripta.
Ausg.: latine versa «» AA. SS. Boll. 7. Janr.
I. p. 402-404.
Yita s. Alberti Gambninensis = Vita s. Alberti
abbatis Gambr.
Legenda b. Alberti Magni doctorismagni,
episc. Ratisbonensis (f 1280. Nov. 15 Co-
1148
LEGENDA B. ALBERTI MAGNI — VITA S. ALBINI ANDEGAVENSIS
loniae) compendiosa et metrica auctore
Jacobo Gandensi.
Ausg.: (Coloniao, Joh. Koelhoff 1490.) 4^ —
Legenda alia fiuctore Radulpho de Novio-
mago ord. Praed. (saee. XV) * Coloniae ap. Jo.
Koelhoff. 4°. s. a. typis Gothic. — * Coloniae, Joh.
Guldenschaff 1484. 4°. — » ibid. Joa. Koelhoff de
Lübeck 1490. 4^ — Vita compilatore Petro de
Prussia ord. Praed. Coloniensi {schrieb nach
1482). Coloniae 1486. 4^ Oft gedruckt
Erl.-Sehr.: Aasailly, Oct. d'. Albert -le- Grand, l'an-
cien monde devant lo nonvean. Tom. 1. Paris 1870.
8». VIII. 462 pag.
Badi, Raff. (= pseudon. Rüialdo Tacera)» Bistretto
della prodigiosa vita del b. Alberto Hagno. Firenze
1680 — 88. 2 vol. 89.
V. Bianco, Gesch. der Universität in Köln. I. 1856.
gr. 80.
Chonlant, Ludw., Albertus Magnus in seiner Be-
deutung f&r die Naturwissenschaften , historisch und
bibliographisch dargestellt, s. 1. et a. SP.
De Ferrari, Giac., Vita del b. Alberto Magno dell'
Ordine de' Predicatori. Roma 1847. 4». Edixione de
lu880. sc. 1. 66 b.
Feiler, Willy, Die Moral des Albertus Magnus. Ein
Beitrag z. Gesch. der £thik dos Mittelalters. Inaug.-
Diss. Leipzig 1891. 8». 83 pag.
Fellner, Steph., Albertus Magnus als Botaniker. Frogr.
des Obergymnas. bei den Schotten. Wien 1881. gr. 8^.
UI.90pag. Jkl.m.
Oauslinus, Bemard., B. Albertus Magnus , gente Teu-
tonicus, natione Suevus, patria Lauingensis, epi-
scopns Ratibonae, ex familia I^aedicatorum recons
laudibus illustratus. Venetiis 1630. 8^.
Gloria, A., Quot annos et in quibus Italiae urbibus
Albertus Magnus moratus sit in Atti dell' Istituto
Veneto. 1879. 80. S. 5. 6.
Hertling, G. Freih. v., Albertus Magnus. Beitrfige
zu seiner Würdigung. Festschrift. Köln 1880. gr. 8^.
VIII. 150 pag. Jk2.
: Albertus Magnus u. die Wissenschaft seiner Zeit
in Histor.-polit. Blätter. LXXIU. 1874. p. 485 ff.
: Albert vonBollstädt (Albertus Magnus) «nAllgem.
deutsche Biographie. I. 1875. p. 186 -196 , %do (such
lAUeraiumachweis.
Historia, Brovis, de vita et doctrina AlbertiMagni
ap. Qu6tif et j^chard, Script, ord. Praed. I. p. 162-
171 [beste nach Herzogs Roal - Enc^clopädie I. 1877.
J». 240) ; /it«r sind auch die älteren BuxTraphen, nament-
ieh Ludov. de Valleoleti (f 1436) , Petrus de Prussia
und Rudalphus de Noviomago eharakterisirt (p. 789.
866. 871).
Jo61^ M., Verhältniss Albert des Grossen zu Moses
Maimonides. Ein Beitrag zur Gesch. der mittelalteri.
Philosophie. Breslau, Schletter 1868. 4P. 28 pag.
Iweins, Henri, Le b. Albert - le - Grand de l'ordre
des Fröres - precheurs. Bruxelles 1874. BP. Enthält ein
Verxeiehmss der in belgischen Bibliotheken vorhandenen
MpU.Ä-'s.
K rafft, Wilh., Albertus der Grosse u. seine Stellung
zur Wissenschaft seiner Zeit in Karl Kraf ft, Briefe
und Dokumente aus der Zeit der Reformation im
16. Jahrh. Elborfeld (1876.) gr. BP. p. 105-117.
Merlo, J. J., Die Reliquien Alberts d. Gr. in der St.
Andreaskircho zu Köln. (Köln 1865. 8^.)
Opera b. Alberti M. Ratisbon. episcopi ... in lucem
edita studio Petri Jammy. Lngduni 1661. 21 vol. fol.
Pouchet, F. A., Histoiro des sciences naturelles au
moyen - fige , ou Albert lo Grand et son 4poque con-
sider^s comme point de döpart de l'öcole exp^rimen«
tale. Paris 1853. SP. p. 2an-320. Unkritisch.
Qu6tif et Echard, Scriptores ord. Praedic. L Paris.
1719. fol. p. 162-184.
Reinhard de Liechty, Philippe, Albert le Grand
et Saint Thomas d' Aquin , oa la soionce au moyen -
ftge. Paris 1880. 12mo. 3 fr.
Sighart, Joachim, Albertus Magnus. Sein Leben n.
seine WissonschiuFt. Nach den Quellen dargestellt.
Regensbnrg 1857. 80. Jk 5.50. (Traduit de l'Allemand.
Paris 1862. 18mo. VIII. 639 pag. ; — translat. by
W. Dixon. Ijondon 1876. SP.) Allgemeine Literatur
über Alb. M. ibid. p. vii-xii.
Tacera, Rinaldo, nd. Badi.
(Thömes, Nie.) Albertus Magnus in Geschichte und
Sage. Festschrift zur 6. Säcularfeior seines Todes-
tages am 16. Nov. 1880. Köln 1880. gr. SP. 172 pag.
Jt 1.60.
Wed dingen, Albert le Grand in Revue g^n^tale de
Bruxelles. Annöe 1881.
Tita s. Alberti monaohi Oberaitahensis =
Tita s. Alberti sive Adalberti monaehi
in Oberaltaich, antea comitis de Haiger-
loch (f 1301) auctore Alberto monacho
Oberaltahensi o. s. Ben. (saec. XIV med.).
Ausg.: ap. Pez, Thos. anecd. I. 3. p. 535-550.
De b. Alberto abbate Bononiae ordin. Vallum-
brosaiii in Italia {f 1245) Papebrochii commeot.
historicus in AA. SS. Bell. 20. Mai. V. p. *254,
*255; cf. VII. p. 820.
De b. Alberto abbate Pontidae prope Bei^o-
mum in Italia (f cca. fin. saec. XI) Suyskenü
comment. historicua in AA. SS. Boll. 5. Sept. H.
p. 644-648.
De s. Alberto agricola apud Bergomcnses Cre-
monae mortuo a. 1190 in AA. SS. Boll. 7. Mai.
II. p. 281.
De b. Alberto episcopo Ferrariensi in Italia
(t 1274) Boschii comment, historicus in AA. SS.
Boll. 14. Aug. m. p. 175-179 {mü Abbildung).
De s. Alberto episcopo Laude Pompeia in Italia
(t 1179) SoUerii commentatio in AA. SS. Bull.
4. Jul. IL p. 165-167.
ßrl. - Sehr. : V i g n a t i , Ges. , Docamenti istonci internal
la vita e le reliquie di s. Alberto Quadrelli vescovo
di Lodi. Lodi 1868. SP.
De b. Alberto ex canonico rcgul. episcopo pri-
mum Vercellensi, dein patriarcha Hierosolymi-
tano , legato apostolico et legislatore oidinis Car-
melitici (f 1214) Papebrochii dissertatio in AA.
SS. BoU. 8. Apr. L p. 769-802. VgL p. 909.
De s. Alberto monacho Cisterciensi Sigestri
prope Genuam in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 665.
De Alberto puero in Polonia a Judaeis occiso,
deposito in collegio Lublinensi soc. Jesu (a. 1598)
in AA. SS. Boll. 20. April. IL p. 835. 836. —
Historica epitome auctore Simone Kakorovio
ibid. p. 836-838. — Appendix. De plaribns
innocentibus per Judaeos excruciatis ibid. p. 838.
839.
De bb. Alberto et Gerardo, confess. non pon-
tiflf., monachis Saxoferrati in Piceno {f 1350 et
1367) Vict. de Bück commentar. in AA. SS. Boll.
25. Oct. XI. p. 762-770. — Decretum ordinis
8. Ben. super conßrmatione cultus ab immemo-
rabili praestiti s. D. Alberto monacho . . . ibid.
p. 770. 771.
De b. Albertino priore eremi s. Grucis fontis
Avellani in Umbria (f cca. 1235 [1294 Mütar.j
Stiltingii sylloge historica in AA. SS. Boll. 31. Aug.
VL p. 811. 812. VgL Mittarelli, Annales Camal-
dulens. V. p. 207 sq.
Tita s. Albini Andegavensis episcopi
(t 560) auctore Fortunato Venantio
presbytero, postea episcopo Pictaviensi.
Handschr. ; B r ü s s e l , k. Bibl. n<> 207- 208. sec.
XIIL — Esourial, III. n«» 26. soc. X. 8», «»-
TRANSLATIO S. ALBINI MARTYRIS — VITA ß. ALCUINI
114»
%ige vollständige, — Paris, Nat.-Bibl., lat. n*
3788. sec. XII; — n« 5280. sec. XIII; — n*» 5318.
sec. XIU; — n«^ 5324, ohne Prolog. — Rom,
Tatic. Christ, reg. n° 465.
Ausg.: *ed. Surius, De probatis SS. histor.
1. Mart. n. CJoloniae 1571. p. 1. — 'ap. Mabiüon,
XX. SS. 0. s. Ben. saoc. I. p. 108-112. — » tu AA.
SS. Boll. 1. Mart. I. p. 57-60. — * nach Mabtlloti
in F-i opp. ed. Luchi. II. Roniae 1786. p. 55-65.
— * tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVin.
p. 479-486. — *ed. Br. Enisch in Mon. Germ.
bist Auct. antiquiss. IV. 2. 1885. p. 27-33; cf.
prooem. p. xii-xv. — ' Auszug ap. feouquet, Re-
cueil III. p. 421. — Miracula auctore monacho
Andegavensi » in AA. SS. 1. c. p. 60-63. Cf. Com-
ment. praevius ibid. p. 54-57. — • Bmchstück
ap. Bouquet 1. c. IX. p. 151.
Erl.-Sckr.: Histoire Utt6raire de la France. VII. 1746.
p. 507.
Mazelin, Fran^., Saint Aubin, 6vdquo d' Angers, sa
Tie. son pMerinago ä Mooslains (Haute -Mamej. Bar-
le-Duc 1871. 18mo. 287 pag. 1 fr. 25 c.
Translatio s. Albini martyris Koma Co-
loniam sive ad S. Pantaleonem Colonien-
sem a. 983 — 991: ,Qiiia Caritas'.
Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n<^ 329-341.
sec. XV. 8®. — Düsseldorf, kgl. Archiv A. 18.
sec. XII. — Wolfenbüttel Aug. 76. 14. mbr.
sec. XL fol. min.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Relatio quomodo s. A-i
mart. reliquiae ad nostrum translatae sunt mou-
asterium in Catalogus codicum hagiographic. bibl.
regiae Bruxell. Edidenmt hagiographi Boliand.
Pars I. Tom. I. Bruxell. 1886. gr. 8^ p. 196-198.
— * ed. L. V. Heineroann ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 687. 688. — Praef atio de translatione
in Catalogus codd. I. 1. p. 198. 199. — AI ia re-
latio de translatione: ,Praesenti8 igitur" ibid. p.
199. 200. — Relatio: ,Itaque iam' ibid. p. 200-
202. — Des. Albino mart. Roma Coloniam de-
lato Henschenii commentar. historicus in AA. SS.
BolL 22. Jun. IV. p. 172-175.
De s. Albino episcopo Lugduni in Gallia (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 15. Sept. V. p. 44.
De s. Albino aive Albuino episcopo Brixiensi
in Tiroli (f cca. 1015) in AA. SS. Boll. 5. Febr.
I. p. 712.
Erl.-Sdtr.: Vindiciae Romani martyrologii , 13. Aiig.
s. Casriani . . . , 5. Febr. ss. Brixinonensium episcopo-
nun Ingennini et Albaini memoriam recolentis. Vero-
nae 1751. 40. 204 pag.
De SS. Albino oeu Witta et Megingaudo epi-
scopis Buriburgensibus, et de s. Humberto priore
Fritislariensi ("f* a. 785 et deinceps) Vict. de Bück
sylloge histor. in AA. SS. Boll. 26. Oct. XI. p.
947-962 (§ 1: Albini cultus . . ., § 2: Hassiae in
qua laboravit s. Albinus, fines; conditio civilis;
labores s. Bonifacii . . . , § 3 : Fundatio Wii-zibur-
gen.sis, Erfortensis et Buriburgensis episcopa-
tuum . . . etc.).
De s. Albrico seu Aldrico episcopo Augusto-
dunensi apud montem Brusonis in dioecosi Lug-
dunensi (f post 800) in AA. SS. Boll. 15. Jun.
II. p. 1069.
De s. Albuino = De s. Albino.
Translatio ss. Alchmundi et Tilberhti
episcoporum Hagustaldensium (f 780 et
789) auctore anonyme canonico regulari
(saec. XII).
Ausg.: * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 217*' 220^ post p. 232. -- ^wiederh. in
AA. SS. Boll. 7. Sept III. p. 117-128, c. Suys-
kenii comment. praevio ibid. p. 112-117.
De s. Alcmundo martyre Cestriae et Salopiae
in Anglia (t 800) comment. historicus in AA. SS.
Boll. 19. Mart. III. p. 47. 48.
Tita b. AIcuini abbati8 ecclesiae b. Mar-
tini Turonensis, cognomento Albini (f
804) auctore anonyme eius fere aequali.
Vor 829 nach dorn Berichte seines Schülers Sigalf
g^chrieben; unbedeutend.
Handschr. : T r o y e s , S tadtbi bl. n° 1 7 1 2. sec.
XIII.
Ausg. : * in AIcuini opp. ed. Duchesne. Paris.
1617. fol.. XU Anfang. — ^wiederh. ed. Surius^
De prob. SS. histor. 19. Mai. III. Coloniae 1618.
p. 257-264. — «ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 1. p. 145-161 [ed. Venet. p. 139-153].
— *m AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p. 335-344;
cf. VII. p. 808. — * in AIcuini opp. ed. Froben
I. p. ux-Lxxix (Ratisbonae 1777. 2 vol. fol.). —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. C. p. 89-106.
— ^ aus Frobens u. Duchesnes Text ap. Jaflfe,.
Bibl. rer. Germ. VI. p. 3-34. — *ed. TV. Arndt
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 184-197. — » Bruch-
stück ap. Bouquet, Reo. V. p. 445-447. — Epi-
taphium Alcawini (Alchuuini Dümmler) a se
ipso compositum * ap. Mabillon 1. c. IV. 1. ed.
Venet. p. 154. — * ap. Bouquet 1. c. V. p. 414.
— "tn AIcuini opp. ed. Froben II. p. 236. —
* ap. M. Gcrbert, Iter Alamannicum I. p. 287. —
' ap. Migne I. c. C. p. 106. — • ap. Jaffe, Bibl. rer..
German. VI. p. 33. 34. — ' ed. Dümmler in Mon.
Germ, hist Poetae lat. aevi Carol. I. p. 350. —
' ed. W. Arndt ap. Pertz, Monum. Script XV. 1.
p. 197.
Erl.-Sckr.: BAhr, Qesch. der römischen Literatur im
karolingischon Zeitalter p. 302.
Cantor, Mor., Vorlesungen über die Geschichte der-
Mathematik. 1. Leipzig 1880. p. 712-721.
Dümmler, £., Alkuin , Alchnine in Allgom. deutsche^
Biographie L 1875. p. 343-348.
Dupuy, Ach., Alcuin et r6cole de Saint - Martin de
Tours. Tours 1876. 8». 2 fr.
Ebort, A., Ailirem. Geschichte der Litteratur do5 Mit*
telaltors II. 1880. p. 12-36; p. 344. 345.
Hardy, Descriptive cataloguo of materials. 1.2. 1862.
p. 602. no \{m. 1067.
Henschen, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 333-335.
Histoire litteraire de la France IV. p. 295 sq.
Lorentz, F., Aicuins Leben. Halle 1829. 8^ (transL
into English by Jane Mary Slee. London 1837. 12mo).
Mabillon, Elogium historicum in AA. SS. o. s. Ben.
sec. IV. 1. p. 162-188 (ed. Venet. p. 154-180 ; unederh.
ap. Migne. Patrolog. lat. CI. p. 1415-1442).
Monnier, Fr., Alcuin et son mfluence littdraire , re-
ligiouse et politique chez los Francs. Paris 1853. 8° ^
— ■ 6d. 2« augment. sous le titre: Alcuin et Charle-
matrne. Paris 1864. 32mo. 4 fr.
Noander, Aug., Kircheiigoschichto III. p. 809.
Th6ry, Aug. Fran^., L'ecoie et Tacademie palatines.
Alcuin. Amiens 1878. 8®.
"NVattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 93.
(5. Aufl. 1. 1885. p. 124. 140. 151-154. U. p. 482 ; 6. Aufl.
I. 1893. p. 163).
1150
TITA B. ALDAE — DE S. ALDO
Wright, Alcnin in kis Biographia Britann. liter. I.
p. S49-368.
Vgl. Alcuinns.
Vita 8. Richarii.
Vedasti.
WiUibronli.
Vita b. Aldae seu Aldobrandescae, vi-
duae Senensis tertii ord. Humiliatorum
(f 1309) auctore Gregorio Lombar-
de 11 o. Italice.
Ausg. : latine versa in AA. SS. BoII. 26. April,
m. p. 468-472.
Erl.-Sehr.: Lombardolli, (rregor., Vita della b. Aldo-
brandesca Ponzii de' Bellaoti del terz' Online degii
Hmniliati. Siena, Bonetti 1584. 4».
Vita della b. Aldobrandesca di Caaa Pontii da Siena.
Siena, Nie. di Nardo 1529. &.
De s. Aldegunde virgine TniDchinii apud Oan-
denseö in Flandria (saeo. VII) in AA. SS. Boll.
20. Jun. IV. p. 25.
Yita s. Aldegundi8 abbatissae (f cca.
683) et fiindatricis Malbodiensis (Mau-
beuge) in Hannonia auctore Hucbaldo
monacho S. Amandi Elnonensis (f 930).
Ausg.: *ed. Surius, Vit Sanct. 13. Nov. VI.
p. 300-309. Schlecht. — * besser ap. Mabillon,
A A. SS. 0. 8. Ben. saec. II. p. 807-815. — • in AA.
SS. Boll. 30. Janr. II. p. 1040-1047. — ^wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXH. p. 857-876. —
Vita alia auctore anoDymo in AA. SS. B. 1. c. p.
1035-1040. — HIstoria translationis a. 1161 s.
A-s auct. Adriane praeposito 'ü alh odii Und.
p. 1051. 1052. — HSstoiia tertiae translationis
auctore anonyme teste oculato ibid. p. 1052-1054.
— Vita tertia auctore anonyme ex ms. Gisle-
niano ibid. p. 1047-1050. — Testament (ou
donation de s. Aldegonde en faveur de Tabbaye
et du chapitre de Maubeuge, latine) ^ in Histoire
de la vie de Aldegonde. Arras 1623. p. 203. —
• lüiederh, von Foppens (Miraeus) III. p. 457 ; —
— "ap. Ghesquiere, AA. SS. Belg. IV. p. 305;
— *ap. Pardessus, Diplomata II. p. 116. Alle
diese Texte sind unvollständig. — ^ vollständig
u. in seiner echten Gestalt ap. Ch. Duvivier, Re-
cherches sur le Hainaut ancien. BiTixelles 1866.
gr.8«. Partie 1. p.268-276. — Autre redaction
de l'acte de donation de s. Aldegonde (avant 673)
ap. Duvivier 1. c. I. p. 276. 277. Vgl. Erl.-Schr.:
Triquet. 1837.
Erl.' Schar.: Bo ve , P. A. de, Kort veiiiaol van het leven
der enarelacne maegd s. Aldegonde. Dendermonde
1762. 12mo.
Delbos, AI. Jos., Vie de sainte Aldegonde, princosse
de Hainaut, fondatrice des dames chonoinesses de
Maubeuge, oxtraite de plusiears öcrivains du 17.
siöcle , ot en pnrticulior da P. Etienne Binet. Tonmai
1859. 12mo. 315 pag.
Estienno, A., Retour du Corps de s. Aldegonde de
Mons ä Maubeuge , le 23 avril 1660 in Archives hi-
6tori(^ues du nord do la France. 2« serie. Tom. 4.
Histoire de la vie de s. Aldegonde par un frere capu-
ein de la province Wallonne ^ Douay 1622. 12mo.
» Arras, I^ Riviore 1623. 4P.
Histoire littörairc de la France. III. 1735. p. 637.
Leroy, £dm., Histoire do sainte Aldegonde , patronne
de Maubeuge. Valenciennes Sl Paris 1883. b^. XLI.
250 pag. 6 fr.
Triquet, Andr6, Sommaire do la vie admirable de
la princesso s. Aldegondo, patronne do Maubeuge.
Tournay, Quinfjue 1641. S«.
: La vie admirable de la trds - illustre prin-
cosse s. Aldegonde , rCümprim^e sur la dem. Edition.
Augmentöe du testament in6dit de cetto sainte et du
r^cit de diverses translations de son pr^eleox carp> .
avec des notes parAndr6Estienne. Maubeuge 1(37. &-.
Yita s. Aldemarti abbatis Casinensis
(t c. 1070) auctore Petro diacono Ca-
sinensi (f c. 1140).
Ausg.: ^ ex cod. Casin. n^ 518 ap. Michael
Mon., Sanctuarium Oapuanum p. 166. — 'ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 625-
630. — * ex mss. in AA. SS. Boll. 24. Mart IE.
p. 489-492.
Acta s. Alderbrandi episcopiForo-Sem-
proniensis in TJmbria (saec. XU).
Ausg.: *ap. Ughelli, Italia sacra II. — 'tw
AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 159. 160.
ErL-Sehr.: Maria, B., Vita di s. Alderbrando, gia
vescovo della cittA di Fossombrone ed ora protettare.
Fano 1706. 8».
Vita s. Aldericl Senonensis archiep. = Vita s.
Aldrici.
Tita s. Alderici subulci, Fasniaci in
dioecesi Coloniensi (f cca. 1200) auctore
Jacobe Polio ord. Minor.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 922-925.
Yita s. Aldetnidis abbatissae Malbodii
in Belgio (f cca. 696).
Ausg. : * ap. Colgan , AA. SS. Hibemiae I. Lo-
vanii 1645. fol. p. 412. — • ex 2 mss. in AA. SS.
Boll. 25 Febr. 111. p. 510. 511.
Tita s. Aldhelmi episcopi Schirebur-
nensis et abbatis Malmesburiensis in An-
glia (f 709) auctore Guilelmo Malmes-
buriensi (f 1142).
Ausg.: * ap. "W harten, Anglia Sacra 11. p. 1-49.
— «ap. Gale, Hist. Brit Script, p. 337-381 als
Wilhelm! Malmesb. lib. V de pontiiScibus, — 'ed.
N. £. S. A. Hamilton in Willelmi Malmesbinens.
De gestis pontificum Angler, libri 5. London 1870.
gr. 8^ p. 332-443 als lib. Vis; ,Igitur Aldhelmus
ex.' — Auszug daraus *ex ms, Cottoniano in
AA. SS. BoU. 25. Mai. VI. p. 79-83. — »ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. p. 726-733
(p. 683 ed. Venet). — Alia vlta auctore (idio) Fa-
ritio monacho Malmesburiensi (f 1117) [trurde
gewöhnlich als das Werk eines Anonymus an-
gesehen] ex bibl. Cotton. * in AA. SS. Boll. 1. c,
p. 84-93. — unederh. '«i» Aldhelmi opp. ed. J.
A. Giles p. 354; — • ap. Migne, Patrolog. lat.
LXXXIX. p. 65.
Erl.-Schr.: Elogium historicam s. A-i ap. MabilloD.
AA. SS. 0. B. Ben. saec. III. 1. p. 222' 227'.
Hardy, Descriptive catalogue of materials 1. 1. 1882.
p. 389-396.
Henschen, Comment. praevius wi AA. SS. Boll. 1. c.
p. 77-79.
Holmes, T. S., The conversion of Wessex in Th«
Engiish historical Review. VH. London 1892. p. 4S7
-443.
Montalombort, Les meines d'Occident.T. Paris 1S6&
p. 28 -46; 909-314.
Tann er, Biblioth. p. 273.
^Vright, Aldhelm in his Biograph. Britann. liter. 1.
p. 209-222; cf. IL p. 47.
Vgl. Aldhelmns Schireb.
De s. Aldo oremita Papiae in Italia in AA.
SS. Boll. 10. Janr. I. p. 627.
VITA B. ALDOBRANDESCAE — ACTA S. ALEXANDRI FÜNDATORIS
1151
Vita b. AldobraiHl68Cae » Vita b. Aldae.
Vita s. AMrici, vgL Vita s. Alderici.
Vita s. Aldrici Cenomanensis episcopi
(cca. 856) auctore anonymo.
FQr Paderborns Oeechichte beachteoswert.
Ausg.: aus d. Franxös, de« Petrus Viellus,
fceleher das tat. OrigincU übersetxt hatte j xurück-
übers. ins Lot. in AA. SS. BoU. 7. Janr. I. p. 387
-389. Vgl Geste Aldrici C. ep.
Vita s. Aldrici Senonensis archiep.,
aniea Ferrariensis abbatis (f 841) auctore
anonymo cuius aetas incerta (sec. BoUan-
dist auctore monacho Ferrariensi).
Ausg,: ^ ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 568-575. — Appendix de litteris et
reliquüs s. Aldrici Und, p. 576-578. — ^toiederh,
in AA. SS. BoU. 6. Jun. I. p. 753-758 — u. »ap.
Migne, Patrolog. lat CV. p. 799-810. — * Bruch-
stück ap. Bouquet, Recueil VI. p. 326. 327. —
Epistolae 2 ap. Migne 1. c. p. 809-814.
Erl.'Sekr.: Watten b ach, Deutschlands Geschieh ts-
queUen. 5. Aafl. I. 1886. p.221, ef. p. 154; 6. Aofl. I.
1893. p. 236. 257. 294; cf. p.l68.
Vgl. Aldricos Senon.
De s. Aidrico episc. Augustod. ., vid. De s. Al-
brico.
De 8. Mdrovando episcopo a. 869 Balneoregii
in Etruria Cuperi svUoge historica in AA. SS.
Boll. 22. Aug. IV. p. 549.
Acta s. Alenae virg. et martyris Fo-
resti in Brabantia (f 641).
Ausg.: ex ms. Dielbekano in AA. SS. BoU.
17. Jun. m. p. 388-395 (ed. Paris. IV. p. 315).
— Appendix ex editionibus Belgica et GalUca
et quibusdam mss. Und. p. 395-398.
Erl.-Sehr.: Girod. F. D., Sainte Al^nie et les saints
en g^nöral. 2. 6dit. avec r^fütation de trois articlos
de M. Eersten. Li^ 1843. BP. 33pag.
Histoire de la Tie et des miracles de la b. vierge
et mart. s. Alöne dont les reliques reposent dans
l'abbaye de Foret prds Bmxelles , ordre de s. Benoist.
Bmxelles 1738. 12mo ; — tptederh. ibid. 1763. 12mo.
Histoire litt^raire de la France. XV. 1820. p. 620.
Historie van het leven . . . van de h. Alena. Bmssel
1829. 89.
Vie et miracles de sainte Aldne, vierge et martyre.
Bnixelle« 1773. l2mo.
Wanters, Alph., M61ange6 d'histoire et d'archeotogie.
I. s^rie. Bruxelles 1862. Bfi. {ErUhäU u.a.: Tombe de
sainte Aldne ä Fordt.)
De SS. Alexandra, Claudia, Euphrasia, Matrona
etc. mulieribus mari sub Maximiane in AA. SS.
Boll. 20. Mart. ID. p. 83.
De SS. Alexandra Imperatrioe uxoro Diocletiani,
ApoUone, Isaacio et Codrato (302) in AA. SS.
BoU. 21. April. IL p. 842. 843.
Translatio s. Alexandri Wildeshusam a.
851 auctoribus Ruodolfo (qui scribere
coepit 863, f 865) et Meginharto (qui
exegit, t 888) monachis Fuldensibus.
Der wichtigere Theil ist die von Raod. herrührende
Gesch. der Sachsen , bei Adamns Brom, als Einhardi
historia Saxonam citirt.
Ausg.: ^xuerst ap. Scheidt, BibÜotheca bist.
Goetting. 1758. 4^ p. 1-18. — * wiederh. ap. Lan-
gebek, Scr. rer. Dan. IL p. 38-49. — "ap. Pertz,
Mon. n. p. 673-681.
Uehers. : deutsch. Nach d. Ausg. der Mon. Germ,
übers, v. B. Richter. BerUn 1856. 8* (=?= Geschicht-
schreiber d. deutschen Vorzeit IX. Jahrh. 7. Bd.).
— 2. Aufl. Neu bearb. von "W. "Wattenbach. Leip-
zig 1889. 8®. 40^. («p= Gesch. d. d. Vorz. 2. Ge-
sammtausg. Bd. 21).
Erl.'Sekr.: Acta SS. BoU. Jol. in. p. 21-24.
Kbert, Adf., Allgeni. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. 11. 1880. p. 836.
"Waitz, G., in Nachrichten von der GOttinger ünivers.
1857. p. 42-46.
- — ■'. in Göttinger gel. Anzeiipen. 1881. Jani.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
I. 1885. p.224. II. p.72; 6. Aufl. 1. 1893. p.2S8.
Wetze 1 , Aug., Die Translatio s. Alexandn. Eine krit.
Untersuchung. Inaug. -Diss. Kiel 1881. gr. 8^. Mit
3 Taf. 87 vag. Jk 2.80. Gibt einm wieh^fM Naeh-
trag xum Text der Tran»l„ tudU ab&r tonst xu beum-
gen . da9B «w ein bUrügerisehta Machwerk xu genealog.
Zwecken sei.
Wilmans, Bog., Kaiserurkunden der Frov. West-
ftUen I. p. 888 ff.
Translatio s. Alexandri filii s. Felici-
tatis in abbatiam Ottenburanam.
Fabelhaft , spielt zu Karls d. Gr. Zeiten.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 10. Jul. III. p. 18-21.
Translatio s. Alexandri martyris filii s.
FeUcitatis ad Novi-Operis monasterium
a. 1124. Geschrieben 1146.
Ausg.: ^ ap. Schannat, Vindem. litter. II. p. 73.
— * wiederh. in AA. SS. Boll. 10. Jul. VII. append.
p. 864. 865.
Erl. ' &Ar. ; Wa ttenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. II. 1886. p.82Ü, 6. Aufl. U. 1894.
p. 35U.
Acta s. Alexandri episcopi Via Claudia
iriaiiyris (saec. U) auctore Crisentiano
presbytero teste oculato.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 21. Sept. VI.
p. 230-236, c. Perieri cominent. praevio ibid.
p. 227-230.
Erl.-S^.: Neumann^ K. Joh., Der römisdie Staat
und die allgemeine Kirche. I. Leipzig 1890. gr. 8®.
p. 306-306.
de Bossi. Baccano (Baccanas) suUa via Cassia. Sco-
perta del cimitero di s. Alessandro vescovo e mart.
. . . in Bnllettino di archeologia oristiana. Ser. H.
Anno VI. 1875. p. 142-155.
Acta SS. Alexandri et Antoninae Con-
stantinopoli martyrum a. 313.
Ausg.: ex cod. graeco Vatic. latine in AA.
SS. Boll. 3. Mai I. p. 381. 382. — MaQTvgtov
70 0 äyCov ^AXe^ttvSQOv xiti Tfjg äyitjs ^AvTwv(vt\g
ibid. p. 744-747.
Translatio ss. Alexandri et Juetini == Translatio
SS. Alexandri papae et Just.
Passio SS. Alexandri, Evencii et Theo-
doli martyrum: , Residente Aureliano'.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n® 380-2 in Cata-
logiis codicum hag:iograph. bibl. reg. Brux. 1. 1886.
p. 218-223. 0/". Henscben, De Alexandro, Even-
tio et Theodulo in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 367-37 1.
Acta s. Alexandri fundatoris Acoeme-
torum Constantinopoli (f cca. 430) auctore
anonymo Acoemeto.
1152
PASSIO S. ALEXANDRI MARTYRIS — DE S. ALEXANDRO EPISCOPO
Aitsg.: ex graeco ms. latine in AA. SS. Boll.
15. Janr. I. p. 1020-1029; vgl p. 1018.
Passio s. Alexandri martyris Bergomi
in Italia sub Maximiano, auctore ano-
nymo Bergomensi.
Ausg.: ex ms. in AA.* SS. Boll. 26. Aug! 'V
p. 803-806. -- Passio altera ibid. p. 806-8C3.
Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p. 798 803.
]E>rl.-Sekr.: Fesenti - Magazzeni, Aless., II XVI
centenario del martirio di s. Alessandro , protettore
di Bergamo. Dissert. stor.-critica. Bergamo 1887. 8^-
144jpag.
Acta s. Alexandri martyris Pjdnae in
Macedonia sub Maximiano imperatore.
Aicsg.: ex 2 mss. in AA. SS. Boll. 14. Mart.
IL p. 344. 345.
Acta s. Alexandri martyris Bomani sub
Maximiano Driziparae in Thracia.
Atisg.: ex Lipomano et ms. graeco in AA.
SS. Boll. 13. Mai. lU. p. 194-201. — Appen-
dix. Templa s. AlexaDdri in Thracia. Ob reliquias
eins dissipatas Chaganus rex Avanim divinitus
punitus tbid. p. 201. — ^'A^lriüi^g toO ayiov
jLiäQtvQog ^AXi^dvdQOv loö *Po)fjLa(ov ibid. III.
append. p. 15*. 16*.
Acta s. Alexandri I papae martyris Bo-
mani (t 115?).
Ausg. : ^ ex variis mss. in AA. SS. Boll. 3. Mai.
I. p. 371-375; cf. VU. p. 556. — ^unt.d. TU.:
Atti del martirio di s. Alessandro I pont. e mart.,
e memorie del suo sepolcro, con 3 tavole. Roma
1858. 8*». 50 baj.
Tita s. Alexandri II papae (f 1073) ex
cod. Petri Guillermi Vatic. 3762.
Ausg.: ap. Watterich, Roman, pontific. vitae
I. p. 235. 236. — Tita alia (auctore Bosone
Card. [?]) ex Cencii Libro cens. mpto. ibid. I.
p. 256-270.
Vgl. Alexander II pp.
Gesta Alexandri II pp.
Yita Alexandri III papae (f 1181) a
Bosone cardinali conscripta.
Unzuverlässig ; vgl. P. Wagner, Eberhard II von Bam-
beix p. 145-147.
Ausg. : ^ ap. "Watterich, Rom. pontificum vitae
II. p. 377-451. — Vorher schon gedruckt unt. d.
Bezeichnung auctore cardinali de Aragonia
' ap. Muratori , Scr. rer. Ital. lU. 1 . p. 448. —
■ wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. CG. p. 1 1 - 60.
Erl.-Schr.: Loredano, Vita di papa Alessiuidro III.
Venotia 1662. 8^. Hiervon exisiiren viele Ausgaben.
Renter, £., Geschichte dos Papstes Alexander III
und seiner Zeit. 2. Aufl. I^ipzig 1860— 64. 3 Bde.
KT. 80.
Vgl. Alexander III pp.
Translatio ss. Alexandri papae et Justini
presbyteri a. 834 Borna IVisingam facta,
auctore clerico quodam aequali.
Handschr. : München, Staatsbibl. Lat. 1 3 101
(olim Ratisp.) mbr. sec. XII.
Ausg. : ed. W. AVattenbach ^ in Sitzungsbor.
der preuss. Akad. d. Wissensch. 1884. Dec. 4. p.
1127-1141; — »ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p.
286-288. — " Bruchstück ed. Stilting in AA. SS.
Boll. 17. Sept. V. p. 472.
Erl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Geschidiu-
quellen. 6. Aufl. I. 1885. p. 271 ; 6. Aufl. ]. 18ä3.
p. 288.
Vgl. Acta s. Justini prosb.
Vita b. Alexandri Saulii Aleriensis, tum
Ticinensis episcopi (f 1592) auctore Jo.
Ant. Gabutio ord. der. reg. s. Pauli
Au^g. : ^ edita per Paulum Onuphrium Bran-
dam. Mediolani 1748. 8°. — ^unederh. in AA. SS.
Boll. 11. Oct. V. p. 807-834 c. Fonsoni com-
mentario. Cf. Auctar. ad AA. SS. tomi V. Oct.
p. 58-80 et Notao de b. Alex. Saulio episc. in
ducatu Med. Rigolloti in AA. SS. BolL 11. Oct
Suppl. p. 80* -104*.
Brl.'Sehr.: Gerdil, Card., Vie du b. Alexandre Saoli
in Oeuvres du cardinal Gerdil. Tom. XX.
Orazioli, Pietro, Della vlta, virtü, o miracoli del
b. Alessandro Sauli, proposto generale della Con-
gromzione di s. Paolo detta de' Bam&biti, v@scov>j
di Aleria, poi di Pavia, ehiamato Tapostolo della
Corsica .... libri quattro. Bologna 1742. &. 240 pag.
Maggio, V., Yita e segnalate azioni del Alessandro
Sauli, vesc, della Congr. de chierici regol. di ^.
Paulo. Milane 1683. 4«.
Verdona, Mauriz., II b. Alessandro Sauli e U circ^lo
educativo b. A. Sauli, celebrante il 3. centonano
dalla morte del protettore. (Genova) 1892. 8^. 15 p&g.
Vita del b. Alessandro Sauli. Milane 1741. 49.
Vita del b. Alessandro Sauli della Coiigrps:az. de'
chierici regol. Roman. 1741. 9^.
De bb. Alexandiis Macchiavelliis conff. non pontt
fabulosis (f 1300 et 1441) Bononiae in Italia
Vict. de Bück sylloge crit in AA. SS. Boll. 2*3.
Oct. XII. p. 170-172.
De SS. AlexandrOy Antigono, Abundantio etc. mar-
tyribus in Macedonia Henschenii svlloge histo-
rica in AA. SS. Boll. 27. Febr. in.*'p. 676. 677.
De s. Alexandro Carbonario episcopo ac mar-
tyre (saec. III) Ck)manae in Pento Pinii svlloge
historica in AA. SS. Boll. 11. Aug. E. p. 609-612.
De SS. Alexandro, Colirtho et Barbaro martyri-
buß Constantinopoli honoratis in AA. SS. BoIL
14. Mai. m. p. 285.
De b. Alexandro converso Cisterciensi Fusniaci
in Gallia (saec. XIII) in AA. SS. Boll. 3. Mai. L p. 4;W.
De ss. Alexandro, DIgno, Chottia e^^. martvri-
bus in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 456.
De s. Alexandro epiecopo Alexandrino in Ae-
gypto (t 326) Henscbenii commentarius histor.
in AA. SS. Boll. 26. Febr. DI. p. 634-639.
De s. Alexandro episcopo Constantinopoli (t
340) Stiltingii comment. historicus in ÄJi.. Si^.
Boll. 28. Aug. VI. p. 195-198.
De s. Alexandro episcopo Fesuiano in Hetruria
(t ante 841) Papebrochii comment historicus in
AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 749-751.
Erl.-Schr.: Cattani da Diaceeto, Fr. de, 7osc. di
Fiesole , Vite dello invitiss. mart. s. Romolo . . . . »
di piiü altri santi vescovi suoi sucoesson. Fioren^a
1578. 4^ 208 pag. (Vita del . . . 8. Alessandro . . p.
60-100.)
De 8. Alexandro episcopo FIrmano in Piceco
in AA. SS. Boll. 11. Janr. I. p. 675.
De ss. Alexandro episcopo et Theophilo dia-
cono, Nicandro etc. martyiibus Romanis in W.
SS. BoU. 17. Mart. II. p. 511-513.
DE SS. ALEXANDRO EPI8C0P0 — VITA S. ALEXH CONFESSORIS
1153
De SS. Altxandro episoopo, Heraclio milite,
Anna etc. martyribus (saec. IL III.) Bossuei com-
ment. histoiicus in AA. SS. Boll. 22. Oct IX. p.
520-522.
De s. Aiexandro episcopo Hierosolymltwio, mar-
tvre Caesareae in Palaestina (a. 250) comment
historicus in AA. SS. Boll. iS.Mart II. p. 614-617.
De s. Aiexandro episoopo Pnisae in Bithynia
in XA. SS. Boll. 9. Jon. II. p. 164.
De s. Aiexandro episoopo Veronensi in Italia
in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 399.
De SS. Aiexandro et Ammonio et aliis 20 mar-
tyribus in Cypro in AA. SS. Boll. 9. Febr. 11. p.
292. 293.
De SS. Aiexandro et DIonysio martyribus Thes-
salonicae in AA. SS. Boll. 13. Mart. II. p. 262.
De SS. Aiexandro et Galla apud Arvemos in
Gallia (ex s. Oregorio Turon. etc.) in AA. SS.
Boll. 31. Mai. VII. p. 440.
De SS. Alexandra et Partfnlmo martyribus in
AA. SS. Boll. 7. Jul. U. p. 467.
De SS. Alexandra, Flrmiano, Primiano etc. mar-
tyribus Lesinae in ApuJia in AA. SS. Boll. 28.
April, ni. p. 575.
De s. Alexandra marlyre Brixiae in Italia sub
Nerone ut fertur Pinii sylloge in AA. SS. Boll.
2ü. Aug. V. p. 777.
De s. Alexandra marlyre in Pannonia in AA.
8S. Boll. 27. Mart III. p. 690.
De s. Alexandra marlyre sub Decio in AA. SS.
Boll. 30. Janr. U. p. 1026.
De SS. Alexandra, Nestora, Justo etc. martyri-
bus in AA. SS. Boll. 26. Febr. UI. p. 630.
De b. Alexandra VInciolo ex ord. Minorum s.
Francisci Nuceriae in Umbria episoopo (f 1363)
in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 777. 778.
De s. Alexlano diacono in AA. SS. Boll. 22.
Mart III. p. 379.
Vita s. Alexii conf6S8ori8 Bomae vel
Edessae in Syria (saec. V) auctore Mar-
bodo primum archidiacono Andegavensi,
deinde Bedonensi episcopo(f 1123). Me-
trice.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 17, Jul. IV. p. 254-
256. — Vita alia auctore anonyme ibid. p. 251-
254. — Vita alia: ,Temporibus domni Honorii '
{stilo diversa ab antecedenti) [Handschr.: Brüs-
sel, k. Bibl. n» 380-2. sec. XV. fol. 95] in C5ata-
logus codicum hagiogr. I. 1. p. 223-227. — Ho-
müia de s. Alexio auctore Adalberto episcopo
Pragensi * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 257. — ^wiederk.
ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVII. p. 897-900.
— Miraeula s. A-i ab auctore anonymo sec. XI
oonscripta * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 258-262. —
-Bruchstück ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 619. 620,
nur dasjenige ^ tceis auf die Thaten Ottos IIl
Beztig hat. — La legende syrlaque de s. Alexis,
rhomme de Dieu, par Arthur Amiaud. Paris 1889.
8^ LXXXV. 25 pag. {xitgleich von Bibliotheque
de l'Ecole des hautes etudes. Fase. 79). Cf. Ana-
lect. ßoUand. X. p. 483. — S. Alexius Leben
Potthast, Bibliotheca historica.
(nach der latein. Legende) im 11. Jahrh. in alt-
französ. Strophen umgeeetzt, *hrsgb. durch W.
Müller in Haupts Zeitschrift f. deutsches Alter-
thum. V. 1845. p. 229. — ' hrsgb. von C. Hof-
mann unt. d. Tit. : Alexis. Pariser Glossar 3692.
Abdruck aus d. Sitzungsber. der Münch. Akad.
v\ issensch. München 1868. — ■ unt. d. Tit. :
La.Vie de saint Alexis, poeme du XI* siecle
et rencuvellements du XII., XIII. et XIV. siecles
publ. avec pref., notes et glossaire par Oaston
Paris et Leop. Pannier. Paris 1872. gr. 8«. XIL
416 pag. 15 fr. Sehr selten; (besonderer Abdruck
aus * Bibliotheque de l'&ole des hautes etudes.
Faso. 7. Paris 1872). — * La Vie de saint
Alexis, poeme du XI. siecle. Texte critique pubL
par Gaston Paris. Paris 1885. 12mo. VlII. 28 pag.
1 fr. 50 c. -- • Ausg. n° 3 wiederh. Paris 1887.
8®. 15 fr. — [ Von einer provenzal. Bearbeitung
der Legende (1150 achtsilbige Verse, Hs. : Paris,
Nat-Bibl. 7693, jetzt 1745) ist ap. Raynouard,
Lexique Roman I. p. 575 ein Stück gedruckt;
vollständig hrsgb. von H. Suchier, Deokmäler
provenz. Litteratur u. Sprache. I. Halle 1883.]
— .De Saint Alexis. Eine altfranzös. Alexius-
legende aus d. 13. Jahrh. Hrsgb. von Jos. Herz.
(Progr. der jüd. Realschule.) Frankfurt a. M. 1879.
^''. XVL 22 pag. Jk 1.60. — Vita di s. Alessio
conf . Romano, scrittura inedita del buon secolo :
,Nella cittädi Roma*. Venezia 1861. 8^ 16 pc^.
[Andere italienische Bearbeitungen in Prosa vtd.
ap. Zambrini, Opere volgare a stampa dei sec.
Xni e XIV. Bologna 1866. gr. 8^ p. 473.]
Erl.-Sefir.: S. Alexius' Leben in acht gereimten mit-
telhochdeutschen Behandlangen. Nebst geschichtl.
Einleitung, sowie deatschen, griechischen a. latei-
nischen Anhängen hrsgb. von H. F. Massmann (=
Bibliothek der ges. deatschen Kat. -Literatur. Abth. I.
Bd. 9). Quedlinburg a. Leipzig 1S13. gr. BP. Jk 4.60.
Blau, Max Fr.. Zur Alexiuslegende. Ein Beitrag zor
Entwicklung der Legende , nebst einer Untersuchung
über das UandschriftenverhAltniss in der mhd. Re-
daction B in Germania , hrsgb. von Behaghel. XXXIII.
Wien 1888. SP. p. 181-219.
Brauns, Jul., Ueber Quelle und Entwicklung des alt-
französischen Can^un de seint Alexis , verglichen mit
der provenzal. Vida sowie den altenglischen u. mittel-
hochdeutschen Darstellungen. Kiel 1884. gr. 8°. X.
56 pag. Jk 1.80.
Ducnesne, L., Note snr la topographie de Rome au
moyen - Age. Ronie 1890. BP. p. 10 - 26 (= Exirait des
Mölanges d'arch^ologio et dliist. publ. par l'Ecole
franpaiso de Borne , tom. X).
G e s 8 n o r , Das altfranzOsische Alexiuslied, Geschichte,
Versmaass, Text, sprachliche Erlfiuterungen desselben
in Honigs Archiv t. d. Studium der neueren Sprachen.
XVII. Braunschweig 1855. p. 189.
Joret, Charl., La legende de saint Alexis en Alle-
magne. Paris 1881. S«. 3 fr. ÖO c.
Finius, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p.
2:^8-251.
Piain e, Franp., La vie syriaque de s. Alexis et Tau-
thenticit^ substantielle de sa vie latine in Revue des
questions historiques. LL 1892. p. 560-576.
Poncelet, Alb., in La Science catholique. IV. p.
632-645.
Ronchotti, Car. Mar., Vita di s. Alessio patrizio Ro-
mano. Monza 1893. 16mo. 1 76 pag.
Stengel, E., La canpun de saint Alexis in Ausgaben
u. Abhandlungen aus dem Gebiete der romanischen
Philologie. Lief. 1. Marburg 1881. gr. 8«.
Vita s. Alexii confessoris (f cca. 412
aut435) Edessae in Syria, arabice scripta.
Ausg.: latine reddita in AA. SS. Boll. 17. Jul.
IV. p. 266-270, c. Pinii comment. praevio ibid.
73
1154
VITA S. ALEXII METROPOLITAE — VITA S. ALOTSH GONZAGAE
p. 262-266. — Vita syriaea s. A-i [diese Legende
ist die ürtype aller anderen; unt. d. TU. : ] La
legende syriaqne de saint Alexis l'homme de
Dieu publ. par Arth. Amiaud. Paris, Vieweg 1889.
Roy.-S'». LXXXV. 24. 72 pag. JkQ. Ist nach
8 Hes. besorgt. Vgl. Germania, hrsgb. von ße-
haghel. XXXIII. p. 194 fF. u. G. Paris in Ro-
mania. Vm. p. 163 ff. — Alexis saga ap. C.
R ünger, Heilagra manna sogar. I. Chi'istiania
1877. 8^ p. 23-27.
Tita s. Alexii metropolitae Eiioviensis
in Russia (f cca. 864).
Ausg.: ex ms. lituanico in AA. SS. BoU. 12.
Febr. II. p. 640. 641. C/1 Hensohenii comment.
bistoricus ibid. p. 639.
Yita b. Aleydis Scharembekanae saa-
ctimon. ord. Cisterc. Camerae iuxta Bru-
xellam (f 1250) auctore coaetaneo.
Ausg. : ed. G. Henschen ex 3 mss. in AA. SS.
BoU. 11. Jun. n. p. 477-483 (p. 471-477 edit.
Paris.).
Yita s. Alferii ftmdatoris et primi abbatis
Cavensis in Italia (f 1050) auctore abbate
Venusino anonymo subaequaii.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit SS. 12. April. VIT.
Colon. Agr. 1581. p. 273-278. — « *» AA. SS.
BoU. 12. April, n. p. 97-101. — 'wiederh. ap.
MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 728-
735. — * ap. Muratori, Script, rer. Ital. VI. p.
207-214.
Vita s. AMI etc. <= Acta ss. AIpbü . . .
De ss. Alfleda et Merwinna virginibns et ab-
batissis, vid. De ss. Merwinna.
Vita AlfMI Anglorum Saxonomque regis, vid.
Asserins Menevensis.
De s. Alfrioo seu Aelfrico archiepiscopo Can-
tuariensi (f 1006. 28. Aug.) ap. MabiUon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 61-64.
De s. AHWoldo episcopo Schirebumcnsi in
Anglia (f 1050) comment. bistoricus in AA. SS.
BoU. 25. Mart. III. p. 587.
De s. Aligerno abbate Casinensi et Mansone
eins successore (a. 986) ap. MabiUon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. V. p. 645-653.
Vita s. Alloyni conf . = Vita s. Bavonis confess.
Yita s. Allucii confessoris in dioec. Pi-
sciensi in Etruria (f 1134) et translatio.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 23. Oct. X. p. 232-
239, c. van Heckii comment. praevio ihid. p.
226-232.
De 8. Almachio sive Telemacho martyre Ro-
mae {f cca. 394) in AA. SS. BoU. 1. Janr. I. p.31.
De s. Almedha virgine martyre in "WaUia (saec.
VI) in AA. SS. BoU. 1. Aug. I. p. 70.
Yita s. Almlri presbyteri et abbatis prope
vicuni Grez in prov. Cenomanensi (f cca.
560) auctore anonymo.
Ausg. : ex 4 mss. ^ et edit. Labbei Bibl. nova
IL p. 469-472 — Un AA. SS. BoU. 11. Sept. III.
p. 803-806, 0. Stiltingü comment praevio Und,
p. 801-803.
Vita 8. Alnei presbyteri =« Vita s. Alvei pre-
sbyteri.
De s. Alnoberto sive Aunoberto episcopo Sa-
giensi in Normannia (saec. VII) in AA. SS. BoU.
16. Mai. in. p. 625.
De s. Alnotho eremita martyre in Anglia (cca.
700) BoUandi sylloge historica in AA. SS. BoU.
27. Febr. HI. p. 684. 685.
De s. Alodio episcopo Autissiodorensi {f p. med.
saec. V) Perierii commentar. in AA. SS. BoU.
28. Sept. Vn. p. 649-651.
De 8. Alonio abbate in Aegypto (f cca. 400)
in AA. SS. BoU. 4. Jun. I. p. 397. 398.
De s. Aloro seu AUoro episc. Corisopiti in Bri-
tannia minori (f saec. V exe.) Vict de Bück syl-
loge in AA. SS. BoU. 26. Oct. XI. p. 883. 884.
Yita s. Aloysii Gonzagae iuvenis ange-
lici ex marchione Castellionis religiosi Soa
Jesu, Bomae (f 1591) auctore Virgilio
Cepario, in multis t^te oculato. libri B.
Ausg. : ^ Valencenis 1608. S^. — • wiederh.
ibid. 1609. 8^ — **n AA. 88. BoU. 21. Jun. IV.
p. 914-1057. — * Viennae Austriae 1744. 8*. —
[Uebers.: italienisch unt. d. Tit.: Vita del b.
Luigi Gonzaga deUa (Jomp. di Gesü. Roma 1606.
40. __ Torino 1762. 12^0; _ Und. 1772. 8»; —
Venezia 1798. 8**; — coUa terza parte nuova-
mente composta da un altro religioso. Venezia
1802. 8^ — Torino 1824. 3 vol. 12mo; _ nuoTa
ediz. illustrata con note e aggiunte di lottere de
s. Luigi e di documenti inediti pel Feder. Schroe-
der. Einsiedeln 1891. 8°. 10 fr. -- deutsch: übere.
Ton Mich. Sintzel. Neue Ausg. Regensbuig 1849.
8^ 3. Aufl. ibid. 1861. 8^ 304 pag.; — übers,
und durch einen Nachtrag yervoUständigt von
Friedr. Schröder. MitlUustrat. Einsiedeln 1891,
gr.8°. ^8. — englisch: translat, with notes e/r.
by Francis Goldie. Illustr. London, Washboume
1891. 8^ 12 sh. 6 d. — holländisch: unt. d. Tit.:
Het leven van den saiighen Lodewyck Gonzaga,
verduytscht door Leonardus de Fraye. Antwer-
pen 1615. 8**; — femer unt. d. Tit.: Leven van
den h. Aloysius- Gonzaga. Uit het Italiaenseh
vertaeld. Sint-Nicolaos 1853. 16n»o; ibid. 1856.
16nio- es gibt auch spanische etc. Uebers.] —
Miraenla »n AA. SS. BoU. 1. c. p. 1057-1090.
— Oesta s. A-i in valle TeUina seu Proc«8«is
formatus in Vulturena valle a 24. Sept 1612 —
22. Febr. 1614 ibid. p. 1091-1121. — ReUtk^
rotae Romanae pro canonizatione ibid. p. 1 121 -
1 149. — Analecta ex multis pauca de b. Alovsio
i6irf.p. 1149-1169.
ErL-Sohr.: Bassich, Ant., Orazione panegiiiea di S.
Luigi G-onzaga. Zara 1845. 8^. 29 pag.
Bibliografia Aloisiema in Civilti cattolica. Aoso 42.
Sor. XIV. Vol. X. Borna 1891. p. G13-618.
Brockmann , J.U., Leben dos h. Aloysius wte. 2.AaiL
Münster 1820. 6«.
Centonario, Nel terzo, dis. Luigi Gonzaga : nasctta,
vita e mono del gran santo. O^dogno 1891. '2im^>.
15 pag.
Cosuri, Ant., Vita breye di s. Luigi Goamgad. C.
di G. Verona 1823. 8»; — Modena 1869. 8»; - con
aggiunte. Torino 1890. S2mo. 182 pag. % c; — n>
VITA 8. ALOYSn OONZAGAE — VITA S. ALPINIANI
1155
cordo del 8. centen. della morte del laato. Codogno
1891. 24mo. 174^.
Clair, Charl., La vie de s. Louis de Gonzi^e , d*aprd9
V. Cepaii, son premier hUtorien. Paris, F. Didot
1891. gr. S». Avec icrav. 6 ftr.
Danrignac, J. M. S., Histoire de s. Louis de Oon->
zagae. Le Puy, Ifarcheeson 1864. 18mo. VIII. 459
pag. (verdetitscht von Ladw. Claras. Frankfurt a. M.
1866. 80. 366 m. Jk 3).
Fita, Fidel. [Saint Louis de Oonzague k Saragoese
et k Madrid äe.] in Boletin de la real Academia de
la historia. XVKL 1891. janr.-mart.
Francesia, G. B., Vita di s. Luigi Oonzaga. Torino,
Ubr. Salesiana 1891. 16mo. 127 pag.
Hon eres sacri divii Aloyaio Gonzagae et Stanislao
Kostkae . . . inscripta ab illustriasiina . . . poesi Yien-
nensi. Viennae Austriae 1727. 8^. 58 pag.
Qevenesis, Gabr., S. J., Specnlum innocentiae , siae
Vita angelica B. Aloysii Gonzagae S. J. iconibos illu-
strata. £d. 2. Mooachii 1699. kl. 8*.
Janning, (Kommentar, praevioa t» AA. SS. 1. c. p.
847-896.
(lala, Jose Franc, de) La jurentud trionfSute re-
preeentada en las Fiestas , con quo oelebrö el Colegio
real de la Ck>mpania de Jesus de Salamanca la ca-
noniz^cion de san Luis Gonzaga, y san Stanislao
Kostka, y oon que aplaudiö la protecdon de las
escuelas Jesuiticas, assignada k san Luis Gonzaga
por nuestro ss. pulre Benedicto XIII. Obra eacritta
5or nn ingenio ae Salamanca, y dada k la estampa
e Orden nel senor D. Rodrigo. CaTallero y Llanes.
en Salamanca (1727). 49.
Leben dess heil. Aloysii Gonzagae, auss der Gesell-
schafft Jesu de. Breslau 1727. 8^.
— — des heil. Aloysins von Gonzaga. Goblenz 1831. 8^.
MÜ einem Kvpfer.
Longoni, Giac.. Vita di s. Luigi Gonzaga. Como
1869. 16mo. 112 pag.
M ai n e r i , AK, Vita di s. Luigi G<»zaga. Lucca 1742. 8^.
M anzini, G. Ant., Vita e miracoli del b. Luigi Gon-
zaga. Bresda 1701. 8^.
Marchetti, Annib., De rebus gestis b. Aloysii Gon-
zagae e S. J.F]orentiael687. 8»; — Monachii 1756. SP.
: Vita del b. Lnigi Gonzaga della C. di G.
Roma 1705. 4«.
Meschler, M., Leben des h. Aloysius von Gonzaga,
Patrons der christl. Jugend. Frei borg i. B. 1891. BP.
XL 301 pag. Jk 2.50. (4. Aufl. ibid. 1898. 8». XIV.
312 pag. Jk2.b0.)
Nannerini, Luigi, Vita di s. Luigi Gonzaga d. C.
d. G. Con aggiunte. Siena 1891. kl. BP. 50 c.
Orleans, Jos. de, Vies de ss. Louis de Gonzague et
de s. Stanislas Kostka. Li^ge 1727. 12mo.
Orleans, P. d', Vie de s. Louis de Gonzague. Paris
1786. 12mo.
Bividre, Ern., Bibliographie du 8. centenaiie de s.
Louis de Ghmzague 21 jnin 1891. Paris , Redaction des
,Etudes' 15 Roe Monsieur 1893. 8P. 24 pag. Jl 1.60.
Sacra apotheosis dirorum confess. Aloysii etStanislai,
S. J. de. humaniore camoenft celebrata ... & Rho-
torica WratiBlaviensi. Wratislav. 1727. Bf>. OedichU.
Schnyder, A., Der heil. Aloysius. Luzem 1868. 8^.
Vagnozzi, I tratti principali della Tita di s. Luigi
Gonzaga brevemente narrati. Modenal891. 16mo. 207
pag. 60 c.
Vo c a ti o Aloysii ad societatem Jesu scripta per Hleron.
Flatum tunc confessarium eiusdem in AA. SS. 1. c.
p. 896-914. (Mü mehrtrm Abbildungen.)
Vulpins, Jos. Rocc, Vitao sanctorum octo a Bene-
dicto XIII p. m. fastis sacris adscriptorum. Romae
1727. 8». p. 81-93.
De b. Atoysio Rabahi ord. s. Mariae de monte
Carmelo Randatii in Sicilia (f cca. 1490) Pape-
brochii comment. apologeticus in AA. SS. BoU.
11. Mai. II. p. 709-718. — Virtutes et mira-
cula ex processibos a. 1533 et 1573 formatis
^bid. p. 718-722. Vgl. p. 846-849.
Tita b. Alpaidis (Alpais, Alpaise, Al-
paix, Aupaies, Aupaix, Aupes, Aupex)
virginis Cudotensis territorii Senonensis
(Sens) in Gallia (f 1211, canonizata 27
Febr. 1874). libri 4.
^
Ausg. : ^ capitula Ubr. 1-3 ed. M. Prou in
Bibliotheque de rtcole des chartes. XLYI. 1885.
. 507-510; ef. dessen Note sur un ms. de la
ie de sainte Alpais ibid. p. 503 - 506. — 'ex
3 codd. mss. Bnigensi n^ 404, Carnotensi n^ 131
et Carolopolitano n® 77 in AA. SS. Bell. 3. Nov.
IL prs. 1. p. 174-207. Additamenta p. 207-209.
Cf, Josephi de Backer comment. praevius p. 167-
174.
NB. ,Fr&re Jehan de Tordre des Frores Hineors de
la prorince de Bourgogne a 6crit la vie de st. Alpais . . .
en latin euTiron Tan 1244.* Morin, Hist. gte. du pays
de Gastinois. 1630.
De 8. Alperto presbytero in pago Cessima agri
Dertonensis in Italia Stiltingii sylloge in AA. SS.
BoU. 5. Sept U. p. 534. 535.
De 8. Alphaao patre ss. Matthaei et Jacobi
apostolorum Oaphamai in AA. SS. BoU. 26. Mai.
VI. p. 354. 355.
Yita 8. Alpheril fundat »» Vita s. AlferiL
Acta SS. Alphii, Philadelphia Gyrini mar-
tyrum Leontinonim in Sicilia. Partes 4.
Ausg. : interprete Silv. Sigona Leontino in AA.
SS. Boll. 10. Mai. U. p. 506-549. — Translatio
reliqniarum ibid. p. 549. 550. — MagxvQiov rfi)v
&y(iav uaQTVQiap Akiplov, *Puka6ihfov xai Kv
Qivov tbid. p. 772-788. Cf, Papebrochii commen-
tar. praevius ibid. p. 502-506.
Erl.'Sehr.: Caltabiano, Domen., Vita e martirio dei
tre santi fratoUi Ouasooui Alflo, Filadelfo e Cirino.
Oiarre 1890. BP. 112 pag. 80 c.
Tita dei tre ss. martiri Alflo. Filadelfo e Cirino,
narrata al popolo. Lentini 1892. BP. 8 pag. 10 c.
Yita b. Alphonsi Rodriguez, coadiutoris
temporalis Societatis Jesu, Pahnae in In-
sula Maiorica (f 1617) aiictore Michaela
Julian. Hispanice scripta.
Ausg.: unt. d, Tit.: Relacion y carta comnn
del P. Miguel Julian, . . . cerca et feliz y dichoso
transito desta vida del b. Herrn. Alonso Rodri-
guez. Lisboa 1617. — [üebers.: ex bispan. latine
redd. in AA. SS. BoU. 30. Oct. XIU. p. 601-604.)
— Tita alia auotore Ludov. Janin o eiusd. Soc.
in AA. SS. 1. c. p. 605-650. — Miraculorum
supplem. ex Processu beatificat. etc. ib. p. 651-
656. — Appendix. De officio immaoul. Con-
ceptionis a b. Alphonso adbibito ib. p. 656. 657.
Erl.-Sehr.: Bück, R. de, Comment. praeyius Und. p.
586-600.
Yita s. Alpini episcopi Gatalauni [C7m*
loyis- sur -Marne] in Campania Gallica (f
cca. 510) auctore anonyme.
Ausg.: ex 2 mss. in AA. SS. Boll. 7. Sept. IIL
p. 85. 86. — Vita altera auctore anonymo ex
ms. ibid. p. 86-91. — Cf. Stiltingii comment
praevius tbid. p. 82-85.
Erl.-Schr.: Boitel, Alox.Cl^m., Histoire de saint Alpin,
Vlil« 6veqae de Chalons - sur - Marne et vuinqaeur
d'Attila. Chälons, Lambert 1853. 12mo. XIX. 159
pag. 1 fr.
Vita s. Alpiniani presbyteri, discipuü
s. Martialis in Aquitania (saec. III).
Ausg. : * ex variis mss. post vi tarn s. Martialis
inventa in AA. SS. Boll. 27. April. 111. p. 481. —
*ap. Labbe, Bibl. nova U. p. 472-474.
73*
1156
VITA S. ALRÜNAE — VITA S. AMABILIS
Yita s. Alnina^ marchionissae Cham-
bensis (saec. XI) auctore Nideraltahensi
in Boiaria monacho Benedictino.
Eine nichtssagende Schrift des 18. Jahrhanderts.
Ausg.: *ap. Pez, Thes. anecd. IL 3. p. 253-
268. — * Excerpte ap. Pertz, Mon. sor. XV. 2.
p. 846. 847.
— Erl.-Sekr.: Riezier. S., t» Forschungen z. deutschen
Geschichte. XVm. p. 545.
Wa tt e nb a ch , Deutscnlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
n. 1886. p.22; 6. Aufl. II. 1894. p.24.
De 8. AltfHdo episcopo Hildineshelmens^ in Sa-
xonia (f 875. 15. Aug.), ubi origo eius episco-
patus praemittitur, ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Beo. saec. IV. 2. p. 259-262. — •SoUerii sylloge
historica in AA. SS. Boll. 15. Aug. lU. p. 210-214.
Erl.-Sdir.: Der h. Aitfried, vierter Bischof von Hildes-
heim und Gründer der Stadt Essen in Histor.-polit.
Blatter. XCIV. München 1884. p. 342-350.
Grube, Karl Lor., Der h. Bischof Altfried von Hil-
desheim, Gründer des ehemal. freien Beichsstiftes
Essen. Eine Weihegabe zu seinem 1000 jähr. Todes-
tage. Hildesheim 1876. gr. 8^*. 47 pag. 50 J^
Pastoral blatt. IJnter Mitwirkung von Curatgeist-
lichen der Erzdiöcese K51n herausg^^ben. Jahrg.
XXV. Köhi 1891. gr. 4o. n^ vom 20.Janr. Sp. 28-30:
über die Erhebung der Reliquien am 30. Oct. 1890.
Strunck, M., Westphalia sancta ed. Giefers. I. Pa-
derbomae 1854. p. 56-61.
De SS. Altiglano et Hilarino monachis et mart.
in Burgundia a. 731 Cuperi comment historicus
in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 647.
Yita s. Altmanni episcopi Pataviensis
(f 1091) auctore anonyme (Gotwicensi
suppari).
Wichtig für Oesterreich u. Bayern. Geschrieben zwi-
schen 1125—1141.
Handsehr. : tfid. ap. Pertz, Mon.scr. XII. p. 227.
Ausg.: ^ ed. Johannes abb. Lanibacensis in
Vit. Adalberonis, Altm. et Gebehardi Salisbarg.
Aug. Vindel. a. 1619. 12mo; vieles fehlt u. der
Stü ist geändert. — ' giU u. aceurat ap. Pez,
Scr. rer. Austr. I. p. 115. — ' wiederholt, aber
corrumpirt von P. Bosch in AA. SS. Boll. 8. Aug.
n. p. 366-378; ein gelehrter Commentar Über
Altmanns Leben geht vorauf p. 356 - 366. — * ed.
Wattenbach ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 226-243;
am besten. — Vita alla einsdem auctore Ru-
perte abbate Gotwicensi(tll99)[-Saw<i8cÄr.:
Wien, k.k.Bibl. saec. XII. n<'602, olim bist. eccl.
152]. Ausg.: * ed. Seb. Tengnagel, Vet. monu-
menta advers. schismaticos. Ingoist. 1612. 4^ p.
34-67. — ^tciederh. in Gretseri opera VI. p. 446.
— ^loiederh. ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 134;
— ^von P. Bosch in A.A.. SS. Boll. 8. Aug. II.
p. 378-389 — und '^ ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLVIII. p. 867-894. — « excerpta ap. Pertz
I.e. XU. p. 230-242.
Erl.-Schr.: Bischof Altmanii von Passau im Invostitur-
streit tn Görres' Hislor.-polit. Blättern. XX. p. 257 ff.
p. 833 ff.
Diemer, BeilriUre zur altern deutschen Sprache u.
Literatur. IV. Wien 1858; sucht danoiihun, daas Ho-
norius Augustodunensis in Götiweih gelebt und dort
die Vita prior Ä-i geschrieben habe.
Evelt, Jul., Zur Geschichtö des Studien- u. ünter-
nchtswesens in der doutschon und franzos. Kirche
desll.Jahrh. IL I»rogr. Paderborn 1867. p. 23-26.
Gfrörer, Papst Gregor VII. Bd. VII.
Kerschbaumer, Ant., Geschichte des Bisthums St.-
P51ton. I. Wien 1875. gr. 8fi. p. 171-181 ; 253.
Linsenmayer, A., Zur Erinnerung an den Bischof
Altmann von Passau. Pa.ssau 1891. 8^. 33 pag. 50 A
Strunck, M., Westphalia sancta ed. Giefers. I. Padcr-
bomael854. n. 143-147.
Stülz, Jod., Das Loben des Bischofs Altmann von
Passau in Denkschriften d. k. Akad. Histor. - phüos.
Klasse. 1853. IV. 1. p. 219 ff. (auch besonders daraus
abgedruekl Wien 1853. fol. Jk 4.40).
Wa 1 1 e n b a ch , DoutschlandsGes>chichtsqueUen.5. Aufl.
II. 1886. p. 69. 346; 6. Aufl. H. 1894. p. 76. 380.
Wiedemann,Th., Altmann Bischof von Passau nach
seinem Leben u. Wirken dargestellt. Augsburg 1851.
80. JL 1.80.
Vgl. Liber canonum contra Heinr. lY imp.
Yita s. Altonis fundatoris monasterü s.
Altonis (Altenmünster in Oberbayern, 760)
auctore Othlono monacho S. Ernme-
ramiUi Ratisb. Geschrieben vor 1062.
Handsehr.: München, n» 21707 (Weihen-
stephan 207). saec. XV.
Ausg.: ^ nur der erste Theil, aber sehr ge-
ändert ap. Hund, Metropol. Salisburg. IL p. 81-
84. — » wiederh. in AA. SS. Boll. 9. Febr. II. p.
359-361, — ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
sec. in. 2. p. 217-220, — u.^ ap. Scheid, Origines
Guelficae U. 1751. p. 244-246. — *ex cod. roll-
ständig ed. G. "VVaitz ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 843-846. — «Bruchstück ap. Bouquet, Eec-.
V. p.431.
Erl.-S^.: Watten b ach, Deutschlands Gescfaicht^-
quellen. 5. Aufl. 11.1886. p.6I. not. 4: 6. Aufl. II. Idl^l.
p. 66.
Vgl Othlo.
Vita s. Alvei presbyteri et abbatis in
provincia Cenomanensi (f post 560) au-
ctore anonyme suppari.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 11. Sept IIL
p. 807-809.
De s. Alveo abbate Carnotensi (f cca. 960) ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 279-2S5.
De s. Alvera virgine Liraolii apud Petrocorios
in Gallia (saec. III ex.) in AA. SS. Boll. 24. Aug.
VI. p. 836.
Yita s. Alypii Cionitae, i. e. qui vitam
agebat in columna: qui fuit consommatus
tempore Heraclii imp. Adrianopoli, authore
Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis Sanctomm hi-
storiis. 26. Nov. VI. Colon. 1575. p. 588-595.
De s. Alypio episcopo Tagastensi in Afhca Cr
cca. 430) Boschii comment. historicus »n AA. S^^.
Boll. 15. Aug. III. p. 201-208.
De SS. Alypio y Eubioto, Paulo etc. martvribas
apud Graecos in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 6a>.
De s. Ama virgine Jovis Villae in Campania
Gallicana (saec. VI) Perieri sylloge in AA. SS.
Boll. 24. Sept VI. p. 691.
Vita s. Amabilis presbyteri Ricomagi
in Arvernia (f c. 475).
Ausg.: ^ ex ms. latino et impresso Gallico in
AA. SS. Boll. 11. Jun. IL p. 466-469. — * mutato
stilo ed. Surius, De probatis SS. historiis. 1. Nov.
VI. p. 19-23.
lieber s.: La vie de s. Amable, pretre et eure
de la ville de Biom en Auvergne , mort en 475,
ACTA B. AMADEI — VITA S. AMANDI EPISC. TRAIECTENSIS
1157
sous l'episcopat de s. Sidoine Apollinaire, ecrite
en latin par un auteur ancien, nomine Just^,
archipretre, vera Tan 1225, et traduite sur un
ms. non encore imprime, avec des notes et des
eclaircissements . . . par (Val.) Faydit. Paris 1702.
12mo (reimprimee sur l'exemplaire unique*) de
la biblioth. nationale Riom 1877. 12mo. 2 fr.).
B!rl.-Sckr.: Bernet-Rollande, L., Saint Amable, sa
vie, son 6glise, son culte. Clennont-Ferrand 1891.
8°. 244 pag. i=Exiraü du M^moirts de TAcad-. des
scianoes, eie. de Clermont-F. S6r. II. Fase. 4.)
Acta b. Amadei confessoris ex ord. s.
Francisci (f 1482) Mediolani in Insubria,
auctore anonymo.
Ausg,: ex ms. in kk. SS. Bell. 10. Aug. 11.
p. 572-606, c. Cuperi comment. praevio ibid. p.
562-572 (mit Portraü).
Vgl, Acta b. Amedei.
Tita s. Amalbergae viduae Lobii et Bin-
chii in Belgio (f c. 690).
Aiisg.: in AA. SS. Bell. 10. Jul. lU. p. 69. 70,
c. Sollerii commentar. praevio ibid. p. 63-69.
Erl.-Sekr.: Histoire litt^raire de la France VI. 1742.
p. 616.
Tita s. Amalbergae virginie Gandavi, Ta-
misiae et Maternae in Belgio (f a. 772) au-
ctore fortasse Theodorico abbateTru-
donopolitano (f 1107).
Handmehr.: Doüai, Stadtbibl. mbr. sec. XII.
fol. n'>791.— St. Omer, Stadtbibl. mbr. sec. XIII.
fol.n°716. Tom. VII. — Paris, Nat-Bibl. sec.
XIII. Bigot 5296 A. 10. 11; Suppl. lat. sec. XI.
n° 854.
Äi4sg.: Hn kk. SS. Bell. 10. Jul. III. p. 90-102.
— * ed. Surius, Vit. SS. 8. Jul. — Inyentio, ele-
vatio et translatio**) s. corporis Tamisia ad coe-
nobium Blandiniense iuxta Gandavum tempore
Balduini Ferrei a. 870 in kk. SS. Boll. 10. Jul.
III. p. 103. 104. — Miraeula ibid. p. 105-112.
— Tomelltts seu sermo domini Radbodi Tra-
iectensis episcopi (t 917) de vita et meritis pa-
ladoxae virginis Amelbergae * ap. Mabillon, AA.
SS. o. s. Ben. saec. III. 2. p. 241-243. — * wie-
(lerh. in kk. SS. Boll. 10. Jul. III. p. 88-90 —
u. « ap. Migne, Patrol. lat CXXXII. p. .549-554.
Erl. - Sehr.: Des. Amalberga virp. et de Rodino eius
fratre monacho Casinensi ap. Mabillon I.e. p. 240-244.
Sollerias, Commentarias praeviasmAA. SS. Boll.
1. c. p. 72-88.
Tita s. Amandi confeesoris, discipuli s.
Sori imperfecta.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. uova II. p. 481.
Tita s. Amandi episcopi Traiectensis (f
661 vel 679 vel 684) auctore Aquitano
anonymo (Bernardo Guidonis?): ,Bea-
tus Amandus'.
') Ein zweites Exemplar besitzt Comto d'Ideville. Cf.
A. Bmel in BibüothöqQe de r£cole des ckartes. XL. 1879.
p. 361 sq.
") "Wird von Holder - Eg^r (Zu den Heiligengeschichten
des Oenter St. Bavosklosters in Histor. Aufsätze dem An-
denken an O. Waitz gewidmet. Hannover 1886. gr. 8^. p.
633. Anm. 3) für ein spätes nnglaabwürdiges Machwerk an-
gesehen.
Ausg. : ^ ex ms. du Cbesnii in AA. SS. Boll.
6. Febr. I. p. 854. 855. — • wi^derh. ap. Migne,
Patrolog. lat LXXXVII. p. 1267-1272. — Vita
«IIa eiusdem scripta a Baudemundo monacho
Elnonensi cca. 680 (zuverlässig) ^ ex 2 mss. et
Surio I. p. 907 in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 848
-854. — * wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. II. p. 710-719. — ' Auszug ap. Bou-
quet, Rec. III. p. 532-535. — VKa teiüa eluadem
auctore Philippe Harvengio abbate Bonae-
Spei ord.Praemonstr. [falsch! Verfctsser istVh.'\'
lippus abbas in Eleemosyna (f post 1174);
die Histoire litter. sagt: ,Les Bollandistes don-
nent cet ouvrage pour l'abbe de Bonne -Espe-
rance, quoiqu'il se nomme lui-meme Philippus
de Eleemosyna'] ^ in Philippi abbatis Bonae-
Spei Operib. ed. Nicol. Cham^rt. Duaci 1621. fol.
p. 707-732. — » in kk. SS. Boll. 6. Febr. I. p.
857-873. — * wiederk. ap. Migne, Patrolog. lat
CCIU. p. 1233-1276. — VHa 4|uarta eiusdem au-
ctore UerigeTo abbate Lobiensi ^ «fi Herigeri
Gesta episc. Leod. (s. d.) — • in kk. SS. Boll.
6. Febr. I. p. 855-857. — Vita quinta eiuedeni
metrica auctore Milone monacho Elnonensi (f
872). Libri 4. Versibus hexametris (eine freie Be-
arbeitung der Vita s. A-i auet. Bauclemundo)
' ex mss. Antverp. et Elnonensi in kk. SS. Boll.
6. Febr. I. p. 873-888 ed. Benschen. — » ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. IL p. 719-732. —
" fciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXI. p. 927-
068-, ~ Additio ex Mabillonio ibid. p. 967- 974. —
* Auszüge ap. Bouquet, Rec. III. p. 535. 536 ; V. p.
455. — Suppletio huic vitae addita ex cod.Gan-
dav. n<> 224 in Analect BoUand. IV. 1885. p. 157
-159; vgl. IIT. p. 169.
Erl. -Sehr.: Fahr i eins, Bibl. med. et inf. latinitatis
ed. Mansi V. p. 79.
— De elevatione coi'poris s. Amandi sermo
Milonis monachi Elnonensis ^ ex 3 mss. col-
latis c. editione Phil, ab Eleemosyna in kk. SS.
Boll. 6. Febr. I. p. 891-894. — « in Phil. Har-
vengi Operib. Paris, et Duaci 1621. fol. — ' ap.
Migne 1. c. CXXI. p. 977-982.
— De secunda elevatione corporis s.
Amandi episcopi Traiectensis facta in monasterio
Elnonensi ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 62-68 {nur eine Erweiterung der Ab-
handlung ad Vit. s. Amandi aliam saec. 11).
— De testamento et reliquiis s. Amandi
episcopi Traiectensis ap. Mabillon 1. c. saec. II. p.
735-738.
— De translatione corporis s. Amandi epi-
scopi Traioct. eiusque ordinatione et dedioatione
templi sermo Milonis monachi Elnonensis
* <?x 3 mss. in kk. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 889-
891. — *iVi Phil.Harvengi Operib. Paris, et Duaci
1621. fol. — * ap. Migne, Patrolog. lat CXXI. p.
973-978.
— E 1 0 g i u m sive Vitae sumraarium s. Amandi
Ti'aiect. episc. ex vet. cod. ap. Labbe, Bibl. nova
IL p. 345.
— Epitome historiae tränslationis et eleva-
tionis corporis s. Amandi auctore anonymo ex
Surio et mss. in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 896.
897.
1158
VITA 8. AMANDI EP. TRAIECT. — DE S. AMANTIO PRESB.
— Htetoria miraculonim s. A-i in itinere Gal-
ileo a. 1066 factorum auotore Gilleberto vel
Gisleberto presbytero ac decano Elnonensi
(t 1095). Handachr,: vid. ap. Pertz, Mon. scr.
XL p. 413. — Ausg.: ^ inter Philippi abbatis
Bonae-Spei opera. Duaci 1621. p. 732-739. —
» ex 3 codd. in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 895
-900. — ^hieraus ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii
Y. p. 272-287 — w. *ap. Migne 1. c. GL. p. 1435
-1448. — Excerpte • ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. IL p. 732-734. — »» ed. Holder-Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 849-852.
— Historia miraculorum s. Amandi corpore
per Bragbantum delato a. 1107, auctore forte
Güntere monacho Elnonensi ex iisd. mss. et
operibus Philippi ab El. * in AA. SS. Boll. 6. Febr.
I. p. 900-902. — • Excerpte ap. Pertz 1. c. XV. 2.
p. 852. 853.
— Historia mulieris suspensae ad vitam re-
Yocatae deschpta a Marsilia abbatissa Roto-
magensi in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 902. 903.
— Hymnus antiqnns in s. Amandum episc.
Traiect. in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 903. —
Hymnus alius ibid. p. 903; beide wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXXVE. p. 1273-1276.
— Miracula s. A-i, vid. Historia miracu-
loram.
Erl. - Sehr. : B r o s i e n . Herrn. , Krit. Untersnchnng der
Qaellen zur Geschiente Dagoberts I. Qöttingeo 1868.
8*. p. 49.
Brossard, J., La legende de s. Amand, V<^^baye
de Nantna et la ville d'Orindinse. Boarg - en - Breitse
1889. 8<>. 104 pag. Beweist g^sgen Hensdun^ dost die
von S. Amana gesttpete Abtei nicht Saint -Pierre -de-
Nant in der Dtoc. Bodex f »ondem Nantua-en-Bugey,
Diöe. Lyon, sei.
Destombes, C. J., Histoire de saint Amand , 4vdqae
missionaire et 6tade sur Tötat du christianiBine cnez
les Francs du nord an 7. sidcle. Paris 1850. 8^; —
2. 6dit. Dooai 1867. 12mo. 626 pag.
Ebert, Adf., AUgem. Geschichte der Literator des
Mittelalters. U. 1880. p. 278-280.
Friedrich, J.« Kirohengeschichte Deutschlands. II.
1869. p. 822.
Gosse, Essai sar s. Amand. 1866.
Henschen, G., Comment. praevius in AA. ÖS. Boll.
1. c. p. 815-848. Wichtig! Vgl. p. 962.
Herzog, Real - Encycloplldie der prot. Theologie. I.
1877. p. 826.
Histoire littäraire de la France XXI. 1847. p. 589
u. beaondara XIV. 1869. p. 166-178.
Holdor-Egger,Osw., Zu den Heiligengeschichten d.
Genter St. Bavosklosters in Historische Aufsätze dem
Andenken an G.Waitz gewidmet. Hannover 1886. p.
622-665.
Leven yan sinte Amand, patroon der Nederlanden.
Dichtstuk der 14. eeuw. Uitg. door Ph. Blommaert.
Gent 1842. 43. 2 deelen. 8°.
Menjoalet. Saint Amand, apotre des Basqaes in
Revae de Gascogne. X. 1869. p. 285-297; 388-848.
Portz' Archiv VII. 1839. p. 265.
Rettberg, Deutschlands Eirchengeschichte. I. 1846.
p. 554.
Smedt, J. J. de, Vie de s. Amand, apotre des Flan-
dres. Gand 1861. 32mo. XV. 272 pag.
Wa ttenbach, Deutschlands Creschichtsquellen . 5. Aufl.
I. 1885. p. 109. 279. 412; 6. Aufl. I. 1893. p.ll5.
Acta SS. Amandi, Lucii, Alexandri, Au-
daldi in Gallia prope Narbonam honora-
torum martyrum apocrypha.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 630-632.
Do 8. Amando comKe et ss. Lucio , Leontio et
Luciano Glsalbae in Italia Henschenius in AA.
SS. Boll. 6. AprU. I. p. 547. 548.
De 8. Amando episcopo Argentorafensl primo (t
post 346) Vict. de Bück commentar. hist et eri-
ticus in AA. SS. Boll. 26. Oct XI. p. 827-845.
De 8. Amando epiocopo Burdegalensi in Aqui-
tania (saec. V) Henschenii comment iiistoricus in
AA. SS. Boll. 18. Jun. III. p. 587. 588.
De 8. Amando episcopo Silvanectonoi (temp, in-
eerto), vid. De 8. Laudoveva.
•De s. Amando epiacopo Wormattensl (f oca. 650),
Saliäburgi ut videtur culto , Vict de Bück sylloge
crit in AA. SS. Boll. 26. Oct XL p. 910-922.
Erl. - Sehr. ; Friedrich, J., Eirchengeschichte Deutsch-
lands II. p. 485.
Historia de corpore s. Amandi . . . episcopi Wor-
matiensis , a s. BapertoWormatia Salisboigam trans-
lato et hoc anno in ecclesia s. Petxi Salisb. invento
ao noriter translato. CoUecta a qaodam asceta eimd.
monasterii. Salisboxgi 1661. 4^. Selten.
Katholik, Der. 1872. I. p. 742-746; U. p. 359-367.
De 88. Amando et Domnoleno Gimeliaci in Pe-
tragoricis (saec. YI) Henschenii sylloge historica
in AA. SS. BoU. 25. Jun. V. p. 78.
Tita s. Amantii eremitae (Engolismen-
sis? [tcca.600]) auctore ut yidetur Hu-
go ne episcopo Engolismensi (f 990 vel
994).
Ausg.: ex cod. Parisino (bibl. nat lat. 37S4.
sec. X) in Analect. Bolland. VIII. 1889. p. 330-
355; cf. p. 329.
Tita s. Amantii HMiBMm\s[Bodez] epi-
scopi (f c. 487) auctore Fortunato Ve-
nantio presbytero, tum episcopo Pieta-
viensi. f. Venant. ist nicht dei* Verfasser.
Handschr.: Brüssel, k.Bibl. n^9289. sec. XI.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 4. Nov. VI. Co-
lon. 1575. p. 78-80, unvollständig. — *ganx ap.
Labbe, Bibl. nova mss. II. p. 474-481. — wie-
derh. ' tn F-i oper. ed. A. Luchi. 11. Romae 1787.
4^ p. 96-112, — und * ap. Migne, Patrolog. lat
LXXXVIII. p. 513-526. — * ed. Br. Knisch in
Mon. Germ. hist. Auct. antiquiss. IV. 2. p. 55-64;
ef. prooem. p. xxi. — ® auctore anonvmo in AA.
SS. Boll. 4. Nov. n. prs. 1. p. 276-282. — Mi-
racula post mortem ^ ap. Labbe 1. c. — * in AA.
SS. 1. c. p. 282-286. — Fragmenta vitae Ro-
manae ib. p. 287. — Appendix de s. Naamatio
diacono Ruthenensi (saec. VI) i6. p. 288-290.
Erl.-Sehr.: Histoire littäraire de la Fcance. XV. 1830.
p. 477.
Baynouard, Choix des poösiea originales des troo-
badoois. n. Paris 1817. p. cxlyiit-cl.
Smedt, C. de, Comment. praevios w AA. SS. BoU.
1. c. p. 270-276.
De 8. Amantio episcopo Comi in Italia alpestri
(t cca.446) Henschenii disquisitio in AA. SS. BolL
8. Apr. L p. 747.
De s.Amantio episcopo Tricastino in Oallia (saec.
V) in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. Append. p. 962.
De SS. Amantio, Ljicio, Alexandre e^e.martyhbus
Nivedunensibus in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 6'2S.
De s. Amantio maiiyre Claromonto in Gallia
in AA. SS. Boll. 7. Febr. II. p. 9.
De s. Amantio presbytero Tifemi in Umbria (t
600) Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll. 26. Sept.
VII. p. 274-276.
VITA 8. AMASII — VITA 8. AMBROSH MEDIOLANENSIS
1159
Vita 8. Amasii episcopi Teanensis in
Italia (t post 350).
Ausg. : ex actis eccles. Teanensis in AA. SS.
BolL 23. Janr. n. p. 484-486.
üebers,: italienisch ed. P. Regius episc.Vioe-
aqnensis, Vitae 88. regni Neapolitani. II.
Vita s.
\fündatori8 monasterii
Montis s. Bomarici {Remiremont ad Mo-
seliam, f a. 628) auctore anonyme sup-
pari.
Ausg.: * ed. Snrins, Vit. Sanot. 13. Sepi —
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. 11. p. 129
-135. — ' coli, et ex mss. in AA. SS. BolL 13. Sept.
IV. p. 103-108. — Vita alia: ^Impeiiis tuis bea-
tissime' ex ms. liturgico a* 1425 ap. A. Guinot,
Etüde histor. sur Fabbaye de Remiremont. Paris
1859. %\ p. 369-374; cf, p. 5-40.
EH,' Sehr.: Dony, £m., ap. G. Korth, Dissertationfl
acadömiqiaes. I. Li4ge 1888. 8^.
FriedricA, J., Kirdiengeschichte DentMhlands. U.
1869. p. 262.
Histoire litt^raire de U France, m. 1786. p. 609.
Perier^ Gomment. pFaerios tn AA. SS. BoU. 1. c. p.
95-102.
Rettberg, EirehengeBchichte Deatachlands. I. 1846.
p. 619.
Vgl. Yita s. Adelphü aoctore eodem.
„ „ Romarici „ „
Vita s. Amati episcopi Nusci in regno
Neapolitano (f 1193) auctore Feiice
Benda.
Ausg. : ex gemina editione inter se collata in
AA. SS. BolL 31. Ang. VI. p. 723-728. — Vita
altera auctore Francisco de Ponte ibid, p.
844-847.
Erl.-Sehr.: Stilting, Gomment. praevios Und. p. 701
-722.
Yita di s. Amato, primo vescovo di Nasco, e di ■.
Dorotea veig. e mart. Monza 1890. 16mo. 88 pag.
Tita s. Amafi episcopi Senonensis (f
690) Broyli in Flandria occidentali, au-
ctore anonyme.
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p
()78. ~ • ex ms. in AA. SS. Bell. 13. Sept. IV
p. 128-131. — Appendix de translationibus ete
ibid. p. 131-133. — Auszug ap. Bouquet, Reo
m. p. 608. 609.
ErL'Sekr.: T . . . ., Comment. praevina in AA. SS. l.c
p. 13Ü-128.
Histoire litt6nure de la France. IV. 17S8. p. 191
XI. p. XI. XII.
Vita s. Amati Romaricemis = Vita s. Amati
abbatis Habendensis.
Vita b. Amati Saludecienais (f 1200)
auctore Sebastiane Serico ex agro
Ariminiensi (cca. 1518).
Ausg. : ex autographo in AA. SS. BoU. 8. Mai.
L p. 348-354.
Uebers. : italieniseh per Jacopo Antonio. Ari-
mini 1599 et 1609.
ErL'Sekr.: Garnffi, G. M., Vita e miracoli del b.
Amato di Saladeccio. a. 1. et a. 24mo. — Venezia
1724. 8P.
De s. Amatore abbato Amorbacensi, vid. De
8. Amore Tel Amatore.
De 88. Amatore presliytero, Petro et Ludovico
martyribus Gordubensibus (f a. 855) in AA. SS.
BoU. 30. April, m. p. 806.
Vita s. Amatoria epiacopi Antiasiodo-
rensia in Gallia (f 818) auctore Ste-
phane Africano presbytero.
Ausg. : *ex plurib. mss. in AA. SS. BoU. 1. Mai.
I. p. 52-60. — 'ap. Dum, Bibliotheque histor.
de rYonne. I. Auxerre 1850. p. 136-158. -- Bi-
bliographie de la vie de saint Amatre ibid. p.
158-160.
Erl.-Schr.: Perrod, Mauiioe, £tade critiqne aar l'aa-
thenticitö des reliqaes de ss. Amator et Viator, d6-
posöes dans Töglise de Saint -Amour (Jura). Besancon
1894. 8». 16 pag.
Acta s. Amatoria aramitae in Gadur-
censi Galliae provincia (saec. I aut HI,
forsan V exeunte).
Ausg.: ex schedis posthumis Odonis Oissey
S. J. in AA. SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 24. 25, o.
Cuperi commentar. praevio tbid. p. 16-24.
Vita s. Ambrasii Autperti abbatis in
monasterio s. Vincentii ad Vultumum in
Benevento (f 778). Ex chronico eiusdem
monasterü.
Ausg. : * ap. Muratori , Scr. rer. Ital. I. 2. p.
359-363 in Chronico Vultumensi. — wiederh.
Un AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 649-651 cum
Cuperi comment. praevio ibid. p. 646-649; —
»ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. III. 2. p. 262-
265; — *ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXIX. p.
1269-1276; appendix de obitu A-i ibid. p. 1275
-1278. — * fragment. ed. Waitz in Mon. Germ,
hist Scr. rer. Langob. p. 547.
Vgl. Ambrosias Autp.
Vita s. Ambroaii apiscopi Gadurcensis
in pago Bituricensi ad Ernonem fluvium
defuncti (f cca. 770).
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 346. —
Vita alia prolixiori et simpliciori stylo '^ibid.
p. 347-349. — » ex mss. in AA. SS. Boll. 16. Oct.
VlI. 2. p. 1046-1050, c. Vanheckii comment. prae-
vio ibid. p. 1031-1046.
Vita s. Ambroaii Madiolanensis archi-
episcopi (t 397) auctore Paulino Mo-
di olani presbytero (flor. 422).
, Paolinus presbyter , non ille Nolanus episcopos, con-
Bcripsit 8. Ambrosii vitam.* Cassian., De inoam. dorn. 7.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Paulini Nolani Vita
8. Ambrosii Mediolan. ep. Mediolani, V. Scinzen-
zeler 1488. 4^ 92 fol. — • ed. Surius, Vit SS.
4. April, n. p. 526 sq. — • in den meisten Aus-
gaben der Werke des Ambrosius {x. B. Basil. 1516.
3 vol. fol., am besten in A-i opp. stud. et lab.
monachoram ord. s. Bened. [Jac. du Frische u.
Nie. Le Nourry]. Paris. 1686. 2 vol. fol.). — * ap.
Galland, Bibl. patrum IX. p. 23. — ' ap. Migne,
Patrolog. lat XIV. 1845. p. 27-46. — «ap. H.
Hurter, Opuscula ss. Patrum sei acta. Ser. I. Vol.
VII. Oeniponte 1869. 16^0. [Uebers.: unt. d. Tit.:
Vita di sant' Ämbrogio arcivesc. di Milano e dot-
tore di santa Chiesa, scritta dal suo diacono e
1160
VITA S. AMBROSn MEDIOLANENSIS — VITA B. AMBROSH SENENSIS
notajo Paolino . . . Accresciuta di alcune note
(per cura di Eomualdo Maria di S. Gaetano).
Pavia 1789. 4*. XXVUL 115 pag.] — Tita et
institutum s. patris nostri A-i auctore anonyme
graece et lat. ap. Migne 1. c. p. 46-66.
ErU-Sehr.: Bacmeister, Luc, Oratio de divo Am-
brosio. Bostochii 1594. 8^.
Bahr, Qesch. der römigdien Literatur. Soppl.-Bd.
2. Abtheil. p. 142-168.
Balkenhol, W., Die kirchenrechtlichen Anschanangen
des h. Ambrosius, Bischofs von Mail and , und seiner
Zeit in Der Katholik. LXVUI. 1888. p. 118-140;
284-296; S88 - 881 ; 484 - 511 (osicAInaug.-Diss. Mainz
1889. 80. 113 pag.).
Bannard, Louis, Histoire de s. Ambroise. Paris 1871.
8^. XL. 624 vag. ; 2. 6d]t. Avec portr. et plan de
Milan au 4. siöcle. Paris 1887. 8«. 7 fr. 50 c. [Aus d.
Französ. übersetzt von Joh. Bittl. Freiburg i. Br. 1878.
8^. Jk 5.80. — trad. da G. Scurati , con cenno storico
sulla invendone . . . delle s. reliquie ambrosiane. Mi-
lane 1878. 80.)
Bernard , Eugen., De s. Ambrosii Mediolanensis episc.
vita publica. Thesis. Parisiis 1864. 8«. 158 pag. 4 fr.
Biraghi, L.. Saint Ambroise ä Lömeno en Savoie.
Con tav. Milane 1875. 8».
Bittner, Franc, De Ciceronianis ot Ambrosianis offi-
ciontm libris oommentatio. BrunsbcrgaeB.1849.gT.4<>.
Böhringer, Die Kirche Christi u. ihre Zeugen. I. 8.
Zürich 1845 : Ambrosius p. 1- 98.
Broglie, Alb. de, La politica di s. Ambrogio (trad.
da P. Vacani). Milane 1888. 8^. IX. 421 pag.
Brunst, Aug. Christn., Disputatio I quod Ambrosius
Theodosium a sacra coena excludens maiestatis aut
aliud grave crimen non commiserit. Oryphisv. 1720. 4^.
: Dissertatio II quod Ambrosius , Theodosium
a 8. coetu excludens, maiestatis aut aliud grave
crimen non commiserit. Gryphisw. 1721. 4P.
Curti, P. A.. Delle tombe dei santi Ambrogio, Ger-
vasio e I^tasio. MUano 1864. 12mo.
De anno et die mortis d. Ambrosii episc. Mediol.
exercitatio in AA. SS. BoU. April. I. p. xxxviii-xli.
Dräseke, M. Tullii Ciceronis et Ambrosii ep. Mediol •
de officüs libri 3 inter se comparantur in lüvista di
ülologia e d'instruzione classica. IV. 1876.
Ebort, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. I. 2. Aufl. 1889. p. 143-184.
Ewald, Paul, Der Einflnss der stoisch -ciceroniani-
schen Moral auf die Darstellung der Ethik bei Am-
brosius. Leipzig 1881. gr. 8«. 88 pag. JL 1.20.
Förster, Th., Ambrosius Bischof von Mailand. Eine
Darstellung seines Lebens und Wirkens. Halle a. S.
1884. gr. 80. VIU. 336^. Jk8.
Garcaeus, Joa.. Historiolade s. Ambrosio, episcopo
Mediolanonsi. Wittebergae 1571. 8^.
Gatti, G. I)., Vita di s. Ambrogio, ardvescovo dl
Milane. Milane 1698. 4o.
Güldenpenning, A.u. J. Ifland, Der Kaiser Theo-
dosius d. Gr. Ein Beitrag z. römischen Kaisergosch.
Halle a. S. 1878. gr. BP. Jil.
Hasler, F., üeber das VerhAltniss der heidn. und
Christi. Ethik auf Grund einer Veigleichung des Cice-
ronianischen Buches ,De officüs' mit dem gleich-
namigen des h. Ambrosius. München 1866. Lex.-S^.
Jk 1.20.
Herrn ant, Godefir., I^a vie de s. Ambroise, arche-
vesque de Milan. Paris 1679. A^. Ävec portr. (tradotta
da Franc. Fontana. Milane 1760. 2 vol. 4^).
Ihm, M., Studia Ambrosiana in (Fleckolsens) Jahr-
bücher für Philol. u. Pädagogik. Suppl.-Bd. XVU.
1889. Heft 1 ; bespricht dieAbfassungaxeU der Sehrißan.
Leitmeir, Domin., Apologie der christl. Moral. Dar-
stellung . . . nach einer Verpleichung des ciceron.
Buchs ,De officiis* u. dem gleichnam. des heil. Am-
brosius. Gekr. Preisschrift. München 1866. gr. 8°.
Locatelli, C, Vita di s. Ambrogio. Nuova odiz.
illustr. Milane 1874. gr. ^.
Michelsen, Carol. Val., De Ambrosio fidel catho-
licae adversus Arianos vindice. Hafnlae 1825. 8^.
Piper, Ferd., Zur Geschichte der Kirchenväter aus
epigraph. Quellen in Briegcrs 24eitschrift f. Kirchen-
geschichte. I. Gotha 1877. p. 222-227: Ambrosius.
Prtiner, Joh. Ev., lieber die Theologie des h. Am-
bro$;ius. Programm dos bischöfl. Lyceums. Eichstätt
1862. 40.
Puccinelli, Plac., Vita ed «tüoni di s. Ambrogio
dottore della Chiesa cattolica, arciuescomo XII e
protettore di Milano. Milano 1660. 4°.
Puricelli, Joa. Petr., Dissert. utmm 6. Aroteo^ios
clero suo Mediolanensi permiserit, nt viigini nub-^re
semel posset «n Muratorii Scr. rer. Ital. IV. p. 12L
-140.
: Sancti Satyri confess. et ss. Ambrosii r-t
Marcellinae fratris , tumulus e noctnmis &cibus dicr-
nas veritatis suae md restitutus. MediolaDi(1664;. 4-'.
Beeb, Ueber die Grundlagen des Sittlichea nach Ci-
cero und Ambrosius. Progr. d. Gymn. Zweibriicke«i
1876. 40.
Riboldi, A., Descrizione dello reliquie dei ss. Am-
brogio, Gervaaio et Protasio e dei loro omamcoti.
Con incis. Milano 1874.
Richter, Heinr., Das weströmische Beich be£ond.»n
unter den Kaisern Gratian , Valentinian n u. Maxi-
mus (375—888). Beriin 1865. gr. 80.
Rossi, G. B. de, «n Bullettino d'Archeoloicia cristiana.
Roma 1864. p. 73-77 {handeU über A.'s Farnükn-
bexiekungen).
Roten di, Pietro, S. Ambrogio nella storia di Milano.
Karrazione. Con 2 incis. MUano 1874. 8^.
: Sant' Ambrogio vescovo di Milano tn Archirio
stör, italiano. Ser. lU. tom. XV. 1872. p. 22-47.
Scurati, G., Vita di s. Ambrogio. Milano 1873. &".
Silbert, J. P., Leben des h. Ambrosius, ErzbiM^hvif^
von Mailand u. Kirchenlehrera. "Wien 1841. b^.
Teuffei, W. S., Gesch. der röm. Literatur. 5. Auil.
Leipzig 1890. gr. 8°. p. 1108-1111. S 483.
Venosta, F., Sant' Ambrogio , U sua basilica . la se-
f>oltura e Tinvenzione dei suo coipo. Coq incis. 3L-
anol874. 12mo.
Villemain, Sant' Ambrogio arcivesoovo di Mibio,
tnotizie ed estratti dei suoi scritti. Milano 1873. b'-'.
Vita s. Ambrosii Mediolan. episoopi ex eins poti^M-
mum scriptis coUocta et secundum chronolo^riaf o:-
dinem digosta ap. Migne, Patrolog. lat. XIV. iS4j.
p. 65-114. — Opera Und. p. 123-1180.
Vgl. Ambrosius archiep. Med.
Yita b. Ambrosii Sansedonii ord. Praed.
Senis in Tuscia (f 1287), quam conscri-
pserunt Gisbertus (aUi Gislebertus, cd.
Cupertus) Alexandrinus, Recupe-
ratus de Petramala Aretinus, Al-
dobrandinus Paparonus, Oldradus
Bis-Dominus, Senens0s ord. Praed. de
mandato Honorii IV pont raax. (saec,
Xin. XIY).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 20. Marl. 111.
p. 181-201. — Miracula ibid. p. 201-210. —
Summarium virtutum et miracula, edita a fr.
Recuperato Aretino, ex ms. ibid. p. 210-241. —
Gloriaposthumaex monumentis a Julio episc.
Grossetano collectis ibid. p. 241-251.
Uebers.: L e gg e n d a , o vvero trattato della vita
dei b. Ambrosio da Siena, compilata da fnite
Gylberto Alexandrino, M. Eecupero da Petra-
mala d'Arezzo , . . . contemporanei dei b. Ambrus:--.
Siena, Sym. di Niccolao cartolaro Sauese 15(i9.
4*. — ' wiederh. unt. d, Tit. : La sancta vita di
b. Ambrogio (Sansedoni) da Siena e di sae sant^
et admirab. Operation! e miracoli nella vita, - . .
compilata da frate Cuperto Alexandrino . . .,
Maestro Recuperato da Petramala d'Arezzo . . i
Siena, Sym. di Nicoiao cart. San. 1518. 4®. Sehr
selten.
^I.-Sekr.: Quötif et Echard, Do scriptDribus ord.
Praedic. 1. p. 403.
Sansedoni, Gull., Vita dei b. Ambrogio Sansedonu
Roma, Mascardi 1611. 4o. — Venotia 1717. 4*.
Yita b. Ambrosii Seneiisis ==^ Tita b. Ambrosii
Sansedonii.
DE S. AMBROSIO ABBATE — VITA S. AMPELU
1161
i>e s. Ambroslo abbaAs monasterii Agaunensis
(+ 520 vel 521) C. de Smedtii commentar. in AA.
SS. Boll. 2. Nov. I. p. 543-551.
Vgl. Vitae primomm abb. Agaan.
De 8. Ambrosio cantiiriom Ferentini in Cam-
pania Italiae sub Diocletiano in AA. SS. Boll.
16. Aug. IIL p. 290.
De s. Ambrosio dttcono Alexandriae in Aegj-pto
(t cca. 400) in AA. SS. Boll. 17. Mari IL p. 513.
De R. Ambroslo episoopo Santonis in Oallia
(saec. V init) Stiltingii sylloge histol*. - critica in
AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 212.
De s. Ambrosio episoopo Senonensi in Oallia
(t ante 470) in AA. SS. Boll. 3. Sept I. p. 6(50.
De 8. Ambroslnlano episoopo et martyre, pa-
trono paroeciae Fontanensis prope Divionem in
Burgundia Stiltingii svlloge histor.-critica in AA.
SS. Boll. 1. Sept L p. 207, 208.
Acta b. Amedei ducisSabaudiae (f 1472).
Ausg. : ex Galileo Samuelis Guichenon lat. in
AA. SS. Boll. 30. Mart. IIL p. 874-878. — Vir-
tutesetmiraculaex italico Petr. Franc. Maletri
can. reg. congreg. Later. ibid. lat. p. 878-890. —
Appendix ex mss. ibid. p. 891-896.
£rl.'Selir.: Maletro, P. Fr., Historia del b. Amadeo.
Torino 1613. 4«.
Marozzo, C. O., Vita e virtn del b. Amedeo LH, daca
di Savoia. Torino 1686. fol.
Vgl. Acta s. Amadei.
Vita s. Amolbergae = Vita s. Amalbergae.
De s. Amettnide virgine Gemeticao in terii-
torio Kotomagensi in Gallia (saec. VII. VIII) in
AA. SS. Boll. 30. Aug. VI. p. 620.
Tita SS. Amici 0t Amelii (f cca. 773)
pro martyribus cultorum Mortariae in
ducatu Mediolanensi.
Die Heilifrkeit der beiden Freande trie die Wahrheit
der an sie geknüpften historischen Bogebenheiten hat vor
den kritischen Untersuchungen Berthods nicht bestehen
können.
Eandsehr.: St. Omer, Stadtbibl. n° 776. mbr.
sec. XIII. 4». — Rom, Bibl. VaUiceil. T. XXL
fol. 181. u. H. 48. foL 1(30.
Brl.-Sckr.: Berthod, Sylloge critica de ss. Amico et
AmeUo tn AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p. 124-126.
Tita s. Amici monachi Casinensis (mon-
achi et eremitae in Apmtio Boll; f cca.
1045) auctore Bernardo eiusdem loci
monacbo.
Ausg.: ^ex ms. Casin. ap. Mabillon, AA. 8^.
o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 767-771. — ^iciederh.
u. ex cod. Brux. in AA. SS. Boll. 3. Nov. IL
prs. 1. p. 100-102. — Vita alia ibid. p. 92-99.
Cf. C. de Smedtii comment. praevius ib. p. 89-92.
De s. Ammona in Tbebaide abbate (f cca. 400)
in AA. SS. Boll. 26. Janr. IL p. 722. 723.
De SS. Ammone, Aemillano, Lassa et 41 aliis
martj'ribus Membressae in Africa in AA. SS. Boll.
9. Febr. IL p. 293.
De SS. Ammone diacono et 40 virginibus mar-
tyribus Heracleae in Thracia sub Licinio in AA.
SS. BolL 1. Sept. L p. 156. 157.
De SS. Amnione, Jona, Sammono etc. mai-ty-
ribus in AA. SS. Boll. 14. Febr. U. p. 747.
De 8. Amnione martyre et forsan lectore Ni-
oomediae in AA. SS. Boll. 12. Sept. IV. p. 12.
De 88. Ammone, Ptolomaeo, Ingene etc. (f 249)
martyribus Alexandriae in Aegypto Papebrocbii
commentar. histor. in AA. SS. Boll. L Jun. I. p.
31-32.
Vita s. Ammonis Aegyptii in Nitria (f
cca. 350) auctore Palladio.
Ausg.: ex historia Lausiaca ap. Roswevdum
c. 8 in AA. SS. Boll. 4. Oct. IL p. 421. 422, c.
Byei commentar. praevio ibid. p. 413-420.
De s. Ammonio episc. Dertonensi in AA. SS.
Boll. 19. Janr. IL p. 226.
De ss. Ammonio et VIgilantIo martyribus in
Macedonia, de ss. Feiice, Donato aliisque 29
martt Noviodunensibos, de ss. Busticiano, Aga-
pito et sociis 8 et de aliis martyribus Hierony-
mianis Vict. de Bück sylloge in AA. SS. Boll.
31. Oct. Xra. p. 699-70L
De SS. Ammonio, Fauste. Serapione, Pio etc..
martyribus Alexandriae in Aegypto Stiltingii syl-
loge critica in A A. SS. BoU. 8. Sept. III. p. 206-208.
De b. Amnlchado monacbo Fuldensi (f 1043)
* ap.Mabillon, AA.SS. o. s.Ben. saec. VI. 1. p.471.
472. — • tn AA. SS. BoU. 30. Janr. U. p. 1055.
De s. Amone episoopo Tulli Leucorum in Gallia
(post med. saec. IV) van Heckii svlloge critica et
bist, in AA. SS. Boll. 23. Oct. X^ p. 48-50.
Vita s. Amonis episcopi Tullen8i8 (saec.
IV) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 911.
912. — Inventio cryptae s. Amonis et reli-
quiarum ss. Alchae, Auspicii, Celsini et Ursi
episoopo rum Tullensium ibid. p. 912-915.
Erl.-Sehr,: y. de Bnclc, De ss. Amone, Aicha, Gel-
sino etc. episcopis Tullensibos in Gallia (Baec. IV. V)
ibid. p. 908-911.
De 8. Amore vel Amatore abbate Amorbacensi
primo in Franconia (f a. 767 vel 777) Cuperi com-
ment. bist. - criticus in AA. SS. Boll. 17. Aug. IIL
p. 460-475.
Erl. - Sehr. : O r o p p , Ign., Leben n. 'Wunderthaten des
heil. Amor, ersten Abtes des Klostan Amorbaoh.
Maintzl734. l2mo.
Vita s. AmoriS confessoris, culti in
monasterio Belisiensi [Miirisierbilsen] in
territorio Leodiensi (saec. IX.) auctore Ege-
berto diacono.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 8. Oct. IV.
p. 343-347. — FTO\ogMB[Handschr.: Brüssel,
k. BibL n^ 18644-52. sec. XU. mbr. kl. 4^] pri-
mum in Analect. Bolland. I. p. 73. 74. — Vita
brevior auctore anonyme ignotae fidel ac aetatis
in AA. SS. Boll. l. c. p. 347. 348, c. Suyskenii
comment. praevio ibid. p. 335-342.
De s. Amoe propbeta Thecue in Palaestina in
AA. SS. Boll. 31. Mart. lU. p. 899.
Vita s. Ampelii eremitae Geniiae in Li-
guria (saec. V) auctore monacho Olire-
tano.
Ausg. : ex ms. Genuensi in AA. SS. Boll. 14.
Mai. III. p. 364 - 369.
1162
DE S. AMPELIO — DE 8. ANASTASIO PRESBYTERO
- De 8. Ampelio episcopo Mediolani (f 672) in
AA. SS. Boll. 8. Jul. IL p. 580.
De SS. Afflphiano, Victore et aliis 14 marty-
ribus Afris in AA. SS. Boll. 2. April. I. p. 66.
Passio SS. Amsani et Maximae: ,Be-
fertur in'.
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. n° 206. saec.
Xni. fol. 137^
Ausg.: in Gatalogus codicum hagiographic.
bibl. regiae Bruxell. Pars I. 1. Bruxeli. 1886. gr.
8^ p. 129-132\
De 8. Amulwino abbate Lobiensi et episcopo
Lobiis et Binchii in Belgio (saec. XIU) in AA.
SS. Boll. 7. Febr. IL p. 82.
De s. Anaoleto pontlflce Romano martyre a. 95
SoUerii conunentarias in AA. SS. Boll. 13. Jul. IH.
p. 479-481.
De SS. Anania et Codrato martyribus apud
Graecos in AA. SS. Boll. 9. Jon. IL p. 17l.
Acta s. Ananiae apostoli Damasci et
martyris (saec. I).
Ausg. : ex ms. graeco latine in AA. SS. Boll.
25. Janr. H. p. 613-615. Vgl p. 1151.
Acta SS. Ananiae presbyteri , Petri cla-
vigeri et VIT militum martyrum sub Dio-
cletiano.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 25. Febr. III. p. 492-
495, c.Bollandi comment. praevio ibid. p. 490-492.
De SS. Anano et Mario, Yia Appia, Militibus
IX via Cornelia martyribus Romanis in AA. SS.
Boll. 16. Janr. n. p. 3.
De SS. AniBtasia, Philippe, Satumino ete. mar-
tyribus in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 38.
Tita s. Anastaaiae martyris Romae (f
ante 303).
Ausg.: gr. et lat. ex cod. Colbert. bibl. nai
Paris, n« 1480 in AA. SS. Boll. 28. Oci XIL p.
520-529 cum B. Bossuei comment. praev. de ss.
A-a virg. et Cyrillo martyribus ib. p. 513-520.
Yita s. Anastasiae patriciae in Aegypto
(t a. 567).
Ausg. : ex menaeis Graecorum magnis in AA.
SS. Boll. 10. Mart IL p. 41. 42. — Translatio
8. Anastasiae in monasterium Benedictoburanum
a. 1053 auctore Gotschalco monacho Bene-
dictoburano ^ ed. Meichelbeck in Cbronico Bene-
dictoburan. p. 43-72. — ' wiederh. ap. Pertz,
Mon. scr. EX. p. 224-229. Vgl. Wattenbach, Ge-
schichtsq. II. 1894. p. 73. not 2.
Martyrium s. Anastasiae authore Si-
meone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, Do probatis Sanctorum
histoi-iis. 25. Dec. VI. Colon. 1575. p. 961-972.
Acta s. Anastasii martyris Salonae in
Dalmatia cca. a. 304 auctore anonyme.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 7. Sept. III. p. 22-24,
c. Stiltingii comment. praevio ibid. p. 19-22.
Miraculum s. Anastasii martyris factum
temporibus papae Constantini urbis Romae
... in monasterio quod appellatur Aqua
Saivia.
Ausg.: in Analecta Boll. XL 1892. p. 233-241.
Yita 8. Anastasii monacbi et eremitae
(f 1086) auctore Galterio.
A}Mg. : ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
VL 2. p. 488-493. — wiederh. Un AA. SS. BoU.
16. Oct VII. 2. p. 1136-1140, c. comment. praevio
ibid. p. 1125-1136, — u. 'ap. Migne, Patrolog.
lai GXLIX. p. 425-432. — Inventio corporis
ibid. p. 431-434.
Vita Anastasii IV papae (f 1154) au-
ctore Bosone cardinalL
Ausg. : ap. Watterich , Born, pontificom vitae.
IL p. 321. 322.
Vgl. Anastasras IV pp.
Acta SS. Anastasii Persae et LXX so-
ciorum martyrum in Assyria.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 22. Janr. II. p. 426-
432. Vgl. p. 422-425. — • ed. Herrn. Tsener.
Bonnae 1894. 4®. 30 pag. Jk 2.50. {Unirers.-
Progr.) — Eadem acta ex graeco ms. latine
reddita in AA. SS. BolL 1. c. p. 432-436. — Ml-
raenla s. A-i auctore anonyme, teste ocalato
ibid. p. 436-440. Vgl. p. 1145.
De 8. AnastMio abbate et novem monachis
Suppentoniae (f cca. 560) * in AA. SS. Boll. 11.
Janr. L p. 701. 702. — • ap. Mabillon, AA. S8.
0. s. Ben. saec. I. p. 247 (ex Gregorii M. dial. 1. 8).
De SS. Anastaalo cormlculario, Tbeopista uxore.
Esode etc. martyribus Camerini in ümbria in
AA. SS. BolL 11. Mai. n. p. 613.
De s. Anastaslo episcopo Brixlenei in Italia
(t cca. 609) Henschenii <K)mmentar. historicus in
AA. SS. Boll. 20. Mai. V. p. *226. *227.
De s. Anastasio episcopo Interamnae in Üm-
bria Italiae (saec. VI. VII) Sollerii commentar.
in AA. SS. Boll. 17. Aug. lU. p. 457-460.
. De s. Anastasio episcopo Papiensi in Italia (i
680) Henschenii sylloge historica in AA. SS. Bell
30. Mai. VII. p. 270.
De SS. Anastasio et LXXIII socüs itemqae Ser^o
monacho martyribus in Hispania in AA. SS. Boll.
23. Janr. 11. p. 457.
De SS. Anastasio, Juoundo, Ratite, Petro, Flon).
Tile, Floriane, Tatia martyribus Sirmiensibos in
AA. SS. BoU. 8. Janr. I. p. 470.
De s. Anastasio martyre Sirmii in AA. SS. Boll.
0. Janr. 1. p. 324.
De 8. Anastasio martyre Solonae in Dalmatia
sub Aureliano Cuperi sylloge historico - critica t«
AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 407-409.
De ss. Anastasio presbytero, Ampodo, Placido
etc. martyribus Siculis in AA. SS. Boll. 11. Oct.
V.p. 497-502.
De SS. Anastasio presbytero, Feiice monacho
et Digna virgine martyribus Cordubae a. 853 w
AA. SS. Boll. 14. Jun. IL p. 973.
De s. Anastasio presbytero monacho Sinaita
in Arabia et s. Anastasio patriarcha Antiochiae
DE S. ANASTASIO I PAPA — PASSIO S. ANDREAE APOSTOO
1163
in Syria (f cca. 600) in AA. SS. Boll. 21. April.
II. p. 850-854 auotore Henschenio.
De s. Aoastasio I Romano pontifice (f 402)
Henschenii commentarius in AA. SS. Boll. 27.
April, in. p. 491-493.
De s. Anaafasio Sonononsi aichiepiscopo (f cca.
900) in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 389.
De Anastaalo Strlgonieiiai in Hungaria archi-
episcopo (t 1007. 12. Nov.) ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 72-75.
De 8. Anastaaone Leucadiae in man lonio in
AA. SS. BoU. 18. Mai. IV. p. 184.
Yita s. Anatalonis episcopi Mediolanen-
sis in Insubria (f cca. 61) auctore ano-
nymo.
Ausg,: ex ms. et editione Muratorii in AA.
SS. Boll. 25. Sept. VII. p. 21-22, c. Suyskenü
comment praevio ibid. p. 10-21.
Acta SS. Anatholiae vlrginis et Audacis
mart apud Veterem Thoram in dioec. Rea-
tina Italiae sab Decio.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 9. Jul. II. p. 676-681.
— Inventio corporum ibid. p. 681. 682. Gf.
Sollerii comment. praevius ibid. p. 671-676.
Translationes s. Anatolii episcopi Ca-
durcensis in oppido s. Michaelis ad Mo-
sam ("f- cca. 500) et miracula.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 311-
318, c. Buckii commentar. praevio p. 309-311.
Tita s. Anatolii episcopi Constantino-
politani (f 458) auctore anonyme.
Ausg, : graece et lai ex ms. in AA. SS. Boll.
3. Jul. I. p. 659-666. Cf. Pinii comment. prae-
vius ibid. p. 651-659.
Yita s. Anatolii epiacopi Salinis (cca.
1029) in Burgundia auctore anonyme.
Attsg.: in AA. SS: Boll. 3. Febr. I. p. 358. 359.
— Alia Tita * ibid. p. 359. 360. Cf. comment
praev. p. 355. — 'Bruchstück ap. Bouquet, Re-
cueil XI. p. 460.
De SS. Anatolio, Ammone, Statiano etc. mar-
tyribus in AA. SS. Boll. 7. Febr. II. p. 13.
De 8. Anatolio eptocopo eiusque decessore s.
Eusebio Laodiceae in Syria (saec. III) Sollerii
commentar. historicos in AA. SS. Boll. 3. Jul. I.
p. 642-644.
Yita s. Andeoii subdiaconi martjris in
temtorio Galliae Vivariensi (a. 207).
Ausg.: * ap. Franc. Bosquet, Historia eccle-
ßiae Gadlicanae IL p. 91. — ' wieder h. in AA.
SS. BoU. 1. Mai. I. p. 35-40. Vgl. p. 755 u. Vü.
p. 525.
ErL-Sekr.: Mirabel, On^s., Saint And^l et son cnlte.
Paris 1668. ISmo. Avec 9 grav. IX. 283 pag.
Nenmann, K. Joh., Der römische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leiinig 1890. grr. 8». p. 296. 297.
Bouchier, Histoire reUgiense, civile et politique du
Vivarais. I. Valence 1862. 8o. Append. p. 471-526:
EclairciasementB snr Tapostolat de s. Andöol.
Acta SS. Andochii presbyteri, Thjrsi dia-
coni et Felicis martyrum apud Sidolocum
in temtorio Aagustodunensi in Gallia sub
Caracalla, auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. Divion. in AA. SS. Boll. 24.
Sept. VI. p. 675-677. Gf. Suyskenü comment.
praevius ibid. p. 663-675.
Erl.-Sdvr.: Nenmann, K. Joh., Der römische Staat a.
die aUgem. Kirche. I. Leipzig 1890. gr. Bfi. p. 908.
De b. Andrea abbate con^rregationis Yallum-
brosanae in Uetruria (f 1097) comment. histor.
t» AA. SS. Boll. 10. Mart U. p. 48-51.
De b. Andrea abbato monasterii Elnonensis
Amandopoli in Belgio (cca. 693) Henschenii com-
ment. historicus in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p.
903. 904.
De SS. Andrea, Eliano et Alaboso martyribus
Maxulitanis in AA. SS. Boll. 22. Jul. V. p. 237.
De s. Andrea episoopo Cretensi et confessore
(t cca. 720) Papebrocbii sylloge histor. in AA.
SS. Boll. 4. Jul. n. p. 42-47.
De 8. Andrea episcopo Rorentlno in Etruna
(saec. Y) Henschenii commentar. historicos in
AA. SS. Boll. 26. Febr. HI. p. 661. 662.
De s. Andrea epiecopo Trevirenai (f cca. 236)
in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 766.
ErL-Sekr.: Nenmann, K. Joh., Der römische Staat
n. die allgem. Kirche. 1. Leipzig 1890. p. 318.
De SS. Andrea et Aponio martyribus Bethlehemi
in Judaea (f a. 41) in AA. SS. Boll. 10. Febr.
n. p. 379.
De 88. Andrea et Probe mart. in AA. SS. Boll.
9. Jul. n. p. 698.
De b. Andrea Hiapellate presb. ord. Minorum
in Umbria (f 1264) Papebrocbii commentarius
histor. in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 364-370.
De b. Andrea Mutinenei ord. Minor, (t 1455)
Papebrochius in AA. SS. Boll. 22. Mai. VII. p.841.
De b. Andrea puere a Judaeis trucidato in
valle Oenana prope Oenipontum in comitatu Ty-
roliensi a. 1462 Hnii commentar. historicus in
AA. SS. Boll. 12. Jul. in. p. 462-469. — Mira-
eola recentiora ibid. p. 469. 470. — Aeta pro
veritate martyrii, corporis et cultus publioi b.
Andreae Rinnensis pueruli a. 1462 in odium fidei
a Judaeis occisi. Notis illustr. ab Adriane Kembter.
Oeniponti 1745. 4^
Yita s. Andreae abbatis Caealis Bene-
dict!.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. Res. St. Germ,
paq. 97. n° 4. 8. sec. A.
Ausg.: ap. d'Achery, Spicil. 11. p. 518-520
(ed. 2». m. p. 462-464).
Passio s. Andreae apoetoli , patroni Sco-
tiae, per presbyteros et diaconos eecle-
siarum Achaiae graece scripta.
Ausg. : * unt d. Tit. : Presby terorum et diaco-
norum Achaiae de martyrio s. A-ae apostoli epi-
stola encyclica ex cod. Oxon. [Huntingdon. 457]
ed. C. Ch. Woog. Lipsiae 1749. — * ap. CJonst
Tischendorf, Acta apostolorum apocrypha. Lipsiae
1851. 8^ p. 105.
Uebers.: lateinisch: * ed. Mombritius, Sanctil.
— ' ed. Nausea in Anonymi Phüalethi Eusebiani
1164
PASSIO S. ANDREAE APOSTOLI — VITA B. ANDREAE ORD. EREMIT.
in vitas... apostolomm rhapsodiae. Goloniae 1531.
— ' ed. Surius , De prob. SS. historiis. 30. Nov. VI.
p. 619-622. — *ex iuterpret. C. Chr. Voogi ap.
Migne, Patrolog. graeca lat. tant. edita I. p. 1541
-1550; prooemia p. 1513-1542. — Johannis
Ohrysostomi archiep. Constantinop. laudatio in
s. A-m ex Simeone Metapbraste ap. Surium 1. c.
p. 622-624. — Petri Damiani sermo de s. A-a
apostolo ibid. p. 624-628. — Legenda s. A-ae
apostoli: , Andreas qui interpretatur* {geschrieben
um 1165. — Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. Col-
bert. n® 4126) ^ ap. John Pinkerton, Inquiry into
the history of Scotland. 1789. Append. — *ap.
Skene, Chronicles of the Picts p. 138-140; cf.
p. LI. — Legenda alia: ,Aiino ab incarnatione ^
(geschrieben 1279. — Handschr.: London, Brit.
Mus. Harl. 4628) ^ ap. Pinkerton 1. c. 1789. Ap-
pend. Incorrect — *ap. Skene 1. c. p. 183- 193;
cf. p. Lviii. — Legenda alla: ,Constancio Ro-
manorum imperatore' ex Breviar. Aberdon. ap.
Skene 1. c. p. 375-377; cf. p. Lxxn. — Miraenla
auctore Georgio Florentio Gregorio Turonensi
episcopo [Handschr. bespricht M. Bonnet vor
seiner Ausg. p. 823] ^ ed. Frid. Nausea in Ano-
nymi Philalethi Eusebiani in vitas, miracula paö-
sionesque apostoioi-um rhapsodiae. Coloniae 1531.
p. 8-22. — 'ed. Wolfg. Lazius in Abdiae Baby-
loniae episcopi de historia certaminis apostoli ci
libri X. Basileae 1552, wo der Prolog fortge-
lasseUj ein neuer Anfang geschaffen, Interpola-
tionen gemacht u. eine Passio altera A-ae an-
gefügt ist. — toiederh. ' ed. Job. Faber. Parisiis
1566 ; — * ed. L. de la Barre in Historia Christ,
veterum PP. Paris. 1583; — ^ ed. J. A. Fabri-
cius in Codex apocryph. Novi Testam. Hamburgi
1703 {""ibid. 1710). — 'in Gr-i Tur. opp. ed.
Ruinart. Paris. 1699. p. 1261. — * wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXI. p. 1099. — »ed. H.
L. Bordier in Gr-i Turon. Libri miraculorum. IV.
Paris. 1864. p. 35-96. — ^""unt. d. Tit.: Liber de
miraculis b. A-ae ap-i ed. Max Bonnet in Mon.
Genn. bist. 8cr. rer. Meroving. I. 1885. p. 826-
846; cf praef. p. 821-826. — Translatio cor-
poris s. A-ae a-i de Constantinopulo in Amal-
fiam a. 1216 auctore Matthaeo Amalphitano
archidiacono (saec. XIV med.) ox cod. Neapolit.
ap. Riant, Exuviae. I. 1876. p. 165-178; c/.p.civ.
— Hymnns in natale s. A-ae apost. in Mon.
Genn. bist. Poetae lat. aevi Car. II. p. 251.
Erl.-Sehr.: Bonn et, La passion do Tapötro Andr6 en
quelle lan^ue a-t-elle 6t6 öcrito? in Byzantinische
Zeitschrift. III. 1894. p. 458-469.
Histoiro litt^raire de la Franco III. p. 386.
L i p si u s , R. A., Die apokryphen Apostelgeschichten u.
Apustellogrenden. I. BraunschwoiK 1883. p. 548 ff. 563.
Mon od, Cv., £tudes critiqaes sur les sourocs de i'hist.
m6rovingienne. I. p. 39.
Acta b. Andreae Chii martyris Con-
stantinopoli sub Turcis a. 1465 a Geor-
gio Trapezuntio Eomae scripta.
Ausg.: * ed. Snrius, Vit. Sanct. 29. Mai. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 449-453. — ^wiederh. in
AA. SS. Bell. 29, Mai. VIT. p. 185-188 c. Pape-
brochii commentar. p. 184.
Acta s. Andreae confeseoris prope Fae-
sulas in Etruria (saec. IX fin).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 22. Aug. IV. p. 541-
548, c. Cuperi commentar. praevio p. 539-541.
Tita s. Andreae Corsini episcopi Fae
sulani ord. Carmel. (f 1373) auctore Pe-
tro Andrea de Castaneis (cca, 1460).
Ausg. : ^ ed. notisque illustravit Domioicus a
Jesu in Acta canonizationis s. Andreae. — ^hier-
aus wiederh. in AA. SS. Boli. 30. Janr. II. p.
1064-1072. — Alia vlta incerto auctore, ex ms.
Vallis-Rubeae cum Surio coUata ibid, p. 1073-
1077.
Erl.-Schr.: Abr6g6 de la vie et des miracles de s,
Andr6 de Gorsin , Carmel. Cahors s. a. l2nio.
(Buommatei, Ben.) Doscririone delle feste fatte ia
Firenze per la canonizzazione di s. Andrea Cor&iu.
Fioronza 1682. 41^. 86 pag. Oon 20 figg.
Caputo, Filoc, Compendio della vita, morte e do'
miracoU di s. Andrea Corsini da Firenze , yeiicoTo di
Fiesole . . . Xapoli 1629. 4P.
Cattani da Diaccetto, Fr. de, Vito dollo invitti«».
mart. s. Bomolo primo vesc. di Fiesole, e di piu
alti santi yescovi suoi successori. Fiorenza 1078. 4'^.
(Vita del b. Andrea de Corsini p. 144-188.)
Christofani, Fed., Vita di s. Andrea Corsini. ne-
colta della vita latina scritta da Franc. Veaton , tcst.
di S. Seveio. Roma 1629. 8». 44 pag.
De 8. Andrea in AA. SS. Bell. Janr. ü. p. 1061 -1061
(tempus sedis et obitus; acta; A-ae antiqaa yene-
ratio; canonizatio).
Descrizione delle feste . . . fatte in FitvoBe p«r la
solenne traslazione del corpo di s. Andrea Ciir^^ini.
Carmel., vesc. di Fiesole 1683. Roma 1685. 4^. 44j^j^.
Montecatinus, Ant.« Oratio coram Urbano VIII in
publice consistorio pro Andrea Corsini in sanctnrom
nnmerum referondo. Accedit Joa. Ciampoli re$p>n&i>>.
Romae 1629. 40. J6 jMig.
Suffragia in canonizatione s. Andreae Corsini Car-
melitanl episc. Fosulani. Romae 1629. 8^.
Venturius, Franc, S. Andreae Corsini ord. Carmeiit.
«piscopi Faesolani vita. Romae 1G29. 4^.
Martyrium s. Andreae Creten8i8, dicti
in Crisi, martyris Constantinopoli sub Con-
stantino Copronymo a. 767.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 17. Ott
VIII. p. 135-149, c. Carpentieri comment. praevio
ibid. p. 124-135.
Martyrium b. Andreae de Ohio = Acta b. An-
dreae Chii.
Tita b. Andreae de Gallerania Senis
in Hetruria (f 1251) per supparis aen
scriptorem.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. BoU. 19. Mart. IIL
p. 52-57 c. comment. praevio p. 49-52.
Sri.- Sehr.: Barbi, Raim., Vita del b. Andrea ßalle-
rani, istitutore della Spedale e frati della Miseci-
oordia. Siona 1688. 4«.
Acta SS. Andreae, Johannis, Petri et An-
tonii martyrum in Africa cca. a. 900.
Ausg.: ex graeco lat. in AA. SS. Boll. 23.
Sept. VI. p. 650. 651.
Yita b. Andreae ordinis eremitanim s.
Augustini Monte Regali in confiniis Um-
briae et Aprutii (f 1479).
Ausg.: ex Italico Sanctii Ricetelli in AA. SS.
Boll. 18. April. II. p. 612-616.
Erl.-Schr.: Riccetelli, S., Vita e miraeoli dei K
Andrea de Monte Reale, ord. erem. A^ost. Ri>t:ii.-
pata per opera di F. Angelo Carezano da Toru na.
Pisa 1614. 4P. 32 pag. Die voraitfgehetuU Ausg. %ti
hieraus geflossen.
ACTA B. ANDREAE PISCHERIENSIS — DE S. ANGELRAMNO EP.
1165
Acta b. Andreae Pischeriensis ord.
Praed. in Valle TelUna (f 1480). Ex Ita-
lico Lactantii Guarinoni ord. Praed.
Ausg.: in AA. SS. BolL 19. Mai. IV. p. 627-
630 ed. Papebroch.
Vitas. Andreae Sali Constantinopoli (cca.
sec. X med.) auctore Nicephoro presby-
tero Cons tan tinopol., sancti confessario.
Ausg. : * graece et latine interpr. Janningo in
AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. Corollar. p. 4*- 111*
c. eiusdem comment. praevio ibid. p. l*-4*. —
')at. triederh. ap. Migne, Patrolog. lat. tant edita.
LTIP^ p 335 . 526 c. praevio comment.
Acta s. Andreae tribuni ac sociorum
martjrum in Cilicia sub Maximiane Me-
taphrastae adscripta.
Ausg.: * ed. Surius, Vit, SS. 19. Aug. — 'tr««-
derh. in AA. SS. Boll. 19. Aug. UI. p. 723-726
c. Pinii comment praevio p. 720-723.
Acta SS. Andronici et Athanasiae con-
fessonun (sec. V). Ex menaeis.
Atisg.: gr. et lat. in AA. SS. Boll. 9. Oct IV.
p. 988-1001 c. Buei commentario. Cf. Aucta-
rium ad AA. SS, tom. V. Oct. p. 46.
De SS. Andronlco et Junia a s. Paulo memo-
ratis (saec. 1) Henschen in AA. SS. Boll. 17. Mai.
IT. p. 4.
De s. Anecto martyre Caesareae in Cappadocia
sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 256.
De SS. A1168O, Feiice, Diodoto etc. martyribus
Afris in AA. SS. Boll. 31. Mart lU. p. 905.
Be s. Angadrisma abbatissa Bellovaci in GalJia
Belgica (i* cca. 695 -698) Goorii sylloge et de gestis
et cultu in AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p. 538-544.
— Cf. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. II. p.
1063.
Be s. Angela Bohemlea virgine ut volunt Car-
melitana Papebrochii commentarius criticus in
AA.SS.B0II. 6. Jul. II. p. 350-356. — Vita ex im-
pressis Speculi Carmelitani part. IV. p. 535 ibid.
p. 356-359.
Vita b. Angelae de Fulginio (f 1309)
auctore Arnaldo ordinis s. Francisci.
Ausg.: » in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 186-
234. — ^et opuscula. Fulginiae 1740. 4°.
Uebers.: unt. d. Tit.: Vie de sainte Angole
de Foligno. Traduite des Bollandistes par l'abbe
?♦* (Piot)^ vicaire gen. d'Evreux. * Clermont-
Ferrand 1842. 12mo. 2 fr. 50 c. — » nouv. edit.
Paris. Ruffet et Cie. 1864. 12mo. 1 fr.
Erl.-Sdw.: Armand, Vie de sainte An^^cle de Foligno.
Paris 1842. 12mo. 2 fr. 50 c.
Blancone, J., Vie de b. Angela de Folii^nu. Paris
1604. ifi.
De b. Angela einsqne vita Ubertini de Casali et Max.
Sandaei indicia in AA. SS. 1. c. p. 234.
B. Angelae de Falgineo visiones et instrnctiones,
rec. et annot. instr. Lammertz. Ojloniae 1851. 12ino.
Der h. Angela v. Foligno Gesichte und Unterwei-
sungen. In deutscher Bearbeitung hrsgb. mit Anmerk.
von Lammertz. Cöin 1851. 12mo. ^
Faloci-Palignani, Saggio bibliografico sulla vita
e sugli opuscoli della b. Angola da Foligno. Ediz. 2*.
Foligno 1889. BP. GOpag.
De s. AngoMmo episcopo Autissiodori in Gallia
(saec. IX) in AA. SS. Boll. 7. Jul. II. p. 520. —
Elogium ex bist episcop. Autissiodorens. ^ ap.
Labbe, Bibl. nova I. p. 452 — » ibid. 520. 521.
Vita b. Angeli a Furcio ord. eremitar.
s. Augustini, Guasti Amonii in Aprutio
(f 1327) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 928-931.
— Hymnus in eundem ibid. p. 927.
Vita b. Angeli ab Acrio ord. Min. s.
Franc. Capucin. (f 1739) prior auctore
Michaele a Tugio.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 30. Oct. Xni. p. 660-
662. — Vita altera ex Actis beatificat, Vita
italica eie. ib. p. 662-682. Cf. R. de Buckii com-
ment praev. ib. p. 658-660.
Erl.-Sehr.: Compendio della vita del b. Angelo d'Acri,
capac. di Ck>8enza. Roma 1825. 12mo.
Vita s. Angeli Carmelitae martyris (f
1220) auctore Enoch patriarcha Hie-
rosolymitano.
Ausg.: * ed. Thom. Bellorosius. Panormi 1527.
4^ — * cum Papebrochii observatt. in AA. SS.
Boll. 5. Mai. II. p. 801 -835. — * unt. d. Tit.:
Vita s. A-i martj'ris a. 1227 a D. Enoch pa-
triarcha Hieros. teste oculato conscripta, a. 1527
a Th. Bellorosio edita, a. 1687 ab adversantibus
Dan. Papebrochii iaculis vindicata suoque auctori
asserta, nunc edita opera Thomae Cantoni. Bo-
noniae 1691. 4^ — Vita alla brevior, forsitan
etiam antiquior et sincerior in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 835 - 839. — Appendix ad vitam ibid. p. 839-
842. — MIracula et beneficia ex depositionibus
iuratorum testium a. 1625, latine reddita ibid.
p. 64-95. Vgl. p. 798 u. VII. p. 602.
Erl.'Sekr.: Fabricina, Bibl. med. et infimae latini-
tatis. Lib. V. p. 307.
Papebroch, Commentatio »n AA. SS. Boll. I.e. p. 56.
Vaticinia de christianae reip. afflictione , ac dein con-
solatione , Turcici imperii incrementis etc. Exarata in
vita s. Angeli Uierosolymitani ete. Scripta a. 1227 ab
oculato teste Enoch patriarcha . . . illastrata opera
Danieiis a Virgine Maria. Bruxellae 1665. 8^.
Miracula. b. Angeli Clareni ex ordine
Minorum s. Francisci, pauperum eremi-
tarum alias Clarenorum in Italia prae-
fecti (t 1337) auctore Philippe eins fa-
miliari.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Jun. IL p. 1100-
1102 0. Papebrochii comment. praevio p. 1091-
1100. Vgl. An^lus Clarenos.
De b. Angelo martyre ord. Camaldulensis Mas-
sacü in Italia (t 1458) ' in AA. SS. BoU. 8. Mai.
II. p. 356. 357. — *ap. Martene, Ampi. coli. VI.
p. 1439. 1440.
De b. Angelina virgine ord. s. Clarae Spoleti
in Umbria (f 1450) in AA. SS. Boll. 29. Jun. V.
p. 530.
De s. Angelramno eptecopo Metensi in Gallia
(t 791) Remigii de Bück comment. histor. in AA.
SS. Boll. 28. Oct. XII. p. 653-667. — Appendix.
Dj SS. aliquot episcopis Motensibus ibid. p. 667
-672.
1166
VITA S. ANGELRANNI ABB. — DE S. ANNA MATRE
Tita s. Angelranni abbatis Centulensis
S. Eicharii in Pontivo (f 1045. 9. Dec.)
auctore Hariulfo abbate.
Äi^g. : ^ ex Hariulfi chronico (ap. d'Achery,
Spicileg. IV) — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 495-508. — ■ wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat CXLI. p. 1405-1422.
Vgl, Epitaphium Ang^lnumi.
IngeliamnaB.
De obitu Angeluciae virginis sanctimo-
nialis Fontebraldensis.
Ausg.: ap. Martene, Thes. aneod. III. p. 1703
-1709. .
Tita s. Angilberti abbatis Centulensis
(f 814) auctore Anschero abbate Cen-
tulensi sive S. Richarii (1110). Libri 3.
Ansg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 123-130 (ed. Venet. p. 117-124). —
• Bruchstück • ap. Bouquet, Kec. V. p. 475-478.
— *» ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 180.
— Cf. AA. SS. Bell. 18. Febr. — Vita alla eiiw-
dein auctore Hariulpho abbate [Handsehr.:
Amiens, Stadtbibl. chart. sec. XVI. fol. n° 349.
— St Omer, Stadtbibl. chart. sec. XVI. fol. n»
746] * ex libro 2. chronici (ap. d'Achery, Spici-
leg. IV) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV.
1. p. 108-122 (ed. Venet. p. 103-116). — *»« AA.
SS. Boll. 18. Febr. III. p. 98-101. — Miracala
s. Angilberti abbatis Centulensis auctore An-
schero abbate. libri 3 ^ap. Mabillon, AA. SS.
I. c. p. 130-145 (ed. Venet. p. 124-128). — » fra-
gmentum in AA. SS. Boll. 1. c. p. 101.102.— Scri-
ptam s. Angilberti abb. Centulensis ibid. p. 102-
105. — De obitu Angilberti ex cod. Christ ed.G.
"Waitz ap. Pertz 1. c. p. 179. — Alcuini versus
ad Angilbertum abb. in Mon. Germ, bist Poetae
lat aevi Car. I. p. 239. 251. 252. — Bernowini
episcopi Vota pro A-o abb. facta ibid. I. p. 417
-422. Vgl. Angilbertus abbas S. Richarii.
De & Anglino abbate Stabulensi, vid. Do ss.
Sigolino.
Vita s. Angusi »= Vita s. Aengussii.
Vita s. Anlani archidiaooni, vid. Vita ss. Ma-
rini et Anniaoi.
Vita s. Aniani episcopi Aurelianensis
(f 453) auctore anonyme.
Atiag,: ' mviato stilo ed. Surius, De probatis
SS. historiis. 17. Nov. VI. p.377.— 'ap.Duchesne,
Hist Franc, scr. I. p. 521. — ^ ap. Th einer, Saint
Aignan ou le siege d'Orleans par Attila, notico
historique suivie de la vie de ce saint, tiree des
mss. de la bibl. du roi. Paris 1832. 8°. p. 27. —
* fragmentum ap. Bouquet, Kec.I. p.645 [Uebera.:
franxös. in Antiquites historiques de Teglise de
Saint- Aignan d'Orleans. Paris 1661]. — Vita
alia ap. Theiner 1. c. p. 13.
Erl.-Schr.: Ab reg 6 do la vie et des miracles do s.
Aignan. Orleans 1803. BP.
Bimbenot, Episoopats do s. Eaverte et de s. Aicrnan,
Oll r^glise d Orleans aux 4. et 5. si(^cles. Orleans
imi. &>.
Cauvard , Vie de s. Aignan, 6v6qae d'0rl6ans. Dijon
18(>3. 12mo.
Histoire littöruire do la France DI. 1735. p. 413.
Kanfmann in Forschungen z. deutschen GeschichtSL
Vin. p. 180.
Tillemont, Histoire des emperenrs. VI. 1738. p.
162. 616.
Vie de saint Aignan. Sedan 1869. S9.
Watte n b a ch , Deutschlands Oeachichtsqaellen. 5. Aufl.
I. 1886. p. 94. 412; 6. Aofl. I. p.97.
Translationes s. Aniani episcopi Canio-
tensis a. 1136 et 1264 factae.
Ausg. : ed. A. Clerval in Analect. Bolland. VIT.
1888. p. 327-335; cf. praefai p. 321-326.
De s. Anlano episcopo Alexandiino (f oca. 86)
in AA. SS. Boll. 25. April. IH. p. 358.
De s. Anlano eptecopo Vesontione in Gallia (t
cca. 370) StUtingii comment. in AA. SS. Boll.
5. Sept. n. p. 533. 534.
Martyrium ss.Aniceti comitis, Photini
ac plurium aliorum Nicomediae a. 305.
Compendium. Auctore anonymo.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 12. Aug.
n. p. 707-709, c. Pinii comment praevio p, 705
-707.
De s. Anioeto pontifice Romano et martyre (a.
153) in AA. SS. Boll. 17. Aprü. IL p. 477. 478.
JEV/.-ScAr.: Altaemps, J. A. dnx ab, Vita s. Aniceti
papae et martyris. Bomae 1617. 49. Mit I\>irtraiL
Vgl. Anicetos.
Tita s. Aninae thaumaturgi anachoretae in Eu-
phratensi ditione in AA. SS. Boll. 16. Mart. II.
p. 431. 432.
De s. Anna matre Deiparae Cuperi commen-
tarius historicus in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p.
233-261 (mit Abbildungen). — Miracula an-
tiqniora collecta a Petro Dorlando Cartusiano,
ex ms. Colon, ibid. p. 261-279. — Miracula an-
thentica quae in Britannia minori contigenmt
ezcerpta sunt ex libello gallico, quem anonymus
Jesuita a. 1664 edidit, ibid. p. 279-288. — Mi-
racula alia ex variis auctoribus collecta ibid,
p. 288 -297. — Legenda sctissime matrone Anne
genetricis v'gTs Marie matris: et Hiesu Cristi avie.
Infine: Impressum Lyptzk perM. Lotter 1497.
4^ 23 fol. Hain 1112; wiederh. ibid. 1498. 4«;
1502. 4^ 1512. 4»; 1515. 4^
Erl.-Sehr.: BQohlin, Ain {rar notziichs, yon dem
S^antzen eeschlecht sant Anna vnn von der sant Anna
obliche Bmderschaflt. Aug^sbnzg cca. 1610.
Historie, Die, dieghetiden vnn die exempelen ran
d'heyligher vronwen sint Annen. > Antverpen 1491.
12mo ; s ibid. U96. Sf>. 90 fol. ; > ibid. 1497. 8». 88foL
Historie, Die, van Santa Ajuia oveigiiesetzt vteo.
latijn in DuyHch bi broeder Woater Ber. ZwoUe 1499.
8«. 180 fol.
H i s t o r i , Do , van der hilligen moder sonto Anna vond
crem siechte. Braunschweig 1607.
Hi Story, Die, vnd das leben der heyliser ftwec
sant Annen oyn muttor d' jonckfrawen Marie, «ie
sy ist geboren .... Köln 1519. 4^. 15 Bogtti.
Legenda. Hoc ost quedam rara et ideo chara Lf*renda
de 8. Anna et de nniversa eins progenio , que reonit
virginom liariam Dei matrem qnare et avia Chiisti
Doi filii appellari moruit et esse. Coloniae, Marl, da
AVordena 1610. 12nio. 28 fol. Sehr s$Um.
Legonde, Dysz ist eyn seltzemme vnn gute, von
sant Annan vnd von jrem gantzen gesiecht. . . Strass-
burg cca. 1500. 4«. /5V, Boaen.
Legende, Dies ist ein hüpscne , von der heilige frave
sant Anna vnd anch von irom schlecht. Stasskarg
1509. 40. MitHolxschn.
Polius, Jac, Exegeticon historicam s. Annae neccoa
sacri capitis einsdem Marcodumm tninslati. C<.>l(>nia0
l&iO. Enthält manche für Rheinland und Watfaim
interessante hist. NoUxen.
DE S. ANNA PR0PHETIS8A — VITA S. ANNONIS ARCHIEP. COLON.
1167
Schaumkell, E., Der Knltns der h. Anna am Ans-
gange des Mittelalters. Ein Beitrair z. Gesch. des reli-
giösen Lebens am Vorabend der Befonnation. Alten-
bargl896. 9^. SSpag.
Trithemius .Job., De landibas sanctiss. matris Annae.
Mognntiae, Petr. Fiidbeigensis 1494. 4P. 31 fol. Hain
166ä3.
De 8. Anna prophetteta Hierosol. (saec I init.)
Linipeni sylloge histoiioa in AA. SS. Boll. l.Sept
I. p. 96-99.
De SS. Anna vidna et filio Johanne apud Grae-
cos in AA. SS. Boll. 13. Jnn. 11. p. 686.
De 8. Anna virglne in Leucate promontorio
Epiri aut Bithyniae (f cca. 918) in AA. 88. Boll.
23. Jul.V.p. 486-488.
Vita Annae dacissae Silesiae (f 1265),
filiae regis Bohemiae et coniugis ducis
Henrici, auctore anonymo.
Verfasst unter der breslauer Clarissinnen - Aebtissln
Hedwig (t 1288), der Tochter Annas. — Die Anfzeich-
nojigen, weiche dieselbe Hand in die Älteste Handschr.
der Vita (saec. XIV) eintrug und die ersten Heransgeber
als Alia relacio TeröffeDtlichten , s. oben p. 864 unter
Notae monialinm s. Clarae Wratisl.
Handschr,: Breslau, Univ.-Bibl. Cl. IV. F.
193. mbr. sec. XIV; — Cl. IV. Fol. 173. sec. XV;
— Cl. IV. bist eccl. Fol. 232, Copie von der ersten.
Ausg.: ^ ap. Stenzel, Scr. rer. Siles. 11. p. 127
-130. — * ed. Aleks. Semkowicz in Mon. Polon.
bist. IV. 1884. p. 657-661.
ErL'Schar.: Knoblich, A., Herzc^n Anna von Schle-
sien. 1204—1265. Erinnerungsblattarzu ihrem 600j&hr.
Todestage. Mit einem Titelkupfer. Breslau 1865. 4P.
VII. 136 pag. Diphmaia 38 poif.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. H.
1887. p. 240.
Zeissberg, H., Die polnische Geschichtsdiräbimg des
Mittelalters. Leipzig 1873. p. 123. 124.
Vita s. Annae Euphemiani monialis Con-
stantmopoli (saec. IX ine.).
Ätisg. : ex menaeis Graecornm in A A. SS. Boll.
29. Oct XII. p. 915-917 cum H. Matagnei comm.
praevio p. 913-915.
De s. Annario sea Emmeranno episcopo culto
in dioecesi Pictaviensi C. de Smedtii notitia in
AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 351. 352.
Acta s. Annemundi alias Dalfini epi-
scopi Lagdunensis mari in territorio Ca-
hülonensi [Chalon-sur-SaÖne] in Gallia
(t cca. 659) auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 28. Sept. VII.
p. 744-747. — Translatio et miracula ibid.
p. 747. Cf. Perrieri comment. praevius p. 720 -744.
ErL-Sekr.: Condamin, J.-L., Saint Ennemond, 6v(lqae
de Ljon , sa vie et son culte. Lyon 1876. SP. IX. 166
pag.
Vita 8. Anniani, vid. Vita ss. Maiini et Anniani.
De V. Annone abbate Micianensi et Gemeticensi
(t 973. 7. Jan.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 360-362.
De s. Annone episcopo Veronensl in Italia (f
cca. 780) Henschenius in AA. SS. Boll. 23. Mai
V. p. 256.
Vita s. Annonis archiepiscopi Colonien-
818 (t 1075) auctore monacho Sigeber-
gensi.
, Anno konnte keinen schlechtem Biographen finden.'
Oiesebrecht, Gesch. d. Kaiseneit U. p. o38. — Ge-
schrieben im Jahre 1105.
Handschr,: vid, ap. Fertz, Mon. scr. XI. p.
463. 464.
Ausg, : * ap. Surium , Vit SS. 4. Dec. VI. p.
699-754 (ed. 11. VI. p. 783; edit. Colon, a. 1617.
4. Dec. p. 128-158). Verstümmelt u. verändert.
— ' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXLIU. p.
1517-1584. — * die erste vollständige Ausg, ed.
Koepke ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 465-514. Mit
wertvollen Anmerkungen, — Vita minor s. A-s
auctore monacho Sigebergensi [c. 1186, wurde
von Eöpke als ein Attsxug aus der vorhergehen-
den grossem angesehen u. nicht weiter beachtet]
ex cod. Darmstadensi n^ 945. mbr. sec. XII. 8*^
ed. F. W. E. Roth in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. XII. 1887. p. 209-215 (den Prologus, den
Anfang der Vita u, die Capitula librorum I. II).
Epistolae Annonis.
Sehr merkwürdig.
Ausg.: * ex cod. ms. Trevir. ap. Floss, Die
Papstwablen unt. den Ottonen. Urkunden p. 134-
146. — ' verbessert ap. Giesebrecht, Gesch. der
deutschen Kaiserzeit. III. 4. Aufl. p. 1257-1261.
Vgl. Th. Lindner in Forschungen zur deutschen
Geschichte. VI. p. 495-526.
Incerti poetae Teutonici rhyth-
mus de s. Annone {gewöhnlich das Anno-
lied genannt).
Nach Lachmann, Singen und Sa^n p. 112 und B e z -
zenberger um 1183 verfssst, welche Ansicht wol nie-
mand mehr theilt. Nach Hoffmann, Fundgruben I. 261
alter als die Kaiserchronik, nach Roth zwischen 1106 —
1126, nach Kettner nnd Zarncke bald nach 1105 in
Köln oder Siegburg, nach Wil mann s wol schon 1077/B
▼on einem fränkischen Geistlichen geschrieben. Holtz-
m an n , der das Gedicht in d. Jahr 1060 setzt , hftlt L am -
bertus Hersf eldensis (welcher im Siegburger Kloster
eine Zeit lang lebte) für den Verfssser. — B. Vulcanius,
Do litteris et lingua Getanun sive Gothorum. Lugd. Bat.
1597 gab durch Mittheilung einiger Verse die erste Kunde
von diesem Gedicht.
Handschr.: verloren.
Ausg.: ^ edidit Martinus Opitius primus ex
mbr. vet. et animadv. illustravit. Dantisci 1639.
8". 78 pag. — ' wiederh. in Opitzens Werken.
Breslau 1690. — • daraus ap. Schilter, Thesaur.
antiquit. Teuton. TI — u. * in Bodmers Ausgabe
der Opitzischen Gedichte. Zürich 1745. p. 155. —
* Text u. üebersetzung von Hegewisch in Eggers'
Deutschem Magazin. 1791. 1. p. 555-572; 2. p. 10
-75 u. p. 336-375. — '^Der Ijobgesang auf den
h. Anno in der althochdeutschen Grundsprache
des 11. Jahrh. u. mit einer Einleit, Uebersetz. u.
Anmerkungen hrsgb. von G. A. F.Goldroann. Leip-
zig u. Altenburg 1816. 8°. 214 pag. — ^Gedicht
u. Uebertragung des altdeutschen Annoliedes. Göt-
tingen 1832. 8^ — ® Maere von Sente Annen
Erzebiscove ei Kolne bX Rine. Von neuem hrsgb.
von H. E. Bezzenberger. Quedlinburg 1848 (= Bibl.
der deutschen National - Literat Abth. I. Bd. 25).
gr.8°. JdS. — ® Leben des h. Anno, Erzbischof es
von Köln. Deutsches Gedicht des 12. Jahrh. nach
der Opitzischen Handschr. genau hrsgb., übers,
u. erläut. von K. Roth. München 1848. 8^ M 3.
— " Das Annolied. Genauer Abdruck des Opitzi-
schen Textes mit Anmerkungen u. Wörterbuch
1.168 VITA 8. ANNONIS ARCHIEP. COLON. ^ YVfX 8. ANSEGISI ABB. FONT.
brsgb. von J. Kehrein. Frankfurt a. M. 1865. 8^
VI 85pag. Ji. 1.20.
Erl.-Schr. : Beg emann , üeber das Annolied in Bartsch'
Germania. XX. Wien 1876. p. 601 ff.
Bezzenberger, H.E., Maerevon Sente Annen, Eize-
biscove ei Kolne bt Rtne. Dissert. Marbni^g 1847. 8^.
Carnnth, 0., Zum Annoliede in Bartsch' Germania.
XIV. Wien 1869. p. 74-81. QueOmnackufeim.
Herder, SAmmtliche AVerke XX. p. 178-192 {Avsg.
V. 1830). BesmricfU dm Wert,
Holtzmann, Der Dichter des Annoliedes in Pfeiffers
Germania. II. Stuttgart 1857. p. 1-48. Tnfflieher
AufacUx.
Kettner, Emil, Untersuchungen über das Annoi
in Zeitschrift f. deutsche Phüologio. IX. p. 267-'
(kimius auch als Dissert. Halle 1878. SP ahgMbr
Eurtz, Geschichte der deutschen Literatur p. 2
Massmann, Das Loblied auf d. heil. Anno in Kr
Chronik IH. p. 263-278.
Sepp, Bemh., Der Verfasser des Annoliedes in
Bavorland. Illustr. Wo<dienschrift , hrsgb. von
Leher. II. Jahrg. 1891. gr. 4^. p. 106-108.
Wilmanns, TV., Beitrüge z. Gesch. der altem deut
sehen Literatur. Heft 2. Ueber das Annolied. Bon.
1886. 80. 136 pag. Vgl. Zeitschrift f. deutsche Philr
logie. XIX. p. 257-274.
Zarncke. Fr., Zum Annoliede. Leipzig 1887. 8». 20
paa. (Stp.-Abdr. au» Berichte Über d. Verhandl. der
kgl. Sachs. Ges. d. Wiss., philol. -bist. Classe. 1887.
Heft 4. 5. p. 288 B.)
Translatio s. Annonis archiepi
scopi Coloniensis a. 1183 auctore mor
acho Sigebergensi.
Geschrieben zwischen 1186—1187.
Haiidschr. : Düsseldorf, kgl . Landesbibl . G.
5. sec.Xn, enth. Transl. et mirac. Vgl. Pertz' Ar-
chiv XI. p. 752.
Atisg. : ed. R. Köpke ap. Pertz , Mon. scr. XI.
p. 514-518. Schlecht gedruckt. — Translatio
reliquiarum s. A-s a*'1374 de monte Sybergh in
moDasterium Grafscaph ord. Cisterc. , ed. F. W. E.
Roth in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XII.
1887. p. 215-217 ex cod. Darmstad. n° 945. mbr.
«eo. XII. 8^ (Von einem Augenxeugen 1381 ver-
fasst.)
Eti.-Sd».: Gardauns, H., Zur Vita Annonis in Chro-
niken der deutschen Städte. XH. p. lvii.
Ennen, Die kölner Erzbischöfe unter den sächsischen
und fränkischen Kaisem im Feuilleton der , Köl-
nischen Zeitung.' Dezember 1860.
Evelt, Jul., War Anno der Heilige kein Zögling der
Domschule zu Paderborn ? in Zeitschrift f. vaterländ.
Gesch. und Alterthumskunde Westfalens. XXIX. 2.
p. 93-106.
Fioto, Hartw., De s. Annone. Diss. Berolini 1847. 8®.
Giersberg, Anno H der Heiligo, Erzbischof von
Köln, und sein Streit mit der Abtei Brau weiler wegen
Kletten a. d. Mosel in Annalen des histor. Vereins f.
d. Niederrhein. XI. 1862. p. 177-185.
Janssen iJbid. L Köln la^iö. p. 89-92.
Krebs, A. J., Heinrichs IV Entführung von Kaisers-
werth nach Köln durch EIrzbischof Anno II , zugleich
ein Beitrag zum I/Oben Annos ibid. II. 1867. p. 811
-356.
Lacomblot, Die Siegel des Erzbischofs Anno II von
Köln in seinem Archiv f. d. Gesch. des Niederrheins,
m. 1861. Hoft2.
Lindner, Theod., Anno II der Heilige, Er/bischof
von Köln. 1056—1076. I^eipzig 1869. BP. 117 pag.
: Do s. Aunone archiepiscopo Goloniensi. Pars 1,
usqne ad a. 1062. Diss. ioaug. Vratislaviae 1868. 8^.
31 pag.
Aloyer von Knonau, Die Reise des Enbischofs
Anno von Köln über den grossen St. Bernhard 1070
in Anzeiger f. schweizerische Geschichte. IV. Zürich
1883. p. aso.
Mooyer, Fr,, Anno II der Hoili{?e, Erzbischof von
Köln , seine Geschlochtsverhältnit>se und seine geist-
lichen Stiftungen in Zeit'Jchr. f. westRil. Gesch. u.
Alterthumsk. hrsgb. v. Mover.u. Krhardt. VH. Mün-
ster 1816.. p. 39-67.
Mooyer, Fr., Anno II der Heilige, Erzbisdiof von
Köln ibid. XVII. (N. F. VII.) 1856. p. 167-170.
Müller, Aegid., Anno II der Heilige, Erabischof von
Köln und dreimaliger Reichsverweser von Deutsch-
land 1056 — 1076. Sein Leben, sein VTirken u. seine
Zeit. Leipzig 1858. gr. 8^. Jk 6. Mangelhaß.
Roth, F.W. E., Eine ungedruckte Vita Etzbi^chofs
Anno n von Köln in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. Xn. 1887. p. 209-217.
Roth , K., Leben des h. Anno , Erzbischoffos von Kuln.
München 1847. 8^.
S i m s 0 n , B. , Zur Translatio s. Annonis in Forsdiangen
z. deutschen Geschichte. XX. Göttingen 1880. p. 600
-601. {Emmdationen xur Translat. nach der J9^.)
Wattenbach, Deutschlands GeschichtsqueUen p. 269
(6. Aufl. n. 1886. p. 98. I2i. 377; 6. Aufl. U. 1894. p.
107-109. 137. 140. 146. 183).
Vgl. Anno.
Necrologium Sigebei^nse.
Annuntiatlonis 8. Marias Virginia et incamatio-
nis filii Dei Sacra memoria in AA. SS. Bell. 25.
Mart. III. p. 534-540.
Yita s. Ansarici episcopi Suessione in
Gallia (f 652) mendis conspersa, auctore
anonymo.
Äiisg. : ex ms. in AA. SS. BoU. 5. Sept. U. p.
545-549 c. Stiltingii comment. p. 543.
Erl.-Schr.: Histoire litt^raire de laFiunoe. X. 1756.
p. 405.
.V s. Anabaldo abbato Prumiensi V (f ^6.
12. Jul.) ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 467-469. — »Sollerii sylloge histor. in
AA. SS. Bell. 12. Jul. ICE. p. 308. 309.
Tita s. Ansbert! archiepiscopi Rotho-
magensis (f 695) auctore Aigrado seu
Algrado mon. Fontanellensi (f ante 702).
Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n*» 9636. 37.
Ausg. : ab intcrpolationibus pura primum edita
in Analeot. Bolland, I. p. 179-191. — Vita ea-
dem, sed interuolata [nandschr.: Havre, Stadt-
bibl. mbr. sec. XI. fol. n® 1. — St Omer, Stadt-
bibl. mbr. sec. X. 4°. n<» 764. — Paris, Nat-Bibl.
sec. XL Colb. n« 2627.12. — St. Germ. sec. XII. n*'
497. — ßouen, Livre d'Ivoire (Haenel p. 434.
n<> 21) sec. XU] » ed. Surius, De probatis SS. hi-
storiis. 9. Febr. , ohne Prolog. — ' in A A. SS.
BoU. 9. Febr. II. p. 347-356; cf. p. 896. — * ap,
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. «aeo. IL p. 104S-
1062. — Auszug * ap. Duchesne, Hist Franc,
scr. I. p. 681. — * ap. Bouquet, Reo. III. p. 616
-619. — Genealogria s. Ansbert! {Handschr.:
Paris, Nat.-Bibl. St. Germ. mbr. sec. XU. fol.
nM40. f. 1. ^ sec. XIL n« 6184. 3.) ap. Pertz,
Mon. U. p. 308.
Erl.-Schr.: Honschen, Commentar. praevius «n AA.
SS. BoU. I.e. p. 342-346.
Histoire littörairo de la France. HI. 1735. p. 646.
Vita s. Anscharii = Vita s. Anskaiü.
Tita s. Ansegisi abbatis Fontaneliensis
et Luxoviensis (f 833) aactore chrono-
grapho Fontanellensi eins aequali.
Ausg. : ^ ap. d'Achery, Spicileg. IJI. p. 232 (ed.
2*. IL p. 278-283). — » cum not. P. Boschü in
AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 92-100. — ' ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 630-643. —
* wiederh. ap.Migne, Patrolog. latCV. p.735-75*vJ.
Erl.-Schr.: Bosch ins, Comment. praevios tn AA. SS.
Boll. l. c. p. 90-92.
Vgl. Ani^egisus.
VITA S. ANSELMI ABB. NONANTUL. — VITA S. ANSELMI ARCHlEP. CANT. 1169
Vita s. Anselmi abbatis Nonantulani in
Italia primi (f 803), auctore monacho No-
nantulano anonymo eiusdem aetatis.
Fhbelhaft.
Ausg,: ^ ap. üghelli, Italia sacra II. 1647. p.
101 ( - ed. 2. II. p. 83). — wiederh. • ap. Mabilloo,
AÄ. SS. 0. 8. Ben. saec. IV. 1. p. 3-12; — * ap.
Muratori, Scr. rer. Ital. I. 2. p. 189. — * ed. Waitz
in 3don. Germ, bist Scr. rer. Langob. p. 567-570.
— * ap. P(ietro) Bortolotti, Antica vita di s. Ar
selmo. 1892. 4*. Append. («. unL Erl. - Sehr.)
' nur Bruchstücke in AA. SS. Boll. 3. Mart. I. p
900. 901; vgl. SjUoge historica UM. p. 265.
Erl.- Sehr.: Bortolotti, P(ietro), Antica vita di 8.
Anselmo, abate di Nonantola. Con append. ed illnstr.
e 3 tav. Jlodena 1892. 4o. 187 pag. (= Monnmenti di
storia patria delle proTincie Jdodenesi. Ser. a«äo-
grafica. Vol. II.) Vgl. CiviltA cattolica. Ser. XV. Vol.
II. 1892. p. 458- 46o.
: PoBcritta al capo VI de' prolegomeni dell' Antica
▼ita di 8. Anitelmo. Und. 1892. 4^.
Vgl. Fnndatio monasterii Nonantulani.
Vita s. Anselmi archiepiscopi Cantua-
rienais (t 1109), libri 11, auctore Ead-
mero (al. Edinero, Edmero) monacho
et praecentore Cantuariensi, a** 1 120 elecj^
episcopo S. Andreae in Scotia, eins in ar-
chiepiscopatu individuo comite (f 1124).
Handsckr, : Cambridge, Corp. Christi Coli. n®
371. mbr. 4^ Original; — n*318. mbr. sec.XIII.
4». — Di Jon, Stadtb. n«» 392. mbr. sec.XIV. kl. 4^
— Kopenhagen, k. Bibl. bist. eccl. n*^ 182. mbr.
sec. XII. fol. (bibl. Gottorp.) — London, Brit.
Mus. Harley. n® 315. mbr. sec. XII. fol.; — n"
3846. Chart, sec. XV. 4^ — Cotton. Tiberius. D.
m. -- Lambeth n<» 159; 163. mbr. sec. XV. fol.;
— n»410. sec.XV. 4«. — Oxford, S.John's Coli,
n® 165. mbr. sec. XIU. 4^ — Paris, Arsenal-
bibl. tbeol. n<* 477. mbr. sec. Xll; — Nat.-Bibl.
lat. n^ 2475. mbr. sec. XII. fol.; — n<» 5348. mbr.
sec. XII. fol. — Rom, Vatic. Christ, reg. n**499.
sec. XV. — Troyes, Stadtbibl. n® 6. mbr. sec.
XII. fol. VgL Hwtiy, Descr. catalogue of mate-
rials IL 1865. p. 108-116. n» 164-178; Eule in
seiner Ausg. preface p. lxxxvi-xct.
Ausg.: * als Fratris Edineri Angli de vita d.
Ans. arch. Cant. lib. II nunquam antebac editi.
Antverpiae 1551. I2mo- tciederh. im Anhang xu
^ Anselmi opera omnia per Joh. Piccardum. Co-
lon. 1612; • Paris 1630; * ed. Gerberon. Paris.
1675; ^ Paris. 1721. fol. — « ed. Surius, De prob.
SS.historiis. 21. April. IL Colon.1571. p. 688 (/je«
676) -715. — ^ed. Henschen in AA. SS. Boll. 21.
Apr. IL p. 866-893 (»ed. nov. p. 863-890). —
■^ap. Migne, Patrolog. lat. CLVIIL p. 49-118. —
'** et quaedam miracula eins ed. Mart. Ruie in
Eadmeri Histor. Novonim (= Renim Brit. med.
aevi scr. n» 81). London 1884. gr.8°. p. 305-424;
miraciila p. 425-440. — Auszug " ap. Bouquet,
Recueil XIV. p. 122-125 — u. ^*ap. Pertz, Mon.
mir. XIII. p. 140-146 [Uebers.: italienisch unt,
d. Tit.: Eadmero. Vita di s. Anselmo, arcivescovo
(ii Cantorbery, riprodotta da MafTei, con aggiuiite
cavate dai BoUandisti. Monzal888. 16»»«. 192 pag.]
— Vita alla ex Historia Novorum in Anglia eius-
dem Eadmeri. Libri 4 * in AA. SS. Boll. 21. Apr.
Potthast, Bibliotheca historica.
O^^l
n. p. 893-952 (» ed. nov. p. 890-947). — Ead-
meri librorum de vita s. A-i quae desunt in
editis * ap. Wharton, Anglia sacra IL p. 181-183.
— • wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLVIII. p.
117-120. — Eadmeri miracula s. A-i (geschrie-
ben 1115) ap. liebermann, Anglo-normann. Ge-
schichtsquellen. Strassburg 1879. p. 303-317; In-
haltsübersicht p. 282. 283. — Vita alla auctore
Johanne Saresberiensi sea Sarisburiensi
^^' po Camotensi (geschrieben vor Juni 1163)
iV'' Wharton , Anglia sacra IL p. 153-176. —
' JJIigne, Patrolog. lat. CXCIX. p. 1009-1040.
Ay^ Johannis S-s opp. ed. J. A. (iiles. V. Lon-
{S50. p. 305-357. — Vita brevior ex ms.
t . •;. Victoris ap.Migne 1. o. CLVIIL p. 123-132.
knecdote of St. Anselms childhoud [Hand-
jr.: Rom, Vatic. Christ, reg. n^ 499. fol. 129]
t n Mart. Rule in Eadmeri Histor. Novorum. Lon-
d^ 1884. gr. 8°. Appendix to preface p. cxix-
cxxvn: ,Vir Dei ven. Anseimus S Corroboration
to the very probable conJecturCf that Anselm's
parents were people of princely rank. — Bulla
Alexandri VI papae super canonisatione Anselmi
^•n»4i. ^archiep. * ap. Labbe, Concil. XIII. p. 1476.
-,*ap. Hardouin, Concil. IX, p. 1552. — • ap.
Wharton 1. c. IL p. 177. — Carmen de s. A-i
miraculis auctore (fortasse) Eadmero ^ ap. Mar-
tene, Ampi, collect. VI. p. 983-987. — ^wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CLVIII. p. 119-124. —
De 8. Anselmo ap. Capgrave, Nova legenda fol.
14-21. — Gttilelmns Cestriensis (t 1140): Car-
men in laudem s. A-i archiep. CJantuar. * ap. Ba-
luze, Miscellan. IV. Lucae 1764. p. 15. — ^wie-
derh. ap. Migne 1. c. CLVIII. p. 135-138. -- Eius-
dem epicedion in obitum eins ^ ap. Baluze 1. c.
p. 16-18. — * wiederh. ap. Migne 1. c. p. 137-142.
— Miracula «. vorher Eadmeri mirac. u. Carmen.
Erl.-Sckr.: Abroell, Lad., Sanct. Anselmns Cantnari-
ensis de nitttuo fidei ac rationis consortio. Diss. inaog.
Herbipoü 1864. gr. 8«. XV. 109 pag.
Böhringer, Die Kirche Christi u. ihre Zeogen. U.l.
Ansolm v. K. p. 229-43Ö. Zürich 1849.
Charma, A., Notice biographiqae , littöraire et philo-
sophiqne sur le saint Anselmo in Mömoires des anti-
quaires de Normandie. Uaen. 8«^. XX. p. 1 et 46 {be-
aonderer Abdntek daraus uni. d. Tit. : Saint Anselme.
Caenl864. BP. 296 pag. 8 fr.).
Church, W., The life of saint Anselm. London 1870.
&>.; new edit. Und. 1877. 8». 310 pag. 6 sh.
Croset-Moachet,F.,Saint-Anselroe (d'Aoste) arch-
eveque de Cantorb6ry. Uistoire de sa vie ©t de son
temps. Paris 1859. 8fi\ Tonrnai, Ua8ternianl861.gr.8o.
528 pag. 4 fr. 60 c. ; Paris 1883. BP. 628 vag. 3 fr.
50 c.
Duc, J. A., Maison natalo de s. Anselme doctear de
r^giise, archeveqae de Cantorböry. Aoste 1891. 8P.
14 pag. {Extraü du 15. Bulletin de la Soc. acad^m.
relig. et scioutifiqne du duch^ d'Aoste.)
Frank , G.F., Anselm von Canterbury. Tübingen 1842.
gr.BP.
Hasse, F. R., Anselm von Canterbnry. Leipzig 1848.
52. 2 Bde. 8". Jk 13.50 (translat. and abridged from
the (iennan by Turner. London 1850. 12mo).
Hook, T., Llves of the archbishops of Canterbury.
Tom. 11. London im).
Liebermann, Ueber Eadmer in seinen Anglo-normann.
Geschirhtsquellon p. 284-302.
Ocson y i , Ans., De theologia s. Anselmi Cantnariensis
discipuli s.Benedicti, Ecclesiae doctoris. Brunael884.
&. XII. 242 pag.
Poree, Adph. Andro, Saint Anselme h l'abbave du
Boc (1060—1092). Bemay 1881. &<>. 22 pag. 1fr.
Ragey, Histoire de saint Anselme, archeveqne de
Cantoib^ry. Paris & Lyon 1889. 2 vol. 8". 656' ü
499 pag.
74
1170 YITA S. ANSELMI EP. LUCENSIS — VITA S. ANSKAEU ARCfflEP. HAMMAB.
Bagey, Saint Aiueline in Balletin critiqne. 1^2. nOlO.
: Vie intime de s. Anselme an Beo , on Etüde hi-
storiqae et psyohologique sur s. Anselme con8id6r6
comme le representant le pliu accompli de la vie
intime da cloitre an 11. mdcle. Paria 1877. 12mo.
XXI. 259 pag. 2 fr.
Bai nie ri, Andr., Istoria panegyrica di s. Anselmo.
Modena 1698—1706. 4 vol. 4fi.
B^masat, Ch. de, Saint Anselme de Cantorb6zy. Ta-
bleaa de la vie mouasti^ne et de la latte da poavoir
spirituel avec le noavoir temporel an XL sidcle.
PariB 1858. 8». 667 pag. 7 fr. 60 o. ; — 2. 6dit. Und.
1869. 12mo. 484 pag. 3 fr. 60 o. (üben, von C. Wart-
bach. Begensborg 1864. BP. Jk 4.60). Vgl. doxa Silv.
Centofanti, Sant' Anselmo d'Aoeta e il sao sto-
rico francese signor Bemnsat tnArchivio stör. Italiano.
N. S. II. parte 2. p. 117-146; Dl. pt. 2. p. 91-180.
Botho , Petr.Conr.. Do vita et gestis Anselmi, archiep.
Cantaar., raüone nabita statas prioris eccleeiaeAngli-
canae dissert. Haaniael840. ^. 152 pag.
Bale , Mart., Life and times of St. Ansefm , archbishop
of Ouiterbary and primate of the Britains. London
1883. 2 voL &>. XL 438; 425 pag. 32 sh.
: Preface xm seiner Ausg. p. um - cxv.
Schmitz, M., Heinrich I von £ngland a. Anselm von
Ouiterbory in den Jahren 1100—1107. Progr. d. Gymn.
CrefiBld 1882. 4f>. 28 pag.
Stephens, W. B.W., Saint Anselm (1083—1109) in
Dictionary of national biography ed. by L. Stephen.
I. London 1885. p. 10-31.
Yeder, O.B., Dissert. de Anselmo Cantuariensi. Lagd.
Batav. 1832. gr. 8«. 174 pag.
van Wed dingen, Essai critiqae sar la philosophie
de Saint Anselme de Cantorböry. Braxelles 1876. 9**.
Wright, Th., Bibliographia Britannica literar. ü. p.
49-65 über Anselm; IL p. 80-84 über Eadmer.
Vgl. Anselmos Cantuar.
Tita s. Anselmi episcopi Lucensis (f
1086) auctore Bardone presbytero Lu-
censi, eiusdem sancti discipulo.
Anselm war einer der eifrigsten Auhingor Gregors Yll.
Handschr.: ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 12.
Ausg. : ^ed. L. Vvaddingus, Commentar. illustr.
Acced. eiusd. s. viri opuscula. Romae 1657. kl. 4^
Sehr selten. — • tn Gretseri oper. VI. p. 468 -486.
— • ap. Tengnagel, Vet inonumenta adv. schis-
maticos. Ingoist. 1612. 4^ p. 86-126 ohne Namen
des Verf. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 2. p. 471-486. — *ap. Pertz, Mon. scr.
XIL p. 1-35 ed. R. Wilmans [und xtcar gibt er
darin Ex epistola Ansolmi ad Wibertum p. 3-5;
Ex Anselmi libro contra eos qui dicunt regali
potestati Christi ecclesiam subiacere p. 5-9 (dieses
Stück ist jedoch, wieGiesebrecht, Deutsche Kaiser-
gesch. III. 1877. p. 1057 nachgewiesen hat, aus
dem Libellus contra invasores etc. des Cardinais
Deusdedit); Vita Anselmi p. 13-35]. — ® nach
Tetignagel &p. Migne, Patrolog. lat. CXLVIII. p.
907-940; Mabillonii observ. praev. ibid. CXLIX.
p. 443-446. — Vita primaeTa [perperamsiedicta/
Diese Vita ist nach Waitz in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. V. p. 222 nur ein Auszug aus
der vorJiergehcnden] ed. W. Arndt als Fragmenta
vitae, weil er irrigerweise eine Lüche in ihr an-
nahrn, ex cod.Bruxell. bibl.Burg. n« 18644-18652.
sec. XII ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 693-696; cf.
p. 692 und AVattenbach, Deutsche Geschichtsq.
6. Aufl. n. 1894. p. 228. — Vita aUa auctore
doraestico presbytero in AA. SS. Bell. 18. Mart.
II. p. 649-663, c. comment. praevia p. 647 sq. —
Vita alia auctore Range rio secundo s. Anselmi
succt^ssore (saec. XII ine.) [nur eine Versificirung
der Vita auctore Bardone ; diese von Donizo , Vita
Mathildis II. 3 erwähnte metrische Lebensbeschrei-
bung wurde von dem Dominikaner Jaime de Vil-
lanueva im Kloster S, Maria de Ripoll in Cata-
lonien handschriftlieh aufgefunden, copirt und
von ihm in seiner Viage Hterario ä las iglesias
de Espafla p. 53 besehriä)en. Die Copie kam erst
1866 wieder xum Vorschein, während ihre Vor-
lage seit dem Brande des Klosters spurlos ver-
schwunden ist^ ^ unt. d, TU,: S. Anselmi Luc. ep.
vita, a Rangeno success. suo saec. XII ine. latino
carmine scripta, opus hactenos ineditum, val-
deque desideratum, nunc primum annotat iilu-
stratum iunsque publ. factum a Vincentio de la
Fuente. Matriti 1870. 8*. — » 40 Verse m Doni-
zonis Vita Math. ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv.
I. p. 666.
ErL-Schr.: Cavriani, Corrad., Naovi schiarimMitx in-
toroo alla vita di 8. Anselmo, vescovo di Lacca,
desnnti dal manoscritto di Sangeiio . reoantemectc
pnbhlicato da Yinc. de la Fuente. Toiino 1888. b*-.
132 pag.
Bota, Andr., Notizie istor. di b. Anselmo TBgooTo di
Lucoa , e protettore di Mantova. Luooa 1733. 4^ : —
Verona 17&. 8«. XIV. 384 pag.
Talenti, Vinc, Panogirico di sant' Anselmo, vescovo
di Lucca o protettore di Mantova. Mantova 1748. 4^.
Waitz, Ueber die Vita Anselmi Lnoenais in Neues
Arohiv d. Ges. f. ä. d. Oesch. V. 1880. p. 222-224.
Wa tt o n b a ch , Deutschlands OeschicbtsqaeUeii. 5. Aufl.
U. 1886. p.201 ; 6. Aufl. IL 1894. p. 227.228.
Vgl. Anselmus Lucensis.
Yita s. Anselmi Maeonensis episcopi Po-
lymartii [Bomarxo] in Etruria (saea VI).
Ausg. : primum in Analect Bolland. 11. 1883.
p. 271-278. Vgl. AA. SS. BoU. 24. April. UI. p.
316, wo er sehr dürftig behandelt i^t,
Vita 8. AiwfHdi seu Aufridi, vid. Alpertos S.
Symphor. Motens, monachus supra p. 36.
Vita s. Ansgarii = Vita s. Anskarii.
De s. AnsHione monacho Latiniaci in dioei\
Parisiensi (sec. VII) Byei sylloge in AA. SS. BolL
II. Oci V. p. 652.
Yita s. Anskarii archiepiscopi Hamma-
burgensis et Bremensis, septentrionalium
regionum apostoli (f 865) a Rimberto
seu Remberto discipulo et successore s.
Anskarii conscripta (post 876).
Ausg. : * ed. Phil. Caesar in Triapostolatus st-
ptentrionis. Vita et gesta 8. Willehadi, s. Ad-
scharii et s. Rimbeiid, trium principalium ecele-
siae Bremensis episcoporum, septentrionis ap>j-
stolorum. Coloniae 1642. 8**. Lückenhafter TejcL
— ' Unvollständig wiederh. von Fabricius t>» Mc*-
mor. Hamburg. II. Hamb. 1710. 8**. p. 037-784.
{Vgl. J. M. Kohl mann, Philipp Cäsar. Ein Le-
bensbild in Bremisches Jahrbuch. Hrsgb. ^oni
Verein für Bremische Geschichte. II. 1. Bremen
1865. 8^ p. 14-47). — * ed. Petr. Lambecius,
Origines Hamburg. 1652. 4^ p. 167-240; n^tae
p. 329-346 (* ed. 2. cur. Fabricio. 1706. fuL p.
28-45). — * in AA. SS. BoU. 3. Febr. I. 165».
p. 408-427. — «ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. 1701. p. 78-114. — ' ufit. d. Tit.:
S. Anscharii primi Hamburg, archiep. vita . . .
una oratione prosa ante annos minimum N?6
scripta per Rimbertum . . . altera oratione m?^
trica ante a. 606 scripta per Gualdonem Corb.
VITA 8. ANSKAEH ARCHIEP. HAMMABUEGENSIS
1171
Necnon prioris Titae versio vetas Bvecica quam
dedit a. a. saltem 287 S. Nicolaus Lincojpiens.
episc. üna cum Petri Lambecü annot. ed. Claud.
Arrbenius (Oemkf^m). Holmiae 1677. 4^ Lam^
beeius' Text mit schwedisch, Uebersetx. aus d.
14. Jahrk. — ' wiederh. in Ärrhenius' Historia
Saeonum. Holmiae 1689. — ^ ap. Staphorst, Ham-
burg. Kirch.- Gesch. 1. 1. Hamburg 1723. 4®. p.79.
Lamb/s Text mit flüchtigen Lesarten aus d, Bol-
land. — *® ap. Langebek, Script rer. Dan. 1. 1772.
p. 429 -495. Gelehrter Commentar ist beigegeben,
— " lat. et suecice ap. Fant, Script rer. Suecic.
IL ^ect 1. 1828. p. 175-258; ef, sect 2. p. 174.
175 (de codice Stuttgardensi). — " ed. C. F. Dahl-
mann ap. Pertz, Mon. IL p. 683-725, leidet an
einigen chronologischen Bestimmungen, — '* ex
Mabillonio ap. Migne, Patrolog. lat. CXVIII. p.
959-1012. — ":accedit Vita Rimberti. Recogn.
G. Waitz. Hannoverae 1884. 8^ 100 pag. Jk 1.50
{inter Scriptores rer. Germ, in usum schol. ez
M. G. h. recus.). — " ap. Duchesne , Hist Franc.
scr. 111. p. 395-409 fragmentum. — "Bruch-
stücke ap. Bouquet, Recueil VI. p. 302-306; VII.
p. 335-338.
Uebers.: deutseh: unt. d. Tit.: Leben der Erz-
bischöfe Anskar u. Bimbert Nach d. Ausg. der
M. G. h. von J. C. M. Laurent (= Geschichtschr. d.
deutsch. Vorzeit IX. Jahrh. 8. Bd.). Berlin 1856.
8". — * 2. Aufl. , neu bearb. von W. Wattenbach.
Leipzig 1889. 8^ JL 2 (2. Gesammtausg. Bd. 22).
— -^eine andere unt. d, Tit.: St Ansgar, Leben
St Wiilehads u. Rembert, Leben St Ansgars. Aus
d. Latein, von C. Misegaes. Bremen 1826. 8^ —
* zu dessen 1000 jähr. Todesfeier übere. von Leb-
recht Dreves. Paderborn 1865. 8^ Jd 1.50. (Cf.
Görres' Hist-polit Blätter. LV. München 1865.
p. 499-504: , Beleuchtung einer Kritik Lappen-
bergs über das Ansgarius- Büchlein von Dreves'.)
dänisch: Ansgars levnet af Rembert, udg. af
C.S.Ley. Kjebenhavn 1837. 8^ — Ansgars levnet,
udg. af L. C. MüUer, ibid. 1842. 8°.
altschwedisch: auctore Nicoiao Lincopiensi
episcopo (t 1391) ed. Gl. Arrbenius u, ed. Fant
in iliren oben angeführten Ausgaben.
Vita s. Anskarii metrica auctore
Guaidone monacho Corbeiae veteris
(cca, 1070).
Ist nur eine Paraphrase der vorhergehenden Vita.
Äu^g.: *ed. Lambecius, Orig. Hamburg. 1. 1652.
4«. p. 243-326; notae p. 347-364 (ed. nova p. 80).
— * in AA. SS. Boll. 8. Febr. I. p. 427. Vgl. p.
959. — • xusammen mit d. vorhergehenden Vita
Anskarii ed. Arrbenius. Holmiae 1677. 4®. p. 156.
— *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2.
p. 115-120. — *ap. Staphorst, Hamb. Kirohen-
gesch. L 1. Hamburg 1723. 4». p. 133. — «ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. I. p. 562-621. — Epi-
sto l a s. Anskarii ap. Migne, Patrolog. lat CXVIII.
p. 1031. — Ludovici Pii praeceptum de mis-
sione s. A-i eiusque ordinatione ibid. p. 1033-
1036. — Gregorii IV pp. decretum de eadem
re 'ü)id. p. 1035. 1036. — Officium de s. A-o
' ex Missali Aboensi (impr. Lubecae ap. Barthol.
Ghotan 1488) ap. Langebek 1. c. III. 1774. p. 639;
— ^ aliud ex Breviar. Scarensi p. 639-642; —
* aliud ex Breviar. Slesvicensi p. 642. 643* —
^ aliud ex Missali Hafniensi p. 643.
Erl.-Sckr.: Ansgarius Sveriges apostel, sküdiad f5r
svenska folket tusen &r efler hans död. Stockholm
1865. 8P. 76 pag. 30 öre.
Bahr, Gesch. der rOmisohen literatnr im karoUng.
Zeitalter p. 284-537.
Bippen, W. t., Die Heiligen Willehad n. Anskar in
«8Mi0m Ana Bremens Voneit. Brem«il886. 8^. p. 1-14.
BOhringer. Die Kirche Christi u. ihre Zeugen. XL 1.
1849. gr. 9^. p. 170-228: Ansgar.
Bog, En lille, om den hellige Ansgar, Danmarks
apostel. KJebenhayn 1865. 8^. ßOpotg. 16 sk.
BuchenrOder, Leben und Thaten des grossen An-
soharios , ersten Erzbischofs zu Hamburg u. Bremen
u. nordischen Apostels. Hamburg 1783. tfi.
Chronologia vitae Anscharianae (i.e. eorum quae
aevo s. AjQscharii circa res Daiiicas et septentr. ac-
ciderunt) ap. Langebek 1. c. I. p. 496-661.
Dahlmann, Geschichte von Dänemark I. p. SSIF.
Daniel, Der h. An^;ar tn seinen Theologischen Con-
troversen. Halle 1843. 8». p. lOS-116.
Dehio, Gesch. des E^zbisthums Hamburg -Bremen. I.
Berlin 1877. p.421f. Kritische Ausführungen p.vi-ix.
Dum ml er, E., Gesch. des ostfrftnkischen Beiohs. L
p. 562 ff.
Ebert, Allgem. Geschichte der literatur des Mittel-
alters. U. 1880. p. 841-343.
Engeln. Jos., Das Leben dos h. Märtyrers Canutns
u. des n. Bekenners Ansgarius. Münster 1856. 12mo.
Ernst, Drei Lebensbilder aus der Urzeit der nordi-
schen Missionen in Hamburger kathol. Kirchenblatt
f. d. nordischen Missionen. Jahrg. 1861. p. 26 ff.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis. Lib. YU.
p. 317.
Fahlcrantz, Chr. Fr.. Ansgarius. Bilder ur Nord-
apostelns lif. Orebro, N. M. Lindh 1864. 8^. 219 pag.
{Aueh m. d. Tit.: Fahlcrantz, Samlad scrifter. B. 1.)
Henschen, G., Commentarius praovius in AA. SS.
Boll. 3. Febr. I. p. 391-406 (Hamburgi erectus a s.
A-o archiepiscopatus ; magnitudo provinciae; Bre-
mensis episcopatus Uamburgensi unitus; stabiUta
chronologia s. A-i; acta s. A-i conscripta; eiogia
de eo variorum; s. A-i cultus, templa: Torholtana
cella; an Flandri ab eo oonversi; patria A-i; reges
Daniae aevo A-i, confusi ap. scriptt. danicos; emen-
data successio regum Daniae ; acta postrema Heriolti ;
viri apostolici in conversioneDanorum; Sueones con-
versi; Birca emporium; legatio A-i ad aquüonares
populos etc.).
Histoire littöraire de la France V. p. 277 sq.
Kampers, Eine Handschrift der Vita Anskarii [aus
Frenswegen] in Histor. Jahrbuch der Görres - Gesell-
schaft. XV. 1894. n. 873.
Klippel, G. H., Lebensbeschreibung des Erzbischofs
Ansgar. ^ Bremen 1843. ^ (Irildet zugleich den 2. Bd.
von K.'s , Historische Forschungen u. Darstellungen ').
— 3 iMd. 1865. 80, nur Tiieiauagabe.
Kraft, Frid. Car., Narratio de Ansgario aqnilonarium
gentium apostolo. Hambui^i 1840. 4^. (I^ogr.) Audi
in seiften: Kleine Schulschriften. Neue Folge. Ham-
burg 1843. p. 98 sq.
Krnmmacher, Fr. A., St. Ansgar, die alte Zeit und
die neue 2^it. Zur Gesch. der christl. Kirche, der
Wunder und Reliquien. Bremen 1828. 8P. Jk 3.
Kruse, £. Chr., St. Anschar. Altona 1823. 8^. Jk4.
Kunik, E., Zur Vita Anskarii in Foi-schungen zur
deutschon Gesch. XXIV. Göttingen 1884. p. 191-197.
Lappenberg, Uober die Lebensbeschreibung d. Erz-
bischofs Anskar in Schmidts Zeitschrift f. Geschichts-
wissenschaft V. p. 535-552.
Legendae, lectioncs , hymni et orationes veterum de
s. Anschario ^ap. Langebek 1. c. L p. 621-642. —
^wiederholt ap. Fant, Scr. rer. Suec. II. sect. 1. 1828.
p. 260-270. Ohne Wert.
Lentz, C. G. H., Sanct Ansgar, Apostel des Nordens.
Jubelbüchlein zumGodächtniss seiner vor 1000 Jahren
vollendeten irdischen Arbeit. Hambni>? 1865. 8^. 60 pag.
Mühlmann, Leben u. Charakter des Erzbischofs Ans-
garius ap. Möhlmann , Uistor. Aufstttze. 1844. p. 19.
Munter, Kirchengesch. von Dänemark u. Norwegen I.
p. 266 sq.
Neander, Denkwürdigkeiten IH. 2. Stück, p. 125.
Observationes praeviae ap. Mabillon 1. c. p. 75-78.
Ram , P. F.X.de, S. Anschaire et s.Rembert, arche-
veques de Hambonrg et de Breme , apotres du chri-
74*
117*2
VITA S. ANSOVINI — DE S. ANTHIMO
stianiBine dans le Nord , aa 9. siöcle. Louvain 1866.
• 8». 48pag.
Reaterdanl, H., Aosgarins oder der ÄnfiangspimJct
des Christenthuins in Schweden. Aus dem Schwedi-
schen übersetzt von £. Th. Mayerhoff. Berlin 1837. 8^*.
Schumacher, U. A., in Bremisches Jahrbuch. I.
Bremen 1864. gr. 8^. j». 113-128; über die neueren
Bearbeitungen und. II. p. 444-468.
Tamm , Traug., Die Anf&nge des Erzbistums Hamburg -
Bremen. Inaug.-Diss. Jena 1888. 8^. 80pag. Jk2.
Tappehorn, A., Leben des h. Ansgar, Apostels von
Danemark u. Schweden und die Qesch. der Verbrei-
tung des Christenthums im skandinav. Norden. Mün-
ster 1868. gr. 80. XII. 290 pag. Jk 4.
Volkening, B., Leben des Ansgarius, des Apostels
des Nordens. Bielefeld 1852. 8».
Watt enb ach I Deutschlands Ooschichtsqnellen p. 134.
135. 258 (5. Aufl. I. 1886. p.234. U. p.71. 74; 6. Aufl.
I. 1893. p.248. U. p. 79. 508).
ZeitschriftfÜr hunburgische Geschichte II. p. 817 ff.
u. p.641.
Vgl. Anskarius.
Tita s. Ansovini confessoris et episcopi
Camerinensis in Piceni ümbriaeque con-
finiis (cca. 840) auctoreEgino monacho.
Äusg, : in AA. SS.Boll. 13.Mart. IL p. 322-327.
De V. Ansieo abbate St Arnulfi (f 960) , ubi
de Adalberone I episc. Mettensi, ap. MabilloD,
AA. SS. 0. B. Ben. saec. V. p. 285-287.
JE!r/.-Scfcr.; 'Wichmann, Adelbero I Bischof von Metz,
929—962 in Jahrbuch der Gesellschaft für lothring.
Gesch. u.Alterthum8kunde. III. Motz 1891. p. 104-174.
Tita s. Anstrudis'*') abbatissae S. Jo-
hannis Laudunensis in Gallia (f cca. 707)
auctore anonyme fere contemporaneo.
Ausg. : ^ ap. Mabiilon , AA. SS. o. s. Bon. saec.
II. p. 976-984 (ed. Venet. p. 936-944) ex ms. —
^ictederh. unt. d. Tit.: Vita s. Austrudis in AA.
SS. BoU. 17. Oct. VIII. p. 111-117. — »Auszug
ap. Bouquet, Hec. III. p. 615. 616.
Erl.-Sckr.: Hecke,!, v.. Commentarius praevius tn
AA. SS. BoU. 1. c. p. 108 -UU.
Eis toi re littöraire de la France IV. 1738. p. 39; XI.
p. 186.
Acta s. Ansueri monachi (al abbatis
Montis s. Georgii prope Raceburg) et socio-
rum Raceburgi in Saxonia inferiore marty-
rum a. 1066 auctore anonymo (saec. XIV).
Ausg. : » in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 104
-108. — ' iciederk. ap. Lackmann (vid. Erl.-Schr.)
in append. p. 63-90. — "ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. UI. p. 581-588 — u. * ap. L. Hellwig, Die
Ansveruslegende in Arcbiv d. Vereins f. d. Gesch.
des Herzogthums Lauenburg. Bd. IL Heft 2. Mölln
1888. p. 86-91; Kommentar p. 92-105; [in ab-
gekürxter Form ^in Cypraei Annales episcop. Sle-
svic. Coloniae 1634. I. c. 19; — 'ap. SchlÖpken,
Histor. Nachrichten p.82; — ins Deutsche übers,
in ,Der heil. Ansverus, Abt des Klosters Ratze-
burg'. Mit einer Vorrede von U. J. H. Becker.
Schönborg 1841. 8^; theilweise ap. Hellwig 1. c.
p. 78-85]. — Officium de s. A-o ex Breviario
Slesvicensi ap. Langebek 1. c. p. 589-592. — Bre v e
officium ex Missali Slesvic. ibid. p. 600. 601.
Erl.-Schr.: (Arndt) Der h. Aiisvems. Eine geschieht!.
Mitthoilong. (ürsbb.TonMoraht.) Katzeburg 1866. ^.
Cuper, Commcntar. praevius in AA.S8. I.e. p. 97-104.
Uach, Theod., Das sogen. Ansveruskreuz bei Ratze-
burg in Zeitschrift der Ges. f. schlesw. -holst. -]auen-
*) qnam alii Anstrudem corrupto Tocant. MabiUcm.
burgiflche Qesch. XVII. Eiel 1887. p. 825-363: tgl.
XVI. p. 168.
Hellwig, L., Die Ansvenislegende t» Archiv («. «ti<.
Auaq^ p. 75-10&.
: Das Ansveruskreuz bei Batsebuiif Und. p. 112- 12S.
E o b b e , Pet. von , Geschichte dee Herzogthum« LAuen-
burg. GOttingen 1821. &. p. 103-119: , Gesch. des
Ansverus * ; virnMorbeüet t»
: Gesch. u. Landeebeschreibung des Uezzogüiums
Lauenburg. 1. Alton« 1886. 9f*. p. 84 ff.
Lackmann, Adam Henr., De variis exequianim riti-
bus apud utriusque ducatus cimbrici nobiles coic-
mentatio. (Kiliae) 1748. 4^ p. 11- d4 de Ansver».
Legen da de s. A-o ex Paasionali (Jacobi de Vorag.'i
Lubek 1497 {nitderdeuiMh) ap. Langebek I. c. III. p.
592-600.
Mabiilon, AA. SS. ord. s.Ben. ssec.VI. 2. p. 154-156:
de s. Ansuero et alüs monachis.
Masch , G. M.C., Geschichte des Bisthums Batzebui^.
Lübeck 18B6. 8». p. 19 - 24.
Voll mar, H., Ueber den ersten Apostel LanenbuT?K
Officium de s. Ansvero ex Breviariu Slesvicensi über-
setzt in Archiv («. o.) I. Heft 8. M5lln i. L. 1886. p.
271-288.
De ss.An8urio sive Isauro et Virnarasio Auiien-
sibuB episcopis etc. (saec. X) in AA. SS. BjU.
26. Janr. n. p. 751. 752. Vgl. Florez, EspaüLa sa-
grada. XVII. edic. 2». p. 64-70.
De 8. Antero papa et martyre (236) in AA. SS.
Boll. 3. Janr. I. p. 127.
Erl.-Schr.: Liber pontificalis ed. Duchosae I. ISt^
p. xov sq. ; 147.
Lipsius, Chronologie der rGm. Bischöfe. 1869. p. 1V7
-199.
Neu mann, K. J., Der rOm. Staat und die aUfreoL.
Kirche. I. Leipzig 1890. p. 818. 319.
de Bossi, La Borna sotterranea U. 1867. p. 55 -06.
Vgl. Anterus.
Vita s. Anthelmi episcopi Beliicensis
[Belley] in Gallia (f 1177) auctore coaevo
et familiari.
Ausg. : * in AA. SS. BoU. 26. Jun. V. p. 227-
238. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 42S.
429. — Historia elevati coiporis ex Galileo la-
tine edita Bruxellis in AA. SS. BoU. 1. c. p. 238-
245. — Append. de reciprocis inter episoopum
et ordinis Garthusiani generalem officiis, ex Gui-
chenono ibid. p. 245. 246.
Erl.-Sehr.: Marchai. A., Vie de saint Antfaeboe,
septidme prieur de la Oxande - Charixease , premi^
göii^ral de l'ordre , öveque de Belley. Lyon ItfTS. ^'^■
XVL322pag. 5 fr.
De 8. Antheone martyre Laodiceae in Phrv^ia
in AA. SS. Boll. 14. Jun. IL p. 797.
Acta s. Anthimi episcopi Nicomediae
et martyris a. 312 cum uni versa gre^is
multitudine.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 27. April. HI. p. 453
-486 coUata c. editis a lipomano. — *L-fö^ArjOii
Toö fv {iyfoig ntixQOs ^jivd-ifiov intaxonov I\itxo-
firiSitag ibid. 111. append. p. lx-lxiii.
Erl.-Schr.: Hunziker, 0., Martyrium des Anthisss
ap. M. BUdinger, Untersuchungen zur rOmischen Kai-
sergeschichte. II. p. 281-283.
Acta SS. Anthimi presbyteri , Maximi^
Bassi et Fabii mart\Tum Via Salaria in
Sabinis sub Diocletiano.
Ausg.: ex 8 mss. in AA. SS. BoU. 11. M^.
IL p. 616-619.
De s. Anthimo opiscopo Interamnate et Spole-
tino in ümbria (f cca. 176) Henschenii coniment.
historicus in AA.SS.BoU. 21. Febr. IU.p.236.237,
DE SS. ANTHIMO — VITA S. ANTONII DE PADUA
1173
De S8. Anthimo, Marciano, Tiano ete, marty-
ribus in via Flaminla in AA. SS. Boll. 14. Febr.
IL p. 746.
De BS. Airthlmo presbytero et Stephane apnd
Graecos notitia in a!a. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 35.
De 8. Airthione apnd Graecos in AA. SS. Boll.
26. Jun. V. p. 176.
De s. Antholiano martyre Claromonte in Galiia
(f cca. 255) Bollandi comment. historicus in AA.
SS. Boll. 6. Febr. I. p. 768-770.
De s. Airthusa et 12 famulis martyribns in AA.
SS. Boll. 22. Febr. IH. p. 287.
De s. Anihusa martyre in AA. SS. Boll. 27. Ang.
VI. p. 22.
De s. Anthwa virgine , filia GoDstantini Copro-
nymi imperatoris, sanctimoniali Constantinopoli
(saec. Vni) in AA. SS. Boll. 17. April, 11. p. 492.
Acta s. Anthusae solitariae, item s.
Athanasii episcopi ac duorum s. Anthu-
sae servomm sub Valeriano Tarsi in Ci-
licia auctore Lauren tio monacho Ru-
tiensi.
Atisg.: in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV. p. 502-
504 graece et lat. interpr. Pinio, o. eiusdem com-
ment. praevio p. 499-501.
Elogium s. Anthusae Virginia Constan-
tinopoli sub Constantino Copronymo, au-
ctore anonymo.
Ausg, : graece et lat. in AA. SS. Boll. 27. Jul.
VI. p. 448-450 c. Pinii comment. praev. p. 447.
Tita s. Antidii epiacopi Yesontionensis
in Burgundia (f cca. 411). Epitome ex
Breviario Bisuntino a. 1590 edito.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 41. 42.
— Alia acta maiora, sed ob fabulas iis insertas
suspecta ibid. p. 41-47. — Appendix de cultu
eins Ulissipone in Lusitania ibid, p. 47.
Erl.-Sdvr.: Oarraud, S. Antide, archevd^ue de Be-
san^on et mart>'T, au 6. sitVle. Iconographie, I6(iende,
culte et reliques. Citeaax 1889. Bfi. 24 pag. Cf. Bul-
letin d'hist. et d'arch^oloiB^ie religieuse da diocdse
de Dijon. VIU. 1890. p. 57.
De s. Antilia virgine ac forte martyre Aretii in
Tiiscia in AA. SS. Boll. 25. Sept. VH. p. 162-166.
De 8. Antiocho episcopo Lugd. in Galiia (saec.
IV) Buei svlloge historica in AA. SS. Boll. 15. Oct.
VII. 1. p. "17-18.
De SS. Antiocho et Oyriaco martyribus Sebaste
io Armenia sub Diocletiano in AA. SS. Boll.
15. Jul. IV. p. 25.
De SS. Antiocho, Mario, Dagiono etc. marty-
ribus Alexandrinis in AA. SS. Boll. 14. Jul. lU.
p. 649.
Martyrium s. Antipae martyris, epi-
scopi Pergami in Asia (a. 92).
Ausg.: ex ms. Graeco interprete Franc. Zino
in AA. SS. Boll. 11. April. II. p. 4. 5. — MaQ-
TVQiov xoO tlytov ^Avrina nQog fifrcg eTdcjv
^AnQiXlitov iv riiQyiifui) T^f ^AaUtg ex ms. Vatic.
ibid. p. 965. 966.
De s. Antipatro episcopo Bostrensi in Arabia
in AA. SS. Boll. 14. Jun. II. p. 685.
De s. Antottla martyre Nicomediae in Bithynia
in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 460.
Tita b. Antoniae Brixianae ex ord.
Praed. Perrariae in Italia (f 1507).
Ausg.: ap. Seraph. Bazzi, Vite dei sancti e
beati del ord. de' Predicatori cosi huomini comme
done. Ed. Silvanus Razzi. M577. «1588. «ed.
Vincentius a Montealbano 1605.
Uebers.: latine: in AA. SS. Boll. 27. Oct XU.
p. 408. 409 c. V. de Bück comment praevio ibid,
p. 407. 408.
Yita b. Antonii a Stroncone ordinis
Minorum laici Asisii (f 1471) auctore
Lud. Jacobillo Fulginat^. Italice.
Ausg.: latine versa in AA. SS. Boll. 7. Febr.
n. p. 147-149.
Vita s. Antonii Abbatio » Vita s. Antonii Magni.
Yita Antonii abbatis Senoniensis (f
1137) metrica. Leoniniscbe Hexameter.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. fonds lat. n^
10016 (suppl. lat n° 554). mbr. sec. XIII. fol.
min. fol. llO'-lir.
Ausg. : ^ uni. d. Tit. :ElogiumA-i abb. Sen.
ap. Hugo, Sacrae antiquitatis monumenta 11. p.
420-424, seUis negligenter edita. — * ed. G.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXV. p. 345-348.
Erl.'Sehr.: Watten baoh, Deatschlands Qeschichts-
quellon. 5. Aafl. II. 1886. p. 112; 6. Aufl. II. 1894.
p. 124.
Vgl. Consecratio ecclesiae Senon.
Richerus monachas Senon.
Yita b. Antonii confessoria ex ord.
eremitarum s. Augustini (f 1494) Aqui-
lae in Yestinis auctore Carole Cimi-
nello eremita Augustiniano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 825-
832. — Miraeula ab eodem Carole Ciminello
ooUecta ibid. p. 832-843. — Alia miracula a
C. Ciminello aliisque coilecta ibid. p. 843-847.
Cf. Cuperi commentar. praevius ibid. p. 823-825.
Yita s. Antonii de Padua ord. Minor.
s. Prancisci (f 1231) auctore anonymo
antiquo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Jun. IL p. 705-
708. — Vita alia et miracula {ist die Urle-
gendCf vor 1253 verfassi) ab Italo scriptore coi-
lecta * in Portugaliae monum. histor. Scr. I. p.
116-128. — *wiederh.f aber verglichen mit Cod.
Paris, lat n° 14363 in Saint Antoine de Padoue,
sa legende primitive et autres pieces historiques
. . . par P. Hilaire de Paris. Geneve 1890. 12^0.
{LIV. 299 pag.). — Vita s. A-i Ulysibon., pro-
fessioue Franciscani, quem vulgo a Padua vocant:
scripta a quodam patre Franciscano graviter et
üdeliter, mutato stilo omissis plerisque parum
ad historiam facientibus ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 13. Jun. II. Colon. Agr. 1618. — Em-
bol ismus ex Surio et annalibus "Waddingi in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 708-718. — De miraculis ad
canonizationem productis ibid. p. 718 -723. — Co-
1174
VITA S. ANTONH DE PADUA
rollarium de canonizatione ibid. p. 723. 724. —
Legenda alia seu Liber miraculorum chro-
nicis ordinis olim ins^i'tus [diese Legenda ist
identisch mit d, Vita s. A-i in Chronica XXIV
generalium, handschriftlich in Assisi, Municip.-
Bibl. n« 328. mbr. sec. XV. fol.J ibid. p. 724-741
(mit Äbbildd.). — Legenda sen Vita et mira-
cola s. A-i de F., saec. XIII concionata ... et
nunc primum edita a P. M. Antonio M. Josa. Bo-
noniae 1883. 8**. XII. 188 pag. — Appendix:
De translationibus, de mandibola, de reliquiis,
de brachii particula Venetis donata in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 741-748. — Analecta de ecolesia
PatayiiMinoribus condita, sacelli Antoniani forma,
remm amissarum patrocinium s. A-i etc. ibid. p.
748-780. — VincentiusBelloTaeensis, Speoulum
bistoriale. Lib. XXXI. cap. 131-135.
Erl.'Sehr.: Abren, BrasLnis de, Sol nascido no oc-
cidente, e posto ao nascer do sol. S. Antomo Por-
tngnes. Laminar mayor no ceo da Igreja entre os
astros menores na esphera de Francisco. Epiiome
historico, e panegyrico de sua admiravel vida, et
prodigiozas aopoens. . . . em Coimbra 1726. kl. fol.
Angelico daYicenza, La vita di sant' Antonio di
Fadova colla storia della sua sepoltnra, canonizza-
zione , traslaaone . e de' iniracoh da lui dopo morta
operati. (Cbn «/)^). in Bassano 1748. 4». (Xi/.) LVI.
et 268 pag.
At. Jean Ant., Histoire de s. Anleine de Padoue,
daprte les soaroes hagiographiqaes des 18., 14. et
15. siöcles. Paris 1878. 8^. 6 fr.
Azevedo, Emman. de, Vita del gloriose tanmatargo
Portoghese sant' Antonio di Padov^a. Ediz. 2". Bo-
logna 1790. 40. VIJI. 443 pag. Cbn rüratte; Venezia
1798. 80; ibid. 1818. 8«; 7. ediz. ibid. 1865. SP. 416
pag. L 8 {deuUeh: Leben n. Wunder des h. Antonius
von Padaa. Ans d. Italien, übers, von J. v. D. T. Botzen
1888. 80. Mü Abbildung. 358 pag.).
Azzognidi, Ant., Animadversiones crit.-historicae ad
Yitam s. A- i Patav. vor anner Ausg. der Sermones
[s. A- i Pat.] in psalmos. Bononiae 1757. fol.
Bai an, Pietro, Snl libro ,S. Antonio di Padova e i
suoi tempi di Enrico Salvagnini.^ Osservazioni. Pa-
dova 1890. 89. 132 vag.
Bettamini, Gio., Vita et miracoli di s. Antonio di
Padova, ripresent. in 20 flg. s. 1. (cca. 1600.) 4^.
Bog ei, Vinc, Compendio della vita , morte e miracoli
del glor. taomatnrgo s. Antonio da Padova. Ediz. 2.
Torino 1886. 24 mo. 137 pag.
Bolla doUa canonizzszione di s. Antonio da Padova.
Padova, tipografia Prosperini 1859. 4P. OonHene la
BoUa in fac-aimüe litografaio, »d una diaaertaxüme
del prof. Andrea Obria. 16 pag.
Bonnelys, Fr., Saint Anleine de Padoue et son pöle-
rinage anx grottes de Brivo (diocese de Tülle). Brive
1876. 80. 2 fr. 50 c.
Bonucci, A. M., L'eroe portoghese s. Antonio di
Padova. Borna 1709. 8".
Bnrdegatus, S. S., S. Antonii Patavini ord. Min.
oonfessoris vita. Patavii 1663. 40. (Con rüraiie.)
Caccia, Franc, Antiquo-novom oraculum miraculnm.
Das ist Leben sthat, KrafTt u. Wundermacht des h.
Antonii von Padua ... in zwey Theil abgetheilt.
Saltzburg 1692. 2 vol. kl. 40.
Coleridge, H. J., The chronicle of st. Antony of
Padua. London 1876. BP. [Loben des h. Antonius von
Padua. TJebersetzung. Mainz 1877. kl. 8P. XII. 236
pag. Jk 1.20.]
Compendio cronologico e critico del fatti e scritti
della vita di s. Antonio detto di Padova. Bassano
1786. BP.
Conring, Herrn., Animadversiones in libellum Ger-
manica lingua , titulo . . Novena s. Antonii de Padua.
Helmstadii 1675. kl. 4P. 61 vag.
De s. Antonio de Padua ef. Analecta BoUand. VH.
1888. p. 80. 81.
Dirks, Serv., Loven van den h. Antonius van Padua.
Gent 1853. 12mo. XU. 316 vag. 2 fr.
: De h. Antonius van Padua en zyne tydgenooten.
Gent 1867. BP. 260 pag.
Epitome vitae et miraculorum divi Antonii . . dicti
Paduani . . . Per fratres Minores convent. ord. s.
Franc, ad S.Crucem Vieonae. Yiennae 1660. 8^; Cas-
soviae 1766. 4P. 116 pag.
Fontanabona, Luigi, Compendio della vita e delle
gesttk di s. Antonio di P. Ferrara 1871. 16mo. 464
pag. L2.
Fortunatus a D. Bonaventura, Dissertatio de s. An-
tonio de Padua. Conimbricae 1830. 8P.
Grandi, Vitt. Silv., Vita di s. Antonio di Padova.
Venezia 1705. 8P.
Grazie e miraculi del gran santo di Padova detto il
Taumatuigo dall' a. 1666 sino il 1697. NaovameQte
ristampati ad inslanzia del . . . Panntia. Mondovi
1699. §0; 4. impressione. Padova 1708. 8^.
Guyard, J. A., Histoire de s. Antoine de Padou«,
de l'oidre des ft^res Mineurs. Pansl860. 8^. 482 pag.
Mit I^yrtr.
Heim, NikoL, Der h. Antonius von Padua, sein Leben
und seine Verehrung. Kempten 1895. 8P. XXI. 553
paa. Jk 6.60.
Hella da Cortona, Vita et minu^ula di s. Antonio
de Padoa. Venezia 1602. 4P. Oon 20 figg. — Pemda
1672. 40.
Hilaire de Paris, Saint Antoine de Fiadooe: sa le-
gende primitive et autres niöoes historiques. Mon-
treuil-sur-Mer 1890. BP; Neuville - sous - Montreoil
1891. 80. LIV. 299 m.
Horoy in Medii aevi Bibliotheca patristica. Ser. L
tom. VI. Paris. 1880. p. 556, gibt eim Bt&Mmpfc».
Klaub er, J.. Vita s. Antonii Paduani, ord. Min.,
orbis totius thaumatuigi. Aug. Vindel. (1783.) &. Otm
ISeffig.
Lebensgeschichte des heil. Antonius von Padoa.
Aus dem Flftmischen übers, von Gottfir. Simar. 2. Aufl.
Begensburg 1876. gr. 80. XII. 212 pag. Jk 2.70.
Lempp, Eduard, Antonius von Padua in S^iteduift
fOr Kirchengeschichte. XI. Gotha 1890. p. 177-211.
608-538; XIL p. 414-461; XUI. 1892. p. 1-46.
Mancini, Lelio. Belazioni del ^na Santo di Padova
Antonio , e dell' alte sne maraviglie oosi avanti, come
doppo morte. Patavia 1654. 40. Oon 28 fiag.
Meyer, Gabr., Der heil. Antonius von PadaA. Sein
Leben, seine Wunder und seine Verehron^. Ein-
siedeln 1881. 80. 192 pag. .A 1.80.
Novena s. Antonii de Padua. Das ist kurtaeer Be-
richt von der Andacht ... zu der Ehre des h. An-
tonii . . . Nach den Hannoverschen ExemplareD ge-
drucket zu Helmstfidt 1675. kl. 4P. 23 pag.
Orsato, S., Le grandezze di s. Antonio di Padova.
Padova 1653. 40.
Pasquali , Luigi , Le gesta e le glorie del taumatur^
di Padova esposte in trentasei discarsipanegir.-morali
od elogi storico-morali. Si aggiunge il panegfirico di
8. Antonio e cinque edite orazioni. Tomo 1. 2. Bo-
logna 1884. gr. 80.
Pasquetti, G. = Grazie e mirnculi.
Pechecus, F. M., Epitome vitae et miiaculoniffl 5.
Antonii. Lucornae 16o8. 80.
Pianzola, Bern., Vita, miracoli e privüegi di s. An-
tonio di Padova. Padova 1792. 80.
Polentone, Sicco ^ De s. Antonii Ulyasiponen^is co-
gnomento Patavini vita et miraonlis commentariu^
{geschrieben 1433) in S. Antonii Ulyss. c Pat, S<»r-
mones in psalmos , ed. Ant.Mar. Azzognidi. Boooniia
1757. fol. p. iz-ovi; wiederhoiU ohne die veerttoUm
Anmerkk. in Medii aevi biblioth. patristica, ed. Horov.
VI. Paris. 1880. p. 469fr.
Polidoro, V., Le religiöse memorie, nolle qnali si
tratta della chiesa del glor. s. Antonio da Padova.
Venetia 1590, 40.
Poliziano, L. M., Belazioni del gran santo Antonio
= Mancini.
Salvagnini, Enrico, Sant' Antonio di Padova e i
suoi tempi (1195 — 1231). Opera premiata. Torino e
NapoU 1887. 80. XXIII. 312 pag. L 5.
Sander, A., De claris Antonüs. Lovanü 1627. 4*.
Sandoval, A. de, Estudios critioos de laedad media:
historia do san Antonio de Padua y de sa liempo.
Madrid 1892. 80. 188 pag. Spes.
Saviolo, P., Le prodigiose glorie del Santo di Pla-
dova. Padova 1669. fol. 88 pag.
Schindler, Adri., Miraculum Hispanicnm, s. Anto-
nium Paduannm, feliciter et fructuose translatam
. . . sequitur, in hao altera parte. . . . ExercitiuB
pium Antonianum; conlinens preces matntinas et
vespert. . . . Schlictinkow. 1694. 80.
Scrinzi, Giustin., S. Antonio di Padova e il »0
tempo. Verona 1888. 16mo. {V.) 631 pag. Ld.öO,
ACTA S. ANTONII EREMITAE — DE S. ANTONIO EP.
1175
SeebOck, F)i., Der heil. Antoniiis vonPadaa. Leben.
Wunder, Lehre n. Verehrang. Mainz 1878. 8^. 439
pag. Jki.
Sicco Polentone , vid. Polentone.
Tempesta, Anton., Vita di santo Antonio. Borna 1697.
fol. Mü 27 TafOn. Sehr Bettm-
Vicenia, Angel, da, La vita di s. Antonio di Padoya.
Bassano (Venezia) 174B. A\ Cum tffigü.
Vi eins, Epitome vitae et miracalorom divi Antraüi
Päd. Lacae 1668. 12mo.
Vita et miraoola di s. Antonio di Padova. Om Ib
fiffun m rame. Venetia 1606. 4<>.
Acta s. Antonii eremitae Lucensls in
Italia.
Ausg.: ed. Papebroch ex mss. in AA. SS.
Boll. 27. April. UI. p. 477-480.
Tita b. Antonii eremitae ord. s. Augu-
stini Monticiani in Hetniria (f post 1300)
et miraciüa.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. BoU. 30. Apr. UI.
p. 882-836.
Tita b. Antonii Lirinensie monachi (f
a 526) auctore Magno Feiice Ennodio.
Handschr,: London, Lambeth. mbr. sec. X.
4«. n^ 325. — Middlehill, mbr. sec. XH. 4^ n«
1715. Meermann 50. — Paris, Nat.-Bibl. sec.
XV. n» 2177. — Im Eskurial, mbr. sec. XIIL
D. m. 22.
Ausg. : ^ in Ennodii opera ed. Sirmondi. Paris.
1611. p. 416. — 'ap. Migne, Patrolog. lat. LXIII.
p. 239-246. — '«« Ennodii opp. ed. Hartel p.
383 (= Corp.script ecclesiast. Vindob. VI. 1882).
— * ed. Frid. Vogel in Mon. Germ. bist. Auct.
antiquiss. VII. 1885. p. 185-190.
Ert.-Sekr.: Pertz' Archiv VII. p. 287.
Tita s. Antonii Magni abbatis in The-
baide (fa. 356) auctore s. Athanasio epi-
scopo Alexandrino.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 17. Janr. II. p. 120-
141. — * ap. Migne, Patrolog. lat. LXXIII. p.
125-170; Kosweydii notatio p. 169-194. — *uni.
d. Tit.: Vie de s. Antoine. l^ition annotee par
Maunonry. {7\acte gree.) Paris, Dezobry 1858.
12mo [Uebers.: trad. en fran9. par Maunoury.
ibid. 1858. 12tto. fr. 1; — recata in italiano sul
teste greco. Sciacca 1887. 16°»o. 38 pag.]. —
Apophtbegmata et coUationes aliaque ad vitam
8. Antonii pertinentia ex Cassiano et Vitis Pa-
tram in AA. SS. Boll. 1. c. p. 141-148. — De
translatione I. et IL reliquiarum s. A-i ibid.
p. 148-150. — Translationis historia ex of-
ficiis ord. Antoniani editis Romae 1592 ibid. p.
151. — Eadem historia ex ms. UltraieotiDO
ibid. p. 151. 152. — Eadem historia ex bist
Antoniana Aimari Falconis ibid. p. 152-156. —
Miracula ibid. p. 156-160. — Ordo s. An-
tonii ibid. p. 160-162. — Trans latios. Anthonii
abbatis Aegypt: , Tempore quo' ex cod. Namurc.
n*» 159 in Analect. Bolland. IL p. 341-354. —
Miracula s. A-i Tolosae a. 1114 patrata, in-
strumentum ex ohartulario abbatiae Lezatensis
^ap. Vaissette, Histoire de Languedoc U. p. 393.
— ^tciederh. ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 160.161.
Erl. - Sehr. : Antoine, Abb^ , La Thöbal'de chr^tienne,
oa Saint Antoine le Orand , patriarche des solitaires.
Lyon 1854. BP. 5 fr.
Bonrbon, Abb6, La Th6balde chr6tienne, on rie de
8. Antoine , grand patriarche des solitaires. Lyon 1861.
9>. 6 fr.
Ceballos, Blas Antonio de, Tida de s. Antonio abad,
corregida por Job6 Carrasco. Madrid 1878. 4,^.
Clarns, L., Die Grundlage der christl. MvstUc im
Leben des h. Einsiedlers Antonius dargestellt n. er-
lantort. MQnstor 1868. 9>.
Commentarias praevinB t» AA. SS. Boll. I. o. p.l07
-120; ef. p. 1135.
Evelt, Jal., Die Verehrang des h. Antonias Abbas
im Mittelalter. Mit besonderer RQcksicht anf West-
falen tn Zeitschrift für TaterUbid. Oeech. n. Alter«
thofflskonde Westfalens. XXXin. 2. p. 3 - 26.
Farrar, F. W., Was there a real st. Antony the
Hermit ? m The Contemporary Beview. LU. London
1887. p. 617-627.
Haaber, J., Der h. Antonius der Grosse, Einsiedler
aus dem 3. u. 4. Jahrh. Augsburg 1840. 8^.
Hello, Charl., Vie de saint Antoine le Grand. Paris
1878. 12mo. 282 vag. 2 fr.
Legende du grana saint Antoine , translatöe de latin
en Itan^is par ftöre Pierre de Lanoy prescheur,
Sabl. pour la prem. fois d'aprös le ms. d' Antoine
e Saix par M.-C. Guigue. Lyon 1889. 4P. 15 fr.
Meyer, Jul., Ueber Aechtheit u. Glaubwürdigkeit der
dem h. Athanasius d. Gr. zugeschriebenen Vita An-
tonU in Der KathoUk. 1886. I. p. 495-516; 619-636;
IL p. 72 -86; 173-198.
Tempos ta, Ant., La vita di s. Antonio. Roma 1598.
gr. 4P. Mü 28 Abbüd., kOem. u. italim. Text.
Vergor, A., Vie de s. Antoine le Grand, patriarche
des c^nobites. Tours 1890. 8P. XII. 416 pag.
Weingarten ^ H., Ursprung des MCnchthums in Brie-
gers Zeitschrift f. Kirchengeschichte. I. Gotha 1877.
p. 10-30, apridU die Vita dem h. Äihaaw ab.
Tita b. Antonii PeregrinI Patavü in Italia
(f 1267) auctore Bernardino Scardeo-
nis.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 1. Febr. L p. 264. 265.
— Acta diaria miraculorum a. 1267. 1268 ap.
Mittarelli, Annal. Camaldulens. V. app. p. 177-
194.
Martyrium b. Antonii Ripoiani martyris
ex ord. ff. Praed. Tuneti in Africa a. 1460,
auctore fratre Gonstantio ord. s. Hiero-
nymi.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 29. Aug. VI.
p. 534-537. — Miracula authentica t6id. p. 537-
541. Cf. Pinii common t. praevius ibid. p. 530-
534.
Tita b. Antonii Rubei ord. fratrum Mi-
norum (f ante saec. XVI).
Ausg.: dcsumpta ex Hagiologio Ital. in AA.
SS. BoU. 28. Oct. XII. p. 756. 757 ; cf. V. de Buckii
comment praevius p. 755.
De s. Antonio abbate Turonibus in Oallia in
AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 498.
De SS. Antonio, Afhi, Cantionella martyribuB
in Specia in AA. SS. Boll. 14. Jun. 11. p. 800.
De s. Antonio Cauiea patriarcba Constantino-
politano (f a. 895) Bollandi common tarius in AA.
SS. Boll. 12. Febr. IL p. 621. 622. — Oratio in
s. Antouium Nicephori philosopbi, edita a
lipomano et Surio wiederh. ^ ibid. p. 622-629.
— * ap. Migue , Patrolog. graeca lat. taut, edita.
LV. p. 521-544.
De s. Antonio epiooopo ut creditur Carpento-
ractensi, Beduini in comitatu Vindascino (saec.
V fin.) Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll. 13. Sept
IV. p. 81. 82. Cf. Sept. VIE. p. 772-782.
1176
DE B. ANTONIO HUNGARO — DE SS. APHRODISIO
De b. Antonio Hungaro tertii ordinis s. Fran-
cisci (t 1398) Fulginii in Umbria in AA. SS.
Boll. 13. Mai. UI. p. 251.
De s. Antonio maiiyre in AA. SS. Boll. 25. Febr.
in. p. 490.
De 8. Antonio martyre Romae sub Commodo
imp. in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV. p. 498.
lyi.-Sehr.: Neu mann, K. Joh., Der rOmische Staat
a. die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 288.
De 88. Antonio, Menilo, Joanne monachis Ro-
manis (saec. Y) in AA. SS. Boll. 17. Janr. IL p. 164.
De b. Antonio Pavono ord. Praed. , Saviniani
in Pedemontio martyre a. 1 374 in A A. SS. Boll.
9. April. I. p. 853-855.
De y. Antonina martyre Nieaeae in Bithynia
sub Diocletiano in AA. SS. Boll. I.Mari I. p.26.
— Martyrium ex mss. Cryptae-Ferratae ibid.
p. 27. — Alterius s. Antoninae Nicaenae
martyrium ibid, p. 27. 28.
Tita s. Antonini abbatis Surrentini in
ItaUa (f cca. 830) auctore Surrentino ano-
nymo.
Ausg.: ex ms. et * A. Caracciolii [aub tit.:
S. A-i ooenobii Agrippinensis apud Surrentum qu.
abbatis vita. Neapoli 1626] editione ^in AA. SS.
Boll. 14. Febr. IL p. 787-794. — ■ wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. p. 417-
430. — * »n Dissertazione orit-storica circa l'eti
di 8. Antonino abate. Napoli 1789. 8<^. — * 2 fra-
gmenta ex miraculis wiederh. ed. Waitz in Mon.
Germ. bist. Scr. rer. Langob. p. 583-585. — Alia
vita ex antiq. lectionibus eccles. Surrentinae
editae ab Ant. Caracciolio in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 794-796. Cf. Bollandi comment. praevius ibid.
p. 783-787.
Ürl.-Sehr.: Capasso, Memorie storiche della chieaa
Sorrentina. Napoli 1855. BP.
Sersale, Q., Vita di s. Antonino abate patrono prin-
cipale della oittH di Sorrento. Napoli 1847. gr. 8^.
Tita s. Antonini archiepiscopi Floren-
tini (er hiess eigentlich Antonio di ser
Niccolö di Pierozzo do' Forciglioni, gen.
Antonio Pierozzi, f 1459, canonisirt 31.
Mai 1523 von Hadrian VI) auctore Fran-
cisco Castilionensi, sancti domestico.
Ausg.: ex autographo in AA. SS. Boll. 2. Mai.
I. p. 313-325. — Vita altera auctore Leonardo
de Serubertis oixi. Praed. (f cca. 1469) ibid.
p. 326-335. — Analecta ex sunimario proces-
suum impresso ibid. p. 335-351. — Gloria
posthuma ibid. p. 35 1 - 358. — Translatlo s.
A-i ibid. p. 766-771.
ErL'Sckr.: Bartoli, Istoria dell' arcivescovo s. An-
tonino e di alcani snoi disoepoli, coli' apologia di
F. Girol. Savonarola. Firenzo 1782. 40.
Bnoninsegni, Tom., Descrizzione della traslazione
dol corpo dl s. Antonino, arciv. di Fireuze, fatta
noila chiesa di s. Marco 1589. Firenze 1589. 4^. 31
pag. Sehr selten.
Loddi, Seraf. Maria, Memorie della genealogia e del
laogo del nascimento de s. Antonino. Firenze 1731. 49.
Maccarani , Domen., Vita di s. Antonino arcivescovo
di Firenze. Firenze, Albizzini 1708. 40. Venezia 1709. 8».
Papebroch, Comment. praevins in AA. SS. Boll. I.e.
p. 310-812; cf. VII. p. 658 - 556 (wo ^ - « Portrait t*.
appendix ex vita italice scripta ab Eaphrosino La-
pini) u. p. 681.
Qn6tif etEchard, Script, oid. Praedicat. I. p. 659.
Vita di 8. Antonino arcivescoTo. Asti 1886. 24mo.
32paq.
Vgl, Antoninas arch. Florent.
Acta s. Antonini martyris Äpameae in
Syria (saec. 11. IV) auctore anonyme.
Ausg. : ex ms. in A A. SS. Boll. 2. Sept. I. p.
354-355. — Acta alla ex Vinoentii Bello-
vac. specul. histor. lib. 13 cap. 35 ibid. p. 35.5.
356. — Passio b. Antonini ap. Labbe, Bibl. nova
I. p. 685-689.
Erl.'Sdtr.: Stilting, Comment praevius tu AA SS.
1. c. p. 340-354.
De s. Antonino epiocopo conf. (f cca. 660) Me-
diolani in Italia R. de Backii comment criticos
in AA. SS. Boll. 31. Oot XIII. p. 831-835.
De s. Antonino martyre apud Graecos in AA.
SS. Boll. 9. Aug. II. p. 413.
De 8. Antonino maiiyre Piacentiae in Italia
(saec. III vel IV) Sollerii commentarius prodro-
mus ad diem 2. 3. et 30. Septembris in AA. SS.
Boll. 4. Jul. II. p. 7- 19 u. 30. Sept. VIE- p. 293.
— Inventio corporis s. Antonini mart Piacen-
tini ex 2 codd. bibl. Ambros. Mediolan. in Ana-
lect BoUand. X. 1891. p. 119. 120.
Erl.-Sehr.: Acta quoad emviaitun reoognitionem ^*-
lemnem sa. Antonini mart. patroni principis et Victo-
ris epieoopi primi Plaoentiae die 15. Aa|^. 1879 p^
Joannem Bapt. Scalabrini episoopom habitanu Pia-
centiae 1880. 40. 154 pag.
Campi, Petr. Mar., S. Antonini mart. Piacentiae tute-
laris series. Piacentiae 1603. 4P.
Cypellarias, Franc. Bern., Pane^yricos d. Antonini
mart., aug. Piacentiae tutelaris. Mediolani 1621. 4°.
Tononi, D. G., Notizie intomo la vita e il cnlto dei
SS. Antonino mart. e Vittore veecovo. Piaoenxa lS.S>i.
16mo. 258 pag. L 1.
De s. Antonino monaclio, item de b. forsan
Nicodemo ord. s. Basilii monachis (saec. X. XI)
Hieracii in Calabria in AA. SS. Boll. 23. Au^. IV.
p. 648.
De s. Anub-Bissorio, Heliopoli passo, S8.6eorgio
et Basjela uxore etc. mart. in Aegypto in AA.
SS. Boll. 13. Jun. IL p. 679.
De 8. Anub eremita in Aegypto (-)- cca. 460)
Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 6. Jan. 1. p.
641-643.
Martyrium s. Anysiae quae est Thessa-
lonicae auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. Sanctomm histo-
riis. 30. Deo. VI. p. 1048-1051.
De s. Appelico sive Amphelico martyre in Si-
cilia in AA. SS. Boll. 21. Apr. II. p. 844.
De SS. Apelle, Lucio et Clemente episc4>pis
Smyrnae, Laodiceae et Sardibus (saec. I) in AA.
SS. Boll. 22. April, in. p. 4.
Yita s. AphraatiS anachoretae in Syria
(saec. IV) auctore Theodoreto episcopo
Cyri.
Atisg. : in AA. SS. Boll. 7. Apr. L p. 664-6»»7.
De 88. Aphrodisio, Agrippa, Sabine ete. mar-
tyribus Alexandrinis in AA. SS. BoU. 13. Mai.
III. p. 202.
De SS. Aphrodislo , Jocundino et Fimio marty-
ribus Tarsi in Gilicia in AA. SS. Boll. 9. Mai. Ü.
p. 363.
DE S. APHRODISIO — DE SS. APOLLONIO
1177
De s. Apbrodisio martyre in Cilicia in AA.
SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 74.
De SS. AphrodMo, Melda, Macrobio ete, marty-
ribus Scythopoii «n AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 459.
De SS. Aphroilisio, Privato, Giddino eie. mar-
tyribus Tarsi in Cilicia in AA. SS. Boll. 10. Mai.
II. p. 557.
Vita s. Apiani monacbi Papiae et Co-
macii in Italia (f cca. 800).
Ausg. : ex ms. cardinalis Barberini in AA. SS.
Boll. 4. Mart L p. 321-324. — Sermo enco-
miasticus ibid. p. 324-32Ö. — Poema histori-
cum ibid. p. 326.
De 8. ApIano episcopo Afro Papiae in Italia
(saec. VI ine.) V. de Backii sylloge in AA. SS.
Boll. 29. Oct XII. p. 815. 816.
De s. ApoHinare episoopo BKurioensi in Oallia
(t 611) Suyskenii sylloge in AA. SS. Boll. 6. Oct
ni. p. 413-415. — Elogium sancü auctore ano-
nyme monacho San-Sulpitiano in suburbano Bi-
turicensi ^ ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 34. —
* iciederh. in AA. SS. BolL 1. c. p. 415. 416.
Tita s. Apollinaris episcopi Ravennati8
(t cca. 75) auctore Agnello seu Andrea
presbytero ßavennate.
Atisg. : ^ in Agnelli lib. pontificalis sive Vitae
pontifioam Ravennat. ed. Baccbinias I. p. 124.
— ^wiederh. in AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p. 350-
352. — 'ed. Holder -Egger in Mon. Germ. bist.
Scr. rer. Langob. 1878. p. 280. 281. — Vita alia
auctore anonyme ^ ed. Surius, Vit. SS. 23. Jul.
Mit geändertem Stil. — 'ap Muratori, Scr. rer.
Ital. I. 2. p. 529-533. — Passfo auctore anonymo
ex ms. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 344-350. — Ana-
lecta. Pars 1. ibid. p. 352. 353. — Mlraenla
auctore anonymo monacho ut videtur 8. Benigni
ibid. p. 353-358. — Pars 2. Historia inven-
tionis sec. XII ibid. p. 358-368. — Pars 3.
Ecclesia Classeusis et corpus sancti ibidem
quiescens ibid. p. 368. 369. — Pars 4. Instru-
mentum translationis s. A-s sub Julio 11 papa
ibid. p. 369. — Historia translationis ^ibtd.
p. 370-374. — » ap. Muratori 1. c. p. 533-5.36.
— Pars 5. Sintne s. A-s hodiemi exuviae sacrae
ad quaedam loca Oermaniae ac Belgii translatae?
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 374-385. — Rodulphi
prioris Camaldulensis Tractatus de inventione
corporis b. A-s ap. Muratori 1. c. p. 536-546.
Erl.-Schr.: Birlo, J. A., Das Leben and Wirken des
h. ApoUinaris. Bonn 1857. 12mo. 50 J^
Farabnlini, Dar., Storia della vita e del cnlto di
s. Apollinare primo vescovo di Ravenna e apostolo
dell' Emilia. Roma 1874. 2 vol. 8».
Onastucci, Notizie storiche della vita e del mar-
tirio di 8. Apollinare , primo vescoro . . . di Ravenna.
Forlil781. 49. Cm 2 tav.
Marettif Aorel., Vita di s. Apollinare arcivesoovo,
martire e protettore di Ravenna. Ravenna 1644. kL40.
Mingazzi, Lac, Ck>mpendio della vita dell' inclito
mart. s. Apollinare, discepolo di s. Pietro, primo
vescovo di Ravenna, apostolo dell' Emilia. 2. ediz.
Ravenna 1886. 24mo. 90pag.
Pauli, Theodoric. (+ post 1489), De translationibas
reliqniaram corporis s. Apollinaris a Ravenna in Oo-
rincnem et in lüiis diverais locis, oppidis et mona-
steriis ^mdrueki als Anhang xu Damasi nape Historia
divi Apollinaris Antiocheni. Coloniae, (^aentell 1526.
4P. [Eumpl. in Aaekm, StadtbibL] — Aaszüge "ap.
Herrn. Crombach, Historia ss. triam magoram. Ck)-
loniie 1664. p. 664; — >tn AA. SS. Boll. 23. Jul. V.
p. 374.
Pin ins, Gomment. praevins m AA. SS. fioll. 1. c. p.
328-844.
Tarlazzi, Ant., Le Qesta gloriose di s. Apollinare e
dei santi arcivescovi Colombini. Ravenna 1885. 8^.
125 pag.
Vita e martirio di s. Apollinare vescovo. Forlil781.8^.
Tita s. Apollinaris episcopi Valentiae
Segalaunorum in Gallia (f cca. a. 520)
auctore coaevo, forsan Eladio (?) dia-
cono.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. n* 5594. mbr.
sec. XI ine. 4^ fol. 4.
Ausg.: * ed. V. Barralis, Chronologia Lirin.
Lugduni 1613. p. 377. — 'ap. l>abbe, Bibl. nova
I. p. 689-693. — * ap. Martene, Ampi, collect.
VI. p. 779-784. — **n AA. SS. Boll. 5. Oct. UI.
p. 58-65. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p.
404. 405.
Eirl.-S€kt,: Ghesqaierii comment. pnev. «n AA. SS.
BoU. 1. c. p. 45 - 58.
Vita s. Apollinaris Syncieticae, quae
Dorotheus dicta (saec. V) auctore syn-
chrone apud Metaphrasten.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 257-261.
De s. Apollo episcopo apud Graecos et s. Alexio
episcopo Bithyniae in AA. 88. Boll. 10. Jun. II.
p. 276.
De ss. ApoHone, Frotheo, Orione etc. martyri-
bus Alexandrinis in AA. SS. Boll. 10. Febr. IL
p. 381.
De 8. Apoilonla virgine martyre Alexandriae
in Aegypto (a. 249) Bollandi common tar. histo-
ricus in AA. SS. Boll. 9. Febr. II. p. 278-282.
Erl.'Sckr.: Lef^genda di s. Apollonia verg. e mart.
B. 1. et a. (Firenze, sec. XV.) 4".
Legende der glorreichen h. Jangfran a. Hartyrin
Apollonia (9. Febr.). Ein Beitrag zur Hagiographie
in Der Katholik. 1872. 1. p. 226-246.
Neu mann, K. Joh., Der römische Staat. 1. Leipzig
1890. p. 881.
Tita s. Apollonii abbatis in Thebaide
(t cca. 395) auctore Pallad io Helleno-
politano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 25. Janr. II. p. 624-627.
De 88. Apollonio, Epbebo, Optato eic. martyri-
bus Interamnae in Umbria (f cca. 272) in AA.
SS. BoU. 14. April. II. p. 211. 212.
De s. Apollonio episcopo Beneventi in Samnio
(saec. IV) in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 579.
De s. Apollonio epiocopo Brfxiae in Insubria
Italiae (saec. II) SoUerii commentar. in AA. SS.
Boll. 7. Jul. II. p. 453-457.
De SS. Apollonio et Euphemio martyribus in
AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 45.
De ss. Apollonio, Eugenio et Vitale episcopo
ut volunt Ravennate martyribus in AA. SS. BolL
23. Jul. V. p. 388.
De s. Apollonio martyre Iconii in Cappadocia
in AA. SS. Boll. 10. Jul. III. p. 35.
De ss. Apollonio presbyt, Grano, Hilario etc.
martyribus Alexandrinis in AA. SS. Boll. 10. Apiil.
I. p. 862.
1178
DE S. APOLLONIO — VITA S. ARBOGASTI EP. ARGENTOR.
De s. Apollonlo senatore Romano et mai-tyre
in AA. SS. Boll. 18. April. II. p. 539. 540.
Eri,-Sekr.: Neumann, K. Joh., Der rGmische Staat
und die allgem. Kirche. I. Leipzig 1&90. p. 288.
Acta s. Apphiani, s. Aedesii martyris
fratris, martyris Caesareae in Palaestina
sub Maximino auctore Eusebio teste
oculato.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 2. Apr. I. p. 59. 60.
Yita s. Appiani monachi Caeli-Aurei
apud Ticinum in Italia (saec. VIII. Nov. 6).
Ausg. : ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec.
m. 2. p. 551-556.
De 8. Appiano, vgL De s. Apiano.
Yita s. Apri {s, Evre) Leucorum urbis
episcopi et confessoris (saec. Yfin.): ,Bea-
tissimi viri et ante omne'.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. sec. XII. foi.
n« 5308. Colb. 18. f. 42.
Ausg.: ^ap. Calmet, Histoire de Lorraine. I.
1728. preuv. p. 107-111. — * hieraus wiederh.
in AA. SS. Boll. 15. Sepi V. p. 66-69 mit Weg-
lassung einiger Wunder.
Miracula s. Apri Tullensis epi-
scopi a monacho S. Apri post 978 scripta.
Man hat bisher wol mit Unrecht den Adso Der-
vensis fQr den Verf. gehalten. Glaubwürdig in vieler
Beziehung.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. anecd. ni. p. 1027.
Mehrere Wunder ausgelassen. — * vollständig u.
besser ap. Galmet, Histoire de Lorraine. I. 1728.
preuv. p. 111 -116. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
15. Sept. V. p. 70-79. — * Fragmente ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 515-520.
Erl.-Sehr.: Chöry, Marc., Saint Epvre, 7. Sv^ue de
Toul , sa vio, son abbaye , son culte. Paris 1866. 18mo.
Elquin, C. F. A., Notice histor. sur la vie, le culte
et les miracles de s. Erre. Nancy 1828. Ibmo.
S. Epvre, patron: öloge histor. du saint, suivi de
son Office. Mancy 1856.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. II.
18G9. p. 254.
Martene, Thes. anecd. III. p. 990.
Rettberg, Eirchengoschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 516.
Btvet tn Histoire littöraiie de la France. VI. 1742.
p. 485.
Suysken, Comment. praevius «n AA. $S. Boll. 1. c.
p. 55-66.
T 1 1 1 e m 0 n t , M^moires p. s. h Thist. ecclös. XIV . 1709.
p. 727-729.
De s. Aprincfa virgine Mctis in monasterio s.
Clementis in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 254.
Yita s. Aproniae virginis Tulli in Lo-
tharingia (saec. Y. YI) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 46. 47
c. Cuperi commentario praevio p. 45.
De 8. Aproniano Commentariensi martyre Ro-
mae via Salaria sub Diocletiano in AA. SS. Boll.
2. Febr. I. p. 287.
De 8. Apninculo episcopo lingonensi, dein
Claromontano in Gallia (f cca. 488) in AA. SS.
Boll. 14. Mai. ÜI. p. 369. Vgl. p. 684.
De 8. Aptadlo sive Aptade episcopo Metensi
in Gallia Belgica (saec. VIII) in AA. SS. BolL
21. Janr. U. Append. p. 1145.
De 8. Aptonio episcopo Engolismensi (i- saec
VI) Rem. de Bück comment historicus tn AA.
88. Boll. 26. Oot. XI. p. 885-888.
De 88. Aqaila et Hilario martyribus ap. Oraecos
in AA. SS. Boll. 14. Jul. UI. p. 660.
De ss. Aquila et Priscilla coniugibus forte in
Asia minore (t cca. a. 65) Pinii sylloge hist in
AA. SS. Bell. 8. Jul. n. p. 534-537.
De s. Aquila praeside martyre apud Graecos
in AA. SS. Boll. 20. Mart. UL p. 84.
Acta s. Aquilinae virginis martyris Bjbli
in Phoenicia a. 298 auctore antiquo.
Ausg. : graeoe et lat. in AA. SS. Boll. 13. Jun.
n. p. 673-678.
Yita s. Aquilini epi8Copi Ebroicensis
[Evreux] in Gallia (f c. 690).
Ausg. : * ed. Surius, Vit. SS. 19. Oct. Mit ver-
ändertem Stil. — * ex ms. in AA. SS. Boll. 19.
Oct. VUI. p. 505-510. Cf. Bossuei commentar.
Eraevius ibid. p. 489-505 et Histoire litter. de
i France. IV. 1738. p. 198.
Yita s. Aquilini pre8byteri martyris Me-
diolani.
Ausg. : ex officiis canon. regulär. Lateran, tn
AA. SS. Boll. 29. Janr. n. p. 970.
De SS. Aquillno et Victoriano martyribus in
Isauria in AA. SS. Boll. 16. Mai. ÜI. p. 571.
De 88. Aquilino, Gemino, Eogento, Marciano,
Quincto, Theodoto, Tryphone martyribus Afris
in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 165.
De 88. Aquillno, Gemino, Gelasio ete. martyri-
bus Forosemproniens. in AA. SS. BoU. 4. Febr.
L p. 458. 459.
De ss. Aquillno, Spenito, Civino ete. maitvribus
Africanis in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 361.
De 88. Arado et Tacceo martyribus Alexandriae
in AA. SS. Boll. 20. April. 11. p. 748.
De 8. Aratore opisoopo Virdun. (ante saec. \\
vid. De 88. Mauro, Salvino.
De SS. Aratore presbytero, Fortunato, Feliee de.
martyribus Alexandrinis in AA. SS. BolL 2. ApnL
n. p. 843.
Yita s. Arbogasti episcopi Argentora-
tensis (f 678) auctore Uthone Hermanni
Sueviae ducis nepote, episcopo Argen toraL
(t 965).
Ausg. : ^ in Legendis SS.Historiae Lombardicae
adiunctis, cap. 180. Coloniae 1485. — * in Bre-
viario ecclesiae Argentinens. .Argentinae 1489. —
*ffi Historia Lombardica. Argentorati 1496. 4*.
— *ex ms. S. Maximini Trev. et editis *n AA.
SS. Boll. 21. Jul. V. p. 177-179. — »ap. Grandi-
dier, Hist. de Teglise et des eveques de Stras-
bourg. Tom. I. Strasb. 1776. 4«. Piec. justific. § 18.
— «ap. Migne, Patrolog. lai CXXXIV. p. 1003-
1008.
Erl. - S(^. : Bo 8 ch i a s , Oomment. praerins «a AA. SS.
Boll. I. c. p. 168-187.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutsc-Mands. II.
1869. p. 606.
DE S. ARBONO — MARTYRIUM SS. ARETHAE
1179
Histoire littdimire de la Tnnoe. III. 1786. p. 621.
Rettberg, DeatschUnds Kircbengescbichte. II. 1848.
p. 64.
De s. Arbono martyre in AA. SS. Boll. 3. Mai.
I. p. 382.
Acta s. Arcadii martyrls Gaesareae in
Mauritania (f cca. 260).
Ausg.: ex agonibus martyrnin editis in AA.
SS. Boll. 12. Janr. I. p. 722. 723, — Sermo s. Ze-
nonis ep. Veron. de s. Arcadio * ibid, p. 723. 724.
— »ed. Surius, Vit SS. 12. Jan. — »m S. Ze-
nonis opp. ap. Migne, Patrolog. lai XI.
De 8. Arcadio arohiopiooopo Bituiicejisi in
Gallia (f 545) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll.
1. Ang. I. p. 59. 60.
De SS. Arcano et Aegdio eremitis Bnrgi s. Se-
pulcri in Umbria (saec. i) Veldii commeni histo-
ricus in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p. 305-307.
Yita b. Archangeli Ganetuli seu Ganeti
caQonici regul. SS. Salvatoris Eugubii (f
1513. Apr. 16) auctore anonymo.
Ausg, : in AA. SS. Boll. 29. Oct XHI. p. 193-
201.
Erl.-Sehr.: Hecke, J. y., Comment. praevios ibid. p.
186-193.
(Trombelli) Tita del b. AicaDgelo Canetoli. Bologna
1749. 8».
Zani, Val., Yita del b. Arcaogelo Canetoli. Bologna
1686. 12mo.
Acta SS. Arcbelaae, Theclae, Susannae virgi-
num martyram Salerni in Italia sub Diocletiano in
AA. SS. Boll. 18. Janr. 11. p. 190-192. — Earan-
dem acta italice scripta a Paulo Regio episc.
Vic, latine versa ibid. p. 192-194.
De SS. Archeiao, Gypriano, Comato etc. marty-
ribus Mesopotwniis in AA. SS. Boll. 15. April. II.
p. 377.
De SS. Archio et Archeone martyribus Nicome-
diae in AA. SS. Boll. 15. Sept. V. p. 45.
De s. Arehippo commilitone s. Pauli apostoli
in AA. SS. Boll. 20. Mart. III. p. 82.
De SS. Arclilppo, Philemone, Apollonio ete. in
AA. SS. Boll. 6. Jul. IX. p. 280.
De s. Ardagno seu Ardano abbate Trenorchiensi
(t 1056. 11. Febr.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VI. 2. p. 102-104.
De s. Ardalione mimo et martyre sab Maxi-
miane in AA. SS. Boll. 14. April. II. p. 213.
De s. Ardone cognomento Smaragde presbytero
et monacho Anianae (f 843) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 589. 590.
Vgl. Aldo Smaragdns.
Historia s. Ardoini Angligenae de Ge-
perano (f ut fertur a. 627), per modum
allegationis in iure descripta ab Antonio
Vitagliano Geperanensi.
Ooschrioben 1644.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 25. Oct XI. p. 653 - 656 ;
cf. Yict. de Bück comment. praevius p. 650-653.
Vita s. Arduini confessoris Arimini in
Italia (f 1009) auctore anonymo incerti
temporis.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 15. Ang. HI.
p. 216-221.
Erl.'Sehr.: Ca per, Comm. praeTios ibid. p. 214-216.
Des. Ardnino presbytero Ariminensi ap. Mabillon,
AA. SS. o. 8. Ben. eaec.VI. 1. p. 81. 82.
De s. Arealdo martyre Brixiae in Italia (f 576)
Veldü sylloge in AA. SS. Boll. 1. Sept I. p. 246. 247.
Yita 8. Aredii sive Aridii seu Arigii ab-
batis Atanensis apud Lemovices (seu Le-
movicensis) in Gallia (f 591) prima au-
ctore coaevo.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 349-352. — ^tciederh. in AA. SS. BoU. 25.
Ang. V. p. 178-182. — Vita altera auctore ano-
nyme synchrone vel subaequali {secund. alias
false auctore Gregorio Turonensi) * ap. Ma-
billon, Analect vett. IV. Paris. 1685. p. 194 (»ed.
alt 1723. p. 198-207). — ^wiederh. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 182-194. — * in Gregorii Turon. Opp.
ed. Ruinart p. 1283. — ^wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat LXXI. p. 1119-1150. — • ed. H. L.
Bordier in Gregorii Turon. Libri miraculorum.
IV. Paris. 1864. p. 162-208. — Auszug ^ ap. Bou-
quet, Recueil IH. p. 412-414. — » ed. Guadet
et Taranne in Gregorii Tur. Eist, eccles. IT. 1838.
p. 455. 456. — Testamentum s. A-i ap. Ma-
billon, Analect. vett. 1723. p. 208-210.
Erl.'Schr.: de Foncemagne, Que s.OrögoiredeTonn
n'est pas l'aatear de la rie de s. Yrier in Histoire
de l'Acad. des inscript. et belle« - lettrae. VU. 1. 1733.
p. 278.
Histoire litt^raire de la France, m. p. 864. 498.
De s. Arodio vel Arigio archiep. Lugdunensi
in Gallia (f p. 611) Pinii sylloge apol. - Mstorica
in AA. SS. Boll. 10. Aug. LI. p. 543-550.
De s. Aregio episcopo Decesiae in territorio
Nivemensi (saec. VI med.) Pinii sylloge in AA.
SS. BolL 16. Aug. m. p. 295-297.
De s. Arono diacono maityre Alexandriae in
AA. SS. BoU. 19. Mai. IV. p. 309.
Martyrium s. Arestae authore Simeone
Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis Sanctorum
historiis. 9. Nov. VI. Ck)lon. 1575. p. 231-233.
De s. Aretha et sociis martyribus Romae in
AA. SS. Boll. 1. Oct. I. p. 29.
Vita 8. Arethae monachi Kievocrypten-
sis (saec. XII init.) auctore b. Simone
episcopo Vladimiriensi.
Ausg. : iuxta Patericon Mosquense a* 1759 in
AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 870-872. — Parer-
gon. Pars I. De Paterico Mosquensi ibid. p. 872-
877. — Pars II. De b. Simone episc. Vladim. p.
877-883. Gf. Martinovii commentarius ibid. p.
863-870.
Martyrium ss. Arethae et Rumae et so-
ciorum 4250 Negranae in Arabia a. 523
auctore anonymo.
Ausg. : gr. et lat. in AA. SS. Boll. 24. Oct.
X. p. 721-760. — Vita alia auctore Athanasio
iuniore episöopo Neapolitano ibid. p. 761. 762.
Cf. p. 919. 920 u. Carpentieri commentar. prae-
vius ibid. p. 661-721.
1180
DE SS. ARGAEO — VITA ARNOLDI ARCHIEP. MOGUNTINENSIS
.De 8S. ArgMO, Narcisso, Maroellino martyri-
bus Tomis in Ponto in AA. SS. Boll. 2. Janr. I.
p. 82.
De 8. Argimiro moDacho martyre Cordubae in
Hi8pania(t856) in AA. SS. Boll. 28. Jon. V.p.384.
De 8. Argrino episcopo Lingonensi, ubi de
Isaaco et Oeüone episcopis (f 913) ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 22-24.
De 8. Ariadne martyre Prymnesiae in Phrygia
salutari snb Hadriano in AA. SS. Boll. 17. Sept.
V. p. 469.
-Vita s. Arialdi diaconi (f 1075) auctore
Andrea ValIumbrosanoabbate(t 1097),
sancti discipulo.
Ariald war der Urheber der Pataria.
Ausg. : ^ unt. d. Tit.: De ss. martyribus Arialdo
Alciato et Herlembaldo Cotta Mediolanensibus
veritati ac luci restitutis, libri quatuor quibus
Historia Mediolanensis in eo tempore mirifice
illustratur .... Nunc primo prodeunt in lucem
studio et opera Joa. Petri Puricelli. Mediolani
1657. fol. p. 28-33. — Uciederh. in AA. 8S.
Boll. 27. Jun. V. p. 281-303 — u. • ap. Migne,
Patrolog. lat. CXLUI. p. 1437-1486. — Acta
ibid. p. 1433-1438. — Analecta ibid. p. 1485-
1504. — Epitaphium s. A-i in Corpus in-
script. latinar. V. p. 622.
Erl.-Sehr.: Papebroch, Comment. de s. Arialdo diac.
et 8. Herlembaldo milite in AA. SS. BoU. 1. c. p. 279-
281.
: Analecta de s. Herlembaldo ex antiquia chrono-
logis ap. Puricellum, ibid. p. 303-310.
: De Yen. Liprando prosb. confesB. ibid. p. 810-816.
Vita 8. Aridii = Vita s. Aredii.
Vita s. Arigii abbatis Lemovic =-= Vita s. Aredii
abbatis Lern.
Vita s. Arigii episcopi Yapincensis in
Gallia (f 604) auctoro coaevo.
Äusg,: ^ ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 695-699.
— • wiederh., sed cum correctt. ex coniectura in
AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 1C9-111. — Vita
alia sec. XI expolita ex cod. Gratianopolit. n® 49
in Analocta Bolland. XI. 1892. p. 384-401.
Erl-Schr.: Histoire litt^raire de la France. HI. 1736.
p. 647.
De s. Arigio = De s. Aredio archicpisc. Lugdun.
De 8. Arilda virg. et mart. in comitatu Glo-
cestriensi in Anglia (saec. VII — X) V. de Buckii
sylloge in AA. SS. Boll. 30. Oct. XIII. p. 450.451.
De s. Artetarcho s. Pauli apostoli discipulo
(saec. I) in AA. SS. Boll. 4. Aug. I. p. 313.
De 8. Aristide philosopho Athenis in Graecia
(saec. ü) in AA. SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 650.
Do 8. Aristione antiquo Christi discipulo Sa-
laminae in Cypro (saec. I) in AA. SS. BoU. 22.
Febr. UI. p. 283. 284.
De 8. Aristlone episcopo Aloxandriae ad Issum
8ub imp. gcntilibus Stiltingii sylloge critica in
AA. SS. Boll. 3. Sept I. p. 611-615.
De ss. Aristione et Lucinio episcopis martyri-
bus in AA. SS. Boll. 4. Mart. I. p. 208.
De SS. Aristione presbytero, Demeteriano dia-
Gono et Atbanasio loctorc martyribus Constantiae
in Cypro sub Maximiane in AA. SS. Boll. 23. Jon.
IV. p. 472.
De 8. Artetobulo apostolo episcopo in Britacnia
(saec. I) Synopsis historica in AA. SS. Boll. 15.
Mart. IL p. 374-376.
De 88. Artetone, Crescentiano, Eutichiano etc.
martyribus in Campania felice sub Diocietiano
in AA. SS. Boll. 2. Jul. L p. 307.
De s. Armagilo confessore in Britannia Ar-
morica Galliae (f 552) in AA. SS. Boll. 16. Aug.
III. p. 298. 299.
De 8. Armentario episcopo Ticinensi in Italia
(t post 730) in AA. SS. BolL 30. Janr. IL p. 1055.
Tita SS. Armogasti comitis, Archinimi
Masculini et Saturi martyrum Afromm
cca. 360. Epitome ex lib. 1 historiae Vi-
ctoris Uticensis.
Amsg, : in AA. SS. Boll. 29. Mart III. p. 782. 783.
Tita b. Arnaldi Gatanei abbatis Patavii
in Italia (f a. 1254) ex Chronico monachi
Paduani.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 10. Fobr. IL p. 499-
502. Cf, De b. Arnaldo.
Tita Amaldi I episcopi Magalonensis.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 796 ex
Serie episcoporum Magalon. — ' f ragmentum ap.
Bouquet, Reo. XI. p. 454.
De b. Arnaldo abbate Patavii in Italia (t a.
1254) ex variis in AA. SS. BoU. 14. Mart. II. p.
370. 371. Gf. Vita b. Arnaldi.
Vita Arnesti archiepiscopi Pragensis
(f 1364) auctore Guilelmo de Lestkow,
decano Wissegradensi.
Handschr.: Prag, Domcap.-Bibl. 0. 4. fol. 65-
77. mbr. 4. saec. XIV. — Üniv.-Bibl. XIV. D. 23.
fol. 52 (Xm. D. 20).
Ausg.: ^ ed. B. Balbinus in Bobemia sancti.
Dec. 1. Miscell. bist, regni Bohemiae. Lib. IV,
p. 80-88. — *ap. Höfler, Gescbichtschreiber der
husit. Bewegung IL p. 1-11. — ^ mit tschechi-
scher üebers. brsgb. von Jos. Truhlar in Font*}>
rerum Bohemic. I. p. 387-400; cf. Einleit p. xxi.
Erl.-Sehr.: Balbinus, B., Vita yen. Amesti , vulc»
ErneRti, primi archiepiscopi Pragensis. Pragael664.4'^.
Lebensgoschichte, Kane, des in der StadtpfiuT-
kirche zn Qlatz ruhenden ohrvürd. Amestus, d«^
. . . erston Erzbischofs von Prag. Qlatz 1^7. ^. 31
pag. 90 J^
Lorenz, Deutschlands Geschichtsqnellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 810. 317.
Vgl. Amestns: Canoellaria.
De s. Arnoaldo episcopo Metis in Belgica I
(saec. VIII) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 9. Oci.
IV. p. 1008-1010.
Yit^ Arnold! archiepiscopi Moguntinon-
818 et martyrium. 1153 — 1160.
Sehr bedeutende Quelle für die Reichsgesohichie.
Handschr.: Frankfurt a.M, Stadt b. chart.
saec. XVIII. — Würzburg, Un.-Bibl. n« IST.
Chart, saec. XV. fol.
Ausg.: *ap. Böhmer, Fontes IIT. p. 270-326;
cf. Vorwort p. xuv-l. — • ap. Jaffe, Bibl. rer.
ACTA S. ARNOLDI C0NFE3S0RIS — VITA S. ARNÜLFI EP. MBTTENSIS 1181
Genn. III. p. 606-675 mit ÄusUusung des Utxten
Stückes; cf. p. 604-606.
Eri.-Stkr.: Banmbach, Arnold von Selenhofen , Er-
bischof von Mainz. Dissert. Berlin 1872. 9^.
Dittmar,0., De fontibas nonnnllis historiae Pride-
rici I Barbarossae qnaestionnm speoimen. Diss. Begio>
monti 1861. 8^.
Nohlmanns, Leo. , Vita Amoldi de Selenhofen, archi-
episcopi Hogrnntini (1168—1160). Dtssert. Bonnae
1871. 8P. 66j)ag.
Prutz, H., Kaiser Friedrich I. Bd. I. Danzi« 1871.
gT.8o.
: Stndien zur Geech. Kaiser Friedrich I. Bd. I.
BerUn 1868. gr. 8o.
Baiinier,Fr.v., Geschichte der Hohenstanfen. 4. Ansg.
Leipzig 1871. gr. 8».
Renter, H., Geschichte Papst Alexanders III n. der
Kirche seiner Zeit. 8 Bde. Leipzig 1860—64. gr. ^.
Wa tlenbach, Deutschlands G eschichtsqnellen p . 400
(5. Aufl. IL 1886. p.372; 6. Anfl. II. 1894. p.407).
Wegele, F. X., Arnold von Selenhofsn, Eizbischof
von Mainz. Jena 1865. 8P.
"Will, Com., in Litterar. CentnUblatt, hrsgb. von
Zameke. Leipzig 1873. 40. p. 1217-1222.
: Re^esten zur Geschichte der Mainzer ErzbischOfe.
I. Innsbruck 1877. gr. 4«. p. Lxxui - Lxxx ; p. 864-380.
Vgl. Anonymi narratio de caede.
Acta s. Arnoldi confessoris (saec. IX)
in pago Arnswiler in agro Joliacensi au-
ctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 18. Jul. IV. p. 449-
452, c. Cuperi comment. praevio p. 447-449.
üebers,: deutsch j von Am. Steffens in der
folgenden 2. Schrift.
Erl.-Sehr.: Steffens, Am., De s. Amoldo confess. in
pago Amoldweiler in agro Jnliacensi notao quaedam
tn Analect Bolland. IV. 1885. p. 366-366 {auehbe-
sondarg abgedmeÜ Bmxellis 1886. gr. 8^. ]2pag.).
r. Histor.-
Der heil. Amoldus von Arnolds weüer.
kritisch dargestellt. Aachen 1887. 8o. 139 pag. UK1.20.
Wa 1 1 e nba ch , Deutschlands Geschichtsqueilen. 6. Aufl.
1. 1885. p. 178. not. 1 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 188. not. 1.
Zivot Arnoita arcibiskupa Prazskeho = Vita
Amesti archiep. Prag.
Vita Ludovici de Arnateliii vid. Yita Ludovici
de A.
Tita s. Arnulfi episcopi üettensis (f c.
640) auctore monacho coaevo.
einseitig , für die Gesch. von geringem Werte.
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n<> 9636.
mbr. sec. XI. — München, Staatsbibl. lat. n®
18.^6 (Tegerns. 546. 2). mbr. sec. XI. fol. 141. —
Paris, Nat-Bibl. lat. n'» 5308 (olim Colb. 18).
sec. XII; — n« 11749. sec. XI. — Wien, Hofbibl.
n«» 430 (olim Sal. 404). mbr. sec. XI. 4^'. fol. 156.
Ausg.: ^ed. Bon. Mombritius, Sanctuarium I.
Mediolani 1475. fol. 65' -67'. — « ed. Surius, De
probatLs SS. histor. 16. Aug. IV. Colon. Agripp.
1573. p. 723 -728. — ^wiederh. ed.Barralis, Chro-
nologia sanctorum et aliorum vir. illustr. . . . in-
sulae Lerinensis. I. Lugduni 1613. p. 194-200.
— * tciederh. ap. Du Beuchet, La veritable ori-
gine de la maison roy. de la France. I. Paris
1646. Preuves p. 42-46, aber nur Cap. 1-23. —
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p. l.öO
-157. — ® in Bedae Ven. Opp. lU. Colon. Agr.
1688. p. 254-258, ohne prooemium. — ' tn AA.
SS. Boll. 18. Jul. IV. 1725. p. 435-440. — « ed.
B. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov.
II. 1888. p. 432-446. — »Auszug ap. Bouquet,
Recueil III. p. 507. 508 ex Mabiilonio. [Uebers.:
deutsch: Bruchstücke übers, von 0. Abel in Ge-
schichtschreiber d. deutschen Vorzeit. Die Chro-
nik Fredegars. Berlin 1849. 8^ p. 96; 2. Aufl.
Leipzig 1876. 8° (VIL Jahrh. 2. Bd.) p. 131-140.
— franxös,: Surius* Ausg. trad. par d'Andilly,
Recueil des vies des Saints illustres. Paris 1675.
p. 318.] — Yita alia auctore anonymo: ,Beatua
igitur Amulphus', ex ms. liturgico a* 1425 ap. A.
Guinot, Ätude bist, sur l'abbaye de Remiremont,
Paris 1859. 8^ p. 388-394. ~ Yita aiia auctore
Paulo Diacono * ed. Surius, De probatis SS.
histor. 16. Aug. IV. Colon. Agr. 1573. p. 729. 730.
Textutn eorrupit loeo non uno. — • wiederh. ap.
Migne, Pati-olog. lat. XCV. p. 731-740. — » wf>
d. Tit. : Fragmentum IL Ex libro Pauli Wame-
fridi Langobaitli filii diaconi Foroiul. de episc. Me-
tensis ecclesiae (ap. Duchesne 11. p. 201) in AA.
SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 446. 447. — Yita alia
auctore Umnone*) ibid. p. 440-445. — Fra-
gmenta duo ibid. p. 445-447. — €r«nealogria
8. Arnulfi Mett. episc. {geschrieben im J. 1164^
[Handschr.: Paris, Nat-Bibl. n°5989. mbr. sec.
XIV; cf. Pertz' Archiv VII. p. 65]) ^ ed. Pithoeus,
Annal. et bist. Francorum coaet. scriptores. Paris.
1588. p. 303-311 (• ed. Francof. p. 219-226). -j-
• ap. Duchesne , Bist. Franc. Script. IL p. 642-645.
— *irt«jterA.ap.Calmet, Eist, de Lorraine. I.Nancy
1728. preuv. p. 75-80. — * ap. Butkens, Trophees
de Brabant. I. preuv. p. 3 ff. — * Bruchstücke ap.
Bouquet, Recueil X. p.273; XI. p. 369 -371; XIII.
p. 646-648. — "^ unt. d. Tit. : Genealogia ex
stirpe s. Arnulfi descendentium Mettensis ed. J.
Heller ap. Pertz, Mon. scr. XXV. p. 381-384 [Die
Genealogia s. Arnulfi ap. Pertz, Mon. scr. XIII.
p. 245 ist eine Fälschung von Vignier], — £pi-^
taphium 8. A-i ep. Mett. ^ ap. Duchesne, Bist.
Franc, scr. IL p. 629. — • ap. Bouquet, Rec. X.
p. 325.
Erl.'Sdvr.: Arnnlph, Bischof von Metz, Der heil,
(t 16. An?. 647) in Der KathoUk. U. 1867. p. 221-289.
B6gel, Histoire de s. Anionl, öveqne de Metz et
premier ministre d'Austrasie sous Clotaire le Qrand
et Dagobert le Grand. Bar -le- Duo 1876. 18mo.
328 paa.
Bonne II, Ed., Die AnfKngre des karolingischen Hanses.
Berlin 1866. gr. BP. p. 47. 14S Idie jüngere BiographiO'
des h. Ärmäf, Boll. 18. Jal. IV. p. 440-446).
BoBchins, Comment. praevias m AA. SS. Boll. I. c.
p. 423-435.
Cayon, J. et L. £. Ancelon, Chroniqae et descri-
ption da lien de la naissance, h Lay - saint - Chri-
stophe , de Saint Amou , ^veaue de Metz , dnc d' Aqui-
taine et d'Austrasie . . . Nancy 1856. 4^ Ävee 15.
ptanekea. 10 fr. Nitr 90 Exempl. gedrucld.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Ldteratar des
Mittelalters. I. 2. Aufl. p. 616.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Dentschlands. II.
1869. p. 236.
Guinot, A., L'abbaye de Remiremont. Paris 1869. 8°^
p. 44-61.
Histoire littöraire de la France. III. p. 676; IX. p.
498 ; Xlll. p. 332; XXI. p. 719.
Krusch, Praefat. vor seiner Ausg. p. 426-432.
Pertz' Archiv VII. p. 251 ; XI. p. 262 (betr. Has.).
Bettberg, Deutschlands Kircheogeschichte. I. 1848.
p. 488.
Seytre, J., Histoire de s. Amoux, 6ve<jue de Metz,
eil grande vön^ration au Bar (Alpes -maritimes) et dans
tous les enviroiis. Nimes 1892. l8mo.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 122. 413; 6. Aufl. I. 1893. p.l29.
•) Diosei angebliche Name des Verf. Umno ist ein Lese-
fehler: , Exhortationo plurimorum commouitus ümno Dei.
gratia praeventus' statt immo. Waäenöach.
1182
VITA S. ARNULFI EP. SUESSIONENSIS — VITA B. ARTALDI
Tita s. Arnuifi episcopi Suessionensis
(f 1087) auctore Hariulfo abbate Al-
denburgensi. Libri 3.
Haholfas nennt es IIb. III. c. 15 sein "Werk, achrieb
1114. Er war monachos S. Richarii , 1106 abbaa Aldenb.
(tll48). Fälschlich wurde seither Lisiardas episcopns
Snessionensis (f 1127) als Verf. anfj^nommen.
Handschr. : B r ü gg e , n^ 404. mbr. saeo. XITT.
fol. — Brüssel n° 1780-1. chart saec. XV. fol.
— St. Omor, Stadtbibl. mbr. saec. XIH. fol. n®
716. Tom. VI.
Ausg.: * interpolirt ed. Surius, Vit. 8anct 15.
Aug. Colon. Agripp. 1573. p. 689-713. Mit Weg-
lassung der dreifachen Vorrede. — ' vollständig
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 505
-555. (Eiusdemvitao compendium ibid.j. 555
- 557.) — *taiederh, ap. Migne, Patrol. lat. CLXXI V.
p. 1371-1438. (Eiusd. vitae compend. p. 1437-
1440.) — *neue Ausg. in AA. SS. Bell. 15. Aug.
in. p. 230-259. — Excerpta ampla * ap. Bou-
quet, Reo. XIV. p. 52-62. — ^ ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 875-904; cf, prae-
fat. p. 872-875. [Das Compendium auch ^ap.
Malou, Chronicon monasterii Aldenburg. Bmgis
T840. 4^ p. 41-48. — » fragm. ap. Pertz 1. c. p.
879. 880. not]
Erl.-Sehr.: Claeys, Hect., Saint Arnold, 6veqiie de
Soissons, apotre de la Flandre, fondateur de rabbaye
d'Ondenboarg. Tradoit du flamand. Qand 1889. 8P.
243 pag. 1fr.
Ca per, Comment. praevios tn AA. SS. Boll. 1. c. p.
221-230.
Histoire litt^raire de la France. XII. p. 204-207,
über GLariolfiis.
Vita s. Arnulphi episoopi Turonen8i8 = Vita s.
Arnulphi martyris et forte episc. Turon.
Yita s. Arnulphi epi8Copi Vapincensis
<t 1070—1079) auctore anonymo.
Ausg. : ^ ap. Mabilion , AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 238-242. — • m AA. SS. Boll. 19. Sept.
VI. p. 97-101, c. Clei comment. praevio p. 95-97.
Vita s. Arnulphi martyris et forte epi-
scopi Turonensis (f ante med. saec. VI)
auctore anonymo.
Ausg. : * ap. Job. de Bosco , Floriacens. vetus
bibliotheca II. p. 240. — * in AA. SS. BoU. 18. Jul.
IV. p. 403-407. — • Auszug ap. Bouquet, Rec.
III. p. 383. — Vita metrlca auctore Letselino
abbate Crispiacensi (Crepy-en-Valois, f post
1031) ^ in AA. 8S. Boll. 1. c. p. 407-414. — « ex
cod. Paris. 10851 sec. XI ap. W. Barster, Novem
vitae SS. metricae. Lips. 1888. 8« p. 86-126, ver-
stümmelt. — Translatio et miracula in AA.
öS. Boll. 1. c. p. 415-417; cf. Cuperi comment.
praev. p. 396-403. — Translatio quae legitur
in Vita s. Scaribergae (cod. Carnot. n° 63. fol. 179)
* in AA. SS. Boll. 1. c. p. 421. n° 6-8. — Uonge
simpliciori dicendi genere in Analect. Bolland.
VUI. 1889. p. 97. 98.
Erl.-Sckr.: GhoTalior in Memoire» de la soc. aichöol.
de Touraine. XXI. Tonrs 1871. b^. p. 279-2^)0.
Vita s. Arnulphi martyris in Belgio
(saec. VIII) metrica auctore canonico Cy-
soniensi anonymo.
Ausg.: ex ms. monasterii Marquottensis in
AA. SS. Boll. 29. Janr. n. p. 972-974.
Srl.-Sekr.: Histoire Utt^iaire de U Fnnoe. XU. 1763.
p.440.
Acta 8. Amulfi martyris Mosomi in
Gallia et translatio auctore anonymo
— c. 980.
Ausg.: ^ ex Hist. monast Mosomens. (ap.
d'Achery, Spicileg., v. d.) wiederh. in AA. SS.
Boll. 24. Jul. V. p. 583-590 c. Cuperi comment
praevio p. 582. — • ap. Duchesne, Hist. Franc,
scr. I. p. 533. — • ed. Wattenbach ap. Pertz , Mon.
scr. XIV. p. 601-609. — ** Auszug ap. Bouqaet,
Rec. m. p. 383.
Srl.'Smr.: De s. Arnuifi martyris trauslatione Mo-
somum, abi de Mosomensis coenobii instaontioae
ap. Mabilion. AA. SS. o. •. Ben. saec. V. p. 356-^).
Vita s. Amulfl Villariensis monachi (f
1228) auctore Goswino monacho et can-
tore Villariensi. libri 11.
Handschr.: Berlin, k. Bibl. Theol. lat 4*. n«
195. sec. XIII. Original. — Oxford, Un.-Bibl.
Bodlei. 1052. Land E. 34. mbr. sec. XIII.
Ausg. : * unt. d. Tit. : De Vita b. Arnulphi de
Cornibutio libri 2, auctore Goswino de Bossato.
Atrebati 1600. 12nio. _ » vollständiger in AA.
SS. Boll. 30. Jun. V. p. 608-631 c. notis Pape-
brochii.
Erl.-Sekr.: Histoire litt^raire de la France. XVm.
1885. p. 68. 69.
De y. Arnulfb abbate S. Petri in valle Camo-
tensi (t 1030. 8. Mart.), ubi de Magonardo eius
praedecessore, * ap. Mabilion, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 315-320. — * ap. Bouquet, Rec.
X. p. 370.
De s.Arnulfo martyre Novaliciae inPedemontiu
(t cca. 1106) R. de Buckii comment criticus in
AA. SS. Boll. 31. Oct. XUI. p. 857-860.
De s. Arpote Alexandrino in AA. SS. Boll.
5. Jul. II. p. 223.
Acta s. Arsacii confessoris Nicomediae
in Bithynia (f 358). Compendium.
Ausg.: exSozomeni hist. eccles. lib. 4. c. 16.
p. 559 in AA. SS. Boll. 16. Aug. HL. p. 272. 273
c. Pinii comment. p. 270-272.
Translatio s. Arsacü episcopi a. 746 in mou-
asterium Ilminonse ap. MabiUon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. III. 1. p. 663. 664 (ed. Venet 1734. p.
615. 616).
Erl.-Sehr.: Batzinger, Der h. Aivatius von llmfinster
in Theologisch - praktische Monatschnft. II. 1S92. p.
403-508; 598-609; 641-654; 750-759; 889-9B9.
Vita s. Arsenii anachoretae in monte
Scethi Libyae (f cca. 455) auctore s, Theo-
dore Studita.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV.
p. 617-631 , c. Pinii comment. praevio p. 605-616.
De s. Arsenio episcopo Corcyrae *>i AA. S>.
Boll. 19. Janr. II. p. 227. Cf. p. 1138.
Vita b. Artaldi ordinis Carthusiani,
episc. Belicensis in Beugesia, Galliae pro-
vincia (f 1206) auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Oct* III. p. 783-
786 c. Buoi comment praevio p. 778-783.
ACTA SS. AKTEMAE — VITA S. ATHANASH EP. ALEXANDRINI
1183
Acta SS. Artemae pueri, Antimasii, Sa-
bini etc. auctore Petro.
Äusg,: in AA. SS. BoU. 25. Janr. II. p. 616.
617. — Passio s. Artemae Puteolani maiiyris
ap. üghelli, Ital. sacra ed. Coleti. VI. p. 273-275.
De SS. Artemidoro, Basilio, Qlycone et Leptina
martyribüs ecclesiae orientalis (temp. incerto) V.
de Bnckii svUoge in AA. SS. BoU. 26. Oct XL
p. 826. 827.
De 88. Artoniiiloro et Thale roartyribus coltis
Constantinopoli in AA. SS. BoU. 20. Sept VI. p.
148. 149.
De s. ArtemMoro martyre ex fastis Graecis in
AA. SS. BoU. 9. Sept Hl. p. 366.
Historia s. Artemii martyris Antiochiae
in Svria a. 363 collecta ex Historia ec-
des. Philostorgii.
Ausg. : ^ unt. d. TU. : De 8. Artemio commen-
tarius histor. Johann is monachi (i.e. Johan-
nis Damasceni) ex inedito praesertim Philostor-
gio, graece ap. Ang. Mai, Spicileg. Romannm. IV.
p. 340 - 398. — » wiederk. in AA. SS. BoU. 20. Oct.
VIII. p. 856-885 graece et iat c. van Heckii com-
ment praevio p. 847-855.
De s. Artemfo episcopo Arvernensi in Oallia
(t cca. 396) in AA. SS. BoU. 24. Janr. II. p. 592.
593.
De SS. Artemio et Candida coningibus ac Pau-
lina virgine iUorum filia, martyribüs sub Dio-
cletiano Henschenii commeni historicus in AA.
SS. BoU. 6. Jun. I. p. 634-638.
De V. Artemone presbytero martyre forte Lao-
diceae in Phrygia sub Diocletiano Buei syUoge
in AA. SS. BoU. 8. Oct. IV. p. 41-44. — Elo-
gium sancti f abulosum , grifoce et Iat. ibid. p. 44
-46. — Elogium alterum pariter fabulosum
ibid. p. 46. 47.
Passio s. Arthemae, vid. Acta ss. Artemae.
De s. Artlieniio episcopo Senonensi in GalHa
(saec. VI) in AA. SS. BoU. 28. April. III. p. 578.
Tita s. ArthellatdtS virginis Beneventi
in Italia (f cca. 570).
Ausg.: ex ms. Beneventano in AA. SS. BoU.
3. Mart I. p. 263. 264. ^ Alia vita edita a Ma-
rio de Vipera et Ferrario ibid. p. 264.
De s. Artete martyre Alexandriae in AA. SS.
BoU. 6. Jul. IL p. 267.
De s. Asapho episcopo in Wallia boreali (saec.
VII) in AA. SS. BoU. 1. Mai. I. p. 82.
De s. Asario sive Macario et s. Asterio epi-
scopis Petrae in Palaestina (+ cca. 350) in AA.
SS. BoU. 20. Jun. IV. p. 11.
Vita s. A8Celtnae virg. ord. Cisterc. in
Campania Galüae (f cca. 1195), quae ex
Gossuini coaevi scriptoris Actis contracta
dicitur.
Ausg. : * ed. Henriquez post Menologium Ci-
sterciense. — * wieder h. in AA. SS. BoU. 23. Aug.
IV. p. 653-655, c. Cuperi commeut. praevio p.
650-652.
Acta 8. Aiolae martyris sab Diocletiano An-
tinoi in Tbebaide in AA. SS. BoU. 23. Janr. II. p.
456-457.
De 8. Asctepiade episcopo Antiocheno (t cca.
217) Bossuei comment. histor. in AA. SS. BoU.
18. Oct. VIII. p. 313-318.
SrL'Sekr.: Harnack, Die Zeit des Ignatias p. 47.
Neu mann, K. Job., Der rumisohe Staat. I. Leipzig
1S90. p. 293.
De 88. Asolepiade thaumatureo, Theopbilo ac
Menigno in AA. SS. BoU. 4. Jul. U. p. 21.
De 8. AaoHno et Pamphilo martyribüs Coloniae
Agripp. in AA. SS. BoU. 30. Jun. V. p. 574.
De s. Aspaslo confessore Meleduni in Gallia
(t post 550) in AA. SS. BoU. 2. Janr. I. p. 90.
Tita 8. Aspreni sive Asprenatis, primi
ut aiunt Neapolitani temporibus aposto-
licis episcopi, auctore Alberio sive Al-
berico (f cca. 1230).
Ausg.: ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti VI.
1720. p. 19-25.
Erl.-Sehr.: Cnper, Commentarius historico - criticiis in
AA. ss. BoII. 8. Ang. I. p. 199-211.
De 8. Asteio episcopo et martyre in AA. SS.
BolL 6. Jul. II. p. 284.
Acta s. Asteriae sive Hesteriae virgi-
nis martyris sub Diocletiano, Bergomi in
Italia.
Ausg. : ex legendario Bergomensi ms. in AA.
SS. BoU. 10. Aug. II. p. 541-542 c. Boschii com-
ment. praevio p. 539-541.
De 8. Aaterfo conf. pont. (saec. V ine.) Ama-
seae in Ponte V. de Buckii sylloge histor. in AA.
SS. BoU. 30. Oct. Xm. p. 330-334.
De 88. Asterio, Fortunato etc. martyribüs (saec.
in) in AA. SS. Boll. 18. Janr. n. p.'l90.
De 8. Aatorio presbytero et martyre ad Ostia
Tiberina a. 222 Buckii sylloge historica in AA.
SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 6-11.
Erl.-Sehr.: Neamann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. SIÜ.
Vita 8. Astrudis abbat. =^ Vita s. Anstrudis
abbat.
De 8. Asyncrito et sooiis martyribüs Constanti-
nopoli honoratis in AA. SS. BoU. 20. Jun. IV. p. 6.
Vita s. Atbanasiae viduae ac hegume-
nae in Aegina insula (saec. IX) auctore
anonyme synchrone.
Ausg.: * ap.Surium, Vit. SS. 14. Aug. — ^wie-
derk. in AA. SS. BoU. 14. Aug. lU. p. 170-175
c. Pinii comment. praevio ibid. p. 168-170.
Tita s. Athanasii episcopi Alexandrini
cognomento Magni (f 371).
Ausg.: ex ipsius et aliorum veterum scriptis
collecta a D. Papebroch in XA. SS. BoU. 2. Mai.
I. p. 186-258. Cf. p. 756-762; VU. p. 546 sq.
Erl.-Sehr.: Barbier, Paul, Vie de saint Athmiase,
Patriarche tl' Alexandrio , docteor et p^re do TEglise.
•aris 1888. 12 mo. 450 pag.
Barral, ^tude sur samt Athanase lo Grand. Paris
1863. 8». 203 paa.
Bühringer, Die Kirche Christi and ihre Zeugen. I. 2.
Zürich 1842. p. 7-121.
1184
VITA S. ATHANASII EP. ALEX. — VITA S. ATTALAE ABB. BOBIENSIS
Bush, B. Wheler, St. Athanasios: bis life and times.
London 1688. Bf>. 262 pag. 2 eh. 6 d.
Fialon , Eng., Saint Atfaanase. £tade litt6raire, saivie
de Tapologie k l'emperear Congtanoe .... tiadoites
en fran^ais. Paris 1877. BP. 382 pag. 6 fr.
UergenrOther, J., Athanasias d. Grosse. Ein Lebens-
bild ans dem 4. christl. Jahrbondert. KOln 1877. 8^.
JkS.
Herrn an t, G., La vie de s. Atbanase, patriarche
d'Alezandrie. Paris 1679. 2 vol. 8» {äeutaeh Cibers. von
A. Cronegk. Stadt am Hof 1741. 2 Bde. in 1vol. fol.).
Eaye, Bp., Some acoonnt of tbe Couacil of Nicaea,
in connection with tbe life of Atbanasius. London
1858. BP.
Krneger, O., Der beil. Atbanasins nnd die Wicbtig-
keit seiner Rolle in Jahrbflcbar f. Protestant. Tbeo-
logie. XVI. 1890. Hoft3.
Lauebert, F., Die Lebre des b. Atbanasius d. Gr.
Leipzig, Fock 1K95. gr. kP. XVI. 200 pag. JL4.
Lerminier, De TArionisme, Atbaoase le Grand et
TEglise de son temps in Revud dos deux mondes.
1841. Juin.
Life and actions of st. Atbanasius, togetberwitb tbe
rise . . . and downfall of tbe Arian beresie : coUected
. . . by N. B. P. C. London 1665. BP.
nobler, J. A., Atbanasius d. Grosse und die Eircbe
seiner Zeit, bes. im Kampfe mit dem Arianismus.
Mauiz 1827. 2 Bde. BP (2. Aufl. ibid. 1844. &. Jk 6.
— Traduit par Jean Geben. Paris 1841. 3 vol. 8^.
15 fr.).
Piper, Ferd., Zur Gescbicbte der Kircbenvftter ans
epigrapbiscben Quellen tn Briegors Zeitscbrift für
Kircbengescbicbte. I. 1877. p. 209.
Beynolds, H.Bob., Atbanasius: bis life and life -
work. Witb portr. London 1889. BP. 192 pag. 2 sb. 6d.
Silbert, J. P., Das Leben des b. Atbanasius. Wien
1842. 2 vol. 8P.
Yernet, Cbarl., Essai sur la doctrine cbristologique
d'Atbanase le Grand. Tbdse. Gondve 1879. 8^. 1 fr.
Voigt, H., Die Lebre des Atbanasius von Alexandrien
oder die kircblicbe Dogmatik des 4. Jabrbunderts.
Bremen 1861. BP. Jk 6.
Weguelin, Memoire sur saint Atbanase i»M6moiree
de l'Acad. roy. de Berlin. 1782. 4». p. 617 if.
W biston, W., Des grossen Atbanasius Leben und
Tbaten de. Aus dem Engliscben. Frankfurt u. Leip-
zig 1734. BP. Feindselig.
Vgl. Atbanasius ep. Alex.
Tita s. Athana8ii epi8Copi Methonensis
in Peloponneso (saec. IX) auctore Petro
Siculo Argivorum episcopo.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 31. Janr. 11. p. 1125
-1130.
• Vita s. Athanasii episcopi Neapolitani
(850 — 872) auctore anonymo coaevo:
jGloriosus et laudabilis'.
Baronius, Ann. occi. ad a. 861 b< Petrus Casi-
nonsis diaconus fflr den Verfasser.
Handachr.: Rom, Bibl. Corsini n^lll. mbr.
See. XI. kl. fol. — Montecassino, Cod. n°518
(Regestum S. Placidi p. 131). — Neapel, Nat-
Bibl. VIII. B. 8. f. 11. sec. XII; — Vül. B. I.
sec. Xm. f. 28.
Ausg.: ' in AA. SS. BoU. 15. Jul. IV. p. 77-84.
— ^wiederh. ap. Muratori, Scr. rer. Ital. II. 2.
p. 1051-1064. — ^ed. Waitz in Mon. Germ. bist.
Scr. rer. Langob. 1878. p. 439-449. — Vita aUa
auctoribus Johanne diacono et Petro sub-
diacono Neapolitanis (entnommen aus Gesta
episc. Neapol.) * in AA. SS. Boll. 15. Jiil. IV. p.
75-77. — *ap. Muratori, Scr. rer. Ital. II. 2. p.
1046(VIl)-1046(XII).ÄcoccerfwwiActatrans-
lationis eodem Petro subdiacono Neapolitano
auctore (flor. 900) et eadem Acta auctore anon.
coaevo ^in AA. SS. Boll. 1. c. p. 84-89. — *ap.
Muratori 1. c. II. 2. p. 1065-1076. — »ed. Waitz
in Mon. Germ, bist 1. c. p. 449-452. — * pi
Bolland. ed. B. Capasso in Monam. ad Neapolir.
ducatus histor. pertin. I. 1881. p. 282-290. —
^die letzteren Acta atieh ap. Ughelli, Ital. sacra
ed. Coleti VI. p. 73. 74. — Variae lectiones ex
ms. Corsiniano et Vita e extrema capita ab editis
longe diversa ed. Mazochius, De sanctorum ec-
clesiae Neapolitanae episcoporum cultu. Neapel!
1753. p. 363.
Erl.- Sekr.: Cnper, Commentar. praevios ti» AA. SS.
Boll. 1. c. p. 72-76 (wiedtrh. ap. Moratori 1. c. p.
1046 (I)— 1046 (VI).
De s. Athanaaio arohiepisoopo Corinthionim
(saec. X) in AA. SS. Boll. 5. Mai. II. p. 54.
De 8. Athanasio confessore in Bithynia (saec.
IX) in AA. SS. Boll. 22. Febr. HI. p. 298.
De 8. Athanasio confessore in monte Atho,
item de ss. Lampado et alio Athanasio in Arbore
dicto (saec. X) Papebrocbii sylloge bist in AA.
SS. Boll. 5. Jul. II. p. 246-248.
De s. Athanasio episcopo Surrentino in Cam-
pania in AA. SS. Boll. 26. Janr. IL p. 732.
De 88. Athanasio et Irene martyribns (t 3C)5
— 313) R. de Buckii common t historicus in AA.
SS. Boll. 30. Oct. xm. p. 327-329.
Documenta de ss. Athanasio et Theodoro disoi-
pulis s. Jacobi Compostellae in Hispania (saec. I).
£pistola Leonis III pp. in duplici exemplari a) t- x
cod. Calixtino et b) ex cod. Rscorialensi in AA.
SS. Boll. 1. Nov. I. p. 21. 22.
Erl.' Sehr.: Hooff, G. v., Comment. praevias ibid. p.
12-21. — Additamentum de inventis s. s^nlchs
ac 88. reliqniia und. p. 1*-16'.
De 8. Athanasio maiiyre in AA. SS. Boll. 13.
Janr. I. p. 768.
De 8. Athanasio martyre oonf. HierosolvmLs (t
cca. 452) in AA. SS. Boll. 5. Jul. H. p. 228.
De s. Athanasio oeconomo Mediciensi in Bi-
thynia (t c. 814) Vict. de Buckii sylloge histor.
in AA. SS. Boll. 26. Oct. XL p. 963-965.
De s. Athanasio thauRULturgo in Asia minori
monacho in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 326.
Hymnus in honore s. AtheKroldi pontif. ap. Ma-
billon, AA. SS. ord. s. Ben. saec. V. p. 624. 625.
De 8. Athenodoro episcopo in Pento, martyre
(t cca. 270) Bollandi commentarius bistor. in AA.
SS. Boll. 9. Febr. U. p. 288-292.
De 8. Athenogene martyre in AA. SS. BoU.
18. Janr. IL p. 189.
De 8. Athenogene martyre Sebaste in Armenia
forte sub Diocletiano SoUerii comment critieus
in AA. SS. BolL 17. Jul. IV. p. 216-219.
De 8. Athre abbate in Aegypto (saec. V) in AA.
SS. Boll. 8. Jun. n. p. 66.
De 8. Attala tbaumaturgo apud Oraeeos tn AA.
SS. Boll. 6. Jun. L p. 726.
Tita s. Attaiae abbatis Bobiensis (t
627) successoris s. Columbani, auctore
Jona abbato Bobiensi, ss. Cohimbani
et Attaiae discipulo coaevo.
Ausg.: *ed. Barralis, Chronologia sanctor. U-
rinensium p. 97. — ^wiederh, in AA, S8. Bi»ll.
DE S. ATTALO ABBATE — VITA S. AUDOMARI EP. TAßVENNENSIS
1185
10. Mart n. p. 43-45. — * ap. Mabülon, AA.
S8. 0. s. Ben. saec. IL p. 123-127. — * fälschlich
unter Bedas Namen in Bedae operib. III. p. 222.
ed. Colon. J688. — »ed. Surius, Vit Sanct. la
3Iart — 'ap. Migne, Patrolog. lai LXXXVII.
— Csrmen de s. Attala auctore Frodoardo
caDonico Remensi lib. 14. carm. 19, ap. Mabillon
1. c. p. 127-129.
De 8. Attalo abbaie ordinis s. Bened. Tauro-
menii in Sicüia {f cca. 800) in AA. SS. BoU. 3.
April. I. p. 253.
De s. Atlioo episcopo Constantinopolitano a.
425 in AA. SS. BoU. 8. Janr. I. p. 437-482.
De SS. Attioo et Sisinnio maityribus ac s. Ibi-
stione conf essore in AA. SS. Boll. 26. Aug. V. p. 81 1 .
De SS. Attfoo, Luddulo, Septime etc, martyribos
in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV. p. 993.
Vita Atlilae, vid, Bonacursius et Calanus.
Acta s. Attilani episcopi (f 1009) Za-
morae. in Hispania.
Ausg,: * ex var. breviar. in Martyrologio Hi-
spano V. p. 418. — ' tciederh. in AA. SS. BolL
5. Oct. III. p. 242-245.
Erl.-Sekr.: Ohesqaidre, Commentar. praerius Ubid.
p. 23Ö-242.
De s. Attilano episc. Zamorensi in Hispania ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. H2-M5.
De s. Atto seu Attbone ex abbate Vallumbro-
sano episcopo Pistoriensi in Hetrnria (f 1155)
Papebrochii comment. historicus in AA. SS. Bell.
22. Mai. V. p. 194-203; cf. VII. p. 830. — Vita
di s. A. m ötoria di 8. Atto vescovo di Pistoia.
Pistoia 1855. 8^
Erl.-3ekr.: Fortejcnerri, Franc, Vita del b. Atto
vescovo di Pistoja. Firenze 1608. 8P. 30 pag.
Tita s. Attractae sive Tarahatae tIt-
ginis in Hibernia (saec. V).
Ausg. : ex ms. edita a Jo. Colgano et repetita
in AA. SS. BoU. 9. Febr. 11. p. 297-300.
Do s. Auctore episcopo Mette in Gallia (saec.
VI) SoUerii conimentarius in AA. SS. Boll. 10.
Aug. IL p. 536. 537. — Narratio Pauli Dia-
coni de s. Auctore episcopo Metensi ibid. p.
537. 538.
Acta s. Auctoris episcopi Trevirensis
(t ante med. saec. V) apocrypha auctore
anonvmo Trevirensi.
Ausg.: ex passionali Bodeccensi in AA. SS.
Boll. 20. Aug. IV. p. 45-47. — Vita s. A-s
[üandschr.: Wolf enbüttel, hrz. Bibl. Heimst,
n® 1049. mbr. sec. XIV] ap. Rehtmeyer, Kirchen-
gesc.'b. der Stadt Braunsobweig. II. Beilag. p. 178
-183. — Translatio reliquiarum in regionem
BrunsviceDsem seu in monasterium s. Aegidii
BruDsvic. a. 1115 et miracula auctore anonyme
Brunswicensi [Handschr.: Wolf enbüttel, hrz.
Bibl. saec. XIV. mbr. Heimst. 1049] * ex cod.
Bodeccensi in AA. SS. Bdl. 1. c. p. 48-54. —
- abgekürzt ap. Rehtmeyer L c. IL Beil. p, 183-
187; — ^ebenso ap. Leibnit., Scr. rer. Brunsv.
I. p. 701-703 (bei beiden sehr fehlerhaft). —
* Einige Fragmente edid. JafTe ap. Pertz , Mon.
scr. XU. p. 315. 316.
Potthast, Bibhotheca historica.
SrL'Sekr.: Beissel, Steph., Goach.dbrTrierw Kirchen.
I. Trier H^. p. 190-196, über die OrabsiäOe.
Do Im ans, Comment. praevias in AA. SS. fioU. 1. c.
p. 87- 46 (cnltas Auctoram daomm incertns , ' anius
certissimus — actonim examen et castigatio, vitae
tempas , et dies mortis — translatio multiplex , acta
trenslationis Saxonicae — oasa sancti elevata et a
criminationlbas vindicata, translationes aliae — ob-
sidio nrbis Bronsvicensis ope s. A-is soluta contra
heterodoxam probatur).
"Wa ttenhach , Deutschlands Öeschichtsquallen. 5. Anfl.
n. 1HH6. p.SH. not. 2; 6. Aufl. II. 1894. p.40. not 2.
De 8. Aiidtto Blttabri in Hispania (f 208) G.
V. Hooffii .notitia in AA. SS. Boll. 1. Nov. 1. p.
276. 277.
Sri.- Sehr.: Nenmann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 299.
De s. Audito seu Ovidio Bracarae in Lusitania
Papebrochii comment. criticus in AA. SS. Boll.
3. Jun. I. p. 289.
Yita 8. Audoeni Rothomagensis arcbi-
episcopi in Normannia (f 683) prima
auctore anonynio suppare.
Aiisg. : * ex ms. Ultraiectino primum in A A.
SS. Boll. 24. Aug. TY. p. 805-810. — »Auszug
ex cod. monast. s. Germ, a Pratis ap. Bouquet,
Kec. m. p. 611-613. Vgl. Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. XII. p. 603. — Tita alia auctore
anonyme: ,Vitam b. confessoris* ex 5 mss. primus
ed. E. P. Sauvage in Analect. Boll. V. 1886. p.76-
146; c/lmonitum praevium («6er 2öAfM.)p. 67-75.
— Tita alia auotore Fridegodo monaoho Can-
tuariensi (cca. 960) * ed. Surius, Vit. SS. 24. Aug.,
interpolirt. — » auctore anonyme quem tarnen
aliqui Fridegodum nominant, ex mss. in AA. SS.
Boll. 1. c. IV. p. 810-819. — Vita metiiea au-
ctore Theodorico monacho S. Audoeni (flor. c.
1074) fragmenta 'ap. Moustier, Neustria pia p.
23. 72. 346. — *wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CL. p. 1189-1192. — Cannen in honorem s.
A-i auctore coaevo (verisimiliter successore eins
Ansberte) ed. W. Watten bach in Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIV. 1889. p. 171. 172 ex
cod. Carlsruh. , Aug. CLXI V. — Mfraeula auctore
Fulberto monacho et plerumque coaevo teste,
ex ms, in AA. SS. Boll. l. c. p. 825-840. — Hermo
in festivitate sanctorum quorum reliquiae in ec-
clesia s. A-i Kothom. requiescunt ap. Martene,
Thes. anecd. III. p. 1681-1(586. — Translationes
variae s. A-i *ap. Martene 1. c. p. 1669-1678.
— ^wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 820-824.
— 'Bruchstücke ap. Bouquet, Recueil VII. p.
372; IX. p. 131.
Erl.-Schr.: Cuper, Comment. praevius in AA. SS.
Boll. l. c. p. 794-«05.
Englin^, Joh., Der heil. Andoen , Staatskanzler nnd
Erzbiscbof, einer der bedeatendston Mlinnor seiner
Zeit und einer der frühesten Apostel im Lande der
Laxemburgor , qnellenmä^sig dai^stellt. Luxemburg
1M67. 12m<). 6(fpag. 7b J^
Hardv, Descriptivo catal«»gue of materials. 1. 1. 1862.
p. 290.
Histoire littoraire de la France. HI. 1735. p. 623;
IV. p.74; VIII. p. 361 {^wiedtrh. ap. Migne l.c.p. 11m7
-lls<J).
Petit, Histoire de s. Ouen , ses miracles ei translation
de ses reliques. Rouen INGO.
Vio de Saint Ouen. Rouon 1863. 16mu.
Vgl. Audoonus episc.
Tita s. Audomari (s. Omer) episcopi
Tarvennensis (TMrouanne, f cca. tj67)
75
1186 VITA S. AUDOMARI EP. IN WAURANT — ACTA S. AÜGÜ8TINI EP. HIPP.
auctore Folcardo monacho Bertiniano
(t post 1084).
Handschr.: Montpellier, Un.-Bibl. n* 1.
Vit SS. Vol. m. f. 19. — St. Omer, Stadtb.
D^ 698 mbr. sec. XII. fol.; — n'^ 746. sec. XVI.
ohaxt. fol. — Oxford, Un.-Bibl. Bodiei. Feller.
5. Id. Sept.
Ausg. : ^inierpolirt ed. Surius, Vit. SS. 9. Sept.
— • ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p.
559-565 ad apogr. Corbei. — * toiederk. u, ex
ms. auct. anonymo in AA. SS. BoU. 9. Sept. III.
p. 396-402. — *ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii.
m. p. 623. — * ap. Migne, Patrolog. lat. CXLVH.
p. 1179-1190. — ® Auszug ap. Bouquet, Recueil
In. p. 518. 519. — Vita altera ex 4 mss. * in
AA. SS. Boll. 1. 0. p. 402-406. — »m (Bonnaire)
La verito de l'eglise de Saint- Omer. Paris 1754.
4®. Pieces jastific. p. 193. — 'ap. Ghesquiere 1. c.
L635-644. — Vita tertia ex mss. ^ in AA. SS.
11. I.e. p. 406 -41 7; c/l Stiltingü comment. prae-
vius ibid. p. 384-396. — * ap. Ghesquiere 1. c.
p. 645. — Miraculum s. Au-i a. 959 in Pertz'
Archiv VII. p. 645. 546.
Erl.'S^.: filed, Le calice de soint Omer, premier
6veqae de Th^rouanne. Saint -Omer (1892). 8^. 8pag.
(= Exiraü d» la 161. Uvraiaon du Bolletiii histor. de
la Soc. des antiqnaires de la Moriiüe).
Driral, La Tie de 8. Omer, 6vdqae de Thöroaanne.
BoQlogne 1863.
Hisioire Uttöraire de la France. lY. 1788. p. 48.
Yita s. Audomari epiacopi in Waurant
villa prope Audomaropolim in Artesia
(f cca. 670) auct. anonymo == Vita s. Au-
domari ep. Tarvenn.
Vita s. AiiIHdi (Ansfridi) episcopi Ultraieci,
vid. Alpertus S. Symphor. Mett. mon.
De 8. Augla martyre Aptae Juliae in Gallia
in AA. SS. BoU. 14. Mai. III. p. 285.
De 8. Augulo episcopo in oivitato Britanniae
Augusta Henschenii comment historicus in AA.
SS. Boll. 7. Febr. 11. p. 16. 17.
Acta s. Augustae virg. mart, Seravalli
in ditione Veneta, auctore Minutio de
Minutiis.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 26. Mait HI. p. 690.
De s. Augustali episcopo Arelate in Gallia (f
forte saec. III. IV) Stütiogii sylloge crit-histo-
rica in AA. SS. Boll. 7. Sept. III. p. 10. 11.
Ti...A.,«ti.i{5;sSjjas..i.
(t 608) maior auctore Goscelino mon-
acho Cantuariensi (f 1098).
Ausg. : nebst desselben Verfassers libellus de
miracuiis Augustini ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. I. p. 499-534; 535-559 («I. p. 485-
520 ed. Venet). — wiederk. ' in AA. SS. Boll.
26. Mai. VI. p. 375-395; 397-411; — und^&p.
Migne, Patrolog. lat LXXX. p. 43-94. —Vita
minor auctore Goscelino eodem monacho ^ ap.
Wharton, Anglia sacra II. p. 55-71. — * anonym
in Lanfranci opp. ed. d'Achery. Paris. 1648. fol.
Appond. p. 56-67. — ^ebenso ap. Migne 1. c.
CL. p. 743-764. — Vita alia auctore anonymo:
&
,Beatu8 Gregoritts^ ex cod. Carnotensi n* 190.
sec. Xm. fol. 256 in Analect Bolland. VIII. 188Ö.
. 165-168. — Historia translatioiiis aactore
ose. eod. libri 2, ^ap. Mabillon I.e. saec. VI. 2.
p. 743-765. — wiederh. • in AA. SS. BoU. l. c.
p. 411-413; — und » ap. Migne 1. c. CLV. p. 13-46.
— Appendix ex chronioo Job. Bromtoni in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 396. — Appendix de IL trans-
latione ibid. p. 430 (m. Abbild.). Gf. VII. p. SM.
SH. - Sdtr. : Bassenge, Edm., Die Sendung Aagnstins
zai Bekehrung der Angelsachsen [596 — 604 n. Chr.]
Inaug.-Diss. Leipzig 1890. SP. IV. 75ptKf. U( 1.5l>.
Hardy, D., Descriptive catalogne of matenala. 1. 1.
1862. p.192. n0 5Ä3-668.
Hook, Walter. Ldves of the archbishop« of Ganter-
bory, from the mission of Aognstine to the death
of Mowley. (London 1860—64. 4 vol. 8P.) Tom. I.
Montalembert, Comte de, Les moines d*Occi<!rnt
depnis s. Benott jusqn'ft 8. Bemard. III. Pam \*^.
p. .%(5-478: Saint Angnstin de Cantorböry et les
mis&ionaires romains en Angleterre 697 — 6&.
Oakeley, Fred., Histoire de s. Angostin (apotre des
Andais, archevdqne de Oantorb^-) et da premier
Etablissement du cfaristianisme en Angletane. Trad.
de l'anglaia par Jules Qondon. Paris 1816. ISmo.
Papebroch, Comment. praerios m AA. SS.BoIl. Le.
p. 373-376.
Stanley, Arth., Historical memorials of Canterbory.
London 1856. 9. p. 14 ff.
Wright, Qotselin in fria Biogf^hia Britannica liter.
I. p. 618-621.
Tita b. Augustini episcopi ex ord. Praed.
Luceriae in Apuiia (f 1323) auctore Jo-
hanne Tomeo Marnavitio, episcop<>
Bosnensi.
Ausg.: * ed. Sigism. Ferrari in Append. ad
Res Hungaricae provisoiae ord. Praedicat p. 1 s^i.
— • wiederh. in AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p. 29»>
-307. — Miracula ibid. p. 307-310. Cf. Cuperi
comment. praevius ibid. p. 2S2-290.
Acta s. Augustini episcopi Hipponensis
in Africa, illustris Ecclesiae doctoris (t
430).
Ausg.: Prima vitae pars ab in£EUitia usque
ad 30. annmn aetatis aactore ipso s. Augustiuu.
excerpta ex 9 prionbus libris Confessionum eius.
quas a. 1650 Balth. Moretus Antverp. edidit. m
AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 387-427. ~ Se-
cunda vitae pars praesertim ab a. 30. aetatis
usque ad obitum ist die unten folgende Vita au-
ctore Possidio. (Diese beiden Partes sind mit
Cupers und Stiltings Comment. praev. auch be-
sonders abgedruckt Antverpiae 1743. fol.) — Tita
alia eiusdem auctore incerto (eine aus A-i Ccn-
fessionen und seiner Vita auctore Possidio
in späterer Zeit verfasste Compilation) ex an-
tiq. cod. nunc prim. ed. Andr. G. Cramer. Kiliae
1832. 8^ — Tita alia auctore Johanne d^
Quedlingborg(t cca. 1325) ap. Hommey, Spi-
cilegium patrum (Paris. 1684. 8^) p. 569; cf. p.
638. 644. — Tita alia auctore Philippe Har-
veng de Eleemosyna abb. Praemonstr, (+ lls3^
^ in Pbilippi opp. ed. Niool. Chamart Doad 1621.
fol. p. 691-707. — * wiederh. ap. Migne, Patr>-
log. lat. CCIII. p. 1205-1234. — Tito aUa au-
ctore s. Possidio Afro eins familiari per 40
annos et episcopo Calamensi in Numidik {f^e-
schrieben um 432, panegyrischen Charactcrs\
^ ante Opera s. A-i. — * ed. Surius, Vit SS. *>.
ACTA S. AUGÜSTINI EP. HIPPONENSIS
1187
Aug. — ^besser in Oper. s. A-i. Paris. 1690. X.
in calee. — * rec. illustr. ed. Joa. Salinas. Romae
1731. 8°. — wiederh, *»n AA. SS. Boll. 28. Aug.
VI. p. 427-441, — «Augustae Vindel. 1768. 8*
— und ^ap. Migne, Patrolog. lat XXXU. 1841.
p. 33-66. — Indicalns scriptorum omnium au-
ctore s Possidio eodem * Yenetiis 1735. 8®. —
' ex edit postrema Paris. coUata c. edit Antverp.
in AA. SS. 1. c. p, 441-460.
£!rl. - Sehr. : A n ge 1 i s , Lndor. de , De vita et laadibns
B. Aarelii Aagnstini. Paris. 1614. 8P.
St. Angustin, sa yie et extraita de ses^rits. Lille
1852. ifi.
BiLhr, Gp«ch. der römiscben Literatur. Snppl.-Band.
2. AbtheU. p. 227-307 (p. 301-3Ü7 du Äufffohtn der
Werke ». Ättnatitu).
B a r b e r i 8 , Giul. , II gjande sant' Agoetino , vesoovo
d'Ippooa. S. Benigne Canavese 1887. 16mo.
Bersotf Doctrine de s. AogiistiD sor la libert6 et la
provideoce. Paris 1813. BP. 4 fr.
Berti , Laor., De reb. gestis s. Augostini librisque ab
eodem conscriptis commentarius ; acoed. de eioadem
pareDte Mooica etc. bistor. luoabiatio. Venet. 1746. 4P.
Bindemann, C, Der h. Aognstinns. (Berlin a.) Leip-
zig 1844 n. 65. 2 Bde. gr. SP. JL 12.
Biographie universelle III. p. 54.
Böhringer, Die Kirche Christi n. ihre Zeugen. 1.3.
Zürich 1845. gr.9>. i».99-774: Angasttnus.
: Anrelins Angnstinns , Bischof von Hippo. 2. Anfl.
Stattgart 1878. gt.Sfi. 696 pag. Jk 15.
Boissier, Gast.« La conversion de s. Angostin in Re-
vne des denx mondee. 1888. janv. 1.
Bordier, Henri, Restitution d'nn mpt. du 6. siöcle,
mi - partie entre Paris et Oenöve , et eontenant des
lettres et des sermons de saint Augnstin m £tudes
paleographioues et histor. sur des papyros du VI.
siöcle. öenöve 1866. 4P. p. 107-154.
Bou r ke , Ulick J. C, Life and labours of St. Augnstine,
bishop of Hippo Regius. Dublin 1880. gr. ^. 54 pag.
Bush, R. W., St. Augustine: his lifo and timea. Lon-
don 1888. 8P. 212 paa. 8 sh. 6 d.
Clarke, Saint Augnstine. London 1878. dP. VI. 193 pag.
2sh.
Collette, C. H., Saint Augustine (Aurelius Augusti-
nus episcopns Hippouensis), a. D. 887- 430 : a skotch
of his lifo and wntings aa affecting his controversy
^th Rome. London 1883. 8^. 140 pag. 5 sh.
C r e m a , C. B. , Augustinus , d. i. Lebens - Beschreibung
dieses Bischofb und Kirchen - Lehrers. 8 Bücher in
1 Bde. Augspurg 1731. 4P.
Cnper et Stilting, Comm. praev. t» AA. SS. Boll.
28. Aug. VI. p. 213-386.
d*Achery, Vita s. Augustini. Paris. 1648. 4«.
Delfour, Clodomir, De narrationibus qnae sunt in
s. Augustini sermonibus. Thesis. Parisiis, Leroux
1892. gr. 8». 69 pag.
Dorner, A., Augustinus. Sein theolog. System u. seine
religionsphilosophische Anschauung. Berlin 1873. HP.
Jk7.
D u p i n , Bibliothöque des auteurs ecclösiastiques. JH.
p. 168. '
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. I. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 212-251.
Egger , Berth. A., Libri duo de vita et virtutibus ma<;ni
Ecciesiae doctoris s. Augustini .... Graeciis 1^.
SP. Xr. 396 pag.
Eisenbarth, A., Der heil. Augnstinus, sein Leben
und seine Lehre. Stuttgart lHö3. bP. JkS.
Erasmus, Des., tn der praef. seiner Ausg. des Au-
gusUmu.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latin. m. p. 519 {äUere
Auufobe).
Farrar, J.W., Uvea of the Fathen. IT. Edinburgh
1889. Widerkift in the Dublin Re\iew. 1890. July, p.
89-109: S. Augustine and his Angiican critics.
Ferraz, De la psychoIogie de saint Augustin. Paris
1862. 8P. 493 pag. Ouvrage eowtmne. — 2. ödit. ibid.
1869. 8». 7 fr.
Fivizanius, Aug., Vita s. Aurelii Augustini. Romae,
Kartinelli 1587. 4P.
Flott6s, Abb^, £tudes sur s. Angubtin, son gönio,
son Arne , sa philosophie. Montpellier (Paris, Durand)
1861. 80. 635 pag.
Fontanini, J., De corpore s. Augustini Ticini re-
perto. Romae 1728. 4P.
Fontanini, J., Bagioni per Tidentitil del eorpo di s.
Agostino scoperte nella confessione della basilica di
s. Pietro in Coelo aureo di Pavia. Roma 1728. 4P.
Go del Ins, Ant., Vita s. Augustini. Paris. 1652. 4P.
Goens, F. C. J. van, De Anrelio Augustino apologeta
secundum libros de Civitate Dei. Amsterdam 1838. 8^.
Hah n - H ah n , Ida Gräfin , Sanct Augustinus. Mainz
1H66. 8». 352 pag. j|8.
H i s toi r e de s. Augustin , öv^ue d'Hippooe et docteur
de TEglise d'aprds aes 6orita et l'Mition des B4n6-
dictins. Par nn membre de la grande famille de s.
Augustin. Tom. 1. 2. Bruzelles et Paris 1886. 80. XI.
400. 421 pag. 8 fr. ; — wiederh. Bruzelles, 0. Scfaepens
1892. 2 vol. 8«.
Jorio, Ant M. di, Storia popolare del gran patriarca
s. Agostino , vescovo d'Ippona , padre e dottore della
Chiesa , nuovamente compilata. Napoli 1887. 8P. XII.
411 pag. L2.50.
Jouhanneaud, P., Vie de s. Augustin, 6vdque d'Hip-
r>ne. Limogee & Paria 1862. 18mo. 108 pag.
oth. Der h. Kirchenlehrer Aurehus Augustinus.
Aachen 1840. 2 Bde. BP. Jk 3.80.
Lancilottus, C, S. Aurelii Augustini vita. Antverp.
1616. BP.
Macedo, Franc, a S. Augustino, Commentationes duae
ecclesiast. polemicae, altera pro s. Vincentio liri-
nensi , et s. Hilario Arelat , altera pro s. Au-
gustino ... et patribus Africants. Veronae 1674. 4^
288 pag.
Magani, F., La data e il luogo del battesimo di sant'
Agostino , oon alcune note sul primi monnmenti cri-
stuuii di Milano. Pavia 1887. BP. 183 pag. 3 lire.
Maimbourg, Claude , La vie de s. Augustin evesque
d'Hippone reoueillie tant de ses propres Berits que
de ceux des plus anciena auteurs. Paris 1659. BP.
Mair, TVilib., Vita Aurelii Augustini. Ingolstadii 1631.
fol. Omn 22 figg. aen.
Mann, Fr., Erinnerungen an den h. Augustin. Berlin
1809. 4«.
Marcis, A., Vita s. Augustini. Aug. Vindel. 1729. 4®.
Marbeln ecke, Ph., Ottomar, Gesprftche über A.*8
Lehre i». a. %e. Berlin 1821. 8^.
Massini, C, Vita di b. Agostino, oon una breve vita
di s. Monica. Bologna 1810. BP.
Melanchthon, Ph., Libellus de scriptorib. eccleeiast.
Norimb. 1780. p. 75 S. p. 179 ff.
Nebridius a Mündelheim, Libri 2 de vita et vir-
tutibus s. Augustini. iViennael728. BP. — *t6td. 1770.
8*^. — *nunc in memoriam 1500 reverai anniversarii
conversionis s. A - i recens oblati .... per Bertliol-
dum A. Egger. Gracii , Styria 1888. BP. XVI. 396 pag.
Jk i.eo.
Piper, Ferd., Zur Geschichte der Kirchen vftter aus
epigraphischen Quellen in Briegers Zeitschrift für
Kirchengeschichte. I. 1877. p. 2%-285.
Poujoulat, Hi-stoire de s. Augustin. sa vie, ses
Oeuvres , son siöcle. Paris 1843. 8 vol. BP {deuteeh:
aus dem Französ. übers, von Fr. Harter. Schaffhausen
1846. 47. 2 Bde. BP. Jk 6.75. — itaUeniseh: Losan 1845.
3 vol. 8).
Begnier, Ad., De la latinit6 dos sermons de s. Au-
gustin. Paris 1886. 8". 211 pag. 7 fr. 50 c.
Regula b. Augustini cum statutis ordinis s. Augustini
in Dania. 1275—1357 ap. Langebek, Scr. rer. Dan.
V. 1783. p. 628-644.
Rein kons, Jos., Die Geschichtsphilosophie des h. Au-
gustinus. Mit einer Kritik der Beweisführung des
Materialismus (?ogon die Existenz des Geistes. Bede.
Schaffhausen ISöo. gr. BP. IV. 41 pag. 90 ^
Rivius, J., Vita s. Aug. ex eins opor. concinnata etc.
libri 4. Antverp. 1646. 4P. Die erste genauere Zueani'
menstelltmg.
Rösler. Biblioth. d. Kirchenväter IK. p. 237.
Roos, Joh., Augustinus u. Luther. Ein histor. -apo-
logetischer Versuch. Gütersloh 1876. 8«. 160 pag.
Jk l.BO.
Saint-Martin, Histoire de la vie de s. Augustin,
^veque d'Hippone et de plusieurs ss. BB. et auties
hommos do Vordro des Ermites. Tolose 1641. fol.
Schlosser, Univorsalhistor. Uebersicht der Gösch,
der alten Welt III. 4. p. 34 ff.
Schünomann, Bibliotheca patrum U. p. 8.
Schröckh, Kirchengoschichto XV. p. 219.
Seyrich, G. J., Die Goschichtsphilosophie Augustins
nach seiner Schritt De civitate Dei. Diss. Leipzig
ISyi. 8". 69 pag. Jkl.'20.
V. Stolborg, Gesch. der Religion Jesu, in den Bei-
lagen XU Bd. xm-xv.
' 75*
1188
VITA ß. AUGUSTINI NOVELLI — DE S. AUREMÜNDO
Storz, J., Die Philosophie des h. Aagastinns. Frei-
burg i. B. 1882. gr. Sf>. VI. 260 pag. Jk 4.
Tani, Celest., La s:iovinezza di s. Agostino, vescovo
d'lppooa. Roma, M.Lovesio 1888. 8<^. 264 pag. L 1.50.
Thöry, Aug. Franp., Le gönie philosophique et litt6-
raire de s. Augnstin en face du r6alisme contemporain.
Amiens 1861. 8»; 3. M. ibid. 1878. 8P. 4 fr.
Tiüemont, Mömoiros p. s. & l'hist eccl6siast. (Paris
1702. 40.) Xni. Ausfitkrliehe Unierauchtnaen über die
gatvce OuefudUe der donaÜaHschen und pelapianisehen
StnitigktfUm ; dcaraus zum Theü das weUaekumfig«
Bueh von VaiUant (a. ti.).
Translatio Teliquianim s. Auguatini ep. Hipponens.
e Sardinia insula in monasterium Ticinense Caelnm
Auream a.722 ap. Mahillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 1. p. 487. 438.
VaiUant, Hug. et Jac. du Frische, Vita s. Augnstini
in A-i operib. ; stud. monachor. ord. s. Bon. e con-
greg. s. Mauri. Paris. 1679. fol. XI. itmvon eine Art
Auexugti^. Tricaleti, Bibl. manual. Bassan. 1783. 4P. V). '
Villemain, Tableau de l'eloquence chr6tionne au 4.
siöcle. Paris 1850. 8°.
Vita 8. Aur. Augustini Hippon. episc. ex eins potissi-
mnm scriptis concinnata , lib. 8 ; opera et studio mon-
achorum S. Mauri. » Venetiis 1767. 4^. — « tpiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. XXXII. j>. 65-578.
AViggers, Versuch einer pragmatischen Darstellung
des Augustinismas u. Pelagianismus. Hamburg 1831
— 33. 2 vol. SP.
Wörter, Friedr., Die Oeistesentwiclilang des h. An-
relius Augustinus bis zu seiner Taufe. Paderborn
1892. 8». IV. 212 pag. JK 4.
Zimarino, Mich., Considerazioni suUa vita di s. Ago-
stino, dottore della Chiesa. Roma 1888. 8P. 78 pag.
L 1.25.
Vgl. Augustinus, Aurel.
Tita b. Augustini Novelli prioris gene-
ralis fif. Eremitarum s. Augiistini Senis
in Hetraria (f 1309) auctore coaevo ord.
Eremit
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Bell. 19. Mai. IV.
p. 616-621. — Appendix I: examen ad proba-
tioneni antiqui cultus a. 1638 ibid. p. 622-624.
— Append. 11: testiraonia de cultu etc. ibid. p.
624 - 626. Cf. Papebrochii commeni praevius ibtd.
p. 614-616.
Erl.-Sckr.: Auria, Vinc, II b. Agostino Novelle Pa-
lermitano. Opera apologetica. Contro le oppositioni
di Bemardo Äfscalco, ed altri auturi. Palermo 1710.
4«. 103 pag.
Mongitore, Ant., Vita del b. Agostino Novello Pa-
lerm., della nob. famiglia Termine doli' ord. di s. Ago-
stino. 2. impress. accresc. Palermo 1710. 4P. 19 pag.
Biera, Bern., Vita b. Augustini Novelli nobilis Pa-
normitani. Panormi 16G4. 4^.
Rizzo, Cataldo, Lettera in cui si difende la patria
del b. Agostino Novello. Mossina 1713. 8^.
De s. Augitsto presbytero et abbate apud Bi-
turicas in GalJia (f post med. saec. VI) Suyskenii
sylloge in AA. SS. Roll. 7. Oct. III. p. 922-924.
Vita s. Aunacharii -^ Vita s. Aunarii.
Acta s. Aunarii episcopi Autissiodoren-
sis in Gallia (saec. VII init.) auctore ano-
nyme.
Ätisg.: * ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. V. p.
528 -.030. — ^iciederh. in AA. SS. Boll. 25. Sept.
VII. p. 106-108. — A<*ta alia ex historia pontif.
Autissiodor. *ap. Labbe 1. e. p. 108-111. Cf. Pe-
rieri comment. praevius ibid. p. 8G-106.
Vgl. Aunjirius.
Vita vcu. Aupes, Aupex {Alpais) ^ virginis de
Cudot = Vita b. Alpaidis.
De s. Aurea abbatissa Parisiis in Franeia (f
cca. 666) Ghesquierii comment. bistor. - criticus
in AA. SS. Boll.. 4. Oct, IL p. 472-493.
Acta SS. Aureae seu Chrysis virg., Cen-
sorini, FeUcis etc. martyrum apud Ostia
Tiberina (saec. DI).
Ausg. : in A A. SS. Boll. 24. Aug. IV. p. 757-
761. Cf. Pinii comment. praevius ibid. p.755. 75tJ.
Erl. - Sdur. ; N e a m a n n , K. Joh., Der riSmiscbe Staat.
I. Leipzig 1890. p. 319-321.
Acta s. Aureae virg. et mart Cordubae
in Eispania a. 856 auctore s. Eulogio
archiepiscopo Toletano (f 859).
Ausg: in AA.SS. Boll. 19. Jul. IV. p.652. 653.
Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 651.
Legenda s. Aurei episcopi et socionim
martyrum Moguntinorum a. 632 vetus.
Ausg.: ex vet. ms. Ueiligenstadiensi in AA.
SS. Boll. 16. Jun. III. p. 49-57. — InTentio et
miraeola s. Aurei et s. Justinae Mogxmtiae io
ecciesia s. Albani auctore Goswino ibidem moii-
acho ibid. p. 57-73 {mit mekrerett Abbildungen i.
— Analecta Papebrochii ex libro Sigehardi mon-
achi Sant- Albanensis (a. 1298) ibid. p. 73-78 (Aus-
zug ap. Bouquet, Kec. III. p. 521. 522; vollstän-
dig ap. Joannis, Script, rer. Mogunt. II. p. 15-
23). — Appendix de Heiligenstadiensi sanct«^
mm ecciesia ^ ibid. p. 78-93 {mit Abbild.). Cf.
Papebrochii comment. praevius ibid.p,43-4S [tHit
Abbild.). — • wiederh. ap. Joannis 1. c. p. 5-15.
De SS. Aurella et Neomisia virg. Anagniae ic
Italia (saec. XI init.) Suyskenii comment, histur.-
criticus in AA. SS. Boll. 25. Sept. VII. p. 137-141.
De s. Aurella virg. Ai*gentorati in Alsatia (sai^' .
IV. V) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 15. Oct. VIL
1. p. 27-31.
Erl. - Sehr. : D a m ax , Vict., Sainte Aurelie. Xotic» mx
cette jeane sainte et aar ses reltqaes qae p'«^<^-d-
r^i,dise Notre - Dame - des -Victoireö. Piiris Iböl. h'
30 pag. 1fr. 26 c.
Do s. Aurellano episcopo Arelatemi in Gullu
(t 551) Henschenii sylloge historica in AA. SS.
Boll. 16. Jun. UI. p. 108-110. — Acta invei-
tionis ibid. p. 110-112.
De s. Aurellano episcopo Lemovloenel in Aqui-
tania in AA. SS. Boll. 8. Mai. II. p. 285.
De 8. Aurellano episcopo Lugdunensl (tSiO>
elogium historicum * ap. MabiUon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. IV. 2. p. 490-506. — • in AA. SS.
Boll. 4. Jul. IL p. 60-63.
Do s. Aurellano martyre Romano Papiam tniLs-
lato Henschenii comment. criticus in AA. 8S. I>-ü
22. Mai. V. p. 128. 129.
Acta s. Aurelli Augustini "= Acta s. AngQ>ti:i:
episcopi Hipponensis.
Vita s. Aurelli episcopi et confei^>riN
patroni Hirsaugiensis.
Handschr.: Stuttgart, mbr. fol. max. >»^'-
XII. f. 36.
Ausg. : Bruchstück in Pertz* Archiv XI. p.271.
De s. Auretio episcopo Carthagineosi (j c. 4'J''
J. van Ileckii comment, historicus in AA. S>.
Boll. 26. Oct. XI. p. 802-860.
De s. Auremundo abbate Mariacensi apud Pi-
ctones in Gallia (f cca. 600) notitia ex Mabillon i
DE B. AÜRIA — VITA S. AUTBERTI EP. CAMERACENSIS
1189
AA. SS. 0. s. BeD. in AA. SS. Boll. 9. Jul. II.
p. 712.
De b. Auria virg. in Hispanla (f cca. 1100) in
\X. SS. Boll. 11. Mart. H. p. 100. 101.
De s. Ausiaco presbytero Baiocis in Oalliis (f
i\ 460) Vict. de Buckii comment historicns in
AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 658-770.
Passio s. Ausonii Engolismensis epi-
scopi primi auctore anomTno.
Ausg.: ex ms. cod. univere. Lagdun. Batav.
0«^ 108. sec. XII in Analect. BoUand. V. 1886.
p. 296-312. — Tita auctore Francisco Corlaeo
ex edit. Franc. Bosqueti in AA. SS. Boll. 22. Mai.
V. p. 134-137. — Yetus legen da apocrypha
ex ms. ibid, p. 137-141. Cf. Papebrochii com-
ment. praevius ibid. p. 131-134.
De 8. Auspicio episcopo Aptae Juliae in Pro-
vincia Galliae in AA. SS. BoU. 2. Aug. I. p. 155.
De s. Auspicio episcopo Treviris (saec. U) no-
dtia in AA. SS. Boll. 8. Jul. IL p. 537.
De B. Auspicio episcopo TuUi Leucorum in
Bclgica I (t cca. 478) Sollerii sylloge in AA. SS.
Boll. 28. Jul. VI. p. 561. 562.
De s. Austindo archiepiscopo Ausciensi, con-
fessore in Vasconia superiori (f 1068) Suyskenii
sylloge histor.-critica in AA. SS. Boll. 25. Sept.
VIL p. 152-162.
Vita s. Au8trebertae abbatissae Fau-
liacensis (f 704) in Belgio et Nonnannia
auctore anonymo.
Handsehr.: 2Monteca8ino, Pertz' Arch. V.
p.66. Abweichungen ap. Bolland. AA.SS. 10. Febr.
II. p. 420. — Paris, Nat.-Bibl. Colb. 5297. 21.
sec. XIU. — Colb. 5349. 18. sec. XIV. — St. Germ,
n'^ 497. sec. Xu. — St. Martin, n« 1. sec. XII. —
Montpellier, Univ.-Bibl. n® 1. Vit. sanct. vol.l.
f. 1. — Dijon, üniv.-BibL n» 383. Acta Sanct.
vol. IL 8.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 10. Febr. — ^wie-
derh. in AA. SS. Boll. 10. Febr. 11. p. 419-423.
— 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1.
p. 29-37. — *ap. Duchesne, Eist. Franc, scr. I.
p. 651. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 549.
550. — Tita alia auctore anonymo perantiquo
et fere aequali, ex ms. Compendiensi ap. Ma-
billon 1. c. p. 37-39. — Miraeula in AA. SS.
Boll. I. c. p. 423-426. — Miraenla alia auctore
monacho anonymo * ibid. p. 427- 429. — • ap.
Mabillon 1. c. p. 39-44.
ErL'Sehr.: Bandet, Vie de s. Äastreberte et notice
sur son monastdre et la basiliquo de S.Pierre. Bar-
Ie-Ducl861.
Bolland, Comment. praevins in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 417-419.
Histoiro littöraiie de la France. IV. 1738. p. 68.
Meunier, Sainte Anstreberte de Marconne, nbbesso
de Pavilly (ordre de s. Benott) , sa vie , sos mii-acles,
son culte. Arras 1888. 8». XXIIL 316 pag.
V i e de sainte Aastreberthe. Boologne - sur - roer (1852).
l2nio.
Tita s. Austregisili episcopi Bituricensis
{Bourges, f 624) ac miraeula auctoribus
antiquis sed anonymis: ,Beatus Austre-
gisillus, natus Augino patre'. Libri 3.
Handsehr.: Dijon, Un.-Bibl. n* 383. Acta
SS. Vol. III. — Paris, Nai-Bibi. S. Mart. Le-
mov. n® 1254. sec. XIII; — St Germ. n° 73. sec.
XIII. — Troyes, n° 26. Acta SS.
Ausg. : * ed. Surius , Vit SS. 20. Mai. — • m
AA. SS. Boll. 20. Mai. V. p. ♦229-*238; cf. VII.
p. 820. — • ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 95-99. — * ap. Labbe, Bibl. nova IL p.
350-363 als Res gestae ac miraeula s. A-i. —
•Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 467. 468. —
Eiogium s. A-i olim tumulo illius mannoreo in-
.sculptum ap. Labbe L c. U. p. 363. 364. — Mira^
eala auctore anonymo saec. VIII ^ ap. Mabillon
1. c. saec. IL p. 99. — ' Auszug ap. Bouquet, Rec.
III. p. 483. 484. — Miraeula alia scripta ab ano-
nymo saec. Vin *ap. Mabillon L c. p. 100-102.
— 'Bruchstücke • ap. Duchesne, Hist. Franc, scr.
L p. 787. — »»ap. Bouquet, Rec. III. p. 660. 661.
Erl.-Sehr.: Histoire litt^raire de la France, m. 17H5.
p. 5Ö0.
Tita I s. Austremonii primi episcopi
Arvernorum in Gallia seu Passio minima
(forsan saec. I) auctore anonymo.
Handsehr.: Clermont, Stadtb. mbr. sec. X;
mbr. sec. XIII.
Ausg.: ^in AA.SS. Boll. 1. Nov. Lp. 49-54. —
Vita n seu Passio parva auctore anonymo [Hand-
sehr.: Brüssel, k. Bibl. n° 8550. mbr. saec. IX.
X. fol.] ibid. p. 55-61. — Vita III auctore ano-
nymo [Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. n® 5365.
saec. XII. fol. max. — Rom, Vatic. reg. Christ,
n® 486. mbr. saec. IX. fol.] * ap. Labbe, Bibl.
nova IL p. 482-505. — Un AA. SS. Boll. l. c.
p. 61-77. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. lü. p.
407. — Vita alia et passio * ap. Duchesne, Hist
Franc, scr. III. p. 379. — ' ap. Bouquet 1. c. V.
p. 432. 433. — Revelatio corporis s. A-i et
eiusdem duplex translatio auctore anonymo ^ ap.
Labbe l. c. p. 507. — • in AA. SS. Boll. 1. c. p.
77-80. — Secunda translatio * ap. Duchesne
L c. p. 380. — ' ap. Bouquet 1. c. p. 433. — Liber
miraculorum *ap. Labbe I.e. p. 505. — ^wie-
derh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 80-82.
Erl. - Sehr. ; F r a i s s e , J . de, Orifrine des eg] ises de France,
proav6e par la auccosbion de ses evoques , avec la
vie de s. Austremoine , premier apotre et primat des
Aquitaines. Paris 1688. &>.
Histoire litt6raire de la France XV. 1820. p. 620. 621.
Hooff, Comment. praevins in AA. SS. Boll. 1. c. p.
23-49.
De s. Austroberto archiepiscopo Viennensi in
Gallia (t cca. 341) Henschenii svlloge historica
in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 432.
Vita s. Allstrudis = Vita s. Anstrudis.
Ylta y. Austnilfi abbatis Eontanellensis
(t 754. 14. Sept).
Ausg.: ex gestis abbat. Fontanellens. * ap.
d'Achery, Spicileg. III. — ^ wiederh. ap. Mabil-
lon, aL SS. 0. s. Ben. saec. IIL 2. p. 133-136.
Tita s. Autberti episcopi Cameracensis
(633—669?) auctore Fulberto (episcopo
Camotensi? f 1028).
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 13. Dec. VI. p.
894-901. — * ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii III.
1190 DE S. AUTBERTO EP. ABßINCENSI — DE S. AVITO H EP. ARVERNENSI
p. 529. — ' ap. Migne , Patrolog. lat CXLI. p. 355
- 368. — * excerpta in Neues Archiv der Oes. f.
ä. d. Gesch. XV. p. 470-472.
Erl.-Sehr.: Hiatoire litt^raire de la France YII. 1746.
p. 277.
Lambecina, Commentar. bibl. Vindobon. II. 1669.
p. 913.
w a ttenbaoh, Deutschlands GeAchichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 149; 6. Aufl. n. 1894. p. 166.
De 8. Autberto episcopo Abrincensi in Gallia
(saec. VIII) Henschenii Synopsis histor. in AA.
SS. Boll. 18. Jun. m. p. 603.
Acta s. Autonomi martrris in Bithynia
(saec. IV) auctore anonyme.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 12. Sept.
IV. p. 1 6 -1 9. Cf. Stiltingii comment. praevius ibid.
p. 14-16.
De s. Alltore, vid. Acta s. Auctoris.
De 8. Auxano episcopo Mediolani in Insubria
(t 568) Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 3. Sept I.
p. 666. 667.
Tita s. Auxentii presbyteri archiman-
dritae in Bithynia (f cca. 470) auctore
coaevo.
Ausg.: ex ms. graeco collata c. vors. Meta-
phrastae a Lipomano et Surio edita in AA. SS.
Boll. 14. Febr. II. p. 770-782. Cf. Henschenü
comment. praevius ibid. p. 768.
Vita s. Auxibii episcopi Soliorum in
Cypro (f cca. 102) auctore anonyme.
Atcsg. : ex graeco ms. latine versa in AA. SS.
BoU. 19. Febr. III. p. 124-128.
De b. Ava virgine Dononii in Hannonia (saec.
IX) in AA. SS. Boll. 29. April. UI. p. 628.
De s. Avatia in agro Bellunensi dominii Ve-
neti notitia in AA. SS. Boll. 20. Jun. IV. p. 21.
Vita 8. Aventini episcopi Castroduni in
Gallia (saec. VI).
Ausg.: ex rhythmo gallico sucoincte concin-
nata in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 478-480.
Vita s. Aventini presbyteri Trecis in
Oallia (saec. VI) auctore anonyme.
Ausg. : * ex ms. edita a N. Camuzato in Prom-
ptiiarium antiquitat. Tricassinar. p. 58. — * wie-
derh. in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 476. 477. Cf.
ibid. Bollandi commentarius p. 474 fF. — Eulo-
gium 8. A-i ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 349 ex
vita eins.
Erl.-Sehr.: Histoire littöraire de la France. VI. 1742.
p.227.
Notice historiqae sor saint AvenÜn d' Aquitaine. Tou-
louse 1860. 8«.
Tillomont, M^moires de Tliist. ecclösiast. XVI. 1712.
p. 139. 742.
Vindry, La vie et la neuvaine du b. s. Aventin avec
une notice snr Beaurcgard- r^rdque. Clermont-Fer-
rand 1862. 8°.
Vita s. Avertani conversi ordinis Car-
melitarum (saec. XIV) auctore Carmelita
Itale.
Ausg.: interprete Segero Paulo in kk, SS.
Boll. 25. Febr. III. p. 620-623. Cf Henschenii
comment. praevius ibid. p. 616-620.
De s. Avertino diacono in territorio Turonenn
(t cca. 1170) in AA. SS. BoU. 5. Mai. ü. p. 55. 50.
Erl.-Sehr.: Barbier de Montault, Notice historiqGC
sur Saint Avertin. 4. Mit. Angers 1860. ISmo. 1 fr.
De s. Avia virgine et martyre in Gallia (saec.
VI) Buckii sylloge critica in AA. SS. Boll. 21.0ct.
IX. p. 322. 323.
De s. AvIa virgine martyre circa Parisios in
Gallia in AA. SS. Boll. 2. Mai. VH. p. 542.
Vita s. Aviti abbatis Miciacensis apud
Aurelianos, Piciaci in Pertico [tceskalb
bei Bouquet Perticensis] (f c. 527) au-
ctore ferme coaevo.
Ausg.: ^ in kk. SS. Boll. 17. Jun. III. p, 351
-360 C ed- Paris. IV. p. 282-291). — »Auszug ap.
Bouquet, Recueil III. p. 438. 439.
Erl.-Sckr.: Histoire litt^ire de la France. lU. ITti^.
p. 266.
Torquat, Histoire de saint Avite, de I'^glise et du
chapitre de Saint -Avite in H^moires de ia Socivtr
archdolog. d'Orlöanais. U. 1853. p. 32B.
Vita s. Aviti episcopi Viennensis in Gal-
lia (f cca. 524): ,Tempore Zenonis'.
Ausg.: ^ ex mss. Vienn. et Bodecensi in AA.
SS. Boll. 5. Febr. I. p. 667-669. — » ap. I^bbe,
Bibl. nova I. p. 693-695. — ■ ed. Rud. Peiper iti
Mon. Germ, liist. Auct. antiquiss. VI. 2. p. 177-
181. — Epitaphium s. A-i in kk. SS. Boll. 1.
c. p. 669. — ' ed. R Peiper 1. c. p. 185.
Erl.-Sdir.: Ampdre, Histoire ütt6rairo de U Fraace.
II. p. 178 sq.
Bin ding, Gesch. des burgundischen Königreichs. Leip-
zig 1868. p 168 ff. 260 ff. 290-297.
Charaux, Aug., Saint Avite, 6v^ne de Vieone en
Dauphin^ , sa rie , ses oeavres. Thöse hiat. et Utter.
Monc-de-Mar6anl876. BP. 204 pag.
C u c h e V a i , Vict., De s. Aviti , Viennae episcopi ^ op-^-
ribus commentarius. Thesis. Parisiis 1863. 8^. !!!•
pag. 3 fr.
Ebort, Adf., Allgem. Gesch. der Literatur des Mitte:-
alters. I. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 393-402.
E t u d e 8 pal^graphlques et historiques aar des papyni^
du VI. siöclo en partie inödits renfermant des* bo-
molios do s. Avit . . . Gendve 1866. 4°. (Atoc 5 fac-
similes.) Darin: Albert Rill iet, Conjoctores histo-
riques sur les homölies pr(>ch6<w ^r Avitos , ^reqti^
de Yienne, dans le di<x^e do Gendve et dans le
monastöre d'Agaune en Valais p. 31-106.
Guizot, Histoire de la civilisation en France. 3. Mit.
Bruxelles 1846. S». Le^ou 18«.
Henschen, Commentar. praevius in AA. SS. BcIL
1. c. p. 660-667.
Lagrevol, A. do, Notice sur saint Avite , ^eauede
vienne in M6moires de TAcademie . . . do Lvob.
XI. 1868. p. 157 - 183 {amush besonder» atgedr. hxoL
1868. 80). dlpoff.
Parizel, P., Saint A\it, öveque de Vienne, sa \\*:
et ses öcrits. Thöse. Louvain 1859. 8^. IV. 328 pag.
8 fr. 50 c.
Vgl. Avitus , n^ra p. 128.
Vita s. Aviti eremitae in Sarlatensi
apud Petracoricos dioecesi (f cca. 570).
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 361
-365. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 39t».
Tita s. Aviti presbyteri.
Ausg.: in Gatalogus codicum hagiograph.bib!.
regiae Bruxell. I. 1. Brux. 1886. gr. 8^ p. 57-63.
De SS. Avfto, Cinzamo Lectore et aliis martyri-
bus Nicomediae mAA.SS.Boll. 23. Jun. IV. p. 471.
' De s. Avito II episcopo Arvernoiwl in Gallia (saec.
VII) in AA. SS. Boll. 21. Janr. D. p. 380. 381.
DE S. AVITO EP. CLAROMONT. — VITA BALDEWINI ARCHIEP. TREVIR. 1191
De & Avito fplacopo Clanrnionteml istius no-
zninis primo (f cca. 594) Claromoote in Arvemia
Cuperi comment. historicus in AA. SS. Boll. 21.
Aug. IV. p. 444-449.
De SS. Avito et Donato martyribus Africanis in
AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 768.
De SS. Avito, Laeto, Dolcardo et Viatore mon-
achis Micianensibus (cca. 530) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 613. 614.
De SS. Avo, Avia, patre et matre et 2 filjis
martvribas apud Graecos in AA. SS. Boll. 9. Mari
n. p. 3. 4.
De s. Aya oomittssa Montibus HannoDiae in
Belgio (saec. ^71) in AA. SS. Boll. 18. April. U.
p. 579-582.
ErL'Sehr.: Coret, J., La triomphe dw vertas ^Tan-
961iqiieB repr^sent^ dans les actiona böroiqnea de 8.
Aye , comtesae de Bayiutiit afo. Mona 1674. 4P.
(Mareille, Gh.) Recueil de la vie, mort et miraclea
de a. Ayo oq Agio, comtesae d'Hainaat, patrone
contra lea pers^cutiona iqjastea. BraxeUea 1745. 8P.
Vita s. Ayberti de Crispino presbyteri,
reclusl ord. Bened. in Hannonia (f 1140)
auctore Roberto archidiacono Ostre-
vandensL
Ausg, : * ed. Surius, Vit. SS. 7. April, mit ver-
ändertem Stil. — • besser in AA. SS. Boll. 7. Apr.
I. p. 673-680 ed. Henschen. — Miracula re-
centiora ex variis ibid. p. 680-682.
De b. Aymardo abbate Cluniacensi IE (f cca.
965) eloginm historicom ap. Mabillon , AA. SS. o.
8. Ben. saec. V. p. 316-325.
De s. Azarit propheta in Symbatha districtu
Jadaeae sab Asa rege Judaeorom in AA. SS.
Boll. 3. Febr. I. p. 319-321.
B.
Miracula s.Baboleni primi abbatis mon-
asterii s. Mauri Fossatensis [Saint -Maur-
deS'Foss^] in Oallia (saec. VII).
Ausg. : ^ ex cod. S. Genn. Paris, in AA. SS.
Boll. 26. Jon. V. p. 181-184. — • ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. I. p. 658. — • ap. Bouquet, Rec.
m. p. 565-571. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. 11. p. 593-598. — Vita ex pervet ms.
in compendium redacta a Jacobe Du Breul, in
eins Supplementum antiquitatum urbis Parisia-
cae. 1C14. p. 137-146.
Erl.-Sdir.: Des. Baboleno Fosaatenai einsqae Tariis
tranalationibaa ap. Labbe , Bibl. nova I. p. 6ö6.
De 8. Baboleno ap. Mabilloa 1. c. p. 590-593.
De ss. Babyla, Timotheo, Agapio martyribus
Siculis in AA. SS. Boll. 24. Janr. IT. p. 592.
Acta SS. Babylae episcopi Antiocheni,
Urbani, Prilidiani etc. (saec. III).
Ausg. : ex yet. ms. Ripatorii et Mombritio in
AA. SS. Boll. 24. Janr. IL p. 571-573. — Alia
acta ibid. p. 573-576. — Alia acta ex Simeone
Metaphraste ibid. p. 576-578. — s. Babylae
translatio ibid. p. 578-580. — s. Babylae reli-
qaiae Cremonam translatae ibid. p. 580. 581. —
Cf. ibid. 569. 570.
Vita s. Baculi episcopi Sarrentiiii in
Campania (flor. c. 660) auctore Dav. Ro-
maeo Philocasio.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 29. Janr. II. p. 950.
951. — Acta auctore anonyme ap. Üghelli, Ital.
Sacra ed. Coleti. VI. p. 603-606.
De 8. BadHone abbate Lutosae in Hannonia
(saec. IX) Ghesquieril comment hist.-criticus in
AA. SS. Boll. 8. Oci IV. p. 349-361.
Tita s. Badimi archimandritae, inarty-
ris in Perside (f cca. 376).
Ausg.: ex ms. graeco latine in AA. SS. Boll.
9. April. I. p. 825. 826. — Mkqtvqiov Bn&i^f^ov
uQXi^av^^ltov ibid. I. append. p. lxxxy. lxxxyi.
De s. Badttipho abbate Althanacensi in Oallia
in AA, SS. Boll. 19. Aug. III. p. 732.
De s. Baino episcopo Tarvanensi et dein ab-
bate Eontanellensi in Normannia Francica (f cca.
710) ^Henscbenii commendatio in AA. SS. Boll.
20. Jun. IV. p. 26-29. — » ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 474. 475.
Acta s. Baithenei (Baitheni, Bithini)
abbatis Hiiensis, sancti Columbae suc-
cessoris in Jona Scotiae insula (f 601):
jReverendus pater abbas'.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 9. Jun. IL p. 237.
238. — » ap. C. de Smedt, AA. SS. Hibemiae p.
871-878.
De s. Balbina virgine Romae (f 130) commen-
tar. historicus in AA. SS. Boll. 31. Mart. III. p.
900-903.
De s. Baldegunde abbatissa in AA. SS. Boll.
10. Febr. U. p. 429.
Tita s. Balderici confesaoris in Monte-
falconis in agro Eemensi (f ante med.
saec. VII), miracula et translationes. Ex
historia eccl. Bemensis Flodoardi Üb.
IV. c. 38 sqq.
Ausg.: sec. recens. Colvenerii in Bibl. MM. PF.
Lugd. in AA. SS. Boll. 16.0ct. VII. 2. p. 923-928.
Cf. Commentarius praevius ibid. p. 909-923.
Vita s. Balderici episcopi Leodiensis
(1008 — 1018) auctore monacho S. Jacobi
Leodiensis.
Für die lothiiDgischeo Zostfinde des 11. Jahrhanderts
nicht unwichtig.
Handsckr.: Lütt ich, Jacobskloster mbr. sec.
xn. 40.
Ausg.: xuerst ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 724
-738.
Vita BaMewInI archlep. Trevirensls, vid. Vita
Henrici VII.
1192
YITA S. BALDI — VITA B. BAPTISTAE
Tita s. Baldi vulgo s. Bond, poenitentis
apud Senones in Gallia (f c. 620) rautila.
Ausg. : ex cod. S. Eligii Paris, in AA. SS. BoU.
29. Oft. XIL p. 879. 880 cum V. de Buckii oom-
mentpraevio p. 872-879.
Vita s. Baldomeri subdiaconi Lugduni
in Gallia (f oca. 660). Epitome.
Ausg.: m AA.SS.BoU. 27. Febr. in. p. 683.684.
Erl.'Schr.: Histoire littöraire de la France. lU. 1735.
p. 579.
Tita b. Balduini martyris, archidiaconi
Laudunensis (saec. VII).
Ausg.: ex ms. Corsendoncano in AA.SS.BoU.
8. Janr. Lp. 503-505.
JSrl.'Sekr.: Histoire litt^raire de la Fraiico. IV. 1788.
p. 89.
De b. Balduino abbate ord. Cisterciensis Reate
in Italia (f 1140) Cuperi comment. historicus in
AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 450. 451.
De b. Balduino Gandensi ord. Praed. (f 1273)
ap. Choquet, Sancti Belgi p. 63-66.
Historia s. Bal86mii martyris Bamerude
in dioecesi Tricassina Galliae (saec. V).
Fragmentum.
Ausg.: ex Camuzati promptuario p. 334 in
AA. SS. BoU. 16. Aug. HI. p. 293. 294. — Vita
alia auctore incerto ap. Labbe, Bibl. nova 11. p.
509-511.
Vita 8. Baltechildis = Vita s. Baltbildis.
De s. Balthasare rege in AA.SS.BoU. 11. Janr.
I. p. 664. 665.
De SS. Balthero presbytero et Bilfrido auri-
fabro, anachoretis in Scotia (cca. 757) commeo-
tar. historicus in AA. SS. BoU. 6. Mart. I. p. 448
-452.
Vita s. Balthildis reginae Galliae, uxo-
ris regis Chlodovei II, postea sanctimo-
nialis Kalensis (f c. 680) auctore ano-
nyme Vor 691 geschrieben.
Hdndschr. : A d m o n t , Stif tsbibl . mbr. sec. XII.
4^— Melk, Stiftsbibl. F.8.sec.XIII. — Namur,
Semin.-Bibl. n® 12. sec. XII. fol. — Paris, Nat-
Bibl., lat. n*5318. 51. sec. XII; — n° 5341. 62
(oüm Colb. 59). sec. XII. XIII. rabr. fol.; — n°
11749 (olim S. Germ. n° 496, antea 463). mbr,
sec. XI. fol.; — n*» 11752. sec. X; — n^ 12607
(olim S. Germ. 460). mbr. sec. XIII. fol.; — n°
17625 (olim Compend. nMO). sec. X; — n« 18296
(olim Corbie n° 17). sec. X; — St. Martin n« 1.
tom. V (olim S. Mariae Karoliloci). mbr. sec. XII.
XIII. fol. max.; — St. Martin n° 108. mbr. sec.
XI. — Ronen (oHm Gemeticens.) sec. XI med.
ohne n®. — Troyes n** 755. sec. XL fol.
Ausg.: * ed. Surius, De probatis SS. historüs.
VII. Colon. 1586. p. 36-43, eleganter stilisirt. —
* wiederh. ap. Duchesne, Hist. Franc, ser. I. 1636.
p. 663-668. — » in AA. SS. BoU. 26. Janr. II.
1643. p. 739-742. — * ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. IL p. 775-783. — * mederholt im
Auszüge ap. Bouquet, RocueU III. p. 571-574 —
^ü. ganx ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVII. p.
665 - 676. — ' diese Vita u. die folgende inter-
poHrte einander gegenObergesieUt ed. Br. Erusch
in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov. IL 1888. p.
482-508.
Uebers.: detäsck: Bruchstücke von 0. Abel
hinter seiner üebersetx. der Chronik Fredegars
(= Geschichtschr. der deutsch. Vorzeit [VIL Jahrh.
2. Bd.] p. 115; 2. Aufl. Leipzig 1876. 8*. LieL 5)
p. 157-159.
fränxösisch: der Surius^cA« Text ap. Et. Bin et»
La vie excellente de sainte Bathildo, reine de
France, fondatrice et religieuse de Chelles. Paris
1624. 12n»o; — ap. Modeste de Saint-Aimable,
Monarchie sainte. 1670; — ap. d'Andilly. Re-
cueU des vies des saints Ulustres. Paris 1675.
Vita s. Balthildis eiusdem se-
cunda auctore anonyme.
Ist die roraaf)^hende Tita in der el^ianterea and
klareren Redeweise eines spfttem Interpolators.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 26. Janr. 11. p. 742
-746 {fast ganx der Text des Surius). — ' ap.
MabUlon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p. 783-785.
— ^ Auszug ap. Bouquet, Recueil III. p. 574. —
Historia translationis a. 833 auctore anonymo
[Hafidschr.: Paris, Nai- Bibl. lat n« 18296(a'r-
bie n<» 17). mbr. sec. X] * in AA. SS. BoU. 26.
Janr. 11. p. 747-749. — * ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 450-453. — ' Bruchstück
ap. Bouquet, Recueil VI. p. 309. — * dimidiam
fere partem lihelli ed. Holder- Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 284. 285.
Erl.-Sckr.: Do s. Bathilde re^na et s. Radefiui<ie
virgine Kalae in Oallia in AA. SS. Boll. 1. c. p. 7o2
-738.
dos Essarts, Saiute Bathilde, 6tade historique m
Le Gorrespondant. XXXU. 1863. p. 227 fll
Drion, La reine Bathiide. Limoges 1865. 6°.
Ebort, Adf., Allgem. eeschiehte der Literatur «if-s
Mittelalters. I. 2. Aufl. 1889. p. 614.
Hardy, Descriptive catalogne of materials. I. 1. 1S62.
p. 286. no 731-734.
Histoire littöraire de la France. lU. 1735. p. 63$;
V. p. 10.
Erusch, Präefat. vor seiner Aueg. p. 475-481.
Pertz' Archiv XI. 1858. p. 278 {Handsehr.).
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 88. n^l72i
p. 238. 443.
y 1 e de sainte Bathildo reine de France. LiUe , Lcfurt
1847. 16mo; ed. 2«. ibid. 1851. 16mo.
De y. Baltramno abbate Lutrensi apud Se-
quanos (f 960. 15. Aug.) ap. MabiUon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. V. p. 277-279.
Vita s. Bandaridi episcopi Suessionen-
sis in Gallia (f 545).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Aug. I. p. 63-6S.
Cf. Sollerii comment. praevius p. 60-62,
Erl-Schr.: Histoire litt^raire de la Franco. XII. ITSL^^
p. 43L
De SS. Santo et Beato fratribus presbytt'!i>
Treviris et Confluentiao (saec. VII) in AA. S>.
BoU. 31. Jul. Vn. p. 307.
Vita s. Baomiri confessoris Cenomanen-
sis (f ante 541. 4. Nov.) auctx)re anonymo.
Ausg. : * ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 508. 509.
— • Auszug ap. Bouquet, ßec. III. p. 430.
JSrl.-Schr.: Histoire littöraire de la France. III. 173ä.
p. 408.
Vita b. Baptistae de Varanis ord. pau-
perum sororum s. Clarae (f 1527) Game-
DE S. BAEAÜTALE — VITA S. BARDONIS ARCHIEP. MOGUNTINI
1193
rini in Ümbria^ ab ipsamet ad patrem
spiritualem scripta.
Ätisg. : ex impresso Italico Barth. Oimarellae
latine interprete Conr. Janmgo in AA. S8. Boll.
31. Mai. Vn. p. 478-496. — Revelationes de.
mentalibus doloribus Christi, ex edit. DomiD. Pa^
scuccii latine redditae Und, p. 496-501. — Sup-
plementum ex Italico Matthaei Pascuccii t'^tW.
p. 501-514. Cf. Papebrochii comment. praevius
ibid, p. -176-478.
De s. Baractale martyre Spoleti in ümbria
(sec. ine.) in AA. SS. BoU. 9. Oct. IV. p. 994.
Tita s. Baradati anachoretae in Syria
(f cca. 460) ex Philotheo Theodoreti
cap. 27.
Ausg, : in AA. SS. Boll. 22. Febr. III. p. 293.
Cf. Henschenii comment. praevius ibid, p. 292.
Translatio s. Barbarae virg. et mart
(j saec. III) in Aegypto et miracula.
Ausg.: unt. d. Ueberschr.: Qualiter caput b.
B-e processu temporis (Roma) in Pomeraniam
pervenit ed. M. Toeppen in Scr. rer. Pruss. II.
p. 397-411. — Translatio U Romam: ,Po8tea
vero' in Catalogus codicum hagiographic. reg.
bibl. Bruxell. I. 1. 1886. p. 392. 393. — Trans-
latio in e Constantinopoli Veoetias a. 1258 au-
ctore PetroCalo Veneto, ord.Praed. (t c. 1310)
^ ed. Fiam. Cornelius, Ecclesiae Venetae antiq.
monum. II. p. 180. — ^wiederh. ap. Riant, Exu-
riae I. 1877. p. 182. 183; cf. p. cvui. — Vita a
Petro Galesinio protonotario apost. contexta ex
Graecis authoribus Joanne Damasceno et Ar-
senio, ed. Surius, De probatis SS. historiis 4. Dec.
AI. p. 690-692 (ed. Colon. 1575). — Miraeulnm
s. B-ae in homine quodam flammis misere exnsto,
ä Theodorico Pauli Gorcomensi conscriptum
a. 1448 ibid. p. 693. 694. — Cer tarnen eius-
dem sanctae authore Simeone Metaphraste ibid,
p. 695-698. — Die Historie van Sinte Bar-
bara met die miraculen. Am Ende: gheprint te
Delf in Holland (Eckert van Hombergh) 1497.
4^ Ooih.; Antwerpen 1498. 4^ — Historia seu
legenda b. virg. B-ae. Incipit prolog9 i legendä bea-
tissime virginis Barbare ex formicario Joa. Nider.
Impressum Colon ie apud lyskirchen. s. a. (1490). 4°.
44fol. — Informatiode genealogia sive origine
b. virginis ac martyris Barbarae; cum prosecu-
tione legendae et miraculorum. s. 1. et a. (Mogunt.,
Petr. Fridberg cca. 1495). 4°. 6 fol Qoth. — Sunte
Barbaren passye. Magdeburg 15(X). 4®. Gedicht.
— Sent barbaren passie. CXiln 1513. 4®. — Sant
Barbara Legend vnd Passye. Leyptzk 1517. 8".
ErL-Schr.: Alba, Franc, Beatae Barbarae virg. et
mart. vita, cum precibos ad fulgumm grandinisque
tempestates fagandas. Matriti 1765. SP.
C^loBtin, Histoire de s. Barbe. Paris 1858. 16mo.
Marini , Sav., Memorie di s. Barbara vergine e martiro
di Scandriglia detta di Nioomedia , protottrice prin-
cipale della .citlA e diocesi di Rieti. Faligno 1788. 4^.
Neumann, K. Job., Der r&mische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 327.
Villemot, HisMre.de s. Barbe, vierge et martyre,
patronne de rartiUerie de torre et de mer et des
mineors. Besannen 1865. 12mo. 2 fr.
Acta s. Barbari martyris Methone Te-
netias translati apocrypha.
Ausg. : ex catalogo Petri de Natalibus in AA.
SS. BoÜ. 14. Mai. III. p. 286. — Translationes
SS. Pauli episcopi et Barbari martyris a. 1496,
ex mss. monasterii s. Laurentii ibid, VII. p. 770-
772.
De SS. Barbanino presbyt, Humato, Evasio etc,
martyribus in AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 168.
Yita s. Barbati Beneventani episcopi
(664—683): ,Sicut evidentissimafidelium'.
Wichtig fOr die longobardische Geschichte. Nicht vor
dem 9. Jahrb. geschrieben.
Handschr,: Montecasino n'^llO. 145. 146.
— Neapel, Oeffentl. Bibl. Vni. B. 5. sec. XII;
— VIII. B. 6 (olim Troianus). mbr. sec. XI. —
Rom, Bibl. Chigi F. IV. 75. mbr. c. 1000 Script.;
— Bibl. Vallicell. IV. mbr. sec. XII. foL; — IX.
mbr. sec. XI. fol. ; — VI. mbr. sec. XÜI. fol. max. ;
H. 4. Chart, sec. XVII. fol. — S. Crucis de Hie-
rusalem n^ 49. — - Vatic. n® 1197. sec. XI; — n®
5834. sec. XVI; — u^ 7810. mbr. sec. X. fol.
Ausg.: ^ap. Ughelli, Italia sacra, ed. Venet.
Vni. p. 21. — » in AA. SS. Boll. 19. Febr. IIL
p. 139-142. — ' ed. Waitz in Mon. Germ. bist.
Scr. rer. Langob. 1878. p. 556-563. — Vita alla:
, Tempore quo Grimuald.' [(viel jünger als d. Vor-
hergehende y ohne Wert,) Handschr,: Avignon,
Musee Calvet. ehart. sec. XV. n° 251. fol. 19] in
AA. SS. Boll. 19. Febr. m. p. 142-145. — Die
Carmina hieraus ap. Borgia, Storia di Bene-
vento II. p. 277. n. — Translatio auctore Fal-
cone in chron. Benev. in AA. SS. 1. c. p. 145. 146.
Vgl. Falco.
De SS. Bardomlano, Eucarpo et sociis 26 mar-
tyribus in Asia in AA, SS. Boll. 25. Sept. VII.
p. 57.
Tita s. Bardonis archiepiscopi Mogun-
tini (1031 — 1051) brevior auctore Vul-
culdo capeliano Liutpoldi arch. eins suc-
cessore.
Recht httbsch, aber gar zu gedringt and kurz.
Handschr.: vid. ap. Pertz, Mon. scr. XI. p.
317. — Darmstadt, Hofbibl. n^ 820. chart. a*
1507. 8°. — Würzburg, Ün.-Bibl. n<^ 187. chart.
sec. XV. fol.
Ausg.: *ap. Böhmer, Fontes IIL p. 247-254.
— *ed. Watten bach ap. Pertz, Mon. scr. XI. p.
318-321. — »ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. III. p.
521-529. — Vita altera maior auctore anonyme
monacho Fuldensi Hhier fehlen viele That-
Sachen y Ueberfluss an Lobrednerei). Handschr,:
vid. ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 322] * ed. Pape-
broch in AA. SS. Boll. 10. Jun. U, p. 301-319.
Vgl. ed. Paris. Jun. II. Append. p. 28* -34*. —
wiederh. ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 6-33 — u. ' ap. Joannis, Rer. Mogunt.
scr. I. p. 474-493. — *ap. Böhmer, Fontes IIL
p. 217-247. — *ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon.
scr. XL p. 322-342. — « ap. Jaife, Bibl. rer. Germ.
UI. p. 529 - 564. — ^ Auszug ap. Kremer, Origin.
Nassoic. IL p. 353-360. — Bardonis epistola
ad monachos S. Albani Mogunt. in Neues Archiv
der Ges. f. ä. d. Gesch. VI. p. 442.
Erl.-Settr.: Bresslau, H., Zur Kritik der Vita Bar-
donis maior in Jahrbücher des Deutschen Reichs
unter Konrad II. Leipzig 1879. BP. p. 473-479.
1194
DE BB. BARDUCCIO — DE S. BAKSIMAEO
Dahl, Die Crypta des h. Bardo im Dom za Mainz in
Annalen des Vereins f. nassaaische Alterthamskunde.
Bd. III. Hefts. (1844.) p. 8-10.
Falk, Frz. n. Friedr. Schneider, Bardo Erzbischof
von Mainz in Der Entholik. 1870. II. p. 634-562;
660-689.
Giesebrecht, W., Gesch. der deutschen Kaiserzeit
II. p. 527 (2. Anfl. U. p. 558).
Grabstätte und Gebeine des Erzbischofs Bardo von
Mainz in Der Katholik. 1869. I. p. 719-725; U. p.
106 ff.
J an n in ST, Comment. praev. in AA. SS. BoU. Jan. VI.
1. p. 87-94.
Mabillon, Observat. praeviae 1. c. p. 1-5 (tnederhoU
ap. Joannis 1. c. II. p. 78-77).
Scnneider, Frd., Der heil. Bardo, Erzbischof von
Mainz von 1031—1051. Nebst Anhang. Mainz 1871.
8u. 106 vag. ^1.50 (Sonderabdruek aus Der Katho-
lik. 1870. II).
Strnnck, AVestphalia sancta ed. Giefers II. p. 143
-153.
Waitz in GOttinger gel. AnzeiRen. 1856. p. 1896.
^Vattenbach, Deutschlands Gesokichtsonellen p. 270
(5. Aufl. U. 1886. p. 101. 102; 6. Aufl. II. 1894. p.Ul
-113).
Will, Com., Regesten zur Gesch. der Mainzer Erz-
bischOfe. I. Innsbruck 1877. gr. A<^. p. l - liv ; p. 165
-176.
De bb. Barduooio et Johanne de Yespiniano
laicis confessoribus (f 1331) Floren tiae in Etruria
Sollerii sylloge historica in AA. SS. Boll. 4. Jul.
II. p. 168. (M. Portr.)
Vita SS. Barlaam eremitae et Josaphat
Indiae regis auctore s. Johanne Dama-
sceno.
Ausg.: interprete Jac. Billio * ed. Surius, De
probatis SS. historiis. 27. Nov. YII. 1581. p. 858-
960. — * ap. Migne, Patrolog. lat. LXXIII. p.443-
604; ßosweydi notae ibid. p. 604-606.
JBrl. - Sehr. : Cosqnin, Emman., La legende des saints
Barlaam et Josaphat ; son online tn Revüo des que-
sttons historiqnes. XXVIII. Paris 1880. p. 579-600.
Acta s. Barnabae apostoli (f 53, nach
Nirscfd 76) et passio in Cypro, sub no-
mine Johannis-Marci, Barnabae conso-
brini, edita.
Ausg.: gmece et lat. in Ak. SS. Boll. 11. Jan.
II. p. 431-436. — Aeta alia vitae prioris ex Mom-
britio in AA. SS. Boll. 11. Jun. II. p. 423-426. —
Laudatio 8. B-ae auctore Alexandre monacho
Cyprio, graece et lat ibid, p. 436-453. —
Passio 8. B^ae: ,Barnaba8 hebraice' ex cod. Na-
murc. n® 53 in Analect. Bolland. II. p. 301. 302.
Erl.-Seia'. : Brannsherger , 0., Der Apostel Bamabas.
Sein Lehen n. der ihm beigelegte Bnef vrissenschaft-
lich gewürdigt. Qekr. Pieisschrilt. Mainz 1876. ^.
JkBGO.
: Der Apostel Bamabas tn Der Katholik. 1877.
Fobr.
Dachesne, L., Saint Bamab6 in M^langos G. B. de
Bossi. Recaeil de travaiuc publi6s par r£cole frtui^.
de Borne en i'honneur de 0. B. de Rossi. Paris 1892.
SP. p. 41-71.
Janning, Comment. tn AA. SS. Boll. Jan. VI. 1. p.95.
N i r s c h 1 , Das Todesjahr des Apostels Bamabas in Der
Katholik. LXI. Jahrg. 1881. 1. p. 425-433.
Papebroch, Analecta de reliqniis s. Barnabae tn AA.
SS. Boll. 1. c. Jon. II. p. 453-460 {mU Abbild.).
: Embolismns , an et quando Romao , Alexandriae
ac Mediolani Bamabas praedicarit, ^riä. p. 426-481.
Of. De B. Barnaba apost. in AA. SS. Jan. H. append.
p. 35*. 36* edit. Paris.
Paccinelli, P., Tita di s. Barnaba apostolo, primo
pastore di MiUno. Milano (1649.) 4^.
Vindiciae de adrentu Mediolannm s. Barnabae apo-
stoli contra nonnallos recentioris aetatis scriptores.
Mediolani 1748. 4fi.
Tita 8. Barnardi archiepiscopi Viennen-
8i8 in Oallia (saec. IX) auctore anonymo.
Ausg. : ex officüß propriis ord. Antonlani Vien-
nensis editis Eomae 1592 in AA. SS. Boll. 23.
Janr. II. p. 545. 546. — Vita alia * in AA. ^.
Boll. 1. 0. p. 54Ö. 547. — «ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. IV. 1. p. 582-585. — Vita alia
ex cod. Gratianopolit. n^ 49 in Analecta Bolland.
XI. 1892. p. 404-415; cf. introd. p. 402. — De
translatione a. 944 facta ^ in AA. SS. Boll. I.e.
p. 548; 'ap. Mabillon 1. c. p. 587. — 'ap. Migne,
Patrolog. lat CXXIU. p. 449-451. — Epitaphinm
» in AA. SS. Boll. 1. c. p. 547. — » ap. Mabülon
1. 0. p. 586. — "ap. CCharvot, Histoire de sainte
eglise de Vienne. 1761. p. 633. 634. — * ap. Aug.
Allmer et Alfr. Terrebasse, Inscriptions antiqnes
et du nioyen age de Vienne. Parte IL tom. I.
Vienne 1875. p. 213. — * tn Analect. Bolland. 1. e,
p. 414. — Miracnla ut videtur auctore Adone
episc. ' f» AA. SS. Boll. 1. c. p. 547. 548. — * ap.
Mabillon 1. c. p. 588. 589. — *ap. Migne, Patrol.
lat. CXKIII. p. 451. 452. — Fragmenta duo
ritae ex cod. Ambroniacensi * ap. Mabillon 1. c.
IV. 2. p. 562-564; p. 564-567 et IV. 1. p. 585.
586. — *ap. Bonqnet, Recueil V. p. 481.
Erl.-S(^.: Estiennot, Cl., £lQge bistoriqae de s.
Bamard an. Paal Emile Qiraad . Essai bistoriqne sor
Tabbaye de s. Bamard et sor la ville de Bomans. L
Lyon 1856. p. Lvili.
Vita 8. Barnardi Romanensis = Vita s. Bar-
nardi archiep. Viennensis.
Tita ss.Baronti etDesiderii eremitaram
Pistorii in Hetruria (f cca. 700) auctore
anonymo saec. XI.
Ausg. : * in A A. SS. Boll. 25. Mart. III. p. 569-
574. — ' wiederh. ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. II. p. 826-830. — Cf. Commentarius prae-
vius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 567-569. — Leg-
^enda del sec. VII intorno a s. Baronto, edita a
cura di un predicatore cappuccino. Pistojal869.8^
De s. Barro.episcopo Corcagiensi in Hibemia
(saec. VII) Suyskenii comment. histor.-criticus in
AA. SS. Boll. 25. Sept. Vü. p. 142-151.
Martyrium s. Bar^abiae coenobiarehae
et sociorum martyrum in Perside a. 342.
Ausg.: ex AA. SS. mart. orientalium et oeci-
dent auctore Stephane Ev. Assemano I in AA.
SS. Boll. 20. Oct. Vni. p. 846. 847. Cf. v. Heckü
comment. praevius ibid. p. 838-846.
De s. Barsanuphfo solitario pi-ope Gazam in
Perside (saec. VI) Papebroobii dissertatio t« AA.
SS. BoU. 11. April. U. p. 22-27. Cf. p. 957.
De s. Barse sive Barso episcopo Edesseno con-
fessore sub Valente in AA. SS. Boll. 30. Janr. II.
p. 1031.
De 8. Barsima et daobus fratribos mart. in
AA. SS. Boll. 24. Janr. II. p. 592.
De s. Barsimaeo episcopo Edesseno in Meso-
potamia (saec. II) in AA. SS. Boll. 30. Janr. p.
1026. — Aeta in Acta ss. martyrum Edesseno-
rum Sarbelii et Barsiinaei saec. II p. Chr. scripta,
ex fontibus syriacis ed. Geo. Moesinger. Fase. 1.
Oeniponti 1874. 8<^. Ji 2.40.
DE S. BARSO — DE SS. BASIHDE
1195
De 8. Barto episcopo Damasoeno in AA. SS.
Boll. 28. Febr. UI. p. 728.
De s. BarthotonaMi seu Elisabeth yirg. tertii
onl. servorum B. M. (t 1348) Senis in Hetruiia
Papebrochii svlloge hisior. in AA. SS. Boll. 19.
Mai. IV. p. 626. 627.
Tita b. Bartholomaei a Foresto ord.
Servorum (f 1489) auctore f. Archangelo
Gianio ord. Servorum b. Mariae.
Ausg.: ex annalibus eiusd. ordin. cent. 3. Hb.
r\'. c. 8. p. 214 in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p.
738. 739. Cf. Pinii oominent. praevius ibid, p. 737.
Vita b. Bartholomaei ab Anglario or-
diiüs s. Francisci de Observantia (f 1528)
Empoli in Etruria.
Aiisg. : ex ras. Fr. Redi in AA. SS. Boll. 18.
Hart. II. p. 664-666.
Tita s. Bartholomaei abbatie in Cala-
bria (f 19. Aug. 1130) auctore anonyme
coaevo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. Sept. VUI. append.
p. 810-826. Cf, Stiltingii commeDt. praevius ibid.
p. 792-810.
Vita s. Bartholomaei anaohoretao Farnensis =
Vita s. Bartholomaei monachi.
Acta s. Bartholomaei apostoli (saec. I)
Albanopoli in Armenia vel Albania fabu-
losa auctore Pseudo-Abdia Baby lonio.
Ausg.: ex mss. S. Martini Trevir. et aliis et
editis exemplaribus in AA. SS. Boll. 25. Aug. V.
p. 34-39. — Oratio encomiastica auctore s. Th e o -
doroStuditalat reddita per Anastasium Biblio-
thecarium , ex 3 mss. collatis c. editione * d' Ache-
rii (Spicileg. lU. [• ed. nov. U. p. 123-127] —
' tciederholt ap. Fr. Combefis, Bibl. concionator.
VII.) * ibid. p. 39-42. — *ap. Migne, Patrolog.
lat CXXIX. p. 729-738. — Translatio corporis
Beneventum a. 838, auctore ut videtur s. Ber-
thario abbate Gasinensi in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 42. 43. — Oratio altera auctore Josephe
forsan hymnographo, ex editione Surii ibid, p.
43-45. — Oratio tertia auctore Niceta Pa-
phlagone ex editione graeca Ck)mbefisii latine
ibid. p. 46-49. — Gloria posthuma ex cultu,
miraculis ibid. p. 49-108. — Gf. Sollerii com-
ment. praevius ibid. p. 7-34. — Vita et marty-
rinm s. B-i apostoli, ex sinceris fontibus arme-
niacis in linguam latinam conversa per Geo. Moe-
singer. Salisburgi 1877. gr. 8^ X 64 pag. Jk 1.
Vita s. Bartholoniaei ereroüae in Farne An-
gliae insola = Vita 8. Bartholomaei monachi.
Tita s. Bartholomaei iuniorie Cryptae
Ferratae abbatis (1065) et conversatio.
Aiag. : ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 957-
969. — Vita alia brevior ibid. p. 969. 970. —
Tita alia auctore Luca abbate Cryptoferratensi,
graece * ap. Petr. Possinum in suo Thesauro asce-
tico p. 427. — ' ap. Mai, Biblioth. nova PP. VI.
p. 513 [üebers,: lat. ap. Migne, Patrol. graeca
lat. tant edita. LXV. p. 239-250].
Tita s. Bartholomaei monachi et Far-
nensis anachoretae (f 1193) auctore Gal-
frido Dunelmensi monacho (flor. 1210).
Handsehr.: vgl. Hardy, Descript catalogue of
materials. IL p. 226. n^ 306.
Atisg.: ^al$ auctore coaevo, G. monacho, for-
san Galfrido in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 833-
841 , unvollständig. — • in The historical Works
of Simeon of Durham. Edited by Thom. Arnold.
I. London 1882 (= Rer. Brit. med. aevi scr. n®
75). Appendix. Opuscula saec. IX et XU litteris
mandata n^ 2, ex ms. Oxon. Bodlei. Fairfax 6
p. 295-325; ef. introduct. p. xxxix-xu. — De
s. Bartholomaeo servo Dei ap. Capgrave, Nova
legenda fol. 32, Auszug aus der vorfiergehenden
Vita.
De b. Bartholomaeo abbate Maioris-monasterii
prope Turonum (f 1084) ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VT. 2. p. 384-391. — De rebus
gestis in Maiori-monasterio saeoulo XI. ibid.
p. 391-402.
De b. Bartholomaeo de Cerveriis martyre ord.
Praed. Savigliani in Pedemontio (f 1466) in AA.
SS. Boll. 21. April. IL p. 955. 956.
De b. Bartholomaeo episcopo Vicentino ord.
Praed. (f 1271) Sollerii comment historicus in
AA. SS. Boll. 1. Jul. L p. 277-287; cf. VILp.854.
De 8. Bartio episcopo Vasione in comitatu Vin-
dauscensi (t cca. 580) in AA. SS. Boll. 6. Oct.
III. p. 399.
Vita s. Bartulnl = Vita s. Bertuini.
Acta s. Barypsabae eremitae et mar-
tyris in Oriente auctore anonyme.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 10. Sept.
III. p. 498-501. Cf. Stiltingii commentar. prae-
vius ibid, p. 494-498.
Tita s. Baoilei episcopi Amaseae in Cap-
padocia, martyre Nicomediae (f cca. 322)
auctore Johanne presby tero Nicome-
diensL
Ausg, : ex ms. graeco interprete G. Sirleto in
AA. SS. Boll. 26. ApriL IIL p. 417-422. — Pars
encomii s. B-i ex ms. graeco cardinalis Sfortiae
ibid. p. 416. 417. — ^Eyxto/Äiov tfg rdv ityCov
itQOfiiiQTVQa BuaiXia tiQxt€n(ax. *jifittai{ag ibid.
in. append. p. lvi-lx. — Muqtvqiov toö ayiov
ßaadeoig iniax. ^Afiaa^Utg auctore Johanne
presbytero Nicomediensi teste oculato, ex cod.
Vat. ibid, p. l-lvi.
De s. Basiila martyre in Mauritania in AA.SS.
BoU. 16. April. IL p. 405.
De SS. Baslliano, Amantio, Tulico ete, martyri-
bus in Campania in AA. SS. Boll. 11. Febr. II.
P..511. C/:p. 896.
De SS. Baeilide, Auriso, Rogato etc. martyribus
Romae in AA. SS. BoH. 10. Jun. IL p. 272.
De SS. Baslllde, Distro, Polimaco etc. martyri-
bus Henschenii commentar. criticus in AA. SS.
BolL 12. Jun. 'IL p. 507-511.
De SS. Basillde et Gerontio martyribus ap. Grae-
cos in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 10.
1196
ACTA S. BASIUDIS — ACTA S. BASINI REGIS
Acta s. Basiltdis et sociorum martyrum
sub Diocletiano.
Ausg.: ex ms. monasteril s. Maximlni prope
Treviros in AA. SS. Boll. 12. Jim. II. p. 512-514.
— De translatione Mediolanum ibid, p. 514.
515.
Vita s. Basilii iunioris anachoretae Con-
stantmopoli (f cca. 952) a Gregorio di-
scipulo scripta.
Ausg. : ex graeco lat. in A A. SS. Boll. 26. Mai-t.
III. p. 668-681. — Bios xal noXiTstu roO
äyCov B, TGö viov avyy^tt(ff\g nagä FQtjyoQtov
ibid. m. append. p. *24-*39. Cf. Analect. Bol-
land. X. 1891. p. 487.
Yita s. Basilii Magni, episcopi Caesa-
reae in Cappadocia (f 379).
Ausg.: ex ipsius, Gregorii Nazianzeni, Nys-
seni alioramque vetenim scriptis ooUecta in AA.
SS. Boll. 14. Jun. n. p. 814-933. — Historia
institutionis , ex menaeis impressis gi*aecc et lat.
ibid. p. 934-936. — Appendix de vita s. B-i
apocrypha ibid. p. 936-938. — Vita apocrypha
s. Amphilochio Iconii episcopo adscripta, inter-
prete Franc. Corabefis ^ ibid. p. 938-957. — * in-
torprete Urse S. R. E. subdiacono ap. Migne, Pa-
trolog. lat. LXXm. p. 293-312; Rosweydi notatio
p. 312-320. — Leggenda dl s. Basilio (scritta
nel sec. XIY) pubbl. per cura di C. Gargiolli. Fi-
renze 1862. 8**. 12 pag.
Erl.-Sehr: Agresta, Apoll., Vita del protopatriarca
s. Basilio Magno. Messina 1681. 4P.
Baertins, Commentar. pnevias m AA. SS. Boll. 1. c.
p. 807-814.
BöhrinRer, Fr., Basiliua von Caesarea. 2. Anfl. Stutt-
gart 1875. 80. Jk 4.20.
Feisser, J. E., De vita Basilii Magni. Groningae
1828. 80.
Fialen, Eng., Etüde historiqne et littöraire snr saint
Basile; saivie de THexaineron tradait en franpais
ponr la prem. fois. 2. 6dit. Onvrage couronn6. Paris
1869. 8^. 7 fr.
: Etüde littöraire but saint Basile. Paris 1861. 8°.
188 pag.
Hermant, Godefr., Vie de s. Basile le Grand et de
8. Gr^goire de Nazianze. Paris 1674. 2 vol. 4^.
Jahn , A., Basilius Magnus plotinizans. Bomae 1838. 4°.
Klose, C. B.W., Basilius d. Gr. nach seinem Leben
und seiner Lehre. Stralsund 1885. gr. 8°. Jk 8.50.
Pozzo, Dilucida/Joni critico - istor. suUa vita di s.
Basilio Magno. Roma 1746. 4^.
Saint, A, ainong saints: aslcetch of the life of saint
Emmelia, mother of st. Basil the Great. By S. M. S.
Dublin 1882. &>. 168 pag. 3 sh. 6 d.
Scholl, E., Die Lehre des h. Basilius von d. Gnade.
1881. SP.
Weiss, H., Die grossen Kappadocier Basilius, Gregor
v. Nazianz u. Grogor v. Nyssa als Exegeten. Brauns-
berg 1872. 80. JV. 109 pag.
Vgl. Basilius Magnus.
Acta s. Basilii presbyteri martyris An-
cyrae in Galatia a. 363.
Ausg.: ex ms. graeco lat. in AA. SS. Boll.
22. Mart. III. p. 380-383 c. comment. — M(eQ-
TVQiov Toö üyfov B. ToO TiQeaßvT^QOv ibid. III.
append. p. *15-'*18.
De s. Basilio abbate, fundatore monasterii dicti
ad Profimdum RivTim in AA. SS. Boll. 1. Jul.
I. p. 31.
De 8. BasJiio Ancyrano Caesareae in Cappa-
docia in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 83.
De 6. Basilio episcopo Bononiae in Italia fsaec.
IV) in AA. SS. Boll. 6. Mart I. p. 426.
De s. Basiiio episcopo confessore Lunae io
Italia (t saec. V vel VII) B. Bossuei comment
historicus in AA. SS. Boll. 29. Oct XII. p. 799 - Sm.
De s. Basiiio'episcopo Cretensi, deinXhessalonic.
(t cca, 870) tn AA.SS.Boll. l.Febr. I. p. 242. 243.
De 8. Basiiio episcopo Parii in Mysia minore
sub iconomachis in AA. SS. Boll. 12. April. IL
p. 95. 96.
De SS. Basiiio et Emmelia coniugibus, parenti-
bus SS. Basilii Magni et Gregorii Nysseni, Neo-
Caesareae in Cappadocia (saec. IV) Papebp.n hü
commentar. historicus in AA. SS. BolL 30. Mai.
Vn. p. 242-246.
De SS. Basilio et Procopio Decapolita monachis
Constantinopolitanis (f cca, 750) Henschenii com-
ment historicus in AA. SS. Boll. 27. Febr. IIL p.
685. 686.
De s. Basilio et 70 martvribus Scythopoli in
AA. SS. Boll. 5. Jul. IL p. 228.
De s. Basiiio in Armenia in AA. SS. Boll. 11.
Febr. IL p. 510.
De s. Basilio monacho Ratensi in Gallia in
AA. SS. BolL 12. Febr. IL p. 604. Cf. p. 897.
De SS. Basilio, Rufino, Isidoro etc. martyribnä
in AA. SS. Boll. 9. April. L p. 821.
Vita s. Basiiisci martyris Cappadöcis
(t cca, 308) auctore Eusignio, forte dein
martyre.
Ausg.: ex ras. S. Maximini in AA. SS. B<:«r.
3. Mart. I. p. 237-241. Cf. Comment praevius
ibid. p. 235-237.
De SS. Basilissa, Aureo et Nuscia martNTibus
Romanis Papebrochii comment. historicas in AA.
SS. Boll. 20. Mai. V. p. *173. *174.
De SS. Basilissa et Anastasia roatronis Romanis
et martyribus (f a. 66) in AA. SS. Boll. 15. April.
IL p. 372.
De 8. Basilissa virgine et martyre Nicomediae
in Bithynia sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 3.
Sept I. p. 609.
De 8. Basilia ac ss. Crispolo et Restitnto mar-
tyribus Romanis Papebrochii comment critioiis
in AA. SS. Boll. 11. Jun. U. p. 463. 464.
De s. Basilia virgine Syrmii in Pannonia in-
feriore in AA. SS. Boll. 29. Aug. VL p. 515.
Yita s. Basini archiepiscopi Trevirensis
(f cca. 672) auctore Nizone abbate M(^
diolacensi [Metlach, 1066 — 1077).
Sehr onzaverlassig.
Handschr.: Trier, n® xxvi. chart. sec. XVL
Ausg.: *m AA.SS.Boll. 4. Mart L p.315-32l'.
— 'Auszug ap. Bouc^uet, Reo. III. p. 591.
Erl.'Sckr.: Friedrich, Kircheng^chichte Deati^b-
lands. II. 1869. p. 208.
Bettberg, Kirchengeschichte Doatschlands I. 1$46.
p. 460.
Acta s. Basini regis, martyris Tnm-
chinii (Dronghen) in Flandria (cca. med.
saec. VII).
VITA S. BASOLI CONF. — VITA S. BAVONIS CONF. GANDAVI
1197
Ausg,: ex ms. in AA. SS. BoU. 14. Jul. III.
p. 701. Cyi Cuperi comment. praevius ibid. p.699.
EH.- Sehr.: Histoire litt^nure de la Franoe. XIV.
1817. p. 628.
Holtsmann. Ueber das VarhlHtniiw der Malbergschen
Glosse p. 22.
Lippert, H. W., Beitiig;e zur ältesten Geschichte der
Thüringer in Zeitschrift des Vereins f. thüringische
Gesch. XI. Excorsl. p. 292-302; XII. p. 91-96.
Müller, Herrn.. Lex Salica d. 128.
Wa ttenbachf Deutschlands Geschieh tsqaellen. 6. Aufl.
I. 1886. p. 94. 404. 416; 6. Aufl. 1. 1893. p.98. not.
Tita s. Basoli confessoria (f cca. 620)
auctore Adsone Dervensi abbate (f
992).
Handschr. .-Montpellier, Un.-Bibl. sec. XII.
fol. n« 1. Vit. SS. Iß. f. 141. — Paris, Nai-
Bibl. St. Germ. mbr. sec. X. 4<». n* 1040 olim 72.5.
Ausg. : ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 67-75. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXXVII. p. 643-658. — ' Auszug ap. Bou-
quet, Recueil III. p. 463. 464. — Vita olia auctore
anonyme saec. X., ex ms. ap. Mabillon l. c. p.
04-67. — Mlraeala et translatlo auctore Ad-
sone Dervensi *ap. Mabillon 1. c. saec. IV. 2.
p. 137-142. — ^wiederh, ap. Migne 1. c. p. 659-
668. — Auszug * ap. Bouquet 1. c. IX. p. 125. —
''ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 517. not 13.
De SS. Baasa, Paula et Agathonica virg. mar-
tyribus Carthagine tVi AA. SS. Bell. 10. Aug. U.
p. 533.
Martyrium s. Bassae et fiüorum eius
Theognidis, Agapii ac Pisti sub Maxi-
raiano, his Larissae vel Edessae in Grae-
cia, ilJa in Halone insnla coronatorum,
auctore Laurentio monacho Rutiensi.
Ausg,: graece et lat interprete Pinie in AA.
SS. BoU. 21. Aug. IV. p. 419-422. Cf. Pinii com-
ment. praevius ibid. p. 417-419.
Vita s. Bassiani episeopi Laudensis in
Italia (f cca. 409) auctore anonymo.
Atisg. : ex Bon. Mombritio in A A. SS. BoU.
19. Janr. IL p. 222-226. — Vitae epitome ex
officio ecclesiae Laudensis ibid. p. 226.
Erl.-Sehr.: Apollonio, Ben., 11 ritratto di Cristo.
ovrero vita di s. Bassiano santiss. presule di Lodi
e protettor di Bassano. Bassano 168/. 12ino.
H ar a c i n i , Lor.^ Vita di s. Bassiano , vescovo di Lodi
e protettore di Bassano. Venezia 1787. 4^.
Remitalej Car. Ant., Vita di s. Bassiano, vesc. o
patrono di Lodi, corretta e compendiata da on di-
Yoto del Santo. Monza 1886. 24mo. 144 pag.
De s. Baaaiano confessore (f 453—458) Con-
stantinopoli Byei sylloge «n AA. SS. BoU. 10. Oct.
V. p. 79-85.
De 8. Bassiano martyre Syracusis in Sicüia
(t cca. 269) syUoge in AA. SS. BoU. 16. Oct. VIL
2. p. 796.
De SS. Basao, Antonio, Protolyco etc. marty-
ribus Alexandrinis Henschenii syHoge historica
in AA. SS. BoU. 14. Febr. IL p. 750. 751.
De SS. Baaao et Bassio et aliis 20 roartyribus
Afris in AA. SS. BoU. 19. Mart, III. p. 26.
De SS. Baaao, Eusebio, Eutychio, Basilide sub
Dioclet. martyribus in AA. SS. BoU. 20. Janr.
n. p. 257.
De s. Bata Persa martyre in Mesopotamia in
AA. SS. BoU. 1. Mai. L p. 46. — Mvijfitj toö
t\yiov fjittQTVQog Bärtt toö IltQO. ibid. I. p. 739.
De 88. BatatziMO, Palaemone et Gamma abba-
tibus Habessinis in AA. SS. BoU. 11. Jun. IL
p. 465.
Vita 8. Bathlldia == Vita s. BalthUdis reginae.
De SS. BathusI et Verca presbyt cum duobus
filiis et fUiabus Arpyla, Abepa etc. martyribus
Gottbis cca. a. 370 in AA. SS. BoU. 26. Mart. IIL
p. 619.
Acta s. Baudelii martyris Nemausi [A7-
mes] in Gallia Narbonensi.
Ausg.: ex 4 mss. in AA. SS. BoU. 20. Mai.
V. p. *195. •196. — Appendix auctore s. Ore-
gorio episc. Turonensi üb. I. mirac. seu de gloria
mart. c.78 ibid. p.*197. Cf. Henschenii comment
praevius ibid. p. *194 et VII. p. 819. — Acta
aiia incip. ,Sanctorttm martyrum gloria^ ap. Me-
nard, Histoire civ. , eccles. et litt de Nismes. I.
Paris 1750. 4^ preuv. p. 1. 2. — Historia in-
ventionis et translationis a. 878 * ibid. p. 3-8. —
*ap. Vaissette, Histoire generale de Languedoc.
IL p. 1-4 (• V. 1875. 4«. p. 1-4). — * Bruchstück
ap. Bouquet, Recueü IX. p. 111. 112.
ErL'Sehr.: AzaVs, Saint Baadile et son cnlte. Ntmes
1873. 18mo.
Vita s. Bauderici confessoris in dioe-
cesibus Lingonensi et Aeduensi in Bur-
gundia (saec. VL VII).
Ausg.: ex antiq. breviariis in AA. SS. BoU.
15. Oct VII. 1. p. 52-55. Cf. Goorii comment.
praevius ibid. p. 49-52.
De s. Baumado confes.sore Tuteiao apud Lemo-
vices in GaUia (saec. VI) SoUeni syUoge de cultu
et gestis ex Baluzii monumentis Tutelensibus in
AA. SS. BoU. 4. Aug. I. p. 334-336.
Vita s. Bavonis confessoris Gandavi in
Flandria (f 653) auctore anonymo: , Bo-
norum parvulorum^
Handschr. ; G e n t , Stadtbibl. n^ 150 (antea 308.
210.) mbr. sec. XI. 4^ fol. 2'-21.
Ausg.: ^ ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 396-403. — » wiederh. in AA. SS. BoU.
1. Oct L p. 229-235. — Vita aiia et miracu-
lorum Ubri III auctore fere coaevo [Handschr.:
Brügge, n'^404. mbr. sec.XIII. fol. — Brüssel,
k. Bibl. n® 7460. mbr. sec. XU. fol. — Gent,
Stadtb. n« 150 (308. 210). mbr. sec. XL 4°. fol.
23-57'. — Köln, VL 18. mbr. sec. XL fol. —
Paris, Nat -Bibl. 'lat n°5270. — Saint-Omer,
Stadtb. n° 715. 3. mbr. sec. XIL fol.; — n° 716.
Tom. V. sec. XIII. fol.] * nicht vollständig ap.
MabiUon, AA.SS. o. s.Ben. saec. IL p. 406 -415. —
* verbessert u. vollständig in AA. SS. BoU. 1. Oct.
I. p. 293-303. Cf April. I. p. 875. — "^ wiederh.
ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii IL p. 611-632. —
* miraculor. üb. I ganz, üb. IL III mit vielen Aus-
lassungen ed. Holder -Eggor ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 590-597. — Vita aiia metrica auctore
monymo [Handschr.: Gent nM50. fol. 60'- 81' J
ex ms. in AA. SS. BoU. 1. Oct L p. 235-243. —
Vita aiia auctore Theodorico abbate S. Tni-
1198
DE SS. BAYA — VITA S. BEDAE lUNIORIS
donis ord. s. Ben. dioec. Leodiensis (f 1107) ^ ed.
Surius, Vit. SS. 1. Oct. — ^tciederh. ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IT. p. 396. — ' tciederh.
u. ex mss. in AA. SS. Bell. 1. Oct. I. p. 243-253.
— Carmen de S. Bavone [Handsckr.: Gent n®
150. fol. 83-86] in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. X. 1885. p. 371-373. — Epitaphium s.
B-s auctore s. Livino Flandriae apostolo,
versibus elegiacis ^ ed. Usserius , Epistokrum Hi-
bernicarum sylloge. Dublin. 1632. 4^ Parisiis
1665. 4°. p. 21. — » ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. U. p. 405. — Miraenla saec. XI scripta,
in brevius contracta ex cod. Gandavensi n* 487.
saec. XV ^ als adhuc inedita ap. Pertz, Mon. 1. c.
XV. 2. p. 598. 599. — • in Analeci BoUand. IV.
p. 194-196. — Elevatlo seu Translatio I^ a. 1010:
,Qui sese ceteris' [Handschr,: Gent n° 150. fol.
167'-171] ^in AA. SS. BolL 1. Oct. I. p. 269. —
' ap. Ghesquiere 1. o. p. 564. — ' Bruchstück ap.
Pei-tz 1. c. p. 597. — Translatio Ilda a. 1058, nur
ein kurxes Excerpt ^ in AA. SS. Boll. I. c. p. 272.
— • tüiederh. ap. Ghesquiere 1. c. p. 570. — * ap.
Pertz 1. c. p. 597. 598.
Erl.'Sehr: Analectes ponrservir ft Thist. ecclös. de
la Belgique. Y. p. 420.
Oloria postama tn AA. SS. Boll. Oct. I. p. 258-293
\mü AMUd.).
Histoire litt6raire de la Fnmoe. III. p. 865; VI. p.
298; VII. p.231.
Holder-Egf^er, 0., Za den Heili^gescbichten des
Genter St. Baroaklostera in Histonsche AuMitze dem
Andenken an G. Waitz gewidmet. Hannover 1886.
gr. 8^. p. 622-665.
Perrier, J., Comment. praeYins in AA. SS. Boll. I.e.
p. 196-229.
: Acta s. Baronis alias Alloini confess. Ganda-
vensinm patroni. Collegit, dig., iUnstr. J. P. Ant-
yerpiae 1766. 4P.
Pertz' Archiv Vn. 1839. p. 261, Handachr.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Anfl.
I. 1885. p.416. n. p.186; 6. Aufl. 1. 1893. p.885. 886.
n. p.149.
Vgl. Chronicon S. Bavonis.
De 6s. Baya et Maura yirginibus in Scotia
(saec. IX?) C. de Smedtii sylloge in AA. SS. Boll.
3. Nov. n. prs. 1. p. 75. 76. — Lectiones de
SS. virg. B. et M. in Breviarium Aberdonense.
1509 {repet Londini 18.54) ad 3. Nov. et in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 75.
De 88. Bazalota et Euphemia sanctimonialibus
Habessinis (saec. IV) in AA. SS. Boll. 6. Juu. I.
p. 639.
De 8. Beano episcopo Murthlacensi, dicto Aber-
donensi in Scotia (t c. 1032) Vict. de Bück syl-
loge bist, in AA. SS. Boll. 26. Oct. XL p. 1034-
1038.
De s. Beata seu Benedicta virgine dioecesis
Senonensis in Gallia in AA. SS. Boll. 29. Jun.
V. p. 492.
Tita s. Beati presbyteri Taue cava in
Hispania (f 798) auctore anonymo.
Atcsg. : * a Jo. Tamaio Salazario edita et re-
petita » in AA. SS. Boll. 19. Febr. IIT. p. 147. 148.
— ^ wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 1. p. 735-738 — u. *ap. Migne, Pa-
trolog. lat. XCVI. p. 890-894.
Erl.'Sckr.: Garns, Eirchengeschichte Spaniens. II. 2.
Rogensbuig 1874. p. 275-281.
Yepes, A., Coronica de la orden de s. Benito. HI. p.
2^-282.
Tita s. Beati Tindocini (Venddme) in
dioecesi Camotensi (saec. I): ,Cum igimr
per'.
Handachr. : Chartres, öflfenti . Bibl. n*' 1 50
(al. 137VA). fol. 160; — n« 190 (al. 500*/A). fol.
81^; — n» 192 (al. 501VA). fol. 72»»; — n« 193
(al. 5077B). fol. 141.
Ausg,: ^ ex ms. Bodeccensi et Ultraiect. in
AA. SS. Boll. 9. Mai. II. p. 365-367. — »ap. C.
Metais, Saint Bienheure de Tendome. Yendome
1888. 8^ p. 27-34. — Appendix de veneratione
b. Beati apud Helyetios in AA. SS. Boll. 1. c. p.
367. 368.
Erl.-Sehr.: Agricola, Dan., Vitas. Beati. BasU.loll.
8». Vgl. Lütolf p. 73.
Borot , Pierre , Saint B6at et la contradiction des hi-
storiens modemee m Revue de la Sniae catboUqne.
Ann6e Vm. Fribonrg 1877.
: La vio et la mort de s. Böat , apotro des Hä-
vötiens ibid. VU. 1876.
Canisins, Petr., Zwo warhaffte, lastige, recht Chzist-
liche Historien, anss vilen alten SoriMoton xosaa-
mengezogen , jetzimder aber ... in Dnik ▼ezfeniget.
Die erste von dem vralten Apostolischen Mann S.
Beato , erster Prediger im Schweizerland .... Frey-
burg im Vchtland 1689.
Damermnth. G., Der Schweizerapostei Sl Boatas.
Sage Q. Geschichte. Basel 1889. 8^*. 104 pag. 1 fr. öOc
Lütolf, Alois, St. Beatos der Schweizecapostel m
Minem Die Glanbensboten der Schweiz vor St. OaUos.
Lacern 1871. gr. 8®. p. 1-74.
M6tai8, C, Saint BienheorS de Venddme. Vendöo»
1888. 80.
Mnrer, Laur., Leben des h. Beati, ersten Apostab
in der Schweiz. Laoem 1711. 8P.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte I. p. 14C'.
De s. Beatiice Ateetina sanctimoniali Ferrahad
in Italia (f 1262) in AA. SS. Boll. 18. Janr. U.
p. 1136.
De b. Beatrice Atestina sanctimoniali Patavil
ord. s. Bened. (f 1226) in AA. SS. Boll. 10. Mai.
II. p. 598-600. — Supplementum historic. ex
gemina vita italica ibid. p. 600-602. — Mira-
üula ex italico Jac. Pbil. Thomasini episc. Citta-
noveusis ibid. p. 602. 603. — Antichissima vita
della b. Beatrioe d'Este ora la prima volta pabbl.
con dissertaz. dell' abate Brunacci. Padova 1762.
4^ VI. 200 pag.
Vita V. Beatricis priorissae de Naza-
reth prope lier in Brabantia ord. Cisterc,
dioec. ^tverp. (f , 29. Jul. 1268) auctore
Guilelmo de Mechlinia monacho Affli-
gemensi, dein priore in Wauria, tum ab-
bäte S. Trudonis (f 1297).
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. n'4459. 4470.
Ausg.: ap. Chrysost. Henriquez, Quinqae pru-
dentes virgines, sive b. Beatricis de Nazareth . . .
ord. eist praeclara gesta ex antiq. mss. eruta.
Antverpiae 1630. kl. 8^ p. 1-167.
Erl.-Sehr. : L e c 1 o r c , V.. Oaillaume de Halinee , qk^b«
d' Aiflighem , abb6 de St.-Trond t» Histoire Utt^raiz«
de la France. XXI. 1847. p. 56-67.
Yita s. Becoelini = Yita s. Bertellini oremitae.
Life of Becket ^= Vita s. Thomae archiep. €an-
tuariensis.
Yita s. Bedae iunioris, monachi in
territorio Rhodigiao, Genuae qmescentis
(t 883).
VITA BEDAE VENEBABILIS — VITA 8. BENEDICTI ABB. CASSINEN8IS 1199
Äusg,: ex ms. monasterii s. Benign! in AA.
SS. BoU. 10. AprU. I. p. 867-873.
Vita Bedae Venerabilis monachi pre-
sbvteri in Anglia (f 735) auctore et col-
lectore Targoto priore Dunelmensi.
Handschr.: vgl. Hardy, Descriptive cataloguo
of materials I. 1. 1862. p. 450. n» 985-998.
Ausg.: ^in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 720
-723. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 535-539. — 'ap. Migne, Patrolog. lat.
XC. p. 59-68. — MorboB et obitiis auctore C n t h -
berto Durhamensi (cca. 740) ^in Bedae opp.
omn. Basil. VIÜ. — » in AA. SS. Boll. 1. c. p.
721 (bildet Cap. 3. vitae auctore Turgoto). —
*ap. Migne I. c. p. 35-42. — Vita alia auctore
anonymo pervetusto: ,Inter cathoUcos' * in Bedae
opp. ed. Giles. V. — ^wiederh. ap. Migne 1. c.
p. 41-54. — Vita alia auctore anonymo: ,Beda
presbyter^ ex Giles edit. ap. Migne 1. c. p. 53. 54.
—- Epitaphium Bedae ap. Mabillon, Vet. ana-
lect. 1723. fol. p. 381. — Versus de Beda V-i
in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi Car. IL p.665.
Erl.-Sekr.: Elogiam BedM historicam ap. Mabillon
I.e. p. 639-561.
Hen sehen, Comment. praevins in AA. SS. B. 1. c.
p. 718-720; — inederh. ap. Migne I. c. p. 63-60.
Tita del ven. Beda. Asü 1889. 24mo. 32pag.
Vgl. Beda.
Vita Baekli » Vita Egberti ter Beek.
Vita s. Begae abbatissae in Cumbria
Angliae provincia (f post med. saec. VII).
Handsehr.: vgl. Hardy, Descriptive catalogue
of materials. I. 1. 1862. p. 223. n° 603. 604.
Ausg. : ex offic. propr. in A A. SS. Boll. 6. Sept.
n. p. 699. 700. Cf. Suyskenii comment. praevius
ibid. p. 694-698.
Vita s. Beggae (saec. XUI) ducissae
Brabantiae, Begginarum et Beggardorum
fiindatricis, yetos hactenus non edita.
Attsg.: commentario illustrata. Adiuncta est
Historia Begginasiorum Belgii auctore J. G. a
Ryckel , abbate Lovaniensi. I^vanii 1631. 4^ Mit
eingedruekten Portraiis; sehr selten, Jk 12-20.
Be s. BeUna martvre apud Lingones in Cam-
pania in AA. SS. Boll. 8. Sept. III. p. 259.
Be SS. BeHOy Floro, Satumino etc. martyribus
Romanis in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 455.
De b. Benediota Assisiensi abbatissa ordinis s.
aarae Assisii in ümbria (f 1260) in AA. SS.
Boll. 16. Mart. II. p. 498.
De SS. Benedicta et Caecilia virginibus abba-
tissis Sustereneusibus , et Relinde reclusa in agro
Juliacensi (saec. X) Sollerii sylloge in AA. SS.
Boll. 17. Aug. III. p. 509.
De s. Benedicta sanctimoniali Romae in AA.
SS. Boll. 6. Mai. H. p. 107.
Acta s. Benedictae virg. martyris in
temtorio Laudunensi in Gallia forte sab
Diocletiano fabolosa, auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 8. Oct IV.
p. 219-222. Cf. Suyskenii comment. praevius
ibid. p. 213-218.
Tita s. Benedict! abbatie Anianeneie in
Oallia Narbonnensi et Indensis [Cornelia
münsier,'\%2i\ auctore s. Ardone Sma-
ragd o eius discipulo et successore (f 843).
Handschr.: Montpellier, Arcbiv der Prä-
fectur, mbr. sec. XII. im Chartular. Anianense.
Aiisg. : ^ ed. Hugo Menardus in Observationes
ad martyrologium Benedictin. Paiis.1629. 8^ lib.
II. — * ed. Hugo Menardus ante Concordiam regu-
lamm s. Benedict!. Paris. 1638. 4^ — • ed. Hen-
schen in AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 610-620.
— ^ vollständiger ex cod. Anianensi ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. IV. 1. p. 192-217 (*ed.
Venet. p. 184-207). — ^wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. cm. p. 353-384. — ' ed. G. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 200-220; cf. p. 198.
— • Bruchstücke ' ap. Duchesne , Bist Franc, scr.
III. p. 388. -- *» ap. Bouquet, Recueil V. p. 456-
458; VI. p. 273-275.
Uebers. ; Vie de s. Benoit d'Aniane, ecrite par
Saint Ardon, son disciple, trad. du latin avec notes
par tt. Cassan. Montpellier 1876. 12mo.
JBrL'Sehr.: Bfthr, Gesch. der rOmischen Literatur im
karoliDg. Zeitalter. Uarlsrahe 1840. p. 962. 866-870.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Literator des
MittelalterB. II. 1880. p. 845-848.
Epistolae 8. Beaedicti tn AA. SS. Boll. 1. c. p. 620.
Foss, B., Benedikt von Aniane. Ptogr. des Lnisen-
stadt. Realgymn. Berlin 1884. gr. 49. 24 nag.
Hen sehen, Ck)inment. praevioa in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 606-610.
HistoirelittörairodelaFranoe V. p. 81; IV. p. 447.
M a b i 1 1 0 n , De sy nodo Aqnisgranenai deqno monasteriis
Anianae subiectis aat per Benedictam ordinatis ap.
Mabillon, AA. SS. 1. c. p. 218-226.
Nicolai, P.J., Der heil. Benedict, GrOnder von Aniane
u. Gomelimün8ter(Inda), Reformator des Benedictiner-
Ordens. Cöln 1865. gr.S». VIIL212pag. JkS. (Volks -
[Titel-] Ausg. Aachen 1877. gr.8». Ul 1.20.)
Pau linier, Saint Benott d' Aniane et la fondation da
monastdre de oe nom. Fragment d'une 6tado histo-
riqne sur la r^formo monaatique au 9. sidcle en Oc-
ddent. Montpellier 1871. 4P. 91 pag. {Extraü des m-
moires de l'Acad. des sciences et lettres de Mont-
pellier. 1871.)
Seebass, Ueber das Regelbuch Benedikts von Aniane
«n Briegers Zeitschrift für Kirchengeschichte. ZV.
1895. p. 244-260.
Sermo s. Benedict! in consecrnt. altaris s. Salvatoris
eiusd. monasterii a. 782 habitus , ap. Mabillon 1. c. p.
225.226.
Wa tt e nb a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Auil.
1. 1893. p. 210.
Vgl. Bonedictus abbas Anian.
Theodulfus ep. Aurelian.
Vita s. Quiletmi duc. {vü. comp.).
Yita s. Benedict! abbatie Caeeineneie
sive de Nureia (f 542) auctore Gregorio
Magno papa.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Vita et miracula s. p.
B-i ex libro II dialog. b. Gr-i papae et monachi
collecta. Romae 1579. fol. Oum 50 tob. Aeusserst
selten. Kosenthal in München. Katal. theol. LXIV.
n° 210. vÄ 170. — *textus lat. cum 2 codd. mss.
Sublacensib. nunc primum comparatur, exhibitis
etiam variantib. veterum editt. lectionib. Yersio
graeca, auctore Zacharia papa, cum cod. ms.
abbatiae Florent. confertur. Altera pars veterum
carmina, sermones et homil. de Bened. comple-
ctitur. Postrema varior. notas in eandem vitam
contractas et in examen revocatas in medium
1200
VITA S. BENEmCTI ABB. CASSINENSIS
afifert. Venetiis 1723. 4^ — »ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 3-28. — *ex var. mss.
in AA. SS. Boll. 21. Mart. III. p. 277-288. —
^mit xahlreichen Noten ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. IV. p. 185-239. — « ap. Migne, Patrolog.
lat. LXVI. p. 125-204 graece et lat. — ''unter
d, Tit.: Historia s. Benedicti . . . nunc primum
e codd. saec. VIII. Ambros. et Cryptensi Vati-
cano edita et notis illustrata cura Josephi Cozza-
Luzi. Tusculis typis abbatiae 1880. 8^ XXXII.
192 pag. Ji 5. — [* unt, d, TU. : Vita b. patris
B-i monachomm patriarchae carmine conscripta
auctore Angelo Sangrino abbate Montis Casini.
• Eomae 1587. 4^ — ^ wiederh. unt. d. Tit. : Vita
et miracula s. B-i, ex libro U Dialogor. b. Gre-
gorii pp. et monacha oollecta et in Carmen redacta
per Ang. Sangr. ap. Jac. Du Breul, Supplementum
antiquitatum arbis Parisiacae. 1614. p. 193-205.]
Uebers.: Gregoire le Grand, s., la vie de s.
Benoist, avec une explication des endroits les
• plus importans et an abrege de Thistoire de son
ordre, par Joseph Mege. Paris 1090. 4®; ibid.
1737. 4^
griechisch: auctore Zacharia papa, vid. Ausg.
n« 2 et 6.
italienisch: unt. d. Tit.: Vita del s. padre Be-
nedetto, dal 2. libro dei Dialogbi di s. Gregorio
Magno. (Roma 1866.) 8^ 64 pag.
Vita s. Benedicti eiusdem a Gre-
gorio M. descripta (libr. II. dialog.) quam
defloravit heroico breviloquio et pauea (de
miraculis) superaddidit Marcus Poeta
Cassinensis monachus s. Benedicti disci-
pulus (cca. 610).
Ausg.: * unt. d. Tit.: Carmen de s. Benedicto
in Prosp. Martinengü Brixiensis Pia quaedam
Poemata vett. divinorum ed. Arnoldus "Wion. UI.
Romae 1590. 4^ — »ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. I. p. 28. 29. — *ap. Muratori, Rerum
Ital. scr. IV. p. 605. 606. — " Mabillon wiederh.
ap. Migne, Putrolog. lat LXXX. p. 183-186. —
Vita alia auctore Rainaldo subdiacono Casi-
nensi. Metrice: *m breviariis Casinensibus a. 1568.
1572. — «in AA. SS. Boll. 21. Mart. III. p. 276.
— Carmen de s. Benedioto abbate Casinensi
auctore Berthario abbate Casinensi et mar-
tyre (saec. IX) [173 elegische Verse; unbedeu-
tend] * ed. Prosp. Maitinengius in Pia quaedam
Poemata vett curante Arnolde Wion. Romae 1590.
4'. in. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 29-33. — • wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXVI. p. 975-978. — Uistorica relatio
de corpore s. Benedicti Casini auctore Petro
diacono Ca-sinensi (f c. 1140) * in AA. SS. Boll.
2 1 . Mart. 111. p. 288 - 297. — ^{una cum Vita graeco-
lat. s. Benedicti) Venot 1723. 4°. — Appendix
ex chronico Casinensi Leonis episc. Ost. et Petri
diac. Casin. (lib. 1. c. 15) in AA. SS. Boll. l. c. p.
297. 298. — Hymnus de s. Benedi cto abbate Ca-
sinensi auctore Alphano, ex abb. Casinensi ar-
chiep. Salernitano (+ 1085): ,Aureo solis — ':
^ ed. Prosp. Martinengius in Poemata vett cu-
rante Am. Wion. Komae 1590. 4". III. — * ap.
Ughelli, Italia sacra 11. — • ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 33-35. — Hjnuins de
s. Benedicto auctore Paulo Diacojio, ,Fratrt^
alacri — seguax tui', * in Pauli Diac. histor.
Langob. lib. 1. cap. 26. — • in Aimoini sermone
de s. Benedicto in Biblioth. Floriacensi p. 284.
— »ap. Migne, Patrolog. lat XCV. p. 1591-1593.
— * ed. E. Dümmler in Mon. Germ, bist Poetae
lat aevi Carol. I. 1881. p. 41. 42. — Miraenla
s. Benedicti in Gallia, scripta ab Adrevaldo
m on ach 0 Floriacensi, Caroli Calvi principam
(Da^ 1. Buch der Wunder^ von Adrevald 6e-
gönnen, vollendete Ä,diQ\QT\\LS\ Aimoinusmon.
Floriac. fügte 1005 ein 2. u. 3, Buch bis Cap. 4
incl. hinzu; Andreas Floriacensis numachus
nahm das Werk an jener Stelle wieder auf u.
führte es bis 1043 fort [Certain in seiner Ausg.
bezeichnet Andreas' Werk als 4. 5. 6, 7. Buch :
Handschr. : Rom, Vatic. Christ reg. n* 592. mbr.
sec. XI. 4®; cf. P. Ewald in Neues Archiv d. Ges.
f. ö. d. Gesch. HI. 1878. p. 344-349; nur ein Fra-
gment (lib. IV. c. 7) in AA. SS. Boll. Mart. III.
p. 354; einen reinen Text der Vorrede gibt Ewald
1. 0. p. 346. 347]; das 4. Buch schrieb ein Ano-
nymus ex Andreae monachi historia , carro ine
ediius a Rodulpho Tortario monaeho Floriac,
rf{w5.RodulphusTortarius mon. Flor. {Hand-
schr.: Paris, Nat-Bibl., lat n<» 2768 A. mbr;
— n® 5321. mbr. — Rom, Vatic. Christ reg. n*
456. mbr. 8^ — Ronen, öfFentl. Bibl. U 115.
mbr. sec. X. foi. min.]) ^ ap. Job. a Bosco, BibL
Floriacensis. I. Lugd. 1605. 8*. p. 13-78. — 'ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p. 80 et
369-394; das 2: u. 3. Buch Aimoins ap. Ma-
billon 1. 0. saec. IV. 2. p. 356. — * in AA. SS.
Boll. 21. Mart. III. lib. 1. p. 305-316; üb. 2 et 3.
p. 316. 324; 324-334; lib. 4. p. 334. 335; lib. 5.
p. 336-353. — Appendix ex mpto. Patriciaoeii<
ibid. p. 353 - 357. — * nach Mabillon ap. Migne,
Patrolog. lat CXXIV. lib. 1. p. 909-948; lib. 2
et 3. ibid^ CXXXIX. p. 801-852; Hb. 4. tbi(L
CLX. p. 1239-1244. — * t n Les miracles de s.
Benoit, ecrits par Adrevald, Aimoin, Andre.
Raoul Tortaire et Hugues de Sainte-Marie, moine^
de Fleury. Reunies et publ. pour la Soc. de rhi>t.
de France par E. de Certain. (Texte latin.) Pan>
1858. 8^ 9 fr. [u. zwar lib. 1. p. 15-89; Hb. 2
et 3. p. 90-125; 126-172; lib. 4. 5. 6. 7 Andr^?ae
Floriac. mon. lib. 1. 2. 3. 4. p. 173-276; lib. S.
auctore Radulf o Tortario p. 277-356; lib. 9 ab
flugoDC de S. Maria incoeptus p. 357-371]. VolUr
Lese- u. Druckfehler. — * den grössten Theil rf«
lib. 1 cd. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
1. p. 478-497; die 2 letzten Capitely welche Aci-
Icrius hinzufügte, p. 498-500. — Excerpti
■ aus d. 1. Buc/ie ap. Duchesne, Hist Franc, sit.
III. p. 439; aus dem 3. Buche ibid. IV. p. 135-
141. — *»ap. Bouquet, Recueil III. p. 564. 671-
674; V. p. 448. 449; VL p. 312-314; Vn. p.359
-361; IX. p. 107. 108; 136-142; X. p. 341-349.
— * ex Aimoino de miraculis s. B-i ed. Waiti
ap. Pertz, Mon. scr. IX. p. 374-376 (de regibu--
PYaucorum). — ** ex Andrea de mirac. ap. Pens
1. c. XV. 2. p. 863. — Mlraeula s. Benedicti alia
in Italia facta auctore Dosiderio abbate Ca-
sinensi, dein papa Victore III (f 1087) Diilo-
gorum libri 4 (geben gtUe Nachrichten über a*?
VITA S. BENEDICT! ABB. C.A^SINENSIS
1201
Zeit Heinrichs ID) ^ ed. J. Bapt Mari. Eomae.
— * wiederh. ap. MabiUon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. p. 425-461. — • fragmentum ex libro
III ap. Watterich , Born, pontificum vitae I. p. 95.
— Miracula s. Benedicti alia, a Rodulf o Tor-
tario (Tortaire, de la Tourte) Floriacensi mon-
acho (flor. 1114) descripta ^ ap. J. a Bosco, Bi-
bliotheca Floriacens. 1. Paris. 1605. 8®. p. 149. —
-in AA. SS. BoU. 21. Mart. XU. p. 336-353. —
''ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p.
390-422. — *ap. Migne, Patrolog. lat CLX. p.
1189-1236. — * Auszug ap. Bououet, Recueil XI.
p. 483-490 — u. «ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 866. — Appendix: , Tempore Oauzlini glo-
riosLssimi^ ap. Mabillon I. c. p. 423. 424. — ' weit-
läufiger in AA. SS. Boll. 21. Mart. III. p. 353-
357. — Mo abbas Cluniacensis: Sermo nabitus
Fioriaci in feste translationis s. Benedicti, ex
Boscii Bibl. Floriac. ap. Mabillon , AA. SS. o. s.
Ben. saec. II. p. 363-369. — OfAeinm s. Bene-
dicti ap. Muratori, Scr. rer. Ital. IV. p. 618-621.
— Sermo in festivitatibus s. B-i auctore Ai-
moino monacho Floriacensi ^ ap. Job. a
Bosco, ßibi. Floriacens. I. p. 271. — ^wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX. p. 851-870.
— Sermo in vigiliis s. B-i auctore Laurentio
Cassinensi monacho (950) ap. Migne i. c. CXXXITI.
p. 885-890. — Theodorlens monachus Floria-
eensis (weil er sieh dort längere Zeit aufgehalten)
re/po/«u« Hersfeldensis: Liber de illatione redi-
tuque corporis s. Benedicti Aurelianis ad Floria-
cum [Handsehr.: Rom, Vatic. Christ. 586. —
rollständiger Würzburg, Un. - Bibl. Theol. f ol.
26. sec. XI] *ap. Joh. a Bosco, Bibl. Floriacens.
I. p. 219. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. p. 350-355. — • Bruchstück ap. Bou-
quet, Recueil IX. p. 143. — Translatio s. Bene-
dicti in Floriacum a. 653, scripta abAdrevaldo
monacho Floriacensi saec. IX, ^ ap. Joh. a
Bosco, Biblioth. Floriacens. I. Paris. 1605. 8". p. 1
-13. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II.
p. 353-358 (p. 338 ed. Venet.). — •*» AA. SS.
Boll. 21. Mart. HI. p. 302-305 (nennen fälschlich
den Verfasser ,Adalbertu8 mon. Flor.*). —
* ap. Mige, Patrolog. lat CXXIV. p. 901-910. —
^ap. £. de Certain, Les miracles de s. Benoit.
Paris 1858. p. 1-14. — Excerpta ' ap. Duchesne,
Bist. Franc, scr. I. p. 657 ; 111. p. 439. — *» ap.
Bouquet, Recueil lU. p. 564. — Translatio s.
Benedicti in Floriacum a. 653 heroico metro , au-
ctore Aimoino monacho Floriacensi ^ ap.
Duchesne , Bist. Franc, scr. IL — • wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. 11. p. 359-363.
— 'ap. Bouquet, Recueil III. p. 139-143. — *ap.
Migne, Patrolog. lat. CXXXIX. p. 797-802. —
Translatio: ,Diyinae pietatis^ ex cod. bibl. nat.
Neapel, in Analect. Bolland. I. p. 79-84 (im
Neapolitanischen um die Mitte des 9. Jahrhun-
derts entstanden; hiemach ist nur der geringere
Tkeil der h. Oebeine nach Fleury entführt). Vgl.
praefat. ibid. p. 75-78 und 0. Holder -Egger, Zur
Translatio s. B-i in Neues Archiv d. Ges. f. ä.
d. Gesch. XII. 1887. p. 131-141. — Brevis nar-
ratio de translatione s. B-i in Galliam ap.
Mabillon, Veter. analect. 1723. fol. p. 211. —
Versus de miraculis s. B-i auctore Paulo Dia-
Potthast, Bibliotheca historica.
cono: ,Ordiar unde^ [geschrieben in Montecas-
sino zwischen 782-787. Handschr.: Brüssel n®
9742. — Leyden, Un.-Bibl. Voss. lat. in 4*>.
n° 15. sec. X. — Montecassino n®55. sec. XI;
— n«» 353. sec. X; — n» 453. sec. XL — Rom,
Vatic. n^» 623. sec. XI ; — n<> 1202. sec. XI; —
Ottobon. n« 477. sec. XI; ~ Vallicell. B. 106,
C. 9, C. 113] * ap. Tosti, Storia di Montecasino.
I. 1842. p. 129. — • m der ursprünglichen Form
ed. Bethmann in Pertz' Archiv X. p. 325-331.
— ■ ed. E. Dümmler in Mon. Germ. bist. Poetae
lat aevi Carol. L 1881. p. 36-41.
ErL'Sehr.: Benedictio nomismatiun cracin sanctissiffli
patris Benedicti. Tegenisee 1665. 8^.
St. Bonott et lei ordre« religieox dont U ftitlefon-
datenr. Lille 1866. BP.
Bethmann tn Pertz' Archiv X.p. 288. 289; Xn. 1874.
p. 296.
Brandes, P.Karl, Leben des heil. Benedict. Ein-
siedeln 1858. Sfi. In inner Art em wrxägUehea Wtrk.
Brettes et J. Cassard, Catena Floriacensis de exi-
stentia corporis s. Benedicti in GaUüs. Parü>Us 1880.
SP. Vgl. Studien and llittheilnngen ans dem Benedid-
Orden. Jahrg. II. Bd.l. 1881. p.l87; p.l98; p.408.
Chamard, Francois, Les reliqnes de saint Benott.
Paris 1882, OMek Ligng6 (Vienne) chez l'autenr 1882.
8^. 217 m. 4 fr. 50 c. {Extraü de Le Gontemporain.
1882.) (V. Revue da mondo catholiqne. XVUl. p.28.
: La translation da corps de saint Benott en France
tn Bevue da monde catholique. 1883. livr. 1. et 15.
janv.
Commentariaa praeviaa tn AA. SS. Boll. I.e. p.
274-277.
Caissard, C, De reliqaüs insignibas s. p. Benedicti
tarn in GalUa , tam in locis alienigenis caltissimis tn
Stadien a. Mittheil, aas dem Benedict. -Orden. Jahrg.
y. 1884. Bd. 2. p. 423 -435.
De translatione corporis s. Bened. in Gallias ad
Floriacense monasteriam tn AA. SS. Boll. 1. c. p.
299-301.
Dissertatio in translat. s. B-i et b. Scholasticae in
Qalliam cca. a. 653 ap. Mabillon 1. c. saec. II. p.837
-352.
Dadik, B., Iter Romanam. 1855. p. 133.
Erhard, Th., Gloria sanctiss. protoparentis Benedicti
in terris adomata, seu vita, virtutes, prYHÜgiosa gesta
et cultus SB. patriarchae. Aug. Vindel. 1718. 6 tomi in
2 vol. 40.
Fabricius, Bibl. med. et Inf. latinitatis. Lib. I. p.43.
Fogli, G., Vita di s. Benedetto, patriarca de monad
d'Occidente. Genova 1666. 40.
Gjorji, Ign., Scivot s. Benedikta opatta i parvorodi-
toglja skapsctinaa redovnickjeh u sapada. Bagosa
1784. 40.
Grellet-Balguerie, Charl., Deux decouvertes hi-
storiqaes . . . Authentlcit^ et date precise de la trans-
lation da Corps de saint Benoit en France an ler de
Clovis. Orleans 1882. 8P. 88pag.
Grützmacher, (Georg,) Die Bedeutung Benedikts von
Narsia und seiner Regel in der Geschichte desMönch-
tums. Berlin 1892. gr. B9. III. 72pag.
Hahn ^ H., Ein übersehener Brief des Papstes Zacha-
rias tn Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. I. 1876.
p. 580-583; xu Miracula s. B-i auctore Adrevaldo.
Hügli, Placidus, Der h. Benedict, Begründer der
Christi. Erziehung und Beschützer der studierenden
Jagend tn Studien u. Mittheil, aus dem Benedict.-
Orden. Jahrg. VI. 1885. Bd.l. p. 141-162.
LauretuSjM., De vera existentia corporis s. Bene-
dicti in Cassinensi ecolcsia. Neapoli 1607. 4fi.
Leben des h. Benedictns. Ooblenz 1^2. 8^. Mit einem
Kupfer. 52pag.
Lechner, P., Leben des h. Benedict, Ordensstifters
und ersten Abtes auf Monte Casiiio. Rogensburg 1859.
80. Jk 3.30.
Lehr-Tugend und Wunder Spiegel oder : Des grossen
Patriarchen . . . Benedicti, Heilig geführtes Leben.
Glatz 1680. 60.
Mai er, Gabr., Ein Brief des Papstes Zacharias tn Stu-
dien n. Mittheil, aus dem Boned. -Orden. Jahrg. H.
Bd.l. 1881. p. 45-56, toegen seiner Bexiehung xur
Translatione frage.
76
1202 VITA S. BENEDICT! ABB. CLÜSENSIS — ACTA S. BENEDICTI PÜNDAT.
Montalembert, Gomto de, Los moines d*Occad«nt
depais 8. Benott jnsqn'ä 8. Bemard. II. Paria 1868.
p. S-92: mint Benoft.
01m i, O., II patriarga dei monaci d*Occidente, oesia
la vita di 8. Benedetto. Oenova 1886. 24mo. 200 mg.
Plane bette, D.B.. Lavie de s. Benott. Paris 1662.40.
Regula monachomm aactore 8. Benedicto. Recena.
Ed.WOlfflin. Lipsiae , Teabner 1896. 9*. XV. 89pag.
Sangrinii8j Angel., abb. Casin., Specnlnm et exem-
plar christicolamm. Vita b. ^tris Benedicti mon-
aobonun patriarohe sanctissimi, carmine conseripta.
Romae 1587. 49.
Saussey. Car., Annales ecdeaiae Amelianensis sae-
calis et librisXVI. Addito tractata de reritate trans-
lationis corporis s. B • i ex Italia in Qallias ad mon-
asteriam Floriaoense dioec. Amelian. Pari8Ü8l616. 4fi.
Schmidt, Edm., Ueber die wissenschaftliche Bildung
des h. Benedict m Stadien und llittheilongen ana
dem Benedict.- und dem Cistercienser - Orden. IX.
1888. n. 57-78; 284-251; 861-881; 568-572.
Stengel, Gar., Landes s. Benedicti abbatis. Aog.Vind.
1647. 4«.
Tosti, Loigi, Dellavita di s. Benedetto disoorso sto-
rioo. Montecassino 1892. BP. {IV) 387 pag. oondOiH'
eieioni. L 8 (= Opere complete di Tosti. Vol. XVin.
Roma 1892).
Translation , Noav., des reliqnes de saint Benott 9,
10 et 11 jaulet 1881. Procds -Torbal de la reconnais-
sance des reliqnes. Disooors prononcös h cette trans-
lation dans röglise de Saint - Benott • sar - Loire. Or-
leans 1881. 8».
Vac Carlas, A., Vita b. Benedicti monachomm patri-
ardiae. Romae 1611. gr. 4P. 62fip. avec texte.
Vaillant, Hag., In nova translatione corporis ss. pa-
tris Benedicti apad Floriacam in capsam arventeam.
Epinidom, Eacharisticon, odae tres etc. Nee non
de eiasdem translatione ox Monte Casioo ad Floiia-
cense coenobiom carmon heroicom. Parisiis 1668. 4^.
Vita et miracola ss. patris Benedicti, ad instantiam
monachomm oongregationiB eiasdem s. Benedicti Hi-
spaniaram aeneis typis delineata. Romae 1596. fol.
Mü 60 Abbüd.
Waitzmann, 0., Das Leben n. Wirken des h. Bene-
dictos. Aagsbarg 1835. 8^.
Wa 1 1 e n b ac h , Deatschlands Geschichtaqnellen. 6. Aafl.
I. 1885. p. 287. 886; 6. Aofl. I. 1898. p. 806. 417. H. p.
496. 510. 515.
Yita s. Benedicti abbatis Ciueeneis (f
1091) auctore Willelmo monacho eins
discipulo.
Handschr.: Rom, Vatio. Christ. 173.
Äiisg. : ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. sec. VI.
2. p. (597-717. — ' uiederh. von L. G. Provana in
MoDumenta histor. patriae, scr. III. 1848. p. 273
-300. — 'ed. Bethmann ap. Pertz, Mon. Germ,
scr. Xn. 1856. p. 196-208. — * nPlwiederh, ap.
Migne, Patrolog. lat. CL. p. 1461-1488.
Vita s. Benedict! abbatis Maceraci in
Britannia minori (f ante 850) eiusque
sororis s. Aveniae.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 22. Oct. IX. p. 625.
626. Cf. de BucJui comment praevius ibid. p. 623
-625.
ja-l.-ScAr.; L'Estourbeillon, R6gisde, Saint BenoTt
de Macerac, sa vie, sa legende. Nantes 1883. 9^.
Yita s. Benedicti Biscopi abbatis Wire-
muthensis primi (f 690, al. 703) et suc-
cessorum eins Sigfridi, Ceolfridi, Eoster-
wini et Huvetberti, scripta 2 libris a
Beda Tenerabili Biscopi discipulo.
Aitag.: ^ illustrav. Jac. "Waraeus, xi^ammen
mit Vener. Bedae epistolae duae etc. Dublin. 1664.
8*. — ' ap. Wharton, Bedae opp. quaedam theo-
log, nunc prim. cd. necnon kistorica antehac se-
mel edita. Londini 1693. 4«. p. 221-240. — ex
martyrolog. Bened. Angl. et editione Jac. Waraei
' ap. MabUlon. AA. SS. o. 8. Ben. saec. II. p. 1002
-1012 (* ed. Venet n. p. 961). — » tn AA, SS.
Boll. 12. Jaor. I. p. 743. — * ed. Surios, De prob.
SS. historiis. I. 12. Janr. p. 176. — ' tn Bedae
opp. ed. J. Smith p. 293-302. — " in Bedae opp.
histor. minora ed. Jos. StevensoD. 1841. p. 139-
162. — » ap. Migne, Patrolog. lai XCIV. p. 713
-730. — De eodem ex Guilelmo Malmeab. in
AA. SS. Boll. 1. 0. p. 746. — De eodem ex Mat-
thaeo Westmonaster Md, p. 747. — Sermo in
natale s. B-i auctore Beda Vener. (?) ti» Bedae
opp. bist. min. ed. Stevenson p. 335-338.
Uebers.: The lives of Benedict, Ceolfrid,
Easterwine, Sigfrid and Huetbert, the fiist 5 ab-
bots of the united monastery of Wearmoath and
Jarrow. By P. Wilcock. Sunderland 1818. 8*.
Erl.-Sdtr.: Montalembert, Lea moine« d'Oocident.
IV. Paria 1868. p. 466-487: Benott Biaoop et les
monaat6ro8 de woannonth et de Yarrow.
Vita 8. BeBedicti de Nursia ==> Vita s. Bene-
dicti abbatis Cassinensis.
Yita s. Benedict! episcopi Albingaimen-
eie in GaJlia (f 900) auctore Philippo
Malabayla congregationis Foliensis visi-
tatore.
Ausg.: i« AA.SS.Boll. 12. Febr. II. p. 629-631.
Yita SS. Benedicti et Johannie socioromqne sue-
rum = Vita quinque fratmm.
Acta s. Benedict! ftindatoris pontis Ave-
nionensis (f 1184) auctore anonyme.
Ausg.: ex mss. authenticis in AA. SS. BolL
14. April, n. p. 257. 258. — Depositionos te-
stium ibid. p. 259. — Jura pontis ibid. p. 260-
262. — Translatio oorporis, ex gallico Domini
de Fargnes ibid, p. 262-264. Cf. p. 958. — La
Yie de saint benezet, fondateor da poat
d'Avignon. Texte provenpoi du 13. siecle, publ.
par Jos. Hyac. Albanes. Marseille 1876. 8^ 3 fr.
Nur 100 ExempL gedruckt. ( Vgl darüber £.
Bartsch in Gröbers Zeitschrift für roman. Philo-
logie. U. Halle 1878. Heft 4.)
Srl.'Sehr.: Agrioole, Magne, Histoire de t. BeacTet,
entreprenear du pont d'Avignon, oontenant oelle d«s
religieux pontifos. Aix 1706. 12ino.
Ebert, Brflokenbrader in Ersoh a. Graben Encykl»-
pädie 8. V.
- — : Ueberiiefenuigen zar Geschichte , Litentar eir,
II. 1. Dresden 1827. p. 65 ff.
Or6ffoire, H., Recherche« historiqne« tnr les coa-
gr^ations hospitalidres des Mres pontüea oa c*jft-
structoura de ponts. Paris 1818. 9*.
Histoire littömire de la France. XIV. 1868. p.629.
680.
Lefort, F., La l^nde de saint B^4»t, coostnic-
teur du pont d'Ärignon an 12. n^e; ozameii hist»-
rique et critiquo. Le Mans 1878. 49. Aveo ^üanche.
Isltr 100 Exempl. gedruckt.
: La l^ffende de saint B^n^t in Revue des qii^
stions hibtoriques. XXIII. Paris 1878. p. 564 -571'.
Moller, P.-U., La patrie de s.B6n6zet, bef|(«T.fie-
dateur du pont d'Avignon an 12. siöcle , institotnT
dos fröres pontifes ou faiseois de pfints, patnm d^
iiif^nieurs, patron d'Avignon et de Borzet. Avigii^.«
18S7. IHmo. XVI. 41 pag.
Ravnaudns, Theoph., Opera omnia. Lngdimi 1663.
Vm.n. 135-184.
Saint-Venant, Barr6de, Saint Benezot , pattv« d<«
ingeniours. Ocuxtg posthnme , pnbl. par ses eo&at^
Boargps 1889. 8". Avec 18 pl. 4 fr.
VITA S. BENEDICTI H PONTEF. — PASSIO 8. BENIGNI MART.
1203
Tita s. Benedicti II poirtMcto Romani
(t685). Ex Anastasio Bibliothecario.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 7. Mai. II. p. 197. IdS.
Vita Benedicti X papae (expulsi a. 1059)
ex Petri Guillermi cod. Vatic. 3762.
Ausg.: ap. Watterich, Born, pontificum vitae.
I. p. 203. 204.
Vita Benedicti XII papae (f 1342) au*
ctore anonymo.
Ausg, : ex editione Bosqueti collata c. mss. ap.
Bai uze, Vit papar. Avenion. I. p. 197-212. —
Vita aecunda tbid. p. 213-220. — Vita tartia ibid.
p. 219.-226. — Vita quarta ibid. p. 225-228. —
Vita quinta ibid. p. 229-234. — Vita a«xta ex
appendice Ptolemaei Lucensis ibid. p. 235. 236.
— Vita Mfitinia auctore Fetro de Herentals
priore Floreffiensi (f 1390) ibid. p. 237-240. —
Vita ootava ibid. p. 239-244.
Acta Benedicti XIII papae electionis a.
1394 (t 1424).
Ausg. : ap. Baloze, Yitae paparom Avenioneos.
I. p. 565-568; ef. p. 561-566.
De 8. BaMdlcto arolilepisoopo Mediolanensi
(T cca. 735) in AA.SS.BoU. 11. Mart n. p. 84.85.
De b. Benedioto Aretino ex ord. fratr. Minorum
Aretii in Tascia (f cca. 1280) Pinii comment in
AA SS. BoU. 31. Aug. VI. p. 808-811 (mit Ab-
bildungen).
De 8. BMedioto conf. et presb. quem dicunt
episcopum in dioecesibus Pictaviensi et Lucio-
nensi (ante saec. IX) Buckii comment criticus
tt» AA. SS. Boll. 23. Oct. X. p. 150-157.
De 8. Benedict» epieoope Aesemiensi in Italia
in AA. 88. Boll. 4. Mai. I. p. 495.
De 8. Benadicto epiaeopo Aodegavensi (saec.
IX) in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 90.
De 8. Benedicto epieoopo et conf. Coml in
Langobardla (f 692) K. de Buckii sylloge in AA.
SS. Boll. 30. Oct Xni. p. 445.
De 8. Benedioto epieoopo in Sardinia (f cca.
1100) Bollandi sylloge historica in AA. SS. BolL
17. Febr. IIL p. 40. 41.
De 8. Benedioto eremita ord. Vallis-Umbrosae
in Etruria in AA. SS. Boll. 20. Janr. II. p. 336.
De fi. Benedioto nonaoko (f cca. 555) ex Gre-
gorü M. dialog. III. 18 ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. I. p. 122.
De s. Benedioto monaolio in Campania (saec.
VI) in AA. SS. Boll. 23. Mart. III. p. 462.
De 8. Benedioto preebytero Lucae in Etruria
(t ante saec. XIV) in AA. SS. Boll. 21. Mart.
m. p. 360-362.
Tita b. Benevenutae de Boianis, vir-
ginis et sororis IH. ord. a Dominiei in
provincia Poroiuliensi in Italia (f 1292)
auctore anonymo.
Haftdschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n«» 8926.
Ausg.: * ed. Job. Fr. de Rubels. Venetiis 1757.
— Un AA. Sa BolL 29. Oct XIÜ. p. 152-185.
Uebers, : itaiiee per Mut Sforza. ^ Venetia
1589. 8^ — ^tciederh, per Jac. Modonutti. Udine
1681. 4«. 144 pag.
Erl.'8ekr.: Back, V. de, CoauneDt. pneviu tu AA.
SS. BoU. 1.0. p. 146-162.
De 8. Benevenuto epieoopo Auximi in Piceno
(t 276) Synopsis historica in AA. SS. Boll. 22.
Mart m. p. 393-395.
De b. BeneveniltD onL Minor. Cometi in Apnlia
(t cca. 1232) Papebrochii sylloge histor. in AA.
SS. Boll. 27. Jun. V. p. 327-329. — Miracula
iam olim in leotiones IX distributa ibid. p. 329.
Legende de s. BMoeet, vid. Acta s. Benedicti
fundat. pontis Avenion.
De SS. Benlamln et Berio in AA. SS. Boll. 29.
Jul. VII. p. 43.
Inventio ss. Beniamlnl et Maximi Brixiae a. 1129
in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 429.
De 8. Beniamino diacono martyre in Perside
(saec. V) in AA. SS. Boll. 31. Mart. III. p. 906.
De 88. Beniamino et Beioco anachoretis in Ae-
gypto in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 72.
De s. Beniamino martyre a Graecis honorato
in AA. SS. Boll. 10. Jun. II. p. 275.
Tita s. Benign! abbatis Fontanellensie,
ubi de Milone et Bagga monachis piis
(saec. YUI). Ex Chronico Fontanellensi
cap. 3.
Ausg. : ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
m. 1. p. 439-443.
Acta b. Benign! abbatis Vallumbrosani
(t 1236) breviora.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 341.
342. — Acta auctiora ibid. p. 342-344. Gf.
Cuperi comment praevius ibid. p. 338-341.
Passio s. Benign! maiiyris Divione in
GalUa (saec. n vel lU).
Ausg.: e cod. ms. Ultraiectino n® 20. mbr.
sec. XV. fol. in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 152.
153. — Passio altera ex cod. Bruxell. bibl.
reg. n'» 8929 ibid. p. 153. 154. — Passio III ex
Vincentii Bellov. spec. bist lib. XII. c. 111 ibid.
p. 154. — Passio IV ex 15 codd. mss. (vid. p.
155) ibid. p. 155-159. — Passio V ex 9 codd.
mss. ibid. p. 159-162. — Passio VI seu maxima
ex 17 codd. ibid. p. 163-173. — Miracula ex
5 codd. p. 173-179. — Poema in honorem s.
B-i ex cod. Bruxell. bibl. reg. 8929 ibid. p. 179
-188. — Sermo in festivitate Omnium SS. et s.
B-i ibid. p. 189. — Liturgica de s. B-o ibid.
p. 189-194.
ßrl.-Schr.: Bongand, Em., £tndo historique et crit.
BOT la mission , les actes et le calte de saint B^nig^e,
apotro de la Bourgogne . et sur rorigine des eglises
de Dijon , d'Aatun et de Langres. Anton 1859. 8^.
12 fr.
Brenillard, Notico snr saint Benigne, apotre de la
Bourgogne. Avallon 1867. 8P. 16 pag.
Hoof f , O. Y., Common tar. praevias in AA. SS. Boll.
I.e. p. 134-162.
Maroin , Jal., in Biblioth^qne de l'Ecole des chartes.
V. 8<ir. I. 1860. p. 228-240.
Mombritius, Sanctuariam. I. p. 145^ ; II. p. 271-272.
Noamann, K. Job., Der rOmiache Staat. I. Leipzig
1890. p. 304. 3U5.
76*
1204
ACTA S. BENIGNl PRESB. — VITA S. BENNONIS EP. OSNABR.
Acta seu bistoria s. Benign! presbyteri
et martyris tempore Aureliani imperatoris
(post 270).
Äusg, : ex cod. ms. antiq. mutato nonnihil stylo
ed. Surius, De probatis SS. historiis. 1. Nov. VI.
p.9. 10. — Quaedam de eodem martyre ex Pas-
sione tergeininorum martynim (17. Janr. Tom. I)
et ex Gregorio Turon. ibid. p. 11. — Ex Vita
eiusdem ex cod. Namurc. n° 15 in Analect. Bol-
land. II. p. 130. 131.
Translatio ss. Benignl et Agnetis, vid, Vita s.
Agnetis virg auctore s. Ambrosio {hist. inrent.).
De s. Benigne archidiacono Beneventano mar-
tyre in AA. SS. BoU. 24. Janr. 11. p. 606.
De s. Benigne episcopo martyre qoi Ultraiecti
in Belgio colitur in AA. SS. BoU. 28. Jun. V.
p. 359.
De SS. Benigne et Charo eremitis Maisesini
prope Veronam (saec. IX) in AA. SS. Boli. 26.
Jul. VI. p. 316-318.
De 8. Benigne martyre Bomano Oandavi in
Belgio in AA. SS. Bell. 12. Febr. 11. Append. p.
896. 897.
De 8. Benigne presbytero martyre Taderti in
Umbria sab Diocletiano in AA. SS. Bell. 13. Febr.
n. p. 657.
De s. Benilde martyre Cordubae in Hispania
a. 853 in AA. SS. BoU. 15. Jun. IL p. 1070.
De b. Benincaea abbate VIII Cavensi (f 1194)
in AA. SS. BoU. 10. Janr. I. p. 627.
De b. Benincasa ord. Servorom b. Mariae Monte
Cloeiii in Hetruria (f 1426) Papebrochii syUoge
in AA. SS. BoU. 8. Mai. VE. p. 662. 663.
De b. Benincaea Rapaccioli ord. Servomm b.
M. V. martyre in Asia a. 1415 Veldii sylloge in
AA. SS. BoU. 4. Sept. 11. p. 480-484.
De y. Bennene episcepe Mettenel (t 940. 3. Aug.)
ap. Mabülon, ÄA.SS. o. s.Ben. saec.V. p. 122-124.
Yita s. Bennonis episcopi Misnensis in
Saxonia et Slavoriira apostoli (f 1106),
Monachii in Bavaria depositi. Epitome
vetus.
Ausg. : ex ^ editione Romana a. 1521 ^ in AA.
SS. BoU. 16. Jun. III. p. 148-150. — » unederk,
ap. Mencken, Script, rer. Germ. IL p. 1827-1832.
— Vita alia auctore Hieronymo Emsero (f
1527). [Von Wert, wenn ihr wirklich eine alte
verlorene Vita, deren Existenx jedoch bestritten
wird, XU Grunde läge] ^ Lipsiae 1512. fol. —
'ed. Surius. De probatis SS. historiis. I6. Jun.
Vn. Colon. Agr. 1581. p. 509-533. — »i» AA.
SS. BoU. 16. Jun. HI. p. 150-174. — ^wiederh,
ap. Mencken 1. c. p. 1832-1876. Viele Druck-
fehler. [ Uebers. : Das heylig Loben vnd Legend
dos sei. Vatters Bennonis, weylandt Bischoffon
zu Meyssen gemacht vnd in das Tewtsch ge-
bracht durch Jeron. Emser. Leipzig 1517. 4°]. —
Vitae Synopsis ab eodem auctore elegiacis ox-
pressa * in AA. SS. BoU. 1. c. p. 174-176. — * ap.
Mencken 1. c. IL p. 1876-1879. — Miracula s.
B-s ante canonizat. * in AA. SS. BoU. 1. c. p. 176-
194 ex impresso Romae a. 1521. — Appendix
ex Germanicis impressis latine reddita ibid. p.
194-198. — *wiederh. ap. Mencken 1. c. IL p.
1879-1923. — Embolismus Papebrochii de (a-
nonizatione s. B-s et corporis translatione Mon-
achium *in AA. SS. BoU. 1. c. p. 198-205 {mit
3 Abbild.). — *wiederh. ap. Mencken 1. c. p. 1923-
1936. — Miracula Monachii patrata saec. XVII
ex impressis Germanicis * in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 205-231 latinev — *ap. Mencken L c. p. 1936-
1986. — Carmen Hieronymi Emser i in ap«)-
theosin s. B-s ed. Surius 1. c. p. 533-536.
Erl.'Sehr.: Bericht, Umbstendig , was sich za «rA
dess 1602 n. 1603 gantze Jar bey s. Benno in Mfin-
chen für Wonderwerck begoben. München 1G04. 4**.
Gramm er, Ant., Aj^logia Bennonis si^e s. Benno
vindicatUB. Monachu 1773. 4^.
Doebner, B., Aktenstücke zur Geschichte der Vi*a
Bennonis Misnensis in Neaes Archiv für stchsiv^i:'*
QoBchichte. VII. Dresden 1886. 9^. p. lSl-144. Bheft.
welche dU Canomsation betreffen.
Flathe, Th., in Allgem. Deutsche Biographie s. v.
Ueidenreich, Hart., Benno episc. olim Mi^iea':-
redivivns sea Vita Bennonis ex mooiunentis et ci><«4.
mss. eruta. Dresdae et Lips. 1694. 8^.
Historia, Gewiss: vnd approbirte , von S. Benm^m«.
etwo Bischoffen zn Meissen, Leben vnd Wand«--
zeichen . . . München 1604. kl.40. ilmL 1609. 4<>. Ohia
aUe Kritik.
Langer, Otto, Bischof Benno von Meissen. Sein Leb» a
und seine Kanonisation in Mittheilungen des Yen' i-.'»
für Qosch. der Stadt Meissen. L5. Ib86. p. 1-38; iL 2.
1888. p. 99-144.
: Kritik der Quellen zur Gesch. dos h. Benno , t-t-
nehmlich der Vita Bennonis Und. I. 3. 1884. p. ?V-vC
Leben nnd Wunderzaichen des h. Bischofb Bt<iic>o.
so er vor and nach seinem sei. Absterben an manch-^r-
ley orthen durch die Gnad Gottes gewürcket, aaiii
seine Cnnonization nnd Fest betreffend. Mdacbi n.
A. Berg 1602. 4P. Mü 3 Bolx9ehn.; idederkoU ä^J
1697. 40.
Lydt von d. heyligen Benno Bischoff zca Mpv>>e^!
(1524) ap. Mono, Anzeiger für Konde des deatscL^'s
Mittelalters. U. 1833. p. 78.
Machatschok. Ed., Geschichte der Bischöfe d-5
Uochstiftos Meissen. Dresden 1884. gr. 9*. p. 6Ö-HL
Mencken, Script, rer. German. II. p. 1823-lt£27 iWU-
derkoUmg von G. Henschenii comment. prapvios i«
AA. SS. BoU. 1. c).
Miracl vnd Wunderzaichea , die Gott . . . durch as*
meffang vnd fürbitt dess heil. Bischoib Beon-iri^
von d. 8. Jung dess 1615. Jahrs biss aoff d. 16. Joau
a. 1617 gewirckt hat. München 1617. 4«.
Panl, Aug., Do fontibus a Trithemio in prüna partv^
Chronici Hirsaugiensis adhibitis. Diss. inavg. fiU^^
1867. 8«>. p. 56.
Seyffarth, C. Fr., Ossilegiom s. Bennonis e^v^-
llisn. Monachii 1765. 4». Es gibt emek Iiten^>iart ca-s
den Namen des Verfassers.
T r i th 6 m i u s , Joh., Epistola ad Joliom II papam a. Ix»-
scripta in eius Opera histor. ed. Freher IT. p. 491. l'
64. Vgl. Langer 1. c. L 3. p. 76-81.
Vogel, A., in Herzogs Bealencyklo^adie 9. r.
Von der rechten Erhebung Bennonis eyn secdbn?
8.1. 1524. 40. {Eine SpoUsOviß auf die Heitig^prtdm^
Bennos; vgl. Panzer. Annalen II. p. 2(äi>.\
Waitz in GCttingor gel. Anzeigen. 1856. p. I8S6.
Wattonbach, W., Deutschlands Gescfaichtsondil! >b
5. Aufl. IL 1886. p.77; vgl. p.498; G.Aafl. 11. 1^.^.
p. 85.
Weber, K.v., Ans vier Jahrhunderten. Mitthmios^:?«
aus dem Haupt - Staatsarchive zu Druden. N.Ftkf.* .
Bd.I. Leipzig 1861. p.6-21: Die ReHmnen de9h.l}f»^
und die Nonnen im Etosier »um h. Kreux bm JfnM«%
1539.
Will, K. F., Sanct Benno, Bischof von M4ndBi«-
Queilcnmllssige Darstellung seines h. Lebens n. Wir-
kens. Dresden 1887. 8^. 112 pag.
Tita s. Bennonis episcopi Osnabrugensts
(t 1088) auctoreNorberto abbate Ibur-
gensi (t 1117. Dec. 4).
VITA S. BERACHn — VITA S. BERLENDIS
1205
Gescbrieben 1090 — 1100. — Eccards Angabe, dass or
diese Vita ex cod. aathent. rburgensi Terölfontlicht habe,
ist irrig, veil das OrigiDal bereits 1581 bei dem Brande
yon Ibnrg zu Grande gegangen war.
Handsehr. : vid. Pertz , Mon. scr. XII. p. 60.
Ausg.: *ap. Eccard, Corp. histor. med. aevi
n. p. 2161-2194. — »ed. Wilmans ap. Pertz,
Mon. scr. XII. p. 58-84. — Vita metiifa auctore
Mauro Rost abbate Iburgensi (ist ein Com-
pendium der vorhergehenden Vita) ap. Eccard
1. c. p. 2195. 2196.
Uebers.: Leben Bennos II, Bischofs zu Osna-
brück, vom Abt Norbert zu Iburg. Uebers. u.
mit e. Vorrede u. Arnnerk. versehen v. H. Hart-
mann in Mittheilnngen des histor. Vereins zu
Osnabrück. VIII. 1866. p. 231-304; Einleit p.
21 1 - 229 {auch besonders daraus abgedruckt tmt,
d. Tit.: Lebensbeschreibung Bischof Bennos 11
zu Osnabrück vom Abt Norbert zu Iburg u. eine
vom Dompropst "Wiho (lies Wide), nachherigem
Bisch, zu Osnabr. im Interesse der kaiserl. Partei
gegen d. Papst Gregor VU gerichtete Flugschrift,
aus d. Latein. übers.u. mit e.Vorr.u.Anmerk. ver-
sehen von Herm. Hartmann. Osnabrück 1866. 8°).
Ü^rl. - Sehr. : Moser, Jost. , Sämmtliclie Werke YIl. p. 1 :
IX. p. 268.
Stenzel, G. A. H., Geschiebte Dentschlands unter
den fränk. Kaisem. 11. 1828. p. 90-95.
Strnnck, M., Westphalia sancta ed. Giefers. U. p.
1C3-167.
Thyen , Luc, Benno II, Bischof von Osnabrück (1068
— 1068). Nach den Quellen dargestellt. Diss. Osna-
brück 1869. 8». IV. 244 vag. JL 2.40 (oimA m Mit-
theUungen des histor. Vereins zu Osnabrück. IX.
1870. p. 1- 24S ; ^ krü. Nachträge xu Wiimana' Aus-
aabe.
ülman, Heinr., Zorn VerstAndniss der sächsischen
Erhebung gegen Heinrich IV «n Historische Aofsätze
dem Andenken an G.Waitz gewidmet. Hannover 1886.
gT. 80. p. 119-129.
Witte, B., Historia Westphaliae p. 275.
'Wb. ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 230
-233 (5. Anfl. TL. 1886. p.26-32; 6. Aufl. II. 1894. p.
30. 81).
Yita s. Berachii sive Berachi abbatis
et episcopi in Hibemia (f cca. 600) in-
certo auctore.
Atisg.: ^ex ms. edita a Jo. Colgano (AA. SS.
Hibemiae I. p. 340) et repetita * in AA. SS. Boll.
15. Febr. II. p. 833-838. — Alia vlta ex hiber-
nico translata editaque a Co]gano ibid. p. 838.
839. — Prophecyofßt Berchan , vid, Prophecy .
Yita s. Berardi episcopi Marsorom (f
1130) auctore Johanne episcopo Si-
gn! ensi, eius discipulo.
Ausg.: * ap. üghelli, Italia sacra I. p. 893-
901. — • ufiederholt, sed cum lectt. var. e cod.
Barberin. n«» 157 Romae in AA. SS. Boll. 3. Nov.
n. prs. 1. p. 128-135; cf. Josephi de Backer com-
ment praevios ibid. p. 125-128.
De SS. Bwardo de Carblo, Ottone presb., Petro
a S. Oeminiano etc. (16. Janr.), vid. Legenda ss.
martyrom quinque fratr. Min. Colimbriensium.
Yita s. Berarii episcopi Cenomanensis
in GaJlia (f 678) auctore anonyme Ge-
storum episc. Cenomanensium.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 17. Oct. VIU.
p. 157-163. Cf. J. V. Heckii comment, praevius
ibid. p. 149-156.
Yita s. Bercharii abbatis Dervensis et
martyris (f 865) auctore Adsone mon-
asterii Dervensis abbate quia.992 obiit.
Ausg. : nur ein Bruchstück ap. Vincent Bel-
lovac., Spec. histor. üb. 23. cap. 114. — Tita alia
auctore anonyme [(auct. Adsone abb. Derv. sec.
Mabillon etc.) Geschrieben nach 1100] ^ ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 832-843. —
^in Nie. Camuzati promptuario aotiqmtatum dioe-
ceseos Tricassinae p. 63. — • ed. Surius, Vit. SS.
2. Oct. — * unter Adsos Namen in AA. SS. Boll.
16. Oct. Vn. 2. p. 1010- 1031. — * ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXVII. p. 669-688. — Auszug
*ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 675; IL p.
185. — »»ap. Bouquet, Recueil III. p. 587-590;
— ex miraculis ibid. X. p. 375. — Liber de
diversis casibus Dervensis coenobii et mira-
culis s. B-i, auctore monacho Dervensi ano-
nyme (saec. XI) iussu Beronis abb. , ex Camuzati
prompt, * ap. Mabillon 1. c. p. 844-861. — 'Bruch-
stücke 'ap. Bouquet, Recueil VI. p. 332; IX. p.
6-8. — ** ex miraciü. ap. Pertz, Mon. scr. IV.
p. 487-489; XV. 1. p. 435.
ErL-Sehr.: Vanhecke, Comment. praerios in AA. SS.
BoU. I.e. p. 986-1010.
Vgl. aueh unter Vita s. Bertharü.
Yita s. Beregisi abbatis et fundatoris
Andagini in sylva Arduennensi (saec. YIII)
auctore monacho Ändaginensi anonyme.
Ausg. : * ex ms. in AA. SS. Boil. 2. Oct I. p.
520-530- — 'Auszöge ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. IV. 1. p. 294. — Cf. Byei commentar.
praevius in AA. SS. Boll. p. 494-520.
Vgl. Chronicon Andagin. monast.
Yita s. Berengarii monachi in urbe s.
Papuli inGaUia auctore FlavioAnseimo
monacho Beccensi.
Ausg. : ' in A A. SS. BoU. 26. Mai. VI. p. 447-
449. Ergänzungen dazu in Analect Bolland.
I. 1882. p. 618. 619; cf p. 491. n»42; p. 496.
n° 5. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 774-778.
De b. Berengario confessore ord. Praedic. Iler-
densi episcopo electo in Catalaunia (f 1256) Buei
sylloge in AA. SS. Boll. 2. Oct. I. p. 537-539.
Vita bb. Berengeri et Wimtonis, vid. Vita
Wimtonis abb. Formbac.
Yita s. Berlendis virginis (f cca. 702)
Merbeccae in Belgio auctore monacho Lo-
biensi anonyme.
Ist wol mit Unrecht von Mabillon a. a. dem Hariger
(«. d.) zugeschrieben worden. Gegen 1000 verfasst.
Ausg.: Hn AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 378-
381. — ^wiederh. u, ex ms. ap. MabiUon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 16-21. — ^toiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX. p. 1103-1110.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. IIL p. 526. 527.
Erl.-S6hr.: Basco, J. de, Sint Berlendis' leven in
Yolksalmanak voor Nederlandsche Eatholieken . . .
door J. A. Alberdingh Th^'m. Amsterdam 1859. 8^.
p. 86.
Histoire litt^raire de la Franoe VU. p. 194.
Köpke ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 147. 148.
Walckiers , J., La ne et les miracles de s. Berlende.
Bruxelles 1778. 8».
1206
VITA S. BERNACI — VITA S. BERNARDI CLARAEV.
Walckiers, J.. Het leveo ende minikelen ▼an de h.
maghet fierlendis die gegiert wort in de kercke Tan
Meerbeke. Bnuael , PanweU (1778). 9>.
Tita s. Bernaci confessoris.
Äusg, : ex ms. Gott. Vesp. A. XIV. ed. Rees
for Publishing Welsh msc. Llandovery 1853. 8^
Cf, Capgrave, Nova legenda ADgliae f. 36.
Vita b. Bemardl abbatis de Tironio <= Vita
s. Bernardi fondatoris.
Vita s. Bernardi archlepiscopl VIennensis »=
Vita s. Bamardi arch. Vienn.
Tita s. Bernardi Calinensis seu Cari-
nulensis in Campania felici (f 1109).
Ausg.: ex codd. Capaano et Neapel, in AA.
SS. BoU. 12. Mart. II. p. 232-235. — Acta [post
multa saecula ab ettis obitu conseripta videntur.
IJghelliJ ap. üghelli, Italia sacra ed. Coleti. VI.
p. 462-466.
Vita s. Bemardl cardinall« » Vita s. Bernardi
Parmensis.
Tita s. Bernardi Claraevaiieneie abbatis
primi, patris ac doctoris Ecclesiae (f 1 153)
in territorio Lingonensi Campaniae in Gal-
lia. Libri TL
üb. I. auctore Guillelmo, olim S. Theodo-
rici prope Remos abbate, tunc mon-
acho Signiacensi.
üb. n. auctore Ernaldo[a/. Arnaldo^Ber-
nardo] abbate Bonaevaliisinagro
Camotensi.
üb. ni. auctore Gaufrido [Godefrido Au-
tissiodoreusi, Gaufrido abbate
Claraevall.] monacho quondam
Ciarae Valien 8 i et s. Bernardi no-
tario, postea Claraev. abbate (f 1 180).
üb. IV. auctore Gaufrido monacho Clarae-
vallensi.
üb. V. auctore Gaufrido monacho Clarae-
vallensi.
üb. VI. seu Hiraenla a sancto per Germa-
niam , Belgium Galliamque patrata a.
1146. 1147, in 3 partes distributa,
quarum singulae suos praeferunt au-
ctores :
Pars L auctore Philippe monacho
Claraevall.
Pars 2. epistola ooenobitarum Cla-
raevall ensium ad clericos Co-
loniensis eoclesiae, qua eos ad
reform andam vitam dissolutam
hortantur. Miracula in itinere
Coloniensi.
Pars 3, auctore Gaufrido monacho
Claraevallensi.
Handsckr.: Dijon, Un.-Bibl. sec. XII. fol.
n*^ 398. — London, Bibl. des Erzbischofs zu
Lambethhouse, sec. XIV. n* 163. — Paris, Nat.-
Bibl. sec. XIV. n« 1864. 35; n« 2574; — Bouhier
n^ 69. rec. ; — St. Martin sec. XIII. n^ 60 u. zahl-
reiche andere; vgl. Portz' Arohiv VII. p. 553;
Vin. p. 59. 92. 93. 97. 431. 435. 554; — G. Waitz
ap. Pei-tz, Mon. scr. XXVI. p. 93-95. — Lib. IL
auch in Leipzig, Un.-Bibl. 823. 2.
Ausg. : ^ in Bernardi oper. omn. ed. Mabillo-
üius. Paris. 1690. 11. p. 1061 sq.; Paris. 1719. fol.
Vol. n. tom. 6 (üb. I. p. 1076-1106; lib. IL p.
1106-1130; üb. HI-V. p. 1130-1180; üb. VI. p.
1180-1211). — wiederh. Un AA. SS. BoU. 20.
Aug. IV. p. 256-351 (üb. L p. 256; lib. IL p. 277;
üb. in. p. 295; üb. IV. p. 305; lib. V. p. 320;
üb. VI. p. 330-351) — u. « ap. Migne, Patrolog.
lat. CLXXXV. p. 225-416 (üb. L p. 225; lib. U.
p. 267 ; lib. lU. p. 301 ; üb. IV. p. 321 ; Üb. T. p.
351; üb. VL p. 369). — Excerpta ex übro 1-6
ap. Bouquet, Reoueil XIV. p. 361-378. — Fra-
gmenta de rebus Ludovici VII regis Francoram
ex Übro IV ap. Duchesne, Hist Franc, scr. IV.
p. 420-423. — Excerpta«d. G.Waitz ap.Pertz,
Mon. scr. XXVI ex übro I. p. 95-98; subscriptio
Burkardi abbatis Balernensis p. 98. 99; ex libro
n. p. 99-109; ex libro III. p. 109-113; ex libn>
IV. p. 113-117; ex übro V. p. 117-120; liber VI
sub tit, : HistorU mlraeulonim in itinere Ger-
manioo patratorum p. 121-137 {und Mcar: Mira-
culum ab Herberte abbate Morensi scriptum p.
121; Epistola Philipp i roonachi ClaraevalUs ad
Samsonem archiep. Remensem p. 121. 122; Mi-
raculorum lib. I auct. Herimanno episc. Con-
stantiensi p. 122-128; Mirac. lib. II auct. moii-
achis Cläre vallensibus p. 128-133; Mirac. üb.
III. IV auct. Gaufrido monacho Clarevallensi
E. 133-137). — Fragmenta ex Heribert!
bris de miraculis Cisterciensium monachomm
^ap. MabiUonium 1. c. typis vulgata et repetita
• in AA. SS. Bell. 1. c. p. 351. 352. — » ap. Migne,
Patrolog. lat. CLXXXV. p. 453 -466. — *ed. Waitz
ap.Pertz 1. c. XXVI. p. 137-142. — Gloria post-
huma ac supplementum ad s. Bernardi vitam et
miracula * in AA. SS. BoU. 1. c. p. 353-368. —
* wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXV. p.
943-978.
Uebers,: englisch: üfe and works of St, Ber-
nard, abbot of (^üairvaux. Edited by Dom John
MabiUon, translat. and edited by Sam. J. Eales.
London 1889. 2 vol. 8°. 24 sh.
französisch: Vie de s. Bemard. Üvre 1 par
Guill. abbe de St. Thierry; livre 2 par Amaidd;
livre 3 par GeoflFroy. Publice en lang, f ran^. par
Guizot. Paris 1825. 8^ {aiteh in dessen CollectioD
des memoires X. p. 145-228; 229-314; 314-4731.
italienisch: La vita di s.Bemardo primo abate
di Chiara-Valle scritta giä in Latino da divei^
contemporanei . . . ; ora nel nosü'o volgare tradutta
ed accresciuta di . . . varie appendici . da Pietro
Magagnotti. Padova 1744. 4«. LXIV. 440 pag.
(Vita scritta da Gugüelmo p. 1-53; da Emaldo
p. 54-96; da Goffredo p. 97-122; da Ooffredo p.
123-158; da Goffredo monaco di Chiara-Valle
p. 159-180; Miracoü p. 181-229).
Erl.'Sehr.: G alias, Ren. fiftid., Aactariom ancn^.
Conoertatio scholaiBtica . . . snper 2 rsctitadiD« dc:»-
rum r. p. Joa. Fing S. J. ad nairatioDes daas Gu-
loLmi Theodorici abbatis in Tita s. Bernardi. Leodij
1744. 4.0 min.
Pinius, Cominentar. praevius m AA. SS. L c. p. K'l
-255 (toiederh. ap. Migno 1. c. CLXXXV. p. 643-&U .
Vita s. Bernardi eiusdem auctore
Alano Autissiodorensi episcopo (f
1184).
VITA S. BERNARDI CLABAEV.
1207
Handsehr. : T r o 7 e s , StadtbibI . , Autographon.
Ausg. : ^ in Bemardi oper. omn. ed. Mabillon.
n. 6. Paris. 1719. fol. p. 1252-1291. — *wiederh.
ap. Migne, Patrrfog. lat. CLXXXV. p. 469-524.
—Tita «IIa unt d, Tit. : , Bemardus ^ Gutolfi mon-
achi. Seu vita sanctissimi P. N. Bernaidi prim.
Claraevallensis abbatis . . . per Gutolfum ord.
Cisterc. ad S. Cracem in Austria monachum XIII
saecnlo metrioe conscripta: nunc publici iuris
facta atque ülustrata a Theoph. Heimb. Norim-
bergae 1749. Pars 1. 2. 4» 752 u. 1017 pag. —
Tita aiia aactore Johanne Eremita [scripta
1180. Mart — 1182. Aug.] * ap. Chifflet, 8. Ber-
nardi Clarevall. abbatis genas illustre et militare
assertum. Divione 1660. 4*^. — • ♦» Bemardi oper.
omn. ed. Mabillonius. U. 6. Paris. 1719. fol. p.
1294-1310. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXXV. p. 531-550. — * Bruchstück ap. Bou-
quet, Recueil XIV. p. 379. — Canonizatlo s. B-i
ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXV. p. 61 9-628. —
Carmeii elegiacum encomiasticum auctore Phi-
lotheo monacho {pseudon. pro: Francisco
Mauroy monacho Ciaraevallensi ordin. Cister-
eiens., cca. 1153) ^ in Bemardi oper. ed. Mabil-
lon. IL 6. Paris. 1719. fol. p. 1310-1322. — »irtc-
derk. ap. Migne, Patrolog. lat CLXXXV. p. 551
-566. — Epitaphiimi s. Bemardi Claraevallen-
sis auctore Adamo de S. Victore ^ in Ber-
nardi oper. ed. Mabillon. II. 6. Paris. 1719. fol. p.
1291. — • wiederh. ap. Migne 1. c. p. 567-570. —
Epitaphiimi aliad : , Ecce latet ^, auctore 8 y m 0 n e
cogn, Capra aurea, canon. 8. Vict. Paris. ^ ap.
Chifflet, 8. Bemardi genus illustre. 1660. — 'ap.
Migne, Patrolog. lat CLXXXV. p. 1251-1253. —
Gaufiridas seu Crodefridns Antissiodorensis (f
1180): Epistola de morte s. Bemardi ap. Baluze,
Miscellan. V. p. 453. — Einsdem seimo habitas
a. 1163 in anniversario obitus s. Bemardi ' in Ber-
nardi oper. ed. Mabillon. II. 6. Paris. 1719. fol.
p. 1326. — ^toiederk, ap. Migne 1. c. CLXXXV.
p. 573 -.588. — Herbertus abbas coenobii de Me-
ns: Liber miraculorum s. Bemardi ap. Tissier,
Bibl. Cisterciens. I. p. 247-262. — l^^arratlo mira-
colorum s. Bemardi Claraevallensis ap. Martene
et Durand, Ampi. coli. I. p. 399.
Erl.-Sdiar.: Am^lineBii. E., Saint Beznard et leschisme
d'Anacletll 1180—1138 tn Revue des qaostions histo-
riqaes. XXX. Paris 188 L. p. 47-112.
Badiche, M. L., De rinfluence de s. Beinard tur son
siöcle. Thöee. Paris 1869. ^. 108 jmg,
St. Bernard, prämier abM de CLairvaox et pdre de
r£gUse. 6. 6d. Paris 1684. 9>.
St. Bernhard und seine Heimath in Histor. - polit.
Blatter. CVm. JlQnchen 1891. p. 865-886.
Böhringer, Die Kirche Christi und ihre 25engen. II. 1.
Zdiich 1849. gr. 9>. p. 436-719.
Bonnefon, Jean de , La politiqne d'nn saint. YIII«
centenaire de s. Bemard. Paris 1891. 12mo. 3 fr. 60.
Bonnier, Itd., Ab^lard et saint Bemard, la Philo-
sophie et I'öglise an 12. sidclo. Paris 1862. 80. 164
pag. 1 fr. 26.
Brambilla,GioT., Vita di s.Bemardo, abate di CSiia-
ravalle e dottore dellaChiesa: rioordo dell' ottavo cen-
tenario di 8.Bemardo. Cremona 1891. I6010. 35 pag
Chevallier, 6., Histoire de saint Bemard. abb^ de
CUirvanx. liUe 1888. 2 vol. 9>. XXV. 413; 446 pag.
(Chifletins, Panl.) De pemobili *et militari gonere
8. Bemardi Clarevallensis abbatis . . ., epistolica ob-
servatio ad locnm breviarii Bomani , ipso sancti feste
die 20. Ang. (Antverp. c. 1668.) 4«.
: Diatriba de illustri genere s. Bemardi Cla-
raev. abb. m «mm s. Bemardi Cl. abb. genas illustre.
1660. 4«. p. 895-685 (vfiedmrh. ap. Migne, Fiirolog.
lat. CLXXXV. p. 188S-1644).
Ch o m t on , Saint Bemard et le chftteau de Fontaines -
les-Dijon ; notes historiqne« et arch6olog. m Bnlletin
d'hist. et d'arch6ologie da diooöse de IHJon. VIII.
1890. Sept. Oct. p. 161fr. (ßuek tesondsrs dainm§ Dijon
1891. 9>. riU. 204 pag.).
: La chambre natale de s. Bemard ; notes historiq.
et arch6ol. extraites de l'^tade intital6e , Saint Ber-
nard et le chAtean de Fontaine« -lea-D(ion.' Edit.
ora^ de 28 planches. Dijon 1891. 9^. lOSpag.
: L'enfance et U jeaneeae de s. Bemard. Djjon
1891. 8». 66 pag.
(C16meneet, Dom. Ch.) Histoire litttoure de s. Ber-
nard abb6 de Clairvaox, et de Pierre le V6n6rable,
abb4 de Clani , qai peat servir de Supplement au
XII siöde de ritistoire littör. de la Franoe. Pifris
1778.40. XII. 671 pag.
Colbergins, Chr., Schediasma histor. de Bemhardo
abbate Clarae - Vallensi. Renomonti 1726. 4P. 26 pag.
Comb es, De s. Bemardi adversus Abaelardum oon-
tentione. Bennes 1860. 9^. 100 pag.
D es j ardin s, A., Stades sur saint Bemard. Trois
lepons. Paris 1849. ISmo. 2 fr. 60 c.
Drewes. Guido, Die Gedichte St. Bernhards w» Zeit-
schrift f. kathol. Theologie. XVI. Innsbrack 1892. p.
119-129; temrwU Haur6aas Werk aiw 1890 (s. u.).
Ellendorf, /., Der h. Bernhard von Clairvaux und
die Hierarchie seiner Zeit. Essen 1837. gr.SP. Jk 360.
Filippo di S. Gio Battista, Vita del gran padre
e melliflno dottore san Beraardo, divoto citarista
di Maria veigine. Torino 1619. 40.
G all US, Ben. Bald., Auctarium aucupii. Concertatio
scholastica . . . super rectitadine notamm R. P. Joan-
nis Pinij soc. Jeeu ad narrationes dnaa Guil. Theo-
dorici abbatis in Vita s. Bemardi. Leodii 1744. kl.40.
Geruzez, De la puissance de s. Bemard et du carac-
töre de son 61oquence. Paris 1838. 8". 44 pag.
Gloria poetbuma ampliflcata m Decreu authentica
Congreg. sacr. ritnum VIII. Bomae 1649. iP. n« 4610.
4616 {vriedarh. ap^ Migne 1. c. ip. 1648-1648).
Gourney, J. H., Tour ecciesiastical biographies: Hil-
debrand, Bemard, Innocenzin, Wiclif. London 1864.
&. 316 pag.
Guignard, Ph., Lettre &M. le C^ de Montalembert
sur le« reli(|ue8 de s. Bemard et de s. Malachie et
sur le Premier emplacement de Clairvaux , d. d. 1866.
Mars 6 ap. Migne 1. c. CLXXXV. p. 1661-1796.
Hauröan, B., Notice critiqae sur les podmes laüns
attribu^s h. saint Bemard m Journal des Savants.
1882. Fövr. ä avril {audi bewndert abgedruckt Paris
1882. 40. 61 pag.).
: Des poemes latins altribu^ k saint Bemard.
Paris 1890. 8». V. 102 pag. 3 fr. 60.
Hofmeister, Gast., Bernhard von Clairvaox. Progr.
Thl. 1. 2. Berlin, Ostem 1889. 90. 40. 24, 28 pag.
Jk2.
Holtzmann, Car., S. Bemhardi vita c. brevi eins
mystici systematis dolineatione. Diss. inaug. Mar-
burg! 1819. 80. Nie/a volUtändig gedruekt.
Hfl ff er, Geo., Der heil. Bemara von Clairvaux , eine
Darstellung seines Lebens u. Wirkens. Bd. 1. Vor-
studien. Münster i.W. 1886. gr.80. XI. 246 pag. Vgl.
Druifels Kecens. tn GOttinger gel. Anzeigen. 1883.
p. 1-26.
: Die Wunder des h. Bemard und ihr Kritiker in
Histor. Jahrbuch der GSrres - Gesellschaft. IX. Mün-
chen 1888. p. 480 ir. ; X. 1889. p. 23 - 46 ; 748 - 806.
Janauschek, Leop., Bibliographia Bemurdma qua
8. Bemardi primi abbatis Claravallensis operum cum
omnium tum singnlorum editiones ac versionee , vitas
et tractatus de eo scriptos quotquot usque ad flnem
anni 1890reperirepotuit, collegit et adnotavit. Vindo-
bonae 1891. 8». XXXVIL 658 pag. Jk 9. [let eine
Sonderauag. dee IV. TM», der Xenia Bemardina.] ^fi
Werk aUen Kloeterfleiseee ! — Vgl. daxu 0. R., Zur
Literatur über den h. Bernhard in Histor. -polit. Blät-
ter. CIX. 1892. p. 205-209. Gibt Naehtrage.
Jobin, Saint Bemard et sa famille. Poitiers 1891. 8°.
XLVUI. 692 pag.
Kästle, Ludw.^ Des h. Bemard von Clairvaux Reise
u. Aufenthalt in der Diöcese Conatanz in Freiburger
Diöcesan- Archiv. Hl. Freiburg i. B. 1868. gr. 8». p.
273-316.
Kervyn de Lettenlhove, Saint Bemard. Docu-
ments inödits. Bruxelles 1861. H». {Extrail dee Bul-
letins de l'Acad. des sciences. S4r. U. tom. XI.)
1208
VITA S. BERNARDI CLARAEV. — VITA B. BERNARDI MARCHIONIS
Lalore, Qiarl., Beliones des trois tombeaux saints
de Clainraax. de s. ^ernard, de s. Malachie, de s.
Entrope et antrefi iiiart3rrs , reconnues et transfär^s
solonnellement k Ville-sous-La-Fert^ (Aube). Troj-es
1877. 80. 2 fr.
Leichtlen, Jtd., Die Reise des h. Bernhard durch
das Breisgan nadi Constanz im Winter 1146. Ein
Beitrag zur Erforschang der <. Gesch. von Frei-
bürg «n Freibnrger A<iresskalender. Freiburg 1820.
80. p. 21-32.
Magagnotti, Piet., Vitadi r. Bemardo, vid. üebers.
Maitre, M. le, Vie de s. Bemard, premier abbö de
Clairvaux. Paris 1648. 4«; 1649. 8».
Martin, Frang., Saint Bemard, sa vie, son oeuvre,
sa pr6dication. Thdse. Montauban 1888. BP. 70pag.
Meyer, Joh., Der h. Bemard yon Clairvaux in Schaff-
hausen. 1146 in Der TJnnoth. Zeitschrift für Gesch.
des Standes Schaffhausen. Hrsgb. von Joh. Meyer. I.
1888. p. 244-260.
Morison, Jam. Cotter, The life and times of st. Ber-
nard, abbot of Clairvaux, A. D. 1091—1158. London,
Chapman 1863. 8», new edit. ibid. 1868. 8». 7 sh. 6 d;
ibid. 1878. 16mo. 6 sh. ; ibid. 1884. 8».
Nardi, Saint Bemard, sainte Catherine di Sienne et
ChM-lemagne , sur le pouvoir temporel du pape. Avec
une pr6face par Veuulot. Paris , Palm6 186^. 8^.
Neanaer, A., Der h. Bernhard und sein Zeitalter.
1 Berlin 1813. 8». — * 2. Aufl. Hamburg & Gotha 1848.
80. — » 3. Aufl. Gotha 1865. 80. — * mit Einleit. u.
Znsätzen von D. S. M. DenUch. Gotha 1890. 2 Thle. 8o.
(en franc. par Th. Vial. Paris 1842. 8». — tianslated
by M. wrench. London 1843. 80).
Neumann, CarL Bernhard von Clairvaux und die
Anfänge des 2. Kreuzzoges. [Inaug.-Diss.l Heidelberg
1882. gr.80. 48j)ag. Jl 1.2ü.
O'Reiily, Bern., St. Bernhard and his approaching
centenary in American catholic Qnartorly Review.
XV. p. 529-650.
Petrina, Gasp. Anton., La storia cronologica di s.
Bemardo abate di Chiaravalle, dottor mellifluo, e
padre della Chiesa. Tomo 1. 2. Torino 1737. 4o. VI.
371 e 350 pag.
Pitra, Documents sur un voyage de s. Bemard de
Clairvaux en Flandres ä Sur le cnite de Notre-Dame
d'Afflighem in Revue catholique de l'universitö de
Lonvain. III. 1848. p. 400 et p. 457 (wiedarh. ap.
Migne , Patrolog. lat. CLXXXV. p. 1797-1822).
Plitt, G. L., Dos heil. Bemard von Clairvaux An-
schauungen vom christlichen Leben. Ein Beitrag zur
Gesch. christlicher Sitte und Sittenlehre in Niodners
Zeitschrift f. histor. Theologie. N. Folge. Bd. XXVI.
1862.
Ratisbonne, Marie Th6od., Histoire de s. Bemard
abb^ de Clairvaux et de son sidcle. Paris 1841. 2 vol.
80; ilrid. 1842. 8»; 5. 6dit. ibid. 1864. 2 vol. 80. Hter-
von gibt es aiueh deutaehe u. a. Uebersetxw^fen.
Reuter, H., Bernhard von Clairvaux. Züge zu einer
Charakteristik in Briegers Zeitschrift für Kirchen-
geschichte. L Gotha 1877. 8o. p. 36-50.
Storrs, Richards., Bemard of Clairvaux : the times,
the man and his work. New York 1893. 8P. 616 pag.
9sh.
Tempesta, Ant., Vita et miracula d. Bemardi Cla-
raevall. abbaüs .... aeneis formis expressa. Romae
1587. gr. fol. Sekr seUen.
Thiel, Jos., Die politische Thätigkeit des Abtes Bern-
hard von Clairvaux. Rönigsberger Inaug.-Diss. Brauns-
bergl885. SP. 50 pag.
Tob 1er, A., Predigton des h. Bernhard in altfranzö-
sischer Uebertragung in Sitzungsber. der Berliner
Akad. der'Wiss. 1889. p. 291-308.
Vacandard, E., £tude sur les poömes latins attri-
bu<^8 k Saint Bemard , par M. Haur6au : noto lue &
l'Acad. des sciences ... de Ronen. Ronen 1^4. 80.
16 pag.
: L'histoire de s. Bemard. Critione des sources in
Revue des questions historiques. JLLIU. Paris 1888.
p. 337-389.
Saint Bemard et la royaut6 fran^aise ibid. XLIX.
Vacandard, E., Los podmes latins atbibo^a k saiit
Bemard in Revue dos quest. historiques. XLIX. 181^1.
p. 218 -281.
: Les demiers travaux sur saint Bomard ibid. LI.
1892. p. 576-592.
: Vie de s. Bernard , abb6 de Clairvaux. Paris I8$^ü.
Paris 1891. p. 353-409.
— : Saint Bomard et la seconde croisade. Ronen
1886. 8°. 76 pag. (Extraü de Revue des questions
historiques. XXXVUI. 1885. p. 398-457).
— : Saint Bemard et le schisme d'Anaclet U (1130
—1188) en France ibid. XLIU. 1888. p. 61-126.
: Saint Bemard et le schisme d'Anaclet II en Italie
ibid. XLV. (N. s6r. I.) 1889. p. 6-69.
— : Saint Bemard orateur. Ronen 1877. 12mo. 3 fr. 50.
2vol. gr.80. LIV. 505; TL 588 pag. 15fr. Gvü
de Villefore, Vie de a. Bemard. Paris 1704. 4^'.
Vita del gran padre s. Bemardo. Torino 1610. 4^
Vita s. patris Bemardi Claravallensis. Lilvis 8 c(m-
prehensa. Bambergae 1678. 8o.
wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands GeschichtsqneUen. S.AzL
IL 1894. p. 261. not. 1.
'Weissenbach, J. A., Der Mann zu seinen finj^t^rr
Zeiten , wie man itzt einen bey unsem aofgoklirt .t.
brauchte. Eine Rede auf den h. Abbt Bema^dL«^.
Basel 1782. 8».
W(olff), B(onif.). Die ältesten Biographen de» h.
Bernhard. (Aus Anlass von Hüffers , Voretadi«« * ' in
Histor. -polit. Blättor. Bd. XCVIII. 1886. p.589-aLl
'Wurm, Herrn. Jos., Der h. Bemard, Abt n. KirrLen-
lehrer. Ein Lebensbild zum 800 jähr. Jubiläum seiLc-r
Geburt. Paderborn 1891. 8o. VIII. 116 pag. J§ 1.20.
X e n i a Bemard ina. Sancti Bemardi primi abhatis CXta-
vallensis octavos natales saecnlaras pia raonte c^«--
brantos edidemnt antistites et oonventus Ciätfrci'^-
ses provinciae Anstriaco - Hung^cae. Vindobaue
1891. 6 vol. 80.
Vgl. Bemardus Claraov.
Vita s. Malachiae.
Acta s. Bernardi confessoris Arcani
(vulgo Arce) in Italia (sec. XTT init) au-
ctore incerto.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Bell. 14. Oct VI.
p. 631. 632. Cf. Goorii comment praevius ibid. p.
628-630 et RigoUoti nota ibid. Supplem. p. 187'.
Vita s. Bemardi de Monte Jovis = Vita s. Ber-
nardi Menthonensis.
Yita b. Bernardi episcopi Hildesii in
Saxonia inferiori (f 1153) aactore anc^-
nymo Benedictiiio.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20.Jul. V. p. 104-101*
ex ms. — Miraenla forsan ab eodem anctore
anonyme Bened., ex ms. ibid. p. 110-113. Cf.
Cuperi comment praevius ibid. p. 100-104.
Yita s. Bernardi flindatoris et primi
abbatis S. Trinitatis de Tironio, ord. s.
Ben. (f 1114) auctore coaetaneo Gauf-
frido Grosso monacho Tironiensi.
Ausg.: ^ nunc primum prodit in lue. op. et
stud. J. B. Souceti. Lutet. Paris. 1649. 4*. — * ed.
Henschen in AA. SS. Boll. 14. April, U. p. 222 - 255.
— ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat, CULXII.
p. 1367-1446; observatt. praev. p. 1363-136S, -
* Auszüge ap. Bouquet, Kec. XIV. p. 166-174.
Vita Bernardi GuidoniSy vid. Bemardus Gni-
donis.
Yita b. Bernardi marcliionie Badensis
(f 1458) in monte Calerio ia Pedemontio.
AvLsg. : ^ italiee ed. J. B. Blancard. Taurini
1628 {, mehr Predigt als Oesehiehte'). — *fn Gtr-
manieam ling. convertit J. Hornig 16S6. — '«m-
dem vit. in compendium redegit Cam. Gabrie 1:
et italiee edid. Taurini 1658. — * nach nfilu-H
in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 113-116. — Mi-
racula ibid. p. 116-118. Cf. Cuperi commenr.
praevius ibid. p. 110-113.
Erl.'Schr.: Marocco, Maoriz., IIb. Bemardo, prioaK
di Baden, conui storico-biografici. Torino 1858. :^
VITA S. BERNARDI MENTHONENSIS — DE S. BERNARDO DE ALZIRA
1209
M o m b e 1 1 0 , Oias. Ast., La oorte santificattt dalla vita,
e dalle virtü del b. Bernardo marcheee di Baden pro-
tettore della citU di Moncalieri. Toiino 1722. 4P. —
ibid. 1751. 4P.
Reinfried , Zwei Actenstücke den Colt des sel.Mark-
srafen Bernhard in der DiOoese StraasbnrK betr. in
Fi«ibaiger Diücesan - Archiv. XXIII. 1898. p. 355-
358. — Vgl. ibid. IV. p. 311-319 Actenstücke betr.
dieEinführnng des Festes des 1769 beatifidrten Mark-
grafen f. d. Abtei St. Peter aof dem Schwarzwalde.
Ringholz, 0., Der sei. Ifarkgraf Bernhard von Baden
in seinem Leben u. seiner Verehning. Fieiburg i.Br.
1892. BP. XIV. 200 pag. JL 4.50. (Volksausg. ibid.
1894. 16 mo. VI. 94 pag. 00 4.
Vita del b. Bernardo, protettore di Moncalieri. Asti
1889. 12 mo. 32 pag.
Tita s. Bernardi Menthonensis archi-
diaconi seu de Monte Jovis (f 1081, al.
1008) auctore Kichardo archidiacono
Augiistae Praetoriae in Pedemontio {sec.
XI), eins familiari.
Handsehr,: Brüssel, k. Bibl. chart. sec. XV,
zusammen mit Poeta Saxo. Vgl. Pertz' Archiv
VII. p. 380.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 15. Jun. IL p. 1074-
1082 {nickt der Tbxt jenes Mpts.) — Tita alia
ex ms. Bodeccensi ibid. p. 1082-1085. — Ap-
pendix ex Gallico Rolandi Vioti et interpreta-
tione Adami Schinnbeck iind. p. 1086-1089. Cf.
Papebrochii comment. praevius t6»rf.p. 1071-1074.
lyi.'Sdir.: Ald6gnier, Yie d. s. Bemard deMenthon,
apotre des Alpes. Tonlonse , Bauer 1868. 12mo. 2 fr.
Bargener , L., Der h. Bernhard Ton Menthon , Stifter
der zwei Hospise anf dem grossen u. kleinen St.Bem-
hardsberge. 2. Aufl. Lazem 1870. gr. 8^. 338 pag. Jk B.
Doglio, Alb., DeUa vita di s. Bernardo di Menthon,
arcidiacono d'Aosta. Asti 1788. 4P.
Duc, Joseph Angraste, A qnelle date est mort s. Ber-
nar^ de Menthon? in Miscellanea di storia italiana.
XXXI. Torino 1894. p. 843-388; hiamaeh üt er 1061
und niefU 1008 gestoroen.
Du eis, C, L'6poqae de s. Bemard de MenÜion. An-
necy 1890. 8^. 16 pag. ,
Leben n. Wirken des n. Bernhard von Menthon sammt
geschieht!., geograph. and statist. Notizen . . . Ge-
sammelt a. hrsgb. von einem Ordensgeistlichen des
Kantons Wallis. Lozam 1856. BP. 191 pag. Jk 1.80.
L ü t o 1 f , Alois , üeber das wahre Zeitalter des h. Ber-
nard von Menthon (996—1081) and die bezüglichen
Quellen in (Tübinger) Theolog. Qaartalschrift. LXI.
1879. p. 179-207.
Mystdre de s. Bemard de Menthon pabl. poor la
grem. fois d'apr&s le ms. onique par A. Lecoy de
i Marche. Fans 1888. BP. XXXI. 204 pag.
V i e de s. Bemard de Menthon , archidiacre d'Aoste,
foDdatear de l'hospice des Mont et Colonne-Jonx,
par an chaooine da Grand - Saint - Bemard. [Poitiers]
Paris 1862. 12mo. 1 fr. 50.
V i o t a s , BoU. . Vita s. Bernardi Mentonii , canon. reg.
s. Ang. £ gallico lat. reddidit A. Schinnbeck. Mon-
achii 1652. l2mo. Vgl. oben Appendix.
Wattenbach, Deatsdilands Geschichtsqaellen. 5. Anfl .
U. 1886. p. 214. not. 1 ; 6. Aafl. H. 1894. p. 241. not. 2.
Tita s. Bernardi Parmensis episcopi et
S. R- E. cardinalis (f 1133) auctore ano-
nymo.
Ausg. : ^ ed. Bamabas Casinens. mooachus o.
s. Ben. Parmae 1609. 8^ — ' verbessert «n Mon.
histor. ad prov. Parmens. (chrooica Parm.) III. p.
491-496. — Vita alia b. Athone abbate gene-
rali Vallisumbrosae et episcopo Pistoriensi (ut f er-
tur) auctore, * Romae 1612. 4^ — * ex apogr.
sec. XVI in Mon. hist. Pann. 1. c. p. 497-511 mit
gegenüberstehender itcUien. Uebersetxung {welche
Parma 1618. 12«no, 40 pag., bereits gedruckt war).
— Vita tertia ex cod. Florentino ibid. p. 512-
515. — Hymni ad s. Bernardum tWrf.p. 541-545.
EH.'Sdur.: Affd, Iren.. Vita di s. Bernardo degli überü
abate generale di Vallombrosa , cardinale di s. Chiesa
e vescoro di Parma. Parma 1788. BP. XVI. 234 pag.
Bruschelli, Bern., San Bernardo cardinale vescovo
e protettore di Parma ; orazione panegir. Parma 1860.
BP. 23 pag.
Franceschi, Aorel., Orazione paneg. in onore del
glorios. 6. Bernardo vescovo e protettore di Parma.
Parma 1745. 8". XXXVIpag.
Frattieri, Aat. , Orazione panegir. per s. Bernardo
degli Uberti monaco Vallombrosano cardinale eec.
Parma 1788. 4P. 34 pag.
Oiaseppe Fortanato p. da Parma, Orazione pa-
negir. in onore del glorios, s. Bernardo cardinale.
Parma 1747. BP. 34 pag.
Panogrossi, Paolo, Memorio storiche intomo a s.
Bernardo cardinale vescovo e protettore principale
della dioceei de' Marsi 1079 -1190 in Civiltä catto-
Uca. Roma 1867. Disp. dSP. p. 141.
Tita b. Bernardi Poenitentis Audomaro-
poli in Belgio (f 1182) auctore Johanne
monacho Bertiniano. Libri 11.
Ausg. : ex ms. Bertin. in AA. SS. Bell. 19. April.
n.p. 675-697.
Tita b. Bernardi Ptolomaei institutoris
congregationis s. Mariae Oliveti (f 1348)
Senis in Tuscia, collectore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 21. Aug. IV. p. 475-
487. Cy. Cuperi comment. praevius ibid. p. 464-
475.
Erl-Sehr.: Bossi, Aless., Vita del b. Bernardo To-
lomei. Bologna 1746. 4P.
Canonizatio b. Bernardi Ptholomaei. Bomae 1768. fol.
Carpenterias, Paal., Vita b. Bernardi Ptolomaei.
Neapoli 1642. 4P.
Compendio breve della vita e miracoli del b. Ber-
nardo Tolomei. Peragial674. 16mo; Siena 1741. 12mo.
Lombardelli, Greg., Vita del b. Bernardo Tolomei
Senese, abate e instit. de' monaci Olivetani dell'
ord. di s. Benedetto. Laoca 1669. 4«.
Ol Iva, Carlo Ant., ViU Bernardi Ptolomaei, Horatia-
nis ac Boetianis metris consoripta. Veronae , de Me-
rolis 1699. 4«.
Oraffi, Piet. Marc., Vita del b. Bernardo Tolomei.
Venezia 1650. 4P.
Tondi da Onbbio, Bonav., Cigno del Paradiso. Napoli
1688. 40.
: L'Oliveto Ulnstrato nella vita e gesta del
b. Bernardo Tolomei. Nai|oli 1675. 4<>.
Vita b. Bernardi Ptolomaei ner elogia centam et ultra
olim digesta. Senis 1710. 4*^.
Monumenta de s. Bernardo Calvonio
episcopo (f 1243) Vici in Catalaunia Hi-
spanica:
1® Redditus et iura feudalia s. B-i C. in
AA. SS. BoU. 26. Oct. XII. p. 69-71. — 2° Com -
puti 8. B-i ab a. 1234—1243 ibid. p. 71-75. —
3*^ Charta ultimae voluntatis s. B-i C. ibid. p.
75-78. — Memoriale instrumentorum a. 1625
coUectum: a) Epistola abbatis Sanctarum Cnicum
ibid. p. 79. 80; — b) Vita b. B-i episc. Vicensis
ibid. p. 80. 81 ; — c) Miracula p.81.82; — d) Bulla
cuiusdam confratriae p. 83; — e) Bulla indulgen-
tiarum p. 84; — f) Aliquae constitutiones p. 85.
— Miracula s. B-i auctoritate publica collecta
p. 85-96. — Appendix p. 96-102.
Erl.-Sckr.: V. de Bück, Comment. praevius ibid. p.
21-68.
De 8. Bernardo de Abira martyre ord. Cisterc,
item de ss. Gratia et Maria sororibus eins virgi-
nibus mart. Alzirae apud Valentiam in Hispania
1210 DE S. BERNARDO MON. — VITA S. BERNWARDI EP. HILDESHEIMENSIS
cca. a. 1180 Pinii comment. historicos «n AA. SS.
Boll. 21. Aug. IV. 4Ö2-463.
De s. Bernardo monacho Cisterciensi Candel-
ledae in Hispania (saeo. XII. XIII) PiDÜ sylloge
in AA. SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 369.
De b. Bernardo ord. Praed. et duobus parvulis
Sealabi seu Santirenae in Lusitania (f post 1255)
in AA. SS. Boll. 8. Mai. 11. p. 354-356.
Tita s. Bernardini Senensis (f 1444)
professione Pranciscani antiquior auctore
Barnabaeo Senensi coaevo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20. Mai. V. p. *277-
♦284; cf. VII. p. 821. — Vita alla auctore Lu-
dovico Vicentino ord. Minor., post corporis
translationem composita ibid. V. p. *262-*277. —
Vita antiquior n auctore Maphaeo Veghio
(t 1458) Laudensi, in pluribus oculato teste ibid,
V. p. ♦287- »305. — Vita alia ab eins quodam
contemporaneo cooscripta, mutato stilo ed. Su-
rius, De probatis SS. bist. 20. Mai. VII. Colon.
1581. p. 420-445. — Analecta ex duabus vitis
mss. et totidem excusis aliisque tractatibus in
AA. SS. Boll. 1. c. V. p. *305-318. — Miraeala
s. B - i triginta iutra 52 dies ab obitu patrata et
coram Eugenio IV producta ibid. ex publ. in-
strumento Aquilano V. p. *284-*287.
Erl.'Sehr.: Amadio Maria da Venexia, Vita di 8.
Bemardino da Siena, con storiche annotazioni. Ve-
nezia 1744. 40. — Nuova ediz. Siena 1854. 8^.
Apollinaire, P. Fr., £tade snr larie et les oeavres
de Saint Bemardin de Sienne, franciscain de l'Ob-
servanoe. PoitierB 1882. 8^. XVI. 204 pag. 2 fr. 26 c.
Legmdmhaß.
Berthanmier, Histoire de s. Bemardin de Sienne,
de Tordre des Fröre« minenrs. Paria , Gangnet 1862.
12mo. 8 fr.
Cristofori, Fr., San Bemardino da Siena in Vi-
terbo tn Miscellan. Franc. IV. p. 35.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit. Lib. II. p. 586,
ed. Mansi IV. p. 290.
Fnmi, L., San Bemardino da Siena in Orvieto ed in
Porano: memorie. Siena 1888. 16mo. 34 pag.
Henschen, Commentar. praevins m AA. SS. Boll.
1. c. p. '267-*262; cf. VU. p. 821-834 {mU ÄbbOd.).
Legenda de sancto Bemaraino. — (Ho6utAnttt.) —
Incomincia la yita de sancto Bemardino. — tn/fn«:
li'inisse la vita et miracnli de s. Bemardino. In Ve-
netia stampata per Simone de Laere nela contrata
de s. Cassiano . . . 1518. kl. 40. 20 foHa.
L6on, P., Vie de s. Bemardin de Sienne, apötre de
ritalie [1880—1444] de l'ordre des Fr6res mineara
de rObservance. Vannes 1898. 16mo. 212 vag.
Uassonio, Salv., Vita morte e miracoli di s. Ber-
nardino da Siena , colla descrisdone del tempio e cap-
pella di esso Santo che si vedono nella dttä dell'
Aqoila. Napoli 1614. 4«.
MondoYi, Pio da, San Bemardino da Siena. Storia
popolare. Torino 1898. 32mo. 198 pag. 50 c.
Tonssaint, J. P., Leben des h. Bemardin von Siena
ans dem Franzisc. -Orden. Regensburg 1878. 8^. JkS.30.
De b. Bernardino Feltriensi, ordinis Minor, ob-
servantium s. Francisci confessore (f 1494) apud
Tioioum in Italia Suyskenii comment. historicus
in AA. SS. BoU. 28. Sept. VII. p. 874-963. —
Breveelogium auctore Luca Waddingo , Annal.
Minor. XV, ibid. p. 963. 964. — Miracula et
beneficia ab eodem AVaddingo collecta ibid.
p. 964-983.
Erl.-Sehr.: Merli, And., Vita del b. Bemardino da
Feltre della regolar ossenranza di s. Francesco. Pavia
1818. 40. Mit «inem Kupfer.
Vita di s. Bernardo degll Uberti =^ Vita s. Ber-
nardi Farmensis.
Yita s. Bernerii eremitae Ebuli in dioe^
cesi Salemitana (sec. XTT ex.) auctore ano-
nymo.
ÄU8g.: ex ms. in AA. SS. Boll. 16. Oct VIT. 2.
p. 1187-1189 c. comment praevio p. 1184-1187.
Vita 8. Bemhardi ^= Vita s. Bemardi.
De 8. BernoMo seu Bamulpho episcopo Dtra-
iecti in Belgio (f 1054) Cuperi syUoge bistorica
tn AA. SS. BoU. 19. Jui. IV. p. 654-656.
Tita b. Bernollis primi abbatis Clunia-
censis (f 928).
Ausg. : in AA. SS. Boll, 13. Janr. I. p. 824-S30.
ErL'Sehr.: B. Bernonia abbatis eloginm histon<:i2n
ap. MabUlon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p.67-9L).
De s. Bemulfo episcopo Astensi martvre, Hontis
Regalis patrono (saec. IX) in AA. S§. Boll. 24.
Mart. m. p. 487-489.
Tita s. Bernwardi episcopi Hildtthei-
mensis ecclesiae (f 1022) et miracula au-
ctore Thangmaro presbytero, eius prae-
ceptore.
Gate Darrtellnng, von grosser Bedeutung. Eins d«T
schönsten biographischen Denkmale des Mittelalten.
Handschr.: vid, Peitz, Mon. scr. IV. p. 755
-757; sein Archiv Vü. p. 428.
Atug,: * ap. Brower, Sidera illustr. viror. Ger-
maniae. Moguntiae 1616. 4^ — '(ezcerpta) ap.
Surium, Vit Sanct 20. Nov. p. 473-476 ed. G)1oq.
1575. — 'Brotrers Text ap. Mabillon, AA. ^^.
0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 202-236. — * tciederh.
ap. Leibnii, Scr. rer. Brunsv. I. jp. 441-469. —
*ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 757-782; miracula
auctore monacho S. Michaelis H. p. 782 «786. —
'ex Pertzio ap. Migne , ' Patrolog. iat CXL. p.
393-436; miracula p. 435-442. — * ex Ma-
billon. collatacum editione Pertasiana ed. Jos. van
Hecke in AA. SS. Boll. 26. Oct XI. p. 996-1019;
miracula p. 1019-1024. — "Bruchstöck ap.Bcm-
quet, Recueil X. p. 369. — Bulla Coelestini
UI papae pro canoniz. s. B-i ap. Mabillon, AA
SS. 1. c. saec. VI. 1. p. 251. — Compendium
vitae s. B-i ap. Leibuit 1. c. I. p. 481. 482. Ohne
historischen Wert. — Narratiode canonisatione
et translatione s. B-i a. 1193 {mit Nitekriekien
üb.d. Cardinal Ointhius) ^ ap. Mabillon I. c M. 1.
p. 236-251. — »ap. Leibnit 1. c. I. p. 469-
481. — Un AA. SS. Boll. 1. c. p. 1024-1034. -
Wolf heiil continuatio vitae s. Bemardi ap. Pertz,
Mon. scr. XI. p. 165-167.
Uebers. : deutsch : Die Lebensbeschreibung der
Bischöfe Bern ward u. Godehard von Hildesheim,
. . . übers, von Herm. Hüffer. Berlin 1857. $•
(= Geschichtschr. der deutsch. Vorzeit XL Jahiii.
2. Bd.). — 2. von W. Wattenbach durchgesehene
Aufl. (= Gesch. der d. Vorzeit 2. Gesammtause.
Bd. 40). Leipzig 1892. 8«. XXL 190 pag. JL 2.80.
Erl.-Sehr.: Beolte, Gh., Thangmar, sein Leben nai
Beurtheilnng seiner Vita Bernwardi. Progr. d. Ovoa.
Joseph. Hildesheim 1881. 4P. 26 pag.
Be i 8 s e 1 . Steph., Des h. Bemward EvangeUanbiich \m
Dome rä Hildesheim. Hit 26 LichtdmcktafBlii. Hil-
desheim 1891. gr. 4P. 80 pag. Jk 12.
: Die Bilder der Handschrift des K. Otto ia Aach«
tn Stimmen aus Maria -Laach. XXIX. 1886. p.35-»J.
- : DieKnnstthatigkeitdeB h. fieraward ibid, XXVOL
1885. p. 131 ff.
DE S8. BERONICO — VITA 8. BEBTHOLDI I ABB. GABST.
1211
Bei 8Bel , Steph., Der h. Bernward yon HildeBheim als
Künstler und Förderer der dentsohen Kunst. Mit
11 LichtdracktafSsln xmd 67 TeztUlostnit. Hildesheim
1895. 4«. VUI. 72pag, Jk 10.
Bertram, A., Die llifiren von St. Sabine in Rom
das Vorbild der Bern ward -Thflrea. Hildesheim 1892.
Bachholz. Welcher Veranlassung dankt Bischof Bem-
ward Y. Hildesheim seinen Namen? in Zeitschr. des
histor. Vereins f. Niedersachsen. Jahrg. 1857. p. 191
-208.
Contzen, Die Oeechichtsdireiber der sächs. Kaiser-
zeit p. 151-164.
Düker, H., Der liber mathematicalis des h. Bemirard
im Domschatze zn Hildesheim. Progr. d. Gymn. Joseph,
mideeheim 1875. 4». IXe9U Buk, veldu$ du Anth-
mitik von Baähnts enikäit, §oU dtr k. B. Mm Unter-
riekien benubU haben.
Gehle, Fnudso., De s.Bemwardi, ep. HUdesheinen-
sis , vita et rebus gestis. Diss. hist. tnaag. Bonnae
1866. 8». 51paa.
Gieseb recht, w., Geschichte der deutschen Kaiser-
zeit I. p. 748 (2. Aufl. I. p. 782).
Haupt, Antonie, Bemwaiti von Hildesheim. Erzäh-
lung aas Niedersachsens Vorzeit. Hildesheim 1896.
9^. 216 pag. Jk 1.80. Eine aekSm edU Diektung, «um
900 jähr, mäckof^vbiiman.
Hecke, J. van, Comment. praevios tu AA. SS. Boll.
1. c. p. 965-996.
Kratz, J. U., Der Dom za Hildeaheira. Hildeaheim
1840. SBde. gr. 8» {der 3, Bd. enikäU die Ltbem-
htsckftibiMg des k. Btffnvard).
Lü n tze 1 , H. A., Der heil. Bemvard. Hildesheim 1856.
BP. lOOpag. Jk 1.6U.
Uanitius, M., ZaThangmarsVita Bemwardi<n Neues
Archiv d. Ges. f. &. d. Gesch. XIH. 1888. p. 206. 209.
Neamann, W. A., Beroward von Hildesbpim und seino
Zeit in Mittheilnngen des k. k. Osterr. Hasoams für
Kunst a. Industrie. N. Folge. Jahig. V. Wien 1890.
gr. 8». p. 73-80; 97-104; 124-130; 141-152; 168-173.
S c hultz, A., Der heil. Bemward (v. Sommerschebars:!,
Bischof V. Hildesheim und seine Verdienste um die
deutsche Kirchenbaukunst. Mit Holzschnitten. Leipzig
1879. BP.
Sievers, Bemh., Der h. Bemward von Hildesheim
lüs Bischof, Künstler und Sohn des h. Besodict in
Studien und Mittheilnngen aus dem Benedict.- und
dem Cisterz.- Orden. XIV. 1898. p. 896-420 u. s.v.
Sommerwerck gen. Jacobi, Wilh., Derh. Bemward
von Hiidesheim als Bischof, Fürst u. Künstler. Hil-
desheim 1885. gr. 99. 60 pag. Mü emgr photogr. TVs/U.
80«^
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtaquellen p. 177.
365 (5. Aufl. 1. 1885. p. 296. 324 - 328. U. p. 24 ; 6. Aufl.
I. 1893. p. 318. 846 -850. H. p. 25. 360. 511).
Vgl. Bemwcrdus Hild.
De SS. Beronioo, Pelagia yimne et aliis 49 mar-
tyribus Antiochenis (sec. I — 111) Bossuei sylloge
in AA. SS. BoU. 19. Oct. Vlll. p. 421-423.
De b. Berte abbatissa congregationis Valium -
brosanae in Hetruria (f 1163) in AA. SS. BoII.
24. Hart Ul. p. 492-494.
De V.Berte reclusa Ultraiecti in Belgio(tl514)
notitia in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 151-154.
Acta s. Berthae abbatissae Avennaci in
dioecesi Bemensi (saec. VII).
Ausg.: ex officio Avennacensi in kk. SS. Boll.
1. Mai. L p. 113 -A6. — Relatio corporis Remis
AvennacTun Und. p. 116. 117; cf, VII. p. 539.
Tita s. Bertae viduae sanctimonialis,
tu7n abbatissae Blangiaci in Artesia (f
cca. 725).
Handsehr.: saec, XII, vid, Pertz* Archiv V.
p. 109.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 4. Jul. U. p. 49-54.
— * ap. Dnchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 665. —
Miracnla et translatio eiosdem a. 850 — 895
in monasterinm Erstein ^ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 454-462. — 'tr» AA.
SS. BoU. 1. c. p. 54-60. — ' ex Mabillonio ap.
Ghesquiere, AA. SS. Belgii VI. p. 571-585. —
im Ausxuge * ap. Bouquet, Rec. IQ. p. 621. 622;
— *ed. L. V. Heinemann ap. Peitz, Mon. scr.
XV. 1. p. 564-566.
ErL'Sekfr.: BicUf P., Vie de sainte Berthe, sbbesse
de Blangy-sur-Ternoise. Arras 1871. 82mo. 213 pag.
De s. Berts abbatissa Blangiacensi prima ap. Mabillon
1. c. p. 451-458.
Histoire litt^raire de la France VI. 1742. u. 129.
Parenty, Histoire de s. Berthe et de l'aobaye de
Blangy. Arras 1846. BP.
Both, Geschichte des Benefizialwesens. Erlangen 1850.
p. 150.
Sollerius, Comment. praeTias in AA. SS. Boll. l. o.
P.47.
Tie de 8. Berthe. Boulogne 1851. 16mo.
Vita s. Bertellini eremitae in Anglia
(saec. Vni) auctore anonymo.
Ausg.: ex editione Capgravii [Nova legenda
fol. 50] et ms. in AA. SS. Boll. 9. Sept lU. p.
449-453. Gf, Suyskenü comment. praevius ibid.
p. 446-449.
De b. Berteranmo sive Bertramo presbyt. ord.
eremitamm s. Augustini (f 1490) Firmi in Pi-
ceno Papebrochii sylloge in AA. SS. Boll. Mai.
Va. p. 516.
De s. Bertswino mart3rTe, patrono Paroeciae
oognominis in dioecesi Cenomanensi limpeni syl-
loge in AA. SS. Boll. 8. Sept. Ul. p. 259. 260.
Erl.'Sekr.: Quays des Touches, Aug., I^tudes hagio-
graphiques sur s. Berthevin , diacre et martyr. Laval
(18»2). 8P. 32paa. {ExiraU de la Semaine du fidöle
du Mans. tom. VI.) 1 fr.
De SS. Berthahlo et Amando eremitis et pre-
sbyteris in Remensi Galliae dioecesi saec. VI
Papebrochii commentarius histor. in AA. SS.
Boll. 16. Jun. m. p. 98-108.
De s. Berthamo episcopo in Scotia (f cca. 839)
in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 605.
Acta SS. Bertharii et Ataleni martyrum
(f cca. 764 vel 777) prope Favemiacum
apud Sequanos auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jul. H. p. 317-323.
— Fragmenta de Pippino et Carolo M. (ab a.
742 — 770) hieraus * ap. Duchesne, Hist Franc,
scr. n. p. 185. — *ap. Bouquet, Rec. V. p. 444.
Passio s. Bertharii abbatie Caeinensis
(f 883 vel 884) auctore Ignatio priore
Casinensi (flor. saec. XV).
Ausg. : ex ms. Casin. n^ 34 in AA. SS. Boll.
22. Oct. IX. p. 670-682.
Erl.-Sdtr.: Bossue, Commentar. praeTins ibid. p. 663
-669.
De s. Berthario abbate Casinensi et martyre, ubi
de SS. Apollinari et Densdedit abbatibus einsdem loci,
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 463
-467.
Vita s. Berthoidi I abbatis coenobii Bar-
ateneie ord. s. Ben. in Austria supra Ana-
sum (f 1142) et miracula auctore ano-
nymo. Wichtig für Oesteireich und Baiem.
Ausg. : ^ ex cod. Vienn. ed. Jac. Gretser xu-
sammen mit s. Bemardi abb. Claraevall. opusc.
IV. Ingolstadii 1617. 4^ — ^wiederholt ed. Mo-
1212
VITA BEBTHOLDI DE BUCHECKE — VITA S. BERTINI ABB.
J-
Gesta Ber-
Sander ap. Surium, Vit. Saoct. 27. Jul. — 'ap.
M. Räder, Bavaria pia p.65 mit verändertem SiiL
— * (ed. Thom. Mezler) Salisburgi 1634. 8^ ver-
mehrt. — *ap. Pez, Script, rer. Austr. II. p. 86.
— Un AA. SS. Bell. 27. Jul. VI. p. 475-490. —
Alia miraenla ab anonymis variis paulatim ad-
dita ex edit. Salisb. et Pezii ibid. p. 490-494.
lieber s.: Oesterreichischer Ehrenspiegel
oder Leben und Tugendwandel Bertholdi, des
ersten Abtens des Klosters Garsten 0. S. B.
Steyer 1701. 8^
Erl.'Sehr.: Ca per, Commentar. praevius in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 469-475.
Lebensgeschichto des h. Berthold, ersten Abtes
des einstigren Bened. -Klosters Garsten im Lande ob
der Enns. Linz 1842. 12mo. 76pag. 40^
"Wb ttenbach, Deutschlands Goschichtsqnellen p. 360
(G. Aufl. n. 1886. p.271 ; 6. Aufl. IL 1894. p.301).
Vita Bertholdi de Buohocke
Vita Bertholdi epiec. Argentin.
tholdi de Buchecke.
Acta SS. Bertholdi et Menrici canoni-
corum, hoc saeculari isto Praemonstra-
tensi, fundatorum parthenonis Yrunde-
bergensis ord. Cisterc. in Westphalia
(saec. Xm).
Ausg. : ^ ex vet. ms. loci eruta a Casp. Jonge-
lino in AA. SS. BoU. 20. Jun. IV. p. 59-64.
— * ap. Strunck , "Westphalia sancta ed. Giefers,
I. Paderbomae 1854. p. 161. 162 im Ättsxug.
Vita s. Bertholdi oblati seu conversi in
Parmensi s. Alexandri parthenone (saec.
XTIT ine.).
Ausg.: ^ ex ms. Parmensi in AA. SS. Boll.
21. Oct. EK. p. 411-414. — ^ ex cod. ms. in
Monum. bist, ad prov. Parmens. (chronica Parm.)
III. p. 484-490 m. gegenüberstehender ital. Uebers.
ErL'Sehr.: de Bück, Comment. praevius in AA. SS.
BoU. Lc. p. 408-411.
De b. Beriholdo ab bäte Montis Angelorum in
partibus Helvetiae (saec. XII) J. de Backen com-
ment. in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 385-389.
De s. Bertholdo priore I generali ord. S. Mariae
de Monte Carmelo (f cca. 1188) in AA. SS. Boll.
29. Mari HI. p. 791.
De s. Bertichramno episcopo Cenomanensi in
GaJlia (f 623) Papebrochii commentarius histor.
in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 710-726.
Yita s. Bertilae abbatissae Kalensis
[Chelles] primae (f cca. 702) auctore ano-
nyme fere aeqiiali.
Ausg. : * ex mss. Corbeiensibus ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. lU. 1. p. 21-26. — Aus-
züge » ap. Duchesne , Histor. Franc, scr. I. p. 668
— u. **ap. Bouquet, Rec. UI. p. 575. 576.
Vita s. Bertiliae virginis Mareoli [Ma-
roeuü] in Artesia (f cca. 687). Elevatio
a. 1081. Translatio a. 1228. Auctore ano-
nyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 156. 157.
— Miracula auctore scriptore vitae eiusdem
ibid. p. 1115-1119.
Vita s. Bertini
abbatis
ErL-Sekr. : H i s t o i r e litt^r. de la France. IV. 1738. p. 41.
Parenty, Histoire de sainto Bertilie et de l'abbave
de Maroeull. Arras 1847. 8P.
De b. Bertilone chorepiscopo et abbate mon-
asterii s. Benigni apud Divionem in Gallia (t
878. 26. Mart.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. p. 338-342.
fAudomaropoli^
inBelgio [.^.^709,
Sithivensis inj^TC.<ujj
Morinis j
auctore Folcardo monacho Sithivensi
[Sithiu] saec. XL
Ausg. : * ex mss. in AA. SS. Boll. 5. Sept IL
p. 604-613. — 'ex mss. ap. Mabillon, AA. S^.
0. s. Ben. saec. III. 1. p. 108-117. — ■ tciederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXLVU. p. 1089-109S.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 581. 582.
— Vita alia auctore anonyme, ex ms. in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 586-590. — Vita alia auctore
anonyme, ex ms. tWrf. p. 590-595. — Vitame-
triea auctore Simone monacho S. Bertini (t
1148), transcrite du ms. orig. ä Boulogne-sur-
Mer, avec une notice prelim. et des notes par
Fran<?. Morand. Paris 1872. 4\ 43 pag. (Ejdrait
de CoUection des documents inedits publ. par les
soins du ministere de Tinstruct. publ.) — Yita
metrlca prior ab anonyme auctore conscripU
edid. ex ms. saec. X. Franc. Morand in Collectioii
des docum. inedits relai ä l'hist. de France. Ser.
n. Melanges historiques. Choix de documents. I.
Paris, imprim. nat. 1874. 4^ p. 573-607. — Llber
seu libellus miraenloram a. 86 1-891 auctore ano-
nymo [geschrieben 892— 900. — Handsehr.: Bou-
logne, Stadtb. n® 107 (100). mbr. saec. XI. fol.
min. — St Omer, Stadtb. n® 764. mbr. saec. X.
fol. min.] Wn AA. SS. Boll. 1. 0. p. 595-604. -
* fast ganz ed. Holder- Egger ap. Pertz , Mon. ser.
XV. 1. p. 509-516; — Continuatio I. a. 938-
1033 p. 516-518; — CJontin. IJ. c. 1040 p. 518-
520; — Cbntin. HI. c. 1075 p. 520. 521; — Con-
tin. IV. a. 1050—1219 p. 521. 522. — DieseCon-
tinuat. stehen mit d. Tit.: Appendix miracula
alia necdum data continens ex edit. Mabillonii
1. c. auch in AA. SS. BoU. l. c. p. 624-630. -
* Excerpte ap. Bouquet, Rec. VH. p. 380. 381. —
Libellus de miraculo s. B-i auctore Eremboldo
monacho S. Bertini (sec. XI med. [Handsehr.:
St. Omer, Stadtb. n°746]) ed. Holder - Egger ap.
Pertz 1. c. p. 522-524. — Miraeulamm IIb. I
auctore Folcardo Sithivensi ^ ap. Mabillon
1. c. p. 117-126; lib. II. ab alio auctore anonymo
scriptus cca. inii saec. X. ibieL p. 126-153. —
*wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXLVU. p.
1097-1108 Hb. I; p. 1107-1140 lib. H. — •Bruch-
stück ap. Bouquet, Recueil IX. p. 118-121. —
Relatio de inventione et elevatione s. B-i cor-
poris ob Normannonim metum reconditi, quae
facta est a. 1052, auctore Bovone abbate Si-
thivensi (t 1065) * ex mss. ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 153-168. — wiederk.
' in AA. SS. Boll. 1. c. p. 614-623; — » ap. Migne
1. c. p. 1141-1160 — «. *ap. Pertz, Mon. scr, XV.
1. p. 525-534. — Sermo in festo eius ap. Ma-
billon 1. c. p. 168.
DE B. BERTOARA — VITA B. BETTONIS
1213
Erl.-Sekr.: Histoire littönire de la Franoe X. 1752.
p. xrvi.
Obserrationes pneviae ap. Mabillon I.e. p. 104-107.
Stilting, Commentariits piaevias in AA. SS. fioU.
1. c. p. 649-586 {mä AMnldunff).
Wa tt e n b a ch , Deutschlantb Gesohichtaquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 153. 154; 6. Aufl. I. 1898. p.l70. 301. II.
p. 170.
Wright, Folchard m hi» Biofsraphia Britannica liter.
I. p. 512-514.
De s. Bertoara seu Bertrada ap. Labbe, Bibl.
nova n. p. 364. 365.
Tita s. Bertrandi episcopi Convenamm
(t cca. 1125) auctore Vitali de Auxitana
provincia oriimdo, apostolicae sedis no-
tario.
Äiisg, : ^ ap. Martene , Ampliss. collect. VI. p.
1021-1044. — *tciederh. et ex mss. in AA. SS.
Bell. 16. Oct. VII. 2. p. 1173-1184. Cf. Vander-
moerii commeDtarius praevius ibid. p. 1140-1173
(m. Abbildung),
Erl.-Sdir.: Fiancette'd'Agos, Louis de , Tie et mi-
racles de s. Bertrand. Avec nne notice histor. sur la
viile et lea övdqnes de CommingeSf la Irrende des
saints du pays .... Saint - Qaadena 1864. 8^. IV.
382 pag.
Acta b. Bertrandi patriarchae Aquilei-
ensis martyris a. 1350, TJtmi in Foro-
Jalio.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 6. Jun. I. p. 783-786.
— Tita et miracula ex ms. Yallicellano ibid.
p. 786-802.
Erl.-Sckr.: Janning, Commentarios praevins ibid. p.
776-788 (mü Ablnlduna).
(Primicerio, Franc. Fl.) Vita del b. Beltraado pa-
triarca d' AqnileJa. Bassano 1759. BR ; 2. ediz. oon an
discorso . . . solr antica storia del celebre patriarcato
e del Friali. Bassano 1791. gr. BP.
Saardo, P. C, Specchio lacidiM., in cni si vedono
epilogate le virtü piü heroiche, le operationi piü sante
nella vita del clor, principe e b. patriarca d Aqoileja
Bertrando. Udine 1671. 4^. Mü Birtr.
De b. Bertrando abbate Grandis Silvae in Occi-
tania (t 1149) Heckii coznmentarius in AA. SS.
Bell. 23. Oct. X. p. 239-245. — De felici obitu
B - i et de visis coelestibas post eius mortem in
ipsins monasterio factis auctore anonyme coaevo
ex Mabillonii Annal. Bened. VI. ibid. p. 245-249.
De bb. Bertrando et Cauberto confessoribus
ord. fratr. Praed. (f cca. 1230) in Gallia meri-
dionaii R. de Buckii comment. bistoricns in AA.
SS. Bell. 29. Oct. Xni. p. 136-145; supplem. p.
919-921.
De s. Bertrando in territorio Patavino in AA.
SS. Boli. 1. Mari I. p. 102.
De b. Bertranno sive Ebertramno abbate S.
Quinctini in Gallia Belgica (saec. VU) in AA.
SS. Bell. 24. Janr. U. p. 608.
Yita s. Bertuini episcopi Maloniae in
territorio Namurcensi quiescentis prima (f
c. 698): ,Beatus Bartuinus apud Anglos'.
Ausg.: ex ms. Ultraiect. ed. Smetius i» AA.
SS. Belgii V. p. 179 sq. — Vita altera: ,Hu-
mani generis anctor' ex 3 mss. Bnixellens. in
Analect. Bolland. VI. 1887. p. 18-30. — Vita
tertia: ,Vir venerabilis vitae' ex cod. Nanmrc.
ed. J. Barbier in Analectes pour s. ä l'hist. eccles.
de la Belgique V. 1868. p. 426 sq.
Erl.'Sekr.: Yie de l'illastre saint Bertain. ^vdque et
fondatenr de r^^Hse de Malonne . . ., pubii^o en latin
par les soins dos relisieax dn mßme monastöre en
1651, tradoite par F. L. Rasqnin. Namurl880. Bf>.
1 fr. 50 c.
Yita s. Bertuifl abbatis Bobiensis au-
ctore Jona abbate Bobiensi, ss. Colum-
bani et Attalae discipulo (saec. VII).
Handsckr. : Engelberg, Stiftsbibl. sec. XII.
fol. IV4. — St Gallen, Stiftsbibl. n» 533; vgl.
Pertz' Archiv IV. 326. — St Omer, Stadtbibl.
mbr. sec. XIII. fol. n« 716. Tom. I. — Zürich,
Un.-Bibl.
Ausg. : ^ ap. Mabillon , A A. SS. 0. s. Ben. saoc.
n. p. 160-166.— ^fälsehlieh «n^cr Bedas Namen
in dessen Opera edit Coloniens. 1688. III. p. 248
-253. — «ed. Surius, Vit SS. 10. Aug. — Mn
AA. SS. Boll. 19. Aug. Ul. p. 752-754. — »ap.
Migne, Patrolog. lat LXXXVn. p. 1061. — Car-
men de festls s. B-1 auctore Frodoardo ca-
nonico Remensi (saec. X) * ap. Mabillon 1. c. II.
p. 166. 167. — ^wiederk. in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 754. Cf. Guperi commentarius praevius ibid. p.
750-752.
Erl.-Sckr.: Cazalis. Vie«de s. Berthnlphe , troiBidm»
abb6 de Bobbio en Italic , patron de l'^glise de Boche-
fort (Gard). Avignon 1882. 82mo. 32 pag.
Yita s. Bertuifl abbatis Renticae et
Gandavi in Belgio (f 705) auctore mon-
aeho Blandiniensi saec. XI.
Handsckr.: Brügge, n^ 403. mbr. saec. XIII.
fol. — St Omer, Stadtb. n« 716. Tom. II. saec.
XIII. mbr. fol.
Ausg.: *ed. Surius, De prob. SS. histor. 5. Febr.
I. Coloniae 1570. p. 846-863 (»ed. 2*. I. p. 869;
•fiwr Cap. 1-20 in edit Aug. Taur. II. 1875. p.
124). — * hieraus u. ex mss. in AA. SS. Boll.
5. Febr. I. p. 677-688. — * ex Surio ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 45-64. — ^den
grössten Theil ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 1. p. 633-641. — ' Auszüge ap. Bouquet,
Rec. III. p. 543; IX. p. 133; X. p. 365.
Erl. ' Sdar. : Bolland, Commentarins praev . tn AA. SS .
BoU. I.e. p. 676-677.
(M. J.) La vie de saint Bertolphe de Benty. Bonlogne
1852. 80.
'Wa t te n b a ch , Deatschlands Geschieh tsqnellen. 6. Anfl.
I. 1885. p.358; II. p,185 (6. Aufl. I. 18«3. p.384).
De s. Berylle episcopoCatanae in Sicilia (saecl)
in AA. SS. Boll. 21. Mart. III. p. 257.
De s. Bassarione abbate anachoreta in Aegypto
(saec. IV) Henschenii sylloge historica in AA. SS.
Boll. 17. Jun. in. p. 299-303.
Vita s. Betharii episcopi Carnotensis
in Gallia (f cca. 623) auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 169-172
ex mss. — ' Auszug ap. Bouquet, Rec. 111. p.
488-490. — Vita alia stilo diversa ex cod. Car-
not n" 479. saec. XV. fol. 161^ in Analect Bol-
land. VIII. 1889. p. 203-205.
Erl. -Sehr.: Histoire litteraire de la France. V. 1740.
p. V.
Lau ran d tn M^moires et bnlletin de la Sooieto ar-
cheolug. de TOrlöanais. I. Orleans 1851. 8". p. 867.
Vita b. Bettonis episcopi Autissiodo-
rensis (f 918. Febr. 26).
1214
DE S. BEVIGNATE — ACTA S. BLASH
Äusg,: ^ap. Dum, Bibliotheque de rYonne.
I. — » wiederk, in AA. SS. BoU. 27. Oci XII. p.
375-377; c/". p. 374.
Vgl. De s. Heribaldo.
De 8. Bevignale monacho et anachoreta Pe-
rusiae in Italia (f cca. 500) in AA. SS. Boll. 14.
Mai. m. p. 370.
De 88. Bianore et Silvano martyribtus in Pisidia
in AA. SS. BoU. 10. Jol. III. p. 34.
Tita 8. Bibiani episcopi Sanctonensis
[Saintes] in Gallia (f cca. saec. V med.)
auctore anonyino.
Der Verf. lebte im 11. Jahrii. im Kloster Fiacoa.
Handsekr,: Paris, Nat.-Bibl., lat. n» 2627
(olim CJolbert 1297). seo. XI. mbr. 4«. fol. 164.
— Auszug daraus n^ 5365. mbr. sec. X. fol. max.
Vgl. Pertz* Archiv XI. p. 249.
Ausg.: ^ex cod. Moissiacensi, nunc Parisino
lat. 2627 ap. Martene, Ampi, collect VI. p. 757-
776. — • w AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 462-
467. Cf, Stiltingii commeni praevius ibid, p. 461.
— Translatio in ooenobium Figiaoense et eius-
dem ibidem miracula ex eodem cod. in Analect
Bolland. VÜI. 1889. p. 257- 277 ; ef. p. 256.
Erl.-Sehr.: Histoire Uttöraire de laFranoe. VI. 1742.
p. 228; X. p. Lvii.
LöcrivaiiijUn Episode inoonnn de rhistoire deaWiri-
gotha ffi Annales da Midi. 1889. Janv. ifi 1 (HrS de
la phta andenn» viede a. Vivien, publ. fear ha BoUauir
dma et qui doü nmonUr au 6. aücle).
L' Office de s. Yivien, 6vdqae de Saiates et patron
. . . saivi de la Vie et des miraöes. Bouen 1749. 8^;
ibid. 1804. 8».
Yita s. Bilihildis ducissae Franciae
Orientalis et comitissae Hochemii natae,
fundatricis ac primae abbatissae Yeteris
monasterii Moguntiae sub Glodoveo L
(Saec. Vn?).
Nicht vor dem 12. 18. Jahrh. verfasst.
Ausg. : ^ ed. et illustr. Ign. Oropp. Wiroebnrgi
1727. 4®. — ^toiederh. ap. Gropp, Collect, noviss.
Script, et rer. Wirciburg. I. Francof. 1741. fol.
p. 767-773; commeatar. p. 774-787. — Vita alia
s. B-s viduae et santimonialis ex Breviaho Mo-
guntino ed. Surius, De probatis SS. histor. 27. Nov.
VI. p. 612 (XI. 1618. p. 629). — Tita meiriea
auctore Herbelone (saec. XIII. XIV) ap. Gropp
I.e. I. p. 791-794. — Vita alia ibid. I. p. 788-791.
JSrl.-Sehr.: Gropp, Ign., Christliche Frfihlingsblome
fräuckischer Heiligkeit, oder Leben der h. Bilhildis,
Hertzogin zu Francken. Würzbarg 1727. 4^.
Karch, Oeo., Die Legende der h. BUhildis, Gemahlin
des Herzogs Hettan I in Ostfranken, Stifterin und
Aebtissin des Klosters Alton - MQnster in Mainz, . . .
hist.-kritisch gewürdigt. Würzboig 1869. gr.40. VIJI.
86pag. Jk 2.70.
Lorenz, Deutschlands Geschichtsquellen. 8. Aufl. I.
1B86. p. 164.
Ret tberg, Kirchengeschichte Deutschlands. II. 1848.
p. 299-90B.
'Wetzor u. Weite, Kirchenlexikon. 2. Aufl. a.v.
De 8. Bilio martyre episcopo Venetensi in Are-
morica (f 895) ex catalogo Alberti le Grand in
AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 607.
Vita s. Birgittae = Vita s. Brigittae.
Vita s. Birini episcopi Dorcestriensis
et confess., incerto quidem authore, sed
fide digna.
Ausg.: ed. Surius, De probatis SS. bistoriU.
3. Deo. VI. CJolon. 1575. p. 687-689. Cf. Cap-
grave, Nova legenda Anguae foL 38.
Yita s. Birnstani episcopi Wintoniensis
in Anglia (f 933) auctore anonyme sec.
XIL
Ausg. : ex ms. Musei Brit. Lansdowne 436 in
AA. SS. Boll. 4. Nov. n. 1. p. 456-458. — Com-
pendium vitae ex Guilelmo Malmesb. Und.
p. 458. Cf. G. de Smedtii oomm. praevius ibid.
p. 455. 456.
Acta s. BKhini abbatis Hiensis » Acta s. Bai-
thenei.
De 8. Bladulpho monacho Bobiensi (saec. Vif)
in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 94.
De 8. Blaesilla vidua Bomana (f 350) in AA.
SS. Boll. 22. Janr. IL p. 416. 417.
Acta s. Blailiiroaoi «> Vita s. Bleithmaci.
Tita s. Blandini saec. YII. anachoretae
Brigensis auctore Fulcoio Bellova-
censi, subdiacono Meldensi (saec XI).
Metrice.
Ausg. : ^ ed. Alb. Poncelet in Analect Bolland.
vn. 1888. p. 151-163. — «versus 14-20; 31-34;
330-345; 360-363 ex cod. eccles. Bellovac ap.
Bouquet, Recueil XI. p. 439; cf.ja. a. — 'fra-
gment ap. Toussaints du Plessis, Eist, de Teglise
de Meaux II. p. 452. — Appendix de reliquils
et cultu in Anal. Boll. 1. c. p. 163-166. Cf. prae-
fat. p. 145-150 — ^ De 8. Blandino in tertitorio
Galliarum Meldensi in AA. SS. BoIL 1. Mai. 1.
p. 49; ef. VII. p. 530.
Vita Blannbekin, vid. Vita Agnetis Blannbekiit
De 8. Blano episcopo confeesore in Scotia (saec.
X) in AA. SS. Boll. 10. Aug. II. p. 560. 561.
Acta s. Blasii episcopi Sebast sub Li-
cinio imperatore prima.
Ausg. : f ragmentum in AA. SS. BolL 3. Febr.
I. p. 336-339. — II. Acta auctore anonyme ibid.
p. 339-344; ErgftnzuDgen in Analect Bolland. I.
1882. p. 614. 615; ef p. 488. n« 14. — IH. Acta
auctore anonyme ex ms. monasterii Bodeceosi
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 344-349. — IV. Acta
auct anonyme ex cod. Baronii ibid. p. 349-353.
— Vgl. p. 958.
Erl.-Sehr.: Commentarius praevios ibid. p. Sl-
836 (B-i natalis; B-i aetas; acta; B-i celebritas,
templa: B-i reliqniae; B-i in homines beneficU:.
Vgl. Henschen ibU. Febr. II. p.70 et SoUeriom ä«^.
Jnl. U. p. 488.
Edes, EUaB., ,The holy helpers.* — SS. Blaiseaad
Erasmus in The Dublin Review. 1889. p. 310 -3aU.
Qörauvilliers, Henri de, Actes du martyre de saint
Blaiae et de ses compagnons. Besan9on 1861. 12mi.».
1 fr.
Loggen da de 8. Biagio veaooTo e mart. Venezia 19S7.
kl. 80. 16pag.
N i c c o 1 a i , Alf. , Memorie storiche di s. Blagio, rescoro
o mart., protettore della repubbüca di Ragusa. Boas
1762. 40.
Pistre, Vie de saint Blaise, <^«vdque de Söbaste. loa*
louse 1861. ISfflo. 1 fr.
Ristretto deUa vita del glor. s. Biagio , tosc. e nazt.
di Sebaste, protettore della cittii di Gento. Fenan
1787. SP.
Uhrig , Die 14 heiligen Nothelfer in (Tflbingor) TbeoL
QnartaLschrift. LXX. 1888. p. 72 S.
DE S. BLASIO — VITA S. BONAVENTÜEAE
1215
Vita di s. BUäo martir». (Pabbl. da Bnito Fäbri-
catore.) NapoU 1867. 9>.
Vita e martirio di s. Biagio, twcoyo di Sebaste; mar-
tirio di aetta nobUi donne, di dae fandnlli e di 40
soldati pure di Sebaste. Monza 1889. IGmo. JSlpag.
De s. Blasio armentario martyre Oaesareae in
Cappadocia in AA. SS. Boll. 8 Febr. I. p. 353.
De s. Blatio episcopo Oretano, martyre Cen-
tumfontibus in l^spania sab Nerone in AA. SS.
Boll. 3. Febr. I. p. 321.
De 8. Blatio episcopo Yerooensi in Italia in
AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 242.
Vita s. Bleithmaci seu Blaithmaic ab-
batis Hjensis et maiiyris (saec. VIII) au-
ctore Walafrido Strabone (f 849).
Handsekr.: St. Gallen n^ 899. saec. IX. X.
4«. f. 49.
Auag,: ^ ed. Canisius, Lect antiq. VI (ed. noY.
IL 2. p. 201). — • in AA, SS. Boll. 19. Janr, ü.
p. 236-238. — • in Bibl. Patrum maxima XV.
p. 210. — *' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 2. p. 439-441 (* ed. Venei HI. 2jp. 398). —
® ap. Colgan, AA. SS. Hibern. I. p. 128. — ^ ap.
Pinkerton, Vitae antiquae SS. 1789. 8^ p. 459. —
^ ap. Messingham, Florilegiom insnlae SS. p. 399.
— » ap. Migne, Patrolog. lat CXIV. p. 1043-1046.
— ^«tm^ d. TÄ.; Versus Strabi de b. Blaith-
maic Tita et fine ed. E. Dümmler in Mon. Germ.
bist Poetae lat aevi Carol. II. 1884. p. 297-301.
Erl.'8«kr.: Zimmer, H., Blaithmaic. Moengal in Neaes
ArcMv d. Ges. f. S. d.Geach. XYII. 1892. p. 209-211.
De s. Blidroundo sive Gogo abbate in Gallia
(saec. VII) in AA. SS. Boll. 3# Janr. I. p. 154.
De ss. BttduHb, Willelmo et Acherico monachis
et Ramberto abbate Senonensi (t 973) ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 412-415.
Acta 8. Blitharii {BUer) presbjteri ana-
choretae in Trecensi Galliae dioecesi (saec.
VH).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Jun. II. p. 473.
474 (ed. Pans. p. 468. 469). Commentar. praevios
ibid. p. 467. 468.
Erl-Sekar,: Histoire littendie de la Fianoe. XV. 1820.
p. 624.
Vita Y. Ludovici Blosii, abb. Lactien-
sis in Belgio (1566) auctore anonyme.
Ausg, : in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 430-456.
Vita s. Boamiri presbjteri monachi (saec.
VI) auctore coaevo aut suppari.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova 11. p. 508. —
• ex 3 mas. in AA. SS. Boll. 3. Nov. I. p. 667.
668. Gf. C. de Smedt, Comment. praevios ibid.
p. 665-667.
De s. Bobino episcopo Trecensi in Gallia (f
cca. 800) in AA. SS. Boll. 31. Janr. II. p. 1124.
1125.
De s. Bobolino episcopo Viennebsi in Gallia
(t cca. 718) Henschenii sylloge in AA. SS. Boll.
26. Mai. VI. p. 446.
Vita s. Bobonis seu Bovonis Viqueriae
[Voghera] in Italia (f cca. 986).
Wenig ZQverUtesig.
Ausg. : ex ms. et M ombritio ed. G. Menschen
in AA. SS. BolL 22. MaL V. p. 185-188. — De
corpore s. B-s sitne Viquenae an Papiae ibid.
p. 188. 189. — Miracnla a. 1469 post inventio-
nem corporis patrata ibid. p. 189. 190; ef. VII.
p. 827-829 (de corpore semel iteromque Papiam
translato etc.).
Vita BoooaooH, vid. Vita Dantis.
De s. Bodone aut Leudino Bodone episcopo
Tnlli Leucomm in Lotharingia (f 660—680) Stil-
tingii sylloge critico-histor. in AA. SS. Boll. 11.
Sept. m.p. 838-842.
Tita s. Boethii (irice Buite, Bute, son
of Bronaig, f 519).
Ausg. : fragmenta ex ms. Bodl. Rawlinson B.
505 ap. Skene, Cbronides of tbe Picts p. 410.411.
Vita b. Bogumili seu Tbeophüi eremi-
tae Gamaldul. ex archiepisc. Gnesnensi (f
1182) auctore Stephano Damalevicio
regularium Calissiensium praeposito.
Ausg.: ^Romae 1661. 8*. — * ictederhoU in
AA. SS. Boll. 10. Jun. U. p. 341-359. — Ana-
lecta D. Papebrochii ibid. p. 359-363. — * Ga-
uss. 1803. 8^
Vita s. Boisili praepositi monasterii Mel-
rosensis in Scotia (f cca. 664).
Ausg.: ex Bedae Hist. Angl. lib. IV. c. 27 et
Vita s. Cutberti in AA. SS. Boll. 23. Janr. IL p.
540-542.
Passio s. Boloniae martyris in agro
Bassiniacensi in OaUia cca. a. 362.
Ausg.: ex recent sacris lectionibus Calvo-
montanis in AA. SS. Boll. 16. Oct. VE. 2. p.820.
821 c. commentar. praevio p. 816-820.
Vita s. Bonae virginis ord. canonica-
mm regulär, devota (f 1207) Pisis in He-
truria, per supparis aevi scriptorem.
Ausg. : ex ms.«Pisano in AA. SS. Boll. 29. Mai.
Vn. p. 145-164 c. Henschenii comment. praevio
p. 144. Cf. p. 858.
De b. Bonaittiiota conf essore uno e Septem f un-
datoribus ord. servorum B. M. V. in monte Se-
nario prope Florentiam (f 1257) Pinii comment.
histor. in AA. SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 783-786.
De b. Bonaventura ord. eremitarum s. Augu-
stini, S. R. E. Card. tit. s. Caeciliae Romae (f 1388)
in AA. SS. Boll. 10. Jun. IL p. 392-394.
Vita s. Bonaventurae S. R. E. cardina-
iis, episcopi Aibanensis, Ecclesiae docto-
ris, ord. s.Francisci (f 1274) auctore Pe-
tro Galesinio protonotario apostol. ad
Sixtum V papam.
Ausg.: ex edit. H. Sedulii in AA. SS. Bell.
14. Jul. m. p. 838-860. — Diploma Sixti pa-r
pae IV quo s. B. in divorum refertur numerum
ibid. p. 830-832. — Litterae decretales Sixti
IV. quibus s. B. inter eximios Ecclesiao doctores
annumeratur a. 1482 ibid. p. 833-838. — Octa-
vianus de Martinis Sinuessanus: Oratio de
1216
VITA S. BONAVENTÜRAE — VITA S. BONIFACH ARCHIEP. MOGÜNT.
Tita et meritis B-ae cardinalis sanctis adsori-
bendi a. 1482 habita, ^ in Bonaventurae operib.
— ' ed. Suriuß, Vit. Sanct. 14. Jul. — ' in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 824-830. — Relatio Job.
Franc. Pavinii (f cca. 1480) ad Sixtum IV pro
canonizatione s. B-ae * s. 1. et a. kl. 4^ — '«»
B-ae opp., tom. ult. p. 802-820.
ErL-Sehr.: Berthanmier, Histoire de s. Bonaventiiie
de l'ordre de Saint -Franpois, cardinal - övdqne d'Al-
bane , docteur de TEglise. Paris , PoQssielgue 1858.
8^. 4 fr. 50 c. (Aus dem Französ. überaetzt. Begens-
burg 1868. 80. A. 3.75.)
C a r d i n a l s. Bona^enture , Le , 6v@qae d' Albano , pa-
ti^n 4»Ia yille de Lyon. Sa vie^ sa mort et son
cnlte ä Lyon. 6. centenaire, 15 jaill. 1874. Lyon
1876. 12 mo. XXX. 208]3ag.
Fe 88 1er, J. A., Die mystischen Nächte s. Bonaven-
turas , eines italienischen Theologen. Berlin 1807. 8*^.
UK6.50.
Histoire abrög^ de la vie, des yertus et du cnlte
de s.Bonaventure de l'ordre des frdres Mineurs, card.-
6veque d' Albano, patron de la ville de Lyon, par
un relig. (Le F. Beule). Lyon 1747. BP.
Histoire littöraiie de la France. XIX. 1888. p. 266
-291.
Hollenberg, W. A., Studien zu Bonaventura. Berlin
1852. kl. SP.
Margerie, Am6d6ede, Essai sur la Philosophie de s.
Bonaventure. ThÖRe. Paris 1855. 8<>. 260pag. 4 fr. 50 c.
Richard, Jean, Etüde sur le mysticisme sp^cnlatif
de s, Bonaventure , docteur du 18. siede. Paris 1878.
8°. 2 fr. 60 c.
Bouquette, Geo., Saint Bonaventure et son sidcle.
Panögyriaue. Lyon 1863. BP. 1 fr.
Skey, L. C., Life of s. Bonaventure, cardinal bishop
of Albano , snperior - general of the Fianciscan Order.
London 1889. 8^. IV. 252 pag. 2 sh. 6 d.
Sollerius, Commentar. praevins in AA. SS. Boll.
I.e. p. 811-824. Im Auszuge ap. Brucker, Histor.
crit. philosophiae III. p. 808.
Ticenza, A. M. da. Der h. Bonaventura aus d. Orden
des h. Franciscns, Bischof,' Cardinal und Kirchen-
lehrer in seinem Leben und Wirken. Deutsch von
J. Jeiler. Paderborn 1874. BP. Jk 2.
Volatorranu s , Jac. , Diarium Romanum ap. Mnratori,
Scr. rer. Ital. XXUI. p. 168-170.
Vita b. Bonaventurae Potentini ex ord.
fratr. Minor, conventual. Eavelli in regno
Neapolitano (f 1711).
Ätisg, : coUecta ex vitis a J. M. Rugilo et J.
L. Rossi etc. in AA. SS. Boll. 26. Oct. XII. p. 114
-169 cum V. de Buckii commenl. praevio ibid. p.
108-114.
Erl.-Sehr.: (Marzoni, Luigi Mar.) Vita del b. Bona-
ventura di Potenza sacerdote dell' ord. de' Min. con-
vent. di s. Francisco, scritta da un divoto religioso
dell' iBtess' ordine. Roma 1775. 8*^. XVI. 161 pag.
Oon rür.
Freys, Jov., Geschichte des Lebens, deren Tugenden
. . des . . Bonaventura de Potentia. Breslau 1776. BP.
De b. Bonavita f abro f errario , tertii ordinis s.
Francisci, Lugi in Italia (tl375) in AA. SS. Boll.
1. Mart. I. p. 122. 123.
Vita b. Boneri ordinis eremitarum s.
Augustini Casimiriae ad Cracoviam in Po-
lonia.
Ausg.: sec. exempl. Cracoviae 1610 excus. *'»
AA. SS. Boll. 8. Febr. II. p. 214-217.
Vita b. Bonfilii episcopi Fulginatis prope
Cingulum in Piceno (f p. 1115) auctore
b. Silvestro Silvestrinorum fundatore.
Ausg.: * ex editione a. 1613 wiederh. tnAA.
SS. Boll. 27. Sept. YII. p. 519-527. Cf. Perieri
comment. praevins ibid. p. 512-519.
Vita s. Bonifacii archiepiecopi apo-
stolici circa Russiam ord. Camaldulens.
protomartyris cca. 1008. Ex actis s. Ro-
mualdi abbatis auctore b. Petro Da-
miani.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 19. Jun. III. p. 909.
Unten folgt dasselbe als Acta s. Bnmonis- Boni-
facii.
Erl.'Sehr.: Janning, Comment. novus (St. Bruno et
Bonifacius an idem sint?) ibid. Jun. XL 1. p. 217
-228.
Vita s. Bonifacii arciiiepiecopi Mogun-
tini (t 755) auctore anonyme Traiectensi
vel potius secundum Jaffa: auctore pre-
sbytero S. Martini Ultraiectensi.
Handsehr. : vgl. A. Nürnberger in Xenes Ar-
chiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VIII. 1883. p. 305.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 477- 481
ed. Henschen. — • nur die Erzählung über B-$
Tod ap. Jaffe , Bibl. rer. Germ. m. p. 506 ; cf, p. 428,
Uebers.: in Sämmtliche Schriften des h. Bo-
nif azius , übers, von Eülb. 11. p. 806 - 326 ; e /". p. 4 11 .
Vita s. Bonifacii eiuedem auctore
(tbrtasse) Monasteriensi. Unbedeutend.
Handsehr. : vgl. A. Nürnberger 1. c. p. 305. 306.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 481-483
ed. Henschen.
Uebers. : in Sämmtliche Schriften des h. Bo-
nif azius, übers, von Eülb. 11. p. 327- 336; c/lp.412.
Vita s. Bonifacii eiuedem auctore
Otblono (1062). Libri 2.
Hienni benutzte der Verf. die von ihm za Fulda aaf-
gefundenen Briefe des h. Bonifozins. Sonst eine Uznarbei-
tnng der Vita anctore WUlibaldo.
Handsehr.: Köln, n*» VI. 21. fol. 54. — St
Gallen, Stiftsbibl. n« 577. 552. — Würzburg.
k. Bibl. sec. XU. XIII. Th. fol. 116^. — anoi 1417.
Th. Q. 13. Vgl. A. Nürnberger, Die Bio^raphid
Othlons in Neues Archiv d. Ges. f. ä. <L Gesch.
Vin. 1883. p. 304. 305.
Ausg. : ^das erste Buch ohne Namen des Verf.
u. mit Weglassung des Prologs unter detn Tit.:
Liber primus de vita et virtutibus s. B-i in Coch-
laei Speculum antiquae devotionis circa nii«s5sam
Moguntiae 1549. — • ohne Namen des Verf. ed.
Surius, De probatis SS. historüs. 5. Jun. III. Co-
lon. 1579. p. 573. — *mit demselben ex cod. Reb-
dorf ensi ed. Canisius, Lect. antiquae. IV. 2. 16Ö3.
p. 393-468 (* ed. 2^. III. p. 333-368). — * e»i
Nie. Serarius, Moguntiacaruni rerum libri 5. Mo-
gunt. 1604. 4^ p. 325-434; « Coloniae 1624. 4«,
mit xahlreichen Anmerk. — ' ap. MabilioD, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. in. 2. p. 28-87. — • tciederk
ap. Joannis, Scr. rer. Mogunt I. p. 205-273. —
^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat T.XXYTY p,
633-664. — *® nur der wichtige Prolog, weil die
Briefe selbst erhalten u. bekannt sind, ap. Pertz,
Mon. II. p. 357-359. — " Fragmenta ap. Bi>a-
quet, ßecueü EI. p. 667-669; V. p. 425. 426. ~
^'^ Excerpta ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. III. p. 4S2
-505; cf. p. 427.
Uebers.: * über», von Joh.a Via. München 1577.
fol. p. 328-356 (nach Surius). — * in Sänimt-
VITA 8. BONIFACn ARCHIEP. MOGÜNT.
1217
liehe Schriftea des h.Bonifazius, übers, von Eülb.
n. p. 337-395 {nach Mabiüon).
£W.-SMr..' Kfilb 1. 1. U. p. 418-416.
Rettberg, Kirchengenohiohte Deatsohlands I. p. 881.
Saxe, Onommstiooii p. 597.
Yita 8. Bonifacii eiusdem auctore
Willibaldo secundum priorem, ut vi-
detur, conscriptionem, vgl die folgende
Vita nach Ausg. n® 10.
Vita s. Bonifacii eiusdem auctore
Willibaldo presbytero S. Victoris Ma-
gontinensis.
Enthalt schltzbare Nachrichten , der Stü rerkOnstelt;
von allen nachfolgenden Darstellern des Lebens B.*8 sehr
benatEt. Sicher vor 786 gesehrieben. Die erste anf deut-
schem Boden entstandene Biographie. Mit Unrecht hat
man den h. Willibald, ersten Bischof von Eichstädt, fttr
den Verfnaser gehalten.
Handsehr.: Admont, Stiftsbibl. n» 654. —
Brüssel, kgl. Bibl. n« 207-8. sec. XUI. fol. 269;
- nM28-42. — Carlsruhe, Hofbibl. n» 136. —
St. Gallen, Stiftsb. n'»552; — n° 577. — Ham-
burg, Stadtb. bist eocL n® IV. a. p. 1. — Hei-
ligenkrenz, Stiftsb. n^ ll^ — München,
Staatsb., lat. 1086. — n« 4618 (Benedictb.) — n«
U704. — n« 21241 (Windberg). — n^ 21551. —
Trier, Stadtb. n»963. — Wien, Staatsb. nM74.
— Zwetl, Stiftsb. n» 24. Vgl Hardy, Descript
catalogue of materials. I. 2. 1862. p. 477. n^' 1028
-1034; — A. Nürnberger in Neues Archiv der
Ges. f. at d. Gesch. Vm. 1883. p. 301-304; —
Pertz , Mon. 11. p. 332.
Ausg.: ^ ex cod. Rebdorf. ed. Canisius, Lect.
antiq. IV. 2. 1603. p. 341-386; in fine p. 742-745
gab er Lesarten aus d. Windberger Es. (* ed. 2***.
11. 1725. p. 232-249 mit Benutzung der Leistung
gen Mabiüons). — ' ed. Serarius in edit. Episto-
lar. 6. Bonifacii. Moguntiae 1629. 4^ p. 253-284.
Vgl. Serarius, Ber. Mogunt. libri 5. 1604. p. 319.
320. — ** ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 2.
p. 1-27; änderte die Sprächet gab dankenswerte
Anmerkungen, — * ed. Henschen in AA.SS.BoIi.
5. Jon. I. p. 460-473; der Text des Canisius, aber
mit Benutzung des Cod. S. Maximini {jetxt Trier,
Stadtb. n* 963. sec. XIII). — • eine neue Reeen-
sion ap. Pertz, Mon. 11. p. 331-353. Yariantes
lectiones hierzu in Catalogus codd. hagiograph.
I. 1. p. 155. 156. — ' Serarius' Ausg, wiederh.,
aber mehrfach nach Pertz verbessert in S. Bonif .
opp. omn. ed. Giles. II. Lond. 1844. 8®. p. 143-
182. — ^Mabillons Ausg. wiederh, ap. Migne, Pa-
trolog. lat LXXXIX. 1850. p. 603-634. — » nach
der ältesten Münchener Hs. (Hofbibl., lat. 1086,
früher in Freising) u. der Beichenauer Abschrift
ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. IIL p. 429-471; cf. in-
troduct p. 422-426. — *• Aus der münchener Hs.
neu herausgegeben u. mit textkrit Apparat ver-
sehen von A. Nürnberger. Breslau 1895. 8°. {IV.)
70 pag. ^ 1 (=s 27. Bericht der Philoraathie zu
Neisse). [NB, Die Tita s. B-i auct. Willibaldo
secundum priorem, ut videtur, conscriptionem
teelche als seither unbekannt ex cod. Bnixell. n°
18644-52. sec. XIII. mbr. kl. 4° prinium in Ana-
lect. Holland. I. p. 51-72, ef. p. 49. 50 veröff ent-
lieht ist, ist nach Waitz in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. VUI. 1883. p. 169-171 nur eine
Potthast, Bibliotheca historica.
verkürzte üeberarbeitung der vorhergehenden u.
irrigenceise für älter angesehen.^ — Bapplemen«
tum auctore presbytero anonyme Mogun-
tino Un AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 473-477. —
' ioiederh. unt. d. Tit.: Vita s. B-i archiep. au-
ctore (canonico S. Victoris) Moguntino ap.rertz
1. c. p. 353-357. — ' fragmenta ap. Bouquet, fiec.
in. p. 664-666; V. p. 424. — * unt, d. Tu,: Pas-
sio s. Bonif atii ap. Jaffe L c. p. 471-482 (Jaffes
Ausg, der einzelnen Vitae ist vereinigt unt, d,
Tit, : Vitae s. Bonif atii archiep. Mog. Editio in
scholarum usum. Berolini, Weidmann 1866. gr.8^
88 paa, »41 1.50 auch besonders erschienen),
Ueoers,: ^Willibald, Leben des h. Bonifa-
cius. Aus der latein. Urschrift des 8. Jahrb. [in
Mon. Germ.] zum erstenmale übertr. von H. E.
Bonneil. Berlin 1856. 8*. 80 ^. — » tn Sämmt-
iiche Schriften des h.Bonifazius, übers, von Külb.
n. p. 213-270 {s. unt.), der Appendix p. 271-
287; ef. p. 403-411. — •Willibalds Leben des h.
Bonif azius nach der Ausg. der Mon. Germ, übers,
u. erklärt von B. Ed. Simson. Berlin 1863. 8^
Qut. — * übers, von Wilh. Arndt. Berlin 1863.
8® (= Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit
VIII. Jahrh. 2. Bd.). — * übers, von M. M. Wil-
den im Anhang von Bedas des Ehrw. Kirchen-
gesohichte der AngelBachsen (Schaffhausen 1866.
gr. 8®) p. 317-360. — Die üebersetz, tn nieder-
deutscher Sprache unt,d, Tit,: Dat leuen des
Erwerdighen hilligen Bisschops vnd mertelers s.
Bonif acy ^ ap. Dorow, Denkmäler alter Sprache
u. Kunst. Bonn 1823. 8^ — * nach einer Hs.
a. d. 13. Jahrh. mit Anmerk. u. Zusätzen hrsgb.
von J. H. Schulte. Warendorf u. Münster 1852.
12mo. ji 1.
Erl.-Sehr.: Nürnberger, ▲., Disqalsitionea critioae
in Willibaldi vitam s. Boniftttii. Progr. d. Matthias -
Oymn. Breslaa 1892. 4«. XVII pag.
Legenda de ordinacione s. Bo-
nifacii.
Bemht znm grOssten Theil anf WiUibald, wol saec.
XII, interpolirt; ihre Angabe über dieGründong der Kirche
zn Hameln ist in die Chj-onik des Johannia dd I^)hU anf-
genommen.
Ausg. : ed. Otto Meinardus in Zeitschrift des
histor. Vereins für Niedersachsen. Jahrg. 1882.
Hannover. 8^ p. 22-29; cf. p. 7-14.
Legenda s. Bonifacii patroni
Germaniae, lib. 11 et alia Legenda Boni-
facii vemacula.
Der Verf. des latein. Textes lebte wahrscheinlich am
Anfange des 16. Jahrh. ; die deutsche Legende wnrde flrüher
fälschlich ins 12. Jahrh. gesetzt. Wunderliches Machwerk.
Ausg.: ap. Mencken, Scr. rer. Germ. I. p. 833
-851 , mit Noten. — Die deutsche * ibid. I. p. 851
-866. — ' ap. Lacomblet, Archiv f. d. Gesch. des
Niederrheins. I. 1. p. 11. 12.
üebers.: deutsch {wol d. Anfang des 17. Jahr-
hunderts angehörig) in SämmtUche Schriften des
h. Bonifazius, übers, von Külb. II. p. 396-402.
Hymnus in laudem s. Bonifacii
auctore Hrabano Mauro.
Ausg.: in Mon. Germ. bist. Poetae lat aevi
Car. II. p. 234. 235.
£}rl.-Sekr.: Abel, Sig., Jahrbücher des ftränkischen
Reichs. Karl d. Gr. I. Berlin 1866. p. 768-788.
77
1218
VITA S. BONIFACn AKCHIEP. MOGÜNT.
Aenigmata Bonifttii episcopi qnae misit sorori saae
1 ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXIX. p. 887-802. —
* m FreibuTicer DiOcesanarchiv. IIL 18^. p. 25n-2C7.
Alberdingk Thym, P. P. M., Der h. WilUbronl,
Apostel der Niederlande. Erweiterte deutsche Ausg.
M&nster 1863. Bf».
Analecta Bonifaciana in AA. SS. Boll. 6. Jan. I.'p.
487-504.
Arndt , W., Vorrede xu semer Uebtrsetxung von 'Willi-
baldi Vita s. Booifatii. Berlin 1863. BP. p. i-xyiii.
Baxmann, Rdf., Die Politik der Pllpste von Gregor I
bis Gregor VH. fUberfold 1868. gr. 8°.
B&hr, J. Ch. F., Oesch. der römischen Literatnr. Bd.
IV. Abth. I. Carlsnihe 1872. Bfi. v. 179; 302-906.
B Interim, A. J., Die deutschen Concilien. II. Mainz
1836. gr. 80.
Blätter, Historisch -politische. Bd. 87 (München), p.
764 -782 : NeueLUeratur überBon^adus und seins Zelt.
Bock, C.P., Eine Reliquie des Apostels der Deutschen.
(GrGsstentheils unedirtes Gedicht des h. Bonifacius)
in Freiburger Diöcesanarchiv. III. 1868. p. 221- 272.
Böhmer, Joh. Fr., Regesta archiepisc. Magunt., vid.
C. Will.
Böhringer, Friedr., Die Kirche Christi u. ihre Zeugen.
II. 1. Zürich 1849. gr. 8<'. p. 68-169.
Bonifatius oder Bonifoeius? in Görres' Histor.-polit.
BlÄtter. LXXXm. 1879. p. 377-387.
Boschaert, W., De apostolis Fiisiae. Mechliniae
1660. 40.
Braun, Carolo Magno regnante quae inter ecclesiam
et Imperium ratio intercosserit. Diss. Friburgi Brisg.
1863. SP.
Braunmfiller, Bened., Dee h. Bonifaz Aufenthalt
u. Thfitigkeit in Bayern m Histor.-polit. Blätter.
LXXXVIII. 1881. p. 721-736; 822-834.
Breysig, Theod. , Jahrbücher des fränkischen Reichs.
714-741. Die Zeit Karl Martells. Leipzig 1869. BP.
Brower, Commemoratio de s. Bonifatio tnsemanSi-
dora illustrium German. Moguntiae 1616. 4P.
Brunnor, L., Leben des h. Bonifazius, Apostels von
Deutschland. Regensburg 1862. BP. 128 pag. Jk 1.
Buchonia. Zeitschrift f. vaterl. Geschichte u. s. w.
Hrsgb. von Jos. Schneider. Fulda 1826 — 29. BP.
Büdinger, M., Oeslerreichische Geschichte. Bd. I.
Leipzig 1858.
B u s s , Fz. Jos. V. , Winfrid Bonifacius. Aus dem literar.
Xachlass hrsgb. von Rud. v. Scherer. Graz 1880. 8^.
Vgl. Histor.-pol. Blätter. Bd. 87. p. 772-778.
Cruel, Goflch. der deutschen Predigt im Mittelalter.
Detmold 1879. SP. p. 13-28. §8: Die Sermonen dos
h. Bonifaz.
Diest Lorgion, E. J., Bonifacius. Groningen 1855.
kl. 80.
Dobrowsky, lieber eine Stolle im 19. Briefe dos h.
Bonifaz , dio Slaven u. ihre Sitten betr. in Abhand-
lungen der böhm. Gesellschaft der Wiss. III. Prag
17H8. p. 156.
DöUinger, J. J. J., Kaiserthum Karls d. Gr. in Mün-
chener histor. Jahrbuch. 1865.
Duchesne, L., S. Bonifaco in Note sur la topogra-
phie de Roroo au moven-^ge. Rome 181K). S^. ^.2
-10 (=: Exiraii des Melaiigos d'archeologio et d'hist.
pnbl. par l'^ole fnn<}. de Rome, tom. X).
Dümmler, Ernst, Bonifatius CWynfretli) in Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. IV. 1879. p. 98-102.
Dünzelmann,£., Untersuchung über dio ersten unter
Karl mann und Pippin gehaltenen Concilioii. Dissert.
Göttingen 1869. S^j cf. Göttinger gel. Anzeig. 1870.
n0 29.
: Zur Anordnung der Bonifazischon Briefe u.
fränkischen Synoden in Forschungen z. deutschen
Geschichte XIII. p. 3-32.
E b e r 1 e , Melch. , Der h. Bonifacius, Apostel v. Deutsch-
land. Sein Leben u. Wirken, nach den Wandgemälden
der Basilika in München dargestellt. Augsburg 1893.
16 mo. IV. 177 pag. JLl.
Ebort, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. I. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 063-659.
Ebrard, J.ll. A., Bonifatius, der Zerstörer desColum-
(»anischen Kirchenthums auf dem Festlando. Güters-
loh 1882. 80.
: Die Caldeische Kirche in Niedners Zeitschrift f.
histor. Theologie. 1863. p. 325.
: Die iroschottischo Missiün.skirche dos 6., 7. u.
8. Jahrhunderts. Gütersloh 1873. 8".
Kpistolae s. Honifatii, vid. sutrra p. 164.
Krdmann, Dav., Winfrid oder lioniiucius der Apostel
der Dentiichen. Berlin 1855. 8^.
Falckenheiner, C. B. K., Geschichte heä>iH±ar
Städte u. Stifter. Bd. II. Cassel 1842. gr. SP.
Falk, Frz., Bonifatiusfest , -Reliquien n. -Hysoen
in Geschichtsblätter für die mittelrfaeiniscben Bt<'-
thümer. Jahrg. I. Mainz 1883. 40. n»!. p. 3-8: n-i
: Die Kunst in den Briefen des h. Bonifacius ta
Organ für christliche Kunst. XXI. p. 201.
: Der Weg der Prozession der Bonifktins - Leiche
von Mainz bis Fulda in Der Katholik. 1S78. L p.
659-664. (Mainz. SP.)
Fehr, D. J., Staat und Kirche im fränkischen Reiche
bis auf Karl d. Gr. Wien 1869. Sf>.
Fischer, Otto . Bonifatius der Apostel der Deatscb^n.
Nach den Quellen dargestellt. Leipzig 1881. gr. y^.
: Das Legatenamt des Bonifatius u. seine Mis^ioo
unter d. Sachsen in Forschungen zur deatadiefi Ge-
schichte. XXVI.
Flodoardus, Fzagmentum ... de s. Bonifacio, rü.
sypra p. 449.
Förster in Theologische Stadien n. Kritiken. I8T6.
Frantz, Des Evangeliums Verkündigung in Deati>ch-
land vor Karl d. Gr. Gotha 1870. 8».
Garns. Bonif., Die 11. Säcularf eier des MartyrertiH}<?s
des n. Bonifazius ... in Fulda und Mainz. IJsir:
1865. 80.
: Neue Literatur über Bonifacius u. seine Zeit üi
Histor.-polit. Blätter. LXXXVII. München 1881. p.
764-782.
(G ei s s 1 e r , J. F.) Bonifaz der Deutschen Apostel. &•
langen 1796. 80.
Gercken, Reisen durch Schwaben. Bd. 3. 4. Wons
1788. SP.
Gfrörer, A. F., Gesch. der ost- u. westf iänkis< b»
Karolinger. Freiburg i. B. 1847. 48. 2 Bde. >?>-
: Zur Geschichte deutscher V^olksrechte. Sdiiif-
hausen 1866. 2 Bde. gr. 80.
Görres, Frz., Der h. Bonifacius n. die Kirdteo rr^
Trier u. Rheims in Monatsschrift für rhein. - we?tfü.
Geschichtsforschung. Hrsgb. von R. Pick. II. Tri«
1876. p. 207-224.
• : Ein Ck)nflict des h. Bonifacius mit Pap>t S:e-
?han III. Zugleich ein Beitrag z. älteren Go^i.h. d<rf
'riorischen Kirche ibid. II. 1876. p. 358-377.
Gratianus, Ph. Gh., Geschichte der Pflanzung des
Christenthums. H. p. 607 fT.
Guden, N. Ph., Dissert. hist.-theol. de Banifa'.»
GermanoTum apostolo. Helmestadii 1720. 49,
Härter, E., Bonifazius als Apostel der Thärin^v c.
die Johanniskirche auf dem Altenborge als oi>te
Christi. Kirche in Thüringen. Gotha ls55. 8'\
Hahn, H., (^ni hierarchiae Status fuerit Pippini tem-
pore quaestio. Vratislaviae 1863. 80.
: Ueber die Anordnung der Bonif azischen Bri>^fe
Giles no 37. 38. 52. 53. 61 u. 62 in Forschungen i.
deutschen Gesch. I. p. 644.
: Jahrbücher des fränkischen Reichs 741—752.
Berlin 1863. 60. p. 67 ff. ; p. 152 if.
: Noch einmal die Briefe u. Synoden dc^ B-aifj^
in Forschungen z. deutschen Geschichte XV. IbTi
p. 43-134.
: Die angeblichen Predigten dra Bonifai i^.
XXIV. 1884. p. 585-625.
Hahn , Heinr., Bonifaz und Lul. Ihre angelsAchäi^''^-«
Korrespondenten. Luis Leben. Leipzig 1883. ?r. v-'.
Hahn-Hahn, vid. Leben u. Wirken.
Hanisch, G. D., De propsgata per Bonif ati um ui>t
Germanos religione christiana. Halae 1740. -i*.
Hauck, Albert, Kirchcngeschichte Dentschlandsw L
Leipzig 1887. p. 366. 876. 410-546.
Heber, Ph., Die vorkarolingi sehen christlichen *ih"-
bcnshelden am Rhein u. deren Zeit. 2. Auil. Göttii...-^
1867. bo.
Hof ole, Carl Jos., Gesch. der Einführung des(^hri'^ 0-
thums im südwestlichen Deutschland. Tübinyren Iv-r.
80. p. 349 «f.
: Conciliengeschiehte. III. 2. Aufl. Fmbun; i. I^.
1876.
Heinrich, J. B., Kurzo Beschreibung von dem I.t>«'.
u. Wirken des h. Bonifacius. Mainz 1855. ^.
He n sehen, God., Commentarius de s. Booiiac.n ü
AA. SS. Boll. 6. Jun. L p. 452-460, mUKvpffm.^
Houscr, Bonifacius u. der Staatsiitroich I*ippiii< i- <>'•
752. Progr. der Realsch. Cassel 1869. 4».
Hiemor, Kurt, Die Einführung des Chri^tooti''c^
in don deutschon Landen. Thl. 5 enth. das li«'*"'.
Wirkon des h. Bonifacius. Schaffhansen 186i>. ^'
Histoire littöraire de la France. IV. 1738. p. VC -I.V.
168 sq.
VITA S. BONIFACn ARCHIEP. MOGUNT.
1219
H of 1er, C. V., Bonifatias, der Apostel der Deatscfaen,
u. die Slavenapostel Koostantinos [Cyrillos] u. Mo-
thodios. Eine historische Parallele. Prag 18S7. grr.S^.
64 pag. [Sondertibdruek aua: Miitheilungen des Ver-
eins f. Gesch. der Deotschen ia Böhmen.)
Uope, St. Boniface and the conversion of Qermany.
Seqnel to the conversion of the Teutonic lace. With
n preface by J. B. Dalgaims. London 1873. 8^. X.
370 pag.
Haber, G., Die Einführung and Verbreitung des
Christenthoma in Südost -Deutschland. IV. p. 48-
57 ; 425 if.
H a p f e 1 d , D. , Bonlf acios in Allgem. Misdona - Zeitung.
IM«, p. 447. 481.
J a f f e , Ph.. Zur Chronologie der Bonifazischen Briefe
u. Synoden in Forschungen z. deutschen Geschichte
X. p. 897-426.
Joannis, G. Gh., Remm Moguntiacarum Tomus I.
(Prancof. ad M. 1722. fol.) p. 201-870.
Kaufmann, Alex.. Die Sttcularisation des Kirchen-
guts durch die SOnne Karl Martells in Conrads Jahr-
bücher f. Nationalökonomie u. Statistik. Jahrg. XII.
Bd. I. p. 73.
Kessel in Litterarischer Handweiser. MQnster 1877.
Sp. 569.
Krümel stein, Fr. , Xachrichten der Stadt Ohidmf .
1844. &>.
Kuhlmann, B., Der h. Bonifaüus, Apostel der Deut-
schen. Paderborn 1895. 8«. XV. 504 paa. ul 3.60.
K ü 1 b , Fh. H., Sftmmtliche Schriften des n. Boniiazios
übersetzt. Regensburg 1859. 2 Bde. 8^.
Kunstmann, Friedr. , Bemerkungen über eine unge-
dmckte Stelle aus der Lebensbeschreibung des h.
Bonifacius von seinem Schüler Willibald in Ober-
bavorisches Archiv für vaterländische Geschichte. I.
München 18S9. 80. p. 154-160.
Lammorz, De praeeminontia s. sedis Moguntinae in
Schmidt^ Thes. iuris ecclesiastici II. p. 156 {enrähnt
eines Bnefes des Erxbischof» Joh. Ptulipp v. Schi'm-
bom an den Kaiser, in u>elchem derselbe ausführlich
über die Weihe König Pippins durch Bomfatüts ge-
handelt habe).
Leben des h. Bonifarins dea sogen. Apostels der
Deutschen. Norden 1800. 80.
Leben und Leyden des Heiligen ErzbLschofTs u. Mar-
tvrere Bonifacii. Auss s. Willibaldi Schrifften ge-
zoiren. Ingolstadt 1588. 8^.
Leben u. Wirken des h. Bonifacius (von Gräfin Ida
Hahn -Hahn). Mainz 1855. 6^.
Letzner, Joh., Historia s. Bonifacii, der Deudschen
Apostel genandt. Gedr. zu Hildesheim 1602 (Erifurdt
1IJ03J. 2Thle. 40.
Lindenberg, J. Car., Narratio de s. Bonifaclo. Boro-
imi 1821.
Lüffler, J. F. Chr., Bonifazins oder Feier des An-
denkens an die erste christl. Kirche in Thüringen,
nel>st einer histor. Nachricht von seinem Leben.
Gotha 1812. ffi.
L 0 o f 8 , Antiquae Britonum Scotorumque ecclesiae
quaios facrint mores etc. Diss. Lipsiao 1882. b^.
Mab i Hon, Joh., De reliquis s. B-i geslis, aetate,
miirtyrii anno, sociis et auctoribus, dcquo eins cnltu,
ecdesiis , translat. et scriptis in AA. SS. o. s. Ben.
saec. lU. 2. p. 88-92.
Maclear, History of Christian missions in the middle
age«. London 1863. 8*.
Maurer, G. L. v., Geschichte der Städteverfassung.
I. Erlangen 1869. gr. HP.
Moll, Kerkgeschiedenis van Noderland. I. Utrecht
1871. 8«. p. 141. Vortrefflich.
Monarchie, Die karolingische , in Die Zeit. Frank-
furt a. M. 18G1. n^öO.
Müllenhoff und Scher er, Denkmäler deutscher
Pf»e&ie u. Prosa. 2. Aufl. Berlin 1H73. p. 504.
(Müller, H.) Der h. Bonifazius auf der Salzburg.
W'ürzburg 1841. 4f>.
Mu Her, J. P., Bonifacius. E^nekerk historische studio.
Amsterdam 1869.70. 2 vol. 6^. r^/.Hiht.-pol. Blätter.
Bd. 57. j). 579.
Münz, Die Sittenschildemnir der Germanen durch Ta-
citus, Salvian u. Bonifacius in Annalen des bist.
Vereins für Nassau. IX. (IHfis.)
Nilles, Die Schreibung Bonifatius bei den Orientalen
in Zeitschrift für kathol. Theologie. VI. Innsbruck
1S.V2. 8-*. p. 375.
Nürnberger, Aug., Analecta Bonifatiana tnBömischo
(^artaUchrift, hrsgb. von A. de Wual. V. Rom INUI.
p. 28-53.
Nürnberger, Aug. , De s. Bonifatii Germanorum a^
stoli vitis . . . denuo edendis commentatio. (Habüi'
taüonsschriß.) Viatislaviae 1892. ^.
: Die Bonifatiuslitteratur der Magdeburger Centn-
riatoren in Neues Archiv d. Ges. f. &. d. Gesch. XI.
1S86. p. 11-41.
: Die Dicta s. Boniftktii ep. in der Handschrift von
Sanct - Gallen in (Tübinger) Theolog. Quartalschrift.
Jahrg. LXX. 1888. p. 2S7- 296.
: Veilorene Handschriften der Briefe des h. Boni-
fatius in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VII.
1882. p. 355-3H1.
: Aus der litterarischen Hinterlassenschaft des h.
Bonifatius u. des h. Burchardus. Ncisse 1HS8. gr. 8^.
48 pag. (Aus: .24. Bericht der wissenschaftl. Gesell-
schaft Philomathie in Neisse*.)
: Zur handschriftlichen Ueberlieferung der Werke
dee h. Bonifatius. Progr. des Gymn. Neisse 1883.
4«. 19paq.
: Zur handschriftlichen Ueberlieferung der Werke
des h. Bonifatius in Neues Archiv eic. VUI. 1883.
p. 301-325.
: Die angebliche ünechtheit der Predigten dea h.
Bonifatius und. XIV. 1889. p. 111-134.
: Des h. Bonifatius Werk De unitate fldei in Der
Katholik. LXI. Jahrg. 1881. H. p.15-28; 18K2. p.63.
Oelsner, L.» De Pippino rege Francorum. Disaert.
VratisUviae 1853. 8^.
: Das Todesjahr des Bonifaz in seinen Jahrbücher
des fränkischen Reiches unter König Pippin. Leipzig
1871. 9>. D. 4H9-494.
Ozanam, La civilisation chrotienne chez le« Francs.
Ed. 2«. Paris 1855. 8^.
Pf äff , Joh. Leon., Leben u. Wirken Winfrieds Boni-
facius, besungen; hrsgb. von Joh. Siegl. Coblenz
1834. H».
Pf ah 1er, Geo., St. Bonifatius u.die Erhebung Pippins
auf den frilnk. Königsthron in (Tübingerj Theoiog.
Quartalschrift. LXI. 1879. p. 92-107.
: St. Bonifacius und seine Zeit. Regensburg 1880.
gr. 80. VII. 396 pag. Jk 6.
Phillips, Geo., lieber den Antheil. des h. Bonifacius
an dem Sturze der Merowinger in Münchener Gelehrte
Anzeigen. 1847. n« 77. 78.
Plitt, G. L., Bonifacius, der Apostel der Deutschen
in Zeitschrift f. Protestantismus n. Kirche, hrsgb.
von J. Ch. K. V. Hofmann. N. F. Bd. 48. (Erlangen
1M61.) p. 261-309.
Raum er, Rnd. v.. Die Einwirkung des Christenthnms
auf die althochdeutsche Sprache. Ein Beitrag zur
Gesch. der deutschen Kirche. Stuttgart 184.'). p. 181 ff.
Reiffenberg, F. de, Descendants des meurtriers de
Boniface (+ 755) en Frise in seinen Nouvelles ar-
chives historiques. VI. Bruxelles 1K32. »>. p. 120.
Reinerding, F. H.. Der h. Bonifazius als Apostel
der Deutschen mit Bezugnahme auf sein Vorhftltnias
zu Kulda. Würzburg IHö,'). 8». Jk 3.
Rettberg, Fr. W., Kirchongeschichte Deutschlands.
L p. 309, 331, 419, 612; II. p. 307-312.
Riezlor, Siotrm., Bisthum Eicnstädt u. sein Slaven-
sendrecht in Forschungen zur deutschen Geschichte.
XVI. p. 397.
Rohrbacher, Universaltreschichte der kathol. Kirche.
Bd. XI. In deutj»chor Bearbeitung von Karl Ad. Hnr.
Kellner. Münster 1880. 8^ Umfasst das Zeitalter des
h. Bonifax.
Roth. Karl, Kleine BeitrAge. II. Heft 6. p. 12. (Mün-
chen 1852.)
Rudhart in Münchenor Gelehrte Anzeigen. XIV. n^
49 IT.; XXL n« 116.
Sagittarius, C, Antiquitates gentin.><mi et christia-
nismi Thuringici. Jenae 1685. 4*^.
: Antiquitates ducatus Thuringici. Jenae 1G88. 4P,
Sailer, Briefe aus allen Jahrhunderten. Samml. HI.
p.71.
Sayous, E., De epistoli.s sivo s. Bonifacii sivo ad s.
Biinifacium, Theais. Paris. 1866. 8".
Schantz, Des Bonifazius Wirkon unter Oirl mann u.
Pippin u. seine Bezieh unicen /ti diesen beiden Franken-
füDiten. i^rogr. der höh. Bürgerschule. Biedenkopf
1874. 40.
Scherer, Rdf. v.. Anmerkungen zu F. J. v. Buss,
Winfiid-BonjfHcios. Graz 1880. 8**.
Schniorbauch, M., Bonifjiz der Heilige u. sein Cha-
rakter u. Wirksamkeit. Frankfurt 1827. 8<*. — 2. Aufl.
Fulda lb29. b".
Schmidt. J. E. C, Beiträge zur Kirchongeschichte
do.N Mittelalters. I. 17WJ. p. IfT.
77*
1220
VITA S. BONIFACn ARCHIEP. MOGUNT. — VITA S. BONITI EP.
Schmincke, J. H., Dissert. de episcopata Bnnbor-
gensi in Hasaia. Marbuiigi 1717. 4<>.
Schmitz, W., Beitiige zor latein. Sprach- u. Litte-
raturkimde. 1877. P- 1^1-
Schwalm, M. B., Saint Bonifikoe et les miaBionnaiies
de la Oennanie au 8. siöcle in La Science sociale.
IX. 1890. p. 26-60; 861-882; X. 1891. p. 268-288;
418-462; XI. 1892. p. 175-196.
Schwartz, Kail , Bemerkungen zn Eigils Nachrichten
über die QrÜndong und Urgeschichte des Klosters
Fulda. Progr. d. aymn. I. II. Fulda 1866. 68.
Schwarz, J. B. M., Gomment. de s. Bonifacii, 0er-
manomm apostoli , vita enarranda et de epistolamm
eins nova editione adomanda. Monachii 1838. 4fi.
(Progr. des alt. Oymnat.) 27 paq.
Schwarz, Ignaz, Der h. Bonifaciua, Apostel der
Deutschen. Fulda 1866. 8<>.
Seiters, J.Ch.A., BoniCacius, der Apostel der Deut-
schen, nach seinem Leben und Wirken geschildert.
Mainz 1845. gr- 8<>. 692 pag. JL 6.
Sem 1er, J. S., De propagata per Bonifacium inter
Germanos religione chnstiana. UalaB 1770. 4P.
Sickel, Theod., Beitrttge zur Diplomatik. lY in
Sitzungsberichte der Wiener Akad. der Wissensch.
Bd. 47. p. 597.
Spangenoerg, Crr., Bonifacins oderKirchenhistoria.
WahrhaffUger ordentlicher Bericht — darinnen das
Leben ynd gantze Historie s. BoniCacii mit einge-
führet vnd begriffen wird. Schmalkaldon 1608.
Traub, Gfr. , BonKktius. Ein Lebensbild. Leipzig,
Bnchh. d. Evang. Bundes 1894. BP. VII. 223pag. Jk 8.
Yogedes, H., De arbore Jovis; von der alten Eiche
bei Oeismar in Hessen in eiu»lem Opnscula.
Waitzmann, J. G., Bonifiazius der Heilife und die
Ausbreitung des Christenthums in Deutsdnland. Dil-
lingen 1840. BP.
Wäldern dorff, Graf v.. Der Name des Apostels der
Deutschen in Histor.-polit. Blätter. LXXXIX. Man-
chen 1882. p. 169-168.
Wald mann, H., Ueber den thüringischen Gott Stuffo.
Eine Untersuchung der altem Geschichte des Hfllfen-
berges , eines berühmten Wallfahrtsortes im Eichs-
felde. Heiligenstadt 1857. 8». VII. 237 pag. Owen
Zehrt gerichtet, bekämpft die Anweaenheit des h. Bon.
«m Eichsfelde.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl..
1. 1885. p. 127. 849. H. p. 61. 101; 6. Aufl. L p.l84-
1^6.S75. IL p.lU.
Weismüller, P. G., Der glorreiche Blutzeug u. Glan-
bensvater Bonifbcius. Duderstadt 1769. 8*^.
Weite, Carl Mor., Die Bestrobungen des Bonifacins,
Apostels der Deutschen, nach seinen Briefen (ed.
JioK). Diss. Jenensis. Annaberg 1869. BP.
Werner, Aug., Bonifincius, der Apostel der Deutschen
und dieRomanisirung von Mittoleuropa. Einekirchen-
sesch. Studie. Leipag 1875. ct. BP. VL 466 pag.
Will, Com., Begeston zur Geschichte der Mainzer
Erzbischöfe von Bonifatius bis Uriel von Gemmingen.
742?— 1514. 1. Innsbrock 1877. gr.4«. p.i-xm; 1-34.
: Bonifatius, oine etymologisch-diplomatische Unter-
suchung tn Historisches Jahrbuch der Görres - Gesell-
schaft. I. Münster 1880. gr. BP. p. 258-271.
: Bonifacins oder Bonifatius? in (GOrres) Histor.-
polit. Blätter. LXXVIIl. p. 326-828.
Wo el hing, Gust., Die mittelalterl. Lebensbeschrei-
bungen des Bonifatius, ihrem Inhalte nach unter-
sucht , veiglichen und erläutert. Diss. Leipzig 1893.
gr.8». VIII. 160 pag. Ji. 2. In tnssenschafUvßher Bin-
siehi unbedeutend.
Wright, Boniface in his Biographia Britann. litor. I.
p. 808-834.
Zehrt, Die Einführung des Christenthums auf dem
Eichsfelde durch don h. Bonifacius. Mainz 1847. 8*^.
Zimmermann, De renun Fuldensium primordiis.
Gissae 1841. 80.
Zimmermann, J. A., Der h. Bonifazius, Apostel
Deutschlands. Einsiodeln 1872. BP. 280 pag. Jk 2.10.
Vgl. Boniiacius orchiep. Mogunt.
Tita s. Bonifacii episcopi Ferentini in
Hetruria (saec. VI) ex libro I. c. 9. dialog.
s. Gregorii papae.
B. ist oiner der interessantesten Heiligen der AA.
SS. BoU.
Ausg. : in AA. SS. Bell. 14. Mai. DI. p. 371-
373; cf. VU. p. 772.
SH.-8ehr.: Assemanus, Jos., De sa. Fereotinis m
Tuscia, Bonilhcio ao Redempto episc. deq[oe presbr-
tero et martyre Eutychio diaaert. Bomae 1^45, 4^
196 pag.
Tita b. Bonifacii episcopi Laiioanensis
Camerae iuxta Bruxellam in Belgio (f
1265) auctore anonyme.
Äusg,: in AA. SS. BoU. 19. Febr. m. p. 152-
155. — Alia vita aactore anonyme canonioj
reg. ibid. p. 155-159. Cf, Bollandi comment pnie-
vius ibid. p. 149-152 et p. 757.
Erl.-Sokr.: BernouUi, Joh., Acta pontificom Hdr^
tica. I. Basel 1891. gr. 4P. p. 183. i^ 196.
Kieckens, Saint Bonifaoe de BruzeUes. Bmxelles
1892. 12mo. XIV. 206 pag.
Yita 8. Bonifacii I papae et confessoris
(t a. 422).
Ausg. : ex proprio eccl. Lateran, ad d. 27. Oct
in AA. SS. Boll. 25. Oct XI. p. 614-616.
Erl.-Sdtr.: Hecke, J. v., Coaunentazius piaariua üid
p. 606-614.
Vgl. Bonifacins I pp.
Tita 8. Bonifacii Romani martyris a. 290
Tarsi in Cilicia.
Ausg. : ex plurib. mss. in AA. SS. BolL 14. Mal
III. p. 280-284. Cf. VU p. 769. — MaQTVQior
TO0 ayCov fiaQTvaog Bovupixtiov auctore Simeoce
Metaphraste Md. III. append. p. 22*-25^
De 88. BonHkoio et Thecla coniugibns sab Maxi-
miano Admmeti in Africa in AA- SS. BolL 30.
Ang. VL p. 551.
De 8. Bonlfliicio Eiritino episoopo in Sootia (saec.
VII) Synopsis historica tn AA. SS. Boll. 16. Mart
II. p. 449. — Legenda s. B-i: , Bonifacins na-
cione Israeliticus^ ex Breviar. Aberdon. ap. Skent^.
Chronicles of the Picte. 1867. p. 421-423; cf. p.
CLYIII.
De 8. Bonifacio IV pontHloe Romano (f 615)
Papebrochii comment historicus in AA. SS. BoU.
25. Mai. VI. p. 75-77.
Vgl. Bonifacins IV pp.
De 88. Bonino, Saterio etPaulino martyribu^
Papiae in Insubria in AA. SS. Boll. 15. MaL IIL
p. 457.
Yita s. Bonitae virginis Biivate in Ar-
vemia (f int saec. IX. X).
Atisg.: ex Breviario canonicor. Briyatensiiuii
anni 1654 in AA. SS. Boll. 16. Oct VIL 2. p. 1122
c. comm. praev. p. 1120-1122.
Arvernensis 8ec.\
Mabiüon.
Glaromontani
secBoüancL
iia (f 709) auctore coaetaneo anonyme.
Eandsckr. : Paris, Nat-Bibl. St Germ-n'^i^d
mbr. fol. sec. XI.
Ausg.: * ed. Surins, Vit SS. 15. Janr. — * m
AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1070-1076. — 'ai«-
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. ^'^
-98. — Auszug • ap. Duchesne, Hist Fran.
scr. I. p. 684. — *» ap. Bouquet, Rec in. p, 622-
624. — Translatio ap. Mabillon 1. c. p. 9S-H-»
— De casula s. B-i ex Vincent Beflov. spA--
histor. lib. VE. c. 97 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 107^
Tita s. Boniti
episcopi
in Gai-
DE B. BONIZELLA — VITA 8. BRENDANI
1221
— De eadem casula rhytbmus antiquos Und.
p. 1077.
Eri.-Sekr.: Histoire littönüie de la Franoe. IV. 1788.
p. 42. 60.
De b. Bonialla ▼idua Treqnandae in Senensi
dioecesi (f 1300) in AA. SS. Bell. 6. Mai. U. p.
121. 122.
Acta s. Bonmercati clerici martyris Fer-
rariae in Italia (f 1378).
Ausg. : ex ms. Italico anonymae Aagustinianae
in AA. SS. Bell. 19. Jon. UL p. 940-942.
De SS. BoBO, Fausto, Manro ete. martyribus
Romanis ex actis s. Stepham PP. in AA. SS. BoU.
1. Aug. I. p. 20.
Tita s. Bononii abbatis ord. s. Bened.
in monasterio Lucediensi in Pedemontio
(t 1026) auctore monacho Lucediensi ano-
nyme synchrone.
Ätisg. : ^ mntato stilo ex 2 mss. ed. Surius,
De prob. SS. historiis. 30. Aug. VE. Colon. 1581.
p. 654-660. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 267-276. — *tciederh. in AA. SS.
Boll. 30. Aug. VI. p. 627-629. — Miracula»*ta.
p. 630-634 c. Pinii comment. p. 625.
De b. Bonopari eremita in dioecesi Anneciensi
in Sabaudia (saec. XI) R. de Bnckii commenta-
rius in AA. SS. BoU. 29. Oct XIU. p. 34.
Vita s. Bonosae Romanae virg. et mar-
trris sub Seyero.
Ausg. : ex edit Steph. Capelli de Maradio 1589
in AA. SS. BoU. 15. Jul. IV. p. 21-23. Cf. Sollerii
comment. criticus ibid. p. 19-21.
Passio SS. Bonos! et Maximiliani mar-
tyrum Antiochiae in Syria a. 363.
Ausg.: *ap. Ruinart, Acta martyrum. Paris.
1689. p. 664. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 21.
Aug. IV. p. 430-433.
Erl. - Sehr. : C a p e r , Comment. nroevins ibid. p. 426-490.
Tamayo, Man., Discoreos apoiog^ticos de las reliqoias
de s. Bonoeo y Maximiliano. Baeza 1682. 4P.
De 8. Bonoiio episcopo Salemitano in AA. SS.
Boll. 14. Mai. ÜI. p. 374.
De s. Bonosio episcopo Trevirorum (f 381) in
AA. SS. Boll. 17. Febr. III. p. 11.
De s. Bosa episcopo Deirorum Eboraci in
Anglia (f 686) comment. historicus in AA. SS.
Boll. 9. Mart II. p. 10-12.
Tita Booonis abbatis Beccensis auctore
Milone Crispino cantore Beccensis coe-
nobii (cca. 1150).
Aitsg. : in Lanfranci Cantuariensis arch. opp.
ed. L. d'Achery. Paris. 1648. fol. Append.
EH.- Sehr.: Sammarthani, Gallia christiana IV. p.
139 80.
vgl. ChioDioon Beccensis abb.
De s. BoMlano confessore in dioecesi Laudu-
nensi in GaUia (f 886) in AA. SS. Boll. 1. Sept
I. p. 304.
Acta s. Botuidi martyris in Suecia inter
a. 1076 — 1176.
Ausg.: ex passionali Bodecensi in AA. SS.
Boll. 28. Jul. Vin. p. 636. 637. — Acta altera
ex editis a Jo. Vastovio in Vite aquilonia Und.
p. 637. 638. Cf. Boschii commentar. praevius ibid,
p. 635. — Vita alla ap. Fant, Scr. rer. Svec. ü.
sect 1. 1828. p. 377-382. — Historia s. B-i cum
hymnis et anüphonis auctore BirgeroGregorii
archiep. IJpsaliensi (f 1519) ibid. II. sect 1.
p. 383 -388 e Breviario Strengnensi Holmiae 1495
typis impresso.
Vita 8. BotuM abbatis Ikanhoensis in
Anglia primi (f cca. 700) et Adulfi epi-
scopi, eins fratris, scripta ab auctore sup-
pari.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. 88. o. s. Ben. saec.
ni. 1. p. 4-7. — *wiederh. u. ex 2 mss. in AA.
SS. Boll. 17. Jun. in. p. 402-404. — Epitome
Titae Md. p. 404. — Translation es ex Jo.
Capgravio et aliis ibid. p. 405. — Appendix
de translatione reliquiarum ap. MabiUon 1. c. p. 7.
JEV/.-Sq^.; Papebroch, Commentarins praeTios tnAA.
SS. BoU. I.e. p. 396-401.
Vita SS. Bovae abbatissae et Dodae san-
ctimonialis Bemis in Gallia (f 673).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 24. April. III. p. 283-
290. — Auszug ap. Bouquet, Reo. III. p. 543. 544.
Vita 8. Bovonis »» Vita s. Bobonis.
Vita Brachii Penisini et gesta ab a. 1368
-1424, auctore Johanne Antonio Cam-
pano, episc. Interamnensi seu Aprutino
(t 1477). Libri 6, vid. (p. 183) unt. Cam-
panus: Opera.
Vgl. Leonardas Oriphius.
De SS. Bradano et Orora deaue aliis sanctis
qui olim colebantur in insula Mannia in mari
Bibemico (saec. VII) V. de Buckii sy liege in AA.
SS. Boll. 20. Oct. VIII. p. 887-890.
De s. Brandano, vid. Vita s. Brendani.
De s. Braulione seu Braulio episcopo Caesar-
augustae in Hispania (f 651) Synopsis historica
in AA. SS. Boll. 18. Mart. IL p. 635-638.
Vgl. Braulio.
Vita s. Bregwyni archiepiscopi Cantua-
riensis (t 762) auctore Eadmero mon-
acho Cantuariensi (f 1124).
Ausg. : * ap. Wharton , Anglia sacra II. p. 184-
190. — wiederh. • in AA. SS. Boll. 26. Aug. V.
p. 831-835; — »ap. Migne, Patrolog. lat. CLIX.
p. 753-760. — Vita alia auctore (ut videtur)
Osberno Cantuariensi monacho (f cca. 1100) ap.
"Wharton 1. c. II. p. 75-77. (7/*. Pinii commentax.
in AA. SS. 1. c. p. 827-831 u. Hardy, Descript
catalogue of materials. I. 2. 1862. p. 483. — De
s. Bregwino episc. et conf. ap. Capgrave, Nova
legenda Angliae fol. 43.
Vita s. Brendani seu Braiidani abbatis
Cluainfertensis in Hibernia (f 587) auctore
anonyme.
Ausg. : ex ms. Cotton. Vesp. A. XIX. ed. Rees.
Uandovery 1853. 8°. — La legende latine de
s. Brandaines, avec une traduction inedite en
prose et en poesie Romanes, publ. par Achille
1222
VITA S. BEIENDANI - TITA S. BRIGIDAE VIRG. SCOTICAE
Jubinal. D'apres les mss remontant aux 11.-
13. siecles. Paris 1836. gr. 8°. — Yita s. B-i:
jFuit -vir vite' * primum ex cod. Salmantic. ap.
C. de Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 113-154. —
• Excerpta ap. Colgan, AA. 88. Hibern. I. p. 723.
724, — Vita altera: ,Inter preclara Ecclesie'
ap. C. de Smedt 1. c. p. 759-772. — Fragmen-
tum de 8. B-o ibid. p. 945. 946. — Betha
Bhrenainn meic Fhinnloghe: ,B6atus vir qui'
from the Book of Lismore fol. 31^ ap. Stokes,
Lives of Saints p. 99-116; translai: Life of Bre-
oaiiin, 8on of Finnlugh p. 247-261 ; notes p. 349-
354. — St Brandan; a medieval legend of tbe
sea. Ed. Tb. Wrigbt, for the Percy Society. Lon-
don 1844. 8^ — Ex vita s. Brendani abb. ex
cod. Namurc. 31 in Analect. BoUand. II. p. 280. —
San et Brandan. Ein lateinischer u. 3 deutsche
Texte hrsgb. von Carl Schröder. Erlangen 1871.
gr. 8^ XIX. 196 pag. Jk 4. ( Vgl. Germania XVI.
60; Romanische Studien. I. p. 553 ff.) — La le-
gende flamande de s. Branden et sa biblio-
graphie par Louis de Backer in Miscellanees
bibliographiques , publ. par Edouard Rouveyre et
Oct. Uzanne. Paris 1878. 8". — Merkwürdige Be-
arbeitungen der Br. -Legende finden sieh unt. d.
Tit.: Reisen des h. Brandanus in Roman-
tische u. a. Gedichte in altplattdeutscher Sprache,
aus e. Handschr. der akad. Bibl. zu Helmstädt
hrsgb. von P. J. Bruns (Berlin u. Stettin 1798. 8*^)
p. 159-216, — und Reis van sinte Brandaen
in Ph. Blommaert, Oud-vlaemsche Gedichten der
XII, Xin en XIV Eeuwen L p. 91-120; n. p.
1-28 (Gent 1838.41. 4<>); — Les voyages mer-
veilleux de St. Brandan ä la recherche du paradis
terrestre. Legende en vers du 12. siecle publ. par
Fr. Michel. Paris 1878. 8° — und La N avigatio
s. Brendani in anticoVenoziano, edita [dal cod.dell'
Ambrosiana D. 158. inf.] ed illustr. da Francesco
Novati. Bergamo 1893. 8^ LVIII. 109 pag. L8.
Erl.-Schr.: Birken ho ff, Rieh., Ueber Metrum und
Reim der altfranzosisehen Brandanle^nde in Aus-
gaben u. Abhandl. aus dem Gebiete der roman. Philo-
logie. VerOfTentl. von E. Stengel. Lief. 19. Marburg
1884. gr. 80. Jk2. 96 pag.
Breie ke, K., £tnde sur la flexion dans le voyage de
St. Brandan, podme angio - normand du 12. siöcle.
Paris 1885. 8». Jk 3.
Falk, Frz., Die Druck kunst im Dienste dor Kirche.
Köln 1879. gr. S». p. 88.
Goeje, J. de, La 16gende de saint Bmndan (abb6 de
Cluainfort en Irlande, m.587). Leide 1890. 8°. 36 pag.
Hammer, W., Die Sprache dor anglonormannischen
Braudanlegende. Halle a. S. 1885. 8^.
Hardy, Descriptive catalogue of materials. I. 1.1863.
p. 169. no 458 - 470.
Honschen, G., Comment. de s. Brendano seu Bran-
dano abbate Cluainfortensi in AA. SS. BoU. 16. Mai.
III. p. 699-608.
Mono, üeborsicht dor niederlilndischen Volksliteratur
p. 100.
Sant Brandons buch u. leben. Erffordt 1518. kl. 4^.
Schirm er. Gast., Zur Brendanus - Lebende. Habili-
tationsschrift. Leipzi'.? 1888. gr. b«. 75 pag. M 1.20.
Vgi. Zeitschrift für deutsches Alterthum XXIII. p.
129. 257.
Stein wog, C, Die handschriftlichen Gestaltungen der
lateinischen Navigatio Brendani in Romanische
Forschungen. VII. p. 1-48 (aucA Hallenser Dissert.
1891. 8«).
"Wien, Max, Das VerhiUtniss der Handschriften der
anglonormannischen Brandanlegende. Inaug. -Dissert.
Hallo u. Kisleben 1886. 8«. 60 pag.
Zimmer, Geschichte cel tischer Legenden in Zeitschrift
für deutsches Alterthum. XXXIII. 1889.
Be 8. Brotannione episcopo Tomitano io .Sct-
thia (t cca. 380) in AA. SS. BoII. 25. Janr. II. V
621.
Vita s. Brictii episcopi Turonensis au-
ctore s. Gregorio Turonensi: Hist.
Franc. 11. c. 1.
Ausg.: ed. Surius, De probatis SS. histor. 13.
Nov. VI. p. 288. 289.
De s. Brictio episcopo Martalae in ümbrii
Pinii commeDt. in AA. SS. BoU. 9. Jul. 11. p. 697.
Acta s. Bripidae abbatissae Eildariensi3 = Vi:i.
s. Brigidae virg. Scoticae.
Yita s. Brigidae virginis Faesulis in
Etruria (saec. IX) auctore Phil. Viliann
in Vita italica s. Andreae diaconi. .
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. p. 245-247.
Vita s. Brigidae virginis Scoticae thau-
maturgae, Kildariensis abbatissae (f 52H.
secundum Usher a. 657, sec. al. a. 652)
auctore anonymo: ,Puit gloriosus rei*.
Libri n.
Ausg.: ^ed. Surius, Vit SS. 1. Febr. — -ex
ms. Hug. Wardaei in AA. SS. BoU. 1. Febr. 1.
p. 155-172. — Tita alia aactore (ut videtar'
Animoso seu Animchado ap. Colgan, AA. S>
Hiberniae. 11. Lovanii 1647. fol. p. 546-567. —
Tita alia as. Brogano rhythmo Hibemic-o ci»m-
posita et in latinum ad sensum litterae ver<-
ap. Colgan 1. c. IL p. 515-518. — Tita alia au-
ctore s. Chaeliano, Chilieno seu CoelriH
monacho c. 740 {in elegischen Versen gesehri*-
ben) * ap. Colßjan 1. c. II. p. 582-599. — ^iciedtrk.
in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. p. 141-155. — Tita
alia (auctore Cogitoso, ut creditur) * ed. Sonu-.
De probatis SS. histor. 1. Febr., parapkrastri. —
• ed. Canisius, Lect. antiq. V. 2. p. 625 (^ ed. djv.
I. p. 413-424). — *ap. Colgan, AA. SS. Hibfm
II. p. 518-527. — Un AA. SS. BoU. 1. Febr. I.
p. 129-141. — ® ap. Messiugham, Florilegiun
insulae Sanctonun. Paris. 1624. 4®. p. 189 -A»»-
— 'ex Canisio ap. Migno, Patrolog. lat. LXXJI
p. 775-790. — Tita alia auctore Laurent i»
Dunelmensi priore (f 1154), initio mutüa '^^^
ms. Saimanticensi ^in AA. SS. BoU. 1. Febr. I
p. 172-182; — »ap. Colgan, AA. SS. ffibeni. L
(Trias thaumaturga) p. 567-582; — *okne Ver-
fassemamen ap. C. de Smedt, AA. SS. Hi^-T-
niae p. 1-76. — Tita alia auctore Ultano ll.*
Concubar episcopo (f c. 662) , vel ut aliis videni'
auctore anonymo *ed. Surius, De probatis SS
histor. 1. Febr. — * ap, Colgan 1. c. II. p. 527-
546. — * in AA. SS. BoU. 1. c. p. 118-129. -
Betha Bhrigde: ,Hii sunt qui* correspondirt i>»
Allgem. mit der vorhergefienden Vita) from tL-
Book of Lismore fol. 11* ap. Stokes, Lives :f
Saints. 1890. p. 34-53; translat: Life of Bri--
p. 182-200; notes p. 318-336. — Appendix I:
De diversis s. Brigidae officüs ecclesiasticis 3f
Colgan I. c. II. p. 599-602. — Appendix II >»;:
supplementum Actorum s. B-ae ex aliornm S>
vitis ibid. p. 602-609. — Appendix III: I»^
Actorum s. B-ae scriptoribus ipsiusque \ir^Ji>
VITA S. BRIGITTAE SüECICAE
1223
quibusdam scriptis ibid, p. 609-611. — Appen-
dix IV. Elucidationes Actomm s. B-ae ibid, p.
611-626. — Appendix V. De ecclesia Kilda-
rieDsi ibid, p. 626.
lyi.'Sdir.: Gertani, Giac, Lasantitaprodifriosa, vita
di 8. Brigida Ibernese , canonicbessa regol. di s. Agoet.
Venetia 1677. 4<>; — teiederk. Bologna 1696. 4P.
CommentarioB praevias in AA. SS. 1. c. p. 99-118
(B - ae natalis , oelebritas ; B - ae acta ; B - ae patria ;
a quo j nbi velata , eins habitus , regala ; Kildariense
ot alia 8. B-ae moDasteria; an Glastoniae habitarit
B-a? an Abemethi apnd Pictos habitarit b. B-a?
quando obierit s. B - a ; s. B - ae sepultora, translatio ;
s. B-ae inventio, seconda translatio, III. et IV. ca-
pitis; 8. B-ae miracala; s. B-a sanctonim donia
honorata; nonnalla de 8. Gilda qaaesita ; s. B-ae in
varios sanctos beneficia; miracala Bnspectae fidel s.
B-ae adscripta; lectiones de s. B-a).
D od t van Flensbnnr , J. J., St. Brigitte en hare afleten
te Utrecht in Tydschritt Toor Geschiedenis . . . van
Utrecht. Utrecht by N. v. d. Monde. IX. 1848. Sf>.
p. 60.
Fabricins, Biblioth. med. et inflmae latinitatis ed.
Mansi VI. p. 304.
Hardy, Descript. catalogno of materials. I. 1. 1862.
p. lOö. no 906 -851. Haa.
Meraade, Noelde, Vie de 8. Brigide, vierge tan-
matorgne , fondatrice des monasteros des roligieuses
de rordro de s. Aug. aux royaomes d'Uibemle. Tour-
nay 1652. 8».
O * H an 1 an , Joa., Vitae sanctorum Hibemiae II. p.l sq.
(Roth, Davi) Brigida thaumatnrga sive dissertat. partim
encomiastica in laudem ips. sanctae , partim archaica
ex Sacra et antiqoa historia eccles , in qua elu-
eidatur prodigiom ligni aridi rovirescentis ex attacta
b. Brigiaae virg Paris. 1620. 12 mo. Seiten.
"Wrigt, Th., Laurence of Durham in hie Biographia
Britannica liter. Jl. p. 160-166.
Tita s. Brigittae Suecicae seu viduae
Komae (f 1373) auctore Bartholdo de
Borna ord. s. Salvatoris, confessore gene-
rali monasterii Brigittini iuxta Floren-
tiam quod ,Paradisus' vocatur. Libri 3.
Aiisg. : in AA. SS. Bell. 8. Oct. IV. p. 495-533.
— Tita altera auctore Birgero Gregorii archi-
episcopo üpsaliensi (t 1519) ibid. p. 485-495.
— Vita tertia auctoribus magistro Petro primo
confessore Vadstenensi et Petro priore Alva-
strensi, confessoribus Birgittae {ist die älteste,
1373 geschriebene Vita s. B-ae) ap. Fant, Scr.
rer. Svecic. UI. sect 2. 1871. p. 188-206; cf.
praefat. p. 185-188. — Vita sive Chronicon de
s. Brigitte auctore Margare ta Clausdotter ab-
batissa Vadstenae seu Vadstenensis coenobii
ord. s. Brig. (c. 1430, ist schwedisch geschrieben)
*ex gemino cod. ms. (cum vers. lat.) s. 1. et a.
(saec. XVII fin.) 4°. 43 pag, 1 Exempl. in Berlin,
kgL Bibl. — 'ex codd. mss. cum vers. lat. et
notis ed. Ericus Benzelius. Upsaliae 1710. 4°. —
* ap. J. E. Rietz, Scr. Suecici medii aevi. III.
Lundae 1844. p. 193-240. — "• unt. d. Tit. : Chro-
nicon de genere et uepotibus s. B-ae auct.
Margar. Clausdotter ap. Fant 1. c. III. sect. 2. 1871.
p. 207-216. — Bulla canonisationis d. d. Non.
Uct. 1391 in AA. SS. BoU. 1. c. p. 468-472. --
Canonizatio s. B-ae auctore Petro Amelio
episcopo Senogalliensi, dein arohiep, Tarentino,
tum patriarcha Gradensi * ap. Mabillon , Museum
Italioum. II. Lutet, Paris. 1689. p. 535-538. —
^wiederh. ap. Fant 1. c. III. 2. p. 241-244. —
Excerpta processu canonizationis s. B-ae ibid.
p. 218-230. — Miracula s. B-ae aliqua selecte
ibid. p. 231-240. — Appendix de miraculis
auctoribus anonymls (partes 6) in AA. SS. BoU.
1. c. p. 534-560. — Momenta quaedam itineris
Hieit^olymiteni s. B-ae ap. Fant 1. c. III. 2. p.217.
Commentarii historici super non-
nullis revelationibus s. Birgittae de rege
Magno Erici et successoribus eins.
Wol nach der "Wahl Erichs von Pommern 1896 von
einem Cleriker aas Lincöping verfasst.
Ausg. : ed. Annerstedt ap.Fant, Scr. rer. Svecic.
m. sect. 1. 1876. p. 16-20.
Revelationes seu über reve-
lationum celestinm s. Birgitte de regno
Swecie.
Ausg. : ed. ex recognitione Joannis de Turre-
cremate ^ Roma 1488. 4*. — « Lubecae 1492. fol.
{Hain n° 3204.) — ' Nurembergae, p. Ant Ko-
berger 1500. fol. — Ubid. 1517. fol. — Ubid.
1521. fol. — «Romae 1521. fol. — Ubid. 1557.
fol. — Olim a card. Turrecremata recognitee et
c. notis Gundisalvi Duranti ® Romae 1606. fol. —
»Antwerp. 1611. fol. — »* Romae 1628. fol, —
** xusamme7i mit Revelationes s. Hildegardis et
s. Elisabethae. Colon. 1628. fol. — *• olim a Joa.
de Turrecremate recognitee . . . impr. op. S. Hör-
mann. Monachii 1680. fol. — " revelationes se-
lectee . . . textum cognovit A. Heuser. Coloniae
1851. 12mo.
Uebers.: Certayne reuelacyons of St Bri-
gitte with an epistle of S. Bernarde, called de
golden epistle. London, Th. Godfrey, s. a. 8®.
Revelations Celestes et divines de s. Bri-
gitte de Suede . . . divisees en 8 livres, trad. par
Jac. Ferraige. * Paris 1624. 4<> et » Lyon 1649. 4^
— 'Avignon 1850. 4 tom. in 2 vol. 12mo.
Propheties merveilleuses de madame St. Bri-
gitte, jusqu'ä present trouvees veritobles. Lyon
1536. 16^0.
Prophetia di s. Brigida, con un Credo et
una Salve regina vulgare: et doi capitoli della
gloriosa virgine Maria in terza rima cöposti. s. 1.
1535. 4«.
H.Birgittas uppenbarelser. £f ter gamla hand-
scrifter utgif na af G. E. Klemm in g. (-4. m. d. Tit. :
Samlingar utgifna af Svenska Fornskrift-Sällska-
pet.) Stockholm 1857 — 1862. 4 vol. gr. 8°.
The four revelations of St. Bridget by Rieh.
Whvtforde. London 1531. 12mo.
Revelacion van s. Brigitten van den leven
ende passie 0. H. Jesus Christus ende sijnre moe-
der Marien. Antwerp. 1491. 8®. Ooth.
Santo Birgitte openbahringe. Lübeck 1496.
kl. 4°.
Das büchlin d'hymlischen Offenbarung sant
Birgiten. Augsp. 1502. 4°. u. s. w.
Birgittae v. Schweden himml. Offenbarungen,
Gesichter u. s. w. Aus d. Lat. durch A. Megerle.
Cöln 1664. 2 vol. 4».
Offenbarungen, Ausgewählte, der h. Bri-
gitte. Uebers. von A. Heuser. Köln 1851. 12mo.
Erl.'Schr. : Binder, G., Die heil. Birgitta von Schweden
u. ihr Klosterorden. Jnbiläamsansg. zum 5. Centenar.
der Canon isation. München 1891. gT.8f*. XVI.205pag.
Jk 2.20.
S. Birgitta, ora pro nohis. Memoriale effigiatnm li-
brurum prophetiaram sive visionum b. Brigidae alias
1224
VITA S. BRIOCI — VITA S. BRUNONIS ARCHIEP. COLON.
Birgittae stirpis regiae de remo Snetiae. Acoedit
Vita sea legend« cnm miracims. Bomae 1666. fol.
L8.
Brinkmann. A., Den heilige Biigitta. EtknltwdusL
Billede fra det 14. Aarh. Koebenhavn 1893. 8». VUL
419 pag.
Bnena , Comment. praevias in AA. SS. BoU. Oct. IV.
p. 868-484.
Burlamacchi. O., Vita della s. m. a. Brigida dl
Svezia. NapoÜ 1709. 4P\ Firenze 1768. 4».
Caps in 8, Beni., De revelationibiis Brigittae Saedcae.
Vitembergae 1716. 4».
Clarns, Lndw., Daa Leben der h. Brigitta. Neabe-
aibeitet. Regenabnig 1866. S». 240 pag. Jk 2.26.
Flayignv, Comtesse (Catherine) de, Sainte Brigitte
de SnMe: sa vie, ses r6v6lations et ton oeuvre.
Paris 1892. 80. XU. 626 pag., 1 tob,
Oerson, Job., cancell. Paris., Diss. de probatione
spiritanm deqne visionibns ac revelationibns novis
cante diindicandis , occasioDe caoonisationis Brigittae
in Constantienfd concilio a. 1416 die Angnstini edita,
^ap. Hordtj Constant. concil. III. prs. 3. p. 28-88.
*tn Qersoni opp. ed. Dnpin p. 87-43; 48-49.
Hammerich, ^., Den hellige Biigitta og Kirken 1
Norden. KjSbenhavn 1868. 9fi. JI. 360 pag. OuUDcar-
BieUung. (Üobera.: St. Birgitta, die nordische Pro-
phetin nnd Ordensstifterin. Elin Lebens- n. Zeitbild
aas d. 14. Jahrh. Deutsche Ausg. von Alex.Michelsen.
Gotha 1872. gr. 8P. XVl. 296 pag. Ui4.60).
: Den hellige Brigitta som ForlOber for Re-
formationen i Norden. Tale ved üniversitots Befor-
mationsfest 1861 m Nordisk Universitets-TidskrifL
L Kjöbenhayn 1862. BP. p. 88-102.
Johannes de Turre crem ata ord. Praed., Apologia
pft> taendis revelationibus s. Bixgittae. Defensionee
revelationam s. Birgittae Vatzstenensis ftictae in con-
dlio Basileensi a. 1488 ap. Mansi, Collect^ conoil.
X3CX. p. 699-814.
Oqu e n d 0 , Mig. de , Vida de s. Brigida. San Sebastian
1676. 40.
Schwab, J. B., Johannes Gerson. Wänbnxg 1868.
gr. BP. p. 864 ff.
Vastovins, Vitis aqailonia. Coloniae 1628. fol. p.
97-110.
Vie admirable de s. Brigitte par le P. Bin et. Leyde
1634. BP.
Vie de s. Brigitte de Saöde^ 6crite snr lee doooments
anthentiques par ane religieuse de l'Adoration per-
p^tnelle. Paris 1879. 2 vol. 12 mo. 7 fr. 60 c.
Vgl. Diarium Wazstenense.
Vita s. Catharinae Suec.
Vita 8. Brioci episcopi et con£ in Bri-
tannia Armorica (420 — 515) auctore ano-
nyme suppari.
Handsehr,: Angers, Stadtbibl. n« 730. —
Paris, Nat.-Bibl. fonds lat n® 1149. — Rouen,
öffentl. Bibl. U 119 (olim Hist. 70). mbr. sec. X.
Ausg.: * ed. Fr. Plaine in Analect. Bolland.
n. 1883. p. 162-188; — Relatio reliquiarum
ibid, p. 188-190. — ^tctederh, unt. d. Tit.: Vie
inedite de s. Brieuc, eveque et conf. Texte latin
avec prolegom. en fran^. par Fran9. Plaine. Saint -
Brieuc 1883. gr. 8®. 2 fr. 50 c. — Vita alia ex
officio proprio eccles. 8. Brioci in AA. SS. Boll.
1. Mai. I. p. 92-94. — Historia translationis
ibid. p. 94; ef, VE. p. 539.
Erl.'Schr.: Devisen, L.G. dela, La vie, les miraclee
et les Eminentes vertus da S. Brieuc, prämier evesqae
de l'eueschö appel6 de son nom , sainct Brienc. En-
semble, la transiation dee relit^nes dudit sainct Brieno
. . . S.Brievel627. 8P. R6impnm6 par L. Pnrd'homme
1873. (Paris, £d. Roaveyre 1874). 18 mo. Imprime
avee hat. Ttrage ä 240 exempl. 6 fr.
Hardy, Descript. catalogae of materials. I. 1. 1862.
p. 108.
Histoire littöraire de la France. XXI. 1847. p. 578.
De s. Brfthuno seu Berethuno abbate Bever-
lacensi in Anglia (f 733) in AA. SS. BoU. 15.
Mai. ni. p. 503.
De 8. Brithwaldo sive Berthwaldo archiepi-
Bcopo Cantuariensi (f 731) in AA. 88. BolL 9.
Janr. I. p. 597. 598. — *ap. Mabillon, AA. 8&
0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 5^. 529.
De 8. Brithwaldo episcopo Wintoniensi in An-
glia (t 1045) Un AA. SS. BoU. 22. Janr. IL p. 446.
— ' ap. Mabillon, AA. 88. o. s. Ben. saea VI. 1.
p. 473-475.
De 8. Britonio episcopo Trevirensi (-f* cca. 386)
in AA. SS. BoU. 5. Mai. H. p. 11.
Tita b. Brocardi prioris generalis se-
cundi ord. s. Mariae de Monte Carmelo
in Palaestina (f cca. 1221) auctore ano-
nymo.
Äuag. : ex ms. in AA. SS. BoU. 2. Sept. I. p.
578-582. Cf. Yeldii comment praevios ibid, p.
576-578.
De s. Brothono et s. Gwendoiina cultis in
WaUia (saec. VI) Tinnebroekii notitia in AA. SS.
BoU. 18. Oct Vni. p. 358.
De 8. Bnigaoio episcopo Bath-Maghensi in
Hibernia (f ante med. saec. VI) Q. de Smedtii
notitia in AA. SS. BoU. 1. Nov. I. p. 343-345.
Tita s. Bnini seu Brunonis ABtensis^
Signiensium episcopi et abbatis Montis
Casini.
Ausg. : ^ edita Hb. IV. c. 33 Chronici Casinensia
a Petro Diacono prout eam disposuerat Leo
episc. et card. Ostiensis. — ' wiederh. ap. Migne.
Patrolog. lat CLXIV. p. 89-96.
De 8. Brunone epiaoopo Herbipolensi (f 1(M5)
Henschenii comment lüstoricns in AA, SS. BoU.
17. Mai. IV. p. 38-40. — Miracula a. 1202 et
1203 patrata ibid, p. 40. 41. Gf. VII. p. 802.
ErL'Sekr. : Baier, J., Der h. Bruno Bischof ron 'Wttx-
bnrg als Katechet. Ein Beitng zur deatachec Schal-
geschichte. Wttrzboig 1898. gr. 9». 167 pag. Jlk2.
De 8. Bninone episoopo Verdemi (f ocsu 975)
ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 501.
502.
Tita s. Brunonis archiepiscopi Colo-
niensis (f 965), fratris Ottonis M. imp.,
auctore Euotgero seu Rotghero Be-
nedictino seu clerico Coloniensi ad 8.
Pantaleonem.
Von Bedeutnng fOr die Geschichte der Sachsen , das
Reiches , der Kirche , sowie Ar die Sittengosch. Dent9eh>
lands. Qeschriehen 966 oder 967.
Handsckr.: Brüssel, k. Bibl. n» 329-341.
mbr. sec. XV. fol., ehemals in Cöln; n® 7460. sec.
Xin. — Wolfenbüttel, mbr. sec. XV. 76. 14.
ms. Aug. fol. Vid. Pertz , Mon. scr. IV. p. 253.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit SS. 11. Oct V. p. 701
(ed. Colon, a. 1617. 11. Oct p. 163-175). — 'ap.
Leibnit., Scr. rer. Br. I. p. 273-289. Sekiechter
Text. — *in ÄJl. SS. BoU. 11. Oct V. p. 765-
788. — * ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 254-275.
— * in usum scholar. ex mon. 0«rm. recadi fecit
Pertz. Hannov. 1841. 8°. 60 ^ Varianten daxu
ed. B. Simsen in Archiv für die Geschichte des
Niederrheins. VII. p. 167-172. — ^tciederh, ap.
Migne, Patrolog. lat CXXXIV. p. 941-978. —
VITA S. BRUNONIS ARCfflEP. COLON. — VITA S. BRüNONIS QÜERF.
1225
^Brachstücl: ap. Bouquet, Recueil IX. p. 124;
X. p. 360.
Uebers.: deutsch von J. v. Jasmund. Berlin
1851. 8* (== Qeschiobtschreib. d. deutschen Vor-
zeit. X. Jahrh. 3. Bd. ; 2. Aufl. =» Geschiohtschr.
Bd. 30. Leipzig 1890).
Yita s. Brtmonis eiusdem alia
auctore anoiiTino saeculi XTT med.
Viel später als die Torhergehende Vita geschrieben,
hat manches ans Rnotger geschöpft.
Handsehr.: Brüssel, \. Bibl. n^ 329-341.
mbr. sec. XV.
Atisg. : * zuerst ap. Pertz , Mon. scr. IV. p. 275
279. Varianten daxu ed. B. Simson 1. c. VII. p.
163-165. — *wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXIV. p. 977-988. — Epitaphium s. B-s
^ ed. Surius 1. c. — • ap. Leibnit. 1. c. I. p. 290.
— « in AA. 88. Boll. 11. Oct. V. p. 790. Cf. Ri-
golotti nota ibtd. Suppl. p. 80*. — Epitaphium
aliud ap. Dummler, Geschichte des ostfränki-
schen Reichs. L Berlin 1862. p. 594. — Testa-
men tum s. B-s * ap. Miraeum. — *ap. Leibnit.
1. c. I. p. 289. 290. — ■ in AA. SS. Boll. 1. c. p.
788-790. Ueber alte Abschriften desselben vgl.
Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. VIII. p. 191.
Erl.'Sekr.: Aschbach in Niedeirheinisches Jahrbach.
1843. p. 22-41.
Byens, Conunentar. praevios in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 698-764.
Cardaans, H., Zar Vita s. Brononis aactore Raot-
gero in Chroniken der deatschen Stftdte. XII. p. LV.
Contzen, Die Geschichtschreiber der sächs. Eaiser-
zeit p. 116-120.
Dieraaor, Job., Raotger and der Aafstand von dö8.
Eline krit. Untetsnchun^r. 1866 m BQdingers TJnter-
sachongen zor mittlem GescMchte. II. I^ipzag 1871.
gr. &o. p. 1-62.
DOnnises in Jahrbficher des deatschen Reichs, hrsgb.
von L. Ranke. 1. 8. p. 64 -71.
D Um ml er, E., Za Raotgers Leben Bronos «n For-
schangen zor deatschen Geschichte. XU. G^ttingen
1872. p. 446. 446.
Giesebrecht, W., Geschichte der Kaiserzeit I. p.
742 (2. Aafl. I. p.776; 6.Anfl. 1. 1881. p. 321- 831. 401
-408. 431-436; vgl. p. 817. 826. 829).
Janssen in Annalen des Niederrheinischen histor.
Vereins. I. Kliln 1856. p. 85.
Krüger, E., Bransl Enbischofs von KOln Einflass aaf
Kirche and Schale in Lothringen , mit besonderer Be-
rücksichtigang seiner SchOler. Diss. 1876. 8^. 50 p(xg.
Manitias, M., Za Rahewin, Raotger [vita s. Bra-
nonis] . . . in Neaes Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XII.
1887. p. 369. 370.
Martin, C, Beitrage zar Gesch. Branol von CÖln.
Progr. d. Gymn. and der höh. Büigerschale. Wesel
1878. 40.
Maarenbrecher. G., De historicis X saecali scri-
Storibas , qai res ab Ottone M. gestas memoriae tra-
ideront. Uiss. Bonnae 1861. BP. p. 24-27.
: «n FoTschangen z. deatschen Geschichte. IV. p.
567-698, gegen Bommei.
Die Kaiserpolitik Ottos I in v. Sybels Histor.
Zeitschrift. Bd. V. p. 130 fT.
Meyer, Ern., DeBrnnonel archiep. Coloniensi, Lotha-
nngiae dnce qaaeetiones VII. Diss. Gryphiswaldens.
Berolini 1867. 9>. 36pag.
Pfeiffer, Job. Phil., Uist. - kritische Beitrftge zar
Gesch. Bronsl, Erzkanzlers, Herzogs von Lothringen
and Enbischofs von KOln. (963—966.) CöIn 1847.
8». 47pag.
P i e 1 e r , Erzbischof Brano I von KOln. Progr. d. Gymn.
Arnsberg 1851. 4^
Rommel, Otto, Der Aalbtand Herzog Ladolfs von
Schwaben in Forschangen z. deatschen Geschichte.
IV. p. 121-158.
Schatze, Frdr., De Branonis I archiep. Colon, orta
et stadiis praecipaisqae rebas ab eo gestis. Dissert.
Balis Sax. 1867. gr. 8». 44pag,
Strebitzki, Qaellenkritische üntersachangen zar
Gesch. des EnbischofB Br. von KOln. Pn^. d. Gymn.
Neustadt in Westpr. 1875. 4».
Vogel, Ratherias von Verona I. p.l56ir. ; II. p. 14-18.
Wattenbach, Deatschlands Gesohichtsqaellen p. 184
(6. Aafl. I. 1886. p.836; 6. Aafl. L 1898. p. 321-823.
360. 361).
Zimmermaan, 0., BranI Erzbischof von KOln and
die in den Schalen seinerzeit gepflegte Wissenschaft.
Diss. s. a. 8^. 31 pag.
Tita s. Bninonis archiepi8Copi*) gen-
tium et Prussorum apostoli seil Qtierftir-
tensis et martyrom 18 sociorom in Prussia
(f 1009) auctore Thietmaro episcopo
Merseburgensi.
Ausg. : ex cod. ms. et edit. Reineccii in A A
SS. BoU. 14. Febr. IL p. 798. Cf. p. 796. Vgl.
die folgenden
Acta s. Bninonis -Bonifacii martyris.
Ex chronico Dietmar! et Vita s. Ro-
mualdi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 19. Jon. VI. 1. p. 223
- 225. Hier ist die Vita ex Thietmaro nur wie-
derholt u. aus d. Vita s. JRomualdi vermehrt.
Vgl. Yita s. Bonifacii archiep. apost. c. Basslam.
Epistola 8. Brunonis archiep. ad
Henricum 11 imper.
Sehr merkwürdig and lehrreich. Wichtig fttr die Poli-
tUc dieses Fürsten.
Ausg. : ^ hrsgb. von Alex. Hilferding in einer
russischen Zeitschrift, Moskau 1856. — ' mit Ver-
besserungen hrsgb. von Jaffe ap. Miklosich u.
Fiedler, Slav. Biblioth. II. Wien 1858. p. 307. —
' ap. W. Oiesebrecht, Gesch. der d. Eaiserzeit
2. Aufl. n. p. 648-651; 3. Aufl. IL p. 667-670;
4. Aufl. n. p. 689-692; vgl. p. 104-109. — *ap.
Bielowski, Monum. Poion. bist I. p. 224-228,
mit Facsim. [deutseh hrsgb. von Zeissberg im
Sitzungsber. der Wiener Akad. der Wissensch.
LVn. p. 353; ef p. 352. n. 3].
Erl.'Sehr.: Cohn, Adf., Kaiser Heinrich O. Halle 1867.
p. 106.
H 1 r s c h - P a b s t , Kaiser Heinrich II. Bd. II. p. 272. Anm.
Zeissberg, H., Die öffentliche Meinung im XI Jiülirh.
über Deutschlands Politik gegen Polen in Zeitschrift
f. d. Österreich. Oymnasion. 1868. p. 83-100 {Bnms
Brief bildet den Mtttdpunkt der Abhandlung).
Martirium s. Brunonis archiep. nar-
rante Wiperto, eins comite.
Kurzer aber Iflgenhafter Bericht.
Ausg. : ^ ap. Pertz , Mon. scr. IV. p. 579. 580.
— • ap. Bielowski , Mon. Polon. bist I. p. 229. 230.
Sri.- Sehr.: Bruno Apostolus oder des römischen Apo-
stels in Preussen Branonis Leben , Todt . Verehrung,
wie auch der zu Querfurdt entstandene Oster- JMüirkt,
Ton D(a7.) S(igism.) B(üttner). HaUe 1714. &>. Mü
xwei Kupfern,
G ieseb recht, W., Erzbischof Brun-Bonilhcias, der
erste deutsche Missionar in Preussen in Neue Preus-
sische Provinadalblätter. 3. Folge. Bd. I. Königsberg
1858. 80. p. 9 -28. {^Es gibt auch SeparaiaMrücke, aber
nicht im üandel. — Auch in seinen: Deutsche Beden,
p. 29-54).
6iesebrecht,L., Wendische Geschichten III. p.90S.
Heine, H., Der heil. Brun von Querfurt , der Apostel
der Petschenegen und die Entstehung des Querfurter
Wiesenmarktes. Nach den neuesten Forschungen be-
arbeitet. Querfurt 1877. Sfi. 27 pag. 50 4.
*) Bruno wird bald arehi
Er ist Verfasser der Vita 9. A
Vita g^uinque fratnan Paloniae.
, bald qaisoopue genannt,
«p. Pragensie und der
1226
VITA S. BRÜNONJS EP. SIGNIAE — VITA BÜRCHAEDI COMITIS
Kolberg, A., Der h. Bruno von Qaerfnrt, zweiter
Apostel vonPrenssen. I.Thl. Geschichte des h. Bmno
in Zeitschrift f. d. Gesch. u. Alterthamskande Erm-
lands. Jahrg. VIII. 1884 — 86. Braunsberg. p. 1-108
(auch besonders abgedruekt: Braunsberg 1^. gr. 8^).
Mabillon, De s. Bnuione archlepiscopo Rnssonim et
mart. in AA. SS. o. s. Ben. saec.YI. 1. p. 79-81.
Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsqnellen. 6. Aufl.
I. 1886. p. 830 -832 ; 6. Aoll. I. 1893. p. 854. 365.
Zeissberg. H., Die Kriege Kaiser Heinrichs II mit
Herzog Boloslaw I von Polen in Sitzungsberichte der
Ehil. -hist. Gl. der Wiener Akad. der Wissenschaften
.VII. 1868. p. 846-869; vgl. Zeitschrift f. d. »sterr.
Gymnasien. 1867. p. 381 IT., 1868. p. 89 ff.
Vgl. Bruno Querfurtensis.
Vita s. Brunonis episcopi Signiae in La-
tio (f 1123) auctore anonymo (ante 1206).
Es sind 30 kurze für den kirchlichen Gebranch be-
stimmte Lectionen.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 478-
488. Cf. SoUerii commentar. praevius ibid. p.
471-478. Vgl. Bruno ep. Sign.
Vita s. Brunonis fundatoris ordinis Car-
thusianorum (f 1101) in Calabria auctore
primonim quinque Carthusiae priorum
Chronologe anonymo.
Ausg. : ^ ex ms. Colon, in A A. SS. Boll. 6. Oct.
III. p. 703-707. — ' tciederh, ap. Migne, Patrolog.
lat. cm. p. 481-492. — Vita altera auctore
Francisco a Puteo Cartusiae Maioris prioro
^ Basileae cca. 1515. — * wieder h. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 707-724 — u. 'ap. Migne 1. c. p.
491-526. — Vita tertia e vitis per Puteanum
et Blömenvonnam scriptis a Surio collecta ' in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 724-736. — ^wiederh. ap.
Migne 1. c. p. 526-552. — Vita qnarta auctore
Zacharia Benedicto, Vicentino, monacho Car-
thus. (in Hexametern um 1508 geschrieben) ^ in
Brunonis oper. Paris, ap. Jod. Badium Ascen-
cium 1524. fol. — ' in eiiisd. oper. ed. Theod.
Petrei. Colon. 1611. 1640. fol. — "tn eiusd. oper.
ed. J. Morocurtius. Antverp. 1640. 4^ — Epi-
stola encyclica qua eins mortem nuntiarunt di-
scipuli in AA. SS. Boll. 1. c. p. 736. — Tituli
funebres seu divei-sae ad epistolam praecedentem
responsoriae ibid, p. 737-765. — Appendix seu
supplementum ad gloriam Sancti posthumam ibid.
p. 766-777 {tciederh. ap. Migne 1. c. p. 605-633).
Erl.' Schar. ; Alf an ra, Joaq., Vida del patriarca s. Bmno,
y principio de an religion, qne lundo en los mny
asperos montes de Cartuxa. Compendio. 2. ed. Sala-
mancal791. 4®. 270 pag.
Byeos, Commentar. praeTias in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 491-703 {iriederh. ap. Migne 1. c. CLII. p. 9-482).
Capello, P., Vita di san Brunone, fondatoro dei Car-
tosini ; libri 8. NouTille-sous-Montreail 1886. 8°. VII.
424 pag.
Desiderio, Qiac., Vita di s.Bmno. Bologna 1657. 4^.
282 pag.
Dncreux, £mm., Vie do s. Brauon , instituteur de
Tordre des Ghartrenx. Ronen 1812. i2mo.
Faria, Basil. de, Vida do patriarcha s. Bruno, fnn-
dador da Cartuxa. Lisboa 1649. 4<^
de Fracy, Vie do s. Bmno, fondatenr des Cbiirtreux.
Avoc div. remarques. Paris 178f). BP.
Galerie do s. Bruno, fondateur do Tordre des Char-
treux , peinte par Lesueur. Paris 1826. 25 planches,
et portr. gr. 49.
li a n f r a n c u s , Jo. , Vita s. Brunonis , Cart. patriarchae.
S. 1. ot a. (Romae c. 1630.) Quer -4°.
Lofebvre, F. A., Saint Bruno et I'ordre des Char-
treux. Bar -lo-Duc 1881. 2 vol. Bfi. 16 fr.
Launoy, Jo. do, Defonsa Romani breviarii correctio
circa historiam s. Brun(»nis , seu de vera causa se-
ces.sus s. Brunonis in cremum dissertatio. Paris. 1646.
9>. — wiedsrhoU Argentoreti 1656. Bf>. ibid. 1C70. $\
160 pag.
Le Conteulx, Gar., Annales ordinis Cartrtrienfl«. I.
Monstrolii 1887. 4''. p. m-cxvin: vila s. Bmnomg.
Madariaga, Juan de, Vida del seraficw padre san
Bmno patriarca de laCartttxa. Valencia 1596. kl. 4".
M a 1 1 a n t s , Peeter , Leven , denghden , minücelen eD>le
gratien van den h. Bmno , instelder van het orden
der Cartiiaijsers. Antwerpen 1673. 8'\ Sdw «Mtten.
Morocurtins, J., Bmnonins. S. Brunonis Cartns.
vita iuxta Franciecom a Pnteo. Carmen. Antvcrj*.
1540. 4«. 54 fol.
Pen timal li , Heleagro , Vita del gr. patriarca a. Brac»
Cartusiano , dal Surio et altri antori lat. listretta in
ling. Ital. Roma 1622. 9>.
Saussaye, Andr^ dn , Epistola de cansa conversioms
8. Bmnonis. Paris. 1646. 8^.
Tappert, Dion. Mar., Der heil. Bruno, Stiftor dv>
Karthäuser - Ordens , in seinem Loben and TVirkeu.
Luxemburg 1872. gr. 8f>. 628 paa. Jk*.
de Tracy, Vie de s. Brunon, fondatenr des Chartr^nx.
avec diverses rMnarquos sur le mdme ordre. Pari^
1785. 12mo.
Tromby, B., Storia crltica ... del patriarca s. Bm-
none e del suo online. Napoli 1773—77. 7 vol. fcA.
Tugenden, Wunder nnd Leben des h. Bmno. Ant-
werpen 1673. 12mo. Mit 16 Kupfern.
Vie de s. Bmno, fondatenr de I'ordre des Chartreax.
d'aprös los tabjeaux de Le Sueur, conserrtis k la
Grand - Chartrouse. R^petition de la collection <ia
Ijonvre reprodnite en phutotypie. Texte tradoit >i^
Lanrent Snrins par nn religienx de Tordre, accora-
pagnö d'une ötnde critique de cette repötition cr>ia-
par^e anx originanx par Z6non Fidrc. Lyon ISsü.
4«. 15 ft".
Villereye, Ant., Vie de b. Branon. Paris 18i]6. fe".
Vita del gran patriarca s. Bmno Cartusiano. Dal Siri.-.
et altri antori latini . . . descritta, e da Mc'.e4:rr<
Pentimalli . . . ristretta in lingoaitaliana. Imprtis«^i••Lr
2a. Roma 1622. 8°.
Z a n o tt i , Ercole Maria , Storia di s. Bmnone patriarm
del sacro online Cartusiano. Bologna 1741. 4l'.
Vita s. Brynoiphi episcopi Scarensi>
(t 1317) in Suecia.
Ausg. ; * s. 1. et a. (Lubecae, Ghotan cca. l-t^i.
4<». Vgl. Aurivill, Catal. bibl. üpsal. L p. 141. -
^ photolithographiii af G. E. Elemming med hans
uppsats ,Oin vita B-iS Stockholm 1870. 4^ -Vwr
75 Exempl. gedruckt. — *ed. 1' wiederh. ap. Fanr,
Scr. rer. Svecic. III. sect. 2. 1871. p. 138-185.
Erl. -Sehr.: Honschen, Commentar. historicns d« ^,
Brynolpho in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 925. JO'.
Mansi, Concil. XXVIL 1784. p. 871-873; XXVffl.
p. 930-936.
Vita 8. Bucoli episcopi Smymensis (t
cca. 100).
Ausg. : ex novo anthologio graeco in AA. SS.
Boll. 6. Febr. I. p. 767. — Alia vita ex atti-
s. Polycarpi 26. Janr. ibid. p. 767. 768.
Miracula Burchardi III archiepiscopi
Magdeburgensis (d. 21. Sept 1325 oceisi}.
Ausg.: ed. W. Schum in Neues Archiv d. G►*^.
f. ä. d. Gesch. XII. 1887. p. 588-590; cf, p. 5865.
Tita Burchardi comitis Melodimensi^
et Vindocinensis (f 1012) qui apud Hug<>-
nem Capetuin et Robertum eius filium
gratiosus, auctore Odone monacho S.
Mauri Fossatensis, qui eam scripsit
a. 1058.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. Colb. 3778. 15.
sec. X; — St. Germ, n*^ 509.
Ausg. : * ap. Jacob. Du Breul , SuppIementiiLn
antiquitatum urbis Farisiacae. Paris. 1614. 4®. j«.
VITA S. BURCHARDI EP. HERBIPOL. — DE S. BUSIRIDE
1227
147-1()6. — 'ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IV.
p. 115-125. — "äp. Bouquet, Rec. X. p. 349-
360. — * nach Duchesne ap. Migne, Patrolog.
Ist. CXLIII. p. 847-862. — * unt. d. Tit.: Vie
de Bouchard leVenerable, O* de Vendome, de
Corbeil, de Melun et de Paris (10. et 11. siecles),
par Eudes de Saint -Maur, publ. par Charles
Bourel de La Ronciere. Paiis 1892. 8« (=- Col-
lection de textes p. s. ä l'etude et k l'enseigne-
ment de l'histoire. XIII).
Uebers.: franxösisch par Sebast Rouilliard
' in seiner Histoire de Melun. Paris 1628. 4^ —
^einxeln unt d. Tit.: La vie de hault et puis-
saot SSeign. M. Bonrchard, comte de Melun, Cor-
beil et Paris. Soubs les regnes de Hues Capet
et Robert, l'an 1000. Composee environ l'an 1058
pai* Odon (Endes) religieux de s. Mor des Fossez
. . . ibid. 1628. 4". — • publ. en lang, f rang, par
Guizot, Collect. VII. p. 3-28 (Paris 1825).
A ita s. Burchardi episcopi Herbipolen-
sis seil Wirziburgensis (f 754) auctore
anonymo: .Terrenarum'.
V 7
Der Verf. nrass vor 964 gelebt haben , nicht sehr be-
deutend.
Handschr.: Carlsruhe, n* 84 (69. VIL 18).
mbr. sec. XI. fol. f. 83. — Erlangen, Un.-Bibl.
n«» 321 (olim 268) mbr. sec. XIII. fol. min. —
München, Staatsbibl. Lat. n« 9506 (Alt. sup. 6).
mbr. sec. XII. fol. max. ; — n» 22244 (TV'indb. 44).
mbr. sec. XII. fol. max. — St. Gallen, Stiftsb.
n"571. mbr. sec. IX. 4*^ mai. — Wien, Hofb.
n° 577 (hist. eccl. 138). mbr. sec. XU. 4°.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. IV. 2. p.
651-657 (*ed. Basnage III. 1. p. 1-3). — »trtc-
derh. ap. Mabillon, AA.SS. o. s.Ben. saec.III. 1. p.
700-703. — * in AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p.
573-575. — *ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 1. p. 47-50. — Vita alia auctore ano-
nymo. Libri 3 [von geringem Werte j Ueberarbei'
iung der vorhergehenden Vita. Ihr Verf. tcar
Mönch des St. Andreasklosters bei Würxburg %u
Anfang des 12. Jahrh.; sein Name Egilward
beruht nur auf einer Angabe des Trithemius.
{Handschr. : 0 x f o rd , XJn.- Bibl. Bodl. Land Mise,
n" 163. mbr. sec. XV. fol. max. — Würz bürg,
Un.-Bibl. nM54. chart. a* 1588. fol. — n«» 96.
Chart, sec. XVI— XVIIL 4°. fol. 42-61)1 * omissis
indice eapite, carmine, prologo, lib. IL e. 9 ed.
Surius, De prob. SS. hist. 14. Oct. V. p. 741-758.
— 'ed. Canisius, Lect. antiq. ed. Basnage III. 1.
p. 5-7. — *omisso libro I ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. sec. in. 1. p. 703 -7 18. — '•auctore Egil-
wardo ex ms. in AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p.
575-594. — *Capitel, Prolog, lib. I. II auszugs-
weise y lib. III ganx auctore ut traditur Egil-
wardo ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 1. p. 50-62. — ^Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. III. p. 670. 671. — Vita metriea per Jo-
hannem de Luterbech, oriundum de Erfordia,
presb. et conventualem S. Stephani Wirziburgensis
(cca. 1350) consoripta ap. Gropp, Collect, noviss.
Script. Wirciburg. L 1741. p. 800-808.
Erl.-Sehr.: Bnens, Comment. praevius in AA.SS. Boll.
1. c. p. 6Ö7-573.
Lorenz, Deutschlands Qeschichtsqaellen. 3. Aufl. I.
1886. p. 155.
Nürnberger. A., Aus der litterarischen Hinterlafison-
schaft des h. Bonifatius und des h. Barchardus. Neisse
1888. gr. Bfi. 48pag. JL 1.
Observationes praeviae ap. Mabillon I.e. p. 698-700.
Oegg, Job. Ant., Versnch einer Korographie der Erz-
n. Haupt- u. Residenzstadt Würzbuig. 1. AVüizburg
1806. gT.&*. p. 395-426.
Re 1 1 b e rg .Deutschlands Kirchongeschichte 11. p. 814.
Ullrich, Emilf Der heil. Bnrkardus, erster Bischof
von Wdrzburg und die St. Bnrkardusgrotte zu Hom-
burg am Main. Nach geschieht!. Quellen daigestellt.
WürabuiK 1877. gr. 16mo. 20pag.
"Wa ttenbach, Deutschlands Groschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 1685. p. 126. II. 1886. p.3ö2; 6. Aufl. I. p. 184. U.
p. 386.
Tita Burchardi epi8Copi Wormatiensis
(f 1025) auctore anonymo.
Enth< viele lehrreiche Nachrichten. Geschrieben nach
1080. — Vom Monaehtu Kirsgartmuis zum Theil in seine
Chronik aufgenommen.
Handschr.: sind nicht mehr vorhanden.
Ausg.: ^ in D. Burchardi Wormaciensis eccl.
episc. decretorum libri XX. Opus nunc prinium
excusum. Coioniae, ex offic. M. Novesiani 1548.
fol. Die Vita hinter dem Index. (Aeusserst selten,
ein Exempl. in Wolfenbüttel.) — • hieraus ed.
Waitz ap. Pertz, Mon. Germ. scr. IV. p. 829-
846. — ^fciederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXL.
p. 507-536. — * ap. Henr. Boos, Monum. "Wor-
matiensia. 1893. p. 99-126; cf. Einl. p. xxvi. —
Eloginm B-l auctore He ri manne clericoAVor-
matiensi ap. Pertz 1. c. p. 829.
Erl.-Schr.: Oiesebrecht, "W., Geschichte der deut-
schen Kaiserzeit I. n. 748 {2. Aufl. I. p. 782).
Grosch, Herrn., Burenard I Bischof zu Worms. Leip-
ziger Diss. Jena 1890. 8*^.
Manitius, M., Ueber die Vita Burchardi episc. Wnr-
mat. in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIII.
1888. p. 197-202; %ctisi nach, dasa der unbekannte
Verf. xum grossen Thtik aus Alperts Sehriß De di-
versit. temporum cofmnlirt hat.
Watten bar h. Deutschlands Geschichtsqnellen p. 193
(5. Aufl. I. 1885. p.362; 6. Aufl. I. 1893. p.892).
Vgl. Burchardus Worm. episc.
Elogium b. Burchardi presbyteri Bein-
wilae in Helwetia (saec. XIII. XIV) au-
ctore Augustino Stöcklino.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20. Aug. supplem. p.
829 - 832. Cf. Pinii comm. praevius ibid. p. 8:^7
-829. Mit Abbildung.
De V. Burchardo II S. Galli apud Helvetios
abbate (f 1023. 4. Mart.) ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 198-200.
Vita s. Burgundofarae abbatissae (f 657)
seu Gesta in coenobio Ebroicensi in dioe-
cesi Galliae Meldensi, auctore Jona Bo-
biensi abbate.
Ausg.: *ap. Mabillon, AA. SS. o. s.Ben. saec. II.
p. 439-449. — ^fälschlich unter Bedas Namen
in dessen Opera edit. Colon. 1688. HI. p. 258 -266.
— 'ed. Surius, Vit. SS. 3. April. — * ex Mabillonio
ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVn. p. 1069-1084.
— Testamentum B-ae ibid. p. 1137-1140.
Erl.'Schr.: "Watten b ach, Deutschlands Qeschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 110. 112; 6. Aufl. I. 1893.
p. 116. 118.
De 8. Buriena virgioe in Comubia Angliae
provincia Henschenii sylloge in AA. SS. Boll.
29. Mai. VIL p. 37.
De s. Busilide confessore Ancyrae in Galatia
(saec. IV) in AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 364.
1228
DE S. CADEOLDO — DE 8. CAESABIA
c.
De s. Cadeoldo seu Edaldo episcopo Vien-
nensi in Gallia (f 696) in AA. SS. Boll. 14. Janr.
I. p. 975.
De s. Cadlkrcho confessore non poni in Wallia
septentrionali (cca. med. saec. VI) Yict. de Buokii
sylloge in AA. SS. Boll. 24. Oct X. p. 763. 764.
Yita s. Cadoci episcopi Britanni (f
590?) auctore anonymo.
Ättsg.: ap. W. Rees, lives of the Cambro-
British saiots, of the fifth and immediate suc-
ce88ive centuries. Llandovery 1853. 8**. p. 22-96.
JSirl. - SdiT. : Montalembert, Los moioes d'Occident.
m. 1868. p. 55-74.
Vgl. Vita s. Soidiiae sive Cadoci.
Tita s. Cadroae abbatis Metis (antea
Walciodorensis [TTawÄ^or]) in Lotharingia
(f 978) auctore Reimanno sive Ous-
manno eins aequali, monacho Gorzeiisi(?),
vel auctore incerto.
Ausg.: ^ap. Colgan, AA. SS. Hiberniae 1. p.
494. — Un AA. SS. Boll. 6. Mart I. p. 474-481.
— ' wiederh, ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 489 -501. — * Auszüge, welche Schott-
land betreffen ap. Slcene, Chronicles of the Picts
p. 106-116; cf. p. XLi. — * Brachstück (cap. 32
-35) ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 483. 484; Ein-
leit., cap. 19-31 mit KürMingen ed. L. v. Hei-
nemann ibid. XV. 2. p. 689-692.
Erl.-Schr.: CommentariiiB praovias m AA. SS. Boll.
I.e. p. 469-474.
Contzen, Die Geschichtschroiber der sftchB. Kaiser-
zeit ^. 185.
Histoire Iitt6raire de la France Y. p. 459.
Saoknr, 0., Die Claniaoenser I. p. 182 ff.
Scheffer-BoichoTst, F., m Zeitschrift f. d. Gesch.
des Oberrheins. N. F. IV. p. 286. Anm. 5.
Wa 1 1 e üb a oh , Deutschlands Geschichtsqaellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.846; 6. Aufl. I. 1893. p.S72.
De s. Caecilia seu Clara abbatissa Romarici-
Montis in Lotharingia (f saec. VIT) in AA. SS.
Boll. 12. Aug. II. p. 734.
Passio s. Caeciliae martyris (f 161 —
ISO). Nicht bei Ruinart.
Ausg.: ^ in Mombritii Bonini Mediolan. Vit.
SS. I. Mediolani 1474. fol. f. 186-193. — «ed.
Ant. Bosius, Histoha passionis ss. Caeciliae virg.,
Valeriani, Tiburtii et Maximi mm., necnon Ur-
bani et Lucii pontificum et mart yitae. Romae
1600. 4^ 184 pag. — « in Jac. Laderchii S. Cae-
ciliae virg. et mart. acta et transtiberina basi-
lica saeculoram siogulorum monumentis illustrata.
Bomae 1722. 2 vol. 4°. — * einen eigenthüni'
liehen Text (d. i. den Text der von Simeon Me-
taphrastes im 10. Jahrh. gemachten üebers. der
Act^ s. Caeciliae ins Griechische [abgedruckt bei
Laderchi I. p. 229 ff.], welcher für Lipomanus'
Vit. SS. Venet. 1551 ins Latein. xurückÜbersetxt
war) ed. Surius, De prob. SS. historiis 22. Nov.
VI. p. 505-515 unt, d. Tit.: Vita s. C-ae mart.
et martyrium eins et qui cum ipsa erant, ss.
Valeriani, Tiburtii et Maximi auctore Simeone
Metaphraste.
Uebers.: deutseh: Bosius* Histori vom Leyden
der h. Jungfrau u. Mart. Caecilia u. ihrer h. Mit-
geselien. Aus d. Lat übers, von Blas. Laubich.
Grätz 1604. 4^
italienisch : tmt, d, Tit. : Istoria del martirio
di s. Ceoilia e de i santi Valeriano, T. e M., che
Ant Bosio ricavo da antichi mss. Trad. in ling.
ital. Roma 1721. 8*. VJL 94 pag.
Erl.'Sehr.: Aub6, B., Les ohr6tiens dans rempire Bo-
main de l'an 180 — 249. Paris 1881. 8». p. 252-317,
ybar dU Legmdß dtr h. CädUa.
Beyerini, vita di s. Ceoilia verg. e mart., com an-
notaaoni istoxiche e morali. Lacca 1663. 12ino.
Erbes, C, Die heil. Caecilia im Zasammenhanr mit
der Papstkrypta sowie der ältesten Kirche Roms m
Briegers Zeitsdirift f. Kirchengeschichte. IX. Gotha
1887. p. 1-60.
Gnöranger, Histoire de s. C^cile, viexge romaine et
martyre. Paris 1868. 12mo. 8£r.75c. (deutsek: Begen^-
baig 1854. &^.JiS. — Veraione ütUiana della oontesaa
Manna Boncadelli. Milano 1894. 40. X. 152 pag.).
: Sainte C6cile et la sociötö Romaine aox denx
Premiers sidcles. Paris 1874. Lex. -9*. 35 fr. ; — 2.
ödit. ibid. 1878. 80. 8 fr.
Martin, Conr., Die heil. Caecilia. Mainz 1878. &>.
uKl.20.
Mohr, Jos., Zu den Martyrorakten der h. Gaedlia ni
Römische Oaartalschiift f. chüstl. Alterthnmskonde
nnd f. Kircnengesch. III. Rom 1889. gr. 9*. p. 1-14,
kaiupttächkich Handtdiriftm.
Nenmann, K. Joh., Der rGmische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 310. Sil.
Thiesson, Histoire de s. Cöcile, vieree et mart.,
patronne des musiciens. Paris 1870. Bfi. 440 pag, Vne
oeuvn puiwnent UtUruin.
Vgl. Yita s. Valeriani sponsi.
Gesta purgatioiiis Caeciliani episcopi
Garthaginensis: , Constantino Maximo^
Ausg.: ^ap. Baluze, Miscellan. I. Lucae 1761.
fol. p. 22-25. — ^wiederh, ap. Migne, Patrolog.
lat. Vm. p. 727-742.
Yita 8. Caecilil Cyprianl ep. Carthag. = Tita
B. Cypriani ep. Carthag.
De SS. Caecillo episcopo Eliberitano et sociis
in Hispania (saec. I) in AA. SS. Boll. 1. Febr. I.
p. 4-12. (C-s an s. Jacobi discipulns? An epi-
scopi in Hispania a Jacobe ordinati? 8. C-s et
socii a 8. Petro et Paulo in.Hispan. missi; C-s
et socii quando in Hispan. missi? Occitani con-
versi; C-s Eliberi quievit, non Granatae; de-
cretum rom. inquisitionis, prohibens scripta et
alia circa Granatam reperta; C-i scripta apo-
crypha, natalis, reliquiae.)
Erl.'Sehr.: Gams, P., Kirchengeschichte Spaniens. I.
1862. p. 171-185.
De s. Caecllio presbytero Carthagine in Africa
(saec. III) in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 270.
De 8. Caeleste episcopo Metis in Lotharingia
(saec. lY init.) Goorii comment historicns in AA.
SS. Boll. 14. Oct. VI. p. 480-487.
Vita s. Caesareae virginis prope Ca-
strum in Calabria.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Mai. in. p. 499-
501. — Alia brevior vita ex ms. italico re-
centiori ibid. p. 501. 502.
De s. Caesaria virgine, Arelate in Gallia (t
cca. 530) in AA. SS. Boll. 12. Janr. L p. 729-
730. — Regula monasterii s. Caesariae siTe Sta-
PASSIO 8S. CAESABn DIAC. — DE SS. CAIO
1229
tata sanct Yirginum a s. Caesario episc. scripta
ibid. p. 730-737.
Passio I SS. Caesarii diaconi et Julian!
presbyteri martyrum Terracinae tempore
Claudii (saec. I exe.) seu Passio maior.
Ausg.: ^ ed. Sanas, De prob. SS. historiis.
1. Nov. VI. 1581. p. 12-14 («XL 1618. p. 3. 4).
— " ex 55 codd. mss. {aufgeführt AA. SS. p. 105)
cum paraphrasi graeca ex cod. Yatic. 1608 in
AA. SS. Bell. l.Nov, I. p. 106-117. — Passio H
seu minima ex 4 codd. ibid. p. 118. — Passio
in seu parva ex 2 codd. ibtd. p. 118-120. —
Passio lY seu maxima ^ in Bibliotheca Casi-
nensi III. Florileg. p. 150. — • ex 2 codd. in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 120-126. — Sanatio Gailae
et translatio s. C-i Romam cum vers. graeca ex
cod. Yatic. 1606 ibid. p. 126-130. — Leotiones
de eisdem ss. ibid. p. 130.
ErU'Schr.: Ho off, G. ▼., Commentar. praevios iWci.
p. 84-104.
Tita s. Caesarii episcopi Arelatensis
in Gallia (f 542) auctoribus Cypriano,
Firmino et Viventio episcopis et au-
ctoribus Messiano presbytero et Ste-
phane diacono (Arelatensibus?). libri 2.
Ausg.: ^ed. Yinc. Barralis, Chronologia liri-
nensis. Lugd. Bat. 1613. 4^ p. 228. — » ap. Ma-
bülon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. append. p. 659
.677. — "tn AA. SS. BoU. 27. Aug. VI. p. 64-
75; 75-83. — * Einen Theü ed. Surius, Vit. SS.
27. Aug. Der Stil umgeändert. — * ap. Migne,
Patrolog. lat. LXVII. p. 1001-1042; Testamentum
p. 1139-1142. — 'Auszug ap. Bouquet, Reo. in.
p. 384. 385.
BrL'Sekr.: Ampdro, Histoire litt6nure. II. 1889.p.2ia
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatiB ed. Mansi V.
p. 72.
Herzog, Beal-Encyklopidie. 2. Aufl. II. 1878. p.66.
Histoire Utt^raire de la Franoe. III. 1786. p.l90; IV.
p. I ; X. p. XV : XII. p. VII.
Malnory, A., Saint Ceeaiie dvSqne d'Aries (508—648).
Thdse. Pari« 1894. 8». XXVJI. 3J8 pag, (= BibUo-
thdque de l'Eoole des hautes- Stades. Fase. 108).
Stilting, Comment. piaevins in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 60-64 {ioiederh. ap. Migne 1. c. p. 1263-1286).
riohand, J. M., Histoire de s. CMaire,
d'Aries. Arles 1868. 9>. XVUI. 352
Tfiohand, J. M., Histoire de s. C^aire, archevdqne
d'Aries. Arles 1868. S». XVUI. 352 vag.
Villevieille, ürb., Histoire de s. Cöaaire , 6vdqae
d'Aries. Aix - en - Provence 1884. SP. 351 pag. 6 fr.
Tita s. Caesarii quaeatoris provinciae
Bithyniae, fratris s. Gregorii theologi (f
cca. 369).
Ausg. : ex oratione s. Gregorii theologi in A A.
SS. BoU. 25. Febr. lU. p. 498-502. Cf Bollandi
commeni praevius ibid. p. 496-498.
De 88. Caesario, Dacio et sociis martyribus Da-
masci (forsan a. 305) Ouil. van Hooffii notitia in
AA. SS. BoU. 1. Nov. I. p. 208. 209.
De s. Caesario epleoopo Arvernorum in GaUia
(t cca. 740) C. de Smedtii notitia in AA. SS. BoU.
1. Nov. I. p. 347-349.
Acta s. Caeaidii presbyteri martyris
eiusque sociomm sub Maximino I Trans-
aqais in Marsis fabulosa auctore ano-
nymo.
Ausg.: ex ms. tn AA. SS. BoU. 31. Aug. VI.
p. 654-660. — Appendix auctore anonyme de
miraoulis s. G-i tbid. p. 660-662. — Acta al-
tera imperfecta auctore anonyme ibid. p. 662-
664 c. Stütingii comment. p. 652.
Eri.'Sekr.: Neumann, E. Job., Der rOmische Staat
und die allgem. Kirche. I. Leipzig 1880. p. 824. 826.
De 8. CaMeo seu CaMooo oonfess. in Hibernia
(t forte saec. VI) Vict. de Buckü syUoge in AA.
SS. BoU. 25. Oct. XL p. 647. 648.
De SS. Caidooo et Frechorio sive Adriane (saec.
YD) Centulae in Picardia Henschenii comment.
historicus in AA. SS. BoU. 30. Mai. YU. p. 262. 263.
Tita s. Caietani Thienaei confessoris
clericomm regularium vulgo Theatino-
rum fiindatoris (f 1547) Neapoli in Cam-
pania Italiae auctore Antonio Carac-
ciolo clerico regulari.
Ausg. : ^ in Ant Caracciolii De vita Pauli Y
pontif. max. coUectanea historica. Item Caietani
Thienaei... vitae. Colon.Ubiorum 1612. 4«. p.l72-
260. — • »n AA. SS. BoU. 7. Aug. ü. p. 282-324.
EH. 'Sehr.: Argote, Jeron. contador de, Vida e mi-
lagTOs de s. Caetano Thiene , fandador doa cleri^os
reguläres. Liaboa 1722. kl. 49.
(Bernard) Vie de s. Oaetan deThienne, institateur
de la oongr6gation dee Clercs r6g:alier8 oa Th^tms.
Paria 1686. 12mo.
Caraccioli, J. B., Vita Cigetani Tienit inetittttoris
ord. Clericoram regul. scripta oocasione Commentarij
de ^tis ejasd. D. Cigetani ab ipso Caracciolo com-
positi , et ad Scriptoree Actomm SS. missi , illo non
11808. Pisis 1788. 4^. XIX. 149 pag.
Castaldo, Gio. Batt., Viu del b. Oaetano Tiene,
fondatore della Religione de Chierici regolari. Vi-
oenxal627. BP. 147 paa,
Gharpy, Oaet., Abn>ge de la vie de s. Oaetan de
Thienne, fondat. dee Th^atins. Paria 1681. 12mo.
Lebens-Begriff dee h. Cigetani, Ordens - Stifftara
der Begolirten Priestern , die Theatiner genannt . . .
BtBsslaa s. a. (saec. 17. fin.) 8°.
Lüben, W., Der h. Cigetan von Tiene, der Heilige
der göttlichen Vorsehong. Ein Lebensbild aas dem
16. Jahrb. Begensbaig 1888. 8». Jk 4.
(Morelli, Bartol.) Vita breve di s. Oaetano Tiene
scritta da an prete dell* Oratorio di Verona. Verona
1843. 80. VI. 143 vag.
Pepe, Steph., Leben des h. Cvetani Thiene Ordens
Stifftorn Clericoram regul. ... die Theatiner genannt
. . . 1667 welsch beschrieben; . . . durch H. O. Meychel
yertentschet ... 2. Aasg. München 1671. 8^.
Pin ins, Commentar. praevius m AA. SS. Boll. 1. c.
p. 240-282.
Silos, D. Gins., Vita di s. Oaetano Thiene. Milaao
1671. l2mo.
Tracy. de^ies de s. Oaetan de Thienne, institotear
des clercs r6guliers, dits Th6atins, du B.J.31arinon
de S. Andr6 Avellin et du card. P. B. d'Arezzo , de
la mdme congreg. Paris 1774. l2mo.
Zineili, O. M., Memorie storiche della vita di S.
Oaetano Tiene fondatore e patriarca de' clerici re-
golari , libri 4. Veneria 17ö3. 40.
Vita s. Caii episcopi Mediolanensis (f
85) auctore anonyme.
Ausg, : in AA. SS. BoU. 27. Sept. VH. p. 394
-398 ex edit. Muratorii. C?/". Suyskenii comment.
praevius ibid. p. 391-394.
De SS. Caio et Alexandre martyribus in Phry-
gia (t post 171) commentarius histor. in AA. SS.
BoU. 10. Mart p. 4 (2. Abtheil.).
De SS. Caio et Crementio confessoribus Cae-
saraugustae in Hispania (t post 303) in AA. SS.
BoU. 16. April. II. p. 413.
1230
DE SS. CAIO — ACTA S. CAUASTRATI
De SS. Calo, Jacto, Heraolio martyribus Bo-
DODiensibus in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 19.
De SS. Caio palatino . Asterio , Uranio etc. mar-
tyribus in AA. SS. Boll. 4. Mart. I. p. 310. 311.
De s. Caio Romano pontifice martyre (f 296)
Henscbenii dissert. in AA. SS. Boll. 22. April. lU.
p. 13-17. Vgl. p. 982.
Vgl. Cains Rom. pont.
Acta s. Caimgini = Acta s. Coemgini.
Acta s. Caineci abbatis = Vita s. Cannici.
De SS. CaHio, Quintasio, Septimino, Yenusto
etc. martyribus (saec. ine.) Byei sylloge in AA.
SS. Boll. 10. Oct V.p. 11-13.
De 8. Calamanda martyre in Catalania, ex bi-
spanico A. V. Domenecci in AA. SS. Boll. 5. Febr.
I. p. 659.
De SS. Calendione et Tbeophilo martyribus Ni-
comediensibus (saec. "VIll) V. de Buckii sylloge
critica in AA. SS. Boll. 30. Oct. XIII. p. 240. 241.
Acta SS. Calepodii presbyteri, Palmatii
consulis et aliorum (f 222) per notarios
Bomanos conscripta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 10. Mai. IL p. 500-
502. C/lp. 845; VII. p. 679.
Erl.-Schr.: Neumann, K. Joh., Dor römischo Staat
u. d. allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 311. 312.
De s. Caletrico episcopo Carnoti in Belsia Gal-
liae provincia (f cca. 573) Buei sylloge in AA.
SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 278. 279.
De s. Calimero episcopo Mediolani in Insnbria
(saec. II) SoUerii commentarius in AA. SS. Boll.
31. Jul. VII. p. 171-174.
Erl.-Sehf.: Rudoni, P., Merooria suUo scopritore del
sacro corpo di s. Calimero vesc. di Milano e mart.,
c. note stör. - critiche. Milano 1815. 8®.
Vita s. Calixti I papae martyris (f 222)
auctore anonym o.
Handschr.: Brüssel n° 9120. mbr. sec. XII.
fol. f. 24' -25'.
Amg.: ' in AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p. 439-
443. Cf. 10. Mai. U. p. 500. 501 ; 29. Jun. V. p.
436; auctaria Oct. (= Rigelloti nota. Supplem.) p.
179*. — ^ wieder h. ap. Migne, Patrolog. graeca
lat. tantum edita. VIL p. 81-90. — Epistolae
^ ap. Mansi, Conc. I. p. 737. — * wicderh. ap.
Migne 1. c. p. 89-100. — Acta translationis
sive Translatio s. C-i ex Italia Cysonium sive
in monasterium quod dicitur Cizonius (Oysoing)
in pago Tomacensi a° 854 [Handschr.: Brüssel
n° 9120. mbr. sec. XII. fol. f. 25. — Reims, Stadt-
bibl. K 780.76G. mbr. sec. XII] * ex ms. Buzelini
in AA. 8S. Boll. 1. c. p. 443-447. — Die Ergän-
xung einer langem Lücke in Cap. 4 gab E. Dümm-
1er ex cod. Remensi K 780.766 fol. 248 in Neues
Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. III. 1878. p. 405-
407. — ^ vollständig ed. Holder- Egger ap. Pertz,
Mon. Script. XV. 1. p. 418-422. — Processus
translationis reliquiaram s. C-i Remis Cyso-
nium a. 1616 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 447. 448.
Erl.-Schr.: Buei Commentarius historicus in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 401-439.
Juffe, Renresta pontificum Rom. Ed. 2*. I. 188.5. p. 12.
13; II. p. 731.
Morel ti, P.. Do s. Callisto papa et martyre eiusque
basilica s. Mariae trans Ty^>€rim. Tom. 1. (unic.) Ro-
mao 1752. fol.
Neumann, E. Joh., Der römische Staat and die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 312. 313.
'Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl.
I. 1893. p. 174. not. 1.
Tita Calixti II papae (f 1124) auctore
Pandulfo Aletrino cardinali coaevo.
Hafidschr.: Hom, Bibl. Vallicelliana ÄL 10
(eine andere daselbst J. 34. fol. 344 beginnt , Cal-
listus II natione Burgundus^; auch zu St. Gal-
len u® 565. sec. XI).
Ausg.: ^ ed. Baronius, Annales ecclesiast ad
a. 1124. — wiederh. « ante AA. SS. Boll. :Mai. V.
p. 14*. 15* curante Papebrochio; — * ap. Mura-
tori. Eer. Ital. scr. III. 1. p. 418; — * ap. Migne,
Patrolog. latCLXra. p. 1079 -1082.— *ap.AVatte-
rich, Kom. pontificum vitae II. p. 115-118. —
Tita alia auctore Bosone cardinali ibid. p.
118-121.
Erl.-Schr: Maurer, M., Papst Calixt 11. Manchen l«»«.
2 Bde. 80.
R o b e r t , U. , Histoire du pape Calixte II. Paris 1S91. 8^.
Vgl. Calixtus II pp.
Vita Calixti III papae (f 1458) a Bar-
tholomaeo Platina conscripta.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. IIL 2. p.
961-9(56.
De ss. Calixto, Charisio, Leonide etc. marty-
ribus Corintbi (saec. III) Henscbenii disquis. in
AA. SS. Boll. 16. April. IL p. 402-404.
De s. Calixto episcopo Tuderti in ümbria (f
528) in AA. SS. Boll. 14. Aug. HI. p. 167.
De ss. Calixto et Cypriano mart. in dioec. Ri-
vensi in Gallia in AA. SS. Boll. 27. Aug. VI. p. 22.
De SS. Callinica et Basilissa mart. in Galatia (f
cca. 252) in AA. SS. Boll. 22. Mart. III. p. 377.
Martyrium s. Callinici martyris Gan-
grae in Paphlagonia, siib nomine Si-
meonis Metaphrastae.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 29. Jul. — 'tcic-
derh. in AA. SS. BoU. 29. Jul. VIL p. 40-42 c.
Pinii comment. praevio p. 39.
Vita s. Callinici patriarchae Constanti-
nopolitani primi (saec.VIU) auctore Lau-
rentio monacho Kutiensi in Calabria.
Au^g. : ex ms. Ambros. graece et lat. interpr.
Pinio in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 645-647.
De s. Calliope martyre apud Graeoos in AA.
SS. Boll. 8. Jun. IL p. 54.
Acta s. Calliopii martyris Pompeiopoli
in Cilicia (f 304).
Ausg. : ex ms. Vatic. graeco latine in AA. SS.
Boll. 7. April. L p. 660-662. — MaQxvQtov tov
uy/ov KttkXioniov inl Mnh^i€ivov ex cod. Vatic,
ibid. I. Append. p. lxxxiu-lxx.x.v.
Acta s. Callistrati et sociorum mili-
tum 49 mailyrum Bysantii in Tliracia
sub Diocletiano auctore Simeone Meta-
phraste.
Ausg. : latine ^ ed. Lipomanus — ' ed. Surius,
Vit. SS. 26. Sept. — » wiederh. in AA. SS. BoU.
26. Sept. VII. p. 191-195.
VITA S. CALMINU — VITA S. CANNICI
1231
Vita s. Calminii ducis Aquitaniae (saec.
YII) Mosaci in Arvernia auctore ano-
nymo.
* Ausg.: in AA. SS. Boll. 19. Aug. IIL p. 759
- 762. Cf. Cuperi comment. praevius ibid, p. 756
-759.
ErL-Sekr.: Histoire litt6raire de 1« France. XII. 176S.
p. 433.
Fassio s. Caloceri Brixiensis martyris
Albingauni in Liguria (f a. 119).
Ausg.: ex ms. archimonasterii Cisterciensis
in AA. SS. Boll. 18. ApriK II. p. 523-526. — Ex-
cerpta ex vita s. Secundi martyris Astensis, ex-
cusa die 30. Martii ibid. p. 527. 528.
ErL-Sehr.: Macag^nola, F., Memorie di s. Galooero
martire bresciano. Brescia 1690. 16mo.
Passio SS. Caloceri et Parthenii ennu-
chorum uxoris Decii imperat, martyrum
Komae a. 250.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV.
p. 302-304. Cf. Papebrochii comment. praevius
ibifL p. 301. 302.
De s. Calooero episcopo Havennate in Italia
sub Hadriano imp. Henschenii commentar. histo-
rieus in AA. SS. Boll. 11. Febr. 11. p. 508-510.
Yita SS. Calogeri presbyteri et Sierii
eins discipnli in Agrigentina dioecesi (f
cca. 485).
Ausg.: ex officio antiquo et editione a. 1610
in AA. SS. Boll. 18. Jun. III. p. 591-594.
ErL-Sehr.: Gosmano, Bern., Notizie storiche snlla
vita e sul santaario dl s. Calogoro , coUa descrizione
dol monte Cronio. Siena 1892. 16mo. Jlöpag.
Tita s. Caiuppani presbyteri reclusi in
Gallia (f 577) auctore Gregorio Turo-
nensi.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 3. Mart. I. p. 262
cum comment. praevio p. 261. 262. — 'ed. Br.
Krus^'h in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Meroving. I.
18S5. p. 709-711.
De s. Camellano episcopo Trecis in Campania
Galliae (t 525 vel 536) Sollerii sylloge in AA. SS.
Boll. 28. Jul. VI. p. 566-568.
De s. Camella wgioe in vico s. Camellae dioe-
cesis Mirapicensis in üccitania in AA. SS. Boll.
16. Sept. V. p. 314.
De 8. Camllla virgine devota in dioecesi Au-
tissiodorensi (f 437) comment bistoricus «n AA.
SS. Boll. 3. Mart. I. p. 242. 243.
De SS. Canciano, Gaiano, Joviniano etc. mart.
in AA. SS. Boll. 11. April. IL p. 13.
De s. Candida a s. Petro apostolo conversa (f
sacc. I p. med.) Stiltingii sylloge bist, in AA. SS.
Boll. 4. Sept U. p. 177-180.
De s. Candida Tel Candia virgine et martyre
ex sociabus s. Ursulae (t 451) Dertosae in Hi-
spania Bossuei sylloge bistorica in AA. SS. Boll.
22. Oct. IX. p. 578. 579.
De s. Candida virgine martyre et de ss. Feiice,
Foricia. Adansia etc. Romae in AA. SS. Boll. 29.
Aug. vi. p. 515.
Acta s. Candidae iunioris mulieris con*
iugatae Neapoli (f 586).
Ausg.: *.«n Officio proprio, impresso Neapoli
1525. — • wiederh. in AA. SS. Boll. 4. Sept. 11.
p. 229. 230.
Translatio ss. Candidi et Victoris mar-
tyrum atque trium Coloniensium virgi-
num in monasterium Walciodorense ad
Mosam saeculo XII.
Ausg.: ^ ap. Arnoldum de Baisse, Ad natales
sanctoriim Belgii Joa. Molani Auctarium. Duaci
1626. 12n>o. fol. 5^-6^; f. 223. 224. — » in AA.
SS. Boll. 22. Sept VI. p. 903. n« 38 et 39 ; 21. Oct.
IX. p. 239. 240. — » ap. H. Lahaye, ifetude sur
Tabbave de Waulsort in Bulletin de la Soc. d'art
et d*bist. du diocese de liege. V. 1889. p. 299-
303. — * in Analect. Bolland. XL 1892. p. 115-
125; 125-135. — * Auszug ap. H. Mirwart,
Abrege de la vie et miracles de sainct Foredein
et de s. Eloque confesseurs et de la translat des
deux Corps des glor. martyrs s. Victor et Can-
dide soldats Tbebeens; aussy des trois corps d'au-
cunes des onze milie Vierges, en l'ancien et cel.
monastere de Walser. Atb 1615. 12ino. p. 61-83.
De s. Candido martyre Romae (saec. III) Byei
sylloge in AA. SS. Boll. 3. Oct. II. p. 7.
De s. Candido martvre Romano Cinguli in Pi-
ceno in AA. SS. Boll." 18. Mart. II. p. 620.
De 8. Candido martyre Romano Volaterris in
Etruria in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 330.
De 8. Canide recluso in Cappadocia (f p. 460)
in AA. SS. Boll. 10. Jun. II. p. 277.
Acta s. Canionis episcopi Afri Ache-
runtiae in Lucania suspectae fidei.
Ausg.: ex plur. mss. et Ughello (Italia sacra
ed. Coleti VII. 1721. p. 14-24) in AA. SS. Boll.
25. Mai. VI. p. 28-35. — Appendix de baculo
s. Canionis ibid. p. 35. Cf. Papebrocbii comment.
praevius ibid. p. 27.
De SS. Canna, Sadwren seu Satumino, Cral-
lone et Elian Geimiad seu Hilario, conif. non
pontt. in Wallia (saec. VI) Vict. de Buckii syl-
loge in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 616-618.
Vita SS. Cannati et Antonini episcopo-
rum iit fertnr Massiliensibus in Provin-
cia (saec. V).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 15. Oct. VII.
1. p. 25-27. Cf. Buei comment. praevius ibid. p.
18-24.
Erl.-Schr.: Pachier, La vie de s. Canoat, 6veque de
Maneille. Marseille 1GÖ3. 1708. 1832.
Yita s. Cannici, Cannechi seu Caineci
abbatis Kill - Kenniensis seu Achadh-
Boensis seu Aghaboensis in Ossoria Hi-
bemiae provincia (f 599): ,Sanctus Kan-
nechus de'.
Ausg.: primum ex cod. Salmantic. ap. G. de
Smodt, AA. SS. Hibeni. p. 361-392. — Vita alia
ex bistoria eccles. Jobannis Lanigan deprompta
^ in Auctar. ad AA. SS. Boll. tomi V. Oct. p. 54
1232
DE SS. CANTIANO — PASSIO S. CANUTI REGIS DANIAE
-56. — *ibid. 11. Oct. Suppl. p. 74*-76*. Cf.
FonsoDi comment historicus Und. 11. Oct V. p.
642-646 et RigoUoü notae ibid. Suppl. p. 74*.
De 88. Canttano, Eutychio et Euthymio mar-
tyribus Aquileiae in Italia in AA. SS. BoU. 30.
Mai. Vll. p. 239.
De 8S. Caniiano, Juvano, Mucio etc. marty-
ribus Aquileiae in AA. SS. BoU. 15. Jun. II. p.
1049.
De 88. Caofidio, Cantidiano et Sobeie marty-
ribus Aegyptiis in AA. SS. Boll. 5. Aug. n. p. 72.
Acta SS. Cantii, Gantiani et Gantianillae
et s. Proti eorum paedagogi in fide, mar-
tyribus Aquileiae in Poro-Julii a. 290.
Ausg. : ex mss. et Mombritio in A A. SS. Boll.
31. Mai. Vn. p. 428-430. — Analecta ibid. p.
430-435. Cf. Hensohenii comment. praevius ibtd.
p. 427.
Tita b. Cairtii, vid. Yita b. Johannis Cantii.
Tita s. Canuti Lawardi [angelsächs.:
hlaford « dominus] ducis Sleswicensis (f
1131) auctore anonyme.
Handschr. : früher io der Bibl. des Freiherrn
V. Bichthofen (t 1874) auf Leszczyn (Oberschle-
sien), aufgefunden von Dr. Potthast, jetzt in Eiel,
Univ.- Bibl. S. H. 8, A. 8°. mbr. sec. XIII.
Ausg.: ^ ed. G.Waitz unt. d. Tit.: Eine unge-
druckte Lebensbeschreibung des Herzogs Knud
Laward von Schleswig. Göttingen 1858. 4^ (Aus
dem 8. Bd. der Abhandl. der kgl. Soc. der Wissen-
schaften daselbst.) Vgl. von Svbels Histor. Zeit-
schrift 1859. p. 507. — *uni. d. Tit.: Officium
8. Eanuti ducis, mit vollständigerem liturgischen
Theile ed. Rud. Usinger in Quellensammlung der
Schleswig - Holstein -Lauenburgischen Geschichte.
IV. 1875. p. 35-72; cf. Einleit. p. 3-33 {• beson-
ders daraus abgedruckt Kiel 1875. gr. 8*. 72pag.
Ji 1.60). — ^ mit Ausschluss dessen, was auf den
Oultus des Heiligen sich bezieht, ed. Waitz ap.
Pertz, Mon. scr. XXIX. 1892. p. 11-17. — (Offi-
cium) In translatione s. C-i (a. 1170) ibid. p.
17-19. — Officium in die sancto utrumque in
passione et in translat. ibid. p. 19. 20.
Vgl. Chronica Danorom.
Knytlinga Saga.
Vita s. Canuti eiu8dem auctore Ro-
berto episcopo Elgensi(saec.Xnine.).
Handschr.: Die einzige bekannte beim ßrande
der Cottonschen Bibliothek (1606) untergegangen.
— Comel. Hamsforts Inhaltsverzeichniss ist in
Kopenhagen, TJn.-Bibl. Arn. Magn. Addit. n^
112. 8^
Ausg.: nur ein mageres Ifihaltsverxeichniss
von Harns fort (f 1627), richtiger von Vedel an-
gefertigt ^ ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p. 257
-261. — ' excerpta ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
XXIX. p. 9-11. — Historia s. Canuti ducis au-
ctore anonyme {geschrieben um 1520) ap. Ijange-
bek 1. c. IV. p. 231-256. — Vit« alla ex Hel-
moldo in AA. SS. BoU. 7. Janr. I. p. 393. 394.
— Vita alia ex Saxono Grammatico ibid. p.
394. — Vita alia. Compendium ex Breviario
Slesvic. ibid. p. 392.
Erl. -Sehr. : B o 1 1 an d , Comment. historioos de s. Cannto
in AA. SS. 1. 0. p. 890-392 (C-i genas, regnnm,
Qoi C-i geeta scripsore).
: De s. Canuti translatione et canonizatione ibid.
p. 400. 401.
Legendae aliquot de eodem ap. Langebek 1. c. IT.
p. 261-277.
Lvdvs de s. Kanvto dvce. Et fBedrdandahistorisk
Skveepll fra Beformationstiden ndgivet. . . .ved Soph.
Birket Smith. Kjöbenhavn 1868. SP. XL. 59pag.
Olrik , Hans , Knad LaFards lAr og Oeming. Ejeben-
havn 1888. 9>. 314 pag. Niehta neues.
Petersen. Henry, Saint Enat Lavard, sa sooroe et
sa cliapelle K Haraldsted in Aarboeger for nordisk
Oldkyndigiied. 1884. Hsfte 8. 4.
Reich. Herm., Ennd Laward, Herzog von Schleswig
tfi Janrbflcfaer f. d. Landeskunde der Herzogthümer
Schleswig, Holst, u. Laannbuig. X. Kiel 1869. p.203
-252; Kachtrag von R. Usinger p. 252-254.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschiehtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p.818; 6. Aufl. U. 1894. p.846.
Passio s. Canuti regia Daniae et mar-
tyris (f 1086) auctore anonyme.
HOdist wichtig für die Oesch. DMnemazks; von der
folgenden Vita zu unterscheiden.
Ausg.: ^ cum Auonymi de passione s. CaroU
comit. Fiandriae eius filii Joa. Meursius ex cod.
bibl. Hafn. descripsit et not. odd. Hafniae 163L
4®. — * in Joa. Meursii Historia Danica. Cum
privilegiis s. 1. et a. 4® {bei der Vita fehlen aber
Titel u. Vorrede, sonst derselbe Druck wie die
vorhergehende Ausg.). — ' ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. III. p. 317-322; historia martyrizationis au-
ctore anonyme ibid. p. 323 - 325. — * cum com-
ment. praevio et not. J. B. Sollerii in AA. SS.
Boll. 10. Jul. m. p. 121-123. — »Bruchstück ed.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXIX. p. 5. — Tita
alia auctore Aelnotho monacho Cantuarieasi
[geschrieben um 1120 »u Odensee {Handschr.:
St Omer, Stadtbibl. mbr. sec. XIU. fol. n« 716.
Tom. II.)] ^ notis illustrat. primum edid. Harald.
Huitfeld. Hafniae 1602. 8^ — ^ unt. d. Tit.: De
vita et passione s. Canuti reg. Daniae, item Ano-
nymus {i. e. Chr. Petri?) de passione s. Caroli co-
mitis Fiandriae eius fil. , o. not. Jo. Meursii. Haf-
niae 1631. 4«. — »wiederh. ibid. (Lubecae) 1657.
4®. — * idem in Meursii Historia Danica (Flo-
rentiae 1746). fol. mai. {ist zugleich Tom. IX von
Meursii opp. ex recens. Lamii). — » wiederh. ap.
Westphalon, Mon. Germ, praec. Cimbr. IV. 1745.
p. 1377. — 'ex cod. Thosano (t. e. monasterii
Ter Doest prope Brügge) in AA. SS. Boll. 10. Jul.
III. p. 127-143 c. notis J. B. SoUeiü. — ' ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. HI. p. 327-390, meistens
nach Meursius. — ® ex cod. Thosano et Huit-
feldü edit. excerpta ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
XXIX. p. 5. 6 [ Uebers. : Knud den hellige öfter
jElnoths FremstiUing, overs. af Jacobsen. fijsben-
havn 1874. 8^]. — Tita alia auctore Saxone
Grammatico ex mss. in AA. SS. Boll. 1. c. p.
143-149.
Erl. -Sehr.: Angeletti, Andr., Vita ac miracula s.
Canuti martyris , regis Daniae. Romae 1667. 4^ (ist
nur Uebers. des üalienischen Originals ibid. 1667. 4«).
Adami , A., Vita e morte di s. (Januto. Roma 1652. 4^
Birchorode, Th. B. , Annotationes in Vitam ap. 'West-
phalon , Mon. ined. IV. n« VUI.
Engeln , Jos., Das Leben des heil. Märtyrers Cuiutas
und des heil. Bekennors Ansgarius. Mfinator 1856.
12mo.
Fabricius, Bibl. med. etinf. latinitatis. Lib. I. p.68.
Legen dae de s. Kanuto rege ap. Langebek 1. c. III.
p. 391-422.
VITA. S. CAPISTRANI — TITA CAROLI BONI COM. FLANDRIAE
1233
Soller ins, Commeot. piMTioi tnAA. SS. Boll. 1. c.
p. 118-127.
Tita e mintooU di ■. Cairato nuotire rd dell« Dania.
Roma 1767. 4fi,
Vita B. CapMnwiy vtd. Vita s. Johannis de
Capistrano.
Martyrium ss. Capitolinae et Eroteidis
martyrum Caesareae in Cappadocia (f 304)
auctore anonymo.
Ausg. : gr. et lat ex cod. Coisliniano in AA.
SS. Boll. 27. Oct XU. p. 212-219 cum H. Ma-
tagnei commeot praevio ibtd, p. 206-212.
Vita CappoBÜ (Nerii), vid. Platina.
Tita s. Caprasii abbatis monasterii Le-
rinensis (f cca. 430).
Ausg. : ex ms. Leiinensi a Vinc. Barrali edita
tciederh. in AJl. SS. Boll. 1. Jon. I. p. 78. 79.
Passio SS. Caprasii, Fidis et sociorum
martyruin Agennis in Aquitania a. 303.
Ausg.: ^ ed. Sarias, Be prob. SS. historiis. 20.
Oct. Vn. CJolon. 1581. p. 785-787. — » ex ms. f»
AA. SS. BoU. 20. Oct Vm. p. 823-826; Droo e-
mium onmino diversum in Analect Bolland. I.
1882. p. 623-625. — Passio metrica ss. Fidis et
Caprasii auctore ut videtur Hildeberto Geno-
manensi * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 826-829. —
-ap. Labbe, Bibl. nova II. Append.
Erl.-8eikr,: ▼. Hecke. Goinment. praeTioi tn AA. SS.
BoU. 1. c. p. 816-8^.
De 88. Capuano, Florentio et Alithio episcopis
Cadurcensibus in Qaliia (saec. V. VI) Rem. de
Buckii commentar. historicus in AA. 88. Boll. 25.
Oct XI. p. 778-783.
Tita s. Caradoci presbyteri eremitae in
Walüa austraU (f 1124).
Ausg.: ex legenda Job. Capgravii fol. 55 tn
AA. SS. BoU. 13. April. II. p. 151. 152. -7 Les
deux saints Gar ade c, legendes latines inedites,
avec introduct et notes critiques par A. de la
Borderie. Nantes (Paris, Champion) 1883. gr.8^
3 fr. Nur 50 ExempL gedruckt.
Vita s. Carantocl episcopi abbatis in
Wallia et Hibernia (saec. V) multae febu-
lositatis suspecta.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 585
-587. — • ap. Will. Jenkins Rees, lives of the
Cambro- British Saints of the 5. and immediate
succeeding centuries. Llandovery 1853. 8" (for the
Society for the publication of ancient welsh mss.)
[Handschr. : London, Brit. Mus. Cotton. Vesp.
A. xiv] p. 97-102. Cf. De s. Carantoco conf. ap.
Capgrave, Nova legenda fol. 56.
£^I.-ScAr..' Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 1.
1862. p. 46. no IIB.
Acta s. Carauni martyris in dioecesi
Camotensi (saec. V).
Ausg.: ex 7 mss. in AA. SS. Boll. 28. Mai.
^I.p. 749-754 c. Henschenii comment. praevio
p. 748.
Vita s. Carilefl {en frang.: saint Calais)
seu Kareleffi presbyteri et conditoris mon-
Potthast, Bibliotheca historica.
asterii Anisolae auctore s. Siviardo ab-
bate, dioec. Cenomanensis (f ante 536).
Die Stadt Saint -Oakti» (Arrondiaa. Sarthe) liect an
dem Finaae AmiU (lat. = Änmm»ia oder ^nwote). Kloater
n. Floaa hatten in alten Doknmentan denselben Namen.
Handschr.: Cöln, VI. 21. fol. 159.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 642-650. — * wiederholt in AA. SS. Boll.
1. Jul. I. p. 90-99. — ' ap. Migne, Patrolog. lat
LXXIV. p. 1247-1262; testamentum p. 1262-1264.
— ^ Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 439-442. —
Miracula C-i ad ipsiua sepulcrum facta, sori-
ptore anonyme ' ap. Mabillon 1. c. saec. I. p. 650
-655. — * ex ms., Mabillonio et vita a Surio edita
in AA. SS. 1. c. p. 99-102. Cf. Sollerii oommen-
tarius praev. ibtd. p. 85-90.
ErL'Sekr.: HaTot, Jnl., Qneetlona mdrorinxiennee m
Bibliothöqae de rEcole dea chartea. XL VIII. 1887.
p. 7-12.
Histoire litt^raire de la Franoe. UI. 1785. p. 180.
Vgl. Vita a. Siyiardi.
De s. CarioiM martyre in AA. SS. Boll. l.Febr.
I. p. 48.
De 8. CarMma virgine quae colitur Albigae
in Occitania (saec. VI) Stiltingii sylloge in AA.
SS. Boll. 7. Sept III. p. 79. 80.
De s. Caro episcopo martyre Atini in Italia
(t cca. 249) in AA. SS. BoU. 29. April. HI. p. 615.
Yita Caroli abbatis Villariensis (ViUers-
en-Brabant) in Brabantia (f 1212) au-
ctore monacbo Yillariensi anonyme.
Ausg. : * ex ms. Vallis - Rubeae in AA. SS. BoU.
29. Janr. U. p. 976-980. — » ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXV. p. 220-226.
Yita Caroli Boni comitis Flandriae (f
1127) auctore coaetaneo Waltere seu
Galtero arcbidiacono Tervanensi (2V-
roiianne).
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. XII. p. 535.
Ausg.: ^ Lutet Paris. 1615. 8^ sumptibus Cra-
moisy (edid. Jac. Sirmondus). In dieser Ausgabe
fehlen mehrere Wörter, — * dieselben ergänzte
Henschen in AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p. 163-179.
— *i€iederh.mit der Capiteleintheilung der I.Aus-
gabe ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p. 78-100;
ef. p. 77. — * ed. Köpke ap. Pertz , Mon. scr. XII.
f). 537-561. — * n® 2 wiederh. ap. Migne, Patro-
og. lat CLXVI. p. 901-944. — • Bruchstücke ap.
Bouquet, Recueil XIU. p. 334-347.
Galbertus Brugensis clericus
et notarius (cca. 1129): Passio Karoli co-
mitis Flandriae.
Für die Kaitargeschichte des Mittelalters sehr wichtigr.
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. XII. p. 536.
Ausg. : ^ nach 4jetx t verlorenen Hss. vollständig
tw AA.SS.Boll. 2.Mart.I. p.179-219.— ^wiederh.
ap. LAngebek, Scr. rer. Dan. IV. p. 112-192; sehr
fehlerhaft. — ' xum Theil ap. Bouquet, Rec. XIII.
p. 347-392. — *ganz auf Langebeks Ausg. fussend,
ohne Beniäxung des Bollandistentextes ed. Köpke
ap. Pertz, Mon. scr. XU. p. 561-619; steht weit
hinter der 200 Jahre älteren Ausg. xurück. —
* n° 1 wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat CLXVI.
78
1234
VITA CAROn BONT COM. FLANDRIAE — TITA CAROLI MAONI
p.943-1046.— ^unt.d.Tit.: Histoire du meur-
tre de Charles le Bon comte de Flandre (1127—
1128} par Galbert de Bruges. Suivie de poesies
latines coutemporaioes publ. d'apres les mss. . . .
par Henri Firenne. Paris 1891. 8®. XL. 205 pag,
4 fr. 25 c. (forme U 10. fasc. de la Collection de
textes p. s. ä Tetude de Thist). Benutxte 2 den
Bollandisten unbekannt gebliebene Hsa. Vgl. Ana-
lecta BoUand. XL 1892. p. 188-197. — Bruch-
stücke *ap.Buchesne, Histoire genealog. des mai-
sons des Guines ete. Paris 1681. fol. Preuves
p. 70. — * ed. Ol. Vredius in Genealogia Flan-
driae. Brugis 1642. p. 149. 151.
üebers.: franxös. *ed. Guizot in Collection
des memoires VIIL p. 237-433. — * par Dele-
pierre et Perneel in Histoire du regne de
Charles -le- Bon. Bruxelles 1830. 8°.
— Epitaphia antiqua ^ a Jac. Meiero ex ms.
edita in AA. SS. Bell. 1. c. p.220. — *ap.Langebek
1. c. p. 215. 216. — » ap. Migne 1. c. p. 1047-1050.
— Passlo Karoli comitis Flandriae auctore ano-
nyme [(I.e. Christ. Petri?) Handachr.: existirt
keine mehr] ^ una cum Tita s. Canuti auct. Aei-
notho ed. Hvitfeld. Hafhiae 1602. 8*». — • xu-
sammen mit derselben Vita s. Canuti ed. Joh.
Meursius. Hafniae 1631. 4^ p. 77-92. — •irtc-
derh. in Meursii Historia Danioa edid. Lamius.
Florentiae 1746. fol. — * ap. Langebek, Scr. rer.
Danic. cum Am. Magnaei lectionibus IV. p. 71-77.
— * ed. Köpke ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 619-
623. — Rhythmus antiquus de nece Caroli Boni
^ ex ms. Jac. Sirmondi in AA. SS. Boll. 2. Mart.
I. p. 219. 220. — 'ex ms. ap. Martene, Ampi,
collect. VI. p. 1133-1138. — ' wiederh. ap. Lange-
bek, Scr. rer. Danic. IV. p. 212-216; — «. *ap.
Migne, Patrolog. lat. CLXVI. p. 1045-1048. —
Be nece Karoli comitis auct. monacho Marchia-
nensi in Neues Arohiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XV.
p. 448-452.
Erl.'Sohir.: Garton, Ch. L., De Charles - le - Danois,
comte de Flandre. Bruges 1848. HP. 8 pag. OriHque
de l'cuvrage du Dr. Wegener.
Commentarius praevius tu AA. SS. Boll. I.e. p.
162-162.
Delepiorre. J. 0. et J. Perneel, Histoire da r^e
de Charles le Bon, pr6c6dee d'on r^sumö de l'hist.
de Flandres. Broxellos 18»0. Bf>.
Dnclos, De goschiedonis van den zaligen Karel den
Qoede, muif van Viaenderen, martelaar. ? 1886. 9^.
Gooris, Ret leven en martelie van den H. Carolas
Bonus . graeve van Vlaenderen , zune van den H. Ca-
natas, koningvanDenomarken. Antwerpen (1628). 4^.
Le Glay, Edw., Histoire da bienh. Charles le Bon,
comte de Flandre. Brages 1884. 8^. 4 fr.
Mantissa ex variis aactohbas ad Acta s. Caroli Dani
ap. Langebek 1. c. p. 193 - 216.
Vita del b. Carlo detto 11 Baono. Astl 1893. 24mo.
30 pag.
Wa tt e n b a ch , Deatschlands Geschichtsqaellen. 6. AnfL
U. 18«6. p, 3S8; 6. Aafl. II. 1894. p. 425. 426.
Wegener, C. F., Om Carl Dansko, grevo af Flan-
dern. KJöbenhavn (1839). 4P (franx. unt. d. Tu.: Vie
de Charles - le - Bon . . . traduite da Danois par an
Bollandiste et pabli6e par Ch. L. Carton. Bruges
(184y). 40. 192 pag. Avee gravures).
Wind, Bibliotheok der Nederlandsche gesehiedschrij-
vers p. 25.
Passio s. Caroli Dani comitis Flandriae =^ Vita
CaroÜ Boui (passio).
Vita Caroli INagni, vid. Acciaiolus, Don.
Vita Caroli Magni imperatoris auctore Ein-
hardo, vid. Einhardus.
Vita Caroli IHagnl auctore Notkero = Mon-
achus Sangallensis.
Vita Caroli Magni imp. (apud Pithoeum et ap.
SchiJter), descripta ut videhir magna ex parte
a monacho coenobii Engolismensis s. Eparchisili,
vid. Ademarus Gabannensis.
Vita Caroli Magni imp., ex annalibus
plebeiis sive Loiselianis ab incerto qui-
dem auctore, sed coaetaneo ut videtur
composita.
Ausg. : nunc primum edita ap.Buchesne, Hist.
Franc, scr. II. p. 50-67.
Tita Caroli Magni imp. Libri 3.
Kaiser Friedrich BarbarosBa liess diese Vita i. J. 1166
verfassen ; sie ist selbstverstAndlich das Werk eines (mi^-
licherweise Aachener) Klerikers.
Handschr.: Aachen, Stiftscapitel robr. see.
XIV. gr. fol.; — Stadtarchiv, chart. secXV. 4*.
— Cheltenham, Bibl. Th. PhilJipps (jetzt Sir
Fitz Roy Fenwick) n» 11604. sec. XUI. — Ein-
siedeln, Klosterbibl. n® 245. chart. sec. XV. 4®.
— München, Staatsbibl.I/atin.n'' 14279. sec.XV.
~ Paris, Nat.-Bibl., cod. lat nM 7656 (oliniNotre
Dame 133) sec. XII; — n'» 6187. mbr. sec. XlII.
40. _ n<> 4895*. sec. XIV. fol. ; — n« 5380. chart.
sec. XV. 4<>; — St. Genev. L. 1. 1. sec. XIII; —
nouv. acquis. n° 264. sec. XII. XIII. mbr. 8*. —
Rom,Vatic. Ottobon. n^lOSS. sec. XV. — Wien,
k. k. Bibl. Lat n0 4372 (theol. 257); — n» 13402
(suppl. 1389).
Ausg. : * ed. P. St Eaentzeler in Publications
de la Soc. histor. et archeol. dans le ducbe de
limbourg etc. XI. 1874. p. 1-113; flüchtig ge-
arbeitet, vergriffen {^ auch einzeln unt. d. Tit.:
Vita s. Karoli M. sec. XII, a Bollandistis in AA.
SS. memorata, postea deperdita, nunc in legen-
dario eccies. B. M. V. Aquensis reperta, ed. Eaent-
zeler. Roermondae 1874. 8"). — • unt. d. Ueber-
Schrift: De sanctitate meritorum et gloria mi-
raculorum b. Caroli M. ad honorem et laudeni
nominis Dei ed. Gerh. Rauschen in Publikationen
der Ges. für Rhein. Geschichtskxmde. VU {auch
m. d. Tit.: Die Legende Karls d. Gr. im 11. u.
12. Jahrh.) Leipzig 1890. p. 17-93. Vgl dazu H.
Grauert in Histor. Jahrbuch der Görres- Gesell-
schaft XIL München 1891. p. 172-182. — •• nur
Einleit., Inhaltsangabe u. die letzten 3 Kap. des
3. Buches utüer d. Tit.: Miracula s. Caroli M.
imp. ab auctore anon. tempore Friderici I imp.
ex ms. Corsendoncano in AA. SS. Boll. 28. Jaur.
n. p. 890. 891 (ed. Paris. III. p. 491. 492 u. 506.
507). — De translatione s. Caroli Magni imp.
a. 1155 in AA. SS. Boll. 28. Janr. II. p. 888 (ed.
Paris, ni. p. 503). — Diploma Frideiici I imp.
de elevatione et canonizatione s. Caroli Magni
d. d. 8. Janr. 1166 {ufiecht) * in Henrici de Her-
vordia chronico ed. Potthast p. 45-47, geändert
u. abgekürzt. — * ap. Petr. de Beeck, Aquis-
granum. Aquisgr. 1620. 4° (p. 344). — *in AA.
SS. Boll. 28. Janr. H. p. 888-890 (ed. Paris. IH.
p. 504-506). — * ed. A. Miraeus, Fasti Belgici.
Bruxellis 1622. p.54. — *ap. Joh.Noppius, Aacher
Chronick. Aachen 1632 {Titelausg. 1643). Buch
in. p. 1 (2. unveränd. Aufl. ibid. 1774. p. 231).
— ®ap. Henr. Thenen, Leben dess heil. Caroli
VITA CAROLI MAGNI — DE SS. CARPISTO
1235
Magni. Göln 1658. p. 262 u. p. 346, n^at Uebers.
— ^ in Gründliche Ausführang der des h. Reichs
Stadt Nürnberg . . . zukommenden . . . Verwah-
rung der Reichs -Insignien. 1742. p. 44 ff. — • ap.
Quix, Codex dipl. Aquensis p. 113. — 'hragb.
von Hugo Loersch in Publikationen der Ges. f.
Rhein. Gesch. VIT. 1890. p. 154 £f. Andere Ausgg,
ap. Böhmer -Ficker, Regesten von 1198—1272.
n^ 3438 u. ap. Böhmer -Mühlbacher, Regesten
von 751—918. n*478. — Miracula, vid. Ausg.
n*^ 4. — Seqoentia de s. Karolo Magno: ,Ürbs
Aquensis, urbs regalis* {vor 1246 gesehrieben,
der älteste Bestandtheil des Officium b. Earoli
Magni) ' ap. Daniel, Thesaur. hymnolog. V. p.
235; — • ap. Mono, Lat Hymnen des Mittel-
alters m. p. 347. — • auf Zürich umgediehtet
in Canisii Lect. antiq. ed. Ba^nage IQ. 2. p. 208.
— * in Helperici sive Angilb er ti Karolus Ma-
gnus ed. Orelli p. 42. — 'aw/* Frankfurt umge-
diehtet in Einhardi Vita EaroH M. ed. Pertz p. 43.
— Versus de Carole M. rege Francorum, ex
libro Evangeliorum , quem iussu ipsius CaroIi de-
scripsit Godescalcus a. 788 ad opus ecclesiae s.
Saturnini Tolos. ^ ap. G. de Catel, Hist des comtes
de Tolose. Toulouse 1623. fol. Lib. II. — • ap.
Duchesne , Hist Franc. Script. IL p. 186. — * ap.
Bouquet, Recueil V. p. 401. — Versus de Ca-
role M.: ,Laudibuseximii8^ 'ap.Martene, Ampi,
collect. VI. p. 813. — * ap. Bouquet, Rec. V.
p. 406. 407. — ' ap. Migne, Patrolog. lat XCVIII.
p. 1443-1446. — Versus de Carolo M. domini
magistri in aula, sive is Paulus Diaconus, sive
Alcuinus fuit, ex vet cod. Philippi Loyaute ap.
Duchesne, Hist Franc, scr. IL p. 645-647.
Erl.-Sdir.: Caricc^tie, Memoire historiqae rar le calte
ecd^siast. da bienh. emperenr Charlemagne depais
sa mort jusqa*ä nos joars in Mörooires de TAcaa. de
Hetz. S^r. n. Ann^LXVU, Sör. III. AnnöeXV.
1889. p. 216-274. Kritiklot.
Loersch, H., Das falsche Diplom Karlsd. Gr. a. Frie-
drichs I Privileg für Aachen vom 8. Janr. 1166 in
Publikationen der Ges. für Rhein. Gesch. VII. 1890.
p. 151-215. Widiag!
Schnltheiss, F.G., Die Karl -Friedrichs -Urkunde
f&r Aachen a. die Karislegende in Histor. Jahrbach
der Gönes- Gesellschaft. XIII. 1892. p. ()88-723.
Walch, Christ. Gail. Fr., Historia canonisationis Ca-
roIi Magni- Gotting. 1750. 8«*.
Wattenbach, Deatschlands Geschichtsqaellen . 5 . Aafl.
II. 1886. p. 378. not. 4; 6. Aofl. II. 1894. p. 414. 478.
Vgl. Carolas Magnus.
Descriptio qualiter.
Yita Caroli IV imperatoris ab ipso Ca-
role conscripta.
In ihrer Art einzige, ihrem Gehalt nach Äusserst
wichtige, von 1881 bis 1346 reichende Selbstbiographie.
— Von Benessius Krabice im 4. Buche seiner Chronik
fast ganz abgeschrieben.
Handsehr.: Prag, Un.-Bibl. L C. 24. chart.
sec. XV. foL — Wien, k. k. Hofbibl., 4 ver-
schiedene, pid. Pertz* Archiv IL p. 454.
Ausg. : * ed. R. Reineccius in Ohronicon Hie-
roso lymitanum i. e. de hello sacro historia. IL
Helmstadii 1584. 4^ p. 14-39. Sehr selten. —
^tciederh, ap. Freher, Scr. ror. Bohem. p. 86-107.
— • ap. Böhmer, Fontes I. p. 228-270. — * ed. J.
Emier in Fontes rer. Bohem. III. 1882. p. 336-
368; cf. praefatio p. 325-33Ü.
üebers.: böhmisch: *ed. Ambros. von Otters-
dorf. 01mützl555. 8°. — * ed. T. J. Tomsy. vPraze
1791. 8*. — •tnVybor z literatury ieste. L p.
499 ff. — * nach der Stockholmer (jetzt Brünner)
Hs. ed. J. Emier in Fontes rer. Bohem. III. p.
369-395.
deutseh: ^alte Redtiction unt. d. Tit.: Hye
endit sich das 1. Buch der Bohemischen Cronica:
vnde hebit sich an dass ander vom konigWenczess-
lao Earoliis genannt in Fontes rer. Bohem. III.
p. 396-417. — » unt. d. Tit.: Kaiser Karls IV
Jngendleben von ihm selbst erzählt, üebers. von
L. Oelsner (= Geschichtschr. der deutschen Vor-
zeit. Lief. 77. Jahrh. XIV. Bd. 5). Leipzig 1885. 8^
Erl.-Schr.: Böhmer, Regesta Ludovici Bar. p. n.
D u d i k , ForschaDgen in Schweden jp. S86 - d98.
Friedjung, Heinr., Kaiser Karl Iv u. sein Antheil
am geistigen Leben seiner Zeit. Wien 1876. 9. p.
71-76; 238-249.
Huber, A., Die Regesten des Kaiserreichs unter Kaiser
Karl IV. Aus dem Nachlasse J. Fr. Böhmars. Inns-
bruck 1877. gr. 40. p. Liii.
Löhr, H., Ueber die Selbstbiographie Kiuser Karls lY.
Diss. Rostock 1886. 8». 62vaq.
Lorenz, Deutschlands Qeechioitsqnellen. 8. Aufl. I.
1886. p. 904-306.
Loser tu, Joh., Studien zu bOhnüschen Geschichts-
quellen. I. Die Vita Karoli IV imp. (Krit. Unter-
suchung über das Entstehen derselben) in Archiv fflr
Österreich. Geschichte. Uli. Wien 1875. p. 3-38.
Vgl. Mittheilnngen des Vereins f. d. Geschichte der
Deutschen in Böhmen: XV. Litterar. Beilage.
Neu mann, Th., De vita Caroli IV imp. ab ipso Ca-
rolo conscripta. Diaaert. Vratislaviael847. ^. 38pag.
: Ueber Kaiser Karl JV als Schriftsteller in
Neues Lausitzisches Magazin. XXVI. Bd. I.Heft {aueh
bewndera abgedruckt Görlitz 1847. 8»).
Palacky, Würdigung böhmischer Geschichtschreiber
^p. 298.
Weech, Fr. v., Kaiser Ludwis der Bayer und König
Johann von Böhmen. München 186U. 8*^. p. 84-87.
Bespricht das VerhäUniss des Benessius Krabice »ur
Vita Karoli IV.
VgL Carolns IV imp.
Entrevue de Cnarles IV.
De s. Carolomanno duce Francorum et mon-
acho Casinensi (f 755. 17. Aug.) elogium hist
ap. Habillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 2. p.
123-129.
Acta SS. Carpi episcopi Thyatirensis,
Papyli diaconi, Agathonicae sororis etc.
martyrum sub Decio Pergami in Asia.
Die von Eusebius, Hist. eccL IV. 15 (48) erw&hnten
Acta sind in Paris, Nat. -Bibl. fonds grec n9 1468 wieder-
aufgefunden; seither war nur der Text aesSimeon Metaphr.
bekannt.
Ausg. ; * ed. Aube m Revue archeologique. 1881.
Dec. p. 348-360; — * in seinem Werke L'eglise
et l'etat dans la seconde moitie du 3. siecle. I.
append. p. 499-506. — Acta a Simeone Meta-
phr aste exoroata ed. Papebroch in AA. SS. Boll.
13. April. U. p. 121-125. — AlaQjvQiov rfiJv
(ty^üw Kiignov, IlanvXov xal tvüv avv avToig ibid.
p. 968-973. — Elogium eo rundem ex synaxario
ms. coUegii Claromontani ibid. p. 973.
De s. Carpo ex 72 discipulis, episcopo Ber-
veae Papebrochii sylloge histor. in AA. SS. Boll.
26. Mai. VI. p. 355-357.
De SS. Carpo , Maui'o , Capto etc. martyribus in
castello Aioviae in AA. SS. Boll. 27. April. III.
p. 487.
De SS. CarpMo, Galata, Domisiano etc. mar-
tvribus ad lacum Gerati in AA. SS. Boll. 13.
Mart U. p. 261.
78*
1236
DE SS. CARPOPHORO — DE SS. CASTO
De 8S. Carpophoro, Exantho, Gassio ete. mar-
tyribus NoYOcomensibus sub Maximiano in AA.
SS. BolJ. 7. Aug. II. p. 187.
De 8. Carpreo episcopo in Hibemia {temp, ine.)
C. de Smedtu notitia in AA. SS. Boll. 1. Not. I.
p. 345-347.
Acta 8. Carterii presbyteri et martyris sub
Diocletiano in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 472.
De 8. Carterio presbytero apud Bituriges in
Gallia in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 187.
De 88. Carterio, Styriaco, Tobia, Eudoxio,
Agapio et socüs martyribus Sebastae 8ub Licinio
imp. 6. van Hooffii notitia in A A. SS. Boll. 2. Nov.
I. p. 443-445.
Tita 8. Carthaci episcopi et abbatis
Lismoriensis in Hibemia, qui Muchudu
dicitur (f 636).
Attsg,: ex m8. legendaiio in AA. SS. Boll.
14. Mai. ni. p. 375-378. — Alia vita ex ms.
Hibernico ^ ibid. p. 378-388. — * ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hibemia« p. 779-790. Vgl. Hardy, De-
script. catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 226.
n»610; Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Hiberniae V.
p. 240 sq.
De 8. CaBilda virgine Burgis in Hispania (saec.
XI) Papebrochii dissertat. in AA. SS. Boll. 9.
April. I. p. 847-850.
Tita s. Casimiri Poioniae regia filü,
in regem Hungariae electi (f 1484) au-
ctore Zacharia Perrerio episcopo Gar-
diensi (f cca. 1525).
Ausg.: ^s. 1. (Cracoviae, Jo. Haller) 1520. 4*.
— «Thoninü 1521. 4^ — ""wiederh, in AA. SS.
Boll. 4. Mart. I. p. 347-351. — Apparitiones
C-i factae a. 1555, auctoritate episc. Yilnensis
excusae ibid. p. 356. — HymnusC-iad beatam
yirginem Mariam , Omni die die Mariae ^ etc. ibid.
p.357. — Miraenla C-i auctore Gregorio Suie-
cicio ibid. p. 351-356. — Officium 8. Casimiri
conf. m. d. Lithuaniae patroni ab Urbano YUI
. . . concessum. Vilnae 1638. kl. 4^ 13 Blätter.
Erl. - Sehr. ; Com men t ari as liistoriciu tn AA. SS. Boll.
1.0. p. 837-347.
0 raison de saint Casiinir & la trds-sainte Vierge [i.e.
, Omni die die Mariae * de.] , retroavöe dans un mpt.
de la biblioth. da Vatican expliauöe par des manu-
scrits da XII, da XIV et da XV siöcle par le oomte
Alexandre Przezdziecki. Tir6 ä 100 exemplaires. Cra-
covie 1866. gr. SP. L. 39pag.
Vgl. Ferrerias, Zach.
De 8. Caspare rege in AA. SS. Boll. 1. Janr.
I. p. 8.
Erl. 'Sehr.: Floss, Heinr. Jos., DreikOnigenbach. Die
Uebertragang der hh. Dreikßnige von Mailand nach
Köln. Köln, Da Mont 1864. 8°. IV. 137 pag.
Acta s. Ca88iani confessoris episcopi
(saec. IV) auctore presbytero S. Quintinl
a. 845 Augnstoduni in Gallia.
Ausg. : ^ in AA. SS. Boll. 5. Aug. II. p. 64. 65.
— (Historia translationis et miraculat^tcf.
p. 66-70.) — *ap. J. Fontanini, Antiqq. Hoiiae.
Bomae 1708. 4^ — ''ap. Burmann, Thes. antiq.
Ital. VIII. prs. 3. Cf. Sollerii comment. praevius
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 59-64. — Vita s. C-i ex
cod. Gandav. n^ 244 in Analect BoUand. lY. 1885.
f. 159-166. — Vita metrica ^ ap. Fontanini
c. Edit 3*. Romae 1723. 4«. p. 343-360. — * ap.
Barster, Novem vitae p. 64-85 ex cod. Paris,
lat n° 12958 (S. Germ, a Pratis n» 777, olim 448).
Vgl. Fragmentom de rebas Ladovici m.
Acta s. Cassiani episcopi Tuderti in
Umbria martyris sub Diocletiano, auctore
anonyme.
Atisg. : ex m8. in AA. SS. Boll. 13. Aug. IIL
p. 27-30. Gf. Bo8chii comment praev. ibid. p.
24-27.
Acta s. Cassiani martyris apud Forum
Syllae in Italia auctore Aurelio Pru-
dentio demente libro Tte^l ar&pdviov
hymn. IX.
Ausg.: »» AA. SS. Boll. 13. Aug. HI. p. 22. 23.
Cf. Boschii commentar. praevius ibid. p. 16-22.
Erl.' Sehr.: Allard, Psal, L'bjigiographie sa 4. si^e:
mart^res de s. Hippolyte, de s. Laarant, ... de s.
Cassien d'aprös les podmes de I^dence in Rerae des
qaestions bistoriq. XXXVn. Paris 1886. p. 853-406.
Bonelli, Ben., Viadiciae Romaoi Martyrologii, 13.
Aag. 8. Cassiani Foro - Comeliensis mart. . . . memo-
riam rocolentis. Voronae 1751. 4P. 204 pag.
Passio s. Cassiani martyris Tingi in
Mauritania (f 298?).
Ausg. : ex AA. mart Ruinartii in AA. SS. Boll.
30. Oct. XIII. p. 283. 284 cum R. de Buckii com-
ment. praevio ibid. p. 274-280.
De s. Cassiano episcopo Beneventi in Italia
(saec. IV med.) tn AA. SS. Boll. 12. Aug. II. p.723.
Passio SS. Cassii et Florentii martyrum
cum socüs eorum, et Gereonis cum sociis
eins.
Ausg.: ^ ed. B. Mombritius, Sanctuarium. I.
Mediolani 1474. fol. f. 222''. — ^wiederh. ap.Stolie,
Martyrium der thebaischen Legion. Breslau 1891.
8<». p. 109. 110; cf. p. 40.
Vgl. Passio s. Gereonis.
De B. Cassio episcopo Narniensi in ümbna
(t 558) Papebrochii commentarius in AA. SS.
BoU. 29. Jun. V. p. 486-491.
De SS. Cassio, Victore, Juliane tn AA. SS.
Boll. 18. Mai. IV. p. 146.
De 88. Cassio, Victoiino, Maxime ete. marty-
ribus Claromonte in Gallia (f cca. 264) in AA.
SS. Boli. 15. Mai. III. p. 454.
Tita ss. Casti et Seeundini episcopo-
mm et martyrum Sinuessae et Caietae in
Campania.
Ausg.: ex actis ecclesiae Caietanae «n AA.
SS. Boll. 1. Jui. I. p. 23-28. Cf. Sollerii comment
praevius ibid. p. 19-23. •
De SS. Casto et Aemilio martyribus in Africa
cca. 250 in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 129.
De SS. Casto et Cassio episcopis martyribus in
Campania Henschenii sylloge bist in AA. SS.
BoU. 22. Mai. V. p. 130.
De SS. Casto et Desideiio martyribus cultis Pla-
centiae in AA. SS. Boll. 30. Sept. VIH. p. 294.
DE B. CASTORA — MARTYRIUM S. CATHARINAE (ALEXANDRINAE)
1237
De b. Castora Eugubina vidua tertiana ord.
8. Francisci , et b. Bartholo ord. Servorom apud
nrbem & Angeli in Vado in Italia (saec. XIV) in
AA. SS. BoU. 14. Jun. IL p. 1006-1008.
De sft. Casfaira, Dorotheo etMenelampo mar-
tvribus Tem in Cilicia in AA. SS. BoU. ^. Mart
III. p. 712.
De SS. Caatorio, Dionysio, Nonno eie, martv-
ribus Nioomediae in Bithynia in AA. SS. Boll.
16. Mart IL p. 420.
Tita s. Casteris epiacopi Aptae Jaliae
in Provincia GaDiae (f 419 — 426).
Ausg.: ^ex edit Dion. Sammarthani tom. I.
Gall. Christ in AA. SS. BoU. 21. Sept VI. p. 249.
Cf. Sayskenii comment praevins ibid. p. 239-249.
Tita s. Castoris presbyteri Confluentiae
in Germania (saec. IV) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 13. Febr. 11. p. 663-
666. — Hymnus de 8. Castore ibid.j^. 663. —
Translatio a. 836 Confluentiam [Handaehr.:
Brüssel, k. BibL n^ 98-100. mbr. sec. XIU] in
Analect BoUand. L p. 119. 120.
Uebera.: Leben des b. Castor. Ans d. Latein,
im Auszöge übersetzt Koblenz 1835. kl.8^ 27p<ig.
ErL^Sekr.: Vita n. Castoria conf. cam hymnia. Nach
Handschriften varb. hngb. Koblenz 1886. SP. Slpag.
Tita s. Caatrensia episcepi AM confes-
soris, Vultumi in Gampania (f cca. 450).
Ausg.: ex mss. Bomano, Capuano et Siculo
in AA. SS. BoU. 11. Febr. II. p. 525-529. Cf.
HeDschenii oommentar. praevius ibid. p. 523.
Erl. - Sehr.: Alberti, Dom. Stan., Viu di 8. Castrenao
Afticano yescovo di Capna e patrono di Monieale
di Sicilia. Palermo 1718. 8P.
Tita Cartruccii Antelminelli Gastracani,
Lucensis ducis, auctore Nicoiao Te-
grimo iurisconsulto Lucensi (+ 1527?).
Ebenso tchOn stilisirt als ansgestattet mit gehaltvollen
Betiachtnngen. 6esdirieben 1496.
Ausg.: ^Mutinae, impr. per ma^str. Domin.
Rocociolam, 20. Apr. 1496. 4®. — tciederh. • Paris.,
Jac. Boyard 1546. 4®; — 'ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. XI. p. 1315-1344. — * cum etnisca versione
G. Dati. Lucae 1742. 4«.
üebers.: Le vite di Castruccio Gastracani
degl' Antelminelli, principe di Lucca, di Nie. Te-
giimi: e del minore Scipione AfFricano di Ani
Bendinelli. Tradotte da Giusto (üompagni. Lucca,
Busdrago 1556. 8«.
Erl. 'Sehr.: Carlo, T. del, Castruccio degli Antelmi-
nelli signore di Lncca; seene storiche. Lncca, tip.
del Serchiol889. SP. 45pag.
Histoire de Castruccio Castracani, souverain de
Luoques, tradnite de Titalien de Maccliiavel. Paris
1671. 12mo.
Manucci, Aid., Le azioni di Castruccio Costracane.
Borna 1690. 4^; 3. ediz. ricorretta e corred. di nnovi
docnmenti ee. (Lucca) 1843. 8P.
Sforza, Oiov., Castruccio Castracani d^li Antelmi-
nelli e gli altri Lucchesi di Parte bianca in esilio
(1300—1314): memoria. Torino 1891. 40. 62 pag.
(EMtr. dcUle Memorio della r. Accademia delle scienze
roovali eee. di Torino. Ser. II. tom. 42. 1892. p. 47-205).
: Castruccio Castracani degli Antelminelu in Luni-
giana: ricerche storiche. Moidena 1891. SP. 271 pag.
{Estr. dagli Atli e memorie delle deputaz. di stona
patria per le proy. Modenesi. Ser. III. vol. 6. parte 2).
Vita di Castruccio Castracani Antelminelli. Livomo
1760. 40.
De 8. Cattaila Capuae in Gampania in AA.
SS. Boii. 25. Janr. II. p. 618.
Acta s. Casttili martyris Romae cca.
a. 286.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 26. Mari III.
p. 612. 613. — Alia acta ex vita s. Sebastian!
mart ibid. p. 613. 614. — Acta martyrii s. C-i
zetarii imperatoris Diocletiani. Edid. Oliverius
JozzL Maceratae 1885. 4^ 18 p(ig.\ — ed. 2. ibid.
1886. 8«.
De 8. Casturo episc. Viennae Allobr. (saec.
YIH), vid. De ss. Agrato et Gast
Historia s. Cataldi episcepi Tarentiiii
(c. 640) in Italia inventionis et transla-
tionis auctore Berlengerio Tarentino
et forsan aliis.
Ausg. : ex mss. in A A. SS. Boll. 10. Mai. 11.
p. 570-575. — De inventione linguae s. Ga-
taldi et libri ab eo scripti ibid. p. 575. 576. —
Inquisitio de aetate et gestis s. Gataldi ibid.
p. 576-578. C/: VII. p. 679. — Cf. Ughelli, Italia
Sacra IX. p. 121 et Golgan, AA. SS. Hibemiae I.
p. 542-562.
Erl.- Sehr.: Lo Jodice, Memorie storiche di san Ca-
taldo, vescovo e confessore. Bologna 1880. 16mo.
180 pag. LI. 25c.
Hontalembert, Les moines d^Occident III. Paris
1868. p. 816.
Moroni, Bonavent., Vita e miracoli di s. Cataldo ve-
scovo, protettore principale della cittä di Taranto.
NapoU 1779. SP.
Tita s. Catelli episcepi Stabiensis in
Italia (t 617).
Ausg. : ex monumentis ecclesiae Stabiens. in
AA. SS. BoU. 19. Janr. II. p. 227. 228. — Alia
vita ex vita s. Antonini abb. ibid. p. 228. 229.
Cf p. 1137.
Martyrium s. Catharinae (Alexandrinae)
virg. et mart tempore Maxentii imp. au-
ctore Simeone Metaphraste.
Ausg. : ed. Surius , De prob. SS. historüs. 25.
Nov. VI. Golon. Agr. 1575. p. 580-587. — De
convorsione s. Katharinae Alex, virg.: ,Legitur
quod^ [Homdsehr.: Brüssel, k. Bibl. n® 197. sec.
XY. fol. 205'] in Gatalogus codd. bagiographic.
I. 1. 1886. p. 105-108. — De s. Gatharina virg.
et mart. Alex, cf Analect. Bolland. III. p. 177;
IV. p. 166-168. — Acta s. G-ae A-ae: ,Cum
sanctorum fortia^ ex cod. Salmanticensi ap. G. de
Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 681-734. — The
Legrend of 8i Eatherine of Alexandria. Edited
from a ms. in the Gotton libr. by Jam. Morton
for the Abbotsford Glub. London 1841. 4». — Life
and martyrdom of St. Katherine of Alexandria.
[Roxburghe Glub n<» 99]. London 1884. 4«. — Life
of St. Kath. With its Latin original. Edited by
E. Einenkel. [Early English Text Society.] London
1884. 8^ 12 sh. — Life metrieai of St. Eathe-
rine by John Gapgrave (t 1464;: the prologue
of the life of s. E. ed. Hingeston in Herum Brit.
med. aevi scr. n" 1. London 1858. p. 337-354. —
The Life of St. Katherine of Alex. By John Gap-
grave ... prior of the Austin Friary at Lynn,
Norfolk . . . Edited by Garl Horstmann. London,
1238
VITA B. CATHARINAE BONON. — VITA S. CATHARINAE SENENSIS
Early EngUsh Text Society (n» 100) 1893. 8^
XL VI. 463 pag. — La passlon de s. CatheriDe,
poeme du 13. siecle en dialecte poitevin, par
Aumeric, moine du Mont Saint- Michel. Pabl.
ponr la prem. fois d'apres le ms. de la bibl. de
Tours, par F. Talbert. Paris 1885. 4^ 2 fr. —
Jean Mielot, secretaire de Philippe le Bon, duc de
Bourgogne.(c. 1462): Vie de s. Eatherine d'Alex-
andrie. Texte revu et rapproche du fran^. mo-
derne par Marius Sepet. Paris 1881. 4^ [Hand-
8ckr.: Paris, Nat. -Bibl. franQ.n® 6449). Illustre.
342 pag, 30 fr. (verdeutscht von J. Wipfli und J.
von Ah. Einsiedeln 1886. 8^ J^ 12). — Fra-
gmentum vitae s. C-ae Alexandrinensis metri-
cum e libro ms. ed. Job. Paulson. Lund 1891.
gr. 8«. XXXI. 72 pag. .4( 4. — Eine latein. Be-
arbeitung der Legende der Katharina von A. in
Distichen. Nach den beiden bekannten Hss. hrsgb.
von Herm. Varnhagen. Nebst dem latein. Text des
Mombritius. Erlangen 1892. 4^
Erl.-Schr.: HardwiGk,0., An historioal inquiry tonch-
io? St. Catharine of Aloxandria. Cambridge (Combr.
aatiqaar. Society) 1849. 4o. 12 sh.
Knnst, Herrn., Gesch. der Legenden der h. Katha-
rina von Alexandrien n. der h. Maria Aogyptiaca,
nebst nnedirten Texten. Halle a. S. 1890. gr. 8°. ///.
346 pag. JkS.
Paulson, Joh.. Legenden om den heliga Katarina af
Alezandria. Lnnd 1890. 9>.
Varnhagen, H., Zur Geschichte der liegende der
Katharina von Alexandrien. Nebst latein. Texten nach
Hss. der Hof- u. Staatsbibl. in München n. der Univ.-
Bibl. in Erlangen. Eriangen 1891. 8». Jk 1.40.
Yita b. Catharinae Bononiensis virginis
ord. s. Clarae Bononiae in Italia (f 1463).
Ausg.: unt. d. Tit.: Libro della vita della b.
Catbarina da Bologna dell' ord. di s. Franc, con
una opera spirituale la quäle essa lascio scritta
deila propria mano. ^ Bologna 1502. 1511. 2 part.
in 1 vol. 4^ — * wieder h. ibid. 1536. 4°.
üebers. : * ex Italico latine reddita per J. A.
Maminium in AA. SS. Boll. 9. Mart. II. p. 35-44
{erschien auch einxeln "Bononiae 1522. 4*, toie-
derh, • ibid. 1653. kl. 4°. — traduit en franp. par
N. D. S. Paris 1597. 16^0). — AMa vita ex Ita-
lico Jacobi Grassetti (Bologna 1520. 4°; Roma
1628. 8«; Bologna 1724. 4«) ibid. p. 44-88 [trad.
en fnoi^. par Vibhe P(iot) sohs tii. : Vie de s. Ca-
therine de Bologne. Clerro.-Ferr. (Paris) 1840. 8^.
SrL-Sckr.: C»dore, Mar. di, Vita Mla serafloaTeir-
gine Caterina da Bologna. Yeneada 1717. 8».
V§L CathariBA Bonon.
Miracles de W^ sainte Katherine de
Fierfetys en Touraine (1376—1446).
Ausg, : puhL poox la premiere fois d'apres un
ms. de la biblioui. imperiale par J. J. Bourasse.
[Tours] Paris 1858. 12»»o. lOß pag. 4 fr. Nur
tffenigß Exemplare abgenogen.
Yita s. Catharinae Fliscae Adomae vi-
duae (flSlO) Genuae, auctore anonyme.
Ausg.: ^ ex edit. Romana a. 1737 in ' AA. 88.
BoU. 15. Sept. V. p. 149-176. — Gloria post-
buma ibid. p. 176-195. Gf. Stickeri comment.
praevius ibid. p. 123-149.
üebers.: Vie de s. Catberine de Genes. Ou-
vrage traduit du latin des Bollandistes par l'abbe
P(iot). Paris 1840. 12™«.
Wrl.-Sdir.: Bussidre, Th. de, Vie et ooQvres de s.
Catherine de GSnes. Paris 1854. Bf>. 5 fr. ; 2. 6d. par
Millet. Paris 1873. l2mo. 8 fr. 60 c.
Fliehe, Paal, Sainte Catherine de (jenes: sa vie et
son esprit, d*aprÖ8 les premiers biographee de la
sainte et les mss. Italiens originaax. Paris 1880.
12 mo. 465 pag. 3 fr. 60.
Lechner. Leben n. Schriften der h. Katharina von
Genua. Regensboig 1859. SP. Jk 3.30.
Marabotto, Cattan. e Ettore Vernazza, Vita mi-
rabile , e dottrina Celeste di s. Caterina Fiesca Adoma
da Oenova. Insieme col Trattato del po^atorio, o
col Dialogo della santa. . . . Impreesione . . . alla mo-
doma ortORTafia ridotto. (Cbn rüraäo.) Padora 1743.
8P. XVI. 516 pag.
M a i n e r i , Alex. , V ida de s. Catharina Fiescha Adoma
de Genova. Com a noticia, e declan^ao do tratado
do Pargatorio . . . Lisboa 1790. 4^.
Farpera, Giac, Vita mirabile della b. Caterina di
Genova Fiesca dcgli Adomi. Genova 1662. 4^.
Vie et oetivres spiritaelles de s. Catherine d'Adomy
de Gennes , revnes et conig6es. ^ Paris 1627. l2mo. —
* nouv. Mit. plus correcte par Jean Desmarest. Paris
1667. 2 part. in 1 vol. 12mo.
Vita della b. Caterina Adomi da Genova. Fiorenza.
Giunti 1589. Bf>.
Vita di 6. Caterina da Genova coli' ammirabile saa
dottrina , contenuta nel suo Trattato del puigotorio,
e nel suo Dialogo. Genova 1737. 49.
Vita della b. Caterina Fiesca Adoma da Genova. Go-
nova 1681. 4«.
Vita di 8. Caterina Fiesca Adoma da Oenova. Bonka
1737. 80.
Vita di 8. Caterina da Genova, compilata . . . per
cura del suo confessore , ed opere della santa. Naova
ediz. ffttta . . . su la Cominiana del 1743 . . . Ge-
nova 1887. 8». 366 pag. L 3.
Vita di 8. Caterina Fiesohi -Adorno da Genova, con
nn comoendio delle sue opere . . . Genova 1^7.
24ino. 160 pag.
Tita b. Catharinae Palantinae fiinda-
tricis monasterii s. Mariae de Monte su-
pra Varesium in ducatu Mediolanensi (-f-
1478).
Ausg. : ex Italico Caesaris Tettamantü lat m
AA. 88. Boll. 6. April. I. p. 644-654.
Erl.~Schr.: Bizzozero, D.. Compendio della vita della
b. Caterina Morigiri da Palanza , fondatrice del mon-
astero del sacro Monte sopra la cittä di Varese. Va-
re9el820. 12ino.
Tita V. Catharinae sanctimonialis ord.
Cisterc. Parci in Brabantia (saec. XIII).
Ausg.: ex ms. et Cantimprataao et Caesaiio
in AA. SS. BoU. 4. Mai. I. p. 532-534.
Yita s. Catharinae Seneneis (f 1380)
auctore Nicolao Borghesio sive Bur-
gensio equite et senatore Senensi (oca.
1483).
Ausg.: *Venetiis 1501. — * einiges hieraus
in AA. SS. Boll. 80. April. III. p. 977. 978. —
Tita alia auctore Kaymundo de Yineis sive
de Capua (f 1399), ipsius sanctae confessario.
Partes 3: *ed. Surius, Yit. Sanct 29. April. —
« in AA. SS. Boll. 30. April. UL p. 853-959. —
• ed. AntoniDus, Summa III. p. 692. — * Coloniae
Agripp. 1553. 4®. [Uebersetx.: deutseh: Augs-
purg 1619. 4"; — franxösisch unt. d. Tit.: Vie
de s. Catherine de Sienno par leb. Baymonddo
Capoue son confesseur, suivie du suppleni. du
b. Thomas Caffarini et des temoignages des
disciples de s. C-e au proces de Venise. Publ.
par E. Cartier. Paris 1853. 12^0, ed. 2. ibid. 1859.
12ino. 3 fr. 50 c, ed. 4. ibid. 1877. 2 vol. 12mo.
VITA S. CATHARINAE SENENSIS
1239
5 fr.; — italienisch: tradotta ' dal F. Ambros.
Oitarino * stampata nella magnif. et incl. citta
di Siena. 1524. 4*; — ** sec. impress. con*etta.
Siena, S. di Niccolö. 7. Sept. 1524. 4«; — • Ve-
netia, Zoppini 1558. 8*; — ^ibid, 1591. 8*. —
* ed. Barducci Canigiani ante Opp. b. Catharinae.
Siena 1 707/15. 5 toI. 4<». — » trad. da B. Pecci.
Roma 1839. gr. 8^] ~ Tita mlia auctore Thoma
Anton ii Senensi ord. Praed. [frate Tommaso
d' Antonio Nacci GaJQfarini] *■ ed. ß. Mombritius,
Sanctuar. — • Bruchstücke in AA. SS. Boll. 30.
April, ni. p. 967 [Uebers.: italienisch vom Verf,
selbst um 1414 unt. d. Tit.: Leggenda della b.
Caterina da Siena 'Firenze, al monastero di s.
Jaeopo di Ripoli 1477. 4®. Sehr selten, — • Na-
poli 1478. fol. — «Milano 1488. 4°. — ^uni, d,
Tit.: Vita di s. Cat da Siena ibid. 1489. 4«»].
— Aiialeeta ex vita b. Stephan i Macconi de s.
Catharina Senensi aactore Bartholomaeo Se-
nensi in AA. SS. Boll. 1. c. III. p. 968-971. —
Bardneeii Fetri de Canlgrariis epistola de morte
s. C-ae Senensis a. 1380 ibid. p. 959-961 ex
editione Teneta a. 1607 latioe reddita {vgl. unten
Preghiera). — Bulla canonizationis a Pio II edita,
inxta impressionem Venetam a. 1553 ibid. III.
p. 973-977. — De reliquiis C-ae variis locis
ibid. III. p. 972. 973. — Leggenda minore
di s. Caterina da S. e Lettere dei suoi disoepoli,
scritture inedite {ist eine alte Uebersetxnng der
rerkürxten Bearbeitung von Baymundi de Capua
Vita. s. d.] pubbl. da Franc. Grottanelli. Bologna
1868. kl. 8^ XXX. 408 pag. L 8.24. — Mira-
culum 8. C-ae, ex cod. Ultraiect. in AA. SS.
Boll. 1. c. III. p. 977. — Preghiera, ultime pa-
role e transito di s. C. d. Siena (scritti di Bar-
duccio Canigiani segretario della santa). Con Tag*
giunta di un sermone scritto ... da Tommaso da
{>iena. Pubbl. per cura di Franc. Grottanelli. To-
nn o 1865. 8". 25 pag. — Processus contesta-
tionum super sanctitate et doctrina b. C. de Senis,
de mandato Franc. Bembo episcopi Gaste) 1 an i per
Franciscum de Yiviano notarium in cancell. cu-
riae episc. positus a. 1411 ap. Martene, Ampi.
< ollect. YI. p. 1239-1382. — Stephanus de Senls
(1411): Epistola de gestis et virtutibus s. C-ae
ad Thomam Antonii de Senis, ed. Papebroch in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 961-967.
ErL-Sekr.: Aretino, T., Vita doUa s. Catalina di
Sieiua. Venezia 1541 . 8^.
Bellacchi. Laigi, Lode di s. CateriDa da Siena , di-
visa in 6 discorsi. Siena 1827. 8<*.
Buoninsegni, Franc, 11 trionfo delle stimmate di
s. Caterina da Siena. Siena 1640. 8^^.
Botler, Josephine £., Catharine of Siona : a biography.
London 1878. S». 5 sh. — 8. edit. ibid. 1881. 8^. 356
pag. 6 sh.
Capecelatro, Alph., Stoiia di s. Caterina da Siena e
del papato del suo tempo. Ediz. 2. Firenze 1858. 8*^;
DQOva edi2.i6üf. 1864. l2mo. öOOpag. ftrad. de l'italien
par Mme. Elise Jal. Paris 1863. 12mo. 8 fr. 60 c]
S. Catherine de Sienne ä Yarazze tn Oiomale lijE^n-
stico. Anno IX. 1886. Nov. Dec. fasc. 11. 12 {über
den unfreiinUigen Aufenthalt der Heiligen in diesem
Hafm von Genua).
Charin deMalan, Em., Histoiro de s. Catherinode
Sienne (1347—1380). Paris 1846. 2 vol. S®. 12 fr.;
3. 6d. ibid. 1856. 12mo. 2 fr. [ins Donti^che übenietzt.
Begensbu^ 1847. 3 vol. 8^». Jk 7.25].
Chirat, A. H., Sainte Catherine de Sienne et r£{rlise
an 14. siöcle. Paris & Lyon 188H. Bf>. XIV. 404 pag. 6 fr.
Clarns, Lodw., Eine literarische Hnsenja><d, oder Me-
thode, wie ein gewissenhafter Polemiker wider die
kathol. Kirche Heiligenbilder znxtoht macht. Pader-
born 1866. 8f>. iQegm Bom» Schrift.)
Crivelli, Em., Vita di s. Caterina da Siena. Siena
1889. 16mo. 222 vag. L 1.60.
Dantier, Alph., La vierge de Sienne. Avignon et
Borna in Le Conetpondant. 1887. Dec. 25.
Dialogi d. Catharinae Senenbis viig. sanetiss., in sex
tractatns distribati . . . ante anno« C. T.YxyiTT per
D. Raymnndum a Vineis ... ex Italico sermone in
Latinum conversi; nunc antem denuo . . . excnai.
Adiectae snnt . . . orationea qaaedam eiosdem . . .
IngolstadU 1683. 8P.
Dialogo coUa vita e canonlsazione di s. Caterina da
Siena. Venezia , Arrivabene 1517. 8^.
Dialogo della sorafica vergine et sposa di Christo s.
Catheriua da Siona. Diviso in quattro trattati. Di
nnovo . . . corretto et ristampato. Venetia 1611. 8^.
Dräne, AognstaTheod., The nistor^ of St. CaÜierine
of Siena and her companions. Compiled from original
soarces. London 1880. 9>. XXlIl. 655 paq. 12 sh. 6d.
: The histury of St. C. of S. ana her comp.
^ith a translation of her Treatise on consnmniate
perfection. London 1887. 2 vol. VP. 12sh. 6d. (trad.
de l'Anglais par Cardon. Paris 1892. 2 vol. ^).
E p i s t o 1 e et orationi della seraphica vergine s. Catte-
rina da Siona eie. Vi e aggionta la vita e(e. ^ Venet.,
Aldns 1500. fol. Sehr selten. — * Und. Fed. Tonesano
1548. 4,0. -> • Venetia alla Speranza 1662. 4*>. —
* Colle annotazioni delBnrlamacni. Siena 1713. 2 part.
4« (trad. de l'italien par £. Cartier. Paria 1858. 8 vol.
8». 15 tr.)
Esser, Thom., Zorn 5. Centenarinm der h. Catarina
von Siena in Der Katholik. JahiK- 60. Mainz 1888.
L p. 337-362.
Fabricias, Biblioth. med. et infimae latinitatis ed.
Mansii VI. p. 43.
Flavign y, Comtesse de , Sainte Catherine de Sienne.
Paris 1880. l2mo. 3 fr. 50. (Nonv. 6dit., entiörement
refondiie. Paris 1895. BP. XVI. 602 pag.)
Forti, Mich. Ang., Breve compendio della vita di s.
(uterina da Siona, cnn varj eserci^y od orazioni in
onore della santa. Gubbio 170K. 12mo.
Frigerio, Vita di s. Caterina da Siena , raocolta dall'
opere della santa. Roma 1656. 4^.
0 al 1 e , Com. , vid. Ophovins.
G a s p a r y , Adf . , Geschichte der italienischen Literatur.
I. Berlin 1885. gr. &<>. p. 386-396. 535 ff.
Gebhart, ^inile, St. (Catherine de Sienne in Revue
des denx mondes. XCV. 18SK). p. 133-164.
Gigli , Girol., Vocabolario Cateriniano. Da lai lasciato
imperfetto alla lettera R. e che in qnesta seconda
impressione si da compito . . . Manilla s. a. {poet
1722.) 49,
Guerin, Lonis Fran^ois, Histoire de s. Catherine de
Sienne. Paris 1R43. ISrno. 1 fr.
Hagen , Auk., Die Wunder der h. Katharina von Siena.
Nacherzählt. Leipzig 1840. BP.
Hase, K., Katerina von Siena. Ein HeiliR-enbild. Leip-
zig 1864. 8® (Heiligenbilder: Franz v. Assisi — Cate-
rina von Siena. I^ipzig 1892. 8^^. uK 6. p. 147-352).
Hystoria, La perfecta et consummata, e vita de s.
Catherina Senese. Milano, J. Antonio de Honatel489.
40. Selten.
Hy stori u. wnnderbarlich legend Katharine von Senis,
init sampt 2 predJKen (von Raymondns de Capua and
Stephanus Senensi.««). Augspnrg, H. Ottmar lol5. fol.
89 Bl. nnt 49 HoUechn. goth.
Loggende varie della vita e canonizzatione di s. Ca-
terina da Siena, con alcune sne operette. Venezia,
G. Cometti 1589. 8^.
Leonrod, 0. v.. Die h. Catharina von Siena in ihrem
öfPentl. Leben u. ihrem verborgenen "Wirken darge-
stellt. KOln 1880. 8». XL 396 pag. Ul 3.60.
Lettere di santa (]!aterlna da Siena, ridotte a migliore
lezione e in ordine nuovo disposte, con proemio e
note di Niccolö Tommaseo. Firenze 18(30. 4 vol. 8^.
Lombardelli. Greg., RngKuaglio della traslazione
della sAcre testa di s. Caterina da Siena. Siena , Bo-
netti 1693. 8».
: Sommario della dispnta in difesa della s.
stimmate di s. Caterina da Siena. Siena 1601. 4^.
Mignatv, M. A., (iiatherine de Sienne. Sa vie et son
role dahs Tltalie da 14.siecle. Paris 1886. 8°. 144pag.
3fr. 50 c. iiial. unt. d. Tit.: Caterina da Siona e la
parte ch'ebbe negli awenimenti d'Italia nel sec. XIV.
Firenze 1804. 8". 104 pag. L 2).
Monte IIa, Vita di s. Caterina da Siena. Napoli 1854.
2 vol. 80.
1240
VITA S. CATHARINAE SÜECICAE — INVENTIO S. CELSI EP. TREVIK.
Nardi, Saint Benuurd , sainte Catherine de Sienne et
Gharlemagne , snr le jpouyoir temporel du pape. Arec
nne pr6face par Veoiilot. Paris, Palm6 1862. 8^.
Numan, Phil., Het leven van de h. Machet Catherina
van Senen. Braessel (typis Anold Coninx) s. a. 4fi.
OphoTius, Mich., D. Catharinae Senensis vitg. ss.
Tita ac miracula selectiora formis aeneis expressa.
Antverpiae , Ph. Gallaons 1608. kl. 4«. 24 Kupfer mtt
UUein. Untenehnft. — DoMtO» Werk, ibid. 1608.
kl. 40. 32 Kupfer mU hoUändueh, Erklärung «. iotom.
UtUereehriß.
Pio, GioY., Vita s. Catharinae Siennensis. Bologna
1516. 40.
Poesl, Fr., Leben der h. Catharina von Siena aus
d. 8. Orden des h. Dominicas. Passau 1841. 8fi: ibid.
1846. 8».
Pollio, PoUastr., Libro in lande et gratia deiladiva
et Seraph. Catharina senese. Siena per donna Anto-
nina di maeetro Enri^h da Cologna . . . 1606. 8P.
Priezao , Vie de s. Catherine de Sienne. Paris 1665. BP.
gnötif et Echard, Script, ord. Praedic. I. p. 679.
echac, Jean, Vie de s. Catharine de Sienne. Paris
1647. 12ino.
Benaax de Bouvray, Uistoire de s. Catherine de
Sienne. Paris 1842. 82mo.
Sandoval, A. de, Historia de s. Oitarina de Siena.
Madrid 1890. 9>. 330jpaq. 4 pe«.
Soncy, V.de, Sainte Catherine de Sienne. Paris 1841.
12mo. 2 fr.
Swelinck, J. D., D. Catharinae Senensis viig. ss.ord.
Praed. vita ac miracula selectiora formis aeneis ex-
pressa. Parisüs s. a. (ca. 1626.) fol. 33 tob.
Tan tu CG i, Ambr. Ans., De translatione corporis et
delatione Senis sacri capitis seraph. virginis Catha-
rinae Senensis, ac de capellis ad Campum regium
in ooenobio Praedic. eius nomini dicatis, ac etiam
de festis pene statim ab eins obita in eins memoriam
oelebratis. Diss. hist. critica. Bomae 1742. 4^.
Tommaseo, Nico., Moü Fiorentini del 1878 de' quali
ebbe Caterina da Siena a patire in Archivio stor.
Italiano. Nnovaser. Xu. 1. 1860. p. 21-46.
Yida y milagros de la gloriosa santa Catherina de
Sena, traduz. de LAtin en Castellano p. Ant. de la
Peiia. (Palma) 1617. 9*. 800 pag.
Vie de s. Catherine de Sienne, tradaite de l'italien
par Jacq. Allibert. 2e6dit. Lyon 1866. 12mo. 1fr. 60 c.
Yie de s. Catherine de Sienne, du tiers ordre de s.
Dominique par un frdre precheur. Arles 1716. BP.
Vita ac miracula d. Catharinae Senensis virg. ord.
Praed. s. 1. et a. (ca. 1690.) 4P. Cum 34 imagin.
Yita de la Virg. s. (Catherina da Siena del ord. de
la penitentia («. e. ord. III. s. Dom.). Milano 1489.
28. M«t. 4P.
Y i t a ac miracula s. C - ae S - s selectiora formis aeneis
expressa. Yenetiis 1766. 4P. 34 plandua.
Tita s. Catharinae Suecicae filiae s. Bri-
gittae (f 1381) auctore Ulphone mon-
acho ord. s. Brigittae in coenobio Wad-
stenensi (f 1438).
Ausg.: *,Incipit vita sive legenda cü mira-
culis dne Eatherine saDcte memorie filie s. Blr-
gitte de regne Svecie*. In fine: Impressum Hol-
mis (1480?) 4^ 48 fol. — »ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 24. Mart. II. Colon. Agr. 1571. p.
346-356. — ""in AA. SS. Boll. 24. Mart. III. p.
505-518. — -»n« 1 wtederk.: foto-litogr. af G.E.
Eiern ming med hans uppsats , Om vita b. Catha-
rinae'. Stockholm 1869. 4^ Nur 75 Exempl. ge-
druckt. — ^stne auctoris n&mine ap. Fant, Scr.
rer. Svecic. III. sect. 2. 1871. p. 244-263. — Mi-
racula a commissariis episcopalibus iuridice ex-
cepta ex impresso Holmiae in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 519-531. — Alia ap. Fant 1. c. p. 263-267,
sed excerpta. — Translatio Katerinae a. 1489
auctore Nicoiao Ragvaldi confessore generali
(t 1514, schwedisch geschrieben) ap. Fant 1. c.
p. 268-275.
Erl.-Sefar.: Commentarius praevius tn AA. SS. Boll.
1. c. p. 603-605.
Schröder, J. H., Ti«nslatio s. Catharinae 1499 Wad«
stenis oelebrata et aneodoto bibl. acad. Upsal. iUu-
strata. Upsal. 1882. 83. S part. 4P.
De cathedra s. Petri Antiochena (a.37) in AA.
SS. Boll. 22. Febr. IH. p. 282. 283.
De cathedra s. Petri Bomana (a. 43) in AA.
SS. BoU. 18. Janr. II. p. 181. 182. — De foeto s.
cathedrae: bulla Pauk lY pp. ibid. p. 182.
De SS. Catullno diacono, Janoario, FLorentio
eto, martyribus Carthaginiensibus in AA. SS. Boll.
15. Jul. IV. p. 27.
De SS. Catullno, Satumino, Choro ete. niartv-
ribus Afris in AA. SS. Boll. 23. April. III. p. 164.
Tita s. Ceaddae episcopi Mercionim et
Lindisfarorum, Lichfeldiae in Anglia (+
672).
Ausg.: ex Beda lib. 3. c. 28 et lib. 4. c. 2 et
3 in AA. SS. Boll. 2. Mart I. p. 146-148. Cf.
Comment. historicus ibid. p. 143-146 und Hardy^
Desoript. catalogue of materials I. 1. p. 275.
De s. Cechardo episcopo Lunensi et martyre
Carrariae in Tuscia (ante saec. X) Papebrochii
commentar. historicus in AA. SS. BoU. 16. Jun.
in. p. 142-144.
De s. Cecra et 270 martyribus in Africa (saec.
ni) in AA. SS. Boll. 16. Cot. Vn. 2. p. 797.
De 8. Cedda seu Ceddo episcopo Sazonum oiien-
talium in Northumbria Yict de BucMi monitum
in AA. SS. Boll. 26. Oot XL p. 922.
Yita s. Ceddae sive Ceddi Londinensis
episcopi (t 664).
Ausg.: ex Bedae hist. gent. Angl. lib. III.
cap. 21 sq. in AA. SS. Boll. 7. Janr. L p. 373-376.
Vgl. Hardy, Desoript catalogue of materials I. 1 .
p. 260.
Yita s. Cedmoni monachi cantoris theo-
didacti. Streneshalae in Anglia (f cca. 680)
auctore Beda.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Febr. II. p. 552.
553. Vgl. Mental embert, Les moines d'Occi-
dent. IV. Paris 1868. p. 69-79.
De s. Cedonio vel Sidonio episcopo ut fertur
Aquis-Sextiis in Provincia Cuperi sylloge histor.-
critica in A A. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 591 - 593.
De SS. Celere, Pupille, Serapione etc. martyri-
bus Alexandrinis Henschenii sylloge historica in
AA. SS. Boll. 28. Febr. lU. p. 722. 723.
De SS. Celerina, Ignatio, Laurentioo confessore.
martyribus (saec. El) in AA. SS. Boll. 3. Febr. 1.
p. 321-328.
De SS. Ceierino, Laurentio, Ignatio etc. martr-
ribus in AA. SS. Boll. 13. Aprü. II. p. 130.
De SS. Celerino, Maxime, Victuro etc. martyri-
bus Afris in AA. SS. Boll. 7. Mai. II. p. 136.
Inventio s. Ceisi episcopi Trevirensis
(f cca. 980) auctore Theodorico mon-
acho S. Eucharii sive S. Matthiae prope
Treverim (a. 1000).
Ausg.: ed. Surius, Vit SS. 23. Febr. VE. Co-
lon. Agr. 1581. p. 137-141. — Miracula s. Celsi
DE S. CELSO — ACTA S. CHARITINAE
1241
» in AA. 88. BoU. 23. Febr. DL p. 400-404. —
'f'm Ausxfdpe ap. Pertx, Mon. sor. YIII. p. 207.
208. — *tctederk, ap. Migne, Patrolog. lat. CLTV.
p. 1239-1244. — Sermo Theoderici sacerdotis
et monachi in solennitate s. C-i legeodus in AA.
SS. BoU. 1. c. p. 404. 406. — Translatlo s. C-i
aactore Theoderico monacho ( gibt einige Nctck^
richten Über den Ilrxbisekof Egbert , 977—993)
' in AA. 88. BoU. 1. c. p. 396-400. — ' wiederh,
im Auszüge ap. Pertz, Mon. Bcr. VUI. p. 204-
207 ed. Waitz. — ' wtederh. ap. Migne 1. c. p.
1233-1239.
ErL'Sekr.: Beissel, Steph., Omch. der Trierer Kir-
chen. I. Trier 1887. p. 190-196, überd, OruMätU.
Bolland, Do Oeko Ttot. oomiBentariiu praeTins in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 398 • 396 (G - HS V episc. Treriro-
mm , 400 aimis aati^uor Celao Toletano ; mventionis
C-i tempns, histona, oommemoratioj.
De 8. Mm archiepiscqpo Armacano in Hi-
bernia (f 1128) in AA. 88. BoU. 6. April. I. p.
619. 620.
De 8. Celso oonfee8ore apnd Lemovices in
Gallia in AA. SS. BoU. 7. Ang. 11. p. 191.
De s. Celso episoopo TrevflreiMi (f cca. 150)
BolIaDdns in AA. SS. BoU. 4. Janr. I. p. 164.
De 8. CoMno presb. et conf. Remis in GalUa
(t c. 802) Vict de Bück 8yUoge in AA. SS. BoU.
25. Oct XI. p. 585-587.
Acta 8s.Cen8uriili praefecti, Cyriaci epi-
scopi, Maximi presbyteri etc. martyrum
a. 252 Ostiae in Latio auctore anonymo.
Äwg. : in AA. SS. BoU. 5. Sepi H. p. 520-524.
Cf. Stiltingii oomment praevios ibid. p. 518-520.
Erl.'Stnr.: Nenmann, E. Job., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 819. 320.
De 8. Cemurio episoopo Autissiodori in GaUia
(t cca. 500) Henschenii syUoge historica in AA.
SS. BoU. 10. Jnn. ü. p. 277.
De 88. Centolla et Helena martyribus forsan
sub Diocletiano Burgis in Hispania Cuperi syHoge
histor. in AA. SS. ßoU. 13. Aug. III. p. 30-32.
De 8. CeolfrHIo abbate Oirwensi et Wiremu-
thensi in Anglta prope Lingones in Campania
Galliae (f 716) ^ Suyskenii comment. historicus
in AA. SS. BoU. 25. Sept. YII. p. 123-137. —
'de eodem et de Huetberto eius successore ap.
Mabülon, AA. SS. o. 8. Ben. saec. UI. 1. p. 292-294.
De 8. Ceolulpho rege Northumbrorum, dein
monacho lindisfamensi in AngUa (saec. YIII) ' in
AA. SS. BoU. 15. Janr. I. p. 1081. 1082. — »ap.
Mabülon, AA. SS. o. 8. Ben. saec. III. 2. p. 174-
176.
De 8. Ceratfo episoopo GratianopoU in GaUia
in AA. SS. BoU. Jun. U. p. LxxxYin.
De 8. Caraunio episoopo Parisiensi (1601-625)
Perierii commentarius in AA. SS. Boll. 27. Sept.
Vn. p. 485-488.
Yita s. Cerbonii episcopi in Ilva He-
truriae in man Thyrreno insnla (f cca.
575) auctore anonyme.
Ausg. : * ap. UgheUi , Italia sacra III. p. 703.
— *in AA. SS. BoU. 10. Oct. V. p. 96-102. Cf.
Byei comment praevius ibid. p. 87-96 et Rigol-
loti notae ibid. 10. Oct. Suppl. p. 36*. 37*.
Erl.-Sthr.: Brandeglio, Ant. di, Vita di s. Cerbone,
▼escoTO di Popolonia e coBfesaore. Con altre cose
deffne di memoria. Lucca 1706. 4<>. 364 pog.
De 8. Carbonio episoopo Yeronae in Italia (saec.
Y t) Byei syUoge in AA. SS. BoU. 10. Oct. Y.
p. 85-87. Cf. Auotarium ad AA. SS. tomi Y. Oct.
p. 25 et RigoUqti nota ibid. Suppl. p. 36*.
De 8. Caroyra virgine martyre Corcyrensi (t
cca. 100) in AA. SS. BoU. 29. April. ÜI. p. 614.
De 8. Cerdone episoopo Alexandriae lY (f 110)
•fi AA. SS. BolL 15. Jun. II. p. 1012.
De 88. Cereale, Theodore, Antenodoro, Yito
martyribus Romanis Janingi comment. historicus
in AA. SS. BoU. 29. Mai. YH. p. 855-858.
Yita s. Cerenici diaconi in Sagiensi Nor-
manniae dioecesi (f 669).
Ausg. : ^ ap. MabiUon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 572-578. — * wiederk. u, ex varüs mss.
in AA. SS. BoU. 7. Mai. IL p. 162-166.
De 8. Ceryoo in agro CasteUo Thraciae in AA.
SS. BoU. 27. Mart. lU. p. 707.
Acta b. Ceslai Odrovantii ord. Praed.
(t 1242 vel 1257) Vratislaviae in Silesia,
auctore Abraham Bzovio ord. Praed.
Aiisg. : ^ Cracoviae, in officina Andr. PetricoYÜ
1608. 4®. — * annos prope 100 a 8ua incusione
prima fideliter reimpressa. Yratislaviae 1703. 4^
34pag. — 'in AA. SS. BoU. 16. Jul. lY. p. 189-
199. Cf. Onperi comment. praevius ibid. p. 182-
189. — * unt. d. Tit. : Tutelaris Süesiae seu de
vita rebusque praeclare gestis b. Oeslai Odro-
vansii, ord. Praed., commentarius... a. 1703 a
fr. Floriane denuo editus. Accedit officium b. C-i
vetustissimum. Tertio ed. Joa. Nep. Geslaus de
Montbach. Yratislaviae 1862. 8*. VK 48 pag.
Acta s. Cethei episcopi Amiternensis
et martyris cca. a. 600.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 13. Jun. 11. p. 689-693.
De s. Chaeremonte auachoreta (saec. lY. Y) in
AA. SS. BoU. 16. Aug. III. p. 291.
De 8. Cha0floaldO episoopo Lauduni in GalHa
(t int 631 — 638) Suyskenii comment. historicus
in AA. SS. BoU. 6. Sept. II. p. 687-694.
Acta SS. Charalampii presbyteri, Por-
phyrii et Bapti miütum Magnesiae et An-
tiochiae Pisidiae (f 202) auctore anonyme.
Ausg.: in AA.SS.BoU. 10. Febr. IL p. 382-386.
B^l.-S(^.: Neumann, K. Joh.^ Der römische Staat
n. die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 298.
Glorieux triomphe de s. Charalampe, pretre et mar-
tvr, dont les reliques reposent & Wadelencoar en
Haynaat, et qui a obtenu de J^sus- Christ que les
lieax oü ses reliques et sa memoire seront honoris,
seront pr6serv6s de la peste. Douai 1771. 12mo.
De s. Charfte martyre in A A. SS. BoU. 28. Janr.
n. p. 832.
Acta s. Charitinae virginis martyris a.
304 forte Amisi in Pento, auctore Sy-
meone Metaphraste.
Ausg.: graece et lat. (lat ex Lipomano VI.
p. 313) in AA. SS. BoU. 5. Oct. HE. p. 24-28. Cf.
Ghesquieri comment praevius ibid. p. 20-24.
1242
DE S. CHARITONE — VITA B. CHRISTINAE MIRABTLIS
De 8. Charttone martyre in AA. SS. Bell. 9.
Sept III. p. 366.
Tita s. Charitonis abbatis in Palaestina
(saec. IV) auctore anonymo.
Ätisg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 28. Sept.
VII. p. 612-622. Cf. Stiltingii commentar. prae-
vius ibid, p. 607-612.
Acta s. Chelidoniae virginis apud Sub-
lacum in Latio auctore Guilelmo Nar-
niensi monacho Sublacensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Oct. VI. p. 366-
368. — Translatio eiusd. a. 1578 13. Jul. au-
ctore eodem, ibid. p. 369-377. Cf, Buei comment.
praevius ibid. p. 362-365.
De s. Chenoaldo {s, Cagnou) = De s. Cha-
gnoaldo.
Betha Chlaräin — Vita s. Ciarani.
Yita s. Childemarae seu Ghildemarchae
abbatissae Kscannensis {Ficamp) in Nor-
maania (f post a. 678).
Ausg.: cum originibus FiscanueDsibus ^exMa-
billonii AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 974 et 975
— ' in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 684-686.
Erl. - Sehr. : B a c k , V. de , Commentarias praevius ibid.
p. 679-684.
Vita s. Chiliani '== Vita s. Kiliani.
Vita s. Chlodesindis = Vita s. Glodesindis.
Vita s.Chlodovaldiconf.=Vita s.Glodoaldipresb.
Yita s. Chiodulphi episcopi Metensis ad
Mosellam (f cca. 694) auctore anonymo.
Handschr. : Paris, Nat.-Bibl . sec. XI. n® 5294.
10; — nO 5308. Colb. 18. f. 357.
Ausg.: ^ ex mss. in AA. SS. Boll. 8. Jun. 11.
p. 127-132. — «ap. Mabillon, AA. SS. o.s.Ben.
saec. n. p. 1043-1048. — 'Auszug ap. Bouquet,
Rec. III. p. 542.
Erl.-Sdtr.: Begel, Histoire de s. Arnonl, 6vdque de
Motz. Vie de s. Clodulphe , fils du pr^cMent et 6v3-
quo de Metz. R^cit de sa translation et de ses mi-
rocles, tradait d'on ms. inödit. Bor-le-Duc 1875.
ISmo. 328 pag.
Bonn eil, Hoinr. Ed. , Die Anfllnge des karolingischon
Hauses. Berlin 1866. BP. p. 137-139 : Die Biographie
des Bischofs Chlodalf von Metz.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. II.
1869. p. 244.
Histoire littöraire de la France. V. 1740. p. 93.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 491.
De s. Chlothario Vitriaci in Campania Gallica
in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 677.
De 8. Cholindueh martyre Hierapoli ut videtur
in Syria (saec. VII init.) Pinii sylloge historica
in AA. SS. BoU. 13. Jul. ni. p. 509-512.
Vita s. Cholomanni = Vita s. Colomanni.
Vita s. Chounradi = Vita s. Conradi.
Yita s. Chremetis abbatis confessoris
in Sicilia (f 1116) auctore Octaviano
Caietano (t 1620).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Aug. II. p. 174. 175.
De s. Chresto episcopo Syracusis in Sicilia
(saec. I) SoUerii sylloge in AA. SS. Boll. 3. Jul.
I. p. 632.
Vita s. Chrisanthl = Vita s. ChrysanÜü.
De s. Christantiano martyre Asculi in Pioeno
in AA. SS. Boll. 13. Mai. HI. p. 203.
Yita s. Christianae virginis (cca. saec.
Yin) Teneraemondae in Mandria auctore
Johanne Gilemanno.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 314-
.316. Cf. Boschii commentar. praevius ibid. p.
311-314.
De b. Christiano Duaci in Galloflandria in AA.
SS. Boll. 7. April. I. p. 723.
De s. ChrMano episc. Autissiodorensi, vid.
De s. Heribaldo episc. Autiss.
De 6. Chriatina Persa martyre in AA. SS. Boll.
13. Mart. U. p. 262.
Yita b. Christinae ex 3. ord. s. August.
Spoletü in Italia (f 1458) auctore Cor-
nelio Curtio.
Ausg. : ^ Coloniae 1636. — ' wiederk. in AA.
SS. BoU. 14. Febr. H. p. 799-802.
Passio s. Christinae martyris Tyri apud
lacum Yulsinium ut volunt in Tuscia au-
ctore anonymo.
Ausg. : ex ms. Puldensi in AA. SS. Boll. 24.
Jul. V. p. 524-528. — Passio s. Chr-ae mart
virg. auctore Alphano archiepiscopo Salemitano:
,Igitur Christina gioriosissima^ ^ap. ÜghelU, Italia
Sacra ed. Coleti X. anecd. Ugh. p. 80 - 90. —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLVII. p.
1269-1282. — Translatio corporis ex Tyro Ita-
liae Boevrariam in Artesia auctore anonymo in
AA. SS. 1. c. p. 529-532. — Translatio capitis
ex Tyj'o in parthenonem Hertzebrochianum dioec.
Osnabrug. ibid. p. 532-534. Cf. Pinii comment.
praevius ibid. p. 495-524. — Translatio e Ca-
stro Sepino Panormum saec. Xll ex lectionario
ecci. cathedr. Panorni. saec. XIV in AnaJect. Bol-
land. IV. 1885. p. 335. 336; cf AA. SS. Boll. 1. c.
p. 498 § 3.
Wrl.'Sehr.: Boglino, Luigi, Palermo e santa Cristina.
Palermo 1881. SJ, 181mg.
Ga6rin, I«. F., Etade nagiographioae. Sainte Chri-
stine , vierge et martyre da 3. sidde. Paris 1868. 8*^.
1fr.
Rossi, J. B. de, n sepolcro della martire Cristina in
Bolsena ed iL sao cimitero. Milano 1890 {Ettratto dal
Nuovo Giomale Arcadico di scienze eee. Ser. III).
Vita b. Christinae Mirabilis Tradono-
poli in Hasbania (f cca, 1224) auctore
Thoma Cantimprateiisi (f 1263) ord.
Praed.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 23. Jun. — *tn
AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 650-660.
Erl.-Schr.: Danmer, G. Fr., Christina Mirabilis, das
WaiidorgeschOpf des 12. Jahrh. n. der heil. Joseph
von Copertino , der 'Wnndermann des 17. Jahih. als
Torläofige Beprftsentanten einer neaen, künftigen
Menschengattung. Paderborn 1864. 8P. 75 J^
Henckens, Jos., De heil. Christina , de 'Wonderbare
maogd van Sint - Tmiden. Sint^Tmiden 1863. 16mo.
312 pag. 1 fr. 25 c. — [Sainte Christine TAdmirable,
de Saint -Trond, vierge. Trad. da flamand par A.
Giron. Paris 1866. 12mo. 75 c]
Leven van sinte Christina de 'Wonderbare in ond-
diotsche Rijmen, naer een perkementen Hs. nit de
■ 14. of 16. eenw, met inleiding . . . voor de eereto
VITA B. CHRISTINAE STüMBULENSIS — DE 8. CHROMATIO
1243
mael nitgeg. door J. H. Bormans. LÜttich (Gent) 1850.
gr. S^. 714pag. Jk^. Es gibt auch Exempl. CMfSehrrib-
pofiff in 4^. — Verfasser soll J. ▼. Mae rinnt sein.
Pin ins, Comment. praevins ti» AA. SS. Bell. 1. o. p.
6S7-649.
Renan, E., Noar. ^tudee d'bistoire xeligiease. Paris
18&4. 80.
Wattenbach, DeatschUuids Geschichtsqnellen, 5. Aufl.
n. 1886. p. 425 ; 6. Aufl. IJ. 1894. p. 466.
Tita b. Christinae Stirnibulensis (Stom-
mein) virg. ord. Praed. in archidioecesi
Coloniensi (f 1312) auctore anonymo sup-
paris aevi.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 22. Jim. IV. p. 431-454.
Vita b. Christinae eiusdem. Lib. 6.
Die 3 eiBten Bficher Terfasste Petrus de Dacia s.
Dania (nicht der Rector der pariser Universität , sondern
Mönch zu Wisby u. 1275 Lector zn Skeninge; vgl. Pe-
tersen, Bidntfl: til den danske Literatur Historie. I. 1853.
p. S2), zu denen dann ein gewisser Petras magist.
Scholar. Stnmbnlensinm die drei letzten fügte. —
AVichtig f3r Sitten- n. Caltorgeschichte.
Ausg.: in AA. SS. BoJl. 22. Jun. IV. p. 275-
430, voll bedeutender und xaklreieher Fehler, vgl.
die Uebersetxung.
Uebers. : Wo Ilersheim,Th., Das Leben der
ekstatischen . . . Jungfrau Christina von Stommeln,
wie solches von dem Augenzeugen Petrus von
Dacien u. a. beschrieben ist, nach authentischen
Quellen verfasst. Köln 1859. 8®. 516 Seiten.
Erl.-Sekr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatts
ed. Mansi V. p. 257.
Lull. Oasp. Petr., Leben Christinae von Stammelen
im Uerzogtbam Gülich. Collen 1689. 16mo. 222 pag.
Papebroch, Comment. prneviastn AA. SS. Boli. I.e.
p. 270-275..
Renan, Em., La bienh. Christine de Stommeln, b4-
enine in Histoire litt^raire de la France. XXVDI.
1881. p. 1-26.
Acta s. Christophori martyris (forte in
Lycia sub Decio) graec^ antiqua.
Handsckr.: Leyden, Un.-Bibl. cod. Perizon.
fol. n® 10. sec. XL — Paris, Nat.-Bibl., fonds
grec n" 1470; n° 1534. sec. IX.
Ausg. : * cum vers. latina ex proprio penu in
Analect. Bolland. L 1882. p. 122-148; cf. p. 121.
— * einen oft abweichenden Text ed. Herm. üsener
in Festschrift zur 5. Säcularfeier der Carl Ru-
prechts-Universität zu Heidelberg. 1886. p. 54-
76 [Uebers.: antiqua latina sub tit.: Passio s.
Ch-i ex cod. Paris, bibl. nat. nov. acquisitio n*^ 2179
in Analect Bolland. X. 1891. p. 394-405; cf. p.
393]. — Tit» et passio auctore Walthero Spi-
rensi subdiacono. Libri 6. Metrice [983 verfasst;
Handsckr. : München,!:. Hof- u. Staatsbibl. Cod.
Emmer. F. 10. mbr. sec. X] * ap. Pez, Thes. anecd.
II. 3. p. 27-97. — • ed. W. Barster. Monachii 1878.
gr. 8^ X 130 pag. Jk 2.50 (xugieich Beigabe xum
Jahresbericht 1877/78 der k. Studienanstalt in
Speier). Vgl. Zamcies Literar. Centralblatt. 1878.
p. 1325 ff. — Vita altera auctore eodem, pro-
saice, ap. Pez 1. c. p. 97-124. — Passio auctore
anonymo, ex ms. in AA. SS. BoU. 25. Jul. VI,
p. 146-149. — Vit» et conversatio ss. Christo-
phori et Macarii auctore Oreste patriarcha Hie-
rosolymitano ed. Cozza-Luzi in Studi e docu-
menti di storia e diritto. Anno XIII. 1892. p.375-
400; cf XIL 1891. p. 135 ff., 311 ff.
Erl.-Sehr.: Qrand (Le) saint Christophe de Palestine,
8on histoire aathentique et sa popolaritö daus les
deux mondes, par des Lomins bibliophiles. Nancy
1890. 18mo.
Rarster, 'W., ^alther von Speier, ein Dichter des
10. Jahrh. Beigabe xum Jahresbericht 1876/77 der kgl.
Stadienanstalt zn Speier. Speier 1877. 8^. 60 pag.
Haot, H. F., Vie de s. Christophe, d'aprds la lögende
et les monaments 6crits des premiers si^les (193 —
251). Soissons 1861. 12mo. 115 pag.
Leggenda di san Christoforo edita secondo la lezione
di an codice antioo dal D. Laigi Maini. Modenal8ö4.
8". 15 pag.
Mabillon, Iter Germanicam ed. Fabricins p. 64.
Mussafia, A., Zar Christoph - Legende. L [Atu:
Sitzungsberichte der k. Akad. der Wiss.] "Wien 1893.
gr. 80. 78 pag. ui 1.60.
Pin ins, Comment. praevias tn AA. SS. BoU. 1. c.
p. 125-146.
Schönbach, Sanct Christophorus m Zeitschrift ffir
deutsches Alterthum. N. F. XIV.
Sinemus. Ang., Die Legende vom h. Christophoros
u. die Plastik n. Malerei. Eine Studie Qber christ-
liche Kunst. Mit einem Titelbild. Hannover 1868.
gr. 80. IV. 74 pag.
(Vulpius, Chr. Aug.) Kuriositäten der phys. literar. -
artist. histor. Vor- u. Mitwelt. I. Weimar 1811. p.
295; n. p. 553; V. p. 869.
TVa 1 1 e n b a ch , Deatscnlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 1893. p.d24.
De SS. Chrtotophoro et Conone martyribus Ro-
manis apud Graecos in AA. SS. BoU. 5. Jun. I.
p. 423.
Tita s. Chrodegangi episcopi Mettensis
(f 766) auctore ut videtur Johanne ab-
bate Gorziensi.
Handschr.: nur noch eine vorhanden, vid.
Pertz, Mon. scr. X. p. 552.
Ausg.: * ap. Eccard, Commentarii Franciae
orientaÜs I. Append. p.912. — "trtedcrÄ.ap. Pertz,
Mon. scr. X. p. 552-572. — Auch schon von den
magdeburger Cent, benutxt, cent, VHI. c. 8. p.
767. — S. Chrodegangi Regula canonicorum.
Aus d. Leidener Cod. Voss. lat. 94 mit Umschrift
der tiron. Noten hrsgb. von W. Schmitz. Han-
nover 1889. Imp.-4°. 26 pag. mit 17 Lichtdr.-
Taf. v45 8. — Epitaphium s. Chr-i: ,Quisqui8
ab* *ap. Mabillon, Vet. analect. 1723. fol. p. 377.
— 'ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXIX. p. 1054.
— ' in Mon. Germ. bist. Poetae lat aevi Car. I.
p. 108. 109.
Erl.'Sckr.: Bahr, Geschichte der rOmischen Literatur
im^ karoling. Zeitalter p. 296.
Bolland, De s. Chrodegnngo ep. Metensi ad Mosellam
oommentar. historicus in AA. SS. BoU. 6. Mart. I.
p. 452-456.
Pertz, G. H., Ueber die Vita Chrodegangi ep. Mett.
tn Abhandi. der Berliner Akad. d. Wissensch. 1852.
4^. p. 507-517 {oMch besonders abgedniekt).
Bettberg, Deatsehlands Kirchengeschichte. I. 1846.
p. 493-501.
Simsen, B., Zur Vita Chrodegangi tn Forschungen
z. deutschen Gesch. XIX. Göttingen 1879. p. 175-180.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p.345; 6. Aufl. l. 1893. p.371.
Tita s. ChiH>degangi episcopi Sagiensis
(Seex) et martyris a. 770 auctore He-
rardo episcopo Turonensi (855 — 871).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 3. Sept. I. p. 768-773.
ErL- Sehr. : Histoire littdraire de la France V. p. 895.
Stilting, Comment. piaevius in AA. SS. Boli. 1. c.
p. 763-767.
De s. CiinHMlIo episcopo Aquileiensi.
Erl. - Sehr. : Fontaninus, Just., Historia litteraria
Aquileiensis. Bomae 1742. — Das auf Chr. BexOg-
Kehe vfiederhoU ap. Migne, Patrolog. lat. XX. p. 875
-406.
1244
VITA 8. CHROTHILDIS — VITA B. CLARAE DE MONTEFALCO
Babels, Bern. Mar. de, Monnmenta ecciesiae Aqni-
leiemifl. YeneUis 1740; — cap. X-Xm ufiedferh. ap.
Migne 1. c. p. 407- 4d0.
: Dusertationes variae ernditicmis. VenotÜB
1762 ; — cap. XVni witdtrh. ap. Bligne 1. c. p. 430-496.
Vita 8. Chrotildis » Vita s. ClothUdis.
Tita SS. Cbrysanthi et Dariae marty-
mm et passio (f c. 283) [auctoribus Ve-
rino et Armenio].
Ausg.: graece et lai in AA. SS. Boil. 25. Oci
XI. p. 469-487. ^ Altera aeta breviora ex
cod. Vatic. n» 529. fol. 99 ibid. p. 487. 488. —
Synaxarion (ex menaeis impressis 19. Mart.)
ibid. p. 488-490. — Translatio bs. Ch-i et D-ae
a. 844 Roma in Noyum Monasterium [Münster-
ei fei ad Erft fiuviufn\ ex urbe Roma in Oalliam
MabilL — Verfasser ist vielleicht Marcuar-
dus abbasPrumiensis (t853). — Handsehr.:
Luxemburg, Stadtbibl. n** 50. chart. a* 1448. —
Paris, Nat.-Bibl. n» 13764, S. Germ. 1040. mbr.
See. X] * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV.
1. p. 611-618. — 'ed. J. Flosa in Annalen des
histor. Vereins für den Niederrhein. XX. 1869.
£. 172-183, mit reichem Commentar. — 'ex
[abillonio ap. Migne, Patrolog. lat. CXXI. p.673-
682. — * ed. B. Bossue in AA. SS. BoU. 25. Oct.
XI. p. 490-495. — *Excerpte ed. Holder-Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 374-376. — Car-
men de 88. Chr. et D. Damaso papae adscri-
ptum ^ ed. Miller et Aubenas in Revue de biblio-
graphie. 1845. Aoüt — * toiederh. ap. Migne 1. c.
LXXIV. p. 527-530. — 'in AA. SS. ßoll. 1. c.
p. 488-490.
Birl.'Sehr.: Bossue, Bom'-i GommentariTis praevins in
AA. SS. Soll. 1. c. p. 437-468.
Flosa, H. J., Romreise des Abtes Marcward Ton Priün
und Uebertragung der hh. Qirysanthiis a. Daria nach
MOnstereifel i. J. 844. Köln 1869. gr. S». 124 pag.
Haupts Zeitschrift ^r dentschos Altertham. XII.
p.407.
NeiRsen, J.A., Leben der hh. Chiysanthns nnd Daria,
Patronen des uralten Capitels in Münstereifel. 1711.
Sehr seUm.
Wa ttenbaoh, Deutschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl.
I. 1886. p. 243 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 268.
De 8. Chrysanthlano et 90 sociis martyribus
Aquileiae in Italia in AA. SS. Boil. 17. Febr.
m. p. 9.
De ss. Chrysantho et Fortunato presbyteris Pa-
piae in Italia (saec. I) in AA. SS. Boil. 15. Mai.
ni. p. 444.
Do s. Chrysogono confessore Genuae in liguria
in AA. SS. BoU. 27. Febr. III. p. 680.
Acta 8. Chrysolii episcopi et sociorum
Cominii et Verlengehemi in Flandria (f
302).
Ausg.: in AA. SS. Boil. 7. Febr. IL p. 11. 12.
— Alia acta ibid. p. 12. 13.
Erl.'Schr.: Derveaux, Memoire p. s. ä la rovendi-
cation du coffret renfennant les principales reliqnes
de 8. Chrysole , confi4 an d^pot par les chanoines de
Comines au Chapitre de Saint - Donatien , aujourd'hui
de Saint - Sauveur de Bniges. Lille 1874. 8^. 9p(^f.
Yita s. Chrysopoliti episcopi martyris
sub Maximiane.
Ausg.: ex ms. bibl. Vallicellanae in AA. SS.
Boil. 12. Mai. III. p. 22-25.
Vita s. Chunegundis ^ Vita s. Eunegundae.
De 88. Chunialdo et Gisilario presbyteris Salis-
burgi in Germania (saec. Vlll med.) Suyskenii
sylloge in AA. SS. BoU. 24. Sept. VI. p. 706-713.
Vita s. Chunradl \ _ ^.^ ^^^^
Vita s. ChuonradI / »'"*»• v^*"«"-
Yita s. Ciarani seu Cierani, Kerani,
Kierani abbatis et presbyteri Cluanensis
(t 548) auctore anonyme: ,Beatiis et ve-
nerabilis'.
Ausg. : ex codd. Oxon. Rawlins. B. 405. B. 505
ap. C. de Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 155-160.
— Betha Chiarain meic Nois: ,Omnia quecun-
que vultis' from tbe Book of lismore fol. 35' ap.
Stokes, lives of Saints. 1890. p. 117-134; trans-
lat.: Life of Ciar4n of Clonmacnois p. 262-280:
notes p. 355-359. Cf. De s. Eierano seu Queraoo
abbate Cluain-Mic-Noiseusi Suyskenii comm. hi-
storicus in AA. SS. Boil. 9. Sept. in. p. 370-383.
Tita s. Ciarani seu Kerani episcopi Say-
girensis.
Ausg.: ^ex cod. Eilkenn. ap. Colgan, AA. SS.
Hibeni. 11. p. 458. — ex cod. Salmantic. ' in AA.
SS. BoU. 5. Mart. I. p. 394-399; ef. p. 901 et
comm. praevius p. 389-394; — *ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hiberulae p. 805-818. Cf. Job. O'fian-
Ion, Vitae SS. Hibern. III. p. 115 sq.
Vita b. Cicci seu Francisci confessoris
tertii ordinis s. Francisci (saec. XTV) Pi-
sauri in Marchia Anconitana.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 4. Aug. I. p. 660-662.
Cf. SoUerii comment praevius tbid. p. 658-660
{mit Abbildung).
De s. Cilinla matre s. Remigii Laudoni et Re-
mis in Gallia (f p. 458) Buckii syUoge histor. in
AA. SS. BolL 21. Oct IX. p. 318-322.
De s. Cillnia virgine Meldis in Gallia (f ante
530) V. de Buckii Synopsis histor. in AA. SS.
BoU. 21. Oct. IX. p. 306-309.
De s. Cindeo presb. et mart. Sidae in Pam-
philia sub Diocletiano in AA. SS. BoU. 11. Jul.
UI. p. 186.
Yita s. Cinniae sive Einniae virginis
in Hibernia (saec. Y) auctore Jocelino.
Ist in Jocolins Vita s. Patrieii c. 79. 80. enthalten.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. p. 96. 97.
Circumcisio Domini et octava nativitatis. —
Faustini episcopi sermo in kaiendis Januarii
in AA. SS. Boil. 1. Janr. I. p. 2. 3.
De SS. Ci88a, Egberte et Tatwino anachoretis
in Croylandia et ss. Thancredo, Torthredo, Tova,
Hnna, Herefurtho eremitis (f cca. saec. VIII med.)
cultis Thomeiae in Aoglia V. de Buckii svUoge
histor. in AA. SS. BoU. 31. Oct. XIII. p. 852-856.
Vita b. Clarae de { ^^^^ } virg.
prope Montem-Falconis inUmbria (f 1308)
auctore Isidoro Mosconio.
Ausg. : ex mss. vet in A A. SS. BoU. 18. Aug.
III. p. 676-688.
VITA B. CLARAE GAMBACORTAE — ACTA SS. CLAUDII
1245
JBrl.-Selv,: Albariei, Vita e mirmcoU d«Ua b. Ghim
della Grooe da Montefalco. Roma 1610. A^.
Ca per, Coaimeiit. praeTios m AA. SS. Boll. 1. c. p.
664-676 (fMÖ AbHId.).
Cnrtins. Com., Beat Oarae de Monte Falchio, Sitae
de Caaiia Aagvstiniananim Tita . . Antweip. 1680.
18ino.
Diipr6,Vi]io., Flammqlae amoria b.Clarae de Monte-
falco, ord. E^m. a. Aag. in fornace Dominicae pasuo-
nis taooemae , eiosqae beatae prodigioea Tita. Pera-
siae 1644. 8». Mü KupferüM,
Giberti, 6io. Matt., Speochio laoidissimo di santiti
e di miiacoU nella Tita . . . deUa b. Öiiaia da Monte-
ftüco. Venezia 1668. 8P. Fnligno 1683. 4«.
OouTea, Ant, Compendio de la Tida de la b. Clara
de Montefalco. Madnd 1625. 4«.
Luoa, Oins., Santa Chiara di Monte Falco: sna Tita
menmgüoaa e deeorizione dei misteri tattora Tisibili
. . . TroTi-Umbria 1889. 16mo. 432 pag.
Mosconias, laid., Compendiam de Tita , mimcoliset
rerelationibuB b. Oarae de Onioe Montis Falconis
oppidi in Umbria. Bononiae 1601. 4«. {VJU.) 78 pag.
Petroni, M., Vita di t. Chiara di Montefalco
(dMM* MM^. d. Tit. : Das Leben und Wondenrerk der
sei. Jongkfrawn Clarft Ton Montefalco . . . Dnrch
Matimn Petroni Ton TrioTi ... in Italienischer sprach
beschrieben a. anjetzo durch Aecidinm Albertinom
Terteutscht. Mttnchen, durch Nie. Henricum gedruckt
1611. 4%
VulpiüB, Cnriositäten der Vor- und Mitwelt. II. Wei-
mar 1812. p. 322-830: ,Die Wnnder der heil. Clara
Ton Montefiftlco.' Mit Partr.
Tita b. Clarae Gambacortae ord. s. Do-
minici Pisis in Hetruria (f 1419) per san-
ctiinonialem coaevam.
Ausg.: ed. Papebroch ex Italico ms. mona-
sterii s. Dominici Pisis latine versa in kk. SS.
Boll. 17. April. IL p. 507-520.
JM.-SeAr.; Finetti, Freno., Onxione panegirica deUa
b. Chiara Oambaoorti. Rsa 1832. 9.
Lottere delia b. Chiara Gambacorti pisanapubbl. per
Cesare Quasti. Prato 1870. 8». 16 pag.
Lottere della b. Chiara Gambacorti pisana a Fran-
cesco Datini da Prato e alla sna donna . . e a Paolo
Guinigi signore di Lucca. Pnbbl. con annotaz. per
Ces. Gnasti. Pisa 1871. S». GSpyi-
Marchese^ Dom., Vita della b. Qiiara da Pisa della
nobil fkmiglia de' Gambacorti , fondatrice dol mona-
stero di s. Domenico di Pisa. Firenze 1728. 4<>.
Kotizie riagaardanti la Tita della b. Chiara Gamba-
corti pisana. Pisa 1831. 8®. Con rüratio.
Sainati, Oiua., Vita della b. Chiara Gambacorti to-
doTa. 2. ediz. Bologna 1890. 16mo. 45 pag.
Yita b. darae Pteanae = Tita b. Clarae Gam-
bacortae.
Tita s. Clarae Virginia, primae s. Fran-
cisei discipulae Assisii in Umbria (f 1253)
auctore anonyme.
Ausg. : ex mbr. ms. et coli. c. editione Suriana
in AA. SS. Boll. 12. Aug. U. p. 754-768.
EH.- Sehr.: Bador, Ciarisse, Sainte Claire d'Assise.
Paris 1880. l2mo. 273 pag. 3 fr.
Cnper, Comment. praeWus m AA. SS. Boll. 1. o. p.
739-754.
Demore, F., Vie de sainte Claire d'Assise , premidre
abbesse da monastdre de Saint -Damien (1194 — 1253).
8. Mit. Paris 1856. ^. 6 fr. [Übersetzt Ton P.Lechner.
Begensburg 1857. 8«. Jk SJL
Qinseppe di Madrid, P., Vita della seraf. Terg.
s. Cbiara di Assisi, fondatrice dell' insigne ord. d.
Claiisses. Roma 1832. 4<) [trad. de I'italien par Dom
S. P. Paris 1880. 12 mo. %mt. d. Tit.: Joseph de
Madrid, Vie de s. Claire d'Assise, fondatrice de
l'ordre qoi pprte son nom (1194—1258)].
Gn^rin, L. F., L'aar6ole de sainte Claire. Histoire
de la pers^ntion r6volationnaire soufFerte par les
filles. Paris 1867. 8P. 3 fr. 60 c.
Jonhanneand, Vie de s. Claire d'Assise, fondatrice
de l'ordre des Ciarisses. Paris 1862. l2mo. 8U c.
Lempp, Ed., Die Anflöge des darisaenordens in
Briegers Zeitsohr. f. Kirchengeaohichte. "XSL Gotha
1892. p. 181-245.
Loccatelli, Vita di s. Chiara di Aasisi. Napoli 1854.
2to1. 8».
De s. darontio episcopo VienneDsi in Gallia (f
ante 625) in AA. SS. Boll. 25.AprU.lU. p. 373. 374.
Tita s. Clari eremitae et martyris in
pago Vulcassino (temp. ine,),
Ausg. ;* ex 2 codd. etc. in AA. SS. Boll. 4. Nov.
n. 1. p. 451-455. — Fragmenta oarminis Leo-
nini de s. Oo ibid. p. 455. Cf. Alberti PoQoelet
Comment praevius ibid, p. 436-451.
Vita s. Clari Yiennensis abbatis (f cca.
660) auctore anonyme saec. Vni.
Ausg.: ' ed. Surius, Vit Sanct. 1. Janr. —
•tn AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 55. 56. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. 11. p. 483-485.
JBrl.-Sekr.: Histoire litt^raire de la France. IV. 1788.
p. 89.
De 8. Ctaro episcopo martyre Lactorae in No-
vempopalania (saec. ine.) Henschenii commentar.
historicQS in kk. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 7-16.
De 8. CItro episcopo Naronetae in Britannia
Armorica (sec. 1X1) Byei comment historicus in
AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 61-66. Cf. Auctarium
ad AA. SS. tomi V. Oct p. 23-25 et Rigolloti
notae ibid. Suppl. p. 33* -35*.
Erl.-Sehr.: Oheiz, Saint Oair, premier ÖTdone de
Nantes. 8a misaion, son tombean, see reliqnes. Mantea
1876. 8».
Piain e, Franf., L'apostolat de saintClair et les ori-
gines chr6tiennes de TArmorique. Saint- Brieuc 1880.
hfi. 39 pag. (ExtraU des M^moires de TAssociation
.br^tonne. Ann^ 1880.)
De s. daro monacho et recloso Seligenstadensi
(t 1043. Febr.) * ap. Mabillon, AA. SS. o. 8. Beo.
saec. VI. 1. p. 472. 473. — » in AA. SS. Boll.
1. Janr. I. p. 65.
Yita b. Clariti fundatoris monasterii s.
Mariae reginae caeli vulgo Clariti sub re-
gula s. Augustini Fiorentiae in Hetruria
(t 1348).
Ausg. : lat ex Italico Antonii Mariae Raconesii
confessarii ipsius monasterii a. 1653 in AA. SS.
Boll. 25. Mai. VI. p. 162. 163. — Miracula ibid.
p. 164-166.
De s. Clateo episcopo Brixiensi martyre saec.
I in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 376.
De 8. Claudlano confessore, fi-atre s. Vigilii
episcopi Tridenti (saec. V) comment. historicus
in AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 427. 428.
De s. Claudiano Fersa martyre in Mesopota-
mia (saec. IV aut Vll) in AA. SS. Boll. 5. Apiil.
I. p. 400. — MttQTVQiov Toö äyiov KkavSuhov
ibid. 1. p. Lv.
De SS. Claudiano, Flaute, Hirenaeo martyribus
Nicomediae in Bithynia in kk. SS. Boll. 5. Apr.
I. p. 398.
Acta SS. Claudii, Asterii, Neonis etc.
martvTum a. 285 proconsularia, Aegis in
Cilicia.
Ausg.: * ap. Ruinart, Acta martyrum. Paris.
1689. p. 279. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 23.
1246
YITA S. CLAUDn — VITA S. CLEMENTIS EP. ROMANI
Aug. IV. p. 571. 572. Cf. Cuperi comment. prae-
vius ibid, p. 567-571.
Yita s. Claudii episcopi Yesontionensis
et abbatis Jurensis (f 693) brevior.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 648. 649.
— Vita longior sec. XII composita ^in Chif-
fletii historia Vesont. — * wiederh. ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IL p. 1065-1069. — ^hier-
aus in AA. SS. 1. c. p. 649-051. — * mutato stilo
ed. Surius, De prob. SS. historiis. 6. Jun. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 494-497. — Miraculorum
libri 2 cum vita breviore in AA. SS. Boll. 1. c. p.
652-670. — Illustrationes Claudianae, Petri
Chiffletii opus posthumum ibid. p. 671-708. Otäe
Abhandlung.
Erl.-Softr.: Boguet, Henr., Les actions de la vie et
de la mort de s. Clalide. Lvon 1609. 12mo, Und.
1627. 12mo.
Coqaelin, Fran^., Vita s. Claudii. Bomae 1662. Bf'.
Histoire littöraire de la Franoe. m. 1735. p. 649;
Xm. p. 602.
Passio 88. Claudii , Luperci et Yictorici
martyrum Legionensium in Hispania (f
303 vel 304).
Ausg. : ex cod. Toletano [nunc in Bruxellensi
bibl. reg. n<> 8927] in AA. SS. BoU. 30. Oot XIII.
p. 289. 290. — Historia translationis reliquia-
rum a. 995 ex legendario Segoviensi ibid. p. 290-
293. — Monasterium s. Claudii in expugna-
tione oppidi Legionensis ^ ap. Florez , EspafLa sa-
grada XXXIV. p. 360; — * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 293. ~ Miracula ibid. p. 294-296. Cf. R. de
Buckii comment praevius ibid. p. 286-289.
Martyrium ss. Claudii, Nicostrati, Sym-
phoriani, Castorii et Simplicii, itemque
SS. quatuor Coronatorum.
Ausg.: ex martyrol. Adonis ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 8. Nov. VI. p. 165. 166.
De s. Claudio Apollinare episcopo Hierapoli-
tano in Phrygia (saec. II) Bollandi comment. hi-
storicus in AA. SS. Boll. 7. Febr. II. p. 4-8.
De ss. Claudio, Carbonano, Tibudlano, Planio
martyribus Interamnensibus (t 270) in AA. SS.
Boll. 8. Janr. I. p. 471.
De SS. Claudio Commentariensi , Nicostrato Pri-
miscrinio etc. martyrib. Romanis a. 286. Ex actis
s. Sebastiani in AA. SS. Boll. 7. Jul. II. p. 461- 463.
De 8. Claudio confessore in AA. SS. Boll. 3.
Febr. I. p. 354.
De s. Claudio episcopo Viennensi in Gallia
(saec. IV) Henschenii sylloge historica in AA.
SS. Boll. 1. Jun. I. p. 72. 73.
De s. Claudio et sociis CXXI aliisque 73 mar-
tyribus in Aegypto t« AA.SS.BolI. 5.Jun.I. p.421.
De s. Claudio martyre Roma Antverpiam trans-
lato a. 1656 in AA. SS. Boll. 14. Mai. III. p. 287.
De ss. Claudio, Sabine et Maxime martyribus
Siculis (t cca. 303) in AA. SS. Boll. 21. Febr.
III. p. 244.
De SS. Ctaudone, Eugene, Rhode, Diogenio,
Eugento, Rhodone, Prima martyribus in AA. SS.
Boll. 3. Janr. I. p. 135.
De s. demente abbate Syracusano in Sicilia
in AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 411.
De b. demente eremitarum s. Augustini ge-
nerali Urbe veteri in Hetruria (f 1291) Pape-
brochii dissert. in AA. SS. Boll. 8. April. I. j».
804. 805.
De s. demente martyre in AA. SS. Boll. 23.
Febr. III. p. 375.
De s. demente poeta et confessore apud Grae-
cos in AA. SS. Boll. 30. April. UI. p. 787. 788-
De s. demente presbytero Laude Pompeia in
Italia (t cca. 400) Buckii sylloge histor. in AA.
SS. Boll. 17. Oct. VIII. p. 49. 50.
De s. demente presbytero Lugduui in Gallia
(saec. III) in AA. SS. Boll. 20. Janr. IL p. 252.
Yita 8. Clementis archiepiscopi Bulga-
rorum (f 916) graece, auctore anonjmo
coaetaneo {cf. cap. 18).
Wurde früher dorn Theophylactas Balgaronun
archiepisc. (f 11U7) flUschlich zugeschrieben; nach Fr.
Jüklusich y Theophylacti nomen maioris aactoritatis graÜA
operi conciliandae additom est.'
Ausg.: ^ Moschopuli 1741. 4®. — ^ wiederk.
Vindobonae 1802. 4°. — 'wiederk. Vindobonae
1847. gr. 8*^ cum praefat Franc. Miklosich. —
* inter Theophylacti opp. graece et lat. ap. Migne,
Patrolog. gi-aeca. CXXVI. 18Ö4. p. 1193-1240. —
* latine ap. Migne, Patrolog. graeca lat tant edita
LXIV.p. 1229-1252. — «fragmentum ex cod.Vatic.
ed. Leo Allatius ,In Bobertum Creyghtonum *.
Acta SS. Ciementis episcopi et Agath-
angeli, Christophori et Charitonis diaeon.
et plurium puerorum Ancyrae; Phegon-
tis et Eucarpii militum Amisi, itemque
virorum etc. Romae (saec. IV) auctore
anonyme.
Ausg.: e vet. ms. graeco latine reddita a J.
Scapelinck in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 460-
470. — Eadem acta auctore Simeone Meta-
ph raste, interprete G. HeiTeto ibid. p. 470-483.
Cf. p. 458 sq.
Yita s. Ciementis episcopi Romani (f
97?), discipuli s. Petri auctore Simeone
Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probat SS. historiis.
23. Nov. VI. 1581. p. 515. 516. — yarratio s.
Ephraem episcopi Gersonis de miraculo facto in
puerum a s. Cl-e ex Sim. Metaphr. ibid. p. 517-
520. — Gesta s. Cl-s pp. auctore Job an ne Dia-
cono ad finem perducta per Gaudericum Velle-
trensem episoop. ' ap. Mabillon, Museum Ital. I.
2. p. 78. — * in AA. SS. Boll. Mart II. p. *15.
— Vorrede u. Varianten in Florileg. bibl. Casl-
nens. IV. p. 373-390. — Storia di s. demente
papa, fatta volgare dal secolo XUI. Bologna 1863.
kl. 8^
Erl.'Sehr.: Funk, Clemens I in Wotsser und AVeltes
Kirchenlexikon. UI. 1884. p. 450-4Ö8.
Haistro, Steph., Saint -Clement de RomOf son hi-
stoire, renfermant les Actee de 8. Pierre, ses ecrits
avec los preuves qui les röhabilitont , son giorieax
martyre. Paris 1884. 2 vol. 8». 14 fr.
Bondininus, Fh., De s. demente pana et martyre
eiasque basilica in urbe Roma libri II. Romae 1706.^4^.
CAPUT 8. CLEMENTIS PP. — VITA S. CLOTHILDIS
1247
Smith and Wace , Dictionwy od christiaii biography.
I. London 1877. p. 654-669 a. v. Clemens Romanos
and p. 567-678 ». v. Clementine literatare.
Vgl. Vita ss. CyxiUi et Meth.
Narratio exceptionis capitis s. Clementis
papae et mart ab Constantinopoli ad Clu-
niacum translati tempore Hugonis abbatis
(f 1203) auctore Rostangno Clunia-
censi monacho.
Ausg.: ' ap. Manier et Duchesne, Bibiioth.
aimiac. Paris. 1614. fol. p. 1481-1490. — ^tcie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat CCIX. p. 905-914
— und «ap. Riaot, Exuviae. I. 1877. p. 127-140;
cf. p. xcrv-xcvn.
Uebers.: franxös.: ap. Micbaud, Bibliotheque
des croisades. III. p. 355 fiF.
ErL'Sf^.: Histoire littöraire de la Ftance. XVl. p.
517-521.
Translatio s. Clenentis (I) poiltif. et mari reli-
quiamin Bomam. per s. Cyrillom a" 867 «» Vita
SS. Cyrilll et Metbodii. N® 1. Die italienische Le-
gende,
Tita Clementi8 V papae (f 1314) au-
ctore Amalrico Augerii de Biterris.
Ausg.: ap. Baluze, Vitae papar. Avemon. L
p. 95-112. Zwei andere Ausgg. vid. unter Amal-
ricus. — Tita alla auctore Bernardo Guido-
nis, vid. Bemardus Guid. : Catalogus pontificum
Roman. Ausg. n® 3. 4. — Tita alia auctore Jo-
banne canonico S. Yictoris Paris. ^ ap. Ba-
luze 1. c. I. p. 1 - 22. — • wiederh. ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. IH. 2. p. 451-461. — Vita aila
auctore Ptolemaeo Lucensi ap. Baluze 1. c.
I. p. 23-56. — Vita alia auctore Veneto coae-
taneo quodam ^ ap. Baluze 1. c. L p. 85-94. —
^wiederh. ap. Muratori 1. c. III. 2. p. 465-470.
Erl.-Sekr.: (Onasco, Oct. de) Histoire da pape Cle-
ment V. Toornai 1756. 2 vol. 12mo.
Vgl. Clemens V pp.
Tita Ciementia VI papae (f 1352) au-
ctore anonymo.
Ausg. : ex editione Bosqueti collata c. mss. ap.
Baluze, Vit papar. Avemon. I. p. 243-266. —
Tito secnnda ibid. p 265-280. — Vita tertia
ibid. p. 279-300. — Vita quarta ex appendice
Ptolemaei Lucensis ibid. p. 299-310. — Vita
qainta auctore Petro de Herentals priore Fio-
reffiensi (f 1390) ^ibid. I. p. 309-318. — ^wiederh.
ap. Muratori, Scr. rer. Ital. III. 2. — Vita sexta
ap. Baluze I. c. p. 317-322.
Vgl. Clemens VI pp.
Vita Clementis VII papae (f 1394) au-
ctore anonyme Gallo.
Ausg.: ap. Baluze, Vit. papar. Aven. I. p. 485-
538 ex editione Bosqueti collata cum mss. —
Vita alia auctore Potro de Herentals priore
Floreffiensi (f 1390) ibid. I. p. 539-562. — Nar-
ratio de morte Clementis Yll et electione Bene-
dicti Xm (t 1424) ibid. p. 561-566.
De SS. Cleonico et Stratonico martyribus Leon-
tinis in Sicilia sub Valeriano in AA. SS. BoU.
24. Jul. V. p. 494.
De s. Cieopatronia virgine (saec. IV) in AA.
SS. BoU. 8. Mart I. p. 758. 759.
De s. deopha discipulo Cbristi (saec. I) Stil-
tingii sylloge in AA. SS. Boll. 25. Sept VII- p.
5-10.
De 8. Clerio tbaumaturgo apud Graecos in A A.
SS. BoD. 29. Aprü. Hl. p. 618.
De 8. Qoro diacono et martyre in AA. SS.
Boll. 7. Janr. I. p. 365.
De s. Claro diacono martyre in AA. SS. Boll.
14. Janr. I. p. 932.
De s. Cleto oonftosore non pontifice Tibure in
Latio (t saeo. XI med.) Vict de Bück sylloge in
AA. SS. Boll. 25. Oct XI. p. 712. 713.
De s. Cleto poirtHIce Romano, martyre (f a.
88?) Henschenii dissert. in AA. SS. Boll. 26. April.
m. p. 409-411.
Vgl. De 8. Anadeto pontif .
De s. Clinio monacbo Casinensi apud Aquinum
in AA. SS. Boll. 30. Mart lU. p. 843.
De 8. Cliirtaiico rege in Anglia (forte saec. V)
in AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p. 733. Vgl. Hardy,
Descriptive catalogue of materials I. 1. p. 58. n°
164-166.
Vita s. Clodesindis = Vita s. Glodesindis.
Tita s. Clodoaldi seu Chlodovaldi pi*e-
Sbyteri in oppido s. Clodoaldi agri Pari-
siacensis in Gallia (saec. VI) auctore ano-
nymo (monacho Novigentensi).
Handsehr.: München, k. Hofb., lat n^4547
(olim Benedictb. 47). sec. XI; — n« 4618 (Bene-
dicts 118). sec. XII; — n° 18583 (Tegerns. 583).
sec. XI. — Paris, Nat-Bibl., lat n» 11749 (olim
St Germ. 496). sec. XI; — n<> 15437 (Sorbonne
1283). sec. XI. fol. max. f. 161.
Ausg.: ^ed. B. Mombritius, Sanctuarium. I.
Mediolani 1474. fol. 206', nur der letztere Theil,
öfters abgekürzt. — • vollständig ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 134-138. — * wie-
derh. in AA. SS. Boll. 7. Sept III. p. 98-103 —
u, *als Sermo de s. Gl-o conf. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CXXXVIII. p. 195-204. — * ed. B.
Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov. U.
1888. p. 350 -357 a& Vita s. Chlodovaldi.— «Aus-
zug ap. Bouquet, Hecueil lU. p. 422-424.
Erl.'Sekr.: Histoire litt^raiie de la Franoe. VI. 1742.
p. 516.
Perier, Vie de s. Qoad, petit-fils de Clovis. Paris
1696. 12mo.
St. Maaris, Saint Cloud, patron des cloatiers. Paris
1871. 12mo.
Stilting, Comment. praevios t» AA. SS. BoU. 1. c.
p. 91-98.
Vita 8. Clodulphi epteo. Mettensis => Vita s.
Chlodulphi.
Vita s. Clothildls seu Chrothildie re-
ginae Francorum (f^^S), viduae Ghlodo-
vei I regis, auctore anonymo (saec. X).
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. n«» 8690-8702.
sec. XII. — Cheltenham (früher Midd leb i 11)
ex bibl. Celotti nM131. — Paris, Nat-Bibl.,
Theol. n«» 917. sec. XV; — n<» 5333. 9 (olim Ma-
zarin). sec. XIV.
Ausg.: *ed. Ravisius Textor, De memorabi-
libus et claris mulieribus. Paris. 1521. p. 214-217.
— *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p.
1248
VITA S. CLOTHILDIS — VITA DI COLA DI MENZO
98-103. — • m AA. SS. BoU. 3. Jun. I. p. 297,
nur Cap. 11-14. — ^ ex Mabillonio ap. Bouquet,
Recueil m. p. 397-401. — * ed. B. Krasch in
Mon. Oerin. bist. Scr. rer. Merov. n. 1888. p. 342
-348, Mabillons Text aus d. Brüsseler Cod. emen-'
dirt^ als Vita s. Chrotildis. — Tita altera ex
historia Francorom s. Gregorii Turonensis in
AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 294-297.
JSrl.'Sdtr.: Barbier. Gotilde de Bonigogne. Lunoges
1868; — 2. M. iMi. 1868. 8i>.
Cadoadal, O., Die h. Clotildis, Königin von Frank-
reich. BrOasel 1852. 12mo. 60 4-
Darboy, Oeo., Sainte Clotilde, reine de Franoe. Paris
1865. 18mo. 60 c.
Desmay, Jacq., La vie de s.Glotilde, reine de France.
Ronen 1618. 12mo.
Falaize, Mme Gar. n6e Jacqnemain. Olotilde on
le triomphe dn chriatianisme. Lille 184o. 12mo.
Gay, F., Sainte Cloiilde et les origines chrötiennes
de la nation et monarchie firan^aise. Paris 1867. 68.
3 fr. 60 c.
Hen sehen, Commentar. praevins tu AA. SS. Boll.
I.e. p. 29^ {müAbbiid.).
Histoire littöraire de la France. Y. 1740. p. 667.
Lebon, Hub., Vie de s. ClotUde, reine de France.
Toors 1846; 1852; 1866. 12mo.
Levens Tan de heil. Clotildis , Konigin van Frankryk,
en van de h. Qenovova, patroones van Parys. Toor-
nay 1852. 16fflo.
Liechty, Reinh. de, Sainte Clotilde, reine de France,
sa vie et son calte. Paris 1875. &^.
Lorfflier, Abr6g6 de la vie de sainte Clotilde et notes
snr ses Inendes, ses mirades, son culte en Nor-
mandie. Ronen 1870. 8^.
Perreyve, H., Panogyriqne de sainte Clotilde. Paris
1860. 8». 1 fr. 60 c.
Piedevant, X., La vie et miracles de s. Clotilde,
premi&ro reine chr6tienne de France . . . mise en vers
fran^ais . . . (16S9).
Piedarant, Kiool., Vie et miracles de s. Clotilde,
patronne d'Andelly. Ronen 1686. 8°.
Renand de Ronvray, Histoire do s. Clotilde, reine
de France. Paris 1841. 82mo.
Rennevillo, Mme de, Vie de s. Clotilde, reine de
France, femme da grand Clovis, snivie d'on pr^cis
mdl6 d'anecdotes concemant Jes moenrs et contumes
des Premiers sidcles de la monarchie francaise. Paris
1809. 12mo. ibid. 1829. 12mo. — Nonvelle Mition.
Tours 1846. 12mo , wiederholt ibid. 1849. 12mo. 1851.
12mo. 1858. 12mo. 1866. 12mo.
Rion, J., Die h. Clotilde. Snlzbach 18S6. l2mo.
Ro m al , £. do , Vie de sainte Clotilde , reine de France.
Limoges 1860. 1862. 12mo. 75 o.
Roaqnette, Qeo., Sainte Clotilde et son sidcle. Paris
186t. 9>.
Vie et Office de s. Clotilde. reine de France et seconde
patronne de la vUle d'Anaely. Andely, imp. de Saillot
1812. 12mo.
Vie de sainte aotilde. Ronen et Oaville - T Abbaye
1854. 12mo.
De b. dotsende virgioe abbatissa Marcbianensi
in Galloflandria (f cca. 703) in AA. SS. BoU.
30. Jun. V. p. 587.
De SS. Clusio presby t. , Timotheo , Macaria etc.
martyribus Aiexandrinis in AA. SS. Boll. 6. April.
I. p. 537.
Vita SS. Codrati, Dionysii et sociorum
mart}Tum Corinthi in Peloponneso (f
cca. 258).
Ausg.: ex ms. graeco Veneto edita a Lipo-
mano, interprete Petr. Franc. Zino in AA. SS.
Bell. 10. Mart. IL p. 5-8. — Alfa vita auctore
Nicephoro Gregora, interpr. Reinoldo Debnio
ibid. p. 8-12. — Muqtvqcov toO uyiov Ko-
Squtov. Ex opusculis Nicepborae Gregorae mss.
^ibid. IL p. 696-700. — ^ latine ap. Migne, Pa-
trolog. graeca lat. tant. odita. LXXIV. p. 963-972.
Acta s. Codrati seu Quadrati martyiis
integra.
Ausg.: ex ood. Lugdun. -Bat (bibL univ., Pe-
rizon. n^ 10. sec. XI) nunc primum in Analect
BoUand. L 1882. p. 448-469 mece et lat. Cf,
De SS. Codrato, Satumino, Runno et sociis mar-
tyribus Bub Valeriano Nioomediae in AA. SS.
Boll. 9. Mai. 11. p. 362.
De SS. Codrato, Acacio et Stratonioo marty-
ribus Ptolemaide in Phoenicia (f 273) in AA. SS.
Boll. 4. Mart. I. p. 309. 310.
De s. Cootoite seu Coelootino episcopo Metis
Rigolloti nota in AA. SS. Boll. 14. Oct. Suppl.
p. 180*.
De s. Coeleetina virgine et alüs 800 marty-
ribus in AA. SS. Boll. 6. April. L p. 538.
Vita s. Coeleotini V poni Rom. = Vita s. Petri
de Murrone.
De SS. Coelestino, Felioe, ürbano etc. marty-
ribus Airis in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 460.
De s. Coeleotino martyre apud Graecos in AA.
SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 27.
De 8. Coelestino martyre asservato Rotuaci in
Flandria Papebrochii sylloge bistorica in AA. SS.
Boll. 17. Mai. IV. p. 34.
De s. Coeleotino martyre Romano Gandavi in
Belgio tn AA.SS.Boll. 13. Febr. II. Append. p. 897.
De s. Coelestino I pontHloe Romano (f 432)
Henschenii commentarius in AA. SS. Boll. 6. Apr.
L p. 543-547.
Vgl. Coeleetinus I pp.
Acta s. Coemgini, Caimgini sive Kei-
vini abbatis Glindelacensis in Hibemia
(saec. VI) suspecta.
Ausg.: ex ms. Hugonis Wardaei in AA. SS.
Boll. 3. Jun. L p. 312-322. — Acta alia ap.
Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 835-844 ex cod.
Salmanticensi; cf. Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Ui-
bem. VI. p. 28 sq.
De cohorte Intogra militum martyrio corona-
torum in AA. SS. Boll. 8. Mai. 11. p. 299.
De s. Cointa sive Quinta mart Alexandriac in
Aegypto (t249) in AA. SS. Boll. 8. Febr. n.p.l56.
ErL'Sehr.: Neamann, K.J., Der rGmiBche Staat. L
Leipzig 1890. p. 881.
Tita di Cola di Rienzo (f 1354), tri-
buno del popolo Romano, scritta da in-
certo antore nel secolo XIV.
Ein wichttgor Beitrag znr Gesch. dee 14. Jahrh.
Ausg.: ^mit dem Zusätze scritta in lingua
Yolgare romana di quella etä da Tomao Forte-
fiocca scriba-senato. Bracciano 1624. 12nao. —
• wiederh. da Pietro Totti, ibid. 1631. 12mo. SeJir
selten. — ' ap. Muratori, Antiquit Ital. III. p.
399-548. — •'ridotta a migliore lezione ed illu-
strata con ossorvazioni storico-criticbe da Zefir.
Re. «Forü 1828. 2 vol. 8^ — »»Firenzo 1854. 8«».
Der Herausgeber hat xu den erläut. geschickt-
licJien Bemerkungen Papencordts Werk bei d.
2. Ausg. benutzt.
Erl. - Sehr. : Ducerceaa,J. Ant., Goqjnration de Nico-
las Gabrini, dit de Rienzi, tyran de Bome en IMT,
VITA B. COLETAE — VITA 8. COLOMANNI MAKT. IN AUSTRIA
1249
oayiage posthmiM. Paris 1738. 12mo. ~ accomp. de
notes par B6n. Dpjardin. «Md. 17iS. 12mo.
O a b r i n o . Tomm. . Osserrazioni stör. - criticlia soU«
Tita di Cola dl Rienzi. Roma 1806. 8P.
Paladan-Mttller, C, Cola diRieozi. OdenselSSd. SR.
Paolucci, O., CoLa di Rienzo. Appnnti atorici. Bari
1888. 80. 89pag.
Papencordt, Cola di Btenzi nod seine Zeit. Ham-
baiK 1841. £P. Jk 7.fiO. (Ins Italienische übers, von
Tommasd Gar. Torino 1845. Sfi. — trad. en frane. par
L6oa Bor6. Paris 1846. 8^. ) Otdiegen» Monogng^.
Bodocanachi, Emman., Cola di Rienzo. Histoirede
Borne de 1342—1354. Oavrage om4 de 6 gramrea
bors texte et de 19 yignettes , accompajrne ... de
2 lettre« in^tee de C. di R. Paria 18^. 8». XX.
447 pag. 7 fr. 50 e. — Recens. per Annib. Oabrielli
m ArdüTio della r. SocietH Romana di storia patria.
XI. Roma 1888. p. 181-190.
Torraca, Cola di Rienzo e lacanzone ,Spirto gentil*
di Petrarca ibid. VUI. 1886. fSuc. 1. 2.
Vgl. Cola di Rienzo.
Fragmenta historiae Romanae.
Vita b. Coletae Boilet yirginis, refor-
matricis ordinis s. Clarae, Oandavi in
Flandiia (f 1447).
Äusg,: ex gallico Petri a Yallibus sive a
Henüs, confessarii ipsius beatae, latine reddita
a Stephane Juliaco in AA. SS. Boll. 6. Mari
I. p. 539-581. — Compendium * ed. Surius,
Vit. SS. 6. Mart. VII. Colon. Agr. 1581. p. 150-
186. — • ap. Wadding, Aonalcs Minonun. —
Historia elevationis corporis b. C-ae, ex
ms. gallico latine in AA. SS. Boll. I. c. I. p. 620
-623. — Miracula b. C-ae virginis i^id, I.
p. 581-587. — Alia quaedam miracula ex
mss. YaLUs Rubeae ibid. p. 587-589. — Mira-
cula in vita patrata, instmmento abbatis s. Petri
Gandavensis firmata a. 1471, ibid. p. 589-591.
— Miracula post mortem Gandavi iuridice ex-
cepta ex J. S. Abbauillaeo parte 3. Vitae libro 5.
c. 14 ibid. p. 591. 592. — Miracula alia in
conventu Gandavensi ibid. p. 592-597. — Mira-
cula Atrebati patrata ibid. p. 597. 598. — Mi-
racula Hesdinensia ibid. p. 598-601. — Ana-
lecta miraculorum recentiorum ibid. p. 623-627.
— Summarium virtutum et miraculorum b.
C-ae, ex gallico sor. Petrinae de Balma eiusdem
sooiae ibid. p. 601-619. Cf. Comment. praenus
ibid. p. 532-539.
Erl.'Sehr.: Bizouard, J.-Th., Histoire de sainte Co-
lette et dos Ciarisses en Franche - Comte , d'aprds des
documents inedits et des traditions locales. üuvrago
om6 de 14 planches . . . Besanpon & Paris 1888. 9*.
XVlIl. 546 pag. 8 fr.
: Histoire de s. Colette et des Ciarisses en Boar-
gogne (Auxonne et Seorre), d'aprös dos doc. in6d.
et des tradit. loc. Avec 3 grav. l'aris 1881. BP. 296
pag. 4 fr. 50 c. {Ist eine Enaeüerung seiner Schrift:
CoQvent de l'Ave- Maria [Oct. 1412 — Sept. 1792J.
Sainte Colette ä Auxonne [1412—1417.] Lyon 1879.
8«>. 1 fr. 60 c.) — 3. öd. ßesan9on 1890. &*. XX.
252 vag.
Chamberet, Ct«de, La porfaito vie de s. Colotte, la
potite ancello de N. S., d apres le ms. inedit de Pierre
doVaux. Paris 1887. 12nio. 88 pag.
Oorblet, J., Hagiographie da diocöse d'Amions. L
Paris 1868. 8«.
DoniiletjFl.Ang., Sainte Colette, savie, ses oeuvres,
son calte, son influence; ouvra^e composu sur los
documents primitifs les plus authentiquos. Paris 1869.
8». 6 fr. ; — nouv. edit. ibid. 18.S1. riino. 4 fr.
Latera, Flam. Mar. Annib. da, Vita della vergine s.
Coleta, riformatrice dell' ordine di s. Chiara. Borna
1807. 4«.
Raes (suor Coietta di Bnisselles), Vita della gran
serva di Dio b. Coietta o. s. Clara, della villa di
Potthast, Bibliotheca historica.
Oonria nel dncato di Borgogna. Fnligno 1708. 16mo.
224 pag.
Se liier, Lebensgesch. der h. Culetta, Reformatorin
des Frandscaner- Ordens. Innabmck 1867. 9^. JL3.
De s. Coliano episcopo Adriae in Aemilia in
AA. SS. Boll. 7. Febr. U. p. 69.
De 88. Collego et Colloto diaconis, Pamponio
etc. martyribus Alezandrinis in AA. SS. BoU. 18.
Mart II. p. 618.
De 8. ColloquIUo rege apud Senones in Gallia
in AA. SS. Boll. 16. Mart U. p. 444.
De 8. Collutho martyre in Thebaide Aegypti
sab Maximiane in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV.
p. 309.
Acta s. Coimani abbatis Lann-Ealensis,
vulgo dicti Golmanelli : ,Fait vir vite'.
Ausg.: primum ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 415-444.
Acta 8. Coimani seu Colmoci seu Mo-
cholmog episcopi Dromorensis in Hiber-
nia (t c. 630) fabulosa: ,Beatissimus vir
Colmanus^
Ausg.: » in AA. SS. Boll. 7. Jun. IL p. 25-20.
— "ap. C. de Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 827-
834. Vgl. Hardy, Descript. catalogue of materials
I. 1. p. 224. n° 605.
Yita s. Coimani MacDuach episcopi in
Connacia (f ante 650).
Ausg.: ex AA. SS. Hibemiae auct. J. Colgano
in AA. SS. BoU. 29. Oct XII. p. 884-892. Gf.
V. de Buckii comment praevius ibid. p. 880-884.
Yita 8. Colmanni episcopi Lindisfar-
nensis in Anglia (f 676). Epitome.
Ausg.: ex Breviario Aberdonensi in AA. SS.
Boll. 18. Febr. III. p. 88. Cf. Hensohenü com-
ment historicus ibid. p. 82-87.
De 8. Colmano oonfessore in Hibernia (f 699)
sylloge in AA. SS. Boll. 30. Oct XIII. p. 446.
De B. Colmano confessore in Scnboth dioec.
Femensis in Hibernia monasterio (f cca. 632)
V. de Buckü sylloge in AA. SS. Boll. 27. Oct.
XII. p. 382. 383.
De s. Colmano episcopo Killruadhensi in Hi-
bernia (saec. VI) sylloge historica in AA. SS.
Boll. 16. Oct VlI. 2. p. 851-853.
De s. Colmoco seu Colmo episcopo in Scotia
(t cca. 1000) notitia in AA. SS. Boll. 6. Jun. I.
p. 761.
Vita s. Colomanni martyri8 in Austria
(f 1012) seu Passio cum miraculis au-
ctore Erchenfrido abbate Mellicensi
(f 1163). Wichtig für Oosterreich.
Handschr.: Bonn, Un.-Bibl. mbr. sec. XUI.
8^ n*^ 5314. — Admont, Stiftsb., mbr. sec. XI.
4»; — mbr. sec. XI. Pertz' Archiv YI. p. 175. 180;
Mon. scr. IV. p. 674.
Ausg.: ^Lambecius, Comment bibl. caes. lib.
II. c. 8. p. 611-618. — ^tciederh. unt. d. Tit.:
Historia martym et miraculor. s. CJolomanni ap.
Kollar, Analect monument I. 1761. p. 843-855.
79
1250
DE S. COLOMBA — VITA S. COLUMBAE VIRG.
— ' ap. Ans. Schramb, Chronicon Mellicense p. 23.
— *(ed. H. Pez) Cremsii 1713. 4^ — ^wüderk.
ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 94-109; mit histor,
u. kritischen Noten. — ® ap. Ph. Hueber, Austria
ex archivis Mellicensibus illustrata; appead. 3^
p. 297. Lips. 1722. fol. — Un AA. SS. Boll. 13.
Oct. VI. p. 357-362 nach Pex. Gf, Rigolotti nota
ihid, 13. Oct. Suppl. p. 149*- 152*. — "^ unt. d.
Tit.: Passio s. Ch-i auct. monacho Mellicensi
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 674-677; — De mi-
raculis s. Ch-i auct. Erchenfrido abb. Mellicensi
ibid. p. 677. 678 ed. Waitz.
ErL-Schr.: Büdinger, Oesterreichische Geschichte I.
p. 474.
Bueus, Comment. praevins in AA. SS. Boll. 1. c. p.
342-357.
Deppisch, God., Gesch. und 'Wunderwerke des h.
Colomanni kOnigl
1743. fol. Mü Kupfern.
fomanni königlichen Pilgers und Märtyrers. Wien
TJrwalek, J., Der königliche Pilger St. Golomann.
Progr. 1880. ^. 23paa.
Wattenhach, Deutschlands Gofchichtsq. 6. Aufl. ü.
1886. p. 287; 6. Aufl. U. 1891. p.S18.
De 8. Colomba martyre Conimbricae in Lusi-
tania SoUerii syUoge in AA. SS. Boll. 20. Jul.
V. p. 47-49.
De 8. Columba oiusque sorore martyribos Tu-
ragii in Lusitania (f 303) in AA. SS. Boll. 1. Mai.
I. p. 44.
De 8. Columba virgine et martyre in Anglia
in AA. SS. Boll. 16. Mart. U. p. 427.
Tita s. Columbae abbatis Hyensis in
Anglia (f 598) auctore Adamnano Sco-
tohiberno abbate (f 704). Libri 3.
,One of the most important pieces of hagiology in
existence.' Reeves.
Handschr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials I. 1. 1862. p. 166. nM79-498.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. V. p. 559-
621 (»ed. 2*. I. p. 674-709). — ^wiederh. ap.
Messingham, Florilegium p. 141-184. — * ap.
Colgan, AA. SS. Hibemiae IL p. 336-372, bes-
serer Text u. vollständiger. — * in AA. SS. Boll.
9. Jun. IL p. 197-236. — «ap. Bened. Gonon,
Vitae patruin Occidentis. Lugduni 1625. fol. p.420.
— 'ap.Pinierton, Vitae antiquae Sanctoruml789.
p. 47-187. — ^unt. d. Tit.: Life of St. Columba,
oy Adamnan , 9*^ abbot of Hy (or Jona). The latin
text from a ms. of the 8. Century. With notes
and dissert. by Wm. Reeves (f 1892). Dublin,
printed for the Irish archaeoiog. and Celtic So-
ciety 1857. gr. 8^ and eopies upon Bannatyne
Club paper 4°. Treffliche Ausg. — ® ap. Migne,
Patrolog. lat. LXXXVHI. p. 725-776. — ^""with
translation edlt. byWm. Reeves. Edinburgh 1874.
8° {xugleich von The historians of Scotland. Vol. 6).
— ** edited from D^ Reeves's text with an in-
troduct. on early Irish Church history, notes and
a glossary. By J. T. Fowler. Oxford, Clarendon
press 1894 {auch New York 1895). 8^ LXXX,
VIL 201 pag. 2 d. 15. — Prologus et epilog. ad
Columbae vitam ed. üfiserius in Vet. epistolarum
Hibernicarum svlloge p. 42 [ lieber s. : english * by
Wm. Reeves. Edinb. 1874. 8^ vid. Ausg. n^ 10.
— ^unt. d. Tit.: Life of St. Columba or Co-
lumbkille. Translatcd from the Latin of St. Adam-
nan. Edit. with cop. notes by Dan. McCarthy.
Dublin 1889. 8^ 244 pag. 1 sh.]. — Vita altera
aucto reCummeneo (sec. Bollandist. C u m i n e o)
A 1 b 0 perantiquo * ex cod. Compendiens. monast.
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 861-
366 (» ed. Venet. I. p. 342). — » in AA. SS. Boll.
1. c. n. p. 185-189. — * ex MahilL ap. Pinkenon,
Vitae antiquae Sanctorum p. 27-45. — *ex cod.
Salmantic. ap. Colgan, AA. SS. Hibemiae IL p.
325-332. — «ap. C. de Smedt, AA. SS. Hiber-
niae p. 845-870. — Irish life of 8. Columba in
the Edinburgh ms., translated by Hennessy in
Skene's Celtic Scotland. IL p. 468-507. — Betha
Choluim Chille: ,Exi de terra' from the Book of
Lismore fol. 7** ap. Stokes, Lives of Saints. 1890.
p. 20-33; translat : Colomb Cüle's life p. 1Ö8-181 ;
notes p. 299-317. — Fragmentum vitae ap. C.
de Smedt 1. c. p. 221-224.
Erl.'Schr.: Baertins, Comment praevins in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 180-185 u. 189-197.
Beilesheim, Alph. , Geschichte der kathol. Kirche
in Schottland. I. Mainz 1S83. p. 27-65 : Der h. Columba,
Apostel der Südpicten (521—697).
Cooko, Alex., Saint Colnmba: his life and werk.
2. edit. St. Giles's Prüiting Co. (Edinborgh) 1893. h\
X. 153 pag. 3 sh. 6.
Fabricius, fiiU. lat. med. et inf. aetatis. Lib I. p. 14.
0 a i d 0 z , Henri , Les gftteaax alphabötiqnes. raris
1886. 80.
Montalembert, Comto de, Les moines d'Occideot
depois s. Benott jasqu'ä s. Bemard. HI. Paris 1^)8.
g. 101-334: Saint Colnmba, apotre de la Calödonie
21 — 597. {Audi besonders doartma aJbgsdrueki Paris
1867. 18mo. 2 fr.)
Bichomme, Flor., Histoiro de s. Colnmb , apötredos
lies et des montagnes d'£cosae an 6. siöcfe. Faiis
1861. 16mo. 1 fr.
Smith, John, Life of St. Colnmba, the apostle «if
the ancient Scots and Picts. Edinburgh 17b8. 8\
Wright, Adamnan in Ms Biographia Britannica lite-
raria I. p. 201- 206.
Vgl. Vita s. fiaitiienei.
Acta s. Columbae de Tyre da Glass
(Tirdaglas) : ,Sanctus Columba de'. 13. Dec.
Ausg. : primum ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 445-462.
Tita b. Columbae Reatinae virginis tertii
ordinis s. Dominici (f 1506) auctore Se-
bastiane Perusino ord. Praed. coaevo.
Ausg.: ^ed. Leand. Albertus, über de viris
illustrib. ord. Praed. a. 1516 impressus. — ' tcte-
derh. in AA. SS. Boll. 20. Mai. V. p. *320-*394.
— Appendix de cultu et miraculis b. CoIubi-
bae ex processu ms. ibid. p. ♦394-*398; cf.Wl.
p. 824.
Erl.-Schr.: L. delli Alberti, Vita della b. Colomba
de Biete , sepolta a Femgia. Bologna 1521. 4^.
Tita s. Columbae Senonensie virg. et
mart 11 kal. Janr.: ,Eo tempore cum*.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. nM820-27.
— "Wien, Ilofbibl, bist. occl. 3, jetzt 329. mbr.
saec. XV. fol.
Ausg. : in Catalogus codicum bagiograph. reg.
bibl. BruxeU. I. 1. 1886. p. 302-306.
Yita s. Columbae virglnis sanctimonialis
(f 853) Cordubae in Hispania auctore s.
Eulogio presbytero (f 859).
Ausg. : ex eiusd. Memoriali SS. lib. 3. c. 10
in AA. SS. Boll. 17. Sept V. p. 622-625. Cy.
Stickeri comment. praevins ibid. p. 618-622.
VITA S. COLUMBANl ABB. BOBIENSIS — DE S. CONCORDE
1251
Vita s. Columbani abbatis Bobiensis
(+ 615?) auctore Frodoardo canonico
Remensi, postea monacho, in lib. 14.
earm. 18.
Ausg.: ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 30-40. — Miracula scripta a monacho
lV)bieDSi anonymo, qui saec. X vixit ^ibid, p.
40-55. — 'ap. Messingham, Florilegium iosulae
Sanctorum p. 239 - 253. — * ap. Rosetti , Bobbio
illustrato ÜI. p. 140-181. — Tita alia auctore
Jona Bobiensi abbate eiusdem et Attalae disci-
j>ulo (t c. 665) [schtcülstige Sprache y sehr schätx-
hare Qtielle der Geschichte. — Handschr. .-Trier,
Dombibl. n'^QS*. mbr. sec. Xu. 4^ fol. 1-21. —
Vffl. Hardy, Descript. Catalogue of materials I. 1.
1862. p. 211. n» 573-578; Pertz' Archiv VII. p.
249] ^ap. MabilloD, AA. SS. o. s. Ben. saec. II.
I>. 5-29 (» ed. Venet. II. p. 2). — » ed. Vincent.
Barralis, Chronologia sanctorum et alior. viror.
illustr. ac abbatum sacrae insulae Urinensis. Lug-
-luni 1613. 4®. p. 118. — *ed. Thom. Sirinus in
Patricü Fiemingi Hibemiae coUectanea sacra seu
s. Columbani flib. abb. . . . acta et opuscula. Aug.
Vindel. 1621. 8^ tciederh. Lovaniil667. fol. p. 181.
— *ap. Messingham, Florilegium p. 216-239. —
"'fälschlich unter Bedas Namen in der Cölner
Ausg. seiner Werke HI. p. 199 u. 222. — ' ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 21. Nov. VI. p.
484 - 505 politiori stilo. — • ap. Migne , Patrolog.
lat. LXXXVII. p. 1011-1046 ex Mabillonio. —
Auszüge 'ap. Duchesne, Bist. Franc, scr. I, p.
Tibi. — **ap. Bouquet, Recueil III. p. 476-482. —
-^ap. Chifflet, Histoire de Toum. p. 155-167.
Uebers.: deutseh auszugsweise (Cap. 2-5. 9.
10. 14. 18. 19-30) von Otto Abel Ļn/cr der Chro-
nik Fredegars («. d.).
Erl.'Sehr.: Abel, Einleitung zur Uebersetznng p. 75.
Ampöre, Histoire litt6raire de la France II. p. 400.
Besser, "W. F., Der heil. Colamban. Ein Lebensbild
aas der alten Kirche. Leipzig 1856. 16mo. 87 pag.
Bibliotheca max. Patmm. Lugd. XII. 8.
Böhringer, Die Kirche Christi u. ihre Zeugen. IM.
Zürich 1849. gr.8P. Kolumban n. St. tiali p.9-62.
Cameron, Alex., Letter to the Rev. Dr. Sniith, oon-
taining a few strictures on hia lifo of s. Columba.
Edinburgh 1798. 8«.
Colambani opera ap. Migne, Patrolog. lat. LXXX.
Ebert, Adf., Allpom. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. I. 1889. p. 617-622.
Egli. Emil, Kirchengeschichte der Schweiz bis auf
Karl d. Gr.. Zürich 1S93. gr. S«. p. 64-56. 62-71.
Fleming, Patric, Uiboniiae coUectanea sacra, seu
s. Columbani Uib. abb. necnon aliomm aliquot anti-
qnonun sanctorum acta et opuscula. Aug. Vindel.
1621. 8»; unederh. Lovanii 1667. fol.
Friedrich, J., Die hh. Columba und Oallus in Ala-
mannien in »einer Kirchengcschichte Deutschlands.
IL 1869. p. 457-485.
Gianelli, Ant., Vita di s. Colombano abato, irlan-
dese, protottore della cittA e diocosi di Bubbio. To-
rino 1844. ^.
Greith, C. J., Die heil. Glanbensboten Kolunibnn u.
Gall und ihre Stellung in derUnreschichte St. (iaJlons
etc. Zur Widerlc»gun>; der AVyl^r- Chronik »von L. (t.
J. Sailer ; vgl. den Tttel unier Vita s. Galli). St. Gallen
1865. S». Ö8pag.
Hauck. Alb., KirchengeschichtoDeutschlands.I. Leip-
zig 1887. p. 240-276.
Heber, Ph., Die vorkarolingischon christl. Glaubens-
helden am Khein. Frankfurt a. AI. 18Ö8. p. 149-165.
Hertel, G., Ueber des heil. Columba [so schrieb er
selbtt seinen Namen!] Lohen u. Schriften. bt'.-.oiidors
über seine Klosterregel in Zeitschrift für die hi>>tor.
Theologie. Bd. 45. Gotha 1875. p. 896-454. (Val. A.
Ebrards Gegenbemerkungen ebenda p. 499-505).
Hertel, G., Anmerkung zur Geschichte Columbaa in
Briegers Zeitschrift f. Kirchengeschichte III. Gotha
1879. &>. p. 145 -150; aetxt seine Ankunß in Oaüim
ins J. 500.
Histoire littöraire de la France. III. p. 605-525;
p. 603-608.
Knottenbelt, Guil. Chrstn., I^i^put. histor. - theo-
logica do Columbano. Lugd. Bat. 1889. 8^.
Kurth, Godofr., La reine Brunehaut m Revue des
questions historiques. Tom. 60. Paris 1891. p. 5-79.
Meyer v. Knonau in Allgom. deutsche Biographie.
IV. 1876. p. 424. «. V.
Mentalem bert. Comte de, Les moines d'Occident
depuis s. Benott jnsqu'ä s. Bernard. IL Paris 1868.
p. 4üä-646 : Saint Colomban et les Irlandais en Gaule.
Rottberg. Kirchengeschichte Deutschlands II. p.85.
Rosetti, Bobbio illustrato III. p. 149-181.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 298.
Seebass , Otto, Ueber Columba von Luxeuils Kloster-
recrel u. Bussbnch. (Leipziger Inaug.-Diss.) Dresden
18t)8. gr. 80. 66 pag. Vgl. Theol. Literaturzeitung.
Leipzig 1883. n« 14. p. 828.
• : Zu Columba von Luxeuils Klosterregel n. Bass-
buch in Briegers Zeitschrift für Kirchengeschichte.
VIII. Gotha 1886. p. 459-465.
Regula monachorom s. Colnmbani abbatis ibid.
XV. 1895. p. 366-386.
Torre, P. L. deila, Vita di 8. Colombano. Milano
1728. 80.
'Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 73
(5. Aufl. L 1885. p. 110; 6. Aufl. I. 1893. p. 116-119. IL
p. 428).
"Wright, St. Columbanos in hi» Biographia Britann.
liter. I. p. 142-163.
Zimmermann, J. A., Die Heiligen Columban and
Gallus nach ihrem Leben u. "Wirken geschildert. Mit
Vorrede von J. Fessler. St. Gallen 1866. b^. XXUI.
264 pag. Jk2.
Vgl. Colamba sive Columbanus.
Vita 8. Attalae.
,, „ Eustasii abb. Lax.
De s. Columbano abbate, incluso Gandavi in
Flandria (t 959) in AA. SS. Boll. 15. Febr. II.
p. 846. 847.
Tita s. Comgalii abbatis Benchorensis
prinii in Hibemia (f 601).
Ausg.: *ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 10. Mai.
II. p. 580-582. — * ap. C. de Smedt, AA. SS. Hi-
berniao p. 773-778. — Alia vita ex ms. et edi-
tione Sirini (in Patricü Fiemingi CoUectanea sacra
seu s. Columbani Hib. abb. acta et opusc. Lova-
nü 1667. fol.) in AA . SS. BoU. 1. c. p. 58J - 588. Vgl.
Hardy, Descript. catalo^e of materials. 1. 1. 1862.
p. 190. n° 531; Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Hiber-
niae V. p. 152 sq.
De s. Comgano abbate Glinnussensi in Hiber-
nia (t ante 569) in AA. SS. Boll. 27. Febr. III.
p. 682.
De s. Cominlo martyre Cataniae in Sicilia (f
cca. 270) in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 40.
De b. Comitiasa virgine Venetiis (f 1308) Suy-
skenii sylloge in AA. SS. Boll. 8. Sept. III. p. 309
-311.
De s. Commune martyre Tuscaniae in Etruria
in AA. SS. Boll. 8. Febr. II. p. 160.
De b. Compagno conf. ordinis Camaldulensis
Patavii in ItaJia (f 1264) Buei sylloge in AA.
SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 365-368.
De SS. Concesso, Solutore, Successo etc. mar-
tyribus in AA. SS. Boll. 8. April. I. p. 746.
De s. Concorde episcopo prope Camberiacum
in Sabaudia (cca. saec. XIII) Papebrochii com-
79*
1252 VITA S. CONCORDII — VITA S. CONRADI (EX GÜELF.) EP. CONSTANT.
mentar. historicas in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p.
412-414.
Tita s. Concordii presbyteri martyris
(t cca. 175) auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 9-10.
Tita s. Condedi anachoretae (f 685)
Pontanellae in Normannia.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 862-865. — • tüiederh. et ex ms. Rubeae
Vallis in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 355-358.
— *mü verändertem Stil u. etwas contrahirt ed.
Menardos, Ifartyrolog. Benedict, lib. I. observ.
p. 355. — *" Auszug ap. Duchesne, Hist Franc,
scr. I. p. 684 — I*. * ap. Bouquet, Rec. ÜI. p.
613. 614. — Vita alia ex ms. ültraiect. S. Sal-
vatoris in AA. SS. Boll. 1. c. p. 354. 355.
ErL-Sekr.: de Back, Comment. praoTias ibid. 1. o. p.
351-854.
Cor biet, Hagiognphie da dioodee d'Amiens. I. 1869.
p. 646.
— '- : in Bevae de la Nonnandie. YIII. Boaen 1868.
40. p. 545.
Hardy, Descr. oatalogae of materiala. 1. 1. 1862. p.291.
Vita 8. Congalli <= Vita s. Comgalli.
De 8. Congano abbate in Scotia (sec. VIII) e
Breviar. Aberidonensi in AA. SS. Boll. 13. Oct. VI.
p. 223-226.
Tita s. Coni monacbi ordinis s. Bene-
dicti in Italia.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 360. 361.
Acta s. Conogani episcopi Gorisopiti
(Quimper) in Britannia minore (saec. VI).
Ausg. : ex Jacobe Malbrancq de Morinis , lib.
IV. c. 24 in AA. SS. Boll. 15. Oct VII. 1. p. 43.
44. (7/1 Buei comment. praevius ibid. p. 37-42.
De 8. Conone hortulano martyre in Pamphylia
(t cca. 251) comment. historicus in AA. SS. Boll.
5. Mart. I. p. 362. 363.
De 8. Conone martyre Bidanae in Isauria com-
ment. bistoricus in AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 360.
De 8. Conone presbytero abbate pionasteriiPen-
thuclae in Palaestina (f cca. 555) in AA. SS. Boll.
19. Febr. DI. p. 135.
Tita s. Cononis monachi ord. s. Basilii
Nesi in Sicüia (f 1236) auctore monacho
Basiliano.
Ausg. : ex graec. mss. lat. in AA. SS. Boll. 28.
Mart. lU. p. 734. 735.
Acta s. Cononis et iilii eins martyrum
Iconii in Asia minore.
Ausg. : ex mss. graec. et latinis graece et lai
in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 5-8. — Acta
recentiora ex ms. Neapolit. ibid. p. 8-10. —
Hymnus ibid. p. 5. Cf. Papebrochii comment.
praevius ibid. p. 4.
Tita Conrad! archiepiscopi Salisbur-
gensis. 1106— 1U7.
Geschriebon zwischen 1170—1177 ; der letzte Thoil ist
verloren.
Handschr.: ^V'ien, k. Hofbibl. n<>289 (Salisb.
8°); — 434 (Salisb. 79). mbr. fol. sec. XHI. —
1524 (Salisb. 76). sec. XIV. mbr. fol.
Ausg.: ^ ap. Pez, Thes. anecd. II. 3. p. 221-
252. — ■ besser ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon.
scr. XI. p. 63-77.
Erl.'Sehr.: Meyer, Chrstn., Erzbiichof Konrad I von
Salzbox^. (Jenenser Diss.) München 1868. 9>. 62fag.
Schmned, Salzboig anter Tiemo und Conx«dI (lo90
—1147). Progr. Wien 1860. 40.
Wa ttenbach, DeotBchlands Oeachichtaqnellen p. 359
(5. Anil. U. 1886. p. 270. 276; 6. Anfl. II. 1894. p.300.
8ü77.
Tita s. Conrad! archiepiscopi Treve-
rensia (f 1066) et passio auctore Tbeo-
derico monacho Tholegiensi (ThoUi^
Dioec. Trier) coaevo.
Ohne Inhalt von Wert, voll Phrasen.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. VIII. p. 212-
Ausg.: ^ ed. Henschen in AA. SS. Boll. 1. Jon.
I. p. 127-134. Mangelhaft. — » ap. Pertz, Mon.
scr. VIII. p. 213-219 ed. Waitz. — • wiederholt
ap. Migne, Patrolog. lat CLIV. p. 1251-1268. —
^ Bnicbstücke ap. Hontheim, Prodrom, hist. Ire-
vir. I. p. 670. — Epitaphium C-i {Handschr.:
Wien, k. Hofbibl. n« 791. sec. XI. fol. 115) * ap.
Pertz, Mon. 1. c. p. 219. — ' ap. Migne 1. c. p. 1267.
Sri.- Sehr.: Wa ttenbach, Dentschlands Oeschichts-
qnellen p. 274 (6. Anfl. II. 1886. p. 106; 6. Anfl. II.
I8&4. p. 119).
Tita Conrad! de Ibacfi abbatis Wein-
gartensis (1315— f 1336).
Handschr.: Stuttgart, k. Haus- u. Staats-
archiv, 3 verschied. Codices.
Ausg.: * xum grossem Theile ap. Hess, Pro-
dromus monum. Guelficorum p. 91 {wo indessen
der erste Satz u. der Schluss fehlen). — • ed. J.
A. Gief el in Württemberg. Geschichtsquellen. IV.
1891. p. 41-44; ef Einleit. p. 39 ff.
Tita s. Conradi episcopi Auguetani au-
ctore üdalrico episcopo Constantiensi
(t 1140).
Ausg.: ed. Surius, Vit. SS. 26. Nov. p. 542.
Tita s. Conrad! (ex Gueifis) episcopi
Constantiensis (f 976) auctore anonymo,
cum translatione a. 1123.
Entstanden im 12. Jalirh., für die 6«8ch. fast un-
brauchbar. — Erweiternde Ueberarbeitnng der folfemlen
Vita.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. IV. p. 430.
Ausg. : ^ ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. II. p.
4-14; oxcerptum de Vita eiusde'm C-i ex Chro-
nico Constantiensi a J. Pistoiio edito p. 1-3. —
*ap. Hess, Mon. Guelf. p. 77. — 'ap. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 436-445. — Ijcsarten ap. Mone, Quel-
lensammlung I. p. 78. — Vita altera auctore Ou-
dalscalcho abbate SS. Udalrici et Afrac Augu-
stano [t 1 1 50. Geschrieben in der gelungetieti Ab-
sicht, C-s Heiligsprechung bei Papst Calixi II
XU erwirken. (Handschr.: ric?. Pertz, Mon. IV.
p. 429. — Auch XU Reichen au n° 21. sec. XU.
fol. — u. St. Gallen n^ 582. p. 660. saec. XIV)]
* ed. Pistorius, Scr. rer. Germ. HI. p. 638 (*ecl.
Pistorius-Struve, Scr. rer. Germ. HL p. 711-720).
— 8 ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 430-436. — * irie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLXX. p. 865-871).
— Lesarten ap. Mone. Quellensammlung I. p. 77.
— Vita tertia auctore anonymo [nur ein Aus-
VITA CONRADI H IMP. — VITA S. CONSTANTH
1253
xug aus der vorhergehenden V., bietet denselben
Text, wie er in Jacobi de Voragine Legenda aurea
(vid, Grässes Ausg. p. 863) steht, — Eändsehr, :
EiDsiedeln, Stiftsbibl., v. J. 1288. — St. Gal-
len, Süflsbibl. n® 581. saec. XIV. — St rassburg,
Un.-6ibL A. 139. saeo. XIV.] ap. Mone, Quellen-
sanunlung I. p. 79. 80. — üdalrici Coostantien-
sis episcopi litterae ad Calixtum II pont max.
pro canoDisatione s. G-i scriptae ^ ex Chronico
Constant. ed. Pistorins-Strave 1. c. III. p. 709. —
' tciederh, ap. Scheid, Origines Guelficae II. 1751.
p. 247. — Bulla canonisationis ap. Scheid 1. c.
p. 247. 248.
ErL'Sehr.: Besuch, Ein, des Grabes dee h. Conrad
in CoDstanz in Freibnrger katholisches Kixchenblatt.
1876. p. 822. 32S.
Brngier, G., Das 900jShr. Jnbilliun des h. Konrad,
S feiert za Konstanz vom 25. Not. bis 8. Sept. 1876.
ne Festschrift. Fretbury i. Br. 1877. gr. 8P. LXIV.
211 pag. UK2.aO. üOm dU Bdiquim, Konradi-Ka-
peUe de.
Conrad, Der heil. , Bischof von Konstanz , in der Kunst
n. Literatur des Mittelalters a. der Neuzeit t» Christ-
liche Kunstblätter. Beilage zum Freiburger kathol.
Kirchenblatt. N« 168.
F n n k , F. X. , Bischof Konrad von Konstanz in Wetzers
Kirchenlexikon. 2. Aufl. VU. p. 942-944.
Grab, Das, des h. Conrad u. die Ausgrabung im Con-
stanzer Mttnster im Aug. 1876 in Freiburger kathol.
Kiichenblatt. 1876. p. 368-866; 361-868.
Grab, Ueber das, und die Reliquien des h. Bischofs
Conrad von Constanz (986—976) ibid, 1876. p. 106.
106. 118.
K6nig, J., Zur 9. SAcularfeier des h. Konrad. Orien-
tirung tiber die ftlteeten Yitae in Freiburger DiGcesan-
Archiv. XI. 1877. p. 266 -272.
M a r b e , Karl , Das Leben des h. Konrad , Bischofs von
Kmistanz und Patoms der Erzdiöcese Freiburg, zur
900iiÜir. Feier seines sei. Todes. 8. Aufl. Freiburg
i. Br. 1876. 12mo. VlII. 128 pag.
Niger, Just,, Konrad d. Heilige, Bischof von Konstanz.
901— 976 m Alte und Neue Welt. Illustr. Monats-
schrift. Jahrg. XI. Einsiedeln 1867. p. 878.
Reliquien, Ueber die, die Verehrung u. das Officium,
sowie über die Ikonographie des h. Conrad, Bischofs
von Constanz m Freiburger kathol. Kirchenblatt. 1875.
p. 218. 219; 226-228.
Wat te n b ach , Deutschlands Oeschichtsquellen p. 246
(6. Aufl. 1. 1686. p.S67. II. p.68; 6. Aufl. I. 1898. p.
896. U.jp.63).
'Weech , Friedr. v.. Das Haupt des h. Conrad im Mün-
stersdiatze zu Constanz in Freibuiger Diöcesan - Ar-
chiv. XXUI. 1898. p. 61-60.
Vgl. Jlaulius.
Uodalscalcus : De Eginone.
Vita Conradi II imp. auetore Wipone, vid.Wi^o,
Vita b. Conrad! martyris fundatorlsMon-
tis Angelorum ord. s. Ben. apud Subsil-
Tanos in Helvetia (f 1125). Ex germa-
nico Henr. Mureri.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 2. Mai. I. p. 309. 310.
y ita b. Conrad! Piacentini eremitae Nesi
in Sicilia, tertii ord. s. Francisci, patrono
ad hemiae curationem (f 1351), auetore
Vincentio Littara.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 19. Febr. III. p. 164-
167. Cf. Bollandi comment praev. ib. p. 159-164.
De b. Conrado Miliano ord. Minorum Asculi
in Picono (f 1289) in AA. SS. Boll. 18. April. H.
p. 741. 742.
De 8. Conrado Nantaino AVolfratshusii in Ba-
varia (t 1286) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll.
7. Aug. n. p. 214. 215.
Tita T. Conradini Bomadae, Brixien-
sis ord. Praed. (f 1429 Bononiae) auetore
Christophoro Barzizio.
Qeschiieben 1474.
Ausg, : ex cod. BrixieDsi C. Tu. n. 5 in AA.
SS. Boll. 1. Nov. I. p. 403-409. — Epistola b.
Constantii de Fabriano ord. Praed. (f 1481)
de virtutibus y. C-i ex cod. Bonon. coÜato c.
Brixian. £. YU. 14 ibid. p. 409. 410. — Tita aUa
apud Taegium in cod. Bruxell. 8929 coli. c. edit
Leandri Alberti ibid. p. 410-413.— Tita alia au-
etore Nicoiao Bagnatorio ord. Praed. (cca.
1516) ed. Leand. Albertus, De viris illustr. ord.
Praed. p. 249.
Yita s. Conaortiae virginis Gluniaci in
Gallia (saec. VI) auetore anonyme eoaevo.
Ausg. : ^ ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 248-252. — »ex editionibus Chiffletü etMa-
bülonii in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 250-254.
— • Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 458-460.
Erl-Sohr.: Histoire litt^raire de la France. IV. 1788.
p. 36.
TiUemont, M^moiies p.s. k l'hist. eccl4«. XV. 1711.
p. 862.
Yita s. Constabilis abbatis Cavensis in
Italia (f 1124) auetore anonyme eoaevo.
Ausg. : ex ms. et ^ Mosandri editione ap. Su-
rium. De probatis SS. histor. 17. Febr. VII. Co-
lon. Agr. 1581. p. 127-131 — * tn AA. SS. Boll,
17. Febr. III. p. 42-45. — • ap. Muratori, Scr.
rer. Ital. VI. p. 229-236.
De SS. Conatantia Augusta, Attica et Artemia
virg. Romaois (saec. IV) Henschenü comment. hi-
storicus in AA. SS. Boll. 18. Febr. III. p. 67-71.
Aeta s. Conatantiae Xirae et b. Mariae
Pemandez, de Vita paupere, Eborae in
Lusitania (saee. XV).
Ausg.: ex hagiologio Lusitano Georgii Car-
dosi in AA. SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 416 c. com-
ment praevio p. 415.
Vita s. Constantiani abbatis et eonfes-
soris et miraeula (f e. 582).
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 515-517.
— • ap. Duchesne, Bist. Franc, scr. I. p. 544. —
' Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 449.
ErL'Sekr.: Histoire litt^raire de Is France. III. 1736.
p. 406.
Lucas, Office de s. Constantien, abb4, pr6c6d6 de sa
Tie. Breteail 1812. 8^.
Elogium s. Constantii eonfessoris An-
eonae in Italia (saee. VI). Ex s. Grego-
rii Magni Dialog, lib. 1. e. 5
Ausg.: in AA. SS. Boll. 23. Sept. VI. p. 641
cum Perierii comment. praevio p. 640.
Vita s. Constantii episeopi et martyris
Perusiae in Etruria sub M. Aurelio.
Ausg. : ex mss. Baronii in AA. SS. Boll. 29.
Janr. II. p. 925-928. — Alia vita ex mss.s.Galli,
Penisino, Baronii ibid. p. 928-932. — Alia vita
auetore Joa. Andrea Palatio ^ap. Surium, Vit.
SS. 29. Janr. VII. Colon. Agr. 1581. p. 73-81. —
» in AA. SS. BoU. 1. 1. p. 932-937; ef. p. 1153.
1254
DE S. CONSTANTIO — TITA S. CORBINIANI FRISINGENSIS
De s. Constantio ap. Brixiam in Italia (flor.
1150) in AA. SS. BoU. 12. Febr. II. p. 604.
Erl.-Sehr.: (Donoda, Carlo) Notilzie di s.Costanzo ere-
mita Bresciano e memorie istoriche dol monastero di
s. Catterina di Brescia . . . raccolte da nn sacerdote
Bresciano. Brescia 1756. 4P. XII. 124 pag.
Do 8. Constantio episcopo, in Italia deposito
in AA. SS. Boll. 14. Mai. III. p. 374.
De SS. Constantio et Fausto martyribus Ro-
manis Coloniae Agrippinae Jacobi Kritzradt s. J.
comment. historicus in AA. SS. Boil. 1. Mart. I.
p. 30-32.
De SS. Constantio et Feliciano martyribus Ro-
manis Antverpiao in Belgio in AA. SS. Boll. 15.
Mart. II. p. 393.
De s. Constantino abbato Casinensi (tcca.570),
vid. De s. Simplicio abb. Casio.
De s. Constantino conf essore Cai-tbagine in AA.
SS. Boll. 11. Mart. II. p. 55.
De s. Conotantino cpiscopo et confessore Aqnini
in regno Neapolitano (f 560 — 573) Veidii sylloge
historica in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p. 243-246.
De s. Conatantino episcopo Yapinoensi in Gallia
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 90.
De s. Conatantino Magno impcratore Romano
(t 337) Papebrocbii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 21. Mai. V. p. 12-27 {mit Mümabbil-
dungen)\ cf. VII. p. 825.
Erl.-Schr.: Man so, J. C. F., Leben Gonstantins des
Grossen , nel>st einigen Abhandl. gfoschichtl. Inhalts.
Breslan 1817. S®.
Vgl. Constantinas Ma^us imp.
De s. Constantino patriarcha Constantinopoli-
tano (t 676) Pinius in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII.
p. 84-86.
De 8. Constantino rege, monaoho et martyre
in Scotia (f cca. 576) commentarius historicus in
AA. SS. Boll. 11. Mart. II. p. 64.
De s. Consule episcopo Comi in Insubria (f
495) ex Ferrario et Annal. Comensibus in AA.
SS. Boll. 7. Jul. IL p. 469.
Acta s. Contardi peregrini Bronae in
Lombardia (f 1249).
Ausg.: ex mss. mbr. ecclesiae Bronensis ed.
Papebroch in AA. SS. Boll. 16. April. II. p. 448
-454.
Tita s. Contexti episcopi Baiocensis in
GaUia (f c. 513).
Ausg.: ex mss. ecclesiae Baiocensis in AA.
SS. Boll. 19. Janr. D. p. 1137. Cf. p. 227.
Erl.-Sehr.: Lair, Jul., £tudes sur les origines de
r^vSchö de Bayeux. Saint Manvien , saint Contest,
Saint Vigor in Bibliothöquo de r£cole des chartes.
VI. 66t. IV. Paris 1868. p. 38-65.
De s. Conitallo archidiacono Glascuensi in Soo-
tia (saec. VII) Henschenius in AA. SS. Boll. 18.
Mai. IV. p. 183.
Tita s. Conwoionis abbatis Botonensis
in Arniorica {Rödon in der Bretagne, f
868. 5. Janr.) auctore anonyme. Libri 3.
— Auch mit d, Tit.: Gesta Conwoionis
oder Gesta ss. Rotonensium et aliorum
auctore monacho Rotonensi.
Ausg.: * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. aaev.
IV. 2. p. 193-222 («ed. Venet. p. 202-231). -
• Excerpte * ap. Bouquet, Reo. VI. p. 314. 315:
Vn. p. 363. 364. — ^ ,de Ludovico Pio, Lotario
et Karolo impp.' ed. L. v. Heinemann ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 455-459. — Vita alia bre-
vior saec. XI ab anonyme monacho Roten, com-
posita: , Primus igitur' ^ap. Mabillon l. c. p. 18S
-193 («ed. Venet. p. 198-201). — »Fragmen-
tum de expeditione Ludovici Pii in Britanniam
et fundatione monasteiii Rothonensis a. 818 (rel
potius ca. 831) * ap. Duobesne, Hist. Franc, scr.
II. p. 324. — ** ed. L. v. Heinemann ap. Pertz !.
c. p. 459. 460. — * Excerpte ap. Bouquet 1. c. VI.
p. 316. 317; vn. p. 376. 377.
Erl.-Schr.: Histoire Htt^raire de la France V. p.&jl.
ObserTationospraeviaeap. Mabillon I.e. p. 184-188.
De ss. Coprica, Victore, Donato martyribus in
Libya super, in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 659.
Tita s. Corbiniani Frisingensis episcopi
I (f cca. 730) auctore Aribone sive Ar-
beone episcopo IV Frising. (f 783).
In durchaus vulgilrem Latein abg^efasst ; irom Bischof
Arbeo bei der XJebortragung der Reliquien C-8 nauch Fn'i-
sing geschrieben. Sie ist die ursprüugliche Fassung und
wertvoller als die folgende Vita.
Handschr.: London, Brit. Mus. Additam.
11880. sec. IX. Einzige j nach einigefi xtceifd-
los das Original , nach anderen nicht. Vgl. Na^el
in Aozeiger des Germ. Museums. XXIII. p. 23:!.
Ausg.: * unt. d. Tit.: Arbeos Vita C-i in der
urspiünglichen Fassung. Hrsgb. von Sigra. Biez-
1er in Abhandlungen der bayer. Akad. der Wis-
sensch. Histor. Klasse. XVIII. München 1888.
p. 219-274 ('auch besonders abgedruckt Mün-
chen 1888. 4^ 58 pag. Jk 1.70). — Vit« alia
auctore Aribone seu Arbeone episc. Frising.
politiori stilo [soll in dieser spätem Bearbeitung
durch den Tegemseer Mönch Hrotroc, saec. IX.
X, entstanden sein (Handschr.: Admont, Stifts-
bibl. sec. XI. f ol. Pertz' A rchiv VI. p. 1 64. — E i n -
siedeln, Stiftsbibl. n° 261. sec. XI. — Leipzig.
Bathsb. Rep. IL b. 58. mbr. sec. XII. — Mün-
chen, Staatsb. Indersdorf. 242. — St. Gallen,
Stiftsb. n« 551)] ^ ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 8. Sept. — * wiederh. ap. Mabillon , A A. SS.
0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 500-517. — • besserer
Text nach einem benedictbeumer Ms. ap. Meichel-
beck, Histor. Frisingens. I. 2. p. 3. — * wieder-
holt in AA. SS. Bell. 8. Sept. IE. p. 281-296. -
* Bruchstück ap.' Bouquet, Reo. III. p. 652. 653.
— Homilia in feste s. C-i ex cod. Monac. lat
6264. saec. XI ap. Ant. Lechler, Mittelalterliche
Kirchenfeste. Freiburg i. B. 1891. p. 122-124.
Erl. - Sehr. : B ü d i n g o r , M. , Zur Kritik altbaierischer
Geschichte. Aas den Sitzungsber. der Wiener Aka-
demie. XXIII.
: Oeaterroichische Geschichte I. p. 85. 94. 141.
Freiberger, Jc^., canon. Frising. et pastor in Voh-
burg (f 1641) : Vita s. Corbiniani primi episc. Frisinp .
cum chronico episcopor. Frising, * in P. P. Finauen«
Bibliothek zum Gebrauch der baierisc^en Staats-.
Kirchen - u. Gelehrtengesch. I. Frankf. 1772. p. ^I-
108. — « vorher unt. d. TU. : Origo christianaa religio-
nis ecclesiae Frisingensis. Landshuti , Joa. Weyssen-
burgor 1520. 4«.
H 0 r a w i t z , Aus drei Jahrhunderten [die Legenden von
St. Severin , Corbinian u. Stephan]. Wien 1864. 4\
Progr. des Josef atadter Oymn. 62 pag.
DE S. CORCODEMO — ACTA SS. COSMAE, DAMIANI
1255
(H D n dt.1 Auszüge ans den hintorlas^non Paptoren dee
Grafen Uector von Hundt über das Leben der Heiligen
Emmeran and Corbinian, verfasst von Bischof Arbeo
von Freising in Jahresbeiricht des histor. Vereins von
Oberbayem. Bericht 44. 45. München 1S83.
Mannert, Aelteste Geschichte Bigoariens p. 175. 192.
196. 197, über Aribo, ungenchi.
Petschenigtfi Berliner pnilolog.'Wochenflchrift. 1889.
p. 212-214.
Qnitzmann,£. A., Die älteste Geschichte der Baiem
bis z. J. 9L1. firannschweig 1873. gr. ^. p. 240-254.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte. H. 1848.
p. 213.
Riozler, S., in Forschongen z. deutschen Geschichte.
XVI. p. 417.
Salzbeck, F. X., Leben des h. Korbinian, ersten
Bischofs za Freising. Begensbnrg 1843. 8^.
Snysken, Comment. praevias in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 261-281.
Thal er, Jos., Der h. Korbinian mit besonderer Rück-
sicht aof Tirol. — Denkwürdiges von dessen Tode
730 bis ZOT Uebersetzong seiner Gebeine von Mays
nach Freising 769. Historisch- kritische und andere
Bemerkangen zu Aribos Vita s. Corbiniani in Vereina-
gabe. Eine Zeitschrift für Verehrer heil. Kunst . . .
u. Geschichte. Hrsgb. von dem Meraner Leseverein f.
Freunde christlicher Kunst. Jahrg. IV. Bozen 18(>4. 8P.
"Wa 1 1 e n b ach , Deutschlands Gescbichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 116. 117. 145 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 122. 123. 154.
Wölfflin in Archiv für Lexikographie. V. p.31d.
Zschokke, Baierische Geschichte I. p. 75. Anmerk.
24; p. 89. Anm. 66. 57; p. 119. 120. miige und ufohn
BcurtheHung.
De s.Gorcodemo diacono Antissiodorensi inGal-
lia (saec. 111) in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 453.
De s. Cordula virgine et martyre, s. XJrsulae
sodali, Coloniae Agrippinae (f 451) Bossuei syl-
loge historica in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 580
-586. Cf. Passio s. Ursulae (hist, invent.).
Acta s. Cornelii centurionis episc. Cae-
sareae et Scepsi (saec.I) auctore Simeone
Metaphraste.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Febr. I. p. 291-295.
De SS. Cornelio et Caelestio et aliis martyri-
bus in Oriente in AA. SS. Boll. 15. Jan r. I. p. 997.
De 8. Cornelio exorcista in AA. SS. Boll. 23.
Janr. U. p. 455.
De s. Cornelio martvre Romano Gandavi in
Belgio in AA. SS. Boll. 16. Febr. II. p. 863.
Passio s. Cornelii papae et martyris a.
253 Centumcellis in Etruria: , Clara no-
bilitatis'.
Handaekr,: Brüssel, kgl. Bibl. n*» 98-100.
fül. ISO''.
Ausg.: in Catalogus codicum bagiograph.bibl.
regiae Bruxell. I. 1. 1886. p. 80-85. — Historia
translationis s. C-i pp. apud Compendium aa-
ctore anonyme ^ ap. Lebeuf , Recueil de divers
ecrits p. 8. ä l'eclaircissements ä Thist. de France.
I. Paris 1738. 12mo. p. 360. — ^wiederholt ap.
Migne, Patrolog. lat CXXIX. p. 1375-1382. —
» Bruchstück ap. Bouquet, Kec. VII. p. 373-375.
Erl.-Sehr.: AUard, Paul. Le pontificat de s. Cor-
neille et la pere^ution de Galfas in La Controverse
et le Contemporain. 1886. Livr. de 15 janv.
Snysken, Syiloee de s. Cornelio pp. mart., item de
S8. Cereaie et Salustia cum 21 sociis mm. in AA.
SS. Boll. U. Sept. VI. p. 143-191. — Cf, Appen-
dix de s. C-i ot Cypnani mm. reliq. ac miraculis
in abbatia Ninoviensi in Flandria ibid. p. 769 -778.
Vgl. Cornelias papa.
De s. Corniito sacerdote Iconii in Lycaonia in
AA. SS. Boll. 12. Sept. IV. p. 9.
Do SS. Corona virgine, Victore, Zotica etc.
martyribus Alexandrinis in AA. SS. Boll. 24. Apr.
111. p. 265. Cf. p. 996.
Translatio s. Coronas Domini nostrilhesu
Christi a Constantiiiopolitana urbe ad elvi-
tatem Parisiensem, facta a. D. 1241, re-
gnante Ludovico filio Ludovici regis Fran-
corum.
Ausg. : ^ publ. par Miller in Journal des Sa-
vants^ 1878. MaL p. -295. — * wiederh. von Nat.
de Wailly in Biblioth. de l'iloole des eh. XXXIX.
1878. p. 408-415; ef. preface p. 401-407. — De
spinea corona [cuius partictüam Philippua rex
Franciae Magno IVregi Norvegiae a.l274 dona-
vit, notitiam coaetaneam] ^ ed. Torfaeus, Histo-
ria rer. Norveg. IV. p. 359. 360. — * ed. Storm,
Monum. historica Norvegiae. 1880. p. 161. 162;
cf. indledning p. xlv.
Vgl. Qnalteras Cornatns.
Passio SS. quatuor Coronatonim, vid. Passio
SS. Quatuor Corona!
De 8. Corpreo episcopo Cluan-Mic-Nosiae in
Hibernia (f 899) in AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p.
468. 469.
De 8. Gortilia virgine et martyre Romae in
AA. SS. Boll. 23. Janr. 11. p. 457.
De s. Cooma archiepiscopo Africano Panormi
in Sicilia (f 1160) Suyskenii corament. historicus
in AA. SS. Boll. 10. Sept. ID. p. 618-626.
De s. Cooma episcopo Cbalcedooensi in Bi-
thynia sub iconomachis in AA. SS. Boll. 18. April.
II. p. 582.
De s. Cooma episcopo Maiumae in Palaestina
(t cca. 781) Stalsii sylloge in AA. SS. Boll. 14.
Oct VI. p. 594-610.
Acta SS. Cosmae, Damiani, Anthimi, Le-
ontii et Euprepii martynim a. 297 Aegis
in Cilicia, auctore anonyme.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis.
27. Sept VII. Colon. Agr. 1581. p. 722-726. —
• ex ms. graece et lat. in AA. SS. Boll. 27. Sept.
VII. p. 469-471. — Acta altera auctore ano-
nyme ex editione Mombritii ibid. p. 471-473. —
Acta tertia auct anonyme ex ms. ibid. p. 473.
474. — Acta partim fabulosatWd.p. 474-478.
— Vita SS. Cosmae et D-i ex cod. Leidens! Peri-
zon. n^ 10 nunc primum graece (et lat.) in Ana-
lect. Bolland. I. 1882. p. 586-596.
Erl.-Schr.: Boerner, Frid., De Cosma et Damiano
artis roedicinae diis olim . . . commentatio. Helmo-
stadi 1751. 4o. C. fig. am. 11 pag.
Chiaramonte, S., 61i santi martiri d'Egea Cosma
e Damiano , poema heroico. Cesena 1648. 16mo.
Leggenda dei ss. Cosma e Damiano , scritta nel bnon
secolo deila lingna e non mai fin qoi stampata (pnbbl.
da Michele MeU?a). Napoli 1857. S«.
Mezzadri, B., Do sanctis martyribus Cosma et Da-
miano. Romae 1747. 4^.
Schumacher, H. A., Sanct Cosmas und Sanct Da-
mian. Zur bremischen Reliquiengeschichte in Bromer
Sonntagsblau. 1866. no 4 ff.
Stilting, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 428-469.
Syntagmatis historici , seu veterum Graeciae Anar-
gyrorum C-osmae et Damiani nomine p.iribas, partes 2,
.'. . . cum interpretat. latina . . . Keinold. Dehnius
notis illustravit. Viennae in Austria 1660. kl. 4^.
1256
VITA S. COSMAE — DE SS. CMSPO
Tita s. Cosmae eremitae Yenetiis (f
cca. 658) auctore Fortunato Ulmo mon-
acho Gasinensi.
Ausg.: ex editione Veneta (1612. 4**) in AA.
SS. BoU. 2. Sept. I. p. 442-444 c. Pmii comment.
p.440.
Be 8. Cottido diacono et sociis martyribus in
Cappadocia in AA. SS. BoU. 6. Sept ü. p. 673.
De SS. Cratone oratore, eius uxore et dorne-
sticis, martyribus Romae ff cca. 273) in AA.
SS. BolL 15. Febr. H. p. 822. 823.
De s. Creatio episcopo Simorrae in Vasconia
Henscbenii commentarius bist, in AA. SS. BolL
6. Jun. I. p. 708-710.
De 8. Crescente discipulo s. Pauli apostoli (f
cca. 100) Papebrochii sylloge bistorica ^in AA.
SS. Boll. 27. Jun. V. p. 250. 251. -- ^wiederk.
ap. Joannis, Scr. rer. Mogunt. II. p. 1-4.
Erl.-Sehr.: Bellet. Dissertation rar la mission dp saint
Crescent , disciple de s. Panl , 6v6qae et f ondatenr
de röglise de Yieime dans les Oanlee an 1. sidcle
de rdre chr6tienne. Lyon et Valence 1879. S^. XVI.
43pag.
R e 1 1 D e r g , Eirchengesdiichte Dentschlanda I. p. 82-90.
De SS. Crescente, Juliane, Nemesio etc. mar-
tyribus Cordubensibus Henscbenii comment hi-
storic. in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 252-256.
De s. Cresceirte martyre Myrae in Lycia in
AA. SS. Boll. 14. April. II. p. 376.
De SS. Crescente, Paulo et Dioscoride martyri-
bus Romanis in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 747.
De s. Crescentia virgine Parisüs in AA. SS.
Boll. 19. Aug. m. p. 729.
De 8. Crescentiana martyre Bomae in AA.
SS. Boll. 5. Mai. IL p. 7.
Acta SS. Crescentiani , Justini, Gricci-
viani etc, mariyrum sab Diocletiano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 60. 61.
De SS. Crescentiano, Justo et forte Sacbinto
martyribus Romanis in AA. SS. Boll. 4. Aug. I.
p. 318.
De SS. Crescentiano, Largo, Tiberio etc. mart.
in Oriente in AA. SS. Boll. 9. Aug. IL p. 411.
De s. Crescentiano martyre Turribus in Sar-
diuia sub Hadriano in AA. SS. Boll. 31. Mai. VII.
p. 422.
De SS. Creeoentiano, Victore, Rosula ete. mar-
tyribus in Africa in AA. SS. Boll. 14. Sept, IV.
p. 348.
Acta s. Cre8centii martyris Bomae (saec.
IVinii).
Attsg. : in A A. SS. Boll. 14. Sept. IV. p. 352. 353.
Tita s. Crescentii subdiaconi Eloren-
tiae in Etruria (f cca. 396).
Ausg, : ex Breviario Florent. ms. in AA. SS.
Boll. 19. April. IL p. 624. 625.
De b. Cresoentio presbytero PataYÜ in Italia
(t p. 1090) Janingi comment. historicus in AA.
SS. Boll. 4. Mai. VH. p. 583-587.
De SS. Cresoentio, Seyo, Arcananeo martyri-
bus in AA. SS. Boll. 10. Aug. 11. p. 534.
De 88. Crescentione, Arcaneo, Hyacintho ete.
martyribus in AA. SS. Boll. 10. Aug. II. p. 534
Passio SS. Crescii, Omnionis et 80cio-
rum martTTum in agro Mugellano in Thu-
SCia a. 250. Enthalten unglaubliches.
Ausg.: ^unt.d. Tit: Acta passionis ss. Cr.
ex mss. nunc primum edita a J. Ladercbio cum
A. F. Felicii appendice. Florentiae 1707. foL 2 vol.
in 1. — ^unt. d. Tit.: Storia di s. Cresci e de'
SS. compagni mari e delia chiesa del medes. santo,
posta in Valcara del Mugello , scritta da M. Ant
de* Mozzi. Firenzo 1710. fol. — • iuxta editt
Ladercbii, Moctii et Lamii in AA. SS. Boll. 24.
Oct. X. p. 589-597. — Gloria posthuma ibid.
p. 598-614.
Erl.-Sckr.: Acta sanctomm Christi martyrom vindieata
ab Odoacro Ilbachio äve a Jao. Laderchio . . . Bo-
mao 1728. 2 part. 40.
de Bnck, Commentarius praeyiuB in AA. SS. BoU.
I.e. p. 683-589.
Lettera ad tm cav. Fiorentino devoto de* santi m.
Cresci e compa^i , in lispoeta ad alcane difficoltk
.... contro gli atti de' medesimi santi dati in lace
da Qiao. Laderchi. Firenze 1711. 4P. Com ritratto.
De SS. Cresoonio, Zenone et sociis martyribus
Aegyptiis in AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 997.
Be SS. CrMConio, Zenone, Menandro ete. mart
Afris in AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 362. 363.
Acta s. Crispinae virginis et martyris
auctore Anastasio Bibliothecario.
Ausg. : ^ ap. Mabillon, Vet. analecta III. p. 423
(' ed. nov. fol. p. 177). — ■ tciederh. ap. Mi^nie,
Patrolog. lat. CXXIX. p. 727-730.
MartTrium ss. Crispini et Criepiniani
martyrum (f 285 vel anno seq.) Suessione
in Gallia.
Ausg. : ^ ed. Petrus de Natalibus üb. 9. c. 106,
xusammengexogen u. manche Worte ausgelassen.
— *mitgeänd. Stil ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 25. Oct. — 'ex antiquiss. mss. in AA. SS.
BoU. 25. Oct. XL p. 535-540. — Mysterede
s. Crespin et s. Crespinien, publ. par L. Dessalles
et P. Chabaille. Paris 1836. 8*. Nur 200 Exempl.
gedruckt. Sehr selten.
Erl.-Sckr.: Bossne, B., Comment. praevlns th AA.
ss. Boll. 1. c. p. 495-636 {ubi etiam p. 518 sq. De
tianslat. Romana et Osnabrugensi).
G 6 rres , F., Einige populäre Heilige der katfaol. Kirche
in d. Öesch. n. Legonde in Jahrbttcher fOx Protestant
Theologie. Jahrg. Xlll. Heft 2 {krü. Stud&n über di»
Heiligen Sebastian, Crispin und Nicolaus v. Mvn).
Vgl. tbid. XXXni. 1890. p. 478.
Tessari , Vita dei aa. Crispino e Crispiniano. Vicenza
1752. 8».
De s. Crispino i episcopo Ticinensi (f cca. 248)
in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 356. Fehlt in den
Martyrologien.
De s. Criapino III episcopo Ticinensi (f 466)
in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 372.
De 8. Crispino martyre in Africa in AA. SS.
Boll. 1. Jim. I. p. 43.
De SS. Crispo et Caio Gorinthi (saec. I) Byei
sylloge in AA. SS. Boll. 4. Oct II. p. 326-329.
De SS. Crispo presb., Crispiniano diacono et
Benedicta virgine, mariyribus Romanis a. 362
sylloge in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 258.
DE S. CRISPOLO — MIRACULA S. CÜNERAE
1257
De 8. Crispolo martyre in Hispaniis in AA.
SS. Boll. 10. Jun. n. p. 272.
De 8. Crtopolo martyre ia Numidia in AA. SS.
Boll. 29. Mai. VH. p. 16.
De 88. Crtetato, Petro, Mammero, Satnmino
et Magno martyTiba8 0. van Hooffii notitia in
AA. SS. BoD. 1. Nov. I. p. 207.
De s. Crtoto sive Eariste martyre Caesareao
in Palaestina in AA. SS. Boll. 8. Jun. 11. p. 56.
Tita s. Cronani abbatis Boscreensis in
Hibemia (f cca. 640).
Ausg. : ex ms. Salmanticensi ^ in AA. SS. Boll.
28, April. III. p. 580-583. — «ap. C. de Smedt,
AA. SS. ffiberniae p. 541-550. Cf. Joa. O'Hanlon,
Vitae SS. Hiberniae IV. p. 516 sq.
De 8. Croaano episcopo in Hibemia (saec. VI)
in AA. SS. Boll. 9. Febr. II. p. 339.
De 88. Cronide aut Hieronide diacono, Leontio
et Serapione etc. martyribus Alexandriae in AA.
SS. Boll. 12. Sept IV. p. 13.
De 8. onicMxis dnobus martyribns patre et
filio in AA. SS. Boll. 13. Febr. IL p. 650.
De 8. orucHbconiRi 10000 in monte Ararath
snb Hadriano imp., item de 1480 martyribns sub
rege Persamm Chosroe in Palaestina Papebrochii
commeni criticus in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV.
p. 175-181. — Actap. 182-188. — Acta mar-
tyrum 1480 ibid. p. 188-193.
Inventio s. Crticis a. 233. Graece.
Handsehr.: Rom, Vatic. n® 866.
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: EvQiOig roß Tififov
arttvQoßKp. Gretser, Opera, ü. Ratisbonae 1734.
p. 426-429, praemissa p. 425. 426 ^Ontaata Kojv-
arcnrrCvov toO fAcyäkov ßaa(XiiO£ ntgl rf^g tvQ^-
a^ütg TO0 T. aravQoO. — 'ex eod. cod. unt. d.
Tit.: Die griechische Vorlage der latein. Kreuz-
aaffindungslegende in Wiener Studien. Zeitschrift
f. class. Philologie. XIII. 1891. p. 300-311. —
InTentio alia: graece [Handsehr.: München,
cod. gr. n®271] ^uni.d. Tit.: ^öyog iffg tvQ^-
aemg roO r. xa\ ^oiOTtoioO aravQoö ap. Oretser
I.e. p. 417-425. — * wiederh. ap. Holder, In-
ventio s. Crucis p. 30-39. — Intentio s. Crucis
sab Helena regina ex cod. Namurcensi n^ 53 in
Analecta Holland. 11. p. 282-287. — Inventio s.
Cmcis, kUine [bildet den 1. Theil der Acta s.
(Judae-Quiriaci sive) Cyriaci episc. Hierosol. —
Handsehr.: Carlsruhe, Augiens. n® 91. mbr.
sec. X. XL — Leiden, Ün.-Bibl. Voss, kt n°86.
mbr. sec. X. 8*». — Paris, Nat-Bibl. lat. 2769.
mbr. sec. VI. VII. fol. 15'. — St Gallen,Stiftsb.
n«225. mbr. sec. VIII ex. — Wolfenbüttel,
hrz. Bibl., Weissenb. n® 48. mbr. sec. IX. 4»j ^ed.
Bonin. Mombritius, Sanctuarium. I. c. 1475? fol.
ccxn'-ocxni\ — 'in AA. SS. Boll. 3. Mai. I.
1680. p. 445-448, cum Papebrochii common t.
praevio p. 439-445. — 'ed. Alfr. Holder unt. d.
Tit.: Inventio s. Crucis. Actorum Cyriaci pars 1.
Laune et graece (Lipsiae 1889. kl. %\ XUI. 56
p€tg. Jk 2.80) p. 1-13; comment. t. e. Lesarten
5 anderer Codd. p. 14-29. — Inventio s. Crucis
nostre in Monteacuto [Moniaeute in Somerset]
et ductio eiusdem apud Waltham {geschrieben
vor 1190) ed. Will. Stubbs. Londini 1861. — In-
ventlo alia, sgriace, ex cod. Musei Britann. Add.
n^ 14644 ap. Nestle, De s. Cruce p. 55-64. —
Hymnus antiqnus de s. Cruce: ,Cmx tua Christo^
'ap. J. Mono, Latein. Hymnen des Mittelalters.
L 1853. p. 134-137. — » ap. Holder 1. c. p. 40-43.
— Testimonia ( — saec. VII) inventae s. Crucis
ap. Holder 1. c. p. 44-56. — Legendae Cmds:
L Origo Crucis; U. Inventio Crucis; IE. Fla-
gellatio Crucis ap. R C. ünger, Heilagra manna
sogur. I. Christiania 1877. 8^ p. 298-301 ; fragm.
p. 301-306; p. 306-311. — Miraenla s. Crucis
Holmiensis auctore Qregorio ord. Praedic. (flor.
1424) ' ed. Laurent Boberg. üpsaliae 1725. —
'ap. Fant, Scr. rer. Svecic. IH. sect. 2. 1871. p.
276-279 excerpta.
Erl.-8ekr.: Nestle, Eberh., De sanctA Cnice. Ein Bei-
trag K. christlichen Legendengeschichte. Berlin 1889.
gr. 8«>. Vin.l28wtg. JkA.
: Die Kreazanrandongs - Legende m Byzantinische
Zeitschrift. IV. 1895. Heft 2.
Papebroch, De inventione s. Cnioisper sc. Hele-
nani et Macariom Hierosolymis a. 82o in AA. SS.
BoU.8. Mai. Lp. 361-866.
Pennaochi. Oios., De inventa Jeroeolymis Cionstan-
tino Magno imperanteCrace Domini noetri Jean Christi.
Bomael892. 9>. Sdpag.
Byssel, Zar Oesch. der KrenzaafBndungslegende in
der syrischen Litteratur in Bnegers Zeitschrift für
Kirchengeschichte. XV. Qotha 1895. p. 222-248.
De s. Cteaiphoirte episcopo Yergii in Hispania
(saec. I) in kk. SS. Boll. 1. April. I. p. 4.
Brl.'Schr.: Qams, P., Kirchengeschichte Spaniens. I.
1862. p. 166-170.
Acta s. Cuannathei abbatis Ldsmorensis
acephala. 4. Febr.
Ausg.: ex cod. Salmanticensi ^ ap. Golgan, AA.
SS. Hiberniae II. p. 250; — 'ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hiberniae p. 931-938. Cf. Joa. O^Hanlon,
Vitae SS. Hibem. U. p. 278.
Acta s. Cucufatis martyiis apad Bar-
cinonem in Hispania cca. 303.
Ausg. : ex Mombritio et mss. in AA. SS. Boll.
25. Jul. VI. p. 161. 162. Cf. "Böschii comment.
praevius ibid. p. 149-161 et Florez, Espafia sa-
grada XXIX. p. 322-351.
De s. Culano episcopo in Hibemia in AA. SS.
Boll. 18. Febr. III. p. 82.
De 8. Cumiano episcopo Scoto (saec. Ylll) Bobii
in Italia in kk. SS. Boll. 9. Jun. 11. p. 244.
De s. Cummemias mart (20. Jul.) ==» De s.
liberata alias Wilgeforte.
Vita b. Cunegundis «= Vita b. Eonegundae.
Miracula s. Cunerae virginis martyris
Shenis apud Beigas in dioec. Ultraiectina
cca. 700.
Handsehr.: 's Gravenhage, kgl. Bibl. E. 30
(dd. 1478).
Ausg. : in kk. SS. Boll. 12. Jun. II. p. 563-567.
— Miracula alia ibid. p. 568-572. Cf. Pape-
brochii commeutarius praevius ibid. p. 557-563.
Erl. - Sehr. : K i s t , N. C. , De Beenensche Knnera-Li^nde
in betrekking tot die van Sinte-Ursaia in Kist en
W. Moll , Kerk - historisch archief. IL Amsterd. p. 1.
Monlin , J., De memorie ran sinte Oanera te Kampen
in Overijsselsche almanak voor ondheid. Deventer
1841. 8». p. 67. Cf. 18S9. p. 127; 1840. p. 36.
1258 VITA S. CUNIBERTI ARCHIEP. COLON. — VITA S. CYPRIANI EP. CARTHAG.
Tita s. Cuniberti archiepiscopi Colo-
niensis (f cca. 663) auctore incerto.
Aus später Zeit.
Ausg.: ed. Surius, Vit. SS. 12. Nov. VI. 1575.
p. 273-276. — Vita alia ex cod. Bruxell. n«428-
42. fol. 210 in Catalogus codicum hagiograph.
bibl. reg. Bruxell. I. 1. 1886. p. 244. 245. — Mi-
ra cul um a Sigewino archiepiscopo Colon, literis
mandatum ed. Surius 1. c. p. 276.
Erl. - Sehr. : Friedrich, J., Eircbengeschichte Deutsch-
lands. II. 1869. p. 295-301.
Bettborg, Kirchenf^schichte Deutschlands. I. 1846.
p. 635.
Vita b. Cunigundis = Vita b. Eunegundae.
Vita Cunonis abbatis Sigebergensis
(1105—1126), post episcopi Ratisbonen-
8i8 (t 1132) auctore Rup er to abbateTiü-
tiensi.
Ausg.: ^ in Ruperti opera. Coloniae 1526. p.
182-186. — 'fragmenta als De Cunone I ep.
Ratispon. ex Euperti abb. libro XII de gloria et
houore Filii homiDis super Matthaeum ed. Jaffe
ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 637. 638.
Vgl. Rapertus abb. Tuit.
Vita s. Heriberti.
Carmen in Cunonis episcopi Batispo-
nensis (f 1185) laudem.
Aitsg. : in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
II. p. 387-391.
De SS. Curento, Timotheo, Saldia etc. marty-
ribus in Mauritania in AA. SS. BoU. 18. Mart. II.
p. 619.
Tita s. Cuthberti episcopi Lindisfarnen-
sis ad Edfridum episcop. et jfratres Lindis-
famensis insulae (f 687) auctore Beda
Venerabili.
Handschr. .'London, Brit. Mus. Harley . 1117.
fol. 2; — Cotton. Vitollius A. XIX. sec. X. —
Oxford, Bodl. libr., N. E. B. 1. 20; — Land F. 56;
— Digby 59; — Bodl. N. E. F. 111. 9; — Fairfax
6. f. 13 u. 9, w. Vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 297. n« 753-775.
Ausg.: ^in Bedae oper. ed. Colon. 1688. III.
p. 151. — Un AA. SS. Bell. 20. Mart. III. p. 97-
116. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 877-915. -— *in Bedae oper. ed. J. Smith
p. 227-264. — * ed. Surius, De probatis SS. histor.
20. Mart — ® ap. Colgan, AA. SS. Hibemiae I.
p. 659-704. — ^ ap. Migne, Patrolog. lat. XCIV.
p. 733-790. — « unt. d. Tit.: Liber de vita et
mirac. s. Cudbercti Lindisf. ep. in Bedae opp.
bist, minor, ed. Jos. Stevenson. 1841. 8°. p. 49-
137. — Vita altera metrica auctore Beda Ve-
nerabili [Handschr,: London, Brit Mus. ms.
Harley 526. sec. IX; — Harl. n° 1117. fol. 45.
— Cotton. Vitell. A. XIX. fol. 89^. sec. X. —
Oxford, Bodl. libr. N. E. B. 1. 20; K. D. 175]
*ed. Canisius, Lect antiq. V. 2. p. 692 (*ed. 2*.
IL p. 1-24). — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IL p. 915-937. — * in Bedae opp. ed. J.
Smith p. 267-291. — *«« Bodae opp. bist minor,
ed. J. Stevenson. 1841. p. 1-48. — ^ap. Migno,
Patrologia lat XCIV. p. 575-596. — Vita alia
metrice scripta ed. Jam. Raine in Miscellanea
biographica. Lives of Oswin . . , 2 lives of Cuth-
bert for the Surtees Society. Newcastle 1838.
8^ — Vita alia auctore monacho coaevo Lin-
disfarnensi in AA. SS. BoU. 20. Mart. Jll, p. 117-
124. — Vita alia auctore anonyme. Libri 4 in
Bedae opp. bist minor, ed. Jos. Stevenson. 1841.
p. 259-284. — Life of s. Cuthbert, in English
verse, cca. a. D. 1450, from the orig. ms. in the
library of Castle Howard edited by J. T. Fowler
. . . for the Surtees Society (n® 87). Newcastle
1891. 8°. 16 sh. — Libellus de nativitate
8. C-i de historiis Hyberoensium excerptus et
translatas ed. Jam. Raine 1. c. 1838. — Liber
de translationibus et miraculis s. C-i auctore
monacho Dunelmensi anonyme (saec. XI) ^ in
AA. SS. BoU. 20. Mart HL p. 127-137. — »ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 276-
302 (8 ed. Venet p. 291). — * in Bedae opp. bist.
min. ed. Stevenson p. 285-317. — Trans! atio
corporis in novam tumbam a. 1054 in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 137. 138. — Narratio historica
ex mss. ibid. p. 138-142. — Begrinaldns moo-
achus Dunelmensis (cca. 1165): Libellus de ad-
mirandis b. C-i virtutibus quae novellis patratae
sunt temporibus ed. James Raine. Newcastle 1835.
8**. Printed for the Surtees Society.
Erl.- Sehr.: Bellosheim, Alph., Gesch. der Icathol.
Kirche in Schottland. I. Mainz 1883. 9*. p. 108-117.
Commentarias praevius in AA. SS. BoU. I.e. p.
93-97.
C o n s i 1 1 , E. , Life of saint Cnthbert. London 1887. 8^'.
XXIV. 195 pag. 2 ah. 6 d.
Eyre, Charl. (archbishop of Glasi^w), History of s.
Cuthbert; or, an accoant of hi.s life, decease and
miracles eie. London 1849. 8^; 3. od. ibid. 1887. S^.
14 sh.
Fryer, A. C, Cnthberht of Lindisfarne. His life and
times. London 1880. Bfi.
Hop:i?^ The legend of saint Cnthbert or the historie»
of hiB churches of Lindisfarne de. Durham 1777. 4".
Montalombert, C^ede, Ix» moines d'Occident. IV.
Paris 1868. p. 893-435: Saint Cnthbort.
Raine, Jam., Saint Cuthbert: with acoonnt . . . . of
the opening of his tomb in Durham cathedral. Lon-
don 1828. 40.
Translatio ad varia loca in AA. SS. Boll. 1. c. p.
124-127.
Wright, Th., Beginald of Durham in Ai» Biographia
Britannica liter. II. p. 196.
Acta s. Cuthburgae reginae et abbatissae
Winburnensis in Anglia (f 720 — 730).
Ausg.: ex Capgravio (Nova legenda fol. 79)
in AA. SS. Boll. 31. Aug. VL p. 699. 700.
Sri.- Sehr.: De s. Cuthburga reg. et abbat. Winbnr-
nensi , ubi de Coonburga , Eadbuiga et Tetta abba-
tissis ap. Mabillon, AA. SS. o. a. Ben. saec. HI. 1.
p. 445-450.
Stilting, Comm. praevius in AÄ. SS. Boll. 1. c. p.
696-699.
Vita s. Cuthmanni confessoris Sten-
ningae in Norniannia auctore anonymo.
Ausg. : ex 2 mss. i» A A. SS. Boll. 8. Febr. II.
p. 197-199.
Yita s. Cypriani episcopi Carthaginien-
sis et martyris a. 258 auctore s. Pontio
diacono Carthaginiensi eins comite.
Ausg. : ^ ed. Surius, Vit. SS. 14. Sept. — *anie
opera s. Cypriani. — * ap. Ruinart, Acta sine,
martyrum. II. — *iciederh. in AA. SS. Boll. 14.
Sept. IV. p. 325-332. — *ap. Galland, Bibl. PP.
VITA S. CYPRIANI EP. CARTHAG. — DE SS. CYPRILLA
1259
III. — * in C-i oper. stud. et labore Steph. Ba-
luzii. Absolvit unus ex monachis congregat. s.
Mauri. Paris. 1726. fol. undXeneiüs 1728. 1758.
fol. p. cxxxv 8q. — 'ap. Olshausen, Monumenta
praec. hist eecl. I. Berolini 1820. 8®. — • ap.
Migne, Patrolog. lat III. p. 1481-1498. — »«n
Ol>uscula SS. Patrum selecta ed. H. Hurter. Ser.
I. Vol. I. Ooniponte 1868. 16^0. Cf, AA. SS. BolL
Mart. I. p. 750. — Aeta proeonsolarla de morte
s. C-i 'ex Ruinart. 1. c. ' in AA. SS. BolL 1. c.
p. 332-334. — ■ ap. Olshausen L c. — * ap. Migne
1. c. p. 1497-1506. — Passio ex ms. S. Vict.
necnon Bodleiano I. ibid. p. 1505-1508. — Passio
s. C-i Paulo Diacono attnbuta ex Cypr. opp.
ed. Fell ap. Migne 1. c. XCV. p. 725-732. —
Passio s. C-i: ^Sanctorum vitam^ [diversa tarn
a Vita quam ab Actis proc. necnon Pass. ante-
cedentibtis; Handschr.: Brüssel, k. Bibl. n®98-
lOO. fol. 191'J in Catalogus codd. hagiographico-
rum bibl. reg. Bruxell. I. 1. 1886. p. 85-90. —
Gloria sancti posthuma et de operibus ipsi
adscriptis in AA. SS. Boll. 1. c. p. 334-348. Cf. De
Comelii et Cypriani reliq. ac miraculis in abbatia
Ninoviensi in Flandria ibid. append. p. 769-778.
JErl.-Sdtr.: BAhr, Geschichte der römischen Literatur.
Suppl.-Bd. 2. Abth. p. 60 - 65.
Blampignon, Aem., Do s. C^riano et de primaeya
Cartnag-iniensi ecclesia dis<]pi8itiohistorica, cui au best
SimeonisMetaphrastaehapiographia hactenas inedita.
Parisiis, F. Didot 1862. 8». 206 pag. 3 fr.
Charpentier, A., Les lettres de saint Cyprien ou
r^glise de Carthage aa 3. si6cle. Thdso. Poissy 1869.
8^. 101 pag.
Dodwellns, Henr., Dissertationes Cyprianicae. Ozo-
nii 1684. S».
Fahre, Saint Cyprien et l'öglise de Carthage. Paris
1848. 80. 112 vog.
Fechtrnp, Bern., Der heil Cyprian. Sein Leben und
seine Lehre. I. Cyprians Leben. Münster 1878. 8^.
rUI. 284 m. Jk 6.
Freppel, baint Cyprien et regliae d'Afrique an 8.
siecle. Paris 1865. 8». 6 fr.
Garns, P., Cyprian von Carthage n. die Kirche Spa-
niens in d. J. 250 — 258 in aeiner Kirchengeschiente
Spaniens, l. 1862. p. 236-264.
(Geryaise, Fr. Arm.) Vie de s. Cyprien, 6v^ae de
Carthage , avec la critiqne de ses 6crits. Amsterdam
1689. 12mo; Paris 1717. 4fi.
Havet, £m., Cyprien, 6vdqne de Carthage in Bevne
des deax mondes. 1885. Sept. I. 15.
Hoensbroech, Paul v., Der h. Cyprian u. der Primat
des Bischofs von Rom m Zeitschrift für kathol. Theo-
logie. XIV. Innsbruck 1690. p. 193-230.
Huther, Joh. Ed., Cyprians Lehre von der Kirche.
Hamburg 1889. 8P.
Le Prevost, Etüde phüologiqne et litt^rairo sur saint
Cyprien. Saint -Brieuc 1889. S». XII. 304 pag.
Mar an, Prudent., Vita s. Cypriani ap. Migne, Patro-
log. lat. IV. p. 73-182.
Morgenstern, Qeo., Cvprian , Bischof von Carthage,
als Philosoph. Inang.-Diss. Jena 1889. 8^. 49 pag.
Peters, J.« Der heil. Cyprian von Karthago , Bischof,
Kirchenvater und Blutzeuge Christi , in seinem Leben
und Wirken dargestellt. I^gensburg 1877. gr.8^. VHI.
599 pag. J$B.
Piper, Ferd., Zur Gesch. der Kirchenväter aus epi-
graphischen Quellen in Briegers Zeitschrift f. Kirchen-
geschichte. 1. Gotha 1877. p. 219. (Cypriaiius v. Car-
thage.)
Poole, Geo. Ayliffe, The life and times of St. Cy-
prian. Oxford 1840. gr. 8° (New ed. London, Anc.
and mod. library of theolog. litorature 1890. gr. 8°.
276 pag. lsh.)'[Trad. de l'anglais par Fran^. Zen.
CoUombet. Paris 1842. 18mo. 16 fr.]
Re, Gius., La vita del s. martire Tascio Cecilio Ci-
priano, vescovo di Cartagine. 2. ediz. S. Benigne
Canavese 1687. 24mo. 130 pag.
ReithmeieriWol^., Gesch. des h. Cyprian, Bischofs
und M&rtyrers von Carthago. Augsburg 1848. 8*^.
Rettberg, Thascius Cäcilius Cypriantis, Bischof von
Carthago , dargestellt nach seinem Leben u. Wirken.
Göttingen 1831. BP.
Reuchlin, Joh. Jac., Dissertationes 3 de doctrina Cy-
priani. Argentorati 1751— 54. 4*^.
Ritschi, Otto, Cyprian von Karthago und die Ver-
fassung der Kirche. Eine kirchengeschichtl. u. kir-
chonrechtl. Untersuchung. GOttingen 1885. Bf^. VIII.
250 pag. JI5.60.
Roche, L., De la controverae entre Saint Etienne et
Saint Cyprien au sujet du bapteme des h6r6tiques.
Thi^se. Paris 1858. 8o. 93 pag.
Rudelbach, A., Christi . Biographien . Lebensbeschrei-
bungen der Zeugen der christl. Kirche. I. Leipzig
18Ö0. gr. 8».
Ruffet, Louis, Thascius Cyprien, 6veque de Carthage,
et les pers6cutions de son temps. Touloiise 1872. 12mo.
360 pag. 1 fr. 50 c.
Suysken. Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 191-325.
Tizzani, Vinc, La cölöbre contestation entre saint
Etienne et saint Cyprien. Trad. de Titalien par J.
Ranvier. Paris 1866. S». 4 fr.
Vita, atti e martirio di s. Cipriano, vescovo di Car-
tagine. Malta 1880. 8^.
Vita di s. Cipriano, vescovo di Cartagine e martire,
per cura di un sacerdote della diooesi milanese. Monza
1892. 2 vol. 16mo.
Acta SS. Cypriani et Felicis episcoporiun
aliorumque 4975 partim martyrum partim
confessorum in Africa (cca. 482 et post)
auctore Victore Vitensi.
Ausg.: ex ^editione Ruinartii cum •Surii et
•Chiffletii editionibus collata Un AA. SS. Boll.
12. Oct. VI. p. 94-96. Cf. Byei comment. prae-
vius ibid. p. 83-94 et Rigolloti nota ibid. 12. Oct
Suppl. p. 116*-119*. — ^unL d. Tit.: Homilia
de s. C-o ap. Migne, Patrolog. lat. LVIII. p. 265-268.
Vgl. Cyprianus episc. Carth.
Acta SS. Cypriani, Justinae et Theoctisti
martyrura prope Nicomediam in Bithynia
a. 304 interpolata auctore anonyme. li-
bri 3.
Ausg.: ^ ap. Martene, Thes. anecd. III. p.l617-
1650. — ' wiederh. in AA. SS. Boll. 26. Sept. VII.
p. 217-221; pars 11 graece et lat. p. 222-242. —
rars 111 auctore anonyme gr. et lat. p. 242-246.
— Gloria posthuma tWfl?.p.246-258. — Trans-
latio s. Justinae a Roma in Placentia ibid. p.
258-262. Cf. Clei comraentar. praevius ibid. p.
195-217.
ErL-Schr.: Vita di s. Giustina vergine e mart. e di
8. Cipriano vescovo e martire. Monza 1887. 16 mo.
112. 79 pag.
De s. Cypriano episcopo Brixiensi in Italia (f
cca. 552) in AA. SS. Boll. 21. April. II. p. 849.
De s. Cypriano episcopo Telone in Provincia
Galliae (f cca. 545) Ghesquierii comment hist-
criticus in AA. SS. BoU. 3. Oct. II. p. 164-178.
Vgl. Cyprianus episc. Telon.
De 8. Cypriano martyre sub Diocletiano imp.
Carmen Eudociae imperatricis (f 460). Libri 2
ap. Migne, Patrolog. graeca lat. tant edita XLIY.
p. 393-408.
De ss. Cypriano, Muscula, Donata etc. mar-
tyribus Capuanis in AA. SS. Boll. 12. April. II.
p. 80.
De ss. Cyprilia, Lucia et Area mari;yribus Cy-
rene in Libya (saec. IV) in AA. SS. BoU. 5. Jul.
II. p. 224.
1260
VITA SS. CYRI — DE S. CYRILLA
Vita SS. CyPl et Johannis martyrum
Aegyptiorum sub Diocletiano ab antiquo
auctore, sed incerto scripta. Graece.
Atisg,: latine reddita ab Otb. Zylio in AA.
SS. BoU. 31. Janr. 11. p. 1084-1088. — Miracula
ibid. p. 1088-1095. Cf, p. 1081 sq[. — S. So-
phronii patriarchae Hierosolymitam historia 70
miraculorum ss. Gyn et Johannis, graece cum
interpretat. lat. Bonifacii R. E. consiliarii et Ana-
stasii Biblioth. ed. Ang. Mai in Spicilegiom Ro-
manum. ÜI. p. 1-670. — Vitarum ss. C. etJ.
editiones duae auctore s. Sophronio, graece et
lat. ed. A. Mai 1. c. IV. p. 230-241 ; 242-247. —
S. Cyrilll Alexandrini conciunculae tres de ss.
C. et J. graece et lat. ed. Mai 1. c. IV. p. 248-
253. — Fassio ss. C. et J. auctore Sophronio
ab Anastasio Biblioth. latine translata ^ ex
cod. acephalo Vatic. 5410 ap. Mai 1. c. IV. p. 253-
266. — ^toiederh, ap. Migne, Patrolog. lat. CXXIX.
p. 705-712. — Anastasii Bibliothec. Prolo-
gus matiicnr in yersionem passlonis ss. C. et J.
* ap. Mai 1. c. IV. p. 226. — ' wiederh, ap. Migne
1. c. p. 703-706. — ' fragmentum ap. Mabillon,
Mus. Italic. I. 2. p. 83. 84. — Initium prologi
ad passionem in Analect. BoUand. VUI. 1889.
p. 95. 96 ex cod. Camot. n® 63 (al. 115i/G). —
Petrus Parthenopensis de ss. C. et J. ed.
Mai 1. c. IV. p. 268-280.
De s. Cyro Carthaginiensi episcopo in AA. SS.
BoU. 14. Jul. III. p. 648.
De s. Cyro Graecis honorato in AA. 88. BoU.
9. Jun. IL p. 240.
De s. Cyro patriarcha Gonstantinopolitano (f
cca. 714) in AA. SS. BoU. 8. Jan. I. p. 531. 532.
De SS. Cyria, Musca, Valeriana etc. martyri-
bus Aquileiae in AA. SS. BoU. 17. Jun. III. p. 287.
De ss. Cyria, Valeria, Marcia martyribus Cae-
sareae in Palaestina in AA. SS. BoU. 6. Jun. I.
p. 622.
De ss. Cyriaca, Pampiano, Cassiono etc. mart.
in Graecia in AA. SS. BoU. 16. Mart. U. p. 420.
De s. Cyriaea vidua et martyre Romae sub
Decio Cuperi comment. historicus in AA. SS. BoU.
21. Aug. IV. p. 403-406.
Yita s. Cyriaci abbatis in Palaestina
(f 556) auctore Cyrillo Scythopolitano,
sancti discipulo.
Aiisg. : graece et lat. in AA. SS. BoU. 29. Sepi
VIII. p. 147-159. Cf. Clei comment. praevius ibid.
p. 142-146.
Acta s. Qyriaci episcopi Hieros., vid. Acta s.
Judae-Quiriaci.
Passio ss. Cyriaci, Largi, Smaragdi et
sociorum martyrum Romae.
Ausg.: ex cod. BnixeU. 104-105. sec. XII in
Analect. Bolland. IL 1883. p. 248-258.
Erl.-Sehr.: Caperi cominent. historiCTiB de ss. Cyriaco
et sociis in AA. SS. Boll. 8. Ang. II. p. 327- §40.
Falk, Frz., Grab und Stift des h. Cyriacns zu Non-
haasen bei Worms. Bensheim 1872. 8.
De ss. Cyriaco, Cimino. Zotico et sociis mar-
tyribus Neapoli in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p.767.
De 88. Cyriaco, Donato, Tertio, Appia ete. mar-
tyribus Corinthiacis in AA. SS. BoU. 20. Jul. Y.
p. 47.
De 8. Cyriaco episcopo Gonstantinopolitano (f
606) B. de Buckii comment historicus in AA.
SS. Boll. 27. Oct. XII. p. 344-351.
De SS. Cyriaco et Paula virgine Malacae in
Hispania cca. a. 305 Henschenii sylloge in AA.
SS. Boll. 18. Jun. III. p. 573.
De 8. Cyriaco et sociis martyribus Nicomediae
in AA. SS. Boll. 7. April. L p. 659.
De 8. Qyriaco martyre Neveduni in AA. SS.
Boll. 20. Janr. IL p. 298.
De 88. Cyriaco, Maxime, Orado ete. martyri-
bus Romae in AA. SS. Boll. 12. Mai. III. p. 25.
De 8. Cyriaco protectore Anconitano, ef. De
8. Marcel] ino episc. Anconitano.
De 88. Cyriaco, Saturnioo, Bellico etc. mar-
tyribus Airis in AA. SS. Boll. 21. Jun. lY. p. 72.
De 88. Cyriaco, Valeria, Marcia etc. martyribus
in Africa in AA. SS. Boll. 16. Jun. in. p. 37.
De 88. Cyriaena et Juliana martyribus Tarsi
et Khosi (f forsan 305) G. van Hooffii notitia
in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 209. 210.
Acta SS. Cyrici et Julittae matris vi-
duae Iconiensis martyram Tarsi in Cili-
cia sab Diocletiazio graeca sincera.
Handeckr.: Leyden, Un.-Bibl. n'* 10. sec.
XI. fol.
Ausg.: graece et lat. in Analect Bolland. I.
p. 194-207. — Acta eorundem apocrypha [oä-
surdis incredibilium prodigiorum portentis de-
honestata] in AA. SS. BoU. 16. Jun. III. p. 28-34.
— Acta martyrii auctore Hucbaldo monacho
Elnonensi ^ed. Mombritius , Sanctuarium s. Vit.
SS. n* 18. p. 21. — • ap. Migne, Patrolog. lat
CXXXII. p. 851-858. — Miracula ap. Duru,
Bibliotheque histor. de 1' Tonne. I. Auxerre 1850.
p. 133. 134. -— Epistola Philippi abbatis de
Eleemosyna ad abbatem Johannem eoclesiae
6. Amandi de passione ss. Cyrici et J. ap. Migne,
Patrolog. lat CCIII. p. 1299-1302. — Passio aa-
ctore Philippe Harvengt abb. Bonae Spei ord.
Praemonstr. in Hannen ia (f 1 183) * in Philippi
oper. ed. Nicol. Chamart Duaci 1621. fol. p. 745
-752. — »ap. Migne 1. c. CCIII. p. 1303-1312. —
Translatio ad Elnoiiense s. Amandi monasterium
auctore eodem Philippe in AA. SS. Boll. 1. c
p. 34-37.
Erl.'Schr.: Di II mann, A.. Ueber die apokryphen 3Iar-
tyrer^eschichten desCyiicoB mitJnlitta und des Geor-
giua %n Sitznngsberichto der k. preass. Akad. d. Wis».
zu Berlin. 1887. p. 389-366.
Epistola Theodori episc. de passione ss. Qulrid et
Julittae in AA. SS. Boll. 1. c. p. 23-25.
Epistola eadem graecoiatina ex edit. CombefisU ibid.
p. 25-28 {mü Abbild.).
Lef^genda di Oinletta e Qoirico «nQuattro leggende
inedite del bnon secoio della lingua (pnbbl. per cora
di Mich. Helga). Napoli 1857. S». p. 16 sq.
Papebroch, Comment. praevins in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 17-28 {mü Äbbüd.).
De s. Cyrilla virgine et mart. , dicta filia Decii
imperat. Romae (f cca. 258) V. de Buckii sylloge
crit in AA. SS. Boll. 28. Oct. XII. p. 468-470.
ACTA S. CYRILLI — VITAE SS. CYRILU ET METHODE
1261
Acta s. Cyrilli episcopi et martyris forte
Cortynae in Greta sub Decio, auctore in-
certo.
Ausg. : graece et lat in A A. SS. Boll. 9. Jul.
IL p. 684-687. — Acta latina auctore incerto
ihid, p. 687.
Tita s. Cyrilli m prioris generalis or-
dinis b. Mariae de monte Carmelo (f cca.
1224). Epitome. Auctore Johanne Pa-
laeonydoro.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 6. Mari I. p. 500-502.
Yitae ss. Cyrilli et Methodii episcopo-
rum, Slavorum apostoloriim.
Beide stammten aoa einem griechischen PatricimK®-
schlecht; der eine (jüngere?) Cyrill wurde aoch Con-
s tantin genannt. Er starb U. Febr. 869 ; Method, 880
feierlich vom Papste als Slawenapostel anerkannt, f 8. April
885. — Die bekanntesten Legenden ond Viten fiber sie sind
folgende :
1^ Die italienische(römi8che)Legende:
, Tempore igitar ^ao Michael'. Sie wird auch
Vita cum translatione s. Ciementis, Translatio
corporis s. Clementis mart. et pont, Translatio
reliquiarum s. Clementis Romam per s. Cyrillum
a. 867 aut 868 ioit genannt. [Im 9. Jahrh. wur-
den von Cyrill u. Method Reliquien des h. Cle-
mens I pp. , welcher im Chersones als Verbann-
ter die Martyrerkrone erlangt hatte, nach Rom
gebracht u. in der dortigen Clemenskirche bei-
gesetzt Ueber die Auffindung u. Uebertragung
dieser Reliquien hat Gaudericus episcop. Vel-
letrensis als Augenzeuge einen Bericht hinter-
lassen; er stand beiden Heiligen in Rom nahe.]
Vgl. Erl.'Sehr.: Martine v, La legende itaiique.
— Schafarik, Slav. Alterth. Deutsch. IL Leipzig
1844. p. 471 weist diese Legende inig dem 11.
statt dem 9. Jahrh. zu. — Eine neue Quelle zur
Cyrillusfrage hat J. Friedrich erschlossen in
seiner Abhandlung: Ein Brief des Anastasius
Bibliothecariusan den Bischof Gaudericus von
Velletri über die Abfassung der Vita cum trans-
lat s. Clementis pp. (geschrieben 875 — 879) in
Sitzungsberichte der phil. - philol. u. bist Classe
der k. bayer. Akad. der Wiss. zu München. 1892.
Heft 3. p. 393-442, wo der Brief am Schluss ab-
gedruckt ist
Ausg.: * ex ms. Fr. Duchesne ed. Henschen
in AA. SS. Boll. 9. Mart. IL p. 19-22. — * als
Gesta s. Clementis auctore Gaudenco Velletrensi
ap. Mabillon, Mus. Italic. I. 2. p. 78. — ' ap. Gin-
zel, Gesch. der SiaveDapostel C. u. Metb. 2. Ausg.
Wien 1861. p. 6 ff. — * latein. u. böhmisch in
Fontes^rer. Bohom. I. 1873. p. 93-99 unter d.
Titel: Zivot sv. Eonstantina s. prenesenim sv.
Elimenta. Logonda vlaska. — * ap. Dom. Barto-
lini, Memorie stor.-crit. di'i santi Cirillo e Mo-
todio. Roma 1881. gr. 8^ p. 12 flf. — Vorredt» u.
Varianten in Florileg. bibl. Casiuens. IV. p. 373
- 390 ex cod. Casin. n° 234.
2** Die pannonischo u. zwar die orsto pan-
nonische Legende (die ausführlichste von
allen); sie wird auch als Le^enda s. Methodii
citirt Der Titel lautet: Mensis Aprilis 6. die
Commemoratio et vita b. patris nustri et
doctoris Methodii arohiep. Moravici; geschrieben
von einem Schüler des Heiligen bald nach dessen
Tode. Der griechische Urtext ist verloren, der
altrussische gehört erst dem 14. Jahrh. an.
Ausg. : hrsgb. von Ernst Dümmler unt. d. Tit. :
Die pannonische Legende vom heil. Method in
Archiv für Kunde Österreich. Geschichtsquellen.
Xin. 1854. p. 153-163. — Viri«i«rÄ. an. Ginzel
1. 0. p. 20 ff. — « unt. d. Tit. : Zivot sv. Methoda.
Legenda Pannonsk4 ed. Jos. Perwolf (Utslaw. u.
böhm. in Fontes rer. Bohem. I. 1873. p. 39-52.
3^ Die zweite pannonische, jetzt altser-
bische Legende, auch Vita s. Constantini
sive Cyrilli genannt Sie wird dem h. Clemens,
Schüler des h. Cyrill u. Erzbischof der Bulgaren
zugeschrieben.
Ausg. : ^ hrsgb. von Schafarik. 1851 , cUtser-
biseh'Slovenisch. — * hesser , mit Benutzung von
17 Hss. unier d. Tit.: Die Legende vom heil.
Cyrillus hrsgb. von Ernst Dümmler u. Frz. Mi-
klosich in Denkschriften der k. k. Akad. d. Wiss.
Philos.-hist Cl. XIX. Wien 1870. p. 214-229,
slavonischer Text; latein. üebersetx. p. 230-246
(*auch einzeln hieraus: Wien 1870. gr.4^ 48pag.
Ji 2.40). Beste Ausg., ein krit.JJommentar ist
voraufgeschickt. — *unt. d. Tit. : Zivot sv. Kon-
stantina, fe^eneho Cyrilla. Legenda Pannonskä
ed. Jos. Perwolf in Fontes rer. Bohem. I. 1873.
p. 1-38; ef. Einleit p. i-xi. AÜslaunseh {slote-
nisch) u. böhmisch.
[Ein Auszug beider pannonischer Legenden
ap. J. Martinov, Annus eccles. graeco - slavus in
AA. SS. Boll. Oct XL p. 168-171; ein deutscher
ap. Wattenbach, Beitr. z. Gesch. der christlichen
Kirche in Mähren. Wien 1849. 8^]
4® Pochvala sv.^Cyrillovi [Lobrede zu Ehren
des h. Cyrill] ^ ap. Safaf ik in Pam&tky dfevniho
pisemnietvi Jihoslavanüv p. 28-30. — ^altslaw.
u. böhm. in Fontes rerum Bohem. I. p. 53-57. —
5* Pochvalne Slovo sv. Cyrilla^a Methoda alt-
slaw. u. böhm. *6. p. 58-68. — 6* Zivot sv. Kon-
stantina a Methoda [kurzer Auszug aus ii9 3u.2\
tcol von einem Schüler^ Methods] altslaw. u. böhm.
ibid. p. 69. 70. — 7» Zivot sv.^Cyrilla böhm. u.
altslaw. ibid. p. 71-73. — 8® Zivot sv.Methoda
altslaw. u. böhm. ibid. p. 74. 75 [n° 7 u. 8 sind
Auszüge aus grösseren Vitae, die {im 15. Jahr-
hund. f^) inBulgarien gemacht sind]. — 9® 2 i v o t
SV. Cyrüla a Methoda (bulgarische Legende)
griech. u. böhm. ed. Ed. Novotn^' ibid. p. 76-92.
— 10** Vita alia: , Tempore Michaelis imp. fuit*
[die sogen, mährische Legende, stammt nach
Dobrotcsky aus dem 14. Jahrh.] ' in AA. SS.
Boll. 9. Mart. IL p. 22-24. — * correcter ap. Do-
browsky. Mährische Legende von Cjrill u. Me-
thod. Prag 1826. — ' wiederh. ap. Ginzel, Gesch.
der Slavenapostel C. u. Meth. Anhang p. 12-18
— u. ^latein. u. böhm. unt. d. Tit.: Legenda o
svv. Cyrilla a Methodovi, legenda ss. C-i et M-i,
patronorum Moraviae (legenda Moravska) in
Fontes rer. Bohem. I. 1873. p. 1(X)-107; cf. p. x.
— 11° Vita alia, od. Joh. Geo. Stredowsky in
Sacra Moraviae historia sive Vita SS. Cyrilli et
Methudii, genere civium ßomanomm, Welehra-
densium archiepisc. , Moraviae, Bohemiae, supe-
1262
VITAE SS. CYRILU ET METHODII — DE SS. CYRILLO
rioris Silesiae ... et paene Slavoniae univer-
sae apostolorum. Solisbaci 1710. 4°. — Conver-
8io Bohemorum per s. Methodiuin episcopum
ex Vita s. Ludmillae in AA. SS. Boll. 1. c. p. 24.
25. — Lectiones ecclesiasticae de ss. C. et
M. ex ms. breviario ibid. p. 24. — Of f icium ss.
Cirilli et Metudii {auf Welehrad bezüglich) hrsgb.
von B. Dudik in Sitzungsber. der Wiener Akad.
der Wiss., phiL-hist. Cl. Bd. 95. p. 341-350.
ErL'Sehr.: Avril, Adolpbo d', Saint Cyiillo ot saint
Methode. Premiöre latte des AUemands contre les
Slayes. Avec un essai sar les destin^es du Glaf^ol
et un memoire sur Talphabet, la languo et le rite
des apotros slaves an 9. si^le. Paris 1886. 't2ino.
272 pag. 6 fr.
Bartolini, Domen., Hemorie stör. - critiche archeo-
logiche dei santi Cirillo e Metodio e del loro aposto-
lato fra le genti slave. Roma 1881. gr. Bfi. XXIX,
256 paa.
Bil^*, Jon. Er., D^jiny srat^ch apostolü slovansk^ch
CyrilUi a Hethoda. v Pmze 1862. 40. 140 pag.
Geschichte der heil. Slaven - Apostel üyrill u.
Method. Zur 1 (XX) jähr. Jubelfeier der Christianisirung
von Mähren u. Böhmen. Prag 1863. 40. Mit 20 Holz-
schnitten. JL^.
Bouwetsch, N., Cyrill und Methodius, die Lehrer
der Slaven. Erlangen 1885. SP.
Bretholz, Ueber das 9. Capitel dor pannonischen Le-
gende des h. Methodius in Mitthoilnngen des Instit.
f. Osterr. Geschichtsforschung XVI. 1895. p. 342-349.
Commentarius praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p.
12-19 (Quae gentes a ss. Gonstantino philosopho sive
Cyrillo et Methodio eius fratre oonversae ; ss. C - 1
et M-i ros gestae, praecipue ex hist. translationis
s. Clementis papao niart. ; alia de actis ss. 0-i et M-i;
slavonice versae a G- 0 scripturae ; ab uiroque missae
cantatae papa probante ; chrooologia apostolicaeprae-
dicationis ss. C-i et M-i).
[Denkwürdigkeiten, Altslavische, als Vervoll-
ständigung der Lebensbeschreibung der siav. Apostel
Cyrillus und Methodius. Kasan 1862.] S^. 29 pag.
Ruasiaeh geaehrieben.
Dobner, Aufwerfung einer histor. -krit. Frage: ob
das heut zu Tage sogenannte cyrillische Alphabet
fOr eine wahro Erfindung dos slavischen Apostels
Cyrill zu halten sei in Abh. d. böhm. Ges. d.wissen-
schaft«n. L 2. Prag. 1785. p. 101.
Dobrowskv, J., Cyrill u. Method, die Slawen -Apo-
stel in Abhandl. der böhm. Gesellsch. d. 'Wissen-
schaften. T. Vin. 2. Prag. 1823. [{auch einxdn er-
aehimen Prag 1828. 8*'.) — ins Russische übors. von
M. G. Pogodin. Anhang: Das Leben der slowenischen
Lehrer Kyrill u. Meth., nach Prolocon u. Abschnitten
über Kynil von einem Chronographen. Moskau 1826.
40. Rbl. 1).
: Mährische legende von Cyrill u. Method. Nach
Handschriften hrsgb. u. mit anderen Legenden ver-
glichen und erläutert. Prag. 1826 in Abhandl. der
böhm. Gesellsch. d.'Wissensch. Neue Folge. Tom. I.
Pnuf {auch einzeln Prag 1826. 8^).
Dudfk , B., Neuentdeckto Fresken ans dem Leben der
heil. Apostel Cvrill u. Method in Rom. Mit 3 Holz-
schnitten u. 2 Taf. Wien 1869. gr.40. 10 pag. Jk 1.
: Mährens allgemeine Geschichte. Bd. 3.
Dümmler, Ernst, Die pannonische Legende vom h.
Methodius in Archiv für Kunde österr. Geschichts-
quellen. XIII. p. 145-199.
Dunder, Jos. Aiex., Buchlov hrad, s vytknutlm mfst,
V nichz pamdtka svatych Cyrilla a Methodejo se
zachovala v markrabstvi Moravsk6m bUz \ ehlerada.
2. vyd. V Praze 1862. 16mo. 62 pag.
Fabeln , Moralische, des heil. Apostels Mährons Cyrill
.... und der Leben sgeschichto desselben sowie der
seines leibl. Bruders und heil. Mitapostols Method
.... verdeutscht und veröffentlicht vonSim.Per/ich.
2. Aufl. I^obschülz 1863. S».
F i 1 a ro t , Bischof v. Riga , Kirill i Methodij , slavjans-
kije prosvt'titeli. Moskva 1846. (Aus dem Russischen.
Mitau u. I^ipzig 1847. 8«.)
Frank! , A., Slavonski apostoli Kiril i Metodije i
istina provo luvljn napisao Dr. Nicod. Milas. u Zadru
1882. i^. 63 pag.
Ginzel, J. A., üosch. der Slavenapoj'tel Cyrill und
Meüiod , und der slavischen Litunrio. Loitmüritzl857.
b«; — 2. [Titel -J Ausg. Wien 1861. Bfi. .Ä 5.20.
Gromnicki. P. Th. , Dio Heiligen Cyrillus n. Metho-
dius (281—354) in Abhandl. der Krakauer Aknd. d.
Wiss. Hist.-phil. Cl. X. 1878. p. 281 -.854; XI. IKT'j.
H&Jek, Thom., Kurzgefasster Abriss des Leben» der
h. Siavenapostel Cyrill u. Method. 01mützl863. l2mo.
604
Halabala, Method., Orthodoxie der hh. Cyrill und
Methud in Jos. Vykydal , Sbomik Velehradsky. Ve-
lehrad 1880. 80. p. 257-266.
Hanns, Ign. Jan., Sv. Kyril nepsal kyrilsky nez hla-
holsky. Z pojednäni kr. cesk6 spolecnosti nauk. Praia
1857. gr. 40. (26 S.) Jk 1.50.
: Der bulgarische , Mönch Chrabrn ' (IX. X.
Jahrb.). Ein Zeuge der Verbreitung glagolischen
Schriftwesens unter den Slawen bei deren Beki'hmn»;
durch die heil. Kyril u. Method in Archiv für Rst»?!-
reich. Geschichtsquellen. XXIII. 1860. p. S-ia».
Höfler, Const. v.. Bonifatius, der Apostel dor Doat-
schen , und dio Siavenapostel Knnstantinos [Cyrillu«]
u. Methodios. Eine histor. Parallele. [Aua: Alitthei-
lungen des Vereins f. Gesch. der Deutschen in Bi'>ii-
men.l Prag 1887. gr. 8«. 64 pag. BOA
Hrbacek, F., A quelle epoque saint Methode est-il
devenu archevdque? in Sbomik historicy. v Prazd
1885. n«6.
JagiÖ, V., Die neuesten Forschungen über die sla-
vischen Apostel Cvrill und Methodius in Archiv tur
slavische Philologie. IV. Beriin 1879. 8». p. 297-3 1«*..
Jozbera, F. J., Kvril a Method. nepsali nikdy hla-
holsky nez kyrilsky. v Praze 1858. i9*. 72 fog.
Knigoljubec, Iv., von den Anfängen der Verehrun;
der hh. Cvrill u. Methud im Occident in Jos. Vykydal,
Sbomik Velehi-adsky. Velehrad 1880. 8».p. 163-i*>'J.
Kotzurek, L., Methodius a. Welehrad. Pn^. l&ji).
4P. 8 pag.
Lavrovsk^', P. A., Kirill i Methodij, kak pravo-
stavnje propovSdniki u zapadnych Slravjan. Charkow
1863. 80.
Leger, Louis, Cyrille et M6thode. £tade historiquo
sur la cnnversion des Slaves au christianisme. Poitiers
1868. &. XXXV. 230 pag.
Martin ov, J., Saint M6tbode, apotre des Slaves ot
les lettrea des souverains pontifes conserv^es an Bri-
tish Museum. Paris 1880. gr. BP. Sljtaa. [Extr. de \a
Revuo des questions historiques. XXViU. Paris l^^•;.
p. 369-397.)
: La lögende italiqae des ss. Cyrillo et Methode
♦6«. XXXVL 1884. p. 110-166.
A propos de la legende dite italiqae ibid. XLI.
1887. p. 220-232.
Mi laJi, Nicod., Gll apostoli Slavi Cirillo e Metodio e
la veritä deir ortodossia. Prima versione dallo Slavo-
Serbo per cura di Savatia Knezevich. Tricste ISB»).
80. XXXII. 458 vag.
Philaret, vid, Fitaret.
Pogodin, M., Kyrillo-Methodiewski sbornik. {Samm-
lung hiator. Abhandl. über Kyriü u. Method, nUt aü-
alatoiaehen Texien.) Moskva 1865. gr. 8^. 555 pa/t.
Raöki, Vijek i djelovanje sv. Cyrilla i Methoda, slov-
jenskih apostolov. Zagrob 185t. gr. 8^.
Rattingor, Dan., Der h. Cvrill u. der h. Blethod »n
Stimmen aus Maria- Laach. XXII. Freibuzgi.B. lSb2.
p.88-62; 157-169; 400-419.
Richter, Cyrill u. Method, dor Slaven Apostel und
Mährens Schutzheilige. Olmutz 1S25. 6».
Schäfer, M., Geschichto der böhmischen Landes-
patrone u. s. w. Prag 1796. 8°.
Schaf farik. P. J., Gesch. dor slavischen Sprache u.
Literatur. Ofen 1826. p. 85-119.
Schmidt, Ch. Sm., Histor. Untersuchung der Frage:
Ward das Christenthum in Böhmen von Methud nach
den Grundsätzen dor grioch. Kirche eingeführt? Leip-
zig 1787. 8«.
Watten bach. Die slavische Liturgie in Böhmen in
Abhandlungen der histor. -phüos. Gesellschaft in Bres-
lau, l. noiV. 1868.
: Beiträge zur Geschichte der christlichen
Kirche in Mähron u. Böhmen. AVien 1849. gr. 8«.
AVer on off [Dio hauptsächlichsten Quellen zur Oe^ch.
der heil. Cyrill u. Method]. Kiew 1877. 8». IV. 131.
XXII pag. Ruaaiach geaehrieben. Vgl. daxu Jagir in
Archiv f. slavische Philologie. IV. p. 99 IT.
Würfel, Adf., Das Leben n. Wirken der h. Siaven-
apostel Cyrill u. Mtthod. Hr^gb. zur lOOOjähr. Jubel-
feier. Prag 1863. 8», 40 ^
De SS. Cyrillo, Andrea, Tebellio etc. martvribas
Antiochenis in AA. SS. Boll. 22. JuL V. p.'235.
DE SS. CYRILLO — DE S. DAMIANO
1263
De SS. Cyrillo, Aquila, Petro ete. martyribns
in AA. SS. BoU. 28. April. 111. p. 571.
De SS. Cyrillo, Aquila, Petro eic, martyribus
Philadelphiensibus in AA. SS. Boll. 1. Aug. I.
p. 29.
De SS. Cyrillo, Carello, Primolo eic, martj'ri-
biis Caesareae in Cappadocia Henschenii sylioge
bistorica in AA. SS. BoU. 29. Mai. VIL p. 17.
De SS. Cyrillo, Cendeo, Dionio ete. martyribus
in Mysia inferiore in AA. SS. Boll. 10. Mai. 11.
p. 557.
De SS. Cyrillo, Eleutherio, Mariano etc. mar-
tvribus Romanis in monasterio s. Lamberti in
Styria in AA. SS. Boll. 11. Mai. U. p. 619. 620.
De SS. Cyrillo episcopo, Rogato, Feiice ete.
martyribus Afris in AA. SS. Boll. 8. Mart I. p.
757. 758.
De s. Cyrillo episcopo Trevirensi (f cca. 458)
Henschenius in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p. 331.
De s. Cyrillo Hierosolymonim episcopo (t 389)
comment historicus in AA. SS. Boll. 18. Mart. II.
p. 625-633. — MvrifjLri roO iv «y. n. •^. Kv^fX-^
Xov ('<g;|ft(77UJxdzroi; ItQoaolv/jioiv ibid. p. 748.
JSyi.-Sehr.: Delacroix, Gast., Saint Cyrille deJ6rn-
Balem , u vie et ses oenvres. Thöse. F^ris 1865. 6*^.
232 pag. 4 fr.
Gönnet, Phil., Do s. C^-rilli Hierosolymitani archiep.
catedieeibas. Paris. 1876. 8^. 4 fr.
Hader, Joh., Der b. Cyrillas, Bischof von Jemsalem
in seinem Leben and seinen Schriften. Nach den
Quellen dargestellt. Einsiedeln a. Waldshat 1891. 8».
204 pag. Jk 4.
De s. Qyrillo martyre Axiopoli in Mysia infe-
riore in AA. SS. Boll. 26. April. Ul. p. 415.
De s. Cyrillo patriaroha Aloxandrino (t 445) in
AA. SS. BolL 28. Janr. IL p. 843-854.
ErL'Sckr. : K o n a 1 1 i k , Jos., Cyrillas von Alexandrien.
Eine Biographie , nach den Quellen gearbeitet. Jlainz
1881. gr. 8». rUI. 376 pag. JL^.
Larjrent, Aug., St. (?yrille d'Alexandrie et le Conctle
d'Ephdse in Itovae des qaestions historiques. Xlt.
Paris 1872. p. 6-70.
De s. Cyrillo patriaroha Antiocheno (f 300) in
AA. SS. Boll. 22. Jul. V. p. 236.
Acta s. Cyrini martyiis Romae = Acta s. Qui-
rini.
D.
Acta SS. Dadae, Oobdelaae, Casdiae et
Gudeliae martyrum saec. IV in Perside,
auctore anonyme.
Ausg. : graece et lat in A A. SS. Boll. 29. Sept.
VIIL p. 129-135. Cf. Stiltingii comraent praevius
ibid. p. 127-129.
Yita s. Dadercae sea Monjnnae virgi-
nis in Hibemia, Scotia vei Anglia (saec.
V. VI) auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jul. U. p. 290-296.
Vita s. Dadonis episcopi Rothomag., vid. Vita
s. Audoeni.
De s. Dafhwa vidua Romana martyre in AA.
SS. Boll. 4. Janr. I. p. 166.
Acta s. Daoaol abbatis Iniskinensis := Vita s.
Degae MacCayrill,
Vita Dagobertl regis = Gesta Dagoborti regis
Francorum; vid. supra p. 513. 514.
Acta s. Daffini episcopi Lugdunensis = Acta
s. Annemundi.
Vita s. Dalmathii Buthenae urbis (Rho-
dex) in Gallia episcopi (f 580) auctore
anonymo. 2. Xov.
Ausg.: 'ap.Labbe, Bibl. nova mss. II. Appond.
— ^Auszug ap. Bouquet, Rec. 111. p. 419. 420.
Erl.'Sehr.: Histoire litterairo de la France. III. 1735.
p. 646.
Acta s. Dalmati archimandritae et Fausti
eins filii ac monachi (f 440) Constanti-
nopoli.
Ausg.: * ed. Ans. Bandurus, Imperium Orien-
tale U. p. 697, graece et lat. — 'lat. repetita in
AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p. 218-224. Cf. Cuperi
comment, praevius ibid. p. 213-218.
Martyrium s. Dalmatii episcopi marty-
ris (f 254 non. Dec.) ,ad pontem, qui
supra Vermenaglium [Vermegnana] est'
per Hieronymum Vi dam Cremonensem,
Albae episcopura heroico carmine conscri-
ptum.
Ausg. : ed. Surius , De prob. SS. histor. 5. Dec.
VII. 1581. p. 998-1001. — Vita b. D-i inceito
auctore, ex cod. ms. lUUionarium temporis Ja-
cobi Berardenci Cuneeatis ed. L. G. Provana in
Monum. bist, patriae, scr. III. p. 13-18, lücken-
haft.
lyi.'Sehr.: Meiranesio, Q. F., Vita di s. Dalmazio
tn Atti de' Santi eoe., che nacc^nero o morinono nel
dominio della r. Ca»a di Savoia, in continaazione
deli' Opera del Gallizia. Torino 1792. fol.
Vita fr. Dalmatii Moner ordinis Prae-
dic.*(f 1341) auctore Nicoiao Eyme-
rico ord. Praed. (flor. 1376).
Ausg.: in Franc. Diagi Historia provinciae
Aragoniae. Barcinone 1599. fol. p. 259-265.
Erl.-Schr.: Perier, Comment. historicas de b. Dalmatia
Monerio Genindae in Catalonia in AA. SS. Boll. 24.
Sept. VI. p. 7ÖO-76Ü.
Vita b. Damiani Finariensis qui et Für-
cherius conf. non pont ex ord. Praedic.
Eegii Lepidi in Italia (f 1484).
Atisg.: ex lectionibus in AA. SS. BoU. 26.0ct.
XII. p. 107. 108. Cf. V. de Buckii comment. prae-
vius ibid. p. 102-107.
De s. Damiano episcopo Ticinensi in Italia (f
cca. 710) in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 91. 92.
De s. Damiano martyre Bomano Salmanticae
in Hispania in AA. SS. Boll. 12. Febr. U. p. 581.
De 8. Damiano milite et martyre in Africa in
AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 581."
1264
DE S. DANACTE — VITA S. DAVIDIS ARCHIEP. MENEVENSI8
De 8. Danact» inartyre in AA.SS.Boll. 16. Janr.
n. p. 3.
De SS. Danda, Eunica, Secundo ete, martyri-
bus in Tbracia in AA. SS. Boll. 7. Mari I. p. 644.
De 8. Daniele martyre Laude -Pompeia in Ita-
lia in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 17.
De s. Daniele propheta Babylone Pinii sylloge
hi8torica in AA. SS. Boll. 21. Jul. V. p. 117-130.
De b. Daniele Yenetiis apud CamalduIeD8e8 (f
1411) in AA. SS. BolL 31. Mari lU. p. 918.
Tita s. Danielis anachoretae et marty-
ris Gerundae in Hispania.
Qnadamteniu fabulosa et saspecta.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. AprU. III. p. 268.
Inventio s. Danielis levit, mart Patav.,
ex agonibus martyrum excusis.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 160. —
De eodem s. Daniele ex Bemard. Scardeonio ibid.
p. 161.
Acta SS. Danielis, Samuelis, AngeU,
Domni, Leonis etc. marlyrum ex ord. s.
Erancisci Septae in Mauritania Tingitana
(t 1221).
Atisg, : ex Breviario Komano antiquo in AA.
SS. Boll. 13. Oct IV. p. 390-392. Cf. Byei com-
ment praeTius ibid. p. 384-389.
Tita s. Danielis stylitae authore Si-
meone Metaphraste.
Atisg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 11.
Dec. VI. p. 845-865.
De s. Dannio presbytero Bononiensi (f 1184)
in AA. SS. Boll. 12. Mai. UI. p. 180. 181.
Tita Dantis Aligherii (f 1321) auctore
Johanne Marco Jacobo Philelpho
(t 1480 in Mantua).
Ausg,: primum edit. et illustr. a D. Moroni.
Florent. 1828. 8^ — Tita Dantis, Boeeaccii et
Fetrareliae auctore Sicone s. Xico Polen-
tano (cognom. Bieciy 1405 Ganxler von Padtta
u. Beachreiber der aufgefundenen Qebeine desLi-
vius) ed. L. Mehus, Specimina histor. liter.* Flo-
rent. saec. Xin et XIV. Florent 1747, 8°. — Vite
dl Dante o del Petrarca auctore Leonardo
Bruni ^ ed. Jo. Cinello. Perugia 1671. 12mo. _
* ed. Franc. Redi. Fiorenze 1672. 12mo. — 8 ^,
vate da un ms. s. 1. et a. (Padova, Comino 1727).
8^ — * Firenze 185.3. 8^
Erl.-Sekr,: Fabricius, Bibl. med. et infimae latini-
tatis. Lib. IV. p. 36.
F 1 0 1 o , H. , Dante Alighieri, sein Leben a. seine Werke.
Stuttgart 1858. H>. Jk 2.70.
Krebs, H., Eine Uandschritt von Lionardo Bnini Are-
tinos Vita di Danto o Petrarca in (rrübers Zeitschrift
f. roman. Philologie. III. Hallo 1879. lieft S.
Partr, Th., Ueber die Quellen der Ix)bensgeschichte
Dantes. Görlitz 1862. Lex.-8". III. Ö7 pag. Jk l.ÖO.
Vgl. Dante.
Vita s. Darercae = Vita s. Moduennae.
De s. Daria Constantinopoli in AA. SS. Boll.
19. Jul. IV. p. 586.
De SS. Daria et Dertlilia virginibus in Conna-
cia, Hiberniae i)rovincia (fsec. VI auct. VTI) Vict.
de Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 26. Oct XI. p.
892. 893.
Vita 8. Dariae, vid.'Vit& 8S.Ghry8anti et Daiiae.
Do 8. Dariugdacha sive Dardulacha yiigine
Scota Eildaiiae in Hibemia (f 524) in AA. SS.
Boll. 1. Febr. I. p. 176. 177.
De 8. Dasio Axiopoli in Moesia inferiori in
AA. SS. Boll. 4. Oct II. p. 411.
De 88. Dasio, Zo8imo, Januario ete. martyri-
bus Puteolis in Campania (saec. IV) Buckii syl-
loge in AA. SS. BoU. 20. Oct. Vin. p. 829. 830.
De 88. Dasio , Zotico et Caio martyribus Nico-
mediae in Bithynia a. 303 Buckii sylloge in AA.
SS. BolL 21. Oct. IX. p. 11-14.
De 8. Datho episcopo Bavennae in Italia (f
cca. 185) Sollerii commentarios in AA. SS. BolL
3. Jul. I. p. 635.
Sri.- Sehr.: Neumann, E. Joh., Der rOmische Staat
I. Leipzig 1890. p. 287.
De 8. Datiano martyre Carthagine in Africa
in AA. SS. Boll. 31. Mai. VII. p. 437.
De 8. DajUo Mediolanensi episcopo (f 552) in
AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 967-970.
Vgl. Datios archiep. Med.
De SS. Dativo, Juliane, Taelliano ete. martyri-
bus Africanis in AA. SS. BolL 26. Janr. II. p. 708.
Yita b. Davanzati confessoris Barberini
in Etruria (f 1295) per Dominicum Pra-
tensem.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 7. Jul. 11. p.
527-529. Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p.
524-526.
De 8. Davide solitario Thessalonicae, vid. Vita
8. Davidis Thessalonic.
Acta s. Davidis abbatis ord. Cluniac
Snavingae seu Munketorpii in Westman-
nia Sueciae provincia (f 1082).
Ausg. : * ex J. Vastovii Vite aquilonia * in
AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 110; cf. p. 108. —
"e Breviar. Arosiensi ap. Fant, Scr. rer. Svec. IL
sect 1. 1828. p. 405-412.
Erl.-Schr.: Gronwall, Andr. (resp. Dan. Ramecn).
De s. Davide primo apostolo Wostmanniae. Upsaliae
1723. 80 min.
Yita s. Davidis archiepiscopi Menevensis
in Wallia (f 544) auctore Ricemarcho
episcopo S. Davidis (f 1096).
Die Grundlage aller übrigen Lebensbeschroibongcn D.'s.
Handschr.: vid. ap. Wright, Biographia Bri-
tann, liter. II. p. 45. — Hardy, Descriptive cata-
logue of materials. I. 1. 1862. p. 118. n° 356-376.
Ausg.: ein Theil ap. Wharton, Anglia sacra
II. p. 645-647. — Vita alia ex ms. TJltraiect. in
AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 41-46 cum 3 appen-
dicibus ibid. p. 46. 47 ex Colgano (AA. SS. Ili-
berniao I. p. 425-429), Capgravio et historia
Anglicana Harpsfeldii. — Vita alia auctore üi-
raldo Cambrensi [/faw/fecAr..' London, Brit
Mus. Cotton. Viteilius E. VII, verloreti] *ap. Whar-
ton, Anglia sacra 11. p. 628-640. — -iciederh.
in Giraldi C-s opp. ed. Brewer. III. 1863. p. 377-
404. — ^ Auszug ap. Leland, Collectan. IV. p.l07.
VITA DAVIDIS n ARCHIEP. MENEVENSIS - PASSIO S. DEMETRII 1265
— Vita alia tcallice (ex ms. Cotton. Titus D.
XXU) et Vita alia laiine (ex ms. Cott. Veepas.
A.XIV, Nero E.I) ed. Will. Jenkins Rees in Lives
of the Gambro- British Saints of tbe 5. and im-
mediate sncceeding centuries from ancient welsh
and latin mss. in the Brit. Museum. Llandovery,
Society for the pnblicat. of ano. welsh mss. 1853.
8°. p. 117-144. — Buhez santez Nonn, ou
Vie de sainte Nonne et de son fils saint Devy
(David) archevesque de Menevie en 519, mystere
compose en lan^e bretonne anterieurement au
12. siecle, publie d'apres le ms. unique .... par
l'abbe Sionnet et accompagne d'une traducüon
litterale. Paris 1837. 8^ /F. 212 pag. Nur 300
Ibcempl. gedruckt,
ErL'Sehr.: Commentarins praeviasm AA. SS. BoU.
1. c. p. 38-41.
Fabricias, Bibl. med. et infimae latinitatis ed. Mansi
VI. p. 72.
Jlontalembert, Les moinea d'Oocident. III. Paris
1868. p. 48-64.
Tita Davidis II archiepiscopi Meneven-
sis auctore (ut videtar) canonico Mene-
vensi coaetaneo (aut sec. alios: auctore
ut videtur Giraldo Cambrensi).
Äusg,: * ap. Wharton, Anglia sacra IJ. p. 652.
653. — 'ex ms. Londin. (Brit. Mus. Cotton. Do-
mitian. I. sec. XIV aut XV) in Giraldi Cambr.
opp. ed. Brewer.. III. 1863. p. 431-434.
Tita b. Davidis monachi Himmenroden-
Sis (f 1179. DeC. 11). Geschrieben um 1204.
Ausg.: ed. N. Heesius, Manipulus rerum me-
morabilium claustri Hemmen rodensis. 1641. fol.
p. 50-61.
Sri. - Sehr. : Wa 1 1 e n b a c h , Deutschlands Oeschichls-
quellen. 5. Aufl. U. 1886. p.381; 6. Aufl. II. 1891. p.
417. 486.
Vita s. Davidis Thesaalonicensis solitarii
(+527—535) auctore anonymo. Graece.
180 Jahre nach dem Tode des Heiligen verfasst ; von
geringem geschichtlichen 'Werte.
Ausg. : ed. Valent Rose (ex cod. ms. bibl. reg.
Berolin. sec. Xll) unt. d. Tit.: Leben des h. Da-
vid von Thessalonüe, griechisch, nach der ein-
zigen bisher aufgefund. Hs. Berlin , Asher & Oo.
1887. gr. 8'. XVI. 22 pag. Jk 1.
ES-l.'Sdir.: Papebrochii sylloge historica de s. Davide
solitario Thessalonicae in Macedonia tn AA. SS. BoU.
26. Jon. V. p. 176-178.
Acta 8. Davini peregrini Lucae in He-
truria (f 1051) auctore anonymo supparis
aevi.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 329-332.
— Epitaphium ibid. p. 332. — Appendix de
3. 4. et 5. translatione ibid. p. 332 - 336 {mit Ab-
bildungen). Cf. Papebrochii commentar. praevius
ibid. p. 327-329.
Passio SS. Decentii episcopi et Germani
diaconi martyrum Pisauriensium in Italia
(t cca. 303).
Ausg.: * ap. Mittarelli, Annal. Camaldul. III.
p. 335 ad a. 1145. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
28. Oct. XII. p. 573. 574.
Erl.- Sehr.: Huck, R. de, Comment; praevius ibid. p.
670-673.
Potthast, Bibliotheca historica.
Vita s. Declani episcopi Ardmoriae in
Hibernia (saec. YI).
Ausg.: ex mss. in AA. SS. BoU., 24. Jul. V.
p. 593-608. Cf. Boschii comment. praevius ibid.
p. 590-593 u. Hardy, Descr. catalogue of mate-
rials. I. 1. 1862. p. 186. n'^520.
Vita 8. Decorosi episcopi Capuani in
Campania (f cca. 690).
Ausg. : ex ant ms. breviario edita a Michaele
monacho et ropet. in AA. SS. Boll. 15. Fobr. IL
p. 842.
De ss. Deorono, Arione, Ammone etc. mari;y-
ribus Sebastenis in AA. 8S. BoU. 22. Mart UI.
p. 379.
Vita s. Decumani eremitae et martyris
in comitatii Sommersetiensi Angliae au-
ctore anonymo.
Ausg.: * ex Nova legenda Angliae Capgravii,
Londini a. 1516. p. 85 » in AA. SS. Boü. 27. Aue.
VI. p. 24. 25.
De 8. Defendente et sociis martyribus in AA.
SS. BoU. 2. Janr. I. p. 80.
Vita s. Degae seu Dagaei Mac Cayrill
episcopi (sec. C. de Smedi: abbatis Iniski-
nensis) in Hibernia (f 586) auctore ano-
nymo.
Ausg. : ex ms. Salmantic. * in AA. SS. BoU.
18. Aug. III. p. 658-662. Cf. Pinii comment. prae-
vius ibid. p. 656-658; — »ap. C. de Smedt, AA.
SS. Hiberniae p. 891-902.
Vita s. Deicoli [Diey] abbatis Lutrensis
[Lure] in Burgundia (saec. VII) auctore
anonymo (ca. 965).
Handsekr.: Brüssel n® 7569. ~ London,
Brit. Mus. n» 21917. saec. X. — Montpellier
n« 1. saec. XII. fol. max. Vol. IV. f. 133. — Paris,
Nat.-Bibl. n« 16734.
Ausg.: » in AA. SS. BoU. 18. Janr. IL p. 199-
210. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 102-116. — ^wiederk. ap. Colgan, AA. SS.
Hiberniae L p. 115-127. — * der grössere Theil
unt. d. Tit. : F r a g m e n t a de regibus Francorum
etc. ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. III. p. 422-
427. —- * zwei Prologe u. das Ganze ohne Cap.
1-10 ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 675-682. — «Auszüge »ap. Bouquet, Rec. ID.
p. 497; VIL p. 333. 334; IX. p. 121. — »> ap.
Grandidier, Histoire d'AIsace IL p. Lvsq.
Erl.-Schr.: Hardy, Descript. catalogue of materials I.
1. p. 221.
Histoire littöraire de la France VI. p. 411.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 1885. p. HO. not. 2; 6. Aufl. 1. 1893. p.ll6. not. 2.
De SS. Deme et Protione martyribus apud Grao-
cos in AA. SS. BoU. 12. April. IL p. 79.
De s. Demetria virgine martyre Romae (t 362)
in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 74.
Passio 8. Demetrii martyris Thessalo-
nicae in Macedonia a. cca. 306, ab auctore
anonymo scripta atqueab Anastasio Bi-
80
1266
DE SS. DEMETRIO — DE S. DEPPA
bliothecario e lingua Graeca in Lati-
nam conversa.
Ausg.: .*ap. Mabillon, Vet. analecta I. p. 65
(ed. nov. p. 172). — ' wtederh. in AA. SS. BolL
8. Oct. ly. p. 87-89 — u. «ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXIX. p. 715-726. — Passio altera
auctore anonyme, graece et lat. interprete Com.
Byeo in AA. SS. Bell. 1. c. p. 90-95. — Passio
tertia auctore Simeone Metaphraste, graece
et lat. ibid, p. 96-104. — Miracula, libri 3,
auct. anon. gr. et lat. ibid. p. 104-197. — Ana-
lecta ibid. p. 198-209. Cf. Byei oomment. prae-
yius ibid. p. 50-87.
Erl.'Schr.: Coleti, Jac, Memorie della vita miracoli
0 culto di s. Demetrio proconsole mart. e oontito-
lare doUa chiesa di Bartolommeo. Yenezia 1827. ^.
39pag.
De SS. Demetrio, Attico, Taddaeo martyribus
in Asia in AA. SS. BoU. 11. Mai. IL p. 626.
De SS. Demetrio, Danacte, Donato etc. mar-
tyribus Constantinopoli honoratis in AA. SS. Bell.
6. Mai. IL p. 103.
De ss. Demetrio diacono, Hilario, Concessoe/c.
martyribus in AA. SS. BoU. 9. April. L p. 820.
De 8. Demetrio episc. Alexandriae in Aegypto
(t 221) Hubeni sylloge bist. - critica in AA. SS.
Boll. 9. Oct. IV. p. 855-864.
De s. Demetrio episcopo piimo Vapincensi in
Qallia, martyre (f forte init. saec. II) V. de Bück
commentar. in AA. SS. Boll. 26. Oct. XL p. 795
-799.
De 8. Demetrio martyre in Africa in AA. SS.
Boll. 14. Aug. m. p. 149.
De s. Demetrio Scevopbylace in AA. SS. BolL
25. Janr. IL p. 630.
De ss. Democrito, Secundo, Dionysio etc. mar-
tyribus in Africa in AA. SS. Boll. 31. Jul. VET.
p. 178.
De 8. Dentlino puero confessore Resae in Clivia
(saec. VII) in AA. SS. Boll. 14. Jul. IE. p. 689-691.
De s.Deo-Caro abbate Herriedne in Germania
(saec. IX) in AA. SS. Boll. 7. Jun. IL p. 39. 40.
Tita s. Deodati (Di^) abbatis Blesensis
in GalKa (saec. VI).
Ausg. : ex ms. Rotomag. in AA. SS. Boll. 24.
April, in. p. 273. 274. — Alia vita ex cod.
Christinae reginae Suec. * ibid. p. 274 - 276. —
•Auszug ap. Bou^uet, Rec. III. p. 381. 382.
Erl.-Schr.: Elogium historicam s. Doodati ap. Labbe,
Bibl. nova 11. p. 366. *
Histoire littöraire do la France. V. 1740. p. (368.
de Martonne, Xou volles rechorches sur la vie de
8. Diö abbö de Blois in Re^ue dos sciences ecclösiast.
Vm. 1863. p. a32.
Pf ist er, Ch.j Les legendes de 8. Di6 et de s. Hil-
dulphe in Annales de l'Est. llovne trimoKtr. lU.
Nancy 1889. p. 377-408; 536-588.
Acta s. Deodati confessoris in Sorana
dioecesi in Latio inventionis et transla-
tionis.
Ausg.: ex authent. instrumento in AA. SS.
Boll. 27. Sept. VII. p. 483-485.
Tita s. Deodati episcopi Nivernensis,
dein abbatis Vallis Gallilaeae in Yosago
l
ff 679), primura a Deodatensi monacho
scripta, dein a Medianensi abbate inter-
polata.
Ausg.: ^ ap. Franp. Eignet, Memoires liistor.
et chronologiques pour la vie de s. Die, eveqae
de Nevei-s. Nancy 1679 {ibid. 1701). — *unederh,
in AA. SS. Boll. 19. Jun. IIL p. 872-883 (Ap-
pendix ex chronico Senoniensi Richerii ibid.
p.883. 884. — Praef atio dax^u [Henschen kannte
ihren Text nicht] ed. J. B. E. L'Höte in Analect
BoUand. VL 1887. p. 156-160; cf. p. 151-156).
— 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. ÜL 2.
. 472-477. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog.
at. CU. p. 611-634. — * Auszug ap. Bouquet,
Recueil III. p. 585. 586. — Vita alia per mon-
achum Vallis Gallilaeae conscripta, mutato stilo
ed. Surius, De prob. SS. historiis 19. Jun. Vll.
Colon. Agr. 1581. p. 539-546.
Erl.-Sehr.: Ferry, £d., La popalation de ]a Hantp-
Menrthe aa 7. siöcle in Bulletin de la Sod^t^hilo-
mathiqaeVosgienne. Ann6e XVI. 1890/91. p.232-3'J.S.
OlÖckler, L. G., Saint D6odat, 6vdqae de NoT-or>,
apoi<tle des Voi4:es in Revue cathouqne d'Alsac^.
VII. p. 1-13; 65-74; 130-142.
Henscnen, Common tar. praevios in AA. SS. Boll.
1. c. p. 869-872 (inederh. ap. Mi^ne I. c. p. 605-611 <.
L'Hote, E., Les reliqaes de s. Di^ öveqrie do Nov-er>
tn Analecta Boliand. XI. 1892. p.75-8S; docnment«
relat. aax reliques p. 88-99.
Pf ist er, Gh., Les löj^ndes de s.Di6 et de s. Hildnlphe
in Annales de l'Esi. III. 1889.
Yita s. Deodati episcopi Noiani in Cain-
pania (f 473).
Ausg.: *ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti.
vm. p. 42. 43. — » uiederh. in AA. SS. Boll.
27. Jun. V. p. 260. 261.
Tita Deoderici I episcopi Mettensis (f
984) ex stirpe WiduMndea, scripta a Sige-
berto Gerablacensi.
Bietet manche wichtige Notizen. Zwischen 1050—10*»
geschrieben.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. TV. p. 462.
Ausg. : * fälschlich aiÄctore Sigebertolevita
S. Vincentii ap. Leibnit. , Scr. rer. Bninsv. I. p.
293-313. — '«Jte</crÄ. afe Ext r actus genea-
log. ap. J. M. Kromer, Origines Nassoicae d. i.
Entwurf einer genealog. Gesch. des . . . Nassaui-
schen Hauses. II. Wiesbaden 1779. 4®. p. 337-
351. — 'ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 461-483;
Verbesserung von Heerwagen in ForechungeQ z.
d. Gesch. VIII. p. 382. — * wiederh, ap. Migoe,
Patrolog. lat CLX. p. 691-726. — Sigeberti
rhythmi in honorem D-i ^ ap. Meurisse, Hi-
stoire des eveques de l'egliso de Motz. Metz 1634.
fol. p. 329. 330. — * wiederh. ap. Kremer l. c. p.
352. 353; — ^ap. Pertz 1. c. p. 483; — «. *a|).
Migne 1. c. CXXXVII. p. 361-364. — Epita-
phium ap. Migne 1. c. p. 362.
Erl.-Schr.: Köpke, Riid., Kaiser Otto d. Gr. VoUendot
von E. Dilinmler. Leipzig 1876. rT.&>. p. 466. 483. 4'.M .
AVa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnollen . 5. Aafl.
I. 188Ö. p.347. II. p. 143; 6. Aufl. I. 1893. p. 373. II.
p. 158.
Vgl. Epitaphiom Evrardi.
De s. Deogratias cpisc. Garthaginiensi in Africa
(t cca. 456) in AA. SS. Boll. 22. Mart IIL p. 3S4.
Do s. Deppa virgiue et inartyre vgl. Analert.
Boliand. VII. 1888. p. 83-85.
DE SS. DESA — ELOGIÜM S. DEUSDEDIT
1267
De SS. Desa episcopo, Mariabo presbytero,
Abdieso ete. martyribus (t post 355) f'n AA. SS.
Boll. 9. April. I. p. 821.
Vita s. Desiderat! (D4s%r4) episcopi Bi-
turicensis in Oallia (f 550) aiictore ab-
bate Boviensi, ab auctore Patriarchii Bi-
turicensis exomata.
Hit Ansnahme der Ei^nnamen eine buchslftblicheCopie
der Vita altera s. Andoeni.
Ausg. : ^ ed. Henschen in A A. SS. Boll. 8. Mai.
II. p. 303-305; ef. VII. p. 652. — «Auszug ap.
Bouquet, Reo. III. p. 444. 445.
Erl.-Sckr.: Elogium historicnm ap. Labbe, Bibl. nova
mss. n. p. 366.
Histoire litt^raire de la France. XIV. 1869. p. 627.
Le Co inte, Annale« eccles. franc. ad a. 549 n<>70.
De s. DMiderato episcopo Arvernensi in Gal-
lia (+ cca. 600) in AA. SS. Boll. II. Febr. II.
p. 552.
De s. Desiderato episcopo Biscontlnensi (saec.
\l) in Sequanis f'n AA. SS. Boll. 27. Jul. VI. p.
432. 433.
Tita s. Desiderii abbatis et confessoris
(t cca. 700) in dioecesi Bitiiricensi.
Ausg, : ^ ap. lAbbe. Bibl. nova mss. II. p. 367-
369. — • wiederh. in AA. SS. Boll. 19. Oct. VIIL
p. 512-515. Cf. Bossuei commentar. praevius ibid.
p. 511.
ErL-Sdtr.: Histoire litteraire de la France. IV. 1738.
p. 191.
Tita s. Desiderii episcopi Autissiodo-
rensis (f cca. 621).
Ausg.: ex bibl. Icaunensi collata cum edit
Labbei in AA. SS. Boll. 27. Oct. XII. p. 361-369.
— Appendix: b. Hainmarus t^tflf. p. 369-371;
b. Qulntilianns ep. Autiss. ibid. p. 371. 372; —
Tita b. Maurini ep. Autiss. ibid. p. 372. 373;
b. Aaron ep. Autiss. ibid. p. 373. 374. — Vita b.
Brettonis ep. Autiss. ibid. p. 374-377; b. Guido
ibid. p. 377-379.
ErL- Sehr.: Back, R. de, Commont. praevius ibid. p.
351-361.
Alta s. Desiderii episcopi Cadurcensis
(Calioi's, f 655) ab auctore coaetaneo.
Handschr.: Kopenhagen, k. Bibl. Tottsche
Samml. sec. XIII. n° 136. fol. — Paris, Nat-
Bibl. Notre Dame sec. IX. n° 97.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 699-
716; einige Lücken ausgefüllt im Appoud. xu
diesem Bde. — *ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVII.
p. 219-246. — ^Auszug ap. Bouquet, Rec. III.
p. 527-532.
Erl.-Sckr.: Forschungen znr deutlichen Geschichte.
XXII. p. 466.
Histoire litt^mire de la France. JII. 1735. p.580.fX)8;
XI. p.x.
Mabillon, Joh., Diss. do anno ot die ordinationis
itemaue obitus Desiderii ep. Cadurcensis , ox quibus
Dag"obertina cpooha donoo comprohatur 'm eius Ana-
loct. vet. III. p.ö28. — ^unederhoU ap. Bouquet, Bec.
m. p. 713. 714.
Vgl. Desiderius Cadurcensis.
Acta SS. Desiderii episcopi et Regnifridi
archidiaconi mart>'r. saec. VII. VIII in
Alsatia, auctore anonyme.
Ausg. : * ex mss. in AA. SS. Boll. 18. Sept. V.
ü. 789-792. — • ap. Ti'ouillat, Monuments de
l'histoire de Bale. I. 1852. p. 56.
ErL -Sehr.: Friedrich, Deatschlands Kirchengesch.
U. 1869. p. 049.
Acta s. Desiderii episcopi Lingonensis
martyris (saec. II) auctore Warnahario
presbytero ecclesiae Lingonensis (saec. VII).
Ausg. : * ex 6 mss. in A A. SS. Boll. 23. Mai. V.
p. 244-246. — «ap. Migne, Patrolog. lat LXXX.
p. 195-200. Die Praefatio dazu auch ap. Ger.
Dubois, Histor. ecclesiae Parisiensis. II. 1710. fol.
p. 6. n** 2. — Historia translationis * in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 246. — ' Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. I. p. 641.
ErL- Sehr,: Henschen, Commont. praevias m AA.
SS. Boll. 1.0. p. 242-244.
Histoire litteraire de la France. III. 1735. p. 624.
V ie et passion de Mgr. sainct Didier martyr et övesque
de Len^ros, jou^e en ladicte cit6 l'an 1482. com-
postV par . . . maistreGuillaame Fla mang, chanoine
do Lengres, pabl. ponr la prem. fois d'apr^s le ms.
anique de la bibl. de (l'haumont par J. B. Camandet.
Paris 1855. 8°. XL. 458 pag.
Vita di 8. Desiderio, vescovo di Langres e martire.
Asti 1887. 24mo. 32 pag.
Passio s. Desiderii episcopi Viennensis
(t 608) primigenia scriptore anonymo
coaevo.
Ausg. : * ex codd. mss. Paris, lat 5306 et 5365
in Analect. Bolland. IX. 1889. p. 252-262; ef.
introduct. p. 250-252. — ' ap. Florez, Espafia
sagrada VIII. p. 328; cf. p. 250. — Compen-
dium huius passionis ed. Bon. Mombritius, San-
ctuar. I. fol. 220. 221. — Vita altera seu Mar-
tyrium auctore Adone Viennensi episc. {ge-
schrieben um 870) * ed. Canisius, Lect. antiq. VI.
p. 441 (*ed. 2^*. II. 3. p. 4-8). — « ed. Surius,
De prob. SS. historiis. 23. Mai. — *ex Ganisio
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXIII. p. 435-442. —
Vita tertia auctore anonyme ex ms. in AA. SS.
Boll. 23. Mai. V. p. 252-254. — Vita qnarta
Sisebuto regi Visigothorum in Hispania (a. 612
— 621) adscripta * ap. Florez, Espatta sagrada
VII. p. 337-346. — * tciederh. ap. Migne 1. c.
LXXX. p. 377-384. — ■ Auszug ap. Bouquet, Re-
cueil III. p. 484. 485. — Einen Theil der Vita
altera bildet Translatio s. Desiderii ep. Vienn.
auctore Adone ep. Vienn. *in AA. SS. Boll. 23.
Mai. V. p. 254. 255. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec.
UI. p. 490.
ErL - Sehr. : Henschen, Comment. praevius in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 251.
Histoiro litteraire de la France. III. 1735. p. 508.
K o th , Goschichte dos Bonefiziaiwosens p. 29ö. not. 63.
De s. Designate Traiectensi episcopo in Belgio
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 814. 815.
De s. Deusdedit abbate Casinensi (f 834) Buei
sylloge in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV. p. 1042-1044.
De s. Deusdedit conf essore Romae saec. VI in
AA. SS. Boll. 10. Aug. IL p. 542.
Elogiiim s. Deusdedit V^I Cantuaiiensis
in Anglia archiepiscopi (f 664).
Ausg.: * ap. Capgrave, Nova legenda Angliae.
fol. 86. — » wiederh. in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV.
p. 49. 50; cf. p. 48.
80*
1268
ACTA S. DEVOTAE — VITA S. DIONYSII AREOPAGITAE
ErL-Sekr.: Hardy, Descr. catalogaeof materials. 1. 1.
1862. p. 261.
Hook, T., Lives of the archbiahops of Canterbnry. I.
London 1862. 8°.
Acta 8. Devotae virgiDis martyris in Corsica
sub Diodetiano in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p.
770. 771.
Erl.-Sehr.: Vita di s. Devota, vergine emartire. Aati
1890. 24mo. 32pag.
Tita b. Dianae ord. s. Dominici Bo-
noniae (f 1236) a Thoma Malvenda ex
variis collecta.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 10. Jun. II. p. 364-368
(mit Portrait).
De 8. DIateria virgine M ediolani (saec. iucerto)
in AA. SS. Boll. 2. Oct. I. p. 329.
De 8. Dicentlo seu Dizantio episcopo Santo-
nensi Ardusii in Airernia (saec. YIII) Papebro-
chii comment. histor. in AA. SS. BoU. 25. Jun.
V.p. 91-94.
De 8. Diotino epi8copo Asturicae in Hispania
(saec. V) in AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 569.
De 88. DMara, Bisoe et Nor matre et filiis
apud HabessiDOS honoratis in AA. SS. Boll. 23.
Jun. IV. p. 474.
Pasaio ss. Didymi et Theodorae mar-
tyrum Alexandriae in Aegypto (f 308).
Ausg. : ex graeco lat. vei-sa in AA. SS. Boll.
28. April. III. p. 573-575. Cf. p. 1004. — Mag-
TVQiov Tijg ay(ag Sso&toQag xal dMfjLOv ex cod.
Vat. 28. April. 111. append. p. Lxin-Lxy.
De 88. DIdymo presbytero, Qninto, Paucratio
et Succe830 martyribus Alexandriae in AA. SS.
Boll. 5. April. I. p. 398.
De Digna-Merita cum filiis duobus mart Brixiae
in Italia Henschenii Synopsis bist, in AA. SS.
Boll. 17. JuD. m. p. 284.
De 8. DIgna virg. Tuderti in Italia in AA. SS.
Boll. 11. Aug. II. p. 633.
Passio SS. Dignae et Meritae virg. mar-
tyrum Romae sub Valeriano, auctore ano-
nymo.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 22. Sept. VI.
p. 307. 308. Cf. Suyskenii comment praevius ib.
p. 302-307.
De 8. Dimidriano episcopo Veroncnsi in Italia
(saec. UI) in AA. SS. Boll. 15. Mai.' HI. p. 454.
Vita 8. Dimphnae '^ Vita s. Dymuae.
De 88. Dinoco, Zotico, Attalo etc. martyribus
Novidunensibus in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 377.
De 8. Dio archimandrita thaum. Constantino-
poli (t cca. 430) Pinii sylloge bist, in AA. SS.
Boll. 19. Jul. IV. p. 631-634.
De ss. Diodoro, Diomede et Didymo martyri-
bus Laodicaeae in Syria in AA. SS. BoU. 11. Sept.
UI. p. 776.
De 88. DIodoro et Rodopiano diacono marty-
ribus Aphrodisiae in Carla in AA. SS. BoU. 3. Mai.
I. p. 382.
De s. Diodoro martyre Emcseno in Phoenicia
in AA. SS. BoU. 13. Jun. II. p. 679.
De 88. Diolbio, Matrona, Tecla etc. martyribus
in Asia in AA. SS. BolL 12. Sept IV. p. 12.
De SS. Diogene et Stephano et forte Albino mar-
tyribus Bomae in AA. SS. BoU. 3. Aug. I. p. 218.
De 8. Diomede martyre LeucopoU in Caria
(f ine. temp.) H. Matagnei syUoge in AA. SS.
BoU. 28. Oct. XU. p. 575. 576.
De SS. Diomede, Amantio, Muciano etc. mar-
tyribus Nicaeae in Bithynia in AA. SS. Boll.
9. Jun. n. p. 170.
De 88. Diomede, Eulampio, MeHtone ete. mar-
tyribus apud Graecos in AA. SS. Boll. 30. Jan.
V. p. 674.
De 88. Diomede, Juliane, Philippe ete. mar-
tyribus in AA. SS. BoU. 2. Sept. I. p. 358.
Martyrium s. Diomedis medici et mart
Nicaeae in Bithynia sub Diodetiano au-
ctore Laurentio monacho Butiensi
in Calabria.
Ausg.: graece et lai interpr. Pinio in AA.
SS. Boll. 16. Aug. m. p. 268-270.
De SS. Diona, Alexandre, Petro etc. martyri-
bus Afris in AA. SS. BoU. 14. MarL II. p. 346.
De 8. DIone martyre apud Graecos in AA. SS.
BoU. 8. Mart I. p. 758.
Acta SS. Dionysii, Aemiliani, Sebastiani
in Armenia minore.
Ausg.: italice scripta a Lud. JacobUlo^ s^^d
iatine versa in AA.SS.BoU. 8. Febr. IL p. 158-160.
Tita s. Dionysii Areopagitae episcopi
Parisiensis auctore Hilduino abbate S.
Dionysü Paris, (f 844) seu über de s.
Dionysio.
Auf Bitten Ludwigs d.Fr. 835 geschrieben. — Hieraus
schöpfte Regino.
Handschr.: München, Staatsbibl. n® 460S
(Benedictb. 408). mbr. sec. IX. — St Omer,
Stadtbibl. n<>342»»**. mbr. sec. IX. — St Peters-
burg, kais. Bibl. Q. I. 37. sec. X. fol. 1*.
AUßSg. : ^ in Math. Galeni Areopagitica. Colo-
niae 1653. 8^ — ^ nur den 1. Theil ed. Sarins,
De prob. SS. historiis 9. Oct. V. p. 658 (ed. 2». p.
740). — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CVI.
p. 23-50; cf. prolegom. (1** i^istola Ludovici Pii
ad Hilduinum de coUigendis Actis sancti illius
[vollständig ^ap.Bouquet, Rec.VI.p.716 ex Surio
9. Oct — * ap. Migne, Patrolog. lat CIV. p. 132t)-
13281. — 2® Rescriptum Hilduini ad Ludowicum.
— 3* Epistola Hilduini ad cunctos fideles) p. 13-
23. — * Bruchstück (fingirter Brief des Papstes
Stephanus an Hilduin etc.) unt. d. Tit. : Ex H-i
abb. libro de s. D-o mit der Uebersckrift: ,In-
cipit revelatio quae ostensa est 8. papae Ste-
phane a. 754, et memoria de consecratione altaris
SS. Petri et Pauli, quod est situm ante sepuJ-
chrum ss. Dyonisii sociorumque eins' ed. G. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 2. 3.
Erl.'Schr.: Ebort, Adf., AUgom. Geschichte der Lite<
ratur des Mittelalters. II. 1880. p. 348-860.
Foss, U., Ueber den Abt Bilduin von St. Deais iu.d
Dionysius Areopagita. Progr. Berlin 1886. 4fi. 21 jug^
JLl.
Histoire litt6raire de la France IV. p. 607 sq.
VITA S. DIONYSn AEEOPAGITAE
1269
Acta s. Dionysii Areopagitae epi-
scopi martyris verosimiliter sub Adriano
imp. Athenis in Graecia fabulosa auctore
anonvmo.
•/
Äitsg, : ex mss. in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV.
p. 702-797.
ErL^Sekr.: Byens, Comment. pnevins ibid. p. 696-
792. — einsdem appendix de sancti reliquiia ibid.
p. 797-802. — Appena. II de scriptis s.Dion. ihid. p.
802-866.
Historia passionis s. Dionysii
Areop. mart auctore Hrotsuitha mon-
acha Gandershemensi. Metrice.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVII.
p. 1115-1122.
Vita s. Dionyaii Areopagitae do-
ctoris ierarchici.
Ausg.: Norimbeigae per C. Hochfelder 8. a.
4«. Hain, Repert. n» 6237.
Acta sive Passio ss. Dionysii epi-
scopi, Ruetici presbyteri et Eleutherii
diaconi martyrum cca. a. 286 Parisiis in
Francia, auctore anonymo.
Von einigen z. B. Valesiiis wird Fortunatos Ve-
nantius für den Verf. gehalten, Jedoch mit Unrecht.
Handschr. : München, Hof bibl. lat n° 4585
(olim Benedictb. 85). sec. IX. — Paris, Nat-
Bibl., lat n*» 5301. sec. X; — n« 5308. sec. XIII.
— Petersburg, k.Bibl.F. Otd.I.n«12. sec. IX.
Ausg.: ^ap. F. Bosqaet, Gallicanae ecclesiae
historia. II. 1636. p. 68. — *ap. Felibien, Histoire
de l'abbaye roy. de St. Denys en France. Paris
1706. fol. p. 163. — » ex edit a Felibiano ad
abbatiae San-Dionysianae bistoriae caicem adtecta
in AA. SS. Bell. 9. Oct. IV. p. 925-930. — * Bos-
queis Ausg. wiederh, in Fortanati oper. ed. Luchi.
II. Romae 1786. 4^ p. 175-180. — ^tciederh. ap.
Migne, Patrolog. lat LXXXVIU. p. 577-584. —
^ ed. Br. Krusch in Mon. Oerm. bist Auct anti-
quiss. IV. 2. 1885. p. 101-105; cf. prooem. p.
XXXI. — Appendix de s. Dionysii eiusqne so-
cioram R et El. cid tu, reiiquiarum translationi-
bus miraculisque secnlo VU posterioribus in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 930-951. — Appendix altera,
qua Sanct - Dionysianorum in Francia, Batispo-
nensiumque in Germania monachorum, idem s.
Dionysii corpus sibi vindicantium controversia
examinatur %bid. p. 951-987.
Erl.'8ekr.: Byeus, Commentar. praerios ibid. p. 866
-926.
De detectione corporum ss. Dionysii,
Eustici et Eleutherii, quae iussu Henrici I regis
Francorum facta est a. 1050, ad confutandam
Germanorum vanam de s. Dionysii corpore asser-
tionem * ap. Fehbien, Hist. de Tabb. de S. Denys
en Franco. Paris 1 706. fol. preuv. clxvi. — • ap.
Duchesne, Hist Franc, scr. IV. p. 157-166. —
* ap. Bouquet, RecueQ XL p. 467-474.
S. Dionysii Areopagitae opera
omnia quae extant — cum commentar. Dionys.
a Rikel Carthus. Colon iae 1556. fol.; — opera; in
eadem Maximi scholia ete. Paris., G. Morel 1562.
3 vol. 8'; — studio Balth. Corderii ^ Brixiae 1854
(lipsiae, Köhler). 8*. ^ 3. — • unederh. gr. et
lat ed. Migne. Paris. 1857. 2 vol. gr. 8®. {Bilden
xugleieh Tom. 3. 4 der Patrologia gr.) [ üebers. :
Die angeblichen Schriften des Areopagiten
Dionysius übersetzt u. mit Abhandl. begleitet von
J. G. V. Engelhardt Sulzbach 1823. 2 Thle. gr.8^
*4( 9. — französisch : trad. du greo . . . par Geo.
Darboy. Paris 1814. 8®. 7 fr. — trad. du grec en
frangais . . . par J. Dulac. Bar -le- Duo 1865. 8^]
ErL-Sekr.: Schneider, Cesl. Mar., Areopagitica. Die
Schriften des heil. l>ion;^8iQS vom Areopag. Eine
Verteidigung ihrer Echtheit. Regensbnrg 1884. gr. 8f>.
283 pag. JkA.~~ Eine Antwort anf 2 Kritiken meiner
,Areopagitica*. ibid. 1886. gr. 80. 80 4
Epistola b. Dionysii ad Timotheum
de transitu bb. apostolorum Petri et Pauli: , Sa-
lute te' ex cod. Bruxell. n» 1900-5 fol. 118^ in
Catalogus oodicum hagiograph. Bolland. I. 1. p.
309-313.
Epistola Hincmari archiep. Remen-
sis ad Carolum imp. de auctoritate Vitae s. Dio-
nysii ab Anastasio translatae ap. Mabillon, Vet.
analecta. Paris. 1723. fol. p. 212.
Epistola Petri Abaelardi adversus
üos qui ex auctoritate Bedae presbyteri ärgere
conantur, Dionysium Areopagitam fuisse Diony-
sium Corinthiorum episcopum et non magis fuisse
Atheniensem episcopum in Abaelardi opp. studio
Francisci Amboesii. Paris. 1616. 4«. p. 224-228.
Miracula s. Dionysii Areopagitae episc.
Parisiensis auctore anonymo. Libri 3 ^ ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 2. p. 343-364.
— • Bruchstücke ex libro I ap. Bouquet , Recueil
V. p. 452; ex libro lU ibid. VII. p. 365.
Revelatio quae ostensa est s. Ste-
phane pp., s. oben Vita s. Dionysü Areop. Ausg.
nM.
Translatio s. Dionysii Areopagitae
Ratisponam a. 1049 auctore anonymo [monacho
8. Ehnmerammi (Othlono?) — die Fortn des Tex-
tes ist älter als jene der folgenden Translat.] ed.
L. V. Heinemann ex cod. Guelferbyt. (nov. 534. 3.
sec. XV. fol. 49) in Neues Archiv der Ges. f. ä.
d. Gesch. XV. 1890. p. 340-358. — Translatio
alia auctore anonymo (eine der unverschämte-
sten Erfindungen. Handschr.: München, Hof -
bibl. cod. lat n<^ 17142 [Schefti. 142] sec. XII)
^ ed. Joh. Bapt Kraus, De translatiooe corporis
s. Dionysii Areopagitae. Ratisbonae 1750. 4°. —
^wiederh. von R. Koepke ap. Pertz, Mon. scr.
XI. p. 343-371. — Fragmentum de translatione
8. D-i tÄtrf. XI. p. 346.
JSrl.-Sdir. : Heinemann, L.v., Die Klteste Translation
des h. Dionysius in JNeues Archiv d. Ges. f. ft. d.
Gesch. XV. 1890. p. 338-361.
Manitius, M., Zu der Translatio s. Dionysii Areo-
pagitae itrid. XIII. 1888. p. 642-644.
Watten b ach, W., Die Translatio s. Dionysii Ario-
pagitae tn Forschungen z. deutschen Gesdiichte. XUI.
Göttingen 1873. p. 393-397. Oibt Variantm xu Koepkes
Autmbe.
: Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl. II. 1886.
p. 62. 347; 6. Aufl. U. 1894. p. 67- 69. 618.
Erl.-Sehr.: Arbeliot, Fran9., l^tudes sur les origines
chrötiennes de la Gaule. Part. I: Saint Denys de
Paris. Paris 1881. 8''. 3 tr. Veraucht es, vermag es
aber nieht, in seiner sehätxenaipertsn Sekret die Wirk-
samkeit des h. D. Areop. m Pcaris festxustellen.
Arend, H. C, Lebensbeschreibung des ehrwürdigen
Dionysius Areopagita. Goslar 1725. 8^.
1270
VITA S. DIONYSn AREOPAGITAE — DE S. DIOSCORIDE
BanrngaTten-Crusius, L. F. 0., Programma de
Dionysio Areopagita. Erlang. 1828. 4P.
Böhmer, Ed., Dionysias Areopagita in Damaris. Zeit>
Schrift von Ludw. Giesebrecht. Stettin 1864. gr. &>.
p. 99-146.
B rn G k e r , Pierre - Paul , Qncstion des relimies de s.
Denis TAröopagite in seinem L'Alsace et l^glise aa
temps du pape saint IA>n IX (Brano d'Egisheim)
1002—1054. II. Strasbourg 1889. gr. 8». p. 408 -409.
Chif flet, P. Fr., Dissertat. tres de uno Dionysio, pri-
mnm Areopagita ot episcopo Atheniensi , tum deinde
Parisiorum apostolo et marlyre. Paris. 1676. 8®.
Cozza, Laurent., Vindiciae Areopagiticae. In dnas
partes distributae, in quarum prima, praemissa s.
DioDvsii Areop. vita a Michaele Syngelo edita , . . .
aiFeruntur iudicia, etrationes, qnibus demonstratur,
opera, sive scripta s. Dionysio Areop. attributa, esse
agiogrepha , et eiusdem sancti , vere genuina. In se-
cunda parte referuntur paritor iudicia . . quibus no-
vatores . . . conantur ostendero esse pseudepygraphaj
spniia . . . Additur ad caloem Apologia Joannis Novii
pro scriptis Areopasiticis contra Laurentium Vallam.
Romae 1702. LXVITL 606 pag. et index.
Dallaeus, Joh., De scriptis, quae sub Dionysii Areo-
pagitae et Ignatii Antiocheni nominibus circumfenm-
tur , libri 2. Genevae 1666. 4«».
Darras, J. E., Saint Denys TAr^opagito, premier
6veque de Pans. Paris 1863. &>. XVI. 376 pag. 6 fr.
Davin, Pan^gjTique de s. Denys i'Ai6opagite. Paris
1863. 32nio. 50 c.
Dissertation surs. Denys l'Aröopagite. Pari8l702.8o.
Docoeus, Joa , Vita, passio et sepultnra martyris
Ariopagitae Dionysii sociornmque eins: eorporum
eorumdem inventio et translatio' Paris. 1649. 8^.
Doublet, Jacq. , Histoire chronologique pour la v6rit6
doS.Dönys rAr6opa^le, apötre de France et premier
6vpque de Paris. Paris 1646. 4».
Dufour, Du Heu de suppHco de s. Donys. Fut-il-
martyrisö k Monmartre? Paris 1875. 8°. 8j>ag.
Ehinger, £1., Declamatio historica, an corpus b. Dio-
nysii Areopagitae apud Ratispononses , an vero in op-
pido ap. Parisienscs quiescat ? August. Vind. 1724. 8°.
Engolhardt, J. G. V., Dissort. de Dionysio plotini-
zante. Erlang. 1821. 4«.
: Dissert. de origine scriptorum Aroopagiticornm.
Eriaiig. 1822. 4P.
Halloix, P., Do Dionysii Areopagitae %'ita et operi-
bus quaostiones IV. Antverp. 1639. fol.
: Vie de snint Denys l'Aröopagite, övoque
d'Athones , apotre des Fran^ais , 6voque de Paris et
martyr. Traduite en franpais par M. l'abb^ F., et
revue par M. l'abbö E. van Drival. Arras 1866. 8®,
305 pag.
Havet, Jul., Quostions M^rovingiennes. V. Tjos ori-
gines de Saint -Denis in Bibliothequo de L'EcoIo des
Charte». LI. Paris 1890. p. 5-62, 6«<»MferÄ p. 38-41.
Sä'xi die Passio s. D-i tn das Ende des 9. Jahrh.;
daaegen Br. Kruseh.
üipler. Frz., Dionysius derAreopasfito. Untersuchun-
gen über Aechtheit und Glaubwürdigkeit der unter
diesem Namen vorhandenen Schriften. Regensburg
1861. 8». Jk 2.55.
Kanakis, Ilarion, Dionysius der Areopagite nach sei-
nem Charakter als Philosoph dargestellt. Inaog.-Diss.
Leipzig 1881. gr. 8». 35 pag.
Koepke, R., Einleitung zu seiner Ausgabe p. 343-
351 , ipo auch sonstige Schriften über diesen Gegen-
stand in Menge xu finden sind. Treffliche Abhandlung.
Launoy, J. de, Varia de duobus Dionysiis, Athe-
niensi et Parisionsi opuscnla tie. Paris. 1650. 8<*.
(Mönard, Hug.) Diatribe de unico s. Dionysio Areo-
pagita adv. Joa. de Launoy. Paris. 1G43. 8**.
Mothodius, Martyrium s. Dionysii. Antwerp. 1634. fol.
Millet, D. G., Vindicata ecclesiae gallicaiiao de sno
Areopagita Dionysio gloria. Parisiis 1638. 8°.
sive Dionysius Areop. Tolosae 1642. 8®.
Sirmond, Jac, DissertaÜo in qua ostonditnr Dionysii
Paris, et Dionysii Areopag. discrimon. Paris. 1641.8°.
Svgelus, Mich., presbvt. Hierosol., De landibus divi
Dionysii liber. Graoce. tEd.Godefr.TUmannus.] Paris.
1547.* 4*^. {Axich an Dionysii Areop. opp. ed. D. a Rikel.
Coloniae 1556. fol.)
Tailliar, Eusr., Apostolat de saint Denys dans les
Gaules en 250. Amions 1868. b». 43 pag. {Extr. des
Mömoiros du Congrds scientifique. 1868.) 1 fr. 25 c.
Vercelly, Emm. de, Vie de saint Denis, premier
eveque de Paris. Paris 1854. 18mo. 25 c.
V i d i e u , Aug. , Saint - Denys 1' Ar6opagite , ^veqae
d' Äthanes et de Paris, patron de la France. Oavraf^
illnströ de ... et de plus de 200 gravures. Paris,
F. Didot 1884. 40. 30 ft-.
Vie, La. le martyre et les mirades da giand S. Douvs
Aieopagite. Pans s. a. 8°.
Vgl. oMch Haymo mon. Sand.
Sugerus (libellus).
Tita s. Dionysii Carttiusiani (Richelius)
doctoris ecstatici Ruremundae in Belgio
(t 1471) auctore Theodorico Loerio a
Stratis Carthusiano Coloniensi.
Ausg.: ^ Coloniae Agripp. 1532. 8^ — ^ in
AA. SS. Boll. 12. Mart U. p. 247-255.
Erl.-Schr.: Commentarius praevius ibul. p. 245-247.
S pe c u 1 u m omnis Status humane rite venerabilis patris
Dyonisij prioris domus Carthusie in ruremund . . . In
fine: impensi« P. Wagner. NÜienbeige 1495. kl. 4«.
Hain 6246.
Tita s. Dionysii episcopi Mediolanensis
(t ante 360).
Ausg, : ex Mombritio et mss. in AA. SS. Boll.
25. Mai. YI. p. 44-49. Cf. Papebrochü comment,
praevius ibid. p. 39-44.
De s. Dionysio Bulgaronim archiepiscopo (f
1180) prope Kioviam in Russia sepulto in AA.
SS. Boll. 26. Jun. V. p. 246.
De SS. Dionysio, Celso et Marcellino mart. Bo-
noniae depositis in AA. SS. Boll. 12. Jun. II. p.517.
De SS. Dionysio episcopo Alexandrino, Fau^to
martyre, Caio, Petro etc. (f 265) Alexandriae in
Aegypto Byei comment. historicus in AA. SS.
Boll. 3. Oct. II. p. 8-130.
Erl.'Sckr. : D i 1 1 r i c h .Dionysius d. Gr. ron Alexandrien.
Eine Monographie. Freiburg i.Br. 1867. 8». Jk 1.60.
Foorster, Theod., De doctrina et aententiis Dionysii
Mngni, episcopi Alezandrini. Diss. inang. Berolioi
186Ö. 80. 48 pag.
J ortin, J., Tne character of Dionysius of Alexaiidna
in his Remarks of ecclesiastical history. 111. London
1752. 80.
Ostermeier, J. Henr., Diss. II de Dionysio Alexan-
drino episcopo. Rostochii 1735. 86. 4^.
Pitra, J. B., Spicilegium Solesmense. I. 1852. p. xiv
-XVI; p. 15-19.
De s. Dionysio episcopo Augustano, martyre
(t 303) Honschenii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 26. Febr. III. p. 631-633.
De 8. Dionysio episcopo Corinthiorum, Parisiis
in monasterio s. Dionysii (f cca. 180) Hen-schenii
dissert. in AA. SS. Boll, 8. April. I. p. 742-745.
De SS. Dionysio episc, Jannario, Faustino eic.
mart. Antiochiae in AA. SS. Boll. 8. Oct IV. p. 272.
De s. Dionysio episcopo Vienneosi in GalÜa (t
cca. 190) in AA. SS. Boll. 9. Mai. II. p. 361.
Erl.-Schr.: Neu mann. K. Job., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 287.
De s. Dionysio et aliis 24 mari:yribu8 Afris i»
AA. SS. Boll. 27. Febr. IIT. p. 677.
De SS. Dionysio et Privato in Phrygia martv-
ribus in AA. SS. Boll. 20. Sept YI. p. 150.
De SS. Dionysio, Jamiario, Nonna eic, martyri-
bns Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 17. Mart,
IL p. 511.
De s. Dioscoride martyre Smymae in lonia
in AA. SS. Boll. 11. Mai. n. p. 624.
DE SS. DIOSCORO — VITA S. DOMINia FUND. ORD. PRAED.
1271
De 8S. Diosooro et Marino martyribus Alexan-
driae in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 286.
De 8. Dioscoro lectore martyre in Aegypto in
AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 145.
De s. Diosooro martyre Alexandriae in AA.
SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 36.
Vita s. DisilMMli episcopi et confessoris
in Germania (f 674) auctore v. Hilde-
garde abbatissa, scripta 1170.
Die OlaabwÜrdigrkeit wird selbst von den Bollandisten
angezweifelt Die Existenz des h. Disibod beweist Falk
is. u.) arkandenmttsdfr. Nach Watten bach wnsate man von
ihm im 12. Jahrh. noch nichts als den Namen.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. Sanct. 8. Jul. IV. p.
139. — Un AA. SS. Boll. 8. Jul. IL p. 588-597.
— Miracula ex passionali eoenobii Bodecensis
ibid. p. 597-599. — • tciedcrh. ap. Migue, Pa-
trolog. lat. CXCVII. p. 1095-1116.
Erl.'Sekr.: De s. Disibodo ap. MabilloQ, AA. SS.
0. s. Ben. saec. III. 2. p. 496 -4d8.
Falk, Der heil. Disibod , sein Leben und seine Ver-
ehrung in Der Katholik. Jahrg. 60. Mainz 1880. &<>.
1. p. 641-647.
Friedrich, Kirchengeschichte Deutschlands U. 1869.
p. 369.
Hardy, Descr. catalo^e of materials. 1. 1. 1862. p. 375.
Rettberg, Kirchongeschichte Deutschlands. I. 1848.
p. 587.
S u 1 1 e ri u s , Commentar. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 581-587.
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschieh tsquellen. 6. Aufl.
I. 1893. p.40.
"Wetzer u. Weite, Kirchenlexikon. 2. Aufl. s. v.
De Divisione Apostolorum a. 40 Ouil. Cuperi
comment. bist - criticus in AA. SS. Boll. 15. Jul.
IV. p. 6-16.
De s. Dhfitiano episcopo conf. (saec. IV init.)
apud Suessiones in Gallia Suvskenii sylloge in
AA. SS. Boll. 5. Oct. III. p. 28. 29.
De SS. Divo, Comio et Laventio mai*tyribus
Caesareae in Cappadocia in AA. SS. Boll. 12. Jul.
III. p. 295.
De s. Doda virg. et forsan martyre in dioec.
Ausciensi in Novempopulania in AA. SS. Boll.
28. Sept. VII. p. 606. 607.
De s. Dodolino episcopo Viennensi in Gallia
(saec. VII) in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 30.
Vita s. Dodonis abbatis Waslerensis in
dioec. Cameracensi (f ca. 750): ,Fiiit qiii-
dam confessor'.
Ausg.: ^ secund. 2 exempl. mss. Lobiensium
et tertium lÄetiense in AA. SS. Boll. 28. Oct. XII.
p. 634-638. — 'ap. Ghesquicre, AA. SS. Bolgii
VI. p.375. — Appendix auctore Aui^ustino Bon-
temps monacho Lobiensi in AA. SS. Boll. i. c.
p. 638. 639. Cf. V. de Buckii comment. praevius
ibid. p. 625-634.
Ert-Sehr.: Histoire litt^raire de la France. XIV.
1817. p. 628.
Vita b. Dodonis de Hascha ord. Prae-
monstrat in Prisia (f 1231).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 30. Mart. III.
p. 851. 852.
De 8. Dogmaele in Pemprobiensi Walliae co-
mitatu (saec. VI) in AA. SS. Boll. 14. Jun. IL
p. 957.
De SS. Doletmtirio, Tusco , Valentine etc. mar-
tyribus Airicanis in AA. SS. Boll. 10. Sept. III.
p. 494.
De s. Domangarto episcopo in Hibemia (s. VI)
in AA. SS. Boll. 24. Mart. UI. p. 483.
De s. Dometio apud Graecos in AA. SS. Boll.
8. Mart. I. p. 789.
De s. Dometio martyre ex Phrygia sub Juliane
in AA. SS. Boll. 23. Mart. III. p. 459.
Do SS. Doniina et Ancilla martyribus apud
Graecos in AA. SS. Boll. 5. April. I. p. 401.
De SS. Dominioa, Georgio, Chozebite, Aemi-
liano confessore (f cca. 475) in AA. SS. Boll.
8. Janr. I. p. 483.
De s. Dominica virgine apud lacum Comensem
in Insubria (saec. VI) in AA. SS. Boll. 13. Mai.
III. p. 239.
Acta s. Dominicae vlrginis martyris
Tropaeae in Calabria.
Ausg.: graece et lat. interpr. Papebrochio in
AA. SS. Boll. 6. Jul. IL p. 272-278. — Acta la-
tina ibid. p. 278. Cf. Janningi commentar. prae-
vius ibid. p. 268-272.
lyi.'Sehr.: Barone, Ant., Vita di s. Domenica ver-
g^e e martire. Napoli 1690. 2 vol. 4P.
Vita s. Dominici abbatio Exiliensis (f
1073) auctore ut videtur Grimoaldo
eiusdem loci monacho aequali.
Ausg.: ex martyrolog. Hispan. Johannis Tam.
Salazar ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. VI.
2. p. 294-315.
Vita s. Dominici abbatis iuxta Soram
in Italia(f 1031) auctore Alberico [car-
dinale, monacho, sed legatur] diacono
Casinensi (f 1088).
Ausg.: » in AA. SS. Boll. 22. Janr. II. p. 442
-446. — ^ wieder h. ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VI. 1. p. 356-360. — Vita et obitus
b. D-i per Johannen! eius discipulum et assi-
duum comitem in Analoct Bolland. I. p. 282-298.
— Miracula ibid. p. 298-322. Vgl. Neues Ar-
chiv der Ges. f. ö. d. Gesch. VIII. p. 218.
Erl.-Schr.: Frangipani, S., Raccolta de' miracoli,
e gratio operate dall' imngine del patriarca s. Dome-
nico di Soriono. 3. iupr. Mossina 1634. 2 part. 8^;
MUano 1640. 4P.
Vita s. Dominici Caiciatensis in Rigo-
via Hispaniae provincia (f 1109).
Ausg. : * ex lectionario Asturicensi a Tamayo
Salazar edita * in AA. SS. Boll. 12. Mai. III. p.
168-170. — Miracula ex hispanico Ludovici de
la Vega, impresso Burgis a. 1606 ibid. p. 170-180.
Vita s. Dominici fundatoris ordinis fra-
trum Praedicatorum , obitus (f 1221) et
miracula auctore Bernardo Guidonis.
Ausg.: ap. Quetif et Echard, Script. ord.Prae-
dicat, I. p.44-69. — Vita alia auctore Constan-
tino Medice Etrusco episcopo Urbe vertane (f
1254) c. notis ibid. Lei. p. 25-44. — Vita alia
auctore b. Jordano synchrone ex ord. Praed. et
secundo eiusd. ord. magistro generali, ex antiq.
1272
VITA S. DOMINICI FUND. ORB. PRAED. — DE V. DOMINICO
ms. (Rom, Vatic. n° 218) ^ cum notis ed. Anton.
MafFeus. 1587. — • in AA. SS. BolL 4. Aug. 1. p.
545-559. — ■ ap. Quetif et Eohard, Script, ord.
Praed. I. — * ed. J. J. Berthier in Joi-danis de
Saxonia oper. Friburgi Helvet 1891. Lex.-8^ p.
1-40. — Tita alia quam Bartholomaeus Tri-
dentinus ord. Praed. saec. XTTI consciipsit in
AA. SS. BoU. I.e. I. p. 559 -562. — Vita alia quam
Theodoricus de Apolda, suppar ord. Praed.
Bcriptor, ex variis antiquioribus monumentis col-
legit (geschrieben 1292) ibid. I. p. 562-632; fra-
gmenta libri VII et VIII ed.Surius, Vit. SS. 5. Aug.
Cf. Henschen in AA. SS. Boll. Mart. L p. 656
[üebera.: trad. par A. Care. Paris 1887. 8^. —
Epistola qua subdelegati inquisitores Tolosani
exponunt ea. quae circa virtutes et miracula s.
D-i ex testibus oculatis ac iuratis audiverant
* ap. Quetif et Echard 1. c. I. p. 56. — • tciederh.
in AA. SS. Boll. I. c. p. 644-647. — Miracula
D-i quae Rothomagi in Normannia ab a. 1261 —
1270 contigeruot, ex edit Echardi repet in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 648-656. — Miracula alia ibid.
p. 656-658. — Relatio iuridica, in qua novem
testes ... ex ord. Praed. narrant pia gesta et mi-
racula s. D-i, quae in vita, obitu vel post mor-
tem eins observaverant ^ ex oditis ap. Ecbard,
Script. I. p. 44 sq. repetita * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 632-643. — Epistola encyclica de actis in
translatione corporis b. Dominici ^ ed. Bzovius,
Annal. eccles. ad a. 1233. — ' tciederh. in Jor-
danis de Saxonia opp. ed. Berthier. 1891. p. 43-
48. — Oratio b. Joitianis ad s. Dominicum * in
Breviario oi-d. Praed. Venetüs 1492. — * wiederh.
ap. Berthier 1. c. p. 49-51.
Erl.'Sdir.: Abric, Gas., Yie de s. Dominique. Stras-
bourg 1840. 4P.
Balme, Cartnlaire et histoire diplomatique de saint
Dominique. Paris , aux bureanx ae 1' Ann6e dominio.
1893. 8^.
Benott, Vie de s. Dominique. Toulouse 1698. 12mo.
Berthier, J. J., Le tostament do b. Dominique [i. e.
Abschiodsworte an die Brüder zur Bewahrung der
Milde und Demuth] arec les commentaires du Car-
dinal Odon de Ch&teauronx et de bienh. Jourdain de
Saxe. Fribouig en Suisse 1892. Boj.-Bfi. XIl'^. 21pag.
Bottoni, Tim., Vita dl s. Domenico. Venozia 1589.
8 vol. fol. Firenze 1696. 8 vol. fbl.
Bremen d, Ant., De Ouzmana stirpe s. Dominici fnn-
datoris familiae fratram Praedicatorum bistorica de-
monstratio. Bomael740. 4P. 32 d 376 pag.
Cabe9a8, L., Historia de s. Domingos e de su orden
particular de Portugal. Lasboa 1623. 3 vol. fol.
Caro, £., Saint Dominique et los Dominicains (1170
—1321). Paris 18öS. 16mo. 174 pag. {deutseh übers,
und mit Anmerk. Begensburg 18Ö4. QP).
Castillo, Ferd. de, y Juan Lopez, Historia general
del s. Domingo v de su orden de Ftedicadores. Val-
ladolid 1612-22. 6 vol. fol. (üalimitch: Ferd. del
Castiglio et Giov. Lopez, Hist. generale di s. Do-
menico et deir ordine suo. Venezia e Firenze 1689
— 1616. 8 vol. fol.; — trad. da castigliimo da fra
Jacinto de Oenova. Palenno 1626. 2 tom. fol.).
Coli. Domen., Vita di s. Domenieo fondatore doli'
ordine dei Predicatori. Firenze 1729. 4^^.
Cup er, Ouil., Commentar. nraevius »n AA. SS. Boll.
1. 0. p. 358-646 imü Abbüd.).
: Dissert. de Ouzmanioo s. Dominici stemmate, in
qua recontiom Bononensium monumenta examinan-
tur. Antverp. 1740. BP. 112 pag.
Diaccetto, Franc, Vita del patriarca s. Domenioo.
Fiorenza 1572. 4«. 207 pag.
Dräne, Augusta T., The history of st. Doroinic, founder
of the Friars Proacfaers. London 1891. 8^. 16 sh. (. . . tra-
duite del'Anglais par l'abbe Cardon. Paris, I/sthielleux
1893. gr.8». 7 fr. 60 c. — deutsch Düs.soldorf 1892. &>.
Jk 2.8U).
Fabrioius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Ifansi VI.
p. 226.
Frangipane, Sylv., Bacoolta de' miracoli fatti per
l'intercessione di s. Domenico , istitutore del ordino
de' Predicatori. Messina 1622. 4^.
: Triumphwagen des h. Dominici. Das ist kui470
beschreibung des gantzen Lebens .... Wienn 1641. 8*^.
Oodoy, Juan Gil de, El mejor Guzman de los Buenci«,
D. Domingo , patriarca de los Predicatores , predicado
y applaudido. Lisboa y Salamanca 1692—96. 8 vol. fol.
Gomez, Ambr., Vita del s. Domingo. Madrid 1663. fol.
Janssen i US, Nie, Vita s. p. Dominici ord. Praed.
fnndatoris. Antverp. 1622. Bfi.
Icon thaumatui^ s. p. Dominici ord. Praed. Colon.
Agr. s. a. (1640). 9>.
Lacordaire, U.D., Vie de S.Dominique. Paris ^1840.
8; «1841. 80; »1848. 8»>; «1867. 12mo; »8. 6dit. Ih82.
18 mo. 323 pag. 8 fr. {anich überaetxt, z. B. deutaek
Regensbuig 1892. 8^. Jk 2.20).
Maria Isabel de s. Antonio, Poema historial de la pro-
digtosa vida del gran patriaicha s. Domingo de Guz-
man. Granada (1756). kl. 4P.
M e 1 1 0 n i , G. B. , Vita di s. Domenico. Bologna 1788. 4P.
Miracoli e gratie operate della immagine del patriarca
s. Domenico in Soriano. Venetia 1653. 4P.
Morales. A. de, Discnrso de la verdadera descen-
dencia ae s. Domingo. (Madrid 1792.) 4^.
Nanni, Mich., Vita del glor. patriarca s. Domenico.
Urbino 1650. 4P.
Nyss, Joa., Vita et miracula s. Dominici, Praed. or-
dinis primi institutoris. Antverpiae 1611. 4^. Satten.
Portrait und 32 Kxtpfertafeln.
PoUidori, Vita di s. Domenioo, fondat. deir ordine
de' frati Predicat. Roma 1777. 40.
Possadas, Fr. de, Vida del s. Domingo de Guzman.
Bfadrid 1748. fol.
Qu6tif et Echard. Vita del glor. patriarca s. Do-
menico. Lucca 1727. 4P.
Bechao, Jean de, Vie de s. Dominique. Paris 1647.
2 vol. 40.
Sousa, L. de, Historia de s. Domingo. Tom. 1. Bem-
flca 1623; Tom. 2. Lisb. 1626; Tom. 3. Lisb. 1678.
3 vol. fol. Lisboa 1774. 3 vol. fol.
Touren, Ant., Vie de s. Dominique de Guzman. Paris
1739. 40. ibid. 1747. 4P. — trad. dal Franc. Venezi*
1751. 80. 2 part. in 1 vol.
Vandendyok, Plus , Disquisitio histor. de celeberrima
toto orbe catholico s. Dominici, ord. Praed. fundatu-
ris , imagine apud Sorianum Calabriae oppidum culta.
Romae 1746. 8^. 396 pag. Selten.
Tita b. Dominici Loricati ord. Gamald.
Suavicinii dioec. San-Severinatis in Pi-
ceno (t 1060) auctore Petro Damiani
synchrono ac contuberniali.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 14. Oct — • in
AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p. 621-628. — • ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. s. Ben. öaec. VI. 2. p. 143-151.
Gf. Rigolloti nota in AA. SS. BolL 14. Oct Suppl.
186*.
Erl.'Sdir.: Dyckius, Commentar. praevius in AA.
SS. Boll. Lc. p. 611-620.
Turchi, Ottav., La vita di s. Domenioo conf. detto
II Loricato , oromita Benedettino di s. Croce del Ponte
Avellano, tratta dagli scritti di s. Pier- Damiano.
Roma 1749. 4«; ibid. 1751. 4P.
Vita 8. Dominici Sorani = Vita s. Dominici ab-
batis ioxta Soram.
Passio s. Dominici Vallii pueri ae mart
a Judaeis occisi a. 1250 Caesaraugustae
in Aragonia, auctore anonymo.
Ätisg. : ex cod. in AA. SS. BoU. 31. Aug. VI.
p. 782. 783. Cf. Pinii comment praerius ibid. p.
777-781 (mit Abbildung),
De y. Dominioo Leonesio ord. Minorom Ur-
bini in Italia (f 1497) in AA. SS. BolL 20. April.
IL p. 833-835.
DE B. DOMINICO — VITA S. DOMNOLI
1273
De b. Doninioo Vernagalli ord. CamalduleDsis
Pisis in Hetruria (t 1218) in AA. SS. Boll. 20.
April. U. p. 791.
Tita s. Domitiani abbatis apud Segu-
sianos in monasterio s. Bagneberti Ju-
rensis (saec. IV. V).
Ausg. : ex mss. in AA. SS. BoU. 1. JuI.I. p*49-
54. Cf. Sollerii comment. praevias ibid. p. 46-49.
Vita s. Domitiani episcopi Melitenaei
in Armenia (f cca. 600).
Ausg. : ex menaeis Graeconim in A A. SS. Boll.
10. Janr. I. p. 618. — Vita alia ex Theophylacto
Simocatta ibid. p. 619-621.
Vita s. Domitiani episcopi Traiectensis
ad Mosam (+ 558).
Ausg. : ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 7. Hai. 11.
p. 146. 147. — Alia vita ibid. p. 147-152. —
Alia miracula ibifL p. 152-154.
Brl.'Sehr.: Friedrich, KircheDgeschichte Deotach-
lands. n. 1869. p. 318.
Histoire litt^raire de la France. XIV. 1817. p. 628.
Rettberg, Kirchengeschichte Deiit8chl«nds. I. 1846.
p. 562.
Vita b. Domitiani sive Tuitdani ducis
Carinthiae, Mariae eius coniugis et pueri
anonymi (saec. IX) auctore Milstatensi
monacho.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 702. 703.
— Miracula s. Domitiani ibid. p. 703-705. Cf.
Bollandi comment. praevius ibid. p. 693-702.
Erl.-Sehr.: Flor, K., Ueberdensel. Domitian« Herzog
von Klniten in Archiv f. yaterULnd. Geschichte und
Topographie. HtBgb. yon dem Geschichtsveroine ffir
Kfiniten. VII. Klagenfnrt. Bfi. p. 1-Sl.
De 8. Domitiaiio epiBcopo Catalauni in Oallia
saec. IV in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 413.
De 8. DomHiaiio monacho et diacono in Judaea
(t 473) in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 772.
Vita s. Domitii canonici et confessoris
in territorio Ambianensi (saec. VIH) au-
ctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 23.0ct X. p. 145-150.
Cf. Heckii comment praevius ibid. p. 143-145.
De 8. DomHIo martyre in Syria a. 363 Sollerii
disquisitio in AA. SS. Boll. 5. Jul. IL p. 225. 226.
De 8. Domneone martyre Bergomi in Insubria
in AA. 88. Boll. 16. Jul. IV. p. 128.
Brl.-Sehr.: Uccelli^ P. A., Dei s. martiri domno Do-
mnione ed Evsebia nella chiesa prepositarale di s.
Andrea in Bergamo. Con tav. Bergamo 1874. 8^.
Vita s. Domnii episcopi Salonitani, ab
Adamo Parisiensi saec. XI illustrata.
Ausg. : ex Breviario Spalatensi in AA. SS. Boll.
11. April. U. p. 7-9. — Historia translatio-
nis tbid. p. 9-11.
De SS. Domnina, Berinna et Prosdoce marty-
ribus a. 305 in Syria Byei commentarius in AA.
55. BoU. 4. Oct. II. p. 393-400. — Homilia s.
Johannis Chrysostomi de ss. Domnina etc. ibid.
p. 400-407.
De 8. Donnfna martyre Anazarbi in Cilicia sub
Diocletiano in AA. SS. Boll. 12. Oct VI. p. 19-20.
Vita s. Domninae sive Domnae rirg.
Deo devotae eiusque sodalium in Syria
(f cca. 460) auctore Theodoreto epi-
scopo.
Ausg.: ex editione Jac. Sirmondi in AA. SS.
Boll. 1. Mart I. p. 33. 34.
Vita s. Domnini episcopi primi Dinien-
sis in Gallia (saec. IV).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 661.
Cf. p. 897.
Passio s. Domnini I ^l^iA- ] Burgi s.
( martyris f "
Domnini in ducatu Parmensi sub Maxi-
miane auctore anonvmo.
Ausg.: ' mutcUo stüo ed. Surius, De prob. SS.
historüs. 9. Oct VII. Ck)lon. 1581. p. 777. 778. —
•ex mss. in AA. SS. Boll. 9. Oct IV. p. 991-993.
— ' vollständiger nach einem bessern Codex in
Monum. histor. ad prov. Parm. (chronica Farm.)
III. p. 471-476. — Hymni ad s. Domninum ibid.
III. p. 539-541. Cf. Buei comment. praevius in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 987-991.
ErL'Sekr.: Brioschif Yal., Vita di s. Donnino. Cre-
monal578. 8P.
Farinelli, Aless., Cenni intomo a 8. Donnino mar-
tire tratti dagii Atti antichi e modemi scrittori. Borgo
san Donnino 1853. 8P. 36pag.
Narr azi one saccinta della reoente invenzione del sacro
corpo di 8. Donnino mart. Parma 1853. 8*^.
Belazione dei martirio e dell' invenzione del oorpo di
8. Donnino protettore della cittü e diocesi Fidentina.
Borgo san Donnino 1863. 16mo. 42 pag.
De s. Domnfno Apriliacensi et sociis martyr.
sub Diocletiano Anicii seu Podii in Vollavis Gal-
Hae in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 124. 125.
De 8. Domnino Candiacensi martyre, alius an
idem sit cum Aniciensi in kk. SS. Boll. 16. Jul.
IV. p. 126. 127.
De 8. Domnino conf. apud Tifemum Tiberinum
in Umbria (saec. VII) Buei sylioge in AA. SS.
Boll. 9. Oct IV. p. 1006. 1C07.
De 8. Domnino diacono Placentiae in Italia (f
cca. 643) in AA. SS. Boll. 15. Mai. UI. p. 470.
De s. Domnino episcopo Viennensi in Oallia
(saec. VI) C. de Smedtii notitia in kk. SS. Boll.
3. Nov. I. p. 663.
De 6. Domnino martyre Nicaeae {temp. ine.)
Josephi van den Gheyn notitia in kk. SS. Boll.
4. Nov. II. prs. 1. p. 253.
De ss. Dtomnino, Philopolo, Achaico etc. Thes-
salonicae in Macedonia in kk. SS. Boll. 30. Mart.
m. p. 827.
De 8. Domnoleno confessore in agro Autissio-
dorensi in Oallia (saec. VU) Buckii sylioge in
kk. SS. Boll. 21. Oct IX. p. 324.
Vita s. Domnoli episcopi Cenomanensis
in Gallia (f 581) auctore coaevo et ocu-
lato teste.
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 16. Mai. — ' in
kk. SS. BoU. 16. Mai. in. p. 606-610. — « tcie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat LXXII. p. 620 -638.
— Alia vita ex ms. Anisolensi ^ in AA. SS. Boll.
1. c. p. 610 -61 2; ©/".Papobrochii commentatio ibid.
1274
DE S. DOMNOLO — MIRACULA S. DONATIANI
p. 603-606 ei VII. p. 777. — » tciederh. ap. Migne
l. c. p. 647-650. — Testamentum s. D-i ibid.
p. 649-652. — Tita alia auctore presbytero Ce-
nomanensi coaevo ibid. p. 637-648.
Erl.-Sehr.: Histoire litterairo de la France, in. 1735.
p. ä28. 548.
De s. Domnolo episcopo Viennensi in Gallia
(t cca. 617) Henschonii comment historicus in
AA. SS. BoU. 16. Jun. III. p. 145.
De s. Domnone martyre Bergomi sub Maxi-
miane in AA. SS. Bell. 5. Janr. I. p. 241.
De s. Donano abbate in Scotia (saec. XI) Vn
AA. SS. Bell. 17. April. IL p. 495.
De s. Donano et 52 discipiilis Hibernis in in-
sula Scotiae Egga occisis (cca. 600) in AA. SS.
Boll. 17. April. II. p. 487.
Tita s. Donati episcopi Fesulis ii^ Tuscia
(flor. 816).
Ilandschr.: Florenz, Bibl. Laurent., Plut.
XXVII. 1. sec. XL fol. 46.
Ausg.: ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX.
p. 655-662; vgl. Febr. I. p. 142. Cf. Bossuei com-
ment. praevius ibid. Oct. IX. p. 648 -654. — * Aus-
züge ap. Ozanam, Documents inedits p. 49-56.
Erl.-Sckr.: Cattani da Diaccoto, Fr.de, Vite dello
inrittii^s. matt. s. Romolo primo vescovo di Fiosolo,
e di piü altri santi vescovi suoi saccessori. Fiorenza
1578. 4°. (Vita di s. Dunato di Scozia vesc. di Fiosole
p. 101-143.)
Tita s. Donati episcopi in Syriae civi-
tate, quae dieitur Euria (f cca. 400).
Ausg.: ap. Marteno, Ampi. coli. VI. p. 775. 776.
Acta SS. Donati episcopi Thmui in Ae-
gypto, Macarii presb. et Theodori diac.
martyrum sub Licinio imperatore.
Ausg. : graece et lat. interprete Dan. Cardono
in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 144-151.
Translatio s. Donati mart. Roma Mon-
asterium-Eiffliae.
Ausg.: ex litteris anni 1652 in AA. SS. Boll.
30. Jun. V. p. 575-577.
Erl.-Schr.: Enffling, Joh., Dio Verehrung dos heil.
Donatiis im Loxeiubur^er Lando in Publications de
la Soci^<t6 pour la rccherche et la conservation des
monuments bi«:tor. dans le ^and-dacb4 de Lascem-
bourg. Annde 1862. XVIII. Luxembourg 1863. 4P. p.
227-248.
V i e de st. Donat , martyr, patron contro los oragres,
tempetes, foudres, toimerres et autres intompörios
de l'air. Liege 1758.
Acta SS. Donati, Romuli, Sylvani etc.
martyrum sub Diocletiano Foro-Julii in
V
Italia.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 412 c.
comnientario Pinii.
De 8. Donato abbate in Hispania (f post med.
saec. VI) C. de Smedtii notitia in AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 306-308.
De SS. Donato, Castulo, Papia, Climatio mart.
Ancyranis in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 484.
De SS. Donato, Clea.so et Eleasso martyribus
Caesareao in Cappadocia in AA. SS. Boll. 9. Sept.
lU. p. 367.
De 8. Donato confessore Forocomelii (kodU
Imola) in Italia (saec. V) in AA. SS. Boll. 7. Aüg.
n. p. 191.
De 88. Donato, Gyrillo, Eugenio martvribus in
AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 662.
De s. Donato episcopo martyre et s. Hilariano
etiam martyre Aretii in Tuscia (t cca. 362) in
AA. SS. Boll. 7. Aug. U. p. 188-190.
Erl.-Sehr.: Albergotti, Aeg., De Tita et coltn s.
Donati Arretinae ecclesiae episcopi et mart. com-
mentatius. Arretiae 1782. 8^.
De s. Donato episcopo Vesontionensi in comi-
tatu Burgundiae (f cca. 660) * Boschii comment,
historicus in AA. SS. Boll. 7. Aug. IL p. 197-200.
— • elogium historicum ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. II. p. 335. 336.
De s. Donato Euroeae in Epiro episcopo (f cca.
387) in AA. SS. Boll. 30. April. IIL p. 764-7ÜÜ.
Do S8. Donato, Heradio, Vincentio etc. martv-
ribus Italis in AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p.5Sl.
De SS. Donato, Justo, Hirenaeo ete. martyri-
bus Af ris Henschenii sylloge historica in AA. ^8.
BoU. 25. Febr. lU. p. 487.
De s. Donato martyre Carthagine in Africa in
AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 30.
De s. Donato martyre Cirthae in Numidia in
AA. SS. Boll. 31. Mai. VII. p. 436.
De 8. Donato martyre Nioomediae in AA. SS.
Boll. 3. April. I. p. 251.
De 8. Donato monacho Bened. congregationis
Montis -Virginis in principatu citeriori regni Nea-
pel is (t 17. Aug. 1 ) 98) Suyskenii comment hist»-
ricus in AA. SS. Boll. Sept. VIII. append. p. 7^5
-791.
De s. Donato presbytero eremita in pago Sip-
storico Provinciae in Gallia (t cca. 535) in AI.
SS. Boll. 19. Aug. III. p. 735.
De SS. Donato, Rcstituto, Valeriano (forsan
saec. IV) Antiochiae in Syria in AA. SS. Boll.
23. Aug. IV. p. 590.
De SS. Donato, Secundiano, Romulo etc. mar-
tyribus Concordiae in Italia (t 303) Henschenii
sylloge historica in AA. SS. Boll. 17. Febr. 111.
p. 7-9.
De SS. Donato, Secunda, Papia itemqne s.
Agape mart. Carthaginiensibus in AA. SS. B<j11.
25. Janr. II. p. 618.
Miracuia s. Donatiani episcopi Rhemen-
sis conf. Brugis in Fiandria (f saec. IV).
Ausg.: ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 14. Oct Tl.
p. 503-515. — ' Excerpta ex libro Miraculorum
8. D-i a. 1011 — 1096 auctore Riquardo cano-
nico S. Donatiani Brugensis, welchen die meh-
lige Epistola Gervasii Remensis archiep. deviü
s. D-i voraufgeschickt ist, ed. Holder - Egger ap.
Pertz, Mon. scr.XV.2. p. 854-856; 856-858. 1321.
— Miraculum s. D-i a. 1088 ap. Pertz I.e.
XIV. p. 176-182. — Appendix de quibusdjun
reliquiarum visitationibus et translationibus in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 515-519. Cf. Dyckü com-
ment. praevius ibid. p. 487-502, RigoUoti nota
ibid. Suppl. p. 181*-183* et Wattenbach, Deutsch-
lands Gescbiohtsquellen. 6. Aufl. II. 1894. p. 17-.
i
ACTA SS. DONATIANI — ACTA SS. DOROTHEAE VIRG.
1275
Acta SS. Donatiani et Rogatiani fratrum
mart. Nannetibus in Britannia Armorica
sub Diocletiano.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 24. Mai. — 'ex
ms. in AA. SS. Boll. 24. Mai. V. p. 280. 281 cum
Henscheoii comment. — P as s i o al i a : , Cum Dio-
cletianus' ex cod.Carnot. n** 190. fol.255' tn Ana-
lect Bolland. Vin. 1889. p. 163. 164.
De s. Donatiano episcopo Catalauni in Oallia
(saec. IV) in AA. SS. Boll. 7. Aug. II. p. 188.
De SS. Donatiano, Praesidio, Mansueto eie. epi-
scopis in Af rica (f post 483) Limpeni sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 6. Sept. II. p. 577-682.
De s. DonevaJdo couf ess. cum 9 filiabus yirgg. io
Scotia (saec. VIII) in AA. SS. Boll. 15. Jul.IV.p.60.
De s. Dorbbenoo abbate Hiensi (t 713) V. de
Buckii sylloge tn AA. SS. Boll. 28. Oct XII. p.
623-625.
Acta s. Septem Dormientium, vid. Acta s. Se-
ptem Domiientloin.
De 8S. Dorootolo, Chresto, Marcia ete. marty-
ribus Caesareae in Cappadocia in AA. SS. Boll.
8. Jun. II. p. 57.
De s. Dorothea virgine Deo sacrata Alexan-
driae in Aegypto (saec. IV) Bollandi oommentar.
historicus in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 776.
Vita s. Dorotbeae Pniseiae patronae =
Tita priroa b. Dorotheae viduae, in-
clusae Quidzini in Borussia polonica (f
25. Jun. 1394) auctore ut videtur Jo-
hanne Marienwerder (f 1417), magi-
stro SS. theoL, canonico Pomesaniensi.
Haec vita non dispar est histuriae ab Adriano de Linda
oditne.
Ausg.: ex cod. Bodeccensi in AA. SS. Boll.
30. Oct. XIII. p. 493-499. — Vita b. D-ae Lin-
dana auctore ut videtur Johanne Marien-
werder [Handschr.: Kom, Vatic. n* 4934. mbr.
sec. XV. fol.] * ap. Andr. Adr. de Linda, De vita
et obitu magnae b. D-ae, Pruthenae viduae, in
ecclesia Pomesaniae in Marienwerder (Quindri-
niae) reclusae, item eiusdem miracula. Typis
monasterii Olivensis 1702. 4® (• tciederh. Dantisci
1745. 4°). — 'ex cod. Vatic. collato cum Lindana
edit. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 499-560. — Mira-
cula ex cod. Bodec. V6ifl?.p.560-567. — Vita von.
dominae b.D-ae auctore Johanne Marienwer-
der [Handschr,: Königsberg, Archiv n® 407.
Chart, sec. XV. fol. — Dan zig, Bibl. d. Mfirien-
tirche n° 259. chart. fol. — Berlin, tgl. Bibl.
theol. n*^ 207. — Breslau, Un.-Bibl.]. Ausg.:
keine; ' nur die Ueberschriften der einzelnen
Bücher sowie Libri I. cap. 5. 6. 7 ed. M. Toeppen
in Scr. rer. Pruss. II. 1863. p. 350-360. Zusätze
u. Verbesserungen ibid, p. 803. 804. — * diesel-
ben sowie die Capitelubersckriften u. einige Re-
velationen in AA. SS. Boll. 1. c. p. 567- 575.
Bearbeitnngr: deutsch; Handschr.: Königs-
berg, kgl. Bibl. n® 1128. mbr. sec. XV ine. fol.,
unvollstäTidig.
Au^g.: ^ unt. d.Tit.: Das leben der zeu-
gen frawen Dorothee, clewseneiynne in der
Thumkyrchen czu Marienwerdir des landes czu
Prewszen. In fine: Gedruckt unde volendit in der
stat Marienborck durch mich Jacop Earweysze
goltsmyd . . . MCCCC unde CXII {wol ein Irr-
thwny wofür 1492 xu lesen ist. Da^s älteste in
der Provinze Preussen gedruckte Buch), kl. 8®.
232 Blätter. Da^ einzige bekannte Exemplar
in Petersburg, k. Biblioth. Vgl. darüber Gelehr-
tes Preussen, IE. p. 126-133; Lilienthal, Histor.
Doroth. p. 2-6; Neue Preuss. Provinz. -Blätter.
Jahrg. 1856. L p. 379-381. — Büdniss der s.
Dorothea daraus in Holzschnitt ap. Frz. Hipler,
Christliche Lehre in Ermland. Braunsberg 1877.
8^ p. 67. — * wiederh., aber nach der Hs. ver-
bessert hrsg. von Max Toeppen in Scr. ror. Pruss.
IL 1863. p. 197-348; vgl. Einleii p. 179-196. —
SeptillUam b. D-ae Montoviensis auctore Jo-
hanne Marienwerder [Handschr.: Danzig,
Marienkirche n° 231. chart sec. XV. — Heidel-
berg, Un.-Bibl. n® 367. mbr. sec. XV. — Wien,
k. Hof bibl. n« 1265. sec. XV ine. gr. 4°] * eine
üebersieht des Inhalts, ein Theil des Prologs,
sowie Cap. 10. 17. 26 u. 27 des 1. Tractatus hrsgb.
von Max Toeppen in Scr. ror. Pruss. II. p. 360-
367. — • fast dasselbe ex codd. Gedanensi et Vin-
dob. od. R. de Bück in AA. SS. Boll. Oct. XIII.
p. 575 - 579. — ' vollständig primum ed. Franc.
Hipler ifi Analect. Bolland. u. xwar IL 1883. mo-
nitum praevium p. 381-383; praeambulum au-
ctoris p. 383-392; prologus p. 392-399; tracta-
tus I. p. 400-472; tom. III. 1884. tract. II. p. 113
-140; tract. III. p. 408-448; tom. V. 1885. tract.
IV- VII cap. 6 p. 207-251 ; die übrigen Capit. des
tract. VII u. tract. VIII-XXVIII in Zeitschrift f.
d. Gesch. u. Alterthumskunde Ermlands. 1877. p.
148-183. (Z>te Tractate 1-7 aus deti Anal. Boll.
sind auch besonders erschienen Bruxellis 1885.
gr. 8^ 258 pag. Jk 6.) — Cap. 7-28 des 7. Tra-
ctats, deutsch geschrieben ^ hat Hipler in seinem
Christliche Lehre u. Erziehung in Ennland u. im
Preuss. Ordensstaate während des Mittelalters.
Braunsberg 1877. p. 67-103 veröffentlicht. — Ap-
paritlones v. D-ae eodem auctore. Inhalts-
übersicht sowie Cap. 80. 96. 125. 126 * ed. Toep-
pen in Scr. ror. Pruss. II. p. 3(37-374. — ' wie-
derholt in AA. SS. Boll. 1. c. p. 579-584. — Hy-
mnus cum orationibus de diva D-a Pruthena
ibid. p. 492. 493.
Erl.-Schr.: Back, Rem. de, Comment. praevias in AA.
SS. Boll. I.e. p. 472-492.
Hipler, Frz., Meister Johannes Marienwerder und die
Klausnerin Domthea zu Montaa in Zeitschrift für die
Gesch. n. Alterthumskunde Ermlands. III. Branns-
bergl866. 8«. p. 166-299.
L i 1 1 e n t h a 1 , Historia b. Dorotheae Pmssiae patronae
fabulis var. maculata, e docam. ms. etc. Dantisci
1744. 40.
S z e m b e k , Friedr. , Patronka starodawna panstw prus-
kich Dorota z Pnis wdowa. Thorun 1638. 8^; ed. 2».
ibid. 1698. &\
Acta SS. Dorotheae virginie, Theophili
scholastici, Christis et Callistis mart}^-
rum Caesareae in Cappadocia sub Dio-
cletiano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 773-776.
Cf. Bollandi comment. praevius ibid. p. 771-773.
Erl.-Schr.: Fea, Dom., Breve vita di s. Dorotea, ver-
gine e martire. Torino 1889. 24mo. 15 pag.
1276
VITA S. DOROTHEI — VITA S. DULCIDII
Tita s. Dorothei archimandritae.
Ansg. : ex variis in kk. SS. Boll. 5. Jun. I.
p. 596-605.
Passio SS. Dorothei et Gorgonii marfy-
rum Nicomediae in Bithynia a. 303 au-
ctore anonymo.
Ausg, : ex ms. in kk, SS. Boll. 9. Sept. III.
p. 340-342. — Translatio et miracula s. Gor-
gonii auctore (Jobanne abbate?) monacbo Gor-
ziensi (saec. X) ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. III. 2. p. 206-217. — » wiederh. in AA. SS.
Boll. l. c. p. 343-355. Cf. Suyskenii comment.
praevius ibid, p. 328-340. — • tciederh. ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 235. 238-247.
Vgl. Milo Mindonensis.
Miracala s. Qoi^onii.
Tita s. Dorothei iunioris sive in Chi-
liocomo auctore monacho coaevo, facto
deinde metropolita Euchaitarum.
Ausg, : ^ graece et lat interprete G. Janoingo
in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 605-614. — * latei-
nisch wiederholt ap. Migne, Patrolog. graeca lat.
tant edita. LXI. p. 1157-1170; cf, praef. p. 1151
-1158.
Tita s. Dorothei Thebani auctore Pal-
lad io episcopo Helenopolitano teste ocu-
lato.
Ausg, : ex Vit. Patr. libr. 8 in kk, SS. Boll.
5. Jan. I. p. 596.
De 8. Dorotheo episcopo Tyri, Odyssopoli in
Thracia martyrizato a. 362 Henschenii comment.
histor. in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 434-437.
De b. Dorotheo eremita Lucae in Italia in kk,
SS. Boll. 15. Mai. III. p. 511.
De SS. Dorotheo presbytero, Rodociano diacono,
Viatore etc. martyribus Alexandrinis in AA. SS.
BoU. 30. April. UI. p. 744. 745.
Vita s. Doeithei monachi in Falaestina
(f cca, 530) auctore anonymo coaevo.
Ausg.: interprete Balth. Corderio in kk, SS.
Boll. 23. Febr. UI. p. 382-384. Cf. BoUandi com-
ment praevius ibid. p. 380.
Yie de s. Douceline (f 1274. Sept 1),
fondatrice des b6guines de Marseille, com-
pos^ au 13. siöcle en langue provenijale.
,Oette sainta est presqne inconnae k toos Im hafpo-
graphes.' Die erste Redaction der Vita fällt um das Jahr
12wiind ist an^blich von Philippine de Porcellet,
der Nachfolgerin D.'s, verfasst.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl., fonds franp.
n» 13503.
Ausg. : publ. pour la prem. fois , avec la tra-
duction en fran^. et une introduct. crit, et histor.
par J. H. Albanes. Marseille 1879. gr. 8**. (IV,)
XCII. 304 pag, 12 fr. Nur 200 Exempl. gedr,
ErL'Sehr.: Ken an, Em., Philippine de Porcellet, autenr
presam^ de la vio de siiinte Douceline tnHistoire lit-
töraire de la France. XXiX. 188Ö. p. 526-546.
Tita s. Drausii episcopi Suessionensis
in GaUia (f 676) auctore anonymo Sues-
sionensi.
Ausg. : in kk. SS. Boll. 5. Mai*t. I. p. 405 -411.
Cf, p. 902. — Bruchstück daraus vorher * ap.
Ducbesne, Hist. Franc. Script. I. p. 679. — *ap.
Bouquet, Rec. III. p. 609-611.
Erl.'Sehr.: Histoire littöraire de la France. VI. 1742.
p.890.
Vita 8. Droctovei abbatis (f c. 580) ba-
silicae s. Vincentii in suburbio Parisiaco,
quae modo S. Germani dicitur, auctore
Gislemaro monacho S. Germani dePra-
tis (t 886).
Handschr,: Paris, Nat-Bibl. lat. nMlTöi
(olim 8. Germ. 464). sec. XI.
Ausg.: * in kk, SS. Boll. 10. Mart IL p. 37-
40. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 252-257. — ■ Auszug ap. Bouquet, Rec. UI.
p. 436-438.
Erl.-Schr.: Dümmler m Neues Archiv d. Oes. f. ft. d.
Qosch. IV. 1879. p. 543.
Histoire litt6raire de la France V. p. 396.
Lenormant in Bibliothöqae de r£cole des chartes I.
1889. p. 821.
"Wattenbach, Dentscblands Geschichtaquellea p. 71
(6. Aafl. I. 1885. p. 107 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 112).
Tita s. Drogonis reclusi Seburgi in
Hannonia (f 1186), sub a. 1320 ab ano-
nymo compilata.
Ausg. : ed. Papebroch ex ms. coUato c. annal.
Hannonicis Guisii (vid. supra p. 632) in AA. SS.
Boll. 16. April. U. p. 443-445.
De 8. Droside V. M. et aliis quinque martyri-
bus Antiocbiae in Syria Stiltingii sylloge critica
in kk, SS. Boll. 22. Sept. VI. p. 300-302.
De 8. Drostano confessore in Scotia (f cca. 600)
in kk. SS. Boll. 11. Jul. m. p. 198-200.
De b. Dnithmaro abbate Corbeiensi (f 1046),
vid. De s. Ludolfo et b. Druthmaro.
Yita s. Dubricii archiepiscopi Urbis
Legionum (f 430), authore Benedicto
monacho Glaudiocestrensi.
Geschrieben kurz nach 1120.
Ausg.: ^ ap. Wbarton, Anglia sacra II. p. 654
-661. — • abgekürzt ap. Capgrave, Nova legenda
Angliae fol. 87. — Vita alia in Tbe Liber lian-
davensis; Llyfr Teile; or tbe anc. register of the
catbedral cburob at liandaff, ed. by W. J. Rees.
Llandovery, Soc. for the public, of anc. Welsh
mss. 1840. 8®. p. 75.
Erl.-Sehr.: Wright, Biographia Britannica liter. n.
p. 107.
De s. Dula ancilla martyre Nicomediae in AA.
SS. Boll. 25. Mart. III. p. 554.
De 8. Duloardo eremita et confessore in agro
Bituricensi in Galliis (f c. 584) V. de Buckii syl-
loge in kk. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 643-646.
De 8. Duloardo monacho et eremita elogium
historicum ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 370.
Yita s. Duicidii seu potias Duicitii, epi-
scopi Aginni, Lemovicibus et Cambareti
in Gallia (saec. V).
Ausg. : ex Breviar. Lemovic. a. 1625 edito in
AA. SS. Boll. 17. Oct. VIII. p. 52. 53 cum V. de
DE S. DULCISSIBiA — ACTA SS. DUODECIM SOCIORUM
1277
Buckii comment praevio p. 50-52. Suppiemen-
tum p. 1106. 1107.
De 8. Dutotosima vir^e martyre Sutrii in
Etmiia pontificia ex Ferrario in AA. SS. Boll.
16. Sept V. p. 313.
Tita & Dunstani archiepiscopi Cantua-
riensis (f 988), episcopi Wigomiensis et
Londinensis ex abbate Glastoniensi, au-
ctore B(ridfertho?) presby tero coaevo
et teste oculato.
Die Initiale B im Mpt. deatet Mabillon (AA. SS. o.e.
Ben. saec. V. p. 640) anf BridfwtkuM Ramenrnm» monacha;
die BoUandisten erwllhnen diese Conjector (Mai. VII. p.
809) ohne Znstimmnng ; Wliarton , Anglia aacra II. p. ix
hAlt sie für wahr, Stnbbs Tenrirft sie. Dun zafol^ war
B ein Priester aas Sachsen nad Schüler des Bischofs
Ebrachar von Lüttich. nach dessen Tode (f 971) er Auf-
nahme am Hofe dea ERbischofe Dnnstan in Cuiterbary
fand nnd splter sein erster Biograph wnrde.
Handsehr. : A r r a s , Stadtb. n* 1029. — Lon-
don, Brit. MuR., Cotton. Cleop. B. 13, ohne Pro-
log. — Si Gallen, Stiftsb. n" 337. mbr. sec. XI.
Vffl. Hardy, Descript catalogue of materials. I.
2. 1862. p. 594-609.
Ausg,: ^ ex ms. Yedast. Atrebai in AA. SS.
Boll. 19. Mai. IV. p. 346-359; cf. VII. p. 809. —
' tdederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX. p.
1423-1456. — »ed. Wül. Stubbs in Memorials of
Saint Dunstan. 1874 (= Renim Brit. med. aevi
scr. n" 63) p. 3-52; collation of the text of the
St Gall ms. with Stubbs' edit. ibid, p. 458-472.
— Tita alia et miracula a Johanne Capgravio
conscripta 'tn eins Nova legenda Angliae fol.88.
— * ed. Stubbs 1. c. p. 325-353. — Vita alia au-
ctore Eadmero archiepisc. S. Andreae [f 1124.
Handsehr. : Cambridge, Corp. Chr. Coli . n* 37 1 .
— London, Brit. Mus., Lansdowne Collect, n*
436. fol. 59] ' ap. Wharton , Anglia sacra II. p.
211-221. — • ap. Migne, Pati-olog. lat. CLIX. p.
785-800. — • ed. Will. Stubbs 1. c. p. 162-222;
miracula eodem auctore p. 223-249; cf. introduct.
p. xxxn-xxxy. — Vita alia auctore Guilelmo
monacho Malmesberiensi ed. W. Stubbs l. c.
p. 250- 324; ef. introd. p. xxxv. — Vita alla au-
ctore Adelardo monacbo Blandiniensi sive Epi-
stola Adelardi ad Elfegum archiepiscopum Can-
tuariensem (1006 — 1012) de vita s. D-i {geschrie-
ben vor lOil) ex cod. Musei Brit. Cott. Nero C. 7
ed. Stubbs 1. c. p. 53-68. — Vita alia auctore
Osberno Cantuariensis ecclesiae commonaubo,
praecentore et suppriore sec. XI. Libri 2 [ge-
schrieben nach 1070. Handsehr. .-London, Brit.
Mus. Cotton. Tiber. D. ni; Tiber. D. iv; — Harlei.
n*» 315 (56?). — Lambeth n* 159. — Arundel libr.
n» 16. — Oxford, Bodl. n° 285; — Digby n» 110.
— Paris, Nat-Bibl. lat. n0 2475; n«5284; n^
5348; n<»5989. Zahlreich] »ed.Surius, De prob.
SS. historiis 19. Mai. IL Colon. 1617. p. 231. —
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 659-
688 (" ed. Venet. p. 639). — * ap. Wharton , Anglia
Sacra IL p. 88-120, gibt nur das 1. Btich. —
* in AA. SS. BoU. 19. Mai. IV. p. 359-384. — « ex
Mabillonio ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII.
p. 413-456; observatt praev. p. 407-414. — ' ed.
Will. Stubbs in Memorials of saint Dunstan {s.o.)
1874. p. 69-128 (lib. 1: yHsl); p. 129-161 (lib. U:
mirac.); cf. introduct. p. xxxi. — Vita alia au-
ctore Osberto monacbo saeo. XII, fragmenta
^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saeo. V. p. 701
-712 (• ed. Venet p. 684-691).
— Dongtanas Baira (=Vita s. D-i), compiled
by Arne Lauren tiusson, a Benedictine monk
of Thingore in Iceland, sec. XIV ine. in Icelan-
dic Sagas. Edited by Gudbr. Vigfusson (= Re-
rum Brit med. aevi scr. n» 88). II. 1887. p. 385
-408; ef. preface p. xxiii § 7.
— Epistola 8. Dunstaniad Wulfsinum Schi-
rebumensem episc. ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. V. p. 239. — ' miederh. ap. Migne 1. c.
CXXXVU. p. 473-476.
— Epistola Eadmeri ad monachos Glasto-
nienses de corpore s. Dunstani ' ap. Wharton,
Anglia sacra II. p. 222-226. — ' ap. Migne 1. c.
CLIX. p. 799-808.
— Epistola Richardi Beere abbatis Glasto-
niensis (c. 1503) ad Wilhelmum Warb am archiep.
Cantuar. de corpore s. D-i ap. Wharton, Anglia
Sacra II. p. 230. 231.
— Fragmenta ritualia de s. Dunstano ed.
W. Stubbs 1. c. p. 440-457.
— Liber de miraculis s. Dunstani auctore
Osberto monacho Cantuar., al.: Eadmero ab-
bate S. Albani. * Ck)mpendium ed. Surius, Vit SS.
19. Mai. — * fragmenta ex cod. Compendiensi (in
quo nomen auctoris deest) ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. V. p. 708 (ed. Venet p. 691).
— Liber miraculorum s. Dunstani auotore
Osberno Cantuariensi ^ ap. Mabillon , AA. SS. o.
s. Ben. saec. V. p. 689-701 (* ed. Venet p. 672).
— » tviederh. in AA. SS. Boll. 19. Mai. VII. p. 812
-816. — * ap. Migne. Patrolog. lat CXXXVII. p.
455-474. — * ed. W. Stubbs 1. c. p. 129-161. —
• Prologus ap. Wharton, Anglia sacra IL p. 121.
— Memorials of saint Dunstan archbishop
of Canterbury. Edited from various mss. by Will.
Stubbs. London 1874. gr. 8° (= Rerum Brit med.
aevi scr. n® 63).
— Reliquiae Dunstanianae. Letters and
otber documents connected with Dunstan, bis
age and bis biograpbers ed. W. Stubbs in Me-
morials p. 354-439.
— Translatio in monasterium Glastoniense
a. 988 ^ ex ms. historiae monast Glaston. ap. Ma-
billon 1. c. saec. V. p. 713-715 (» ed. Venet p.695).
— » wiederh. in AA. SS. Boll. 19. Mai. VII. p. 810
-812. Cf Jul. VII. p. 316. 317.
Erl. - Schir. : Henschen, Comment. praevius in AA. SS.
BoU. I.e. p. 844-346.
Wright, Dnnstan in fus Biographia Britann. literar. I.
p. 443-402. — Bridferth t^. 1. p. 474-478.
Translatio ss. duodecim fhitnim, vid. Acta ss.
martyrum XII fratrum.
Acta SS. duodecim socionim Anastasü
patris, Eutitii et Brictii filiorum eius...
e Syria advenarum in Umbria Italiae pro-
vincia, a scriptore parum apto compilata.
Partes 2.
Ausg.: ex mss. et editis a Mombritio ante
AA. SS. Boll. Jul. I. p. 9-16. Cf. Janningi com-
1278
INVENTIO SS. DUORUM ANONYMORUM — VITA S. EBBAE
mentar. praevius ibtd, p. 1-9, et eiugd, oxamen
praemissoiiiin actorum simaltaneorom de 12 so-
ciis ibtd, p. 16-72.
Hjstoria inventionis ss. duonim ano-
nymonim , ad S. Hippoly ti in Austria ho-
noratorum saec. XIII.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 19. Jun. IIL p. 850-
852.
Tita s. Duthaci episcopi Eossensis in
Scotia (f cca. 1250). Compendium.
Ausg. : ex Breviario Aberdonensi in AA. SS.
Boll. 8. Mart. I. p. 799. 800.
Vita SS. Dymnae yirginis (regis Hyber-
niae filiae) et Gereberni sacerdotis mar-
tyrum Gelae in Brabantia (saec. VII) au-
ctore Petro canonico S. Autberti Ca-
meracensis (flor. 1300).
Ausg, : ex vulgär! idiomate Belgico [unt. d,
Tit.: Leven en marteidood der h. Dimphna,
tydens de XIII. eeuw. beßchreven door Petrus
^anonik van den h. Autbertus , te Eameryk. Naer
een Hs. van Lowewyk van Cauwegom . . . Ant-
werpen 1640] in I^tin, versa * ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 15. Mai. II. Colon. Agr. 1617.
p. 216, interpolirt u, nicht vollständig, — * voll-
ständig ed. Henschen in AA. SS. BoU. 15. Mai.
III. p. 479-489. — Miracula recentiora ibid.
p. 489-497.
Erl.-Sckr.: Bosraerts, Fol., Dvmpne d'Irlaude; le-
gende da 7. sidcle. Anven 1840. vfi. 234 pag. Avec
8 lithogr.
Craey winclcel, Fr. Lad. van, Een lelie onder de
dooraen. De h. maghet Dymplma, dochter van den
koninck van Yrlandt, patronesse van Gheel. Ant-
werpen (1662). 12mo.
Heackenkamp, F., Die h. Dimphna. Dise. 1687. 9^.
48 pag.
Histoire litt^raire de La France. XX vn. 1877. p.
401 s xnx.
E u y l . Pierre Dom., Gheel vermaerd door den eerdienst
der heilijre Dimphna. Antwerpen 1863. gr. 8^. Met
plcUen. VI. 395 pag. und Beilagen 151 pag.
: Legende der martelaren von Gheel , ss. Dimphna
en Gerebemns. Antwerpen 1860. 12mo. VI. 100 pag.
Vita s. Dysibodi = Tita s. Disibodi.
E.
De s. Eadberto episcopo Lindisfamensi in An-
glia (t 698) in AA. SS. Boll. 6. Mai. II. p. 107.
108.
De SS. Eadburga sanctimoniali WintODiensi et
Merewinna Rumesiensi abbatissa (f cca. 985) ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 640. 641.
Cf. Hardv, Descript. catalogue of materials. I. 2.
1862. p. 564. nMl44-1147.
De s. Eadburga sive Edborga filia Edouardi I
rogis Angliae (f cca. 860) in AA. SS. Boll. 15.
Jun. IL p. 1070.
De ss. Eadfrido et Ulsino abbatibus atque Ulfo
praeposito S. Albani apud Anglos ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 579. 580.
Vita s. Eadgithae seu Edithae (f 984)
Eadgari Anglorum regis filiae et sancti-
mon. Wiltoniensis auctore Goscelino
monacho Cantuariensi.
Ausg. : ^ mit verändertem Stil ed. Surius, Vit.
Sanct. 16. Sept. — * wiederh. ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. V. p. 637-640 (ed. Venet. p.
623). — « ex ms. in AA. SS. Boll. 16. Sopt. V.
p. 369-372. Cf. Suyskenii corament. praev. ibid,
p. 364-369. — * ap. Migne, Patrolog. lat. CLV.
* Vgl. Ghronicon Vilodunense.
Vita s. Eadmundi = Vita s. Edmundi.
De s. Eadsto archiepiscopo Cantuariensi (f c.
1054) R. de Buckii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 29. Oct. Xin. p. 15-21.
Do s. Eadwino = De s. Edwine.
Yita s. Eanswidae abbatissae in mon-
asterio Folkstoniensi in Cantio (f 640)
auctore anonyme.
Atisg.: ex Capgravio [Nova legenda fol. 97 J
in AA. SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 685-687. Cf.
Hardy, Descr. catalogue of materials. L 1. 1862.
p. 228. n<> 614.
De s. Earcongota, regia virg. Angla, Eboriaei
seu Farae-monasterio in Gallia (saec. VII) Hen-
schenii comment. historicus in AA. SS. Boll. 23.
Febr. lU. p. 387. 388. Vgl. p. 759.
Yita s. Easterwini abbatis Wirensis in
Angüa (f 785) auctore Beda Venera-
bili.
Ausg. : a Simeone Dunelmensi et Ed. Maihew
edita et repetita in AA. SS. Boll. 7. Mart. I. p.
652. 653.
Yita s. Eatae abbatis Lindisfarnensis
et episcopi Hagustaldensis in Anglia (+
a. 685) auctore anonymo.
Attsg. : ex ms. Rubrae Vallis in AA. SS. Boll.
26. Oct. XL p. 927-931. — Vita alia ed. Jam.
Raine ' in (n^ 8 of the Publications of the Sur-
tees Society entitled) Miscellanea Biographica.
London & Edinburgh 1838. gr. 8" p. 121 — afid
^in The Priory of flexham, its chroniclers, en-
dowments, and annals. I. London, Surtees See.
1864. gr. 8^ p. 211-215.
Erl. - Sehr. : Hocke, J. v., Commentariiis praev. «n AA.
SS. Boll. 1. c. p. 922-927.
De s. Ebba abbatissa et mart. cum multis socia-
bus in Coludensi Scotiae monasterio a. 869 Cuperi
sylloge in AA. SS. Boll. 25. Aug. V. p, 265-269.
Yita s. Ebbae abbatissae in Coludessi
Scotiae monasterio (f 683) coUectore Jo-
hanne Capgravio.
Ausg.: ex eius *Nova legenda SS. Angliae.
Londini 1516. p. xcix ' in AA. SS. Boll. 25. Aug.
V. p. 196-199. Vgl. Cuperi comment. praevius
ibid. p. 194-196 u. Hardy, Descr. catalogue of
materials L 1. 1862. p. 288. n<> 737.
VITA S. EBBONIS — HISTORIA B. ECKENBERTI
1279
Vita 8. Ebbonis et b. Gerici, ßuerici
vel Goerici episcoporum Senonis in Oallia
(t 740 et 711) auctore anonymo saec. X.
Ausg.: ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 649-652. — *ex legendario Seuonensi
et isla editione in AA. SS. Boll. 27. Aug. VI. p.
98-100. — • Bruchstück ap. Bouquet, Kec. 111.
p. 650. 651.
ßrL-Sekr.: ObserrationespraeTiaeap. MabiUon 1. c.
p. 647-649.
Stiltinfr, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 94-96.
Vita s. Eberiiardi archiepiscopi Salis-
burgensis (1147 — 1164) auctore anonymo
quodam eins discipulo.
Höchst anbedentend , g^bt abor gnte Nachrichten über
E.'s persönliche Verhältnisse.
Handsehr.: vid. Pei'tz, Mon. scr. XI. p. 77.
Ausg.: ^interpolirt aus der folgeyiden Vita
ap. Canisium, Lect. antiq. 10. 2. p. 282-315 (p.
395-431 ed. Basnage). — ^wiederh, ed. Surius,
Vit. SS. 22. Jun. — «. ■ ed. Henschen in A A. SS.
Boll. 22. Jun. IV. p. 261-209. — ^nach der Wiener
Handsehr. ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon. scr.
XI. p. 77-84. — Vita alia et miracula (un-
bedeutend) ed. Wattenbach ap. Pertz 1. c. XL p.
97-103. — Miracula ibid. XI. p. 102. not. 15.
Erl. - Sehr. : G r u b e r , Frz. , Eberhard I Erzbischof von
Salzbarg. Progr. MQnchen 1873. 8fi. 74 pag.
Hoetini^, Bern., Vita s. Eberhardi archiepiscopi Salis-
baricensis. Part. I. Diss. inaag. Berolini 18o4.8P. 33 pag.
Meiller, A. v., Begesten der Salzbarger Eizbischöfo
von 1106-114«. TTien 18(i6. pr. 4», p. 447.
Vf^A 1 1 e n b ach , Dentschland« (ioschichtsqaellen. 6. Aafl.
U. 1886. p. 272. 276; 6. Aafl. II. 1894. p. 302. 303.307.
Vgl. Eberhardos I archiep.
Vita 8. Eberhardi ex comite Nellebur-
gensi ord. s. Bened. monachi Schafhusiae
in Suevia. 1009 — cca. 1106.
Ausg.: ed. Papebroch ex antiquo loci chronico
ms. in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 670-672. —
Leben graf Eberharts von Nellen bürg [Handsehr.:
Kloster Fischingen im Thurgau n° 18. chart.
a» 1438. fol. — Kloster Rh ein au bei Schaflf-
hausen, n^ 227 (später n« 175). chart. a» 1467. 4».
— St Gallen, Stiftsb. n° 604. chart. sec. XIV.
fol.] ap. Mone, Quellensammlung I. p. 83-98; cf.
p. 80.
Erl.'Sekr.: De b. Eberharde .... monncho Schafftisae
ap. llabillon, AA. SS. o. s. Ben. saoc. VI. 2. p. 337
-839.
Acta b. Eberhardi praepositi March-
tallensis ordin. Praemonstr. in Suevia (f
1179).
Ausg. : ex mss. Marchtallens. in A A. SS. Boll.
17. April. II. p. 502-504.
De s. Eberhardo I abbato Einsidlensi (f 958.
14. Aug.), ubi de Alarico piissimo eremita, ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 241-244.
De s. Eberhardo opilione prope Frisingam in
Germania Perierii svlloge in AA. SS. Boll. 28.
Sept. VU. p. 844. 845.
De s. Ebregisilo opiscopo Moldensi, in mona-
sterio Jotrensi in Bria Galliae provincia (saec.
VII. VIII) Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 31. Aug.
VI. p. 694. 695.
De s. Ebragiso episcopo Traiectensi ad Mosam
(t cca. 625) Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 24.
Oct. X. p. 818-823.
EH.' Sehr.: Demarteaa, J., Saint ^breg^dse de Ter-
magne in Omförences de la Sociöt^ d'art et d'hist.
da diocdse de Liege. 1892. livr. 5.
Vita s. Ebremundi Fontanetensis ad Or-
nam [Fontenay-Louvet] abbatis (f c. 720)
suspectae fidei.
Ausg. : ex Breviario Silvanectensi in AA. SS.
Boll. 10. Jun. II. p. 285-287.
ErL'Sehr.: Histoire litt^raiie de la France VI. 1742.
p. 514.
Tita s. Ebnilfi abbatis Bellovaceneie in
Oallia (f cca. 600) auctore anonvmo saec.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 366-368. — 'ex ms. et sec. Mabillonium in
AA. SS. Boll. 25. Jul. VI. p. 194-196. — »Aus-
zug ap. Bouquet, Rec. III. p. 464. — Miracula
auctore anonymo recentiore in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 196-198. Cf. Cuperi comment praevius «6ui^.
p. 192-194.
Tita s. Ebnilfi abbatis Uticensis [Ouche]
(t 506. 29. Dec.) auctore anonyme.
Handsehr.: Oxf ord,Un.-Bibl. n°'8687. Feller.
Ausg. : ^ mutato stilo ed. Surius, De prob. SS.
historiis 29. Dec. VI. p. 1045-1047. — *ap. Ma-
billon, AA. SvS. o. s. Ben. saec. I. p. 354-360. Ad-
ditamentum ex Orderici Vitalis bist, eccles. lib.
6. ibid. p. 360. 361. — * Auszug ap. Bouquet,
Kec. III. p. 438. — De translatione ss. E-i
abbatis et Ansbeili monachi in coenobium Resba-
cense cca. 950 ap. Mabillon l. c. saec. V. p. 226-
233; ef. III. 2. p. 627. — Vie de s. Evroult
en vers franyais du 12* siecle (ms. de la bibl.
nat.) publ. par Blui in Bulletin de la Societe
histor. et archeol. de TOrne. VI.
Erl.- Sehr.: Delisle, Loop., in seiner Ausg. des Orde-
ricus Vital, bist. eccl. I. 1855. p. lxxix - lxxxit.
Histoire litt^niiro de la France. III. 1735. p. 640.
La Tie ot les miraclos de s. Evrunlt, dont les rcliques
sont couservocs ä Prüs - St.- Evroult , pr&s de Boune-
val. Cbartres 1835. ^.
De K. Ecoletio episcopo Ravennae in Italia (t
534) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 27. Jul. VI.
p. 444-446.
Vita Eciceberti abbatis Schoenaugien-
sis, antea canonici Bonnensis (f 1184),
fratris Elisabethae Schoenaugiensis.
AVahrscheiQlich von seinem Nachfolger Emicho ver-
fasst.
Ausg. : aus Cod. chart. n° 4. sec. XV der Lan-
desbibl. in Wiesbaden hrsgb. von Widmann ifi
Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XI. 1886. p.
448-454; vgl. VIII. p. 214.
Erl. - Sehr. : AV i d m a n n , Xassauisohe Chronisten dos
MittpJaltors. Frogr. des Gymn. Wiohbadon 1H82. 4",
Vgl. "Wjittenbach , Geschichtsquellen. G. Aafl. II. p.
249. 4üö.
Historia b. Eclcenberti seu Ericanberti
seil Erlcunbrechti, fundatoris et primi ab-
batis monasterii in Frankenthal prope
Worms (f 1132. Dec. 23) auctore coaevo.
..^
1280
DE S. ECIANO — VITA S. EDVARDl REGIS
Äicag, : ^ in Chronico AVormatiensi auctore
Monacho Eirsgartensi ap. Ludewig, Rcliq.
mss. IL p. 78-100 (cap. XXVII ff.). Sehr fehler-
hafter Druck. — * besser ap. Heinr. Boos, Mo-
num. "Wormatiensia. 1893. p. 129-142; cf Einl.
p. xxvii.
ErL-Sehr.: Falk, F., in Forschnngen zur deutschen
Geschichte. XIII. Göttingen 1878. p. &84.
Heinr. Michael, Schulmeister in Frankenthal (um
1277): Gedicht auf den h. Eckenbert. Im Auszug
hrsgb. ron Alex. Kauffmann m Monatsschrift für die
Geschichte Westdeutschlands. IV. p. 2Ö-S6.
"Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 966. 867; 6. Aufl. II. 1894. p.402.
De s. Eoiano sive Echeno episcopo Cluainfo-
diensi in Hibernia (f cca. 577) Henschenii com-
ment. hist. in AA. SS. Boll. 11. Febr. II. p. 551.
Acta s. Edani episcopi Femonsis = Yita s. Ai-
dani ep. Fem.
De 8. Edelburga abbatissa Eboriaci seu Farae
roonasterio in Gallia (t cca. 695) Sollerü com-
ment. histor. in AA. 8S. Boll. 7. Jal. U. p. 481.
De s. Edgaro rege Angliae (f 975) Glastoniae
in Anglia Pinii sylloge historica in AA. S8. Boll.
8. JqI. II. p. 659-665. Cf Capgrave, Novalegenda
Angliae fol. 334.
De s. Edicio episcopo Viennae in Gallia (f cca.
640) van Heckii sylloge historica in AA. SS. Boll.
23. Oct. X.p. 71-73.
De s. Ediotio martyre Calari in Sardinia in
AA. SS. Boll. 13. Mart. U. p. 264.
Yita b. Edignae Tirginis regiae Buechae
in Bavaria (f 1109). Auctore Matth. Rä-
dere soc. Jesu.
Ausg, : wiederh. in AA. SS. Boll. 26. Febr. HI.
p. 669. 670.
Vita s. Edfthae » Yita s. Eadgithae.
Passio s. Edmund! 8ive Eadmundi An-
glorum orientalium regis et inartyris (f
870) auctore Abbone Floriacensi (f
1004).
Handschr, : London, Lambeth libr. n° 362.
sec. XI. — Oxford, Bodl. libr. Fell n® 4, xu
Anfang unvollständig; — Fair fax n° 12, unvoll-
ständig am Ende; — Rawlins. C. 440. Vgl. Hardy,
Descr. catalogue of materials. I. 2. 1862. p. 526.
DM098-1117.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. historiis.
20. Nov. VI. p. 465-472 (»ed. Colon. 1617. IV.
p. 440). — «ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX.
p. 507-520. — 'ed. Thom. Arnold w Memorials
of St. Edmunds abbey (= Rerum Brit. med. aevi
scr. n<»96). I. 1890. p. 3-25. — Gaufridus de
Fontibus: Liber de infantia s. E-i [geschrieben
1148 — 1156. — Handschr.: Cambridge, öffentl.
Bibl. Ff. 1. 27. — Oxford, Bodl. libr. n°240] ed.
Th. Arnold 1. c. I. p. 93-103. — Hermannus
archidiaconus (f c. 1095): Liber de miracnlis
s. E-i [Handschr.: London, Brit. Mus. Cotton.
Tiber. B. 11. — Oxford, Bodl. libr. n<> 240; —
Digby n** 39. — Jesus Colleg. n° 75] ^ ap. Lieber-
mann. Angio- normannische Geschichtsquellen p.
231-281; cf p. 203-231, wo awrÄ c wie Inhalts-
übersicht gegeben ivird. — " ed. Th. Arnold 1. c.
I. p. 26-92. — Miracula auctore monacho coe-
nobii s. Edmund! anonyme, ap. Martene, Ampi,
coli, monum. VI. p. 821-834. — Samson abbas
S. Edmundi (f 1212. Dec. 30): Opus de miracuÜs
8. E-i [Handschr. .-Dublin, Trinity Coli. — Lo n -
d 0 n , Brit. Mus. Cotton. Titus A. VIII. — Ox f o r d ,
Bodl. libr. n*» 240; — Digby n» 109] ed. Th. Ar-
nold 1. c. L p. 107-208. — Vle seint Edmund
le Rey [4030 Verse. Verfasstum 1240 von Denis
Piramus. — Handschr,: London, Brit Mus.
Cotton. Domit A. XI. sec. XIII] ^ ap. Battely,
Antiquitates S. Edmundi Burgi. Oxonii 1745;
nicht accurcU. — * ed. Th. Arnold 1. c. II. 1892.
p. 137-250; glossary p. 371-400; cf introd. p.
XXIV -XXVI.
Erl.-Schr.: Montchal, C.de, £levation des relique«
de s. Edmond roy d' Angieterro , et des ss. Sympho-
rien , Claude . . . martyrs. Tolose 1645. 4P.
Yita 8. Edmund! Rieh , Cantuariensis ar-
chi6pi8C0pi (t 1242) auctore Bertrando
Fontigniacensi ord. Cisterc. monacho
coaevo.
Ausg.: ap. Martene, Tbes. anecd. III. p. 1775-
1826. — Vita alia auctore sancti fratre Roberto
Rieh Fontigniacensi * ed. Surius, Vit. SS. 16.
Nov. VI. p. 366-376 mutaio stilo. — «ap. Wal-
lace, Life of s. Edmund (s. unten). 1893. Hier
auch Vitae eiusdem auctoribus et Eustacio tt
Roberto Bacon. — Epistolae variae ad histo-
riam s. E-i 'ap. Martene 1. c. p. 1897-1928. —
*ed. Th. Hearne in appendice ad Johannis de
Fordun Chronicon. Oxonii 1722. 8®. p. 1045. —
Historia canonizationis et tranalationis ab Al-
berto archiepiscopo Livoniae conscriptaap.
Martene 1. c. p. 1831 - 1874. — Miraenia s. E-i
ibid. p. 1881-1898. — Sermo v. Alberti ar-
chiep. Livoniae in translatione s. E-i ibid. p. 1827
-1830. Vgl. Observatt. praeviae ibid. p. 1751-
1774 et Capgrave, Nova legenda Angliae fol. 103.
Erl.'Sehr.: Jaspar, Notice biographiqne snr s. Ed-
mond (oa .s. Edme) , archevSque de CantorMry. LiUo
18T2. 80. 21pag.
Wallace, Wilfr., Life of 8. Edmund of Canterbnry.
From original sonrces. London 1893. 8*^. XLIV. 6JS
pag., 6 Taf. u. 1 Karte. TnffUehes Werk.
Historia s. Eduard! Angliae regis (f 978)
martyrii et translationuni.
Ausg. : ' in AA. SS. Boll. 18. Mart IL p. 644-
647; cf Comment. praevius ibid. p. 638-644. —
'ed. Surius, De prob. SS. historiis. 18. Mart. I.
Colon. 1617. p. 201. Vgl. Capgrave, Nov. legenda
Angliae fol. 115.
Yita s. Edvardi (Aeduuardi) regis et
confessoris (f 1066) authore Alredo (Ael-
redo, Adelredo, Ailredo, Ealredo, fH^^)
Rhievallo Anglo, monacho et abbate.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 2. 1862. p. (634-643) 638. n*» 1239.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. historiis.
5. Janr. I. Colon. 1570. p. 127-138 (*ed. Colon.
Agr. 1617. I. p. 72-78). — »«n AA. SS. Boll.
5. Janr. I. p. 293-302. — *ap. Capgrave, Nova
legenda fol. 108**. — * allein vollständig ap. Twys-
den, Hist. Anglic. Script, p. 369-414. — * ap.
Migne, Patrolog. lat. CXCV. p. 737-790. — 'in
VITA EDWARDI H REQI8 — VITA 8. EGWINI EP. WIGORNIENSIS
1281
Aelredi Rhievall. opp. ed. Rio. Gibbon. Duaci 1616
—31. 4*. — Vita alia saec.XV [eine gekürzte
latein. Vereifietition desselben Äeired]ex ms. Sei-
den n® 55 (Oxford, Bodl.) ed. H. K. Lnard in
Lives of Ed^rard the Confessor. London 1858.
gr. 8® (= Reram Brit med. aevi sor. n® 3) p. 361-
377 additis variis lectt. ex ms. Digby u? 186. —
Tita alia Aedoardi regis qui apud TVestmona-
sterium requiescit (der anonyme Verfasser ist
ein Zeitgenosse des letzten Sachsenkönigs und
hat vor 10 74 gesehrieben) ed. Henry Rieh. Luard
i. c. p. 389-435 ex ms. I^ondon. (Mus. Brit Harl.
n® 526). Mit klassischer Gewissenhaftigkeit her-
ausgegeben; ef. v. Sybels Histor. Zeitschr. 1859.
p. 556. — EdTardar safa hins helga seu Vita
Eduardi sancti regis Angliae (ex cod. Flateyensi
Hafniensis bibl. reg. collect, antiq. n*^ 1(X)5. fol.
[abgefasst zwischen 1370— 1380] * tn Flateyjar-
bok ed. G. Vigfdsson et C. Unger. III. Christiania
1868. p. 463-470. — ^blos das 1. Cap. ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. p. 416 c. lat. vers.
,. La Estoire de Seint Aedward
le Rei.
Sehr sch&tzensvertes altfranzOs. Epos, geschrieben
1245 f wahrscheinlich von einem M5nche der Ä^'estminster-
abtei. Enthält 4686 Vene , deren Stoff aus der Vita audon
Alredo genommen ist,
Handschr.: Cambridge, Un.-Bibl. Ee. III.
59. mbr.
Ausg.: ^ ed. Henry Rieh. Luard in Lives of
Edward the CJonfessor. London 1858 («. o.) p. 1 -
157. Glossary p. 315-358. — 'ein Fragment von
127 Versen unt.d. Tit.: Extrait de la Estoire s.
Aedward le Rei, translatee du Latin, ap. Franc.
Michel, Chroniques Anglo - Normandes. I. 1836.
p. 119-126.
lieber s.: english in Luard^s Edit. p. 161-311.
Erl.-Sekr.: Paris, Panlin, in Histoire littöraire de la
France. XXVIL 1877. p. 1-22. Schar feaUrtheü Ober
lAUxrds Ausgabe.
Woliy F., in dm Wiener Jahrbachem. Bd. 77. p.96.
— Translatios. Eduardi confessoris ADgliae
regis a. 1163 * ed. Surius, Vit. Sanct. 5. Janr.
Der Anfang fehlt. — • wiederh. in AA. SS. BoU.
5. Janr. I. p. 302 - 304 (bulla canonizationis , cor-
poris revelatio et translatio).
Erl.-Sehr.: De s. Ednardo conf . (E-i resgostae; man-
snetado ; leges ac iustitia etc.) in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 290-293.
Lyfe of Saynt Edwarde. London 1&83. 4P.
Porter, Jer., Life of St. Edward, king and confessor.
London 1710. 8^.
Vita Edwardi II regi8 Angliae auctore
monacho qaodam Maimesberiensi. 1307
—1348.
Handschr.: Oxford, Bodl. libr., Rawlinson
B. 180 u. B. 414.
Ausg. : ^ zusammen mit Annales Johannis de
Trokelowe et Henrici de Blaneford chronica ed.
Thom.Heame. Oxonü 1729/30. 8*. — »ed.Wül.
Stubbs in Chronicles of the reigns of Edward I
and Edward 11 (= Rerum Brit. med. aevi scr.
n« 76). Vol. n. 1883. p. 155-294; cf introduct
p. XXXI -LVI.
Vgl. Oalfiidus Bakerus.
Gesta Edwardi (11).
Henricns de Blaneforde.
Johannes de Trokelowe.
Potthast, Bibliotheca historica.
' De 8. Edwino rege Nordhumbriae in Anglia
(t 633) Byei comment. historicus in AA. SS. R)U.
12. Oct, VI. p. 108-119 et RigoUoti nota ibid.
12. Oct Suppl. p. 121*. 122*.
Tita b. Eelkonis Liaukamae abbatis Lid-
lomensis in Frisia ord. Praemonstr. (f
1332) auctore Sibrando Leonio.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 22. Hart. III. p. 396. 397.
Erl.'Schr.: Brninsma, A. J., De heilige* Eelko in
Volksalmanak voor Nederlandsche Katholieken . . .
door J. A. Alberdingk-Thijm. Amsterdam 1866. 8^.
p. 1 ff.
Vie de s. Efflam prinee irlandais (f 512.
Nov. 6).
Diese Legende stammt ans der 1. H&ifte des 12. Jahrh.
Attsg. : texte inedit de la Vie ancienne de ce
Saint, avec notes et comment. historique par A.
de La Borderie in Annales de Bretagne. Tom.
VII. 1892. avril.
Tita s. Egbert! presbyteri in insula
Hyensi (f 729).
Ausg.: ex Beda Venerab. in AA. SS. Boll.
24. April, m. p. 313-315; cf p. 997.
Erl.-Sehr.: Elogium s. E-i historicnm ap. MabiUon,
AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. 487-490.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands II. p.61d.
Vita Egbert! ter Beek quinti rectoris
domus d. Florencii Daventriae (f 1483)
auctore anonymo synchrono.
Ausg.: ap. Dumbar, Analecta I. p. 162-178.
ErL-Sehr.: Levensbeschrijvingen van Heer Egbert
ter Beke, Moeder Andries Yserens en v^rschillende
zusters van het I-ammenhois te Deventer. Fragment
nit{^eg. door 0. A. Spitzen m Archief voor het aarts-
bisdom Utrecht. II. p. 178 ff.
Yita s. Egburgis ancillae.
Atisg.: in Catalog. codicum hagiograph. Bru-
xell. n. p. 120-122.
De 8. Egdone presbytero et 7 sociis Nicome-
diae in Bithynia in AA. SS. Boll. 12. Mail H.
p. 105.
De s. Egelnotho cognomento Bono, archiepi-
scopo Cantuariensi (f 1038. 30. Oct.) ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 447-451.
De s. Egemonio vel Igomono episcopo Augosto-
dunensi in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 473.
Vita s. Egilis = Vita s. Eigüis.
Tita s. Egwini episcopi Wigortiiensis
in Anglia (f cca. 708) auctore anonymo
saec. XL
Ist nnr ein Auszug ans Ckromoon abhaÜM Eveaham,
lib. 1.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 415. n® 942-947.
Ausg. : ^ ap. Capgrave, Nova legenda Angliae.
Londini 1516. fol. p. 123-126. — * in AA. SS.
Boll. 11. Janr. I. p. 707-711. — ^wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. lU. 1. p. 331-
337. — Vita alia (fragmentum) auctore Brit-
wald o episcopo Wintoniensi saec. XI *«nAA.
SS. Boll. 1. c. p. 711 ohne Namen des Verf. —
* mit demselben ap. Mabillon 1. c. p. 338. —
* vollständig ex ms. Londin. (Brit. Mus. Cotton.
81
1282
DE S. EHOARNO — VITA S. ELEÜTHERII EP. TORNACENSIS
Nero E. 1) ed. J. A. Giles f or the Caxton Society.
London 1854. — Epitaphium ap. Mabillon 1. c.
p. 338.
Erl.-Sehr.: Wri^ht, Egwin in Aw Biographia Britann.
literar. I. p. 228-229.
De s. Ehoarno eremita et martyre in Britannia
Annorica (f cca. 520) in AA. SS. Boll. 11. Febr.
n. p. 568.
De V. EhrenlHdo = De v. Erenfrido.
Vita*s. Eigilis abbatis Puldensis (f 822)
auctore Candido monacho et presbytero
Puldensi, qui proprio nomine Bruun
nuncupabatur (f 845). Prosa et metro.
Ausg,: * von der Vita metrica Bruchstücke
ap. Brower, Antiquitatum Fuldens. libri 4. Mo-
gunt. 1612. p. 1. 2. 6. 21-24. 26. 27. 37. 48. 89-
92. 104-106. 113-118. 193. — ^vollständig ap.
Brower, Sidera illustr. Germaniae. Mogunt. 1616.
4^ — 'ap. Schannat, Historia Fuldens. Cod. pro-
bat, p. 88-114. — wiederh, *ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 228-259 C^ed. Venet.
p. 217-229; metro p. 230-246); — « ex Mabil-
lonio ap. Migne, Patrolog. lat. CV. p. 383-402;
p. 401-418; Mabillonii monitum praev. p. 381-
384. — ^prosa ed. G. "Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 1. p. 222-233. — «die metrische Vita unt.
d. Tit. : Candidas de vita Aeigili ed. E. Dümmler
in Mon. Genn. bist. Poetae lat. aevi Carol. II.
1884. p. 96-117. — 'Fragment ap. Bonquet, Re-
cueil VI. p. 275. 276. — Epitaphium duplex
Eigilis *ap. Brower, Antiquität. Fuld. p. 276. —
- ap. Mabillon 1. c. p. 260. — * ed. E. Dümmler
1. c. p. llV. Cf. Addenda p. 700.
Uebers.: Leben des Abtes Eigil von Fulda
und der Aebtissin Hathumoda v. Gandersheim
Uebers. von Geo. Grandaur. Leipzig 1888. 8" u.
ibid. 1890. 8^ XI. 109 pag. Jk 1.80 (= Ge-
schichtschreiber der d. Vorzeit. Lief. 83. Jahrh.
IX. Bd. 2 und 2. Gesammtausg. Bd. 25).
Erl.-Schr.: Bahr, Geschichte der römischen literatar
im kAToling. Zeitalter p. 217.
Ebert, Adf., AUgomeine Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. Leipzig 1880. p. 390-382.
Wa ttenbach, Deutschlands Goschichtsquollen. 6. Aufl.
L 1885. p.218; 6. Aufl. I. 1893. p. 233. 234.
Elogium V. Eigilis arcliiepiscopi Senouensis in
Gallia (f 870. 29. Mai.) historicum ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. IV. 2. p. 237-243.
De SS. EInbotta, Vorbetta et Villbetta virgini-
bus Argentorati in Alsatia (saec. IV) Perieri syl-
loge in AA. SS. Boll. 16. Sept. V. p. 315-317.
Erl.-Schr,: Falk, Frz., Die Bildwerke des Wormser
Doms. Mainz 1871. p. 12-15.
Vita Eklceberti = Vita Eckeberti.
De SS. Eladio, Emino, Senatore etc. martyri-
bus Nicaenis in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 578.
De s. Elaphio episcopo Catalauni in Campania
GaUiae (f 580) in AA. SS. Boll. 19. Aug. UI.
p. 747.
Yita s. Eldradi abbatis Novalicienais
(f 875) auctore monacho Novaliciensi.
Handschr.: Berlin, k. Museum, Kupferstich-
Kabinet, Hamilton -Samml. n° 269. mbr. sec. XI
in Adonis Martyrolog. Cf. Zeitschrift f. Kirchen-
geschichte. VI. Gotha 1884. p. 256; verschieden
von der gedruckten Vita,
Ausg. : ^ a Job. Jac. Turinetto ex mss. enitam
ed. Henschen in AA. SS. Boll. 13. Mart 11. p.
333-338 (ed. nov. U. p. 328-332). — ""die Vita
ohne die Miraeula ap. Rochex, Gloire de la No-
valaise. Chamberi 1670. 4^ p. 55. 99. 103. 106.
108. 112. 120. — *«n Monument, histor. patriae,
scr. III. p. 173-188. — * fragmenta ed. Bethmann
ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 128-130. — Flori
Lugdunensis Carmen ad Eidradum abbatem in
Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi Car. II. p. 549.
550.
Erl.-Schr.: Bethmann ap. Pertz 1. c. p. 73. not. 5.
Carretto, M. Ant., Yita di San Eldrado. Torino
1693. 40.
"Wa tt e nb a ch , Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Anfl.
n. 1886. p.21S. not. 2; 6. Anfl. II. 1894. p.240.
Acta s. Eleazari senis et fratrum Ma-
cbabaeorum Septem et horum maüis ante
Chr. 166.
Ausg. : ex ipsis sacris litteris in A A. SS. Boll.
1. Aug. Lp. 12-15 c. SoUerii comment praevio
p. 5-12.
De SS. Elenara et Sponsana virg. mart. in Gallia
sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 181.
De s. Elesbaa rege et ss. Septem monachis in
Aethiopia (f c. 555) E. Carpentieri comm. histori-
cus in AA. SS. Boll. 27. Oct. XIL p. 296-337.
De s. Eleuchadio episc. Ravennate in Italia (f
112) Henschenii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 14. Febr. II. p. 747-749.
Acta s. Eleutherii abbatis Spoletini Ro-
mae (f cca. 580 resp. 586. Apr. 18) au-
ctore s. Gregorio Magno.
Ausg. : ex libro 3. dialog. cap. 33 * in AA.
SS. Boll. 6. Sept. II. p. 685 c. Stiltingii commentar.
p. 682. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 305-307.
Acta s. Eleutherii episcopi, mart. Bo-
mani apocrypha, Eulogio et Theodulo ut
coaevis afficta.
Ausg.: ed. Papebroch tn AA.SS.Boll. 18. April.
II. p. 530-534. — Censura actorum ibid. p. 534.
— Translatio reliqulaiiim Reate in Sabinis, ex
monumentis eccles. Reat. ibid. p. 535-537. —
Appendix de Aecanensi s. Eleutherii pontifi-
catu ortisque ex eins ignoratione erroribus. An
ibi eius reliquiae? ibid. p. 537-539. — "Ad-lTjais^
^E-ov auctore Simeone Metaphraste ibui. p.
986-988.
Brl.'Schr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latiniUtis.
üb. V. p. 38ö.
Yita s. Eleutherii episcopi Tomacensia
in Belgio (f 532) auctore anonymo, sed
antiquo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 20. Febr. III. p. 187-
189. — Tita alia, sed auctior * ibid. p. 189-195.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 387. —
Tita alia auctore Guiberto ord. Miuorum (flor.
1283) ex bibl. PP. et ms. * in AA. SS. Boll. 1. o.
p. 196-206. — ^ wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. LXV. p. 59-82. — Tita alia ex breviar. ms.
ACTA 8. ELEÜTHERU MART. TARSIAE ~ VITA S. ELIGII NOVIOMENSIS 1283
Tornac.i&trf.p. 206-206. — Appendix detrans-
latione ia urbem Tornacensem ibid, p. 195. —
Revelatio facta Henrico canonico Tornacensi
ibid. p. 195. 196; cf. p. 758. — Sermones s. E-i
ap. MigDe 1. c. p. 83-102.
Sri.- Sehr.: (Casterman, Henri) Saint £leuthöre,
eveqae de Tourna^; sa vie, sos miracles, sa mort,
jpar an Tonrnainen. Toaraay 1840. 12mo. 80 c.
Fi6retf C, Saint Eleathöre, 6veqae de Toornai.
Toarnail890. Sf>. 218 pag. 3 fr.
Henschen, Conunentarios praevios m AA. SS. BoU.
l. c. p. 180-187.
Histoire litt^ire de Ia France Y. p. 40 m.
Roth, Geschichte des Benefizialweeens p. 6o. not. 94.
Acta s. Eleutherii martyris Tarsiae in
Bithynia sub Maximiano, auctope ano-
nvmo.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Bell. 4. Aug.
1. p. 321-326. Cf. Boschii comment. praevius ibid.
p. 318-320.
De s. Eleutherio Arcani in Latio in AA. SS.
Boll. 29. Mai. VII. p. 65.
De s. Beutberio episc. Antissiodori in Gallia
(t 561) in AA. SS. Bell. 16. Aug. lU. p. 299. 300.
De SS. Eleutherio et Leonide mart. in AA. SS.
Bell. 8. Aug. II. p. 342.
De s. Eleuiheiio pontifice Romano (f 189) Hen-
schenii sylloge bist, in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI.
p. 363. 364.
Erl.'Sehr.: Lipsins, Chronologie der r6m. BischOfe.
Kiel 1869. p. 171. 186.
Xoamann, K. Job., Der römische Staat. I. Leipzig
1890. p. 288. 289.
De 8. Eleutherio sociisqne mart. Nicomediae
in Bithynia a. 303 Byei sylloge in AA. SS. Boll.
2. Oct. Lp. 321-323.
De 8. Eleutherio Theate in Aprutio Italiae pro-
vincia Papebrochii sylloge bist, in AA. SS. BoU.
21. Mai. V. p. 43.
De s. Eleuthero mart. Caesareae in Cappadooia
in AA. SS. Boll. 27. Sept. VlI. p. 482.
De SS. Eleuthero Persa, Tbeodosio et Zoilo
mart. sub Sapore rege (saec. IV) t» AA. SS. Boll.
13. April. IL p. 130.
De 8. Elfleda abbatissa Streneasbalae in Anglia
(+ 716) Bollandi comment. bistor. in AA. SS.
Boll. 8. Febr. IL p. 178-186.
Tita s. EMedae abbatissae Eomeseyen-
sis et Tirginis (f cca. 993).
Ausg. : ex Legenda SS. Joa. Capgravii in AA.
SS. Boll. 29. Oct. XII. p. 925. 926.
Vgl. De SS. Merwinna et ELQeda.
Tita s. EMedae seu Etheliledae viduae
(cca. med. saec. X) Glastoniae in Anglia,
prior, auctore monacho anonyme.
Ausg.: extracta ex vita s. Dunstani in AA.
SS. Boll. 23. Oct X. p. 218-220. — Vita altera
auctore Osberno monacbo Cantuariensi t^ifi^. p.
220 - 222. Cf' V. Heckii commentar. praevius ibid.
p. 214-218.
Vita 8. Elgari heremitae (c. 560) in The Liber
Llandavensis ed. AV. J. Bees. liandovery 1840.
8°. p. 1-7.
De 8. EUa episc. Sedunensi in dioec. Nova-
riensi in Italia in AA. SS. Boll. 21. Mart. 111. p. 360.
De s. Dia episc. Syracusis in Sicilia (t 664)
ex Forrario et Oct. Caietano in AA. SS. BolL
26. Aug. V. p. 826. 827.
De SS. Ella presbyt., Paulo et Isidoro monacbis
mart. in Hispania (f 856) in AA. SS. Boll. 17.
April. IL p. 494.
De s. Elia in Palaestina Cuperi comment histo-
ricus in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 4-22. Mit
Abbildung.
Erl.'Sehr.: Berr, M., Notice sur leprophöte£lie. Nancy
1839. 8«>.
Hardt, H. y. d., Lee corbeanx d'^lie oder dieBaben
Eliae. HeUnatädt 1708. SP.
Korn, Fr.^ (p§eudonum f. F. Nork), Der Prophet
Elias; ein Sonnen - Mythas. Leipzig 1887. 8^.
Krnmmacher, Fr. W., Elias aer Thesbiter, nach
seinem änssem nnd innem Leben dargestellt. |Ilber-
feldl828 — 33. 8 vol. 8».
Mayer, Joh. Fr., Elias corvonun convictor. Witte-
berg. 1686. 4«.
Meerheim, 6. Ang., Eliae fSicta et visa. IReg.XVIlL
Witteberg. 1796. 4«.
De s. Elia solitario prope Antinoum in Tbe-
baide (saec. IV) G. van Hooffii notitia in AA. SS.
Boll. 3. Nov. L p. 655-657.
Acta SS. Eliae, Jeremiae, Esaiae etc.
mart Caesareae in Palaestina (f 308) au-
ctore Eusebio üb. 8. c. 21.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 16. Febr. IL p. 865-867.
Vita s. Eliae iun. monachi in Aiilinis
seu Sabnis in Calabria (f 903) auctore
anonyme synchrone. Graece.
üebers.: latine *ap. Caietani, Vitae SS. Sicu-
lorum II. p. 63. — • wiederh. ex ms. in AA. SS.
Boll. 17. Aug. III. p. 489-509. Cf Pinii comment
praevius ihtd. p. 479-489.
Yita s. Eliae Spelaeotis abbatis in Ca-
labria (f cca. 960) auctore anonyme di-
scipulo monacho.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 11. Sept.
III. p. 848 - 888. Cf Stiltingii comment. praevius
ibid. p. 843-848.
Erl.-Schr.: Minasi, 0., Lo Speloota owero s. Elia dt
Reggio di Calabria, monaco BasUiano nel IX e X
secolo con annotazioni storiche. Napoli 1898. 8°. 255
pag. L2.25.
Tita s. Eligii(^Zo^) Noviomensie (iVj^^on)
episcopi (t 6^9) auctore Dadone sive Au-
doeno (St. Otien) episcopo Rotomagensi
(t 683). Libri 3.
Wol nur eine Ueberarbeitong, der jedoch ein alter
Bericht von Andoen zu Grunde li^n mag.
Handschr.: Avignon, Musee Calvet, mbr.
sec. XV. nö251. f. 32. — Chartres, Stadtbibl.
sec. XI. n° 68. — Dijon, Ün.-Bibl. sec. XIL n»
395. — Florenz, vid. Pertz' Archiv V. 67. —
St Gallen, Stiftsb. n» 556. — Montpellier,
Ün.-Bibl. sec. XII. fol. n° 1. vol. V. f. 2. — Pa-
ris, Nat.-BibL sec. XIII. 5287. 29; — s. XIIL
5308. 100; — s. X. 5327. 12; — s. XI. 5359. 15;
— s. XIL 5365. 61 ; — St Germ. sec. XIIL n°
1085. — Troyes, Bibl. sec. XIIL 4^ Reihe VHI
(Bouh. E. 17).
Ausg.: * ed. Surius, Vitae SS. 1. Dec. VI. p.
629 - 685 , ohne den Prolog; Stil geändert. — * ap.
d'Achery, Spicil. V. p. 156 (' ed. nova. 11. p. 76-
81*
1284 VITA S. ELIGH NOVIOMENSIS — VITA S. ELISABETHAE DE THÜRINGIA
122). — *ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii III. p.
198. — *ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVII. p.
479-594. — Auszug ^ ap. Duchesne, Hist. Franc,
sor. I. p. 627. — 'ap. Bouquet, Rec. III. p. 522-
561. — Der Prolog ap. Labbe, Bibl. mss. II.
p. 517. — Homiliae s. E-i ap. Migno 1. c.
LXXXVn. p. 593-654. — Vita rhetorice et oom-
matice expolita: ,lDQuniero8 homines^ ex cod.
Bruxell. n" Ö374-75. fol. 130^ in Catalogus codi-
oum hagiogr. reg. bibl. Brux. I. 1, 1886. p. 470-
483. — Miracles de St Eloi, poeme du 13.
siecle, publ et annote par Peigne-Delacourt
Paris 8. d. (1859). gr. 8". Avec 12 planches. 8 fr.
— Inventio reliquiarum s. E-i Nov. facta a.
1183 et a teste coaevo descripta (ex cod. Paris,
latin.* 12607. sec. XU) ^in Analect. BoUand. IX.
1890. p. 423-436. — » Bruchstücke in Gallia
christiana. IX. p. 1058. 1059. — Notitia de
translatione reliquiarum b. E-i Nov.. a. 1155
^ ap. G. Marlot, Historia metropolis Remensis. II.
1679. p. 370. — *ap. Bouquet, Recueil XIV. p.
395. 396.
Uebers. der Vita auct Aud.: deutsch, Bruch-
stücke von 0. Abel hinter seiner Uebersetzung
des Fredegar («. d.) p. 117; 2. Aufl. p. 160-173.
französ, unt, d. Tit.: Histoire de la vie, ver-
tus, mort et miracles de St. Eioy eveque de
Noyon , trad. du lat de St Ouen ^ par L. de Mon-
tigny. Paris 1626. 8°. — • trad. par Ch. Barthe-
lemy, mit dem Separattit.: i^tudes historiques,
litteraires et artistiques sur le VII siecle : Vie de
S. l:ioy etc, Paris 1847. 8<»- — »trad. et annotee
par Parenty. 2. ed. 1870. 18mo. 2 fr. 50 c.
Erl.'Sehr: Bapst, Oerm., Tombeaa et chasse de 8.
Oermam, tombeau de sainte Ck)lombe, tombeaa de
8. S6verin (constrnita et döcorös par saint Eloi) in
Revue arch^ologiqae. 3. sör. IK. 1887. MaxB, avril.
: La vie de saint £loi ibid. 8. s6r. VH. 1886.
Avril, mai.
Bonnet, Vie de saint Eloi. Carpentras 1855. 12mo.
Oodescard, Vie de s. £loi. Ronen 1856; 2. M. 1868.
Histoire litt6raiie de la France IFI. 1735. p. 595.
Jouhanneaud, Vie de s. Kioi, övdqae de Noyon.
Limoees 1865. 12mo. 80 c.
Labicne de Reignofort, Vie de s.^ioi. Paris 1855;
Limoges 1856. 1863. 18mo.
Laporte , A. de , Un artiste du 7. siöcle , Eligius anri-
faber , s. £loi , patron des ouvriers en m6taax. 1866.
80. 1 fr. 50 c.
(Levesqne, Chr.) La vie et sermons de St. £loyi
6ve(iae de Noyon. Paris 1683. 2 vols. Sf^.
de Linas, Orfevrerie mörovingienne , les oeuvres de
s. Eloi et la vorroterio cloisonnöe. Arras 1864.
Hazzate lli , Cam., Vita di s. Eligio voscovo di Nojon.
Pisa 1767. BP.
Montalembert, Les moines d'Occident. II. Paris
1868. p. 687.
Koander, A., Denkwürdigkeiten IB. 1. p. 106.
Ozanam, Saint Eloi. Paris 1861.
Palacios, Vida y maerte de s. Eioy, obispo de Noyons,
abogado y patron de los plateros. Madrid 1646. ^^. —
Und. 1773. 4P.
Reich, Ose., üeber Andoens Lobensbeschreibang des
h. Eligius. Diss. Halle 1872. SP. 47 pag.
Rettborg, Kirchengeschichte Deutschlands II. p. 608.
Roth, Geschichte des Benefizialweseus p. 299.
Sarvaas , Jan. du Marchio , Disquisitio de vita et scri-
ptis Eligii episcopi Noviomensis. Amstolodami 1859.
gr. 8<>. X. 113 pag.
Vallone, Cos., Cenno della vita di s. Eligio voscovo
di Noyon e di Toumay. Lecce 1876. 16nio. 92 pag ^
Varenborgh, £m., in Biographie nationale de Bei-
gique. VL Bruxelles 1878. gr. SP. p. 665-658 a. v.
Vida de 8. Eioy, obispo de Noyon. Cordova 1727. 8^.
Vita prodigiosa di s. Eligio orefico e vescovo di Nojon.
Verona 1720. 4P,
Wa 1 1 e n b aoh , Deutschlands GeschichtaqaeUen. 6. Aufl.
L 1885. p. 109. 421 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 114.
Vgl Eligius.
De s. Elio seu Aelio confessore Jostinopoli in
Istria in AA. SS. Bell. 18. Jul. IV. p. 395.
Passio s. Eliphii martyris prope Tul-
lum Leucoruni in Gallia (f forte 362),
retractata a Ruperto abbate Tuitiensi
(t 1129).
Ätisy. : in Ruperti operib. * Paris. 1638. II. p.
890-894; • Moguntiao 1631. IL p. 924. — «ed.
Surius, Vit SS. 16. Oct. V. p. 884. — *in AA.
SS. Bell. 16. Oct. VII. 2. p. 812-816. — » ap.
Migne, Patrolog. lat. CLXX. p. 427-436.
Erl.-Sekr.: (Anth, Petr.) LibeUas in quo de reeentiori-
bus sacrarum exaviarum s. EUiphii mart.-tranalatio-
nibns agltur ap. J. H. Kessel, Monnmenta eccle^iae
Colon. I. 1862. p. 248-261; ef. prooem. p. 221-247.
Commentarius praevius in AA. SS. BoU. 1. c. p.
799-812.
Hengozi canon. S. Martini Colon, ad Raperti epist.
ap. Martene , Thes. anecdot. I. p. 290.
Pastoralblatt. Unter Mitwirkung von CaimtKoist-
lichen der Erzdiöcese Köln herausgegeben. XXV.
Köln 1891. gr. 4P. n« vom 20. Nov. Sp. 427-429.
De s. Elisabetha virgine* thaumatarga apud
Graecos in AA. SS. Boll. 24. April. Hl. p. 272.
Tita s. Elisabethae abbatissae Schoen-
augiensis in dioec. Trevir. (f 1165) au-
ctore Ecberto presbyt et canon. Bun-
nensi eins fratre (f 1184).
Ausg. : ^ zusammen mit s. Elisabethae Visio-
num libri V edid. als liber VI Jac. Faber Stapu-
lensis. Paris. 1513. fol. — ^ xusammen mit Vi-
siones s. üildegardis et s. Brigittae. Coloniae
1628. fol. — ^als Vita s. Elisabethae partim ab
ipsamet dictata, partim ab Egberte fnitre scri-
pta in AA. SS. Boll. 18. Jun. III. p. 607-643. —
^wiederholt ap. Migne, Patrolog. lat. CXCV. p.
119-194.
— Reyelationes s. £-ae abb. Seh. auctore
Bogero Cisterc. monacho Anglo in Goenobio
Fordano (cca. 1181) ap. Jac. Faber, Liber trium
virorum et trium spiritualium virginum. Paris.
1513. — Liber revelationum de ss. Ursula et
sociabus in AA. SS. BoU. 21. Oct VIII. p. 163-
173; c/.p. 81-85.
— Rhythmi in laudem s. E-ae Seh. auctore
Emichone abbate Schoenaugiensi (f 1197?) in
AA. SS. BoU. 18. Jun. III. p. 605. 606.
Erl. - Sehr.: Nebe , Die heil. Elisabeth und Egbert v<hi
Schönau in Annalen des Vereins für nassaaische
Alterthnmsknnde u. GeschichtBforBchong. VIII. Wies-
baden 1866. n. 167-292.
V. d. Linde, Handschriften der kgl. Landesbibliothek
zn Wiesbaden p. 97 ff., reiehhcUHge lAteraturangabeH.
Widmann, Sim., Nassaoische Chronisten des Mittel-
alters. Wiesbaden 1882. 4P. p. 1-9.
Tita s. Elisabethae de Thuringia sive
fiiiae Andreae Hungariae regis et Ludo-
vici Pii landgravii Hassiae uxoris (f 1231)
auctore Caesario Heisterbacensi (f
1240?).
Aelteste Vita. Enthalt grOsstentheils den Libellos de
dictis 4 ancill. («. unten) and deshalb kaum dnickwünüg.
Handschr. .'Nordkirchen in Westfalen, BibL
des Grafen. Esterhazy saec. XIV.
VITA S. EUSABETHAE DE THÜRINGIA
1285
Ausg. : * nur Fragmente , einen Brief, die Ein-
leitung zur Vita enthaltend, ed. J. Ph. Städtler
m seiner üebers, des Lebens der h. Elisabeth
von Montalembert. Aachen 1837. Vorrede p.GZLVi.
23. 48. 59. 120. 185. 393. 398. 421. 424 — u. ein
Stück aus der Vita ibid. p. 585-591 (2. Ausg.
1845. p. 572). — ^ Auszug aus der Vita ed. 6.
Boemer in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
Xm. 1888. p. 503-506.
ErL-Sekr.: Boerner, O., Des Caesarini von Heister-
bach Yita 8. Elisabeth and Sermon Aber ihre Trans-
lation in Neues Aichir de. XIII. p. 466-472.
• Yita s. Elisabethae eiusdem au-
ctore Conrado de Marburg.
Handsekr,: Brüssel, k. Bihl. mbr. sec. XV.
fol. zusammen mit Vita Bemardi. — Erlangen,
Un.-Bibl. mbr. Ac. IV. 15.
Ausg.: xu vgl. mit Mencken, Scr. rer. Oerm.
II. p. 2012. — stelleniceise abgedr. ap. Wenck, Ge-
schichte von Hessen. Frankfurt 1767. p. 115.
Erl.-Sekr.: Fichart in Pertz' Archiv n. p. 384.
Vgl. %mim Epistola Conradi.
Yita s. Elisabethae eiusdem au-
ctore Theodorico de Apolda sive de
Thuringia ordinis Praed. libri 8.
Compilation , besonders ans der Vita Lndovid landgr.,
geschrieben 1289. Die Grundlage aller späteren Biographien,
nngebürlich überschAtzt. Vgl. uniar Erl.-Sehr. Montanns.
Handsehr. : Brüssel, k. BibI . mbr. a* 1 320.
— Darm Stadt — Erlangen, Un.-Bibl. chart
94 [H. 122]. — Fulda a' 1477. 4^ n<> 46. —
Middiehill, sec. XÜI. nM172. — Montpel-
lier, Ün.-Bibl. n» 88. — Oxford, Un.-Bibl.
Bodley n« 778. n» 1216. — Paris, Nai-Bibl.
suppl. lat. sec. XV. n® 165. — "Wolfenbüttel,
Chart sec. XV; Weissenburg 38. fol. — libri VIU.
Chart, sec. XV; 76. 27. ms. Aug. fol.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Leet antiq. V. p. 143
(' ed. nov. IV. p. 116-152). — »ap. B. G. Struve,
Acta literaria e mss, IL p. 1. — * ap. J. G. Lieb-
knecht, Biga sanctarum Eiisabetharum , testium
veritatis eTangelicae in Hassia memoria. Giessae
1729. 4^ p. 21. — *ap. J. B. Happel, Diva Eli-
sabetha magnifice coronata, christl. Ehrengedächt-
niss der h. Elisabeth. Marburg 1645. 8°. — • ap.
Kollar, Analecta monum. I. 1761. p. 885-898. —
' ap. Geo. Pray, Vita s. Elisabethae. Tyrnav. 1770.
4«. p. 33-218 {vid. Erl.-Schr.). — Variae lectio-
nes et supplementa ad Theodorici de Thuringia
yitam s. Elisabethae ap. Mencken , Scr. rer. Germ.
n. p. 1987-2006. — Ein Auszug ap. M. Rader,
Bavaria sancta. L Monaoi 1615. fol.
Uebers.: Sant Elspeten Leben vom Pre-
digermönch Dietrich, in 8 Büchern. Ms. "Wol-
fenbüttel, Chart sec. XV; 33. 20. ms. Aug. 4^
— Eine andere deutsche erschien Erfurt 1520.
4^ Sehr selten. — Zwei flamändische in Brüs-
sel, Burg. Bibl. saec. XIV. fol. u. 12mo.
iyi.'Sokr. ; B o e rne r , O. , Tabelle für die Quellenanalyse
der Dietrichschen Vita s. Elisabeth in Neues Archiv d.
Oee. f. ä. d. Gesch. XUI. L888. p. 506 -515.
: Die Vita s. Elisabeth von Dietrich von Apolda
ibid. XIII. p. 472-491; die Bearbeitung von Diet-
richs Vita 8. Elisabeth p. 491-493.
Tita s. Elisabethae eiusdem au-
Ausg. : in Catalogns codicum hagiograph. reg.
bibl. Bruzell. I. 1. 1886. p. 402-424; 425-445.
— Prologus in Tita s. Elizabeth: , Dominus ao
salvator' ex codd. ßruxell. n® 4459-70. fol. 2^
et n« 8609-20 ibid. p. 398-402.
Auctor rhythmicus vemaculus de
vita s. Elisabethae landgraviae Thuringiae,
auctore Johanne ßothe.
UmlaBst 4500 Verse in deatschen Reimen , trocken a.
breit. — Ursprünglich von einem Unbekannten in 7 Büchern
fi;e8chrieben , woraos ein weitlflnflger Auszog bei Oraff,
Diutiska I. p. 844 -489; andere 193 Verse machte D renke
im Anzeiger VI. p. 64 bekannt. Mit Benutzung dieses
Oediditm oder einer gemeinschaftlichen Qaelle schrieb
Rothe die obige Schrift, wie Bodmer und Grftter (Bragur
VI. 2. p. 187) behaupten; er ist aber wol nur der Ueber-
setzer.
Handsehr. : Coburg, Oymna8.-Bibl. mbr. sec.
XV. 4^ — Gotha, chart. n^ 52. 4<*; — chart.
n®l80. 4®. — Chart n» 159.' fol. — Leipzig,
Un.-Bibl. Chart sec. XV. f. 83. 823. 824. 633. —
München. — "Weimar, chart. sec. XVI. 4^ —
Chart, sec. XVIII. 4*. — chart. sec. XVII. XVIII.
4« Vgl. Pertz' Archiv XI. 350.
Ausg.: ap. Mencken, Scr. rer. Genn. II. 1728.
p. 2033-2102.
Erl.-Sehr,: Witzschel, Aug., Ueber das Leben der h.
Elisabet von Johannes Rothe. Jena 1869. BP. 60 ]M»g.
(Äbdruek aus Zeitschrift des Vereins für thüring.
Gesch. u. Altertumskunde. VI. p. 359-412).
s. Bonaventura: Sermo de s. Elisa^
ctore anonymo. Libri 2: ,Igitiir b. Eliza-
beth ^ üb. n enth< Miracola.
beth.
Ausg.: in Bonaventura oper. omn. III. Mo-
guntiae 1609. fol. p. 289.
Dicta quatuor ancillarum, vid. Libellus
de dictis {s. unten).
Epistola Conradi de Marburg
ad papam (Oregortum IX) de vita et
obitu s. Elisabeth: ,Vestre innotescat san-
ctitati'.
Aeltestes Zeugniss Über die h. Elisabeth , aber dfirftig
an Nachrichten über das Leben derselben. Oeecfarieben
zwischen 19. Nov. — 25. Dec. 1232.
Handsehr. : C o b l e n z , k. Staatsarchiv, im Rom«
mersdorfer Bullariom.
Ausg. : ^ ed. Leo Allatius in seinen SvfAfuxia
ed. B. Nihusio. I. Colon. Allobrog. 1653. 8^ p.269,
mangelhaft u. ohne Datum. — *fr««cferÄ.«n Script,
rer. Byzant. XXIII. Venetiis 1733. fol. p. 60.—
' ap. Euchenbecker, Analecta Hassiaca. IX. Mar-
burgi 1735. p. 108-147. — *«n Hessisches ür-
kundenbach. Abth. I. Urk.-Bach der Deutsch-
ordensballei Hessen , hrsgb. von Arth. Wyss. I.
Leipzig 1879. gr. 8** («= Publikationen aus den
preussischen Staatsarchiven. Bd. III) p. 31-35.
n® 34. Wyss hat als Sehluss: , Datum [falsch
statt Obiit] XVI kal. Dec. anno etatis sue XXV '
und daxu eine komische Note, die sofort die
falsche Lesung Datum stait Obiit hätte klar'
machen müssen.
Haec est forma de statu mortis
lantgraviae de Thuringia.
Eine nmständliche Beschreibung des Todes der heil.
Elisabeth.
Ausg. : ex ms. Liesbomensi ap. Martene, Ampi,
coli. L p. 1245-56.
1286
VITA S. ELISABETHAE DE THÜRINGIA
Legende von St. Elsebetten.
Qibt die Volkssage in ihrer ganzen Nairetftt.
Handschr.: München, k. Hofb. n® 218. a*
1476. — N^» 735. a' 1486.
Ausg.: im Passional. Strasburg, Enobloch
1517. fol.
Libellus de dictis quatuor ancil-
larum s. Elisabethae sive examen mira-
culorum eins: Ein biichlein vonn ym vier
Meyden gemacht
'Wichtiges, 1234 aafjrenommenes Protokoll. Hanpt-
qnelle ffir das Leben der n. Elisabeth.
Handschr.: Leipzig, Un.-Bibl. 210.
Ausg.: ap. Mencken, Scr. rer. Germ. ü. p.
2007-2034.
Miraculum s. Elisabeth lantgr.
Thuring.: ,Cum vero'.
Ausg.: ex cod. Bmxell. n« 1770-77. fol. 106'
in Catalogus codicum hagiogr. reg. bibi. Bruxell.
I. 1. 1886. p. 295. 296.
Rothe, Job., Leben der h. Elisabeth =
Auetor rhythmicus (s. vorher).
Sermo de s. Elisabeth in Thesaurus
noYus de sanctis. Norimbergae 1487. 4^ Sermo
CLV.
£}rl.-Schr. : NB. Die Literatar aber die h. Elisabeth ist
fast unübersehbar , und zwar meist erbaulicher Ten-
denz. Hier folgen nur die bedeutenderen Schriften :
Apollinaire, F., La vie de s. Elisabeth fille du roi
de Hongrie^ duchesse de Thurinfre, premiöre reli-
gieuse du Tiers - ordre de s. Fran^ois , augmentSe par
Jean Marie. Paris 1660. Oibt viel Ueberflüssiffea.
Archange, P., La vie de s. Elisabetii e£s. Paris 1692.
12mo. Nicht vul toert.
Barbier, Mme.C, Histoire de s. Elisabeth de Hongrie.
Paris 1856. &>. 1 fr.
Berthold, Carl, Die heil. Elisabeth von Thüringen.
Ein episches Gedicht. Paderborn 1866. 8P. II. 207 pag.
Jk 8.
Bilbassoff^ B., Kaiser Friedrich H und die heil.
Elisabeth «n Zeitschrift für thüringische Geschichte
und Alterthumskunde. VIL Jena 1867. p. 183-142.
Böhringer.Fr., Die Kirche Christi und ihre Zeugen.
IL 2. Zürich 1868. gr. 9>. p. 682-649.
Börner, G., Zur Kritik der Quellen für die Gesch. der
heil. Elisabeth , Landgräfin von Thüringen in Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIII. 1888. p. 483 -516.
Bösen , Ch. H., Die heil. Elisabeth von Ungarn. Leip-
zig, Meline 1847. gr.4o. 50 <^ (= Das Leben derHeifi-
gen. Lief. 2).
Bücking, W., Das Leben der heil. Elisabeth. Hit
2 Holzschn. Marburg 1883. BR.
Burkhardt, Ueber Kopf und Becher, Gürtel und
Tasche der h. Elisabeth in Zeitschrift des Vereins f.
thüringische Geschichte und Alterthumskunde. Jena
1860. IV. Bd.
C r e u z o r , Zur Gemmenkunde , antike geschnittene
Steine vom Grabmal der h. EÜMibeth in der nach ihr
genannten Kirche zu. Marburg. Leipzig u. Darmstadt
1834. gr. 80. Jk 6,
Cronica sant Elisabet, zu teutsch besagend ihr hey-
ligos Leben vnnd wi sie in Düringer Landt ist knm-
men etc. — Am Ende: Getruckt in Erifordt 1520. 4P.
Mit vielen HolxachniUm.
D ahl . Das lieben der h. EUisabeth in Pertz' Archiv II.
p. 333 (Besprechung eines Darmatädier Ms.).
Daniel le ord. Min., Vita e miracoli di s. Elisabetta
d'Ungaria. Bologna 1607. 4P. 89 pag.
Dernaut, Vinc, Leben derh. Elisabeth, Landgr&flnn
von Thürinsfon. Wien 1824. 8».
Diez, K., Die heil. Elisabeth von Ungarn, Landgrttfin
von Thüringen. Essen 1845. 8°. Jk 3.50.
Dudik , B., lieber die Auffindung der Reliquien der h.
Elisabeth , Landgräfln von Thüringen. Wien 1868. 8».
Elisabeth, Fürstinn von Thüringen , als Seitenstück
zurGonovova ncn dargestellt, zur Belebung der Wohl-
thatigkeit. München 1818. 6<^.
Fabricius, Bibl. med. et inflmae latinitatis ed. Mand
VI. p. 225.
Hankins,U., Historiade s. Elisabetha , ooningo Lu-
dovici Thuringiae landgravii. Paris. 1682. 8P.
Happel, J. B., Diva Elisabetha magnifice conniata.
christliche Ehrengedichtniss der heiligen Elisabeth
in zwei Predigten. Marburg 1645. 8^. VoU van Ik-
%eundenmg der Heüigsn.
Helyot, P., Histoire des ordres monastiques. VII.
Paris 1718. p. 287- 293.
Heusinger, C. F., Geschichte des Hospitals Sanct
Elisabeth in Marburg. Nebst Bemerkungen über die
Schicksale der Gebeine Elisabeths und über Wunder -
Heilungen im Allgemeinen. Marburg 1868. gr. 8^. 86
pag. {Abdruck aus den Schriften der Gesellsch. zur
Beförderung der gesammten Naturwisaensch. zu MAr-
burg. Bd. IX.)
H i s 1 0 r y of s. Elizabeth , daughter of king of Hun^rary .
London 16.32. 12mo.
Justi, K.W., Elisabeth die Heilige, Landgräfinn von
Thüringen. Zürich 1797. BP. Oibt «mm voüatändige
LMearatur Hber Mpte. und gedruckte Werke. Neue Aus-
gaben: Giessen 1811. BP und Marbuiv 1835. 8°. Jk 6.
: Züge ans dem Leben der heiligen Elisabeth, I^nd-
grftfln von Thüringen in Justi , Vorzeit, ein Taschen-
buch. 1823. p. 254; cf. II. p. 141.
Eahnis.K.F.A., Die heil. Elisabethj Vortrag. Gotha
1868. 8^. 47 pag. 80 4 {Abdruck aus DIgen u. Niedner,
Zeitschrift f. histor. Theologie. XXXN^III. 1868. p.
692-617).
Koch, Joh. Mich., Historische Erzählung von dem
Schloss Wartburg ob Eisenach u. s. w. 1710. Ent-
hält momehes BexOglich».
Kubelka, Thom., Alzbeta svata, landhrabenka dn-
rinska. Praze 1833. BP.
Lan dau , Inventar des Grabes der h. Elizabeth zu Mar-
burg vom Jahre 1480 in Zeitschrift des Vereins für
hessische Geschichte II. 1840. p. 394-396.
Leben der h. Elisabeth vom Verfasser der ErlOsanir
(einem hessischen Dichter, um 1300 verfasst: nach
6 Hss.) hrsgb. von Max Rieirer. Stuttgart, Bibl. des
litterar. Vereins (Publik, n» 90) 1868. BP. Jk 10.
Liebknecht, J. G., Biga sanctarum Elisabothanun.
Giessae 1729. 4P.
Limperc, Joh., Das im J. 1708 lebende und schwe-
bende Eisenach. Eisenach 1709. Anziehend.
Lipsius, Just., Diva virgo Hallensis in mim Oper. II.
p. 808. cap. 2. Sehr kurx.
Maetzler, Ant., liobensgeschichte der heil. Elisabeth.
Kempten 1813. BP.
Mailath, Joh. Graf, Die Legende der heil. EUsaboth
in Hormayrs Taschenbuch für die vaterländische Ge-
schichte. Jahn?. 1822. p. 211-224. Unbedsutend.
Martinus von Cochem, P., Auseriesenes History-
Buch von den lieben Gottes Heiligen u. s. w. II. 3.
Augsburir [1692J 1732 und öfters p. 802-836. Uebtr-
setxung der Montanusschen Arbeit.
Mattei, Retro, La principessa santa: historia pla, in
cui . . . si narra la vita . . . di s. Elisabetha fi^liuola
del rd d'Ungheria. Tradotta di ftrancese dal sign. Giov.
Tuilio. Vonetia 1624. 4«; wiederh. ibid. 1630. 4P.
Mengerson, Jos. Br. Graf von, Die heil. Elisabeth,
LandgrKfin von Thüringen. Historisches Epos in 9 Ge-
singen. Hannover 1861. gr. 8^. Jl 3.75.
Mey, Jos. H., Characterz^e, Anekdoten und Lebens-
geschichte der heiligen Elisabeth. Eisenach 1822. 8^.
Mielko, Hellmuth, Zur Biographie der h. Elisabeth,
Landgräfln von Thüringen. Inaug.-Diss. Rostock ISSS.
80. 7övaq.
: Die heil. Elizabeth , Ijsndgräfin von Thüringen.
Hamburg 1891. HP. 80 «^ (= Virchow u. Wattenbach,
Sammlung gemeinverständl. wissenschaftlicher Vor-
trSge. Neue Folge. Serie VI. Heft 125).
Montalembert, Charl. Forbes Gomte de, Histoire
de s. Elisabeth de Hongrie, duchesse de Thuringe.
Paris 1836. BP, 9. Mit. ibid. 1861. 2 vol. SP. 16 fr. ;
Louvain 1836. BP; Bruxelles 1838. 2 vol. BP; Liege
1846. 6" : avec une pr6face par L6on Gantier. Atoo
Schromolithogr., 728 gravures et ISOvignettes. Touzs
1878. gr. BP. 25 fr.; 2. M. ibid. 1880. gr. BP. XXIL
650 pag. und öfters. [Uebers.: deutsch ^ von Franz
Ludw. C. d'Alnoncourt. I^eipzig 1887. BP. Jk 2.25. —
*und im Einverständniss mit d. Verf. und mit steter
Bücksicht auf gedruckte und ungodr. Quellen über-
setzt und mit Anmerkk. vermehrt von J . P. Stidtler.
Aachen 1837. BP. Jk 10. (2. Aufl. ibid. 1845; S. Aufl.
Mit 6 Kupferst. Regensbuig 1863. gr.BP. Jk 7.20; neue
Ausg., mit e. Vorwort von K. J. Greith. Einsiedeln
VITA S. EUSABETHAB DE THÜRINGU — \1TA S. EUSABETHAE REG. 1287
1880. 81. Hoch -4«. XVI. 368 pag. 126 Holxsehn. u.
1 FarbenlnU. UK9.60j 2. Aafl. Einsiedeln 1888. 4«.
384 pag, 16 fr. 25 c.) — 'darchgesebenvon E.Herme-
ling. Köln 1859. 8». Ul 1.50. — * Geschichte der h.
Elisabeth. Brixen , theol. Verlagsanstalt 1666. 9>. 461
pag. Jk2. — englisch: Chronide of the life of
Elizabeth of Hungary. traoslat. by Ambr. Lisle Phil-
lip«. London 1889. \^. — italienisch: ^ par Nie.
I^^greUi. Vienna 1888. 8»; 2. ediz. Prato 1853. 9>\
Napoli 1856. gr. 8P. Jk 4.50. — »par Carolina Solaro
della Margherita. Torino 1844. 12ino].
Montalembert, Abr6g6 de Thistoire des. Elisabeth
de Hongrie. Paris 1841. 18mo.
: Moniunents de l'bistoire de sainte Elisabeth de
Hongrie. pr6c6d^ d'one introdnction snr l'ötat de
Tart en France. Paris 1838-40. fol. 50 fr. EtühäU
30 StoMslidte nocA Overbeck , Müller u. s. v.
Montanas, Jacob.. Srärensis (f 1558), Vita illnstris
ac divae s. EUtsabeth, Hnngaroram regis filiae. ' (Mon-
Asterii WestT.) 1511. 4f>. — »wtf. d. Tu.: Divae He-
lisabet Hnngaronim regis filiae vita. Apnd sanctam
Coloniam 1521. 4^ Exempl. in Kassel, Landeabibl.;
in K^f ManeUen'Oymn.; in Marburg, Ünic.-Bibl.
Beide sehr selten. — *tn»derholt ed. Sitrios, De pro-
baüs SS. historiis. VI. 19. Nov. Coloniae Agr. 1581.
fol. p. 488-506. — *iffiederk. ed. Henr. Sodalins, Hi-
storia seraphica vitae b. P. Francisd Assisiatis. Ant-
verp. 1613. fol. p. 557-598. — *noa hrsgb. (mit Ein-
leit.) TOQ Herrm. MQller. Heilbronn 1878. 8». XX.
74 pag. Jk 2. Dieses Werk ist nur eine AnmlifieaUon
der Vita auetore Theod. de Apolda. Fp/. K. W. J u s t i ,
Nähere Nachricht von der äusseret seltenen , von Jac.
Montanas Spirensis verf assten Lebensbeschreibung der
h. Elisabeth in Uallische AUgom. Literatur - Zeitung.
L 1817. p. 149-152; J. K. Hflck, Ueber des Mon-
tanas Lebensbeschr. der h. Elisabeth , Landgräfln von
Thüringen. (München 1804.) B^.
Pauli in i, Chr. Fr., Historia Isenacensis. Fraacof.
1696. 40.
Pfefferkorn, G.M., Aoserlesene Oeschichte von der
berühmten Landgrafschafc Thüringen etc. 1684. £ni-
häÜ das Leben E.'s.
Pray, Geo., Vita s. Elisabethae, viduae landgravü
Thoringiae et b. Margaritae , <)uaram illa Andreae II,
haec Belae IV Hang, regum filia erat. Tymaviae 1770.
4«. 378 mig.
Rady, J. B., Urkundliche Geschichte der Reliquien der
heil. Elisabeth in Der Katholik. LXXI. Bd. II. Mainz
1891. p. 146-164; 254-258; 333-345; 396-413; 507
-627.
Ranke, E.. Elisabeth von Thüringen in Allgemeine
Deutsche Biographie. Bd. VI. s. v.
: Versuch eines Lebensbildes der h. Elisabeth in
Ferd. Pipers Evangel. Kalender für 18(>8. 8^.
Raum er. Fr. v., Geschichte dor Hohenstaufen. m.
VoU Oenehtigheü vber Elisabeth.
Rommel, Chr., Geschichte von Hessen. Cassel 1820
—36. 6 Bde. 8».
Ratenberg, £., Die heil. Elisabetb. Gotha 1884. ^.
.Ä4.d0.
Scharfenberg, A., Die Wiederauffindung der Ge-
beine der h. Elisabeth. Mainz 1855. 8^. 24 pag. 40 <|
Schmerbanch, M., Elisabeth dio Heilige, Land-
gräfln von Thüringen. Neu bearbeitet. Erfurt 1827.
8P. Jk2. Plagiat aus JusH. Mit Forträt.
Schoppe, Am., geb. Weise, Leben Elisabeths der
Heihgen etc. Jena and Leipzig 1830. 8'^ ; Gera 1834.
8^. FUmumtiseh behandelt.
Schulze, Chr. Fr., Elisabeth, Herzogin zu Sachsen
and Landgräfin von Thüringen. Gotha 1882. 8».
Simon, G., Ludwig IV genannt der Heilige, Land-
graf von Thüringen und Hessen and seine Gemahlin,
die heilige Elisabeth von Ungarn. Ein geschichtliches
Lebensbild aus dem Zeitalter Kaiser Friedrichs II.
Frankfurt a. M. 1854. 8». Jk 3. Treffliches Werk in
sehliehier Atisführuna.
Städtler, s. unter Montalembert.
Stolz, Alban, Die heil. Elisabeth. Ein Buch für Chri-
ston. Freiburg i. Br. 1805. Ö^. 315 pag. Jk2\ 3. verm.
Aufl. ibid. 1866. BP. ul 3; — verm. Aufl. Prachtausg.
ibid. 1866. gr. 8o. ul6; 6. Aufl. ibid. 1888. 8». VIU.
415 fag. ul3.
T&ncka- Hoff mann. Clementine. Vie de s. Elisa-
beth, dachesse de Tharinge etc. Paris 1846. 12mo.
— deutsch Übersetzt von Joh. Laxy. Gleiwitz 1847.
12mo; wiederh. ibid. 1852. 8^.
Thon, J. C. S., Schloss Wartbai^ etc. 4. Aufl. Eise-
nach 1826. S«.
Toppias, Andr., Historia der Stadt Eisenach, verf.
IbOO.
Türkheim, J. de, Tablettes g^nöalogiqnes dos illu-
stres maisons des ducs de Zaehringen, markgr. et
mnds - ducs de Bade. Darmstadt 1810. Heüt manche
Ihmkelheit in dm Famüieniferhältnissen Elisabeths auf.
Ursinas (Bäring), Adam, Molybergensis , Chronica
Tharingiae vemaculum (—1547) ap. Mencken, Scr.
rer. Germ. IH. Oibt numehes Schättbare.
Vie de s. Elizabeth, fille d'Andr6 roy de Hongrie et
du prinoe Louis landgrave de Tharinge et de Hesse,
8on espoax, aveo an abT6g6 de l'hist. des landgraves
de Thuringe, recueillie de plas aateurs contompo-
rains. Paris 1661. 8».
Vita, ossia volgarizzamento della vita di s. Elisabetta
di Ungheria langravia di Taringia. Teste antlco to-
scano , ora per la prima volta stampata (per cara di
Marcantonio Parenti). Modenal818. o^. 62 pag. Äurea
operetta.
Von der Verehrung der h. Elisabeth von Thüringen
im brabantisch - hessischen Stamme tu Der Katholik.
1891. I. p. 575. 576.
Wadding, Luc, Annales Minorum seu triam a s.
Francisco ord. institutorom. Vol. I. and II. Romae
1732. fol. Beide Bände liefern bedeutende Beüräge wem
Lä>en Elisabeths.
Wattenbach, Deutschlands Geschidittqaellen. 6. Aufl.
n. 1894. p. 370. 46.5. 486.
Wegele, Fr. X., Die heilige Elisabeth von Thüringen
in V. Sybels Histor. Zeitschrift V. 1861. p. 351-397.
We i n r i c h , Jerem . . Mnemosynon ][>anegvricon i. e.
vita , mores , studia ac gesta d. Elisabethae. Erford.
1628. 4«.
Wenck, K., Dio heil. Elisabeth in v. Svbels Histor.
Zeitschrift. N. F. XXXUI. (der g. Reihe LXIX.)
1892. p. 209-244.
Werfer, Alb., Leben der heil. Elisabeth. Rogonsburg
1844. 8P. Mü Porträt.
Wertner, Mor., Die h. Elisabeth, Lsndgräfin von Thü-
ringen in Der deutsche Herold. XXII. Berlin, Febr.
1891. p. 20-22.
Winkelmann, J. G., Beschreibung der Fürsten-
thümer Hessen und Hersfeld. Bremen 1698. fol. Im
selten Theüe steht die Gesdnehie der h. Elisabeth, an-
muthig und genau erxählt.
Zedlitz-Trützschler.Elisab. Gräfin, Dieb. Elisa-
beth , Landgräfln von Thüringen. Eine Festgabe zur
800jähr. Gründungsfeier der Wartburg. Halle 1867.
80. 52 pag. Gedicht.
Zimmermann, J. A., Die h. Elisabeth von Ungarn,
Landgräfin von Thüringen u. Hessen. Ein Lebens-
bild frei gezeichnet nach Graf von Montalembert.
Einsiedeln 1870. 8P. 224 pag. Jk 1.80.
Vgl. Leben des h. Ludvig IV Landg. v. Th.,
oben p. 714.
Tita b. Elisabethae Hungarae filiae
regis Andreae III ord. Praed. (f 1338)
Thosae in Helvetia. Ex Gennanico Hen-
rici Mureri.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 6. Mai. II. p. 123-128.
Yita 8. Elisabethae landgravlae Thaiingiae «
Yita 8. Elisabethae de ThuriDgia.
Yita s. Elisabethae reginae Lusitaniae,
viduae, tertii ord. s. Francisci (f 1336)
auetore anonyme fere coaevo.
Ausg. : ex cod. Lusitana lingua Scripte hie in
latinum translata in AA. SS. BolL 4. Jol. U. p.
173-197. — Summarium miraculorum recen-
tiorum ibid, p. 197-201. — Relatio facta coram
Urbano pp. YIII a Franc. Mar. episcopo Ostiensi
1625 de vita etc. ibid. p. 201-211. — Appen-
dix de visitatione corporis a. 1612 ibid. p. 211
-213. — Translatio a. 1697. p. 850.
Erl.-Sehr.: Carillo, J., Historia de s. Isabel, infanta
de Aragron y reyna de Portugal. Zaragoca 1615. 4^^.
Correa de Lacerda, F., Historia da vida da rainha
Santa Izabei. Lisboa 1680. 4P.
Coste, Hilar. de, Vlta s. Eliaabethae, Lusitaniae re-
ginae. Paris. 1626. 89.
1288
VITA YEN. EUSABETH 8ANCT. — VITA S. EMANI
Figani^re, Fred. Franc, de la, Memorias das rain-
has de Portugal D. Theresa — Santo Isabel. lisboa
1869. Sf>. Mü 8 TafOn,
Freire, Franc, De rebus s. Elisabethae , Lusitano-
rum reginae. Lngduni 1627. 12ino.
Fuligatti, Oiac, Vita s. EUsabethae , reginae Por-
tugalliae. Bomae 1626. ^.
: Vita di s. Isabella r^^na di Portogallo. Borna
1626. 9>. 88pag.
Gomee, Ant., vlda de s. Izabel. Evora 1626. fol.
Janning, Comment. praevius in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 169 -178. Cf. p. 848 - 850.
Isabella, Königin von Portugal. Passau 1880. 8^.
Perpin i anu 8 , Petr.. Devita et moribus b. Elisabethae
Lusitaniae rM;inae iustoria. Colon. Agripp. 1609. 8*^.
Belation of the life, virtuos and miracles ofs. Eliza-
beth, called the Peace-maker, queen of Portugal.
London (Bruxelles) 1628. 12mo.
Benaud de Bouvray, Bistoire de s. ElisabeÜi, reine
de Portugal. Paris 1841. 82mo.
Torres , Juan, Vida y milagros de santa Isabel. Madrid
1626. 8».
Vera ▼ Znniga, J. A. de, Vida de s. Isabel de Por-
tugal. Borna 1626. 8P.
Tita ven. Elisabeth sanctimonialis in
Erkenrode ord. Cisterc. Leodiens. dioec:
^Quoniam ut'.
Ausg.: ex cod. Bruxell. ii<> 2864-71. fol. 94''
et cod. academ. Leodiens. n^ 135 in Catalogus
codicum hagiograph. reg. bibl. Bruxell. 1. 1. 1^6.
p. 362-378.
Tita b. Elisabethae virginis regiae, fan-
datricis monasterii Longi-Campi prope
fanum s. Clodoaldi in agro Parisiensi (f
1270) Gallice scripta per Agnetem de
Harcourt abbatissam Longi-Campi.
Ausg, : unt d. Tit, : Vie d*lsabelle , soeur de
St. Louis, roi de France xusammen mit Join-
ville ed. Ducange. Paris 1668. fol.
üebers. : latine interpr. Pinio in AA. SS. Boll.
31. Aug. VL p. 798-808. Cf. Stiltingii comment.
praevius ibid. p. 787-798.
Erl.-Sehr.: Andr6, Jean Franp., Histoire de s. Isabelle
de Fnince, soeor de s. LoaU et fondatrico de l'abbaye
de Longchamp. Carpentraa 1866. 12mo. 1 fr.
Miraeus, Anb., Isabellae sanctae: Elisabetha Joannis
Baptistae mater, Elisabotha Hangara, Isabella regina
Portngal., Isabella s.Ludovicisoror. Braxellis 1622. 8<^.
De s. Elisaeo propheta Samariae in Palaestina
Papebrochii sylloge bist, in AA. SS. Boll. 14.
Jun. IL p. 784-786.
De s. Elmero episc. Molhanii in dioec. Leo-
diensi (saec. VII. VIII) Pinii sylloge in AA. SS.
Boll. 28. Aug. VI. p. 485-488.
Yita s. Eloquii abbatis Latiniacensis
[Lagny^ f post 651] auctore monacho
"Walciodorensi.
Ausg.: ex ms. Traiect. ed. Surius, De pro-
batis SS. histor. 3. Dec. VII. 1581. p. 977. 978
(XII. 1618. p. 120). — Eine etwas andere Re-
daction enthält Vita alia et translatio d'apres un
ms. du 13. siecle in Analectes p. servir ä l'bist.
ecclesiast. de la Belgique. V. 1868. p. 344 sq.
Wrl.'Schr.: Analectes p. 8. ä Thist. eccl6s. 11. 1866.
p. 266.
Histoire litt^rairo de la France. VI. 1742. p. 90.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. 11. 1669. p. 668.
Martene, Ampi, collect. 1. 1724. p. 287.
Sackur, £., Der Rechtsstreit der Klöster 'Waalsort
und Hastidre in Deutsche Zeitschrift fUr Geschichts-
wissenschaft, n. Freibur^ i. B. 1889. p. 376-879.
Schnitze, Forschungen z. Gesch. der Klosterr^orni
im 10. Jahrh. Dias. Halle 1888. 8^. p. 36.
Tita s. Elphegi Cantuariensis archiepi-
scopi (t 1012) et translatio auctore Os-
berno ecclesiae Gantaariensis monacho
<t cca. 1100).
Handsckr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. I. 2. 1862. p. 619-623 n® 1220-1223.
Ausg. : ^ ex ms. cod. S. Mariae Bonifontis in
AA. SS. Boll. 19. April, n. p. 631-642. — *ap.
Wharton, Anglia sacra ü. p. 122-147. — 'ed.
Surius, Vit. SS. 19. April. — *v;iederh. ap. Ma-
bülon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 115-127.
— *ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IL p. 439-463.
— «ap. Migne, Patrolog. lat CXUX. p. 375-394,
— Epitaphium ibid. p. 394. — De s. El-
phego archiep. et mari ap. Gapgrave, Nova le-
genda Angliae p. 126^-130.
De 8. Elphego cognomento Calvo episc. Win-
toniensi in Anglia (f 951) comment. histoiicus
in * AA. SS. Boll. 12. Mart. IL p. 229-231. —
* ap. Mabülon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p.
233-235.
De s. Elpidephoro mart. apud Graecos in AA.
SS. Boll. 3. April. I. p. 251.
Acta s. Elpidii abbatis patroni oppidi
s. Elpidii in Piceno (f ante 410).
Ausg. : graece ex editione Meursii et lat. inter-
prete Stiltingio in AA. SS. Boll. 2. Sept I. p. 886
-388, c. eiusdem comment. praevio ibid. p. 378
-386.
De SS. Elpidio episc, Cyone presb. eins fratre
et Elpicio levita Atellae in Campania felice (saec
V) Henschenii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 24. Mai. V. p. 282. 283.
De s. Elpidio episc. Lugdunensi in Gallia (saec.
V) Stiltingii sylloge bist, in AA. SS. Boll. 2. Sept
I. p. 388. 389.
De 88. Elpidio mari et Arcbontio conf. Brivate
in Arvernia Qalliae provincia in AA. SS. BoU.
18. Jun. ni. p. 574.
De b.'Elsiario monacbo in Vasconia in AA.
SS. Boll. 5. Jun. I. p. 507.
De SS. Elvano episc. et Meduino in Anglia
(t cca. 198) in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 10.
Erl.'Schr.: Neamann, E. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 298.
Yita SS. Elzearii de Sabrano, baronis
Ansoysii et comitis Ariani confess. Pa-
risiis (f 1323) auctore anonymo.
Ausg. : ex mss. Boddec. in AA. SS. Boll. 27.
Sept VII. p. 576-594.
Sri. -Sehr.: CorTinus, Comment. reram a s. Elzeario
geatamm. Ingolstadii 1620. 12mo.
Snysken, Comment. praevios in AA. SS. BoU. 1. c
p. 628-576.
Vita s. Emani presbyteri mart in agro
Camotensi ia Gallia (saec. VI) auctore
coaevo.
'Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 16. Mai. III.
p. 596-599.
Erl.-Sckr.: Histoire litt^raire de la France. EL 1735.
p. 414.
DE S. EMEBERTO — YITA S. EMMERAMMI EP. FRISINGENSIS
1289
De 8. Emeberto episcopo Cameracensi (saec.
THI) = De 8. Ableberto.
De s. Emareirtiaiim Tirg. mart Bomae (saec.
m) in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 458.
Yita s. Emerici ducis, b. Stephan! Hun-
garomm regis filii (f 1031) auctore ano-
nym o.
Handaehr,: 'Wien, k. Hofb. saec. XY. olim
Xiuoaelac.
Ausg.: ^ in Legende sanctorom regni Hun-
garie in Lombardica historia non contente. s. 1.
et a. (Venetiis 1498.) 4". n* 15. — »trfcm opus,
repetit. Cracoviae 1511. 4**. — 'mit verändertem
Stil ed. Surius, Vit SS. 4. Nov. VI. p. 81-83.
— ■* iciederk, ap. Bongars, Rer. Hnng. scr. p.
281-283 — u. *ap. Schwandtner, Scr. rer. Hun-
gar. I. p. 429-432. — *ex cod. Vindob. ap. End-
licher, Rer. Hungar. mon. p. 193-201. Qt. Bon-
finii rer. Hungaric. decad. 2. Üb. 2. — 'ed.
M. Florianus in Historiae Hungaricae fontes do-
mestici. Pars I. Vol. 1. p. 129-139. — 'in AA.
SS. Bell. 4. Nov. II. prs. 1. p. 487-491 unt, rf. Tit.:
Vita 8. Henrici ducis ... — Excerpta e ser-
mone Fr. Pelbarti de s. Emerico dnce ed. M. EIo-
rianns 1. o. p. 139-143. — E Breviario Stri-
goniensi an. 1515 ibid. p. 143-149.
Erl. - Sdvr. : F 1 o r i a d n 8 , M. , Animadveniooefl de aetate
legendae b. Emerici ducis et de vera nominii» eins
fonna m Hist. Hangar, fontes 1. 1. p. 232-2S6.
Marc z all, Heinr., Ungarns GeschichtsqaeUen. Berlin
1882. 9>. p. 21-23.
Poncelet, Alb., Commentarias praevius tn AA. SS.
Boll. 1. c. p. 477-487.
Pray, Q., Dissertationes hist. -crit. de s. Salomone
re^ et Emerico dnce Hangariae. Posonii et Cass.
1777. 4«.
Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen . 6. Aufl.
II. 1886. p.186. not. 3; G.Anfl. U. 1894. p. 210. not. 1.
Tita s. Emerii abbatis et s. Candidae
eius . matris (saec. VIII).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 781-783.
De 88. Emerita, Septimino, Satuaneno etc. mar-
tyribus tn AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 288.
De 88. Emerito, Hereto, Yictoriano ete. mar-
tyribas Aquileiensibus in AA. SS. Boll. 11. Jnn.
U. p. 463.
De s. Emetorio agricola sive s. Matino aut s.
Madi martyre in tracta Barcinonensi (f cca. 480)
comment historicus in AA. SS. Boll. 3. Mart. I.
p. 244. 245.
Acta SS. Emetherii et Celedonii mart
Calaguri in Hispania auctore Aurelio
Prudentio.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Mart I. p. 229.
230. — Acta alia ex variis mss. Und. p. 231.
232. — Alind compendium ibid. p. 232. — De
reliquiis et miracolis eorum ibid. p 233. 234.
De 88. Emetrio, Maxime, Felicissimo mart. Ro-
manis in AA. SS. Boll. 24. Janr. II. p. 590.
De 88. Emlla diac. et Hieremia mart. Cordubae
in Hispania (f 852) Suyskenii sylloge histor. in
AA. SS. Boll. 15. Sept V. p. 102-105.
De 88. Emilio, Basilio, Praetextata etc. mart
Airis in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p. 308.
De 8. Emma in Saxonia inferiori (t cca. 1040)
in AA. SS. Boll. 19. April. IL p. 962-964.
Yita s. Emmerammi episcopi Frisin-
gensis (f 652) authentica auctore Ar-
beone (Arpeone seu Aribone) epi-
scopo Erisingensi (764 — 783).
Ob der in der Ans;, gebotene glatt zu lesende Text
die ursprüngliche Fassung ist, bleibt fhiglich. Entweder
ist diese Vita Überhaupt nicht von Arb» Terfasst oder nur
die Ueberarbeitung eines altera verlorenen Originals.
Handsehr.: Einsiedeln, Stiftsb. cod. )at n^
261. saec. XI ine. 8®. — München, Staatsbibl.
cod. lat. n''4618 (olim Benedictb. 118) saec. X.
XI. 8»; — n* 19162 (Tegems. 1162) saecX. 8^
— n*9516 (Oberaltah. 16) saec. XI. foJ.; — prior
pars (cap. 1-24) n^ 7420 (Indersd. 20) chart. sec.
iV et n<» 7675 (Indersd. 275) chart. sec. XV. —
Würzburg, Un.-Bibl. cod. lat. Th. Q. 23. sec.
X. 8^
Ausg.: nunc primum ed. Bern. Sepp in Ana-
lect Bolland. YIII. 1889. p. 220-255; cf. intro-
duct. p. 211-220. Notae in eandem p. 356. 357
(auch besonders hieraus abgedruckt Broxellis
[ßatisbonae, Pustet] 1889. gr. 8^ 47 pag., 4 tob.
Jk2.
Yita s. Emmerammi eiusdem alia
auctore eodem Arbeone.
Teztus ab antecedentt yita non leviter abhorret. Sepp.
— Er kommt in keinem bayerischen Mpt. vor, woraus ge-
schlossen irird, dass sein Ursprung ausserhalb Bayerns
liege.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect antiq. II. — 'ed.
Surius, Vit SS. 22. Sept V. p. 371. — «ex ms.
in AA. SS. Boll. 22. Sept VI. p. 474-486.
Sri.' Sehr.: Hauck, Alb., Eirchengeschiohto Deutsch-
lands. I. Leipidg 1887. p. S42. 343.
[Hundt.] Auszüge aus den hinterlassenen Papieren
des Grafen Hector ▼. Hundt fiber das Leben der Hei-
ligen Emmeran und Corbinian , rerfasst vom Bischof
Arböo von Freising tn Jahresbericht des hist. Vereins
von Oberbayem. Bericht 44. 45. München 1888. Et
ist nur ein Capüä tferöfferUUdU.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte II. p.l69.
258.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p . 77
(5. Aufl. I. 1885. p. 116; 6. Aufl. I. 1893. p.l28).
"Winter, A., üeber Emmerans Biographie von Aribo,
vierten Bischof zu Freising , als Ouolle f. die älteste
Profan - und Kircbenffeschichte Bojoariens tn seinen
Vorarbeiten z. Beleuchtung der österr. u. baierischen
Circhengesch. II. 8. München 1810. 8®. p. 153.
Yita s. Emmerammi eiusdem a
Meginfrido praeposito Magdeburgensi
conscripta.
Handsehr.: Admont, Stiftsb. mbr. sec. XI.
fol. Pertz' Archiv VI. 172; — mbr. sec. XI. fol.
Pertz 1. c. p. 174. — München, k. Hofb. sec.
XI. 0. 3. Cod. Emm.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. II. p. 1-32
(»ed. nov. III. 1. p. 86-101). — ' wiederh. in
AA. SS. Boll. 22. Sept. VI. p. 486-494; — u. * ap.
Migne, Patrolog. lat CXLI. p. 969-986.
Arnolfus seu Arnoldue ex comi-
tibus de Cham et Vochburg, praepositus
S. Emmerammi: De miracuUs s. Emme-
rammi. Libri 2.
Seltsam geschmacklose Schrift in Fonn eines Dialogs.
Verfasst zwischen 1085—1037.
1290
VITA S. EMMERAMMI EP. FRISINGENSIS -- DE S. ENGELMüNDO
Handschr.: München, k. Hofb. sec. XL 0. 3.
Cod. Emm. Bat.
Ausg.: ed. Conisius, Lact, antdq. IL p. 33-170
(ed. 2*. m. 1. p. 105-160). — Fragmente blos
* ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. sec. VL 1. p. 5
et p. 476. — * in AA. SS. Boll. 22. Sept. VL p.
495-511. — ^unt. d, Tit.: Ex Araoldi mon. S.
Emm. libris 2 de s. Emmer. ap. Pertz, Mon. 8cr.
IV. p. 543-574 ed. Waitz mit Fortlassung der
moralischen Betrachtungen. — * wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CXLI. p. 989-1090.
Erl. - Sehr. : Blnmbergertn Archiv f. österreichische
Geschichtsauellen X. p. 864.
AVa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtsqnellon p. 246.
247 (6. Aufl. II. 1886. p.59; 6. Aufl. U. 1894. p.64).
— Arnoldl einsdem Officium proprium s. Em-
merammi in AA.SS.BoU. 22. Sept. VLp. 512 -5 15.
— Carmen acrostichon in Vitam s. Emme-
rammi auct. Meginf redo ' ap. Pez, Thes. anecd.
IV. 2. p. 37-39. — Un AA. SS. Boll. 22. Sept. VI.
p.511. — Carmen rhythmicum de s.E-o tw Neues
Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. VIL p. 605-608.
— Homilia Arnold! einsdem de octo beati-
tudinibus et s. Emmerammo episc. ^ ap. Pez 1. c.
IV. 2. p. 29-37. — « ap. Migne 1. c. CXLL p. 1089
-1094.
— Constantis sacerdotis Sormo de passione
et gloria s. Emmerammi martyris * ap. Pez, Thes.
anecd. IV. 2. p. 24-29. — ^tciederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. XCVI. p. 1367-1370.
Erl.'Sehr.: An sei m, ord. s. Ben., Siegreiche Unschuld
des h. Emmenuni , d. i. Beschreibang dessen Lebens,
Marters and Wonderzeichen. Begensparg 1726. 8^.
343 pag.
Coelestinns, Abt zu S.Emm., Mausoleum oder herr-
liches Grab des Bayrischen Apostels u. Blatzengens
Christi s. Emmerami. Straubing 1672. 4<^; wiederhoU
Begenspurg 1660. 40.
Endres, J. A., Die nenentdeckte Confessio des h.
Emmeram zu Begensburg. Begensbui^g 1895. gr. BP.
65 pag. .411.20.
Martyrium, Das, des h. Emmerao in Der Katholik.
1860. I. p. 212-218.
Scholliner, Herrn., De patria, opiscopatu et mar-
tyrio s. Emmerami disquisitio crit. in Westenrieders
Boytrflge z. vaterlllnd. Historie. II. p. 1- 29.
S trau SS, Frz. Jos., Leben und Leiden des h.£mmeran,
Apostels in ßfuorn u. Bischofs zu Begensburg. Begens-
burg 1830. 80. Mü P&riTcU.
Snysken, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 454-474.
Acta s. Emygdii episcopi Asculi in PI-
ceno (f 303. 304), s. Valentino eius di-
scipulo tribiii solita.
Ausg.: ex Offic. peiTet. eccl. Asculanae se-
cund. editionem a. 1522 collata c. ms. in AA.
SS. Boll. 5. Aug. n. p. 28-36. Cf. Boschii com-
ment. praevius ibid» p. 16-28.
Erl.'Sehr.: Giovanetti, M., Vita di s. Emiddio mart.,
primo vescovo et protettore della cittä d'Ascoli.
Bonciglione 1631. 8^.
Masdeu, H., Difesa critica deirli antichi atti del s.
mart. Emidio vesc. d'Ascoli nel Piceno .... contra
le censuro de' chiarissimi BoUandisti. Ascoli 1794.
42. 133 pag.
Savaroze, V^inc, Sant' Emidio vesc. e mart., patrono
della cittA di Ascoli Piceno. Orazione panegir. Bo-
logna 1877. 16mo. 22 pag.
Vita di s. Emidio vescovo d'Ascoli e martire. Siena
1803. 8».
De s. Encratide sive Engratia virg. et mart.
Caesaraugustae in Hispania (t 304) Hensclienii
dissert. in xVA. SS. Boll. 16. April. IL p. 410-412.
Tita s. Endei abbatis Araniensis in
Hibemia (f cca. 540).
Ausg.: ^ex ms. ap. Colgan, AA. SS. Hiber-
niael. p. 704. — *ex ms. in AA. SS. Boll. 21.
Mart III. p. 269-274 c. comment praevio p. 267-
260. Vgl. Hardy, Descr. catalogue of materials.
I. 1. 1862. p. 86. n» 270.
Vita s. Eneconis abbatis ord. s. Bene-
dicti Onniae in Hispania (f 1057) brevior.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Jun. L p. 110. 111.
— Acta prolixiora ex Tamajo, Ypezio et Da-
meto ibid. p. 111-126.
Erl.'Schr.: U&hiUon in AA. SS. o. s. Ben. saoc. VI. 2.
p. 104-107.
Papebrochii commentar. praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 107-110.
Yita s. Engelberti archiepiecopi Colo-
nieneis (1204—1225) auctore Caesario
Heisterbacensi. Libri 3.
Eine der spätesten kirchlichen Biographien , die noch
geschichtlichen Wert haben. Voll warmen Oefuhls. .Ein
Werk altkölnischer Kunst.' Böhmer, Font. IL p. xxxn*.
Handsehr.: Nordkirchen, Graf Esterhazvs
Bibl. mbr. sec. XIV. 4°. — Paris, Nat.-Bibl.
n«> 5617. sec. XVU. — Brüssel, chart, sec. XVJL
Ueber noch unbenutzte vgl. Pertz* Archiv Tl.
p. 36; VIL p. 62; VIH. p. 522.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historüs.
7. Nov. VL p. 137-165 (• ed. Colon, a. 1617. p,
185-212), mit Teoctveränderungen. — * ed. Aegid.
Gelenius unt. d. Tit. : Vindex libertatis ecclesiast.
et martyr s. Engelbertus archiep. Colon. Colon.
Agripp. 1633. 4°. p. 1-375. Mit umfangreichen,
aber jetzt wertlosen Anmerkungen. — * der Text
wiederh. ap. Böhmer, Fontes IL p. 294-329, ohne
das dritte Buch, welches die Wunder enthält.
üebers. : deutseh im Auszuge von C. Schölten
in Katholisches Magazin f. Wissenschaft u. Leben.
IL Münster, p. 406 sq.
ErL-Sekr.: Ficker, J., Engelbert der Heilige, Erz-
bischof von Köln u. Reichsverweser. Köln 18ä3. ^'.
Gebauer, A., Legende von dem h. Engelbertus , Erz-
bischoffo und Gründer des Domes zu Köln. KGtn 181$.
8®. 15 pag. Vene.
Gelenius, Aegid., S. Engelberti archiep. Colon, hi-
storia. una cum brevi ttuae aetatis annalinm nobiliom
familiarum editione. Colon. Agripp. 1632. 4<>. Cum
effigie.
Janssen in Annalen des histor. Vereins f. d. Nieder-
rhein. I. Köln 1855. p. d2-95.
Ranke, E., Zur Kritik der Biographie des h. EngeN
bert in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. IV. 1879.
p. 202-206.
Strunck,M., Westphalia sancta ed. Giefers. I. Pader-
bomael8o4. p. 165-174.
"Wa ttenbach. Deutschlands GeschichtsqueUen p. 4(&
(5. Aufl. IL 1886. p.»76; 6. Aufl. 11. 18dl. p.4l2;.
Vgl. Caesarius Heisterb.
Yita s. Engelmari eremitae mart. in
Bavaria (saec. XII) auctore anonyme.
Ausg.: *ed. Canisius, Lect. antiq. VI (ed. 2*.
m. 2. p. 212. 213). — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
14. Janr. L n. 977. 978.
Vgl. Relatio de origine.
De s. Engelmundo presb. Velsenae in Hollandia
(saec. VIII) Henschenii sylloge hist tu AA. SS-
BoU. 21. Jun. IV. p. 115. 116. (Rovenius, arche-
veque de Philippes a puhlU en 1640 V Abrege
de la vie de s. Engelmond dans le livre: Heures
ACTA S. ENIMIAE — ACTA S. EPHYSII
1291
k Tusage des catholiques Homains de Tarcheveche
d' Utrecht) Cy. van Heusde, Batavia sacra I. p. 155.
Acta s. Enimiae virg. et Francorum
Clotarii II regis filiae (saec. VII. VIII),
abbatissae in dioec. Mimatensi [Meruie] in
Occitania.
Ausg.: ex ms. bibl. nat Paris, lat. n® 913 ed.
presbyter Ponrcher. S. Martini de Bobali bus 1883.
8°. — TIe de s. Enimie, par Bertram de Mar-
seille (saec. XIV), in provenzalischer Sprache
zum erstenmale Yollständig hrsgb. von C. Sachs.
Berlin 1857. 8^
Brl.-Sdir.: Abr6g6 de la vie de s. Enimie. Hende
18Ö8. ISmo.
D e ] i s 1 e , L6op., m Reyne des soci6t68 sar. VIII. 1862.
p. 68.
Jory, Histoire de s. Enimie, tieifire m^rovingienne,
fondatrice d'nn monastöre royal en Gövandan an com-
mencement da 7. siöcle. Mende 1874. 18mo. XXIV.
146 pag,
Pascal, Jean B. E., Becherches historiqnes et cri-
tiques sur s. Enimie et snr la rille de ce nom, an
diocdse de Mende («n«< Geyandan , Gabalam). Paris
1846. 80. 50 pag.
: La vie de s. Enimie , fille de Clotaire n. Paris
1849. 80.
Snysken, Comment. bist. - oriticns «h AA. SS. BoU.
6. Oct. III. p. 406-413.
De 8. Ennodio episc. Ticini seu Papiae in Italia
(t 521) Sollerii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 17. Jul. IV. p. 271-276.
Erl.-Sehr.: Löglise, Stan., Saint Ennodios et la sa-
pr6matie pontificale an 6. si^le (499 — 508). Lyon
1890. 80. 86 pag. (E^r/mäie rUniversit6 catholique).
Magani, Franc, S. Ennodio ardvesGovo di Paria.
Pavia 1887. 8 rol. 80.
Piper, Ferd., Zar Gesch. der Kirchenväter aas ejpi-
graphischen Quellen in Briegers iSeiischrirt für Kir-
chengeschichte. I. Gotha 1877. p.239-2ö6: Ennodvua
BUehof tfon Piavia.
Vgl. Ennodias.
De s. Enogato sive Egnogato Alethensi episc.
in Britannia (f 631) in AA. SS. Boll. 13. Janr. I.
p. 822.
De S8. EiKNifl et Quirione mart. in AA. SS.
Boll. 13. Janr. I. p. 767.
De 8. EoaMo episc. Viennae in Gallia (f cca.
715) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 7. Jul. IL
p. 482.
De S8. Eocapo, Tertollia, Antonia etc. mart.
in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 81.
De SS. Eovaldo et Sixto prope Gerundam in
Bispania sub Daciano in AA. SS. BoU. 7. Mai.
n. p. 134.
De 8. Epaphro episc. Colossensi et mart. in
AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 581.
De s. EpaphrodHo episc. Tarracinae in Italia
(saec. II) in AA. SS. Boll. 22. Mart. III. p.369. 370.
Yita s. Eparchii abbatis Inculismensis
(Engolismensis, f 581) auctore anonymo
coaetaneo.
Äusg,: *ed. Surius, Vit, SS. 1. Jul. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 267-270.
— » in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 112-11.Ö. —
Gloria posthuma ibid, p. 115-118. Cf. Sol-
lerii comment praevius ibid. p. 109-112.
BrU-Sckr.: Histoire litt6raire de la France. III. 1735.
p.407.
Yita s. Eparchii confessoris, ex san-
ctorali Bernardi Guidonis.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 519-525.
De ss. Epegato, Eustasio, Victia, Castulo eie.
mart Romanis in AA.SS.Boll. 28. Mai. VI. p. 746.
Miracula s. Ephebf = Miracula s. Euphebii.
De SS. Ephenico, Casto et Pol limine mart Me-
diolani in Insubria in AA. SS. Boll. 9. Mai. IL
p. 364.
Acta SS. Epliraem, Basilei, Eugenii eic,
episc. mart Chersone in Tauria (saec. IV).
Ausg.: ex menaeis Graecor. in AA. SS. Boll.
7. Mart. I. p. 642, c. comment praevio p. 639-642.
De s. Ephraem Syro Edessae in Mesopotamia
(t 378) in AA. SS. Boll. 1. Febr. I und xtcar:
Commentarius praevius (vita a quo scripta?
natalis, aetas; patria, gradus ecclesiasticus; do-
ctrina, scripta, linguae graecae peritia; cum aliis
sanctis amicitia) p. 49-55. — Ephraem narratio
ad monacbos de sua conversione, interprete Ger.
Vossio p. 55-58. — Ephraem Syri confessio et
sui ipsius reprehensio, interprete Ger. Vossio p.
58-60. — Eiusdem Eph. testamentum interprete
Vossio p. 60-67. — De vita eiusd. s. Ephr. oratio
8. Gregorii Nysseni episc. p. 67-74. — Vita s.
Ephraem auctore anonymo interpr. G. Vossio
^ p. 74-75. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
LXXm. p. 321-324; Rosweydi notatio p. 324-
326. — De Ephraem ex vita s. Basilii Magni
auctore s. Amphilochio, ex vett lat mss. p. 75-
77. — Vita s. Ephraem ex Sozomeni Histor.
eccl. ni. c. 15. p. 77. 78.
Erl.'Schr.: Alsleben, J., Das Leben des heiligen
Ephraem , des Syrers , als Einleitung zu einer deat-
scnen a. syrischen Aasgabe d. Werke Ephraems aas
dem Syrischen übersetzt a. mit erläat. Anmerkangen
versehen. TsTobst einer Abhandlung : ,Unter8achangen
über die Chronologio Ephraems und das Verzeichniss
der syrischen Werke L.'s enthaltend'. Berlin 1853.
gr.80.
Color, J. Gh., Disquisilio crit. de Ephraemo et Joa.
Damasceno Syris. Witteberg. 1714. 4P.
Eirainer, Casp., Der heil. Ephraem der Syrer. Eine
dogmcngeschichtl. Abhandlung. Kempten 1889. gr.tiP.
///. 120 pag. Ultl.80.
Hoyer, Mich., über de vita s. Ephraemi. Duaci 1640.
12mo.
Lengerke, C. a, Coromentatio critica de Ephraemo
Syro. HaUs Sax. 1828. 4». 63 pag.
Martin, J. F. R, Saint Ephrem et ses oenvres in^-
dites in Revue des questions historiques. XLII. Paris
1887. p. 491-497.
Opera omnia s. Ephraem Syri qnae exstant, gr. syr.
et lat. ed. Jos. Sim. Assemani. Bomae 1782 — 1734.
6 vol. fol.
Tenzel, W. E., Dissert. de Ephraemo Syro. Amster-
dami 1685. 4''.
Yockerodt, Gottf., Programma de Ephraemo Syro.
Gothae 1710. 4^
Vita s. Ephrem episcopi et s. Eusebiae
virg. Mylasae in Carla (saec. V).
Au^g. : ex menaeis Graecor. in AA. SS. Boll.
24. Janr. II. p. 598. 599. — Alia vita auctore
aequali anonymo ibid. p. 599-602.
Acta s. Ephy8ii mart Carali in Sar-
dinia sub Diocletiano ex iis qiiae tradi-
disse litteris Marcus presbyter, testis
oculatus, dicitur.
1292
DE S. EPICHAEIDE — DE SS. ERACUO
Ausg,: in AA. SS. Boli. 15. Janr. I. p. 998-
1005. — Passio ex cod. Vatic. n** 6453 in Ana-
lect. BoUand. IE. 1884. p. 362-377.
De s. Epicharide matrona martyre forte Con-
stantinopoli in AA. SS. BoU. 27. Sept VII. p. 478.
Acta SS. Epicteti presb. et Astionis mon-
achi mari Almiridensium in Scythia sab
Diocletiano auctore incerto.
Ausg. : * ap. Bosweyde , Yit. Patrum lib. I. p.
211. — • in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 540-551.
— » ap.Migne, Patrolog. lat LXXUI. p. 393-416.
De SS. Epicteto, Quincto, Secundo etc» mart.
Africanis in AA. SS. Boll. 9. Janr. I. p. 567.
De BS. Epicteto, Ruppo, Publiano mart. Africa-
nis in AA. SS. Boll. 24. Janr. II. p. 590.
De SS. EpIcIKo, Aptono, Basilio etc. mart. in
Hispania Henschenii comment criticus in AA.
SS. Boll. 23. Mai. V. p. 248.
Martyrium s. Epimachi Pelusiotae mar-
tyris Alexandriae in Aegypto (f 250) au-
ctore anonymo.
Atisg.: ex cod. Parisin. 1534 graece et lat. in
AA. SS. Boll. 31. Oct. XIII. p. 712-719. — Appen-
dicula ibid. p. 719. — Martyrium auctore Si-
meone Metaphraste ex cod. Paris. 1484 ibid. p.
720-724. — Martyrium ex cod. Paris. Coisli-
niano n«» 110 ibid. p. 724. 725.
Erl.-Schr.: Back, B. de, Comment. praeviiis ibid. p.
704-711.
De s. Epimeneo presb. mai-t. Brixiae in Italia
in AA. SS. Boll. 18. Febr. III. p. 65.
De s. Epiphania virg. sanctimoniab' Tidni in In-
subria (t cca. 795) Buei sylloge in AA. SS. Boll.
6. Oct. m. p. 439-443.
Yita s. Epiphanii episcopi Ticinensis
(t 496) auctore Magno Felice Ennodio
eins discipulo.
Handschr.: Im Escurial mbr. sec. XIII. 4^
D. III. 22. — London, Lambeth. mbr. sec. X.
4^ n°325. — Middlohill, mbr. sec. XÜ. 4^ n«»
1715. Meerman 50. — Paris, Nat.-Bibl. sec. XV.
n» 2177.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. Sanct. 21. Janr. VII.
Ck>lon. Agr. 1581. p. 56-61 (kaum der 3. Theil).
— » in AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 364-377. —
' in Ennodii opp. ed. Sirmond. Paris. 1611. p. 358.
— * ap. Migne, Patrolog. lat. LXIII. p. 207-240.
— ^ in E-i opp. omn. ex recens. Guil. Hai*telii
(= CJorpus Script, eccles. Vol. VI). Vindobonae
188?. 8°. — « ed. Frid. Vogel in Mon. Germ. bist.
Auct. antiquiss. VII. 1885. p. 84-109. — ^ Aus-
züge ap. Bouquet, Recueil I. p. 648*, III. p. 370.
371. Cf. Pertz' Archiv VII. p. 237.
Uebers. : deutsch von M. Fertig in seinem Ma-
gnus Fei. Ennodius. Abth. II. Landshut 1859/60.
4®. Programtn.
Vgl. Ennodios.
Translatio s. Epiphanii ex
Italia in Hildesheim a. 964. 965 (a. 962
Dümmler) auctore ignoto.
Im schlichten kirchlichen Stil der Zeit geschrieben.
Handschr.: Hildesheim, vid. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 248.
Ausg.: ^ap.Brower, SideraOermaniae, an der
Vita s. Bemwardi. — * wiederh. u. vervollstän-
digt in AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 378-380. —
■ hieraus ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. T. p. 257
-260. — *• verbessert ap. Pertz, Mon. scr. IV. p.
248-251.
Erl.-Sehr.: (Carpanelli, Piet.) Epifanio, vesoovo
Santo nel secolo V; Loitprand, vesooToe storioonei
secolo X ; bioerafie. Pavia 1845. 8^.
"Wa tt e n b a eh , Deatscblands Geschichtsqaellen. 6. Aufl.
I. 1898. p. 72. 346.
De SS. Epiphanio episcop., Donato, Rufino etc.
mart Afris in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 658.
De s. Epiphanio episcop. Salamine sea Cbn-
stantiae in Cypro (t 403) Papebrochii commen-
tatio ^tn AA. SS. Boll. 12. Mai. m. p. 36-49.
Cf. p. 680. — ^wiederh. unt. d. Tit.: Acta s. E-i
auctore R. P. Dan. Papebrochio in Epiphanii ep.
Constantiae opp. ed. G. Dindorfins. V. Lipsiae
1859. 8**. p. xxix-LXxrv. — B^og ^Enttpaviov
[ab hominibus composita snperstitiosis] in E-i
opp. J. c. V. p. v-xxvm.
Erl.-Sdir.: (Oervaise, Fr. A.) Histoire de 1a vie de
8. £)piphane , archevdqne de Salamine et doctear de
r^gliae, oü ronvoit oe qai s'est passö de plus cn-
rieox . . . dans TEglise depuls 810-408. Paris 1738. 4<>.
Erumbacher, K., Gesch. der byzantinischen Lpittera-
tor. Manchen 1891. gr. BP. p. 117. 161. 172. 847. 456.
De SS. Epiphanio et Isidoro mart Vesontione
in Gallia Solleni sylloge in AA. SS. BolL 4. Aug.
L p. 326. 327.
De 8. Epiphanio patriarcha Gonstantinopolitano
(t 535) Pinii observatio in AA. SS. BolL 25. Ang.
V. p. 164.
Acta SS. Epipodii et Alexandri ac so-
ciorum 34 mart Lugduni in Oallia (f 177).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 22. April. IIL p. 8-10.
De SS. episcopis confess. in Aegypto, Libya et
Pentapoli sub Constantio Papebrochii comment
historicus in AA. SS. Boll. 21. Mai. V. p. 29. 30.
De 8. episoopo Boiga anonymo Chami in Hei-
vetia (t cca. 1000) in AA. SS. Boll. 1. Febr. I.
p. 247.
De SS. Epoio, Vito, Jocando mart in Provincia
Caesaria in AA. SS. Bell. 21. Mai. V. p. 5.
Yita s. Eptadii presb. apud Montem
Tolonum in territ Angustodunensi (f
saec.Tl) auctore anonymo synchrono.
Ausg. : ^ in AA. SS. Boll. 24. Aug. IV. p. 778
-781. — 'ap. Labbe, Bibl. nova n. in append.
— 'Auszug ap. Bouquet, Eec. III. p. 380. &1.
Erl.'Sehr.: Onper, Comment. pnevius in AA.. SS. BoU.
1. c. p. 775-778.
Kanfmann, 6., Die Vita Eptadii über die VerhUt-
nisse Gnndobads and Chlodowechs in Forschnng^Ki
z. doatschen Qeechichte. X. OOttingen 1870. p. 891
-896.
Vita s. Equitii abbatis in Valoria provincia Ita-
Üae (saec. VI) in AA. SS. Boll. 7. Mart I. p. 649-
651.
De s. Eraciio mart. Antiochiae in AA. SS.
Boll. 11. Oct V. p. 496.
De SS. Eraciio, Paulo, Mindina, Jocundo mar-
tyribus in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI. p. 368.
VITA S. ERARDI RATISP. EP. — HISTORIA B. ERKANBERTI
1293
Tita.s. Erardi sive Erhardi epiacopi
Ratisponenais (saecYIII) auctorePaullo
vel Paululo (flor. 1130). Libri 2.
Bolland meinte, dus der als Verf. genannte Paolos
der damalige Begensbarger Domherr Paulas Bernrie-
de n s i s sei ; es ist aber wol kaom zo bezweifeln , dass
der Anonymos Mellioensts, welcher den Aotor Paolos
. Jadaeos Foldensis monachos nennt, in dietem Falle
Recht hat
Handschr.: Rom, Vatic. Palat n® 617. 4«. fol.
80-92. sec. XIII.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 535-
539. — Tita alla auctore anonymo ibid, p. 539
-541. — Tita tertia auctore Conradode Monte
P u e 1 1 a r u m Und. p. 54 1 - 546. Cf. comment prae-
vius Und. p. 533. 534.
ErL- Sehr.: Riezler, S., tn Forschungen z. deotschen
Geschichte. XVm. OOtüngen 1878. p. 541-645.
AVa 1 1 e n b a ch , Deotschlands Ooschichtsqaellen. 6. Aofl.
U. 1886. p. 68; 6. Aofl. II. 1894. p. 70. 518.
Tita s. Eraami Antiochiae epiacopi et
passio sub Dioclet et Maxim, scripta a
Johanne Cajetano (postea Gelasio U
papa).
Ausg.: * edita o. schol. per Constant Caje-
tanum. Romae 1638. 4®. — * im Anhang von
Oost. Gaetani, Vita del pontefice Gelasio. II.
Roma 1802. 4®. — Acta suspecta ex 7 mss.,
Gelasio II papa et Mombritio tn AA. SS. Boll.
2. Jon. I. p. 213-217. — Appendix. Papebro-
chii censura aotonim etc. ibid. p. 217-219. —
Vita metrica [Handschr. : München, Hof bibl.
lat. 19413. sec. X. f. 33*^] ap. Barster, Novem
vitae p. 20-37. — Prologus etiam in Neues Ar-
ohiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. V. 1880. p. 430 edente
E. Dümmler.
De s. Erasmo apud Graecos in AA. SS. Boll.
18. Jun. III. p. 586.
De s. Erasto discipulo Pauli apost. (sacc. I)
Cuperi sylloge histor. in AA. SS. Boll. 26. Jul.
VI. p. 297-299.
De s. Erco episcopo Slaniensi in Hibemia (saec.
VI) C. de Smedtii comment. in AA. SS. Boll. 2.
Nüv. I. p. 557-562.
Acta s. Erconwaldi episc. Londinensis et
abbatis Cherteseyensis in Anglia (f 693).
Ausg.: ex Joh. Capgravio fol. 130 in AA.
SS. BoU. 30. April. III. p. 781-787.
Tita s. Eremberti episeopi Tolosani (f
post 680).
Ausg.: *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 604-606. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
14. Mai. III. p. 190. — 'Auszug ap. Bouquet,
Rec. m. p. 578.
Erl.-Sokr.: Histoire litteraLre de la France. YIII.
1747. p. 682.
Tita s. Erendnidia abbatissae Nunber-
genaia primae (abbatissae Salisburgi in
Bavaria, f cca. 718).
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 1123.
— ^wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. m. 1. p. 348. 349. — *ap. Colgan, AA. SS.
Hiberniae I. p. 770. — Fragmentum ex libro
donationum ecclesiae Saltzburgensi factarum ^ ed.
Canisius 1. c. VI. p. 1151. — ^tciederh. ap. Ma-
billon 1. c. p. 349. — Mlraenla auctore Caesario
capellano Nunbergensi ^ ed. Canisius 1. c. —
*uiederh. ap. Mabillon 1. c. p. 350-355 — u. *in
AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 582-586.
Eri.-Sekr.: Korner, Goo., Kone Lebensyerfassong der
h. Jungfrao o. Motter Erentrodis. Salzborg 1749.
De V. ErenIHdo seu Ezone et Mathilde, comi-
tibus Palatinis, eorumque filia b. Richeza seu
Richenza regina Polonorum (f 1025, 1035 et 1063),
f undatoribus monasterii Brauwillerensis prope Co-
loniam Papebrochius in AA. SS. Boll. 21. Mai.
V. p. 48. — De loci ac monasterii Brauwüla-
riensis origine ibid. p. 49-55. — Embolismus
de miraculis utriusque coniugis ibid. p. 55-60. —
Appendix testimoniorum de beatitate Kichezae
ex Aeg. Gelenii \'indiciis ibid. p. 60-62.
Erl.-Sehr.: Przezdziecki, Comte Alex., Les rostes
de la b. Richenza (oo polonais Ryxa) reine de Po-
logne , döpoi>69 aojourd hui dans la cath^drale de Co-
logne tu Jahrbücher d. Vereins von Alterthumsfreun-
den im Rheinlande. XLVII. Bonn 1869. p. 2U8. 204.
Wegele, Richeza Königin von Polen , geb. P&lzgrftfin
von Lothringen ia Allgemeine deotsche Biographie.
XX VIII. p. 489-442.
Vgl. Actos Bronwiiar. monast.
Annales Bronwilar.
Chronicon Bninwylr.
Vita s. 'Wolfhelmi.
Vita s. Erhanli =» Vita s. Erardi.
Tita s. Erici Sueciae regi8 et martyris
(f 1151) et miracula auctore Israele Er-
landi filio ord. Praed., priore Sictoniensi,
a. 1311 episcopo Arosiensi (f 1332).
Ausg.: * ed. c. notis per Joh. Schefferum.
Hülmiae 1675. 8^ — »ed. Henschen in AA. SS.
Boll. 18. Mai. IV. p. 188-196. — »latine et sve-
tice ap. Fant, Scr. rer. Suec. II. sect. 1. 1828.
p. 272-277. — Miraeula auctore Israele Er-
landi lat. et svet. * ap. Fant 1. c. p. 278-317. —
* vorher cura Jacobi Ulphonis in Breviario Upsa-
liensi. Holmiae 1496. 4^ — Miracula alia in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 196. — Sequentia ibid.
p. 197. — Legendae de s. Erico. svethice et
germanice {aus dem Passionael , Leuent der Hyl-
ligen'. Lübeck 1507) ap. Fant 1. c. p. 318-321.
— Legendades. Erico e Breviario Lundensi ibid.
p. 322. — Officium s. Erici ex Breviar. Upsa-
liensi ibid. p. 323-328; appendix p.329. 330.
Erl. - Sehr. : De s. Elrico Sueciae rege et martyre [ex
Sassionali Lubecensi ; ex breviar. Nidros. ; ex brevieu'.
»thiniensi; ex breviar. Lundensi; ex diurnali Ros-
kildensi; ex missali Nidros.; ex miss. Haffniensi] ap.
Langebek. Scr. rer. Dan. IV. p. 596-618.
Porthan , H. 6., De anno sascepti a rege Erico sancto
imperii et expeditionis in Fenniam motae. Aboae
1797. 4P.
Törner, Fab., De Erico IX sive sancto. üpsal. 1712. 8P.
De s. Erico monacho Autissiodori in Gallia (f
cca. 924) Bollandi comment. in AA. SS. Boll.
24. Jun. IT. p. 829-832.
. De b. Erioo sive Henrico Perusii in Italia (f
1415) Synopsis hist. in AA. SS. Boll. 13. Mart.
n. p. 338-340.
Vita b. ErifHdi = Vita b. Herifridi.
Historia b. ErkanberÜ = Historia b. Ecken-
berti.
1294
7ITA S. ERKEMBODONIS — VITA S. ESKILLI
Vita s. Erkembodonis episc. Teruanen-
sis et abbatis Sithivensis in Belgio (f 742)
auctore Johanne monacho Sithivensi.
Ausg.: * ed. HeDSchen in AA. SS. BoU. 12.
April. II. p. 92-94. — 'Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. III. p. 648.
Historia b. Erfcunbrechti =» Historia b. Ecken-
berti.
Vita s. ErluJni abbatis Gemblacensis (f
987). Ex Sigeberti Gestis abbatum Gem-
blacensium.
Ausg. : in AA. SS. Boli. 23. Mai. VII. p. 844-848.
ErL-Schr.: IVaitenbach, Deutschlands Qeschichts-
qnoUen. 5. Aufl. II. 1866. p. 144 ; 6. Aufl. II. 1894.
p. 164. 159.
Vit^ s. Ermelindis yirginis (in villa
Meldariensi quiescentis Sw^us) in Bra-
bantia Belgica (saec. VI fin.).
Ausg. : * ex cod. Traiect. ed. Surius , De prob.
SS. historiis. 29. Oct. VII. 1581. p. 795-797. —
' ex 2 codd. ültraiect. collatis c. Surio in AA. SS.
Boll. 29. Oct. Xrr. p. 849-851. — Gloria post-
huma ibid. p.851-866. — Missa de s. E-e ibid.
p. 866-868. — Officium s. E-s ibid. p. 868-
870. — Appendix. Series toparcharum Meldra-
densium ibid. p. 870-872.
£rl.-Schr.: Bück, R. de, Comment. pnevius ibid. p.
843-849.
Vita s. Ermenfridi abbatis Cusantien-
sis primi in comitatu Burgundiae (f saec.
VII med.) auctore Egilberto praeposito
Cusantiensi.
Ausg.: ex ms. »n AA. SS. Beil. 25. Sept. VTI.
p. 116-123.
Erl, - Sehr. : De 8. Ermenfredo abb. Cusantiensi ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 2. p. 461.
Suvsken, Comment. praevius in AA. SS. BoU. 1. o.
p. 111-116.
Vita s. Ermengaudi episcopi Urgellensis
(f 1035. Nov. 3) auctore anonyme.
Ausg.: *ex sanctorali eccl. Barcinon. 11. fol.
334 ap. J. Villanueva, Viage literario a las igle-
sias de Espafia. X. Valencia 1821. 8°. p. 306-312.
— Officium in festo s. E-i ex Breviar. eccles.
Urgellens. edit. Venet. 1487 ibid. p. 312-321. —
^wiederh. in AA. SS. Boll. 3. Nov. II. prs. 1. p.
83-85; 86-89. — Testamenti iudicialis publi-
catio ^ ap. Villanueva 1. c. p. 300. — *in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 85. 86. Cf. Gar. de Smedt, Comment.
praevius ibid. p. 77-83.
De s. Erroenilda rcgina Merciae in Anglia et
abbatissa Eliensi (f cca. 700) Henschenii comment
historicus in AA. SS. Boll. 13. Febr. IL p. 686-
691. — Vitae epitome ex Jo. Capgravii
Nova legend a Angliae fol. 135 ibid. p. 691.
Vita s. Ermenlandi = Vita s. Hermenlandi.
Vita b. Ermenoldi primi abbatis monasterii s.
Georgii in Brunfeniogen = Vita s. Erminoldi ab-
batis Pruvening.
Vita s. Ermini sive Erminonis abbatis
Laubiensis (Lobbes, f 737) auctore An-
sone abbate Laubiensi (f 800) eins aequali.
Handschr.: Co In, VI. 21. f. 248*.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 25. April. III. p. 375
-377. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 564-568. — •Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. III. p.643. 644. — Appendix de aliis sanctis
Laubiensibus saec. VIII. Abele, Wlgiso, Amul-
wino etc. ap. Mabillon 1. c. p. 568-572.
Erl.' Sehr.: Vos, J., Lobbes, son abbaye et aon duipitre.
I. Louvain 1865. gr. 8^. p. 106-117.
Vgl. Vita s. Ursmari.
Vita s. Erminoldi abbatis Pruveningen-
8i8 (Prüfening, 1114—1121) propeRatis-
bonam auctore anonym o monacho Pm-
veningensi. Libri 2.
Gesclirieben 1281 mit Benatzunf? der Vita 9. Ottmu
epiac. Bambergens.; von geringem Werte.
Handschr.: vid. ap. Pertz, Mon. scr. Xu.
p. 480.
Ausg.: 'ed. Canisius, Lect antiq. II. p. 508
-564 ('ed. Basnage IV. p. 93-112). — *wiederh,
in AA. SS. Boll. 6. Janr. I. p. 335-347 — w. * ap.
Verem. Gufl in Vitae divorum Priflingensium. Ra-
tisbonae 1755 et 1757. — * am besten ed. Jaffe
ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 480-500. — "»im-
tato stilo ed. Surius, De prob. SS. historiis. 6.
Janr. VII. Colon. Agr. 1581. p. 8-13. — Com-
pendium huius vitae ed. Rader, Bavaria sancta. I.
Vita 8. Erminonis = Vita s. Ermini.
De s. Ernach virgine sanctimoniali, s. Patiicii
discipula, in Hibernia (f saec. Vmed.) R. de Buckti
comment. historicus in AA. SS. Boll. 30. Oct.
Xni. p. 348-350.
Vita 8. Emei abbatis apud Cenomanos
in Gallia (saec. VI) auctore anonyme et
suppari.
Au^g.: 'ex legendario Cenom. in AA. SS.
Boll. 9. Aug. II. p. 426. 427. — • Auszug ap.
Bouquet, Rec. III. p. 455.
De s. Emesto abbate Zwifaltensi martyre (f
1148, trat beim deutschen Kreuxheere in das
Qefolge Ottos von Freising) vetus documentum
ap. Sulger, Annales Zwifaltenses. I. Aug. Vind.
1698. p. 116 ff.
EirL-Sehr.: Kugler, B.. Studien zur Oesch.des zweitem
Kreuzzuges. Stuttgart 18(i6. p. 10.
'Wa ttonbach, Deutschlands Goschichtsqnellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 860; 6. Aufl. IL 1894. p. 395.
De SS. Erote, Carpophoro, Gerontio mart Smyr-
nensibus in AA. SS. Boll. 23. Febr. HI. p. 363.
De s. Eroteide mart. in Graecia a. 324 in AA.
SS. Boll. 6. Oct. in. p. 378.
Vita s. Erphonis Mimigardefordensis
aut Mimigemefordensis nunc Monaste-
riensis episcopi (f 1097). Ab Alberto
Boichorst . . . per otium, non otiose
collecta.
Ausg. : Monasterii Westph. 1649. 4^ 95 pag.
Sehr selten.
Erl. 'Sehr.: Lisch, C. G. Fr., Der heil. Eipho v*m
Meklenburg, Bischof von Münster m Jahrbüdier
des Vereins f. mecklenburgische Geschichte. XXIll.
Schwerin 1858. 8^. p. 1-18.
Vita s. Eskilli episcopi Strengnensis et
niartyris saec. XI fin.
DE ESTHER — DE S. EÜAORIO
1295
Ausg. : ^ ex ms. Suecico in AA. 8S. BoU. 12.
Jun. II. p. 599. 600. — 'e Breviar. Skarensi ap.
Fant, Script rer. Suec. 11. sect 1. 1828. p. 395.
396. — Legenda s. Eskilli e Breviar. Strengnensi
ibid. n. p. 391-395. — De s. Eskillo relatio
Svecica Und. p. 397-399. — Offieinm s. Eskilli
G Breviar. Skarensi auctore s. Brynolpho episc.
Skarensi ibid. p. 399-403. — Appendix p. 404.
De Esther regina Assaeri eonioge, Susis in
Perside, SoUerius in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p.
12-14.
Acta s. Ethbini levitae et conf. in Hi-
bemia (f c. 625), discipuli s. Winwaloei.
Ausg.: ex ms. Aquicinct. tn AA. SS. BoII.
19. Oct VIII. p. 487. 488. Cf. Bossuei common t.
praevius ibid. p. 474-487. — Vita s. E-i incerto
auctore ed. Surius, De prob. SS. historüs. 19.
Oct. IV. Colon. 1617. p. 307.
Vita s. Ethelberti regis Cantuariorum
et Anglo-Saxonum, Cantuariae in Angiia
(t 616).
Ausg.: ex Bedae histor. eccl. Angl. in AA.
SS. Boll. 24. Febr. HI. p. 474-477. Cf. Hen-
schenii comment. praevius ibid. p. 470-473, et
Historia donationum s. Ethelberti, ex mss. ap.
Spclmanum ibid, p. 478. 479. Cf. Hardy, Descr.
catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 214. n® 579.
Vita s. EÜielberti regis orientalium
Anglorum (f 793): ,Gloriosus orientalium
Anglorum', auctore anonyme.
Atisg. : * ap. Capgrave , Nova legenda Angliae
fol. 136. — ^wiederh.f aber irrig als Vita s. E-i
regis Cantuariorum in AA. SS. Boll. 24. Febr. III.
p. 477. 478. — Vit« alia ex cbronico edito [ap.
Twysden, Decem scriptores p. 748] sub nomine
Johannis Broroptoni * in AA. SS. Boll. 20.
Mai. V. p. *241-*246. — Un Giraldi Cambrensis
opp. ed. Brewer (= Rerum Brit. med. aevi. scr.
n« 21) m. 1863. p. 410-425. — Mlraeiüa ex
Vita per Giraldum Cambrensem {in Brit.
Mus. Londin., Cotton. ms. Vitell. E. VIT) * in
AA. SS. Boll. 1. c. p. ^246. *247. — • ed. Brewer
l. c. p. 425-430; ef. preface p. xlv ff. Vgl. Hardy,
Descr. catalogue of materials. I. 2. 1862. p. 495.
n° 1055.
Erl. - Sdur. : Common tarins praevius in AA. SS. Boll.
Mu. y. p. 341 ; — wiederk. in tiiraldi Cambr. opp.
ed. Brewer Ui. p. 407-410.
Acta s. Ethelburgae abbatissae Berchin-
gensis in Angiia.
Ausg.: ex Job. Capgravio fol. 139 in AA.
SS. BoU. 11. Oct. V. p. 649-652. Cf Rigolloti
nota ibid. 11. Oct. Suppl. p. 76*. 77*.
Vitas.
Vita s. Ethüdritae.
/Ellieldreilae\ •_„ _
XEtheldrttliae/^"^^""
Yita Ethelgeri abbatis Horti S. Mariae
a. 1242—1259.
Ausg. : ap. Pertz , Mon. scr. XXIII. p. 590-608.
Vgl. Gesta abbatam Horti.
Acta SS. Ethelredi et Ethelberti fratrum
ac mart in Angiia a. 670 prolixiora. Ex
Simeone Dunelmensi de gestis regum
Anglorum.
Ausg.: ^ ap. Twysden, Eist. Angl. Script p. 85.
— ^unederh. in AA. SS. Boli. 17. Oct. VIU. p.
96-100. — ^ in Monumenta histor. Britann. I.
p. 645-657. — Appendix. Loca sepulturae san-
ctonun familiae regiae Cantii in AA. SS. Boll.
1. c. p. 1 00 - 103. Cf Carpentieri comment. praevius
ibid. p. 90-96 et Capgrave, Nova legenda fol. 142.
Yita s. Ethelwoldi episc. WintoniensLs
in Angiia ex abbate Abendoniensi (f 984)
auctore Wolstano monacho Wintoniensi
(cca. 990).
Ausg. : ^ ex cod. coenobii Uticensis in Gallia
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 608-
624. — « wiederh. in AA. SS. Boll. 1. Aug. I.
p. 88-100. — »ed. Surius, Vit. ÖS. 1. Aug. III.
Colon. Agr. 1617. p. 23. — *ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXXVU. p. 81-104. — Vita alia auctore
Alfrico abbate (flor. 992) ed. Jos. Stevenson in
Chronicon monasterii de Abingdon. Tom. U. ap-
pend. 1.
Erl. - Sehr. ; Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 2.
1862. p. 685-591 dP 1176-1182.
Sollerias, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c^
Vp. 83-88.
0 1 s t a n u s monachus Wentanus : Epistola ad Elfegom
Weltanum episc, libro de vita s. Swithuni praefixa,
in qua multa de s. Ethelwoldo ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXXVU. p. 1U7-114.
W r i g h t , Ethel wold tn his Biographia Britannica liter.
I. p. 485-443 und \^'ol8tan iöid. p. 471-474.
De s. Ethelwoldo episc. Lindisfamensi in Angiia
(t 740) in AA. SS. Boli. 12. Febr. IL p. 604-Ö06.
Cf p. 897.
Do b. EthildrHa reclusa in monasterio Crulan-
densi (f cca. a. 838) * ap. Mabillon , AA. SS. o. s.
Ben. saec. IV. 1. p. 565. — 'Boschii commentar.
historicus in AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 173-175.
Yita s. Ethüdritae reginae, abbatissae
Eiiensis primae in Angiia (f 679) auctore
Thoma Eliensi monacho saec. XII.
Bildet das 1. Buch von Thomas' historia (a. d.).
Ausg.: ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 738-774. — »ex ms. in AA. SS. BoU. 23.
Jun. IV. p. 493-538. — Vita alia, compendiiun
ex Bedae bist. eccl. üb. 4. c. 19 ibid. p. 491-
493. — Miraeuia auctore Thoma Eliensi ibid.
p. 538-576. — Analecta ex mss. chronicis epi-
scoporum Eliensium: 1) £x continuatione Richardi
prioris ibid. p. 577. 578; 2) Ex continuatione ano-
nym i Eiiensis ibid. p. 578-582. Cf. Papebrochii
commentarius praevius ibid. p. 489 -491 u. Hardy,
Descr. catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 278
n« 714-726.
Vita s. Ettonis episc. et conf. (f cca.
670) Laetiis [Liesse] in Belgio.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 10. Jul. ÜI.
p. 59-62. Cf. Pinii comment. praevius ibid. p.
48-58 {m. Abbild.).
Erl.'Sf^.: Delobelle, Adrion, Saint Etton, 6veqae
patron de Dompierre, sa vie, ses reliques et son
colte. 3. 6dit. Dompierre (Nord) 1892. 12mo.
De s. Euagrio episc. Constantinopolitano (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 6. Mait I. p. 427.
1296
DE SS. EUAGRIO — VITA S. EUGENDI ABB. JÜRENSIS
De SS. Euagrio, Benigne , Chiristo etc. mart.
Tomis in Scythia in A A. SS. Boil. 3. April. I. p. 244.
De SS. Euagrio, Prosiria, Burro et Donato mari
in Syria in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p. 8.
Tita b. Euangelistae et Peregrini Augu-
stinianorum Veronae in Italia (cca. saec.
XIII) auctore Franc. Pona medico.
Ausg. : interprete Cornelio Curtio ex ord. Erem.
s. Augustini ex impressis {sub, tit. : Vita de' b-
confessori Evangeiista e Pellegrino di Verona.
Verona 1636. kl. 4®. 56 pag.] in AA. SS. Boll.
26. Jul. VI. p. 346-349. Cf. Boschü comment.
praevius ibid. p. 342-345.
De s. Euberto episc. Insulis et Seclinii in Flan-
dria (saec. IV) in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 47. 48.
De 8. Eubule matre s. Pantaleonis Nicomediae
(saec. lU) in AA. SS. Boll. 30. Mart. Hl. p. 830.
De 8. Eubulo mart. Caesareae in Palaestina
(t 308) in AA. SS. BoU. 7. Mart. I, p. 644.
Tita SS. Eucharii, Valerii et Materni,
trinm primorum Trevirorum episcoporum.
TJm 900 geschrieben , nach Hontheims Annahme (Hi-
stör. Trevir. UI. p.9Gö) von Eberhard, Mönch imEacha-
riuKkloster zu Trier, f 909.
Handschr.: St. Gallen, n® 565. sec. XI. 4®.
— Paris, Nat.-Bibl. supplem. lat. n®859. Vol. I.
See. X.
Ausg.: ^ ed. Hillarius in Vindiciae historiae
Trevirensis de tribus prim. Treviror. episc. Euch.,
Val. et Mat. contra impactam recentius crisin
(t. e. Honthemii). Metis 1763. 4*». p. 146-159. —
««n AA. SS. Boll. 29. Janr. II. p. 918-922. Cf,
p. 1152. 1153.
Erl. - Sehr. : B o i s s e 1 , Steph. , Geschichte der Trierer
Kirchen. 1. Trier 1887. ^r. S». p. 10-16: du Sendung
der hh. Eueharnu, VcUenus u. McUemtu; vgl. p. 186;
über ihre Gräber im. p. 185-190.
Dis ist ein hüpsche legende von d. heil, frawen sant
Anna vnd auch von irem schlecht ete. Item aach würt
hie nach in disein Büchlin begriffen das leben der
heil. Bischoff Encharij^alerij vnd Materni eto.
Stiassbarg 1509. 49. Mit Haxechn. Seiten. Vgl. Panzer
I. p. 806 und Zusätze n» 643.
Friedrich, J., Die Äpo&telschÜler Eucharius , Yale-
rius und Matemus zu Trier, Cöln and Tongern in
seiner Kirchengesohichte Deutschlands. I. Bamberg
1867. gr. 80. p. 86-101.
Lütolf. Alois, Die Glaubensboten der Schweiz vor
St. Gallus. Lucem 1871. gr. 8^. p. 75-94.
Sanerland, H. V., Trierer Gescnichtsquellen. Trier
1889. gr. 80. p. 93-109.
AVa ttenbach, DentschlandsGeschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 469; 6. Aufl. II. 1894. p. 490.
NB. Sämmaiehe Streitsehriften über diese Vita oder über
die Frage, ob jene Heiligen zuerst den Oalliem das Chrisien-
ikum gepredigt , sind aufgeführt von K ö p k e op. Fertx , Mon.
sor. VII. p. 142. not. 51. Vgl. auch Rettberg, Kvrchm-
geseh. Deutsehlands I. p. 73-82.
De 8. Euchario episc. Traiectensi in Belgio (saec.
VI) in AA. SS. Boll. 27. Febr. lü. p. 681. 682.
De s. Euchario episcopo eiusque sociis mar-
tyribus in Lotbaringia (f 362) V. de Buckii com-
ment criticus in AA. SS. Boll. 27. Oct. XII. p.
223-233.
Yita s. Eucherii episcopi Aurelianensis
(f 738) auctore anonymo synchrono.
Ausg.: ^ ed. Surins, Yit. SS. 20. Febr. —
^vollständiger in AA. SS. Boll. 20. Fobr. IIL p.
217-219; cf, p. 758. — »ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 596-600. — Bruchstücke
* ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 792. — * ap.
Bouquet, Reo. III. p. 655-657.
Erl' Sehr.: Fabricius, Biblioth. med. et inf. latini-
tatis. n. 1784. p. S65.
Henschen, Gonunent. praevius in AA. SS. BolL 1. c.
p. 208-217.
: De reliquiis s. £-i comment. historicas und.
p. 220-222.
Histoire Utt^ire de la France. IV. 17i)8. p. 78.
Observationes praeviae ap. Mabillon I.e. p. 594-596.
Roth, Geschichte des Beneficialwesens p. »28. 331.
Passio 8. Eucherii, socii s. Maoritii ex Legione
Thebaica.
Erl.' Sehr.: Der Katholik. 1888. H. p. 70-85.
De 8. Eucherio episcopo Lugdunensi (t 454) ex
martyrologio Adonis ed. Surius, De prob. SÖ. hi-
storiis. 16. Nov. VI. p. 365. 366.
Vgl. Eucberius episc. Lugdnn.
Passio B. Mauritii et soc.
De 8S. Eucherio et Falcone episcopis Tnngrens.
et Traiectensibus (f cca. 500) BoUandi c<)mment
historicus in AA. SS. Boll. 20. Febr. III. p. 177-178.
De SS. Eucho, Serapione, Bustasio presb., Pa-
tamone etc. mart. Byzantii in AA. SS. BolL 18.
Mai. IV. p. 145.
Translatio b. Eudaldi martyris in Xo-
vempopulania in monasteriiim Rivipol-
lense a. 978. Nov. 6.
Ausg.: ex Breviario RivipoU. sec. XIV ap.
J. Vilianueva, Viage literario a las iglesias de
Espafia. VIII. Valencia 1821. 8°. p. 234-236.
Erl. ' Sehr. : D e s. Eudaldo mart. in Novemp. et in Ca>
taloniam translato (saec. VIII) m AA. SS. BoU. 11.
Mai. n. p. 640-642.
De s. Eudocia mart in Perside sub Sapore in
AA. SS. Boll. 4. Aug. I. p. 328.
Yita s. Eudociae mart Heliopoli in
Phoenicia Libani et passio.
Ausg. : ex graeco cod. Vaticano interprete P.
Possino in AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 10-22. —
BCog xa\ n oX.it i Ca y.a\ fiaQTVQtov Tilg Evdo-
xiag Tijg Zuuuqit&v ex ms. bibl. Vatic. n® 1589.
fol. 224 ibid. p. 875.
Yita s. Eudocimi Justi seu iuiL Con-
stantinopoli sub Theophilo imp. sab no-
mine Simeonis Metaphrastis.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis
31. Jul. — ^unederh. in AA. SS. Boll. 31. Jul.
Vn. p. 310-314. Cf. Pinii comment. praevius
ibid. p. 308-310.
De ss. Eufhtfia, Domitiano, Macedonio ete.
mai-t. Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 13. Mart
IL p. 262.
De s. Eufredo pro martyre culto Albae Pom-
peiae in Insubria (saec. VII) Byei sylloge in AA.
SS. Boll. 11. Oct V. p. 646. 647.
Yita s. Eugendi abbatis Jurenais (t510)
auctore monacho Gondatescensi ipsius di-
scipulo.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 50-54.
— • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saea I.
append. p. 570-576. — "Auszug ap. Bouquet,
Eec. III. p. 396.
DE S. EUGENIA — ACTA SS. EULAMPII
1297
JSV-I. - Sehr. : Histoire litt^raire de la Tnnee. Hl. 1786.
p. 60.
LUtolf, AI., Die Glaubensboten der Schweiz vor St.
Gallua. Lacem 1871. gr. 8P. p. 264; ef. p. 251. 263.
Vie de s. H6and, abb6 de Condat, snivie de la rie de
8. Pantal6on miutyr. Par J. M. D. Lyon &: Paris 1851.
Vgl. De fondatione et prim. abbat.
De s. Eugenia abbatissa Hohenburgi seu in
monte S. Odiliae in Alsatia (saec. VIII) Perieri
sylloge in AA. SS. Boll. 16. Sept. V. p. 332-335.
ErL-Sdir.: La Ririöre, J., Vie de s. Eag<6nie. Paris
1853. 80.
Martyrium s. Eugeniae (a. 250) authore
Simeone Metaphraste.
"Wird dem Simeon M. fUschlich beigelegt , weil dayoD
bereits die folgende alte kUein. Uebersetzang voriiegt.
Ausg.: ap. Migne, Fatrolog. graeca CXYI. p.
609-Ü52.
Uebers.: latine: * ed. Surius, De prob. SS. hi-
storiis. 25. Dec. VI. p. 973-985 (ed. Colon. 1575).
— ^uni, d, Tit.: Vita auctore incerto ap. Ros-
weyde, Vitae patrum. 1615. p. 340 sq. — ^ wie-
der h. ap. Migne, Patrolog. lat. LXXllI. p. 605-
620; Bosweydi notatio p. 620-624.
Erl.-Sdur.: Nenmann.K. Job., Der rOmische Staat n.
die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 289.
Usener, Legenden der Pelagia. 1879. p. xvni.
De s. Eugeniano mart. Augostoduni in Gallia
in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 473.
Virtutes s. Eugenü Bronieosis, vid. Vita s.
Eugeuii episc. Toi et. (tranalai.).
Yita s. Eugenii episcopi Ardsraihensis
(Ardstratensis, Ardasratensis) in Hiber-
nia (saec. VI) auctore anonyme.
Atisg.: ex ms. Salmantic. ^ in AA. SS. Boll.
23. Aug. IV. p. 625-627 c. Cuperi commentario;
— »ap. C.de Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 915-924.
Acta s. Eugenii episcopi Carthaginensis
(f 505) Albigae in Occitania auctore Vi-
ctore Vitensi.
Ausg. : ex Surio collato c. editionibus Chiffletii
et Ruioartii in AA. SS. Boll. 13. Jul. UI. p. 495
-509. Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 487
-495. — Passio s. E-i [Handsehr.: Brüssel,
k. Bibl. n« 98-100. fol. 80^] in Catalogus codicum
hagiograph. bibl. reg. Bruxell. I. 1. 1886. p. 63
-66; cf. p. 30. n«38.
Yita s. Eugenii episcopi Toletani primi
ac martyris (saec. Ill) auctore Flohario.
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. cod. mon. Sta-
bulens. mbr. sec. IX. X. fol. — Paris, Nat.-
Bibl. St. Genn. n® 1040, olim 725, mbr. sec. X. 4^
Ausg.: ed. Surius, Vit. SS. 15. Nov. Vll. p.
851. — Translatio s. E-i Tolet. episcopi ex
monasterio s. Dionysii apud Parisios ad monaste-
rium Broniense [BrognSj prov. Namur] secundum
relationem coaevam (geschrieben nach 928) ex
cod. bibl. reg. Bruxell. n** 1821-27 saec. X * in
Analect BoUand. III. 1884. p. 29-57. — ^ den
grössten Theil ohne die Wunder unt. d. Tit.: Ex
Virtutibus 8. E-i Bronii ostensis ed. L. v. Hei-
nemann ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 646-652.
— 'ex cod. Namucensi saec. XVI , sed alio or-
dine et coUata c. edit. Bolland. ed. German. Morin
in Analect. Bolland. V. 1886. p. 385-395. — Mi-
Po tthast, Bibliothoc.i historica.
racula Diogili [Deuil] facta cca. a. 751-815 ex
eodem cod. Brux. * ibid. III. p. 68-64. — •Bruch-
stücke ap. Pertz i. c. p. 653. 654; ef. p. 1318. 1319.
Erl. - Sdtr. : B e a Q pr 4 , B. de , Vie et cnlte de s. Engdne,
nrchereqne de TolMe , martyr et confessenr au 3.
sidcle , et Ton des patrons de Paris , soivis de la de-
scriptiou et de rorganiaation de la noavelle öglise
placi&e sons son vocable , et oni6s da portr. da coro
fondatear. Paris, Chaix 1856. 8^.
Histoire littörairo de la France VI. p. 176.
Razy, Emest, Histoire de saint Engdne et de son
6poüae. Paris 1859. BP. 160 pag.
Scnaltze, Waith., Die Translatio s. Eugenii tn For-
schongen z. deutschen Geschichte. XXV. Göttingen
1886. p. 268-271.
Tessier, Eng., Saint Engöne. Le culte de sos reliqaes
k travers les sidcles. Paris 1889. BP. 6 fr.
Watt e n b a ch , Deatschlands Geschichtsqaellen. 6. Aafl.
I. 1893. p. 389.
Passio s. Eugenii martyris.
Ausg. : ex cod. Namurcensi n* 15 in Analect.
Bolland. II. 1883. p. 131-139.
Yita 8. Eugenii III papae (f 1153) auctore
Bosone cardinali.
Attsg.: ap. Watterich, Rom. pontificum vitae
II. p. 281-283. — Miracula auctore anonymo
*ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 1139-1142.
— * wieder h. ap. Migne, Patrolog. lat CLXXX.
p. 1009-1012.
Erl.-Schr.: Delannes, Jean, Histoire da pontificat
d' Eugöne III. Nancy 1737. SP.
Sai n ati , Gins., Vita del b. Eugenio III pontefice nuu-
simo. Pisa 1868. 8P. 40 pag.
Vgl. Engenius III pp.
Vita Eugenii IV papae (f 1447) scriptore
coaetaneo.
Ausg.: ^ap. Baluze, Miscell. VII. p. 506-524.
— »ap. Muratori, Scr. rer. Ital. UI. 2. p. 868-878.
Vgl. Aeneas Sylv. (oral, de morui.
Vespasianas Florent.
De s. Eugenio episc. et sociis Nauü in liguria
in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 180.
Acta s. Eulaliae virg. mart. Barcinone
in Hispania (f 303).
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 12. Febr. IL
p. 577. 578. — De inventione et translatione
I. ibid. p. 578. 579. — Translatio II ibid. p.
579. 580. — Passio s. E-ae virg. et mart., quod
est IV id. Dec: ,In Barcellona' ex cod. Bruxell.
n® 581. fol. 25"" in Catalogus codicum hagiograph.
I. 1. p. 261-263.
Erl. - Sehr.: Campagne, Fr., Supplement k la dissert.
historique sar s. Eulalie , patronne d'Elne. Perpignan
1863. BP. 48 pag.
Florez, Esnana sagrada. XXIX. ^. 287-321.
Qams, P., K-irchongeschichte Spaniens. I. Regeosbarg
1862. p. 806-319.
Ponsicn y Camps, Ram., Vida, martirio y gran-
dezas do s. Eulaiia, hija , _patrona y tntelar de Bar-
celona. Madrid 1770. 4P. EnihäU interessante kistor.
Notixen.
De s. Eulalio episc. Nivemensi in Gallia (saec.
VI) Pinii svlloge historica in AA. SS. Boll. 26.
Aug. V. p. 821-824.
De s. Eulalio episc. Syracusano (f post 503)
in AA. SS. Boll. 16. Febr. U. p. 888.
Acta SS. Eulampii, Eulampiae et socio-
rum mart. (saec. IV) Nicomediae in Bi-
thynia auctore anonymo.
82
1298
DE S. EÜLAMPIO — VITA S. EÜPHROSYNAE
Ausg.: gr. et lat. in AA. SS. Boll. 10. Oct.
V. p. 69-79. Cf, Hubeni comment. praevius ibid.
p. 67-69.
De 8. Eulampio martyre in AA. SS. Boll. 5.
Mart I. p. 361.
Yita s. Eulogii Cordubensis, archiepi-
scopi Toletani electi (f 859) et martyrium
auctore Paulo Alyaro seu Albaro pa-
tricio Cordubensi, eius amico.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 11. Mart. — • ap.
Tamajo de Salazar, Martyrol. Hispan. IL 11. Mart
— » in AA. SS. Boll. 11. Mart. I. p. 90-97 c. Pape-
brochii notis. — ^in Eulogii operib. ed. Anton.
Morales. Compluti 1574. fol. vom. — * wiederh.
ap. Schott in Hispania illustrata IV. p. 223. —
® in Bibl. Patr. Colon, et Paris. IX. Lugdun. XV.
— ^ap. Franc. Lorenzana, Patres Toletani. II. Ma-
triti 1785. p. 394-408. — « ap. Florez, Espaöa
sagi'ada. X. — *ap. Migne, Patrolog. lat. CXV.
p. 705-720. — Hymnus in diem s. E-i ibid.
p. 720-722. — Epitaphium ibid. p. 722. —
Scholia Ant. Moralis in E-i vitam ibid. p. 723-
732. — ^^ Alha unt. d. Tit.: ^armina Pauli
Albari de s. Eu-o presbytero Cord. ed. L. Traube
in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi Car. III. p.
122-142.
Erl.'Sehr.: Antonias, Nie, Biblioth. Hispana vet. VI.
8 § 171 sq.
Bahr, Gesch. der römischen Literatur im karoling.
Zeitalter p. 231.
Baadissin, Wolf Wilh. Graf v., Ealogius a. Alvar.
Ein Abschnitt spanischer Kirchengeschichte ans der
Zeit der Maurenherrschaft. Leipzig 1872. 8^. VIII.
214 pag.
Commentarius praevios Papebrochii in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 88-90.
Fabricins, Bibl. med. et infim. laünitatis lib. I. p.
201. Lib.V. p. 382-385.
Garns, F., Kirchengeschichte Spaniens, n.2. Regens-
bniKl874. p. 299-338.
Vgl. Eologios archiep.
De s. Euloglo Constantinopolitano in AA. SS.
Boll. 3. Jul. I. p. 638.
De s. Euloglo episcopo Alexandriae in Aegypto
(t 555) Stiltingii comment historicus in AA. SS.
Boll. 13. Sept. IV. p. 83-94.
De SS. Euloglo episc. Edessano et Protogene
episc. CaiThensi, conf. sub Theodosio seniore in
AA. SS. Boll. 5. Mai. U. p. 10. 11.
De 8. Euloglo mart. in Palaestina in AA. SS.
Boll. 5. Mart I. p. 361.
De s. Euloglo xenodocho Constantinopoli in ec-
clesia s.Mocii in AA. SS. Boll. 27. April. III. p.493.
De s. Eumenio episcopo Alexandriae in Aegypto
(t 143) in AA. SS. Boll. 7. Oct. HI. p. 832.
De s. Eumenio episc. Gortynensi forte defuncto
in Thebaide saec. VII in AA. SS. Boll. 18. Sept.
V. p. 786. 787.
De s. Eunano episc. Raphoae in Hibemia (saec.
Vin. IX) in AA. SS. Boll. 7. Sept. HI. p. 128.
De s. Eunucio episc. Novioduni in Belgica se-
cunda (saec. VUI) Stiltingii sylloge in AA. SS.
Boll. 10. Sept. in. p. 616. 617.
Miracula s. Euphebii episcopi Neapoli-
tani (saec. III). Geschrieben saec. Xm.
Ausg. : ^ ap. Caraccioli, De sacris Neapolitanae
ecclesiae monumentis p. 147. — 'ex ms. in AA.
SS. Boll. 23. Mai. V. p. 236-238. — «ap. Para-
scandolo, Memorie stohci della chiesa di Napoli
I. p. 189. — * ed. B. Capasso in Monument, ad
Neapolit. ducatus histor. pertin. I. 1881. p, 331-
335. — Inventio et translatio ss. Euphebii, For-
tunati, Maximi in AA. SS. Boll. 1. c. p. 238-241
c. Papebrochii comment.
De b. Euphemla abbatissa S. Altonis in Bavaria
(t 1180) in AA. SS. Boll. 17. Jun. ÜI. p. 470.
De SS. Euphemla, Acacio, Ammonio ete. mart.
Constantinopolitanis in AA. SS. Boll. 3. JuL I.
p. 637.
De SS. Euphemla, Dorothea, Thecla, Erasma
mart. Aquileiensibus sub Nerone Pinii commentar.
historicus in AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 605-608.
De SS. Euphemla, Eucapia et Secutore mart.
Chalcedone in Bithynia in AA. SS. Boll. 13. April,
n. p. 129.
De SS. Euphemla, Feiice, Macario etc. maii.
in AA. SS. Boll. 12. April. IL p. 81.
Acta s. Euphemiae virginis et martjris
a. 303 Chalcedone in Bithjrnia.
Atisg. : graece et lat in AA. SS. Boll. 16. Sept.
V. p. 266-274. — Historia corporis saepius trans-
lati auctore Constantino Tii episcopo ibid.
graece et lat. p. 274-283. — Expositio tabulae
pictae de martyrio s. Euphemiae auctore Asterio
episcopo Amaseno , ex edit. Buinartii ibid. p. 283.
284. — Appendix de s. Eaphemia v. m. culta
Auriae in Gallaecia ibid. p. 285. 286. Cf. Stil-
tingii comment. praevius ibid. p. 252-266.
Erl.-Sckr.: La vita, il martirio e il cnlto della verg.
Calcodonese s. Eufemia , il cui sacro corpo si venera
nelle insigne CoUegiata di Rovigno (Istria). Com-
mentario per cura di un religiöse de* Minori Btfor-
maXi. noY\gnol&dl. SP. XVI. 120 pag.
De s. Euphraala mart. in AA. SS. Boll. 16. Mart
n. p. 426.
De s. Euphraala martyre Nicaeae in Bithynia
in AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 146.
Acta s. Euphraslae virg. mari sub Diocletiano
in AA. SS. Boll. 19. Janr. IL p. 220. — Eadem
acta ex Nicephoro ibid. p. 221.
Vita s. Euphraslae virg. ^ Vita s. Eupraxiae.
De SS. Euphraslo, Alexandre, Fninimo etc.
mart. Thessalonicae in AA. SS. Boll. 14. Mari n.
p. 346.
De s. Euphraslo episc. in AA. SS. Boll. 14.
Janr. I. p. 932.
De s. Euphronio episc. Augustodunensi in Gallia
(t cca. 476) Boschii commentar. in AA. SS. Boll.
3. Aug. I. p. 227 - 229.
De s. Euphronio episc. Turonis in Gallia (t
573) SoUerü sylloge in AA. SS. Boll. 4. Aug. I.
p. 336-339.
De ss. Euphroslo, Frunimo, Fortunione etc.
mart. Carthagine in AA. SS. Boll. 14. Mart 11-
p. 345.
Tita s. Euphrosynae virg. Alexandrinae
(t cca. 470) auctore incerto.
VITA S. EUPHROSYNAE — VITA S. EÜSEBII
1299
Ausg.: secandam textum graocam primae -
vom [Handsehr.: Paris, Nat.~Bibl., fonds grec
D^ 1454. sec. XJ ed. ADat Boucherie in Analect
Bolland. U. 1883. p. 196-205.
Uebers.: latine sec. VIII facta ex mss. et vitis
PP. in AA. SS. Boll. 11. Febr. II. p. 537-541.
{Den ältesten Text dieser latein. Recension ed.
A. Boucherie in Revue des langues romanes. II.
Montpellier 1872. 8® unt. d, Tit.: Vie de s. Eq-
pbrosyne. Texte romaDO-latin da VIII-IX. siecle.)
— AUa Tita auctore Simeone Metaphraste
interpr. Gentiano Herveto ibid, p. 541-544. C/l
p. 896.
Erl.-Sehr. : 0 odof red as , A., Historia de vita et morte
8. Euphrosjnae nrg. Alexandhnse. Nüxnben;. 1763.
40. 34 pag. und 14 Kupfer,
Goetz, Andr., Brevis histori« devita, fatis ac morte
Eophrosynae , virg. Alexandrinae. Altorfii 17öS. 4^.
Henschen, Commentarios praevios m AA. SS. Boll.
I.e. p. 535-637.
[Untersuchang, Histor., über das Leben der heil.
Euphroeyne. St. Petersbatg 1841.] gr. 8P. V. 28pag.
Ru3n$eh gesehriämt.
Vie admirable de s. Eophrosine, tir6e des aoteurs
anciens et trad. en flraD9. par an religienx Ben^d.
Paris 1649. 8P.
Tita s. Euphr08ynae virginis (1. Janr.)
auctore incerto.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat. LXXni. p.
643-652 com Bosweydi notatiooe.
De s. Eiiphrosyno episc. Panzani in Hetruria
in AA. SS. BüU. 1. Mai. I. p. 139. 140.
De s. Euphrotyno martyre in AA. SS. Boll.
6. Mart I. p. 424.
De SS. Euphrosyno, Priamiano et aliis IX socüs
mart. in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 20.
De 8. Eupilio episc. Comi in Italia (t cca. 537)
Byei sylloge in AA. SS. Boll. 11. Oct. V. p. 632-
635 et RigoUoti notae ibid. 11. Oct. Suppl. p. 70*.
Acta s. Eupli diaconi et mart a 304
Cataniae in Sicilia, consularia.
Ausg.: ^ ed. Oct. Caietanus, Vitae sanctonim
Siculorum. II. p. 107. — * ex annalibus C. Ba-
ronii ad a. 303. n® 146 tom. U repetita in AA.
*ss. Boll. 12. Aug. II. p. 721-723. Cf. Pinii com-
ment. praevius ibid. p. 710-721. — 'ex Caietano
ap. Sabbatini, II vetusto Calendario Neapolitano
nuovamente scoperto. VII. 1766. p. 66. — Mi-
racula ed. B. Capasso in Monument, ad Nea-
polit. ducatus bistor. pertin. I. 1881. p. 329-331
ex cod. Neapel, cum edit Caietani collato.
De s. Eiiplio mart. apud Oraecos in AA. SS.
Boll. 30. Mai. VII. p. 238.
De SS. Euplo, Alexandro, Cupsico ete. mart.
Caesareae in Cappadocia in AA. SS. Boll. 10. Sept.
DI. p. 493.
De SS. Euplo, Josepbo, Feiice etc. mart. in Si-
cilia in AA. SS. Boll. 2. Sept. I. p. 359.
Vita s. Eupraxiae sive Euphrasiae virg.
in Thebaide (f post 410).
Ausg, : * ex mss. cum graeco textu bibl. Vatic.
collata in AA. SS. Boll. 13. Mart. U. p. 265-274.
— » ap. Migne, Patrolog. lat. LXXUI. p. 623 -642;
notae p. 642-644. — Vita eadem graoee ex ms.
Tatic. n* 866 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 727-735.
De 8. Eiiprepo vel Euprepio episc. (saec. I. II)
Veronae in Italia Cuperi sylloge bist in AA. SS.
Boll. 21. Aug. IV. p. 400-402.
ßrl.'Sdtr. ; (Ce n c i , Ant Blar.) Dissertaztoni crit.-croool.
intomo all' epoca de' ss. Enprepio e Procolo e Zenone
▼escovi Veroneai. Ed appendice in cai si danno il
Ritmo Pipiniano , e l'omainento di classe , e si con-
tinua la terie di tntti gli altri irescoTi di Verona.
Verona 1788. 4« 241 pag.
De SS. Cuprexia vidua et Tbeognia virg. (f cca.
280) in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 240.
De s. Eiiptychio mart. Caesareae in Cappadocia
(t 362) in AA. SS. BoU. 9. April. I. p. 822-824.
Cf. Stiltingü syUoge ibid. 7. Sept UI. p. 6-8.
De 8. Eupurit virg. Caietae in Latio in AA.
SS. Boll. 16. Mai. III. p. 575-577.
Vita 8. Evrioll = Vita s. Everacli.
De 8. Eurardo arcbiep. Senonensi (f cca. 888.
I. Febr.) ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 485. 486.
De b. Euriela virg. in Armorica (saec. VII) in
AA. SS. BoU. 1. Oct. I. p. 198.
De 8. Eurosia virg. mart. Jaccae in Hispania
Tarraconensi (saec. VDI) Papebrocbii sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 88-91.
Acta s. Eusanü et sociorum mart. apud
Forconium in Vestinis sub Maximiane
suspecta.
Ausg.: in AA. SS. BolL 9. Jul. II. p. 691-697.
Erl.-Sehr.: Coppola, Qias., Relazione dello scopri-
mento del corpo e degli aiti antichi del s. Eosanio.
Roma 1749. 4».
De 8. Euscheroone conf. episc. Lampsaceno in
Hellesponto sub Iconomach. in AA. SS. BolL 14..
Mart. U. p. 355.
De 8. Euaebia abbatissa et sociabus 39 monia-
libus apud Massiliam in Provincia Galliae (saec.
VIII) Suyskenii sylloge in AA. SS. Boll. 8. Oct.
IV. p. 292-295.
Erl.-Sckr.: Verne, S., Sainte Ene^bie, abbesse, et
ses 40 compagnes, martyres & Marseille. (12. Nov.
1890.) MarseiUe 1890. Sfi. 6 fr. [Extraü de Kovae de
Marseille et de Fronnce. Tum. XXXV-XXX.VU.
1889. 90).
Vita s. Eusebiae abbatissae Hammati-
censis [Hamay] Marchianis in 6allo-Flan-
dria (f cca. 673).
Ausg.: ^ ex mss. in AA. SS. Boll. 16. Mart.
II. p. 452-457. — (Miracula ibid. p. 457-461.)
— "^wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec.
n. p. 984-990. Cf. Commentar. praevius in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 450-452.
Erl.-Sehr.: Histoire littöraire de la France. VI. 1742.
p. 268.
Vita b. Eusebiae eivis Bergomatis (f
saec. forte VII) et passio ficta.
Ausg. : * ex Bartholomaei de Peregrinis ,Vinea
Bacra Bergomensis'. Brixiae 1553 — 'tn AA. SS.
Boll. 29. Oct. XII. p. 823. 824. Cf V. de Bück,
Common t praevius ibid. p. 817-823.
Vita s. Eusebii abbatis montis Coryphes
in Syria (saec. IV).
Ausg, : ex cap. 4 Philothei ex versione Gen-
tiani in AA. SS. BoU. 23. Janr. IL p. 486-489.
82*
1300
VITA S. EUSEBH — VITA S. EUSPICH ABB. MICIACENSIS
Vita s. Eusebii anachoretae Asichae in
Syria (t post 400).
Ausg.: ex Philotheo Theodoreti cap. 18 in
AA. SS. Boll. 15. Febr. U. p. 824. 825.
Vita s. Eusebii Gremonensis Bethlehemi
in Palaestina (f cca. 423) auctore Franc.
Perrario.
Ausg. : ^ Cremonae 1612. — • wiederh. in AA.
SS. Boll. 5. Mart I. p. 369-386.
Acta SS. Eusebii episcopi, Pollionis le-
ctoris et Tiballi, mart Cibali in Pannonia
sub Diocletiano.
Ausg.: ex cod. Bertiniano in AA. SS. Boll.
28. April, m. p. 566. 567.
Acta s. Eusebii episcopi Samosateni in
Syria (f 379). Ex Theodoreto.
At48g. : in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 239
-242.
Passio s. Eusebii episcopi Yercellensis.
Ausg.: (ex cod. Camot. n^ 111 [al. 36. i/B.])
ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti IV. p. 749-
761; am Schluss unvollständig.
Ert.- Sdir. : S. Ambrosio e s. Massimo, Sennoni de
la vita e martirio di s. Ensebio . vescovo de la s.
ohiesa di Yeroelli. Torino 1581. 9>.
Tillemont, S. de, Sant' Easebio di Vercelli. Comon*
tario storico Ixad. da G. M. China. Vercelli 1874. 8o.
Vita, La, e i fatti di s. Ensebio martire e vescovo
di Vercelli. Milano 1581. &>.
Acta ss. Eusebii, Nestabi, Zenonis et
Nestoris (t 362).
Ausg. : ex Sozomoni bist, eccles. lib. 5. cap. 9
in AA. SS. Boll. 8. Sept. HI. p. 257-259.
Acta SS. Eusebii, Pontiani, Yincentii,
Peregrini mart. Koman. sub Commodo
auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. basillcae s. Petri in AA. SS.
BoU. 25. Aug. V. p. 115-118. Cf. Sollerü com-
mont. praevius ibid. p. 111-115. — Acta alia
(etwas abweichend) ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 25. Aug. p. 262. 263 (ed. Colon. 1618). —
Translatio 8s. £-i et P-i in Galliam a. 865 ex
cod. bibl. reg. Bruxell. 1791-4 in Analect. Bol-
land. IL 1883. p. 368-377; finis deest.
ErL-Schr.: Noamann, K. Job., Der römische Staat
und die allgem. Kirche. 1. Leipzig 1890. p. 289-291.
Yita s. Eusebii presbyteri Romani et
martyris (f 357).
Ausg.: ap. Baluze, Miscell. II. p. 141. 142 (ed.
nov. I. p. 33).
Erl.-Schr: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis lib.
V. p.397.
De 8. Eusebio episc. Bononiae in Italia (f cca.
400) Stiltingii syUoge in AA. SS. Boll. 25. Sept.
VII. p. 271-274.
De Y. Eusebio episc. Caesareae in Cappadocia
(t 337 — 340, nach anderen 370) Papebrochii
comment. in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 75. —
Exercitatio Franc. Mariae Florentinii Lucen-
sis, qua in opinione sanctitatis apud coaevos pa-
tres hie Eusebius fuorit ibid. p. 76-84.
Vgl. Eusebias Caesar.
De 8. Eusebio episc. Comensi in Italia (saec.
VI) Papebrochii sylloge hist. in AA. SS. Boll. 22.
Mai. V. p. 165; cf. VII. p. 827.
De 8. Eusebio episc. Fanensi in Italia (f post
503) in AA. SS. Boll. 18. AprU. ü. p. 542.
De 8. Eusebio episc. Mediolani in Insubria (t
465) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 12. Aug. II.
p. 724.
De SS. Eusebio, Eraclio, Dionysio etc. mart in
Africa (saec. I) in AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 9. 10.
De 8. Eusebio mart. in Oriente in AA. SS.
Boll. 25. Mai. VI. p. 25.
De s. Eusebio mart. in Palaestina sub Maxi-
miane in AA. SS. Boll. 14. Aug. III. p. 150. 151.
— Passio eiusdem ap. Martene, Thes. anecd.
ni.p. 1649-52.
Do s. Eusebio mart. in Phoenicia in AA. SS.
Boll. 21. Sept VI. p. 237.
De 8. Eusebio mart. Komano Gandavi in Belgio
in AA. SS. BoU. 17. Febr. IH. p. 7.
De b. Eusebio monacho S. Oalli, mart. (f 884)
in AA. SS. Boll. 31. Janr. II. p. 1130.
De 88. Eusebio I Neone, Iieontio etc. mart Ni-
comediensibus (+ 303) in AA. SS. Boll. 24. April,
in. p. 263. 264.
De 8. Eusebio papa Pomae (f 309) Stiltingii
sylloge histor. in AA. SS. Boll. 26. Sept VIL p.
265-271.
De 8. Eusebio 1 papa Romano LXXVII (t 676)
Papebrochii commentarius histor. in AA. SS. Boll.
2. Jun. Lp. 220-222.
NB. Wird aonst Adeodatns genannt.
De 88. Eusebio presb. et Avito diacono Autis-
siodori in Gallia in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 423.
De 8. Eusebio presb. Romae Sollerii sylloge
in AA. SS. Boll. 14. Aug. III. p. 166. 167.
De 8. Eusebio recluso ac de Marco et Mar-
cello monachis S. Galli (884), ubi etiam de s.
Merolilano Scotto, ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. p. 461. 462.
De 88. Eusebio, Romano, Meletio et srjciis
mart. Nicomcdiae Papebrochii commentar. histc»-
ricus in AA. SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 237.
De 8. Euseo cremita calceolario Serravalle in
Pedemontio in AA. SS. Boll. 15. Febr. II. p. 852.
Vita s. Eusicii abbatis Cellensis ad Ca-
rum fluvium [Seiles -sur-Cher, f c. 542.
27. Nov.].
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova U. p. 372-376.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. IH. p. 429. 430.
— Vita alia ^ap. Duchesne, Histor. Franc, scr.
I. p. 534. — * Auszug ap. Bouquet 1. c. p. 428. 429.
— Miracula ap. Labbe 1. c. p. 463-466.
Erl. - Sehr. : H i s t o i r e litt6raire de la Fmnoe. lU. 1733.
p.6ü2; VI. 1742. p.260.
De 8. Eusignio mart sub Juliane Apostata An-
tiochiae in AA. SS. Boll. 5. Aug. III. p..70-72.
Tita s. Euspicii I abbatis Miciacensis
(St. Mesmin de Micy, ineunte saec VI)
auctore anonyme pqrantiquo.
VITA S. EUSTACmi — VITA S. EÜTHYMU
1301
Atisg. : QU Vita s. Maximini abb. Miciac. (r. d.)
ap. Mabilloninm edita in AA. SS. Boll. 20. Jul.
V. p. 74-77. — Translatio s. E-i d. 17. Jun.
1029 ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. YI.
1. p. 314. — ^unederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p.
78. — • ap. Ducbesne, Hisi Franc, scr. IV. p. 147.
— * Brucbstück ap. Bouquet, Recueil X. p. 370.
— Miracula 'ap. Mabillou 1. c. p. 314. 315. —
» wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 78. 79. Cf, Cu-
peri comment. praevius ibid. p. 72-74.
Vita 8. EiMtaehii =«» Vita s. Eustathii.
Acta s. Eustachii martyris et sociorum
eius graeca. 20. Sept
Ausg.: graeco et lat. nunc primiim ex cod.
Leidensi in Analect. Bolland. III. 1884. p. 66-112.
Martyrium ss. Eastachi ao Theopittes = Acta
SS. Eustathii, uxoris eius etc.
De 8. EostacMo presb. in Aegypto (saec. ine.)
in AA. SS. BolL 12. Oct. VI. p. 9.
Vita s. Emtadiolae sive Stadiolae ab-
batissae Bituricensis (saec. VII).
Ausg.: ' ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 376-
379. — » wiederh. in AA. SS. Boll. 8. Jun. II. p.
133. 134.
Brl.'Sekr.: Histoire Uttörairo de U France. IV. 1788.
p. 88.
Tita s. Eustasii abbatis Luxoviensia,
discipuli s. Columbani (f 625) auctore
Jona abbate EInonensi, monacho Bo-
biensi (664),
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 29. Mart. — 'ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 116-123.
— ^fälschlich unter Bedas Nameti in dessen
Opera edit Colon. 1688. III. p. 243-248. — *c.
not. Henschenü in AA. SS. Boll. 29. Mart III.
p. 786-790. — * ex Mabillonio «p. Migne, Pa-
trolog. lai LXXXVII. p. 1045-1062. — «Auszug
ap. Bouquet, Reo. III. p. 499-501.
ErL'Sehr. : Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte
U. p. 188.
Vgl. Vita s. Attalae abb. Bob.
,1 „ Columbani.
De s. Einiaslo episc. Neapel itano (saec. II) in
AA. SS. Boll. 29. Mart. III. p. 768.
Erl. - Sehr. : N e u m a n n , K. Joh. , Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 296.
De 8. Eintasio Nicomediae in Bithynia in AA.
SS. Boll. 21. Janr. II. p. 350.
Laudatio s. Eustathii patriarchae An-
tiocheni (f cca. 336). Partes 2.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 140-
144. Cf. Boschii commentar. praevius ibid. p.
130-140.
Acta SS. Eustathii, uxoris eius Theo-
pistis et filiorum Agapii et Theopisti mart
Romae cca. a. 118 fabulosa, auctore ano-
nyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20. Sept. VI. p. 123-
137 graece et latine. Cf. Clei commentar. prae-
vius ibid. p. 106-122. — Martyrium eorum
auctore Simeone Metaphraste ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 2. Nov. VI. p. 25-37.
De 8. Custalhlo episc. Ciensi in Bithynia sub
Iconoclasüs in AA. SS. Boll. 29. Mart HI. p. 790.
De 8. EiMtaihio martyre Ancyrae in Oalatia
in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 546.
De SS. Eustathio, Polycarpo et Euangelo mart.
in AA. SS. Boll. 7. Jul. IL p. 468.
De s. Euitithio sive Eutycbio et sociis mart
Carris in Mesopotamia (f 741) in AA. SS. Boll.
14. Mart. H. p. 355. 356.
De 8. Eintorio episc. Salemitano (saec. V) Bos-
suei comment in AA. SS. Boll. 19. Oct VIII. p.
436-439.
De 8. Eiiatochia virg. Romana in Bethleem
(t 420) Stiltingii svUoge histor. in AA. SS. Boll.
28. Sept VU.p. 630-645.
Passio s. Eustochiae virg. et martjris
Tarsi in Cilicia (f 362) auctore anonyme.
Atisg. : ex 4 codd. mss. in AA. SS. Boll. 2. Nov.
I. p. 530. 531. Cf. G. V. Hooffii comment prae-
vius ibid. p. 523-530.
De s. Eintochio episc. Turonensi (t ^61) Clei
sylloge in AA. SS. BoU. 19. Sept VI. p. 26. 27.
De ss. Eintoohio presb. , Gaino cognato eius,
Proba etc. martyribus Ancyrae in Galatia sub
Maximiane in AA. SS. Boll. 23. Jim. IV. p. 471.
De 8. Einlolo episc. mart. Nicomediae in AA.
SS. Boll. 8. Jun. II. p. 58.
De 8. Eiiatorgio episc. I Mediolani in Insubria
(saec. IV) Suyskenii commentar. histor.-criticus
in AA. SS. Boll. 18. Sept V. p. 774-780.
De s. Euatorglo episc. Mediolanensi II (f 518)
in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 643.
De SS. Einlorgio presbytero, Nestore, Filone
mart Nicomediae in AA. SS. Bell. 11. April. II.
p. 13.
Martyrium ss. Eustratii, Auxentii, Eu-
genii, Mardarii et Oresüs authore Sime-
one Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 13.
Dec. VI. p. 880-891 (ed. Colon. 1575).
Tita s. Eustratii thaumaturgi (IX. saec).
Ausg. : ex menaeis Graecorum in AA. SS. Boll.
9. Janr. I. p. 598. 599.
De SS. Euterio, Palatino, Victorina etc. mart
Nicomediens. in AA. SS. Boll. 22. Febr. III. p. 289.
De s. Eutbalia virg. et mart. Leontinis in Si-
cilia (t cca. saec. III med.) in AA. SS. Boll. 27.
Aug. VI. p. 12.
De 8. Euthasia martyre in AA. SS. Boll. 12.
Janr. I. p. 721.
De SS. Euthicio et Florentio monachis apudNur-
siam (t cca. 555) ex Gregorii M. dial. III. c. 15 ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 120-122.
De SS. Euthymia, Leonide, Vindeo, Mario mart.
Antiochiae in Syria in AA. SS. Boll. 26. April.
m. p. 415.
Yita s. Euthymii Magni abbatis in eremo
sanctae civitatis auctore Cyrillo monacho
Scythopolitaiio (saec. VI). Graece.
1302
VITA EUTHYMn — DE S. EÜTYCHIO
Ausg.: ap. Montfancon, Analecta graeca. I.
Paris. 1688. p. 1-99.
üebera, : interprete Gent Herveto in A A. SS.
Boll. 20. Janr. 11. p. 302-328. Cf. ibid. p. 298
-302.
Yita Euthymii patriarchae Constantiiio-
politani 907 — 912 auctore anonymo.
Handsehr.: Berlin, kgl. Bibl. ms. graec. Fol.
55. mbr. sec. XI.
Ausg. : unt. d. Tit. : Yita E-i. Ein Aneodoton
zur Gesch. Leos des Weisen a. 886 — 912. Hregb.
von C. de Boor. Berlin 1888. gr. %\ Jk 5. VIIL
232 pag. Vgl. A. Jülicber in Götting. gel. An-
zeigen. 1889. p. 383-387.
Erl.-Sehr.: Erambacher, K., Oeschichte derbyzantin.
Litteraior. 1891. p. 71.
De 88. Eiithymio confess.. nxore eins et Cre-
scentio filio mart. Perusiae in IJmbria tempore
Diocletiani in AA. SS. Boll. 29. Aug. VI. p. 512.
De 8. Euthymio diacono, item s. Petivo dia-
cono mart. Alexandriae in AA. SS. Bell. 5. Mai.
n. p. 6.
De 8. Euthymio episcopo Sardium in Asia (f
cca. 840) commeni historicus in AA. SS. Boll.
11. Mart. n. p. 73-75.
De s. Euthymio thaumaturgo apud Graecos in
AA. SS. Boll. 18. April. IL p. 583.
De SS. Eutioia, Maria virg. Dei et 6 innocen-
tibus mart. in AA. SS. Boll. 10. Aug. IL p. 534.
Vita 8. Euticii presbyteri martyris apud
Surianum in Hetruria.
Ausg.: ex ms. Viterbiensi in AA. SS. Boll.
15. Mai. in. p. 460. 461. — Translatio a. 1495
facta ibid. p. 461. 462. — Analecta de ecolesia
s. Eutitii et manna ibidem scaturiente ibid. p. 462.
Cf. ibid. VU. p. 775.
Erl. - Sehr. : Pennazzi, Splend . Andr. , Vita del glor.
s. Eutizio sacerdote , o martire , il di cni santo corpo
riposa nel tarritorio di Soriano. Montefiaacone 1721.
4». Cum effyia ei 3 UM. XX. 375 pag.
De 8. Euticio abbate Balmae in Burgundia
(saec. IX) *tn AA. SS. Boll. 13. Janr. L p. 823.
824. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. Lp. 654-656.
De 8. Euticio martyre Bomano in AA. SS. Boll.
2. Jul. I. p. 306.
De SS. Euticio, Paulo, Heraclio etc. mart. in-
certi loci in AA. SS. Boll. 14. Aug. IV. p. 149.
De 88. Eutico, Fortunato, Satumino etc. mart.
in AA. SS. Boll. 8. Mai. IL p. 299.
De SS. Eutico, Plauto, Placido etc. mart. in
Thracia in AA. SS. Boll. 29. Sept. VIIL p. 125.
De s. Eutropia martyre Alexandrina tn AA.
SS. Boll. 25. Mai. VI, p. 26.
Vita s. Eutropii episcopi Arausionensis
(f post 475) auctore Vero episcopo
Araus. successore.
Ausg. : einen Theil ed. Papebroch in AA. SS.
Boll. 27. Mai. VL p. 699-701.
Erl.-Sehr.: Fabricias, Bibl. med. et ini. latisitatis ed.
Hansi VI. p. 290.
Histüire littorairo de la France. U. 1735. p. 473.
Magnan, Saint Eutrope. Marseille 1856. 12mo.
De 88. Eutropio, Cleonico et Basilisco mart.
Cappadocibus (f cca. 308) in A A. SS. Boll. 3. Mart
L p. 235-237.
De 8. Eutropio episcopo Santonensi in Gallia
in AA. SS. BoU. 30. April. IIL p. 733-736. —
Miracula ex mss. Coelestinorum Parisüs ibid.
p. 736-744.
Erl.'Sohr.: An diät, Louis, St. Entiope et son piieax^^
doGoments inMits. Saintes & Paris 1877. BP. 480pag.
(Extrait des Archivea historiqaes de la Saintonse et
de l'Aunis.)
: Saint Entrope , premier övdoae de Saintes , dana
rhistoire, la leRenae, rarchöologie. 2. ddit. Paria
1887. gr. 8». XXXI. 643 pag. 6 fr.
Brian d, Notice historiqne sor s. Eutrope, apotre,
premier 6vdque et martyr de Saintonge. Saintes 1846.
12mo.
Louriac, Cavaillds et AdrienMas, Saint Entxopc,
premier 6v^iie de Saintes. Son cnlte h. Castanet - fe -
Hant. Sa vie ei sa mort , en forme de pao^gyriqae.
Castanet - le - Haut , Montpellier k B^ziers 18^. 16mo.
62 pag.
Notioe snr s. Eotrope, son tombean et la döcouverte
Qui en a 6t6 faite le 19 mal 1843. La ftochelle 1846.
l2mo.
De 88. Eutropio, Zosima et Bonosa mart. in
portu Romano in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 18.
Sri -Sehr.: Neumann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 295. 296.
De s. Eutyclio discipulo s. Johannis evaog. et
apost. Pauli (saec. I ex.) Cuperi disquisitio cri-
tica in AA. SS. Boll. 24. Aug. IV. p. 751-755.
Translatio ss. Eutyclietis et Acutii = Trans-
latio SS. Eutycii et Acutii.
De 8. Eutyoiiiano milite et strategio in AA«
SS. Boll. 19. Aug. in. p. 730.
Yita SS. Eutychii abbatis et Florentü
monachi Nursiae et Fulginei in Umbria
(t cca. 540 et 547) auctore s. Gregorio
Magno lib. 3. dialog. c. 15.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 23. Mai. V. p. 250. 251
c. Henschenii comment.
Yita s. Eutychii patriarchae Constan*
tinopolitani (f 582) auctore Eustathio
presbytero eins domestico familiari.
Ausg.: interprete Papebroch. ex ms. Graeco
in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 550-572. — Bfo^
xal TToX^rein toö (ntyäXov Eifjvyjov nnrQtAQ-
^ov Ko)vaT((PTivonöle(os avyyQ«(ff)g nao I^rara-
S'Iov TiQtaßvriQov ibid. I. append. p. ux-Lxxzni.
De 8. Eutycliio martyre Alexandrino in AA.
SS. Boll. 11. Jul. III. p. 187.
Do s. Eutyciiio episcopo Comensi in Italia (t
cca. 532) Henschenii sylloge hist. in AA. SS. Bell.
5. Jun. I. p. 451.
De s. Eutycliio episcopo Melitenae in Armenia
mart. Papebrochii comment. in AA. SS. Boll. 28.
Mai. VI. p. 734. — Canon graece et lat ibid.
p. 734-736.
Erl. - Sehr. : N o a m an n , K. Joh., Der rOmisdie Staat.
I. Leipzig 1890. p. 830.
Do 8. Eutycliio martyre Ferentini in Herincis
(saec. III) in AA. SS. Boll. 15. April. II. p. 378.
B^l.-Sehr.: Assemanus, Jos., De 88. Fereotiiiis ia
Tnsoia Bonifacio ac Rodempto episc. deqae pn«&byt.
et martyre Entychio dissertat. Romae 1745. 4P. 195 pag.
Germain, Saint Eutychius de Forentnm, pr@ire et
martyr aa 3. siöcle. Tonneins 1886. 12mo. 175
DE & EUTTCHIO - PASSIO SS. EWALDORUM DÜORUM
1303
GermftDo di S. Stanislao di RonWf F., Memorie or-
clieolng. e crit. sopra gU atti e il cimitero di s.
Eatizio Ferentino, precedate da brevi notizie sal
territorio dell' antica Via Ferentina. Roma 1886. 9^,
390 pag., 11 ia». Oibt tmeh em» nnu Avtg. der Acta
8. £ - i fub$t Oommmtar.
De 8. Eirtyohio martyre Romano in AA. SS.
Boll. 4. Febr. I. p. 458.
De 9. Eutyohlo subdiacono mart. Alexandriae in
Aegypto a. 356 in AA. SS. Boll. 26. Hart III. p. 620.
Translatio ss. Eutycii (a2.Eutycetis,Ea-
tychetis, Euticetis) et Aciitii.
Ausg.: * ap. Caraccioli, De sacris Neapolitanae
ecclesiae monumentis p. 349. — • tciederh. ap.
Ughelli, Ital. Sacra ed. Coleti VI. 1720. p. 63-65.
— 'ap. Nie. Carminio Falcone, La intera storia
di s. Uennaro. Napoli 1713. fol. p. 181. — *ex
edit. Caracc. et Falc. ed. Stilting in AA. SS. Boll.
19. Sept. VI. p. 891-894 (»tn AA. s. Januarii et
sociorum. Antverp. 1757. 4". p. 525). — * tciederh.
von B. Capasso in Monum. ad Neapol. ducatas
histor. pertin. I. 1881. p. 279-282; ef. p. 237.
ErL'Stkr.: Stornajaolo, Gosimo. Ricerche suUa sto-
ria ed i moonmeDti dei ss. Eatichete ed Acaäo mar-
tiri Puteolani. Napoli 1874. 8». XIII. 111 pag.
Vgl. Acta s. Januarii.
De s. Evairtio episcopo Augustodunensi in Gallia
(forte saec. V) tn AA. SS. Boll. 12. Sept. IV. p.21.
De 8. Evantlo sive Eventio episcopo Viennensi
in Gallia (f 586) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p.
365. 366.
De SS. Evanto et Hermete mart. in Rhaetia
in A\. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 21.
De s. Evartoto papa et martyre (flOS?) J.van
Heckii svlloge bistorica in AA. SS. Boll. 26. Oct.
XL p. 799-804.
De SS. Evasio et Private martyribus in Airica
in AA. SS. Boll. 5. Jun. L p. 422.
De s. Evellio martyre, coosiliario Neronis imper.
in AA. SS. Boll. 11. Mai. U. p. 613.
Tita s. Everacii seu Evracli episcopi
Leodiensis (959-— 971) auctore fieinero
monacho S. Laurentii Leodiensis (c. 1180).
Ausg.: *ap. Pez, Tbes. anecd. IV. 3. p. 153-166.
— '^wtederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV. p.
117-124. — 'ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr.
XX. p. 561-565.
Tita s. Evergiseli archiepiacopi Colo-
niensis (f 418, al 4-40) auctore anonymo
saec. X aut XI.
Handsehr.: Cöln, supplem. sec. XUI. —
Utrecht
Ausg.: ' ed. Surius, Vit. SS. 24. Oct. V. p.l027.
— 'ex ms. sed coli ata cum Surio in AA. SS.
Boll. 24. Oci X. p. 657-660. — Translatio ex
Tungrensi urbe ad metropolim, procurata a Bru-
none archiepiscopo a. 953 [Handsehr.: Brüssel,
k. Bibl. mbr. sec. XV. n® 329-341) * ap. Leibnit.,
Scr. rer. Brunsv. I. p. 291-293. — •Bruchstück
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 279. 280. — »in AA.
SS. Boll. I. c. p. 660. Cf. V. Heckii comment. prae-
vius ibid. p. 650-657.
De 8. Everilde virgine in Anglia (forte saec.
VH) in AA. SS. Boll. 9. Jul. II. p. 713.
Tita s. Evemiari in agro Tungrensi oo
ciso cca. 700.
Ausg.: ^ex ms. mtUato stilo ed. Surius, De
prob. SS. historüs. 1. Mai. VII. Colon. Agr. 1581.
p. 354. 355. — »ex ms. tn AA. SS. Boll. 1. Mai.
I. p. 121. 122. — Vita alia ex ms. Rubeae Vallis
' Md. p. 122-139; ef. p. 755. — » Bruchstück
ap. Bouquet, Rec. III. p. 637.
Erl'Sekr.: Histoire litt6ntire de la France. VI. 1742.
p. 513.
De b. Evermodo Raceburgensi in "Wandalia epi-
scopo ex oi-d. Praem. (f 1178) BoUandi sylloge
histor. in AA. SS. Boll. 17. Febr. IIL p. 45-50.
De 8. Evidio martyre in monasterio s. Petri
Besaluensi in AA. SS. Boll. 13. Jun. IL p. 680.
Acta s. Evodii episcopi Rothomagi in
Normannia (saec. V) auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 246-
248. Cf. Buei Comment. praevius ibid. p. 241-245.
De s. Evodio episcopo Antiocheno mart. (f cca.
66) in AA. SS. Boll. 6. Mai. IL p. 98.
De ss. Evodio et Hermogene et Callista eorum
sorore mart. Syracusae in AA. SS. Boll. 25. April.
III. p. 359. 360.
De s. Evonio episcopo in Aryemia provincia
Galliae in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p. 332.
Vita s. Evracli = Vita s. Everacii.
Vita s. Evurtii episcopi Aurelianis in
Gallia (f cca, 340) fabulis foedata auctore
Lucifero subdiacono.
Ausg.: ex 4 mss. in AA. SS. Boll. 7. Sept.
EL p. 52-59. — Acta translationis geminae
auctore anonymo ex ms. ibid. p. 59-61. — In-
Tentio corporis auctore Rogerio abbate S.
Evurtii Aurelianensis * ibid. p. 61. 62. — * unt. d.
Tit.: Revelatio quam transmisit Rogerus abb.
ecc. 8. E-i A-s ad monachos S. Audoeni Rotho-
magi de inventione eiusdem b. E-i (c. 1150) ap.
Martene, Thes. anecd. I. p. 413. 414. — ^wiederk.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXCIX. p. 1125-1128.
Cf. Stiltingii Comment. praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 44-52.
Erl.-Sckr.: Bimbenet, Jean Sag., £piscopatfi de s.
Eaverte et de 8. Aignan en Töglise d'Orleans aox
4. et 6. si6clP9. Orleans, Herlaison 1861. 8^. 96 pag.
2 fr. Nur 126 Exemplare gedruckt.
Passio SS. Ewaldorum duonim presby-
terorum martyrum in antiqua Saxonia,
aequalium s. Bonifacii, auctore Beda Ve-
nerabili. vöiiig sageniiaft .
Handsehr.: Brüssel, k. Bibl. Vit. SS.sec.XII.
— Paris, Nat.-Bibl. n° 5278. 154. sec. XIV.
Ausg.: * enthalten in Bedae Histor. ecclesiast.
lib. 5. c. 10 (vid. Beda). — ' wiederh. in kk.
SS. Boll. 3. Oct. IL p. 205-207. — »ed. Surius,
Vit. SS. 3. Oct. — Exordium diversum ex cod.
Namurcensi (bibl. publ. civit. n** 15. VIII) in Ana-
lect. Bolland. I. 1882. p. 621. 622; cf p. 496 et
Capgrave, Nova legenda Angliae fol. 178 ,De ss.
Hewaldo Nigro et Hewaldo Albo martyribus*.
Erl.-Sehr.: AlberdinKk Thijm, M., Der heil. WiUi-
brord. Erweiterte deutsche Ausgabe (von L. Tross).
Münster IbtiS. gr. 8<>. Jk 3. Anhang VI. p. 217-223
1304
DE SS. EXPERGENTIO — CONVERSIO FALTONI PiNIANI
verlegt Trou den Ort des Martyrium nach Beek bei
Ruhrort in die dortige IJcaiersehaft Laer.
Byons, Gommentar. praevias in AA. SS. Boll. I.e.
p. 180-206.
Lohoff, Krit. Untersuchung derGeechichte der beiden
Ewalde, unter besonderer Berücksichtigung der Apler-
becker Tradition in Beiträge zur Qesch. Dortmonas u.
der GrafiBchaft Mark. I. 1875. p. 106-126.
Hertens, Pet., Die heil. Ewalde, Martvrer. Ihr Marter-
tod and ihre Reliquien nebst Beschreibung des wieder-
hergestellten Schreines. Köln 1879. 8®. Söpap. 40 <^
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte 11. p. 897 ;
val. I. p. 643.
Schmid, Gesetze der Angelsachsen I. p. LXYsq.
S e i b er t z , Landes - und Rechtsgeschichte des Herzog-
thnms Westfalen. L Anisberg 1859. p. 79.
V. SteiAen, WestfU. Goschichte. Stack 12. p. 736
(voUständige IMertUur Ober den Ort der Ermordmng).
Strunck, Westphalia sancta ed. Qiefers. II. Fader-
bomae 1855. p. 11-18.
Stumpf, Acta Maguntina saec. XII. p. 81.
De SS. Expergentio, Christa, Italic etc. mart.
in CiUcia in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 378.
. De s. Expletio episc. Metis in Belgica I (f 390)
in AA. SS. Boll. 30. Jul. Vn. p. 157.
De s. Exuperantia virgine Trecis in Gallia in
AA. SS. Boll. 26. April. 111. p. 423.
Tita s. Exuperantii cpiscopi Cingulani
in Piceno.
Ausg. : ex Phil. Ferrario in AA. SS. Boll. 24.
Janr. II. p. 602. — Vita alia ex ms. ecclesiae
Cingulanae ibid. II. append. p. 1148-1150.
jBrl.-Schr.: Christianopulus, H. D., De s. Exupe-
rantio Cingulanorum episcopo deqne eins vitae actis
liber singularis. Romae 1771. 4P. Mit 12 Tafein.
Bafaelli, Fr. M., Delle memorie ecclesiastiche in-
tomo l'istoria, ed il colto di s. Esuperanzio antico
vescovo . . . di Cingoli. Fesaro 1762. 4^.
De s. Exuperantio episcopo CSomensi in Italia
alpestri (t cca. 512) in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV.
p. 243.
De s. Exuperantio episcopo Bavennate in Italia
(f 418) Papebrochii commentar. historicus in
AA. SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 260-262.
Yita s. Exuperii Neustriae inferioris
apostoli et priini Baiocensis episcopi (f
saec. I) auctore anonymo: ,Post consu-
matum'.
Handschr,: Paris, Nat-Bibl., fonds laÜD,
n« 10051. f. 208.
Ansg.: edid. Jul. Lair in Bibliotheque de
r:fecole des chartes. V. ser. IV. 1863. p. 303-308.
Erl.-Sehr.: Abr6g6 de La vie de s. Exupöre ou Spiro,
6veque de Bayeuz, patxxin de la ville Corbeil. Cor-
beil 1734. 12mo.
Lair, Jul., Etades snr les origines de l'övech^ de
Bayeux 1. c. p. 281-302.
De 8. Exuperio episcopo Corbolii in agro Fa-
risiensi (saec. V) Sollerii commentar. historicus
in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 52-55.
De 8. Exuperio episcopo Tolosae in Oallia (t
post 410) Stiltiogii sylloge bist in AA. SS. Boll.
28. Sept Vn.p. 623-630.
De s. Eynardo eremita Altenae in marchia
Westpbalica in AA. SS. Boll. 25. Mart III. p. 587.
De s. Ezechiele propbeta in Chaldaea in kk.
SS. Boll. 10. April. I. p. 857.
Vita Eionis palatini , vid. Actus Brunwilarensis
monasterii fundatorum und De v. Erenfrido.
F.
De SS. Fabiano et Sabiniano mari;. Siculis in
AA. SS. Boll. 25. Janr. II. p. 618.
De SS. Fabiano, Feiice, Arione etc. mart. Afris
in AA. SS. Boll. 28. Jud. V. p. 357.
De s. Fabiano papa martyre Komae (f 250) in
AA. SS. Boll. 20. Janr. U. p. 252 - 256. Vgl. p. 1138.
Passio s. Fabii vexilliferi in civitate Cae-
sarea in Mauretania sub Diocletiano et
Maximiane consuübus 11 kal. Aug.
Ausg. : tw Analect.Boliand.IX. 1889. p. 123-134.
De ss. Fabio, Beinio, Emanuele, Firmo una
cum plurimis variorum sanctorum reliquiis Vien-
nam Austriae translatls Papebrochius in AA. SS.
BoU. 21. Mai. V. p. 8-11.
De 8. Fabio martyre an aliquo Faesulis in
Etruria in AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 132. 133.
De 8. Fabio martyre Caesareae in Mauritania
Bollandi commcnt. posthuma in AA. SS. Boll.
31. Jul. VII. p. 179. 180.
Yita b. Fabiolae auctore s.Hieronymo
presbytero.
Ausg. : textus ap. Migne , Patrolog. lat. XXII.
p.690; Kosweydi notatio ibid. LXXIII. p. 695-698.
De SS. Fabriciano et Pbüiberto maii. in Hi-
gpania Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV.
p. 535.
Vita s. Facil eonfessoris Cremonae in
Italia (t 1272).
Ausg. : ex Ph. Ferrario in AA. SS. Boll. 18.
Janr. II. p. 210. 211.
De 8. Facioio in Cenomanensi et Pictaviensi
provincia culto in AA. SS. Boll. 7. Sept HI. p. 78.
Yita s. Facundini episcopi Tadini in
TJmbria (saec. VII vel IX. X) auctore ano-
nymo.
Ausg. : ex ms. Vatic. in AA. SS. BolL 28. Aup.
VI. p. 471-484. Cf. Pinii comment praevius ibid.
p. 467-471.
Do SS. Facundino, Juventino, Peregrino ete.
mart Arimini in Italia in AA. SS. BolL 2. Sept
I. p. 360.
De 8. Fagnano episcopo in Anglia (saec. VI)
in AA. SS. Boll. 14. Aug. VI. supplem. p. 824. 825.
De ss.FaIco et Nicoiao eremitis Calabris inApu-
lia (saec. XIV) in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 475.
De S8. Falteo sive Falveo episcopo et Jocundo
mart. in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 361.
Prologus de conversione Faltoni Piniani
et Anitiae Lucinae coniugis eius et de
passione ss. martyrum Maximi, Bassi et
Fabii, VI id. Mal
VITA 8. FAMIANI — VITA SS. FAUSTINI
1305
Ausg.: ex cod. Namurc n*^ 53 in Analect
Bollond. II. p. 288. 289.
Tita s. Famiani confessoris ord. Cisterc.
Gallesii in hodiemo agro Romano (f 1150).
Ausg,: ex editioDe Gallesina a. 1576 in AA.
SS. Boli. 8. Aug. n. p. 391-395 (mit Abbildung).
Cf. Sollerii comment praevius ibid. p. 389-390
et VI. p. 813.
Erl.-Sekr.: Pennftizi, Splend. Andr., Vita del glor. s.
Famiano saoerdote contem. e monaeo Cisterc., il di
cni Santo corpo incorrotto riposa nolla cittit di Oallose.
Orvi0to 1723. 4«. Qm rür.
Acta s. Fandilae presbyteri monachi et
mart. Cordubae a. 853.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Jim. U. p. 698.
Acta s. Fantii et Deodatae martyrum
in persecutione Diocletiani. Ex vita s.
Fantioi.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 31. Jul. VU. p. 177
c. Piiiii conuneDt praevio.
Vita s. Fantini confessoris Tauriani in
Calabria (forte tempore Constantini Magni)
auctore anonyme.
Ausg.: *ed. Oct Caietanus, Vitae SS. Sicu-
lorum I. p. 149. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
24. Jul. V. p. 553-556. — Vita altera auctore
Petro episcopo Taunanensi ' ed. Caietanus 1. c.
Lp. 152. — ' wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 556-
567. — Hymnus forte a s. Josephe hymno-
grapho synchrone ibid. p. 567. 568. Cf. Pinii
comment. praevius ibid. p. 547-553.
Tita s. Fantini monachi Thessalonicae
in Macedonia (forte saec. IX).
AtAsg. : in A A. SS. Boll. 30. Aug. VI. p. 623
c. Pinii conmieni praevio ibid. p. 621. 622.
Vita s. Farae «» Vita s. Burgundofarae abbat.
Yita s. Faronis Meldensis episcopi (f
verisim. 672) auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. Accinctino in bibl. reg. Braxell.
n° 8924 in A A. SS. Boll. 28. Oct XH. p. 609-616.
— Relatio miraoulorum extracta ex chartisPP.
Fuliensium in eadem bibl. n*^ 8924 ibid. p. 616- '
620. — Conversio Ogerii militis ex dicto cod.
ms. partim collata cum Mabillonio ibid. p. 620-
623. — Vita alia auctore ut videtur Hildegario
(monacho Sandionysiano) eoiscopo Meldensi (f
875) [Handschr.: Paris, Nat-Bibl. n<»5337. mbr.
sec. XIII. fol. long. f. 91. — n® 5353. mbr. sec.
XIV. fol. max. f. 159] ^ ap. Mabillon, AA. SS. o.s.
Ben. saeo. II. p. 607-625. — • Auszüge ap. Bou-
quet, Reo. UI. p. 501-506; VI. p. 293; A^I. p.
356-358.
Erl,-Schr.: Hecke, J. v., CommeDt. praevius in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 593-609.
Wa tt e n b ach , Dentschlands Qeschiohtsqaellen. 6. Aufl.
I. 189B. p. 112.
Fassio SS. Faustae, Evilasü et forte Ma-
ximini martyrum Cyzici in Hellesponto
(305 — 311).'
Ausg.: ex ms. Trevir. in AA. SS. Boll. 20. Sept.
VI. p. 144-147 c. Clei comment. praevio p. 140
-144.
Translatio s. Faustae Tirginis mart. ex
Vasconia in Cellam Asnensem a. 864. 15.
Jun.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 1091.
1092. — *ap. Labbe, Bibl. nova mss. II. p. 525-
527. — • wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 2. p. 73-75. — * ein Tkeil ap. Duchesne,
Eist. Franc, scr. II. p. 400. — ' ap. Bouquet, Reo.
Vn. p. 344. 345.
Acta SS. Fausti, Januarii et Martialis
mart Cordubae in Hispania (f 312) au-
ctore anonyme.
Ausg. : e ^ Euinartii in Sine, martyrum Actis
edii, cum 'Surii et 'Tamaii ediÜonibus collata
Un AA. SS. Boll. 13. Oct VI. p. 193-195. Cf.
Byei commentar. praevius ibid. p. 187-193 et
RigoUoti nota ibid. Suppl. p. 140*. 141*.
De 's. Fausto abbate prope Syracusas in Si-
cilia (t cca. 607) Suyskenii sylloge in AA. SS.
BolL 6. Sept n. p. 686.
De s. FaiMto episcopo Regiensi in Provincia
Galliae (f cca, 490) Perierii commentar. histor.
in AA. SS. BoU. 28. Sept VH. p. 651-714.
De 8. Fawlo episc. Reiensi in Gallia (f p- 480)
in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p. 28. 29.
Erl.-Sdw.: Koch, Ant, Der heil. Fanstus, Bischof
von Riex. Stuttgart 1894. 8^. U. 208 pag.
Vgl. FaoBtQS Reiensis.
De s. FaiMto episcopo Tarbensi in Novempo-
pulania (saec. V fin.) Stiltingii sylloge in AA. SS.
Boll. 28. Sept VII. p. 715. 716.
De s. Fausto martyre Romae sub Juliane in
AA. SS. BolL 9. Jun. II. p. 174.
De 8. Fausto martyre sub Decio in AA. SS.
Boll. 16. Jul. IV. p. 124.
De s. Fausto monacho Casinensi Romae (f
cca. 607) Bollandi comment. historicus in AA.
SS. BoU. 15. Febr. II. p. 839-841.
De SS. Fausto presb., Bibo diac., Dionypio
lectore etc. mart. Alexandriae in Aegypto cca. ^50
in AA. SS. Boll. 6. Sept H. p. 666. 667.
De s. Faustina virgine mai*tyre in AA. SS.
Boll. 15. Febr. IL p. 824.
Yita SS. Faustini presb. et Jovitae diac.
fratrum, mart Brixiae in Italia (f 120)
auctore anonyme.
Ausg. : in A A. SS. BoU. 15. Febr. 11. p. 809-
813 ex ms. et Surio. — Alia vita auctore ano-
nym© ex ms. Neapolitano ibid. p. 813-817. —
Pars vitae raaioris ex Mombritio ibid. p. 817-
820. — Excerptaex vita ms. s. Seeundini raar-
tyris Astensis ibid. p. 820. 821. Cf Henschenii
comment praevius ioid. p. 805-809.
Erl.'Schr.: Brunati, G., Le^endario o vite di santi
Breeciani. Brescia 1834. fol. p. 13-28.
Faino, Bemard. , Vita delli santi fratelli martiri sacrati
a Die , Faustino e Giovita, primi patroni, e protottori
di Brescia, venorati in S. Fanstuio lla^giore. Parte
1. 2. 3. [larte 3 auch u. d. Tii. : Dimostrationi della
Vera essistonza de santi Faustino , e Giovita primi
... in S. Faustino Maggioro . . .] Brescia 1670. 4^. {(}>n
effigie.)
Risposta alle difficolta in vari temm prodotto con-
tro l'esistenza dei corpi de* s. mart. Faustino e Gio-
1306
DE S. FAUSTINO — DE S. FELICE
Tita nella chiesa di s. Faastino di Brescia. Padoya
1761. 40.
Bossi, Ottav., Historia de' gloriosissimi santi martiri
Fanstino e Giovita. Brescia 1624. 8P. 140 pag.
Vita de]li s. frat. mart. Fanstino e Giovita primi pa->
troni e protettori di Brescia. Brescia 1670. 4P.
Yita e martirio dei ss. Faustino e Giovita, protettori
di Brescia, per cura d'un sacerdote della dioced Mi-
lanese. Monzal891. 16mo. 296 pag.
De B. Faustino confessore Tuderti in Umbria
in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 38.
De s. Faustino episc. Briziensi in Italia (f cca.
361) in AA. SS. Boll. 16. Febr. U. p. 886.
De s. Faustino et sociis 44 martyribus in AA.
SS. Boll. 17. Febr. HI. p. 9.
De 8. Faustino mai-tyre Mediolani in Insnbria
(saec. II) Cuperi comment. histor. in AA. SS.
Boll. 7. Aug. n. p. 184-186.
De 8s. Faustino, Timotbeo, Yenusto etc. mart.
Romanis in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 141.
De SS. Faustino, Victurino, Saluno etc. mart
Afris in AA. SS. Boll. 24. April, ni. p. 265.
De 8. Faustiniano episc. Bononiensi in Italia
(saec. IV) Henschenii comment. bistoricus in AA.
SS. Boll. 26. Febr. lU. p. 639-643.
De SS. Faustiniano et Juventia mart. in Bri-
tannia in AA. SS. Boll. 16. Febr. II. p. 867.
VitÄ 8. Febroniae monachae virg. mart.
a. 304 Sibapoli in Mesopotamia auctore
Thomaide magistra sanctae.
Atiag. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 25. Jim.
V. p. 17-34.
TJebers. : unt. d. Tit. : Vie de sainte Febronie,
vierge et martyre, trad. du grec par le P. Baltus.
Avignon 1730. 12mo.
Vita s. Fechini abbatis Fourrii seit Fou-
ranensis in Hibemia (saec. VII) auctore
anonyme.
Ausg. : ' in AA. SS. Boll. 20. Janr. U. p. 330-
332. — «ap. Colgan, AA. SS. Hibemiae. I. 1645.
p. 133. — Vita alia auctore Augustino Gra-
dino ex cod. Iniseusi ap. Colgan 1. c. I. p. 130-
133. — Mors 8. Fechini ex Vita s. Geraldi in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 332. — Hymnus in s. F-m
ibid. p. 329. 330. Vgl. Uardy, Dcscr. catalogue
of materials I. 1. 1862. p. 260.
De s. Fedlimido confess. in Hibemia (saec. YI)
in AA. SS. Boll. (9.) Aug. VI. supplem. p. 814.
Acta 8. Feliciani episcopl Pulginate in
Umbria sub Decio (f 249—251).
Ausg. : ex mss. Metensi et Trevirensi in AA.
SS. Boll. 24. Janr. IL p. 582. 583. — Eadem
acta ex lectionib. antiq. breviariorum ecclesia-
rum Hamburg, et Mindens, ibid. p. 583. 584. —
Vita italice scripta a Lud. Jacobilli (unt. d. Tit.:
Vite dei Santi e Beati di Foligno. Foligno 1628)
lat. reddita ibid. p. 584-588. — Vita alia ex
cod. Hannoverensi (sec. XIV mbr. 4° N. I. 101*,
aus d. Bonifatiusstifte in Hameln) ed. £d. Bode-
mann in Briegers Zeitscbr. f. Kircheogeschichte.
XII. 1891. p. 77-81; carmina duo de s. F-o
ibid. p. 82. 83. — Passio ex cod. Mediol. Am-
bros. (F. S. L 3. fol. 186^) in Analect. BoUand.
IX. 1890. p. 381-392. — Reliquiae in Belgi-
cam et Saxoniam translatae in AA. SS. Boll. L c.
p. 588. 589.
Erl.'Schr.: Jacobilli, Lod., Vita di s.Feliciano nurt.,
vesoovo e protettore delia cittä di Folijnio. Foligno
1626. 40. Cm ritt.
De s. Feliclano mart. in Sicilia in AA. SS.
Boll. 9. Jul. II. p. 689.
De 88. Feliciano, Pbilappiano et aliis 124 mart
Africanis in AA. SS. Boll. 30. Janr. 11. p. 1026.
De SS. Folios, Ampono et Casto mart in AA.
SS. Boll. 3. Oct IL p. 6.
De 8S. Foiiee, Arontio, Sabiniano, Honorato
mart. Potentiae in Lucania Italiae in AA. SS.
Boll. 27. Aug. VI. p. 21.
De ss.Foiico, Celsiano, Gaeciliano, Martialee^er.
mart. in AA. SS. Boll. 21. Janr. IL p. 341. 342.
De 8. Felioo diac. mart Hispali in Hispania
in AA. SS. Boll. 2. Mai. L p. 185.
Do SS. Feiice, Emilio et Crispino mart. Ra-
vennae in Italia in AA. SS. Boll. 18. Jun. III.
p. 572.
De 8. Felioe episc. Anglorum Orientalinm (f
654) commeutar. bistoricus «n. AA. SS. Boll. 8.
Mart Lp. 779-781.
De 8. Felioe episc. apnd Nannetes in Britannia
Armorica (f 582) Sollerii commontar. bistoricus
in AA. SS. BolL 7. Jul. IL p. 470-477.
Erl. - Sehr. : O r 6 g o i r e , £tade bistoriqoe et litt^naire
sur'ss. Fölix et Fortanat. (YI. siöcle.) Nantes 1879.
80. 30 pag. (Extraü du Bulletin de la Soc. aich««l.
de Nantes.)
Histoire de 8. F^liz, aeizidme 6vdqne de Nantes.
Nantes 1845. ISino.
Kersabice, E. de, Saint Fflix, ^6qae de Nantes.
Nantes 1862. 12mo. 228 pag.
De s. Felioe episc. Claromontano in Alvemia
(t cca. 664) in Auctario ad AA. SS. Boll. tomi
V. Oct. p. 1 - 7 ß< KigoUoti comment hist-criticus
in AA. SS. Boll. 10. Oct SuppL p. 7*- 13'.
De 8. Felioe episc. Comi in ducatu Mediola-
nensi (saec. IV) Buei comment. hist-criticus in
AA. SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 233-241.
De s. Felioe episc. Genuae in Liguria (saec.
IV) riotitia ex Ferrario in AA. SS. BolL 9. Jul.
IL p. 709.
De s. Felioe episc. III Metensi in Belgica I (f
cca. 5(X)) Bollandi commentar. bistoricus in AA.
SS. BolL 21. Febr. in. p. 236.
De 8. Felioe episc. Papiae in Insubria et mar-
tyre in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 23. 24.
De 8. Felioe episc. Pisis in Tuscia (f p. 542)
limpeni sylloge histor. in AA. SS. Boll. 1. Sept
L p. 241. 242.
De 8. Felioe episc. Valle Gardumi in Tyroli
Sollerii sylloge in AA. SS. BolL 14. Aug. IIL p.
163-165 (mit Abbildung).
De 8. Felioe episc. Veronae in Italia in AA.
SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 644.
De 88. Felioe et Constantia martyr. sub Nerone
Nuceriae in Italia in AA. SS. BolL 19. Sept VI.
p. 6-8.
De SS. Felioe et Crescentio martyribus i» AA.
SS. Boll. 3. Nov. I. p. 605.
BE SS, FEUCE — ACTA S. FEUCIS EP. SPELLATENSIS
1307
De 88. FelkM et Gennadio mart üzali in Africa
in AA. SS. Boll. 16. Mai. m. p. 572.
De SS. Felioe et Janaario mart in AA. SS.
Boll. 7. Janr. I. p. 356.
De SS. FeHce et Nicetio Yeronae in Italia in
AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 155.
De 88. Felioe et socüs mart in Toscia in AA.
SS. Boll. 14. Sept. IV. p. 350.
De 8s. FeHoe et Spioella ac Septem germanis
mart Romae in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 252.
De SS. Felice, Felicitate et aliis martyr. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 32S.
De 8. Felice mart. Alexandriae in Aegypto in
AA. SS. Boll. 26. Febr. III. p. 631.
De 8. Felice mart. moeacbc Frisltiienel in Ger-
mania in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 504. Cf.
Strunck, Westpbalia sancta ed. Giefers ü. p.31.
De SS. Felioe, Niceta, Postiniana etc. mart.
Africanis in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 37.
De SS. Felice Nolano, Jnlia, Juconda ete. mar-
tvribus Nicomedieosibus in AA. SS. Boll. 27. Jul.
VI. p. 431.
De s. Felice 1 ponlMoe Romano mart. a. 274
Henschenii comment historicus in AA. SS. Boll.
30. Mai. VII. p. 236. 237.
De s. Felice Hl papa (f 492) Henscbenii com-
mentar. bistohcus in AA. SS. Boll. 25. Febr. III.
p. 502-508.
De 8. Felice IV papa (t 530) in AA. SS. Boll.
30. Janr. IL p. 1032. 1033.
Vgi. Felix IV pp.
De 8. Felice presb. mart. a. 257 prope Sutrium
in Tuscia sepulto in AA. SS. Boll. 23. Jun. IV.
p. 457.
Des. Felice puero mart. , Roma Palmam Sici-
liae oppidum translato Papebrochii sylloge histor.
in AA. SS. Boll. 12. Mai. IV. p. 709.
De SS. Felice y Secundo, Honorio etc. mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 240.
De SS. Felice, Victore, Januario ete. mart. in
Africa (f 250) in AA. SS. Boll. 11. Febr. 11. p.510.
Tita 3. Feiicis archiepi8Copi Treviren-
8i8 (t 398).
Ausg. : ex 5 ross. in AA. SS. Boll. 26. Mart.
ni. p. 622-625.
Yita s. Feiicis confe880ri8 et presbjteri
Xolani (f post 312) auctore Beda Ve-
nerabili.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 943-
946. — » in Bedae op. ed. J. Sraitb. p. 463-468.
— *in Bedae opp. ed. Colon. 1688. III. p. 186. —
*ed. Surius, Vit Sanct 14. Janr. — *ap. Migne,
Patrolog. lat XCIV. p. 789-798. — Vita alia
auctore Gregorio Turonensi, exeiuslib.I de
mirac. c. 104 in AA. SS. Boll. l. c. p. 941-943.
— Vita alia auctore Marcello presbytero ibid.
p. 946-948. — Acta 8. F-8 auctore igooto ibtd. p.
051. 952. — Miraeula ex Paulini scriptis-Vöte/,
p. 948-950. — Translatio in monasterium s.
Aemiliani cncullati in Hispania a. 1090 auctore
Grimaldo coaequali ^ ed. P. Sandovallius, De
fnndatione monastoriorum Hispaniae. — * wieder^
holt ap. Mabillon, AA. 88. o. 8. Ben. saeo. VI. 2.
p. 670-674.
Erl.-Sehr.: Commentarins praeriiu w AA. SS. BoU.
1. c. p. 987-941.
Ughelli, Italia sacra VI. p. 258.
Yitae b. Feiici8 de Cantalicio ord. Min.
s. Francisci Capucinorum Romae in eo*
rundem ecclesia (f 1586) et miraculorum
informatio per R Fr. Sancti guardianum
eins.
Ausg. : in AA. SS. BolL 18. Mai. IV. p. 206-
210. — Vita auctore Matthia Salodiensi coaevo
ibid. p. 210-234. — Supplementum ex Italico
Job. Bapt. Porusini cappuoini ibid. p. 234-240.
— Supplem. n ex Annal. cappucinor. Zacbar.
Boverii ibid. p. 240-247. — Miraeula ibid. p.
247-265. — Alia miraeula ibid. p. 265-282.
— Appendix de origine fratr. Cappucinorum
8. Francisci, ex Italico Johannis de Terranova
ibid. p. 283-290. — Poema Melchioris Lopez
de Sousa de vita b. Feiicis cappucini ibid. p. 291-
293. Cf. VII. p. 807 (mit Portr.).
Sri.- Sehr.: Boarfr, PhUib. de, Abr6{^ de la vie de s.
F^lix de Cantalioe , capocin. Paris 1712. 12mo.
Marchese, Fr, Yitadel b. Felioe da Cantalioe , oap-
puccino. Roma 1671. 8^.
Massimo da Valenza, Ristretto della vita dl s.
Felice da Cantalioe , cappnecino. Bologna 1712. BP.
Papebrocb, Commeotar. praevius in AA. SS. Boll.
I.e. p. 203-206.
Batte, Franz, Brader DeogratiAB ans dem Kapoziner-
orden oder Leben des h. Felix v. Cantalizio. Pader-
born 1866. SP. Jk 1.20. — (franxöa. wU. d. Tit.: Vie
de 8. F61ix de Cantalioe. Tradnit de l'Allemand. Paris
1878. 12mo. 3 fr.).
Zucchi, Bart., Vita del b. Felice Porri eappnccino
da Cantalioe. Verona 1686. kl. 4P. 178 pag.
Tita b. Feiicis de Meda, abbatissae ord.
8. Clarae (f 1444) Pisauri in ducatu ür-
binate auctore anonyme. Compendium.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 30. Sept. VIII. p. 767.
— Miraeula ex August. Galiucii libro desumpta
et latine reddita ibid. p. 768. 769. Cf. Perieri
comment. praevius ibtd p. 751-766.
Gesta purgationis Felicia epiacopi Ap-
tungitani.
Ausg.: ' ap.Baluze, Misccllan. II. Paris. 1679.
8*. p. 81 («ed. nov. IL p. 19-21). — 'wieder-
holt ap. Migne, Patrolog. lat. VIII. p. 718-726;
ef. monitum Baluzii ap. Migne l. c. p. 715 sq.
Yita s. Felicia epiacopi Brixienaia in
Italia (t cca. 652).
Ausg.: ex italico Ascanii Martinengi in AA.
SS. Boll. 23. Febr. III. p. 385-387.
Acta s. Felicia epiacopi Spellatenaia
mart^^ris sub Maximiane.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 18. Mai. IV.
p. 168. 169 c. Henschenii comment. — GH Atti
piü antichi del mai-tirio di san Felice, vescovo
della citta di Spello. Volgarizzamento del buon
secolo della nostra lingua, illustr. e pubbl. per
cura di Gius. Fratini. Foligno 1881. 8°. 21 pag.
Erl.-Sehr.: Donnola, Thad., De loco martyrii s. Fe-
iicis episc. Spellatensis brevis tnurtatio. Addita est
eiusdem . . . nistoria martyrii at legitur in compendio
1308 PASSIO S. FELICIS EP. TÜBZAC. — PASSIO SS. FELICITATIS ETS EPT. FIL.
. . . nonialium S. FelicU . . . Papiae ... et ona oam
aliis Ticini impressi^ a. D. 1628. Veoetüs 1620. kl. 4P.
Cum effig. 86pag.
Fassio s. Felicis episcopi Tubzacensis
in Africa et martyris Venusii in Apulia
a. 303: ,In diebus illis*.
Ausg. ; ^ ed. Joa. Faber Stapulensis. Parisiis
1525. — 'ed. Surius, Vit. Sanct. 24. Oct, mit
einigen Aenderungen. — • toiederh. ap. Baronium,
Anoal. ecclesiast. ad a. 303. n^ 118 sq. — ^ ap.
d'Achery, Spicileg. XII. p. 634 suh HL: Passio
8. Fei. Tubzoc. episc. (* ed. 2». U. p. 68 - 70). —
* wiederh. ap. Baluze, Miscell. U. p. 77 (ed. Mansi
I. p. 18). — ' Misammen mit AA. ss. FeLicitatis
et Perpetuae. Oxoniae 1680. — • ap. Ruinart,
Acta mart. sine. p. 374. — ' wiederh. ap. Dupin,
Monnmenta de schismate Donatistarum, opp. s.
Optati Milev. p. 146 et 149. — ^<» die Texte nach
den Ausgaben von Surius, Baronius u. Ruinart
u. nach den Ausgaben von Faber y d*Achery u.
Baluxe einander gegenübergestellt mit Vergleich
von Mptn. in AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 625-
628; notae p. 628-633. — " ap. Migne, Patrolog.
lat. VIII. p. 679-683; p. 686-688; cf. admonitio
p. 684. — Passio secundum menaea Graeco-
rum gr. et lat. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 633. 634.
Cf. V. d. Backii commentar. praovius ibid. p. 618
-625.
Passio SS. Felici8 et Adaucti mart sab
Dioclet Eomae auctore Marbodo Redo-
nensi episc. (f 1123). Metrice.
Ausg. : ^ ed. Beangendre in Opp. s. Hildeberti
Cenomanens. Paris. 1708. fol. p. 1543-1546. —
* ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXI. p. 1633-1636.
üebers.: GH atti de glor. martiri Feiice e
Adanto, volgarizz. ed illustr. di alconi annotaz.
(da Fr. Valesio). Roma 1733. 4^
Erl. - Sehr. : S t i 1 1 i n g , Syllogo bist. - crit. in AA. SS.
BoU. 30. Aug. VI. p. 645-561.
Legenda ss. Felicis et Augeberti mar-
tyrum in GaUia (saec. VII).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Oct. VIII. p. 362.
Cf. BosBuei comment. praevius ibid. p. 359 - 362.
Erl.» Sehr.: Abbö Henry, Saint Fölix et saint Aage-
bert, martyrs da diocdse de Langres: dtude sur leur
lögende. Langresl890. 6P. 71pag. l.fr. 60c. Cf. Ana-
lect. Bolland. X. p. 479.
Acta SS. Felicis et Fortunati martyrum
Aquileiae (f 296).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 11. Jun. IL p. 461-463.
Erl. - Sehr. : (C al c a g n o , Anton. M*) Panegirico de' bh.
mm. Felico e Fortunato fretelli Viceutini. Venezia
1823. gr. 80. 30 pag.
Relazione istorica dol raartirio, traslnzioni o inven-
zioni de' ss. fratelli e mart. Feiice e Fortunato , pro-
tettori di Chiesa. Venezia 1728. 40.
Soldati, Seb., Storia dello mirabili geste invenzioni
e traslaziooi do' ss. fratelli martiri vicontini Felioo
e Fortunato. Venezia 182:^. gr. 8". Con rUr. 374 pag.
Fassio SS. Feiicis et Reguiae virg. mart
Tiguri in Helvetia (sacc. III. IV) auctore
anonyme: , Tempore illo beatissimus'.
Ausg. : * ap. Hottinger, Historia ecclesiast. VIII.
Tiguri 1667. p. 1045. — * ex ms. Coloniensi in
AA. SS. Boll. 11. Sept. HI. p. 772-774. Cf Suy-
skenii comment. praovius ibid. p. 763-772.
Erl. -Sehr.: Furt er, Die ZOrcher Heiliüen Felix und
R^ula in Theolo^. Zeitschrift der Schweiz, Ton
Meili. VI. 1889.
Heer, 0fr., Die Zürcher -Heiligen St. Felix a. Regula.
Vortrag. Zürich 1889. gr. 8P. IV. 62 pag. Jk 1.
Lienhart.St. Felix a. Regula, die Zürcher Heiligen
in Nene Zürcher Zeitang. 1889. n0 241.
Lütolf. Alois, Die Glaubensboten der Sdiweiz vor
St. Gahns. Lncem 1871. fr. 8P. p. 198-206 {die Re-
eensiontn der Leg
mit d. Thebäem).
n. gr.
u. der
LoealeuUue; Verbindung
Wa ttenbach, Doutüchlands Oe&chichtsquollen. 6. Aoll.
I. 1893. p 272. not. S.
Acta s. Felicis martyris Gerundae in
Catalaunia et s. ßomani ibidem etiani
mart sub Diocietiano forte a. 304.
Ausg. : ex ms. Moissiacensi in AA. SS. Boll.
1. Aug. I. p. 26-29. Cf. Sollerii comment. prae-
Tius ibid. i. 22 -2Q et Garns, Eirchengeschichte
Spaniens. I. 1862. p. 300-302.
Passio b. Felicis II papae et martyris
Romae a. 359(?): ,Puit temporibus*.
Ausg. : ex cod. Namurc. n° 53 in Analect Bol-
land. II. p. 322-324.
Erl. - Sehr.: Letterein difesa dell' epitaffio di s. Felico
II. Roma 1790. 40.
Paoli, Ant., Dissertazioni di s. Feiice Ilpapa e mart..
indirizzate ad illustrare Tantico suo epitaffio. Roma
1790. 40.
S oller ius, Commentar. criticxia de s. Felioe II pp.
in AA. SS. Boll. 29. Jol. VII. p. 48-50.
Vita s. Felicis presbyt et conf. Pistorii
in Italia (saec. X) et corporis inventio.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 26. Ang. V. p. 839. 840.
Vita SS. Felicis presbyt, Fortunati et
Achillei diac. mart Valentiae in Gallia (f
cca. 212) auctore coaevo.
Ausg. : * ed. Surius , Vit SS. 23. April. — • in
AA. SS. Boll. 23. April. III. p. 98-100.
Erl.- Sehr.: Neumann, K. Joli., Der rOmisdie Staat
n. d. allgem. Kirche. I. Leipäg 1890. p. 301.
Saints, Les, martyrs F^lix, Fortunat et Achillee,
apotres et fondateuis de l'öglise de Valenoe. Valeoce
1893. BP.
De s. Felicissimo conf. apud Nuoeriam in Um-
bria in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 96.
De SS. Felicissimo, Dativo, Frontioa et Jo-
cundo martyr. Nicomediensibus t;i AA. SS. Boll.
14. Mart. II. p. 346.
De SS. Felicissimo et Secundino martyr. in Apu-
lia in AA. SS. Boll. 13. Sept IV. p. 57.
De SS. Feiicisslmo, Heraclio, Paulino etc. mar-
tyr. Tudertinis in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI. p. 369.
Passio SS. Felicitatis septemque fllio-
rum (i. e. Januarii, Felicis, Philippi, Sil-
vani, Alexandri, Vitalis et Martialis) eius
Romae a^ 164 auctore anonymo (saec. VI
med.): ,Temporibus Antonini'.
Ausg.: * ap. Ruinart, Acta prim. martyrum.
Amstelod. 1713. fol. p. 25-27 (»ed. Batisbonae
1859. p. 72-74). — • wiederh. u. ex mss. unt. d.
Tit.: Passio ss. Septem fratrum mart Januarii
... in AA. SS. Boll. 10. Jul. 111. p. 12. 13. —
*ap. Galland, Bibl. vett PP. I. 1765. p. 673-675.
— * ap. Ughelli, Ital. sacra ed. Coleti VIII. p. 40
-42. — Acta apocrypha in AA. SS. Boll. I.e.
DE S. FELICITATE — ACTA S. FERRÜTH
1309
p. 13-18, — Analecta de 7 martyribus (». «.
i. Translatio 8. Alexandri in abbatiam ord. s. Ben.
in Suoyiam p. 18-20; U. De pailio s. Alexandri
p.20. 21 ; 111. Alia s. Alexandri translatio in West-
f aliam p. 21 - 24 etc.) ibid. p. 1 8 - 28. Cf. Pinii com-
uient praevius^ ibtd. p. 5-12.
Url. - Sdb*.; A*llard, Histoire des persöcntioos. ü. Piuis
Aab6, Les Actes de ss. Felidt6, Perp^tae et des leara
comiMgnons. Los ohr^tiens dans Tempire romain de
la fin des Antonios au miliea da 3« sidde. Paris
1881. p. 90.
: Bist, des pers6cations de r£gliso jasqu'ä la fln
dee Antonios. Paris 1876. p. 489 sq.
£gli, Emil, Altcbristlicho Studien . Martyrien n. Mar-
tyrologieo. ZOrich 1887. p. 91-96.
FQhrer, Jos., Ein Beitrag zur Lösung der Felicitas -
Frage. Programm des kgl. Lyceonis o. Gymnas. fflr
1689/90. Freising 1890. 8«. {IL) 162 jng. Ul 1.80.
: Zar Felicitasfrage. (Leipzig) 1894. 9>. 36pag.
Künstle, Karl, Hagiographische Stadien Aber die
Passio s. Felicitatis com VlI filiis. Paderborn 1894.
8«. leOfog, JkA.
Lightfoüt, Tbe apostolic Fathers . Part II. S. Ignatios.
S. Polycarp. Vol. 1. 1885. p. 498 so.
Mombntias, Sanctuarium. I. fol. 296*.^.
Nonmann, Karl Job., Der römische Staat und die
aligem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 294.
Vgl. Acta ss. Perpetnae et Felicit.
„ „ Symphorosae äe.
Translatio s. Alexandri.
De s. FelioHate Deo devota Patavii in Italia
(t saec. XI) in AA. SS. BoU. 26. Mart. III. p. 682.
De SS. Felicula, Felicitate, Fappa etc. martyr.
Bomanis in AA. SS. Bell. 5. Jun. I. p. 422.
De 8. Felteula virg. et martyre Romae sab Do-
mitiano Henschenii comment. historious in AA.
SvS. Bell. 13. Jun. II. p. 666-668.
De s. FeliCttla virg. (f saec. X) in territorio
Antissiodorensi in Gallia Bvei sylloge in AA. SS.
Boll. 5. Oct. III. p. 225-227.
Acta s. Ferdinandi principi8, filii Jo-
hannis I Lusitaniae regis, ord. Cisterc.
Fessae in Maurica captivitate defuncti a.
1443 a Joh. Alvari secret sancti lusi-
tanice scripta.
Ausg. : ex edit. Hieronymi de Kamis (erschie-
nen unter d. Tit.: Chronica dos feitos, vida e
morte do Iffante D. Fernando que morreo em
Fees. Lisboa 1577. 8°) latine in AA. SS. BoU.
5. Jun. I. p. 563-591 {mit Abbildungen).
Erl.'Swr.: Roman, Hier., Historia de la vida de los
religiöses Infantes de Portugal, D. Fernando, hijo
del rey D. Juan I de Portugal de. Medina del Canipo
1595. 40.
Vgl. Alvares , Fr. Joa.
Tita s. Ferdinandi IN regi8 Casteliae
(•f- 1252) auctore Roderico (Ximene)
Toletano archiepiscopo coaevo (ex eius
Chronica Hispaniae, lib. VIII).
Ausg. : cum additaraentis ex Chronica Hispa-
nica sancti regis edita Vallisoleti 1535 in AA.
SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 304-364. {lieber s.: unt.
d, Tit.: Coronica del s. rey Don Fernando III,
sacada de la libreria de la iglesia de Sevilla. Me-
dina del Canipo 1567. fol. ibid. 156Ö. fol. Sevilla
1639. fol.) — Vita brevlor, pars ])rima ex chro-
nico Lncae Tudensis coaevi ibid. p. 298-302;
pars 2* ex libro Hispano dicto Flos Sanetorum
anni 1532 ibid. p. 302-304. — Corollarium de
simili etiam morte Ferdinandi Magni deqne eius
et sancti regis anniversariis ibid. p. 364-366. —
Oloria posthuma ex variis auctoribus et mo-
nomentis coUecta ibid. p. 366-392. — Appen-
dix de 8. cruce Caravacana credita tempore s«
regis allata ibid. p. 392-410. — £pistol|ie datae
a decano et capitulo occasione primae editioDis
herum Actorum ad Regem Catholicum, ad im-
perat Eomanorum et Poloniae regem ibid. p.411
-414. Cy.p. 859.
Erl,-Sehr.: Florez, H., Elogias del s. rey D. Fer-
nando III. Madrid 1754. 4«.
Herrera, Mig. de, Cronica del rey Fernando m «te.
Yalladolid 1554. fol.
Lanreti, Mich. Ang., Historia del gloriose D. Fer-
nando III il Santo, rd delle Spagne. Napoli 1680.
2 vol. 40.
(Lignv, Frang. de) Vie de s. Ferdinand HI, roi de
Ca&tille et de L6on. Paris 1759. l2mo.
Nnnez de Castro, Alph., Vida de s. Fernando III,
rey de Castilla y Leon. Madrid 1678. 4«.
Papebroch, Acta vitae s. Ferdinandi regis Casteliae
et Legionis. Antverpiae 1684. 8P.
: Comment. praovius in A A. SS. Boll. 1. c. p.
280-298 {mü Ferdinomda Pariraü und viden anderm
Abbiidimgen).
Pineda, J. de, El rey s. D. Fernando III, qae gano
a Sevilla y a toda la Andalozia. Sevilla 1^. fol.
Settier y Gimeno, J. M., Vida del santo rey D.
Fernando III de Espaüa. Barcelona 1889. 8°. J88pag.
Erbauliehen Charaeters.
Vergara, Hipp, do, Vida, excelencias y hechos mila-
grozos del s. rey de Espana D. Fernando lU. Ossano
1629. 8°. ibid. 1630. 8«.
Vgl. Rodericus (Ximenes).
De 8. Ferdinando Aragonlo episc. Calatino in
Campania (forte saec. XllI) Bollandi commentar.
in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 330-332.
De s. Fergeolo martyre, episc. Gratianopolitano
(saec. VII) in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 743.
De s. Fermeiio conf. in provincia Engolismensi
in Gallia in AA. SS. Boll. 30. Aug. VI. p. 842.
Vita s. Ferreoli Lemovicensis episcopi
(f 590 — 597) auctore anonyme.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova mss. IL p. 527.
528. — » wiederh. in AA. SS. Boll. 18. Sept. V.
p. 785. 786. Cf. Stiltingii comment. praevius ibid.
p. 783-785.
Acta s. Ferreoli martyris Viennensis
in GalUa (f cca. 304).
Ausg. : ex * edit. Ruinartii et * Surii ■ in AA.
SS. Boll. 18. Sept. V. p. 764-766. — Acta altera
ibid. p. 766. 767. Cf. Stiltingii comment. praevius
t6itf.p. 760-764 tt. p. 1060.
Acta s. Ferreoli presbyteri (f ante 217)
mart Vesontione in Burgundia.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis. 16^
Jun. VII. Colon. Agr. 1581. p. 536-538. — » in
AA. SS. Boll. 16. Jun. III. p. 7-9. — Missa ve-
tus ex edit. Bomana ibid.. p. 9-11 (mit Abbil-
dung). — Inventio corporis ibid. p. 11-13. —
Translationes variae tbid. p. 13-15.
Erl.'Sehr.: Noamann, K. Job., Der rOmische Staat.
1. Leipzig. 1890. p. 302.
Acta s. Femitii martj^ris (f cca. 300)
et translatio in Bleidenstadt (bei Wies-
baden) vel potius Sermo de s. Ferrucio
1310
DE SS. FESTQ — DE SS. FIDE, SPE ET CHARITATE
auctore Megenharto seu Meginhardo
Puldensi monacho (f 888).
Oeschrieben am 856. Der erl>aaUche Charakter ist vor-
wiegend.
Handschr.: Brüssel, n* 206. mbr. saec. XII.
fol. max. f. 127'.
Aiiag. : * ed. Surius, Vit. SS. 28. Oct. V. Colon.
1574. p. 967-972 (» V. p. 1068; « V. Colon. 1617.
p. 392; * ed. Gastaldi. Aug. Taur. X. p. 732-741).
— * der grösste Theil wxederh. ap. Joannis , Scr.
rer. Mogiintin. I. p. 184-186. 373. — • collata c.
cod. Bodecensi in AA. SS. Boll. 28. Oct. XII. p.
538-543. — ^Excerpta brevia ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 149. 150. — Titu-
lus s. F-i BlideDstatensis (812) in Mon. Germ,
bist. Poetae lat. aevi Carol. I. p. 431; alias ibid,
II. p. 225.
Erl.'Schr.: Back, V. de, Gomment. praerina in ÄJl.
SS. Boll. I.e. p. 630-638.
Falk , Za den Acten des h. Ferrntias in Der Katholik.
1879. II. p. 481-436.
Histoire litteraire de la France V. p. 272.
Ondinus, Comment. de scriptor. ecdesiast. II. p.388.
'Wattenbach,Deat8chlandB6eschicbtSQuellen.6.ATifl.
I. 1885. p. 224; 6. Aufl. I. 1893. p. 239.
Will, Com., Monomenta Blidenstedensia. Innsbruck
1874. p. 4.
De 88. Feste et Lucia et aliis 22 mart. Romae
in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 808.
Acta s. Fiacrii eremitae in territorio
Meldensi in Gallia (f c. 670) auctore ano-
nyme.
Handschr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 272. n» 698-702.
Ausg. : ex ms. Traiect cd. Surius, De prob. SS.
historiis. 30. Aug. VII. Colon. Agr. 1581. p. 651-
653. — Vita alia ex cod. in AA. SS. Boll. 30.
Aug. VI. p. 604-616. — Appendix I miracula
facta Di vione auctore anonyme ibid. ^.616-619.
— Appendix II miracula recentiora ex Ples-
sio lat. reddita ibid. p. 619. 620. — Vita alia
^ ap. Capgrave , Nova legenda Angliae fol. 147.
— * wiederh. ap. Messingham , Florilegium insu-
lae SS. Paris. 1624. 4«. p. 390-392.
ErL'Sehr.: Ansart, A. J., Histoire de s. Fiacre. Paris
1782. 12 mo.
Com es, Giov., Vita e miracoli del glor. prencipe s.
Fiacrio figliuolo di Engenio IV re di Scozia , oremita
deir ord. di s. Bened. Fiorenza 1686. 4P.
Elogin m F-i bistoricnm ap. MabiLlon, AA. SS. o. s.
Ben. saoc. II. p. 596-602.
(Gabriel de St. Ciaire) Vie da v. frdre Fiacre,
angnstin döchanss^. Paris 1722. 12 mo.
Gassiat, Bern., Saint Fiacre, patron des jardiniers.
Paris 1879. 18 mo. 60 c.
Grandtrait, Vie de s. Fiacre, solitaire de la Brie,
an 7. siöclo. Moaux 1881. 12 mo.
Histoire litt^raire de la Fmnce. XIV. 1817. p. 683.
Jean, Vie de s. Fiacre. Versailles 1834. 12mo.
Leben des heil. Beichtigers n. Einsiedlers Fiacrins.
Prag 1848. ff>.
Paronty, Vie de s. Fiacre et histoire abr^g^ de ses
miracles . . . dans l'^lise de Bns. Anus 1849. &.
B(icard), La vie ot les miracles do s. Fiacre, patron
de la Brie, d'aprds les BoUandistes , avec pidces
jnstiflcatives. Paris 1866. 8^.
Stilting, Comment. praerins in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 598-604.
De 88. Rdele, FeHce et 20 aliis mart in Africa
in AA. SS. Boll. 23. Mart. HI. p. 449.
De s. Rdele Hispelli in Umbria in AA. SS.
Boll. 25. April. IIL p. 374.
Tita b. Fidelis a Sigmaringa ord. Ca-
pucin. et martyrium (f 1622) auctore
Placido abbate Augiae maioris Brigant
ord. s. Ben.
Ausg.: ap. Pez, Bibliotheca a^etica X. 1733.
p. 403. — Acta canonizationis s. F-s a Si-
gmaringa, Camilli de Lellis .... una cum apo-
stolicis literis Benedicti XIY et Vaticanae basi-
licae ornatus descriptione. ' Romae 1728. 2 vol.
fol. — * Romae 1749. 4°. Oum imagg.
Erl.'Sehr.: Angscheller, M., Lebensgesch. des h.
Fidelis v. Sigmaringen. Bregenz 1889. 9fi. 90 J^
Anszng, Kartzer, dess Leben . . . dess Seligen P.
Fidelis Capucini von Sigmaringen . . . Von einem
dess Capuciner- Ordens der BOheimischen Prorintz
Priester. Bresslau 1729.' 8^.
Oeistesübnngen des h. Fidelis von Sigmaringen.
Ans dem Latein, übers, von Phil. Lichter. Coblenz
1829. 8».
Martertod, Der, des h. Fidelis mitgetheilt ▼. Dreher
[aus Joh. Merk, Chronik des Bisthums Constani.
16271 in Fieiboiger DiOcesan -ArchiT. XXllI. 1893.
p. 869-368.
Sich ick, J. G., Leben des h. Fidelis von Signuuingen.
Schaffhausen 1852. &. 184 pag. Jk 1.
Schnell, Marc. Bog., Festgabe rar 800 jftbr. Jnbel-
feier des h. Fid. v. Sigmaringen. Freibnrg i. B. I&k.
8». 60 4
: Neuer Beitrag z. Qesch. n. Literator des h. Fid.
V. Sigm. Sigmaringen 1879. 8». 60 <(
Silvestro da Milane, Fr., Compendio della Tita,
virtü, martirio e miracoli del b. Fodele da Sigma-
ringa. Roma 1729. 8P.
Theodore de Paris, Vie de s. Fidel de Sigmaringen,
capncin, martyr chez lesGrisons. Paris 1745. 12 mo.
Vanghena, Mässim. da, Vita di s. Fedelo di Si?-
maringa, dell' ord. de' fr. Minori di s. Francescu.
Roma 1746. 4»; Vonezia 1747. 8».
Vie du b. Fiddlo de Svgmaringen, capncin et mart vr.
Par le R. P. J. F. D. L. R. C. Avignon 1729. 12mo.
298 pag.
(Volpari oonte di Montebolzone , Ant Maria) Distinta
ragguaglio del soutuoso apparato ... in occasione di
celebrarsi con solennissima pompa l'ottavario per la
canonizzazione dei ... santi Fedele da Sigmaringa
e Giuseppe da Leonessa. Piacenza L748. kl. A^.
Zimmermann, J.A., Der heil. Fidelis ▼.Sigmaringen.
Sein Leben, sein glorreicher Martertod, seine Wander
. . . Nebst einem Anhange. Innsbruck 1883. 9^. XIV.
194 pag. MüPtfrtr.
Tita s. Fidelis episcopi Emeritensis in
Hispania (fcca. 561) auctore Paulo dia-
cono Emeritensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 7. Febr. 11. p. 64-66.
Fassio SS. Fidelis, Exanti et Carpofori
martyrum (f probab. 285) Comi in In-
subria.
Atisg. : * ex Bonino Mombritio I. fol. 288'^ —
• in AA. SS. Boll. 28. Oci XII. p. .563-577. —
Petri Damiani sermo bistoricus in festivitat^
8. Fidelis mart. (ex Zacoaria, Surio, Migne) ibid,
p. 567- 5ö9.
Erl.-Schr.: Bossne, Benj., Comment. piaevins ibid.
p. 548-668.
De SS. FIdentio et Terentio martyribas cnltis Tu-
derti in Umbria sylloge in AA. SS. BolL 27. Sept
VII. p. 479-481.
De SS. Hde, Spe et Charttate virg. et mart,
atque item Sophia seu Sapientia earum matre
Sollerii comment. criticus in AA. SS. Boll. 1. Aug.
I. p. 16-19. — Fides Spes Caritas ap. C. R. Ünger»
Heilagra manna sögur. I. Christiania 1877. 8*. p.
369-376.
PASSIO SS. FIDIS — ACTA S. FINGARIS
1311
Passio 88. FMIt et Gaprasii » Passio ss. Ca-
prasii et Fidis.
Acta s. Fidis Concathensis (de Conchis,
Foi de Conques)^ martyris Agennensis seu
Aginnensis et sociorom martjrrum c. a.
286 Agenni (a. d. Oaronne) in Aquitania
auctore anonyme.
Ausg.: » in AA. SS. Boll. 6. Oct III. p. 288.
289. — * ap. Labbe, Bibl. nova mss, II. p. 528-
531. — Mutyrinm s. F-s hexametria composi-
tum [54 Verse ohne Anfang u, Sehluss; Hand-
schrift: Leiden, Ün.-Bibl. lAi Voss. Q. 69J ed.
£. Dümmler in Neuea Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
X. 1885. p. 337. 338. — Miraeula s. F-s auctore
Bernardo scholastico Andegavensi, libri 3
[Desjardins . Essai sur le cartulaire de Tabbaye
de Sainte-Foi de Conques en Rouergne in Bi-
bliotheque de Tfoole des chartes. XXXII. p. 254
legt diesen Wundem gar keitien Wert bei u. hält
die Schrift für ,un monument hybride, compose
par un moine du 16. siecle'] ^ ohne Namen des
Verf. ex cod. Bizuntinae Ohiffletiorum biblio-
thecae sec. XI , auctore anonyme sed antiquo'
ap. Labbe, Bibl. nova mss. II. p. 531-551. —
* tciederh. ap. Migne, Patro!og. lat. CXLI. p. 131
-164. — * mit dem Namen des Verf. ed. Ghes-
quiere in AA. SS. Boll. 6. Oct. DL p. 300-324,
ettcas vollständiger als bei Labbe, ex cod. Yatic.
Christ, reg. n* 744. — * nur die von jenem noch
nicht publicirien Wunder ex cod. Camotensi in
Analect. Bolland. VIII. 1889. p.65-85. — »Bruch-
stücke * ap. Bouquet, Kecueil X. p. 379; — ** aus
lib. I. c. 12, lib. III. c. 5 ap. Yaissette, Eist, de
Languedoc. II. Paris 1733. fol. col. 6 (ed. in 4^
V. 1875. p. 12-14). — Epistola dedicatoria ad
Fulbertum episc. Camot ^ ap. Mabillon, Annal.
Benedict. IV. p. 214 (703?) lib. 53 § 42. — » ap.
Yaissette I. c, ed. in 4°. V. p. 8-12. — Miraenla
alia {sehr frei im Chronicon Urspergense von B u r -
chardus Biberacensis benutzt) ed. A. Dorlan,
Notices historiques sur TAlsaco et principalement
sur la ville de Schlestadt. I. Colmar 1843. 8°. p.
48-53. — Translatio metrica s. F-s ad mon-
asterium Conchacense auctore anonyme in AA.
SS. Boll. I.e. p. 289-294. — Translatio altera
ad monast. Conchense auctore anonyme ibid. p.
294-300.
iyi.'Sehr.: Abel tn Pertz' Archiv XI. p. 112.
Alberici Triam Fontiam chronic, ap. Pertz, Mon.
scr. XXm. p. 776.
Ohesqaidre, Comment. praevias in AA. SS. Boll. l.c'
p. 268-288; appendix miraculonim ilnä. p. 824-329.
Tita s. Fidoli abbatis Trecis in Cam-
pania GaUicana (f cca. 540? 570).
Ausg. : ^ ed. N. Camuzatus in Promptuarium
sacrar. antiquitatum dioec. Tricassinae p. 340. —
Un AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 589-591. —
Tita alla ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 196-202. — • ap. Labbe, Bibl. nova II. p.
551-558. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p.
406. 407.
Sri.- Sehr.: Histoire litt^raire de la France. III. 1735.
p. 416.
Enoomium s. Fieoi , Sleptensis episcopi in Hi-
bemia (saec. Y). E tripartita s. Patricii vita ac-
ceptum in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p. 104-106.
Cf. Byei commentar. praovius ibid. p. 96-104 et
Rigolloti nota ibid. Suppl. p. 119*-121*.
Vgl. Fiecos.
De SS. Hlaoonia, Victorino, Lanulo ete. mart.
Italis in AA. SS. BoU. 6. Mart I. p. 424.
De 8. FHano sive Felano abbate in Scotia (saec.
VII) in AA. SS. Boll. 9. Janr. I. p. 594.
Vita 8. Rllbwü abb. Gem. = Vita s. Philiberti.
De SS. nUoRe, Rufino, Leontio ete. mart. Ama-
seae in AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p. 730.
Vita 8. Finae virg. in Hetruria (f 1253)
auctore Johanne a S. Oeminiano ord.
Praed
Ausg.: tn AA.SS.Boll. 1 2. Mart. II. p. 236 -242.
ErL-Sdtr.: Malenotti, Ign., Vita di 8. Fluaverg. di
S. Oomignaoo. Colle 1818. 12 mo.
Acta s. Finani abbatis Kinnitiensis: ,Fi-
nanus sanctus de^ 7. April.
Ausg.: primum ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 305-318. Cf Joa.
O'Hanlon, Vitae SS. Hibem. IV. p. 57.
De s. Finano episcopo Lindisfamensi in Anglia
(+ cca. 661) Henschenii comment. historicus in
AA. SS. Boll. 17. Febr. lU. p. 21-23. Vgl. Hardy,
Descript catalogue of materials I. 1. 1862. p. 127
u. 259 und Montalembert, Les moioes d Occi-
dent. IV. Paris 1868. p. 54. 55.
De s. Hnbarro episc. Corcag. «= De s. Barro.
Vita s. Flndani confessoris Hibemi,
Rhenaugiensis monachi, postea reclusi
(f 878. Nov. 15) auctore anonyme Fava-
riensi monacho eins discipulo.
Sehr fabelhaft u. geschichtlich venig bedeatend.
Handschr.: Carlsruhe n«84 (69. VII. 18).
mbr. saec.X. XL fol. f. 19. — Engel berg, Stifts-
bibl. IV,. mbr. saec. XU. fol. Vit. SS. — St. Gal-
len, Vadian. Bibl. n''317. mbr. sec. X. 4®. An-
dere nennt Mone, Quellensammlung I. p. 55.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Anonymi historia de vita
s. F-i ap. Goldast, Scr. rer. Alaman. I. 1606. p.
318-322 («I. 1730. p. 203-206); glossae in ean-
dem ibid. p. 255; verstümmelt. — ^grösstentheüs
wiederh. ed. Gononus in Vitae patrum Occiden-
tis. Appendix. — * ganz tciederh. ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 378-382. — * ap.
Zapf, Reisen. 1786. p. 243-254. — • ap. Mone,
Quellensammlung I. p. 56-61. — ^ ed. Holder -
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 503-506.
Erl.-Sckr.: Hai 1er, Bibliothek III. p. 1660.
Neugart, Episcopatos Constantiensis I. p. 184.
Rettberg, Deatschlands Kirchongeschichte II. p. 125.
"Wa ttoubach, Deatschlands Oeschichtsqaellen. p. 151
(5. Aufl. I. 1885. p.2t)9; 6. Aufl. 1. p.286j.
Zapf, MonumeDta anecdota I. p. 447.
Zeuss, Grammatica Celtica. Ed. 2*. p. 1003.
Acta s. Fingaris sive Guignerii, s. Pia-
lae virg. et sociorum mart in Britannia
cca. a. 450, auctore Anselmo (archiepi-
scopo Cantuariensi?).
Ausg. : > in A A. SS. Boll. 23. Mart. IE. p. 456
-459. — * in Anselmi Cantuar. opp. ed. G. Ger-
beron. Paris. 1721. fol. p.508. — "ap.Messingham,
1312
DE V. FINGENIO — VITA S. FIRMINI EPISCOPI
Florilegium insulae Sanctorum p. 21 1-216. — *ap.
Migne, Paü-olog. lat. CLIX. p. 326. Vgl. Hardy,
Descript catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 59.
n<^ 167.
De v.Rngenio abbate (f 1004.7.Oct.), ubi etiam
deAdalberonell episc. Mettensi, ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 25-30.
Yita 8. Finiani abbatis Surdensis sive
de Cluain-eraird in Hibemia (f cca. 610)
auctore anonyme Anglo: ,Puit vir vitae^
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Mart U. p. 445-
447 ex ms. Hibemico. — Vita alia, Officium
b. F-i, hymni etc, ^ ap. Colgan, AA. SS. Hiber-
niae. 23. Febr. II. Lovan. 1645. fol. p. 393 ex cod.
Salmantic. — • ap. C. de Smedt, AA. SS. Hiber-
niao p. 189-210. — Betha Fhindein Clüana
hEraird: ,Atfiadar didiu' from the Book of Lis-
more fol. 23» ap. Stokes, Lives of Saints. 1890.
p. 75-83; translat: Life of Findian of Clonard
p. 222-230; notes p. 342-346. Vgl. Hardy, De-
script. catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 209.
n°571.
Erl.-Scf^.: Hontalembert, Les moines d'Occident.
m. Paris 1868. p. 111-113.
O'Hanlon, J., Yitae SS. Hibeniiae U. p. 686.
De s. Finiano abbate Mellifonto in Hibemia
in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 904.
Betha Finnchua Bri Gobhunn: ,Boi
brugaidh amra'. 25. Nov.
I know of no Latin life of Finnchua. Stokes.
Ausg.: ap. Stokes, Lives of Saints. 1890. p.
84-98; transL: Life of Findchua of Bri-Gobann
{now Brigown) p. 231-246; notes p. 347. 348.
Acta s. Fintani abbatis Dunlucensis (de
Dllleng): ,Nimis honorati sunt'. 3. Janr.
Ausg.: ex cod. Salmantic. ^ ap. Colgan, AA.
SS. Hiborniae II. p. 11 ; — * ap. C. de Smedt, AA.
SS. Hibern. p. 225-234. Cf. Joa. O'Hanlon, Vitae
SS. Hibern. I. p. 42 sq.
Vita s. Fintani abbatis Teachmunnensis = Vita
8. Mannu.
Tita s. Fintani presbyteri, abbatis de
Cluain-Ednich {Clonenaghensis) in Hi-
bernia (saec. VI): ,Sanctus abbas Finta-
nus, vir vitae venerabilis'.
Atisg.: ex 2 mss. et * CJolgano, AA. SS. Hiber-
niae II. 1645. p. 349 — » in AA. SS. Boll. 17.
Febr. III. p. 17-21. — 'ex cod. Salmantic. ap.
C. de Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 289-304. Cf.
Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Hiberniae IL p. 574 sq.
Do 8. Rntano Corach episcopo Clonfertensi et
de s. Fintano Moeldubh abbate in Clonenagh in
Hibemia (saec. VI et 625) V. de Buckii sylloge
histor. in AA. SS. Boll. 20. Oct. VIIL p. 896-898.
De s. Firmano sive Firmiano abbate S. Savini
prope Firmum in Piceno (f oca. 1020) ^ ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 171-174.
— « in AA. SS. Boll. 11. Mart. II. p. 97.
Erl.-Sckr.: Memorie di s. Fermano abate, protettore
della terra di Monte Lapone nella diocesi di Loreto.
Siena 1892. 16 mo. 54 pag.
Vita s. Firmati episc. = Vita s. Goilelmi Fir-
mati e[)isc.
De s. Firmato diac. eiusque sorore Flavia (saec.
V) Antissiodori in Oallia Byei sylloge in AA. SS.
Boll. 5. Oct. in. p. 163-167.
Acta s. Firmi et Rustici martyrum cca.
a. 304 Veronae in Itaiia.
Ausg. : * ex ms. passionali Bodecensi in AA.
SS. Boll. 9. Aug. IL p. 419-423. Cf. VL p. 813.
— • ap. ßuinart, Acta martyrum ed. B. Galura.
in. Aug. Vindel. 1803. 8^
Erl.-Sehr.: Astori, G. C. I santi Fermo, Rnstico e
Procalo. CoiDi>endio dei loro atti , 006. Bergamo 1875.
12 mo.
Atti de' SS. Fermo e Rnstico martiri e di s. Prccolo
vescovo, colla storia de' loro sagri corpi. Milano
1766. Bf>.
Celestino da Bergamo,' F., Vita, motte e trasla-
tioni delie gloriosi ss. martiri. Ferrao e Rustico no-
bili Beigamaschi. Bergamo 16Ö7. 4<>.
Cup er, Commentar. praevius m AA. SS. BoU. 1. o.
p. 4U-419.
Finazzi, G., Atti dei santi martiri Fermo e Rustico.
Con 1 incis. Bergamo 1852. 8^.
Moroni, Gaet., Dissertaz. seconda sopra la esistenza
e identita de' sacri corpi de' ss. mart. Fermo e Rn-
stico in Verona. Trento 1754. 4^.
Rigamonti, Aless., Ragguaglio della nascita, vita
e morte dei ss. mart. Fermo e Rnstico, con alcone
notisde ancora di s. Procolo. Bergamo 1766. SP.
Volpi, Ant. Tomm., Dell' identiä de' sagri corpi de'
santi Fermo, Rnstico, e Prooolo, che si Tenermno
nella chiesa cattedrale di Bergamo dissertazione. Jli-
lanol761. 4P. Conrüraito. XXIV. 380 pag.
De s. Firmo episc. Tagaste in Africa in A.A.
SS. Boll. 31. Jul. VII. p. 180.
De s. Firmo mart. apud Graecos sub Maximin.
in AA. SS. Boll. 1. Jun. L p. 71.
De s. Rrmo mart. Genuae in AA. SS. Boll.
4. Febr. I. Append. p. 960.
De 88. Firmo, Herenaeo, Himnaro etc. mart Ni-
comediensibus in AA. SS. BolL 6. April. I. p.536.
De 8. FIrmiliano episcopo Caesareae in Cappa-
docia (t 269) B. Bossuei comment historicus in
AA. SS. Boll. 28. Oct. XIL p. 470-510.
Yita s. Firmini episcopi Ambianensis
in Gallia (f cca. 290) auctore anonymo.
Au^g. : ex 2 mss. et editiono Bosqueti in AA.
SS. Boil. 2.5. Sept. Vü. p. 51-57. Cf. Stiltingü
comment. praevius ibid. p. 24-50.
Erl. - Sehr. : C o r b 1 o t , J. , Hngiographie da dioo^se
d'Amiens. II. Paris 1870. BP.
Salmon, Charl., Uistoire de s. Firmin , martyr, pre-
mior 6vdqne d'Amiens , patron de la Navarre et des
diocöses d'Amiens et de Fampelnne. Arres et Amieos
1861. gr. 80. CXXVJI. 543 pag.
-: Riecherches sur r^noqne de la predication de
l'Erangile dans los Ganles et en Picaraio , et snr le
terops du martyre de s. Firmin, premier 6v^ae
d'Amiens et de Pampelnne. Amiensl866. 8*^. 262 pag.
(Kxiraü du Tom. XX des Mömoires de la Socii^te des
antiqaaires de Picardie.)
Yita s. Firmini episcopi Ambianensis
in Gallia (f cca. 370) auctore anonymo.
Voll yon Anachronismen.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Sept. L p. 178-181.
— Gloria sancti posthuma ibid. p. 181-199.
— Cf. Stiltingü comment. praevius ibid. p. 175-
178.
Yita s. Firmini episcopi et confessoris.
Ausg.: ^ ap. Kollar, Anal, monument. I. 1761.
p. 941-944. — * ap. Ruinart, Acta martyr. edit.
Ratisbonao 1859. gr. 8°.
ACTA 8. FIEMINI EP. USETIENSIS -- ACTA S. FLOREGH
1313
Acta s. Firmini episcopi U8etiensi8 in
Occitania inferiori (f 563). auctore ano-
nymo.
Ausg. : ^ ap. Du Bouchet, Preuves de rorigine
de la maison de France. 1642. p. 23. — * in AA.
SS. Boll. ll.OctV. p. 640. 641. Cf- FoDSoni com-
ment praevios ibtd, p. 635-640, Auctarium ad
AA. SS. Boll. tom. V. Oct p. 51-53 i*. Rigolloti
notae ibid. Sappl. p. 70*-74*.
Erl.'Sdir.: Histoire litt^miie delaFtanoe. lU. 1785.
p. 261; lY. 1788. p. 88.
Translatio s. Firmini episcopi Virdunen-
sis a Tirdunensi ciTitate in Tillam Fla-
Tiniacum auctore monacho S. Vitoni (qui
scrip^t ante 972) et miracula saec. XI
composita.
Ausg.: ^ ap. Calmet, Histoire de Lornune.
Ed. 2. III. preuv. p. 337-372. — «Auszüge ed.
Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 804.
805; 805-811.
De s. Firmlno episc. Metis in Gallia (f 496) in
AA. SS. Boll. 18. Aug. III. p. 654. 655.
De s. Firmino episc. Ifimate ia Gallia in AA.
SS. Boll. 14. Janr. I. p. 936.
Commemoratio s. Hmmidianl mart. Casani in
Hispania in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 288.
De 8. Ramlna virg. et mart Davaiaci in Ar-
vemia sab Diocletiano in AA. SS. Boll. 2. Mal
I. p. 181-183.
Acta s. Flannani episcopi KiUaloensis:
,SimiJlima proportione'. 18. Dec.
Ausg.: ex cod. Salmantic. ap.C. de Smedt, AA.
SS. Hibemiae p. 643-680.
De s. Rannano epLsc. Laoniae in Momonia Hi-
"bemiae (saec. TU) Pinii comment. historicus f»
AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 488-491.
De s. Haviano anachoreta in Oriente in AA.
SS. Boll. 16. Febr. II. p. 886.
De s. Flaviano episc. Augustodunensi in Gallia
(fors. saec. VII) Cuperi sylloge in AA. SS. Boll.
23. Aug. IV. p. 643. 644.
De 8. Flaviano episc. Constan tinopol itano mar-
tj're (t 449) Henschenii comment. historicus in
AA. SS. Boll. 18. Febr. HI. p. 71-79.
Erl.-Sdir. : Melchior ri. Stanial., Memorie istor.-criüche
delle glorioso gesta dl s. martire Flaviano patriarca
di Costantinopuli. Fermo 1836. 8».
De SS. Flaviano et Elia Antiocbiae et Hiero-
solymae episcopis (f 518) Sollerii comment. apo-
logeticus in AA. SS. Boll. 4. Jul. II. p. 22-32.
De ss. Haviano seu Fabiane, Septino etc. mart.
Afris a. 259 Papebrochius in AA. SS. Boll. 25.
!Mai. VI. p. 25.
De 8. Raviano Urbis praefecto, martyre sub
Diocletiano in AA. SS. Boll. 28. Janr. H. p. 833.
De 88. Flavio episcopo, Augustino episcopo,
Augustino etc. mart. Nicomediae in AA. SS. Boll.
7. Mai. n. p. 135.
De s. Flavio episc. Bothomagi in Normannia
(+ 544) Cuperi sylloge histor. in AA. SS. Boll.
23. Aug. IV. p. 640-642.
Potthast, Bibliotheca historica.
•
De 8. FMerioo presb. in Vliderzele vico agri
Alostani in Flandria Stiltingii sylloge in AA. ^
Boll. 13. Sept IV. p. 133.
Tita b. Horae seu Floris virg. ord. s.
Johannis Hierosolym. in monasterio ho-
spitalis Belliloci in Gallia, dioec. Cadur-
cens. (tl299).
Ausg. : ^ ex antiquo gallico ms. et schptis con-
fessarii collecta, latinitate donata ab Hugone
Amadeo eccl. s. Ursicini in civit Caduroorum
pastore in AA. SS. Boll. 11. Jun. VI. 1. p. 104-
117. Cf. Jun. U. p. 486 {mit Portr.) et Janningi
comment. praevius ibid. p. 97 - 104. — ' ibtd,
Edit nova Paris. U. Jun. U. Append. p. 43*^-54*;
ef, C. Janningi conun. praev. p. 36*- 43*.
Erl.'Sckr.: Henschen, G., Sylloge de s. Flora ex
Jacobe Bosio ilrid. II. p. 481 (ed. Faris.).
Le Blanche, C68., Vie de s.Fleur. Toaloose 1649. 40.
Mesplöde, Loais, Vie de la . . . vieiig;eFlear, reli*
gieuse de l'ordre de s. Jean de Jörusalem. Paris
1626. 8f>.
Passio 88. Rorae et Lucillae = Acta ss. Lu-
ciliae.
Vita SS. Rorae et Mariae virginum et
passio auctore s. Eulogio arcbiepiscopo
Toletano.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat CXV. p. 835
-842. — Documentum martyrü quod s. Eulo-
gius arcfaiep. Toi. in carcere positus virginibus
Christi Florae et M. ergastulo mancipatis dicavit
ibid. p. 819-834; cf. p. 899-902.
Libellus de loco sepulturae s. Florberti
abbatis Blandlniensis (f cca. 661) contra
monachos S. Bavonis Gandavensis auctore
Lantberto monacho Blandiniensi (flor.
1079).
Ausg. : ' ex cod. Blandin. saec. XI ap. F. van
de Putte , Annales abbatiae s. Petri Blandin. Gan-
davi 1841. p. 26-30. — ^tciederh. von Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 642-644
(tt. xwar als Encyclica monachorum Blandinien-
sium de loco sepult. F-i p. 641. 642 und Libel-
lus de certissima translatione s. F-i contra mon.
S. Bav. p. 642-644); cf p. 1317. 1318. — » ex
cod. quem v. d. Putte possedit in AA. ÖS. BolL
Nov. I. p. 370-372.
Erl.-Sehr.: Holder - Egger, 0., Zu den Heiligen-
g^hichten des Genter St. Bavosklosters in Histo-
rische AafsHtze dem Andenken an G.'Waitz gewidmet.
Hannover 1880. gr. 8«. p. G22 - 665.
S m e t i u 8 , Com. , De s. Florberto abbate in monasterio
Blondiiiionsi apad (hindavum culto svUoge histor. ap.
Ghesquiere , AA. SS. Belgii. lil. p. 339-344.
Vgl. Monumenta Blandiniensia.
De s. Rore conf. pont. Polae in Istria {temp.
ine.) V. de Buckii comment. in AA. SS. Boll.
27. Oct. XII. p. 338-341. — Antiphonae ad
vesperas in feste s. Floris ibid. p. 341. 342.
Do s. Roreberto episcopo Leodien si in Belgio
(t 746) in AA. SS. Boll. 25. April. IH. p. 377. 378.
Erl. - Sehr. : Biographie nationale de Belgiqne. VII.
Bruielles 1883. gr. Ö». p. H7. 118.
Acta s. Floregii episc. Stagni apud Rii-
thenos in Gallia.
83
1314
VITA S. FLORENTH — VITA S. FLORIANI PRINC.
Ausg.: in AA. SS. Boli. 1. Jnl. L p. 45-46.
Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p. 42-45.
Yita s. Florentii episcopi Arausicae in
Galüa (t cca. 526).
Atisg.: ex o£f. propr. eccles. Placentinae in
AA. SS. Boll. 17. Oct. Vin. p. 80. Cf. J. v. Heckü
comment. praevius ibid, p. 76-80.
Tita s. Florentii episcopi Argentinensis
(saec. Vn).
Ausg. : * ed. Surius , Vit SS. 7. Nov. VI. p.
136. 137. — Dann übergegangen in die stras-
burger Chroniken * Cloaeners u. ' Tucingers. —
^im Code historique et diplomatique de laville
de Strasbourg. 1843. p. 44. — * ap. Ch. Schmidt,
Histoire du chapitre de Saint -Thomas de Stras-
bourg, ibid. 1860. p. 283. — Vita alia ap. Le
Cointe, Annal. Franc, a. 676. n® 16. — Vita alia
ap. Grandidier, Histoire de Teglise de Strasboui^.
I. preuv. n<» 22.
Erl.-Sckr.: Friedrich, Kirchengeschichte Deatsch-
lands. II. 1869. p. 606.
Rettberg, Deateichlands Eirchengeschichte. II. 1848.
p. 65.
Wattenbach, Deutschlands Qeschichtsqnellen. 6.Aufl.
1. 1886. p. 114. not. 2, 423 ; 6. Aufl. 1. 189». p. 120. not. 2.
Vita SS. Florentii et Vindemialis epi-
scoporum ex Corsica Tarvisium advecto-
rum (saec. V) auctore Titiano episcopo
Tarvisino.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boli. 2. Mai. I. p.
271-272. Cf. Papebrochii sylloge ibid. 9. Jun.
n. p. 179.
Acta s. Florentii presbyt. in Glonna
monte Galliae (saec. V init.) dubiae fidei
ab auctore anonyme saeculo IX scripta.
Ausg. : ex 4 inss. in AA. SS. Boli. 22. Sept.
VI. p. 428-432. — Sermo in vitam s. Florentii
auctore Marbodo episcopo Redonensi ^ibid.
p. 432-438. — ^uiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXI. p. 1579-1592. Cf. Perieri comment prae-
vius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 410-428.
Documenta de s. Florentio abbate I
utriusque monasterü s. Petri Gandavensis
et Blandiniensis in Flandria (f ante saec.
VII med.).
Ausg.: 1^ Ex monumentis Blandiniensibus.
a) De fuodatione monasterü Blandin. in AA. SS.
Boll. 1. Nov. I. p. 375. — b) Ratio bonorum mon-
asterü Blandin. Florberto abbate ibid. p. 375. 376.
— c) Ex chronologia Blandm. ibid. p. 376.
2^ Ex chronico S. Bavonis auctore Johanne
de Thiel rode cap. 9 ibid. p. 379. 380.
3^^ Carmen s. Livini ad s. Florbertum ibid.
p. 380. 381.
Erl.'Schr.: Smedt, C. de, Comment. praeyias Und. p.
866-374.
De 8. Horentio confessore Hispali in Hispania
(t 485) in AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 380.
De s. Rorentio episc. Campiliae in Hetruria (f
cca. 550) in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 470. 471.
De s. Rorentio episc. Viennensi mart. (f cca.
258) in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 127.
De SS. Rorentio et Felioe mart Furconii in
Italia in AA. SS. Boll. 25. Jul. VI. p. 167.
De SS. Rorentio et Vandaleto martyribus et
8. Honorato confessore in Filae Castro in Bur-
gundia (f cca. 264) V. de Buckü sylloge eritica
in AA. SS. Boll. 27. Oct XU. p. 185-189.
De SS. Rorentio , Marcellino , Cyriaco ete. mart
Perusinis sub Decio Papebrochü comment histo-
ricus in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 33-37. —
Appendix de reliquüs s. Florentii Aid, p. 38. 39.
De s. Rorentio mart Thessalonicae (f 312) in
AA. SS. Boll. 13. Oct VI. p. 199.
De s. Rorentina virg. in Hispania (saec. VII)
in AA. SS. Boll. 20. Jun. IV. p. 18-20.
ErL-Schr. ; Y e p es , Rodr., Historia de la ^loriosa vir^ea
8. FloroDtinSf hermana de s. Leandro y s. Isidro,
arzobispos de Sevilla . . . Madrid 1684. 4fi.
Acta SS. Florentini et Hilarii ac forte
Aphrodisii martyrum Pseuduni in Aeduis
(saec. III) dubiae fidei auctore anonyme.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 27. Sept. VIL
p. 420-422. — Acta breviora ibid. p. 423. —
Translatioin monasterium Latiniacense 8. Mai.
a, 1094 et miracula auctore anonyme coaevo
^ ibid. p. 423 - 427 ex mss. et ' edit MabiiloniL.
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 2. p. 805-810.
ErL'Schr.: Perier, Commentar. praevius tn AA. SS.
Boll. 1. c. p. 404-419.
De 8. Rorentino abbate Areiate in Gallia (t
553) Papebrochii sylloge histor. in AA. SS. Boll.
21. Mai. V. p. 38-40.
De s. Rorentino confessore, culto in pristina
dioecesi Tullensi Vict de Buckü sylloge in AA.
SS. Boll. 24. Oct. X. p. 850-858.
De 8. Rorentino seu Florentio episcoix) Trc-
virensi et Tungrensi (cca. med. saec. III) J. v.
Heckü comment bistoricus et crit in AA. SS.
Boll. 17. Oct Vm. p. 16-36 {niit Abbildung).
Vita s. Florl episcopi Lodovensis in
Gallia (temp. ine.) ex Bernardi Gui-
do nis Speculo sanctorali.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Nov. II. prs. 1. p.
268. 269. — Lectiones legendarii Moissiacensis
p. 269. 270. Cf. C. de Smedt, Comment praevius
p. 266-268.
Martyrium ss. Rori et Lauri, Proculin
Maximi et aliorum in lilyrico (saec. II)
auctore Laurentio monacho Rui-
tiensi.
Ausg.: graece et lat interpr. Pinio in AA.
SS. Boll. 18. Aug. III. p. 522-524. Cf. Pinü
comment praevius ibid. p. 520-522.
De s. Roro mart. Romano Antverpiae in AA.
SS. Boll. 12. Febr. IL p. 583. 584.
De SS. Roriana et Faustina mart Bomanis in
AA. SS. Boll. 9. Jul. U. p. 690.
Yita s. Floriani principis oflicii et mar-
tyris a. 304 Laureaci in Austria.
Wichtig für Oesterreich. Es existiren vier verschie-
dene Lebensbeschreibungen , drei davon bei Pez («. u.).
Handschr.: Lambach. — München, Staats-
bibl. n« 14418 (olim St Emmeran). — Wien^
DE SS. FLORUNO — VITA S. FOLQÜINI
1315
Hofbibl., sec. XU, nicht IX, enthält die 2., nicht
die 1. Kecension.
Ausg,: * ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 36;
p. 39; p. 53-62. — »«n AA. SS. BolL ed. Hen-
schen 4. Mai. I. p. 462. 463. — Vita aiia ex
ms. Gamnicensi ibid, p. 463-466. — Trans-
latio 8. F-i Cracoviam a. 1183, ed. Wojc. K§-
trzynski in drei facker Fassung aus Mss. sec.
XIV et XV in Mon. Polen, hist. IV. 1884. p.
757-762; ef, p. 755 u. unten Henschen. — De
s. Floriane ex cod. Namurc. n^ 53 in Analect.
Bolland. ü. p. 287. 288.
Erl -Sekr.: Berthold (Bigel), Austria sanctal. p. 61-68.
Festa di s. Floriano mart. in Jeai e Tiro a segno coUa
balestra istitoito in occasione della medesiina l'anno
1453. Anconal879. 16ino. 32pag.
Filz m Wiener Jahrbücher. 1836. Bd. 69. Anz.-Bl.
f». 61.
ü c k , Die Bisthfimer Noricnms, besonders das Lorchi-
scbe , ZOT Zeit der rOmischen Herrschaft in Sitzungs-
berichte der Wiener Akademie. XVII. p. 60.
Henschen, De translatione s. F-i corporis in Polo-
niam a. 118S et eins coltn. in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 466. 467 ; ef. VII. p. Ö75 , wo De translat. alicoins
8. Floriani mart. et cnltn in Polonia
K e rs ch b a n m e r , Ant , Gesch. des Bis thnms St. Polten.
I. (Wien 1875. gr. 8«) p. 78 - 83 : Der h. Florian.
Bl ühlbacher, Zar Kntik der Legenden des h. Florian
tn Theolog. prakt. Quartalschiift. linz 1868. 8P. p.
4S3-454.
Rettberg, Dentschlands Kirchen^eschichte I. p . 157.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 28
(6.Anfl. I. 1893. p. 42).
Zeit und Leben des Vinstgauor Heiligen Florianus tn
Vereinsgabe. Eine iSeitschrilt fOr Verehrer hell. Kunst
. . . und Geschichte. Hrsgb. ▼. d. Meraner Leseverein
für Freunde christl. Kunst. Jahrg. IV. Bozen 1862. 8^.
Zur Kirchengeschichte des Landes ob und unter der
Enns (Bisthum St. Pttlteu) in Historisch - politische
Bl&tter. LXXIX. München 1877. S«. p. 2&1-287.
De SS. Floriano et Filistino mart in AA. SS.
Boll. 5. Aug. II. p. 73.
De SS. noriano, Feiice, Casto etc. mart. com-
ment histor. in AA. SS. Boll. 3. Mart. I. p. 225. 226.
De s. noriano mart. alio nna cum corpore s.
Victorini mart. Monasterium Westphaliae trans-
lato in AA. SS. Boll. Mai. VII. p. 576-578.
De s. Rorida virg. in AA. SS. Boll. 10. Janr.
I. p. 617,
De 8. norina virg. mart. in Arvemia in AA.
SS. Boll. 1. Mai. I. p. 47. Cf. p. 755 u. Vü. p. 529.
Vita s. Florini confess.: ,Vir quidam'.
Stammt aus dem Vintschgau; ist chronologisch ganz
unbestimmt.
Ausg.: unt, d. Tit.: Legenda de s. Florino
conf. et miracula eiusdem in Francia gesta ^ex
cod. sec. Xin in Catalogus codd. hagiogr. bibl.
reg. Brnxell. I. 1886. p. 121-127. — ^ [Hand-
sehr.: Wiesbaden, Lwidesbibl. n° 20. sec. XV.
fol. 30*»] ed. F. W. E. Roth in Romanische For-
schungen, hrsgb. von K. Vollmöller. VI. 1891.
p. 475-481. — Ein Bruchstück der Miracula
auch hrsgb. * von "Widmann in Annalen des Ver-
eins f. Nassauische Altertumskunde. XVIII. Wies-
baden 1884. p. 39. 40 mit Uebers.; — * von Ludw.
Conrady ibid. XXIV. Wiesbaden 1892. p. 103-
105; vgl. p. 105-113. Die Mirac. sind spät aufge-
zeichnet; sie berühren die Gründung derPropstei
Lippam.
Passio s. Roscelli pueri mart. qui co-
litur Belnae in ducatu Burgundiae.
Ausg.: *ex edit. Mombritii — '»» AA. SS.
Boll. 17. Sept V. p. 481. 482. Cf Stickeri com-
ment. praevius ibid. p. 478-481.
De 8. Roeoulo vel Foscolo episc. Aurelianensi
in Gallia (f cca. 500) in AA. SS. Boll. 2. Febr.
I. p. 288.
Visiones s. Flotildae (f cca. 940) auctore
anonvmo.
Ausg.: *ed. Pithoeus, Scr. coaetan. XII edit.
Francf. p. 201 sq. — 'ap. Duchesne, Hist. Fr.
scr. II. p. 624.
Vita s. Foiliani martyris (f cca. 655),
SS, Farsei et Ultani fratris, Fossis oppido
in dioec. Leodiensi, auctore Paulo.
Ausg.: ex codd. Bruxellens. n® 9742. 7483.
8928. 18654 in AA. SS. Boll. 30. Oct XÜI. p.
383 - 385. — Vita altera auctore anonyme * ap.
Ohesquiere, AA. SS. Belgii III. p. 16-21 ed. Com.
Smetius. — » ex 3 codd. in AA. SS. Boll. l. c.
p. 385-390. — Vita III ex codd. Bruxell. n<»
8928 et 18654 ibid. p. 391-395. — Vita IV me-
trica auctore Hillino cantore et levita Fossensis
coenobii (flor. 1110) ex apogr. Bruxell. n'*8928
ibid. p. 395-408. — Vita V auctore Philippo
Harvengt de Eleemosyna abbato Bonae Spei
ord. Praem. (f 1183) [üebertragung der vorher-
gehenden Vita in Prosa] ex cod. Montensi 8439
coli. c. cod. Paris. 5371 ^in Philippi de H. opp.
ed., curante Nicol. Chamart abbate Bonae Spei,
Balth. Bellenus. Duaci 1621. fol. p. 759-766. —
^unederh. ap. Migne, Patrolog. lat OCIII. p. 1325
-1338. — Un AA. SS. Boll. 1. c. p. 408-416 ex
editt. et cod. Montensi 8439. — Lectiones de
s. F-o ibid. p. 416. 417. — Miraeola auctore
Hillino cantore Fossensi (flor. 1110) ex cod.
Montensi 8439 'ibid. p. 417-426. — »Excerpta
•ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii III. p. 21-24.
— ^ ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 925-928. — Miiracala recentiora in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 426. 427. — Gloria postuma ibid.
p. 427-445.
Erl.-Schr.: Berlidre,ü., inRevueBönedictine. Mared-
sous 1892. p. 137, über einß fragmmtarieehe Vita s.
F - i im Cod. Paris, lat. n» 27ü8a.
Bück, R. de, Comment. praevius in AA. SS. Boll. La
p. 870 - 383 ; supplem. p. 922 - 925.
Corblet, J., Hagiographie du diocöse d'Amiens. lY.
Paris 1874. 8f>. p. 277: V. p. 76.
Ghesquidre, AA. SS. Belgii. III. p. 1-15.
Hardy, Descr. catalogue of materials. 1.1. 1863. p.254.
Rousseau, J., Vie de s. Feuillien, ^vck^ne et martyr,
patron de la viUe de Fosses. Lidge 1739. l2mo.
Vita s. Fotcuini = Vita s. Folquini.
ViUs.F..,.l,-.pi«,.{?^«^^jHo.
rinorum (f 854) auctore Folquino ab-
bate Laubiensi (-j- 990): ,Beiiigna et
ineffabilis'.
Handschr.: Boulogne, Stadth. n® 107 (100).
mbr. saec. XI. fol. — Brüssel n** 7461. mbr.
saec. XII. fol. max. — Douai n° 838 (792). mbr.
saec. Xn. fol. — St. Omer n« 342bi8, fragm.
Ausg.: * ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 624-629; cf p. 622-627, fehlerhaft. —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII.
83*
1316
VITA S. FORANNANI — DE S. FRAMECHILDE
p. 533-542; observ. praev. p. 529-532. — * voll-
ständig ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 1. p. 424-430.
ErL-Schr.: Watten b ach, Deatsohlands Oeschichts-
qaellen. 6. Aufl. 1. 1885. p.856; 6. Aufl. 1.1898. p.S82.
Tita s. Forannani abbatis Walciodori
in Belgio ord. s. Ben. (f 982).
Ausg. : ex chronico Walciod. ms. * in AA. SS.
Boll. 30. April, m. p. 814-822. — »ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. V. p. 595-603. — Vita
alia anotore Roberto abbate Walciodorensi
(flor. 1140) * in AA. SS. BoU. 1. c. p. 808-814. —
»ap. Mabillon 1. c. p. 588-595. — Die prae-
fatio, eine Epistola ad Wibaldum abbatem Sta-
bulensem * ap. d'Acheiy, Spicileg. II. p. 708 (ed.
nova). — » in AA. SS. Boll. 1. c. p. 807. — • ap.
Mabillon 1. c. p. 586.
Erl.-Sehr.: Sackur, E., Der Rechtsstreit der ElOster
Waulsort und Hastidre in Deutsche Zeitschrift für
Oeschichtswissenschaft. II. 1889. p. 849-866: dfi»
LBbenaheaehr. des h. For. auä, Bob. abb. Wale. ; e(. p.
369-879.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
U. 1894. p. 168.
Vgl. Historia 'Walciodorensis monast.
De s. Formerio mart. culto in vico de Vanares
in Alava Hispaniae provincia in AA. SS. Boll.
25. Sept VII. p. 59.
De 8. Forte episc. et mart. Bardegal ae in Aqui-
tania in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 573; cf,
VII. p. 777.
Errl.'Sckr.: Moniquet, Yie de s. Fort, 6veque de Bor-
deaux. Paris, Tolral892. 12mo. 144 pag.
De b. Forte eremita ad s. Crucem Fontis Avel-
lani in Italia (f 1040) in AA. SS. Boll. 9. Mai.
IL p. 464.
Passio s. Fortunatae virg. eiusque fra-
trum Carponii, Evaristi et Prisciani mart
Caesareae in Palaestina (f 803) auctore
Autperto presbytero.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Oct. VI. p. 453-
457. Cf. Dyckii comment. praevins ibid. p. 449-
452. — Translatio S8. F-ae et sociorum a. 874
in Augiani divitem [Handschr. : Basel A. VI. 36.
saec. XIV. — München nM608 (Bened. 108).
mbr. saec. XI; — n** 18897 (Tegems. 897). mbr.
ßaec. XI. — Rheinau n'* 81. mbr. — Born,
Vatic. reg. Christ. n° 497] ^ ap. Wattenbach,
Deutschlands Geschichtsquellen. 1. Aufl. p. 150.
— * ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1.
p. 473. — Lesarten ap. Mone, Quellensaram-
lung z. bad. Landesgesch. I. p. 232. Cf. AA. SS.
Boll. Sept. VI. p. 787.
Erl. - Sehr. : "Wa. ttenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 6. Aufl. I. 1886. p. 268 ; 6. Aufl. 1. 1898. p. 285.
Acta SS. Fortunati, Caii et Anthis mart.
Salemitanorum sub Diocletiano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 167-
169. Cf. Pinii comment. praevius ibid. p. 163-
167.
Yita s. Fortunati episcopi Fanensis in
Umbria (f c. 620) auctore Johanne l^'o-
nantulano sive monacho abbatiae No-
nant ord. s. Ben. in agro Mutinensi.
Ausg.: ^ap. Ilghelli, Itai. sacra ed. Coleti. I.
p. 658-661. — Hn AA. SS. BoH. 8. Jun. H. p.
106-112.
Vita s. Fortunati episcopi Tuderti in
Umbria (f 537) auctore s. Gregorio
Magno dial. L c. 10.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Oct VI p. 523-
526. Cf. Dyckii comment. praevius ibid, p. 520-
522 et BigoUoti nota ibid. Suppl. p. 184*.
Yita s. Fortunati presbyteri dioec. Spo-
letinae in Umbria (f cca. 400) auctore
Audelaeo presbytero (cca. 700).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Jun. 1. p. 75-76.
De SS. Fortunato, Achaico, Stephanate apo-
stolis sie dictis apud Graecos in AA. SS. Boll.
15. Jun. IL p. 1051.
De 88. Fortunato, Donato et aliis 240 mart
Afris in AA. SS. Boll. 11. April. II. p. 12.
De 8. Fortunato episc. Neapolitano (t cca. 350)
Papebrochii sylloge in AA. SS. Boll. 15. Jun. II.
p. 1052-1054.
De s. Fortunato episc. quiescente in agro Gal-
liae Senonensi (f cca. 575) in AA. SS. Boll. 18.
Jun. in. p. 601. 602.
De ss. Fortunato et Johanne mart. in Africa
in AA. SS. Boll. 21. Mart. DI. p. 262.
De SS. Fortunato et Marciano mart in Afnca
in AA. SS. Boll. 17. April. IL p. 480.
De s. Fortunato et sociis 32 mart. Antiochenis
Henschenii sylloge hist in AA. SS. Boll. 26. Febr.
in. p. 630. 631.
De ss. Fortunato, Eusebio, Titulo et Gonditore
martyribus in Syria in AA. SS. Boll. 14. Aug. HL
p. 149.
De ss. Fortunato, Feliciano, Firmo, Candido
ete. mart. Romanis in AA. SS. Boll. 2. Febr. I.
p. 295. 296.
De SS. Fortunato, Hormone, Xisto ete. mart
Aquileiae in Italia sub Diocletiano in AA. SS.
Boll. 23. Aug. IV. p. 587-589.
De 6. Fortunato mart Romae (saec. ine.) Bueos
in AA. SS. Boll. 15. Oct Vn. 1. p. 5. 6.
De s. Fortunato martyre Romano, Antverpiae
in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 329.
Elogium s. Frambaldi abbatis Silva-
necti (f saec. VI) in Gallia seu Testimo-
nium de revelatione eins reliquiariun
iussu Ludovici vn regis Francorum per-
acta, ex vet breviario. A. 1177.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova U. p. 559. —-
^wiederh. in AA. SS. Boll. 16. Aug. in. p. 301.
302 c. SoUerii comment — ' ap. Bouquet, Rec.
XIV. p. 484.
Jürl. - Sehr. : G i 1 1 a r d , Vie de saint Fraimbanlt Maveime
1887. 8». XII. 132 pag.
Uistoire litt^raire de la Franoe. XIV. 1869. p. 629.
De s. Framechilde mati'e s. Austrebertae abba-
tissae (saec. Vn) Monasterioli in Picardia Pape-
brochius ^ in AA. SS. Boll. 17. Mai. VU. p. 800
-802. — * wiederh. ap. Ghesquiere, AA. SS,
Belgii. V. p. 448-452.
ACTA S. FRANCAE — VITA S. FRANCISCI DE PAULA
1317
Acta s. Francae abbatissae ord. Gisterc,
Placentiae{t 1218) auctore Fr. Bertramo
Keoldo monacbo Morimundensi in agro
Mediolanensi (flor. 1326).
Ausg. : ed Papebroch ex ms. Placeni in AA.
SS. Boll. 25. April. IIL p. 382-399. — Appen-
dix I ex vita itallca per Petram Mariam Campi
ilnd. p. 399-402. — Appendix II gratiae re-
centiores ex ms. ital. Und. p. 402-404. — Epi-
Stola Lanf ranci prioris coaevi de gloria s. Francae
cuidam monacbo revelata ibid. p. 380-382.
Sri, 'Sehr.: Tononi, A. G., Compendio della vita di
8. Franca verg. Piacentina dell' orl. Cistercense. Pia-
conza 1892. ISmo. 73pag.
Tita s, Franc! eremitae Asserici apud
Vestinos in Aprutio (saec. XI).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 5. Jan. I. p. 553-556.
De b. Fnuicisca ab Ambasia Britanniae dn-
cissa (t 1485) Josepbi de Backer sylloge bist, in
AA. SS. Boll. 4. Nov. II. prs. 1. p. 520-526.
De b. Frafld8Ca tertii ord. s. Francisci Eugubii
in Umbria (f 1360) in AA. SS. Boll. 6. Febr. I.
p. 931. 932.
De b. FranciSGa virg. ord. Servorom b. M. M an-
tuae in Italia (f 1495) in AA. SS. Boll. 4. Jun.
I. p. 415.
Vita s. Franciscae Romanae funda-
tricis Oblatarum Tunis -Speculorum (f
1450) per Mariam Magdalenam An-
guillariampraesidemOblatanun. Italice.
Uebers. : latine versa in AA. SS. Boll. 9. Mart.
n. p. 176-211. — Tita alia auctore Johanne
Mattiotti ipsias confessario, ex autographo Rom.
ms. ibid. p. 92-176. — Relatio triam Romanae
rotae anditorum coram Paulo V pp. de s. F-a
Romana canonizanda ibid. p. 212-216.
Erl.'Sehr.: Bernard Maria Amico di Milan Ben«-
detto, Vita di s. Francesca Romana fondatrice dell'
Oblate Olivetane di Torre di Spocchi. Venezia 1710.
4«. Ccn rUraü.
Bassierre, M. Th. de (f 1865), Vie de s. FniD9oi8e
Romaine , fondatrice des oblates de Tor di Specchi ;
pr6cöd6e d'one introdaction sur la mystique chr^-
tienne. Ävec gravure. Paris , Gaume 1848. BP. 6 fr.
(Aus dem Französischen ins Deutsche fibers. Mainz
1854. 12mo. Jk 3.)
Commentarins praevios tnAA. SS. Boll. l.c.p. 88-92.
Fullerton, Georg.. The lifo of St. Frances of Rome
. . . with an introdnctory essay on the roiraculous
hfe of the saints by M. Capes, Esq. London 1855. 4».
[UebersetU unt. d. TU.: Francisca Romana , die Hei-
lige. Nebst J. M.Capes Anna von Montmorency. Ans
dem Englischen von Gerh. Schflndelen . . . Köln 1855.
S'^. {Äueh m. d. TU. : Samml. von klass. Werken der
nenem kathol. Literatur Englands in deutscher Ueber-
setzung. Bdcb. 6.) — Vita di s. Francesca romana.
Prima tradoz. italiana di F. G. Torino 1891. 16 mo.
Landi , Fil., Istoria di s. Francesca Romana . . . Lucca
1771. 40.
La Ponneraye, Histoire de sainte Fran9oise Ro-
maine , fondatrice des Oblates ä Rome. Paris 1877.
12mo. 2tt.
Mattioli, Gio., Vita di s. Francesca Romana. Ve-
nezia 1616. 8».
Orsino, Giul., \ritadl 9. Francesca Romana. Venetia
1610. 8».
Penia vü Penna (?), Fr., Vita della s. Francisca
. . . (trad. en fran9. 'par Mich. d'Eme. Douai 1608.
12mo. — «par Ch. Lambert. Ronen 1609. 8*).
Ponzileoni. Lodov., Vita di s. Francesca Romana.
Torino 1874: 9>. 491 pag.
Riedhof er, Corb. Ant., Die h. Francisca Bomana.
Salzburg 1822. 12mo.
Stelz er, Chrysost., Leben der h. Franziska Bomana,
Stifterin der OblatM von Tor de' Specchi in Rom.
Nach Dom J. Baborys französ. Orig. bearbeitet. Mainz
1888. 80. XI. 428 pag. UK4.80.
Trevisani, Ln., Elogio storico di s. Francesca ro-
mana, letto in Rimini ... 9 maxzo del 1887. Mor-
ciano 1889. 8^. 30 pag.
Vita di 8. Francesca Komana fondatrice dell' Oblate
di Torre de' Specchi. Roma 1641. 4^
Tita 8. Frandsoi Aasisiatis =» Yita s. Francisci
fondatoris.
Yita s. Francisci Borgiae, soc. Jesu gene-
ralis Romae (f 1572) auctore P. Petro Ri-
badeneira aequali.
Ausg.: hispanice Madrid 1594. fol.
Uebers. : lat. interprete P. Andrea Schotte * in
AA. SS. Boll. 10. Oct. V. p. 235-291. Cf. Rigoi-
loti notae ibid. Sappl. p. 43*- 45*. — einxeln
•Antverpiae 1598. 8*. »Romae 1696. 4^ —
franxös. unt. d Tit.: Vie da R. P. Frangois de
Borgia, 3. general de la Comp, de Jesus. Yerdun
1596. 8».
Erl.-Sehr.: Ab r 6^6 de la yie de s. Francis de Borgia,
premidrement auc de Candio et puls g6n6ral de la
Compagnie de J^os. Paris 1671. 12mo.
Barto li , D., Der h. Franziskus von Borna, 3. General
der Gesellschaft Jesn. Deatsch von Alb. von Haza-
Radlitz. Wien 1888. 2 Bde. SP; 2. Aufl. ibid. 1861.
gr. 80. Jk 2.70.
Bnens, Commentarins praevius in AA. SS. Boll. I.e.
S. 149-285. Cf. Anctanum ad AA. SS. Boll. tomi V.
ct. p. 29-82.
Gepan, Virg., Ristretto della vita di Franc. Borgia.
Roma 1624. ^ {laHne versa per Andr. Schott. Co-
loniao 1626. 12mo; — deutsch mit Vorwort von W.
Reischl. Regensbnrg 1868. ^).
Cienfnegos, Alv., Vida del gran s. Francisco Boigia.
Madrid 1702. fol.
Clark e, A. M. , The lifo of st. Francis Borgia, of
the Society of Jesus. London 1894. gr.8^. 464 pag.
6 sh. 6 d.
Daurignac, J. M. S., Histoire de Fran^ois de Boigia,
dnc de Candie , 8. geu6ral de la Compagnie de J^soa.
Paris, Brayl864. 16mo. 396 pag.
Sgambati, Scp., Ragguaglio della vita di Francesco
Borgia. Bioma s. a. 16mo. Bologna 1688. S2mo {laüna
Viennae Austr. LG71. 8»).
Soli er, Fran^., Vie de s. Fran9ois de Borgia. Paris
1597. 8».
Steiger, Wenc, Gloria Gandiae : sanctns Frandscos
Boigias, elogiis illustratns. Olomncii 1671. 8^.
(Verjus, Ant.) Histoire de s.Fran^ois de Borgia. Paris
1672. 4». — Lyon 1824. 2 vol. 12mo.
Vie de s. Fran9ois de Borgia. Lyon 1691. 2 vol. 2f*.
Yita s. Francisci de Assisis = Yita s. Fran-
cisci fondatoris.
Yita s. Francisci de Paula, institutoris
ord. Minimorum (f 1507) auctore quodam
discipulo eius.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 2. April. I. p. 106-120.
— Processus inform ativi ad canonizationem,
ex originalib. mss. ibid. p. 120-147. — Pro-
cessus Turonensis ibid p. 147-165. — Bulla
beatificationis ibid p. 165. — Processus Cala-
bricus ibid. p. 165-194. — Supplementum hi-
storicum ad acta s. Francisci, collect ex variis
auctorib. ibid. p. 194 - 234. Cf. p. 103 - 106 «. p. 900.
Erl.-Schr.: Bois-Anbry, La vie de s. Franpois de
Paule. Paris 1856. 12mo. (übera.: Vida de s. Fr. de
P., trad. p. J. B. Romero. Mejioo 1856. SP).
Coste, Hü. de, Portrait de s. Franfois de Paul, in-
stitntenr et fondatenr de l'ordre des Minimes. Paris
1656. 4^.
1318
VITA S. FRANCISCI FABR. — VITA S. FRANCISCI FUND. ORD. MIN.
Dabert, Jos., Histoire de 8. FnwQois dePaale et de
l'Ordre des Minimes. Paris, Palm6 1877. 8». VI. 572
pag. 6 fr.
Dondö, A., Fignres et abr6g6 de la vie, de la mort
et des miracles de s. Franp. de Paul. Paris 1671. fol.
S. Franoiscns de Paula Thaumaturgus. Vom H.
Leben . . . des h. Patriarchen s. Francisci de Paula
. . . durch . . . Ciaudium du Vivier in französ. Sprach be-
schrieben; anjetzo ... übersetzt. München 16B1. kl.4^
Frugoni , I fasti del miracoloso s. Francesco di Paola.
Veneria 1668. 12mo.
Oirv, Vie de s. Franpois de Paule, fondateur des
Hinimes. Paris 1699. Sf>.
IsidoroToscano, Della vita , virtü , miracoli e dell'
istitoto di s. Francesco di Paola, fondatore dell'
ordine de' Blinimi. ^Roma 1658. 4«. — «Lodi 1696.
40. — »Roma 1698. 40. — *llma impressione. Ve-
neria 1704. 40. Oon TÜraUo. 628 pag. ei iavola. —
»Veneria 1712. 40.
Lazzari , Tullio , Traslarione della reliquia di s. Fran-
cesco di Paola e sua festa celebrata in Ascoli. Fermo
1706. 40.
Maggiolo, Vita di s. Francesco di Paola colle vite
de' suoi primi oompagni. Genova 1678. 4fi.
Mazzarella, A., \ita di s. Francesco di Paola in
Biografia Napoletana. Tom. IIl.
Paolo, R. S., Vita di s. Francesco di Paola. Neapoli
1677. 80.
Perimezzi, P.M. Q. M., Vitadi s. Francesco diPaola.
Milano 1787. 4o. — Roma 1865. 40.
Regio, P., Vita et miracoli di s. Francesco di Paola.
Venetia 1591. 8°. Qm figure.
Rolland, Histoire de s. Franpois de Paule, fondateur
de rOrdre dos Jklinimes ot de son couvent du Plessis-
lez- Tours. Paris 1874. 8». 7 fr. 50 c.
Sönöquier, La vie de s. Fran9ois de Paule. Paris
1861. 12mo.
Trezenario de gloriose patrlarca S. Francisco de
Paula. Rio de Janeiro 1817. &.
Vita e miracoli di s. Francesco di Paola scritta dal
R. F. G. Brescia 1691. 12mo.
Vita e miracoli del s. Fr. di Paola. Con le rime di
Don Oratio Nardino Cosentino ed. per Ottav. Verro
Genovese. Napoli 1622. 4^. Avee frontiap. et 64 grav.
Vivier, Claude du, Vie de s. Fran9ois de Paul.
Douay 1722. 8°.
Tita s. Francisci Fabrianensis (f 1322)
auct. Dominico Bonaventura Fessis
de Fabriano, Piceno, ord. Minor.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 984
-991. — Vita alia ex tom. II et III annalium
Francisc. ibid. III. p. 89-94.
Tita s. Francisci fiindatoris ord. Mino-
rum, Assisii in Umbria (f 1266) auctore
8. Bonaventura.
Auf Anordnung eines Generalkapitels 1261 geschrie-
ben. — Ausser dieser Legenda maior verfassto s. Bona-
ventura eine Legenda minor seu abbreviataf welche in fast
allen Franziscaner- Brevieren, vertheilt axd die Lectiones
am Festtage dos Heiligen und dessen Octav, gedruckt ist.
Vollständig findet sie sich in der Brüsseler Hs. rfi 1828-
87 und gedruckt ap. Jacques de Guise (s. c2.), Annales
du Hainaut, livre XIX. ohap. 85-62.
Handsehr.: Turin, Un.-Bibl. I. VI. 33. mbr.
sec. XlV.kl. 4<>. fol. 1-88.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Legendamaiorb. Fran-
cisci a s. Bonavetura et ab Ecclesia approbata. . . .
Infine: Ad gloriam Dei . . . finitur hie legenda
maior . . . cum miraculis multis . . . Quae coim-
pressa sunt pro Symone Yostre. Anno 1507 : se-
cundum calculum Paris.: ad id. vid. Januarias.
kl. 4°. — ' unt. d. Tit. : Aurea legenda maior b.
Fr-i miro inter omnes sanctorum vitas dictatu
nuper impressa. In fine: Papie impressa arte et
imp. magistri Jacobi de Burgofrancho , a. D. 1058
(sie/ legas 1508). 8°. 72 fol. — "^ unt. d. Tit.:
Aurea legenda maior b. Fr-i. Florentiae, impensis
Phil. Juntae 1509. kl. 8^ — * Legenda maior bea-
tissimi patris Fr-i a s. Bonaventura . . . Paris.^
in officina Claudii Chevallon. s. a. 8®. — * od.
Henr. Sedulius, Historia Seraphica. Antverp. 1597.
80. _ « Romae 1596. 8^ -- ^ n* 5 wiederfi. Ant-
verp. 1621. 8^ — »ed. Surius, De prob. SS. hi-
storiis. 4. Oci — •Romae 1710. 4^ — ^®ex edit
Sedulii, Romana, Waddingina et cod. ms. in AA.
SS. Boll. 4. Oct. n. p. 742-798. — " ed. H. Wi-
chart. Paderbomae 1847. S^. Jfl. — ^^xusammen
mit den beiden Vitae auctore Th. de Gel. u. der
Legenda trium soc. edid. Leop. Amoni. Romae 1880.
2 Tol. 8®, nebst italien. üebersetxung.
Uebers.: anglice: Douay 1610. 8^
germanice : * Die Legend des heyl. Vatters
Francisci. Nach der beschreybupg des Engel ischen
Lerers Bonaventure. Nüremberg, Hier. Höltzel
1512. 4^ Mit Abbild, von C. Rosenthaler. Sehr
selten. ^Ä 150. — ' übers, von Chrysostomus. 2.
Aufl. Regensburg 1874. S'». Jk 1.20.
gallice: trad. par un religieux de Tordre des
Freres precheurs. Paris 1858. 12mo. 2 fr.
italice: Vita del glor. serafico s. Francesco
scritta da s. B-a, trad. in volgare eec. * Milano
1477. fol. — * Venetia 1583. 8°. — » Venezia
1598. 4^ — ^ibid. 1608. 4^ — »Roma 1711.
40 — «Venezia 1719. 8^ — ''versione raffron-
tata col teste volgare della bibl. Angelica per
cura di Leop. Amoni. Roma, tip. Vatic. 1^>8.
12mo. 228 pag.
Tita s. Francisci eiusdem [prima]
auctore Thoma de Celano sancti disci-
pulo. Libri 3.
Oeschrieben 1229. Die ftlteste mid wichtigste Quelle
über den h. Franciscas.
Handsehr.: Barcelona, Archivo delaoorona
de Aragon, Ripoll. n°41. sec. XIII med. — Lon-
don, Brit Museum, Harl. n** 47. — Oxford,
C. C. College n<> 202.
Ausg. : * t« AA. SS. BoU. 4. Oct. H. p. 683 -723.
— • xusamTnen mit d. Vita secimda unt. d. Tit. :
Seraphici viri s. Francisci Assisiatis vitae duae
auctore b. Th. de C. (ed. Steph. Rinaldi). Romae
ap. Linum Contedini 1806. 8^ Selten. — ■ ed.
Leop. Amoni mis. mit seiner ital. Uebers. (s. d.)
Roma 1880. 8^
Uebers.: deutsch: ^ von Lamprecht von Re-
gensburg (sec. XIII) unt. d. Tit.: Sanct Fran-
cisken Leben und Tochter Syon. Zum erstenmal
hrsgb. nebst Glossar von Karl Weinhold. Pader-
born 1880. 8°. VII. 645 pag. .Ä 8. — « Leben
des h. Fr. v. A. Aus d. Latein, von Frz. Vogel.
Würzburg 1882. 12mo. 163 pag. Jk 1.
italienisch : unt. d. Tit. : Vita prima di s, Fran-
cesco d'Assisi del b. Tommaso da C; per la prima
volta volgarizz. da Leop. Amoni. Prima ediz. Ro-
mana, col teste latino in fronte. Roma, tipogr.
della Face 1880. 8*». 338 pag. L 2.25.
Tita s. Francisci eiusdem se-
cunda auctore Thoma de Celano.
Vervollständigt die Vita prima; geschrieben 1246. Blieb
den Bolland igten anbekannt.
Handsehr.: Assisi, Municipalbibl. n® 68t).
mbr. sec. XIV. 12mo (olim in Conv. S. Franc).
Einxige.
VITA S. FRANCISCI FUND. ORD. MIN.
1319
Ausg. : ^ zusammen mit Vita prima (s. oben)
ed. Steph. Binaldi. Romae 1806. 8^ rVarianten
hierzu b. u. Legenda trium soc] — ^ed. Leop.
Amoni xuscmimen m. seiner ii€ä. Uebers, («. d.).
Roma 1880. 8«.
Uebers,: uni. d. Tit: La vita seounda; ovvero
appendice alla Vita prima di s. Fr. d'Ass. del b.
Toinmaso da C; volgarizz. per la prima volta
da Leop. Amoni. Prima ediz. Romana, col testo
latino in fronte. Roma, tipogr. della Face 1880.
8^ 336 pag. L 3.
Legenda trium sociorum sm Le-
genda s. Fr-i Ass. a bb. Leone, Rufino,
Angelo eius sociis scripta«
Klein , aber wichtig.
Randsekr.: Rom, Vatic. n* 7339.
Attsg.: ^unLd. Tit.: Appendix inedita ad
vitam primam (t. e. auct. Th. de C.) auctoribus
tribus ipsius sancti sociis Leone ... ex ms. in
AA. SS. Boll. l. 0. p. 723-742. — *unt. d. Tit.:
Vita trium sociorum ex cod. Vatic. Pisauri 1828.
8®. [Angehängt sind Va r i a n t e s seu co rrectiones
faciendae in altera vita seu legenda s. F-i a. 1806
typis commissa Romae per linum Contedini ex-
ceptae a. 1828 ab editore ex cod. mbr. Assisiensi
s. conventus s. F-i.] Selten. — ^mit ital, Uebers.
ed. Leop. Amoni unt. d. Tit.: Legenda s. F-i
Ass. . . . scripta, quae dicitur Legenda trium so-
ciorum; ex cod. . . . Vatic. n® 7339. — Leggenda
di s. Fr. d'Assisi . . . Roma, tip. Monaldi 1880. 8^
182 p€tg. — Legenda s. Francisci versificata:
,Gesta sacri cantabo^ [Versificirung der Vita
prima des Thomas de C. — Verfasser nach Sba-
ralea, Supplem. ad Scrippt trium ordinum p. 401 :
Johannes Cantianus (von Eent), sec. XIII.
Wird von Ehrle bezweifelt. — Handschr. ; A s s i s i ,
Municipalbibl. n® 338. mbr. sec. XIV. fol. f. 54*
-71**] mit gegenüberstehender ital. Uebers. ed.
Anton. Cristofani unt. d. Tit. : 11 piü antico poema
della vita di s. Fr-o d'Ass., scritta innanzi Vanno
1230; ora per la prima volta pubblicato e tra-
dotto. PYnto 1882. 8°. XVL 287 pag. — 8n<^cn-
lam vite beati Francisci et sociorum eius [scheint
aus der Antiqua legenda ss. patris nostri Fr-i
{Handschr.: Rom, Vatic, lat. n° 4354) gemacht
worden xu sein. — Handschr.: Paris, Bibl. Ma-
zarin n" 904 a» 1459; n^ 1350 a» 1460. — Assisi.
— Berlin, k. Bibl., Theol. lat. Quart. n° 196. —
Lemberg, Ün.-Bibl. 1. G. 17. — Oxford, Tri-
nity College n° 48. — Rom, Vatic. n® 4354. chart.
sec. XIV. 8*. — Suysken beschreibt ein Mpi a*
1454] ^Venetiis, expensis Jordani de Dinslaken
per Sim. de Luere 1504. 8^ 240 fol. Sehr selten.
Ji 30-50. — ^ wiederholt y in ßne: Impressum
Metis per Jaspai*em Hochffeder 1509. 8°. 240 fol.
Höchst selten. — * wiederholt ^ aber mit gewalt-
thätigen Äenderungen ed. Gull. Spielberg. Ant-
verpiae 1620. 8^ — * wiederholt y aber mit Strei"
ehungen u. Einschiebseln ed. Philipp. Bosquierus
unt. d. Tit. : Antiquitates Franciscanae seu Spe-
culum vitae b. Francisci et sociorum eius, aucto-
ribus FF. Fabiane et Hugelino et aliis Minoritis
d. Francisco coaevis. Coloniae 1623. 8^ — ^in
Bosquieri opp. omn. I. Coloniae 1628. fol. (Vgl.
über diese Ausg. Wadding, Annales ad a. 1226.
n® 44; — iiber das Speeulum Suysken, Quid cen-
sendom sit de Speculo vitae s. F-i, saepius varie
edito et apud nos ms. in AA. SS. Boll. 1. c p. 550
§2 — u. Frz. Ehrle, Das Speeulum vitae s. Fr-i
et SOG. in den Handschriften in Zeitschrift für
kathol. Theologie. XII. 1888. p. 116-122). — Be-
irola 8. Francisci [an early english translation] ex
ms. London. (Mus. Brit. Cotton. Faustina D.IV) ed.
Rieh. Hewlett in Monomenta Franciscana (= Re-
rum Brit. med. aevi scr. n« 4) E. 1882. p. 65-78.
— Testamentum s. F-i Seraphici [in altengli-
seher Uebers.] ex ms. London. (Mus. Brit. Cotton.
Faustina. D. IV) ed. J. S. Brewer in Monumenta
Franciscana. I. 1858. p. 562-566. — Tita inedita
di 8. Francesco d'Assisi scritta nel sec. XIV, pubbl.
per Faloci-Pulignani in Miscell. Francisc. IV. p.
187 sq.
BrL-Sckr.: AlUrd, Faul, Saint Fran^ois d'As&ise et la
f6odalit6 tn Revue des queetions historiqaes. XLVIII.
Paris 1890. p. 567-676.
Alvisi, E., I Fioretti dl s. Francesco. Stadj svlla
loro compilaäone storica in ArchiTio stör. Italiano.
Ser. IV. tom. IV. 1879. p. 488-502.
Angelico di Vicenza, Vita di s. Francesco d'Assisi.
Coli' affgionta d'alcnne dissortazioni ad essa apettanti.
Veneria 1736. 4«. 88 et 526 pag.
Äusserer, P., Der hei). Franciacas Ton Aaaisi. Inns-
bruck 188a. 80. Jk 1.20.
Barine, Arvdde, Saint Fran^ois d'Assise tn Revue
des doax mondes. 1891. Juin 16.
Berthaumier, Vie de s. Fran9ois d'Assise, fondateur
de Tordre s^raphioue (1182—1226). Revue et oom-
plotee par le T. K. P. Raphafil. Nouv. 6dit. Tours
1880. 12mo.
Berthoud, Ch., Francois d'Assise, 6iude historique
d'aprös le Dr. Hase. Paria 1864. 18mo. XV. 213pag.
2 fr.
Bocci, Anast., II voro amico del popolo s. Francesco
d'Assisi. Hstoia 1882. 16mo. 406^. L 2.
Böhmer, Ed., Francesco d'Assisi in Damaris. Zeit-
schrift von Ludv. Giesebrecbt. Stettin 1864. gr. 8^.
p. 901-332.
BOhrinffer, Die Kirche Christi und ihre Zeugen. II.
2. Zürich 1854. gr.Bfi: Franziskus von A. p. 479-581.
Bonghif Rug^ero, Francesco d'Assisi. Studio. Cittä
di Castello 1884. 16mo. Jlöpaa.
Bournet, A., Saint Franpois d^'Assise. £tude sociale
et roMcale. Lyon 1893. 8P. 204 fxtg.
Cesari, Vita di s. Francesco d'Assisi. Napoli 1855. Sf*.
Chalippe, Cand., Vie de s. Fran9ois instituteur de
l'ordre des f rores Minenrs , de celui de s. Clairo , et
du tiers- ordre de la ponitence . . . Paris 1728. 4^.
LH. 714 pag. — Und. 1736. 2 vol. 12mo. — Avi^nion
1824. 8 vol. 12mo. — (italimisch Milano 1760. 2 vol.
40. — Venezia 1818. 2 vol. 8P. — deutaeh, beorb. von
C. B. Reichinff. Regonsbar» lKr>5. &>. Jk 5.10).
Chavin de Malan, Fr. £., Histoire de s. Francois
d'Assise. Paris 1841. 8^. — 2. 6d. ibid. 1845. 8». (DeuUeh:
Aus d. Franz. übers. München 1842. SP. — ibid. 1844.
8°. — Rejfen8burgl862. 8«. Jk 1.20. — itali^iseh: trad.
daCesareGuasti. Pratol846. 8P; wiederh. Fhente i86ß.
40. PracfUauM.; ufiederh. Prato 1879. 16mo.)
Ch6ranc6, Loop. de, Saint Franpois d'Assise (1182 —
1226). Paris 1880. 12mo. XIX. 504 pag. ~ 2.6d. Avec
portr. ibid. 1881. 18mo. XIX. 532 pag. — Nouv. 6dit.
tbid. 1882. ef>. — Nouv. 6dit. ibid. E. Plön 1892. 8»,
richemerU üliutrSe. 4 tr. {Deutsch: Aus d. Franz. Mit
1 Photogr. und 8 Holzschn. Einsiedeln 1885. 8*^. 379
pag. Jk 2.25 ; — englisch: Life of St. Francis of AssisL
New odit. London 1887. Cr.S». 5 sh.)
Chevanes, Aug. de, Vie de s. Fran9oi3 d'Assise. Dijon
1676. 40.
Chroniclos of s. Francis and the Friar memoirs. St.
Omer 1G18. 4^.
Clarus , Ludw., Eine literarische Hasenjagd , oder Me-
thode, wie ein gewissenhafter Polemiker wider die
kathol. Kirche Heilii^enbildor zurecht macht. Pader-
born, Junf ermann 1866. 8°. {Gegen Ilases Franx v.
Assisi.)
C o c h i n , Henry, Saint Franpois d'Assise d'aprds son
demier historion. Paris 1895. 8P. 21 pag. {Extrait de
la Revue des questions hiatoriques. 1895. Janv.)
1320
VITA S. FRANCISa FUND. ORB. MIN.
Compendio della vita del serafico patriarca s. Fran-
cesco d'Assisi. Asaisi 1820. 8^.
CornejOf Dam., Chronica seraphica. Yida del fclorioso
{«triarca san Francisco , y de ras primeros discipn-
os. Madrid 1682—98. 4 yol. — Vol. 5. 6 escr. por
Enseb. Gonzalez de Tones, ibid. 1719. fol. Sehr sMen.
UK 100-180.
Grescimbeni, Ongl., Orig^e e propagazione dei falsi
racGonti snl sagro corpo e sepolcro del glor. patriarca
8. Francesco di Assisi. Fnligno 1828. 4P.
Cristofani, Ant.,.Vita bfeve del Patriarca san Fran-
cesco, seguita dalla illustrazione dei monumenti di
arte in Assisi. Assisi, tipogr. Sgariglia 1859. 12 mo.
J53pag.
Danrignac, J. M. S., H\ßtoire de s.Fran^ois d' Assiso.
6. M. Abbeville 1887. SP. 356 pag. (deutsch übers.
von Lndw. Claras. Innsbruck 1866. SP. Jk 2.25).
Daza, Ant., Descrizione delle stimmate del nostro sera-
fico jpadre Francesco. Firenze 1621. A^,
De am, P., L'invenzione del corpo di s. Francesco
d'Assisi. Torino 1828. 8».
Del^claze,E.J., Or6goire \^I, saintFran^ois d'Assise,
s. Thomas d'Aquin. Paris 1844. 2 vol. BP.
Der h. Franz v. Assis war kein Narr, wie die Herren
Spittler u. Zimmermann glanben. s. 1. 1794. BP.
DEn wyngaert van sinte Franciscas vool schoonre
historien, legenden ende dhechdelycke leeringhen.
In fme: Gheprent Thantwerpen . . . bi H. eckert
1518. fol.
Di Giovanni, G., San Francesco d'Assisi. Girgenti
1882. 80.
Di Pietro, Salv., S. Francesco d'Assisi. Novena e
panegirico. Xapoli 1884. BP.
D u b o 8 c , Maar. , Saint Francis d' Assise. Thdse. Mont-
auban 1892. BP. ProtesianU.
Ehrle, Frz., Kritische Mittheilnngen ttber die ältesten
Lebensbeschreibnngen des h.Franriskns in Zeitschrift
, für kathol. Theologie. VII. Innsbrack 1888. BP. p.
889-397.
Faloci-Pulignani, M., 11 cantico del Sole di s.
Francesco d'Assisi. Foligno 1888. BP.
Le relazioni tra s. Francesco d'Assisi e la cittik
di Foligno. Foügno 1898. BP. VIII. 49 pag.
Finamore, G., La leggenda di s. Francesco d'Assisi.
Lanciano 1888. BP.
Saint Franpois d'Assise. Premidre partie: Vie de
R. FnuiQois, par le R. P. I^p. de Ch6ranc6. —
II. partie: s. Fran9ois aprds la mort; V* l'ordre de
Saint- Fran^ois , par le R. P. Henri de Grazes ; ?> les
FiLs do Saint - Fran9ois , par le B. P. Ubald de Chan-
day; 3P Saint Francois dans l'art, par M"'. Paris,
Plön 1684 {auch 1885). gr. 4P. XVI. 439 pag. Aveo
gravures. Grossartiges PraehUoerk. 50 fr.
Gebhart, Emile, Une renaissance religienseanmoyen
äge. — L'apostolat de s. Fran^ois d'Assise in Rovne
des deaz mondes. Tom. 77. (Paris 1886). p. 101-189.
AfücU charmant.
G6n4alogie coriense-do s. Frangois d'Assise. Xancy,
Cayon 1864. 8°, 28 pag.
Giovanni da Parma (ministro generale deil' ord.
Franoescano dal 1247-1257) : Sacrum commertium b.
Francisci cam domina Panpertate. Pabbl. da E. Al-
visi. CittiL di Castello 1894. BP: 48 pag.
Goerres, Jos., Der h. Franz von Assisi ein Tron-
badoor. Strassburg 1826. BP. (Neue verm. Ausg. Re-
gensburg 1879. BP. 159 pag. Jk 2.60.)
Gruber, 0., Franz von Assisi in Ersch u. Grubers
Allgem. Encyklopiidie derWissensch. Sect.I. Thl.47.
Leipzig 1848. p. 423-439.
(Uaid, Heren.) Leben u. Regel des heil. Franz von
Assis. München 1828. 29. 2 vol. BP. — 2. Aufl. Re-
gensburg 1866. BP.
Hase, Karl, Franz von Assisi. Ein Heiligenbild. Leip-
zig 1856. 80. .41 3 ; — unt. d. Tit. : Heiligenbilder.
Franz v. Assisi — Caterina v. Siena. und. 1892. 8^
(IV. 367 pag. Jk 6) p. 3-143 (naar het hoogd. door
G. W. Stemler. Rotterdam 1857. BP).
Heinrich, J. B., Franz von Assisi u. seine cultur-
histor. Bedeutung. Frankfurt a. M. 1883. 80. 50 A
Ingerslev, A., Frans fra As&isi. Et Livsbillede. Kje-
benhavn 1894. 8^. 66 pag.
Johannes do Luca, Venetus, Oratio de laudibns divi
Francisci Assisiatis. Romae 1742. 4^.
Johannes de Parma = Giovanni da Parma.
Keller, Frz. Xav., Der h. Vater Franziskus v. Assisi,
Patriarch des seraph. Ordens. Sein Leben , . . . und
seine Wunder. Rogensburg 1893. BP. XII. 284 pag.
Jk2.
Labanca, B., Francesco d'Assisi e i Francoscani dal
1226 al 1328. Roma 1894. 16 mo. 46 pag.
Leggenda, La, di s. Francesco d'Assisi: versiono
abrazzene (pabbl. da G. Finamore per le nozze di S.
Salomono- Marino). Lanciano 1888. BP, 8]9ag.
Le Monnier, L6on, Histoire de s. Francois d'Assise.
Paris 1889. 2 vol. 8»: 6dit 2«. ilrid. 1890. 2 vol. BP.
12 fr. Das bestgesehria>enelleiligenieben asü lanjfer Zeit.
: La jeunesse de s. Fran9ois d'Assise , sa vie mon-
daine, sa conversion, sa vocation. Lille 1^. 8^.
96 pag. Ift. {Vorher ers^nenen in Les letties chre-
tiennes, revue d'enseignement, de philologie et de
critique. Ann6e I. 1880. mai , juin ; juület)
Lipsin, L., Compendiosa historia vitae soraph. patris
Francisci in forma dialogi. Assisit 1756. 2 part. iü
1 vol. 80.
Lockhart, Miss, The lifo of St. Francis of Assisi
ttom the Legenda s. F-i of St. Bonaventore. Edited,
with a preface by the card. - archbishop of West-
minster. S.edit. London 1889. 16mo. 187 pag, 2sh.6d.
Maerlant, J. v., Leven van sinte Franciscas. Med
aanteeken. en woordenlijst nitgeg. door J. Tldeman.
Leiden 1648. gr. 80.
Maetzler, Ant, Lebensgeschichte des h. Franciscas
von Assisi. Augsburg 1834. 8o. 80 4
Magliano, Pamf. da, The lifo of s. Francis of AsfI^
and a sketch of the Franciscan Order. Newyork 1S67.
80. Nach ungenügenden Materialien gearbeitet.
: Storia compendiosa di s. Francesco e de'
Francescani. Roma 1874. 2 vol. 8P. — (Aus d. Ital.
übers, u. bearb. von Q.Müller. Bd. 1 (einx.). Münchea
1883. gr. 80. Jk 5.)
Mal an, s. Chavin.
Marine Ha, Laar., Le vittorie di Francesco il Serafico.
Le passi gloriosi della diva Chiara , di cai si narrano
li fatti heroici ecc. Padoval642. 40.
Mauri, Fr., II s. Francesco, poemalatino, volgarizz.
in ottava rima da Y. Loccatelli. Assisi 1855. 2 vol.
80. Latein. Text mit ital. Uebers.
Morin , F.. Saint Fran^ois d'Assise et les FranciM^ins
(1182-1226). Paris 1853. 18mo. 1fr.
Müller, Karl, Die Anfänge des Minoritenordens and
der Bussbradorschaften. Freiburg 1885. gr. 8^.
Notizie, Brevi e distinte, sull' invenzione o verifi-
cazione del s. corpo del serafico patriarca s. Fran-
cesco di Assisi ritrovato nel 12. Die. 1818 in Assisi.
Roma 1820. 8o. Gon tavoU.
Orlando, Gins., San Francesco d'Assisi e la soa In-
fluenza roligiosa, civile, letteraria e artistica. Pa-
lermo 1882. 80. 303 pag. {Vorher veroffmtHdd in Si-
cilia cattolica. 1882. Sept. Oct. — Trad. en fian?.
par le P. Jean - Baptiste. Paris 1885. l2mo. 2 fr.)
Palomes, Luigi, Storia di s. Francesco d'ABtdsi.
Palermo 1874. 75. 2 vol. 80. 413. 467pag.; — 6. ediz.
Palermo 1881. 2 vol. BP. — 10. ediz. üid. 188S. 2 vol.
80. 398. 448 pap.
Pap in i, Nie, mtizie sicure della morte, sepolloxa,
canonizzazione et traslazione di F. d'Assisi e del ri-
trovamento del lui corpo. Firenze 1822. 80; — 2. ediz.
Fuligno 1824. 80.
: Storia di s. Francesco d'Assisi. Fuligno
1825.27. 2 vol. 40,
PardoBazän,E., San Francisco de Asis (siglo Xlllj.
Madrid 1882. 2 vol. 40.
Pavissich, L. C. de, DoUo ^lorie di s. Francesco
d'Assisi nel suo VII. contenano. Rovereto 1J^2. ff'.
IX. 71 pag.
Pfister, J. G., Der heil. Franciscas von Assisi im
Widerspruch mit der Welt. München 1825. 8^.
Piccolomini, Vinc. Graf, Feierliche Erhebung der
irdischen Ueborreste des seraphischen Patriarchea
Franziskus von Assisi. Landshut 1844. 80.
Prokop, Zywot sw. Franciszku z Assizu. Wydan. 3«.
Warszawa 1895. gr. 80. 342. Ilpaq. 80 kop.
Prudenzano, Franc, Francesco d^Assisi e il suo so-
colo considerato in relazione con la politica. Kapoli
1857. 60; - 2. ediz. ibid. 1858. 80. 280 pag.; — Aü.
1878. 80. (Aus dem Italienischen , nach der 10. Aufl.
übers, von Philib. Seeböck. Innsbrack 1893. 8o. 215
pag. 70 kr.)
Recolletto, Cand. Chal., Vita del s. P. Francesco,
istitutoro dell' ord. de' Arati Minori , dell' ord. di s.
Chiara . . . Torino 1781. 2 part. in 1 vol. 4P.
Renan, Era., Nouvelles 6tudes d'histoire religieofie.
2. 6dit. Paris 1884. 80. p. 323-361.
R e n 0 u 1 1 , Les aventures de la Madona et de Fran^ois
d'Assise. Amsterdam 1701. 8o. ibid. 1745. 12ibo.
{Deutsch CChi 1736. BP.)
VITA B. FRANCISCI SENEN8IS — VITA B. FRIDERia EP. LEODIENSIS
1321
Biradeneyra, P.^ Vid« de s. Francisco de Ans.
Madrid, MnriUo 1882. 32 mo. 128 pag. 4 r.
Sabatier, Paal, Vie de 8. Francis d'Assise. Paris
1894. 8». 546 pag. 7 fr. 60 c. (xäMU im Juli 1894 0$-
reiU 8 Avfiagen). Vgl. dazu F. Tocco in Archivio
ator. Italiano. 1894. I. p. 118-124.
Sacknr, E., Za den Legenden des h. Franz von Assist
in Nene« Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. p. 697
-699.
Seraphicae in divi Francisci vitam, christiano Car-
oline editae per qnendam fratr. eiasd. ord. Cracov.
1594. 4«.
Silbereisen, F. S., Des s. Franciscos von Assisi
Leben u. Wirken. AltOtting: 1882. ^. 60 <^
Saysken. Comment. prsevins in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 546-683. — Gloria posthama ibid. p. 799-817. —
Analecta ibid. p. 817-1004.
Thode, Henry, Franz von Assisi a. die Anf&nge der
Konst der Renaissance in Italien. Mit Illustrationen.
Beriin 1886. gr. 8». XII. 673 pag. Jk 16. Nickt xu-
verläsaig; vgl. K. Frey tn Geigern Vierteljahrsschrift
für Knltnr. II. Berlin 1887. p. 108. not. 1.
Thomas, Les capncins, fragroents sar s. Fran^ois
d'Assise et les capncins. Versailles 1866. 12 mo.
Ussing, H., Frants af Assisi. Syv foredrag. Kjoben*
havn 1894. &. 164 vag. 2 kr. 60.
Vicenza, Angelo oa, Vita del seraf. patrisrca s.
Francesco d'Assisi , fondatore di tre ordinl. Veneria
1736. 40.
Vita et admiranda historia s. Francisci ord. Minor.
fnodatoris (62) iconibus et elogiis iüostrata. Aug.
Vindel. 1694. 4».
Vogt, Ed., Der h. Franziskus v. Assisi; biographischer
Versuch. Tübingen 1840. 8P. Jk 3.
Voigt, G., in Abhandinngen der k. sfichs. Gesellsch.
der Wissensch. PhiJol. - hist. Kl. V. 1870. p. 466 ff.
Zivot s. Frantiska Assisk6ho aneb Serafinsköho, zak-
lädaiele tfech HUlüv. Z n^meckiego pFel A. Hadamik.
2. vydÄni. OlmOtz, Grosse 1H62. 8». VIII. 154 pag.
Tita b. Francisci iSenensis ord. Ser-
vorum b. Mariae Senis in Hetruria (f
1325).
Ausg.: ex chronico Servorum Michaelis Flo-
rentini ad a. 1326, religionis 94 m AA. SS. Boll.
16. Mai. m. p. 656-666; cf. VII. p. 790, mit
Abbild,
Vita s. Francisci Solani ord. Minorum
de observantia (f 1610) Limae in Peru via
auctore Tiburtio Navarro minorita.
Ausg.: * Romae 1671. — ' wiederh. in AA.
SS. Boll. 24. Jul. V. p. 859-886. — Miracula
ab eodem auctore ibid. p. 886-906. — Alia mi-
racula post beatificationem patrata, excerpta ex
proc. canonizat. ibid. p. 906-910.
Erl.'Sehr.: Courtot, Franc, Vie de s. Fran9oi8 So-
lano. de l'observance de s. Franpois, patron du P6rou.
2. 6dit. rev. et anmn. par le P. Fran90LS Lächere.
Dgon, J. Sirotl727. 12 mo. Ävtcportr.
Ca per, Commentarius praevius in AA. SS. Boll. I.e.
p. 847-859.
(Didacus de Salinas ot Cordnba) Leben, Tugenden
▼nnd Wonderwerck dess Apostels von Peru. Nemb-
lich dess s. Vatters F. Francisci Solani . . . 7on der
hispanischen — in die teutsche Sprach übersetzt
durch J. G. von Wemdle. München 1676. kl. 40.
Raimondo da Roma, Compendio della vita, virtü
e miracoli di s. Francesco Soiano , dell' ord. de' Mi-
nor, oeserv. Roma 1726. 8®.
Ynlpius, Jos. Rocc, Vitae sanctomm octo a Bene-
dicto XIII p. m. fastis sacris adscriptomm. Romae
1727. 8P, p. 69-80.
De b. Franciaeo de Caldariola, conf. ord. Minor.,
Colfaoi in dioec. Camerin. in Italia (f 1507) V. de
Buckii commentar. »n AA. SS. Boll. 25, Oct. XI.
p. 771-776. — Decretum quo b. Fr-i de C.
oultus auctoritate Gregorii XVI confirmatus est
ibid, p. 776. 777.
De b. Fnuiotoco Dyrrhachino ord. Min. Yriae
in Salentinis (saec. XIV) Papebrochius tn AA. SS.
Boll. 17. Mai. IV. p. 43-47. Cf, VII. p. 802-804.
Tita b. Francollis.
Ausg. : e chronico monasi Villarensis Braban-
tiae pervetttsto excerpta et anglice reddita . . .
opera Arthuri Rowan. Dublini 1858. kl. 4®. LII
u. 94 pag.
De 8. Francovaeo monacho in Nivernensi Gal-
liae dioecesi in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 627.
De 8. Fratemo episcopo Autisaiodori in Bur*
gundiae ducatu (t p. med. saec. V) Perieii com-
mentar. in AA. SS. Boll. 29.Sept VIII. p. 135-138.
De s. Fredaldo episo. Mimate in Occitania (f
814 — 840) Suyskenii commentarius in AA. SS.
Boll. 4. Sept. II. p. 251-255.
Acta s. Fredegardi abbatis Tomini prope
Antverpiam (forte saec. VIII) auctore ano-
nymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 295-297.
Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 288-295.
Vita b. Frederici abbatis Horti b. Ma-
riae [Mariengaarde] in Frisia ord. Praem.
(f 1173) auctore Sibrando abbate eius-
dem coenobii (f 1238).
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n°6717-
6721. mbr. sec. XV. fol. — Leeuwarden, Bibl.
Fr. gen., a« 1671.
Ausg.: * Auszug ex variis mss. in AA. SS.
Boll. 3. Mart. I. p. 289-293. — * vollständig in
Gesta abbatum Orti s. Mariae . . . uitgeg. door
A. W. Wijbrands. Leeuwarden 1879. p. 1-75. —
Tita alia auctore Sibrando Leonio (f c. 1580)
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 293. 294.
Erl.-Sekr.: Elsen, Gerl. van den, Leven van den zal.
Fredericus van Rallan , stichter der Abdij JUariön-
Kaard in Friesland. Oosterhont 1893. 8^. 140 pag.
fr. 1.25.
De s. Frederico praeposito S. Vedasti Atreba-
tensis (f 1022. 6. Janr.) ap. MabiUon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 185-191.
De 8. Fremerio in abbatia s. Fremerii o. s. Ben.
dioecesis Vesatensis in Gallia in AA. SS. Boll.
1. Oct, I. p. 32.
De s. Fremundo rege mart. in Anglia (f 870)
in AA. SS. Boll. 11. Mai. U. p. 656; cf VII. p.
683 u. Hardv, Descr. catalogue of materials I. 2.
p. 521. n<> 1091-1094.
Vita ss. Friardi et Secundelli recluso-
rum in dioecesi Nannetensi Galliae (saec.
VI). Ex s. Gregorio Turonensi, Lib.
de Vit. patr. c. 10.
Ausg.: Un AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 57-59
c. Sollerii comment. praevio p. 56. — * ed. B.
Krusch in Mon. Germ. hist. Scr. rer. Meroving.
I. 1885. p. 705-709.
ßrl.-Schr.: Joly, Vies de ss. Friard et de 8. Second,
dn diocöse de Nantes. Paimboeuf 1854. 8^.
Vita b. Friderioi abbatis = Vita b. Frederici.
Vita b. Friderici episcopi Leodiensis
(tll21) auctore anonymo.
1322 ACTA S. FRIDERICI EP. ULTRAIECT. — VITA S. FRroOUNI ABB. SECKING.
Gewöhnlicher Legendenstil. — Diese Vita in I\v8a
hat AegidiuB Anreae Vallis aaec. XIII fut ganz seiner
Chronik einverleiht u. sie dadurch allznäligin Vergessen-
heit gehracht. Molanns fand sie wieder auf n. ühergah sie
an l&irtene zur Vezf^ffentlichang. Sie ist , nach Beinerua
monadtus Leodienaia S. Lanarmtü (LibeUua d» seriptorüms
monaaterii etri) von Nizo, monachus eiasdem coenohii u.
einst sein Lehrer, geschrieben (ap. Pez, Tfaos. anecd. IV. 3.
p. 82. lib. I. c. 17) a. zwar nach 1189.
Handschr.: gibt es nicht mehr.
Ausg.: ^ ex ms. Alnensis monast ap. Mar-
ione, Ampi. coli. IV. p. 1023-1032. — »ap. Pez,
Thes. anecd. IV. 3. p. 167. — » ed. Wattenbach
ap. Pertz, Mon. sor. XII. p. 501- B08. — Vita
metrica s. Friderici ep. Leodiensis [in ms. aper-
iissimo errore episc. Traiectens. nomtnatur]eif.
cod. Londin., Brit. Mus. additam. 24914. sec. a^II
ed. primum Qod. Kurth in Analect. Bolland. II.
1883. p. 264-269; ef. p. 259-264. — Excerptum
ex ms. legenda in AA. SS. BoU. 27. Mai. VI. p.
725-727. — Epitome ex gestis pontif. Leodien-
sinm in bibi. monast. Alnensis ibid. p. 727. 728.
Cf, Henschenh comment. praeviUs ibid. p. 724.
ErL-Sckr.: Wattenbach, Deutschlands Geechichts-
qaellen. 6. AnJl. ü. 1886. p. 1.84; 6. Aufl. II. 1894.
p. 148.
Vgl. Epitaphium Friderici ep. Leod.
Acta s. Friderici episcopi Uitraiectini
in Belgio (f 838) raartyris forsan auctore
Oetberto vel Odberto.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. n° 380-2. mbr.
saec. XV. fol. min. — Gent n*» 162 (421). chart.
saec. XV. 8** min. — 'sGravenhage, kgl. Bibl.
n*» K. 30. a* 1478; — L. 29. sec. XV.
Ausg. : * mutato stih ed. Surius , Vitae SS.
IV. Colon. 1572. p. 233-244 C ^- Aug. Taurin.
VII. p. 311-328). -- « in AA. SS. BolL 18. Jul.
rv. p. 460-471. Cf. Cuperi commentar. praevius
ibid. p. 452-460. — * als Passio Fr-i ep. Tra-
iect. ed. Holder - Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1.
p. 344-356. 574»». — * Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil VI. p. 327- 330.
Erl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quelien. 6. Aufl. I. 1885. p. 860 ; 6. Aufl. I. 1893.
p. 890.
De V. Friderioo abbate Hirsaugiensi (f 1070)
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p.
231-236.
Tita s. Frideswidae virginis, patronae
Oxoniensis in Anglia (saec. VIII). Ex
Cap gravi! Nova legenda fol. 152
Ausg.: in AA. SS. Boll. 19. Oct. VIII. p. 564
-566. — Vita alia ex ms. Fontanell. et Gui-
lelmo Malmesb. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. III. 1. p. 561-564. — Fragmenta ex vita
metrica in AA. SS. Boll. 1. c. p. 566. 567. — Ap-
endix. De libro miraculorum eius auctore Phi-
ippo priore (flor. 1189) ibid. p. 567. — Mira-
cula ibid. p. 568-590. Cf. Bossuei commentar.
praevius ibid. p. 533 - 564 et Hardy, Descr. cata-
ioguo of materials. I. 1. 1862. p. 459. n<> 1000-
1008.
Vita s. Fridolini abbatis Secl(ingae ad
Ehenum in Germania, apostoli Alaman-
niae (f 530 sec. Friedrich, KGesch. D.'s
n. p. 439, 538 aut 540 seeiind. Bolland.
Fi
Mart I. p. 431) auctore Balthero mon-
acho Seckingae (saec. X exe.).
Ist mit Unrecht von Bettherg für ein betrfigliches
Machwerk erklärt worden, trigt aber das GeprBge der
Wandersucht an sich.
Handschr.: Basel, Ün.-Bibl. £. IL 4. chart.
sec. XV. — Karlsruhe, Landesarchiv, sec. XIL
kl. fol. Vgl. Mone, Quellensammlung itl. p. 662.
Ausg.: ^ s. 1. et a. fol. 19 fol. Ein Exetnpl. in
Olarus, Landesbibl. In 2 Oolumn. ä 45 Zeilen,
— 'ap. Oolgan, AA. SS. Hiberniae. I. Lovan. 1645.
fol. p. 481, aus einem jetzt verlorenen St. Oaller
Mpt. — ^wiederh. mit Besserungen nach eige-
nem Ermessen in AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 433
-441. — *gtU ap. Mone, Quellensammlong der
badischen Landesgeschichte. I. Karlsruhe 1848.
p. 4-17. — Auszug * ap. Bouquet, Rec. HI. p.
388. 389. — » ap. Goldast, Scr. rer. Alam. I. p.
384 {gibt cap. 4 u. 40). — Miraciila ex vita
Germanica Henr. Mureri in AA. SS. Boll. L c.
S. 441. — Prologus in vitam s. F-i conf. ad
[otkorum auch ap. Alois Lütolf, Die Glaubens-
boten der Schweiz p. 293-295.
Uebers. : des 1 3. Jahrh . [Handschr. : S t. G a 1 1 c n ,
Stiftsbibl. lP 598] * s. 1. et a. (1470—1490). 4^
£in £x. in St. Gallen, Vadian. Bibl. n'^SH; ein
and. im Karismher Archiv. Sehr selten. 0/". Haller.
Schweizer Biblioth. III. p. 565 ; [Scherer] Mpte,
u. Incunabela der Vadian. Bibl. zu St. Gallen.
1864. p. 221. n«566. •-- «ap. Blumhardt, Ver-
such einer all gem. Missionsgeschichte der Kirche
Christi. U. 2. Basel 1832. p. 382. — » die 1. Atieg.
wiederh. ap. Mone, Quelleusammlung I. p. 99- 111.
— Eine kleine Probe einer üebers. vom J. 1478
aus einem Cod. des Frauenklosters Samen ap.
Lütolf 1. c. p. 293. not. 1.
Sri.' Sehr.: Burokhardt, A., Die Heiligen des BLs-
tams Basel tn Basler Jahrhuch. 1889. SP. p. 144-171.
Canisius, Petr., Zwo warhaffte, lustige, rocht (Christ-
liche Historien, aoss vilen alten Scribenten zusammen-
firezogen , jetznnder aber anffs new gebessert , vnd in
Dnik verfertiget. Die erste von dem vralten Aposto-
lischen Mann S. Beato . . . Die ander von dem be-
rümten Abbt S. Fridolino , erster Predi^r m Qlaris
vnd Sockingen. Freybnrg im Vchtland 1589. 4^.
Frickor, B., Der wunderthAtige St. Fridolin in S&c-
kingon in F. A. Stockers Vom Jara zum Schwarz-
wald. II. Aarau 1886. gr. 9f>. p. 284-286.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. II.
1869. p. 411-439.
O e 1 p k e , Kirchengeschichte der Schweiz. I. p. 802.
Heber, Ph., Die vorkarolingischen christl. Glaubens-
helden am lihoin. Frankfurt a. M. 18Ö8. gr- iP- p.
108-112.
Heer, Gottfr., St. Fridolin der Apostel Alamanniens.
Vortrag. Zürich 1889. gr. &>. 64 pag. Jk 1.
He feie, Gösch, der Einführung des Christenthnmä in
Südwost - Deutschland. Tübingen 1837. p. 243 -2U)
ihai Fridolin nach obiger Vita bearbeiUC).
Holtzer, De proepiscopis Trevirensibus. Tonfluentiae
1845. Bf>. p. 38. harukU über den Ort Helera, un S.
Fridolin e*n Kloster gründeU.
Leo, Horm., Der heil. Fridolin. Freibnrg i. B. 1886.
80. XII. 284 pag. Jk 2.
Lütolf. Alois, Die Glaubensboten der Schweiz vor
S. Gallus. Lucem 1871. gr. 8». p. 267-900; ef. p. 4,
34. 99.
Mabillon, Annales ord. s. Bened. I. n. 201.
Meyor V. Knonau, G., Fridolin tn Allgem. deutsche
Biographie. VH. p. 385-387.
— : Nochmals die Frage von St. Fridolin in An-
zoigor für Schweizer Geschichte. XX. 1889. p. 377-
381 , gegen Heer.
Mone, Quellensammlung I. p. 1-4.
Rottberg, Deutschlands Kirchengeschichto U. p. 29.
fflSTORIA S. FRTOOLINI C0NFE8S0RIS — DE S. FÜLCO
1323
S ohiil te , Alo., Ueber Oilg Tsohndi , Glaras n. SAckin-
gen. Excars I : Beitrlge s. Kritik der Vita FhdoUni
des Balther in Jahrbach lOr Schweizergeschichte.
XVra.p. 134-162.
Stalin, Wirtembergische Geschichte I. p. 166.
Watte nbach , Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1886. p. 114. not. 8; 6. Anfl. I. 1898. p. 120.
Werder, Jnl., Der h. Fiidolin tn F. A. Stockers Vom
Jnra znm S<^wanEwald. I. Aamu 1884. p. 61- 67.
Wyss, Oeo. t.. Gesch. der Historiographie in der
Schweiz. Zürich 1896. gr. 9>. p. 44.
Historia s. Fridolini confesMris (f 800)
auctore anonyme.
Ausg.: ap. Goldast, Scr. rer. Alam. I. p. 247.
De s. Flisio mart in Anscensi Aquitaniae dioe-
cesi (saec. VlII) in AA.SS.Boll. 24. Jun. IV.p.818.
Tita 8. Frfthiswttbae »» Tita s. Frideswidae.
De s. Frodoardo presb. Remensi (f 966), ubi
de Heirico, Bemigio et Hucbaldo magistris ac de
Hacbaldo monacho Orbacensi, ap. Mabillon , AA.
SS. o. 8. Ben. saec. V. p. 325-332.
Tita s. Frodoberti abbatte coenobii Gel-
lae [Moutier-la-Celle] prope Trecas primi
(-f- cca. 673) auctore monacho Cellensi aut
forsan Adsone abbate Dervensi (f 992).
Attsg. : * in Promptuario dioec. Tricass. Nicol.
Camuzati p. 1-40. — * in AA. SS. Boll. 8. Janr.
I. p. 506-513. — ^wiederh. ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. II. p. 626-639. — * wiederk.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII. p. 601-620.
— Auszug * ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p.
670 — ti. * ap. Bouquet, Rec. III. p. 576. 577.
— Translatio auctore Adsone Dervensi ap. Ma-
billon 1. c. saec. IV. 2. p. 243-245. — Carmen
de elevatione corporis s. F-i in Analect. Bolland.
V. 1886. p. 59-66.
Erl. - Sehr. : Histoire litt^raire de la France. IV. 1738.
p. 72; V. 1740. p. 447.
Acta 8. Froilani episcopi (f 1006) Le-
gione in Hispania.
Äi^g. : ^ex var. Breviariis in Martyrologio hi-
spano V. p. 389. — * wiederk. in AA. SS. Boll.
5. Oct m. p. 232-235.
Erl.- Sehr.: De s. Froilano ep. Legionensi ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 68-60.
Ghesqaidre, Comment. praevius in AA. SS. Boll.
I.e. p. 228-232.
De s. Fromundo seu Frodomundo episc. Con-
stantiensi in Normannia (saec. YII) V. de Buckii
sylloge in AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 842-849.
Passio SS. Frontasii, Severini, Severiani
et Silani martyrum in Gallia.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 79.
De s. Frontlniano martyre Albae Pompeiae in
Italia Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll. 6. Sept.
n. p. 674. 675.
Vita s. Frontonis abbatis in eremo Ni-
triensi in Aegypto (saec. 11) auctore co-
aevo.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 13. April, p. 158.
— 'ex ms. et Roswevdo in Vit. patr. in AA. SS.
Boll. 14. April. IL p." 201 -203. — ^wiederk. ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXIII. p. 437-444 c. Ros-
weydi not.
Yita s. Frontonis opiscopi Petragori-
censis (saec. I) auctore anonyme.
Fabnlis infscta.
Ausg. : ex ms. bibl. Bruxell. n^ 8931 ed. Jos.
V. Hecke in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 407-414.
Cf- comment. praevius ibid. p. 392-407.
JSrL'S^.: Pergot, A. B., La vie de s. Front, apotre,
Sremier 6vdqae de P^rigneox. F6rJgaeox 1861. 8^.
ZVI. 608 pag. 6 fr.
De s. Fnielo confess. (f 315) et de ss. Valen-
tine et Engratia martyribus, Segoviae in Hispa-
nia V. de Buckii commentarius in AA. SS. Boll.
25. Oct XI. p. 692-703. — Lectiones ex offi-
cio s. Fructi approbatao a Paulo V pp. ibid. p.
703. 704.
Vita s. Fnictuosi abbatis Dumiensis,
post (archi)episcopi Bracarensis et mul-
tonim coenobiorum institutoris (f c. 660)
auctore coaevo, vel, ut aüis videtur, Va-
lerie abbate monasteriis.Petri deMon-
tibus Compluti (f c. 692 — 696).
Ausg.: ^ ex 2 mss. in AA. SS. Bell. 16. April,
n. p. 431-436. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. U. p. 581-590. — 'ap. Sandoval, Liber
fundationum Benedictinarum Hispaniae {Lingua
Hispan. scriptus). — * ed. Tamaius, Martyrolo-
gium Hispaniae II. 16. April. — * nova recen-
sione ap. Florez , EspaSa sagrada XV. p. 451-
466. — * wiederk. ex Mabillonio ap. Migne, Pa-
trolog. lat. LXXXVII. p. 459-470. — Translatio
reliquiarum s. F-i et aliorum Compostellam post
a. 1102 auctore Hugone archidiacono Com-
postellano in AA. SS. BolL 1. c. p. 436. 437 c. not
Henschenii.
Erl. - Sehr. .-Antonio, Nie. , Bibliotheca Hiqiana vetos.
I. p. 382-3H8.
Florez, Espana sagrada. XV. p. 141-158.
Garns, Kirchengeschichte Spaniens. II. 2. 1874. p. 152
-158.
Hontalembert, MQnche des Abendlandes. II. p. 232
-238.
Tepes, Anton de, Coronica de la orden de s. Benito.
U. Salamanca 1609. p. 172-184.
Acta SS. Fructuosi episc. Tarraconensis,
Augurii et Eulogü diacononim.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historüs. 21.
Janr. p. 343. — ^ eadem in AA. SS. Boll: 21. Janr.
U. p. 339-341. — ^ eadem ap. Ruinart, Acta prim.
martyrum. Amstelod. 1713. fol. p. 219-222. —
Vita eorundem sanctorum per Aurelium Prü-
den ti um {in eius Peristephano) metrice conscri-
pta, ed. Surius, De prob. SS. historüs. 21. Janr.
Vn. Colon. Agr. 1581. p. 48-50.
E>rl.-S(hr.: Garns, F., Eirchengeschichte Spaniens. I.
1862. p. 265-276.
Acta s. Frumentii episcopi Indorensis.
Ausg.: ex Rnfini bist, eccles. I. 9 ed. Surius,
Vit. SS. 27. Oct. p. 387.
De s. Fnimeiitio episcopo , apostolo Aetbiopum
orientalium sive Habessinorum (f cca. 380) Ed.
Carpentieri comment. historicus in AA. SS. Boll.
27. Oct. Xn. p. 257-270.
De 8. Fulco conf. apud Italos in territorio Bo-
noniensi (forte saec. XI) B. Bossuei commentar.
1324
DE S. FÜLCO — DE SS. FYNCANA
historicus in AA. SS. BoU. 26. Oct. XI. p. 1039-
1043.
De 8. Fulco conf. pontif. Placentiae et Papiae
Id Italia (f c. 1229) Y. de Buckii commentarius
in AA. SS. BoU. 26. Oct XII. p. 1-19. — De s.
Fulcho Papiae episcopo ex Jac. Guallae San-
ctuario t'apiae lib. Y. cap. 6 (edit. a. 1507 et 1587)
ibid. p. 19. 20.
De s. Fulco peregrino in oppido Sancti-Patris
dioec. Aquinatis (saec. XU) Papebrochii comment.
in AA. SS. Bell. 22. Mai. Y. p. 192. 193; cf. YU.
p. 829.
Tita s. Fulcranni episcopi Lodevensis
in Gallia (f 1006) auctore Bernardo
Guidonis episc. (f 1331).
Ausg. : ex ms. ecclesiae Pragensis in AA. SS.
Boll. 13. Febr. II. p. 711-717. — Testamentum
eins ibid. p. ii. appeod. p. 897-900.
Erl.-Schr.: Bosquet, "Ft. de,Viede8.FalcTan, övdqae
de Lodöve. Paris 1651. 8fi.
Bouty, Vie de s. Folcran, övdqne de Loddve, en
forme de pane^yrique , aveo notes historiques. Mont-
peUierl865. &. 47 pag.
Vita s. Fulgentii Astigitani et Cartha-
giniensis episcopi (f post 619). Hispanice
scripta ab Ant Quintanaduennas.
Ausg.: latine versa in AA. SS. Boll. 14. Janr.
I. p. 972-975.
Tita s. Fulgentii Ruspensis episcopi (f
cca. 529) a quodam eius discipulo con-
scripta ad Felicianuin episc.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 32-45.
— ' ap. Migne, Patrolog. lat. LXY. p. 117-150.
— " Yita et eius epistolae ap. H. Harter, Opu-
«cula SS. Patrum selecta, Ser. I. Yol. 45. 46. Oeni-
ponte 1884. 16mo.
Uebers.: Mally, A., Das Leben des h. Ful-
gentius, Bischofs -von Euspo, von seinem Schü-
ler, u. der fortgesetzte Kulturkampf der Vanda-
len. Aus d. Lateinischen. Wien 1885. 8°. XII.
] 20 pag. Ji 1.40.
De s. Fulgentlo episc. Atinae in Campania (saec.
I. II) Perieri sylloge in AA. SS. Boll. 29. Sept.
YDL p. 123-125.
De s. Fulgentlo episc. Otriculano in Italia (saec.
YI) Henschenii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 22. Mai. Y. p. 166. 167.
De s. Fulrado abbate S. Dionysli in Francia,
palatii regii archicapellano (f 784) Henschenii
comment. historicus in AA. SS. Boll. 17. Febr.
III. p. 32-40. — * elogium historicum ap. Mabil-
.lon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. III. 2. p. 334-342.
Vgl. Rcttbcrg, Deutschlands Kirchengeschichte
II. p. 87 und Abbe Rapp, Saint Fulrade, abbe
de Saint-Denys. Paris 1884. 8^
Yita s. Fursei abbatis Latiniacensis et
conf. Peronae in Gallia (f 650) auctore
anonyme.
'Wichtig für die elsassische und deutsche Geschichte.
Handmehr.: Montecasino, Florenz (vgl.
Pertz' Arch. Y. 67). — Paris, Nat.-Bibl. n«» 2768
A. 3. sec. X; — 2993 A. 2. sec. XUI; — 3788. sec.
XII; — 5269. sec. XIY; — 5280. 11. sec. XIH;
— 5291. 18. sec. XIII. — S. Germain, sec, XU.
n«» 496. — sec. XIII. n^ 1085. — ArsenalbibL sec.
XII. n^ 43. — München, Hofbibl. cod. Emme-
ram. Ratisbon. sec. XL fol. A. 31. — Rh ein au,
Stiftsbibl. Chart. 4^ n«81. — Montpellier, Un.-
Bibl. n^ 22. Vit. SS. Yol.I. f. 119. fol. — Cöln,
VI. 18. fol. mbr. saec. XI. — Chartres, Stadtb.
sec. XI. n<> 150; — sec. XIII. n° 192; — sec. XL
n« 193. -^ St. Omer, Stadtb. mbr. sec. XIL fol.
715. n* 1. — Vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. L 1. 1862. p. 239. n<» 637-646; Pertz'
Archiv lY. 1822. p. 327.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p. 36-
41. — Miracula ibid. p. 41-44. — [Alia vita
auctore anonyme (Arnulfo abbate Latiniacensi?)
ibid. p. 44-54. — Alia vita ex Bedae histor.
eccl. III. 19 ibid. p. 54. 55. — Hymni duo de
ß. Furseo ibid. p. 36. — Translatio (a. 1256)
ibid. p. 55.] — • ed. Surius, De prob. SS. histo-
rüs. 16. Janr. I. Colon. 1617. fol. p. 259. — • ap.
Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 300-315.
— * ap. Colgan, AA. SS. Hibemiae. II. Lovanii
1645. fol. p. 75 ex ms. monasterii Cygniacensis
in Gallia. — * ex cod. Salmantic. ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hibemiae p. 77-112. — •Bruchstück ap.
Bouquet, Recueil III. p. 539. 540.
Erl. - Sdur. : C o r b 1 e t , J. , Hagiographie da dioo^se
d'Amiens. H. Paris 1870. BP.
Heidelberger Jahrbücher f. Literatur. II. p. 233.
Histoire litt^raire de la France. III. 17S5. p. 613.
0' Hanion, Joa., Vitae SS. Hibemiae. I. p. ^2.
Yita s. Fursei episcopi et confessoris.
Ausg.: a Jacobe Desmaii gallice conscripta
et postea latine reddita (et edita a. 1607 et 1623)
ap. Colgan, AA. SS. Hibemiae. 9. Febr. I. Lo-
vanii 1645. fol. p. 282.
Acta SS. Fuscae virgiais et Maurae eius
nutricis Ravennae et Torcelli mart (saec
III) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 647.
648. — Alia acta ex ms. Carthus. Colon, ibid.
p. 648. 649.
Erl.-Sehr.: Neumann, K. Joh., Der rßmischo Staat
n. die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 905. 306.
Fassio SS. Fusciani et Victorici marty-
rum, apostolorum Morinorum apud Am-
bianos in Belgica secunda (f cca. 287).
Ausg.: *ap. Franc. Bosquet, Historia ecclesiae
Gallicanae II. p. 156 fF. — * iciederh. ap. Ghes-
quiere, AA. SS. Belgii I. p. 166-172 cum eias-
dem notis. — Actes inedits des ss. martyrs
Fuscien, Yictoric et Gontion publ. par Charles
Salmon. Amiens 1862. 8°. 46 pag. — Historia
inventionis ss. Fusciani, Gentiani et Victorici
ex Commentar. praevio in Yitam s. Salvii episc.
Ambian. in AA. SS. Boll. ad 11. Janr. fragm. ap.
Bouquet, Recueil III. p. 472.
jE>rl.-Sehr.: Ghesqaidre, Jos., Comment. praevios n
AA. SS. Belgii I. p. 153-166.
Sauerland, H. V., Trierer QeschichtsqaeUeo. Trier
1889. gr. 8P. p. 118-124.
De ss. Fyncana et Findocha virg. in Hibemia
(t cca. 526) in AA. SS. Boll. 13. Oct VL p. 222.
223.
DE S. GABINIO — VITA 8. OALU ABBAUS
1325
G.
De s. Gabinlo presbytero mart Eomae (t 296)
in AA. SS, BoU. 19. Febr. lU. p. 128. 129.
De 8S. Gabino et Cri^ulo mart. Tarribus in
Bardinia sub Hadriano Henschenii sylloge bist
in AA. SS. Bell. 30. Mai. Vü. p. 235. 236.
De 8. Gabriele arcbangelo in AA. SS. BoU. 26.
Mart III. p. 607-611.
De s. Gabriele presbyt, abbate monasterii 8.
Stephani Hierosolymis (sec. Y) in AA. SS. Bell.
20. Janr. U. p. 731. 732.
De SS. Galano, Joviano, Philippe mart. in civi-
tate Barbaria in AA. SS. Bell. 15. Jun. 11. p. 1048.
De 88. Gaiano, Luciano, Rofino ete, mart An-
cyrae in Galatia in AA. SS. BoU. 31. Aug. VI. p. 667.
De 8. Gaiano mart in Thracia in AA. SS. BoU.
10. April. I. p. 863.
De 88. Galola, Feiice, Emerito ete. mart Afris
common t bistoricus in AA. SS. BoU. 3. Mart. I.
p. 227. 228.
Tita s. GalactioniG et Epistemes et mar-
tyrium.
Äusg,: ex Simeone Metaphraste ed. Su-
rius, Yit SS. 5. Nov. VI. p. 83-87.
De 8. Galactorio episc. Lascurrensi et mart. a.
507 in AA. SS. BoU. 27. Jul. VI. p. 434. 435.
De 8. Galaeo mart Cartbagine in Africa in
AA. SS. BoU. 24. Janr. II. p. 590.
Tita s. Gaidini S. R. £. cardinaiis, ar-
chiepiscopi Mediolan. et sedis apostol. le-
gati (t 1176).
Ausg. : ex ms8. et Mombritio in AA. SS. BoU.
18. April. II. p. 594-596. — Analecta ibid. p.
596-599. — Hymnus ibid. p. 599.
Tita Galfridi archiepiscopi Eboracensis
(t 1212): sive Ceiiamina Galfndi Ebor.
archiep. Libri 2, auctore Giraldo Cam-
brensi.
Handsehr.: Cambridge, Corp. Christi CoU.
Ausg. : ^ mit Auslassungen ap. Wbai'ton , An-
gUa Sacra II. p. 373-407. — * ergänzt in Giraldi
Cambr. opp. ed. Brewer (= Rerum Brit med. aevi
scr. n^ 21) iV. 1873. p. 357-431. — »Auszug ed.
R. Pauli ap. Peiiz, Mon. scr. XXVII. p. 410. 411.
^it* ^ ( gSÜi } ^'' ^^^^^"-^
Un t^moignage preeqae oontemporain de la premiöre
croisade. Oomie Riant.
Ausg. : ' in Memoires de la Societe des sciences
naturelles et archeologiques de la Creuse. III.
1862. — 'Auszüge ap. ArbeUot, I^es Chevaliers
Limousins ä la premiere croisade (1096 — 1102).
Paris 1881. 8*». 72 pag.
De ss.Galico, Bythonio et Dio martyribus apud
Graecos in AA. SS. BoU. 3. April. I. p. 251.
De 8. Galla moniali Roniana (j cca. 550) ex
Oregorii M. dial, IV. c. 14 ap. MabiUon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. I. p. 113.
Acta s. Gallae viduae, deinde monialis
Komae (f 546). Ex libro IV dialog. s.
Gregorii I pp. cap. 13.
Ausg.: * in Greg. opp. II. Paris, 1705. p. 392.
— • ufiederh. in AA. SS. BoU. 5. Oct HI. p. 162.
163. Cf. Gbesquierii comment praevius ibid. p.
147-162.
Yita 8. Gallae virg. Deo devotae in Bra-
geno vico agri Valentim, ut videtur, au-
ctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. Append.
p. 940. 941.
Erl. - Sehr.: Histoire Iitt6nire de la Franoe. III. 1786.
p. 646.
Nadal , Hagiologie da diocdse de Yalenoe. 1866. p. 96.
Vie de s. Galle, vierge de Valence. Valence 1860.
12 mo.
Tita s. Galli abbatis et fiindatorie coe-
nobii Sangallensis (f 630) auctore ano-
nyme {i. e. Wettino monacho Augiensi).
Libri 2.
Diese kulturgeschichtlich wichtige Vita ist aus der
Ueberarbeitojig einer altem bu'barisch seschriebenen her-
vorgegangen. MabiUon , Vet. analect. I v . p. 640 sprach sie
bereits dem Wettinus (f 824) zu nnd gab ao, dass ihr
metrischer Prologas mit den Worten ,Cam mondus per
inania* beginne. Ihm folgten die Histoire litt6raire de la
Fr. IV. p. 479 u. Hardy, Descr. catalogue I. 1. p. 230 n«
619. Neuerdings ist Mabillons Vermuthang dadurch zur
Oewissheit erhoben , dass Frz. Bftcheler in dem genannten
Proiogus das Acrostichon OosUferto patri (f 837) WeUxniu
verba aalutis entdeckte. Cf. Dümmler, Poetae lat. aevi
Car. II. p. 701.
Handsehr. : vid. Pertz, Mon. II. p. 1. — Paris,
Nat-Bibl. lat. n» 53ö4. sec. XII. — St. Gallen,
n« 562. sec. IX; — Prolog in u^ 587.
Ausg.: ^ nunc primum ed. Ild. ab Arx ap.
Pertz, Mon. II. p. 5-21. — * iviederh. in AA.
SS. BoU. 16. Oct. VII. 2. p. 884-895. — • ed. G.
Mever von Knonau in Mittheilangen zur Vater-
land. Gesch. XU. St. Gallen 1870 (= St. Gallische
Geschichtsquellen I.) unt. d. Tit.: Liber I et II
de vita et virtutibus b. Galli conf. {die Mirac.
xum Theil nur der Uebersckrift na>ch] p. 1-61;
62-93; Excurs dazu p. 140-147 {* auch besonders
daraus abgedruckt unt. d. Tit. : Yita et mirac. s.
G-i. — Yita et mirac. s. Otmari. Neu hrsgb. von
G. Meyer v. Knonau. St. Gallen 1870. S% Vor-
trefflich bearbeitet. — Proiogus metricus:
,Cum mundus per inania^ * als einen Theil der
Praefatio in cantilenam de s. Gallo ed. Ild. ab Arx
ap. Pertz, Mon. IL p. 38. 34. — ' ed. Meyer v.
Knonau 1. c. XII (resp. I)p. x. — ^ ed. E. Dümm-
ler in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi (^rol. II.
1884 {inter Carmina Sangallensia n° III) p. 476;
cf. p. 701.
Uebers. : deutsch von A. Potthast. Berlin 1857.
8** (= Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit.
YIII. Jahrh. 1. Bd.) — (2. Gesammtausg. Bd. 12).
2. Aufl. Neu bearbeitet u. eingeleitet v. W. Watten-
bach. Leipzig 1888. 8^ X. 86 pag. Ji 1.80.
Erl. - Sehr. : Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 113. 406 (6. Aufl. I. 1803.
p. 119. 120).
1326
VITA S. GALLI ABBATIS — VITA S. GAUJ EP. AEVERN.
Vita s. Gaili eiusdem auctore Not-
kero (Balbulo, f 912) a, 885 metrice
scripta.
Sie ist viel jünger , voll chronologischer WidersprAche
and in der Form eines Qesprttchs abgefasst. v. Arx hielt
sie für verloren; seitdem wnrde ein Fragment davon im
Stiftsarchiv von St. Gallen aofgefanden.
Ausg.: ap. Weidmann, Gesch. der Stiftsbiblio-
thek von St. Gallen. 1841. p. 483-493.
Erl. - Sehr. .* 6 r e i t h , C. J. , Gesch. der altirischen Kirche.
Freibarg 1867. p. 851.
Wa ttenbach, Deatschlands Geschichtsqnellen. 6. Aafl.
1. 1885. p.2ö4. not.2 (Ö.Aoll. 1. 1893. p.270. not. 8).
Vita s. Galli eiusdem auctore Wa-
lafrido Strabone abbate Augiensi. Li-
bri 2. Nur eine Ueberarbeitong der ersten Vita.
Handschr. : Einsiedeln, Stiftsb. sec. X. n°
257. — Engelberg, Stiftsb. sec. XII. fol. max.
IV4. — London, Brit. Mus. Harley. 2801. 249.
— Middlehill, n° 387. 4«. — Paris, Nat.-Bibl.
5278. 117. sec. XIV; — 5308. 58. sec. XII; —
5364. sec. XII. — Troyes, AA. SS. sec. XL 4®
(Bonhier D. 85). — St. Gallen n°562. mbr. sec.
IX. — Ueberlingen, Bibl. mbr. sec. XII. XIET.
40. _ Wolfenbüttel, chart. fol. Heimst. 33;
17. 5. ms. Aug. 4. 4°.
Ausg. : ^ ed. Surius , Vit. SS. 16. Oct. V. p. 894.
— ' ap. Messingham , Florilegium sanctorum Hi-
bemiae p. 255-294. — • ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. IL p. 227-2.50. — * ap. Goldast,
Scr. rer. Alam. I. 2. p. 142. — * ex Mabillonio
ap. Migne, Patrolog. lat. CXIIII. p. 975-1030. —
® nach der St. Oaller u. der Einsiedler Hss. u.
Mabillons Ausg. hi'sgb. von Rob. Thuli in Mit-
theilungen zur Vaterland. Geschichte. Hrsgb. vom
histor. Verein in St. Gallen. XXIV [3. Folge. IV).
1890. gr. 8**. p. 1-75. — ^ Auszüge ap. Bouquet,
Recueil HL p. 474-476; 663. 664.
Vita s. Galli eiusdem metrica au-
ctore monacho Sangallensi.
Eine TJmarbeitong der vorhergehenden Yita in Hexa-
metern, welche im J. 850, aof Drängen dos jungem Goz-
bert (Calvi). von einem angenannten St. Galler Mönche ge-
macht warae.
Ausg. : ^ nur der Anfang als Prologus vitae
metricae ineditae s. G - i ex cod. 587 ap. Pertz,
Mon. scr. IL p. 31. — * vollständig xuerst ed. E.
Dümmler in Mon. Germ. bist. Poetae lat aevi
Car. IL 1884. p. 428-473; cf. p. 266.
ßrl.-Schr.: Wattenbach, Deutschlands Gesohichts-
qaellon. 5. Aofl. I. 1885. p. 254 (6. Aofl. 1. 1893.
p. 270).
— Carmen ad s. Gallum in Mon. Germ. bist.
Poetae lat. aevi Car. IL p. 478. 479.
— Ermenricus Augiensis monachus (829 —
850, t 874): Tentamen vitae s. Galli adomandae
in prosa et metro {est pars Ermenrici epistolae
ad Grimaldum) ap. Pertz, Mon. IL p. 31-33.
— Genealogia s. Galli ap. Pertz, Mon. U.
p. 34.
— Gozbertus diaconus: Continuatio libri
II de miraculis s. Galli per Walafridum Strabo-
nem emendata (Handschr.: vid. ap. Pertz, Mon.
IL p. 21) ^ ap. Goldast, Scr. rer. Alam. I. 2. —
'ed. ab Arx ap. Pertz, Mon. IL p. 22-31. —
^wiederh. in AA. SS. BoU. 16. Oct. VE. 2. p. 895-
909. — * ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. 11.
p. 250-268.
Erl. - Sehr. : Egli , Emil , KirchengMchichte der Schwnz
bis aaf Karl d. Gr. Zfirich 1898. gr. &. p. 56-68.
Friedrich, J., Die hh. Colamba a. Gallot in Ala-
mannien in seintr Kirchengeschichte Deutachlands.
II. 1869. p. 457-485.
Greith. C. J., Der h. Gallos, der Apostel AUeman-
niens a. seine Glaabenslehre g^penüber den Deutsch-
kirchlem und ihren Irrthümem. St. Gallen 1845. &*.
: Der heil. Gallos, der Apostel Alemaoniens , nach
den ältesten Quellen und oen neuesten Fabeln. Zur
Widerlegung der ,Wyler-Chronik von L.G. J. Sailer'
[tmt. d. Tu. : Chronik von Wyl. Abth. I. St. Gallen
1864. &. 266 pag. und: Die Einrehning des Christen-
tiiums in der Ostschweiz. Ein Nachtrag zur Chronik
von Wyl. iWrf. 1865. 8». 59jpag.] St.GaUen 1865. 8».
47 pag.
: Die heil. Glaubensboten Kolomban und Gall und
ihre Stellang in der Urgeschichte St. Gallens etc. Zur
Widerlegung der Wyler - Chronik und des Nachtrags.
St. Gallen 1865. ^. 58 pag.
Haid, Heren., Das Licht dos Evang. Jesu Chridti in
und dorch Gallus, Apost. d. Schweiz, sammt einer
heil. Reliquie desselben , nämlich einer apostol. Rede,
welche der heil. GaUua selbst verfasst und gehalten
hat. St. Gallen 1814. gr. 8°.
Hardy, Descript. catalogue of materials. 1. 1. 1862.
p. 230. no 619 -622.
Heber, Die vorkarolingischen christlichen Glaabens-
heldon am Rhein. Frankfurt a. M. 1858. p. 166-172.
Hefele, Die Einführung des Christeuthums in Süd-
west-Deutschland. Tübingen 1837. p. 261-304.
König, J., Ueber Walafried Strabo von Reickeoau
in Freiburger DiScesanarchiv. 111. 1868. p. 429-4^.
Le Gointe, Annales Francic. eccles. II. p. 720.
Meyer von Knonau, G., Das Leben and die Wander
dos h. Gallos in St. Gallische Geschichtsquellen. Abth.
I. 1870. p. XIII -XXV.
Philipps, Jenkin Thomas , Regimen eccleeiae Sanct-
gallensis et Abbatisoellanae in Helvetia mu Dieser -
tatio de St. Gallo tn euu Dissertationes historicae
qnntuor. Londini 1735. 8**. p. 173-203.
Bottberg, Kirchengoschichte Deutschlands II. p. 40
-48. 110.
: Observationes ad vitam s. Galli spectantes. Mar-
burg! 1842. 4P. Progromana.
Stalin, Wirtembergische Geschichte II. p. 167.
U s e n e r , Herrn. , Sammlung der Wunder der h. Gallos
und Oimar tn Birllngers Alemannia. XV. 1887. p.
93-96. Buchrtibung einer angebUeh ou« dem Kloater
Werden a. Ruhr stammenden Ha., enih. Vita ss. lialli
et 0-i auctore Walafrido eoromque miracula auctore
Ysone.
Vanhecke, Common tar. praevius in AA. SS. BoU.
I.e. p. 856-884.
Wy s s , G. v„ Der Tuggensee in Anzeiger für Schweize-
rische Geschichte. N. Folge. Jahrg. XX. 1889.
Zimmermann, J. A., Die Heiligen Golombui und
Gallus nach Uirom Lobon und Wirken geschildert.
Mit Vorrede von J.Fosslor. St. Gallen 1866. 89. XXIII.
264 pag. Jk 2.
Yita 8. Galli abb. Hibernenais = Yita s. Galli
abbatis et fundat.
Yita s. Gaili episcopi Arvernensis {Cler-
mont'Ferrand [f 553]) auctore Grego-
rio Turonensi (vit Patr. c. 6).
Ausg.: ^ Francofurti 1623. 8«. C/*. Lelong, Bi-
blioth. histor. de la France n° 8439. — * ap. Mar
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 116-119. —
9 in AA. SS. BoU. 1. Jul. I. p. 105-108. — * ed.
Br. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Mero-
ving. I. 1885. p. 679-686. — * Auszug ap. Bou-
quet, Recueil UI. p. 409. 410. — Epitaphium &
Galli ex Yenantio Fortunato, Carm. IV. 4
^ ap. Mabülon 1. c. p. 120. — * in AA. 88. BoU.
1. c. p. 109. — * ed. Fr. Leo inter Fortunati car-
mina, Hb. lY. 4 in Mon. Germ, bist Auct anti-
quiss. lY. 1. 1881. p. 81. 82. (7/1 Sollerii oommen-
tar. praevius in AA. SS. Bell. p. 103-105.
DE 8. GALLO — VITA S. GAÜDENTU EP. ARIMINI
1327
De s. GaNo consale mart. Antiochiae in AA.
SS. BoU. 22. Febr. IIL p. 288.
De s. Gallo 11 eptecopo Arvernoniin in Gallia
(t ante med. saec. VII) C. de Smedtii oomment
in AA. SS. ßoll. 1. Nov. 1. p. 349-351.
Acta s. Gallicani ducis et consulis Ro-
mani, mart in Aegypto a. 362.
Ausg. : ex 6 mss. in AA. 88. Boll. 25. Jan. Y.
p. 37-39 c. comment praevio p. 35-37.
Tita s. Galterii aAbatis S. Martini iuxta
Pontisaram in Gallia (saec. XI).
Ausg.: ^ ex antiquis mss. in AA. 88. Boll.
8. April. L p. 754-757. — «ap. Mabillon, AA. SS.
o. s. Ben. saec. VL 2. p. 813-823. — ■ fragment
ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 73. — Vitaalia au-
ctore monacho eius disoipnlo in AA. SS. Boll. 1.
c. p. 757-7Ö3. — Historia miraculorum auotore
eodem monacho * ibid. p. 763-767. — ' ap. Ma-
billon 1. c. p. 823-830. — Charta canonizationis
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 767-768.
De b. GlHero abbate et mart. ord. Cisterciensis
Quinciaci in Gallia (f 1244) Stalsii sylloge in AA.
SS. BoU. 15. Oct. VU. 1. p. 77-79.
Tita s. Gamelberti seu Gamuiberti pa-
rochi in Bararia (saec. VIII) auctore ano-
nyme. Fabelhaft.
Handschr. : A d ra o n t , Stiftsbibl. mbr. sec. XL
fol. Pertz' Archiv VI. 169.
At^g. : ex ms. Colon, in A A. SS. Boll. 27. Janr.
IL p. 783-787 (ed. nov. HE. p. 398-402).
Eri. - Sehr. : Wa ttenbach, Deutschlanda Oeschichts-
qaellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 145. not. 6 ; 6. Aufl. I.
Ib98. p. 154. not. 8.
De 88. Gamgalo sive Gandalico, Juliane etc.
martyribus Antiochiae in AA. SS. Boll. 22. Jim.
IV. p. 144.
Vita s. Gandolphi conf. prcsbyteri ord.
s. Francisci Politii in Sicilia (f cca. 1260)
auctore Jacobo episcopo.
Ausg. : * ex edit. Politiensi a. 1632 — * in AA.
SS. BoU. 17. Sept. V. p. 704-719. — Appendix
de cultu, reliqoiis et miraculis recentioribus ibid.
p. 719-728 {mit Abbildungen). Cf. Stiltingii com-
Äient. praevius ibid. p. 701-703.
Tita 8. Gangolfi (Gengulfi) conf. et mar-
tyris Yarennis in Burgundia (f 760): ,Vir
Itaque Domini'.
Handsekr.: Stuttgart, mbr. "fol. max. sec.
XII. f. 50. — Carlsruhe n° 69. VH. 18. mbr.
sec. XL fol. f. 40. — Cöln, VI. 21. fol. 23. ~
St. Gallen, Stiftsb. n»565. — München, Hofb.
cod. Benedictob. mbr. sec. X. 4°. n'' 105. fol. 187.
— Paris, Nat.-Bibl. St. Germ. sec. XIII. n° 73.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 11. Mai. II. p. 644-
648. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 635.
— Historia miraeulomm Florinis factorum au-
ctore Gonzone abbate Florin ensi (Florennes,
flor. cca. 1050) ex ms. Flor. * in AA. SS. Boll. 1.
c. p. 648-655. — ' Excerpte hieraus ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 791-796. —
Passio auctore Hrotsuitha nionacha Ganders-
hem. ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVII. p. 1083
-1094. Cf. Henricus de Hervordia: Chronicon ed.
Potthast 1859. p. 21. 22.
Erl.-Sdir.: Histoiro Utt6raire de la France. YI. 1743.
p. 180.
Roth, F., Geschichte des Benefizialwesens p. 149.
Vie de s. Oengoul. Bourg 1844. SP.
Wa 1 1 e n ba ch , Deatschlands GeschichtranelleD. 6. Aufl.
n. 1886. p. 162; 6. Aufl. IL 1894. p. 169.
De s. Garibaldo vel Gaubaldo episc. Ratispo-
nensi (t 761) in AA. SS. BoU. 8. Janr. I. p. 546.
547.
Tita Garnerii praepositi S. Stephan! Di-
vionensis (f 1050).
Ausg.: * ap. Duchesne, Bist. Franc, scr. IV.
p. 145. — •Bruchstück ap. Bouquet, Reoueil X.
p. 382.
Vita s. Gatiani episc. Turonensis primi
(f 301? Dec. 18) per s. Gregorium aeque
episcopum Turonensem conscripta (bist
Gall. lib. X. c. 30).
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 1014 (XII. 1618. p. 277).
Erl.-Sehr.: d'Epinay, La controverse siir T^poqne
de In misAion de s. Qatien dans ies Oaoles. Angers
1874. ««. 68pag.
Jöhan, L. F., Saint Gatien oa Ies origines de l'^glise
de Tonn. Toars 1869. SP. 20pag.
: Saint Gatien, ^'poque de sa mission dans Ies
Gaules. Tonn 1871. H». (Extraü des Mömoires de la
Soc. archöolog. de Touraine. XXI. p. 639-757).
Rolland, Disssert. sur l'öpoqae de l'apostolat de s.
Gatien , prämier eveqao de Tours , et sur Ies orünnes
des 6gli8es de France. Tours 1869. gT.&. IV. J22pag.
Yita Gaucheri abbatis S. Germani Aa-
tissiodorensis (f 1338), successoris Gui-
donis abb. Burgiind. auctore Odone de
Vavcemani.
Ausg. : ap. Labbe , Bibl. nova mss. I. p. 589.
Yita s. Gaucherii prioris canonicorum
regulär. Aurelii in agro Lemovicensi (f
1130).
Ausg. : * ex legendär. Lemovicensi in AA. SS.
Boll. 9. April. I. p. 851-853. — » ap. Labbe, Bibl.
nova II. p. 560-564.
De s. Gaudentia virg. et mart. Komae tem-
pore imp. gentilium in AA. SS. Boll. 30. Aug. VL
p. 553.
Yita s. Gaudentii archiepisc. Gnesnen-
8i8 (t 1006 aut 1007) Pragae in Bohe-
mia culti auctore Feiice Nerinio.
Ausg. : * in Auctar. ad AA. SS. Boll. tomi V.
Octob. p. 38-42. — « ex editis Romae 1772 in
AA. SS. Boll. 11. Oct. Suppl. p.54*-58*. Cf. com-
ment. praevius ibid. p. 36-38 et Rigolloti com-
ment. praevius ibid. p. 52*- 54*.
Yita s. Gaudentii episcopi Arimini in
Italia (fSöO) fabulosa, auctore anonyme.
Ausg.: in AA. 8S. Boll. 14. Oct. VI. p. 467^
473. — Appendix de prima corporis inventione,
auctore eodem ibid. p. 473. Cf. Dyckii comment.
praevius ibid. p. 4.58-467 et Rigolloti nota ibid.
Suppl. p. 179*. 180*.
1328
ACTA S. GAUDENTH EP. AUXERRENSIS — VITA GAUZLINI
Acta s. Gaudentii epi8Copi Auxerrensis
et confessoris sincera.
Äusg, : dissertat. historicis illustrata studio Jo.
Jos. Paulo vichii Lucichii. Yenetiis 1802. 4^ 34pag.
Acta SS. Gaudentii episcopi et Culmati
diaconi, item Andreae etc, (f post 363)
Aretii in Hetniria.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 19. Jun. III. p. 848.
849 c. comment. praevio p. 847.
Tita s. Gaudentii episcopi Novarieneis
in Italia (f cca. 418) auctore anonyme.
Ausg,: ' ed. Surius, Vit. SS. 22. Janr. p. 370-
378. — » ex Mombritio in AA. SS. Boll. 22. Janr.
II. p. 418-421.
£}rl.-Sda:: Bagliotti, Filippo, DelU Tita di s. Oau-
denzio primo vesoovo e protettore di Novara libri 8.
Venozia 1674. 40. 644 paff.
P r i n a , Gir. A. , II trionf o di 8. Gaudenzio primo vescovo
e protettore dell' lad. cittä di Novara .... Milano
1711. 40. Con 4tao.
De s. Gaudeniio episcopo Arbeusi in Dalmatia
(saec. XI) in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 134.
De s. Gaudentio episcopo Brixiensi in Italia
(t c. 410) Benj. Bossuei comment. crit.-historicus
in AA. SS. Boll. 25. Oct XI. p. 587-604. — Pro-
legomena de eo ex Schornemanni Bibl. PP. I.
ap. Migne, Patrolog. lat. XX. p. 791-826.
Vgl. Oaudentios ep. Brix.
De 8. Gaudentio episcopo Veronensi in Italia
in AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 602.
De SS. Gaudentio, Feiice, Agapito ete. mart.
Afris in AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 156.
Acta s. Gauderici agricolae Occitani in
Gallia (f ante saec. X).
Ausg.: conscripta aTamayo ex Domenec,
Poe et aliis scriptoribus in AA. SS. Boll. 16. Oct
VII. 2. p. 1119. 1120. Cf. Vandermoerii comment.
praevius ibid. p. 1106-1119.
De s. Gaudino episcopo Suessionensi mart. (f
cca. 720) in AA. SS. Boll. 11. Febr. II. p. 553. 554.
De 8. Gaudioeo episcopo Africano confessore
Neapoli in Campania (f 453 aut 4G8) Job. v.Heckei
sylloge histor. in AA. SS. Boll. 28. Oct. XU. p.
582-586.
De 8. Gaudioeo episcopo Brixiensi in Italia (f
cca. 545) in AA. SS. Boll. 7. Mail I. p. 648. 649.
De 8. Gaudioeo episcopo Salernitano et conf.
(t c. saec. VII med.) J. v. Heckii commentar. in
AA. SS. Boll. 26. Oct. XL p. 901-906. — Oratio
encomiastica in feste s. G-i ^ ex Ughellii Ital. sacra.
VII — »t6irf.p. 906-910.
De s. Gaudioeo episcopo Turiasonensi in Hi-
spania (saec. VI) C. de Smedtii notitia in AA.
SS. Boll. 3. Nov. I. p. 664. 665.
De s. Gaudo episcopo Ebroicensi in Gallia (f
cca. 500) in AA. SS. Boll. 31. Janr. IL p. 1110.
Cy. p. 1160.
Erl.-Schr.: Vie et miracles de s. Gaad, ovdque d'Evreux.
Contances s. a. 8^.
Vita s. Gaufridi abbatis II Saviniacen-
sis (f 1139) auctore monacho Savüiiar
censi.
Ausg.: ' ap.Art. Du Monstier, Neustria sancta.
fol. 157-162 (a. 1657 hoc opus absolvit; in BibL
nat Paris, lat n* 10051). — • ed. E. P. Sauvage
in Analect. Bolland. I. p. 390-409; miracula ibid.
p. 409. 410. Cf, infra De bb.Gaufrido et Serlone.
Acta b. Gaufridi episcopi Genomanen-
sis in Gallia (f 1255) auctore anonymo
sed coaevo.
Ausg. : * ap. Mabillon, Anal, vet — ' repei. in
AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p. 280-282. Cf. Boschü
comment. praevius tbid. p. 277- 280.
Gesta Gaufridi episcopi Constantiensis
(a. 1048). Ex libro nigro capituli.
Ausg.: ^ in Gallia christiaaa, nov. edii XI.
instr. p. 218. — ' ap. Bouquet, Becueil XIV. p.
76-80.
De bb. GaufHdo et Serlone abbatibus, Guilielmo
novitio et Adelina abbatissa Saviniaci in Nonnan-
nia (saec. XII) V. de Buckii comment. historicus
in AA. SS. Boll. 20. Oct VÜL p. 1007-1041.
Vita s. Gaugerici episcopi Cameracen-
m(f 623— 629 nach Kr usch, 614 — 622
nach AA. SS.) antiquior.
Ausg. : in Analect Bolland. VII. 1888. p. 388
-398 ex cod. Bruxell. bibl. reg. n° 7984 saec. X
et 6 aliis. — Tita alia. Libri 3. Auctore ano-
nymo, eodem tamen qui Chronicon Cameracense
et Atrebatense vulgatum composuit: ,Beatu8 igi-
tur G augericus ' [ Handschr. : Chartres, Stadtb.
süc. XL 68. — Co In, VI. 18. mbr. sec. XL fol.
— St Omer, Stadtb. mbr. sec. XIL fol. n« 716.
Tom. VI. — Paris, Nat- Bibl., St Martin n« 108.
mbr. sec. X] * ex vetustiss. ms. D. Prcud-homme
canonici Camerac. usque ad 11 br. in (hodie in
Cambrai, Stadtb. n<^ 768. sec. XI ine.), inde [*. e.
§ 72-83 aus Gesta episc. Camerac. II. 5-7 u. L
80-84 später angefügt] ex aliis non inferior, not.
codd. mss. in AA. SS. Boll. 11. Aug. IL p. 675-
693. — ' in AA. SS. Belgii ed. Ghesquiere 11. p.
273. — ■ Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 487.
488. — Vita alia auctore anonymo in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 672-675. Cf Boschü comment. prae-
vius ibid. p. 664-672 {mit Abbildung).
Erl.-Schr.: Flahaalt, R., Notes et docaments rela-
tifs an culte de s. 66ry, 6. öveque de Cambroi Qt
d'Arra«, 655 — 620, v<^n6r6 ä Bieine. Dnnkerqne 1^«X
80. 39paa.
Histoire iitt6rairo de la France. HL 1735. p. 614.
Krusch, B., Das I^obon des» Bischofs Gaagerich xoo.
Cambrai in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XVI.
1891. p. 227- 234.
Re, Z., Compendio doUa vita di b. Gangeiico, vescovo
di Cambi-ai e di Arras. Formo 1860. 8^.
Vio de s. Walfroy ot notico sur s. G6ry. Charlerille
1851. 80.
De ss.Gaulieno, Germano, Yicturo, Silvano ete.
mart. Gerundae in Hispania in AA. SS. Boll. 31.
Mai. VII. p. 435.
De b. Gausberto ercmita fundatore monasterii
Montissalvii in Arvernia (sec. XI) Henschenii svl-
loge histor. in AA. SS. Boll. 27. Mai. VL p. 723.
Yita Gauzlini abbatis Eioriacensis, tum
archiepiscopi Bituricensis (f 1030) auctore
Andrea Floriacensi monacho. Libri 2.
Geschrieben 1041.
ACTA S. GAUZUNI — DE S. GELASIO
1329
Bandsekr,: Born, Yatic. Christ, reg. n^ 592.
mbr. sec. XI. 4*. f. 54. — Abschrift im Cod. Cor-
sin. n« 1104. sec. XVIII. f. 70.
Ausg.: ^unt,d.Tit.: Vie de Oauzlin, abbe
de Fleury et archeveque de Bourges par Andre
de Fleury, publ. par Leopold Delisle. Orleans
1853. 8«. 66 pag. (» Extrait des Memoires de la
Sog. archeol. de TOrleanais. II. 1853. p. 257-322).
Nach einer fehlerhaften Abschrift. — ' besser ex
cod. Vatic. ed. P. Ewald in Neues Archiv d. Ges.
f. ä. d. Gesch. ni. 1878. p. 351-383 mit Delisles
wertvollen Noten; vgL ibid. IL p. 605-007, wo
bereits von W. Wattenbach der Anfang gegeben
wurde.
SrL-Sehr.: Ewald, P., in Neues ArchiT d. Ges. f. ä, d.
Oesch. III. 1878. p. 849-361.
Wa ttenbach, Deutschlands Gesduchtsqnellen. 6. Aufl.
I. 1885. p.886; 6. Aufl. I. 1893. p.418.
Acta s. Gauziini episcopi Tulli Leuco-
rum in Lotharingia (f 962) auctore ano-
nymo.
Atisg.: ^ ap. Martene, Thes. anecd. III. p. 991.
— " ap. Calmet, Hist. de Lorraine I. preuv. p. 83.
— ^wiederh. et ex ms. in AA. SS. BoU. 7. Sept.
m. p. 143 - 146. Cf. Stiltingii corament praevius
ibid. p. 129-143 et Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 891-896.
De s. Gavino milite et martyre Turri-
tano (t 304 vel 305).
Attsg.: ex Joanne Area, lib. 11 de sanctis Sar-
diniae martyribus in AA. SS. BoU. 25. Oct. XL
p. 560-562. — Inventio corporum ss. Gavini,
Prothi et Januarii ex eodem Joanne Area ibid. p.
564-569.
Erl. - Sehr. : B o s s n e , Beaj. , Commentarias pnteviQS ilfid.
p. 541- 559.
Tita s. Gebehardi archiepiscopi Salis-
burgenais (1060 — 1088) auctore monacho
Admiintensi.
Ungefähr 100 Jahre nach O.'s Tode «reschiieben. Fa-
bricios nennt den Verfamer Eberhard (Bibl. med. aev. lib.
VII. 79).
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. XL p. 34.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. IL p. 320
(in. 2. p. 314. 315 ed. Basnage) nach dem Cod.
Ijunaelac.; — ' ibid. VL p. 1227-1252 (IIL 2. p.
434-448 ed. Basnage) ist die vollständige Vita
bis xum Jahre 1177. — * Hieraus wiederh. in
AA. SS. Boll. 16. Jun. VL 1. p. 147-155. — Eine
Fortsetxung atis cod. Admunt. ap. Pez, Thesaur.
anecd. II. Diss. isagog. p. uv. — * am besten ed.
Wattenbach ap. Pertz , Mon. scr. XL p. 25 - 28. —
° (ed. Joh. Lambacensis) xusammen mit Vita et
niiracula SS. Adalberonis et Altmanni. Aug. Vin-
del. 1619. 12n»o. ^ «ed. Surius, Vit. SS. 16. Jun.
(ed. Colon. 1617. p.226). — Vita alia Gebehardi
et successorum eins 1055 — 1177 auct. monacho
Adnauntensi ap. Pertz 1. c. p. 33-49 ed. Wattenbach.
Erl. -Sehr.: Wa ttenbach, Deutschlands Ooschichts-
quellen. 5.Anfl. U. 1886. p. (38. 276; 6.Auü. U. 1894.
p. 76. 307.
Vgl. Qebehardus archiep. Sal. : Epistola.
Tita s. Gebehardi episcopi Constantien-
ais in Suevia (f 995) auctore monacho
Petrishusano.
Potthast, Bibliotheca historica.
Geschrieben im 12. Jahrh. nnd bis auf die nenere Zeit
lUachlich einem gewissen Felix Manilids die Antoc-
schaft beigelegt. Für die Geschichte wenig braachbar.
Handschr.: ap. Pertz, Mon. scr. X. p. 582.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 475
(• ed. nov. ed. Basnage IV. p. 819-835). — « ed.
Surius, Vit SS. 27. Aug. p. 295. — * ed. Pisto-
rius in Chronico Constantiensi per Jacob. Man-
lium collecto in Script, rer. Germ. III. p. 648 (*ed.
Struvo III. p. 722). — • in AA. SS. Boll. 27. Aug.
VI. p. 115-121 (Miracula, apparitiones et vati-
cinia ibid. p. 121-124; Miracula recentia ex
impressione Germanica latine reddita ibid. p. 124
-130). — ^ ed. Wattenbaoh ap. Pertz, Mon. scr.
X. p. 582-594.
Uebers. : in alemannischer Sprache hrsgb. von
A. Birlinger in seiner Alemannia. XVII. 1889.
p. 193-210.
Erl.- Sehr.: Beschreibnng des Lebens , Sterbens n.
'Wunderzeichen des heil. Oebhardi, Bischoifen zu
Costantz und Land» -Patronen. Bregentz 1749. 8^.
112 pag.
De 8. Oebehardo ep. Const. ap. Habillon) AA. SS.
0. s. Ben. saec. V. p. 839 -841.
Maetzler, Ant., Leoensgeschichte des heil. Gebhard,
Bischöfe Ton Constanz. Br^enz 1813. 8^.
Meyer v. Knonaa, G., tnAllgem. deutsche Biogra-
phie. VIU. p. 458.
Pin in 8, Commentar. praerins in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 106-115.
wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
L 1886. p.367. II. p.366; 6. Aufl. L 1893. p.89B.
Ylta s. Gebizonis, Colonia oriundi,
monachi Casinensis sub Desiderio abbate
(11078—1087) auctore Paulo diacono
seu grammatico Casinensi (f 1105).
Ausg.: ^ed.Gattula, Historia abbatiae Casinen-
sis I. p. 174. — ' wiederh. et cum excerptis Petri
diaconi in AA. SS. Boil. 21. Oct. IX. p. 398-405.
Erl. - Sehr. : de Bück, Comment. praev. ibid. p. 897. 896.
Mabillon, AA.SS.o.s.Ben. saec. VI. 2. p.622. 623.
De s. Gedeone Israelitarum iudice in Palaestina
Limpeni comment. historicus in AA. SS. Boll.
1. Sept. I. p. 77-95.
Yita Gelasii papae II (f 29. Jan. 1119)
auctore Pandulfo Aletrino familiari,
cardinali.
Ausg.: *ed. Baronius, Ann. eccl. ad a. 1118.
1119; fast vollständig. — ^ xusammenhängend
ed. Papebrochius ante AA. SS. Boll. Mai. p. *9-
*13. — *edita c. comment. a Constant. Cajetano.
Romae 1638. 4^ — *ap. Migne, Patrolog. lat
CLXm. p. 475-484. — * ap. Watterich, Rom.
pontificum vitae. IL p. 91-104.
Uebers.: italienisch: unt.d.Tit.: Vita del
pontefice Gelasio II, monaco del Monte Casino,
trad. d'A. Cost. Gaetani. Roma 1802. 4«; ibid.
1811. 4°.
B^l.-Sehr.: Pandulphua, S. Gelasii papae II vita.
Romae 1688. 4P.
Vgl. Gelaaius II pp.
De s. Gelasio episc. Pictaviensi (saec. Y) in
AA. SS. Boll. 26. Aug. Y. p. 817.
De s. Gelasio mart. apud Graecos in AA. SS.
Boll. 6. Jun. I. p. 638.
De s. Gelasio mimo et mart. Heliopoli in Phoe-
nicia (t 297) Henschenii sylloge hist in AA. SS.
Boll. 27. Febr. III. p. 675.
84
1330
DE S. GELASIO — PASSIO S. GENESII
De 8. Gelaaio pnero Placentiae in Italia (saec.
V) in AA. SS. BoU. 4. Febr. I. p. 465. Cf. p. 961.
Vita Gelu, vid, Yita Jacobi Gelu.
Vita s. Geminiani episcopi Mutinensis
in Italia et confessoris (f 348) auctore
anonymo (saec. VII).
Ausg. : da un ood. dell' archiv. capitol. di Mo-
dena [0. I. n. 18. mbr. sec. XIV. 4'»] ed. P. Bor-
tolotti in Monumenti di storia patria delle prov.
Modenesi. Cronache. XIV. 1886. p. 63-75, mit
Varianten aus 8 Hss.; cf. über diese ibid. p.
19. 20. — Vita altera auctore anonymo (f o.
910) ^ed. Bon. Mombritius, Sanctuarium. I. p.
333-336. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 31. Janr.
n. p. 1097-1100; cf. p. 1160. — »ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. II. 2. p. 691. 692 unt.d. Tit.: Mu-
tinensis urbis descriptio, sive Additamentum ad
Titam s. Geminiani ep. Jtf utin. , hactenus luoe Ga-
rens, auctore anonymo . . . ,Quoniam bonus Do-
minus^ — ,seculorum. Amen*; cf. praefat p. 687.
(Muratori fand im Lectionar. Veron. , woraus er
Vorstehendes schöpfte, die Vita s. G-i, welche
Mombrit. u. die Bolland. bereits veröffentlicht
hcUten, Er stand von ihrer emeueten Heraus-
gabe ab, gab dafür aber die erwähnte Descriptio,
welche jene beiden nicht kannten.) — * ap. Ca-
vedoni, Cenni storici p. 142. — * da un cod. dell'
archiv. capit. di Modena mit Varianten aus 13
anderen Hss. ed. P. Bortolotti 1. c. p. 79-104. —
Antiquum Vitae compendium ed. Bortolotti
1. c. p. 107. 108. — S. Severe vescovo Ravenn.
in funerali del santo ibid. p. 108-111; cf. p. 27.
— Translatio a. 1106 auctore synchrone *ap.
Muratori 1. c. VI. p. 89-94. — * ed. P. Borto-
lotti 1. c. p. 111-116; cf prefaz. p. 27-31. —
Annua of f erta di un palio al santo ibid. ja. 123.
124; cf p. 38. — Antiqui rhythmi (sec. lietX)
in honorem s. G-i ibid. p. 125-127; cf p. 39-42.
— ® alles von P. Bortolotti VeröffentlicfUe auch be-
sonders abgedruckt unt. d. Tit.: Antiche vite di
s. Geminiano, vescovo e protettore di Modena, con
appendici. Modena 1887. 4". 132 pag. 3 lire 50 c.
Erl. - Sehr. : ( B o rg h i , Carlo ) Le duo gemme della mitra
episcop. di Modena ossia brevi memorie intorDO al
beatUsimo protottore ». Geminiano ed a san Oemi-
niano II gioriosi vescovi di detta cittä. Modena 1849.
gr. 8^. 6 4 pag.
Bortolotti, Piotro, Pmlegomeni in seiner äumi. p.
1-42; notizia lotterar. doli' antica vita di s. öem.
scritta da Gel. Cavadoni p. 45-48; doscrizione del
codice p. 49-&5; prooemiam Munitorii p. 56 etc.
Casali, lX)dov., Vita, mort« e miracoli del glor. s.
Geminiano vobcüvo , protottore doila cittä di Modona.
Modena 1638. 49.
Cavadoni, Gel., Cenni storici intorno alia vita, ai
miracoli ed al culto del glorioso san Geminiano ves-
covo e prot4>ttore principale della chioHu Modenose.
Modena 1856. 8».
: Descri/ione del Cod. dell' archivio capitol. ^in
seinen Cenni storici p. 127-137. — ^ wieder h. m Mo-
numenti di .storia patria ecc. XIV. p. 49 - 55.
Xotizia letteraria dell' antica Vita di s. Gemi-
niano scritta cca. a. 910 ^ in seinefi Cenni storici p.
138-143. — ^wiedtrh. in Monumenti. XIV. p. 45-48.
Rossi, PoUegr., Vita di s. Geminiano vescovo e pro-
tettore di Modena. Modena 173C. S^.
(Vandeili, Domen.) Medita/ioni supra la vita di s.
Geminiano , append. Venezia 1743. 8*^.
Vgl. Ta.ssonus.
De s. Gemlno conf., forte monacho ord. s. Be-
nodicti in oppido s. Gemini in Umbria (f 815)
Buei sylloge in AA. SS. Boll. 9. Oct IV. p. 1039
-1042.
De s. Gemma virg. et mart in Santonensi
Aquitaniae provincia in AA. SS. Boll. 20. Jan.
lY. p. 8-10.
Yita b. Gemmae virg. reclusae prope
Sulmonem in Italia (f 1429).
Ausg.: ex ms. italico Gorianensi lat. in AA
SS. Boll. 12. Mai. lü. p. 182; cf VU. p. 768.
Yita s. Gemmuli martyris Oannae in
ditione Mediolanensi.
Ausg.: ex Ferrario in AA. SS. Boll. 4. Febr.
I. p. 566.
Acta s. Genebaudi vel Genebaldi epi-
scopi Lauduni in Gallia (f 549) auctore
Hincmaro Remensi episcopo.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 5. Sept. — ^wiederh.
in AA. SS. Boll. 5. Sept. II. p. 538-540 cum SiU-
tingii comment. p. 536.
De s. Generoso abbate et conf. Enixionc apud
Pictones in Gallia (saec. VI) in AA. SS. Boll. 10.
Jul. m. p. 47. 48.
De s. Generoso mart. Tibure in Latio in AA.
SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 220.
De s. Genesla virg. mart. Cherii in Pedemontio
honorata PapebrocMi sylloge in AA. SS. BoU. b,
Jun. II. p. 55.
Yita s. GeneBii episcopi Glaromonte in
Arvemia (f cca. 662).
Ausg.: ex legendario Illidiani monasterii in
AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 323. 324.
Miracula s. Genesii martyris auctore
monacho Augiensi.
Roliquiae s. G - i a. 800 Hierosolymis in Italiam indeqti>>
in Alamanniam i. e. in mouasteiiom Skinense {SchieruKi
postea Antfiae diviü sabiectnm translatae sont.
Handschr. : Carlsruhe, Hofbibl, cod. Augiens.
n° ccii, geschrieben vor 844.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Commemoratio brevis de
miraculis s. G-i mart. Christi ed. Wattenbaoh in
Zeitschrift für d. Gesch. des Oberrheins. XXIV.
1872. p.8-21. — ^blos c&p. 1-7 ofe Translatio
et miracula ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 1. p. 169-172. — *wiederßi. ap. Pietro I^r-
tolotti, Antica vita di sant' Anselmo, abate di
Nonantola. Modena 1892. 4^ Append.
Erl.' Sehr.: Watte nbach, Deutschlands Gescfai(-hb>-
qnellen. 5. Aufl. 1. 1885. p.267; 6. Aofl. I. 1898. p.-J&4.
: Die Uebertragnng der Reliquien des h. U*-
nesius nach Schienen in Zeitschrift f. d. Gesch. des
Oberrhoins. XXIV. 18?i. p. 1-8.
Passio s. Genesii mimi et martyris Ko-
mae sub Diocletiano, auctore anonvmo.
Ausg.: * ap. Ruinart, AA. primorum mart
Amstel. 1713. fol. p. 269-271. — ^wiederh. in
AA. SS. Boll. 25. Aug. V. p. 122. 123. — *unt. d.
Tit.: Atti del martirio di s. Genesio Eoman«»,
nell' originale latino, e col volgarizamento allato
. . . opera di Giov. Lami. Firenze 1751. 8^
Erl. - Sehr. : C u p e r , Comment. praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 119-121.
ACTA S. GENiSII — VITA S. GENOVEFAE VIBO. PARISIORÜM
1331
Der h. Genesiüs in derLoMode, im Drama und im
Oratariam ap. L. Oiesebrecht, Damaris. Zeitachrift
für 1860. Stettin, gr. 8». p. 297-322.
Vita di s. Omiedo Romaoo , commediante-mimo, poi
martire. Mona 189S. 16 mo. 240 pag.
Acta s. Genesii notarii et mart Arelate
in Gallia cca. a. 303 auctore Paulino
episcopo Biterrensi (f 430).
Äiug. : ^ ap. Ruinart, Acta martyrom sincera
et selecta. Paris. 1689. p. 603 (Amstel. 1713. p.
539-541; Aug. Vindel. 1802. 8». Tom. lU). —
'ed. Surius, Vit. SS. 25. Aug. — 'ed. Muratori
xusammen mit Paolinus Nolanus. Yeronae 1736.
p. 314. — * ex Ruinartio tn AA. SS. BoU. 25. Aug.
V. p. 135. 136. Cf. Cuperi comment praevius ibid,
p. 123-135.
ErL'Sckr.: Quaranta, Graz., La vita di s. Oenesio
notaro e martire. Roma 1682. 4fi.
De 8. Genasio arcbiepiscopo Lugdunensi in
Gallia (f cca. 680) C. de Smedtii comment in
AA. SS. Bell. 1. Nov. I. p. 352-356.
De s. GeiiMio comite Arvemio apud Clarum-
montem (f ante 740) in AA. SS. Boll. 5. Jun. I.
p. 504. 505.
De s. Genasio neophyto martyre Tigemi in
Arvemia {ine. temp.) V. de Buckii sylloge crit. et
bist, tn AA. SS. Boll. 28. Oct, XII. p. 543-547.
De SS. Genesio, Publio seu Pullio mart. in
AA. SS. BoH. 20. April. II. p. 749.
De s. Genevaeo episc. Dolae in Britannia Ar-
morica (f 639) in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p.83.
Vita s. Gengulphi mart. = Vita s. Gangolfi.
Vita s. Geiiii et sociorum 30 mart La-
ctorae in Vasconia Aquitanica auctore ano-
nyme.
" Ausg. : » in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 384-
386. — ^unt.d. Tit.: Transitus s. Genii sive
Hyis^iDii confessoris, cuius corpus requiescit in
Lactora civitate, ap. Labbe, Bibl. novall. p. 564-
566.
De s. Genito confessore in Aquitania (f cca.
250) R. de Buckii comment criticus in AA. SS.
Boll. 29. Oct Xll. p. 790-794.
De s. Gennadio episc. Asturicensi in Hispania
ex abbate ord. s. Ben. (f cca. 925) Papebrochius
in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 94-100. — El o-
gium historicum s. G-i ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. V. p. 32-37. Vgl. Florez, Espafla
sagrada. XVI. edic. 2\ p. 129-155; 349.
De s. Gennadio patriarcha Constantinopolitano
primo (t 471) Pinii svlloge bist, in AA. SS. Boll.
25. Aug. V. p. 148-155.
Tita s. Genovefae virginis Parisiorum
€t totius regni Galliae patronae (f cca.
500) antiquissima auctore anonyme.
Ausg.: ex cod. Paris, lat n° 17625 ap. C. Nar-
boy, Quel est le texte (s. Erl.-Schr.). Paris 1884.
8** mit Uebersetx. — Vita alia auctore anonyme
[Handschr. ;Cbartres, Stadtbi bl. sec. XI . n** 1 50 ;
— See. XIII. n° 192; — sec. XI. n° 193. — Lon-
don, BritMus. Harl. 2800. 7. sec.XUI. — Mont-
pellier, Un.-Bibl. n« 22. Vit SS. fol. Vol. I. f.
^. — München, k. Hofb. Cat Schmeller. 109
(Benedictbenem) 49. sec. IX. — StOmer, Stadt-
bibl. mbr. sec. XII. fol. 715. n* 1. f. 22. — Paris,
Nat-Bibl. sec. XIII. n« 5280. 5; — 5291. 7; —
sec. XII. n» 5311. 3; — sec. XIII. 5318. 7; —
sec. XIV. n' 5319. 9; — sec. XL 5324. 21; —
sec. XUL n^ 5341. 8; — sec. XIV. n<» 5346. 1 ; —
St Mart sec. XIII. n° 1. Tom. V. — ArsenalbibL
sec. Xn. n° 43. -^ BibL St Genevieve H. 2. L]
* ed. Surius, Vit SS. 3. Janr. p. 55. — *in AA.
SS. Boll. 3. Janr. L p. 143-147. — » Excerpta
ap. Bouquet, Rec. III. p. 369. 370. — Vit« alia
auctore anonymo ^ ed. Ravisius Textor, Femmes
illustres. Paris 1521. — Un AA. SS. Boll. 1. o.
p. 138-143. — 'ap. Chifflet, De concordla Bcdae
et Fredegarii. Paris. 1681. 4". — *ap. Lallemant,
Histoire de ce qui est arrive au tombeau de s.
Genevieve, depuis sa mort jusqu'ä present, et
de toutes les processions de sa chässe, sa vie,
publiee par Cbarpentier. Paris 1697 (1687?). —
' ap. Chart Köhler, !^tude critique sur le texte
de la Vie latine de s. Genevieve de Paris, avec
deux textes de cette vie. Paris 1881. 8^ CIX.
90 pa^. 6 fr. p. 5-49 {zugleich Fase. 48 der Bi-
bliotheque de T^ole des hautes etudes, . . .)
[Uebers.: ftanxös.: trad. par Lallemart. Paris
1683; wiederh. ibid. 1850. 8^. — Vita aUa
auctore anonymo ex cod. bibl. s. Genovefae ap.
Kohler 1. c. p. 49-90. — De processione reli-
quiarum a. 1206 auctore anonymo qui interfuit
*ap. Labbe, Bibl. nova L p. 662. 663. — « ap.
Bouquet, Recueil XVIII. p. 797. Dieses Stück
ist nur die 2. Hälfte eines Fragmentum de
miraculis s. Genovefae (ap. Bouquet 1. c. XXIU.
p. 136-138) u. wahrscheinlich ron Jacobus de
Dinant a® 1247 episcopus Atrebatensis verfasst;
cf. Histoire litteraii*e de la Fr. XXI. p. 584. —
Miracles de s. Genevieve k Paris (XII. — XIV.
siecles). Redaction franpaise attribuee ä Thomas
Benoist Paris 1889. 16^0. 31 pag. — Mira-
cula auctore anonymo ' in AA. SS. Boll. 1. c. p.
147-152. — 'Fragmente ap. Bouquet, Recueil
XIV. p. 235-237. — Reveiatlo reliquiarum au-
ctore Guilelmo abbate S. Thomae de Paraclito
ex cod. Bruxell. [cod. aiius Paris. n° 5333] * ohne
Kamen des Verf. in kk. SS. Boll. 1. c. p. 153. —
»ap. Bouquet, Roeueil XIV. p. 409. 410. — ^mit
d. Namen des Verf. ap. Migne, Patrolog. lat. CGIX.
p. 741 - 744. — Trat'tatas de translatione b. G-ae
virg. auctore Jacobe de Dinant [Hayidschr,:
Paris, Nat.-Bibl., lat n'^5333] Auszüge ap. Bou-
quet Lc. XXIIL p. 139-142.
Erl. - Sehr. : B a r t h ^^ 1 e m y do Boauregard, Emm. Justin,
Vie de g. (ionovievo, patronne de Paris. Paris 1852.
18 mu. 1 fr.
Beaussire, Lögende de s. Genevidve. Plancy 1850.
16 mo.
Bedouet, Zachar., Le piMorin de s. Genevieve, pa-
tronne de Paris et do la France. Paris 18<>8. 18 mo.
Brun, Madein., Vie de s. Genevieve. Paris 1839. 18mo.
— Nouv. 6dit. Rouen ISöö ; 18<>3. 18 mo.
Ciambotti, Gio. Batt., Vita miracolosa di s. Geno-
vefa, padrona di Pari^^i, con le uotitie della sim ba-
silica e badia. Roma 1G70. 4^.
Couriot, £tade sur ». (ionevieve et sor la legende
de Juilly. Paris 1H72. 8«. 76 pag.
Dolalain, fid., Lo^r'Mides hi^toriques de s. Genevieve,
patronne de Pari.«». Paris lb72. 8^. 4 fr. 25 c.
Duchesne, L., ttndo sur lavie de s. Genevieve tn
Comptos rendus d<>s s^ances de l'Acad. des inscript.
et helles - lottros. Annöe lb98. 7 avril. La vie a etS
ecriie par un conteniporain de Ckildebert I, ei nonpar
84*
1332
VITA S. GENOVEFAE VIRG. PARISIORUM — DE S. GEORGIA
«n fauuavn de» iemps ettnüngieni, eommäKruaeh a
vott/u fe mxMver. Vgl. Bibliotndque de TEcole des
cbartes. LIV. 1898. p. 209-224.
Duthozet, Pandgyriqne de s. Genevidve. Paris 1822. 8*^.
£loge OQ abr6g6 de laTie de s. QenevidvOf patxonne
de Paris , par M. T. J. . . . Paria 1889. 18mo.
Eustachiüsz. Powiesc z pienrszych wi^kow ebnes-
cianstwa. Przez tlumacza Genowefy i Koszyka kwia-
t6w. w Le82aie 1888. 8^.
Föret, Pierre, L'abbaye de Saint - Qenevidve et la
Congrogation de France; pr6c6d6 de la vie de la
patronne de Paris. Paris 1883. 2 toL S». 16 fr.
S. Oeneviöve par ses priores arrdte Attila et saave
la ville de Pans. Paris 1857. 18 mo.
Qirard, Histoire de s. Qeneviöve. Paris 1840. 32 mo.
Grandmaison-y - Bruno, Vie de s. Genevidve.
Paris 1854. 8»; «Nd. 1856. 8».
Gnenot, S. Geneviöve, sa confr^rio et ses fStes en
l'6gli8e de St. - Etienne - dn - Mont. Paris 1854. 8».
Havet, Jul., Qnestions M6rovingiennes. V. Les ori-
gines de Saint - Denis in Bibliotböqae de r£oole des
chartes. LI. Paris 1890. p. 5-62.
Histoire de s. Geneviöve, vierge, patronne de Paris,
et de son culte; pr6cM6e d'une introdoction sor
l'apostolat des vierges chr6tiennes dans l'Eglise ca-
tboliqae ; par nn serviteur de Marie. Paris 1878. 8*^.
7 fr.
Histoire littörsire de la France. XYI. Paris 1824.
p. 454. 596. Vgl. HI. 1735. p. 161; V. p. 274; XIU.
p. 598.
Jean, Histoire de s. Crenevidve. Paris 1838. 12 mo.
Jotthanneaud, Vie de s. Genovidve. Limogesl857.8^.
Eobler, Charl., £tude critiqae sor le texte de la yie
latine de s. Genevidve de Paris . . . Paris 1881. 8^.
6 fr. (= Biblioth^qne de T^lcole des hantes 6tades.
Fase. 48). Hat 29 Has. unttrtueht.
Eruscb, B., Die Fälscbang der Vita Genovefao in
Neaes Arcbiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XVHI. 1898.
p. 11- 60. Bali aid für reine Erdichtung.
: Das Alter der Vita Genovefae Und. XIX. 1894.
p. 444 - 459 , gegen Duefteane.
La lern an t. Lloge oa abrögö de la vie de s. Gene-
viof ve , patrono de Paris et de toute la France. £x-
trait du IJvre de TOffice propre de oette sainto , par
lo R. P. Lalemant , . . . cnancolier de Tuniversitö de
Paris. 3.M. Paris, Seb. Hur61663. &>.32pag. et 4fol.
Lefeuve, Cbari., Histoire des. Genevidve, patronne
de Paris. Paris 1842. 8P; ^.3«, acoomp. (Pune Hi-
stoire des reliqaos de la sainto. ibid. 1861. 8fi. 10 fr.
(16 mo. 2 fr. 50 c.).
Le Jugo, Histoire de s. Geneviöve patronne de Paris,
avec un brief recuoil des choses antiquesdelamaison.
Paris 1588. pet. 8«>.
Lemairo, H., Vie de s. Geneviöve. Paris 1812. 18 mo;
ibid. 1816. 18 mo- ibid. 1824. 18 mo.
Le Nain de Tillomont, L. S., Vie de s. Gene-
vidve . . . Prec6d6e d'une notice snr toutes los vies
de s. Gen. qui ont paru jusqu'ä ce jour. Paris 1828.
12 mo; ibid. 1826. l2mo.
Lestang, Notioes et 16gendes sur la vie de s. Ge-
neviöve. Paris 1858. 16 mo.
Lesur, Offlee de s. Geneviöve, patronne de Cuirieuz,
de Paris et de la France. Bar - le - Duc 1877.
Hassinot, Abrögö de la vie de s. Geneviöve. s. 1.
1756. 12 mo.
(Maugras, J. Fr.) Vie de s. Geneviöve. Paris 1725.
12 mo.
Montlouis, B. de, Geneviöve de Paris, suivie dela
croisade dos enfiwts , öpisodes. limoges 1861. 8P.
Narbey, C, Qael e^t le texte de la "V ie authentique
do s. Geneviöve? £tude critiqae suivie de la Vie
authentiquo et de la traduction. (Extraü du Bulletin
d'histoiro et d*arch6ologie du diocöse de Paris. 1884.
Avril.) Paris 1884. 8^. 88 pag.
Nicol 1 e , Amablo , Geneviöve et le roi paYen , ou Essai
sur r^tablissoment du christianisme dans les Gaules.
Paris 1841. 8». 6 fr.
Notice historique sur s. Geneviöve et sur son oulte
en France. Versailles 1845. 12 mo.
Petavius, D., Genovefa Parisiorum patrona latino
graecoque carmine celobrata. Paris. 1&3S. 4P.
Ponthienx, liegende do s. Geneviöve. Paris 1858.
Ponton d'Amöcourt, Vtede, Vies de saints fran9ais
ant6rieurs k l'an lOOO, traitös au point de \nie de
rarchöologie et do la g^ogrnphie historique. Fase. 1.
Sainte Geneviöve, saint Adalard. Paris 1870. 4^. Avec
1 carte. 6 fr.
Riepenhausen , Fr. und J., Leben und Tod der heu.
Genovefa ete. Frankfurt 1806. f ol.
(Sainty ves, M. B.) Vie de s. Geneviöve, patronne
de Paris et du royaume de France, suivie do Thi-
stoire de l'abbaye, de r6glise et de« reliquea de la
sainte ; le tout acoompagnö de notioes, de notes histo-
riques et critiques et de piöces justificatives. Paris
1846. 80. 576" et CXLIVpag. 7 fr. 60 o.
Trianon, B. Geneviöve, recherchea pal6ogtaphiqaes
in Bevue du monde catholique. XXXIV. 18^72. p.470.
Valentin, Vie de s. Geneviöve. Paris 1844. 8^.
Vi d i e u , Sainte Geneviöve , patronne de Paris , et soa
influence sur les destinöes de la France. Paris 1683.
40. XXIV. 413 pag., planehea. 80 fr.
Vie de s. Geneviöve, patronne de Paris, par D. 8.
Tours 1868. 12 mo. {Uebers.: italitniech vnt. d. Tit.:
Vita di 8. Genoveflfa, vergine, pastorella, patrona
di Parigi , per D.S. Libera traduz. dal francesc suILi
ediz. 18*. Monzal891. 16 mo. 262 pag. eonritraito.)
V(oisins), Abrögö de la vie de s. Geneviöve, patn»nne
de la ville de Paris et de toute la France. Paris
1805. 80.
"Wal 11 n, G., De s. Genovefa Parisiorum et totius Gal-
liae regni patrona disquis. bist. - crit. - theol. 'Witte-
bexTg. 1723. 40. 276 pag.
Zy eie swietöy Genowefy napisane azczegölnie dla ma-
tek i drieci i wszystkich enotliwych . . . z niemitx-ki
. . . ego przetlömaczone przez pewnego Xiedza Di&-
cezyi. w Chelmnle i w Toruniu 1835. 8^.
Translatio s. Gentiani martyris in mon-
asterium Corbeiense (f cca. 890. 8. Mai)
auctore monacho Corbeiensi anonymo.
Äusg, : ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. 8ae<x
IV. 2. p. 487-489.
Yita s. Gentilis Ravennatis viduae (f
1530) auctore Seraphino Firmano.
Italice.
Ausg.: latine versa a Phil. Zoutaeo in AA.
SS. Bell. 28. Janr. IL p. 910-914, — Alia vita
ex Hier. Rubel historia Ravenn. * ed. Suriiis, Vit
SS. 28. Janr. — » in AA. SS. BoU. 1. 1. p. 914. 915.
De s. Gentio mart in Bispania in AA. SS.
Boll. 29. Mai. VII. p. 16.
De 8. Gentio solitario Bausseti in Carpentora-
ctensi Galiiae dioecesi in AA. SS. Boll. IG. Mai.
m. p. 627.
JBrl. - Sehr. : Olivior^ J. H., Grande yie de saint Gros,
laboureur et solitaire. Nouv. 6dit. augmenbSc d'uoe
notice sur Baucet- Saint- Gens etc. par J. L. Promp-
sault. Notre - Dame - de - L6rins 1877. 12 mo.
Yita s. Genulphi episcopi apad Bituriges
in Gallia (saec. III) auctore anonymo (saec.
IX). Libri IL
Ausg.: ex duob. vett. mss. in AA. SS. BiM.
17. Janr. 11. p. 82-91. — Alia vita auctore ano-
nyme ibid. p. 92-97. — Miracula auctore Bene-
dictino anonymo ^unt. d. Tit.: Excerpta histor.
ex libro U ap. J. a Bosco, Bibliotbeca Flona-
censis. ü. Lugduni 1605. p. 25-64. — *wiederk.
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 97-107; — » ap. Du-
chesne, Eist. Franc, scr. III. p. 455-465; —
^unt,d, TiL: Translatio, sed aptius tiL mira-
culorum ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. IV. 2.
p. 226-237. — * Bruchstücke ap. Bouquet, Rec.
V. p. 469. 470; VI. p. 330. 331; VU. p. 377.
378; IX. p. 144. 145; X. p. 361. — «Auszüge ed.
Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1204
-1213.
Do 8. Georgia virg. Deo devota Claromonte m
GaUia in AA. SS. BoU. 15. Febr. U. p. 825.
VITA S. GEOROn CHOZEBITAE — ACTA S. GEORGII MEGALOMARTYMS 1333
Tita s. Georgii Chozebitae conf. et mon-
achi (saec. Vfi) auctore Antonio eins
discipulo.
Ausg. : graece et lat in Analect. Bolland. YII.
1888. p. 97-144; p. 336-359. — Miracula b.
Tirg. Mariae in Choziba auctore eodem gr. et lai
Md. p. 360-370. — Nota ibid. VÜI. 1889. p.
209. 210.
Historia ss. Georgii diaconi, Aurelii,
Felicis, Nataliae etc. martyrum Cordubae
in Hispania a. 852. Ex s. Eulogii archi-
episcopi Toletani Memoriali Sanctomm
lib. 2. cap. 10.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 27. Jul. p. 337.
— » in AA. SS. BoU. 27. Jul, VI. p. 451 -458. —
Translatio ss. Georgii monachi, Aurelii
civis Cordubensis et Nataliae uxoris eius
mart ex urbe Gorduba Parisios lib. I et libri II
de eorum miraculis auctore Aimoino monacho
S. Germani a Pratis ^ in Aimoini histor. Franc,
ed. J. Du Breul. Paris. 1603. fol. — • ap. Du
Breul, Sapplem. antiquitatuin urbis Parisiacae.
Paris. 1614. 4^ p. 40-47; miracula in translat
facta p. 47-57. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. 8.
Ben. saec. IV. 2. p. 45-58. — *wiederh. in AA.
SS. BoU. 27. Jul. VI. p. 459-469. — *ex Mabü-
lonio ap. Migne, Patrolog. lat. CXV. p. 939-960.
— * Bruchstück ap. Bouquet, Recueil VII. p. 353-
356. — Hymnus de ss. G-o, Au-o et socüs mart
in Analect Bolland. V. 1886. p. 384.
Erl. - Sehr. : Ebert , Adf., AUgein. Geschichte der Lito-
ntar des HittolAlten. II. 1880. p. ä55. 8ö6.
Tita s. Georgii episcopi Amastreni (760
— 806) in Paphlagonia auctore anonymo.
Geschrieben vor 842.
Ausg.: ex ms. graeco latine redd. in AA. SS.
BoII. 21. Febr. ÜI. p. 269-279.
Erl.- Sehr. ; Yas s i 1 i e v s k i , Fragments nisso - byzantins
in Revue de Tinstnictioii publique. 1878. F6vr. et
mars (Vie de s. Georges d'AiDastris , donl le texte gne
[Paris, Nat. -Bibl.J nete eneore inedit).
Vita s. Georgii episcopi Suelli in Sar-
dinia (f 1117) auctore Paulo...
Atisg.: ex ms. antiquo in AA. SS. Bell. 23.
April. III. p. 215-218. — De cultu s. Georgii
Suelli in Sardinia. Ex libro Dimae Serpi ibtd.
p. 992-996. — Encomium s. G-i ex Johanne
Area de sanctis Sardiniae ibid. p. 214. 215.
Martyrium ss. Georgii, Johannis, Ju-
liani et sociorum seu De sexaginta mar-
tyribus Hierosolymitanis sub Saracenis
cca. a. 723. Primum syriace scriptum,
dein graece versum.
Atisg. : ex graeca vers. latine in A A. SS. BoU.
21. Oct IX. p. 360-362. Cf. de Buckii commentar.
praevius ibid. p. 358-360.
Acta s. Georgii Limniotae martyris (f
cca. 730) in tractu montis Olympi, auct
aoonymo synchrone.
Atisg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 24. Aug.
IV. p. 842 c. comm. Pinii.
Acta s. Georgii megalomartyrie Lyddae
seu Diospoli in Palaestina.
Der h. Oeoiv ist ohne Zweifel ein orientalischer Mlr-
trrer aas der Zeit Constanttns , jedoch kann die Zeit seines
Martyrinms nicht festgestellt werden. Ob er von Chorg von
Capfaukmen verschieden sei, harrt noch des Beweises.
Ausg.: ut extant ap. Lipomanum et Surinm
(Vit SS. 23. April, p. 273) interprete Fr. Zino ex
ms. graeco in AA. SS. BoU. 23. April. III. p. 117-
123. — MuQTVQiov ToO fl(yalo^uttQTVQos reaiO'
yCovy ex bibl. Medic. Florentiae ms. ^ibid. IH.
append. p. ix-xv. — MaQxvQiov toO fi^yako^
äuQTVQo^ xa\ TQOTtaioffoQov r. auctore Simeone
[etaphraste, ex bibl. Yatic. ms. ibid. p. xv-
XX. — Eneomlum s. Georgii auctore Gregorio
Cyprio patriarcha CP., ex ms. graeco Yatic. ibid.
III. p. 123-131. — ToO jiaTQutQxov, Kovanxv-
TivovTiöitfog KvQOv FqtiyoqCov toO KvnQfov
Xöyog ftg t6v fi. retoQyiov ex ms. Yatic. ibid.
III. append. p. xxy-xxxiv. — Miraciila s. G-i
ex ms. Yatic. interprete Petr. Possino ibid. III.
p. 136-141. — Miraeala alia ex variis coli, a
Papebrochio ibid. p. 142-152. — Passio s. G-i
hrsgb. von Wilh. Arndt in Berichte über die
Yerhandl. der kgl. säcbs. Gesell seh. d. Wiss. zu
Leipzig. Phil.-hist. Classe. 1874. Heft 1.2. — zy*i}-
yriaig 7t€Ql ToO TittQa&o^ov d-av/naTog toO äy(ov
fi. r. in AA. SS. BoU. 1. c. III. append. p. xxxy-
XXXIX. — SaOf^a üreQov ibid. p. xxxix-XLn. —
Patrociniums. G-i ex variis coUegit Papebroch
ibid. p. 152-163. — Translatio s. G-i auctore
Hilarione et ex ms. Aquicinct. ibid. III. p.l32-
136. — Aöyog lajoQtxog FQriyoQfov toÖ cTf-
xanolfrov ntivv t}<fi(XifjLog xuX ylvxvratog xarä
noXXa 7t(Ql onmaiag ijv rig 2^(tQQ€ixr}vog nork
iSo)v [Iv T^ jzttva^nTtt) vtUi} toO Ay(ov rttoQytov]
ex graeco -latina editione Fr. Isidori et ms. ibid.
in. append. p. xlii-xlv. — *AvSq(ov uQxi^ni-
axonov KQrjrrjg xoO *IiQoaoXvfji(TOu iyxtüfiiov iig
Tov (iyiov fAfyakofittQTVQa FfotQyioVf ex ms. Yatic.
ibid. III. append. p.xx-xxv. — Zacharias epi-
scopus: Sermo de s. Georgio ap. Pez, Thes. anecd.
IV. 2. p. 15-24. — De s. Georgio ex cod. Na-
murc. n^ 2 in Analect. Bolland. I. 1882. p. 615-
617; ef. p. 488. n« 21.
Ert.-Sehr.: Abraham a S. Clara, Morcks wol Soldat!
Das ist: Die Qlori von dem heil. Ritter Ooor^o,
schnldige Lobred . . . Wienn 168U. 8P. 56pag.
Biraf^hi, Gins., S. Qiorgio martire della Cappadoda:
cenni intomo alla sua vita e al suo colto. Milano
1889. 24 mo. 45 pag.
Badge, Em. A. Wallis, The martyrdom and miraclea
of Saint George of Cappadocia. The coptic texts
edited with an eoglish translation. London 1888. 9^.
XL. 331 pag.
Frick, Ck>nr. Dan., Dissertatio de s. Georgio eqnite
ac martyre. lipsiae 1693. A^.
Goerres, Der Ritter S. Georg in der Geschichte , Le-
gende und Konst in Zeitschrift für wissenschaftliche
Theologie. XXX. 1887. Heft 1.
V. Gutschmid, Ueber die Sage vom heil. Georg, als
Beitrag zur iranischen Mythengeschichte in Berichte
ttber d. Yerhandl. der k. sAchs. Ges. der 'Wissensch.
zu Leipzitf. Phil.-hist. Cl. 1861. Heft 2. 8.
Hebor, Fh., Die vorkarolingischen christl. Glaubens-
helden am Rhein. Frankfurt a. M. 1858. p. 278-283.
H e y 1 in , Pet., Historie of that famous saint and soul-
dier of Jesus Christ, saint George of Cappadocia.
London 1631. 40; ibid. 1638. 40.
Historyof that famous saint and soldier saint George
of Cappadocia. London 1661. 4^. Pamphlet, weld^
sich auf die vorhergehende Schrift hexieht.
1334
TRANSLATIO S. GEOEGH MONACHI — VITA B. ÖERANNl
History of saint George , the üutitatioii of the noble
Order of the Garter and a catalogue of all the knights
nntil 1661. London 1661. 4^.
Enoop, 0., Der heil. Georg in der pommerechen Volka-
sage in Baltische Stadien. XXxTY. Stettin 1884.
p. 248-253.
Lowick, Thom., History of the lifo and martyrdom
of Saint George. London 1664. 4P.
Martyrdom of saint George of Cappadocia, titalar
patron of England , and of the most noble Order of
the Garter. London 1614. 4^.
Milner, John , Historical and critioal inqoiry into the
existence and character of s. George , patron of Eng-
land. London 1795. 8*^.
Neu , Joh., Dissertatio de eqtdte b. Georgio. Tubingae
1716. 40.
Paschins, Joh.^ Dissertatio de b. Georgio martyre.
Witteberg. 1685. 4«.
Fapebroch, Gommentar. praevina in AA. SS. BoU.
1. c. p. 100-117.
de Ring, Quelques noteä sur les lögendes de saint
George. Nonv. Edition. Strasbourg et Paris 1852. BP.
14 vag.
Ughl, Luigif II culto di san Giorgio presse i Ferra-
resi. Ferrara 1811. 8P.
Zarncke, Fr., Ueber den althochdeutschen Gesang
vom heil. Georg in Berichte über d. Verhandl. der
kgl. sAchs. Gesellschaft der Wissensch. zu Leipzig.
Philol. -bist. Classe. 1874. Heft 1. 2.
Translatio s. Georgü monachi etc., vid. Historia
s. Georgü diaconi.
De s. Georgio conf. episc. Antiochiae in Pi-
sidia (saec. IX) in kk. SS. BoU. 19. April. U.
p. 626. 627.
De s. Georgio episc. Mitylenae in insula Lesbo
(t cca. 816) Papebrochii dissert. in kk. SS. Boll.
7. April. I. p. 668. 669.
De s. Georgio episcopo Yiennensi in Gallia
(saec. VIII ine.) C. de Smedtii notitia in kk. SS.
Boll. 2. Nov. I. p. 565.
De SS. Georgio palatino et Firmo sive Firmino
mari;. Nicaeae in Bithynia comment. historicus
in kk. SS. Boll. 10. Mart. IL p. 31.
De s. Georgio sacerdote monacho Yabrensi in
Aquitania (forte saec. IX) in AA. SS. Boll. 9. Jon.
n. p. 244. 245.
De s. Georgio solitario in monte Laconiae Ma-
laeo (saec. V. VI) in kk. SS. BoU. 4. April. I.
p. 326. 327.
De 8. Georgio thaumaturgo Constantinopoli
(saec. XI) in kk. SS. BoU. 23. Mart. III. p. 465.
De 8. Georgio Theophoro et thaumaturgo apud
Graecos in AA. SS. BoU. 11. Mart. II. p. 60.
De s. Georio eremita in dioecesi Anneciensi
in Sabaudia (saec. XI) R. de Buckii comment. in
AA. SS. BoU. 29. Oct. p. 34. 35.
Vita s. Geraldi, vid. auch Vita s. Gerardi u.
Vita s. Giraldi.
Yita s. Geraldi abbatis fundatoris mon-
asterii Silvae Maioris iii Aquitania (f 1090)
auctore Christiano monacho Silvae Ma-
ioris (1095).
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. sec. XIV. n®
1344; — St. Germ. sec. XIII. n^ 460.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 5. April. I. p. 423-430.
— Vita alia auctore ferme synchrone, Sylvae
Maioris monacho ^ ibid. I. p. 414-423. — *ap.
Mabülon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 877-
892. — ^imederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLVII.
p. 1023-1046. — * fragmentom ap. Bouquet, Eec.
XIV. p. 45. — Epitaphia s. G-i a Baldrico
abbate Burguliensi composita ^ap. Duchesne, Hist
Franc, scr. IV. p. 270. — ^wiederh. t« AA. SS,
BoU. 1. c. I. p. 431. 432. — Sermo de s. G-o a
Stephan© episcopo Tomacensi pro Officii pro-
prii lectionibus compositus ibid. p. 430. 431.
Erl.'Sckr.: Cirot de la Ville, Histoire de s. Gönrd,
f ondateiir et abb6 de la Grande - Sanve. 2. 6d. Bor-
deaux 1869. 18mo. 151 pag.
Mabillon, Obaervatt. praeviae in AA. SS. Ben. 1. e.
p. 866-876 (ap. Migne 1. c. p. 1008-1024).
Papebroch, Commentar. praevios in AA. SS. B<dL
1.0. p. 409-414.
Vgl. Catalogos abb. monast. Silvae Mai.
Yita b. Geraldi Bracarensis archiepi-
scopi auctore Bernaldo Bracarensi archi-
diacono, eius discipulo.
Ausg. : * ap. Baluze, MisceUan. in. p. 179-205
(ed. a. 1680. 8°). — ^wiederh. in Portugaliae monum.
I. p. 53-59.
Vita s. Geraidi comitis Aureliacensis
(f 909) auctore s. Odone Cluniacensi
(t 942). Libri 4.
Verfasst etwas nach 925 . . . Oerald ist bekannt unter
dem Namen ,Der gute Graf von AarUIac*.
Handschr.: Dijon, Un.-Bibl. n** 399. sec. XI.
8°. — Montpellier, Un.-Bibl. n<» 142. f. 182. -
Paris, Nat.-Bibl. mbr. sec. XL fol. n° 5301.1221.
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Bibliotheca Cluniacens.
Paris. 1614. fol. p. 65-114. — *ed. Surius, Vit.
SS. 13. Oct. p. 189. — « in kk. SS. BoU. 13. Oct
VI. p. 300-332. — * ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXIII. p. 639-704. — Compendium \itae
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. Y. p. 6. —
^wiederh. ap. Migne 1. c. p. 703-710.
Uebers.: französisch par Bertrand de Com-
paigne. Aurillac 1715. 8**.
Erl.-Sckr.: Berthodus, Comment. praovios in AA.
SS. BoU. 1. c. p. 277-800.
Bouange, O. M. F., Saint G^raad d'AnriUac et son
illustre abbaye. Aurillac 1871. 8^. XVI. 548 pag.;
Aurillac 1881. 85. 2 vol. SP. XIV. 577; 658 pag.
Delzons, Notice histoiique snr s. Göraud, fondatenr
de la ville et du monastöre d'Aarillac. Qennont-
Foirand 1845. 8^.
Fabricius, Bibl. med. et Inf. latinitatis ed. Mansi V.
p. 156.
Mabillon, De s. Oeraldo com. Aur. in AA. SS. o. s.
Ben. saeo.V. p.6-ll.
Foncelet in Compto rondu du 8. Congrös scientifique
Internat, des Cntholiqnes tenu k Bruxelles 1894. Tom.
V. Bnixelles 1895. 8«.
De s. 6eraldo abbate et episc. Mageoncnsi in
Hibernia (f cca. 700) Synopsis histor. ^ in AA.
SS. BoU. 13. Mart. II. p. 288-293. — «ap. Colgau,
AA. SS. Hiberniae I. p. 599.
De 8. Geraldo episcopo Matisconeusi in Gallia
(t 942) * Papebrochü sylloge hist. in kk. SS. BoU.
29. Mai. VII. p. 88. 89. — »ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. V. p. 106.
De V. Geraldo ord. canoniconun regularium
Ansedae in Lusitania (f cca. 1140) in AA. SS.
Boll. 1. Mai. I. p. 756.
Vita b. Geranni episcopi Antissiodoren-
sis (f 914) auctore anonymo.
Au^g.: * ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 438-441.
— * hiemach und ex ms. in kk, SS. Boll. 28. Jul.
DE S. GERANO — VITA B. OERARDI
1335
Tl. p. 596-599. Cf, Boschii comment. praevius
ibid, p. 593-596.
De s. Qenuio anachoreta in quadam Aegypti
insula in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 814.
Tita b. Gerardeacae Pisanae ord. Ca-
maldulensis tertiariae (f cca. 1240) vero-
similiter a confessario coUecta.
Ausg, : ex vet ms. in AA. SS. Boll. 29. Mai.
Vn. p. 165-180 c. Papebrochii commentar. prae-
vio p. 164. Cf. p. 859 et Supplement, ap. Mitta-
relli, Annales Camaldulens. V. p. 101-104.
Vita 8. Gorardi, vgl, auch Vita s. Geraldi.
Yita s. Gerardi abbatis Brouiensis(£ro9-
n€f f 959) auctore anonymo.
Geschrieben saec. XI, nach Schnitze nm 1131; nach
Heinemann ( Neues Archiv XV. 1B90. p. 593 - 596 ) knrz
nach Decb. 1038, wahrend er sie früher nm 1045 datirt
hatte.
Handsckr.: Brüssel, k. Bibl. n» 11987. chart.
saec. XV. lol. — London, Brit. Mus. Add. n®
10050. mbr. saec. XII. fol. — Mons n» 27 (8401).
mbr. saec. XII. 4^
Ausg.: * stilo mtitato ed. Surius, De prob. SS.
historiis. VI. p. 502-509. — 'ap. Mabillon, AA.
S8. o. 8. Ben. saec. V. p. 252-276; cf, observatt
praev. p. 248-252. — *wiederh, in AA. SS. Boll.
3. Oct II. p. 300-320; cf. Byei comment. prae-
vius p. 220-300. — * ed. L. de Heinemann ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 655-673. — 'Bruch-
stück ap. Bouquet, Kecueil IX. p. 123; — ^ein
anderes: Testimonium de domino Brunone ap.
Leibait., Scr. rer. Bninsv. I. p. 290.
Erl,-Sehr.: Berliöre, U., Honasticon Beiire. I. 1890.
p. 28 if. ; verxnchfut die Literatur über Gorh. ▼. Br.
cnn voUsiändigsten. — Vgl. Kerne B^nödictine. Mared-
8on8l892; p. 107-172.
Günther, P., Das Leben des h. Gerhard. Dissert.
Halle 1877. »>.
Ueinemann, L.v., Die älteren Diplome für d. Kloster
Broiaie nnd die Abfassung^szeit der Vita Gerardi in
Neues Archiv d. Gee. f. &. d. Gesch. XV. 1890. p.
592-596.
Köpke, Rnd., Kaiser Otto d. Gr. Vollondet von E.
Dümmler. Leipzig 1876. gr. ^. p. 129. 305. 306.
Schnitze, Walth., Gerhard- von Brogne nnd die
Klohterrefonn in Niederlothrinfren nnd Flandern in
Porschongen znr deutschen Geschichte. XXV. 1685.
p. 223-271 , mü Excurs über die Vita s. G -i.
S e r V a i 8 , Adolphe , Essai sur la vie do k. G^nird , abb6
de Brogne. Namnr 1885. 12mo. 129 pag. 1 fr. 25 c.
Wa ttenbach, Deutschlands ( Toschichtstjuollen . 5. Aufl .
I. 1885. p. 357. 358. U. p.4K9: 6. Aufl. I. 1893. p.387
-389.
Vgl. Notae Bronienses.
Acta s. Gerardi confessoris in castro
Gallinario dioec. Soranae in Italia (f cca.
1100) et miracula auctore incerto.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 11. Aug. U. p. 695-
698. Cf, Cuperi commentar. praevius ibid, p. 693-
695.
Yita b. Gerardi de Orcimonte abbatis
primum [i, e, 1130] in Florinis, postea
monachi apud Signiacum.
Ab ipsis monachis Florinensibas sec. XVII exarata.
— In AA. SS. Boll. ad 23. April, inter praetormissos.
Ausg.: ed. German. Morin in Studieo u. Mit-
theil, aus dem Benedict.- u. d. Cisterc. - Orden.
Jahrg. vn. Würzburg 1886. Bd. I. p. 294-304;
ef. p. 293.
Yita s. Gerardi epiecopi Chanadeneis
(Csandd) prope Danubium (Moresanae ec-
clesiae, Endlicher) in Hungaria (f 1046)
auctore anonymo.
Eandschr.: Wien, Staatsbibl. n^ 3662. sec. XV.
Ausg. : ^ ex ms. Corsendoncano (in Brabantia).
Cracoviae 1511. — * ex cod. Veneto ed. Wien.
Venetüs 1597. — • mit verändertem Stil ed. Su-
rius, De probat. SS. historiis. 24.Sept — ^wiederh,
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 628-
631. — ' besser ex cod. ms. in AA. SS. Boll.
24. Sept VI. p. 722-725. — •ap. Ign. Batthidny,
Historia episcopatus Chanadensis. 1790. 4^ —
^ ap. Endlicher, Rerum Huogaric. mon. Arpadian.
p. 205-234. — Elogium auctore Petro de Natal.
in kk. SS. Boll. 1. c. p. 725. — Lectiones de
s. Gerardo episc. et mart., ex Breviar. Strigou. ap.
Eodlicher 1. c. p. 202-204.
Erl.-Sehr.: Büdinger, M., Oesterreichische Geschichte
I. p. 424.
Harczali, Heinr., Ungarns Geschichtsqnellen. Berlin
1882. p. 24-88.
Sti Iting, Commentar. praevias in kk. SS. Boll. 1. c.
p. 713-722.
wa ttenbach, Deatachlands Geschichtsqnellen p. 320
(5. Aufl. II. 1886. p.l85; 6.Auß. II. 1894. p.209).
Yita s. Gerardi epiecopi Potentini patria
Piacentini (f 1119) auctore Manfrede
Potentino episcopo in Lucania, succes-
sore eins.
Ausg.: *ed. Ughelli, Italia sacra VII. p. 135-
138 ('ed. prima p. 178). — • ex cod. Bruxell.
8926 in AA. SS. Boll. 30 Oct. XIII. p. 467-470.
— Hymni in G-i honorem ibid. p. 470-472. Cf.
R. de Bück, Comment. praevius ibid. p. 464-467.
Yita 8. Gerardi epiecopi Tuiieneie (963
—994) et miracula auctore Widrico
ab bäte S. Apri Tullensis monasterii.
Geschrieben 1027—1049 , von geringer Bedentang.
Eandschr. : vid. Pertz , Mon. scr. IV. p. 486.
— Bern, Stadtb. n° 24.
Ausg. : * ed. Henscben in AA. SS. Boll. 23.
April. III. p. 206-213. — ^besser ap. Martene,
Thesaur. anecd. III. p. 1048. Qibt zugleich Lib.
II nüraculorum. — 'wiedei-h. ap. Calmet, Bist,
de Lon-aine I. Preuv. p. 132-164. — "* ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 490-505; ex mira-
culis p. 505-509. — * Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil XI. p. 474. — Appendix in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 213 ex chronico Senoniensi cap. 13
(ap. d'Achery, Spicileg. III). Cf p. 992.
Erl.-Schr.: De s. Gerardo episc. TuUensi, ubi de re-
stitutione coonobiomm s. Apri et s. Mansueti ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 891-896.
Fahr i ein 8, Bibl. med. et inf. latinitatis od. MansiVI.
p. 301.
Yie de s. G^rard , 6v^ae de Toni , avec des notes hi-
Btoriqnes. Toul , Rolhn 1700. 12mo.
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
U. 1886. p.li5; 6. Aufl. 1. 1893. p.377. II. p. 127. 128.
Yita b. Gerardi, fratris s. Bernardi,
monachi Claraevallensis (f 1138).
Ausg.: ex Magno Exordio ordin. Cisterc. au-
ctore Conrado monacho Claraevall., postea ab-
bate Eberbacensi in AA. SS. Boll. 13. Jun. II.
p. 700-703.
1336
VITA B. GERARDI — VITA S. GERMANI EP. AMBUNENSIS
Vita b. GerardI monachi 8. Albini Andegav.,
vid. Vita b. Girardi.
Tita b.- Gerardi solitarii tertii ordinis
s. Prancisci (f 1242) in Villa Magna prope
Morentiam per Bartholomaeum de
Queren parochum loci.
Ausg. : ex mss. italicis latine in AA. SS. Boll.
13. Mai. m. p. 247-251 ; cf. VU. p. 767 {mit Por-
trait),
Acta b. Gerardi tinctorii, fundatoris et
magistii hospitalis Modoetiae in Lombar-
dia (f 1207), inssu s. Caroli Borromaei
coUecta.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 768-776
{mit 3 Abbildungen).
Erl.'Sehr.: Lesmi, Aloss.« La vita di y. Qheiardo da
Monza. Bologna 1647. 40.
De SS. Gerardo, Gradulf o et Girberto abbatibus
Fontane! lensibns in Normannia et de v. Guntardo
abbate Gemeticensi (f a. 1031) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 3Ö1-365.
De s. Gerasimo abbate in Palaestina prope Jor-
danem (f 475) comment. historicus in AA. SS.
Boll. 5. Mart. I. p. 386-389.
De s. Gerasimo cive Laurentino in Rhegina Ga-
labriae dioec. in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 820.
De 8. Gerasimo ord. s. Basilii in Calabria ulte-
riore in AA. SS. Boll. 14. Jun. 11. p. 974.
Vita s. Geremaii = Vita s. Germari.
Passlo s. Gereonis et aliorum 318 etc.
Coloniae Agrippinae mart sub Diocletiano,
anctore Helinando Frigidi Montis ord.
Cisterc. monacho (c. 1020).
Attsg.: ^ed. Surius, Vit. SS. 10. Cot. p. 141-
143. — Un AA. SS. Boll. 10. Oct. V. p. 36-42.
— Gloria posthuma ibid. p. 42-57. — "ap.
Migne, Patrolog. lat CCXII. p. 759-772. — lu-
ven tio et elevatio s. Goreotüs in AA. SS. Boll.
1. c. p. 58-60. Cf. Byei commentarius praevius
de 8. Gereone et aliis 318; de s. Victore eius-
que sociis; item de ss. Cassio, Florentio et plu-
nbus ibid. p. 14-36 et Auctarium ad AA. SS.
Boll. tomi V. Oct. p. 19-22. — Inventio et
translatio martyris s. G-s, a Rudolphe abbate
S. Trudonis conscripta a. D. 1121 aut circiter,
*ed. Surius, De prob. SS. historiis. 24. Nov. VI.
Colon. 1575. p. 574-576. — *ap. Pertz, Mon. scr.
X. p. 330. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXUI. p. 433-438; cf. p. 219 c^ Rigolloti notae
in AA. SS. Boll. 10. Oct. Suppl. p. 28* -32*.
Erl.'Sehr.: Geschichte Über die Erbauung n. Stiftung
dor Kirche zum h. Gereon in Köln. K\An 1824 (gibt
Inschriflen der dortigen Märtyreraärge p. 40 f.).
(Kettler, J. J.) Aurei martyris, das ist: Isea ver-
güldter s. Gereon , mit seiner h. Gesellschaft , deren
Lebens- und Marter -Platz Beschreibung . . . CoeUn
1714. 8f>.
Vgl. F&ss'io 88. Cassii et Floren tii.
Vita 8. Geretrudis = Vita s. Gertrudis.
Vita s. Gerhardi = Vita s. { g«^'^
Vita b. Gerici episcopi Senonensis, vid, Vita
8. Ebbonis et b. Gerici.
Vita s. Gerii (f cca. 1270) auctoreMat-
thaeo Masio ord. erem. s. August de
Monte Sancto in Piceno.
Atisg.: ed. Henschen in AA. SS. Boll. 25. Mai.
VI. p. 159-161.
Erl.-Sehr.: Histoire litt6raire de laFranoe. XXI.1S47.
p. 689.
Vita s. Gerinf oomitis martyris, vid, Vita ss.
Leodegarii episc.
' Vita s. Gerlaci eremitae in Belgio (f
cca. 1170) auctore anonyme. Libri 11.
Atug. : in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 306-320.
— Tita alla auctore Wilhelmo Crispio ibid.
p. 320. 321.
Erl.'Sehr: Histoire litt6raire de laFranoe. XXI. 1847.
p. 579.
Acta b. Gerlandi equiüs Hierosolym.
templariorum (saec. XIII).
Ausg,: ex Italico Bosii apud Truglium in
AA. SS. Boll. 18. Jun. UI. p. 652-654. — Mira-
cula primo post inventionein semestri ibid. p.
655-665.
De s. Gerlando episcopo Agrigentino in Sicilia
(t 1101) Henschenii commentarius historicus in
AA. SS. Boll. 25. Febr. m. p. 590-593.
Erl.'S^.: Lauricella, Anton., S. Oeriando vescovo
e protettore di Girgenti. Racconto storioo. Girgeoti
1893. S2mo. 112 pag. 90 cent.
Acta s. Germanae virg. mart in prio-
ratu S. Germanae prope Barrum ad Albam
in Gallia (saec. V) auctore anonyme.
Atisg,: in AA. SS. Boll. 1. Oct. I. p. 34-36.
Erl.-Sehr.: Beanssire, Legende do sainte Oermaine.
Paris 1860. ö«>.
Blampignon, !6m., Histoire de s. Oermaine, viers:e
etmartyre, patronne de Bar-snr- Aube, d'apreoii les
doctunents, la plnpart in^its. Paris 1856. &. 240pag.
Vita s. Germani abbatis Grandivallensis
primi in dioecesi Basileensi et cca. a. 677
lancea transfossi martyris auctore Bobo-
leno presbytero et monacho.
Ausg.: Un AA. SS. Boll. 21. Febr. III. p. 263-
266. — ' wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IL p. 511-515. — 'ap. J. Trouillat, Monu-
ments de l'hist. de l'anc. eveche de Bale. I. Por-
rentruy 1852. Lex.-8°. p. 48-55 ,d'une copie vidi-
mee d'apres Toriginal ecrit par Bobolene^
Erl.'Schr.: Burckhardt, Alb., m Basler Jahrboch.
1889. 80. p. 153-157.
Ech, J., Noüoes historiones sor s. Geimain, piemier
abb6 do Montier - Orandval in Revue de ik Sai^i«
catholique. VII. Friboozff 1876.
igli, Emil, Kirchenf(es(^ichte
Karl d. Gr. Zürich 1893. gr. 8^. p. 66-68.
Egli, Emil, Kirchenges(^ichte dor Schweiz bis aaf
Friedrich, Kirchengoschichte Deatschlands. II. 1869.
p. 543.
Bettberg, Kirchengoschichte Deutschlands. II. 1818.
p. %.
Yita s. Germani de Rota episcopi et
martyris, ecclesiarum de Flammavilla et
Carteret patroni =
Yita s. Germani episcopi Ambianensts
in Gallia (saec. V) et historia translatio*
num.
VITA S. GERMANI EP. AUTISSIODOR. — VITA S. GERMANI EP. PARIS.
1337
Ausg.: ^ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 716-723
ioxta archetvpum. — * ex variis mss. tn AA.
SS. Boll. 2.Mai. I. p. 261-270; cf, VH. p.549-551.
Erl.^St^.: Corblet, J., Hagiographie da diocd§e
d' Amieos. D. Paris 1870. p. 488-522.
Histoire Utt6nire de U Fnnoe. YII. 1746. p. 161.
Pape, £. A., Yie de s. Qermain l'Ecossais oa de
Senarpwit, ^rdqne r^gioonaire et martyr. Amieiw
1866. 12mo. 12pag.
Tillemont, Mömoires del'hist eoclteiast. XV. 1711.
p. 28.
Tita 8. Germani episcopi Autissiodoren-
8i8 (t 448) per Constantinum presby-
tenim Lagdimensem, eius discipulam (cca.
480). libri 2.
CoDstantin ist nicht der Verf. der Vita, wie sie ge*
druckt ▼ortiert. Es ergibt sich die« ans einem neuerdings
erworbenen Mpt. der pariser Nat. -Bibl., weldies die in
ihr vorkommenden . aas der Vita s. Oenovefae stammenden
Interpolationen nioit enthllt. Vgl. Biblioth. de l'Kcole des
chartes. XLllI. 1882. p. 566. Nach Schoell , De ecclesiast.
Britonnm Scotoromqae historiae fontibas p. 24 - 26 wurde
sie erst saec. VI med. verfasst.
Handsehr. .-Chartres, Stadtb. sec. XI. n® 193.
— bist, du pays. sec. XII. n* 25. — Douai,
Stadtb. mbr. sec. XII. fol. n^ 791.— St Omer,
Stadtb. mbr. sec. XIII. fol. n« 716. Tom. VI. —
Oxford, Un.-BibL Bodley. n« 1174. 2641. —
Paris, Nai-Bibl. St. Germ. sec. XII. n^ 497; —
St. Martin, sec. XU. n*' 1. Tora. III. — Troyes,
sec. XL n«» 33 (cod. Bouh. 24). — Vgl Hardy,
Descript catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 47.
n« 116-162.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. bistoriis.
30. Jul. IV. (2. edit.) p. 358-369. — • in AA. SS.
Boll. 31. Jul. VII. p. 200-221. — "ex ms. Chif-
fletiano cum aliis multis collato ap. Duru , Biblio-
thecjue historique de 1' Tonne. I. Auxerre 1850.
p. 48-89. — * ap. Narbey, ]&tude critique sur la
vie de s. Germain d* Auxerre. Paris 1884. 8®. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Recueil I. p. 642.
[Uebers.: Vie de s. Germain d'Auxen*e, par le
pretre Constance de Lyon. Traduction du latin
avec une etude sur le pretre C. et une introduct.
bistor. par Andre Goulloud. Lyon 1874. 12™«.
XJI. 200 pag. 2 fr.] — Vtta eadem metrice red-
dita ab Heirico, al. Herico monacho Autis-
siodorensi (f c. 876) cum eius Epistola ad Caro-
lum Calvum. libri 6 [Handaekr.: Berlin, kgl.
Bibl. Lat. 4^ n« 148. a* 1616. — Oxford, Bodley.
n« 793 (2641). sec. XIL 8^ — Paris, Nat.-Bibl.
Lat. n<»6400. B. sec. IX. X; — n° 13757 (oHm
St. Germ. 1048). sec. IX; — n*» 17302. — Rom,
Vatic. Christ, reg. n<> 1964. sec. XI] * unt. d. Tit.:
Divi G - i quondam Altiss - s ep. vita . . . nunc pri-
mum typis excusa: authore Herico Benedictino
Altiss. (cura et stud. Petri Pesseliaei). Paris. 1543.
8®. 72 pag. — wiederh, *in AA. SS. Boll. 31. Jul.
VU. p. 221-225; — ' ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXJV. p. 1131-1208; — «. *ap. Dum, Biblio-
theque histor. U. 1866. p. 2-110. — (C/. Barth,
Adversaria XXXIV. c. 20. — Die Epistola allein
ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL p. 470). —
Miraeula s. Germani auctore eodem Heirico
sivo Herico monacho. Libri 2 [Handschr. : Pa-
ris, Nat-Bibl., cod. lat. n« 13757 (olim St. Germ.
1064). mbr. sec. IX] *ap. Labbe, Bibl. nova I.
p. 531-569. — Un AA. SS. Boll. L c. p. 255-283.
— ■ ap. Migne, Patrolog. lat CXXIV. p. 1207-
1270. — *ap. Dura, BibUoth. histor. U. p. 114-
183. — * Aaszug ap. Bouquet, Recueil III. p.
448; VIL p. 355. 356. — «ex libro U ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. XIII. p. 401-404. — De
ecclesia s. Germani Autissiod. ap. Labbe, Bibl.
nova I. p. 531. — Sermo Heirici seu Herici
mon. Autiss. in solemnitate s. G-i recitandus
' in AA. SS. BoU. 1. c. p. 284. 285. — tciederh.
»ap. Migne 1. c. CXXIV. p. 1269-1272; — «ap.
Duru L c. IL p. 189-192. — Appendix I ad
Herici librum II de mirac. s. G-i auctore ano-
nyme, ex ms. ^in AA. SS. Boll. 1. c. p. 285-287.
— Appendix II ad Herici historiam de mira-
culis s. G-i, ex variis auctoribus collecta ^ibid.
p. 287-290. — Appendix III de miraculis s.
G-i Selebiensibus auctore anonyme (ex historia
Selebiensis in Anglia monasterii ap. Labbe, Bibl.
nova I. p. 594) ^ibid. p. 290-304. — » append.
L IL m tciederh. ap. Duru l. c. U. p. 193-247.
Srl.-Sekr.: Bahr, Geschichte der römischen Liteiator
im karollng-ischen Zeitalter ]>. 111.
Boschias, Commentar. praevias m AA. SS. Boll. 1. c.
p. 184-200.
Dummler «n Neaes Archiv d. Oea. f. ft. d. Qesch. lY.
1879. p. 528-531.
Dura , Bibliographie de la vie de s. Germain d* Auxerre
par Constance . dont existe an grand nombre d'exem-
plaires mss. in seiner Bibiiothöqne histor. de l'Yonne.
1. Auxerre 1850. p. 90-99. — Bibliographie du
poeme d'Hdric ibia. II. p. 110-114. — Bibliogr. de
i'hist. des miracles de s. Germain par Höric ibtd. II.
p. 183-189. — Bibliogr. de i'appendice III aux mi-
ncles de s. Germ, par H6ric und. p. 247. 248.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 285-292.
Fabricius, Bibl. med. et infimae latinitatis. Lib.Y.
p. 325-328.
Gallia christiana. Xp. Paris. 1770. p. 262.
Ooalloud, Andr6, Etude sur le prl^tre Constance de
Lyon , vid. Äuag. Mnier n9 5 Uebereetxung.
Histoire litteraire de la France V. p. 535-543.
Lefeuve, Charl.^ Histoire de s. Germain TAuxerrois,
patron de la paroisse du Louvre et de la viile d' Auxerre.
Paris 1863. 16mo. 3 fr.
Maldonado, J. Ant., Vida de s.German, obispo anti-
siodorense, patron del Ingar de fCscalonilla. Madrid
1731. 40.
Narbey, Etude critique sur la vie de s. Germain
d'Aaxerre. Paris 1884. 8P.
Viole, DG., La vie, les vertus et les miracles du
grand s. Germain, 6veqae d'Aaxerre. Paris 1754. 4<>;
— 2. 6dit. Paris 1866. 12mo. 3 fr. 50 c.
Vita s. Germani episcopi Capuae in
Campania (f cca. 540).
Ausg. : ' ed. Mombritius, Vitae Sanct. I. p. 327.
— • ed. Michael Monachus , Sacrarium Capuanum
p. 99. — 'ex cod. Casinensi saec. XI in AA. SS.
BoU. 30. Oct. XIII. p. 363-366.
Ert. - Sehr. : Bück, B. de , Comment. praevius und. p.
358-363.
Tita s. Germani episcopi Parisiensis
(f 576) auctore Venantio Fortunato
presbytero coaevo, postea episcopo Picta-
viensi: ,Beatus igitur Germanus'.
Handschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n«» 207. 208;
— n« 7487. — Cöln, VI. 18. mbr. sec. XII. —
Middlehill (ungeord. Mpte. bei Hänel) mbr. sec.
XIII. fol. — Namur, Semin. -Bibl. n® 53. sec.
XII. — Paris, Nat.-Bibl., cod. lat. n^ 3801. sec.
XII. fol.; — n^ 5287. sec. XIII; — n« 5296. sec.
Xm. fol.; — n« 5323. sec. XIII; — n«» 5346. sec.
1338
VITA S. GERMANI EP. PARIS. — DE S. GERMANO
XIV; — n® 536.0. sec. Xu. fol.; — n^ 5568. sec.
X. 4^ — St. Germ, n^ 73. sec. XIII; — St. Germ.
11° 506. sec. XV; — St Germ, n« 507. sec. X. 4®;
— St. Germ, n® 1049" sec. XI. 4«; — St. Martin.
n° 1. Tom. VI. sec. XII. — Arsenalbibl. n^ 43.
sec. XII. — Rom, Vatic. Christ, reg. n** 581. sec.
IX. — Petersburg, kais. Bibl. F. Otd. I. n« 12.
sec. IX. — St. Gm er, Stadtb. n° 3. mbr. secXQ.
fol. 715. Vgl. B[rusch, Prooemium vor seiner Äusg,
p. IX. X. U, XXXIY.
Ätisg.: * ed. Surius, De prob. SS. historüs. 28.
Mai. UI. Colon. 1572. p. 410 («ed. 2*. p. 314). —
'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 2S4-
245. — -* in A A. SS. BoU. 28. Mai. VI. p. 778-
787. — (Appendix I de miraculis in sepultura
ex Gregorio Turon. ibid. p. 787. — Appendix
II. Selecta ex poemate 1 1 libri II per Fortuna-
tum ibid. p. 787). — * Mabillonii textus repet.
in F-i opp. ed. A. Luchi. II. Romae 1786. 4°.
p. 26-53. — ^tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat
LXXn. p. 55-80 u. 'tüiederh. ibid. LXXXVUI.
p. 453-478. — *ed. B. Krusch in Mon. Germ,
bist. Auct. antiquiss. IV. 2. 1885. p. 11-27. —
® Auszug ap. Bouquet, Recueil III. p. 443. —
La Tita e i mlraeoli di s. Germano, vescovo di
Parigi, descritti in versi da un anonimo sullo
scorcio del sec. IX e pubbl. per la prima volta
coli' epitaffio del vescovo Gozlino per cura di
Aug. Gaudenzi. Bologna 1886. 8°. 24 pag. Ist
eine Umschreibung der von Venantius Fortu-
nattis verfassten Vita. — Die Wunder bisher
unbekannt.
— Epitaphium s. Oermani per Chilpericum
regem ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 245. — 'ap. Duchesne, Histor. Franc. Script
I. p. 918. — » in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p.787.
— Miracnla ab a. 846 — 874 patrata, libri II,
auct. Aimoino monacho S. Germani de Pratis
(geschrieben 892, nicht ohne historischen Wert)
* in Jac. Mosandri append. ad Surii Vit. SS. 25.
Jul. VII. p. 597-610. — Hesser in AA. SS. Boll.
28. Mai. p. 796-805. — « ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. HL 2. p. 104-118. — * ap. Migne,
Patrolog. lat CXXVI. p. 1027-1050. — Fra-
gmentum de Normannonim gestis circa Pari-
siacam urbem et de divina in cos ultione tem-
pore Caroli Calvi reg. Franc, hieraus * ap. Du-
chesne, Histor. Franc, scr. II. p. 655-659. — *ap.
Bouquet, Rec. VII. p. 348-352. — ^unt. d. Tit.:
Narratiode Normannorum gestis . . . ap. Lange-
bek, Scr. rer. Dan. II. 1773. p. 20-25. — ''Bruch-
stück ex miraculorum parte II ed. G. "Waitz ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 9.
— Translatlo a. 755 auctore monacho Pra-
tensi anonyme synchrone ^ interpolirt u. mit ge-
ändertem Stil ed. Surius, Vitae SS. 25. Jul. VII.
Coloniae Agr. 1581. p. 594-597. — * ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 2. p. 94-104. — ^in
AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 788-796. — *Bruch-
stücke ' ap. Bouquet, Rec. V. p. 426-428; ein
anderes unt. d. Tit. : Philippus I crucem auream
expilare prohibetur miraculo pridie translationis
patrato a. 1061 (ex Mabillon 1. c. p. 122) XIV. p.
24. 25. — »> ed. G. Waitz ap. Pertz 1. c. XV. 1.
p. 5-9.
— Tnuislatio a. 846 facta, ^ sec. primaevam
narrationem ex cod. Namurc. 53 in Analect Rol-
land. II. 1883. p. 70-98. — • Bruchstück uni. d.
Tit.: Ex miraculis in Normannorum adventa
factis ed. G. Waitz ap. Peilz 1. c. p. 10-16.
Erl.-Sehr.: Daplessy, Histoire de s. Gerniain. Paris
1841. 82ino.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelaltere. II. 1880. p. 856. 8ö7.
Henschen, Comment. praevias in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 774-778.
Histoire litt6raire de la France, m. 1785. p. 310;
IV. 1740. p. 44.
Holder -Etrger, 0., Zar Translatio s. Germani m
Nenes Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XVIII. 1893. p.
274 - 281. Hiernach ist disHs. der Bibl. Vittorio Ems.
zu Rom no 841 im 9. Jahrh. im Kloster Fbrfa vef-
fasst und bietet den OrigindtUxt; später vderjxjlirU
Vgl. Wattenbach, D.'s G. 6. A. II. 1^4. p. 604. 505.
Jaillery, Jean, Vie de s. Germain. Paris 1623. Bf*.
N o t i t i a ex Gallia christiana ap. Migne , Fatrolc^. Ist.
LXXn. 5. 63-66.
Observationes praeviae ap. Mabillon i. c. p. 93-94.
0 e 1 8 n er , Lud w., lieber die sogenannte Histona trans-
lationis 8. Germani in Jahrbücher des frftnk. Beichn
anter EOnig Pippin. Leipzig 1871. Bf>. p. 601. 502. —
Das Translation^jahr des h. Germanas ibid. p. 6U3;
ef. p. 283 «f.
Pertz' Archiv XI. 1868. p. 256-260.
Wa 1 1 e n b a ch , Deatsdilands Goschich tsqaellen. 5. Aafl.
1. 1886. p. 140. 281. 426 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 114. 299. 802.
Acta s. Germani episcopi Vesontionen-
sis in comitatu Burgundiae (f cca. 407)
auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Oct. V. p. 625.
626 c. Fonsoni comment. p. 622-625.
Tita s. Germani eremitae in dioecesi
Anneciensi in Sabaudia (saec. XI).
Ausg.: e cod. ms. coenobii Talluenensis in
AA. SS. Boll. 29. Oct. XIII. p. 29-31. — De s,
Rodulpho s. 0-i fratre ibtd. p. 31-33. — De
SS. Ismio et Ismidone ibid. p. 33. 34. — De
s. BoDopari ibid. p. 34. — De s. Georio ibid.
p. 34. 35.
Erl. - Sehr. : Back, R. de , Comment. praevias &nd. p.
21-29.
Tita s. Germani hegiuneni fundatoris
monasterii Cosinitres in confiniis Thra-
ciae et Macedoniae. Graece.
Atcsg.: latine interprete Dan. Cardon in AA.
SS. Boll. 12. Mai. III. p. 162-167. — Bios xttl
noXixkCa Toö.reQ/j. tivov to ö üvürtiaa u ivo v TTfV
a^ßaafjiCttv fiovriv r^ff KoaijvfTQfjg ibid. III. ap-
pend. p. 7* -12*.
Acta SS. Germani , Faulini, Justi et Scicii
martyrum sub Diocletiano, Gerundae in
Catalonia, apocrypha.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 8. Jun. 11. p. 59-62
cum Papebrochii censiira.
Vita 8. Germani Scoti = Vita s. Germani episc.
Ambiauensis.
Do SS. Germano, Coelestino, Feiice eie. mari
in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 179.
De SS. Germano, Coelestino, Sanctina nuirt
Alexandriae in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 181.
De s. Germano episc. in Mannia sive Mona,
maris Hibernici insula (saec. V) Sollerii nontia
ex vita s. Patricii in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p.667.
DE S. GERMANO — VITA S. OERTRÜDIS ABB. NIVELLENSIS
1339
De s. Garmaiio eremita et mari in Arvernia
(t ante saec. XI) sylloge tVi AA. SS. Boll. 16. Oct
VII. 2. p. 1123. 1124.
De 8. Qemuo patriarcha Constantinopolitano
(t post 780) Henschenii commentatio in AA. SS.
BoU. 12. Mai. HI. p. 155-161. Cf. p. 681.
De 88. G«nMUio presb. , Prosdoco diac. et Va-
lentine martyribus Alexandriae in AA. SS. Bell.
29. April. III. p. 615.
De s. Germano priore et aliis tribos monachis
TalaereDsibus (f cca. 1050) ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 735-737.
De 88. QermaiiOy Theopbilo, Caesario, Vitali
... et Egrilio martyribus sub Decio Caesareae in
Cappadocia G. v. Hooffii notitia in AA. SS. Boll.
3. Nov. I. p. 603. 604.
De 8. Germanico martyre Smymae in Asia
(t 168) in AA. SS. Boll. 19. Janr. 11. p. 213. 214.
Vita s. Germari abbatis Flaviacensis (f
658?) auctore anonymo pervetusto.
Ausg. : ^ in Guiberti abb. Novigent. opera ed.
d'Achery. Paris. 1651. fol. p. 667-671. — «ap.
Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben. saec. IL p. 475-^3
('ed. Venet. p. 455-462). — *tciederh, in AA.
SS. Boll. 24. Sept. VI. p. 698-704. — »ap. Migne,
Patrolog. lat. CLVI. p. 1203-1210. — Auszug «ap.
Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 655. — *• ap.
Bouquet, Rec. III. p. 550-552. — Historia
transiationis auctore anonymo (saec. XII) ex ms.
in AA. SS. BoU. 1. c. p. 704-708.
ErL-Schr.: Uistoire litt^raire de la France. III. 1786.
p. 643; XV. 1820. p. 590.
Per i er, Comment. praevias in AA. SS. Boll. 1. c. p.
692-698.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 238. 442.
De ss. Germellna, Laetissima, Felicia ete, marty-
ribus Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 27. April,
ni. p. 488.
Vita s. Germerii episcopi Tolosae in
Gallia (f c. 560) auctore Bernardo Gui-
donis.
Ät^g. : * auctore anonyme ex ms. Tolosano in
AA. SS. Boll. 16. Mai. in. p. 592-595. Cf. VH.
p. 777. — 'ap. Douais, Saint Germier. 1890. p.
81-91, besser ah der vorhergehende Text, —
® Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 385. 386.
JEri.'Sekr.: Analecta Bollandiana. X. 1891. p. 61-63.
Douais, C., Saint Oeruier, 6veqao de Toaiouse au
6. sidcle. Examen critique de sa vie. Paris 1890. 8*^.
142 pag. 8 fr. (£!rtrait des M6moires de la Soc. natio-
nale des antiqnaires de France. Tom. 50). Biblio-
graphie de s. Germier Und. p. 128 - 134.
Histoire litt6raire de la France. VIII. 1747. p. 81:
XXI. 1847. TD. 684.
Vaissete &: Devic, Histoire g6n6rale de Langnedoc.
I. Paris 1733. fol. p. 672.
De 8. GeroMo Coloniensi pro martyre culto,
apud Cremonam in Italia (f 1241) Suyskenii syl-
loge hist. in AA. SS. Boll. 7. Oct. III. p. 955-964.
De s. Geroldo eremita et bb. TJdalrico et Cu-
none filiis oius, ord. s. Benedicti in Rhetia (saec.
X) * Papebrochii dissert. in AA.SS. Boll. 19. April.
U. p. 628*630. — » ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. V. p. 554-556.
Erl.-SdKr.: Rasch, Joh. Bapt., Geschichte St. Gerolds
des Frommen und seiner I^opstei in Vorarlberg. Nach
orkondl. ti. literar. Quellen chronoloeisch dargestellt
tn Archiv f. Österreich. Geschichte. XLIII. Wien 1870.
p. 287-372 {catok beaanders daraus abgedruckt Wien
1871. gr. &. 90pag. Jk 1.40).
Vita s. Gerontii episcopi Italicae in Hi-
spania (saec. I) metrice.
Ausg,: ap. Florez, Espafla sagrada in. ap-
pend. n* 6.
Erl.-S6kr.: Cnper« Commentarins historicns tn AA.
ss. Boll. 25. Aag. V. p. 108-110.
Oams, F., Eirchengeechichte Spaniens. I. 1862. p.
280-283.
De s.6eroiltio archiep.Mediolanensi (saecV) in
AA. SS. Boll. 5. Mai. U. p. 43. 44; cf. VII. p. 600.
De 8. Gerontio episc. Ficoclensi et mart. , Cal-
liensi in Umbria patrono (f 501) Papebrochii
commentar. in AA. SS. Boll. 9. Mai. ü. p. 461 -464.
Cf p. 845.
De 88. Gerontio et Edentio Aturi in Aquitania
in AA. SS. Boll. 6. Mai. II. p. 104.
De 8. Gertnide abbatissa I Hamaticensi [Ha-
may] prope Duacum (f 649. Dec. 6) Ghesquierii
sylloge bist.- cht. tn eiusdeni AA. SS. Belgii II.
p. 427-430.
Sri' Sehr.: L(hermite), M(art.), Histoire sacröe des
ducs et dnchesses de Donav . . . les ss. Gertrade,
Adalbalde .... fondateors de l'^grlise et du coUöge
dos chanoines de St. Am6. Douay 1637. 4^.
De b. Gertnide Ulla s. Elisabethae Thuringicae
ord. Praemonstrat. , abbatissa Aldenbergensi in
Germania (f 1297) SoUerii sylloge in AA. SS.
Boll. 13. Aug. III. p. 142. 143. Cf [Prileszky]
AA. SS. Hungariae IL 1744. p. 140-142.
De b. Gertnide Ulla s. Hedwigis ducissae Si-
lesiae, abbatissa Trebnicensi (f 1262. Dec. 30)
ap. [Prileszky] AA. SS. Hungariae II. 1744. app. 29.
De s. Gertnide eorore Karoli Magni, quae in
Franconia colitur dissertatio * in AA. SS. Boll.
17. Mart. II. p. 601-604. — *wiederh. ap. Ghes-
quiere, AA. SS. Belgii III. p. 167-170. — • ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. 718.
719 {* ed. Venet. p. 662. 663).
Erl.-Schr.: Kr ans, Joh. Bapt. Adf., Karlsburennd die
heil. Oertrudis. Historiacne Abhandlung, würzburg
18Ö8. BP. 35 pag.
De s. Gertnide senlore, alias Geretrude, vidua
= De 8. Gertrude abbatissa.
De s. Gertnide virg. mart. Valduleti [Vattx-
en-Dietäet] in Lotharingia in AA. SS. Boll. Mai.
Vn. p. 514. 515 (ed. Paris, p. 505. 506).
Vita s. Gertrtidis ab Oosten virginis
Beghinae Delphensis in Belgio (f 1358).
Ausg. : * ex ms. Ultraiectino in AA. SS. Boll.
6. Janr. I. p. 349-353. — ' stylo contracto ed.
Surius, Vitae SS. 6. Janr. VII. Colon. Agr. 1581.
p. 14-18 (I. 1618. p. 94).
Vita s. Gertrudis abbatissae Nivellensis
seu Nivialensis in Brabantia, filiae Pip-
pini I regis (f 659) auctore coaevo clerico
aut presbytero domestico.
Handschr.: Admont, Stiftsbibl. mbr. sec. XL
fol. —- Brüssel, k. Bibl. n° 7882. mbr. sec. X.
XL fol. — Co In, VI. 20. mbr. sec. XII. fol. —
Leipzig, Un.-Bibl. n**671. 2. — Montpellier,
Un.-Bibi. H. n° 55. sec. VlII. fol. max. — Mün-
1340
VITA S. GERTRÜDIS ABB. NIVELLENSIS — ACTA SS. GETÜLU
chen, Staatsb. Lat. n* 4618 (olim Benedictb. n^
118). sec. XI. 8^; — n« 18854 (oHm Tegerns. n«
854). sec. XI. 8«. — Oxford, Bodley. ii08687.
mbr. sec. XII. — Paris, Nat-Bibl., cod. lat n"
5593. sec. IX; — n«» 11748. sec. X. fol. 141; —
St Germ, n^ lCjg5. sec. XIII. — St Gallen,
Stadtb. n®566. mbr. sec. IX. X. -^ St Gm er,
Stadtb. Tom. 11. n° 716. mbr. sec. XUL fol. —
Trier, Stadtb. n» 962. fol. 85.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis.
17. Mart. II. Colon. Agr. 1578. p. 302-306 (ed. 2*.
p. 197). — 'ap. Geld, a Ryckel, Vitae s. G-is
abb. Nivellensis, Brabantiae tutelaris, narrationes
histor. Bruxellis 1637. 4^ p. 1-21. — Un AA.
SS. Boll. 17. Mart. H. 1668. p. 594-600. — * ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. 1669. p. 463-
472. — * Auszug ap. Bouquet, Recueil III. 1741.
p. 517. 518. — ® n** 3 iciederh, ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgü. in. 1785. p. 144-166. — ^ den
Text der Vita aus Cod. Montispess. «. Paris, n®
5593 als den beiden ältesten einander gegenüber-
gestellt ed. B. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr.
rer. Meroving. II. 1888. p. 453-464; ohne Gegen-
überstellung die Yirtutes quae facta sunt post
diflcessum b. G-is abb. p. 464-474. — [Uebers.:
trad. par Jos. Mege, La vie et les oeuvres de s.
Gertrude vierge et abbesse de Tordre de s. Be-
noist Paris 1687.] — Tita alia [Handschr.:
Brüssel n^ 5649-67. saec. XL XII. mbr. 8*^. fol.
10; — no 7487-91; — n« 7917] ap. G. v. Ryckel
1. c. Lovanii 1607. 4<>. p. 35-101. — Der dort
fehlende Prologua in Catalogus codicum hagio-
giiph. reg. bibl. Bruxell. I. 1. 1886. p. 595-600.
Erl.-Schr.: Asselin-Dehaisnes, A., Ittaiie snr la
chässe de s. Gertrade de Xivelles in Mdmoires lus
ä la Sorbonne. Arch^ol. 1866/67. p. 245-257.
Bonn eil , H. Ed., Die Biographien der h. Q^rtmd von
Nivelles in winrnn Die Anfänge des Karolingiechen
Haosee. BerUn 1&66. ^. p. 149-158.
Daufresne de la Ghevalerie, A., Lögendes |K)6-
tiqaos des saints. I. La perle de Nivelles, ou sainte
Gertrade , fondatrice et I. abbesse du monastdre de
Nivelles. Broxelles 1867. 12mo. 75 c.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. II.
1869. D. 341. 667-670: iiber das ÄUtr der Vita s.
Gertr. Niv.
Henschen, Gommentar. praevius in AA. SS. BoU.
1. c. p. 692-594 (ed. Paris, p. 590-592; ap. Qhes-
qnidre, AA. SS. Belgü. lU. p. 144-148).
Histoire litt6rairo de la France. IV. 1788. p. 89-41;
VI. 1742. p. 291. 292.
Krasch, Br., Praefat. vor seiner Ausg. p. 447-452.
Lelong, J., Blbliotheque historiqae de la France. I.
Paris 1768. fol. p. 1513-1519.
Pertz' Archiv VII. 1839. p. 268.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 564.
Ryckel, Geldolphusa, Vitae s. G-is abbatissae Ni-
vellensis, Brabantiae totolarls, narrationos histori-
cae. Louanij 1607. 4»; Und. 1632. 40; Bruxellis 1637.
4<> (trad. en frany. Bruxelles 1639. 12mo}.
Suietius. Com., Disquisitio chronol. de die et anno
emortuaU s. Gertradis ap. Ghesquiere 1. c. III. p.l40
-144.
: Disquisitio histor. de primis coenobii Nivellensis
institutis eorumque mutatione ibid. p. 171-193.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 122 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 129.
Tita b. Gertrudis de Wolmundstein, vir-
ginis, reclusae in "Westphalia (f Febr. 15.
saec. XII fin.).
Ausg.: ap. Strunck, "Westphalia sancta. 1. 1715.
p. 92-95.
Yita s. Genilphi martyris Trancbinii
(Dronghen) in Handria (saec. YIII med.)
auctore anonyme.
Handschr.: St. Omer, Stadtb. mbr. sec. XTTT.
n^ 716. Tom. V.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 21. Sept. Tl.
p. 259-264. — Adventus reliquiaram in mon-
asterio Trunciniensi a^ 915 (geschrieben bald WMch
1088) auctore anonyme ^ ibid. p. 264-267. —
• Brachstück ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 907.
— Miracula in AA. SS. Boll. 1. c. p. 267-270.
Cf. Suyskenii commentar. praevius ihid. p. 250-
259. — Miracula alia saec. XIV. XV in Ana-
lect. BoUand. IV. 1885. p. 203-206.
Vita 8. Genintii = Vita s. Gerontii.
Fassio s. Gervaeii diaconi mart (saec.
IV. V) in agro Cabilonensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jul. ü. p. 314-316.
De SS. Gervasio et Protasio fratribus mart Me-
diolani apud Insubres in Italia (saec. I aut II)
Papebrocbii commentarius in AA. SS. Boll. 19.
Jun. III. p. 8 1 7- 846. (7/*. J a n n i n g i append. ibid.
Jun. VI. 1. p. 209-216 et Muratorii dissert de
anno quo ss. P-i ac G-i corpora per s. Ambro-
sium fiiere inventa in eiusdem Anecdot I. Me-
diol. 1697. 4^ p. 171-177.
Erl.'Sehr.: Reliquien, Die, der hh. Gerrasios und
Protasius in Aitbreisach in Freibuiger KirchenbUtt.
1872. p. 289 ff.
Sfixius, J. A., Dissert. ad vindicandam Hediolano
SS. corpora Protasit et Oervasii. Mediolani 1708. 49.
: Possessio ss. corporum Gervasü , et Protasii mar-
tyrum Hediolano vindicata. Aocessero additamoita,
ut plurimum e mss. emta , in quibus praecipue a^tnr
de assertis Angleriae comitibus , com eonmdem chro-
nicorum fra^^mento, nunc primum in lucem edito. Me-
diolani 1719. 4^. 269pag.f praitf. et index non pagin.
— Appendix ad dissertationem apolog. pro ▼indi-
canda Mediolano ss. corporum Gerv. et Irot. anti-
quissima possessione. Mediolani 1719. 49.
Tita BS. Gervasü et Protasii, cum sennono et trans-
latione ad oppidum Bri&acn, (^uonun ossa ibidem
haben tur. An^entorati , J. Gruenmger 1505. 4^.
Tita s. Gervini abbatis Gentulensis in
Pontivo (t 1075) auctore Hariulfo mon-
acho Centulensi.
Ausg.: ex eius chron. Centul. (ap. d*Achery,
Spicil. IV) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 319-337. — Vita alia auctore Johanne
Capella (saec. XV) in AA. SS. Boll. 3. Mart L
p. 283-288 c. notis Henschenii.
Vita s. Gervini, Hariulfi in Aldenbur-
gensi abbatia Flandriae decessoris, au-
ctore Hariulfo monacho.
Ausg. : in A A. SS. BoU. 17. April. IL p. 495. 496.
Vie de s. Gery = Vita s. Gaugerici.
Vita s. Geselini = Vita s. Gotselini.
Acta SS. Getulii, Cerealis, Amantü etc.
martyrum cca. a. 124.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 10. Jun. p. 163.
— * unt. d. Tit.: Passio ss. mart. Getulii ....
cum notis Fulvi Cai*duli. Romae 1588. 12"». —
' ex mss. et Mombritio in AA. SS. Boll. 10. Jun.
IL p. 265-267.
DE B. GEZZELINO — DE S. OISLEMERIO
1341
De b. GeseHiio confeesore SIebusrodae apud
Coloniam Agrippinam Pinius in AA. SS. BoU. 6.
Aug. n. p. 172. 173.
Yita s. Gibriani presbyteri in dioecesi
Catalaunensi et Kemensi (f cca. 309) et
mlracula.
Ausg.: ex cod. Remensi in AA. SS. Boll. 8.
Mai. II. p. 301. 302. — Histoiia translationis au-
ctore Flodoardo IIb. 3. c. 9 ibid. p. 302. Vgl
p. 843 u. VII. p. 618. — Miraenla post transla-
tionem corporis in novani aream a. 1145 patrata
et a Baldewino monacho coaevo descnpta;
libri 3 in AA. SS. Boll. Mai. VII. p. 619-651. —
Appendix ex Guüielmi Marloti Histoiia Re-
mensi ibid. p. 651.
Vita Gilberti abbatis et conditoris mon-
asterii Novem fontium (f 1152) auctore
anonyme.
Ausg.: ' ap. Le Paigo, Bibliotheca Praemon-
stratensis p. 482. — * wiederh. in AA. SS. Boll.
6. Jun. I. p. 762-766.
Erl.-Sekr.: (Spilbeek, J. van) La fkmille d'an noble
crois6. Vie do s. Gilbert, fondatear de l'abbaye de
Nenfontaine , en Auvergne, de Tordre de Fr6montr6,
par J. T. S. 0. P. Bnucelles , Xamur , Paris 1890. 24aio.
66pag. 60 c.
Yita s. Gilberti fundatoris ord. Sem-
pringbamensis in Anglia (f a. 1189) au-
ctore coaevo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 570-572.
— Tita alia ex ms. Vallis Buboae etCapgra-
vio (Nova legenda fol. 156) ibid. p. 572. 573. Cf.
Henschenii comment. praev. ibid. p. 567- 570.
De s. Gilberto episc. Cathenensi in Scotia (f
cca. 1240) in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 49. 50.
Do s. Gilberto sive Oisleberto episc. Meldensi
in Gallia (f post 1000) BoUandi comment. histo-
ricus in AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 717-719.
Yita s. Gildae Sapientis [abbatis Buyens.
in Sritannia Armorica (flor. 547)] auctore
Kuyensi monacho anonyme (saec. XI).
Handsehr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 152. n*» 436-445.
Ausg. : ' ed. Job. a Bosco in Biblioth. Floria-
cens. Lngduni 1605. 8^ p. 429-463 ncieh einem
unvollständ. Mpt. — toiederh. ' in AA. SS. Boll.
29. Janr. II. p. 958-967; — » ap. Colgan, AA. SS.
Hibemiae. L Lovanii 1645. fol. p. 181. — * voll-
ständiger i. e. additis cap. 13-15 ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. 1668. p. 138-152 (ed.
Venet I. p. 130). — * ex editt. 1 et 4 ed. Th.
Mommsen in Mon. Germ. bist. Auct. antiq. XIII
(Cbronica min. HI) 1894. p. 91-106. ~ « Auszug
ap. Bonquet, Recueil III. p. 449-451; IX. p. 136.
— Tita aila auctore (ut fertur) Caradoco Lan-
carvanensi (f ante 1154) [Handsehr.: Lon-
don, Brit. Mus. Bumey. ms. 310. mbr. fol. f. 330;
— Royal ms. 13 B. VII. chart. fol. f. 20J » ed. Jos.
Stevenson ante Gildas De excidio Britann iae. Lon-
dini 1838. 8*. p. xxxi-xli; cf. praefat. p. xxvn-
XXX. — * ed. Giles in Vitae quorundam Anglo-
Saxonum. London, Caxton Society 1854. 8^ —
' ed. Mommsen 1. c. p. 107-110. — Auszug unt.
d. Tit.: De s. Gilda, abbate et oonf. ap. Gap-
grave, Nova legenda fol. 156 {wiederh. ed. OUes
1. C. 1854. 8®). Vgl. Gildai.
Yita s. Gildardi episcopi Rothomagensis
in Gallia (f post 508) et eiusdem trans-
latio Suessiones a. 838 — 840 facta.
Henscheaius haec acta velat apocrypha dospexit , itf.
AA. SS. Boll. 8. Jan. II. p. 67. n« 1. 2.
Ausg. : ^ ex cod. saec. XIII ed. L. Delisle in
append. ad Chronica Normanniae in Memoires
de la Soc. des antiquaires de Normandie. Ser. II.
tom. VIII (Caen 1851. 4^^). pars 4. p. 44-47. —
• ed. Alb. Poncelet in Analect. Bolland. VIII. 1889.
p. 393-402; translatio p. 402-405. Cf. praef. p.
389-393.
Erl.-Sdir.: Hon sehen, O., Commontar. praeYios tf»
AA. SS. Boll. 8. Jan. U. p. 67-69.
De s. GUdardo presb. Luperciaci in territorio
Nivemensi Galliae (saec. VII) Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 24. Aug. IV. p. 840. 841.
Yita s. Gilduini archiepiscopi (al.: ca-
nonici) Dolensis in Britannia (f 1077)
auctore monacho Carnotensi anonyme.
Ausg.: * ex cod. Carnotensi n® 51 (al. 1036.
7fD) ap. Ant. Du-Paz, Histoire geneal. de plu-
sieurs illustres maisons de Bretagne. Paris 1620.
p. 501. — * wiederh. in AA. SS. Boll. 27. Janr.
n. p. 791-793. — Prologus und Historia in-
yentionis et miraculorum, welche in beiden Aus-
gaben fehlen f in Analect. Bolland. I. p. 150. 151;
153-177; c/.p. 149 fF.
Vita b. Giraldi de Salis, confessoris
(t 1120) Castellariis in dioec. Pictaviensi
auctore anonyme Castellariensi monacho
cca. fin. saec. XIII.
Ausg. : * ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 989
-1014. — * wiederh. in AA. SS. Boll. 23. Oct. X.
p. 254-267. Cf. V. Heckii comment. praevius ibid.
p. 249-254.
Vita b. Girardi monachi S. Albini An-
degavensis (f 1123) ord. s. Ben.
Handsehr. : Angers, Stadtb. mbr. sec. XIV. —
Paris, Nat.-Bibl. ms. lat. n» 13092. mbr. sec. XII.
Ausg. : * ed. Marcbegay et Mabille in Chro-
niques des eglis. d'Anjou p. 93 -125; cf. p. xui. Die
Wunder sind nicht gednickt. — Epitaphium
eins ibid. p. 125. 126. — * wiederh. in AA. SS.
Boll. 4. Nov. IL prs. 1. p. 493-502. — Miracula
etc. ibid. p. 502-509. Cf. Josephi de Backer com-
ment. praevius p. 491-493.
De s. Gisela uxore s. Stephan! Hungarorum
regis, tum abbatissa (f 1095) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. VI. 2. p. 893. 894.
Erl.-Schr.: Buka, Joh., Leben der h. OiBela. Wien
1779. 8«.
Vita s. GislebertI =- Vita s. Gilberti.
De s. Gisleberto abbate Sylvae Nigrae Rigol-
loti nota in AA. SS. Boll. 10. Oct. supplem. p. 14*.
De s. Gislemerio mart. legionis ut fertur The-
baeae milite, Burgi S. Domnini in Italia Sticken
sylloge in AA. SS. Boll. 16. Sept. V. p. 313.
1342
VITA S. GISLENI — VITA S. GLODESINDIS
Vita s. Gisleni confessoris Sellensis (Ur-
sidungi al., hodie St Ouislain, Ohis-
lain, Oisleywpolis) in Hannonia (+ cca.
685).
Vita I, periit. — Vita II: ,Veneran(ius igi-
tar^ auctore anonymo, scripta non diu post a.
898 [Handschr,: Cod. Monteüsis n« 221 al. 27 vel
8401, sec. XI med.] ^ omisso prologo inseruit
Jacobus de Guisia suis Annalibus historiae illustr.
principum Hannoniae, lib. X. cap. 67-79 ed. de
Fortia d'Urban VII. p. 240-280. — ^vollständig
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 790
-796; ef. p. 788. — * wiederh. in AA. SS. BoU.
9. Oct. IV. p. 1030-1034. — * ex Mabillonio ap.
Ghesquiere, AA.SS.Belgü IV. p. 375-384. — Vita
III auctore Kainero monacho Sellensi (saec. XI)
[Handschr,: über 9 vgl. Poncelet tn AnalectBol-
land. VI. 1887. p. 213-218; cf. V. p. 210. 211]
^politiore stilo, omissis epist., praefat., capi-
tulis, nomine auctoris ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 9. Oct. p. 133 (ed. 2*). — ^partim ex
libro miraculorum {vgl. unten Miracula) ap.Ma-
billon 1. c. p. 796-800. — » ed. Alb. Poncelet in
Analeci Bolland. V. 1886. p. 212-239; — Sermo
super miracula ibid. p. 239-244; — Miracula
ibid. p. 244-288. — Vita IV: ^Sanctus Gislenus
clara^ magerer Auszug aus der vorhergehenden
Vita. Ungedruckt. — Vita V: ,Memoriam electo-
rum^ unt.d.Tit.: Homiiia de actibus et prae-
dicatione ss. patris et fandatoris nostri Ghysleni
scripta a monacho cca. a. 938 in Analect.
Bolland. VI. 1887. p. 257-270. — Vita VI, unt.
d. Tit.: Homiiia die ipsi sacro cca. 938 hal^ita
in coenobio Cellensi in Anal. Boll. 1. c. p. 271-
289. — Vita VII: , Auetor rerum' auctore Phi-
lippe Harvengt de Eleemosyna abbate Prae-
monstratensi monasterii Bonae Spei (f 1183)
[Handschr.: London, Brit. Mus. 10050. sec. XII.
— Namur, Stadtbibl. n« 76. sec. XV] ' in Phi-
lippi abbatis Bonae Spei opp. ed. Nie. Chamart.
Duaci 1621. fol. p. 766-773 als Vita s. Guilaini.
— ^ wieder h. ap. Migne, Patrolog. lat. CCIII. p.
1337-1350. — Vita VIII (metrica): ,Arcibus e
policis'. Ex cod. Hagensi Z. 68 (olim 684) mbr.
sec. XI. 8° ap. Guil. Harster, Novem vitae san-
ctorum p. 148-178. — Vita IX: ,Supplex oro'.
Poema saec. XIV conscriptum in Analect. Bol-
land. VI. 1887. p. 291-300. — Vita X. Diese
Bexeichnufig legt Poncelet in Analect. Bolland.
VI. p. 213 den 87 Versen bei, tcelche er ex cod.
Montensi 221 ibid. p. 291-294 herausgab. — In-
ventio et miracula s. G-i scripta ab anonyme
eiusdem discipulo saec.X ^in AA. SS. Boll. 9.üct.
IV. p. 1035-1037. — 2 ap. Ghesquiere 1. c. p. 385-
390. — 'Auszug • ap. Bouquet, Rec. III. p. 524.
525. — ^ ed. Hol der -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 576-579. — Officium a monachis
Cellensibus in festis s. G-i recitatum in Analect.
Bolland. V. p. 289-294. — Miracula inedita au-
ctore Rainere monacho Sellensi {cgi. oben Vita
III) ^ ap. Duvivier, Recherches sur le ITainaut
ancion. Braxelles 1866. p. 365-367. — « ed. Hol-
der-Egger ap. Portz 1. c. p. 579-585; cf. p. 1315.
— Prosa et hymni de s. G-o in Analect. Bol-
land. VI. p. 300-302.
JBfrl.'S^.: Brasseur, Phil., Aqtdla s. Gnisleoo ad
Ursidungnin praevia seu eiusdem vita, miracola et
magnalia Montibm 1644. 12mo. Enihätt p. 11-
41 eine Vita metrica b. G - i , (He eme Arbeit Brasseurs
ist, audi den 1. Theil von dessen Werk: Thoatnun
abbatiarum Hannoniae. Montibos 1643 büdsi und be-
reue früher erseMsnen war unt. d TU. :
(Brassenr, Pk.) ürsa s. Ooisleno praevia. Montibas
1636. kl. 80.
Ghesquiöre, Joh., Gomment. praevias tn AA. SS.
BelgiilV.p. 337-375.
: Gomment. praevias mi ÄA. SS. Boll. 1. c.
p. 1010-1029.
S.Guialeni episcopi Atheniensis , Hannoniae apostoli
vita et miracula Tonrnai 1734. 8^.
Histoire litt4raire de la France VI. p. 86.
Marlier, Jer., Abr6g6 de la vie de saint Ghislain.
Mens 1696. 8»; ibid. 1763. 12mo.
Poncelet, Alb., De vita s. Gisleni a Rainero mon-
acho consoripta in Analect. Bolland. VI. 1887. p.
^-256.
(Sim on , Jacq.) La vie du trds-celebre ocmfess. s. Gois-
lain , fondateur et premier abbö de la Celle des apo-
stres s. Pierre et s. Paul ditte maintenant de s. Gnis-
lain en Hainaut. Hons 1636. 8°.
Traits, Les principaux, de la vie de s.Goislain, apotre
de Haioaat. Cambrai 1863. 8P.
De Gisone episcopo Somersetensi (f
1088). Eine autobiographische Skizze.
Ausg.: ed. Jos. Hunter tn [Bistorlola de pri-
moi'diis episcopatus Somersetensis : London, Cam-
den Society 1840. kl.4°j Ecclesiastical documents:
viz. : I. A brief history of the bishoprick of Somer-
set from its foundation — 1174. London, Cam-
den Society 1840. kl. 4^ Vgl. Hardy, Descr. cata-
logue of materials. II. p. 52. n° 77.
Tita s. Giaphyrae virgin. Amaseae in
Ponte (t cca. 324).
Ausg.: ex actis s. Basilei in AA. SS. Boll.
13. Janr. Lp. 771-772.
De s. Gtisente confessore in territorio Brixiauo
(saec. IX) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 26. Jul.
VL p. 318. 319.
Yita s. Glodesindis seu Chlodesindis ab-
batissae Mettensis (f c. 609, sec, al. 830)
auctore Johanne abbate 6orziensi(f 974,
sec. al. S. Amulfi Mettensis, f 984).
Cap. 5 ist -wichtiif für die Gesch. Kaisers Lothar I.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova mss. L p. 724
-727. — » in AA. SS. Boll. 25. Jul. VL p. 210-
225. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 1087-1090. — * ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXVIL p. 211-218. — * Auszug ap. Bouquet
Recueil IlL p. 461. 462. — « interpolirt ed. Su-
rius, Vit. SS. 25. Jul. — Vita altera antiquior
auctore monacho quodam anonyme ex 4 mss. in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 203-210. — MiracnU et
historia translationis auctore Johanne abbate
Gorziensi [f 974 ; mit Nachrichten über die Klo-
sterreform des Metxer Sprengeis. {Handschr.:
Paris, Nat.-Bibl. St. Germ, n'» 1410. sec. X. Ein-
zige)] * ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p, 727-739.
— * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1.
p. 436-448. — ^ hiernach praef. et capp. 32. 45.
47. 48 ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 236-238; eine
Stelle über I^thar U u. Waldrada ihid. XXIV.
p. 506. nota. — * ap. Migne, Patrol. latCXXXVII.
p. 219-240. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rec,
Vn. p. 332. 333.
ACTA SS. GLTCERIAE — VITA S. OODEFRIDI COMITIS CAPENBERO.
1343
Bii,-Sekr.: Boschins, Comment. praevins m AA. SS.
Boll. 1.0. p. 196-208.
Fabricias, Bibl. Imt. med. a«vi ed. Mansi IV. p. 46.
Friedrich, KiichengMchichte Deutschlands. II. 1869.
p. 349.
Schnitze, Walth., War Johanne« von Oorze histor.
Schriftsteller? m Neues Archiv d. Ges. f. i. d. Oesch.
IX. p. (496-512)604.
Wa ttenbach, Deutschlands QeschichtsquelleD. 5. Anfl.
I. 1885. p. 345. 418; 6. Aufl. I. 1898. p.871.
Acta SS. Glyceriae virg. et Laodicii ca-
stodis carceris mart (f cca. 177) Hera-
cleae in Thracia.
Ausg.: » lat. ed. Surins, Vit SS. 10. Mai. p. 132
-134 (ed. 2'). — 'ex ms. graeco latine in AA.
SS. Boll. 13. Mai. III. p. 189-192. — Appendix.
Keliquiae Lemni. Unguentum ex moDumento He-
racleae distillans ibid. p. 192. 193. — "A&lria&g
Tfjg u, rkvxiQiag ibid. DJ. append. p. 12*- 15*.
Tita 8. Glyoerii episeopi = Tita s. licerii vel
Glvcerii.
De SS. Glyoario, Donato, Theiino mart apud
Graecos (f 303) in AA. SS. Boll. 23. April. III.
p. 164.
De 8. Glycario episc. Mediolani in Insubria (f
cca. 438) Perierii sylloge in AA. SS. Boll. 20. Sept
VI. p. 161-163.
Yita s. Goaris presbyteri confessoris
(saec. VI) ad S. Goarem in agro Trevi-
rensi (St Ooarsceüe) auctore anonymo,
forte subaequali.
Die Schreibart deutet nicht anf merowingriRche Zeit,
kommt nicht über das 9. Jahrh. hinaus. Wertlos.
Ausg. : * ex mss. in AA. SS. Boll. 6. Jul. II.
p. 333-337. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. II. p. 276-280. — • ap. Le Cointe, Annales
ad a. 597. n° 10. — * ap. Hontheim, Histor. Tre-
virensis diplomat. III. p. 976. — * Auszug ap.
Bouquet, Reo. III. p. 540. 541. — Vita alia et
miraeala auctore Wa ndelberto Prumiensi (flor.
cca. 839) [Handsckr.: Brüssel n* 98. mbr. sec.
XIII. fol. — Chalons, Bibl. Vit. SS. sec. XU.
4^— Dijon,Un.-Bibl.n°383.Vol.Ul. — Douai,
Stadtb. mbr. sec. XII. fol. n® 791. — St. Gallen,
Stiftsb. n° 566. — London, Brit. Mus. Harlev.
2801. 148. — Montpellier, Un.-Bibl. n« 1. Vit
SS. Vol. IL f. 13. — Oxford, Un.-Bibl. Bodley
1161: Wandelbertus in vit, s. Goar. — St Omer,
Stadtb. mbr. sec. XII. fol. 715. n" 3; — mbr. sec.
Xm. fol. n«» 716. Tom. VIL — Paris, Nat-Bibl.
n«^ 3801. sec. XH. Colb. n<» 5294. 5296 A. 5322.
5323; — St Germ. sec. XIII. n° 489; — sec. X.
n° 13764 (olim 1040); — St Mart. sec. XII. n« 1.
Tom. in. — Köln, VL 21 v. J. 1463. — Stutt-
gart, mbr. fol. max. soc. Xll. f. 9'. — AVies-
baden n° 34. mbr. soc. X. XI] * unt. d. Tit. ; Le-
genda et miracula s. Goaris edita per Wan-
delbertum diaconum ad illustr. vir. Marquardum
abb. monasterii Pnimiens. Imp<'nsis Johannis
Gisen de Nasteden art. über. magivStri It^gonda s.
G-s .... est impressa Moguntiae 1489. kl. 4°.
28 fol. — ' ed. Surius, De prob. SS. histuriis.
6. Jul. IV. Colon. 1583. p. 92-110 (=* p. 112. ed. 2';
* ed. Taurin. VIL 1877. p. 114-13S). — * ap. Ma-
biUon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p. 281-299
(miracula ibid. saec. IV. 1. p. 611). — ^ xurn
Tkeü in AA. SS. BoU. 6. Jul. II. p. 327 (mira-
cula p. 337-346). — ^ ex Mabillonio ap. Migne,
Patrolog. lat CXXI. p. 639-674. — «Miracula
et Praefat vitae ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 1. p. 362-373. — » Bruchstücke ap. Bou-
quet, Reo. V. p. 453. 454; VL p. 308. 309.
Eri.'Sekr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Mansi. VI. p. 315.
Falk, Fr., Johann Gisen von NastAtten (f 1628),
Heransgeber der Vita s.Ooaris auct. Wandelb. Prüm.
1489 m Neues Archiv d.Ges. f. ft. d. Oesch. XI. 1886.
p. 196. 196. — Nachtrag daxu von O. Schepss ürid.
XI. p. 417.
Friedrich. J., Kirchengeschiohte Deutschlands. IT.
1869. p. 220.
Grebel, AI., Gesch. der Stadt St. Goar. St. Goar 1848.
ÄUMfütharlieh behandeU.
Heber, Ph., Die vorkarolingisohen christliehen Olau-
benshelden am Rhein. Frankf. a.M. 1858. p. 190-140.
Histoire litt^raire de la France. III. 1785. n. 501.
Papebroch, Commentar. praevius in AA. SS. Boll.
I.e. p. 827-382.
Pertz^ArohivVII. 1839. p. 269; XI. 1855. p. 267.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 465. 481.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. 243. 427; 6. Aufl. I. 1893. p.268.
Yita s. Gobani presbyteri Hibemi et
mart apud sui nominis oppidum in Fran-
cia (t 670).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20. Jun. IV. p. 23-25
c. comment. praevio p. 21 -'23.
Erl.-Sehr.: Histoire litt^raire de la France. VU. 1746.
p. 661.
Yita b. Goberti ord. Cisterc. in abbatia
Yillariensi in Brabantia (f 1263) auctore
anonymo coenobü Yillariensis. Libri 3.
Atisg.: »n AA.SS.BoU. 20. Aug. IV. p. 377-395.
Cy. Dolmansii comment. praevius t'Aüd. p. 370-377.
De s. Goberto confessore Fossis in Belgio in
AA. SS. BoU. 26. Janr. IL p. 752.
De s. Gobriano seu Gibriano episcopo Vene-
tensi in Britannia minori {temp. ine.) Gar. de
Smedtii sylloge in AA. SS. Boll. 3. Nov. U. prs.
1. p. 72. 73.
Yita s. Godebertae virginis Novioduni
in Belgica secunda (-f-cca. 700) auctore ut
videtur ßatbodo episcopo Xoviomensi (f
1098).
Ausg.: * mit verändertem Stil ed. Surius, Vit.
SS. 11. April. VIL Colon. Agr. 1581. p. 270-272.
— " ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 11. April. IL
p. 32-36. — '^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CL p. 1517-1528. — ''Auszug ap. Duchesne, Bist
Franc, scr. I. p. 671; — ^ ap. Bouquet, Rec. III.
p. 578.
Erl.-Sehr.: Laffinour, Vie de s. Godeberthe, vierge
et patronne do Noyon. Noyon 1856. 18mo.
Vie de s. Godeborte, patronne do Noyon, extraite
d'un ms. latin et trad. on frany. par L. do Monti^y.
Paris 1630. \P.
Yita s. Godefridi comitis Capenbergen-
sis (t 1126) auctore anonymo — 1149:
jinestimabilem beneliciorum'.
Handsckr.: Mainz, Bibl. d. Priesterseminars,
sec. XIII.
Ausg.: * ed. Nie. Serarius. — ^wiederh. mit
sehr Tuüäreichen Anmerkungen von J. Gaman-
1344
VITA S. GODFRIDI — VITA S. GODEHARDI EP. HILDENESHEIMENSIS
sius in AA. SS. BoU. 13. Janr. I. p. 846-856. —
' hieraus wiederh. ed. Jaffe ap. Pertz , Mon. scr.
XII. p. 513-530. [Vebers,: unt d. Tit.: Leben
des h. Norbert, Erzbischofs von Magdeburg. Nebst
der Lebensbeschreibung des Grafen Gottfried von
Eappenberg . . . Nach der Ausg. der Mon. Germ,
bist übers, von Gust Hertel. Leipzig 1881. 8**
(= Geschieh tschr. d. deutschen Vorzeit. lief. 59.
XII. Jahrh. 13. Bd.) Ji 3.20]. — Vita altera {sie
ist in Versen abgefasst, wahrscheinlich von dem-
selben Verf. der vorhergehenden) ed. Gamansius
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 860-863. -- Vita tcrtla
{Oamans glaubt , dass Propst Hennann xu Cap-
penberg [1171 — 1210] der Verf. sei. Geschrieben
nach 1204) ^ ed. Surius, Vit SS. 13. Janr. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 21-26 mutato stilo. — * ed.
Gamansius 1. c. p. 857 - 860 u. wird wiederh. • ibid.
p. 1111-1113. — * ex cod. Darmstad. n** 943. sec.
XV in Romanische Forschungen hrsgb. von K.
Vollmöller. VI. Erlangen 1891. p. 435-443. —
Miracula ibid. p. 443. 444. — De eodem God-
f rido ex Vita s. Norbert! cap. 32 in AA. SS. Boll.
1. c. p. 856. 857.
Erl.'Schr.: Falk, Fr., Handschriftliches mForsdiungen
zur deutschen GoBchichte. XIV. QÖttingen 1874. p.
615-617.
Gamansius, Joa., Comment. historicos de Godefrido
tn AA. SS. Boll. 1. c. p. 884-846.
Geisberg, C, Dffi Leben des Grafen Godfiied von
Kappenberg und seine Elosterstiftun^ tn Zeitschrift
für Geschichte u. Alterthamskonde AVestfalens. XII.
(N. F. II.) Münster 1861. p. 309-373.
Hü sing, A., Der h. Gottfried, Graf von Cappenberg,
Prämonstratenser - Munch u. das Kloster Cappenberg.
Münster 1882. S». 164 pag.
Lepaige, Joh., Biblioth. ord. Praemonstr. I. 2. p.440.
Stranck, M., Westphalia sancta ed. Engelb. Giefers.
I. Paderbornae 1854. p. 103-114.
Verehrung, Die kirchliche, dee h. Gottfried von
Kappenberg in Münstersches Pastoralblatt. I. Jahrg.
Münster 1863. n^ 3.
TV^attenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 847
(5. Aufl. n. 1886. p.236; 6. Aufl. U. 1894. p.264;.
Vgl. Origo monasterii Cappenb.
Yita s. Godfridi eplscopi Ambianensis
in Gallia (1104 — 1118) auctore Nicoiao
Gallo monacho Suessionensi S. (Crispini
Bouquet) Medardi (cca. 1110). Libri 3.
Ausg. : ' ed. Surius, Vit. SS. 8. Nov. VI. p. 179
-214 (p. 209 ed. 2'). — • Auszüge ap. Bouquet,
Reo. XIV. p. 174-181.
Vita b. Godefridi presbyteri ord. Cister-
ciensis Villarii in Brabantia (saec. XII
fin.) auctore anonyme coenobii Villarien-
sis asceta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Oct I. p. 534-537.
Cf. Buei comment. praevius ibid. p. 531-533.
Vita 8. Godegrandi =» Vita s. Chrodogangi.
VitA s. Godehardi episcopi Hildeneshei-
mensis (1022—1038) prior auctore Wo If-
herio, eins aequali et discipulo, Hildes-
heimensi canonico.
Nach 1035, aber vor Godehords Tode geschrieben,
später um 1065 überarbeitet. Ungemein -wertvolles Work.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. XI. p. 164. 165.
Ausg. : zuerst ed. Pertz , Mon. scr. XI. p. 167
-196. [Uebers.: xusammen mit der Lebensbe-
schreibung des h. Bern ward deutsch von Herrn.
Hüflfer in Geschichtschreiber der deutschen Vor-
zeit. XL Jahrb. Bd. 3. Berlin 1857. 8^ Lief. 36.
— 2. von W. Wattenbach dnrchgeseh. Aufl. (= Ge-
schichtschr. der deutsch. Vorzeit. 2. Gesammtansg.
Bd. 40.) Leipzig 1892. 8°. XXI. 190 pag. Jk 2.80.]
— Tita eiusdem posterior auctore Wolfherio
[ist die um 1065 gemachte resp. vollendete lieber-
arbeitung der vorhergehenden; gui gesehrieben.
Wichtig wegen der darin enthaltenen landivirth-
schaftlichen Nachrichten. — FabriciuSy Bibl. med,
et inf. latinitatis lib. I. 364 nennt ihren Ver-
fasser Arnoldus ex canon. Herveldensi Al-
tahensis. Vgl. Vita b. Quntheri. {Handschr.:
vid. Pertz , Mon. scr. XL p. 164. Vgl. Pertz' Ar-
chiv Vn. p. 438; XL p. 304; Giesebrecht, Kaiser-
zeit. IL 1885. p. 559)] »Lipsiae 1518. 4<»; gibt nur
ein Excerpt des Buches. — * ed. Surius, Vit. SS.
4. Mai. VIL Colon. Agr. 1581. p. 362-383 (p. 55.
ed. 2*). — • ap. Brower, Sidera Germaniae a.
1616. Der Text ist besser, aber nicht genügend.
— * ed. Hensohen in AA. SS. Boll. 4. Mai. 1. p.
502-519. Supplemente zu den Lesarten ^tof. Mai.
vn. p. 581. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 396-425. — ^wiederh. ap. Leibnit.,
Scr. rer. Brunsv. I. p. 482-502. Ibxi voller Feh-
ler, — ^ ed. Pertz, Mon. scr. XI. p. 196-218. —
« ap. Migne, Patrolog. lat. CXLI. p. 1161-1230. —
• Bruchstück ap. Bouquet, Rec. III. p. 662. 663.
— Historia canonisationis s. Godehardi ab
Innocentio II facta = Translatio s. Godehardi.
— Miracula a s. Godehardo episcopo Hil-
desheim, in vita patrata et in actibus prioribus
non iudicata ^ in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 519
-521. Cf p. 793. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VL 1. p. 425-430. Cf p. 446. — » ap.
Leibnit. 1. c. I. p. 502-505. — * ap. Pertz, Mon.
scr. XL p. 218-221. — Miracula saec. XII, a.
1338. 1428 ap. Pertz 1. c. XU. p. 650-652.
— Translatio s. Godehardi a. 1132 auctore
anonyme {Handschr. : fehlen) ^ xtssammen mit
Vita s. Godehardi. Lipsiae 1518. 4°. — * wiederh,
ap. Brower, Sidera Germaniae a. 1616, mit Besse-
rungen aus einem hildesheimer Mpte. — * wie-
derh. von Henschen in AA. SS. Boll. 4. Mai. I.
p. 521-530. Cf p. 793 — u. * ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 430-446. — • ap.
Leibnit, Scr. rer. Brunsv. I. p. 505-517. — * ap.
Pertz, Mon. scr. XII. p. 639-650. — ' fragment,
(de concilio Eemensi a. 1131 celebrato) ap. Bou-
quet, Recueil XIV. p. 237. — Einige Lesarten
gab Hefischen noch in AA. SS. Bofi. Mai. VIL
p. 582.
— Versus in 1 andern s. Godehardi {Hand-
schr.: Brüssel, 8883-8894. mbr. saec. XHl)
ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 221.
JErl.-Schr.: Bresslau, H., Zur Chronologie und Kritik
der Vitae Godehardi und anderer HildesheimischerG^
schichtsquellen m Jahrbücher des Deutschen Reichs
unter Konrad II. Bd. I. Leipzig 1879. p. 353 -ä60,
gegen Lenssen.
: in Forschungen zur brandenb. und preussscheo
Geschichte. I. p. 292, übv die Abfassunffsxeü der
Vita posterior.
C o n t z e n , Die Geschichtschreiber der sftchsischenKai-
serzeit p. 1&4.
Giesebrecht, Geschichte der Ealserzeit 11. p. 530.
^2. Aufl. p. 606 sq.)
VITA S. GODELEWAE — VITA S. GONDEBERTI
1345
Kratx, J. M., Der Dom zn Hildmheim. Hildeaheim
1840. gr. 8». 8 Bde. (Dm- 3. Bd, mihäU dit Leömu-
beaeknüfmtg du h, Cfodekard.)
Lenssen, Lebr., Beitrige zur Kritik Hildeaheimer
Geschichtsqnellen des 11. Jahrb. Diseert. Tübingen
1878. iP. p.1-'^.
Lfintzel, H.A., Geschichte der DiOzese nnd Stsdt
Hüdesheim. Hüdesheiin 1858. 2 Bde. 9>.
Stenzel, Geschichte Dentschlsnds nnter den frln-
kischen Kaisern. II. 1828. p. GO-65.
Snlzbeck^Fr. Xay., Leben des h.Gotthard, BischofB
Q. Patrons der DiOoese Hildesheim. RogensborglSöS.
8». 318 pag. Jk 1.90.
AVa ttenbach. Deutschlands GeschichtsqnoUen p. 229
(ö.Aofl. II. 1686. p. 23-25; G.Aofl. U. 1891. p. 24-26).
Yita s. Godelewae yirg. et martjris (f
1070) Ghistellae dioec. Brugensis in Flan-
dria auctore Drogone monacho et sacer-
dote Ghistellensi in Flandria atque inde
ilorinorum episcopo Boloniensi Teruanae
(1031—1078).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 6. Jul. mit ge-
ändertem Stile, — * vollständig u. besser in AA.
SS. BoU. 6. Jul. n. p. 402-413 {von p. 409 an ist
di£ editio Suriana subiuncta). [Uebers.: Leven
van de h. Godelieve inaegt ende marteralesse ;
nyt de latynsche beschrijvinge van H. Drogo.
Ghendt, Bernaerdt (1639). 4^ Brügge (1770). 8°.]
— Vita alia auctior ab anonymo Ghistellensi
descripta, primum latine ibid. p. 413-436. —
Miracula ex varüs collecta ibid. p. 436-444. —
'Alles zusammen unter d. Tit.: Acta s. Gode-
levae . . . collegit, . . . illustravit Joh. Bapt. Sol-
len us. Antverpiae 1720. 4®. — Sinte Gode-
lieve. Vlaemsohe Legende uit de XI eouw, door
vrouwe van Ackere geb. Maria Doolaege. Gand
1862. 8^ o8pag.
Erl.'Schr.: Blaqnart, Vie de s. Godeleine, n6e h
^ieire-Effroy en Boalonnais, tiree de Touvrai^ latin
des Bollandistes et d'autres docoments historiques.
Bonlogne 1882. 12mo.
Histoire de St Godelive de Ghistelles. Legende da
XI sidcle , pubL par Louis de Baecker. Bruges 1849.
BP. 101 pag.: 2. 6d. Plancy 18'>4. 32mo.
Sollorias, Commentarias praevios t» AA. SS. BoU.
i.c.p. 359-402.
Vie de 8. Godeleine , n6e K Wierre - Effroy ea Bon-
lonnais. Bonlogne 1846. 18mo.
De V. Goderanno abbate Malleacensi , tum epi-
scopo Santonensi (f 1074) ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VI. 2. p. 315-317.
De b. Godesohaloo principe Sclavorum, Ep-
pone presb. et aliis clericis ac laicis martyribus a.
1066 Henschenii sylloge histor. in AA. SS. BoU.
7. Jun. II. p. 40-42.
De s. Godoaldo Senonibus in Gallia hooorato
notitia in AA. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 43. Cf. Jan-
ningi disquisitio de s. Gudwalo et Godoaldo idemne
an diversi sint ibid. Jun. VI. 1. p. 84-87.
De s. Godone abbate Augiensi in Campania (f
cca. 690. 24. Jul.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. III. 2. p. 465-467.
De 8. Godone episc. Metensi (f cca. 650) in
AA. SS. Boll. 8. Mai. II. p. 307.
Vita s. 6odoni8 abbatis Oyensis in dioe-
cesi Oalliarum Trecensi (f c. 690).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 26. Mai. VI. p.
444-446. — Miracula ex Gallico Nicolai Des-
Ouerrois ibid. p. 446 c. Henschenii commentar.
Potthast, Bibliotheca hlstorlca.
praevio. — Tita «IIa ex cod. Trecensi ap. Mar-
tene, Ampi, collect VI. p. 795-804.
S!H.-Stikr. : Darras, La legende de s. Gond. Plancy 1849.
Histoire litt^raire de la France. UI. 1785. p. 618.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. ID. 2. p.465.
Yita s. Godrici eremitae in Anglia (f
1060) auctore Galfrido monacho Pin-
chalensi ord. Cisterc.
Aoszng ans dor folgenden grOssem Vita.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Mai. V. p. 70-85
ex ms. — Libellus de vita et miraculis s. G-i au*
ctore Reginaldo monacho Dunelmensi eins
aequali, auch mit d. Tit.: The life of s. Godric
of Finchale by Reginald a monk of Durham, bis
contemporany. Edited by Jos. Stevenson. Dur-
ham, Surtees Society (1847). 8®. — Cantus b.
Godrici. Vod Jul. Zupitza in Eoglische Studien.
Hrsgb. von E. Kölbing. XI. Heilbronn 1887. p.
401 £f. Cf. Henschenii comment. praevius in AA.
SS. Boll. l. c. p. 68-70.
De s. Godwino abbate Stabulensi, vid. De ss.
Sigolino.
Yita s. Goerici (seu Abbonis) episcopi
Metis in Belgica prima (f 642) auctore
anonymo.
Handsckr.: Paris, Nat.-Bibl. sec.XI.n*5294.
f. 9 ; — n» 5308. f. 59.
Ausg. : * ed. Surius , Vit. SS. 19. Sept. V. p. 342
(p. 203 ed. 2*). — » wiederh. in AA. SS. Boll. 19.
Sept. VI. p. 47. — Vita altera auctore anonymo
ex ms. Trev. ibid. p. 47-55. Cf. Clei commentar.
praevius ibid. ja. 42-46.
Erl.-Schr.: Friedrich, Kirchengeschichte Deutsch-
lands. II. 1869. p. 243.
Rettberg, Kirchengeechichte Dentschlands. I. 1846.
p. 191.
Vita b. Goerici episcopi Senonensis =* Vita b.
Gerici.
Yita s. GolH'idi de Castello ,Campus-
Aleraannus' (Oeoffroy de Champaleman)
archiepisc. Autissiodorensis 1052 — 1076
auctore Frodone canonico Autissiodo-
rensi.
Ausg.: ap. Dum, Bibliotheque historique de
l'Yonne. I. Auxerre 1850. p. 393-398.
Acta s. Gohardi episcopi et sociorum
martyrum a. 843.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 25. Jun. VI. 1. p. 244
-247.
Erl.-Sckr.: La Bordorie, Arth. de, Saint Gohard et
la crypte de la cathödrade do Nantes. Renne» 1888.
80. 4 pag.
Yita s. Golveni episcopi Leonensis in
Britannia Annorica (saec. VII).
Fabelhaft.
Ausg. : * ap. Gononum , Vitae patrum Occiden-
tis (Lugduni 1625. fol.) lib. 2. p. 85. — ^tciederh.
in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 127-129. — Appen-
dix de miraculis ibid. p. 129.
Erl.-Schr.: Histoire littoraire de la France. VI. 1742.
p. 518.
Yita s. Gondebei^i mart. Avennaci in
teiTitorio Remensi (saec. YII).
85
1346
DE S. GONDUmO — VITA B. GOTHALMI CONFESS.
Atisg. : * ex antiquis Officii proprii lectioni-
bus in AA. SS. BoU. 29. April, in. p. 622-625;
ef. p. 620. — ' ap. Colgan, AA. SS. Hiberniae. I.
Lovanii 1645. fol. p. 771.
De s. Qondttino conf. in Francia (f saec. YII
med.) R. de Buckii comment. criticus in AA. SS.
BoU. 30. Oct. XIII. p. 367-370.
Tita s. Gondulphi episcopi Traiecti ad
Mosam in Belgio (saec. YII init.) partim
suspecta.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 16. Jul. IV. p. 162. 163.
— Vita seeunda multum interpolata ibid. p. 163.
164. Cf. Cuperi comment. praev. ibid. p. 159-162.
Erl.-Sehr.: Bonn eil, H. £xl., Das Bmchstück einer
Biofi^phie Bischofs Gondolf von Mastricht in seinem
Werke: Anfänge des Karolingischen Hauses. Berlin
1866. p. 140-142.
Flament, A. J., Do wedervinding [3. sept. 1890] van
het grafmonument dor hh. Monnlphns on Gonduiphus
bisschoppen te Maastricht in do St. - Serraas Kerle
aldaar. Maastricht 1890. 8^. 90 pag.
Friedrich, Kirchengeschiclite Deutschlands. II. 1869.
p. 320.
Gnesqutöre. Sylloge hist.-critica m AA. SS. Belgii.
II. p. 2Ö0-254.
Rottberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 553.
De s. Gondulpho episc. Metis in GaUia (f 822)
Limpeni syUoge in AA. SS. BoU. 6. Sept. 11. p.
782-784.
De s. Gonerio presb. anaohoreta in Britannia
Arm. in AA. SS. BoU. 18. Jul. IV. p. 422.
Vita s. Gonsaivi Amaranthi ord. Praed.
in Lusitania (f cca. 1259) auctore Di-
daco de Rosario.
Ausg.: lusitanice scripta, sed latino versa a
Steph. Sampayo in AA. SS. BoU. 10. Janr. I. p.
640-650.
Acta ss. Gordiani et Epimachi etc. mar-
tyrum ßoraanorum (f 362).
Ausg.: ex variis mss. in AA. SS. BoU. 10. Mai.
II. p. 552. 553. — Appendix. Herum martynim
eccl. et coenieterium Romae. Sacra pignora de-
lata ad ecclesias Campidonensem, Weingarten-
sem, Pragensem ot Pnimiensem ibid. p. 553-
555. Cf. VII. p. 679.
Tita s. Gordii comitis ac centurionis,
mart Caesareae auctore Basilio Magno.
Ausg.: ' ed. Surius, Vit. SS. 3. Janr. p. 52
(ed. 2*). — • in AA. SS. BoU. 3. Janr. I. p. 130-
133. — ' ap. Ruinart, AA. primorum martynim.
Amstelod. 1713. fol. p. 510-514.
Do SS. Gordoniano, Magno, JuUo etc. mart. in
AA. SS. BoU. 2. April. I. p. 67.
Passio s. Gorgonii, vid. Passio ss. Dorothei et
Gorgonii.
Miracula s. Gorgonii martyris Nicome-
diae et translatio Gorziam, auctore Jo-
hanne abbate Gorziensi (f 974).
Enthält Nachrichten über die Klosterrefonn des Motzer
Sprenkels.
Hamlschr.: sind verloren gegangen.
Ausg. : * ap. Mabillon , AA. 88. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 206-217. — « wiederh. in AA. SS. BoU.
9. Sept. ni. p. 343-355. — ■ wiederh. ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 235. 238-247, mit einigen tce^
nigen Verbesserungen. — * Bruchstück ap. Bou-
quet, Recueil IX. p. 122.
Erl.-Sekr.: Finke, Heinr., Zur Verehrung de« h. Gor-
gonias in Minden in Zeitschrift f. vaterlftnd. [wostfäl.j
Geschichte u. Alterth. XLVll. 1. 1889 j>. 209-213.
Sacknr, £., Die Clnniacenser. U. Hallo 1894. 8<>.
p. 360.
Schnitze, Walth., War Johannes von Gorze histo-
rischer Schriftsteller ? tn Neues Archiv d. Ges. f . &. d.
Gesch. IX. p. 495-512.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqaellen . ö . Aufl.
I. 1885. p.845; 6. Aufl. I. 1893. p.370. "
Vgl. Milo Mindonensis.
Translatio s. Gorgonii martyris Turoni-
l)U8 in Galüa (f 846).
Ausg.: ' in AA. SS. BoU. 11. Mart. 11. p. 56-
59. — ' ap. Duchesne, Histor. Franc, scr. II. —
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1.
p. 591-596.
De SS. Gorgonio palatino et Firmo seu Finnino
mart. Nicaeae in Bithynia commentarius in AA.
SS. BoU. 10. Mart. II. p. 31.
Vita s. Goslini abbatis Taurini in Pe-
demontio (f cca. 561) et inventio corpo-
ris et miracula auctore coaevo anonymo.
Ausg.: ^ in AA. SS. BoU. 12. Febr. IL p. 632
- 638. — * wiederh. ap. Mabillon , AA. SS. o. s.
Ben. saec. VI. 2. p. 140-142.
De s. Gosselino episc. Meten si in Belgica I (f
460) in AA. SS. Boll. 31. Jul. VII. p. 304. 305.
Vita b. Goavini Aquicinctensis {ai An-
chinensis) abbatis (f 1166) a duobus mon-
achis eiusd. coenobii exarata (vel secufid.
Bouquetiiim auctore ut videtur Alexan-
dre eius successore [f 1174]). Libri 2.
Ausg. : * o veteribus mss. nunc prinium eAiXs\
cura Rieh. Gibboui. Duaci 1620. 8®. — * Auszug
ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 442-448.
Erl.^Sckr.: Uubenus. Comment. historicus de b. G-^-
wino abbate in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV. p. \^.a>i
-1094.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
IL 188G. p. 157; 6. Aufl. IJ. 1894. p.l76.
Passio s. Goswini (pueri et) martyris.
Fabelhaft
Ausg.: ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n^ 9397 K sec. XV) in Anecdota ex codd. hagio-
graphicis Johannis Giolemans. BruxoUis 1896.S'.
p. 22-27. Cf. de s. Goswino pu^ro mart Romae
BoUandi commentarius in AA. SS. BoU. 22. Mai,
V. p. 130.
Vita b. Gothalmi confess. in MelUcensi
Austriae Lnfer. monasterio (f cca. 1012)
auctore Bernardo Dapifero coenobii
Mellicensis monacho (f post 1878).
"Wol um 1862 geschrieben. Von Interesse für Nieder-
Oester reich.
Ausg.: * ed. Lambecius, Comm. bibl. caes. lib.
IL c. 8. p. 619-621. — • wiederh. ap. KoUar, Anal
I. p. 856-859. — ' wiederh, mit £ioten ap. Ans.
Schramb, Chronicon MeUicense p. 34 u. 251.—
**ap. Pli. Hueber, Austria ex archivis MelÜcensi-
bus illustrata. lips. 1722. fol. — ^aus dem Ort-
VITA S. GOTSEUNI — VITA S. GREGORII EP. AGRIGENTINI
1347
ginal und mit Noten ap. Pez, Scr. rer. Austr. I.
p. 109-111. — • in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p.
330. 340,
lieber 8.: zusammen mit Geschichte und
"Wunderwerke des b. Colomanni u. s. w. von
God. Deppisch. Wien 1743. fol. p. 225.
ErL'Sehr.: Caper, Commentar. praevia» in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 337-389.
Vita s. Gotselini seu Geselini eremitae
aiictore Achardo monacho Claraevallensi
(cca. 1140).
Ausg.: ed. Arn. Raisius. Duaci 1626. 12mo.
De Y. Goziino eptocopo Tullensi, vid. Acta s.
Gauzlini.
Vita s. Gradi episc. = Vita s. Grati episc.
De s. Gramatio epLsc. Metensi (f cca. 545) in
AA. SS. Boll. 25. April. III. p. 369.
De s. Gnunmatio episc. Saleiiii in rogno Nea-
pol it. (saec. VIII) Byei svlloge in AA. SS. Boll.
II. Oct. V. p. 671-674.
Vita s. Gratae virg. ut fertiir Bergomi
in Italia (f forte saec. IX) auctore Pina-
monte Peregrino de Brembate.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 4. Sept. II. p.
241-251. (7/. Stiltingii comment praevius ibid.
p. 231-241.
Er L' Sehr.: Tassis, Mar. Anrelia, Vita di s. Grata ver-
eine, regina nella Germania, poi priocipessa di Ber-
gamo e protettrice della medes. cittä. Padoval723.4<>.
Con rür.
Vita s. Grati episcopi Augustae Prae-
toriae in Pedemontio (saec. V fin.). Com-
pendium.
Ausg.: ex FeiTarii catal. SS. Italiae in AA.
SS. Boll. 7. Sept. III. p. 77. 78. Cf. Stiltingii com-
ment. praevius c. appendice de b. Gallo eiusdem
urbis episc. ibid. p. 72-77.
Erl.-Sekr.: Arnod, N. J., I^ vie de s. Grat, evesque,
confessear, patron et tutelaire du pais d'Aouste. Be-
san^on (c. 1750). S«. 32pag. Sehr selten.
B6thaZ} Pierre- Jos., Vie de s. Grat, ^veaue et pa-
tron da diücöse d'Aoste. Aoste 1880. ICmo* IX. 236
pag. L 1.
Vita s. Grati episcopi Cabilloni [Cha-
lon-sur-Saöne] in ducatu Burgimdiae
(saec. VII) auctore anonyme.
Ausg. : ex edit. Claud. Perryi in AA. SS. Boll.
8. Oct. IV. p. 286-288. Cf. Buei comment. prae-
vius ibid.p. 281-286.
Erl.-Sehr,: Histoire littöraire de la France. VU. 1746.
p. 430.
De SS. Grato diac. et Marcello subdiac. Foro-
Livii in Italia (f 400) in AA. SS. Boll. 20. Mart.
III. p. 85.
De 8. Grato episcopo Olerone in Gallia (saec. I)
Bossuei comment historicus in AA. SS. Boll. 19.
Oct. VUI. p. 440-447.
De s. Grato et aliis sex mai-t. in Africa in
AA. SS. Boll. 29. April. III. p. 616.
De s. Grato quem dicunt martyrem et de s.
ADSuto eremita, utroque culto apud Ruthenos
in Gallia Vict. de Buckii svlloge histor. in AA.
SS. Boll. 17. Oct. VIII. p. 180-182.
Acta SS. Gratiani et Feiini mart sub
Deciö Perusinorum Aronam in Insubria
translatonim apocrypha.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 25-31 ex
vet. passionali. Cf. Papebrochii comment. praevius
♦Äirf.p. 23-25.
De s. Gratiano mart. in agro Ambianensi (f
285 — 286) van Heckii svlloge histor. in AA. SS.
Boll. 23. Oct. X. p. 18-22.
Acta SS. Gratiliani et Felicissimae virg.
mart forte sub Galerio Maxim.
Ausg.: ex editione Splendiani Andreae Pen-
natii in AA. SS. Boll. 12. Aug. II. p. 728-730. Cf
Pinii comment. praevius ibid. p. 725-728.
Acta SS. Gratiniani et Feiini = Acta ss.
Gratiani et Feiini.
. De s. Gragoria virgine (saec. VI) in AA. SS.
Boll. 23. Janr. U. p. 494.
Vita s. Gregorii abbatis Calabri (Circla-
riensis [Cerchiara di Calabria] et Porce-
tensis [Burtscheid bei Aachen]) prior (f
c. 999).
Handschr.: Admont n° 24. saec. XIII. —
Heiligenkreuz n^ 12. saec. XIL — Wien, Hof-
u. Staatsbibl. n« 336. saec. XIII.
Ausg.: * ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon.
Script. XV. 2. p. 1187-1190. — ^ unter d. Tu.:
Vita s. Gr-i fundatoris et primi abbatis mon-
asterii Porcetensis prope Aquasgrani prior ex 5
codd. in AA. SS. Boll. 4. Nov. II. prs. 1. p. 463
-467. — Vita G-i abbatis Porcetensis poste-
rior (II. non. Nov.) ohne die Wunder * ed. Hol-
der-Egger 1. c. p. 1191-1199. — » tn AA. SS.
Boll. 1. c. p. 467-476. — Additamentum p. 477.
478. Cf Aiberti Poncelet comment. praevius p.
458-462.
Elogium V. Gregorii abbatis Einsidlensis (t996.
8. Nov.) historicum ap. Mabillon, AA.SS. o.s.Ben.
saec. V. p. 841-846.
Vita s. Gregorii abbatis Porcetensis == Vita s.
Gregorii abbatis Calabri
Vita s. Gregorii abbatis Traiectensis = Vita s.
Gregorii Traiectens. episc.
Vita s. Gregorii Acritensis (f cca. 820)
ex menaeis Graecorum.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 289. 290.
Vita s. Gregorii episcopi Agrigentini au-
thore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 23.
Nov. VI. p. 520-543.
Vita s. Gregorii II episcopi Agrigentino-
rum (nat 559, f cca. 630) auctore Leon-
tio monacho et praefecto monasterii s.Sa-
bae nrbis Romae (flor. cca. 680).
Ausg.: ed. Steph. Ant. Morcelli graece cum
vers. lat. ante Sancti Gregorii pontif. Agrig. libri
X explanationis ecclesiasticae. Venetiis 1791. fol.
p. XIX -ex.
85
7^*
1348
ACTA S. GREGORH EP. ARMENI — VITA S. GREGORII NAZIANZENI
Acta s. Gregorii episcopi Armeni Fiti-
veri in Gallia (f post 1000) auctore co-
aevo.
ÄU8g.: ^ in AA. SS. Boll. 16. Hart U. p. 462-
464. — 'Bruchstück ap. Bouquet, Rec.XI.p.457.
Acta s. Gregorii episcopi Armeniae (f
325-330) et ss. virginum Eipsimes, Gaia-
nae et sociorum martyrum in Armenia
raaiore, auctore Agathangelo.
Ausg,: graece et lat in AA. SS. Bell. SO.Sepi
VIII. p. 320-402. — Vita altera auctore ano-
nyme ibid, p. 402-413. C/*. Stiltingii comment.
praevius UM. p. 295-319. — Enoomiom s. G-i
auctore s. Job. Chrysostomo, latine tn Jo. Chry-
sostomi opp. XII. Paris. 1718. fol. p. 822. — Mar-
tyriam s. G-i ex Simeone Metaphraste ed.
Surius, Vit. SS. 30. Sept p. 327 (ed. 2»).
Erl.-Sekr.: Bonncoi, A. M., Istoria della vita, m«r-
tirio e miraooli di s. G - o arcivesco e primate dell'
Armenia. Roma 1717. 4P.
Tita s. Gregorii episcopi Lingonensis
(f 539/540) auctore Gregorio Turo-
nensi.
Ausg, : * in Gregorii oper. De vitis Patr. cap. 7.
— • ap. Vicent Biellovac. , Specul. histor. XXI.
cap. 53. — ' ed. Surius, Vit. SS. 4. Janr. — * in
Biblioth. PP. — * in AA. SS. BoU. 4. Janr. I. p.
168-170. Textus pessime interpolcUua. — * ed.
Br. Krusch in Mon. Germ, hist Scr. rer. Mero-
ving. I. 1885. p. 686-690.
Vita 8. Gregorii episcopi Tralectenela <= Vita
8. Gregorii Traiectens. epiäc.
Vita s. Gregorii episcopi Turonensis (f
594. Nov. 17) auctore Odone abbateClu-
niacensi (f 943): ,Omnium quidem san-
ctorum'.
Rainart hat den Abt Odo von Chmy ohne Qnmd zum
Verfasser gestempelt; ef. O. Monod, Eludes critiqnes sur
les soorces de 1 hist. Mörovingienne. Paris 1872. gr. 8^.
p. 25.
Handsckr.: Dijon, Un.-Bibl. n^'68S. AA. SS.
Vol. V. 2. sec. XUI. fol. — Montpellier, Un.-
Bibl. n« 1. Vit. SS. Vol. IV. f. 93. — Paris, Nat-
Bibl. 5308. Colb. 18. f. 270. Vgl. Hardy, Descr.
catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 203. n<> 560
-565.
Ausg.: * ohne Namen des Verf., aber aucto-
ribus clericis Turonensibus ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 17. Nov. VI. Colon. Agr. 1575.
p. 378-387 (*ed. Colon. 1581. VI. p. 419-427). —
* in Gregorii Turon. opp. ed. Ruiuart, joos^Prae-
fat. — * mit Namen des Verf. ap. Migne, Patro-
log. lat. LXXII. 1849. p. 115-126. — ' ed. H. L.
Bordier in Gregorii Tur. Libri miraculorum. IV.
Paris. 1864. p. 212-233 [üebers.: französisch vor
Histoire ecclesiast dos Francs par s. Gregoire,
trad. par Henri Bordier. Paris 1859 ff. 2 vol. 12mo.
Vide supra p. 543J. — Johannes Egidius Tu-
ronensis in vitam b. G-i Turon. archiep. ibid. p.
2,34-237.
Erl.-Sckr.: (Billardon do Sanvigny) Vie do s.QwS-
goire de Tours. Paris 178Ö. 8°.
Dupay, Achille, Vio do s.tiregoire, dveque do Tours.
Paris 1854. ö».
J6han, L. F., Les legendes veng^ee, on taiot Gre-
Soire de Tours , historion de« traditions apostoliqae»
e noB ^glises. Tonn 1871. 18mo. XI. JSZmtg.
Prioax, Stan., Gr6goire deTonrs aa ooncUeaeBraine.
Paris 1847. 8^.
Vgl. Oregorios Turonensis.
Tita s. Gregorii fbndatoris et priml ab-
batis monasterii Porcetensis prope Aquas-
grani (saec. X extr.) = Vita s. Gregorii
abbatis Galabri.
Vita s. Gregorii Magnl » Vita s. Gregorii I
papae cognomento Magni.
Martyrium s. Gregorii mart In Armenia = Acta
s. Gregorii episc. Aimen.
Yita s. Gregorii Nazianzeni (f cca. 373)
episcopi, patris s. Gregorii theologi (se-
quentis). Oratio s. Gregorii theologi in
laudem patris sui.
Ausg.: interprete Jacobe Billio in AA. SS.
Boll. 1. Janr. I. p. 21-81.
Vita s. Gregorii Nazianzeni, archiepi-
scopi Constantinopolitani (f 389) auctore
Caesare Baronio.
Ausg.: ^ coUecta ex ipsomet 8. Gregorio et
optimis quibusque scriptt ecclesiast. in AA. SS.
Boll. 9. Mai. II. p. 373-429. Cf p. 844 u, VII. p.
655-662. — *tn Baronii Epistolae nunc primum
in lucem editae. Hecens. notis illustrayit Raym.
Albericus. Romae 1760 (2 vol. 4«). Tom. 11^«. —
» als De vita 8. G-i N-i liber. Romae 1760. 4*
besonders daraus abgedruckt, (VIII.) 156 pag. —
Appendix de triplici translatione in AA. SS.
Boll. 9. Mai. IL p. 448. — Encomium in pri-
mam corp. translationem , ex ms. graeco ibid. p.
448-454. — Pars U. Translatio Oonstantinopoli
Romam ibid. p. 454-456. — Pars III. Trans-
latio ad sacellum Gregorianum ex campo Martio
in basilicam Vaticanam ibid. p. 456. — Histo-
ria translationis III ex ms. Vatic. ibid. p. 457-
459. — De brachio in Lusitania ibid. Append.
p. 845. — ^Eyxtofjiiov efg rrjv inttvo&ov toü
naTQÖg rQrjyoQfov ibid. p. 766-771. — S. Gre-
gorii Nazianzeni Carmen de vita sua. A Dan.
Gardono in soiutam orationem versum ibid. p.
429-448.
Erl.-Sekr. .* Asmu s , J. R., Gregorius von Kazianz n. sein
Verhiltnis zam Kynismas. Eine |>atri8tisch - philo-
sophische Studio in Theolog. Studien und Kiitikeo.
m\i. p. 314-339.
Baaduer, J. B., Vie de s. Grögoire de Xazianzo,
archoveqne de Constantinople, extraite de ses propres
oeavres; suivio de qaelones remarques sur divers
points de discipline ecclesiastique. Lyon et Paris
1827. 80. XXX. 464 pag.
Benoit, Alph., La date de naissance do s. Gre;roire
de Nazianze in Rovue des questions historiqnes. XXI.
Paris 1877. p. 147-157.
: Saint Gr^goiro de Nazianze, archevdque de (,'on-
stantinople et ductenr de l'^glise. Sa vie, ses oeovn^
et son epoque. Paris 1876. gr. SP. VI. 796 pag. 8 fr.
50c. — 2. 6d. ibid. 1885. 2 vol. l2mo. VI. 37§; 3f<4
pag. 7 fr.
C a s t a i n g , . Saint Grögoire de Nazianze et Penseiinie-
ment chr6tion in La Revue cathoUque. II. Botdeaiu
1881.
Dräseke, J., Gregorios von Nazianz und sein Ver-
hältniss zum Apollinarismus «n Theolog. Studien n.
Kritiken. Jahrg. 1892. p. 473-512.
VITA b. GREGORII ORD. EREMIT. — VITA S. GREGORII I PAPAE
1349
Grenier, La vie et les poMes de St. Gr^ire de
Nazianze. Paris 1868. &.
Hermant, Ood.^Vie de s.Grdgoire de Nazianxe. Paris
1676. 4«.
Lechner, J., Oratio de G r^orio Naziaazeno. Witte-
bergae 1658. 9>.
Montant, Bevne critique de qaelijaee qnestiona hi-
Btoriqoes ee rapportant k s. Gr^goire de Nazianze et
h 8on aidcle. Paris 1878. BP. 265 paff. 6 fr.
Papebroch, Commentar. praevios in AA. SS. BoU.
1. c. p. 969-373; ef. Mai. VU. p. 666-662.
Piper, Ferd., Zar Gesch. der Kirchenväter aas epi-
graphischen Quellen m Bri^ers Zeitschrift f. Kirchen-
geschichte. I. Gotha 1877. p. 210-216.
Bastelli, G.B., Descrittione della pompa et del appa-
rato fatte in Roma per la translatione del corpo di
8. Gregorio Nazianzeno dal monisterio di s. Maria di
Campo Marzo nella chiesa di s. Petro nella capella
Gregoriana. Perugia 1563. 4P.
Schubart. J. G., Dissert. de Gr^orio Nazianzeno,
cognom. Theolc^. Giessae 1721. A^.
Stilting, J.. Diseertatio de tempore natali s. Gregorii
Nazianzeni m AA. SS. BoU. Sept. III. p. i-xvui.
Theodulus, Laudatio Gregorii Kazianzem. Upsaliae
1683. 40.
Ullmann, C, Gregor von Nazianz, der Theologe.
Darmstadt 1825. 8<^. JK6; 2. Aufl. Gotha 1867. 80.
Jk 6 {koiländiaeh Rotterdam 1828. 2 vol. l2mo).
^e i 8 s ^ H., Die grossen Kappadoder Basilius , Gregor
▼on Nazianz und Greiror von Nyssa als Ezegeten.
Braunsbeig 1872. 8». IV. 209 pag.
Yita b. Gregorii ord. eremitarum s. Au-
gustini Veruculi in finibus TJrbinatium
(t 1343). Epitome.
Ausg.: ex ms. notariali in AA. SS. BoU. 4. Mai.
I. p. 5S5-537. — Appendix ex italico impresso
Caesaris Kanuccii ibid.i^.b^l. — Syntagma gra-
tianim per b. Gregorium hoc seculo impetrataram
ex iastnimentis notarialibus ibid. p. 537-548.
Tita s. Gregorii I papae cognomento
Magni (f 604) auctore anonyme: ,6rego-
rius genere Bomanus, arte philosophus'.
Von geringer Bedeutung.
Handsehr. : vgl. Hardy, Descript catalogue of
raaterials. I. 1. 1862. p. 203. n*» 560-565.
Ausg.: ed. Ganisius, Lect. antiq. VI. p. 461
(ed. nov. II, 3. p. 251-262). —Tita alia auctore
Paulo Diacono: ,Gregoriu8 urbe Romulea* —
, martiarum ' (a/ti ,gloria') [(in ihrer ursprüng-
lichen O estalt; sie unterscheidet sich durch ihren
reinen kurzem Text erheblich von der folgenden
stark erweiterten u. inierpolirien Vita desselben
Verfassers) Handsehr.: Florenz, Nat-BibL,
cod. Palat. n** 7. sec. XII; — cod. Laurent XX.
4. sec. XL XII; — XX. 1; XX. 2; XXX. sin. 1;
XXX. sin. 4; XXX. sin. 5; alle sec. XI. XU; —
cod. Riccard. n° 223. sec. XI. — Lucca, alte
Kapitelbibl. IX. 27 B. sec. XII ; — IX. 27 C. sec.
XL — Maria-Einsiedeln, Stiftsbibl. n<> 257.
sec. X. — Montecassino n*'145, die beste; n?
146; n<» 110, alle drei sec. XI. — Rom, Bibl.
Vitt. Emm. Cod. Sessorian. n® 5. sec. XI. XII; —
n« 48. sec. XI. — Bibl. Barberin. Cod. XII. 29.
sec. XII. Xm. — Vatic. Christ, reg. 22ö. sec. XI;
— n® 541. sec. XIII] hrsgb. von Hartmann Gri-
sar in Zeitschrift f. kathol. Theologie. XI. Inns-
bruck 1887. p. 162-173; ef Einleit. p. 158-162.
— Tita alia auctore eodem Paulo Diacono:
,Gregorius urbe Romana — gloria' [Handsehr.:
aufgezahlt von Bethroann in Pertz' Archiv X. p.
306] ' in AA. SS. Boll. 12. Mart, U. p. 130-136
auctore anonyme sed synchrone. — ^ in
Greg. opp. ed. Goussainville. Paris. 1675. fol. —
' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 386-
397. — ^ in Greg. opp. ed. monachi s. Ben. congr.
8. Mauri. IV. Paris. 1705. fol. p. 2-18 (^wiederh,
Venet. 1776. 4') — «. • ap. Migne, Patrolog. lat.
LXXV. p. 41-60. — Yita alia auctore Johanne
Diacono (ein sonderbarer Bericht, verfasst 872
o<fer 873). libri IV (Handsehr.: Montpellier,
Un.-Bibl. n^ 1. Vit SS. sec. XII. Vol. L f. 62. ~
Dijon, Un.-Bibl. sec. XIIL fol. n*» 341. — Paris,
Nat-Bibl. mbr. sec. XL fol. 5301. f. 49. — Char-
tres, Stadtbibl. sec. XL n» 68) * ed. Surius, Vit
SS. 12. Mart — » in AA. SS. Boll. 12. Mart. IL
p. 137-211. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. I. p. 398-496. — * in Gregorii oper. IV.
Paris. 1705. fol. p. 19-188. — *ap. Migne, Patro-
log. lat. LXXV. p. 60-242. — • Auszüge ap. Bou-
quet, Recueil III. p. 473.474; V. p.445. [üebers. :
unt.d. Tit.: La Vie de s. Gregoire-le- Grand,
traduite du latin par frere Angier, religieux
de Sainte-Frideswide, en 1212 (interessirt aus-
schliesslich die Literaturgesch. und Philologie)^
publ. pour la prem. fois par Paul Meyer in Ro-
mania XII. Paris 1883. 8^ p. 145-208]. — Mi-
raenla ss. Gregorii M. et Sebastian i Suessione in
monast s. Medardi, ex ms. Corbeiensi ^ in AA.
SS. Boll. 12. Mart. IL Append. p. 749-752. — »ap.
Migne, Patrolog. lat CXXXII. p. 621. — »Bruch-
stück ap. Bouquet, Recueil IX. p. 126. • — Ap-
pendix ex vita b. Goswini abbatis Aquicinctini
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 752. — Vie du pape Gre-
goire le Grand; legende franQaise (geschrieben
im 12. Jahrh., von Hartmann von Aue [saec. XIII]
übersetzt) publ. pour la prem. fois par Victor Lu-
zarche. Tours 1857. 12mo. XLIV. 131 pag. — Er-
fridi Versus de s. Gregorio I pp. tn Mon. Germ,
bist Poetae lat aevi Car. IL p. 686. — Grego-
rius saga ap. C. R. Unger, Heilagra manna sö-
gur. L Christiania 1877. 8^ p. 377-396.
Erl. - Sdtr. : Bahr, Geschichte der rOmischen Litemtor.
Sappl.-Bd. II. Abth. p. 434-454.
Balzani, Ugo, Le cronache Italiane nel medio vro.
Milanol884. p. 87-67.
Belmonte, P. Giacintoda, San Gregorio Magno e U
sno tempo. Discorso. Firenzel871. 16mo. 40 pag. Li.
Bernardi, F. de, I Longobardie s. Gregorio Magno.
Memoria storica. Milano 1843. 8°.
Bethmann m Pertz' Archiv X. p. 303-806.
Bianchi-Giovini, Ant., Pontificato di s. Gregorio
il Grande. Milano 1844. 8o.
Bieling, H., Beitrag zur UeberliefBrong der Gregor -
legende. Progr. d. Sophien - Realschule. Berlin 1874.
49.-26 pag.
Böhringer, Die Kirche Christi und ihre Zeugen. 1. 4.
Zürich 1846. gr. &>. p. 810-426.
Bonsmann, Th., Gregor I der Grosse. Ein Lebens-
bild. Paderborn 1890. BP. 103 pag. Jk 1. Unbedeutend.
Bonucci, Ant. M., Istoria del b. Gregorio. Roma
1711. 40.
Chantrel, Jos., Histoire populaire des papes. Tom. 6:
Saint Gr^goire et la conversion des (MurWes. Paris
1861. 18mo.
Clansier, Ed., Saint Grögoire le Grand, pape et
docteur de l'Eglise : sa vie , son pontificat , ses Oeu-
vres, son temps (540 — 604). Oavrage posthmne . . .
publ. par H. Odelin. Lille et Paris 1887. 8^. XXrF.
303 pag. 4 fr. — Brupes 1891. BP. 294 pag. 4 fr.
Commentarius historicas tn AA. SS. Boll. I.e. p.
121-130.
Dähne m Ersch und Graber, EncyklopOdie. Abth. I.
Bd. 89. Leipzig 1869. 4«. p. 61-103.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur deti
Mittelalters. L Leipzig 1874. p. 516-530 (L 1889. p.
542-ööti).
1350
VITA S. GREGORII 1 PAPAE - VITA S. GREGORII VII PONTIF.
Ermini, Fil., Greg:orio Magno monaco e pontefice.
Roma 1890. S®. 37 pag.
Ewald, P., Die älteste Biographie Gregors I in Hi-
storische Aufsätze, dem Andenken an G.AVaitz ge-
widmet. Hannover 1886. gr. 8*^. p. 17- &1. Die ättesU
Vita O.'s tat hiemaeh die Biographie in der St. Oaltener
Handschriß, auf toelehe Canisiua x%car aufmerksam
gemaehi, die aber bisher unbervuixt ^lieben ist; den
uteeentliehm Inhalt fügte Ewald bei. Vgl. v. Sybels
Histor. Zeitschrift. 1878. p. 154.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis. Lib. YII.
p. 241-266.
(Gradenigo, Joh.) S. Gregorius M. pontifex max. a
eriminationibas Gas. Oadini vindicatus. Romae 17&3. 8^.
Grisar, Hartm., Der rOmische Primat nach der Lehre
nnd der Regienmrs- Praxis Gregors d. Gr. in Zeit-
schrift f. kathol. Theologie. III. Innsbruck 1879. p.
665-693.
: Die Grogorbiographie des Paalus Diaconus nach
italienischen Handschriften ibid. XI. 1887. p. 158-
173.
Höh aas, W., Die Bedeatnng Gregors d. Gr. als litor-
fischer Schriftsteller. Teil I : Primus ordo Romanus.
*rogr. des kath. Gymn. Glatz 1889. 40. 21 pag.
Kell Ott, F.W., Pope Gregory the Great and his re-
lations with Gaul. Princo Consort dissert. 1888 (=
Cambridge histor. ossays.) London, Cambridge Ware-
house 1889. &*. 189 pag. 2 sh. 6 d.
Koch, Greg., Zum Centenarium Gregor dos Grossen
in Der Katholik. Jahrg. LXX. Bd. U. 1890. p. 193
-204.
Lau , G. J. Th., Gregor I der Grosso nach seinem Leben
und nach seiner Lehre. Leipzig 1845. &. JLB.
Leblanc, H. J., Utrum b. Gregorius Magnus litteras
human iores ot ingonuas artes odio persccutus sit.
Parisiis 1852. &>. 98 pag.
Maasson, Fr., in Sitzungsber. der Wiener Akad. d.
Wiss. Phil.-hist. Cl. LXXXV. 1871.
Mabillon, Joh., Diss. de roonastica vita Gregorii pa-
pae I c(^om. Magni. Lutet. Paris. 1676. 4P.
Maggie, Prologomeni al storia di Gregorio. Prato
1880. 8«.
Maimbourg, L., Histoire du pontificat de s. Gr6goire
le Grand. Paris 1687. 12mo. Lahayel706. 2 vol. 12mo.
Marggraf , E.W., De Gregorii I Magni vita. Berolini
1844. 8«. Dissert.
Montalembert, Comte de, Les meines d'Occidont
depuis s. Benott jusqn'ä s. Bernard. II. Paris 1868.
8». p. 95-204: Saint GrÄgoire le Grand.
Pagnon, S., Gr6goire le Grand et son ^poque. Etüde
historique. Ronen 1869. 8^. 269 pag.
Pfahler, G., Gregor d. Grosse und seine Zeit. Frank-
furt a. M. 1852. Bd. I. {einx.) 8».
Pingaud, L^onco,Lapolitique de s. Gr^goire le Grand.
Thöse. Paris 1872. 8». 314 pag. 5 fr.
Pipor, Ford., Zur Geschichte der Kirchenvater aus
epigraphischen Quellen in Briegors 2Seitschrift f. Kir-
chongeschichte. I. Gotha 1677. p. 240-262.
Fontificato, II, di s. Grogoriu Magno nella storia
della civiltä cristiana in CiviltÄ cattolica. Anno XLl.
VoLV. Roma 1890. p. 542 H. : VI. p. 158-177. 413
-423. 532-542; VII. p. 34-47. 100-174. 424-441;
VIII. p. 88-51. 527-540; IX. 1891. p. 145-158. 551
-564; X. p. 17-28; — Ser. XV. Vol. I. 1892. p.l43
-159.634-551; II. p. 34-50; ITI. p. 54-64; iV. p.
674sq.; V. 1893. p. 174-191.
Pozzo, Franc, dnl, Istoria dolla vita e del« pontificato
di s. Gregorio Magno , papa e dottore della Chiesa.
Roma 1758. 40.
Rettberg, Gregor I nnd das Frankenreich in seiner
Kirchengeschichte Deutschlands II. p. 584.
Roma! te , E. de , Vie de s. Gr^goiro I pape et docteur
de rliglise. Limoges 1862. 12mo. 108 vag.
Sainte-Marthe, Den. de, Histoire de s. Gn^goire
le Grand, pape ot docteur de l'I^^^lise, tir6e de ses
ouvrages. Kouen 1697. 4°.
Savigny, Gesch. des römischen Rechts. II. p. 275 ff.
Snow, St. Gregory the Great: his work and his spirit.
London 1892. gr. 8«. 390 pag. 3 sh. 6 d.
Stute, Joh. P., Gregorius Magnus papa Lutheranus.
Upsiae 1715. 40.
Tosta, 0. M., I^a chiesa di Napoli nei suoi rapporti
con papa Gregorio I in Rivista storica italiana. UI.
p. 457-488.
Teuf fei, W. S., Geschichte der römischen Literatur.
5. Aufl. n. Leipzig 18<J0. § 493. p. 1285. 1286.
Wa ttenbach, Doutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl..
L 1893. p. 131. 169.304.
Wietrowsky, Max.. Historia do gestis praacipui« ic
pontificatu s. Gregorii M. et s. Leonis M. Veter« •-
Pragae 1726—30. 2 vol. fol. oder 4 vol. 12ino.
Wisbaum, W^ilh., Die wichtigsten Richtungen «ti'i
Ziele derThätigkeit des Papstes Gregors d. Gr. Bonner
Diss. K&ln 1884. 8». 50 pag.
Wolfsifruber, Coelest., Gregor der Grosse. Saulcai
(WOrttemb.) 1890. 2LIV. 610 pag. 8». Vgl, Hifct./r.-
polit. BlKtter. CV. München 1890. p. 329-341.
: Die vorpäpstliche Lebensperiodo Gregors d. Or.
nach seinen Briefen dargestellt. Wien fAug^brirt',
M. Huttlerj 1886. ^. 50 pag. {Zugleieh Jahres^berii br
des k. k. Obergymnas. zu den Schotten in Wien, issr-j',
Zelle, Die, und das Bild des heil. Papstes Gregor d. ^^^.
in Rom in Münchener Pastoralblatt. VI. Jahrg. 1^:5.
N« 11.
Vgl. Epitaphium s. Gregorii M.
Gregorius I pp.
Yita s. Gregorii 11 pontificis Romani
(f 731) auctore Anastasio Bibliothe-
cario.
Ausg.: "■ in AA. SS. Bell. 13. Febr. IL p. 702
-705. — * Bmchstück ap. Bouquet, Recueil III.
p. 648.
Erl.-Sehr.: Rolland, Comment. praevius in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 692-702.
De s. Gregorio napall, ubi de Zacharia, Stephanoll
ac Stophano IIi ap. Mabillon, AA. SS. o. n. Bun.
saec. III. 1. p. 521-625.
Vgl. Gregorius II pp.
Yita s. Gregorii VII pontificis Romani
(1073—1085) auctore Paulo Bernrie-
densi canonico regul. (f 1146 — 1150).
Die umfassendste Biographio , die das Mittelalter htY-
vorgebracht hat. W. v. OiesebrechL.
Handschr. : H e i 1 i g e n k r e u z n** 12. saec. X IT.
fol. — Wien , k. k. Bibl. bist. eccl. n° 336 (olim .'n.
sec. XIII. — Admont, Stiftsb., in dem grossen
Legendär, sec. XU. — Melk, Stiftsb., Legendär,
sec. XV.
Aitsg.: * ed. Jac. Gretser unter d, Tit.: Com-
montarius Pauli Bemr. antiqui scriptoris de vita
Gr-i VII . . . Kiusdem Gretseri Caesar Baronius
^^ndicatus . . . Ingolstadii 1610. 4° mit Notef^. —
« in Gretseri opp. VI. p. 127-163. — ^ in AA. S.S.
Bell. 25. Mai. VL p. 113-143. — * ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VL 2. p. 407-459. — *ap.
Muratori, Scr. rer. Ital. III. 1. p. 314-351. —
• ap, Migne, Patrolog. lat. CXLVIII. p. 39-104;
Mabillonii prooemium ad hano vitam triederh.
ibid. p. 139-148; Gretseri prooem. p. 219-230.
— ' ap. Watterich, Rom. pontificum vitae I. p.
474-546, neu, aber mangelhaft. — Vita et gresta
Hfldebrandi qui, Komanus pontifex factas, Gro-
gorius VII dictus est, auctore Benone pn^K
card., vid. Beno card. presb. — Tita alia es ms.
Nicolai card. Aragon, ap. Muratori 1. c. p. 304-
313. — Vita alla auctore Pandulpho Pisano
ex 2 mss. Ambros. ap. Muratori 1. c. p. 304-31.3.
— Vita alia auctore Petro Pisano ex cod. Va-
tic. 3762 ap. Wattorich, Rom. pontif. vitae I. p.
293-307. — Vita, electio, res gestae G-i VII
ex lib. IV Onuphrii Panvinii de varia ire-
ationo Romani pontif., nunc prim. in Gretsen
Oper. VL p. 97-116. — Acta pontificalia ex chrc»-
nico Bertoldi Gonstantiensis collecta ^ in AA.
SS. Boll. i. c. p. 143-148. — ^wiederh. ap. Mi^e,
Patrolog. lat. GXLVIII. p. 103-114. — Alla acta
pontillealia do Gregorio VII ex libro ms. C^n-
suum Rom. ecclesiae Cencii Game rar., postea
VITA S. GREGORn VH PONTIF.
1351
Honorii III * in AA. SS. Bell. 1. c. p. 148-154. —
• ap. Migoe L c. p. 1 13 -1 1 9. — » uttt. d. Tit. ; G r e -
gorii YU vita (ex Ontii libro cens. mpto. Rom.
Yatic. arch. n« 2526) ap. Wattorich 1. c. p. 308-
343. — * (collata cum ms. Cardinalis de Aragonia)
ap. Horoy, Medii aevi biblioth. patrist. seu patro-
logia. I. Paris. 1879. Lex.-8^ p. 571-592; cf. mo-
nitura p. 567-570. — Aeta pontlflcalia ex ms.
Bollandist. de Yitis pontif. usque ad Martin. V de-
ductis * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 154-159; ef. VII.
p. 850. — ' ap. Migne 1. c. p. 120-140. — Aeta
8. Cire^ril VII pontif. ex chronico Virdun. Hu-
gonis abb. Flaviniacensis in AA. SS. Boll. (app.
ad 25. Mai.) Jun. VI. 1. p. 167-170. — Inter-
calatio ex eod. Hugone. Gregorii prima syno-
diis Romae etc. ibid. p. 170-198. — Exeerpta ex
Domnizonis carminibus de b. Gregorio VII papa
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p.
459-469. — Fragmenta de obitu Gregorii VII
ex cod. Cotton. et Catalaunensi ap. Pertz, Mon.
ser. VIII. p. 470. — Fragmenta de obitu Gre-
gorii VII ex codd. Laudunensi et Udalrici ibid.
V. p. 563. — Legendaex Breviario Romano ap.
Migne 1. c. CXLVIII. p. 9-12.
lyi. - Sehr. : B t> n e , Reoherches historiqaes snr Frotard,
10. abW de Saint -INrns de Plombiere», lojrat de b.
Gr^Koire VII. Montpellier 187G. BP. XV. 216 pag.
Bowden, J.W., Lifo and pontificate of Grepirv VII.
London 1843. 2 vol. 8«. ( ly/.AV.Giesebrecht in Schmidts
Zeitschrift für Geschiohtswissoii»chaft I. p. 81.)
Caracci, G., San Grogorio VII a Salomo. Salemo
1886. I6mo 112 pag.
Cassander, G., Das Zeitalter Hildobrands für and
{(etren ihn. Darmstadt 1843. gr. 8<>. Jk 3.
Clömencey, St/'ph. Hyac, GrÄgoireVII. Paris, Cin-
qualbre 1881. 8». 1 fr. 50 c.
Coaturier, Charl. Dom., VII. centenairo de s. Gr6-
KoireVII. [)i«cours. Solesines 1885. S*. 24 paß,
C r u s i a 8 , Ch. A . , Dissertatio de G regorio V II. \\ ittem-
bergao 1760. 4«.
Darin, Vinz., Saint Grt«goire VII. Toamai 1862. SP.
548 pag. {übers, ins Italien, unt. d. Tit.: San Gre-
gorio VII. Volgarizzato da Don Michole Borgini ed
Em. Babbini. Firenzi», Benzini 1863. 8». 411 vag.).
D o h n i c k e , P. , Die Massnahmen Grotrors VII gegen
Heinrich IV während der J. 1076— 1(«Ü. Inaug.-Diss.
Halle 1889. 8». 72 pag.
Delarc, 0., Saint Gn»goire VII. Demi6res ann^es de
son pontificat in Revue des questions historiques.
XXXVIII. Paris 1885. p. 5-70.
: Saint Gregoire et la reforrae de I'figlise an XI.
sit^cle. Paris 1889. 3 vol. Table alphab. et anal. ibid.
181)0. gr. ^. 21 fr. Ouvrage couronnt.
Del 6c 1 uze, E. J., Gregoire VII, saint Franko!» d'As-
sisc, Saint Thomas d'Aquin. Pnris 1844. 2 vol. 8^.
Dithmar, J.Ch., Vita Gregorii VII Rom.pont. Franco-
furti ad. Viadr. 1710. 8«.
Ehrenrettung (irogors VI[ oder Pabstes Uildebrand
gegen dosten alte und neue Verlttumdor. I'ressburg
1786. 2 Bde. 8». Auesburg 17%. b'».
Flessa, J. A., De dictatibus pontificis Romani Gre-
gorii VII. Baruthi 1726. fol.
Floto. H., Gregor VII und Heinrich IV in Gelzors
Protestant. MonalsblHtter für innere Zoitgoschichte.
VII. Gotha 1HÖ6. p. 275-296; .'i3ö-:i62.
Frantin, Fr., Gregoire VII et Henri IV; fragmont
historique e(c.^Di,ion 1849. 12nio.
Gaab, J.Fr., Apologie Gregors VIL Tübingen 1792. SP.
Gatterer, J. Cnr., Memoria saocnli iJildobnuulinijre-
novata. Qoettingao 1782. 8^.
G frörer, A. Fr., Papst Gregorius VII und sein Zeit-
altar. Schaffhausou 1858 — (>1. 7 Bdo u. Registerbd.
gr. SP. Jk 74.
Giesebrecht, "W. v., Gesch. der deutschen Kaiser-
zeit. 5. AuH. III. 1890. p. 1076.
Oiraud, G., in Revue des deux mondes. S6r. II. Vol.
104. 105.
Giry, A., Grosjoire VII et les eveques de Torouane.
Nogent-le-Kotron 1876. 8°. 23 pag. itw/j^r tn Revue
historiquo. I. Paris 1876. p. 387-409).
Gonrney, J. H., Four ecclesiastical biographies: HU-
debrand , Bemard, Innocens III , Wiclif. I^ndon 1864.
8*. 315 pap.
Gretser, /, Apologia pro Gregorio VII contra secta-
rios in ipsüu Opp. VI. p. 6 (ap. Migne , Patrolog. lat.
CXLVifi. 0.189-22»)).
Greving, Joseph, Pauls von Bemried Vita Gregorii
Vll DMpae. Ein Beitrag xur Kenntniss der Quollen
und Anschauungen aus der Zeit des Gregorianischen
Kirchenstreites. Münster i.W. 1893. SP. VIII. 17 2 pag.
Jk 4.20 (== Kirchengeschichtliche Studien. Hrsgb.von
KnApfler etc. II. 1). Bedtutende ÄrbeU.
Gu^ranger, Dissertatio de officio s. Gregorii VII * in
seinen Inbtitutions liturgiques H. p. 450. — *unedarh.
ap. Migne, Patrol. lat. CXLVIII. p. 233-280.
Hefele, C. J., Gregor VII und Heinrich zu Canossa
m Theologische Quartalschrift. XLIII. Tübingen 186 L.
Heft 1.
Helfenstein, Jac. , Gregors VII Bestrebungen ; nach
den Streitschriften seiner Zeit. Frankf. a. M. 185C. SP.
Hoff mann, Geo., Das Verhftltniss Gregors VII zu
Frankreich. Inaujr.-Diss. Breslau 1877. h^. 51 pag.
Jerry, Abb6, Histoiro du pape Grögoire VU (1073 —
1085). Paris 1850. 18mo.
Knoepfler, Die Wahl Gregors VII in Histor.-polit.
Bllltterf. d. kath. Deutschland. XCIII. München 1884.
p. 492 -520.
Langen, Gesch. der romischen Kirche von Gregor VII
bis Innocenz III. Bonn 1893. gr. &.
Langeron, Ed., Gregoire VII. Les origines de la
doctrine ultramontaine. Paris 1874. 8*^.
L a s o 1 i , P. B. , La vita del papa s. Gregorio VH breve-
roente narrata agli Italiani neu' ottavo centenario
della morte di Ini. Con ritratto. Bologna lÜSiß. 32mo.
189 pag.
Lipsius, Q. A., Zur Geschichte Papst Gregors VII
in Zeilschrift jfür die histor. Theologie von lUgeu.
1859. Heft 2.
Lungen, W., Zur Politik Gregors VC gegen Hein-
rich IV (1076—1080). Progr.der Realschule. Bochum
1882. 40. 27 vag.
M a d e 1 a i n e , \ ict. de la, Le pontificat de Gregoire VII.
Bruxelles 1837. 2 vol. H».
Maedge, Die Politik Gregors VII den Gegenkönigen
Rudolf und Hermann gegenüber. Progr. d. Univ. Tü-
bingen 1879. 40.
Mansi, Collect, concil. XX. p. 66 (wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CXLVIII. p. 189-220).
M arten s, "Wilh., Heinrich IV u. Gregor VII nach der
Schilderung von Rankes Weltgeschichte. Kritische
Betrachtungen. Danzig 1887. gr. 80. 93 pag. Jk2.
: War Gregor VU Mönch? Danzig 1891. gr. SP.
52 pag.
Gregor VII, sein Leben und W^irken. Leipzig
1894. 2 Bde. gr. SP. Jt IG. XVI. 351; VIIL 373
Ttk
: Gregors VII Massnahmen gegen Heinrich IV xn
(Doves) Zeitschrift f. Kirchenrecht. N. F. XVU. 1882.
p. 2U7ff.
: Gregor VII war nicht M5nch in Histor. Jahrbuch
der Görres - Gesellschaft. XVI. 1895. p. 274-282.
Mattheis, Lud. de, San Gregorio VU e il pontificato
romano. Siena 188G. 16 mo. 693 pag. L 4.
May, J., Der Begriff ,Ju8titia' im Sinne Gregors VII
tn Forschungen z. deutschon Geschichte. XXV. Göt-
tingen 1885. p. 179-183. Vgl. Neues Archiv XII. p.
344 ff.
— -: Zur Kritik miltelaltorlichor Goschichtsqnellen.
Progr. des Gymn. Offenburg 1889. 4». 55 pag. (2. Zur
Vita Gr-i VII von Paul von Bemried).
Meltzer, 0., Papst Gregor VII u. die Bischofs wählen.
Beitrag zur Gesch. des Verhältnisses zwischen Staat
u. Kirche. 2. Aufi. Dresden 1876. SP. Jk 4.
Michael, E., Wie dachte Gregor VII über Ursprung
u. W>sen der weltlichen Gewalt? t» Zeitschrift für
kathol. Theologie. XV. p. 164-172.
Mirbt, Carl, Die Absetzung Heinrichs IV durch Gre-
gor VII in der Publicistik jener Zeit in Kirchenge-
schichtl. Studien, H. Reuter gewidmet. Leipzig 1890.
gr. 8^ {auch besonders abgedruckt Leipz. 1890. gr. 8P.
50 pag. Jk 1).
: Die Publizistik im Zeitalter Gregors VH. Leipzig
1894. 80. XX. 629 pag. JklQ, besonders p. 131 ff.,
p. 580-611.
: Die Wahl Gregors VII. Marburg 18J)2. SP. Da-
gegen Knöpfler in Der Katholik. 1892. I. p. 352ff.
Montalembert, Graf von ff 1870), Gregor MI, Mönch,
Papst und Heiliger. Deutsche Ausirabe von J. Müller.
Regensburg 1885. SP. 273 pag.
1352
TITA S. GREGORII VH PONTIF. — VITA GREGORH XI PAPAE
Muzzarelli, Alf., Grejrorio VU. Foligni 1789. SP
{franxönaeh AvigrDon 1826. 12 mo).
Panvinius, Onuph., Vite, electio, res gestae s. Gre-
Korii VII pp. ap. Gretser . Opp. II. p. 97 (wiedtrk. ap.
Sülpie, Patrotog. lat. CXLVIII. p. 149-184).
Papebroch, Commentarins praevios in AA.SS.BoU.
1. c. p. 102-112 (wiederk. ap. Bfigne 1. c p. 11-40).
Pereira de Figaeiredo, Ant., Diaeert. hist.-theol.
de gestis et tcriptis Gzegorii Vn pp. adversas Hon-
ricam IV imp. Olyssiiioiie 1769. 4«. Vienn» 1773. 8^.
Petersso n , J. F., Striden emellan Gregorius VII och
Henrik IV. Upsala 1866. 8o.
Pertz' Archiv Vn. p. 872.
Pf Ulf , 0., Damianis Zwist mit Hildebrand in Stimmen
aas Maria- Laach. XLI. Freibarg i. B. 1891. p. 281-
307; 400-416; 506-526.
Piper, Wilh., Die Politik Gregors VU gegenüber der
deutschen Metropolitangewalt. Hallesche Inang.-Diss.
Quedlinburg 1884. Bfi. 68pag.
Baumburger, Ant., Dissert. de Gregorio VU vulgo
Hildebrando. 'Wittebergae 1690. 40.
Rauschnik, F., Gregor vn und die deutschen Bi-
schöfe in »einen Denkwfirdigkeiten. I. 1822. p. dS&.
Bigal, Ulysse, Gr6goire VII et ses r^formes ecclö-
su&stiques. Le Vigan 1891. 8P. 92 pa^. Th^se.
Bondoni, G., Della vera origine di Gregorio VII e
della sua leggenda tnBivista storica italiana. U. 1885.
p. 336-348.
Borai, Stef. di. I tempi di papa Gregorio VII ed i
nostrl. 2. ediz. Venezia 1887. 8». 346 pag.
Buppel, Geo., Die Wahl Papst Gregors VU. Jenaer
Inaug.-Diss. Chemnitz 1876. BP. 72 pag.
Schaepman, Gregorius VH te Canossa in Onze
Wächter. 1877. p. 201-206.
Scheffer-Boichorst, P., War Gregor VII Mönch?
in Deutsche Zeitschrift f&r Geschichtswissenschaft.
XI. 1895. p. 228-241. Ja!
Schirmer, J., De Hildebrando subdiacono ecclesiae
Bomanae. Inaug. - Diss. Berolini 1860. BP.
Schneider, Cesl. Maria, Gregor VII der Heilige; ein
Lebensbild zur Erinnerung an das 800 jähr. Jubilftum
des Heimganges dieses grossen Papstes. Begensburg
1886. BP. XJl. 372 pag. Jkb.BO.
Seh ob er, Vorwürfe und Anklagen gegen Gregor VII
aus den Schriften seiner Zeitgenossen. Progr. der
Bealsch. 1. Ordn. Nordhausen 1873. 4P. 31 pag.
Schüz, Comment. criticus de scriptis et scriptoribus
histor. p. 101-103.
Select historie of the loose and incestuous loves
of pope Gregory VII , commonly call'd Hildebrand,
and Ol the cardinal de Richelieu. London 1722. 12mo.
Soeltl, J. Mich., Gregor VII. Leipzig 1847. Bfi.
Sonstral, J. H., GregoorVII of de strijd tuschen
Kerk on Staat in de XI eeuw. Amsterdam 1838.
2 vol. BP.
S pittler, L. Th. V., Geschichte der Hierarchie von
uregor VII bis auf die Steit der Reformation , hrsgb.
Yon C. Mueller. Hamburg 1827. 4*'.
Stenzel, Geschichte Deutschlands unter den fränki-
schen Kaisern ü. p. 18.
Stephens, W. B. W., Hildebrand and his times.
(Epochs of church history.) London 1888. 12 mo. 242
pag. 2 sh. 6 d.
Sndendorf, Rogistrum. I {sehr tneorred).
Tononi, A. G., Gregorio VII e i Piacentini: 1046 —
1085. Memorie. Piacenza 1885. BP. VIII. 105 pag.
Trama, Ant., Storia di s. Gregorio VH, ücritta su
documenti anche inediti. Roma, tip. Vatic. 1887.
gr. BP. X. 1100 pag. Vgl. Civiltä cattolica XIV. Ser.
Vol. L p. 457-469.
Vandersmissen, Gust., Gr6goire VII ou l'empire
et la papaut6 au XI. si^cle. Louvain 1876. BP. 3 fr.
Verenet, L. F., Common tar. de commutatione quam
subiit hierarchia romana auctore Gregorio VH. Ultra-
iecti 1832. 4°.
Vidaillan, A. de, Vie de Grögoire VIL 1073—1085.
Paris 1837. 2 vol. BP.
Villomain, A. F., Histoire de Gr6goire VII. Pr6-
c^doe d'un discours sur Thist. de la papautö jusqu'au
XI. siöcle. Paris 1872. 2 vol. BP. 15 fr.
Voigt, Joh., Dissertatio de Gregorio VU. Ualis Sax.
1812. 80.
: Hildobrand als Papst Gregorius VII und sein Zeit-
alter. Weimar 1815. BP. — 2. Aufl. ibid. 1846. 80
(franxösisch, trad. par l'abb^ Jäger. Bruzelles 1838.
2 vol. BP, ibid. 1844. 2 vol. BP; — ilalimiach Milano
1840. BP, ibid. 1847. 8°).
V?
Watten bach, DeutschlandsGeschichtsqaellen. S.Anfl.
II. 1886. n. 200 -202; 6. Aufl. II. 1894. p.2a6. 229.
Wattericn, De Paido Bemriedensi m Born, pontifi-
cum vitae I. p. c - cv,
Weinreich, G., De oonditione Italiae inferioris Gre-
gorio VII pontifioe. Diss. inaug. Regimonti Pr. 1864.
g:r. BP. 96 pag.
, iedemann, Max, Gregor VH und Erdtiachof Ma-
nasses I von Keims. Ein Beitrag z. Oeech. der fran-
zös. Eirchenpolitik de« Parates Gregor \TI. Inaog.-
Dissert. Leipzig 1884. gr. Bfi. 88 pag. Jk 2.
Winckler, Ä., Gregor VU u. die Normannen. Inaog.-
Diss. Berlin 1875. 8^. 40 pag.
Wistulanus, Hans, Gregor VU and Heinrich IV.
Kritische Beleuchtung der Schrift : Heinrich IV und
Gregor VII von Wilh.Marten8. Danzig 1888. 8P. JKI.
Zisterer, Zur Geschichte Gr^orsVU u. HoüiricfasIV
vn Tübinger Theolog. Qnartalschrift. Jahijr. LXXI.
1889. p. 49 -76 ; 457- 469. Qtgtn Eank» u. Marfans.
Vgl. Gregorius VII pp.
Judicium Dei de lite.
Mane^ldns mon. Laut.
Relatio de obita.
Wenricus.
Wide ep. Ferrar.
Wido Oisnabr.
Vita Gregorii IX pontificis maximi (f
1241).
Marx meint, dass höchst wahrscheinlich Johannes
de Ferentino ihr Verfasser sei.
Handsckr.: Berlin, k. Bibl., Hamilton n® 33.
sec. XV. fol. — Dresden, k. Bibl. F. 18. —
Florenz, Bibl. Riccard. n* 228, vor 1265 ge-
schrieben; — n« 229. mbr. a» 1388. — Mailand,
Ambros. Bibl., Dombibl., Estens. Bibl., vgl. Mu-
ratori, Rer. Ital. scr. III. 1. p. 274. — Rom, Vatic.
Archiv, Armar. 15. n. 1. sec. XIII; 35. n. 70. —
Vatic. Bibl. n* 1437. sec. XV. — Archiv 2529.
mbr. sec. XIV; n« 2594. sec. XV; — Bibl. Ottobon.
n°3070. sec. XV. — Venedig, Marcusbibl. cl.
XXI. n« 33. sec. XVI.
Ausg. : ^ nach 3 Hss. der Sammlung des Car-
dinalis Aragoniae ap. Muratori, Scr. rer. Ital. ni.
1. p. 575-587. Viele sinnlose Fehler im Druck.
— 'Baronius, Annal. eccles. ad a. 1227 — 1240,
gibt den Text stückweise, aber fast ganx (in der
Ausg. Bari-Ducis & Paris. 1888. Tom. XX et
XXI).
Erl.-Schr.: Balan, Pietro, Storia di Gregorio DC e dei
suoi tempi. Modena 1872. 73. BP.
Fabre, Paul, «n M^lanjres d'archöologie et d'histoire.
III. 1888J). 128 ff. ; VL 1886. p. 147-161.
Feiten, W., Papst Gregor IX. Freiburg i. B. 1886.
gr. 80.
Haur6au, B., Gr6goireIX et la philoaophie d*Ari-
stote. Paris 1872. 4P. 10 pa^.
M a r X , Jak . , Die Vita Gregorii IX quellenkrittsch unter-
sucht. Beriinl889. 8^. 59 pag.
Vgl. Gregorius IX papa.
Vita b. Gregorii X papae (f 1276).
Ausg.: unt. d. Tit.: Vitae, virtutum ac mira-
culonun relatio facta Urbano VIII per s. Rotae
auditores ad calcem Historiae Gregorii X italice
evulgatae ab A. M. Bonucci. Romao 1711. 4*. —
Vita alia auctore anonymo scripta ante finem
saec. XIII ap. Muratori, Her. Ital. scr. III. 1. p.599.
Yita Gregorii XI papae (f 1378) auctore
anonyme.
Ausg.: ex edit. Bosqueti collata c. mss. ap.
Baluze, Vit. papar. Avenion. I. p. 425-452. —
Vita secanda ibid. p. 451-478. — Vita tertia
ex appeodico Ptolemaei Lucensis ibid. p. 477-
480. — Vita quarta ibid. p. 481-484. — Vita
MAETYRIUM 8. GREOORn PBESB. — DE S. GREGORIO NYSSENO
1353
qniata auctore Petro de Heren tals priore
Floreffiensi (f 1390) ibid. p. 483-486.
Martyrium s. Gregorii presbyteri Spo-
letani tempore Diocletiani imp.
Ausg.: ex ms. ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis 24. Dec. VI. CoIod. 1575. p. 951-953 (ed. 2*.
p, 307).
Vita s. Gregorii reotorit ültraiectinae ecdeeiae
in Belgio = Vita s. Gregorii Traieotens. episc.
Vita Gregorii Sanocei Leopoliensis ar-
chiepiscopi auctore Philippe Buonacorsi
Callimacho.
Ausg,: ^ap. Mich. Wiszniewski, Pomnikach
historyi i literatury polakiej. IV. w Krakowie
1837. p. 35-85. — » wydat Ludwik Finkel in
Mon. Polon. bist VI. 1893. p. 177-216; ef. introd.
p. 163-176.
Acta SS. Gregorii spatliarii, Juliani, Mar-
ciani etc. mart a. 730 Gonstantinopoli-
tanis, auctore anonyme.
Ausg.: e cod. bibl. Caes. Vindob. interprete
Joa. Pinio graece et lat. in kk. SS. Boll. 9. Aug.
II. p. 434-448. Cf. Pinii commentarius praev.
ibid. p. 428-434.
Vita s. Gregorii thaumaturgi seu Magni
(Neocaesareensis, f cca. 270) auctore s.
Gregorio Nysseno episcopo.
Enthält 8o viel Sagenhaftes und Lerondenartigos, dass
sie der Historiker als Quelle nicht wol benutzen kann.
Ausg. : * gr. et lat. in Gregorii Nyss. oper. HI.
Paris. 1638. fol. p. 534. — • lat. ed. Surius, Vit
«S. 17. Nov.
Ert.'Sekr.: Boye, J.L., Disaert. histor. de s. Gregorio
th-o, episc. Neocaesariensi. Jenae 1709. 4**.
Opera s. G-i thaumatunci. Gr. et lat. ed. G. Vossias.
Moguntiae 1604. — gr. et lat. ed. Migne. Paris. 1867.
"Lez.'SP (Toiffleieh Tom. X der Patrologia graeca).
Romano, R., Della Tita, virtü e miracoli del gloriose
s. Gregorio Tanmaturgo. Napoii 1728. 12mo.
Ryssel, V., Gregorius Thaumatuigns. Sein Leben a.
seine Schriften. Nebst Uebersetzung zweier bisher
unbekannter Schriften Gregors aus dem Syrischen.
Leipzig 1880. gr. &>. VllL 160 pag. Jk 5.
Zu Gregorius ThaumaturKus in Jahrbücher für
Protestant. Theologie. Jahrg. 1881. Heft 1 {vgl. daxu
Driteeke ibid. Heft 2).
Acta SS. Gregorii, Theodori et Leonis
confess. in insula Samo cca. a. 360 col-
lectore Petro Calotio dominicano.
Ausg.: in kk. SS. Boll. 24. Aug. IV. p. 771-
773. Cf. Cuperi comment praevius ibid. p. 768-
770.
Vita s. Grenorii theologi archiep. Constantinop.
= Vita 8. Gregorii Nazianzeni.
Yita s. Gregorii Traiectensis episcopi
(seu potius) abbatis S. Martini et pectoris
dioeceseos Traiectensis (f 775), s. Boni-
facii discipuli auctore s. Liudgero Mi-
migardevordensi episcopo (f 809).
Handsehr.: Bamberg, E. III. 9. mbr. saec.
XV. fol. max. (i.e. Andreas Bamb. de viris illustr.).
— Erlangen, Ün.-Bibl. n® 321 (268). mbr. saec.
XII. fol. — 's Gravenhage, kgl. Bibl. n« L. 29.
See. XV. — Hamburg, Stadtb. n» 1113 (bist
ecci. fol. n* rr) chart saec- XVI. fol. p. 105.
Ausg.: 'ex cod. Foldensi ap. Brower, Sidera
illustr. et sanet virorum. Mogunt. 1616. 4^, xu
Anfang. — 'ex eod. ood. in kk. SS. Boll. 25.
Aug. V. p. 254-264. — 'ex Browerio ed. Surius,
Vit. SS. IV. Colon. 1574. p. 277-283. — * ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 2. p. 320-
333. — *ap. Migne, Patrolog. lat. XCIX. p. 752-
770. — • ex AA. SS. Boll. wiederh. ap. G. Paris,
Disquisitio de Ludgero. Amstelaedami 1859. 8^
p. 158-182. — \innumeris locis veras lectiones
in priorib. editt aiteratas restituens^ ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 66-79; cf.
praef. p. 63-66. — Bruchstücke • in AA. SS. Boll.
5. Jun. I. p. 483-487 {der aufs. Bonifaeius be-
xügliche Theil). — ^ ap. Bouquet, Rec. III. p.670.
Uebers.: deutsch ^ ap. Hüsing, Der b. liud-
ger. Münster 1878. p. 174-200. — «ap. Pings-
heim, Der h. Ludgerus. Freiburg i. Br. 1879.
E. 199-228. — »Ergänzungen zu Willibalds
eben des h. Bonifaeius ap. Külb. Sämmtl. Schrif-
ten des h. Bonifaeius II. p. 288-305.
Erl. - Sehr. : Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Lite-
XBtur des Mittelalters. II. 1880. p. 106-106.
Foppen 8, Bibliotheca Bel^ca II. p. 824.
Rettberff, Deutschlands K irchengeschiohte 11. p. 681 .
Soilerias, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. o.
p. 241-254.
Vita s. Gregorii Turonomls = Vita s. Gregorii
episc. Turonens.
De b. Gregorio abbate Nonantulensi (f 933),
ubi de monacbis ibidem caesis ab Hungaris ^ ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 114-116.
— *»« AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p. 229.
De SS. Gregorio, Archeiao et Felicissima mart.
Afris in AA. SS. Boll. 5. Mai. II. p. 7.
De s. Gregorio confessore qui colitur in Alcala
del Rio in Andaluzia (f 504) in AA. SS. Boll.
9. Sept. m. p. 368.
De s. Gregorio episc. Constantiae iu Cypro tn
AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 368.
De 8. Gregorio episc. Illiberitano in Hispania
(saec. IV) Henschenii dissert. in kk. SS. Boll.
24. April. III. p. 269-272. Cf p. 996.
De s. Gregorio episc. Lilybaetano in Sicilia
Henschenii sy liege bist in kk. SS. Boll. 5. Jun.
I. p. 433. 434.
De s. Gregorio episc. Ostiensi in Italia (f 1044)
in legatione Hispanica mortuo in kk. SS. Boll.
9. Mai. U.p. 465-467.
De ss. Gregorio episc. primate, Demetrio eius
archidiac. et Calogero hegumeno in Fragalati Si-
ciliae monasterio (saec. V) in AA. SS. Boll. 18. Jun.
m. p. 594-601 (mü Abbild.).
De s. Gregorio Nyeeeno in Cappadocia (f cca.
390) commentarius bist in kk. SS. Boll. 9. Mart.
IL p. 4-10.
Erl. - Sehr. : Bouedron, Doctrines philosophiqnes de
8. Orögoire de Nysse. Rennes 1861. 8*. 188 pag.
Buse, Adf., Der h* Gregor von Nyssa. Leipzig 1848. 8*.
Heyns, St. P., De Gregorio Nysseno. Lugd. Batav.
lt«5. gr. 40. (183 pag.) Jt 6.
Klein heidt, Ladg., S. Gregorii Nvssoni doctrina de
angelis. Friburgi Brisg. 1860. gr. 80. 80 4
Meyer, Wilh., Die Qotteslehre des Gregorias von
Nvssa. Eine philosoph. Studie aas der Zeit der Pa-
tristik. Leipzig 1894. 8°. 38 pag. Jkl.
1354
DE S. GRIMBALDO — ACTA S. GUESNOVEI
Moeller, £. Gail., Oregorii Nysseni anthropologia.
Balis 1854. 8f>.
Bapp, J., Gregors des Bischof^ von Nyssa Leben u.
Bieinangon. Leipzig 1834. gr. BP. Jk 4.
Weiss, H., Die grossen Kapadocier Basilios , Gregor
y. Nazianz und Gregor v. Nyssa als Exegeten. Brauns-
bergl872. »>. lV.J09pag.
De s. Grimbaldo abbate WiutonieDsi in Anglia
(t 903. 8. Jul.) Up. Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben.
saec. V. p. 3 - 6. — ' Pinii sylloge bist, in AA.
SS. Boll. 8. Jul. IL p. 651-658. — « ap. Capgrave,
Nova legenda fol. 167.
De 8. Grimoaldo presb. Pontecurvo in regno
Neapolit. (f p. 1137) Suyskenii sylloge in AA.
SS. Boll. 29. Sept. VIU. p. 184. 185.
De s. Grimonla virg. et mart. Capellao in Pi-
oardia Stiltingii sylloge bist, in^ AA. SS. Boll.
7. Sept. III. p. 80-81.
Erl.-Sdur.: Sainte Grimonie, viergo ot martyre, pa-
ü'onne da bourg de La Capelle. Inaugnration d'nne
ipelle r^difi^e on son nc
da Doarg. Vervins 1854. 12mo.
chapelle r^difi^e on son nonneur par les habitants
De b. Guata episc. Brixiensi ex ord. fr. Praed.
in Astinensi s. Sepulcri abbatia prope Bergomum
in Italia (f 1244) limpeni comment. historicos
in AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 773-786.
Vita s. Gualfardi solitarü Yeronae et
Augustae Vindelicorum (f 1127).
Ausg.: ex ms. Yeronensi in AA. SS. Boll.
30. April, m. p. 828-831. — Translatio reli-
quiarum Verona Augustam Vindel. a. 1602 ibid.
p. 831. 832.
Vita s. Gualterii abbatis Serviliani in
Piceno.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 406. 407.
Tita s. Gualterii sive Gauterii abbatis
et canonici Stirpensis in dioecesi Lemo-
vicensi (f 1070) auctore Marbodo epi-
scopo Redonensi (f 1123).
Ausg.: Un AA. SS. Boll. 11. Mai. IL p. 701-
706. — ^wiederk. ap. Migno, Patrolog. latCLXXI.
p. 1565-1574.
De b. Gualtero Brugonsi ord. Min. (f 1307)
episc. Pictaviensi in Gallia in AA. SS. Boll. 22.
Jan. IL p. 450. 451.
De s. Gualtero confess. I^aude Pompeia in In-
subria (t 1224) ex Ferrario in AA. SS. BoU. 22.
Jul. V. p. 323.
De b. Gualtero discipulo s. Francisci Assisiatis,
Vimarani in Lusitania (f cca. saec. XIII med.)
Boschii commcDt. historicus in AA. SS. BolL 2.
Aug. L p. 194-196.
Yita s. Guarini S. R E. cardin. episcopi
Praenestini (f 1159) auctore Augustino
TicinensL
Ausg.: ^ ed. Surius, Yit. SS. 6. Febr. — ^wie-
derh. in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 915. 916.
De b. Guarino Sedunensi episcopo (saec. XU)
in AA. SS. Boll. 6. Janr. L p. 347. 348.
De s. Guddene mart. Carthagine in Africa a.
203 in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 359. 360.
Erl.-Sckr.: Neu mann. K. Joh., Dor römische Staat
a. d. allgem. Kircho. 1. Leipzig 1890. p. 177. 299.
Yita s. Gudilae Virginia (f 706 — 714)
Bruxellis in Belgio auctore Huberto (f
post a. 1047).
Handschr.: Brüssel, n® 1770-1777. mbr. sec.
XIII. foL — Middlehill, n* 324 ex abbat de
Villari.
Ausg. : * in A A. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 514-523.
— *ap. Duchesne, Ilist. Franc, scr. I. p. 656. —
■ap. ühesquiei-e, AA. SS. Belgii Y. p. 689-715:
cf. comnient. praevius p. 667-689. — * Bruch-
stücke ap. Bouquet, Rec. III. p. 628. 629; V. p.
480. 481; IX. p. 149. 150. — *Excerptc ed. Hol-
der-Egger ap. Pertz, Mou. scr. XV. 2. p. 1200-
1203. — Vita alia auctore anonvmo [Handschr. :
Brüssel n® 3391-3399. mbr. saec. XIV. — Düs-
seldorf B. 46. Chart, fol.] *ed. Surius, Vit. SS.
8. Janr. I. p. 162 (*ed. 2. L p. 121). — ^iciederh,
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 524-530. — 'ap. Gbes-
quiere 1. c. p. 716-735. — * Bruchstück ap. Bou-
quet, Rec. Xl. p. 463. — *Prologus, treleker bei
Surius fehlt, in Catalogus codicum hagiograph.
bibl. regiae Bruxell. 1. 1. Brux. 1886. gr.8^ p. 391.
Erl.-Sekr.: Balleydier, Alph., Uistoire de Sie. Ori-
dule et da Saint- Sacrement de miracle. BroxelltfS
18Ö9. 8».
De 8. Oudila et eins translationo ap. Sonckcnberc,
Selecta iuris et histor. Ili. p.2L 1-216; — Dctranü-
latione corporis b. G-ae virg. ad ecelosiam b. Mi-
chaelis et de institutione canonicorum Bmxellao et
Lovanii ibid. p. 216-218.
Rathd'Ans, Vie de s. G adale, patronne de Bnixelles.
Brusseles 1703. 12mo. Broxelles 1838.
Vita Gudmundi episcopi (f 1237), vid. Gud-
mundar saga.
Yita s. Gudwali episcopi Britanni (saec.
VII), f Gandavi in Flandria.
Ausg. : * ed. Gononus, Vitae Patrum Occidentis
(Lugduni 1625. fol.) libr. 2. p. 36. — ^abgekürxt
ed. Surius, Vit. SS. 6. Jun. p. 108 (ed. 2»). —
® a monacho Blandiniensi expolita in AA. SS. Boll.
6. Jun. I. p. 729-742. — Sermo in translatione
s. Gudwali et s. Beitulfi ibid. p. 742. 743. —
Miracula rccentiora ibid. p. 743-748. — De
s. Gudwalo episc. et conf. ap. Capgrave, Nova
legenda fol. 167. — Cf. Janningi disquisitio de s.
Gudwalo et s. Godoaldo idemne an diversi siiit
in AA. SS. Boll. Jun. VI. 1. p. 84-87 (ed. nova
Jun. II. Appeud. p. 25* -27*).
Erl.-Schr.: Hardy, Descr. catalogae of matorials. I.l.
1862. p. 371. nö 871- 875.
Histoire littörairo de la France. VIU. 1747. p. 30;
XIL 1763. p. 430.
Yita s. Guenaili abbatis U^ Landevene-
censis in Britannia minori (f 580 — 590),
Ausg. : primum in A A. SS. BoU. 3. Nov. I. {•.
674-679. Cf. C. de Smedt, Comment praevias
ibid. p. 669-674.
De 8. Guennio episc. Veneti in Gallia (t cca.
622) in AA. SS. Boll. 18. Aug. III. p.m. p. 662. 663.
Vita b. Guerici episcopi Senonensis = Vita K
Gerici.
Acta s. Guesnovei eremitae in Britannia
Armorica (saec. VI).
Au3g. : ex lectionibus Leonensibus in AA. SS.
Boll. 25. Oct XL p. 691. 692.
VITA DI S. GÜGLIELMO D'ORINGA — VITA S. GUILELMI ABB.
1355
E!rl.-Sekr. : B a c k , V. de , De ss. Oaesnoveo , Tngdonio,
Maiano et Tu|inlonia eromitis commontarias pneriufi
Und. p. 686-691.
Leggenda e vita dl s. Guglieimo d'Oringa.
Scrittni» del seo. XIV.
Ätisg. : ora per la prima volta pubbl. ed. illu-
strata da G. Chiarini. Livorno 1871. 8^ Can 70
ritratti,
Tita s. Guiberti fundat Gemblac. =» Vita s.
Wieberti.
De s. Guido comite Donoratici in Hetruria soli-
tario (saec. XIII) Papebrochii sylloge histor. in
AA. SS. BoU. 20. Mai. V. p. *255. *256; c/l YII.
p. 820.
De b. Guido Marramaldo ord. Praed. Neapoli
(t cca. 1391) in AA. SS. Boll. 25. Jud. V. p. 150.
151 {mit Abbild.).
Vita Guidonis abbatis S. Germani Au-
tissiodorensis (f 1313) auctore Aymone
de Bordis monacho eiusdem abbatiae.
Äusg, : ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 586-589.
Vgl. Ouido Burgnndiis.
Vita Gaacheri.
Tita b. Guidonis abbatis Piscariensis
seu Casauriensis (f 1045. 23. Nov.). Ex
Chronico Casaur. auctore Johanne Be-
rardo (flor. c. 1182).
Ausg.: * ap. d'Achery, Spicileg. Y. — * ap.
Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 487
-494.
Vita s. Guidonis abbatis Pomposiani in
Italia (f 1046) auctore anonyme eius di-
scipulo.
Ausg. : "■ in AA. SS. Boll. 31. Mart. UI. p. 912-
915. — ^ wieder h. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VT. 1. p, 509-515. — Alia vita * ed. Su-
rius, Vit. SS. 31. Mart. Vn. Colon. Agr. 1581.
p. 229-232 (« p. 282 ed. 2»). — » in AA. SS. Boll.
1. c. p. 915-918, c. commentar. praevio p. 910-912.
Tita s. Guidonis confess. Anderlaci in
Brabantia prope Bruxellas (saec. XI in.)
auctore anonyme.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 12. Sept. — 'ex
ms. in AAt SS. Boll. 12. Sept. IV. p. 41-48 c.
comment. praevio p. 36-41 {mit Abbild.).
ErL-Sehr.: Goorifl, J., Cort begryp van het leven
ende mirakelen van den h. Guido. Bmssel, d'Ours
(1762). SP {auch ins Franxlmache überaelxt Braxelles,
d'Ours 8. a. 12mo).
Vita Guidonis episcopi Aniciensis, monasterii
8. Petri eadem in urbe conditoris (f eca. 995) =
Chronique du monastere de Saint -Pierre du Puy;
vid. supra p. 313.
Tita s. Guidonis episcopi Aquensts in
Insubria (f 1070).
Ausg.: ex ms. Aquensi in AA.SS.BoIi. 2. Jun.
I. p. 229. 230. — Miracula ibid. p. 231.
Tita b. Guidonis magistri scholae Au-
tissiodorensis (f 961).
Ausg.: ex bibl. Icannensi in AA. SS. Boll.
27. Oct. XII. p. 378. 379; cf. p. 377.
Tita b. Guidonis ord. s. Francisci tert.
Cortonae in Hetruria (f cca. 1245) auctore
anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 12. Jun. IL' p. 602-
606 (mit Abbildungen). — Miracula ibid. p.
606. 607.
De 8. Gulero in Comubia apud Anglos in AA.
SS. Boll. 4. April. I. p. 377.
Passio SS. Guigneri, Pialae et sociorum =» Acta
8. Fingaris.
Vita Guilelmi abbatis Beccensis auctore
Milone Crispino.
Ausg.: in Lanfranci Cantuariensis arch. opp.
ed. L. d'Achery. Paris. 1648. fol. Append. p. 40.
Erl.-Sekr.: Sanmarthani, Oallia christiana IV. p.
lS9sq.
vgl. Chronicon Beccensis abb.
Tita s. Guilelmi I abbatis S. Benigni
Divionensis (f 1031) s. rerum gestarum
liber I auctore Kodulfo Glabro.
Ausg.: * ed. P. Roverius, Reomaens. 8. historia
monasterii s. Johann is Reomaensis (P. Rou viere.
Bist, de Tabhavo de Reome). Paris. 1537. p. 121.
-- »t» AA. SS.' Boll. 1. Janr. I. p. 57-64. — »ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 322-
334. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXLII.
p. 697-720. — Auszug *ap. Pertz, Mon. scr. IV.
p. 655-658 ed. Waitz. — *ap. Bouquet, Rec. X.
p. 371. — Vita alia ex chronico S. Benigni Di-
vionensis (ap. d'Achery, Spicileg. I) * ap. Mabillon
I.e. p. 335-344. — ' wiederh. ap. Migne I. c. CXLI.
p. 851-870. — Excerpta ex chronico Besuensi
de eodem s. Guilielmo ap. Mabillon 1. c. p. 345.
346. — Appendix de monasterio Fructuariensi
a b. Guilelmo condito ibid. p. 346-351. — Ap-
pendix altera de monasterio Fiscamnensi ibid.
p. 351-355.
Erl.'Schr.: Chevallior, G., Le von. Guillaume abb^
do Saint - Benigne de Dijon, roformateur de l'ordre
b^'HÖdictin an XI sioclo. [Troyes] Paris 1875. 8''.
XVIII. 318 pag. 3 fr. 50 c.
Crouset- Mouchet. J., Histoire de s. Gnillaume
d'Ivree, de la famille d'Ardoin, roi d'Italie, abbö
de S. Benigne de Dijon. Tnrin 1859. BP.
Ringholz, Odilo, Das Leben dos ehrw. Abtes "Wil-
helm vom s. BenignusHtifto in Dijon in Studien und
Idittheilungen aus dem Benedict. -Ordon. Jahrg. III.
Bd. 2. 1882. p. 368-383. Nach Chevallier.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 18»). p. 188; 6. Aufl. II. 18l>4. p.2l3.
Vgl. Guiielmus abbas S. Benigni.
Bodalphus Glaber.
Vita s. Guilelmi abbatis Ebellioltenste = Vita
s. Guilelmi abbatis Roschildensis.
Tita s. Guilelmi abbatis fundatoris ere-
mitarum Montis Virginis ord. s. Ben. Gu-
leti apud Nuscum in Apulia (f 1142)
auctore Johanne a Nusco, sancti di-
scipiüo.
Ausg. : * ed. Job. Jacob. Jordanus illius con-
greg. abbas 1643. — Un AA. SS. Boll. 25. Jun.
V. p. 114-134. — Appendix de duobus prae-
cipuis conventibus, ibid. p. 134-139 {mit Ab-
bildungen). Cf. Juni. VI. 1. p. 259.
Erl.-Schr.: Costo, Tom., Istoria dell* origine del s.
luogi di Montevergine. CoUa vita di s. Guglieimo
fondatore di quel monasterio . . . Venozia 1691. 4*.
1356
VITA S. GUILELMI ABB. HIESAUG. — VITA GÜILELMI CONQUEST.
Yita s. Guilelmi abbatis Hireaugiensis
(f 1091) auctore Haimone priore Hirs-
augiensi, eius discipulo (flor. c. 1100).
Nicht za verachtendes Hilfemittel fUr die Gesohichts-
Irande.
Sandsehr. : vid. Pertz, Mon. scr. VII. p. 210.
Ättsg, : ^ ed. Car. Stengelius tma c. Vita Gui-
lelmi Gellonensis. Aug. Vindel. 1611. 4**. Fehler-
haft, — ^wiederh, ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. VI. 2. p. 717-741 — u, Un AA. SS. Boll.
4. Jul. n. p. 155-165. — *am besten ed. Watten-
bach ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 209-225. —
' ex Mabillonio ap. Migne, Patrolog. lat. CL. p.
901-924; observatt praev. p. 889-902. — Fra-
gmenta quaedam vitae G-i metrice scriptae (saec.
xn) ed. Mone in Anzeiger f. Kunde des Mittel-
alters. 1833. p. 70.
SrL-Sehr.: Helmsdörfer, Adf., Forschongen z. Ge-
schichte des Abtes \Vilhelm von Hirschaa. Teil 1.
Dissert. Oöttin^^en 1874. SP.
Kerker, M., Wilhelm der Selig:e, Abt von EUrschan
und Erneuerer des süddeutschen Klosterwesens zur
Zeit Gregors VII. TAbingen 1863. 8°. (Recensirt von
Waffenmann in Göttinger gelehrte Anzeigen. 1865.
n0 85.)
Finius, De b. Guilelmo abbate Hirsang. in Suevia in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 148-156.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
n. 1886. p.46; 6. Aufl. 11. 1894. p.49.
Witten, M., Der sei. Wilhelm, Abt von Hirsau. Ein
Lebenfibild aus dem Investitunstreit. Bonn 1890. BP.
66pag. Jt 1.
Zimmermann, J., Uober die Vita s. Willelmi. Progr.
Mannheim 1889. 4P. 27 paff.
Vgl. Epitaphium s. Guilelmi.
Guilelmus abbas Hirsaug.
Yita s. Guilelmi abbatis Roschildensis
in Dania ord. canon. regulär, s. Yictoris
(f 1202) [seu secund. Bouquetium al. ab-
batis S. Thomae de Paraclito (sie vocatuni
monasterium de Eschildsöe, postea trans-
latum ad Ebelhoit oppid. Zelandiae)J au-
ctore eius discipulo quodam.
Ausg. : * ed. Surius, Vit. SS. 6. April, n. Colon.
1571. p. 576 (»n. Colon. 1618. p. 98), mutato
aermone. — • integra ex ms. coenobii 8. Vict.
Paris, in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 625-643.
— ^wiederh. ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. p.
461-495. — '^ap. Migne, Patrolog. lat. CCIX. p.
593-636. — •Auszug ap. Bouquet, Recueil XIV.
p. 475-479. — ^ frustula ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XXIX. p. 166. 167. — Cf. Papebrochii
comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 620-
624 et Gamborg, Herlnfsholm Program. 1867.
Vgl. Guilelmus abbas S. Thomae.
Vita s. Guilelmi abbatis S. Thomae de Para-
clito = Vita 8. Guilelmi abb. Roschild.
Yita s. Guilelmi archiepiscopi Bituri-
censis (f 1209) auctore coaetaneo ano-
nymo.
Nach Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit. od. Mansi V.
p. 249 ist Petrus Cäroli Loci abb. ord. Cist. (saec.
xTiT) der Verfasser.
Handschr.: keine.
Atisg. : * mit verändertem Stile und abgekürzt
ed. Surius, Vit. SS. 10. Janr. 1. Colon. 1617. p.
156. — * wiederh. in AA. SS. Boll. 10. Janr. I.
p. 628-636. — ' xuerst vollständig ex cod. Musei
Bolland. in Analect. Holland. lU. 1884. p. 274-
325. — Miracula post mortem ibid, p. 326-350.
— Canonizatio ibid. p. 350-356. — Miracula
post canon izationem ibtd. p. 357-361. Gf. praefat
p. 271-273. — Vita alia auctore coaetaneo ano-
nyme ex ms. Antverp. in AA. SS. BoU. 1. c. I..
p. 636-639 ; ibid. aliud vitae compendlum anctore
anonyme. — Vita alia auctore quodam cano-
nico Bituricensi ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 379-
386. — Diplomata summorum pontificum In-
nocentii lU et Honorii III circa canonizationem
G-i arch. Bitur. ap. Labbe 1. c. p. 390-392.
Erl.- Sehr. : B u 1 a e u s , Historia universitatis Paris. TU.
1666. p. 682. 688.
Gallia christiana. IT. p. 60-68; X. p. 1609.
Henriquez, Chrvs., Fasciculus sanctorum ordinis Ci-
Bterc. I. Bmzellae 1628. fol. p. 277-289.
Leclerc tn Histoire litt^raire de la France. XXE.
1847. p. 676. 576.
Tita s. Guilelmi archiepiscopi Ebora-
censis [alias William Ktzherbert, f 1154]
auctore anonymo: ,Gloriosipraesulis Wil-
lelmi'.
Ausg. : xum erstenmal ex cod. Harley. 2. sec.
XII. fol. 76-88 ed. Jam. Raine in The historians
of the Church of York. II. 1886. p. 270-291; cf.
preface p. xym. — Miracula quaedam a. 1177
m ecclesia b. Petri Eborac. ad sepulchrum eius-
dem sanoti ex cod. Oxon. (Bodl., Dodswortb ms.
125. fol. 131) ed. J. Kaine 1. c. II. p. 531-543. —
Lectiones in festo translationis s. G-i e Bre-
viario Eborac. cca. 1400 ibid. p. 544-546. —
Lectiones die translationis e Breviar. Eborac.
iMd. p. 547-550; cf. pre.f. p. xxxi.
Yita Guilelmi Conquestoris (f 8. Sept
1087) auctore anonymo.
Ist nur ein Bruchstück aus dem 7. Buche des Orde-
ricus Yitalis, was Camden und Giles nicht wussten.
Handschr.: vid. Hardy, Descr. catalogue of
materials 11. p. 41. n® 58.
Ausg.: * ex antiquo libro monasterii s. Ste-
phani Cadomensis f ragmentum ap. Camden , An-
glica p. 29-35. — ^wiederh. ap. Giles, Script
rer. gestar. Willelmi Conquest. London 1845. 8*.
p. 53-71.
Erl.-Schr.: Clarke, Sam., Life and death of William
the Conqueror. London 1660. 4P. — Und. 1671. 4P.
Clavigny, Jacanes, Vie de Ouillaume-le-Gonqu^-
rant , duc de Normandie et roi d'Angleteire. Bayeux
1675. 12mo.
Eudemaro, Fran^. de, Histoire excellente et höroique
de Quillaume - le - BAtard , jadis loj d'Ang^eterre et
duc de Normandie. Bouen 1626. 12mo ; — augment
Und. 1629. 12mo.
Haeberlin, Frz. Domin . , Dissertatio genealc^ico -
critica de familia augusta Wilhelml Conquestoris.
Gottingae 1745. 4«.
Haywarde, John, Lives of three Normans , kings of
England , William I , William U , Henry L London
1613. 40.
Henderson, Andr., Life of William the Conqueror,
dnke of Normandy and king of England. London
1764. 80.
La Dangie de Rauchie, Hatth.de, Apologie ponr
la defense de Guillaume-le-Conqu^rant, duc de
Normandie, fondateur de deux abbayos de Caen.
Caen s. a. ijP.
Matthaeus Paris, Historia maior; md. p. 778.
(Pr^Tost d*Exiles, Ant. Fran^.) Histoire de Gull-
laume-le-Conqudrant. Paris 1742. 2 vol. 8^; — ibid.
1751. 2 vol. BP.
R o s c o e , Thom. , Life of William the Conqueror. Lon-
don 1848. 8".
PROC. B. OUILELMI CTJFF1TELLA.E — VITA GUILELMI WICKHAM
1357
Saunier. Fierre Maar., Vie de GaiUaxime, dao de
Nonnandie. Paris 1804. 24mo.
VgL Omlelmos CoDqaettor.
Processus de b. Guilelmi CufRtellae ere-
mitae Sicnli in Sicilia (f cca. 1415) vita,
Tirtutibus et miraculis.
Ausg.: ex mss. authenticis in AA. 88. Boll.
4. April. L p. 380-395. Cf. Papebrochii comment
praevios ibid. p. 378-380.
Tita b. Guilelmi de Tolosano ord. eremit
8. Augustmi (f 1369) auctore Nicoiao
Bertrandi L C.
Ausg.: ex Gestis Tolosanorum editis a. 1515
f» AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 198-203 c. Pape-
brochii comment Cf, VII. p. 806.
Vita 8. GuHotnii DMonensis = Vita s. Guilelmi
I abbatis S. Benigni.
Vita s. Guilelmi ducie ac monachi Gello-
nensis in Gallia (f cca. 812) auctore gravi
anonyme (saec. IX).
Ausg, : ed. Gar. SteDgeiius xtisammen mit Acta
Gailelmi abbatis Hiisaugiensis. Aug.Vindel. 1611.
4*. p. 74-102. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IV. 1. p.72-87. — » in AA. SS. Boll. 28. Mai.
VI. p. 811-820. — * Bruchstück ap. Bouquet, Re-
cueil V. p. 470-475. — * Excerpte ed. Waitz ap.
Pertz, Mon, scr. XV. p. 211-213. — Appendix
de 8. Wilielmi testamento, ara et cultu, trans-
lationibus et reliquiis ap. Mabillon 1. c. p. 88-90.
— Li bell US de miraculis s. Guilelmi ducis au-
ctore monacho Gellonensi anonyme ^ibid. saec.
IV. 2. p. 556-561. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 822-826. — Hymnus ex ms. Bodeccensi
f6tc^.p.826. — Historia elevati translatique cor-
poris, ex relatione Gallica ibid. p. 827. 828. —
Vitae compendium ex Vita s. Benedicti Ania-
nensis auctore Ardone ibid. p. 810.
£'ri.-Sdhr.: Cavalcantini, Oafl.,Vitadi «.Guglielmo
eremita, duca d'Aqaitania e conte di Poitu. i*'ireDze
160o. 4«; — ibid. 1ÖÜ3. ^. — iTradaite en fran9. par
Bog. Qiiard. Pah« 1606. 12mo.)
Claras, Ludw. [i. e. WUh. Volk], Renog Wilhelm
voD Aquitanien , ein Grosser der Welt , ein Heilifcer
der Kirche and ein Held dor Sage und Dichtung;.
Mttnster 1865. gr. SP. XX. 308 pag.
Hay, Sams., De veritate vitae et ordinis divi Guilelmi,
qaondam Aqaitanoram et Pictionam priucipls. s. 1.
et a. 8*.
Henschen, Comment. praevios in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 809. 810.
Montefiascone, Giovacch. da, La penltenza trion-
fante nella vita di s. Guglielmo daca d'Aqaitania e
conte di Poitier. Roma 171K). 4".
S trat i CO, Giov. Dom., Vita di s. Guglielmo daca
d'Aqaitania. Siena 1770. A^.
Vaha, G. de, Vita s. Gailelmi, comitis fictaviensis.
Londini 163». l2mo.
Vie de s. Gailhem, dac d' Aquitaine, comto de Tou-
loose , Premier prince d'Orange , f ondatour et moine
de l'abbaye de Saint-Guilholm le I>«'si'rt. Notos hi-
atoriqaes et legendaire« sur lo villairo , h'j» nioim-
ments et le chateau Don Jaan da val de GoUoue;
par an solitaire montagnard. Lodeve, Corbiöre (1662.)
tfi. 175 pag.
Tita s. Guilelmi episcopi Brioci in Bri-
tannia Armorica (f 1237) auctore Gode-
frido Calvo.
Ausg.: * ed. Surius, Vit S8. 29. Jul. — * tcie-
derh. in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 122-125.
— Canonizatio ex bulla ibid. p. 125-127. Cf.
Sollerii comment praevius ibid. p. 120-122.
JErl.-Sdir.: La Devison, L. G. de, La vie, les mira-
cles et les Eminentes vertos de s. GalUanme , evesqae
de St. Brteac. Reimpression de TMit. de 1627, avec
one pr^face de S. Ropartz. St Brieuc 1676. 12 mo.
6 fr. A«r 240 EMmpUm gtdrvekt.
Tita s. Guilelmi Firmati episcopi (f cca.
1090) Moritonii in Normannia auctore
Stephano episcopo Redonensi (f 1178).
Ausg. : ^ ex ms. Moritoneasis ecclesiae in A A.
SS. BoU. 24. April. HI. p. 334-342. — » fragmen-
tum ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 90.
Vita 8. Gullelnii Gellonensis » Vita s. Guilelmi
ducis.
Yita s. Guilelmi Magni eremitae in Sta-
bulo-Rodis in Etniria (f 1157).
Ausg. : excerpta ex responsorüs et antiphonis
in AA. SS. Boll. 10. Febr. II. p. 449. 450. — Vita
alia a Theobaldo exornata, ex Surio, Silvio ac
yariis mss. ibid. p. 450-472. Cf. Analect BoUand.
I. 1882. p. 525-527. nM.
ErL'Sehr.: Alberti , P. L., Vita del gloriose confessore
ed anacoreta s. Guglielmo Magno , daca d'Aqaitania,
protettore della provinoia marittima deUa Toscana.
Siena 1770. 4«.
Henschen, Commentarias praevios tn AA. SS. BoU.
1. c. p. 433-449.
: De ordine eremitaram s. G - i commentar. histo-
hcQS ibid. p. 472 - 484.
: De reliquiis s. G-i ibid. p. 485-491.
Waha, G. de, Explauatio vitae s. G-i M. conscriptae
olim per b. Albertum eias discip . . . nunc repertae.
Leodii 1693. 12mo.
Yita SS. Guilelmi patrie et Peregrini
' filii Antiochenorum (saec. XII) Foggiae in
Italia.
Ausg. : ex mss. eccles. Foggiensi in AA. SS.
Boll. 26. April. III. p. 465. 466.
Vita s. Guilelmi Politieneis eremitae
iuxta Castellum Bonum in Sicilia (f 1317).
Ex antiquis Siciliae monumentis collecta
ab Angelo Sangrino abb. Benedictino.
Ausg. ;, in A A. SS. Boll. 16. April. IL p. 466-
470. — Vita altera ex officio proprio, sed
dictione concinniori edita ab üct. Caietano ibid.
p. 470-474.
Tita b. Guilelmi presbyteri eremitae,
fundatoris coenobii Olivae in Hannonia
(t 1241) auctore anonyme.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 10. Febr. 11. p. 494-499.
Acta s. Guilelmi pueri martyris Norwici
inAngliaa.1144, auctore Johanne Cap-
gravio.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 25. Mart. III. p. 590.
591 c. comment. praevio p. 588-590.
Vita Guilelmi Tuciacensie (Guillaume
de Toucy) archiepiscopi Autissiodorensis
a. 1167 — 1181 auctore Frodone cano-
nico Autissiodorensi.
Ausg.: ap. Dum, Bibliotheque historique de
l'Yonne. I. Auxerre 1850. p. 421-431.
Vita Guilelmi Wickham, vid. Chaundeler.
1358
VITA B. GÜILELMI ZÜCCHU — VITA S. GÜNDÜLFI
Tita b. Guilelmi Zucchii Alexandriae
in Italia (f 1377) auctore Bartholomaeo
Zucchio.
Ausg.: in AA.SS.BoIl. 10. Febr. IL p. 503. 504.
De s. Guilelmo archiep. Eboracensi in Anglia
(f 1154) Papebrochii comnientarius histor. in AA.
SS. Boll. 8. Jun. IL p. 136-146. Vgl Hardy, De-
script. catalogue of materials IL p. 259. n° 354.
De bb. Guilelmo Arnaldi, Bernardo de Hupe-
forti, et Garsia de Aurea, ord. Praed. etc. mart
inquisitoribus Avinioneti in Occitania sup. a. 1253
Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. '29. Mai. VII.
p. 180-183.
De b. Guilelmo episc. Comi in Longobardia (f
1226) Vict. de Buckii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 21.0ct. IX. p. 414-420.
De s. Guilelmo episc. Piotavorum in Gallia (f
1197) in AA. SS. Boll. 29. Mart. IIL p. 792.
De b. Guilelmo eremita in ComcDsi Insubriae
dioec. (sec. XI) Papebrochii sylloge bist, in AA.
SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 830-832.
De s. Guilelmo mart. Roffae in Anglia. Vita
ex legenda Joa. Capgravii fol. 311 in AA. SS.
Boll. 23. Mai. V. p. 268. 269.
De b. Guilelmo Peregrino in Bavaria Traps-
danubia (f cca. 1140) in AA. SS. Boll. 20. April.
IL p. 772.
De s. Guilelmo presbytcro Pontisarae in Gallia
(t 1192) in AA. SS. Boll. 10. Mai. IL p. 597. 598;
cf. VIL p. 680.
De s. Guimerra episc. Carcassone in Gallia
Narbon. in AA. SS. Boll. 13. Febr. IL p. 672. Cf.
p. 897.
Vita s. Guinguaioel «= Vita s. Winwaloei.
Tita SS. Guinizonis et Januarii mona-
chorum Casinensium (f cca. 1050) auctore
Petro diacono CasinensL
Fast ganz aus Leonis Marsic. chronica aasgeschrieben.
Yerfasst cca. 1188.
Ausg.: ' in AA. SS. Boll. 26. Mai. VL p. 450-
457 c. Henschenii comment. praevio p. 449. —
• correcta o cod. Vatic. in Ang. Maii Nova collect
VL B. p. 264.
De 8. Guinocho episc. in Scotia (f cca. 875)
in AA. SS. Boll. 13. April. IL p. 138.
Vita s. Guielenl =- Vita s. Gisleni.
De s. Guilelmo eremita in dioccesi Argentora-
tensi (c. sec. IX med.) C. de Smedt in AA. SS.
Boll. 3. Nov. IL prs. 1. p. 74. 75.
Vita s. GumbertI archiep. Senonensis = Vita
s. Gundelberti episc. Senoneosis.
Tita s. Gumberti (saec. YIII) fundatoris
monasterii s. Gumberti in Anspach.
Magere fehlerhafte Legende.
Ausg.: * ap. Strebel, Franconia illustrata I.
p. 188. — Un AA. SS. BoU. 15. Jul. IV. p. 69-71.
Erl.-Schr.: Hu scher, Ist denn wirklich St. Guinbertus,
der Stifter dos ehomaligon Bonedictinerklosters in
Ansbach, eine bloss© mythische Person grewesen?
Ein Beitrag zur Ult*«sten Geschichto .Ansbachs in
Jahresberichte des histor. Vereins in Mittelfranken.
IX. Nürnberg 1839. p. 107.
Bettberg, Deatschlands Kirchengeschichte II. p.339,
wo (Oich andere Sireüsehriften aufgeführt «mJ.
S o 1 1 e r i u 8 , Commentar. praevius tn A A. SS. Boll .I.e.
p. 61-69.
De SS. Gumesindo presbyt et Servo-Bei mon-
acbo mart. Cordubensibns (f 852) in AA. SS. BolL
13. Janr. L p. 823.
Yita s. Gummari patroni Lirani in Bra-
bantia (sec. VIII) auctoreTheobaldo mon-
acho.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 11. Oct. — ^ in
AA. SS. Boll. 11. Oct. V. p. 682-689. — Mira-
cula sub a. 1475 patrata auctore anonymo sab-
aequali ibid. p. 689-697. Cf. Buei coniment.arius
ibid. p. 674-682, Auctarium ad AA. SS. tomi V.
Oct. p. 57 et Rigolloti nota in AA. SS. Boll. 11.
Oct. Suppl. p. 78* -80*.
Erl.-Schr.: Beschryf, Kort -bondig, van bot levon
van den h. Gummaros, patroon der stad Lier. Lier,
Letellier s. a. iP.
Broeck, Ed. van den, Vie oo lögonde de s. Goromain>,
patron de la ville de Lierre et r^coUection de s«9
reliques en Tannöe 1586 in Analoctes pour servir i
l'hi^t. eccle$>ia8tiqae de la Belgiqne Xa.II. n^ 1.
Deckers, P. G. L., Leven en eordienst vaa den h.
ridder Gummarus, boschermheilige der stad Lior en
bij/onderen patroon der gesletenheid of geborsten-
heid ; uaar Theobald on andere g^eloofwardige &chrij-
vere. . . . Uer 1870. 8P. VIIL 576 pag, 5 fr.
De b. Gondecharo episc. Eystadii in Germania
(t 1075) Boschii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 2. Aug. L p. 175-182. — Exemplar in-
strumenti, quo (>. praebendam instituit, quam
circumeuntem appellant, ibid. p. 182-184. —
Miraenla G-i auctore ut putamus Philippe
episc. Eystettensi. Ex ms. arch. Eyst. ibid. p.
184-189". Fp/. Gundecharus.
Yita s. Gundelberti {al Gumberti) epi-
scopi Senoniensis, dein abbatis Vallis-
Galileae in Yosago (t661)- Ex Richero
chronographo Senoniensi (1264).
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 2. append. p. 470. — • Auszug ap. Bouquet,
Rec. 111. p. 583. 584.
Erl.-Schr. : B i n e t , £t. , La vie et los vertQs do s. Gom-
bert, issQ de la inaison roynle de Fnmcc. Pont-&-
Moasson 1625. l'imo.
Henschen, Commont. historicus de s. Gamborto arch.
Senon. in AA. SS. Boll. 21. Febr. lll. p. 262. 263;
cf. p. 758.
De b. Gundisalvo de Lagos ex ord. erem. s.
August. Tunibus Veten bus in Lusitania (f 1422)
Vict. de Buckii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 21. Oct IX. p. 421-427.
De s. Gundisalvo episcopo in Hispania (saec.
X?) C. de Smedtii notitia in AA. SS. Boll. l.Nov.
I. p. 382. 383.
Yita s. Gundlei reguli Gambriae australis
in Britannia (f cca. 500).
Ausg.: ex ms. et Capgravii Nova legenda
fol. 168 in AA. SS. Boll. 29. Mart. HL p.7S4. Vgl-
Hardy, Descr. catalogue of materials. L 1. 1862,
p. 87.
Yita s. Gundulfi BcfPensis (Rochester)
episcopi (f 1108) auctore monacho Rof-
fensi coaetaneo.
TRANSLATIO S. OUNDÜLPHI — DE S. GWINOCO
1359
Aiisg.: * ap. Wharton, Anglia sacra 11. p. 273-
292. — *wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat CLIX.
p. 813-836. — Vgl. Hardy, Descr. catalogiie of
niaterials. IL 1865. p. 103. n® 1&6; Histoire
litteraire de la Fraoce. IX. p. 369.
Erl. - Sehr. : TVr i g h t , Biographia Britannica literaria II.
p. 41-43.
Translatio s. Gundulphi praesulis ut vo-
lunt Mediolanensis (forte saec. VI) qui
colitiir in agro Bituricensi, et miracula.
Au^g.: * ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 386-388.
— » triederholt in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p.
380. 381.
Acta s. Guniforti martyris forsan sub
Maximiano Ticini in Italia, auctore ano-
nvnio.
Aifsg.: ex editione B. Mombritii I. p. 338 in
AA. SS. Boll. 22. Aug. lY. p. 527-5.30.
JSyi. - Sehr. : B r e v i a r i a m ss . episcopor um Ticinen&is
ecripsiae noenon ss. Onniforti Scoti, Bootii inart.
et HoDoratae vin?. Ticini 1651. 4°.
Cnper. Comment. pracvius tn AA. SS. Boll. 1. c. p.
524-526.
Tita Gunneri abbatis Carae Insulae, twn
episcopi Yiborgensis (f 1251) auctore ano-
nvmo.
Handsehr.: Kopenhagen, Un.-Bibl. n" 135.
mbr. sec. XV. 4^
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783.
p. 574-580 [Uebera.: Biskop Gunners Levned,
furfattet af en Brüder en 0m, oversat af H. Olrik.
Kobcnhavn 1892. 8«*],
Yita b. Günther! eremitae (Turingü)
iuxta monasteriura Altahense seu ord. s.
Bened. Breunoviae in Bohemia (f 1045).
Mabillon u. a. hiolten "Wolf her für den Verf., aus
dessen VIih s. Godebardi [e. d.) sie i^rossentheils entlohnt
ii«t. Die Bollandibten sa^n : , aacturibiiä ut upparet piirtioi
'NVoIthcru apqaali, partim anonymo minus antiquo.* — Un-
bedeutendes Machwerk.
Ausg.: * ed. Canisius, Lect. antiq. ed. 2'. III.
1. p. 183- 189. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VI. 1. p. 480-486. — ^ in AA. SS. Boll.
9. Oct. IV. p. 1069-1074 mit Beifügung der Mi-
racula p. 1074-1084. — * ed. Bonavent. Piter t>*
Thesaurus absconditus in agro seu monasterio
Brzewnoviensi prope Pragain ord. s. Ben. S. Gun-
therus etc. clanis vita et miraculis. Ex cod. ms.
mbr. Trebonensi etc. Brunae 1762. 4«. {[XVIII]
2SS pag.j c. 4 tabb. aen.) p. 17-35. Miracula
p. 36-53. — *ed. Watten bauh ap. Pertz, Mon.
scr. XI. p. 276-279. — ^ unt. d, Tit.: Zivot
Vintire poustevnika lat. u. tschechisch in Fontes
rer. Bohem. I. p. 337-346.
Erl.' Sehr.: Buens, Commentar. pmevios in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 1004-1069.
Bädinger,M., Oesterreichische Geschichte I. p. 349 ff.
Gibt ein» schöne Zusammenstfllung derfragment. Nach-
richten über das Ijtben dieses interessanten Mannes.
Mabillon, Observationes praevine in AA. SS. o. s.
Ben. I. c. p. 475-480.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschieh tsqnellen . 5. A afl .
II. 18^6. p.24.25: 6. Aun. II. 18M. p.2t).
Vgl. Annales Altahonsos.
,, Gradicenses.
De s. Guirthilde ancilla, quae colitur in Biber-
bach in episcopio Eustadiensi, Suyskenii com-
mentar. historicus tn AA. SS. Boll. 22. Sept. VI.
p. 530-533 {mit Abbild.).
Yita s. Guntramni regis Burgundiae: ex
bist eccl. Gregorii Turonensis.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 28. Mart. III. p. 721-
731 c. commentario praevio p. 718-721 et Ap-
pendice ex chronico Fredegarii ibid. p. 730-731.
Erl.'Schr.: Baillet, A., Vie de s. Qontran in seinem
Becaeil des vies des Saints. 28. Mars.
Giry, Fran9., Vie de St. Gontran tn »einem Becaeil
des vies des Saints. 28. Mars.
Modeste, Vie de St. Gontran tn seiner Monarchie
sainte d. 127.
Rivet, Histoire de la vie et dos reglemens de Gon-
tran in Hist. litteraire de la Fraooo III. p. 368.
Do s. Gurdanio seu Gurdinello eremita (t ante
med. saec. IX) Duaci et Aquiscinctii in dioec.
Cameracensi svlloge in AA. SS. Boll. 16. Oct. VII.
2. p. 1101-1106.
De s. 6urioe8io abbate Kern perl egionsi in
minori Britannia (f 1057) * ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. VI. 2. p. 107-110. — «Pinii syl-
loge in AA. SS. Boll. 25. Aug. V. p. 273. 274.
De s. Gurvallo episc. Alethensi in Armoricis
(saec. VII) Uenschenii comment. historicus in
AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 727.
De s. Guthagono conf. Oostkercae apud Brugas
in Flandria (forte saec. VllI) SoUerii comment
in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 668-670.
Yita s. Guthlaci anachoretae et presby-
teri in Croylandia (f 714) auctore Fe-
iice Croylandensi (cca. 730), monacho
Girwensi.
Ausg.: * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
m. 1. p. 264-284 (ed. Venet. III. 1. p. 256). —
n>d. Surius, Vit. SS. 11. April. 1570. II. (^ed.
Colon. 1618. II. p. 142-145). — *ap. Capgrave,
Nova legenda Angliae p. CLxix-CLXxni. — ''besser
in AA. SS. Boll. 11. April. II. p. 38-50. - ''in
The history and antiquities of Croyland-Abbey
in the county of Lincoln (by R. Gough). Lon-
don 1783. 4". p. 131-153. — Analeeta excerpta
ex historia Ingulfi abbatis Croylandensis in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 50-54. — Appendix auctore
Orderico ex relatione Ansgoti supprioris Croy-
landensis ibid. p. 54-60.
Erl.-Schr.: Charitius, F., Uebor die an erel sächsischen
Gedichte vom heil. Guthlac. Halle 1878. 8».
Fabricius, Bibl. med. et inf . latinitatis, lib. VI. p.464.
Hardy, Doscr. cataloguo of materials. I. 1. 1862. p.
404. no 920 -932.
Lofövre, P., Das altenplische Gedicht vom h. Guthlac
in An^lia. Zeitschrift f. engl. Philologie. VI. Halle
18HS. Heft 3.
Montalombert, Les moines d'Occident. V. Paris 1868.
p. 118-129.
The Anglo-Saxon Version of the life of St. Guth-
lac, hermit of Crowland, now first printed, with a
translation and notcs by C. AV. Goodwin. Cambridge
1848. 12mo.
"Wright, Felix of Crovland in his Biographia Bri-
tannica liter. I. p. 246'- 249.
De s. G%vinoco, cnlto ut episcopo, eius patre
s. Aneurin seu Gilda, eius fratribus ss. Cennydd,
Madog, Dolgan et Nwython, sorore s. Dolgar et
patrueli s. Garci (f saec. VI) in Wallia Vict. de
Buckii svlloge in AA. SS. Boll. 26. Oct. XI. p,
895-899.
1360
DE SS. HABACUC — VITA SS. HAIMONIS
H.
De 88. Habacud et Michaea prophetis in AA.
SS. Bell. 15. Janr. I. p. 994. 995.
JErl. - Sc^. ;Baeumlein,'W., Commentaüo de Habacad
▼aticiniis. Heilbronnae 1840. 4P.
Delitzsch, Fr., Commentar. de Habacnci prophetaa
vita atqae aetate. Lipsiae 1842. BP.
De b. Haberilla sive Habrilia virg. ad lacum
Brigantmum (saec. VII) in AA. SS. Bell. 30. Janr.
IL p. 1033-1035.
De s. Habetdeus episc. Lunensi mart. (-f* cca.
500) in AA. SS. Boll. 17. Febr. UI. p. 15. 16.
Yita 8. Habundii = Vita s. Abondii.
Translatio s. Habundii (diaconi sub Dio-
cletiano cum Carpophoro et aliis d. 10.
Dec. martyrizati) in Bercetum monaste-
rium auctore anonymo.
Ausg. : ap. Mabillon , AA. 8S. o. s. Ben. saec.
m. 1. (ed. Venet. 1734) p. 487-489.
Vita s. Hadalini confessoria (f 690),
conditoris monasterii Cellensis prope Dio-
nantum ad Mosam, scripta a Neotgero
(Notgero) Leodiensi episcopo (f 1008).
Ätisg.: ^ in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 372-
377. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. U.
p. 1013-1017. — *tciederk. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXXIX. p. 1141-1148. — * Bruchstück ap.
Bouquet, Recueil III. p. 635. 636. Cf- comment.
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 366-372.
Yita s. Hadelogae virginis Kibingi in
Franconia (saec. VIIl) auctore anonymo.
Ausg. : ed. Gamansius in AA. SS. Boll. 2. Febr.
I. p. 306-309. — Yita alia 8. encomium ibid.
1. Append. p. 944-958. Cf. ibid. p. 303-306.
ßrl. - Sehr. .'Rettberg, Deutschlands Kircheng^schichte.
U. p. 834.
Yita s. Hadoindi Genomanensis episcopi
in GaJüa (f 652).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 20. Janr. 11. Append.
p. 1140-1142. — Testamentum s. H-i ibid.
p. 1142. 1143.
Yita Hadriani il papae (f 872) ex ms. Pan-
dulphi (de Alatro) Pisani ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. m. 2. p. 306.
Erl.-Sehr.: Lapötre, A., Hadrien 11 et les fansses D6-
cr6tales in Revue des questions historiques. XX YH.
Paris 1880. p. 377-431.
Vgl. Hadrianas II pp.
Yita Hadriani III papae (f 885) ex ms. Pan-
diilphi Pisani ap. Muratori 1. c. III. 2. p. 440. —
Yita alia ex ms. Bernardi Guidonis ibid. —
Vita alia ex ms. Nicolai (de Rosellis) card. Ara-
goniae ibid. p. 441-446.
Erl.-Sckr.: Quatrini, Oius., Del culto a papa sant'
Adriane UI nell' augusta badia di Nonantola. Mono-
grafla .stor.-crit.-canonica. Modena 1889. 8^. 56 pag.
: Delle scambio di papa Adriane I con ß.
Adriane UI venerato a Nonantola. Modena 1890. 8^.
37 pag.
Sickel, Th. R. y., Die Vita Hadriani Nonantulana
und die Diamus - Handschrift V in Nenes Archiv d.
Öos. f. ä. d. Gesch. XVUI. 1893. p. 109-133; haruUU
über das VerhäUnias der Vita {v(m toelcher nur Brueh-
gtö^ ap.- Mabillon, Huseam Italic. 1.2. p. 88-41
gedrudd sind) %u den papgUichen Formeln.
wa 1 1 e n b a ch , Dentschfands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
1. 1898. p. 438.
Vgl. De 8. Hadriano pp. I.
Hadrianas UI pp.
Yita s. Hadriani IV papae (f 1159) a
Bosone cardinali conscripta.
Ausg.: ap. Watterich, Rom. pontificom vitae
n. p. 323-336.
Brl.'Schr.: Baby, Pope Adrian the fonrth. London
1849. ^.
Vgl. Hadrianas IV pp.
De 8. Hadriano papa I an III Nonantnlae in
ditione Mutinensi (f 795 et 885) SoUerii disqui-
sitio bist, in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 643-649.
De s. Hadulfo episc. Cameracensi atqne Atre-
batensi et abbate Yedastino in Belgio (-f- 728)
Henscbenii comment. historicus ^ in AA. SS. Boll.
19. Mai. lY. p. 332. 333. — * elogium bist. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. l.p. 47 1-473.
De s. Hadwfge virg., magistra coenobii Maren-
sis ord. Praemonstr. (f cca. 1200) in AA. SS.
Boll. 14. April, n. p. 264. 265.
De s. Haemorriioiasa Euangelica nomine ut
volunt, Yeronica (saec. I) Caesareae Philippi in
Phoenicia Pinii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 12. Jiil. m. p. 273-279.
Yita s. Haimeradi presbyteri et conl
Hasungensis (f 1019) auctore Ekkeberto
monacho Hersfeldensi.
Voll schwülstiger Phrasen, um lOGO geschrieben.
Handsehr.: vicL Peitz, Mon. scr. X. p. 597.
Ausg. : * ed. Ad. Overham xusammen mit Yita
SS. Meinwerci et Meinulpbi. Neuhusii 1681. 4*.
— ' unederh. von Papebroch in AA. SS. Boll.
28. Jun. Y. p. 386-395 — u. «ap. Leibnit, Scr.
rer. Brunsv. I. p. 565-575. Nachlässig bearb^tet
— *ed. Köpke ap. Pertz, Mon. scr. X. p. 598-
607. — Erinherf paraphrasis vitae s. H-i auctore
Ekkeberto (in barbarischen Versengeschrieben.
Handsehr. : Brüssel, Burg. Bibl. 7503 -75 1 8 sec.
XY) xum erstenmale ed. KÖpke ap. Pertz 1. c.
p. 608-612.
Erl.'Sehr.: Holdor-Egger, 0., Lambert u. Ekkebert
von Hersfeld m Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XIX. 1894. p. 563-674.
Schalte, Aloys, Der h. Hainirad aas Messkirch and
Bischof Bruno von Osnabriick aas Löhningen t^i
Stühlingen m Schriften des Vereins für Geschichte
n. Naturgeschichte der Baar. Heft V. Tübingen 1885.
p. 141-144.
S t r a n c k , Westphalia sancta ed. Giefers U. p. 128-1%^.
Wattenbach, Deutschlands GeschichtsqueUen p. 269
(5. Aufl. II. 1886. p.99; 6. Aufl. II. 1894. p. 109}.
De Y. Haimone episc. Halberstadensi (t 853),
ubi de primis eius sedis episcopis agitur, ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. lY. 1. p. 618-
621. — Fragmentum Yitae H-s auctore Rocho
monacho Ilseneburgensi in Pertz' Archiv XI. p.
285. Vgl. Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. I. 1885. p. 322; 6. Aufl. I. p. 344.
Vgl. Haymo.
Vita SS. Haimonis et Veremundi Medac
in dioecesi Mediolanensi (f cca. 790).
DE B. HAINMARO — YITA HATHÜMODAE
1361
Ausg.: contracta ex italica, edita ab Emman.
Laudensi in AA. SS. Boll. 13. Febr. IL p. 705-710.
ErL-Sdvr.: De ss. Haimone et Voremando ap. Ha-
billoo, AA. SS. o. 9. Ben. saec. III. 2. p.419.
De b. Hainmaro episcopo Autissiodorensi R. do
Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 27. üct. XII. p.
369-371.
Vita s. Halinardi ex Divionensi abbate
archiepiscopi Lugdunensis (f 1052) au-
ctore anonymo eius discipulo in chronico
S. Benigni.
Ausg.: * ex d'Achery, Spicileg. I • ap. Ma-
billon, AA. SS. o. 8. Ben. saec. TL 2. p. 35-41. —
^ ed. TV^aitz ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 235-238.
— ^ ex Mabillonio ap. Migne, Patrolog. tat. CXLII.
p. 1837-1346.
Vgl. Chronicon S. Benign! Divion.
Acta s. Halwardi iwartyris in Norwegia.
Ausg. : ex ms. Ultraiect. * unt. d. Tit. : Do s.
Halvardo mart in Non'eg. in AA. SS. Boll. 14.
Mai. III. p. 401. — * ed. Torfaeiis, Ilistoria renim
Xorveg. in. p. 234. 235. — 'ap. Langebek, Scr.
rer. Dan. III. p. 604-606. — * ap. Storni, Monum.
historica Norvegiae. 1880. p. 155-158. — Le-
genda ex Breviar. Nidros. * ap. Langebek 1. c.
p. 60t). 607. — 'ap. Storni 1. c. p. 290; ef. ind-
ledning p. iltv.
JSrl.-Sckr.: Fragmenta de s. H-o ex apogr. Magnaei
ap. Langebek 1. o. III. p. 603. (>04.
Vita b. Hamonis monachi coenobii Sa-
viniacensis in Nonnannia ord. Cistorc. (f
1173). Geschriebon vor 1178.
Atisg.: ex cod. Londin. Cotton. Xert) A. XVI
collato c. aliis ed. E. P. Sauvago in Aualect. Bol-
iand. II. 1883. p. 500-560.
De V. Harduino recluso monasterii Fontanel-
lensis (tSll) deque aliis claris eiusdem loci viris
ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1 . p. 69. 70.
Tita s. Hariolfl fiindatoris monasterii
Elwangensis et episcopi Ldngonici (Lan-
gres) auctore Ermenrico abbate Ehvan-
gensi (f 874).
In Form eines Dialogs geschrieben zwischen 845 —
8.^5. Ist mehr eine Griindungtügeschichte EUwaiigens.
Handschr.: Stuttgart, offen tl. Bibl. fol. n° 55
(Missale), mbr.sec. XII; — hist.fol.n*^523.sec.XV.
Ausg.: *ap. Corbin. Khamm, Hierarch. August.
Auct. partis I. 1714: De ortu. . . ecrlesiae Elva-
censis cap. II. p. 5. Anfang u. Ende fehlen. —
»ap. Pez, Thes. anecd. IV. 3. p. 747-753. — 'ap.
Pertz, Mon. scr. X. p. 11 - 14. — * ed. J. A. Ciiefel
in Württemberg. Geschichtsquellen. IL 1888. p.
8-12.
JEV/. - Sehr. : Wa ttonbach, Dontschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. 1. 1KJ5. p. 2G5 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 283.
Vgl. Epitaphiaiu llariolfi.
Vita s. Harlindis = Vita b. Herlindis.
Vita b. Hartmanni ex praeposito Clau-
stroneoburgensi ord. can. reg;, b. August
episcopi Brixinensis (1140-1164) auctore
anonymo.
Ann an geschichtlichem Inhalt. Entstaudon zwischen
1190—1216 im Kloster Neustift bei Brixeu.
Potthast, Bibliothoca historica.
Handschr.: Innsbruck, XJn.-Bibl. II. I. C.
12. S. 2. mbr. (aus Neustift); — II. 3. F. 13 (auch
n° 26/Ö). Chart, fol. — München, Staatsb. Cod.
Bav. 368. chart. a* 1757. fol. {enthält 3 vitae Hart-
manni); — cod. lat. 672. sec. XV. 8°; — cod. lat.
4165 g. Chart. 4°; — cod. lai 11723 (Fölling 423).
sec. XV. — Paris, St. Genevieve. H. L. 9. 4°.
Alte Signat. D. D. 4, uol nur eine um 1671 ge-
fertigte Abschrift eiiier Netistifter Handschrift.
— Tirnsteiu, Bibl. des Chorherrenstifts, chart.
sec. XV; von Pex benutxt^ verschollen.
Ausg.: ^ ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p. 495-
518. — * tn Der Geschichtsfreund. Beiträge z.
Vaterland. Gesch., hrsgb. von mehreren Freunden
derselben. Brixen. Jahrg. 1867. p. 55 If.
Erl.'Sehr.: Uartmann derHeilij^e, im Jahre 1133 erster
Probst zu Klostemeuburg. 1834. 9>.
Puell, Phil. Ner., Geschichte dos unter die Heilif^en
versetzton Bischofs Hartmann von Brixen. Brixen
1764. 80.
: HeiligmäÄsitrer Lebenswandel dos sei. Hartmanni,
Bischöfen zu Brixen in Tirol. Brixen 1768. 4P.
Sinnacher, F. A., Beiträge zur Gesch. der bischOfl.
Kirche Silben und Brixen in Tyrol. Bd. III. Brixen
1823. 8«.
Wa tt o nb a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
U. I«ft6. p.271; 6. Aufl. II. 1894. i).301.
Zeibi^, H.J., Vita b. Hartmanni primi praepositi Clau-
stroneobuTfr., postea episcopi Bnx. Ülomucii 184Ö. 8^;
Viennae 1855. 8».
Zeissberjr. H. R., Zur Kritik der Vita b. Hartmanni
epi^icopi Brixinensis in Archiv für Österreich. Ge-
schichte. LVl. "Wien 1878. p. 447-464.
Vgl. Uartmannus ep. Brix.
Tita s. Hartwici archiepiscopi Saiis-
burgensis (f 1023) et miracula auctore in-
CertO. Geschrieben nach 1181.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. XI. p. 85.
Ausg.: * ap. Canisium, Lect. antiq. VI (III. 2.
p. 419 ed. Basn.). — ^wiederh. i7i AA. SS. Boll.
14. Jun. VI. 1. p. 131-133. — »ed. Wattenbach
ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 95-97. — Appen-
dix de corpore s. Martini ep. Turon. per s. Hart-
wicum invento et translato in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 133-137. Cf. Janningi commont praevius t6t^.
p. 127-131.
Erl. - Sehr. : "Wa ttonbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5. Aufl. II. 1886. p. 273 ; 6. Aufl. II. 1804. p. 806.
De V. Hartwico abbate Tegernseensi in Baioaria
eiusdomque loci rostitutoro (f 982) ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 603 -60ö.
Vita b. Haselcae virginis reclusae in
WestphaUa (f 1261).
Ausg.: ox ms. Carthusiae Coloniens. in AA.
SS. Boll. 26. Janr. U. p. 758. 759. Cf p. 1151.
Tita s. Hathebrandi abbatis Antverpiae
in Belgio (f 1198).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 30. Jul. VII. p. 164-
167. cf. Sollerii comineot. praev. ibid. p. 161-164.
Erl. - Sehr. : AVa ttonbach, Deutschlands Geschichts-
quellen. 5.Aufl.n.l88G.p.395; 6. Aufl. II. 1894. p. 432.
De b. Hathumaro epiac. Paderbornenaium primo
(t 815 vel 816), Paderbomae in Westfalia Cuperi
sylloge bist, in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 448-
453. Cy*. M. S t r u n c k , Westphalia sancta ed. Gie-
fers. I. Paderbornae 1854. gr. 8°. p. 15-19.
Tita Hattiumodae abbatissae Ganders-
heimensis primae (f 874) cum Dialogo
86
1362
VITA HATTENI — VITA S. HEDWIGIS DUO. SILESIAE
poetico de obitu eius auctore Agio eius
fratre (forsan monaoho Corbeiensi).
Reine, fehlerfreie Sprache, voll zarter nnd sinniger
Oedanken.
Hcmdaehr,: vid. ap.Pertz, Mon. scr. IV. p. 166.
Ausg.: ^ap. Andr. Laog, De sanctis ord. s.
Bened. — • ap. Pez, Thes. anecd. I. 3. p. 289-308;
dialogus p. 309-328. — 'ap. Eccard, Vet. monu-
inentorom quaternio. 1720. p. 3-26. Viele Fehler
in d. beiden letzten Äusgg.; p. 27-44 gibt E. genea-
logische Notixen dazu, — ^ wiederh, ap. Haren-
berg, Histor. Gandersheim. diplomat. Hannoverae
1734. fol. p. 451-460; dialogus p. 460-469. —
»ap. Pertz, Mon- scr. IV. p. 166-175; 176-189
(hier sind die Verse 179. 180. 375. 376. 576. 577.
589. 590 xum erstenmale gedruckt), — ^nach
Pez ap. Migne, Patrolog. lat, CXXXVn. p. 1169
-1184; dialogus p. 1183-1196. — Der Dialogus
atich in Mon. Germ, bist Poetae lat III. 2. p.
369-388.
Uebers, : deutsch * von Fr. Rückert. Stuttgart
1845. 8^ Anziehend. — • unt. d. Tit. : Leben des
Abtes Eigil von Fulda u. der Aebtissin Hathu-
moda von Gandersheim. . . . üebers. von G. Gran-
daur. Leipzig 1888. 8® u. ibid. 1890. 8° (= Ge-
schichtschreiber der deutschen Vorzeit. Lief. 83
u. 2. Gesammtausg. Bd. 25).
ErL-Sohr.: Aflrias, Das Leben der Hadamod in Der
KathoUk. 1850. I. p. 458-464.
Ebert, Adf., Allgem. Goschiidite der Litorator des
Mittelalters, n. 1880. p. 294-298.
Histoire litt^raire de la France V. p. 448.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 188
(5. Aufl. I. 1885. p.241; 6. Aufl. I. 1893. p.256).
Vita Hatten! = Vita Johannis Hatten.
Yitae Hattonis et Bemhardi cpiscopo-
rum Yirdunensium fragmentum histori-
cum auctore Dadone episcopo Virdu-
nensi.
Ausg.: *ap. Calmet, Histoire de Lorraine L
preuv. p. 540. — ' wiederh. ap. Migne , Patrolog.
tat. CXXXIL p. 779. 780.
Vita 8. Haymonis = Vita s. Haimonis.
Vita b. Hechardi presbyteri, fundatoris
monasterii Scheidensis ord. Praemonstr.
(fcca. 1170).
Ausg.: in AA. SS. Bell. 1. Jul. L p. 274-277.
Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p. 272-274.
De s. Heohberacto in Anglia Hcnschen in AA.
SS. Boll. 24. April. lU. p. 291-293.
Elogium 8. Heddae episc. Dorcicestrensis apud
AVest-Saxones (f 705) historicuni * ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. IIL 1. p. 64-6(j. — *syl-
loge Sollerii in AA. SS. Boll. 7. Jul. IL p. 482. 483.
Passio SS. Hedisti et Prisci presbyteri,
Thermantiae uxoris, Christae filiae et
Victuriae ancillae martyrum Romae ad
Viani Laurentinam.
Au^g.: ex cod. S. Germani 4(31 m AA. SS.
Boll. 12. Oct. Supplem. p. 112*-114*. Cf. Rigol-
loti comment. praevius ibid. p. 110*- 11 2*.
De s. Hedistio mart. Kavonnae in Italia (sec.
IV) in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p. 20-22.
Tita s. Hedwigis patronae et
Silesiae (f 1243) auctore subaequali.
Gegen Ende des 13. Jahrh. aaf Grand der VoFRrbeiteo
eines Qsterc. - Bruders Engelbert von Loabae und
anderer Quellen (als Viia maio'r) von einem unbekannten
▼erfasst, woraus er dann einen Auszug {Vüa «ntnor) fertigte
und zur Erläuterung der weitverzweigten Verwandtschjaft
der Heiligen den Tradatua ». apee. geneal. anfOgte.
Handschr,: Breslau, Dornb. sec. 2lIV, vgl.
Klose, Gesch. von Breslau I. p. 409. — ün.-BibL
class. IV. fol. n<> 189. n« 190. n« 192. Vgl, Pertx*
Arch. IV. p. 97-104. — Magdal.-Bibl. chart. 4«.
a» 1431. — Jena, Un.-Bibl. chart sec. XV. 4*;
vgl. Pertz* Arch. XI. p. 354. — Königs borg, kgi.
Bibl. 1349/Yy 125 {pita maior). — Liegnitz,
Peter- und Paulskirche, 2 Ex. Pertz' Arch. XL
p. 717. 718. — Maihingen, Neues Arch. VIT.
180 {Tract. geneal.), — Prag, Bibl. Lobkowitz,
n° 12, lat u. deutsch; sec. XVII. Pertz' Arch. IX.
p. 478. — Rom, Vatic, Palat n*» 857. sec. XIV
{beide Vitae). — Schlackenwert in Böhmen,
JPian8t.-Bibl. , Abschrift des Orig. der beiden Vitae
1353 gefertigt und mit Bildern geschmückt —
Wien, Hof bibl. n° 1795. nibr. sec. XV. fol. ( Vita
minor u. (Jap, 11, 12 der V, mai.), — Schotten-
klost L D. d. 8. Chart, sec. XV. kl. fol. ( Vita
maior), — Wolfenbüttel, chart sec. XV; 37.
18. ms. Aug. fol., zusammen mit Tractatiis s.
speculum geneal ogiae s. Hedwigis. Vgl, Zeissberg,
Poln. Geschichtschr. p. 121.
Ausg.: *die Vita minor in Vita b. Stanislai
Cracov. ep., necnon legende sanctorum Polonie,
Hungarie ... et Slesie patronorum; in Lombar-
dica historia Jacobi de Voragine non conteatc.
Finit . . . vita b. Stanislai Crac. ep. . . . edita per
. . . Joaonem Dlugosch . . . A. D. 1465 . . . Cra-
covie in edibus . . . Joannis Haller 1511. 24. Dec.
4^ — * zuerst kritisch ap. Stenzel, Scr. rer. Sileö.
IL 1839. p. 1-99 Vita maior; p. 99-105 Vita
minor; p. 105-114 Tractatus sive Speculum
genealogiae s. H-s auctore anonyme subaequali.
— ^wiederh. in AA. SS. Boll. 17. Oct VIÜ. 1853.
p. 224-264; tract geneal. p. 265-270. Fehler-
haft. — * ed. Aleks. Semkowicz in Mon. Polon.
hist IV. 1884. p. 510-633 Vita maior; p. 634
-642 Vita minor; p. 642-655 Speculum ge-
neal. — ^vorher ed. Surius, De prob. SS. histor.
15. Oct p. 231-245; nur eiiie Umarbeitung auf
Grundlage der sehr abgekürzten aÜe9i Vita. —
° Auszüge der Vita maior u. die ganze Vita minor
mit gute7i Anmerkk. auch ap. Wolfskron , Bilder
der Hedwigslegende. Wien 1846 {s. u.),
Üebers. : deutsch * aus der Schlacken werter Hs.
»durch Pet PVeitag für Ant Horing 1451 [mir
jöatwiÄCÄr..* Breslau, Un.-Bibl. mbr.]. — *»durch
den meiuinger Barfüssermönch Kilian zu Erfurt
1424 gemacht [Handschr. : Schleusingen.
Gymn.-Bibl. chart. sec. XV. fol.], hrsgb. von B.
Obermann unt. d. Tit.: Daz lebin sent Hedovigs.
Progr. d. Gymn. in Schleusingen. Meiningen 1880.
4°. 23 pag. — - unt. d. Tit. : Alhy hebet sich an
die grosse Legenda der hailigsten Frawen sandt
Hedwigis. Eyno gebome Furstyn von Mehran etc.
durch mich Conradum Baumgarthen gedrukt in
der konigl. Stat Bresslaw 1504. kl. fol. Das 3. in
Breslau gedruckte Buch; es sind davon noch
13 Exempl. bekannt. Vgl. Schlesisches histori-
TITA S. HEDWIGIS DUO. SILESIAE — VITA 8. HEINRICI U IMP.
1363
sches Labyrinth p. 528 u. p. 651-684, wo eine
genaue Besehreibung, Jk 300. — ' wiederh. unt.
d. Tit.: Leben u. Geschichte der h. Hedwigis
geb. FüTstinn von Meranien , Grossherzoginn von
Polen u. Schlesien. Breslaw 1631. 8*^. — •irte-
derh. unt. d. Tit. : Tagendreiches Leben , und für-
trefOiche Wunderthaten . . . der . . . Hedwigis
Unserer gnadigsten Schatz - Frauen . . . Glatz 1686.
8®. — * unt. d. Tit. : Leben der h. Hedwig übers.
Yon J. G. Feige. Zam Besten des liegnitzer Blin-
den- u. Taubstammeninstituts. Liegnitz 1836. 8^
— * übers, von Fr. X. Görlich in seinem Leben
der h. Hedwig (in der 2. Hälfte , s. Frl.- Sehr.).
ErL'Sekr.: Bach, A., Oeschicfate n. Beschreibung des
E losten Trebnitz. Hngb. von A. Kastner. NeisaelSöS.
gr. 80. Jk 5.
Becker, F., Die heil. Hedwig , Herzogin v. Schleeien
n. Polen. Freibarg i. Br. 1872. 12mo. 202pag. Jk 1.60.
T. Gersdorf, Die h. Hedwig , vennBhIte Herzogin von
Niederschleeien and Polen in Jasti , Die Vorzeit, ein
Taschenbnch. Marborg 1839. p. 168.
G 9r 1 i c h , Fr. X.. Das Leben der h. Hedwig , Herzoirin
▼on Schlesien. Breslaa 1843. 8^; ilrid. 2. Aafl. 1854.
8». Jk 2.25.
Orfinhagen. C, Beitrilge zar Geschichte der Hed-
wiirslegenden : a. Abraham Bachholzer and die Ued-
wigslegende; b. Eine Historia 8. Hedwigis in der
Gymnasialbibliothek za Briog 1630; c. Testament -
Yerfüjrang Herzogs Ludwig von Brieg vom J. 1630
Über einige Bücher (darunter auch eine Vita s. Hed-
wigis) m Zeitüdirift des Vereins fQr Geschichte und
Altertham Schlesiens. V. Breslaa 1863. p. 164-167.
H e c k e , I. V., Comment. praevias tn AA. SS. Boll. 1. c.
p. 198-224.
Ken sc hei, A. G. C. Th., Die Wanderheilangen der
h. Hedwig in Schlesien im 13. Jahrh. tn Janas. Me-
dicinische Zeitschrift. II. 1852. Heft 2.
Klose, Briefe von und über Breslaa I. p. 399; gibi
NacknehUn über die Ausgaben ttniHandaeariftindieaer
Legende.
E n o b 1 i c h , Aag. , Lebensgoschichte der Landespatronin
Schlesiens, der heil. Hedwig. Breslau 1860. ^. JK8.
PradUmug. in 4^. Jk 18. {Beoenairt in Sybels Histor.
Zeitschr. 1861. p. 576 sq.) — 2. [Titel-JAasg. Und.
1864. 8«. XXX. 272 pag. Jk 2.
Lorenz, Deutschlands Gebchichtsquellen. 3. Aufl. M.
1887. p. 238-240. 242.
Luchs. H., Ueber die Bilder der Hedwigslegende. Hit
2ö Hoizschn. Breslau 1H61. 4P. [Auch zugleich Progr.
der Stadt, höh. Töchterschule zu St. Mar. Magdal. da-
aelösL]
Melle wicz, 0 tröd^ach de opisu z^'cia . Jadwigi tn
'Pamietnik religijno-moraln. XXMU. p. 543-558.
Regent, Car., Exenipel der Schlosier, oder Vorstel-
lung der fümehmsten christl. Tu^ronden , welche . . .
S. Hedwig . . . goübet. Neyss 1723. 8«.
Bimpler, M. Fl., Patrocinale Silcsiiie et Poloniae
seu discurKus praedic^bilos honori ser. Poloniae et
Bilesiae ducissae s. Hedwigi magnae , pauperum pa-
tronae . . . sacrati. Norimboncne 1697. 4^.
Schmidt, K. A., Goschichlo des Klostorstiftes Trob-
nitz. Oppeln 1853. 8». 75 4
Spoculum genealogicum s. Hedwigis quondam du-
cissae Silosiao, s. obenuntn Ausp.
Watten bach, Deutschlands (ioNchichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1.SS6. p.42<i; 6. Aufl. II. 1^«J4. p.4Gö.
"Wem icke, Fragment einer verlorenen [unbedeuten-
den] Handschrift der Hedwi','slogende in Zoitschrift
für Geschichte undAlterthaniskuiido Schlesiens. XV^.
1880. p. 547- 550.
Wolfskron, Ad. v.. Die Bilder der Hedwigslojrende.
Nach einer Uandschr. vom J. liiöB in d. Bililiothek
der PP. Piaristen zu Schlackonworth. Mit eiinnn .Vtis-
zuge des Originaltextes, himor -archJlol. AnniorkunpMi,
61 LithoKraph. u. 1 Schriftprobe. Wien 1846. gr. toi.
Jk 60. iVtir 200 Exernpl. gedruckt.
Zeissberg, Heinr., DiopolniM-hoGeschichtschreihung
des Mittelalters. Leipzig 1873. Lex.-b*. p. 119-123.
Miracula b. Hedwigis reginae Poloniae
(t 17. Jim. 1399), tiliae Ludovici regis
Poloniae et Hungariae.
Weder ihre Selig- noch Heüigsprechang worde trotz
aller Bemflhongwi erreicht.
Ausg. : ed. Wojc. K^trzy^ki tn Von. Polon.
bist. IV. 1884. p. 763-769. — Deposiciones
testimonionim miraculorum s. Hedwigis re^. Pol.
a. D. 1419 ed. H. R v. Zeissberg in Archiv für
Österreich. Geschichte. LV. Wien 1877. p. 16-18;
ef. p. 15.
De 8. Hegeeippo scriptore ecclesiastico (f cca.
180) in AA. SSi Boll. 7. April. I. p. 656. 657.
Vita s. Helmenull «» Vita s. Haimeradi.
Vita 8. Heinieninnii episc. Ratisb. =» Vita s.
Emmerammi.
Vita s. Heinrici II imperatoris (1002—
1024) et miracula auctore Adalberto
diacono Babenbergensi (saec. Xll med.).
Um 1146 verfasst. Hat die wichtigsten Privilegien der
Bamberger Kirche vollständig aofKenommen. — Gretser
and Canisias war der Verf. anbekannt.
Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 788.
789. — Gurk, Kapitelarchiv, mbr. sec. XII. —
Darmstadt n^ 749.
Ausg. : ' mit der Bezeichnung :auc toreano-
nym o ex cod. Rebdorf. ap. Oretser, Divi Bam-
bergenses. iDgolstadii 1611. 4^ p. 6. — ^wiederh.
ap. Ludewig, Script. Bamberg. I. p. 269. — *eine
Abschrift hiervon bentäxt in AA. SS. Boll. 14.
Jul. m. p. 752-764; cf. p. 723. — ^abweichen-
der Text mit der Bezeichnung auctore incerto
ex cod. Windberg. ap. Canisium, Lect antiq. VI.
p. 383 (*ed. 2*. III. 2. p. 23-34). — «ed. Surius,
Vit SS. 14. Jul. — ^ xuerst vollständig nach dem
bamberger u. dem leipziger Afpt. ed. Waitz ap.
Pertz, Mon. scr. IV. p. 792-811; über II. seu
miracula p. 811-814; ex faiiraculis Merseburgen-
sibus (saec. XII) p. 814-816; Vitae s. Heinrici
additamentum, liber III. p. 816-820. — "ex
Gretsero ap. Migne, Patrolog. lat. CXL. p. 109-
128. — Prologus ad hanc vitam ex cod. Bruxell.
n® 219-221 in Catalogus codicum hagiograph. reg.
bibl. Bruxell. I. 1. 1886. p. 182-184.^ — Vita aUa
ab Adalboldo episcopo Traiectensi (t 1026) con-
scripta ( gex ierte Sprache. Handschr. .• H a 1 1 e , Un. -
Bibl., früher Ra 72. fol. Bd. IV sec. XVI; vgl.
Neues Archiv VIU. p. 382. — Wien, Hofb. n«
9020. Chart, sec. XVI) *ap. Gretser 1. c. p. 430-
454. — ' ap. Ludewig 1. c. I. p. 790-813. Schlecht.
— 'ap. Leibnit., Scr. rer. Br. I. p. 430-441. —
^fragmentum de rebus gestis üenrici imp. ex
ed. Gretseri in AA. SS. Boll. 1. c. p. 744-754. —
*ed. Surius, Vit. SS. 14. Juli. — *ed. Waitz ap.
Pertz 1. c. p. ü83 - 695. — ' ap. Migne , Patrolog.
lat. CXL. p. 89-108. — ® Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. X. p. 376. — Miracula * in AA. SS. Boll.
14. Jul. IIL p. 764-769. — *ap. Migne 1. c. p.
129-140. — Appendix eonim quae ad s. H-i
reoentiora benelicia, mantum, crucem, alia ci-
melia etc. spectiint ibid. p. 139-188. — Versus
in laudem H-i imp. in Neues Archiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. IV. p. 399. 400.
Erl.-Schr.: Arndt, W., Zur Vita Heinrici H imp. aa-
cton» Adolbertü in Forschunifen zur doutschen Go-
schichto. X. iTÜttingen 1870. p. 003-605.
Brenner, Fr., Kaiser Heinrich der Uoilisro u. Könip
Mnxini. J(Js»oph in Bezut^ auf Bambergs kirchl. Ver-
fai^-'unj,'. Eine histor. Parallele. Bamberg a. \V'ür2-
burg IfJlS. 4^
86*
1364
VITA S. HEINRICI II IMP. — VITA S. HENRICI PERUSINI EREMIT.
Bresslaa, H., Einige Bomerkangen über die Sagen
von Heinrich II ap. Siegfr. Hirsch, Jahrbücher des
Deutschen Reiches luiter Heinrich II. Bd. UI. Leip-
zifK 1875. p. 859-870. 372 (H.'s Eeuaehkeä, Krank-
heü u. 8. io.).
Gontzen , Die Geschichtschreiber der sAchsischen Eai-
serzeit p. 143-151.
Crammer, Ant, Admiranda vita s.Henrici et s. Cnne-
gttndis , Bojariae ducum. Ang. Vindel. 1770. 8^.
Güster, Nonnos., Dyo legend vnd leben des heylige
Bandt keyser Henrichs der nach cristi vnsors hem
gepurt 1001 iar Komischer kanig erweit worden ist.
Am Ende: 1511 ist dyese legend des lobens ....
▼nd seiner gomahol s. Kuniganden ausz latein in
Tewtsch . . . gezogen. Bamberg, H. Pfeill (1511). 4*.
70 BUUter.
Fabricias, Bibl. med. et inf. latin. IIb. I. p. 80; hb.
VIII. p. 618.
Feltz, J. H., Historiae Henrici Sancti solecta qoae-
dam capita. Argentorati 1712. 40; 1714. 4».
Giesebrecht, \V., Geschichte der Kaiserzeit II. p.
519 (2. Aufl. p. 13-210 und p. 513 ff.).
Hirsch, Siegfr., Herrn. Pabst und H. Bresslau,
Jahrbücher des Deutschen Reiches unter Heinrich II.
3 Bde. Berlin 1862. 64. Leipzig 1875. gr. &>.
Löger, A., Heinrich II [der Heilige] und Joseph II in
ihrem Verhaltni.ss zur Kirche dai^estollt. AVion 1869.
gr. 80. 45pag. Jl l.'JO.
Looshorn, Joh., Die jungfräuliche Ehe Kaiser Hein-
rich II des Heiligen mit Kuniguudo in Zeitschrift f.
kathol. Theologie. VUl. 1884. p. 822-829.
: Gründung und 1. Jahrhundert des Bisthums Bam-
berg. Oder: Die Heiligen Kaiser Heinrich u. Kuni-
gunde. (Auch tn. d. Tit. : Gesch. dos Bisth. Bamberg.
Bd. 1.) München 1866. gr. &>.
Manitius, M., Zu deutschen Goschichtsquellen des
9.-12. Jahrh. in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XI. 1886. p. 45-73.
Oesterreichor, Uober Adelboldi ep. Traiect. tracta-
tus de vita Henrici II imp. in Portz' Archiv Hl. p. 123.
Otto , De Henrici II Germanorum imper. in artes litte-
rasque meritis. Bonnae 184-8. 8°.
Portz' Archiv VII. p. 432.
Rion, J., Das h. Kaiserpaar, oder Leben und Thaten
dos h. Heinrichs und der h. Kunigunde. Bamberg
1832. 8«.
Schaumkell, K., Zur Reliquien Verehrung in den
letzton Jahrzehnten vor der Reformation tn Briegors
Zeitschrift für Kirchengeschi chto. XIII. 1892. p.387.
388 : Brief über eine Reliquie vom. h. Kaiser Heinrich
d. d. 1517.
S chm i d t , W., Uober die älteste Handschrift von Adal-
berti Vita Heinrici II imp. in Forschungen z. deut-
schen Geschichte. IX. Göttingen 1869. p. 361-377.
Sollorius, Cominentar. praevius in AA. bS. Boll. I.e.
p. 711-744 {wiederh. ap. Migno 1. c. CXL. p 9-88).
Spitaler, F., Ueber Kaiser Heinrichs II des Heiligen
Stellung zum römischen Stuhl und zu den östlichen
Nachbarvölkern , sowie über don Geist seiner Regie-
rung. Progr. 2 Hefte. Agram 1856.57. 49. 18 u. 21pag.
"Waitz ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 679-688 praefat.
'Watten bach, Deutschlands Goschichtsquellen p. 192
(5. Aufl. I. 1885. p. 360. H. p. 349 ; 6. Aufl. I. 1893. p.
391. II. p. 383. 8&t).
"Wawrowski, A., De bellis inter Boleslnum I Polo-
niae regem atquo Henricum II iroperatorom regemque
Germaniae gestis fasc. I. Dissert. Berulini 1858. S9.
"Will, Com., Zur Canonisation des Kaisers Heinrich
des Heiligen in 41. Bericht über Bestand u. W^irken
des histor. Vereins zu Bamberg im J. 1878. p. 1-3,
vor d«r eigentl. Ihiginirung.
Zirnpibl, Rum., Beiträge zur Geschichte H.'s II des
Heiligen , Herzog in Baiem , König der Deutschen
und in Italien rüin. Kaisers tn Denkschr. d. baier.
Aknd. d. W'issensch. I. München 1807. p. 339-429.
Vgl. Hcnricus II (rex, I) imp. Germ.
Vita Heinrici IV imp. (1056— llOG), vid. Hi-
storia de vita Henrici IV.
Vita s.Helenae, vid. post Vitam Henrici p. 1865.
Vita Henrici VII imp. = Imperator Hoinricus.
Vita Henrici V regle Angliae, vid.
(lesta Henrici V.
Memorials of Henrv V.
Thomas de Elmluiin.
Titas Livins, Fonnulieusis.
Vita Henrici VII regle Angliae, vid. Bernardus
Andreae Tholos.
Vita b. Henrici a Calstris ord. Praed.
(flor. saec. XIII).
Ausg.: ap. Choquet, Sancti Belgii p. 77-87.
Yita Henrici VI abbatis Fuldensis (f
1353) auctore anonyme non aequali.
Ausg.: ap. Schannat, Histor. Fuldensis U. p.
234-239.
Erl.-Sckr.: Lorenz, DentJichlands Geschichtsqnellcn.
3. Aufl. I. 1887. p. 169.
Vita Henrici arohieplecopl Treverensis = Gest*
Henrici archiep. Trev.
Yita b. Henrici Baucenensis ex Tyro-
liensi comitatu (f 1315) auctore Petro
Dominico de Baono episc. Tarvisino
(ab a. 1360).
Ausg. : ex edit. Venota ed. Papebroch im AA.
SS. Boll. 10. Jun. II. p. 371-392 (mit Portrait}.
Erl.-Sckr.: Azzoni, Ramb. degli, Memorie del b. En-
rico morto in Trivigi 1315, corred. di docam. . . .
Venezia 1760. 2 vol. 4«.
Vita s. Henrici ducie, filii s. Stephani =--= Vita
s. Emerici ducis.
Vita Henrici episcopi Norvicensis dicti
le Sponsor (f 1406) auctore Job. Cap-
gravio.
Atisg. : ap. Wharton, Anglia sacrall. p. 359-301.
Tita s. Henrici episcopi Upsaliensis et
martyris, Fennorum apostoli (fcca. 1150)
auctore anonyme.
Aiisg.: ^ ed. Joa. Vastovius, Vitis aquilonU.
Colon. 1(323. fol. p. 65-67. — *ex ms. monasterii
Rubeae Vallis in AA. SS. Boll. 19. Janr. IL p. 249.
250; fehlerhaft in Orts- u. Persotiennamen. —
'besser et miracuia ap. Fant, Scr. rer. Svec. IL
sect. 1. 1828. p. 332-335. — Appendix: 1* Epi-
stola de s. Henrico Engelando ibid. p. 336. 337.
— 2° Officium s. H-i p. 337-342. — 3» Hymnus
p. 343. — 4° Specimina sermonum p. 343.
Erl.-Sekr.: Scarin, Alg. A., De s. Henrico Fennonun
apostolo. Aboae 1787. 4fi.
Vita s. Henrici eremitae in Anglia (-^
1120).
Ausg.: ex Joa. Capgravio in AA. SS. R.»ll.
lü. Janr. IL p. 60-62.
Vita Henrici Huntendunensis archidia-
coni (t 1155) auctore Johanne Cap-
gravio.
Handschr. : vgl. Hardy, Descriptive catalogue
Ol materials IL p. 280. n^ 375.
Ausg.: in Liber de illustribus Henricis auct«nv
Joh. Capgravio ed. by Fr. Ch. Hingeston (=^ Rt»runi
Britann. medii aevi Script. n° 7). London 18.'>S.
gr. S'^. Vgl. Henricus Hantendun.
Vita s. Henrici sive Erici Penieini (in
Italia) eremitae (f 1415). Fabelhaft.
Ausg.: ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n° 9397A. sec. XV) in Anecdota ex codd. hagi'>
graphicis Johaunis Oielemans. Bnixollis 1896. S .
VITA HENRICI SPEXSER — DE SS. HELIA
1365
p. 14. 15. Cy. supra p. 1293 De b. Erico ete,
Synopsis histor. t» AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p.
829-832.
Vita Henrici Spenser = Vita Henrici episcopi
Norvicensis.
Tita s. Henrici Susonis ord. Praed. theo-
pneusti scriptoris (f 1365) auctore Lau-
ren tio Surio Carthusiano.
At4sg. : in AA. SS. Boll. 25. Janr. II. p. 653-689.
Tita Henrici Zwifaitensis (Suivaldensis,
a Zwifaltach), prioris Ochsenhusani auctore
monacho Ochsenhusano.
Canisias setzt ihn mit Unrecht vor 1084, Heinrich
lebte in der Mitte des 13. Jahrh., vgl. Gerbert, Historia
Nigrae Silvae II. p. 65.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. V. 2. p. 670
('ed. nov. DI. 1. p. 329-332). — »ed. Surius,
Vit. SS. 4. Nov. p. 157 (ed. 2»).
De b. Henrico eremita Veronae in Italia {f
1350) in AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 632.
De SS. HmiHco et Alfardo mart. in Suecia et
Norwegia (f cca. 1055) in AA. SS. Boll. 15. Febr.
U. p. 851.
De b. Henrico Zdiko episc. Olomucensi in Mo-
ravia (t 1551) Henschenii sylloge bist, in AA. SS.
BüU. 25. Jun. V. p. 140-143.
De 8. Helano presb. in pago Remensi in Gallia
(saec. VI) Bvei sylloge in AA. SS. Boll. 7. Oct
lU. p. 903-905.
De b. Heldemaro eremita, fundatore Aroasiae
coenobü in Belgio (f 1097) * in AA. SS. Boll. 13.
Janr. I. p. 830-834. — *ap. Bouquet, Rec. XIV.
p. 157-159.
Vgl. Fondatio monai>terii Aroasiensia.
Vita b. Heldradi abbatis Novalitii in Italia (f
875) = Vita 8. Eldradi abbatis Novaliciensis.
De b. Helena ab Oleo vidua Bononiae in Italia
(t 1520) Stiltingii sylloge in AA. SS. BoU. 23.
Sept. VI. p. 655-659.
De 8. Helena virg. Autissiodori in Gallia (saec.
V) Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 22. Mai.
V. p. 152.
Do s. Helena virg. Trecis in Campania Gallic.
in Ak. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 530. 581. — Ap-
pendix de 8. Helene anachoreta ibid. p. 531.
532. Cf. p. 793. — Miracula ex gallico N. des
Guerrois ad a. 1257 ibid. p. 794-796; cf.Yll.
p. 582.
Erl-Sehr.: Histoire littöraire de la France. XXL 1847.
p. 593-595.
Vita s. Helenae imperatricis, Constan-
tini M. matris (f cca. 328) auctore Alt-
nianno coenobita Altvillarensi (f 882).
Voll von Erdichtongen and AVidorsprüchen.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 18. Aug. III.
p. 580-599. — Vita alia auctore anonyme (Aus-
zug aus der vorhergehenden ; ohne geschichtlichen
Wert [Eandschr.: Trier, Dombibl. n° 93'. mbr.
sec. XII. 4°. fol. 88'-108j) ap. Sauerland, Trierer
Geschichtsquellen, Pix)log p. 175, Text p. 177-
184. — Translatio ad monasterium Altavilla-
rense c. 840 ibid. p. 212. — Gloria posthuma
6 variis corporis translationibus in AA. SS. Boll.
1. c. p. 599-611. — Gloria posthuma ex offi-
ciis sacris etc. ibid. p. 647-654. — Noteheras
abbas Altvillarensis: Libellus de veritate reli-
quiarum s. Helenae. Fragmentum ^ ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 154. — *m
Gallia christiana IX. p. 32. — 'ap. Bouquet, Re-
cueil VII. p. 380; XIV. p. 89. 90.
Erl.'Schr.: Beissel, Steph., Die h. Helena als Stifteria
des Trierer Domes in seiner Geech. der Trierer Kir-
chen. I. Trier 1887. p. 82-90. 123. 124-131.
HartmanUj Joh. Ad., Dissert. historica de Helena,
Constantini M. imp. matre. Marbargi 1733. 4^.
Leben der h. Kaiserin Helena ete. Köln und. Aachen
1832. 8°. 58pag.
Lucot, Sainte H61öne, mdre de Temperenr Constantin,
d'aprds des docaments in^dits. Sa vie , son culte en
Champagne , son suaire & ChMons , son corps h Paris.
ParU 1877. 8«>. Avee 2pl. 2 fr. 50 c.
Mabillon, De translatione ss. Sindulfi et Helenae a.
840 in monasterinm Altvillarense {HautviUera) in AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 153-156.
Pinius, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p.
548-580.
Saaerland, H. V., Trierer Geschichtsqnellen. 1889.
p. 61-79; 140 ff. ; 144-172.
Vgl. Libeilos de Constantino M.
Vitae b. Helenae eanctimonialis ex ord.
s. Clarae Assisiensis Patavii in Italia (f
1230) compendium.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Nov. IL prs. 1. p.
512. — Vita et yislones b. H-ae auctore Sic-
cone Polentono ibid. p. 512-517; cf. comment.
praevius ibid. p. 509-511.
Yita b. Helenae Utinensis, viduae tertii
ord. erem. s. August (f 1458) auctore Ja-
cobe Philippe Bergomensi in libro
de claris miüieribus cap. 159.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 23. April. III. p. 256-
258. — Vita alia auctore Fr. Simone Romano,
ex ms.Italico (ed. Joh. Bapt. Sartorius. I}tinol632)
latine ibid. p. 249-256.
Vgl. Foresta.
Tita s. Helenae viduae mart Scodevae
seil Schedviensis in Suecia (saec. XII) au-
ctore ut putamus s. Brynolpho episc.
Scarensi.
Atisg. : * ex ms. Bodecensi in AA. SS. Boll.
31. Jul. VII. p. 332. 333. Cf. Boschii comment
praevius ibid. p. 329-331. — * sitie auctoris no-
mine ap. Fant, Scr. rer. Svecic. III. sect. 2. 1871.
p. 135-138.
De s. Heleno anachor. , vid. De s. Helena virg.
Trecis (append.).
Acta s. Helerii martyris in Caesarea
maris Britannici insula (saec. VI) auctore
anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 148-152.
Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 145-148.
De b. Heiia abbateCoIoniensi (f 1042. 12. Apr.),
ubi et de v. Volperto Tuitiensi abbate I, ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p.468-470.
De ss. Hella, Luciano, Zotico ete. mart. Tomis
ad Pontum Euxinum in AA. SS. Boll. 27. Mai.
VI. p. 679.
1366
TRANSLATIO S. HELIANI — DE S. HERCULANO
Translatio s. Heliani Beneventum a. 763 :
,Quia largiente — amen'.
Enth< nur weni^ historische Bemerkungen.
Handschr. : Benevent, Erzbisch. Bibl. , AA.
SS. Vol. IV. sec. XII in.
Äusg,: 'ap. Borgia, Memorie istoriche di Be-
nevento. I. p. 199-206. — 'ed. "Waitz t» Mon.
Germ, bist Scr. rer. Langob. p. 581. 582.
Acta s. Heliconidis mart Gorinthi in
Achaia (f 244) suspecta sub nomine Lu-
ciani et Pauli edita.
Ausg, : graece et lat. interprete Dan. Cardono
in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 738-744. Cf,
Papebrochii comment. praevius ibid. p. 736.
Erl.'Sehr.: Kenmann, K. Joh.« Der römische Staat
und die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. .827-329.
De s. Heliena virg. Launnensi in Italia in AA.
SS. BoU. 20. April, n. p. 762.
Yita s. Heliodori episcopi Altinensis
(saec. IV) Torcelli prope Yenetias.
Ausg. : ex ms. in A A. SS. Boll. 3. Jul. I. p.
647-651. Cf. SoUerii comment. praevius ibid.
p. 645-647.
De SS. Hellodoro ac Dosa mart. , forte snb Con-
stantino Copronymo, Pinii comment tn AA. SS.
Boll. 20. Aug. IV. p. 96.
De s. Helladio arcbiep. Toletano in Hispania
(t 632) * Henschenii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 18. Febr. III. p. 79-82. — » elogium
histor. ap. Mabillon, AA. S8. o. s. Ben. saec. n.
p. 136-139.
De s. Helladio Commentariensi mart in AA.
SS. Boll. 24. Janr. II. p. 591.
De s. Helladio episc. Autissiodorensi in Gallia
(t cca. 387) in AA. SS. Boll. 8. Mai. II. p. 300;
ef. VII. p. 618.
De s. Helladio episc. mart. in Oriente (saec. VI)
Papebrochii comment. historicus in AA. SS. Boll.
27. Mai. VI. p. 711.
De 8. Heimtnide redusa in Paderbomensi West-
phaliae dioec. (saec. X. XI) Papebrochii sylloge
bist in AA. SS. BoU. 31. Mai. VII. p. 441.
De SS. Helpidio, Hermogene, Eupolite etc. mart.
Melitenae in Armenia in AA. SS. Boll. 2. Mai. I.
p. 180.
De b. Helviea reclusa in monasterio Colum-
bensi (f 1034. 10. Febr.) ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 365-367.
Vitae b. Hemelinae conversae Cister-
ciensis (f 1178) breviarium auctore b.
Gossuino monacho Ciaravallensi.
Ausg.: ex Henriquezii Menologio Cisterc. in
AA. 8S. Boll. 27. Üct XII. p. 397. 398. Cf. R. de
Buckii comment praevius ibid. p. 390-397; sup-
plem. p. 926.
Acta b. Hemmae viduae, fundatricis
Gurcensis in Carinthia ecclesiae (f 1045).
Ausg.: ex ms. S. Lambert! in Stiria in AA.
SS. Boll. 29. Jun. V. p. 499-506. — Acta re-
centiora auctore Paulino "Waldnero presb. ibid.
p. 506-516. — Analecta veterum monumen-
torum mss. ad acta s. Hemmae ibid. p. 516-525.
— Append. I de v. Beatrice Carinthiao ducissa,
b. Hemmae sorore ibid. p. 525. — Append. II
de carthusia Seizensi in Stiria, b. Hemmae ut
^datrici adscripta ibid. p. 525-530.
Vita Henrioi, vid. Vita Heinrici.
De s. Heracia patriaroha Alexandrino (-f- 246)
Sollen! sylloge in AA. SS. Boll. 14. Jol. III. p.
645-647.
De ss. Heraclide et Myrone episcopis in Cypro
insula (saec. I. H) Stiltingii sylloge in AA. S8.
Boll. 17. Sept V. p. 467. 468.
Yita 8. Heraclii episcopi Senonensis in
Gallia (f cca. 522).
Ausg.: ex Breviario Senonensi in AA. SS.
Boll. 8. Jun. II. p. 70. 71.
De SS. Heradio, Justo et Mauro mart. Ful-
ginei in ümbria sub Decio in AA. SS. Boll. 4.
Mai. I. p. 452. Cf. p. 792.
De s. Heraclio mart. apud Graecos in AA. SS.
BoU. 14. Jul. III. p. 469.
De ss. Heraclio, Paulino et Benedimo mart
Athenis in Graecia in AA. SS. BoU. 15. Mai. HI.
p. 453.
De SS. Heraclio, Paulino, Menserimo ete. mart
in AA. SS. BoU. 16. Mai. III. p. 571.
De SS. Heraclio, Paulo, Minerco, Aquilino etc.
mart. Niveduni in AA. SS. BoU. 17. Mai. IV. p. 27.
De SS. Heraclio, Zosimo, Alexandro ete. mart
Alexandriae in AA. SS. BoU. 11. Mart. n. p.54. 55.
De SS. Heraide, Archeiao, Cyrillo ete. mart. in
AA. SS. BoU. 4. Mart. I. p. 311.
Acta s. Herbaudi seu Heribaldi soll-
tarii in Britannia Armorica auctore ano-
nyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 17. Jun. VI. 1.
p. 202-204.
De s. Herberte = De s. Heriberte.
Yita b. Herculani a Plegali ord. Min.
de observ. ap. Castnim novum Carfaniani
in Tuscia (f 1451).
Au,sg. : ex ms. chronica Mariani Florentini in
AA. SS. BoU. 28. Mai. VI. p. 862-864.
Acta s. Herculani episc. et mart Pe-
rusiae in Italia (f 547) auctore anonyme
Perusino monacho ord. s. Ben. (cca. 1115).
Ausg.: ^in AA. SS. BoU. 1. Mart I. p. 51-54.
— ^ibid. in Tractatu praeliminari ad Jul. I. p.
37. 38. — ^vollständiger ap. Pez, Thes. anecd.
n. 3. p. 125-146. — Vita in Analecta Bolland.
XL 1892. p. 242-246.
Erl.-Sehr. : Bracceschi, Discors! per dixnoetnuro I'eä-
stcnza di dne santi Ercolani vescovi di Perasia« e si
descrirono le vite loro , od appresso le aotifuiiti e le
laadi della detta citt&. Cameiino 1686. 8^.
Commentarias hist. in AA. S8. Boll. l.c.p. 47-51.
De s. Herculano ep. Perusino ex Qregorio H. dial
m. c. —
p. 108.
ap. r«
illon ,
UI. c. 13 ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Bon. saec. L
De s. Herculano episc. Brixiae in Italia (saec.
VI) in AA. SS. BoU. 12. Aug. H. p. 731.
DE S. HEBCULANO — VITA B. HERLUCAE
1367
JV^-£Mr.: Vita di 8. Herooliano, vescoyo di Brescia
et confBflaore, trad. dalla latiDa. Verona 1584. 4^.
Vitali, Bart., De 8. Hercaliano episoopo et eonfessore
Briziae. Veronae 1584. 4f>. 36pag.
De s. Hercttluio mart Via Claudia in Italia
(saec. II) Perierii sylloge in AA. SS. BoU. 25.
Sept. VU. p. 22-24.
Gesta Herewardi incljti militis. A. D.
1072.
Handsehr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials II. n* 23. p. 22.
Ausg.: *publ. par Franc. Michel in Chroni-
ques Aoglo-Normandes. Reuen 1839. 8*. — ■ edit
by Thomas Wright for the Caxton Society 1850.
kl. 4^ — Excerptum de famiÜa Herwardi edid.
J. A. Oiles in ^Vitae quorundam SaxonumS Lon-
don , Caxton Society 1854. U. 4'».
Yita 8. Herhardi =» Vita s. Erardi.
De 8. HeribaMo episc. Autissiodorensi in Gallia
(t ante 859) * in AA. SS. Bell. 25. April. III. p.
378. 379. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
See. IV. 2. p. 573-578 (de Heribaldo, Abbone,
Christiane et Bettone episc. Autiss.).
Yita s. Heriberti archiepiscopi Coio-
niensis et cancellarii (999—1021) imp.
Ottonis HL auctore Lantberto Tuitiensi
monacho, postea abbate S. Laurentii Leo-
diensis (f 1070): ,Matri ecclesiarum'.
Von untergeordnetem Interesse und nor wegen einiger
schAtzbaren Angaben beachtenswert.
Handsehr,: Brüssel, k. Bibl. mbr. sec. XII.
— Haag, k. Bibl. sec. XII. n® 906. — London,
Brit. Mus. Harl. n« 2800. 43. — Lüttich, Un.-
Bibl. n*» 260. mbr. sec. XII. 4°. — Trier, Dom-
bibl. n* 65. mbr. sec. XIY.
Ausg.: *ed. Papebroch in AA. SS. BoU. 16.
Mart. n. p. 467-475. — * ap. Pertz, Mon. scr.
IV. p. 740-753. — Tita 8, H-l per Lantbertum
Leodiensem monachum Tuitiensem. Liber 11 quo
continentur miracula eins post mortem, vulgo
pro deperdito habitus. Ex ms. cod. Leodiensi ^ ed.
J. H. Bormans. Leodii 1858. 8^ 75 ^ (* vorher in
Compte-rendu des seances de la commission ro-
yale d'histoire. I. ser. XVI. Bruxelles 1850. p.
125-170). — 'ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 1245-1260 unt. d. Tit.: Miracula
8. H-i. — Vita alia auctore Lantberto, novo
sermone rescripta a Ruperte abbate Tuitieusi
(1117—1129 aut 1130): ,Tu mihi hoc opus' in
ßuperti opp. *Moguntiae 1631. fol. II. p. 908. —
»Paris. 1638. II. p. 875-890 u. d. anderen Ausg.
von Ruperti opp. — ■ ed. Surius, Vit. SS. 16.
Mart. II. p. 246 (ed. 2^*. p. 279; ed. Colon, a. 1617.
16. Mart. p. 185-197). — *in AA. SS. BoU. 16.
Mart post Lantberti librum p. 475-490. — *ed.
Baronius, Annal. eccles. ad a. 1021. n° 2. — ®ap.
Migne, Patrolog. lat. CLXX. p. 389-428. — Die
hierin vorkommenden Zusätze u. Erläuterungen
XU Lantberts Werkchen hat Pertx in seiner
Ausg. desselb, p. 742- 752 als Noten angefügt.
— De translatione s. H-i a. 1147 auctore Thio-
derico aedituo Tuitiensi ed. Holder-Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XIV. p. 570. 571. — Carmen
in obitum s. H-i ^ als In Heribertum ap. Eccard,
Veterom monnmentonim quatemio. Lips. 1720.
p. 59. — *ufiederh. von Fröhner in Zeitschrift
f. deutsches Alterthum. XL p. 6.
Sri.- Sehr.: Bormans, J. H., Notice oonoemaot le 2.
livre de la yie de s. Heribert . . . par Lambert de
Li6ge . . . m Bulletin de TAcad. royale de Belgiqae
Xill. p. 808.
Cardanns, H., Zur Vita Heriberti m Chroniken der
deutschen Städte. XII. p. lvi.
Commentarius ptaevius m AA. SS. BoU. I.e. p.
464-467.
Contzen, Die Geeohichtechreiber der säohs. Eaiser-
zeit p. 160-164.
Gies et) recht, Geschichte der Kaiserzeit II. p. 627
(2 Aufl. II. p. 667).
Janssen in Annalen de« histor. Vereins f. d. Nieder-
rhein. I. KOln 1866. p. 87.
Müller, J., Ueber Rupert von Deutz u. dessen Vita
8. Heriberti. Progr. des kath. Gymn. an Aposteln.
Köln 1888. 40. 31pag.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 288
(6. Aufl. II. 1886. p. 123; 6. Aufl. 11. 1894. p.l37).
Vgl. Rupertns abb. Tuitiens.
Vita s. Cunonis abb. Sigeb.
De 8. Herberto archiep. Compsae ap. Hirpinos
in Italia (t cca. 1180) Pinii sylloge in AA. SS.
Boll. 20. Aug. IV. p. 100.
De 8. Heriberto eremita in comitatu Namur-
oensi in AA. SS. Boll. 16. Mart. II. p. 505.
De 8. Hereberto presb. auachoreta in Anglia
(t 687) in AA. SS. Boll. 20. Mart IH. p. 142.
Vita b. Herifridi episcopi Autissiodo-
rensis (f 909) auctore anonymo.
Ausg.: ex Historia episc. Autissiodorensium
» ap. Labbe, Bibl. nova I — • ti» AA. SS. Boll. 23.
Oct. X. p. 210-214. Cf. van Heckii commentar.
praevius ibid. p. 206-210.
De s. Herina sive Irene Aletii seu Lupiis in
Calabria in AA. SS. Boll. 5. Mai. II. Append. p.
789-795; cf. \il. p. 588-592.
De s. Heriembaldo milite mart. a. 1075 in AA.
SS. Boll. 27. Jun. V. p. 303-310. Cf Janningi
vindicatio pro auctoritate vitae s. Herlembaldi
ibid. Jun. VL 1. p. 247.
Yita SS. Herlindis sive Harlindis et Rei-
nulae abbatissarum Masaci in Belgio (saec.
Till) auctore anonyme saec. IX.
Ausg.: * ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 22. Mart.
m. p. 386-392 (» ed. Paris, p. 383-390). — « wie-
derh. ap. MabilloD, AA. SS. o. s. Ben. saec. lU. 1.
p. 654-663.
Erl.-Sckr.: Friedrich, Eirchengoschichte Deutsch-
lands II. 1869. p. 846.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.2öl; 6.Aufl. I. p.266.
Vita b. Herlucae virginis (f 1142) au-
ctore Paulo Bernrieden si presb., teste
oculato (t 1146—1150).
Ausg. : * ed. Jacobus Gretser cum Pauli Bem-
ried. Vita Gregorii VII. Ingolstadii 1610. 4°. p.255.
— • wiederh. in Gretseri opp. VI. p. 168-173. —
«m AA. SS. Boll. 18. April. IL p. 552-557 ed.
Henschen. — Ein Fragment daraus über die
Translation des Bischofs "Wicterp ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 427. Vgl. p. 383.
Erl.-Schr.: Herrmann m Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. XIV. p. 572 fF., gtgtn Watienbadi.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
n. 1886. p.SöS; 6. Aufl. II. 1894. p.388.
Vgl. Vita s. "Wicterpi.
1368
VITA B. HERLUINI — ACTA S. HERMIAE
Vita b. Herluini Beccensis abbatis primi
et conditoris auctore Gisleberto Cri-
spino abbate Westmonasteriensi eius di-
scipulo (f 1114).
Ausg. : ^ in B. Lanf ranci . . . opera . . . evul-
gavitLuc. Dacheriuß. Lut. Paris. 1648. fol. Append.
p. 32-40. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 2. p. 342-355. — 'ap. Migne, Patrolog.
lat. CL. p. 697-714. — Vita altera ap. Mabillon
1. c. p. 355-365.
ErL'Schr.: Hardy, Doscr. catalogue of materials. II.
p. 28. no 32. 33.
Histoire litt^raire de la Franoe X. 8. v.
Wright, Biographia Britaimica liter. EL. p. 68-70 {über
Oislebert).
Be s. Herma episc. Philippensi (saec. I) in AA.
SS. Boll. 9. Mai. H. p. 360.
Be SS. Herma, Serapione et Polyaeno mart. Ro-
manis in AA. SS. Boll. 18. Aug. IH. p. 546. 547.
Acta SS. Hermagorae episcopi et For-
tunati archidiaeoni MM. Aquileiae in
ItaUa sub Nerone, ab auctore incerto con-
scripta.
Ausg.: * ed. Mombritius, Sanctuarium 11. p. 1.
— ^wüderk, in AA. SS. Boll. 12. Jul. III. p. 251
-255. — Translatioex ms. S. Marci Venet. lat.
X. 37 unt. d. Tit.: L'inventio e la traslatio dei
8S. Ennagora e Foitunato ed. G. Monticolo in
Nuovo Archivio Veneto. lil. 1. 1892. p. 117-148.
— Translatio al ia (nahe verwandt mit der vor-
hergehenden) ex Petri Calo ord. Praed. II. p. 218
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 255-257. — Passio:
,In illo tempore* ex cod. Namurc. n® 53 in Ana-
lect. Bolland. IL p. 311-316; cf. XI. p. 470.
Erl.-Schr.: Monticolo, L'inventio o la traslatio de
B8. Ermagora e Fortanato [translation d'Aqail6e k
Grado et inventioa de leurs ossements dans la crypte
de Santa -Eufemia en 1023: röcit nouveau d'aprds
un ms. du 14. siöclol in Nnovo archivio Veneto.
Anno II. 1892. Vol. III. part. 1.
Vita b. Hermann! Joseph! ord. Prae-
monstr. Steinfeldiae in Germania (f post
1230) auctore canonico Steinfeldensi syn-
chrono. Tractatiis 2.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 686-714.
— Processus inquisitionis super fama sancti-
tatis b. H-i, ex ms. Steinfold. ibid. p. 715-723.
— Revelationes b. H-i de 11000 virginum.
Libri 2 in AA. SS. Boll. 21. Oct. VIII. p. ] 73-201.
Cf. HoDSchenii comment. praevius ibid. 7. April.
I. p. 682-686. — Compendium sub tit.: Vita
b. H-i cognomento Josephi ord. Praem. ex A^itis
SS. ad 7. Apr. God. Heiischenii in compendium
redacta. Neuhusii 1689. 8°. — In AA. SS. Boll.
1. c. p. 683 (ed. Paris, p. 680) wird erwähnt, dass
Wilholmus Vressenich 1358 eine Vita H-i
J-i in leoninischen Versen verfasst habe, und
sind davon die Anfangs - und die Schlusszeile ge-
geben.
Uebers.: Leben u. Wundorwerck des h. Her-
manni Josephi, Priesteren u. ChorheiTen in der
Abtei Steiufeld, cöln. Diöcese. Aus dem Latein.
Collen 1748. 8°.
Erl.-Scfar.: K aalen, Frz., Lotfondo von dem sei. Her-
mann Joseph. 2. Aufl. Mainz 18»0. ^. Jk 1.
Lebensbeschreibung des h. Hermann Joseph, Prie-
sters . . . der Abtei Steinfeld. Von einem Freande der
kathol. Jugend. Köln 1839. &. 47 pag.
Fösl, Fr., Ijeben des sei. Hermann Joseph , Prftmon-
stratenser im Kloster Steinfeld in der ErzdiOoeee
KOln. Regensburgr 1862. gr. 8^. 60 4
— — : Die reine , leidende und barmherzige Liebe dar-
gestellt in dem Leben des sei. Hermann Joseph aas
Köln tt. «. w. RegensbuiK 1862. gr. 8^. Jk 2.70.
Schus|;er (Sutor), Vita b. Hermanni Josephi. Pragae
1668. 4P. Ygi Hermannus Josephus.
De 8. Hermello martyre Constantinopoli in AA.
SS. Boll. 3. Aug. I. p. 212.
De s. Hermenegildo rege et mart in Hispania
(t 585) Henschenii di-ssertatio in AA. SS. Boll.
13. April. IL p. 134-138.
Erl.-Sehr.: Gams,P., Kirchengeschichte Spaniens. H.
1. Regensbuig 1864. p. 489-492; IL 2. 1874. p. 1-5.
(Jarry, F. Ph. Th.) Sur s. Hermönigilde . patron de
l'ordre militairc institu6 par Ferdinand vIL s. 1.
(Paris) 1817. 80.
Vita s. Hermenlandi abbatis Antrensis
(Aindre) in Gallia Armorica prirai (f cca.
720) auctore anonymo fere aequali.
Handschr.: St. Gallen, Stiftsb. n« 577.
Ausg. : Hn AA. SS. Boll. 25. Mart lU. p. 576-
586 c. comment. praev. p. 574. — ' ap. Mabillon,
AA.SS. 0. S.Ben. sec. III. l.p. 383-403. — •Bruch-
stück ap. Bouquet, Reo. III. p. 633-635.
Erl.-Schr.: Histoire litt^raire dela France. IV. 17JS.
p. 71 ; X. 1756. p. 4U3.
Saint Hermeland, fondateur et premier abb6 d'Ain-
dre , au dioc. de Nantes , VII. silcle. Legende de sa
vie , authenticite de ses reliques et mandement pour
leur translation. Nantes , Mazeau 1849. 18mo.
De SS. Hermete, Adriane, Oittheo etc. man.
Massiliae in Gallia comment. historicus in AA.
SS. Boll. 1. Mart. I. p. 29. 30.
De SS. Hermete, Aggaeo, Caio martyribus Bo-
noniensibus in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 165.
De SS. Hermete et Solutore mart Africanis in
AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 342.
De SS. Hermete et Taxio mart. Axiopoli in
Bulgaria Tinnobroekius in AA. SS. Boll, 18. Oct.
VIII. p. 345. 346.
De s. Hermete martyre Romae a. 116 Stil-
tingii comment. histor.-criticus in AA. SS. Boll,
28. Aug. VI. p. 142-151.
De SS. Hermete milite, Eppeo presb., Hilpidio
etc. mart. Mclitinae in Armenia in AA. SS. Bull.
27. April, m. p. 487.
Translatio s. Hermetis a. 851 Roma
Salzburgum.
Handschr.: München, n' 15821 (olim Salzb.)
mbr. saec. IX. fol. 31. — Wien n° 289 (Saiisb.
8. N.) saec. XU ; — n° 434 (Salisb. 79).
Ausg.: ^ omisso initio ap. Hansiz, Germania
Sacra U. p. 929. — * vollständig ed. E. Dümmler
in Archiv für Kunde östeiTeich. Geschichtsquellen.
XXn. 1860. p. 295. — * ed. G. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 410. — Rhythmus de s.
Hermete in Mon. Germ. bist. Poetae lat aevi Car.
II. p. 135. 136.
ßrl.-Schr.: 'Wattenbach, Deutschlands Oeschicht«-
quollen p. 152 (o. Auü. I. 1885. p. 273. II. p.272; H.
Aufl. I. hm. p.29i. n. p.ao8).
Acta s. Hermiae martyris Comanis in
Cappadocia sub Äntonino.
ACTA S. HERMI0NI8 — VITA V. HIERONYMI
1369
Ausg.: ex ms. gnioco Florent. graece et lat
interprete Hugone BoUio Carthusiano in AA. SS.
Boll. 31. Mai. VH. p. 424-427 c. Papebrochii com-
ment. praevio p. 423.
Acta s. Hermionis filiae s. Philippi Ephesi
(t cca. 117). Ex menaeis Graecis.
Ausg.: interprete M. Radero lat in AA. SS.
Boll. 4. Sept. II. p. 185. 186. Cf. Stiltingii com-
ment. praevius ibid. p. 181 - 185.
De SS. Hermogene, Caio, Expedito ete, mart
Meliünensibus in AA. SS. Boll. 19. April. IL p. 619.
De SS. Hermogene et Dionysio mart. in AA.
SS. BoU. 18. April. II. p. 540.
De 8. Hermogene martyro in Asia in AA. SS.
Boll. 3. Mai. I. p. 366.
Acta s. Hermolai presbyteri et martyris
siib Diocietiano spuria.
Attsg. : ex ms. in AA. SS. BoU. 27. Jul. VI.
p. 427-429.
Acta SS. Hermyli et Stratonici mart Sin-
giduni in Mysia superiore (f 315) auetore
anonymo.
Ausg.: ex Metaph raste in AA. SS. Boll.
13. Janr. I. p. 769-771.
Vita s. Hernini eremitae in Britannia
Armorica (saec. VI) auetore anonymo.
Ausg. : » in A A. SS. Boll. 2. Nov. I. p. 576. —
^vorher ap. Alb. Le Grand, Vies des saints de
Bretagne. 1837. Cf. C. de Smedtii comment. prae-
vius p. 575.
Do SS. Herodione Novarum Patrarum, Asyn-
critü Hyrcaniae, Phlegonte Marathonis etc. epi-
scopis mart. (saec. I) in AA. SS. Boll. 8. April.
I. p. 741. 742.
De s. Herone episc. et mart. Antiocbiae a. 128
Vanheckü sylloge in AA. SS. Boll. 17. Oct. VIII.
p. 8. 9.
De s. Henimberto episc. et conf. Mindae in
Westphalia (f cca. 800) ex officio Osnabrugensi
in AA. SS. Boll. 9. Jul. IL p. 727. 728.
Vita s. Hervaei abbatis in Britannia
minori (saec. VI).
Ausg.: per Albertum Lo Grand ox variis
legendariis gallice (Vies des saints de Bretagne)
coUecta, latine in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p.
366-371.
Erl.-Schr.: Uersart de la Villemarqu6, La l^ponde
celtique, en Irlande, en Dunbrio et en Brotai^ne.
Saint -Brieuc et Paris 1859. ^\ p. 229 -2»4 da le-
gende de 9. Uerv6 patron des cfaantenrs populaires
de Bretagne); cf. p. 318-329.
Piain e, Saint Hervö, sa vie, son ctilte. Vannes 1893.
80. 69pag. {Extrait de la Revue de l'Üuest.j.
Vita Nervei S. Martini Turonensis ar-
chiclavis (cca. 1000).
Ausg.: ap. Martene, Thes. anecd. III. p. 1689
-1692.
Passio SS. Hesperi et Zoi^s coniugis, Cy-
riaci etc. martyrum Attaliae in Pamphylia
sub Hadriano.
Ausg. : ex ms. Vatic. graeco in AA. SS. Boll.
2. Mai. I. p. 178. 179.
De s. H68perio seu Spero episcopo Metensi
R. de Buckii comment. bist in AA. SS. Boll. Oct.
XII. p. 670.
Vita s. Heeychii tbaumaturgi in Galatia
(f cca. 790) auetore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 456. 457.
— Vita alia. Compendium. Graece ex ms. syna-
xario P. Chiffletii ibid. p. 886. 887.
De s. Hetyehio confessore , s. Hilarionis disoi-
pulo, Maiumae in Palaestina (f post 373) Buei
sylloge in AA. SS. Boll. 3. Oct. II. p. 141-149.
De s. Hesychio milite mart. Dorostori in Moesia
in AA. SS. Boll. 15. Jun. II. p. 1049.
De s. Hesychio presb. Hierosoiymitano (f 434)
in AA. SS. Boll. 28. Mart. III. p.'713.
De s. Hesychio sive Iscio episc. et mart. Car-
cesae in Hispania (saec. I) commentar. bist, in
AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 4-8.
Erl.-Schr.: Garns, P., Kirchengoschichte Spaniens. I.
1862. p. 193-204.
Vgl. De 8. Isichio.
De s. Hewaido, vid. Passio ss. Ewaldonyn.
De 8. Hibernie Brenan, Canan, Finntina, Bi-
gill, Ailtin, Caomhog Martan, tribus filiis
Diomae et 7 episcopis de Cill: Tedil C. de Smedtii
commentarius in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 339
-343.
De s. Hideiberto seu Ariberto episcopo Der-
tonae in Insubria (saec. VIII aut X) in AA. SS.
Boll. 15. Mai. III. p. 498.
De s. HIdulpho duce liobii et Binchii in Belgio
(saec. VIII) in AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 582.
583. — De eodeni et s. Aya eiusque coniuge
Smetii sylloge in Ghesquierii AA. SS. Belgii. V.
p. 533-544.
Erl.-Sckr.: Chapelier, Ch., Biblioi^raphie de s. Hi-
dulpho. Extrmi du Bullotin de la Soc. philomatique
Vosifienne. Annee lWn.92. Saint -Di6 (1892.) H'\
Pfister, eh., Les lei;ondes de s. Diö et de s. Hidulphe
in Annales de l'Est. Ih89. Sept. Oct.
Mart}'rium s. HieiHinis et sociorum.
Atisg.: ex Simeone Metapbraste ed. Su-
rius, Vit. SS. 7. Nov. VI. p. 124-127 (p. 173 ed. 2»).
Martyrium s. Hieronis Scoti in Hollan-
dia (17. Aug.).
Ausg.: ap. Petr. Opmeer, Historia martyrum
Batavicorum. Praemittitur s. H-s martyrium, prosa
et carmine: antehac numquam, ne a Surio qui-
dera, editum. Ooloniae 1025. 8".
Yita V. Hieronymi Aemiliani congre-
gationis Somaschae fundatoris (f 1537)
auetore Augustino Turtura congreg.
praepos. gener. Libri 4.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 8. Febr. IL p. 220-274.
Cf. Henschenii comment. praevius ibid. p. 217-
220.
Uebers.: scritta latinamente e vulgatanel 1620
dal P. Agost. Tortora Ferrarese , ora per la prima
volta volg. d'Alpss. Piegadi. Venczia 1865. 8°.
Erl.-Schr.: Atti di s. (iirolamo Miani fondatore doUa
congre^az. di Somasca, descritti da vahi autori in
1370
VITA S. HIERONTMI STRIDONENSIS
veno italiano e pubblicati nella sna canonizzaadone.
Bergamo 1767. 4^.
Gaccia. Ferd.. Vita di 8. Girolamo Mlani. Venezia
1822. 16mo. 64j)ag.
Ferrari, Paolo Grefr. de', Vita del von. serro di Dio
Girolamo Miani nobile Veneto , fondatore de' chierici
regol. della congregazione di Somasca. Venetia 1676.
40. 198 pag.
Vita del 9. Girolamo Miani, fondatore della congreg.
de' chierici, regolari di Somasca. Venezia 1767. 8^.
Yita s. Hieronymi presbyteri Stridonen-
äs et doctoris Ecclesiae (f 420).
Ätisg.: ed. Surius, Vit. SS. 5. Sept. V. p. 495.
Cf. Stiltiog, De s. H-o doctore Ecclesiae com-
mentar. historicus in AA. SS. BoU. 30. Sept. VIII.
p. 418-688. — Vita alia auctore ut videtur Gen-
nadio Massiliensi ^ ap. Mabiilon, Vet. analect.
1723. fol. p. 194-196 [— Elogium s. H-i ex
libro Gennadii Massil. de viris illustribus ibid.
p. 197]. — *ap. Migne, Patrolog. lat. XXII. p.
175-184. — Vita ex ipsius syngrammatis ete.
coUecta ap. Migne 1. c. p. 183-214. — Augustini
Hipponensis episc. ad Cyrillum Jerosolymitanum
episc. epistola de magnificentiis b. Hieronymi
[unecht f untergeschoben] ap. Migne 1. c. XXII.
p. 281-289. — Cyrilli episc. Jerosolymitani epi-
stola de miraculis s. H-i ad s. Augustinum episc.
HippÖnensem [eine Fälschung] ^ Pataviae, Stahel
et Bened. soc. 1482. 4». 69 fol. Hain 6721. —
•ap. Migne 1. c. XXII. p. 289-326. — Eusebius
Hieronymi discipulus De morte s. Hieronymi ap.
Migne 1. c. XXII. p. 239-282.
Erl.'Sehr.: Abr6g6 de la rio de St. J6rome. Vorauf-
ges^deki den IjOttres de 8. Jörome , traduites en fran-
^ais. Paris 1679. &>.
Andreae, Job. (i-1848), Hieronymianas. D. Hiero-
nymi vitae, mortis, prodigiorum, dictonim ac scri-
ptoram exflorationes perstringens. Basileae 1514.
Andri, Leon, d', Della questione intomo alla patria
di 8. Girolamo in Porta Orientale. Jahig. II. Fiume,
£. Bezza 1868. p. 163-170.
Appendini, Fr. M.^ Esame critico della questione
intomo alla patria di s. Girolamo libri 4. Zara 1838. SP.
Baum , J.W., S. Hieronymi vita. Argentorati 1835. 8**.
Bedekovicb, Jos., Natale solom magni Ecclesiae
doctoris s. Hiöronymi in raderibos Stridonis occal-
tatum . . . Neostadii Austriae 1762. 2 partes. 310 et
230 pag. Cum imagmibus.
Bernard, Eagöne, I^fOs voyages de 8. J^rome. Paris
1864. gr. b«. 496 pag. 6 fr.
Bonadies, Sebast. , Vita di s. Girolamo dottor massimo
della Chiesa. Bimino 1651. 4^ 218 pag.
Bezieh, Costant.. Bagionamento storico critico 80])ra
la patria di s. Girolamo. Zara, Demarchi-Hougier
1856. 80. 45 pag.
Bredekoph de Koniz, Georg., De stricta D. Hiero-
nymi vita, Carmen snpphicum. Jmpress. Liptz per
Jac. Tanner 1604. 4^^. 6 fol. non num.
Brogialdi, Aldo Lnigi, S. Girolamo, discorso. Fi-
renze, Morate 1869. Sf>. 39 pag.
Buse, Adolf, Der hoil. Kirchenlehrer Hieronymns.
Leipzig 1847. BP.
Capor, Giov., Della patria di s. Girolamo. Risposta
airopnscolo dol canon. P. Stancorich. Roma, Boarli6
1828. 80. 114 pag.
: Della patria di s. Girolamo. Seconda od ultima
risposta al canon. P. Stancovich. Zara, Battara 1881.
8». 163 pag.
Cer melius, Aug., Vita primi et maximi doctoris Ec-
clesiae sanctissimi Hierönymi. Ferrariae 1648. 6*. 71
pag. Aus lauter eigenen Worten des Kirchenvaters xu-
sammengeselxt.
Ciaconl, Alfons., Tractatus quod d. Hieronymns Stri-
donensis S. R. K. presbvler fuerit cardinalis. *Ve-
netiis, D. Nicolinus 1583. 40. — » Romao 1591. 4».
Ciccarelli, Andr., Dissertazione suUa patria di s.
Girolamo in Opnscuii risßiiardanti la storia degli uo-
mini iilustri di Spalato. Ragusa 1611.
Coletns, Jac., De situ Stridonis urbis natalis d. Hie-
ronymi disoeptatio in Raccolta ferrarese di opusc.
scient. e lett Tom. XV. Fenara e Venezia 1779 —
1796. p. 49-96.
Collomoet, Zach. Fran9., Bistoire de 8. J6rome, sa
vie, ses 6crits etses doctrines. * Paris, Mellior 1B44.
2 vol. 8». Cum 2 tabb. ~ *ibid. 1846. 3 vol. 8».
(Deuisdi von Fr. Lauchert und A. Knoll. Bottwcil
1846. fcr.Sfi.) EnihäU mdwertvoUes arekäohg., siUen-
und literargesddektliehes Material.
Cutts, Edw. L., Saint Jerome. London 1878. 9>. 230
pag.
Dankö, Jos., D. Hieronymnm oppido Stridonis in re-
gione interamna (MurakSz) Hungariae anno S31 p.
Chr. natum esse propugnavit. Hognntiae 1874. gr. 4^.
87 pag. Jki. Vgl. Der Katholik. Jahrg. 1875. I. p.
834-886.
Dolci, Sebaat., Haximus Hieronymns vitae soae rcri-
ptor 8. de moribus, doctrina et rebus gestis s. Hie-
ronymi Stridonensis commentarius ex ipsismet eins
operibus decerptus, editus, illostratus. Anoonae,X.
Beilelli 1750. &. XVI. 240 pag. PanegynaHsek ge-
sehßrieben.
Du Pin, Nou volle biblioth^ue des autheon eccl^-
siastiques. HI. Paris 1686. 40. p. 100-140. Frwmüihig,
aber Reffend.
Ebert, Adf., AUgem. Geschichte der Litteratnr dos
Mittelalters. I. Leipzig 1874. gr. 8». p. 176-203.
(Engelstoft^ Laur.) Mieronymus Stndonensis inter-
pres , criticus , ezegeta , apoJogeta, historicus, drtctor,
monachus. Symbola ad historiam saeculi IV eccle-
siasticam. Hauniae 1797. S». VUI. 186 pag.
Erasmus, Desid.. Ezimii doctoris Bieronymi Stri-
donensis vita. Coioniae 1517. m.Decemb. 4*> : icieder A.
Basileae 1519. 4^; tn J. Jortin, The life of Erasmos.
U. London 1760. p. 666-698.
E u 8 e b i o discipulo di santi , Vida di s. Geronimo com-
puesta per s. Cirillo , obispo de Jerusalem , y por s.
Agustin. Burgos, F. Aleman 1490.
Fontanini,J usti , Historia litteraria aquilejense. Ro-
mae, Palearini 1742. C/.p. 5. 8. 16. 126. 127. 139. 142
-145. 160-168. 164-169. 176-181. 184-19L 208. 228-
282. 262-264 etc.
Fournier-Pescay, Eloge de 8. Jörome. Paris 1817.
12mo.
Gilly, W. S., Jerome, the recluse of Bethlehem in
fds Vigilantius and bis times. London 1844. 8^. p.
91-124.
Giovannini, A., in Archivio ecclesiastico. VI. Fi-
renze 1866. p. 283-249 (jubsr St. Hieronynuu' Bibel-
Corredion).
S.Hieronymo doctore. Venezia, G. Fontaneto 1510. 4''.
Hieronymns deGuadalupe, Sanctissimi doctoris
Hieronymi viU. Toleti, P. Rodiiguez 1677. 40.
Historie des I»bens und Sterbens s. Hieronmias,
nach Eusebius übersetzt von Lazarus Spengler. Nürn-
berg 1614.
Kandier, F., Della patria di s. Girolamo leiten« tn
Istria. Zeitschrift. 1846. L p. 386 -340; 1847. II. p. 1-5.
Lambel, Comte Alex. Pierre Fr. de, Saint Jörome.
Tours 1880. 18mo. 312 pag. 2 fr.
Lassere, Loys (f 1542), Vie de Monseignour sainct
Hierosme, recongnenu et augmentee an double par
l'autheur; en lanuelle a insere en brief los Vioüi de
Madame saincte Paule et de Monseigneur sainct L<3ys
(IX) roi de France, aveo plusieurs autrcs traictez
declarez en la table. ^ Paris 1629. 4» — *ibid. 1539.
40. — »Und. 1611. 80. Merkwürdig und eeUen.
Leggendadi s. Jeronim scritta nel buon secolo pnbbL
da F. Zambrini. Faenza 1852. SP.
Marti an ay, Jean, Vie de s. Jörome prStre solitaire,
docteur de l'^glise. Paris, Lambin 1706. 4^ /Z^wA-
haUip; angenehm xu lesen.
Martin, C, The life of s. Jerome. London 1889. 8^.
6sh.
Marulus, M., Animadversio in eos ^ui beatam Hie-
ronymnm Italum esse contendunt tn eine De bene
beateque vivendi instit. Anversae 1601 ^ m Reram
Dalmaticarum scriptorib. (Amstelod. 1666) p. 467- 459.
Montalembert, l/os meines d'Occident depnis s.
Bönoit jasqu'ft s. Bernard. I. Paris 1861 IT. gr. S*'. p.
144-187. Verfolgt hauptsäckUeh das asketisehs Streben
des Kirchenvdters,
Xatta, M. A., In die Hieronymi natali oratio. Man-
tuao 1557. 40.
Officium proprium s. Hieronymi. 'Venetiis, typtsJ.
Tomasini 1736. 12mo. 32 pag. — «Venetiis, Uocbi
1746. 80. — »Romae, Fulgoni 1781. 8».
VITA 8. HIERONYMI 8TRID0NENSIS — VITA 8. HILABn ARELAT.
1371
Piper, Ferd., Zar Oeechiohte.der Kirchenväter aas
epignphischen Qaellen in Briegers Zeitschrift f. Kir-
chengeschichte. I. 1877. p. 286. 296.
Rahm er f Die hebriUsche Tradition im Hieronymns.
I. Breslan 1861. 8^.
Benato, Gins., Storia della vita di s. Gerolamo. Ve-
nezia, A. Pafinelli 1746. 4«. ISSpaa.
Romani, Vinc, Compendio storieo delU Tita e deirli
scritti di s. Oirolamo. iPiaoenza, A. Maine 1840. ^.
266 pag. — *Casalma«giore, Bizzaril844. 2 vol. 16mo.
192 et 200 pag.
San Oirolamo, II dottore massimo , dimostrato evi-
dentemente di patria Istriano. Apologia del canon.
P. Stancowioh contro la Risposta di Oiov. Oapor.
Trieste, Mareniith 1829. 8». 128 m.
Sigüenza, Jos6 de, Vida de s. Geronimo doctor m&zimo
de la sancta I^lesia. * Madrid , T. Gianti 1595. 4». 786
pag. — 'Madrid. imprentadelaEsperanza 1858. Lex.-8o.
Stancovich, Pietro^ S.Girolamo dimostrato evidente-
mente di patria Istnano. Trieste 1819. 9>.
: Della patria di s. Girolamo, dottore di s. Chiesa,
e della lingaa slava relativa allo stesso. Yenezia,
6. Picotti 1824. &*. 101 pag.
: Apologia in sostegno dell' Istrianiti di s. Giro«
Umo. Trieste, Marenigh 1828. 8^
Stigelias, J.« Oratio de vita s. Hieronymi Strido-
nensis. Wittebergae 1546. 8^.
S t i 1 ti n g , De 8. Hieronymo doctore Ecclesiae oomment.
historicas m AA. SS. Soll. 80. Seat. VUI. p. 418-688.
Stollberg, Fr. Leop. von, Oescmchte der Religion
Jeea Christi. Hambnigl811ir. XIV. p. 265 -286; XV.
p. 143-147.
Tnierry, Am6d., Saint J6rome, la 8oci6t6 chr^tienne
h Borne et Tömigration Romaine en Terre Sainte.
Tome 1. 2. Paris 1867. gr. 8». (2. öd. ibid. 1876. l2mo.
4 fr.)
Tillemont, Mömoires ponr servir ä l'histoire ecclö-
siastiqae des six premiers siöcles. XII. Paris 1707. 4P.
p. 1-S56. Unbefangenes Urtheü.
Tommasini, J. Ph. , Oratio de d. Hieronymi laadibas.
Pfctavii ap. Variscam 1680. 8^.
Transite de sancto Hieronymo. > Veneria. A. da
Foxio 1487. 8». 72 pag. — *ibid. pel Col de Ca 1489.
4P. — »Milane, pel Pachel 1490. 40. — «Veneria,
Manfrede di Monferrato 1496. 4^. — ' Venezia, Brenta
1607. 40. — «ibid. pel de Zarri 1511. 40.
Transite di s. Girolamo, ridotto alla lingaa fiorentina
da Bemardo Polci. ^Firenze, F. Bonacorsi 1490. 40.
— *repei. ibid. 1490. 4«.
Vallarsias, Dom., Vita H-i ex eins potissimam scri-
ptis concinnata in aeiner Ausgabe von H-i oper.
(Veronae 1784 — 42. 11vol. fol.) XI. p. 1-280 (trw-
derkoU ap. Migne, Patrolog. lat. XXII. p. 6-176).
üebertrifft aüe Vorgänger, %Denn aiudi trocken und weit'
wekweify.
Vega, Pietro de la, Chronico de la vida, milagros y
maerte de s. Geronim. *Alcala de Henares, J. Broca
1539. fol. — *Saragozza 1546. fol.
Victorias, M., Vita s. Hieronymi m eius Oper. I.
Romae I5fö. fol. p. 17 non numer.
Villemain, Tablean de reloqaence chrötienne an 4*
si^le. Paris 1850. BP.
Vita, traosito e miracoli del beatissimo Hieronymo,
doctore exoellentissimo. ^s. 1. (Venezia)perGabrielem
Petri 1475. 4«. 130 fol. non numer. — * Venezia 1476. 4«.
Vita, transito e miracoli delo excellentissimo doctore
Hieronymo. ^Treviso, M. Manzola 1478. 4^. — *%bid.
1480. 4P.
Vita et transito e gli miracoli del beatissimo Hiero-
nimo. '(Venetiis) Bartbolomaeus Cremonensis 1472.
40. — • ibid. 1473. 4P. 226 fol. Sehr aeUen.
Vita del gloriose sancto Hieronymo. Messina, H. Alding
1473. 4P.
Vida y transit de sant Jheronim doctor e ilaminador
de Santa madre Iglesia. Barcelona , P. Rosa 1482. 4<>.
Vita s. Hieronymi Venetiis jwr Peregrinam de Pas-
^aalibas et Dom. de Bertochis eias sociam 1485. 4^.
V 1 d a e transit del glorios sant Jheronim , doctor e la-
minador de santa madre Iglesia : la epi.stola de s. Ea-
sebi Cremonense a s. Damaso bispo de Portda a Theo-
dori senador rom& de la ftiort del benaventnrat s.
Jheronim .... tradacidas en catalä por un anooim.
Barcelona, P. Mismel 1494.
Vida de s. Geronimo y la de s. Paala. Zaragoza, por
I. Coci 1514.
Volgarizzamento della vita di s. Girolamo. Tosto
di lingna emendato con vart mss. Roveroto, Marche-
sani 1824. 4P. 110 pag.
Zimmermann, Joh. Georg , üeber die Einsamkeit. I.
p. 261-326, §m$ Biographü von St. Himmymua.
Zockler, Otto, Hieronymas. Sein Leben and Wirken
aas seinen Schriften daxgestellt. Gotha 1866. gr. 8^.
XU. 476 pag. JI6.
Vgl. 8. Hieronymas Stridonensis.
De B. Hieronymo cpisc. oonfess. a. 816 Kiverni
in Gallia Ghesquleri sylloge in AA. SS. Bell.
5. Oct. m. p. 167-171.
De 8. Htoronymo episc. Papiae in Insubria (saec.
Vni) Soüerius in AA. SS. Boll. 22. Jul. V. p. 321
-323.
De b.HieroiQfmo Oaribo ord. Minorum s. Fran-
cisci Bononiae et Niciae (f 1502) V. de Buckii
commentar. historicus in AA. SS. Bell. 22. Oct.
IX. p. 886-894.
De 8. HIenioaleiii martyre in AA. SS. Boll.
25. Jul. VI. p. 167.
Tita s. Hilari abbatis Galeatensis in Ita-
lia (t 558) auctore Paulo discipulo sancti.
Äuag. : ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 15. Mai.
m. p. 473-476. — Translatio ibid. p. 476.
Vita b. Hilari seu ileri episcopi Gava-
litani (Javols) seu Mimatensis (f c. 540).
Ausg. : ex mss. codd. Rubeae Yallis in
AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 638-642. — Le-
otiones de s. Ilero episcopo Gabalorum ibid,
p. 642. Cf. V. de Buckii comment praevius ibid,
p. 619-638.
De s. Hilaro papa Romae (f 468) Stiltingii
comment. historicus in AA. SS. Boll. 10. Sept III.
p. 553-574. y^i Hii„^ pp
De 8. Hilaria et sociabus mart. Augustae Yiodel.
(t 304) in AA. SS. Boll. 12. Aug. IL p. 700-702.
De s. Hitariano presb. mart. (saec. YIII. IX)
in Ruthenensi Aquitaniae dioec. in AA. SS. Boll.
15. Jun. II. p. 1068.
Yita s. Hilarii Areiatensis episcopi (f
449) auctore Eavenno successore vel
Honorato Massiliensi [diesem mit U7i-
recht beigelegt] vel alio synchrone.
Verftisst Ende des 5. Jahrh.
Ausg.: *ed. Surius, Yii Sanct. 5. Mai. — *fn
Yincent. Barralis chronologia SS. Lirinens. Lugd.
1613. 4®. p. 103. — *ed. P. Quesnellus una cum
Leonis M. oper. Paris. 1675. 4° ad ealceni Tom. I.
— * ed. Saunas una cum Prosperi Aquitan. oper.
Romae 1732. 8^ p. 237-312. — »ed. Henschen
in AA. SS. Boll. 5. Mai. H. p. 25-34. — Yita
alia auctore eiusdem discipulo ex edit. Balleri-
niana operum s. I^onis M. IL ap. Migne, Pa-
trolog. lat. L. p. 1219-1246. — Epitaphium
H-i in ecclesia s. H-i ibid. p. 1245. — Vindi-
ciae pro s. H-o episcopo Arel., Semipelagianismi
calumniose insimulato, ex prodromo velitari Bru-
nonis Neusser contra discipulos pseudo-Augnstini
Iprensis II. c. 4 in AA. SS. BolL 1. c. IL p. 34-41.
— Appendix de Hilario Prosperi socio in s.
Augustini dofensione ibid. p. 41-43; cf. YII. p.
594-600.
Erl.-Sehr.: Bahr, Geschichte der römischen Li teratar.
Suppl.-Band. 2. Abtheil. p. 338.
Ebert. Adf., AUgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters, l. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 450-452.
1372
TRANSLATIO S. HILARII EP. CARCASS. — VITA S. HILARIONIS
Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatis. Lib. VIII.
p. 748.
Macedo, Franc, a S. Aag., Commentationes daae ec-
clcsiast. polemicae , altera pro s. Vincentio Lirinensi
et s. Hilario Arelatensi .... altera pro s. Aninistino
.... et patribns Arricanis. Veronael674. 4^. 288pag.
Vgl. Hilarius ep. Arelat.
Translatio s. Hilarii eplscopl Carcassonensis in
Occitania et conf. (f saec. IV) a. 978 ap. Ma-
billoD, AA. SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 551-553. —
De 8S. Hilario et Valerie episc. Carcassonen-
sibus in AA. SS. Bell. 3. Jun. I. p. 291.
Tita s. Hilarii episcopi Pictaviensis (f
366) in Gallia auctore Venantio For-
tunato episc. Pictav.: ,Igitur beatus Hi-
larius ^ Geschrieben zwischen 565 und 575.
Handsehr. : vid. Krusch, Prooemium vor seiner
Ausg, p. VII. VIII ; cf. p. xxxiv: , Codices sunt in-
numen*.
Ausg, : ^ ed. Mombritius, Sanctuarium. IL Me-
diolani s. a. (1475). p. iv. Der Prologus fehlt. —
'ed. Surius, De probat. SS. historiis. 13. Janr.
I. Colon. Agr. 1570. p. 264. — " wiederh, in AA.
SS. Bell. 13. Janr. 1. 1643. p. 790-795. — ^ante
Hilarii opera, Paris. 1693. p. ccxxviii cum notis
S. Mauri Benedictinoriim, — tciederh. * in For-
tunati Ven. opp. ed. A. Luchi. II. Romae 1786.
4*^. p. 8-25; — ® ap. Migne, Patrolog. lat. IX.
p. 185-200 — ' w. nochmals ibid, LXXXVIII.
E. 439-454. — *ed. Br. Krusch in Mon. Germ,
ist. Auct antiq. IV. 2. 1885. p. 1-7; — Lib er
de virtutibus s. H-i ibid. p. 7-11; cf. prooein.
p. V. — ® Bruchstück ap. Bouquet, Recueil IIL
p. 380. — Vita alia auctore Sulpitio Severe
(lib. n. eccles. bistor.] in AA. SS. BoU. l. c. p.
788-790. — Miraeula ex Gregorio Turon.,
Flodoardo etc. ibid. p. 795-798. — Miraeula
novem, quorum 4 in Catalog. codd. hagiograph.
Bruxellens. L p. 157. 158; IL p. 419-421; reli-
qua 5 in Analect. Bolland. Vi IL 1889. p. 186-
188 ex cod. Carnot. n° 204. — Carmen de s.
H-o auctore Venantio Fortunato in Mon. Germ,
bist. Auct. antiq. IV. 2. p. 7-11. — Elogium
8. H-i ex s. Eieronymi libro de Script, eccles.
* in AA. SS. Bell. L c. p. 787. 788. — « unt. d.
Tit.: Vita s. H-i ap. Migne, Patrolog. lat. IX. p.
184. — Benno s. Petri Damiani de transla-
tione s. H-i ed. Surius 1. c. 14. Janr. VII. Colon.
1581. p. 26-28. — Un AA. SS. Bell. 1. c. p. 799-
801. — «ap. Migne 1. c. p. 199-204. — Trans-
latio s. H-i in AA. SS. Boll. 1. c. p. 798. 799. —
Translatio secunda ibid. p. 801-803.
Erl.-Sehr.: Bahr, Geschichte der römischen Literatur.
Suppl.-Bd. Abth. II. p. 113-127.
Baltzor, Job. Pet., Die Theologie des h. Hilarius ron
Poitlers. Proj?r. d. Gyinn. Rottweil 1879. 4P. ölpag.
Barbier, Paul, Vie de s. Hilairo, övequo de Poitiers,
docteur et pero de l'Äglise. Tours (Paris) 1887. 12nio.
3 fr. 75 c.
Barbier! , Ant. e Gaet. Nepri, Cenniintomo la vita
di s. Ilario vescovo di Poitiers ecc. Panna 1846. 8P.
79pag.
Cazonove, JohnGibson, St. Hilarv of Poitiers and St.
Martin of Tours. London 1883. 8°'VJIL 209 pag. 2sh.
Cominentarius praevius in AA. SS. Hol!. I.e. p.
782-787.
Deydou, P. G., Une figure du 4. sidclo: ötude sur
B. Hilaire de Poitiors , docteur de l'figliso. Discours.
Bordeaux 18<i8. 8^'. ICpag. 50 c.
Dormagen, Saint Hilaire de Poitiors et rAnianisme.
Thöso" Saint -Cloud 1864. b^\ 163 pag. 2 fr.
Förster, lieber die Theologie das h. Hilarius m Theo-
logische Stadien und Kritiken. 1888. Heft 4.
Hansen, V., Vie de s. Hilaire. övdque de Poitier»
et docteur de l'figlise. Loxembourg 1875. BP. 86 pag.
Pitra, J. B., Spicilegium Solesmenso. L 1852. p. xm
-XXXV: s. Hilarius Pictav. episc, Doctor Eccleeiae;
p. 49-170: scripta eiusdem.
Beinkens, J. H., Hilarius von Poitiers. Eine Mono-
graphie. Schaffhausen 1864. gr. 8**. 369 tKU.
Schoenemann, Notitia litteraria in s. Uilaritun 'm
Bibl. PP. Lp. 273-294. — »wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. IX. p. 207-220.
Stix, J., Zum Sprachgebrauch des h. Hiiarins von
Poitiers in seiner Schrift De Trinitate. Progr. d. G jmn.
Rottweil 1891. 4P. VI. 50 pag.
Sy Ilabus manuscriptorum necnon edit. codd. ad qaos
exacta sunt s. H-i opp. ap. Migne I.e. I}(. p. 219 -222.
T e i 1 1 e t , Vie populaire de s. Hilaire, öveque de Poitit>rs.
docteur de TEglise , patron principal da Poitoa et di;
20 paroisses vendöennes. Fontenay-le-Comte 1!S93.
16mo.
Testimonia veterum selectade 8. H-o ap. Migne I.e.
p. 203-206.
Vi ta 8. H-i Pictav. ep. ex ipsius scriptis ac vetenun
monumentis nunc primam concinnata ap. Migne 1. c.
p. 125-184.
Z i n g e r 1 e , A. , Kleine philologische Abhandlungon . IV.
Innsbruck 1887. 8°. p. 55-89.
Vgl. Hilarius Pictav.
Acta SS. Hilarii episcopi , Tatiani diac,
Felicis etc. raart Aquileiae in Italia(f 285).
Ausg.: ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 16. Mart
IL p. 418-420.
De 8. Hilarino mart. Ostiensi sab Juliano in
AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 144.
De 8. Hilario Aviciaceusi presb. apud Ceno-
manos in Gallia SoUerii commeut in AA. SS.
Boll. 1. Jul. I. p. 39-42.
De 8. Hilario episc. Papiensi in Italia (f 370)
in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 577.
De 8. Hilario episc. Tolosaoo in Gallia Hen-
schenii sylloge bist, in AA. SS. Boll. 21. Mai. V,
p. 11; ef Vll.p. 819.
De s. Hilario monacho apad Bnitios in Italia
in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 1109.
De 8. Hilarione episcopo Moglinensi seu Me-
glinensi in Macedonia (ante saec. XIII) Bnckii
sylloge in AA. SS. Boll. 21. Oct IX. p. 405-408.
De s. Hilarione iun. abbate monasterii Pele-
cetes apud Graecos in AA. SS. Boll. 28. Mart-
in, p. 731-733.
Yita s. Hilarionio eremitae = Yita s. Hila-
rionis patris.
Yita s. Hilarionis iun., hegumeni et
confess. Constantinopoli (f 845).
Ausg.: ex ms. synaxario Divionensi gr. et lat.
in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 759. 760.
Yita 8. Hilarionis monachi Tabathae in Palae-
stina = Yita s. Hilarionis patris.
Yita s. Hilarionis patris monachomm
in Palaestina (f 371) auctore s. Hiero-
nymo. Geschriebon um 390.
Au^g. : * unt. d. Tit. : Di vi Hieronymi libellu.*.
elegant, de vita s. H-s, cum scholiis Erasmi Ko-
terod. S. a. et 1. (Coloniae, E. Cervicornus). 8*.
— ' in Hieronymi oper. ed. Yallarsius. Veronae
1734. fol. II. init. (H. Yenet. 1766. p. 13-40). -
* in Yitae patrum decem libris comprehensac (ed.
Heiib. Rosweidus). Lugd. Batav. 1617. fol. p. 306-
DE V. HILDEBERTO ARCHIEP. MOG. — VITA S. HILDEGARDIS DE ALEM. 1373
318. — * ed. Surius, Vit. SS. 21. Oct. — »sec.
has editt. et codd. Bnixell. in AA. SS. Boll. 21.
Oct. IX. p. 43-59. Cy. V. de Buckii commontar.
praevius ibid. p. 16-43. — "ap. Migne, Patrolog.
lat. XIII. p. 29-54 ; Rosweydi notatio ibid. LXXIII.
p. 193-206.
Erl.'Schr.: Israel, W., Die Vit» s. Hilarionis des
Hieronymas in Zeitschrift f. wissenschaftl. Theoloü^ie.
XXIII. 1880. StempeU du Viia fäUchUeh xu einer ränm
Erdichtung.
Serviere», Lotus , Histoire de saint Uilarion. Rodez
1884. 12mo. 2 fr.
De V. Hildeberto archlep. Moguntiftoenal (t 936.
31. Mai.) et aliis eiusd. sedis archiepiscopis ap.
Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben. saec. V. p. 118-122.
Tita Hildebrandl, vid, Beno und Vita s. Gre-
gorii VII.
Tita s. Hildeburgis de Galardone, Ibre-
iensis dominae, viduae et sanctimonialis
Pontisarae (f 1115) auctore anonymo.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 833-835. — * ap. d'Achen-, Spicileg.
II. p. 153- 155 ed. 2\ — • in AA. SS. Boll. 3. Jun.
I. p. 362-364. — * Auszüge ap. Bouquet, Rec.
XIV. p. 159. 160.
Tita s. Hildefonsi episcopi Toletani (f
567) auctore Juliane Hispano episcopo
Toletano (690).
Ausg.: *a/s Appendix ad Hildefonsi libcll. de
scriptt. ecclesia.st. ed. Miraeus, Bibl. ecciesiast.
— * ed. GaTS. Loaisa, Concil. Hispan. — ' ap.
Aguirre, Concil. Hispan. 111. p. 80. — * inter Isi-
dori Hispal. opp. p. 521. — * ap. Baluze, Mi-
scellan. VI. p. 1. — ^cum Zixilianis additamentis
in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 536-539; cf. p.
1148. — 'ed. Surius, Vit. SS. 23. Jun. — «ap.
Schott, Hispania iliustrata I. — • in Hildefonsi
opp. ed. Fevardentius. — *^ ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IL p. 516-523. — Trans-
latio ibid. p. 523. 524. — " ap. Florez, Espana
Siigrada. — ^^ tciederh. auctore Cixilano ap.
Migne, Patrolog. lat. XCVI. p. 43-48. — Vita
alia per Rodericum Cerrateusem scripta ibid.
p. 47-50.
Erl.'Sehr.: Mayans y Sisoar, Grejf., Vida de s. Ide-
foDs« , arzobispo de la santu iglesia de Toledo. Va-
lencia 1727. 12mo.
Vgl. Julianos op. Tolct.
Vita s. Hildegardis de Alemannia, ab-
batissae coenobü in Monte s. Koberti
prope Bingiam (f 1179) auctore Theo-
dorico abbate Benedictino libris 3.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. mbr. sec. XV.
fol. n<> 5815. — Leipzig, Un.-Bibl. 176. 34.
Ausg.: * Coloniae 1566. 4°. cum Hildegardis
epistol. — 'ed. Surius, Vit. SS. 17. Sept. — ^ coli,
c. ms. Bodeccensi in AA. SS. Boll. 17. Sept. V.
p. 679-697. — *,auctoribus Oodefrido et Theode-
rico monachis' ap. Migne, Patrolog. lat. CXCVII.
p. 91-130 {Uebers.: Vie de st. Hildegarde, ab-
bt^sse du Mont- Saint- Rupert dans la dioct'se de
Maycnce, ecrito en 1209 par Thierry abbe de
Saint-Trond. Louvain 1822. 12^0). — Vita alia
aus e. unbekannten Codex saec. XIII des Scivias
ed. Fr. W. E. Roth in (Vollmöllers) Roman. For-
schungen, VI. Erlangen 1891. p. 495-508. — Acta
inquisitionis de virtutibus et miraculis s. H-is
. . . a* 1233. 16. Dec. confecta ^ in AA. SS. Boll.
I. 0. p. 697-701, nur der grössere Theil ex cod.
Bodeccensi. — ^wiederh. ap. Migne 1. c. p. 131-
140. — * rollständig ex orig. archetypo in archivo
Confluentino ed. Petr. Bruder in Analect. Bolland.
II. 1883. p. 118-129 (auch besofiders abgedruckt
Bruxellis 1883. gr. 8*^). — S. HildcrArdis Sei-
vias sive Visionum et revelationum libri 3 ^in
Li her trium Spiritual, virorum Hermae, Uguetini
et Fr. Liberti et trium spiritual. virg. Hildegar-
dis, Elisabethae et Mechthildis, edid. Jac. Faber.
Paris, ap. H. Stephanum 1513. fol. — ^besonders
Haganoae 1529 c. praefat. Gebwilleri. — ^ xu-
sammen mit Revelationes s. Birgittae et Elisa-
bethae. Coloniae 1628. fol. — ''ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXCVII. p. 383-738. — Prophetia
s. Hildegardis de 5 temporibus futuris incipiens
ab a. 1100 et de Antichristo [als untergeschoben
verworfen in AA. SS. Boll. Mart. I. p. 667 (Hand-
schr.: Basel, Un.-Bibl. mbr. fol, E. III. 3. —
Rheims, mbr. 4°. K. 743. 739)] *ed: Bzovius,
Annal. eccles. ad a. 1415. n® 39. p. 465. — ^tcte-
derh. ed. Fabricius, Bibl. mediae et infimae lati-
nitatis. Lib. VllL p. 774-776.
Erl.'Sckr.: Battandier, Alb., Salute Hildegarde, sa
vie et ses oeurres in Revue dos questions histo-
riques. XXXIII. Paris ISÄJ. p. 3D5-42Ö.
Bodmann, RheinKauischo AlterthQmer p. 420-5.52.
C h 1 a d e n , M. , Dissert. de visionibus Hildegardis. "Witte-
bergao 1716. 4<>.
Dahl, Die h. Hildegardis ,. Aobtis.sin in dem Klostor
Ruportsborg bei Bingen ^inQuartalbltttter des Vereins
f. Liter, u. Kunst zu Mainz. III. Mainz 1881. p.33. —
^besonder» abgedruckt Mainz 1882. 8^.
D a V i n , Oeuvres in^dites de la s. Uildegarde in Le
Monde. 1H82. Juillet 1.
Fabricius, Bibl. med. et infimae latinitatis. Lib.VIII.
p. 770-780.
Fritz, Alph., Zur Quellenkritik der Schriften Diet-
richs von Niem. Paderborn 1886. \fi. p. 47-öL.
Guden, Codex diplomat. V. p. 1110.
Haupts Zeitschrift für deutsches Alterth. VI. p. 321.
Hildegardis Codices , Die , in Wiesbaden in lustor.-
polit. BlÄtter. LXXX. p. 825-828.
Jessen, C, Uober Ausgaben und Handschriften der
medicinisch - naturhistorischen Werke der h. Hilde-
gard in Sitzungsberichte der math.-naturwiss. Ciasso
der Akad. der Wiss. zu Wien. XLV. 18<j2. p. 97-116.
: Deutschlands erste Naturforscherin m Unsere
Zeit. Deutsche Revue der Gegenwart. I. 1881. p.
306-310.
Lam y, T. J., Sainte Hildegarde in Revue catfaoliqne
de Louvain. lh>82. Aoüt.
Lebend von der sei. jungfrawen sant Hildegard der
cliristl. Sibilla vnd offenbarerin der heymlichen wun-
derwerck gotes , die Aptissin vff sant Ruprechtsbergk
gewessen isc in Legenda des heil. Herzogen Ruprecht
bey Bingen [ß. d.) s. 1. et a. (Oppenheim , Jak. Köb^
1Ö24.) 4.^.
Linde, A. v. d., Die Handschriften der kgl. Landes-
bibliothek in Wiesbaden. Wiesbaden 1877. gr. 8°.
146 pag. Der erste Theil bittet eine fast voUatündige
Bibliotheca Hildegard iana in Bexug auf Hss., Litera-
tur über die einxelneti Werke, über das Leben der Sehe-
rin u. s. w.
Meiners, Christph.. Diss. de s. Hildegardis vita, scri-
Stis et meritis in Commentationes Societ. reg. Goetting.
:ii.3. Goettingae 17b3. 4". p.liü.
u. L. T. Spittler in Neues Göttingisches histor.
Macazin. III. Hannover 1794. 8«. p. G49; IV. p. a49
-3Ö2.
Nova s. Hildegardis Opera. — Analecta sacra [Tom.
VIII. 1 Spicilo^'io Solesmensi parata. Edid. Joh. Bapt,
Card. ritm. Tvpis sacriMontis(;<u^inensis 1882. Lex.-8<*.
(Frihiir^'i i. BV. 18h2. — Parisiis 18a3.] XXIJL ßUpag.
JkTl.iA). — Sehrunclitige ErgUnzungen daxu tn Analoct^
Bolland. 1. 1882. p. 597- 608.
1374
VITA B. HILDEGARDIS REG. — VITA S. HILDÜLFI ARCHIEP. TREV.
Preger, Wilh., OoBchichte der deutsohen Mystik im
MittolaltQr. Leipzig 1874. Bf>. p. 13 ff. : Die Sohriftaa
der Hildegard Ton Bingea ; erhlärt sie alle fwr wnl&r-
geaehob&n,
Beass, F. A., Gommentatio hist. de libria physids
8. Hildegardis. Wiroeburgi 1836. 8P.
: Der heil. Hildegard Sabtilitatam divers, natnr.
creatnraruin libri IX , die werthvoUste Urkunde deat-
scher Natur- n. Heilkunde ans dem Mittelalter, wissen-
schaftlich gewürdigt in Annalen des Vereins für nas-
sanische Alterthamsknnde and Geschichtsforschnng.
VI. Wiesbaden 1869. p. 60- 106. Vgl. IX. p. 141.
: Korrespondenz der Äebtisnn Sophia von Neaen-
barg zu Kitzingen mit der h. HUdegfuti tn Archiv des
histor. Voroins im Untermainkreis. Y. 3. Würzbarg
184». p. 109.
Roth, F.W. E., Beitrage zar Biographie der Hilde-
gard von Bingea 0. S. B. sowie zar Beortheilong
ihrer Visionen tn Zeitschrift für kirchl. Wissenschaft
and kirchliches Leben. 1888. p. 463-471.
: Zar Bibliographie der h. Hildegardis , Meisterin
des Klosters Rapertsberg bei Bingen 0. S. B. tn
Qaartalbltttter des histor. Vereins für dasGrossherzog-
tham Hessen. Jahig. 1886. p. 221-233; 1887. p.78-86.
: Die Codices des Scivias der h. Hildegardis 0. S. B.
in Heidelberg, Wiesbaden and Rom in ihrem Verhält-
niss za einander and der Editio prinoeps 1613 iJbid.
1887. p. 18-26.
Die Lieder and die anbekannte Sprache der h.
Hild^i:ardis. Aas der Wiesbadener Hild.-Hs. hrsgb.
[Sonderabdruek aua Boths Fontes reram Nassoicar.]
Wiesbaden 1880. BP. 33 pag.
Schmelzeis, J. Ph., Leben a. Wirken derh. Hilde-
gardis nach den Quollen dargestellt. Freibarg i. Br.
1879. gr. BP. XII. 616 u. 14 pag. Jk 6.
Schanck, Beitrüge z. Mainzer Geschichte. III. p.l76.
Stilting, Comment. praevius tn AA. SS. BoU. 1. c.
p. 629-679 {wud$rh. ap. Migne 1. c. p.9-90).
Vita s. Gerlaci tn AA. SS. Bell. Janr. I. p. 309 § 8.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtsqaellen. 6. Aufl..
U. 1894. p. 163. 249.
Vgl. Gobeno.
s. Hildegardis.
Vita s. Disibodi episc.
,, ,, Huperti ducis.
Vita b. Hildegardis reginae, Campido-
nae in Suevia (f 783) a monacho Cam-
pidon. saec. XV collecta.
Der Inhalt dieser Vita ist rein erfunden ; sie entstand
1472 anter dem Abte dos Stiftes Kempten Johannes von
Wordnau.
Aiisg.: ex ms. Blaburensi ed. Papebroch in
AA. SS. Bell. 30. April. III. p. 793-802. — Ap-
pendix ex annalibus Suocicis Mart. Cvxmiibid,
p. 802. Cf. Papobrochii commentar. praevius ibid.
p. 788-793.
Erl.-Schr.: Watte nb ach, Deutschlands Geschichts-
qaellen. 6. Aufl. II. 1886. p.867.4?2; 6. Aufl. U. 1894.
p. 391.
Vgl. Chronik, Kemptner.
De b. Hildegaro episc. Coloniensi sub Carolo
Metello et Pipiuo (f 753) Pinii sylloge in AA.
SS. Boll. 8. Aug. VI. suppl. p. 813.
Erl.-Schr.: Strunck, Westphalia sancta ed. Oiefers
II. p. 1.
De 8. Hildegrimo episc. Cat-alaunensi et Halber-
stadensi (f 827) Henschenii comment. historicus
in AA. SS. Boll. 19. Jun. III. p. 889-891.
Vita 8. HildegundlSy rgl. mich Vita s. Hilte-
gundis.
Yita b. Hildegundis comitissac, fiinda-
tricis coenobii Mai'ensis ord. Praem. (f
post 1183) auctore Petro Kostio, canon.
Steinfeldensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 918. Cf.
p. 916. — Diploma Reiuoldi archiep. Colon, de
donatione b. H-s et fundatione collegii Marensis
ex cod. Gelienü ibid. p. 919. — Diploma II
eiusdem Reinoldi arch. de divisione bonorum inter
b. Hildegundem et sororem ibid. p. 920. — Bulla
Alexandri III pp. confirmans fundationem Maren-
sem ibid. p. 921.
Yita s. Hildegundi8 virg. ord. Cisterc.
Schonaugiae in Germania (f 1188) auctore
sacerdote Connovitio, ipsius sanctae ma-
gistro.
Ausg. : ed. Papebrochius in AA. SS. BolL 20.
April, n. p. 782-790. — Deutscher Auszug dar-
aus in Annalen des historischen Vereins für den
Niederrhein. XLVII. 1888. p. 217. not. -220. —
Vita alia auctore anonyme, al. auctore Engel -
hardo abbate, monacho Langheimensi [soU die
älteste, d. i. im Todesjahre geschriebene Abfas-
sung sein] hrsgb. von Jos. Schwarzer mit d. lieber-
Schrift: Vitae et mii-acula aus Kloster Ebrach tn
Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. VI. 1881.
p. 516-521 resp. 523. — Vita metrica ex cod.
Monacensi, cod. lat. 22,227. fol. 207 ed. Watten-
bach ibid. VI. p. 533-536. — Miracula ibid.
VI. p. 523-529. — Vita brevior (von Pape-
broch. erwähnt) in Catalog. codicum hagiograph.
Bruxellens. II. p. 92-95.
Erl. - Sehr. : Wa ttonbach, Deatschlands Qoechichts-
quellen. 6. Aufl. IL 18d4. p. 404. 405.
De s. Hildelitha abbatissa Birkengensi in An-
glia cum commemoratione sanctimonialium postea
a Danis occisarum cca. a. 720 comment. histo-
ricus ^ in AA. SS. Boll. 24. Mart. III. p. 484-487.
— *elogium historicum ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. III. 1. p. 299-301.
De s. Hildemanno episc. Belle vacensi in Gallia
(t 846) ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec. IV.
1. p. 597. 598.
De s. Hlldeverto episc. Meldensi in Gallia (f
cca. 680) Papebroch ii commentarius histoiicns in
AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 712-716.
Yita s. Hiidulfi arcliiepiscopi Treviren-
sis, deindc abbatis Mediani monasterii in
Vosago (t 707) prima.
Handschv.: Paris, Nat.-Bibl. suppl. lat. sec.
XL n° 854. — Trier, Stadtbibl. n« 1151. sec.
XIII. fol. 178; — n« 1396 (1337). chart, sec.
XVll. — Seminarbibl. R. IV. 11. sec. XII ine.
Atisg. : ^ ex primigoniis eius actis cca. a. 964
deprompta et ex ms. Mediani monast. 700 abhinc
annis exarato descripta in AA. SS. Boll. 11. Jul.
III. p. 221-227. — «ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. III. 2. p. 477-486. — ^ Auszug ap. Bou-
quot, Roc. III. p. 592. 593. — Vita secunda
{nur Auszug aus der vorhergehenden Vita) ^ mu-
tato stilo ed. Surius, De prob. SS. historiis. 11.
Jul. VII. p. 575. 576. — * descripta ex ms. Ul-
traioct. cura Her. Rosweydi in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 227. 228. — Vita tertia {erweiterter Text der
ersten) ex ms. Median, c. Eptornac. et Paderborn.
coUato ibid. p. 228-238. — Vita qnarta auctore
V a 1 c a n d 0 Mediani monasterii monacho * ap. Mar-
tene, Thos. anecd. III. p. 1093. — ^wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CIJ. p. 587-606.
VITA 8. HILTEGÜNDIS — VITA HLUDOWICI (PH) IMP.
1375
SH,~8ekr.: Belhomme, Hnmb., Comment. pneriiuin
AA. SS. Boll. 1. c. p. 206-221.
Friedrich. J., Eirohengeschichte DentsohJands. II.
1889. p. 207.
P fister, eh., Leg legendes de s. Di6 et de 8. ffil-
dulphe m Annales de l'Est. 1889. Sept Oct.
Rettberg, Kircheogeschichte Deatschlaads. I. p. 467.
522.
Sauerland, H. V., Trierer Qeschichtsqaellea. Trier
1889. «T. 80. p. 124-127.
y'gl. Johannes de Bayono.
Über de s. HUdalii.
Vita s. HiHegundls, s. auch Vita s. Hildegandis.
Tita s. HiKegundis virginis (f II id. Oct
a. ?) auctore anonjnno monacho Uracensi
[i. e. Herrefi- Aurach oder Münc?iaurach,
xerstört 1525; in der Kirche dieses Klo-
sters war die Heilige begraben]: ,Beata
igitur HiltegundisS
Ausg. : ap. Oefele, ßer. Boic. scr. I. p. 626-628.
£yi.'Sekr.: Bresslan, H., Zur Emstsage. Zugleich
ein Beitrag znr Kritik der Vita Hiltegundis m Jahr-
bücher des Deatschen Reichs anter Konrad II. Bd. I.
Leipzig 1879. p. 468-472.
üssermann, Episcopatus 'Wirceborg. p. 350. 420.
liVa ttenbach, Deatschlands Geschieh t^quellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 170; 6. Aufl. U. 1894. p. 190.
Vita s. HiKnidis virg. in coenobio Le-
sciensi (f cca. 790) auct. monacho Valcio-
dorensi anonyino saec. XI.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 420-428. — ' fciederh. et coli. c. mss.
in AA. SS. Boll. 27. Sept. VII. p. 492-501. —
^ Auszug ap. Bouquet, Rec. V. p. 442. 443.
Erl.-Sehr.: Capelle, Louis Fran^., Sainte Hiltmde de
IJeHsles , sa vie , son culte , sos miracles . . . snivis
d'une notice sur l'abbaye de Liesaies. Cambrai 1857.
12 mo.
Perier, Commentar. praevias in AA. SS. Boll. I. c.
p. 488 -492; — appendix de cultn a saec. 11—18 ibü.
p. 501-506.
wa ttenbach, Deatschlands Geschieh tsonellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 152 ; 6. Aufl. IL 1894. p. 168.
Wonderlyk levenvandeh. maghet Uiltmdis , fon-
daten^se der abdye van Liessies in t' Fransch - Hene-
gaaw. Loven 1770. 8"*.
Vita s. Himelini presb. tempore Pipini
confess. Fenaci in Brabantia (saec. YIII)
auctore Johanne Giliemanno canon.
Rubeae Vallis (cca. 1480).
Ist ans dem 2. Theile seines Uagiologiom Brabanti-
norum genommen.
Ausg.: ed. Henschen ex ms. Vallis Rubeae
in AA. SS. Boll. 10. Mart. II. p. 47.
De s. Himeiio, apostolo vallis de Suza (tc.612).
Erl.-Sehr.: LÜtolf , AI., Die (Hnabonsboten der Schweiz
vor St. Gallus. Lucorn IH71. gr. 6". p. J10I-8(U.
Mamie, Saint Hiinier, erinite et premior apotre de
la valleo do Snze, c. ()<K) in Coup d'ooil. Actes de
la Sociöte Jurassienne d'ömulation. Se.v»ion 32. Por-
rentruy 1879.
: Notes sur s. Imier, ermite . . . in Revue de la
Snisso catholique. XI. Fübourg 1880.
De V. Hincmaro abbate S. Remigii apud Remos
(f 9C7. 5. Mart.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 345. 346. — Oompendium vitae v.
li-i ante eiusdem opusculum ,Fons vitae* p. 1-4
inier Opuscula sacra vet. aliquot Gall. et Belg.
scriptor. Lugd. Bat. 1G92. 8^
De SS. HiperelOy Saturnioa, Stertia etc. mart.
in AA. SS. BoU. 21. Jun. IV. p. 73.
Martyrium ss. Hippolyti, Concordiae ac
19 alioTum Romae sab Valeriano imper.
Ausg.: ex Adonis martyrologio ad 13. Aug.
in AA. SS. BoU. 13. Aug. UI. p. 13. 14. — Ml-
raeula ex Petro Calo ord. fr. Praed. (f c. 1310)
ibid. p. 14. 15. Cf. Pinii commentar. praevius
ibid. p. 4-13.
Acta s. Hippolyti Portuensis episcopi
et martyris (f 251 — 258. Aug. 22) latina.
Ausg. : ^ (ap. de Magistris) Acta martyrum ad
Ostia Tiberina sub Claudio Gothico. Romae 1795.
fol. Append. p. 459. — • tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. graeca lat. tant. edita. VII. p. 493-496.
— Acta graeca: MttQxvQiov tQv uylusv Kvqm-
xov, *l7i7toUToVf Ma^ffiov, XQvafj^ et aliorum
gr. et lat ap. Migne 1. c. p. 499-518; versio lat
nova p. 1135-1142.
Erl.-Sekr.: Bas nage, Animadv.devita, motte et sciiptis
8. H-i «fiter Canisii Leot antiq. ed. 2a. I. p. 8-12.
Bellesheim. Zur Hippolytnsfmge in Der Katholik.
188LII.p. 592-606.
Bansen , öh. C. J., Hippolytns n. seine Zeit. Anfftn^
n. Aussichten des Chnstenthums u. der Menschheit.
2 Bde. Leipzig 1852. 63. gr. BP. Jk 21.
Cup er, Comment. histor. - critjcus in AA.. SS. BoU.
22. Aug. IV. p. 501-513.
Döllinger, J. J. J., Hippolytns n. Callistus oder die
römische Kirche in der ersten Hälfte des 8. Jahrh.
mit Rücksicht auf die Schriften von Bunsen , Baur,
Gieseier etc. Rexensburg 1853. 8^.
Ficker, Gerh., Studien zur Hippolytfrage. Leipzig
1893. 8°. VJI. 115 pag. JL 3.60.
Haenel, C. G., Commentiitio bist. -orit. de Hippolyto
episcopo tertil seculi scriptore. Gottingae 18ö8. A°.
64 pag.
Heu mann, Chr. A., Dissort., in qua docetur, nbi et
qualis episcopns f uerit s Hippolytas , saeculi III scri-
ptor eccles. Gotting. 1737. 4*.
Jnngmann, Dissertationes solectae in historiam ec-
clesiasticam. I. Ratisbonae 1H80. fP. p. 173-262.
Eimmel, E. J., Dissert. de Hippolyti vita et scriptis.
Jenae 1839. 8».
Neu m an n , K. Job., Der rOmische Staat u. d. allgem.
Kirche. I. Leipzig 1890. p. 321-323.
Newroan, Tracts thouiogical and occlesiastical. 1874.
p. 220.
Reville, Saint Hippolyte et la sociMÖ chr6tienne de
Rome au commencenient du 3. siocle in Revue des
deux mondes. Ann6e XXXV. P6r.ll. t.LVll. p.892.
Rossi, Gin. Batt. di, in Bulletino di archeologia cri-
stiana. Ser. III. Anno VI. n« I. Roma 1881 p. 1-56.
Volk mar, G., Hippolytns u. die römi.schen Zeitge-
nossen. Zflrich 186o. gr. 8*^. Jk 3.
Wordsworth, Chr., Saint Hippolytus and the church
of Rome in the earlier pnrt oi tho 3. Century. Lon-
don 1853. 8»; — ibid. 18H0. 8^'.
Vgl. Hippolytus Rumanns.
De s. Hippolyto mart. Appulo in Aemilia sub
Antonino in AA. SS. Boll. 30. Janr. IL p. 1026.
De s. Hippolyto mart. Romano Cameraci in
AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 582. Cf. p. 896.
De 8. Hippolyto presb. Antiocbeno mart. (saec.
III} in AA. SS. BoU. 30. Janr. II. p. 1027.
De ss. Hippolyto, Traiano. Quadrato, Primo
mart in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 425.
De SS. Hirenoo, Eraclo et Dasio mart Axio-
politanis in AA. SS. Boll. 5. Aug. IL p. 72.
De SS. Hisicio, Amida, Amigradino etc. mart
Romae in AA. SS. BoU. 2. Jul. I. p. 307.
Vita Hludowici (Pii) imperatoris auctore
anonymo (imlgo Astronomo). 778-840.
Vün einem Zeitgenossen nach dem Tode des Kaisers
geschrieben. Wichtig für die Jahre 830 — 840.
1376
VITA HLUDOWICI (PU) IMP. — VITA S. HONORATI EP. ARELAT.
Handsehr. : "Wien, bist. prof. n** 667. — Rom,
Vatic. Christ. n° 692. XII. saec. fol. ; n« 637. XVII.
saec. 4°. — Paris, Nat-Bibl. s. XL Colb. 5354.
6; — sec. XIV. 5925. 4. c appeod. usq. ad Phi-
lippum I; — sec. XIII. Faur. 5926. 4; — sec.
XII. Colb. 5943. A. 3. — Kopenhagen, Univ.-
Bibl. Arnaeo-Magn. Sammlung. 4^ n® 829. —
Steinveit, mbr. sec. XII. 4°. f. 88 (jetzt Lon-
don, Brit. Mus. 21109).
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Vita et actus Hludo-
vici imp. Karoli M. filii incerto auctore ed. Pi-
thoeus, Script. XII coaetan. p. 336. — -ap. Freher,
Corp. bist Franc, p. 445-476 als Liber VI Ai-
moini. — ' ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. IL
p. 286-319 mit d. Bemerk.: incerto auctore, sed
qui se professione Astronomum et in palatio
ipsius imperatoris versatum testatur. — * ap. Bou-
qiiet, Roc. VI. p. 86-125. — ' ap. Reuber, Script,
rer. Germ. p. 15-96. — ®ap. Pertz, Mon. IL p.
607-648. — 'ex Duchesne ap. Migne, Patrolog.
lat CIV. p. 927-978.
üebers.: deutsch: Die Lebensbeschreibungen
des Kaisers Ludwigs des Frommen von Thegan
u. vom sogen. Astronomus. übei-s. von Jul. v. Jas-
mund. Berlin 1850 (-= Geschichtschr. d. d. Vor-
zeit. IX. Jahrb. 5. Bd.). 8°. — 2. Aufl. Bearbeitet
von W. Wattenbach. Leipzig 1889. 8^». XVL 147
pag. .Ä 2 (= Geschichtschr. d. d. Vorzeit. 2. Ge-
samtausg. Bd. 19).
französisch * par L. Cousin in seiner Histoire
de l'empire d'Occident. I. — 'ap. Giiizot, Col-
lection III. p. 319-423.
Erl.-Sckr.: Bahr, Gesch. der rom. Literatur im karol.
Zeitalter. Carlsruhe 1840. p. 223.
Dorr, Rob., De bellis Francorum cum Arabibus gestis
us«qae ad obitam Karoli M. Diss. inaug. Begiomonti
1861. 80. p. 51-67: De Astronorai Vita Hl-i.
Ebort, Adf., Allgein. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. U. 1880. p. 361-364.
Girgensohn, J.. Zum Astronomus in Forschungen
zur deutschen Geschichte. ' XV. Göttingon 1875. p.
653-CÖ5.
Histoire littoraire de la France. V. p. 49. 566.
Manitius, M., Zu deutschen Goschichtsquellen des
9.— 12. Jahrh. in Neues Archiv d. Ges. f. il. d. Gesch.
XL 1886. p. 70-73.
Mever von Knonau, Ger., Ueber Nithards vier
Bücher Geschichte. Leipzig 1866. gr. 4o. p. 129-135.
S i m s o n , B.. Jahrbücher des fränkischen Reichs unter
Ludwig d. Fr. IL Leipzig 1876. p. 294. Excurs II :
Ueber die Vita Hl-i des Astronomus.
Wa ttonbach, Deutschlands Goschichtsquellen p. 1 14
(5. Aufl. L 1885. p. 198. U. p. 484; 6. Aufl. I. 1893.
p. 209. 210, II. p. 506).
Vgl. Ermoldus Nigellus.
Thoganus.
De b. Hogero archiep.Bremensi(t915. 20.Dec.)
ap. Mabillon, XX. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 24.
De s. Holda prophetissa Hierosolymis sub Jo-
sia rege in AA. SS. Boll. 10. April. I. p. 858.
Vita s. Homoboni civis CreDionensis,
Mutinae patroni minoris, antiquior.
Ausg.: ])rimum in lue. prodit cura Alois. Maini.
Mutinae 1857. 8^ 16 pag. — Vita alia cultiori
stylo scripta a canonicis cathedr. eccl. Crcmonen-
sis ed. Surius, De prob. SS. historiis. 13. Nov.
YL Colon. 1575. p. 294-298.
Erl.-Schr.: Balladori, Gir., 11 tnifficantc Celeste, oce-
Riio di santitA . . . o tresoriero del cielo Huomobuono
il Santo, ciitadino Cremonese. Cremona 1674. 4^.
(^XL.) 560 pag.
(.Labus, Gio.) Vita di sant' Omoboao Cremonese. Mi-
lane 1831. 80. 35 pag.
Tromboni, Hier., Vita, morte e miracoli del glor.
Santo Homobono. Cremona 1618. 4^.
Yita s. Honesti presb. mart, apostoli
Pampelonensiurn (f cca. 270).
Aitsg.: ex actis Firmini ep. m. in AA. SS. Bull.
16. Febr. IL 860-862.
De SS. Honoberto et Honulpho episcopis Seno-
nensibus (saec. VIII) in AA SS. Boll. 5. Janr. I.
p. 288.
De s. Honofria virg. mart. Romana Antverpiae
in Belgio in AA. SS. BoU. 22. Apr. HI. p. 17. 18.
Yita s. Honoratae virgtnis Ticini in
Italia (f cca. 500) auctore PhiL Fer-
rario.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Janr. L p. 680.
Erl.-Sckr.: Breviarium ss. episcoporum TicineDsj<« ec-
clesiae necnon ss. Gnniforti Scoti, Boetii man. et,
Honoratae virg. Ticini 1651. 4®.
Vita s. Honorati abbatis Fandis in Ita-
lia (saec. VI).
Ausg.: ex s. Gregor ii lib. I. diedog. **n AA.
SS. Boll. 16. Janr. IL p. 32. 33. — *ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 103. 104.
Vita s. Honorati episcopi Ambianensis
in Gallia (f cca. 600).
Ausg,: in AA. SS. Boll. 16. Mai. HL p. 613-
616. — Compendium ap. Vincent. Beilovac,
Specul. hist. lib. 16. c. 90.
Erl.-Schr.: Im. 16 gen de de saint Honor6, 6r.*-.|T.^
d' Amions , d'aprds un ms. de la biblioth. de M. ^ u-r,
de Beauvill6. Tradnit par llector Josse. Amicns Ib^J.
80. XVII. 71 pag.
Vie de saint Honorö, 6v§qae d'Amiens, publ. d'apiv«
un ms. dos arch. de Loire - et -Cher par Dapr»> ti
Bulletin de la Soc. des antiquaires de Picardie. Vill.
Amiens 1803/(>4. BP. p. 363.
Histoire litt6raire de la France. VIII. 1747. p fy^
St. H o n 0 r 6 , 6v6que d'Amiens , ptitron des boulaiicersi.
l'aris 1857. 12 mo.
Vita s. Honorati epiacopi Arelatensis
(f 429) = Sermo de vita s. H-i epise.
AreL auctore s. Hilario episcopo Arela-
tensi (t 449).
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : D. Hilarii Arel. ep. de
s. Honorato oratio funebris et d. Eucherii Lug-
dun, ep. de laudibus ercmi nunc primum e Liri-
nensi bibl. producti a Genebrardo. Parisiis 157S.
8°. — ' ed. Vinc. Barralis, Chronologia SS. insu-
lae Lirinonsis. Lugduni 1613. 4°. p. 1-15. — 'f*d.
Surius, De prob. SS. historiis. 16. Janr. VII. Co-
lon. Agr. 1581. p. 28-39 (ed. 2*. Colon. Agr. 16ia
p. 252-258). — * in AA. SS. Boll. 16. Janr. U. p.
17-24. — * c. Eucherii Lugdun. libro de laude
eremi. Parisiis ap. Seb. Cramoisy 1673. 12n»*>. —
e in Bibl. PP. max. Lugdun. VIlI. p. 1228. — ■ in
Leonis opp. ed. Coignard I. p. 729 S. — «. • I. p. 374
der 2. Ausg. von Quesnel. — * ap. Mi^e, Patro-
log. lat. L. p. 1249-1272; cf. p. 1242.
— Lectiones de s. Honorato in AA. SS. Boll.
L c. p. 24. — De translatione ibid. p. 24. 2.i.
— Translatio ex Vinc. Barrali ibid, p. 25. 26,
— Raymond Feraud, Ni9oi8 et meine de Lenu?
DE S. HONORITO — VITA S. HUBERTI
1377
(t c. 1300): La vida de sant Honorat, legende en
vers provenQaux du 13. sieclo [la4einisch 1501
und 1511 veröffentlicht], Analyse et morceaux
choisis avec la traduct textuelle desdits mor-
ceaux, la biographie du vieux poete et une notice
historique sur 8. Honorat et sur les lies de Le-
lins par A. L. Sardou. Paris (1858). gr. 8®. 3fr.;
— teiederh, [aus Annales de la 8oc. des lettres
des Alpes maritimes. Tom. III.] Nice 1875. 8®.
220 pag.; und Nice 1880. 8". 12 fr. Nur 150
numerirte Exemplare gedruckt. Dies ist jedoch
nicht der OHg.-Text, wovon ein Mpt. in Dublin;
ungedruckt.
ErL-S^.: Bahr, Geschichte der rOmischen Literatnr.
Sappl.-Bd. IL Abth. p. 388.
M e y er , Paul , La vie tatine de s. Honorat et Raimon
F6raat. Paris 1880. 8^. 28 pag. {Aus Bomania. Tom.
VIU.)
Pierrugaos, Louis, Vie de s. Honorat, fondatearde
L6rins et evdque d'Arles. Origines chrötiennes de
Provence. Paris & Cannes 1875. 8o. X 342 pag.
Stengel, E., üeber Hosch' Untersuchang: über die
Qaellen und das Verhältniss der provenc. und latein.
Lebensbeschreibnnf; des h. Honoratus mGröbers Zeit-
schrift f. roman. Philologie, li. Halle 1878. Heft I.
De s. Honorato conf. pont. Yerceilis in Italia
(•\ 415) y. de Buckii comment. historicus in AA.
SS. Bell. 28. Oct. XII. p. 577-582.
De s. Honorato episc. Mediolanensi(t570) Bol-
landi comment. histor. in AA. SS. BoU. 8. Febr.
U. p. 164-167.
Vita s. Honorii episcopi Brixiensis in
Italia (f 586) a Bernardo Fayno ita-
lice scripta.
Ausg.: latine in AA. SS. BoU. 24. April, III.
p. 2^77-280.
Vita Honorii II papao (f 1130) a Pan-
dulfo cardinali diacono conscripta.
Ausg. : ap. "Watterich , Rom. pontificum vitae.
n. p. 157. 158. — Vita alla a Bosone cardinali
conscripta ihid, p. 158. 159.
Vgl. Honorius II pp.
De s. Honorio archiepisc. Cantnariensi (f 653)
Suyskenii comment. historicus in AA. SS. Boll.
30. Sept. VIII. p. 698-711. Cf. Hardy, Descript.
catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 251. n° 657.
De SS. Honorio, Evodio, Petro mart. Romae et
alibi in AA. SS. Boll. 19. Jun. UI. p. 846.
De s. Honorio mart. eloginm histor. ap. Labbe,
Bibl. nova IL p. 392 (9. Janr.).
De 8. Honorio martyre in Sicilia in AA. SS.
Boll. 5. April. I. p. 398.
De SS. Honorio, Julio, Antonino martyribus in
AA. SS. Boll. 6. Janr. I. p. 324.
Translatio I s. Honorinae virg. et mar-
trris ab oppido Girardi viUa (Graville)
ad vicum Confluentium (Conflans prope
Ponioise) c. a. 898 et eiusdem miracula
auctore monacho Beccensi (saec. XII ine.).
Ausg. : in AA. SS. BoU. 27. Febr. III. p. 678.
679. — Translatio II a. 1082 ad novam ec-
clesiam prioratus Confluentini et pauca miracula
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p.
526-528. — • Fragmente ap. Bouquet, Rec. IX.
Potthast, Bibliotheca historica.
l
. 153; XIV. p. 67. 68. — Translationes am-
ae et miracula ex cod. Paris, lat. n® 13774 in
Analect. Bolland. IX. 1890. p. 134-146, wo jedoch
das in den anderen Ausgaben bereits Enthaltene
nur mit den Anfangsworten wiedergegeben ist.
Brt.-Sehr.: Hensoheu, Commentar. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 677. Vgl. Analecta Bolland. X. 1891. p. 377.
Morin, Qerm., La vierte s. Honorine restitu6e au
diocdse de Bayeux tn Semaine religrieuse du dioc.
de Bayeux. 1890. n^ 28. p. 442-446 ; nO 81. p. 486-488.
Vita Petri Hoorn (f 1479) presbyteri
auctore Alberto Lübeck.
Ausg.: ap. Dumbar, Analecta I. p. 148-162.
De s. Hormioda mart. in Persia (saec. IV) in
AA. SS. Boll. 8. Aug. II. p. 341.
De s. Hormioda Romano pontif. (f 523) Sollerii
comment. historicus in AA. SS. Boll. 6. Aug. II.
p. 155-161. Vgl. Hormiada pp.
De 3. Hortonsio episc. in AA.SS.BoU. 11. Janr.
I. p. 677.
Vita s. Hospitii reciusi Nicaeae in Pro-
vincia (f cca. 580) auctore s. Gregorio
Turonensi. Epitome.
Ausg. : * in eius histor. Franc, lib. VI. c. 6. —
* in Pauli Wamefridi gest. Loogobard. lib. III.
c. 1. — » in AA. SS. Boll. 21. Mai. V. p. 41. 42
0. Papebrochii observ.
Vita b. Hootiani =» Vita b. Ostiani.
Vita s. Hoyldis virginis Deo devotae
Trecis in Campania (saec. V).
Ausg. : ex ms. coenobii s. Hoyldis in AA. SS.
BoU. 30. April. UI. p. 774. 775.
Vita b. Hrabani = Vita b. Rabani.
Vita s. Hrodborti = Vita s. Ruperti.
Vita b. Hroznatae ftindatoris coenobio-
rum Tepl et Chotieschau, mart. ord. Prae-
monstr. (f 1217) ab auctore synchrono
Teplensi scripta.
Ausg. : * ed. Sigism. Kohel. — • ed. Aubert.
Miraeus ad Chronicon Praemonstratense p. 271.
— • wiederh. ed. Balbinus, Syntagma historic. de
familia Guttenstoinia p. 66-79. — * wiederh. in
AA. SS. Boll. 14. Jul. III. p. 8(H-810. Cf. Pinü
comment. praevius ibid. p. 793 -803. — *tn Fontes
rer. Bohem. I. p. 369-383; cf Einleit. p. xxvii-
XXX.
Vita s. Huberti episcopi Leodiensis, an-
tea Tungrensis (f 727) auctore anonyme
COaeVO. in sehr-fehlerhaftem Latein geschrieben.
Handschr.: Namur. Semin. -Bibl. saec. XL
— Valenciennes, Stadtbibl. n<» 469. saec. VIII.
IX ine.
Ausg.: * ap.W. Arndt, Kleine Denkmäler aus
der Merovingorzeit. Hannover 1874. 8". p. 52-70.
— * aus der Namurer Handschr. y der vorher-
gehenden conform bis auf einige Kleinigkeiten,
unter d. Tit.: Vie de s. Hubert ecrite par un
auteur contemp. ; publ. d'apres un ms. du grand
seminaire de Namur par Ch. de Smedt in Compte-
rendu des seaoces de la Oommission roy. d'hi-
stoire. 4. ser. V. p. 225 (® daraus besonders ah-
87
1378
VITA S. HUBERTI
gedruckt Bmxelles 1878. 8^ 45 pag.). — * ed.
Ch. de Smedt in AA. SS. BoU. 3. Nov. I. p. 798-
805. Vgl. darüber Br. Krusch in Sybels Histor.
Zeitschrift. LXV. p. 103-105. — Tita altera s.
H-i et eias translatio in Andainum seu Anda-
gioense {Andain] monasterium facta per Yul-
candum seu Waltcaudum episcopum Leodiensom
(t 831) a. 825 auctore Jona episcopo Aure-
lianensi (f 844) [Handsekr.: 27, vid, AA. SS.
Boll. 1. c. p. 763 § 20-22. — Brüssel n« 9636.
mbr. saec. XI. fol.; — n" 14650-14657. mbr. saec.
X. fol. — Paris, Nat.-Bibl. n*» 5609 (olim. Colb.
5445). mbr. saec. IX. fol. — Wien, Staatsb. n°
550 (bist. eccl. 123). mbr. saec. X. 4®j * ed. Su-
rius, Vit. SS. 3. Nov. VI. Colon. Agr. 1575. p.45
- 56. — • ed. Joa. Roberti in Historia s. Huberti.
Lnxemb. 1621. 4°. p. 52. — ' ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 295 (* ed. Venet p.
278). — * wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. CVI.
p. 389-394. — • ex 11 mss. in AA. SS. Boll. 1. o.
p.806-816; 817. 818. — ^ap. Arndt, Kleine Denk-
mäler p. 70-82 (epistola Jonae ad Waltcau-
dum, praef. vitae s. H-i, capitula, initium textus
vitae et translatio; die epistola auch brsgb. von
E. Dümmler in Forschungen z. deutschen Gesch.
VI. p. 126). — ® translat. ed. L. v. Heinemann
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 235-237. — »Ex-
cerpt ap. Bouquet, Becueil VI. p. 310. 311. —
Vita ni, excerpta ex Nicolai Vita s. Lamberti
[edita in AA. SS. Boll. Sept. V. p. 602] ^ ap. Pertz,
Mon. scr. VIU. p. 575. — ' ex 5 codd. in AA. SS.
Boll. 3. Nov. I. p. 829-831. — Vita IV s. H-i
* ed. Joa. Roberti in Historia s. H-i p. 3. — * ox
2 codd. in AA. SS. Boll. l. c. p. 832. 833. — Vita V
ex 3 codd. ibid. p. 834. 835. — Vita VI ex Jo-
haunis Ultramosani (a/ta« Johannis de Pra-
tis, des Preiz seu d^Oultremeuse) chronico gal-
lice conscripto fere excerpta (et latine reddita) ab
Adolphe Happart monacho S. Huberti (flor. saec.
XVI ine.) ex cod. univ. Leod. 18, al. 229 ibid,
p. 836-848. — Vita VII auctore Adolpho Hap-
part ex eod. cod. ihid. p. 848-851. — Vita s.
Huperti confess. beatissimi, cum indulgcntiis apo-
stoficis. S. 1. et a. (cca. 1500). Char. goth. 4 fol. ä
44 lin. 4^ Cy. Catalogue de L. Rosenthal in Mün-
chen. 1886. Febr. p. 76. n« 590. Jk 120. — Mi-
raeula auctore ignoto monacho Andaginensi saec.
XI [Handschr.: Rom, Vatic. reg. Christ, n'* 1118.
mbr. saec. XV. fol.] * ed. J. Roberti in Historia
8. H-i p. 72. — ' wiederh. ap. Mabillon, AA. SS.
o. s. Ben. saec. IV. 1. p. 297-305. — ^ in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 819-829. — * Auszüge ed. L. v.
Heinemann ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 909-
914; cf. p. 1321. — Miracula duo (non apud
Robertum) ex cod. Bruxell. n<» 2493 -98. fol. 151^
in Catalogus codicum hagiograph. reg. bibl. Bru-
xell. I. 1. 1886. p. 338. 339. — Conversio s.H-i
comitis, postmodum episcopi Leodiensis * ap. Du-
chesne, Hist. Franc, scr. I. p. 678. — 'Auszug
ap. Bouquet, Rec. III. p. 609. — (iloria postuma
s. H-i. Sect. I. De translationibus corporis s. H-i
et de eiusdem rcliquiis in AA. SS. Boll. l. c. p.
852-871. — Sect. II. De praeservatione a rabiei
morbo per s. H-i patrocinium procurata ibid. p.
871-894. — Sect. III. Do e.xtensione cultus s.
H-i et de quibusdam eius cultus ritibus t6t(^. p.
895-925. Appendix. Officia propria s. H-i anti-
qua ibid. p. 925-930. — Hymni dea.R-o ibid.
p.851. — Hubertus Le Prevost, Legende de s.
Hubert (saec. XV med.) Preoedee d'une pref. bi-
bliogr. et d'une introduct. histor. * publ. par Ed.
Fetis. Bruxelles 1846. 8°. — « wiederh. ap. Migne,
Dictionnaire des legendes (= Encyclopedie iheijh
Ser. m. Tom. 14) p. 604 sq.
Srl.-Schr.: Abr6g6 de la vie et miracles de 8. Haben.
g Eltron des Ardennes, par an religieax de l'abaie dadit
aini- Hubert. Li^ge 1704. SP ; -— wiederh. Laxemboni^
17S4. 18mo. 65 pag.
Barbier de Montaalt,X., Lo reliqaiairedoLacoar-
Saint-Pierro et les clef^ de s. Pierre et de s. Robert
in Bulletin de la Sociöt6 archöol. deTaru-ot-Garonno.
Tom. V. 1878.
Bertrand, C. P. J., Description da tomboaii de ««int
Hubert , sculpte par M. Geefs. Namur 1848. SP. 2'J
pag. 50 c.
: P^lerinage de Saint -Hubert en AnieIm^>^,
ou particularit^s sur La vie de s. Hubert, rabbav*»
d'Andage, l'^^lise de s. H-t et l'usage de la saiiiV«
ötole contre Thydrophobie. Namur 1864. 12mo. 1^1^:?
pag. ; — 6dit.2. Qand 1865. 8«>; — 6dit.3. Gand lv:2.
l2mo.
Bruvne, Phil, de, vid. Histoire de s. Hubert.
Caneto, F., Saint Hubert, sa lögonde, bod e.i^d<> et
les monuments relatifs k son culte in ReTue do (i&<«-
cogne VI. 1865. p. 124-137; 157-170; 233-249; .ijS
-826; 431-446: X. 1869. p. 20-28 {be«mdgn dctraiu
abgedruckt Auch 1869. 8P. 87fMg. Aveefigg.).
Conrtejoie, A., Los illustrations de Stayelot et ie>
vies dos saintes Bomacle, .... Hubert, . . . Lit„-e
1848. 12mo.
Demartoau, Joseph, La clef de s. Hubert ou de ^
Pierre h Sainte-Croix (Liöge) m Bulletin do l'In^tit
archdol. li^geois. Tom. XVUI. 1885.
: Saint Hubert, d'aprös son plus ancien bi*»-
graphe. Li6ge 1882. »». 1 fr. 60 c. i4 pag. (Eiirail
du Bulletin de l'Institat archöologique lieireols. Tum.
XVI.)
: Saint Hubert, sa 16g«nde, son histoire.
Liögo 1877. l2mo. 76 c. {Aus: Revue gön^rale. 1^77.
p. 727-762).
Doschamps, V. A., La sainte 6tole vang^ . . . on
logique curieuse de M. Girod. ^Li^ 1^6. — -Tour-
nai 1871.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur <ids
Mittelalters. 11. 1880. p. 229. 230.
F6tis, 8. o&en Le Prevust.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. IL
1869. p. 835.
Gaidoz, Henri, La rage et saint Hubert. Paris 1^67.
8P. 224 wg. 6 fr.
Girod, F.D., L'6tole de s. Hubert contro la
Li6ge 1846. 8o.
Grauges, Ch. des, Vie de s. Hubert. Moulins 1873.
18mo. XlII. 201 pag.
Grez, Melch. de, Het leven van den h. Hubertus. Ant-
werpen 1706. 8».
Hallet, Fran9. , Un fils de Calvin ä Saint - Hubert m
Pr6cis historiques. 1870. S». p. 288-295.
: Lo Corps de s. Hubert consenr^ jusqu'll dos juurs
ibid. 1871 {besondere abgedr. Bruxelles 1871. {^i. 32
pag. 50 c.
• : Levenssehets van den h. Hubertus , bissbop van
Luik en apostel van Ardennon. Sint-Tmiden iSTä.
32mo. 64 pag.
: L'oeuvre de s. Hubert , ou manuel de polerin de
S. Hubert en Ardennes. Bruxelles 1871. 9*. — £dit. 2
urU. d. Tit.: La rage coujur6e par Toeuvre de s.
Hubert. Paris & Bruxollo« 1880. 18mo.
Hansen, V., La deraidre annöe de la vie da grsnd
8. Hubert. Xamur 1877. 8°.
Heggen , Heinr., Des heil. Hubertus I^ebea u. "Wirk«!),
nach den Quellen bearbeitet. Eiberfeld 1875. 18mi>.
Jk 1.25.
Histoire do saint Hubert, övdque de Tongres, fon-
dateur do la ville de Lidge, apötro ot patroii des
Ardennes, par Tabbö V. H., avec la cotlaboianoi;
de Philippe do Bruyne. Li&ge 1876. 12mo. 1 fr. ät) c.
Histoiro littoraire de la France. IV. l7Sft). p. 71;
VIII. 1747. p. 350.
Jeantin, I^s chroniques de Saint • Hubert. Xaficy
1867. 2 vol. 8«.
ragp.
VITA 8. HUBERTI — VITA S. HUGONIS ABB. CLÜNIAC.
1379
( J o n g , Cilest de) Histoire en abr6g6 de la vie de s.
Hubert, prince da sang de France, 1. övdqno et
fondatear de la ville de Li6po et apötre des Ärdennes.
»Paris 1678. 8»; — «Uege 1733. 8*; - *wiederk. Paris
1737. 9>.
Kneip, Kic, St. Hubertus - Büchlein. Nachrichten
über das Leben , den Körper . . . des h. H . , Apostel
der Ardennen. Lttxombaig 1874. ISmo. JL 1.20.
Leben des h. Hubertus. Luxemburg 1722. 12mo; —
Cßln 1762. &.
Leven, Het, en de niirakelen van den h. . . . Huber-
tus . . . ., Wiens heylighe reliquien rüsten in de paro-
chiaele kerce van Wackenseei. Loven 1G85. 8°.
Leren, Het, van den h. Hubertus. Venloo 1812. fol.
Magdalius, Jac, Vita divi Hiipperti in centum ver-
sus. In firte: Coloniae 1616. Nov. 40. 12 fol. {In der
Böüandüten - Bibliothek.)
Mohy, Remacle, La vie de s. Hubert, evesque et
fondateur de la cit6 de Li^. Li^ge 1605. 4° min. ;
— ibid. 1617. 8».
Nagels, P., en J. B. Hellemans, Levensbeschrij-
ving van den h. Hubertus. Brüssel 1774. ^.
Nisard, Ch., Histoiro des livres populaires. II. Paris
1H64. 8^. p. 1ÖÖ-160.
(Pomreux du Sart, Eust. de) Historie van den h.
Hubertus , prince van Aqnitanien . . . Loven 1640.
12mo. 21pag.
Prioux, Stan., Saint Hubert, aputre des Ärdennes,
patron des chassenrs. Paris 1853. IHroo. 1 fr. 60 c.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte, l. 1846.
p. 560.
Roberti, Joh., Disquisitio histor. de rebus s. Hnborti
.... in substdium scribendae eius historiae. Leodii
1618. 40. 4 fol. [Auch in dem folgenden Werke p. 53L
-539.)
• : Historia s. Huberti , principis Aquitani , Ultimi
Tungrensis et primi Leodiensis ppiscopi eiusdemque
uibis conditoris, Arduennae apostoli. Luxembuigi
1621. 4». 676 pag.
(^S CDU ville, Phil.) Leben des heil. Hubertus. Trier
1700. 1722. 12mo
Smedt, Clar. de, Comment. praevius in AA. SS. Boll.
Nov. I. p. 769-797.
Tardieu , Ambr., Notice sur la clef de Saint - Hubert,
& Ouvridres (Puy- de - Dome). Tours 1K«3. 8».
Vie de s. Hubert. Lvon 1854. 16mo.
Vie du grand s. Hubert, fondateur et patron de la
ville de Lidice et des Ardenncs. Bruxellos 1819. 8^.
Voshem, F^nc. van, Beknopte levensbeschrijving van
den h. bisschop en belyder Habertus. Brüssel 1777. 8^.
"Wa t te n b ach, Deutschlands (ieschichtsquoUen. 5. Aufl.
L 1885. p. 249. 429; 6. Aufl. 1. 1893. p.26ö.
(Willemaers, P. ) Vita sanctiss. conf. et pontif.
Huberti , denati in Vura ducam . . . a^' 730. 29. Mali
.... Bruxellis, Fricx 1730. 40.
Yita s. Hucberti episcopi TuogreDsis = Vita s.
Huberti episc. Leodiensis.
Vita s. Hucberti monachi Britannia-
censis {Britigny) in Suessionensi Gallia
(f cca. 712) auctore Pisone monacho.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 272-
279 cum Papebrochii commeDtar. praevio ibid,
p. 271.
JBrL-Sdtr.: De s. Huberto mon. Britann. ap. Mabillon,
AA. SS. o. S. Ben. saec. IIL 1. p. 720-721.
Bü s. Hugollna virg. Vercellis in Insubria (f
1300) in AA. SS. Boll. 8. Aug. II. p. 395-398
{7ntt Abbild.).
Vita Hugolini Pannensis, principis sui
aevi iurisconsuiti, auctore anonjmo a.
1437.
Ausg.: ap. Ludewig, Keliquiae manuscr. V. p.
274-290.
De s. H119M6 abbate Ambroniacensi in diooc.
Bellicensi olim Lugdunensi (saec. IX. X) Vict. de
Buckii memoria in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p.
396. 397.
Notitia de b. Hugone archiepiscopo Ni-
cosiensi, aiitea decano Rothomagensi (f
1268 aut 1269).
& wird auch Hugo de Fagiano, Hugo de Pisis,
Hugo Pisanus genannt.
Eri-Sehr.: Mas Latrie, L. de, Leb. Hugnes de Pise,
archeveque de Nicosio m Bevue bistorique. V. Paris
1877. p. 68-83.
Vita s. Hugonis abbatis Bonaevallis ord.
Cisterc. in Gallia (saec. XII).
Ausg.: ex ms. Bodecensi et Vinc. Bellov. ed.
Henschen in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 47. 48.
Erl.'Sehr.: Boys, Alb. du, Vie de s. Hugues, abb<S de
L^oncel, ensuite abb6 de Bonnevaux in seiner Vie
de s. Hugues öveque de Oronoble. Paris 1887. 8°. p.
808-322.
Vita s. Hugonis abbatis Cluniacensis in
Gallia (f 1109) auctore Hildeberto epi-
scopo Cenomanensi et tum archiepisc. Tu-
ronensi (t 1134).
Ausg. : * ohne den Namen des Verf. ap. Mar-
rier et Duchesoe, Bibl. Cluniacensis p. 413-438.
— » ed. Surius, Vit. SS. 29. April. — » in Hilde-
berti opp. ed. Beaugendre. Paris. 1708. fol. p. 909
-944. — * in AA. SS. Boll. 29. April. III. p. 634
-648 (ed. nov. p. 641-656) c. notis Henschenii.
— * ap. Migne, Patrolog. lat. CLIX. p. 857-894.
— • Bruchstück ap. Bouquet, Bec. XIV. p. 70.
71. — Vita alla et eiusdem vitae Synopsis me-
trica(110 Distichen) auctore Rainaldo (de Se-
mur) tunc abbate Vizeliaceosi , antea monacho
Cluniac, postea (1128) archiep. Lugdunensi (f
1129) [Handschr.: Rom, Vatic. reg. Christ n^
493. mbr. saec. XIL 4®J * in AA. SS. Boll. 1. c. p.
648-653; 654. 655. — ^wiederh. ap. Migne 1. c.
p. 893-906, resp. 910. — 'Auszug ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 940. 941. — VIU alla i. e. Epi-
stola Hugonis monachi Cluniac. ad Pontium ab-
batem et Vita per eundem Hugonem scripta * ap.
Marrier et Duchesne, Bibl. Cluniacensis p. 557-
560; p. 437-448. — * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 658
-662. — » ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 71-73. —
Tita alla auctore Gilone sive Aegidio mon-
acho Cluniacensi, postea 1121 episcopo Tuscu-
lano [Handschr.: Paris, Lat. n® 12607. mbr.
saec. XII; — n'» 13090 (St. Germ. 97, 12). mbr.
saec. XIV] * vollständig ap. A. L'Huillier, Vie
de s. Hugues abbe de Cluny. Paris 1888. gr. 8^
Annexe p. 565 - 618 ex cod. Paris. 12607. —
•Fragmeute unt.d. Tit.: Epitome vitae s. H-8
ab Ezelone atque Gilone monachis Clunia-
censibus proxime ab obitu sancti scriptae, per
anonymum excerpta, ex ms. Bodecensi *in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 655-658 (ed. nov. p. 663-665).
— ^ wiederh. ap. Migne 1. c. p. 909-918. — * Aus-
zug ed. L. V. Heinemann ap. Portz, Mon. scr. XV.
2. p. 937-940. — Alia miraculorum quorundam
s. H-s abbatis relatio ms., collectore monacho
quodam, ut videtiir, Cluniacensi ap. Marrier et
Duchesne, Bibl. Cluniac. p. 447-462.
Erl.-ikhr.: Bilumer, Suitb., Ha^^ro d. Grosse, Abt von
CluK-ny in Wotzer u. Weites Kirchenlexikon. 2. Aufl.
VI. 1889. p. 372-382.
Cuchorat, Ft., Cluny au XI" siöcle. Son inflnence
roliideuso, intellectuelle et politique. liyon & Paris
1851. t?r. 8*\ p. 42. 120. 140-152. 167-173. 175.
Histoire litt^;raire de la France. IX. 1808. p. 465.
87*
1380
VITA HÜGONIS ABB. MARCH. — VITA S. HUGONIS EP. LINCOLN.
Lehmann, Rieh., Forachongon zur Geschichte des
Abtes Uogo I von Clony (1019 — 1109). QOttingen
1869. 80. 113 pag. Jk2.
L'Haillier, A., Yie de s. Hogues ahh6 de Clony
1034—1109. Ouvrage orn6 de (n^vnres «to. (Solesmes
et) Paris 1888. gr. 8P. XVI. 647 pag. 12 fr.
Lorain, P., Essai historique snr l'abbaye de Clony.
Dijon 1839. gr. 8«.
Neu mann, Rud., De s. Hngone abbate VI Clonia-
censi. Pars L Dissert. Vralislaviae 1870. 8». 36 pag.
: Hogo I der Heilige, Abt von Clony. Thl. L
Progr. der Mosterscholo. Frankfart a.M. 1879. gr.d^.
48 pag. Gegen Lehmann.
Papebroch, Comment. praevios tn AA. SS. Boll. I.e.
p. 628-634.
Pignot, J. H., Histoire de Vordre de Clony depois
la fondation de Tabbaye Jusqu'& la mort de Pierre -
Ie-V6n6rable (909—1157, 3 vol. &). Auton 1868.
Tom. II.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen . 5. Aufl.
U. 1886. p. 190 ff. ; 6. Aufl. U. 1894. p. 216. 217.
Vgl. Hugo abbas Cluniac.
Vita Hugonis abbatis Marchianensia (f
1158) ord. s. Ben. auctore anonyme eins
discipulo.
Ausg.: ^ ex ms. Tomao. S. Martini ap. Mar-
tene, Thes. anecd. III. p. 1709-1736. — 'Auszug
ap. Bouquet, Reo. XIV. p. 398-401. — Epita-
phium eiusdem ap. Martene l. c. p. 1736.
Tita b. Hugonis abbatis Praemonstra-
tensis (f 1164) successoris s. Norberti.
Ausg.: ap. Le Paige, Bibl. Praemonstratensis.
Paris. 1633. fol. Lib. II. p. 416-345. Cf. AA. SS.
Boll. Febr. II. p. 384.
Yita 8. Hugonis archiepiscopi Rothoma-
gensis Haspi in Belgio (f 730). Compen-
dium ex chronico Fontanellensi (= Gesta
abbat Font) cap. 8.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 9. April. I. p. 844-
846. — • ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 495-497. — Vita altera auctore Bal-
drioo Andegavensi (f 1130) *ap. A. de Mon-
stier, Neustria pia. Kothomagi 1663. fol. p. 282.
— * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLXVI.
p. 1163-1172. — Translatio corporis ad prae-
posituram Hasprensem in AA. SS. Boll. 1. c. p.
846. 847. Cf. p. 910. — Do gemino Hugone,
utroque Caroli Magni ut quidam scripsere, filio
ap. Mabillon 1. c. p. 497-499.
Yita s. Hugonis confessoris equitis Hie-
rosolymitani Genuae in Liguria (f cca.
1230).
Atisg.: ex Italico Bosii in AA. SS. Boll. 8. Oct
IV. p. 363. 364 (mit Abbild.).
Vita b. Hugonis de Lacerta, Lemovi-
censis, discipuü s. Stephani ord. Grandi-
mont institutoris (f 1124) auctore Gui-
lelmo de Dandina cognomento de S.
Savino (t 1157).
Ausg.: * ap. Martcue, Ampi, collect. VI. p.
1 143-1186. — ^iciederh. ap. Migne, Patrolog. lat
CCIV. p. 1181-1222.
Tita Hugonis de Noeriis (Hugues de
Noyers) archiepiscopi Autissiodorensis
(1183 — U206) auctore Eustachio cano-
nico Autissiodorensi.
Ausg.: ap. Duru, Bibliotheque historique de
rYonne. I. Auxerre 1850. p. 431-450.
Tita Hugonis de Tennebach sive mon-
achi in coenobio Thennebach {bei Efn-
meridingen im Brei^gau), 1207 — 1270.
Handschr.: Heidelberg, Univ. -Bibl. n^ 9.
XXIV. mbr. sec. XIV. 4^
Ausg. : ap. Mone ^ Quellensammlung. IV. p. 65
-74; Zusätze p. 74. 75; cf. p. 63. 64.
Acta s. Hugonis episcopi Autissiodo-
rensis in GalUa (f 1136. 1137?) auctore
synchrone anonyme.
Ausg.: ex Historia episcoporum Autissiodo-
rcns. ^ ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 460 — ^rcpe-
tita in AA. SS. Boll. 10. Aug. II. p. 556-560. Cf
Pinii comment. praevius ibtd. p. 550-556.
Yita s. Hugonis episcopi GrandinopoÜ-
tani sive Gratianopolitani(tll32) auctore
Guigone de Castro Carthusiano, aliis
Guidone vel Wigone coaevo.
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 1. April. — ' in
AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 35-46 c. notis Hen-
schenii. Cf. p. 897. — • ap. Migne, Patrolog. lat
CLIII. p. 761-784. — * hanc editionem novam
iuxta nonnullos probatdss. codd. recens. ac emen-
davit Carolus Bellet Neuville - sous - Montreuil
1890. gr.S^ XXIV. 38 pag., planches.— »fragm.
ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 242-245.
Erl.-Sckr.: Boys, Alb. du, Vie de s. Hognes 6T€t.]ae
de Gronoblo , saivie de la vie de Hugues 11, son »oc-
cesseur ; d'un extrait d*une biograp^e de s. Hague<.
abbo de liOoncel , et d'nne notice chronolog. sur les
^voques de Grenoble. Paris 1837. Sfi. 505 pag.
Yita s. Hugonis episcopi Lincoiniensis
(f 16. Nov. 1200) ex ord. Carthusiano
magna. Libri 5.
Verfasser ist aller ^''ahrschelDlichkeit nach Adamus
abbas de Einesham {Eynahaniy seit 1218) o. s. Ben.,
capellanus saiicti eiusdem. In den Handschriften steht er
nicht ; die seitherige Annahme desselben stützt sich allein
auf die Autorität von Joh. Molanus und Leland.
Handschr.: Oxford, Bodley.Digby 165. mbr.
sec. XIII. 8°. — Paris, Nat-Bibl. ms. latin. n^»
5575. mbr. soc. XV (Endo des 3. Buches, 4, u. 5.
Buch fehlen). Vgl. Hardy, Descript. catalogue (»f
materials. II. 1865. p. 542-550. vl^ 711-724.
Ausg. : * ap. B. Pez , Biblioth. ascetica. X. Ra-
tisbonae 1733. 8^ p. 3-389, ettcas abgekürzt. —
' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLLQ. 1854.
p. 937-1116. — * vollständig unt.d. Tit.: Ma^na
vita 8. H - s cditcd by James F. Dimock. London
1864. gr. 8° (= Rerum Brit med. aevi scr. n* 37).
— * em Ausxiig daraus ap. Capgrave, Nova le-
genda Angliae. Londini 1516. fol. p. 183-187 uni.
d. Tit. : De s. Hugone episc. et conf ess. — ^ab-
gekürxt auctore anonyme ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 17. Nov. VI. Colon. 1575. p. 3Sy-
402 (« p. 381-390. ed. 2*). — ^ Ausxug ed. Petr.
Dorlandus, Chronicon Cartusiense. Colon. Agr.
1608 im Lib. III««. — « Ausxüge ed. R. Pauli ap.
Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 317-323. — [üebers.:
VITA S. HÜOONIS MONACHI — VITA S. HüMIUTATIS
1381
trad. da G. P. Maffei in Vite di 17 confessori di
Cristo. Eoma 1601. 4^ p. 400-424,] — Vita alia
auctore Giraldo Cambrensi * ed. primus J. F.
Dimock in Giraldi C-s opp. VII. London 1877.
gr. 8® (= Rerum Brit. med. aevi scr. n^ 21) p.
83-147. — »Bruchstück ed. B. Pauli ap. Pertz
1. c. p. 411. 412. — Vita metriea s. H-s [aus
Vita magna, Giraldus Cambr. etc. xtcischen 1220
— 1 234 geschrieben ; Handschr. : Oxford, Bod-
lev. Laud n* 515. sec. XIII. — London, Brit.
Mus. Reg. n° 13. A. IV. sec. XIII] * ed. J. F. Di-
mock unt.d. Tit.: Vita s. H-s ep. Line, or tlie
metrical life of St. Hugh, bishop of Lincoln. Lin-
coln 1860. 8^ — • Bruchstück ed. R. Pauli ap.
Pertz 1. c. p. 323. 324. — Legen da of St. Hugh,
as to be read, or partly, on the day of bis obit
ed. Dimock in Giraldi Cambr. opp. VII. p. 172-
187. — Füller account of two of the above
miracles ibid. p. 187-192. — Translatio eius-
dem a. D. 1280 ibid. VIL p. 219-222. — Trans-
latio alia: ,Gongruum est* ex cod. Bruxell. n''
298-306 fol. 238 in Catalogus codicum hagio-
graph. I. I. p. 191-193, in ftne mutila.
Erl.'Schr.: Bellet, Charles, Saint Hugues d'Avallon,
ChartroTix et Avenue do Lincoln (1140 — 1200) d'apres
un recent biograpno. Grenoble 1891. 8^. 43 pag.
Bridgctt, T.E , Blanders aiul fortferies. London IWK).
Bf>. {VUI. 300 pag. 6 sh.). Vgl. im 1. Thle: A Saint
transformed, worin er diß Entstellungen Perrys xu-
rüdneeiat.
Dissertatio de anno quo s. Hnsro in episc. Line, con-
secratns sit ap. Poz 1. c. p. 31K)-400.
Perry, Geo. 0., The life of s. HuRh of Avnlon, bishop
of Lincoln. London 1879. S». XII. 372 pag. lOsh.ßd.
Piolin, Panl, Voyajfe de saint Huirues, 6veauo de
Lincoln, ü travors l'Anjou et le Maine en 1 anntK»
1199. Anders 1890. 8^. 2Gpag. (Extrait de la Revue
de TAnjoa.)
Vie de 8. Hugnes , Chartreux , eveque do Lincoln (1140
— 12(K)), par un re
Montreuil 1890. W^.
•12(K)), par un religieux de la Grande - Chartreuse
?vequ
la Gl
Tita s. Hugonis monachi Aeduensis et
prioris Enziaeensis ord. s. Bened. in Gallia
("f- cca. 930) auctore anonvmo saec. XL
Ausg. : * ex cod. Augustodunensi ed. Henschen
in AA. SS. BoU. 20. April. II. p. 763-772. —
' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 92-
106. — * Auszüge ap. Bouquet, ßec. III. p. 460;
VII. p. 379. Cf. Observationes praeviae ap. Ma-
billon 1. 0. p. 90-92.
Vita Hugonis Novant, episcopi Coven-
trensis et Lichfieldensis (flor. 1190) ex
Giraldi Cambrensis (f 1223) Speculo
Eeclesiae.
Ausg.: ap. liVTiarton, Anglia sacra II. p. 351-
354. Vgl. Hugo Novant.
Vita s. Hugonis Peregrini , conf. in Nan-
yigne dioec. Autissiodorensis in Gallia (f
cca. 500).
Ausg. : ex ms. gallico Autissiodor. latine versa
in AA. SS. Bell. 6. Jul. II. p. 447. 448; cf. VII.
p. 864.
Acta b. Hugonis pueri martyris a Ju-
daeis crudeüter excarnificati a. 1255.
Ausg.: ex Capgravio fol. 182 in AA. SS.
Bell. 27. Jul. VI. p. 494. 495.
Vita b. Humbaldi episcopi Autissiodori
in GaUia (f 1515).
Ausg. : ex Historia episcopor. Autissiod. ^ ap.
Labbe, Bibl. nova I. p. 456. — ^wiederh. in AA.
SS. Boll. 20. Oct. VIII. p. 1002-1007. Cf. Vict.
de Buckii comment. praevius ibid. p. 996-1002.
De s. Httmbelina sorore s. Bernardi abbatis in
AA. SS. Boll. 21. 22. Aug. VI. suppl. p. 832.
Erl.'Sekr.: "Waustry, Bonav., Vita b. Hnmbelinae . . .
una cum constitatioDibas, qaas adhno otoervant mon«
iaies eiasdem ordinis reformatae per Hispaniam. Lo-
vanii 1633. &.
Vita s. Humberti abbatis et fundat.
monasterii Maricolensis in Hannonia (f
cca. 680) auctore anon. monacho Mari-
colensi (saec. XI).
Ausg.: » in AA. SS. Boll. 25. Mart. III. p. 561-
567. — ^wiederh. ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii.
IV. p. 146-161. — ^ ein grösserer Theil wiederli.
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 801-
806. — * fast denselben Thl. ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 796-799. — * Aus-
zug ap. Bouquet, Rec. III. p. 587. — Vita alia
sed brevior ed. Surius, Vitae SS. 6. Sept. VII.
1581. p. 603-695. — Chronologica abbatum
Maricolensium series ap. Ghesquiere 1. c. p. 162
-175.
Erl.-Schr.: Blancart, La vie do s. Humbert, ovt'quo
et patron tut61aire de Tabbayo de Maroille. Douai
1722. 8«.
Be s. Humberto priore Fritislariensi, vid. De
SS. Albino seu "Witta.
Vita b. Humilianae sive Aemilianae de
Cercbis seu de Circulis, viduae tertii ord.
s. Francisci (f 1246) Florentiae in He-
truria, auctore Vito Cortonensi coaevo
ord. Minorum (f 1250).
Ausg.: ex orig. ms. in AA. SS. Boll. 19. Mai.
IV. p. 386-401. — Appendix do apparitionibus
post mortem ibid. p. 401-403. — Miraenla intra
triennium ab obitu patrata auctore Hippolyto
Florentino ord. Min. ibid. p. 403-408. — Alia
Tita brevior ex ms. Florent. ibid. p. 408-410.
— Alia Tita auctore Raphaele Volaterrano
ibid. p. 410-413. — Summarium processus
confecti a. 1625 pro remissorialibus obtinendis
ibid. p. 413-416. — Appendix ad processum
ex Vita a Franc. Cionaccio italice edita [unt. d.
Tit.: Storia della b. Umiliana de' Cerchi vedova
Fiorentina del terz' ord. di s. Francesco. Firenze
1682. 4°] ibid. p. 416-418. Cf. VII. p. 816.
Erl.-Schr.: Moroni, D., Lefrponda della b. Umiliana
de' Cerchi , teste inedito. Firenze 1827. BP.
Papebroch, Comment. praevius in AA. SS. Boll. I.e.
p. 385,
wadding, De scriptoribns ord. Minorom p. 831.
Vita s. Humilitatis abbatissae ord. Val-
lumbrosani Florentiae (f 131-0) auctore
monacho sui ordinis et familiari.
Ausg.: ex notar. transumpto a* 1332 in AA.
SS. Boll. 22. Mai. V. p. 205-212. — Analecta
de virtutibus, scriptis etc. s. H-s. Ex vita italice
edita per Ignat. Giudnccium (Giuducci, Breie
racconio della vita . . . di s. Umilta, fondairice
1382
TITA DELLA B. UMILTA — VITA S. HYMERII
dellemonaehe Vallombrosane. Firenxe 1722, 4°)
ibid. p. 213-222; cf. VII. p. 830-840.
Erl.-Sekr.: Cerboni, Ippol., Discorso delle lodi e vita
di 8. ÜDiiltÄ , fondatrice delle monache della congre-
g:azioae di Vallombrosa. Firenze 1624. 4P. Mit 2 Portr.
Papebroch, Commentar. praevius in AA. SS..B0II.
l. c. p. 203-205.
Vita della b. Umiltä Faentina. Testo in-
edito del buon secolo della lingua toscana.
AiLsg.: * (pubbl. per cura di Fr. Zambrini.)
Iinola 1849. 8<». XII. 108 pag. — * wiederh. per
Arm ante Corti. Imola 1856. 8**.
Yita s. Hunegundis abbatissae Humola-
riensis (Homblieres, f 690) auctore B ei-
ner 0 ex monacho S. Remigii Remensi
abbate Humolariensi in Vermanduis Gal-
liae (saec. X).
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 25. Aug. — '6c«-
ser ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. II. p.
1018-1030, cum historia translationis a.946.
saec. V. p. 214-226. — * wiederh. in AA. SS.
Bell. 25. Aug. V. p. 227-232 — u. *ap. Migne,
Patrolog. lat. CXXXVÜ. p, 49-68. — Translatio
una c. miraculis auctore Bernero abbate in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 232-237. — Translatio altera
c. miraculis ex ed. Mabillonii ibid. p. 237-240.
Erl-Schr.: Histoire litt6raire de la France. VU. 1746.
p. 50S.
Laagler-Lamanon, Tie de s. Uan6gonde, abbesse
d'Homblidres en Vcrmandois. St. Quentin 1847. 12ino.
Soll er ins, Commentar. praoviostn AA. SS.BoU. I.e.
p. 228-227.
TVattenbach, Deutschlands Geschichtaquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p.381. not. 3; 6. Aufl. I. 1893. p.413.
De 8. HunfHdo episcopo Tarvanensi in Belgica
II (t 871) common tarius histor. * in AA. SS.
Boll. 8. Mart. I. p. 790-793. — « ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 223-225.
Vita s. Hungert Frlsl episcopi XJltra-
iectini.
Ausg.: collecta a Jo. Mollano ed. Surius, Vit.
SS. 22. Decbr. p. 303 (ed. 2»).
Vita s. Huvarni = Vita s. Hervaei.
Yita s. Hyacinthi (pohnice Jacchonis,
Jazechonis i- e, Jacko, Jacek) confess. ex
ord. fratr. Praed. Cracoviae in Polonia
(f 1257) auctore Leandro Alberto do-
minicano Bononiensi.
Ausg.: ex eius opere de viris ill. ord. Praed.
lib. V. p. 175 in AA. SS. Boll. 16. Aug. IE. p.
339-344. — Vita alia ed. in ,Officia propria pa-
tronorum regni Poloniae^ per E. Stanisl. Soco-
lovium canon. Cracoviens. ... conscripta. Ant-
verpiae 1614. fol. p. 40 ( Uebersetx. : deutsch in
Schlesiscbes Kirchenblatt. 1857. n« 10). — Mi-
raeala collectore Severino [Lubomlio, antea Ju-
daeo, tum] Cracoviensi ex ord. Praed. ^Komae
1594. 8^ — ^loiederh. in AA. SS. Boll. l. c. p.
344-361. — Miracula alia ibid. p. 362-379.
— Vita s. Jacchonis et miracula auctore S t a n i s -
lao lectore, Cracoviensi eiusdem ordinis (saec. XIV)
ed. Ludw. Cwiklinski in Mon. Polen, bist. IV. 1884.
p. 841-894. — De inventione et bina transla-
tione ossium b. Jacincti ibid. p. 894-899. — No-
vae capellae et altarium erectio a. 1581 — 1583
ibid. p. 900. 901. — Carmina in altari b. Ja-
cincti ibid. p. 901-903.
Erl.'Sdvr.: Bzovius, Abr., Propago s. HyacinÜii tliau-
maturgi Poloni. Venetiis 1604. 4<*.
; Sertum gloriae b. Hvacintlii Poloni vitam
et laudes ipsius octo concionfbus et Septem oratio-
nibus complectens. Venetiis 1598. 4^.
Thaumatarg^as Polonns seu de vita et mi-
raculis 8. Hyacinthi conf . . . commentarios. Venetiis
1606. kl. 40.
Ca per, Oomment. praevios in AA. SS. Boll. I.e. p.
309-839.
Frydrychowicz, S. Hyacinthns Odrovasios prioci-
paiis hierarcfaicns oniversalis regni Poloniae patronu».
Cracoviae 1687. fol.
Ghisi, Innoc., Vita e miracoli di san Giacinto con-
fessore dell' ord. de Predicatori. Verona 1594. kl. 4".
136 pag.
Severinns Cracor., ord. Praed., De vita, miraculis
et actis canonisationis s. Hyacinthi conf. ord. fr. Pnu^.
Romao 1594. 8* {ins Pölniscfte übara. von Ant, Ortni-
zickl unt. d.^Tü. : Ocadach, zywocie ipostepka ka-
nonizacyi /. Jacka. Krakow 1595: — franitös.tuU.d.
TU. : Histoire de la vie , miracles et canonisation de
s. Uiacinthe etc. oompos^ en iatin par F. Severin,
depnis trad. en fran9. par F. Estioniie lo Clon. Anas
16U2. 80).
Silesias {i. e. A. Swientek), Leben des h. Hyadnth.
Landshat 1857. 8».
Swientek, Aug., Beitrug zur Biographie des ober-
schlesischen Heiligen Hyacinth in Zeitschrift des
Vereins f. Gesch. u. Altorth. Schlesiens. XV. Brps-
laa 1880. p. 501-510.
Zeissberg, H., Die polnische Goschichtschreibnng
des Mittelalters. Leipzig 1878. p. 90-92.
Laudatio s. Hyacinthi martyris Ama-
stride in Paphlagonia auctore Xiceta
Paphlagone.
Ausg. : * gr. et lat. ed. Fr. Combefisius. Paris.
1666. — ^wiederh, in AA. SS. Boll. 17. Jul. IV.
p. 222-231.
De SS. Hyacintho, Alexandre et Tiburtio mart
in Sabinis in AA. SS. Boll. 9. Sept. IH. p. 364.
De 8. Hyacintho cubiculario mart. (saec. II)
Pinü sylloge bist, in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 633.
De s. Hyacintho martvre (saec. IT) in AA. SS.
Boll. 2. Jul. I. p. 306.
De 8. Hyacintho mart. Komae in AA. SS. Boll.
26. Jul. VI. p. 303. — Acta ex Surio ibid. p. 304.
De SS. Hyacintho, Quinto seu Quintino, Feli-
ciano, Lucinio seu Lucio martyribus in Lucania
{temp. ine.) V. de Buckii sylloge crit. in AA. SS.
Boll. 29. Oct. XII. p. 795. 796.
De s. Hygino papa (f 140?) in AA. SS. BolL
11. Janr. I. p. 665. 666.
De SS. Hymenaeo et Capitone martyribus in
AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 536.
Vita s. Hymerii episcopi Ameriae in
Umbria (saec. Y. VI) recentior auctore
Antonio Maria Gratiano episcopo
Amerino.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 17. Jun. DI. p. 374-
376. — Acta translationis ibid. p. 376. 377. —
Epistola Ambrosii abb. ad scriptam ab eo anti-
quiorem vitam quae desideratur ibid. p. 372. —
Miracula saeculiXII auctore Johanne canonii»
Cremonensi (flor. 1160) ibid. p. 373. — Traas-
latio s. H-i CremoDam a. 964 ^ ap. Ughelli, Italia
Sacra. — • ap. Pertz , Mon. scr. in. p. 266. nota
DE HYPAPANTE — VITA JACOBI EPISC.
1383
23. Vgl. Wattenbach, Gesohichtsquellen. I. 1893.
p. 426. not. 1.
De bypapaiite Domini et purificatione b. Ma-
riao comment. historicus in AA. SS. Boll. 2. Febr.
I. p. 268-274. — Oratio de hypapante sive oc-
cursu Domini auctore s. Sophronio archiepisc.
Hierosolym. ibid. p. 274-279.
Vita s. Hypatii presb., monasterii Ru-
finianarum prope Chalcedonem in Bithy-
nia hegameni (f 446. Jun. 30) auctore
Callinico discipulo eius et monacho Ru-
finianis.
Handsehr. .-Paris, Nät. - Bibl . cod. gr. n® 1 488.
inbr. sec. XI. p. 54-101. — Rom, Vatio. gr. n*
1667. mbr. sec. XII. f. 289'- 334'.
Atisg. : * graece et lat. in AA. SS. Boll. 17. Jun.
III. p. 308 - 349 ex cod. Vatic, fehlerhaft Cf, Pape-
brochii comment. praevius ibid, p. 303-308. —
* unt. d. Tit. ; C al 1 i n i c i de vita s. H - i Über. Edi-
derant seminarii philologonim Bonnensis sodales.
Lipsiae, Teubner 1895. 8^ XX. 188 pag. Jk 3.
De SS. Hypatio episc. et Andrea presbyt. mart
ConstantinopoU sub Leone Isaurico in AA. SS.
Boll. 29. Aug. YI. p. 514.
De s. Hypereohio presb. conf. (saec. IV) in
AA. SS. Boll. 7. Aug. II. p. 190.
Acta s. Hypolisti presb. mart (f 303)
Atripaldae in regno Neapolitano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Mai.. I. p. 42. —
Acta translationis ibid. p. 43; cf. YII. p. 525-
527 u. Gratiae receptae per liquorem'a sanotis
emanantem ibid. p. 528. 529.
I. J.
De S8. la et Breaca virginibus earumque comi-
tibus Uni, Sinino, Elwino, Maruano, Germocho,
Crewenna, Helena ... in Cornubia Britannica (f
c. med. saec. VI) V. de Buckii sylloge in AA. SS.
BoU. 27. Oct Xn. p. 293-296.
Vgl. Hartyrium 8. lae.
Tita s. Jacchonis =» Vita s. Hyacinthi.
Tita b. Jacobi Alemanni ord. s. Doml-
niei Bononiae (f 1491) auctore F. Am-
brosino de Soncino ord. Praed.
Ausg.: ex ital. sermone in latin. versa ^ap.
Ambr. Taegium De insigniis ord.Traedic. lib. 3.
dist. 7. tom. sign. N. fol. 160 — • in AA. SS.
BolL 11. Oct V. p. 793-803. Cf, Fonsoni com-
ment. praevius ihid. p. 790-792.
Acta s. Jacobi Alphaei apostoli mart
Ex encomio Nicetae Paphlagonis ex-
cerpta.
S. Jaeobus Alpkaei scheint mit 5. Jaeobua frater Do-
mini identisch ra sein; jedoch Uissen sich hiergegen be-
gründete Zweifel erheben.
Ausg.: ^ latine edid. Franc. Combefis, Bibl.
patrum concion. VI. — • wiederh, in AA. SS.
Boll. 1. Mai. I. p. 30; ef p. 524. — Belatio ca-
pitis ad monasterium s. Vedasti anno 1177 et
Miracula quae contigerunt in relatione in AA.
SS. Boll. 3. Janr. I. p. 158-160.
Miracula s. Jacobi apostoli = Miracula s. Ja-
cobi [Maioris] apostoli.
Vita b. Jacobi de Certaldo monachi
CaraalduL Volaterris in Etruria (f 1292)
auctore Raphaele Maphaeo Volater-
rano, ab August Fortunio modice inter-
polata.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. April. II. p. 153-
155. — Translatio corporis ibid. p. 155.
Vita b. Jacobi de Mevania sive de
Bianconibus ord. Praed. (f 1301) Meva-
niae in Umbria.
Ausg.: ex libro ms. fratr. Ambrosii Taegii
domin. De insigniis ord. Praedic. f. 354 in AA..
SS. BoU. 23. Aug. IV. p. 728-734. — Vita aUa
auctore B. Mor. dominicano (der Verfasser heisst
eigentlich .Bartholom. Mortarius) ' ed. Leander
Albertus, De viris illustribus ord. Praed. Bono-
niae 1517. fol. p. 255. — Un AA. SS. Boll. 1. c.
p. 734-737. Cf Cuperi commentar. praevius ibid.
p. 719-728.
Vita b. Jacobi de Oido, presbjteri tertii
ord. s. Prancisci, Laudae in Insubria (f
1404) per Fr. Bassianum Dardadone
ex ord. Minorum, ipsius beati confessa-
rium.
Ausg.: ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 18.
April. II. p. 601-606. — Testamentum ibid.
p. 608.
Acta s. Jacobi epiecopi Nisibi in Me-
sopotamia (med. saec. IV) auctore Theo-
doreto episcopo Cyri.
Ausg.: ^in edit. graeco-latina operum Theo-
doreti. Paris. 1642 ed. Sirmondi III. p. 764. —
^ißiederh. in AA. SS. Boll. 15. Jul. IV. p. 42-44.
Cf Cuperi comment praevius ibid. p. 28-41.
Yitae s. Jacobi episcopi Sarugensis in
Mesopotamia (f 521) breviarium auctore
anonyme Syro.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 29. Oct. XII. p. 830.
831. — Historia s. J-i ex cod. Londinensi, Add.
12174 ibid. p. 929. Cf U. Matagnei commenta-
rius praevius ibid. p. 824-830; supplem. p. 927
-929.
Vita Jacobi episcopi Tarentasiensis
(saec. V).
Chiffletias aactorem esse coniicit Gnidonem e comi-
tibns Bargnndiae, primo Viennensem archiepisc, dein
Cilixtnm II pp.
Ausg. : * ed. Fr. Chifflet in AA. SS. Boll. 16.
Janr. II. p. 26-28. — ^tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXIII. p. 1411-1414.
1384
VITA S. JACOBI EREMITAE — VITA B. JACOBI VENETl
Vita s. Jacobi eremitae in Palaestina
(saec. VI) auctore incerto apud Meta-
phrasten.
Ausg. : * latine versa a G. Herveto ed. Surius,
Vit. SS. 28. Janr. — * wiederh. ed. Lipomanus. —
»m AA. SS. Boll. 28. Janr. IL p. 869-873. —
* ahgekürxt ed. G. Garaefeltius, Vitae eremitamm.
Lib. II. n*^ 7. — Vitae epitome ex menaeis
Graecorum in kk, SS. Boll. 1. c. p. 869.
Tita s. Jacobi fratris Domini episcopi
primi et mart Hierosolymis (saec. I) au-
ctore Simeone Metaphraste.
Avsg.: in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 31-34.
Cf. p. 754. — Ynofxvrjfj,€t ffgTÖväyiov'iuxü}'-
ßov Tov änoüToXov xui MiXqod-fov ibid. p. 735
-739. — Passio s, J-i apostoli episc. Hieros. ex
cod. Carnot. nn44 in Analect. Bolland. VIII. 1889.
p. 136. 137. — Apparitio ss. Jacobi apostoli et
primi archiepiscoporum , atque sacerdotum Sy-
meonis et Zachariae ex cod. Carnot. n° 12ö. fol.
48^ ibid. VIII. p. 123. 124.
Erl.- Sehr. : Henschen, Conimontarios praevius tn AA.
SS, Boll.l. c. p. 18-30.
Koessinp, Fr., Dissertat. de anno quo mortem obierit
Jacobns frater Domini. Heidelbergae 1857. gr. 4*^. 24
pag. BO^
Papebroch, Commentar. praovins in AA. SS. BoU.
^lai. III. p. I sq. ; VII. p. 696.
Stilting, Dissert. de fratribus Domini Jacobo, Jo-
sopho, Juda ot Simone, qua qnaeritur, an ullus ex
illis fuorit inter apostolos duodecim in AA. SS. Boll.
Sept. VI. p. i-xxii.
Yita Jacobi Gelu ai-chiepiscopi Turo-
nensis [a^ 1417 translati ab sedem Ebre-
dunensem (f 1432)] ab ipso conscripta.
Ausg.: ap. Marlene, Thes. anecd. III. p. 1947-
1952.
IVUracuIa s. Jacobi [Maioris] apostoli
et mart (f 41. April. 12) auctore ut fertur
Calixto II papa.
Ausg. : ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 25. Jul. VI.
p. 47-59. — ^wiederh. ap. Migno, Patrolog. lat.
CLXIII. p. 1369-1376. — ^gekürzt ap. Vincent.
Bellovac, Specul. historiale lib. 27. cap. 30. —
Miraeula alia quae in Italia contigenint auctore
Contarino clerico synchrono et teste oculato ex
ms. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 59-68 — Le Codex
de Saint - Jacques - de - Compostelle (Li bei* de
miraculis s. J-i), livres 4, publ. pour la prem.
fois en entier par F. Fita. Paris 1882. 8». 4 fr.
Dies ist der Codex Calixtinus de Compostella,
trelchen die kgl. Akad. der Qesch. xu Madrid als
Supplement xu Tom. XX von Florez, Espafia
sagrada veröffentlichen Hess. — Passio b. J-i
[MaiorisJ apostoli: ,Apostolus D. N.* ex cod. Me-
diolan. A. 251. Inf. fol. 131^ ap. .1. A. Fabricium,
Codex apocryphus NoviTestam. I. Hamburgil719.
p. 516-531. — Translatio s. J-i apostoli, Hi-
spaniae patroni ,in fmem totius Hispaniae contra
mare Britannicum' in Catalogus codicum hagio-
graph. regiae bibl. Bruxell. 1. 1. Brux. 1886. gr. 8°.
p. 66-69. — Translatio alia in Hispaniam:
,Nemo putet quod' ex cod. Bruxell. n° 5333-35.
sec. XII. fol. 200 ibid. p. 467. 468. — Epistola
Leonis III pp. de translatione corporis s. J-i et
praedicatione discipulonim eins ap. Florez, Espana
sagrada. III. append. n^ 9.
Erl.- Sehr.: Beani, Gaet., Memorie storicho di s. Ja-
copo apostolo , il Maggiore, patrono diPistoia. Pistou
1885. 80. 126 pag.
Garacciolns, Ant., IHaatriam contTüversmnim ti^:
1. De B. Jacobi apost. accossa ad Hispaniam , 2. De
fanere 8. Martini a s. Ambrosio celebrato. £4. 2.
Coloniae 1619. 4».
Gastella, Ferrer. , Historia del apostol de Jesus CLii -
sto Santiago Zebodeo, patron y capitan general de
las Espanas. Madrid 1610. fol.
Cnper , Commentarias historicus in AA. SS. Boll. I.e.
p. 5-46.
: De Caesaraug^nstana Deiparae imagine qoam ».
Jacobxis erexisse traditur ibid. p. 114-124.
: Praedicatio s. Jacobi in Hispanla, comment. hi-
storicns ibid. p. 69-114.
— : Vindiciae broves pro Hispanica s. Jacobi prae-
dicatione ibid. Jul. Vif. p. 869-889.
Delisle, L^op-t De miracnlis s. Jacobi m Cabin^t
histonque. 1878. Janv. Fevr.
Fita y Fernandez-Oaerra, El sepolcro de Sac-
tiAKO in Ciencia cristiana. XY. 1880. n^ 8ö. p.98-l<.
Garns, P.. Kirchengescbichte Spaniens. I. 1. Reipens-
burgl864. p. 286-299: II. 2. 1874. p. 361-396.
Histoire dela vie . predicaüon , martyre , transtlatiiHi
et niiracles de s. Jacqaes le Mageor apostre . plns la
guido da chemin poar aller au voyage de s. Jarques
en Calice, Samt Salvateur et Notre - Dame - dn-Muu: -
Serrat. Ronen , L. Ck>ste s. a. 8^.
Joly, Notice historiqne snr s. Jacqaes le Majnor. &>&
ongine, sa vocationetc, suiviede quelques r611exi«>t3
sar la fondation d'nn pölerinago ä Montlandon. Char-
tres 1862. 12mo. 28 pag.
Lousa, Em., Expeditio Bispanica apostoli s. JaooU
mai. asserta cum dissertationibns aliis. Ulvss>ipi>Q3ie
1727. 2 vol. fol.
Acta b. Jacobi Mevanatis = Vita b. Jacobi de
Mevania.
Acta s. Jacobi Minoris = Acta s. Jacobi AI-
phaei.
Vita s. Jacobi monachi et eremitae in
Biturigibiis (f 865. 19. Nov.) auctore mon-
acho Sulpiciano anonymo (saec. XYI).
Ausg.: * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. sae<'.
IV. 2. p. 143-154. — -Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil VII. p. 382.
Erl. -Sehr.: s. Jacobi eremitae qui colitar in ecclf^ii
oppidi Capellae Gilonis BituriccnKiä diocc. elurium
hist. ap. Labbo , Bibl. nova II. p. 393.
Processus de b. iacobi ord. Minor, ob-
servantium s. Francisci Bitecti in Äpulia
(f 1485) sanctitate et miraculis.
Ausg.: ex autographo in AA. SS. Boll. 27.
April, ill. p. 528-545.
Vita s. Jacobi Philippi presbyteri ord.
Servorum defuncti Faventiae in Aemilia
(f 1483), auctore Nicoiao Borghesio
sive Burgensio equite et senatore Se-
nensi, et miraeula.
Ausg. : * in Archang. Gianii Floren t centiiria
tertia Annaliiim ordinis Servorum. Bononiae 16*22.
fol. — ' wiederh. in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI.
p. 167-176. — Alia vita et miraeula t^irf. p. 167.
Yita b. Jacobi Veneti ord. Praed. Fo-
rolivii in Eomandiola Italiae provincia
(t 1314).
Ausg.: ex ms. Vallicellano in AA. SS. Boll.
31. Mai. VII. p. 460-474. — Compendium
DE S. JACOBO — DE SS. JANÜARIO
1385
Titae ibid. p. 474. Cf. Papebrochii comment prae-
vius ibid, p. 458-460.
De s. Jacobo anachoreta apud Oraecos in AA.
SS. Boll. 13. Jun. II. p. 686.
De Jacobe Borovicensi, Salo in AA. SS. Boll.
24. Oct. X. p. 918.
De 8. iacobo diac. martyre Bergomi in Italia
a. 380 in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 472. 473;
cf, Vn. p. 578.
De s. Jacobo episc' Tallensi Divione in Bur-
gundia (saec. VIII) in AA. SS. BoU. 23. Jun. lY.
p. 583-585.
De 88. Jacobo epiocopo et Johanne presbytero
martvribus in Perside (t cca. 345) G. v. Hooffii
noütia in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 210. 211.
De s. Jacobo eremita Amidae in Mesopotamia
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 6. Aug. II. p. 161.
De 8. Jacobo eremita ord. s. Crucis Fontis-
Avellanae prope Noceriam in IJmbria (f 1200)
in AA. SS. Boll. 10. Mai. VII. p. 680.
De SS. Jacobo et Philippo mart. ex ord. fr.
Min. a. 1387 Mevaniae in ümbria in AA. SS.
Boll. 2. Sept. I. p. 595. 596.
De s. Jacobo iun. episc. et conf. sub icono-
machis cca. 824 comment. historicus in AA. SS.
Boll. 21. Mart. III. p. 357-359.
De b. Jacobe Ungarelll ord. Minor, (f 1517)
Forolivii in Romandiola J. de Backen commentar.
in AA. SS. Boll. 2. Nov. I. p. 577. 578.
Martyrium s. lae et sociarum mart. in
Perside (f cca. 360) auctore anonyme.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 4. Aug.
I. p. 329-333.
De s. Jafredo in marcbionatu Salutiarum in
Italia mart. sub Maximiane in AA. SS. Boll. 7.
Sept. III. p. 9.
Zivot Jana z Jeniteina arcibiskupa Prazskeho
= Vita Jobannis Pragensis archiep.
Vita Jannotii Manetti, vid. Naldus Naldius.
De 8S. Janiiaria, Mucio, Donata etc. mart. in
Africa in AA. SS. Boll. 8. Jun. II. p. 58.
Acta SS. Januarii epi8Copi, Sosii, Festi
et Proculi diaconoinim eic. mart. Piiteo-
lis in Campania Feiice cca. a. 305 auctore
anonvmo.
Ausg.: ex mss. et editis in AA. SS. Boll. 19.
Sept VI. Addenda. p. 866-869. — Appendix
ex editione Falconii (prima omnium translatio)
ibid. p. 869. 870. — Acta mendosa ex edit.
Mazochii ibid. p. 870-872. — Acta s. Proculi
ex 2 mss. ibid. p. 872-874. — Acta alia auctore
Johanne diacono eccles. s. Januarii ex edit.
Surii et Falconii (enthalten auch die Translatio
s. Sosii, s. d.) ibid. p. 874-884. — Homilia de
miraculis 8. J-i ex editione Caraccioii et Falco-
nii ibid. p. 884-888. — Translatio ss. Januarii,
Festi et Desiderii auctore anonyme Beneventano
ibid. p. 888-891. — Translatio ss. Eutycii et
Acutii auctore Eaynerio ex edit. Caracc. etFalc.
ibid. p. 891-894. — [Alles xusammen auch ver-
einigt unt.d.Tit.: Acta ss. Januarii episc, Sosii,
Festi et Proculi diacononim. Cum comment illustr.
a Joa. Stiltingo. Antverp. 1757. 4® et Atlas in foL]
— Translatio s. Januarii et sociorum in Augiam
divitem a. 871 (relatio efficta, quae paucis mu"
taiis de s. Fortunata [s. d.] a. 874 Augiam trans-
lata commentieie conscripta est. [Handschr.:
Carlsruhe n® 109. mbr. saec. IX. -— Rom,
Vatic. reg. Christ. n° 497. mbr. saec. XII. fol.
87»]) ^tn AA. SS. Boll. 19. Sept. VI. p. 787. —
^verbessert ap. Mone, Quellensammlung der bad.
Landesgesch. I. p. 232. — *ex codd. ed. Holder -
Egger ap. Pertz , Mon. scr. X V. 1 . p. 473. ( Uebers. :
deutsch in Oallus Oheims Chronik von Reichen au,
hrsgb. von K. A. Barack. Stuttgart 1866. S^. p. 58.
59). — Walahfridi Strabi hymnus de s. Ja-
nuario in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi Car.
IL p. 415. 416.
Erl.-Sehr. : Apoloffia delle miracoli di s. Gennaro ojp©-
rati per mezzo della sua statua nella chiesa dei PP.
Cappuccini di Pozzuoli. Napoli 1714. 4^.
Bilotta, 0., Islorico discorso sopra la patria di s.
Gianaario mart. Roma 1686. 4^.
Falcone, Nie, L'intera i&toria della famiglia, vita,
miracoli, traslazioni, e culto del glor. martiro s.
Oonnaro. Napoli 1713. fol.
Fergola, Nie, Teorica de' miracoli exposta con me-
todo dimostrativo. Con nn discorso snl miracolo di
s. Oeniiaro ed una raccolta di pensieri su la filosofia
e la roligiuno . . . Milano 1853. ^.
Girolamo, M. di S. Anna, Carmilit., Istoria della vita,
virtü e miracoli di s. Gennaro V. o M. Napoli 1707.
40; 1733. 40.
G o l h e i n , Eberh. , Januarius , der Stadtheilige von
Neapel in arinem DieCultnrentwicklangSüd-ItiEiliens.
Breslau 1886. S». p. 112-142.
Mazzocchi, A. S., Actomm Bononiensium s. Januarii
et soc. martvrum vindiciae repetitae. Neapoli 1759. 4^.
Miracolo, ll, di s. Oonnaro un/. d. Tit.: Scicnzo na-
turali. n0 2 tn CiviltA cattolica. Anno 32. Vol. 6. Fi-
renzQ 1881. p. 208-212, über die Uniersttchungen des
Rtgitrungsehemikera Punxo.
Passionoi, B., Orazione in lodo di 8. Gennaro, ves-
covo 0 martire. Napoli 1768. 8°.
Peter, John, La legende de saint Janvier. Lausanne
1884. 12mo. 2 fr. 5<J c.
Biccio , Cam., Rolazione intomo all' argenteo imbosto
di s. Gennaro. Napoli 1863. f^. L 1.50.
Scognamiglio, Arcang., Della cripta di s. Gennaro
nel cimiterio di Pretestato. Roma, Congreg. de propag.
fido 1863. 80. 10 baj.
Stilting, Commentar. prao\'ins in AA. SS. Boll. I.e.
p. 762-666.
Tatini, C, Moroorie della vita, miracoli e cnlto di
8. Gianaario. Napoli 1633. 4"; ibidAllK). &. — JJuova
ediz. di 0. Polell«. Napoli 1856. &\
Vita , Joa. de , De s. Januarii mart. et episcopi Bene-
ventani patria repetitae vindiciae. Romao 1761. 4^.
40pag.
Wa tt e nb a ch , Deutschlands Gesehich tsquellen. 6. Aufl.
L 1M8Ö. p. 263. 268; 6. Aufl. L 1803. p. 281. 285.
AVernsdorf, G., Dissert.de sanguinis s. Januarii fluxa
miraculoso et inde oriundo apud Neapolitanos culta.
Wittebergae 1710. 40.
"Wunder, Die, des heil. Januarius in Die katholische
Bewe-ung. 1881. p. 492-496.
De s. Januarlo II episcopo Beneventano (saec.
IV med.) G. v. Hooffii notitia in AA. SS. Boll.
.1. Nov. I. p. 244. 245.
De s. Januario episc. et mart. ac fortasse ss.
Feiice et Honorato diaconis mart. Marsici in Lu-
cania in AA. SS. Boll. 26. Ang. V. p. 813. 814.
De SS. Januario et Pelagia mart. Lamosinen-
sibns in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 458.
Do ss. Januario et Pelagia mart. Nicopoli in
Armenia in AA. SS. Boll. 11. Jul. III. p. 188.
1386
DE SS. JANÜARIO — LEGENDA S. IDDAE COMITISSAE
De SS. Januario et Siivano mart. Romae in AA.
SS. Boll. 13. Jun. n. p. 668.
De SS. Januario, Feliciano, Donato, Casio etc.
mart. in AA. SS. Boll. 17. Febr. III. p. 10. Cf.
p. 757.
De SS. Januario, Marino, Nabore et Feiice
mart. Afris in AA. SS. Boll. 10. Jul. III. p. 31.
De SS. Januario, Mucio, Saturo martyribus Afri-
canis in AA. SS. Boll. 22. Janr. IL p. 414.
De SS. Januario, Paulo, Carulo etc. mart. in
AA. SS. Boll. 13. April. II. p. 129.
De SS. Januario, Vitali, Petro, Crescentio,
Victorino et Macroto martvribus G. v. Hooffii no-
titia in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 207.
TitaJarIci abbatis Horti s. Mariae (1240
— 1242) auctore anonymo.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. scr. XXIII. p. 585-590.
Vgl. Gesta abbatum Horti s. M.
De s. Jasimo thaumatargo in AA. SS. Boll.
4. Febr. I. p. 491.
De SS. Javino et Heraclio confess. in AA. SS.
Boll. 5. Jun. I. p. 437.
Vita s. Jazechonis ^^ Tita s. Hyacinthi.
De s. Ibaro episc. Hiberno (saec. VI) in AA.
SS. BoU. 23. April, in. p. 173. Cf. p. 991.
De SS. Ico sive Isichio et Palatino mart. An-
tiochenis in AA. SS. BolL 30. Mai. Vü. p. 239.
De s. Ida Gandavi in Flandria in AA. SS.
Boll. 20. Xun. IV. p. 26.
Vita 8. Idae oomitisaae Herzfeldensis »» Vita
8. Idae viduae Egbei-ti.
Yita b. Idae Lewensis virginis (saec.
XIII med.) ord. Cisterc. Rameyae [Ram4e\
in Brabantia Belgica.
Ausg.: e cod. Bruxellensi collato c. Leod. in
AA. SS. Boll. 29. Oct. XIII. p. 107-124. — Ap-
pendicula I (De librariis et librorum perscri-
ptionibus in monasteriis Orientis et Oocidentis
— Scriptorium apud Benedictinos aliosque mon-
achos, praesertim in Belgio — Libri scripti in
monialium coenobiis — De monialibus doctis
medii aevi) ibid. p. 124-134. — Appendioula
n (De psalterio b. Mariae virg.) ibid. p. 134. 135.
Cf. R. de Buckii comment. praevius ibid. p. 100
-107.
Vita V. Idae Lovaniensie ordinis Ci-
sterc. Brabantia prope Mechliniam (f cca.
1300) auctore anonvmo.
Ausg.: in AA. SS. Boll 13. April. II. p. 157-189.
Cf. Papebroobii comment praevius ibid. p. 155.
Vita b. Idae viduae comitissae Bolo-
niae in Gallo -Belgia(f 1113), regis Gode-
fridiBolonii seu Bullonii matris, auctore
monacho Wastensi coaevo.
Ausg. : * ex ms. Brugensi in AA. SS. Boll. 13.
April. II. p. 141-145. — * wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLV. p. 437-448. — ^fra^mentum
ap. Bouquet, Eec. XIV. p. 113-115. — Vita alia
auüt-ore Johanne Gillemans canonico regulari,
ex ms. Vallis Rubeae * in AA. SS. Boll. 1. c. p.
145. 146. — * wiederh. ap. Migne 1. c. p» 447-452.
Erl.'Sehr.: Analectade b. idae vidnae rebas gestis ex
variis aactoribus Wn AA. SS. Boll. I. c. p. 147-150.
— *ipiederh. ap. Migne I.e. p. 461-460.
Henschen, Comment. praevius ^in AA. SS. Boll. I.e.
p. 139-141. — ^wiederh. ap. Migne 1. c. p. 431- 496.
Tita s. Idae viduae Egberti Saxonum
principis Herzfeldii in ducatu Monast^
riensi (f cca. 813) auctore Uf finge mon-
acho Wertbinensi. Libri 2.
Oeschrieben zwischen 980—983 , erscheint wenig glanb-
hoft.
Randschr. ; Herzfeld a. Lippe (Kr. Beckum),
Kirchenbibl. (olim cod. Werthinensis) saec. XII exe.
mbr. 4®. Hieraus floss Cod. Bodoccensis.
Ausg. : ^ ed. Surius, Vit. SS. 4. Sept. VII. 1.581.
p. 682-692. — Un AA. SS. Boll. 4. Sept II. p.
260-270. — • ap. Leibnit, Script rer. BninsT.
I. p. 171-181. — ^ als Vita s. Idae couiitissae
Herzfeldensis ap.R. Wilmans, DieKaiserurkonden
der Prov. Westfalen. I. 1867. p. 470-488; cf p.
57- 64 ; 295 - 297 ; 307. — * das WicIüigsU daraus
ap. Pertz, Mon. H. p. 569-576.
Erl.-Schr.: Bender, J., Ueber einen allgemein xet-
breiteten Irrthum in Bezng auf die Oenealogie der
h. Ida in Anzeiger f. Kunde der deutschen v orzc^it.
Nürnberg 1862. n»6. p. 188-191; n« 7. p. 22Ö-229;
n0 8. p. 265-267.
Böttger, Ueber einen allgemein yerbreiteton Irrthora
in Bezug auf die Genealogie der h. Ida in AnzeitTer
f. Kunde der deutschen Vorzeit. N. Folge, 1865. n° 5.
p. 177-183; n0 6. p. 217-223; n«?. p. 262-267.
Hü sing, Aug., Genealogie der h. Ida in Zeitschrift f.
vaterl. Geschichte und Alterthumskunde Westfalens.
XXX VIII. 1. p. 1-21.
: Die h. Ida, Gräfin von Herzfold in Westfiilein.
Münster 1880. kl. 80. 108 pag. Jk 1.
Lei fort, Fr., Die h. Ida in ihrer edelen Abstanununsr,
in ihrem h. Leben und in ihrer ruhmvollen Nach-
kommenschaft. Münster 1859. 8^.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte II. p. 433.
Seibertz, Landes- und Hechtsgeschichte desHerzog-
thums Westfalen. Abth. 1. 18^. p. 9.
Suysken, Commentar. praevius in AA. SS. Boll. I.e.
p. 255-260.
S t r u n c k , Westphalia sancta ed. Giefers II. p. 84 - 93.
Wat t e n b a ch , Deutschlands GeschiditaquelloD. 5. Aufl.
I. 1885. p.238; 6. Aufl. L 1893. p. 253. 345.
We d e k i n d , Noten zu einigen Geschichtschmben des
Mittelalters. I. 1835. p. 141 sq.
Vgl. UffinguB.
Vita s. Idae sive Itae virginis in Hi-
bemia (saec. YI) auctore incerto.
Ausg.: * in AA. SS. Bell. 15. Janr. I. p. 1063-
1068. — • ap. Colgan, AA. S8. Hiberniae I. p.
66-71. Vgl. Hardy, Descr. catalogue of matehals.
I. 1. 1862. p. 144. n« 423.
De s. Idaberga virg. Angla, Bergas s. ^Vinoci
in Flandriam translata in AA. SS. Boll. 20. Jun.
IV. p. 29. 30.
Legenda s. Iddae comitissae Toeken-
bui-gi sive de Toggenburg in Helvetia
(temp. ine., sed f 1226).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Nov. 11. pre. 1. p.
120-124. — Miraoula ibid. p. 125. — Anti-
quum officium et missa in honorem s. Iddae
tbid. p. 108-110. Cf. Josephi de Backer comment
praevius ibid. p. 102-120. — Vita et confra-
temitas s. I-ae auctore Ad. "Widl. Accessit origo
monasterii Fischingensis et series abbatum eins-
VHA B, IDESBALÜI — VITA S. IGNATII LOYOLAE
1387
dem coenobii ; ex idiomate germanico in latinum
ti-aducta. Constantiae 1685. 8^
Tita b. Idesbaldi abbatis Dunensis ord.
Cisterc. in Flandria (f 1167) ex corapen-
dio chronolog. Caroli de Visch.
Ausg.: ed. Henschen in AA. SS. Bell. 18.
April. II. p. 587-590. — Historia miraculo-
runi ibid. p. 590. 591. — Alia miracula, latine
ab Edmondo Scipman priori submissa ibid. p.
591-593.
EH.- Sehr.: Delbos, A. J., Vie da b. Idesbalde, abb6
du monastöre des Dunes sousThierry d'Alsaoe, comte
de Flandre; esqnisse des principaax feita religieux
da 12. stöcle. Toomai 1859. 12mo. 210 pag.
d'Herinanville, L'histoire de la vie de Tabb^ Idea-
Valde sous Thier^ d'Alsace, oomte de Flandre, avec
notee critiqaes. Bnixelles 1716. 8*^.
Hoaf, Niv. van, Het leven, mirak. ende wonderlyke
vindinge van het lichaem van 8. Idenbaldus , abt van
Dnynen. Brogghe 1751. l2mo. ; wiederh. ibid. l7Gd. BP.
De b. Mubarga, vid. De b. Itta.
De 8. ieiunio monacho ord. s. Basilii in Ca-
labria in AA. SS. BolL 25. Mai. VI. p. 101.
De s. Jeremla propheta in Aegypto occiso in
AA. SS. BolL 1. Mai. I. p. 5-7; cf. VII. p. 524.
Acta s. Jeroni8 presbyteri in Hollandia
(f 856) auctore Johanne de Leydis in
chronico Belgico ad a. 847 etc.
Ausg.: in AA. SS. BolL 17. Aug. HI. p. 476-
479 c. BoBcbii comment. — Vita alia. Hand-
schr.: Brüssel, Burg. BibL n® 8245-57. chart.
a* 1489. fol. — 's Gravenhage, kgl. BibL n*
L. 29. sec. XV. üngedruckt.
Memoria Jesu Christi resurgentis sacra in AA.
SS. BolL 27. Mart. UI. p. 687.
Vita s. ignatii Airtioclieiii = Vita s. Ignatii
Theophori.
Vita s. Ignatii Loyoiae, fundatoris or-
dinis clericorum regularium Societatis
Jesu (f 1556) antiquissima, a Ludovico
Consalvo S. J. ex ore Sancti excepta.
Ausg. : lat. interprete H. Codretto in AA. SS.
BolL 31. Jul. VII. p. 634-654. — Vita alia auctore
Petro Ribadeneira, sancti synchrone ac fami-
liari (ex originali Hispan. sub tit.: Vida de s.
Ignacio, fundator de la religion de la Compania
de Jesus. Madrid 1570. 8® [translat in Qerman.
logolstadt 1590. 4^ — transl. in ital. Venezia
1584. 4°; ibid., Giolito 1586. 4°; ibid. 1587. 8«; —
Roma 1863. 8**. — transl. in latin. Neapoli 1572.
8»; _ VeDetiisl586. 4^ — Antwei-p., Plantin
1587. 8*^; ibid. 1588. 8°; — Colon. A^ripp. 1602.
8^ Paris. 1602. 12nio; _ Romae 1609. 4<>]) ex
editionib. Plantiniana a. 1587 et Coloniensi 1602
iciederh. in AA. SS. BolL 1. c. p. 655-777. —
Gloria postbuma ex variis qua scriptis qua
inipressis documentis ibid. p. 777-853.
ErL'Schr.: Bartoli, Dan. (f 1685), Della vita e del
ib'tituto di 8. Ignazio. Roma IGöO. fol. ; ed. 2. Und.
1659. fol.; Venezia 1735. 4^; Torino 1825. 2 vol. 80;
Milane 1835. Bfi; Brescia 1838. 5 vol. 12mo. (trad. m
franf. > Paris, Vaton 1844. 2 vol. 8«. 12 ft-.; ^ ibid.
1848. 2 vol. 12mo. 7fr.; a Bruxelles 1852. 2 vol. pr.80;
' tzadQCt. revue ... et enrichie de docnments inedits
par L. Michel. Bniges 1893. 2 vol. 8^. — ex iialioo la-
tine reddidit Lndov. Janin. Lugdnni 1665. 4^').
Bidermann, J., De Ignatio Loyola libriS. Dillingae
1625. 12mo.
Biographie des heil. Ignaz von Loyola. Chemnitz
1801. SP.
Bombino, P. P., Vita s. Ignatii. Neapoli 1615. 4P\
Bomae 1622. 4P.
Borge, C, Orazione in lode di s. Ignazio de Loyola.
Torino 1787. 8«.
Bonhours, D., Vie de e. Ignaoe, fondatear de la
Compagnie de Jösus. Paris 1679. 4P et 12mo. ibid.
1680. 12mo. ibid. 1758. 12mo. Avignon 1821. 2 vol.
12mo. ibid. 1824. 12mo. Paris 1825. 2 vol. 18mo. ibid.
1826. 12mo. Besan^n 1826. 2vnl. 12roo. (ins Deutsche
übers, von A. v. Haza- Radlitz. Wien 1835. 8P. 2. Aufl.
ibid. 1861. BP. Jk2. — hoU&ndisdi, overaen door J.
Th. J Mechelen 1842. 2 vol. BP).
Brnehl, M., Oench. des h. Ignatins von Loyola and
der Gesellschaft Jesu. WÜrzborg 1845. BP.
Bassidres, I. de, Vie de s. Ignaoe de Ijoyola. Lyon
1670. 12mo.
Castulns, G., Compendium vitarom s. P. Ignatii et
Xaverii. Pragae 1667. 12mo.
Gharra, £., Vie d'Ignace de Loyola, fondatear des
Jösaites. Strasbourg 1840. 4P.
Clair, Charl., La vie de s. Ignace de Loyola, d'aprös
Pierre Ribadeneira, son premier biographe. Paris 1891.
BP. IV. 459 pag. tao. lo.
Coret, J., Vie de s. Ignace de Loyola. Namarl679. 4^.
Denis, Ant., Saint Ignace de Loyola, son aimable
saintetd, son admirable poissance et son culte. Bruges
1885. 2 vol. 12mo. 1 ft. 50 c.
Dewora, V. I., Ignaz von Loyola and Franz von
Xavier , oder die wahre Denk - und Handlungsweise
der Jesuiten. Coblenz 1816. 8^.
Druffel, Aug. v., Ignatins von Loyola an der römi-
schen Curie. Festrede. München 1879. gr. 4P. 44 pag.
Du Thairel, S. Ignace de Lovola, Chevalier de la
trds- sainte Viei^ , fondatenr de Tordre des J6suites.
Paris 1844. BP.
Elleborizon (?), N., Leben u. Thaten des h. Ignatius
V. Loyola. Speyer 1834. 8°.
Ferrero, Giac, Vita, grazie e miracoli operati da
sant' Ignario di Lojola. Torino 1727. 8*^.
Ferus {pseudon. für Plachy), G., Vita s. Ignatii Lo-
jolae et s. Francisci Xaverii. Pragae 1617. 12 mo;
ibid. 1629. 12 mo.
Frank, W., Ignaz von Loyolas wunderbares Leben
and Abenteuer. Leipzig 1802. 2 vol. 8P.
Garcia, Fr., Vida, virtudes y mUagros de s. Ignacio
de Loyola. Madrid 1685. 4P.
Geiss, L B., Lebensgeschichte des h. Ignaz von Lo-
yola. Chemnitz 1804. BP.
Genelli, Chr., Leben des h. Ignazins von Loyola.
Innsbruck 1848. BP; — in neuer Bearbeitung von
Vict. Kolb. Wien 1894. 6o. XVI. 404 pag. Jk 5.
Gothein, E., Ignatius von Loyola. Halle 1886. S^.
181 pag. Jk 1.20.
: Ignatius von Loyola und die Gegenreformation.
Halle 1895. gr. SP. 795 pag. Jk 15.
Gretser,J., Apologia I pro vita s. Ignatii. Ingolstadii
1599. 80. — Apologia ll. ibid. 1601. BP. — Apologia
m. ibid. 1604. 8».
(Halkett, J.) Loyola. London 1648. 12 mo.
(Haue, Fr. Ph.) Leben und Thaten Ignatii Loyoiae.
Rostock 1721. BP; ibid. 1?25. BP.
Ignatius van Loyola, stichter van de orde der Je-
zaiten. I^eu worden 1627. 8^.
Irowsky, J., Cultus s. Ignatii de Loyola, fondatoris
soc. Jesu. Pragae 1771. BP.
Kilian, Wolfg., Vita s. Ignatii I./)ioIae. Aug. Vind.
1609. FrorUisp. ei 101 planehes.
La Misma, A. L. de, Vida de s. Ignacio de Lovola.
Granada 1633. 4P.
Leben des h. Ignaz von Loyola. Schweidnitz 1840. BP.
Le Clerc, J., Vita b. Ignatii Loyoiae S. J. ad vivum
expr. ex ea, quam P. Ribadeneyra scripsit, deinde
Madriti pingi, in aes incidi et 'nunc dem um typis
excudi curavit Lutetiae 1612. 4^.
Life of Ignatius Lojola. London 1616. 12 mo.
Maffei, G. F., De vita etmoribus s. Ignatii Loyoiae
libri 3. Romae 1585. 4^. Vonetiis 1585. Colon. Agripp.
1585. BP. ibid. 1593. fol. Aotverp. 1605. 8^. Paris.
1641. 8". Venetiis 1Ü85. 2 vol. 12 mo. Taurini 1699.
80, od. J. Rocco Vulpius. Patavii 1727. 4P. Bergomi
1747. 2 vol. &>. Veronae 1837. 8» (&ad. m franf. par
M. d'Esne de Betencourt s. 1. 1594. BP).
1388
VITA S. IGNATn PATRIARCHAE — DE B. IMELDA
Mariani, A. Fr., Vita del padre . . . Ignazio de Lo-
yola etc. Parma 1796. SP-, venezia 1846. 24 mo.
Kigroni, J., Di&sert. historica de s. iKnatio, sode-
tätis Jesu fnndatore. Colon. Agripp. 1680. 4P\ Nea-
polil631. 40.
Nieborlein, J. A., Lobrede auf den h. Ignatz. Eich-
stftdt 1721. 4».
Nieawenhoff, Willem van, Leven van den h. Igna«
tius van Loyola. Amsterdam 1892. gr. 8P.
Nolarci, V., Vita del patiiarcha s. Ignazio di Lojola.
Veneria 1680. 4«; Cuneo 1682. feP; Venetial701. 8».
Nossius, Gh., Compendiam vitae s. p. Ignatii. Pragao
1690. 80.
Pin ins, Commentar. praevias m AA. SS. Boll. 1. c. p.
409-634, Cf. Analect. Bolland. VII. 1888. p. 78-80.
FistoriuSfG., S. Ignatins von Loyola, oder Lob-
prodigt von dessen Tugenden und heroischen Thaten.
Dillingen 1661. 40.
Basiel de Solva, H., Histoire de Tadmirable Dom
inigo de Guispnscoa. Lahaye 1736. 2 vol. 8^; ibid.
1738. 2 vol. 12 mo (trad. en'anglais urU. d. Tit.: The
Spiritual Don Qnixote. I^ndon 1746. 12 mo). Der
ioahre Nams des Verf. ist Quesnel de Dieppe.
Rose , Stewart, St. Ignatius Loyola and the earlv Je-
suits. London 1891. kl. fol. XVL 632 vag. 15 sh.
Spul 1er. £., Ignace de Loyola et la Compagnie de
J^us. £tude d'histoire politique et religiouse. 3. ödit.
Paris 1876. kl. 8*'. 218 pag. 3 fr.
Stein, Chr., Vita Ignatii. S. 1. 1598. BP {veröffenUicht
uni. dem Pseudonym Simon LHhus).
: Triumphus jesuiticus etc. de Ignatii Loyolae vita
et miraculis adversus Jac. Gretserum. Francof . 1615. BP.
Taylor, Js., Loyola and the Jesuitism in its rudi-
ments. London 1849. 8^.
(Tebaldini, Nie.) Vita di s. Ignazio di Lojola fon-
datore della C. di G. (Nuova ediz. di Luigi Previti.)
Firenze 1886. 16 mo. 80 pag.
Vie de s. Ignace et des peres Jacq. Lainez et Fran^ois
BoiKia. Tournaye 1613. 4«.
Vita di s. Ignazio di Lojola, fondatore della Com-
pagnia di Gesü. Roma 1886. 24 mo. 166 pag.
Vita 8. Ignatii, soc. Jesu fundatoris. Ingolstadii 1622.
80. — Romae 1622. 4». Cum 40imagg.
Vita Ignatii de Loyola. Venetiis 1681. BP.
"Weissen bach, J. A., Frage: liesso sich Ignatz von
Loyola nicht aus dem Register der Heiligen schaffen?
Augsburg 1789. BP.
(Wolffter, P. ) Leben u. Thaten dosh. Ignatius von
Loyola. Germanien 1788. 8^.
Vita s. Ignatii patriarcliae Constantino-
politani (f 877) auctore Davide seu Ni-
ceta Paphlagone coaevo.
Geschrieben um 880.
Ausg.: * ed. Matth. Rader. Ingolstadii 1604.
4°. — ^wiederh. ap. Labbe, Concil. VIII. — ^ap.
Mansi, Concil. XVI. p. 209 — u. Un AA. SS.
Boll. 23. Oct. X. p. 167-205. — * lateinisch ap.
Migne, Patrolog. graeca lat. tant. edita. LV. p.
241-284.
Erl. - /ScÄr. ; v. H e c k e , Comment. praevius in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 167-167.
(Maultrot, G. N.) Histoire de s. Ignaco, patriarche
de Constantinople , et de Photius usurpateur de son
8i6ge . . . s. 1. 1791. BP.
Vita s. Ignatii Theophori episcopi An-
tiocheni, martyris Komae (f 107. Dec. 20)
auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: latino in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p.
24-28. — Epitome vitae ex menacis Graeco-
nim ihid. p. 28. — Elogium ex martyrologiis
Adonis et Bedao ibid. p. 28. — Vita alia ex
vetustissimis mss. latinis ibid. p. 29*32. — De
variis translationibus reliquiarum 8. Ign. t'^irf.
p. 33-37. Cf. comment. praevius ibid. p. 13-24.
— Acta s. I-i ^ex cod. Colbert. \die Echtheit
unterliegt schweren Bedenken] ap. Ruinart, Acta
sincera p. 14. — * in Corpus Ignatianum ed. W.
Cureton p. 222. — * vollständiger in Sapplemeot
Corporis Ignatiani ed. Mösioger. Oenoponti 1872.
Erl.-Sehr.: Banr, F. Chr., Die Ignatianischen Briefe
u. ihr neuester Kritiker. Streitschrift gegen Bansen.
Tübingen 1848. BP. Jk 2.70.
Beyer, Chr., Dissertt. duae hist. - criticae de Ig'nalio'
veritatis confessore et martyre. Lipsiae 1722. 4^. 79
et 152 pag^
Bunsen, Chr. C. J., Die 3 ächten n. die 4 unAchten
Briefe des Ignatius von An tiochien. Text u. Anmerkk.
Hamburg 1847. 8«>.
: Ignatius von Antiochien n. seine Zeit. Hamburg
1847. 80.
Cureton, W., Vindiciae Ignatianae or the ^nuin
writings of st. Ignatius. London 1846. 8^.
Düsterdieck, F. A. Chr., De Ignatianamin epistola-
mm authentia eie. Gottingae 1843. 4^^.
Egli, Elm., Altchristliche Studien. Martyrien u. Mar-
tyrologien. Zürich 1887. 8^. p. 79-90.
Ooltz, £d. Frhrr. v. d., Ignatius von Antiochien alg
Christ u. Theolog tn Texte u. Untersuchnngen ;iir
Gesch. der altchristl. Literatur. XII. Leipzig is^.
80. Heft 8. Jk 7.50.
Harnack, Adf., Die Zeit des Ignatins u. die Cfarc-
nologie der antiochenischen Bischöfe bis Tyxannu^
nach Julius Africanus u. den späteron Historikern.
Leipzig 1878. 8». Jk 3.
Hollonijerg, Textkritisches zum 2. Martyiium des
h. Ignatius tn Theolog. Studien u. Kritiken. Jahn:.
1881. Heft 2.
S. Ignatii epistolae una cum einsdem martyrio. C^l-
latis editionibus graecis versionibusque syriaca, ar-
meniaca , latinis denuo rec. J. H. Petermann. Lipsiao
1849. 80. M 12.
Xirschl, Jos., Das Martyrium des h. Ignatius von
Antiochien in Hi8tor.-pt>lit. Blätter. LXXXTV. Mün-
chen 1879. p. 89-102: 193-206. — EntgegBune voa
Funk ibid. p. 349-364.
• -: Die Theologie des heil. Ignatius, des Apf»>it«>l-
schülers und Bischofs von Antiochien, aus seinen
Briefen dargestellt. Mainz 1880. 8". VII. J28 jmj.
Jk 2.
Das Todesjahr des h. Ignatius von Antiochien.
Passau 1869. BP.
Zahn, Thcod., Ignatius von Antiochien. Gotha l'^TS.
BP. XVI. 631 pag. Jk 12.
De 8. Ignaiio Steironita in AA. SS. BoU. 26.
Jul. VI. p. 307.
Tita s. lidephonsi == Vita s. Hildefonsi.
Yita b. Ileri episcopi Gaballorum in dioec. Mi-
matensi in Gallia = Vita b. Hilari seu lleri.
Yita s. Illidii episcopi Arvemorum seu
Claromontani (370 — 385) ex Gregorii
Turonensis Yitis patrum, e. 2.
Attsg. : * c. notis Henschenii in AA. SS. Boll.
5. Jun. 1. p. 425-427. — * ed. Br. Krusch in Mon.
Germ. hist. Scr. rer. Meroving. I. 1885. p. 66S-
672. — Alia vita ex vet. Breviario IllidiaDO
ibid. p. 427-430. — Appendix de corporis ele-
Tatione et translatione ibid. p. 430-432. Cf. ibid.
Jun. VI. 1. p. 14.
Erl.- Sehr.: Fabricias, Bibl. lat. med. aovi ed. Mansl
IV. p. 81.
De s. Illuminato eremita apud Tiferniiin Ty-
berinum in Umbria notitia in AA. SS. Boll. 8. Jul.
IL p. 650.
De s. Illuminato Septempedae in Pioeno in
AA. SS. Boll. 11. Mai. IL p. 706; ef VIL p. 695.
De s. illyrio thaumaturgo in Myrsinone monte
Peloponnesi in AA. SS. Boll. 3. April. I. p. 253.
De s. Ilpidio mart. in Gabalitano Galliae agra
sub Valeriano in AA. SS. Boll. 16. Jun. DL p. 15.
De b. Imelda Lamberiina virg. Bononiae (t
1333) in AA. SS. Boll. 12. Mai. IH. p. 183. 184.
DE S. IMITERIO — VITA INNOCENTH IV
1389
De s. Iniiterlo conf. in comitata Burgundiae
Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 31. Jul. VE.
p. 306.
De s. Imperia in vico Mauprouvoir apud Ficto-
nes in Gallia in AA. SS. Boll. 6. Sept. II. p. 675.
Elogiam s. Inae regis occident. Saxonum in
Britannia, monachi Romae (f cca. 730) histor.
^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p.
490-494. — ' Henschenii commentar. historicus
in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 905-914.
De s. Inano conf. in Scotia (saec. IX) in AA.
SS. Boll. 18. Aug. UI. p. 663.
MartTrium ss. Indae et Domnae et alio-
rum.
Ausg.: ex Simeone Metaphraste ed. Su-
rius, Vit. SS. 26. Dec. VI. p. 998-1010 (p. 331
ed. 2»).
De s. Indaletio episc. Vrcitano in Hispania
(saec. I) in AA. SS. Boll. 30. April. III. p. 723-
725. — Aeta transiationis auctore Hebrethmo
monacho Cluniacensi (1084) ibid. p. 725-731. —
Miracula ex Job. Briz histor. Pinnat. libr. 3.
§ 36 ibid. p. 731. 732.
Erl.'Sdir.: Echeverz, Bemh. Ant, Indice dealegrla
sagrada: opitome de Ja vida y traDslacion de s. In-
dalecio, ono de los siete . . . discipulos del ap6stol
San Tiago el Mayor. Zaragoza 173o. 40. NitM, viel
wert.
Oams, F., Eirchengeschichte Spaniens. I. 1862. p.
159-165.
Pascaal y Orbaneja, Gabr, Vida de s. Indalecio
y Almeria ilastrada en sa antigüedad , orit^en y gran-
deza. Almeria 1699. 3 partes in 1 vol. fol. Enthäii
viel Falaches.
Tita SS. Indracti, Dominicae et sociorum
Glastoniae in Anglia (saec. VIII) auctore
Guilelmo Malmesberiensi.
Ausg.: ex Legenda J. Capgravii in AA. SS.
Boll. 5. Febr. I. p. 689. 690. Vgl. Hardy, Descr.
catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 338.
De s. Ingaudo conf. Monasterioli [Montreuil]
in dioec. Atrebatensi (saec. VII) R. de Buckii
commentarius histor. in AA. SS. Boll. 29. Oct.
XlII. p. 3-6; supplem. p. 917. 918.
Erl.-Sehr.: Cor biet, Hagiographie da dioc. d'Amiens.
lil. 1873. p. 78sq.
De SS. Ingeniana, Satumino, Parthenio etc.
mart Thessalonicae in A A. SS. Boll. 1 . April. I. p. 9.
De s. Ingenuino sive Genaino episc. Sabionensi
Brixinao (t cca. 640) BoUandi comment. historicus
in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 669-674.
Erl.'Schr.: Fabricius, Bibl. lat. med. aevi ed. Mansi
IV. p. 32.
TartarottQS, Hier., De episcopatn Sabionensi s.Caü-
siani martyris, deque s. Ingonuini eiusd. urbis epi-
scopi actis ad Anton. Roschmannam epistola. Yene-
tiislTöO. 8». 109 j^.
Yindiciae Komaui martyrolo^ , 13. Aug. s. Cassiani
Foro-Coni. mart., 5. Febr. ss. Brixinouensiam epi-
scoporam Ingenuini et Albaini memoriam recolentis.
Veronas 1751. 4». 204 pag.
De SS. Ingenuo et Hippolito martyr. in Portu
Romano in AA. SS. Boll. 11. Sept. III. p. 777.
De SS. Ingenuo y Yincentio et sociis mari;. Afris
in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 767.
De SS. Ingona, Fortunato, Pissino etc. mari:.
in AA. SS. Ä)ll. 25. Febr. IH. p. 488.
De s. Iniurioso eiusque uxore coniugibus virg.
in Arvemia (f cca. 500) ex s. Gregorio Turon.
in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 38. 39.
De SS. Inna, Pinna, Rimma inai*t. in AA. SS.
Boll. 20. Janr. IL p. 297.
De s. Innocentia virg. mart. sub Diocletiano
Arimini in Aemilia Stickeri sylloge in AA. SS.
Boll. 16. Sept. V. p. 310-312.
Vita s. Innocentii episcopi Africani Ca-
ietae in Italia (saec. IV) apocrypha.
Ausg. : in ÄA. SS. Boll. 7. Mai. II. p. 138. 139.
— Coniecturae in vitam praecedentem ibid.
p. 140. 141.
Tita s. Innocentii episcopi Dertonensis
in Liguria (f cca. 350) auctore anonyme.
Ätisg. : a Jon. Mombritio ex mss. edita in AA.
SS. Boll. 17. April. IL p. 482-485.
Yita Innocentii II papae (f 1143) au-
ctore Bosone cardinalL
Ausg.: ap. Watterich, Rom. pontificum vitao
n. p. 174-179. — Vita alia auctore Bernardo
Guido nis ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXIX.
p. 27-30. — Vita tertla auctore Pandulpho
Pisano ibid. p. 31. 32. — Vita qaarta auctore
Cardinali Aragoniac ibid. p. 31-36.
Erl. - Sehr. : D e 1 a n n e s , Histoire du pontife Innocent U.
Paris 1741. 8P.
Vgl. Epitaphiam Innocentii II.
Falco Beneventanas.
Innocentius II pp.
Vita Innocentii 111 papae (1198—1216),
Vtd, Gesta Innocentii III pp.
Innocentius III pp.
Brl.-Schr.: Delisle, L6op., Memoire sur lea Actes
d' Innocent III suivi de l'Itin^raire de ce pontife.
Paris 1857. &\
Deutsch, F., Papst Innocenz III u. sein Einfluss auf
die Kirche. Breslau 1877. SP. JL 1.20.
Oourney, J. H., Four occiesiastical biographies: Hil-
debrand, Bernard, Innocenz lU, WicUf. London 1864.
8». 315 pag.
Hurter, Fr.. Geschichte Innocenz III. Hamburg 1836
— 42. 4 vol. 8° itrcui. en franp. par AI. de Saint- Chi-
ron et J. B. Haiber. Paris 1838—43. 4 vol. 8». [Bruzelles
1839 ff. 4 vol. &] — trad. en ital. per Ces. Rovida.
Milane 1839 — 42. 4 vol. 8^, iat nach der franxÖ3. Ueber-
setx. gemacht; eine andere bessere di Oliomone. Mi-
lane, Arzione 1858. ^). Das beste Werk Ober dm
grossen Papst.
Jerry, Histoire du pape Innocent III, mort en 1216.
Pans 1853. BP.
Lessmann, Dan., Papst Innocenz HI und Fürst Mi-
chael Glinski. Beriin 1830. 8o.
B^einlein, F. F., Pabst Innocenz der Dritte nach
'seiner Stellung zur Unfehlbarkeitsßrage. Ein Beitrag
zur Charakteristik des I^abstes. Aus den Quellen.
Heft 1. 2. Erlangen 1872. 73. SP.
Bottengatter, A. Th. v.. Res ab Innocentio IH papa
^^estae. Vratislaviae 1831. BP.
Waibel, AI. Adalb., Papst Innocentius der Dritte;
eine der merkwürdigsten Lebeusgeschichten. Augs-
burg 184Ö. BP. Äusxug aus Httrter.
Tita Innocentii IV papae (1243—1254)
auctore Nicoiao de Ciirbio, ord. Min.,
postea episcopo Asisinatensi.
Von hervorragender Bedeutung.
Ausg.: * ap. Baluze, Miscellan. VII. p. 353-
405 C'ed. Mansi. 1. 1761. p. 194-205). — ^wiederh.
ap. Muratori, Scr. rer. Ital. 111. 1. p. 592.
Erl. - Sehr. ; Be rge r , filie , Les Registres d'lnnocentlV,
recueil des bullös de ce pape. Tom. 1. 2. 3. fasc. 1. 2.
Paris 1884 — 92. gr. 4°.
1390
VITA INNOCENTII VI PAPAE — DE S. JOCÜNDIANO
Bergor, £lio. Samt Louis et Innocent IV. £tade snr
les rappnrts de la France et du Saint -Si^ge. Paris
1890. gr. 4°. {Extrait des Registres d'lnnocent IV.)
18 fr. — Lc meme. ibid. 1892. gr. S«. 12 fr.
Hartmann, J. Ad., Dissert. de vita Innocentii IV
pont. Rom. Marburg! 1735. 4<^.
Pansa, Paolo, Vita del gran pontifico Iimocenzo IV.
Venezial598. 4«; Napoli 1601. 4P.
Schröder, 6. H., Vita Innocentii IV pont. Born. Mar-
bnrgi 1738. 4».
Vgl. Epitaphium Innocentii IV.
Innocentius IV.
Vita Innocentii VI papae (f 1362) au-
ctore anonymo.
Auag,: editio Bosqueti collata c. mss. ap. Ba-
luze, Vit. papar. Avenion. I. p. 321-344. — Vita
seeonda auctore quodam caDonico ecciesiae Bun-
nensis in dioec. Coloniensi {i.e. Wernero Leo-
d i e n s i ) ibid. p. 345 - 356. — Vita tertla ex ap-
pendice Ptolemaei Lucensis ibid. p. 357-360.
— Vita qnarta auctore Petro Herentals (f
1390) ibid. p. 361. 362.
Erl.-Sekr.: Cerri, D., InoconzopapaVI. Torinol873.8P.
De R. Innocentio episc. Emeritensi in Hispania
(saec. VII) notitia ex Paulo Diacono et aliiß in
AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 99.
De s. Innocentio episc. Veronae in Italia (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 14. Mart. U. p. 348.
De SS. Innocentio et Raso episc. et Juliano Ho-
mae in AA. SS. Boll. 12. Mart. IL p. 106.
De s. Innocentio I pontiflce Romano (f 417)
Cuperi sylloge bist, in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI.
p. 548-561.
De ss. Innocentio, Sebastia et aliis 30 mart
Sirmiensibus in AA. SS. Boll. 4. Jul. 11. p. 6.
Gesta s. Innocentis episc. Cenomanensis
in Galüa (f 542).
Ausg. : ex actibus episcopor. saec. IX collectis
iuxta editionem Mabillionis in AA. SS. Boll. 19.
Jun. III. p. 859-862. Cf. Papebrocbii comment
praevius ibid. p. 854-859. 862-869.
Karratio de s. Invento et aliis 359 mart
Gerundensibus, ab A. V. Domenecco hi-
spanice scripta.
Ausg. : latine in AA. SS. Boll. 22. Janr. 11.
p. 415.
De s. Invicem, vid. Sermo de s. fratre Invi-
cem inelegans, supra p. 1013.
Yita b. Joachim! abbatis, fundatoris or-
dinis Florensis (f 1202) auctore Jacobe
Graeco Syllanaeo, monacho Florensi.
Au8g. : in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 94-
112. — Miraeola b. Joachimi collocta ab eo-
dem Jacobo Graeco, ex edit Gregorii de Lauro
ibid. p. 112-124. — Synopsis virtutum b. Joa-
chimi auctore Luca Consentino archiepiscopo
(t 1224) * ap. Ughelli, Italia sacra IX. p. 205.
— Un AA. SS. Boll. 1. c. p. 93. 94. -- Appen-
dix ex Gregorio de Lauro cap. 107 ibid. p. 124.
Erl.'Schr.: (Oorvaise, Dom Fr. Arm.) Histoire do
Tabbü Joachim, suinomm^ le prophöte. Paris 1745.
2vol5. 80.
Greco, 0., Vita doli' abatoGioachimo. Coseiiza 1612. 4°.
Lauro, Grü)?., Apologia e vitn di Gioachimo abato.
Napoli im). 8".
Fapebroch, Commont. praevias in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 89-93.
: DisqnisiUo historica de Florensi ordine , prophe-
tiis, doctrina b. Joachimi ibid. p. 125-143.
Vgl. Joachim abbas.
De s. Joachime patre b. virg. Mariae (f paulo
ante Chr. nat) comment. historicus in AA. SS.
Boll. 20. Mart. III. p. 77-80.
Erl.-Sehr.: Rocchi, Ant., Le ^rlorle di s. Gioacchino,
Sadre di Maria Vorgf., secondo i Padri di Oriente.
^rottaFerrata 1878. 4«. XXXI. 279eLXJIpag. bfr.
Vita b. Joachini Senensis ordinis Ser-
vorum b. Mariae (f 1305) auctore Paulo
Attavanto Florentino (f 1499).
Ausg.: Un AA. SS. Boll. 16. April. II. p.45r>-
465 ed. Henschen. — • ed. Canali in Compendio
delle Vite di setto tra Santi e Beati dell' oi-dine
dei Servi di Maria che fiorirono immediatamente
depo i sette beati fondatori. Lucca 1729. 4®. p.
129-178 {fu ripubblicaio da Morini fBol<»sma]
1862. 300 Excmpl). — Vito vidüalis divae vir-
ginis servi Joachini Senensis institntaque monim
auctore Nicoiao Borghesio (cca, 1483) ed. Ga-
nali 1. c. p. 179-185. — Storia del nostro beato
Joachino di Siena, scritta da P. Nicolö Mati,
Servita di Pistoja (f 1384) pubbl. per la prima
volto dal P. B. Canali I. c. — De s. Joacliino
da S. per Tommaso da Verona (t 1507) pubbl.
dal Canali 1. c. p. 190. 191.
Erl.-Sehr.: Leg gen da del b. Giovacchino Piccolomial
e b. Francesco Patrizi. Per cnn. di Fr. A)co>üir3
Morini. Firenze, G. B. Campolmi 1862. BP. 300 Ex.
gedruckt.
Morini, Agost., Vita del b. Giovacchino Piccolomini
Senese dell' ordine dei Servi di Maria. Con noti?,
documenti , osservazioni e bibliografia. Firenze l."^^.
öipag. Oon ritraUo.
De s. Joad propheta in Palaestina in AA. SS.
Boll. 30. Mart. III. p. 797.
Yita s. Joannicii monachi in Biüiynia
(t 846) auctore Saba monacho.
Ausg. : graece ex 4 codd. mss. c. translat lat
in AA. SS. Boll. 4. Nov. IL prs. 1. p. 332-435.
Cf. Joseph i van den Gheyn comment. praevius
ibid. p. 311-332.
De s. Joatlia mart. sub Maximiane et patrono
Belluni in ditione Veneta in AA. SS. BoU. 22. MaL
V. p. 142.
Vita s. Joavae seu Jovini Leonii in
Britannia Armorica (saec. VI).
Ausg. .-ex lectionibus Breviarii Leonensis in
AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p. 139. — Alia viU
scripta ab Alberto Le Orand, latine reddita a
Jo. Colgano ibid. p. 139-141.
De s. Jobo propheta in terra Hus in AA. SS.
Boll. 10. Mai. IL p. 494-497. Cf. p. 849 et Vll.
p. 664-679, ubi dissertatio de publico cultu
s. Jobi aliorumque sanctorum Veteris Testamonti
coram sacra congregatione rituum Romae in&ti-
tuta.
De SS. Jocundo, Saturnino, Artaxio (f a. 2t)3)
etc. mai*t. in Africa in AA. SS. BoU. 7. Mart L
p. 630.
Erl.-Sehr.: Nenmann, E. Joh., Der rOmische Sta^L
I. Leipzig 1890. p. 299.
De s. Jocundiano mai-tyre in Airica in AA. SS.
Boll. 4. Jul. IL p. 5. •
VITA S. JODOCI — DE S. JOHANNE BAPTISTA
1391
Vita s. Jodoci =» Vita s. Judoci.
De SS. Joele et Esdra prophetis in Palaestina
Sollerii sylloge in AA. SS. BoU. 13. JqI. III. p.475.
De b. Johanna reclusa Sipatorii in dioec. Gal-
liarum Trecensi (f 1246) in AA. 8S. Boll. 4. Mai.
I. p. 534.
De s. Johanna uxore Chusae Hierosolymis
Papebrochii sylloge bist, in AA. SS. Boll. 24. MaL
V. p. 272.
Tita s. Johannae principis, Alphonsl Y
Portugalliae regis filiae, ord. s. Domin.,
Averii InLusitania (f 1490) auctore Mar-
garita Fineria eius famula. Lusitanice.
Ausg.: ex autographo latine versa in AA. SS.
Boll. 12. Mai. VII. p. 723-758. — Miracula ex
processu facto auotoritate ordin. episc. Conimbri-
censis a. 1626 ibid. p. 758-762.
Sri. 'Sehr.: Dias, Nie, Vida da ser. princeza D. Jo-
anna, filha del rey D. Alfonso V. Lisboa 1586. Bfi\
Und. 1Ö94. 6®: aufrment. por L. de Castanhe da Ra-
P9ZO. ibid. 1674. 8P.
Papebroch, Comment. praevius tn AA. SS. Boll. 1. c.
p. 719-723 [mit Johannas Ptirtraü).
Roman, Hier., Historia de la vida de loa dos reli-
S'obos infantes de Portugal , D. Fernando ... v de
infanta Donna Juana . . . Medina el Cainpol5d^. 4P.
Vita della b. Giovanna principessa di Portogallo, dell'
ord. di 8. Domonico , chiamata comunemente La santa
principessa. Roma 1B14. 12 mo.
Yitae b. Johannae Soderini virg. ex
ordine Mantellatarum (f 1367. Sept 1)
commentariolus auctore Nicoiao Mati
Pistoriensi (f 1384).
Äusg : versus ex italico tn AA. SS. Boll. 27.
Oct. XII. p. 405. — Memoria b. J-ae ex Mich.
Aug. Pocciantii Chronico ord. Servor. b. Mariae V.
ibid. p. 405. — Lectiones ü>id. p. 406. Cf. V.
de Buckii comment. praevius ibid. p. 398-405.
Vita b. Johannae Valeeiae, reginae Fran-
ciae, ftmdatricis ord. Annuntiatarum b.
Mariae (f 1505) Urbano papae YIII in-
scripta
Ausg. : ed. Henschen in AA. SS. Boll. 4. Febr.
I. p. 576-579. — Processus ad beatificationem
Jobanuae, auotoritate Andr. Fremoti archiep. Bi-
turic. confectus ibid. p. 579-591. Cf. Henschenii
comment. ibid. p. 574.
Erl. - Sehr. : Bon y, L. de, Vie de la bienheureuse Joanne
de France. ParU IBHI. 80.
Doni d'Attichy, L., Tableau de la vie de la bien-
heureuse Joanne de France. Paris 1625. BP ; auginent.
Und. 1644. b^; ibid. 1664. fol.
Elogiam breve b. Johannae rcirinae Francomm, Bi-
turiffam ducis, caro daobus diplomatibus Leonis X
papae a. lölö et 1517 ap. Labbe, Bibl. nova II. p.
a94-402.
Gnast, Paul, da, Vie de s. Jeanne. Boart^s 16()G. 8P.
HO brard , Sainte Jeanne de Valois et 1' ordre de l'An-
nonciade. Paris 1878. 12mo.
: Histoire de s. Jeanne de France . duchesse d'Or-
l^ans et de Berry (1464—1505). Paris 181X). 8^. 5 fr.
XXIV. 527 pag " Cf. Maulde in Revue des quostions
historiques. 1891. Avri). p. 6ö6 ff.
Instructio et censura sacrae theolog-iae doctorum
Lovaoiensium pro canonihatione b. Jocinnae Valesiae.
Lovanii 1624. 4».
Magistri, Yv., Vie de Jeanne, reine de France, et
de Margnerite de Lorraine. Bourirt's 1585. 8^'.
Hanero, Ped., Vida de la ser. scnora D. Joanna de
Valuis, reina da Francia. Madrid 1664. 4*^.
Maren il, P. de, Vie de la v6n. servante de Diea,
rillustre et s^r. piincesse Jeanne de Valois . . . Paris
1741. BP.
Maulde, R. de, Jeanne de France, duchesse d'Or-
löans et de Berry. Paris 1883. BP.
Miracles qui se lont au tombeau de la bieoheureuse
Jeanne de France en l'^glise des Annonciades de
Bourges. Paris 1615. BP.
Fierouin de Gembloux, Gl. Gh., Eist, de Jeanne
de Valois, duchesse d'Orl^ans et de Berri, reine . . .
Paris 1842. 8^.
Vita b. Joannae Valesiae, Ludovici XII uxoris, fun-
datricis ord. Annunc. b. M. V. Antwerp. 1524. fol.
Yita s. Johannae Virginia Balneis in
ItaUa, auctore Silvano Bazzio. Italice.
Ausg.: latine in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p.
59. 60. Abgekürxt. — Alia vita ex Pbil. Fer-
rario ibid. p. 60.
Yita b. Johannae virginis Carmelitanae
ßegii Lepidi in ducatu Mutinensi (f 1491)
auctore Benedicto Mutti Regiano.
Ausg.: ex Italico Veoetiis excuso a. 1611, edita
parte I. Speculi Carmeiitani p. 542 in AA. SS.
Boll. 9. Jul. IL p. 729-735.
De V. Johanne abbate Aetbeliogiensi (f cca.
895) elogium bist., ubi de Joliaone Scoto seu
Erigena deque Johanne sophista seu Malmesbu-
riensi, ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. eaec. IV.
2. p. 506-513.
De V. Johanne I abbate Casinensi (f 934. 31.
Mart.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V.
p. 116-118. Vgl. Johannes abbas Casin.
De s. Johanne abbate Paranensi prope Spo-
letum in Italia (saec. VI) in AA. SS. Boll. 19.
Mart. III. p. 30. 31.
De s. Johanne Aegyptio mart. in Palaestina
a. 310 in AA. SS. Boll. 20. Sept. VI. p. 147.
De b. Johanne Agni ord. Praed. (f 1396) ap.
Choquet, Sancti Belgi p. 57-61.
De 8. Johanne Agno episc. Traiectensi (f 646)
Hoyi in Belgio Sollerii sylloge bist, in AA. SS.
Boll. 25. Jul. VI. p. 225-227. — Gbesquierii syl-
loge bist.- critica in ipsius AA. SS. Belgii U. p.
422-426.
De s. Johanne anacboreta ad Mare Mortuum
in Palaestina (saec. VI) in AA. SS. Boll. 21. Jul.
V. p. 164.
De s. Johanne Angelopte episc. Ravennae in
Italia (t 432) in AA. SS. Boll. 7. Jul. H. p. 468.
De SS. Johanne, Antonio et Eustachio mart.
Vilnae in Lituania (f post 1328) in AA. SS. Boll.
14. April. IL p. 265. 266.
De SS. Johanne. Aprianto, Tbeoloco etc. mart
Heracleensibus in AA. SS. Boll. 8. Jul. IL p. 579.
De s. Johanne asceta monasterii in Rufinianis
in AA. SS. Boll. 16. Mart. IL p. 433.
De s. Johanne Baptleta, prodromo D. N. Jesu
Christi Papebrochii commentarius bist, in AA.
SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 687-806. — Appendix
Sollerii ibid. Jun. VI. 1. p. 232-239. — Hymnus
de s. Johanne baptista: ,Ut queant laxis^ . . .
auctore Paulo Diacono {berühmter Hymnus,
der noch alljährlich in der kathol. Kirche ge-
sungeji wird) ^ in Valentiani hymnodia Romaua.
Romae 1646. fol. — * in allen Ausg. des Bre-
1392
DE S. JOHANNE CASSIANO — DE S. JOHANNE PALAEOLAÜRITA
viarium Romanum. — 'ap. Migne, Patrolog. lat
XCIV. p. 1597. — * ed. E. Düminler in Mon.
Germ, bist Poetae lat. aevi Carol. I. 1881. p.
83. 84 unt. d. Tit.: Versus in laudem s. J-s.
Bapt — Historia inventionis capitis s. J-s Bapt.
a Marcello abbate (saec. V) graece conscripta
et a Dionysio Exiguo latine vei'sa ^ ed. du
Fresne Ducange ad calcem Traite bistorique du
Chef de s. Jean -Bapt. Paris 1065. 4°. p. 208-
229. Selten, — » wiederh. in AA. SS. BoU. 1. c.
Jun. IV. p. 716-735 — u. 'unederh. graece et
lat. ap. Migne 1. c. LXVII. p. 417-454. -— Hlstoria
sIt« leg:enda translationis b. J-s Bapt., qualiter
eius reliquiae Genuam Liguriae nietropolim trans-
latae fuerunt ex Mirrea civitate Lyciae et in ec-
clesia maiori s. Laurentii coUocatae a. 1099 au-
ctore Jacobe de Vo ragine [ein PlagicU aas
dieser Historia ist die 1410 von Nicolö deila Porta
geschriebene Historia translationis reliquiarum b.
J-s Bapt. ad civitatem Januae, wovon lange Bruch-
stücke ap. Bancbero, Genova e le due riviere p.
80, ap. eund., II Duomo di Genova illustrato p.
216 vorkommen] in Atti della Societa Ligura di
storia patria. X. Genova 1874. p. 480-491 ed. L.
T. Belgrano. — Qaomodo Walo caput s. J-s Bapt.
invenit et ad Ambianum doportavit, vid. supra
p. 968 Ricardus de Gerboredo.
Erl.-Sehr.: Bethmann in Pertz' Archiv^ X. p. 289.
Frank, A., Johannes der Täufer. Eisleben 1841. 8^.
Legende de s. Jean - Baptist« , publ. par Qaathier,
coro de Boalagos. Plancy 18dO. 18mo.
Paciaudus, Paul., De culta s. Johannis Bapt. anti-
quitatos christianae. Romae 1765. fol. Cum imagimb.
Bazy, Em., Saint Jean Baptiste, sa vie, son culte
et sa %ende artistiqae. Paris 1880. 8^. XIII. 607
pag. et grav. 10 fr.
Rohden , L. v., Johannes der Täufer in seinem Leben
und Wirken dargestellt nach den Zeugnissen der h.
Schrift. Lübeck 1838. 80.
Salmon , Charl., Histoire du chef de saint Jean -Bap-
tiste. Amiens 1876. 12ino.
De s. Johanne Cassiano abbate Ma&siliae in
Gallia (saec. V) Cuperi sylloge bist, in AA. SS.
BolL 23. Jul. V. p. 458-482.
De 8. Johanne Colobo seu Parvo eremita de-
serti Scetis in Aegypto (saec. V) Carpentieri com-
mentar. in AA. SS. Bell. 17. Oct. Vlll. p. 39-44.
— Apophthegmata ex Cotelerii Monum. ec-
cles. graecae I. p. 468 ibid. p. 44-47. — Appen-
dix ex variis ibid. p. 47. 48.
De 8. Johanne conf. hegumeno inonasterii Ca-
tharorum (f cca. 813) in AA. SS. BoU. 27. April.
III. p. 495. 496.
De y. Johanne de Castro Villari ord. s. Franc,
de observ., Consentiae in Caiabria (f cca. 1533)
in AA. SS. Bell. 16. April. II. p. 474.
De b. Johanne de Organia, abbate Bellopodi-
ensi in Catalonia, ord. Praemonstr. in AA. SS.
BoU. S.April. Lp. 802-804.
De SS. Johanne, Desidorio, Fiavio episc. Ca-
bilone in GalUa (saec. V. VI) in AA. SS. BoU.
30. April, m. p. 778-780.
De 8. Johanne discip. s. Gregorii DecapoUtao
ConstantinopoU (f cca. 850) in AA. SS. BoU. 18.
April. IL p. 583. 584.
De s. Johanne episc. Bergomonsi in ItaUa (f
iica. 683) Pinii sylloge bist, in AA. SS. BoU. 11.
Jul. m. p. 200-205.
De 8. Johanne episc. Gomi in ducacu Medio-
lanensi (saec. YII) Buei syUoge in AA. SS. Boll.
2. Oct. L p. 353-355.
De 8. Johanne III episcopo Comi in Italia (t
post 650) Buckii comment. bistoricus in AA. SS.
Boll. 20. Oct. Vm. p. 903-909.
De s. Johanne episc. Hierosolymorum YII (t
116) tn AA. SS. BoU. 7. Jun. U. p. 4.
De s. Johanne episc. Irenopoli in Cilicia (tp^^st
325) in AA. SS. Boll. 4. Febr. L p. 466.
De 8. Johanne episcopo Megalopolitano ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 154-156.
De ss. Johanne episc, Stephano levita, Mar-
tiano etc. Beneventanis in AA. SS. Bell. 15. Mai.
III. p. 495.
De s. Johanne episc. Ticini in Longobardia (t
813) Stiltingii sylloge bist, in AA. SS. BoU. 27.
Aug. VI. p. 105.
De s. Johanne episc. Yeronensi in Italia (saec.
IV) in AA. SS. BoU. 6. Jun. I. p. 641.
De b. Johanne eremita Massacii in Piceno (f
1399) in AA. SS. BoU. 20. Aprü. ü. p. 832.
De s. Johanne eremita RuseUi in Aprutio Ita-
liae in AA. SS. BoU. 25. Aug. V. p. 140.
De 88. Johanne et Crispo presb. Komanis sub
Dioclet. in AA. SS. Boll. 18. Aug. UI. p. 545.
De 88. Johanne et Oeorgio patriarcbis Con-
stantinop. (f 520 et 633) in AA. SS. BoU. IS.
Aug. III. p. 655. 656.
De vv. Johanne II et Jobanne ni ac aliis ab-
batibus Casinensibus et viris piis, qui ab a. 10(X)
— 1050 in sacro monte floruerunt, ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. VL 1. p. 96-112.
De s. Johanne et 44 mart. in Africa tn AA.
SS. Boll. 12. Mart IL p. 105.
De b. Johanne Manetto AnteUensi oonf., udo
ex Septem fundatoribus ord. Serv. b. Mariae virg.
(t 1268) Pinii comment. historicu.s tn AA. SS.
Boll. 27. Aug. VL p. 133-139.
De 8. Johanne Marco Cbristi aut apostolonim
discipulo (saec. I) Stiltingii syUoge tn AA. SS.
Boll. 27. Sept. VIL p. 379-390.
De s. Johanne mart. Bialogrodi in Bessarabia
(t cca. saec. XIII) Papebrochii sylloge in AA.
SS. Boll. 22. Jun. L p. 263. 264.
Do s. Johanne mart. Camulii in agro Genaensi
in AA. SS. Boll. 28. Sept. VIL p. 606.
De s. Johanne mart begumeno Menagriensi
apud Graecos tn AA. SS. BoU. 4. Jun. I. p. 402.
De s. Johanne mart Nicomediae in Bithvnia
a. 303 Stiltiogii sylloge tn AA. SS. BoU, 7. Sept
IIL p. 12-14.
De s. Johanne miUte, forsan Alexandriae in
Aegypto tn AA. SS. Boll. 12. Jun. IL p. 556.
De b. Johanne müite sub Juliano apostata in
AA. SS. BoU. 30. Jul. VIL p. 148. 149.
Do 8. Johanne Monasteriensi (saec. VI) Cainone
in dioecesi Turonensi tn AA. SS. Boll. 5. Mai. U.
p. 50. Cf. p. 797 et VU. p. 601.
Des. Johanne Palaeolauritainoremo propeHien>-
sülymam tn Aul. SS. BoU. 19. April. U. p.625. 626.
DE S, JOHANNE I PAPA — TITA S. JOHANNIS ABB. RYMNSIS
1393
De s. Johanne I papa mari Havennae enecto,
Romain revecto (f 526) Papebrochii comment.
historicus in AA.SS.Boll. 27. Mai. VI. p. 702-710.
De bb. Johanne Plebano et Leone Bembo Ve-
netiis in illustri s. Jjaarentii parthenone Janningi
ctjmmpntar. in AA.SS.Boll. 9. Aug. II. p. 475-482.
De s. Johanne Portuensi eremita Tiide in Galli-
cia (ante saec. X) in AA. SS. Bell. 24. Jun. IT.
p. 822.
De s. Johanne presb. et mart. Homae a. 362
Papebrochii cominentarius histor. in AA. SS. BoU.
23. Jun. IV, p. 482-485.
De s. Johanne Psichaita conf. apud Graecos
sub icoDomachis Papebrochii svUogo in AA. SS.
Bull. 25. Mai. VI. p. 100; ef. VII. p.849.
De b. Johanne Rayoutii monacho Benedictino
Tuderti in ümbria (f 1330) in AA. SS. BoU.
8. Jun. II. p. 146.
De b. Johanne sive Joagnolo tertiario ord. s.
Franc. Callii apud ürbinates in Italia (f cca.
1370) in AA. SS. BoU. 21. April. IL p. 953. —
Miracula sex ibid, p. 953-955.
Tita s Johannicii abbatis, res gestae
et certamina authore Simeone Meta-
phraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis SS. historiis.
4. Nüv. VL Colon. 1575. p. 61-77.
Vita b. Johannis a Caramola (Calamola
Uffh.) conf., ord. Cisterc. in monasterio
s. Mariae de Sagittario in regno Neapol.
(f 1339) auctore anonyme synchrono.
Ausg.: * ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti
VII. 1721. p. 91-93. — ^ eü ms. cum editione
rphellii collata in AA.SS.Boll. 26. Aug. V.p.860-
862. Cf. Pioii comment praevius ibid. p. 854-860.
T\t4 s. Johannis a S. Facundo ord. ere-
mit. s. August, presb. (f 1479) Salman-
ticae in Castella auctore Johanne Hi-
spalensi.
Ausg.: hispanice ac epistolariter scripta, latine
in AA. SS. ßoll. 12. Jun. IL p. 619-630. — Alia
acta ad vitae antiquioris supplementum ex poste-
rioribus eins scriptoribus collectum ibid. p. 630-
663 {mit mehreren Poriraits).
Erl.'Sekr.: Sanctns mirabilis Joannes k S. Facundo
. . . paucist de miraculosa eiusdom vita elo^iJH ä con-
ventu Viennensi ord. ereniit. s. patr. Au^ustini . . .
dicatns. Viennae Austr. 1691. 8°.
Vita b. Johuiois a Tauxiniano episc. Ferra-
riensis = Vita b. Johannis Taussiniani.
Vita b. Johannis ab Avellino fratr. Minor,
laici prope Tudertum in Umbria (saec.
XIY).
Ausg.: ex mss. Rogerii episcopi Frequentini,
consanguinei et coaevi ed. Papebroch in AA. SS.
Boll. 1 1. Jun. p. 488 (483 ed. Paris.); cf. Memoria
actorum Joanuis Tientialbene et Joannis ab Avel-
lino et veneratio corporum ibid. p. 482.
Vita b. Johannis abbatis Gorziensis = Vita b.
Johannis Oorz.
Potthast, Bibliotheca historica.
Tita s. Johannis abbatis Parmensis (f
cca. 990) auctore anonymo synchrono.
Unbodoutend und fabelhaft, erst gegen 1060 nach
mündlichor Uoberliefernng verfaset.
Ausg.: * c. not. Henschenii in kk. SS. Boll.
22. Mai. V. p. 179-184. — »ap. Mabillon, AA.
SS. 0. vS. Ben. saec. V. p. 717-724. — "prout ex
antiq. cod. descrips. . . . Da-Erba in Monumenta
histor. ad prov. Parm. (chronica Parm.) III. p.
477-483.
Erl.-Schr.: Vita et obitus s. Johannis primi abbatis
hnias monasterii s. Johannis Evangol. Parmae 1609.
8"; wiederh. ibid. 1671. 8«. 22 pag.
Vita s. Johannis abbatis Pulsanensis
(Matherensis ord. Pulsanensis sub regula
s. Bened.), fundatoris et abbatis ap. mon-
tera Garganum in Apulia (f 1139) au-
ctore anon. Pulsanensi coaevo.
Ausg. : ex mss. et typo cusis in AA. SS. Boll.
20. Jan. IV. p. 41-58. Cf. Papebrochii comment.
praevius ibid. p. 37-41.
Tita s. Johannis abbatis Reomaensis
in Gallia (f 540) auctore monacho Reo-
maensi coaetaneo, a Jona abbate reco-
gnita et interpolata. Libri IL
Ausg.: ' ed. Surius, Vit. SS. 22. Sept. VIT.
1581. p. 708. 709, aber kürxer und mit verän-
dertem^ Stil. — • wörtlich wieder h. ed. Vinc. Bar-
ralis Salemus in Chronologia Lirinensi. — 'ed.
Petr. Roverius in Historia monasterii et abbatum
Reomaens. ab a. 435 ad sua usque tempora. Paris.
1637. 4». — * vollständig in AA. SS. Boll. 28.
Janr. II. p. 856-862. — *ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. I. append. p. 633-636. — ® Auszug
ap. Bouquet, Rec. III. p. 387. — ' in der ur-
sprünglichen Fassung auctore Jona de Susa
xum erstenmal ed. Br. Krusch in Mittheilungen
des Instit. f. österr. Geschichtsforschung. XIV. p.
385-427 mit ausführt. Einleitung. — Trans-
latio s. J-s I* et II* et miracula auctore.mon-
acho Reomaensi anonymo ^ ed. P. Roverius 1. c.
— » wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 863-865.
— Miracula alia et translatio III' auctore ano-
nyme » ibid. p. 865-868; cf p. 862. — « ap. Ma-
billon 1. c. saec. I. p. 637-642. — * wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat LXXXVII. p. 1083-1088. —
* Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 412. Cf Com-
mentarius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 8.54-856.
Erl-Schr.: St ober, Fritz, Zar Kritik der Vita 8. Jo-
hanni» Reomaensis in Sitznniarsber. der Wipnor Akad.
der Wihsensch. Fhil.-hist. Classe. CIX. 1885. p. 319
-398. Beweist, dass der uraprünglicha Text der von
Jonas, dem Biographen des k. CkAV/mbarm» , geechri»'
benen Vita im Cod. Paris, lat. n«> 1 1748 mthaUen ist
urui als Vorlage für die von Mabillon verö/fentUchte
Recension diente, vcährend der von Roverius und den
Bollandisten gegebene Text eine naeh den beiden vor-
genannten bearbeitete (hnqnlation bildet. Der 1. Excurs
handelt über das Zeitalter des k. Johomnes , der 2. über
Abt Jonas.
TV'a 1 1 e n b a ch , Deutschlands GoschichUsqnellen. 6. Aufl.
I. 1H8Ö. p. 113. II. p.481; 6. Aufl. I. 1893. p.ll9. II.
. p. 504.
Tita s. Johannis abbatis Rylensis in
pristina Bulgaria (f 946) auctore Euthy-
mio patriarcha Ternobensi.
88
1394
VITA S. JOHANNIS ALEXANDRINI — VITA S. JOHANNIS CAMILLI
Ausg.: interprete Joh. Martinof in AA. SS.
Boll. 22.0ct. IX. p. 687-690. — Commemoratio
V. Johannis Ryl. ibid. p. 690-692. Cf. de Buckii
comment. praevius ibtd. p. 683-687.
Vita s. Johannis Alexandrini episc. = Vita s.
Johanois eieemosynarii. — Vgl. auch Translatio
8. Johannis martyris.
Vita b. Johannis Angeli Porri presb. ord.
Serv. B.M. V. (f 1506) auctore Philippe
Albericio.
Ausg. : in kk. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 901.
902. — Elogium ibid. p. 902. — Pauca gesta
b. Johannis ibid. p. 903. 904. — Vita alia ex
annalibus ord. Serv. p. 904-906. — Miracula
p. 906 - 908. Cf. Buckii commentar. praevius ibid.
p. 883-900.
Tita b. Johannis apostoli et evange-
üstae auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Sarins, De prob. SS. historiis. 27.
Dec. VI. p. 1011-1017.
Vita s. Joliannis arcliiepiscopi Aiexandrini (f
616) = Vita s. Johannis eieemosynarii.
Vita Johannis archiepisc. Bremensis (f 1327) =
Vita Johannis Grand; vgl. Historia archiepisc.
Bremen sium.
Vita s. Johannis archiepiso. Eboracensis = Vita
8. Johannis Beverlacensis.
Tita s. Johannis archiepiscopi Ravenna-
tis ecclesiae, fundatoris monasterü s. Mi-
chaelis de Clusa (f 595) auctore Agnello
seu Andrea presb. Ravennate.
Ausg.: *ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I. 2. p.
564-566. — * wiederholt von L. G. Provana in
Monument, histor. patriae, scr. III. p. 237-244.
Vgl. Holder -Eggers Ausg. des Agnellus in Mon.
Germ. hist. Scr. rer. Langob. p. 342.
Erl.-Sehr.: Pallmann, R., Geschichte der Völker-
wanderung. II. Weimar 1864. BP. p. 194. 206-210.
Acta s. Johannis Baptistae, vid. De s. Johanne
Bapt.
Tita b. Johannis Bassandi ex ord. fr.
Caelestinorum in monast Collismadiensi
prope Aquilam in Yestinis (f 1455) auct
anon. synchrono ac beati discipulo.
Ausg. : in kk. SS. Boll. 26. Aug. V. p. 875-
892. Cf.Pinii comment. praevius ibtd.ip.S70-S75.
Tita s. Johannis Beverlacensis, episc.
Eboracensis (f 721) et miracula auctore
Folcardo Sithivensi monaclio seu mon-
acho S. Bertuii in Flandria (f post 1084).
Ausg.: Un kk. SS. Boll. 7. Mai. II. p. 168-
173; cf. p. 843. — ^ abgekürxt ap. Mabiilon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 434-436. — »nM
wiederh. ap. JVIigne, Patrolog. lat. CXLVII. p.
1165-1178. — * vollständig edited by James Raine
in The historians of the Church of York. I. 1879.
p. 239-260. — Vita alia auctore anonyme ex
ms. Musei Brit. Harley n« 436. yoc. XIV. fol. 98»^
ed. J. Raine 1. c. I. p. 531-534. — Vita alia et
miracula auctore Joh. Capgrave ^ap. Capgrave,
Nova legenda Angliae fol. 189. — * wiederh. ap.
Raine 1. c. I. p. 535-541. — Miraenla auctore
Guilelmo Kecell seu Ketell (flor. 1150) de-
rico Beverlacensi ^ in AA. SS. Boll. 1. c. p. 173-
180. — *ap. Raine 1. c. I. p. 261-293. — Mira-
eula alia auctore ut plurimum teste oculaco ' m
AA. SS. Boll. 1. c. p. 180-187. — »ap. Raine Lc.
p. 293 - 320. — Miracula alia auctore tertdo ^ in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 187. 188. -■ ' ap. Raine 1. c.
p. 321-325. — Miracula ultima seo. XIH de-
scripta ^ in kk. SS. Boll. 1. c. p. 188-194; cf.
VII. p. 615. — « ap. Raine 1. c. p. 327-348. -
LectionesS de vita s. J-s episc. et conf. ap.
Raine 1. c. I. p. 511 -519. — Leotiones 19 aliae
auctore anonyme ibid. p. 519-527. — Lectio-
nes aliae ex ms. Legenda monasterii s. Gildasii
de Nemore ^ ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saeo.
III. 1. 1734. p. 411. 412 (hält Folcard für dm
Verfasser). — »ap. Raine 1. c. I. p. 527-531.
Erl.' Sehr.: Hardy, Descr. catalogue of materials. 1. 1.
1862. p. 423. n» 956 -970.
Raine, James, Preface xu aeiner Attsg. in Thehifitiv
rians of the Chorch of York. I. 1879. p. LH - lh :
LIV- LX.
'Wright, Folchard in Au Biographia Britannica liter.
I. p. 512-614.
Historia s. Johannis Boccadoro.
Ausg. : unt. d. Tit. : Storia di s. Giovanni Boc-
cadoro secondo due antiche lezioni in ottava rima
xusammen mit Leggenda di sant' Albano pubbl.
per cura di Alessandro d'Ancona. Bologna 1865.
16mo. 109 pag. L 4.
Vita b. Johannis Boni eremitae ord. s.
Aug. (f 1249) Mantuae in Itaiia auctore
Ambrosio Calepino ord. eiusdem (t
1511). Libri 3.
Ausg.: in AA.'SS. Boll. 22. Oct IX. p. 74S-
767. — Summarium vitae ex s. Antonini epis<".
Florentini chronicis, tit. 24. cap. 13, ibid. p. 7A&-
748. — Processus apostolici auctoritate Inno-
centii papae lY a. 1251. 1253 et 1254 cdhstruoti
de vita, virtutibus et miraculis b. Johannis B<»Di
ibid. p. 768-886 (6 partes). Cf Carpentieri com-
ment. praevius ibid. p. 693-746.
Tita b. Johannis Bonvisii ord. Min. de
observ. presbyteri prope Assisium in Üm-
bria (f 1472) auctore Mariano Floren-
tino (t 1480).
Ausg.: ex ms. in kk. SS. Boll. 21. Mai. Y.
p. 101-112. — Supplementum ex vita Ital. por
Franciscum de Luniano edita Lugduni 1610 ibid.
p. 112-124. Cf. Papebrochii comment praevius
ibid. p. 100.
Tita s. Johannis Calybitae, propter Chri-
stum mendici, Constantinopolitani (saecT)
auctore anonyme.
Ausg. : ex gr. ms. bibl. Vatic. latine in AA.
SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1031-1035. -^ Alia Tita
e graeco versa a card. Sirleto, edita a Lipomano
et Surio ibid. p. 1035-1038.
Yita s. Johannis Camilli Boni episcopi
Mediolan. (f cca. 659) auctore Josepho
Kipamontio.
VITA S. JOHANNIS CANTH — VITA S. JOHANNIS CHKYSOSTOMI
1395
Ausg.: ex R-i hist. Mediolanensi in AA. SS.
BoU. 10. Janr. I. p. 622. 623.
Vgl. Calchas.
Yita s. Johannis Cantii presbyteri, s.
theol. doct Cracoviae (f 1473) auctore
Adamo Opatovio.
Ausg.: »Cracoviae 1628. — ^ibid, 1632. —
» uriederh. in AA. SS. BoU. 20. Oct. VIII. p. 1064-
1073. — Miraoula auctore eodem ibid. p. 1073-
1100. — Appendix ibid. p. 1100-1106. — Acta
oanonizationis eius. Romae 1739. fol. — Mira-
cula s. J-8 C-i patrata 1475 — 1519 mit d. lieber-
Schrift: Vita s. doct J-s C-i per Matthiam de-
cretorum doctorem, apud S. Annae Cracoviae
plebanum, a** 1475 ed. W. K^trzynski in Mon.
Polon. hist. VI. 1893. p. 484-533; cf. introd. p.
481-483.
Erl.-Sehr.: Arndt, Aug., De looo et anno nadvitatis
necnon et anno obitas et de reliquiis s. JoannU Kant
in Annlect. Bolland. Vlil. 1889. p. 882-388.
Barbielini, M., Vita di s. Giovanni Canzio , dottore
neir univereitA di Cracovia. Roma 1768. 4fi. (/F.)
100 pag.
Bartoszewski, L., Prodigiam natarae, miracolam
gratiao , D. Joannes Cantius , regni Poloniae . . . ta-
telahs. Posnaniae 1742. fol. 10 fol.
Bossne, Commentar. praevius in AA. SS. BoU. 1. c.
p. 1042-1064.
Compendiam vitae , virtatam et mirac. necnon acto-
inm in causa canonizationis b. Joh. Cantii. Romae
17«7. 4». 24 pag.
D e rebus Pestis s. Johannis Cantii Poloni , prof. Cracov.
liberunicus. Romae 1767. 40. {IV.) 71 pag. {wiederh.
Ingoistadii 1767. 40. {VI.) 60 pag.
J a k 1 i n s k i , Jos. Ant. , Academ. gratiarum D. Joa. Can-
tias redeonte annna suae festivit. luce, panegyr.
cultn demonstr. Cracoviao 1719. fol. 12 fol.
Yita di s. Giovanni Canzio sacerdote secnlare . . .
Roma 1767. 4».
Vita s. lohaimi« Gapistrani = Vita s. Johannis
do Capistrano.
Yita b. Johannis (Cacciafronte sm Ca-
2enfronte) episcopi mart. Yicentiae in Cis-
alpinis, antea abbatis S. Laurentii (f 1181)
auctore Franc. Barbarano de Mironis
Italice.
Ausg.: latine in AA. SS. Boll. 16. Mart. IT.
p. 491 -498. -- Inquisitio facta Cremonae a. 1223
per d. Homobonum episc. Cremonens. (f 1249)
de vita et mori.bus b. J-is Cazenfronte ibid. p.
753-755.
Erl.-Sdw.: Scbiavo, Aloss., Della vita e dei tempi
del b. Giovanni Cacciafronte. Memorie. Vicenza 1866.
8P. 274 pag.
Yita b. Johannis Chisii laici ord. ere-
mitarum s. Aug. (f 1363) Senis in Tuscia
auctore Philippo Leonardi de Agaz-
zariis ex ord. ererait.
Ausg.: versa ex Italico in AA. SS. Bo)l. 28.
Oct. XII. p. 732-735. Cf. V. de Buckii comment.
historicus ibid. p. 724-732.
Yita s. Johannis Chrysostomi (f ^07)
«piscopi Constantinop., oratio panegyrica
auctore s. Johanne Damasceno.
Ausg.: ex edit. Lequiensi graece et lat. in
AA. SS. Boll. 14. Sept. IV. p. 700-709. — Vita
Jilia auctore Palladio opiscopo flelenopol., gr.
et lat. cura et studio Emerici Bigotii. Paris. 1680.
4*. — Prologus in Vitam s. J-s Chr-i auctore
Leone presbytero (1006) * ap, Mai, Spicileg. Ro-
manum V. p. 153. — 'ap. Migne, Patrolog. graeca
lat tani edita. LXI. 1863. p. 595-598.
ErL-Sehr. .-Ackermann, Louis , Die Beredsamkeit des
h. Johannes Chrysostomos. Würzbarg 1889. gr. tiP.
XII. 164 pag. Jk 1.40.
Albert, Faul , Saint Jean Chiysostome consid6r6
oomme oratenr populaire. Thdse. Paris 1858. 9P. 5 fr.
Bereier, J.B., Histoire de s. Jean Chrysostome , arch-
eveque de Constanünople . docteor de l'Eglise. Sa
vie , ses Oeuvres , son siöcle , influence de son g^nie.
Paris et Bray 1856. 8°. 5 fr. {dasselbe Werk in 12 mo.
itrid. 3 fr. öO c).
Böhringer, Fr., Die Kirche Christi und Ihre Zeugen.
I. 4. ZQrich 1846. p. 1-160: Chrvsostomus.
Breitnng, A., Das Leben des Chrysostomus. Progr.
1887. 40. 23 pag.
Bush, R. Wheler, The llfe and times of Chrysostom.
London 1885. Crown - 8°. 5 sh.
Desjacques, Saint Jean Chrysostome et l'hagiogra-
phie rationaliste in £tudes rellgieuses ete. 1872. Dec.
Förster, Th., Chrysostomus in seinem Verhältniss
zur antiochenischen Schule. Gotha 1869. 8^. Jk 8.60.
Funk , Johannes Chrysostomus und der Hof von Con-
stantinopel in (Tübinger) Theolog. Quartalschrift.
Jahrg. LVIL p. 449-480.
Hacki, J. Fr., Joannes Chrys. romanae catholicae
veritatiB oecumenici concilii Tridentini decretis fir-
matae incorruptus assertor. Ty pis monasterii Oliviensis
1683. 4«.
(Hermant, Oos.) La vie de s. Jean Chrysostome,
patriarche de Constantinople. Paris 1664. 4^; ibid.
1669. 2 tom. in 1 vol. 8«.
Köpken, B., Vita b. Johannis episcopi . . . dicti
Chrysostomi. Ualae 1702. 8^.
Largent, Aug., Saint Jean Chrysostome et la cri-
tique contemporaine in Bevue des questiona histo-
riques. XIV. Paris 1873. p. 6-60.
Leben des h. Johannes Chrysostomus, Elrzbischofs von
Constantinopel n. Kirchenlehrers. Noch kritisch be-
währten alten u. neuen Quellen u. Arbeiten bündig
zusammengestellt. Brixen 1891. gr. if. IX. 155 pag.
Jk 1.60.
Ludwig, F., Der h. Johannes Chrysostomus in seinem
Verhäituiss zum byzantinischen Hof. Braunsberg 1888.
gr. HP. IV. 175 pag. Jl 2.50.
Lu tz , J., Johannes Chrysostomus ete. 2. Aufl. Tübingen
1H59. 8P. Jk 4.50.
Martin , E., St. Jean Chrysostome , ses oeuvres et son
siöcle. Montpellier, Sojniin 1860. 3 vol. 8^.
(Menard) La vie de s. Jean Chrysostome , patriarche
de Constantinople. Paris 1669. 2 vol. iP\ Lyon 1683.
2 vol. iP.
Merle d'Aubign^, J. H., Johannes Chrysostomus.
Naar het £n;;elsch door J. £. Veenendaal. Harderwijk
1871. 80. IV. 129 pag.
Xeander, A., Der h. Johannes Chrysostomus. 8. Aufl.
Beriin ia')8. 2 Bde. gr.BP. Jk6 (vert. door D. Koor-
ders. Rotterdam IKVi. 2 vol. 8«).
Perthes, F. W., Joh. Chrysostomus' Leben nach den
Forschungen Neanders, Böhringers u. a. Hamburg
1K'»3. &>. Jk 2.
Piper, Ford., Zur Geschichte der Kirchenväter aus
epi^^raphischen Quellen in Briegers Zeitschrift für
Kirchenifeschichte. I. 1877. p. 215-218.
Puech , Aimö , Un roforraateur de la sociötö chr6tienne
au 4. siocle : Saint Jean Chrysostome et los moeurs
de son temps. Paris 181)1. 8». VIII. 334 pag. 7 fr. 50 c.
Röchet, Hibtoire de St. Jean Chrysostome, patriarche
de Constantinople. Paris 1866. 8«. XXIII. 988 pag.
12 fr.
Silbert, J. P., T^ben des h. Johannes Chrysostomus.
Wien 1838. 2 Bde. 8°.
Stephens, W. R. W., The life and times of St. John
Chrysostom : a sketch of'the Church and the Empire
in tSie 4. Century. 2. ed. London 1880. 8°. 470 pag.
12 sh. (l.od. ibid. 1872. 8». 317 pag.).
Stilting, Comment. historicus in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 401-700 {auch dnxtln unt. d. Tit. : A c ta s. Chryso-
stomi . . . coimnentario illustrata. Venetiis 1780. 40).
Thierry, Amödoe, £tude des moeurs chrctienncs en
Orient an 4. siede : la lutte entre s. Jean Chryso-
stome et Timporatrice Eudoxio in Revue des doux
mondcs. 1867. 15 juill. et 1 sept.
88*
1396
VITA S. JOHANNIS CHUZIBITAE — VITA S. JOHANNIS DE CAPISTR.
Thierry, Am6d6e, Saint Jean Chrvsostome et rim-
p6ratrice Eudoxie. La sociötö chretienne en Orient.
Paris 1872. 8». IV. 544 pag. 8 fr.
Thonvenot, E., Vie de Jean Chrysostome. Toaloose
1891. 12mo. 219 pag. 1fr. 40 c.
Vita s. Johannis Chuzibitae episcopi
Caesariensis in Palaestina (f saec. VI).
Ausg.: ex menaeis graecis interpr. Matthaeo
Radero m AA. SS. Boll. 28. Oct. XII. p. 592. 593.
Cf. R. de Buckii comment. praevius ibid. p. 587
-592.
Tita s. Johannis Climaci cognom. Scho-
lastici, abbatis s. Montis-Sina (f 606) au-
ctore D a n i e 1 e nl 0 n a c h 0 Eaithimo coaevo.
Ausg. : * lat, ed. Lipomanus 30. Mart. — * Su-
rius 30. Mart. — ^ gr. et lat. in AA. SS. Boll.
30. Mart. III. p. 835-837. — * gr. et lat, ed. M.
Raderus xttsammen mit Johannis schol. Climax.
Paris. 1633. fol. — « lat. in Bibl. PP. max. Tom. X.
Tita b. Johannis Columbini Scnensis,
fundatoris ord. Jesuatonim (f 1367) au-
ctore Johanne Baptista Kossi S. J.
Ausg.: exoerpta ex edit. Romana a. 1648 in
AA. SS. Boll. 31. Jul. VII. p. 354-398. — Vita
alia auctore Feo sive Pheo Belchario (Bel-
cari, 1 1484) italice scripta unt. d. Tit.: La vita
del b. Giovanni Colombini da Siena fondatore dell*
ordine dei poveri Giesuati * s. 1. et a. 4^ — * Fi-
renze 1480. 4°. — « Brescia 1505. 4^ — -• Siena
1527. 4^ Selten. — Hbid. 1541. 4<>. — « Vinegia
1554. 8^ — ^Roma 1558. 4<>. — ^ibid. 1559.
12ino. _ 8 Firenze 1763. 12nio. — . . . i^con parte
della vita d'alcuni primi suoi compagni. (Pubbl.
per cura d' Antonio Cesari.) Verona 1817. 8°. 355
pag, — " Palermo 1818. 8°. — "ristampata siül'
ediz. dell' ab. Ant. Cesari. Milano, G. Silvestri
1832. 8^ — »»3. ediz. Napoli 1874. 12mo. L1.50.
— Aus der Ausg. n® 7 cap. 58 Miracula quae
ab obitu boati usque 1435 contigerunt, latine in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 398-400. — Miracula alia
quae saec. XVI patrata sunt auctore Paulo Mo -
r i g i a ibid. p. 400 - 402. — Appendix de scriptis
ac documentis b. J-s ibid. p. 402-408. Cf. Ou-
peri comment. praevius ibid. p. 333-354.
JErl.-Schr.: Bonafede, Gins., Vita del b. Giovanni
Colombini. Roma, Fr. Cavaili 1642. &.
Morigia, Faolo, Vita di s. Giovanni Colombini. Ve-
nezia 1604. 40.
Poesl, Friedr., Leben des sei. Joh. Colombini aus
Siena, Stifters der Jesnaten. Regensbarg 1846. 8^.
Bossi, Joh. Bapt., Triamphus divinae gratiae per b.
Joh. Colambinum, son triauiphns b. Jo. Columbini
per divinam gratiam. Komae , typisManelphii 1M8.4P.
Vita s. Johannis confjnsoris = Vita s. Johannis
archiep. Ravenn.
Vita s. Johannis confessoris = Vita s. Johannis
de Bridlingtona.
Yita s. Johannis Damasceni monachi et
presb. apud Graecos (f cca. 730) auctore
Johanne patriarcha Hierosolymitano.
Ausg.: 'ab Oecolampadio ex graeco in latinum
versa. Aug.Vindel. 1522. 4^ — ^wiederh. Romae
1553. 8°. — ^ ex ms. graeco interpr. A. Fr. De-
stieu in AA. SS. Boll. 6. Mfti. IL p. 111-119; cf.
p. 843 u. Vn. p. 613. — B(og 'l'Ov avyyQa-
(fflg TretQa ^loßdwov naTQiaQ/ov 'IfQoaolvfion' ex
cod. Medicaeo coli. c. edit Basii. a. 1575 ibid.
p. 723-730. — Mvi^fjLf} roö I. J. firjvl No(fi;iw'a
x&', ex synaxario Basilii imp. ap. Cryptam Fer-
ratam ibid. p. 731. — Aöyog toü ao(f. xi-oov
JKojvaravTivov Xoyod-rJTOv ^AxQonokiTov ftg ^ov icy.
I. J., interprete Joh. Fr. de Rubeis * ibid. p. TSl-
761. — *lat. wiederh. ap. Migne, Patrolog. gra^ja
lat. tant. edita. LXIX. p. 1317-1356.
Mrl.-Schr.: Goler, J. Chr., Disquisitio crit.de Ephntemo
et Joanne Damasc. Syris. Wittebergae 1714. 4*\
Qrundlehner, F. H.' J., Johannes Damasc^tnos in
V. Suhuller , Studiön III. p. 1 ff. (aueh einxän UtrK bt
187i. 80).
Langen, Jos., Johannes von Damascns. Eine ptri-
stische Monographie. Gotha 1879. gr. 8®. VIII. 311
pag. .^5.60.
Lupton, J. H., St. John ol Damascus. (The Fathen
for English readers). London 1883. &. VII. 223 pjg.
2ish.
Ndve, F61., Saint Jean de Damas et son infiuence ob
Orient sous les premiers Khalifes. Bruxelles 1661. y-.
{Exirait de la Kevue beige et 6trang^re.)
Papebroeh, Commentar. praevius in AA. SS. B<>II.
1. c. p. 108-111.
Perrier, F. Alfr., Jean Oamascdne, sa vie et »^
öcrits. Strasbourg 1863. Bf^. 35 pag.
Benoux. Grat., De dlalecüca s. Joannis DamascenL
MoDtpellier 1863. &. 95 pag.
Vita s. Johannis de Beveriaco = Vita s. Jo-
hannis Beverlacensis.
Yita s. Johannis de Bridlingtona ord.
canon. regul. in dioec. Eboracensi in An-
glia (f 1379) auctore Hugone canon. re-
gulär!.
Ausg. : ex editt. * Surii et * Capgravii * in kl.
SS. Boll. 10. Oct. V. p. 137-144. Cf. Fonsoni
commentar. praevius ibid. p. 135-137 et Aucta-
rium ad AA. SS. Boll. tomi V. Oct. p. 29.
Tita s. Joliannis de Capistrano ord. ff.
Minorum (f 1456) Villacki in Pannonia,
auctore Nicoiao de Fara eiusdem socio.
Ausg. : ex ms. Aracoelitano in AA. SS. Boll
23. Oct. X. p. 439-483. — Vit» alia auctore
Hieronymo de Utino ex ms. ibid. p. 483-491.
— Vita tertia auctore Chris top horo a Va-
risio eiusdem socio ibid. p. 491-546. — Epi-
stel ae aliquot s. J-s C-i ad familiani Rosod-
bergicam directae ibid. p. 546 -552; — Une lettre
de 8. Jean de Capistran au Duo de Boui^gogoe,
en faveur de la commune de Gand (1453), publ.
par Kervyn de Lettenhove. Bruxelles 1863. S^
8pag.{ExtraitdesB\i\\eims del'Acad.des scientes
etc. Scr. IL tom. XVI. 1862. p. 216).
Erl. ' Sehr.: Baader, J., Der h. Johannes CapistraBus
in Nürnberg und seine wunderbaren KrankenheüoiigeD
m Münchener Sonntagsblatt. 1865. n^32.
Barberio, Joa. Bapt., Gesta virtates et miracula b.
Joannis a Capistrano ord. Min. Romae 1672. 4*^. A^C«^-
Blase, Der h. Johannes von Capistranu, Bel^nuis Kett«-
am 21. Juli 1456 und seine Zeit. Progr. der Ritt^rabi'
demie zu Bodbui^g. Köln 1858. 4^. 37 pag.
Falk, Fns., St. Johann von Capistrano in DeQts(<h*
land in Der Katholik. 1891. I. p. 149-154.
Gu6rard, P., Saint Jean de Capistran et «<« tero]fe»
(1386—1456). Bonrges, impr. Pigelet 1865. ISnj».
XXXIII. 220 pag.
van Hocke, Commentarius praevius m AA. SS. BoÜ.
1. c. p. 269-439; <^. p. 915. 916.
Hermann, Amand., Capistraiius triomphans seo Hi-
storia fandamentalis de s. Joanne Capistrano >iri.
Min propagatore. Coloniae 1700, fol. B«-
gyriaiiaeh.
VITA S. JOHANNIS DE CRATIC. — VITA S. JOHANNIS ELEEMOSYN.
1397
Jakoschitsch, Jos., Synopsis vitae , mortis ot ope-
mm Johannis de Captstrano. Budae 18(>3. HP.
Keriral, L. de, Saint Jean de Capistrau, son siiVcIe
et son influence. Bordeaux et Pari« iN^. 12mo. XX,
1^2 pag.
Kirohhueber, B. , Leben des h. Vaters Job. von
(^apistrauo und dos b. Bruders Pascbalis Baylon . . .
iMiinchen IftBl. 8». — *nea bearbeitet vun M. Sintzol.
Auifsbunf 1>^7. l2rao. JL l.HO.
Motta, Emilio, S. Giovanni da Capistrano a Milano
(Hol — 14örj) in Miscellanea Franccscana. Anno II.
ls<r2. fasc. 4.
Po tri, H., Leben des h. Johannes Capistranos. Man-
chen 1S44. W>. Jk 1.
Richter, 0., Der Busspredirer Johannes von Capi-
strano in Dresden und den Nachbarstädten 14r)2 in
Mitthoilongen des Vereins f. (iosch. n. Topographie
Dresdens, IV. Dresden IKKJ. 8P. p. 1-5.
Sifcismundo di S. Silverio, Vita di s. Giovanni
da Capistrano propai^ttore de* Minori osservanti di
s. Francesco. Fironze KWl. HP.
Tadra, Fr., Lettres inöilitos relatives ä Jean Capi-
stran (14fj3— 14ö<>) in Abhandlani?on der legi. Böh-
mischen Qesell^ch. der Wiss. Classe l. Phüos. und
(rcschichte. lHs9.
Voigt, (reo., Johannes von Capistrano, ein Heiliger
des fünfzehnten Jahrhunderts in v. SvbeU Uistori-
scher Zeitschrift. X. IW«. p. 19 -W.
: Enea Silvio de' Piccolomini. IL Berlin 1862. p.
22-2H; 178-183.
'Wadding, Luc, Annales Minorum. Tom. IV- VI. edit.
Lugd.l(>4«.(Tom.IX-XIII.ed.2*.Romael7»4.)i/aup<-
queiU , bitten «m TeADherta Material ala die ÄA. SS. BAI.
'Walouch , Frant, Ziwotopis swatoho Jana Kapistn'ina.
Brno (Brunn) IKV^. Wichtig wegen der im Anhang mü-
getheiUen Briefe uni Schriften C- a aus der Zeit seiner
Mission gegen die Husiten. JL 3.
"Weber, Fei. Carl Raim., Dos Franc iscaners Johannes
von Capistrano Mission unter den Hussiten. 1451 —
1403. Inaug.-Diss. Leipzig 1S67. ^. 64 pag. Jk 1.
Vgl. Johannes de Capistrano.
Tita s. Johannis de Craticula opiscopi
Macloviensis in Gallia (f 1163).
Aiisg.: ex variis collecta in AA. SS. BoU. 1.
Febr. I. p. 248-252.
Tita b. Johannis de Deo, fandatoris
ord. de Hospitalitate Granatae in Hispa-
nia sive Vida de s. Juan de Dio (f 1550).
Auetore Antonio Govea episcopo Cire-
nensi.
Ausg.: > Madrid 1624. 4^ — *ifnd. 1632. 4^
-^ « Cadiz 1647. 4*». — * Madrid 1659. 4«. —
'^ibid. 1669. 4°. — •ibid. 1674. 4°.
Uebera.: latine ex hispaalco in AA. SS. Boll.
8. Mai-t I. p. 835-858. — italice unt. d. Tit.:
Vita e miracoli di 8. Giovanni di Dio ... trad.
dall' idioma spagnolo dal P. frä Giovanni Emman.
d'Herrera. Roma 1690. 4°. — germanice Augspurg
1691. 4^ — s. 1. 1711. 4^ — Appendix. Beati-
ficatio J-s et reliquiarum aliq. translatio Pahsios
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 858-860. — Vita aUa
ex Hispanico Francisci de Castro (miraculosa
vida y santas obras del b. Juan de Dio. Gra-
nada 1588. 8^ ibid. 1613. 8^ Burgos 1621. 4«)
ibid. p. 814-835 latine.
Ert.-Schr. .-Bonncci, Panegirico di s. Giovanni di Dio.
Roma 170«. 8».
Commentarius praevius in AA. SS. Boll. I.e. p.
809-814.
Oirard de Villethierry, J., Vie de s. Jean de
Dieu. Paris 1691. 4«.
Jean deLoyac, Le triooiphe de la charito en la
yie da b. Jean de Dieu , institation et progrez de
son ordre religieux. Paris 1G4U. 4*^.
Jorio, Ant. di, Vita di s. Giovanni di Dio, fondatore
deir ordine di ospitalitA. Napolil89ü. 16mo. 254 pag.
L 1.
Perdicaro, H., Vita di s. Giovanni di Dio. Palermo
xvAyk). 40.
Sag Her, Louis, Vie de s. Jean de Dieu, avec l'hi-
stoire sommaire de la Tondation et du d6veloppement
de son ordre. Paris 1877. 8"*. 7 fr. 50 c.
Trapadoux, Vie de a. Jean de Dieu. Paris 1R14. 8^.
Wasser burgor, Patr., Anmüthig und lehrreich in
tausend . . . Singge&Atzen verfasste Lebensbeschrei-
bung . . . Joannis de Deo . . . "Wien 17G7. iP.
Wilmet, Ch., Lebensbeschreibung des h. Johannes
von Gott , Stifters des Ordens der barmherzigen Brü-
der. Aus dem Französischen. * Regensburg IKTiG. iP ;
— «i«d. 1860. 8P.
Vita Johannis de Jenzenstein = Vita b. Johannis
Pi-agensis archiep.
Vita s. Johannis de Meda, presb. et
Primarii ord. Huniiliatoram fundatoris,
Mediolani (f 1159) auctore anonyme.
Ausg. : ex ms. in A A. SS. Boll. 26. Sept. VII.
p. 358-360. Cf. Suyskenii commentar. praevius
ibid. p. 343-358.
Vita b. Johannis de Monte Mirabili ord.
Cisterc. in monasterio Longi-Pontis in
Gallia (f 1217) auctore anon. monacho
L.-Pontis coaevo.
Atisg. : ex ms. in AA, SS. Boll. 29. Sept. VIII.
p. 218-235. Cf. Suyskenii commentar. praevius
ibid. p. 186-218.
Vita Johannis de Weilhaim, prioris Meili-
censis (f 1482. Oct 25) a duobus Benedi-
ctinis Tegemseensibus coaevis conscripta.
Ausg.: ap. B. Pez, Bibliotheca asoetica. VIH.
Ratisb. 1725. 8^ p. 631-640; cf. p. 641-649.
Tita b. Johannis Dominici dicti archi-
episcopi Ragusini, S. ß. E. cardin. tit S.
Sixti, ord. Praed. (f 1419) auctore Jo-
hanne Caroli Florentino, ord. Praed.
Ausg.: * ed. Leander Albertus, Viri illustres
ord. Praed. sub a. 1517. — * in AA. SS. Boll.
10. Jun. IL p. 399-418. — Elogium ex s. An-
tonino, beati discipulo iAirf. p. 396 - 399. Cf. Pape-
brochii commentar. praevius ibid. p. 396 {mit
Portrait).
Erl.-Sehr.: Rosler , Aug., Cardinal Johannes Dominici,
o. Pr. 1357—1419. Ein Reformatoren bild aus der Zeit
dos grossen Schisma. Mit Portr. Freiburg i. Br. 1893.
gr. iP. VIII. 196 vag. Jk 3.
Sauerland, H. V., Cardinal Johannes Dominici und
sein Verhalten zu den kirchlichen Unionsbestrebungon
während der J. 1400—1415 in Brio^ers Zeitschrift für
Kirchengeschichte. IX. üotha 1888. p. 240-292; X.
p. 345 - 398.
: Cardinal Johannes Dominici und Gregor XII itnd,
XV. 1895. p. 387-417.
Vgl. Dominici.
Theodoricus de Niem: Epistola Luciferi.
Tita s. Johannis eleemosynarii patri-
archae Alexandrini (f 616) auctore Le-
ontio Neapoleos Cypromm episcopo,
graece.
Der Verfasser schrieb unter Kaiser C^mstans 642 —
668. Das "Werk ist in zahlreichen Hss. erhalten , war aber
seither nur in der latein. Ucbersotzung dos Ana8ta.sius Bibl.
bekannt.
Ausg.: unt. d. Tit.: Leontios' von Neapolis
Leben des h. Johannes des Barmherzigen, Erz-
bischofs von Alexandrien , hrsgb. [ex cod. Paris.
n°1468. sec.XII] von Heinr. Geizer. Freiburgi.B.
1398
ACTA B. JOHANNIS EPIROTAE — ACTA S. JOHANNIS EREMITAE
1893. 8^ XL VIIL 202pag. [= Sammlung ausge-
wählter kirehen- und dogmengeschichtl. Quellen-
schriften. Heft 5]. Jk 4.
Uebers.: interprete Anastasio Bibliothe-
cario [Handschr.: Paris, Nai-Bibl. St. Martin
n^ 107. sec. IX. — Trier, Dombibl. n'» 93*. mbr.
sec. XII. 4°] * ap. Rosweyde , Vitae patnim. Ant-
verp. 1615. p. 201. — Un AA. SS. BoU. 23. Janr.
II. p. 498-517. — ' ap. Migne, Patrolog. lat
LXXIII. p. 337-384; Rosweydi notae p. 384-392.
— * ap. Migne, Patrolog. graeca XCIII. p. 1613 ff.
— Alfa Tita auctore Simeone Metaphraste
Interpret© Gentiano in AA. SS. Boll. 1. c. p. 517
-530. — Translatio auctore Georgio Drasco-
vitio episcopo ibid. p. 531-533. Cf. ibid. p. 495
-497. — Ordo Hospitalariorum sub s. Jo-
hannis eleemosynarii patrocinio ibid. p. 533. —
Origo prima Hospitalar., ex Guilelmi Tyrii
archiep. lib. 18. bist. sac. ibid. p. 533. 534. —
De primorum Hospitalar. sanctitate, ex Jacobi de
Vitriaco bist. Hieros. ibid. p. 535.
Erl.-Schr.: Gclzer, H., Ein (niochischer Volksschrift-
stollor dos 7. Jahrh. in v. Svbols Histor. Zeitschrift.
LXI. (N. F. XXV.) München IKkü. p. 1-38.
Loofs, Frioilr., Leontios von Byzajiz und die gleich-
namigen Schriftsteller der griech. Kirche. Buch I.
I^ipzig: 1S87. pr. 8". p. 225.
Pösl, Fr., Die reine, leidende und barmherzige Ijobe
dargestellt in dem Leben des sei. Hermann Joseph . . .,
der sei. lidwina . . . und des heil. Johannes dos Al-
mosengobors, Patriarchen von Aloxandrien. Regens-
burg im2. gr. 8». Jk 2.70.
Sodorini, Abate, Vita di s. Giovanni il Limosiniere
patriarca d'Alessandrla. Venezia 1712. 8^^ (XU.)
217 pag.
Acta b. Johannis Epirotae mart Con-
stantinopoli (saec. XV).
Atisg.: ex quadam antbologia graeca eruta a
M. Radero et ed. a Papebrochio in AA. SS. Boll.
18. April. U. p. 610-612.
Vita s. Johannis episc. Eboracousis =^ Yita s.
Jobannis Beverlaceusis.
Yita s. Johannis episcopi Gotthiae (f
cca. 800).
Ausg. : e cod. Vatic. graece et lat. in AA. SS.
Boll. 26. Jun. V. p. 190-194. Cf. Janningii com-
mentar. historicus et geograpbicus ibid. p. 184
-190.
Yita s. Johannis episcopi Montis Ma-
rani in Italia (f 10 . .) auctore anonymo.
Ausg.: * ap. ügbelli, Jtalia Sacra VIIL p. 336
-338 ed. Coleti. — ^wiederh. ap. Mabillon. AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. VI. 2. p. 905-908. — » in AA.
SS. Boll. 17. Aug. III. p. 510-513.
Vita b. Johannis episcopi Morinensis ^= Vita
b. Johannis episc. Tervaiiensis.
Yita s. Johannis episcopi Neapolitani
(f 853) auctore Johannediacono (Nea-
politano cca. 910).
Ausg.: ex ms. bibl. Vatic. in AA. SS. Boll.
1. April. I. p. 32-34. — Vita alia auctore Jo-
banne cimeliarchaecclesiae Neapolitanae(cca.
1260) ibid. p. 34-36.
Yita s. Johannis II episcopi Ravennatis
(f cca. 495) auctore anonymo.
Ausg.: ex Hieron. Rubeo lib. 2 et 3 in AA.
SS. Boll. 12. Janr. I. p. 727-729.
Passio s. Johannis episcopi Spoleti in
Umbria (med. saec. YI), translatio et mi-
racula auctore Johanne monacho Casi-
nensi.
Atisg.: in AA.SS. Boll. 19. Sept VI. p. 30. 31.
— Miracula ex lectionario ms. ibid. p. 32. 33.
Cf. Perieri comment. praevias ibid. p. 28-30.
Yita s. Johannis episcopi Syracusani (f
cca. 609) auctore Octavio Caietano S. J.
Ausg. : * in Vitae sanctorum Siculor. I. —
• wiederh. in AA. SS. Boll. 23. Oct X. p. 67-71 ;
ef. comment. praevius p. 65.
Yita b. Johannis episcopi Tervanensis
seu Morinorum in Belgio (f 1130) au-
ctore Waltere archidiacono Tervanensi.
Dass nicht Johannes de Collomodio, canon. Ipren-
sis, doinde archidiac. Morinensis, sondern vielmehr WaI-
teriiH archidiac. Tervan., der auch die VitaCar>j
ooinitis Flandrensis um 1127 schrieb, ihr Verfasser ^ci,
hat Duchet {ß. u.) schlagend nachgewiesen.
ITancbcÄr.: Brüs sei nM661 4. Chart a4 642. fol.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 794-
802. — * wiederh. ap. Migne , Patrolog. lai CLXVI.
p. 873. — 'ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mou.
scr. XY. 2. p. 1138-1150. — ^Excerpte ap. Buu-
quet, Rec. XIV. p. 238-240. — Analecta <ie
b. Johannis rebus gestis ex variis auctoribus in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 802-806.
Uebers.: publ. par E. Van Drival in Logcn-
daire de la Moriuie. Boulogne 18.50. p. 13-24
(tradiiction libre tnais 6leganie) et in sua Yie
de 8. Jean, eveque de Terouanne. Arras 1864. 8".
Erl. ' Sehr. ; B i o g r a p h i e du b. Jean de "Wameton , üveqae
do la Morinie. Bruges 1849. 4*.
Courouble, J. Bapt., Vio du b. Jean de ■Wam»»!-n,
6ve(jue de Törouanne. Bruges 1875. 8^.
Duchet, Jean de Colmieu autour snppose du 12. si» le
in Memoire» his h la Sorbonne , hist. phil. et seien ^
inoralos. IWiT/US. p. 2(K)-21l.
Histoire littt»raire de la France. XI. 1759. p. l-jn-HS,
Holder-Egger ap. Pertz 1. c. p. ll:«i-ll.SR.
Köpke, Rud., ap. Pertz 1. c. scr. XII. p. 532.
de Kam, Notico biographique do s.Jean de Warnt'toD,
6veque de Törouanne in seiner Hagiographie miti<j-
nale. I. I^mvain IHW. p. 204-:J22.
Van Drival, E., La vie de s.Jean övequo do Te-
rouanne. Boulogne 1KV2.ÖP; — wifderh. ArnislHi'4. ^".
'Wattonbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5.Aall.
II. 1886. p.388. not. 4; 6. Aufl. II. 1694, p.42:).
Tita s. Johannis episcopi Valentinensis
edita a niagistro Giraudo.
Ausg. : * ap. Marlene , Thes. anecd. III. p. 169.^
-1702. — 'Auszug ap. Bouquct, Reo. XIV. p.
319. 320.
Vita b. Johannis episc. Vicentiae » Vita b. Jo*
hannis Cazenfronte.
Yita s. Johannis eremitae iuxta Lvco-
polim in Aegypto (f 393).
Ausg.: ex Palladii historia Lausiaca in AA.
SS. Boll. 27. Mart. UI. p. 693-699.
Acta s. Johannis eremitae presb. Ur-
ticae in Biirgensi Castellae veteris dioe-
ccsi (t 1143).
INVENTIO SS. JOHANNIS ET MARCIANI — VITA S. JOHANNIS IN PUTEO 1399
Äusg,: ex legendariis mss. edita a Job. Ta-
mavo de Salazar in AA. SS. Bell. 2. Jim. L p.
201-263.
Inventio corporum ss. Johannis et Mar-
ciani martvrum auctore Indie Flacen-
tino.
Ai4sg.: in AA. SS. BolL 20. Oct Till, p.832
-838. Cf. V. de Buckii comment. praevius ibid,
p. 831.
Passio SS. Johannis et Pauli Bomae in
propria domo, nunc ecclesia a. 362.
Ausg.: *ed. Surius, Tit. 8S. 26. Jun. p. 333.
— 'ex cod. Corbeiensi in AA. SS. BoU. 26. Jun.
V. p. 159-161. — Appendix de reliquiis eorum
ibid. p. 161-163.
Tita s. Johannis evangeliatae = Tita s. Johannis
apostoli et evang.
Acta b. Johannia Firmani sive Alver-
nicolae ex ord. fr. Min. in Monte Al-
verno in Italia (f 1322) auctore ano-
nvnio.
Ausg.: ex cod. Florent. bibliothecae convent.
s. Crucis III AA. SS. Boll. 9. Aug. IL p. 459-469.
— Acta alia collecta a testibus coaevis ibid.
p. 469-474. Cf. Cuperi commentar. praevius ibid.
p. 453-459.
Tita Johannis Fissheri, Dr. theol., Rof-
fensis episcopi et S. R. E. cardinalis Angli
eiusque martyrium (f 1535).
Texte an^lais et traduction latiiie du 16. si<>cle.
Ausg.: in Analect. Bolland. X. 1891. p. 202-
305; cf. Prooemium p. 121-201.
Erl.-Schr,: Korker, M., John Fisher, Bischof von Ro-
chester u. Märtyrer. 1860. 8".
Tita s. Johannis Gorziensis Tubingen ab-
batis (t 974) auctore Johanne abbate
S. Amulii Mettensis, eins amico.
Geschrieben OM), reicht bis Oo*j. Eine noch nnorschöpfto
Quelle für die Kin'hon- und Sittengctichichte joner Zoit.
Anziehende Darstellung.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. St. Germ. sec.
XI. n" 1410. Einzige j sehr rerletxt.
Ausg.: *ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 741-
776, 7nit vieleji Lücken. — ' in AA. SS. Boll.
27. Febr. III. p. 690-715. — ^mit Anmerkk. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. T. p. 365-412.
— * ap. Calmet, Histoire de Lorraine und * in
seiner Histoire de Metz IL — • ap. Pertz , Mon.
scr. IT. p. 337-377. — ^tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXTIL p. 241-310. — «Bruch-
stück ap. Bouquet, Recueil IX. p. 127-129.
Erl.-Sckr.: Bolland. Comment. praevius in AA. SS.
Boll. 1. c. p.686-6<R).
Cassel, P., Maf^yarisohe Alterthümer p. 18^) seq.
Con tzen , Die üoschichtschreiber der sächsischtMi Kai-
serzeit p. 12(>- 135.
Giosobrecht, W., Geschichte der deutschen Kaiser-
zeit. I. Braunschweif^ l>s55. p. 745. 7HÖ. (2. Anfl. I.
p. 779.)
Mathien, De Johannis abbatis Gorziensis vita. Nancy
1W9. HO. 82paa.
"Wattenbach, Deutschlands Goschirhtsqnollen p. 186
(5. Aufl. I. iHKi. p.iU4; 6. Aufl. I. IK«. p.:{7<>).
Zedner, Auswahl historischer Stücke aus hebräischen
Schiiftstellem. Berlin 1K4(>. p. '2fi.
Vgl. Johannes abbas Gorziensis.
Vita Johannis Grand archiepiscopi Lun-
densis et Bremensis (f 1327) metrica au-
ctore anonyme.
Ausg.: *ap. Lindenbrog, Script, septentr. ed.
Fabricius p. 103-109. — * wiederh. ap. Langebek,
Scr. rer. Dan. TL 1786. p. 266-273.
Erl.'Sehr.: Munch, P. A., DiplomatiskeBidrag tilErke-
biskop Jens Grands Levnethistorie tn Annaler for nor-
disk Oldkyndighed og Historie. Ar 1860. Kjobonh. p.
62-189.
Vgl. Actiones advers.
Historia archiep. Bremens.
Johannes Grand.
Yita s. Johannis Gualberti ordinis Vallis
Umbrosi fundatoris (f 1073) auctore Ad-
tone PacensiLusitano, abbate Vallumb.
et deinde episc. Pistoriensi (f 1153).
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 12. Jul. IIL p. 365-
382. — *ed. Domnus Thesaunis abbas. Romae
1612. — ^wiederk. ap. Mabillon, AA. SS. o. a.
Ben. saec. TL 2. p. 268-292. — * wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CXLTl. p. 671-706. — Tita
alia auctore b. Andrea abbate Stnimensi (f
1097) ex cod. Tallumbr. * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 343-365. — ^iciederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXLTL p. 765-960. — Tita alia auctore
Blasio Menalesio ord. Tallis fmbr. gooerali
{die Ansichten über den Verf. sind xtveifelhaft)
ed. Surius, Tit. Sanet. 12. Jul. — Miracula au-
ctore Hieron ymo Radiolensi monacho Tal-
lumbr. Libri 3 in AA. SS. Boll. l. c. p. 382-453.
— Appendix: De translatione crucifixi , qui s.
Johanni G. caput inclinavit, ^ ibid. p. 453-458.
~ *ap. Migne 1. c. p. 961-970. — SylTa de lau-
dibus s. J-s 0. auctore Hugolino Terino. Pa-
risüs 1507. 8^
Erl.-Sehr.: Acerbi, Emilio, Vita di s. Giovanni Gual-
berto, tradotttt od illustnita da Camillo Orsini. Fi-
renze IRSU. &>. 151 pag. L 4.
C u p e r , Commentar. praevius tn AA. SS. Boll. 1. c. p. 311
-H4H im. Porir. — rviederh. ap. Mij?ne 1. c. p. 70ö-7r)l>).
Delarc, 0., Le poiitiRcjit d' Alexandre III 1 Oct. UXil
— 21 a^til 1073 tn Revue des questions historiquos.
XLUI. Paris 1K^8. p. ö-fJO.
Ferrante, A., Vita di s. Giovanni Gualberto. Monza
18H3. 84. 2 vol. H».
Fr an Chi , Diocro do , Histoiia del patriarca s. Giovanni
Gualberto, Fiorenza 1640. l»; itfid., G. B. Landini
1W8. 40.
Lorenzini, Nico., Vita del glorio9<j s. Giovan Gual-
berto Azzini nobil Fiorentino e foudatore del sacra
Rolisfione di. Vallombrosa. Firenze 1599. 4». (K///.)
350 vag.
Ughelli, Italia sacra IIL p. 294.
Vita Johannis Hatten, procuratoris do-
mus Florencii Daventriae (f 1485) col-
lecta et conscripta per ven. fratres Pe-
trum Traiecti et Gerardum de Busco
discipulos eius.
Ausg.: ap. Dumbar, Analecta I. p. 179-223.
Tita b. Johannis Hispani Cartusiani
prioris in Sabaudia (f 1160).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 25. Jun. T. p. 144-146.
— Elevatio corporis ibid. p. 146. — Trans -
latio ibid. p. 147-149.
Tita s. Johannis in Puteo eremitae in
Armenia.
1400
VITA S. JOHANNIS KANT — VITA B. JOHANNIS NEPOMÜCENI
Ausg.: ex ms. graeco lat. in AA. SS. Boll.
30. Mart. III. p. 832-834. — Bi'og 'Itüuvvov
fAOvu/ov ibid. Append. p. *43-*45.
Vita s. Johannis Kant = Vita s. Johannis Cantii.
Yita s. Johannis Laudensis ex priore
Fontis Avellanae episcopi Eugubini in
Umbria (tll06) auctore anonymo mon-
acho S. Crucis Fontis Avellanae, eins di-
scipulo.
Ausg. : * ex ms. in AA. SS. Boll. 7. Sept. lU.
p. 161-171. — 'ap. M. Sarti, De opiscopis Eugu-
binis. Pisauri 1755. p. Ö4-82. — Vita altera
auctore anonymo in AA. SS. Boll. 1. c. p. 171-
175. Cf. Suyskenii comment. praevius ibid. p.
146-161.
Uebers.: Vita di s. Giovanni da Lodi vescovo
di Gubbio, scritta da un monaco anonimo dol
monistero di Santa Croce dell' Avellana, tratta
ora per la prima volta da un' antico codice . . . ed
illustrata dal P. D. Mauro Sarti. Jesi 1748. 4^
Vgl. Vita s. Petri Damiani.
Yita b. Johannis Lobedavii (Lobedaw,
Lobedau, f 1264) Thorunensis ord. s.
Franc. Culmzae in Prussia.
Ausg.: ex Polonico P. Freder. Schembek
[Thorunii 1638] interprete Andrea Ustrzycki Po-
lono ^ in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV. p. 1097-1100.
Cf. Hubeni commentar. praevius ibid. p. 1094-
1097. — * tciederh, ed. M. Toeppen in Scr. rer.
Pruss. H. p. 392-396.
Translatio s. Johannis martyris (Alex-
andrini) sub Maximiane Constantinopoli
Venetias, auctore Petro Calo Veneto,
ord. Praed. (f c. 1310). 1214.
Ausg.: * ed. Flam. CJornelius, Ecclesiae Ve-
netae antiq. mon. IV. p. 170. 171. — ' wiederh. ap.
Riant, Exuviae. I. 1877. p. 179-182. — Trans-
latio alia, Venetianae ampliiicationis a^ 1516
typis mandatae latina versio *ed. Papebroch in
AA. SS. BoU. 19. Mai. IV. p. 305-307. — ^wie-
derh. ap. Riant L c. p. 179-182, durch Unter-
stellung des Textes unter d. vorhergeh. TransL;
cf. p. cvni.
Vita b. Johannte Morlnonim episcopi = Vita b.
Johannis episc. Tervanensis.
Yita SS. Johannis, Moysis, Antiochi etc.
anachoretarum Syrorum (saec. V).
Ausg. : ex menaeis Graecor. in AA. SS. Boll.
23. Febr. III. p. 379.
Yita b. Johannis Nepomuceni eccles.
metrop. Pragensis s. Yiti canon. martj^ris
Pragae et Nepomuci in Bohemia (f 1383)
auctore Bohuslao Balbino.
Ausg.: ^ ed. Papebroch. Antverp. 1680. 4**. —
^wiederh. in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 668-
680. Cf VII. p. 791. — » wiederh. August. Vindel.
1725. 4°. Mit 32 Kupfern von J. Pfeffel. —
^ibid. 1732. 4°. Mü 32 Kupfern. — *Viennae
1752. 4°.
Erl. - Sehr.: Aböl , O., Die Lo^eade vom h. Johann von
Xepomuk. Berlin 1855. ö". 84 pag. Ji 1.50 {böhmiach:
Lo{conda o sv. Janu Nepomuck^m luiticky objasaK-ca.
V Prazo ISW. b«).
Acta utriasqne processas in causa canonisatioiiU l.
Johnnnis Nepom. mart ... in qoibas vita hniu.«- thai.-
maturgi . . . exhibetur. Viennae Anstr. 1722. 1"; ~
Veronae 1725. 40.
Acta canonizationis sea declarationis martyrii b. Jo-
annis Nopomaceni , canonici ecclesiae inetropol. Pra-
gae. Romae 17*27. fol. 292 pag.
A m r h e i n , Aug., Hlstor. - chronologische üntersnchnn.'
Über das Todesjahr des h. Johannes von NepomoL
Würzbur^ 1884. gr. S^. 60 nag. 60 ^
Boor, J., Das segt?nsroiehe Wirken des h. Johann v.
Nepomuk. Prag'lh29. 8^.
Berghaner, Jos. Thom. Ad., Proto-martyr pf*ni-
tentiae eiusqne sig^lli custos semper fidelis divn^ J< h.
Nepomuc. Tom. I. Aug. Vind. 1736. Tom. II. iHi.
1761. fol,
: Apologia oder Schntzschrift 1. den h. Johann N'«>-
pomuck. Dillingen 1730 4».
Bernardns a S.Theresia, Alles ffirAIle: nemlicb
der h. Johannes v. Nep. Prag 1706. 4^.
Birkl, J., Jan Nonomacky, jnemen i skntkem i U-
z&ni. Olomuc 1732. fol.
Boudilovitch, 0 Jane Nepomn^kom, jesnit^b>-
Habsbur(?skom sviatom. Varsovio 1879. 8P. 26 pag,
Brada, Matth. Joh., Giebt es einen h. Johann v««
Xepomuk? An den irrenden Rittor von Steinsberi:.
B. L 1784. »>.
Controverse, Die, über den h. Johannes von Nt^
pomuk in Der Katholik. LXI. Jahig. 18^1. II. p.
76-94.
Controversia de s. Joanne Nepomuceno. Als Mpt.
gedruckt. 8. 1. 1881. 8».
Deroser, Ant. J., Di vus Joannes Nepomnconus. ul>-
mncii 1731. fol.
Di vus Joannes Nepom. in spe publicae canonisationis
gloriosus. Prngae 1701. fol.
D ebner, Gel., Vindiciae sigillo confessionis d.J<>a.>V
pomuceni protomart. ^oenitentiae asservatae. Prasr^i"
et Viennae 1784. 8<>. oOpag. {deutsch: Kritischer IJe-
weis ete. Prag 1784. BP).
Dlouhovesky, J., 0 sv. Jana Nepomuckem. vPraxe
1668. 80.
Effenberger, Fr. J., Li^^nde dos h. Jdh. v. N. Prai;
1829. 80.
Fama posthuma b. Joannis Nepom. Pragae 1641. 4^
Fett, A., Oratio rhvthmica de s. Joanne Nep. GKktot.
1712. 40.
Fiebiger, Joh. Gottl., Heiliges Leben, glorrürdJ?>T
Märtyrer - Tod , nnd herrliche Canonization dc^ B<3h-
mischen Thaumaturg^ St. Johannis von Nepomuck . . .
in deutschen Reimen entworfFen. Prag s.a. (1736.) 4^'.
VI. 35 pag.
Fiodler, Ch. A., Der Drey-mahl h. Johann v. Nep-)-
muck, in d. Cathedral - Kirchen zu Leitmeritz. Lrit-
meritz 1730. fol.
Frage , Die , über den h. Johann von Nepomuk in Dt>r
Katholik. 1882. I. p. 273 - 300 ; 390 - 414.
Frind, A., Der geschichtliche h. Johannes von Xepo-
muk. Eger 1861. gr. SP. (SaKmUabdruek des Kgerrr
Oymnas.'Progr.) QOA (2. Aufl. Prag 1871. SP. ßöpog
: Der heil. Johannes von Nepomuk. Denkȟmft
zur Feier des 3. filnfzigjähr. Jubiläums der Heilig-
sprechung. Prag 1879. &>. III. 123 pag.
Galluzzi, Fr. M., Vita di s. Giovanni Ne^m. cano-
nico della metropoli di Praga e martire gloriose. Roioa
1729. 40 ; Und. 1737. 4«>.
Geschichtsbeschreibung von dem Leben, Marter-
Poyn und "Wunder -"Wercken des in denMoldaa-Flu.-:»
. . . gestürtzt- und ertränckten h. Johannis v. Nepo-
muck. Prag 17:«. 4".
Ghigliazza, Dom., Compendio della vita di s. Gi<>-
vanni Nepomuceno martire. Genova 1885. iGmo. 230
pag.
Ginzel tnWotzer und Weites Kirchenlexikon. .Y. p.
725-732.
G r i m m , F. A., Sv. Jan. Nepomucky, kanovnik , patr>«
cesky. Lytomysl 1732. fm.
Historia do vita , martyrio et miracnlis s. Joh. Nepo-
muceni. Vot.-Pragae 1729. 4P.
Höf 1er, Const., Geschichtschreiber der husitischco Be-
wegung in Böhmen. I. 1856. p. xly-xux ; III. p. löl
-lö;^.
: Ruprecht von der Pfalz genannt Clera , BQmisd^r
König. Freiburg i. Br. 1861. p. 89. 91 ff.
Je.<<chok,J. Sark., Encomium ins. JoanoemNepomoc.
canon. Pragensem, ob sacramentalis confessionis &e-
VITA S. JOHANNIS NEPOMUCENI — VITA B. JOHANNIS PARMENSIS
1401
cretam inricta constantia servatam martyrem. Pragae
s. a. (IS02,) 4».
Ima^o de la ])erfection chretienno en la vie de Jean
de Nepomak. Brusseles 1726. 12mfl.
Johann von Kepomuk. Eine historisch -krit. Skizze,
anf Voran lassang des Werkes; , (rosch. von Böhmen,
von Karl Wilmarshof. Leipzig '1&44 in Görres' üistor.-
p<»Ut. BlÄtter. XVI. 184Ö. p. 600-6:«.
Johannes vonNepomuk, Der gesohichtlicho heil., t»
Dor Katholik. 1879. I. p. 393-407.
Karg, J. Fr. V., Vita, mors et gloiia 8. Joannis Nepo-
mueeni. Bonnae \7(Y2. 12mo.
Kolbe, W., S. Joannes Nepom. netropol. ecclesiae
ad s. Vitum canonicas , ob iltaeeam sacramenti poeni-
tentiae sigillnm martjyr .... I'rapae 1729. 4**.
Krnmmel, L., Geschichte der b^hinischon Reforma-
tion im 15. Jahrh. Gotha 1866. 8P.
Lieben des h. Johannes von Nepomak. ^Schweidnitz
laii. SP.
Lebensgoschichte des h. Johann von Nepomak.
Angsbarg 1790. ««>.
Macarias de Merfelitz, Vita et mors divi Joannis
Nepomuceni. Pragae 1684. 12mo.
Mac K , Lebon des h. Johann von Nepomack. Stadt am
Hof 1752. 40.
Maget, C. , Vita s. Joannis Nepomaceni. Oppaviae
1722. 80. Cf. Äiwot.
^arne,J.B.do, Le martyr da secret de la confession,
oa la vie de s.Joan Nepomacöne. Paris 1741. 12mo;
Avignon 1829. 18mo.
3Iartini, J. M., Die himmlische und irdische Zunge
des seeligen Joannis Nepomuceni. Prag 1723. kl. 49.
10 Blätter.
— - : Das Erbtheil Gottes , welches der h. Johann von
Nepomak erlanget. Prag 1729. fol.
N^epomuk- Frage, Die St., in Histor.-polit. Blätter
f. d. kathol. Deatschland. XCIII. München 18S4. p.
943-950.
N e a m a n n , Wenz. Frz. , 100 jähr. Jubelfeier der Heilig-
sprechung Johanns v. Nep. Prag 1829. 8^.
: Slavni stuletii pamatka vyhläseny za svat^ho
blahoslavenöho Jana Nepomucköho. v Prazo 1829. 8°.
Fassi, Ant., Storia della vita, dol martirio e de'
miracoli di s. Giovanni Nepomuceno. ^ Borna 1733. 4P.
— 2tWd. 17Ö3. 40.
Podstatzky, Rad., Canonisatio s. Johannis Nepo-
muceni. Olomucii 1721. fol.
Pubitschka, Frz., Ehrenrettung des h. Johann von
Pomuk oder Nepomak. Prag 1791. 8^.
: Unasne an dao . . . canonici Joannes de Pomak
... in subiectam Moldaviae flavium proturbati fuere?
Pragae 1791. 8P.
: Chronologische Geschichte Böhmens. VII. Prag
1788. n. 46-66; t^/. p. 124-132.
Recaeil de priores devotes ä divers ötats de la vie
chr^tienne , i'office et Tabr^gö de la vie de Jean Ne-
pomacöne. Ftague 1739. 12mo. Avee trhsjolüa figyarea.
Reimann , Johannes v. Nepomak in v. Sybels mstor.
Zeitschrift. XXVII.
Riegler, G., Der h. Johann v.Nepomuk ; zwei Re<len,
nebst dessen kurzer Lebensbeschreibang. Augsburg
1829. 80.
Ristretto della vita del gloriose martire Giovanni
Nepomuceno. Praga 1722. 12mo.
Scheyb, F. Ch. v., Gesch. des Lebens, der Marter
und der ^Wunderwerke des h. Joh. v. Nop. Wien
1783. 8».
S c h m u d e , Th. , Geschichte des Lebens und der öffentl.
Verehrung des ersten Märtyrers des Beichtsiegels.
Innsbruck 1883. 12mo. VIIL 336 pag.
: Johannes von Nepomuk in Wetzer und "Weites
Kirchenlexikon. 2. Aufl. VI. p. 1725-1742.
: Studien über den h. Johannes von Nepomuk bei
Gelegenheit des 6. Centenariums seines Martyrertodes
in Zeitschrift f. kathol. Theologie. VII. Innsbruck
1883. &>. p. 52-123.
Schottky, J. M., Die karolingische Zeit . . . nebst
geschichtlichen Abhandlungen über den h. Johann v.
Nepomak. Prag 1830. l2mo.
V. Steinsborg, Abhandlang, ob der h. Johann von
Nepomak jemals existirt habe? Prag 1784. 8".
Tomsa. Fr. B., Hlavny doby z /.iwota sv. Jana Nepo-
muckoho, Zpovedlnika kralovny Johany. v Praze
1829. 12mo.
Ungar, C, Oratio de s. Joanne Nepom. Pragae 1776. 80.
Valenzuela, Gabr. Maria de, Uistoria vitae , martyrii,
et prodigiorum b. Joannis Nepomuceni ecclesiae me-
tropol. Pragensis canonici. Romae 1729. 4'\ Cumeffigie.
Velasco, P. A. de, Vida de s. Jaan Nepomuceno.
Madrid 1791. AP.
Vidmar, St. Nepomuk — Geschichte oder Sage? in
Kremser Zeitung. 1889. Dec. 21 {auch besonders o^-
^edruckt).
Vila y Camps, A. , Vida y virtades del invicto
martyr de Christo . . . s. Juan Nepomuceno. Madrid
1777. BP.
Vita et cultus s. Joannis Nepomaceni periclitantis
famae .... patroni. Nissae 1<03. 8^.
Vita, martirio e miracoli di s. Giovanni Nepom. Napoll
1722. 80.
Vitzk, J., Lebenslauf Johannis Nepomuceni. Prag
1721. 80.
Wein Inge r, C, Ctitel svat6ho Jana Nepom. k. ko-
stelny pamatke jeho svatovy blasen j. v Praze 1829. 80.
Welleba, W. F., Glorie der hellstrahlenden Sterne
des h. Johann v. Nepom. Prag 1830. 80.
W i e 1 e n s , J. , Histoire du s. martyr Jean de N6pomuc.
Anvers 1759. &>.
"Wittich , W., Feier des h. Märtyrers und böhmischen
Landespatrons Johann v. Nep. Prag 1825. 8^.
Wratislaw, A. H., Life, legend and canonization of
St. John Nepomucen , patron saint and protoctor of
the Order of Jesuits. I.K>ndon 1H73. 8P.
Würfel , Adf., Logende des h. Johannes von Nepomuk.
Prag 1862. SP. 40 J^
Zahradnjk, V., Leben des h. Johann v. N. Leit-
meritz 1829. 12rao.
Zimmermann, J. N., Vorbothe einer Lebensgesch.
des h. J. v. N., Beichtvaters der Königin Johanna.
Prag 1829. 8«.
: Ziwotopis sv. Jana Nepomnck^ho, zpovedlnika
^ kralovny Johany. v Praze 1829. 12mo.
Ziwot s. Jana Nopomuckeho. v Praze 1641. 40.
Ziwot s. Jana Nepomuck6ho. v Praze 1648. BP.
2iwot s. Jana Nepomucköho (auctore Karla Maget).
Oppaw. 1722. 80.
Yita b. Johannis Opilionis Monciaci Fe-
trosi in Artesia (saec. XV) a monacho Has-
noniensi anonyme a. 1500 composita.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 24. Jun. IV. p. 843-
846.
Gesta Johannis VIU papae (t 882) auctore ut
creditur Pandulpho de Alatro Pisano * in Ba-
luzii Miscellan. VII. p. 349-352 (»ed. Mansi II.
p. 113). — *ap. Muratori, Scr. rer. Ital. IE. 2.
p. 308. 309.
Vgl. Johannes VIII pp.
Vita Johannis XXIt papae (t 1334) auctore Ber-
nardo Guidonis, vid. Bemardus Guidonis: Ca-
talogus pontif. Rom. — Vita alla auctore Jo-
hanne canonico S. Victoria Parisiensis *ap.
Baluze, Vit. pap. Avenion. I. p. 113-134. —
» wieder h. ap. Muratori , Scr. rer. Ital. III. 2. p.
477-488. — Tita alia auctore Petro de He-
rentals (t 1390) * ap. Baluze 1. c. I. p. 179-184.
— ^tciederh. ap. Muratori 1. c. III. 2. p. 489. —
Vita alia auctore Veneto synchrone anonymo
*ap. Baluze 1. c. I. p. 169-172. — »ap. Muratori
1. c. III. 2. p. 497-499. — Vita alia ex appen-
dice adPtolemaeum Lucensem * ap. Baluze 1. c.
I. p. 173-178. — * ap. Muratori 1. c. III. 2. p.
502-505. — Vita alia auctore Amalrico Au-
gerii ap. Baluze 1. c. I. p. 185-196.
Vgl. Johannes XXII pp.
Vita Johannis XXIII papae (f 1419), vid. Theo-
doricus de Niem (histor.).
Vita 8. Johannis Parmensis abbatis (f c. 990)
= Vita s. Johannis abbatis Parm.
Yita b. Johannis Parmensis ministri
generalis VII ord. Minorum, Camerini in
Umbria (f 1289).
1402
VITA JOHANNIS PRAGENSIS — VITA S. JONATI
Ausg. : ex annalibus L. Waddingi in AA. SS.
BoU. 19. Mart. III. p. 58-67.
Erl.-Sehr: Affo, Fr., Vita del b. Giovanni da Panna.
Parma 1777. S«>.
Canali, Lu., Breve storia del b. Giovanni da Parma,
VII ministro generale dei frati Minori. Savona 1889.
16mo. 30pag.
Tita Johannis Pragensis archiepiscopi
III (resign. 1396), postea patriarchae
Alexandrini.
Ausg.: * ed. J. Dobrowsky. Pi-agae 1793. 8**.
— ' lateinisch u, tschechisch ed. Jos. TruhlÄf in
Fontes rer. Bohem. I. p. 439-468; cf. Einleit.
p. XXXni. Vgl. Johannes de Jenzenstein.
Vita b. Johannis Prandothae episcopi
Cracoviae in Polonia (f 1666).
Ausg.: ex editione Mali. Baronii a. 1606 «n
AA. SS. Boll. 21. Sept. VI. p. 287. 288. Cf. Pe-
rieri eoinment. praevius ibid. p. 279-287.
Vita s. Johannis Ravennatis = Vita s. Johannis
archiepiscopi Ravenn.
Vita s. Johannis Reomaensis = Vita s. Johannis
abbatis Reomaensis.
Martyrium b. Johannis sacerdotis et
Petri laici ord. fr. Min. Valentiae in Hi-
spania (f 1231).
Ausg.: ex s. Antonino archiepiscopo Fio-
rentino in AA. SS. Boli. 29. Aug. VI. suppl. p.
841-842. Cf. Pinii comnient. praovius ibid. p.
837-841 (w. Abbildung).
Tita b. Johannis Salernitani conf. ord.
Praedic. Florentiae, primi fundatoris B.
Mariae Novellae (saec. XIII) auctore Jo-
hanne Caroli Florentino ord. Praed.
Ausg.: * ex edit. Leandri Älberti — ^ in AA.
SS. Boll. 10. Sept. III. p. 627-636. — Ergän-
zungen dazu in Analect. Bolland. VII. 1888. p.
85-94.
Acta SS. Johannis, Sergii, Patricü etc.
monachorum mart. in Laura s. Sabae
prope Hierosolymam a. 797, auctore Ste-
phano monacho Sabaita.
Ausg.: ex ms. graeco lat. in AA. SS. BoU.
20. Mart. III. p. 167-178. — Poema de iisdem
auctore eodem Stephane ibid. p. 179. — '£|»j-
yr}ai.<; ^ro* fiaQTVQtov rßv liycujv TittiiQCjv rdv
uvaiQtO-€vTü}v VTiii tOv ßdQßtcQwv ijyovv ^LuQa-
xijvcjv iv Tfj fifyi'aTri yfavQtf roö dyiov nuxQog
^^(Sv Zußn ibid. III. append. p. *2-*14.
Vgl. De SS. monachis 44 ex Laura.
Yita s. Johannis Silentiarii ex episc.
Coloniensi in Armenia monachi Laurae
s. Sabae in Palaestina (f 558) auctore
Cyrillo Scythopolitano monacho teste
oculato.
Ausg. : c. ms. graeco collata in AA. SS. Boll.
13. Mai. III. p. 282-238. Cf p. 681. — B(og
ToO uyiov 'Itüdwov toO ^nvaxoTtov TtuX ijOv/äaTov
Tiji AttVQng toO äßßa Zdßa ibid. III. append. p.
16*- 21* {ist der Originaltext des Cyrillus).
Tita Johannis Siitpacher prioris Melli-
censis coenobii (f 1482) auctoribus duo-
bus monachis Tegemseensibus ord. s. Ben.
anonymis.
Au^g. : ap. Pez , Biblioth. ascetica VIII. p. 629
-640.
Tita b. Johannis Tausslniani episc. Fer-
rariensis in Italia (f 1446) auctore ano-
nyme ex ordine Jesuatorum.
Ausg.: ex ms. Ferrar. in AA. SS. Boll. 24.
Jul. V. p. 787-800. — Miracula eodem aucture
ibid. p. 800-804. — Supplementum actorum
ibid. p. 804-822 {mit Abbildung). Cf. Boschi:
comment. praevius ibid. p. 783-787. — Vita
alia auctore anonymo coaevo, ed. Aloys. Alb^T-
tazzi in Analect. Bolland. IV. 1885. p. 31-42;
cf p. 30.
Yita s. Johannis Theristae, monachi
ord. s. Basilii apud Stylum in Calabria
(f cca. 1129) auctore monacho eiiisdem
ordinis.
Ausg.: ex interpretatione Steph. Bardari i«
AA. SS. BoU. 24. Febr. III. p. 481-483. Cf Hen-
schenii comment. praevius ibid. p. 479. 480.
Vita s. Johannis Valentinensis episc. =- Vita s.
Johannis episc. Valentin.
Vita b. Johannis Vicentini ord. Praed.
(sec. XIII) auctore Yalerio Muscheta
Patavino ord. Praed.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p. 467-4S5.
Cf. Soiierii commentar. praevius ibid. p. 465-4t>7.
De s. Johan netto puero in dioecesi Coloniensi
a Judaeis necato, auctore Aegidio Gelenio in
AA. SS. Boll. 24. Mart. HI. p. 502.
Yita b. Joli sive Gioli eremitae Sellani
in Umbria (f cca. 1315).
Ausg.: ex itÄÜco Jacobilli in AA. SS. Bull.
9. Jun. II. p. 254 (mit Abbildung).
Do s. Jona presb. monacho in monasterio s.
Sabae in Palaestina (saec. IX init.) Stiltingii svl-
loge in AA. SS. Boll. 21. Sept. VI. p. 270.
De b. Jona propheta in Palaestina Clei eoin-
mentarius histor. in AA. SS. Boll. 21. Sept. VI.
p. 186-194; cf p. 894.
De s. Jona thaumaturgo metropolita KiovieD^i
in Russia (f cca. 1470) in AA. SS. BoU. 15. Jud.
n. p. 1103.
Acta SS. Jonae et Barachisil monacho-
rum mart. in Perside a. 326 auctore
Esaia equite regis Persarum.
Ausg.: ex ms. graeco lat. in AA. SS. Boll.
29. Mart. III. p. 771-774.
Yita s. Jonas monachi Hortulani coe-
nobii Muchouse in Aegypto (saec. IV).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 1 1. Febr. II. p. 520. 521.
Yita s. Jonati abbatis Marcianensis
{Marchiennes y saec. YII fin.) primi, au-
ACTA S. JONU — DE S. JOSEPHO
1403
(t 1237).
ctore Hucbaldo monacho Elnonensi.
Fragmentum.
Ausg.: in AA. SS. Boll. l. Aug. I. p. 70. Cf.
Sollerii commentar. historicus ibid. p. 70-75 {tcie-
derk. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p. 893-
906). — De miraculo s. J-i Marchianensis a.
1127 in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV.
p. 448-452.
Acta s. Jonii presbyteri et mart apud
Castrenses in Gallia (f cca. 287) breviora
auctore anonvrao.
Ausg. : ex ms. Bodeccensi in AA. SS. Boll. 5.
Aug. II. p. 15. Cf. Boschii commentar. praevius
ibid. p. 13-15.
b. Jordani Dominicani
b. Jordani Saxonis
Acta l b. Jordani aecundi ge-
neralis magistri ord.
Praed.
Ausg.: ex vitis-fratrum ord. Praed. mss. et
Duaci editis, auctoritate Humberti V generalis
collectis et a Ger. Fracheto conscriptis in AA.
SS. Boll. 13. Febr. ü. p. 724-736. — AUa vlr-
tutum b. Jordani exempla auctore ThomaCan-
tipratano ex libro 2 de apibus ibid. p. 736-738.
— Hymnus de b. Jordano auctore ThomaCan-
timpratensi (f c. 1270) ibid. p. 738. 739. —
Vita auctore Leandro Alberto BoDoniensi. ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 13. Febr. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 104-120.
£rl.-Schr.: Danzas, Ant., Stades sur los temps primi-
tifs de l'ordre de s. Dominique. Tom. IV. Le b. Jour-
dain de Saxe. Paiis 1876. 8^. 5 fr.
Denifle, Heinr., Die beiden Dominikaner- Ordens-
grenerale Jordan und Johannes Tentoniciis in Hi&to-
lisches Jahrbuch der Görres- Gesellschaft. X. 18b9.
p. 5(>4-5*>7.
Fmko, Heinr., in 2ieitschrift f. vaterlÄnd. Gesch. u.
Alterthumskunde Westfalens. XLVI. Abth. I. 18H8.
p. 197-199.
Honschen, Commentar. praevios in AA. SS. Boll.
I.e. p. 720-724.
Lessmann, J., in 'WostphHlischesKirchenblAtt. Jahrg.
V. Paderborn 1852. N» 17. 1«.
Mothon, Jos. Pie, Vio du b. Jonrdain de Saxe, 2«
maitre g6n6ral do l'ordre dos frercs precheurs. Paris
1885. 12mo. 3 fr. 50 c. {deutsch: Dülmen 1888. &>.
Jk2).
Seibertz, Ueber das Klostor Paradies in Zeitschrift
f. Gesch. u. Alterthumskunde Westfalens. XVII. p.
278 {sudU XU beweisen, das» Jordan aus Padberg
stammte).
Strunck . M., Wostphalia sancta ed.Giofers. I. Pader-
bomao 1864. p. 175-186.
Vgl. Jordanus de Saxonia.
Vita 8. Dominici fund. {viia alia).
De b. Jordano Forzate ex ord. s. Ben. Patavii
in Italia (f cca. 1240) Cuperi comment. historicus
in AA. SS. Boll. 7. Aug. IL p. 200-214.
De b. Jordano ord. Pulsanensis abbate gene-
rali (+ cca. saec. Xll med.) Stiltingii sylloge in
AA. SS. Boll. 5. Sept. II. p. Ö49. 050.
De b. Jorio episc. Bethuniae in Belgio (f 1033)
in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 340-342.
De b. Josberto monacho (t 29. Nov. 1 187) elo-
gium historicum ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 410.
De s. Joseph qui et Barsabas et Justus (saec. I)
Boschius in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 22-24.
Tita b. Joseph! a Cupertino ord. Minor.
s. Franc, presb. (f 1663) Auximi in mar-
cliia Anconitana, auctore Angelo Pa-
strovicchio.
Ausg. : ex processibus italice editis lat. in A A.
SS. Boll. 18. Sept. V. p. 1015-1047. — Miracula
auctore Dominico Bernino ibid. p. 1047-1051.
— Miraenla aliquot recentiora auctore Paulo
Antonio Agello ibid. p. 1051-1060. Cf. Suy-
skenii comment. praeviuß ibid. p. 992-10i4.
Erl.-Sdvr.: Bernino, Dom., Vita di s. Giuseppe da
Copertino, sacerdote dell' ord. de' Minori convent.
Ven©zial726. 40. Cwn effig. — Roma 1767. 4f>{galUoe:
Vie de s. Joseph de Cupertin , de l'ordre des Freres
min. Paris 1856. 8». 4 fr.).
Compendiam vitae, virtutam et miracnlornm . . .
B. J.Fr.Josephi a Cupertino, ord.Mla. Bomael767.4<^.
Daum er, G. Fr., Christina Mirabilis, das Wunder-
^cschOpf des 12. Jahrh. und der heil. Joseph von
Copertino, der Wundermann des 17. Jahrh. us vor-
läufige Repräsentanten einer neuen , künftigen Men-
schengattung. Paderborn 1864. 6P. 76 4-
Laviny, C. G., Orazione paneg. in lode del b. Giu-
seppe da Copertino. Roma 1755. 4P.
Leben, Das tngend- und wundervolle, des h. Joseph
von Copertino. Aachen 1843. 8P.
Monatanari, G.. Vita di s. Giuseppe da Copertino.
Fermo 1851. 89.
(Pastrovicchi, Ang.) Compendio della vita, virtü,
e miracoli del b. Giuseppe di Copertino sacerdote
professo dell' ordino de' Minori conventuali di s.
Francesco. Roma 1753. 4<'. 100 pag.
Viguier, Pierre Franc., S- Joseph de Copertino . . .
b?atifi6 par Benott XIV et canonise parClement XIII.
Paris 18^. 12mo.
Vita da s. Giuseppe da Copertino Min. conventuale dl
s. Francesco. Venezia 17o8. 8^.
Historia s. Josephi comitis conf. Sey-
thopoli in Palaestina (f cca. 356) conver-
sionis auctore s. Epiphanio sjnchr. ac
familiari, Panarii sive Adversus haereses
IL lib. 1.
Ausg.: *editionis Parisin ae, accurante et inter-
prete Dion, Petavio vulgatae p. 127. — ^wiederh.
in AA. SS. Boll. 22. Jul. V. p. 247-253. Cf Pinii
comment. praevius ibid. p. 238-246.
Tita s. Joseph! hymnographi , Constan-
tinopoli (t 883) auctore Johanne Dia-
cono.
Ausg.: * interprete August. Florito ex ms.
gracco latine in AA. SS. Boll. 3. April. I. p. 269
-276. — ^ wiederh. ap. Migne, Patrolog. graeca
lat. tant. edita LV. p. 833-892. — Eadem vita
graece ex cod. Vat. in AA. SS. Boll. 1. c. I. append.
p.XXXlV-xui. — MvrifjL f\ roO nuiQog ^uGiv^Iwaqfp
joO i\uvoyQä(fov y ex ms. synaxario Claromontani
coUegii ibid. p. xxxiii. Cf. Papebrochii comment.
praevius ibid. p. 266 sq. — Johannis diaconi
et oratoris sermo in vitam s. J-i interprete Lü-
de v. Marraccio ap. Migne 1. c. p. 891-910.
Vgl. Josephua hymnoj^aphus.
Vita b. Joseph! presbyteri Steinvelden-
sis auctore anonyme.
Ausg.: ex vet. Steinveld. archetypo ed. Jo.
Chrys. van der Sterre, ord. Praem. Antverpiao
1627. 8«.
De s. Josepho ab Arimathaea Hierosolymis
(saec. I) in AA. SS. Boll. 17. Mart. II. p. 507-510.
1404
DE S. JOSEPHO — DE SS. IRENEO
De s. Josepho anachoreta in Aegypto (saec. IV)
Henschenii svUoge hist. in AA. SS. Boll. 17. Jun.
III. p. 296.
De SS. Josepho diac, Zenone, ApoUonio, Phoebo
etc. mart. Antiochiae in Syria in AA. SS. Boll.
15. Febr. IL p. 821. 822.
De s. Josepho episc. et conf. (saec. IX) ap.Grae-
cos in AA. SS. Boll. 14. Jul. UI. p. 710. 711.
De SS. Josepho et Luca martyribus Antiochiae
in AA. SS. Boll. 20. Mart. III. p. 82.
De s. Josephe sponso Deiparae virg. (f ante 30)
commentar. historicus in AA. SS. Boll. 19. Mart.
IIL p. 4-25.
De V. Josua abbato monastorii s. Yincentii ad
Vultiimum in Italia (t 818) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. IV. 1. p. 188-191.
Vgl. Vita 8. Paldonis abb.
De s. Josua Israelitarum duce in Palaestina
Limpeni commentar. historicus in AA. SS. Boll.
1. Sept. I. p. 6-77.
De 88. Joviano, Juliane, Emilio etc. mart Lao-
dicenis in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 304.
De s. Joviniano lectore, mart. Antissiodori in
Gallia (saec. III) in AA. SS. Boll. 5. Mai. U. p. 5.
Tita s. Jovini conf. in Campania Gal-
liae (saec. IX) sublestae fidei auctore ano-
nyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Oct. II. p. 217-219.
Erl.-Schr.: Byeas, Comment. proeviost^. p. 214-217.
Pierquin, J., Vie de 8. Javin, ermito et confessear.
Nanci 1732. SP.
Rechorches histoiiques sur s. Joavin, 6tade histo-
rique sur sa naissance et sa vie ; chapelles et prieiir6
80US son vocable ä Bricquevillo - la - Bloaetto et ä
Briz ; ses fötes et ses pr6rogatives ; Souvenirs histo-
iiques des enviroDs: Brix et Suttovast, par L. M.
Bricquebec 1886. 12ido. 34 pag. 75 c.
De SS. Jovino et Basileo martyribus Romae via
Latina (f cca. 258) in AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p.
128. 129.
De s. Jovino in Pictavensi Galliae dioec. (saec.
IV) Henschenii sylloge histor. in AA. SS. Boll.
1. Jun. I. p. 73.
De s. Irchardo episc. in Scotia (f post saec.V)
Cuperi sylloge histor. in AA. SS. Boll. 24. Aug.
IV. p. 773. 774.
Fassio SS. Irenaei diaconi, Mustiolae
matronae aliorumque martyrum a. 274
Clusii in Etruria.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 3. Jul. — * t'n
AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 640. 641 c. Sollerii com-
ment. praevio p. 638-640.
Acta s. Irenaei episcopi et martyris sub
Diocletiano Sirmii in Pannonia.
Ausg.: * ap. Kuinart, Acta martvrum selecta p.
432. ~ » in AA. SS. Boll. 25. Mart.. HL p. 556.
557. — MttQTVQtov ToO uyfov EiQtjvafov /u«(>-
TVQog ibid. Append. p. *23.
De s. Irenaeo mart. episc. Lugduni in Gallia
(•f- 202 vel 207) Papebrochii comment. historicus
in AA. SS. Boll. 28. Jun. V. p. 335-342. — De-
ductio hist. controversiae agitatae inter eccle-
sias Lugdunenses s. Justi et s. Irenaei super pos-
sessione corporum s. Irenaei. s. Epipodü et s.
Alexandri mart. a die 21. Jun. 1410 — 9. Aug.
1413 ibid. p. 342-349. — Nachtrag mit Acta ibid.
Jun. VI. 1. p. 264-272.
Erl.-Schr.: Beaven, J., The life and writin^ of s.
Irenaeus. London 1841. 8°. 334 pag.
Courdaveaux, V., Saint Ir6n6e in Revue de l'hi^r.
des religions. Ann^o XI. tom. XXI. 1890. p. 149-107.
Doyling, S., Irenaeus, evangelicae veritatäa oonfe«5x>r
ac tesüs a R. Massueti pravis oxplicationibas \m-
dicatus. Lipsiae 1721. 4^
Dodwell, H. , Dissertationes in Irenaenm. Ox'iui
1C89. 80.
(Gervaise, Fr. A.) Vie de s. Irt^nöo, socond 6tA<u«?
de Lyon , docteur de l'^glise et martyr. Paris 1723.
2 vol. 12mo.
G 0 n i 1 1 o u d , Andr6 . Saint Ir6n6e et son toropti , dea-
xidme siöcle de l'figlise. Lyon 1876. 8^. XVL 5'J't
pag. 7 tt.
Janning, Comment. praevius in AA. SS. Boll. Jan.
VL 1. p. 263-272.
Koeler, Dar., Testimonium s. Irenaei episc. Lui'd.
de Germanis christiauis in seculoll p. Chr. n. Gottio::.
1747. 40.
Lipsius, Irenaeus ap. Smith and Wace, Dictionarr
of Christian biograpKy. IIL London 1882. p. 2*>6.
Neu mann, K. Job., Der rOmische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 297. 21^.
Fitra, J. B., Spicilogium Solesmonse. I. 1852. p. n-
XI ; p. 3-9.
Prat, I. M., Histoire de s. Ir6n6o, docteur de r]£(rli>«.
martyr et seeond (Wdque de Lyon. Lyon \>A^\. y
(deutseh von I. Nop. Oischinger. Regensburg 1&4<>. *«').
Ropes, G. J. H., Irenaeus of Lyons in Bibliotheca
Sacra. 1877. April, p. 284-334.
Stieren, Ad., Comment. hist. criüca de Irenaei &'!-
versus haoresos operis fontibus, iudole. doctrin^ et
dignitato. Gottingae 1836. 4» Preiuehrift.
Ziegler, U., Irenaeus Bischof von Lyon. Beitrag znr
Entstehungsgeschichte der altkathol. Kirche. Borlio
1871. 8«. XVL 320 pag. JkA.QO.
De SS. Irenaeo, Or et Orepse mart. temp. impe-
ratorum gentilium Pinii sylloge in AA. SS. Boll.
30. Aug. VI. p. 552.
De B. Irene Alctii, vid. De s. Herina.
De s. Irene mart celebrata Constantinopuli
(saec. I) in AA. SS. Boll. 5. Mai. II. p. 4. 5; cf.
Vn. p. 588.
De 6. Irene mart. in Graocia in AA. SS. BolL
16. AprU. II. p. 404.
Do s. Irene vidua s. Castuli martyris Romae
(t cca. 300) in AA. SS. Boll. 22. Janr. IL p. 415.
Vita s, Irenes hegumenae Constantiiio-
poli in Chrysobalanto (saec. IX. X) au-
ctore anonvmo.
Ausg. : graece et lat. interpr. Pinio in AA. SS.
Boll. 28. Jul. VI. p. 602-634. Cf. Pinii comment
praevius i^id. p. 600-602.
Passio s. Irenes sanctimoniaUs et mart.
Sealabi in Lusitania a. 653.
Ausg. : ex vet Breviario Eborensi et Florezii
Espafia sagrada XIV in AA. SS. Boll. 20. Oct
Vlll. p. 911. 912 c. Heckii commentar. praeno
p. 909.
Yita 8. Irenes virginis, sororis s. Da-
masi papae (f a. 379).
Ausg. : a Jo. Tamaio Salazario edita et repe-
tita in AA. SS. Boll. 21. Febr. III. p. 245.
De ss. Ireneo, Peregrino et Irene mart Thes-
salonicae in AA. SS. Boll. 5. Mai. II. p. 6.
VITA B. IRMGARDIS — VITA S. ISIDORI EP. HISPALENSIS
1405
Tita b. Irmgardis virg. comitissae Züt-
phaniensis (7mm rectius Süchtelensis?, f
cca. fin. saec. XI), Coloniae Agrippinae,
auctore anonymo germanice conscripta,
Ausg^ latine interpr. SuyskeDio in AA. SS.
r>oll. 4. Sept. II. p. 274-278.
Erl.-Schr.: Bergrath, Die h. Inngardis und der Sal-
hof Bngeham in Annalen des histor. Vereins für den
Niederrhein. II. Köln 1857. p. 251-259.
Ded(«richr Ueber die h. Irmgardis Und. I. KOln 1865.
s« p. 64-77.
Norrenberg, P., Die h. Irmgardis von Süchteln. Bonn
1894. 8P. 64pag. Jk 1.
Schmitz, G. H., Leben der heil. Irmgardis. Nenss
1847. BP.
Snysken, Conunent. praevins in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 270-274.
Vita s. Irminae Horreensis (hodie 0er en)
parthenonis abbatissae auctore Theodo-
rico monacho Epternacensi (f post
1192), autsectindiim Poneelet Thiofrido
monacho (f 1100).
Ausg.: in Theoderici monachi Chronico
Epternacensi ap. Pertz, Mon. scr. XXIII. p. 48-
50. — Der ursprüngliche Prologus in Neues Ar-
chiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XVIII. p. 620.
£rt.-Sekr.: Poneelet, Alb., De fontibus vitae s. Irmi-
nae m Analect. BoUand. VIII. 1889. p. 285. 286.
Heiland, Ludw.^ in GSttinger gel. Anzeigen. 1887.
p. 783.
De s. Irmundo Mundae in agro Juliacensi in
AA. SS. Boll. 28. Janr. II. p. 842. 843.
Vita s. Isaac abbatis Spoleti in XJmbria
(-f- cca. 550) auctore Gregorio (libro 3^
dialogor.).
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 11. April. II. p. 28-
30. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 114-116.
Passio SS. Isaac et Maximiani Donati-
starum auctore Macrobio (f 348. 7 kal.
Sept.): ,Opportunus me'.
Ausg.: * ap. Mabillon, Vet. analect. IV. p. 119.
— ' tciederh. ap. Migne , Patrolog. lat. VIII. p. 767
-774. — Fragmentum epistolae Macrobii ad
plebem Carthaginensem de passione Maximiani et
Isaac Donatist. * ap. Mabillon 1. c. (ed. fol. 1723) p.
185-187. — » tciederh. ap. Migne 1. c. p. 778-784.
Acta s. Isaaci monachi mart Cordu-
bae in Hispania (t851) auctore Eulogio
martyre (archiep. Toletano electo, f859).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 325. 326.
Vita s. Isaacii abbatis Constantinopoli
(•f- 383) auctore anonymo monasterii Dal-
matorura.
Ausg. : graece et lat interprete Dan. Cardono
in AA. SS. Boll. 30. Mai. VII. p. 247-2.Ö8. — Alia
vita ex graeco ms. ap. Lipomanum lat. interpr.
Franc. Zini ibid. p. 258-260 c. Papebrochii com-
ment. praevio p. 246.
Vita s. l8abellae {kispanice) = Vita s. Elisa-
beth ae.
De SS. isacio et Meletio episc. in C;>'pro in
AA. SS. Boll. 21. Sept. VI. p. 238.
De s. teaia propheta et martyre in Palaestina
in AA. SS. Boll. 6. Jul. II. p. 250-252.
Vita b. laaiae Boneri, vid. Vita b. Boneri.
De SS. Isaura, Feiice, Peregrino (saec. IV) etc.
in AA. SS. Boll. 6. Jul. II. p. 268.
De SS. isauro diac, Innocentio, Feiice etc.
mart Apolloniensibus Henschenii sylloge histor.
in AA. SS. Boll. 17. Jun. lU. p. 287.
De b. Isfrido Raceburgensi in Wanda-
lia episc. ord. Praemonstr. (f 1204).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Jun. II. p. 1089.
De 8. Isichio episc. Viennensi in Gallia (f cca.
490) commentar. historicus in AA. SS. Boll. 16.
Mart. n. p. 447. 448.
Vgl. De 8. Hesychio.
De SS. Isicio, Processo, Marina etc. mart. Ro-
manis in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 29.
De s. Isidora apud Graecos in AA. SS. Boll.
1. Mai. I. p. 49.
De SS. Isidora et Neophyta sororibus mart.
Leontinis in Sicilia (f cca. 236) in AA. SS. Boll.
17. April. II. p. 479.
EH.- Sehr.: Neu mann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 326.
Vita s. Isidori agricolae Madriti in Ca-
Stella (f 1130) auctore Johanne Dia-
cono (1275).
Ausg. : * ed. Joh. Tamaius , Martyrolog. Hispa-
niae. 111. 15. Mart. — Un AA. SS. Boll. 15. Mai.
UI. p. 514-521. — Miracula saec. XIV de-,
scripta ibid. p. 522-525. — Analectaex Hispa-
nico Fr. Jacobi Bledae ibid. p. 525-528. — Mi-
racula recentiora ex processibus collecta a Ja-
cobo Bleda ibid. p. 528-550. Cf. VII. p. 775.
Uebers.: kispanice ed. Jacobus Bleda. Ma-
driti 1623. 4^
JSy/.-<Ses^..' (Argavz, Oreg.de) Lasoledadvel campo
laureados por el solitario de Roma , y el labrador de
Madrid , san Benito y san Ysidro. Madrid 1671. fol.
Canale, Saver., Vita di s. Isidoro agricoltore. Roma
1756. 40.
Cerracchini, L. O., Vita di s. Isidoro agricoltore.
Firenze 1727. 8P.
Dognon, Chan, de Verdon, Le bon labourear on la
parfaite conduite de familles chr^tiennes r6pr6sent6e
{>ar une pratiqoe familiere des vertus de s. Isidore
abonreur , avec an recueil de sa vie. L^on 1685. 8^.
Qu artin o, L., Vita di sant' Isidoro agncola. Torino
1881. 24mo. lJ9pag. 50 c.
Bamirez, Mclch., Kelatione della vita, miracoli et
atti della canonizatione di s. Isidoro agricola , patrone
della Villa di Madrid. Roma 1622. BP.
Vgl. Vita b. Mariae uxoris.
Yita s. Isidori episcopi Hispaiensis (f
636) auctore canon. regul. coenobii Le«
gionensis s Isidori, forte Luca postea
episc. Tudensi (f 1250).
Arevalo spricht dem Lucas Tud. die Vita und Hist.
translat. ab.
Ausg. : * ex ms. Toletano in AA. SS. Boll. 4.
April. I. p. 330-352. Cf. p. 900. — • in Isidori
opp. ed. Arevalo II. Romae 1797. p. 452. — *n® 1
wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXII. p. 19
-56 et * ibid. LXXXI. p. 941. Cf. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. IL p. 582. — Acta trans-
lationis s. I-i ex ms. Joh. Lucae cortes HispaL
^ in AA. SS. Boll. I. c: p. 901-903. — * ap. Flo-
1406
ACTA S. ISIDORI — DE B. JULUNA DE BUSTO
rez, Espafia sagrada. IX. edic. 3*. p. 406-412. —
Historia translatioDis ex ms. Toletano ' in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 352-364. Gf. Henschenii
commentarius praevius ibid. p. 327-330. — *ap.
Fiorez 1. c. XXXV. p. 85-92. — Ein Bruchstück
aus den Miracula s. I-i bildet die Vita s. Mar-
tini I^egionensis (ap. Migne 1. c. CCVIII. p. 9).
Vgl. Isidoras Hispalensis.
Lucas diac. Tadert.
Acta s. Isidori martyris in insula Ohio
(t 251).
Ausg.: ex ms. grneco interpr. D. Cardono in
AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 449-452; cf. VII.
p. 774. — MnQTVQiov toö äyfov \IaiS(üQov ibid.
III. append. p. 72*. 73*. Cf. Papebrochii commen-
tar. praevius ibid. p. 445-449.
De s. Isidoro episcopo et confess. in Aegypto
(saec. IV) in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 84.
De s. Isidoro episc. et mart. Antiochiae et de
8. Siridone episc. in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 83.
De s. Isidoro monacho et presb. Alexandriae
(t 404) in AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1015-1017.
De s. Isidoro Pelusiota, monacbo et prasb. in
Aegypto (saec. V) in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p.
468-473 ed. Henscheu.
Erl.-Sdir.: Heu mann, Ch. A., Dissert. de Isidoro Pe-
losiota et eias epistolis, (juas maximam partem fictiüas
esse deinonatratur. üottingael737. 49.
Niemeyer, H. Agath.. Disj^ert. de Jsidori Pelasiotae
vita , Bcriptis et doctrina. Haiis 1825. 4^.
De s. Ismidone episc. Diae in Gallia (f 1120)
Stiltingii syllogc in AA. SS. Boll. 28. Sept. VII.
p. 846-848.
De SS. Ismio et Ismidone eremitis in dioecesi
Anneciensi in Sabaudia (saec. XI) R. de Buckii
commentarius in AA. SS. Boll. 29. Oct. XIU. p.
33. 34.
Tita b. Israelis canonici Doratensis in
Marchia.
Ansg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 566. 567.
De SS. Italo, Zotico, Gamaro etc. martyribus
in Africa in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 632.
Vita s. Ithamari episc. Roffensis in An-
glia (t 656).
Ausg.: * ap. J. Capgrave, Nova legenda An-
gliae fol. 198. — • wiederh. in AA. SS. Boll. 10.
Jun. IL p. 204.
Erl.-Sckr.: Hardv, Doscr. cataloKue of materials. I. 1.
1862. p. 252. n^ 660.
De s. Itherfo episc. Nivernensi Noiennii seu
Novigenti in Gallia (f cca. 691) Sollerii sylloge
in AA. SS. Boll. 8. Jul. 11. p, 629-631.
De 8. Itisberga virg. Yberghae in Ai'tesia (t
cca. 8(X)) Henschenii commentarius histor. in AA.
SS. Boll. 21. Mai. V. p. 44-46.
De b. Itta sive Iduberga sanctimon. sub s. Ger-
tnide filia, Nivellis in Hrabantia (f 652) in AA.
SS. Boll. 8. Mai. II. p. 307. 308.
De s. Juda apostolo et 72 discipulis, mart.
Ararae in Armcnia (saec. I) Papebrochii com-
mentarius in AA. SS. Boll. 19. Jun. III. p. 802-
805. — Officium de s. apostolo Juda ibid. p. 805
-809.
Acta s. Judae-Quiriaci episcopi mart
Hierosolymis (a. 233) apocrypha.
Ausg.: ex 4 mss. et Mombritio in AA. SS.
Boll. 4. Mai. I. p. 445-451 ; Papebrochii commen-
tar. praevius ihid. p. 439-445 et VII. p. 574.
Vgl. Inventio s. Cracis.
Vita s. Judlcaelt (saec. VIT), s. Mevenni
disciptüi auctore anonyme suppari.
Atisg. : excerpta ed. B>. B. Plaine in Analect
Bolland. UI. 1884. p. 157. 158.
Erl.-Sckr.: Histoire littöraire de la Fraooe. III. 1735.
p. 286 : VI. 1742. p. 177.
vgl. Vita 6. Mevenni.
Vita s. Judithae viduae, reclusae apud
Altaich in Bavaria (saec. IX) auctore Alt-
aichensi monacho.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 29. Jun. V. p. 493.
Vita s. Judoci (frajuös.: Josse), filii Ju-
thail regis Britonum, presbyteri et con-
fessoris (f 669) auctore Florentio ab-
bate Britanno (1015).
Handsckr. : Hardv, Descr. catalogue of mate-
rials. I. 1. 1862. p. 265. n° 688-694.
Ausg.: ed. Surius, Vit. SS. 13. Dec. VII. Cd-
lon. Agr. 1581. p. 1007-1011. — Vita alia au-
ctore anonymo saec. VIII * ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. II. p. 566-571. — • Auszug ap,
Bouquet, Recueil III. p. 519-521. — De trans-
latione s. Judoci presbyt. et conf. ap. Mabillon
1. c. saec. V. p. 545-547. — Aus der inventii»
Fragmenta de Roberto rege Hugonis Capeti tilio
' ap. Duchesne, Hist, Franc, scr. IV. p. 144-147.
— * ap. Bouquet, Rec. X. p. 366. — Translatio
et miracula s. J-i ex Ordcrici Vitalis Hist. »h'-
clesiast. lib. III ad a. 1066 * ap. Duchesne, Sor.
hist. Normann. p. 499. — * Bruchstück ap. B<»u-
quet, Rec. XI. p. 475.
Erl.-Sehr. : A b o 1 1 v, La vie de s. Josse , princo de Btp-
ta^no. Paris 1666; — Abbeville 1814; — Montzeni.
18Ö1.
Histoire litt^raire de la France. IV. 1788. p. 79.
Robitaille, Vie de s. Josse. Paris 1867.
Vgl. Fragmenta variomm.
De s. Julia virg. mart. in Syria (saec. IV) Bvei
sylloge in AA. SS. Boll. 7. Oct. III. p. 883 -SSö.
Acta SS. Juliae virg. mart , Claudii imp.
Barbarorum, Justi, Jucundini etc. Trecis
in Gallia sub Aiireliano martyrum.
Ausg. : ex Camuzato et Surio repetita in AA.
SS. Boll. 21. Jul. V. p. 133. 134.
Erl.-Sckr.: Marterthum, Dos, der h. JuUa in Der
Katholik. 1850. p. 513-617.
Acta s. Juliae virg. martyris in Corsiea
(saec. VI. VII).
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 22. Mai. V.
p. 168-170.
De s. iuliana abbatissa Pauliacensi in Norman-
nia (sec. VllI med.) Byei comment. histor. -cri-
ticus in AA. SS. Boll. 11. Oct. V. p. 661-66(> ei
Bigölloti nota ibid. Suppl. p. 77*. 78*.
De b. Juliana de Busto Arsitio, sorore eonvers3
abbatiae s. Mariae de Monte supra Varesiuni in
pristino ducatu Mediolanensi (f 1501) V. de Bucti
DE SS. JULIANA — VITA S. JULIANI
1407
commeDt. historicus in AA. SS. Boll. 23. Oct. X.
p. 553-562.
De SS. Jnliana et Sempronia mart in temtorio
Barcinonensi (f 303) in AA. SS. Boll. 27. Jul.
VI. p. 430.
Erl.-Stkr.: Matas, Jaime, Memorias de la patria, mar-
tirio y colto de las virgines y martires Juliana y
Sempronia. Barcelona 1777. kl. 4P.
De 8. Juliana matrona Taurini in Pedemontio
(saec. lY) Henschenii commentar. historicus" in
AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 657-600.
Do s. Juliana HomaDa virg. inart. Bononiae in
Italia in AA. SS. Boll. 16. Febr. 11. p. 886.
De s. Juliana vidaa Bononiae in Italia (f cca.
435) Henschenii commentar. historicus in AA.
SS. Boll. 7. Febr. II. p. 48-52.
De s. Juliana virg. mart. Yeronae in Italia in
AA. SS. Boll. 16. Febr. U. p. 885.
Tita b. Julianae abbatissae ord. s.Bene(l.
Yenetiis (f 1262) auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p.
312-317. Cf. Pinii commentar. praevius ibid, p.
309-312 {mit Abbild.).
Yita b. Julianae Falconeriae (f 1341)
virg. tertiariae ord. Serv. b. M. Florentiae.
Ausg. : ex ms. Italico frat. Archangeli Gianii
Florentini in AA.SS.Boll. 19. Jun. III. p.917-925.
Erl.-Schr.: Bernardi, Prosp., Vita della b. Oiuliana
Falconieri istitutrice del terz' ordine de Servi di
Maria. Firenze 1681. 4P.
Lei^genda di s. Giuliana Falconieri, con note, os-
senraz. stor.-critiche . . . di Fr. Agost. Morini. Fi-
renze 18&1. SP.
Lorenzini, Franc, Vita dl s.GioIiana Falconieri Fio-
rentina, föndatrice del torz' ordine dei Servi detto
delle Mantellate. Roma 1738. 4P.
Acta s. Julianae virg. Xicomediensis et
mart (sub Maximiano) Bruxellae et alibi
auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Febr. II. p. 873-
877. — Alla vita auctore Petro subdiacono
ibid. p. 878-882. — TranslatioIIIa teste ocu-
lato descripta ex actis eccles. Neapolit. ibid. p.
882-884. Cf. Bollandi comment. praevius ibtd.
p. 868-873.
Erl.-Schr.: Vita di s. Oialiana verg. e mart., marti-
rizzata in etA di 18 anni in Nicomedia neil' Asia il
16 febbraio verso l'anno 308 , venerata ... in Bor^-
lavezzaro, dioc. di Novara, ove furono trasportate
da Roma alcane prez. reliquie il 16 agosto IGO^. No-
varal889. 16mo. 32pag.
Tita b. Julianae virg. priorissae Mon-
tis Comelii apud Leodium, proniotricis
festi Corporis Christi (f 1258) auctore
coaevo. Libri 2.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 5. April. I. p. 443-
475. — Appendix de officio vener. Sacramenti
directione s. Julianae composito ibid. p. 903 - 906.
^W.-ScAr.: Bort holet, Joan, Vio de s. Julieone et
de la b. £ve, oa Histoire do {'Institution de la Fote-
Dieu. Liöge 1746. 4P] — Liei?© 1846. 12mo. 90 pag.
Dechamps, V., Le plas beau souvenir de Thistoire
de Li6ge, 1246 — 1846. Lit-^o 1846. 8«.
Henschen, Commentarins praevius in AA. SS. Boll.
I.e. p. 437-443.
Lavalleye, fid., La Feto-Dieu, sairite Julienne et
r^elise Saint- Blartln ä Liege; esquisscs historiques.
Liege 1846. 12mo.
Le Pas, Andr6-Jo9., Ste. Jnlienne et 1' Institution de
la Fete-Dieu. Bmxelles 1867. 9>. 48 pag. {Extrait
de la Revue generale.)
Le Rot, Alph., Sainte Jnlienne in Biographie natio-
nale de Belgique. X. 1889. p. 610-617.
Le Rnite, Lamb., Histoire m^mor. de s. Jnlienne,
'^^r^T Ji^is prieure de la maison do Comillon lez
la cit6 de Li^^e. Li6ge, J. Voes 1598. SP.
Petit-Radelm Histoire litt^raire de la France. XIX.
1838. p. 14-19.
Acta s. Julian! Anazarbenti Aegaeae
passi, Antiochiae sepulti auctore s. Jo-
hanne Chrysostomo.
Ausg.: decerpta ex bomilia XLYII in AA.
SS. Boll. 16. Mart. IL p. 422-424.
Acta SS. Julian! , Basilissae et sociorum
sub Diocletiano, auctore coaevo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 9. Janr. I. p. 575-587.
— Aeta alia auctore s. Althelmo episcopo ibid,
p. 587. 588. Cf. p. 570-575.
Erl.-Schr.: Vita dei ss. Ginliano e Basilissa sposi ver-
gini , e martin Antiocheni , i di cni sagri corpi . . .
riposano nella chiesa . . . di s. Blaria della Scala
della citta di Cbieri. Torino 1660. 4P.
Vita Julian! Caesarini, cardinalis S. An-
geli (t 1444) auctore Vespasiano Flo-
rentino. Italice.
Ausg.: ap. Ughelli, Italia Sacra III. p. 671.
Vgl. Julianus Caesar.
Vita s. Julian! episcopi, Cenomanorum
apostoli in Gallia auctore Lethaldo mon-
acho Miciacensi (f cca. 945).
Ausg.: ' in AA. SS. Boll. 27. Janr. IL p. 762
-767. Cf p. 1152. — ^ Kiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXVII. p. 781-796. — »-ap. Por-
signan, Recherches sur l'apostolat de s. Julien.
Le Mans 1886. p. 246.
Erl. - Sehr. : F a b r i c i u s , Bibl. med. et Inf. latinitatis
•ed. Mansi. IV. p. 271.
de Maissas, ^vang^lisation des Gaules, satnt Julien
et les origines de l'eglise du Mans , lettres aa'R. P.
Marin de Boylesre , en roponse ä sa note. Le Mans
1878. 80. 80 c. {Extrait de la Semaine du fiddle).
: Evangölisation des Gaules. R^pliques ä deux
B^nödictins de l'ecole lögondaire touchant In question
de Saint Julien du Mans. Le Mans ISSK>. H*'. 93 pag.
Mertens, Conr., Die Controverse über die I^ebenszeit
des h. Julian in seinem Der heil. Liborius. l*aderbom
1873. gr. 80. p. 815-817.
Persignan. Uecherchos sur l'apostolat de s. Julien.
Premier övoque du Mans. I^ Mans 1886. 8^. XI. 288
pag. 5 fr.
Pottier, La nii<<sion apostolique de s. Julien et la
tradition do I'o^lise du Mans avant 1645 in Revue
historique et archöologiqua du Maine. Tom. Vn. livr.
2. Contre Maissaa.
Vita s. Julian! episcopi Conchensis in
Hispania (f 1207).
Ausg.: ex Hispanico Joa. Mariettae in AA. SS.
BoU. 28. Janr. IL p. 894-897.
Erl. -Sehr.: Alcäzar, Barth., Vida, virtudes y mila-
gros de s. Julian^ segundo obispo de (Juenca. Madrid
1692. fol. — Hieraus Epitome de la vida de s. J.
Madrid 1785. 4«.
Escudero, Franc. Vita de s. Juliane, obispo de
Cuenca. Toledo 1589. ÖP.
Tita s. Julian! episc. Toletani in Hispa-
nia (f 690) auctore Feiice episc. Tole-
tano, Juliani successore (f 702).
Ausg.: * ex appendice ad librum s. Isidori de
scriptoribus ecciesiast. in AA. SS. BoU. 8. Mart.
1408
TITA S. JULIANI — VITA S. JÜUI
I. p. 785-787. c. comraentar. praevio p. 782-785.
— * tciederh. ap. Migne. Patrolog. lat. XCVI. p.
445-452.
Vgl. Julianas episc. Toletanns.
Yita s. Julian! hospitatoris.
Ausg. : " in Jacob! do Voragine Legenda aurea
27. Janr. — * ap. Vincent. Bellovac. , Specul. bist.
IX. cap. 115. — * ed. Petnis do Natal. lib. 3. c.
116. — * ed. Fen-arius, Catalog. SS. Italiae. —
* ex Antonino in AA. SS. ßoU. 29. Janr. II. p. 974
u. anderswo.
Erl.-Schr.: Fojflietti, Raff., San Giuliano l'Ospita-
tore. Cenni ntorici. Firenze 1K79. 8°. {Eatr. dalla Kas-
segna nazionale. Anno lbi79. fasc. 8).
Fassio s. Julian! martyris Brivatensis in
Arvernia (f cca. 304) auctore anonymo.
Handschr. : München, Staatsbibl. lat. n® 35 1 4
(olim Aug. civ. n** 14). fol. 273.
Ausg.: * ap. Labbe, Biblioth. nova II. p. 567-
569. — 'ex edit. Labbei coUata c. editione Bos-
queü in AA. SS. BoU. 28. Aug. VI. p. 173. 174.
— • ed. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Me-
roving. I. 1885. p. 879-881. — Passio II auctore
Gregorio Turonensi ^in Gregorii opp. ed.
Ruinart. Paris. 1699. fol. p. 843. — * ex 3 mss.
collata c. edit. Ruinartii in AA. SS. Boll. 1. c. p.
174. 175. — » ap. Migne, Patrolog. lat. LXXI. p.
1103-1106. — * ed. H. L. Bordier in S. G. Fl.
Gregorii ep. Turon. Libri miraculorum etc. IV.
Paris. 1864. p. 97-103. — » ed. Krasch 1. c. 1. 1885.
p. 562-584. — Miraeula auctore Gregorio Tu-
ronensi *ex edit. Ruinartii in AA. SS. BoU. 1.
c. p. 176-188. Cf. Stiltingii commentar. praevius
ibid. p. 169-173. — ' ed. H. L. Bordier 1. c. 1. 1857.
p. 302-393.
Acta s. Juliani martyris patroni Arimini
in Aemilia Italiae provincia.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 140-
142. — Appendix p. 143.
Acta s. Juliani martyris Sorae vel Ati-
nae in Italia sub Antonino Pio.
Ausg. : ex ms. italico B. Chioccarelli in AA.
SS. Boll. 27. Janr. II. p. 767- 768.
Vita s. Juliani monachi circa Edessam
in Mesopotamia (f cca. 370).
Ausg. : initium ex fragmento s. Ephrem Syri,
interprete Ger. Vossio in AA. SS. Boll. 9. Jun. 11.
p. 175-177. — Alia eiusdem vita: toö dafov
nargog vfÄßiv^JovXutvoO roO iv rqi Ev(fQäd- ibid.
p. 177. 178.
Vita s. Juliani Sabae eremitae in Meso-
potamia (t 372-380) auct Theodoreto.
Ausg. : ^ in Theodoreti opp. od. Sirmondi III.
p. 771. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 18. Oct.
VIII. p. 353 - 358. Cf. Carpentieri comment. prae-
vius ibid. p. 346-353.
Do b. Juliane Cesarello ex ord. Min. (f ante
1367) Vallis in Istria Josephi de Bäcker sylloge
in AA. SS. Boll. 4. Nov. II. prs. 1. p. 517-519.
De s. Juliano episcopo Beuearnensi seu La-
scurrensi in Gallia (saec. V) Pinii commentarius
in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 441.
De SS. Juliano episc, Johanne diac. et 5 niilli-
bus mart in Aegvpto Henschenii commentarius
historicTis in AA.'SS. Boll. 16. Febr. IL p. btJ3.
864.
De s. Juliano episc. Laude Pompeia in Insu-
bria (t cca. 324) Bveus in AA. SS. Boll. 12. Uct.
VL p. 59-64.
De s. Juliano episc. Viennensi in Gallia (t cca.
532) in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 29.
De SS. Juliano et Marciano mart. Aegaea»' ic
Cilicia in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 746.
De s. Juliano et sociis mart. in Istria in AA.
SS. Boll. 12. Aug. IL p. 700.
De s. Juliano hegumeno Constantinopoli in AA.
SS. Boll. 12. Jun. IL p. 557.
De s. Juliano in monasterio Arenae sive Ha-
reae in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 413.
De s. Juliano martyre in A A. SS. Boll. 18. Mal
IV. p. 146.
De s. Juliano martyre in AA. SS. Boll. 7. Janr.
I. p. 355.
De s. Juliano mart. in AA. SS. Boll. 13. Febr.
IL p. 656.
De s. Juliano mart. Autissiodori in Gallia (s;iec.
ni) in AA. SS. Boll. 3. Febr. L p. 331.
De s. Juliano mart. in Gallia in AA. SS. B>>!I.
7. Janr. I. p. 357.
De s. Juliano mart. in Syria in kk. SS. Bc>ll.
25. Aug. V. p. 139.
De SS. Juliano, Medice et Eubulo mart. sub
Juliano in AA. SS. Boll. 6. Mart I. p. 426.
De s. Juliano medico mart. Emesae in Phooni-
cia (t 312) in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 778.
De SS. Juliano podagrico , Enno Cronione eius
famulo et Besä milite mart. Alexandrinis (f 2.';0>
Henschenii comment. historicus in kk. 8S. Bi>ll.
27. Febr. III. p. 673. 674.
Erl.-Sckr.: Bonncci, Atft. M., IstoriA del glor. nuut
8. Giaiiano arvocato de' podagrosi. Roma 1711. b^'.
De 8. Juliano presb. Ancyrae in Galatia sab
Licinio in AA. SS. Boll. 13. Sept, IV. p. 54.
De SS. Juliano, Sico sive Ysico^ Cyrillo de.
mart. Afris in AA. SS. Boll. 9. Mart IL p. 3.
De b. Juliano Lrio Patavii in Italia in AA.
SS. Boll. 17. Mari:. IL p. 610.
De SS. Juliano, Victore, Feiice, Secundo de.
mart Alexandrinis in AA. SS. Boll. 12. Febr. II.
p. 580.
Acta s. Julii mart Dorostori in Moesia.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 6tW.
661. — Acta alia unt.d. Tit.: Acta s. Julii Ve-
teran! mai*tyris ex cod. Cenoman. (bibl. pabl. n^
217) in Analect Bolland. X. 1891. p. 50-52.
Vita SS. Julii presb. et Juliani diac. fra-
trum in dioec. Novariensi in Italia (siiec.
IV) auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. Cartbusiae Coloniensis in AA.
SS. Boll. 31. Janr. IL p. 1101-1104.
Erl.-Schr.: Avogadro di Valdengo, O., Storiadei
SS. fratelü Giulio o Giuliano e del principato di s
GiuUo ed Orta. Novara 1810. Sfi. Oon 2 ritr.
DE SS. JUUO — MIRACÜLA. SS. JUSTI ET (XEMENTIS
1409
Oinlino, C. H., Vita e miracoli de' aanti oonfessoii
Giulio prete e Gialiano diacono, Oreci del sec. IV.
Piacenza 1749. &>.
De SS. Julio, Aaron et sociis mart. BritaDois
(+ cca. 303) Sollerii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 1. Jul. I. p. 17. 18.
De SS. Julio episc. , Roto et aliis 27 mart. Ro-
manis in AA. SS. Boll. 4. Mart. I. p. 309.
De SS. JhHo, Juliano, Yincentio etc. mart. in
Hispania in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 424.
De s. Julio martyre apud Coptos (ante saec.
IV) Bossuei sylloge in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX.
p. 537.
De SS. Julio, Milieuto, Thyrso, Pleseo etc. mart
Apg>'ptiis in AA. SS. Boll, 9. Febr. II. p. 294.
De s. Julio Romano pontHIco (t 352) Heosche-
nii dissertatio in AA. SS. Boll. 12. April. II. p.
82-86. Vgl. Juliiu pp.
De s. Julio senatore mart. Romae a. 192 Sol-
lorii svlloge in AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p.
700. 701.
Erl. - Sehr. : Neamann, K. Job. , Der rSmiscfae Staat
I. Leipzig 1880. p. 291.
De SS. Julio , Victurino , Sirico ete. mart. Af ris
in AA. SS. Boll. 26. April. III. p. 415.
De 8. Juiltta a Graecis honorata in AA. SS.
Boll. 14. Jun. II. p. 958.
Elogium s. Jiilittae mart Cacsareae in
Cappadocia sub Diocletiano, auctore s.
Basilio magno arcbiepiscopo Caesareae
Capp.
Ausg.: lät in AA. SS. Boll. 30. Jul. VII. p.l43
-145. Cf. Pinii commentar. praevius ibid. p. 141
-143.
Acta s. JulKtae viduae Iconiensis =» Acta ss.
Cyrici et Julittae matns.
Vita s. Jufiiani abbatis Mariacensis in
Pictaviensi Galliae provincia (f 587), quam
YulfinusBoetius episcopus Pictavien-
sis ad Godelenum abbatem Nobiliacensem
scripsit saec. IX.
Ausg.: * ap. Duchesne, Bist. Franc. Script I.
p. .542. — • ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 569-579.
— ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p.
307-319. — * in AA. SS. Boll. 13. Aug. III. p.
38-46. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 446
-448. — Aeta translationum s. J-i [vielleicht
tcar Bischof Wulfinus v. Poitiers ihr Verfasser)
* ap. Mabiilon 1. c. saec. IV. 1. p. 430-433. —
* wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 42. — ' Bruch-
stück ap. Bouquet, Rec. 1. c. p. 454. 455. — De-
latio corporis s. J-i in synodum Karrofensem
cca. a. 988 (?) a Letal do monacho Miciacensi de-
scripta * ap. Mabiilon 1. c. saec. IV. 1. p. 434.
435. — * ap. Migne, Patrolog. lat CXXXVII. p.
823-826. — »Bruchstück ap. Bouquet l. c. X.
p. 360.
Erl.' Sehr.: Cuper, Commentar.^ praevius in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 82-38.
Histoire littcraire de la France IV. p. 499.
Vita s. Juniani anachoretae (f cca. 500)
auctore anonyme.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg.: ex ms. Oluniacensi in AA. SS. Boll.
16. Oct VII. 2. p. 848-851. Gf. Comment prae-
vius de 8. Juniauo et de eius magistro s. Amando
in agro Lemovicensi in Gallia Md. p. 835-848.
De 8. Jiista apud Graecos in AA. SS. Boll. 26.
April, m. p. 424.
De ss. JiMta et Ruflna virg. et mart. Hispali
(cca. fin. sec. III) Cuperi sylloge hist in AA. SS.
Boll. 19. Jul. IV. p. 583-586.
Erl.' Sehr.: Garns, P., Kirchengeschichte Spaniens. I.
1862. p. 284-288.
De SS. Jutta, Justina et Heredina martyribus
in Sardinia (saec. II) in AA. SS. Boll. 14. Mai. III.
p. 271.
Acta s. JtlStae Tirg. et mart Aquilae in
Vestinis Italiae, forte sub Diocletiano.
Ausg. : ex variis mss. contracta a F. Philippe
Alegambe S. J. in AA. SS. Boll. 1. Aug. Lp. 40 -42.
— Appendix de corporis sacri inventione ibid.
p. 42-44. — Appendix altera de s. Justae re-
liquiis p. 44-46 cum Sollepi commentar. praevio
p. 38-40.
Passio SS. Jii8ti, Artemii et Honestae
virg., martyrum in dioec. Atrebatensi in
GüllisL {temp. inc.) auctore Jacobe Mal-
brancq, De Morinis et Morinorum re-
bus (Tomaci 1639 ff. 4») IIb. V.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Oct. VIII. p. 371.
372 c. Carpentieri comment. praevio p. 369-371.
Elogium s. Justi conf. Cambone in Biturigibus
Galliae (saec. III) historicum in AA. SS. Boll. 14.
Jul. III. p. 647. 648 ex Labbe, Bibl. nova mss.
n. p. 410.
Vita s. Justi episcopi Lugdunensis (f
cca. 390) in Aegypti eremo auctore ano-
nyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 2. Sept. I. p.
373. 374. — Yita alia auctore Constantino
Lugdunensi presbytero ^ ed. Surius, Vit SS.
2. Sept. Stil geändert. — • wiederh. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 374-376. Cf Stiltingii commentar.
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 365-372.
Erl.-Scitr. : 0 o a i i 1 o u d , Deux grands oveques de Lyon,
Saint Juste et saint Nizier. Lyon I88<i. 2 vol. ^. X.
236 ; IX. 211 pag. {hierin aiieh franxäs. Ueberaetxung
der Vita s. J-i auct. anonymo).
Elogium s. Justi episc. Toietanl (f 635) histor.
ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 147
-149.
Miracula ss. Justi et Clementis Vola-
terrarum patronorum cca. a. 1140 con-
scripta.
Ausg.: * unt. d. Tit.: SS. Justi et Giemen tis
confess. vita et miracula, quibus inseritur vita
atque martyrium s. Reguli et aliorum. Edidit Au-
gust. Fortunius Camaldul. Florentiae 1568. 8°. —
* wiederh. in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 441-445.
— Appendix ibid. p. 445. 446. — Historia
inventi saepeque translati corporis s. Clementis
ibid. p. 447-451.
Uebers. : unt. d. Tit. : Vita e miracoli de glo-
riosi confess. di Christo s. Giusto et s. demente
89
1410
ACTA SS. JÜSTI ET PASTüRIS — PASSIO S. JUSTINI NOY. PUERI
dal D. Agostino Fortunio Cainaldol., trad. di lingua
latina in Fiorentino da M. Froaino Lapini. Fio-
renza 1568. 8^
Vgl. Historia monasterii s. Justi et Giemen tis.
Acta SS. Justi et Pastoris mart a. 304
Compluti in Hispania, auctore anonyme.
Ätisg. : in AA. SS. Boll. 6. Aug. 11. p. 154. —
Acta metrica ibtd, p. 155. Cf. Boschii com-
mentar. praevius ibid. p. 143-153.
Erl.-Sekr.: Andres, Jaan Franc, Monnmento de los
santos martyres Jnsto i Pastor en la cindaddeHnesca,
con las antignedades , qne se hallaron, fabricaudo xina
capilla, para transladar sos santos cuerpos. Haesca
1644. Sf>.
Garns, F., Kirchengoschichte Spaniens. I. 18G2. p.
830-334.
Morales, Ambros. de, La yida, el martirio, la in-
vencion . . . y translaciones de los ... . märtires s.
Jnsto y Pastor, y . . . . trionfo en qne fneron re-
cebidas sus s. reliqoias en AlcaU de Henares. AlcaU
1568. 40. Sehr feUen and eurioa,
Passio s. Justi martyris Tergesti (saec.
lY ine.).
Ausg. : * ap. Pet Kandier, Ad faustam ingres-
sum illosir. ac rev. domini Bartholomaei episc.
Tergestini etc. (italico sermmie). Trieste , J. Papsoh
1847. — » ex 3 codd. mss. in AA. SS. Boll. 2. Nov.
I. p. 428-430. — Officium secundum ritum
Aquileiensem tbid. p. 430. 431. — Officium
secundum ritum Romanum ibid. p. 432.
Erl.'Sehr.: Ho off, Q. v., Comment.- praevius ibid. p.
421-428.
Tita s. Justi presbyteri Lemovicensis
(t cca. 370).
Ausg.: ex codd. 5321 et 5365 bibl. nat. f*aris.
in AA. SS. Boll. 27. Oct. XII. p. 246-252. —
Trauslatio reliquiaruin ex Breviario Lemovic.
a* 1625 ibid. p. 252. — Iter Romanum ss. J-i
et Hilarii episcopi perperam adscriptum s. Justo
ex ms. cod. Pictav. ibid. p. 253. 254. Gf. R. de
Buckii comment. praevius ibid. p. 234-246.
Passio s. Justi pueri novennis et mart
Autissiodori et Bellovaci in Gallia a. 287.
Attsg. : ex 5 mss. in AA. SS. Boll. 18. Oct.
VIII. p. 338-340. — Altera passio sec. tria
legendaria Bellovac. ibid. p. 340-342. — Passio
in in Analect. BoUand. V. 1886. p. 374-380; cf.
AA. SS. Boll. 1. c. p. 325. § 11. — Translatio in
Malmundariensem ecclesiam saec. X auctore Liu-
thardo praeposito Maimundariensi ^ ap. Martene,
Ampi, collect VI. p. 833-836. — * toiederh. in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 334. 335; cf. Carpentieri
comment. praevius ibid. p. 323-337. — ^ed. L.
V. Heinemann ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 566.
567. Vgl. Passio s. Justin i novennis pueri.
De s. Ju8to archidiac. Claromootano (saec. IV
fin.) Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 21. Oct IX.
p. 72. 73.
De s. Justo conf., discipulo s. Ursini, primo
Biturigum antistite (14. Jul.) elogium histor. ap.
Labbe, Bibl. nova II. p. 410.
De s. Justo episcopo Alexandriae quinto post
8. Marcum (f 134) in AA. SS. Boll. 6. Jun. I.
p. 620.
De s. Justo episcopo Claroniontano (saec. VII)
Pinii sylloge ifi AA. SS. Boll. 2. Sept I. p. 439.
De s. Jnsto episc. Viennensi et mart in Gallia
(t 178) in AA. SS. Boll. 6. Mai. II. p. 99. ICK).
De s. Justo episc. ür^ellensi in Hispania (t
post 546) Henschenii sylloge bist in AA. SS.
Boll. 28. Mai. VI. p. 773.
De ss. Justo, Flaviano et sociis XC mart, at
fertur TJlcii in Pedemontio (temp. ine.) Carpen-
tieri Synopsis bist in AA. SS. Boll. 18. Oct VIQ.
p. 373-378.
De s. Justo laico Vicensi in Hispania in AA.
SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 774.
De 8. Justo mart. Gonstantinopoli in AA. SS.
Boll. 14. Jul. III. p. 651.
De SS. Justo, Orontio et Fortunato mart sub
Nerone ut fertur, Lyciij in provincia Hydruntina
Italiae Pinii commentarius bist in AA. SS. Boll.
26. Aug. V. p. 764-776.
De s. Justo sive Justine episcopo Argentorati
(saec. IV) Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 2. Sept.
I. p. 377.
De s. Justo Trevirensi conf. ex Moiano eie.
in AA. SS. Boll. 14. Jul. III. p. 650.
De s. Justiano episc. Vercellensi in Italia (saec.
V) in AA. SS. BoU. 21. Mart HI. p. 262.
De SS. Justina et Zenone mart. Tergesti in
Istria (forte saec. III) ex Forrario in AA. SS.
Boll. 13. Jul. in. p. 483.
Erl.-Sckr.: Hainati, Oius., Yita e martirio del gIonis<:>
s.Gioato e de' santi Servolo. Sergio. Laizaro. Ap<^Ui-
nare. Primo. Marco. Oiassone e Celiano. Enfemia e
Tecla sorelle. Giustina e Zenone protettori doUa cittft
e portof ranco di Trieste. Venezia 1816. 9. Jlü pag.
Translatio s. Justinae martyris (f 304) a Roma
in Placentia, vid. Acta ss. Cypriani, Justiu.
Tita b. Justinae reclusae Aretii in He-
truria (f 1319) et miracula.
Ausg. : ex ms. Franc. Redi in AA. SS. Boll.
12. Mart. n. p. 243-245.
Acta s. Justinae virg. Patavii in Italia,
mart sub Nerone vel Maximiano.
Ausg.: ex cod. Zwetlensi n° 14. saec. XIII m
Analect BoUand. X. 1891. p. 468-470. — Acta
alia, sed sublestae fidei ex ^ Mombritii Sanetuar.
IL fol. 40^ — * in AA. SS. Boll. 7. Oct HI. p.
824-826. Cf. Buei commentar. praevius ibid, p.
790-824.
Translatio s. Justini , vid, Translatio s. Alexandii
pp. et Justini.
Vita s. Justini conf., cuius corpus con-
ditum est in vico Vasconiae qui vocat4ir
Pertiniacus.
Ausg. : ap. Labbe , Bibl. nova II. p. 579.
Vita s. Justini Martyris = Vita s. Justini pbl-
losopbi.
Passio s. Justini novennis pueri mar-
tyris sub Diocletiano, in territorio Pari-
siensi. in jambischen Versen.
Ausg.: ^fälschlich unt. Bedas Namen in
seinen Opera edit Colon. 1688. III. p. 266-277.
— * wieder h. in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 34-38
— «. " ap. Migne, Patrolog. lat XCIV. p. 595-
VITA S. JÜSTINI PHILOSOPHI — VITA S. JUVENALIS
1411
602. — De translatione s. J-i in Novam Cor-
beiani a. 891 [ist späten Ursprungs und kautn
brauchbar] * ed. H. Meibom ad ealeem Witichindi
Annal. Francof. ad M. 1621. fol. p. 145. 146. —
-ap. Meibom, Scr. rer. Germ. I. p. 769. 770. Cf.
SoUerii commentar. praevias in AA. SS. Bell. 1. c.
p. 30 - 34. Vgl. Passio s. Jusü pueil no7.
Vita s. Jurtini pliiiosoplii martyris (f
cca. 170) a Petro Halloix S. J. fere ex
ipsius sancti scriptis contexta.
Ausg.: »Duaci 1622. 8«. — ^wiederh. in AA.
S8. Boll. 13. April. U. p. 108-119. — Vita b. J-i
ex ei US libris a Joach. Perionio collecta ap. Sa-
num, Vit. SS. 13. April, (p. 638-640 ed. Colon.
1571).
Erl.-Schr.: Account of the life «Dd writings of Justin
martyr. London 1836. 8^.
Aiib4, Benj.. Saint Justin, philosophe et martyr. Th^se.
Orleans l«6i. 8». 362 pag. 6 fr.
: S. Justin, phUosophe et martyr. £tude critiquo snr
rapologetiquo chröt. au 2* sidcle. Paris 1875. gr. iP.
LXXVL 362 vag.
Engeihardt, Mor. v.. Das Christenthum Justins des
Märtyrers. Eine Untersuchung über die Anfänge der
kathül. Glaubenslehre. Erlangen 1878. gr. iP. VW.
490 pag. JL9.
Gratianus, Ph. Chr., Dissert. de memorabilibus Jn-
stini mart. historicis atque dogmaticis. Tubingae
1766. 40.
Grube, K., Die hermeneutischen Grundsätze Justins
des Märtyrers m Der Katholik. Jahrg. LX. Mainz
18H8. I. p. 1-42.
Junius, r. J. J. A., Dissert. de Justine mart. apolo-
geta adverstts ethnicos. Lugd. Bat. 1836. H".
K ay o , Bp., Account of writings and opinions of Justin
martvr. Cambridge 1829 9\
Oberthaor, Fr., Dissert. ezponens s. Justini de prae-
cipuis religionis dogmaübus sententiam. Wirceourgi
1777. 80.
Otto, J. Chr. T., Dissert. de Justini mart. scriptis et
doctxina. Jenae 1841. 8^. JkS.
Papebroch, Comment. praevius tn AA. SS. Boll. I.e.
p. 104-108.
Pnrves, Q. T., The testimony of Justin martyr to
early christianitj-. New York 1889. 8».
Rau, Joa. Just., Diatribe hist.-phil. de phüosophia
ss.patrum Justini mart. etAthenagurae. Jenaol733.4<^.
Reuchlin, J.J., Dissertationes 8 de docthna Jubtini
mart. Argentorati 1747. 4^.
Rnggeri, E., Vita e dottrina di s. Oiustino filosofo
o martire. Roma 1862. b».
Schmidt, J.A., Programma de theologria Justini mart.
morali. Helmstadii 1696. 40.
Seiler, G. Fr., Chxistologia Justini mart. Erlangae
1775- 40.
Semisch, C, Justin der Märtyrer; kirchen- u. dog-
mengeschichtUche Monographie. Breslau 1840 — 42.
2 vol. 80.
Stählin, Adf., Justin der Märtyrer und sein nenester
Benrtheiler. Leipzig 1^80. gr. b^. IV. 67 pag. Jk 1.
Tambnrini, P., Analisi delle apologio di s. Oiustino
martire. Pavia 1792. 8».
Willink, H. D. T., Justinus Martyr in zijno vcrhou-
ding tot Paulus. Bijdrag tot de kennis de v'c^chiede-
nis van het oudste chnstendom. Zwullo IHib. 8".
Zastrau, D. Fr., Di.^sert. de Justini mart. studiis
biblicis. Yratislaviae 1882. 8P.
Acta SS. Justini pre8byteri martyris Ro-
mae a. 259.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 17. Sept. V. p. 474-
476. Cf, Stiltingii commentar. praevius ibid. p.
470-474.
JEyi.-Schr.: Cavedoni, Cel., Sentenza diffinitiva in-
tomo air anno preciso della pai^siuno di s. Uiui^tino
. ... in Messagioro di Modona. 1n>6.
Montezemolo, Gius. AI., Geste e morte trlonosa di
■. Giustino, prete romano e martire, noll' a. 270,
patrono di una congreerazione di e(■closia^Uci orotta
m Dogliani. Torino lifSl. 16mo. 186 pag.
Acta ss.Ju8tini presbyteri Sipontini fra-
trumque eius Florentü et Felicis marty-
rum ac Justae virg.
Ausg.: ap. Ughelli, Italia Sacra ed. Goleti. VI.
p. 674-678.
De SS. Jiistino, Cbaritone, Cbarito etc. mart
Bomae passis cca. 167 Papebrochii commentar.
histor. in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 16-22. (Con-
f essio mart. coram praefecto Rustico gr. et lai
ibid. p. 20. 21.)
De SS. Justino, Magno, Isicio ete. in Novera-
populania tn AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 47. 48.
Acta s. Justiniani eremltae et mart. in
Lemeneia insula Angliae (f cca. 800 aut
850) collectore Johanne Capgravio.
Ausg. : ex eius legenda SS. Angl. Londini 1516.
p. CGI in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 635. 636.
Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 633-635.
De s. Justinlano conf. Lemovicis in Gallia in
AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 172.
Vita s. Juttae sive Ivettae inclusae Huyi
in territorio Leodiensi auctore Hugone
Fioreffiensi canonico (cca. 1230).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 863-887.
Tita s. Juttae [de Sangeiiiausen] viduae
solitariae Culmzae in Prussia (f 1260).
Ausg.: ' ex Polonico Freder. Schembek J. S.
[sub tit. : Przyklad dziwnej doskonalosci chrzes-
cianskiej s. Jutti Niemkinie ze krwi ksi^zat Bruns-
wickich wdowv. Thorun 1638.8°] intorprete Joanne
Snini Polono in AA. SS. Boll. 5. Mai. VII. p. 604-
613. Cf. Papebrochii commentar. praevius ibid.
p. 602-604. — ^wiederh. ed. M. Toeppen in Scr.
rer. Pruss. II. 1863. p. 378-391. — Vit« alia
auctore Martine Barouio ^ in Bzovii Annal.
eccles. XIII. Colon. Agr. 1616 ad a. 1260. § 21.
— ^tciederh. in Scr. rer. Pruss. II. p. 376-378.
— Leben der h. Jutta Pruthena von Simon
Grünau {aus seiner Preuss. Chronik. Tract IX.
cap. 1. § 3) ibid. IL p. 376. — Notiz aus dem
Processus in causa canonisacionis s. Dorotheae
ibid. p. 375.
Erl.'Schr.: Kaendler, C. G., De vita et rebus gestis
s. Juttae de Sanfrerhausen , patronae Borussiae com-
mentarius. Lipsiae 1740. 4*^.
Menzel, Gl., %n Mitthoilungen des Vereins f. Gesch.
und Alterthumskunde von Sangerhausen. I. Sanger-
hausen Ibbl. H>. p. 82-80.
De s. Juvato culto tamquam mart. non ponti-
fice in Britannia minori {temp. ine.) Buckii syl-
loge in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 908.
De 8. Juvenale conf. Fossani in Pedemontio,
cuius corpus ibidem per 4 saecula creditum est
s. Juvenalis episc. Namiensis, Papebrochii disser-
tatio in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 406-422.
De s. Juvenale martyre in AA. SS. Boll. 7. Mai.
IL p. 137.
De s. Juvenale patriarcha Hierosol. Boschii
comment. historicus in AA. SS. Boll. 2. Jul. VII.
append. p. 855-863.
Vita s. Juvenalis episcopi Narniensis
in Umbria (f 376).
89*
1412
DE S. JUVENIANO — VITA S. IVONIS PRESBYTERI
Ausg. : ex yariis mss. in AA. SS. BolL 3. Mai.
I. p. 387-390. — Sequentia ibid, p. 390. —
Ablatio et relatio corporis saec. IX. ibid. p. 390-
393. — Homilia in dedicatione ecclesiae s. Juven.
ibid. p. 393. — Miraculum a. 1233 patratum
ibid. p. 394-396. — Excerpta ex statutis Nar-
nieDsibus factis sub pontificatu Gregorii XI ibid.
p. 396-398. — Elevatio ultima ex authenticis
instrumentis Pauli Bucciarelli episc. Namieusis
ibid. p. 398-406.
Erl. ' Sehr. .-Compendio della yita di s. Giovenale, primo
Toscovo di Nftrni e protettoro della cittA di Fo&sano.
Torino 1791. 8P. 43pag.
Giaccardi, G.B., Le traslazioni di s. GiovenalOf pa-
trono della cittit e diocesi di Fossano: memoiie per
le feste centenarie deUi 2 niaggio 1880. Fossano 1^.
16mo. Gifag.
(Marchisio, Cosma) Vita di s. Giovenale primo ves-
covo di Narni e protettoro di Fossano. Carmagnola
1825. 12mo. 70tKig.
Negro, Giov., Vita e miracoli del glorioso s. Gio-
venale primo vescoTO di Nami, patrono di Fossano
Torino (16öO). 4«. 220 pag.; — wiederh. Fos-
sano, G. Berruti (1845). 8P. 196 pag.; — tnaderh.ilnd.
Gios. Saccone 1878. 8^. 206 pag.
Nicolai, Giac., Vitae miracoli di s. Giovenale Afri-
cano, primo vescovo e patrono di Nami. Foligno
1879. 16mo. 100 pag.
Opertus, Thom., Airicanns antistos, hoc est de divi
JavenalisNamiensis episcopi et confess. gestis libri 4.
AugustaeTaurin. 1661.8°. lOöjpag.; — edit.d. aactior.
Carmagnoliae 1679. l2mo. 13o pag.
De s. Juveniano Magno conf. Eystadii in Ger-
mania Sollerii notitia in AA. SS. Boll. 13. Jul.
ni. p. 485-487.
Acta SS. Juventini et Maximi iDartTrum
Antiochenorura.
Atisg. : ex homilia 40 s. Job. Chrysostomi inter-
prete jSrontone Ducaeo in AA. SS. Boll. 25. Janr.
n. p. 619-621.
De 8. Juventino archidiacono apud Tadinates in
Umbria (saec. Vll, IX aut X) Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 485.
De SS. Juventio, Cyriaco, Exuperantio et He-
raclia mart. Romae in AA. SS. Boll. 1. Jim. I.
p. 43.
De B. Juventio martyro Roma in Gallias trans-
lato, ex monumentis monasterii Casae Dei dioec.
Ebroicensis in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 44-47.
De s. Juventio sive Eventio episcopo Ticinensi
in Italia (saec. II) Bollandi comment. historicus
in AA. SS. Boll. 8. Febr. IL p. 152-155.
Vita s. Juvini conf. = Vita s. Jovini conf.
Acta s. Ivani eremitae Bohemi in dioec.
Pragensi (init saec. X) auctore ßohuslao
Balbino S. J.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 824-
828. — Vita alia auctore anonyme: ,Beatus
Ivanus fuit' ^ap. Dobner, Monumenta II. p. 60-
68. — * lat. et bohem. in Fontes rer. Bohem. I.
p. 112-120; cf. Introd. p. xi. — Vita alia au-
ctore Matthaeo Ferd. de Bilenberg unt d. Tit.:
Vita s. Juani primi in regno Boemiae eremitae,
oiusque ortus regius (Pragae) 1656. kl. 4°. —
Zivot SV. Ivana ^ap. A. Ch. Vostokov, Opisänie
rus. i sloven. rukopisej Rumjancevskago museuma
p. 778. — ' altslav. u. tschech. vydal Jos. Kolar
in Fontes rer. Bohem. I. p. 111.
B>rl.-S6kr.: Frind, A., Kirchengeachichto BQhmecs. I.
Prag 1862. KT. 80. p. 12-14, nack Dobner.
Sobek, M. F., Bohemiae solitado sancta sea Tita s.
Ivani. Pragae 1666. 4o.
Vita s. Ivonis episcopi Carnotensis (f
1117) auctore Johanne Frontone, aea-
demiae Paris, cancellario, canon. reg. S.
Genovefae.
Eandsckr.: Oxford, Un.-Bibl. Bodley. 1216.
Ausg.: ^xtisammen mit J. Frontonis epistol.
et dissert. ecclesiast., calendar. Roman, notis illu-
strat, c. praef. J. A. Fabricii. Hamburg! 1720. S*.
— ^früher, ante Ivonis oper. Paris. 1647. ful.
— ' c. Henschenii observatt in AA. SS. BolL
20. Mai. V. p. *248-*253. Gf. VH. p. 820. — ^ Fa-
bricius' Ausg. wiederh. Veronae 1733. 8*. — Elo-
gium 1-8 ex necrolog. Camot. *«n Gallia chri-
stiana IL p. 489 (* ed. alt. Vm. p. 1133). —
^tciederh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 162. 163.
Erl.-Schr.: Dombrowski, J., Ivo Bischof von Char-
tres. Sein Leben und Wirken. Theil 1. Bisa. Bres-
lau 1881. 80.
Fabricius, Bibl. med. etinf. latinitatis ed. Slansi IV.
p. 205.
L osprit d'Yve de Chartres dans la condnite de s<h:
diocdse et dans la conr de France et de Rome. Pari»
1701.
Ritzke, F., De Ivone episcopo Camotenai. Part. I.
Diss. inaag. Vratislaviae 1863. 8^.
Sieber, Alb., Bischof Ito von Chartres n. seine Stel-
lung zu den kirchenpolit. Fragen seiner Zieit. Inauf .-
Diss. Braunsberg (1885.) eP.
Vgl. Ivo.
Yita s. Ivonis episcopi Persae et triam
SS. sociorum (saec. VTL) in Angüa deposi-
torum auctore Goscelino monacho Can-
tuariensi (f 1098).
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 10. Jun. II. p. 2SS-
292. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CLY.
p. 81-90. — Miracula * ap. Joa. Capgrave,
Nova legenda fol. 190. — ' wiederh. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 292 — u. « ap. Migue 1. c. p. 91. 92.
Cf. Hardy, De&cr. catalogue of materials. L 1.
1862. p. 184. n« 515-519.
Yita s. Ivonis presbyteri Trecorü in Bri-
tannia Armorica {f 1303). Summarium.
Ausg. : ex ms. processu compil. anno 28 p(^t
mortem sancti in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p.
5B8-541. — Processus formatus a. 27 a morte
sancti ibid. p. 541-577. — Appendix de cano-
nizatione s. I-is etc. ibid. p. 577-581. — Vita ppo-
Itxior auctore Mauritio Gaufridi ord. Praed.
(cca. 1364) ex ms. ibid. p. 581-608. — Appen-
dix de reliquiis s. Ivonis in Belgio ibid. p. 6i^
613. — Vita tertia: ,Temporibus nostrib' ex
cod. Namurc. n° 73 in Analect Bolland. IL p.
324-330 {falsch 340; es sind die SeitenxahUn
330-339 ausgefallen). — Vita qaarta [dirersa
ab eis quae editae sunt ap. Surium et in AA.
SS. Boll. , itenh ab editis ap. Bonnejoy et L. Pru-
d'homme (1887)1 ex cod. Carnot. n° 479. sec XV.
fol. 158 in Analect. Boll. VUI. 1889. p. 201-21)3.
— Vita quinta cd. E. Bonnejoy unt. d. Tit.: Vie
de s. Yves, tiroe d'un ms. sur velin du 14. sitkle.
Avcc facsim. hcliographique du ms. Saint -Brieuc
(Paris) 1884. 8^ 6 fr. — Testamentum in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 817.
DE S. IWYO — VITA S. KIERANI
1413
ErL'Sekr.: Du Bois de la Villerabel, Yioomto
Arthur, La legende merveillease de Msgr. sainct
Yvea f omement de son stöde , mirou&r des ecclesia-
»tiqnee ^ . . . . patron universel de la Bretaigne - Ar-
morioqoe, 1258 — 1908. ]mit6 dee L6gendaires bre-
tons. . . . (BenDes) £. Lochevalier 1889. iP. 168 pag.
12 fr.
France, Abb6, Saint Yves: ^tnde snr sa yie et son
tempe. Saint- Brienc 1893. ISmo. 365 pag, 3 fr.
Haar 6 an, Barth., Saint Yves, Als d'Helory, jaris-
oonsolte tn Histoire littdraire de la France. XXV.
1869. p. 132-146.
La Borderie, Arth. de, Lee monnments originanx
de rhistoire de s. Yvee. Rapport ä Mgr- l'^v^oe de
Saint -Brieac et Tr^ier. Saint -Brienc 1885. 4^
40 pag.
Loth, J., Une des canses de la popnlarit^ de s. Yves
m Annale« de Bretagne. IV. n^4. 1889. jaillet.
Monnments originanx de Thist. de s. Yves, pnbl.
?}ar la prem. fois par A. de La Borderie , J. Daniel,
erqaiB et D. Tempier. Saint -Brieacl887. gr. 40.
LXjCVI. 516 pag. 9planehM.
Papebroch, Commentar. praerins tfi AA. SS. BoU.
I. c. p. 637.
aetif, Scr. ord. Praed. I. p.846.
opartz, S., Histoire de S.Yves, patron des gens de
justice (1253—1308). Saint - Brtencl8ö6. ^.
(Szerdahely, Qeo. AI.) Sanctus Yvo iorisoonsnlto-
nun patronos sermone panegyrico . . . celebratas.
Badae 1784. 8o.
De 8. Kvyo confessore ap. Capgrave, Nova
legenda fol. 201.
S
K.
Vita b. Kadlttbkonis, vid. Vita b. Vincentii
Eadlublionis.
Vita s. Kaddroae abbatis, vid. Vita s. Cadroae
abbatis.
Tita 8. Kadocii vid. Yita s. Sopbiae sive Cadoci.
Yita s. Kannechi.
Ausg. : e cod. bibl. Burguodianae Bruxell. Bru-
xellis 1853. kl. 4*^. Mit Einleitung des Marquis
von Ormonde , der nur 100 Exemplare drucken
liess.
Yita s. Kaniitl, vid. Vita s. Canuti.
Vita 8. Karoll, vid. Yita s. Caroli.
Vita s. Katharinae ^vid. Yita 8. Catharinae.
Yita s. Kebii episcopi et confessoris.
Ausg.: ap. W. Jenk. Rees, lives of the Cam-
bro - British saints of the 5. and immediate suc-
ceeding centuries . . . ; with english translations
and notes (= Public, for the Society of ancient
Welsh mpts.) Llandovery 1853. 8°. p. 183-188
ex ms. Mus. Brit. Yesp. A. XIY. — De s. Kebio
ap. Capgrave, Nova legenda fol. 203.
Acta 8. Keivini = Acta s. Coemgini.
Yita s. Kellaci episcopi in Hibernia
(t cca. 600).
Ausg. : ex ms. Hibemico latine versa in AA.
SS. BoU. 1. Mai. I. p. 104-107.
De s. Kenelmo puero mart. a. 819 in Win-
chelcumbensi monasterio in Anglia in AA. SS.
BoU. 17. Jul. lY.p. 297-302.
De s. Kennera virgine in Galwedia, pago Sco-
tiae (temp. ine.) Y. de Buctii sylloge critica in
AA. SS. Boll. 29. Oct. Xn. p. 904. 905.
De V. Kenewaldo episcopo Wigorniensi (f 957)
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. Y. p. 236.
De 8. Kennocha virg. in Scotia (f cca. 1007)
in AA. SS. Boll. 13. Mart IL p. 338.
T^ita s. Kentigerni Glascuensis episcopi
auctore s. Asapho abbate Elguensi atque
inde episcopo (cca. 590).
Handschr.: vgl. Hardy. Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 207. n« 567-571.
Ausg.: * ap. Joa. Capgrave, Nova legenda fol.
207. — • unederh. in AA. SS. Boll. 13. Janr. I.
p. 816-825; cf. p. 815. — Yita alia auctore Jo-
se e 1 i n o monacho Fumesensi (cca. 1 185) * ap. Pin-
kerton, Yitae antiquae SS. Scotiae p. 191 (Lon-
dini 1789. 8^ p. 118). Hier ist stets falsch Cam-
bria statt Cumbria gedruckt. -^ • in Pinkertons
Lives of the Scottish Saints , revised and enlarged
by W. M. Metcalfe. IL 1889. 8^ p. 1-96. — Vita
aila [geschrieben auf Wunsch des Bischofs Her-
bert von Glasgow. — Handschr.: London, Brit.
Mus. Cotton. A. XIX. f. 76], fragment. *ap. Cosmo
Innes, Registrum episcopatusGlasguensis.I. Edin-
burgi, Bannatyne Club 18I3.4°. p.Lxxviii-Lxxxvi.
— *ap. Forbes, Lives of s. Ninian and s. Kenti-
gem. — • toiederh. aus nf> 1 in Pinkertons Lives
1. c. p. 97-109. — Officium s. K-i ap. Innes 1. c.
p. LXXXVII-C.
Acta 8. Keranl = Acta s. Ciarani.
Yita s. Kessogi episcopi in Scotia (saec.
YI). Initium.
Ausg.: ex Breviar. Aberdonensi in AA. SS.
Boll. 10. Mart. IL p. 36.
Yita s. Ketilli (f 1151) Yiburgensium
in Dania olim patroni, et miracula au-
ctore anonyme.
Ausg. : ap. Langebek, Scr. rer. Dan. lY. p. 426-
431. Appendix: 1° Bulla canonisationis de 1188.
9. Jun. ibid. p. 432; 2® notae ad vitam etc. p. 432-
435; 3° legenda de s. K-o ex Passionali Lube-
censi p. 435-437; 4* officium etc. p. 437-442.
Erl.-Sckr.: Soller ins, Sylloge de s. E-o tfiAA. SS.
Boll. 11. Jul. III. p. 241-244.
Yita s. Keynae virg. iq Brechinia Wal-
liae comitatu (saec. Y).
Ausg. : * ap. Capgrave, Nova legenda Angliae.
fol. 204^ — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 8. Oct
lY. p. 276. 277. Cf. Hardy, Descr. catalogue of
materials. L 1. 1862. p. 101. n° 297.
Yita s. Kiarae virg. in Momonia in Hi-
bernia (f cca. 680) auctore Colgano.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 16. Oct. YII. 2. p. 952.
Cf. commentar. praevius ibid. p. 950. 951.
Yita s. Klerani et s. Cartachi eins discipuli,
episcoporum et abbatum Sagiriensium in Ossoria
Hiberniae provincia (f cca. 540) = Yita s. Cia-
rani seu Eerani.
1414
DE S. KIERANO — DE S. KÜMMERNISS
De 8. Kierano seu Qaerano abbate Claain-Mio-
Noisensi in media Hibemiae provincia (f 548),
ptd. Acta s. Ciarani abb. Cluanensis.
Tita s. Kiliani apostoli Franciae orien-
talis et episcopi Wirziburgensis et socio-
rum eins Colomanni (al Colonati) presb.
et Totnani diaconi martyrum vel passio
(t 689): ,Fiiit vir vitae venerabilis'.
Ist die ältere und einfachere Vita; wird gewöhnlich
dem Egilward, Verfasser der Vita s. Bnrchardi im 12.
Jahrhundert zugeschrieben , jedoch ohne lülen Grand. Ver-
fasst im 10.— 11. Jahrh.
Handschr,: Co In, VI. 21. mbr. sec. XV. fol.
197^ — Erfurt, 8^ n<> 15. mbr. sec. XII. Vit. SS.
— St. Gallen, Stiftsb. n«566. — London, Brit.
Mus. Harley. secXIII. 2801. 149. — Paris, Nat-
Bibl. sec. XIV. Colb. n<> 5278. 57. Vgl Hardy, De-
script catalogue of mateiials. I. 1. 1862. p. 339.
n*» 821-827.
Ausg.: ^ od. Canisius, Lectiones antiq. IV. 2.
p. 642-647 C ed. Basnage lU. 1. 1735. p. 180-
182). — ■ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 991-993. — * in AA. SS. Boll. 8. Jui. IL
p. 612-614. — 'ex Canisio ap. Mcssingham , Flori-
legium Insuiae SS. 1624. 4^.p. 318-324. — Tita
aUa: ,Beatus Kilianus^ [Üeberarbeitung oder
Interpolation der vorhergehenden mit vielen will-
kürlichen Ausführungen {Handschr.: Carls-
ruhe, n° 69. VII. 18. mbr. sec. XL fol. f. 76. —
Cöln, VI. 21. mbr. sec. XV, fol. 209. — Erfurt,
8^ n^ 15. mbr. sec. XU. Vit. SS.)] » ed. Surius,
Vit. SS. 8. Jul. IV. p. 131, aber fiach seiner Art
mit Umformung. — ' ed. Nie. Serrarius mit No-
ten: S. Kiliani Franc, or. apostoli gesta. Wirce-
burgi 1598. 4°. — 'tn sehien Opuso. theologic.
Mogunt. 1611. fol. 329. — * wiederh. ap. Lude-
wig, Script. Wirceburg. p. 966-993. — ^atis bes-
seren Handschriften ed. Canisius, Lect. antiq. IV.
2. p. 628-641 («ed.2*»». III. 1. p. 174-179).— 'wie-
derh. in AA. SS. Boll. 8. Jul. U. p. 614 -6 19. — Vita
metriea per Johannem de Luterboch, ori-
undum deErfordia, capellanum episcopi, presbyt
et conventualem S. Stephani Wirziburgensis (cca.
1350) conscripta ap. Gropp, Collect, noviss. Script.
Wirciburg. I. Francof. 1741. fol. p. 795-800. —
De 8. Kylyano cum sociis suis martyribus ap.
Capgrave, Nova legenda Angliae fol. 212.
Brl.-Sckr.: Gropp , Ign., Lebeusbeschreibong deren h.
Kiliani BischoCrens a. dessen Gesellen Colonati Prie-
sters, Totnani Diacons Mftrtyrern und ersten Aposteln
des Frankenlandes. Wirtzburg 1738. 4°.
Himmelstein, Die Reliquien der Apostel des Fran-
kenlandes, Kilian, Colonat und Totnan. Mit Abb.
Würzburg 1860. 8°.
Lorenz, Doutschlanda Geschichtsquellon. S. Aufl. I.
1886. p. 155.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte 11. p.S03
-307.
Reuss, Monumenta Kilianea. Herbipoli 1844.
Rion, J., Leben und Tod des heil. Kilian und seiner
GefAhrten. Aschaffonburg 18S4. 8».
SoUerlus, Commentarius praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 699-612.
Stalin, Wirterobergische Geschichte I. p. 167.
Wa 1 1 e n ba ch , Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
L 1885. p. 117. II. p. 352 ; 6. Aufl. L 1893. p. 124. II. p.
386.504.
De 88. Kineburga et Kincswitha virginibus,
filiabus Pendae Merciorum regis et harum con-
sanguinea Tibba sive Tilba Petroburgi in Anglia
(saec. YII) commentarius histor. in AA. SS. Boll.
6. Mart. I. jp. 441-447. VgL Capgrave, Nova le-
genda fol. 213.
De s. Kinedeo eremita conf. in Wallia (saec.
VI) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 1. Aug. I.
p. 69. VgL Capgrave, Nova legenda fol. 205.
Yita b. Kingae seu Kunegundis du-
cissae Cracoviensis seu Poloniae, ord. s.
Clarae apud antiquam Sandecz in pala-
tinatu Cracov. (f 1292) auctore Johanne
Dlugossio canonico Cracoviensi.
Vollendet 1474.
Handschr.: über 9 vgl. Zeissberg, Poln. Ge-
schichtschr. p. 269. not 1.
Ausg. : * ex antiq. ms. in AA. SS. Boll. 24. Jul.
V. p. 669-747. — • ed. Wojc. K^trzynski in Mon.
Polen, bist. IV. 1884. p. 682-731. — • in Dlugossii
opp. omn. cura Alex. Przezdziecki. I. 1887. —
Miracula recentiora ab a. 1532 ex processu in-
quisitionis ms. * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 747-783.
Cf. Boschii comment. praevius ibid. p. 661-66S.
— *ed. W. K^trz>nnski l. c. IV. p. 732-744; ef
prolog. p. 662-682. — Ein Ineunaheldruck ton
1474 (8. AA. SS. Boll. p. 666, § 23) ist Fabel
Uebers.: polnisch: Zywot 6w. Eunegundy,
zakonu ^wi^tey Klary xi^zny Polskiej .... z la-
cinskiego na polskie przez X. Prczclawa Mo-
jeckiego. wKrakowie 1617.
NB. Es gibt auch eine Tita b. Kliigte auctore fr.
Stanislao ord. Minor. Vgl. Zeissberg 1. c. p. 98-96; >i€>
ist zuerst benutzt in der folgenden
Erl. - Sehr. : Franko witz, M. J., "Wizerunek Swi^t^y
doskonaloi>ci przez laskQ bosk^ cudownie przez znaki^
mitosc ^wif^tobliwego zycia jawnie przez .4mierc ....
w wielkiej shidze boskiej blogostawioney Kuuecrund-
zie pannie kr61ewni W^gierskie^ i. t. d. jasniciacy
. . . . w Krakowie 1718. 4^ [hieraus ein kUein. Atts-
xug urit. d. Tit.: Frankovicz, Hart., Vita b. Cun^
fundis , regiae Hungariae principis ac deinde reirinae
*oloniae . . .,jpolon. idiom. coli.; in compend. rodacta
et lat. versa a Franc. Petrykovski. Tyrnavia« 1744. 4^].
Pico, Ranuc, Vita deila ven. Cunegonde. Data in loce
d'Abrah. Bzovio. Borna 1633. 4?>.
Zeissberg, H. , Die polnische Oescfaichtscfareibun?
des Mittelalters. Leipag 1873. p. 268-270.
De s. Kümmerniss (20. Juli) = De s. Uberata
alias ¥nigefbrte.
Ein von 1000 Irrwegen durchzogenes I^abyrinth. Diese
Heilige führt die Namen D ign efortis, Entropia, St.
Gehülfen, KUmmerniss, Kymini, s. Liberata.
Ontkommer, Regonfledis, wilgofortis. Mit Art.
Pilgram S. J. (f 1781) dio von ihr vorkonunendeo Bild(*r,
in den ältesten Darstellungen nttmlich , mit der luschhft :
Salvator mundi (wie in Ober -'Winterthur) elnfiBch für Cm-
cifixbilderzuerklttron, entspricht nicht dem heutigen Stand-
punkt der Legendondentung ; vgl. Herrn. Usener , Legenden
der Pelagia. Bonn 1879. 6^. p. xxili.
Erl.-Schr.: Bouvenne, Agl., Legende de a. 'Wilgofort^.
Arras 1866. gr. 8». Ävee 3 planehee. Tire ä 50 exempl.
(Kxtrait de la Revue de 1 art chrötienne. Tom. X.i
Castex, R., Sainte Livrade , 6tude historique et ch-
tiaue sur sa vie, son martyre, ses reliques et son
culte [dans l'Agenaisl. Lille et Bruges 1890. 8^. 26"
pag. 6 fr. Vgl. dazu Analect. Bollnnd. X. 1891. p.37<)
-372.
C u p e r , De s. Liberata alias Wilgeforte mart. in raxüs
Europae partibus commentar. mstoricus in AA. SS.
Boll. 20. Jul. V. p. 50-70 (mü 3 AbbiUkmam).
Diornfellner, Die heil. Kümmernis (Lobenden von
der h. Kümmernis oder WUgefortis und die V«brei-
tung ihres Cults ; figürliche Darstellungen der 1\&-
lis?en und ihr Zusammenhang mit der scandinarisrheD
Mythologie) in Schau ins Land. Jahrg. XVI. 1891-
Heft 2.
VITA S. KÜNEGÜNDAE IMPERATRICIS — DE S. LAETO
1415
Gall6e, J. H., Ztlt Legende der h. Kummernas oder
Wilgefortis in Germania. Viorteljahrschr. f. deutsche
Alterthuxnsknnde. XXXUI. Wien 1888. p. 311. 812.
VermUstandigt Rehonu Artikel.
Hotze-Osterwald, J. J., Das Volto santo und St.
Kümmern as8 «n Sonntagsblatt des ,BQnd'. Born 1877.
Lütolf, Alois, Sanct Kümmomiss and die Kümmer-
nisse der Schweizer m Geschieh tsfreond. Mitthei-
longen des histor. Vereins der fünf Orte. XIX. Ein-
siedeln 1863. p. 183-205. Mü Äblriidungen.
Rehorn, K., Der heil. Kammemus oder dio heO.'Wil-
gefortis. Ein Beitrag zar Geschichte and Deutung
eines alten Coltus in Bartsch' s Germania. Viertel-
jahrschhft . . . XXXII. Wien 1887. p. 461-480.
S 1 o e t , L. A. J. "W. baron , De heil. Ontkommer of Wil-
gefortis. En geschiedkandig onderzoek. 's Graven-
haire 1884. 8^. 94jaag., 8 piat.
Tscheinen, M., WalUser Sagen. Sitten 1872. BP. p.
135 ff.
Tita s. Kunegundae imperatricis (f
1033), uxoris Heinrici IL et miracula au-
ctore anonyme.
Geschrieben nach 1199. Erlitt verschiedene Wande-
lungen; wurde bald abgekünt, bald vermehrt.
Handsehr.: rtrf. ap. Pertz, Mon. scr. IV. p.790.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. II. p. 60. Mit
Weglassung der ineisten Wunder. — * xuerst
vollständig und echt ed. Waitz ap. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 821-824. — Tita alia auctore ano-
nyme [ist eine Bearbeitung der vorhergehenden
Vita (Handsehr.: München, Wien etc., vid.
Pertz, Mon. scr. IV. p. 790. 791)1 ^ ap. Gretser,
Divi Bambergens. Ingolstadii 1611. 4®. p. 107. —
* in eins oper. X. p. 551. — * ap. Ludewig, Script.
Bambei-gens. I. p. 345. — * in AA. SS. Bell. 3.
Mart. I. p. 272-278. — *ap. Mabülon, AA. SS.
o. s. Ben. saec. VI. 1 . p. 456-465. — • wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat CXL. p. 205-220. — Die
der Vita voratifgehenden Verse und derprologus
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 790. not. 43. — BvJla
Innocentiiin de s. Kunegundis canonisatione ^ap.
Gretser 1. c. — * in AA. SS. Bell. I. c. p. 281.
282. — • ap. Mabillon 1. c. p. 465-468. — *m
Gretseri opp. X. p. 565. — * ap. Ludewig, Scr.
rer. Bamberg, et German. I. p. 784. — ^ ap. Migne
1. c. p. 219 - 222. — Mlraenla s. Cunigundia varia
ex apogr. Bamberg, a Gretsero edita repetita * in
AA. SS. BoU. 1. 0. p. 27Ö. 280. — ■ excerpta ed.
Waitz ap. Pertz 1. c. p. 824-828. — Appendix
ex vita Bruxeliis a. 1484 excusa in AA. SS. BoU.
1. c. p. 280. 281. — Notae Ranshofenses de Cune-
gunde imp. ap. Pertz 1. c. p. 791.
Erl.-Sehr,: Commentarias praevios in AA. SS. Boll.
Icp. 266-272.
C ram m er , Ant., Admiranda vita s. Henrici et s. Cune-
gundis , Bojariae dacnm. Aug. Vindel. 1770. ^.
Cnster, Nonnos., D^e legend vnd leben, trid. Vita
Heinrici II imp. ErUaUertmgs-Sckriflen.
Lautensack, F. G. (C. S. Schurtzfleisch), In-
nocentia Kunegundis Ueurici II oxoiis. V^itembeivae
1700. 40. 8 Blatter.
]f abillon, Observationes preeviae in AA. SS. o. s.
Ben. I.e. p. 4ol-456 (wiedarh. ap. Migne, Patrol. lat.
CXL. p. 197-206).
Noel, A. 0., Leben der heil. Kunigunde von Luxem-
burg, Kaiserin von Deuts<düand. Luxemburg 1866.
8P. 215 pag. Jkl.
Rion, J., Das h. Kaiserpaar oder Leben und Thaten
des h. Heinrichs und der h. Kunigunde. Bambei^
1832. BP.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p . 394
(5. Aufl. IL 1886. p.SöO; 6. Aufl. II. 1894. p.384).
Vita b. Kunegundi8 ducissae Poloniae = Vita
b. Kingae.
Processus de ss. Kunigunde, Mechtunde,
Wibrande et Chrischona seu Christiana
virg. peregrinis in Constantiensi Aleman-
niae dioecesi.
Ausg.: ^ s. 1. (Basileae cca. 1504). 4^ goth.
unt. d. Tit. : Processus habitus occasione translat.
et elevationum ss. virg. Kuneg., Mechtildis et
Vuibrandis in ecclesia Eichsei, CoDStant. dioec.
— 'ex editione Colon. Herrn. Crombachii in AA.
SS. Boli. 16. Jun. III. p. 117-139.— Legenda ex
praemisso processu coUecta ibid. p. 139-142. Cf.
rapebrochii comment. praevius ibid. p. 114-116.
De s. Kynedo = De s. Kinedeo.
De 8. Kyneawyda, vid. De s. Eineburga.
Vita 8. Kyngae = Vita b. Eingae.
L.
De s. Lactino abbate in Hibemia (f 622) in
AA. SS. Boll. 19. Mart III. p. 31-33.
Tita b. Ladislai Gielnovii ord. fratr. Min.
{-f 1505) Warsaviae in Polonia auctore
Yincentio Morawski ord. Minor. Po-
lono. Libri 3.
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Lucerna perfectionis Christ,
sive vita etc. Varsaviae 1663. kl. 4®. — • wiederh.
in AA. SS. BoU. 4. Mai. I. p. 561-616.
Tita s. Ladislai regis Hungariae, Yara-
dini in Transsilvania (f 1095).
Handsehr.: Wien, Hofbibl. n* 3662. sec. XV.
fol. 100.
Ausg. : ^ ex edit. Cracoviensi * in AA. SS. Boll.
27. Jun. V. p. 317-319. — »ap. Endlicher, Rer.
Hung. mon. Arpad. p. 235-244. — Vita alia ex
Ant. Bonfinii rer. Hungar. dec. 1. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 319-327.
Srl.'Sehr.: Ganoczy, Ant., Dissert. bist. -orit. de b.
Ladislao Hongaiiae rege , f undatore episcopatus Va-
radinensis. Viennae Auatr. 1775. i^.
Janning, Comment. de capite s. L-i in AA. SS. Boll.
Jan. VI. 1. p. 261-263.
Marczali, Heior., Ungarns Geschicbtsquellen. Berlin
1882. p. 33-36.
Papebroch, Commentar. praevius in AA. SS. BoU.
I.e. V.p. 315-317.
Pray, G., Dissertatio hist. - crit. de s. Ladislao Honga-
riae rege. Posonii et Cass. 1774. 4^.
: Diatribe in dissertationem hist. -crit. de s. Ladis-
lao Hnngariae rege ab A. Ganoczy conscriptam. Po-
sonii 1777. 40.
Yita s. La6ti Mixiacensis monachi [Saint-
Mesinin, f c. 534] auctore anonyme.
Ausg. : * ap. Joh. a Bosco, Bibl. Floriac. II. p.
254. — • ap. Surius , De prob. SS. historiis. 5. Nov.
VI. CJolon. 1575. p. 116.
Brl.-Sehr.: (Proust, Cl.) La vie do s. Li6, solitaire
de la Beausse. Orleans 1714. 9^.
De s. Laeto puero mart. Pruvini in Bria Galliae
sylloge in AA. SS. Boll. 2. Jul. VII. append.p.865.
1416
TRACTATUS DE LAMBEßTI ETC. — VITA S. LAMBERTI EP. LEOD.
Tractatus de Lambert! abbatis S. Ber-
tini (1095 — 1125) moribus auctore ano-
nymo.
Handschr, : St. 0 m e r , n° 788. saec. XII. — Ox-
ford, Bodlei. Laud n<>668 (F 15). mbr. saec. XII.
Ausg.: primus ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 2. p. 947 - 953. Vgl. Neues Archiv
der Gelisch, f. ä. d. Gesch. X. p. 218.
Erl.-Sohr.: Wattenbach, Deotschlonds Qeschichts-
qaellen. 5. Aaü. n. 1886. p. 164; 6. Aufl. II. 1894.
p. 170.
Vita b. Lamberti canoniae reg. Novi-
Operis (Neuwerk) iuxta Halas Sax. primi
praepositi, auctore anonjmo.
Ausg.: ap. Schaonat, Vindemiae literar. II. p.
68-72.
Erl.-Sehr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts-
qaellen. 5. Aufl. U. 1886. p. 270; 6. Aofl. IL 1894.
p. 800.
Tita s. Lamberti episcopi Leodieneie
seu Traiectini ad Mosam et martyris (f
708?) auctore Godescalco canonicoLeo-
diensi (f cca. 770): ,Gloriosu8 vir Lant-
bertus'.
Handschr.: St. Gallen, Stiftsbibl. n^ 551. —
Leipzig, Rathsb. mbr. sec. XII. Rep. IP. 58. —
Paris, Nat.-Bibl. St. Mart mbr. sec. XI. n» 108;
— St. Germ, n* 1045. mbr. sec. VIR.
Atisg, : * auctore anonyme avyxQovq) ed. Cani-
sius, Lect. antiq. 1.2. p. 172-189 (ed. nov. IL p. 135-
144). — *ed.Surius, De prob. SS. historiis 17. Sept.
— 'ap. Chapeaville, Gesta pont. Leodiens. I. p.
321. — *ap.MabiIlon, AA. SS. o. s. Ben. saec.III. 1.
p.69-76. — ^wiederh. in AA. SS. Bell. 17. Sept.
V. p. 574-581. — • ap. Duchesne, Eist. Franc,
scr. I. p. 674. — ^ ex edit. Mabillonii ap. Ghe-
squiere, AA. SS. Belgii VI. p. 130-148. Gf. Const
Suyskenii comment. praevius ibid. p. 21-1. SO. —
* Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 596. 597. —
Tita alia auctore Nicoiao 8. Mariae et 8. Lam-
berti Leod. canon. (f cca. 1142) 'ap. Chapeaville
1. c. p. 371-409. — * wiederh. in AA. SS. Bell.
1. c. p. 602-617. — Vita alia prior auctore Sige-
berto Gemblacensi {wurde früher und auch
vom Herausgeber fälschlich dem Reinerus
monachus Leodiensis beigelegt) 'ap. Cha-
peaville 1. c. I. p. 41 1-434. — * tciederh. ap.Migne,
Patrolog. lat. CLX. p. 759-782. — Vita altera
auctore eodem Sigeberto Gemblacensi * ex
ms. Rubeaevallis et Hagiologio Brabant. mAA.SS.
Bell. 1. c. p. 589-602. — * wiederh. ap. Migne 1. c.
p. 781-810. Cf. Catalogus hagiograph. bibl. reg.
Bruxellens. I. 1886. p. 45. n*» 111. — Vita alia
auctore Stephano (901 — 920) episcopo Leo-
diensi ( Ueberarbeitung der alten Vita) * ed. Su-
rius, De prob. SS. historiis 17. Sept. V. p. 289. —
' ap. Chapeaville 1. c. I. p. 350-370. — • wiederh.
u. ex ms. in AA. SS. Bell. 1. c. p. 581-589. —
*ex Surio ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p.
643-660. [Uebers.: unt d. Tit.: Vie la plus an-
cienne de s. Lambert ecrite par un contemporain ;
Vie de s. L. en fran^ais du 13. siecle, traduite
de la biographie ecrite au 10. siecle par Etienne
eveque de Liege publ. par Joseph Demarteau.
Liege 1890. 8®.] — Oleiehxeitig mit dieser pro-
saischen Ueberarbeitung entstand eine poetische
[Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. n« 14650-14657.
sec. X. fol. (Lücke von Gap. 40 Ende — 44 Anf.).
— Rom, Vatic. n® 8565. sec. XI. fol.], beginnend
,Pagani ritus^, welche dem Hucbaldus mon-
achus 8. Amandi (f 930) xugeschrieben wird.
Oanx veröffentlicht unt. d. Tit.: Vie ie sjünt
Lambert 9 ecrite en vers par Hucbaldde Saint-
Amand, et documents du X. siecle par Joseph
Demarteau. Liege 1878. 8". 2 fr. 50 c. {^beson-
derer Abdruck aus Bulletin de Tlnstitut archeo-
logique liogeois. Tom. XIII. partie 2. 1878). —
■Bruchstücke in AA. SS. Boll. 1. c. p. 520. 52.3.
528-530. 533. 534. 540. 548-551. 554. 588. —
Miraenla et translatio ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec, III. 1. p. 78-81. — Appendix de
aliis L-i miraculis et translationibus ibid. p. 8*2-
84. — Reinerus monachus S. Laurentii Leodieo-
sis: Sermo de adventu reliquiarum s. Lambeiti
Roma Leodium ap. Pez, Thes. anecd. IV. 3. p.
121-129. — Reinerus monachus S. Laur. Leod.:
Triumphale Bullonicum (1129 — 1153) prosai<>?
in 5 libris, sive qualiter diebus nostns ecclesia
Leod. Bulloniense castrum« pervasoribus triuni-
phatis, receperit {eine weitere Ausführung d*>s
folgenden D^iumphus) ^ ap. Pez , Thos. anecd. IV.
3. p. 129-154. — « ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV.
p. 99-116. — 'ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr.
XX. p. 583-592. — Revelatio s. L-i auctore auo-
nymo contemporaneo ed.Canisius,Lectiones antiq.
IL ed. 2. p. 145 - 147. — Triomplias s. Lamberti
de oastro Bullonio {Bouillon) a. 1141 (auctore,
ut Chapeaville suspicatus est, Nicoiao canonitM
Leodiensi) * ap. Chapeaville 1. c. IL p. 577-602.
— 'ex Chapeav. et cod. Paris, n" 9422 (suppl.
lat 563) ed. W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr. XX.
p. 497-511. — Triumphns s. Lamberti in Steppps
{nach Heller: auctore canonico S. Lamberti Leo-
diensis anonyme ; nach Histoire littiraire de la
France XVII. p. 180: auctore Hirn an do sive
Firnando [sed legas potius Hervardo] canon.
Leod. cca. 1 220) , [ist eigentlich das 3. Buch der
Vita s. Ottiliae Leodiensis {vgl. s. v.) et fHii
eius Johannis abbcUuli; s. Böhmer, Reg. imp.
p. Lxxij] ^ ap. Chapeaville 1. c. II. p. 603-640 ohne
Namen des Verfassers. — • ed. Joh. Heller ap.
Pertz, Mon. scr. XXV. p. 172-191; cf p. 169-
172. — Trinmphus s. L-i ex Vita Mochullei
episc. Hibem. {s. d.) ap. Pertz 1. c. scr. XX. p.
512-514.
Erl.'Schr.: Bahr, Gesch. der rGmischen LiteFatnr un
karolingischen Zeitalter p. 268.
Bibliothöqnehistoriqne de France. I. n« 8746-8700.
Dosmedt, Gh., vid. Smedt, Ch.de.
Dubosc de Montandr6, IiO coartisan chr§tien, tm-
mollö on victimo d'^tat iL la passion de la coar, oq
8. Tjambort, 6v6qne de Ton^nes et martyr sacrifie
pour les intördts de rhonnear coigagal .... Li^
1657. 4«. 324 pag.
Dümmler, £., in Neaes Archiv d. Qes. f. ä. d. Gesch.
IV. 1879. p. 554. 655.
Enf^elbrecht, Ph., Divi Lamberti ep.TTaiect.iDir-
tyris et magni «päd Fribnrff Brisg. patitmi vita.
Basileae, Jo. Frohen 1619. 4^. 48 pag.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. Q-
1869. p. 332-835.
Goff inot, Une remarquable relione de s. Lambert k
Borboarg in Publications de rinstitut de Luxen*
boaiig. XXIX.
VITA S. LAMBERT! EP. LUODÜN. — VITA S. LANDOALDI
1417
Hirsch. S., De Tito et ecriptis Si|(eberti p. 288, Aon-
delt über tUe reraehiedenen Rteensionen äteMr Vüa.
Kurth, Godefr., £ta<le critiqoe sar saint Lambert et
am son premier biographe. Anrers 1876. 9^. 112 paa.
(Kttraü dea Annalee de l'Acad. d'arch6ologio de Bei*
Siqne. XXXIII.)
: in Biographie nationale de Belgiqae. XI. 1891.
p. 143 • 147 8. V.
Lamberto de Zarag^oza, Dissertaoion hiflt.-crit.-
apolofretica Bobre la'vida y martirio de S. Lamberto.
Pamplona s. a. kl. 4«. 126 pag.
de Xoüe, Stades inr la litt^rature aux 8., 9. et 10.
sitelos in Balletin de Tinstitat arch^lc^qne ll^eois.
II. LJ^ge 1851. p. ISO.
Observationes de causa et anno martyrü s. L-i
ac loco eias sepoltarae ap. MabiUon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. in. 1. p. 76-78.
Observationes praeviae ibid. p. 67-69.
Portz* Archiv VII. 1839. p. 266; XI. 1855. p. 279- 281.
Rettberg, Eirchengeschichte Deotschlanas. 1. 1846.
p. 558.
de Bing, Saint Lambert, 6vdqne de Tongres m Hess.
scient. hist. de Belgiquo. Gand 1847.
Bobertl, Joh., Vita s. Lamberti martyris, episoopi
Tongreosis, Leodiensu civitotis . . . divi tatelarit.
Leodii 1633. fP (trad. en fran^. par Alard le Koy.
Li^e 1634. 12mo.).
Scheibelborger, Fr., Die älteste Vita s. Lantberti
«fi Oesterreich. Viorteg'ahrsachrift ffir kathol. Theo-
logie. X. ^'ien 1871. p. 221-224.
(Slnsias^ Ben. Fr.) De tempore et cansa martyrü s.
Lamberti Tnngrensis episc. diatriba chronolog. et hi-
stor. Leodii 1679. 8^.
S m e d t , Ch. de , L'ann^«e de la mort de saint Lambert
H-avant 706]. Bmxelles 1877. BP. 14 pag. {Ex&aü des
Pr^cis historiques. XXVI. 1877; ef. t. XXVII).
Stricker. Gommentar. praevios tn AA. SS. BoU. 1. o.
p. 518-673.
Tie de saint Lambert , 6vdqae de Tongres et de Mae-
stricht, patron de l'öglise paroiss. de Montroenl - sor-
Haine. Hons 1865. 8».
Vie du b. saint Lambert , martyr. Amiens 1859. 9P.
Vie de saint Lambert, 6vdqne et martyr, patron du
diocöse de Liege. Xamur 1866. 8".
Visschers, P., Levensschets van den h. Lambertus,
bisschop vanMastricht. Mechelen, Hanicq 1839. 12mo.
Vogel, Ratherias von Veiona I. p. 24.
Wattenbach, Deutschlands Gescliichtsquellen p. 190.
405 (5. Ann. Lp. 248. 249. 352. 376. 377. 430. IL p.l43.
383. 884 [Triumphns s. L-i] ; 6. Aufl. L 1893. p.264.
379. 408); ILp. 158. 506.
Wurth , Saint Ijambert, Patron des Liögeois, legende
historiqne. Li6ge 1843. vP.
Tita s. Lambert! episcopi Lugdunensi8
ex abbate Fontanellensi (■}* 667) auctore
(Aigrado) monacho Fontanell. Lxidowico
Pio imperante.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. historiis. 14.
ApriL p. 216. — *ap. d'Achery, Spicileg. III. —
« in AA. SS. Boll. 14. April. II. p. 216-218. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 2. append.
p. 462-465. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. III.
p. 584. — Analectaex actis SS. Ansbert! , Her-
melandi, Erembeili et Condedi in AA. SS. Boll.
1. c. p. 218-220.
Tita s. Lamberti episcopi Venciensis in
Gallia (f 1154) auctore coaevo et oculato.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 26. Idai. VI.
p. 458-460 c. Henschenii commentar. praevio.
Vita b. Lamberti praeposlti Novi-Operis =
Vita b. Lamberti canoniae reg
De 8. Lamberto agricola mart. Caesaraugustae
inHispania tn AA. SS. Boll. 16.Apr.II.p.413-415.
De SS. Lamberto et Bellerio, s. Gisleni disci-
pulis (t cca. 700) in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV.
p. 1038.
Vita s. Landeberti = Vita s. Lamberti.
Vita s. Landelini abbatis Laubaceneis
(Lobbes) et Crispiniensie (St Orispin bei
Valendennes y f 698) auctore aoonymo.
Ausg.: ^ed. Surius, De prob. SS. historüs. 15.
Jun. — * besser ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. n. p. 873-877. — * in AA. SS. Boll. 15. Jun.
n. p. 1064-1067. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec.
III. p. 524. — Vita alia et priore forte antiquior
tn AA. SS. Boll. 1. c. p. 1067. 1068. — Vita alia
auctore Philippe Harvengt de El eemosyna ab-
bate Praemonstr. (f 1183) * in Philipp! operib.
ed. Nicol. Chamart. Duaci 1621. fol. p. 773-778.
— «ap. Migne, Patrolog. lat. CCIIL p. 1349-1358.
Appendix ex Vita gallioe impressa a. 1636 in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 1068.
Erl.-Sehr.: Friedrich, Kirchengeschichte Dentsch-
lands. II. 1869. p. 860.
Histoire littdraire de la France. lY. 1738. p. 70.
Loise, Ferd., Saint Landelin tn Biographie nationale
de Belgiqae. XI. 1891. ^.254-256.
Rettberg, Kirchengeschichte Deatechlands. I. 1846.
p. 667.
Yos, J., Lobbes, son abbaye et son chapitre. I. Loa-
vain 1866. gr. 8». p. 23-68.
De s. Landerlco episc. Parisiensi (saec. VII)
in AA. SS. BoU. 10. Jun. H. p. 292-294.
Vita s. Landiberti == Vita s. Lamberti.
De s. Lande mart. Hortae in Italia (forte saec.
VI) in AA. SS. Boll. 5. Mai. IL p. 49. Cf. p. 797.
— Miracula ibid.Tll. p. 601.
Tita s. Landoaldi archipreebyteri (f
667), secundum al. episcopi Traiectensia
auctore Harigero seu Herigero, scholae
Leodiensis rectore, postea abbate Lobiensi
(t 1007).
Bisehof Notk er von Lüttich und sein Freund He-
riger schrieben diese Vita beide zusammen i. J. 980.
Handschr.: Brügge n^ 404. mbr. saec. XIII.
fol. — Brüssel, k. Bibl. mbr. saec. XV. fol. Vit
SS. f. 194. — Gent n^ 150 (308. 210). mbr. saec.
XL 40. Vgl Pertz' Archiv VII. p. 261.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis. 19.
Mart IL p. 281-288 ("ed. Taurin. EL 1875. p.
338, nicht aanx). — ^ Alles (d. i. vita, translat.,
adventus, elevatio) c. notis Henschenii in AA.
SS. Boll. 19. Mart III. p. 35-42. — * wiederh.
ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii III. p. 349-368 —
u. *ap. Migne, Patrolog. lat CXXXIX. p. 1109-
1122. — ° Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 586.
— Historia translationis a. 980 ad S. Ba-
vonem Gandensem auctore monacho Gandensi
coaevo *in AA. SS. Boll. 1. c. p. 43-47. — * ap.
Ghesquiere 1. c. p. 368-378; cf. introduct. p. 345
-349. — "ap. Migne 1. c. p. 1121-1124. —*unL
d. Tit.: Translatio s. L-i sociorumque auctore
H e rigor 0 ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 601-607; — ex Adventu et elevatione
s. L-i a. 980-982 auctore monacho S. Bavonis
ibid. p. 607-611. — Officium vetustissimum
s. L-i episc. Traiect ex cod. Gandav. n° 488 in
Analect Bolland. IV. 1885. p. 196-198.
Erl.-Sehr.: Commentarius praevius tn AA. SS. BoU.
1. c. p. 34.
Holder- Ef^ger, Zu den Heili^ngeschichten des St.
Bavoklostere in Histor. Aufsätze dem Andenken an
G.Waitz gewidmet. 1887. p. 623 ff.
1418
VITA S. LANDRADAE — VITA S. LAÜDOMARI
ERpke af.Pertz, Mon. script. VII. p. 139. not. 26.
Watte n b ach , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1886. p.3o6; 6. Aufl. I. 1893. p.385.
Yita s. Landradae abbatissae Bellisien-
sis [Münster -Biken] dioec. Leodiensis (f
cca. 680) auctore Theodorico abbate
S. Trudonis ord. s. Ben. (f 1107).
Äuag, : * ed. Surius , Vit. SS. 8. Jul. — * 4n
AA. SS. BoU. 8. Jul. II. p. 625-628. — Mira-
cula ibid. p. 628. 629. — Qualiter corpus s.
L-ae virg. divinitus translatum fuerit a Belisia
in Wintreshovum ex cod. Gandav. n° 308 in Ana-
lect Bolland. IV. 1885. p. 192-194.
Erl. - Sehr. : G h e s q u i 6 r e . Commentar. historicus in
AA. SS. Belgii V. p. 210-225.
Uolder-Egger, Zu den Heiligengeschichton des St.
Bavoklosters in Histor. Aufsätze dem Andenken an
G. Waitz gewidmet. 1887. p. 623 ff.
des Hayons, La princesse solitaire, ou la vie de s.
Landrade. Liöge 1665. 8^.
Pinius, Common t. praevius in AA. SS. BoU. 1. c. p.
619-625.
Tita s. Landrici episcopi Metensis, ab-
batis Sonegiensis et Altmontensis in Han-
nonia (f cca. 700).
Ausg.: ex 4 mss. in AA. SS. BoU. 17. April,
n. p. 489-491. Cf. p. 962 et Henschenii comment.
praevius ibid. p. 487. — Ghesquierii sylloge in
AA. SS. Belgii V. p. 205-210.
Tita b. Landulphi episc. Astensis in Italia
(f 1134) auctore Philippo Malabayla,
monacho Cisterc.
Ist von Phil. Malabayla im 17. Jahrh. erfunden n. in die
AA. SS. BoU. eingeschmuggelt. Vgl. darüber Giac. G o rr i n i,
n comune Astigiano e la sua storiografia. Firenze 1884.
Ausg.: in kk. SS. BoU. 7. Jun. II. p. 43-47.
Vita b. Lanfranci archiepiscopi Can-
tuariensis et Angliae primatis (f 1089)
auctore Eadmero monacho Cantiiariensi
(historiae novor. üb. I).
Handschr. : Hardy, D., Descript. catalogue of
materials. II. 1865. p. 52-58. n*» 78 -86.
Ausg. : in A A. SS. BoU. 28. Mai. VI. p. 848-
952. — Tita alia auctore Milone Crispino
monacho Beccensi, eius discipulo (cca. 1150) ^in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 833-847. — «ap. MabiUon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 2. p. 635-659. — ® in
Lanfranci operib. ed. d' Achery. Lutet. Paris. 1648.
fol. — * d'Acherys Text tciederh. ap. Giles, Patres
ecclesiao AngUcanae I. p.281. — ^Mabillons Text
u. d'Acherys Noten wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat CL. p. 29-58; 57-98. — «Bruchstück ap.
Bouquet, Recueil XIV. p. 31. — Vita alia au-
ctore anonyme (nur eine Abkürzung der vorher-
gehenden) ap. Capgrave, Nova legenda Angl. f.
213. — De morte L-i ap. Giles, Script, rer. gest.
Wülelmi Conquest. p. 75. — Carmen de morte
L-i elegiacum ap. Giles I. c. p. 175. — Epita-
phium L-i ed. J. Stevenson in Notes and illu-
strations to Thom.Gray's Scalacroni(;a. Edinburgh
1836. 4'». — Antilanfraneus WillielmiThorn
monachi Augustinensis in AA. SS. BoU. 1. c. p.
852-854.
Erl. -Sehr.: Crozals, J. de, Lanfl*anc, archeye^ue de
Cantorb^ry, sa Tie, son onseignement , sa pohtique.
Paris 1877. SP.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latlnitatis ed. Hansi
IV. p. 240.
Henschen, Commentar. praevius in AA. SS. BoU.
I. c. p. 883.
Histoire littöraire de la France Vm. p. 260.
Hook, T., Laves of the archbishops of Canterbury.
Vol. II. London 1860. Sf>.
Mabillon, Observationes praeviae 1. c. p. 690-634
(tmederh. ap. Migne 1. c. p. 19 - 28).
'Wharton, Anglia sacra 1. p. 108.
Wright, Lanfranc in hia Biographia Britannica liter.
II. p. 1-14.
Vgl. Lanfrancos.
Vita s. Lanfranci episcopi Ticinensis
(Papiensis) in Lombardia (f 1194) auctore
Bernardo successore inimediato.
Ausg. : ex ms. et editione UghelU in AA. SS.
BoU. 23. Jun. IV. p. 620-630 (mit Abbüdungl
Vita 8. Lantberti = Yita s. Lamberti.
Yita s. Lasriani alias Molassii abbatis
LethgülLneiisis in Hibernia, postea epi-
scopi et legati apostolici (f 640).
Ausg.: *ex ms. Henrici Fitz -Simon in AA.
SS. BoU, 18. April. 11. p. 544-547. >- « ex aA.
Salmantic. ap. C. de Smedt, AA. SS. Hibemiae
p. 791-798. Cf. Joa. O'Hanlon, Vitae SS. Hiber-
niae IV. p. 203 sq.
De 8. Lasriano confessore in Hibernia (j c.
650) Vict. de Bück syUoge in AA. SS. BoU. 25.
Oct. XL p. 657. 658.
De s. Lasrio seu Laariano confess. in Dnun-
Liag in Hibernia (f ante 600) Vict de Bück svl-
ioge in AA. SS. BoU. 25. Oct XL p. 646. 647.
Vita s. Latin! episcopi Brixiensis in
Italia (saec. 11 init) auctore Ascanio Mar-
tinengo.
Ausg.: ex itaUco lat in AA. SS. BoU. 24. Marl
IIL p. 475. 476.
De 88. latrone cruciflxo cum Christo Hieroso-
lymis in AA. SS. BoU. 25. Mart. lU. p. 543.
De s. Latuino episc. Sagionsi in Normannia
in AA. SS. Bell. 20. Jun. IV. p. 12.
Erl.- Sehr.: Mannonry, Patrie de s.Latnin. S^ez 1875.
80. J2pag.
De s. Laudo vel Lautone episc. Constantiensi in
Normannia inf er. (f cca. 568) Suyskenii comment
bist in AA. SS. BoU. 22. Sept VI. p. 438-448.
Yita s. Laudomari sive Launomari ab-
batis Curbionensis in Gallia (saec. VII)
auctore anonyme.
Ausg. : * in AA. SS. BoU. 19. Janr. U. p. 230-
235. — * ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec, L
p. 335-338. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. ÜL
p. 462. — Vita alia auctore monacho Curbion,
anonyme * ap. MabUlon L c. p. 339-345. — ' Aus-
zug ap. Bouquet L c. p. 462. 463. — Translatio
in Curbionense monasterium ex vett mss. ibid.
p. 345. — Translatio in oppidum Blesas cca.
a. 874 ' ibid. saec. IV. 2. p. 246-248. — » Bruch-
stück ap. Bouquet 1. c. VII. p. 365. — Appen-
dix de reliquiis s. L-i, ubi diplomata qoaedam
et cbronicon Magentiacensis prioratus refenintur
ibid. p. 248-259.
Erl.' Sehr.: Histoire litt^raire do la Franco. III. 1735.
p. 411; VI. 1742. p. 545.
DE S. LAÜDOVEVA — PASSIO S. LAURIANI
1419
De 8. Laiidoveva seu Laudovena et de s. Amando
episcopo Silvanecti in Galliis (temp. ine,) V. de
Buokii comment. criticus in AA. SS. Boli. 29. Oct
XILp. 907-918.
De s. LauduHb episc. Ebroicis in Oallia (f cca.
620) in AA. SS. BolL 13. Aug. IH. p. 96.
Yita 8. Launofflari «= Vita s. Landomari.
De 8. Laura vidua et mart. Cordubensi in Hi-
spania (t 864) Bossuei crisis histor. in AA. SS.
Bell. 19. Oct. VIII. p. 590-592.
Acta s. Laurentii archidiaconi ac mart.
Eomae a. 258. Ex martyrologio Adonis
ad 10. Aug.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 10. Aug. IL p. 518-
520. — Gloria posthuma s. L-i ibid. p. 520-
532. — Hymmts s. L-i auctore Aurelio Prü-
de ntio lib. tkqI ariwicvanf * ap. Ruinart, Acta
martyr. sine. — • wieaerh. in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 512-518. — De s. Lanrentio auctore Mar-
bodo Redonensi episc. (t 1123). Metrice; * ex
edit. Redonensi a. 1524 ' wiederh. von Beaugendre
in Hildeberti Cenoman. opp. Paris. 1708. fol. p.
1519 — u. »ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXI.
p. 1607-1614. — Johannes monachus S. Laurent.
Leod. (1147): Visio Status animarum post mor-
tem, et miracTiluin s. L-i *ap. Pez, Thes. anecd.
IV. 3. p. 5-16. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CLXXX. — LndoTleos sen., monaehns S.
Laurent. Leod.: Scriptum de adventu sive De
translatione reliquiarum s. L-i Roma Leodium a.
1056 ^ ap. Pez 1. c. p. 1-4. — * ex cod. Bruxell.
reg. bibl. n* 9290. mbr. sec. XII ed. W. Arndt ap.
Pertz, Mon. scr. XX. p. 579-581. — Reco|rnitio
corporum ss. Laurentii et Stephani facta a. 1447
ex cod. Bruxell 9332-46 in Analect. Bolland. V.
p. 192. Die Narratio in AA. SS. Boll. subobscura
videtur. — filelnems monaeh. Leod« : De adventu
reliquiarum s. L-i Roma Leodium liber metricus,
* ap. Pez 1. c. p. 122-126. — * ap. Migne, Patrolog.
lat. CCIV.p. 89-96. — » ed. W. Arndt ap. Pertz Lc.
p. 579-582, dem Ludovicus gegenübergestellt.
Erl.'Sckr.: Allard, Paul, L'hagiographie au 4. sidcle :
martyres de s. Hippolyte , do 8. Laurent , d'aprds
les po^mea de Prudence in Revue des questions hi-
stonques. XXXVU. Paris 1885. p. 353-405.
Mader, Joach. Joa., De s. Lanrentio martyre eiusque
monasterio prope Scheningam dissertatio. Helmstadii
1688. 40. 64pttg.
Memorie della vita, del martirio, de'miracoli, del
culto eoo. di s. Lorenzo martire e cittadino Romano
.. . . e coli' iono di Prudenzio sopra lo stesso
martire. Roma 1756. 8^. XVL 112 j^.
PiniuSj Comment. de S. Lanrentio, item de ss.Orentio
ac Patientia, sancti ut fertnr parentibus tn AA. SS.
Boll. I.e. p. 485-512.
'Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquollen. 6. Aufl.
U. 1894. p. 152.
Tita s. Laurentii archiepisc. Dublinien-
sis (f 1181) auctore anonyme.
Ausg,: * ed. Surius, Vit. SS. 14. Nov. YII. p.
310-324 (ed. 2*. p. 331). — ^wiederh. ap. Mes-
singbam, Florilegium insulae SS. Paris. 1(524. 4^
p. 379-389. — Fragmentum demiraculis s. L-i
ex cod. Salmantic. ap. C. de Smedt, AA. SS. Hi-
bemiae p. 641. 642.
Yita s. Laurentii episcopi Sipontini in
Apulia (f cca. 550) auctore anonyme.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 7. Febr. II. p. 57-60.
— Vita II ex priori contracta et interpolata
iussu Benedicti episc. [sed cf. Sept VIII. p. 56,
ubi a Bollandistis secunda vita vetustior ac iussu
Benedicti episc. (de euius aetate nihil compertum
habemus) confecta recte statuitur] ibid. p. 60-62.
— Ein grösseres Bruchstück ed. Waitz in Mon.
Germ. bist. Scr. rer. Langob. p. 543-545. — Alia
Tita metrica ex officio eccl. Sipontinae in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 62. 63.
Yita b. Laurentii eremitae Sublaci in
Latio (t 1243).
Atisg\- in AA. SS. Boll. 16. Aug. III. p. 304-309.
Cf. Boschii comment. pmevius ibid, p. 302-304.
Yita s. Laurentii illuminatoris episc. Spo-
letini in Umbria (f cca. 576) auctore Lud.
Jacobillo. Italice scripta.
Ausg. : * latine in A A. SS. Boll. 3. Febr. I. p.
362 - 364. Cf. p. 958. — ' wiederh. ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 231-233.
Yita b. Laurentii Justiniani primi patri-
archae Yeneti (f 1455) auctore Bernardo
Justiniano.
Ausg.: * Venetiis, VI. Id. Mai. 1475. 4^ —
in Laurentii oper. 'Basil., Froben 1560. fol.; —
■ Venetiis cura Barthol. de Albertis 1606; — *Co-
loniae, typ. Quentel 1606; — *Lugduni 1628. —
«ed. Surius, Vit. SS. 8. Janr. L — ^Patavii 1691.
4°. — * ed. Bzovius, Annal. eccles. XVII. — • in
AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 551-564.
Erl.-Sckr.: AA. SS. Boll. I.e. p. 549. 550, tn noch andere
Ausgaben und Ueberselxunffen atigefühti sind.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi IV.
p. 209.
Maffei, O. P., Vita di 8. Lorenzo Oiustiniano primo
patriarca di Venezia. Padoval691. 4<>; tcißderh. Ve-
nezia 1819. BP.
Rosa, Dan., De b. Laarentii Jastiniani^ Venetiantm
patriarchae vita , sanctitate ac miracaliB testimonio-
ram centuria. Venetiis 1614. 4^*.
Vgl. Giustiniani , Bern.
De s. Laurentio apud Graecos in AA. SS. Boll.
10. Mai. IL p. 589.
De s. Laurentio archiepiscopo Cantuariensi in
Anglia (t 619) * commentarius bist in AA. SS.
Boll. 2. Febr. I. p. 289-294, — « elogium bist.
* ap. MabiUon , AA. SS. 0. s. Ben. saec. II. p. 60-
63. — * wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. CLV.
p. 115-120. — Gesta ex Beda ed. Surius, Vit.
SS. 2. Febr. p. 35.
De s. Laurentio archiep. Mediolanensi (f 512)
Sollerii commentarius bist, in AA. SS. Boll. 27.
Jul. VI. p. 435-443. — Dietlo in natalem eins
auctore Magno Fei. Ennodio ap. Martene, Tbes.
anecd. V. p. 61, 62.
De s. Laurentio episc. Neapoli in Campania
(t 717) in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 644. 645.
De 88. Laurentio et Hippolyto mart Forosem-
proniensibus in AA. SS. Boll. 2. Febr. I. p. 286.
De s. Laurentio mart. presb. Novariensi in
Cisalpinis (saec. IV) in AA. SS. Boll. 30. April.
III. p. 763. 764.
Passio s. Lauriani Hispalensis archiep.
prope Vastinum dioec. Bituric. oppidum
1420
DE S. LAURO — VITA S. LEOBARDI
interfecti (saec. VI?) auctore seu potius
ut ipsemet docet correctore anonymo, qui
vixisse videtur cca. a. 860.
Auag,: ^ ap. Labbe, Bibl. Dova IL p. 410-414.
— » in AA. SS. Boll. 4. Jul. IL p. 35-39. Cf.
Sollerii coroment. praevius ihid, p. 32-35.
Erl.'Sckr.: Florez, Espaiia aagrada. IX. 1762. p.
160. 384.
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 466.
De s. Lauro abbate in dioec. Macloviensi apud
Armoricos (saec. VII) Suyskenii sylloge bist, in
AA. SS. Boll. 30. Sept. VIIL p. 692-697.
Tita s. Lauten! abbatis monasterii Sile-
siae in tractu Vesuntionensi (saec. YI ine.).
Ausg.: * unt. d. Tit.: Vie de 8. Lautein, abbo
de Sileze par l'abbe T(issier). Arbais 1848. 32mo.
— *ex 8 codd. mss. in AA, SS. Boll. 1. Nov. I.
p. 284-287. Cf. C. de Smedtii comment. praevius
ibid. p. 280-284.
De s. Laiitone episc. Constani = De s. Laude.
Tita s. Laverii auctore Roberto de
Romana, diacono Saponariae (f 1162).
Ausg.: ap. Ughelli, Italia sacra VII. p. 681
(ed. uova p. 488-496).
Erl. - Sehr. : R a c i o p p i , Giac. , Fonti della storia Ba-
silicateso al medio ovo. L'agiografia di san Laverio
del 1162. Roma 1881. Bf>. Die Legend» üt trüfferischm
CharakUara hiemaeh.
Passio (immo Miracula) b. Lazari epi-
scopi, amici Christi. Fabelhaft.
Ausg. : ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n® 9397A. sec. XV) in Anecdota ex codd. hagio-
graphiois Johannis Gielemans. Bruxelles 1895. 8*^.
p. 28-34.
De s. Laiaro diac. inart. Tergesti in Italia sub
Antonino Papebrochii disquisitio in AA. SS. Boll.
12. April. IL p. 66-68.
De 8. Lazaro episc. Mediolanensi (f cca. 449)
Henschenii commentar. historicus in AA. SS. Boll.
11. Febr. IL p. 521-523.
De s. Lazaro monacho presbyt. ac pictore Con-
stantinopoli (f cca. 870) Bollandi commentar. histo-
ricus in AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 392. 393.
Yita s. Leae viduae, sanctimonialium
matre Romae (f cca, 383) auctore s. Hie-
ronymo epist 24 ad s. Marcellam.
Ausg.: in AA. SS. Boü. 22. Mart. EL p. 383.
De 8. Leandro episc. Hispalensi (saec. VI) com-
mentarius bist. ^ in AA. SS. Boll. 13. Mart. IL
p. 275-280. — 'elogium historicum ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 378-385.
Erl.- Sehr.: Oams, P., EirchengeBchichte von Spanien.
IL 2. p. 37-42.
Vita s. Lebuini (Liafwini f 773) pre-
sbyt. Anglici, Frisiorum et Westfalorum
apostoli auctore Hucbaldo Elnonensi
monacho S. Amandi (f 930).
Wichtüre Quelle für die älteste VerfaAsnngr der Sachsen.
War«ie in älteren literarhistorischen Werken fälschlich dem
h. Bonifacius zuf^oschrieben. Schöne Darstellunf^.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. n° 79. sec. XIV.
fol.; nur Auszug aus d. Vita bei Surius. — Cöln,
VL 21. mbr. sec. XV. fol. 92. -- 's Gravenhage,
kgl. Bibl. n® L. 29. sec. XV.
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 12. Nov. VL p.
277-286. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
CXXXII. p. 875 -894. — Auszüge * ap. Rolevinck,
De convera. "Westphalor. lib. IL — • ap. Pertz,
Mon. IL p. 361-364 — u. 'ap. Gengier, German.
Rechtsdenkmäler. 1875. p. 394. — Ecloga et
sermo de s. Lebuino presb. auctore s. Radbodo
episc. Traiectensi (f 917) * ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 12. Nov. VI. p. 1070. 1071 et VIL
1581. p. 839-841. — «ap. Migne L c CXXXIL
p. 559. 560 et p. 553-558. — Odilonis epü^tola
ad Hucbaldum monachum S. Aroandi ^ ap. Mar-
tene, Ampi, collect. I. p. 266. — • ap. Migne 1. *:.
CXXXn.p. 627-630.
Uebers.: Auszüge gab W. Arndt zusammen
mit Wilibalds Leben des h. Bonifazius. Berlin
1863. 8** (= Geschichtschreiber der deutschen Vor-
zeit. Vm. Jahrb. 2. Bd. p. 101-111).
Erl. -Sehr.: Bahr, Oesch. der römischen Literatur iia
karolingischen Zeitalter p. 126. 244.
Fabricius, Biblioth. s.v. Hacbaldus.
Goethals, Lectures relative» k l'hist. des sciencee
en Belf^iqne. I. Bruxelles 1837. p. 1-9.
Histoire litt^raire de la France. Vi. 1742. p. 210-221
Holder-Egger, 0., Zu den Heiligengoschichtan d«
Qenter St. Bavosklosters in Histor. Aufsätze dem An-
denken an O.AVaitz gewidmet. Hannover 18B6. gr. ^.
p. 622.
Eentzler, W., Heber die Glanbwürdigkeit der Tita
Leboini und der Volksversammlung der Sachsen lu
Marklo. Nebst Entgegnung von S. Abel «n Forschun-
gen ZOT deatschen Geschichte. VI. GSttingen l'^<t>.
p. 345-866.
Loren, J. P. van, Lebninns en zjijno stichting' te De-
venter gednronde den eersten tijd van haar be«^tajui.
ZwoUe 1885. SP. Vgl. Revue critiqne. XXXI. p. 2»j.
Molhnysen, P.C., Levensberigt van St. Leboinos tu
Overijsselsche almanak voor oadheid on letterao vt-v
1836. Deventer. »>. p. 1 ff.
Moll, Kerkgesch. der Nederlanden. I. p. 166. not ?.
Rettberg, Deutschlands Eirchengeschichie II. p . 4i *'>.
Schrödl in Wetzer &, Weites Kirchenlexikon. VIL
2. Aufl. 1891. p. 1588-90.
Strnnck, Westphalia sancta ed. Giofers. II. Padar-
bomae 1855. p. 19-80.
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Qeschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 1893. p. 184. 246. 406.
Vita 8. LebwinI = Vita s. Lebuini.
De s. legione Thebaica = Passio s. Mauritii
et sociorum.
De 88. Legontiano et Domitiano mart. Teate
in Aprutio in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 658.
De 8. Legontio episc. Metensi in Belgica I (-fr
325) in AA. SS. Boll. 18. Febr. III. p. 66.
De 8. Legontio episc. Trevirensi in Belgica I
(t cca. 409) in AA. SS. Boll. 19. Febr. III. p.
130. 131.
Vita s. Lenogislll sive LonegisiÜ (s. Longis) —
Vita 8. Lonochili.
Vita 8. Leobae = Vita s. Liobae.
Yita s. Leobardi reclusi in Majori-Mon-
asterio apud Turones (f cca. 583) auctore
s. Gregorio episc. Turonensi (Vit Patr.
c. 20).
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS, 18. Janr. p. 290.
— •«» AA. SS. Boll. 18. Janr. 11. p. 198. 199. -
• ed. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rar. Mero-
ving. I. 1885. p. 741-744.
TITA SS. LEOBATII ET URSI — VITA S. LEODEGARII EP. AUGUST.
1421
Tita SS. Leobatii et Urei abbatum in
a^ro Turonensi (saec. VI init) auctore Gre-
gorio Turonensi (Vit Patr. c. 18).
Ausg,: ' in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 563
cum Sollerii commentar. — ' ed. Krusch tft Mon.
Germ, bist Scr. rer. Merov. I. 1885. p. 733-735.
Vita s. Leobgythae = Vita s. Liobae.
Tita s. Leobini (s. Lubin) episcopi Gar-
notensis (f cca. 557) auctore anonyme.
Wild von einigen ohne Qmnd dem Fortonatns Ve-
nnntins zugeschrieben. — Aus dieser Vita schöpfte der
Verf. der Vita s. Av^ Miciacens. abbatis.
Eandschr.: Chartres, Stadt b. sec. X. n* 150;
— sec. XL n» 193; — sec. XIII. n° 192. — Pa-
ris, Nat.-Bibl. cod. lat. n«* 5280. sec. XII; — n^
15487. sec. XI, unvollständig, — Arsenalbibl.
iiM3.
Atisg.: ^vollständig ap. Labbe, Bibl. novall.
1G57. p. 582-588. — •,ex vetust. mss. eruta ab
A. du.Chesne' vita in AA. SS. Boll. 14. Mart.
II. p. 350-354. — 'ex mss. Vindocinensi et Con-
cIiPDsi ap. Mabilion, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p.
123-128. — ^toiederh. in Fortunati oper. ed. A.
Luehi. II. Romae 1786. 4». p. 140-153. — *auct.
Ven. Fortunato ap. Migne, Patrol. lat. LXXXVIII.
p. 549-562. — • ed. B. Kiiisch in Mon. Germ. bist.
Auct. antiquiss. IV. 2. 1885. p. 73-82; ef. prooem.
p. xxvin. — ' Bruchstück ap. Duchesne, Eist
Fi*anc. scr. I. p. 537. — * wiederh. ap. Bouquet,
Recueil III. p. 430. 431.
Erl.-Schr.: Histoire litt6raire de la France. UI. 1735.
p. 357.
De 8. Leobono conf. Salaniaci in Lemov. Gal-
liae provincia (saec. ine.) Fonsoni sylloge in AA.
SS. Boll. 13. Oct. VI. p. 227 et RigoUoti nota ibid,
Suppl. p. 144*. 145*.
Vita 8. Leocadiae mart virg. Toletanae
(+ 304) auctore ut putant Braulione epi-
scopo Caesaraugustano (f 646).
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 9. Dec. — • ap.
Florez, Espafia sagrada VI.
De bb. Leocailio senatore eiusque filio Lusore,
qui in Albis migravit e seculo, elogia historica
ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 425.
De SS. Leoco sive Leueo, Taxe, Nestoro etc.
mart. Antiochenis in AA. SS. Boll. 7. Mart. I.
p. 639.
De s. Leooritia virg. mart. Cordubae in Hispa-
nia (t 859) in AA. SS. Boll. 15. Mart. U. p. 411.
Yita s. Leodardi confessoris Suessione
in Gallia (f ante saec. IX).
Ausg.: ex ant. Breviar. Suess. in AA. SS. Boll.
28. Oct. XII. p. 641. 642; cf. R. de Buckii com-
ment praevius ibid. p. 639-641.
Vita s. Leodegarii episcopi Augustodu-
nensis (St L^ger, f 678) antiquior, au-
ctore monacho S. Symphoriani Augusto-
dunensis coaevo.
Diese Vita ist fast die einzige Qnello , welche in die
dunkle Geschichte des 7. Jahrh. einen klaren Blick (ge-
stattet. — Die Sprache in ihr ist sehr roh und voller
Fehler.
Handschr.: Paris, n° 5308. mbr. sec. XII;
— St Germ, n» 501. mbr. sec. XIV. fol. f. 28; —
Notre Dame n* 97. sec. IX. fol. f. 102. — Brüs-
sel, mbr. sec. XII. fol. — Köln, VI. 13. Legen-
dae SS. (18 kal. Oct. — 4 id. Nov.) mbr. — Ox-
ford, Bodley, Feller, V. SS. 5 kal. Jul. — 7 id.
Oct
Ausg.: ^ ap. Duchesne, Eist Franc, scr. I. p.
600-616. — • wiederh. et ex ms. cod. ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. II. p. 680-698 (» ed.
Venet U. 1733. p. 649-668). — * wiederh. in AA.
SS. Boll. 2. Oct I. p. 463-484. — * ap. Bouquet,
Recueil II. p. 609-626. — • ap. Ghesquiere, AA.
SS. Belgü. IV. p. 63-97. — ' ap. Migne, Patrolog.
lat XCVl. p. 345-374. [Uebersetx.: ausxugs-
weise von 0. Abel hinter seiner Uebersetxung der
Chronik Fredegars (s. d.) p. 141-156]. — Vito
alla auctore Ursino priore aut forte abbate Lo-
cociacensi, certe monacho S. Maxontii in dioec.
Pictaviensi (saec. VIII): ,Igitur beatus Loodega-
nus'' [Handschr.: Chartres, Stadt bibl. sec. XL
n* 193. — Montpellier, Un.-Bibl. mbr. sec. X.
nM56. 4» (Bonh. D. 55). — Brüssel, k. Bibl.
sec. XII. fol. mai. — St. Omer, Stadtbibl. mbr.
sec. Xn. fol. n<> 716. Tom. V. — Paris, Nat-
Bibl. 1240. 14. sec. XI; — 2627. mbr. 4*>. fol. 110;
— 3809. A. mbr. sec. XIV. fol. mai.; — 3820. sec.
XIV; — 3851. A. 14. sec. X; — .5360. 28; —
5361. mbr. sec. XIII. 1-3; — 5365. f. 90. — St
Germ. sec. XIII. n"489; sec. XIII. nM047; — Sor-
bonne, sec. XI. n** 1283. — Arsenalbibl. sec. XIII.
TL^ 41. fol. 64. bist lat — Supp. lat n° 168. mbr.
sec. xn. — Rheinau, Stiftsbibl. n° 81. 4°. —
Stuttgart, mbr. fol. max. sec. XII. f. 158] * ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 2. Oct. V. Colon.
Agr. 1580. p. 545-553, mit geändertem Stil. —
* besser ap. Duchesne, Bist Franc, scr. I. p. 617
-625. — * am correctesten ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. II. p. 698 - 705 (* ed. Venet II.
1733. p. 668-675). — * hieraus ap. Bouquet, Re-
cueil U. p. 627-633, — ^in AA. SS. Boll. 2. Oct
1. p. 485-491, — 'ap. Ghesquiere l. c. IV. p. 97
-107 — und * ap. Migne, Patrolog. lat XCVL
p. 335 - 346. [ Uebers. : franxösisch : * par Rob.
Am. d'Andilly in seinem Recueil des vies des
Saints illustres. Paris 1675. fol. p. 367. — * ap.
Guizot, Ck)llection des mem. IL p. 325-371]. —
Vita tertia : Handschr. : A d m o n t , Stiftsb. mbr.
sec. XL fol. — Cöln, VL 13. 6. Non. Oct —
Dijon, Un.-Bibl. n° 383. vol. IV. 43. sec. XIIL
— Florenz, Bandini suppl. IL 288. — St Gal-
len, Stiftsb. n" 577. 563. 548. — London, Brit
Mus. Harl. 2801. 239. sec. XIIL — Montpellier,
Un.-Bibl. n<> 1. sec. XII. Vol. III. f. 118; — n^ 30.
sec. XIL fol. 126. — Oxford, Un.-Bibl. Bodl.
2711. B. 732. p. 248. — Paris, Nat-Bibl. 1344.
sec. XIV; — 5278. 111. sec. XIV; — 5337. 15.
sec. XIII; — 5353. 45. sec. XIV; — 5365. 34.
sec. XIIL ( lieber die verschiedenen Klassen vgl.
Pertz' Archiv VII. p.264.) — Vita qnarta auctore
Frulando monacho Murbacensi {schrieb um
1041) ap. Pitra, Histoire de St Leger p. 527-568.
— Vita qainta metriea auctore anonyme saec.
IX [a nonnullis e. g. Vossio, Pitra al. Wala-
frido Strabo (f 849) adscripta; aber die Her-
leitung von diesem ist eine falsche Vermuthung.
1422
VITA S. LEODEGARÜ EP. AUGUST. — VITA S. LEONARDI CONF.
— Handschr.: St Gallen n* 573. sec. IX. X.
kl. 4^ Cf. Mabillon, Analect. IV. j). 639, ed. nov.
p. 20] ^ ap. Pitra, Histoire de St. Leger p. 464-
503. — • tciederh. als Anhang xu Walafridi Str.
opp. ap. Migne, Patrolog. lat. CXIV. p. 1131-1152.
— * ed. Lud. Traube in Mon. Germ. hist. Poet,
lat. med. aevi III. 1. 1886. p. 5-37. Biographi et
bibliographiy qui hane vitam tarn aCanisio (Lect.
antiq. Eid. dov. II. 2. p. 210) inter Walafridi
Strabonis carmina ediiam essetradunt, valde
alucinantur. — Vie et passionde Saint Leger
(Letbgier), en langue roman et en vers [ist nur
eine Ueherarbeitung der Vita auct. Ursino] * publ.
d'apres un ms. du X. siecle (Clermont-Ferrand
n^ 189) par CbampoUion-Figeac in Melanges
historiques. IV. Paris 1848. p. 411. 446. — -* ap.
Paul Meyer, Recueil d'anciens textes bas-latins,
provengaux et franpais. II. Paris 1877. p. 1 et p.
194-198. — • ap. M. E. Ritter, Recueil de morc.
vieux fran^. 1878. p. 1. — Vie de s. Leger |j»oe-
tisch unbedeiUend, 40 Strophen von je 6 Versen]
* ap. Diez, Zwei altromanische Gedichte, berich-
tigt u. erläutert. Bonn 1852; 2. Aufl. ibid. 1876.
— 'texte revu sur le ms. de- Clermont-Ferrand
par Gaston Paris in Romania I. p. 72. Vgl. H.
Suchier, Die Mundart des Leodegarliedes in Grö-
bers Zeitschrift. IL p. 255. — Epistola s. Leo-
degarii episc. Heduorum post obitum germani sui
Guayreni, post amissos oculos et labia incisa a.
676 directa ad Sigradam matrem suam Suessio-
nis in coenobio puellarum s. Mariae: ,Gratias ago
Deo' ' ap. Labbe, BibU nova I. p. 777. 778. — • ap.
MabiUon, AA.SS. o.s. Ben. saec. IL p. 707 (Venet.
1733. p. 676. 677). — « ed. Sammarthani, Gallia
christiana. IV. Paris. 1715. fol. Append. — * in
AA. SS. Boll. Oct. I. p. 408. — ■ * ap. Pitra, Hist.
de Saint Leger. 1846. p. 449. — ^ ap. Migne, Pa-
trolog. lat. XCVI. p. 373-376. — ' ed. W. Gund-
lach in Mon. Germ. hist. Epist. ni. p. 464-467.
— Testamentam s. Leodegarii ^ ap. St Perard,
Recueil de titres servant ä l'hist. de Boui'gogne.
Paris 1664. fol. — 'ap. Cointe, Annal. eccles. Gal-
liae ad a. 666. Paris. 1668. fol. — » ap. Migne 1.
c. p. 379-384.
Erl.-Sehr.: Babinet, Yio de 8.L6ger, 6veqne d'AntuD,
Episode de Thist. äe France de 660 ä 681. Poitie»
1835. 80.
Bonnell, H. Ed., Die Biographieen des h. Leudegar
von Autnn and ihr Verhältniss zu Ebruin in seinem
Die Anfänge des Karolingischen Hauses. Berlin 1866.
80. p. 154-166.
Byens, Comment. praerins in AA. SS. Boll. 1. o. p.
355-463.
Chamard, Frang., L' Aquitaine sons les demiers M6-
rovingiens aox 7. et 8. sidcles in Bevae des qnestions
historique». XXXV. Paris 1884. p. 5-51.
Dahn, Fei., Urgeschichte der germanischen und ro-
manischen Völker. III. Berlin 188J}. gr. 8». p. 680-
696 , behandelt eingehend die Bedeiäung und das Sehiek'
sal des h. Leudegar.
Drape yron, £broin et saint Ldger. Besangen 1868.
8°. iLxtraü des Mömoiros de la Sociöto d'ömulation
du Doubs. Besangon 1867/G8. p. 95-113.)
Du Moulin-Eckart, Bich. Graf, Leudegar, Bischof
von Autun. Ein Beitrag zur frRnk. Gesch. des 7. Jahr-
hunderts. Breslau 1890. gr. 8». {VJ.)nOpag. VoUer
Fehler. Jk 2.80.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur dos
Mittelalters. 1. 2. Aufl. 1889. p. 613.
Friedrich , J., Zur Geschichte des Hnusmeiers Ebruin
in Sitzungsbor. der Münchenor Akad. der Wiss. Phil. -
hist. Glusse. 1887. p. 42-61. Hiemach ist die Vita
anti^uior von der grössten kistor. Bedeutwig^ Uisinüs
wemg xucerlästig.
Gomicourt, Dissert. sur Ursin in Hölanges histo-
riques et critiques. I. Amsterd. 1768. p. 165 - 2i^.
Histoire litt^raire de la France. lU. 1735. p.616.(>29;
V. 1740. p. VII. 76.
Kaulen, Der h. Leodegar in Wetzer u. Weites Eir-
chenlexikon. 2. Aufl. VII. 1891. p. 1811-1815.
(Kimhall) St. Leger or thethreadsof lifo. Nework
1850. 80.
Kr u seh, B., Die ftl teste Vita Leudegatii tn Neues
Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XVL 1891. p-566-5i*o.
Cf. Analecta BoUand. XI. 1892. p. 104-110.
Laoger, 0., Die Lebensbeschreibnngen des b. Leude-
gar. Programm des Realgymn. Nordhanaen 1892. 4".
28pag.
Leben des h. Leodegar. Lnzern 1838. 12mo.
Lefdvre, Saint L6ger. 6veque d' Autun tn Memoiren
de r Acad. d' Arras. S6r. II. tom. XV. 1884. Son mar-
tyre , sa 1. sepulture ä Lueheux ete.
Mabillon, De s. Leodegarii translatione et reliquils
observatione« in AA. SS. o. s. Ben. saec. II. Venet.
1733. p. 675. 676.
Martin, Un chapitre de Thist. de France, s. L^srer
et Ebroin in Bulletin de la Commission archöologiqae
et histor. Noyon 1877.
Paris, Gast., in Romania. I. 1872. p. 273-317.
Pitra, J.B., Histoire de saint L^ger, ^v^ne d'Antnn
et martyr , et de l'öglise des Francs aa 7. siede.
Paris 1646. &>. Mü 3 Abbildungen. 573 m.
Poröe, Description du vitrail de s. Leger, 6veqat«
d' Autun, ä Notre-Dame d'Andely. Tours 1878. JP.
24pag.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 299.
Smetius, Comment. praevias ap. Ghesoiudre, AA.
SS. Belgü IV. p. 40-63.
Wa ttenbach, DeutschlandsGeschichtsquellen. 5. Anfl.
1. 1885. p. 108. 431. II. p. 368. 491; 6. Anfl. L p.lU.
n. p. 398. 493. 503.
Acta s. Leodegarii presb. in Pertensi
pago Campaniae Gallicae (saec. V. YI).
Ätisg. : ex mss. lecüonibus in AA. SS. Boll.
23. Jun. IV. p. 486-488.
Vita s. Leodemiri episc. Catalauni = Vita s.
Leudomeri episc.
Tita 8. Leodowini archiepiscopi Treviremis =
Vita s. liutwini archiep. Trev.
De s. Leogisilo abbate Vergiaci in Bui^ndia
in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 830.
De SS. Leolino et Hilario episc. Patavinis (saec.
in. IV) Janningi sylloge bist in AA. SS. BoU.
29. Jun. V. p. 483-486.
Tita s. Leonard! confessorie in Lemo-
vicino (f 6. Nov. 559 [?]) antiqua et mi-
racula.
Ausg. : xuerst ed. Arbeliot in Vie de s. Leo-
nard solitaire en limousin. Paris 1863. gr. 8*. p.
277-301 nach 9 Mptn. — Tita alia auctore No-
boa sive Eoboa diacono Casinensi (c. 1120) ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 6. Nov. VI. p. 116
-121 (IX. 1618. p. 165). — Epistola Walrami
episcopi Naumburgensis (f 1111) de s. Leonardo
conf . ^ ap. Martene , Ampi, collect. I. p. 635. —
^ wiederholt ap. Migne, Patrolog. lat CLIX. p.
993. 994.
Erl.'Sehr.: Abr^g6 de la vie de s. L^nard, ensite
en limousin , tir6e de ronTiage de fea M. de Bauer,
avec les rdgles de la confr6rie ^rig^e en son hooM^rii
dans l'ancionne ^lise . . . h Tooniay, en 1662 . . . •
Tournay 1605. 12mo. QÖpag.
Arbeil ot, Vie de s. Leonard solitaire en limousin,
ses miraclos et son culte. Paris 1863. gr. 9. i VI.)
320 vag. 4 fr.
: Vio do s. Leonard, ermite, et quelques -uns de
ses miraclos. Ronen 1875. &.
VITA S. LEONARDI — VITA S. LEONIS MAONI
1423
Begryp, Kort^ yan het stigtende leven van den )i.
I/eoDardas. Lovon 1829. 12mo.
Bernftrd de toas les Saints («. $. Jean Roagerie,
n4 4 S. Leonard en 1624), La vie et les miracles da
grand saint L^^nard, premier saint de la couronne
de France. Limofres chez Mart. Bargeas 1681. 12mo.
436 paa. Sehr seltm.
Chalard, Jos. du, La vie, tranalation et miracles da
glorieax saint L^nard, confesseor, extraite de divers
aatears. S. LiM)nard de Noblac , par tt. Roland 1624.
24mo. 78jpag.
Co 11 in, Uistoire sacr6e de la vie dee Saints princi-
paox da diocdse de Limogres p. 517-562.
H i stoire litt6raire de la France VII. p. dlO. Cf. Lelong
p. 270. 2.
Le Cointe, Annalee eccleaiastici Francoram, ad a.
549. I. p. 743-748.
Monteil, Jos. da, Vie de sainte Badegonde. IIb. IV.
c. 30-38.
Moaze, Vie de s. L6onard de Danois et hittoire de
t»es pr^cieases reliques, d'apr^ les titres aathen-
tiqaes. St. Leonard 1863. 9^.
Oroax, Etienne, Histoire de la vie et da colte de
s. L6onard da Limoosia. Paris, J. Barboa 1760. 12mo.
250 pag.
Vanlaton, Abr6g6 de la vie et des miracles de s.
L^nard. Doaai 1740.
Vincentias Bellovacensis, Specolom historiale. Lib.
XXL c. 11. 12.
Vita s. Leonard! conf. Corbiniaci dloec.
Augustodunensis in Gallia Nivemensi (f
cca. 570) auctore anonymo subaequali.
Ausg,: ex ms. in AA. SS. BoU. 15. Oct. VII.
1. p. 47-49.
ErL-Sdur.: Dyckius, Commentar.* praevias ibid. p.
45-47.
Vita di Leonardo da Vinci, cittadino
Fiorentino (f 1519. Mai. 2), scritto da
anonimo.
Ausg.: pnbbl. dal ms. Magliabeccbiano (Cl.
X\T[1. n® xvri) per cura di G. Mllanesi in Ar-
chivio stör. Italiano. Ser. III. tom. XVI. 1872. p.
222-226.
Do s. Leoniano abbate Vienoensi (f cca. 510.
16. Nov.) ap. Mabillon, AA. SS. o. s, Ben. saec. I.
p. 577.
De 8. Leonide episc. Athenanim in Oraecia in
AA. SS. BoU. 15. April. II. p. 378.
De s. Leoiride mart. in Thebaide sub Decio in
AA. SS. BoU. 28. Janr. II. p. 832.
De s. Leonide, patre Origenis, item Aratore etc.
mart. Alexandriae (f cca. 204) in AA. SS. BoU.
22. April, m. p. 10. 11.
Erl.'Sehr.: >ieamann, K. Job., Der römische Staat.
I. Leipzig? 1890. p. 291.
De s. Leonio presbyt Pictavis in Gallia (saec.
rV) in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. p. 91. 92.
De s. Leone abbate in dioec. Gallianim Tre-
censi (saec. VI) Benschenii sylloge bist, in AA.
SS. BoU. 2.5. Mai. VI. p. 73-75. — Vita ex Bre-
viar. Trec. ap. Surium , Vit. SS. 25. Mai. p. 300.
Cf. Vita s. Leonis abb. Ment.
De s. Leone abbate Nonantulano (saec. IX. X)
itemque alio arcbiep. Ravennate, et de Leone ab-
bate legato in Gallias aiiisque eiusdem nominis
et temporis, ap. MabUlon, AA. SS. ord. s. Ben.
saec. V. p. 897-905.
De s. Leone anacboreta m AA. SS. BoU. 1. Jul.
I. p. 31.
De b. Leone Bembo, vid. De bb. Johanne Ple-
bano etc.
De s. Leone conf. in AA. SS. BoU. 11. Jul. III.
p. 189.
De SS. Leone, Donato, Abundantio eto, mart
comment. historicus in AA. SS. BoU. 1. Mart. I.
p. 28. 29.
De s. Leone episc. ex insula Samo Venetias
translato a. 1 101 in AA. SS. BoU. 29. April. UI.
p. 625. 626.
De s. Leone episc. Senonensi in Gallia (f cca.
540) in AA. SS. BoU. 22. April. III. p. 31.
De SS. Leone et Juliana mart. Myrae in Lycia
in AA. SS. BoU. 18. Aug. III. p. 546.
De s. Leone monacho ord. s. Basilii Bovae in
Calabria inferiore in AA. SS. BoU. 5. Mai. II. p. 48.
De s. Leone papa iil Romae in basilica Vati-
cana ("f 816) Papebrochii commentarius histori-
cus in AA. SS. BoU. 12. Jun. U. p. 572-590 (mit
vielen Abbildungen).
Eri-Schr.: Faber. J.Q., Dissert. hlstorica de Leone 111
pont. Born. Tubingae 1748. 4^.
Vgl. Leo 111 pp.
Vita s. Leonis abbatis Cavensis mon-
asterii II (f 12. Jul. 1079) auctore abbate
Venusino anonymo subaequali.
Ausg.: * ap. Muratori, Scr. rer. ItaJ. VI. p. 213
-217. — » ed. Surius, Vit. SS. 12. Jul. VII. Co-
lon. Agr. 1581. p. 577-580. -- " wiederh. ap. Ma-
biUon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 366-369.
— * wiederh. in AA. SS. BoU. 12. Jul. HI. p. 460
-462.
Erl.-Sehr.: Paolo ^ Gaill., ün monaco ed an principe
del sec. XI , o88ia b. Leone de Lacca secondo abate
Cavense e Gii>ulfo II ultimo principe Longobardo di
Salemo. NapoÜ 1876. 8<>. 32pag.
Vita s. Leonis abbatis Mentuniacensis
(Mentenay, f cca. 550).
Ausg.: * ex Camuzati promptuario (1610) p.
357 — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p.
114. Vgl, De s. Leone abbate in dioec. Gall. Trec.
Vita s. Leonis Lucae Corilionensis, ab-
batis Mulensis in Calabria (f cca. 900).
Ausg. : compendiiim ex lectionibus in AA. SS.
BoU. 1. Mart. I. p. 97. 98. — Vita alia > ap.
Caietani, Vitae SS. Siculorum. II. p. 80. — * ex
cod. Romano in AA. SS. BoU. 1. c. p. 98-102.
Vita s. Leonis Magni pontificis Komani
(f 461) auctore anonymo.
Ausg.: ex editione CanLsii in AA. SS. BoU.
11. Aprü. IL p. 17-21. Vgl. p. 957. — Historia
elevati et transiati corporis s. L-s, ex ms. ec-
clesiae s. Petri ibid. p. 21. 22.
Erl. - Sehr. : A m e 1 1 i , D. A. , San Leone Magno e I'Oriente :
dis>ertazione sopra una colloziono incd. di naovi do-
cuineuti. Montecnssino 1890. 8"*. 60pag.
Arendt, W. A., Leo der Grosse and seine 2jeit. Mainz
lb35. 8». Jk 5.50.
Bfthr, Geschichte der römischen Literatur. Suppl.-Bd.
2. Ablh. p. 3Ö4-3G6.
Bertani, C., Vita di s. Leone Magno. Monza 1880.
3 vol. 12ino. 309, 320, 432 pag.
Bertazzolo. Oabr., Breve descrizione della vita di
s. Leono I pont. max. e di Attila flageUo di Dio.
Mantova 172t. 4«>.
Böhrini^er, Die Kirche Christi nnd ihre Zeugen.
1. 4. Zürich 1846. gr. 8« p. 170-309.
Dumoolin. P., Vie et religion de deox bons papes
Löoii 1 et Gregoire 1. Sedan IböO. 8**.
1424
VITA S. LEONIS — VITA SS. LEONIS ET PAREGORII
Henschen, Comment. proevins in AA. SS. BoU. I.e.
p. 14-17.
Kuhn , Philipp, Die Ghristologie Leos I d.Qr. in syste-
matischer Darst^Iang. Eine dogmengeschichtliche
Studie. Würzburg 1894. 8P. 95pag. Jk 1.
Maimbourg, Histoire du pontiflcat des. L6on leQrand.
La Haye 1687. 12mo; — Paris 1687. 2 vol. Bfi.
Opera Leonis Magni {96 Fettpndigtm, 141 Briefe eto.)
^ed. Paschas. Qnesnel. Lugduni 1700. 2 vol. xoi. —
«ed. P. et H. Ballerini. Venetiis 1763 — 67. 8vol. fol.
— * nach beiden wiederkM c. notis cur. J. P. Mi?ne.
Paris. 185?. 3 vol. Imp.- &> {xMgUich Tom. 64 -56 der
Patrologia latlna).
Perthel, Ed., Pabst Leos I Leben und Lehren. Jena
1843. 80. Jk 4.50.
Quesneilus, Pasch. , Dissert. de vita et rebus gestis
s. Leonis Magni ecclesiae Rom. episcopi ap. Migne,
Patrolog. lat. LV. p. 183-340.
Saint-Cheron, AI. de, Histoire du pontificat de
Saint L^n-le- Grand. Paris 1846. SP {'Ualioe Milane
1847—51. 2 vol. 80).
Vgl. Leo Magnus pp.
Yita s. Leonis mart archiep. Rotoma-
gensis apostoli Baionensium (f cca. 900).
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Bell. 1. Mart. I. p.
93-96. — Vita alia ibid. p. 96. 97. Cf. com-
ment. praevius ibid. p. 89-98.
Erl.-Sehr.: Menjonlet, Maxim., Histoire de s. L6on,
apötre de Bayonne, son 6poque, sa vie, son coite.
Bayonne 1876. 18mo. 1 fr. 60 c.
Vita s. Leonis presbyteri conf. (saec.
IV) Viguentiae in dioecesi Ferrariensi
Italiae.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 1. Aug. I. p. 48 c. ap-
pendice p. 49-51.
Acta s. Leonis II Komani pontificis (f
683). Ex Anastasio Bibliothecario.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 28. Jun. V. p. 375. —
Appendix de corpore s. Leonis Ferrariae ibid.
p. 376. Vgl. Leo II pp.
Vita s. Leonis IV Romani pontificis (f
855). Ex Anastasio Bibliothecario
per Petnim diaconum Casinensem.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 17. Jul. IV. p. 309-
326. Cf. comment. praevius ibid. p. 302-308.
Vgl. Leo IV pp.
Vita s. Leonis IX papae , Leucorum an-
tea episcopi (f 1054) auctore anonymo
Beneventano monacho.
60 Jahre nach Leos Tode geschrieben.
Ausg.: ap. Borgia, Memorie di Benovento. II.
Roma 1764. p. 299-348 [hierin steht auch p. 343
die unten folgende Historia mortis]. — Vita
alla auctore Brunone episcopo Signiensi {un-
bedeutend, in Predigt form geschrieben) * in Bi-
blioth. max. patrum XX. p. 1730-1734. — ' ap.
Muratori, Script, rer. Ital. ill. 2. p. 346-355. —
«ap. Migne, Patrolog. lat. CLXV. p. 1109-1122.
— * ap. Watterich, Rom. pontificum vitae I. p.
95-100. — Vita alia auctore Wiberto archi-
diacono Tullensi coaetaneo. I^ibri 2. [[Durch gute
Nachrichten schätxhar.) Handschr.: Bern, öff.
Bibl. n0 292. 4^ sec. XL — Paris, Nat-Bibl.
n° 5149. sec. XV; — n^' 5357. 31 ^ ed. Jac. Sir-
mond. Lutet. Paris. 1615. 8". — ^ed. Surius, Vit.
SS. 19. April, (p. 193-204 Colon. 1618). — "^bes-
ser in AA. SS. Boll. 19. April. II. p. 648-665.
— * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2.
p. 49-80. — * ap. Eccard, Origin. Habsburg. Pro-
bat, p. 17i. — • ap. Muratori, Sor. rer. Ital. III.
p. 282-299. — ''nach Mabillon ap. Migne l. c.
CXLin.p. 465-510 — und » ap. Watterich I. c.
I. p. 127-170. — ® Bmchstück ap. Bouquet, Reo.
X. p. 383. — Vita alla [auctore Bosone cai-d.(r),
ex Cencii camerar. libri cens. ms. Vatic. arcL
n» 2526] ap. Watterich 1. c. p. 100-105. — Vita
alla ex ms. Nicolai card. Aragon, ap. Maratoii
1. c. p. 277. 278. — Historia mortis et mira-
culorum seu De obitu Leonis IX (sehr ausge-
schmückt ^ obwol von einem Augenzeugen) ^ ex
mss. in AA. SS. Boll. I. c. p. 665-672. — * ap. Ma-
billon 1. c. saec. VI. 2. p. 81-84. — ' ap. Migne
1. c. CXLIII. p. 525-542. — * zuerst vollsiäfidig
und mit dem, Namen des Verfassers, aber mit
Auslassung der Wunder unt. d. Tit.: Libuini
eccles. Rom. subdiaconi De obitu s. Leonis IX
pp. prologus ap. Watterich l. c. I. p. 170-177.—
Mlraenla Beneventi patrata ^ ed. üghelli, Epi-
scopi Beneventani in Italia sacra. — ' t» AA. SS.
Boll. 1. c. p. 672. 673. — * ap. Migne 1. c. CXLIIL
p. 541-548. — Mlraenla dao a Desiderio ab-
bate Gasinensi, dein Victore III papa descripta
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 673. 674.
Erl-SODT.: Drucker, Pierre -Paul, L'Alsace et i'£jrli«e
au temps du pape saint L^n IX (Bruno d'Es^t^-
heim) 1002—1054. Strasboungr et Paris 1S89. gr. ^.
2vols. XXXVI. 402; 447 pag.
: Le chateau d'Egisheim, berceau du pape «. Ijfon
IX. Strafiboury 1893. &>.
Delarc, Oden, Un pape Alsficien. Essai historiooe
sur Saint L^n IX et son temps. Paris 1876. 8^. VlII.
625 pag. 7 fr. 50 c.
Dexen, P. P., Oü est n6 le pape s. L6on IX? Stns-
bourg 1884. gr. 8». 47 pag.
Fischer. Becherches sur le lieu de la naissanoe du
pape Saint L6on IX. Nancy 1878. 8^. 12 pag.
Giesebrecht, Geschichte der Eaiserzeit II. p. 528.
534. 594. (2. Aufl. II. p. 485 -505).
G lock 1er, L. G., Geburtsort des ElsAsser Papstes
Sankt Leo IX , vormals Bruno , Graf vod Dagsbui^.
Strassburg 1892. BP.
Henschen, Comment. praevius in AA. SS. BoU. I.e.
p. 642-618 (au. Migne 1. c. CXLUL p. 509-526).
Hunkler, F. X., Leo der Neunte und seine Zeit.
Mainz 1851. SP. Jk 3.R0.
May, Jos., Zur Kritik mittelalterlicher Geschicht$-
queilen. Untersuchungen Ober die Abfasso^szeit u.
ulaubwürdigkoit von Wiberts Vita Leonis IXl Progr.
Offenbuiig 1889. 40. o5paa.
Spach, L., Saint L6on IX, le pape alsadeo. Stias-
houTg 1864. BP. 27 pag.
'Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. A oA.
IL 1886. p. 115. 199; 6.Auü. IL 1894. p. 127. 236.
Watterich 1. c. I. p. Lxxxv- lxxxvi. Gibt einen Aus-
zag des berner Codex; — p. xc-vuic.
Vgl. Ansolmus Bemens. : Itinerar.
Bonizo.
Epita^ium Leonis IX.
Leo IX pp.
Vita s. Leonis thaumatargi, episc. Ca-
tanensis in Sicilia (f cca. 780) auctore
coaevo.
Ausg. : ox ms. Graeco in AA. SS. Boll. 20. Febr.
III. p. 213-226. — Vitae epitome ex menaeis
Graecorum ibid. p. 226. — Alia epitome es
anthologio graeco Arcudii ibid. p. 226.
Vita ss. Leonis et Paregorii mart Pa-
tarae in Lycia auctore antiquo.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 18. Febr. p. 166.
— 'ex Graeco collata cum Metaphraste in AA.
SS. Boll. 18. Febr. UI. p. 58. 59. — * wiederh. ap-
VITA S. LEONORII — VITA LETARDI
1425
Ruinart, AA. primor. mart. Amstel. 1713. fol. p.
Tita s. Leonorii episcopi in Britannia
Armorica (saec. VI): ,Fuit vir quidam'.
Fabelhaft.
Eandsckr.: Paris, Nat-Bibl. St Gennain.
saec. Xm. !!• 1065.
Äiisg.: > in AA. 8S. Boll. 1. JuL I. p. 121-124.
— * ap. Dachesne, Hist Franc, scr. I. p. 536.
— • Auszug ap. Bouquet, Recueil III. p. 432. —
Lectiones des. Leonorio ep. ex antiq. Breviar.
impresso 1517 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 124. 125.
Cf. SoUerii commeni praevius ibid. p. 118-120
et flardy, Descr. oatalogue of materials. LI. 1862.
p. 187. n*» 523.
Fassio SS. Leontii rnUitis mart et so-
ciorum Tripoli in Phoenicia sub Vespa-
siano auctore incerto.
Ausg.: graece ot lat «n AA. SS. Boll. 18. Jun.
m. p. 555-572. — Acta altera graece et lat
ibid. p. 562-568.
Acta SS. Leontii et Carpophori mart sub
Diocletiano, Ticentiae in Italia, auctore
anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 35 ex
editis ap. Petr. de Natalibus lib. VII. cap. 87. Cf.
PIdü comment praevius ibid. p. 32-35.
De 8S. Laontio, Attio, Alexandro etc. mart. Per-
geDsibus in Pamphilia sub DiocletiaDo ex Meno-
logio Graeco in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 21.
De SS. Leoiitio, Cyriaco, Vito, CeDdeo etc. mart
Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 20. Janr. II.
p. 297.
De 8S. Leontio, Domitio, Tereutio et Domnino
mart cultis a Graecis sylloge in AA. SS. Boll.
16. Oct VII. 2. p. 798.
De s. Leontto episcopo Augnstodunensi (saec. V)
in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 54.
De s. Leoiitio episcopo Burdegalensi in Gallia
Aquit. (saec. VI) Pinii comment in AA. SS. Boll.
21. Aug. IV. p. 442-444.
Erl.-Sekr.: Gaad6ran, Hippol., Histoire de la sainte
^glise de Bordeaux. VI. siöcle. Saint L^once. Tou-
louse 1878. l2nio. 8 fr.
De 8. Leontio episcopo Caesareae in Cappado-
cia (t cca. 337) in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p.
781. 782.
De s. Leontio episc. Santonensi in Gallia (saec.
VI) in AA. SS. Boll. 19. Mart. in. p. 33. .
De 8. Leontio mart. Romano qui colitur in mon-
asterio Murensi io Helvetia Perierii commenta-
rius in AA. SS. Boll. 15. Sept V. p. 195-245.
— Miracula recentiora auctore Leodegario
Mayero Murensis monast decano ibid. p. 245
-248.
De 88. Leontio, Mauricio, Mellito etc. mart.
Alexandrinis in AA. SS. Boll. 10. Jul. III. p. 33.
De 8. Leontio pastore a Graecis honorato in
AA. SS. Boll. 18. Jun. m. p. 586.
Acta s. Leopardi mart Roman! , culti
Aqoisgrani fabulosa auctore anonymo.
Pott hast, Bibliotheca historica.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 30. Sept VIII. p. 416
— 418. Cf. Suyskenii common tar. praevius ibid. p.
413:416.
Acta s. Leopardini monachi, fratris s.
Portiani abbatis, msrt AlhmisLci(Aubigny)
in pago BorboDico (saec. VI).
Ausg.: ' ap. Labbe^ Bibl. mss. 11. p. 415-424.
— » wiederh. in AA. SS. Boll. 7. Oct III. p. 914
-920. — Acta breviora * ap. Labbe 1. c. II. p.
424. 425. — » wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p.
921. Cf. Buei commentar. praevius ibid. p. 9()6
-913.
Eri.'Sthr.: Histoire llttöraire de la France. IV. 1788.
p. 41.
Oratio de s. Leopoldi Austriae mar-
chionis et conf. Tita et moribus auctore
Joa. Francisco Pavinio habita a. 1484
Patavii XII kal. Dec.
Ausg.: » Jlorentiae 1579. 4*. — *ed. Surius,
Vit SS. 15. Nov. VII. 1581. p. 842-851 (ed. 2^*.
p. 354-359). — 'ap. Pez, Scr. rer. Austr. I. p.
577-592 una cum summario caDonizationis p.
592-672 et bulla ab Innocentio VUI a. 1484
publicata p. 673-682. — Fraac. de Pavinis De-
fensorium canonisationis s. L-i. s. 1. et a. (Pa-
tavii, Joh. Alkraw c. 1485.) 4«. Vgl Hain n® 12536.
Erl.-Sehr.: Egger, Berth. A., Der h. Leopold, Lebens-
bild a. Andachtsbach. Wien 1885. b«. Jk 6 {Ueberg.:
Vie de s. Lipoid. Trad. de TaUemand. Reims 1891.
80. 126pag).
Hanthaler, Ch., Elogiam Leopoldi IV, cognom. Pii,
hodie sancti in ^»»«s Fasti Campilil. I. p. 151-246.
Lang, L., Der h. Leopold. Beatlingen 1886. 9fi.
Leopold der Heilige, Schutzpatron von Oeeterreich,
eine geistliche and weltliche Legende. Wien 1886. 8P.
Pez, Hier., Historia s. Leopoldi Iv Hi , Aastriae mar-
chionis. Vindobonae 1747. fol. {deutach von M. Kropf.
Wien 1766. 4«).
Poltzmann, B., Compendiam vitae et miracalorom
s. L-i, VI marchionis Aostriae, cognom. Pii. In
monaster. Neuburg, Nassinger 1591. 4^
Yeith, I.E., Das Fest des h. Leopold. Wien 1884. 8».
Vgl. Lewpoldos Campilil.
Narratio genealog. posteronun.
De s. Leothadio episcopo Augustae Ausciorum
(t 717?) Heckii sylloge hist. in AA. SS. BoU.
23. Oct. X. p. 122-128.
Erl.-Sekr.: Ganöto, Frany., Tombeaa romain de s.
Löothade , övgque d' Aach , de 691 ä 718. Notioe hi-
storiqae et descriptive. Paris, Didron 1857. 8^. Avec
4 pl. 2 fr.
Tita b. Leotherici monachi Cormari-
censis (f 1099).
Ausg. : ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 904. 905.
Passio SS. Leovigiidi et Ghristophori
(f 852) Cordubae in Hispania.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 20. Aug. p. 249.
— *ex Memoriali s. Eulogii lib. II. c. 11 in AA,
SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 99. Cf. Dolmansii com-
ment. praevius ibid. p. 97-99.
Vita Letardi abbatis Beccensis (f 1149)
auctore Milone Crispino (cca. 1150).
Ausg.: in Lahfranci Cantuariens. archiep. opp.
ed. d'Achei-y. Paris. 1648. fol. Append.
Erl.-Sehr.: Sammarthani, Oallia christiana IV^. p.
189 80.
Vgl. Chronicon Beccensis abbat.
90
1426
VITA S. LETAEDI — DE S. LIBERATORE
Vita s. Letardi episc. Silvanectensis in
Gallia, Gantaariae in Anglia (saec. VH)
auctore anonymo.
Ausg.: ex legenda Jo. Gap gravi i f. 218** in
AA. S8. Boll. 24. Febr. III. p. 470. Cf. Henschenii
oomment. praevius Und, p. 468. 469.
Erl-Sehr.: Gallia christiana IX. p. 1382.
Hardy, Descr. catalogne of materials 1. 1. 1862. p.175.
no 199 sq.
Tita s. Leucii episc. Bnindusii in Italia
auctore anonymo.
Attsg. : ex mss. eccles. Benevent, et Tranens.
in AA. SS. BoU. 11. Janr. I. p. 669-673. — Vita
alia ex lectionib. Breviarii Capuani ibid. p. 667.
668. — Fragmentum vitae alterius Und. p. 668.
— Hymnus de s. Leucio ibid. p. 669.
De 8. Leuconio episc. Trecensi in GaUia (f
cca. 655) in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 12-13.
Vita s. Leudegarii >= Vita s. Leodegarii.
Tita s. Leudomeri episc. Gatalauni in
Campania Gailiae (f post 614) auctore
forte Stephane abbate S. Urbani in Jovis
viUa (t 1079).
Atisg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 2. Oct I. p. 335 -
337. C/.Suyskenii comment. praey. iZ>.p.330-335.
De s. Leugato seu Leogatho mart. (saec. I-III)
Bossuei memoria ex Hieronymianis in AA. SS.
Boll. 22. Oct. IX. p. 536.
Vita s. Leutfredi (Leufroy) abbatis Ma-
driacensis sive monasterü quod Crux s.
Audoeni dicebatur, nunc autem appel-
latur Crux s. Leufredi, in Ebroicensi
Normanniae dioecesi (f 738), auctore ano-
nyme sec. IX.
Atisg.: ^ in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 105-
112 *ex editione Jacobi Breulii in Supplemente
Antiquitatt. urbis Paris. 1614. 4«. nM. p. 59-77
* et Vincent BaiTalis in Chronologia SS. insulae
Lerinensis. — *ed. Surius, Vit. SS. 21. Jun. a.
1618. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 1. p. 583-592. — « Bruchstücke * ap. Du-
chesne, Hisi Fr. scr. I. p. 689; — ^ ap. Bouquet,
Reo. in. p. 644. 645. Cf. Vincentius Bellovac.,
Specul. historiale, lib. XXHI. c. 128. — Mira-
cula 'ap. Mabillon 1. c. p. 592. 593. — *ap. Du
Breul 1. c. p. 77-79. — Translatio ex eins ab-
batia ad monasterium s. Germani a Pratis ibid.
p. 80-84. — Appendix de L-i translationibus
et reliquiis ap. Mabillon 1. c. p. 593. 594.
Erl.-Schr.: Fabricias, Bibl. med. et inf. latinitatifl
IV. p. 804.
Histoire littöraire de la France V. 1740. p. 275.
De SS. Leutherno et Leviano episc. deque s.
Scopbilo abbate in Britannia maiori et minori
{temp. ine.) v. d. Buckii sylloge bist, in AA. SS.
Boll. 17. Oct. VIU. p. 57-59.
De s. Levangio seu Livanio episc. Silvanectensi
(saec. VI) Bossuei commentar. in AA. SS. Boll.
19. Oct. VUI. p. 446-448.
Translatio s. Lewinnae mart Anglae
(saec. VII) in monasterium s. Winnoci
Bergis in Belgio a. 1058 auctore D re-
ge ne eiusdem loci monacho synchrono.
Libri 2.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 112-126 (ed. Venet. p. 114), — *«rt€-
derh. in AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 613-627.
Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p. 608-612.
— 'Auszüge ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon,
scr. XV. 2. p. 783-789; ef p. 1319.
De s. Uafdago episc. mart. Ripae in Dania (f
cca. 980) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 445. 44i5.
Vita 8. UalWini == Vita s. Lebuini.
Acta s. Libariae virginis mart in Tul-
lensi dioec. in Lotharingia forte sub Ju-
liane.
Ausg.: ap. J. L'Huillier, Sainte Libaire. ü.
p. 386-400.
WrL'Schr.: L'Haillier, J., Sainte Libaire et les nuir-
tvrs Lorrains da 4. sidcle. Nancy 1889. 2 vol. 8^. X
405; 447 pag.
R ao a 1 1 , Toni et Grand on de la capitale et da premier
sidge des Leuci , SoUjnariaca et les premiefTs marUrs
\% - - -
de l%li8e de Tool. £pinall890. 8». 83 pag.
Saysken, Sylloge in AA. SS. Boll. 8. Oct. lY. p.
228-233.
Yita s. Libentii archiepiscopi Bremensis
(tl013).
Ausg.: ex Adami Bremensis historia ec-
cles. lib. n. c. 29 in AA. SS. Boll. 4. Janr. L p.
180-182. — * ap. Mabülon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 130-133.
Yita s. Liberaiis Altini in territorio
Tarvisino (f cca. 400).
Au^g.: ex mss. Tarvisinis in AA. SS. Boll.
27. April. III. p. 489. — Alia vitae Synopsis
auctore Phil. Ferrario ibid. p. 490.
De s. Uberata alias Wilgeforte mart = De s.
Eümmerniss , unter welchem Namen die Heiligt
in Deutschland bekannter ist.
Yita s. Liberatae virginis (f cca. 500)
auctore Philippo Ferrario-
Ausg. : in AA. SS. Boll. 16. Janr. 11. p. 32.
Yita SS. Liberatae et Faustinae virg.
Novocomi in Italia, italice scripta a Fr.
Balarini.
Ausg. : latine in AA. SS. Boll. 18. Janr. II.
p. 196. 197.
Passio SS. Liberati abbatis et sociorum
eins Carthagine a. 483 auctore ut credi-
tur Victore Yitensi episcopo.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 17. Aug. — 'w
AA. SS. Boll. 17. Aug. lU. p. 455-457,
De bb. Liberato de Lauro, Humili.ac Padfico
ex ord. fratr. Min. (saec. XÜI) in marchia An-
conitana Italiae Pinii sylloge in AA. SS. Boll.
26. Aug. V. p. 840-845.
De SS. Uberato medico cum uxore et duobüs
filiis et altero 'puero mart Afris cca. a. 484 cfi
AA. SS. Boll. 23. Mart IE. p. 461.
De s. Uberatore episc. mart Beneventi depc^
sito in AA. SS. Boll. 15. Mai. m. p. 465.
GBSTA LIBERII PAPAE — VITA S. LIBORn EP. CENOMAN.
1427
Gesta Liberii papae (f 366) auctore
anonymO. Unter]g«6chob«n, aber sehr alt.
Atisg.: ap. Coustant, Epistolae pontificum Ro-
man. Appendix.
£rL'Schr.: Bechillon, Dissertation aar la pretendae
chnte da pape Libdre. Poitiers 1855. 8^.
Corp^ne, F., Dissert. critiqne et bist, sor le pape
Liböre , dans laqnelle on fait voir qu'il n'est jamais
tomb^. Paris 1?26. 12mo; — revae par J. J. Langaet
de la Villeneave de GerKy. ibid. lt96. 12ido.
Döllingreri J. J. J., Die Papstfabeln des Mittelalters.
München 1868. 9». VI. 159 paa.
Dumont, Kdooard, Saint LiberinSj sonexil, sa pr6-
tendue ftiiblesse, son triomphe tn Revue dos qne-
stions histoiiqoes. I. Paris 1866. gr. 8^. p. 124-167.
Epistolae Liberii ap. Migne, Patrolog. lat. VIII.
Reioerding, F. H., Beitrftge zor Honorius- und Li-
beriasfrage , eine Beleachtang der neaesten kirchon-
historischen Forschungen über dieselbe. MUnster 1866.
gr.8o.
Schneemann, O., Stadien über die Honoriasfrage.
Freiburg 1864. gr. »>. V. 64 pag.
Stilting, Comment. criticus de s. Liberio pp. «n AA.
SS. BoU. 28. Sept. VI. p. 572-632.
De s. Uberio episc. Ravennate (f cca. 200) in
AA. SS. BoU. 29. April. UL p. 614.
De 8. Uberio seu Oliverio peregrino Anconae
in Piceno (saec. XlII) Papebrochii comment. cri-
ticus in AA. SS. BoU. 27. Mai. VI. p. 728-730.
£rL-Schr.: Cenni , Storia dei s. Ciriaco, Liberio e Mar-
cellino ^ protettori di Ancona. Ancona 18o(j. 4^.
(Corsini, Odoardo) Relazione della scuoprimento , e
ricognizione fatta in Ancona dei sacri corpi di s.
Ciriaco, Marcellino, e Liberio protettori della cittlL
e nflessioni sopra la traslazione , ed il caito di qoesti
santi. Bomal7ö6. 8P. XU. 56 pag. e 7 taxoU.
Martyrium s. Libertini episcopi Agri-
gentini et s. Peregrini martyrum sub Val-
leriano et GalUeno impp.
Ausg.: ^ed. Oct. Caietanus, Vitae SS. Sicu-
lorum I. p. 22. — ' wiederholt in AA. SS. BoU.
3. Nov. I. p. 611. 612.
£tI.- Sehr.: Hooff, G. v., Comment. praevius »Md. p.
606-611.
De 8. Uberio mart. TrudonopoH et MechUniae
in Belgio (+ 835) Sollerii comment. historicus in
AA. SS. BoU. 14. Jul. m. p. 704-710.
Erl.' Sekt.: Gurnez, Job. Ant. a, Vita et martyrium
8. Liberti Idalinatis et Mechlin., principum Adonis et
ElJsae filii, bistorica face et poematis varüs illustrata.
Mechliniae 1639. 40. 10 M. 217 pag.
Vita s. Liborii episcopi Cenomanensis
in Gallia, patroni Paderborn ensis in West-
falia (f cca. fin. sec. IV) antiqua auctore
anonvmo.
Ausg.: "ex vet ms. legendario in AA. SS.
Boll. 23. Jul. V. p. 407. — Vita alia auctore
anonyme, ex eod. ms. ibid. p. 407. 408. — Alia
Tito ex ms. J. Morelli can. Genom, ibid. p. 408.
— AUa Tita auctore Saxone anonyme, ex mss.
Corsendonc. et Bodeccensi, lib. I. gesta ibid. p.
409-414; lib. II. Translatio a. 83ö auctore ano-
nyme sec. IX {völlig glaubhafte benutxt vom Verf.
der Vita Meinwerci; wird neuerdings dem Agius
f rater liathumodae zugeschrieben. [Ilandschr.:
Trier n« 1409. fol. 21J) * Vita u. translatio ed.
Suriuß, De prob. SS. historiis. 23. Jul. IV. Colon.
1579. p. 335-351, ohne Capiteleiniheilung. —
' tciederh. von Franc. Haraeus, Zachar. Lippelous
u. Andr. Saussaius in Marts^ologium Gallicanum.
23. Jul. — »tn AA. SS. Boll. 1. c. p. 414-425. —
* ap. Pertz, Mod. scr. IV. p. 149-157 [Uebers.:
deutseh von Geo. Grandaur in Leben des Abtes
Eigil von Fulda ete. Leipzig 1888. 8° u. ibid. 189^.
8°. ^1.80 (= Geschichtschreiber der deutschen
Vorzeit. Lief. 83. Jahrb. IX. Bd. 12 u. 2.Gesammt-
ausg. Bd. 25)]. — Translatio aUa {wimmelt von
Irrihümem) ex legendario Cenoman. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 425. 42ö. — Historia redactionis
reliquianun auctore Johanne Carole Erle-
wein praetore Lynnensi (1617) ibid. p. 426-429.
— Acta ecclesiae Paderbornensis de reli-
quiis s. L-i ep. peregrino Carlene abbati pro ec-
clesia Amerina donatis ibid. p. 430-432. — Acta
ecclesiae Amerinae de reliquiarum s. L-i re-
ceptione ibid. p. 432-435. — Dolor calculi ope
8. L-i sedatus ibid. p. 435. — Hymni antiqui
ad s. L-m ibid. p. 436-440. — Analecta ex
instrumentis, quae post praecedentem Bollandi
commentarium a. 1648 editum ad notitiam Bol-
landistarum pervenerunt ibid. p. 440-457. —
^ Alles dies hatte bereits Joh. BoUandus unt. d.
Tit.: Vita s. Liborii episcopi, calculo laboran-
tium patroni e vett. mss. eruta et comment. hi-
storico illustrata. Antverpiae 1648. 8^ 196 pag.
veröffentlicht; Cuper nahm es 1727 unverändert
in den genantiten Juli-Bd. der AA. SS. Boll. auf,
fügte jedoch die von ihm besoi^gten, hier vorhin
erwähnten Analecta hinzu.
Erl.-Sdvr.: Auria, Ant., Vita e miracoli di s. Liborio
yescoTo di Cenomania , padrone de' calcoioai. Napoli
1674. 12mo.
Bolland, Joh., Commentar. praevius tn AA. SS. BoU.
1. c. p. 394-406 {mü 8. Liboriua' PbrtraU).
(Callenberg) Neonhnndertiährif^es Dank-, Lob- n.
Jubelfest des h. Liborias. Cöln 1786. 40. 232 pag.
Clementini d 'Arne IIa, conte Oirol. Cnrzio, Notizie
deiia vita, morte, miracoli e traiislacione dei corpo
di s. Liborio. Roma, Chracas 1702. 12mo. 224 pag.
Mü vielen latein. Urkunden , toelche sieh auf di« Trana-
taUon von Reliquien de» h. Libor naek Ämelia hexiehen.
Vgl. Westfälisches Kirchenblatt. Paderborn 1858. 11.
Jahrg. n0 34. p. 529-583.
Descriptio sacri triamphi, quem s. Liborio adomayit
Clemens Aogustas. Paaorbomae 1737. 4P. 62 pag.
Qeschichte, Kurze , des Lebens des h. Liborius nebst
Nachricht über den zum KKX) jähr. Jabiläom verliehe-
nen Ablass. Paderborn 1830. ^. 24 pag.
Qossler, Uenric, Der h. Liborius, der 1000jährige
Patron der Kirche von Paderborn. Denkmal zur Foier
des 1000 jähr. Jubiläums i. J. 1836. Münster 1836. 80.
68 pag.
Kayser,L. G., Liber de s. Liborio. Olomncii 1787. 4^
Komarek, Giov. Giac, Compendio della vita di s.
Liborio, vescovo di Mans, avvocato contro il male
de' calcoli. Roma 1695.
Lndovici, Franc. Ant., Dispntatio jnrid. inangur. de
oo qnod justum est circa jubilaeum Liborianum a.
1736 celebratum Paderbomae. £rfordiae 1737. 4^.
90 pag.
Meinhard, Karl (». e. J. M. "Watterich), Die Trans-
lation des h. Liborius nach Paderborn. Ein histor.
Gemälde aus dem kirchl. Leben des 9. Jahrh. Trier
1854. ifi. 44 pag.
M e r t e n 8 , Conr. , Der heil. Liborius. Sein Leben , seine
Verehrung und seine Reliquien. Nach gedruckten und
ungedruckten Quollen. Mit 4 Tafeln. Paderborn 1873.
gr. Bf>. XII. 344 pag. Trefflichea Werk; über die lAU-
ratur p. 305-315.
Orazione di s. Liborio, vescovo Ccn(Mnanense, la coi
festa si celebra il di 23 di Luglio .... Con un breve
compendio della vita di detto santo. Roma e Fironze
1658.
Rationale, oder Geistliches Brust - Stück , mit nntor-
schiedlichen Edlegestein , heiligen Gebettor und An-
dachten gezieret . . . sambt dem Auszzug seines heil.
Lebens und Wunderthaten , wie auch in der Kapeil
zu Jesenetz erwiesenen Gnaden. Olmütz 1683. 12mo.
330 pag.
90*
1428
DE S. LICERIA — VITA SS. UFARDI
Rosenkranx, Geschichtliche Erinnemngen bei der
Feier des lOOOjRhr.Liborianischen Jubelfestes. Pader-
born 1886. 8». 128 pM.
Santita celebrata neUa vita di s. Liborio vescovo,
liberatore da caicoli e da pietre. Dalla penna divota
di dii sacrifica al patrocinio del santo nell' ossequio
del cnore ü ailentio del nome. Venetia 1676. 12 mo.
Schreiber, F., Leben des h. Liborias. St. Louis Mo.
1866. 8». 76pag. In Vtram.
Strunck, Micn., Epitome historicade Tita, reliquiis
et beneficiis admiraoiübuB s. Liborii episcopi, Fadera-
nae urbis et dioeoesis patroni tutelaris. Paderbornae
1736. 80. 192 pag,
: Kuizer hiator. Bericht von dem Leben , den Re-
liquien und wunderbaren Geschichten des h. Bischofs
liborius, Schirm- u. Schutzheiligen der Stadt und
Diözese Paderborn in Westphalen , wie auch beson-
dem Patrones vider alle Krankheiten und besonders
wider den Gries und Stein. Paderborn 1786. Bf*. 176
pag. — Neu hrsgb. von einem Priester der Diöc. Päd.
(♦. e. Prof. Dr. Backhaus). Warendorf (Paderborn,
SchOningh) 1864. 16 mo. JV. 104 pag. 40 J^ Mü Stahl-
stuh.
Torolli, Lud., Vita di s. Liborio, vescovo Genoma-
nense. Bologna 1660. 12mo.
Voigt, Joh., Geschichte Preussens. V. p. 183 (TVoim-
laOon von Retiquim na/eh PrtuBaen).
De 8. Uceria virg. mart. Senonibus in Gallia
in AA. SS. Boll. 11. Mai. U. p. 626. Cf. p. 846
1*. Vn. p. 683.
Vita s. Licerii vel Glycerii episcopi
Gonsorannis in Novempopuiania (saeci VI
med.) auctore Bernardo Guidonis epi-
scopo Lodovensi (f 1331).
Ausg.: *ap. lÄbbe, Bibl. nova IL p. 588-591.
— • tciederh, in AA. SS. BoU. 27. Aug. VI. p. 47-
49. Cf- Stiltingii comment. praev. ibid. p. 45-47.
Erl.-Sehr.: Girves, F., ap. Florez, Espafia sagrada.
XL VT. 1836. p. 217.
Histoire littöraire de la France. VI. 1742. p. 209.
Villanueva, Viage liter. a las iglesias de Espafia.
XV. 1851. p. 312.
Vita s. Licinii episcopi Andegavensis
(f cca. 605) auctore anonyme.
Ausg.: 'in AA. SS. Boll. 13. Febr. 11. p. 678
-682. — 'Auszug ap. Bouquet, Reo. III. p. 486.
487. — Tita alla auctore Marbodo archidiac.
Audegay. et postea Redouensi episc. (f 1123) ^ ex
2 mss. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 682-686. — • ed.
A. ßeaugendre ad calcem Operum Hildeberti Ce-
nomanensiB. Paris. 1718. fol. p. 1418. Cf. Bol-
landi commentar. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 675-678. — * iciederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CLXXI. p. 1493-1504.
Vita s. Lidani abbatis Setiae in Latio
(t 1118). Pars I et n auctore Dionysio
monacho Casinensi; pars HL auctore Jo-
hanne episcopo Setino.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p. 343. 344;
344-347; 347. 348. Cf Janningi oomment. prae-
vius Und. p. 340-343.
Zivot SV. Udmily = Vita s. Ludmillae.
De s. Udorio episc. Turonibus in Gallia (f cca.
370) Stiltingü sylloge in AA. SS. Boll. 13. Sept.
IV. p. 61.
Vita b. Lidwinae sive Lidwigis virgin.
Schidami in HoUandia (f 1433).
Ausg.: ex teutonico [Tleven vane Liedwy,
die maghet van Scyedam. *Delft, bij Hombergh.
— Uhid. 1490. — «GoudaUge] Joannis Ger-
laci, virginis cognati, latine reddita et ex aliis
documentis aucta a Jo. Brugmanno ord. Min.
synchrone in AA. SS. Boll. 14. April. II. p. 270
-303. — Vita posterior. Auctore eodem Joh.
Brugmanno. Partes 3. Ex vet. impresso Schi-
damensi a. 1498 ibid. p. 303-363. [üebers.: Vie
de la bienheureuse LJdwine, vieiige, par Jean
Bruchman. Besanpon 1840. 12mo. — Het leven
der heil. Liduina door Joa. Brugman veitaald en
bewerkt door G. A. Meyer. Nymegen 1890. 12^^.
136 pctg.] — Appendix per magistros f abricae
eccles. Schidamensis ibid. p. 364. — Sequenti&
de alma virg. Lydwina ibid. p. 365. — Trans-
latio corporis Schidamo Bruxellas a. 1615 ibid.
p. 365-368. — ^vorher urU. d. Tit.: auctore J.
Brugmanno et contracta a Thoma Malleolo a
Eempis in Thomae a E. opp. III. 3. Colon. Agnpp.
1680. 8^ p. 124-184 — t*. »ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 14. April. VII. Colon. Agr. 1581. p.
278-318 (*ed. 2da. p. 160-178).
EH.- Sehr.: Hofdijk, W. J., Ovor St Lydwina Tin
Schiedain in Dietsche Wanuide. T^jdschrut voor Ne-
dorlandsche oüdheden , door J. A. Alberdin^k Thija.
111. Amsterdam 1857. 8». p. 82.
Lidwina, die von Oott Vielgeprüfte. Ein Buch fär
Jedermann. 2. Aufl. Begensbiug 1867. 8^. Jk I.
Moll, W., Joh. Brogman en het godsdienstig loreo
onzer vaderen in de 15. eenw. II. AnutOTdani ISäi.
9. p. 131-187.
POsl, Fr., Die reine, leidende nnd barmhemge Liebe
dargestellt in dem Leben des sei. Hermann J(^e»pli . . .,
der sei. Lidwina von Schiedam u. 8. «p. Begen»i>a7s
1862. gr. 8^. Jk 2.70.
Tita s. Lietberti seu Liutberti Game-
racensis episcopi (1051 — 1076) auctore
Rodulpho monacho S. Sepulcri apud
Cameracenses (cca, 1290).
Ist eigentlich eine Fortsetzong der Oesta episcop.
Cameracensiam («. d.), die sp&ter jener K5nch in di^»
Vita umarbeitete. — Nachdem sie F a b r i c i n s , Bibl. m«<d.
et inf. latinitatis ed.Uansi VI. p. 86 jenem Radnlphos eloq,
zugeschrieben, theilt er sie mit d'Achery ibiif. p. 116 f&l«4>b-
lieh dem Bodulphns monachus Hardanensis et deinde abb.
S. Trudonis zu.
Ausg.: *ap. d'Achery, Spicileg. IX. p. 675-
734 (»ed. nov. IL p. 138-153). — «c. notis Hen-
schenii in AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 586-<>06.
— *ap. Pertz, Mon. scr. VII. p. 528-538. —
^vnederh. ex Dacherio ap. Migne, Patrolog. lat
CXLVI. p. 1449-1484. — «Bruchstück ap. Bou-
quet, Recueil XI. p. 481. 482. Cf. Peitz' Archiv
VII. p. 439.
Vgl. Oesta Lietberti ep. Camer.
Yita s. Lietphardi episc. Cantorbiensis
et martHunnonis-Curiae in Beigicalld
cca. 640) auctore monacho Benedictino.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 175. Note f-
Ausg. : ' ex ms. Belfortii in AA. SS. BolL 4.
Febr. I. p. 495-497. — 'Auszug ap. Bouquet,
Reo. III. p. 523. Cf. Henschenii comment. prae-
vius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 492-495.
Erl.'Schr.: Ghesqnidre, De s. Lietohardo episc. «t
mart. sylloge bist. - ciitica in A A. SS. Belgii U. ^
869-372.
Histoire litt6raire de la France. XIL 1763. p. 441.
Yita SS. Lifardi et XJrbicii abbatum
Magdunensium in Gallia (f 565).
DE S. LIGORIO — VITA S. LIUDGERI EP. MIMIOARDEFORD.
1429
Ätisg. : ^ ex mss. in AA. SS. Boll. 3. Jon. I.
p. 300-302. — *tciederh. ap. Mabillon, AA. SS.
o. s. Ben. saec. I. p. 154-157. — Trans latio cor-
poris et dedicatio ecclesiae Magdunensis a. 1105
aactore coaevo * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 302-304.
— 'ap. Mabillon 1. c. p. 157-159. — Miracula
scripta a canonico ecclesiae Magdnn. (saec. XII)
*«■« AA. SS. Boll. 1. c. p. 304-309. — «ap. Ma-
billon 1. c. p. 159-164. Cf. Henschenii comment
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 298-300.
Erl.'Sehr.: Cochard, Saints de l'^glise d'Orlöans.
1879. p. 167.
Histoire litt6raire de la Fnmoe. III. 1735. p. 578;
IX. 1750. p. 334.
de P i b r a c , D^oaverte de la s^paltore de s. Lyphard ,
magistrat orlöanaia da 6. sidcle in Mömoiree los Ik ]a
Sorbonne, Archöol. 1866/67. p. 205.
De s. Ugoiio mart qui colitur Yenetiis , Stil-
tiogii sylloge in AA. SS. Boll. 13. Sept IV. p.
57-59.
Yita b. Limbaniae virg. monialis Oe-
nuae in Italia (f ante 1294).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 6. Sepi IL p. 791-
793. — Miracula auctore anonyme in fine saec.
XVI ex ms. Italico laüne ibid. p. 793-800. Cf.
Limpeni comment praevias ibid. p. 784-791.
De s. Umineo mart. Claromonte in Gallia cca.
a. 255 in AA. SS. Boll. 29. Mart m. p. 769.
Vita 8. Undnidto = Acta s. Lutrudis.
De 8. Unentio conf. iuxta Turones in Gallia
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 25. Janr. II. p. 628.
Cf. p. 1151.
De s. Uno papa mart Bomae a. 67 Stiltingii
sylloge bist in AA. SS. Boll. 23. Sept VI. p.
539-545.
Vita s. Uiitnilli8 virg. = Vita s. Lutrudis.
Yita s. Liobae (Leobgythae, Truthgebae)
abbatissae Bischofsheimii , Biscofeshei-
mensis [Bischofskeim a. d. Tauber, f IX
kal. Oct 780 secundum Necrol. Fuld. ap.
Pertz, Scr. XEI. p. 167; intra 782. Jid.
28 et 783. Apr. 30 secundum Sickel, Acta
Karolina p. 43. n® 93] auctore Kudolfo
monacho Fuldensi (f 865).
Geschrieben vor 838.
Handschr.: Bamberg, k. Bibl. E. III. 9. mbr.
saec. XV. fol. max. (t. e. Andreas Bamberg, de
Tiris illustr.) fol. 224-228. — Brüssel n° 206.
mbr. saec. XIII. fol. 183'. — Cöln VI. 13. mbr.
saec. XIV. Legend. SS. — Erlangen n« 321
(olira 268). saec. XII. XIII. — Lilienfeld, s.
Pertz' Archiv VI. p. 185. — London, Brit Mus.
Harley. 280-2. a* 1464; 309. — Melk, M. 7, s.
Pertz' Archiv X. p. 645. 654. — München n?
18897 (Tegems. 897). mbr. saec. X. 8°; — n»
4608 (Bened. 108). mbr. saec. XII. 4^ fol. 195;
— n<» 11321 (PolÜDg. 21). mbr. saec. XI. fol. min.;
— u^ 22245 (Windberg. 45). mbr. saec. XII. fol.
max. fol. 60. — Trier, Dombibl. n«» 102. mbr.
saec. XI. fol. f. 143. — Wien n° 339. mbr. saec.
XIII. foL max. fol. 198'. — Wolfenbüttel,
Helmstad. n« 322 (357). chart. saec. XV (Pertz'
Archiv VII. p. 221 sub n^ 93). — Wüi-zburg,
Ün.-Bibl. Th. Q. 13. mbr. a» 1417. fol.
Ausg.: * ed. Surius, Vitae SS. 28. Sept V.
Colon. Agr. 1574. p. 396 (» ed. 2. p. 423). — » ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. ÜL 2. p. 246-259.
— Un AA. SS. Boll. 28. Sept VIL p. 760-769.
Cf. Mono, Quellensammlung I. p. 51 und 528
(gibt Lesarten daxu). — * ed. G. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 121-131; cf. praef. p. 118-
120. — Excerpta *ap. Brower, Sidera illustr.
Germ. Moguntiae 1616. 4®. — 'ap. Schannat, Bi-
stor. Fuldens. , codex probat p. 79. — • ap. Bou-
quet. Reo. VI. p. 452.
üebers. : deutsehe Ausxüge gab W. Arndt xu-
sammen mit seiner Uebersetxung van Wilibalds
Leben des h. Bonifazius. Berlin 1863. 8® (= Ge-
schichtschr. der deutschen Vorzeit VIII. Jahrh.
2. Bd.) p. 51-66.
Erl.'Sekr.: Baum, Friedr., Lioba die Freundin and Ge-
hilfin des Bonifaoias des A^stels der Deatschen.
Ein Frauenbild. Leipzig 1866. \d.BP. 44 pag.
Ebert, Adf., Ailgem. Geschichte der Literatur de«
Mittelalters. IL 1880. p. 8S2-334.
Hahn, Heinr., Bonifaz n. Lul. Leipzig 1883. gt.Bfi.
p. 181.
Lieblor, C, Leben der h. Jungfrau und Aebtissin
Lioba aus dem Orden des h. Benedict!. Folda 1688. BP.
Mit Kupftm.
Lioba, Die heilige, in Freibnrger kathol. Eirchenblatt.
1880. n» 21. 84. 86.
Ferier, Commentar. praevins in AA. SS. BoU. 1. o.
p. 748-760.
Bettberg, Deotschlands Kirchengeschichte II. p.886.
TVattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 129
(5. Aufl. L 1885. p.228; 6. Aufl. L 1893. p.2n8).
Zell, Carl, Lioba und die frommen angelsAchsischen
Frauen. Freiburg i. Br. 1860. BP. 400 pag. — 2. ver-
kOnte Aufl. ibid. 1873. 12mo. VI. 70 pag. 604
De Y. Uprando presb. conf. in AA. SS. Boll.
27. Jon. V. p. 310-315.
De s. Uthardo conf. Comueti ad mare Tyr-
rhenicum in Italia ex Ferrario in AA. SS. Boll.
12. Jul. m. p. 310.
De s. Utifiredo seu Liatfredo episc. Papiensi
in Italia (f cca. 874) Synopsis hist in AA. SS.
Boll. 8. Mart I. p. 793. 794.
Vita s. Liudgeri episcopi Mimigarde-
fordensis (t 26. Mart 809) auctore Alt-
fr ido episcopo eiusdem sedis (f 12. Apr.
849). Libri IL
Sehr wichtig fUr die Geschichte der Oründung der
Christi. Kirche in Sachsen. Durchaus glaubwürdig.
Handschr.: Giessen, Un.-Bibl. n<> 643. Bibl.
Senckenb. ms. n® 18. chart. saec. XVII. 4**. —
Leyden, Un.-Bibl. Cod. Vossian. lat n® 55.
saec. X. 4*. — "Wolfenbüttel, hrzgl. Bibl. cod.
mbr. 4. 3. Aug. 4*. saec. XIII. XIV; — cod. chart.
64. 6. Heimst saec. XVII. fol.
Ausg. : "■ in A A. SS. Boll. 26. Mart. III. p. 642
-652 ('ed. Paris. 1865. p. 641-650, viele Druck-
fehler). — 'tciederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. IV. 1. Paris. 1677. p. 18-35. — * ap. Leibnit,
Scr. rer. Brunsv. I. p. 85-100. — * ap. Pertz,
Mon. scr. II. p. 403-419. — • nach Leibnitx
ap. Migne, Patrolog. lat XCIX. p. 769-796. —
^ ed. Wilh. Diekamp in Geschichtsquellen des
Bisth. Münster IV. p. 3-53; cf. Einleit p. xv-
XXXV. — ® Bruchstücke *ap. Bouquet, Reo. III.
p. 643 {über Karl Martell); V. p. 449. — ^in AA.
SS. Boll. 19. Jun. p.743 (über Hildigrim) [ Uebers.:
deutseh: ' ap. Hüsing, Der h. liudger. 1878. p.
1430
VITA S. LIUDGERI EP. MIMIGARDEFORD.
174-200; — 'ap. PingsmanD, Der h. Ludgeras.
1879. p. 199-228; — »von Geo. Grandaur xu-
samtnen mit Vita s. Willibrordi («. d.)]. — Vita
altera auctore anonymo WerthiDensi. Libri 2 [der
Verf. {Brower nennt ihn Othelgrimus comes
8, Liudgeri) lebte im 9. Jahrh. Wichtig wegen
der höchet interessanten Sittenschilderungen der
Sachsen und Friesen, Viele Anachronismen und
Irrthümer. — Nach Diekamp 1. c. IV. p. xxxv sq.
gehört der von den bisherigen Herausgebb. als
liber II dieser Vita aufgeführte Theily welcher
auch in den Handschr. der Vita tertia als liber
II vorliegt, xur Vita IIL — (Handschr. .-Berlin,
k. Bibl. ms. theol. fol. 323. mbr. saec. XI, kostbar.
— Hamburg, Stadtb., bist. eccl. fol. n° rv. cod.
cbart. n* 1113. saec. XVI)] *ap. Brower, Sidera
illustr. viror. Mogunt. 1616. 4^ p. 36-75. — * wie-
derh. ed. Surius, Vitae SS. 26. Mart. 11. p. .384
(•IL Colon. 1617. p. 254-265). — *ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 35-61. — *tn
AA. SS. BolL 26. Mart. IIL p. 652-661 afe Ana-
lecta de miracolis s. Ludgeri. — ^ein Theil ap.
Pertz, Mon. IL p. 419-424. — ^ 7iur lib. I ed.
Diekamp 1. c. IV. p. 54-83; p. 84 Abweichungen
der Codd. mss.; cf. Einleit. p. xxxv-xlix. — Ex-
cerpta ex hac vita de s. Bonifacio * in AA. SS.
Boll. 1. Jun. V. p. 483. — *ap. Bouquet, Rec.
V. p. 450. — Libellus Monasteriensis de mira-
culis 8. L-i {ist die älteste (1169—1173) in
Münster erfolgte geschichtliche Aufzeichnung,
von welcher wir Kunde haben], Ausg, : * unt, d,
Tit,: Miracula facta Monasterii Westpb. saec.
XII eodemque scripta in AA. SS. Boll. Mart III.
p. 661-665 C ed. Paris, p. 659-662). — « correcter
ed. Reg. Wilmans (ex ms. Monasteriensis archivi
Vn. 462. mbr. sec. XIV. 8°) in Westfäl. Urkun-
denbuch. Additam. Münster 1877. p. 105-110. —
* Bruchstück wiederh. ex AA. SS. Boll. ap. Pertz,
Mon. IL p. 424. 425. — Vita tertia auctore alio
monacho Werthinensi [(verfasst xwisehen 890 —
900; nach Diekamp l, c. Einleit. p, m nicht
lange nach 864). Handschr, : A d m o n t , Stif tsb.
n<» 393. mbr. saec. XL 4°; — n*» 22. mbr. saec.
XL 4**; — n** 24. mbr. saec. XII. fol. max. —
Berlin, k. Bibl. Ms. theol. lat. 4^ n° 192. mbr.
saec. X. — B euren, Stiftsb. n** 1229. mbr. saec.
X. 8^ — Brüssel, Burg. Bibl. n° 207. mbr.
saec. XrH. fol. max.; — n® 8414-19. mbr. saec.
XV. 4®. — Heiligenkreuz, Stiftsb., Legendär,
fol. 54»»- 64». saec. XII. XIII. mbr. gr. fol. —
Kassel, Landesbibl., theol. 4^ n^ 29. mbr. saec.
XL — Köln, Gymn.-Bibl. n° 28. mbr. a* 1486.
fol.; — n® 201. chart. saec. XV. 4*. — London,
Brit. Mus. Harlei. n^ 2800. saec. XU exe. mbr.
— Münster, Bibl. des Domcapitulars Tibus,
saec. XVfin., mbr.; — Staatsarchiv, ms. VII.
462. mbr. saec. XIV. kl. 8^ — Paderborn,
Gymn.-Bibl. n° 57 (K. VIIL 1% mbr. saec. XV.
gr. fol. — Trier, Stadtb. n°964. mbr. saec. XHL
fol. — Wien, k. Hofbib. n«^ 336 (hist. eccl. 5).
mbr. saec. XIU. — ZwetI, Stiftsb. n° 24. mbr.
saec. XIII] ^ed. Surius, Vitae SS. 26. Mart. 11.
Colon. 1571. p. 384-409. — * libri 2, ed. Diekamp
1. c. IV. p. 85-134, indem er als lib. II den Theil
anfügte, welchen Brower und seine Nachfolger
als xur Vita U gehörig herausgegeben haben;
vgl. Einleit. p. xux-lxx. — Vita IV [sub tit.:
Vita diui Ludgeri Mimigardevordensis ecclesie:
que est Monasteriensium Westphalie prothoepi-
scopi Saxonumque et Phrisonum apostoli. Cuius
. . . sacrum corpus in . . . monasterio Werthi-
nensi . . . requiescit . . . (edente Joh. Cincin-
nio de Lippia [t. c. Kxuyshaer, f 1555])] * Co-
loniae in officina Quentel 1515. 4^ (Vgl. hierüber
NordhofT, Denkwürdigkeiten aus d. Münsterischeu
Humanismus. 1874. p.l6ff.) Sehr selten. — * aus-
xüglich ed. Diekamp 1. c. IV. p. 256-267; cf.
Einl. p. xcvm-cn. — Vita metriea (saec. XV?,
in Hexametern, nicht ganx erhalten, wertlos)
teilweise hrsgb. von Diekamp 1. c. IV. p. 25()-
256; cf. Einl. p. xcv-xcvra. — Vita riiythinies
(«m 1140 verfasst. — Handschr.: Münster,
Bibl. des Domcapitul. Tibus, mbr. sec, XII exf\,
XIII) * ed. Diekamp 1. c. IV. p. 135-220; ef Eini.
p. Lxxi-Lxxxui. — ' vorher nur Bruehstüeke ■ in
AA. SS. Boll. 26. Mart lU. p. 627. 628. 636. 638.
641. 645-7. 649. 655. 657-9. 660. 661. — »»ap,
Leibnit., Scr. rer. Brunsv. I. p. 100. — * ap.
Pertz, Mon. scr. U. p. 424. — **ap. Migne, Pa-
trolog. lat XCIX. p. 795. — Epistolae Rixfri ii
Frisii, monachi et episcopi Traiectensis (+8^43)
ad 8. Ludgerum ep. Monast. et alia s. Ludgeri
ad Rixfridum de s. Suiberto Verdensium episoj|<'
(untergeschoben) ed. Surius, Vit SS. 1. Mart —
Exeerptmn ex litaniis rhythmicis , vitam s. Lud-
geri continentibus, Werthinae scriptis ap. Leibnit,
Script, rer. Brunsv. I. p. 100. 101. — Josephas
Soottns Alcuini discipulus: Versus in laudem ^
Ludgeri ' ein Theil ap. Brower, Sidera illustr. et
sanct. vir. Germ. — ^vollständig in Altfridl vita
s. Liudg. in AA. SS. Boll. I. c. p. 646 und den
anderen Ausgaben derselben. — ' ap. Fabricium,
Bibl. med. et inf. latioitat ed. MansilV. p. 178.
— * ed. E. Dümmler in Mon. Germ, hist Poet
lat aevi C!arol. I. 1881. p. 150. — Lndgreri primi
episcopi Monasteriensis relatio de canonizationä
8. Swiberti (supposititia, sed tarnen non rei-eoN,
803) * in Vita s. Swiberti op. Werdensis . . . a
b. Marcellino . . . scripta. Monasterii Westph. 1628.
12mo. — » ap. Leibnit, Scr. rer. Brunsv. IL p.
243. — Miraeulnm s. L-i auctore monacho Wer-
thinensi ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 167. 168.
— Ufllngnis vel Üfifo, monachus Werthinensis
(980—1000): Carmen de s. Ludgero » ed. Joh.
Cincinnius in seiner Vita s. L-i vid. supra Vita
IV. — 'wiederh. ap. Leibnit, Scr. rer. Brunsv.
IIL p. 604. — »tn AA. SS. Boll. I. c. p. 650. —
*ed. Diekamp I. c. IV. p. 223-225; cf. Einl. p.
LXXXVII.
ErL-Sekr.: Abel, S., Jahrbficher des fribik. Reiches
unter Karl d. Gr. I. 768—788. Berlin 1866. 8». p. ISi
220. 383. 393. 491 ff. Excurs II : Ueber das Todej^^mhr
Oregors von Utrecht und die chronolo((. Anordnni^
der MissionsthAtigkoit des h. Lindger p. 689 ff.
Alberdingk Thijm, P. P. M., Karel de Oroote «n
zijne eeuw. 's Gravenhago 1867. 8^ {daUtdi Mfinstsr
1868).
Batavia saora siye res gestae apostolicoram riroiniB,
qui fidem Bataviae primi intnlenint. BrnxelUs 1711.
p. 110-113.
Behrends, P.W., Leben des h. Ludgems, Apostek»
der Sachsen nnd Geschichte des ehem. kaiserl. freie«
Roichsklosters St. Ludgeri zn HelmstädL Neohaldeos-
leben 1848. gr. 8». p. iv-vi; 1-70; 168-166.
Bolland, Comment. praevins m AA. SS. BolL l. c
p. 626-612.
VITA S. LIUDGERI EP. MIMIGARDEFORD. — LEBEN DER SEL. LIUTGART 1431
Borostedt, L. ▼., Der h. Lndgerns , erster Bischof
von Münster n. die Bekehnuigsgeschichte der Friesen
ond Westphalen. Münster 1842. Bf^.
Bo6sohaert8,'\V.. De primis apostolisveteriBFrisiae.
Mechliniae 1650. 9>.
Böttger, H.. Die Einfflhranfir des Ghristenthnms in
Sachsen dnrch den FrankenkDnig Karl von 776*— 786.
Hannover 1869. 9>.
Brower, Chr., Sidera illnstriom et sanctoram viroram,
qni Oermaniam praesertim magnam olim gestis rebus
oraamnt. Mognntiae 1616. 4^. p. 19 sq. p. 76 sq.
Brückmann, 0. H., Altes und Neues ausdemMfLn-
sterland und seinen Orenzbezirken. Ein Beitrag rur
Kande Westfalens. Paderborn 1863. 8P. p. 65 ff.
CalvOr, C, Saxonia inferior antjqna gentiUs et ohri-
stiana. Ooslariae 1714. 4f>. p. 148-237.
Conring, U., De antiquissimo statu Helmstadii et
Ticiniae coniecturae. Heimst. 1665. A^.
Crecelius, W. , Traditiones Werdinenses in Zeit-
schrift des Bergischen GeschichtsYereins. VI. Bonn
1868. p. 1-20.
Diekamp, Wilh., Die Vitae sancti Ldndgeri. Münster
1881. gT.6i^. {Zugleich Oescbichtsquellen des Bisthnms
Münster. Bd. IV.) Einleitung p. ix-cxxii.
: Ueber dasConsecrationsjahr des h. Lindger [804/5]
zum ersten Bischof von Münster m Historisches Jahr-
buch der GOrres - Gesellschaft. I. Münster 1880. p.
281-286.
: Die Miniaturen einer um das Jahr 1100 im Kloster
Werden geschriebenen Bilderhandschrift zur Vita s.
Lindgeri in Zeitschrift des Vereins f. vaterländische
Geschichte u. Alterthumakunde. XXXVIU. 1. p. 155
-178.
— : Das angebliche Privileg des h. Liudger für das
Kloster Werden Und. XLI. Abth.l. 1883. p. 148 -164.
— : Die Reliquien des h. Liudger. Auszug aus einem
Vortrage in bonntagsblatt für kathol. Christen. Mün-
ster 1881. Tfi 5 ff.
Die Reliquien des h. Liudger. Zugleich ein Bei-
tn^ zur Entwicklungsgeschichte der Legenden in
Zeitschrift des Vereins für vaterl. [westfäl.] Gesch.
und Alterthumskunde. XL. Abth. 1. 1882. p.50-80.
Diest-Lorgion, E. J., Ludger en Karel de Groote
tn Groninger Volks -Almanak. Groningen 1850. p. 122.
£bert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. H. 1880. p. 338. 339.
£mmius, TJbbo, Berum Frisicarum historia. Lugd.
Bat. 1616. 40. p. 41-69.
Srhard, H.A., Geschichte Münsters. Münster 1837.
go. p. 28-40.
: Regesta Weatfaliae. L Münster 1847. 4«.
no 153-266.
Oiefers, W. E., Die Einführung des Christonthums
in Westfalen. Paderborn 1872. 8^. p. 63-67.
Gosk, F. H. van. vid. Olfers.
Heirmann, J. B., De heil. Ludgerus, apostel der
Saksen, eerste bisshop van Munster, patroon der
parochiale kerk van Zele. Gand 1861. 12mo.
Hille, Die Ludgeriauelle bei Holmstadt, die Tauf-
stätte der ersten Cnristen in Ostsachsen tn Vater-
l&nd. Archiv des histor. Vereins für Niedersachsen.
Hrsgb. von Spilcker. Jahrg.. 1844. Hannover. 8^. p.
82-99.
Uistoire litt^raire de la France. IV. p. 359-862; V.
6.659-661.
sing, A., Der h. Liudger, erster Bischof von Mün-
ster, Apostel der Friesen und Sachsen. Münster 1878.
gr. 80. XVI. 200 vag. JL 3.
Kampschulte, H., Die westfälischen Kirchen-Pa-
trocinien. Paderborn 1867. 8^. p. 91- 99.
Krimphove, C, Der heil. Ludgerus, Apostel des
Münsterlandee , erster Bischof der Diözese Münster.
Ein Lebens- und Tugendbild. Münster 1886. 80. XIV,
228 vag. Jk 1.80.
: Leben und Wirken des h. Ludgerus , ersten Bi-
schofs von Münster. Münster 1860. 9fi (2. Aufl. 1861.
ifi. XII. 460 pag.).
Kuhn, Westfälische Sagen, Gebräuche undMftrchen.
I. Leipzig 1859. BP. p. 96-98.
Lenz, K. L., Der heu. Ludgerus, erster Bischof von
Münster. Sein Leben u. Wirken. Münster i.W. 1893.
8P. SOpag.
Moll, Kerkgeschiedenis van Nederland. I. Amhem de
Utrecht 1864. 8». p. 171. not. 3; p. 368. 369. not. 1.
Mone, Uebersicht der niederländischen Volksliteratur.
Anhang p. 872 sq.
▼.Olfers, Auszug einer Vorlesung über S. Ludger u.
seine Verdienste um Befestigung und Ausbreitung
des Christenthums in Friesland , von F. H. van Gosk
[tu De Vrije Fries. Mengelini^n ein. Tom. VI. Leen-
-warden 1841. SP] in Zeitschrift f. vaterl. Gesch. and
Alterthumskunde Westfalens. XIX. 1858. p. 365 - 365.
Ozanam, A. F., La civilisation chr6tienne chez los
Francs. Paris 1849. 8^. p. 265.
Paris, G., Disauisitio de Ludgero Frisiorum Saxo-
numque apostolo , cui acced. commemoratio s. Lud-
geri de s. Bonifttcio atque Gregorio. Traiecti ad Rh.
1859. gr. 80.
Pingsmann, L. Th.W., Der h. Ludgerus, Apostel
der Friesen und Sachsen. Ein Lebensbild. I^ibuiig
i. Br. 1879. 8°. VIII. 269 pag.
: Lebensabriss des h. Ludgerus. Ein Vortrag
in Annalen des histor. Vereins ftLr den Niederrhein.
XXXU. p. 194-199.
Prinz, Diekamp, vitae s. Liudgeri in Histor. Jahr-
buch der Görres- Gesellschaft. II. 1881. p. 454 -462.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschiohte H. p. 426
-431. 5^.
: St. li'udgerikloster bey Helmstädt Und. p. 479-485.
Bische, A., Ludgerus in Ferd. Pipers Evangel. Ka-
lender. Jahrg. 1852. Berlin. BP.
BoyaardSfJ., Geschiedenis der invoering en vestiging
van het Christendom in Nederland. Utrecht 1844. 8^.
p. 296-300.
Schuncken , A. , Geschichte der Reichsabtei Werden
a. d. Ruhr. Köln und Neuss 1865. BP. p. 1-28.
S 1 0 e t , L. A. J. W. baron , Het oudstbekende hand-
schrift van het leven van den h. Ludger in Hande-
lingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letter-
kunde. 1868. p.59-68.
Strnnck, Westphalia sancta ed. Giefers. II. Pader-
bomae 1855. p. 66-74.
Tibus, Af., Gründungsgeschichte der Stifter, Pfarr-
kirchen ... im Bereiche des alten Bisthnms Münster.
Thl. I. (Die vom h. Liudger gegründeten Kirchen.)
Münster 1885. gr. BP.
Verhoeff, K. £., Cartularium Werthinense. Gesch.
der Stiftung der ehemal. Benedict. -Abtei in Werden
a. d. R. im 8. u. 9. Jahrh. tn Zeitschrift f. vaterländ.
Gesch. und Alterth. XI. p. 1-100.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen p. 1S2
(5. Aufl. 1. 1885. p. 280. 231 ; 6. Aufl. 1. p. 245).
Welt er, Einführung des Christonthums in Westfalen.
Münster 1833. BP.
Wilmans,R., Die deutsche Gottheit Thegathon und
die ältesten Documente zur Geschichte des Stifts
Nuttuln tn Zeitschrift f. vaterländ. Gesch. u. Alterth.
XVni. p. 131-169.
Vgl. Vita s. Gregorii Traiect. episc.
Vita 8. Uudmilae => Yita s. Ludmillae.
De y. Uudolfb abbate Corbaienal in Saxonia,
vtd. De s. Ludolfo et Druthm.
Yita s. UutberU « Vita s. Lietberti.
Yita s. Liutbirgae virg. sanctimonialis
in territorio Halberstadensi (f intra 857
— 870) auctore anonymo.
Merkwürdig wegen der Angaben über die Nachkommen
des Ostfalenfürsten Hessi , der sich Karl d. Gr. 775 unter-
worfen hatte. Geschrieben cca. 870.
Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 158.
Äusg,: ^ap. A. Lang, De sanctis ord. s. Be-
nedicti. — *ap. Pez, Tnes. anecd. 11. 3. p. 146-
178. — 'ap. Eccard, Historia genealogica pi-in-
cipum Saxoniae superioris p. 525. — * im Äus^
xuge ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 158-164.
Sri. 'Sehr.: Wa ttenbach, Deutschlands Geschichts-
queilen. 5. Aufl. I. 1885. p.239; 6. Aufl. 1. 1893. p. 25i.
Leben der sei. Liutgart, Stifterin von
Wittichen (Clarissenkloster, 7iördlich von
Schiltach). 1291—1348. Von dem Pfarrer
Bertholt von Bombach.
Wertvoller Beitrag? eines Augenzeugen zur Gesch. der
christlichen Mystilc. Deutsch geschrieben.
Handschr.: Donaueschingen, fürstl. Bibl.,
Lassberg n«241.chart.kl.4°; — n<^245. a» 1745. fol.
1432
VITA S. UÜTGARDIS — DE 8. LOLANO
Ausg. : hrsgb. von J. F. Mone in Quellensamm-
lung der bad. Landesgesch. III. p. 442-468; ef.
Einleit. p. 438-441.
Vita s. Liutgardis virg. sanctim. ord.
Cisterc. Aquiriae in Brabantia (f 1246)
auctore Thoma Cantimpratano coaevo
(f c. 1270). Libri 3: , Illustre omnis san-
ctitatis'.
Äusg,: * ed. Surius, Vit. SS. 16. Jun. — 'ex
3 mss. in AA. SS. Bell. 16. Jun. IH. p. 234-262.
Cy. Henschenii comment. praevius ibid. p. 231-
234. — ' m Flores ecclesiae Leodiensis ed. Fisen.
— * ap. M. J. W(olters) Notice (s. u.) p. 141-196.
— Het leven van s. Lutgardis, een dietsch
gedieht, ten laetste van de 2. helft der 14. eeuw,
naar het oorspronklyk handschrift van broeder
Geraert uitgeg. door J. H. Bormans. Amsterdam
1857. 8«. 153 pag, (Aus De dietsche Warande).
Erl'Sekr.: W(olteTs), M. J., Notice historiqae sor
Tano. abbaye noble de JUilen prös de S. Trond, avec
dO Chartas et Vita s. Latgardis. Gand. gr. 8^ (= Oeu-
vres Tom. X.)
Vita s. Liutwini (Ludwini, Leodowini)
archiepiscopi Treverensis (f 713) suble-
stae fidei auctore Nizone, al. Nithardo
abbate Mediolacensi [Metlach ^ scripsit
cca. vel post 1070].
Der eigentliche Verf. scheint TheofridvonEchter-
nach zu sein.
Handschr,: Bonn, Ün.-Bibl. n®226. mbr.saec.
XIV. 8° (war nicht aufzufinden y als der 8. Bd.
der Mon. Germ, bist gedruckt tourde, vgl. VLII.
p. 115. not. 39). — Brüssel, k. Bibl. n<> 5314.
mbr. sec. XIU. 8®. ~ Gent, Ün.-Bibl. n° 79.
mbr. sec. XIII. 8^ — Paris, Nat-Bibl. suppl.
lat. n® 834 oder 845 (nicht 854, dessen Inhalt
modern) saec. XI; soll enthalten: Vitae s. Amal-
bergae, Hüdulfi, s. Odiliae, s. Liudwini auct. Nit-
hardo; vgl. Pertz, Mon. scr. IV. p. 87 u. 635. —
Trier, Stadtb. n* XXVI. chart. saec. XVI.
Ausg.: ex ms. Trevir. in AA. SS. BoU. 29.
Sept. VIII. p. 169-172. — Vita alia non me-
lioris notae, auctore anonyme ibid. p. 172-176.
— Miraoula auctore anonyme monacho Medio-
lacensi (geschrieben vor 1095. [Handschr.: Trier,
Stadtb. n*^ 2002. saec. XV]) * nur ein geringer
Theil in AA. SS. Boli. 29. Sept. Till. p. 176-179.
— ' Auszüge des kostbarem Theiles ed. H. V.
Sauerland ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1261-
1268.
Erl. - Sehr. : Friedrich. J., Kiichengeschichte Deutsch-
lands. II. 1869. p. 208.
Perl er, Commentar. praeylas in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 169-169.
Bettberg, Eirchengeschichte Deutschlands I. p. 469.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands GeschichtsqueUen. ö. Aufl.
U. 1886. p. 106 ; 6. Aufl. II. 1894. p. 120.
Vita s. Livini Flandriae apostoli (f 660)
et passio.
Falschlich dem h. Bonifax Erxbischof von Mainx zu-
geschrieben.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. Vit. SS. mbr.
sec. Xin. fol. mai. n® 87. — Douai, Stadtb.
mbr. sec. XIII. fol. n'* 337. — Gent, sec. XI in.
n*210. — London, Brit. Mus. Harl. sec. XIII.
2802. 311. Vgl. Hänel, Catalog. libror. mss. p.
875 u. Hardy, Descript. catalogue of materials
1. 1. p. 255 n<^ 666-669.
Ausg, : ^ ed. N. Serarius mit Epistolae s. Boni-
facii. Moguntiae 1605. 4^ p. 233 -252. Sehr nach-
lässig herausgegeben. — 'ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. II. p. 449 -461. Kürzte willkürlieh.
— 'ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii III. p. 96. —
* Seraritts' Text unederh. ap. Giles, S. Bonifacii
opp. n. Lond. 1844. 8^ p. 117-141. — * ap. Migne,
Patrolog. lat LXXXVII. p. 327-344 ex Mabil-
lonio und LXXXIX. p. 871-888. [üebers.: in
Sämmtliche Schriften des h. Bonifazius, übers,
von Külb. n. Regensburg 1859. p. 157-188.] —
Vita brevis ex Breviar. Gandensi ed. Surius,
Vitae SS. 12. Nov. VU. Colon. 1581. p. 825. 826.
— E 1 e g i a s. Livini .... ad Florbertum abba-
tem S. Bavonis de imminente sibi a Brabantts
palma martyni (die Echtheit ist bisher nicht be-
zweifelt, obgleich man hierzu Grund ßicU) * ed.
üsserius , Epistolarum Hibemicarum sylloge. Du-
bün. 1632. 4^ p. 19. Parisüs 1665. 4l p. 21. —
* ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec. 11. p. 404.
— ^unt. d. Tit.: Epistola L-i ad Florb. Gandae
abbatem ap. Migne l. o. LXXXVII. p. 345. 346.
— Officium vetustiss. s. L-i ex cod. Gandenä
n* 488 in Analect. Bolland. IV. 1885. p. 199-
201. — Translatio ss. Livini et Briccii pueruli
martyrum a. 1007 in monasterium Gandense 8.
Bavonis auctore anonymo [Handschr.: Douai
n° 295 (330). mbr. saec. XIII. 8^ * ap. Mabilloiu
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 65-70. — 'ap.
Ghesquiere, AA. SS. Belgii UI.p. 130-136, wenig
correct. — ' Bruchstück ap. !Bouquet, Rec- X.
p. 367. — * Auszug ed. Holder -Egger ap. Pertz.
Mon. scr. XV. 2. p. 6 1 2 - 61 4. ( üebers. : in Sammtl.
Schriften des h. Bonifazius , übers, von Külb. II.
p. 189-200).
£!rL'Sekr.: Blök, Qeschiedonis van het Noderlandscfae
Volk. I. 1892. p. 66.
Descamps, Vie de s. Li^vin, apötre de Boaloonüi»,
de la Zölande et du Brabant. Toumai 1891. SP. 196
pag. 75 c.
Holder-Egger, 0., Zu den Heiligengeschii^tao des
Genter St. Bavosklosters in Historische Aufsfttze dem
Andenken an G. Waitz gewidmet. HannoTor 18^.
er. 80. p. 622-665. Hiernach hat der h. L. wahrKkttn-
Uch niemaU «xiatirt.
Külb I.e. n. p. 441-446.
Moll, W., Kerkgeschiedenis van Nederland. I. Am-
hem & Utrecht 1864. 8P. p. 77.
Nürnberger. Die Vita Livini in Neues Archiv der
Ges. f. ä. d. Gesch. Vni. 1883. p. !S2ö.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte. II. P-509.
Seiters, J. Ch. A., Bonifacius der Apostel der Deut-
schen. Mainz 1845. 8P. p. 566. 669.
Smedt, J. J. de, Leven van den h. Livinus, patnxiB
van 't land van Aelst, enz. Gent 1857. 16ino. €4^.
: Vie de s. Ld6vin , patron de Gand et apötre
du pays d'Alost. Gand 1857. 18mo. XVI. 200 pa§.
Wa ttenbach, Deutechlands Geechichtsquellen. 5. Aufl.
L 1885. p. 124 (6. Aufl. I. 1898. p. 132. 387; U. p.498K
Vgl. Epitaphium s. Bavonis.
Sainte Livrade = s. Liberata, vid. De s. Küm-
merniss.
De s. Lizerio mart. Romano Venetiis in Itaüa
sub Diocletiano Buei sylloge in AA. SS. Boll.
2. Oct. I. p. 324. 325.
Vita s. Lodewici = Vita s. Ludovici.
De s. Lolano episc. in Scotia (saec. XI) Suy-
stenii sylloge in AA. SS. Boll. 22. Sept VI. p.
533. 534.
DE S. LOLIANO — PASSIO S. LÜCIAE
1433
De 8. Loliano martyre in AA. SS. Boll. 15.
Jul. IV. p. 28.
De 8. Loiione martyre apad Oraecos in AA.
SS. BoU. 20. Mari UI. p. 84.
De s. Lolliooe ian. mart. apud Oraecos in AA.
SS. Boll. 27. April, m. p. 488.
De SS. Looiaiio et Fortchemo episc. Athrymae
in Hibemia (saec. V) Henschenii oomment. histo-
ricus in AA. SS. Boll. 17. Febr. III. p. 13-15.
Vita s. Lonegisil = Vita s. Lonochili.
Acta s. Longini militis et s. Longini
centtirionis cum daobus sociis mart in
Cappadocia (saec. I).
Atisg.: ex plnribus mss. in AA. SS. Boll. 15.
Hart. II. p. 384-386. — Acta s. L-i auctore s.
Hesychio presb. Hierosolym. ibid, p. 386-389.
— AIuQTVQiov auctore eodem ex ms. Vat. ibid.
p. 736-739. — Inventio capitis ibid, p. 389.
390 und 739. 740. Cf. Gommentarius praevios
ibid. p. 376-384.
Yita s. Lonochili presbyteri Cenoma-
nensis in Oallia et s. Agnofledae virginis
(saec. VII) auctore anonyme.
Ausg. : * ex cod. SaogalleDsi n° 567. saec. VIII
in Analect. BoUand. III. 1884. p. 159-166. —
^ ein interpolirter Text unt. d. Tit.: Vita s. Le-
nogisili in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 1120-1122.
— ' Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 497. 498.
Erl.'Schr.: Histoire liti^nire de la France. VI. 1742.
p. 207.
Vita s. üiani abbatis Cluainferteosis = Vita
8. Lugidi.
Yita s. Lubentii presb. et amici s. Maxi-
mini episc.Trev.Cubrini(Cbrcr/^) in dioec.
Trevirensi (saec. IV) auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13.0ct. VI. p. 202-204.
Erl.-Sdir.: Fonsonas, Comment. praevius iMtf. p.200.
201. Cf. Rigolloti nota ibid. Sappl. p. 143*.
Hebe Ff Die vorkarolingischen chnstlichen Glaubens-
beiden am Rhein. Frankfurt a. M. 1858. p. 4» -47.
Kaufmann, A., Caesarins von Heisterbacn p. 9. 108.
109.
Leben des h. Lubentins, des ersten Apostels an der
untern Mosel und der Lahn. Limburg a. d. L. 1869.
80. 30.^
De s. üica eremita apud Oraecos in AA. SS.
Boll. 27. Jon. V. p. 278.
Yita s. Lucas abbatis Armenti in Lu-
cania (f 997).
Ausg.: 'ap. Caietani, Vitae SS. Siculorum IL
p. 96. — Un AA. SS. Boll. 13. Oct. VI. p. 337-
342. Cf. Commentarios praevius ibid. p. 332-337.
Yita s. Lucae apostoli et evangelistae
(saec. I) auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 18. Oct. Vlü. p. 310-
313. Cf. V. Heckii comment. praevius ibid. p.
282-309. — Acta graeca [Handschr.: Paris,
Nat.-Bibl., fonds Coislin n® 121. — Smyrna,
Evangel. Schule A. 4] ed. Philipp Meyer in Jahr-
bücher f. Protestant. Theologie. XVI. p. 428-431.
Yita s. Lucae Casalii abbatis Agyraei
in Sicilia.
Ausg. : ex mss. eruta ab Oct. Gaietano et stylo
cultiore edita in AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p. 152.
Yita s. Lucae iun. thaumaturgi Soterii
in Graecia (f cca. 946) ac miracula au-
ctore anonyme.
Ausg. : * interprete Fr. Combefis in AA. SS.
Boll. 7. Febr. IL p. 84-100. — * tviederh. ap.
Migne, Patrolog. ^eca lat tani edita. LVIIbu.
p. 223-244.
De s. Lucano episc. Sabionensi Beluni in di-
tione Veneta (f forte 424) ex Ferrario in AA.
SS. Boll. 20. Jul. V. p. 70.
De s. Lucano martyre (f cca. 177) in dioec.
Camutensi in Oallia B. de Buckii comment. cri-
ticus in AA. SS. Boll. 30. Oct. XHI. p. 244-247.
Acta SS. Luceiae virg. et Auceiae regis
etc. martyribus Eoraae a. 301.
Ausg. : in AA, SS. Boll. 25. Jun. V. p. 13.
Cf. De 6fl. Locia rirg., Ancia.
Vita b. üicensis sive Luchesii = Vita b. Lu-
chesii.
De s. Lucentia virg. Pruvini in Francia in kk,
SS. Boll. 4. Jun. I. p. 412.
Yita b. Luchesii ord. tertiarii juxta
Podium -Bonitii in Hetruria (f 1260) au-
ctore Bartholomaeo de Tolomaeis.
Ausg. : ex ms. in kk. SS. BoU. 28. April. III.
p. 597-610. — Vita alia. Epitome ibid. p. 596.
597.
De b. Luda Bartolkil Rucellai, fundatrice coe-
nobii s. Catharinae Senensis o. P. Florentiae in
Etruria (f 1520) V. de Buckii comment. historicus
in kk. SS. Boll. 29. Oct. XUI. p. 202-207.
De s. Liioia de Monte virg. Sampiniaci in Lo-
tharingia Clei syllogo in kk. SS. Boll. 19. Sept.
VI. p. 101-103.
De SS. Lucia et Oeminiano mart. Romae sub
Diocletiano Stickeri sylloge historica in kk. SS.
Boll. 16. Sept. V. p. 286-292.
De ss. Lucia virg., Aucia rege, Rogato, Oer-
a mano etc. mart. Thessalonicae aut ex parte Romae
passis in kk. SS. BoU. 1. Jun. I. p. 48.
Cf. Acta SS. Laceiae virg.
Passio s. Luciae virg. et martyris (f
311? Dec. 13).
Beroht aal einem griechiachen Originale.
Ausg. : ^ als Historia s. L- ae ex mss. ed. Surius,
De probatis SS. historiis. 13. Dec. VI. 1581. p.892
-894. — ' ap. Oct. C^jetani, Vitae sanct. Siculo-
rum I. p. 116-118. — Passio alia auctore Sige-
berto Oemblacensi monacbo {370 Strophen
im alcäisehen Versmaas, wol auf Orund der vor-
hergehenden Passio etwa 1060 — 1070 gedichtet
[Handschr.: Brüssel, kgl. Bibl. nP 9810-9814.
fol. 36. — Gotha, hrz. Bibl. n^ 61. sec.XII]) voll-
ständig ^ ed. Joannes ab Joanne , Acta sincera s.
Luciae virg. et mart. Panormi 1758. p. 61-107
(äusserst selten, weshalb Bethmann. Hirsch u.
Migne Sigeberts Dichtung für ungedruckt hiel-
ten). — * ed. E. Dümmler in Philos. u. histor. Ab-
handlungen der Berliner Akad. der Wiss. 1893.
1434
VITA B. LUCIAE — DE SS. LUCIO
4^ p. 23-43; cf. Einleit. p. 3-22. — «Bruchstück
als Translatio s. L-ae a Sicilia in Corfinium
civitatem Italiae auct Sigeb. Gembl. ap. Meurisse,
Histoire des eveques de Teglise de Metz. Metz
1634. fol. p. 329. 330 (* tviederk. ap. Pertz, Mon.
8cr. IV. p. 483, und xtcar Strophe 320-328). —
* ein anderes ohne Namen des Verf. als Fra-
gmentiim rhythmi de s. Lucia ' ap. Mabiilon,
Annal. o. s. Ben. IV. p. 372 (^ wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLX. p. 829-832). — Carmen de
s. Lucia ex cod. Bruxell. n*^ 10615-10729 ap. Bar-
ster, Novem vitae p. 127-147. — Translatio in
Mettense s. Vincentii monasterium a. 970 ^ ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 353. 354.
— » ap. Migne 1. c. CLX. p. 811-814. — Trans-
latio Venetias ex Constantinopoli urbe a. 1203
ap. Riant, Exuviae. 1. 1877. p. 184-186; cf. p. cix
ei Cornelius, Ecclesiae Venetae antiquae. VIII.
p. 133 ff. 357 ff. — Sermo et relatio passionis et
translationis s. mart. Luciae ^ unvollständig ap.
Meurisse 1. c. p. 320-323. — ^vollständig ap.Oct.
Cajctani 1. c. I. p. 100-102.
Vita b. Luciae virg. 3 ord. s. Franc. Sa-
lerni in regno NeapoL (f non post saec.
XY) mutila auctore anonyme.
Ausg,: ex ms. et edit. Oct Caietani in AA.
SS. Boll. 26. Sept. VIL p. 368-372. — Officium
vetus ibid. p. 372-374. Cf Suyskeni comment.
praevius ihid. p. 361-368.
Vita s. Luciani episcopi, Bellovacorum
apostoli auctore Odone I episc. Bellova-
censi ex abbate Corbeiensi (f 880).
Ausg.: * ex veti mss. in AA. SS. Boll. 8. Janr.
I. p. 461-468. — • wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat CXXIV. p. 1111-1126. Cf. Fabricius, Bibl.
med. et inf. latinitatis ed. Mansi V. p. 154. —
Actes inedits de s. Lucien, premier eveque
de Beauvais, publ. par Charl. Salmon. Amiens
1880. 8®. 16 pag. {Extrait des Memoires et bul-
letin de la Societe des antiquaires de Picardie.
XXVI).
Erl.'Schr.: Ren et, Saint Lncien et les aatree saints
da Beanvaisis, ötndes historiqaes , liturgiqnes, chro-
nologiquee. Tom. 1. 2. Beaavais 1892. 93. gr. 6^.
Vita s. Luciani Saniosateni presbjteri
martyris (f 312) auctore anonyme.
Ausg,: ^ed. Surius, Vit SS. 7. Janr. -
AA. SS. Boll. 7. Janr. L p. 359-364.
Acta SS. Luciani et Marciani martyrum
Nicomediae in Bithynia (f a. 250 vel 251).
Ausg.: ex 2 codd. et Mombritio ap. Ruinar-
tium atque hie coUata cum martyrol. Hisp. Ta-
mayi in AA. SS. BoU. 26. Oct. XL p. 817-819.
Erl. - Sehr. : B o s 8 n e , Benj . , CommentariiiB praev. ibid.
p. 804-817.
Do SS. Luciano, Editio, Feiice etc. mart. Ni-
comediensibus tn AA. SS. Boll. 24. Febr. III. p.
460. 461.
De 8. Luciano episc. apud Leontinos in Sicilia
(t cca. 330) in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 136.
De SS. Luciano episc. , Maximiane presb. , Ju-
liane diac, Bellovaci in Gallia Belgica in AA.
SS. Boll. 8. Janr. I. p. 459-461.
* in
De 88. Luciano, Fortun ato, CrescentiaDo ete.
mart. Afris in AA. SS. Boll. 13. Jun. II. p. 678.
De 8. Luciano mart. Caesareae in Gappadocia
in AA. SS. Boll. 7. Jun. IL p. 8.
De SS. Luciano, Paula, Claudio ete, mart. in
AA. SS. Boll. 19. Janr. IL p. 220.
De 8. Lucidio episc. Veronensi in Italia in AA.
SS. Boll. 26. April. III. p. 423.
De 8. Lucifero episc. Calari in Sardinia (t 371)
Papebrochii comment. historicus in AA. SS. Boll.
20. Mai. V. p. *197-*225; cf VIL p. 819.
Erl.'Sdtr. : Frommann , £. A., De Ludfero Galaritano.
Coburgi 1767. 4«.
Machin j Ambros., Defensio sanctitatis beatt Luciferi
archiepiscopi Calaritani. Sardlniae et Corsicae pii-
matis, et aliorom sanctonun, qnos colit Calaritana
ecclesia. Necnon et primatns ardiiepiscopi Calaritani,
et eius primatialis ecclesiae ... In 2 bbros divii>a.
Calari 1689. gr. 40.
Vgl. Lncifer Calaritanns.
Vita 8. Lucii I papae (f 254?), auctore
Grediferio sive Gauferio, Guaiferio
monacho Casinensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Mart L p. 304-307.
Bricht in der Mitte ah.
Erl.-Sehr.: De s. Lucio (papa . saec. III) Bo&kildenäiiua
olim patrono ap. Lai^bek, Scr. rer. Dan. IH. p.
607-627.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi IV.
p. 284.
Hünter. F., De Lndo I episcopo Romano. HaTsue
1823. 40.
Vgl. Lncins I pp.
Tita Lucii 11 papae (f 1145) auctore
Bosone cardinali.
Ausg.: ap. Watterich, Rom. pontificum ^itae
n. p. 278. 279.
Vgl. Laclos II pp.
Tita s. Lucii regia Britanniae et apo-
stoli Rhaetiae (f 3. Dec. c. 182): ,Dieni
festum'.
Aitsg. : ap. AI. Lütolf , Die Glauben sboten der
Schweiz. Lucern 187L gr. 8°. p. 115-121 ex cod.
Sangallensi n® 567. sec. IX; cf p. 100. — Vita
alia ^in Marc. Velseri opp. Norimb. 1682. p. 453.
— 'ap. Räder, Bavaria sancta. Aug.Vindel. 1714.
p. 15. — ' ap. Bruner, Annal. Bojor. I. lib. 4. §2.
— * ap. Sprecher, Pallas Rhaetica lib. 2. p. 61.
Erl.-Scnr.: Falkenstein, Gesch. des Henogthums
Baieral. XVIII. p. vi.
Lütolf, AI., Die (ilaabensboten der Schweiz vor St.
Gallus. Luoern 1871. gr. 8®. p. 96-124: St. Lacius.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeachichte I. p. Ul
-144.
De 8. Lucio Cyrenensi (saoc.I) in AA. SS. Boll.
6. Mai. IL p. 99.
De SS. Lucio episc, Absalone, Lorgio eie. niait
Caesareae in Gappadocia comment historicus in
AA. SS. Boll. 2. Mart L p. 130-132,
De SS. Lucio episc. et sociis Hadrianopoli in
Thracia mart. (f 348) in AA. SS. Boll. 11. Febr.
IT. p. 519. 520.
De SS. Lucio episc, Fausta, Silvio ete. mart
Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 15. Mart IL
p. 391.
De SS. Lucio et Amantio mart Comelii in agro
Parmensi in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 632.
DE SS. LUCIO — DE S. LUDOLPHO
1435
De SS. üioio et Cbaeremone et aliis anonymis
Alexaodriae (saec. III) Byei sylloge in AA. SS.
BoU. 4. Oct. II. p. 329.
De ss. Lucio, Honorato, Matroso ete. mart.Afri-
canis tn AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 769.
De s. Lucio senatore mart. in Cypro sub Dio-
cletiano Pinii sylloge in AA. SS. BoU. 20. Aug.
IV. p. 28. 29.
De SS. Lucio, Silvano Rattilo etc. mart. Afris
in AA. SS. Boll. 18. Febr. HI. p. 65.
De SS. Ljicio vel Luca et Yictorino, item de
s. Agnete virg. mart. partim ad ostia Tiberina,
partmi Nicomediae saec. III Tinnebroekii syllo^^e
in AA. SS. Boll. 18. Oct. VIII. p. 344. 345.
Acta SS. Luciliae, Florae, Eugenii etc.
martyrum Bomae auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 29. Jol. VU.
p. 23. 24. — Acta alia auctore s. Petro Da-
miaui ^ in eius operib. ed. Constant. Caietanus.
Romae. U. p. 247. — • wiederh. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 24-27. — ^tciederh, ap. Migne, Patrol. lat.
CXLIV. p. 1025-1032. — Appendix de post-
huma eorumdem martyrum gloria tn AA.SS.BoIL
1. c. p. 27-31. Cf. Cupeh comment. praevius ibid,
p. 13-23.
Encomium ss. Lucilliani senis, Claudii,
Hypatii, Pauli etc. martyribus Byzantii
cca. 273, auctore Photio scevophylace
et logotheta.
Ausg. : graece et lat. interprete C. Janningo in
AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 276-286.
De s. Ijicüio episcopo Veronae (f cca. 360) J.
V. Heckii sylloge bistor. in AA. SS. Boll. 31. Oct.
XIU. p. 829-831.
De 8. Lucina matrooa Homana (saec. I an IV?)
Papebrocbü disquisitio bistor. in AA. SS. Boll.
30. Jun. V. p. 533-535.
Vita s. Ludani peregrini in dioecesi Ar-
gen tinensi (f 1202) auctore anonymo.
Ausg.: e ms. Bodeccensi «n AA. SS. Boll. 12.
Febr. U. p. 638. 639.
Erl.'Sckr.: Lebensgeschichte des heil. Lndanos.
Strassburg 1847. 12mo.
Vita s. ijidgeri = Vita s. liudgeri.
Tita s. Ludmiilae Bohemiae ducissae,
uxoris Boriwoii principis Bohemorum et
patronae (f 927) Tetinae in Bohemia au-
ctore Christiane de Scala monacho
ord. s. Ben., sanctae pronepote: ,Domino
et ter'.
Geschrieben saec. XII; hanptsächlich compilirt aos
Passio 8. L-ae ed. 'Wattenbach, einer Schrift Qoer Cyrill
and Method , aas Gampolds Vita s. Wenceslai und Cosmas
Pragensis.
Ausg. : ^ ex editione Bohuslai Balbini lib. I.
c. 10 epitomes rerum Bohemicarum — • in AA.
SS. BoU, 16. Sept. V. p. 354-363. — *unt. d. Tit.:
Vita . . . descripta ex antiquo ms. cod Cui
praefigitur diss. hist-critica, in qua demonstratur,
liunc ipsum Christianum monaclium fuisse Bo-
leslai SaeTl ducis Bohemiae filium . . . Studio P.
Athanasii a S. Josephe. Pragae^l767. 4«'. {VUL)
111 pag. — * unt. d. Tit. : Kfistanfiv zivot sv.
Ludmily a sv. Vaclava ed. Jos. Truhl4r lateinisch
u. tsekeekisch in Fontes rer. Bohemic. I. p. 199
-227. — Legrenda s. L-ae ruiheniee scripta
(stimmt mit der UUein. Passio ftist stets über-
ein) ^ in Casopis Musea kralovstvi Ceskeho. IV.
1862. p. 319. 320. — • in Fontes rer. Boh. I. p.
123. 124 ed. Jos. Eol&f mit tseheck. Uebers.; cf,
p. xn. — ■ lateinisch ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 573. — Passio s. L-ae mart.
[Handsehr.: Hoiligenkreuz, Stiftsbibl. n^ 13.
saec. XII exe.] ^ ap. Wattenbach, Beiträge zur
Gesch. der christl. Kirche in Mähren u. Böhmen.
Wien 1849. p. 52-54. — ^ unt. d. Tit.: Utrpeni
SV. Lidmily in Fontes rer. Bohem. I. 1873. p. 140
-143. NB. Diese Schrift ist nicht älter als die
Vita s. L-ae des Ghristianus de Scala, auch nicht
dessen Quelle, sondern viehnehr ein Theü der
Vita, vgl. Cap. 2. 3 in AA. SS. Boll. — Passio
altera [geschrieben vor Ausgang saec. XII. —
Handsehr.: Dresden, k. Bibl. I. 43. mbr. saec.
XII. fol. f. 59. — Prag, öffenti. Bibl. X. B. 12.
Chart saec. XV. f. 97'] ^unt. d. Tit.: Des. Lud-
mila ap. Mencken, Scr. rer. Oerm. III. p. 1808.
— • wiederh. in Fontes rer. Boh. I. 1873. p. 144.
145; cf p. XV. — ■ ed. Holder- Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 573. 574. — Passio m: , Ma-
ter b. Wenzlai' latein. u.^tschech. in Fontes rer.
Bohem. I. p. 140-143. — Zivot s. Lidmily: ,Fuit
in provincia' ibid. p. 144. 145. — 2ivot: ,Diffu-
dento sole ^ lat. u. tschech. ed. Jos.^Truhlaf ibid.
p. 1 9 1 - 1 98 , ufenig glaubwürdig. — Zivot altsla-
wisch u. tschechisch ed. Jos. Eolar ibid. p. 123.
124. — Vita 8. L-ae ex Bohemorum annalibus
per Nicol. Salium Pragensem descripta, ed. Su-
rius, Vitae SS. 16. Sept. VIL Colon. Agr. 1581.
p. 703-706.
ErL-Sehr.: Bfldinger, Zar Kritik altbOhmischer Oe-
schichte. Wien 1867. p. 25 (beaondera abgedmekt aus
der Zeitschr. f. östenr. Gymnasien. 1857. Heft 7).
Dobrowsky, Ventache die Hlteste böhmische Gesch.
von spBteren Erdichtungen zu reinigen ; auch wü. d.
Tit. : Ludmilla und Drahomir. Prag 1809. 8^.
Frind, A., Kirchengeschichte Böhmens. I. Prag 1862.
gr. 80. p. 14-16.
Hof mann, J. P., Lebensgesch. der h. Ludmilla, Her-
zogin der Böhmen.^ Pilsen 1838. 12mo.
Kadlinsky, Fei., Zivot svat^ Lidmily, mucedlnioe
i patronky ceskö. Praze 1702. &>.
Libertin, I^., Diva Ludmila, vera vidua, to jest:
svatÄ Ludmila, vdova opravdovä. Kattenbergl72X).4<^.
Suysken, Commentar. praevius in AA. SS. Boll. I.e.
p. 389-354.
Wa tte n b ac h , DentHchlands Geschieh tsquellen. 6. Aufl.
^ L 1893. p.435. not. 2.
Zivot 8vat6 Lidmily knezny cesk^. Breznic 1642. 4^.
De s. Ludolfb et b. Druthmaro abbatibus Cor-
beiensibus in Westfalia (t 983 et 15. Febr. 1046)
* Cuperi sylloge bist, in AA. SS. Boll. 13. Aug.
III. p. 139-142. — • ap. MabUlon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. V. p. 724-726 (ubi etiam de aliis eius-
dem aevi ibidem abbatibus).
I}rl.-Sehr.: Strunck, Westphalia sancta ed. Giefers.
L Paderb. 1854. gr. 8^. p. 86-88; IL p. 139-142.
"W ig and, P., Geschichte von Corvey und Höxter.
I. Höxter 1819. if>. p. 117-120; 129-133.
De s. Ludolpho episc. Baceburgensi in Germa-
nia ord. Praera. (f 1250) in AA. SS. Boll. 29.
Mart. III. p. 793. 794.
1436
VITA B. LUDOVICI ALAMANDI — VITA LUDOVICl IV IMP.
Tita b. Ludovici Alamandi archiepisc.
Arelatensis et S. R. E. cardinalis (f 1450)
Salonae iuxta Campos lapideos in Pro-
vincia auctx)re anonyrao.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 16. Sept V. p. 458-
462. Gf, StiltiDgii commentar. praevias ibid. p.
436-458.
Erl.-Sehr.: Manni, Dom. Mar., DellaviU e del colto
del b. Lodovioo Alemaniii o Alamanni cardinale dl s.
Chiesa libri due. Fireoze 1771. 4». QmritraUo. XVI.
103 pag.
Vita Ludovici Bawari imp. = Vita Ludovici
IV imp.
Vita s. Ludovici Bertrandi ord. Praed.
Valentiae in Hispania (f 1581) auctore
Yincentio Justiniano Antistio, san-
cti contubemali.
Äitsg.: ex edit. Panormitana a^ 1602 latine in
AA. SS. Boll. 10. üct. V. p. 305 - 366. — Vita au-
etior auctore Bartholomaeo Avignono, ord.
Praed. (libri 4), ex vers. Ital. latine ibid. p. 366
-481. — Appendix: Bulla canonisationis ibid.
p. 481-488.
JEJrL'Schr.: Cunibert, Hyac, Compendium vitae s.
Ludovici Bertrandi thaomatargi. Colon. Agripp. 1618.
12mo.
F. A. R., Admiranda Tita, virtus, gloria s. Ludovici
Bertrandi Valentini ord. Praed. August. Yind. 1671.
12 mo.
F a u r e , J. Ajidr. , Vie de s. Louis Bertrand, fr. precheur.
Paris 1853. 12nio. Äveeporir. {deutsch : Dülmen 1881.
12mo. 240 pag.).
F e u i 1 1 e t , Jean, Vie de s. Louis Bertrand , fr. precheur,
missionnaire apostolique anxlndes^occidentales. Paris
1671. 12mo.
Loarte, Luc, Historia de la vida, milagros y vir-
tudes del glorioso sau Luis Bertran. Madrid 1672.
kl. 40.
Rigollotl Notae in AA. SS. Boll. 10. Oct. Suppl. p.
46*- 49*.
Suvsken, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. 0.
pr 292-904. Cf. Auctarium ad AA. SS. Boll. tomi V.
Oct. p. 82-34.
Wilberforce, Bertr. , lieben des h. Ludwig Bertrand
aus dem Orden des h. Dominicus, Apostels von Neu-
granada. Uebersetzt von W. v. Widejc. Graz 1888. 8P.
XII. 416 pag.
Vita y. Ludovici Blosii = Vita y. Blosii.
Vita 8. Ludovici Caroü II regis Siciliae filii,
ex ord. Minor, episcopi Tolosani = Vita s. Lu-
dovici episc. Tolos.
Tita b. Ludovici comitis de Amstein
(1139 — 1185), ord. Praemonstr. conversi
et fundatoris abbatiae Arnstein auctore
monacho Arnsteinensi.
Handschr.: London, Brit. Mus. 2801. 233.
sec. Xin. — Trier, n^ 1396 (1337). chart. sec.
XVII. — Idstein, Archiv, Original. — Mainz,
Stadtbibl. chart. sec. XV. kl. 8®; — Bibliothek d.
bischöfl. Hauses mbr. sec. XVI. 16mo. Vgl. Falk
in Forschungen z. deutschen Gesch. XIV. 1874.
p. 617 w. Picks Mooatsschrift für rhein. - westf äl.
Geschichtsforschung. 11. 1876. p. 636.
Ausg.: * ap. Brower, Sidera illustrium Ger-
manorum. Mogunt. 1616. 4®, gegen Ende. — *ed.
Joh. Pagius (Lepaige) in Bibliotheca ordinis Prae-
monstrat. 1633. Unvollständig. — * ed. C. Lud.
Hugo in Sacrae antiquitatis monument. II. 1731.
p. 34 - 44. — * ap. Hontheim , Prodromus histor.
Trevir. I. Augustae Viudel. 1757. fol. p. 709. —
^ ex orig. ms. monasterii Amstein. ap. Joa. Marl
Kremer, Origines Nassovic. H. 1779. p. 361-379.
— • ap. Böhmer, Fontes HL p. 326-339. — ' in
AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 752-762 ex 3 mss.
oodd. et 4 editt. — ' unt. d. Tit.: Vita b. Lade-
vici, com. de A. et conversi Praem., declarata
coramentario per V. de Bück. Bruxellis 1864. 8*.
180 pag. (Sonder 'Abdruck aus AA. SS. BolL). —
^Bruchstück das Kloster Gottesgnaden b. Oalbe
a. S. betr. aus Kremer (vid. n^ 5) p. 367 ff. ap.
Winter, Die Prämonstratenser des 12. Jahrhun-
derts. Berlin 1865. gr. 8°. p. 341-345.
Uebers. : deutseh saec. XV [Handschr. .'Mün-
chen, sec. XVI , früher in Mannheim. — Wies-
baden, k. Archiv B. 21 ; C. 11 ; C. 13. mbr. tl.ST
hrsgb. von Vogel in Annalen des Vereins L Nas-
sauische Alterthumskunde. II. p. 123-142.
Erl.-Sdtr.: Bück, V. de, Commentarins praerins m
AA. SS. Boll. 1. c. p. 720-762.
Friedemann, Dio lateinischen u. deutschen Lebaos-
beschreiber Ludwigs, des letzten Grafen toh Arn-
stein m Annalen des Vereins t. Nass. Altertii. IV.
1866. p. 412-434.
Schliephake, F.W. Th., Oeschichte von Nassau. L
"Wiesbaden 1866. gr. 8P. p. 166.
Wa 1 1 e n b a ch , DeutechlandsGeschichtsquellen. 5. Aufl.
U. 1886. p.237; 6. Aufl. II. 1894. p.266.
W i d m an n , Sim., Nassauische Chronisten des Mittel-
alters. (Progr. d. Gymn.) Wiesbaden 1882. 4f>. p. 11-20.
Yita s. Ludovici episcopi Tolosani, filii
Caroli II Siciliae, ord. Min. Brincolae in
Provincia GaUiae (f 1297) auctore ano-
nyme synchrone.
Ausg.: " ed. Henr. Sedulius. Antverp. 1602.
8^ — • wiederh. in AA. SS. Boll. 19. Aug. HI.
p. 806-822. [Uebers.: französisch "p&rle F. An-
selme (Louis Ant. de Ruffi). Avignon 1713. 8'. —
italienisch ^ per Pasq. Codretto. Montreale 1651.
8°. — ' per Andr. Chiavenna. Verona 1658. 4*J. —
Vita alla profuse et accurate conscripta a Jo-
hanne de Orta de civitate Traoi, Apulo, eius
archidiacoDO , eleemosinario , capellano domestico,
synchrone et oculato teste (ex cod. London. Mus-
Brit. Addit. n<» 23775. sec. XV) in Ajialect Hol-
land. IX. 1890. p. 281-359; ef 278 ff.
Ihrl. ' Sehr. : Hermitte, Vie de s. Louis, örSqtie de
Toulouse et patron de la ville de BrlgnoUes. La Ver-
didre (Var) 1876. 12mo. 272 pag.
Pin ins, Commentar. praevius tn AA. SS. BoU. 1. c
p. 776-806.
Verlaque, V., Saint Louis, prince royal, ^veqoede
Toulouse, et la famille d'Anjou au 13. sidcle, d apr&s
des documents inödits. Paris 1885. 9*. XL 203 pag.
2 fr. 60 c.
Vicenza, Ant. Mar. da, Vita di s. Lodovico, dei 3li-
nori, vescovo di Tolosa. Venezial878. 16mo. 152pag.
Zeidler. V., tn Zeitschrift für deutsches Alteithum.
XXXIV. 1890. p. 236-241; behandelt eine dentscbe
üebersetzung der Vita in München, Hofbibl. vfi 5115.
Cf. Analecta Bolland. XI. 1892. p. 185.
Vita Ludovici 6ro88i sive Grassi, t?uf. Sugenis.
Vita Ludovici iV landgravii Thuringiae(t 1227)
auctore Bertoldo capellano Ludovici et mon-
acho Reinhardshrunnensi, vid. Leben des heiL
Ludwig IV Landgrafen v. Th. {oben p. 714) und
Annales Reinhardsbrunnenses.
Yita Ludovici IV imperatoris (1312—
1347) auctore anonyme.
Gibt durch seine Lebendigkeit ein anziehendes BiU
der Zeit. ^ Nach BOhmer ist der Verfasser ein Baier,
VITA LÜDOVICI Pn IMP. — VITA 8. LUDOVICI IX KEG. FRANC.
1437
vielleicht MGncK des Klosters Baitmbiich a. d. Ammer;
Lorenz halt ihn für einen Minoriten , Lütolf f fir einen Aa-
gostiner - Chorherm in Oberbayem.
Handsehr. ."München, Staatsb. cod. lat. 1 2259
(olim Raitenbuch). — Wien, Staatsb. n» 3520.
Vgl. M. Mavr in Neues Archiv der Ges. f. ä. d.
Gesch. V. p' 133.
Aitsg. : ^ unL d. Tit. : Chronicon Ludovici IV
imp. ap. H. Pez, Script, rer. Austr. II. p. 415-426.
— * wiederh. ap. Böhmer, Fontes I. p. 148-161.
— ' den in beiden Ausgaben fehlenden Tkeil der
Vita ed. Leindinger («. Erl.-Schr.) p. 688-690.
Uebers.: von W. Friedensbnrg, Quellen z. Ge-
schichte E. Ludwigs des Baiern. I. Leipzig 1883.
8® (= Geschichtschreiber d. deutschen Vorzeit).
ErL'Sekr.: Böhmer, Begesta Lndov. Bav. p. x.
Lorenz, DeatscUands Oeschichtsqnellen. 8. Aufl. I.
1886. p. ao4-ao6.
Leindinger, Oeo., Zar Vita Ludovici IV Bavari m
Neues Archiv d. Oes. f. ft. d. Oesch. XIX. 18d4. p.
686 -e^i.
Lütolf, Alois , üeber den Verf. der Vita Ludovici IV
imp. m Forschnniiifen zur deutschen Geschichte. XV.
1875. p. 666-569.
"Wiehert, Th. F. A., Beiträge zur Kritik der Quellen
fQr die Geschichte Kaiser Ludwigs dee Baiem ibid.
XVI. 1876. p. 67-63.
Vgl. Ludovictts IV imp.
Vita Ludovici Pii imp., vid, Theganus et Vita
s. Hludowici imp.
Vita üidovlci Vi 6roMi, vid. Sugerus.
Vita Ladovici Vit aeu Minoria (Louis le Jeune,
attiibue [faussement, ut ait Ouixot] ä Suger) ^
Gesta Ludovici VII.
Vita Ljidovici Vlli regis Francorum ^ Gesta
Ludovici VIII {vid, p. 521).
Tita s. Ludovici IX i^egis Franconim (f
1270), sancta conversatio etmiracula, au-
ctore Galfrido seu Gaufrido deBello-
Loco (t 1274).
Handsehr,: Paris, Nai-Bibl. nM610 (olim
S. Germ, de Pratis).
Ausg, : ^ xusammen mit Bonifacii papae VIII
sermones duo in canonizatione etc. edita stud. Gl.
Menardi. Lutet Paris. 1615. 4°. — * in der Aus-
gabe von Joinvilles Bist, de Saint -Louys. Paris
1666. 12"»o. — » ap. Duchesne, Bist. Franc, scr.
V. p. 444-465. Fehlerhaft. — * wiederh. in AA.
SS. BoU. 25. Aug. V. p. 541-558. — * ap. Bou-
quet. Reo. XX. p. 3-26. — • Excerpta ed. Su-
rius, Vit. SS. 25. Aug. — Vita alla auctore ano-
nymo reginae Margaritae confessario. Partes 2.
[Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl. n<'351 (tum 10311
A.) mbr. 4^ aus d. J. 1310—1320; — n** 10309.
3. 4®, vor 1400 gesehrieben] ^ unt. d. Tit.: Vie
de 8. Louis par le confesseur de la reine Mar-
guorite ed. Mellot et Capperonnier xusammen mit
Joinville. Paris 1761. fol. — ' ap.Bouquet, Rec.
XX. p. 59-121; append.: Miracles de s. Loys,
ibid. XX. p. 121-189. {Uebers.: latine reddita ex
ms. Gallico interpr. SoUerio in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 571-672.) — 'Vie et vertus de s. Louis, d'apres
Guillaume de Nangis et le Confesseur de
la reine Marguerite , texte etabli par Rene de Les-
pinasse. Paris 1877. IS^o. XVI. 321 pag. (Beide
Chronisten sind gekürxt, während die Erzäh-
lung aus anderen Zeitgenossen vervollständigt
ist!) — Vita aUa auctore Johanne Joinviilio
regis familian, vid. Joinvüle. — Bulla canoni-
sationis s. L-i per Bonifacium VIII promulgata
a. 1296 ^ ed. Henr. Stephanus. Paris. 1516 cum
oratione Jodooi Clichtovei de laudibus regis optimi
et fortissimi. — • wiederh. ap. Bongars , Gesta Dei
1. p. 1201-1206. — » ap. Duchesne, Bist Franc,
scr. V. p. 486. — * in Laerti Cherubini Bulla-
rio magno. — • in AA. SS. Boll. I. c. p. 528. —
• ap. Bouquet, Rec. XXDI. p. 154-160. — Caroli
Andegavensis Siciliae regis Depositio pro cano-
nisatione s. Ludovici IX a. 1282, fragmenta ex
cod. Vatic. Christ. 547 ed. com. P. de Riant in
Notices et documents publ. pour la Soc. de l'hist
de France. Paris 1884. 8^ p. 170-176; vgl. p.
155-169. — Conseils de s. Louis ä une de ses
filles [Blanche ou Marguerite ; Kervyn de Letten-
hove: Agnes duchesse de Bourgogne. — Hand-
sehr.: Brüssel, Burg. Bibl. n® 4375 , copia sec.
XV] ^ publ. par Kervyn de Lettenhove in Bul-
letin de la commission roy. d*hist de Belgique.
2. Ser. XI. n<> 2; cf. XX. n« 7. — * ap. Bouquet
1. c. XXIII. p. 132-134. — Depens de s. Louis
de 1250—1253 [Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl.
n^ 9475] ap. Bouquet, Rec. XXI. p. 512-515. (Cf.
Dissertation sur les depenses et les recettes
ordinaires de s. Louis ibid. XXI. p. uii-lxxvii.)
— Enseignements de s. liOuis k son fils ^ ap.
Bouquet, Rec. XX. p. 26. 27. — * latine et gal-
liee publ. par Nat. de Wailly in Bibliotheque de
rfeole des chartes XXXIIL 1872. p. 424-442.
— Epistola publicata super obitu Ludovici IX
ap. Duchesne 1. c. V. p. 440. — Epistola Thu-
nensis episcopi ad Theobaldum regem Navan-ae
de felici obitu s. L-i ap.Martene, Ampi, collect.
VI. p. 1218-1228. — Fragrmentam historicum e
cod. dicto Pater excerptum. A. 1247-1329 [Hand-
sehr.: Paris, Nat.- Archiv n° 2288. 2289. 2569.
2590; — Nat.-Bibl. n® 8406] * ap. Du Gange, Hi-
stoire de s. Louis, observ. p. 81. 82. — 'ap. Bou-
quet, Rec. XXI. p. 403-405. — Gesta s. L-i
auctore monacho S. Dionysii anonyme ^ ex cod.
Vatic. Christ, reg. ap. Duchesne, Bist. Franc, scr.
V. — ^wiederh. ap. Bouquet, Rec. XX. p. 45-
57. — Gaüelmiis Camotensis, ord. Praed. regis
capellanus: De vita et actibus ... L-i IX et de
miraculis, quae ad eins sanctitatis declarationem
contigerunt ' ap. Menard 1. c. — * ap. Duchesne
1. c. V. p. 466-476. — • in AA. SS. ßoU. 1. c. p.
559-569. — * ap. Bouquet, Rec. XX. p. 28-41.
— Indnlgeiitia pro s. L-o in transiatione cor-
poris huius XL diebus concessa a Bonifacio VIII
papa a. 1297 ap. Duchesne I. c. V. p. 492. — In«
dulgentiae vanae concessae ab Urbano IV papa
in favorem L-i IX ap. Duchesne 1. c. V. p. 418.
— Longolios, Christoph., Parisiensis: Oratio de
laudibus divi L-i ^ Paris. 1510. 4^ — * wiederh,
ap. Duchesne l. c. V. p. 500-515. — Miraeula
facta in domo fratr. Praed. Ebroicensium prae-
sidio b. Ludovici . . . a. 1299 ^ ap. Duchesne 1. c.
V. p. 477-480. — ^in der Ausgabe Joinvilles.
Paris. 1666. 12mo. p. 131. — »o/fi Appendix al-
tera auctore incerto ex edit. Menardi in kK. SS.
Boll. 1. c. p. 569-571. — * ap. Bouquet, Rec. XX.
p. 41-44. — Raulin, Joh., theol prof.: Oratio
ad laudem divi L-i habita in coUegio Navarrae
in feste eiusdem L-i, per thema: , Domine, in
1438
VITA S. LUDOVia IX REG. FRANC.
virtote taa laetabitar rex^ ap- Duchesne 1. c. Y.
p. 493-499. — Sermones Bonifacii YIII papae
duo de canonisatione s. L-i IX regis a. 1297 ^ in
Menards Ausg. des Joinville. II. p. 143. 157. —
• ap. Duchesne 1. c. V. p. 481-485. — " in AA.
SS. BoU. 25. Aug. V. p. 528. — *ap.Bouquet, Reo.
XXIII. p. 148-152; 152. 153.
Erl.'Sdtr: 147 veradnedew, fruitt franxönsd» Werk»
Über den h. iMdxoig xähit auf Catalogne de la bi-
bliothdque irop^riiüe. I. Paris 1865. Iinp.-4*'. p. 201-
206 ; — eine grosse Zahl von Lebensbeachreibungen des
h. L-g aus späterer 2ieü findet man auch an. Strave,
- " _ 74-S). Hier fol-
gen nur die in beiden Werken fehlenden:
Bibl. historica ed. Measel VII. 2. p.
Bastle, J. Bimard baron de la, Sar la vie de St.
Loois in Hörn, de l'Aead. des inscr. XV. p. 692. 786.
BelgTano.L. T., Docnmonti della crociata di s.Luigi
re di Francia, che serbansi neu' archivio notariale
di Genova, raccolti, ordinati ed iliustrati. Oenova
1861. gr^.
Berger, £lie, Saint Louis et Innocent IV. Etüde snr
les rapports de la France et du Saint - Siöge. {Extraü
des Registres d'Innocent IV.) Paris 1890. gr.40. 18 fr.
— Und. 1893. er. 8». 12 fr. ///. 427 pag.
Boufflet, £tnae sur la naissance de s. Louis ä la
Neuville -en-Hez. Clermont 1879. 8^. 31 pag. 60 c.
Bqutaric , Edg., Saint Louis et Alphonse de Poitiers.
Etüde sur la r^union des provinces du Midi et de
rOnest h la couronne. . . Paris 1870. 8P. 566 pap. 8fr.
: Marguerite de I^ovence , femme de s. Loms, son
caractöre, son r61e politiqne. Paris 1868. 46 pag. Bfi.
Nur 60 Exemplare gedruckt.
Bray, Mrs., The good St. Louis and histimes. "With
portr. London 1870. 8». XVI. 392 pa^. 7 sh. 6 d.
Garn 6, L. de, Les fondateurs de Tunit^ fran^aise {s.
d. voUsiändigen Tit. unt. Vita Sugerii abb.).
Gas tan, Aug., Probabilit^s d'un vo^age du roi s.
Louis k Besanoon en 1259 in Bibliotheque de l'Ecole
des chartes XXXIV. 1878. p. 887-396.
Ghabannes, Mme.de, Vie du bienheureux Thomas
Helyo, aumönier do s. Louis. Toumai, Castermon
1868. 12 mo. XII. 240 pag.
Gros, Ijes vrais ensoignements du roi s. Louis ä son
fils. Toulouse & Paris 1873. 18 mo. 220 pag.
: Vio intime do s. Louis, roi de France. Toulouse
1872. 18 mo. LXXIV. 401 vag.
Doli sie, L., Les voyages ae s. Louis en Nonnandie
in Möm. des antiquaires de Nonnandie. XX. Paris.
40. p. 162.
Demo lins, Edm., Saint Louis. B^cits d'histoire de
Franco. Paris 1881. 16mo.
Depuichault, A., La jeunosse de s. Louis, roi de
Franco. Paris, Ardant freros 1882. 12 mo. 72 pag.
D e V i 1 1 0 , A. , Lettre k M. Aug. Le Prevost sur le coeur
de 8. Ix)uis. (Konen) 1846. 8«. 40 pag. 2 fr.
Docuroenti inediti risguardanti li due crociate di san
Ludovico, ih di Francia, raccolti ed iliustrati daL.
T. Belgrano. Gonova 1869. \^.
Durey de Longa, J.-B.. Essai monographique. Les
reliquos notables de s. Louis, roi, k la Montjoie-
de- Saint- Louis, dioc. d'Agen. Saint-Amand, imprim.
Saint -Joseph s. a. (1894.) 8^. 63 pag.
E^inois, Henri d', Saint Louis et Alfonse de Poitiers
%n Rovue dos questions historiques. X. Paris 1871.
p. 602-609.
Faure, F61., Hi&toire dn saint Louis. Paris, Hachette
1866. 2 vol. 8°. 16 fr. M. Faure n'a |n« ecrire uns hi-
stoire impartiale et eomplete du 13. etecle.
Gal vani, Tratti della vita di ro Luigi IX in Mem. di
roligiono, di morale e di lettoratura. Gontinuat. XV.
Modena 1843. p. 231.
Gannerun, Edm., La cassette de s. Louis roi de
France donnoo par Philippe le Bei k l'abbayo du
Lis. Roproduction en or et en couleur. Paris 1866.
fr. fol. Avec 6 planches.
rin , Cbiirl., I/es deux Pragmatiques Sanctions attri-
buoes k s. IJouis. 2. od. Paris 1^09. 8®.
: La Priurmatique Snncüon de s. Ixtuis. R^ponse
k la Bibliotheque de l'£cole des chartes. Paris 1870.
12mo. 71 vag.
Gervais, Em., I^es croisades do s. Louis. Paris 1860.
&>. 327 pag. 6 fr.
Gnilhiermoz, Paul, Saint Louis, les gages de ba-
taille ot la procödure civile in Bibliothöque de r£cole
dos chartes XLVIII. 1887. p. 111-120.
Guizot, M. F., Les vies de quatre grands chr6ti«is
Frangais. (Vol. I.) Paris 1873. gr. 8». p. 1-148.
Joinville, Alcuni tratti della vita di Luigi IX, ü Be
Santo di Franoia, dettata in lingua d'oUz, nel se-
colo Xin , ed ora recati lettoralmente in lingua di
sl per esempio dell' antica conformitik dei due idiomi.
Modena , tipogr. dell' immac. conces. 1863. 9*. IGpag.
Kervyn de Lettenhove in Gompte-randu dos
söances de la commission roy. d'hist. II. aer. XI.
1868. p.448.
Langloi8,G.V., Saint Louis. Paris 1886. 18mo. 192
pag. 1 fr.
Laurent, Vie de •. Loaii, xoi de France. tA. levne.
Paris 1882. 12 mo. 96 pag.
Lebeuf,J., Remarques critiqnes sur les Actes de s.
Louis , nouveilement Dublins par les BoUaodistes in
M6m. de l'Acad. des inscript. XVI. bist. p. 1^.
Lecoy de la Marche, A., £tudes sur le gonveme-
ment de saint Louis in Le Gontempnnün. Anne^
XXIV. Nouv. s^r. 1883. I. p. 946-967; U. p.70-99.
: Saint Louis, sa famille et sa cour d'apres If?.
anecdotes oontemporaines in Revue des questions hi-
storiques. XXII. Paris 1877. p. 466-484.
- — : Saint Louis , son gouveniement et sa politiqne.
Tours 1887. 8°. 368 pag.
Letronne, Examen critique de la döcouverte da pn^-
tendu ooeur de s. Louis , faite k la Sainto - Gh&pelle.
Paris 1844. BP.
Lettre des öveques de la province de Reims de 1274
Sour la canonisation de Louis IX ap. Marlot, Histoire
e Roims. Tom. III. pidces justificatives.
Lilgenan, A. Ghr. v. ^eelengrösse Ludwigs IX KSnig^
von Frankreich etc. Passan 1830. 8^.
Massen, Gust., Saint Louis and the 13^ GeDtnry.
Edited from M. Guizot's ,Uistory of France* with
notes. London 1880. 12mo. 102 pag. 2sh. 6d.
Mystöre de s. Louis , roi de France, publ. pour la
prom. fois .... par Fr. Michel. Avec facsim. '^est-
minster. Roxburghe Glub 1871. 4P. XLU. 413 fog.
Nur 1 70 Exemplare gedruckt.
Paris, Paul., Memoire sur le coeur de s. Louis et
sur la döcouverte faite dans la Sainte - Chapellc le
16 mal 1843. Paris 1844. &. {Extraü du Journal L'In-
stitut.)
Preuves de la döcouverte du coeur de s. Louis, ras-
semblöes par Borger de Xivrey, A. DelilLe , Qi. Le-
normant de. Paris 1846. 8°.
Roy, J., Blanche de Gastillo, reine de France, mdre
do s. Louis. 4. öd. Lille 1869. 18mo. 144 pag.
Sayous. £., La France de s. Louis d'apr&s Pöpop^
nationale. Paris 1866. 8^. 208 pag.
Schölten, H.G., Geschichte Ludwig IX, des Heiliren,
KSnigs von Fnuikreich. Bd. 1. Mit L.'s Pbrtr. Bd. 2
hrsgb. von W. Junkmann und J. Janssen. Münster
1860. 65. 2 vol. 8».
Schwann, M., Ludwig der Heilige von Frankreich
und seine Beziehungen zu Kaiser und Papst m Zeit-
schrift für allgem. Geschichte. Bd. IV. Stuttgart ISST.
gr. 80. p.481-601; 613 -632; 641-677.
Servois, G., Emprunts de s. Louis en Palestine et
en Afriqne in Bibliothöque de l'Ecole d« Charte«.
IV. s6r. IV. 1868. p. 113-131; append. ibid. p. 2ä3
-293.
SoUorius, Gommentar. praevios in AA. SS. BolL
1. c. p. 276-641.
Thomassy, Raym., Saint Louis et le gallicanisme.
De la Pragmatique Sanction attribuöe k saint Louis.
1 Paris 1846. 8». — «2. ödition. ibid. Gh. Douniol 1.SÖ6.
&>. 63 pag.
Tillemont, (Söbast.) Le Nain de (t 1698), Vie de s.
Louis roi de France , publ. pour la prem. fois d*apr&>
le ms. de la bibl. roy. . . . (pour la Soc. de Thist. de
Franco) par J. de Gaulle. Paris 1847—51. 6 vol. gr.8».
Vio de s. Louis, roi de France. Paris, Tolra & Haton
18G3. 16mo. 64 pag.
Villeneuve-Trans, Marauisde, Histoire de a. Louis
roi de France. Nancy et Paris 1889. 3 vol. 8^.
VioUet. Paul, Lee ensoignements de s. Louis k sr«
fils. Reponse k M. Nat. de Wailly et Observation^
pour servir k l'histoire critique des Grcmde* Ckr»-
niques de France et du texte de JoüwiUe in Biblio-
thöque de l'Ecole des chartes XXXV. 1874. p. 1-56.
: Examen critique d'un ouvrage de M. Qmn sur
la Pragmatique Sanction de s. Louis ibid. XXXI.
1870. 1). 162 -193.
: Note sur le vöritable texte des instnictions de
s. Louis k sa fille Isabelle et ü son fils F^bilippe - le -
Hardi ibid. VI. sör. V. 1869. p. 129-148.
DE B. LUDOWICO — VITA S. LULLI ARCHIEP. MOGüNT.
1439
Viollet, Paol, La Pragmatiqne Sanction de s.Loois.
Röponse ä la Bibliothdque de I'Ecole des^ chartee.
Paris 1871. 12mo. 71pag. Cf. Bibl. de l'^cole dea
Charte« XXXll. p. 397- 406.
Wailly, Nat. de, Ei«men critigue de la Vie de s.
Louis 1^ Geoffroi deBeaaliea. Paris 1846. 4«. 36pcM.
{Extrait du Jlömoires de l'Acad. des ioscript. iLv.
part. 2. p.408 ; arseMsn vutni 18U in Bibl. de l'Eoole
des chartes. S^r. I. tom. V. p. 306-281.)
: Memoire aar la data et le liea de naissance de
s. Loais. Paris 1866. gr. 8». 23pag. {Extraü de la
Bibl. de l'^ole des chartes. S6r. VI. tom. II. p. 106
-157). — [2. Mit.} Paris 1867. 4«. SOpag. (Ex6: de»
Merooires de TAatdemie des inscript. A.&VI. part. 1.
p. 173). Stellt Tag und Jahr der Getntrt auf 25. April
1214/e*<.
Recherches sur le Systeme monötaire de s. Loais
in Mem. de l'Acad. des inscript. XJCI. part. 2. p. 114
{Sonderabdruek Paris 1857. 40. 63 pag.).
^^alloD, H^ Saint Louis et son temps. Toors 1876.
2 vol, 80. XXXVI. 492; 556 pag. 15 fr.
: Saint Loais. Tours 1878. gr.8°. Avec grav., cartee
et fig. 25 fr. (2. 6dit ibid. 1880. gr. 8». XX. 554 pag.
Avec 38 planches. 25 fr. ; 4. Mit. ibid. 1892. gr. 8fi).
'Walsh, Saint Loais et son siecle. NoaT. öd. Toais
1869. 8». 347 pag. 5 grav.
Vgl. Epitaphium s. Lador. IX.
Etablissements de s. Loais.
Guilelmus de Nangiaco.
Joinville.
Ludovlcus IX rex Fr.
Robert de Sainceriaox.
De b. LiHiowico puero Ravenspurgi a Judaeis
occiso a. 1429 in AA. SS. Bell. 30. April. III. p.
078 - 980.
Vita s. Ludwini archiep. Trevir. = Vita s. liut-
wini archiep. Trevir.
Vita b. Liifthildi8 virg. Lufthelbergae
in dioec. Coloniensi auctore Cornelio
Curtio.
Ausg. : in AA. SS. Bell. 22. Janr. U. Append.
p. 1146-1148.
De s. üigadlo discipulo s. Patricii in Hibernia
(saec. VI) C. de Smedtii notitia in AA. SS. Bell.
2. Nov. I. p. 562. 563.
Vita s. Lugidi sive Luani, alias Molua,
abbatis Cluainfertensis (Clonfertmoluensis)
in Hibemia (f 599 vel 602).
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 4. Aug. I. p. 342-
352. — «ap. Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 261-
288. — Acta &\ters^(nurein Compendiumder
vorhergehenden Vita) ibid, p. 879-890. Cf. Bo-
schii Comment. historic. in AA. SS. Boll. p. 339-
342 und Hardy, Descr. catalogue of materials. I.
1. 1862. p. 178. n« 506.
Tita ss. Luglii et Lugliani fratrum mart,
Lillerii in Artesia et Mondiderii in Pi-
cardia (sub saec. VII fin.) auctore ano-
nym o.
Ausg.: * ed. Aüdr. Herbi, canon. Atrebatens.
1597. — * ex cod. vet. in AA. SS. Boll. 23. Oct.
X. p. 117-122. Cf. Ghesquierii Comment. praevius
ibid. p. 108-117. — ' ap. Gbesquiere, AA. SS.
Belgii VI. p. 10-19; ef. comment. praevius ibid.
p. 1-10.
Erl.- Sehr.: Beaurill^, V. de, Examon de quelques
passages d'une dissertation de M. i'abbe Dangez sur
la v^rit^ du fait de la translation dos reliques de s.
Lagle et Luglien ä Montdidier. Amieiis 181)2. ^.
Cor biet, Hagiographie du diocese d'Amioiis. IV. 1874.
p. 417.
Dangez, La vie des s.frdres martyrsLogle etLaglien.
Montdidier 1863. 9».
Vie dos b. frörea et glorieox martyrs s. Lagle arohev.
et s. Luglien, roy d'Uibemie, patrons de la ville de
Montdidier en Picardie et de celle de Lillers en Artois,
par an religieuz b6n6d. r6fonn6 de Tordre de Cluny.
1718. 8».
Vita 8. Luitbergaa sanctimon. »» Vita s. Liut-
birgae.
Vita s. Lulii archiepi8Copi Moguntiae (f
786) auctore Lamberto Hersfeldensi.
Geschrieben zwischen 1063—1074. Lamberts Autor-
schaft hat Holder - Egger nachgewiesen (s. u.) , wfthrend
Mabillon (AA. SS. o. s. Ben. 111. 2. p.892} sie dem Sige-
bertas Oemblacensis zuschreiben wollte and J. van
Hecke (AA. SS. Boll. OctVIL p.l06l) schon richtig aaf
einen monaehue Herafeld, als Verf. rieth.
Handsehr,: Erlangen n^ 321 (olim 2ö8). mbr.
saec. XUI. fol. — Maibingen, fürstl. Oettingen-
Wallerst. Bibl., I. 2 (lat.) 4®. 29. mbr. saec. XI.
fol. 21-29. OriginaH?). — Melk, M. 7. mbr. saec.
XV. — München, LAtn« 9506 (Altah. sup. 6).
mbr. saec. XII. fol. max.; — Lat. nM8171 (Te-
gerns. 171). saec. XV; — n« 22244 (Windb. 44).
mbr. saec. XII. fol. max. f. 60'. — Trier, Stadt-
bibl. n^ 1151. Vol.IV(= 965). saec. XIII. fol. max.
f. 66"-75''. — Zwetl, n° 14. mbr. saec. XIII.
Ausg. : ^ in Legenda Sanctorum. Lovanii , per
Joan. de Westphalia 1485, blosses Excerpt der
ursprünglichen Vita. — ' abgekürxt ed. Surius,
Vitae SS. 16. Oct. V. Colon. 1574. p. 840. — «ex
cod. Erlang, in AA. SS. Boll. 16. Oct VE. 2. p.
1083-1091 , uro die fehlenden Cap. 20-22 (Cap. 19
fehlt ganz) aus der Lö icener Ausg. hinzugefügt
sind. — * Cap. 1-22 ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 135-148; cf praef. p. 132-135.
— ^Die auch hier fehlenden 5 Schlusscapitel ver-
öffentlichte Holder -Egger xum erstenmal aus der
Trierer Handschrift nebst der übrigen Vita in
Lamperti monachi Hers f. opera (inter Scriptores
renim Germ, in usum schol.) Hannoverae 1894.
8^ p. 307-340; vgl. praef at p. xix-xxix. — Bre-
viarium s. Lulli archiep. [*. e. Breve compen-
dium de illis rebus quae pertinent ad monaste-
rium Hei'sf eldense , quod construxit s. Lullus]
*ap. Wenck, Hessisclie lAndesgeschichte. Urk.-
Buch II. p. 15-17, mit vielen Entstellungen. —
• aus einer Abschrift saec. XII ed. G. Landau in
Zeitschrift des Vereins für hessische Gesch. X.
Kassel 1865. p. 184-192.
Erl.-Sehr.: Alberdingk Thijm, Karl der Grosse und
seine Zeit. Münster 1868. 8P.
Dieffenbacher, J., Lambert von Hersfeld als Hi-
storiograph. [Heidelberger] Dissert. Wfirzburg 1890. 8^.
Falk , Frz., Die V'orohrung und die Gebeine des h. Erz-
bischofs Lullus von Mainz in Der Katholik. 1879. II.
p. Ü62-667.
G opfert, Armin, Lullus der Nachfoltror des Bonifatius
im Mainzer Erzbisthum. Inaug.-DibS. Leipzig (1881).
80. 53 pag.
Hahn, Heinr., Bonifaz und Lul. Ihre angelsAchsischen
Korrespondenten. Erzbischof Luis Loben. Leipzig 1883.
gr.80..
Holder-Egger, 0., lieber die Vita Lulli und ihren
Verfasser in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. IX.
p. 285-320.
: Ueber die letzten Capitel der Vita Lulli und die
Verwendung dieser Vita für die Kritik der Annalen
Und. XJX. 1894. p. 509-587.
Mabillon, S. Lulli eloginm historicum ^in AA. SS.
o. s. Ben. saec. III. 2. p. 892-401. — ^ tnederh. ap.
Johaimis, Scr. rer. Moj;unt. II. p. 38-45 — utui^ap.
Migne, Patrolog. lat. CLX. p. 831-8^1.
1440
DE 8. LUMBROSA — DE S. LUPO
Pauli, R., Karl d. Gr. in northumbrischen Annalen
•n Forschungen z. deutschen Geschichte. XÜ. p. 158.
Piderit, F. C. Th., Denkwttrdiekeiten von Hexsfeld.
Hersfeld 1820. 8^.
Bettberg, Deutschlands Eirchengeschichte. I. p.673
-578.616.
Vanhecke, Gommentar. praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 1050-1083.
"Watten bach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p. IM. II. p. 91; 6. Aufl. 1. 1893. p.l37. U.
p. 100.
Will, Com., Regesten zur Geschichte der Mainzer
ErzWschöfe. I. Innsbruck 1877. gr. 4». p. xiv. xv;
p. 84-45.
Vgl. Epitaphium LuUi.
Lullus Magunt.
De 8. Lumbrosa virgine (saec. IX ?) Caeae in
Hispania notitia in AA. SS. BoU. 1. Nov. I. p.381.
De 8. Luminosa virg. Papiae in Italia (f post
476) in AA. SS. Boll. 9. Mai. II. p. 460.
Passio s. Lupentii abbatis Gatalauni in
Gallia (f cca. 584) auctore s. Gregorio
Turonensi, Hist Prancor. üb. 6. c. 36.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 609.
610. — Vita OK Breviar. Catalaunensi ms. ibid.
p. 610-612. — . Vita alia ibid. p. 612. Cf. Bos-
Buei comment. praevius ibid. p. 601-609.
Acta s. LuperciF vel Luperculi mart.
apud Eiusates in KoTempopulania sub
Decio, minus proba.
Ausg.: ex ms. edita a Fr. Bosqueto in AA.
SS. Boll. 28. Jun. V. p. 351-354.
Tita s. Lupi archiepiscopi Senonensis
(t 623) auctore anonymo.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 1. Sept. p. 1. —
* ex mss. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p. 255-265.
— ' ap. Duohesne, Hist. Franc, scr. I. p. 562. —
* ap. Dum, Bibliotheque histor. de l'Yonne. I.
Auxerre 1850. p. 232-242. — Bibliographie de
la vie de s. Loup ibid. p. 242-246. -— * Auszug
ap. Bouquet, Recueil III. p. 491. 492.
ErL-Sehr.: Cor biet, Hagiographie du diooöse d'Amiens.
IV. 1874. p.39ö.
Cuisinier-L^Tdone, Pan6gyriquede s.Loup, arch-
övdqne de Sens. Bourges 1834. &.
Qrdsy, loonographie de s. Loup in Bulletin de la Soc.
d'arch6olo^ie de Seine -et -Marne. IV. Melun 1868. 8^.
Histoire littöraire de La France. IV. 1738. p. 191; X.
1766. p. xxrn.
Vie de s. Leu , arch^vdqne de Sens. patron de Vöglise
de Chöreng. Lille 1868. 12mo; 2.M. Und. 1870. lihno.
Voldius, Commontar. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 248-266.
Vgl. De 8. Austregilde.
Translatio s. Lupi epi8Copi Andegaven-
8i8 (t cca. 680).
Ausg.: ex Breviario Andegav. anni 1624 in
AA. SS. Boll. 17. Oct. VIII. p. 106. 107 c. Buckii
commont. praevio ibid. p. 104-106.
Yita s. Lupi episcopi Bajocassinae ur-
bis (t cca. 465) auctore anonymo: ,Puit
igitur, tempore'.
Eandsckr.: Paris, Nat.-Bibl.fondslat.n'*9376.
Ausg.: ' in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 670-
675. — Translatio ss. Lupi et Ausiaci ibid. p.
675. — * ed. Jul. Lair in Bibliotheque de rEcole
des Charles. Ser. V. tom. IV. 1863. p. 309-322.
— Vita alia * partim ex mss. Carthusiarum Con-
fluentiae et Coloniensis, partim ex ms. Corbo-
liensi in AA. SS. Boll. 1. c. p. 675. 676. — » fra-
gmentum secundum ms. Corboliense ed. Lair I. c.
p. 322. 323.
Erl.-Schr.: Bück, V. de^ Commentarius praevius de
S8. Rufiniauo et Lupo eiUBCopis, et s.Ausaco presby-
tero m AA. SS. Boll. 1. o. p. 658-670.
Histoire litt^raire de la Fnnoe. II. 1786. p. 417.
Lair, J., ^tudes sur les ori^es de l'ÖTechödeBayeax
1. c. p. 281-303.
Vita s. Lupi epiacopi Cabilonensia (CM-
Ions sur Marne) in ßallia (saec. TII) au-
ctore anonymo.
Eandsckr.: Paris, Nat-Bibl. sec. XII. foL
n« 5308. Colb. 18. f. 2.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Janr. ü. p. 777-779.
Srl.-Sekr.: Histoire littöraire de laFranoe. V. 1740.
p. 650-669; VI. p.m.
Acta s. Lupi episcopi Lugdunenais in
Gallia (f saec. VI).
Ausg. : ex Breviario Lugdun. in AA. SS. BolL
25. Sept. VIT. p. 84. 85. Cf. Perieri oommentar.
praevius ibid. p. 81-84.
Tita s. Lupi episcopi Trecensis (Troyes,
429 — 479) auctore anonyme saec. V.
Eandsckr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 60. n« 168. 177.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 29. Jul. V. p. 72-82.
— * Auszug ap. Bouquet, Reo. I. p. 644. — Acta
antiqua auctore anonyme ^ ed. Surius, Vit SS.
29. Jul. — » m AA. SS. BoU. 1. c. p. 69-72.
Erl.-Sehr.: Bahr, Geschichte der rönuschMi Literatur.
Suppl.-Band. 2. Abth. p. 839.
Boschius, Gommentar. praenustn AA. SS. BoIL Lc.
p. 61-69.
Gallia christiana. XH. p. 498.
Histoire littöraire de laFranoe. D. 1735. p. 486.690;
V. 1740. D. 650.
Jobb i er, Etüde sor s. Lonp, övdqae de Troyes aa
6. siöcle tn CongrdB scientmque de Fnuice. Puis
1864. p. 171.
Lalore, Gh., Le dragon (vulgairement dit Chair-Salt«)
de 8. Lonp 6r6qae de Troyes. Etüde ieooographiqae.
Troyes 1878. 8.
Lobrun-Dalbanne, Notice sarlachisae de s.Lcmp
de Troyes , appartenant au tr^sor de la catb^diale
in Mömoires las & la Sorbonne , Archtol. IdSly-GS. p.
203-217. .
Le Giert, L., Etade sar un passage des Actas de s.
Loap, övdoae de Troves, pnbliös ^ los BoLUn-
distes in Memoires de la Soc. acadömique de l'Aube.
S^r. m. tom. 27. Ann6e 1890. Troyes 1891.
Tillemont, Söbast. Le Nain de, Memoires p. s. i
l'hist. eccl68iastiqae. XYI. Paris 1712. p. 126.
Vie de s. Lonp, övdque de Troyes, soivie de edles
de 8. Jean - Chrysostdme et de s. Sim6on - Styiite.
Paris 1887. 12mo; Und. 1851. 12 mo.
Vgl. Lapus episc. Trecensis.
Fasslo SS. Lupi, Genitoris et fratrom
(saec. forte IV aut V), pro martyribus cnl-
torum in agris Turonensi et BitoricensL
Ausg. : ex regesto Oblincensi in AA. SS. Boll.
25. Oct. XI. p. 584.
iSVI.-iScAr.; Back, V.de, Comment. pFaevins et ciiticEs
tMd. p. 578-588.
De 8. Lupo episc. LemoviceDsi in Aquitania it
post 637) Henschenii sylloge histor. in AA. SS.
BoU. 22. Mai. V. p. 171.
De s. Lupo episc. Suessionensi (t oca. 535) Bos-
suei comment. historicos in AA. SS. Boll. 19. Oct
VIII. p. 448-451.
DE SS. LÜPO — VITA S. MACARU
1441
De SS. Lnpo et Adleida coniugibus Bergoini in
Italia Henschenii sylloge histor. in AA. SS. BoU.
9. Jon. II. p. 239.
De SS. üipo et Aurelia, veiosimiUime Cordu-
bae in Hispania mart. (saec. ine.) in AA. SS. Bell.
14. Oct, VI. p. 476-479.
De s. Lupo mart. inoerti loci ac temporis Gu-
peri disquisitio critica in AA. SS. BoU. 23. Aug.
IV. p. 593-595 (mit Abbild.).
De s. üiplano conf. (saec. IV) notitia ex s.
Gregorio Turonensi in AA. SS. Bell. 1. Jal.
I. p. 32.
Tita s. Lupicini abbatis Jurensis mon-
asterii in Bargimdia (f cca. 480) auctore
monacho Condatescensi coaevo.
Ausg.: ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 21. Mart.
III. p. 263-267 c. comment. praevio p. 262. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Reo. I. p. 646. — Vita
BÜMk auctore Gregorio Turonensi ^int. eins
opp. Paris. 1699. fol. p. 1146. — * ed. Krusch in
Mon. Germ, bist Scr. rer. Merov. I. 1885. p. 663
-668. — • Auszug ap, Bouquet, Reo. I. p. 647.
JErl.-Sdir.: LUtolf. Alois, Die Olaubensboten der
Schweiz vor St. Gallus. Lazern 1871. gr. 9P. p. 250-
266 : Die hl. Bomanu» und LupidmiM und ihn Klöettr
tvn Jun.
Tillomont, Mömoires p. 8. ä Thist. eccl^siastiqae.
XVI. Paris 1712. p. 142.
De s. Lupicino episc. Lugdunensi in Gallia (f
cca. 486) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 360.
De 8. Lupicino episc. Veronensi in Italia Hen-
scbenii sylloge bistor. in AA. SS. Boll. 22. Mai.
V. p. 151.
De s. Lupicino incluso Transaliaci in Biturigi-
T)us ex Gregorio Turonensi * m AA. SS. Boll.
24. Jun. IV. p. 817. — * ed. Krusch in Mon. Germ,
bist Scr. rer. Merov. I. 1885. p. 715-717.
De s. Luplno Carcassone in Gallia Narbonensi
in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 532; cf. VU. p. 583.
De SS. Lupulo et Modesto mart. Capuae (saec.
ine.) Bueus in AA. SS. Boll. 15. Oct. VII. 1. p. 6. 7
{mit Abbild.).
De s. Lwore confess. puero in territorio Bi-
turicensi (saec. III, 4. Nov.) elogium bistor. ^ap.
Labbe, Bibl. nova II. p. 426. — 'aliud Caroli
de Smedt in AA. SS. Boll. 4. Nov. II. prs. 1. p.
264-266.
Vita s. Liitgardio virg. =» Vita s. Liutgardis.
Vita s. Luthardi comitis in Clivia, du-
catu Germaniae (saec. IX fin.) rhythmica
auctore anonyme.
Attsg. : ^ ex Jacobi de Voragine Legenda au-
rea edit Lovaniensis a. 1485 ^in AA. SS. Boll.
15. Sept. V. p. 111-113. Cf. Perieri commentar.
praevius ibid. p. 105-111.
Acta 8. Lutnidis {al. Lintrudis) virg. in
dioec. Gataiaunensi Gampaniae Gallicae
{Chälons-sur- Marne) [f saec. VI] auctore
anonyme (sectind. at Theodorico archi-
episcopo Trevirensi, f 977).
Ausg.: ex Pass. Bodeccensi in AA. SS. Boll.
22. Sept. VI. p. 451-453. Cf. Perieri comment
praevius ibid. p. 448-451.
Erl.'Sekr.: Histoire litt^nire de U Franoe. XV. 1820.
p. 628.
Trithemins, Catalogns yiror. illastr. Gennaniae. I.
p. 181.
Vita s. Liitwini arcbiep. Trevirensis = Vita
s. Liutwini arcb. Trev.
Acta SS. Luxorii, Giselli et Gamerini
mart. sub DiocletLano in Sardinia.
Ausg.: ex editione Mombritiana II. p. Lxm
wiederh. in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 416.
417. Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 414.
415.
De s. Lyoarione ciim eo qui venenum ipsi
miscuerat mart Hermopoli in Aegypto in AA.
SS. Boll. 7. Jun. U. p. 8.
De s. Lydia Purpunuia (saec. I med.) Pbilippis
in Macedonia in AA. SS. BoU. 3. Aug. I. p. 199.
De s. Lydwina de Scbiedam , vid. Vita b. lid-
'winae.
M.
De SS. Macalloo in Cruacbadia et Macbaldo in
insuia Mona episc. Hibemis (saec. V) in AA. SS.
Boll. 25. April, m. p. 366-368.
Yita b. Macarii abbatis monasterii Sco-
tonim Wirzeburgi.
Ausg.: ex ms. et variis Script ap. Gropp, Scr.
rer. Wii-ceburg. I. p. 809-812. — Eucb. Sangii
oratio in translatiooe eiusdem et miracula ibid.
p. 686-694.
Vita s. Macarii Aegyptii presbyteri et
abbatis in Scithi (f 391).
Ausg. : ex Graeco ms. latine in A A. SS. Boll.
15. Janr. I. p. 1007-1012. — Alia vita ex Pal-
ladii bist. Lausiaca cap. 19 ibid. p. 1012. 1013.
— Alia vita ex Ruffino lib. II de vitis PP. c.
28 ibid. p. 1013-1015.
Potthast, Bibliotlieca historica.
Vita s. Macarii Alexandrini abbatis ex
vitis PP. coUecta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 84-89.
Erl.'Schr.: Floss, J.Henr., De ss. Macariorum Aegyptii
et Alexandrini (f 393 ) vitis quaestiones criticae et
historicae ap. Migne, Patrolog. graeca lat. edit. XIX.
p. 909 -ICSI.
Vita s. Macarii [archiep. Antiocheni] (f
1012), Gandavi in Flandria, a monacho
Gandensi scripta, antiquior.
Geschrieben 1014.
Handschr. ; G e n t , n® 150 (308. 210). mbr. saec.
XL 4*». fol. 176-184.
Ausg. : "■ in A A. SS. Boll. 10. April. I. p. 875-
877. — * Auszug , ex vita s. M-i priore ' ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 614-616. —
Yita alia iussu Sigeri abbatis post elevationena
91
1442
PASSIO SS. MACARn ET EÜGENH — VITA S, MACLOVH ALECTENSIS
6and 1867. l8mo. UOpaa.
"Wa ttenbach, Deutschliuias QeschiclitsqaeLleii. 6. Anfl.
corporis a monacho Gandensi (a. 1067) scripta
[ungeheueres Fahelgebäude] ^ in AA. SS. Boll. i. c.
p. 878-896 (ed. Paris, p. 868-882; Analecta de
miracalis p. 882-886). — ' Auszug ,ex vita s.
M-i posteriore — 1(>67* ap. Pertz 1. c. p. 616-
620. — ^ vorher y ohne Prolog, mtäato atilo ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 10. ApriL II. Colon.
1570. p. 612.
ErL-Sehr,: Hirsch, Siegfir., Jahrbücher de« Deatschen
Reichs unter Heinrich H. Bd. I. Berlin 1862. p. 527.
Holder-Egger, 0., Za den Heiligengeschichten des
Oenter St. Äivoeklosters in Historische Aufsätze dem
Andenken an Q. Waitz gewidmet. Hannover 1886.
gr.8o. p. 622-686.
Smedt, J. J. de, Vie de saint Macaiie, archevdqne
d' Antioche , patron oontre la peste et l'öpidemie.
. 18mo.
Bh,£
1. 1893. p.886.
Fassio SS. Macarii et Eugenii mart. a
Juliano Apostata gladio caesorum.
Handsehr.: Brüssel, n° 207-8. fol. 281.
Ätisg, : in Catalogus codicum hagiograph. bibl.
reg. BruxeU. I. 1. 1886. p. 178-181.
Tita s. Macarii Romani, qui inventus
est iuxta Paradisum et olim in patriar-
chatu Constantinop. cultus fdit, fabulosa
auctoribus Theophilo, Sergio et Hy-
gino.
Äusg,: ^in AA. SS. Boll. 23. Oct X. p. 566-
574. Of, Buckii commeDtar. praevius ibid. p. 563-
566. — • ap. Migne, Patrolog. lat. LXXIU. p.415-
426; Rosweydi not. p. 426-428.
De s. Macario conf., moDaBterii Peleoetes he-
gnmeDo apud Graecos (f cca. 830) in AA. SS.
Boll. 1. April. I. p. 30. 31.
De s. Macario episc. Bardegalensi (saec. IV-
VI) in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 492-494.
De s. Macario episc. Hierosolymoram (f cca.
335) comment. historicus in A A. SS. Boll. 10. Mart.
II. p. 34. 35.
De SS. Macario et Juliane mart. in Syria in
AA. SS. BoU. 12. Aug. U. p. 700.
De SS. Macario et Mogetic mart. Mediolanen-
sibus in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 129.
De SS. Macario et Hufino mart. Henschenii
sylloge histor. in AA. SS. Boll. 28. Febr. III. p.
723. 724.
De s. Macario Bomano apud Lavinum in Italia
(t cca. 450) in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 90.
De SS. Macario y Bufino, Justo Hispali in Hi-
spania mart in AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 582.
De s. Maccalino abbate Walciodorensi in Bel-
gica I (t 950) H'n AA. SS. Boll. 21. Janr. 11. p.
385-387. — ^eiusdem elogium bist. ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. V. p. 548-551.
Acta s. Maccarthenni seu Maccartini
episc. Clochorae in Hibernia (f 506) mu-
tüa auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. Salmantic. ^ in AA. SS. Boll.
15. Aug. III. p. 209. 210 c. Boschii commentar. ;
— » ap. C. de Smedt, AA. SS. Hibemiae p. 799
-804.
De SS. MaoedoM, Juliane, Victore et Feiice
martyribus G. v. Hooffil notitia in AA. SS. BolL
1. Nov. I. p. 207.
Tita s. Macedonii Crithophagi anacho-
retae in Syria (saec. V).
Ausg.: ex Theodoreti Philoth. c. 13 era AA.
SS. Boll. 24. Janr. II. p. 593-598.
De s. Macedonio episc. Gonstantinopolitano (f
516) Henschenii comment. in AA. SS. Bell. 25.
April. III. p. 369-373.
De SB. Macedonio et duobus ss. pueris mart
apud Graecos in AA. SS. Boll. 28. Jun. V. p. 358.
De s. Macedonio martyre Caesareae in Cappa-
docia G. y. Hooffii notitia in AA. SS. Boll. 1. Nov.
I. p. 208.
De BS. Macedonio presb., Patricia et Modesta
etc. mart Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 13.
Mart. II. p. 260.
De 88. Maeedonio, Theodulo et Tatiano mart
Meri in Phi7gia salutari in AA. SS. Boll. 12. Sept
IV. p. 20.
De SS. Macliadoro, Lampadio, Luciano eie. mart
Antiochenis in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 587.
Vita s. Macharii = Vita s. Macarii.
Vita 8. Machutii = Vita s. Maclovii.
Tita s. Maciniacii sive Macnissi episc.
Connerensis in Ultonia Hibemiae provin-
cia (f cca. 514) auctore incerto.
Au8g. : ex ms. Salmantic. ^ in AA. SS. Boll.
3. Sept I. p. 664-666 c. Veldii comment p. 662;
— * ap. C. de Smedt , AA. SS. Hibemiae p. 925-930.
Tita s. Maciovii Afectenais (Maclovien-
sis) episcopi in Armorica (f 15. Not. 565
aut 627) auctore Bili diacono Venet^fnsi
(Vannes) et martyre (f ante 800).
Ausg.: unter d. Tit.: Vie inedite de s. Malo,
ecrite au 9. siecle par Bili, eveque de Vannes
et martyr, publ. avec notes et prolegom. par
Franc. Plaine. — Suivie de: Autre vie de s.
Male, eciite au 9. siecle par un anonyme, pubL
avec notes et observat par Arthur de la Borderie.
Bennos 1884. 8**. 181 pag. — Vita alla (auctore
Baldrico Andegavensi) oÄfw JVawicn <ies P>r/1
^ap. Job. a Bosco, Bibliothec. Floriacens. Lugd.
1605. 8°. p. 485 — tt. • ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. I. p. 217-222; ef. saec. IV. 2. p.5d8.
— Vita alia auctore SigebertoGemblacen&i,
qui eam scripsit int a. 1076 — 1099 (Handsehr,:
Berlin, k. Bibl. sec. XII. XIII. mbr. \xu8amfnen
mit seinen De pass. s. Theb.] — Leipzig, Baths-
bibl.) ^ ed. Surius, De prob. SS. historiis. 15. Nov.
VI. Ck)lon. Agr. 1575. p. 341-351. — ^ unederh.
ap. Migne, Patrolog. lat CLX. p. 729-746. —
*prologus ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 505. not
17. — De s. Machuto episoopo et conf. i^. Cap-
grave, Nova legenda Angliae fol. 219.
Erl.'Sehr.: Du Ch^ne, Arth., £tude aar les ancianaes
vies de saint Malo. Nantes 1885. &>. Ö9pag. (£e«raö
de la Revae historiqne de TOnest.) Cf. Hevoe o«l-
tique. XI. Paris 1881. p. 8-22, «e Analect. BoUaiuL
X. 1891. p. 484-486.
Duchesne, L., La vie de 8. Malo tn Bevne celtiqae.
1890. Janv./avril.
ACTA 8. MACNISSI — VITA S. MAGLORH
1443
Fabriciiis, Bibl. ned. etinf. Utinitatis. Y. 1736. p.6.
Hardy, Desor. oatalofpie of materials. 1. 1. 1862. p. 188.
Hifttoire Utt6xair» de la France. IV. 1738. p. 194.
La Borderie, Arth. de, B^its de Thigtoire de Bre-
tagne. L'apoetoiat de s.Malo. Nantes 1861. Sf^. 32 vag.
P 1 a 1 n e , Fxanp. , Vie de s. Male, ^veque d'Alet (Saint -
Halo). Bennee 1886. 18 mo. VIIL 219 pag. 1 fr. 50 c.
Acta 8. Maoiii88i = Vita s. Maciniscii.
De s. Macra virg. mart. in territorio Remensi
(+ cca. 303) in AA. SS. BoU. 6. Janr. I. p. 324-326.
De 8. Maorina avia s. Basilii, Neocaesareae in
Ponto (saec. IT) in AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p.
952. 953.
Vita s. Macrinae virg. sororis s. Basilii
in Cappadocia (f 380) auctore s. Gre-
gorio episc. Nysseno.
Äu8g. : * graece et lat. , P. Fr. Zino interprete
in Gregorii N. oper. Paris. 1638. fol. p. 177. —
* latine ed. Surius, Vit SS. 19. JuJ. p. 241. —
» wiederh. in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 592-604.
Cf. Boschii comment. praevius ibid, p. 589 - 592.
De 88. MacrobiOy Gordiano, Zotioo etc. mart
Tomis in Ponto sub licinio in AA. SS. Boll. 13.
Sept. IV. p. 55.
Acta s. Madelbertae abbatissae Malbodii
in Hannonia (f cca. 705) auctore anonyme.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 7. Sept IIL
p. 109-111. Cf. Perieri comment praevius f6«i.
p. 103-109 und Smetii sylloge hist-crit ap. Ghe-
squiere, AA. SS. Belgii V. p. 490-503.
Tita s. Madelgisili conf. et eremitae in
Pontivo (f cca. 685) auctore Hariulfo
abbate Aldenburgensi (f 1143) in Flan-
dria.
Ausg.: ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 537-544. — • wiederh. ed. Papebroch in
AA. SS. BoU. 30. Mai. VII. p. 265-268 -- u. « ap.
Migne, Patrolog. lat CLXXIV. p. 1441-1450. —
Supplementum de translatione Ceatniam, de-
inde a. 1113 in novam capsam in AA. SS. Boll.
1. c. p. 268. 269. .
Erl.-Sekr.: Oorblet, Hagiographie da diocdse d'Amiens.
m. 1878. p. 226. 285.
Hardy, Deacr. catalogue of materials. I. 1. 1862. p.
291. no 743.
Vita b. Mafaldae reginae, Sancii Lusi-
taniae regis filiae, ord. Cisterc. (f 125J).
Ausg.: ex Vasconcello, Henriquez et Cardoso
ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. Ap-
pend. p. 764-766.
WrL'Sckr.: Fortnnato de s. Bonaventara, Me-
morias para a vida da b. Maf&lda, rainha de Castella,
reformadora do mosteiro de Arouca. CoimbralSU. b^.
Tita b. Magdalenae Albricae abbatissae
Brunatensis Comi apud Insubres ord. erem.
s. Aug. (t 1465) auctore Paulo Lulmio
eiusd. ord. (f 1484).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 13. Mai III.
p. 253-255. — Vita alia ex ms. ad Rosweidum
misso ibid. p. 255-259. — Analecta ex itaiico
Hieron. Borserii ibid. p. 259-262.
Vita b. Magdalenae de Coroo et miracula au-
ctore Paulo Lulma sive Lulmio, rectius Ulmio
Bergomensi (f 1484) «= Vita b. Magdalenae Al-
bricae abbatissae.
Erl.-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatia
ed. Mansi IV. p. 298.
Tita b. Magdalenae de Panateriis sea
de Tridino ex 3^ ord. s. Domin. (f 1503).
Ausg. : latine in AA. SS. Boll. 14. Oct Sup-
plem. p. 173*-178*. Of. Rigolloti comment prae-
vius ibid. p. 168*- 173*.
De 8. Magdalete mart. Tripoli in AA. SS. BoU.
12. Jun. II. p. 507.
Vita s. Magdalvei episcopi prope Yiro-
dunum (f 762) auctore Hugone abbate
Flaviniacensi.
Ausg. : ' ex eiiM Chronico Virdunensi ap. Labbe,
Bibl. nova I. — ■ wiederh. in AA. SS. Boll. 4. Oct
II. p. 533-544. Cf. Byei comment praevius p. 499-
533. — Vita alia auctore anonyme ap. Surium,
De prob. SS. historiis. 4. Oct VII. 1581. p. 744.
745.
De SS. Magigno, Nabore et Faustino mart. in
AA. SS. Boll. 26. Sept VII. p. 263.
De SS. Magino vel Maxime mart. apud Tarra-
conenses iu Catalonia sub Maximino ut fertur
Pinii sylloge in AA. SS. BoU. 25. Aug. V. p. 118.
119.
Erl.-Sehr.: Nenmann, K. Job., Der römische Staat
I. Leipzig 1890. p. 318.
•
Vita s. Magiorii episcopi Doiensis (f c.
595) [auctore BaldricoAndegavensi?].*
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 158.
Ausg. : ohne Namen des Verf. ' ed. Surius,
Vit SS. 24. Oct. — »ap. MabiUon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. 1. p. 223-231 (ed. Venet p. 209). —
• wiederh. in AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 782-791.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. EI. p. 435. 436.
— Translatio s. Magiorii prima ad Lehonense
monasterium in Armorica a. 850, ex cod. Paris,
n» 15436 ed. Franc. Beda Plaine in Analect Bol-
land. VIII. 1889. p. 372-379; cf praefat p.3708q.
— Appendix: De servo s. Sulini abbatis a pisce
liberato' per s. Maglorium ibid. p. 379-381. —
Translatio s. M-i et aliorum (secunda) Pa-
risios a. 920-945 * ap. Mabillon, Annal. ord. 8.
Ben. III. p. 666. — » wiederh. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 791-793. — ■ Bruchstück ap. Bouquet 1. o.
X. p. 365. Cf Heckii commentar. praevius in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 772-782. — Extrait de la
Vie de s. Magloire, traduite a. 1309 en vers fran9.
par maitre üefroi desNes, clerc [Handschr. :
Paris, Arsen. -Bibl. n® 300] ap. Bouquet, Rec.
XXII. p. 166-170. C'est la paraphrase rimee
du texte latin de la Biblioth. nat., fonds de Sorb,
n» 1282.
Erl.-Sehr. : C a n tagall i , Della vita dl 8. Bfaglorio, mo-
naco benedittino, singolar patrono delle relitciosi ca-
maldolosi in Faenza .... memoria. Imola 18*)3. 9>.
Carbonesi, B. A., Le azioni gloriose di 8. Maglorio
secondo vescovo di Doal. Bologna 1(581. 4*.
de GerTille, Recherches sar les lies dn Cotentin en
g^nöral. et snr la mission de s. Magloire en parti-
culier. Valogiies 1846. b*.
Histüiro litturaire do la France. VI. 1742. p. 540.
Vgl. De s. Solino.
91*
1444
VITA 8. MAGNEMCI — DE S. MAGNO
Yita s. Magnerici archiepiscopi Trevi-
rensis (f cca. 596) auctore Eberwino
abbate S. Martini Trevirensis (f 1047).
Handsehr.: Trier, Stadtbibl. n^ 1379, Stand-
n° 143. mbr. sec. XI; — n® 1151, Standn® 455.
seo. XIII. fol. 214'.
Äusg,: ^ ex ms. yetustiss. in AA. SS. BoU.
25. Jul. VI. p. 183-192. — «Auszug ,De abbatia
s. Martini* • ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 208.209.
— ^wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat CUV. p.
1243. 1244. — * einige Zeilen mehr ap. Sauer-
laud, Trierer Geschichtsquellen p. 41-45 mit d,
üebersehrift : ,De monasterio b. Martini'. —
Antiphonae, versiculi et responsoria in festi-
Vit. 8. M-i Und. p. 53. 54. — Venantii Fortu-
nati versus de s. M-o episc. in Monum. Germ.
hist. Auct. antiq. IV. 1. p. 291. 292; Epist. III. p.
128. 129.
Sri.' Sehr.: Friedrich, Kirchengeschichte Deutsoh-
lands. n. 1869. p. 19t.
Pin ins, Comment. praevins in AA. SS. BoU. 1. e. p.
168-183.
Rettberg, Dentschlandfi Kirchengeschichte I. 1846.
p.464.
Waitz ap. Pertz 1. o. p. 114.
Vgl. Eberwinos abbas.
Oesta Treyeronim.
Yita 8. Symeonis heremitae.
Vita s. Magni abbatis et fiindatoria cei-
lae Campidonensis vel secundum Bollan-
distas abbatia primi monasterii Faucensis
Fueaaae in Suevia (f cca. 655) auctore
Theodoro eremita Campidonensi. Libri2.
Theodor starb unter Pipin , Karls des Grossen Vater.
— Diese Vita ist ein betragliches Machwerk des 10. n.
12. Jahrh. und angeblich in St. Magnus' Grab geftinden.
Ermenrions abbas Elwangensis (f 8G6) soll dann
aof Bitten des Bischofs Lanto von Augsburg das kaum
noch lesbare Denkmal emeaert haben; es ist aber nicht
wahrscheinlich , dass er zu dieser Fälschung die Hand ge-
boten hat. , Noc Theodori nee Ermeniiei illud est opuscu-
' Inm, sed cuiusdam impostoris/ Baanagt. — Theilweise
aus Vita s. Colnmbani et s. Galli abgeschrieben, deren
Thaten sie auf s. Magnus fibertrftgt.
AtLsg.: ^ mit d. Anfange: ,Itaque in tempore
iilo^ primum ed. Canisius, Lect. antiq. V. p. 913-
947 (» ed. Basnage I. p. 651-673). — • ap. GoldaBt,
Scr. rer. Alamann. I. 1606. p. 314 (*I. 2. 1730.
p. 189-203. Glossae in eandem ibid. p. 253). —
^ ex Canisio ap. Messingham, Fiorilegium insulae
SS. Paris. 1624. 4». p. 296-317. — ""mü dm An-
fangstoorten: , Tempore illo cum beatissimns^ u.
der Bezeichnung : auctore ut fertur Theodorico
monacho Campodunensi , ab Ermenrico £le-
wangensi aucta et ab alio interpolata in AA.
SS. BoU. 6. Sept 11. p. 735-759 ex ms. Trevir.
collata c. editt. Ganisii et Goldasti. — Fra^en-
tum ,de Tozzone opiscopo Augustano^ ibid. 16.
Janr. II. p. 50-59. — Hlstorla translationis (c.
850) ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 425-
427. — BUraeula auctore Ludovico Badenstuber
benedictino Ettalensi in AA. SS. BoU. 6. Sept. IL
p. 759-781. — Miraealnm * ex cod. Mersobur-
gensi (bibl. capit. cath. n^ 96) ed. F. W. E. Roth
in Romanische Forschungen hi-sgb. von K. VoU-
möUer. VI. Erlangen 1891. p. 481. 482, lücken-
haft. — * ganx in Catalogus codd. hagiograph.
bibl. reg. BruxeU. 11. p. 382. 383. — Miracu-
lum s. M-i de 12 sociis Colebeccae toto anno
^rantibus ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XXVI.
p. 28. 29.
Erl.-Schr. : Arm Gottes der Welt gezeigt in dem Lebens-
wandel des h. Abts Stifters des Benedictiner» Gottes-
hauses in Füssen. Kempten 1729. 9^.
Badenstuber, Lud., S. Magnus Al^iorum aposlola%
Germanorum comm. auxiliator; antiqniaaimi caenobü
Benedict, ad Fauoes Julias auctor et prinras abbas.
Tegems. 1721. 8».
Braun, Flac., Geschichte derBischSfe von Augsbur?
I. p. 90.
: Kritische Prtifung der Lebensgesohichte des h.
Magnus mBenk er tsAthanasia. Xi. Heft 3. Wüzz-
buig 1832. p. 414.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VL
p. 290.
Friedrich, Kirchengeschichte Deutschlands. IL Bam-
beigl869. p.654-666.
Histoire littöraire de la France V. p. 325.
▼. Koch- Sternfeld, Der h. Mangold in Oberschwa-
ben , mit Rücksicht auf die Voigeechichte and üeo-
graphie des Landes. BeitrSge zur deutschen Llnd«r-
u. s. w. Kunde. I. Passau 1825. p. 1.
Leben und Wunderthaten des heil. Magni, Stiftpm
seines uralten Gotteshauss zu Füessen. Stift Kempten
1665. 40.
Mabillon, Elogium s. M-i histoticum m AA. SS.
o. s. Ben. saec. IL p. 505-510. Liefert eime tncköpfeniit
Kritik der angtbUchm Sekrifl Theodors.
Martin, D., abb. in Fuessen, Vita et mirmcula 5.
Magni, apostoli Almangaviae; aooed. Tita et mirac.
s. Udalrici eremitae. Aug. Vindel. 1621. 12rvc.
(Ans dorn Lat. übers, und mit 'Wunderzeichen ver-
mehret. Kempten 1665. 8».)
Pertz* Archiv XI. p. 270.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands II. p. liö
-15L
Stalin, Wirtembergische Geschichte I. p. 167.
Suysken, Comment. praerius in AA. SS. BoU. i.e.
p. 700-734.
Tafrathshofer, J. B., Der h. Magnus, Apostel des
Algäues. Kempten 1842. 8P.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. liO
(5. Aufl. I. 1885. p. 266. 267. II. p. 61 ; 6. Aufl. L Ib^.
p. 281. II. p. 66. 492).
Tita s. Magni comitis insulanim Orca-
dum in Scotia (f 1106). Epitome.
Ausg. : ex lectt Breviarii Aberdonens. in AA.
SS. BoU. 16. April, n. p. 439-44L — Vita alia
auctore anonyme {ist die im 18. Jahrh, gemachte
lateinische Uebersetxung eitler isländischen Sttga}
^ ap. Pinkerton, Vitae antiquae Sanctoram Sco-
tiae p. 385. — * tn Pinkertons Laves of the Se-jt-
tish Saints, revis. by W. M. Metcalfe. U. 18S9.
8°. p. 211-258.
Acta s. Magni episcopi et martyris in
Italia sub Decio auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. in A A. SS. Boli. 19. Aug. DI.
p. 713-717. Cf. Cuperi comment praevins ibid.
p. 701-713.
Acta 8. Magni episcopi Tranensis (f 254)
auctore anonymo.
Ausg. : ap. Dghelli, Italia sacra ed. ColetL VII.
p. 889. 890.
Acta s. Magni martyris Gaesareae in
Cappadocia sub Aureliano, coUectore Pe-
tro Calo dominicano (f c. 1310).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. BolL 19. Aug. III.
p. 718. 719 c. SoUerii comment
De s. Magno episc. Avenionensi in Gallia (t
660) Cuperi sylloge histor. in AA. SS. Boli. 19.
Aug. III. p. 755. 756.
DE S. MAGNO — VITA S. MALACHIAE
1445
De s. Magno episc. Opitergiensi , deinde He-
racleensi (f cca. 660) Ghesquierii sylloge in AA.
SS. Boll. 6. Oct. III. p. 416-422.
De s. Magno martvre in AA. SS. Boll. 1. Janr.
I. p. 21.
Tita s. Magnobodi (Mainbeuf) episcopi
Andegavi in Gallia (f cca, 660) auctore
anonymo coaevo.
Ausg.: * ed. Edm. Beaugendre inter Opera
Hildeberti Cenomanensis. Paris. 1708. fol. — ' in
X\. SS. Boll. 16. Oct Vn. 2. p. 940-950. — »ap.
Migne, Patrolog. lat. CLXXI. p. 1531-1548. —
Tita alia auctore Marbodo Redonensi epi-
scopo (t 1123) ^ed. Beaugendre 1. c. p. 1490. —
— * ap. Migne 1. c. p. 1547-1562. — Cf. Van-
beckii comment praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 928-940.
Erl.'Sehr.: Histoire litt^raire de U France, m. 1735.
p. 573; XV. 1820. p. G28.
De s. Magoriano confess., fratre Yigilii epi-
scopi Tridenti (saec. V) in AA. SS. Boll. 15. Mart.
II. p. 403.
Vita Mahthildis = Vita Mathildis.
Vita s. Maiani == Vita s. Mevenni.
Acta s. Maimbodi martyris in territorio
Bisonticensi.
Au8g. : ed. Fr. Chifflet in AA. SS. Boll. 23.
Janr. IL p. 542-544.
Vita s. MalnuM = Vita s. Meinolphl.
Tita s. Maioli abbatis Cluniacenais (948
— 994) auctore Nagoldo sive Nalgodo
monacho Cluniac. (cca. 1090).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Mai. II. p. 658-
668. — Vita alla auctore Odilone abbate Clu-
niacensi (t 1049) eius successore [(von grossem
Interesse für die Cultur geschickte.) Handsckr,:
Oxford, Univ.-Bibl. Bodley. 2690. mbr. sec. XL
fol. -- Paris, Nat.-Bibl. Cod. lat. n* 5290. 14.
sec. XII; — 5611. sec. XI; — St. Germ. sec.
Xni. n<» 1052. — St. Mart. sec. XI. n« 109] ' ap.
Duchesne, Bibl. Cluniacensis. Paris. 1614. fol. p.
279-291. — ^ahgekürxt ed. Surius, Vit. SS. IL
Mai. — * vollständig in AA. SS. Boll. 11. Mai.
IL p. 684-690. — * nach Duchesne ap. Migne,
Patrolog. lat. CXUL p. 943-962. — * Bruchstück
ap. Bouquet, Reo. X. p. 362. — Vita alia aucto-
ribus Syro Jotsaldo et Aldebaldo monachis
Cluniacensibus coaevis. Libii 3 [(blütenreiche
Sprache. Äldebald u. a. schmückten diese Schrift
noch mehr aus. — Fabricius, Bibl. med. ei in f.
latinit. ed. Mansi VI. p. 63 nennt den Verfasser
Reimbaldus praepos. S. Johannis Leodiensis
cca. 1115) Handschr. .-Cambridge, Corp. Colleg.
n*» 328. — Dijon, Un.-Bibl. n« 383. vol. UI. —
Montpellier, Ün.-Bibl. n'» 68. sec. XL — Ox-
ford, Bodley. suppl. cat R. I. n** 699. sec. XIII.
mbr. fol. — Paris, Nat.-Bibl. Cod. lat. n° 1254.
sec. XII; — 5296. 8. sec. XIII; — 5301. 55. sec.
X; — 5323. 27. sec. XIII; — 5365. 1. sec. XII;
— St. Mart. mbr. sec. XL n<» 109. — Troyes,
n« 26. AA. SS.] ' in AA. SS. Boll. 11. Mai. IL p.
668-684. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 786-810; nachlässige Ausgabe. —
.»ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVn. p. 745-778.
— Auszugsweise *ap. Bouquet, Recueil IX. p.
126. 127; X. p. 362. — »ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 649-655. — Eplstola de morte
8. Maioli in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch.
XVI. p. 180. — Hymni quatuor de 8. Maiolo abb.
Clun. auctore s. Odilone abb. Cluniac. * ap. Du-
chesne, Bibl. Cluniacensis p. 291. — » unederh.
ap. Migne, Patrolog. lat CXLU. p. 961-964. —
Miracnla auctore ut videtur monacho Silvinia-
censi. libri 2 ^ in AA. SS. Boll. 11. Mai. 11. p.
690-700. Cf vn. p. 683-687. — «Bruchstück
ap. Bouquet, Reo. X. p. 362.
Erl.-Sdtr.: S. Maioli abb. Cluniac. qnarti dogiam hi-
storicam ap. Mabillon , AA. SS. o. fl. Ben. saec. V. p.
7G0-786 {uned^hoU ap. Migne 1. c. CXXXVII. p.709
-744. — Analecta Meraus %n AA. SS. Boll. Mai. VC
p. 687-692. — Additinncnla de ecclesia s. Maioli
l*apiae ad Somaschos tnuislata, eius ibi pallio ac
miraculis ibid. p. 692-695).
Ogerdias,L.J., Histoire de s. Mayoi, abb^ de Clony.
Paris 1877. 8P. XVI. 387 pag.
Sackar, £jP8t, Noch einmal die Biograplüen de« Ma-
jolns in Neaee Archivd.Oes. f.ft.d.Qesch. XTT. 1887.
p. 606-516.
: Ein Schreiben über den Tod des M^olas von
Cluny [aus Cod. no 877 der Stadtbibl. zu Metz] ibid.
XVI. 1891. p. 180. 181.
Die Cluniacenser in ihrer kirchlichen und all-
gemeingeschichtlichen 'Wirksamkeit. 1. Halle a. S.
1892. 8°. p. 209-217; 222 - 252 ; 870 - 873 ; H. 1894.
p. 339.
Schnitze, Walth., üeber die Bi<^raphien des Ma-
jolus in Forschungen z. deutschen Geschichte. XXl V.
OÖttingen 1884. p. 166-172.
: FornchuDgen zur Geschichte der Klosterrefonn
im 10. Jahrh. Diss. Halle 1883. 8P.
Noch ein 'Wort zu den Biographien des Majolus
in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIV. 1889.
p. 547-564.
Tenet, Pan6gyrique de s. Mayol, abb6 de Cluny.
Grenoble 1882. BP.
Traube, Ludw., Abermals die Biogra^een des Ma-
iolus in Neues Archiv der Ges. etc. XVII. 1892. p.
402-407.
Wa ttonbach, Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.390; 6. Aufl. I. 1893. p.422.
De s. Maiore milite Mauro mart. Gazae in Pa-
laestiua sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 15. Febr.
Append. p. 901.
De 8. Maioriano confessore Broci in Arvemia
(t ?) V. de Buckii memoria in AA. SS. Boll. 29.
Oct. XII. p. 906. 907.
De s. Maiorino episc. Aquensi in Italia in AA.
SS. Boll. 27. Jun. V. p. 278.
De SS. Malulo, Victorino, Fortunato etc. mart.
Afris in AA. SS. Boll. 11. Mai. 11. p. 625.
Tita s. Maiachiae ex abbate Bancho-
rensi episcopi Connorensis (Connerthensis
Boll.) et ab a. 1126 archiepiscopi Arma-
chani, Hyberniae primatis (f 1148) au-
ctore s. Bernardo Claraevallensi abbate.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. H. p. 236. n^ 319.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis. 3.
Nov. VI. 1575. p. 88-115 (*IV. Colon. 1617. p.
27-41). — "ap. Messingham, Florilegium insulae
SS. Paris. 1624. 4». p. 350-376. — *in s. Ber-
nardi opp. IV. Paris. 1667. 8^ p. 501. — ** in
s. Bemardi opp. I. Paris. 1839. p. 1465-1524. —
« ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXII. p. 1073-
1118. — ^ ex cod. Salmantic. ap. C. de Smedt,
1446
VITA S. MALACfflAE — DE SS. MAMMA
AA. SS. Hibemiae p. 551-640. — Murta Mabü-
lonii editionem coUatam c. 4 codd. mss. biblioth.
Trecensis in AA. SS. Boll. 3. Nov. IL prs. 1. p.
143-166 [Uebers,: tradotta nell' ital. da G. G.
Maffei in Yite di XIII confessori di Cristo. Roma
1601. 4^ p. 1-56]. — Hyrnmis de s. M-a ^ap.
Martene, Ampi, collect. I. p. 746. — * wiederh,
ap. Migne 1. c. p. 1117. 1118. — Sermo de eodem
auctore s. Bernardo eodem, ed. Surius l. c. p.
41. — De s. Malachia episc. et codI ap. Cap-
grave, Nova legenda fol. 222. — Prophetiiie s.
Malachiae archiep. Armachani totiusque Hiber-
Diae primatis ac Sedis apostol. legati de eummis
pontificibas [Untergeschoben; der Verfasser, des-
sen Name in Dunkel gehüllt bleibt, schrieb im
Herbste 1590] * ap. Arnold. Wien, Lignum vitae.
L Venetiis 1595. kl. 4^ üb. ü. cap. 40. p. 307-
311. — 'lat, et. ital. ed. Hieron. Joannimis. Ve-
netüs 1605. — * neueste Äusg, ap. GfrÖrer, Pro-
pbetae veteres pseudepigraphi. 1840. p. 433.
Erl.-8ehr.: Backer. Jos. de, Comment. proeritis in
AA. SS. BoU. 8. Nov. U. 1. p. 136-142.
Fabricins, Bibl. med. et inflm. latinitatis ed. Mansi.
V. 1754. p. 8 sq. ; hier die aUere LUeratur über die
Prophetiae.
Oermano, Giov., Vita, gesti e predittioni del padre
san Malachia. Napoli 1670. 2 vol. 4o.
Harnack f Adolf, Ueber den Verfasser and den Zweck
der Prophetia Malachiae de sammis pontificibas (1590)
in Zeitschrift für Kirchengesch. hrsgb. von Btieger.
in. Gotha 1879. p. 815-324.
M6nestrier. Claade Franp. , Refutation des prStendues
Srophiöties ae s. Malachie. Paris 1689. 4^ (aetäedi unt.
: Tu.: Clandii Franc. Mendtrier Gründliche Wider-
leganK der von Am. Wion für des irländ. Bischofs
Mala<&a Arbeit aasgofrebenen and fast von jedermann
dafür angenommenen Prophezeihangen . . . ttbers. von
Chr. Wagner. Leipzig 1691).
Moller, D.G., Dissert. historica de Malachia propheta
pontifido. Altorfli 1706. 40.
0' Hanion, John, Life of saint Malachij O'Morgair.
Dublin 1859. SP.
Vaoandard, E., XJn övdque d*Irlande au 12. sidcle.
Saint Malachie O'Morgair m Revue des questions hi-
stoiiques. LII. (N. sör.VUI.) Paris 1892. p. 5-57.
Weingarten, H., in Stadien und Kritiken. 1857. p.
555-573; vereuehte nacfixuieeieen, dose der ereUBeraue-
geber dieser Pnphex. ihr Verfaeeer und Interpret ge-
wesen sei.
Tita s. Malachiae prophetae auctore s.
Epiphanio.
Ausg.: in AA. 8S. BoU. 14. Janr. I. p. 931.
De s. Malardo sive Malehardo episcopo Car-
notensi in Qallia (f cca. 660) in AA. SS. BoU.
19. Janr. IL p. 235.
Elogiom b. Maloaieni abbatis Walciodorensis
et S. Michaelis in Terascia (f 978) hisi ap. Ma-
biUon, AA. SS. 0. s. Ben. saeo. V. p. 548-551.
Tita 8. Malchi monachi captivi (saec.
IV ex.) Maroniae prope Antiochiam au-
ctore s. Hieronymo.
Ätisg.: ^ in Hieronymi oper. ed. VaUarsius.
n. Veronae 1734. fol. init. (II. Venet. 1766. p.
41 - 48). — *in Vitae patrum decem libiis com-
prehensae, ed. Herib. Eosweydus. Lugd. Batav.
1617. fol. p. 318. — » in AA. SS. BoU. 21. Oct.
IX. p. 64-69. Gf. de Buckii commentarius prae-
vius ibid. p. 59-64. — * ap. Migne, Pati-olog. lat
XXIU. p. 53-60; Rosweydi not. ibid. LXXIII.
p. 205-210.
De 8. Malcbo episc. Lismori in Hibernia (saec.
XII). Ex Vita 8. Malachiae in AA. SS. Boll. 10.
Aug. II. p. 561.
Vie de s. Malo = Vita s. MaclovlL
De 8. Malo eremita (temp. ine.) sylloge in
AA. SS. BoU. 16. Oct VII. 2. p. 799.
De 8. Malnibio monacho et martyre in Marnia
Scotiae provincia (f 1024) Pinii syUoge in AA.
SS. BoU. 27. Aug. VI. p. 131. 132.
De SS. Mamaiite et Basilisco mart in AA. SS.
BoU. 30. Jul. VII. p. 149.
De 8. Mamaiite mart Gonstantinopoli in AA.
SS. BoU. 12. Jul. ni. p. 303.
Passio s. Mamantis mart sub Aureliano
Gaesareae in Cappadocia, patroni eccles.
Lingonensis auctore Godefrido episcopo
Lingonensi (f 1165).
Äusg. : ex ms. in AA. SS. BoU. 17. Aug. III.
p. 435-439. — Passio ex Simeone Metaphraste
ap. Surium, Vit SS. 17. Aug. p. 175. — Vita,
agon et triumphus s. M-s auctore Rainaldo
episc. Lingonensi (cca. 1080) ap. Job. de Bosco
Biblioth. Floriacens. II. Lugduni 1605. 8«. p. 210-
226. — De reliquiis in GaUiam ad Lingon.
translatis * in AA, SS. BoU. 1. c. p. 439. 440. -
'ap. Ducbesne, Hist Franc, scr. IV. p. 423. —
'Bruchstück ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 324.
— Historia translationis auct canonioo lin-
gonensi a^ 1209 anonyme ^ ap. Job. de Bosco L c.
p. 226-239. — »ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 1618. Aug. p. 176-179. — ^mit einigen Aen-
derungen ed. Pinius in AA. SS. BoU. 1. c. p. 440-
446. — *ap. Ducbesne 1. c. IV. p. 163. — «n" 1
wiederh. ap. Riant, Exuviae. I. 1877. p. 22-34;
cf. p. LX-Lxxxi. — * Bruchstück ap. Bouquet 1. c.
XI. p. 482. 483. — Cf. Pinii commentar. prae-
vius in AA. SS. BoU. 1. c. p. 423-435 et Ruinait
Acta primor. martyrum. Amstelod. 1713. foL p.
264-266.
De 8. Mamelta mart. in Perside (saec. V) Heckil
syUoge in AA. SS. BoU. 17. Oct VIII. p. 53-55.
Tita s. Mamertini monachi Autissiodori
in GaUia (f 462).
Ausg.: ex yarüs mss. in AA. SS. BoU. 20.
April. II. p. 759.
ßrl.'Schr.: Histoire litteraire de la Fzaooe. U. 1735.
p. 867*; VI. 1742. p. 467.
De 8. Mamerto episc. Viennensi in GaUia (t
post 475) in AA. SS. BoU. 11. Mai. 11. p. 629-
631. — Homilia s. Aviti de rogationibus et s.
Mamerto institutore ibid. p. 631. 632. Cf- VlI.
p. 683.
Erl.-Sdw.: Terrebasse, Alfr. de, Notice sdt le tam-
bean de s. Mamert, institateTir des rogations. Yiefine
1861. 8». 24pag.
De 8. Mamiliano episc. Panormitano in insala
quadam maris Etrusci (saec. V) Stiltingü sylloge
histor. in AA. SS. BoU. 15. Sept V. p. 45-54.
De s. Mamiliano martyre Bomae in AA. SS.
BoU. 12. Mart. 11. p. 104.
De SS. Mamma, Emasia, Nazario etc. mart in
AA. SS. BoU. 17. Jul. IV. p. 220.
YITA 8. MAMMAE — ACTA MAR EARDA6HI
1447
Tita s. Mammae sive Mamantis mon-
achi aactore Walafrido Strabone (f
849).
Handsehr,: Paris, Nai-BibL, lai n^ 5351
(olim 8. Martial. Lemov. 172). sec. XI. 4^ f. 93.
Ausg.: ^ed. Canisius, Lect. antiq. IL 2. p. 184
(ed. nov.). — •in Bibl. Patram max. XV. p. 205.
— • ap. Migne, Patrolog. lat. CXIV. p. 1047-1062.
— * als Passio ed. E. Dümmler in Mon. Germ,
bist. Poet lat aevi Car. II. 1884. p. 275-296. —
Hymnus Strabi in natalem eiusdem ^ap. Migne
1. c. p. 1062. — «ed. Dümmler 1. o. p. 296.
Acta 88. MammarK presbyteri, Felicis et
Yictoriani diac., etc, mart Afrorum a. 254.
Ausg.: ^ap. Mabillon, Vet analecta. Paris.
1723. foL p. 178-181. — «ex 2 mss. et Mabil-
lonio in AA. SS. ßoll. 10. Jun. II. p. 268-272.
De 8. Manakeii propheta Antiochiae in Syria
in AA. SS. BoU. 24. Mai. V. p. 273.
De SS. Mamlriaio et Flaviano mart Telone in
Provincia Galliao (forsan saec. VI) Cuperi syl-
loge critica in AA. SS. BoU. 19. Aug. lU. p. 748
-750.
dioec. Ca-
(saec. VI).
14. Oot VL
ibid, p. 526-
185*.
vid, Naidus
Acta s. Manechildis virg. in
talaunensi Campaniae Oallicae
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll.
p. 531. Cf. Goorii comment praevius
530 et Rigolloti nota ibid. Suppl. p.
Vita Manetll (Jannotii) Florentini,
Naidius.
De b. Manfredo eremita in Gallia Cisalpina a.
1430, ex Italico Fr. Balarini. 3 par. Chron. Com.
in AA. SS. Boll. 28. Janr. IL p. 909. 910.
De SS. Manilio , Donato , Maurilio eic. mart in
Numidia in AA. SS. Boll. 28. April. 111. p. 571.
De s. Manio episc. Veronensi (saec. V) Pinii
sylloge in AA. SS. Boll. 3. Sept I. p. 661.
Vita 8.Man8ueti epiacopi Tullensis primi,
discipali s. Petri et Leucorum apostoli in
Gallia (+ cca. 375) prolixior fabulosa et
miracula, auctore Adsone abbate Der-
vensi (f 992). Libri 2.
QMdixieben nach 974. ^Apertis contradictionibns et
cragsis quae palpari qaeant figmentis deformata.' AA. SS.
Ecmdschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 490.
Ausg.: Prologus ' ap. Martene, Thes. anecd.
m. p. 1013. — * tciederh. ap. Migne, Patrolog.
lat CXXXVn. p. 619-622. — Vita et miraeula
' ap. Calmet, Histoire de Lorraine. I. 1728. preuv.
p. 86-106. — • in AA. SS. Boll. 3. Sept I. p. 637-
651. — »ap. Migne 1. c. p. 621-644. — * fra-
gmenta miraculorum ed. Waitz ap. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 509-514. — Vita breTior auctore ano-
nyme: , licet sanctorum ^ ' in AA. SS. BolL 1. c. p.
636. 637. — • vorher ap. Martene 1. c. III. p. 991-
995. — ' ap. Calmet 1. c. p. 83. — Miracnliiiii
quod contigit a. 1009, auctore anonyme ^ ap. Mar-
tene, Thes. anecd. III. p. 1024. — 'ap. Calmet
L c. p. 104-106. — *wiederh. in AA. SS. Boll.
I. c. p. 651-653. — Miraeniiim altemm a. 1049
aactore Petro Diacono cai-d., cancellario £o-
olesiae Bom. (f 1050) ' ap. Martene 1. c. III. p.
1041. — • ap. Calmet 1. o. I. preuv. p. 157. —
• in AA. 88. Boll. 1. c. p. 653-655. — * Excerpta
ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p.
930. — MeTatlo corporis £icta a. 1104 auctore
anonyme (rei, ut alii putant auctore Pibone
monacho S. Mansueti Tullensis , qni scripsit post
a. 1115) Up. Martene 1. o. p. 1088. — »ap. Cal-
met L c. III. preuv. p. 107-109. — ^ wiederh.
in AA. SS. Boll. l. o. p. 655. 656. — * unt. d. Tit. :
Tractatus de translatione seounda s. M-i ap.
Pertz 1. c. p. 931. 932. — MIraeala ab a. 1125—
1136 auctore anonymo ex cod. in AA. SS. Boll.
L 0. p. 656-658. Gf, Limpeni commentar. prae-
vius ibid. p. 615-636.
De R. Mansueto episc. Mediolanensi (f post
680) in AA. SS. Boll. 19. Febr. ID. p. 135. 136.
De s. ManMeto mart. Argentanii in Normannia
in AA. SS. Boll. 25. April. ID. p. 363-365.
De s. Mantio mart a Judaeis occiso in Lusi-
tania saec. V aut VI Papebrochii comment. histor.
in AA. SS. BoU. 21. Mai. V. p. 31-36. Cf. VH.
p. 825.
Vita s. Manuaei episcopi Baiocensis in
Normannia (f cca. 480).
Ausg, : ^ ex ms. ed. Henscbenius in AA. SS.
BoU. 28. Mai. VI. p. 767. 768. — • ap. Labbe, BiW.
nova L p. 779.
Erl.-S^.: Lair, Jal., Stades Bur les originea de
r^vdch^ de Bayenx. Saint Manvien. 8. Contest. s.
Vigor in Biblioüidque de l'Eoole des cnartes. S6r. IV.
tom. IV. 1868. p. 83-66.
Acta SS. Manuelis, Oeorgii, Fetri etc.
(t cca. 818) martyrum in Biügaria.
Ausg. : ex menaeis Graecor. in AA. SS. BoU.
22. Janr. n. p. 441. 442.
Acta SS. Manuelis, Sabelis et Ismaelis
firatrum Persarum, mart Gonstantinop. a.
362 vetustiora.
Ausg. : gr. et lat. in AA. SS. BoU. 17. Jua.
m. p. 290-296.
De SS. Mappalieo, Baruco, Quinte etc. mart
Afris (t post 250) in AA. SS. BoU. 17. ApriL II.
p. 480-482.
Acta s. Mar Abdul Masich [iudaice
Ascher ben Levi, f 390].
Ausg.: ex cod. Londin. (Addit. mss. 12174)
aramaice et lat. primum ed. Jos. Corluy in Ana-
lect. BoUand. V. 1886. p. 9-52; cf. p. 5.
Acta Mar Kardaghi, Assyriae praefecti
qui sub Sapore II (dfi 358) martyr occu-
buit Syriace.
Ausg. : ' iuxta ms. Amidense una c. vers. la-
tina ed. nunc primum J. B. Abbeloos in Analect.
BoUand. IX. 1890. p. 11-103; index p. 104-106;
cf. prolegom. p. 1 - 10. — * gleichxeitig unt. d.
Tit.: Die Geschichte des Mar 'Abhdiso' und
seines Jüngers Mar Qardagh. Hrsgb. u. übers,
von Herm. Feige. Kiel 1890. Lex.-8^ 59. 104
pag. Ji 6. Vgl. Ober beide van Hoonacker in
Museon. IX. p. 624-626.
1448
HISTORIA S. MAR PETHION — DE S. MARCELLO
Historia s. Mar Pethion martyris (f 448).
Ausg.: ^syriace et lat. ed. nunc primum ez
cod. Londin. (Additam. 12174) Jos. Corluy in
Analect Bollaod. VIT. 1888. p. 8-44. — » in com-
pendium contractam ed. Geo. Hoffmann stib HL :
Auszüge aus syrischen Acten persischer Märtyrer
in Ahhandlungen f. d. Kunde des Morgenlandes
hrsgb. Yon der Deutschen morgenländ. Gesellsch.
Yn. Leipzig 1880. n« 3. p. 61-68.
Vita s. Marae abbatis in Syria (saec. V).
Ausg.: ex Philotheo Theodoreti cap. 20 in
AA. SS. Bell. 25. Janr. IL p. 627. 628.
Vita SS. Maranae et Cyrae (saec. V med.)
Beroeae in Syria. Auetore Theodoreto
episcopo Cyri.
Ausg.: ex editione Jac. Sirmondi in AA. SS.
Boli. 3. Aug. I. p. 226. 227.
Vita s. Marcellae viduae Bomanae (f
410) auctore s. Hieronymo epist 16.
Ausg.: ' in AA. SS. BoU. 31. Janr. U. p. 1106-
1109. — • ap. Miene , Patrolog. lat. XXII. p.l087;
Hosweydi not. äid. LXXIII. p. 701-708.
Ehrl.' Sehr.: Fant he, L., Sainte Marcelle; la vie reli-
iriease chez les patriciennes de Borne an 4. siöcle.
Toulouse et Paris 1880. 8P. VI. 543 pag. 7 fr. — 2. 6d.
Paris 1884. 12 mo. 4 fr.
Vita s. Marcelii archimandritae mon-
asterii Aeoemetorum i. e. non dormien-
tium authore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis SS. historüs.
29. Dec. VI. p. 1020-1032 (ed. Colon. 1575).
Acta s. Marcelii centurionis et martyris
Tingitani = Passio ss. Marcelii et Cass.
Acta s. Marcelii episcopl ac martyris
Apameae in Syria a. 389.
Ausg.: ex Theodoreti episc. Cyri bist, ec-
cles. lib. 5. c. 21. p. 262 ed. Vales. wiederh. in
AA. SS. BoU. 14. Aug. III. p. 155. 156. Cf. Pinii
comment praevius ibid. p. 151-155.
Passio s. Marcelii et s. Anastasii mart
prope castrum Argantomagense ad Crau-
siam fluvium.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 427-429.
— * in AA. SS. BoU. 29. Jun. V. p. 477. 478. —
Eadem acta ex prolixioribus contracta, cum 2
hymnis et f ragmento ex lib. I. c. 9 Vitae s. Genulfi
Cadurcensis episc. aUisque nonnuliis ap. Labbe
1. c. p. 429-432.
Passio ss. Marcelii et Caseiani marty-
rum Tingi in Mauritania (f verisim. 298).
Ausg.: 1° Passio s. M-i *ex mss. ed. Surius,
De prob. SS. bistoriis. 30. Oct. — ' ap. Ruinart,
AA. primorum martyrum. Amstelod. 1713. fol. p.
302-304. — "ex AA. sinceris Ruinartii et edit.
Baroniana in AA. SS. Boll. 30. Oct. XIIL p. 281.
282. — Hymnus s. M-i ibid. p. 283. — 2^ Pas-
sio s. C-i ex AA. sine. Ruinartii ibid. p. 283. 284.
Erl.'Sehr.: Buck, R. de, Comment. praevios üid. p.
274-281.
Gastillon, Juan L., Le contorion sau Marcelo et la
legion Trnjane in Bevista historica. Poblicacion men-
sual de ciencias hist6r. ete. Barcelona 1876. Jtmi.
Passio s. Marcelii martyris prope Cabi-
lonem in ducatu Bargundiae cca a. 178
auctore anonymo.
Ausg.: ex edit Chiffletii in AA. SS. BolL 4.
Sept II. p. 196-199. — Passio altera ex ead
editione ibid. p. 199-202. Cf. Limpeni comment
praevius ibid. p. 187-196.
Sri.- Sehr.: Courtin, Henri, Saint Marcel, apotre et
martyr de Gh&lon. Sa yie , son calte, son abbaye,
d'aprds les traditions los plus anthentiqQes et les
chroniques concemant cet illustre martyr, pnblies
en honnear de la o616bration da 17. oentonairo do «.
Marcel. Chälon-sur-Saone 1877. l2mo. XVIIL IJfi
pag. 1 fr.
Vita s. Marcelii papae et martyris (f
309) auctore Ursione abbate Altimon-
tensi in Hannonia (f 1079).
Ausg.: Hn AA. SS. Boll. 16. Janr. 11. p. 9-14.
— 'ed. Val. Andreas , Biblioth. Belgica p. 848.
— ' ed. Swertius, Athenae Belgicae p. 705. —
Tita alla, epitome vitae ex Libro de Bomaniä
pontif. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 5. — Epitaphium
eiusdem auctore s. Damaso papa Und. p. 5. —
Acta ex variis vett. mss. ibid. p. 5-9. — Mira-
cula auctore codem ürsion e, excerpta ap. Pertz;
Mon. scr. XV. 2. p. 799-802. — Petrus Tenera-
bilis, Sermo de s. M-o papa et martyre ap. Mar-
tene, Thes. anecd. V. p. 1439-1446.
Yita s. Marcelii Farisiensis episcopi (j
436) auctore VenantioFortunatoPicta^
vorum episcopo.
Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. cod. lat. n**5275.
sec. X; — n° 11552. sec. XIIL gr. fol. — Rom,
Bibl. Vict. Eman. (olim Farfa). mbr. sec. IX. fol.
Ausg. : * ed. Surius, De prob. SS. bistoriis. 1 . Nov.
YI. Colon. Agr. 1575. p. 14-17. — ^tciederh. in
F-i opp. ed. A. Luchi. II. Bomae 1786. 4®. p.l31-
138 — u. »ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVm.
p. 541 - 550. — * ed. B. Krusch in Mon. Genn.
bist. Auct. antiq. IV. 2. 1885. p. 49-54; cf. prooem.
p. XX. — * novis curis ex 14 codd. mss. in AA.
SS. BoU. 1. Nov. I. p. 262-266. — Vita brevior
ex ms. Ultraiect. Aid. p. 266. 267.
Acta SS. Maixelli tribuni et uxoris eias
Mammeae, Petri, Chironis etc, marL in
Aegypto cca. a. 303 auctore Juliano pre-
sbytero.
Ausg.: ex mss. Trevirensi et Cluniacensi in
AA. SS. Boll. 27. Aug. VI. p. 14-15. Cf Stütingü
comment. praevius ibid. p. 12-14.
De SS. Marcello, Avido, Gago etc. mart Eo-
manis in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 287.
De SS. Marcello, Castp, Aemilio et Satarain^
mart., forte Capuae in Campania felici, tn AA
SS. Boll. 6. Oct. m. p. 329-332.
De s. Marcello episc. Diensi in Gallia (saec. VI)
Henschen in AA. SS. Boll. 9. April. I. p. 826-829.
De s. Marceilo episc. in territorio Anicieosi
Galliae Stiltingü sylloge in AA. SS, Boll. 11. Sept
in. p. 777.
De s. Marcello episc. Tungris vel Treviris in
Germania (saec. III) Limpeni sylloge in AA. SS.
Boll. 4. Sept n. p. 202-204.
DE S8. MARCELLO — DE S. MAECELLINO PONTIF.
1449
De SS. Marcello et Adriano ac forte eiiam nno
aut duobus aliis mart Chaicedone (t 312) in AA.
SS. BoU. 13. Oct. YI. p. 196-199. Cf. Rigolloti nota
ibid. Suppl. p. 142*.
De SS. Marcello et Antonio in AA. SS. Boll.
1. Mart. I. p. 23.
De SS. Marcello et Apuleio mart. Romae (saec. I)
Buei sylloge in AA. SS. Boll. 7. Oct III. p. 826-832.
De SS. Marcelio et Codrato mart. apud Grae-
cos in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 143.
De SS. Marcello, Gemino, Nuvio ete. mart.
Romae in AA. SS. Boll. 9. Oct. IV. p. 993.
De SS. Marcello, Macrobio, Gemino ete. mart.
in AA. SS. Boll. 18. Febr. III. p. 66.
De s. Marcello mart. Mediolani in Insubria in
AA. SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 221.
Vita s. Marcellinae virg. Mediolani (f
398 aut 399) auctore anonymo.
Ausg.: ex Mombritio in AA. SS. Boll. 17. Jul.
IV. p. 234-238. Cf. Cuperi commentar. prae\'ius
ibid. p. 231-234 et VU. p. 866-868.
Srl.-Sdtr.: Biraghi, La., Vita della verg. Romana -
Milanese s. MarcelUna, sorella di s. Ambrogio, com-
pilata sa docamenti antichi. Milano 1863. gr. 8P ; 4.
ediz. UilaDo 1889. SP. XVI. 141 pag. (Ans d. Italien,
übers, von P. Macherl. Kempten 1880. 8». Jk 1.60.)
Puricellns, Joa. Petr., Sancti Satyri conf., et ss.
Ambrosii et Maroellinae fraths tnmulus e noctumis
facibns diurnae veritatis snae lud restitatas. Medio-
lani (1664). 4P.
Septimins a Laude, Jos., et Alanns de Maculania,
Dissertatio bist, de tamulo s. Marcellinae virg. sororis
sanctissimi parentis nostri Ambrosii in eiusdem im-
periali basilica hximatae. Mediolani 1725. 4<>. 127 pag.
et index.
Yita s. Marcellini episcopi Ebrodunen-
sis in Gallia (saec. IV).
Ausg.: ex variis mss. et Mombritio in AA.
SS. Boll. 20. April. IL p. 750-755.
Acta SS. Marcellini et Petri mart sub
Diocletiano auctore Einhardo sive Egin-
harto (?). Carmen trochaicum.
Eandsehr.: Metz, Municipalbibl. £. 99. sec.
IX. — Paris, Nat.-Bibl., fonds lat. n« 14143
(St. Genn. 14.55). sec. IX. — Rom, Vatic. Christ,
reg. n*711. sec. X.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis.
2. Jun. m. 1579. p. 555-561 («VII. Col. Agr. 1581.
p. 488-494). ~ » in AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 1 74-
176. — *ttnederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CIV.
p. 593-600. — ^unt.d. Tit.: Rhythmus E-i de
passione Christi mart. M. et P. i7iter Eiuhardi
opp. ed. Teulet. U. 1843. p. 397-410. — ^ unt.
demselben Tit. in dreixeilige Strophen eingetheilt
ed. E. Dümmler in Mon. Germ. bist. Poetae lat
aevi Carol. II. 1884. p. 126-135. — Appendix:
De s. Herme auctore incerto ibid. p. 135. 136.
Cf. Addenda p. 700. — Acta alia auctore ano-
nymo in AA. SS. Boll. 1. c. p. 171-173. — Historla
translationis in ecclesiam Seligen statensem au-
ctore Einhardo tunc Seligen statensi abbate, a.
827 [830 verfasst^ sehr anxiehende Darstellung.
{Handschr.: Giessen, Un.-Bibl. n®40. chart.
sec. XVIL fol. p. 60-95. — Metz, Stadtbibl. E.
99. mbr. sec. X. 4^ — Rom, Vatic. Christ, reg.
n» 318. mbr. sec. IX. 4*)] * ed. Surius 1. c. III.
1579. p. 526 («VII. 1581. p. 456-488). — Uh
AA. SS. BoU. 1. c. p. 181-206. Cf VI. p. 1. —
*in Einhardi opp. ed. Teulet II. 1843. p. 176-
377 mit franxös. Uebers.; notes p. 379-396. —
*iuxta BoUand. ap. Migne 1. c. CIV. p. 537-594.
— ^ unt. d. Tit.: Translatio et miracula,
libri 4, ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1.
p. 239-264. — Fragmenta ,de Ludovico Pio
imp.' hieraus * ap. Duchesne, Bist Franc, scr. II.
p. 651. — »»ap. Bouquet, Recueil VI. p. 272. 273.
— Hymnns in laudem ss. Marcellini et P-i au-
ctore Hrabano Mauro archiep. Moguntino (f
856) * in AA. SS. Boll, 2. Jun. I. p. 176. — ^inter
Hrabani M-i carmina ed. £. Dümmler in Mon.
Germ, bist Poet lat aevi Car. n. 1884. p. 235-
237.
Sirl.'Sdir.: Appendix I de praetensa earandem reli^.
existenüa in SneBsionensi 8. Mediurdi eoclesia ex epi-
stola pub nomine Odilonis ad Ingrannnin edita in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 206-206.
Appendix 11 de reliquiis s. Marcellini Roma Pede-
montiam hoc saecnio translatis Und. p. 208. 209.
Appendix III de translat. ss. M. et P. ed. Janning
ibid. Jun. VI. 1. p. 1-4.
Appendix IV. Janingi de ecclosüs vetastis ss. M-i
et P. ibid. p. 4-8.
Bruder, P., Die h. Märtyrer Marcellinus und Petrus.
Ihr Martyrium, ihre Verehrung und ihre Reliouien.
Nach gedruckten und ungedruckten Quellen. Mainz
1878. 8P. VIII. 280 pag. Jk2.
De translatione ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec
IV. 1. p. 414-416.
Oiesebrecht, W. v., Die Chronologie in Einhards
Schrift über die Translation der h. Marcellin u. Petrus
in Münchener histor. Jahrbuch für 1866. p. 229-238.
Henschen, Commentarius de translatione tn AA. SS.
BoU. Jun. I. p. 176-181.
Matthtti, Wilh., Einhards Translatio ss. M-i et P-i
in cnlturhistorischer Beziehung. I. Progr. d. Gymn.
Laubach 1884. 4°. 28 pag.
Par sanctorum raartynim, hoc est ss. Marcellinus et
Petrus Hasnoniensis eccleoiae patroni . . . Montibus
1643. 79 pag. ; — ap. Phil. Brassenr , Prodromus Han-
noniae. (Montibus , Havart. 8 vol. 8**.) Tom. II.
Ragguaglio, Succinto, della Tita e miracoli de' ss.
Marcellino e Pietro protettori di Cremona. Cremona
1720. 40.
Wa ttenbaoh, Deutschlands Oeschichtsquellen . 5. Aufl.
1. 1885. p. 179 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 188.
Weinckens, Joa., Vera et genuina historia trans-
lationis ... ad abbatiam Seligenstad. cca. a. 826.
Francofurti s. a. (1611). fol.
Vgl. Translatio ss. Tiburtii.
De 8. MarcelUno episc. Anconitano in AA. SS.
Boll. 9. Janr. I. p. 590.
Erl.'Sckr.: Cenni, Storia dei s. Ciriaco, Liberio e
Marcellino , protettori di Ancona. Anoona 1856. 4P,
(Corsini, Odoardo) Relazione dello scuoprimento, e
ricogniziono fatta in Ancona dei sacri corpi di s.
Ciriaco, Marcellino, e Liberio protettori della cittft e
riflessioni sopra ia traslazione, ed il culto di questi
santi. Roma 1756. 4P. XII. 56 pag. 7 UxvoU.
De 6. Marcellino episc. Ravennae in Italia (f
346) Byei commentar. historicüs in AA. SS. Boll.
5, Oct. m. p. 30-39.
De s. Marcellino episc. Velaunensi sive Ani-
ciensi in Oallia Henschenii commentar. hist. in
AA. SS. Boll. 7. Jan. I. p. 5.
De s. Marcellino pontiflce et ss. Claudio, Qni-
rino, Antonino mart. Eomanis (f 304) Henschenii
dissert. in AA. SS. Boll. 26. April. III. p. 412-
415; p. 999-1001.
Sri. -Sehr.: de Castro, Difesa della causa di s. Mar-
cellino primo pontefice Rom. accusato di consegna
de' sagri codici für imperatore Diocleziano. Roma
1819. 40.
1450
DE SS. MARCELLINO — DE B. MARCO
De SS. Maroellino, Satallo , Saturnino etc, mari
in AA. SS. BoU. 2. April. I. p. 66.
De s. Marcellino tribuno et notario , mart. Car-
thagine (f 413) Henschenii commentar. in AA.
SS. BoU. 6. April. I. p. 539-543.
De s. Marcelliano episc. Autissiodorensi in
Gallia (f oca. 314) in AA. SS. Boll. 13. Mai. m.
p. 203.
De s. Marcheimo hodie Marcellino presb. conf.
Daventriae in Transialandia Belgii (f cca. 800)
Sollerii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 14. Jol.
ni. p. 702-704.
Yita s. Maroi apostoli = Vita s. Marci evan-
gelistae.
Yita 8. Marci Atheniensis eremitae in
Lybia (saec. IV).
Ausg.: ex ms. graeco lat in AA. SS. BoU.
29. Mart IIL p. 779-781. — Biog toö Miiqxov
Toö *jid-riva{ov ibid. III. append. p. *40-*43.
Acta s. Marci epiacopi Atinensis et mart
et duorum presbyterorum in Gampania
(f 82) auctore Adenulpho archiep. Ca-
puano.
Ausg.: *ed. Ughelli, Italia sacra VI. p. 408-
417. _ »iw AA. SS. BoU. 28. April.. UI. p. 551-
557. — Historia inveoti et translati corporis
8. Marci ep. Atinensis a° 1056 (auctore Petro
diacono Gasinensi), ex ms. Gasinensi ibid. p. 557-
560. — Versus de eadem inventione et trans-
latione ibid. p. 560. — Miraculum ex ms. ita-
lico ibid. p. 561. — Sermo de translatione s.
Marci auctore LeoneAtinensi archiep. Capuano
(t 1072; Papebroch in AA. SS. Boll. l. c. p. 555
bexweifeU L.*8 Autorschaft) ' ap. ügheUi, Italia
Sacra VI. p. 426 - 432. — • wiederh. als Inventio
sive translatio corporis beat M-i mart et pontif.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIII. p. 1415-1424.
— Sermo de ss. martyribus Atinensibus Marco,
Nicandro et Marciano auctore Johanne Ati-
nensi episcopo (f 1087) ap. üghoUi 1. c. VI. p.
437. 438. Cf. Papebrochii commentar. praevius
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 548.
Vgl. Acts 88. Nicandri et Marc.
Tita s. Marci episcopi Luceriae in Apu-
üa Daunia (f 328).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Jun. II. p. 801-807.
Acta SS. Marci et Marcelliani mart Eo-
mae cca. a. 287. Ex gestis s. Sebastiani
desumpta.
Ausg. : in AA- SS. Boll. 18. Jun. III. p. 569-
571.
Vita s. Marci evangelistae, translatio
corporis Venetias et locus sepulturae, au-
ctore Bernardo Justiniano. Libri 3.
Ausg. : * xusammen mit Justiniani De origine
urb. Venetiamm etc. (s. d.) Venet. 1492. fol. —
^ibid. 1534. fol. — ^uiederh. ap. Burmann, The-
saur. Script Italiae. V. Lugd. 1722. fol. — MaQ-
rvQiov Tov äy(ov MnQxov roö ivayyiKarov ex
cod. Vat in AA. SS. Boll. 25. April. III. append.
p. XL VI. xLvn. — Miracula s. Marci apostoli Au-
giao (a. 799 — c. 930) auctore anonyme (Handsekr.:
Carlsruhe n«69. VII. 18. mbr. sec.XI. foL 138)
^ap. Mone, QueUensammlung I. p. 62-67; rgl.
III. p. 135. — * im Ausx4ige ap. Pertz, Mon. scr.
IV. p. 449-452 ed. Waitz. — Ilgoxoniov dia-
xövov lyx(Ofiiov eig tov äytov unoatoXov 3f.«
ex cod. Vat. in kk. SS. BoU. 1. c. p. XLvm-L. —
Hymnus de s. M-o evang. in Mon. Genn. bist
Poetae lat aevi Car. I. p. 140.
Erl.'Sehr.: De «. Marco evangelista episcopo Alexan-
drino et mortyre (f cca. 68) Henscheim conuneiitarias
in AA. ss. Bell. 26. April. DI. p.3i4-346. — Apo-
ipl. msB. und. p. 346.
847. — Apostolatas Alexanarinns , martyiiun ex
etolatas Aquileienais ex dnpi. mss. tÜd. p.
mss. ibid. p. 347-49. — Appendix ex Tita s. Petri
episo. Alexandrini et mart. ibid. p. 348.
Encominm aaotore Procopio diaoono et chaitophT-
lace, interpr. Jo. Franc. Albano ibid. p. 350-3&2.
' — De calttt B. Marci Yenetüs ibid. p. 852. 353.
— Historia tnuislationis ex ms. Vatic. ibid. p.353
•866. — Apparitio et miracula p. 366. So/. —
Appendix ex Breviario Carmelitano anni 1495 ibid.
p. 367. 868. Cj^ 997- 999.
Stringa, G., vita dt s. Marco evangelista. Veneaa
1610. 9.
Wa ttenbach, Dentschlands Geechichtsqnellen. S. Aufl.
I. 1886. p. 268 -866; 6. Aufl. 1. 1893. p. 286 -396.
Translationes s. Marci papae Romani
(f 336) auctore anonymo verisimiliter syn-
chrono.
Atug. : ex ms. Vatio. in kk. 8S. Boll. 7. Oct
III. p. 898-903. Gf. Suyskenii commentar. prae-
vius ibid. p. 886-898.
De 88. Marco, Alphio, Alexandro etc. mart. in
Asia min. sub Dioclet in kk. SS. Boll. 28. Sept
VII. p. 600-602.
De 8. Maroo conf. in kk. SS. Boll. 4. Jul. II.
p. 22.
De 8. Maroo episcopo Arethosiomm, s. Cyiillo
diac. mart. aliisque in Syria sab Juliano a. 362
Synopsis bist in kk. SS. Boll. 29. Mart HL p.
774-778.
De 8. Marco episc. Hierosolymitano (f cca. 150)
Bossuei comment histor. in kk. SS. Boll. 22. Oct.
IX. p. 477-484.
De 88. Maroo et Julie mart Dorostori in Moe-
sia in kk, SS. Boll. 8. Jun. n. p. 56.
De 88. Marco et Marciano fratribus et socüs
mart. in Aegypto a. 304 Byei sylloge in AA. SS.
Boll. 4. Oct II. p. 391. 392.
De 88. Maroo et Mociano, puero anonymo et
quodam Paulo in kk. SS. Bell. 3. Jul. I. p. 641.
De 88. Maroo et socüs forte duobos mart in
AA. SS. Boll. 9. Sept. III. p. 367.
De 88. Marco et Timotheo mart Romae (saec
n) in kk. SS. Boll. 24. Mart ÜI. p, 477.
De b. Marco s. Mariae in Gallo ex ord. Min.
de observ. Yicentiae in Italia (t 1496) in kk.
SS. Boll. 19. Mart IH. p. 71-74.
De 8. Marco mart. episc. ApoUoniadis in Asia
min. in kk. SS. Boll. 16. Jun. UI. p. 41.
De s. Marco monacho in Aegypto (f coa. 400)
Synopsis bist, in kk. SS. Boll. 5. Mart I. p. 367.
368.
De b. Marco Mutinensi ord. Praed. Pisauii in
ducatu Urbinate (f 1499) Perieri sylloge in AA.
SS. Boll. 21. Sept VL p. 288. 289.
DE SS. MA.RCO — VITA S. MARCÜLFI ABB. NANTENSIS
1451
Be 88. Maroo, Sotericho et Yalentina marty-
ribus Asianis cultis in insula Thaso (temp. ine,)
y. de Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 27. Oot
XU. p. 221. 222.
De 8. Maroo Siirdo in AA. SS. Boll. 2. Janr.
1. p. 90.
De SS. MarcJa, Aemilio, Feiice mart in Africa
in AA. SS. Boll. 18. Jun. III. p. 568.
Vita s. Marcianae virg. mart Gaesareae
in Mauritania sub Diodetiano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. ex mss. Andr. dn
Chesne 9. Janr. I. p. 569. 570.
Vita 8. Martiani abbatis Aptae Juliae
in Provincia Oalliae (t cca. 1010).
Ausg. : * ed. Bened. Gononos, Vit. Patram Oc-
cidentis, libr. IV. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. V. 1. p. 94-96. — •»» AA. SS. Boll.
25. Aug. V. p. 271. 272.
Tita s. Marciani episcopi Freqaenti in
Samnio Italiae (forte saec. Y).
Aitsg. : ed. Sollerias ex ms. in AA. SS. BolL
14. Jol. in. p. 654-656. — Actapuraap. Ughelli,
Italia Sacra ed. Coleti VHI. p. 285-288.
Acta s. Marciani episcopi Sjracusani in
Sicilia saec. in.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 14. Jon.
n. p. 788-795.
Inventio ss. üarclani et Johannis mart
in statibus pontificiis auctore Indie Pla-
centino.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 20. Oct. VIII. p. 832-
838 c. Buckii conunentar. praevio p. 831.
Martyrium ss. Marciani et Martyrii no-
tariorum, martyrum (f 351) auctore Si-
meone Metaphraste.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. historiis.
25. Oct p. 382 (ed. 2*). — * graece et latine ex
cod. reg. 1480 in bibl. Paris. coUato c. cod. 1484
ed. Bossue in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 575
-577.
Erl.'Sehr.: Bossue, Benj., Commentarios praeTios ibid.
p. 569-575.
Tita s. Marciani monachi in eremo Chal-
cidensi (f cca. saec. IV).
Ausg. : exTheodoreti religiosae histor. cap. 3
cum vers. lat Herveti ^ap. Migne, Patrolog. graeca
LXXXm. p. 1324. — *wtederh. in AA. SS. Boll.
2. Nov. I. p. 535-542; cf. G. v. Hooffii comment
praevius ibid. p. 532-534.
Acta SS. Marciani, Nicandri, Apollonii
etc. decem mart Aegyptiorum.
Ausg. : ex ms. Vatic. gr. et lat. ed. Henschen
in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 419-421 c. comment
praevio. — Acta alia latine ex ms. Vallicell.
^ ap. Mabillon, Museum Ital. I. 2. p. 247-250
(Paris. 1724. 4®). — ^wiederh. ap. Ruinart, AA.
primorum mart Amstel. 1713. fol. p. 551-554.
Vita s. Marciani presbyteri, oeconomi
ecclesiae Constantinopolitanae (f post472).
Ausg.: ex Simeone Metaphraste ^ ed. Su-
rius, Vit. SS. 10. Janr. — 'interprete Oentiano
Herveto in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 611-617.
Cf. ibid. p. 609-611.
Be SS. Marciano, Bomno, Diomede etc. mart.
Tomitanis in AA. SS. Boll. 10. Jul. lU. p. 32.
De 88. Marciano y Eniano, Feiice etc. mart. in
AA. SS. Boll. 16. April. IL p. 405.
De s. Marciano episcopo Beneventano in Italia
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 14. Jun. II. p. 958.
De 8. Marciano episcopo et mart Dertonae in
Anglia (f cca. 120) commentar. histor. in AA.
SS. Boll. 6. Mart. I. p. 421. 422.
De 8. Marciano episc. Pampelonae in Hispania
Tarraconensi (f cca. 700) in AA. SS. Boll. 30. Jun.
V. p. 586.
De 8. Marciano episc. Ravennatum in Italia
(t cca. 127) Henschenii sylloge hist in AA. SS.
Boll. 22. Mai. V. p. 127.
De 88. Marciano episc, Sisinnio, Amauso ^0.
mart in AA. SS. Boll. 1. Sept I. p. 206.
De 88. Marciano et Jocundo martyr. in Aegypto
in AA. SS. Boll. 8. Jun. IL p. 55.
De 8. Marciano martyre in AA. SS. Boll. 10.
Mart. U. p. 32.
De 8. Marciano mart Iconii in Cappadocia (f
forte 243) in AA. SS. Boll. 11. Jul. III. p. 185.
De 88. Marciano sau Mariano, Lucio et Victo
martyribus Romae (saec. III) V. de Buckii syl-
loge crit in AA. SS. Boll. 27. Oct XII. p. 189.
Yita 8. Maroswidis = Fundatio monasterii
Schildecensis.
Vita s. MarcuM abbatis Nantensis in
Constantiniensi (Gotentin) Oalliae dioec.
(f cca. 558) auctore anonyme.
Ausg.: ^ nnUato stilo ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 1. Mai. VII. Col. Agr. 1581. p.346-
351. — ' ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. I.
p. 128-133. — » tn AA. SS. Bell. 1. Mai. I. p. 71-
75. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 424-
426. — Vita alia ex mss. in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 75-79. — Miracula cca. a. 1075 Corbiniaci
patrata * ap. Mabillon 1. 0. saec. IV. 2. p. 519-526.
— ^wiederh. in AA. SS. Boll. Mai. VH. p. 531-
539. — ' fragmentum ap. Bouquet, Rec. XIV.
p. 115-117. — Sermo de S. Marculfo abb. Nant
ap. Mabillon 1. c. p. 517. 518. — Translatio
corporis s. Marculfi abbatis et fundatio monasterii
Gorbiniacensis cca. a. 898 in AA. SS. Boll. 1. Mai.
I. p. 79. 80. — Translatio reliquiae Antverpiam
ad abbatiam s. Salvatoris ibid. p. 80-82 (ed. nov.
p. 82-84). Gf.De translatione s. Marculfi Cor-
biniacum ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 514-516.
ErL-Sdur.: Benoit, A.« Saint Mar coat , abbö de Nan-
teuil - en - Gotentin. Recherches aar la culte de ses
reliques ä Mantes. Cbartres 1874. 8°. 25 pag.
B(lat), Hiatoire da pdlerinage de s. Marcool k Cor-
beny. Corbeny 1842. 8P.
Corblet, Hagiographie du diocöse d'Amiens. lY. 1874.
p. 4S0.
Daplas, Histoire et pölerinage de s. Marcool. Dijon
1856. 12mo.
Histoire litt^raire de la France. III. 1736. p. 660.
1452
PASSIO B. MARCULI — YITA B. MARGARITAE FAVENT.
Passio b. Marculi sacerdotis Donatistae,
qui sub Macario a. 348 interfectus a Do-
natistis pro martyre habebatur.
Äusg, : ^ ap. Mabillon , Vet. Aoalecta IV. p. 105
(*ed. 2^\ p. 182-185). — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. VIII. p. 760-766.
Vita Marcuardi, vid, Gesta Marcuardi abb.
Fuldensis.
De 8. Marcwardo abbate Prumiensi (f 853)
apud Trevireoses: ubi agitur de origine mona-
Bterii PrumieDsis ac de translatione ss. martyrom
Chrysanti et Dariae deque Lothario imperatore,
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. p.
606 - 618. Vgl. auch De b. Marqnardo.
De SS. Mardonio, Musonio, Eugenio, Metello
mart. Neocaesarensibus in AA. SS. Boll. 24. Janr.
II. p. 590.
De 8. Margareta martyre (f 1176) Roskildiae
in Dania V. de Buckii comment. historicns in
AA. SS. BoU. 25. Oct. XL p. 713-720.
Gesta y. Margaretae de Gerines virg., nationo
Bruxellensis, conversae in Valle Dncissae coenob.
ord. Praed. iuxta Bmxellas, auctore Joa. Giele-
mans ap. Choquet, Sancti Belgi p. 220-246.
Yita s. Margaretae reginae Scotiae (f
1093) quam quidem s. Adelredus (Alre-
dus, Aelredus, Aikedus, Ealredus f 1166)
Khievallus abbas primo conscripsit, sed
ab alio quodara incerto authore ex illo
brevius descripta.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 10. Jan. Colon.
1572. 111. p. 577-581 (' edit Colon. 1617. lU. Jun.
p. 167-170). — ^wiederh. ap. Pinkerton, Vitae
SS. Scotiae p. 371. — * ap. Pinkertou, Lives of
tiie Scottish Saints , revis. by W. M. Metcalf e. II.
1889. 8°. p. 197-209. — Yita alia auctore Theo-
dorico vel seoundum alios Tnrgoto monacho
Dunelmensi, confessario ipsius sanctae ^inAA.
SS. Boll. 10.. Jim. II. p. 328-340. — ^wieder-
holt ap. Pinkerton 1. c. p. 301 — w. ' in Pinker-
tons Lives IL p. 159-196 [Uebers.: unt. d, Tit.:
Life of St. Margaret, queen of Scotland. By
Turgot, bishop of St. Andrews. Translated from
the Latin by Will. Forbes - Leith. (Edinburgh)
London 1885. 12mo.'*54 pag. 1 sh.]
Erl.-Schr.: Papebrooh. Comment. praevius in AJl.
SS. Boll. 1. c. p. 320-322.
Propylaenm ad vitam , ex genealog:ia regnm Aelredi
abb. Riovallensis et aliis »6td. p. 322-828.
Translatio* s. Margaretae Roskildensis
a<> 1176.
Ausg.: ap. Langebek, Scr. rer. Dan. V. 1783.
p. 303.
Acta 8. Margaretae virg. et mart Antiochiae
= Acta s. Margaritae seu Marinae.
Acta b. Margaretae Virginia et mart
saec. Xin Lovanii in Brabantia auctore
Caesario Heisterbacensi, Dialog, lib.
6. c. 34.
Ausg. : a. unt. Caesarius Heist. — in kk. SS.
Boll. 2. Sept. I. p. 592. — Acta altera auctore
anonymo ex ms. i6tVi. p. 592-595. Cf. Stiltingii
commentar. praevius ibid. p. 582-592 {mit Ab-
bildung).
Yita s. Margaretae virginis Ravennae
in Italia (f 1505) auctore Seraphino
Firniano. Italice scripta.
Ausg.: latine reddita a Phil. Zoataeo in AA.
SS. BoU. 23. Janr. n. p. 548-551. — AUa tiU
auctore Hieronymo Rubeo lib. 8. bist Ravenn.
* ed. Surius , De prob. SS. historiis. 23. Janr. VIT.
Coi. Agr. 1581. p. 62. 63. — » in AA. SS. BoU.
1. c. p. 553. 554.
De bb. Margarfta et Ida moniaUbus Biogiae
in Germania (saec. Xll) V. de Buckii comment
historicus in AA. SS. BoU. 29. Oct. XIU. p. 97-99.
Yita Margaritae (Albonensis) Burgun-
diae comitis filiae, Quidonis Delphini eo-
mitis Alboni coniugis auctore Guilelmo
canonico Gratianopolitano (cca. 1163).
Ausg.: ^ ap. Martene, Ampi. coli. VT. p. 1201-
1214. — • fragmentum ap. Bouquet, Reo. XiV.
p. 427. 428.
Yita b. Margaritae (de Cortona) poeni-
tentis III. ord. s. Franc. Cortonae in Um-
bria (f 1297) auctore F. Juncta Beva-
gnate.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 22. Febr. III. p. 3<X>
357. Cf. p. 758 et BoUandi comment praevius
ibid. p. 298.
Uebers.: uiit.d. Tit.: Legende de la yie et
des miracles de s. Marguerite de Cortone,...
ecrite en langue latine par . . . Quinta Bevegnati
. . trad. par Mgr. Luquet eveque d'Hesebon. Paris
1859. 12mo. 3 fr.
ErL' Sokr.: Brest, Maria do, Vita o leggenda di s.
Margherita di Cortona, temaria fiancescana. Tra-
duzione dal fraiizeee del P. Aiit. Fioresi. Fixmizel!^
24mo. 192 paa.
Ch6ranc6, Leop. de, Sainta Man^erite de Cortone
(1247—1297). lUuströ . . . Paris 1888. kl. 4«. XXIll
339 pag. 10 fr.
Deliesques, Q-., Vita, conversio e morte di s.Üarghe»
rita da Cortona. Milano 1850. 12mo.
Fioresi, Ant., Santa Margherita da Cortooa e U
nnova chiesa. Ricordi e leggonda. 3. ediz. Fireoie
1889. 8P. 344 pag.
Oiovagnoli, A.Fr., Vita di s. Mai^herita di Corfc^na.
»Roma 1761. 4». — «odiz. 6*. Und. 1768. 4®. IV. 135
paa. Con rüraUo.
Lechner, P., Das mystische Leben der h. Marsareth
von Cortona. Mit einem Anhang: Bericht ans <i«o:
mystischen Leben der gottsei. Orden^'nngfrauen Chh-
süna und Margareth Ebner aas Nürnberg. Mit einem
Stahlstich. RegensboiK 1862. fcr.SP. XV. 320pag.A'i-
Marchese, Fr., Vita di s. Margherita da CortcoA.
»Roma 1678. 49. — «Venetia 1686. BP. — »BoU»eM
1762. &>. — *Vene2ial80l. 8».
Scarpa, V., Notizie storioo - morali intoorno alla vita
di s. Margherita di Cortona. Padova 1841. 8^.
Vita di s. Margherita da Cortona scritta da an suo
divoto. Pistoja 1746. 4». Rara.
Yita b. Margaritae Faventinae abbatis-
sae ord. Yallumbrosani (f 1330) Morentiae
auctore Petro Florentino ord. Minor.
Ausg. : ex ms. in A A. SS. BoU. 26. Aug. V.
p. 847-851. — ReTelationes et miraeula auctore
Johanne presbytoro Faventino ibid. p. 851-854.
Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p. 845-847.
VITA B. MARGARITAE FONT. — PASSIO S. MARIAE ANCILLAE
1453
Yita b. Margaritae Fontanae virg. tertii
ord. s. Dom. Mutinae in Italia (f 1113)
auctore Desiderio Paloni ord. Praed.
Ausg. : ex ital. lai redd. in AA. SS. Boll. 13.
Sept. IV, p. 135-139.
A^ita b. Margaritae Hungaricae, Belae
IV regis Himgariae filiae, virg. ord. Praed.
{f 1271) auctore F. Garino ord. Praed.
(t 1340).
Ausg.: * ed. Sarins, Vit SS. 28. Janr., per-
änderter Stil, — » in AA. SS. Boll. 28. Janr. U.
p. 900-906. — Alla Tita ex Petri Baazani epi-
tome rer. Huogar. ibid, p. 906-909. — Alia Tita
auctore anonymo saec. aIII ap. Geo. Pray, Vita
8. Elisabethae landgr. Thoring. Tymav. 1770. 4^
p. 251-377. — ProeessQS eanonizatioBis b. Mar-
garitae in AA. SS. Boll. 1. c. p. 899. 900. Cf, p.
897-899.
JErl. ' Sdtr. : Lorenz, Deatschlands OeschichtsqueUen.
3. Aafl. I. 1886. p. 345. not. 2.
Marczali, Heinr., Ungarns Geschichtsquellen. Berlin
1882. p. 87.
Tita b. Margaritae Ipreneie auctore
Thoma Cantimpratensi (f 1263).
Ausg.: ap. Hyacinth. Choquet, Sancti Belgi
ord. Praed. Duacil618. 8^ p. 144-200; cf. p. 139.
Acta s. Margaritae seu Marinae mart
Antiochiae in Pisidia (saec. I — III) au-
ctore anonymo.
Ausg.: ex ms. Rebdorfensi in AA. SS. Boll.
20. Jul. V. p. 33-39. — Appendix I. De s. M-ae
corpore Antiochia Syriae in Tusciam translato
ibid. p. 39-45. — Appendix II. De s. Marga-
rita insulae Procidae in regno Neap. patrona ibid.
p. 45. Cf. Pinii commentar. praevius ibid. p. 24
-33. — InTentio capitis s. M-ae virg. et mart
in coenobio Gemblacensi facta (tempore incerto)
ex cod. Broxeilensi 12131-50 in Analect Bolland.
VI. p. 303. 304. De reliqniis s. M-ae alüs in
Belgio asservatis cf. AA. SS. Boll. 1. c. p. 28 § 25.
— Mimeulam s. M-ao virg. quod contigit in
civitate Londoniensi a. 1428 ex cod. Viennensi
(Fideicommissbibl. n^ 9364) in Anecdota ex codd.
hagiograph. JohanDis Gielemans. Bruxell. 1895.
gr. 8^ p. 393-395. — Das Fest der h. M. wurde
in Oesterreich am 12. Juli, am Rhein am 13. Juli,
ifn Bisthutn Constanx am 15. Juli gefeiert. Mit-
theilung des Ghorherm J. Lud. Aebi.
£>rL'Sehr.: Eine altlombanUsche Margarethen-Le-
gende. Kritischer Text nach acht Handbchr. mit
einleit. Untersochangen hrsgb. von Berthold Wiese.
Halle a. S. 1890. 9>. CXX. 107 pag.
Tita s. Margaritae viduae apud Septem-
pedanos Piceni in Italia (f 1395). Fra-
gmentum. Auctore D. Pompilio Cac-
cialupo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 5. Aug. IL p. 120. 121.
Cf. Pinii comment praevius ibid. p. 117-120.
Acta b. Margaritae virginie tertii ord.
s. Domin. Tiferni in ümbria (f 1320).
Ausg. : ex ms. latino et ex vita itaiica in AA.
SS. Boll. 13. April. U. p. 191-198.
De V. Maria abbatissa Pragensi (f cca. 995),
ubi de erectione eiusdem nrbis episcopatus deque
Dietmaro primo episcopo, ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 833-835.
De 88. Maria, Aprili, Servulo etc. mart. Nico-
mediae in AA. SS. Boll. 18. Mart. U. p. 619.
De SS. Maria Cleophae, matre s. Jacob! fratris
Domini, episcopi Hierosolymitani (saec. I) Hen-
schenii dissertatio in AA. SS. Boll. 9. April. I.
p. 811-818.
De 3. Maria Maedalena, vid. Vita b. Mariae
Magdalenae.
De 88. Maria, Martha, Eusebia etc. mart Con-
stantinopoli in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 621.
De s. Maria matrona Hierosolymitana, matre
Johannis qui et Marcus (saec. I) in AA. SS. BoU.
29. Jun. V. p. 475.
De SS. Maria prophetissa Moysis et Aaronis
sorore, de Eleazaro sacerdote Aaronis filio etc.
Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 11. 12.
De s. Maria virg. cognom. Consolatrice (saec.
VIII) Veronae in Italia Sollerii commentarius in
AA. SS. Boll. 1. Aug. 1. p. 81-83.
Yita s. Mariae Aegyptiacae (f 321),
quae ex meretrice asceta facta est. Pa-
raphrasis metrica.
Erst Spfttoro legen sie fälschlich dem Paulus Dia-
conus bei. andere dem Hildebert Bischof von Mans
oder Erzbischof von Tours.
Ausg.: 4at. ed. Surius, Vit Sanct 2. April.
{Die dort voraufgehende Epistola auch in Fa-
bricii Biblioth. med. et iuf. latinitatis ed. Mansi
V. p. 209.) — • in AA. SS. Boll. 2. April. L p.
83-90. — ' lat ed. Rosweyde, Vitae patrum lib. I.
Antverp. 1615. 1628. fol. Lugduni 1617. fol. —
* in Hildeberti oper. ed. Ant Beaugendre. Paris.
1708. fol. p. 1261. — »ap. Migne, Patrolog. lat
LXXIII. p. 671-690. — Acta alia auctore ano-
nymo, ex 2 mss. graec. lat ^ in kk. SS. BoU.
1. c. p. 76-82; cf. p. 8^8. — *wiederh. ap. Migne,
Patrol. graeca lat tant edita. XLIV*. 1861. p.
995-1012 {hiervon der griech. Urtext, für dessen
Verf. einige den Sophronius Hierosolymit
patriarcha [t 638] halten, unt. d. Tit.: BCog
MuqUtg AlyviiTtag xi^g itnb iraiQi&tav dattog üaxr}-
aäarig xarä ttiv i^rj^ov toö'Ioq&ovov in AA. SS.
Boll. 1. c. I. append. p. xiu-xxi).
tJrl. - Sehr. : E a r 1 e , John , Gioucester f ragments. II.
Leaves from an Anglosaxon translation of the lifo
of S. Maria Aegyptiaca. London 1861. gr. 4^.
Mussafia, Ad., Üeber die Quelle der altspanisohen
,Vida de s. Maria Egipciaca*. (Aus den Sitzungs-
berichten der k. Akademie der Wissenschaften.) Wien,
Gerold 1863. gr. 8». 24 pag. 40 4 .
Serclier, J., L'oracle des deserts, ou la vie de s.
Marie Egyptienne. Lyon , Rigaud 1625. 12 mo.
Yie de Ste. Marie Aegypüenne xusammon mU Robert
Qrosseteste's Chasteau d'amour ed. by M. Cooke.
London , Caxton Society 1852. gr. BP.
Passio s. Mariae ancillae Tertulli, virg.
et martyris (f 170?).
Handschr.: U.vid. AA. SS. Boll. Nov.L p.201.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Miscellan. IL p. 115-123
('ed. nov. L Lucae 1761. p. 27-29; cf p. 75).
— Un kk. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 201-206. —
Passio alia ^ex Vincentio Bellov. ed. Surius,
1454
VITA S. MARIAE BAGNESUE — VITA B. MARIAE MAGDALENAE
De prob. SS. historiis. — •ed. Mombritius, San-
ctuarium. — • in AA. SS. Boll. 1. c. p. 206. 207. Gf.
G. V. Hooffii comment. praevius ibid. p. 194-201.
Tita s. Mariae Bagnesiae virg. tertii ord.
s. Domin. (f 1577) Morentiae. Ex Italico
Augustmi Gampi de Pontrömoli, vir-
ginis presb. domestico.
Äusg, : lat. in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. Co-
roUar. p. M3*-128*. — Analeota de vita v. Ma-
rias ibid. p. 128*- 139*. Cf. Papebrochü comment
praevius ibid. p. 112*.
Vita s. Mariae Cappadocia virginis et
passio eiusdem. Libri 2. Auetore Rei-
nere monacho S. Laurentii Leodiensis.
Ausg. : * ap. Pez , Thes. anecd. IV. 3. p. 83-95.
— ^tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV. p.
61-70.
Tita b. Mariae de Albericis e Gomo
et miracula auctore Paulo Lulma sive
Ulmio Bergomensi (tl484).
Atisg. : ^ Bomae 1484. 4^ — • wiederh. in
AA. SS. Boll. 13. Mai. m. p. 253.
Acta b. Mariae de Cervello vulgo de
Socos, virg. ord. s. Mariae virg. de Mer-
cede redempt captivorum Barcinone in
Catalonia (f 1290) auctore Johanne de
Laes coaevo et ab aliis continuata.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 25. Sept. VII.
p. 180-183. — Vitae compendium auctore
anonyme ibid. p. 183-186. Cf. Perieri comment
praevius ibid. p. 166-180.
Tita y. Mariae de Mailliaco dominae
de Seilleyo-Guilelmi (f 1414) auctore
Martine de Bosco-Gualteri, ipsius
ven. confessario.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 28. Mart. HI. p. 737
-747. — Processus informationis pro canoni-
zatione ex ms. ibid. p. 747-765 o. comment. prae-
vio p. 736-737.
Vita b. Mariae Dolorosae in territorio
Brabantiae Bruxeilensis (f cca. 1290) au-
ctore forme synchrone.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 18. Jun. III. p. 644-
646. — Miracula ibid. p. 647. 648. — Alia
ex ms. Belgico ibid. p. 649. 650.
Erl.-Sckr.: Leven van de salige niaeg«! ende mar-
telaeresse Maria bygenaemt de Ellendige. Mecholon
8. s. (1769). 80.
Miracula s. Mariae Laudunensis, vid. Heriman-
nus Tornaconsis.
Vita b. Mariae Magdalenae et sororis
eins 8. Marthae (saec. I) auctore Hra-
bano Mauro abbate Puldensi.
Ausg.: ^ ap. Faillon, Monuments inedits sur
l'apostolat de s. Marie -Madeloine. Paris 1848
(tciederh. ibid. 1865). 2 vol. Roy.- 8°. — • tciederh,
ap. Migne, Patrolog. lat CXII. p. 1431-1508. —
De s. Maria Magdalena: ,Quo in loco^ ex cod.
Namurc. 53 in Analect. BoUand. II. p. 321. —
De 8. Maria Magdalena apud Massiliam Sol-
lerii comment histor.-criticus in AA. SS. B(»1I.
22. Jul. V. p. 187-218. — Ex translatione s.
M-ae Magd-ae ex cod. Gandav. n^ 499 in Ana-
lect Boll. IV. 1885. p. 201. 202. — Benno de s.
Maria Magd, auctore Odone abbate Floriacensi
et Cluniacensi in AA. SS. Boll. 1. c. p. 218-222.
— Appendix I. De s. M-ae reli<}uüs ibid. p.
222. 223. — Appendix IT. De miraculis ibid.
p. 223-225. — Vie de sainte Marguerite, poeme
inedit de VTace (trouvere anglo-normand du 12.
siecle), precede de Phist de ses transformations
et suivi de divers textes inedits et autres, et de
Tanalyse detaillee du Mystere de s. Marguerite
par A. Joly. Paris 1879. 8^ 4 fr. {Extrait da
Memoires de la See. des antiquaires de Normandie.
Ser. ni. tom. X). — Vle de s. Marguerite. An
anglo-norman version of the 13. Century. Now
first edited from the unique ms. in the Üniver-
sity library of Cambridge ... by F. Spencer.
Inaug.-Diss. Leipzig 1890. 8°. 53 pag. — Sche-
duia cum reliquiis s. Mariae Magdal. a® 1279
inventa an. Bouquet, Recueil III. p. 640.
Erl.'S(wr.: Anquitin, Dissertation sur s. Marie Har-
deleine. Poar pronver one Marie Magtioleiiie , Marie
soear de Marthe , et la Femme pecheresse sont troi»
femmas difTerentes. Ronen & Paria 1699. 8".
Baring, Nicol., Dissertatio de Maria Magdalena. Hao-
nov. 1644. 4P.
Chabanean, Oam., Sainte Marie Madeleine dans la
Uttöratore proven^aile; recneil de textes nroTenfanx
en prose et en ven lelatifs ä oetto sainte. Paris ISST.
80. 216 wg. 12 fr.
Chaide, Pedro Malon de. La conversion delaMad»-
lena. lladrid 1858. gr. 8<>.
(Clichtoveus, Jnd.) Disceptationia de Magdalena de-
fensio : apologiae Marci Orandivallis illam improban
nitentiSj ex adverso respondons. Parisiis 1519. ki. i^.
C o 1 u m b 1 , Domin. , Histoire de s. Madeleine , ot ««t
solidement Stabile la v6rit6 qn'eUe est renae et d^
cM6b en Provence. Aix 1688. 12mo.
D e 1 a u n o y, Joa. , De commentitio Lazari et Maximioi,
Magdalenae et Marthae in Provinciam appolsn disser-
tatio. Lutetiae Paris. 1641. &>.
: Disqnisitio disqnisitionis de Magdalena MassUiefiä
advena. Paris. 1643. 8P.
: Varia de commentitio Lazari et Maximini , Mag-
dalenae et Marthae in Provinciam appolsn opnscula.
Quibns tractatus accedit de cnra eociesiae pro sanctü
.... ParisUs 1660. 89.
Dnchesne, L., La 16gende de sainte Marie-Made-
leine in Annales da Midi. 1898. janv.
Faber, Jac., De Maria Magdalena et tridao Christi
. . . disoeptatio. Hagenoae 1518. 4". — Parisüs 1519.
4«. — 8». emissio. Parisiis 1519. kl. 4«.
: De tribus et nnica Magdalena disceptatio secimda.
Parisüs 1519. kl. 40.
Faillon, Monuments in6dits sur Tapostolat de s. Maxis
Madeleine en Provence , et sur les auties apotres d«
cette contr6e, saint Lazare, s. Maximin, s. Martbe,
les saintos Marie Jacobe et Salom6 etc. etc. Oarm^
om6 d'un grand nombre de gravures. Ponr serrir de
suppl6ment aux Ada Sanäaitm de BollandM ....
Publik par l'abb^ Migne. Paris 1848 (f^nqnrwie 1865).
2 vol. Roy.- 80. 16 fr.
Fisscher, Joa., De unica Magdalena libri tr»«. la
aedibus Jodoci Badü Ascensii (Parisüs) 1519. kl. 4*.
Q a v o t y , Histoire de s. Mario Madeleine. St. Maximin
1825. 18 mo.
G n o s n a y . Joa. Bapt.. Magdalena MassUiensis adveoa
sou de adventu Magoalenae in Gallias . . . disqnisitio
theol.-historica. Lugdoni 1643. kl. 4f>.
Haupt, Jos., Beitrüge zur Kunde deutscher Sprache
in Handschriften. I. Legenden von der h. Maria Mag-
dalena. Wien 1860. 8». {Stp.'Äbdr.)
Henry, Petr. (paeudon., i. e. J. B. Gaesnay), Aa-
ctarium historicum de Magdalena Maasiliensi advena:
sive decrotum supremi aenatos Aquensis . . . io h-
bellum qui inscrioitur Disqoisitio disquiaitioDis de
VITA S. MARIAE MAGDALENAE DE PAZZIS — VITA B. MARIAE UX0RI8 1455
Magdalena ... a J. B. OnMoay . . . oonscriptae . . .
advenas libelli anctorem Joannein Laanoyam. Lng-
duni 1664. kl. 4«. — ed. 2. Lugdani 1667. fol.
Lacordaire, Heinr. Dom., Die h. Maria Ma^alena.
Nach der 2. Aufl. des Originais. Nebst einer Biogra«
phie des Verfasaers. Trier 1862. 8^.
Lamy, Bern., Defense de l'ancien sentiment de T^glise
latine, tonchant i'office de s. Magdelaine. Oa suite
de la dissertation latine snr le mSme sojet. Ronen
8c Phris 16d9. B9.
Maetzler. Ant., Lebensgeschichte der h. Maria Mag-
dalena. Angsburg 1831. 8^.
Perzager, P. M., Maria Magdalena die Sünderin und
Büsserin. Ein Lebensbild aas den Zeiten Christi. Inns-
bruck 1862. 80. Jk 4.
Pirck heimer, Bilib., Dissertatio de Maria Magdalena,
qaod falso a qaibasdam habeatnr pro ilia peccatrice
seu nvorrf. Accessit de eadem qnaestione nberior
disqnisitio Nicolai Baringii. Hannov. (1644?) ^f*.
Sa^ette, Jean, Sainte Marie - Madeleine, savie, son
histoire et son culte. Paris 1876. 12 mo. 4 fr.
Saincte-Baome, Denys de (pMudon., t.a. Jean Bapt
Gnesnay), Le triomphe de la Magdeleine en la
creance et vön^ration de ses sainctes reliqaes en
Provence , saivie et embrass^ par toutes les nations.
Response A une lettre intitnl4e : Les sentiments de
M. Jean Launov,. etc. snr le livre , Aaotariom histo-
ricom'. Seconde Mition. Lyon 1657. fol.
Sicard, Sainte Magdeleine et la France. Paris 1878.
12mo. VJ. 304 pag,
Thor 2, Math., Die heil. Maria Magdalen«. Troppaa
1866. 8». 216 pag.
Tita s. Mariae Magdalenae de Pazzia
ord. s. Mar. de Monte Carmelo (f 1607)
Florentiae.
Afisg.: lat. ex Italico Vincentii Pucciui in
AA. SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 180-242. — Opera
s. Mariae Magd, de Pazzis ibid. p. 242-246. —
Parergon ad vitam eius ibid. p. 246-249. —
Alia vita a Virgilio Cepario S. J. sanctae con-
fessario ibid. p. 249-304. [Uebers.: ital. unt. d.
Tit,: Vita della serafica verg. s. Maria Madda-
lena de* Pazzi. Con aggiunta delle Lettere ine-
dite della Santa. Prato 1884. 12^0. 540 pag.; —
franxös.: Vie de s. Marie -Madeleine de Pazzi.
Ouvrage traduit des Actes des saints par l'abbe
P**. Nouv. edit. Paris 1876. 2 vol. 12mo. 2 fr.]
— Gloria postama ex variis auctor. et monum.
a Papebrochio collecta ibid. p. 304-351. Cf. VIT.
p. 850 et Papebrochii comment. praevius ibid. p.
177-180 {mit Portr. der Heiligen).
Erl.-Schr.: Ademari, Lad., Prose sacre contenenti
il compendio della vita di s. Maria Maddalena de'
Pazri . . . Firenze 1706. 8°.
Bvlina, J. A., Prodiginm Montis Carmeli, D. Maria
Magdalena de Pazzis miraculis et vitae sanctitate in-
clareeoens. Cracoviae 1723. fol.
David ab Omnibus Sanctis, Wanderbari. Leben
der H. Mariae Magdalenae de Pazzis. Aus den Büchern
Vinc. Paccini. Wurtzbui^ 1669. 8». 204 va^.
Epitome vitae admirabilis et extaticae s. ManaeMagd.
de Pazzi. Yiennae Austr 1669. 8«.
Lezana, Jo. Bapt., Vida de la prodifiosa y extatica
virgon s. Maria Madalena de Pazzi , I<lorentina. Trad.
de iingna Toscana en Espannola. Madrid 1669. 49.
Martin, Gr6g. de St.-, Vie de s. Marie - Madelaine de
Pazzi. Paris 1697. 8».
Opere di s. Maria Madd. de' Pazzi . . . Raccolte dal . . .
Lor. M. Brancaccio e divise in 5 parti. Venetia 1675.
kl. 4«. - Und. 1789. 4fi.
Puocini, Vinc. La vita di s. Maria Madd. de' Pazzi
vergine nobile t^'inrentina. Firenze 1621. 40. — Roma
1629. 4». — Venetia 1675. 40. - Und. 1712. 4». —
ibid. 1739. 4«. — Bologna 1707. 4P.
Scacohino, Alb. Parmigiano, Vita e miracoli della
b. Maria Maddal. de' Pazzi fiorentina. Modena 1626. 40.
Vita ed estasi di s. Maria J^laddalona de' Pazzi. Con
aggiunta delle lettere e detti della santa e con parole
di prefaz. di card. Ag(jst. Baasa arciv. di Firenze.
Firenze 1898. 8 vol. 16mo. L 10.
Vita e miraooli della b. Maria Maddalena de' Pazzi,
beatif. di N. 8. ürbano VIII. Modena 1626. 8P.
Vita s. Mariae meretricis, neptis Abra-
hae ereinitae (29. Oct) auct s. Epbraem
archidiacono, interprete anonymo.
ist ein Theü der Vita s. Abrahae (s. d.).
Ausg.: ap. Migno, Patroiog. lat LXXIII. p.
651-660 CTun Rosweydi notis.
Tita b. Mariae Oigniaceneis in Namur-
censi Belgii dioecesi (f 1213) auctore Ja-
cobo de Vitriaco, tunc canon. regul.,
post Acconensi episc. ac denique cardi-
nali Tusculano. Libri 2.
Ausg.: ex vanis mss. in AA.. SS. Boll. 23.
Jun. IV. p. 636-666. — Snpplementiim auctore
coaevo fr. Nicoiao canonico regulari coenobii
Cantimpratani ibid. p. 666-677. — Vita alia au-
ctore Thoma Cantimpratensi (f 1263; Pape-
brock in AA. SS. Boll. schreibt sie dem Nico-
laus Cantimprat. zu) *ed. Surius, Vit. SS. 23.
Jun. — * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 634. — Appen-
dix de Jacobi de Vitriaco Script, ibid. p. 677.
678. — Historia translationis in novam ar-
caoi factae a. 1608, ex impresso Gallico lat. ibid,
p. 678-684.
Uebers.: Vie de la bienheureuse Marie d'Oi-
gnies, par le card. de Vitry, avec un supplem.
de Thomas de Cantimpre. Nivelles 1822. 12^0.
Sri.' Sehr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatls
ed. Mansi VI. p. 248.
Papebroch, Commentar. praevios tn AA. SS. Boll.
p. 630-686 {mU AbbOdungh
Historia s. Mariae Salome, sororis Vir-
ginis Del genitricis, matris Jacobi et Jo-
haimis apostolorum. XI kal. Nov.
Fabelhaft.
Ausg.: ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n" 9397 A. sec. XV) in Anecdota ex codd. hagio-
graph. Johannis Gielemans. Bruxelles 1895. gr.8^
p. 34-38. — De s. Salome matre filiorum Ze-
bedaei (saec. I) Bossuei comment. histor. in AA.
SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 435-456. — Instru-
mentum seu processus de elevatione ss. Mariae
Jacobi et Salomae a. 1448 (ex actis autographis
in Monumenlis ineditis R. D. Faillon II. p. 1223)
ibid. p. 456-476.
Erl.- Sehr. : Crescenzi , Cr. , Cenni storici sovra s. Sa-
lome proteggitrice di Veroli. Roma 1842.
Necohiardi, Qio. Batt., Salome la santa moglie di
Zebbedeo, madre de' saiiti apostoli Giacomo ma^^giore,
e Giovanni evangelLsta, protettrice della cittä di Ve-
roü. Roma 1730 49. VIII. 292 pag.
Miracula s. Mariae Suessionensis au-
ctore Hugone abbate Farsito (cca. 1132).
Ausg.: * ed. Mich. Germain in Histoire de
Notre-Dame de Soissons. Paris 1675. 4°. p. 481.
— ^wiederh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 234.
235 — tt. " ap. Migne, Patroiog. lat LXXIX.
p. 1777-1800.
Passio s. Mariae Tertulli = Passio s. Mariae
ancillae.
Vita b. Mariae uxoris s. Isidori agrico-
lae Tordelagunae in Castella(t cca. 1140).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Mai. 111. p. 550-557.
1456
MIRACULA B. MARIAE VIRG. IN CARNOT. — ACTA S. MARINAE
Miracula B. Mariae Virginia in Carno-
tensi ecclesia facta vel ad laudem ipsius
alibi patrata et ibi scripto mandata.
Geschrieben nm 1210.
Handschr.: Rom, Vatic. Christ, reg. 339. fol.
55-69.
Ausg.: ed. Ant. Thomas in Bibliotheque de
rfeole des chartes. XLU. 1881. p. 508-550; cf,
p. 505-508. [üebers,: Le li vre des miracles de
Notre-Dame de Chartres, ecrit en vers au 13.
isiecle par Jehan LeMarchant (schrieb 1262).
Publ. pour la prem. fois d'apres un ms. de la
bibl. de Chartres . . . par G. Duplessis. Chartres
1855. 8°.] — Miracula s. M-ae Virg. Argenti-
nensis , vid. Ell enhardus. — Miracula s. M-ae
Yirg. Laudunensis, vid. Herimannus abbas S.Mar-
tini Tomac. — Carmen in laudem s. M-ae in
Mon. Germ, bist Auct. antiq. IV. 1. p. 371-380.
— Hymnus in assumptione s. M-ae Virg. ihid,
Poetae lai aevi Car. I. p. 84. 85.
Visitatio B. Mariae Virginia ad Elisabeth in
AA. SS. BoU. 2. Jul. I. p. 295-299.
Acta b. Mariae Virginia Antiochenae in
Syria.
Aitsg. : graece et lat. ioterprete Ant Fr. De-
stieu in AA. SS. BoU. 29. Mai. VII. p. 50-58 c.
Papebrochii comment.
De s. INariamna sorore s. Philippi apostoli virg.
apostolica (saec. I) Bollandi commeni histor. in
AA. SS. BoU. 17. Febr. III. p. 4. 5.
EIogiunL s. Mariani conf. in Biturigibus
Oalliae.
Attsg.: e s. Gregorio Turonensi: De glor.
confessor. c. 81 ^ ed. Surius, Vit. SS. 19. Aug. —
*t« AA. SS. BoU. 19. Aug. UI. p. 734. 735.
Yita s. Mariani diaconi et mart in prin-
cipatu Limaeburgensi (temp. ine.): ,San-
ctus ac Deo'.
Ausg.: ex apogr. codd. Bodec. et Colon, ed.
C. de Smedt in AA. SS. BoU. 3. Nov. II. prs. 1.
p. 71. 72; cf. comm. praevius p. 70.
Yita s. Mariani eremitae Bituricensis
(19. Sept.).
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 432. 433.
Vita s. Mariani monacbi Autissiodori
in Gallia (saec. V).
Ausg.: ex vEuriis mss. in AA. SS. BoU. 20.
April. IL p. 760. 761.
Vita b. Mariani Scoti abbatis ord. s.
Bened. (f 1083, al. 1086) auctore Scoto
monacho Ratisponensi.
Kura vor 1185 verfasst.
Ausg. : in A A. SS. BoU. 9. Febr. IL p. 365-372.
ErL- Sdar.: Bolland, Comment. praevius ibid. p. 361
-365.
"Walderdorff , Graf v., Die Heiligen Merderdach (f
1075) und Marian und der Ui-sprung der Schotten -
CTonvente in Regensburg tn Verhandlungen des histor.
Vereins v.Oborpfalzu.Regonsburg. N.F. J"
Watten b ach, W., Die Congregation der Schotten-
XXVI. 1879.
klöster in Deutschland in Otte und Quasts ArchUulog.
Zeitschrift. I.
Vgl. Marianus Scotus.
Legenda ss. Mariani et Aniani vetosta:
,Cum fides christiana', vid. Vita ss. Ma-
rini et Anniani.
Expositio visionum ss. martyrum Ma-
riani et Jacobi auctore Petro Damiani
(30. Apr.).
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat CXLIV. p.
1031-1036.
De SS. Mariano et Januario mart. Africanis in
AA. SS. Bell. 11. Jul. UI. p. 188.
De SS. Mariano, Fortunato, Satumino etc. mart
in AA. SS. Bell. 3. Mai. L p. 383.
De SS. Mariano, Pelagia, Mauro martyribns in
AA. SS. BoU. 3. Nov. I. p. 605.
Vita s. Marii abbatis Bobacensis s. Bo-
danensis ( VaU^e Baudonoise im Bisthum
Sisteron^ f cca. 550) auctore Dinamio
patricio Galliarura (601).
Ausg.: ' in AA. SS. Bell. 27. Janr. 11. p. 774-
776. — • ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 105-107. — Miracula ibid. p. 107. — ""wie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat lÄXX. p. 25-32.
ErL-Schr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latisitatis.
Lib. IV. p. 209.
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 128.
Isnard in Balletin de la Soc. däpartementale d'arcbeo-
logie de la Drome. I. Valenee 1866. G9. p. 151.
Nadal, Hagiographie du diocdse de Valenee. 18ä5.
p. 181.
Vita s. Marii solitarii (f saec YI vel
VII) Mauriaci in Arvemia. Libri 2.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 8. Jun. II. p. 114-126,
De SS. Mario, Joviniano, Fortunato ete. mart.
Romanis in AA. SS. BoU. 2. Jun. I. p. 210.
De SS. Mario, Martha, Audifax (270) mart in
AA. SS. Boll. 19. Janr. H. p. 214-219.
De s. Mario mart Romano , Antverpiae ifi AA.
SS. Boll. 27. Mart, III. p. 691.
De SS. MarifflO ac Zimio presbyt ac Vimio etc.
eremitis Scotis saec. XI in AA. SS. Boll. 12. Jon.
n. p. 596. 597.
De ss. Marina et Theonio mart Alexandriae
in AA. SS. Boll. 18. Jun. lU. p. 573.
De 8. Marina virg. et mart. Gallaeoiae in Hi-
spania in AA. SS. Boll. 8. Jul. IV. p. 376. 377.
De b. Marina virg. ord. canon. regul. s. August.,
fundatrice monast s. Matthaei Spoleti in Umbria
(t 1300) Papebrochü sylloge in AA. SS. RjIL
18. Jun. m. p. 665-667 (m. Abbild.).
De ss. Marina virg. , Teguliano , Urbano mart
in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 538.
Acta s. Marinae virg. sub monachi ha-
bitu Marinas dicta (saec. VIII) auctore
incerto.
Ausg. : ^ in Vit. Patrum ed. Rosweydus p. 393.
— wiederh. « in AA. SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 2S6.
287. Appendices p. 287. 288. C/l Sollerii com-
ment. praevius ibid. p. 278 - 286 — t*. * ap. Migne^
Patrolog. lat LXXUI. p. 691-696. -^ * unt. d
Tit.: Acta s. Marinae et s. Chriatophoii ed. E.
VITA S. MARINI — VITA B. MARTHAE
1457
Usener. Bonnae 1886. 8^ — Vita metrica s.
M-ae in Analect. Bolland. XI. 1892. p. 246-249.
Yita s. Marini diaconi, patroni reipu-
blicae cognominis in Italia (f cca. saec.
YI fin.) fabulosa auctore anonymo.
Ausg. : ^ ed. Mombritius ^ Sanctuarium II. p. 52.
— ' in AA. SS. Boll. 4. Sept II. p. 215-220. Cf.
Veldii commeni praevius ibid. p. 208-215.
lyi. - Sehr. : 6 e n t i 1 i , Lac' Antonio, Compendio della
vita di 8. Marino conf. e levita, e breve relazione
della repabblica Sammarinese, dato alla lace daOaido
MatteiöonüU. Bologna 1861. Sfi. 23pag.
Tita s. Marini eremitae et mart Mau-
riennae in Gallia (f cca. 731. 24. Nov.).
Ausg.: ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 535-537. — Inventio reliquiarum ibid.
p. 537. 53a
lyi.-Schr.: Histoire litt^raire de la France. V. 1740.
p. 676.
Trachet, Hagiologie de Maarienne. 1867. p. 170.817.
Tita SS. Marini et Anniani apostolomm
Bavariae (c. 740 — 750) authentica [quam
Priamus presbyter c. a. 750 iussu To-
lusii episcopi concepit]. Nov. 15.
Handschr.: MüDchen, Hofbibl. lat. n« 15608
(Rot. 108). Chart, sec. XV. fol. 8'; — n» 23846
(ZZ 846). Chart, sec. XV. f. 353.
Ausg.: * ed. Holder -Egger in Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. XIII. 1888. p. 23. 24. —
' ed. Bern. Sepp, Vita ss. Maiini et Ann. Ratis-
honae 1892. 8**. p. 6-8. — Legend a vetusta ss.
M-i et A-i (c. a. 1100 in versiculos reducta
[Handschr.: München 1. c. n* 15608. f. 4; —
n° 18625 (Teg. 625) mbr. sec. XII. f. 68; — n»
21846. f. 349]) * in Monum. Boica. 1. 1763. p. 343 -
350. — 'ed. Bern. Sepp I.e. p.9-17. — *nur einen
Theil aus der Mitte od. Holder- Egger 1. c. p. 27.
Nota. — * Excerptum de fundatione monast^rii
Rotensis ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 1069. 1070. Vgl. Analecta Bolland. XI.
1892. p. 102. — Sermo de ss. M-o et A-o a
qiiodam monacho coenobii Rotensis elaboratas
[Ha?idsehr.: München 1. c. n^ 15608. f. 2; —
n^ 23846. f. 354] » ed. Holder- Egger in Neues
Archiv l. c. p. 25. 26, ohne den Schluss. — ' ap.
Sepp 1. c. p. 18-21. — Alter sermo [cf. Clm.
18660 (Teg. 600). chart. sec. XV. 8°] * ap. Joh.
de Via, Vita (s. Erl.-Schr.) p. 12. — ^wiederh.
ap. Sepp 1. c. p. 22-27.
Erl.'Sehr.: Hoider-Egger, Die Heiligen Marinas u.
Annianos in Neues Archiv XIII. p. 22-28. 585.
Johannes a Via, Vita ss. M-i episcopi Uyborno-
Bavari mart. et Aniani archidiaconi conf.. patronornm
celebris monanterii in Rota. Monachii 1579. A^.
Biexler, S., in Forschungen zur deutschen Gesch.
XVIII. p. 540.
\rattenbach , Deutschlands Goschichtsquellen. 5. Aufl.
n. 1886. p.34d; 6. Aufl. II. IBM. p.378.
Acta SS. Marini militis et Asterii sena-
toris mart Caesareae (f cca. 260).
Ausg.: ex bist. eccl. Eusebii üb. 7 *ed. Su-
rius, Vit. SS. 3. Mart. — ^ in AA. SS. Boll. 3.
Mart I. p. 224. 225.
Acta s. Marini senis mart sub Diociet
Anazarbi in Cilicia auctore anonymo.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg. : graece et lat in AA. SS. Boll. 8. Aug.
II. p. 347-349.
De 8. Mtrfno abbate Lerinensi in AA. SS. Boll.
1. Janr. I. p. 55.
De s. Marino episc. conf. in monasterio s. Petri
Besalvensi dioec. Gerundensis in Cataionia in AA.
SS. Boll. 19. Aug. HI. p. 731.
De 8. Marino mart. apud Graocos , ex synaxa-
riis mss. in AA. SS. Boll. 17. Mart H. Addend.
p. 755.
De s. Marino presb. Autissiodori in Gallia
(forte saec. VII) in AA. SS. Boll. 20. Jul. VII.
append. p. 869.
De SS. Marino presb. et Stephane diac. mart.
Brixiensibus in AA. SS. Boll. 16. Janr. H. p. 2. 3.
Acta s. Maris Assyriae, Babyloniae ac
Persidis saec. I apostoli.
Ausg.: aramaice et lat ed. nunc primum J.
B. Abbeloos in Analect Bolland- IV. 1885. p.
50-128; lectt. var. p. 129-131; index p. 132-
136. Cf. prolegom. p. 43-49; epilogus oritic. p.
137. 138.
De SS. Marito et uxore mart. in Graecia in
AA. SS. BoU. 29. Mai. VII. p. 18.
De s. Mamano episcopo in Scotia in AA. SS.
Boll. l.Mart. I. p. 63-65.
De s. Maro episc. Trevirensi in Belgica I (saec.
V). — Miracula m AA. SS. Boll. 26. Janr. II.
p. 730. 731.
De s. Maroio episc. Mediolanensi (saec. V) in
AA. SS. Boll. 23. April. IE. p. 173.
De ss. Marone, Eutychete et Victorino presb.
mart. in Italia (saec. I) in AA. SS. Boll. 15. April.
I. p. 373-375.
Vita s. Maronia anachoretae iuxta Cy-
nim in Syria (f cca. 370).
Ausg.: ex Philotheo Theodore ti cap. 16 in
AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 766. 767.
Erl.-Schr.: Xaironi, F., Dispert, de ori^ne, nomine
ac rolii^ione Maronitarum. Bomae 1669. SP.
De b. Marquardo ord. Min. (f 1327) Monachii
in Bavaria Papebrochii syllogo bist in AA. SS.
Boll. 29*. Mai. VII. p. 183.
Vgl. auch De v. Marcwardo.
De s. Marso presb. Autissiodori in Gallia (saec.
III fin.) Suyskenii sylloge in AA. SS. Boll. 4. Oct
II. p. 387- 390.
De ss. Martlia et Maria virg. mart. et Lyca-
rione puero in AA. SS. Boll. 8. Febr. IL p. 157.
De s. Martlia vel Mathana matre s. Symeonis
stylitae sen. (f cca. 428) in AA. SS. Boll. 1. Sept
I. p. 203-205.
De s. Martha virg., Christi Salvatoris hospita
(saec. I) Tarascone in Provincia, Sollerii comm.
bist, in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 4-13 {mit
Abbildung).
Vita b. Martliae hegumenae Monem-
basiae in Laconia (sec. X). Fragmentum.
Ausg.: ex ms. Florent. ed. Janning in AA.
SS. Boll. 24. Mai. V. p. 431-433.
92
1458
VITA S. MARTHAE — VITA S. MARTINI ABBATIS
Tita s. Marthae viduae, matris s. Si-
meonis stylitae iun. (f 551) auctore mon-
acho coaevo.
Ausg. : ex ms. Florent. graece et lat in AA.
SS. BoU. 24. Mai. V. p. 408-431; cf. Janningü
oomment. praevius ibid. p. 402 et VII. p. 848.
Vgl. Vita 8. Simeonjs styl. Iqq.
Tita s. Marthae virg. mart Asturicae
in Hispania (f 251).
Ausg. : ez ms. antiquo legendario ^ edita a Jo.
Tomaio Salazario — et* repetita in AA. SS. Boll.
23. Febr. III. p. 362. Cf. p. 361.
De 88. Martia, Martiano, Hierote etc. mart
comment. historious in AA. SS. Boll. 3. Mart. I.
p. 226. 227.
De 8. Mariiale episc. Spoletano in Umbria (f
cca. 350) in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 395.
De 88. Martiale, Feiice, Fausto etc. mart in
Ponte Asiae regione in AA. SS. Boll. 16. April.
n. p. 406.
De 88. Martiale, Laurentio, Gnrgilo etc. mart
in Africa in AA. SS. Boll. 28. Sept VII. p. 603.
De 88. Martiale, Satomino, Epicteto etc. mart
saec. in in Porta Romano in AA. SS. Boll. 22.
Aug. IV. p. 513. 514.
De 88. Martiale, Statuliano, Constantio etc.
mart in Africa in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 130.
De 88. Martiale, Vincentio, Carisso etc. mart
in AA. SS. Boll. 16. April, ü. p. 405.
Tita 8. Martialis Lemovicensinm in Oal-
üa apostoli et episc. (f 614) abbreviata:
jlnvenitur in cronicis'.
Ausg. : ed. J. B. Champeyal in Bulletin de la
Societe archeologique et historiaue du Limousin.
XTJT. 1894 p. 305. 306. — Mira«ala [Hand-
Schrift: Brüssel n® 8550. mbr. saec. X. 8^
fol. 17' -24] * tres libelli ,ex vetusto nostro ms.
mbr.' in AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 553-559
(' edit Paris, lib. I ex vet ms. 30. Jun. VII. p.
507. 508; lib. II miracula saec. VU. Vm. IX
scripta p. 508-511; lib. III miracula post a. 852
facta et a coaevo scripta p. 511-513). — 'Aus-
züge •ap. Bouquet, Rec. III. p. 506. 580; VII.
S. 370. — ** ex lib. II ed. Holder -Egger ap. Pertz,
[on. scr. XV. 1. p. 280-282; ex lib. III p. 282.
283. — Miracula alia ex ms. Tornac. ^in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 559-562 («ed. Paris. 1. c. p. 513
-515). — Miracula a. 1388 patrata, auctore
anonyme Ijemovicensi monacho coaevo primus
ed. Fr.. Arbellot in Analect BoUand. I. p. 412-446
— Miracula alia unt. d. Tit.: Li vre des mi-
racles de s. Martial (texte latin inedit du 9. siede).
Pabl. par Franc. Arbellot Limoges et Paris 1890.
8^ 40pag. 2 fr. — Translatio de Monte Gaudio
Nov. 994 ex cod. Paris, lat n^ 810. sec. XIV ^ ap.
E. Sackur, Die Cluniacenser. I. Halle a. S. 1892.
8^ p. 392 -396.— Un Analecta Boll, XII. p.472.—
' als Translation du s. M. a Montjauvy in Bulletin
de la Societe archeol. et bist, du Limousin. XLII.
1894. p. 307-311. — Act« seu Vita [Hafid^chr.:
Paris, Nat-Bibl. mss. lat n° 5354. 10864. 11749.
11884. 16737] sollen angeblich von seinem Nach-
folger herrühren; unächt, atu dem 9, oder 10.
Jahrh. — Untergeschoben ist auch das dem Ve-
nantius Fortunatus xugeschriebene Oedicht
De 8. Martiali, welches , wenn es acht wäre, das
Vorhandensein der Acta schon im 6. Jahrh. be-
weisen würde; vgl. d. Ausg. von Fr. Leo I. p. 382.
— Ademams monachus 8. Cibardi: Epistola de
apostolatu s. Martialis ^ ap. Mabillon , Annales o.
8. Ben. IV. app. p. 717. — wiederh. • ap. Bouquet^
Recueil X. p. 506-508 — u. ' ap. Migne, Pa-
trolog. lat CALL p. 89-112. — *die Hauptstellen
ed. Waitz ap. Pertz, Mod. scr. IV. p. 109. —
Carmen de s. M-e Lemovicensi in Mon. Germ,
bist Auct antiq. IV. 1. p. 382.
Brl.'Sdtr.: Analecta de ecdeeiis, roliqaiis et coltu
B. Martialis Wn AA. SS. BoU. 30. Jun. V. p.662-57ö
(«ed. Paris. 1. c. VU. p. ßl6-525).
Arbellot, Franp., Dissertation snr Tapostolat de s.
Martial et sar Tantiquit^ des Elises de Fzanoe. Paris
& limoges 18Ö6. SR.
: Docoments inödits sor l'apostolat de s. Martial
et snr l'antiquitd des öglises de France. Paris k
Limoges 1860. 8''. 96pag. Ävto dfaeaim.
Manuscrit inMit des Miracles de a. Martial de
Limoges , XIV. siöcle. Paris 1883. 8P.
Biographie g6n6rale. XXXin. p. 1013.
Ceillier, Histoire des aatenzs sacrte. Vm. F^uisld61.
p. 125 sq.
Cordesias, Joh., presb. et caoon. Lemor., Disser-
tatio de tempore misai in Aqoitaniam s. Martialis,
ex Qallico latine redd. a Fr. Bosqueto m AA. SS.
Boll. 80. Jon. V. p. 688-544 c'ed. Paris. Jon. VD.
p. 498-499).
Hefele, Ck>nciliengeschichte. IV. p. 688iF.
Petri de Marca archiep. Tolosani Epistola de tem-
S)Te praedicatae primom in Qalliis fidei in AA. SS.
oll. 80. Jon. V. p. 644-663 (ed. Paris. VQ. p. 499
-608).
Saint-Amable. Bonav. de, Histoire de s. Martial
de Limoges , apotre des Qanlos .... Clermont I^
—86. 8 vol. fol. — Limoges 1683. 2 vol. fol. ; ibid.
1685. 2voLfol.
S6r6, Mart. de, Saint Martial, 6v6que de Limoges,
apdtre des Gaules , envovö par s. Piene , ratron d»
öglises dos Cabannes et ae Iroye (Aiidge). Foix 1891.
32 mo. 16pag.
Vita 8. Martiani = Vita s. Mardani.
Yita s. Martii abbatis apud Arvenios
in Galiia (saec. V) auctore s. Gregorio
Turonensi in Vit Patr. c. 14.
Ausg.: * ed. Surins, Vit SS. 13. April. — *f«
AA. SS. Boll. 13. April. IL p. 132-134. — »ed.
Knisch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. MeroTing.
L 1885. p. 717-720.
Yita s. Martinae virginis Bomanae mar-
tyris sub Alexandro imp.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 11-lS.
— Inventio s. Martinae ibid. p. 18. 19. — Vgl.
Mombritius, Sanctuarium. 11. p. 135'-14(K.
Erl.-Sehr.: Noumann, E. Joh., Der römische Staat
und die allgeni. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 313. 3U.
Vita s. Martini abbatis Yertayensis in
Armorica (Verton bei Nantes, f 601) an-
tiquissima auctore anonyme.
Ausg.: ex cod. Ultrai. in AA. SS. Boll. 24.
Oct X. p. 802-805. — Vitaalia auct anooymo
^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 371
-374. — » in AA. SS. Boll. 1. c. p. 805. — »Aus-
zug ap. Bouquet, Rec. III. p. 471. 472. — Vita
alia auctore anonyme (saec. X) ^ ap. Mabillon
1. c. p. 681-687. — » in AA. SS. Boll. L c p. 806
TITA S. MAETINI ARCHIEPISC. TÜRONENSIS
1459
-810. — Miraoula et traDslatio auctore ano-
nynio monacho Yertavensi (saec. XI) ^ ap. Ma-
bUlon 1. c. p. 375-378; ef, p. 687-692. — » in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 810-818. — «Auszüge ap.
Bouquet, Kec. m. p. 517; VH. p. 369. Cf. Buckii
comment praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 794
-802.
Eyi.-Sehr.: Anber, Histoire de 8. Martin, abM de
Vertoa et de Saint- Jonin de Marnee, et de ses Eta-
blissements monastiques dans le Breiafi:ne, la Vend6e
et les pays adjacents. Fans 1869. gr.&o. VI. 224 pag.;
— 2. ed. Nantes 1870. 12 mo. 1 fr. GO o.
: Histoire de s. Martin de Vertoa in MEmoires de
la Soc. des antiquaires de l'Onest. XXXIil. 1868/69.
p. 47.
Histoire littdraire de la France. V. 1740. p. 664.
Yita s. Martini archiepiscopi Turonensis
(t 397, secund. o/. 401. Nov. 11) auctore
Venantio Fortunato presbytero Italico
ac postea episcopo Pictaviensi (f c. 600).
Libri lY.
In 224S Hexametern nach den Vitae s. Mart. des Sul-
pieiua Swmv§ und des von ihm nicht erwKhnten I\nUimu
gearbeitet. Voll leerer Wortspielereien.
Handsekr. : vid. Fr. Leo vor seiner Ausg. p.
XXII sq.
Ausg,: ^in Fortunati Poemat. ex edit. Jac.
S. Solarii. Venetiis 1578. 8^ — • in Fortunati
Carmin. ex edit. Christ. Broweri. Moguntiae 1603
et 1617. 4». — in Bibl. Patrum » Coloniensi 1618.
VI; ^Parisiensi 1644. Vlll. p. 752; 'Lugdunensi
X. p. 597. (Cf- Fabricius, Bibl. med. et infim.
latinitatis lib. VI. p. 539-541.) — «in Fortunati
opp. ed. M. A. Luchi. L Romae 1786. — ^ ap.
Migne, Patrolog. lat. LXXXVm. p. 363-426. —
*ed. Fnd. Leo in Mon. Germ, hist Auct. anti-
quiss. IV. 1. 1881. p. 293-370. — Vita alia seu
HoEDilia in natalem s. Maitini auctore Alcuino
(t804) ^tnAlcuini oper. ed.Duchesne I. p. 1937 sq.
— * in Alcuini oper. ed. Proben II. 2. p. 159. —
»ap. Migne, Patrolog. lat CI. p. 657-662. (Gf.
Bahr, Gesch. der röm. Literat, im karoling. Zeit-
alter p. 193; — Histoire litter. de la France. IV.
1738. p. 318; — Lorentz, F.Leben, Alcuins. Halle
1829. p. 208.) — Vita alia sed rhythmica auctore
Ouiberto abbate Gemblacensi [(f 1208). Hand^
sehr. : Brüsse 1 , k. Bibl. n* 1510-19. chart. sec. XV]
Hauptinhalt nebst läng. Auszügen ed. Dom. Pitra in
S. Hildegardis opp. p. 584-591. — Vita alia au-
«tore Paulino Petrocorio (Petricordiensi, von
Perigtteux, flor. c. 470) metrica. Libri 6 * unt. d.
Tit.: Benedicti Paulini Petrocorii De vita b. M-i
libri 6 cum notis Jureti (von Casp. Barth heraus-
gegeben) cura et stud. Chr. Daumii. Lipsiae 1681.
S"". — *ap. Migne, Patrolog. lat. LXI. p. 1009-
1072. — » in Oeuvres de Paulin de Perigueux
- . . revues sur plusieurs mss. et traduites pour
la prem. fois en fran^. par E. F. Corpet. Paris
1852. 8*. 7 fr. — * [nach Eom, Vatic. Christ,
reg. 582. sec. IX. X; Palat. 845. sec. IX. X. —
Sanct Gallen 573. sec. IX] als Paulini Petri-
cordiae quae supersunt, rec. M. Petschenig in
Poetae christ. minores. I {= Corpus scriptor. ec-
clesiast. Vol. XVI). Vindobonae 1888. [Cf. Bem-
hardy, Grundriss der röm. Literatur. Braunsohweig
1872. p. 1000; — Adf. Ebert, Allg. Gesch. der
Xiteratur des Mittelalters. I. Leipzig 1874. p. 385
-388. 512 ff. (I. 2. AufL 1889. p. 402-405); —
Histoire litteraire de la France II. p. 469; —
Teuffei, Gesch. d. röm. Literatur. 5. Aufl. Leipzig
1890. p. 1218. § 474.] — Vita alia metrice scripU
auctore R i c h e r o abbate 8. Martini Metensis (saec.
XII ine.) ed. R. Decker ^ in Jahresbericht der
Ges. f. nützl. Forsch, in Trier 1878—1881. Trier
1882. p. 66; — *in Progr. d. Gymn. Trier 1886.
4^ 22 pag. — Vita alia auctore Sulpitio Se-
vere presbytero, s. Martini discipulo (um 400
verfasst, ein frommer Romano durchaus in pane-
gyrischem Geiste gehalten) ^ cum tribus opusculis
dyalogorum. (ZwoUis, Petrus de Ca de Breda
1490/5.) 4°. — «Venetiis, Aldus 1501 oder 1502.
4®. — *unederh, (ed. Jodoc. Clichtoveus.) Paris.
1511. 4^ (auch in seinen Oper. , sieh oben p. 1039
Sulpitius Sever.). — * ed. Wolfg. Lazius. Basi-
leae 1551. 4®, anderer Text, — * ed. Wolfg. La-
zius xusammen mit Abdiae Babyloniae primi epi-
scopi Historia certaminis apostofici, libri X, Julio
Africano interprete, b. Matthiae apostoli vita etc.
Paris. 1560. 8* (al. 1566. 12mo). __ «ed. Surius,
De prob. SS. historiis. 11. Nov. VL Col. Agr. 1617.
p. 248-252. — Ex dialogo II Sulpitii ibid, p.
252-264. — Ex dialogo UI eiusdem p. 264-270.
— 'ap. Migne, Patrolog. lat. XX. p. 159-176.
— ' theils in Bruchstücken, theils in ursprüng-
licher Form ed. Frid. Leo unter dem Texte seiner
Ausg. der Vita s. M-i auctore Fortunato (s. o.)
p. 296-328; ebenso Bruchstücke aus Sulpicii 3
dialogi ibid. p. 330-369. — • in Sulp. Severi opu-
scula de s. Martine ap. H. Hurter, Opuscula ss.
Patrum selecta. Ser. I. Vol. 48. Oeniponte 1885.
16™o) [Uebers.: deutsch: ^Aus d. Latein, übers,
u. mit Anmerk. versehen von e. kathol. Pfarrer
aus Deutschlothringen. Tbl. l.(unic.) Sarlouis 1791.
8®. — • übers, von J. Reinlein. Nürnberg 1870. 8^
40 ^ — französisch: traduit du latin par Richard
Viot, precedee d'une notice histor. sur Sulpice
Severe par l'abbe J. J. Bourasse. 2. edit. augmentee
de l'Histoire du culte de s. Martin et de sa re-
stauration. Tours 1893. 8**. — italienisch: tra-
dotta da Gio. P. Maffei in Vite di 17 confessori
di Cristo. Roma 1601. 4^ p. 140-174.]
— Antiphonae Septem de s. Martine archiep.
Turon. auctore Odone Cluniacensi abbate (f 942)
^ ap. Duchesne, Biblioth. Cluniacensis. Paris. 1614.
fol. p. 261. — *wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXIIL p. 513. 514.
— Carmen in natali s. M-i auctore Venantio
Fortunato in Mon. Germ. hist. Auct. antiq. IV.
l. p. 239-241. — Carmen de s. Martine episc.
Turon.: , Martine, beate* ex cod. Bruxell. n* 2376
-81. fol. 68' in Catalogus codicum hagiograph.
L 1. p. 331-333. — Carmina 6 seo. X de s. M-o
ed. E. Dümmler in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. XI. 1886. p. 460-466. — Carmina 8 de
s. Martine auctore quodam Guiberto Gembla-
censi ed. Hippel. Delehaye in Analect. Holland.
VIL 1888. p. 307-320. Cf commeni praevius p.
302-307.
— Epistolae de cultu s. Martini apud Turo-
nes ad Philippum archiepiscopum Coloniensem
(1167-1191):
1* Epistoia Hervei abbatis Maioris Monasterii,
92*
1460
VITA 8. MARTINI ARCfflEPISC. TURONENSIS
2' et 3^ Epistolae Philippi decani, Rainald! the-
saurarii,
4» Epistola Guiberti Gemblacensis (f 1208)
* ex codd. bibl. reg. Bruxell. nM28-442 et n<>
5527-5534 in Analect. Rolland. HL 1884. p. 217-
221; 221-230; 230-243; 243-257. — »n« 4 vor-
her ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 617. — 'Ex-
cerpta aus n^ 4 ap. Fr. Ghamard, Saint Martin
. . . Poitiers 1873. 12^0. _ Epistola Guiberti
Gemblacensis de s. Martine ad G. canonicum B.
Mariae Laudunensis ed. Hippel. Delehaye in Ana-
lect BoUand. VII. 1888. p. 282-302; ef, comment
praevius p. 265-281. — Epistola Sulpitii Se-
veri de transitu s. Martini ad Bassalam socrum
suam ed. Sorius, De prob. SS. historiis. Nov. VI.
Col. Agr. 1617. p. 270-273.
— Martinas saga byskups 3 ap. G. R. Unger,
Heilagra manna sögur. I. Gkristiania 1877. 8^ p.
554-574; 575-607; 607-642.
— Miraeula* Relatio miraculi s. Martini, quam
Eraclius Leodiensis episcopus manu propria de-
ßcribit, ap. Migne, Patrolog. lat. GXXXV. p.
947- 950. — Miraeula sive De virtutibus s. M-i
auctore Gregorio Turonensi, libri4: , Mira-
eula quae' ^inter eins Oper. («. o. p. 543). —
•t« Biblioth. max. PP. Lugd. XI. p. 896-932. —
» ap. Migne 1. c. LXXI. p. 913-1010. — * ed.
Br. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov.
I. 1885. p. 584-661. — Miraeula post transla-
tionem ab Autissiodorensibus ad Turonenses a.
887 facta, auctore Heberno sive Herberno ar-
chiep. Turon. (untergeschoben) ^ ap. Baluze , Mi-
scellan. VII. p. 169-195 (»ed. Mansill. p. 300-
306). — ^iüiederh, ap. Migne 1. c. GXaIX. p.
1035-1052. — Ha^ archidiaconus Turonensis
(Wattenbach l. 5. Aufl. p. 385. not 3 liest Tor-
nacensis): Dialogus ad Fulbertum (ep. Gameten-
sem) amicum de quodam miraculo quod contigit
in translatione s. Martini, ap. Mabillon^ Analect.
vett II. p. 349 (ed. 2». fol. p. 213-217). — Li-
bellns de miraculo s. Martini Turon. a° 903 [nar-
ratio de Turonum civitate a Normannorum fu-
rore servata invocatione s. M-i] auctore Rad-
bodo episcopo Traiectensi (t917) sive Gemmatum
opus Rathbodi s. Traiect. ecclesiae famuli s. Mar-
tini nomine corruscantis * ap. Raoul Monsnier,
Histoire de l'eglise de Saint -Martin de Tours p.
177-180 unt.d. Tit.: Triumphus s. M-i Tu-
ron. episcopi de Danis et Suedis Turoniam . . .
spoliare conantibus, aufhöre Adelboldo Ultraie-
ctensi episc. — *ex cod. Bruxell. n® 2376-81. fol.
61^ ap. A. Salmon, Supplement au Recueil de
Chroniques de Touraine. Tours et Paris 1856. 8".
p. 1-13; cf. pref. p. v-xi. — 'ex 5 codd. Parisin.
ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 1240-1244. — Miraculum de Maxime sub-
merso quia non obedivit b. Martine: , Quodam
tempore' in Gatalogus codd. hagiograph. LI. p.
499. 500. — Narratio cuiusdam servi Dei de
contracti erectione ibid. p. 500-502. — Nar-
ratio: ,Dum in Binguensi', ibid. p. 502. 503.
— Offieiiim b. Martini archiep. Turon. auctore
Radbodo episcopo Traiectensi (f 917) ap. Moll,
Kerkhistorisch Archief. III. p. 215-218.
— Sequentia in translatione s. Martini auctore
eodem Radbodo *ap. Daniel, Thesaurus hymno-
log. n. p. 172. — • tciederh. ap. Moll l. c. III.
p. 219.
— Sermo de transitu s. Martini auctore AI-
cuino (t 804) ap. Migne, Patrolog. lat Cl. p.
662-664. — Sermo in feste s. Martini auctore
Bernardo Glarae vallensi abbate {xounderbar er-
greifend) in eiusdem oper. — Sermo in festo
s. Martini auctore Odone Gluniacensi abbate ap.
Martene, Thes. anecd. V. p. 617-621. — Sermo
de s. Martine Turon. auctore Petro Damiani
{glänzende Rede) ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 11. Nov. VII. 1581. p. 820-825.
— Traetatns de reversione b. Martini a Bur-
gundia a. 884 b. Odoni Gluniaceosi abbati (f 942)
dubitanter adscriptus [gilt heute nicht mehr als
Verfasser; vgl, G. von Kalckstein, Robert der
Tapfere. Berlin 1871. p. 312; Salmon, SuppL aux
Ghroniques de Touraine. 1856. pref. p. xn] * ap.
Duchesne, Bibl. Gluniacensis. Paris. 1614. fol. p.
113. — * vorher ed. Jodoc. Clichtoveus zusammen
mit Vita s. Martini auctore Sulpitio Severo. Paris.
1511. 4^ -- 8 in Bibl. PP. vet Paris. 1589. * 1624.
Vn. «^Lugdun. (1677.) XVH. p.253. — • ap. Migne,
Patrolog. lat GXXXIII. p. 815-83a — 'ap. Siil-
mon, Supplem. aux Ghroniques de Touraine. 1856.
p. 14-34; cf. pref. p. xi-xxvin. — ® Excerpta * ap.
Bouquet, Recueil VI. p. 318. 319; VII. p. 370. 371.
— ** ap. Dum, Bibliotheque histor. de l'Yonne. II.
1863. p. 271-276; variantes et notes p. 276-28 1
(Cf. Fabricius, Bibl. med. et infimae latinitatis
ed. Mansi V. p. 156. — Mabillon, De transla-
tione s. Martini ep. Tur. in Burgundiam deque
eius relatioue Turonos in AA. SS. o. s. Ben. sae«.
IV. 2. p. 469. 470.) — Traetatns quod b. Mar-
tinus Türen, par dicitur apostolis, auct s. Odooe
Gluniacensi ^ ed. Jod. Clichtoveus xusammen mä
Vita s. Martini auctore Sulpitio Severo. Paris.
1511. 4^ — » in Bibl. vett Patr. VII. Paris. 15S9.
1624. — 'ap. Duchesne, Biblioth. Gluniacensis.
Paris. 1614. fol. p. 123. — * inBihi. PP. Lugdun.
XVn. p. 257 sq.
— Translatio s. Martini Salzburgam a. 939
(d. i. die Entwendung der heil. Oebeine durch
Drxbischof Herold) ed. E. Dümmler in Archiv
f. Kunde Österreich. Geschichtsquellen XXII. p.
296 - 299. — In noch fabelhafterer Fasstmg * ed.
Ganisius, Lect antiq. VI. p. 1221 («ed. 2*V III. 2.
p. 423. 424). — ^Gum% Alberti catalogo abbatum
monast s. Petri Salisb. Salisburgi 1646. 4®.
— Versns seu oratio ad s. Martinum auctore
Radbodo episcopo Traiectensi (t 917): ,Sis pius
oro *- ^ unt. d. Tit. : Epigramma ad s. Mart in Ba-
tavia Sacra p. 121. — *ap. Pertz, Mon. IL p.
218. — 'n® 1 wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
GXXXII. p. 557.
— Vie de Mgr. saint Martin de Touis, par
Pean Oatineau, poete du 13.siecle, publ. d*apros
le ms. de la bibl. imper. par J. J. Bourasse. Teure
1860. 8^ XVI. 184 pag. Nur 180 Ex^mpL ge-
druckt.
Erl. - Sehr. ; Albinas, J.H., Comment. de Martino epi^c,
Turon. Baruthi 1702. 4P.
Alet, Vict.. Saint Martin et sa bajsiliqne de Tuun.
Paris , Dillet 1866. 18mo. 60 c.
(Anthelmius, Jos.) De aetate s. Martini Tor. ep. <4
quonindam eius gestorum ordino . . . epistola. I%n>.
1693. 80.
VITA 8. MARTINI ARCHIEPISC. TURONENSIS — VITA S. MARTINI
1461
Bai^aet, Louis, Vie de s. Martin, övdqne de Tours.
Bi&h^ricoort 1676. BP. 1 fr. 60 c.
Bapst, Le tombeau de saint Martin in Revue archöo-
log^qae. 1886. jain.
Bechmannus, Frid., De Martino episcopo Tnronensi.
Jenae 1697. 4». 38 pag.
Besser, W. F.« Martinas von Toars. ESn Lebensbild
aas der alten Kirche. Leipzig 1856. kl. 8^. 3S jxu.
Be ▼ i lacq u a, Ippol., Vitadi s. Martino. Verona 1751. §^.
Biographie oniverselle. XX VII. Paris 1820. p. 289
Xoavelle biographie irönerale. XXXIV. p. 13-17.
Bulliotf J. 0. et F. Thiollier, La inis.sion et le
calte de s. Martin d'apr^s les legendes et les mona-
inents populaires dans le pays edaen. £tade sar le
paganisme raral. Antan 1892. gr. 8^. Avec carte et
200 grav. 483 pag. 16 fr. (Extraii des Momoires de
la Soci^t^ Edoenne. Tom. XVIII. XIX.)
Galagias, Andr., Historia de s. Martino episcopo.
1572. Heroischea OecUdU.
Caracciolas, Ant., lilastriam controTersianun biga,
vid. Miracala s. Jacobi mai. apostoli.
Gazen ovo, John Gibson , St. Hilary of Poitiers and
St. Martin of Toars. {TheFathers forEnglishBoadeis.)
London 1883. &>. VIII. 269 pap. 2 sh.
Cbamard, Franp., Saint Martin et son monast^re de
Lignge. Poitiers et Paris 1873. 12mo. XXXL 416pag.
Cha^don, Les saints illastres de France. Saint Martin.
Amand (Gber) 1891. 16mo.
Chevalier, C., Les origines de l'^lise de Toars
d'aprds l'hlstoire. Toars 1871. 8P.
: Le tombeaa de s. Martin k Tonn in Bnlletin de
la Soc. arch^olog. de Touraine. Tom. V. 1880.
Chifflet, Fr., De s. Martino et daobns Dionysüs.
Paria. 1675. 9>.
Claeys, Hect., Sint Maarten. Gent 1890. 8P. 248 pag»
Claude du Moulinet dos Thuilleries, Disser-
tation oü Ton fait voir quo l'histoire de la trsns-
iation et du retour du corps de saint Martin k Tours,
attribu^e k Odon , abbe de Cluni , est une pidce sop-
poa6e. Paris 1711. 12mo.
: Memoire oü Ton prouve que le lirre des miracles
de s. Martin , attribae k Herbome , est d'un imposteur
in Memoixee de TroFOux. 1716. Juin. n^ 72. p. 1146.
Czedlitz, Stanisl. de, De vita et fato divi Martini.
1606. Bermsehet Gedieht.
Danke, Jos., Die Erzabtei Martinsberg (Sabaria) der
Geburtsort des h. Martinas Turonensis m "Wiede-
manns Oesterr. Viertel Jahresschrift f. kathol. Geo-
logie. VU. Wien 1868. p. 1-38.
Drevon, J. M., De Paulini Petrocorii vita et scriptis.
Quid ad litteras praesertim christianas contuiorit Le-
genda s. Martini. Agen, imprim. Lentheric 1889. gr. 8P.
236 pag.
Dupuy, Ach., Bistoire de s. Martin , 6v6qao de Tours.
Tours 1852. 8P. (Aus dem FranzOs. von J. Bucher.
Schaffhausen 1855. S».)
Frommann, Joh. Christ. , Anser Martinianus. Dissert.
Upsiae 1683. 49.
O. K., Der heil. Martin von Tours. Ein Lebensbild aus
dem Kampfe dos Heidenthums mit dem Chribtenthum
in Geizers Monatsbl&ttem für innere Zeitgeschichte.
XXXn. Gotha 1868. p. 107-128.
Garcaeus, Joh., Historiola de s. Martino episcopo
ecclesiae Turonensis. 1569.
Gatineau. vid. oben Vie de Mgr. s. Martin.
Gervaise, N., La vie de s. Martin, eveque de Tours,
avec l'hist. de la fondation de son egiise ele. ^ Tours
1699. 40. — »tWrf. 1822. 12mo.
O illy, W. S., Martin of Tours m Ma Vigilantins and
his times. I^ondon 1844. 8**- P- 16-34.
Grandmaison, Ch. L., La Grille d'argent de Saint-
Martin de Tours , donn^ par Louis XI , enlev^ par
Ftan^ois I. Tours , Joubert 1863. 8®. 38 pag.
Janning, C. , De corpore s. Martini ep. Turon. per
8. Hartwicum archiep. Salisburg. invento et trans-
lato «I AA. SS. Boll. Jun. VI. 1. p. 133-137.
Jordanszky, Alexius , Biographi veteres s. Martini
Turonensis episc, confessoris. Posonii 1817. kl. 49.
Kaiser, A. H., Leben des h. Marünus, Bischofs von
Tours. Rogensbuzg 1880. 8<'. 60 ^
Landi , FiL, Vita del glor. taumaturgo e apostolo delle
Gallie s. Martino, vescovo di Tours. Lucca 1770. 49.
Langer, C, S. Martini - Büchlein , die I^ebensgesch.
dee h. Biscnofs voh Tours enthaltend. Prag 1861. 8^.
8O4
Lebensgeschichte des heil. Martins, Bischofs zu
Tours. Freiburg 1814. BP.
Lecoy de la Marche, Alb., Saint Martin. Tours
1881. gr. S9. XV. 736 mg. Avec 35 planches. 25 fr.
Cf. Revue historique. Xv. Paris 1881. p. 425-428;
XVI. p. 177-184.
: Lm monuments öcrits reiatifs k saint Martin in
Lee lettres chr^tiennes, revue d'enseignement, de
philologie et de critique. Annöe I. 1880. Sept., oct.
Lutolf , Alois, Ob St. Martin in Schwiz und üri ge-
predigt habe m Müiem Die Glaubensboten der Schweiz
vor St. Gallus. Lucem 1871. gr. 8^. p. 264 - 266 ; ef.
p. 310.
M a b i 1 1 e , Emil , Les invasions normandes dans la Loire
et les p6r^grinations du corps de s. Martin. Paris 1869.
gr. 80. 82 pag. {Exirait de la Bibliothdque de TEcole
des Charles. S6r. VI. tom. V. 1869. p. 149-194.)
Manitius, M., Zur Geschichte von Sulpicius' Schrif-
ten über S. Martinus im Mittelalter in Neues Archiv
d. Ges. f. ft. d. Gesch. XIV. 1889. p. 165-170.
Der h. Martinus, Bischof von Tours. Legende aus
dem 4. Jahrh. 2. Ausg. Regensbuiig 1886. 9>. 60 4
Merz, H., Lebensbild des h. Martinus in Evangelischer
Kalender. Hrsgb. von Ford. Piper. Beriin 1862. 80.
p. 119-1-29.
Montrond, Max. de, Saint Martin övdque de Tours.
Lille 1864. B9. XVI. 240 pag.
Murmellius, Joa., De divi Martini, Turonensis ec-
clesiae sanctissimi episcopi, et Tmiectensis patroni
tutorisque maxiroi vita. Carmen encomiasticnm. In
fin$: Elxcusum Daventrie XI id. sept. 1513. 49. 5fol.
Mvstere de la vie et hystoire de monseigneur sainct
Martin , lequel fut Archeuesqne de Tours : contenant
comment il fut conuerty a la foy chrestienne. Puis
conuertit ceux de Millan , et plusieurs autres. Aussi
y sont plusiours autres beaux miracles faictz par
son intercession qui seroyent longz a racompter. Fi-
nablement comment il mourut sainctement. Et est oe
present a cinouante et trois personnages .... (Publ.
par Doublet ue Boisthibault.) In fme: Imprime neu-
uellement a Paris. (Paris 1841.) kl. Bf.
Babory, J., Vie de s Martin, apotre des Gaules, fon-
dateur de Ligug6 et 6veque de tours. Abbeville 1894.
BP. 238 pag. Mehr Erbauwngabuok.
Reijikens, Joh. Hub., Martin von Tours der wunder-
thtttige Mönch und Bischof. In seinem Leben und
Wirken dargestellt. Breslau 1866. 80. X. 288 pag.
JkA.
Schotel, G. D. J., Martinus bisschop der Galliera, ea
byiage over de legende van St. Martijn m seinen Til-
burgsche avondstonden. Amsterdam 1850. B9. p. 1 ff.
Schumacher, J.J. H., Der h. Martin von Tours. Leip-
zig, Meline 1848. kl. 49. 60 4
Scullard, H. H., Martin of Tours, apostle of Gaul.
Hulsean prise essay for 1890. London (Manchester)
1890. B9. XXVIII. 173 pag. 2 sh. 6 d.
Stauden raus, AI., Leben des h. Martin ein. Lands-
hut 1833. 12mo.
Sztachovios, Bemig., De s. Martini loco natali et
cullu in Studien u. Mittheilungen aus dem Benedict.-
Orden. Jahrg. I. Heft 1. Brflnn 1880. p. 52-64; Heft 2.
p. 26-46.
Tillemont, S6bast. LeNainde, Momoires pour ser-
vir k l'hist. ecclösiastique. X. 2. p.5-85. Qehört xum
Besten^ waa über den h. Jüartin geedtrieben worden iet,
V ie de s. Martin , ^vdqne de Tours. Tours, Mame 1864.
12mo. VI. 270 pag.
Von sant Martin. Alamannisch-elsäszische sprach-
proben des 14. jahrh., hrsgb. von A. Birlinger. Frei-
burg i. Br. 1862. B9.
Weingarten, H., Martin von Tours tn Herzogs Beal-
Encyklopädie f. protest. Theologie. IX. p. 126-130.
Vita b. Martini can. regul., presbyteri
Legione in Hispania (f 721).
Ausg.: Hispanice scripta ab Äthan. Lobe ra,
latine in AA. SS. Boll. 11. Febr. IL p. 569. 570.
— Tita alla auctore Luca diacono Legionensi,
postea Tudensi episcopo (f 1250) . . . atque
ex opere quod inscribitur ,l)e miraculis s. Isi-
dori' desumpta ap. Migne, Patrolog. lat. CCVIII.
p. 9-24.
Vita s. Martini dicti Martii eremitae et
abbatis in Campania (f cca. 580). Ex dia-
logis s. Gregorii Magni iib. in. c. 16.
1462
VITA S. MARTINI EP. TUNGRENSI8 — DE SS. MARTYRIBUS
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 831-833.
— Translatio ibtd, p. 833. 834. — Miracula
p. 835. — Vita, translat et miracula auctore
Fetro diacono Casin. ex ms. ibid. p. 835-840.
— Hymnus p. 841. Cf. Buckii commeni prae-
vius ibid, p. 824-831.
Tita s. Martini episcopi Tungrensis in
Belgio (t cca. 276).
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV.
p. 70-72.
Yita s. Martini papae, qui pro defen-
sione catholicae fidei exilium passus est,
a quodam familiari vel comite scripta.
Ausg.: ex antiq. mss. ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 12. Nov. VlI. 1581. p. 826-838.
Yita Martini V pontificia Bomani(1417
— 1431) auctore Jordano.
Ausg.: ed. Papebroch. in Propylaeo ad AA.
SS. Boll. Mai. U. p. 61.
Vita b. Martini presb. Legionensis = Vita b.
Martini can. regul.
Yita s. Martini presb. Sauriensis in Lu-
sitania (f 1147) auctore Salvato eins di-
scipulo.
Atisg.: "^ in Monarchia Lusitana, Tom. 3, au-
ctore Brandano, append., Script. 19. — * in AA.
RS. Boll. 31. Janr. IL p. 1131-1134. — » tw Portu-
galiae monum. I. p. 60-62. — ^ ed. N. Antonius,
Bibl. Hispan. vet VII. 14. n« 78.
Yita b. Martini solitarii Oenuae in li-
guria (t 1342).
Ausg.: ex ms. italico S. Benign! ed. Papebroch
in AA. SS. Boll. 8. April. I. p. 806-808.
Yita s. Martini vulgo s. Sacerdotis ex
abbate Hortensi episcopi Seguntini au-
ctore Kichardo Hortensi monacho, ord.
Cisterc.
Attsg.: ed. Chrysost. Henriquez« Fasciculus
sanctorum ordinis Cisterciensis üb. I. dist. 7. c. 8.
Erl.'Sehir.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latmitatis
ed. Man» YI. p. 80.
De 8. Martino abbate primo Belli -Fontis, nunc
Vallis-Paradisi in Legionensi regno Hispaniae (f
1152) Suyskenii comment. historicus in AA. SS.
Boll. 7. Oct ni. p. 947-954.
De 8. Martino Brivensi mart. in Lemovicis
iGralliae SoUerii Synopsis in AA. SS. Boll. 9. Aug.
IL p. 412.
De b. Martino conf. ex ord. s. August. Vercel-
lis in Italia (f cca. 1503) Byei sylloge in AA.
SS. Boll. 11. Oct. V. p. 803-805.
De 8. Martino Dumiensi = De s. Martino ep.
Bracarensi.
De 8. Martino episc. Bracarensi et abbate Du-
miensi primo (t 580) elogium bistoricum ^ ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. L p. 257-261.
— » in AA. SS. Boll. 20. Mart. III. p. 86-90.
Erl.-Schr. : V i d a e opusculos de s. Martinho Bracarense.
Impresso«, pela primeira vez, neste reino: por coidado,
e ordern do . . . . D. Fr. Caetano Brandao. Lisboa 1803.
U. fol.
De 8. Martino episc. Trevirensi et mart (+ cca.
210) in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 582. 583.
Erl.'Sehr.: Neamann, K. Job., Der rOmisdie Staat.
I. Leipzi«: 1890. p. 298.
De 8. Martino episc. Viennae in Gallia (saec.
II) SoUerii sylloge bist in AA. SS. BoU. 1. Jul.
Lp. 14-17.
De 8. Martino eremita Massicano (f cca. 565)
ex Gregorii M. dial. HI. p. 16 ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 186. 187.
De 8. Martino monaobo Corbeiensi (f 726). Ca-
roli principis capellano ap. Mabillon, AA. SS. o.
B. Ben. saec. III. 1. p. 462. 463.
De 8. Martino Thebaeo apud Graecos in AA.
SS. Boll. 24. Mart UI. p. 482.
Vita 8. Maiiiniani eremitae in Falae-
stina (f cca. 400) auctore coaevo.
Ausg. : ex ms. graeco latine in AA. SS. Boll.
13. Febr. n. p. 667-671.
Passio SS. Martiniani, Satoriani et so-
ciorum in Africa a. 458.
Ausg. : ex Victoris Vitensis Eist, persec. Van-
dal. I. c. 10. sec. edit Ruinartü in AA. SS. Boll.
16. Oct Vn. 2. p. 833-835. Cf. Vanheckii com-
mentar. praevius ibid. p. 825-833.
De 8. Martiniano archiep. Mediolanensi (f cca.
431) in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 89.
De 8. Martiniano episc. Com! in Italia (f 628)
Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 3.Sept I. p.668. 669.
De 8. Martyre Sanctis in Clivia in AA. SS. Bo!I.
16. April, n. p. 413.
De 8. Martyria seu Martyrio mart Ravennae ia
Italia in AA. SS. BoU. 21. Mai. V. p. 6.
Legenda de ss. martyribus a Danis etc., rid.
Legenda de ss. martyribus interfectis.
De 88. martyribus AfHs Lucio, Victore, Dasio
etc. (saeo. III) Tinnebroekii sylloge bist in AA.
SS. Boll. 18. Oct Vin. p. 342-344.
De SS. martyribua AfHs XVn in AA. SS. Bell
10. April. I. p. 864.
De 88. martyribus AfHs 220 aut 120 et aliis
martyribus Hieronymianis V. de Buckii sylloge
crit in AA. SS. Boll. 30. Oct. XHI. p. 242. 243.
De SS. martyribus AfHs sub Geiserioo in pa-
schate passis (f cca. 459) in AA. SS. Boll. 5. Apr.
I. p. 400.
De SS. martyribus Aiexandriao sub Gonstantio
imp. a. 342 passis comment bist, in AA. SS. BoU.
21. Mart. Ul. p. 261.
De SS. martyribus Alexandrinis (f 356) in AA.
SS. Boll. 28. Janr. II. p. 840. 841.
De SS. martyribus Aiexandrinis in templo Sera-
pidis (t 390) in AA. SS. BolL 17. Mart n. p. 513,
De 88. martyribus Alexandrinis, presbyt, diac,
laicis , qui peste laborantibus ministrantes cadem
et ipsi extincti sunt (f 281) Bollandi comment
hist. in AA. SS. Boll. 28. Febr. HI. p. 720-722.
De SS. martyribus anonymis in Bulgaria(t811)
Pinii sylloge bist in AA. SS. Boll. 23. JuL V. p.
484-486.
DE SS. MARTYRIBUS
1463
T)e SS. nar^bus «nonymia Nicopoli in AA.
SS. Boll. 11. Aug. II. p. 633.
De SS. martyribus monymis patre, matre et
duobus filiis in AA. SS. Boll. 29. Jxü. VII. p. 48.
De SS. martyribus bis mille in AA. SS. Boll.
1. Jul. I. p. 32.
De 68. mar^biis Bolttanis seu Yolitanis in
Africa saec. IQ. IV in AA. SS. BoU. 17. Oct, YIII.
p. 37.
De SS. martyribus Britannis lichfeldiae in An-
glia (t cca. 304) in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 82.
Acta de ss. martyribus Caesaraugustaiiis»=Pas-
sie SS. martyrum innumerabilium Caesarangosta-
norum.
De SS. martyribus 120 aut 150 in Perside sab
Sapore rege (f oca. 343) in AA. SS. Boll. 6. Apr.
I. p. 538.
De ss. martyribus Constaiitlnopofit monachis
coenobii s. Dii (t cca. 485) BoUandi commentar.
bist, in AA. SS. Boll. 8. Febr. II. p. 161. 162.
De ss. mar^bus GonstantinopolÜ sab Mace-
donio haeresiarcha in AA. SS. Boll. 30. Hart lU.
p. 830.
De ss. martyribus deosm in Phoenicia in AA.
SS. BoU. 16. Mart H. p. 424.
De SS. martyribus dscem millibas Nicome-
diae in Bithynia in AA. SS. Boll. 18. Mart II.
p. 617.
De SS. martyribus X militibus Romae via Lavi-
cana in AA. SS. Boll. 10. Febr. 11. p. 380. 381.
De SS. martyribus 260 Romae via Salaria com-
ment. bist, in AA. SS. Boll. 1. Mart I. p. 23. 24.
De SS. martyribus duobus apad Graecos passis
in AA. SS. Boll. 18. Jan. UI. p. 572.
De SS. martyribus duobus Ascalone in Palae-
stina in AA. SS. Boll. 6. Apr. I. p. 539.
De SS. martyribus duobus in Pario laca in AA.
SS. Boll. 23. Janr. II. p. 484.
De SS. martyribus duobus in Pbrygia in AA.
SS. Boll. 26. Janr. IL p. 709.
De SS. martyribus duobus monacbis et diacono
Marsicano in Valeria provincia (saec. VI) in AA.
SS. Boll. 14. Mart U. p. 348.
De ss. martyribus duodeoim militibas in AA.
SS. BoU. 10. Jol. m. p. 34.
De SS. martyribus Ebbocicasdorpieiisibus=Le-
genda de ss. martyribus interfectis.
De bb. martyribus Hydruiitiiiis in regno Nea-
polit (t 1480) Boschü comment. in AA. SS. BoU.
14. Aug. m. p. 179-198.
De SS. martyribus in Cappadocia et Mesopo-
tamia passis sab Maximiane in AA. SS. BoU.
23. Mai. V. p. 247.
De ss. martyribus in Palaestina sab Alamun-
daro Saraceno (saec. VI) in AA. SS. BoU. 19. Febr.
m. p. 132-134.
De ss. martyribus in Thobaido passis sub Dio-
cletiano in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 241.
De ss. martyribus in Thebaide sab Decio in
AA. SS. BoU. 3. Nov. I. p. 605. 606.
Legenda de ss. martyribus interfectis
a Danis et Slavis in Hamborgh et in
Ebbekestorp reconditis circa a. 880 (872
Leibn.).
Handsehr. : Brüssel , kgl. Bibl. n^ 5815. mbr.
sec. XV. fol. — Wolfen büttel, Heimst 257.
cbart. fol.
Ausg. : * ap. Leibnit , Scr. rer. Bninsv. I. p.
184-191. — * loiederh. ap. Langebek, Scr. rer.
Dan. n. p. 58-68. — Fragmentnm ex marty-
ram in Ebbekestorp quiescentiam passione ^ ap.
Leibnit 1. c. p. 191. 192. — ^wiederh, ap. Lange-
bek 1. c. p. 70. 71 ; c/l p. 68 ff. — Sapplemente
in Catalog. codiciun bagiograph. Braxellens. II.
p. 122-124 {Beilage der Analect BoUand.).
Erl.-Sehr. : U e n s c h e n , O. , De ss. martyribus Ebbeckes-
dorpiensibns Theoderico episc. Mindensi , Uarqaardo
episc. Hildesheimensi , Bronone dnce Sazoniae, 'Wig-
manno äo. (f 800) commentarius historic. m AA. SS.
BoU. 2. Febr. I. p. 809-316. Cf. p. 958.
Strnnck, Westphaiia sancta ed.Qiefers. I. Paderbor-
nae 1864. 8P. p. 59-61.
De SS. martyribw Judaeis ad fidem conversis
Leontii in Sicilia sab Decio in AA. SS. BoU. 9.
April. I. p. 819.
De SS. martyribus Leglonte Thebalcae ^ Passio
s. Maantii et socioram.
De SS. martyribus Leontinis in Sicüia (cca. 255)
in AA. SS. BoU. 18. Febr. III. p. 56.
De SS. martyribus Maasylitanis in Africa in
AA. SS. BoU. 9. April. I. p. 821.
De SS. martyribus matrs et 3 Uberis in AA.
SS. BoU. 2. Jan. I. p. 169.
De SS. martyribus Mauris 360 Coloniae Agripp.
sab Diocietiano et Maxim, imp. Dyckii sylloge
bistor. - critica in AA. SS. BoU. 15. Oct YU. 1.
p. 11-16.
De ss. martyribus Mauritanis Nino, Victoria,
NobUitano a. 304 sylloge in AA. SS. BoU. 17. Oct
VIII. p. 38.
De ss. martyribus mllKibus XV Romae in AA.
SS. BoU. 9. Jan. II. p. 171.
De SS. martyribus milHibus CLXV. Ex Hiero-
solymianis in AA. SS. Boll. 6. Aag. II. p. 143.
De SS. martyribus monachis 200 Garadignen-
sibas prope Bargos in Hispania a. 872 Boschii
comment bistor. in AA. SS. BoU. 6. Aug. II. p.
162-169.
De SS. martyribus Nlcomsdisnsibus anonymis
Septem in AA. SS. BoU. 2. Aag. I. p. 155.
De SS. martyribus Nioomediensibus 500 vins et
faeminis 130 sab Maximiane in AA. SS. BoU.
16. Febr. II. p. 884.
De SS. martyribus nongentis in AA. SS. BoU.
29. Aag. VI. p. 513.
De SS. martyribus octo anacboretis apad Grae-
cos in AA. SS. Boll. 25. April. III. p. 374.
De SS. martyribus octo Nicaeae in Bithynia in
AA. SS. BoU. 12. Janr. I. p. 725.
De SS. martyribus Placeirtinls in AA. SS. BoU.
2. Janr. I. p. 80.
De SS. martyribus plurimis Alexandriae occisis
(t 372) in AA. SS. BoU. 13. Mai. ID. p. 206-209.
1464
DE SS. MARTYRIBÜS
De SS. martyribus plurimis Antiochiae passis
(cca, 300) in AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 169.
De SS. martyribus plurimis Antiochiae passis
(cca. 304) in AA. SS. Boll. 11. Mart. 11. p. 60.
De SS. martyribus plurimis apud Oraecos ho-
noratis in AA. SS. Boll. 13. Jun. IL p. 679.
De SS. martyribus plurimis in Arabia passis
(cca. 304) in AA. SS. Boll. 22. Febr. lU. p. 289. 290.
De SS. martyribus plurimis in Italia per Longo-
bardos occisis (cca. 579) in AA. SS. Boll. 2. Majt.
L p. 141. 142.
De SS. martyribus plurimis in Numidia sub Do-
mitiano et Maximiane passis in AA. SS. Boll.
11. Febr. IL p. 513.
De SS. martyribus plurimis monachis Thecuae
in Palaestina (cca. 410) in AA. SS. BolL 28. Mai.
VL p. 754.
De SS. martyribus' plurimis Romae passis sub
Diocletiano et Maximiane in AA. SS. Boll. 2.Janr.
L p. 81.
De SS. martyribus plurimis Romae per calu-
mniam incendii a. 64 necatis Papebrochii com-
mentar. historicus in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV.
p. 807.
De SS. martyribus plurimis Romanis a s. Ale-
xandre papa (t 116) baptizatis in AA. SS. Boll.
10. April. L p. 859.
De SS. martyribus Pontlcls (saec. lY) in AA.
SS. Boll. 5. Febr. I. p. C58.
De SS. martyribus quadraginta Romanis in AA.
SS. Boll. 16. Jun. in. p. 41.
De SS. martyribus quinque Nicomediensibus
apud Graecos in AA. SS. Boll. 16. Jun. III. p. 41.
De SS. martyribus Romanis nongentis et decem
in AA. SS. BoU. 4. Mart. I. p. 308. 309.
De SS. martyribus Romanis sub Alexandre imp.
passis in AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p. 126. 127.
Erl. - Sehr. : Neumann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 309.
De SS. martyribus XL militibus Romae via
Lauicana (cca. 262) in AA. SS. Boll. 13. Janr. I.
p. 766.
De 88. martyribus XLIi in Perside in AA. SS.
Boll. 10. Mart. IL p. 33.
De SS. martyribus XUII monachis coenobii Rai-
thu in Arabia in AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p.
966. 967.
De SS. martyribus XLVi militibus et aliis item
CXXI, inter quos ss. Theodosius, Lucius, Mar-
cus et Petrus, ac probabiliter etiam Maximus
Millenarius, B. Bossuei sylloge in AA. SS. Boll.
25. Oct. XI. p. 432-436.
De SS. martyribus XLVil Romae sub Nerone
passis (t 68) commentar. historicus in AA. SS.
Boll. 14. Mart. U. p. 343.
De ss. martyribus XLVill Romanis in AA. SS.
Boll. 2. Jun. I. p. 210.
De ss. martyribus quinque puellis ex Lesbo in
AA. SS. Boll. 5. April. I. p. 399.
De SS. martyribus quinque virg. Sirmii in Pan-
nonia in AA. SS. Boll. 9. April. I. p. 819.
De ss; martyribus Romanis militibus 165, item
de Claudio, Severe etc. sub Aureliano in AA.
SS. Boll. 10. Aug. n. p. 534, 535.
De SS. martyribus 16000 in Aegypto sub Be-
clo Papebrochii sylloge histor. in AA. SS. Boll.
1. Jun. I. p. 32.
De SS. martyribus Sendomiriae in Polonia per
Tartaros caesis a. 1260 Papebrochii commentar.
histor. in AA. SS. Boll. 2. Jun. L p. 265-267.
De ss. martyribus Septem Chaloedonensibus
anonymis in AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p. 386.
De SS. martyribus Septem fi-atribus, vid. Passio
SS. Septem fratrum m.
De SS. martyribus Septem pueris Leontinis in
Sicüia sub Decio in AA. SS. BoU. 26. Mart III.
p. 611.
De ss. martyribus septuaginta Scythopoli in
Palaestina in AA. SS. Boll. 28. Jun. V. p. 358.
De SS. martyribus LXXil Sirmii in Pannonia
inferiore in AA. SS. Boll. 23. Febr. IIL p. 366.
De SS. martyribus LXXIX in Sicüia (ooa. 303)
in AA. SS. Boll. 21. Febr. HL p. 244.
De SS. martyribus LX Sufis in Africa a. 399
in AA. SS. Boll. 30. Aug. YI. p. 553.
De SS. martyribus 6628 Nicomediensibus in
AA. SS. Boll. 2. Sept. L p. 356.
De SS. martyribus sub Abenner passis in India
in AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p. 212.
De SS. martyribus sub Cabade rege Persanim
(saec. VI) Bollandi comment. histor. in AA. SS.
Boll. 8. Febr. H. p. 162-164.
De SS. martyribus Syracusanis (cca. 67) in AA.
SS. Boll. 1. Janr. L p. 9.
De 88. martyribus Thebaldos in Aegypto feca.
250) in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 544. 545.
De SS. martyribus trecentis et decem in Per-
side in AA. SS. Boll. 9. Mai. U. p. 364.
De SS. martyribus trecentis qui passim Massa
Candida appellantur, Oarthagine vel Utieae in
Africa a. 258 Cuperi comment histor. in AA. SS.
Boll. 24. Aug. IV. p. 761-765.
De SS. martyribus 350 monachis anonymis in
Syria secunda a. 517 in AA. SS. BoU. 31. Jul.
VII. p. 305. 306.
De SS. martyribus tredeoim aut sedecim in
Africa passis in AA. SS. Bell. 28. Mart UI.p.713.
De SS. martyribus tribus anonymis Melitinen-
sibus in AA. SS. Boll. 21. JuL V. p. 162.
De 88. martyribus tribus ex Galatia in AA. SS.
BolL 28. Jun. V. p. 359.
De SS. martyribus tribus militibus qui cum s.
Paulo passi sunt sub Nerone SoUerius in AA.
SS. Boll. 2. Jul. L p. 305.
De ss. martyribus tribus virg. ex insula Chio
in AA. SS. Boll. 9. Jun. IL p. 164.
De SS. martyribus XXX militibus Romae via
Appia sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 1. Janr.
I. p. 20.
De ss. martyribus XXXIII in Palaestina in Ai.
SS. BoU. 16. Aug. IIL p. 265.
DE SS. MARTYRIBÜS — HISTORU MART. GORCOMIENSIüM
1465
De SS. nartyribus triBlnta quinque Caesareae
in Palaestina a. 363 in AA. SS. Boll. 24. Mart.
m. p. 481.
De SS. martyribus üiginta octo apud Graecos
in AA. SS. Boll. 2. Jun. 1. p. 168.
De SS. martyribus triginta et octo in Cappa-
docia in AA. SS. Boll. 30. Mart. III. p. 830.
De SS. martyribus 38 znonachis in lonia sab
Copronymo in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 747.
De SS. martyribus viginti Tarsi in Cilicia a.
290 in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 633.
De SS. martyribus XXV Nicomedieosibus in AA.
SS. Boll. 1. Jul. I. p. 32.
De SS. martyribus 26 crucifixis in Ja-
ponia historia auctore Ludovico Froes
(t 1597) Soc. Jesu.
Ausg.: ^ in AA. SS. Boll. 5. Febr. I. p. 742-
762. Vgl. p. 962. — * vorher unt d, Tit.: flisto-
rica reiatio de gloriosa morte 26 crucifixorum
pro Christo in Japonia die Y. Februahi a. 1597
sub Taicosama rege. Moguntiae 1599.
Uebers. : französisch von Bordes. Paris 1604.
^italienisch von Spitilli. Roma 1599.
JSrL-Schr.: Bolland, GommeDtar. praevios de Petro
BaptisUi y Martino de Ascensione, Franc. Blanco ete.
in ÄA. SS. Boll. 1. c. p. 728 -742.
Bonix, Bist, des vingt-six martyra da Japon. Paris
1862. 80 {deutsch von ViUefranche: Die japanischen
Märtyrer. Mainz 1862. 8<').
Back, Vict. de, Les ss. Martyra japonais de La Com-
pagnie de J^as. Bmxelles 1863. 8^. 62 pag.
Cinami, Leon., Vita, e morte del padre Marcello
Franoesco Mastrilli della Compagnia di Giesü. Vi-
terbo 1645. 49. 178 pag. BSmar dar japanuitehanf von
Pio IX eanonmrten llßrtyrer.
Pages, Leo, Histoire de vingt - siz martyrs Japonais.
Paris 1862. 8^ {hümaeh dentsch bearleüet unt. d.
Tit.: Geschichte der am 6. Jani 1862 kanonisirten
japanischen Märtyrer and ihre Heiligsprechung . . .
von Herrn. Bump. Münster 1862. 8°).
De SS. martyribus XXVIII igne combustis in
Oriente in AA. SS. Boll. 3. Nov. L p. 605.
De SS. martyribus viris XI et virg. XIII, item
Afra et militibus VII in AA. SS. Boll. 10. Aug.
II. p. 533.
Martyrium ss. Martyrii et Marciani = Marty-
rium SS. Marciani et Martyrii.
De s. Martyrio monacho in Valeria Italiae pro-
vincia (saec. VI) in AA. SS. Boll. 23. Janr. n.
p. 494,
De s. Martyrocie mart notitia ex fastis Qrae-
corum in AA. SS. Boll. 11. Jul. UI. p. 188.
Inventionis ss. martyniiti anonymonim
a. 142 historia, Bodobrigae quae nunc
vulgo Boppardia vocatur, in Germania.
Ausg.: ex annalibus Trevirens. Chr. Broweri
ad a. 1200 sive üb. XV. p. 838 in AA. SS. Boll.
23. Aug. IV. p. 559. 560. Cf. Pinii comment prae-
vius itnd, p. 556-559.
Acta SS. martyrum captivorum a. 362.
Ausg.: ap. Assemani, AA. SS. orientaHum I.
1748. p. 131-141.
Erl.-Sckr.: Calixte de la Providence, Les plus
iiloatree Captifs on Becneil des actions heroiques a'an
grand nombre des gnerriers et autres chrötiens r6-
dnits en esclavsKe par les Mahomötans ; d'aprös an
ms. de la bibi. Mazarin. Paris • Lyon 1892. 2 vol. 8^.
Acta SS. martyrum Constantinopolltanonim =
Acta SS. Oregorii spatharii, Juliani etc.
Acta SS. martyrum duodecim fratrum
Donati, Felicis, Arontii, Honorati, Por-
tunati, Saviniani, Septimini, Januarii, Fe-
licis, Vitalis, Satoris et Repositi sub Maxi-
miano, Beneven ti in ItaUa, auctore ano-
nymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 1. Sepi I. p.
138. — Acta altera prolixiora et minus sin-
cera auct. anonyme ex editione Jovardi ibid. p.
138-142. — Translatio Beneventum * ap. Gio-
vardi, Acta passionis et translationis ss. mart.
Mercurii et XII fratrum. Romae 1730. 4°. p. 118.
— ' in AA. SS. BoU. 1. c. p. 142-144. — Car-
men de translatione (ex cod. seminarii Ve-
rulensis, mbr. sec. XII. fol.) ed. Waitz in Mon.
Germ. bist. Scr. rer. lAngob. p. 574-576. — Vita
metrlea auctore Alfano archiepiscopo Salemi-
tano (flor. saec. XI. med.) * ex editt. Surii {De
prob. SS. histor. 1. Sept. VII. Colon. Agr. 1581.
p. 666-681), • Lipomani et 'Jovardi [i.e. Gio-
vardi 1. c. p. 90] Un AA. SS. Boll. L c. p. 144-155.
— * nur den 2. Theil ed. Waitz in Mon. Germ,
bist. Scr. rer. Langob. p. 574-576. Cf. Stiltingii
comment. praevius in AA. SS. BoU. 1. c. p. 129-
138 (mit Abbild.).
Erl. - Sehr. : Nenmann, K. Joh. , Der rOmische Staat
nnd die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. p. 825. 826.
Passio martyrum Ebbekestorp quiescentium «»
Legenda de ss. martyribus interfectis.
Historia martyrum Gorcomiensium Ni-
colai Pichii Qorcom. guardiani, Hiero-
nymi Werdani vicarii, Theodorici Em-
deni Amersfortii etc. Briliae in Hollan-
dia a. 1572 auctore Guil. Estio Hesseiio
theol. D. Libri IV.
Ausg.: ex edit. ^Duaci 1603. 8*^ et 'Namurci
1655. 8° » in AA. SS. Boll. 9. Jul. II. p. 754-
835. — Appendix de martyrio Guilelmi Gau-
dani ibid. p. 835-838. — Miracula ibid. p. 838
-847.
Uebers. : Hessel-Sone, Waerachtighe h isto-
rie van de martelaers van Gorcom, overgheset
deur B. W. Spoelbergh. Antwerpen (Plantin)
1604. 80.
französisch : Histoire veritable des martyrs de
Gorcum en Hollande, la plupart freres Mineurs
qui pour la foy catholique ont este mis ä mort
k Brile en 1572, pai* Guill. Estius, mis du latin
en fran<?. par M. M. D. E. B. Douay 1606. 8^ —
Louvain 1668. IS^o.
Erl.- Sehr.: Ciaessens,?., GeschiedenisderMartelaren
van Gorkum die en 1572 voor het roomsch geloof
gestorven zijn. Mecheln 1867. 8^. VI. 134 pag.
Laforet, N. J., Les martyrs de Oorcum. Louvain
1867. 8» {deutsch MQnster 1867. 8°).
Kam , P. F. X. de, Notes historiques et iconographiqoes
snr les martvrs de Oorcam qai ont fait leurs 6tudes
ä rnniversit^ de Louvain. Louvain 1865. 8P. ßlfog.
Beusens, E. H. J., Historia h. martyrum Gorcomien-
sium , quam notis illustr. Lovanii 1867. 8*^.
: Iconographie des bienh. martyrs de Gorcum. Avec
6 Dortr. Louvain 1867. 8°.
Sollerius, Common tar. praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 736-754.
1466 PASSIO SS. HART. INNUMERABILIUM — PASSIO SS. MART. SEPT. DORM.
Toorenenberjren , Alb.ran, De marteloren van Oor-
kum. Eene bladzijde oit de geschiedenis van den
tachtigjarigen oorlog opengeslagen. Utrecht, t. d.Post
1866. Bf>. 60pag,
Passio SS. martynim innumerabiiium
Caesaraugastanorum in Hispania (f 304).
Atisg, : ex 14 codd. mss. in AA.SS. Boll. 3. Nov.
I. p. 643-649 unter Oegeniiberstellung des Textes
aus 2 pariser Codd. — Passio alia auctore s.
Br an Hone Caesaraogustano episcopo ap. Migne,
Patrolog. lat. LIII. p. 715 -720. — Documentum
haustum ex coliectaneis Bolland. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 649. 650. Gf. G. v. Hooffii commeot. prae-
vius ibid. p. 637-643.
Narratio ss. martynim Legionis Thebaicae =
Passio SS. Mauritii et socionim.
Acta SS. martynim Mlli ex quatuor im-
peratoris protectorum familia et clientela
Nicomediae cca. a. 302.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 7. Febr. IL p. 19.
Legenda ss. martynim Morochii = Legenda ss.
martyrumquinque fratr. Min. Colimbriens.
Passio SS. martynim Nicomediensium
sub Juliane Apostata auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 2. Sept. I. p.
362-365. Cf. Pinii comment. praevins ibid. p.
360-362.
Acta SS. martynim octodecim Caesar-
augustae in Hispania Optati, Luperci,
Sussessi etc. (a. 303).
Ausg. : ex ms. Loogipontano in AA. SS. Boll.
16. April. II. p. 409. 410. — Hymnus auctore
Aurelio Prudentio ibid. p. 407-409. Cf. p.
959. — Passio ex ms. Job. Lucae Cortes ibid.
p. 960-962.
Acta SS. martyrum XL Sebastenorum
sub Licinio imperatore.
Ausg.: ex mss. Oladbacensi et Antverp. in
AA. SS. Boll. 10. Mart. IL p. 19-21. — Com-
pendium martyrii translatum ex lingna Ar-
mena ibid. p. 18. 19. — Tita alia auctore for-
san Euodio episc. Caesareae ex antiqua veitsione
latine Jobannis diac. Neapolitani ibid. ^.22 -25.
— Historia inventionis ibid. p. 29. Cf. Com-
mentarius praevins ibid.p.12-18. — Oratio s.
Basilü , latine reddita a Ger. Yossio ibid. p. 25 - 28.
Acta SS. martynim XLII. Blog xal H^ltj-
aig Tü)v äyicüv TeaaaQd7,ovTa dvdlv ixaqxv-
Qwv auctore Euodio synchrone. Graece.
Ausg. : ex ms. Yaticano in AA. SS.. Boll. 6.
Mart. I. p. 887-893. — Annotationes Hugonis
BoUii Cartbusiani ibid. p.SdS. — Appendices
n ibid. p. 894. 895.
Acta ss. martynim XLV Nicopoli in Ar-
menia cca. a. 319.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 10. Jul.
m. p. 37-47. Cf. Pinii comment. praevius ibid.
p. 35-37.
Passio SS. martyrum quatuor Coronatorum =
Passio SS. quatuor Ck}roDatorum.
Passio bb. martynim qui apud Carttia-
ginem passi sunt sub rege Hunirico, VI
non. Jul. a. 484.
Ausg. : ^ recens. Carol. Halm in Mod. Germ,
bist. Auct. antiqniss. HL 1. 1879. p. 59-62. —
^unt.d. Tit. : Incerti auctoris Passio Septem mon-
acborum ed. M. Petscbenig in Corpus Script ec-
cles. lat VH. Vindobon. 1881.
Martyrium ss. martynim quindecim
Tiberiopolitensium, qui imperante impio
Juüano Apostata Tiberiopoli, quae Stru-
mitza bulgarice dicitur, passi sunt; con-
scriptum a Theophylacto Bulgariae ar-
chiepiscopo (f 1107).
Für die Geschichte der Ansbreitimg des Cluisteiithuiiis
tmter den BoJgaren wichtig.
Ausg. : ^ interprete Bonif. Finetti graece ac
lat. in Tbeopbylacä opp. omn. HI. Venetüs 1758.
fol. p. 477-512 ex cod. Oxoniensi Bodl. — 'frte-
derh. ap. Migne, Patrolog. graeca. CXXVI. 1864.
p. 151-222; cf Finetti praefat ibid. CXXY. p.
425-442.
Legenda ss. martyrum quinque fratrum
Minorum Colimbriensium Berardi de Car-
bio, Ottonis presbyteri, Petri a S. Ge-
miniano, Adiuti, Accursii, ord. s. Eran-
cisci in Mauritania a. 1220.
Geschrieben 1476 von Franciscns Hispalensis
ord. s. Franc.
Ausg.: in Portugaliae monum. I. p. 105-116.
— Acta alia auctore Job. Tisserando ord. Min.
(saec. XV) in AA. SS. Boll. 16. Janr. IL p. 65-
69. — Miraeula ex annalibus Luc. Waddingi ibid.
p. 69. 70. — Alia miraeula ibid. p.70. — Bulla
Sixti IV pp. de SS. martyrum veoeratione ibid,
p. 71. Cf. Comment. praevius ibid. p. 62-65. —
Passio bb. Berardi, Petri ... et Ottonis mart,
discipulorum b. patris Prancisci ed. Surius, Vitae
SS. 16. Janr. VIL Colon. 1581. p. 39-42.
Passio SS. martyrum Scillitanorum in
AMca a. 200.
Textos antiquissirnns et siznplicissimiis.
Aiisg. : ^ ex cod. Carnotensi n** 190. sec. XUI
in Analect Bolland. VIIL 1889. p. 6-8; ef p. 5.
— ' initium ex cod. Augiensi ap. Mabillon , Vet
analect IV. p. 153 (• ed. 2*. p. 172). — Acta la-
tina [hält der Herausgeber für das Original^
weil sie knapper u. kürzer cäs der von üsener
1881 veröffentlichte griecbiscbe Text ^fid] in
Tbe passion of s. Perpetua . . . Witb an appen-
dix cont tbe orig. text of tbe Scillitan martyr-
dom by J. Armitage Bobinson. Cambridge, Uni-
vers, press 1892. 8". — Acta proconsularia in
AA. SS. Boll. 17. Jul. rv. p. 214. — Acta alia
sincera ibid. p. 215. 216. Gf. Cuperi commentar.
praevius ibid. p. 204-214.
Erl.-Schr.: Aab6, BeAJ., i^tude sur un nonvean texte
des Actes des martyrs Sdllitains. Paris , F. Didot
1881. BP. 1 fr. ÖO c.
Nenmann, K. Joh., Der römische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 284-286.
Passio SS. mar^rrum Septem Dormfentiuiii =
Acta SS. Septem Dormientium.
PASSIO SS. MART. SEPT. FRAT. — ACTA S. MATHIAE APOST.
1467
Passio SS. fflartynim Septem fralnini = Passio
s. Septem fratrum mart
Passio SS. martynim TIberiopollteiieittm <= Mar-
tyrium SS. martyrum quindecim.
Acta mar^fnim Travironim » Acta s. Tyrsi et
soc. et partim Passio s. Mauritii et soc.
Acta SS. martyrum 37, item s. Severi
ac Memnonis centurionis Philippopoli ac
Bizyae in Thracia sub Diocletiano au-
ctore anonymo.
Ausg. : graece et lat «n AA. SS. BoU. 20. Aug.
IV. p. 30. 31. Cf. Piuii comment praev. ibid, p. 29.
Passio SS. nartynim XX Laurae s. Sabae »
Acta s. Johannis, Sergii ete.
De 8s. Manieio, Restituto et Ju]io Carthagine
in Africa in AA. SS. Boll. 4. Oct II. p. 412.
Yitae s. Masonae {alias Mausonae) epi-
scopi Emeritensis in Hispania (f cca. 605)
et SS. Pauli et Fidelis eins decessorum
atque Innocentii et RenoYati successorum
auctore anonyme.
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Liber de vitis et me-
ritis SS. Patrum Emeritensium ed. Barnabas Mo-
reno de Vargas. Matriti 1633. Voller Fehler. —
-unt. d. Tit.: Liber de vita et miraculis Pa-
tnun Emeritens. ex 8 codd. ed. Thom. Tamayus
de Vargas. Antverpiae 1638. — wiederholt * ap.
Aguirre, Codcü. Hispan. II, — * ap. Job. Ta-
mayum in Martyrolog. Hispanic. ad 1. Nov. —
u. ^ ap. Migne, Patrolog. lat. LXXX. p. 113. —
® ed. 3* ed. Franc. Bivarius. 1651. — ^ ed. 4* ap.
Florez, Espana sagrada XIII. p. 335, hergestellt
aus den 3 vorigen ohne Codd. — • unt. d. Tit. :
De vitis et miraculis PP. Emeritensium ex cod.
acad. reg. rer. bist. Matritensis [pars 1.2] in AA.
SS. Boll. 1. Nov. I. p. 317-339.
Erl.-Sekr.: Smedt, C. de, Comment. praeriiu ibid. p.
309-S16.
De s.ÜaetMIa virg. Trecis in Campania Gal-
lica in AA. SS. Boll. 7. Mai. n. p. 141. 142. —
Historia inventi corporis ibid. p. 142-144. —
Visitatio capsae et miracula recentiora ibid.
p. 144. 145.
Acta s. Materni Mediolani episc. (saec.
rV" init). auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 364-
370. Cf. Cuperi comment. praev. ibid. p. 361-364.
Historia s. Materni qui fait archiepi-
scopus Coloniensis primus et conversor
popuH (saec. I).
Eandschr. : München, Hof bibl. cod. lat. 88.
saec. XV ex. fol. 71*».
Ausg.: ap. J. Friedrich, Kirchengeschichte
Deutschlands. I. Bamberg 1867. p. 421-424.
Brl.'Sckr. ; Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutsch-
lands. I. p. 86-tOL.
Ghesqnidre, Ezegesis critica in «jwtu« AA. SS. Bel-
gü I.p. 77-94.
Vgl. Yita s. Eucharii.
Legenda s. Materni Trevirensis episcopi
anecdota.
Ausg.: ex ms. bibl. lipsiens. ap. Orandidier,
Histoire ecciesiast de la prov. d'Alsace I.
preuv. justificat. n^ 2. p. xil — Tita alla, vid.
unter Vita s. Eucharii.
S>rl.'Sekr.: QlOckler, L. O., Sanct Materoos oder Ür-
Srune des Ghristenthumes im Elsass und in den
leinlanden. Hit Photogrr. Rizheim 1884. 8o. VU.
385 pag.
Qranaidier, Histoire I. p.46. diss.n sor l'apostolat
de 8. Mateine en Alsaoe.
Biliar, M., Vindidae historiae Trevirensis s. historia
Itrevir.de tribas primisTreviroram opiscopisEnchario.
Yalerio, Matenio. Metis 1763. 4fi.
P e r r i er , Joh^ De s. Matemo episcopo Colonlae Agripp.
in AA. SS. BoU. Sept. IV. p.B54-400.
Rettberg. Deatschlsnds Kirchengeech. I. p.74 sq.
Walch, Cnr. O. F., De Matemo nno, comment. m
Commentt. soc. reg. scient. Ootting. I. 1778. p. 1.
hist. class.
Yita s. Materni Tungrensia episcopi
primi: ,Assmnptum itaque'.
Der Anfkng ist der Vita ss. Eucharii , Valerii . . . ent-
nommen (m AA. SS. Boll. 29.Janr. U. p.918), dann mehre-
iBS ans verschiedenen Quellen and schliesslich werden die
Contentiones circa corpus breit erzählt.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n» 2493-98. fol. 184'
in Catalogus codic. hagiograph. reg. bibl. Bruxell.
I. 1. 1886. p. 339-342.
Erl-Schr.: Servals, Ad., £tude historique et critique
sur s. Mateme, sa mission et son colte. Namur 1^0.
8^. 287 pag. 8 fr. {ExtraU des Annales de la Soc.
arch6ologiqae de Namur. XVUI. n<>4. Comptes-ren-
dus.) L'auteur est d'uns rar« ereduHU.
Yita 8. Materniani episcopi Bemensis
in Gailia (saec. IV).
Ausg.: ex ms. Bodeccensi ed. Papobroch in
AA. SS. Boll. 30. April. HI. p. 759-763.
Acta 8. Mathiae, vgl. Acta s. Matthiae.
Acta s. Mathiae apostoli in Falaestina
(f post 60) ab anonyme olim hebraice
conscripta, ab interprete monacho Tre-
virensi aucta.
Eandschr.: Heidelberg, N. g. XXIX. mbr.
fol. sec. XIII. f. 89.
Ausg. : ex 4 mss. et editione "Wolf ff. Lazii {tcel-
cher eine Ausgabe von Abdiae Babyloniae primi
episcopi Historia certaminis apostolici Julio Afri-
cano interprete, Paris. 1560. 8** nebst anderen
hierin vereinigte) et variis Breviariis in AA. SS.
Boll. 24. Febr. III. p. 441-448. — InTentio et
mlraenla s. Mathiae apostoli {Anlass xu dieser
Schrift gab 1131 eine Feuersbrunst im Mathias-
Stift XU Trier. Lambertus deLegia5»>eLam-
bertus Parvus a Legia monachns SS. Eucharii
et Mathiae Trevirensis (c. 1175) soll der Verf.
sein; Eandschr.: Trier, Seminarbibl. R. VI, 1.
sec. XH) * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 448-454. —
'Bruchstücke • ed. Waitz ap. Pertz, Mon. scr.
VHI. p. 226-234. — ^ tciederh. ap. Migne, Patro-
log. lat. CUV. p. 1283-1298; cf p. 1279 sq., beide
fehlerhaft. — *dcr Eingang besser ap. Sauerland,
Trierer Geschichtsquellen p. 113. 114. — Sermo
de 8. Mathia apostolo auctore Authperto ab-
bate Casinen.si, ex ms. Antverp. et Mombritio
* in AA. SS. Boll. 1. c. p. 437-441. — • wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat CXXIX. p. 1023-1034.
— HomUia de s. Mathia auctore Theoderico
monacho S. Eucharii Trevirensis (flor. 1006; —
Eandschr.: Trier, Sem.- Bibl. R. I, 5. sec. XU.
1468
VITA MATHILDIS COMITISSAE — VITA B. MATHILDIS REG. GERM.
p. 304-311), Bruchstück ap. Sauerland I.e. p.ll2.
— Sapplementam historiae miraenlorum au-
otore monacho Trevireosi ap. Pez, Thes. anecd.
II. 3. p. 7-26. — Vitae s. M-ae auctore Lam-
berto Parvo prolo^ ap. Pertz 1. c. VIII. p. 226.
227. not. 62-64. — Mathias sagr» postola (I. II)
ap.C.R.Unger, Postola sögur. Legendariske For-
tsellinger ora Apostlernes liv. Christiania 1874. 8*.
p. 767-778.
ErL'Schr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis
od. Mansi V. p. 66.
: Codex apocryphas Novi Testamenti p. 782 sqq.
Hellsehen, Commentarixis praevios tn AA. SS. Boll.
1. c. p. 431.
Pertz '^Archiv X. p.634. — Neues Archiv XVII. p.608.
Tita Mathildi8 comitissae, Gregorii VII
amicae, (1052 — 1115) auctore Doni-
zone seu Domnizone seu Dominico*
presbyt et monacho Canusino, carmine
hexametro et plerumque leonino scripta.
Libri 2.
Spftter von einem Anonvmus in Prosa übertragen (s.
d. foiimdA Vita). — 'sMunoicm Memorie di Lucca. I. 3.
p. 820 teste Pannenborg , mm Dionysio.
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. XII. p. 348.
Ausg.: * ap. Tengnagel, Vet. monumenta con-
tra scismaticos. Ingolstadii 1612. p. 133-233. —
• in Gretseri Opp. VI. p. 487-512. — * wiederh.
ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. I. p. 629 - 689 mit
Noten, worin die Varianten des in Born befind-
licfien Original. — * diese Ausgabe wiederkolte
Muratori, Scr. rer. Ital. V. p. 341-383; ef. prae-
fat p. 337-340. — Chartula comitissae M. super
concessione bonorum suorum facta Romanae ec-
clesiae p. 384. — De thesauro Canusinae ec-
clesiae Rom am transmisso etc. p. 385. — * am
besten nach der römischen Original- Handschr,
ed. Bethmann ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 348-
409. — ^nach Muratori ap. Migne, Patrolog. lat.
CXLVm. p. 949-1036. — ' unt. d. Tit.: Vita
della grande contessa Matilde di Canossa, scritta
in versi eroici da Donizone prete e monaco Be-
nedettino e volgarizzata per la prima volta da
Franc. Davoli. Reggio nelr Emilia 1888. fol. 429
pag. 30 lire. Schöne Ausgabe. Dem lateinischen
Text steht die Uebersetxung gegenüber. — Ex-
cerpta ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 465. — ' ap. Baronium, Annal. eccles.
ad a. lil5. — * ap. Bouquet, Recueil XI. p. 452
-454. — * ap. Watterich, Rom. pontificum vitae
I. p. 399. 407. 587. 591. 619. [Uebers.: italien.:
da Franc. Davoli; s. Ausg. n° 7. Col testo latino
a fronte. — Vgl. Giudizi sul poema di Doniz-
zone, volgarizz. ed annotato da Don Francesco
Davoli. Reggio Emilia 1889. 8°. 40 pag.] — Vita
alia oratione soluta in compendium ex Doni-
zone missa ab auctore anonyme, non recentis-
simo tarnen * ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. I. p.
689-701. — * wiederh. ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. V. p. 389-397 — u. * ap. Migne, Patrolog.
lat. CXLVIII. p. 1039-1058. — Epitome Pado-
lironensis Vitae Mathildis, fragra. ap. Pertz, Mon.
scr. XII. p. 375. not. 92, p. 380. not. 6, p. 408.
not. 77. — Epitome Regiensis Vitae M-s, fragm,
ibid. p. 374. not. 89.
Erl.-Schr.: Abel, Charl., Un chapitre in6dit de l'hist.
de la comtesse Mathilde in Mömoires de T Acad. impör.
de Metz. 1861 (auch besonders gedmekt Metz, Blanc
1863. 80. 52 pag.).
Bacohini, Istoria del monastofro di s. Benedetto di
Padolirone. Modena 1696.
Gontelurio, Fei., Mathildis comitissae genoalogia.
luteramnae 1657. 4P.
Erra, C. A., Memorie storico - critlche della gian con-
tessa Matilda. Roma 1768. 8o.
Ferretti. Angelo, Canossa, stadi e rioerche. Ediz.
2<t«. Tonne 1884. (Cap.V. p. 161-174: Ooolzone e ü
suo poema.)
Floren tini, F. M., Memorie di Matilda , la gran con-
tessa di Toscana. Lucca 1642. 4^; — ed. Q. D. Manii.
ibid. 1756. 40.
Oiesebrecht, W., Geschichte der deutschen Eaiser-
zeit. n. p. 574 ; III. p. 1060.
Joachim, J. Fr., Dissert. de spnrio Mathildino dono.
Halae 1736. 4P.
Koeler, J. D., Dissert. de donatione MaUiildina pon-
tifici Romano. Altorfli 1715. 4P; — Jenao 1742. 4P.
L'Hermite- Sonliers, La princesse h^tqoe oa
la Vie de la comtesse Mathilde, marqoise de Man-
toue et de Feirara. Paris 1645.
Luchino, B., Cronica della vera origine et azioni
della contessa Matilda di Toscana. Maatova 1592. 4^.
Mellini, D. di Guido, Trattato dell' origine, fatti,
costami e lodi di Matilda la gran conteua d'Italia.
Fiorenza 1689. 4P\ — ibid. 1609. 4».
: Lettera apolog. in difesa d'aloone oose gia da
lui scritte ed appartenenti alla cont. Matilda. Man-
tova 1592. 40; — Firenze 1594. 4P.
Mozzi de' Capitani, F., Sulla cont. Matilda i suoi
contemporanei , e Tusanze nostre d'allora. Venem
1846. 16 mo.
Orti, 0. G., Vita della contessa Matilda di Canossa,
tratta da un codice antico mss. Verona 1834. 8<*.
Overmann, Alfr., Die Besitzungen der Grossgrifin
Mathilde von Tuscien nebst Begosten ihrer ürkondea.
Diss. inaug. Beriin 1892. SP.
Pannenborg, Alb., Studien zur Geschichte der Her-
zogin Matildo von Canossa. Progr. d. Gymn. GSttingen
1872. 40. (10 Zur Kritik des Donizo p. 1-23; 2" Her-
zog Gotfried d. J. und Matilde p. 24-31; SP Die Ma-
tildinische Schenkung p. 31-42).
Poggio, Feder, di, Lettera nell' origine del grandm-
tessa Matilda. Lucca 1775.
Pozzo . G. dal, Meraviglie eroiohe . . . nelia duchesa
Matilda. Verona 1678. 40.
Bazzi, Silv., La viia, o vero azzioni della co&tesssa
Matilda. Firenze 1587. 8°.
Rena , (>)simo della , Serie cron. -diplom. degU antichi
duchi e marohesi di Toscana, o. suppl. e noto di
Camici. Fiorenza 1789.
Ben6e, Am6d., La grande Itaiienne (Malhilde de Tot^-
cane). Paris 1859. 80 {ins Italien, übers. : ItaUa 1859. 9").
Scheid, C. L., Origines Gnelflcae. I. Hvnov. ITo*!
fol. p. 389 sq.
Tiraboschi, Memorie storidie Modenesi. Modena 1793.
Tosti, Luigi, La contessa Matilde e i Bomaoi ponte-
fici. Firenze 1859. &*', — teiederh, Roma 1886. SP.
"Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. AaH
U. 1886. p. 215; 6. Aufl. U. 1894. p. 243.
Vita b. Mathildis Diessensls == Vita b. Mathüdis
sive Mechtildis.
Vita Mathilda duoatricia ==: Vita Mathüdis co-
mitissae.
Vita b. Mathildis (Mahtfiiidis) reginae
Germaniae (f 968 Febr. 28).
Die ältere, von KOpke in einer Handschrift d. vorigen
Jahrh. entdockte Lebensbeschreibung. Geschrieben unter
Otto n 974 in Nordhausen. Form ungeschickt.
Handschr. : Göttingen, vid. Pertz , Mon. scr.
X. p. 574.
Ausg. : * ap. Pertz, Mon. Germ. scr. X. p. 575-
582 ed. Köpke. — *ap. Migne, Patrolog. lat CLI.
p. 1311-1326. [Uebers.: deutsch von Ph. Jaflfe.
Berün 1858. 8^ 2. Aufl. Leipzig 1891. 8« (= Ge-
schichtschreiber d. deutschen Vorzeit X. Jahrh.
4. Bd.)] — Vita altera iussu s. Heinrici II imp.
pronopotis scripta ab auctore anonymo clerico vel
monacho [führt ein schönes Familienleben vor
VITA B. MATHILDIS EEG. GERM. — VITA 8. MATURINI
1469
upid rührt noch jetzt mit den Thränen der kaiser-
lichen Frau. — Zum Theil eine stilistische Ver-
hesserung des altem Werkes mit Hinxufügung
mancher neuer nicht unwichtiger Nachrichten.
Geschrieben um 1010, nicht ohne literarisches
Verdienst {Handschr.: 4, r»</. Pertz, Mon. scr.
IV. p. 283; vgl. Pertz' Arch. VII. p. 407}] ' in AA.
SS. Boll. 14. Mart. 11. p. 358-370. — ^wiederh.
ap. Leibnit, Scr. rer. Brunsv. I. p. 192-208; ad-
ditiones et emendatloues ibid. III. p. 653-657. —
^ ap, Erath, Cod. dipl. Quedlinburg. Francof. 1764.
fol. p. 925-944. — *ap. Pertz, Mon. scr. IV. p.
283-302. — *ap. Migoe, Patrolog. lat. CXXXV.
p. 889-920.
Erl.'Sekr.: (Breitenbanch, G. A.v.) Lebender Kai-
serin Mechthilde, Qemahlin Kaiser Heinrichs I. Beral
1780. 8«.
ClaraSf Lndw., Die beil. Mathilde, ihr Gemahl Hein-
rich I und ihre Söhne Otto I , Heinrich und Bruno.
Ein Stack dentscher Geschichte. Mansterl867. gr.S^.
20 Bogen.
Commentarias praevias tn AA. SS. iBoU. 1. c. p.
366-858.
Contzen, Die Geschieh tschreiber der sächs. Kaiser-
zeit p. 112 ff.
De s. Mathilde regina ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec.V. p. 847- 363. Äusxüge cnu dar Vita.
Foerstemann, E.G.,Cominentatio devita s.Mahthil-
dis. Xordhusiae 1838. 4».
: Ueber zwei nordhansische Schriftsteller im 10.
und 11. Jahrhundert in Zeitschrift des Vereins für
thüring. Gesch. a. Altarthumskunde. IV. 1861. p.6ff.
Gieseb recht, W., Geschichte der deutschen Kaiser-
zeit. I. p.744 (2. Aufl. 1. p 778; 3. Aufl. I. p.782).
Heerwagen, H., Einige Bemerkungen zu den beiden
Lebensbeschreibungen der Königin Mathilde in For-
schungen zur deutschen Gesch. VHl. GGttingen 1868.
p. 369 -384 ; gibt auch Texioerbeaaerungm xur Viia I.
Hof fbauer, Studien zur älteren Geschichte der Abtei
Herford Ifo Zeitschrift für Geschichte und Alterthuois-
kunde Westfalens. XX. 1869. p. 34 sq.
Jaffas Einleitung xu »einsr Uebers., s. vorher.
: Zur altem Lebensbeschreibung der Königin Ma-
thilde tn Forschungen z. deutschen Geschiebte. IX.
1869. p. 343-345 ; mit Textverbessenmaen aus der Hb.
Köpke, Rud., Die beiden Lebensbesenreibungen der
Konigin Mathilde ibid VI. 18(36. p. 149-171; bleibt
dabei, dass die allere Vita unter Otto III, die zweite
im ]. Jakre Heinrieha II verfaset ist.
Lebensgeschichte der Kaiseiin Mathildis, Gemahlin
Heinnchs I. Leipzig 1780. 80.
Löher, Frz., üi Gelehrte Anzeigen der kgl. baierischen
Akad. d. Wissenschaf ten. 1H57. p. 393 ff. 404. 405.
Mathilde, Grftfln von Oldenbui^, Gemahlin Kaiser
Heinrichs I. Augsburg 1832. Bf>.
Ranke, Leop. v., Die beiden Lebensbeschreibungen
der Königin Mathilde tn seiner Weltgeschichte. VlU.
Leipzig 1887. p. 628-634.
Rommel, Otto, Der Aufstand Herzog Ludolfs von
Schwaben in den Jahren 953 und 954 tn Deutsche
Forechungen. IV. 1864. p. 121-158.
Schwarz, J.G., Die h. Mathilde , Gemahlin Heinrichs I
Königs von Deutschland. Regensbuig 1846. 8°.
Schwarz, Chr. G. , Dissert. de 3Iathiida abbatissa Qued-
linburgensi. Altorfii 1736. 4P.
Sim8on,B.,m Aruhir für d. Gesch. des Niederrheins.
VIL j). 159-163, gibt Varianten der Düseeidorfer Ha.
xur Vüa alt.
Strunck, Westphalia sancta ed. Engelb. Giefers I.
p. 68-80.
Treitschke, K., Heinrich I König von Deutschland
und seine Gemahlin Mathilde. Leipzig 1814. 8°.
Waitz m Nachrichten von der Göttinger G.-Aug.-Uni-
▼ersit&t. 1852. n« 13. p. 211.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 173
(6. Aufl. 1. 1885. p. 317 319; 6. Aufl. 1. 1 893. p. 338-340).
Weck, Gust., Mathilde, Gemahlin Heinrich 1, Cha-
rakterbild einer deutschen Frau tn Neues Laiisitzi-
sches Magazin. XLVUI. GOrUtz 1871. \P. p. 193-210.
Tita b. Mathildi8 8ive Mechtildis abba-
tissae in Diessen et postea Eitelsteden
inter Augustam et Ulmam (f 30. Mai
1160) auctore Engelhard o abbate Ci-
sterc. in Austria, tum monacho Cisterc.
in Lanckhaim dioec. Bamberg.
Handschr.: München, k. Hofb. Indersdorf.
Chart sec. XV exe. 8°. n" 276.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lection. antiq. V. 2.
p. 8 (»ed. 2^. III. 2. p. 527-550). — ^wiederh.
und mit Hefischens Noten in AA. SS. Boll. 31.
Mai. VII. p. 444-457.
Erl.'Sekr.: Wattenba eh. Deutschlands Geschichts-
quellen. 6. Aufl. n. 1886. p. 340; 6. Aufl. II. 1894.
p. 374.
De s. Matrona mart. Thessalonicae in Mace-
donia sylloge hist. in AA. SS. Boll. 15. Mart II.
p. 396-398.
De 8. Matrona regia virg. Lusitana, ioxta Ca-
puam in Italia, commentarias hist. in AA. SS.
Boll. 15. Mart II. p. 398-403.
De s. Matrona virg. et mart. Barcinone in Hi-
spania commentar. historicus in AA. SS. Boll.
15. Mart. H. p. 394-396.
Yita s. Matronae Pergensis authore Si-
meone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis SS. historüs.
8. Nov. VI. Colon. 1575. p. 166-176.
Acta s. Matthaei apoatoli et evange-
listae (saec. I) auctore anonyme.
Ausg.: ex cod. Vatic. in AA. SS. Boll. 21.
Sept VI. p. 220-225. ~ Acta altera auctore
Metaphraste, lat ibid. p. 225-227 ex edit
Lipom ani et Surii. Cf. Stiltingii comment prae-
vius ibid. p. 194-220.
Yita SS. Matthaei, Benedicti, Johannis
etc. martyrum.
Ausg.: ex Job. Dubravii histor. Bohem. ed.
Surius, Vit SS. 12. Nov. VI (ed. Colon. 1617).
p. 276.
De SS. Matthaeo et Gusmaeo mart. Orabodonae
ad lacum Lariam in dacata Mediolan. forte sab
Maximiane Stiltingii sylloge hist. in AA. SS. Boll.
11. Sept m. p. 774. 775.
De ss. Matthaeo et Primo mart. Tarenti in Ca-
labria in AA. SS. Boll. 6. Mai. U. p. 103.
De b. Matthaeo Luciniacensi ord. erem. s.
Aagust notitia in AA. SS. Boll. Jan. II. append.
pag. penult.
De b. Matthaeo Mantaano conf., ord. Praed.
(f 1471) Viglevani in ducatu Mediolan. Sayskeni
sylloge in AA. SS. Boll. 5. Oct IIL p. 248-255.
De 8. Matthia episc. Hierosolymonim VIII.
(saec. II) in AA. SS. Boll. 30. Janr. II. p. 1025.
1026.
Acta s. Matthiae = Acta s. Mathiae.
Yita s. Maturini confessoris Lyricanti
{Larchant, Seine -et -Marne] in tractu
Wastinensi in Gallia (saec. lY. Y).
Historia valde obseura.
Ausg.: ex 7 codd. mss. in AA. SS. Boll. 1.
Nov. 1. p. 250-255. — Vita brevis ex^ cocj.
1470
TITA S. MAUDETI — VITA S. MAURIS ABB. GLANNAFOUI
mbr. n" 22 bibl. univers. Traiect. ibid. p. 255. —
Gompendium vitae ex Petro de Natalibus Lib.X.
c. 6 ibid, p. 256. — Liturgica ibid. p. 256-259.
Erl.-Sehr.: Oillet, J.B., Vie de s. Matharin 1810.
Histoire Littöraire de la France VI. 1742. p. 226.
Ho off, Q. V., Comment praevioa in AA. SS. Boll.
1. c. p. 245-250.
(Johan prestre A Larchant) La vie de sainct Ma-
tiiurin de larchant. Historiee. — ^Am Ende: Gy fine
la vie de s. M. de 1. imprimöe ä Paris par Jacq.
nynerd (1489). kl. 4^. In Versen, Das einxige bekannte
EOüemfiar beeüxi dUAraenaUnU. in Paris. — *wiederh.
ap. £m. Bellie de la Ghavignerie, Cbroniooe de Saint.
Matharin de Larchant en Qasthinais. raris, Anbry
1864. 80.
Thoison, Eng., Saint Mathurin: sa lögende, see re-
liqnes , ses pölerinages , son iconographie in Bulletin
de la Soo. hintoriques et archöol. da Gfttinais. 1886.
1887. 2. trimestre.
: Saint Mathurin. Etüde historique et iconogra-
phique, omöo de 61 bois dans le texte, 1 carte et
14 planches hors texte. Paris et Orleans 1889. gr. 8^.
313 pag. 25 flr.
Tita s. Maudeti [Maud6, Maudet ou
Maudez gallice] abbatis in Britannia Ar-
morica (saec. VI) prima.
Ausg,: ex LegendarioTrecorensi [in cod. Paris.,
bibl. nat. lat. 22821. sec. XYII] ap. Arth. de La
Borderie, Histoire de Bretagne. Critique des sour-
ces. — Saint Maudez. Rennes 1891. gr. 8°. p. 5-
12. — Vita altera ex cod. Anrelianensi [bibl.
publ. n« 330, Olim 279, sec. XIV] ibid. p. 13-20.
— Officium de s. Maudeto p. 21-27. — Le-
ctiones ex vet. Breviario Aurel. p. 28-30; ex
Proprio Leonensi p.31-33. — Common taire histor.
p. 34-69 (=» Separ.' Abdruck aus Memoires de
laSoc. d'emulation des Cotes-du-Nord. XX VIII.
p. 198-266).
Erl.-S^.: Legrand, Alb., Le vies des saints de la
Bretagne Armoriqae. Brest 1887. 4^. p. 722 -726.
Lobineau, Guy Alex., La vie des salnts de Bretagne.
L Paris 1638. S». p. 197-201.
Lucas, J. M., Le culte de s. Maudet et de s. Rion.
Extraü de la Revue historique de i'Ouest. Yannes
1893. 8».
De SS. Maura et Britta virg. apud Turones in
Gallia in AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1018.
Yita s. Maurae virg. Trecis in Cam-
pania Oalliae (saec. IX med.) auctore
Prudentio episcopo Trecensi (f 861).
Ausg.: ^ed. Surius, Vit. SS. 21. Sept. — 'ex
edit. Nicol. Camuzati in AA. SS. Boll. 21. Sept.
VI. p. 275-278. — ^tviederk. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXV. p. 1367-1376.
Erl.'Sehr.: (Breyer, R.) Vies de s. Prodence 6vdque
de Troyes et de s. Maure, vierge. Truyes 1725. 8P.
Suysken, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 271-276.
De s. Maurelio opisc. Imolensi in Italia in AA.
SS. BoU. 6. Mai. ü. p. 106.
De s. Maurelio episc. pati-ono Ferrariae in Italia
(saec. VII) Papebrochii comment. in AA. SS. Boll.
7. Mai. II. p. 154-160.
Erl.'Sehr.: Le{;endario e vita ot miracoli di s. Mau-
relio episcopo . . . . di Ferrara. Feirara, Fr. Rossi
1570. 40.
De s. Maurelio presb. in dioec. Galliamm Tre-
censi Henschenii sylloge bist, in AA. SS. Boll.
21. Mai. V. p. 43.
De SS. Maurentio, ürbano, Avito etc. mart. sab
Diociet. apud Forum -Sempronii in Italia «n AA.
8S. Boll. 31. Aug. VI. p. 665.
Yita s. Mauri abbatis Glannafolii (f 584)
auctore Faust o monacho Casinensi (f
620).
Ftlschung des Abtes Odo von Olanfeuil, schon
von Fapebroch aufgegeben, doch noch hftnfig benutzt
Handschr.: Florenz, vgl. Pertz* Archiv V.
p. 48. — St. Gallen, Stiftsbibl. n^ 565. sec. XI.
— Brüssel, k. Bibl. xusammen mit Chartnl.
Malmundar. mbr. sec. XL 4®. mai. — Chartres,
Stadtb. sec. X. n* 37. — Arras, Stadtb. mbr.
sec. XL foL n» 189. — Heidelberg, N. g. XXIX
mbr. fol. sec. XIIL f. 163. — St. Omer, Stadt-
bibl. mbr. sec. XH. fol. 715. n» 1. — 715. n«
3 u. 4.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 15. Janr. — *in
AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1039. — »ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 274-298. —
* wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat XCIV. p.
1594-1597. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. 111
p. 414-418. — Ad Titam s. M-i ex cod. Namurc.
n° 31 in Analect Bolland. IL p. 279. 280. —
Hymnus duplex de s. Mauro auctore Alphano
ex mon. Gasin. archiepiscopo Salemitano (y 1085)
^ ap. üghelli, Italia sacra II. — ' wiederk, ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 301-303.
— Mlra«iila et translaÜo s. M-i sive Bestaa-
ratio monasterii Glannafoliensis [St. Maur-sur-
Loire] auctore Odone monacho resp. abbate
Glannafoliensi (llor. 868. [Handsekr.: Rom,
Vatic. Christ reg. n° 456. mbr. saec. X. 8* min.;
— Christ reg. n«» 566. mbr. saec. IX-XI; — n»
1201. mbr. saec. XII. fol.; — n^ 1202. mbr. saec.
XL fol.]) ^ ed. J. Du Breul mit Aimoini mon. übr.
V de gest Francor. Paris. 1603. fol. p. 811. —
'ap. Jac. Du Breul, Supplementum antiquitatum
urbis Parisiacae. 1614. p. 97-128 utü. d. Tit.:
Mirac. s. M-i le vitae et abbatis. — *neue Re-
cension in AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1051-
1060. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 165-183. — *cm grosser Theil auch
ap. Duchesne, Eist Fr. scr. III. p. 410 sq. (rgl.
Fragmenta de regibus Franoorum). — * dm
grossem Theil unt. d. Tit.: Ex miraculis s.
M-i sive Restauratione monasterii Glannafoliensis
c. 751 — 869 auct Odone ed. Holder- Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 462-472. — ' Ex-
cerpte ap. Bouquet, Rec. V. p. 431. 432; VI. p.
311. 312; VIL p. 346. 347. — franslatio s. Mauri
abbatis auctore Rodulpho Tortario, monacho
Floriacensi (cca. 1114). Versa hexametro ed. Job.
a Bosco in Bibl. Floriacensi p. 355. Paris. 1605.
8°. — Versus de b. Mauro: ,Dux, via, vita, tuis*
. . . (gedicktet nach 845, wurden mit Unrecht
dem Paulus Diaconns zugeschrieben) ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 298-301.
ErL-Sehr.: Ansart, A. J., Histoire de s. Manr abbe
de Glanfeuil. Paris 1772. 12 mo.
Compendio dolla vita di 8. Mauro abate. Bergamo
1887. 12 mo.
Ebert, Adf., Allgem. beschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 851.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansd T.
p. 168 und Hb. VI. p. 453.
Herzog, Bealeucyklopädie der protest. Theologie. IX.
1882. p. 428.
Histoire littöraire de la FranoeV. p. 383 sq.
St. Maur et le sanctuaire de QlanieuU an Aigoa.
Angers 1869. 8°.
Both, Geschichte des Benefiaialweeons p. 238. iS8.
VITA 8. MAUKI EPISCOPI — VITA S. MAUBUn ABBATI8
1471
Rninart, Th., Ajpologi« de la minion de s. Maar,
apötre des Benedictins eo Franoe, avec ooe addition
touchant s. Placide premier martyr de Tordre de a.
Benedict. Ruris 1708. SP (laüm ap. MabUlon , Annalee
o. s. Ben. I. 1708. p. 629).
Tita di s. Maaio, abate, disoepolo di s. Benedetto ed
apoctolo della aaa religione in Francia. Piaoenza
1789. 8P.
Wattenbach, Deutschlands Gesehichtsqaellen . 5. Anfl.
1. 1686. p. 282. 435. U. p. 471 ; 6. Aufl. 1. 1898. p. 300.
n.p.492.
Zenmer tu Neues Aichiv d. Ges. f. A. d. Qesoh. XI.
p. 316.
Vita s. Mauri episcopi Caesenatis in
Italia (t649) auctore b. Petro Damiani.
Ätisg,: * Ml P-i Damiani oper. — 'ed. Surius,
Vit. SS. 20. Janr. Vü. Ck)l. Agr. 1581. p. 43-47.
— ' in AA. SS. Boll. 20. Janr. II. p. 333-336. —
^u^iedlerh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIV. p.
945-952.
Inventio ss. Mauri episcopi, Pantalee-
monis et Sergii martyrum sub Traiano,
auctore Amando episcopo Yigiliensi in
Italia.
Ätisg, : ex officio propr. in AA. SS. Boll. 27.
Jal. VI. p. 359-372. — iBTentlo seeunda au-
ctore Daniele Francino »Wd. p. 372-374. Cf.
Boscbii comment. praevius iind, p. 352-359.
Tita s. Mauri sive Mortui -Nati ere-
mitae Hui in Belgio.
Ausg. : ex Jo. Molani nata]ib. ss. Beigii in AA.
SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1080.
De s. Maiiro confess. (temp. ine.) in Burgundia
iarana et pristina dioecesi Vesontionensi V. de
Buckii sylloge critica in AA. SS. Bell. 25. Oct.
XL p. 677-679.
De SS. Mauro, Elmero et Nuncio, forte saec.
VII defunctis, et quorum Acta non exstant, syl-
loge ap. Ghesquiere, AA. SS. Beigii V. p. 333-343.
De s. Mauro episc. Placentiae in Italia (f cca.
430) Stütingü syUoge bist in AA. SS. Boll. 13.
Sept. IV. p. 79.
De SS. Mauro et sociis 50 mart saec. HE Remis
in Campania Galliae Pinii sylloge in AA. SS.
B<jI1. 22. Aug. IV. p. 515-518.
De s. Mauro libyco , mart. Romano , Gallipoli
deposito, sub Numeriano in AA. SS. Boll. 1. Mai.
I. p. 40.
De s. Mauro presbyt. filioque eius Feiice et
huius nutrice ex Syria advenis in agro Umbriae
Spoletino saec. VI Henschenii comment. bist, in
AA. SS. BoU. 16. Jun. lU. p. 112-114.
De SS. Mauro, Salvino et Aratore episc. Vir-
duni in Gallia (ante saec. V med.) Limpeni syl-
loge bist «i AA. SS. Boll. 4. Sept. II. p. 221-225.
De s. Mauricilio arcbiep. Mediolanensi (f cca.
670) in AA. SS. Boll. 31. Mart. III. p. 910.
Tita s. Maurilii Andegavensis episcopi
(fcca. 430) auctore Archanaldo diacono
Andegavensi (905).
Archanaldas a. 905 iussa Rainonis Andegav. episcopi
Yitam s. Maurilii a Magnobodo compositam recognovit
et fraudt Venantiam Fortanatam pro scriptore eios-
dem vendidit.
Handachr.: Paris, Nat-Bibl. ms. lat. n^
12600 (olim St. Genn. n° 1044). sec. XI; — n»
13758 (olim St. Germ, n* 1049). — Rom, Vatic.
Cbrist. reg, n« 465.
Ausg.: ed. Mombritius, Sanctuarium. II. Me-
diolani (1475?) p. 150; ohne Prolog u. Capitd-
angäbe, ahgekürxt, — "ed. Surius, De prob. SS.
historüs. 13. Sept. V. Col. Agr. 1574. p. 196; ohne
Prolog u. Capitelangabe, Text geändert, — tcie-
derh. '«» Fortunati opp. ed. Luchi. II. Romae
1786. 4«. p. 156-171 — «. '•ap. Migne, Patrolog.
lat LXXXVm. p. 563-576. — » xuerst voll-
ständig mit Prolog ed. H. Bordier in Les livres
des miracles et autres opuscules de Georges Flo-
rent Gregoire de Tours. IV. Paris 1864. p. 125-
159. — ^ed. B. Kruscb inter Fortunati opp. in
Mou. Germ, bist Auct. antiquiss. IV. 2. 1885. p.
82-101 ; ef. prooem. p. xxix-xxxi. Gute Ausg, —
Vita alla auctore s. Magnobodo episcopo An-
degavensi (620) ^ in AA. SS. Boll. 13. Sept IV.
p. 72-76 ex impressis. — 'praefationem ex cod.
Escorialensi III & 26 ed. Eruscb 1. c. p. xxix. —
Vita alia auctore Marbodo Redonensi episc. (f
1123). Metnce, ^ ed. Beaugendre tn Operib. Hü-
deberti Cenomanensis. Paris. 1706. fol. p. 1546-
1555. — 'ap. Migne, Patrolog. lat CLXXI. p.
1635-1648. — Miraeola auctore Harmero in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 76-79, c. comment praevio
p. 62-71.
Erl.-Sckr.: Delannoy, J., Dissert. duplex: nna con-
tinens indicinm de anctore vitae s. Maarilij Andeg.
episc., altera Renati Andeg. episcop. historiam at-
tingens Edit. 2». Paris. IGoO. 9.
De s. Maurilio arcbiep. Rotomagensi (f 1067)
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p.
222-230. — ^wiederh, ap. Migne, Patrolog. lat
CXUn. p. 1375-1388.
Inventio s. Maurini abbatis et mart et
translatio in monasterium s. Fanta-
leonis Colon. Agripp. a. 966. 967 auctore
Stephane monacho eiusdem coenobii.
Handschr,: Brüssel, k. Bibl, n^ 329-341.
saec. XV. — Düsseldorf, k. Staatsarch. A. 18.
saec. XII. — Wolfenbüttel, brz. Bibl. Aug. 76.
14. mbr. saec. XI. kl. fol.
Ausg.: ^ed. Surius, Vitae SS. VII. Ck)lon. 1581.
p. 497-502 (»ed. 2. III. p. 681). — ^wiederh. in
AA. SS. Boll. 10. Jun. ü. p. 279-283. — * ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 336-341.
— ^ mit Ausschluss des Sermo in natalicio mid
einiger Miracula ed. L. v. Heinemann ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 2. p. 683-686.
ErL-Schr.: Wattenbach, Deatschlands Geschieh ts-
quellen. 6. Aufl. I. 1885. p.888; 6. Aufl. I. p.362.
Yita b. Maurini episcopi Autissiodo-
rensis (f cca. 797).
Ausg.: ^ ex Gestis pontif. Autissiod. secund.
edit ap. Dum, Bibliotb. de Yonne — ^tpiederh.
in AA. SS. Boll. 27. Oct XII. p. 372.
De b. Maurino monacbo Bituriceusi (2. Oct)
elogium bist ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 433.
Vita s. Mauritii abbatis Camoetensis
ord. Cisterc. (f 1191. Sept 29) et mira-
cula auctore anonyme familiari.
1472
VITA B. MAURITÜ CONF. — PASSIO SS. MAÜRITII ET SOCIORÜM
Ausg.: ed. Beda Plaine in Stimmen u. Mit-
theil, aus dem Benedicjt. - u. dem Cisterc. - Orden.
Jahrg. VII. 1886. Bd. I. p. 380-393; cf. introduct.
p. 375-380. — Vita alia tbtd, Vü. Bd. IL p.
157-164 ex cod. Paris., bibl. nat. cod. lat. n°
12632. fol. 111.
Erl.-Sehr.: Plaine, Franc., Vie de s. Maarice (de
Londöac), abbö de Langonnet et de CarnoSt. Qaim-
perl6 1882. 18mo. 73 pag.
Vgl. De s. Mauntio abb. Camotensi.
Vita b. Mauritii conf. (f 1336) ord.
Praed., filii Demetrii de genere Chat
Pannoniae sive Hungariae Bani, auctore
anonyme Hungaro.
Ausg.: ^ edid. Anton. Flaminius in Leandri
Alberti De viris illustr. ord. Praed. p. 217. —
* in einfacherem Stile in AA. SS. Bell. 20. Hart,
ni. p. 252-255 c. comment. historico p. 251.
Yita SS. Mauritii et 70 militum mart
Apameae in Sjria sub Maximiano.
Ausg.: ^ ex ms. graeco collata c. Metaphraste
in AA. SS. BoU. 21. Febr. III. p. 239-242. —
*ed. Surius, Vit Sanct. 18. Jul. IV. p. 243.
Erl. ' Sehr. : Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte
I. p. 100.
Vita b. Mauritii Hungari ord. Praed. Javarini
(t 1336) == Vita b. Mauritii confessoris.
Passio SS. Mauritii primicerii, Exuperü
senatoris, Candidi campiductoris, Victoris
militis veterani, Innocentii aliorumque
legionis Thebaeae Agauni in Yallesia
martynun inter 285 — 305 interpolata «
Passio SS. Mauritii et socionim eins
martjrum sive Passio Acaunensium mar-
tyrum sive Passio ss. Thebeorum sive
Narratio de martyribus Legionis The-
baicae (287) auctore Euch er io episcopo
Lugdunensi (f 454) cum eiusdem Epi-
stola ad Salvium episcopum.
Ausg.: I. Die ältere Recension unt.d. Tit.:
Acta s. Mauricii et sociornm auct. Eucherio ep.
Lugd. ^ ed. Fr. Chifflet, Paulin us Nolanus illu-
stratus. Divione 1662. 4^ p. 86-92. — «ap. Rui-
nart, Acta sincera martyrum. Paris. 1689. 4^ p.
289 (» Arastelodami 1713. fol. p. 274-278; ef. p.
271. — ^Ratisbonae 1869. p. 317). — ^ in AA.
SS. Boll. 22. Sept. VI. p. 342-345. — «ap. Stolle,
Das Martyrium der theb. Legion. 1891. p. 101-
106. — 'ex cod. Parisino 9550 (sec. VII/VIII.
mbr. fol. 81^-86*; epist. fol. 86**»») additis lectio-
nibtis codicis Sangallensis 563 (sec. IX/X. mbr.
p. 218-228) ed. Gar. Wotke inter S.Eucherii Lug-
dun. Opera. I (= Corpus scriptonim eccles. lat.
XXXI). Vindob. 1894. 8^ p. 165-173. Alle son-
stige Codd. sind gegefi die hier bentäxten für
nichts XU achten. Diese Ausg. weicht von den
anderen in Einxelnem sehr ab. — ® der alte Text
wiederholt ap. R. Berg, Der h. Mauricius. Halle
a. S. 1895. 8^. p. 15-19 als Note 3 (im Auszuge
deutsch ibid. p. 15-22). — II. Die jüngere nach
838 verfasste Becens. in schwülstig interpolir-
ter erweiterter Form ^ ed. B. Moni britius, San-
ctuarium. Mediolan. 1474. — * als Historia de
8. Mauritio etc. ed. Surius, De probatis SS. hi-
storiis. 22. Sept. V. p. 325 (• ed. 2». p. 220). —
• unt. d. Tit. : Historia passionis 8. Mauricii
etc. ed. Petr. Stevart. Ingolstad. 1617. — ' unt.
d. Tit.: Passio s. Mauritii primicerii ... ex ms.
Trev., Fuldensi etc. in AA. SS. Boll. 22. Sept
VI. p. 345-349. — Gloria posthuma ibid.
p. 349-407 wnrf Addenda ibid. p. 895-926. —
• in Bibl. PP. Lugdun. VL p. 866. -- ' in dem
Werke Jean du Bordieu's {s. Erl. -Sehr.). — * ap.
De Rivaz , ^claircissements sur le martyre de la
Legion Theb. Paris 1779. p. 323. — Passio aiia
auctore Marbodo Redonensi episcopo (t 1123).
Metrice ^ ex edit. Redonensi a. 1524 sed emen-
datier ' in Hildeberti Cenomanens. episc. opp. ed.
Beaugendre. Paris. 1708. fol. p. 1532. — • in AA.
SS. Boll. 22. Sept VL p. 895. ■— * ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXXI. p. 1625-1630. — Passio alia
auctore Sigeberto Gemblacensi. Libri 3 (bis-
her ungedruckt; gedichtet 1074 — 1078 im heroi-
schen Versmaas [Handschr,: Berlin, k. Bibl.
Theol. 8^ n« 94. sec. XIL — Leiden, Ün.-Bibl.
A. 114. 4°. sec. XII]) ^ ed. E. Dümmler in Philos.
u. histor. Abhandlungen der k. Akad. d. IViss. zu
Berlin. 1893. p. 44-125; cf Einleit p. 3-22. —
• einige Proben in Pertz* Archiv XI. 1858. p. 17.
— Jacobus de Voragine, De s. Mauricio in
seiner Legenda aurea. Edit. 1483. n** 136- —
Missa s. Mauricii et sociorum eins ^ex Mabil-
lonii Liturgia GaJlicana 'ap. Migne, Patrol. lat
LXXII. p. 302. 303. — «ap. Montmelian, Saint
Maurice. 11. 1888. p. 334-336. — * ap. Stolle,
Martyrium d. theb. Legion p. 106-109. — Prosa
in honorem martyrum Thebaeonim ^ap. Mont-
melian 1. c. II. p. 307-309. — ^wiederh. ap. Stolle
1. c. p. 106-108. — Carmen de passione The-
baeonim ^auctore Hilde berto Cenoman. episc.
ed. Haureau in Notices et extraits des mss. XXV III.
part. 2. p. 438-440. — 'auctore anonymo saec.
A. ed. Job. Huemer in Progr. der Schule dt*s
IX. Bezirks. Wien 1882. — Maaritius saga ap.
C. R. Unger, Heilagra manna sögur. I. Ghristiania
1877. 8^ p. 643-658.
Erl.-Sehtr.: Allard, Paul, Le martvre de la l^itm
Thöbai'ne in La Controvene et le Contemporaia. N.
S. XIV. Paris 1888. Oct. p. 161-196.
: Ija pers6cation de Dioclötien et le triomphe de
rfigriise. Paris 1890 (2 vol. 8P). I. p. 17-34; U. p.
835 -3&4.
Allegre, A., Le oolte de s. Manrioe A Caxomb (Van-
cluse). AvignoQ 1881. 9fi.
Antoine-Mario, Notioo historiqne aar s. Maurice et
sa l^gion in Revae de la Suuwe catholiqne. Annec
XII. Friboui» 1881.
Avitas (ff. d. oben p. 128) : Dicta in Vaailica ss. Acaa-
nensiam in innovatione monasterii ipsios vel pas.<ic>i;e
martyrum t. «. homilia XXV {gehaUen 22. Seft. ölöi
^ap. *5I. H. Bordier in M6moiree et docnments de la
See. d'hist. de Gondve. XVI. 1867. p. 60. 61. — -in
Ariti opp. ed. R. Peiper in Mon. Germ. bist. Auct.
VI. 2. p. J
Baldesano, G., La sacra historia di s. ICauritio ar-
antiq.
2. p. 145. 146.
ciduca della Legione Thebea et de' snoi valoru«!
campioDi. Torino 1601. 4^.
Balthasar, J. ▼., Schutzschrift fOr die thebsische
Legion oder den h. Mauritius und seine Gesellschaft
gegen den H. Prof. Spren^n. Lnzem 1760. b^.
Baronius, Annales ecciesiastici. 11. Romae 1j91. p.
694 ad a. 297; p. 778 ad a. 803.
Becker, J., Zur Gesch. der thebaisch«! Legion w
Jahrbücher des Vereins von Aiterdiumsfroundea im
Rheinlande. Bonn 1857. Heft 26. n<> 13. p. 166 ff.
PAS8I0 SS. MAUEITn ET SOCIORÜM
1473
B eis sei, Steph., Geschichte der Trierer Kirchen. I.
Trier 1887. gr. 8P. p. 19-31 (aiueh nielu Litteratvr
Aber das Hartyriam der thebäischen Li^on).
BerfTf K., Der h. Maiiricias and die Theblische Legion.
HaUe a. S. 1895. 8P. (iK.) 69pag. Jk 1.60.
Beyer, Heior., L. Eltester and A. Qoen, ürkonden«
bach zar Geschichte der . . . mittelrbeinischea Terri-
torien. II. Coblenz 1865. gr. 8P. p. cxzyii ff.
Boehat, L., Memoire« critiqaes snr l'histoire ancienne
de la Soiase I. 1747. p. 557 (gegen Jo$. äe l'bU).
Boecking, Ed., Notitia digmtatum. Bonnae 1839.
gr. 8P. p. 26ff., 212.
Bossne, Benj., in AA. SS. Boll. Oct. XI. Paris. 1870.
p. 496 sq., p. 589 sq.
Bonlacre, L^nard, Sor le martyre de la Id^on
Th6b6enne tn Journal Helv^tiqae. 1746 (aui^ in smnen
Oeuvres II. 1857. p. 47-88); m Bibliothdqne raisonnöe.
XXXVI. p. 427 {mgen tU PhU).
Bonrdiea, Jean da, Dtss. histor. et critiqne snr le
xnartyre de la Legion Th6b6enne: av. l'hist. da mar-
tyre "^de cette lögion attrib. fk st. Encher : en lat. et en
franf . Amsterdam 1705. 12mo {urkUrtegt von dt Vhk
and ÄA, SS, Boll. 22. Sept. VI).
Braan, J.W. J., Zar Gesch. der thebäischen Legion.
Fest -Programm za Winkelmanns Gebartstage. Bonn
1855. 40. 37 pag. JL 2.
Brower , Antiqaitatee et annalesTrerirenses. I. Leodii
1670. p. 191 ad a. 286.
Butt 1er, Leben der Vater and Märtyrer, für Deutsch-
land bearbeitet von Räss and Weiss. XIII. Mainz
1825. i>. 244 iffibi die engluelu IMteralur üfor das
Martyrium km Agaiummis.
eleu 8, Commentar. praevias de s. Mauritio wimicerio
aliisqae Legioois Tneb. militibaa tu AA. SS. Boll.
1. c. p. 806-841.
Derivaz, vid. Bivaz.
Daboardiea, vid. Boardiea.
D a c i s , Saint Maarioe et la l^gion Th^b^nne. Annecy
1887. 8<>. 221 pag. {SeparcUabdmeh aus Mömoires et
docam. pabliös par l'Acadömie Sal4sienne. Tom. DI.
Annecy 1881. p. 271; VI. p. 98; X. p. 173).
Egli, £mil, m Theolog. 2Seit8Chrift aus der Schweiz,
hrsgb. von Friedr. Meili. Jahrg. IX. 1892. p. 69-81.
: Kirchengeschichte der Schweiz bis auf Karl d. Gr.
ZQrich 1893. gr. Bf>. p. 21-49; besonders p. 117-122:
Zur ThebAerl^ende und p. 133-145: Gutachten von
E. Rothpletz über die Schlacht bei Martigny.
Fabricius, Bibl. med. et inf . latinitatis , lib. V. p. 868.
F 1 e u r i i Uistoria ecclesiast. latine reddita a P. F^uode.
Ed. 2. II. Aug. Vind. 1768. p. 596 sq.
Friedrich, J., Die thebaiscne Legion in seiner Kir-
chengeschichte Deutschlands. I. Bamberg 1867. p. 101
-141.
Farer, Geschichte von Wallis. L Sitten 1852. p.21;
III. p. 1 ff., Ober Agaunum u. d. Thsb. Leg.
FüssTin, Conr., Der Christe ein Soldat unter den
heidnischen Kaisern ete. Zürich 1765. 8^*.
Crallia christiana. XIII. p. 413.
Oelpke, £. F. , Kirchengeschichte der Schweiz. I.
Bern 1856. gr.SP. p. 60-86. Oibt neuere Literatur.
O ervas ins Tilberiensis , Otia imp. ap. Pertz , Mon. scr.
XXVn. p. 375.
<7 i e se 1 e r , Lehrbuch der Sdrchengeschichte. 4. Aufl.
I. 1. p. 263.
^örres, Frz., Bictius Varus (oder Victiovarus) der
berüchtigte mythische Verfolger der gallischen und
zumal der Trierischen Kirche in Westdeutsche Zeit-
schrift f. Geschichte u. Kunst. VIII. p. 23-35. Nach
O. ist R. V. ein Produd des Mythus.
Oremaud, J. . Origines de Tabbaye de St. Maurice
d'Agaune mM6morial deFribourg, recueil p^riodique.
IV. Fribourg 1857. 8». p. 321-335.
Grisar, Hartm., Das Martyrium der Thebäischen
, Legion' m Zeitschrift für kathol. Theologie. XIII.
1889. p. 746 -749.
Oros, £., Martyre de la li^gion th6b6enne in Monat-
rosen. Organ des Schweizerischen Studentenvereins.
Jahrg. XXV. 1881.
•G ui 1 e I mus Bri to, Phülpisap. Pertz, Mon. scr. XXVL
p. 355. V. 381 sq.
Herzog, J. J. u. G. L. Plitt, Real - Encyclopädie f.
Protestant. Theologie. 2. Aufl. IX. Leipzig 1881. p.
424-428, Artik. von G.Uhihom.
Hirschmann, Adam% Die neueste Literatur über das
Martyrium der thebäischen Legion in Histor. Jahr-
buch der Görres 'Gesellschaft. XIII. 1892. p. 783-798.
Hontheim, f^odromus historiae Trevirensis. Aug.
Vindel. 1767. fol. 677.
Potthast, Bibliotheca historica.
Hottinger, Joh. J., Helvetischer Eirchengeechichte
Thl. I. Zürich 1706. p. 100 ff.
H a n z i k e r , Otto, Zur Regierung u. Christenverfolgung
des Kaisers Diokletianus ap. M. Büdinger , Unter-
suchungen zur Rom. Kaisergeschichte. U. Leipzig
. 1868. gr. 8». p. 117-284; Excurg IL p. 265-272.
Jahn, Alb., Geschichte der Burgundionen. I. Halle
1874. p. 286 (Legende und Gült der Thebler).
Isle. Jos. der. Defense de la verit^ du martyre de
la iögion Th6b6enne, autrement de s. Maarice et de
ses compagnons , poar r6pondre k la disaert. da mi-
nlstre du Bouniieo. Nancy 1741 (1737). l^o. Ver-
theidiger der Eehiheü,
Leidensgeschichte, Die. des heiL Mauritius und
seiner Genossen in Der Katholik. Zeitschr. f. kathol.
Wissenschaft. Jahrg. 1888. I. p. 618-688; IL p. 70-
94; 156-178 (AitfnuuAisfEacheriusarchiepisc. Lagdan.
Verfasser der Passio s. Mauritii).
Linde, P. A., Der Frankenherzog Rictiorarus und die
Treverer Märtyrer. Trier 1852. &>. (Dageaen Schmitt,
Die Kirche des h. Paulinas bei Trier. Trier 1853.)
Lütolf, Alois. Bischof Eucherius und seine Historia
passionis s. Mauritii et socionim. Die Frasfo über Zeit
und Ort in seinsm Die Olaubensboten der Schweiz
vor St. Gallns. Luoem 1871. gr. 8». n. 131-142. —
Die Thebaer zu Agaunum ibid. p. 125-142. — The-
bäische Grftber in Hallau und SchlOz. Blick auf die
Thebler ausserhalb der Schweiz ibid. p. 207-218.
: Zum ThebAerfund in Solothum in Anzeiger für
schweizerische Geschichte. I. Zürich 1870. p. 240.
Massmann, H. F., Kaiserchronik. DI. p. 779 ff.
Montm^lian. J. Bemard de, Saint Maurice et la
Legion Th6böenne. Paris 1888. 2voL 8P. 15 fr., fehler-
haß. Scharf eriUsirt von X}\. Chevalier in Polybiblicm.
1889. p. 250 sq. %md von P. Allard in Revue des que-
stions histor. XLV. (N. s6r. I.) 1889. p. 383-336. In
tom. II. p. 402-407 reicher Literatumaehweis.
Mosheim, Gomment. de rebus christianomm gestis
ante (konstant. Magnum. Helmstad. 1759. p. 564 sq.
Pagi, Critica in Annales Baronii. L Antverp. 1727.
p. 306. 317; setxt das Martyrium ins Jahr 2S5, Ba-
ronius in 297.
Pertz, Ueber Sigeberts drei Bücher De passione san-
ctorum Thebaeorum in seinem Archiv XI. p. 1-17.
Vgl. Schmitt, Die Kirche dee h. Paulinus. Trier
1853. p. 342.
de Ponnat, R6ponse ä M. l'abb^ Ducis sur le mar-
tyre de la lögion thöbaine in M^moires et docum.
de la Soci6te Savoisienne d'hist. XIX. p. 267; XX.
p. 273.
Ret t borg, Deutschlands Eirchengeschichte I. 1846.
p. 94-111.
Rivaz, P. de, Eclaircissements sur le martyre de la
L.6gionTh6b6enne. Paris 1779. 8^. (Erweiterung seiner
m Journal Eelveiique 1746 und 1749 erschienenen
Aufsätze.)
Ruinart, Acta primomm martymm. Paris. 1689. p.
285 sq.
Schmid, Ign. Dom. Cyr., Thebeische Marter -Legend
oder vollst. Geschieht von s. Mauritio u. s. ganzen
h. Gesellschaft, auä Eachario, Surio, Stevartio und
denen BoUandisten beschrieben. Ingolstadt 1760. A^.
318 pag.
Semeria, Secoli cristiani deUa Liguria. IL Toiino
1843. p. 481 sq.
Spreng, Joh. Jac, Des christlichen Raurachs und
Basels Ursprung und Alterthum bis auf Karl d. Gr.
Basel 1756.
Stevartius, Petr. , Manridus Thebaeae legionis dox
et signtfer , iam a s. Eucherio opisc. . . . nunc iterum
in theatrum productus. Ingolstadii 1617. 4^.
S toi borg, Geschichte der Religion Jesu ChristL IX.
Wien 1817. p. 302 ff.
Stolle, Fn., Das Martyrium der Thebäischen Legion.
Breslau 1891. gr.80. 112 pag. Jk 1.60. Vgl. Zeitschrift
f. Österreich. Gymnasien. 1893. p. 657. 6.58.
Tillemont, Mömoires p. s. k riust. ecclesiast. IV. 2.
BruxeUes 1707. p. 833; IV. 3. p. 1009; 1078; V. L
p. 5. 295.
U h 1 h 0 r n , G . , Mauricius in Herzogs Real - Encyclopä-
die f. Protestant. Theologie. 2. Aufl. IX Leipzig 1^1.
p. 424-428.
; Ueber die kirchenhistorischen Arbeiten von 1851
— 1860 in Niedners Zeitschrift f. d. histor. Theologie.
1866. Heft 1. Bietet eine Uebersiehi über d. Literatur
xwr Theb. Legion.
We t z e r und We 1 1 e , Kirchen - Lexikon. VI. Freiburg
1851. p. 414 ff.
93
1474
DE S. MAURITIO — VITA S. MAXIlfl ABB. LERINENSIS
Zaccaria, Dissertationi rarie Italiane a storia ecde-
siastica appajrtenenti. 1. Roma 1780. p. 270 6q.
Pjgl. Öhronicoii Agatmem» («tf. j^achtrH^e).
Eucherius episc. Lngdiin.
Passio 8. Oereonis.
Passio 8. Secundi.
Acta 8. Tyrsi et soo.
Martyriam s. Viotoris et ürsl et 80C.
De s. Mauritio abbate Camotensi in dioec. Co-
risopitensi (f 1191) Dyckii sylloge in AA. SS.
Boll. 13. Oct. VI. p. 378-383 et Rigolloti nota
ibid, Suppl. p. 152*. 153*.
De 88. Mauritio, Qeorgio et Tiberio mart. The-
baeis sub Dioclet. Pinarolii in Federn ontio in AA.
SS. Boll. 24. Aprü. IH. p. 266.
De s. Mauiicio martyre in AA. SS. Boll. 1. Jul.
I. p. 32.
Tita s. Mauronti abbatis Broyli, Mar-
chianis et Duaci in Belgio (f 701).
Ät*sg. : ^ ex mss. in AA. SS. Boll. 5. Mai. II.
p. 53. — Commemoratio urbis Duacenae per
sanctum servatae ibid. p. 54. — • toiederh, ap.
Ghesquiere, AA. SS. Belgii V. p. 736-742.
De s. Mauronto episc. Massiliae in Gallia (f
forte 786) V. de Buckii comment higtoricus in
AA. SS. BoU. 21. Oct IX. p. 362-370. — Pla-
citum Dignense quo s. Mauronto restituta est
Caladius villa aliaque bona ibid, p. 370-373.
Yita s. Mausimae sive Maysimae sacer-
dotis in Syria (f cca. 400).
Ausg. : ex Theodoreti episc. Philotheo cap.
14 in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p. 489. 490.
De 8. Mavilo mart. Adrumeti in Africa (f cca.
203) in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 164.
ErL-Schr.: Neumann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 301.
De 8. Mavronto sive Mavrontio abbate S. Flo-
rentii veteris (saec. VII) in AA. SS. Boll. 8. Janr.
I. p. 505.
Passio s. Maxellendi8 virg. et martyris
(f 670), in pago Cameracensi die 13. Nov.
culta.
Ausg.: ex ms. Marcbianensi ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgü III. p. 580-589. Cf. Ck)mmentariu8
praev. auctore Humberto Bevenoto ibid. p. 567-
580. — Vita s. M-s ex mss. ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 13. Nov. VI. p. 292-294 (ed.
Colon. 1617. p. 317).
EH.-Sckr,: Histoire litt^raire de U France. YIII. 1747.
p. 111.
De 8. Maxentia vidua Tridenti in Alpibus (f
cca. 400) in AA. SS. Boll. 30. April. III. p. 772.
Vita s. Maxentii abbatis Pictavensis (f
cca. 515) auctore coaevo.
Ausg.: ^ ex AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 169-
175. — Appendix de translationibus tbid. p.
175. — 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. append.
saec. I. p. 578-580. — 'Auszug ap. Bouquet,
Eec. III. p. 390.
ErL'Sckr.: Chamard, Franp., La victoire de Clovis
en Poitou ot los lösendes de saint Maizent in Revue
des questions histonqnes. XXKIII. Paris 1888. p. 5-36.
Courson, A. de, Cartulaire de l'abbaye de Reden en
Bretagne. Paris 1869. 40. p. 228.
Dreux du Radier, Histoire littöraire du Poitou. ü.
Paris 1849. p. 218.
Histoire lift6ratre de laFranoe lU. 17S6. p.80.258;
VI. 1742. p. 226.
Kurth, Oodef., Les sourees de l'hist. de Glovis dana
Or6goire de Tours in Revue des queciions historiques.
XLIV. 1888. p. 416-422.
Monod, O., Etudes sur Gr6goire de Tours p. 82.
Richard, Alfr., £tude critique bot les origines da
monastftre de Saint- Maixent. Salnt-Maixent 1680. fP.
: Les legendes de saint Maizent et la victoire de
Clovis en Poitou in Revue des questiooB histotiques.
XXXIU. 1888. p. 609-623. — R^plique de Chamard
p. 624-627.
De 8. Maxima mari Romae sub Diocletiano
in AA. SS. Boll. 2. Sept I. p. 357.
De 8. Maxima virg. Cailidiani in Foroiuliensi
Frovinciae dioec. in AA. SS. Boll. 16. Mai. III.
p. 579-581. — Epistola Antelmii de cultu et
patria s. Maximae ibid. p. 581-583. — Trans-
latio facta a. 1643 ibid. p. 583. Cf. p. 777.
De 8. Maxima virg. et mart. in territorio Car-
nutensi Galliae (ine. tempore) Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 25. Aug. V. p. 136-138.
Passio SS. Maximae, Donatillae et Se-
cundae mart. Africanarum sub Maximiano
imp. et Anolino proconsule IV kal. Aug.
Ausg. : ex cod. Paris, lat. 5306 (fol. 190*) in
Analect. Bolland. IX. 1890. p. 110-116; ef. pro-
legom. p. 107 ff. — Martyrium eanmdem, ex
Adonis Martyrologio in AA. SS. Boll. 30. Jul.
VIL p. 147 c. SoUerii comment. praevio p. 146.
Acta SS. Maximi abbatis, Anastasii mon-
achi ac aUus Anastasii item monachi et
apocrisiarii Romani conf. Gonstantinopoli
(f 662 et 666) auctore anonyme.
Ausg. : ^ latine reddita a Jac. Fontane in A A.
SS. Boll. 13. Aug. m. p. 118-132. — Ukeüweise
ed. Baronius, Annal. eccl. ad a. 640-656. — * ed.
Fr. Combefis mit Maximi oper. Paris. 1675. 2 vol.
fol. Cf. Pinii comment. praevius in AA. SS. BolL
1. c. p. 97-118.
Acta s. Maximi abbatis et conf. in castro
Cainone in Gallia (saec. V) auctore s. Gre-
gorio Turonensi.
Ausg. : ^ in Gregorii opp. (libr. de gior. conf.
cap. 22) ap. Ruinart, AA. sinoera prim. marty-
rum p. 912 et 913. — • wiederh. in AA. SS. BoU.
20. Aug. IV. p. 56.
Tita s. Maximi abbatis Lerinensis/ po-
stea a. 433 Regiensis episcopi (f 460) au-
ctore Dinamio patricio Galliarum (-f
601).
Ausg.: ^ed. Vinc. Barralis, Chronologia ab-
batum et monasterii Lerinensis. Lugd. Bat. 1613.
4?. p. 115. — 'ed. Surius, De prob. SS. historiis.
27. Nov. VI. p. 601-606 (ed. Col. Agr. 1617. p.
611-613). — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
LXXX. p. 31-40. — * lUustrat ap. Barth, Ad-
versar. LIX. 12. — Homilia de s. M-o auctore
Faust 0 eius successore (f c. 490) *ed. Surius
1. c. p. 595-601 (» ed. Col. Agr. 1617. p. 608-610).
— Translatio reliquiariim apud Nantuacmn ap.
Migne 1. c. CLL p. 265-268.
ErL'Sehr.: Corblet, Ha^ogmphie da dioc^ae d' A mien«,
rV. 1874. p. 521.
VITA 8. MAXim ABBATIS - DE SS. MAXIMO
1475
Fabricins, Bibl. med. et inf. Utinitatis Üb. IV. p.
209 (V, 1736. p. 185).
Feraad, Les aeints tut^lairee de l'^glise de Ries, oa
yies des m. Maxime et Faaste. Digne 1860. Bfi.
( Panegrossi) jlemorie snlla vita di s. Massimo, vee-
coTo di Riei, protettore di Rocca di Serro. Koma
1866.
Tillemont, Le Naine, Mömoires poar s. k l'hist. eo-
clMastiqae. XY. 1711. p. S92. 886.
Tita s. Maximi abbatis martyris in Gal-
lia (f 625). [Genealogia et passio.]
Ausg.: Un AA. SS. Bell. 2. Janr. I. p. 91-94.
— *Au8ZDg ap. Bouqaet, Recueil III. p. 499.
Acta s. Maxiroi comitis rei priTatae,
Caudii clarissimi eius fratris etc.
Ausg. : quae pars actorom s. Susannae in AA.
SS. Bell. 18. Febr. III. p. 61-64.
Vita s. Maximi epiacopi Mogantini (saec.
IV) auctore Johanne Trithemio abbate
Spanheimensi.
Ausg.: ed. Suriiis, Vit SS. 18. Nov. VI. p.407-
414 (ed. Colon. 1617. p. 401). — Die vorgesetzte
Epütola Trithemii cid Albertum card. d. d. 1516.
Janr. 19 steht auch ap. Mencken, Scr. rer. Germ.
UI. p. 439.
ErL'Sehr.: Rettberg, Deutschlands Kirehengeechichte
I. p. 209.
Vita 8. Maximi episcopi Rhegiensis -» Vita s.
Maximi abb. Lerinensis.
Vita s. Maximi episcopi Taurinensis in
Pedemontio (f 465) auctore anon. mon-
acho NoTaliciensi.
Ausg. : ex ms. ecclesiae s. Maximi in A A. SS.
BoU. 25. Jun. V. p. 50-53.
Passio SS. Maximi et sociorom et ss.
Comitii et Donati mart in Aprutio ulte-
riori (saec. I et IV).
Ausg.: ex lectioDario ant. Pinaensi in AA.
SS. BoU. 27. Oct. XU. p. 191. 192. — Hymiitts
auctore Joh. Bapt. Gantaiicio episcopo PiDnensi
ibid. p. 192. 193. Cf. R de Backii commeni prae-
vius ibid. p. 190. 191.
Vita s. Maximi ievitae et martyris Aqui-
lani a. 250.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 19. Oct. VIII.
p. 417-420. — Lectiones de s. Maxime ibid.
p. 420. — Acta s. Maximi ex Ruinartio ibid.
p. 420. 421.
Birl.'Sekr. .- B o s s n e , Comment praevios ibid. p. 400-417.
'^oppola, Gias.f Dissertazione *' ""' ^
simo le^ita e martire. Napoli
Coppola, Glas., Dissertazione sopra gli atti di s. Mas-
" 1749.4».
Acta s. Maximi martyris (Ephesini) apud
Asiam (cca. 250).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 30. April. — 'ex
mss. in AA. SS. Boll. 30. April. 111. p. 732. —
'ap. Rainart, AA. primor. martynim. Amstol.
1713. fol.p. 156-158.
Passio s. Maximi martyris (f 303 — 305)
Cumis in Campania felice.
Ausg.: * unt. d. Tit. : Acta sincera s. M-i ed.
Alois. Vinc. Cassittus ex ms. Bovinensi saec. Xll.
Eomae 1800. — • ex cod. Casin. n* 139 in Bi-
bliotheca Casinens. III. 1877. Florilegium Casin.
p. 147. — • beide Texte einander gegenüberge-
stelU in AA. SS. Boll. 30. Oct XIII. p. 319-326.
— Appendix de s. Maxime qui Apameae coli
refertur ibid. p. 326. 327. Cf. Comment prae-
vius ibid. p. 308-319.
Acta SS. Maximi, Quintiliani, Dadae
martyrum sab Diocletiano Dorostori in
Mysia.
Ausg. : ex ms. graeco interpr. Papebrochio in
AA. SS. Boll. 13. April. II. p. \21.\2^. — Maq-
TVQiov tOv uyibiv Mtt^(fjLOv, ^ei&tt xal Kw*
TtXXidpov ibid. p. 974. 975.
Acta SS. Maximi, Theodoti et Asclepio-
dotis martyrum sub Maximiano.
Ausg.: graece et lat. interpr« Stiitingio in AA.
SS. Boll. 15. Sept V. p. 31-37.
De s. Maximo (vel Maximino) opisc. Aqnis-
Sextiis in Gallia (saec. I, IV vel VI) Henschenii
comment problematicos in AA. SS. Boll. 8. Jim.
n. p. 53.
De 8. Maximo episc. Hierosolymitano (f post
355) in AA. SS. Boll. 5. Mai. n. p. 7-9.
De 8. Haximo episc. Neapolitano (f ante 260)
Papebrochii sylloge in AA. SS. Boll. 12. Jun. DL
p. 517-519.
De 8. INaximo (sive Maximiano) episc. Nolano
in Campania Henschenii commentarius bist in
AA. SS. Boll. 7. Febr. IL p. 19-22.
De s. Maximo episc. Patavii in Italia (saoc.
n) Boschius in AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 109
-112.
De 8. Maximo episc. Taurominii in Sicilia (saeo.
I) in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 720.
De 8. Maximo episc. Veronensi in Italia (saec
IV) Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 29. Mai.
VII. p. 36.
De SS. Maximo et Venerando fratribus mart
in dioec. Ebroicensi Henschenii comment histo-
ricus in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 36-38.
De 8. Maximo ex Istria Veuetias translato
Papebrochii comment historicus in AA. SS. BolL
29. Mai. VII. p. 14-16.
De 8. Maximo mart apud Graecos in AA. SS.
Boll. 30. April. III. p. 733.
De 8. Maximo maH;. et milite e legione The-
baea, Mediolani (cca. 297) in AA. SS. Boll. 14.
April. II. p. 212. 213.
De s. Maximo presb. mart Alexandriae in AA.
SS. Boll. 9. Jun. IL p. 170.
De 88. Maximo I et Maximo n episc. Ticinen-
sibus (t cca. 270 et 510) in AA. SS. BoU. 8. Janr.
L p. 471.
De ss. Maximo, Martiali, Silvano etc. mart in
Oallia in archicoenobio s. Antonii in AA. SS. Boll.
13. Malt U. p. 262. 263.
De ss. Maximo, Rodigo, Veronia ete. mart. An-
tiochenis in AA. SS. Boll. 10. Jul. IIL p. 33.
De ss. Maximo, Vincentio, Paulo etc. mart
Afris in AA. SS. Boll. 16. Febr. II. p. 864.
93*
1476
VITA S. MAXIMIANI EP. RAVENNATIS — DE S. MEDANO
Tita s. Maximiani epi8copi Ravennatis
(f 552, sec. alios 556) [auctore Agnello
Bayennate].
Nach Bolland ,acta 8. M-i cooscripdsse Andream
Agnellam, sed illius commentariiun periisse constat'.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. II. p. 105-
112. — Vita alia ex Histor. Ravenn. Hier.Rubei
in AA. SS. Boll. 22. Febr. IIL p. 294-298.
Erl.-Sehr.: Pallmann. R., Oeech. der Völkenrande-
nmg. II. Weimar 1864. p. 204 ff.
Tita s. Maximiani episc. Syracusani in
Sicilia (f 594) auctore Octavio Cajetano
Syracusano 8. J.
Ätisg.: in AA. SS. Boll. 9. Jun. II. p. 241-244.
De SS. Maximlano, Acutione, Timotheo mart.
Sirmiensibus in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 80.
De s. Maximiano episc. Bagaiae in Africa (saec.
V) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 3. Oct. II. p.
160-163.
De 8. Maximiano patriarcha Gonstantinop. (f
434) HeDScheDÜ disquis. in AA. SS. Boll. 21. April.
n.p. 847-849.
Fassio s. Maximiliani (f 295. lY id.
Mart): ,Tusco et Anulino'.
Hasdmiliani haius Dornen non invenio in martyro-
logiis*. Mab.
Ausg.: ap. Mabillon, Vetera analecta. Paris.
1723. p. 181. 182.
Acta s. IMaximiiiani episcopi mart. Ce-
leiae in Norico mediterraneo et arclii-
episcopi Laureacensis (f cca. 308) au-
ctore anonymo.
Gesclirieben nach 1265, schwülstige Schreibart.
Ausg. : ' ap. Pez , Scr. rer. Austr. I. p. 20-34.
— * ap. Filz, üeber den UrspruDg der einst-
• maligen bischöfl. Kirche Lorch a. d. Enns in Wie-
ner Jahrbücher der Literatur. 1835. Bd. 69. Anz.-
Bl. p.43. — »in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p.52-58.
EH.-Sehr.: Arnpeckins, Chron.Bavariaec. 17. u.a.u;.,
vids ap. Vogel, Notitia scr. rer. Austr. II. p. 839.
Berthodus, Comment. praevias m AA. SS. Bell. 1. c.
p. 28-52. Cf. Rigolloti notae ibid. 12. Oct. Sappl.
p. 114*. 115".
Berthold (Rizel), Anstria Sancta I. p. 87-50.
B 1 A 1 1 e r , Histor. - politischo. LKXIX. München 1877.
8^. p. 283.
Dümmler,E., Piligrim von Passau. Leipzig 1854. p. 78.
H u b e r , AI. , Gesch. der Einführung u. Verbreitung des
Christentiiams in Süddoutschland. I. p. 87.
Eerschbaumer, Ant., üoschichte des Bisthums St.
Pftlten. I. Wien 1875. gr. BP. p. 61-78: Der h. Maxi-
milian.
Mutzel, S., Die Cella s. Maximiliani zu Bischof shofen
u. die ftlteste Ooseh. Bayerns. Regensburg 1852. 4fi.
764.
Kurz. Beiträge zur Gesch. des Landes ob der Enns.
n. Linz 1808. p. 30.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte L p. 158.
Urli, Jüh. Ad. v., Des hoil. Maximilian, Erzbisch, zu
Lorch, Leben und Märtyrerthum. Passau 1764. 8".
Wa ttonbach, Deutschlands Geschichtsquellen . 5. Aufl.
IL 1886. p. 469; 6. Aufl. I. 1893. p. 43. 50. IL p. 490.
Tita s. Maximini abbatis Miciacensis
(Saint 'Mesmin, f 520. 15. Dec.) auctore
Bertoldo monacho Miciacensi (cca. 840).
Atisg. : ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 591-597 (ed. Venet. I. p. 573-579). — Vita
alia ab auctore anonymo scripta (saec. VII?)
*ap. Mabillon 1. c. p. 581-591 ('ed. Venet. p.
562-573). — 'ap. Duchesne, Hist Franc, scr. I.
p. 531. — ^Auszug ap. Bouquet, Recueil UI. p.
393-395. — Inventio s. M-i et daorum eins
discipulonim c. a. 1025 ap. Mabillon I. a saec.
VI. 1. p. 252. 253. — Mlraeula auctore Letaldo
monacho Miciacensi (c. 945) ^ibid. saec. I. p. 51<S-
613 («ed. Venet. I. p. 579-594). — »ap. Migne.
Patrolog. lat. CXXXVII. p. 795-824. — * Auszüge
ap. Bouquet, Reo. III. p. 445. 446; V. p. 469;
Vn. p. 372. 373; IX. p. 124.
Erl.'Sehr.: Histoire litt6rairs delaFranoa. III. 1?:^.
p. 680; V. 1740. p. 8.
Tita s. Maximini episcopi Trevirensis
(f 349) per anonymum SaDmaximinianen-
sem saec. VIII scripta.
Ausg.: ex ms. Paris, in AA. 8S. Boll. 29. Mai.
VII. p. 21-25. — Vita alia auctore Servato
Lupo qui eam scripsit a. 839 ad Waldonem
(nach Form und Inkalt untergeordneten Wertes,
Bearbeitung einer altem Vita) ^ ap. Duchesne,
Hist Franc, scr. I. p. 788. — 'ed. Surius, Vit.
SS. 29. Mai. 111. p. 487 (Colon. 1617. p. 323). —
■ ed. Balnze in Servati Lupi oper. Paris. 166S.
8^ Lipsiae 1710. 8^ p. 275-291. — *ap. Migne,
Patrolog. lat. CXIX. p. 665-680. — » Bruchstück
ap. Bouquet, Rec. III. p. 646. — Exeerpta de
Carole Martello ed. Baronius, Annal. eccles. ad
a. 741. n^ 15. — Mlraeula b. M-i auctore S i ge-
bar do monacho (957 — 966) San-Maximinianensi
(Handschr.: vid. Pertz, Mon. scr. IV. p. 229) *ed.
Henschen in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 25-33.
— Fragmenta * ap. Hontheim, Prodrom, hist Tre-
viror. I. p. 465-468. — • ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 230-234. — * wiederh, ap. Migne,
Patrolog. lat CXXXIIL p. 967-978 (in Veree ge-
bracht von einem ungenannten Scholasticus, ed.
Fr. X. Kraus in Jahrbücher des Vereins von Alter-
tumsfreunden im Rheinlande. L. p. 205-210). —
Appendix de posteriore corporis translatione et
dedicationibus ecclesiae atque reliquiis in ea et
alibi asscrvatis in AA. SS. Boll. 1. c. p. 33-36.
Erl.-Sehr.: Beissel, Stej>h., Oeech. d. Trierer Kirchen.
I. Trier 1887. p. 199 -SM.
Chamard, Fran^., Saint Maximin de TrÖTes, s. AthA-
nase et les semi -Aliens in Reme des questioas hi-
Btoriques. II. Paris 1867. p. 66-96.
Diehl, Ph., Der h. Maximlnns n. der h. Paulinus,
Bischöfe vonTrier, oder Geschichte Triers im4. Jahrh.
mit besonderer Rücksicht aaf den Kampf der Kirche
mit dem Arianismus. Trier 1875. gr. 8P. X. 322 fog.
UI8.60.
Ebort, Adf., Allgem. Geschichte der Litteratnr d€9
Mittelalters. U. 1880. p. 206.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinit. ed. Mansi IV.
p. 295.
Henschen, Commentarias praeTios in AA. SS. Bell.
I.e. p. 19-21.
Roth , Geschichte des Beneficialwesens p. 336. not 52.
Tillemont, Mömoires p. s. ä Thist. eccl^aiast. VII.
p. 247-694.
wa ttenbach, Deutschlands GeschichtsqaeUen. 6. Aal
I. 18a3. p. 864.
De s. Maximino episc. Tungrensi in Belgio (I
cca. 300) Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 20.
Jun. IV. p. 7.
Vita s. Maynulphi = Vita s. Meinolphi.
Vita s. Mechtildis = Vita s. Matiüldis.
De s. Medano sive Meldano episc. Hiberno.
Peronae in Gallia (saec. VI) in AA. SS. Boll.
VITA S. MEDARDI EP. NOVIOMENSIS — VITA S. MEGINRADI
1477
7. Febr. II. p. 66. 67. — Historia apparitio-
nis s. Medaui ex vita s. Fursei ibid. p. 67. 68.
Vita s. Medardi episcopi Noviomensis
(Nayon) seu Veromandensis ( Vermand, f
557?) auctore Fortunato Venantio.
M. war als Bischof von Vennand gewählt« Übertrag
aber bald wegen der unsicheren Zeiten seinen Sitz nach
dem festen Noyon. — Kmsch spricht die Vita dem FbrtU'
naiuB ab.
Handschr,: Brüssel, k.Bibl. n<»9637. sec.XlI.
— London. Brit. Mus. Harley. n° 2801. 129. sec.
XIII. — München, Staatsb. cod. lat. n*^ 3514.
sec. VIl; — n« 105. mbr. sec. X. 4^ f. 218, un-
vollständig. — Namur, öffentl. Bibl. n" 53. sec.
XII. — Paris, Nat-Bibl. cod. lat n® 3779. sec.
XIU; — n« 5280. sec. XIII; — n^ 5287. 11.
sec. XIII; — n« 5296. 24. 25. sec. XIII; — n^
5301 (olim S. Mart. Lemov.) sec. X; — n" 5306.
77. sec. XIV; — n« 5323. 43. sec. XIII; — n*
5365. 9. sec. XIII; — n'»5728. 48. sec. XIV; —
n« 12598 (olim St. Germ, n® 1045). mbr. sec.
VIII; — n^ 13345 (olim St. Germ, n« 860). sec.
XIU; — St. Germ. n<> 73. sec. XUI; — nM92.
sec. XII.
Ausg.: ^interpolirt od. Surius, De prob. SS.
historiis. 8. Jun. III. Colon. 1572. p. 553. — 'ap.
Job. a Bosco, Biblioth. Floriacens. IL Lugdun.
1605. 8^ p. 111 - 135. — » in AA. SS. Boll. 8. Jun.
II. p. 79-82 et supplem. p. 82-87. — * wiederk.
ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii IL p. 125; — * in
Fortunati opp. ed. Luchi. IL Romae 1786. 4".
p. 122-128 — und ° ap. Migne, Patrolog. lat
LXXXVIII. p. 533-540. — ' ed. B. Krusch in
MoD. Germ. bist. Auct antiquiss. IV. 2. 1885. p.
67-73; ef. prooem. p. xxv-xxvm. — 'Bruch-
stücke 'ap. d'Acherj', Spicileg. VIII. p. 391 (**ed.
2". IL p. 70. 71). — "^^ ap. Duchesne, Hist Franc,
scr. I. p. 545. — *ap. Bouquet, Recueil III. p.
451. 452. — Vita alla: ,Inter ortodoxos sanctae
ecclesiae viros ' {NB. von deti Bollandisten, 8. Jun.
II. p. 73 als saec.XII. XIII verworfen. Handsckr. :
Paris, Nat-Bibl. St Martin, sec. XL n° 107) ^ ap.
d'Achery, Spicüeg. VIIL p. 397. — » in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 82. — ' Auszug ap. Bouquet, Recueil
IIL p. 452-454. — Vita alia auctore Radbodo
episc. Noviomensi (f 1098): ,Beatiss. Medardus,
egregiae vir sanct' * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 87-
95. — *ap. Duchesne, Hist. Franc, scr. I. p. 546.
— ' ed. Surius , Vit SS. 8. Jun. — * ap. Migne,
Patrolog. lat CL. p. 1499-1518. — * Auszug ap.
Bouquet, Recueil III. p. 454. 455. — Antiphona
seu CarmeB de ss. Medardo et Gildardo episcopo
Rothomagensi auctore Dadone episc. Rothomag.
(t 676) [ab aliis Gregorio Turonensi attri-
hutuni] * ed. Surius 1. c. 8. Jun. — ' ap. Migne,
Patrolog. lat LXXI. p. 1117. 1118. — Carmeii
de s. Medardo auctore Venantio Fortunato in
Mon. Germ, bist Auct. antiq. IV. 1. p. 44-48. —
Boeumeiita de corpore s. M-i translato Divio-
nem et inde communicata Noviomensibus parte,
collecta a F. Chiffletio * in AA. SS. Boll. 1. c. p.
95-105. — * Bruchstück ap. Bouquet, Recueil
IX. p. 150. — Aües wiederh. ap. Ghesquiere, AA.
SS. Belgii IL p. 98-160. — Sermo de ss. Me-
dardo et Gildardo ap. Migne 1. c. CXXXII. p. 634-
639. — Sermo de s. Medardo ap. Migne 1. c. p.
639-642. — Sermo Odilonis monachi de s. M-o
ap. Migne 1. o. p. 629-634.
Brl.'Schr.: Corblet, Hagiographiedudiocftsed'Amiens.
IV. 1874. p. 624.
: Notice historiqne siir le cnlte de s. Mödard.
Amiens 1856. &.
Histoire littöraire de la Fnuice. Y. 1740. p. 661;
VI. p. 263; X. p. 406.
Papebroch, Ck>mmeDtar. praevias in AA. SS. Boll.
1. c. p. 72-78 {mü ÄhbUduing\
Tita s. Mederici abbatis Aeduensis {se-
ciind. BoUand. presb. et abbatis Parisiis,
f cca. 700) auctore anonyme post saec. IX.
Ausg. : ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. I. p. 10-14. — ^wiederh. ei ex cod. Rubeae-
Vallis in AA. SS. Boll. 29. Aug. VI. p. 520-524.
— De translatione corporis eius a. 884 * ap.
Mabillon 1. c. p. 14. 15. — «tn AA. SS. Boll. I. c.
p. 524. 525. — ' Bruchstück ap. Bouquet, Re-
cueil IX. p. 110. 111. — Cf. Observai praeviae
ap. Mabillon 1. c. p. 8. 9 et Stiltingii Ck)mment.
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 518-520.
Erl.-Sehr. : Notice siir la vie de s. Merry. Paris 1868. 9.
Yita 8. Mederici preebyterl » Yita s. Mederici
abbatis.
De s. Medico conf. Ostielli in Blesensi Galliae
territorio in AA. SS. Boll. 23. Mai. VII. p. 842.
De s. Medico mart. ütriculi Namiensis dioec.
in Umbria Papebrochii comment. in AA. SS. Boll.
25. Jun. V. p. 7-8. — Lectiones officii veteris
ibid. p. 8. — Deere tum s. c. rituum super in-
ventione corporis et cultu ibid. p. 9.
Erl.-Sckr.: Cancellieri, Franc, Memorie di s. Me-
dico martire e cittadino di Otricoli. Con le notizie
de' medici o delle medichesse illustri per santitä.
Roma 1812. 9^. 76pag.
De SS. Medrano et Odrano fratr. conf. Lethreci
in Hibernia (saec. VI). Ex actis s. Kierani in
AA. SS. Boll. 7. Jul. IL p. 477.
De s. Meduia et sociis mart. in AA. SS. Boll.
25. Janr. IL p. 616.
De s. Meduipiio eremita in Arvemia Galliae
provincia in AA. SS. Boll. 1. Jan. I. p. 76.
De b. Meforio confessore in AA. SS. Boll. 24.
Febr. III. p. 483.
Yita s. Megingaudi episcopi Wirzibur-
gensis (f 794?).
Handsckr.: TVürzburg, k. Bibl. chart. sec.
XVI. fol. Q. 76.
De s. Megingaudo episcopo Buriburgensi , vid.
De SS. Albino seu Witta.
De b. Meginliardo seu Meginhero abbate Hers-
feldensi (f 1059) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VL 2. p. 136-138.
Vita s. Megjnradi seu Meginrati*) ere-
mitae et martyris (f cca. 861) apud Hel-
vetios auctore anonyme.
Geschrieben bald nach Beginn des Saec. X. — Von
dem Ueraasgeber Uartmann u. a. ist ohne jeglichen Grund
dem Berno abbas Angiensis (f 1018) die Autorschaft
beigelegt.
Handsckr.: Brüssel, n° 7666-71. mbr. saec.
X. fol. min. — Carlsruhe, n« 84 (69. VIL 18).
*) Haec forma est antiquissima.
1478
VITA S. MEGINRADI — VITA S. MEINWERCI EP. PADERBORNENSIS
mbr. saeo. X. fol.; — n° 21. mbr. saec. XII. fragm.
— Einsiedeln, n® 249. mbr. saec. XIL. — St
Gallen, n** 577. mbr. saec. X. fol.
Ausg.: ^ ed. Seb. Brant. Basileae, M. Farter
1496. 4^ unt, d. Tit.: Passio s. Meynrhadi mart
et heremite. — ' ed. Christ. Hartmannus , mon-
achus Einsiedlensis in Annal. Eremi b. Mariae.
1612. p. 479, fehlerhaft. — ^wiederh.^ aber mu-
tato Stile et locis omissis ed. Surius, Vitae SS.
21. Janr. I. Colon. 1574. p. 498-501. — *m AA.
SS. Bell. 21. Janr. IL p. 382-385. — ^wiederh.
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 64-
68. — «ap. Migne, Patrolog. lat. CXIJI. p. 1177-
1184. — 'ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 1. p. 445-448. — • das für die detUsehe Oe-
aehiehte Wichtige in Pertz* Archiv IV. p. 332.
— Lesarten ap. Mone, QueUensammlung I. p.
53. 54.
ßrl.'Sehr.: Brand ob, K., Der h. Meinrad n. die Wall-
fahrt Ton Einaiedeln, die heil. Gnadenkapello , ihre
Wonder und ihre Pilger seit einem Jahrtausend.
Einsiedeln 1861. gr. 16mo. (3. Anfl. Und. 1885. 16mo.
159 pag. Jk 1.20. — Hisnon <ribt es auch mne franxös.
Uebersetx, m demselbm Verlage),
Gutenaecker, A., Die Kltere litteratar der Legenden
vom h. Meinrat tn Naumanns Serapeum. XX. Leipzig
1869. p. 76ff. 94 ff.
Histori, Wahrhaftige und gründliche, yom Theben a.
Sterben desz h. Emsidels a. Märtyrers s. Meinradts
eto. Mit angehenktem Leben etc. desz h. . . . Man-
ritzen sampt seiner Gesellen . . . Frey borg i. d. Eyd-
gnoschaft 1587. 4». Mü 30 Holxaehmtim.
Leben und Wirken dee h. Meinrad für seine Zeit u.
für die Nachwelt. Einsiedeln 1861. Lex. -8o. JL 6.80.
Legend Saot Meinrat. Das ist die Wallfart za den
Einsiedeln u. die legend Sant Meinrat (10 Bl. mit
27Holzschn.). Getruckt rnd selligklichen vollent in
der loblichen stat Nurmwerg von Hans Mayr (am
1610). 4^. Hiervon exiaüren auch Faesimüedrucke nach
dem einjagen hekannUn Exemnl. der Munehaner Staate-
bibUothek.
Legende, Die, von Sankt Moinrad n. von d. Anfange
der Hofetatt zn den Ein siedeln vor 400 Jahren in
Holztaf. geschnitten ele. Hrsgb. von G. Morel. ESn-
siedeln 1861. gr. SP, Jk 3.40.
Osenbrttgen, £., Die Raben des h. Meinnd. Vortrag.
Schaffhaosen 1861. 16mo. 50 4
Schmid, L., Der h. Meinrad in der Ahnenreihe des
erlauchten uaases HohenzoUem. Eine krit. - histor.
Untersnehnng. Sigmaiingen 1874. 8^.
Spiel, Ein geistliches, von S. Meinrads Leben nnd
Sterben. Ans d. einz. Einsiedler Handschr. hrsgb.
von Gall Morel. Stuttgart 1868. 8».
Stftlin, Wirtembergische Geschichte L p. 289.
Steinegger, M., Coriosa scholastioa, stemmatogra-
phica idea vitae ac mortis s. Meinradi mart. glorios,
cultoris olim atq. anachoritae eremi deiparae virg.
in Helvetia . . . Typis monast. Einsidlonsis 1681. 40.
Vo n sant Menrat ein hüpsch lieplich losen , was eilend
vn armut er litten hat. Getruckt zu Basel by Mich.
Fnrter 1496. 8^. 48 pag. mit Abhiid. — Facsim.- Neu-
druck: Berlin, Stargardt 1890. 8P. ^10.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. p. 269. n. p. 39 ; 6. Aufl. 1. p. 286.
Vita 8. Meingoldi comitis = Vita s. Mengoldi
comitis.
Vita s. Meinolphi (Meinulphi, Mainulfi)
diaconi ecclesiae Paderbornensis et con-
fessoris, coenobii sanctimonialium Bodi-
censis [Böddelcen] fundatoris (f cca. 857)
auctore Sigewardo (saec. XI).
Ist nur eine Recension der ältesten verloren gegan-
genen Vita. Ihr Verfasser S ige ward dürfte vielleicht der
gleichnamige spätere Abt von Fulda (f 1043) sein.
Handschr. : C a s s e I , Landes - Bibi. H ist. q. 1 2.
mbr. saec. XI. 4°, aus Paderborn . — Hannover, k.
Bibl. n<> 1456. — Trier, Stadtb. nM167 (oocxc?vi).
Chart, saec. XV. fol.
Ausg. : ^ ed. A. Overham post Vitam s. Mein-
werci. Neubusii 1681. 8® p. 162-188. — * ex
edit. Overh. et fragmentis Browerianis in AA.
SS. Boll. 5. Oct. m. p. 209-216. — »Fragmente
ed. Brower, Sidera Gennaniae. Mogontiae 1616.
4** post Vitam s. Mein werci p. 85-87. — *den
ersten Theil fast ganx , die Wunder ausxügliek
ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p.
412-417. — Vita altera auctore Gobelino Per-
sona (f p. Janr. 1421) ex mss. * ed. Surius, Vit, SS.
5. Oct. V. Colon. Agr. 1574. p. 584-587, stylo
passim mutato. — • ap. Brower 1. 0. — * ed. A.
Overham 1. c. — *«n AA. SS. Boll. 1. c. p. 216-
225. {Eine fast gleichzeitige deutsche Ueber-
setxung dieser letztem Vita hat Giefers in
Kathol. Zeitschrift. VUI. Münster 1851. p. 630-
644 veröffentlicht.) — Not ata hierzu ex cod.
Bruxell. n^ 3391-99. fol. 220^ in Catalogus cjodi-
cum hagiogr. reg. bibl. BruxeU. I. 1. 1886. p. 390.
n0 39.
Erl.'Sehr.: Byeas, Ck>ni., Comment. pmevias tu AA.
SS. Boll. I.e. p. 171-309.
Schmidt, W., Leben des h. Meinolph, Diakonus an
der Kirche zu Paderborn , Stifters dee Klosters B^-
deken (793—856). Paderborn 1865. gr. 9 (2. AniS.
ibid. 188? kl. SP. 88 pag. 90 4).
Strnnck, Westphalia sancta ed. Giefers. I. Pisder-
bomae 1864. SP. p. 10-14.
WtL 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen . 5, Aufl.
1. 1885. p. 238. 289; 6. Aufl. I. 189S. p. 263. 254.
Yita 8. Meinradi = Vita s. Meginradi.
Yita s. Meinwerci episcopi Paderbor-
nensis (1009 — 1036) auctore monaclio
Abdinghofensi anonymo.
Geschrieben zwischen 1155 — 1163, sehr fleisdge Ar-
beit. Die allgemeine Geschichte ist darin nicht bor&hrt.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. mbr. sec. XV.
fol. n** 5815, früher in Paderborn. — Gasse L
Landes -Bibl. bist, n^ 12. mbr. sec. XU, bis 1773
in Abdinghof binnen Paderborn. — Trier, Dom-
bibl. mbr. sec. XIV. n** 65. Cf. Pertz", Mon. scr.
XI. p. 104. 105.
Ausg.: ^ap. Brower, Sidera illustrium et sati>
ctor. Tiror. qui Germaniam olim gestis rebus illa>
strarunt Moguntiae 1616. 4^ p. 89-117. — ^voll-
ständiger ed. A. Overham una cum Vitis s. Mei-
nulphi et Heimeradi. Neubusii 1681. 8®. — 'ed.
Surius, Vit. SS. 5. Jun. p. 84. — * auf Brotcers
Text gestützt mit Fortlassung der Traditionen
cap. 30-131 u. der Synodalbeschlüsse von Seligen-
stadt cap. 178 ed. Papebroch tn AA. SS. Boll. 5.
Jun. I. p. 511 - 553. — * nach Overham ap. Leibnit,
Scr. rer. Brunsv. I. p. 517-564. — • am besten ed.
Pertz, Mon. scr. XI. p. 106-161. — 'Bruchstücke
ap. Bouquet, Recueil V. p. 481. 482; IX. p. 114;
X. p. 337. — Epitaphium s, M-i ap. Pertz 1. c.
p. 161.
Erl.-Schr.: Bresslau. H., Jahrbücher des deutschen
Reichs unter Eonraa II. Bd. U. Leipzig 1884. SP. p.
460 ff.
Contzen , Die Geschichtschreiber d. s&chsischea Kai-
serzeit p. 156 ff.
Evelt, Jnl., Zur Geschichte des Studien- u. Unter-
richtswesens in der deutschen u. französiscfaMi Kirdie
des elften Jahrhunderts (Progr. des Seminarittm Theo-
dorianum). Paderborn 1857. 4^. II. p. 228q.
Fragmente aus der Kanzlei des Bischob Mein werk
7on Paderborn tn "Wigands westf&l. Archir Y. 2. p.
DE 8. MELA — DE S. MELITONE
1479
111-131 (hisgb. von Tgn. Theod. Libor. Meyer). Vffl.
p. 470 ff.
Oiesebrecht, W., Geschichte der deotachen Eaiaer-
zeit IL p. 86. 688 (4. Aafl. II. p. 579).
Hirsch, Siegfr., Kritik dee Benchts der Vita Mein-
verci über die Ermordunpr des Örafen Dietrich durch
seioe Matter Adela in Jahrbücher des Deutschen
Beichs unter Heinrich H. Bd. UI. Leipzig 1875. p.
311-315.
Leidenroth^ Das Leben des Bischofs Mein werk von
Pftderborn bis zum Römerznge des EOniKS Heinrich II
(i. J. 1014). Progr. d. Oymn. Hamm 1860. 4P. 24 jpaa,
MabiUon, Deb. Meinwerco ep. Paderborn. , ubi de
monasterio Abdinffoffenai aliisque ab eo conditis sat
doUtis 'üi AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 382-896.
— *wiederk, ap. Bonqoet, Rec. X. p. 337.
Papebroch, Comment. praevins in AA. SS. BoU.
1. c. p. 609-511 (mUÄblnld. des OrabdenkmeUa).
Pertz in s. Archiv VII. p. 437.
Bieger, Karl, Beitrftge znr Kritik der Vita Meinwerci
tfi Forachongen z. deutschen Geschichte. XVI. Göt-
tingen 1876. ^.449-481.
Scheffer-Boichorst, P., Annales Patfaerbronnen-
ses. Innsbruck 1870. gr. 9>, p. 87. 88.
Schrader, Fr. X., Leben und Wirken des sei. Mein-
werk, Bischofs von Paderborn. 1009—1086. Pader-
born 1895. 8». 104 pag. Jk 1.
'Wa ttenbach, Deutschlands GeschichtsqueUeo. 5. Aufl.
U. 1886. p. 32 • 36. 492 ; 6. Aufl. II. 1894. p. 36 - 39. 182.
Wilmans, Bog., Die UrkundenflUschun^n des Klo-
sters Abdinghof u. die Vita Meinwerci tn Zeitschrift
f. vaterlind. Gesch. u. Alterth. Westfalens. XXXIV.
Münster 1876. Abtheil. 1. p. 3-36.
De 8. Mela sive Melane episc. Rhinocolorae
(saec. V) f» AA. SS. Bell. 16. Janr. II. p. 15,
Tita s. Melaniae iunioris, senatncis Ro-
mae (f 31. Dec. 439) auctore coaevo et
sanctae familiari.
Randschr.: Chartres, Stadtbibl. n° 16. sec.
VIII, unvollständig; — n® 12. sec. XI. fol. 193^
et 185''- 189^ — Paris, Nat-Bibl. lat noviter
acquis. n* 2178. sec. XI. fol. 240^.
Ausg. .' in 2 Bücher getheilt, Yon welchen das
1. die Oesch. der Heiligen bis zu ihrer Reise
nach Jerusalem, das 2. die Reise nach Jerus.,
den Aufenthalt dortselbst und das bis zu ihrem
Tode Folgende enthält, in Analect Bolland. VIII.
1889. p. 19-63. — Vita alia s. M-ae Roraanae
(in compendium redacta) ex SimeoneMeta-
phraste ed. Surius, De prob. SS. historiis. 31.
Dec. (ed. Colon. 1617. p. 377). — Iter Hiero-
solymitanum s. M-ae a^ 416 vel 417 ^ ed. Aug.
Molinier et Gar. Köhler in Itinera Hierosolymi-
tana . . . latina lingua exarata. Oenevae, Fick 1885.
p. 133-142 ex cod. Parisino n« 2178. — « in Ana-
lect. BoU. 1. c. p. 42-52.
Vita s. Meianii episcopi Bhedonensis
(t post 530) auctore coaetaneo.
Handschr.: Carlsruhe, n« 69. vil. 18. mbr.
sec. XI. foL f. 165. Die hierin enthaltene Fassung
ist älter als die von den Bollandisten veröffent-
lichte. Vgl. "W. Lippert, Die Verfasserschaft der
Canonen gallischer Konzilien des 5. u. 6. Jahrh.
in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. XIV.
p. 8-58.
Auag,: * in AA. SS. Boll. 6. Janr. I. p. 328-333.
Cf. RigoUoti nota ibid. Suppl.p.51*. 52*. — « Aus-
zug ap. Bouquet. Recueil III. p. 395. 396. — Vita
aUa in Catalogus codicum hagiograph. bibl. nat.
Parisiensis. I. 1889. p. 71-77. — Vita alla ibid.
IL 1890. p. 531-541. — De eodem s. M-o ex
Gregorio Turonensi (De gloria conf. c. 55)
*ed. Surius, De prob. SS. historiis. 6. Janr. VII.
Col. Agr. 1581. p. 18. — * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 333. — Eplstola Gervasii archiepisc. Remensis
(t 1072) de miraculis s. M-i ad Evelinum S. Me-
ianii abbatem ibid. p. 333.
EH.- Sehr,: Histoire litt^raire de la France. III. 1785.
p.823.
La Borderie, A. de. m Revue de Bretagne, de
Vend6e et d'Aigoii. III. 1890. p. 247-266; cf. Ana-
lect. Bolland. X. 1891. p. 471.
Vita 8. Meianii episcopi Rothomag. <= Vita s.
Melloni.
De 8. Meianio episc. Trecensi in Gallia (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 29.
De 8. Meianto martyre G. v. Hooffii notitia in
AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 208.
De 8. üeicliione presbytero Antiocheno (f post
270) R. de Buckii comment. historicus in AA.
SS. BoU. 28. Oct XII. p. 510-512.
De 8. Meiciiiore rege in AA. SS. Boll. 6. Janr.
I. p. 323.
De 8. Meie hymnographo apud Graecos in AA.
8S. BoU. 8. Mai. E. p. 306.
De 88. Rleie, Melcho, Mune, Rioco, Hibemis
episc. (saec. V) BoUandi comment historicus in
AA. SS. BoU. 6. Febr. I. p. 778-782.
Acta s. Meletii dacis et socioram mar-
tyrum fabulosa (f sub Antonino impera-
tore).
Ausg. : ex ms. Florent. graece et latine interpr.
D. Cardono in AA. SS. BoU. 24. Mai. V. p. 436-
467. Cf. Papebrochii praefatio critica ibid. p.435.
De 8. Meletio Magno episc. Antiocheno conf.
(t 381) BoUandi comment. historicus in AA. SS.
BoU. 12. Febr. II. p. 585-600. — Oratio s. Chry-
sostomi in laudem s. M-i ibid. p. 600-602. —
•ed. Surius, Vit. SS. 12. Febr. — Oratio fune-
bris de magno MUetio, auctore s. Gregorio Nys-
seno gr. et latine in eius oper. Paiis. 1638. fol.
m. p. 587.
De s. Meliavo seu Eliavo martyre (saeo. VIII)
in Britannia Armorica V. de Buckii sylloge cri-
tica in AA. SS. BoU. 26. Oct. XL p. 943-947.
De s. Meiitina mart. MarcianopoU in Moesia
(saec. II) Stütingii sylloge in AA. SS. BoU. 15. Sept.
V. p. 29.
De 8. Melitone episc. Sardium (saec. II) in
AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 10. 11.
Erl.-S<^.: Ledrain, E., «n Le Coireepondant. XLIX«
1871. p. 370-379.
Legeay, Oeo., La Clef de s. M61iton et la critiqaa
allemande. Paris, Palm6 1885. 9>. 16 pag.
Morin, Qerm., La Clef de s. Möliton tn Annales de
Philosophie chr6tienne. 1885. juill.
Permaneder, Mich., Bibliotheca patristica. II. Lan-
dishnti 1842. i>. 149-153. 943.
Pitra, Spicileginin Solesmense. II. 1855. p. iy-zxxvi
(prefat.) ; p. xxxvii-lxvi (fragmenta quae sapersnnt
omnia graece et syriace); p. 1-520; IlL p. 1-306:
Melitoois Claris s. Scripturae.
Thomas, Carl, Melito von Sardea. Eine kirchenge-
schichtliche Stndie. Osnabrück 1893. gr. 8». VII. 146
pctg. Jk^.
woog, Car. Christ., Dissertationes 2 de s. M-e Sar-
dium episcopo. Lipsiae 1744. 51. A^ {vriederh. ap. Migne,
Patrolog. graeca. V. p. 1145-1228).
De s. Melitone et socio mart. Yenetiis in AA.
SS. Boll. 10. Mart II. p. 30.
1480
VITA S. MELUTI — DE S. MENIONO
Yita s. Melliti episc. Londinensis primi
et tertii archiep. Cantuariensis in Anglia
(t 624).
Ausg.: ex historia ecdes. ven. Bedae tn AA.
SS. Boll. 24. April. III. p. 281. 282. — Miracula
ex Legenda Jo. Cap gravi! ibid. p. 282. 283.
Erl.' Sehr.: Elogiam histoiiciun ap. llabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. II. p. 90 - 94.
Yita s. Melloni vel Melanii episcopi Ro-
thomagensis in Gallia (f cca. 314).
Ausg.: * ex ms. in AA. SS. Boll. 22. Oct IX.
p. 570-574. Cf. Bossuei commentar. praevius ibid.
p. 554-570. — * wiederh. ap. Eu^. Paul Marie
Sau vage, Aotes des saints du dioccso de Rouen.
Tom. I. Rouen 1884. 4°. 7 fr. 50 c. (enthält ausser-
dem ei9ie franxös. Uebers. der Abhandl. Bossues,
eine Vita abbreviata ex Lectionario sec. XV, Va-
rianten daxu, eine Vie frauyaise du XVI. siecle,
sowie AdditioDS et observations).
Vita s. Melori {Mäloir) martyris in Bri-
tannia minori (f paulo ante 710?) auctore
ut videtur anonyme suppari [ante 849?].
Ausg.: ^ed. Aug. du Pas, Historia genealo-
gica Britanniae Armoricanae. 1620; unvollständig,
— * wiederh. ed. Moricius. 1 742. — * vollständig
ex cod. Paris, n® 13789 ed. Franc. Plaine in Ana-
lect. Bolland. V. 1886. p. 166-17.5. — Hymnus
ibid. p. 175. 176. — Vita (adulterata) auctore
Johanne Capgravio in AA. SS. Boll. 3. Janr.
I. p. 136. 137. Cf. Hardy, Catalogue of mate-
rials. 1. 1. p. 39. n*^ 100; Haddan and Stubbs, Coun-
cils and eccles. doc. I. p. 36.
Erl.-Sehr.: Le Ooavello, Hippel., Vie et martyre de
8. M6r6al oa M^loir, prince de Cornaailles, patron
de plusiears paroisses Dretonnos. Reden 1880. 18mo.
IV. 47pag,
Plaine, Franp., Le martyr breion s. Mölor et son an-
cien culte k Meaox in Kovue de Champagne et de
Brie. Annte XIV. tom.26. Arcis-sor-Aube 1889. mal.
De SS. Meltagoso, Victore, Feiice, Cresceute,
Feiice , Patto , Perseveranto , Octavia etc. marty-
ribus Terracinae (saec. I exe.) G. v. Hooffii moni-
tum in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 82. 83.
Yita s. Memmii episcopi conf. (saec. III)
Catalauni in Gallia.
Ausg.: ex Bosqueti tom. I bistoriarnm ec-
clesiae Oallicanae repetita in AA. SS. Boll. 5. Aug.
IL p. 11. 12. Cf. SoUerii commentar. praevius
ibid. p. 4-11. — Epistola Thendoini praepo-
siti ecclesiae Catalaunensis ad Almannum mon-
achum Altivillarensem de detcctione sepulcri s.
Memmii ep. Catal. a° 868: ,Noveris quod' * ap.
Mabillon, Annal. o. s. Ben. lib. 36. § 89. — *ap.
Mabillon, Vet. anaiect. 1723. fol. p. 423. 424. —
•ap. Bouquet, Recueil VII. p. 595. 596. — *ap.
Migne, Patrolog. lat. CXXI. p. 385. 386. — Al-
manni responsum ibid. p. 387. 388.
Erl.-Sehr.: Lacot, Histoire de s. Memmie. Venieries
histori^nes de la chapelle da petit sdminaire de Saint -
Memmie - lez - Chulons oxpliqu6es d'aprds los plus an-
cientt docaments. Chälons 1872. 8''. 26pag.
Vgl. De s. Poma.
De s. Memnone thaumaturgo hegumeno mon-
achorum apud Graecos in AA. SS. Boll. 28. April.
III. p. 578.
Acta s. Memorii et sociorum mart in
Brolio vico territorii Trecensis in Cam-
pania Gaü. a. 451, auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 7. Sept III.
p. 70-72. Cf. Stiltiogii comment. praevius ibid,
p. 68-70.
De s. Memorio confess. Petracoricae in Aqoi-
tania Papebrochii comment. criticus in AA. SS.
BoU. 26. Mai. VI. p. 370.
De s. Mena eremita in Samnitibus (f 583) ex
Gregorii M. dial. III. 26 ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. 1. p. 270. 271.
De SS. Mena, Davide, Johanne monachis marL
apud Graecos in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 82.
Martyrium s. Menae Aegyptii martyris
in Cotyaeo (f 303) auctore Simeone
Metaphraste.
Ausg.: * ed. Surius, De prob. SS. historiis. 11.
Nov. VI. p. 239-242. — *unt. d. Tit.: Acta s.
M-e gr. et lat secund. Surium ex ood. Leidensi
in Anaiect. Bolland. III. 1884. p. 258-270. —
Narratio Timothei archiepiscopi Alexandrini (f
412) de miraculis s. M-e lat. ed. Surius 1. c. p.
242-247.
Martyrium ss. Menae, Hermogenis et£u-
graphi authore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De probatis Sanctorum
historiis. 10. Dec. VI. Colon. 1575. p. 821-835.
De s. Menandro mart apud Graecos in AA.
SS. Boll. 31. Mart. lU. p. 906.
Yita b. Menelei abbatis Menatensis in
Arvemia (f cca. 720) auctore anonymo.
Ausg. : f ragmentum ap. Labbe , Bibl. nova II.
p. 591-593. — libri 2 *ap. Mabillon, AA. SS.
o. s. Ben. saec. UI. 1. p. 404-423. — ' in AA. SS,
Boll. 22. Jul. V. p. 308-319. Cf Pinii comment
praevius ibid. p. 302-308.
Erl.-Sehr.: Persignan, L., Vie de s. Munelö, arec
un abr^ de la vie de 8. Savinien , aes reliqnes , son
culte. Le Mans 1877. ISmo. 8 fr.
De SS. Mengene, Gaiano, Jovino mart. Ephesi
in Asia in A4.. SS. BoU. 16. Mai. UI. p. 572.
Yita s. Mengoldi seu Meingoldi comitis
auctore clerico quodam Hoiensi Leodiens.
dioec.
Im 12. Jahrh. geschrieben; der Verf. beweist, dass
der h. Meingold und der 892 getOdtete Graf Megingaadus
ein und dieselbe Person seien. Fabelhaft.
Handschr.: Brüssel, n® 5519-5526. mbr. saec.
XI. Xn. fol. min. — Cheltenham, Bibl. Phil-
lipps n° 4728. mbr. saec. XII.
Ausg. : ' ex ins. canon. Corsendoncae tn AA.
SS. BoU. 8. Febr. II. p. 191-196. — Miracula
auctore anonymo ibid. p. 196. 197. — 'ed. Hol-
der-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 557-563.
Erl. - Sehr. .'Bolland, Comment. prnovins ibid. p. 186- 191.
Dttmmler, De Arnnlfo rege p. 201-204.
Wa ttenbach, Deatachlanos Qeschichteqa^len . 6 . AniL
1. 1885. p. 164. II. p. 422; 6. Aufl. I. p. 174.
De 8. Menigno Fullone mart Pari! in Helle-
sponto (t 251) in AA. SS. Boll. 15. Mart. II. p.
390. 391.
VITA S. MENNAE — DE S. METHODIO
1481
Tita s. Mennae patriarchae Constanti-
nopolitani (f 552) auctore anonymo.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS.Boll. 25. Aug.
V. p. 169-171. Cf' Pio» comment. praevius ibid.
p. 164-169.
Tita s. Mennae virg. Fontaneti in Lo-
tharingia (saec. IV fin.) acephala, auctore
anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Oct. 11. p. 157-160.
Cf. Buei comment praevius ibid. p. 150-157.
Tita s. Mennaiis eremitae et conf. (saec.
TI) auctore Leone Marsicano (f 1115).
Oeschrieben 1094.
Handsehr.: Montecasino n^413.
Ausg. : nur Prolog und Epilog * ed. Gattula,
Histor. Casioensis I. p. 188. 911. — ^toiederh. ap.
iiigne, Patrolog. lat. CLXXllI. p. 989-992. —
Das Uebrige ist noch nicht herausgegeben. —
Sermo Leonis Marsicani in fcsto translationis
s. M-s habitus. 2. April {enthält zugleich eine
genaue Oeschiehie der Uebertragung ; Stil ein-
fach) * ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 977-984.
— ^wiederh. ap. Migne 1. c. p. 991-998.
Vita SS. Menodorae, Metrodorae et Nym-
phodorae sororum virg. ac mart in Bithy-
nia sub Galerie Maximiane, auctore Si-
meone Metaphraste.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 10. Sept. — • lat.
reddita a Lipomano; ex eiusd. edit. VI. p. 238 —
Un AA. SS, Boll. 10. Sept. HI. p. 490-493 cum
Stiltingii commentario.
Leben des h. Menrat = Vita s. Meginradi.
Vita s. Menulphi episcopi, in abbatia
eiusdem nominis in finibus dioec. Bituri-
censis sepulti (f saec. VII).
Ausg.: ^ ap. Labbe. Bibl. nova 11. p. 433. 434.
— ^Küderh. in AA. SS. Boll. 12. Jul. III. p. 307.
308. Cf. Sollerii comment. praev. ibid. p. 305-307.
EH. - Sehr.: Histoire litt^raire de la France. VI. 1742.
p. 225.
De 8. Mera martyre Lectorae in Gallia Solle-
rius in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 49. 50.
De b. Merbodo aut Marbedone presb. in pago
Alberschwende prope Brigantiam in Germania
(t cca. 1120) Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll.
11. Sept III. p. 888-890.
Tita s. Mercurialie episcopi Foroiulien-
sis in Italia picturis antiquissimis adum-
brata.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 30. April. III. p. 7.54-
757. Cf. Papebrochii commentarius praevius ibid.
p. 751-754.
Passio s. Mercurii sub Decio martyris
et militis ex legione Martensi.
Ausg.: ap. Martene, Ampi, collect*. VI. p. 743-
750. — Martyrium s. M-i auctore Simeone
Metaphraste ed. Surius, Vit. SS. 24. Nov. VI.
p. 569-572 (ed. Colon. 1617. p. 524-526). —
Hymnus in translatione s. M-i a. 768 auctore
Paulo Diacono *ed. Petr. Pipernus, De magi-
ds effectibas. Neapoli 1642. 4^ p. 148. Sehr
selten. — ' wiederh. von Bethmann in Pertz*
Archiv X. p. 332. 333. — »ap. Migne, Patrolog.
lat CXIV. p. 1600. — TniBBlatio s. M-i Bene-
ventum a. 768 auctore Arichi II (Handsehr.:
aufgezählt in Pertz* Archiv X. p. 383) ed. Gio-
vaitli in Acta passionis et translai ss. martyram
Mercurii ac Xli fratrum. Bomae 1730. 4^. p. 9.
— Translatio alla s. M-i Beneventum a. 768,
initio manea, ^ap. Borgia, Memorie istoriche di
Benevento I. p. 221-232. — ^unt. d. Tit.: Ei-
ste ria corporis 8. M-i, Caesarea delati Quinto-
decimum et exinde Beneventum ap. Martene 1. c.
VI. p. 751-7.56. — 'ed. Waitz in Mon. Germ,
bist. Scr. rer. Langob. p. 576-578. — Translatio
tertia versibus conscripta ^ ed. Giovardi 1. c. p.
63-65. — *wiedcrh. ed. Waitz 1. c. p. 578-580.
De s. Meriadoco ep. Venetensi in Britannia Ar-
morica (saec. VII) in AA. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 36.
Vita Mertini Calidonü, vid. Galfridus Monmu-
tensis.
De 8. Memoco episcopo et conf. {tempore inc.\
patrono de Rilmernock in Scotia, V. de Buckii
sylloge in AA. SS. Boll. 25. Oct. XI. p. 649. 650.
De s. Merolilano presb. mart. Scoto (saec. IX)
Remis in Gallia Henscbenii comment. historicus
in AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 185.
De s. Merovaeo monacho Bobiensi in Liguria
(t cca. 626) Bossuei comment. in AA. SS. Boll.
22. Oct. IX. p. 614-616. — De 8. Merovaeo mon-
acbo auctore Jona monacho Bobiensi ibid. ex
ms. p. 617.
De s. Mertia sivo Meortio mart. sub Diocle-
tiano in AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 724.
De SS. Merwinna et EMeda seu Alfleda
abbatissis Bumeseiensibus in Anglia (f
cca. 993).
Ausg. : ex cod. Lansdown. 436 musei Britann.
in AA. SS. Boll. 29. Oct. XU. p. 922-924. —
Vita s. Elfledae abb. Komes. ex Legenda Job.
Capgra\ü ibid. p. 925. 926. Cf. V. de Buckii com-
ment. praevius ibid. p. 918-922.
Vita s. Mesealiinae virg. et mart Ful-
ginii sub Decio. Italice scripta a Lud.
Jacobilli.
Ausg. : latine in AA. SS. Boll. 23. Janr. II. p.
453-455.
Vita 8. Methodii apostoli Slavorum , vid. Vitae
8S. Cyrilli et Meth.
Vita s. Methodii patriarchae Constanti-
nopolitani (f 847) auctore coaevo, inter-
prete Leone Allatio.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 14. Jan.
II. p. 961-969. — Analecta ex variis ibid. p.
969-973.
De 8. Methodio episc. Chalcide in Graecia mart.
sub Diocletiano Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll.
18. Sept. V. p. 768-773.
De s. Methodio episc. Patarensi in Lycia (sub
Decio V) Henschenü sylloge in AA. SS. Boll. 20.
Jun. IV. p. 5.
1482
DE S. METRA — DE 8. MICHOMERE
De s. Metra sive Metrano mart. Alexandriae
(t 249) tn AA. SS. Boll. 31. Janr. U. p. 1079.
ErL-Sekr.: Neu mann, E. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 881.
De s. Metrone presb. Yeronae ia Italia in AA.
88. Boll. 8. Mai. IL p. 306. — Inyentio et trans-
latio s. Metronis ex Car. Libardi libro {sub Ht:
Gonfessoris d. Metronis arctae vitae, insignium
reliqniarum ac earund. recognitionis et transla-
tionjs methodo bist enarratio C. Libardi Vero-
nens. Veronae 1680) ^ibid, VII. p. 652-654. —
' einige Stellen ap. Pertz, Mon. scr. III. p. 451.
553. — Vita auctore Ratherio episc. Vero-
nensi ed. Bartbol. Campagnola in Append. ad
,Liber iuris civilis Veronens.^ Veronae 1728. 4^
p, 231-242.
Erl.'Sehar.: Histoire Utt6raire de la France. VI. 1742.
p.370.
De s. Metrophane episc. Gonstantinopolitano
(t cca. 225) Janningii commentarios bist, in AA.
88. Boll. 4. Jon. I. p. 384-395.
De s. Metropolo episc. Treviris cnlto (saec. IV)
Buei sylloge in AA. SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 210-
212.
Tita s. Mevenni [saini Meen, Meven]
sive Maiani abbatis in Britannia Armo-
rica (f 520? — 638) auctore anonymo fere
suppari.
Ausg. : nunc primum ed. Franc. Beda Plaine
in Analect. Bolland. III. 1884. p. 142-156. —
NB. Albertus le Grand ord. Praed. schrieb
eine Vita s. M-i in franxös, Sprache, welche
die Bollandisten in Ermangelung eines latein.
Textes ins Lateinische ühersetxten und in AA.
SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 101 - 104 aufnahmen. —
Transiatios. M-iin coenobium Cognense dioec.
Biterrensis cca. 893 ^ ap. Mabillon, AA. S8. o. s.
Ben. saec. IV. 2. p. 590. 591. — • Auszug ap.
Vaissette , Hist. generale de Languedoc. V. Tou-
louse 1875. 4°. p. 5-8.
Vgl. Vita s. Judicaell.
De s. Michaea sen. propbeta Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 14. Aug. IIL p. 147 - 149.
De s. Michaele Aragawi monacbo in Aethiopia
(See. IV) Byei sylloge in AA. SS. BoU. 11. Oct.
V. p. 606.
De s. Michaele archangelo et de omnibus an-
gelis Stiltingii commentar. bistoricus in AA. SS.
Boll. 29. Sepi VIII. p. 4. — Apparitio s. Mi-
chaelis in monte Gargaoo auctore anonyme [Über
die Qrüfidung der Kirche des h. Michael auf d.
Berge Qarganus in Campanien] ex 6 mss. [ein
Ms. in Cöln, Bibl. des Domcapit, n* 22] *ap.
üghelli, Italia sacra VIL p. 1 107 (» ed. Coleti VII.
p. 816-818). — *in AA. SS. Boll. l. c. p. 61-63.
— * als Liber de apparitione ed. "Waitz in Mon.
Germ. hist. Scr. rer. Langob. 1878. p. 541-543. —
Apparitio in monte Tumbae in Gallia scripta ab
auct. anonymo ante saec. X *ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 85-88. — ^wiederh.
in AA. SS. Boll. l. c. p. 76-79 — u. »ap. Migne,
Patrolog. lat. XCVI. p. 1389-1394. — * Bruch-
stück ap. Bouquet, Rocueil III. p. 630. 631. —
Narratio de miraenlo a s. Michaele archangelo
Chonis patrato auctore anonymo; adiecto Sy-
meonis Metaphrastae de eadem re lib^lo.
graece ed. Max Bonnet in Analect Bolland. VIU.
1889. p. 289-307; 308-316; latine suh tit. : Enar-
ratio et revelatio s. patris nostri archippi et pro-
smonarii ven. templi archangeli Michaelis Chonis
ibid. p. 317-322; narratio miraculi Chonis pa-
trati ab archang. Mich. p. 323-328 {auch beson-
ders abgedruckt Parisiis 1890. gr. 8* XLVL 33
pag.). — Nota in hoc miraculum tn Analect.
Boll. IX. 1890. p. 201. 202; — Prologus in
idem auctore Leone monacho coenobii Athonos
montis ibid. p. 202. 203. — Sequentia Alcaini
de 8. Michaele in Mon. Germ, hist Poeiae lat
aevi Car. I. p. 348. 349. — Flori LugduoensL««
hymnus in solemnitate s. M-s ibid. II. p. 540. 541.
Erl.'Sehr.: Ebert, Adf., AUgem. Geschichte der Lite-
ratur des Mittelalters. II. 1880. p. 858.
Oregorovias, Ferd., Wanderjahre in Itali^i. T.
Leipzig 1880. p. 92.
De s. Miohaele confessore notitia in AA. SS.
Boll. 12. Jul. in. p. 303.
De b. Michaele de Barga ord. Min. prope La-
cam in Hetruria (f 1479) in AA. SS. BolL 30.
April, m. p. 980. 981.
De s. Miohaele episcopo Synnadarum in Phry-
gia (t cca. 820) Henschenii comment liistoricus
in AA. SS. Boll. 23. Mai. V. p. 257. 258.
De s. Miohaele et sociis 36 monachis et mart
prope Sebastopolim in Armenia a. 782 Byei svi-
loge in AA. SS. Boll. 1. Oct L p. 307-310.
Yita b. Michaelis eremitae Camaldu-
lensis in Etroria (f 1512).
Ausg.: ex parte prima Historiamm Camal-
dulensium August Fortuna * Florentiae 1575 —
' in Auctar. ad AA. SS. Boll. tomi V. Oct. p. 14-
18, c. comment. praevio p. 7-14, — 'ibiiL 10.
Oct Suppl. p.22*-27*; cf Rigollotus, Comment
praevius ibid. p. 14* -22*.
JSrl.'Sekr.: Fiori, Ag. Rom., Tita del b. Michele ex«-
mita Camaldoleee. Roma 1720. 9*.
Metodi devoti per recitare . . . la Corona del Signoro
coUa vita del b. Michele erem. Camaid., istitatore
della detta Corona. Borna, Congr. de propag. fide
1862. 16mo. 10 big.
Tita b. Michaelis Oedrocü ord. canon.
regul. s. Mariae de Metro (f 1485) Cra-
coviae in Polonia. Ex relatu coaevorum
ac familiarium duorum ' scripta ab Job.
Trzciana notario publ.
Ausg. : * a Christophoro praeposito libycho-
viensi cultiori stylo edita. Cracoviae 1605. —
« wiederh. in AA. SS, Boll. 4. Mai. I. p. 553-560.
Yita b. Michelinae viduae tertii ord. s.
Franc. Pisauri in marchia Anconitana (f
1356).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 19. Jun. IIL p. 927-
929. — Alia Tita ex ms. chronica Minorum au-
ctore Mariano Florentino ibid, p. 929-937
(mit Abbüd.y
Erl.'Schr.: Olivieri, Annib., Della patria della b.
Michelina e del b. Cecco del ten* onuoe di s. Fran-
dßco. Pesaro 1772. 4P.
De s. Michomere Tormodori in Campania Galli-
cana (f cca. 440) in AA. SS. Boll. 30. April. IH.
p. 775-777.
DE SS. MIGGENE — ACTA S. MOCU
1483
De S8. MiggeM, Galliano, Juvino eie. niart
Ephesi ia Asia in AA. SS. Boll. 14. Jun. II. p. 797.
De s. MiHNirga virg. Wenlochii in Anglia (f
oca. 722) ^Henschenii commentar. historicus in
AA. SS. Boll. 23. Febr. UI. p, 388-391. (Cf. Fa-
hr icius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. MaDsi
V. p. 156 8. V. Odo sive Äto), — • ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. HI. 1. p. 443-445. Cf.
Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 1. 1862.
p. 274. n^ 703.
Tita s. Mildredae abbatissae Cantaariae
in Anglia (f cca. 700), Ex legendario Jo.
Capgravii foL 232
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Jol. in. p. 517-
519. — HIfitoria translatloiils a Guilelmo Thorn
monacho Cantuar. ex edit. Rogeiii Twysden a.
1652 ibid. p. 519-522. ~ Miracula ibid. p. 522.
523. Cf. Sollerii commentar. praevius ibid. p. 512-
517 (e. mappa insulae Tkaneti) et Hardy, Descr.
catalogue of materials. I. 1. 1862. p. 376-384.
De 8. Mitdwfda sive Mildgitha virg. in Anglia
in AA. SS. Boll. 17. Janr. IL p. 176.
De s. Mileto episc. Trevirensi in Belgica prima
(t cca. 470) in AA. SS. Boll. 19. Sept VI. p. 27.
Tita ven. Milicii presbyteri , praelati eo-
clesiae Pragensis (Zivot Miliöe z Kromö-
fize).
Atisg. : lateinisch u. tschechisch in Fontes rer.
Bohemic. I. p. 403-430. — Mateje z Janova
Zprava o Milicovi ibid. p. 431-436 lat. u. tsche-
chisch.
De SS. Milione, Decomede, Antonio etc. mart.
Nicopolitanis in Armenia in AA. SS. Boll. 10. JoL
m. p. 34.
De s. MH0116 episc. Beneventaao in Italia (f
1070) BoUandi comment historicus in AA. SS.
BoU. 23. Febr. lü. p. 405. 406.
De ss. Miaervio et Eleazaro cum filiis octo
martyribus (saec. III ine.) Lugduni in Gallia Cuperi
sylloge bist in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 561
-565.
Eri.-Sekr.: Neu mann, K. Job., Der lOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 298.
Passio s. Miniae seu Miniatis militis mar-
tyris Morentiae in Tuscia auctore ano-
nyme (t a. 250).
Ausg.: *ed. Surius, Vitae SS. 25. Oct. Mit
geändertem Stil. — * ex ms. Trevirensi collato
com ms. Metensi in AA. SS. BoU. 25. Oct. XI.
p. 428-432.
Erl.-Sckr.: Bossne, B., Conunentarios praevius ibid.
p. 416-428.
De ss. Miniseo et Tisico mart. Leodicensibus
in AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p. 389.
De 8. Mfooo eremita (saec. VI) in Britannia
Annorica C. de Smedtii notitia in AA. SS. Boll.
2. Nov. I. p. 577.
Tita b. Miri eremitae Surici ad lacum
Comensem in Insubria.
Ausg. : ex italico ipsius eccles. latine in AA.
SS. Boll. 10. Mai. II. p. 605-608. — Instrumen-
tum inventionis et Bulla indulgentiarum ibid.
p. 608. 609. — Translatio ex italico Andr. Fer-
rarii ibid. p. 609.
Erl.'Sehr.: Stampa, Gins. Mar., Atti del b. Miro ere-
mita cavati dalle tenebre edisaminati. ]lfilanol723.4<^.
De 8. Mtosolino Tarbiae in Novem - Populania
patrono in AA. SS. Boll. 24. Mai. V. p. 297.
De 88. MisattrianOy Publia, Victore etc. mart
Airicanis in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 769.
Tita s. INitriae sive Hytriae (gallice:
Mitre, Mytre, Metre, Merre) confessoris
Aquensis in Provincia (f 314? 13. Nov.).
Handschr.: Chartres, Stadtbibl. n® 16. sec.
Vni. — Paris, Nat.-Bibl. lat. n« 3820. sec. XIV,
enthält nur den ersten Theil.
Ausg.: in Analect. Bolland. Vm. 1889. p. 10-
15; cf. p. 9 u. nota p. 432. — Miraculum ex
Gregoni Turonensis De gloria conf. cap. 71 wie*
derh. ed. Surius, De prob. SS. historiis. 13. Nov.
XL Ool. Agr. 1618. p. 315.
ErL'Sdir.: Saint Mitre, martire admirable, ancien
patron de la ville d'Aix en Provence, sa vie, sa
mort et son trionfe . . . Far le Sr. D. S. D. C. Tb. D.
(». 0. Sienr de Savizani de OavaiUon , cbanoine theo-
log. d'Aix). Aiz 1694. 12mo.
De 8. Mnasone Gyprio antiquo Cbristi disci-
pulo (saec. I) Sollerii sylloge in AA. SS. Boll. 12.
Jul. m. p. 248.
De 8. Mochelloco sive Eelleno Kellooiae in
flibemia in AA. SS. Boll. 26. Mart. UI. p. 626.
De 8. Mocho martyre Mediolani «n AA. SS.
Boll. 9. Jul. II. p. 689.
Yita s. Mochoemoci sive Pulcherii ab-
batis Liatmorensis in Hibemia (saec. Yllj
auctore coaetaneo anonyme.
Atisg. : ex ms. Eill-kenniensi in AA. SS. Boll.
13. Mart. H.p. 281-288.
Yita s. Mochuae Ballensis sive Cronani.
Ausg. : ^ ap. Colgan , AA. SS. Bibern, p. 789.
790. — *tw AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 47-49.
— Betba Mocbua Balla: ,Homo proficiscens^
from the Book of Lismore fol. 40* ap. Stokos,
lives of Saints. 1890. p. 137-146; translat.: Life
of Mocbua of Balla p. 281-289; notes p. 360. 361.
Yita s. Mochuae sive Guani abbatis in
Hibemia.
Ausg.: in AA. SS. Boll. I. Janr. I. p. 45-47.
Yita s. Mochullei Hibemiensis episcopi.
12. Jun.
In dieser Vita befindet sich der Bericht eines Augen-
zeugen Aber den Triumphuss. Lamborti i. J. 1141, wel-
cher von dem längst bekannten {vgl. Yita s. L - i ep. Leod.)
verschieden ist.
Handschr.: Admont, Stiftsb. n° 25. mbr. sec.
XIU. — Heiligenkreuz, Stiftsb. n° XL mbr.
sec. XII. — Melk, Stiftsb. F. 8. mbr. sec. XIII. foL
Ausg.: nur jenen Bericht ed. K. Pertz ap.
Pertz, Mon. scr. XX. p. 512-514. — Fragmen-
tum de s. Mochulleo episc. ap. C. de Smedt, AA.
SS. Hibemiae p. 939-944. Cf AA. SS. Boll. Jun.
VI. p. 118 B.
Acta 8. Mocii presbyteri mart. Gonstantinopoli
in AA. SS. Boll. 11. Mai. II. p. 620-624.
1484
VITA S. MOCTEI — ACTA S. MOLOCI
Tita s. Moctei episcopi Lugmadensis in
Hibemia (f cca. 535) auctore anonyme.
Ausg. : ex ms. Salmantic. ^ in AA. 88. BoU.
19. Aug. III. p. 743-747. Cf. Pinii comment. prae-
vius ibid. p. 736-743; — «ap. C. de Smedt, AA.
SS. Hiberniae p. 903-914.
Yita s. Modani abbatis in Scotia.
Ausg. : ex Breviario Aberdon. in AA. SS. Bell.
4. Febr. I. p. 498. Cf. p. 497.
De s. Modano fortasse episc. in TJltonia Hiber-
niae (saec. VI. VII) in AA. SS. Bell. 30. Aug. VI.
p. 565.
De 8. Modemnoco sive Dominico Ossoriensi in
Hibemia (saec. VI) in AA. SS. Bell. 13. Febr. II.
p. 673. 674.
Yita s. Moderanni episcopi Bhedonen-
sis in Gallia, dein abbatis primi Berce-
tensis in agro Parmensi (Italia, f 719
vel 730) auctore anonyme.
Ausg. : ex antiq. Breviario Reden ensi (Paris.
1514) prodit opera Franc. Bedae Plaine in Stu-
dien u. Mittheil, aus dem Bened.- u. d. Cisterc-
Orden. Jahrg. VIU. 1887. p. 195-201; ef. pro-
oem. p. 193-195.
Erl. - Sehr. : Bossuei Commontar. historicus in AA. SS.
Soll. 22. Oct. IX. p. 619-622.
Eloginm historicnin ap. MabiUon, AA. SS. o. b. Ben.
saec. III. 1. p. 617-521.
De s. Moderato episc. Veronae in Italia (saec.
V) in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 596.
De SS. Moderato et Feiice mart. Autissiodori
in Gallia (forte saec. V) in AA. SS. Boll. 1. Jul.
I. p. 287- 289 ; cf. VU. p. 854.
De s. Modesta abbatissa Trevirensi (post med.
sec. VII) Alberti Poncelet sylloge hist. in AA.
SS. Boll. 4. Nov. IL prs. 1. p. 299-310.
Acta translationis ss. Modestini episc.
Abellinensis, Florentini presb., Kaviani
diaconi auctore Rogerio episc. Abelli-
nensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Febr. n. p. 764-
766. — Tres hymni ibid. p. 764. — Acta alia.
Fpitome, ex catalogo SS. Italiae Phil. Ferrarii
ibid. U. append. p. 900. 901.
De s. Modesto episc. Trevirensi in Belgica I
(t cca. 480) Henschenii comment. historicus in
AA. SS. Boll. 24. Febr. III. p. 463. 464.
De ss. Modesto et Ammonio infantibus mar-
tyr. Alexandrinis in AA. SS. Boll. 12. Febr. II.
p. 580.
De SS. Modosto et Posinno mart. Carthaginien-
sibus in AA. SS. Boll. 12. Febr. II. p. 580.
De SS. Modesto, Eutychio, Matero seu Mauro
et Diseo mart. in Africa a. 304 V. de Bück in
AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 14.
De s. Modesto levita mart. Beneventi in Italia
(saec. IV) Byei svHoge crit. in AA. SS. Boll. 2.
Oct. I. p. 325-329.
Vita s. Modoaldi Trevirensis archiepi-
SCOpi (f 640) et miracula auctore Ste-
phan o abbate S. Jacobi Leodiensis (f
1112). Libri 3.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 12. Mai. III.,
nicht vollständig. — Un AA. SS. Boll. 12. Mai.
III. p. 51-62. — • hiemach Bruchstücke ap. Pertz,
Mon. scr. VIII. p. 223-226; XII. p. 285. 286. -
* wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CUV. p. 1275
-1280. — Miracula B. M-i in monasterio Helm-
wardeshusano facta — 1274 ^ ed. Oamansius in
AA. SS. Boll. Mai. VII. p. 711-717. — «ed. Phil.
Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 310-315. —
Translatios. M-ia. 1107 in Helmwardeshusca
[geschrieben xwischen 1107 — 1112 in Helmers-
hausen, Prov. Hessen; ohne Örund wurde bisher
für ihren Fcr/". Thietmarus abbasHelmwar-
d e s h u s. von einigen gehalten ; Handsehr. : Wo 1 -
fenbüttel, hrz. Bibl. mbr. saec. XIV. Heimst
1049] * ed. Surius, Vit. SS. HI. p.227. -- » ex cr>d.
Bodeccensi ed. Henschen in AA. SS. Boll. 12. Mai.
III. p. 63 -78. — «ed. Jaflfe ap. Pertz 1. c. XII. p. 284 -
310. — ^ nicht unbedeutende Bruchstücke ap.Hont-
heim, Prodrom, hist. Trevir. I. p. 679-688.
Erl. -Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et infimae latini-
taüs od. Monsi VI. p. 209.
Friedrich, J., Kircnengebdiidite Dentschlands. II.
1669. p. 196.
Rettberg, Kirchongeschichte Doatschlands. I. p.466.
"Wattenbach, Deatschlands Geschichtsqaellen p. 2c)^ ;
ef. p. 889 (5. Aufl. U. 1866. p.38; 6. Aufl. U. 1894. p.
40. 247).
Vgl. De 8. Severe virg. ap. Trev.
De s. Moduenna, Monynna, Monyma, Moninia,
una an pluribus? Papebrochii comment. criticus
in AA. SS. Boll. 5. Jul. IL p. 241-246.
Yita s. Moduennae sive Monynnae sive
Darercae virginis Hibernicae et abbatissae
monasterii in Ard Conays (f 460).
"Wird von einigen demOnilelmns Eddins, von an-
deren dem Oalfridus Burtonensis, von anderen dem
Conchubranns scholasticus (f 1082) zugeschrieben.
Handsehr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 94. n« 286-295.
Ausg.: ex cod. Salmantic. ^ed. Pinius in AA.
SS. Boll. 6. Jul. II. p. 297-312; — * ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 165-188.
E}rl. - Sdtr. : Fabricins, Bibl. med. et infimae latini-
tätig, lib. V. p. 248.
De s. Moeldodio abbate in Hibemia in AA.
SS. Boll. 13. Mai. III. p. 245.
Zywot Mojzesza Wegrzyna auctore Po-
lycarpo monacho Kiowiensi.
Ausg. : russice cum translat polonica ed. Emil
Kahizniacki in Mon. Polen, hist lY. 1884. p. 799
-817 unt. d. Tit.: Polikarpa mnicha kijowskich
pieczar, zywot Mojzesza "W".
Tita s. Molingi alias Dairchelli episcopi
Fernensis in Hibemia (saec. VII).
Ausg. : ex cod. Salmantic. ^ in A A. SS. Bill.
17. Jun. m. p. 408-410. Gf Baertii comment
histor. ibid. p. 406-408; — « ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hiberniae p. 819-826.
Acta s. Moloci seu Molonachi episcopi
in Bossia, Scotiae provincia (saec. VII).
Ausg.: ex lectionibus breviarii in AA. SS.
Boll. 25. Jun. VI. 1. p. 241-244.
ACTA 8. MOLUA — VITA 8. MORANDI
1485
Acta 8. Molua seu Lugidi (Molua Droma 8Decta)
«= Acta s. Lngidi.
De SS. monaoMs 44 ex Laura s. 8abae mart
in Palaestina a. 614 in AA. SS. BoU. f6. Mai. UI.
p. 616. Vgl. Acta as. Johannis, Sergli.
De monachls qul inter martyres hoc saeculo
referuntor ap. Mabillon, AA. 88. o. r. Ben. saec.
IV. 2. p. 580-585.
Yita s. Monae episcopi Mediolanensis
(t 249).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p.
14-10. Cf. Henschenii comment. piaevius ibid. p.
11-14 et RigoUoti notae ibid. Suppl. p. 108*. 109*.
De bb. Monaldo, Francisco, Antonio ex ord.
Min. (t 1286) in AA. SS. BoU. 15. Mart II. p.
412-414.
De s. MonaM archidiac. Andreopoleos in Scotia
(t cca. 870) commentarius in AA. SS. Boll. 1.
Mart I. p. 86-88. — Vita ex vet Breviario
Aberdon. ibid. p. 88.
Yita s. Monegundis monialis (f post 557)
auctore Gregorio Turonensi (Vit patr.
c. 19, glor. conf. c. 24).
Ausg.: ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 202-204. — • ed. Surius, Vit SS. 2. Jul.
— 'in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p. 313-316. —
* ed. B. Krusch in Mon. Germ, bist Scr. rer. Me-
roving. I. 1885. p. 736-741. — Officium s. M-s
in AA. SS. Boll. i. c. p. 316-318. Cf. SoUerii com-
ment praevius ibid. p. 309-313.
Yita s. Monicae (f 388) matris s. Au-
gustini. Ex eius confessionibus collegit
Gualterus canon. reg. Aroasiensis (cca.
1162).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 474-480.
— Yitaalla auctore Paulo Lulma sive Ulmio
Bergomensi (f 1484). Romae 1479. 4°. — Epl-
stola sub nomine s. Augustini ad sororem scri-
bentis edita de vita et virtutibus s. Monicae, ex
mss. et Mombritio in AA. SS. Boll. 1. c. p. 480-
481 . — Higtoiia translationis reliquiarum s. M-ae
Aroasiam auctore Gualtero canonico Aroasiensi,
ed. Papebroch ibid. p. 481-488. — Translatio
alia Romam, ut praetenditur, facta sub Martine
papa V Papebrocbii commentatio ibid. p. 488-492 ;
cf. p. 792. 793 und VII. p. 578-580.
Erl.-Sekr.: Bong and, £m., Histoire de sainte Moniqae.
Autun 1866. &>. 7 fr. — 9. 6dit. Paris 1887. 18 mo
j^as. 4 fr. (deuUoh von Mathilde Habermann. Mainz
1870. 8». JkS).
Braune, C, Monica und Augustinus , biographischer
Ver&uch zur rechten Würdigung der Macht des Chri-
stenthums. Grimma 1846. 8P.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.Mansi IV.
p. 293, V. p. 216.
Ooetze, O.k., Comment. de Monica, matre Auguslini.
Lubecae 1712. 49.
Le Gonpils, Adolphe, Sainto Monique, modöle et
patronne des mdres chr^tiennes. Onvrage posthume,
publ. par Engine Soyer. Tours 1878. 12ino. 1 fr. 60 c.
Romanelli, Jos., Die heil. Muttor Monika. 2. Aufl.
Donauwörth 1876. 8". 50 A
YiToli, Ant., Yita di s. Monica, madre del g^rande
Agostino. Bologna 1888. 24mo. 148 pag.
Passio s. Mononis eremitae et martyris
(saec. TU) in pago Nassoniensi in Ar-
duenna, dioec. Namurcens., brevior (saec.
XI ine. forte): ,Igitur b. Mono'.
Ausg.: ^mutato stilo ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 18. Oct VII. 1581. p. 783-785. — Un
AA. SS. BoU. 18. Oct Vm. p. 367-369. — «ex
cod.Namurc. 15. n^ 18 in Analectes pour s. k l'hi-
stoire eccles. de la Belgique. V. 1868. p. 410-414.
— Passio f usior [Hanasehr.: Brüssel n°9289.
seo. Xn; n^* 9646. sec. XII; apographum n^ 6760
int collectan. Wilthemiij in Analect Bolland. V.
1886. p. 196-206. — Hymni de s. M-e ibid.
p. 207. 208.
Erl. - Sehr. : B u c k , V. de , Commentar. praevius in AA.
SS. Boll. 1.0. 0.863-867.
Ohesqnidre, Sylloge critica in AA. SS. Belgii n p.
418-421.
Histoire littöraire de la France. VI. 1742. p. 266.
Praefatio in Analect. Bolland. 1. c. p. 193 sq.
De 8. Montana in dioec. Bituricensi atque olim
in Senonensi culta (f ante 1000) Buckii sylloge
in AA. SS. Boll. 24. Oct X. p. 859-862.
Vita s. Montanae virginis (1. Oct).
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 593-596.
Acta SS. Montan! , Lucii, Juliani et so-
ciorom mart in Africa (f 259).
Ausg. : ex ms. S. Maximini , Baronio et Surio
in AA. SS. Boll. 24. Febr. III. p. 455-459.
Acta s. Montani militis mart Tarraci-
nae in Campania, exiguae aetatis.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 278-283.
De 8. Montano mart. Sirmii in Pannonia in
AA. SS. Boll. 11. Mai. IL p. 625.
De s. Montano monacbo recluso in Gallia (saec.
V) notitia ex Hincmaro etc. in AA. SS. Boll. 17.
Mai. IV. p. 35 ; cf VII. p. 800.
De ss. Montano presb., Maxima coDiuge et
aliis mart Sirmii in Pannonia in AA. SS. Boll.
26. Mart. EI. p. 616.
Yita s. Monulphi episcopi Traiectensis
ad Mosam (f c. 580) auctore Jocundo
presbytero (cca. 1088).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 158.
159. — Tita alia auctore anonyme ibid. p. 157.
158. — Tita tertia auctore Harigero abbate
in Hangen gest. episc. I. p. 33. Cf Cuperi com-
ment praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 152-157.
BrL'Schr.: Flamentf A. J., De vodervinding [l.Sept.
1890] van het g^fmonoment der hh. Monulphus en
Gondulphns bisschoppen to Maastricht in de St. Ser-
vaafi-Kerk aldaar. Maastricht 1890. 8». 90pap.
Friedrich, Kirchenge&chichte Deutschlands. 11. 1869.
p. 319.
Rettberg, Kirchengoschichte Deutschlands. I. 1846.
p. &&3.
Acta s. Monynnae = Vita s. Moduennae.
Yita s. Morandi monachi Cluniacensis
in Suntgovia (saec. XII) scripta a mon-
acho ipsius monasterii Morandini.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 349-352.
— Miracula cca. med. sec. XV facta et anno-
tata a Martino Granter ibid. p. 353 - 355. — Mi-
racula recentiora init sec. XVII patrata ibid.
p. 355 - 359. Cf Janningii commentarius praevius
ibid. p. 339-348. Cf Jun. VL 1. p. 10-13.
1486
DE B. MORICO — DE TRANSLAT. SS. NABORIS ET NAZARH
Sri.- Sehr,: Fnes, F. J., Vie de 8. Monuid. Strasbonig
1840. l8mo.
-: Der heil. Monmd , Apostal and Patron des Sund-
gauee nnd der Stadt Altkirch. 2. verb. Aufl. Altkirch
1863. 9>. 149 pag.
De b. Morico ord. Cruciferorum et MId. (f
1236) in AA. SS. BolL 30. Mart. HI. p. 852.
De SS. Moseo et Ammonio mart. Ponticis in
AA. SS. Boll. 18. Janr. 11. p. 188.
De s. Moysa abbate et sex monachis mart in
Aegypto (saec. V) Henschenii comment. bist in
AA. SS. Boll. 7. Febr. H. p. 46-48.
De s. Moyse episc. Saracenorom in Arabia
(saec. Y) Henschenii comment. histor. in AA. SS.
Boll. 7. Febr. IL p. 43-46.
Yita s. Moysis Aethiopis eremitae, ab-
batis et fortasse mart (saec. IV) in monte
Scethi Lybiae auctore Laurentio mon-
acho Batiensi.
Ausg. : graece et lat. interprete Pinio in AA.
SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 209-212. Cf. Pinii com-
mentar. praevius ibid. p. 199-209 et 18. Jon. III.
p. 586.
Yita s. Moy8i8 prophetae, ducis et le-
gislatoris populi IsraeUtici auctore s. Gre-
gorio Nysseno.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Sept. II. p. 170-
177. Cf. Stiltingii commentar. praevius tbid. p.
6-170.
De 68. Mucio, Megetia, Mingino martyr. Con-
stantinop. in AA. SS. Boll. 15. Jun. II. p. 1050.
De SS. Mucio, Victore, Mistriano et soc. mart
in AA. SS. Boll. 17. Janr. II. p. 80.
Elogium s. Muromoll abbatis Floriacensis 11^
(t cca. 678) bist. ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. n. p. 674-678.
De SS. Muirdebharo, Gorcunutano et C!oemano
(saec. VI. VII) in Hibernia C. de Smedtü notitia
in AA. SS. Boll. 3. Nov. I. p. 680-682.
De s. Mummolo abbate conf. Burdigalae in
Gallia (saec. VII) in AA. SS. Boll. 8. Aug. II. p.
351. 352.
Yita s. Mummolini episcopi Noviomen-
sis et Tomacensis (f 685 aut 691) au-
ctore anonyme.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 16. Oct. VII.
2. p. 980-985 {mit Abbild.) c. comment. praevio
p. 953-980.
Erl.-Sckr.: Barraud, Portrait de saint Mommolin,
dvdqne de Noyon et de Tonmay en 660 in Mömoires
de la Soo. acad^miane ... da döpartement do TOiae.
II. Beanrais 18öö. 9^. p. 257.
Ghesqnldre, Commentar. hist. - criticos «n AA. SS.
Belgii IV. p. 898-418. Cknn «ffijfi».
Vita s. Mundi abbatis Teachmunnensis = Vita
B. Munnu.
De s. Mundo abbate in ArgatheliaScotorom prov.
(sec. X) in AA. SS. BolL 15. April. 11. p. 388.
Yita s. Mune88ae virg. in Hibernia (f
post 454) auctore Mellanio Probo.
Ausg. : ^ ap. Ck)lganum in Vita quinta s. Pa-
tricii lib. 2. — • unäerh. in AA. SS. BoU. 4. Sept
n. p. 227 cum Suyskenii commentario p. 225.
Yita s. Munnu sive Fintani abbatis
Teachmunnensis (Achadliacensis Smedl)
in Hibernia (f 635) suspectae fidei au-
ctore anonyme.
Ausg. : ex ms. Bruxell. 7672 ^ in AA. SS. BolL
21. Oct IX. p. 333-341; — » ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hibemiae p. 393-414. — Vita s. Mund,
abbatis ex Breviar. Aberdonensi in AA. SS. BolL
I. c. p. 341-342. Cf. Carpentieri comment praevio
ibid. p. 325-333. — Vita alia: ,Fuit vir vite'
^ non pauca ex ea inter adnotcUa ad viiam pri-
mam ibid. p. 334 sq. — ' integra ap. Smedt 1. c.
p. 489-504.
De s. Muro vel Murano abbate Fathenensi in
Hibemia (f cca, 650) in AA. SS. Boll. 12. Mart
n. p. 212.
De 8. Ihi8a virg. Romana (saec. VI) in AA.
SS. Boll. 2. April. I. p. 94.
ErL-Sdur. : Leggenda di s. Mnaa qnesta ft la stoiia di
8. Mosa veigine di Roma in Quattro leggende inedito
del bnon secolo della lingua (publ. per llich. Helga).
Napoli 1857. 8P. p. 12.
De SS. Mutiana et Laudasia mart in AA. SS.
Boll. 26. Jul. VI. p. 305.
Martyrium s. Myronis presb. et mart
Cyzici IQ Mysia min. sub Decio, auctore
Laurentio monacho Butiensi.
Ausg. : graece et lat. interprete Pinio in AA.
SS. BolL 17. Aug. m. p. 421-423.
Acta s. Myronis thaumaturgi episc. in
insula Cretensi (f cca. 350) auctore ano-
nyme.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 8. Aug.
II. p. 344-346. Cf. Pinii commentar. praevius
ibid. p. 342-344.
De 6. Myrope mart. in insula Ohio sub Decio
in AA. SS. Boll. 13. Jul. IIL p. 482.
K
De 8. Naamantio diacono Rutbenensi (saec. VI),
vid. Vita s. Amanta Buthenens. episc.
De ss. Nabore, Silvio, Vitale etc. mart. Ko-
manis in AA. BS. Boll. 23. April, in. p. 165.
Passio ss. Naboris et Felicis a. 303,
Mediolani et Coloniae.
Ausg.: ex cod. Bodeccensi in AA. SS. Boll. 12.
Jul. IIl. p. 291. 292. — Acta paulo ampliora ex
edit Mombritii ibid. p. 292-294. Cf. SoUerii com-
mentar. praevius p. 280-291.
De translatione ss. Naboris et Nazarii in Ger-
maniam, illiusque et s. Cyrini ac Basilidis Me-
diolanum in AA. SS. Boll. 12. Jun. II. p. 514. 515.
INVENTIO SS. NAINII — DE SS. NEME8IAN0
1487
Inventio ss. NtinH, Jacobini, Ansei mi mart
Brixiae %n AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 751.
De s. Namatlo episcopo Claromontenai (f post
med. saec. V) in Arvernia V. de Buckii sylloge
hist. in AA. SS. BoU. 27. Oct XII. p. 254-257.
De s. Namteio eremita Marcüiaci apud Ca-
dureos (t cca. 800. 21. Nov.) ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. III. 2. p. 447. 448.
De s. Namphanione et sociis mart. Madaurao
in Africa in AA. SS. BoII. 4. Jul. IL p. 6.
Erl.-Sekr.: Neumann, K. Job., Der rOmische Staat
I. Leipzig 1890. p. 286. 287.
Vita s. Narcissi episcopi Genindensis,
apostoli Augustani, et Felicis eius dia-
COni (saec. IV). Em aossbwigiTChes Product.
Äusg, : ex ms. in AA. SS. Boll. 18. Mart IL
p. 622-625; ihid. Miracula. — Olivae Auso-
nenais sive Yicensis episcopi Sermo in na-
tali s. N-i episcopi oonf. et mart. *ap. Florez,
Espafla sagrada XXVIU. p. 265. — • tnederh, ap.
Migne, Patrolog. lat. CXLIL p. 591-594.
Eri.'Sdiar.: Epistola Berengarii episc. Oerandensis
(cca. 1067) ad Angastanos '«n Veiaeri oper. p. 475.
— »«n AA. SS. Boll. 1. o. p.628.
Friedrich, J., Die hl. AiEira und Nardssoa , derente
bekannte Bischof von Augabnrg im atliiner Kirohen-
geechichte Deutschlands. I. Bamberg 1867. p. 186-199.
Bell es, Onofre, Historia apologetica de la vida, y
martirio de s. Narcisso. Hgo, obispo, _y patron de la
ciadad de Girona. Barcelona 1679. 4&. {Xvl.) 828 vag.
gitabla.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschiohte. I. 1846.
p. 148.
Vita s. Narcissi epi8Copi Hierosolymi-
tani (t cca. 222).
Äusg,: ex Eusebii histor. eccles. üb. Y. c.
12. 22-24 et VI. c. 8-11 in AA. SS. Boll. 29.
Oct. XII. p. 786-790. Cf. J. v. Heckei oomment
praevius ibid, p. 782-786.
De ss. Narcisso et Crescentione martyr. Romae
sub Valeriano in AA. SS. Boll. 16. Sept V. p. 476.
De s. Narno episc. Bergomi in Italia (f cca.
75) Stiltingii sylloge hist. in AA. SS. Boll. 27.
Aug. YI. p. 8. 9.
De BS. Nasadid, Beoano episc. et Mellano in
comitatu Dunensi Hiberniae {temp. incerto) Y. de
Buckii sylloge in AA. SS. BoU. 26. Oct XL p.
893-895.
De s. Natals archiep. Mediolanensi (f 751) in
AA. SS. Boll. 13. Mai. ÜI. p. 241.
De s. Natali confessore Bomae (f 202—218)
H. de Buckii comment. histoncas in AA. SS. Boll.
3L Oct XIIL p. 701-704.
M>rl.-Sehr.: Neu mann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 295.
Acta s. Natalis presb. Casali in Li-
guria Italiae (saec. III vel VIII) auctore
anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Aug. lY. p. 410.
411 c. Pinii comment
De ss. Naialio et Sarona mart. Romanis in
AA. SS. Boll. 28. Mai. YI. p. 748.
De s. Nancrato seu Naucratio praeposito Stu-
ditarum Constantinopoli (t 848) Henschenii com-
ment histor. in AA. SS. Bell. 8. Jun. IL p. 135.
De s. NavHo episc. et mart Treviris vel Tnn-
gris in Belgio (forte saec. III) Sollerii sylloge in
AA. SS. Boll. 7. Jul. II. p. 464. 465.
Martyrium ss. Nazarii et Celsi marty-
rum Mediolanensium sub Nerone.
Ausg.: ex ms. Ultraiect in AA. SS. BoU. 28.
Jul. YI. p. 533. 534. Cf. Pinii commentarius ibid,
p. 503-533. — Tita eorum auctore s. Ambrosio
episc. Mediolan. ap. Surium, Yit SS. 12. Jun. (ed.
Colon. 1617. p. 179). — Passio ss. N-i mart et
G-i pueri: ,Sanctus Nazarius' in Analect Bolland.
IL 1883. p. 302-307 ex cod. Namurc. n«» 53. —
Passio alia discipuli s. Petri apostoli ex cod.
Bruxell. n^ 98-100 in Catalogus codicum hagio-
graph. reg. bibl. Bruxell. I. 1. 1886. p. 50-54.
Brl.-Sekr.: Forschungen zur deutschen Geschichte.
XXV. QOttingen 1886. p. 204.
Puricellus, Joa. P., De ss. martyribus Nazario et
Celso ac Protasio et Gervasio Mediolani sub Norone
caesis ; acqne basilicis in qnibns eorum corpora quie-
scunt histor. dissertatio. Mediolani 1656. fol.
De s. Nazario episc. Justinopolitano in Istria
Henschenii commentarius tn AA.SS.Boll.l9.Jun.
HL p.884. — Inventio et miracula eximpressis
Italicis Nicol. Manzoli ibid. p. 885. 886. — Episto-
lae 5 de SS. Nazarii et Alexandri pontif. reliquiis
Genua Justinopolim relatis ibid. p. 887-889.
ErL-Sehr.: Pusteria, Gedeone, San Nazario proto-
▼escoTo di Capo d'Istria. llemorie storiche oon not»
oronologiche. 2. ediz. Capodistria 1888. 16mo. 24pag.
De SS. Nazario, Juliana, Agape etc mart Ni-
comediensibus in AA. SS. Boll. 8. Aug. IL p. 341.
De s. Nazario mart. Romano in suo nominis
vico apud Atrebates in AA. SS. Boll. 12. Jun. II.
p. 516. Vgl. W. A. P. Falk, Gesch. des ehemaligen
Klosters Lorsch. Mainz 1866. p. 5. 139. 140. 146
-148. — Miracula quatuor ex cod. Francofurt
n* 71. Chart, sec. XIY. ibid. p. 123. 124.
De s. Nazario monacho Cusani in Hispania in
AA. SS. Boll. 12. Janr. L p. 743.
De 8. Nsadio thaumaturgo apud Graecos in
AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 588.
De s. Nearoho mart. in Armenia (f cca. 260)
in AA. SS. Boll. 22. April. Ul. p. 12.
De 8. Nobridio episc. Egarensi in Hispania Tar-
raconensi (saec. YI) Henschenii commentar. histor.
in AA. SS. Boll. 9. Febr. IL p. 301-303.
De s. Nectario episc. Augustoduni in Gallia
(saec. II 1. lY vel YI) Stiltingii sylloge in AA.
SS. BolL 13. Sept lY. p. 59-61.
De B. Nectario episc. Yiennae in Gallia (saec.
lY) in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 51.
De SS. Nectario et Nicetio episc. Yiennensibus
in Gallia (saec. lY) in AA. SS. Boll. 5. Mai. IL
p. 9; ef. YII. p. 592.
De s. Nectario patriarcha Constantinop. (f 397)
Byei comment histor. in AA. SS. Boll. 11. Oct
Y. p. 608-621. Cf. Auctarium ad AA. SS. tom.
Y. Oct p. 48-50 et RigoUoti notae in AA. SS.
BolL 11. Oct SuppL p. 67*- 69*.
De s. Nectavo et f orsan Sevo Neo - Caesareae
in Ponte in AA. SS. Boll. 22. Aug. lY. p. 536.
De ss. Nemesiano, Feiice, Lucio etc. mart. in
Africa in persecutione Yaleriana Suyskenii com^
1488
DE S. NEMESIO — ACTA SS. NEEIEI ET ACHILLEI
meni hist. in AA. SS. Boll. 10. Sept. III. p. 483
-487.
De 8. Nemesio <^onfess. ex martyrologio üsuardi
in AA. SS. Boll. 1. Aug. L p. 46.
Passio SS. Nemesii diaconi et Lucillae
martyrum Romae (f verisim. 257).
Ausg.: excerpta ex Actis armeniacis 8. Ste-
phani pp. et mart. in AA. SS. Boll. 31. Oct XIII.
p. 826-828. Cf. R. de Buckii comment. praevius
ibid. p. 821-825.
Historia (s.) Neminis seti Sermo de (s.)
Nemine.
Ein verschrobener Kopf namens Radnlfas verfasste
um 1290 in Anjou einen anscheinend ernst gemeinten Sermo
de Nomine, welchen wir nur aus der Schrift seines Gegners
Stephanus de S. Oeorgio kennen, die von H. Denifle
aus einer rOmischen Handschrift (Vatic. Archiv, Instrum.
miscell. ad a. 1290), jedoch nicht vollständig herausgegeben
ist (s. unten). Alle Bearbeitungen der Uist. Nem. gehen
auf RadulPus zurück und beruhen auf einem Scherze; es
and davon vier Recensionen bekannt.
Handschr. : 1. Recens. .-Oxford, Bodley, Seiden
74. saec.XIII. fol. 10. Beginnt: , Multifarie mul-
tisque modls, caris8imi^ — 2. Recens.: Heidel-
berg, Palat. gerin. 314. saec. XV med. fol. 100.
— Rom, Cod. Vatic. lat. 2040. saec. XIV fin. fol.
72»». Vgl. Pertz' Archiv V. p. 67. Beginnen: ,Mul-
tifarie multisque modis, carissimi \ — 3. Recens.:
Wien, Hof- u. Staatsbibl. Cod. lat n° 3282 (olim
bist prof. 1083). saec. XV. foL 5^ — München,
Hof- u. Staausb. Cod. lat. 903. saec. XV. fol. 113»>.
— Sterzing, Miscell. Hdschr. saec. XIV fin. fol.
11. Vgl. J. Zingerle in Sitzungsber. der Wiener
Akad. d. Wiss. LIV. 1866. p. 306. — St. Flo-
rianXI. 619. fol. 83^ Vgl. Czemy p. 211. Be-
ginnen: ,Vir quidam erat in Oriente ^ — 4. Re-
cens.: München, Hofb. Cod. lat. 10751. saec.
XVI. fol. 180. Beginnt: ,Maltifarie multisque
modis Dens*. — Unabhängig: Kloster Ray gern.
Vgl. Pertz 1. c. X. p. 483. 691.
Ausg.: 1. Recetis. publ. par P. Meyer ap.
A. de Montaiglon, Recueil de poesies fran^aises
des 15. et 16. siecles morales, facetieuses, histo-
riques XI. 1876. p. 314-320. — 2. Recens. als
Historia Neminis ed. Wattenbach in Anzeiger für
Kunde der deutschen Vorzeit XIII. 1866. p. 361
— 367. — 3. Recens. ed. Wattenbach ibid. XIV.
1867. p. 205-207. — 4. Eine mit der vorauf-
gehenden Recens. verwandte Fassung bietet der
von Wattenbach 1. c. XIII. p. 392 u. XVII. p. 59
erwähnte, von Bolte in Biriingers Alemannia.
XVI. 1888. p. 199-201 wiederholte Druck s. 1.
et a. (saec. XVI init.). — Reprobatio nefandi
sermonis editi per Radulphum de quodam Nomine
heretico etdampnato, secundum Stephanumde
S. Georgio christianae fidei defensorem ed. H.
Denifle in Archiv für Literatur- u. Kirchengesch.
des Mittelalters. IV. Freiburg i. B. 1889. p. 340-
348. — Sermo sew Dietamen contra abstinen-
tiam sew ieiunium (vide Dietamen seu fabulam
<ie Kemone et Marcolfo . . .) ed. Watteobach 1. c.
Xni. 1866. p. 393-397 als verwandten Inhalts.
Vgl. ibid. i>. 179-181.
üebers.: deutsch [Handschr.: München, Hof-
bibl. Cod. germ. 3635. saec. XVI med. fol. 58»»]
hrsgb. von Job. Bolte in Birlingera Alemannia.
XVI. 1888. p. 197-199.
französisch par Jehan d*Abundance. Vgl. £.
Picot in Romania. XV. 1886. p. 379-382.
EH.'Sehr.: Bolte, Job., Die Legende vom b. Niemand
in Biriingers Alemannia. XVI. 1888. p. 193-197;
XVII. 1889. p. 161 ; XVUI. 1890. p. 131-134.
Denifle, Heinr., Ursprung der Bistoria des Xemo
in Archiv fQr Literatur- und Kirchengesckichte des
Mittelalters. IV. 1888. p. 890-340.
Meyer, Paul, in Becneil de poesies fran^aiaes par
A. de Montaiglon et Rothschild XI. p. 313 ff.
Picot, E., m Romania. XV. 1886. p. 379 ff.
Watten b ach in Anzeiger für Kunde der deutschen
Vorzeit. XUI. p.361j XIV. p.205; XV. p.39; XVII.
p. 61.
: Geschichtquellen Deutschlands. IT. 1886. p. -iTfl
not. 2; II. 1894. p. 466.
De s. Neone mart. et s. Pyrrho episc. in AA.
SS. Boll. 1. Jun. I. p. 72.
Tita s. Neophytae virg. et martyris aii-
ctore anonymo.
Ausg.: ex cod. Bodeccensi in AA. SS. Boll.
4. Janr. I. p. 166. 167.
Tita s. Neophyti episcopi et martriis
TJrbinissii in Georgia (f cca. 660).
Ausg. : ex vitis ss. Muravievi in AA. SS. B<j11.
28. Oct. XII. p. 650-652. Cf H. Matagnei com-
ment praevius ibid. p. 642-650.
De s. Neophyto episc. Leontinis in Sicilia (saec.
III fin.) Limpeous in AA. SS. Boll. 1. Sept I.
p. 116-118.
De ss. Neophyto , Gaio et Gaiano etc. mart. in
AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 471. 472.
De s. Neophyto mart. Nicaeae in Bithynia «Vi
AA. SS. Boll. 20. Janr. II. p. 297.
Tita s. Neoti abbatis in Anglia (f cca.
877).
A scetch in Anglo - Saxon. Die älteste bekannte Le-
gende über diesen Heiligen.
Handschr.: London, Brit Mus. Ms. Cotton.
Yespas. D. XIV. fol. 142. V.
Ausg.: ed. G. C. Gorham, History and anti-
quities of Eynesbury and St. Neot's (London 1820.
24. 2 vol. S% II. p. 256. -- Vita alia auctjro
anonymo saec. XII {Handschr.: London, Brit.
Mus., Ms. Claudius, Cotton. A. v.) ^ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 324-336. — ' in
AA. SS. Boll. 31. Jul. Vn. p. 319-329.
Erl.-Sdtr.: Cup er, Commentar. praerias in AA. SS.
Boll. 1. c. p.314-319.
Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 2. 1862. p.
638. n« 1118-1123.
Whitaker, S., Life of St. Neot, the oldest brother
of king Alfred. London 1809. 8^. Wertlo§.
Wright, Th., Neot in hit Biographia Brilannica liter.
I. p. 381-883.
Vita s. Nepotiani presb. Altini in Italia
(saec. V) auctore s. Hieronymo.
Atisg. : in AA. SS. Boll. 11. Mai.'U. p. 627-629.
De s. tlepotiano episc. Claromontauo in Ar-
vernia (saec. IV fin.) Bossuei svlloge in AA. SS.
Boll. 22. Oct. IX. p. 613. 614.
Acta SS. Nerei et Achillei eimachomm,
Komanorum martyrum (saec. I) graece
(saec. V aut VI scripta).
Ausg.: » ex codd. Vatican. n'* 866 et 1286 ed.
Albr. Wirth. Lipsiae 1890. 8«. 42 pag. Cf ina-
lect. Bolland. X. 1891. p. 476. 477. — »Text u.
VITA NERII CAPPONH — DE S. NICEPHORO
1489
Untersuchung von Hans Achelis. Leipzig 1893.
S*'. IV. 70 pag. [= Texte u. Untersuchungen z.
Gesch. altch ristlieh er Literatur, hrsgh. von Ose.
V. Gebhardt XL Heft 2]. ^ 3. — Acta alia > ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 12. Mai. — *in
AA. SS. Bell. 12. Mai. IIL p. 6-13. — Historia
translationis curante Caesare card. Baronio factae
ibid.p. 13-16; c/. VIL p. 707. — De ss. Nereo et
Achilleo eunuuhis, Flavia Domitilla etc. virg. Ko-
manis mart. Terracinae in Italia t^'ef. III. p. 4-6.
Vita Nerii Capponii (tl457), vid. Platina.
De 8. NerM mart apud Oraecos in AA. SS.
Bull. 15. Jun. IL p. 1050.
De s. Neslo martyre in AA. SS. Boll. 27. Febr.
m. p. 676.
De ss. Nettore et Arcadio episc. Trimethunte
in Cvpro observationes hißt, in AA. SS. Boll. 7.
Mart! I. p. 643. 644. .
De SS. Neetore et Tribimio mart. Pergae in
Painphvlia (t 251) in AA. SS. Boll. 2. Mart. L
p. 127. 128.
De s. Neetore martyre Thessalonicae (f cca.
306) V. de Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 27.
Ott XIL p. 219-221.
De s. Neetore monacho apud Graecos in AA.
SS. Boll. 26. April. III. p. 424.
Acta s. Nestoris episcopi Magydensis,
martyris Pergae in Pamphylia (f 251).
Ausg,: > ed. Surius, Vit. SS. 20. Febr. (ed.
Colon. 1617. p. 199). — 'ex ms. Trevirensi et
Surio in AA. SS. Boll. 26. Febr. HL p. 628-630.
De s. Neetorio martyre in AA. SS. Boll. 1.
Mart. I. p. 23.
De SS. Neetorio, Mictonio et Antonino mart.
in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 461.
Vita b. Nevoloni conf. Faventiae in
Aemilia (f 1280) auctore anonyme.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Jul. VI. p. 497-
499. Cf. SoUerii commentar. praevius ibid. p.
495-497.
De ss. Nicaea et Paulo mart. Antiochiae in
Syria in AA. SS. Boll. 29. Aug. VI. p. 513.
Acta SS. Nicandri et Marciani, item s.
Dariae uxoris Nicandri et Pasicratis mart
Atinae et Venafri in Campania a. 173
vetiistiora.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 17. Jun.
III. p. 270-274. — Acta reeentiora per Ade-
Dulfum archiepisc. Capuanum ibid. p. 274-278.
— Aeta alia ex ms. Vallicellano ap. Mabillon,
Museum Italicum I. 2. p. 247-250. — Passlo ss.
N. et M. martyrum Atiuensium ap. Üghelli, Italia
Sacra ed. Coleti VI. p. 419-422.
Erl.-Sehr.: Henschen, Commentar. praevius in AA.
SS. Boll. 1, c. p. 266 -270.
JanninK, Disqaisitio de ss. Nie. et Marc, in Aegypto
passis ibid. Jan. VI. 1. p. 198-201.
Vgl. Acta s. Marc! ep. et mart.
Tita SS. Nicandri, Gregorii, Petri etc.
anachoretarum prope Messanani in Si-
eilia auctore anonyme.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg. : ex edii Oct. Caietani et Petri Salemi
in AA. SS. Boll. 19. Sept. VI. p. 88-92. Cf. Suy-
skenii commentar. praevius ibid. p. 83-8iB.
De ss. Wcandro episoopo et Hermaeo presby-
tero martyribus Myrae in Lycia (temp. ine.) Jo-
sephi van den Gheyn sylloge in AA. SS. Boll.
4. Nov. IL prs. 1. p. 225. 226.
De 8. Nicandro mart. in Aegypto (f cca. 302)
in AA. SS. Boll. 15. Mart. IL p. 392.
De s. Nioanore mart., uno de Septem primis
diacouis (f 76) in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 601.
Fassio SS. Nicasii episc. Remen8i8 , Eu-
tropiae eins sororis et sociomm.
Ausg. : ex ms. et Flodoardo ap. Surium , Vit.
SS. 14. Dec. (ed. Colon. 1617. p. 264. 265). —
Passio alia in Analect. Bolland. I. p. 609-613;
IL p. 156. 157 ; supplem. V. p. 341. 342.
Erl.-Sekr.: Cerf, Saint Nicaise a-t-il 6\A martyrisö
en 407 par les Vandales, oa en 461 par les Hans?
Heims 1874. 8P. 38 pag.
Yennti, V., Dell' esistenza, professiono e culto dl
s. Nicaaio martire in Oposcnli di aatori SicUiani. YD.
Palenno 1762. kl. 40. p. 1-115.
Passio SS. Nicaaii episc. Rotomagensie,
Quirini presbyteri et Scuviculi diaconi.
Ausg. : ex codd. Namuroens. (bibl. civit) n** 2
et 15 in Analect. Bolland. L 1882. p. 628-632. —
Translatio s. Nicasii martyris et sociorum Qui-
rini et Scuviculi a. 1112 ap. Martene, Thes. anecd.
lU. p. 1677-1682.
Erl.-^hr.: Bonclon, Ad. de^ Les saints du diocöse
d'Evreux. Saint Nicaise , apotre da Yexin , premier
6vtMme de Ronen , martyns^ k Ecos. Errenx 1868.
Sf>. 94 pag.
Davanne, Nie, Yie et martyre de s. Nicaise prem.
archev. de Ronen, de s. Qnintin et de s. Scnvicalle
ses coropagnons, et de la s. Pienco. Ronen 1643. 12ino.
Vgl. Passio ss. Nigasii archiep.
De s. Nice mart. apud Graecos in AA. SS.
Boll. 25. April. IIL p. 361.
Tita s. Nicepliori martyris Antiochiae
in Syria (f cca. 258) auctore anonyme.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 9. Febr. (ed.
Colon. 1617. p. 89). — Un AA. SS. Boll. 9. Febr.
IL p. 283. 284. — *♦ graece c. antiqua vers. latina
ap. Ruinart, AA. primorum martyrum. Amstelod.
1713. fol. p. 238-245. — Epitome vitae ex
menaeis et anthologio Graecorum in AA. SS. Boll.
1. c. p. 283. — Alia vita auctore Johanne Sar-
dium episoopo, interprete Alex. Barvoetio ibid.
p. 285-288. Cf. p. 894.
Erl.-Schr.: 31aretti , Aurel., II perdono trionfante, vita
di s. Niceforo, martire Antiocheno. Fori! 1663. 4P.
Vita s. Nicepliori patriarchae Constan-
tinop. (t 829) auctore Ignatio diacono
eins discipulo, tum episc. raetropoi. Ni-
caeano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Mart. IL p. 294-
321. — Eadem vita graece ^ibid. p. 704-727.
— ' in Nicephori patr. opuscul. histor. ed. C. de
Boor. Lipsiae 1880. 8°.
Vgl. Nicephonis patr.
De s. Nicephoro conL hegumeno Mediciensi in
Bithynia (f 814) in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p.
500. 501.
94
1490
DE NICEPHORO — VITA B. NICOLAI ALBERGATI
De NIoephoro conf. non pontif., fundatore mon-
asterii in Charsiano V. de Buckii dubitatio in
AA. SS. Boll. 24. Oct. X. p. 916-918.
De SS. Nicephoro, Diodoro, Papia ete, mart.
Henschenii notitia in AA. SS. BoU. 28. Febr. m.
p. 724.
De ss. Nicephoro episc. et Maximiliane diac.
Hnmagi et Petmae in Istria Papebrochii comment
oriticus in AA. SS. Bell. 28. Mai. VI. p. 807.
De S8. Nicephoro et StephaDO in AA. SS. BoU.
8. Febr. 11. p. 157.
De 8. NIceta Dacomm episc. (f p. 601 ; Ni-
cetae primus in Ital. advent; secund. advent. a.
601; reditus in Daciam; gentes conversae ab eo)
in AA. SS. BoU. 7. Janr. L p. 365-368.
De s. Niceta episc. ApoUoniadis mart. sub Ico-
nomachis in AA. SS. BoU. 20. Mart. III. p. 165.
De 8. Niceta episcopo Chalcedonensi in Bithy-
nia Henschenii syUoge bist in AA. SS. BoU. 28.
Mai. VI. p. 808,
De s. Niceta episc. RomatiaDae in Dacia aUo-
que in Italia (saec. V) in AA. SS. BoU. 22. Jon.
IV. p. 243-247.
De ss. Niceta et Aqnilina mart in Lycia sab
Decio Pinii syUoge histor. in AA. SS. BoU. 24.
Jul, V. p. 492-494.
Vita s. Nicetae conf. hegumeni Medi-
ciensis in Bithynia (f 824) auctore Theo-
stericto monacho et discipulo.
Ausg.: *lat ed. Surius, Vit. SS. 3. April. —
•ex ms. Graeco Vatic. latine ed. Papebroch in
AA. SS. BoU. 3. April. L p. 254-266. — 'Eni-
T€i(fiog ifg Tüv oatov nuitQa . . . Aixi^Tav avy-
yQtt(f^6ts ^nö StoaTiQfxTov, ex ms. Vatic. ibid.
I. append. p. zxii-xxxm.
Acta s. Nicetae confess. in Graecia (f
cca. 838).
Ätisg.: ex menaeis Graecis gi*aoce et lat. in
AA. SS. BoU. 6. Oct. III. p. 448-450. Cf. Byei
commentar. praevius ibid. p. 444-448.
Acta s. Nicetae Gothi martyris in Go-
thia ultra Istrum cca. a. 372.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. BoU. 15. Sept.
V. p. 40-43 c. Stiltingii comment. p. 38-40.
Miracula s. Nicetae mart Nicomedien-
sis (ut creditur qui colitur Venetiis) sub
Maximiane, auctore anonyme.
Attsg.: ex 2 mss. in AA. SS. BoU. 12. Sept.
IV. p. 7-9. Cf. Stiltingii comment. praevius ibid.
p. 6.
Vita s. Nicetii episcopi Lugdunensis in
GaUia (f 573) auctore s. Gregorio Tu-
ronensi.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 2. April. — *tn
AA. SS. BoU. 2. April. I. p. 95. — Vita pro-
lixior auctore eodem Grogorio Tur. cap. VIII
in Vit. patrum ^ibid. p. 96-100. — * ed. B. Knisch
in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov. I. 1885. p.
690-702. — ^ Auszug ap. Bouquet. Reoueü lU.
p. 442. — Vita antiquior ex ms. Jurensi in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 100. 101. Cf. p. 900.
Erl.-Sekr.: Goaillond, Denz gnuids dvSqoes deLyos,
Saint Joste et saint Nizier. Lyon 1886. 2 vol. tfi. X.
236; IX. 211 pag.
Hifttoire litt6nire de la France, m. 1735. p. 960.
Pöricaad, Notioe historiqae sor s. Nizier, 6v^ae d«
Lvon an 6. siöcle in Archives histor. et Statist, da.
depart. de Rhone. XI. Lyon 183U. p. 274.
Vita s. Nicetii episcopi Trevirensis (+
cca. 566) auctore Gregorio Turonensi
(Vit patr. c. 17).
Ausg.: ^ in Oregorii opp. p. 1233. — • ap.
MabUlon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 191-194.
— »ed. Surius, Vit. SS. 5. Doc. V. p. 523. —
* in Bibl. PP. max. Lugd. XI. p. 953. — * ed.
B. Krusch in Mon. Oerm. bist. Scr. rer. Mero-
ving. I. 1885. p. 727-733. — * Auszug ap. Bou-
quet, RecueU III. p. 418. 419. — Elogiam auctore
Venantio Fortunato lib. IV. c. 11 * ap. Ma-
biUon 1. c. p. 194. — ' ap. Hontheim, Uistoria
Trevirensis diplomat. I. Aug. Vind. 1750. fol. p.
41. — 'wnt. d. Tit.: De Nicetio ep. Trevir. ed.
Frid. Leo itüer Carmina Fortunati in Mon. Germ,
bist. Auct. antiquiss. IV. 1. 1881. p. 63. 64. —
Epistolae ad Nicetium ep. Trev. ibid. Epist.
III. p. 116-118. 126. 127. 133. 134. 137. 138.
Erl.-Sekr,: Fahrt eins, Bihl. med. et inf. latiDitatU.
V. 1736. p. 804.
Friedrich, Kirchengeschichte Dentschlands. II. 1869.
p. 181.
Eayser, Friedr., XJeber das Leben und die SefaiiftPii
des h. Nioetius , Erzbischofs von Thor. Trier 1872.
gr- 8P. 24 pM. 85«^
Rettberg, Kirchengeschiohte Deutschlands. I. 1846.
p. 461-464; vgl. p. 289.
Schriften des h.Nicetius Bischofs von Trier. Ueb«r-
setzt Ton I. M. Mandemach. Mainz 1850. 8®. {Dtr
latein. Text ap. d'Achery, Spicileg. I. p. 221.)
Vgl. Nicotins episc. Trevir.
Vita s. Nicetii Vesontini episcopi (f c
611) auctore anonyme.
Ausg. : * in AA. SS. Bell. 8. Febr. II. p. 168. 169.
— * Auszug ap. Bouquet, Rec. HI. p. 485. 486.
Erl.'Sokr.: Histoire littöraire de la Franoe. V. 1740.
p. 670,
Passio s. Nichasil «= Passio s. Nicasii.
De s. Nicio confees. non pontif . . in monasterio
graeco s. Pauli de Foresta prope Pontemcurvum
in Terra Laboris (f c. 1000) V. de Buckii com-
mentarius in AA. SS. Bell. 25. Oct XI. p. 704-
710. — Lectiones de s. Nicio, ex coUectaneis
mss. P. Manni ibid. p. 711. 712.
De s. Nico eremita Besutii in agro Mediolan.
in AA. SS. BoU. 18. April. II. p. 599.
Yita b. Nicolai Albergati S. R £. card.
et episcopi Bononiensis ex ord. Carüms.
(f 1443) auctore coaevo Jacobe Zeno
episcopo Feltrensi, deinPatavino (f 1481).
Ausg.: * ed. Georg. Gamefeit, Vita b. raem.
Nicolai Albergati Carthusiani. Ooloniae 1613. 4*.
— Un AA. SS. BoU. 9. Mai. n. p. 469-477 c.
notis Henschenii. — • wiederh. u. vereinigt mit
Testimonia Rom. pontificum do b. Nicoiao Alb.
Romae 1774. 4°. — Vtta altera auctore Carole
Sigonio (t 1584) ^ ed. Gamefeit 1. c. — • in AA.
SS. Bell. I. c. p. 477-490. — Vita tertia auctore
VITA B. NICOLAI AKUSIENSIS — VITA S. NICOLAI EP. MYKENSIS
1491
anonymo. Olomucii 1746. 8®. — Encominm b.
N-i Alb. auctore anonymo, in funebri pompa eins
lecitatum in Analect BoUand. VIII. 1888. p. 381
-386.
Erl.-Sekr.: Cavallo, BonaT., Vita del b. Nie. Alber-
gati. Roma 1654. 4^
: Vita b. N-i AlbeiKati ord. Carthus., card., episo.
Bonon. Ex italico trad. Lud. J. 8. J. Paris. 1659. 4«.
Zanotti, E. H., Vita del b. Nicoolo Albe^^ti. Bo-
logna 1757. 40.
Yifa b. Nicolai Aru8ien8i8 (f 1180), filü
regis Danorum Kanuti auctore anonymo.
Ausg.: ap. Langebek, Scr.rer. Dan. V. 1783.
p. 304-310; ef. p. 303.
Miracula s. Nicolai Brunwiiartnsls monacbi, vid.
Actus Bmnwilar. monasterii, Ausg. n® 7 et 8.
Vita s. Nicolai confossorio archiman-
dritae Studitarum, ord. acoemetomm Gon-
stantinopoli (868) auctore monacho Stu-
ditarum.
Ausg.: 'ap. Combefis, Bibl.PP. graeco-Iatnov.
auctar. IL Paris. 1648. fol. p. 889-970. — Mnter-
prete Fr. Combefis ed. G. Henschen in AA. SS.
boll. 4. Febr. L p. 539-552. — • wiederk. ap.
Migne, Patrolog. graeca lai tant. edita. LV. p.
849-878.
Vita Nicolai de Magna Kosmin (Nico-
laus Kozminski, nat 1452, f 1490).
Ausg.: ed. Saturn. Ewiatkowski tnMoo. Polen,
bist. V. 1888. p. 844-860; cf. p. 841 sq.
Vita b. Nicolai de Pruesia cougrega-
tionis s. Justinae de Padua auctore Ju-
liane Januensi (cca.1500) monacho eiusd.
congregat
Ausg.: ap. Pez, Thes. anecd. II. 3. p. 310-340.
Vita V. Nicolai de Rupe {v. d. Flüe)
Saxulae in Helvetia, anachoretae (f c.
1420).
Ausg.: brevi commentario oomprebensa aPetro
Eugene S. J. in AA. SS. Boll. 22. Mart. III. p.
398-439. — Historia fratris Nicolai de Rupe,
heremite Underwaldensis, auctore Albrecbto de
Bünstetten (Hatidschr.: Nürnberg, Stadt-
archiv) in Der Geschichtsfreund. Mittheilungen
des histor. Vereins der 5 Orte. XVIIl. Einsiedeln
1862. 8^ p. 18-27 [Uebers.: Das Leben bruder
Niklausen {vom Autor ^anv. 1497 selbst gefertigt)
ibid. p. 27-34].
Frl.- Sehr.: Ah, J. J. von, Des sei. Einsiodlors Niko-
laus ▼on Flüe, gon. Bruder Kinns zu Untorwalden,
wunderbares Leben , se^rensreir-hes Wirken und gott-
seliges Sterben. Einsiedeln IKsT. 8*. 272 vag. ÜK 4.
Bei Ig c, J. T. de, Le bienh Nicolas de Flüe et la
Saisse d'aatrefois. Paris lh89. 16mo. XX. 272 pag.
2 fr. öO c.
Businger, J., Bruder Klaus nnd sein Zeitalter oder
die Lebensgesch. des sei. Niklans von Flüe. Luzern
1827. 8P.
Cysat. R., Vita et historia Nicolai do Rupe Sub-
silvani cam rebus variis gef^tis Constantiae 1597.
Egg er, Aug., Der sei. Nikolaus von Flue als Buss-
prediger. . . St. Gallen lb87. ifi. 17 pag.
: Von Bnider Klausen Tod auf Erden. Einsiedeln
1887. 80. 19 pag.
t Bistory, REchte wäre, Legend vnd leben, des ....
Nicolausen von der Flu . . . J.(,ohann) S.(alatj G.(e-
hehtschredber) z.(u) L.(uzein). 's. 1. Iö36. 4P. 22 fol.
Vgl. Haller, RohweizmrBibUoth. m. p. 1680. ~ »tpM^A.
». 1. 1637. 4«. 22 fol. Vgl. Geschichtsfrennd der fünf
Orte. Luzem. VIII. p. 161 ; Archiv f. Schweiz. Oeedi.
VI. p. 40. ; Exemfl. m St. QaUen, Bibl. Vadian. nfi 916.
Lütolf , Alois j Der grosse Freund Oottes von Ober-
Deutschland «n Jahrbuch f. schweizerische Oeschichte,
hrsgb. auf Veranstaltung der allgem. geschlchtsforsch.
Gesellschaft der Schweiz. I. Zürich 1876.
Hing, J., Der sei. Nikolaus von Flüe, sein Leben n.
Wirken. Ans den Quellen bearbeitet. Luzem 1861 —
78. Bd. 1-3. gr. BP. — Bd. 4 unt. d. Tu.: Der sei.
N. v. F. Neue Beitrlge zur Gesch. seines Lebens,
seines Landes und seines Geschlechtes, ibid. 1878.
gr. 8» = UK 21. 60.
Oechsli, W., Bruder Klaus und der Taff zu Stans
m Neue Zürcher Zeitung. 1881. n« 268 -286.
Baemy, Qi., Le bienh. Nicolas de Flue, patron de la
Suisse. Etüde historif^ue. Luzem 1871. gr. 8^. 15 vag.
Biggenbach, C. J., Nikolaus von Flüe und der Tag
von Stans. Basel 1883. 8P. 26 vag. 70 4.
Bochholz, Ernst Lud w.. Die Schweizerlegende Tom
Bruder Klaus von Flüe nach ihren geschichtlicheii
Quellen nnd polit. Folgen. Aarau 1876. 8P. Jk 6.
Schneller, Jos. , Bruder Klaus und seine Mitwirkung
beim Stanservorkommniss in Geschichtsfrennd . . .
der 6 Orto. VIU.
V. Sinn er. Bibliographie der Schweizergesch. Bern
1861. p. 32-36. (HU eins reiehhaUiae Literatur.
Vau eher, P., Einige Notizen über Nicolaas von Flüe
und den Tag zu Stans. Solothura 1872. 8P. 8 pag.
: Encore un mot sur Nicolas de Flue in Anzeiger
für schweizerische Geschichte. 1878. n0 2.
Vie du b. Nicolas de Flue, dit le Fr. Klaus, par M.
L. H. Paris 1831. 12 mo. Avee vcrtr.
Wetzel, Fr. X. , Der sei. Nikolaus von Flüe. 2. Aufl.
Ravensburg 1896. 9>. Jk 2.
Vita 8. Nicolai episcopi Myrensis in
Lycia (flor. 325) auctore anonymo.
N. ist einer der Hauptheiligen der griechischen Kirche.
Ausg. : ^ latine versa a Leon. Justiniano ad
Laurentium fratrem excusa cum Aldi poetis chri-
stianis. Venet. 1502. 4°. — * . . . per insign. ora-
torem Leonardum Justinianum Venetum eleganti
stilo in lat. e greco transiata maxime ex Simeone
Metaphraste. Ex offio. literar. Theodorici de Borne
1513. 4^ 16 fol. — ^unt.d. Tit.: Vita s. N-i
. . . e graecis anthoribus praesertim Simeone Me-
taphraste collecta et conscripta per Leonardum
Justinianum patricium Venetum ex Lipomano I
ed. Surius, Vitae S8. 6. Dec. VI. p. 795-810 sine
praefatione (* ed. Colon. 1617. p. 182). — * ed.
Geo. Wicelius, Hagiologion. — Vitas. N-i: ,Beatu8
Nicolaus' ex cod. Namurc. n° 15 in Analect. Bol-
land. IL 1883. p. 143-151. — Vita per Johan-
nem Diaconum latine ap. Mai, Spicilog. Koma-
num IV. p. 324-339. — Sancti confessoris ponti-
ficis et celeberrimi thaumaturgi Nicolai Acta pri-
mlgenia nuper detecta, et eruta ex unico et vet
cod. mbr. Vaticano (n° 821) per Nie. Carminium
Falconium . . ., ab eodem latine reddita et cum
recentioribus aliis s. Nicolai actis* graeco- latine,
cum suis notis edita. Neapoli 1751. fol. Selten.
144 pag. — Miracula ex cod. Namurc. n° 15 in
Analect. BoUand. II. 1883. p. 151-löü; vgl. Wat-
tenbach in Neues Archiv d. Oes. f. ä. d. Gesch.
X. 1885. p. 407-409. — Miracula alia quatuor:
,Mercator quidam' ex cod. Bruxell. n° 1960-62.
fol. 32"" in Cataiogus codicum hagiograph. I. 1.
Bruxellis 1886. p. 315-319. — Miracula alla quae
acciderunt post translationem ad Barum: ,Homo
quidam' ex eod. cod. fol. 81''. ibid. p. 323-326.
— MIraculam do s. N-o: ,Si devotionis' ex cod.
Bruxell. n^ 581. fol. 18^ ibid. p. 257-261. —
Ti*anslatlo s. N-i in Barum (9. Jul. 1087) et
94*
1492
VITA S. NICOLAI EP. MYRENSIS — ACTA S. NICOLAI PEREGRINI
miracula auctore Johanne archidiacono Barensi ;
excerpta in Orderici Yitalis Eist, eccles. lib. VII.
p. 653 ad a. 1087. Cf. Surius, Vit. SS. u. AA.
SS. Boll. 9. Mai. u. Pagius, Annal. eccles. ad a.
1087. n^IX. — Translatio s. N-i auctore Ni-
oephoro Barensi ^ ap. Mosander, Append. ad
Surium 1. c. 9. Mai. VII. Colon. Agr. 1581. p. 397
-406. — *ex cod. Gandav. n® 289 in Analect.
Bolland. IV. 1885. p. 169-192. — «m Ausxiig
in AA. SS. Boll. Febr. I. — * ein Ausxug von
Oixlericus Vitalis («. d.) lib. VII. ap. Duchesne,
Scr. rer. Normann. p. 680. — A quo et per
quem et quando composita sit historia et prosa
quae canuntur de s. Nicoiao: ,Generosus et' ex
cod. Bruxell. n® 1960 in Catalogus codd. hagio-
graph. I. 1. p. 320-322. — Monachi anonymi
Littorensis Historia de translatione s. Nicolai,
eiusdem avunculi, alterius Nicolai, ed. P. Riant
in Recueil des histor. des croisades. Eist, occi-
dent. V. p. 252 sq. — Nikolaus saga erkiby-
skups (I. II) ap. C. R. ünger, Eeilagra manna
sögur. U. Christiania 1877. 8^ L saga p. 21-41.
Append. 1. 2. p. 41-46; 46-49; E. saga p. 49-158.
ErL-Sehr.: Abbrescia. Fr. Sav., Panegirico storico
del s. coipo dl s. Nicolo di Bari. Bari 1846. 8^.
Albricio, N., Yenezia fa^orita da Dio nella mira-
culosa invenz. et traslazione del sacro corpo di 8.
Nicolo il Magno, arciyesc. di Mira. Yenezia 1696. 4P.
Andrade, A. de, Yida y milagros de s. Nicolas el
Magno, arzobispo de Mira. Yalencia 1697. 8^.
Baraok , K., Zar Legende vom h. Nicolaos (eine poeti-
sche Bearbeitung des 13. Jahrh.) tn PfeifFers Qer-
mania. IV. ^Vion 1869. p. 241-244.
Beatillo, Ant., Storia della vita . . . di s. Niccolö il
Magno, arcivesc. di Mira. ^Napoli 1645. 49. — ^ibid.
1652. 40. — «Milane 1696. 4«. — *Venetia 1705. 4fi.
Bonafede, Gins., Atti di s. Nicoiao il Grande, arci-
vesc. di Mira, protettore di Bari. Discorso storico.
Nai)oli 1639. 12mo.
Bralion , Nicol. de, Yie admirable de 8. Nicolas. Paris
1646. 8^. — Nouv. 6dit., revne et annotöe. ibid. 1859.
16mo. 6 fr.
Grell, H. Chr., Dissertatio de s. Nicoiao. Lipsiae
1718. 40.
Delisle, J., Yie de s. Nicolas; histoire de sa trans-
lation et de son ctdte. Nancy 1745. 8^.
Diarinm ernditomm Italiao IX. p. 181.
Diomer, Bmchstficke einer gereimten mittelhoch-
doutschen Legende vom Nicolans (saec. Xlli) in
Pfeiffers Germania, n. Wien 1857. p. 96 - 98.
(Darmoy, N.) Yie da grand et incomparable s. Nico-
las, archev^ne de Mire et patron de ia Lorraine.
Nancy 1704. 12mo.
Falconias, N. C., «. eben Acta primigenia.
Grosso, Stef., Per le solennitA centenarie della vittoria
di Lepanto e della traslazione di s. Niccolö da Mira
a Ban: iscrizioni e ragionaraonti. Novara 1889. 8°.
XII. 76pag.
Hengel, Wessel Alb. van, Sint-Nikolaas en het Sint-
Nikolaas-feest. Leydon 1831. 9>.
Laroche, J., Yie de s. Nicolas ^veque de Mire, pa-
tron de la jeanes.so. Paris 1893. BP. Om6 de 14 grav.
4 fr.
Liverani, I^ranc, Compendio della vita di s. Nicolo
Magno arcivesc. di Mira. Ferrara 1802. 32mo. 48pag.
Porinas, Leon., Yita n. Nicolai Myrensis episcopi,
Lotharingiae patroni. Mussiponti 1627. 8*'.
Praxmarer, Job., Dor h. Nikolaus und seine Yer-
ehrung. Münster 1894. 8P. 80pag. Jk 1.
Prosa in honorem s. Nicolai Myrensis, patroni pagi
Friburgensis (scripta saoc. XYf : ,Oaade pastor Mir-
reuMum' in Möniorial de Friboarg, recueil p^rio-
di^ue. lY. Fribourg 1S57. ^. p. 50-52.
Putignani, Nicc, Istoria della vita, de' miracoli e
della traslazione del gran taumaturgo s. Niccolu arci-
vescovo de Mira. Napoli 1771. 4^. Con rüraUo.
Putignanus, Nie, Vindiciae vitae, et gestorum s.
thaumaturgi Nicolai archiepiscopi Myrensis. Diatriba
1. 2. Neapoli 1753. 1757. 4^
Raffaele, Add. , Compendio stör, della vita e dei
miracoli del gran taumaturgo s. Nicolo, arciv. di
Mira, e della traslazione del suo corpo da Mira a
Bari. Bari 1887. 8P. 293 pag. L 1.60.
Schnell, Eug. , Sanct Nicolaus , der heil. Bischof jl
Kinderfreund . sein Fest und seine Gaben. Eine kir-
chen - und kalturgeschichtl. Abhandlung. Brfinn 1683.
84. 3 Hefte, gr. 80. Jk 3.25. — wiederk. Bavensbur;'
1886. 80. 151 pap.
Signoriello, Yita di s. Niccolö arcivescovo di Mira.
NapoU 1854. BP.
ÜImo, Fort., Historia translationis corporis s. Nicolai
terris marique miraculis magni episcopi e Myra L> -
ciae Yenetias fEtctae a. llOü. Yenetiis 1626. 4P.
Yerwijs, Eelco, Sinterklaas {auch m. d. Tii.: D«
christelijke Feesten. Eene bijdnige tot de kennis der
Germaansche mythologie. I). 's Gravenhage Ibb^i.
gr. 8®. XII. 80 pag. en porir.
Wace (poete du XU. sidcle), Yie de St. Nicholas.
Meister AYocos St. Nicholas. Ein altfranzQs. Gedicht
des 12. Jahrh. aus Oxforder Handschriften in der Ur-
sprache hrsgb. V. N. Delius. Bonn 1850. &. Jk l.ji).
{Von Seite 83-95 aliengUaeh).
Yita b. Nicolai eremitae !N^eapoIi occisi
a. 1310.
Ausg.: ex ms. Neapolii in AA. SS. BoIL 11.
Mai. n. p. 707. 708.
Acta b. Nicolai eremitae in Sicilia (f
1167) auctore eius confessario, sed aucta
posterius.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 17. Aug. III. p. 514-517.
Yita Nicolai Uurentli « Yita di Cola di Kienzo.
Miracula s. Nicolai monachi Branwilarensis =
Miracula s. N-i BrunwUareDsis.
Tita Nicolai I papae (f 867) auctore
ut creditur Pandulpho Pisano.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. lÜ. 2. p.
301-305.
Erl.-Schr.: Ueber die Quellen dieses Baches vgl. F&itz
Archiv Y. p. 97.
Frantin, Le pape Nicolas I ot le jeune roi Lothairo.
Fragment histonque. Dijonl862. &>. 85 pag. (Estraü
des Mömoires de l'Acad. de Diion).
Höf 1er m Miinchenor gel. Anzeigen. XHI. p. 1028.
Laemmer, H., Papst Nicolans I und die byzanti-
nische Staatskirche seiner Zeit. Berlin 18Ö7. gr. 8^.
JLl.
Yita Nicolai I pp. ex Mansi, Coli. ooncU. XY. p. lU
ap. Migne, Patrolog. lat. CKIX. p. 763-768.
Vgl. Nicolaus I pp.
Yita Nicolai II papae (f 1061) auctore
Nicolao cardinale Aragoniae.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. III. 2. p.
301. 302. — Vita aiia [auctore Bosone cardi-
nali(?) ex Cencii libro cens. mpto. Rom. Vatio.
arch. n'' 2526] ap. Watterich, Rom. pontific. vitae.
Lp. 207-213.
Vgl. Nicolans II pp.
Yita Nicolai V pp. (f 1455), vid.
Manetti.
Petrus de Qodis.
Yespasianus Florentinna.
Acta s. Nicolai Peregrini (f 1098) cou-
fessoris Tranensis, Trani in Apulia pa-
troni, auctore Adelferio Bisantio.
Ausg.: ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti VII.
p. 895-900. — Historia translationis a. 1143
auetoro Amando diacono Tranensi ibid. p. 900
-906. — Acta quadripartita ex coaevomm»
auctorum monumcntis in AA. SS. BoU. 2. Jnu. L
YITA NICOLAI PICININI — DE SS. NIMFIDO
1493
p. 237-260. Cf. Papebrochii commentar. histori-
ous ibid. p. 235 (mit Abbildung),
Vita Nicolai Picinini ducis, rid. Dccembrio.
Passio s. Nicolai pueri, Alcbamae regis
filii, et sociorum Nicolai et Leonard! pre-
sbyterorum martyrum (f cca. 577) apud
Ledesmam in Hispania auctore Johanne
Aegidio Zamorensi (flor. saec. XIV).
Ausg.: * ap. Florez, Espaila sagrada XIV. p.
29(5. — * ex cod. Bruxell. 8927 in AA. SS. Boll.
31. Oot. XIII. p. 850. 851. Cf. J. v. Heckei com-
ment. praevius ibid. p. 846-849.
Vita s. Nicolai Studitae = Tita s. Nicolai con-
fess. archimandr. Studit.
Tita s. Nicolai Tolentinatis ord. Ere-
mit s. August (f 1305) auctore Petro de
Monte Bubiano coaevo.
Ausg. : * ex edit. Mombritiana • in AA. SS.
Boll. 10. Sept III. p. 644-664. — Vita altera
auctore anonyme * ex edit Dominici Antonii Gan-
dolfi *ibid. p. 664-666. — Gloria posthuma
ibid. p. 666-743.
Erl.~Sdir.: Bosraerts, P. G.. Levensschets van den
grooten mirakeldoODer den n. Nicolaus van Tolen-
tinen, nit het order dor Eromyten van den h. An-
gnstin. ADtwoq>en 1848. 12ino. 228 pag.
Cavattoni, Ges., Vita di s. Xicola da Tolentino. a.
1. et a. (Verona 1845). 16mo.
Ceppi, N. O., II sangne miracnloso del s. Nicola di
Tolentino. Roma 1713. 8^.
Crapolo , £gid., Snccinte notide doli' ammirabile vita
e stnpendi miracoli del gran taumatnrgo s. Nicola
da Tolentino. MiJano s. a. 12mo.
Dolcati, A., Vita e miracoli di s. Nicola da Tolen-
tino. Firenze 1525. kl. 8».
Frigerio, Ambr., Vita glorioea e miracoli eccolsidel
b. confess. s. Nicola di Tolentino. Ferrara 1588. 4<>.
— ampliata de novo da Jacomo Alberici. Milane 1608.
40. — ibid. 1668. 4«.
Gior^i, Fil., Vita del tanmatnrgo s. Nicola da To-
lentino , Af^osliniano. Ediz. 2 rived. ed accresc. To-
lentino 18H7. ^. 646 pag. L4.
Parazzo, Ant., Nel solenne centonario della trasla-
zione del simulacro e della reliqaia di s. Nicola da
Tolentino dalla chiesa demolita dogli Agostiniani alla
parrocchiale di s. Martine in Viadana: notizie sto-
riche. Parma 1886. 16mo. 31 pag.
Pierre de Bretagne, Abr^u de la vie et des mi-
racles de s. Nicolas de Tolentin. Munic^ae 1722. ^.
Benato, Gius., Vita, virtü e miracoli di s. Niccold
da Tolenüno. Roma 1742. 4«.
Suysken, Comment. praevins tn AA. SS. Boll. 1. c.
p. 636-644.
Vita e miracoli di s. Niccold da Tolentino. Bologna
1844. 6P.
Vita del divo . . . confessore s. Nichola de Tollen-
tino. Impressa in Venetia . . . 1524. kl. h^. 46 fol.
De b. Nicoiao de Arcu, monacho ord. Cisterc.
Neti io Sicilia (f cca. 1220) in AA. SS. Boll. 1.
April. I. p. 48. 49.
De b. NIcolao de Furca Palenae ord. Eremit,
s. Hieron ymi congregat. b. Petri Pisani (f 1449)
Suyskenii comment. historicus in AA. SS. Boll.
29. Sept. VIII. p. 235-258 {mit Abbildung).
De SS. NIcolao et Hieronymo martyribus Bri-
xiensibus in AA. SS. Boll. 6. Jul. II. p. 285.
De SS. NIcolao et Trano eremitis in Sardinia
(saec. IV) notitia ex Dima Serpi et Philippo Fer-
rario in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 84-86.
De s. NIcolao mvstico , patriarcha Constantinop.
(t 925) in AA. SS. Boll. 15. Mai. IIL p. 509-511.
De s. Nicomede presb. Romae, martyre forte
sub Domitiano, Suyskenii comment. in AA. SS.
Boll. 15. Sept. V. p. 5-12.
Acta s. Niconis episcopi et sociorum
199 monachorum iuxta Tauronienium in
Sicilia a. 250 auctore Chaeromeno Sy-
racusano sanctorum condiscipulo.
Ausg. : ex mss. graecis lat. in AA. SS. Boll.
23. Mart III. p. 444-448. — Compendium ex
menaeis gi-aecis ibid. p. 448. 449. — AlaQtvQiov
ibid. III. p.*18-*22. Cf. comment. historicus ibid.
p. 442-444.
Tita s. Niconis Metanoitae monachi au-
ctore anonyme.
Aitsg. : * ex pervet. cod. graeco latine ap. Mar-
tene, Ampi. coli. VI. p. 837-886. — * lat ap. Su-
rium, Vit. SS. 27. Nov. (ed. Colon. 1617. p. 629 -633).
De 88. Nicophoro, Diodoro, Papia etc. mart.
in AA. SS. Boll. 28. Febr. III. p. 724.
De bb. Nldgaiio et Adalberone episc. Augustae
Vindelic. (f 909) Buei syUoge in AA. SS. Boll.
9. Oct. IV. p. 1046-1054.
Passio SS. Nigasii archiepiscopi, Quirini
presbyteri et Scuviculi archidiaconi mart
Vadiniaci in pago Vilcassino (f 286).
Ausg.: in Analect. Bolland. I. p. 628-632. —
Prologus ibid. V. 335; supplem. ibid. p. 372-374.
— Translatio Malmundarium et miracula au-
ctore monacho Malmiindar. anonyme in AA. SS.
Boll. 11. Oct. V. p. 550-559. Cf Auctarium ad
AA. SS. Boll. tomi V. Oct. p. 43 et RigoUoti nota
ibid. Suppl. p. 59*. 60*.
Erl.-Sdtr.: Byens, Commentar. bist. - criticos m AA.
SS. BoU. 1. c. p. 610-ÖÖ0.
Vgl. Passio ss. Nicasii episc. Rotomag.
De s. Nllammone recluso Oeris in Aegypto (f
404) in AA. SS. Boll. 6. Janr. I. p. 326.
Vita s. Nili abbatis Cryptae Ferratae in
agro Tusculano Italiae (f 1004) auctore
sancti discipulo, forte b. Barth olomaeo.
Von einem seiner Landslente in griech. Sprache ge-
schrieben. Für die Sitten- u. Kirchengesch. Italiens voll
der anziehendsten Einzelheiten a. wichtig für die Cha-
rakteristik Ottos III.
Ausg. : * ed. et interpr. Joh. Matth. Caryophi-
lus graece et lat. Romae 1624. 4?. — ' wiederh.
in AA. SS. Boll. 26. Sept. VH. p. 283-343. —
'latine ap. Martene, Ampi, collect. VI. p. 889-
956. — * latine aus Ausg. n° 1 ap. Migne, Pa-
trolog. graeca lat. tant. edita. LXI. 1863. p. 509-
588. — * in compendium redacta ap. Surium , Vit
SS. 26. Sept. (od. Colon. 1617. p. 275). — ^ nur
dasjenige, was sich auf Kaiser Otto Illbexiehtf
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 616-618. Cf. Clei com-
ment. praevius * tw AA. SS. Boll. 1. c. p. 279-282.
— * wiederh. ap. Migne 1. c. p. 503-510.
Erl.-Schr.: Minasi, Q., S. Nile di Calabiia, monaco
basiliano nel lü. secolo , con annotaz. storiche. Na-
Doli 1892. 16mo. 376 vag. LS.
w a ttenbach, Deutschlands Geschieh tsqaellen. 5. Aufl.
I. 18H5. p. 402; 6. Aufl. I. 1803. p. 435.
Vgl. Vita s. Bartholumaoi lunioris.
De SS. NImfldo et Saturnino mart. Alexandriae
in Aegypto in AA. SS. Boll. 5. Sept. II. p. 527.
1494 VITA S. NINIANI EPISCOPI — VITA S. NORBERTI MAGDEB. ARCHIEP.
Yita s. Niniani episcopi, Pictorum au-
stralium apostoli (f 432) Candidae Casae
in Scotia auctore Aelredo Rhievallensi
abbate (f 1166).
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 44. n'» 111.
Atiag. : ' ap. Pinkeiton, Vitae SS. Scotiae. Lon-
dini 1789. 8®. p. 1 ff. Cf, Sticken comment. bist.
in AA. SS. Boll. 16. Sept. V. p. 318-328. — * ed.
by A. P. Forbes in The Historians of Scotland.
Vol. V. Edinburgh 1875. 8°. — • in Piokerton^s
lives of the Scottish Saints, revis. by "W. M. Met-
calfe. I. Paisley 1889. 8°. p. 9-39.
Erl.-Sehr.: Bellesheim, Alph., Gesch. der kathol.
Kirche in Schottland. I. Mainz 1888. 80. p. 8-16.
Montalembert, Charl. etc. de, Los meines d'Occi-
dent. HI. Paris 1868. p. 19-24.
De s. Ninnoca virg. in Britannia minori (saec.
Vlll) Baertii commentar. historicus in AA. SS.
Boll. 4. Jun. Lp. 407-411.
De s. Nithardo presb. mart in Suecia (f cca.
840) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 390.
Yita s. Nivardi archiep. Remensis in
coenobio Altvillarensi in Campania Oal-
Uae (t cca. 672-683) auctore Altmanno
monacho Altvillarensi (f post 882).
Ausg.: ex 3 ms8. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I.
p. 278-284. Cf. Stiltingii comment praevius ibid.
p. 267-277.
De SS. NIvtto, Candido, Cantiano ete. mai*t. in
Lucania in AA. SS. Boll. 15. Jun. IL p. 1048.
De SS. Nobile, Martia, Hermempho ete. mari
Afris in AA. SS. Boll. 25. April. lU. p. 361.
De s. Nofala virg. et mart. Ponte -Vici in Ar-
moricis in AA. SS. Boll. 6. Jul. IL p. 279.
Yita s. Noitburgis Tirginis Goloniae
Agrippinae (f verisim. 715).
Ausg. : ^ in Jacobi de Voragine Legenda au-
rea. Colon. Agripp. 1483. fol. 358. — * ex ms. ed.
Surius, De prob. SS. historiis. 31. Oct. VII. Co-
lon. 1617. p. 415. — • ex pluribus codd. mss. col-
latis cum edit. Colon, in AA. SS. Boll. 31. Oct.
XIII. p. 842 -845. Cf. R. de Bück, Comment prae-
vius tWtf.p. 836-841.
Vgl. Yita s. Notbnrgae.
De s. Nomio conf. prope Villam-Pirosam inter
Parisios et Houdanum in AA. SS. Boll. 8. Jul. IL
p. 650.
De s. Nona martyre (f cca. 303) Legione in
Hispania R. de Buckii comment. criticus in AA.
SS. Boll. 30. Oct. Xin. p. 284. 285.
De s. Nonna (f cca. 374) matre s. Gregorii Ka-
zianzeni archiep. Constantinop. Pinii sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 5. Aug. II. p. 78-81.
Acta s. Nonnosi praepositi monasterii
Montis Soractis in Etruria (f cca. 576)
auctore s. Gregorio Magno, Dial. lib. I.
cap. 7.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 2. Sept L p. 410. 411
c. Stiltingii commentario. — Gloria posthuma
seu de translationibus reliquiarum , cultu et mi-
raculis ibid. p. 412-425. — Miracuia germa-
nice impressa a. 1711 et latine reddita tbid. p.
426-439.
Erl.-Schr.: De s. Nonnoso praeposito Soractensis
monasterii ex Oregorii M. dial. 1. 7 ap. Mabilloa , AA.
SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 246.
Onadenschatz, Freysingischer Alt-Nener, das ist:
Nonnosns der grosse wonderheiliire Abt, ans dem
Orden des h. Benedlcti, a. des Thombetiffts Frey-
sing grosser Schutz- Patron, dessen h. Leib Anno
1611 alibier von dem Qottseligen Bischoffen Alberto
... ist verborgen worden . . . ; Endlichen aber von
Joanne Francisco . . . dardi Anordnung göttlicher
Vorsichtigkeit Anno 1706 den 27. Jenner wunderbar-
lidi erfanden , nnd dann 1709 den 2. Sept. . . . von
neuem transferirt, und . . . mit acht sinnreicbistpa
Lob - u. Ehren - Predigten gezieret worden. Froysing
1710. 40.
Yita s. Norbert! Magdeburgensis archi-
episcopi et institatoris ordinis Praemon-
stratensis (f 1134).
Eine der bedeutendsten Quellen dieser Zeit. Geschrie-
ben vor 1156.
Handschr.: Brüssel, kgl.BibL chartsecXV
ex. fol. Vit. SS. — Gent, sec. XIV. n« 215. —
München, kgl. Hofbibl. Indersdorfiana n^ 260.
Vid. Pertz, Mon. scr. XII. p. 663.
Ausg. : entdeckt u. herausgegeben von Wilmans
ap. Pertz , Mon. scr. XII. p. 663-703 ; älter als die
folgende, aber keine von beiden ist die ursprüng-
liche Vita. [Üebers.: deutsch: Leben des heil.
Norbert, Erzbischofs von Magdeburg. Nebst der
Lebensbeschreibung des Grafen Gottfried v. Kap-
penberg u. Auszügen aus verwandten Quellen.
Nach der Ausg. der Mon. Germ, übersetzt von
Gust Hertel. Leipzig 1881. 8* (-= Geschichtschr.
d. deutsch. Vorzeit. lief. 59. XII. Jahrh. 13. Bd.)
XII. 188 pag. Ji 3.20. Gibt auch einige Capitel
aus der folgenden Vita.] — Tita alia auctore ano-
nyme [geschrieben 11 57 — 1161. Man kielt früher
fälschlich Hugo, den Amtsnachfolger Korberts,
für ihren Verfasser. (Handschr. : vid. Pertz , Mon.
scr. XII. p. 669)] * ed. J. Chr. v. d. Starre , Vita s.
Norbert! cum notis Polycarpi de Hertoghe. Ant-
verp. 1622. 4®; — • wiederh. ibid. 1656. 4«. -
' wiederh. mit Fortlassung mehrerer abweichen-
der Lesarten am Rande in AA. SS. BoU. 6. Jan.
I. p. 819-858 cura Papobrochii. — ^wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CLXX. p. 1253-1344. —
* abgekürzt ed. Surius, De prob. SS. historiis.
6. Jun. — • Bruchstücke • ap. Bouquet, Recueil
XIV. p. 229. 230. — *» ed. Wilmans ap. Pertz,
Mon. scr. XII. p. 670-704 in Anmerkungen xur
vorhergehenden altem Vita; — Additamenta
fratrum Cappenbergensium p. 704 -706. — Andere
Ausgg. dieser Vita s. unt. Erl.-Schr. ^t Leuck-
feld.
Erl.'Sdtr.: Bernhardt. W., Der h. Norbert m All-
gem. Deutsche Biographie. Bd. XXIV. s. v.. maatvoU
— u. in Jenaer Literatuneitung. 1875. v9 26.
: Lothar von Supplinburg. Leipzig 1879. gr- 8^
(= Jahrbücher des Deutschen Beichs). EtästeUt dm
Heiiigm.
Bernheim, E., Norbert von Pr6roontr6 und Magde-
burg in V. Sybels Histor. Zeitschrift. XXXV. p. 1-16.
Buttner, Fr., PseudoNorbertus ex namtione Prä-
gen si translati e Saxonia in Boioemiam corporis Nor-
borti arch. Magdeb. oonditoris ord. Ftaemonstr. de-
tectus. Jenae 1709. 4^.
Camus, J. F., Vie de s. Norbert. Gaen 1640 ff.
Dubai, Franc, Vida, muerte y tiansladon de s. Kor-
berto , fundador . . . , apostoi de Flandes y patron
de Bohemia. Madrid 1667. fol.
VITA S. NORBERTI MAGDEB. ARCHIEP.
1495
Elsen, G. tsd den, De h. Xorbertns en njo» bio-
grafen tn De Eatholiek. 16H4. Sept.
: De twee onde biofnvphie^n van den h. Norbertns
ibid. 1884. Dec., 1885. Min.
: De h. Norbertns en Rnpertns [van Dentz] ibid,
1886. A|iril, 1888. Febr., 1889. Joni.
: Kritische Untereuchanjr über die Lebensbeschrei-
bungen des h. Norbert in Ueschicbtsblltter für Stadt
a. Land Magdeburg. XXL 1886. 8». p. 329-854.
: Beknopte levensgeschiedenis van den h. Nor-
bertns, stichter der orde van Premonstreit , apoetel
van Antwerpen, aartsbisschop van Maagdebiuqg. Aver-
bodel890. »o. 420 pag.
Fabricins, Bibl. med. et Inf. latinitatia ed. Mansi
V. p. 141.
Gellii Diestemii, Jasp., Floreffensis abbatiae cano-
nici, Poomata Sacra. Lovanii 1599. 4^ (Daarin: Divi
Xorberti Praemonstratenus institnti principisvita em-
metrcüs descripta. 61 vag. Oumeffig.)
G enden. Mart., The life of 8. Norbert. London 1886.
gr. 8*. XLir. 174 pag. Sah. 6 d.
Giesebrecht, Geschichte der d. Kaieerzeit. 3. Aufl.
ni.2. Braanschwoig 1869 ; beaondenlV. (2. Bearbeit.)
arid. 1877.
H , Pan^gyiique de s. Norbert, fondatenr de l'ordre
desPrömontres, archeveque de Magdebourg. Broxelles
1847. »>.
Hanegravio. Com., Compendio della vita, miracoli
et istituto del patriarcha s. Norberto. Roma 1632.
&. 8fol. 192 pag.
Hertel, Gast.. Einleitung xu Mtiwr Uebers., a. oben.
: Die Wahl Norberts zam Enbischof von Magde-
bnig «n Geschichtsblätter für Stadt n. Land Magde-
boxg. X. 1875.
: Zar Lebensbeschreibnng des Eizbischofs Norbert
von Magdeburg in Forschunfren zur deutschen Ge-
schichte. XX. GSttingen 1880. p. 587-699.
Hertoghe, Com. P. de, Unius libri nomen s. Nor-
bertas sive vita s. Norbert! ex ipso nomine anagram-
matioe derivata. Antverp. 1630. 8f>; — ibid. 1656. 8^.
(L. Ch. Hugo) La vie des. Norbert . . . avec des notes
poor ^claircissement de son histoire et de celle du
12. siöcle. Lnxemboarg 1704. 4^.
Illana, Man. Abad., Uistoria del s. Norberto, funda-
dor del orden candido Premonstratense , ... y de
los varones ilustres del mismo orden. Salamanca
1755. fol.
L ' £c u y (ancien abbö gönöral de Tordre de Pr6montr6,
+ 1884) , Saint Norbert in Biographie universelle.
XXXL 0.361-365.
Leackfeld, Antiquitates Praemonstratenses — von
s. Marien in Blagdeborg und Gottes - Gnade bey Calbe.
Magdeb. 1721 (p. 8 : , Das Leben dieses Orden sstiefters
wie es von seinem — Reisegefährten — Hugone u.
andern nach ihm auf|gesetzt und vermehret worden,
haben nntorschiedene Männer ediret, als Sigism.
Ko hei Abt zu Brück in Mähren a. 1608 {unt.d. TU. :
Praemonstnitensis ordinis nonnullorum patram vltae
ex variis authoribus collectae per fratr. Sigism. Kohel
entud. ord. Praem. abbat. Lucensem. Tvpis Lucen-
sibns ad flav. Dia a. 1606. 4« [1 Exemplar hef. sieh
in der kauert. Bibl. xu TTim]), Aubert. Miraens
... zu Andwerpen . . . a. 1613, . . . die Norbertiner
zu Prag im Strohoff 1627, Mart. Mertz Prior zu
Rothem in Schwaben, zu Ravensburg 1628, Coro.
Polycarpus bey s. Michael zu Andwerpen 1690,
Joh. le Paige zu Paris 1633, Joh. Bapt. Schel-
lenberg ein Jesuite zu Augsburg 1641 , Joh. Chrys.
van den Steerre Abt in S. Michael zu Antwerpen
mit Noten Polycarpi de Hertoghe , Antwerpen 1624.
4^ 1656. 40, Bernhard Sutor Abt in Strohoff 1657.
40. zu Ptage).
M a d e 1 a i n e , Godefr. , Histoire de s. Norbert, fondatenr
de rOrdre de Pi^montrö et archevoque de Magde-
bourg, d'aprds les mss. et les documeuts originaax.
Lille 1876. 8». XII. 664 pag. 5 fr. ; — wiederh. LiUe,
Soc. de s. Augustin 1887. ^.
Mann], Osw., Zur Literatur Ober den h. Norbert in
Hülskamps Literarischer Handweiser, n^* 504. Jahrg.
XXIX. Münster 1890. Sp. 297-304.
Maarice de Pro, Vie du bienh. saint Norbert. Paris
1627. 8^ {neu hngb. von Joseph van Spilbeeck. Paris,
Retaux - Brav 1889. 9* &Namur, Douxfils 1K89. 8»).
Merz, Mt., Norbertus triumphans in vita et transla-
tione desciiptus, anctus et renovatus, 13 mf'dita-
tionibua ac nonnullis de instituto et vocatione Prae-
monstratens. canonicor. aimotationib. illustratus. Ra-
vensbai^i 1627. 8**.
Mudzaertt, Het leven ende de vervoering^e van den
h. Norbertus. Antwerpen 1630. 4^.
Müller, Ph. (resp. Schneider), Vindiciae Norber-
tinae s. ostensio sammaria de Norberti arch. Magdeb.
reliqoiis e ooenobio b. virg. Mariae Magdeb. Pragam
delatis. Jenae 1683. 4«.
Nar ratio tranalati e Saxonia in Bofimiam sacri cor-
poris beatiss. viri Norberti Parthenopolitani olim ar-
chiepiscopi , Germaniae primatis , conditoris et patri-
archae ordinis Praemonstr. , cui compendiosa vltae
rerumaue ipsius s. Norberti historia , commentariolos
item ae transferendis sanctonun reliquiis praemit-
tnntur. Beferentibus flratribas monasterii Straho-
viensis eiusdem ord. in superiore Praga siti. Pragae,
P. Sessius 1627. 4«. 27V^ Boom. Die Erxähiung be-
ruht auf den besten Quellen. 1 Exempl. in Jena, Un.-
Bibl. , Bad. Ins. Germ. 192.
Neubauer, E., Die FortfQhmng der Gebeine des heil.
Erzbischofs Norbert aus Magdeburg im J. 1626 tn Ge-
schichtsblätter für Stadt u. Land Magdeburg. XXV.
Jahrg. 1890. p. 15-46. — Nachtrag datu tn seinem
Wallenstein u. die Stadt Magdeburg. Magdebui:gl891.
8». p. 240-346.
Olearius, J. Ch., Dias, qua nnmus ai^nteus in me-
moriam Norberti archiep. Magd, cusos . . . illustratur.
Arnstadii 1704. 4».
Papebroch, Des. Norberto antistite , f undatore ord.
can. Praemonstr. in Gallia , apostolo civium Antver-
piens. in Belgio , archiep. Magdeburgensi in Germa-
nia, tn AA. SS. Boll. 6. Jan. I. p. 809-819 (viederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CLXX. p. 1235-1254) mü
folaenden Ansehl&ssen:
Epistola Traiectensis eccleaiae ad Fridericum
episc. Coloniensem de Tanchelmo seducton , ex
editione Seb. Tengnagel ibid. p. 845-847. {Vgl.
oben p. 412).
Analecta Norbertina p. 859-870 (thitrum Cap-
penbergenMum additamenta ad vitam etc.; — wte-
derh. ap. Migne 1. c. p. 1343-1358).
Historia translationis ex impressis Pragae (1628
et 1671) atque Antverpiae ibid. p. 871-916 {mit
Abbildungen).
Ex libro III Hermanni monachl de miraculis s.
Mariae I^udnn. ibid. p. 862-865.
Carollarium Norberünum I de archiepiscopis
Magdeburgensibus ibid. p. 916-932.
Corollarium II de abbatia s. Michaelis Antver-
piensi ibid. p. 933-960 {mü vielsn Abbildungen).
Corollarium III de filiabus abbatiae s. Micha-
elis Antverp. ibid. p. 960-961 {mit mehreren Ab-
bild.) ; c/". J an n i n gi commentar. üid. Jan. VI. 1.
p. 21-66.
(Panwels. J.) De fackel van het waer geloof, ofte
het grootaaedig leven van den h. Norbertus , apostel
van Antwerpen, t' Antwerpen (1776). 40. Mü 35 Abbild.
Polycarpe, Com., Vie de s. Norbert. Antverpe
1630. 9>.
Prutz, H., Staatengeschichte des Abendlandes im
Mittelalter. I. Berlin 1885.
Rosenmund, R., Die ältesten Biographien des heil.
Norbert. Eine kritische Studie. Berlin 1874. 9>. JK2.40.
Saeculum Sioneum in illuminatione vultus Norber-
tini sea Solemnitas saecularis traDslatarum . . . Nor-
bert! exuviarum. In quo Norbertino - Sionei montis
origo . . . (Pragae 1727.) kl. 4«. Mü 2 Kupfern.
Sagittarius, Csp. (Schnbart), Histona Norberti
arch. Magdeb. Jenae 1683. 4f*. 16 pag.
Schellenber?, J. B., Vita et res gestae s. Norberti.
Augustae Vind. 1641. BP.
Scholz, Jos. , Vita s. Norberti, institntoris ord. Praem.,
postea archiepiscopi Magdeburg. Pus I. Diss. inaug.
Vratislav. 18o9. &. 44 pag. ; Pars II. Neostadii in
Silesia anp. 1874. 4«.
Sterre, J. Chr. v. d.. Vita s. Norberti. s. uni. Ausg.
Tenkhoff, Alb.. De s. Norberto, ora. Praemonstr.
conditore et arcniepisc. Magdebargensi. Diss. Mon-
asterii Westph. I80Ö. 80. 43 pag.
: Der heil. Norbert, Erzbischof von Magdeburg u.
Stifter des I'raemonstr.-Ordens. Ein Lebensbild aus
dem 12. Jahrh. Münster 1865. 8». 168 pag. JL 1.20.
Für die reifere Jugend.
Vitas. Norberti . . . a Lud. Car. Hugo idiomate gall.
edita et in lat. versa. Vetero - Pragae 1732. fol.
V ita, mors et trnnslatio s. Norberti , Magdeb. archiep.
. . . Pragae 1671. 4«».
Waghenare, Petr.de, Sts. Norbertus, canonicorum
praemonstratens. patriarcha, vario carmine celebratua.
Duaci 1650. 8».
1496
DE S. NOSTRUNO — VITA S. NUNCTI
Waghenare, Petr. de, Sts. Norbertus . . . Toce so-
lala celebratns. Doaci 1651. SP.
: S. Norborti palriarchae vita lyrica, dramatica,
epigramm. cum aliis poematis. Duaci 16S9. 8^.
Wa 1 1 h e r , S . , Norbertum male consecratam coli f acetae
viudictao looo Strahoviensibas in urbe Praga, qui Mag-
deburgonses vocaveiant TancheliaDOS. Jtlagdebaxgi
1728. 40. 20pag.
Wanke, B., Seoiinariam olivamm sive genealogia
sancti patris Norbert!. Olomucii 1693. fol. ; wiederh.
ibid. 1701. fol.
Watten bach, Deutsch lands Oeschichtsqaellen p. 347
(5. Aufl. II. 1886. p. 288 -286; 6. Aoil. 11. 1894. p.263
-265).
Winter, Frz., Die Pribnonatratenser des 12. Jahrh.
and ihre Bedeutung für das nordöstliche Deutsch-
land. Berlin 1865. gr. 9^. p. 6-48.
Zialkowsky, G. I^., Encomium ex vita et morte s.
Norberti. Olomucii 1692. 4«.
De s. Nostriano episc. Neapoli (saec. V) Sollerii
sylloge in AA. SS. Boll. 16. Aug. III. p. 294. 295.
De 8. Notburga vidua, s. Hixta virg. et aliis
7 eius liberis Novem - Geminis in dioec. Coostan-
tiensi (sacc. IX) in AA. SS. Boll. 26. Janr. II. p.
750. 751.
Tita s. Notburgae ancillae virg. in arce
Eottenburgica comitatus Tyrolensis (f
1315) auctore Hippolyto Guarinonio.
Ätisg. : ^ germanice impressa a. 1646 et latine
redd. interpr. Ant. Roschmanno in AA. SS. Boll.
14. Sept. IV. p. 717-725. — Fragmenta vitae
fusioris eodem auctore ibid. p. 725-728. — Di-
ploma Henrici dynastae Rottenburgici a. 1335
coDscriptum ibid. p. 728-730. — Gloria post-
huma ibid. p. 730-768 (mit vielen Abbildungen).
Cf. Perieri comment. praevius ibid. p. 709-717
{mit Abbildung). — • Diese Ausgabe Periers er-
schien sammt dem Commentar auch einzeln Ant-
verpiae 1753. 4^
Erl.-Sehr.: Analeota juris pontificii. Ser. VI. tom. III.
Bomae 1863. p. 1811 sq.
Beauchesne, Aleide de, La vie et la legende de
Madame sainte Notburg ; etablissement de la foi chr6-
tienne dans la vall^ du Neckar. Ouvrago . . . oni6
de 84 gravures. Paris, Plön 1867. 4^. 25 fr.
Fi ekler, C. B. A., Das Grabmal der h. Notburga zu
Hochhausen am Neckar. VeiöfFontlichung des Badi-
schen Alterthumsvereins 1864/55.
Glock, Wilh., Notburga, ein Bild aus Badens Sagen-
welt. Karlsruhe 1883. Bf>. 62 paa. 60«).
Hattler, Frz., St.Notburg, die Magd des Herrn. Den
glaubwürdigsten Urkunden treuherzig nacherz&hlt. 3.
Aufl. Donauwörth 1888. 16mo. 112 pag. 40 A (2. Aufl.
ibid. 1880).
Hnffschmid, Max., Hochhausen am Neckar und die
h. Notburga in Zeitschrift fUr die Geschichte des
Oberrheins. N. F. I. (der g. Reihe XL.) Freiburg i.B.
188b. p. 385-401.
Leben der h. Dienstmagd Nothburga von Rottenburg.
Ans Anlass ihrer Heilif^prechung boschrieben von
einem Seelsorger der Diöcese Brixen. Brixen 1862.
80. U» 1.20 (2. Aufl. tWrf. 1881. 80. Jlt 1.20).
Loben der h. Nothburga, Dienstmagd von Rottenburg.
2. Aufl. Innsbruck 1870. 8P. 60 JL
Lebensgeschichte der h. Nothburga, Dienstmagd
von Rottenburg in Tirol. Altötting 1878. 8«. 25 ^
Perogrina, Cordula [i. «. C. Wöhler], Die Geschichte
der h. Nothburpra von Rottenburg. Innsbruck 1870.
12mo; 2. Aufl. 1883. l2mo. 151 pag. UK 1.20.
Stamminger, Die h. Nothburga zu Hochhausen in
Goschichte und Sage in seiner Franconia sancta. Würz-
burg 1878. p. 22-34.
Wolf, Jos., Kurze Geschichte der h. Nothburga durch
600 Jahre. Brixen 1862. 8». 40 1^
Vgl. Vita s. Noitburgis.
Die h. 14 Nothhelfer =-^ ss. Achatius, Aegidius,
Barbara, Blasius, Catharina, Cyriacus, Dionysius
Areop., Erasmus, Eustacbios, Georgias mart.,
Margaretha, Paotaleoa et Vitus.
Erl.-Schr.: Lang, L., Die 14 h. Nothhelfer, ihre Le-
genden und Bilder. 2. Aufl. 1883. Bf>. 30 4.
Ott, Geoiig, Die 14h. Nothhelfer. 2. Ausg. Steyll8S2.
8«. 40«J
Pösl , F., Legende von den h. 14 Nothhelfem. RegoDs-
buig 1891. 80. IV. 339 pag. Jk2.
"Weber. Heinr., Die Verehrung der h- 14 Nothhelfer.
Ihre Entstehung und Verbroitmig. Kempten 18b6. >*\
IV. 132 pag. Jk2.
De 8. Notbeimo archiep. Cantuariensi in An-
glia (t 738) V. de Buckii comment historicus in
AA. SS. Boll. 17. Oct. VIII. p. 117-124.
Vita b. Notkeri Balbuli monachi Saiip^l-
lensis in Helvetia (f 912) auctore Ekke-
hardo minimo decano Sangallensi (cca.
1220).
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. VI. p. 934
(•ed. nov. III. 2. p. 552-576). — » ap. Goldast,
Scr. rer. Alem. I. p. 226-247. — * wiederh. in AA.
SS. Boll. 6. April. I. p. 579-596. — Processus
canonizationis b. N-i, ex Canisii editione (1. c.
edit 2\ IV. p. 795-815) ibid. p. 596-604.
Erl.'Sehr.: Bahr. Geschichte der r9miach«i Literatur
im karol. Zeitalter p. 581.
Mabillon, B. Notkeri monachi s. Galli elogiom hiM'-
ricum, ubi de Ratperto et Tutilone monachis ac de
Notgerio episc. Loodiensi äo. in AA. SS. o. s. Ben.
saec. V. p. 11-22.
Meyer von Knonau, Q., Lebensbild des h. Not'^er
von St.- Gallen in Mittheilungen der antiquari<ciieii
Gesellschaft in Zürich. Bd. XIX. Heft 4. ZOrich 1877
gr. 49. 17 pag.
Papebroch, Commentar. praevius m AA. SS. Boll.
1. c. p. 576 - 578.
Wattenbach, Deutschlands Geschicfatsquellen. 5. Au2.
I. 1885. p. 59. 254-257. II. p.479; 6. Aufl. L 1893. p.
60. 187.272-274.895.
Vgl. Monachus Sangaliensis.
Notkerus Balbnlus.
Vita s. GalU.
Yita Notkeri episcopi Leodiensis (t
1008).
Verloren , stammte aus der Mitte des 12. Jahrh. ; an-
sehnliche Stücke finden sich daraus bei Atgidku Avnac-
valUnsia.
Erl.-Sohr.: Kurth, Godefr., Une biographie de Te^eque
Notger au 12. sidcle in Bulletins de la Gommiss. ro\.
d'histoire. Bruxolles. S6r. IV. tom. 17.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aaf .
1. 1898. p.380; IL p. 424. 518.
De s. Novato presb. Roraae (f 151) Papebix)chii
sylloge histor. in AA. SS. Boll. 20. Jun. IV. p. 4.
De s. Numeriano episc. et conf. apud Trcri-
ros (t 657) in AA. SS. BoU. 5. Jul. II. p. 231.
De s. Numidico et pluribus aliis mart Afrii^-
nis saec. III ex s. Cypriani epist 35 al. 40 i»
AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 410.
De 8. Nuncio conf. in comitatu Naninrceo>i
(sec. VII) notitia in AA. SS. BoU. 10. Oct Y. i».
124-126. Cf. Auctarium ad AA. SS. Boll. tonii V.
Oct. p. 28 et Rigolloti nota ibid. Suppl. p. 41*.
Yita s. Nuncti abbatis prope £meri-
tam (f cca. 580) auctore Paulo diacono
Emeritensi.
Ausg. : ^ ap. Florez , Espafia sagrada XIII. i>-
343 (vita patrum Emeritensium cap. 3). — * tn'e-
derh. in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 599 -öOl.
Cf. Büssuei comment. praevius ibid. p. 596-599.
ACTA S. NUNILONIS — VITA S. ODILUE ABB. HOEMBUßG.
1497
Acta SS. Nunilonis et Alodiae Tirg. et
mart Oscae in Hispania (f 851) auctore
s. Eiilogio archiepisc. [Toletano electo]
(Memoriale sanctorum).
Ausg. : * ap. Migne , Patrolog. lat. CXV. p. 774.
~ » wiederholt in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p.
642-644. — Passio earundem ibid. p. 644. —
Translatio earundem ex Jos. Pellizer de Salas
ibid. p. 645-647. Cf. Bossuei comment. praevius
ibid. p. 626-642.
Passio s. Nychasii = Passio s. Nicasii et s. Ni-
gasii.
De 88. Nympha Laodicensi et Eabulo Romano
apostolis (saec. I) Henschenii sylloge historica in
AA. SS. BoU. 28. Febr. 111. p. 719. 720.
0,
De s. Obitio conf. Brixiae in Italia (f cca. 1200)
in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 573. 574.
Erl.'Schr.: BrunAti, O., Leggendario o vite di santi
Bresciani. Brescia 18dl. fol. d. 113-122.
Suoppedo, Gesil., Vita di s. Obicio confessore, conte
e caoa^lierBresciano. Brescia 1657. 4®. {XIV.) 66pag.
De s. Octaviano eremita prope Yolaterras in
Tuscia (ante saec. VI) Limpeni comment. in AA.
SS. Boll. 2. Sept. I. p. 389-405. — Relatio re-
cognitionis reliqniamm s. 0-i in cathedrali Vola-
terrana servatamm, notitiae de cultu et mira-
culis tWtf.p. 405-409.
De s. Octaviano et multis millibus mart.. in
Africa in AA. SS. Boll. 22. Mart. 111. p. 384.
De s. Octaviano seu Octariano episc. Comensi
in Longobardia (t cca. 680) Buckii sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 23. Oct. X. p. 106-108.
De s. Octavio martyre Tbessalonicae in Mace-
donia in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 42.
Tita s. Odae viduae (f 722) Amanii in
dioec. Leodiensi auctore anonymo.
Atssg. : ex 2 codd. in AA. SS. Boll. 23. Oct. X.
p. 139-142. Cf. Heckii de s. Oda et s. Pompeio
presbytero comment. praevius ibid. p. 129-139.
Vita s. Odae virginid S. Odae-Bodae
in Pelandia Brabantiae (f sub 726) die
27., et in monasterio virginum Venradii,
ditionis Kesselensis in Gelria municipii,
die 28. Nov. cultae. Auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. monasterii Portae Coeli apud
Sylvam-Ducis .... ed. Thvsius ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgii VI. p. 619-631. — Translatio
s. Odae a. 1103 auctore anonymo ibid. p. 632. 633.
— Corollarium des. Lambert! anno emortuali
et causa martyrii a s. Odae biograpbo memora-
tis ibid. p. 634-639.
Erl.'Sdtr.: Thy sins , Isflr., CommentariiUB praevius Und.
p. Ö87-619.
Tita s. Odae virg. ord. Praem. in Han-
nonia auctore Philippe Harvengtio de
Eleemosyna abbate Bonae Spei (f 1183).
Attsg.: * in Philippi oper. edita a Nicol. Cha-
mart. Duaci 1621. fol. p. 779-787. — tciederh.
Un AA. SS. Boll. 20. AprU. II. p. 773-780; —
^ ap. Migne, Patrolog. lat CCIII. p. 1359-1374.
Vita 8. Odalphi presbyteri = Vita s. Odulphi.
Vita b. Oddini Barotti (f 1400) Fossa-
nensis in Pedemontio eccles. praepositi.
Ex Italico Johannis Nigri.
Ausg.: latine in AA. SS. Boll. 21. Jul. V. p.
182-184. Cf. Sollerii comment. praevius ibid. p.
180-182.
Tita s. Odgeri diaconi Ruraemundae
in Beigio (saec. VIII) auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. Ultraiect. ^ in AA. SS. Boll.
10. Sept. III. p. 613. 614 c. appendice de ecclesia
de Berg ibid. p. 615. Cf. BoUandi comment. prae-
vius ibid. p. 612. — * wiederh. ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgii VI. p. 222-225; cf commentar.
praevius p. 219-222. — * wiederh. von M. "Wil-
lemsen una cum Vit. ss. Plechelmi et Wironis
in Publications de la Soc. histor. et archeolog.
dans le duche de Limbourg. Tom. XXII. 1885.
Erl. - Sehr. : Wo 1 1 e r s , A. , Do heil. Wiro, Plechelmns
en Odgenis en het Capitel van S. Odilienberg. (Met
20 bijlagon.) Boermonde 1862. &<>.
Vita s. Odiliae abbatieeae Hoemburgen-
818 in Alsatia (f cca, 720) auctore ano-
nymo saec. XI.
Handsehr.: Erlangen, Un.-Bibl. sec. VII.
A c. V. 33. 290. — St. Gallen, Stiftsbibl. n^577.
— München, k. Hofb. Cod. Emmer. Ratisb. E.
69. fol. 64. — Paris, Nat-Bibl. Suppl. lat. sec.
XI. n« 854; — n« 5308. Colb. 18. fol. 363. —
Stuttgart, mbr. fol. max. sec. XII. f. 126.
Ausg.: ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 488-496. — Auszug * ap. Duchesne,
Eist. Fi*anc. scr. I. p. 674. — * ap. Bouquet Rec.
III. p. 590. 591. — Vita alia auctore fere coaevo
[apoh'yph : Fälschung Jerome V i g n i o r s (f 1 66 1 ),
Mitgliedes der ,Congregation der Priester des
Oratorium Jesu^]. Fragmenta ex cod. vet. ms.
* in (J. Vignier) La veritable origine des tres -
illustres maisons d'Alsace, de Lorraine, d' An-
triebe etc. Paris 1649. fol. preuv. p. 63-76. —
^wiederh. ap. Eccard, Origines familiae Habs-
burgo-A.ustriacae. Lipsiae 1721. fol. p. 87; — * ap.
Grandidier, Histoire de l'eglise de Strasbourg. 1.
Strasbourg 1776. 4°. preuv. n° 27. p. XLvn; —
u. ■* ap. Jul. Havet, Questions Merovingiennes.
II in Bibliotheque de l'ficole des chartes. XLVI.
1885. p. 265-267; Nachweis der Fälschung p.
267. 268.
Birl. - Sehr. : A 1 b r e c h t , Dion . , History von Hohenbarg
odor St. Odilionberg. Schlettstadt 1751. 4^.
Bussiöre, Marie Theod. Renouard do (i* 1865), Hi-
stoire de S.Odile, patronne d'Alsace. ^Plancvl Paris),
Soci6l6 de Saint- Victor 1842. 12mo. — ^ 2« 6dit.
avcc 12 grav. Und. 1853. 12mo {deutseh: Leben der
heil. Ottilia, bearbeitet von Steck. Aschaffenborg
1843. 80).
Delcasso, S. Odilie, lögende alsacienne du 8. Eiecle.
Strasbourg 1859. 8P.
1498
VITA S. ODILIAE ABB. HOiMBüRG. — VITA S. ODILONIS ABB. CLUN.
Franzz« A., S. Odilia. Die Legende vom Leben and
Wirken der h. Patronin des EUassea. Schlettstadt
1880. &>.
Friedrich. J., Kirchengeschichte Deutschlands. II.
1869. p. 520.
Gebwill er, Hier., S. Otilien Fürstl. Herkomnens,
heil, lebens vnd wandeis histori. ^Strassburg 1521.
40, — »hngb. von Joh. Schuttenheimer. Freibarg
1598. 8P.
Oyss, J., Der Odilienberg. Legende, Oeechichte und
Denkmiler. Vollständige und ausschliesslich nach
Quellen bearbeitete Monographie des Odilienbergs.
Rixheim 1874. 8P. Jk 8.20.
Hartfelder, K., St.Ottilien und seine Legende. Vor-
trag. Freibarg i. B. 1878. SP. XII fog. {S^mratabdruok
aus dem Adresskalender von Freiburg für 1878).
Heber, Ph., Die vorkarolingi sehen christlichen Glau-
bensheldon am Rhein. Frankf. a.M. 1858. p. 176-192.
Histoire litt6rairo de la France. VllL 1747. p. 80.
Karth, Nie, Der Odilienberg und seine Umgebungen.
Strasburg (1825). BP. Mü 16 Lühograpfüen.
(Kuhn) Die heil. Odilia, ihr Vaterland, Herkommen,
Leben und Hinscheiden. Strassbui^g 18^8. 18mo.
Leben der h. Odilia, erste Aebtissin zu Hohenburg.
Strassburg 1805. 8^.
Lebensgeschichte der h. Ottilie. Augsburg 1834. 8^.
Levrault, L., Sainte Odile et la Heidenmauer. Tra-
ditions, monuments et histoire. Colmarl856. 8^ («Äer-
säxt von F. Schwab. Offenburg 1856. 8^^.
Nonnenmacher, Eng., Dieh. Ottilia, ScKutzpatronin
des Elsasses. Strassburg 1894. 12 mo. VII. 76 pag.
Officium s.Odiliae, primae abbatisaaeooenobii Hohen-
burg , in ecclesia montis s. Odiliae annoatim persoL-
vendum. Argentorati (1700). 4^.
Pdlörinage de s. Odile, avec rabr6g6 de la vie de
cette sainte, et une dissertation sur son pdl6rinage.
Strasbourg 1774. 12 mo. Aveo 4 fi^.
Peltre, Hug., La vie de s. Odile vierge premiöre
abesse du monastöre d'Hohembourg. > Strasbourg 1696.
8^; — ^ibid. 1719. 9* (deutaeh: Leben derh. Jungfrau
Odiliao, erster Aebtissin des Klosters Hohenbuig.
Strassburg 1701. BP).
Pfef fingor, Jos., Hohenbniig oder der Odilienberg
samnit soinen Umgebungen in topographischer und
geschichtlicher Hinsicht. Strassburg 1812. 8*^. Mü 15
Abbildungen.
Pfister, C, Le duchö mdrovingien d'Alsace et la
legende de sainte Odile. Paris 1892. 8P. 270 pag.
{Sfparatabdruck aus Annales de l'Est. Nancy 1890 —
1892.)
Bein er, Lögendes et traditions alsadeones. Sainte
Odile , patronne de l'Alsace. Strasbourg 1842. 12mo.
Bettberg, K irchengeschichte Deutschlands. IL 1848.
p. 76.
Boy, L., Notice historique sur la roontagne de Sainte -
Odile. Strasbourg 1884. 80.
Both, K. L., Der St. Odilienberg »n Alsatia. Jahrbuch
f. olsAss. Sage de. hrsgb. von Aug. Stöber. 1856/57.
Mülhausen. BP. p. 65-118 [über die Legenda s.Odiliae
p. 91-114).
Schir (Vic.-g6n. de Strasbourg), Le guido du pölerin
au Mont de Sainte -Odile. Oolmar 1856. 12 mo. Mü
4 Abbildungen.
Schmincke, J. H., Dissert. de Adalrico seu Atthico
duce Alsatiae. Marburgi 1720. 4^.
Schneider, J., Beitrflgo t. Qesch . der römischen Be-
festiguncswerke, insbesondere der alten Befestigungen
in den Vogesen. Trier 1844. BP. Mü einem Plan der
Heidenmauer.
Silbermann, J. A., Beschreibung von Hohenburg
oder dem St. Odilienbei^ sammt umliegender Gegend.
»Strassburg 1781. Bfi. Mü 20 Kupfern; — «hrsgb. von
A.W. Strobel. ibid. 1885. BP. Mü .20 Kupfern.
Stöber, E., Die h. Odilia. Eine historische Skizze.
Strassburg (1828). 4o. 2 Blätter.
Wa ttenbach, Deutschlands Gebchichtsquellen. 6. Aufl.
L 1898. p.ll5;II. p.491.503.
Wieg and, W., in Zeitschrift für die Geschichte des
Oberrheins. N. F. VII. p. 730 ff., gegen Pfister.
Winteror, L., Histoire de s. Odile ou l'Alsace chr6-
tienne au 7. et 8. sidcles. Guebwiler 1869. ]2mo.
: Die heil. Odilie oder das christliche Elsass im
7. und 8. Jahrh. Mit Abbild. Rixheim 1871. BP.
Yita Odiliae Leodiensis (f c. 1219) eius-
que filii Johannis abbatuli (f c. 1246) au-
ctore canonico S. Lamberti Leodiensis ano-
nymo. Libri 3.
Umfasst die Jahre cc. 1140—1246. — üeber den Verf.
ist nichts bekannt. Holler ap. Pertz, Mon. acr. XXV. p.
171 bestreitet, dass der Magister Hirnandns [aed legoa
potvu» Hervaidus], arohidiaoonus Leodiensis, welcher nach
Albericus monachus Trium Fontium (ap. Pertz l. c. XXIII.
p. 899) .occasione huius victoriae (t. «. ap. Steppes 1218)
. . . libellum cronioe de hiis tantnm que suo tenipore coo-
tigerant , dicitur edidisse ' sie verfasst habe. — Liber 1 a.
2 sind verloren; eine Handschr. davon war in Löwen.
Bruchstücke daraus finden sich bei Aegidius Aureae-
vallensis. Derselbe hat den über HI , welcher Trium-
phum Leodiensium a. 1213 de Henrico Brabantiae duce
precibus s. Lamberti apud Steppes obteDtum ent-
üHlt, fast ganz in sein Werk aufgenommen.
Handschr,: Lütt ich, Bibl. des -f* Canonicos
Arnold V. Wachtendonck, mbr., heute verloren.
— Rom, Bibl. Vallicell. H. 6. chart sec. XVII. fol.
Ausg, des ,Triumphas s. Lamberti S vid. Vita
s. Lamberti ep. Leodiensis {Triumphus).
Erl.-Sekr.: Daris, Examen critique de la vie d'Odila
et de Jean, son fils tn Bulletin de l'Institat archvo-
logique Lieg^is. Tom. XI.
Histoire littöraire de la Fiance XVH.
TVa ttenbach, Deutschlands OeschichtaqueUen. 5. Aufl.
U. 1886. p. 884; 6. Aufl. U. 1894. p.421.
Translatio s. Odiliae virginis et mar-
tyris, sponsi s. Ursulae virg. consobrinae,
Huum in Belgio (Huy, Diöc. Lüttich) intra
1275—1297.
Ausg. : ex cod. Leodiensis acad. n® 135 scc.XV
in Analect. Holland. IlL 1884. p. 20-28.
Erl.-Sdir. : B an e 1 1 , J. , Petit disoonrs de la translatlao
du Corps de Mme. s. Odile . . . patronesse des Croisiers.
Liftge 1616. BP ; ibid. 1664. kl. 8» ; ibid. 1765. 8«». 124 pag.
Ba n e 1 i u s , Joa., Gloriosa corporis s. 0 - ae ex s. Ubiu-
mm Colonia in Clari Loci monastorium apud Huenses
cruciferos translatio. Coloniae Agripp. 1621. 12 mo.
174 pag.
De 8. Odilone abbate Stabulensi, vid. De ss.
Sigolino.
Yita s. Odilonis abbatis V Cluniacensis
(994 — 1049) auctore Jotsaldo Sylvinia-
censi (Souvigny) monacho eius discipulo.
Libri 3.
Das 1. Buch nannte der Verf. Epitaphium.
Handschr,: Paris, Nat-Bibl. n» 5296 c, sec.
Xni; — St. Martin sec. XI. n° 109; — n* 2627.
mbr. 4^ Colb. 1297. fol. 18; — n» 13769 (olim
S. Germ. 1052). sec. XII; — n« 18304. sec. XI. 8*.
Ausg.: ^ compendium ohne Namen des Verf.
ap. Duchesne (et M. Marrier), Bibliotheca Clunia-
cens. Paris. 1614. fol. append. p. 1813. — * in
AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 65-71. Beide Ansg,
sind unvollständig, — ' nach 3 Mpt, ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 679-710
(597 ed. Venet.). — * tciederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CXLIL p. 897-940. — » Brachstück
ap. Bouquet, Rec. X. p. 374. — •Fragmenta unt.
d, Tit.: Ex epitapbio et miraculis 0-s abb. od.
0. Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 813-820.
— Zwei noch ungednickte Capitel daraus ed. £.
Sackiir in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d. Gesch.
XIV. 1890. p. 118-121. — Vita alia auctore
Petro Damiani cardinali [fPertenuis longeque
impar meritis tanti viri*, Baron ius. Kur ein
Auszug aus d. vorhergehenden Vita. (Handschr. :
Oxford, Un.-Bibl. Bodley. mbr. sec. XI. foL
YITA S. ODILONIS ABB. CLUN. — VITA 8. ODONIS ARCHIEP. CANT.
1499
n« 2690. — Paris, Nai-Bibl. sec. XÜ. n* 5290;
— sec. XIII. n® 5351. 27. — Cambridge, Corp.
Chr. College n« 328. — Oxford, TJniv.-Bibl.
Bodley. n®2690; suppl. n® 699. sec. XIII)] ^ap.
Buchesne, Biblioth. Cluniac. p. 315-345. — *in
AJl. SS. BoU. 1. Janr. I. p. 71-77. — ■cum notis
Duchesnii ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIV. p.
925-944. — Eleyatio s. Odilonis ibid. p. 77. —
Planetns de transitu domini Odilonis (f 1049)
auetore Gotschalco sive Jotsaldo monacho
(unbedeutend) [Handsekr.: Paris, Nat.-Bibl.
cod. lat B^ 18304. soc. XL 8*. fol. 124'] * ap. Bu-
chesne, Biblioth. Cluniacensis p. 329. — * ap.
Migne 1. c. CXLU. p. 1043-1046. — »vier dort
fehlende Hexameter in Neues Archiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 122. — Carmina s.
Odonis Sacra et preces ^ ap. Buchesne 1. c. p. 406.
— « wiederh. ap. Migne 1. c. CXLII. p. 1035-1038.
— Credulitas s. Odonis ^ ap. Buchesne 1. c. p.
369. — • wiederh. ap. Migne 1. c. p. 1035. —
EleetJo 8. 0-s abbatis Cluniac. \nvente s. Maiolo
abbate Cluniac. a. 988 ap. Migne 1. c. CXXXYII.
p. 777-780. — Epiatolae s. 0-s quatuor ap. Migne
1. c. CXLII. p. 939-944. — Epitaphium ad se-
pulcrum Odilonis [6 Bistichen] in Neues Archiv
d. Ges. f. ä. d. Gesch. XV. 1890. p. 123. — Ser-
moiies s. 0-s ^ ap. Buchesne 1. c. p. 371. — ' wie-
derh. ap. Migne L c. p. 991-1036. — Statntiim
s. 0-s de defunctis 'ap. Buchesne 1. c. p. 338.
— • wiederh. ap. Migne 1. c. p. 1037. — Trans-
Itttio corporis s. 0-s a Rogerio Bituricensi ar-
chiepiscopo facta a. 1345 ' ap. Buchesne 1. c. p.
345. — *ap. Migne 1. c. CXLII. p. 1047. 1048.
ErL'Sekr.: Barth, Adversar. IV. p. 18.
Contzen, M. Th.. Die Geschichtscbreiber der säoh-
sischon Kaiseneit p. 171-174.
Cncherat, Fr., Cluny aa XI« sidcle. Son inflaenoe
relign^ose , intellectaelle et poUüqae. Lyon & Paria
1851. gr. 8».
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.Mansi lY.
p. 179. 180.
Lorain, P., Essai historiqne snr l'abbaye de Cluny.
Dijon 1889. 8».
Mabillon, S. Odilonis abb. Clan. V el<^iam histor.
tn AA. SS. o. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 681-678 (wiederh.
ap. Ifigne, Patrolog. lat CXLII. p. 881-896).
Ringholz, 0., Der h. Abt Odilo von Clany in seinem
Leben nnd Wirken. BrOnn 1885 (oucA Wien 1886).
9>. 126. LXXXII pag. Jk 8 {besonderer Abdruck aus
Stadien nnd Mittheil, aas dem Benedict.- und dem
Cistero.-Orden. Jahrr. V. 1884. Bd. 1. j>. 1-86; 289-
318; Bd. 2. p. 1-27; 279-312: Jahrg. VI. 1885. Bd.l.
p. 61-87; 245-276).
Sackar, Ernst, Za Jotsaldi Vita Odilonis und Verse
aof Odilo in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. XV.
1890. p. 117-126.
: Die Claniacenser in ihrer kirchl. und allgemein-
geschichtlichen Wirksamkeit. I. Halle a. S. 1892. BP.
p. dOO-314.
Wat t e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
L 1885. p. 391. U. p. 199. 491; 6. Aufl. I. 1893. p.422.
Vgl. Odilo abbas.
De b. Odinone sive Ottenone abbate Rothensi
ord. Praem. in Suevia (f 1182) in AA. SS. BoU.
2. Janr. I. p. 1086. 1087.
De b. Odone Gandensi ord. Praed. (flor. c. 1240)
ap. Choquet, Sancti Belgi p. 70-72.
Documenta de b. Odone Novariensl ord. Car-
thus. , vid. Vita 8. Odonis Carthusiani.
Tita s. Odonis abbatis Cluniacensis (f
942) auetore Johanne monacho Italo
seu Salemensi vel Gluniacensi. Libri 3:
,Dominis et in Christo'. ,Odo igitur vir'.
Handschr.: Paris, Nai-Bibl. cod. lat. 5386.
sec. XII. XIIL fol. 165; — n* 5566. seo. XI exe.
8«. fol. 21.
Ätisg. : ' abgekürzt u. mtUato stilo ed. Surius,
Vitae SS. 18. Nov. VI. Colon. 1570. p. 414-438.
— ^vollständig ap. Buchesne, Biblioth. Clunia-
cens. p. 13-56. — *tciederh. ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. V. p. 150-186. — ^wiederh,
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIII. p. 43-86. —
^ Excerpte ed. L. v. Heinemann ap. Pertz , Mon.
scr. XV. 2. p. 587. 588. Vgl. EH.- Sehr,: Sackur.
— Tita alia auetore Nagold o sive Nalgodo
monacho Gluniacensi (cca. 1090) ' ap. Mabillon
1. c. saec. V. p. 186-199. — 'ap. Migne 1. c. p.
85-104. — Tita aiia auetore anonvmo (saec. XI)
[Handschr.: Paris, Nat.- Bibl. lat. n«» 5566. 8°.
sec. XI], prologas in Neues Archiv d. Ges. f. ä.
d. Gesch. XV. 1890. p. 113-116. — Sermo in
natali s. Odonis * ap. Buchesne 1. c. p. 1761. —
•ap. Migne I.e. p. 837-840.
Erl.'Sekr.: Bahr, Gesch. der römischen Literatar im
karol. Zeitalter p. 538-643.
Dnchesne, Bibl. Cisterciensis p. 1688.
Histoire lilt6raiie de ia France VI. p. 229.
Mabillon, S. Odonis elogiam historicam in AA. SS.
0. s. Ben. 1. c. p. 124-150 {wiederh. ap. Migne 1. c. p.
9-44).
Sackar, Ernst, Zar Vita Odonis abbatis Claniacensis
anctore Johanne eins discipolo. in Neaes Archiv d.
Ges. f. a. d. Gesch. XV. 1890. p. 105-116. QiH auoh
einige unbekantUe Äbachnüte daraus.
■ : Die Claniacenser. I. Halle a. S. 1892. BP. p. 48 ff.
Wa ttenbach, Deatschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p.890; 6.Aafl. I. 1893. p.422.
Zeisiger, Max, Leben und Wirken des Abtes Odo von
Clani. Proin', d. Gymn. Sorau 1892. 4o. 17 pag.
Vgl. Vita s. Maioli.
Yita b. Odonis abbatis Tornacensis S.
Martini, dein episc. Cameracensis (f
1113) auetore Amando de Castello,
tunc monacho aut priore Aquicinctino, ,
dein abbate Marchianensi. Auch bekannt
als: Epistola encyclica Amandi de Ca-
stello de obitu Odonis Camerac. episc.
Handschr.: Douai, Oefifentl. Bibl. n»201 (olim
428). mbr. saec. XII. 8^
Ausg.: ^unt.d. Tit.: Epistola A-i de C. ap.
Arn. Raysse, Belgia christiaDa. Duaci 1634. 4^
p. 116-121. — *ex illa edit. et ms. Marchianensi
in AA. SS. Boll. 19. Jun. III. p. 911-913. — «ex
codd. AI Dens, et Tornac. ap. Martene & D. , Tiies.
anecd. V. p. 855. — * wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLX. p. 1128-1132. — ^untd. Tit.:
Amandus de Castello ... De Odonis ep. Cam.
vita vel moribus ed. Holder- Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 942-945. — Alia Tita auetore He-
rimanno Laudunensi, vid. Herim. Laudun.:
Hist. restaurat. — DeOdone episc. Cameracensi
ap. Pertz, Mon. scr. XIV. p. 210. 211.
Tita s. Odonis archiepiscopi Cantua-
riensis (f 958) auetore (ut videtur) Os-
b erno monacho Cantuariensi (f cca. 1 100).
Andere schreiben sie dem Eadmer wol richtiger za.
Handschr. : vgl. Hardy, Descriptive catalogue
of materials. I. 2. 1862. p. 566. n° 1148-1151.
1500
VITA S. ODONIS CARTE. — ACTA S. OLAVI REGIS
Ausg.: ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
V. p. 288-296. — *ap. Wharton, Anglia sacra
II. p. 78-87. — 'ed. Pinius tn AA. SS. Boll. 4.
Jul. II. p. 67-73. — '•ex "Whai-ton ap. Langebek,
Scr. rer. Dan. II. p. 402-411. — * ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXIII. p. 931-944.
Erl.-Sehr.: Hook, T., Lives of the ardibishops of
Ganierbnry. Vol. I. London 1860 , auA tu. : Odo to
Eadsige.
Pin ins, Comment. praerias in AA. SS. BoU.l. c. p.
63-67.
Wright, Odo in kis Biographia Britannica liter. I.
p. 428-438.
Vgl. Odo archiep. Cant.
Yita s. Odonis Carthusiani Taliacotii in
Italia (f circa 1230) auctore anonyme.
Ätisg.: * ed. Bzovius, Annal. eccles. ad a. 1230.
— » wiederh, in AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 978.
979. — Documenta {i,e. processus informatio-
nis circa vitam etc.) de b. Odone Novariensi ord.
Carthus. in Analect. Bolland. I. 1882. p. 324-354.
Yita b. Odofiis episcopi Cameraoensis = Vita
b. Odonis abb. Tornacensis.
Vita s. Odonis episcopi Urgellae in Hi-
spania Tarraconensi (f 1122).
Attsg. : ex Tam^ Salazari martyrol. Hispan. in
AA. SS. Boll. 7. Jul. II. p. 522. 523. — Mira-
cula ibid. p. 523. — Yita alia et miracula
auctore anonyme: ,Fuit vir itaque' ex Sanctorali
eccles. Barcinon. fol. 180 ap. J. Villanueva, Viage
literario a las iglesias de Espana. XI. Madrid 1850.
8°. p. 192-196. — Vita alia: ,Odo sive Otho'
ex lectionario eccles. Urgellens. ibid. p. 196-198.
— Officium in festo s. 0-s ex Breviar. eccles.
Urgell. edit. Venet. 1487 ibid. p. 187-191.
Vita Odonis magistri seh darum Tornacensis
ecclesiae = Vita b. Odonis abb. Tornacensis.
Vita s. Odorici sive Orderici de Porta
Naonis ord. Minor. Utini in Foro Julii
(t 1331).
Atisg. : ex Waddingi Annal. Minor, lib. III in
AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 984-986.
Erl.-Schr.: (Venni, Gias.) Elogio storico alle gesta del
b. Odorico dell' ord. de' Minori conventnali. Con la
storia da lai dottata de' siioi viaggj Asiatici, illu-
strata da nn religiöse dell' ord. stesso. Venezia 1761.
gr. 4«. Mü 1 Karte, Fortr. etc.
Cf. Odoricus.
Yita s. Odradae virginis Balae in Cam-
pania {temp. ine.).
Ausg. : ex codd. ed. C. de Smedt in AA. SS.
Boll. 3. Nov. n. prs. 1. p. 62-67. — Officium
p. 67-69. — Vita alia in 9 lectiones distributa
ap. Lud. Henr. Schutjes, Kerkelijke geschiedenis
van het bisdom 's Hertogenbosch (5 vol. 1870 —
76. 8°). I. 's Bosch 1870. p. 345.
Erl.'Schr.: Geboers, A. en F. Van Olmen, De h.
Odrada van Baelen, haar leven en hare vereering.
Mechelen 1891. 8«.
M(aDgelschots), C, Leven der h. maegd Odrada,
gevierd werdende to Milghem , by Moll , den 3 nov.
. . . Getrokken uit eeno oude berymde levensboschrij-
ving dezer Heilige. Moorhout - Gneel 18Ö4. 8"*. Wpag.
Smedt, C. de, Comment. praevius in AA. SS. Boil.
1. c. p. 57-62.
De s. Odrano confessore in insula Hia (f cca.
563) V. de Buckii sylloge histor. in AA. SS. Boll.
27. Oct. XII. p. 342-344.
De s. Odrano mart., auriga s. Patricii in Hi-
bernia (saec. V) in AA. SS. Boll. 19. Febr. III.
p. 131. 132.
De 8. Oduino presb. mart. Hugardiae in Bra-
bantia notitia in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 149.
Vita s. Odulphi presbytori Stavrensis
vel ültraiectini (f cca. 865) auctore ano-
nymo saec. X exe. vel XI ine., sec. alios
auctore Cappido Stavrensi Prisio sacer-
dote. Nicht von Bedeatong.
Handschr.: Brüssel n** 380-382. mbr. saec.
XV; — n^ 9636. 9637. mbr. saec, XI. fol. -
Gent n« 162 (421). chart. saec. XV. — 's Gra-
venhage, kgU Bibl. n'' L. 28. sec. XV. — St.
Omer n® 775. mbr. saec. XI. 4^
Ausg. : ^ mutato stilo^ sine prologo cd. Surius,
Vitae SS. 12. Jun. VI. Colon. 1572. p. 601-606
(«ed. Colon. 1617. p. 181; «ed. Aug. Taurio.
VII. p. 545-550). — * vollstäfidig ex variis mss.
et editis in AA. SS. Boll. 12. Jun. II, p. 592-595.
— *ex Surio ap. Migne, Patrolog. lat CXXXIII.
p. 857-862. — ®Excerpte ed. Holder - Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 356-358; cf. p. 574^
— Translatio de Stauron in Hollandia Lundu-
niam cca. a. 1034 et miraeula s. O-i (auctore
Dominico priore Eveshamensi) ed. W. D. Ma-
cray in Chronicon abbatiae Eveshamensis. London
1863. gr. 8** (= Rerum Brit. med. aevi scr. n*29i
p. 313-325.
£!rl. - Sehr. : J., Zaanlandsche legenden: de vienUg van
St. Odnlphus tn Zaanlands jaarboekje. Zaandiik 1S13.
8«>. p. 90.
S. Odnlphns en de zeeman ibid. 1845. p. 101.
Wa ttenbach, Deutschlands G eschichtsqnellen. o. Aafl.
I. 188Ö. p.860; 6. Aufl. I. 1893. p.390.
De s. Oelberto mart. in Brabantia Bossuei svl-
loge in AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 692.
De s. Offa abbatissa Beneventi in Italia (f
1070) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI
2. p. 243. 244.
Acta s. Olavi regia et mart Nidrosiae
in Norwegia (f 1030) auctore anonyme.
Ausg.: ex Passion. Bodeccensi in AA. SS. Boll.
29. Jul. VU. p. 113-117. — Appendix mira-
culorum ex var. monumentis ibid. p. 117-120.
Cf. Boschii comment. praevius ibid. p. 87-113.
— Acta alia et miracula ap. Storm, Monum.
historica Norvegiae. 1880. p. 127-144; cf. ind-
ledniug p. xxxi-xxxxi et Tillaeg p. 229-271; 275
-282. — Pas sie et miracula b. Olavi. Edited
from a 12. Century ms. in the librarj^ of Corpus
Christi Coli. ... by F. Metcalfe. Oxford, Claren-
don press 1881. 4^ 6 sh. Eine wichtige Ergän-
zung XU den vorhergehenden Acta , tcelche in der
vorliegenden Oestalt auf Erxbischof Eystein von
Nidaros (f 1188) xurückxuführeti ist. Einen wei-
tem Tßxt derselben Passio aus einer andern engl
Hs. (London, Brit. Mus. Harley 2691. sec. XI}
brachte Storni 1889 in einetn Aufsätze: De aldste
kirkelige Optegnelser om St Olav t« Tidsskrift
f. d. evang.-luth. Kirke. III. Easkke. Bd. I. Heft 1
zum Abdruck. — Otte b r u d s t y k k e r af den
aeldste Saga om Olav den Hellige. Udgivne for
det Norske histor. kildeskriftfond ved Gust. Storm.
VITA OLAI — DE S. OPTATIANO
1501
Christiania 1893. 4^ 26. 16 pag. — Legendae
aliquot de 8. Olavo rege Norvegiae [fragmentum
scriptum c. 1430 in missaii, coUectae, lectiones
etc.] ^ ap. Langebek, Scr. rer. Dan. 11. p. 520-552.
— 'ap. Storni, Mon. bist. Norveg. 1880. p. 271-
274. — Officia de s. O-o ex Missali Aboensi
(inipress. Lubecae ap. Barthol. Ghotan 1488) ap.
Langebek 1. c. III. p. 636-638.
Er L- Sehr.: Daae,Lad7., Norges Helgener. Christiania
1879. 80.
Mc Daniel, S., Life of St. Olave, martvr, king and
patron of Norway. London 1886. 9>. 36 pag. 1 sh.
Om en Olavs - Legende fra Bibe, af Oustoy Storni.
Christiania 188Ö. 8f*.
Vgl. Olafs saga hins helga.
Vita Olai Tryggvae filii, vid. Olafs Saga Tryggv.
Tita V. Olberti abbatis Gemblacensis
(f 1048. 14. Jul.). Ex Sigiberti Gemblac.
gest abbat Gemblac.
Aiisg.: *ap. Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben. saec.
VI. 1. p. 599-607. — 'Bruchstück ap. Bouquet,
ßecueil X. p. 373.
De s. Olbiano episc. Aneorum et discipulis
mart. in Asia sub Maximiane in AA. SS. Boll.
4. Mai. I. p. 458. — "Ad^kriaig toö ^OXßidvov
ibid. p. 753.
De s. Olbiano apud Graecos in AA. SS. Boll.
25. Mai. VI. p. 101.
De s. Olcano vel Bolcano episc. in Hibemia (f
cca.5C0) in AA. SS. Boll. 20. Febr. UI. p. 179. 180.
Vita b. Oldegarii archiep. Tarraconen-
sis et episc. Barcinonensis in Hispania
(t 1137). Ex publicis civitatis et eccle-
siae Barcin. monumentis.
Ausg.: Un AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 482-
498.— *ap.Florez, Espaßasagrada XXIX. p. 472.
Erl.'Sdtr.: Garcfa de Caralps, A. J., Historia de
s. Oldeguer . aivobispo de Tarragoua y obispo de
Barcelona. Barcelona 1617. 4^.
De s. Oliva yirg. mart. Brixiae in Italia in
AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 361.
Vita s. Olivae virginis Anagniae in
Latio apud Hernicos.
Ausg.: ex ms. Cajetani in AA. SS. Boll. 3.
Jan. I. p. 339.
Vita s. Olivae virginis et martyris Pa-
normi (forte saec. IX).
Ausg.: ex edit Octavii Cajetani in AA. SS.
Boll. 10. Jun. II. p. 297-299. — Acta in Ana-
lect Bolland. IV. 1885. p. 5-9.
De SS. Oliveria et Liberata sororibus virg. apud
Calvum Montem in Gallia (saec. VI) in AA. SS.
Boll. 3. Febr. I. p. 361.
De s. Olla virg. apud Cameracum in Belgica
U (sec. XI. XII) Byei sylloge in AA. SS. Boll.
9. Oct. IV. p. 1045.
De SS. Ollio et Stephane diac. mart. Constan-
tinop., ex Florentinio in AA. SS. Boll. 27. Aug.
VI. p. 20.
De SS. Olympiade et Maxime ord. Cordulae in
Perside (f 251) in AA. SS. Boll. 15. April. II. p.
375. 376.
Vita s. Olympladis auctore Ant. Maria Gra-
tiano episc. AmeriDO ap. Surium, Vit. SS. 1.
Dec. (ed. C^lon. 1617. p. 32).
De s. Onesima virg. in AA. SS. Boll. 27. Febr.
m. p. 681.
Vita s. Onesimi episcopi Suessionensis
in Gallia (f cca. 360).
Ausg. : ex cod. Longipontano in AA. SS. Boll.
13. Mai. III. p. 204-206; cf. Vn. p. 764.
De s. Onesimo apostolo episc. Ephesino, mart.
(t 109) Henschenii commentar. historicus in AA.
SS. Boll. 16. Febr. II. p. 855-859.
De s. Onesimo et sociis mart. Puteolis in Cam-
pania in AA. SS. Boll. 31. Jul. VII. p. 175. 176.
De s. Onesimo thaumaturgo in AA. SS. Bell.
14. Jul. III. p. 648.
De SS. Oneslpboro apostolornm discipulo et Por-
phyrie eius sei-vo , mart (saec. I) Parii in Helle-
sponto Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll. 6. Sept.
U. p. 662-666.
De SS. Onion, Tiburtino, Valeriano etc. mart.
AJexandrinis in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 412.
De s. Onneno conf. ord. s. Ben. nt creditor in
dioec. Macloviensi Britanniae Armor. in AA. SS.
Boll. 9. Sept. III. p. 453.
Vita s. Onuphrii anachoretae in Aegypto
(saec. IV aut V) auctore Paphnutio ab-
bäte, interprete anonyme.
Ausg.: * graece et lat. in AA. SS. Boll. 12.
Jun. II. p. 527-533. — Mat ap. Galland, Bibl.
PP. XIV. 1781. p. 122-128. ~ Mat. ap. Migne,
Patrologia lat. LXXIII. p. 211-222 cum Ros-
weydi not.
Erl.'Sehr. : J a n n i n ; , Commentar. praevias in AA. SS .
Boll. 1. c. p. 619 -627.
Vie du gloneax s. Onnphre, hermite, fils d'on roy de
Ferse. Bnixellos 1661. 12mo.
De s. Opiiio diac. Placentiae in Italia (sec. V)
Fonsoni sylloge in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI. p.
64. 65 et RigoUoti nota ibid. Suppl. p. 115*.
De s. Opione seu Opilione presbytero (saec. IV)
Bituricis in Gallia RigoUoti sylloge in AA. SS.
Boll. 12. Oct. supplem. p. 107*. 108*.
Vita s. Opportunae abbatissae Sagiensis,
quae soror s. Godegrandi episcopi (f 770)
auctore AldelmosiveAdelmoSagiensi
(Siex iiiNormannia Oalliae) episcopo (cca.
880).
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 22. April. — ^in
AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 62-67. — « ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. UI. 2. p. 222^
231. — Liber miraculorum auctore eodem
Adelmo * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 67-71. — »ap.
Mabillon 1. c. p. 231-238. — • Bruchstücke ap.
Bouquet, Recueil Vn. p. 366; IX. p. 106. 107.
— Alia miracula ap. Mabillon 1. c. p. 238. —
De reliquiis ibid. p. 239.
Erl.-Schr.: Gösset, Nicol., Vie et miracles de St.
Opportune abbesse . . . tiree da cartalaire et archives.
. . . Paris 1654. S».
De s. Optatiano episc. Brixiensi (saec. V) in.
AA. SS. Boll. 14. Jul. m. p. 654.
1502
DE SS. OPTATO — VITA S. OSWALDI EP. WIGORNIENSIS
De 88. Optato, Arcilao, Symphronio etc. mart.
in AA. SS. ßoll. 14. April. IL p. 212.
De 8. Optato episc. Milevi in Numidia (f cca.
370) in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 396.
De 88. Optato episc, Sanctiao et Memoho presb.
Autissiodori in Burgandia (f 530) Stiltingii sylloge
in AA. SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 680-682.
De 8. Oraeozela mart ConstantiDopoli Pinii
syUoge in AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 305-307.
De b. Oranna virg. et socia anonyma in Esch
prope oppidum Beres in Ix)tharingia (saec. XIV)
StiltiDgii sylloge in AA. SS. Boll. 15. Sept V. p.
115-117.
Tita Orderici Vitalis monachi S. Ebrulfi
Uticensis a se ipso conscripta a. 1141.
Ausg.: ap. Pertz, Mod. scr. XX. p. 81. 82.
Vgl. OrdericuB Vitalis.
De 88. Orentio, Phamacio, Erote etc, fratribus
mart. sub Galerie Maximiane in Armenia in AA.
SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 809-811.
De 88. Oreste, Diomede et Rhodone mart. apud
Graecos in AA. SS. Boll. 9. Jun. II. p. 171.
Martyrium s. Orioull et sororum eins Oriculae
et Basilicae exFlodoardi histor. eccles. Remens.
ap. Surium, Vit. SS. 18. Nov. (ed. Colon. 1617.
p. 422).
Vita s. Orientii episcopi Ausciorum in
Novempopulania.
Ätisg.: ^ ap. Labbe, Bibl. nova mss. 11. p. 596-
598. — Un AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 61. 62. —
Vita alia ex ms. Tolosano * ibid. p. 62-64. Cf.
Mai. VIL p. 530. — * Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. I. p. 643.
Erl.'Schr.: (L<^crivain) Note aar la Tie de saint
Orientius , 6v^ae d'Aach m Annales da Midi. 1891.
n« 10 , avril.
Vita b. Oringae sive Christianae virg.
in Etruria (f 1310).
Ausg.: ex italico Silvani Razzi latine versa
in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 650-654. — Vito
alia auctore Cornelio Curtio ord. Augustini
historiographo ibid. p. 654-662.
Erl. - Sehr. : Lami, 0., Vita delln b. Oringa Cristiana
fondatrico del convento di S. Maria - Novella in To-
scana. Fironze 1769. 8*^.
Do SS. Orione, Aemilio et Agnato mart. Alexan-
drinis in AA. SS. Boll. 16. Aug. III. p. 289.
De SS. Orione, Memnone, Hormetc etc. mart.
in AA. SS. Boll. 22. Janr. II. p. 414.
De b. Orlando converso Valium brosae in He-
truria (f 1242) Papebrochii sylloge bist, in A.A.
SS. Boll. 20. Mai. V. p. *253.
De 8. Oreisio abbate, s. Pachomii apud Taben-
nenses successore in Thebaica Aegyptii solitudine
(t cca. 380) Papebrochii sylloge in AA. SS. Boll.
15. Jun. II. p. 1054-1057.
De s. Ortario abbate Landellis in Normannia
(ante saec. VI) Papebrochii comment. bist, in AA.
SS. Boll. 21. Mai. V. p. 36-38.
Vita b. Osannae Andrasiae, virg. tertii
ord. s. Domin. Mantuae (f 1505) per fr.
Franc. S i 1 V e s t r u m Ferrariens. ord. Praed.,
familiärem beatae. Libri 6.
Ausg.: ex edit. Mediolanensi a' 1505 in AA.
SS. Boll. 18. Jun. m. p. 673-724. — Vita alia
ex italico Hieron. Montolivetani. Tractatus 3, ibid.
p. 724-800. Cf. Papebrochii comment praevius
ibid. p. 667-673 (mit Abbildungen).
De 88. Osea et Aggaeo prophetis in AA. SS.
Bell. 4. Jul. II. p. 5.
Vita s. Osithae virg. mart (cca. 680)
in sai nominis oppidulo comitatus Es-
sexiae in Anglia, auctore anonyme.
Nach einigen biess der Verfasser Alber icua Veerns,
der um 1250 Chorheir im Osithakloater bei Colchester w.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 2. 1862. p. 524. n° 1095-1097.
Ausg.: *ed. Suriu8, Vit. SS. 7. Oet — *«cte-
derh. in AA. SS. Boll. 7. Oct lU. p. 942-944.
Cf. Suy8kenii comment. praevius ibid. p. 936-941.
Vita s. Osmannae virg. quae colitur in
abbatia s. Dionysii prope Parisios auctore
anonyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 9. Sept IH.
p. 422-425. Cf. Suyskenii comment. praevius
ibid. p. 417-422.
Canonizatio 8. Osinundi Sarisburiensis episcopi
(a. 1457) in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 77.
Erl.'Sdir.: Bowle, J., On the canonization of St. Os*
mand, with some observations conoernini; The epi-
scopua pueromm in Archaoologia IX. p. 39.
Vita b. Ostiani presbyteri et confes-
soris in Vivariensi [ Viviers] Galliae terri-
torio (saec. VI ine.) auctore anonjmo sup-
pari.
Ausg.: ex cod. Bruxell. reg. bibl. 1791-94 t»
Analect Bolland. U. 1883. p. 355-358. Cf. de eo
AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 578. 579, magery u.
Neues Archiv d. Ges. f. alt d. Gesch. IX. p. 444.
De ss. OstratOy Spiro, Eraclio mart. Sirmien-
sibus in AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 578.
Vita s. Oswald! episcopi Wigorniensis
et archiepiscopi Eboracensis (f 992) au-
ctore Eadmero archiepiscopo Cantua-
riensi (f 1124).
Handschr. : vgl. Hardy, Descript catalogue of
materials. I. 2. 1862. p. 609-614.
Ausg.: * ap. Wharton, Anglia sacra II. p. 191
-210. — * ap. Migne, Patrolog. lat. CLIX. p. 7Ö1-
-786. — * ex ms. Cantabrig. Corp. Christ n'^371.
fol. 214 edited by James Baine in The historians
of the Church of York. IL 1886. p. 1-40. — Mi-
racula auctore Eadmero eodem ibid. p. 41-59:
cf. preface p. ix. — Vita alia auctore anonymu
{Ausxug aus der vorhergehenden Vita) ex Cap-
gravio, Surio et ms. Ultraieotino * in AA. SS.
Boll. 29. Febr. III. p. 752-756. — • ttiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 728-734
(ed. Venet V. p. 708); — und * ap. Migne 1. c.
CXLVII. p. 1191-1200. — ViU alia auctore ma-
gistro Senate (sometimes called Senatus Bra-
ven ins) priore Wigomiensi: ,Puer igitur Oswal-
VITA S. OSWALDI REGIS — VITA S. OTMARI ABB. SANOALLENSIS
1503
dns' [Handsehr.: Durham, Gapitelbibl. B. IV.
39. sec. XII. 4?] ^ ed. Surius, De prob. SS. histo-
riis. 15. Oct. IV. Colon. 1617. p. 229. — • ed. J.
Eaine in The historians of the Church of York.
II. 1886. p. 60-97; ef. pref. p. x. — Vita alU
auctore anonymo contemporaneo (monacho Ram-
seiensi?): ,Religio6US vir Domini ^ [it is an in-
valuable and aitnost unknawn evidenee for the
reign of Edgar and Ethelred*, Stabbs] ^ ex prima
parte chrooici ms. coenobii Ramesiensis ap. Ma-
billon 1. c. p. 735-760. — 'ex cod. musei Bri-
taon. (Gotton. Nero E. 1. 4^) edited by J. Raine
I. c. I. 1879. p. 399-475; ef. pref. p. liv. — Vita
alia auctore anonymo: ,61orio8U8 Christi confes-
Bor^ ex cod. Lansdowne n*^ 436 ed. J. Raine 1. c.
II. 1886. p. 489-501. — Vita alia a Job. Cap-
grave (Nova legenda fol. 25 1**) conscripta ibid.
p. 502-512. — Fragmentum ex Orderico Vi-
tali lib. IV. p. 517 ap. Mabillon 1. c. p. 734.
ErL'Sdir.: Hensohen, Commentarins pnevius «n AA.
SS. fioll. 1. c. p.749-762.
T^right, Oswald* in kit Biographia Britann. literar.
I. p. 462-467.
Tita s. Oswaldi regis ac martyris a.
642 in Anglia auctore Drogone raon-
acho coenobii Winnocibergensis in Flan-
dria.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 5. Aug. 11. p. 94-103.
Cf Pinii commentar. praevius ibid. p. 83-93. —
Vita ex Bedae histor. eccles. ap. Suriam,'Vit.
SS. 5. Aug. — Vita alia ap. Capgrave, Nova
legenda fol. 254. — Reglnaldus monachus Dur-
hamensis: Epistola Heorico (subpriori Dur-
hameosi) transmissa de s. regis et gloriosi mar-
tyris Oswaldi genealogia ex ortu commentata
[seither nicht gedruckt] in Symeonis monachi
Dunelmens. opp. omn. ed. Tb. Arnold (= Rerum
Brit. med. aevi scr. n« 75). I. London 1882. p. 326
-330; Vita p. 330-385 mit Fortlassung dessen,
vas aus Beda entlehnt ist. Cf. iotrod. p. xu. —
St. Oswaldes Leben. Ein Gedicht aus dem 12.
Jahrh. Hrsgb. von L. Ettmüller. Zürich 1835. 8^
— Saga Osvalds konungs bims helga, udgiv.
efter en islandsk Oldbog . . , af Jon Sigui-ftsson;
og med tilf. dans overssettelse af Thorl. Guöm.
Kepp in Annaler for Nordisk Oldkyndighed og
Hi.storio. 1854. Kjöbonhavn. 8°. p. 3-91.
E^l.-Schr.: Berger, A. E., Die Oswald legoiide in der
dentschen Literatur. Inaug. - Dias. Halle a. S. 1886.
8P. 47pag.
Edzardi, A., UnterBQchun^on über das Gedicht von
St. Oswald. I. Leipzijf 1870. 8". 61pag.\ — voUstänäig
Hannover 1876. «o. jw W8 pag. Jt 2.70.
Montalembert. Cte. de, Les moinos d'Occident. IV.
Paris 1868. p. 3 - 88 : Saint Oswald et la rennaissance
chrötienne de la Northumbrio; p. 129-131.
Mourek, V. E., Prairer Perpamontfracrmente der Os-
waldlegende in Sitzungsberichte der k. bühin. Gesoll-
schaft der Wissensch. Pra»r IbÜÜ. Kr. ^K p. 275 - 2S2.
S. Oswalt, Otnit und Si«frit ap. Mono, Anzeij^er für
Kunde des deutschen Mittelalters. IV. 1835. p. 414
-421.
Stna, G. della, Vita di s. Osualdo, re di Nortumbor-
land. Gonova 1887. 8».
Zingerle, J. v.. Die O^^wald - I^i^ende und ihre Be-
ziehung zur deutschen Mytholoif lo. Stuttgart 1856. 8°.
Acta s. Oswini regis Northumbriae et
mart in Anglia a. 651 auctore sancto ac
venerabili Beda.
Ausg. : ex Bedae historiae Anglic. eccl. Paris.
1681. lib. m. c. 14 wiederholt in AA. SS. BoU.
20. Aug. IV. p. 62. — Acta altem ex Joh. Cap-
grave sau potius Johanne Tynmuthano (in
Legenda Angliae a pag. 256] ibid. p. 63-66. Cf.
DoTmansii comment. praevius ibid. p. 57- 62 und
Hardy, Descr. oatalogue of materiais. I. 1. 1862.
p. 248. n« 651 -656. — Vita »n Publications of
the Surtees Society. 1838.
Erl. - Sehr.: Montalembert, Las moines d'Ooddent. IV.
Paris 1868. p. 41-49.
De 88. Otgeiio, Benedicto et Botgario, mon-
achis piis in coenobio s. Faronis apud Meldos,
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. p.
656-668.
Conversio Othgerii militis auctore ano-
nymo.
Atisg. : ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 626. — * Bruchstück ap. Bouquet, Re-
cueil V. p. 468. 469.
Vita s. Otbonis solitarii Ariani in re-
gne Neapolitano (f cca. 1120).
Ausg.: ex officio in AA. SS. Boll. 23. Mart.
in. p. 468 - 470 c. comment praevio p. 466 - 468.
Tita s. Otmari abbatis Sangallensis (f
759) auctore Gozberto abbate Sangal-
lensi (816 — 837).
Ueberarbeitet von Walafrid Strabo und nur noch
in dieser Form vorhanden. Bietet einige schätzbare Nach-
richten Über die damaligen Verhältnisse von Alamannien.
Handsehr. .-.Paris, Nat.-Bibl. lat. n° 5364. sec.
XII. - St Gallen, n« 562. sec. IX. — Stutt-
gart, mbr. fol. max. sec. XII. f. 118. — Wol-
fenbüttel, mbr. antiquiss. 17. 5. Ms. Aug. 4^
Fü/. Pertz, Mon. IL p. 40.
Ausg.: ' ap. Goldast, Scr. rer. Alam. (I. 1606.
p. 277) I. 1730. p. 176-181; notae in eand. ibid.
p. 253. — » ed. Surius, Vit SS. 16. Nov. VI. p.
351-357 (ed. Colon. 1617. p. 360). — » ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. III. 2. p. 154-162.
— * ed. Ild. ab Arx ap. Pertz, Mon. II. p. 41-47.
— * ex Mabilloüio ap. Migne, Patrolog. lat CXI V.
p. 1029-1042. — ® ed. G. Meyer von Knonau in
St Gallische Geschichtsquellen. Abth. I. 1870 (=
St. Gallische Mittheilungen zur vaterländ. Gesch.
XII). p. 95-114; prologus Walafridi de vita
s. 0-i ibid. p. 94. — ' Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil V. p. 429. 430. [ Uebers. : deutsch von A.
Potthast Berlin 1857 (= Geschichtschreiber der
deutschen Vorzeit VIII. Jahrb. 1. Bd.) — 2. Aufl.
Neu bearb. u. eingel. von W. Wattenbach. Leipzig
1888 (= Geschichtschr. d. d. Vorz. 2. Gesammt-
ausg. Bd. 12.)] — Miracula s.O-i auctore Ysone
magistro, moüacho S. Galli (f 871). Libri 2 *ed.
Surius 1. c. p. 357-365. — * ap. Goldast, Scr. rer.
Alamaon. I. p. 181-189. — 'ap. Mabillon, AA.SS.
o.s.Ben.l.c.p. 162-173. — *ap. IVrtz I.e. p.47-54.
— *ap. Migne 1. c. CXXI. p. 779 -796. — «Bruch-
stück ap. Bouquet 1. c. p. 430. — ' im Auszuge
ed. G. Meyer von Knouau 1. c. p. 114-139. —
Rhythml de s. O-o abbate Sangallensi auctore
Ekkehardo IV (c. 1020) ' ap. Pertz 1. c. p. 54-
58. — ' a/« Versus ex Libro benedictionum ed.
G.Meyer von Knonau in St Gallische Geschichts-
1504
VITA S. OTTONIS EP. BAMBERG.
quellen. Abth. III. St. Gallen 1877 (= St. Gal-
lische Mittheilungen zur vaterländ. Gesch. N. F.
Heft 5. 6). p. Lxxxv-Lxxxix.
Erl.-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Mansi IV. p. 192.
Heber, Ph., Die vorkarolingischen christlichen Glaa-
benshelden am Rhein. Frankfurt a. M. 1868. p. 248
-264.
Histoire Htteraire de la Fraoce Y. p. 76. 399.
Meyer v. Knonau, O., Das Leben und die 'Wunder
des h. Otmar in St. Gallische Geschichtsquellen. Abth.
I. 1870. p. xx\i -XXXII.
Rettberg, Deutschlands Eirchengeschichte. II. 1848.
p. 118.
Wattenbach, Deutschlands Gectchichtsquellen. 6. Anfl.
I. 1885. p. 254. 364; 6. Aufl. 1. 1893. p.271.39ö. not. 3.
Vita 8. Ottiliae =- Tita s. Odiliae.
Vita 8. Ottonis episcopi Bambergensis
(1103—1139) auctore Andrea abbate
monasterii s. Michaelis prope Bambergam
(1483—1502). Libri 4.
Eine grosse Compilation aus den Biographien Ebbos,
Herbords etc. Andreas hat drei Angaben veranstaltet.
Handschr.: 5; vgl. Pertz, Mon. scr. XII. p.
724 sq.
Ausg,: * ap. Gretser, Divi Bambergenses. In-
golstadii 1611. p. 145-368. — *tn Gretsori oper.
X. p. 570-669. — » wiederh. ed. Surius, Vit. SS.
2. Jul. a. 1618. p. 31 {die frühere Ausgabe gibt
IV. p. 49 nur einen kurxen Ausxtig aus Vita s.
Ottonis auct. anonyme). — * Auszüge nach Oret-
sers Ausg. ed. Sollerius in AA. SS. Boli. 2. Jul.
I. p. 456-465. — *Prologus in Vitam priorem
a. 1487 scriptam ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 903
-905; prologus in Vitam posteriorem a. 1499
scriptam ibid. p. 905-907. — [NB. Vollständig
verschieden hiervon ist die Ausgabe, tcelche ed.
Valer. Jaschius ecclesiastes Colbergonsis unt. d.
Tit. : Andreae abb. Banib. de vita s. Ottonis . . .
episc. . . . libri IV. Colbergae 1681. 4^ p. 1 sq.
— Gretsers u. Jaschius' Ausgaben vereinigte
auf heillose Weise xu einer Ludewig, Scr. rer.
Bamberg. I. p. 394-631; ef p. 739-785.] —Tita
alia auctore anonymo synchrono, dicto, Ano-
nymus Canisii'. Libri 3 \ist Herbords Dia-
log (s. weiter unten) in die Form einer einfachen
ErxäßUung gebracht; Handschr.: 8; vid. Pertz,
Mon. scr. XII. p. 728 sq.] * ed. Canisius, Lect.
antiq. II. p. 325-482 (* ed. Basnage III. 2. p. 35
-96). — ' wiederh. ap. Jaschium I. o. p. 270, col-
lata ex alio cod. cum historia abbatis Andreae.
— * diese Collation wiederholte Ludewig L c. I.
p. 634-727. — * Canisius' Ausgabe wiederh. Sol-
lerius in AA. SS. BoU. 2. Jul. I. p. 378-425. —
Excerpta ^unt.d.Tit.: Ottonis episc. Bamber-
gensis legatio ex Pomerania in Daniam a. 1128
ap. Langebek, Scr. rer. Danic. IV. p. 217-220. —
* ap. Pei-tz, Mon. scr. XII. p. 746 sq. — Vita alia
auctore anonymo Prieflingensi s. Pruvenin-
gensi [vor 1 1 58 verfasst ; {Handschr. : Heiligen-
kreuz, Wien, Zwetl; rid. Pertz , Mon. scr.XII.
p. 731)] * unt. d. Tit.: Vita Ottonis Bab. cpiscopi
ed. St. L. Endlicher ap. L. Giesebrecht & Haken,
Neue Pommersche Provinzialblätter. IV. Stettin
1829. p. 312-363. — ^ unt. d. Tit.: Monachi
Prieflingensis vita 0-s od. Köpke ap. Pertz, Mon.
scr. XII. p. 883-903. — ^Auszüge ap. Bielowski,
Mon. Polen, bist. II. p. 128-144. — Vita alia au-
ctore Ebbone monacho Montis s. Michaelis Ba-
benberg., libri 3 [1189 bei der Canonisation für
authentisch erklärt; verfasst zwischen 1147—
1157 {Handschr.: 6; vid. Pertz, Mon. scr. XU.
p. 730 u. JafFe, Bibl. V. p. 582)] ^ in AA. SS. Boll.
2. Jul. I. p. 425-449. — «ed. Köpke ap. Pertz
1. c. XII. p. 822-883. — • mit vielen Verbesse-
rungen ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. V. p. 588-692.
( Vgl. Wattenbachs Recens. in Heidelberger Jahrb.
1869. p. 592-594). — * einzeln daraus wiederh.
Berolini 1869. gr.8^ 120 pag. u« 1.60. — * Ex-
cerpte ' unt. d. Tit. : Ottonis . . . legatio ap. Lange-
bek, Scr. rer. Dan. IV. p. 220-224. — • »» ap. Bie-
lowski, Mon. Polen, bist. II. p. 32-70; cf. Ein-
leit. p. 23-31. — Von Ebbo ist bis jetzt kein
sicherer authentischer Text vorhanden; ef. Pertz
1. c. p. 822, JafFe 1. c. p. 580. — Vita alia site
Dialog^as de Ottone episc. Bamb. auctore Her-
be rdo scholastico (f 1168. Sept 27). Libri 3 {ge-
schrieben 1158 u. 1159. Kopke hat in seiner 1.
Ausg. versucht, Herbords damals nicht aufzu-
findendes Werk aus den vorhandenen Fragmen-
ten mit Hülfe dreier Handschriften wiederherzu-
stellen) od. Köpke ap. Pertz 1. c. XII. p. 746-822.
Verstümmelt. — Im J. 1865 wurde in Mün-
chen [Hof bibl., cod. lat n® 23582 (ZZ 582), oiim
monast. Neuenkirchens. mbr. saec.XIV. fol.; ganx
wie diese ist die später gefundene lat n^ 23846
(ZZ 846). sec. XV. fol.] eine Handschr. entdeckt
welche integrum Herbordi librum bietet. Köpke
veröffentlichte hiemach eine neue Ausgabe * ap.
Pertz 1. c. XX. p. 704-769. — * in usum 8ch<>-
larum ex M. G. h. recus. Hannoverae 1868. S".
^äi 1.20. — * als Dialogus ap. Jaffe, Bibl. rer,
Germ. V. p. 705-835; cf. p. 693-704! — * Ex-
cerpte ap. Bielowski, Mon. Polen, bist II. p. 71-
127. [üebers.: deutsch von Hans Prutz. Berlin
1869. 8** (= Gescbichtschreiber d. deutschen Vor-
zeit. XII. Jahrb. 7. Bd.)]. — Commendatio pii
Ottonis . . . rhythmica et de gestis eins: ,0 Jeni-
salem superna' * ap. Jaschium 1. 1. — • tciederh.
ap. Peitz I.e. XII. p. 910. 911. — Embiieo Wine-
burgensis episcopus (f 1146): Sermo in exequiis
s. Ottonis habitus * ap. Ussermann, Episcopatus
Bamberg. , cod. prob. p. 89 ex * A A. SS. Boll. Jul.
I. p. 423. — ' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXIII. p. 1361-1364. — Ex Andreae cata-
logo, vid. Relatio. — Miraeula s.O-s et elevatin
auctore incerto ^ unt. d. Bezeichnung : Liber IV.
Ebben is superadditus in AA. SS. Boll. 2. Jul. 1.
p. 449-456. — • ed. Köpke ap. Pertz 1. c. XII. p.
911-916. — ^Auszug {nur die Oeschiehte dpr
Canonisation) ap. Jaffe, Bibl. rer. Genn. V. p.S^36
-841. — Miraeula s.O-s auctore monacho Montis
s. Michaelis ap. Pertz 1. c. XII. p. 917-919. —
Relatio de piis operibus Ottonis ep. Bamb. Saec.
XII (Andreas abbas Montis s. Michaelis, flfM/J,
hat seinem. Catalogus pontificum Bambergensium
diese Relation einverleibt, jedoch einige Kapi-
tel ausgelassen. Aus ihr haben die 3 Biographen
Ottos: Anonymus Priefling., Ebbo wirf Herbord
bedeutend geschöpft. [Hatidsehr. : B a m b e r g , Ms.
bist. 2 (RB.Re IL IP). chart. saec. XV. fol. max.:
— ms. bist, perg.l (RB. Re IL 11). mbr. saec. XV.
fol. max. ; — ms. bist 134 (RB. 9. Rf. II. 11). chart.
saec.XV.8^ — München, Lat. n « 23582 (ZZ 582'.
i
VITA S. 0TT0NI8 EP. BAMBERGEN8IS
1505
mbr. saec. XIV. fol. ; — lat n« 23846 (ZZ 846).
Chart saec. XV. fol. — Stargard, Gymn.-Bibl.
n** 43. Chart, saec. XV. fol. Fragment.]^ * ed. Hol-
der-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 1156-
1166. — 'etn Thetl uiU.d, Tu.: Ex Andreae
catalogo abbatam 8. Michaelis Babenberg. ed.
Köpke ap. Pertz l. c. XII. p. 907-909. — 8«r-
mones in memoriam b. O-s episcopi {baldncieh
dessen Ibde gesehrieben) ed. R. Köpke ap. Pertz
L c. XX. p. 769-771, nur Bruekstüeke,
JBrL'Sckr.: Bernhardt, E., Otto unser Apostel d. i.
das Ottobflchlem., Stettin 1824. 8».
Bielowski, A.« Syi.ety Otto i jego iywociax^e in
Biblioteka Ossolinakich. Poczet novy. XI. 1868. p.
178-192.
Bos8ert,G., Die Herkunft Bischof Ottos des Heiligen
▼onBambmg «nWArttembeivisohe Jahrbücher. Jahrg.
1883. Stuttgart. Lex.-S». li. p. 98-102; 297-801.
Bus eil, A. G. Fr., Memoria Othonis emso. Bamberg.
Pomeranonim apostoli. Jenae 1824. faP. Jk 2.25.
Friedrich, Herrn. .Die politische Thatigkeit des Bi-
schofs Otto I Ton Bamberg. Eine Studie zur Qesch.
des Investitttrstreites. Inaog.-Diss. Königsberg 1881.
gT.SP. 65pag. ^1.60.
Oiesebrecht, Ludw., Vom h. Otto und Ton der Ent-
wickalung des Kirchenthnms in Pommern bis zur Ein-
führung der Reformation. Stettin 1824. Bf^.
: Die Heiligsprechung Ottos von Bamberg in Bal-
tische Studien. XIV. 1. Stettin 1850. p. 189-196.
Notiz über die handschriftliche v ita Ottonis,
welche der Bibl. des Stargarder Qymnas. gehört, in
Baltische Studien VIU. 2. p. 269.
Haag, Oeo., Quelle, Gew&hrsmann u. Alter der ftltesten
Lebensbeschreibung des Pommemapostels Otto von
Bambenr. Diss. inaug. Halle 1874. 8^; — mit dam-
aelben Tüel Festschrift. Stettin 1874. 80. 122 pag.
: Beitrage z. Quellenkritik der Lebensbeschrei-
bungen d. Bischöfe Otto I von Bamberg in Forschungen
zur deutschen Geschichte. XVIII. 1878. p. 243-264.
H eisen berg , A., Ueber ein Fragment des Anonymus
Oanisii de yita Ottonis m Neues Archiv d. Ges. f. ft.
d. Gesch. XIX. 1894. p. 460. 461.
HOfner, M. J., Otto I Bischof von Bamberg in seinem
VerhSltDiBse zu Heinrich V und Lothar lU. Dissert.
Giessen 1868. 8^. SOwig.
Hoff mann, Ludov., Otto I episcopus Bambergensis,
qnomodo eoclesiae suae auctoritatem et dignitatem
promoverit. Part. 1. Diss. Balis 1869. 8°. 39
Egger,
Mon. scr. XV. 2. p. 1151-1156.
Holder-Ei
Etnleit. xu teinar Äusg
öüpag.
. ap. Pei
ertz,
Jaksch, A.V., in Mittheilungen des Instituts f. österr.
Geschichtsforschung. Eiv.-Bd. II. p. 361-879.
Jaritsch, Geo., Geschickte des Bischofs Otto I von
BambeiK, des Pommern -Apostels (1102— 1139). Ein
Zeit- und Kulturbild aus der Epoche des Investitur-
kampfes und des beginnenden Streites der Staufer
und Weifen. Nach Quellen bearbeitet. Gotha 1889.
gr.80. XVI. 479 pag. Jk9.
Kanngiesser, Pt. F., Bekehrungsgeschichte der Pom-
mern. Greifswalde 1824. 8P.
Klempin, Rob., Die Biographien des Bischofs Otto
und deren Verfasser in Baltische Studien IX. Stettin
1842. p. 1-245.
Köpke, Rud., EinUü. «i »einur Äuag. ap. Pertz, Mon.
scr. XII. p. 721-746; XX. p. 697-704.
Kotliaresky. [Etüde sur la vie de Töveque Otto de
Bamberg, apotre des Pom6raniens. Pragne 18741. 8".
Lahner, Andr., Die ehemalige Benedictiner - Abtei
Michelsberg zu Bamberg. Bamberg 1889. 8^. p. 38 -
122 : Der n. Otto und das Kloster Michelsberg , p.
423-432.
Lehmann, H., Pommern zur Zeit Ottos von Bamberg.
Aus einer Bede. Berlin 1878. &>. 40 pag. 76 4
: Chronologisches zu den Missionsreisen Ottos von
Bambeig tra Baltische Studien. XXX. Stettin 1880.
Heft 2.
Lo OS hörn, Joh., Der heil. Bischof Otto. Nach den
Quellen bearbeitet. [Separatansgabe aus dessen Ge-
. schichte des Bisthums Bamberg.] Festschrift zum
700 jähr. Jubiläum seiner Heiligsprechung. München
1880. gr. 80. A, 6.
: Der heü. Otto, achter Bischof von Bamberg,
Apostel der Pommern. Auszug aus der Festschrift.
München 1888. gr. Bf*. Jk 1.-20.
Potthast, Bibliotheca historica.
Ma s k n 8 , Carl, Bischof Otto I von Bambeig als Bischof,
ReichsfÜzst und Missionar. Diss. inaug. Breslau 1889.
8». 102 pag.
Meiller, Ans., Mundi miraculum , seus. Otto^ episc.
Bambenr., Pomeraniae apostolus, et exempti mon-
asterii Ensdorffensis praedpuus dotator, cum eiusd.
monasterii fundatorum, Ottonis, com. palat. de Wittels-
pach . . . historia. Pedeponti [Ambergl 1789. 4^. Oum
2 ioomb. XVI. 482 pag.
Meinhold, W., St. Otto, Bischof von Bamberg. Ro-
mantisch - religiöses Epos. Greifewald 1826. SP. Jk 6.
Otto, der heil. Bischof von Bamberg und Apostel der
Pommern. Freibnig i. Br. 1875. 8^. Jk 1.80.
Petröw, Alexei, [Die Herbordsche Biographie des
Bischofs Otto von Bambe^. Eine kritische Unter-
suchung.] St. Petersburg 1883. 8P. BuBäigekgtaeknebm.
Qu and t, L., Bischof Ottos erste Reise in Pommern.
Localitäten. Chronologie tn Baltische Studien. X. 2.
Stettin 1844. p. 121-186.
Rion, J., Leben und Thaten des h. Otto, Bischofs v.
Bamberg und Apostels d. Pommern. Bamberg 1883. BP.
Salchow, H., Otto von Bambeig. Ein Beitrag zur Ge-
schichte Pommerns in Die Granzboten. Jahrg. 87.
Bd. 1. Leipzig 1878. p. 114r-119.
SanctOtto, Bischof von Bamberg. Augsburg 1824. 8*.
Seefried, J. N., Otto des Heiligen, Biscnofs von
Bambeig und Apostels der Pommern, Herkunft und
Heimat Augsburg 1886. SP.
: Die Familie des h. Otto , achten Bischofs von
Bamberg und die Edelherren von Mistelbach m Be-
richt über Bestand und Wirken des histor. Vereins
zu Bamberg für das Jahr 1892. LIV. p. 3-87.
(Seil, J. Jac. V.) Otto Bischof von Bamberg. Stettin
1792. 8P.
S oll e r i US , Commentar. praevius t» AA. SS. BoU. 1. c.
p. 349-378.
Stillfried, B. G., Kloster Heilsbronn. Berlin 1877.
Lex. - 8*. p. VI - xii ; cf. p. 4. 187.
Sulzbeck, Frz. X., Leben des h. Otto, Bischofs von
Bamberg und Apostels der Pommern. Regensbnrg
1865. 80. VI. 391 pag. Jka.90.
Teske, G. Ch., Das erste Auftreten Bischof Ottos in
Pommern. Eine Untersuchung z. Vorgeschichte Star-
gards. Stargard 1842. 40. {Programm.)
Ussermann, Aemil., Episcopatus Bambergensis. Ty-
pis Sanblasianis 1802 , enth. Vita s. Ottonis (wieder-
hoU ap. Migne. Patrolog. lat. CLXXIH. p. 1267-1314).
Volkmann, G., De Ottonel episcopo Bambergensi.
Pars I. Diss. lüst. Begiomonti 1860. BP. 40 pag.
: Bischof Ottos erste Reise nach Pommern. Rasten-
burg 1862. 40. Qymn.-Proar. 36 pag.
Wa ttenbaoh, Deutschlands Gescnichtsquellen p. 307
(5. Aufl. U. 1886. p. 165-169; 6. Aufl. U. 1894. p. 182
-189).
(Weltzel, Augustin) St. Otto, Bischof von Bamberg,
Apostel der Pommern tn Berliner St. Bonifaoius-
Kalender. Hrsgb. von E. Müller. Für 1865. (Berlin,
Jansen. BP.) p. 1-56; für 1866. p. 107-132; für 1867.
83-114.
lesen er, W., Zur Rechtferti^rung Herbords des
Biographen Ottos von Bamberg tn Forschungen zur
deutschen Geschichte. XXV. 1885. p. 115-152. Vgl.
XXVI. p. 501-527 {über die Vita auct. Ebone).
: Geschichte der christlichen Kirche in Pommern
zur Wendenzeit. Berlin 1889. gr. BP.
W ittmann , P., Die literarische Thatigkeit des Abtes
Andreas von St. Michael nftchst Bambwg tn Histo-
risches Jahrbuch der Görres - Gesellschaft. 1. Münster
1880. gr. BP. p. 413-417.
Zimmermann, J.A., Der h. Otto, Bischof von Bam-
berg und Apostel der Pommern. Freibuig i. Br. 1875.
12 mo. VIII. 216 pag. Jl 1.80.
Zinzow. A., Bischof Otto von Bamberg in Pommern.
Progr. Pyritz 1875. 4«.
: Bischof Otto von Bamberg als Apostel der Pom-
mern. 1. Gymn.-Progr. Pyritz 1879. 40. 20 pag.
Zirngibl, K., Bemerkungen über Otto, Domherrn in
Regensburg, Probsten in Niedermünster, ehemaligen
Bischof zu Bamberg, und über Sophia, Tochter Kaiser
Heinrichs lU. München s. a. 80.
Zittwitz, Heinr. v., Die drei Biographien Ottos I von
Bamberg nach ihremgegenseitigenVerhältniss, ihren
Quellen und ihrem werth untersucht tn Forschungen
zur deutschen Geschidite. XVI. Göttingen 1876. p.
299-334.
Vgi. Otto Bambeig.
Vita s. Erminoldi abb. Pruv.
95
W^i
1506
VITA OTTONIS I IMP. — DE S. PALLADIO
Yita Ottonis I imp., vid, Hrotsuita.
Tita s. Oudalrici, vid, Vita s. Udalrici.
Yita s. Oudocei episcopi Landavae in
Anglia (f 564) auctore incerto.
Ausg.: * ex Capgravii legenda f. 258 •«»
AA. SS. BoU. 2. Jul. I. p. 320. Cf. Pinii comment.
praevius ibid, p. 318-320. — 'tn über Landa>
vensis, Uyfr TeÜo, or the ancient Register of
the cathedral church of Uandaif , ed. by J. W.
Bees. liaadavery 1840. Roy.-8^ p. 123.
De s. Owino monacho lichfeldiae in Anglia
(saecVU) comment. bist, in AA.8S.BolI. 4. Marl
L p. 312. 313.
P.
De b. Face ord. Min. Gassiae in Umbria (f
cca. 1270) in AA. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 49.
De SS. Pachomlo et Papyrino mari in AA.
SS. Boll. 13. Janr. 1. p. 767.
Yita s. Pachomii abbatis Tabennensis
(f 349) auctore Graeco incerto, interprete
Dionyslo Exiguo abbate Romano.
Äusg, : ^ ap. Herib. Kosweyde , Vitae Patram.
Antverp. 1615. p. 112-138. — 'trtecierA.ap.Migne,
Patrolog. lat TiXXTTT. p. 227-272; Rosweydi no-
tae p. 271-282. — Acta ss. Pachomii et Theo-
dori (t 368) abbatum apud Tabennenses in The-
baide auctore suppans aevi monacho ex mss.
graecis interprete Dan. Cardono in AA. SS. Boll.
14. Mai. m. p. 295-334; graece ibid. append. p.
25*-51*. — Paralipomena de ss.. Pachomio
et Theodore ex üsd. mss. ibid. p. 334 -346; graece
ibid. append. p. 51*-71*. — Praecepta s. Pa-
chomii ibid. p. 346. — Epistola Ammonis ep.
ad Theophilum papam Aloxandriae de conversa-
tione ss. Pach. et Theod. ibid. p. 347-357. —
Epistola Theophili papae Alexandrini ad Am-
monium episcop. ibid. p. 357. — s. Hieronymi
Stridonensis presb. translatio latina Regvlae s.
Pachomii ab ipso syriace conscripta, deinde graeoo
Sermone reddita ap. Migne l. c. XXIII. p. 61-86.
— Appendix de Pachomio juniore abbate mon-
asterii s. Antonii in Aegypto in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 357-359. — Vita Pachomii junioris apo-
crypha ibid. p. 359-363. Cf. p. 683, Papebrochii
commentarius praevius ibid. p. 287-295 et YII.
p. 772.
Erl.'S^.: Grützmacher, Pacbomins und das ftlteste
Elosterleben. Freibarg i. Br. 1896. 80. Jk 2.80.
Monuments ponr servir ä r£gypte chr^tienne an
4. sidcle. Histoire de s. Pakhöme et de ses commu-
nant^. Docoments coptes et arabes in6dits, publ.
et trad. par E. Amölinean. Paris 1890. 4o. 60 fr. {Zu-
gleich von , Annales da musöe Quimet ' Tom. XVII.)
De ss. Pachomio, Hilarione , Mamante etc. apud
Graecos in AA. SS. Boll. 6. Mai. II. p. 104.
De s. Paciano episc. Barcinonensi in Hispania
(t cca. 390) in AA. SS. Boll. 9. Mart. 11. p. 4.
De b. Pacifleo Ceredanensi ord. Min. in No-
variensi dioec. (f 1482) Papebrochii sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 802. 803.
De s. Pacifleo conf. ord. Min. Lensii in Ar-
tesia (t cca. 1230) in AA. SS. Boll. 10. Jul. IH.
p. 170-174.
Do s. Pacifleo ord. Min. Geredani apud In-
subres (f 1482) in AA. SS. BoU. 4. Jun. I. p. 414.
De s. Pacrato seu Pancrato mart. in Africa
in AA. SS. Boll. 12. Mai. IH. p. 26.
Yita s. Paduini abbatis apud Cenomanos
(t cca. 580. Nov. 15).
Ausg. : ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 271-274.
Erl.'Sehr.: Histoire litt6raire de la Fzwce. m. 1738.
p. 649.
Tita s. Palaemonis anachoretae (saec. lY).
Ausg.: ex lustoria vitae s. Pachomii in AA.
SS. Boll. 11. Janr. I. p. 675-677.
De 88. Palatiate et Laurentia Tirg. mart An-
conae in Italia sub Diocietiano Buei sylloge t»
AA. SS. Boll. 8. Oct. rV*. p. 47-49.
De 88. Palatino, Mrmiano et Rustico mart Ni-
comediae in AA. SS. Boll. 10. Mart U. p. 33.
Yita SS. Paldonis Tatonis et Tasonis
abbatum S. Yincentii ad Yultamam in
Italia (t 707 — 739?) auctore Ambrosio
Autperto (flor. c. 750) abbate ibidem.
Handsehr.: Rom, Bibl. Barber. n®871.
Ausg.: ^ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I. 2. p.
339-344 in Chronioo monasterii s. Vinoentii ad
VuJtumum. — ^wiederh. ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. sec. m. 1. p. 424-433. — ' ap. üghelli,
ItaUa Sacra VI. p. 458 (* ed. Coleti VI. p. 369-
377). — * ex ms. in AA. SS. Boll. 11. Oct V. p.
655-661. — « ap. Migne, Patrolog. lat LXXXIX.
p. 1319-1332. — ^ex dieto ehronico ed. Waiti
in Mon. Germ, bist Scr. rer. Langob. p. 547-555.
— Petri presbyteri et monachi prologus in vi-
tam vel obitum ss. Paldonis etc. ap. Muratori L c.
1. 2. p. 345-358.
Erl.'Schr.: Bethmann in Pertz' Archiv X. p. 3SL
Fonsonas, Comment. praovias m AA. SS. BoU. L c.
p. 652-665.
Histoire littöraire de la France IV. p. 150.
Wattenbach, Deutschlands G^eschichtsqudlen. 5. Aufl.
II. 1886. p.212; 6!Aafl. n. 1894. p.m not 3.
De 88. Palladia et Porcaria virg. Autissiodori
in Gallia (saec. Y) Buei sylloge in AA. SS. BolL
8. Oct lY. p. 269-272.
Yita s. Palladii, vgl. auch Yita s. Peladii.
Yita s. Palladii anachoretae in Sjria
(saec. IV).
Ausg. : ex Theodoreto cap. 7 in AA. SS. BolL
28. Janr. II. p. 841. 842.
De SS. Palladio, Cotyla, Adrama etc. mart.
apud Habessinos cultis in AA. SS. Boll. 23. Jun.
lY. p. 474.
De 8. Palladio episc. Autissiodorensi in Gallia
(t cca. 661) in AA. SS. BoU. 10. Aprü. I. p. 864.
865.
DE S. PALLADIO — DE S. PAPHNUTIO
1507
De 8. PaHadlo episc, Scotorom apostolo For-
dani in Sootia (f 431) Sollerii sylloge bist, in
AA. SS. Boll. 6. Jul. n. p. 286-290.
ErL'Sekr.: Belleshoim, Alph., Qesch. der kathol.
Kirche in Schottland. I. lüunx 1888. p. 17-81.
De 8. PaNadio episc. Mediolani Santonum in
Aqoitania II (t cca. 600) Ghesquierii comment
bist in AA. SS. Boll. 7. Oct III. p. 924-935.
De SS. PaHadio J et Palladio n episc. Bituri-
censibus in Aquitania I (saec. lY) in AA. SS. BoU.
10. Mai. n. p. 568. 569.
De s. Ptlladio mart Romano Antyeipiae in
AA. SS. BoU. 13. Febr. U. p. 657.
De 88. Palnalio, Maxentio, Constantino ete*
mart snb Diocletiano Treviris in Gallia Belgioa
Bnei sylloge in AA. SS. Boll. 5. Oct DL p. 18-20.
Vita s. Pamboni8 abbatis (saec. IV) in
Nitria.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Jnl. I. p. 36-38. —
Alia de s. Pambone Md. p. 38. 39. Cf- SoUerii
comment praevius ibid, p. 33-36.
De s. Ftemaohio senatore Romano, fortassis
presb. (t 409) Pinii comment bist, in AA. SS.
BoU. 30. Aug. VI. p. 555-563.
Tita 8. Pamphili episcopi Sulmonensis
et Corfiniensis in Aprutio (saec. TII).
Au8g, : ex lectionibus of ficü proprii in AA.
SS. Boll. 28. April, in. p. 584. 585. — Alia vita
ex ms. Bodeccensi ibid. p. 585-587.
Acta SS. Pamphili presbyteri, Yalentis
diaconi et Pauli mart a. 308 Gaesareae in
Falaestina. (Ex libris Eusebii Caesarien-
sis de vita s. Pamphili.)
ÄU8g,: * lat ed. Surius, Vit SS. 1. Jun. —
'graece et lat. in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 64-
71. — 'ex ms. Paris, ed. Fabridus, Bibl. ec-
clesiastica. U. JQamburgi 1718. fol. p. 217-223.
— ^ n^ 2 vnederh. ap. Migne, Patrolog. graeca
lat tant edita. XIII. p. 609-618; cf, p. 607.
De s. PamphNo episc. in regno Neapolit (saec.
IV. V) in AA. SS. BoU. 7. Sept ni. p. 66. 67.
De 88. Pamphilo et Capitone mart. apud Grae-
cos in AA. SS. BoU. 12. Aug. U. p. 731.
De s. Pamphilo mart Romae Suyskenii syl-
loge in AA. SS. BoU. 21. Sept VI. p. 236.
De b. Panacaea virg. Agamii in dioec. Italiae
Novariensi (f 1383) in AA. SS. Boll. 1. Mai. I.
p. 164. 165; ef. ibid. VII. p. 540.
Yita s. Panacii episcopi Cenomanensis
auctore anonyme.
Ausg. : ap. Job. a Bosco , BibUotb. Floriacens.
n. Lugduni 1605. 8^ p. 249-259.
De 8. Panchario mart. Nicomediae in Bithynia
cca. 302 in AA. SS. Boll. 19. Mart. HI. p. 29.
Acta SS. Pancratii martyris et Dionysii
eins patrui (f 293 aut 304).
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit SS. 12. Mai. (ed. Co-
lon. 1617. p. 151). — Un AA. SS. BoU. 12. Mai.
m. p. 21. 22. Sehr fehlerhaft. Cf p. 680 et Hen-
scbenii commentar. praevius ibid. p. 17-20. —
Passio 8. P-i: ,Temporibns Valeriani^ ex cod.
Namurc. n® 53 in Analeot BoUand. 11. p. 2SB9-
291. — Passio alia ex oodd. Paris., bibl. nat,
lat n« 3779. sec. X et n<^ 11757 sec. XUI ibid. X.
1891. p. 53-56; reiner u. älter als die Acta.
De 8. Pancratlo episc. mart Tauromenii in
SicUia (saec. I) in AA. SS. BoU. 3. April. I. p.
237-239. — Sermo encomiasticus auctore Gre-
gorio monacho Paguriensi, interprete August
ilorito ibid. p. 239-242. — Odae auctore 8. Jo-
sepbo bymnograpbo, ex menaeis Siculis mss.
ibtd. p. 242. 243. — Miracula Lantuscae in
oomitatu Niciensi patrata ibid, Mai. Vn. p. 707
-709.
De s. PaMophIo mart Alexandriae sub Dedo
in AA. SS. Bell. 15. Janr. L p. 996.
De 8. Pantaeno oonf. Alexandriae in Aegypto
a. 216 Sollerii comment in AA. SS. Boll. 7. Jul.
n.p. 457-461.
ErL'Sdir.: Neu mann, K. Joh., Der rSmisohe Staat.
I. Leipzig 1890. p. 906.
De 8. Pantagatbo episc. Viennensi in GalUa in
AA. SS. BoU. 17. April. D. p. 486.
Yita s. Pantaleonis martyris Nicome-
diae in Bithynia in persecutione Diocle-
tianL
Ausg. : * ed. Surius , Vit SS. 27. Jul. — • iuxta
intorpretatiouem Lipomani ad textum Simeonis
Metapbrastae in AA. SS. BoU. 27. Jul. VI. p.
412-420. — Appendix de conversione et mar-
tyrio militum qui s. P-m supplicio affecerunt
ibid. p. 420. 421. — Miracula auctore anonyme
monacbo S. Pantaleonis [unbedeutend, späten Ur-
sprungs] ex ms. t^ic^.p. 421-426. C/lBoscbii com-
mentar. praevius ibid. p. 397-412.
De 8. Pantalo Rauracorum episcopo Coloniae
Agrippinae (f 451) Bertbodi syUoge crit-bistorioa
in AA. SS. Boll. 12. Oct VI. p. 65-82. — Le-
ctiones VI in festo s. Pantaii primi BasiUensis
episcopi (ex Breviario dioecesis Basil. ante 1461
Scripte) ap. J. Trouillart, Memoires de Tbist
de Tancien evecbe de Bäle. I. Porrentruy 1852.
gr. 8^p. 11-14.
Erl.'Sehr.: Barckhardt, Alb., in Basler Jahrbuch.
1889. p. 146-148.
Lütolf, AI., Die Glaabensboten der Schweiz Tor St.
OaUus. Lucem 1871. gr. Sfi. p. 234-247.
De 8. Papa mart Larandae in Lycaonia sub
Maximiane imp. in AA. SS. Boll. 16. Mart 11. p.
424. 425.
De 8. Papa mart. ex ms. conventus annun-
tiationis ord. Praed. in AA. SS. Boll. 16. Mart.
n. p. 740. 741.
Acta SS. Paphnutii et sociomm martj-
rum sub Diocletiano in Thebaide fabulosa.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 24. Sept VI. p. 683-
688 latine reddita ex edit Surii. Cf. Stiltiogii
comment praevius ibid. p. 681. 682.
De s. Paphnutio episcopo in Aegypto (saec. IV)
Stiltingii comment. in AA. SS. Boll. 11. Sept HI.
p. 778-787.
De s. Paphnutio episcopo mart. apud Graecos
in AA. SS. BoU. 19. April. 11. p. 623.
95*
1508
DE S. PAPHNIjnO — VITA S. PASCHALIS
De s. Paphnuilo Hierosolymita apud Graecos
in AA. SS. Boll. 20. April. II. p, 757.
De 88. Papia, Alexandro, Diodoro ete, mart
Nicopolitanis in AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 423.
De 88. Papia, Diodoro, Ck)Done etc. mart At-
taliae in Pamphylia (f 251) in AA. SS. Boll. 26.
Febr. m. p. 627.
De 8. Papia epi8oopo Hierapolitano in Phrygia
(8aec. U) Hen8chenii comment. historicus in AA.
SS. Boll. 22. Febr. III. p. 285-287.
ErL-Sehr.: Pitra, J. B., Spicilegiam Solesmense. I.
1862. p. iv-vi; 1-8.
Weihenmaier. Elias, Papias Hieropolitanus in Aaia
episcopos ex hiatoria eccleaiastica repraoaentatus.
Wittebersae 1694. 4».
De 88. Papla et Donato mart. Africanis in AA.
SS. BoU. 14. Jul. m. p. 649.
De 88. Papia et Mauro mart. Romani8 8ub Dio-
cletiano in AA. SS. Boll. 29. Janr. 11. p. 948-950.
De 8. Papoleno episcopo et abbate Stabnlen8i
et Malmondar. in Belgio (f cca. 700) sylloge in
AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 195.
De 8. Pappio 8eu Pappiano mart apud Mylas
in Sicilia in AA. SS. Boll. 28. Jun. Y. p. 360.
Sermo de s. Papulo maxtyre (saec. III)
in pago Laureacensi, quem arbitramur esse
Flavii Anselmi monachi Beccensis.
Ätisg, : ^ ed. H. Hennet de Bernoville in libro
gallice Scripte, cui tit: Miscellanea spectantia
dioecesin s. Papuli. Paris 1863. 8°. — • toiederh,
in AA. SS. BoÜ. 3. Nov. I. p. 594-599. — Vita
auctore Bernardo Guidonis ex 3 codd. ibid,
p. 599. 600. — Documenta liturgica ibid. p. 601.
602. — Vita in 3 lectiones divisa ibid. p. 602.
Erl.-Schr.: Ho off, O. y., Comment. praevios ibid. p.
687-694.
De 8. Papytino mart. apud Graecos in AA. SS.
Boll. 16. Mai. III. p. 573.
De 8. Paracoda Viennensi episc. (f cca. 239)
in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 20.
Erl.-Sehr.: Neu mann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 827.
De 88. Paragorio, Parthaeo, Parthenopaeo mart.
Nauli in liguria in AA. SS. Boll. 7. Sept. III. p. 44.
• Vita s. Parasceves virg. (saec. XI) Epi-
vatis in Thracia auctore Euthymio pri-
mate Bulgariae.
Ausg.: interpr. Raph. Levacovich in AA. SS.
Boll. 14. Oct supplem. p. 163*-167*. Cf. Rigolloti
comment praevius ibtd, p. 154* -163*.
Vita s. Pardi episcopi Larinensis [Lu-
cerini Waitx] in Frentanis sub archiepi-
scopatu Beneventano(sec. Vil) auctore Ea-
doino levita sive diacono ecclesiae La-
rinensis (saec. XI?).
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI. p. 371.
372. — • Bruchstück ed. Waitz in Mon. Germ,
bist Scr. rer. Lwigob. p. 589. 590. — Historia
vitae et translationis in AA. SS. Boll. I. c. p. 372.
373 c. Henschenii comment praevio.
Erl.-Schr.: Pollidoras, J. Bapt., Vitaot antiquamo-
nimenta b. Pardi, episc. et confess. in cathedrali
templo Larinensi quiescenüs. .... Romae 1741. 4P.
Vita 8. Pardulphi abbatis Waracti [Oue-
ret] in dioec. Lemovicensi in Gallia (f
737) auctore anonyme suppari.
Ausg, : ^ in A A. SS. Boll. 6. Oct UL p. 433-
439. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 1. p. 573-581. — ■ ap. Labbe, BibL nova
II. p. 599-604. — * Bruchstück ap. Bou^net, Rec.
IQ. p. 654. — Appendix de translatione reli-
?[uiarum in monasterium Arcanum ap. Mabillon
. c. p. 581. 582. Cf. Buei comment praevius in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 422-433.
Erl.-Sehr.: C. J. B. J., Saint Pardoaz, abb6 de Ou^t
Marmande 1851. 18mo.
Coiidert de Lavillate, Vie de s. Pardoux, patron
de Oa6ret, et Office da saint, pr6cM6a d*une noi<>
pröliminaire. Oadret 1868. 9>.
Histoire litt^raire de la Franoe. IV. 1738. p. 75.
Vita s. Paridis episcopi Teani in ItaUa
cca. 346.
Ausg.: ex lectionario eocl. Tean. in AA. SS.
Boll. 5. Aug. II. p. 74-78.
Vita s. Parisii ord. CamalduL monachi
presbyt (f 1267) Tarvisii in ditione Ve-
neta.
Ausg.: ex historiis Camaldul. Augustini Flo-
rentini » in AA. SS. BoIL 11. Jun. IL p. 484-486
(ed. nov. p. 478-480). — '»» Car. Sigonii oper.
m. Mediolani 1733. fol. p. 627-634. — Vita
alia ex Jacobe de Yoragine excerpta ^ ap. Sa-
num, Vit. SS. 11. Jun. — • m C. Sigonii oper.
m. p. 626.
Erl.'Sehr.: Memorie della vits di san Paiisio monacn
Camaldoleso ^ e del monaatero de' ss. Odstiiia e Pa-
risio di Treviso, raccolte da un monaco Camaldole$i6
(per cura di Oiov. Batt. Mittarelli). Venezia ITlSw
80. {Xn.) 167, CV$ indi».
De s. Parmena apostolo , uno de 7 primis dia-
conis in AA. SS. Boll. 23. Janr. n. p. 453.
De SS. Parmenlo, Helvma et Chysotelo presb.
etc. (t 251) in AA. SS, Boll. 22. Aprü. lU. p. 11. 12.
De SS. Parmenio, Heraclio, Helia etc. mart.
Alexandrinis in AA. SS. Boll. 7. Jul. ü. p. 466.
Vita s. Parthenii episcopi Lampsaci in
Hellesponto (saec. IV) auctore Crispino.
Ausg. : *ed. Surius, Vit SS. 7. Febr. — • inter-
prete Gentiano Herveto in AA. SS. Boll. 7. Febr.
IL p. 38-43.
Erl.'Sekr.: Analecta Bollandiana. XU. 1893. p. 75.
Battif ol , Pierre, Etade d'hagiogr^hie Arienae: I^
thönias _de Laropsaane in Römische Qaartalsdirift
Saint Partiieoins et les noayeanx BoHaadistw
Jahrg. VI. 1892.
51.
ibid.Vll. 1898. p. 298-801.
De SS. Parthenio, Animato et Pividio mart im
AA. SS. Boll. 7. Jul. II. p. 466.
De SS. Partheno Quintiano, Victore, Secundo
mart. Armenis in AA. SS. Boll. 1. Apnl. I. p. 9.
De SS. Parteno, Gallicoro, Esponono etc. mait
Romanis in AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 26.
De s. Paaohale mart. Romano , Antverpiae in
Belgio in AA. SS. Boll. 26. Febr. HE. p. 633. 634.
Vita s. Paschalis Baylon ord. Min. di^
calceatorum s. Franc, (f 1592) Villae re-
giae in regno Valentino.
VITA a PASCHAUS I PONTIP. — VITA S. PATERNI EP. ABRINC.
1509
Äusg, : ex Hispanico Fr. Johannja Ximenez in
AA. SS. BoU. 17. Mai. IV. p. 49-89. — Supple-
mentnm yitae, virtutum et miraculorom ex
Italico Fr. Christophori d'Arta ibid, p. 89-95. —
Posthuma gloria ex libro II et III Christ
dArta ibid, p. 95-132.
ErL-Sehr,: Arta, Christof. d\ Vita, virtü e miiacoli
di San PBaaiule Baylon. Composta in idioma spag-
nnolo dal d Arta ... e dal medesimo fatta Iraaarre
in Italiano. YenetU 1691. 4f>.
Vita di s. Pasqnale Baylon. Borna 1672. 4P.
Tita s. Pa8Chalis I poiiti1lci8 Bomani
(f 824) auctore Anastasio Bibliothe-
cario.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 14. Mai. III. p. 393-
401. Cf. VH. p. 772, wo Paraphrasis metrica
Flodoardi Bemensis ap. Mabillonem (AA. SS. o.
s. Ben. saec. III. 2).
VgL Pttchalis I pp.
Vita Paschalis II papae (f 1118) au-
ctore Petro Pisano coaevo.
Ausg. : * ex ms. ed. Papebroch ante AA. SS.
BoU. Mai. IV. p. ♦202-*208. — «ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CLXIILp. 13-28. — *ap. Watterich,
Born, pontificam vitae IL p. 1-17.
Vgl. Paschalis II pp.
De s. Pascbario episc. et conf . apud Nannetes
in Britannia Armorica (cca. saec. VIII) Sollerii
sylloge in AA. SS. Boll. 10. Jul. HI. p. 70-72.
Tita s. Paschaaiae vlrg. mart Divione
in Burgondia sub Marco Aorelio.
Ausg. : ed. Chifflet in AA. SS. BolL 9. Janr.
I. p. 566. 567.
Yita s. Paachasli epiacopi Hibemi. 22.
Mari Fabelhaft
Ausg.: ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n® 9397 A. See. XV) in Anecdota ex codd. hagio-
graphicis Johannis Gielemans. Bruxelles 1895.
gr. 8^ p. 38-40. Cf. AA. SS. Boll. Mart lU. p.
368 coi. 1 med.
Yita s. Paachaaii Radberti abb. ord. s.
Ben. coenobii s. Petri Corbeiensis (f c.
860) auctore Engelmodo Suessionensi
episcopo (t 864).
Ausg. : ^ ante Paschasü opp. ed. J. SirmoDdi.
Paris. 1618. fol. — » in Sirmondi opp. IV. p. 622.
- » in Bibl. Patr. Lugd. XIV. p. 352. — * in
AA. SS. BoU. 26. April. IH. p. 463. 464. — » ex
cod. Paris. S. Germ, n® 460. mbr. saec. XIII unt.
d. Tit.: De Eadberto Pasch, abb. Corb. ed.
Holder -:^er ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 452-
454. — yvM alla breVls auctore monacho Cor-
beiensi anonymo (saec. XI. XII): ,Radbertus Corb.
abb. qui^ ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 567-569. — Vita alia ex vett. monu-
mentis Corbeiae Gallicae ab Hugone Menardo
collecta in AA. SS. Boll. 1. c. p. 464. — Engel-
modi cannen ad Paschasium Badb. (c. 850) in
Mon. Germ, bist Poetae lat. aevi Car. III. p. 62-
66. — Nota de Radberto P. in Neues Archiv
der Ges. f. ä. d. Gesch. XI. p. 407.
ßrl.-Sehr.: Bahr, Geschichte der römischen Literatur
im karoling. Zeitalter p. 462-471; cf. 288.
Hans her, M., Der heil. FascharinB Radbertas. Eine
Stimme Über die Eucharistie vor 1000 Jahren. Mainz
1862. gr. 8P. Jk 4.
Paschasü Badberti abb. Corb. in Gallia elogiom hi-
stoiiciun ap. Mabillon 1. c. p. 122-186 (iriectorAott ap.
Migne, Patrolog. lat. CXX. jp. 9-24).
rattenbach, Dentschlands Qeschichtsqnellen. 6. .
I. 1886. p.286. IL p.485; 6. Aufl. L 1693. p.26L
Vgl. Paachasins Badb.
Panio 8. Bnfini et Taler.
Yita s. Adalhaidi abb.
„ „ Walae.
De 8. Pasohasfo abbate Lesinae et Neapoli in
AA. SS. Boll. 10. Febr. 11. p. 491.
De 8. Paschaslo diac. Romae (f oca. 520) Hen-
schenii comment. historicus in AA. SS. Boll. 31.
Mai. VU. p. 438-440.
De s. Paschasio episc. Viennensi in Gallia
(t cca. 313) in AA. SS. Boll. 22. Febr. lü. p. 290.
De 88. Paaiorate, Valentione et aliis 2 aut 3
mart. Dorostori in Moesia in AA. SS. Boll. 25. Mai.
VI. p. 23. 24; c/". VII. p. 849.
De 88. Paaseriai Macrina, Vestita etc. mari
Romanis in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 47.
De 8. Pastore in AA. SS. Boll. 30. Mari III.
p. 829.
De 8. Paatore abbate in Sceti in AA. SS. Boll.
26. Jul. VI. p. 307.
De 8. Pastors presb. Romae (saec. II) in AA.
SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 299-302.
De 88. Pastore, Victorino, Satumino ete. mart.
Nicomediensibus in AA. SS. Boll. 29. Mari in.
p. 769.
De SS. Patamone, Hortasio, Serapione presb.
etc. mari Alexandrinis in AA. SS. Boll. 18. Mai.
IV. p. 144.
Vita 8. Patapii abbatis ex Simeone Meta-
ph raste ap. Surium, Vii SS. 8. Dec. VI. p. 816
-819.
De 8. Paterio episc. Brixiensi in Italia (saec.
Vn) Bollandi commeni hisi in AA. SS. Boll.
21. Febr. lU. p. 24«.
Martyrium s. Patermuthii Aegyptii sub
Juliane.
Ausg. : graece et lat. interpr. Sollerio in A A.
SS. Boll. 9. Jul. n. p. 703-709. — Acta aUa
martyrii ss. Pathermutü, Gopretis et Alexandri
militis sub Juliane apostata. Nunquam hactenus
in lue. edita et . . . notis etiam illustrata ab J. B.
Mari. Romae 1645. 4^ Cf. Sollerii commeni in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 698-703.
Yita s. Patemi episcopi Abrincensis seu
Abrincatini (f cca. 563) auctore Fortu-
na to Venantio episcopo Pictaviensi.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. nö206. seo.XIII.
— Paris, Nai-Bibl. lai n<> 5666. seo. XIII. —
Rom, Vatic. Christ, reg.
Ausg.: ^ ed. Surius. De prob. SS. historiis.
16. April. II. Colon. 1571. p. 654, «me prologo;
Stil geändert. — 'ex mss. ap. Mabillon , AA. SS.
0. s. Ben. saec. I. p. 152. 153, verkürzter Text. —
' die vollständige Vita ibid. saec. IL append. p.
1100-1103. — * in AA. SS. Boll. 16. April. IT.
p. 427 - 430 c. notis Henschenü. — * wiederh. in
1510
VITA S. PATERNI EP. VENET. — VITA S. PATRICH HIBERN. APOST.
Fortunati opp. ed. Luchi. IL Romae 1786. 4°. p.66-
77 — u. «ap. Migne, Patrolog. lat. LXXXVIII.
p. 487-498. — 'ed. Br. Kjusch in Mon. Genn.
hist. Auct. antiquiss. IV. 2. 1885. p. 33-37; cf.
prooem. p. xv. — ® Auszug ap. Bouquet, Recueil
in. p. 424. — Vita alia ed. "W. Jenk. Rees in
lives of the Cambro- British saints of the 5
Century Llandovery 1853. 8®. p. 188.
Erl.-Sdir.: Benoist, La vie de sainct Pair, eaesqae
d'Auranches, pabl. et annot^ par Y. A. Branet.
AbbeviUe 1869. 8fi.
Crochet, L., Becherches historiques snr s. Patame
d'Avranches et sar la translation de ses reliones ä
Paris et k Orleans. Orleans 1885. SP. 34pag. (märaä
des H6moiree de la Soc. historique et arch6ol. de
I'0rl6anai8. XX. 1886).
Drenx-Dnradier, Histoire litt^raire daPoitou. n.
1849. p. 295.
Vita s. Paterni episcopi Venetensis [Van-
nes] in Britannia Annorica (f cca. 560)
auctore Johanne Tinmouthensi sive
Tinnemuthensi monacho (f cca. 1360).
Äusg, : ^ ap. Jo. Capgrave, Nova legenda f. 258-
259**. — • wiederk. ed. Henschen in AA. SS. Bell.
15. April. U. p. 379-382. Cf. Hardy, Desoript, cata-
logue of materials. I. 1. 1862. p. 129. n^ 387.
Srl.-Schr,: Dnchesne, L., Saint Patern 6y6qae de
Vannes in Bevae Celtiqne. 1893. jaillet.
Vita s. Paterni monachi et martyris
apud Senonas (f cca. 726).
Ausg. : ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
ni. 1. p. 463-470. — De translatione eius in
monasterium Braiacense ad Sequanam a. 958 ibid.
saec. V. p. 244 - 246.
ErL'Schr.: Histoire littöiBire de la France. VI. 1742.
p. 254.
Mango Q, Eng., Saint Pateme, martjT, patron de
Saint - Sanveor - lez - Bray. Brajr- sor - Seine 1886. 8^.
in. 81 pag.
De SS. Paterno, Gailicolo, Urbana, Indico etc.
mart. Romanis in AA. SS. Bell. 19. Mai. IV. p. 308.
De s. Paterno mart. Fundis in Latio sub Decio
Cuperi sylloge hist. in AA. Sg. Boli. 21. Aug. IV.
p. 402. 403.
De b. Paterno reciuso Paderbornae (t 1058)
in AA. SS. BoU. 10. April. I. p. 896. 897. — « ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 110.
111. Cy*. St runck, "Westphalia sancta ed. Gie-
fers. n. p. 153-155.
Vita s. Paterniani episcopi (saec. IV)
Fani Fortunae in Italia auctore incerto.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 12. Jul. IE. p. 297-
300. — Fama posthuma ex vita italica Vinc.
Nolfii ibid. p. 301« Cf. Pinii comment. praevius
ibid. p. 295.
De s. Paterniano episc. et conf. alio an oodem
cum Fanensi? Bononiae in Italia, Pinii sylloge
hist. in AA. SS. BoU. 12. Jul. IQ. p. 302.
De s. Patheo martyre in AA. SS. BoU. 8. Janr.
I. p. 472.
De s. Patiente episc. Lugduni in OaUia (f cca.
480) Suyskenii comment. historicus in AA. SS.
BoU. 11. Sept. in. p, 791-797.
Erl.'Schr.: Tatu, S.L., Saint Patient, 6v6^ne de Lyon
et röglise de Lyon h la fin de la domination romaine
dans la province lyonnaise. Lyon 1878. 8°. 3 fr.
Vita s. Patientis vel Patientii episcopi
Metensis IV (cca. 152) auctore aaonjmo.
Ausg. : ex ms. eccles. Motens, in AA. SS. BoU.
8. Janr. I. p. 469. 470.
Erl.-Schr.: Calmet, Histoire ecdesiastioae et civile de
Lorraine. I. Nancy 1728. fol. n. xn : Diasert. sur le»
premien öveaqaes de l'^lise ae Metz.
Meurisse, Histoire des eVeaques de Teglise de Hetz.
Metz 1634. fol. p. 25.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichie 1. p. 92.
Vita 8. Patriciae virg. Constantinopoli-
tanae (saec. VII) prima auctore Graeco
anonyme, ab anonyme itidem latine red-
dita.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 25. Aug. V.
p. 210-215. — Tita altera auctore Leone pre-
sbytero ex 3 mss. ibid. p. 215-219. — Aucta-
rium miraculorum primum auctore incerto ex
ms. ibid. p. 219. 220. — Auctarium 11: mira-
cula s. P-ae serius facta auctore anonymo ibid.
p. 220-223. Cf. SoUerii comment. praevius ibid.
p. 199-210.
Acta SS. Patricii episcopi, Acacii, Me-
nandri etc. mart Prusae in Bithynia.
Ausg. : ^ ex graeco interprete Joh. Ravestenio
in AA. SS. BoU. 28. April. III. p. 576. 577. (Acta
eadem graece ex cod. Florent ibid. HL append.
p. Lxv-LxvTi.) — * loiederh. ap. Ruinart ^ AA. pri-
morum mart. Amstelod. 1713. fol. p. 554-556.
Vita s. Patricii Hibemorum apostoii (f
455 — 492) auctore Jocelino monacho
de Purnesio (cca. 1185).
Uandschr. : vgl. Hardy^ Descriptive catalogue
of materials. I. 1. 1862. p. 62. n» 178-264.
Ausg.: ^ ap. Messingham, Florilegiam insolae
Sanctorum. Parisiis 1624. 4'. p. 1-85. — * ap.
Colgan, AA. SS. Hiberniae. II. Lovanii 1647 (die-
ser Bd. ist auch besonders unter d. Tit.: Trias
thaumaturga Hiberniae. Lov. 1647. fol. ausgege-
ben) p. 64-116. — • in AA. SS. BoU. 17. Mart.
II. p. 540-580. — * Bruchstück ap. Skene, Chro-
lücles of the Picts p. 142. 143 [üebers.: Joce-
lin . . ., The life and acts of Si Patrick, apostle
of Ireland, now first translated . . . by £dm. L
Swift. DubUn 1809. 8°. Mit 2 Kupfeml — YiU
alia auctore s. Benigne eius discipulo ex mem-
branis Biburgens. in Bavaria ap. Colgan I. c. II.
p. 21-34. — Vita aila auctore (ut videtur) s.
Elerano Sapiente ex cod. ms. mbr. Alnensi ap.
Colgan 1. c. n. p. 35-50. — Vita alia auctore
(ut videtur) s. Evino ap. Ck)lgan 1. c. p. 117-188.
— Vita alia seu Hymnus auctore s. Fieco epi-
scopo Sleptensi, hibernice, versa in latinum
ad sensum litterae ap. (Dolgan 1. c. II. p. 1 - 10. —
Vita aiia, miracula et transitus auctore Mel-
lanio Probe. libri 2 Hn AA. SS. BoU. 17.Mart
m. p. 97. — • fälschlich unter Bedas Namen
in dessen Oper. edit. Coloniens. III. 168B. p. 225.
— 'ap. Colgan, AA. SS. Hiberniae. IL p. 51-63.
Cf. Baronius ad Bedae Martyrolog. 17. Mart. —
Betha Phätraic: ,Populus qui sedebat' from the
Book of lismore fol. 1' ap. Stokes, Lives of
Saints. 1890. p. 1-19; translat: Life of Patrick
p, 149-167; notes p. 293-299. — Vita alia aif-
VITA S. PATRICn HffiERNORUM APOSTOLI
1511
ctore Mnirchu Maccumachtheni nunc pri-
nmrn integra ex Libro Armachano ope codicis
Bmxell. ed. Edm. Hogan in Analeot. BoUand. I.
1882. p. 545-585; cf. p. 531. — Tita alia au-
ctore 8. Patricio iuniore aliove magni Patricii
discipiüo ex membranis S. Huberti in Arduenna
ap. Colgan 1. c. U. p. 11-20. — Tita alia, in
2 Texten, wovon der eine aus der Bamberger
Hs, E. VII. 59 entnommen, der andere der Text
Colgans in der Trias thaumaturga ist, u. in 2 Co-
lonnen kritisch hrsgb. Ton Ed. Mull in K. VoU-
möllers Boman. Forschungen. VI. Erlangen 1891.
p. 143-197. — Canones s. Fatritio attributi ^ ap.
d'Achery, Spicileg. IX. — ' ap. Martene, Thes.
anecd. IV. — ' ap. Willdns, Concil. Angliae I.
p. 2. 4. — * ap. Migne , Patrolog. lat Uli. p. 823
et 827. — Cliarta s. P*-i ap. Migne I. c. p. 827-
830. — Confessio s. P-i de vita et conversa-
tione sua [nach der neuem Forschung toakr-
sekeinlich unecht] ^ ed. J. Waraeus in Opuscula
s. Patricio adscripta. Londini 1665. 8^ p. 1. —
» ed. Andr. Denis in AA. SS. BoU. 17. Mart 11.
p. 533-538. — *in Gallandii Bibl. PP. X. Vene-
tiis 1774. fol. p. 159. — * ap. Migne 1. c. LIQ.
p. 801-814. — * ap. W. Stokes, Tripartite Life
of s. Patrick. Vol. II. London 1887. — Epistola
s. P-i ad christianos Corotici tyranni subditos *in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 538-540. — • ap. Migne 1. c.
p. 813-818. — *ap. Stokes 1. c. II. — Uenriens
Salteriensls monachus (flor. c. 1150): Tractatus
de purgatorio s. Patricii ^ ap. Messingham , Flori-
legium p. 86-109. — 'ap. Colgan, AA. SS. Hib.
n (=- Trias thaumaturga) p. 273-289. — » ap.
Migne 1. c. CLXXX. p. 975-1004. — Hymnus
in laudem s. P-i secundum ordinem alphabeti,
auctore Secundino Hiberno, alias Sech nallo,
filio sororis s. Patricii (f 448) * ap. Colgan, Trias
thaumaturga p. 211. — • ed. J. Waraeus j?o«< opera
s. Patricii. Lond. 1665. 8°. p. 146. — » in Gal-
landii Bibl. PP. X. — * ap. Migne 1. c. Uli. p.
837-840. — Legende rimee composee par Fiek,
disciple du druide Duhtah *ap. O'Connor, Rer.
Hibern. scr. I. p. xc. — • ap. Hersart de la Ville-
marque, La legende celtique. Pans 1859. 8^ p.
297-300. — The Tripartite Life of St. Patrick
[,Three Irish homilies on Patrick son of Cal-
pum, which are commonly called the Tripartite
Life of St. Patrick. It was probably compiled
in the XI. Century*. Stokes], With other Do-
cuments relating to that saint Edited with trans-
lations . . . by TVhitley Stokes. (Vol. 1. 2. London
1887. gr. 8^ [= Rerum Brit. med. aevi scr. n» 89]).
I. p. 1-267 «. xwar Part 1 p. 1 -63; Part 2 p. 64-
171; Part 3 p. 172-267 mit gegenüberstehender
engl, üebers, \Uebers.: english auch in Miss
Cusack's Life of s. Patrick. Dublin 1869. p. 371-
502, unvollständig. — Laieinisch ap. Colgan,
Trias tiiaumaturga.] — OiBcia in festo s. P-i
decantari solita ap. Colgan l. c. n. p. 189-195.
— H PoKzo di s. Patrizio. Teste antico illu-
strato e pubbl. da Giusto Grion. Bologna 1870.
8*. 85 pag. — ProTcrbla aliqua s. P-i ap. Migne
L c. LUI. p. 827. 828. — Sermo s. P-i ad Hi-
bemos habitus a. cca. 430 ^ ap. Richard. Stani-
hurst, Vita s. Patricii. Antverp. 1587. 8<^. — » ap.
Messingham, Florilegium p. 4-37. — Synodius
8. Patricii ap. Migne 1. c. LEI. p. 817-822. —
Synodas s. Patricii , Auxilii et Isemini in Hibemia
*ap. Wilkins, Concil. I. p. 6. — * ap. Spelman,
Concil. I. p. 52. — • ap. Migne 1. c. Uli. p. 823-
826. — Tireehani episcopi CoUectanea de s. Pa-
tricio ex libro Armachano ed. Edm. Hogan in
Analect. BoUand. U. 1883. p. 35-68; additamenta
ibid. p. 213-238.
Erl.'-Sekr.: The Apostle of Ireland and his modern
critics tu Dublin Review. 1880. Joly. p. 59-87.
Archdekin, Rieh., Vitaeet mizacnlonim s. Patricii,
Hiberniae apostoU , epitome. Lovanii 1671. 9^.
B. B., Life of the glonoas bishop s. Patrick, apostle
and primate of Ireland. St. Omers 1625. 4<>.
Bell es heim, Gesch. der kathol. Kirche in Irland. I.
Bouillon, fSran9.. Histoire de la vie et du porgatoire
de St. Patrice , arcnevesque et primat d'Hvbemie. Lyon
1674. 9>. — Paris 1676. 18mo. — Lyon 1699. 16mo.
Bruchstücke eines mittelhochdeutschen Gedieh ts des
XI. Jahrh. über s. I^tricins (dessen Quelle Jocelin
ist , hrsgb. von Friedr. Eeinz) in Bartsch' Germania.
XXXI. 1886. p. 66.
Certani, Giac., II Mosd dell'Ibemia. Vita del gloriose
s. Patrizio canonico regolare Lateranense, apostolo,
e primate deir Ibemia. Bologna 1686. 4fi. 519 pag. e
vuHm (ins Deutsche übersetzt von G. Schumann.
Passau 1722. 4P).
Commentarius praevius' m AA. SS. Bell. 1. c. p.
517-533 et Appendix p. 580-592.
Gusaok, Miss, Life of s. Patrick. Dublin 1869. 9>.
Eckleben, S., Die älteste Schilderung vom Fegefeuer
des h. Patricius. Eine litterarische Untersuchung.
Halle a. S., Niemeyer 1885. ffi. 61paq. JL 1.60.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi Y.
p. 202; VI. p. 12. u. 156.
Falconi, C. Vita di s. Patrizio, gran patriarca ed
apostolo deli' Ibemia. Bologna 1660. 4P.
Gradwell, R., Succat, the story of sixty years of
the lifo of St. Patrick [378—438]. London 1892. 9*.
305 pag.
Grant, Colin C, Where St. Patrick was bom. A last
reply in The Dublin Review. 1888. Janr« vP 37. p.
153-166.
Haddan and Stubbs, Councils and ecclesiastical do-
cuments relating to Great Britain & Ireland. Vol. II.
Hersart de la Yillemarquö, La legende celtique,
en Irlando, en Cambrie et en Bretagne. Paris 1859.
9^ (la 16gende de s. Patrice i>. 1-123).
Histoire de la vie de s. Patrice. Paris 1651. 12mo.
Histoire littöraire de la France V. p. 209.
Histor^, Delightful. of the lifo and death of s. Patrick,
Champion of Irelana. London 1685. 4^.
Lebenden, Altenglische. Kindheit Jesu .... St.Pa-
tnks Fegefeuer. Aus verschiedenen Mss. zum ersten
ICale hrsgb. von Carl Horstmann. Paderborn 1875. 8<^.
316 pag. Jk^.
Leo, li., De carmine vetusto Hibemico in laudem s.
Patricü. Dissert. Halae 1846. 4P. 54 pag.
Leven, Het wonderlyck, van den grooten h. Patricius,
patriarch van Irlandt: met de . . . historie van het
Vaghevier van den selvenHeylighen. Brüssel 1672. 9*.
Life of s. Patrick. Dublin 1743. 12 mo.
Life, The, of St. Patrick, apostle of Ireland. With
a preliminary account of the sources of the Saint's
history. 4. ed. London 1890. BP. 302 pag. 5 sh.
Mali, Ed., Zur Gesch. der Legende vom Puigatorium
des h. Patricius in (Vollmöllers) Roman. Forschungen.
VI. Erlangen 1891. p. 139-143. — De purgatorio
s. P-i nach der bamber^er Hs. Und. p. 143-197 mü
Oegmüberstellung von Colons Text.
Malone, Sylv., Whero was St. Patrick bom? in The
Dublin Review. 1887. Oct. n0 36. p. 387-401.
Meiners, C, Beschreibung der Höhle des h. Patricius
in Irland in Neues Göttingisches histor. Magazin. H.
Hannover 1793. BP. p. 567- 584 (nach Matthaous Paris).
Morris, Wäl. Bullen , Life of St. Patrick ^ the apostle
of Ireland. With a preliminary enquiry into the au-
thority of the traditional history of the saint. 2. ed.
London 1878. BP. VIII. 191 pag. 4. sh. — 3. ed. Und.
1888. 80. 297 pag. 5 sh.
: The Apostle of Ireland and his modern critics.
London 1881. BP.
: Ireland and St. Patrick. London 1892. BP. 307 pag.
Newell, J., St. Patrick: his lifo and.teaching. London
1890. 80. 238 pag. 2 sh. 6 d.
1512
DE S. PATRICIO — VITA S. PAULI EP. LEONENSIS
Nicholson, B. S., Saint Patriclc , apostle of Ireland
in ^e 6. Century ; the story of his miasion by pope
Celeatine in A. D. 431 , and of his connection with
the Chorch of Borne proved to be a mere fiction.
London 1868. Bfi. 174 pag. 6 fir. 75 c.
Olden , T., Epistles and hymnea of St. Patrick. With
the poem of Secandarus, translated into Engllah.
London 1889. BP. 1 sh. 6 d.
Opuscnla s.Patricii, ed. J. L. Vilanneva. Dablinl836.
Perez de Montalvan, Juan, Vida y pnrgatorio de
s. Patricio. Madrid 1686. 8». — Lisboa 1646. 24 mo.
— Sevilla 1696. 8«. — Segovia 1780. 12 mo.
Pf Ingk-Harttung, J. t., Die Schriften s. Patricks
in Nene Heidelberger Jahrbflcher. III. 1893. gr. 8P.
n. 71-87.
Bistretto breve della vita, morte e miracoli del s.
vescoTo et apost. dell' Ibemia . . . s. Patricio, estrato
del viaggio di B. di Bnrgo. Bergamo 1717. 12mo.
Bob er t, Benj., Etnde critione sar la yie et l'oeavre
de Saint Patrick. Thöse. Paris, Fischbacher 1884.
gr. 8». 2 fir. 50 c.
Schoell, e.G., De eccleaiasticae Britonnm Scoto-
romque historiae fbntibns. Berolini 1851. p. 61-77.
Staninurstins, Bich., De vita s. Patricii Hibenüae
apostoli libri II, nunc primum in lucem editi. Ant-
verpiae 1587. 8^.
Thyer, O., Discursus panegyrici denominibus, tribu-
lationibus et miraculis s. Patricii, Hibernonun apo-
stoli. Duad 1617. BP.
T 0 d d , Jam. HenÜlom , St. Patrick , apostle of Ireland :
a memoir of his life and mission. Dublin 1864. 8''.
XII. 638 paa. Standard work.
Wells, B. W., St. Patrick's earUer lifSe in The Eng-
lish histor. Beview. Y. London 1890. p. 475-485.
Wright, Ch. H. H., The writings of Patrick, the
apostle of Ireland. A revised translation with notes,
critical and historical. London, Christ. Traot. Soo.
188S). 12mo. 2 sh.
Th., St. Patrick's purgatory, an essay on the
legends of purgatory, hell and paradiae current during
the middle agos. London 1844. 8^. 6 sh.
Zucca, Giov., Vita di s. Patririo vescovo, apoctolo
deir Irlanda , protettore dell' insigne boigata oi Yer-
tova. Bergamo 1890. 16mo. IV. 144 pag.
De 8. Patricio abbate in territorio Nivernensi
in Gallia (f saec. VI) Cuperi sylloge in AA. SS.
Bell. 24. Aug. IV. p. 781-783.
De 8. Patricio episc. Glastoniae in Britannia
(t cca. 470) Stiltingü sylloge w AA. SS. BoU.
24. Ang. VI. supplem. p. 833-835.
De s. Patricio martyre Nivernis 0. van Hooffii
notitia *» AA. SS. BoU. 1. Nov. I. p. 208.
De 88. Patroba et Philoiogo discipulis s. Pauli
apostoli (saec. I) Joseph! van den Gheyn sylloge
in AA. SS. Boll. 4. Nov. IL pre. 1. p. 222-224.
Tita 8. Patrocii abbatis auctore Gre-
gorio Turonensi, De vit PP. c. 9.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 19.
Nov. VI. p. 440-442.
Acta s. Patrocii martyris Trecis in Gal-
lia sub Aureliano.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 343-
345. — Aeta alia ex Surio ibid. p. 345-347; cf.
p. 1143-1145. — Translatlo s. Patrocii Susa-
tum a. 959 auctore Roger o monacho in Vita s.
Brunoms (11. Oct) * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 348.
349. — *ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 280. 281. —
Triumphus s. Patrocii in AA. SS. Boll. 1. c.
II. append. p. 1144. 1145. — Acta s. Patrocii
mart. patroni Sosatensium tutelaris. Denuo edi4*
G. E. Giefers. Sosati 1857. 8^ XIII et 16 pag.
Erl. ' Sehr. : (Andrea, 0.) Drittes offenes Sendschreiben
an den Bischof von Paderborn .... Zugleich ein evan-
S)lisches Wort .... über den Reliquiendienst nebst
ntorsnchung in Betreff der angeblichen Gebeine des
heil. Patrokios. Soest I8G0. 8^. 41 pag.
Oief ers , Wilh. Engelb., Schaidewaaser oder sicheres
Prfiftmgpsmittel der Wahrheit in Sachen Andreaeoontn
s. Patroclnm. Paderboni 1865. BP. 111 pag.
: Das ungarische Flnchformnlar n. das Leben
der heil. Jnngfiran Synoris nach Banmias a. Andreae.
Zngabe : Antwort anf Andreaes 4. Sendschreiben , in-
sofern es den h. Patroklns betrifft. «Md. 1866. S«.
196 pag.
Nübel, Das Jahr 186S als SOOjfthr. Jubiltnm der An-
kunft der Reliquien des heil. Patoodos zu Soest m
Zeitschrift f. vaterl. Gesch. u. Altertinunakunde'Weet-
talens. YXTTT. 1868. p. 811- 814.
Stnte, J. P.. Vita et gesta s. Patrocii, mart. Snsat.
Upsiae 17ll 4P. (36 pag.)
De 8. Patrodo episc. martyre in Gallia in AA.
SS. Boll. 31. Janr. II. p. 1110.
De 8. PaMone episc. Verdensi in Saxonia inf.
(saec. IX) in AA. 88. Boll. 30. Mart III. p. 844.
De s. Patiisio conf., electo episcopo Meldensi
in Bria Galliae provincia (saec. VII. VIII) in AA.
SS. Boll. 3. Oct. U. p. 179.
De s. Paulo cognom. Barbata vii]^. Abnlensi
in Hispania BoUandi comment historicos in AA.
SS. Boll. 20. Febr. lU. p. 174.
Tita s. Paulae viduae Bomanae, Beth-
lehemi in Judaea (f 404) auctore s. Hie-
ronymo.
Auag. : ^ in allen Atisgaben der Opp. 8. Hiero-
nymi. — 'ed. Surius, De probatis SS. historiis.
26. Janr. I. Colon. Agr. 1570. p. 707-721. — »m
AA. SS. Boll. 26. Janr. H. 1643. p. 711 [EL (ed.
Paris.) p. 327 - 337 ; ef. p. 326]. — Hierin ist auch
die Peregrinatio s. raulae (cap. 2-5) entkal-
ten; ausserdem * ap. T. Tobler, DescriptioDes
Terrae sanctae. S. Oalii 1869. p. 1-9. — ^ ap.
Tobler et Molinier, Itinera Hierosolym. latina. l.
Genevae 1877. p. 27-40 [detäseh, im Auszug in
Johanniter -Wochenblatt. 1864. n«38. 39; — eng-
lisch by Aubery Stewart with notes in Palestiue
Pilgrim's Text Society. London 1887. n« 2].
Tita b. Paulae de MoiitaMo yirginis Cla-
rissae de secundo ordine mitigato s. Frana
(f 1514) Mantuae in Italia.
Ausg, : coUecta ex Alb. Baccantio , Waddingo
et aliis in AA. SS. Boll. 29. Oct XIII. p. 215-
225. — Duae epistolae 8.P-ae ibid, p. 225. Cf.
R. de Buok, Comment praevius ibid. p. 207-214.
Acta 8. Pauli apostoli, vid. Acta ss. Petri et
Pauli.
Tita s. Pauli Aureliani Domnoniensis «
Vita 8. Pauli episcopi Leonenais apud
Armoricos in Britannia minori (f 573)
auctore Wormonoco monacho Lande-
venecensi. vollendet 884.
Handsehr,: Paris, Nat-Bibl., fonds lat. n*
12942 olim St. Germ. 953 (593?) mbr. sec. XIE
fol. Vgl. Hardy, Descr. cataiogue of materiak
LI. 1862. p. 157.
Ausg. : ^ ed. primus Fr. Plaine in Analect
BoUand. I. 1882. p. 209-258. — » ed. Car. Cuis-
sard ex cod. Floriacensi ad ligerim n* 217 tn
Revue Celtique. Y. 1883. Hieraus Variantes lectt
in Anal. BoUand. II. p. 191-194. — Yita alia,
hausta ex antecedenti, auctore monacho Floiia-
YITA S. PAULI EP. TRICASTRIN. — DE SS. PAULO
1513
censi (post med. saec. X) [Handsehr. : vgl, Hardy,
Descr. Catalogue of materials. L 1. 1862. p. 157. n*'
447-453] ^ ap. Joh. a Bosco, Biblioth. Floriacens.
Lugduni 1605. 8^ p. 418-428. — • in AA. SS.
Boll. 12. Hart. U. p. 111-120, comment histor.
p. 108-111. — 'Auszug ap. Bouquot, Rec. III.
p. 432. 433.
Tita s. Pauli episcopi Tricastrinae urbis
(saec. IV) auctore anonymo.
Äusg, : ex cod. Gratianopolitano n^ 49 in Ana-
lecta Bolland. XI. 1892. p. 375-383.
Erl.-Sehr.: De s. FaqIo episc. Tricaatmo in Gallia m
AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 92. 98. Cf. p. 984.
Boy er, Histoire de Töglise cathMnüe de Saint -Paul -
Trois - Chftteanx p. 12 ff.
Na dal, Histoire nagfiologiqne . . . dn diocdse deVa-
lenoe. 1855. 8<>. p. 71 ff.
Tita s. Pauli episcopi Virdunensis (f
cca. 649) auctore anonymo.
Gehört ins 10. Jahrhundert , da sie bereits den Berta-
rins kennt.
Ausg. : ^ ex ms. monasterii s. Maximiiii in
AA. SS. Boll. 8. Febr. II. p. 176 - 178. — » ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p- 268-2i75. —
^ mit geändertem Stil ap. Surium, Vit. SS. 8. Febr.
— ^Auszug ap. Bouquet, Rec. III. p. 515. 516.
Erl.-Sdur.: Bolland, Conunentarios praevins m AA.
SS. Boll. 1. c. p.169-175.
Friedrich, Kirchengeschichte Deutschlands. U. 1869.
p. 226. 283.
Histoire littöraire de la France. YII. 1746. p. 504.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte I. 1846.
p. 528, vgl. p. 480.
Roth, Geschichte des Benefiziaiwesens p.S28. not. 85.
Martyrium ss. Pauli, Julianae, Strato-
nici etc. Ptolemaide sub Aureliano.
Ausg. : * ed. Surins, Vit. SS. 17. Aug. — *wie-
derk, in AA. SS. Boll. 17. Aug. IlL p. 448-454 c.
Pinii comment p. 446.
Yita s. Pauli iunioris in Monte Latro
(in Caria, prope Miletum). 15. Dec. (f 956).
Um 970 geschrieben, ein Meisterwerk derComposition;
interessant für die Kenntniss des Griechischen. Früher
hielten manche Nicephonis Blemmidas, andere Simeon Me-
taphiastes für den Verfasser, aber irrig; es ist ein Zeit-
geDosse und Confrater des h. Einsiedlers.
Ausg.: ^ graece cum Interpret lat Jac. Sir-
mondi ed. Hippol. Belehaye in Analect Bolland.
XI. 1892. p. 19-74; 136-182. Cf, introd. p. 5-18
(auch besonders abgedruckt: Bruxellis 1892. gr.
8^. ■— ' Einige Bruchstücke dieser latein. Hebers,
ap. Baronium, Ann. eccl. ad a. 957 § v-viu. —
'andere Auszüge aus cod. Paiis. graec. n** 1195
gab Yasiliewski in einer Bisseit. über das Leben
u. die Werke des Metaphrastes in dem russi-
schen Journal des Ministeriums f. öffentl. Unter-
rieht 1880. p. 379-437. Vgl, auch Nilles in Zeit-
schrift f. kathol. Theologie. XVIH. 1894. p. 365-
368.
SrL'&kr.: Delehave, Hipp., La vie de s. Paul le
Jeane (f 956) et la chronol(^e de M^taphraste m
Be^ne des qnestions historiques. LIV. (Nony. s^r. X)
1893. p. 49-85.
Acta s. Pauli Novi martyris a. 766 Con-
stantinopoli auctore anonymo.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 8. Jul. IL 1721. p.
635-639. — Translatio Constantinopoli Vene-
tias a® 1222 auctore incerto (auctore anonymo
monacho S. Geordi Yenet Riant) ^ed. Fortun.
TJlmus, De translatioue corp. s. Pauli Yenetias.
Yenet 1612. 4^ — » ap, Ughelli, Ital. sacra Y.
1653. p. 1326. — • in AA. SS. Boll. l. c. p. 639-
642. — *ed. Flam. Cornelius, Ecclesiae Yenetae
antiq. monum. YIII. 1749. p. 138-146. — ^wie-
derk. ap. Riant, Exuviae I. 1877. p. 141-149; ef.
p. icvu. — Miraculum in AA. SS. Boll. 1. c. p.
642. Cf- Pinii comment praev. ibid, p. 631-635.
Acta s. Pauli I pontificia Romani (f 767).
Ex Anastasio Bibliothecario.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 28. Jun. Y. p. 379. —
Analecta ibid. p. 380-383.
Vgl. Pamus I Rom. pont.
Tita Pauli II pontiflGis Romani (f 1471)
auctore Gaspare Veronensi. Libri 4.
Ausg.: vom 2.-4. Buche primum ap. Mura-
tori, Scr. rer. Ital. m. 2. p. 1025-1050. — TM»
alia per Michaelem Oannesium de Yiter-
bio, decretomm doctorem, canonic. S. Lauren tu
compilata ap. Muratori 1. c. III. 2. p. 993-1022.
Yita s. Pauli Thebaei primi eremitae
in Aegypto (f 341) graeca.
Ausg.: in Analect Bolland. IL 1883. p. 561-
563, in fine manca, [üebers,: latine ex graeco
ms. Bavarico in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 603.
604.] — Tita alla auctore s. Hieronymo (ge-
schrieben 374 oder 375) ^in AA. SS. Boll. 1. o.
p. 604-607. — • tn Hieronymi operib. ed. Yal-,
larsius. 11 init Yeronae 1734. — ■ »n Yitae pa-
trum 10 libris comprehensae, edid. Her. Ros-
weydus. Lugd. Bat 1617. fol. p. 302-306. — * ap.
Migne, Patrolog. lat XXIII. p. 17-28; Rosweydi
not ibid. LXXIIL p. 105-116. — Historia
translationis in Hungariam ^tn AA. SS. Boll.
1. c. p. 608. 609. — • iciederh. ed. Flam. Corne-
lius, Ecclesiae Yenetae antiq. monum. III. p. 324.
325. — ' unt. d. Tit. : Anonymi Hungarici historia
de transl. s. P-i Thebaei ed. Matth. Fuhrmann.
Pestini 1799. 8^ XVI. 204 pag, - * n« 2 wiederh,
unt. d. Tit, : Translatio corporis beatiss. P-i proto-
eremitae Yeno^as. 1240 ap. Riant, Exuviae I.
1877. p. 186-188; cf p. cix.
Erl.'Sehr.: Bahr, Geschichte der christlichen Dichter
nnd Oeschichtschreiber Roms p. 131.
Commentarius praevius tn AA. SS. Boll. 1. c.
Das biechlein saget von sant Pauls leben des ersten
Einsidels. Vnd saget auch von dem leben des h. Alt-
natters sant Anthonij , -wie sie in der wüeste waren
. . . In fine: Straesburg, Joh. Knobloch 1517. 4*^.
Das ist sant Pauls leben des ersten eynsidels. vnd
ist auch das leben des h. vatters sant AnthSnigs.
Strassbnrg (Joh. Orüninger?) 1498. 4». Fanxer, ^
8ätx9 ffi 449^.
Weingarten, Herrn., Der XJrspmnf^ des MOnchtnms
im nachconstantinischen Zeitalter in Briegers Zeit-
schrift für Kirchengeschichte. 1. Gotha 1877. p. 1-6
[fwbk ihm igt Piaulua kein« geaehielUl. Pisraonliehkeit).
Vgl. Hieronymus.
De SS. Paulo, Anteone, Quadrate etc. mart.
Afris in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI. p. 369.
De s. Paulo conf., episc. Plusiados in Bithynia
(t cca. 845), in AA. SS. Boll. 8. Mart. I. p. 789.
De SS. Paulo, Cyriaco, Paula etc. mart Tomis
in Scythia in AA. SS. BoU. 20. Jun. lY. p. 8.
De ss. Paulo, Cyrillo, Eugenio etc, mart Syris
in AA. SS. Boll. 20. Mart. UI. p. 83.
1514
DE S. PAULO — VITA S. PAULINI EP. NOLANI
De s. Paulo diacono Beneventi (saec. Y) G.
V. Hooffii notitia in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p.
267-270.
De s. Paulo diac. mart Ck}rdubensi (f 851)
ex s. Eulogio in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 89.
De s. Paulo I episcopo Brixiensi in Italia (f
cca. 427) Papebrochii commentar. in AA. SS. Boll.
29. April, m. p. 618. 619.
De 8. Paulo 111 episo. Brixiensi in Italia (saec.
VI) in AA. SS. Boll. 7. Febr. IL p. 52.
De s. Paulo episc. Constantinop. mart. cca.
a. 350 Baertii commentarius in AA. SS. Boll.
7. Jun. U. p. 13-24 (ed. nov. II. appond. p. 13*
- 25*).
De s. Paulo episc. Corinthi in Graecia (f cca.
880) in AA. SS. Boll. 27. Mart. m. p. 706.
De SS. Paulo episc, Lucio, Gyriaco mart Ro-
manis in AA. SS. Boll. 8. Febr. IL p. 156. 157.
De s. Paulo episc. Narbonensi in Gallia com-
mentar. historicus in AA. SS. Boll. 22. Mart III.
p. 371-376.
Erl.'Schr. ; O a m s , Das Jahr des Martyrtodes der Apostel
Petras und Paalos. 1867. p. 82 ff. \,vw8etxt ihn tn da»
aposiol. ZeüaUer).
Bobitaille, Vie de s. Paul -Serge, stiivie d'une
dissertat. oü Ton proave qa'il est le fondatear de
r^giise de Narbonne. Arras et Narbonne 1868. 18mo.
rm.l72pag. 1fr.
De s. Paulo episc. Senonensi in Gallia (f cca.
530) notitia ex Breviar. Senon. in AA. SS. Boll.
9. Jul. II. p. 710.
De s. Paulo episc. Tricastino , vid, Yita s. Pauli
episc. Trioastr.
De SS. Paulo et Dionysio mart. Alexandriae
in Aegypto in AA. SS. BolL 9. Febr. II. p. 294.
De SS. Paulo et Mammete mart. Caesareae in
Syria in AA. SS. BoU. 16. Jul. IV. p. 128.
De SS. Paulo et Primitive sive Primitiva mart.
in Portu Romano in AA. SS. Boll. 24. Febr. IE.
p. 459. 460.
De SS. Paulo et Simone mart. in AA. SS. Boll.
3. Febr. I. p. 353.
De SS. Paulo , Fortunato , Macario etc, mart. in
Africa in AA. SS. Boll. 7. Jun. n. p. 7.
De SS. Paulo, Hieraclio, Secundilla etc. mart.
in Portu Romano syiloge histor. in AA. SS. BoU.
2. Mart I. p. 132. 133.
De SS. Paulo, Juliano, Julio etc. mart Cae-
sareae aut alibi in AA. SS. Boll. 23. Mart. in.
p. 450.
De s. Paulo mart. sub Iconomachis in Cypro
(t cca. 760) in AA. SS. BoU. 17. Mart. IL p. 609.
De SS. Paulo, Matutino, Orbano etc. mart. in
AA. SS. Boll. 4. April. I. p. 325.
De SS. Paulo, Pansio, Dionysio, Thonio etc.
mart. Aegyptiis 37 in AA. SS. BoU. 18. Janr. IL
p. 188.
De SS. Paulo, Pausirione, Theodotione fratri-
bus mart. Cleopatride in Aegypto sub Diocletiano
in AA. SS. BoU. 24. Janr. IL p. 591.
De SS. Paulo, Quincto, Gerontio etc. mart.
Afris in AA. SS. BoU. 19. Janr. IL p. 219. 220.
De SS. Paulo, Salvatore, Alexandre Theophilo
etc. mart. Carthaginiensibus in AA. SS. BoU. 15.
Mart n. p. 392.
De 8. Paulo SimpUce, anachoreta in Thebaide
(saec. lY) commentarius historicus in AA. SS.
BoU. 7. Mart I. p. 645-648.
De 68. Paulo, Successo, Yictorino et sociis
mart. Africanis in AA.SS.BoU. 14. Janr. I. p. 935.
De SS. Paulo , Tatta uxore eius ac filiis eonin-
dem mart. Damasci in Syria in AA. SS. Boll. 25.
Sept. VIL p. 58.
De SS. Paulo, Victore, Honorato mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 29. Janr. II. p. 950.
De s. Pauliano episcopo Yelaunensi sive Ani-
ciensi BoUandi comment. historicus in AA. SS.
BoU. 14. Febr. 11. p. 749.
Yita s. Paulinae fundatricia monasterii
Cellae 8. Paulinae (f 14. Mart 1112) au-
ctore Sigebotone monacho (Cellae Pau-
linae, saec. XII).
Handschr.: Weimar, Grossh. Bibl. Q. 49. foL
90'- 117^ (olim Erfurt, Peterskloster).
Ausg. : * unt. d. Tit. .-Sigebotos Tita Paulinae.
Ein Beitrag z. ältesten Gesch. des schwarzbui^-
schen Landes u. Fürstenhauses. Zum ersten male
hrsgb. u. erläut. von Paul Mitzschke. Gotha 1889.
8^ XIV. 322 pag. {die Vita p. 29-111) [x^tgleieh
Bd. 1 der Thüringisch-sächs. Geschichtsbibliothek].
— * Auszug ed. Wegele in Nicolai de Siegen («.rf.)
chron. eccl. p. 271-273.
BirL-Sehr.: Anemüller, Ernst , Sigoboto« verlorene
Vita Paulinae in Nenes Archiv d. Ges. f. S. d. Ge»di.
X. 1885. p. 11-34; imr&uckt tine BBOonstrutüon,
: Recension der Aasgabe tn Zeitschrift dos Vereins
f. thüring. Geschichte. XV. (N. F. VII.) Jena 18ÖÜ.
p. 268-276.
Barkhardt, C. A. H., Sigebotos Vita Paulinae —
eine nea aufgefondene Quelle des JCttelalters in
(MOnchener) Allgem. Zeitung. 1889. Beilage xu xfi 133.
14. Mai.
Dieterich, J., UeberPaulinzeller Urkunden und Sig^
botos Vita Paulinae m Neues Archiv d. Ges. f. & d.
Gesch. XVm. 1898. p. 449-489.
Stalin , Sigebotos Vita Paulinae tn Göttinger gel. An-
zeigen. 1890. n0 8. p. 116-120.
Vita 'Wernheii Merseburgensis episc. ap. Pertz, Mon.
scr. XI L p. 346.
VTa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsquellen. 5. Aufl.
II. 1886. p.887; 6. Aufl. U. 1898. p.371.
Yita s. Paulini archiepiscopi Eboracen-
sis in Anglia (f 644) auctore Beda Te-
nerabili.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 229. n>> 616-618.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 10. Oct — 'tft>-
derh. in AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 108-114,
Gf. Fonsoni commentar. praevius ibid. p. 102-107,
Auctarium ad AA. SS. Boll. tomi V. Oct. p. 25-27
et RigoUoti notae ibid. Suppl. p. 37* -40*.
Erl.-Sehr.: Dixon. W. A., Fasti Eboraoenses. Litm
of archbishops of York. Edited and onlanEed bv James
Raine. London, Longmans 1863. 8^. {XXX. 494pag.)
Vol. I.
Yita s. Paulini epi8Copi Noiani (t431)
Ausg. : a Francisco Sacohino Soc. Jes. ex Sancti
scriptis et veterum elogiis concinnata et ab Herib.
Rosweydo Antverpiae una cum operibus edita,
VITA S. PAÜUNI EP. NOLANI — DE S. PELAGIA
1515
repetita m AA. SS. Boll. 22. Jan. IV. p. 202-225.
— Justi Riquii Belgae carmen votivuin ibid.
p. 226-228. — Appendix de tribus Paulinis
Nolae episcopis ibut. p. 228-237. — Epistola
üranii presb. (flor. 431) de obitu s. P-i ad Pa-
catum * Und. p. 198-200. — • ed. Surina, Vit. SS.
22. Jon. — ' ed. Chiffletius in Paolinns illostra-
tus. Divione 1662. 4°. — * ed. Muratori in Opp.
Paulini Nol. p. oxxvn. — * ex Surio ap. Migne,
Patrolog. latim. p. 859-866. — Inventio et
repositio corporis in ecclesia s. Bartholomaei Ro-
mae a. 1712 in AA. SS. Boll. 1. c. Jon. VI. 1. p.
228-232. Cf. Papebrochii commentar. praevius
»6«;. Jun. IV. p. 193-201.
Erl.-Sehr.: Ampöre, Histoire ljtt6r. deFAnoe avant
Charlemagne. Paris 1867. I.
B e r n h ar d y, Onrndriss d. römischen literator. Braon-
schweig 1872. p. 995 ff.
Base, Adf., Paalin Bischof von Nola and seine Zeit.
Beeensboig 1866. 2 Bde. 8^ (trad. de TAUeffland par
L. Dancoibne. Paris 1858. &. 6 fr.).
Chatelain, Km., Notice sor los manuscrits despoösie«
de s. Paalin de Kole. Paris 1880. SP. 4 fr. (= Biblio-
thäque des Elcoles fran^. d'Athdnee et de Borne. S6r.
]. flASC. 14).
Ebert, Adf., Allgem. Gesch. der Literatur des Mittel-
alters. I. 1874. p. 288-900 a- 2. Aufl. 1889. p. 293
-311). ^
Fabre. Etüde sor Paul de Xole. Strasbonrg 1862.
Gervaise, F. A., Vie de s. Paulin. Paris 1743. 4«.
Herzog, Real-Encyclopadie XI. n. 31-38.
Lagrange, F., Histoire de s. Paiuln de Nole. Paris
1878. 9>. 7 fr. 60 c. ; 2. M. Paris 1882. 2 vol. 12 mo.
6 fr. (deutsek Mainz 1882. gr. 8P. Jk 4.80).
Lebrnn des Marettes, vie de s. Paalin, öv^ne
de Nole, avec des dissertations et des remarques.
Paris 1686. S». Ävee portr.
Perrault, S. Paalin ^veoque de Nole, avec une epistre
chreetionne sor la p6nitence. Paris 1686. 8^.
Piper, Ferd., Zur Geschichte der Kirohenvftter aas
Miigraphischen Quellen in Briegers Zeitschrift für
Eirchengeschichte. L 1877. p. 236-239.
Puech . Mar. P. A. Jos., De Paulini Nolani Ausonii^ue
epistoJarum oommercio et communibus studiis. Dum.
inaug. Parisiis, Hachette 1888. 8P. 73pag.
Rabanis, S. PauUn de Nole; 6tudes historiques et
littöraires. Bordeaux 1840. 8^. 86pag.
Soniry, fitudea historiques sur la vie et les öcrits
de s. PauUn , 6veque de Note. Paris 1853. 56. 2 vol.
8». 10 fr.
T e a f f e 1 , Geschichte der römischen Litteratur. Leipzig
1875. §347.
Vie de s. Paulin, 6v^ne de Nole, composöe d'aprds
ses propres ouvrages. Paris , chez Oh. P. Berten s. a.
(1784 ?j 80.
Yillemain, Tableaa de Teloquence chr6tienne au 4.
sldcle. Paris 1850. 9>.
Vita 5. Paulini. Paris. 1686. BP.
Vita 8. Paulini Nolani ei)isc. ex ipsius scriptis ac
veterum monumentis concinnata ap. Migne, Patrolog.
lat. LXI. p. 15-162.
Vgl. Panlinus Nolanoa.
Acta SS. Paulini episcopi , Severi presb.,
Lucae diac. etc. mart. Lucae in Etniria
sub Nerone.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 12. Jul. UI. p. 268-
271. — Miracnla ibid. p. 271-273. Cf. Pinü
comment. praevius ibid. p. 258-268.
Erl. - Sohr. : M a n s i , Ant. , Istoria della vlta dl s . Paolino
primo vescovo (U Lucca. Lucca, Cappuri 1741. 4<>.
Tita s. Paulini episcopi Trevirensis (f
359 vel 360) auctore anonymo.
Oehört ins 9. oder 10. Jahrh.
Ausg.: ex ms. Trevirensi in AA. SS. Boll.
31. Aug. VI. p. 676-679.
Erl. - Sehr. : B e i s s e 1 , Stoph . , Geschichte der Trierer
Kirchen. L Trier 1887. p. 201-216, über sein Grab.
Diehl, Ph., Der heil. Maziminus und der heil. Pan-
linus, Bischöfe in Trier, oder Geschichte Triers im
4. Jahrh. mit besonderer Rücksicht auf den Kampf
der Kirche mit dem Arianismus. Trier 1875. gr. 9*.
X.332pag. JKS.50.
Pin ins, Comment. praevius m AA. SS. Boll. 1. c, p.
668-675.
Bettberg, Kirchengeschiohte Deutschlands L p. 189«
Tita s. Paulini patriarchae Aquileieu-
sis (f 803) ex variis scriptoribus eccles.
coUecta.
Ausg. : in AA. SS. BolL 11. Janr. I. p. 713-718.
Erl.'Sdtr: B&hr, Geschichte der römischen Literatur,
im karolingischen Zeitalter d. 856 sq.
Fabricius, Bibl. med. et innm. latinitatis ed. Mansi
V. p. 204.
Paulini patriarchae Aquil. Opera . . . collegit . . . «te.
Joh. Franc. Madrisius. Venot. 1787. fol.
Vita s. Paulini patr. Aquil._ex 3Udrisii edit. opp. ap«
7atrolog. lat. XC
a excerpta c
141-152.
Migne, Patrolog. lat. XCIX. p. 17-180.
Vita altera excerpta ex ms. M. Ant. Nicoletti ibid. p^
De s. Pauiino diac. mart. Coloniae in AA. SS.
Boll. 4. MaL 1. p. 499.
De s. Paulino episc. Brixiensi in Italia (f oca.
540) in AA. SS. Boll. 4. Mart. I. p. 312.
De s. Paulino episc. Capuae in regno Neapolit.
(saec. IX med.) Fonsoni sylloge in AA. SS. Boll.
10. Oct. V. p. 134. 135.
De s. Paulino episc. Senogalliae in Italia in
AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 499.
De SS. Paulino et Isicho mart. Antiochiae in
AA. SS. Boll. 31. Mai. VE. p. 437.
De s. Pauoiaco episc. Synnadamm in Phrygia
(saec. VU) in AA. SS. BoU. 13. Mai. III. p. 240.
Tita s. Pavacii episcopi Cenomanis in
Gallia (saec. IV).
Ausg.: ex editione Johannis a Bosco mon.
Caelestini in AA. SS. BoU. 24. Jul. V. p. 540-543.
— Appendix De reliquiis haereticorum furori
sabtractis a. 1562 etc. tbid, p. 544. 545. Gf. Sol-
lerii commentar. praevius ibid. p. 537-540.
Erl.- Sohr. : Pi ol in , Panl , Vie de sunt Pavace, ^Tdqve
de Mans. ChAtean-Renard 1890. BP.
De 88. Paxentio et Albina mart. Parisiis Pe-
rierii commentar. in AA. SS. Boll. 23. Sept. VI.
p. 568-571.
Vita s. Pecinnae seu Perseverandae virg.
agri Pictavensis in Gallia (forte saec. VIII).
Ausg.: ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 25. Jun.
V. p. 84-87.
De 8. Pega sive Pegia virg. in Anglia (f post
717) in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 532.
Vita s. Peladii sive Palladii episcopi
Ebredunensis in Gallia (f cca. 516).
Ausg.: ex Hispanico Ant. Vincentii Dome-
necci in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 96-99.
De ss. Pelagia, Aquila, Epiarchio et Theodosia
mart. ap. Graecos in AA. SS. Boll. 23. Mart. III.
p. 460.
De 8. Pelagia vidua apud Lemovices in Gallia
(t cca. 570) Öiperi sylloge bist, in AA. SS. Boll.
26. Aug. V. p. 824-826.
De s. Pelagia virg. mart. Antiochiae in Syria
(saec. IT) Janningi comment. historicus in AA.
1516
VITA S. PELAGUE — VITA S. PEREGRINI
SS. Boll. 9. Jun. n. p. 154-160. — Orationes s.
Chrysostomi episc. Constant. de s. Pelagia ^ ihid.
p. 160-164. — « ap. Surium, Vit. SS. 9. Jun.
Vita 8. Peiagiae poenitentis Hierosolymis (f
cca. 457) anctore Jacobo diacono episcopi Nonni
•« Vita 8. Pelagiae virginis meretr.
Acta s. Pelagiae virg. mart Tarsi in Ci-
licia sub Diocletiano suspecta. Graece.
Wird am 4., auch am 5. Mai, 7. oder 8. Oct. gefeiert.
Wahrscheinlich im 6. Jahrhundert verfasst.
Handsekr,: Paris, Nat-Bibl. graec. n® 1468.
mbr. sec. XI. — Rom, Vatic. palat. n" 27*);
— n« 2033 (Olim Grottaferrata n^ 72)**) mbr.
-sec. XI.
Ausg.: **) unt. d. Tit.: "AS-Xriaig rfjg ttyiag
'IliXayittg ex cod. Vatic. nach schlechter Äbschrifl
•in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 747-751 ; hiemach
latein. übersetzt ibid. p. 454-458. — •**) liegt der
'latein. Ueberseix. xu Grunde, welche G. Sirlet für
lipomani Vit SS. besorgte {wiederh. ed. Surius,
De prob. SS. historiis. 4. Mai. f. 23^^). — ■ unt.
d. Tit.: MuQTVQiov tfjs äy. fidgTVQog Ilekay.
tfjg nagd-^vov (iv Taga^ rrj noUi rffg KtXucfag)
ex dictis 3 mss. ed. Herm. Usener in Legenden
der Pelagia. Festschrift f. d. 34. Versammlung
deutscher Philologen. Bonn 1879. 8® (XXIV. 62
pag. J$ 2) p. 17-28; notae p. 52-58; cf. introd.
p. i-xxrv. — Proprium de s. Pelagia, ex Me-
naeis excusis in AA. SS. Boll. 1. c. p. 751.752.
Vita 8. Pelagiae virginis meretricis An-
tiochenae auctore Jacobo diacono epi-
scopi Nonni coaevo. Graece.
Abgefasst im 2. Viertel des 5. Jahrh. Wird am 9. Juni,
8. Oct. oder am 20. Dec. gefeiert.
Handmehr. ; L e i d e n , TJn.- Bibl. , cod. Perizon.
fol. n*^ 10. mbr. sec. XI. — Paris, Nat.-Bibl. gr.
n® 1454 (olim Colb. 427, reg. 2014). mbr. sec. X;
— n® 1485 (olim Colb. 505, reg. 2017). mbr. sec.
XI. — Rom, Vatic. n® 1190. chari sec. XIV.
(Vol. I. fol. 144).
Ausg.: ed. Herm. Usener unt. d. Uebersehrift:
Mirävoia Tijg 6a(ag Uelaytag (Reue der Pelagia
von Antiochia) in Legenden der Pela^. Fest-
schrift f. d. 34. Versammlung deutscher Philo-
logen. Bonn 1879. 8^ p. 1-16; notae p. 29-52.
Uebers.: latine versa ab Eustachio (sec. X.
XI) ^ ap. Rosweyde , Vitae Patrum. Antverpiae
1615. p. 376. — wiederh. « in AA. SS. Boll. 8. Oct.
IV. p. 261-268 et p. 322; — » ap. Migne, Patro-
log. lat. LXXU. p. 663-672.
Bearbeit. : syrisch (sec. V. VI) [Handsehr. :
London, Brit. Mus. n^ 14651 anni 850] cum in-
terpret lat. ed. J. Gildemeister in Programm der
Universität Bonn zum 22. März 1879. 4^ — Die
ßingere Bearbeitung des Symeon Metaphrastes
(ap. Migne , Patrolog. graeca CXVI. p. 9CÖ ff.) ist
eine freie Variation von Jacobs Büchlein; sie
verdrängte seit detn XI. Jahrh. das Original. —
Bpecnlum poenitentiae seu vitae s. Pelagiae libri
n, auctore Reinere monacho S. Lauren tii Leo-
diensis * ex ms. Leod. ap. Pez , Thes. anecd. IV. 3.
p. 69-82. — ^ wiederh. ap. Migne 1. c. CCIV. p.
51-62. — ^Der Prologus auch ap. Martene, Ampi,
collect L p. 961.
Erl.-Schr.: Byens, Comment. praeTiiu in AA. SS.
Boll. 8. Oct. IV. p. 248-261.
Histoire de la conversion de s. Fölagie d'Antioche.
Paris 1704. 12mo.
Montanban, J. D. C, Histoire de s. P61agie oa
triomphe de la giice. Paris 1786. 12mo.
Passio s. Pelagii martyris Constantien-
sis in Suevia sab Numeriano imp. auctore
anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 28. Aug. VI. p. 161-
163. Cf. Pinii comment. de duobus 8S. Pelagiis
mm. altere Constantiae, altero in Civitate Nova
Istriae ibid. p. 151-161.
Erl.-Sehr.: Lütolf , Alois, St.Pelagios, DiOoesanpatron
▼on Constanz in seinen Die Glanbenslräten der Schweiz
vor St. Gallos. Lucem 1871. gr. 8^. p. 219 - 229.
Acta s. Pelagii martyris pueri Cordu-
bae in Hispania (f 925) ex relatu Ea-
guelis presb. coaevi, forte Cordubiensis.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 206-
208. — * ed. Ambros. Morales c. opp. s. Eulogii
ap. Schott, Hispania illustrata IV. p. 247. — ' ap.
Fiorez, Espaila sagrada. 2. edic. aXTT. p. 41-49.
— Aeta alia a Hroswitha monacha eodcm
saeculo scripta ex * edit. Norimberg. a. 1601 * in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 209-212. — ■ ap. ilorez 1. c.
(2. edic.) XXin. p. 106-132. — * ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXXVIL p. 1093-1102.
Erl.-Sdtr.: Aschbach, Jos., Ueber die L^ieodo vom
h. Pelagias in seinem Roswitha und Oonxad Geltes.
Wien 1868. gr. 8P.
De s. Hermoygio, s. Pelagii patnto vel avuncaloet
translationibns corporis in AA. SS. BoU. 1. c. p. 213
-216.
Officium Mozarabicnm in diem s. P-i ürid. p. 215-
225. — Officium ap. Florez, Espaiia sagr. 2. edic.
XXUI. p. 231-246.
De s. Pelagio episc. Laodioeae in Syria (saec
IV fin.) commentarius historicus in AA. SS. BolL
25. Mart III. p. 557. 558.
De SS. Peleo et Nile episc. ete. mart Aegvptiis
a. 310 Stütingü sylloge in AA. SS. Boll. 19. Sept
VI. p. 21-23.
De s. Peleusio seuPelusio presbyt. mart Alexan-
driae in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 659.
Tita s. Pelini episcopi Brundusini et
martyris (f 5. Dec. 363): ,Komano flo-
rente imperio'.
Ausg.: ap. Ughelli, Italia sacra ed. Coleti. IX
p. 12-24. — Miracula eins ibid. p. 24-29.
De 8. Peregrina virg. mart. Roma (f 312) La-
bacum in Camiolia translata sylloge Byei in AA.
SS. Boll. 5. Oct m. p. 12-17.
Passio s. Peregrini Autissiodorensiiun
primi episcopi et martyris (f cca. 259).
Ausg.: ^ ap. Labbe, Bibl. nova mss. I. p. 526
-528. — « in AA. SS. Boll. 16. Mai. III. p. 563.
564. Of. Labbe 1. c. p. 411. — Vita ex variis mss.
codd. ap. Duru, Bibliotheque histor. de l'Yonne.
I. p. 123-126. — Bibliographie des Actes de
s. Pelerin ibid. p. 126-132.
Yita s. Peregrini confessoris Calatabel-
lotae in Sicilia auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 30. Janr. II. Append.
n. p. 1153. 1154. Cf. p. 1031.
ACTA SS. PEREGRINI — ACTA SS. PERPETUAE ET FELIGIT.
1517
Acta SS. Peregrini, Herculani et Fla-
viani martjmm Anconae in Piceno sub
Diocletiano.
Ausg. : ex ms. ecvles. Anoonitaoae in AA. SS.
BoU. 16. Mai. III. p. 565-567. — Appendix de
ioventione et translationibus 88. corporum ibid.
p. 567-569.
Tita b. Peregrini Latiosi ord. Servorum
Forolivü in Aemilia (f post 1330) auctore
Nicoiao Borghesio sive Burgensio,
equite et senatore Senensi (cca. 1483).
Äusg, : * in AA. SS. Bell. 30. April. HE. p. 837
-839. — ' in appendice ad Vitas Joachimi Se-
nensis et Francisci Patricii italice scriptas, edi-
tas a Bened. Angelo Maria Canali. Lucae 1725.
— Processus de culta et miraculis in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 840-848. — Appendix de culta et
miraculis Barcinone ibid, p. 848. 849. — Alia
miracula ex informationibus Hispanicis mss.
ibid. p. 849-851.
En.-Sekr. : L e f ge n d a d i 8. Pellegxino Lazioei de' Serri
di Mazia. Per cnra di Fr. Agost. Morini. Firenze, O.
B. Campolmi 1860. ifi. Nur 200 Exempl. gedruekt.
Monsignani, Conte Fabbriz. Ant , Notizie della Tita,
mortem e miracoli di 8. Pellegrino Lazioei nobile For-
liveee deir ord. da* Sem di Blaiia veig. Forli 1727.
4«. Oon Tür.
Be s. Peregrino conf. apud alpes, Mutinam
inter et Lugam in Italia, Sollerii comment. cri-
ticus in AA. SS. BoU. 1. Aug. I. p. 75-77. —
Acta fabulosa ex 2 mss. ibid. p. 77-80.
De s. Peregrino conf. in NucerinaUmbriae dioec.
(saec. XII) in AA. SS. BoU. I.Mai. I. p. 157. 158.
De 8. Peregrino conf.. Placentae in Italia (f
cca. 400) in AA. SS. BoU. 10. Febr. IL p. 390.
Vgl. p. 896.
De b. Peregrino eremita Camalduli in Hetru-
ria (t 1288) Papebrochii comment. historicus in
AA. SS. BoU. 3. Jun. I. p. 370-372.
De SS. Peregrino, Luciano, Pompeio ete. mart
Dyirhachii in Macedonia sub Traiano in AA. SS.
BolL 7. Jul. IL p. 457.
De SS. Peregrino, Machorato etViventiano mail
(saec. VI) apud Cenomanos in Galüa in AA. SS.
BoU. 4. Aug. I. p. 333.
De 8. Peregrino presb. (saec. III) Lugduni in
Gallia in AA. SS. BoU. 28. Jul. VI. p. 543. 544.
WrL-Sdtr.: Nenmann, K. Job., Der römiscbe Staat.
I. Leipzig 1890. p. 298.
Tita s. Perfecti presbyteri mart Cor-
dubae in Hispania (f 850) auctore s. Eu-
logio episcopo.
Ausg. : * ap. Surium , Vit. SS. 18. April. — * in
AA. SS. BoU. 18. April. U. p. 585. 586.
Erl.'8^.: Histoire de s. Parfait et des autres mar-
tyn de Cordone. Paris 1862. 12nio. Äv&o portr.
Acta SS. Pergentii et Laurentini et 400
mart Aretii in Hetruria sub Decio.
Ausg. : ^ in AA. SS. BoU. 3. Jun. I. p. 272. 273.
— • abgekürzt und mit geändertem Stil ap. Su-
rium, Vit SS. 3. Jun.
De 8. Perpetua Romae (saec.I) in AA. SS. BolL
4. Aug. Lp. 314-316.
De s. Perpetua uxore s. Petri apostoli, mar-
tyre Romae (saec. I) Josephi van den Gheyn syl-
loge in AA. SS. BoU. 4. Nov. II. prs. L p. 219
-221.
Acta SS. Perpetuae et Felicitatis mar-
tyrum (f 203) graeca.
Attsg. : ^ aus e. Codex der Jerusalemer Pa-
triarchalbibl. unt. d. Tit.: The Acts of the mar-
tyrdom of Perpetua and FeUcitas edited by J.
Bändel Harris and S.K. Gifford. (Cambridge, Uni-
versity Press) London, C. J.Clay 1890. 8*. 66pag.
5 sh. — ' tctederk. von J. Armitage Robinson in
Texts and studies. IL The Passion of St. Perpe-
tua. Newlv edit from the mss. with an intro-
duction and notes. Together with an appendix
containing the original latin text of the Scillitan
martyrdom. Cambridge, üniversity Press 1891.
8^ IX. 131 pag. 4 sh. — Passio alia latina [nach
Randel Harris soll dieser Passio der vorhin
genannte griechische Text xu Gründe liegen u.
nur üebersetxung sein; Hamack (Theolog. lite-
raturzeitung. 1890. n? 16) u. die Revue de l'hist.
des religions XXII. p. 238 stimmen ihm xUy wäh-
rend Abbe L. Duchesne {s. u.) die Priorität des
latein. Textes behauptet] ^ unt. d. Tit. : Passio ss.
Perpetuae et Felic, cum notis Luc. Holstenii.
Item passio 8. Bonifacii Romani mart. . . . Romae
1663. 8». — * ttiederh. Parisüs 1664. 8'. — • in
Lactantii opp. ed. Thom. Spark. 1680. — * ex cod.
Casinensi »n AA. SS. BoU. 7. Mart. L p. 633-638.
— * ap. Ruinart, AA. prim. martyrum. Amstelod.
1713. foL p. 90-119. — Un Gallandi Bibl. vet.
PP. n. 1766. p. 167-198. — ^ wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. UI. p. 13-60. — ® nach einer neuen
Coüation der Hss. ap. J. A. Robinson {s. Ausg. 2
des griech. Textes) l. p. 60-95. VgL Analect. Rol-
land. X. 1891. p. 67-69. — Lectiones variant. ex
cod. Mediolan. Ambros. C 210. inf. fol. 110^ ibid.
XI. 1892. p. 297-282. — Passio alia: ,Apud
Africam' ex cod. BruxeU. n* 207. sec. XIII. fol.
132' in Catalogus codicum hagiograph. reg. bibl.
BruxelleDS. I. 1. 1886. p. 158-161. — Acta aüa
ap. Aube, Les Actes de ss. Felicite, Perpetue et
de lears compagnons. Les chretiens dans l'em-
pire romain de la fin des Antonius au müieu du
§• siecle. Paris 1881. p. 509-525. Die beiden
letxten Schriften haben wegen ihrer Datierung
keinen Wert, — Tuto monachus ord. s. Ben. in
Franconia inf er. (saec. XII) : De praeconiis s. Fe-
licitatis virg. — Passio et martyrium Viti, Mo-
desti atque Crescentiae tn eiusdem Opuscula e
2 codd. Admont. nunc prim. ed. Willib. Rubat-
scher. Graz 1882. gr. 8°. VIU. 154 pag. Jk 2.20.
Erl.'Sekr.: Analecta BoUand. XI. 1892. p. 100-102.
Dnchesne, L., En quelle langne ont etö öcrits les
Actes des saintes Perpetue et Fölicit^? {E^xbraü dea
Comptes-rendos de rAcad. des inscript. et belies -
)taa in Zeit-
lettres. XIX. p. 39-64. Paris 1891. 8^
Hilgenfeld, Das Martyriam der h. Perpetaa in ;Mit-
schrift für Wissenschaft!. Theologie. XXXIV. 1891.
Heft S.
Manascrit, ün noaveaa« des Actes des saintes Fö-
licit6 et Perpötae in AnaJecta BoUand. XI. 1892. p.
369-373.
Massebieaa, La langne originale des Actes des ss.
P. et F. in Revue de l'histoire des religions. Ann^
XII. tom. XXIV. 1891. p. 97-101.
Neamann, K. Joh., Der römische Staat und die all-
gemeine Kirche. I. Leipng 1890. p. 299. 300.
1518
VITA S. PERPETUI EP, LEOD. — VITA S. PETRI BALSAMI
Orsi , J. Aug., Diss. apologetica pro m. Perpetuae, Fe-
licitatis et socioram 4iart. orthodozia advenos Sam.
Basnagium. Florentiae 1728. 4^ (vfiederhoU ap. Migne»
Patratog. lat. lU. p. 61-70).
Pellet, A., Les martyrs d'Alriqne : histoire desainte
Perp^tae et de aes compagnons. LiUe 1885. Bf*. XIV.
470 pag. 6 fr.
Vita 8. Perpetui episc. Leodientis, ex libr. ec-
cles. Dionantens. coUecta a J. Chapeavillio ap. Sa-
num , Vit. SS. 4. Nov.
De s. Perpetuo episcopo Traiectensi (sab init,
saee, Vü) Alberti Poncelet commentarius histor.
in AA. SS. Boll. 4. Nov. 11. prs. 1. p. 292-299.
— De SS. Perpetuo et Ebregiso episc. Tra-
iectens. Ghesquieri sylloge hist-crii «n AA. SS.
Belgü n.p. 316-330.
De 8. Perpetuo epiec. Turonemi in Gallia (f
490 , aee. alios 494) Henschenii dissertat. in AA.
SS. Boll. 8. April. I. p. 748-752. — Epitaphium
s. P-i: ,Oalmina sublimi^ [Fälschung des Ora-
toricmers Jerome Vignier (f 1661) neteh Havet]
^ ap. d'Achery, Spicdleg. V. p. 109 (' ed. nov. IE.
1723. p. 304). — iciederh. ' ap. J. Quicherat, Be-
stitution de la basili<|ue de SaiDt-]\fortia de Tours
in Kevue archeologique. Nouv. ser. XX. sem. 2.
1869. p. 10; — * in Gallia christiana. XIV. p. 14;
— ' ap. Ed. Le Blaut, luscriptious chretiennes
de la Gaule. I. Paris 1856. 4^ p. 247; — • ap.
lügne, Patrolog. lat LVIU. p. 755; — ' ap. J.
Havet, Questions Merovingieunes. II in Biblio-
theque de l'Eoole des chari^s. XLVI. 1885. p.
222. 223; Nachweis der Fälschung p. 223. 224.
— Testamentum [gleichfalls ro» Vignier ge-
fälscht] ^ ap. d'Achery, Spicüeg. V. p. 105 (• ed.
nov. III. p. 303). — wiederh ^ in AA. SS. Boll.
8. April. I. p. 750; — ^ in Georgii Flor. Gregorii
ep. Turon. opp. ed. Buinari; p. 1317 ; — ' ap. Bre-
quigny et La Forte du Theil, Diplomata p. 1; —
® ap. Pardessus, Diplomata I. p. 23. — ' in Gal-
lia christiana. XIV. instrum. p. 1 ; — * ap. Migne,
Patrolog. lat. LVIII. p. 753 et ^ LXXI. p. 1149;
— '° ap. Jul. Havet, Questions Merov. 11 in Bi-
bliotheque de F^^le des chari^s. XLVI. 1885.
p. 207-210; Nachweis der Fälschung p. 210-222.
De s. Perseverantio mart. in Airica in AA.
SS. Boll. 3. Jun. L p. 288.
Vita di Petrarca (Francesc, f 1374)
auctore Leonardo Bruni.
Ausg.: * Perugia 1671. 12mo. — * Floren ze
1672. 12n»o. — Vita de! Petrarca sorittanel de-
clinare del sec. XIV ap. A. Marsan , Bibliografia
Petrarchesca. Padoa. — Vita di Fr. Petrarca
scritta da inoerto Trecentista. Bologna 1861. 12mo.
NB, Die biographische Litarator über IWarea ist sehr
reichhaltig; vgl. Tomm. Casini in Gröbers Qrondriss der
romanischen Philologie. Bd. II. Abt.S. Strassbnrg 1896. p.
93 imd oben p. 909.
Flogium s. Petri abbatis Cantuarieneis (f cca.
600) historicum ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. IL p. 3. — ' in AA. SS. Boll. 6. Janr. I. p.
334. 335. Cf Hardy, Descr. catalogue of mate-
rials. I. L 1862. p. 206. n^ 566.
Vita s. Petri abbatis Cavensis coenobii, vid,
Vita 8. Petri episcopi Policastrensis.
Tita Y. Petri abbatis Claraevallis (saec.
XII fin.) auctore Thoma mon. de Radolio.
Ausg.: ex cod. Trecensi n** 1133 saec. XHL
ap. Migne, Patrolog. lat. CCEX. p. 1007-1036.
Tita s. Petri abbatis in Monte Caprario
prope Perusiam in Umbria Italiae (f 1007).
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. sae&
VL 1. p. 761-766. Cf, p. 70. — ^wiederh. u. ex
ms. in AA. SS. Boll. 10. Jul. IIL p. 115-118.
Yita b. Petri Abrincensis monachi ord
Cisterc. coenobii Saymiacensis in JTor-
mannia (f cca. 1172).
Ausg.: primum ed. E. P. Sauvage in Analect
BoDand. 11. 1883. p. 479-500; c/.praef. p. 475-479.
Acta s. Petri anachoretae = Acta s. Petri
Athonitae.
Acta SS. Petri, Andreae, Pauli et Dio-
nysiae virg. mart Lampsaci in Hellesponto
sub Decio.
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 15. Mai. — 'ex
5 mss. in AA. S8. BolL 15. Mai. IIL p. 452. 453.
— 'ap. Roinart, AA. prim. martyrum. Amsteiod.
1713. fol. p. 158-160.
Acta s. Petri apoetoli , vid. Acta ss. Petri et PaulL
Vita b. Petri Arbuesii canon. reguL,
mart a. 1485 Caesaraugostae in Hispania.
Ausg. : in AA. SS. BolL 17. Sept V. p.752-754.
ErU-Schr.: Cozza, O., Dellavite, miracoli e culto del
martire 6. Pietzo de Arbaes. Borna 1867. 9.
Mar-Manillo, Franc. Feni. de, Vida dei glorioso
martir San Pedro de Arboee, canon. de la seo de
Zaragoza. Vaienzia 1729. kl. i^. OtdielUe.
Sticker, Comment. praoTias in AA. SS. BoU. 1. o.
p. 728-762.
Vita s. Petri archiepisoopi Tarentasiensis =
Vita s. Petri Tarentas.
Vita Petri Aroldensis (Ärolsen) presby-
teri (f 1158. Dec. 19) auctore anonjmo.
Ausg. : in Catalogus codicum hagiograph. bibl.
reg. Bruxelleus. 11. p. 105-120.
JBrL-Sdw.: Watten bach, Deatschlands Oeediichts-
quellen. 6. Aufl. II. 1894. p. 266.
Acta b. Petri Armengol mart ex ord.
B. M. T. de Mercede redempt captiv., ia
Catalonia (f 1304).
Ausg.: ex oculatis et iuratis testibuB et ex
edit. Marci Salmeronis in AA. 88. Bell. 1. Sept
I. p. 333-335. Cf. Pinii comment. praevius t^.
p. 317-333.
Acta s. Petri (Atlionitae) anachoretae
in monte Atho (ante saec. YTU) auctore
Gregorio Palama archiepisc. Thessalo-
nicensi (flor. 1351).
Ausg. : ^ graece et lat in AA. 88. Boll. 12. Jon.
n. p. 538-556. Cf. Janningi commentar. prae-
vius ibid. p. 535-538. — ' latine wiederh ap.
Migne, Patrolog. graeca lat tant edita LXXVIL
1865. p. 109-116. — Oratio in vitam eiusdem
sancti eodem auctore interprete Conr. Janniogo
ibid. p. 115-138.
Tita s Petri Baisami (f 291) ab Ana-
stasio Bibliothecario latine yersa.
YITA S. PETRI BERARDI — VITA B. PETRI DAMIANI
1519
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 3. Janr. — * besser
in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 129. Cf. p. 128.
— 'ap. Ruinart, Acta primorum mart Amstelod.
1713. fol. p. 501-503.
Vita 8. Petri Barardl = Vita s. Berardi Mar-
sorum episcopi.
Vita s. Petri Caetoetliil » Vita s. Petri de
Marrone.
Yita s. Petri Chrysologi Rayennatis ar-
chiepiscopi (f 3. Dec. 448 — 451).
Ausg.: ^ ex libro pontificali Agnelli qui et
Andreas edito a Bened. Bacchinio I. p. 226. —
^wiederk. in AA. SS. Boll. 31. Jul. VII. p. 182-
184 c. Sollerii comment praevio p. 181 — «. ' ap.
Migne, Patrolog. lat. IJI. p. 13-20; observatt
Bacchinii ad eam p. 20-28. — *^. Holder-Egger
in Mon. Germ. hist. Scr. rer. Langob. 1878. p. 2§9-
291. — Vita alia ex Martine Castillo ap. Migne
1. c. p. 27- 42. — V i t a al i a per dorn. Mitam sacerd.
a. 1642 collecta ibid. p. 42-80. — Vita alia ex
H. Rubei Histor. Ravenn. ap. Surium, De prob.
SS. historüs. 31. Jul. (sec, cU. 3. Dec).
ErL'Sekr.: Dapper, Herrn., Der h. Petras Ghryso-
iogus, der erste Erzbischof yon Bareima. Eine Mono-
graphie. KGln und Neuss 1867. gr. 8P. 181 pag.
Hald, Marc, Ausgewählte Beden des h. Petras Chry so-
logas Ml Bibliothek der KircheDviter. Kempten 1874.
75. 8P. 766 pag.
Liverani, Franc, Spidleginm libeziannm. Florentiae
1863. fol. p. 125-m
Looshorn, J., Der h. Peter Ghrvsoloffns und seine
Schriften in Zeitschrift für kathol. Theologie, ni.
1879. p. 298-265.
Stablewski, Florian t.. Der h. Kirchenvater Petras
vonBayennaChrysoIogns, nach den neuesten Quellen
dargestaUt. Posen 1871. gr. SP. VI. 146 pag. Jk 2.
Vita V. Pvtri dunlaoeiMis abb. » Vita b. Petri
MauiiciL
Vita 8. Pdri Goelaetini pontif. ^ Vita s. Petri
de Murrone.
Vita 8. Petri conflBWoris Folginii »= Legenda
b. Petri de Fulgineo.
Yita s. Petri confeS8ori8 Trebis in Latio
Italiae regione (cca saec. XI med.) au-
ctore anonymo.
Ausg. : ex archivio Trebano in AA. SS. Boll.
30. Aug. VI. p. 641-647. Cf. Pinii oomment prae-
vios ibid, p. 634-641.
Vita b. Petri Crieci de Fulgineo = Legenda
b. Petri de Fulgineo.
Vita b. Petri Damiani (f 1072) S. R. E.
cardinalis, episcopi Ostiensis, prioris eremi
s. Crucis Fontis Avellani Faventiae in Ita-
lia auctore s. Johanne Laudensi mon-
acho eins discipulo.
Atisg. : * ex 2 mss. a Const. Caietano in Petri
opp. edita (e. g. I. Venetiis et Paris. 1742. p. i-
XTin; Bassani 1783. p. cxxix-clx) — ^ et repetita
in AA. SS, BoU. 23. Febr. HI. p. 416-427. —
^ ed. Surius, De prob. SS. historiis. 23. Febr. VII.
Ck)l. Agr. 1581. p. 132-136. — * ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 2. p. 247 - 266. — « ex
Bolland. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIV. p. 113-
146. — Vita alia per Johannem Antonium
Flaminium Forooomeliensem ibid. p. 145-158.
— DeOallica profectione Petri Damiani et eins
ultramontano itinere ^ ex cod. Vatic. 4920 ap. Mai,
Script, vett. collectio nova. VI. 2. Bomae 1832. p.
193-211; c/". praef. p. xxxm. — ^toiederh. ap.
Migne 1. c. CXLV. p. 865.
Erl.'Sekr.: Arbellot, Saint Pierre Damien ä Limogea.
Limogea et Paris 1898. 8P. 7 pag.
Capecelatro, Alf., Storia di s. Pier Damiano e del
8O0 tempo. Firenzel862. 2 vol. 12mo. L 6; Tour-
nayl888. BP. 656 pag. 4 fr.
Eggs, Geo. Joe.j Pnrpnra docta sea vitae , legationes»
res geetae , obitoe aliaque scita ac memorata digna
itc S. B. E. canUnaliam. I. JPranooforti 1710. fol. p.
20-31.
Fehr, Jos., Petras Damiani in Wiedemanns Oesteir.
Vierteljahreeschrift f. kathol. Theologie. VII. Wien
1868. p. 189-240.
Fetzer, KarlAdf., Petras Damiani unter Alexanders II
Pontifikat m Vornntersachongen za einer Geschichte
des Pontifikats Alexanders U. Dissert. Strassbuig
1887. BP. p. 87-71.
Gieseb recht, W., Magister Manegold von Lanter-
baeh m Sitznngsber. der MUnchener Akad. d. Wiss.
II. 1868. p. 826-380.
Gnerrier, L., De Petro Damiano Ostienai episcopo
Bomanaeqae Ecol. oardinali. Dissert. Parisienais. Aa-
reliae 188L 8». VU. 99 pag. SP.
Helf en stein, Jac., Gregors VII Bestrebungen; nach
den Streitschiiftan seiner Zeit. Frankfurt a.M. 1866.
80. p. 68. 189.
Henschen, Commentar. praevius «i AA. SS. Boll.
1. c. p. 406-416.
Kleinermanns, Jos., Der h.Petms Damiani, MOnch,
Bischof, Cardinal. Kirchenlehrer. In seinem Leben
und Wirken nach den Quellen daigeatellt. Steyl 1862.
BP. XXI. 237 pag. J12.26.
Laderchi, Joh., Vita s. Petri Damiani, S. B. E. car-
dinalis, episc. Ostiensis, in 6 libroe distributa. Bomae
1702. 4«.
Langen , Gesch. der römischen Kirche von Nikolaus I
bis Gregor VII. Bonn 1892. gr. BP.
Mirbt, 0., Die Publizistik im Zeitalter Gregors VU.
Leipzig 1894. gr. 8^. p. 7 u. s. w.
Mittarelli, Aonalea Camaldulenses. I. 11. Venetiis
1765. 66. fol.
Neukirch, F., Das labendes Petras Damiani (Thl.I;
bis zur Ostersynode 1069), nebst einem Anhang : Da^
mianis Schriften chronologisch geordnet Diss. G6t-
tingen 1875. 8P. Jk 2.80.
Pf ülf , 0., Damianis Zwist mit Hildebrand in Stimmen
aus Maria -Lasch. XLI. Freibuxg i. B. 1891. p. 281-
307; 400-416; 608-526.
Beumontj Alfr. v., Briefe heiliger und gottesfürch-
tiger Italiener. Freibuxg i. B. 1877. BP.
Both. F.W. £., Der h. Petrus Damiani 0. S. B. Car-
dinalbischof von Ostia. Nach den Quellen neu be-
arbeitet in Studien und Mittheiiungen aus dem Bene-
dictiner- und dem Cistercienserorden. Jahrg. VII.
Waizburgl886. Bd.L p. 110-134: 357-874; — Bd.U.
p. 43-66; 321-336. — Jahig.VUl. 1887. p. 66-64;
210-216.
Sejani et Bnfini dialogus de Laderchiana historia s.
Petri Damiani. Parisiis 1706. 4P.
Steindorff, £., Jahrbücher des Deutschen Beichea
unter Heinrich IQ. Bd. I. Leipzig 1874. gr. BP. p.251
-254.
Storckius, Joa. , Epistola ad Jacob. Laderchium. Pa-
tavü 1708. 80.
Testimonia de s. Petro Damiani ap. Migne, Patrolog.
lat. CXLIV. p. 179-202.
Vita di Pietro Damiano. Venezial729. BP.
Vita ex Augustini Fortunii monachi Camald. Historiae
Camaldulens. libro V ap. Migne 1. c. CXUV. p. 157
-168.
Vita ex libro V Histor. Bavonnat. Hier. Bubei ibid.
p. 167-180.
Vogel, Albr., Peter Damiani. £än Vortrag. Jena 1856.
80. 32 pag.
Wambera, Aug., Der h. Petrus Damiani, Abt vom
Kloster des h. Kreuzes von Fönte Avellana und Kar-
dinalbischof von Ostia, sein Leben und Wirken. 1006/7
—1072. Thl.L Inaug.-Diss. Breslau 1875. 80. 50 pag.
Wa 1 1 e n b a ch , DoutschlandsGeschichtBquellen. 5. Aufl.
n. 1886. p. 192. 198 ; 6. Aufl. 1. 1893. p. 436. U. p. 217.
224.225.
1520
VITA S. PETRI DE ALCANT. — VITA S. PETRI DE MÜRRONE
Wi 1 1 . Oornel. f Die Anfinge der Beetanntion der Kirche
im 11. Jahrh. Nach den Qaellen. Marbuiiff 1869. 8P.
Vgl. Petras Damiani.
Vita 8. Petri de Alcantara fandatoris
proTinciae s. Josephi discalceatorum, Are-
nis in Hispania (f 1562).
Auag,: ex chronioo iUius provinciae auctore
Joanne a S. Maria primum latinitate donata in
AA. SS. BoU. 19. Oct. VIII. p. 657 - 700. — Tita
altera auctore Laurentio a S. Paulo^ libri 6,
ibid. p. 700-799. — Acta canonizationis ... ed.
Dom. Capellus. Romae 1669. 4^ — Bulla cano-
nizationis in AA. SS. Boll. 1. c. p. 799-809.
Erl.-Sdtr.: Alcala, Marc., Chronica de la s. provincia
de 8. Joseph. fP. 1:1 Vida portentosa de san Pedro
de Alcantara. Madrid 1786. fol.
Bossne, Comment. praevins in AA. 8S. BoU. 1. o. p.
628-666.
Brnodinus, Ant., Synopsis vitae , virtatom et mira-
culoram 8. Petri de Alcantara. Pnigael669. ^. 48pag.
Uüber, F., Neues Wunder -Licht etc. im Leben des
h. Petri von Alcantara beobachtet. München 1702. BP.
Juan de s. Bernardo, Chronica della vida admirable
y milagrosas hs^adas del glorioso y s. padre Pedro
de Alcantara. Napoles 1667. 49 (Uder*.: Giovanni
di S. Bernardo, Chronica deU' ammirabili vita . .
del glor. padre s. Pietro d'Alcantara. Trad. dall' idioma
spagn. da Fr.Olignano. Napoli 1674. 4P).
Manazares, Blas. de. Epitome de la vida y milagros
de 8. Pedro de Alcantara. Madrid 1786. 8».
Marchese, Franc, Vita di s. Pietro d'Alcantara. Ye-
netia 1670. 4P,
San Bernardo, Alonso de, Vida de s. Pedro de Al-
cantara. Madrid 178S. SP.
Stelzig, J. A., Das Leben des heil. Petras von Al-
cantara. Begensburg 1867. BP. Jk 8.
Vie et Oeuvres spirituelles de s. Pierre d'Alcantara.
Trad. du R. P. Talon. Paris 1670. 12nio.
Vita di s. Pietro d'Alcantara. Torino 1669. BP.
Z6 ekler, Otto, Petrus von Alcantara. Teresia von
Avila und Johannes de Cruce. Ein Beitrag zur (resch.
der mönchischen Contrareformation Spaniens im 16.
Jahrh. in Zeitschrift f. d. gos. luther. Theologie und
Kirche von Bndelbach. XXV. Leipzig 1864. p. 87-78.
Acta s. Petri de Barco confessoris (saec.
XI?) Abulae in Hispania.
Ät4sg. : ex Lud. Alvarez Historia Barchensi in
AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 384. 385; cf. C. de
Smedtii notitia Und, p. 383.
Tita s. Petri de Chavanon ord. canon.
regul. s. Aug. (f cca. 1080) Piperaci in
Arvemia auctore Stephane can. reg. ab-
batiae Piperacensis fere synchrone.
Ausg.: *ap. d'Achery, Spicileg. II. p. 691-704
(ed. Paris. 1681. 4^ — ed. 2\ IL p. 155-159). —
' wiederh, u. ex ms. in AA. SS. Boll. 9. Sept III.
p. 472-479. Cf. Limpeni comment. praevius ibid,
p. 460-472.
Legenda b. Petri de Fulgineo confes-
soris (t XY kal. Aug. 1323) auctore ae-
quali Johanne Gorini a S. Geminiano
in Tuscia ord. Praed.
Ausg,: * nicht vollständig unt. d. Tit.: Vita
s. Petri confe88. Fulginii ed. Cuper in AA. SS.
Boll. 19. Jul. IV. p. 665-668; cf. comment. prae-
vius p. 663-665. — ^das Fehlende , von Cap. 9
an, ex cod. Vallicell. H. 3. sec. XVI nunc pri-
mum integre ed. Mich. Faloci Pulignani in Ana-
lect. Bolland. VIIL 1889. p. 365-369; cf. praefai
p. 358-365.
Srl.-Sekr.: Barnabd, Nicc, Vita del b. Pietro Crasci
da Foligno. Foligno 1626. 4P. 24 pag,
Bragazzi, Joseph, Onida stör. - artistica della bssi-
lica catedrale u FoUgno e compendio della vits de'
principali santi dl detta oittä. Foligno 1864. 9. p.
L - LH.
Jacobilli, Ludov., Compendio della vita di s. Petro
Crisci da Foligno. Foligno 1628. fol.
: Vite dei santi e beati di Foligno. Foligno 162S.
40. p. 236-244.
: Vite dei santi e beati dell' Umbria , e di quelli
1 corpi dei quali riposano in eesa provincia. II. Fo-
Ugno 1666. fol. p. 46-48.
Luoentlus, Jul. Ambros., Fulgor Pnlginei in spleo-
doribus sanctorum. Romae 1708. 40. p. 135- 139.
Vita b. Petri de Luxemburgo S. R £.
cardinalis, episcopi Metensis (f 1387) Ave-
nione in Gallia auctore anonyme.
Ätisg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p.
509-516. — Vita altera auctore Henrico Albio
S..J., gallice conscripta, hie latine reddita ibid.
p. 516-525. — Ad processum de vita et mira-
culis b. Petri ibid. p. 525-527. — Processus,
3 partes ibid, p. 527-628. Cf. Pinii commentar.
praevius ibid. p. 486-508.
Erl.'Sekr.: Alby, H., La vie du b. Pierre, Canünalde
Lttxembourg. Avignon 1661.
Canron , Aug., Histoire du P. Pierre de Luxemboui^.
Carp«ntras 1854.
Fonrier de Bacourt, £t, Vie du b. Pieire de Luxem-
bourg, 6tudiant de l'universitö de Paria, evdque de
Metz et cardinai (1369—1387). Avec portr., lettres
. . . Paris 1881. BP. VII. 362 pag. 3 fr. 50 c.
Vie du b. Pierre de Luzemboorg, 6veque de Jletz et
cardinai. Paris 1710. l2mo.
Vie du b. Pierre de Luxembouif^, d'aprte lee mana-
scrits de C^lestin Bauduit. Avignon 1777.
Yita s. Petri de Murrone eremitae de
Aprutio, postea Coelestini V pontificis
maximi, ord. Goelestinorum institutoris
(t 1295) auctore Petro de Aliiaco (f
1420) episcopo Cameracensi, postea card.
S. ChrysogonL
Ausg. : * ed. Dionys. Faber. Paris. 1539. 4*.
— *ed. Surius, Vit. SS. 19. Mai. — »ed. PajMy
broch in AA. SS. BoU. 19. Mai. FV^. p. 484-498.
C/". Sylloge vetustiorum monumentorom ex Ta-
riis libris coUecta ibid, p. 422-437. — Opus
metricum Jacob! card. 8. Georgii ad Velum au-
reum , coaevi et in papatu familiaris , ex 2 mss.
^ ibid, p. 437-461. — • ap. Muratori, Scr. rer.
Ital. III. 1. p. 613-641. — Eiusdem Jacobi
op. metr. de electione et coronatione Boni&oii
Vni papae. libri 2 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 461-
473. — Eiusdem Jacobi de canonizatione s.
Petii Coelestini libri 3 ibid, p. 473-483. — Of-
ficium de sancto ab eodem Jacobe card. com-
positum ibid. p. 483. 484. — Supplement um
historicum ex Italico Lelii Marini ibid. pag. 498-
536. Cf VII. p. 816. — Vita et miracula s.
P-i Caelestini auctore coaevo ^ ex cod. Paris, lat.
5375. sec. XIV in Analect BoHand. IX. 1890.
p. 147-186; 186-200. — « ex cod. Paris, lat 17651.
sec. XV (mit einigen Verschiedenheiten) ibid,
X. 1891. p. 386-389; 389-392; cf p. 385.
ErL'S^.: Barcellini, Industrie filologiche . . . ifi
difesa di s. Celestino V e di Dante Ali^eri. Milano
1761. BP.
Borromeo, Carlo, Avignone e la politica di fHipp^i
il Belle nella canonizzaadone di Pietro da Horiun«
(papa Celestino V). Modenal894. BP. 45 pag.
ACTA 8. PETRI EP. ALEXANDRINI — ACTA SS. PETRI ET PAUH
1521
Celeitino V ed U VI centonario della bua incoro-
nazioiw. Prim« pnbblicazione stnordinaria del Arf-
Uttimo däUa aoeiää di storia patria Änkm. Lod. ÄnH-
nori ntgU Äknaxi, Aqnila 18»1. 8». VU. 612 pag.
LIO.
Fabricias, Bibl. med. et inf. ktmitetis ed. Mann Y.
p. 237.
J o 8 aph e t, Der b. PapetOoeleetin V (Peter t. Morrone),
unter dessen Begiemiifc das Haas der h. FUnilie yon
Naxareth nacb Loreto flbertragen wurde. Ein Lebeos-
bUd. Fulda 1894. 8». IT. 7Jpag. GOJ^
Marini, L., Vita e miraooli di s. Pietro delMoxTOBe,
che fü Celestino papa V. MUano 1687. 4«.
Monini, Stef., San Celestino difeeo dell' accnsa di
TfltA datagU dai glossatori di Dante. Pisa 1893. Bfi.
15 paff.
Notturno NeapoUtano, La santiss. e mirac. Tita del
rior. Santo Pietro Celestino, noramente tradnita di
utina prosa in yerso volnre. Bologna, April 1520.
8». 58foL
Papebrochf Oommentar. pnerins in AA. SS. BoU.
I.e. p. 419-421.
Pottbast, Regesta pontiflcnm BonuuMmim 11. 1876.
p. 1915-1922.
BoTiglio, Am., La rinnneia di Celestino V: saggio
critico, stoxioo. Verona, Dracker(PadoTa, tip.Oalfina)
189S. 16mo. 64 pag.
Vie admirable de notre gloriemz ptoe Saint Pierre C6-
lestin y pape , 5. da nom , fondatenr de l'ordre des
C61estins. Paris 187B. 8».
Acta 8. Petri episcopi Alexandrini et
mart(a.311)genainaAnastasioBiblio-
thecario interprete.
Ausg. : ^ ap. Ad^. Mai, Spicil^um Romaniun.
ni. p. 671-693. — ^wiedtrh. ap. Migne, Patrolog.
lat CXXIX. p. 691-704 — «. •Patrolog. graeca
lat. tant. edita. XII. p. 217-232. — Martyrium
lat ex ms. interprete forte Anastasio Biblioth.
ed. Surius, De prob. SS. historüs. 25. Nov. VI.
Colon. 1581. p. 577-580.
Yita s. Petri episcopi Anagniae in Italia
(t 1105).
Au9g, : ex ms. pervei in AA. SS. Boll. 3. Ang.
I. p. 233-241. Gf. Cuperi comment. praevius Und,
p. 230-233.
Acta 8. Petri episcopi Oxomi seu Uxa-
miae in Hispania (f 1109). *
Ausg.: ^ apud Tamayum ex ms. legendario
Asturicensi — * et repetita in A A. SS. Boll. 2. Aug.
I. p. 192-194. Of, Sollerü comment. praevius «6t3.
p. 189-192. — Vita s. P-i Oxomensis ep. au-
ctore anonymo suppari, ed. Franc. Plaine in Ana-
lect. BoUand. IV. 1885. p. 10-29.
Yita s. Petri episcopi Policastrensis et
abbatis Cavensis in Italia (f 1123) au-
ctore abbate Venusino.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 4. Mart. VII. Col.
Agr. 1581. p. 141-150. — «in AA. SS. Boll. 4. Mart.
I. p. 330-335. — ■ ap. Muratori, Scr. rer. Ital.
VI. p. 218-228. — *ap. üghelli. Italia sacra ed.
Coleti VII. p. 544-553.
Vgl. Historia dedicationis eccl. Cavensis.
Vita s. Petri episcopi Ravennatie in Italia =^
Vita 8. Petri Chrysologi.
Acta SS. Petri et Pauli apostolorum. Ex
sacris scripturis collecta auctore Paulo
Aemilio Sanctorio dein archiepiscopo
Urbinate (f 1635).
Potthast, Bibliotheca historica.
Ausg.: ^Romae, typis,Ant Zannetti 1597. fol.
Sehr selten, — * wiederh. in AA. SS. Boll. 29.
Jun. VII. p. 2-16; 16-33. — Acta s. Petri s.
lino eins discipulo et suocessori supposita Und.
29. Jun. V.p. 424-428. — Commentarius de
SS. Petro et Paulo ex ms. Medioaeo graece et
latine ibid. p. 411-424. — Passio ss. Petri et
Pauli apost metrica, facta Neroniana et epigram-
mata super operibus apostoli Petri ex codd. Mona-
censibus n^ 4503 et 18628 ap. Harster, Novem
vitae p. 1-14.
WrL'Sekr.: Ado, Aloys., n riaggio, ilmartirio, Tepi-
scopatodi 8. Pietro in Roma dimostrati. Napoli 1861. 8^.
Ambrosi, Barthol., Vita, viaggi e predioazione d^'
apottolo 8. Pietro. Parma 1875776. StoI. Iftno.
Anreli, M., abhas Monsaerati, De oatenis s. Petri
dusert. Bomae 1760. 4«; ibid. 1828. 4«.
Bartolini, Dom., Sopra rannoLXVII dell* era yoI-
care , ee losse (}ael ael martirio dei glorioai prindpl
aeg^ apottoü Pietro e Paolo; osservadoni atorioo-
cronologiche. Borna, Salyiticoi 1866. 8^^. 47 pag.
Brown, J. H., Peter tfae Apostle nerer at Borne,
ahewn to be a hiatorioal ÜMt. London 1861. 12 mo.
ir. 76pag.
Franco, Oint., SimonFIetn e SimonlCago. Lenrenda.
Borna 1679. ei^. 70 c.
Gabonrd, AmM^, Histoirede 8.PieiTe. Paris 1867. 8(>.
Qams, Bonif., Das Jahr des Martvrtodes der Apostel
Petrus nnd Paolos. Begensbui; 1867. gr. 8*^.
Oavazzi, Aless., La favola del viaggio di s. Pietro a
Borna dimostrata. Disp.1-8. Firenzel868. 9. 162pag.
Onardocci, IMg., De Petri in orbem Bomam ad-
vento disqoisitio historica. Bononiae 1874. 18 mo.
39 pag.
Onilleoz , La venoe de s. Pierre k Borne in La Oon-
troverse et le Contemporain. 1886. lirr. de jany.,
UvT. et mars.
Henriot, Saint Pierre, son apostolat, son pontiflcat,
son öpiscopat. Histoire, traditions et legendes. Lille
1892. 80. 642 pag. 6 fr.
Ben sehen, Commentar. praevins in AA. SS. BoU.
Jnn.V. p. 898-410.
Hilgenfeld. Petrus in Bom; ein oftones Schreibea
an . . . Zeller in Zeitschrift f. wissenschaftl. Theo-
logie. 1876. n. 57-80.
Hoensbroecn, P. y., Die Uteeten SSeaenisse für das
Grab des h. retras in Stimmen ans Maria -Laaoh.
XXXV. 1888. p. 109-135; 258-278.
Hoole, Cbarl., St. Peter's yisit to Borne. Ozft»rd 1878.
80. 27 pag.
Janning, Commentarins tri AA. SS. Boll. Jon. IV. 1.
p. 272.
Jungmann, Bern.. De sede Bomana s. Petri prin-
cipis apostolorum m §eintn Dissertationes seleotae in
historiam eoclesiast. I. Batisbonae 1880. 8P. p. 27-107.
L e c 1 e r , Mathias , De Bomano s. Petri episoopatu
dissert. historica. Loyanii 1888. 8P. XIV. 358 pag.
Leggenda de'ss. apostoli Pietro e Paolo ; testo anüco
toscano ora per la prima yolta stampato. (Ed. L.
Bazzolini.) Beggio 1852. 8».
Lipsina, Bich. Adelb., Die Quellen der rOmischen
Fetma - Sage kritisch untersucht Kiel 1872. gr. BP.
VU. 168 pag. Jk4.
Li y ins, T., St. Peter, bishop of Borne, ortheBoman
episcopate of the Prince of the Apostles. Proyed
from uie Fathers , history and aichaeology, and illu-
strated by aiguments from other sourcea. London
and New York 1888. 8». Vgl. daxu C. H. Turner m
The English histor. Beyiew. lY. London 1889. p. 757
-762.
Martin, P., Saint Pierre: sa yenue et aon martyre
& Borne in Beyue des anestions historiques. XIII.
Paria 1878. p. 5-107; XV. 1874. p. 5-92.
: De quelques trayauz r6cents sur la yenue et le
martyre de s. Pierre k Bome ibid. XVIII. 1875. p.
202-210.
Pacif ici, Dissert. sul martirio di s. Pietro nel Gia-
nicolo, e sulla yenuta, e morte nello stesso Monte di
Nod ee. Borna 1814. BP.
Palafox, Deir ecceUenze di s. Pietro princ. degli
apostoli. Borna 1788. 8 yol. 40.
Papebroch, Analecta de monumentis , reliqui is, mi-
raculis. apparitionibus, festis et eccleaiia sa. Petri et
Pauli ui AA. SS. Boll. Jun. V. p. 428-475.
96
1522
S. PETRI AD VmCüLA — VITA B. PETM MAURICH
Perrone, OioT., San Pietro in Roma, ossialaveriU
storica del viaggio di s. Pietxo in Roma. Torino, tip.
Mariettil864. 16mo. 152 pag.
St. Peter at Rome, an histoncal dissertation. London
1851 and 1874. 8».
Radi gier, F. J., Vita b. Petxi pzincipis apostolorom
96 lectionibns sacerdotibns maxime proposita. Edita
a F. M. Doppelbauer. Friborgi Brisg. 1890. gr. 8^.
VJIL602paa. Jki.
Sanguinetti, Sebast, De sede Romana b.Petri prin-
cipis apostolonun commentarins hist.-criticns. Romae
1867.
Schmid, Job., Petnu in Rom. Lozem 1879. gr. 4^
63pqg.
: Petrus in Rom oder Novae yindiciae Petrinae.
Nene literarhistorische Untersuchung dieser , Frage',
nicht , Sage ' . Luzem 1892. gr. 8». XLIX. 280 pag, Jk 4.
Simon, Tnom. Collins, The mission and mar^rdom
of St. Peter : containing the original text of all the
passages in ancient writers supposed to implv a jour-
ney from the east with translations . . . London 1852.
80. VI. 310 pag.
Spanhemius, Ftider. , De ficta profsotione Petii apo-
stoli in nrbem Romam deque non una traditionis ori>
gine «n aeinm Oper. U. Lugd. Bat. 1708. p. S31 8q(}.
Taillefer,L.,La grande question ! Saint Pierre est-il
venu ä Rome ? Recherche nistorique. Paris 1846. 8^ ;
vfiederhoU ibid. 1872. 80. 30 pag.
Tondini, C, La primantd de s. Pierre prouvöe par
les titres qui lui donne TEglise rosse dans sa li-
toxgie. Pans 1867. ^. SP. 101 pag.
Trama, A., U viaggio di s. Pietro aRoma, edil suo
primato nella Chiesa cattolica difesi. Napoli 1878.
16mo. 470 pag. ^4.80.
Yelenns, Ulrich. (1523), Tractatos quo asseritnrPe-
trum aiKwtolnm num^uam Romae foisse, adversus
praetensum pximatum in Romana ecdeaia ap. Goldast,
Monardiia lU. p. 1-16.
Zeller, E., Zur Petmsfrage; ein offenes Schreiben
in Zeitschrift für wissenschaftl. Theologie. 1876.
p. 31-56.
: La legende de s. Pierre, premier 67dqae de Rome.
Traduit de l'allemand par All^. Marchand. Paris 1876.
12mo. 1 fr. 50 c.
8. Petri ad vincula Romae ex martyrologiis
in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 16. Vgl Analect.
BoUand. I. 1882. p. 489. n» 29 et p. 617.
Tita s. Petri Galatae eremitae prope An-
tiochiam in Syria (saec. Y) auctore Theo-
doreto episc. Cyri (f 457).
AiLsg.: in AA. SS- Boll. 1. Febr. I. p. 94-96.
Tita b. Petri Gambacurtae Pisani, fun-
datoris eremit s. Hieron. (f 1435). Com-
pendium ex latino ms. veteri Neapoli edi-
tum et ex italico Bernardini Puccii
illustratum.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 17. Jon. HI. p. 533-
549 {mit Äbbildtmg).
Srl.-Sdir.: Bajomoz, Aug., Histoire de la vie et mi-
racles du b. Pierro Qambacurti de Pise , fondatenr
de Tordre de s. JörTime. BouUlon 1772. 8^.
Bonucci, A. M., Istoria dolla vita o miracoli del b.
Pietro Gambacorti. Roma 1716. 4«». {XVI.) 187 pag.
Vita b. Petri Gonsalez vulgo Nautici
apud Hispanos nunc dicti Sant-Elmo, ord.
Praed. Tudae in Gallaecia (f 1240) au-
ctore Stephane Sampayo ord. Praed.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 15. Aprü. IL p. 391-
398. Cf. Papebrochii commentar. praevius ibid,
p. 389.
Vita b. Petri Hieremiae Panormitani
ord. Praed. (f 1452) auctore anonymo
vel Thoma Schifaldo (1495).
Ausg, : * edid. Oci Caietanuß in Vit SS. Sicul.
II. p. 254; — • tffiederh. in AA.SS.6oU. S.Mart, I.
p. 294-297.
Erl.-Sekr.: Affo, Fr., Vita del b. Pietro OeremU da
Palermo. Parma 1786. 9^.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. llaosi T.
p. 260; VI. p. 260.
Quetif , Script, ord. Praed. 1. p. 882.
Vita s. Petri Hispani eremitae Babuci
in Hemicis.
Ausg.: in AA. SS. Boll. ll.Mart. 11. p. 99. 100.
Vita Petri Hoorn = Vita Hoom.
Vita s. Petri martyrie ex ord. Praed. (f
1252) auctore Thoma Agni seu Agnello
de Lentino sive de Leontio, Sicuio ord.
Praed., ex episcopo Cusantino patriarcha
Hierosolymitano (f 1277), aucta ab Ambr.
Taegio eiusd. ord. (saec. XV).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 29. April. — -in
AA. SS. Boü. 29. April. III. p. 686-719 ex ipsios
mss. Mediolani.
Erl.-Sehar.: Commentarins waevii» ibid. p. 678-686.
Enquote aar la mort de s. Pieire martyr, deTordre
de §. Dominique (texte reproduit d'apres TArchivio
Btorioo Lombarde. 1877. Dec.) in Anafecta inxis pim-
tificii. UvT. 146. 1877. Nov. D6c.
Fabriciua, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Hansi VI.
p. 286.
Mira, Bibliografia SicUiana. I. 1875. p. 11.
Perrens, F. T., Saint Hoxre martyr et l'h^r^sie de«
Patarins k Florence in Revue historique. U. Paris
1876. p. 837-866.
Oudinus, Comment. de script. ecci. UI. p. 5ö0.
Quetif et Echard, Script, ord. Praed. I. p. 358.
V ita 6 marürio del s. Pietro mart. del ord. de' Pre*
dicatori, leggenda sciitta nell' aureo secolo delU
ling^ua. (Pabbl. per cora di Rob. de Visiani.) Verona
1862. gr. 40.
Vita b. Petri Mauricii Monboiserii co-
gnom. Venerabilis ord. Bened. abbatis IX
Cluniacensis (f 1156) auctore Rudolpho
monacho eius discipulo, dein abbate Clu-
niacensi (f 1177).
NB. FabriciuB, Bibl. med. et inf. latinitatis ed.
Hansi VI. p. 116 legt sie dem Rudolphus abb. S. Trudonis
bei , nachdem er sie p. 115 dem Rudolphus Cluniac. mon.
zugeschrieben hatte.
Ausg.: *ap. Marione, Ampi, collect VI. p.
1187-1202. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
CLXXXIX. p. 15-28. — » f ragmentum ap. Bou-
quet, Recueil XIV. p. 396-398. — Alia Tita ex
veteri chronico ^ ap. Duchesne , BibÜoth. Clunia-
censis. Paris. 1614. fol. p. 589-602. — ^wiederK
ap. Migne 1. c. p. 27-42. — Panegyridis et car-
mina elegiaca in Petrum Venerab. auctore Petro
Cluniacensi (flor. 1150) *ap. Duchesne 1. c. p.
607-618. — *ap. Migne 1. c. p. 47-58.
Erl.-Sckr.: (Clömencet, Dom. Ch.) Histoire littnain
de s. Bemard, abb6 de Clairvaux, et de Pierre le
V^n^rable, abb4 de Cluni. Paris 1773. 4«.
Domimuid, Pierro le V6n6rable, on la vie et l'in-
fluenoe monastiques au 12. siecle. Paris 1876. iP.
IX. 286 pag. Cf. Revue historique. VIL 1878. p.
168-171.
Duparay, B., Oo Petri Venerabilis vita et operibus.
Chaion-sur-Saonel857. 9>. 96 pag. (Dissert.)
: Pierre -Ie-Vön6rable, abb6 de Clnny. Sa rie.
ses oouvres et la sociöto monastique au 12. a€«le.
ChAlon-sur-Sadne 1862. gr. 40. //. 172 pag.
Histoire littöraire de la France. XIV. 1869. p. 4-6.
Lorain, P., Essai historique sur l'abbaye de Clunv.
Dljonl839.80. p. 103-161 ; Lettres dePiexre p.372-501.
VITA B. PETRI MONOCUU — VITA S. PETKI THOMASH
1523
Wilkens, C. A., Petroa der Ehrwürdige , Abt von
ClQgnv. Ein MOnchs-Leben. Leipzig 1857. 9>. Jk 3.50.
Vgl. Petras Clnniaconsis.
Tita b. Petri Monoculi abbatis Vin Cla-
raevallensis(f 1186) auctoreThoma mon-
acho de Kadolio [hodie Reuil].
Geschrieben 1204.
Ausg. : ^ ap. Henriquez , Fasciculus sanctonim
ord. Cisterciens. — * ap. C. de Visch, Biblioth.
scriptonim ord. Cisterc. p. 312. — • ap. Migne,
Patrolog. lat CCIX. p. 1007. — * ex ood. Tre-
censi saec. XDI coli. c. 2 Bruxell. codd. in AA.
SS. Boll. 29. Oct. Xni. p. 68-84. — Miracula
et visiones b. Petri Igniacenais vitae b. Petri
a qaodam s. viri düectore addita ex cod. Tre-
censi ibid. p. 85-90.
Erl.-Sdir.: Bnck, Y. de, Comment. praeyins tMtf. p.
58-67.
Tita s. Petri Noiasci, fundatoris ord.
s. Mariae de Mercede redempt captiv., in
Hispania (f cca. 1256) auctore Fr. ZumeL
Ausg. : in AA. SS. BoU. 29. Janr. II. p. 981-
988. — Analecta de s. Nolasco ex Alfonsi Re-
mon historia ibid. p. 988-990.
Erl.-Sekr.: Ester an de loe Morales, Vida y mnerte
del gloriose patriarca s. Pedro de Nolasco. /n fint:
Yalladolid 1629. 4«.
Petit- Badel, S. Pierre de Nolasqne m Histoire litt6-
raire de la France. XIX. 1838. p. 5-9.
Vita magistri Petri Olaui, confessoris
s. Brigittae, et miracula.
Ausg.: fnigmentum ed. K. G. Grandison. Earl-
stad 1888. 4^ 16 pag.
Yita s. Petri Oxomenais episcopi, vid. Acta s.
Petri episc. Oxomi.
Yita 8. Petri Parentii mart XJrbeveteri
in Hetruria a. 1199 auctore magistro Jo-
hanne coaevo, canonico Urbevetano (f
1215).
Ausg. : * ed. A. S. Cartari apud Urbem vete-
rem , Giaonotti 1662. — * toiederh. et ex vet. le-
gendario in Xk. SS. BoU. 21. Mai. V. p. 86-99.
— Appendix de translatione facta a. 1660 ibid.
p. 99-100 c. Papebrochii observationibus. Cf. YIL
p. 825.
Erl.-Sekr.: Istoria antica latina , e sna tradattione in
lingua Italiana ; del martirio di s. Pietro di Parenzo,
podestii, e rettore della cittä d'Orvieto . . Tanne 1199.
Pabblicata dal sig. Antonio Stefano Cartari. Orvieto
1662. 40. 94 pag.
Yita s. Petri patricii Constantinopoli-
tani (saec. IX).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 290 c. Pinii
commeat. praevio p. 289.
Yita b. Petri Petronii Carthusiani Se-
nensis in Hetruria (f 1361) a Johanne
Columbino italice scripta, latine a Bar-
tholomaeo Senensi exornata.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 29. Mai. YII. p. 189-
232. Cf. p. 859.
Erl.'Sdir.: Bartholomaens Senensis Carthus., Vita
b. Petri Petronii. Senis 1619. 40.
Dinbani, Ginl., Yita del b. Pietro Petroni Sanese,
monaco Cartasiano. Yenezia 1762. 4P. Oan rürcUto 6
21fig.
Yita 8. Petri priorie Juliacensis prope
MoUsmum, ord. s. Bened. in Campania
Gallica (f 1136).
Ausg.: ^ ex ms. monasi de Caritate Bisun-
tinae dioec. in AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 608-
613. — *ap. Chifflet, Diatriba de illustri genere
s. Bemardi p. 148. — 'ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXXV. p. 1257-1270. — * Bruchstück ap.Bou-
quet, Becueil XIV. p. 306. 307.
Yita s. Petri Ratensis.
Ausg. : e Breviario Bracarensi ap. Florez, Espaßa
sagrada III. Append. n^ 7.
Yita b. Petri Regalati ord. Min. de ob-
serY. Aquiieriae in CasteUoYeteri (f 1456).
Ausg. : ex hispanico Antonii Daza lat. in AA.
SS. Boll. 30. Mart. m. p. 854-867. — ßelatio
pro canonizatione ibid. p. 867-873.
Yita s. Petri Tarentasiensie archiepi-
scopi (f 1175) auctore Gaufrido Au-
tissiodorensi, abbate Altaecumbae (f
1180).
Handschr.: Bonn, mbr. sec. XIII. 8^ n®5314.
— Brüssel, k. Bibl. mbr. sec. XIII. 8^ — Di-
jon, Ün.-Bibl. sec. Xm. 4®. n« 394. — St. Omer,
Stadtbibl. mbr. sec. XIH. 4^ n« 769. — Oxford,
Ün.-Bibl. Bodlev. n« 2430. -- Heidelberg, N.
g. XXIX. mbr. fol. sec. XIII. f. 135.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 8. Mai. — 'ap.
Chr. Henriquez , Fasciculus ordinis Cisterciens. —
* ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 8. Mai. 11. p.323-
345. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. XIV. p. 471-
475. — Epistolae ad obtinendam canonizatio-
nem in AA. SS. Boll. 1. c. p. 321. 322. — Manda-
tum sedis apostol. de scribenda vita ete. b. Peth
ibid. p. 322. 323. — Aliae epistolae pro impe-
tranda canonizatione, ex ms. Monasteriensi in
Westphal. ibid. p. 345-347. — Bulla canonizatio-
nis — Coelestini IH. ibid. p. 347. 348. Cf. p. 843.
Erl.-Sekr.: Chevray, Yie de s. Pierre U , archevSqne
de Tarentaise. Baume 1841. Bf>.
Maller, Greg., Leben des h. Petras U Enbischofs
von Tarentaise (1102—1174). Bregenz 1892. gr. 8».
VI. 74 pag. iSonderabdruek aus Cisterzionser-Chionik.
1891).
Yita s. Petri telonarii (saec. YI).
Ausg, : ex menaeis Graecorum in AA. SS. Boll.
20. Janr. H. p. 328.
Yita s. Petri Thomasii patriarchae Con-
stantinopol., antea archiepiscopi Cretensis,
ord. Carmel. Famaugustae in Cypro (f
1366) auctore Philippe Mazzerio can-
cellario regni Cypri (f 1405).
Yen DucangefttUchlich dem Johannes Carmesso-
nus zugeschrieben.
Ausg.: ^ mit d. Namen Phil. Mazzerius als
Verf. ed. G. Henschen. Antverpiae 1659. 8°. —
» ed. Henschen in AA. SS. Boll. 29. Janr. H. p. 995-
1022. — » Antverpiae 1666. 8« mit Joh. Car-
messon als Verf. — Appendix auctore incerto
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 1022. 1023.
ErL-Sehr.: De s. Petro Thomasio ibid. ^. 990-996.
Daniel a Yirgine Maria, Diss. a^logetica pro reve-
latione ac sponsione ss. viig. deiparae Manae, facta
96*
1524
VITA B. PETRI ÜRSEOU — DE B. PETRO
s. Petro ükomasio de nutrodnio ao perpetna duntione
ordinis. Aotrerpiae 1669. 99. 79paf.
Daniel a Virgine Maria, E^itome viiae 8. Petri Tho-
masii et scala virtntiuii , qmbiu oonsoendit. Antrerp.
1669. 80. Slpaa.
: Speoaliim Carmelitanum. IL p. 166-26.
Parraud, A., Vie de s. Pierre Thomas de l'ordre des
Carmee. Avigoon 1896. 12mo. XVI. 363 pag.
Tita b. Petri Ureeoli ducis Yenetiarum
et Dalmatianim, tum monachi S. Michaelis
de Coxano in Catalania (f cca. 997) au-
ctore anonyme.
Ausg.: ap. Mabülon, AA. 88. o. s. Ben. saec. V.
S. 878-888. Cf» ObservatioDes praeviae ibid, p.
74-878.
ErU'Sehr.: Fontanini, J.» Dissertatio de s. Petro
ürseolo, duce Yenetorom, postea monacho ord. a.
Ben. Borna« 1780. 4o.
(Grandi, Guid.) Vita del glor. prencipe s. Pietro
Orseolo, dop;e di Venetia, indi monaco .... scritta
da ün xeligioso Camaldolese. Venezia 1788. 4®.
Tita Petri Venerabills abb. Clun. » Vita b.
Petri Mauricii Monb.
De b. Petro a Gastro Novo, legato apostoL,
primo inqmsitore fidei, martyre ord. Cisterc. in
Gallia (f 1208) commentarius bist, in AA. SS.
BoU. 5. Hart Lp. 411-417.
De b. Petro a Cnioe ord. Serv. B. M. V. Vi-
terbii in Italia (f 1522) SoUerii commentarius in
AA. SS. Bell. 6. Jtd. IL p. 444-446.
Sermo de b. Petro Acotanto confessore
Venetiis (f cca. 1180) auctore anonyme.
Äusg,: ^ ex edit. Flamin. Coroelii decade 1.
p. 97 _ * uiederkoU in AA. SS. Boll. 23. Sept
Vi. p. 654. 655. Cf, Perieri oommentar. praevius
ibid, p. 651-654.
De s. Petro Aegyptio anaohoreta in Syria (f
cca. 400) in AA. SS. Boll. 27. Janr. 11. p. 771.
De 8. Petro archiep. Oanusino in Apulia (saec.
Vni) in AA. SS. Boll. 9. Febr. IL p. 357.
De SS. Petro baptista, Martine de Ascensione,
Francisco Blanco etc. mart 26 Nangasaki in Ja-
ponia Bollandi commentarius in AA. SS. Boll.
5. Febr. L p. 723-742.
De b. Petro Compatre ord. Min. Oveti in Hi-
spania (f 1216) in AA. SS. Boll. 15. Jun. 11. p. 1090.
De 8. Petro conf. Astae in Lombardia in AA.
SS. Boll. 30. Jun. V. p. 579.
De ss. Petro cubiculario Diodetiani imp. , Mig-
donio presb., Eutioio etc. (f 302) commentar.
historicus in AA. SS. Boll. 12. Mart. II. p. 106-108.
De b. Petro de Imola equite Hierosolym. s.
Johannis (f 1320) Florentiae in Hetniria Byei
sylloge in AA. SS. Boll. 5. Oct III. p. 245-248.
De 8. Petro diac, s. Oregorii Magni discipulo
Bomae et in dioec. Vercellensi (f 605) *tnAA.
SS. Boll. 12. Mart. 11. p. 211. — *elogium histo-
ricum ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I.
p. 497.
De s. Petro diacono et s. Hermogene ministro
eius, mart. Antiochiae in AA. SS. Boll. 17. April,
n. p. 479.
De b. Petro dicto de Bono monacho Clunia-
censi in Gallia (f 1430) in AA. SS. Boll. 4. Jun.
L p. 414.
De 8. Petro episc. Cretensi in AA. SS. BoIL
14. Jul. m. p. 650.
De 8. Petro episc. martyre Bracarae in Losi-
tania (saec. Y) in AA. SS. BolL 26. April. IH p.
1001 - 1003.
De 8. Petro episc. mart, forte eodem cum
Petro Capitoiino, in Arabia (f 743) Byei sylloge
in AA. SS. Boll. 4. Oct n. p. 494-498.
De 8. Petro episc. Metensi R de Buckii com-
ment bist in AA. SS. Boll. Oct XU. p. 671. 672.
De 8. Petro episc. Papiensi in Italia (f cca.
738) in AA. SS. Boll. 7. Mai. U. p. 194-196.
De 8. Petro episc. Sebasteno in Armenia (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 9. Janr. L p. 588-590 et
10. Mart. n. p. 30.
De 8. Petro episc. Vercellensi in Italia (f oca.
1010) ffi AA. SS. Boll. 13. Febr. IL p. 719.
De b. Petro eremita ord. Vallumbr. in Monte
piano dioec. Pistoriensis (f 1098) in AA. SS. Boll.
12. Apra. U. p. 101.
De 88. Petro et Febronia principibus Kuthenis
notitia in AA. SS. Boll. 25. Jun. V. p. 111.
De 88. Petro et Juliane et Xvill sociis mart.
Bomanis (saec. IQ) in AA. SS. BolL 7. Aug. n.
p. 187.
De b. Petro Eugubino, vid. De b. Petro ord.
eremit s. Aug. Eugubii.
De 88. Petro, Eusebio, Palatino ete. mart Afiis
in AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 365. 366.
De 8. Petro Oalata monacho Gonstantinopoli
(saec. IX) Hüben! sylloge in AA. SS. Boll. 9. Oct.
IV. p. 1044.
De b. Petro Oualdensi 3. ord. s. Frano. (f 1367),
eremita in marohia Anconitana Italiae Pinii syl-
loge in AA. SS. Boll. 19. Aug. IIL p. 822-824.
De 8. Petro Maiumeno chartulario et mart. in
Palaestina (f 743) Bollandi commentar. histor.
in AA. SS. Boll. 21. Febr. m. p. 266. 267.
De SS. Petro, Marciano, Gassiano eie, mart
in AA. SS. Boll. 26. Mart m. p. 615.
De 8. Petro martyre Gonstantinopoli in Bla-
chemis in AA. SS. Boll. 16. Mai. lU. p. 626.
De 8. Petro mart Hispali in Hispania Baetica
(saec. ine.) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 8. Oct
IV. p. 273. 274.
De 8. Petro monacho in Monobatis in AA. SS.
Boll. 7. Febr. 11. p. 68. 69.
De b. Petro ord. eremit s. Aug. Eugubii in
ümbria (saec. Xm. XIV) in AA. SS. BoU. 23.
Mart III. p. 470. 471.
De ss. Petro, Philoromo, Zotico mart. Aegy-
ptüs in AA. SS. Boll. 12. Janr. L p. 725.
De 88. Petro presb., Walabonso diac., Sabi-
niano etc. mart a. 851 Oordubae in Hispania f»
AA. SS. Boll. 7. Jun. ü. p. 37-39.
De s. Petro priore monasterii Eygag et doctore
apud Habessinos in Aethiopia in AA. SS. BolL
19. Jun. m. p. 854.
De b. Petro Rodriguez commendatore, Mendo
Valle, Damiano Vaz e/c. mart. a. 1242, Tavirae
DE SS. PETRO — ACTA S. PHILEAE
1525
in Algarbiis, in AA. SS. Boll. 11. Jan. 11. p. 475
(p. 469. 470 ed. Paris.) ex Hagiologio Lositano
Oeorgii Oardosi.
De SS. Potro, Severo, Leucio oonf. Alexandriae
in AA. SS. Boll. 11. Jaar. L p. 674.
De b. Petro solltario apxid coUem vallis Elsae
in Hetruiia (saeo. XIU) rapebrochii sylioge in
AA, SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 860. 861 (mitPortr.),
De 8. Ptiro Spina ord. s. Basilii monacho, Ciani
in Calabiia (saec. XI) Janningi sylioge bist in
AA. SS. Boll. Jun. VI. 1. p. 16.
De T. Petro Teutonico eremita Camaldulensi
in Hetmria (f 1472) in AA. SS. BoU. 26. AprU.
m. p. 472. 473.
De s. Petro tbaumaturgo episc. Arcbivonun
in Peloponneso (saec. X) in AA. SS. Boll. 3. Mai.
I. p. 428. — ui&lriais ToO äy(oü UfrQOv toO
d^avfAurovQyov ibid. p. 746. — Idem brevius ex
synaxario D. Naudaei ibid. p. 747.
Yita s. Petroci abbatis in Comubia Bri-
tanniae proTincia (saec. VI) suspecta au-
ctore Johanne Tinmouthensi.
Ausg. : ex ms. et Capgravio foi. 266 in AA.
SS. Boll. 4. Jun. L p. 400-402.
De s. Petronaoe abbate et instauratore Gasi-
nensi (f 752) ^ in AA. SS. Boll. 6. Mai. IL p. 119-
121. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
m. 1. p. 693-698.
Yita s. Petronii episcopi Bononiensis
in Italia (f cca. 450) auctore anonyme.
Ausg, : in A A. SS. Boll. 4. Oct. IL p. 454-466.
— Inventio reliquiaram auctore anonyme ibid,
p. 466-470.
JSri.-Sehr.: Bnens. Commentar. praerios ibid. p. 422
-454.
Malvasia-Tortorelli. 8. Petronio di Bologna. Me-
moria. Bologna 1858. 8^. Oon fotoarafia.
Melloni, Oiov., Atti o memorie di s. Petronio ves-
oovo e pTotettore prindpale di Bologna. Bologna
1784. 4«.
Relazione istorica della Tita, morte, e miracoU del
glorioB. veacovo e padre s. Petronio principal pro-
tettore della cittA di Bologna. Tomo 1. 2. Bologna
1721. 80.
Zani, Valer., Yita di s. Petronio rescovo e protettore
di Bologna. Bologna 1681. 12mo.
De SS. Petronio episc., Modesto, Domitiano ete,
in Asia passis in AA. SS. Boll. 12. Mart. II. p. 108.
De s. Petronio episc. Yeronae in Italia (saec. V)
Stiltingii sylioge in AA. SS. Boll. 6. Sept. 11. p. 676.
De s. PetronUla virg. Romana (filia Petri apo-
stoli) sab Domitiano Henschenii commentar. bisto-
rieus in AA. SS. BoU. 31. Mai. VU. p. 420-422.
Sri.' Sehr. : L ü t o 1 f , AI. , Die Glaabensboten der Schweiz
vorStOallofl. Laceml871. gr.8<>. p.66-68: üb» St.
PttroneUa.
Tita s. Phaletri confessoris.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova 11. p. 435-438.
Miracula s. Phanurii mart in Rhode et
Creta celebris auctore anonymo sec. VIII
descripta.
Ausg.: graece et lat. ex ms. Vatic. in AA.
SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 693-698 c. Papebrochii
commeni p. 692.
Yita s. Pharaildis virginis in Brabantia
apud Gandavum quiescentis (-j: c. 750) au-
ctore anonymo.
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 170-
172. — • maiari eura ap. E. Hautcoeur, Actes
de s. Phanülde. (Lille 1882. 8«. 98. CXXXII
pag.) p. 1-17. — Vita brevior ap. Hautcoeur
1. c. p. 18-24. — Vita alia, prologus et initium
ex cod. Bruxell. n® 3391 -99 in Catalogus codi-
cum bagiograph. reg. bibl. Brux. I. 1. 1886. p.
394. 395. — £iusd em vita ex Job.Molani natal.
Sanctor. Belgii in AA. SS. Boll. I. c. p. 172. —
Miraculum quoddam ibid, p. 172. — De ec-
clesia et translationibus s. Pb. ex Gandavo Ant.
Sanderi ibicL p. 173. — Auszug ap. Bouquet, Rec.
m. p. 629.
Erl.-Sehr.: Hantcoenr, E., Viedes. Fhanüdde. Lille
1882. 12mo. 36 pag. Pbpulär,
Histoire litt^raire de la Franoe. VI. 1742. p. 644.
Kort verhael van het leren ende miralcelen van de
h. Pharaildis maget, genaemt S. Veerle, die tot Stey-
nockerseel 6;eviert wurdt. Brüssel, Jorez s. a. 8^.
Yie de s. Phandlde. LUle 1882. 8». 36 pag.
De s. Pharmitthio eremita in Armenia (saec.
ni) in AA. SS. Boll. 11. April. IL p. 14.
Vita s. Pharonis sive Paronis Melden-
sis episcopi (f 672) auctore Falcuino.
Ausg.: Fragmenta ap. Duchesne, Hist. Franc,
scr. I. p. 567-571. Vgl. Surius, Vit. SS. 28. Oct.
Vgl. Yita s. Faronis Meld.
Acta s. Pherbuthae et eins sororis viduae atque
ancillae gr. et lat. ' in AA. SS. Boll. April. III.
p. 21-23 et append. p. 1. 2. — 'ap. Ruinart, AA.
primor. martyrum. Amstel. 1713. fol. p. 572-575.
De s. Phllagrio episcopo in Oypro, mart. (saec. I)
in AA. SS. BoU. 9. Febr. U. p. 277.
Yita s. Philareti monachi in Galabria
ulteriore (f 1070) auctore Nilo monacho
coaevo.
Ausg. : interprete August. Florito in AA. SS.
Boll. 6. April. I. p. 606-618.
De s. Phllareto monacho ord. s. Basilii, mart.
(t cca. 828) in AA. SS. Boll. 8. April. I. p. 753.
Acta s. Philastri episcopi Brixiensis (f
838) auctore s. Gaudentio episcopo Bri-
xiensi.
Ausg.: * ed. J. A. Fabricius in Ph-i opera.
Hamburgi 1721. 8^ — Un AA. SS. Boll. 18. Jul.
IV. p. 387. 388. — Translatio et miracula au-
ctore Ramperto episcopo Brixiensi ^ ed. Surius,
Vit SS. 18. Jul. — » ed. Paul. Galeardus post Ve-
terum Brixiae episcoporum s. Pbilastrii et s. Qau-
dentü opera. Patavii 1720. 4<». p. 261 ; Aug. Vindel.
1757. 4«; Brixiae 1738. fol. — *iciederh. in AA.
SS. Boll. I. c. p. 388-394. — Altera translatio
ibid. p. 394. 395. Cf. Cuperi commeni praevius
ibid. p. 383-387.
Erl.-Sohr.: Branati, Q., Leggendario o yite di santi
Bresciani. Bre8cial834. fol. p. 46-60.
Acta s. Phileae episcopi Thmuitarum
et s. Philoromi tribuni miUtum socionim-
que Alexandriae (f 304) auctore Gre-
1526
DE SS. PHILEMONE — YITA B. PHIUPPI AQUILANI
gorio coaevo, recognita a Rufino presb.
Aquileiensi^
Ausg. : in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 462-465.
— Alia acta aactore anonyino ap. Ruinart, AA.
martyrom (ed. Galura, Aug. Vind.) III.
Erl.-Sehr.: Fabricias, Bibl. med. et inflm. latinitatiB
ed. Mansi VI. p. 190-188.
Henschen, O., Commentarias piaerias in AA. SS.
BoU. I. 0. p.469-462.
De SS. Philemone et Domnino mart. in Italia
in AA. SS. Boll. 21. Mart ÜI. p. 258. 259.
Passio SS. Philemonis, Apollonii et Ari-
ani; ad'Xtjaig rwv &y, nai ivdö^iov Xq.
fiaQZijQCDV 0iXmiovog, l^7tolka)viov aal
rfjg avvodiag ovtwv (f 286).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 8. Mart I. p. 895-899;
c/l comment. ibid, p. 751-757.
Martyrium ss. Philetaeri et Eubioti mar-
tyrum prope Cyzicum in Mysia a. 318 fa-
bulositatis suspectum.
Ausg.: ex ms. graece et lat interprete Dan.
Cardono in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV. p. 312-328.
Cf. Papebrochii comment. praevius Aid. p. 310
-312.
De SS. Phileto, Lydia, Macedone etc. mart.
sub Adnano in Illyrico in AA. SS. Boll. 27. Mart.
m. p. 687.
Tita s. Philiberti abbatis Gemeticensis
in Herio insula Galliae primi (f 684) au-
ctore monacho Gemeticensi subaequali.
Handschr.: St Omer, Stadtbibl. mbr. sec.
Xm. fol. n* 716. Tom. VI. — Paris, Nat-Bibl.
St Germ. sec. Xm. n« 1085.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 818-825. — * ap. Duchesne, Hist Franc,
scr. I. p. 658. — *in AA. SS. Boll. 20. Aug. IV.
p. 75-81. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. fil. p.
598-600. — » mit geänderten Stil ed. Surius,
Vit SS. 20. Aug. — Mlraenla et translatio s.
Ph-i ex Herisiensi monasterio ob Normannorum
irruptiones a. 836 in yaria loca auctore Ermen-
tario monacho, dein abbate Tomusiensi (cca.
863). Libri 2 * ed. Fr. Chifflet in Histoire de
Tabbaye royale et de la ville de Toumus. Dijon
1664. 4°. — ^wiederh. ap. Juenin, Nouv. histoire
de Fabbaie de St FUibert et de la ville de Tour-
nus. Dijon 1733; preuv. p. 40. 51-79. — • neu
recensirt ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 539-564. — * wiederk. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 81-95. — * Auszüge ed. Holder -Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 298-303. — « Bruch-
stücke ap. Bouquet, Rec. VI. p. 307. 308; VII.
p. 343. 344; XIV. p. 479.
Erl.-Sekr.: Bailbrache , S.FUibert, abb6 de Jomidges
et de Noinnoatier. Nantes 1864. 8f>.
Cnper, Ck>mmentar. praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p.
66-75.
Dndon, Da Heu de naissance de saint Philibert in
Bevue de Gascogne. 1886. juillot.
Ebert. Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 350.
Fabricias, Bibl. med. et infimae latinitatis. Lib.Y.
p.881.
Histoire litt^raire de la France. IV. 1738. p. 48;
V. p. 315; XV. 1820. p. 596.
Lacoste, S. Philibert et le pöletinage Stabil en soa
honnear an diocdse de Dijon. Dijon 1871. BP.
Le Duc, St. Philibert. Bouik - on - Bresse 1656. 12mo.
Michaud, Vie de s. Filibert, fondateor des oiona-
st^res de Jumidges et de Noirmoatier. Paris 1817. ifi ;
Ed. 2. Nantes 1846. 8«.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquelieo. 5. Aufl.
L 1885. p. 439.
Tita b. Philippae virg. de Campo-Mi-
lano dictae, Yieimae Allobrogum in Gallia
(f 1451) auctore anonyme subaequali.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 15. Oct ATL
1. p. 94-97. — Praeludium miraculonim ibid.
p. 97. — Miracula auctore anonyme ibid. p. 98-
106. Cf. Stalsii commentarius praev. ibid. p. 79-94.
— Vie et miracles de la b. Philippe de Chan-
temilan. Docoments du 15. siecle, publ. d'apres
le ms. de Chaper, avec une introduct. par Ul.
ChevaUer. Paris 1894. 8^ XLIU. 101 pag.
Tita Philipp! a Burgundia, origo belli
inter episcopum Ultraiectinum et Carolum
Gekiorum principem, auctore Edmunde
Dyntero (f 1448).
Nach anderen warGerhardns NoTiomagns i'Gel-
denhaaer) der Verfasser.
Ausg.: » Argentorati 1529. 8^ — • ibid. 1717.
8®. — ■ ed. Matthaeus, Analecta. Ed. nov. (4*)
I. p. 145-229.
Brl. ' Sehr. : Wind, Bibliotheek der NederUndsche f»-
schiedschrijveis p. 71 nota.
Actus s. Philippi apostoli , graece scripti.
Dieser U^d^eif oder Actos, welche dem 3. Jahrh.
zagetheilt und dem Lenoins Charinus beigelegt werden,
waren nrsprflnKlich 16 vorhanden , aber seither nnr zwei
(die 2. a. 16.) veröffentlicht. Batilfol hat H^^ii 1. 3-9.
wiederaofgefonden and pnblioirt.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. cod. gr. n«881.
— Rom, Vatic. cod. graec. n** 824. sec. XI.
Ausg.: ^nQu^ig 1. 3-9 incl. ed. Petr. Batiffol
in Analect. Bolland. IX. 1890. p. 205-248 graec-e
et lai — * TiQu^ig 2 (actus Philippi in Hellade)
et 15 (Philippi martyrium) ap. (jonst Tischen-
dorf, Acta apostolorum apocrypha. 1871. p. 93-
104; 105 ff. e cod. Paris, graec. n'>881. — Tite
8. Ph-i apost. martyris Hierapoli in Phrygia sub
Domitiano imp. ex pluribus mss. latinis et Bro-
viariis Homanis in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 11.
12. — Alia acta exmss.graecisalietaph raste
excepta ibid. p. 12-14. — Miracula s. Philippi
ex magnis Graec. menaeis ibid. p. 14. 15. —
Translatio brachii Hierosolymis Florentiam
ibid. p. 15-18. Cf. p. 754, Henschenii oommentar.
praevius p. 7-11 et Mai. VII. p. 524. — Instru-
mentum translationis huius ed. Caesar Guasti
ap. Riant, Haymari monachi De expugnata Ac-
oone liber tetrastichus. Lugduni 1866. p. 97-102.
— ^Ynöuyriua ais t6v äytov änoaroXov ^PiitJinov
ex ms. Vatic. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 733-735.
Erl. ' Sehr. : L i p s i a s , Rieh. Adelb. , Die apokryphen
Apostelgeschichten and ApostoUegenden. I. äraon-
schweig 1888. p. 81 ff. ; II. Hälfte 2. 1884. p. 1 ff.
Stölten , H. 0., Ueber die Acta des Apostels Philipp
in Jahrbücher fär protestantische Theologie. XVII.
p. 149-160. Cf. Analect. Bolland. X. p. 478.
Tita b. Philippi Aquilani ex ord. observ.
regul. s. Franc, (f 1456) Suimone in Italia-
Ex Italico B. Bernardini fere coaevL
VITA S. PHIUPPI ARCfflEP. BITÜR. — ORATIO DE S. PHILOGONIO
1527
Ätisg.: latine contracta * ap. Wadding, Annal.
Minor. VI. — • uiederh, in AA. SS. BolT. 4. Mai.
I. p. 549-551. — Miracula ibid. p. 551. 552.
Yita s. Philipp! archiepiscopi Bituri-
censis auctore anonymo.
Ausg.: ap. Marteoe, Thes. anecd. III. p. 1927-
1946.
Yita s. Philipp! Benit! ord. serv. B. Ma-
riae V. Tuderti in Umbria (f 1285) col-
lectore P. F. Cherubino Maria Dalaeo
(O'Dale) Hiberao.
Atisg. : * tmt. d. Tit. : Historia vitae ac rerum
gestamm b. Philippi Beniti ord. serv. B. M. V.
Oeoiponti 1644. 4». — » wiederh. in AA. SS. BoU.
23. Aug. rv. p. 661-719. — Processus b. Phi-
lippi Benitii Florentini confess. ord. serv. B.M. V.
Florentiae 1614. 4^
Erl.-Sthr.: Cnper, Comment. praevioa t» AA. SS.Boll.
1. c. p. 656-661.
Freddi, Historia di s. Filippo Benizi, e sua cano-
nizzatione. Bologna 1671. 9*.
Giani, Arcang., Historia del b. Filippo Beaizi. Fi-
renze^ Marescotti 1604. 4o.
Giastiniani, Lod., Vita del b. Filippo Benizä nobile
Fiorentino. Bologna 1668. 4f*. Cum figg, Selim.
Orana, Dam., Veronensis, Vita b. Philippi Benicii
Florent. ord. serv. B. M.V. Romae 1501. 4^ 47 pag.
Lucchesini, Gianvinc, Yita di s. Filippo Benizzi.
Borna, Lazaril671. 4o.
Halayal, Yie de s. Philippe Benizi, V. g^n^ral de
l'ordre des Servites. Marseille 1672. 4P.
Bacellai, Cos., Vita e miracoli di gl. s. Filippo Fio-
rentino dell' ord. de' Servi della Veig. Maria. Opera
tradotta di latino per Gesare Goasti. Firenze 1876.
8P. 46 pag.
Sonlier, Pdregrin, Vie de s. Philippe Benizzi, nro-
pagateor de l'ordre dee Serritea de Mfuie. Paris 1885.
8». 6 fr.
.Valle, Ang., Vita del b. Filippo Benizi Fiorentino.
Roma 1643. 4P.
Vita di s. Filippo Benizi nropagatore e 6. generale
dell' ord. de' Servi di Mana v. Trasport. dal franc.
da R.L. Voltaglia. Liiccal7(X). 4«; —Venezia 1726.40.
Vita s. Philippi Cellenste = Vita s. Philippi
presbyteri.
Martyrium ss. Philipp! episcopi Hera-
cleensis, Severi presb. et Hermae diac.
Hadrianopoli Thraciae a. 304.
Ausg.: ^ ap. Mabülon, Vet. aDalecta. Paris.
1723. foL p. 189-194. — *ap. Ruinart, AA. pri-
morum martymm. Amstelod. 1713. fol. p. 409-
419. — »ex mss. in AA. SS. Boil. 22. Oct. IX.
p. 545-553. Cf. Bossuei comment. praevius ibid.
p. 537-545.
Vita Philippi episcopi Ultraiectini ^ Vita Phi-
lippi a Burgnndia.
Yita s. Philipp! Neri! instituteris con-
gregationis presbyterorum oratorii s. Ma-
riae in Tallicella Bomae (f 1595) auctore
Antonio Gallonio oratorii presbytero
(t 1617).
Ausg. : * Romae 1600. kl. 4«». — • tciederk. Mo-
guntiae 1602. 8^ — » tciederk. in AA. SS. Boll.
26. Mai. VI. p. 463-524. — Vita 11 per Hie -
ronymum Barnabaeum coDgreg. oratorii s.
Marias in Vallicella dum viveret praepositum
ex processibus compilata, ibid. p. 524-649. —
Appendix: relatio de sudore imaginis Patavinae
auctore Jacobe Philippe Thomasino episoopo
Civitatis novae, ex Italico secundae edit. anni 1670
ibid. p. 649-656. Cf. VII. p. 851-853.
Vita 8. Phiiipp! presbyteri (saec. VlII)
Cellae in palatinatu Rheni auctore co-
aevo.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p.
423-426. — De ecclesia et fratemitate s. Phi-
Uppi ibid. Appendix p. 771-775; cf. Vn.p.557.
ErL-Sekr.: Histoire littöraire de la. France V. 1740.
p.274.
Jung, Joan., Fhilippns Cellensis oUlvioni ereptns.
Diss. histor. Heidolbergae 1780. 9>.
Lebensbeschreibang dee h. Philipp zn Zell in der
Pfalz am Rhein. Heidelberg 1761.80; — Worms 1782.8P.
Lehmann, Diplom. Geschichte de^ Stifts des h. Phi-
lipp. Speier 1846. 4P.
Monatsschrift, Mainzer. Jahrg. I. p. 1137.
Philipp, Der heil., von Zell im Bisthnm Speier m
Der KaÜLolik. Bd. 67. 1887. I. p. 880-886.
Widder, Beschreibung der Pfalz. III. p. 168.
Vita SS. Philippi preebyteri^ Eusebii
monachi Agyrii et Philippi diaconi Pa-
normi. Graece.
Ausg. : latine reddita a Jao. Sirmodo in AA.
SS. Boll. 12. Mai. III. p. 28-33. — Vita alla apo-
crypha falso s. Athanasio Alexandrino tributa
ibid. p. 33-36. — JiriYr^aig EifOißiov fiovä/ov
ets röv ß(ov xtil etg r« d-avuara joö 6aCov n. if,
*Pik(nnov TTQköß. ^AyvQuv tbid. III. Append. p.
l*-7*. — Appendix de cultu atque miraculis,
arca s. Philippi ibid. Mai. VII. p. 710.
Vita Philippi III vulgo BonI, vid. Johannes Ger-
manus. Vgl. Vita PhiUppi a BargondU.
De s. Philippo episcopo Bononiae in Italia in
AA. SS. Boll. 26. Febr. IE. p. 634.
De s. Philippo episcopo Firmi in Piceno et
mart. (saec. III) Bossaei comment historicos in
AA. SS. Boll. 22. Oct. IX. p. 523-525.
Erl.'Sehr.: Neu mann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. SÖÖ.
De s. Philippo episc. Gortun ae in insnla Greta
(t cca. 180) in AA. SS. Boll. 11. April. 11. p. 12.
Erl. - Sfhr. : Neamann, K. Joh. , Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 291.
De s. Philippo episc. Viennensi in Gallia (f
cca. 578) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 365.
De s. Philippo mart. Alexandriae in Aegypto
(saec. I) Perierii sylloge in AA. SS. Boll. 13. Sept.
rv. p. 52-54.
De b. Philippo ord. Min. Montaicini in Tuscia
(saec. XIH) in AA. SS. Boll. 25. April. III. p. 404
-406.
De b. Philippo Placentino ord. Eremit, s. August
(t 1306) Henschenii sylloge historica in AA. SS.
Boll. 24. Mai. V. p. 434. 435.
De s. Philippo uno ex septem primis diac.
(saec. I) Trallensium in Asia episcopo Papebrochii
commentarius historicus in AA. SS. Boll. 6. Jun.
Lp. 618-620.
De SS. Philippo, Zenone, Naseo ete. martyr.
Alexandrinis in AA. SS. Boll. 15. Jui. IV. p. 27.
Oratio de s. Philogonio episc. auctore Johanne
Chrysostomo ap. Surium, Vit SS. 20. Dec.
1528
DE S. PHILOMENA — VITA B. PU V PAPAE
De 8. Philoroena virg. apud Septempedanos in
ro Piceno (saec. VI) Sollerii comment in AA.
BoU. 5. Jul. n. p. 229. 230.
Erl.'Sekr.: Leben und Wunder der h. Filomena. Ans
dem Italienischen ... ins Französische übersetiEt von
H. J. F. B. Ans dem Fransösisohen . . . Münster 18S7. 8".
Lucia, Franc. di, Relazione istorica . . . di s. Filomena.
4. edizione del 1884. Compendiata. Tom. 1-3. Peaaro
1884. BP.
Petit, LoniS) La thaomataxge s. Fhilomöne, d'aprös
le br^aire romain et rarchtologie sacröe. Paris-
Vaogirard 1892. 12mo.
Povdda, Gius. de, Hemorie intomo al martirio e colto
della vergine s. Filomena ed alla invenzione del sno
corpo nei clmiterio di Priscilla. 2. ediz. Fuligno 1883.
8P. Ckm tavola.
Santnoci, Sebast., Sulla lapide sepolcraie di s. Fi-
lomena vergine e mart. con le animadversioni . . .
dal sacerdote Francesco de Lacia . . . dissertazione.
Borna 1887. 8».
De 8. Philone episc. Galpasio in AA. SS. Bell.
24. Janr. 11. p. 593.
De 88. Philone et Agathopode diac. Antiochiae
(saec. II) in AA. SS. Bell. 25. April. ÜI. p. 359.
De s. Philonide episc. Gurii in Cypro sub Dio-
detiano in A A. SS. Bell. 30. Aug. VI. p. 544. 545.
De SS. Philoromo, Eugenio, Quincto mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 11. Janr. I. p. 666.
De 88. Philotheo, Hyperechio, Abiba etc. mart.
Samosatenis in AA. SS. Boll. 29. Janr. n. p. 950.
De s. Phllotheo presb. in vico Myrmice min.
Asiae (saec. X) Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll.
15. Sept. V. p. 113-115.
De s. Phoca mart. Antiochiae in Syria m AA.
SS. BoU. 5. Mart. I. p. 366. 367. — Vita s. Ph-ae
ex menolog. Graecor. et Gregorio Turon. ap. Su-
rium, Vit.SS. 5.Mart.VII. Colon. Agr. 1581. p. 150.
Acta s. Phocae hortulani martyris Si-
nope in Ponto auctore Asterio episcopo
Amaseno.
Ausg.: *ap. Combefis, Graeco-lat. PP. biblio-
thecae nov. auctarium. I. Paris. 1648. fol. p. 169
-182. — »ap. Surium, Vit. SS. 22. Sept. — «ex
edit Combefisii in AA. SS. Boll. 22. Sept VI. p.
294-299 gi'aece et latine. Cf. Perieri comment.
praevius ibid. p. 293.
Martyrium s. Phocae martyris et epi-
scopi Sinope in Ponto (saec. 11 init) au-
ctore anonyme.
Ausg. : graeoe et lat. in AA. SS. Boll. 14. Jul.
in. p. 639-645. Cf. Cuperi commentar. praevius
ibid. p. 629-639.
De s. Phoebadio seu Foegadio episc. Aginnensi
in Aquitania (saec. V) in AA. SS. Bell. 25. April.
III. p. 365. 366 et Janr. I. p. 790. Cf. Fabricius,
Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi V. p. 297.
De s. Phoebe diaconissa Cenciiris apud Corin-
thum (saec. I med.) Pinii comment. bist, in AA.
SS. BoU. 3. Sept. I. p. 602-605.
De s. Phosterio abbate in AA. SS. Boll. 5.
Janr. I. p. 286.
De s. Phota in AA. SS. Boll. 6. Jud. I. p. 726.
De SS. Photina, Josepha et Victore filiis, Se-
bastiane duce etc. mart. sub Traiano commentar.
bist, in AA. SS. BoU. 20. Mart IH. p. 80-82.
De s. Photino conf . in Namurcensi Belgii dioec.
in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 85.
De 8. Photino episcopo Beneventi in Italia
(saec. I) G. v. Hooffii monitum in AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 11.
De s. Phronimo episc. Metensi in Belgica I in
AA. SS. BoU. 27. Jul. m. p. 430.
De SS. Pia , Picaria et aliis 38 Carthagine in
Africa mart. in AA. SS. BoU. 19. Janr. 11. p. 220.
De 8. Piamun virg. Deo devota in Aegypto in
AA. SS. BoU. 3. Mart. I. p. 242.
Acta s. Piati vel Piatonis presbjteri
martyris et apostoli Tornacensium (f cca.
287) SecUnii in Flandria.
Ausg.: *ex ms. Aocincti mouasterü in AA.
SS. Boll. 1. Oct I. p. 22-26. — » wiederh. ap.
Ghesquiere, AA. SS. Belgii I. p. 95-134, incl.
Perierii comment. praev. p. 7-22. — ■ nonnulla
in his Actis editis praetermissa ex cod. Namurc.
n« 15 in Analect. BoUand. I. 1882. p. 619-621
8iib tit.: Passio s. Piatonis martyris.
Erl.-Schr.: Hörisson, Gh. C. Fr.. Notioe historiqne
sor 8. Piat , apötre de Tonrnay. Chartres 1816. 9>.
Vita Pioinini ducis (Nicolai), vid. Decembrio.
De SS. Picto, Arecio, Daciano etc. mart Ro-
mae in AA. SS. BoU. 4. Jun. I. p. 378.
De s. Pioto episcopo in AA. SS. BoU. 1. Febr.
I. p. 198.
De s. Pientio . episc. Pictavis in Gallia (f post
561) ex variis in AA. SS. BoU. 13. Mart ü. p. 275.
De s. Pierio presbytero Alexandriae in Aegypto
(saec. IV ine.) Josephi van den Gbeyn comment.
historicus in AA. SS. Boll. 4. Nov. n, prs. 1. p.
254-264.
Passio 8. Pigmenii presb. Bomae »= Passio s.
Pygmenii.
De 8. Pigmeno couf. pont oulto Augustoduni
in GaUiis V. de Buckü annotata in AA. SS. BolL
31. Oct Xin. p. 916. 917.
Yita Pii II pontificis Roman! (f 1464)
e libro IX operum Johannis Antonii
Campani, episcopi Aprutini.
Ausg.: ap. Muratori, Scr. rer. Ital. HL. 2. p.
967-992. — Andere Ausgahen vid. s. v, Cam-
panus, Opera.
Cf. Aeneas Sylvins.
Leodrisins Orib. (Ds exp«d.).
Yita b. Pii V summi pontificis (f 1572)
auctore Johanne Antonio Gabutio. Li-
bri 6.
Ausg.: ^ Romae 1605. fol. — * in capita et
numeros distinota in AA. SS. BoU. 5. Mai. I. p.
617-714. — Analecta ex relatione auditorum
rotae, facta Urbano VIII a. 1629, ibid. p. 714-
717. — Notula miraculorum ibid. a. 717-719;
c/1 Vn. p. 583. — Badesius, Hier., Carmen in
statuam ac tumulum Pü V pontif. ibid. I. p. 719.
Cf. Henscbenii comment praevius ibid. p. 616.
Erl.-Sehr.: Ce aue s'est passö k Rome en la c6r6ouHue
de b^atification da pape Pie Y. Paris 1672. 4^
Epistolae aliq. graviam Tioonun scriptae de gesti»
Pii V poDtif . max. Coloniae 1567. 9>.
DE S. PIO I PAPA — VITA S. PffiMINH EP. MELD.
1529
de Falloux, HUtoiM de s. Pie Y pape. Paris 1844.
2 vol. 8».
Fenillet, J. B., Vie da s. pape Pie V, Mat. par
Ctöment X le 1 May 1672. Paris 1672. 12mo.
Somma, Agatio di, Vie du oape PieV, mise en fran^.
par M. Fölibien. Paris 1762. 12ino.
De s. Pio I pontifloe (t 155?) SoUerii sylloge
in AA. SS. Boll. 11. Jul. IH. p. 178-180.
Tita b. Pilingotti tertiarii ord. s. Franc,
(t 1304) Urbini in Italia, auctore coaevo
Urbinate.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 149-155.
De s. PflnNo episc. Cnossi in insula Greta (t
cca. 180) Fonsoni sylloge in AA. SS. Boll. 10. Oot
V. p. 9 et RigoUoti nota ibid, Suppl. p. 27*.
De SS. Pfnnado, Successo et Marceüo mart. in
AA. SS. Boll. 10. April. L p. 864.
De 8. Plone mart. Antiochiae in AA. SS. Boll.
14. Mart. IL p. 347.
Acta SS. Pionii presbyteri, Dionysü,
alterius Pionii et 13 aliorum (f 251).
Ättsg, : ex ms. monasterii s. Maximini in A A.
SS. Boll. 1. Febr. I. p. 40-42. — Alia acta ex
Simeone Metaphraste Und. p. 42-46. Gf. p.
37-40.
De 8. Piore anachoreta in Aegypto (saec. IV)
Henschonii sylloge hist. in AA. SS. Boll. 17. Jnn.
m. p. 298. 299.
De s. PIpione diac. Belnae in Tastinensi Gal-
liae tractu (ine. saec.) Suyskenii sylloge in AA.
SS. Boll. 7. Oot. III. p. 965-969.
Tita s. Pipionis levitae et confessoris:
jRure Gallicano'.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova I. p. 779. 780.
Tita b. Pippini ducis et maioris domus
regam Austrasiae, Nivellae in Brabantia
(t 640).
Ausg. : ex Actis s. GertmcUs filiae ^ ed. Sarins,
Vit. SS. 21. Febr. (ed. O)lon. 1617. p. 182). —
**n AA. SS. BolL 21. Febr. III. p. 260. 261 cum
Bollandi comment praevio p. 250-260. — *alUs
tpiederh. ap. Ohesqniere, AA. SS. Belgii 11. p.
337-368.
Uebers.: Vie de Pepin le Vieux, dit de Lan-
den, Maire da palais en Austrasie. Par un
aatear inconnu du 9., 10. ou 11. siede. Publ.
en lang, frang. ap. Goizot, CoUection II. p. 379
-396.
Wrl.'Sekr.: Bonnell. Ed., Die Anfluge des kaiolingi-
schen Hauses. Berlin 1866. p. 66.
Histoire litt^raire de la France. IT. 1742. p.47: VT.
1742. p. 657.
Thil-Lorrain, Pepin de Landen. Toamai 1868. 8^.
WattenbachfDentschlandsQeschichtsqaellen. 5. Aufl.
I. 1886. p.439; U. p.403. not. 2; 6. Aufl. U. 1894. p.
441. not. 2.
De SS. Piiicio, Arco, Maxime conf. etc. mart.
Synnadae in Phrygia in AA. SS. Boll. 20. Aug.
IV. p. 36.
Vita 8. Pirminii abbatls et chorepisc. in Ala-
mannia = Vita s. Pirminii episc. Meld.
Vita s. Pirminii episcopi Meldensis et
ftmdatoris abbatisque coenobii Augiensis,
Alamannorum et Bavarorum apostoli (f
c. 755) auctore monacho Hombacensi.
Qanz TUgMohichtUch , im 9. Jahrh. rerfasst; nach
Mono die Uteste Vita.
Handschr.: Brüssel, n» 8930. 31. saec. XV.
— Einsiedeln, Stiftsb. n^ 257. saec. X. — En-
gelberg, Stiftsb. IVi- saec. XU. fol. max. —
St Gallen, n** 577. saec. X. mbr. fol. max. —
München, Lat n*^ 9506 (Ob. Alt. 6). mbr. saeo.
Xn. fol. max.; — Lat.n*» 22244 (Windb.44). saeo.
XII. fol. max. — AVürzbarg, Theol. n** 34. mbr.
saec. X. fol. ; — n^ 53. mbr. saeo. XII. fol. min.
Ausg.: ^ap. Mono, Qaellensammlang I. p. 30
-36: ef. p. 526. — 'ex 9 mss. ed. Holder-Egger.
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 21-31. — "cter
folgenden Vita (11) tractu parcUldo gegenüber-
gestellt in AA. SS. Boll. 3. Nov. II. prs. 1. p. 33
-45; notae p. 46. 47. — Miraeiila {eine 1012 im
Kloster Hornbctch verfasste Fortsetx. der vor-
stehenden Vita [Handschr.: Brüssel n? 206
(olim 87). mbr. saec. XII. fol.] *■ ap. Mone 1. c. I.
E.45-50. — ^unt.d.Tit.: Miracula s. P-i Hom-
acensia ap. Pei-tz 1. c. p. 31-35. — 'als Liber
miraculoram in AA. SS. Boll. 1. c. p. 50-54.
Tita s. Pirminii eiusdem altera.
Mabillon schreibt sie dem Bischof Warm an n von
Constanz (f 1064) za^ wahrend andere z. B. Brower sie
dem Othlonns Frisingensis (flor. 1066) beilegen. Mone
vermathet, dass Abt Oaremann von Hombach der Ver-
fasser sei ; nach Wattenbach ist's ein Monaohos Homba-
oensis.
Handschr.: Basel, TJn.-BibL A. VI. 36. saec.
XV. — Paris, Nat.-Bibl. n<> 5308 (C!olb. 18).
saec. XII. f. 212. — Karlsrahe, Hofbibl., Rei-
chenaaer Cod. n" 21. mbr. saec. XII. — Statt -
gart, k. Bibl. mbr. fol. max. saec. XII. f. 98.
Ausg.: ^ ap. Brower, Sidera illasti'. Germaniae
viror. Mognntiae 1616. 4^ p. 5-24. — *repet. et
ex cod. Paris, n^ 5308. sec. XII emendata ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. ni. 2. p. 140-
153. — »ed. Sarias, Vitae SS. 3. Nov. unter Oth-
Ums Namen. — * der vorhergehenden Vita (I)
tractu parallelo gegenübergestellt in AA. SS. Boll.
3. Nov. n. 1. p. 33-45; notae p.46. 47. — * Brach-
stück ap. Bouqaet, Rec. Hl. p. 655. — ^nur pro-
logas ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 20. 21 ed.
Holdor- Egger. — ^ Lesarten ans den Reichenaaer
a. Basler Handschr. ap. Mono, Qaellensammlang
I. p. 38. 39.
Brl.-Sd^.: Bahr, Geschichte der römischen Literatur
im karoUngischen Zeitalter p. 295.
Histoire Utt^raire de la France IV. p. 124.
Mabillon, Observationes praeviae 1. c. p. 186-140.
Mone, Qaellensammlang I. p. 36-88.
Rettberg, Deatschlands Kirchengeschichte II. p. 62.
Stftlin, Wirtembergische Geschichte I. p. 168.
Watt enb ach.. Deatschlands Geschichtsqaellen p. 188
(5. Aufl. I. 18Ö0. p.348; 6. Aufl. 1. 1893. p. 275. not. 4,
p. 374).
Tita s. Pirminii eiu8dem metrica.
Es ist nicht anwahrscheinlich , dass Abt Heinrich von
Reichenaa (f 1284) ihr Verfasser ist.
Handschr.: Karlsrahe, Archiv, Abschrift
des Priors Joh. Egon v. Reichenaa (f 1643).
Ausg.: ^ap. Mone, Qaellensammlang I. p. 39
-45. — '»n AA. SS. Boll. 3. Nov. II. prs. 1. p.
47-50. — Officiam s. P-i ibid. p. 55. 56. —
Scarapsas s. Pirminii de singalis libris cano-
nicis. vid. supra p. 929 Pirminias abbas.
1530
DE S. PLACIDA — VITA S. POEMENIS
Erl.-Sdtr.: Crßrringer,M., Pinninins. Geschichte dee
linken Rheinuf ers , vorzüglich der bayerischen Pfalz
von den ältesten 2Seiten bis anf Karl d. Qr. Zwei>
brücken 1841. &. p. 884.
Heber, Ph., Die vorkarolingischen christl. Glaubens-
helden am Rhein. Frankfurt a. M. 1858. p. 212-248.
Hefele, Emfübranf? des Christenthums in Südwest -
Deutschland. Tübingen 1887. p. 8S4.
E5nig, J., Walaft^ied Strabo von Reichenaa tnFrei*
borger DiÖcesan - Archiv. III. 1868. p. 3&0 S. (Pirmin,
Reichenau).
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte II. p. 60-84.
Smedt, Car. de, Commentarius praevius in AA. SS.
BoU. 1. c. p. 2-33.
Wa tteubach, Deutschlands Geschichtsquellen . p. 146
(6. Aufl. I. 1885. p. 259. 348; 6. Aufl. L 1893. p.275.
374).
AV^eicherding, J., DerStPirminsberg, seine Kapelle,
Quelle , Einsiedelei und der h. Pinnin , ein Glaubens-
bote der Wiltzer Ardennen , ein Gründer, Instaurator
und Reformator verschiedoier Klöster im Südwest! .
Deutschland. QuellenmHssiger Beitrag zur Kirchen-
geschichte. Luxembuiigl875. &*. IV. 171 vag. Jk 1.20.
Zapf, Der Ursprung von Pirmasens tn Mittheilungen
des histor. Vereins der Pfalz. Heft XI. Speier 1883
{vaeist die Annahme, doM der Name vom h. Firminius
herkomme ^ xurOek).
De s. Placida virg. Yeronae in Italia (f forte
460) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 11. Oct. V.
p. 630-632 et Rigolloti nota ibid, Suppl. p. 69*.
Yiük s. Placidi, discipuli 8. Benedict!,
illiusque fratrum Victorini, Eutychii et
aliorum, et Passio a. 541, auctore Gor-
diano Komano, interpolatore Petro
Diacono Casinensi.
'Wahrscheinlich eine Erfindung des Petrus Diaconus.
Eandschr,: Montecassino, n® 361. fol. 73;
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 5. Oct TU. Co-
lon. Agripp. 1581. p. 746-765; passio p. 765-775.
— ^ wieder h. c. notis ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. I. p. 45-79. — ^wiederh. in AA. SS.
Boll. 5. Oct. III. p. 114-138. — *der Prolog une-
derh. ap. Martene, Ampi, collect. YI. p. 785-787.
— Vita alia ex ms. legenda abbreviata S. Victoris
Paris, ap. Mabillon 1. c. p. 79-81. — Acta alia
auctore Stephane Aniciensi * ap. Oct. Caie-
tanum, Sancti Sicuü I. p. 172. — ^wiederk. in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 139-147. — Epistola Ste-
phan! Aniciensis episcopi in passionem s. P-i et
sociorum ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 788. 789.
WrL-Sehr.: Bueus, Commentar. praevius in AA. SS.
Boll. 1.0. p. 65 -114.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
ü. 1894. p. 286. 287. 492. 498.
Tita s. Placidi eremitae, fundatoris mon-
asterii Cisterc. s. Spiritus prope Ocram
Aquilanae dioec. in Italia (f 1248) au-
ctore Paulo de Celano, famiiiariternoto.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 12. Jim. IL p. 609-616.
Vita b. Placidi ord. Apostolinorum Re-
cineti in Piceno Italiae provincia (f 1398).
Ausg.: ex Italico Lad. Jacobilli in AA. SS.
Boll. 5. Jun. I. p. 558. — Miracula ex Ital. Mo-
desti Benvenuti ilnd. p. 559. 560. {Mit Abbildung.)
Vita b. Placidi Rhodiensis, primum ere-
mitae, post monachi Ocrensis ord. Cisterc.
auctore Rogerio monacho Casae novae
(cca. 1230).
Ausg. : ap. XJghelli , Italia Sacra ed. Coleti VI.
p. 722-724.
De 8. Placidio acolytho in prov. Bituricensi in
AA. SS. Boll. 1. Sept L p. 207.
De SS. Placido mart et Sigisberto oonf. (sec
VII. Yni) in territorio Curiensi in Bhaetia Sol-
lerii sylloge tn AA. SS. Boll. ll.JuL HE. p. 238-240.
ErL'Sdtr.: Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutsch-
lands. U. 1869. p. 681-689.
De s. Placido presb. Angustoduni in Gallia in
AA. SS. Boll. 7. MaL H. p. 138.
De s. Piatone hegumeno symbolorum et Sa-
cudionis , dein incluso monasterii Studii Constan-
tinopoli (t cca. 813) in AA. SS. Boll. 4. April. L
p. 364-366. — Oratio funebris auctore s. Theo-
doro Studita ex ms. Yaüc. kt. ibid. p. 366-
376. — Eadem graece ex ms. Vatic. ibid. p.
KLVI-LV.
Passio s. Piatonis martyris Ancyrae in
Galatia sub Maximiano.
Ausg. : ex ms. Bodecensi in AA. SS. Boll. 22.
Jul. V. p. 230-235. Cf. Pinii comment. praevius
ibid. p. 226-230. — Martyrium ex ßimeone
Metaphraste ap. Suriom, Vit SS. 22. Jnl.
De s. Platonidejapud Graecos in AA. SS. Bull.
6. April. I. p. 539.
De 8. Plautilla matrona consulari Romana (f
cca. 66) Henschenii sylloge bist in AA. SS. Bol].
20. Mai. V. p. 172*; cf. VH. p. 818,
Yita s. Plechelmi episc. Oldensaliae et
Ruraemnndae in Belgio (saec. VLLi) au-
ctore anonyme.
Eandschr.: Brüssel, Burg. Bibl. n® 8414.
mbr. sec. XV. 4®.
Ausg.: ^ex 2 mss. in AA. SS. Boll. 15. Jnl.
rv. p. 58-60 c. Bollandi comment praevio p. 50
-57. — ^wiederh. ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgü
VL p. 214-218; cf. introduct p. 199-213. —
^wiederh. von M. Willemsen una cum Vit. s&
Odgeri et Wironis in Publications de la Soc. hi-
stor. et archeolog. dans le dache de limbonig.
Tom. XXII. 1885. — * Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil UI. p. 638.
Erl.-Sehr. : Wo 1 1 e r s , A . , De heil. Wiro, Fledielim»
en Odgerns en het Capitel van s. Odflienbocg. Boer-
monde 1862. &*. Mä 20 belogen.
De s. Plegmundo archiep. Cantuariensi (f cca.
922) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. X. p.
38-40.
De ss. Pleoio, Dionysio, Hierapio etc. mart
in AA. SS. Boll. 16. Febr. IT. p. 867,
De 8. Podio episc. Florentino in Hetniria (f
1002) Henschenii comment bist in AA. SS. Boll.
28. Mai. VL p. 828-830.
De ss. Poeclano vel Heclano, Mercurio, item
BasiHa, Maximiliane etc. mart in AA. SS. Boll.
26. Aug. V. p. 812.
Yita s. Poemenis anachoretae in Monte
Scethi Lybiae (f cca. 450) auctore Lau-
rentio monacho RutiensL
Ausg. : graece et lat interpr. Pinio in AA. SS.
Boll. 27. Aug. VL p. 30-32. — Apophthe-
DE SS. POENA — VITA 8. PONTU
1531
gm ata ex Gotelerii Monument, ecclesiae graecae
I. p. 585 ibid. p. 32-43. Cf. Pinii commentar.
praevins p. 25-29.
De SS. Poem et Euphraxio mar! Apameen-
sibus in AA. SS. Boll. 11. Febr. U. p. 511.
Hymnus de 8. Polictto diac. mart. CSaravis in
Hispania sub Nerone in AA. SS. Boll. 13. Febr.
n. p. 645.
De SS. PolieflO, Serapione, Justilla etc. mart.
Alexandriae in AA. SS. BoU. 28. Aug. VT. p. 188.
De s. Poliooho mart Caesareae in Cappadocia
in AA. SS. Boll. 19. Mai. lY. p. 309.
De SS. Polyantho, Philone, Candida mart in
AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 357.
Tita s. Polycarpi episcopi Srnjniensis
(t 160) auctore Pionio.
Ausg. : ^ primum graece edita per Ludovicum
Duchesne. Parisiis 1881. gr. 8«. 40pag, ^1.20.
— 'latine versa e vet gr. ms. primum in AA.
SS. Boll. 26. Janr. II. p. 695-702. — Marty-
rium ibid. p. 702-705. — Eadem acta ex mss.
Slatinis ibid. p. 705-707.
Erl.-Sckr.: Crnciger, C, Oratio de Polycarpi Tita.
Wittebei^gae 1543. &>.
De ^. martyribns Smyrnenriboi Polycarpo episc.
et alüs XU m AA. SS. Boll. 1. c. p. 691- 6d6.
Egli, Emil, lieber das Martyrium des Polykarp and
seine Zeitbestimmung tn Hilgenfelds Zeitschrift für
wiasenschaltl. Theologie. 1881. p. 227-349.
: Altchristliche Studien. Martyrien n. Martyrologien
ältester Zeit. Zürich 1887. 8<>. p. 61-79.
Groddeck, 6., Dissert. de anno et die passionis s.
Polycarpi. Oedani 1704. 4f>.
Harnack, Adf., Untersuchung über die Verbreitung
der Passio s. Polycarpi im Abendlande m aeinem Die
Zeit des Ignatius. Leipzig 1878. 8P.
Hilgenfeld, Das Martyrium Polykarps von Smyna
m Zeitschrift für wissenschaftl. Theoloeie. 1879. II.
L i p s i a 8 , R. A. , Noch einmal das Tode^ahr Po) vkarps
m Jahrbücher für Protestant. Theologie. 1883. Uoft 3.
De SS. Polycarpo et Severiano episc. Bollandi
animadversio bist, in AA. SS. BoU. 1. Febr. I.
Append. p. 933.
De s. Polycarpo et sociis mart. Alezandria^
sub Maximiane in AA. SS. Boll. 2. April. I. p. 58.
De s. Polyoafpo presb. Romano conf. (f cca.
300) Bollandi sylloge bist in AA. SS. Boll. 23.
Febr. HI. p. 369-375.
De PolychroRio episcopo in AA. SS. Boll. 30.
April, m. p. 751.
De s. Poiychronlo episcopo Baby lonis, martyre
if 251) Henscbenii comment. bistor. t?i AA. SS.
BolL 17. Febr. m. p. 5. 6.
Acta s. Polyeucti mart Melitenae in
Armenia (f cca. 259) auctore anonyme
latino.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 651.
652. — Alia acta auctore aoon. graeco ibid.
p. 652 - 654. — Appendix de Legione fulmina-
trice ibid. p. 654. — De templo CPolitano s.
Polyencti ex Oreg. Tur. lib. I. miracul. cap. 103
ibid. p. 655.
Brl.'Sekr.: Allard, Paul, Polyencte dans lapKo^sieet
dans rhistoire «n Miner Histoire des persocations
pendant la prem. moitiö da S. aidcle. Paris 1886. 8^.
p. 479-511.
Aab6, Polyencte dans l'histoire. £tade sar le mar-
tyre de Polyencte d'aprös des docnments inödits.
Paris 1882. 8P.
Tita s. Polyeucti patriarchae Gonstan-
tinopolitani (f 970).
Ausg.: ex Oraecis historicis coUecta in AA.
SS. Boll. 5. Febr. I. p. 706-712.
De SS. Polyoucto, Candidiano, Philoromo mart
in AA. SS. Boll. 11. Janr. I. p. 666. 667.
De SS. Pdyouoto, Yictorio, Donato etc. mart.
Caesareae in Cappadocia in AA. SS. Boll. 21. Mai.
V. p. 5.
De s. Poma virg. s. Memmii episo. Catalaun.
sorore (saec. III) in AA. SS. Boll. 5. Ang. II. p. 12.
De SS. PofflOdiano diac., Igneo, Rumetina e^c.
mart in AA. SS. Boll. 30. April. HI. p. 750.
De s. Pompeio mart. apud Oraecos in AA. SS.
Boll. 5. April. I. p. 399.
De SS. Pompiano, Galactione, Juliana 6<c. mart.
Constantinopoli bonoratis in AA. SS. Boll. 22.
Jon. rV. p. 145.
De s. Pomponio episc. Neapolitano (f cca. 536)
in AA. SS. BoU. 14. Mai. lü. p. 373 ; cf. VU. p. 772.
Tita s. Pomposae sanctimonialis et mart.
Cordubae in Hispania (f 853) auctore s.
Eulogio presb. martyre.
Ausg.: ex eiusd. Memorial! SS. lib. 3. c. 11
in AA. SS. Boll. 19. Sept VI. p. 93-95. Cf. Suy-
skenii comment. praevius ibid. p. 92. 93.
De SS. Pontamio, Dimetio, Secundino et Maximo
mart. in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 18.
De SS. Pontamio, Nemesio , Secundino etc. mart
in AA. SS. Boll. 28. Jun. V. p. 358.
De SS. Poirtemo, Pilentia, Tatiana etc. mart
Amaseae in AA. SS. Boll. 18. Aug. in. p. 546.
De s. Pontiana mart. Genuae in AA. SS. BolL
27. Febr.^III. p. 680.
Acta s. Pontiani mart Spoleti et TJltra-
iecti, sub M. Aurelio.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 933.
934. — De translatione s. P. Spoleto Ultra-
iectum ibid. p. 935. — Passio ex cod. Bruxell.
n^ 581. fol. 71^ in Catalogus codicum bagiograpb.
reg. bibl. Brux. I. 1. 1886. p. 264-266.
De 8. Pontiano episc. et mart. Tuderti in üm-
bria sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 9. Jul. II.
p. 690.
Yita s. Pontii abbatis S. Andreae prope
Avenionem (f 1087) auctore Rai mundo
monacho ibidem, eins aequali.
Ausg. : ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 494-501. — Epitome Up. Hugo Me-
nard, Martyrologium Benedictinum. — ^wiederh.
in AA. SS. Boll. 26. Mart. m. p. 684. — Alia
vita auctore coaevo et discipulo ibid. p. 683.
Erl.'Sehr,: FabriciuSi Bibl. med. et inf. latinttatis
ed. Mansi VI. p. 38.
Vita s. Pontii martyris Cimellae in Al-
pibus maritimis (f cca. 257) auctore Va-
lerie eins socio.
Ausg.: ^ap. Baluze, Miscellan. II. p. 124-140
(ed. nov. I. p. 29-33). — « in AA. SS. BoU. 14.
1532
DE S. PONTIO — DE SS. POTAMIO
Mal m. p. 274-279. Cf. p. 682 et Henscheaii
comment praevios ibid. p. 272. — ' mit geän-
dertem Stil ap. Suriam, Yit SS. 14. Mai. (ed.
Colon. 1617. p. 192. 193).
Erl.-8dlr.: Neamann, K. Joh., Der rOmische Staat
nnd die aUg^em. Kirche. I. Leipzig 1800. p. 390.
De 8. Pontio diac. Carthagine in Africa (f post
260) sylloge bist, in AA. SS. Boll. 8. Mart I. p.
750. 751.
Tita s. Popponis abbatis Stabulenais
(1020—1048) auctore (Onulfo monacho
Blandiniensi et)Everhelmo abbate Alti-
montensi (Hautmont) et a. 1059 Blandi-
niensi COaequali (f 1069). Glaubwürdig.
Handsehr.: vid, ap. Pertz, Mon. scr. XI. p.
291. 292.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 25. Janr. I. p.
626 , <ä>er mit veränderter Dietion. — * besser
in AA. SS. BoU. 25. Janr. II. p. 638-652. —
^wiederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. aaec.
VI. 1. p. 571-596. — *ed. Wattenbach ap. PertZj
Mon. scr. XI. p. 293-316. — '^ einzeln Leodii
1630. 4*. — ® Bruchstück ap. Bouquet, Recueil
XI. p. 461. 462.
Uebers.: Abrege de la vie du bienhenreux
B. Poppen, abbe de Stavelot, escrite en langue
latine par Everelme et trad. par Nie. Hocht
Liege 1626. 8^
Erl.'Sekr.: Barbias, Cbristph., libeUos miraoolonim
et viitatom s. Popponis abbatis Stabolensis. Leodii
1630. 4f>. 45pag.
Bresslau, H., Jahrb&cher de« deatschen Reichs anter
Eoniad II. Bd. U. p. 4S0.
Contzen, Die Qeschichtschreiber der sächsischen Eai-
serzeit p. 169-171.
De s. Poppone abbate et b. Adelwira eins matre in
OaUia Bdlgica ^tn AA. SS. BoU. 1. 1. p.6d7. >- >ap.
Mabillon 1. c. p. 569.
Fabricias, Biol. med. et inflmae latinitatis. Lib.V.
p.S66.
Ladewig, P., Poppo von Stablo and die Kloster-
reform anter den ersten Saliern. Diss. Berlin 1883.
80. 158 pag. Ueber du Vita P-s p. 139-157.
Notariats-Instrument über die faierliche Eröff-
nanr des Grabes nnd Schreines des h. Poppo vom
80. Joli — 2. Aug. 1624 hrsgb. von W. Harles« m Jahr-
bücher des Vereins von Alterthamsft«anden im Rhein-
lande. XLVI. 1869. p. 142-144.
Wa ttenbach, Deatschlands GeschichtsqaeUen. 6. Aafl.
U. 1886. p. 119; 6. Aafl. U. 1891. p. 182.
Martyrium s. Porcarii abbatis ac 50
monachorum Lerinensium a. 731 auctore
anonymo.
Ausg.: ^ed. Barralis, Chronologia Lerinensis
p. 220. — ' ed. Surius, De prob. SS. historiis.
12. Aug. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 12. Aug.
II. p. 737-739.
Erl.-Schr.: De s. Porcario abbate Lerinensl deqae
Altigiano et Hilarino monachis Seaaanensibas ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. 525 -527;
saec.V. p.810.
Histoire litt^nire de la France. VI. 1742. p. 88.
Meyer, Paal, in Romania. VIII. 1879. p. 5U4.
Pin ins, Comment. praevias m AA. SS. boll. 1. c. p.
733-737.
Vita s. Porphyrii episc. Gazensis in Pa-
laestina (f 421) auctore Marco diacono
eius discipiüo, graeca.
Ausg.: ex cod. Vindobon. ms. ed. Maur. Haupt
in Abhandlungen der kgl. Akad. der Wissensch.
1874. p. 171 £F. {besonders ahgedrucki Berlin,
Dümmler 1875. gr. 4^ 87 pag. Lag der Akad.
seit 1869 vor). [ Uebers. : latein. ^ ed. Surius. De
prob. SS. historiis. 26. Febr. — • interprete Gen-
tiano Herveto in • AA. SS. Boll. 26. Febr. III. p.
645-661. — ^ap. GaUand, Vet PP. bibL IX. 1773.
p. 259-286. — *^ wiederh, ap. Migne, Patrolog.
graeca lat. tant. edita. XXXV. p. 649-694]. —
Vitae epitome ex menaeis Graecorum inAA.
SS. Boll. 1. c. p. 645.
Erl.-Sdir.: Draeseke, Die Vita Porphyrii episcopi
Qazensis , verfksst von Marens diaconas «ii Zeitschrift
fOr wissenschaftliche Theologie. Jahw. XXXL 1888.
Heft 2.
Acta s. Porphyrii martyris Caesareae
in Cappadocia (temp. ine., 270 — 275 -f ?)
graeca.
Ausg. : ^ ex Theophili Joannis MvrifieTa ayia-
Xoyixä vOv nQ&TOv ixSMfieva . . . Bevtritf 1844.
p. 357- 360. — * repetita c. translcU. lat. in AA.
SS. BoU. 4. Nov. II. prs. 1. p. 230-232. Cf. com-
ment. praevius ibid. p. 227-230.
De s. Porphyrie in Italia (saec. III fin.) sylloge
in AA. SS. Boll. 20. Aug. IV. p. 26. 27.
De 8. Porphyrio mart cca. a. 363 in AA. SS.
Boll. 15. Sept V. p. 37.
De s. Porphyrio presb. et mart Cameiini in
Umbria in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 451.
Tita s. Portiani abbatis (f c. 540) au-
ctore Gregorio Turonensi.
Ausg.: * in Gregorii Vit. Patnim cap. 5. —
•ap. Surium, Vit SS. 24. Nov. VL p. 572. 573
(XL 1618. p. 517). — • ed. Krusch in Mon. Genn.
bist Scr. rer. Merov. I. 1885. p. 677-679. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Recueil HI. p. 409.
De SS. Portino, Arminia et Secondino mart
Afris in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 744.
De s. Possenno presb. Castellione in Gallia
Henschenii comment bist in AA. SS. Boll. 17.
Jun. III. p. 412.
De 6. Poosessore et duobus secüs mart in
AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 602.
Yita 8. Possidii episcopi Galamae in
Numidia (f post 430).
Ausg.: ex vita et operibus s. Augustini col-
lecta. Auctore Innoc. Keferlohero can. reg.
Diessensis in Bavaria abbatiae decano (1640) in
AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 29-34. Cf. Pape-
brochii comment praevius tkid. p. 27-29 et Vn.
p. 799.
Erl.-8ehr.: Salinas, Joa., De Wta et rebus sestis s.
PoBsidii, Calamensifl episc. dissertatio ex s. Angnstini
scriptis ooncinnata. Romae 1781. 2 tom. in 1 vol. gr. 8P.
Yita b. Posthumii patris 5000 monacho-
rum auctore incerto.
Ausg.: ap. Migne, Patrolog. lat LXXni. p.
429-438 ex Rosweyde.
De s. Potamiaena iun. virg. mart Alexandriae
in Aegypto sub Maximiane Papebrochii sylloge
bist in AA. SS. Boll. 7. Jun. IL p. 6.
De SS. Potamio, Nemesio, Didymo mart in
Cypro in AA. SS. BolL 20. Febr. DI. p. 173,
DE 8. POTAMONE — DE SS. PRIMO
1533
De s. PotiMione episc. Agrigentino in Sicilia
tu AA. SS. Boll. 29. Janr. II. p. 969. 970.
De s. Potamone episc. Heracleae in Aegypto
(t cca. 341) Papebrocnii comment. bist, in AA.
SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 166.
De 8. Potmitiana Villanovae in Hispania Bae-
tica in AA. SS. Boll. 17. Aprü. II. p. 493. 494.
Acta SS. Potentianae et Praxedis ac
Pudentis senatoris iUarum virgg. Roma-
naram patris (saecll) aactore s. Pastore
oculato teste.
HancUehr,: Paris, Nai-Bibl. sappl. lat sec.
Xn. n« 859. Vol. U. f. 58.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV.
p. 299-301. Cf, Papebrochii comment praevins
ibid, p. 296-299.
De s. Potmitiaiii translatione in coenobinm Jo-
trense ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV.
2. p. 578. C/l Translatio s. Sayiniani ete.
De 88. PotBntiiiOy Felicio et Simplicio patronis
Steinfeldiae in dioec. Coloniensi (saec. VI) Pape-
brochii comment. crit. in AA. SS. Boll. 18. Jon.
m. p. 575-585 (mit 2 Abbildungen).
Acta SS. Pothini seu Photini episc. et
Zachariae presb., Yetii Epagati etc. mart
Lagdunensium a. 177.
Ausg.: graece edita ab Eusebio, latlne redd.
a Rufino ^ap. Surium, Vit SS. 2. Jon. — 'in
AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 162-168.
BrL'Sekr.: Oonilloax, Andr6, Saint Fothin et ses
comp«gnoD8. martyrs. Oriirme de r^glise de Lyon.
Lyon et Fans 1868. 9>.
Vita s. Potiti martyris (f 166) auctore
anoDjmo.
Ausg.: ex ms. M. Velseri in AA. SS. Boll.
13. Janr. I. p. 754-757. — Aliavita auct. ano-
nymo ibid. p. 758-764. — Hymni de 8. Potito
ibid. p. 764-766.
Vita s. Praecordii presb. Corbeiae et
Yalliaci in Gallia (saec. YI) et translatio
auctore anonyme.
Ausg.: ^ ap. Colgan, AA. SS. Hiberniae. I. Lo-
vanü 1645. p. 230. — Un AA. SS. Boll. 1. Febr.
I. p. 196-198.
Oratio in translationem manus s. Prae-
cursoris Antiochia Constantinopolim au-
ctore Theodore Daphnopata.
Ausg. : ^ ed. Surins, De prob. SS. historüs ad
29. Ang. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. graeca
lat tant edita. LVII>>i8. p. 377-386.
Vita s. Praeiecti (s. Priet, Prix) epi-
scopi ÄTTernensis et martyris (f cca. 674)
auctore coaetaneo anonyme.
Beicht nur von der Büchohwahl bis zum Hartyriam.
Handsehr. : D i j o d , n® 383. sec. XIII (mit dem
Prolog ,Studü fuit^. — Gotha fol. 64. sec. XIV.
— Ronen, 1379 (U. 42). sec. X/XI.
Ausg.: * mit verändertem Stil ap. Surium,
Tit. SS. 25. Janr. — ' integra ex cod. Ultraiect.
in AA. SS. Boll. 25. Janr. U. p. 630-633. —
^unederh, ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 640-645. — ^Auszug ap. Bouquet, Reo.
III. p. 593-595. — ^Anfang u. Sehluss, welche
bei dm Bollandisten fehlen (i.e. a nativitate usque
ad miracnla post mortem) ed. Br. Krusch in Neues
Archiv d. Gesellsch. f. alt d. Gesch. XVin. 1893.
p. 640-649; ef, Einleit p. 629-640. — Vita alia
auctore coaetaneo anonyme ^ in AA. SS. Boll.
1. c. p. 633-636. -- • ap. Mabillon 1. c. p. 646-
651. — ' Auszug ap. Bouquet, Hecueil m. p.
595. 596. — Miraculum s. P-i Romae patra-
tam ex cod. Bruxell. 9119 in Analect Bolland.
n. p. 240-242.
Erl.'Sekr.: Commentarins de •. P-o episc., Ama-
zino abbate et Elidio OaromonteArvemonun inOalUa
m AA. SS. Boll. 1. o. p. 628 -680.
De translatione P-i ap. Mabillon 1. c. p. 651-668.
Histoirelitt6FBiredelal^ce. m. 1786. p. 615. 641.
Commemoratio s. praeputil Christi Antverpiae
et alibi in AA. SS. Boll. 1. Jan. I. p. 3-8.
De 88. Praestabili, Feiice, Victore etc. in AA.
SS. Boll. 15. Mai. ni. p. 457.
Acta s. Praetextati episc. Botomagensis
martyris (f 586). Ex historia Fnmc. s.
Gregorii Turonensis
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Pebr. IIL p. 465-
468. Cf. p. 759.
De 8S. Prunano, Severe, Ck)rniliano eie. in
AA. SS. Boll. 8. Jul. II. p. 578.
Miracula y. Prandothae episcopi Gra-
coviensis (f 1266. Sept 20) a. 1454—
1465 facta.
Ausg. : ed. Wojc. Eftrzytiski in Mon. Pol. bist.
IV. 1884. p. 442-500.
De s. Praxede virg. Romae (saec. II) Sollerias
in AA. SS. BolL 21. Jul. V. p. 130-132. — Epi-
stola Pastoris presb. Romani ad Timotheum
fresb. Rom. cca. 151 de Actis ss. Praxedis et
^adentianae sororis in AA. SS. Boll. 19. Mai. IV.
p. 299 c. Timotbei responsione. Cf. Acta s. Po-
tentianae.
De s. Prima martyre Carthaginiensi in AA.
SS. Boll. 9. Febr. II. p. 295.
De s. Primaelle sacerdote eremita in Britannia
Armorica in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 496.
Acta SS. Primi et Feliciani martyrum
Bomanorum sub Diocletiano.
Ausg. : ^ ex ms. ap. Surinm , Vit. SS. 9. Jun.
— 'ex varüs mss. in AA. SS. Boll. 9. Jun. II.
p. 152-154. Cf. Henschenii comment. praevius
ibid. p. 149-152. — De inventione corporum
ss. Pr-i et F. a. 1625. Janr. 7 in Analect Bol-
land. VII. 1888. p. 74-77.
JE}rL-Schr.: Gordara, Dissertazione circa il martirio de'
s. Primi e Feliciano ap. Zaccaria, Raccolta di disser-
tazioni di storia ecclesiast. YIII. Koma 1794. Din. XU
Acta ss. Primi presb., Marci diac, Ja-
sonis et Celiani martyrum Tergesti in
Istria sub Hadriano.
Ausg.: ex ms. Florentino in AA. SS. Boll.
10. Mai. n. p. 497. 498.
De SS. PrimOy Accidia, Passimonio et aliis 53
mart. Afris in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 18.
1534
DE SS. PRIMO — VITA S. PROBATE
De SS. Primo, Caesario, Gregorio, ftjrphyrio,
. . . Victore, Quarte martyribus in Africa {temp,
tne.) Josephi van den Gheyn notitia histor. in
AA. SS. Bell, 4. Nov. II. prs. 1. p. 232. 233.
De SS. Primo, Caro, Cyrillo etc. mart. in AA.
SS. Bell. 12. April. 11. p. 81.
De s. Primo episcopo Alexandriae in Aegypto
(saec. II ine.) G. v. Hooffii commentarius in AA.
SS. Boll. 1. Nov. I. p. 130. 131.
De SS. Primo et Donato diaconis mart. in Ca-
stelle Lemelensi in Africa (f cca. 362) in AA.
SS. Boll. 9. Febr. n. p. 294. 295.
De SS. Primo, Idoneo et aliis in AA. SS. BolL
1. Jul. I. p. 31.
De SS. Primo, Quirillo et Pitino mart. Antio-
chiae etc. in AA. SS. Boll. 2. Oct. I. p. 320. 321.
De s. Primiano episc. et mart. Anconae in Pi-
ceno in AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 367. —
Narratio inventionis s. P-i ex italico Georgii
Trombae ibid. p. 367. — Revelatio s. P-i de
suo martyrio et I. translatione ex italico eiusd.
Ti'ombae ibid. p. 368. 369. — Inventio cor-
poris s. P-i episcopi et mart. etmiracula eius-
dem wAnalect. Bolland. IV. 1885. p. 344-355,
wo das was die AA. SS. aus Tromba bieten, mit
kleinerer Schrift gedruckt ist.
De s. Primiano mart. Spoleti in Ümbria sab
Diocletiano in AA. SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 664.
De SS. Primiano, Satumino et socüs mart in
AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 19.
De s. Priroiiiva virg. et martyre Romae in
AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p. 387.
De SS. Primitivo et Aurelio mart. Romae in
AA. SS. Boll. 26. April. IH. p. 415.
De s. Primitivo martyre Romae in AA. SS.
BoU. 12. Jul. m. p. 394.
Tita s. Principii episcopi Cenomanis in
Gallia(f 511 — 520) auctore anonymo.
' Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Sept. V. p. 331.
332. Gf. Stickeri comment. praevius ibid. p. 329
-331.
De s. Principio episc. Suessionibus in Gallia
(saec. V fin.) Clei syUoge in AA. SS. Boll. 25.
Sept. VII. p. 60-62. — Sermo de s. P-o, fratre
b. Remigii Remensis, episc. Suession., auctore
Milone Elnonensi monacho (t872) ed. Surius,
Vit. SS. 25. Sept.
De s. Princlpino martyre (12. Nov.) elogium
Iiistor. ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 438.
Erl.-Sehr.: Porestier, P., Histoire de s. Principin,
martyr do Chasteloy. Moulins 1882. ISmo. 67 pig.
Acta s. Priscae virg. et martyris Romae
sab Claudio imperatore.
Ausg. : ex monasterii s. Maximini mss. in A A.
SS. BoU. 18. Janr. H. p. 184-187. Cf. p. 183.
Acta s. Prisci eiusque sociorum Afri-
canorum mart et episcoporum saltem ex
parte, in regno Neapoütano (saec. V) au-
ctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p.
213-215. — Relatio inventionis auctore co-
aevo, ex editione Ughelli, Ital. sacra ed. Coleti
Vin. p. 290-295 ibid. p. 215-219.
Erl.-Sehr.: Pergamena di Aoqaapatida del sec. XU
della invenzione del corpo di s. Prisco ccmfess., con
picoiole DOte di Raim. Quarinl. Napoli 1829. 49. 34pag.
S t i 1 1 i n g , Comment. praevias in AA. SS. BoU. L c.
p. 209-218.
Acta SS. Pri8Ci et Cotti aliorumque
plurimorum mart Cociaci ii). agro Autis-
siodorensi sub Aureliano.
Ausg. : ex mss. et Breviar. Autiss. in AA. SS.
BoU. 26. Mai. VI. p. 365-368 c. Henschenii com-
ment. Cf. VII. p. 851.
De SS. Pri8C0, Crescente et Evagrio mart. Tomis
in Moesia in AA. SS. Boll. 1. Oct. I. p. 30. 31.
De s. Priaco episc. Capuae forte sub Nerone
Stiltingii sylioge bist in AA. SS. Boll. 1. Sept
I. p. 99-107.
De s. Prisco episc. Lugdunensi in Gallia (f
cca. 586) Janningi commentar. hist in AA. SS.
Boll. 13. Jun. VI. 1. p. 120-127.
De SS. Prisco, Malcho, Alexandre mart cca.
259 Caesareae in Palaestina in AA. SS. Boll.
28. Mart. lU. p. 711.
De s. Prisco mart. Constantinopoli in AA. SS.
Boll. 20. Sept. VI. p. 149.
De s. Prisco INuceriae Paganorum in Italia in
AA. SS. BoU. 9. Mai. II. p. 360.
De SS. Prisco presb., Priscilliano diac. et Bene-
dicta mart. Romanis in AA. SS. BoU. 4. Janr. L
p. 165.
De s. Prisciano mart Nuceriae in Italia in
AA. SS. Boll. 16. Sept V. p. 314.
De 8. Priscilla matrona Romana (saec. I) in
AA. SS. Boll. 16. Janr. 11. p. 2.
De SS. Pristo, Sevo, Quadrato episc, Sundo-
phago etc. mart. in AA. SS. BoU. 21. Aug. IV.
p. 423.
Acta s. Privati episcopi Gavalitani et
martyris (saec. UI med. aut V init) bre-
viora.
Ausg. : ex Vincentii BeUovac. Specul. hist lib.
XI. c. 75 in AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 438.
439. — Acta longiora ex ms. Trevirensi S.
Maximini ^ ibid. p. 439-441. — • ap. Surium,
Vit SS. 21. Aug. — » ap. Pourcher, Saint Se-
verien, premier eveque de Mende; suivi de la
traduct des Actes de s. Privat avec le texte en
regard. Saint- Martin- de -Roubaix 1881. 32n»o.
Erl.-Sehr. : Cuper , Comment. praevius m AA. SS. BoIL
1. c. P.4S3-488.
BabeyroUe, Vio de s. Privat, martyr, premier ^veqoe
et patron de Gevaudan , dioodse de Meade. Toulouse
1848. 18mo.
De 8. Privato milite mart. Romae a. 222 in
AA. SS. BoU. 28. Sept VII. p. 598-600.
De SS. Proba virg. mart. et Germana virg.Hen-
niaci in Belgio prope Duacum in AA. SS. Boll.
28. April, in. p. 577.
De SS. Probata, Moeca, Petro ete. mart Afris
in AA. SS. BoU. 10. Mai. IL p. 556.
Vita s. Probatii presbyteri Novigenti
in Gallia auctore anonymo.
DE S. PROBATIO — DE S. PROSPERO
1535
Äwg. : ed. BoUand in AA* SS. BoU. 4. Febr.
L p. 552-554.
De s. Probatio presbyt. prope Parisios et 8.
Majano Peregrino LoDguriis in Yasconia in AA.
SS. BoU. JUD. n. p. LXXZY-LXXXVm.
De 8. Probo episc. Caietae in Campania Rom.
(saec. ine.) Buei sylloge in AA. SS. Bell. 6. Oet.
III. p. 379.
De s. Probo episc. Reatino in Italia (f cca.
570) in AA. SS. Bell. 15. Hart IL p. 405.
De s. Probo episc. Yeronensi (c. 236) in AA.
SS. Boll. 12. Janr. I. p. 721.
De s. Probo presb. et monacho Mogontiae S.
Albani (f 859. 26. Mai.) ap. MabiUon AA. SS. o.
s. Ben. saec. IV. 2. p. 58-63.
Martyrium ss. Processi et Martiniani
ßomae (saec. I).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 2. Jul. — 'ex
ms. in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p. 303-305. Cf,
Sollerii comment. praevios ibid. p. 300-303.
De s. Prochoro e primis diaconis episcopo Ni-
c-oraediensi et mart (saec. I) in AA. SS. Boll. 9.
April. I. p. 818. Cf. p. 910.
De s. Proolo episc. Constantinopolitano (f 446)
Heckii comment lustoricus in AA. SS. Boll. 24.
Oet X. p. 637-649.
De SS. ProcIo vel Proculo , Hilarione seu Hi-
lario mart. sub Traiano Pinii notitia in AA. SS.
Boll. 12. Jul. m. p. 279.
Ylta s. Procopii abbatis Pragae in Bo-
hemia (f 1053) auctore anonymo coaevo.
Ausg.: ^ed. Surius, Vit SS. 4. Jul. — *in
AA. SS. BoU. 4. Jul. n. p. 139-148. — «ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 42-47.
— Alia vita ibid. p. 47. 48. — Legenda ver-
Sovana o sv. Prokopa ed. J.^Jirecek in Fontes
rer. Bohem. I. p. 349-359. — Zivot sv. Prokopa
laiine Und. p. 360-366; cf. praef. p. xxv.
Erl.-Schr.: Bienenberg, E. I. v., Biographie des h.
Abtes Prokop ; nebst der Ooschiohte seines Klosters
zu Sazawa. Prag 1796. 8».
Bridelins, Fr., Jiskra sUvy sv. Prokopsk6 z roz-
lienych automv sebrani. v Praze 1662. 12mo ; — Ly-
tomysl 1689. 8^; — ibid. 1699. l2mo.
Feifalik in Sitznngsber. der Wiener Akademie der
Wissenschaften. XXX. p. 414 ff.
Hanka, StarobyU sklÄdÄnie. 1817, enthält die gereimte
hämische Legende saec. XIII.
Palacky, Fr.. Würdigung der alten böhmischen Qe-
schichtschreiber. Prag 1)^. p. 51.
Pin ins, Comment. pnevios m AA. SS. BoU. 1. c. p.
136-139.
Vo n d r ä k , W. , Zur Würdigung der altsloven. Wenzels-
legende und der Legende vom heil. Prokop. Wien
1892. gr. 8^. 68pag. JL 1.40. {Aus Sitzungsber. der
Wiener Akademie der Wissenschaften.)
Zimmermann, J. N. , Zivotopis svat^ho Prokopa.
V Praze 1845. 8°.
Acta s. Procopii ducis (saec. lY) fabu-
lositaüs suspecta.
Ausg.: graece et lat. interpr. Pinio in AA.
SS. Boll. 8. Jul. II. p. 556-576. — Passio s. P-i
auctore anonyme * ap. Ruinart , Acta sincera mar-
tynim. Amstelod. 1713. fol. p. 353. — ^ wiederh.
in AJl. SS. Boll. 1. c. p. 556. Cf. Pinii comment.
praevios ibid. p. 551-556.
Martyrium s. Proeopll episcopi Tauromenitani
eiusque sociorum a. 903 auctore Johanne dia-
oono Neapolitano »» Translatio 8. Severini Noric.
apost. (via. Vita s. Severini).
De 88. Proooplo et Quarte mart. Gaesareae in
Cappadocia in AA. SS. Boll. 8. Jul. 11. p. 577.
De 8. Procula virgine et mart. Gannati in
Gallia {tenip. ine.) RigoUoti sylloge in AA. SS.
Boll. 13. Oet Supplem. p. 127*. 128*.
Erl.-Sdur.: Du rot, Histoire de sainte Procule et de
son cnlte. Gaonat 1889. 16mo. 2 fr.
Acta s. Proculi episcopi Veronensis in
Italia (saec. IV) et miracula.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 23. Mart. in. p. 452
-455 c. commentario p. 450-452.
Erl. - Sehr. : ( C e n ci , Ant. M.) Dissertazioni crit.- cro-
nolog. intomo all' epoca de' ss. Euprepio, Prooolo e
Zenone vesoovi Veronesi. Verona 1788. 4^^. 241 pag.
De SS. Proculo, Ephebo, Apollouio mart. In-
teramnae in Umbria (f cca. 273) in AA. SS. Boll.
16. Febr. 11. p. 862.
De s. Proculo episcopo Aeduensi (temp. ine.)
Josephi van den Gheyn sylloge in AA. SS. Boll.
4. Nov. IL 1. p. 290. 291.
De 8. Proculo episc. mart. a. 542 Bononiae in
Italia Papebrocbii commentahus bist, in AA. SS.
BolL 1. Jun. I. p. 79-82.
De s. Proculo milite mart. Bononiae in Italia
cca. 303 Henscbenii commentarius bist, in AA.
SS. Boll. 1. Jun. I. p. 50. 51.
Erl.-Sehr.: Zanotti, Erc. Maria, Storia dei santi Pro-
colo soldato cavalier Bolognese, e protettore della
soa patria. e Procolo Siro vescovo di Temi ambe
due martin. Bologna 1742. 4P. XVI. 158 pag.
De SS. Prodocia, Yeronica et Speciosa virg.
Antiocbenis in AA. SS. BoU. 11. Jul. III. p. 187.
De s. ProMuro episcopo Papiae in Italia (saec.
II vel IV) G. V. Hooffii comment in AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 132-134.
De s. Projectttio mai*t. Bergomi in Italia (saec.
IV ine.) Pinii sylloge in AA. SS. Boll. 18. Aug.
in. p. 539-544.
De s. Projecto diacono, mart. Casali in Italia
(saec. Vni) in AA. SS. Boll. 25. Janr. ü. p. 636.
De s. Projecto episc. Foro-Comelii seu Imolae
in Italia (saec. V) Perieri comment. bistoricus in
AA. SS. Boll. 23. Sept. VI. p. 633-639.
De SS. Propto et Januario martyribus
Tumtanis (f a. 304 vel 305).
Ausg. : caput unicum ex Joanne Area de sanctis
Sardiniae martyribus lib. II in AA. SS. Boll. 25.
Oet. XI. p. 562-564. — Inventio oorporum ss.
Gavini, Protbi et Januarii ex Jobanne Area 1. c.
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 564-569 (ubi addüum
Rescriptum Pii IX papae , quo visitantibus Turri-
tanam basilicam indulgentiae conceduntur).
Erl.-Schr.: Bossae, Benj., Commentarios praevios in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 541- 559.
De ss. Prooduco, Veronica, Dionina ete. mart.
Antiocbiae in Syiia in AA. SS. Boll. 15. April,
n. p. 377.
De s. Prospero episc. Aurelianensi in Gallia
(saec. V) in AA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 82. 83.
1536
DE S. PROSPERO — VETA S. PUSIKNAB VIRGINIS
De s. Prospero episc. Regü-Lepidi in Aemilia
(forte saec. V) Henschenii comment. hist. in AA.
SS. Bell. 25. Jun. V. p. 53-57. — Historia trans-
lationum ab a. 1144-1380 ex chronica monasterii
edita ab Ugbello et repetita ibid, p. 57-62. —
Historia Iranslationis iussu Clementis pp. Yin
factae a. 1601 ibid. p. 62-71. — Vita auctore
J. Ant. Flaminio ap. Surium, Tit. SS. 25. Jun.
Wrl.-Sehr.: Cardi, P.M., Lottere sopia Tetä e lapatria
di 8. Prospero vesooTO di Reggio. Yenezia 1747. 4P.
Vita s. Protadii episcopi Vesontmi (f
ante 624) auctore anonymo.
Ausg.: ^ ed. Chifflet in AA. SS. Boll. 10. Febr.
II. p. 413. 414. — 'Auszug ap. Bouquet, Reo.
m. p. 499.
Srl.'Sdtr.: Histoire litt^raire de la Fhmoe. in. 1786.
p. 6S1; VI. p. 91.
De s. Proterio patriaroha Aiexandrino, mart.
(t 457) Henschenii comment. hist. in AA. SS.
BoU. 28. Febr. m. p. 729-736.
De SS. Protho et Hyacintho mart. Romae sub
Yaleriano Perieri comment. hist in AA. SS. Boll.
11. Sept m. p. 746-762.
Passio S8. Prot! presbyteri et Januarii
diaconi martyrum (f 304) Tnmbus in
Sardinia.
Ausg. : ^ ex Job. Area, De SS. Sardiniae mar-
tyribus, üb. II — »tn AA. SS. BoU. 25. Oct XL
p. 562-564. Vgl. Passio s. Gavini.
De 8. Provino episcopo Comensi in Italia al-
pestri (t cca. 420) in AA. SS. Boll. 8. Mart I. p.
759. 760.
De b. Prudentia virg. ord. crem. s. Aug. No-
Yocomi apud Insubres (f 1492) in AA. SS. Boll.
6. Mai. n. p. 129. 130. Cf. p. 843.
Vita s. Pnidentii episc. Tyrassonensis
(Taraxonä) auctore Pelagio ecclesiaeTy-
rassonensis in Hispania diacono.
Ausg. : ed. Franc. Bivarius ad Chronicon Pseudo-
Maximi ad a. 572. Madriti 1651. fol. p. 549-552.
— Acta alia ^ex antiq. mss. edita a Bivario
1. c. p. 537. — ^fviederh. in AA. SS. Boll. 28.
April, m. p. 592-594.
£)rl.-Sehr.: CommentariiiB praevios ürid. p.687-592.
Ibanez de Echavarri, Bern., Historia de s. Pru-
dencio, obispo de Tarazona , patrono piincipal 6 hjjo
de la M. N. 7 M. L. provincia de Ala7a , preoedida
de nn commentario critico .... Vitoria s. a. (1764^.
4P. Vgl. Mttäoz yBomero, Diccionario bibliogr.-hi-
stor. Madrid 1858. p. 4. jfi 4.
Acta s. Pnidentii martyris, translationes
et miracula eins auctore Theobai do mon-
acho Besuensi (a. 1126). Libri 4.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova U. p. 605-637.
— ^wiederh. in AA. SS. Bell. 6. Oct. lU. p. 348-
378. — "fragmenta ap. Bouquet, Reo. IX. p. 155.
156; XIV. p. 223. 224.
Erl.-Sehr.: Bnens, Comment. praevius «n AA.8S. Boll.
I.e. p. 333-348.
Oadinus, Commentar. de script. ecclesiast. II. p.l064.
De 8. Pnidentio episcopo mart. Atini in Italia
(t cca, 300) in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 12.
De ss. Pnidentio, Marüale, Sabbatio etc. mart.
Nicomediae in AA. SS. Boll. 29. April. III. p. 616.
De 8. Psalmodlo eremita in Lemovioensi Gal-
liae dioec. (8aec. YII) in AA. SS. Boll. 13. Juil
n. p. 697.
Martyrium ss.^ Ptolemaei, Lucii et Al-
ferii sociorum cca. a. 165 auctore ano-
nyme.
Ausg. : ex apolo^ 8. Justini mart ap. Euse-
bium, Histor. eccl. hb. IV. c. 17. ed. Yal^ii * ap.
Surium, Yit. SS. 19. Oct — »w AA. SS. BoU.
19. Oct. Vin. p. 399. 400. Of. Bo8Suei comment
praeyiu8 ibid. p. 386-399.
Acta SS. Ptolomaei et Bomani episcop.
et mart in Tuscia (saec. 1} auctore ano-
nymo.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. BolL 24. Aug. IT.
p. 749. 750. Cf. Oupeii comment praevius ibid.
p. 744-749.
De 88. Ptolomaeo, Philippe, Johanne eU. mart
Aegyptiis in AA. SS. Boll. 8. Jun. II. p. 57.
De 8. Publla abbatissa Antiochiae in Syria (j
cca. 364) Buei sylloge in AA. SS. BolL 9. Oct
IV. p. 995. 996.
Vita s. Publii abbatis Zeugmate in Syria
(saec. IV).
Ausg.: ex Theodoreto in AA. SS. Boll. 25.
Janr. U. p. 622. 623.
De 8. Publlo apud Graecos in AA. SS. BolL
4. April. L p. 364.
De 88. Piiblio, Juliane, Maroello ete, mart
Afris in AA. SS. Boll. 19. Febr. LEI. p. 130.
De 8. Publlo mart Athenarum episc. 11 (saec
n) in AA. SS. Boll. 21. Janr. II. p. 338.
De 8. Publlo miUte mart. Nicomediae sub li-
oinio in AA. SS. Boll. 25. April, in. p. 361.
De 88. Publlo, Satumino, Mauriano et aliis
mart. Afris in AA. SS. Boll. 1. Febr. L p. 37.
De 88. Publlo, Victore, Hermete, Papia, Justo,
Vitali martyribus in Africa G. v. Hooffii notitia
in AA. SS. BolL 2. Nov. I. p. 421.
De 88. Pudoirtio, Marciano, Filocoso ete. mart
Alexandrinis in AA. SS. BoU. 29. ApriL IIL p.
617 ; ef. Vü. p. 808.
Acta SS. pueilarum virg. mart (saec. n
vel post med. saec. III) ad oppidum s. Pa-
puU in Occitania.
Ausg. : ex Brev. Sampapulensi in AA. SS. Boll.
17. Oct VIII. p. 15 cum v. Heckii comment prae-
vio p. 13-15.
De 8. Puloherla imperatrice vir;^. GonstantiDo-
poli (t 453) Stiltingii comment. hist in AA. SS.
Boll. 10. Sept DL p. 503-540, und Sept IV.
p. 778-782.
De 8. Pulohronio episc. Virdunensi in Belgica
I (t cca. 470) BoUandi commentar. hist in AA
SS. Boll. 17. Febr. m. p. 11-13.
Vita s. Pusinnae Virginia (saec. \) Her-
vordiae in Saxonia inferiori.
Ausg. : ex ms. Bodecensi in AA. SS. Boll. 23.
April. UI. p. 166-170. Cf. p. 991. — Traaslatio
PASSIO S. PYGMENH — VITA S. QÜINIDH
1537
s. P-ae Hervordiam Westfaliae (a qaodam mon-
acho fortasse Corbeiensi) a. 860 — 877 scripta, ex
ms. Bodecensi Wn AA. SS. Boll. 1. c. p. 170-173.
— ' tciederh. ap. Leibnit , Scr. rer. Brunsv. I. p.
181-184. — ^imÄusiuge tciederh. ap. Pertz, Mon.
Germ. 11. p. 681-683; in allen 3 Ausgaben sind
Lüelun, — ^ex ms. Paderborn. (Theiodor. libri
Varior. IV) ed. R. Wilmans in Eaiserarkanden
der ProY. Westfalen. I. p. 541-546 nach Orothus*
Abschrift, Vgl. Henrici de Hezrordia Ghrooicon.
Gottingae 1859. 4^ p. 59.
Erl. - Sthr. : Wa 1 1 e n b ach , Deutschlands Oeschichts-
quellen. 5. Aufl. 1. 1885. p. 288 ; 6. AoA. 1. 1898. p. 258.
Wilmans 1. o. p. 290. 539 ff.
Passio s. Pygmenii presbyteri martyris
Somae a. 363: ,Orto imperio'.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n* 207-8. fol. 164'' in
Catalogus oodicum hagiograph. reg. bibl. Bnix.
I. 1. 1886. p. 161-164.
Erl.- Sehr.: Des. Pigmenio preeb. mart. Romae oomment.
historicas m AA. SS. Boll. 24. Mart. UI. p. 481. 482.
Di6 dort rrwähnU Passio u< dit vorstehmae.
Vita s. Pyrmlnii — Vita s. Pirminii.
Q.
Acta s. Quadragesimi subdiaconi in
Italia (f saec. VI) ex s. Gregorii Magni
Dialog. III. c. 17.
Ausg.: ^ in Oper. s. Gregor, ed. Benedict. Paris,
n. p. 319-321. — »ap. Migne, Patrolog. lat
LXXVn. p. 261-265. — •wiederh. in AA. SS.
Boll. 26. Oct. XI. p. 890-892.
Erl.'Sdir.: Bossne, B., Commentarins prmevius ibid.
p. 888-890.
De s. Quadratis episc. in AA. SS. Boll. 21.
Aug. rV. p. 422.
De 8. Quadrato episc. Atheniensi, Script, ec-
clesiastico (f cca. 120) Henschenii sylloge histor.
in AA. SS. Boll. 26. Mai. VI. p. 357-359. — Tita
s. Q-i auctore s. Hieronymo *tW«rH-i oper.
— » ap. Surium, Vit. SS. 26. Mai.
De SS. Quadrato episc, Theodosio, Emmanuele
Sabine etc. martyr. in Oriente in AA. SS. Boll.
26. Mart UI. p. 618.
De s. Quarto apostolorum discipulo (saec. I) G.
V. Hooffii commentarins in AA. SS. Boll. 3. Nov.
L p. 585. 586.
De SS. Quarto et Marcellino Capuae in Cam-
pania Italiae in AA. SS. Boll. 7. Oct. III. p. 885.
De SS. Quarto et Quinto mart. Romanis Capuae
depositis in AA. SS. Boll. 10. Mai. H. p. 555.
De SS. Quarto, Satumino, Secundino etc. mart.
in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 80.
Passio SS. Quatuor Coronatonim (307?).
In dem aof uns gekommenen Texte gehört die Passio
spätestens dem 5. Jalirh. an.
Handsekr.: München, Staatsbibl., cod. lat.
n" 4608 (olim Benedictob. 108). mbr. sec. XII. 4^
fol. 179; — n*» 9506 (olim Oberaltah. 6). mbr. sec.
XII. foL f. 74. — Paris, Nat-Bibl. lat n« 10861.
mbr. sec. EX ant VIII. — Salzburg, Cod. S. Petri,
IV. 29. mbr. sec. XV. — Tri est, Domcapit. sec.
XIV. -— Ueberarbeiieter Text Gotha, Hof bibl.
ü® 64. mbr. sec. XIV. fol. — De Kossi kannte an
30 Hss.
Ausg.: * der ältere Text hrsgb. von W. Watten-
bach ap. M. Büdinger, Untersuchungen zur röm.
Kaisergeschichte. III. Leipzig 1870. gr. 8**. p. 324
-338. Vgl. dazu 0. Benndorf, Archäologische
Bemerkungen ibid. p. 339-356; M. Büdinger,
Chronologische Bemerkungen ibid. p. 357-379
{auch besonders erschienen Leipzig 1870. gr. 8^
60 pag. Ji 1.60). — * den überarbeiteten Text ed.
Potthast, Bibliotheca historica.
Mombritius, Sanctuarium. I. s. 1. et a. (1475.) fol.
f. 160*^. — • stark überarbeitet ed. Watteubach
in Sitzungsberichte d. Wiener Akad. d. Wissensch.
X. 1853. p. 118-126; Nachwort von v. Ear^jan p.
126-137. — * Auszug unt. d. Tit.: Martyrium
SS. Claudii, Nicostrati, Symphoriani, Castorii et
Simplicii itemque ss. Quatuor Coronatonim ex
martyrol. Adonis ep. Trevir. ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 8. Nov. VI. p. 165. 166. — Petri
Farthenopensis de ss. Quatuor Coronatis prolo-
gus ap. Mai, Spicileg. Roman. IV. n® 17.
Ert.-Sehr.: Neaes Archiv d. Ges. f. tt. d. Gesch. V. p.
227; Vm. D. 212.
Büdinger, Max, Oesteireichische Geschichte. I. Leip>
zig 1858. p. 34.
Duncker, A., in Rheinisches Mnseam f. Philologie.
XXXI. 1876. p. 440-445, gegm Büdinger.
Erbes, C, Die heil. Vier Gekrönten und ihre Ge-
schichte tn Zeitschrift für Kirchengeschichte. V. 1882.
p. 466 - 487 ; hamUd die Benurbmtgen im Neuen Archiv
V. p. 227 naeU.
Hirschfeld, 0., in Archäolof. nnd epigraph. Mit-
theilnngen aus Oesterreich. ui. p. 21.
Hunziker, Otto, Beitrüge zu neueren Arbeiten über
Dioklotianns. I. Passio ss. 4 Coronatonim ap. M. Bü-
dinger, Untersuchungen zur rOmischen Eaisergesch.
UI. 1870. n. 8-11; vgl. U. p. 262-265.
Ilg, A., in Mittheilungen der Centealoommission. XVII.
p. XLvn - LI.
Keim, Eine christliche Quelle über die erste Regie-
rungszeit Diocletians in Deutsche Vierteljahrscfaaift
für evaiig.-theol. Forschung und Kritik hrstjb. von
Heidenheim. II. Gotha 1868. p. 1-11.
Meyer, Edm., Ueber die Passio ss. Quatuor Coro-
natorum tn Forschungen zur deutschen Geschichte.
XVIII. 1878. p. 579-603; Neues Archiv d. Ges. f. Ä.
d. Gesch. V. p. 227; Xll. p. 426.
: Ueber die Passio ss. Quatuor Coronatorum. Progr.
d. Luisenstädt. Gymn. Berlin 1886. gr. 4«. 27 pag.
Petschenig, Mich., Zur Kritik und Würdigung der
Passio SS. Quatuor Coronatorum. Wien 1881. I^ex.-S^.
21 pag. 40 4 {Besonderer Abdrudi aus Sitzungsber.
der k. k. Akad. der Wissenschaften. Bd. 97. 1880. p.
761-778.)
Rossi, G. B. de, I santi quattro Coronati e la loro
chiesa sul Celio. Koma 1879. gr. 8^. 47 pag. (= Bul-
letino di archeologia cristiana. Anno 1879. disp. 2.
— Giov. de Rossi über die hh. Quatuor Coronati
von Alph. Beilesheim tn Der Katholik. 1879. II. p.
504-518).
Wa tt e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.42. U. p.478; 6. Aufl. I. 1893. p.43.
De s. Qiierano abbate = De s. Eierano seu
Querano.
De s. Quinlberto monacho in Hannonia Hen-
schenii commentarins in AA. SS. Boll. 18. Mai.
IV. p. 184; cf. VII. p. 806.
Vita s. Quinidii episcopi Vasionensis (f
578/9) in Galüa.
97
1538
VITA QÜINQÜE FRATR. POLON. — DE 8S. QUINTO
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 15. Febr. 11. p. 829-
832. Cf. p. 901. — * Auszug ap. Bouquet, Reo.
m. p. 442.
£rl.-Sehr.: Abrögd de la vie de 8. Qainis, 6v6qae de
Vaison (Vancliue). Brignoles 18S9. 18mo.
(Boy er) Exercice de neuvaine en rhonnenr de s.
QmniB, anachordte de la solitade du Benom, moine
de L6rin8 , 6v6qae de Vaison , saivie d'un appendice
et de pidces justificat. L^xins 1679. BP.
Histoire littöraire de la France. IV. 1738. p. 46.
(Tortel) Notice snr la vie de s. Qainis, övdque de
Vaison , et sur le cnlte dont il est l'objet dans plu-
sieoTS localit^ da dioc. de Fr6jiis et sp^alement
ä Campe. Brignoles 1858. 8P.
Tita Quinque fratrum Poloniae seu
Passio SS. Benedicti et Johannis ac so-
ciorum eorundem a. 1003. Nov. 11 prope
Meseritz(?) trucidatorum auctore s. Bru-
none Querf urtensi (f 1009) aut, secun-
dum K^trzyüski: edita a Brunone epi-
scopo qui et Bonifacius dicitur.
Geschrieben 1006 ; wichtig für die Geschichte Kaisera
Ottom. .
Ausg. : ^ ed. R. Eade ap. Pertz , Mon. scr. XV.
2. p. 716-738; cf. praef. p. 709-716. — * ed. W.
K^trzyÄski in Mon. Polen, bist VI. 1893. p. 388-
428; cf. introd. p. 383-387.
Erl.-Sekr.: Kade, Reinh., De Bnnonis Qnerfortensis
Vita qninoiie fratrum Poloniae. Diss. inang. lipeiae
1888. gr. &. 32pag.
m Neues Archiv f. d. Kande alt. d. Geschichts-
quellen. VIII. n. 866 ff.
V^a 1 1 e n b a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. p.881 (6. Aufl. I. 1893. p.866).
De s. Qulntaalo episcopo et martyre RigoUoti
nota in AA. SS. Boll. 10. Oct. supplem. p. 27*.
Tita s. Quintiani episcopi Arvemiensis
(i. e. Rodez et Clermont, f 525) auctore
Gregorio Turonensi.
Ausg.: * in Gregorii Vit. patrum cap. 4. —
•ap. Surium, Vit. SS. 13. Nov. VI. p. 289-291
(XL 1618. p. 316). — " ed. Krusch in Mon. Germ,
bist Script, rer. Merov. I. 1885. p. 673-677. —
* Auszug ap. Bouquet, Recueil lü. p. 408.
De 8. Quintiano in AA. SS. Boll. 1. Jul. L p. 55.
De 88. Quintiano, Eleutherio, Gago etc. mart.
Afris in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 45.
De 88. Quintiano et Attico martyr. apud Grae-
cos in AA. SS. Boll. 29. April, m. p. 617.
De SS. Quintiano presb. et Sicio confess. inkk.
SS. Boll. 14. Jun. IL p. 960.
De 88. Quintiano, Tecla, Tbeodolo etc. mart. in
Africa in AA. SS. Boll. 14. Jun. II. p. 797.
De b. Quintiliano [St. Quinquelin] episc. Au-
tissiodorensi (f post 731) R. de Buckii sylloge in
AA. SS. BoU. 27. Oct. XII. p. 371. 372.
De 88. Quintiito episc. et Capitulino mart. Nico-
mediae in AA. SS. Boll. 8. Mart. I. p. 758.
Passio I et inventio (1°^*) s. Quintini mar-
tyris Augustae Viromanduorum in Gal-
lia (f 285 verisim.).
Ausg. : ex cod. Paris, n® 5299 in AA. SS. Boll.
31. Oct Xin. p. 781-787. — Passio II et in-
ventio ' ed. Surius, Vitae SS. 31. Oct. V. p. 402.
407. — * ex cod. monast. Aquicinct. in AA. SS.
Boll. l. c. p. 787-793. — Passio ÜI et inventio
ex authentico Vitae 8. Q-i ibid, p. 794-801. —
Passio IV (ex ood. Namurc. 15. n* 25) ap. L. P.
CoUiette, Memoires p. s. k Vhist ecdes., civ. et
militaire de Vermandois. I. Cambrai 1771. 4*. p.
144-149. — Miracula auctore anonyme ex cod.
Brux. n* 7460 et Paris, n» 5575 * in AA. SS. BoU.
L c. p. 801-812. — » Excerpta ed. Holder-Egger
ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 266-270. — Mi-
racula alia in coenobio Insulensi patrata au-
ctore eiusdem coenobii monacbo ex cod. VallicelL
in AA.SS.Boll. 1. c. p.812-814. — Appendix ad
librum miraculorum ibid. p. 815. 816. — Sermo
in tumulatione s. Q-i, Victorici et Cassiani conf.
(a. 879-893) ex cod.Bruxell. n«» 7460 ^ iWrf.p.816
-820. — • Excerpta * ap. Duchesne, Hist, Franc,
scr. U. p. 483. — ** ed. Hemeraeus, Augosta Vi-
romand. vindicata, instrum. p. 18. — ^ ap. Bou-
quet, Recueil IX. p. 109. HO. — * ed. Holder-
Egger ap. Pertz 1. c. p. 271-273. — Inrentio
-^8. Quintini martyris secnnda cca.647 m AA.
SS. Boll. 3. Janr. I. p. 154. 155. — InTentionem
n^tm B corporis 8. Q-i Veromanduensis mart
(saec. VII) ex Vita s. Eligii auctore ut ferunt Au-
doeno * ap. d'Achery, Spicileg. ed. 2. IL p. 76 sq.
{} wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat LXXXVIL
p. 479) — * novis curis a Jos. Gbesquiere in AA.
SS. Belgii III. p. 198 editam — * exposuit Benj.
Bossue in AA. SS. Boll. Oct XIII. p. 740. 741. —
Relatio altera simpliciori i. e. magis barbaro
stilo conscripta ex cod. Paris, lat. 5301. sec. X tu
Analect Rolland. VUI. 1889. p. 430-432; cf p.
429. — Acta 8. Q-i mart. ap. L. P. Colliette,
Memoires p. s. k l'hist eccles. , civ. et milit de la
prov. de Vermandois (Cambrai 1771.72. 3 vol. 4%
I. — Carmen de s. Quintino ex cod. Paris, lat
n® 14143 ap. Barster, Novem vitae p. 53-63. —
Theoduif i episc. Aiirelianensis versus de s. Q-o
in Mon. Germ. bist. Poetae lat. aevi Carol. L p.
530. 531.
Erl.-Sdvr.: Bendier, La vie de trds-illastre martyr
8. Quentin, apötre et patron du Vermandois. Saint-
Quentin 1672. 8; — ibid. 1842. 12mo.
Bossue, B., Comment. praevius in AA. SS. BoQ. 1. c
p. 726-780; supplem. p. 925. 926.
de la Föns, Cland., Histoire de s. Qaentin. Saint-
Quentin 1829. ^.
Fleury, Ed., Les jeux de Dien. Mystdre de la passii«
de Monsieur saint Quentin. Paris 18ö6. 4«. (BMüok
de la Sog. acad. de Laon. V. p. 92).
Lecocq, Oeo., Etüde iconographique 8ur le cnlte et
le pölerinaffe de s. Quentin ä Saint -Quentin. ibieL
1879. ^. lOpag. Nur 60 EaeempL «drudU. {Sondf^-
<Mlrußk atM Memoires de laSoc.acaaömique de Saint -
QuenÜD. Sör.IV. tom.1. 1880).
Mathieu, Adph., Saint Quentin, sa yie, son cnlte,.
xestauration de son pdlezinage. (Saint -Quentin) 1678>
80. XV.268pag. 4 fr.
De s. Quintino mart. in Oriente in AA. SS. Boll.
1. Mai. I. p. 45.
De 8. Quintino mart. in Pbrvgia sab Aureliana
in AA. SS. Boll. 2. Jul. L p. 307.
De 8. Quintino mart in Turonia Galliae Provin-
cia (saec. VI) Suyskenii sylloge in AA. SS. Boll.
4. Oct IL p. 470-472.
De 88. Qttinto, Arcontio et Donato mart Ca-
puae in AA. SS. Boll. 5. Sept IL p. 526.
De SS. Quinto, Lucio, Juliane, Montana eie.
mart. Afris in AA. SS. Boll. 23. Mai. V. p. 247.
DE SS. QÜINTO — DE S. QUODVULTDEO
1539
De SS. Quinte, Primolo, Salostio ete. mart. Afris
in AA. SS. BoU. 19. Mai. IV. p. 308.
De SS. Quinte, Quintillo, Qaartilla ete. mart.
Surrenti in Italia in AA. SS. BoU. 19. Mart III. p. 27.
De SS. Quinte, Rogato, Ingenua ete. mart. in
Campania in AA. SS. Boll. 18. Mart. II. p. 619.
De s. Qnlnto thaumatargo in Aeolide (f cca.
2S3) in AA. SS. Boll. 2. Mart. I. p. 129.
Acta s. Qniriacl, vid. Acta s. Jndae-Quiriaci.
De SS. Quiriaco, Blasto, Tribono ete. mart Ro-
nianis Henschenii sylloge hist. in XA. SS. Boll.
17. Jim. III. p. 285.
De SS. Qniriaeo episcopo, Maximo presb., Ar-
cheiao diac. et socüs mart. cca. med. saec.III apud
Ostia Tiberina in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p.565.
De SS. Quiriaco et sociis 24 mart. a. 304 Augu-
stae Vindel. w AA. SS. Boll. 12. Aug. II. p. 702- 705.
De s. Quiriaco presb. Augustae Trevir. (saec.
IT) comment. historicus in AA. SS. Boll. 6. Mart
I. p. 424-426.
De SS. Quirico, Julitta et sociis 404 mart. An-
tiochenis in AA. SS. Boll. 16. Jun. III. p. 15. 16.
— MJracola quae Teterius sopbista eorum ser-
vus edidit . . . ap. Dura, Bibliotheque historique
de ITonne. I. p. 133. 134.
Erl.-Sdir.: Compendio della rita e del martirio de'
santi Qnirico e Gialitta. Piacenza 1796. BP.
De SS. Quirilla et Sophia virg. et mart. Romae
adservatis in AA. SS. BoU. 15. Mai. III. p. 464.
De s. Quirillo episc. Traiectensi ad Mosam in
AA. SS. Boll. 30. April. UI. p. 777.
De SS. Quirillo, Quindeo et Zenone mart Axio-
poli in Bolgaria in A A. SS. Boll. 9. Mai. U. p. 363.
Tita s. Quirini mart., episcopi Sisciae
in Pannonia sub Galerio (saec. IV) vetusta.
Ausg. : ex editionibus ^ Mombritii et ' Surii
» in AA. SS. BoU. 4. Jun. I. p. 381-383. — * ap.
Ruinart, Act sincera p. 439 (Amstelod. 1713. fol.
p. 497-501). — ' ap. Muchar, Norikum 11. p. 123.
— Hymnus Prudentii ^ex edit D. Heinsii in AA.
SS. BoU. 1. c. p. 383. 384. — » ed. Surius, Vit SS.
4. Jun. in. p. 461. — • negl ariffavotv hymn. VII.
Erl. ' Sehr. : E b e r t , Adf . , Allgem. Geschichte der Lite-
ratur d. MitteUlton. 1. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 251-293.
Rettberg, Deatschianda Kirchengeschichte. I. 1846.
p. 163.
Legenda s. Quirini martyris Bomae a.
269 antiquissima.
Sie besteht atb drei leicht unterscheidbaron Theilen,
von denen der erste selir alt, der zweite in der ersten
HUile saec. IX geechiieben ist; der dritte enthalt Wun-
der und sdilieest 921.
Ausg.: ed. Th. Mayer in Archiv für Kunde
Österreich. Geschichtsquelien IE. 1849. p. 291- 303.
— Pasdo 8. Q-i (auctore Wernhero, secund.
al. Henrico monacho Tegrinensi) ^ ed. Th.
Üayer 1. c. p. 325-351 mit Auslassung mehrerer
Wunder, die jedoch inhaltlieh kur% angegeben
sind, — * Bruchstück ap. Pez , Scr. rer. Austr. I.
p. 740. — Aeta s. Q-i a monachis Tegemseanis
Boilandistis transmissa {neu und erst xu der Zeit
terfasst, als sie denBollandisten übersendet wur-
den) in AA. SS. Boll. 25. Mart. III. p. 545-554.
— Qiüriiialia sive gesta s. Q-i et translatio
Roma in Tegemsee auctore Metello Tegem-
seensi [{Gedieht in 6, bislang nicht vollständig
abgedruckten Büchern aus der Mitte des 12. Jahr'
hunderts xum Preise des Heiligen. Enthält auch
geschiehtliehe Nachrichten.) Handschr.: Mün-
chen, k. Hofbihl. cod. Tegerns. 933. 1046] ^ ed.
Ganisius, Lect antiq. append. I (' ed. nov. IQ. 2.
p. 113-19Ö). — ■ ein Theil hieraus tciederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 1. p. 664-
671 (ed. Venet 1734. p. 616-622). — *in Form
einer Chronik unt. d. Tit.: Anonymi monachi
Tegurini ord. s. Ben. Historia s. Quirini regis et
mart. cum fundatione monasterii in Tegemsee ap.
Oefele, Rer. Boic. scr. II. p. 52-80; ef. p. 49-51.
— Seqaentiae de s. Q-o tres vetustae ap. Pez,
Thes. anecd.in.3. p. 590- 594. — Translatio sive
De adventu s. Q-i Malmundarium a.808 {fabel-
haft) ap. Martene, Thes. anecd. HI. p. 1685-1690.
ErL-Sckr.: Berthe ld(Rizal), Aostria sancta Lp. 61-69.
Büdinger, H., Zorn Qairinnsoult in Jahns Neaen
Jahrbachera fOr FhUologie und PKdagogik. LXXV.
p. 198-306.
Bnrsian, Konr., «n Sitzongaber. derk. bayer. Akad.
der Wiaaenschaften. Mflnchen 1873. p. 473-618.
Commentarius praevins in AA. SS. BoU. 1. o. p.
MS- 545.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Manai Y.
p. 78.
O rilln berger, O.j Znr handachriftlichen Ueberliefe-
mng der Quirinalieo des Metellas ▼on Tegemsee in
Studien und Biittheilangen ans dem Bened.- und dem
Cisterc.- Orden. Jahrg. VI. 1885. II. p. 871-879, aibi
xum OamtianiMehtn Ihxt Varianien anu dem Wuh»-
ringar Codex.
Heinemann, L.T., Zur Kritik Tegemseer Geechichte-
? neuen in Neues Archiv d. Qes. f. I. d. Oesch. Xu.
887. p. 145-160.
Mayer, Th., im Arohiv f. Oaterr. Oeschiohtsqaelleii.
in. 1849. p. 283 sq.
Muchar, Geschichte des Henogthums Steiermark.
Qratz 1844 , bietet Ufiknudemgen über da» Moßrtffrium.
Pertz' Archiv X. p. 685.
Bettberg, Deutacnlanda Kirchengeschichte ü. p. 264.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquelien . 5. Aufl.
1. 1885. p.251. U. p.843; 6. Aufl. I. p.267. II. p.877.
Vgl. Historia fondat. monast. tegerns.
De SS. Quiiino, Abidiano, Oago ete. mart. Afris
in AA. SS. Boll. 3. Jun. I. p. 286.
De 8. Quirino episc. et mart. in coemeterio
Bomano Praetextati deposito in AA. SS. BoU.
30. April. III. p. 750.
De s. Quirino mart. Tibore in Latio in AA. SS.
Boll. 4. Jun. I. p. 379.
De 8. Quirino tribuno martyre Romano Nove-
sii in Germania (f 130) comment historicus in
AA. SS. Boll. 30. Mart. DI. p. 811-815.
Acta ss. Quirionis, Candidi, Domni ete. = Acta
SS. martyrum XL Sebastenorum {oben p. 1466).
De s. Quiteria virg. mart. in Adurensi Yasco-
niae dioec. Papebrochii comment. criticus in AA.
SS. Boll. 22. Mai. V. p. 171-173. — Miracula
ab a. 1624 per decennium scripta ibid. p. 173-
175. — Appendix de cultu s. Q-ae in Lusi-
tania ibid. p. 175; ef. VII. p. 827.
Erl.-S^.: Breuils, A., Les l^^ndes de sainte Quit-
terie dans les antiqnes bröviaires de Lescar, Dax et
Agen. Fau , impr. de S. Dufau 1892. ^.
De SS. Quoamalio, Archeiao, Potamio mart. in
Galatia in AA. SS. Boll. 15. April. IL p. 377.
De s. Quodvultdeo episcopo Garthaginensi et
conf. Neapoii in Campania (f c. saec. Y med.)
J. van Heckii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 26.
Oct. XI. p. 845-852.
97*
1540
VITA B. RABANI MAURI — VITA 8. KADEOUNDIS REG.
R.
Tita b. Rabani Mauri archiepiscopi Mo-
guntini in Germania (f 856) auctore Ruo-
dolfo presbytero, monacho Fuldensi, eins
discipulo (f 865).
Diese sogenafinte Vita R-i ist nichts anderes als
eine Oeechichte der anter ihm nach Folda gebrachten Re-
liquien , ihrer KrSfte and Wander, weshalb Waitz sie Mi -
racals sanctoram in Fald. eccl. translatornm
benannte. Wir behalten den falschen, weil bekanntem
Titel hier bei. — Die Schrift selbst ist eintönig, aber nicht
wertlos. Geschrieben vor 847.
Hdndaehr.: verloren.
Äfisg,: ^ap.Brower, Antiquitates Fiildenses p.
223. — • wiederh. ap. Schannat, Historia Fulden-
sis. Cod. probat, p. 117-132. — "tn Rabani opp.
ed. Colvenerius. I. Coloniae 1627. fol., xu An-
fang, — * in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 512-522.
— ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. lY. 2.
p. 1 cum huius elogio p. 20-45. — ^wiederh, ap.
Joannis, Script rer. Mogunt. IL p. 46-49 — und
'ap. Migne, Patrolog. lat. CVU. p. 1-39. — * ed.
G. Waitz unt. d. Tit.: Mir acuta sanctorum in
Fuidenses ecclesias translatornm ap. Pertz, Mon.
scr. XY. 1. p. 329-341 nach Brower t*. Colvene-
rius, — Tita alla auctore Johanne Trithe-
mio abbate (f 1516). libri 3 * in AA. SS. Boll.
4. Febr. I. p. 522-538. — * in Eabani Operib. ed.
Colvenerius. I, init.
Erl.-Sehr.: Bach, Nik. Hrabanas Maorus, der Schöpfer
des dentschen Schalwesens. Fulda 18S6. 4o. {Pro-
Bahr, Geschichte der rOmisohen Literatur im karo-
lingischon Zeitalter p. 416-447.
Budaeas. De vita et doctrina Rabani. Jenae 1724. 4^.
Colombel, H., Vita Urabani Maari primi German.
praeceptoris. Weilbui^ (Hadamar) 186o. 4°. 17 pag.
Dahl, Habanus Manrus erst Abt zu Fulda, dann Erz-
bischof von Mainz m Schneiders Buchonia. III. (Fulda
1828. 8^ p. 113-157.
Dum ml er, £., Geschichte des osifrftnkischen Reichs
I. (Berlin 1862. gr. 8°) p. 299 - 808. 383 - 890.
: in Neues Archiv d.Ges. f. ä. d. Gesch. IV. 1879.
p. 286-294. 681.
Ma^entius Hrabanus Mann», Abt von Fulda
(822 — 842) und Eizbischof von Mainz (847—866) in
Allgem. Deutsche Biographie. XX VII. p. 66 - 74.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur dos
Mittelaltars II. 1880. p. 120-145 iiber BaJbam, p.884.
836 übtfr du Vita R-%.
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. Mansi VI.
p.26.
He feie, Concilieogeschichte. IV. p. 117 et pastim.
Henschen, Gommentarius praevius in AA. SS. Boll.
I.e. p. 500-612.
Jung- Johann, Chr., De vita ac doctrina Hrabani
Magnentii Mauri. Jenae 1724. A^.
Köhler, Beitrag zur Lebensgeschichte des Rabanus
Maurus in Zeitschrift f. histor. Theologie. 1874.
Köhler, Ernst, Hrabanus Maurus und die Schule za
Fulda. Dissert. Leipzig 1869. &> {auch Progr. der Real-
schule zu Chemnitz 1870. 4^).
König, J., Ueber Walafiried Strabo von Reichenaa m
Freiburger Diöcesan -Archiv. IIL p. 336-319 (iZoten
und die SehuU xu Fulda).
Kunstmann, Fr., Hrabanus Magnentius Maurus . Eine
historische Monographie. Mainz 1841. gr. 8<>. F. 228
pag. JkS.
Nicolai, Benedict Gründer von Aniane und Ck>meli-
manster. Köln 1865. SP.
Falmer, Ein deutscher Schulmann vor tausend. Jahren
in Der saddeutsche Schulbote. 1856. n0 2-4.
Richter, Hrabanus Maurus, ein Beitrag z. Cieschichte
der I*tldagogik im Mittelalter. Progr. der Realschule
I. Ordn. Malchin 1882. 4«. 22 pag.
Scholl , S. Hrabani Maori de sacram. eoci. doctrina etc.
Progr. Fuldae 1846. 4^.
Sc hu man. Die Missioosgeschichte der Hai^gebietp.
Halle 1869. S». p. 119. 126.
Schwartz, C. ^ur Feier der 1000 jähr. &innenisg
•n Rabanas Mauras. Progr. Fulda 1858.
Schwartz, F. H.Ch., Commentatio de Rabano Maoro,
?rimo Oermaniae praeceptore. Progr. Heidelbergae
811. 40.
S p e n g 1 e r , Th. , Leben dM h . Rhabanos Mannifi. Regens-
barg 1856. 8». Jk 1.35.
Wa ttenbach, Deutschlands GeecbichtsqaeUeo p. 129,
betondera NoU 2 (6. Aufl. I. 1886. p. 220-223 «. s. w.;
6. Aufl. L 1893. p. 238-243. H. p. 606-507).
Wiggers, Der MOnch Gottschalk m Niedners Zeit-
Bchrift f. histor. Theologie 1864. 1866. 1867.
Will. 0>m., Regesten zur Geschichte der Mainzer Erz-
biscnöfe. I. Innsbruck 1877. gT.49. p. xjx-xxiv; p.
64-71.
Gf. De 8. Venantio alio.
Rabanus Maurus.
Translatio s. Alexandri.
De 8. Rabula abbate in Oriente (f cca. 530)
in AA. SS. Boll. 19. Febr. IH. p. 134.
De Radberto Pasobaslo abbate Corbetensi, rid.
Vita s. Paschasii Radberti.
De obitu Radbodi ducis Erisonum.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 20. Mart IIL p. 146
-148.
Tita s. Radbodi Ultraiectensis episcopl
sive episcopi Traiectensis (f 917) auctore
anonyme subaequali.
Ausg. : ^ mutcUo stilo ed. Surius , Yitae SS.
29. Nov. VI. Coloniae 1570. p. 615-618 (* ed.t
p. 692). — • unederh. ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. V. p. 25-31 — u. * ap. Migne, Patro-
log. lat CXXXII. p. 539 - 546. — * ,textus primi-
genius* ex cod. Hagensi L. 29. chart. saec. XT.
fol. in Analect. BoDand. VI. 1887. p. 5-15. —
•,textus integer et antenticus' ex eod. cod. ed.
Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. o^^O
-571^ — Epitaphia, vid. Radbodus ep, Traiect
Erl.-Sdvr.: Brenninkmeijer, Een reliek ran d^
h. Radboud in de 0. L. Vrouwekerk te Asaeo in .Ir-
chiev voor de gesch. van het aarzbist. Utrecht X.
1883. p. 266.
Wa ttenbach, Deutschlands GeschichtBoueUen. 5. AalL
1. 1883. p.S49; 6. Aufl. Lp. 375. 876.
Vgl. Badbodus ep. Traiect.
De 8. Radegunde, aliis Badiana virg. in easti»
Wellonburgico prope Augustam Vind. (saec. XIII
fin.) Cuperi sylloge histor. in AA. SS. Boll. 13.
Aug. III. p. 93-96.
Vita s. Radegundis reginae Thorin^o-
rum, postmodum Francorum, tum nion-
ialis Pictavii in Gallia (f 587). Liber I
vitae auctore s. Venantio Fortunato
episc. Pictaviensi synchrono. Liber II
vitae auctore Baudonivia moniali co-
aova Pictaviensi (c. 580).
Handschr.: fast unzählig, r^/. Pertz' Arch.TII.
p. 246; XI. p. 260. Ich nenne folgende: Dijon,
ün.- Bibl. sec. XUI. fol. o? 383. Vol. IV. — D ouai,
Stadtb. mbr. sec. XU. fol. n** 791. — London,
Brit. Mus. Harl. mbr. n* 649. mbr. sec. XII; —
n® 11880. sec. IX, nur Fortunati Vita Radeg. -
VITA 8. RADEGUNDIS REG. — VITA S. RAGENÜFLAE
1541
Montpellier, TJn.-Bibl. n» 1. sec. Xü. Vol. IL
f. 124; — n» 30. 8ec. XÜ. fol. f. 25'. — Mün-
chen, Hof- u. Staatsbibl. Lat d^ 3810 (Aug.ecd.
D« 110). mbr. sec. X. gr. fol; — n*4618 (olim
Benedictob. 118). sec. X. XU, nur Fortun.; —
n® 14095 (olim S. Emmer. 95). sec. XI. XII, nur
Fortun. ; — n« 22242 (olim S. Mar. Windberg, n«
42). gr. fol. — Paris, Nat.-Bibl. fonds lat. n*
5275 (olim Colb. 3291). sec. XI. gr. fol.; — n«
5323. sec. XÜI; — n« 5343 (olim de la Marc 384).
sec. XI; — n« 5351. sec. XI. gr. fol.; — n^ 5360.
sec. XII; — n*» 9742 (olim S. Maxim. Trevir.).
sec. XII; — n* 13761 (olim St. Germ, des Pres
475 vel 1404). sec. X. 4«; — n<> 16734 (olim S.
Mart. des Champs). sec. XII; — n® 17005. sec.
XII. — St Gallen, Sliftsb. n» 561. sec. X. —
Troyes n* 1248. sec. X. XI. 4^
Ausg.: * ed. B. Mombritius,* Sanctuarium. IL
Mediolani 1475. fol. 236, nur Fortunats Schrift.
— *ed. Sarins, De pi-ob. SS. historiis. 13. Aug.
K. Colon. 1573. p. 629. — ■ ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 319-326 üb. I; p. 326-
334 üb. IL — * kierruich u. ex mss. in AA. SS.
Boll. 13. Aug. IIL p. 67-74; 74-83. — ^wiederh,
in Fortunati opp. ed. Luchi. II. Romae 1786. 4°.
p. 78 - 94. — • Auszug aus MtMllon ap. Bouquet,
Rec. m. p. 456-458. — ^ Mabülons Text wiederh,
ap. Migne, Patrolog. lat. u. xurar üb. I in LXXII.
p. 651-664 tt. LXXXVIIL p. 497-512; üb. II in
LXXII. p. 663-680. — • üb. I auctore Fortunato
ed. Br. Erusch in Mon. Germ, bist Anct. antiquiss.
IV. 2. 1885. p. 38-49; ef. prooem. p. xvi-xix. —
'lib. I wiederh, u. hinxugefügt üb. II ed. Kruscb
tiid. Scr.rer.Merovinff.il. p. 364-377; 377-395. —
Tita aUa clariore stiTo ex duobus praecedentibus
actis coUecta auctore v. Hildeberto episc. Ceno-
manensi ac postmodum archiepiscopo Turonensi
(1133/4) * ed. Beaugendre in Hildeberti etMar-
tKKÜ opp. Paris. 1708. fol. p. 885. — ^ wiederh,
in AA. SS. BoU. 1. c. p. 83-92. — Testamen-
tnm seu epistola ad episcopos ^ ap. Migne 1. c.
LXXIL p. 679-682. — »ap. Pertz, Mon. Diplom.
1. 1872. p. 8-11 als Epistola. — Decretum epi-
scoponim quod accepta conscripserunt epistola
ap. Migne 1. c. p. 681. 682.
Erl.'Sehr.: Au bor, L'anneau de s. Rade^onde et ses
reliqueß k Poitiers. Paris 1864. BP. 76pag.
Bradshaw. Henry, Life of saint Radegxmde. Impr.
by Rieh. Pynson s. a. 40. Goih.
Bussierre, Marie Theod. Ren. de (f 1865), Histoire
de 9. Radegonde « reine et de la coor de Neustrie bous
les rois Clotaire I et Chilperic. * Paris, hecothe 1849.
8°. — »ibid. "Waille 1866. fP. — »ibid. Dnpray de la
Maherie 1864. 12ino. — «Arras 1865. 8».
Cribier, Lal^ndeonles actes de la s. Radegonde,
reine des Francs et fondatrice da monastdre de Sainte -
Croix h PoitierB. Oriöans- Paris 1855. &>.
Caper, Commentar. praevios in AA. SS. Boll.*l. c. p.
46-67.
D ä m m 1 e r , E. , Radegonde von Thüringen;«?! Im nenen
Reich. II. Leipzig 1871. p. 641 JF.
: Radegande von Thüringen in Allgem. Deutsche
Biogra^ie. XXVII. p, 114-116.
Feval, P., Sainte Radegonde et son temps tn Revue
du monde catholique. 1888.
Filleau. Jean, La preuve hutorique dos litanies de
la grande reyne de France, s. Radegonde, contenant
par abr%6 les actions miracoleuses de sa vie, tir6ee
des historiens ftanrois. Poictiers 1643. 4^. 380pag. —
(Noavello ödit. par Henri Beauchet - Filleau. Poitiers
1«78. BP. 10 fr.).
Fleury, Ed.de, Histoire de s. Radegonde reine de
France aa VI eidcle et patronne de Poitiers. Poitiers
1848. 9>; — ibid. 1844. 12mo; — ibid. 1847. BP; 1858.
12mo; — 4. 6dit. Poitiers & Paris 1887. 18mo. XII,
168 pag.
Gotti s , L'abbaye de Sainte-Croix on Radegonde reine
de France. 1823. 8^.
GrGsslor, Herrn., Radogundis, Prinzessin von Thü-
ringen , Königin von Frankreich, Schutzpatronin von
Poitiers in llüisfolder Blfttter, lütteilungen dee Ver-
eins f. Gesch. u. Altertümer der Grafschaft Manafeld.
II. Eislebon 1888. p. 68 ff.
Histoire littöraire de la France. III. 1785. p. 846.
Krusch, Br., Praefatio vor seiner Ättsg. in M. G. h.,
Scr. rer. Mer. II. p. 858 -364.
Landau, Ed., Notice sur s. Radegonde de I'Eootiöre,
paroisse de Bulou on Yenddmois. Venddme 1870. 8*^.
68 pag. (Aue: Bulletin de la Soc. arch6olog. du Ven-
dömois. IX. 1870. p. 125).
Le C o in te , Saint Regnobert et les origines de l'^glise
de Bayeux. Caen 1888. 8». 22 pag.
Leroux, D., Sainte Radegonde h Saix, pagos d'hi-
stoire locale. Poitiers 1877. 12mo. 2 fr.
Leven van de h. Radogondis Koningin van Frankryk.
Toumai 1852. 8».
Lipper t, Wold., Beitrüge zur ältesten Geschichte der
Thüringer. X. Zur Geschichte der h. Rad^unde von
Thüringen in 2^itschrift des Vereins für Thüring.
Geschichte. XV. (N. F. VH.) Jena 1891. p. 16-82.
Ilass6, Sainte Radegonde, reine de France et son
pölerinage de la Genetouze (Vend^). Lu^n 1870. 8^.
Montalembert, Les meines d'Ocddent. II. Paris
1868. p. 385-361: Sainte Radegonde.
Nisard, Chari., Dos po^sies de sainte Radegonde at-
tribuMs jusqu'ici ft Fortnnat. Nogent-le-Rotrou 1889.
BP. 9 pag. {Sonderabdruek aus: Revue historiqne.
XXXVII. Paria 1888. p. 49-57).
: Memoire sur le podte Fortunat , ses rapports avec
8. Radeironde et avec Agnes, abbesse de Sainte-Croix
de Poitiers in Compte - rendn des s^^uices de 1 ' Acad.
des inscript. et bolies - lettres. Ser. IV. tom. XVII.
Paris 1889. p. 30-54.
Ongarello, Aug., Vitadi s. Radegonda reina dl Fran-
cia. Milano 1566. 8P.
(Pidoux, Chr., sieur Du Chaillou) La vie de s.
Radegonde, jadis reine de France et fondatrice du
royal monastdre de St. Croix de Poitiers. Poitiers
1621. 12mo. — (Nonv. Mit. unt. d. Tit.: Histoire
de 8. Radegonde, revne, augment^ et snivie de l'hist
dp 8. Macrinepar Grögoire deNisse. Niortl843. l2mo.)
(Pie, Louis -Ed.) Discours de Monseignear l'6v§^ae
de Poitiers (Pie) k la, cdrömonie de la transiation
d'une relique de s. Rad(^onde dans la paroisse de
Lanneray, 28. Sept. 1851. (I^tria) imp. de Gnyot et
Scribe(1851). 12mo.
Rettberg, Kirchengeschichte Deutschlands II. 1818.
p. 297.
Sainte Radegonde, Reine des Francs par l'auteur
de , Sainte Geneviöve patronne de Paris '. Lille 1853.
18mo.
Tröbst, G., Eine Frankenkönigin aus dem Hause der
Thüringe. Progr. 1878. 4o. 20 pag.
Vie de s. Radegonde, reine de France et de Thüringe,
fondatrice et religieuse de l'abbaye de St. Croix de
Poitiers. Chartres 1739. 8^.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
I. 1893. p. 92.
Vgl. Radogundis regina.
De s. Railttipho seu Kodulpho archiepisc. Bitu-
ricensi in Gallia (f 866) Henschenii sylloge bist.
in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 117-119. —
Eiusdem elogium bistor. auctore Mabillonio ibid.
p. 119-124.
De s. Ragenfrede abbatissa Dononii prope Ya-
lencenas in Hannonia(f cca.805) Ghesquierii com-
ment in AA. SS. Boll. 8. Oct IV. p. 295-334.
Vita s. Ragenuflae vlrginls Aiiciiriae
in Gallo-Brabantia Belgii (saec. VII). Ex
Hagiologio Brabant. ms. Rubeae vallis.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Jul. III. p. 696-
699. Cf. Sollerii commentar. praevius ibid. p. 691
-696 {mit Abbild.) und Ghesquierii sylloge in
AA. SS. Belgii V. p. 198-205.
1542
DE S. RAGNACHARO — VITA S. RAYMUNDI NONNATI
De s. Ragnaoharo episcopo Augastano (Augsl)
et Basileensi (f 640), vgl. Vita s. Agili ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. U. p. 318 u. Vita
s. Eustasü ibid. p. 118. Auch AA. SS. BoU. Oct.
IV. p.81; Rettberg, Kirchengeschichte Deutsch-
lands n. p. 92.
Acta s. Ragneberti martyris, filii Ra-
deberti ducis, quem Ebroinus maior do-
mus Theoderici regis interfici iussit cca.
a.675.
Ausg.: ^ ex Guichenone et var. mss. in AA.
SS. Boll. 13. Jun. U. p. 695. 696. — • ex cod.
Doremieux ap. Duchesne, Histor. Franc, scr. I.
p. 625-627. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. El.
p. 619. 620.
Erl.-Sehr.: Collombet, Vie de s. Bambert, martyr
et Soldat au 7. sidolo, patron de Saint -Rambert -sar -
rne- Barbe. Lyon 18ol. Bf>.
Histoire litt^raire de la France. lY. 1738^. 197.
Legende de s. Rambert, martyr. Beug 18w. 12mo.
Tita s. Ragnoberti seu Regnoberti epi-
scopi Baiocensis urbis [Bayeiix^ f 16. Mai.
c. 668] edita a b. Lupo magno eius di-
scipulo eiusdem urbis episcopo.
Wattenbach vennuthet, daas diese dem Z<Mpiw betrfig-
lich nnteigeschobene Vita von dem gleich xa nennenden
Jottphua geschrieben sei.
Handschr.: Varzy, Collegiatkirche.
Ausg. : ed. Jul. Lair in BibUotheque de T^cole
des chartes. Ser. V. tom. III. 1862. p. 106-118.
— Translatio s. Ragnoberti episc. et Zenonis dia-
coni a. 846 facta Baiocis in Normannia auctore
Josephe saceixiote, ex cancellario regia Aqui-
tanorum praeceptore regia Ludovici (Balbi) , ^ ap.
d'Achery, Spicileg. XII. p. 600-621 (• ed. nov.
n. p. 127-133). — » interpolirt in AA. SS. BoU.
16. Mai. m. p. 620-625; die Bollandisien halten
einen getvieeen'EYyeMB für den Verfasser. Cf.
ibid. p. 777. — * ex Dacherio ap. Migne , Patro-
log. lat GVL p. 891- 906. — * Bruchstück ap.Bou-
quet, BecueiJ VII. p. 366. 367.
EH.'Schfr.: Bahr, Geschichte der rOmischen literatar
im karolingischen Zeitalter jp. 248.
Do, Defense des recherches histor. et critiquee sur s.
Regnobert contxe Jul. Lair in M6moires et bolletin
de la Soc. des antiqnaires de Nonnandie. III. Caen
1862. B9.
: Une 6tade sor les Commentaires de C^sar, que
snirant oet aateor s. Regnobert a pu exister an com-
mencement da 2. siöcle ibid. III. 1862.
: Origines chr6tiennes da pays Bessin , recherches
histor. et critiqne sur s. Regnobert, 2. 6y6qae de
Bayeox. Caen 1861. 9>.
Fabricias, Bibl.med. etinf. lat. ed.Mansi IV. p. 179.
Histoire litt6r. de la France IV. 1817. p. 682; Vtp. 91.
Lair, Jol., Etudes si^r les origines de l'övdchd de
Bayeox in Bibl. de l'Ecole des chartes 1. c. p. 89-106.
Watt en b a ch , Deutschlands Qeschiohtsquellen. 5. Aofl.
1. 1886. P.28L not. 2; 282. U. p.470; 6. Aufl. L 1898.
p. 300. not 1.
Vgl. Vita s. ReTerentii conf.
De s. Ragnulfo mart. Telodii prope Atrebates
in Artesia (f cca. 700) Henschenii sylloge bist
in AA. SS. BoU. 27. Mai. VI. p. 717.
De V. Rassone, vid. Vita s. Rathonis.
Tita s. Raymundi confessoris Tolosae
in GaUia (saec. XI).
Ausg. : ex ms. in A A. SS. BoU. 3. Jul. I. p.
680-683. — Vita altera ex edit. anonymi To-
losani ibid. p. 683-686. — Manipulus miracu-
lorum recentioruni ex vita a J. B. Jalrasio gallice
edita ibid. p. 686. Cf. Sollerii comment praevius
ibid, p. 670-679.
Tita s. Raimundi de Pennafbiü III.
generali ord. Praed. (1275) auctore Le-
andro Alberto. — Vita et canonizatio
ex bulla Clementis VTQ. — Miracula au-
ctoribus Llot etc.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 7. Janr. I. p. 405-407;
407-418; 418-429. — Vita alia a vetusto scri-
ptore primum breviter ooUecta, a Franc. Penia
rotae auditore notis illustrata et duobus Iib>^lli>
aucta. Romae 1601. 4®. — Epistolae ap. Villa-
nueva, Viage literario a las iglesias de Espaüu.
XI. Madrid 1850. 8^ p. 230-236.
Erl.-Sehr.: Neues Archiv d. Gee. f. t. d. Gesch. XI.
1886. p. 605. 606.
Constant, Via de saint Raymond de Pennafort, S^
g6nöral de l'ordre de Saint -Oominiqae. Paris l%ä.
12mo. 83pag.
Danzas, Antontn , Etades sar les temps pnnitzfs i^
l'ordre de Saint - Oominiqae. S6r. II. Saint Raymond
de Pennafort et son 6poqae. Tora. 1. Paris 18S6. d^.
Xir. 597 vaa. 7 fr.
Quetif &; £chard, Script ord. Praedieat. I. p. 477.
Relazione della Tita de' miracoU e degli atü della
canonizatione di s. Raimunde di Pennaftnte. Bnxia
1602. Sfi.
Ribas V Quintana, Baenavent., Estadios histöncas
y bibliogr&ficos sobre s. Ram6a de Penyafort. Bar-
celona 1890. 4«. 340 pag.
Acta s. Raymundi epiacopi Rotenais et
Balbastrensis in Arragonia (f 1126) au-
ctore Elia coaevo.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 21. Jon. IV. p. 127-
129. — Embolismus recentior de RaymuDdi
depulsione et translatione ibid. p. 129-135.
Tita b. Raymundi Lulii eremitae, apud
Bugiam in Africa martyris (f 1315) ab
anonyme coaevo scripta ipso beato ad-
huc superstite.
Ausg. : ex vet. ms. in AA. SS. BoU. 30. Jun.
V. p. 661-668. — Tita alia auctore Carole Bo-
villo Samarobrino ad Raemundum Boncherium,
ex edit. Ben. Genoni Üb. 6. p. 378 ibid. jt. 668 -613.
— Encomium d. R-i auctore Nicoiao de Pax,
ex edit. C!omplutensi a. 1519 ibid. p. 674-679. —
Miracula selecta ex processibus ad canoniza-
tionem ibid. p. 679-691. — Dissertatio Sol-
lerii de orthodoxia et Ubris b. R-i ibid. p. 691-
731. — Actorum b. R-i epilogus ibid. p. 731-
736 (de eius heroicis virtutibus). Cf. Solleni eom-
mentarius praevius ibid. p. 633-661 {mit Abbil-
dungen).
JB>rl-Sekr.: Brambach, Wiih., DeaBaimandus LuIii:»
Leben und "Werke in Bildera des 14. Jahih. 12 Licht-
drucktafeln. Karlsruhe 189S. fol.
Yita s. Raymundi Nonnati conf. S. R. £.
Card, ex ord. B. Mariae Virg. de merc.
redempt captiv. (f cca. 1240) Cardonae
in Gatalonia, ex variis auctoribus col>
lecta.
Ausg.: * ap. Ciaconium, Vitae et res gest.
pontific. Rom. et 8. R. £. cardinalium IL p. IH».
VITA S. RAYMÜNDI PALM. — VITA S. REDIGUNDIS
1543
— ^iciederh. in AA. SS, Boil. 31. Aug. VI. p. 737
-741. — Miraoula ibid. p. 741-776. Cf, Pimi
commeni praevius ibid, p. 729-787.
Vita s. Raymundi Palmarii conf. Pla-
centiae in Italia (f 1200) auctore Bu-
fino magistro latine scripta, ab ano-
nvmo a. 1525 italice versa.
Äusg, : nunc denuo latinitati data ex ms. Ital.
in AA. SS. BoU. 28. Jol. VI. p. 645-657. — Ap-
pendix I miraculorum s. R-i ex ms. ibid. p.
657-662. — Appendix II miraculorum ex ms.
ibid. p. 663. 664.
Erl. - Sair. : Boschias, Commentar. pnevios ibid. p.
688-646.
Campioe, Petr. Mazia, Vita s. Baimiindi. Italice.
Placentiae 1618.
De b. Raimundo abbate Fiterii ord. Cisterc.,
fandatore ord. Calatravae comment. historicus in
AA. SS. BoU. 1. Febr. I. p. 252-255.
Vita s. Rainaldi «= Vita s. Baynaldi.
Tita b. Raineri solitarii Osnabrugi in
Westphaüa (f 1237).
Ätisg. : ex ms. et antiqua editione in A A. SS.
Boll. 11. Aprü. n. p. 61. 62.
Erl.-Sdtr.: Stranckf West^ialia sancta ed. Giefeta
n. p. 192-195.
Acta s. Raynerii archiepisc. Spalaten-
sis et mart a. 1180 in Dalmatia, auctore
Thoma archidiac. Spalatensi.
Ausg. : ex eius Historia Spalat. c. 22 in A A.
SS. Boil. 4. Aug. I. p. 355-357.
Miracola b. Rainerii ord. fratr. Mino-
rum, Aretini (f 1304), ad Burgum s. Se-
palcri in TJmbria sepulti.
Au8g. : ex cod. BruxoU. 8929 in AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 391-402; ef. J. de Backen notitia
ibid. p. 390. 391.
Tita 8. Rainerii solitarii Pisis (fllOO)
auctore fr. Benincasa coaevo, S. Mariae
Pisis canonico.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 423-
466. — Translatio corporis in novam arcam
a. 1688; ex itaÜco Pisaoae civitatis iustrumento
latine ibid. p. 466-469 (mit Abbildungen).
ErL'Sdir.: Bonncci, Ant. Mar^ Istoria» e conside-
razioni 8Ü la rita del nobile Piaano, e piü nobile
confessore di Criato s. Banieri. Roma e Firenze 1706.
kl. 4».
Sainati, Gins., Vita di i. Banieri Scacceri, confes-
sore, patrono prindpale della diocesi di Pisa. Pisa
1890. I61BO. 94pag.
Yita b. Ramuoldi abbatis S.Enunerammi
apud Ratisponam (f 1001) auctore Ar-
nolfo ibidem monacho et coaequali.
Ausg. : ^ ed. Canisius . Lect. antiq. II. — *irte-
derh. ap.Mabiüon, AA. SS. 0. s.Ben. saec. VI. 1. p.
5-25. — »tn AA.SS.BoU. 17. Jun. III. p. 414-420.
De SS. Raslo et Anastasio mart a s. Bonifacio
papa rv translatis Romae in ecciesiam s. Mariae
ad martyres Papebrochii relatio bist, in AA. SS.
Boll. 12. Mai Vü. p. 763.
Vita 8. Rastonit » Vita s. Bathonis.
De s. Rastragena virg. mart. Contiaci in Tar-
danensi Galliae tractu in AA. SS. Boll. 13. Mai.
VIL p. 764.
De s. Ratypbomartyre in AA. SS. Boll. 23. Jul.
V. p. 387.
Vita b. Rathardi presb. conf. fundato-
ris coenobii Diessensis in Bavaria (saec.
IX) auctore Innocentio Keferloher
decano Diessensi.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 8. Aug. II. p. 354. 355.
Yita s. Ratlionis comitis Andecensis in
Bavaria (f cca. 953) auctore Innocentio
Keferloher decano monasterii Dies-
sensis.
Ausg. : ex eius ms. in AA. SS. Boll. 19. Jun.
m. p. 894-899. — Miraoula ibid. p. 899-907.
ikl.'Sekr.: Blattmann, Bonav., Der heil. Basso. Ein
christliches Heldenleben. Steyl 1892. 16 mo. XXV.
291 vag. Jkl.
De ▼. Bassone comite, dein monacho Werdensi apnd
Baioarcos ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V.
p. 286. 286.
Compendiam oder kurtzer Begriff vnd AnsszaR: dess
g^ttseel. Lebens vnd Wandels s.Bassonis oder Batho-
nis, fOistl. Orafens zu Diessen vnd Andechs. München
1687. 16mo. 20pag. Mü TUeUriid.
Vita SS. Ravenni et Basiphi martyrum
Baioci in Kormannia Galliae.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p.
390-392. — Historia translationis ibid. p. 392.
393. — Appendix p. 393. 394. Cf. Sollerii com-
mentar. praevius ibtd. p. 389.
Vita s. Raymundi = Vita Baimundi.
Vita Raynaidi (Goncoregii ex episcopo
Vicentino) archiep. Ravennatis (f 1321)
auctore Nicoiao de Arimino ord. Min.
(cca. 1413).
Ausg.: ^ ap. üghelli, Italia sacra II. p. 382-
387 ed. nov. — • in AA. SS. Boll. 18. Aug. m.
p. 692-696. Cf. Cuperi comment praevius ibid.
p. 688-692.
Brl.-Sdir.: (Oottardi, Domen.) Compendio della vita
di s. Bainaldo primo vescovo di Vicenza. poi arci-
▼eeoo7o di Bavenna. Verona 1789. 8^. 30 vag.
( :) Memorie storiche di s. Bainaldo Conco-
regffio, arcivescovo di Bavenna. Con un appendice
di docamenti. Verona 1790. 4f>. XVI. 180 pag.
Yita s. Raynaidi episcopi Nucerini in
Umbria (f 725) ab antiquo auctore latine
scripta.
Ausg.: ex italico restituta in AA. SS. Boll.
9. Febr. II. p. 373-376. — Miraoula t6M?.p.376.
De b. RalnaMo ord. Crucigerorum in Piceno
in AA. SS. Boll. 24. Janr. 11. p. 609.
Vita s. Rayneldit = Vita s. Beineldis.
Vita s. Rayneri = Vita s. Raineri.
De s. Redempto episc. Ferentino in Latio (f
cca. 586) in AA. SS. Boll. 8. April. Lp. 752.
Erl.- Sehr.: Assemanns. J. S., De ss. Ferentinis in
Tnscia Booi£acio ac Beaempto episc. deqne presbyt.
et mart. Entychio dissertat. Bomae 1745. 4fi. 195 pag.
Vita s. Redigundis sive Wedigundis virg.
ord. Praemonstr. in Hispania (f 1152).
1544
DE 8. REGINA — VITA ß. BEINOLDI
Ausg.: ex Chrysost. y. d. Sterre Hagiologio
Praemonstr. necdum edito in AA. 88. BoU. 29.
Janr. II. p. 975.
De s. Regina comite Ostravandiae Dononii
prope Valencenas (saec. VIII fin.) Sollerii oom-
ment. in AA. SS. BoU. 1. Jul. I. p. 266-271.
Passio s. Reginae virg. mart prope Ye-
terem Alesiam ubi nunc fanum s. Regi-
nae, in ducatu Burgundiae, auctore ano-
nyme.
Ättsg.: ex ms. in AA. SS. Bell. 7. Sept. in.
p. 39. 40. — Translatio a villa Alesia [Älise-
Sa inte 'Reine, dep. Cöte-d'or] ad monasterium
FlaWniacense \Flavigny] a. 864 auctore anonyme
sed synchrone * ed. Geo. Violius in Apologia de
praesentia reliquiarum s. B-ae in monasterio
Flaviniac. — * wiederh, in AA. 88. BoU. 1. c. p.
40-42. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 238. — * Excerptum * ap. Bouquet, Rec.
Vll. p. 362. 363. — ^ ed. Holder-E^er ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 449. 450. — Miracula ^ in
AA. SS. BoU. 1. c. p. 42. 43. — ' Auszug ap. Pertz
1. c. p. 450. 451.
ErL-Sehr.: Ansart, Mannel deepdlerins de s. Bdne
d'Alise, Tiergo et martere. 1780. 12mo.
Grienard, F., La vie de s. Reine d'Alise, pr6o6d6e
d'etades critiqnes sur sea Actes et sea historiena et
soivie de nombienses reoherches sor ses reli^nes,
sea miracles et son culte. £d)t. enrichie de pidces
instificat. rares oa inödites. Di Jon et Paris 1881. 8^.
XVI. 507 pag.
Quillot, Sainte Beine d'Alise. Etndes sar sa vie, les
Actes de son martvre et son calte. Aveo dessins.
ateanx et Paris 1881. 18-j6sas. 336 pag. 4 fr.
Suysken, Comment. praevliis in AA. SS. Bell. Sept.
in. p. 24-88.
Ternet, Cl., Martyre de la glor. s. Beine d'Alise,
trag6die. Dole s. a. 12mo.
Vie de s. Beine viei^ge et martyre, aveo son Office.
Dole 8. a. 18mo.
Vie do s. Beine, ylerge martyre. Troyes , Garnier s. a.
12mo.
De b. Reglnaldo eremita culto in ecclesia Me-
Hnacensi prope Flexiam in prov. Andegavensi (f
1104) Stiltingii syUoge in AA. SS. BoU. 17. Sepi
V.p. 626-629.
De 88. Reglnaldo et Franco eremitis Calabris
in ApuUa in AA. 88. BoU. 7. Mai. II. p. 282.
Vita s. Reginardi episcopi Leodiensis
(1024 — 1037) auctore Reinero mon-
acho S. Laurentii Leodiensis (c. 1190).
Ausg. : ^ i/naeruit Aegidius de Aurea valle Hi-
storiae Leodiensi. — ' ap. ChapeaviUe, Gesta pon-
tific. Tungrens. 11. p. 167. — ' ap. Pez, Thesaur.
anecd. IV. 3. p. 167-186. — * totederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CCIV. p. 125-138. — * ed. W. Arndt
ap. Pertz , Mon . scr. XX. p. 57 1 - 578. — Die P r a e -
fatio auch ap. Martene, Ampi. coUect. I. p. 961.
— Epitaphium in der Londoner H8. 26788,
vgl. Neues Archiv der Ges. f. alt d. Gesch. X.
p. 197; Ausg. s. oben p. 425.
De b. Reginbaldo episcopo Spii-ae in Germania
(t 1039) RigoUoti comment. historicus in AA. 88.
BoU. 13. Oct. Suppiem. p. 128*-140*.
De V. Reginberto monacho et f undatore S. Bla-
sii in Hercinia Silva (f 962) ap. MabiUon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. V. p. 315. 316.
Vita 8. Regin8windi8 7 annorum puel-
lulae Laufae in Suevia (f 837) auctore
anonjmo.
Erst nach dem 11. Jahrh. geechrieben, mlrehenliaft.
Ausg.: ^ ex ms. Bodeccensi in AA. S8. BoU.
15. Jul. IV. p. 92-96. — * Bruchstücke • ap. Bou-
quet, Kec. VI. p. 331. 332. — »» ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 1. p. 359. 360.
Erl.-Sdir.: Cnper, Commentar. praeriiis in AA. SS.
Boll.l.cjp. 90-92.
Stalin, 'Wirtembergische Qeschichte I. p. 238.
Wa tt e n b a c h . Dentachlands Gescfaichtsqnellen. 6. AnfL
I. 1893. p. 290.
Vita s. Regnoberti = Vita s. Bagnoberti.
Historia s. Reguli abbatis aut episcopi
et S. Andreae fundationis (f probabiliter
saec. IX).
Ausg. : ^ ex Joa. Jamieson , Historical acoount
of the ancient Culdees p. 378 — * in AA. SS.
BoU. 17. Oct. Vni. p. 175-180. Cf. v. Heckii com-
ment. praevius de s. Regulo episc. aut abbate, s.
Damiano presb., s. Aneglas duic. et Muren virg.
ibid. p. 163-175.
Vita s. Reguli episcopi Silvanectis in
Gallia et mart (saec. III fin.) auctore ano-
nymo saec. X.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 30. Mart. III.
p. 818-820. — Vita alia ex msa. > ihid, p.820
-827. — • Auszug ap. Bouquet, Rec. ÜI. p. 391.
Cf. Commentarius praevius in AA. SS. Bell. 1. c.
p. 816-818.
De 8. Retiulo episcopo Africano mart a. 542
Limpeni comment in AA. SS. BolL 1. Sept I. p.
223-238. — Translatio auctore anonymo ex
editione ^ üghelli, Italia sacra I. p. 847 et ms.
• ibid. p. 238-240. — Die Passio, welche p. 2l*9
-231 steht, ist ergänzt in Analecta BoUand. XL
1892. p. 264-268.
Historia ss. trium Regum, vid, Johannes ab
Hildesheim, supra p. 655.
Vita s. Reineldis virg. mart prope Hai-
las Deiparae in Hannonia (saec. VII).
Ausg.: in AA.SS.Boll. 16. Jul. IV. p. 176-178.
Erl. - Sehr. : Beschryvinge van het leven ^ den lof en
grootheden der j>iince8se de h. Reynildis, magfaet ea
martelaresse, die gevierdt wordt tot Sancten by Halle
in Henepiaw. Brafisel , Claadinot s. a. l2mo.
Bnck, Vict. de, Vie de Sainto Reinelde, vienre et
martyre, dont les reliqnea reposant en rögii:»« de
Saintes prds de Hai. Bmxelle« 1853. 32 mo. 32paf.
Eloge raccooroi des grandeurs de la princease rojJ«
S. Beineide .vierge et martyre honor6e k Saintes
en Hainaut. Bruxelles 1729. 18mo.
Sollerins, Comment praevios tn AA. SS. BoU. 1. c.
p. 178-176.
Vita 8. Reinilae « Vita s. Reinulae.
Vita s. Reinoldi monachi et martrris
Coloniensis auctore anonymo.
FUr Dortmund interessant. — Er soll eins der be>
kannten .vier Haimonskinder ' gewesen sein. — Ohne g^
schichtlicnen Wert u. nicht nach 1877 Terfasst.
Ausg. : ^ ex ms. monasterii Rubeae Vallis t»
AA. SS. Bell. 7. Janr. I. p. 385-387. — »ex cod.
bibl. Burgund. Bruxell. n« 7569. fol. 380' ed. J.
Floss in Annalen des Vereins f. d. Oesch. des
Niederrheins. XXX. Köln 1876. p, 181-185. —
VITA S. REINULAE — VITA S. EEMIGH EP. REM.
1545
Tita alla seu Narratio de s. Beynoldo et genea-
logia eius et sociorum (Oedtcht, vollständiger (üs
die Haimanssage. Handsehr.: Brüssel, Bibl.
de Bourg. n* 7569. fol. 382-385) * publie par A.
ran Hasselt in Aonuaire de la bibliotheque royale
de Belgique. Xu. Bruxelles 1851. p. 245 -281; c/l
p. 239-245. — ^wiederh. ap. Louis de Baeoker,
Chants historiques de la Flandre. Lille 1855. 8^
p. 134-149. — * besser ed. Floss 1. c. p. 185-203.
— Historie van sente BeyDolt hrsgb. aus der
Kölner Hs. von A. Reifferscheid in Zeitschiift f.
deutsche Philologie. V. 1874. p. 271 ff.
ErL-Sehr.: Beitrige nr Oesch. Dortmands und der
Orafechaft Mark. f. 1875. p. 81.
Floss, J., in Annalen des Vereins fQr d. Oesch. des
Niederrheins. XXX. 1876. p. 174-181.
Hansen« Jos.. Die Reinoldssage u. ihre Beziehung zu
Dortmond «n ForschunKon zur deutschen Oeschichte.
XXVI. QOttingen 1886. p. 105-121.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen . R. Aufl.
1. 1885. p. 164. not. 2 ; 6. Aufl. I. p. 174. not. 1, S82.
Vita 8. Reinulae, vid. Vita s. Herlindis.
Vita s. Remacli episcopi Traiecten8i8
ac dein abbatis Stabulensia (f 668) au-
ctore anonymo monacho Stabulensi.
Verdient unter die Torzfigrlicheren Quellen der deut-
schen Oeschichte gezihlt zu werden. Aus dem 9. Jahrh.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. BS. o. s. Ben. saec.
IL p. 489-494. — ^triederh. u, ex ms. in AA.
SS. Boll. 3. Sept. I. p. 692-696. — Vita alia
auctore Anselmo ^in Anselmi gest. episc. Leo-
üiens» {vid.supra p. 112). — • ed.Surius, Vitae SS.
3. Sept. V. p. 17. — ' fragmenta ap. Duchesne,
Eist Franc, scr. I. p. 642 — w. * ap. Bouquet,
Rec. HI. p. 544-547. — Vita alia quam Not-
gerus episcopus Leodiensis (f 1008) ad Werin-
f redum abbatem Stabulensem scripsit (Handsckr, :
Rom, Vatic. Christ, reg. n° 1316 folim 61.5] mbr.
sec. XL 4") * ap. Duchesne 1. c. p. 642. — 'ed.
Surius L c. 3. Sept — • ap. Chapeaville, Gesta
pontific. Tungrens. I. p. 82. — *ap. Migne, Pa-
trolog. lat CäXXIX. p. 1147-1168. — 'Auszug
ap. Bouquet, Rec. HL p. 544-547. — Homilia
in 8. Remaclum incerti auctoris, ex cod. Bamberg
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 725-728. — Miraeula s.
R-i: jPost gloriosiss.* Libri2 (Handschr,: Bam-
berg E. III. 1. mbr. saec. X. 4® min. — Brüs-
sel, n«9636. 9637. mbr. saec. XL fol.; — n° 14650
-55. mbr. saec.X. fol. min. — Cheltenham,Bibl.
Phillipps, n® 12459. mbr. saec. XI. fol. — Rom,
Vatic. Christ, reg. n'* 1316 [olim 615]. mbr. saec.
XI. 4^ ^vaMe mutcUo stilo ed. Surius, Vitae SS.
3. Sept V. p. 29-39. — 'ap. Mabillon 1. c. saec.
IL p. 494-503, nicht vollständig. — ^ganx in
AA. SS. Boll. 1. c. Sept. I. p. 696-721, sefir gut.
— * wiederh. ap. Ghesquiere , AA. SS. Belgii HL
p. 473-519. — ^Auswahl ex libro H et addita-
mentis ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
1. p. 433-443; ef. praef. p. 431. — "Fragm. ex
libro n ap. Bouquet, Rec. IX. p. 113. 114. —
Miraeula alia auctore monacho Stabulensi ano-
nymo * ap. Chapeaville 1. c. U. p.547. — ^wiederh.
in AA. SS. Boll. 1. c. L p. 721-725. — Triumphas
s. Rf-I de Malmundariensi coenobiS a. 1071 [Send-
schreiben der Mönche von Stablo an die Christen-
heit, worin der Triumph ihres Heiligen geschil-
dert wird. Lehrreiches Denkmal jener Zeit; nach
de Neue: yCette fabideuse histoire n'est gu'un
tissu defaussetes et d'erreurs historiques^. (nand-
sehr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. XI. p. 435)] ^ ed.
Wattenbach ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 433-461.
— «ap. Migne, Patrolog. lat. CXLIX. p. 287-334.
ErL-Sekr.: Courtejoie, Los illustrations de Stavelot
et les vies de s. Remacle, Th^odart, Hadelin, . . .
Poppo , et d'autres grands dvilisateurs des Ardennes.
Li^ 1855.
Dietrich, Otto, Der Triumphus St. Bemacli, eine
§uelle für die Oeschichte des 11. Ji^h. Inaug.-Diss.
alle 1887. 8«. 40pag.
Friedrich, J., Kirchengeschichte Deutschlands. U.
1869. p. 828.
Histoire litt^raire de la France. V. 1740. p. 94.
Kurth, O., Xotice sur la plus ancienne biographie de
s. Bemacie, pour servir ft l'hist. des supercheries
littöraires tri Bulletin de la Commission rov. d'hist.
de Belgique. 4. s^r. Tom. IIl. n« 3 (kiernaeh mnPlagiai
aus Vita s. lAmberti u. Vita s. Trudonis).
de Xoue, La chftsse de s. Remacle ft Starelot, no-
tice in Annales de TAcad. archöol. de la Belgique.
B. n. 1866. p. 461.
' : Etndes historiques sur Tancien pays de Stavelot
et Malm^dy. Li6ge 1848. 8P. p. 188. 201. Oute» Werk.
Pertz' Archiv IV. 1821. p. 884; VH. p. 262.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte I. p. 646.
656.
Veldius, Ck)mmentar. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 669-692.
Wa ttenbach, Deutschlands Qesdiichtsquellen p. 286
(5. Aufl. I. P..249. 366. 441. U. p. 127; 6. Aufl. L 1893.
p. 267. 383).
w i 1 1 m e t tn Annales de la Soci6t6 arch^olog. de Namur.
Tom. Vn.
Vita s. Remacli Stabulenais = Vita s. Remacli
episcopi Traiectensis.
Vita s. Remberti = Vita s. Rimberti.
Vita s. Remedii = Vita s. Remigü.
Tita s. Remedii conf. in agro Tridentmo
(saec. V) auctore Bartholomaeo Triden-
tino.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 1. Oct. I. p.
55. 56. Cf. Suyskenii commentar. praevius ibid.
p. 36-55.
Tita b. Remigii episcopi Lincolnieneis
primi in Anglia (f 1092) auctore Giraldo
Cambrensi.
Ausg.: ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VL 2. p. 768-773. — «ap. Wbarton, Anglia sacra
IL p. 408-434 mit Auslassung der Cap. 6-9 u.
11-20. — ' ed. James F. Dimock in Giraldi Cambr.
opp. VII. London 1877. gr. 8^ p. 3-80. — Remi-
gius's Profession to Lanfranc ibid. p. 151. 152
(= Reram Brit. med. aevi scr. n® 21).
Yitae s. Remigii episcopi Lugdunensis
(f 875) summarium.
Ausg.: ex Officiis propr. Lugdun. a Steph.
Vemey propositis in AA. SS. BoU. 28. Oct. XII.
p. 699. — Appendix. De ss. Zacharia, Helio,
Martine, Amolone et Gebuino episcopis Lugdu-
nensibus ibid. p. 700-706. Cf- R- de Buckii com-
ment. praevius ibid. p. 678-698. — Opera s.
R-i ap. Migne, Patrolog. lai CXXI.
Tita s. Remigii episcopi Remensis, Eran-
conim apostoli (f 532) brevis auctore Ye-
nantio Fortunato episcopo Pictaviensi:
,Beatissimi Remigii antistitis'.
Wird dem ForhmatuB neuerdings abgesprochen.
1546
VITA S. REMIOn EPISCOPI EEMEN8IS
Handsehr.: Brüssel, k. Bibi. n** 7882. mbr.
sec. XI; — n® 0636-9637. sec. XI. — Paris,
Nat.-Bibl. cod. lat. n« 5596 (olim Ck)lb. n° 5432).
mbr. sec. IX. 8^ — n^ 12598. mbr. sec. Vm. fol.
— Würzburg, Un.-Bibl. Mp. Th. f. 34. mbr.
sec. X. 4*». Vgl Pertz' Archiv V. p. 48; VII. p.
242. 243; XL p. 251.
Ausg. : ^ ed. Mombritius , Sanctaarium. II. Me-
diolani (1475?) p. 240. — «ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 1. Oct. V. Colon. 1574. p. 489. --
» in AA.SS.Boll. 1. Oct. I. p. 128-131. — wiederh.
*ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii I. Brux. 1783.
p. 501, — **n Fortunati opp. ed. Luchi. II. Ro-
mae 1786. 4^ p. 113-119 — w. "ap. Migne, Pa-
trolog. lat. LXXXVni. p. 527-532. — ^ed. B.
Krasch in Mon. Germ, bist Auot. antiquiss. IV. 2.
1885. p. 64-67; cf. prooem. p. xxn-xxiv. — Vita
alia auctore anonyme: ,Beatus igitar Remig.^ ap.
Martene, Thes. anecd. III. p. 1665-1669. — Vita
alia prolixior f abulis respersa auctore H i n c m a r o
archiepiscopo Bemensi: ,Post vindictam^ [angeb-
lich nach einem alten von H. aufgefundenen Ije-
ben. Unbedeutend. Handsehr.: Admont, Stifts-
bibl. n® 32. mbr. sec. XI. fol. ; — n* 54. mbr. sec.
XII. — Arras, Stadtb. mbr. soc. XI. fol. n» 189.
— Brüssel, k. Bibl. mbr. sec. X. fol. mai.; —
mbr. sec. XIII. fol. n° 87. — Cöln, VI. 18. mbr.
sec. XI. fol. ; — VI. 13. mbr. Legend. SS. — Gött-
weih, Stiftsb. mbr. sec. XIL 4«. G. 26. — Hei-
ligenkreuz, Stiftsb. n® 145. mbr. sec. XII; —
n<» 205. sec. XII. — Metz, F. 76. mbr. sec. XI.
— Middlehill, 73L 1841. sec. Xü. — Mont-
pellier, Un.-Bibl. sec. Xn. n9 1. Vol. UI. f. 105^;
— n^ 30. f. 118. sec. XII; — n^ 68. f. 97. sec. XI.
— St. Omer, Stadtb. mbr. sec. XU. fol. 715. n* 1.
f. 44. -_ Oxford, Un.-Bibl. Bodley. 732. mbr.
sec. Xm. fol. — Paris, Nat-Bibl. sec. XIV. n^
5278. 110; — sec. XIU. 5293. 21; — s. Xn E.
5308. 47; — 5526. sec. X; — s. XL 5595. 1; —
5607. 3. sec. XI; — St. Germ. sec. XII. 497; —
St. Martin s. XII. n« 1. Tom. 11; — BibL Si Ge-
nevieve. CC. 2 (264) mbr. fol. Xu. n« 5] * ed. Su-
rius, De probatis SS. histor. 13. Janr. I. Colon.
1617. p. 185 sq. u. 1. Oct. p. 11. •— Un AA. SS.
Bell. 1. Oct. I. p. 131-166. Cf Analect Bolland.
L 1882. p. 495. n<» 2. — » ap. KoUar, Analecta
monum. I. 1761. p. 934-940. — *ex Swio ap.
Migne, Patrolog. lat CXXV. p. 1129-1188. —
Zum Theil von Cap. 4 an (nach der Ausg. der
Bollandisten) 'ap. Duchesne, Bist. Franc, scr. I.
p. 524; in. p. 382. — «ap. Bouquet, Recueil IIL.
p. 373-380; V. p. 432; VIL p. 345. 346.
Erl.-Sdir.: Anonymus Mellioensis, De scriptor. ec-
cles. p. 46.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. U. 1880. p. 255.
Histoire littöraire de la France V. p. 575.
Eurth, Oodef., Les sources de rbistoire de Glovis
dans 6r6goire de Tours m Revue des qnestions hi-
storiques. XLIV. Paris 1888. p. 406-415.
Schubert, H. v.» Die Unterwerfung der Alomannen
unter die Franken. Kritische Untersuchung. Strass-
burg 1884. gr. 80. p. 185-140.*
Sigebertus Oemblac, De scriptor. eccles. 99.
— BedlOAtlo ecclesiae et translatio s. R-i
facta a Leone IX pp., auctore Anselmo Remensi
synchrono, vid. Ausg. unier Anseimus Remensis.
— Appendix de aliquot miraculis ibid. p.l85-
187. — Eplstola Leonis papae IX ad Franc-os
de festo s. R-i celebrando ap. Bouquet, Rec. XL
p. 491. — Haldoini abbatis Altivillarensis versus
ad tumulum s. R-i ^ap. Mabillon, Vet analect
I. p. 416 (* ed. nov. p. 423). — 'ap. Bouquet, Re-
cueil VII. p. 317. — * ap. Migne, Patrolog. lat
GXXIX. p. 1033-1036. — Hinemarns archiep.
Remensis: Encomium s. R-i (unbedeutend) ^ed.
Mosander in Supplem. ad Surii De probatis SS.
historiis. VII. 1581. p. 739-744. — ^wiederh. ap.
Migne 1. c. CXXV. p. 1187-1198. — MlnenU
s. R-i sP 1349 ex cod. Bruxell. n* 5538-39 in
Analect Bolland. IV. 1885. p. 337-343. — Testo-
mentam b. R-i episcopi Remensis ^ap. Labbe,
Bibl. nova L p. 806-808. — »Vn BibL PP. max.
Lugd. XVII. — 'ap. Brisson, De vit sanct ed.
Bach. p. 653. — * in AA. SS. Bell. 1. Oct L p.
167-170. (Cf Lettre du secretaire de Tacade-
mie de Bruxelles k C. de Bye au sujet de ia
reponse faite par ce demier au memoire sur le
testanient de s. Remi. Bruxelles 1780. 8^) —
Translatlones s. R-i auctore Flodoardo, ex
eius histor. eccles. Remens. lib. 1. c. 21. 22 in
AA. SS. BolL 1. Oct I. p. 173-176. — Trans-
lationes s. R-i a. 882 et 883 auctore fort« Rot-
f rido synchrone in AA. SS. Boll. 1. Oct I. p.
170-173. — Versus litteris aureis inscripti pul-
yino apposito sub capite s. R-i, vid. supra p. 1069
8ub Versus.
Srl.'8diir.: Armand, F., Histoire de St. Bemi , suivie
d'un aper^ sur la ville et l'^lise de Beims. Paris
1846. 80.
Aubert, Histoire de s&int Remi (488—632) p. s. h
r6tude des origines de la monarchie tmufoiae. Paris
1849.80; — 2. 6d. CMlons- sur -Harne 1873. 12 mo.
192 pag.
Cerisiers, R. de, Les heureux commenoements de
la Fnuice chr^tienne sous Tapötre de nos rots Saint -
Remi. Reims 1688. 40; 1647. 8».
Dorigny, J., Vie de s. Bami. ChAlona (Paris) 1714.
12 mo.
Heber, P., Die vorkarolinffisehen christl. Glanbens-
helden am Rhein. Frankfurt a. H. 1858. 9*, p. 101-106.
Histoire littöraire de la Franoe. Ul. 1785. p. 155.
Huiilard-Br^holleswiCJoinptes-rDndufl de TAcad.
des inscr. et belies - lettres. B. VI. 1870. p. 288.
Jadart, H., Bibliographie des ouvraaeB oonoemant la
vie et le culte de s. Remi , 6v@que de Reims , apotre
des Francs. Reims 1891. 8P. 47 pag. {Exirttü dwTia-
vaux de I'Acad. de Reims. Tom. 87 mu Annte 1^9.90.
Tom. I. Reims 1891.) EtUhäU 126 Kvmmem.
Maquart, Le tombeau de s. Remi k Reims, notioe
sur le tombeau actuel de s. Remi et sur oeux qui
Tont pr6oM6. Reims 1847. BP.
Marlot, G., Tombeau du grand saint Remi. Beims
1647. 60.
Menü, H., La piene tombale de s. Remi 6vdque de
Reims in Revue de Champagne et de Brie. 1893.
mars. üt 1892 viedtraufgefukdm.
Noorden, C. v., Hinkmar, Eizbisdiof von Hheims.
Berlin 1863. 8«. p. 393ff.
Both, Gesch. des Benefizudweaens. EilaDgea ISöO.
gr. 8P. p. 461 : die FftUchungen Hifikmars v. Rheims.
Saussay, Andr., De gloria s. Bemigii, proprii Fran-
corum apostoli et prophetae . . . libri 4. Qaibos sub-
nectitur assertio veritatis sacrae «mpnllae Remensis.
TuUi Leucorum 1661. fol.
Sohr&rs, H.. Hinkmar Erzbischof von Reims. Frei-
burg i. B. 1884. gr. 80. p. 446-464 ; 606-512.
Suysken, Comment. praevlus in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 69-128.
w a tt e n b a c h , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1886. p..94. 154. 278. 441. H. p. 470; 6. Aufl. L p.
97. 296. II. p.492.
WeizsAoker, Hinkmar und Pseudo - Isidor in Zeit-
schrift für historische Theologie. 1858. p. 327-430;
über die Vita Remigii p. 888. 417.
Vgl. Remigius archiep. Remensis.
DE S. REMIGIO — VITA B. RICHARDI ABB. S. VIT. VIRD.
1547
De 8. Remigio archiep. RotomagenBi (f cca.
771) in AA. 88. Boll. 19. Janr. 11. p. 235. 236.
De 9. Romigio martyre in monasterio s. ür-
bani in Helvetia Rigolloti sylloge in AA. 88. Boll.
12. Oct Suppl. p. 106*. 107*.
De s. Renato episc. Surrenti in regno Nea-
polit (sec. V) Ohesquierii commentar. in AA. 88.
Boll. 6. Oct m. p. 380-395. — Homilia de ss.
Renato et Valerie episcopis Surrentinis: ,Ope-
rante divina^ ^ ap. Üghelli, Itaüa Sacra VI. p.740.
— *ap. Capasso, Memorie stör, della chiesa Sor-
rentina p. 212.
Tita s. Renovati episcopi Emeritensis
(t cca. 633) in Hispania aactore Paulo
diacono Emeritensi.
Äusg, : in AA. 88. Boll. 31. Mart IIL p. 908. 909.
Translatio s. Reoli Remen8i8 archiepi-
scopi (t 688) auctore Guilelmo abbate
Orbacensi (1180).
Ausg.: ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 1216-
1218.
Acta & Reparatae virg. Caesareae in Pa-
laestina, mart sub Decio, sublestae fidei
auctore anonyme.
Ausg.: ^ ap. Martene, Ampi. coli. VI. p. 741-
744. — • tciederh. in AA. 88. BoU. 8. Oct IV. p.
39-41. Cf, 8uyskenii comment praevins p.24-39.
De s. Reparato diac. Nolano in Campania (f
553) Buckü sylloge in AA. 88. Boll. 21. Oct IX.
p. 304. 305.
De s. Rettttota mart. Calari in Sardinia Pape-
bn)chii comment histor. in AA. 88. Boll. 17. Mai.
VU. p. 794-799.
Acta s. Restitlltae mart. Afrae sub Dio-
cletiano in Aenaria insula primum sepul-
tae, deinde Neapolim translatae.
Ausg. : ^ ed. Jac. Gastelli. NeapoH 1742. 8^ ~
»ex mss. in AA. 88. Boll. 17. Mai. IV. p. 20-24
cum Henschenii commentar. praevio p. 19. —
Miraculnm ex Octav. Cajetani Vit 8icaloram
SS. (H. p. 249) und. VE. p. 794.
Acta s. Restitutae virg. cum Cjrillo pre-
sbyteri et sociis 2 mart Sorae in Cam-
pania cca. a. 272 auctore Gregorio epi-
scopo Tarracinensi.
Ausg. : ex mss. in AA. 88. Boll. 27. Mai. VI.
p. 664-672. — Inventio corporis a Janningo
teste ex parte oculato descripta Und. p. 672-674.
— Translatio alterins s. Eestitntae ibid. p.
674-678. Gf. Papebrochii comment praevius ibul.
p. 661-664 et VE. p. 853.
Acta s. Restituti martyris Romani.
Ausg, : ex ms. Rom. in AA. 88. Boll. 29. Mai.
VIL p. 11-13. Cf, Henschenii commentar. prae-
vins ibid. p. 10. 11.
Yita s. Reverentii confessoris et presb.
Baiocis in Normannia inf. (saec. IV. V).
Dar Verf. der Vita s. Ragnoberti hat diese als Plagiat
bcmutzt.
Handsehr.: Paris, Nat-Bibi., ms. latin. n^
5343. f. 91.
Ausg. : ed. Jul. Lair in Bibliotheque de l'^cole
des eh. V. ser. HI. 1862. p. 118-124; cf. 95-101
et 8ay8kenii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 12.
8ept IV. p. 22-24.
Acta SS. Reveriani episc. , Pauli presb.
et 10 sociorum mart Augustoduni in Gal-
lia a. 272.
Ausg.: in AA. 88. Boll. 1. Jun. I. p. 40. 41.
Erl.'Sehr.: Histoire littöraire de la France V. p. 380.
De SS. Revocato, Firmo, Jncnndo et sociis
mart. in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 602.
De 8. Revooato mart. Genuae «in Ligaria ho-
norato in AA. 88. BoU. 29. Mai. VÜ. p. 13.
De SS. Revooato, Satoro, Feiice eie. mart. Afris
in AA. 88. Boll. 5. Febr. I. p. 658.
De 8. RhaYde vel Herai'de virgine mart. prope
Alexandriam in Aegypto (t cca. 308) Stiltingii
sylloge in AA. SS. Soll. 5. Sept. II. p. 525.
De s. Rhegino episcopo Scopalorum, mart. (f
cca. 355) Henschenii commentar. historicns in
AA. SS. Boll. 25. Febr. DI. p. 495.
De 8. Rhodlano martyre apud Graecos in AA.
88. Boll. 20. Mart. ID. p. 84.
De s. Rhodippo episcopo Leontinis in Sicilia
(t cca. 314) in AA. 88. Boll. 2. Febr. I. p. 287.
De 8. Rhodone martyre in AA. 88. Boll. 26.
Janr. U. p. 709.
De s. Ribario, Riberto seu Rioberto = De s.
Rithberto.
Vita 8. RicardI = Vita s. Richardi.
Vita Ricciardi , comitis S. Bonifacii (f
Brixiae 1253), res inter ipsum et Ecce-
linos gestas complectens, incerto auctore.
1184—1253.
Ausg. : *■ stud. et opera Felic. Osü recensita
cum Alb. Mussati historia Heurici VII. Venet.
1636. fol. — • ap. Muratori, Script rer. Ital. VIII.
p. 121-134.
Vgl. Oodi — Manrisina — Bolandinas Patar. —
Thaddaens Vioent.
De s. Richardo imperatrice virg. (saec. X init)
Andlaviae in Alsatia Stiltingii svlloge hist in AA.
88. Boll. 18. Sept V. p. 793-798.
Erl.'S^.: Deharbe, Sainta Richarde, son abbaye
d' Andlaa , son 6glise et sa crypte. Paris 1874. Bf^.
176pag. ä 9pl.
Wiegand, W., Die h. Hichardis oder Richarda in
Allgem. Deutsche Biographie. XXVUI. p. 420 ff.
Tita b. Richardi abbati8 S. Vitoni Vir-
dunensia (St. Vannes in Verdun, f 1046)
auctore monacho anonymo (c. 1100).
Nicht sehr reichhaltig.
Handsehr.: vid. Pertz' Archiv VIII. 44^
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. 88. o. s. Ben. saec.
VI. 1. p. 519-530. — * wiederh. u. hrsgb. von
Wattenbach ap. Pertz , Mon. scr. XL p. ^0-290.
— 'Excerpta ap. Bouquet, Rec. X. p. 373; XI.
p. 458-460. — Vita alia, ex chronico Virdu-
nensi Hugonis Fla\iiiiacensis abbatis {bildet den
2, Theil der Chronik) * c. comment praev. et not
1548
GESTA S. mCHARDI EP. ANDR. — VITA S. RICHARU ABB. CENTÜL.
D. Papebrochii in AA. SS. Boll. 14. Jun. ü. p. 976
-1001. — «ap. Mabillon 1. c. p. 537-565. — Vi-
tae alterius epitome ex Menardo et Wasse-
burgio in AA. SS. Boll. 1. c. p. 1001-1006. —
Miracula b. Richardi auctore anonymo ap. Ma-
billon 1. c. p. 530-536.
JSrl.-Sehr.: Bertarias canon. S. Yitoni {eontimuU. ap.
d'AcheryXII. p. 267).
Contzen, Die deschichtschroiber der säohs. Kaiser-
zeit p 166-168.
Sackur, E., Richard Abt von St. Vannes. Dissort.
Breslau 1886. SP.
Watte nbach« Dentschlands Geschichteqnellen p. 280
(5. Aufl. II. 1886. p.118. 119; 6. Aufl. IL 1894. p.181.
1S2).
Vgl. Richardns abbas Vannensis.
Gesta s. Richardi episcopi Andriensis
in Apulia (tc.l200) auctore anonymo.
Ausg. : ap. Ughelli , Italia Sacra ed. Coleti VII.
p. 921-925. — Historia inventionis et transla-
tionis [intra a. 1435 — 1451] corporis s. Richardi
ADglici a Francisco (del Balzo) duce An-
driensi curatae et descriptae ^ ap. Ughelli 1. c.
p. 927-930. — Un AA. SS. Boll. 9. Jun. II. p.
248-250. — Miracula eodem auctore ibid. p.
251. Cf. Papebrochii commentar. historious ibid.
p. 245 - 248.
Yita s. Richardi episcopi] Cicestriae in
Anglia (f 1253) auctore Kadulfo Boc-
king Anglo ord. Praed. (flor. 1270). Li-
bri IL
Ätisg.: * ed. Surius, Vit. SS. 3. April. Nur ein
Atisxug. — * vollständig in AA. SS. Boll. 3. April.
I. p. 282-318. — ^excerpta ap. Pertz, Mon. scr.
XXVm. p. 255. 256. — Vita aUa ex Joh. Cap-
gravio (Nova legenda fol. 269»») in AA. SS. Boll.
1. c. p. 278-282. Gf. Papebrochii commentarius
praevius ibid. p. 277.
Vita s. Richardi preebyteri auctore Angel-
ranno = Vita s. Richarii abbatis Centulensis.
Passio s. Richardi pueri martyris (f
1179) Paiisiis in Prancia auctore 6a-
guino.
Ausg. : * Parisiis 1598. — ' ohne Namen des
Verfassers wiederholt in AA. SS. Boll. 25. Mait.
111. p. 593. 594. Cf. commentar. praevius ibid. p.
591 -.593.
Yita s. Richard! regis apud Anglo -Sa-
xones in Britannia (f 722). Epitome ex
hodoeporico s. Willibaldi episcopi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 7. Febr. II. p. 75. 76.
— II. epitome ex actis s. Wunebaldi abbatis
ibid. p. 76. — III. epitome ex actis s. Willi-
baldi episc. auctore Reginpldo episc. ibid. p. 77.
78. — IV, epitome ex itinerario s. Willibaldi
episc. auctore anonymo ibid. p. 78. — V. epi-
tome ex gestis sanctorum Eystettensium auctore
Adalberto abbate ibid. p. 78. 79. — Epita-
phium s. Richardi Lucae sculptum, ex Surio et
Baronio ibid. p. 79. — Vita alia ex ms. Bode-
censi ibid. p. 79-81. — Historia elevationis
corporis s. R-i ex vita s. WiUibaldi episc. auctore
Philippe episcopo ibid. p. 81. — Miracula s.
R-i ex historia Lucensi italice a Caesare Fran-
ciotto scripta et Ph. Ferrario de sanctis Italiae
ibid. p. 81. Cf. Henschenii comment praevius
ibid. p. 69-75.
Ert.'Schr.: Kerslake« T., Saint Richard, the king of
Englishmen and bis territory a. D. 700—720; added :
Tbe Celt and the Teaton in Ezeter. Glevedon , SeUmt-
vmrUtg 1890. &. 96pag.
Tita Richardi II regis AngUae (1377
— 1399) auctore monacho quodam de
Evesham.
Attsg. : unt. d. Tit. : Historia vitae et regni Ri-
chardi U etc. ed. Thom. Heame. Oxonii 1729. 8®.
Martyrium Richardi Scrope archiepi-
scopi Eboracensis a. 1405 auctore de-
mente Maydestone.
Ausg.: ap. Wharton, Anglia sacra U. p. 369-
372. — Articuli Ricardi S. ad versus Henricum
IV Angliae regem ibid. p. 362-368.
Vgl. MisceUanea relatiog eto.
Yita s. Richarii abbatia et fundatoris
Centulensis monasterii (St. Riquier bei Ab-
beviUe in d. Picardie) in Oallia (f 645)
auctore Albino Alcuino Flacco (f 804).
Ausg. : ^ ed. Surius, Vit. SS. 26. April, p. 865.
— • ex 5 mss. collatis cum variis edit ed. Hen-
schen in AA. SS. Boll. 26. April. lU. p. 442-447.
— "ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p.
189-197. — *in Alcuini operib. ed. Duchesne L
— * ibid. ed. Frohen. II. 2. — • ap. Migne , Pa-
trolog. lat. CI. p. 681-694. — ^Auszug ap. Bou-
quet, Rec. III. p. 514. 515. — Ex interpoJatore
Gorbeiensi, qui illae vitae nonnulla inseruit ^ap.
Mabillon 1. c. p. 199. — ' ap. Bouquet 1. c. V. p.
478. — Historia relationis s. R-i a. 981 Hst aus
Hariulfi Chronica Centulensis III. c. 22-24 ent-
nommen] * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 457-459 ex
4 mss. — * tciederk. ap. Pertz , Mon. scr. XV. 2.
p. 696-698. — Historia relationis s. R-i a. 981
auctore Angelranno seu Ingelramno abbate
Centulensi (f 1045) metrice descripta * in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 459-462. — »ap. Mabülon 1. c.
saec. V. p. 563-566. — * Bruchstück ap. Bou-
quet, Rec. IX. p. 146. — Miraenla auctore Ha-
riulfo monacho ^ ap. Mabillon 1. c. saec. V. p.
567-574. — * aus dem 4. Buche De pietate Hu-
gonis ducis postea regis Francorum, versibus, ap.
Duchesne, Hist. Franc, scr. IV. p. 99-101. —
'Auszug ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 919. 920.
— Miracula intra a. 814-865 auctore monacho
Centulensi. libri 2 {der Verf. soll Mico geheis-
sen haben) ^ ex mss. Antverp. et reg. Sueciae
et edit. Acherii in AA. SS. Boll. 1. o. p. 447-457.
— « ap. Mabillon 1. c. saec. II. p. 213-227. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Rec. VII. p. 361. 362.
— * Auszüge ed. Holder -Egger ap. Pertrl. c.
XV. 2. p. 916-919. — Vita alia metrica auctore
Ingelramno monacho, dein abbate C«ntal. (-f-
1045) ^ap. Mabillon 1. c. saec. IL p. 201-212. —
^tciederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXLI. p. 1423-
1438. — Epitaphium s. R-i *ap. Mabillon L c,
saec. IV. 1. p. 112. — » ed. Waitz ap. Pertz L c.
XV. 1. p. 178. — Ang^lberti abbatis carmen ad
s. Richarium in Mon. Oerm. bist Poetae lat aevi
Car. I. p. 363. 364.
DE B. RICHENZA — VITA S. RIMBERTI ABCHIEP. HAMMABüBG.
1549
I!iri.-Sekr.: Corblet, Jal., Hagiographie da diocöse
d'Amiena. lU. (Ams) 1873. 8». p. 417.
Dumm 1er m Noaea Archiv d. Oes. f. ä. d. Gesch. IV.
p. 515-521.
FabriciuBf Bibl. med. et iufiaiae latinitatis. Lib. I.
p. 269.
Honocqne, Hiat. de l'abbaye et de La ville de Saint-
Riqoier. 1. 1880. p. 1. [Zugieiek Tom. IX der H^moiree
de la Soc. des antiqnaires de Picardie. Amiens. 8^*.]
Histoire litt^raire de la France V. p. B19.
Reiffenberg m Annoatre de la bibliotbdqne royale
de Bmielles IV. p. 103-122.
TVatten ba ch, DeotschlandsOeeohichtsqaeUeii. 5. Aufl.
I. 1885. p.lG4. 442; 6. Aufl. 1. 1893. p.l68. 173. 388.
De b. I ^^ } regina Polonorum (f 1063),
rid. De v. Erenfrido.
De b. Richlldo virg. redosa Sammontorii prope
Oenipontem (f 1100) Pinii sylloge in AA. SS.
BoII. 23. Aug. lY. p. 649. 650.
Vita s. Richmeri sive Ricmlri abbatis
apud Cenomannos in Oallia (f cca. 710)
auctore anonymo fere aequali.
Ausg.: ' in AA. SS. Boll. 17. Janr. II. p. 177-
179. — *ex ms. u. tciederh, ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. ID. 1. p.228*-232*. — »Bruch-
stücke ap. Bouquet, Rec. III. p. 624. 625.
Byi.'S€hr.: Histoire littönüre de U France. IV. 1738.
p. 68.
De b. Ricboardo sive Richardo abbate Val-
cellensi in Belgio (saec. XII) in AA. SS. Boll. 28.
Janr. II. p. 892. 893.
Vita Riciardl comitis S. Bonifacii = Vita Bic-
ciardi comitis.
Tita s. Rictnidi8 abbatissae Marcia-
nensia (Marchiennes) primae (f cca. 688)
ab Hucbaldo monacho Elnonensi scripta
a. 907.
Handsckr. : Brüssel, k. Bibl. mbr. saec. XII.
fol. zusammen mit Vita s. Remigii. — St. Omer,
8tadtb. mbr. sec. XIII. n« 716. Tom. V.
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 12. Mai. — *in
AA. SS. BoU. 12. Mai. DI. p. 81-89. — » ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. saec. 11. p. 939-950. —
* ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii IV. p.488. — *ap.
Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p. 829-848. —
•Auszug ap. Bouquet, Recueil III. p. 536-539.
— Ex chronico Marcianensi de s. Rictrude
ap. Bouquet 1. c. p. 522. 523. — Historia mira-
culorum s. R-s post translat. a. 1164 auctore
monacho Marchianensi. Libri 2 ' in AA. SS. Boll.
1. c. p. 89-118. — *Bnichstück ap. Bouquet 1. c.
VII. p. 382. — Miraeiila auctore Gualberto
seu Walberto monacho Marchianensi in Gallo-
flandria (cca. 1128). Libri 2 * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 118-140. — * Bruchstücke ap. Bouquet L c.
IX. p. 152; XIV. p. 435-442. — Scriptum de
eadem Rictrude cum epistolari prooemio ad Ge-
rardum S. Trudonis monachum Hasbaniensem
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 140-154. Cf. VII. p. 717.
Erl'Sehr.: Histoire litteraire de la France. XIII. 1814.
p. 604; XV. p. 89.
Vgl. Vita s. Adalbaldi ducis.
Vita di Rienzj, vid, Vita dl Cola di Rienzi.
Yita s. Rigoberti Remensis archiepi-
scopi (f cca. 749) auctore anonymo.
Ausg. : ^ ahgekürxt ed. Surius, Vit. SS. 4. Janr.
p. 111. — * vollständig in AA. SS. Boll. 4. Janr.
I. p. 174-178. — Translatio duplex ibid. p.
178-180. [Eadem Acta in Cod. bibl. reg. Bruxell.
9636-9637, wo jedoch der letztere Theil ver-
miest wird; statt dessen ist eine ,Brevis nar-
ratio tertiae seu quartae transiationis^ vorhan-
den; bisher unbekannt. Veröffentlicht als ,De
8. Rigoberti reliquiis in Analect. Rolland. II.
1883. p. 473. 474.] — Bruchstücke • ap.Duchesne,
Hist. Franc, scr. I. p. 788. — ^ ap. Bouquet, Re-
cueü m. p. 657-659.
SrL-Sdur.: De s. Rigoberto episcopo Remensi et
abbate Orbacensi ap. Ifabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. UL. 1. p. 529-581.
Demaison, L., Explication d'ui passage de la vie
de 8. Rigobert. Reims 1882. 8^. llpag.
Histoire litteraire de la France, v. 1740. p. 675.
Poqaet. Alex. Easdbe, Vie de s. Rigobert, arche-
Tgqae de Reims. Reims 1870. 80. VIIL 176 pag. 3 fr.
Revue de Ga*cogne. XIV. Auch 1873. 8». p. 195. 677.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 880. not. 66.
Vita s. Rigomeri presbyteri SubUgniaci
apud Cenomanos in Gallia (f med. saec.
VI) auctore ignoti nominis et temporis.
Ausg.: ^ap. Lebeuf, Dissertations sur l'hi-
stoire de Paris I. p. 193. — • in AA. SS. Boll.
24. Aug. IV. p. 786-789. — • Auszug ap. Bou-
quet, Kec. III. p. 426-428. — Historia trans-
lationis s. R-i in monasterium Malleacense {Maille-
xais) a. 1014 auctore Petro monacho Mallea-
censi subaequali ' ap. Labbe, Bibl. nova II. p.
234-238. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p.
789-791. — » ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. VI. 1. p. 134-136. — *ap. Migne, Patrolog.
lat. CXLVI. p. 1247-1272. Cf. Pinii commentar.
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 783-786 et Cata-
logus codd. hagiograph. bibl. Paris. ed.BoUandiani.
n. 1890.
De s. Rigomero episcopo Meldensi in Gallia
(saec. V) in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 755.
Vita s. Rimberti archiepiscopi Hamma-
burgensis (865 — 888) auctore anonyme.
Unbedeutend, geschrieben zwischen 888 — 909.
Ausg. : ' ed. Philipp. Caesar in Triapostolatus
septentrionis. Colon. 1642. 8^ p. 127 {vgl. den
vollständ. Titel unt. Vita s. Anskarii). — ' in AA.
SS. Boll. 4. Febr. I. p. 559-566. — * wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 472-
484. — *ed. Surius, Vitae SS. 4. Febr. mit ge-
ändertem Stil. — 'ap. Staphorst, Hamburgische
Kirchengeschichte. I. p. 250-272. — • wiederh. ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. II. 1773. p. 126-145;
cf. introd. p. 123-126. — ' ap. Pertz, Mon. II.
p. 764-775. — 'ex Mabillonio ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXVI. p. 991-1010. — » in usum
scholarum ex Mon. Germ. hist. recus. ad calcem
(p. 80-100) Vitae s. Anskarii (s.d.) auctore Rim-
berto. Recogn. G. Waitz. Hannoverae 1884. 8^
Jd 1.50. — ^® Bruchstück ap. Bouquet, Recueü
VII. p. 339.
Uebers. : deutsch : Leben der Erzbischöfe Ans-
kar u. Rimbert, von J. C. M. Laurent. Berlin
1856. 8® (= Geschichtschreiber der deutschen
Vorzeit. IX. Jahrh. 8. Bd.); — 2. Aufl. neu bear-
beitet von W. Wattenbach. Leipzig 1889. 8^ Ji 2
1550
DE S. RIOCO — VITA ROBERTI GROSTHED
(« 2. Gesammtausg. der Geschichtschr. d. d. Vor-
zeit. Bd. 22).
Erl.-Sehr.: Bfthr, Geschichte der rOmischen Literatur
im karolingischen Zeitalter p. 286.
▼. Bippen, Erzbischof Bimbert von Hamburg -Bremen
in All^m. Deutsche Biographie XXYIII. p. 616 ff.
F a b r i c 1 u s , Biblioth. med. et inf . latinitatis ed. Mansi
VI. p.64.
H ammerich, F. F. A., Comment. de Rimberto arehiep.
Hamburg. Havniae 1634. 8^. Ovte Abhandlung.
Hensohen , Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 654-569.
Histoire littöraire de la France V. p. 658.
Ram , F. F. X. de, Saint Anschaire et saint Rembert,
archev^ques de Hambourg et de BrSnie, apötres du
christianisme dans le Nord, au 9. siöde. Louvain
1866. B9. 48pag.
Watten b ach, DeutBchlands OeBChichtsqueUen p.lS5
(6. Aufl. 1. 1886. p.284. U. p.74; 6. Aufl. I. p.249).
De 8. Riooo mooacho Landeveneci in Britan-
nia Arm. (saec. V) Henschenii commentar. histor.
in AA. SS. Boll. 12. Febr. n. p. 602-604.
Vita b. Ritae viduae ord. erem. s. Aug.
Cassiae in Umbria (f 1456).
Ausg,: ex Italico fr. Augustini Cavalluccii
latine in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 224-229. —
Appendix ex relatione Italica Romae impressa
et aliis ibid. p. 230-232; cf. Papebrochii com-
mentar. praevius ibid. p. 223 et VlI. p. 841.
Erl.-Sekr.: Cardi, Lor., Vita deUa b. Rita di Cascia.
Fuligno 1806. 9P.
De 8. Rithberto aut Raimberto confess. ac veri-
simüiter abbate Leuconaensi in pago Picardlae
Wimacensi (saec. VII) in AA. SS. Boll. 15. Sept
V. p. 79.
jE!rl.-86hT. ; C o r b 1 e t , Hagiographie du diocöse d'Amiens.
m.p.411-416.
Legris, Saint Bibert tn Analeot. Holland. X. 1891.
p. 441-452.
De 8. RHicio vel Rethicio episcopo Aeduensi
Augustoduni in Gallia (f post 314) Cuperi sylloge
bist, in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 587-589.
De b. RHza virg. Confluentiae in Germania (saec.
X. XI) in AA. SS. BoU. 30. Aug. VI. p. 624. 625.
Tita s. Robert! abbatis Caaae Dei (de
la Chaise -Dieu) ord. s. Bened. in Gallia
(cca. 1067) auctoreMarbodo Red onensi
episcopo (f 1123). libri 2.
Ausg. : * ed. A. Beaugendre in Oper. Hilde-
berti Cenomanensis. Paris. 1708. fol. p. 1433. —
tviederh. Un AA. SS. BoU. 24. April. lU. p. 317-
326; — *ap. Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben. saec.
VI. 2. p. 188-207; — * ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXI. p. 1505-1532. — Vit« alia auctore Ber-
nardo priore S. Gemmae in pago SantoDensi,
distinctiones 3 ' ap. Mabillon 1. c. p. 208-222. —
* fragmenta ap. Bouquet, Reo. XIV. p. 69. 70. —
Miracnla s. R-i auctore Bertrando monacho
Casae Dei ^ ex autogr. Sirmondi ap. Labbe, Bibl.
nova II. p. 637-659. — * in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 326-333.
Vita s. Robert! abbatis Molismensis primi
ac fundatoris ord. Cisterc. (init. saec. XI)
auctore monacho Molism. anon. sub Adone
abbate saec. XII.
Ausg.: ^ ed. Suriu.s, Vit. SS. 29. April. — 'in
AA. SS. Boll. 29. April. III. p. 668-678. Cf. p.
1004. — » ap. Migne, Patrolog. lat CLVU. p. 1269
-1288. — Processus caponizationis s. R-i ^ap.
Labbe, Bibl. nova I. p. 647-650. — • ap. Migne
I.e. p. 1287-1294.
Erl.-Sehr.: Commentarius praevius «n AA. SS. BoU.
1. c. p. 662 -668 (ap. Migne 1. c. p. 1256 -1270).
(Fonlon, Nie.) Yie de s. Robert, abb6 de Hbleme,
institateur de l'ordre des Citeaax. Troyes 1776. 8^.
Vita s. Roberti abbatia ord. Cistercien-
sis in Anglia (f 1139).
Ausg.: ex edit. Job. Capgravii in AA. SS.
Boll. 7. Jun. n. p. 48. 49.
Vita b. Roberti ArbrtoselleiMis = Vita b. Ro-
berti de Arbrissello.
Tita Roberti archiepiacopi Autiasiodo-
renais {Robert de Nevers) a. 1076—1084
auctore Frodone canonico Autissiodo-
rensi.
Ausg. : ap. Dura, Bibliotheque bist, de TYonne.
I. Auxerre 1850. p. 398-402.
Tita s. Roberti Betun episcopi Herefor-
densis auctore Guilelmo de Wycumba
ord. can. regul. s. August, priore Lantho-
niensis coenobii in Cambria^ iliius fami-
liaris (cca. 1140). Libri 2.
Ausg.:, ap. ^Vharton, Anglia sacra 11. p. 295-
321.
Vita b. Roberti de Arbriaaello, funda-
toris ord. Fontis-Ebraidi(Fontebraldensis,
f 1117) auctore Baldrico archiepiscopo
Dolensi (f 1130).
Ausg. : ^ ex mss. edita a Cosniero. Flexiae 1641
« et 1647. 4^ — » wiederk. in AA. SS. BolL 25.
Febr. HI. p. 603-608; cf. p. 759. — * ed. Surius,
Vit. SS. 25. Febr. — » ap. Migne, Patrolog. lat
CLXn. p. 1043-1058. ~ «fragmentum ap. Bou-
quet, Becueil XIV. p. 163. 164. — Tita all«
auctore monacbo Fontis-Ebraldi Andrea, ut cre-
ditur, ipsius discipulo ^ in AA. SS. Boll. 1. c. p.608
-616. — » allein ed. Cosnier. Flexiae 1641. 4«. —
• wiederh. Rothomagi 1668. 8^ — "* ap. Migne,
Patrolog. lat 1. c. p. 1057-1078. — * Auszug ap.
Bouquet, Recueil XIV. p. 164-166. — •Bruch-
stück ap. Hagenmeyer, Peter der Eremite. Leip-
zig 1879. p. 370. 371.
Erl.-Sehr.: Boll and, Comment. pneTins tn AA. SS.
Boll. 1. c. P.693-60S (ap. Migne 1. c. p. 1017-1044).
Fabricius, Bibl. med. et infim. latinitatU. Lib. L
p. 244.
Ganot, S6b., Vie da b. Robert d'Arbriasel, fondafeeor
de Tordre de Fontevraold. La FlSche 1648. 12mo.
Pavillon, Balth., La yie da b. Bobert d'Arbiissal,
Satriarche des solitaires de la France . . . divis^ en
parties et Jastifl^ par titres rares, tires de diveors
monastöres de France, d'Espagne et d'Angleterrs.
Saamarl667. 40. 634 paff.
F 1 a i n e , Frz. , De vita et gestis b. Boberti Arbrisselleo-
eis ord. Fontis Ebraldi sab regola s. Ben. fundatoris
compendiosa distjaisitio in Stadien und Jlittheilonftc«!
aas dem Benedict- and Cistorz. - Orden. Jabx|^. VI.
1885. Bd. 2. p. 64-78.
S o r i s , Dissert. apologetiqae poor Robert d* ArbrisseUes
adress^ ä Mr. Bayle. Anvors (Amiene) 1701. 12ibo.
Vita Roberti Grosthed seu Grosseteste
episcopi Lincolniensis (f 1253) metrica au-
ctore Richardo monacho Bardeniensi.
ACTA B. ROBERTI MALATESTAE — VITA SS. ROGATIANI
1551
Ausg.: ap. Wfaarton, Anglia sacra IL p. 325-
341. — Vita alia ex Annalibus de Laneroost
(Bibl. Cott. Claadius. D. 7) ibid. p. 341-343.
UrL'Sekr.: Feiten, Joe., Robert Grossoteste, Bischof
Yon lincoln. Ein Beitrag zur Kirchen - and Cnltnr-
geschichte des 13. Jahrhunderts. Freibarg i.Br. 1887.
gr. 8». Vin. 112 vag. Jk 1.60.
Lechner, O.Y., Bobert Oroaseteste Bischof von Lin-
coln. Frogr. 1867. 4<>. 29pag.
Pauli, Reinh., Bischof Qrossteste a. Adam von Slarsh.
Ein Beitrag zor alteren Gesch. der üniTersittt Ox-
ford. Tübingen 1864. 4fi. üniotnüätS' Sehriß.
Vgl. Robertos Grosseteste.
Acta b. Roberti Malatestae, tertii ord.
s. Franc. Arimini (f 1432) auctore ano-
nyme sed synchrone.
^ Ausg.: in AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 146-149.
Vita Roberti regte, filii Hagonis Gapeti, vid.
Helgaldus.
Tita b. Roberti Saientini, s. Petri Cae-
lestini discipuli^ prope Sulmonem in Apru-
tio (t 1341) auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 495-
509. Cf. Boschii commentar. praevius ibid. p.489
-495.
De b. Roberto de Brvgie abbate Claraevallis
in Gallia (f 1157) H. de Buckii comment. histo-
ricus in AA. 88. Boll. 29. Oct XIII. p. 91-96.
De s. Roberto abbate Novi Monasterii (f 1159)
ap. Capgrave, Nova legenda foi. 274.
De 8. Roberto abbate Syracufiis in AA. SS.
Boll. 25. April. lU. p. 378.
De 88. RobiietiaBO et Marco mari in AA. SS.
Boll. 31. Aug. VI. p. 666.
Yita 8. Rochi conf. apud Montem Fes-
sulanum in Gallia (f 1327) auctore Fran-
cisco Diede Brixiae praefecto.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 16. Aug. III. p.
399-407. — Acta breviora auctore anonyme
ibid. p. 407-410. — Gloria posthuma apud
Antverpienses ibid. p. 410-415. Gf. Pinü com-
ment praevius ibid. p. 380-399. — Tita alia
auctore P. Lud. Maldura ^uni. d. Tit.: In vi-
tam 8. Rochi, contra pestem epidemiae apud
Dom. digniss. intercessoris. s. 1. et a. (c. 1495).
Cum effigie. Hain 10546. — * ed. Surius, De
prob. SS. lüstoriis. 16. Aug. — Tita alia [bre-
vior et simpliciar quam editae in AA. SS. BolL]
uni. d. Tit. : In feste s. Eoohi conf. ex cod. Camot
n'>473. 1. fol. 349^ in AnalectBoUand. VIII. 1889.
p. 195. 196.
Eri.'Sekr.: Brnder, Pet, DieVerehnmg des h. Bochns
za Bingen am Rhein , nebet einer aosf ührl. Gesch. der
St. Bochns -Kapelle nnd Wallfohrt. Mainz 1881. BP.
VI.182pag. Jkl.
Mandarin i, Enr., Storia da s. Rocco da Mompellieri
e delle piü oelebri pestilenze dal sno tempo sino ai
nottri giomi (sec. U— 19). Nanoli 1868. 8».
Sibire, Panögyriqae de s. Böen. Paris 1788. l2ino.
Siran, J. M., vie de s. Boche, patron de Trans. Bri-
^oles 1893. l2nio.
Vie da glorieox s. Boch. liöge 1771. 18mo.
Yita s. Rodani sive Buadani abbatis
Lothrensis in Hibemia (f 584).
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 165.
Ausg.: ex cod. Salmanticensi ^ tn AA.SS.Boll.
15. April. II. p. 382-386; — «ap. C. de Smedt,
AA. SS. Hibemiae p. 319-332. Cf, Joa. O'Hanlon,
Vitae SS. Hibern. IV. p. 148 sq.
De SS. Rodioiano diac., Terentio et Marino presb.
etc. mart Aphrodisiae in AA. SS. Boll. 30. April,
in. p. 751.
Yita s. Rodingi abbatis Bellilocensis
{BeauUeu, saec. YII fin.) aiict Bichardo
Bellilocensi in Argonna (cca. 1050).
Ausg. : ^ ed. Hug. Menard tn Observationes
ad martyrologium Benedictinum p. 690. — * une-
derh. ap. Maoillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV.
2. p. 532-536. — 'hieraus wiederh. in AA. SS.
Boll. 17. Sept V. p. 513-517. — * Auszug ap.
Bouquet, Rec. III. p. 591. Cf. Sticken comment
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 508-513.
Erl.-Sehr. ; D i d i o t , Jol., Saint Boain «t son pöleiinage.
Yerdanl872. ISmo. 229 pag.
Friedrich, Eirchongeschichte Deutschlands. 11. 1869.
p. 289.
Bettberg, Deutschlands Eirchengeschichte. I. 1846.
p. 682.
De 8. Rodobaldo episc. Ticini in Longobardia
(t 1254) Fonsoni sylloge histor. in AA. SS. Boll.
12. Oct. VI. p. 126-128 ei RigoUoti nota in AA.
SS. Boll. 12. Oct Suppl. p. 122* -126*.
Vita b. Rodriguez (f 1617), vid, Vita b. AI-
phonsi Bodriguez.
S. RoduM archiepisc. Bituricensis (f 866. 21.
Jun.) elogium historicum ap. Mabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. IV. 2. p. 156-164.
Yita b. Rodulfi eremitae Avelianensis
et dein episcopi Eugubini, et v. Petri eins
fratris monachoram Fontis Avellanae (f
1063) auctore b. Petro Damiani.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 152-154. — Un AA. SS. Boll. 17. Oct
Vin. p. 194-197. Cf. Buckii comment. praevius
ibid. p. 182-194. — • ap. Migne, Patrolog. lat
CXUV. p. 1009-1024.
De 8. Rodulpho eremita in dioecesi Anneciensi
in Sabaudia (saec. XI) R de Buckii commenta-
rius in AA. SS. Boll. 29. Oct. XIII. p. 31-33;
supplem. p. 918. 919.
Acta s. Roliii seu Rophilli seu Ruphilli
episcopi Foro-Popiliensis (saec. lY) Foro-
livii in Italia auctore incerto.
Ausg. : ^ ap. üghelli , Italia sacra ed. Ck)leti U.
p. 594-598. — Un AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p.
379-382. — Miracula post mortem [Handschr.:
Brüssel, k. Bibl. n°64. sec. XI] tn Analect. Bol-
land. I. p. 113-118. Cf. Cuperi comment. prae\'ius
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 377-379.
Vita BS. Rogatlaoi et Donatiani martyrum ex
mss. ap. Ruinart, AA. primor. martyiTmi. Am-
stelod. 1713. fol. p. 279-282.
Vita SS. Rogatiani et Felicissimi aÜorumque
martyrum (t post med. saec. III) auctore b. Cy-
priano, epist 81, ap. Surium, Vit. SS. 26. Oct.
— De ss. Hogatiano presbyt. et Feiicissimo
viro laico, confessoribus Carthagine in Africa
1552
DE SS. ROGATO — VITA S. ROMANI EP. ROTHOMAG.
B. Bossuei comment. historicus in AA. SS. Boll.
26. Oct. XI. p. 820-826.
De SS. RogatOy Alexandro, Doroth|p etc. mart.
Caesariensibus in AA. SS. Boll. 28. Mart. III. p.
712.
De 88. Rogato, Catola, Auto, Yictorino ete,
mart, Afris in AA. SS. Boll. 24. Mart. III. p. 479.
De 8. Rogato niartyre Carthagine in AA. SS.
Boll. 24. Jun. IV. p. 809.
De ss. Rogato, Satornino, Fanstino e^c. mart.
in Africa in AA. SS. Boll. 6. Oct. III. p. 332.
De 88. RogelKo et Servio-Deo mart. Cordubae
in Hispania a. 752 Snyskenii sylloge in AA. SS.
Boll. 16. Sept V. p. 336-339.
Tita s. Rogerii abbatis Ellantii (olim
Slam vel Slantium, cca. 1175) auctore
monacho EUantino anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 182-185.
Vita b. Rogerii episcopi Aiirelianensis,
dein Lemovicensis ac demum archiepiso.
Bituricensis (f 1368) auctore monacho
Bituricensi.
Ausg.: * ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 124-127.
— » repetita in AA. SS. Boll. 1. Mart I. p. 120
-122.
Tita ven. Rogerii ord. s. Franc, (f 1287):
,Unice sibi'.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n^ 2684-71 fol. 80' in
Catalogus codicum hagiograph. reg. bibl. Bruxell.
I. 1. 1886. p. 347-362.
Erl.-Sehr.: Leclerc, Adr., «nHistoire littöraire de la
France. XXI. p. 691.
Wadding, Annales Minonim ad a. 1287.
De b. Rogerio discipulo s. Francisci, Tudei-ti
in Umbria (f cca. 1236) in AA. SS. BoU. 5. Mart.
I. p. 417. 418.
De s. Rogerio episc. Cannensi Baroli in Apulia
(saec. XII) Dyckii commentar. in AA. SS. Boll.
15. Oct. VlI. 1. p. 70-77.
Tita b. Rolandi de Medicis anachoretae
Borgoni ditionis Pallavicinae in Italia (f
1386) auctore synchrone.
Ausg.: ex ms. bibl. Medic. in AA. SS. Boll.
15. Sept. V. p. 119-121. — Miracula auctore
Anselmino de Raimondis notario Cremon^isi
^id. p. 121. 122.
Erl.'Sckr.: Af fö, Iren., Vita del b. Orlando do' Medici
eromita. CoUa storia del culto giä da 4 secoli pre-
statogU in Bossetu ove riposa il yen. suo corpo.
Parma 1784. 8P. XXIV. 119 pag.
Vita s. Rolendis virg. Garpiniae'm co-
mitatu Namurcensi (saec. VII).
Ausg. : ex variis mss. in AA. SS. BoU. 13. Mai.
III. p. 243-245. — Miracula latine redd. ex
publ. iDstrum. Gallicis ibid. VII. p. 765-767.
De s. Romana virg. Eomana Tuderti in Um-
bria (t cca. 324) Bommdi commentar. histor. in
AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 375-377.
Vita s. Romanae virg. mai-t Bellovaci in
Gallia sub Diocletiano auctore anonyme.
Ausg.: W« AA. SS. Boll. 3. Oct. n. p. 137-
140. — * ap. d'Achery, Spidleg. (ed. 2»). IL p. 135-
138. — 'Bruchstück (dedicatio ecciesiae s. Quin-
tini) • ap. d'Achery, Spicileg. II. fol. p. 137. —
*» ap. Bouquet, Reo. XIV. p. 29.
Erl.-Sekr.: Baens, Comment. praeyhu in AA. SS. Boll.
I.e. p. 130-137.
Vita s. Romani abbatis S. Benedict!
(Autissiodorensis) in Specu Nutritii(f 545)
auctore Gilberte seu Gisleberto mon-
acho Autissiodorensi (cca. 1048). Libii 2.
Ausg. : ^ ^p. Job. a Bosco, Bibliotb. Floriacens.
U. Lugd. 1605. 8^ p. 65-110. — *ap. Surium,
Vit. SS. 22. Mai. — ''toiederh. ap. Mabülon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 82-97. — * in AA. BS.
Boll. 22. Mai. V. p. 153-165 c. Henschenii obser-
vatt. — * Bruchstück ap. Bouquet, Recueil IX.
p. 135. — Rhythmi de s. Romano abbate Au-
tissiodorensi ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. 1. c.
p. 97. Gf. AA. SS. Boll. 1. c. VII. p. 826.
Vita s. Romani abbatis Jurensis in Bur-
gundia (f cca. 460) auctore monacho Con-
datescensi (St. Claude) coaevo.
Gekflnstelter , yenchiftnkter Stil.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 28. Febr. III. p. 740-
746. — Allarits auctore Gre^orioTuronensi
üb. de vitis patr. cap. 1 * ibtd. p. 746-748. —
«ap. Surium, Vit. SS. 28. Febr. — *ed. Krusch
in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov. I. 1885. p.
663-668.
ErL-Schr.: Henschen, Comment praevia« m AA.
SS. BoU. I.e. p. 737-740.
Jahn, A., Qeschichto der Bni^ondionai. n. p. 354.
not. 2; häU die Vüa für €%n^ Falachung.
Lütolf, Alois, Die Glaubensboten der Schweiz vor
St. Gallas. Lncem 1871. gr. 8<>. p. 250-286.
Bettberg, Deutschlfuids Eirchengeschichte. I. 1&16.
p. 96.
Stöbor, Fr., in Sitzungsberichte der 'Wiener Akad.
der Wissensch. CIX. p. 319-396, beumst Alter und
EehÜmi der Vüa.
T i 1 1 e m 0 n t , M^moires p. s. k Thistoire ecd^siastique.
XVI. Paris 1712. p. 142. 743.
Martyrium s. Romani diaconi Caesareensis ex
Eusebii hist eccles. VIII. 12. ap. Surium, Vit
SS. 18. Nov. VI. p. 402. 403. — Encomium
eiusdem auctore Johanne arehiepiscopo Con-
stantinopol. cogn. Chrysostomi ex Simeone Meta-
phraste ibid. p. 403-406.
Yita s. Romani episcopi Rothomagen-
Sis (t 639) sub Clotario I quarta auctore
Fulberto archidiacono Kothomagensi (c.
1080).
Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. Res. St Germ,
paq. 97. nM. 11.
Au^sg. : * e vet. martyrol. edita a Nie. Rigaltio.
Lutetiae 1609. 8^ — *ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. II. p. 952. — Praefatio in vitam
ap. Martene, Thes. anecd. I. p. 182. 183. — Vit«
prior auctore Gerardo monacho S. Medardi
Suessionensis (saec. X) ex ms. in AA. SS. Boll.
23. Oct. X. p. 91-94. — Prologus in hanc vitam
ad Hugonem Rothomagens, episc. eodem auctore
* ap. Mabillon, Vet. analect. I. p. 167 (ed. nova p.
429). — » ap. Migne, Patrolog. lai CXXXVHI. p.
171-174. — Vita metrie« ibid. p. 94-96. — Vit*
ACTA SS. ROMANI ET DAVIDIS — VITA S. ROMUALDI
1558
tertia auctore anonymo ex ms. tbtd, p. 96-103.
— Tita metrica ab antiquo auctore consoripta
^ ap. Martene, Thes. anecd. III. p. 1653-1665. —
*ap. Migne l. o. p. 173-184.
Erl.'Sdir.: Behotins, Adr., Apologia pro 8. Bomano
oontzB Nie. RJjnUtiam. Parisüs 1609. S».
Boathi liier, D., Röponse sar le prötendn privild^
de la Fierte de Saint > Romain. Bonen 1611. Bf*.
Defense du privüdge de la Fierte de Saint -Romain.
Ronen 1611. BP.
Epistola Oerardi decani S. Medardi Snees. ad Hngo-
nem archiep. Rothomag. = Prologus («. unitr Ansg.).
Floqnet, A., Histoire da priTÜdge de Saint-Romain
(antrement dit de la Fierte^ en vertn du^nel le cha-
pitre de la cathödrale de Ronen d^livrait ancienne-
ment an mentrier toos les ans. Paris 1888. 84. 2 voL BP.
Hecke, J. r.. Conunentar. praerins in AA. SS. Boll.
1. c. n.74-9i.
Histoire litt6raire de la Franoe. IV. 1738. p. 78.
Plaidoyers et reeponses conoemant le privil6ge de
la Fierte de Saint-Romain. Ronen 1611. BP.
Tie et mirades de St. Romain par F. F. P. Ronen
1652. BP.
Acta SS. Romani et Davidis, alias Bo-
ris! et Glebi aut Hlibi, principum Kus-
sorum (f 1015) auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 5. Sepi 11.
p. 639-644. Cf. Stiltingii commeot. praevius ibid.
p. 633-639.
MartTrium s. Romani milKis martTris
a. 258 Romae.
Ausg.: ex actis s. Laurentii ap. Surium ad
10. Ang. in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p. 410. Cf.
Pinii oomment praevius ibid. p. 408-410.
Vita s. Romani presbyteri et conf. apud
Castram Blaviae [hodie Blaye; non In-
eine, ut in Neues Archiv d. Ges. f. ä. d.
Gesch. n. 1877. p. 252] quiescentis.
Ausg. : ex cod. reg. bibl. Bruxell. n® 8550 in
Analect BoUand. V. 1886. p. 178-191.
Uebers.: Vie de s. Romain de Blaye, pretre
et conf., d'apres un ms. latin du 10. siecle (trad.
par E. Bellemer). Blaye 1890. 8°.
De SS. Romano, Alberto, Domitio martyr. Ro-
manls, Antverpiae in Beigio in AA. SS. Boll.
14. Mart II. p. 347.
De s. Romano archiep. Kernen si in Campania
(f cca. 523) Henschenii commentar. bist in AA.
SS. Boll. 28. Febr. ITT. p. 748.
De s. Romano diac. mart. Caesareae in Pa-
laestina in AA. SS. Boll. 16. Mart. II. p. 424.
De 8. Romano episc. Autissiodori in Oallia (f
cca. 564) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 6. Oct.
in. p. 396-399.
De s. Romano episeopo Fesulano in Hetraria
(saec. IX) in AA. SS. Boll. 26. Jun. VI. 1. p. 261.
De s. Romano episeopo Metensi in Gallia (f
cca. 489) in AA. SS. Boll. 13. April, ü. p. 134.
De s. Romano Melodo diac. conf. Constantino-
poli (t 500) Byei sylloge in AA. SS. Boll. 1. Oct.
L p. 56-59.
De s. Romano thaumaturgo monacho Antio-
chiae in Syria (saec. Y) in AA. SS. Boll. 9. Febr.
11. p. 295. 296.
Tita s. Romarici abbatis IMontis Sancti,
Montis Romarici {Remiremont, f cca. 653),
Potthast, Bibliotiieca historica.
abbatis Habendensis secund. Mabillonium,
auctore monacho anonymo subpari.
Handsehr.: Chalons, Vit. SS. sec. XII. 4®.
— Montpellier, Un.-Bibl. n« 1. Vit. SS. Vol.
V. f. 45. sec. Xn. XIII. — Paris, Nat-Bibl. sec.
XI. n<> 5294. 12; — sec. XII. n« 5308. 105.
Ausg.: *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 416-420. — ^vorher ap. lAbbe, Bibl. nova
I. p. 781-784. — 'Auszug ap. Bouquet, Rec. in.
p. 495. 496. — Vita alia ap. Surium, Vit. SS.
8. Dec. — Legenda de s. Romarico: ,Postquam
genus — regna coelestia. Amen' ap. A. Guinot,
£tude historique sur Tabbaye de Remiremont
Paris 1859. 8*. p. 377-388.
Eri.'Sehr. : D o n ▼, £m . , ao. O . Kuth, DiMortations aca-
dömiqQM. I. Liöge IBBS. BP.
F r i e d T i 0 h , Kirchengeschichte Deutschlands, n. 1869.
p.a62.
Germain, Diseonrs pron. k roccasion dn r^tablisse-
ment de la föte de s. Bomaric. Nancy 1841. BP.
Gainot, A., Etüde historiqne snr l'abhaye de Re-
miremont. Paris 1859. BP.p. 12-67.
Histoire litt6raire de la f^oe. III. 1785. p. 609.
Montalembert, Les moines d'Oocident. II. Paris
1868. p. 624- 686.
Atti dei ss. Romedio, Abramo e Davide
eremiti Anauniesi.
Ausg.: ora per la prima volta stampati, oon
aggiunta, per cura di Ben. Bonelli. Ala di liento
1878. 16n»o. 110 pag.
Tita s. Romualdi ftindatoris ordinis Ca-
maldulensium (f 1072) auctore Petro Da-
miani (f 1072).
Enthält reiches Material, ist jedoch nnr mit Vorsicht
zn benutzen. Geschrieben am 1040.
Hcmdschr.: Brüssel, kgl. Bibl. mbr. fol. sec.
XV. n« 5815. — Heidelberg, N. g. XXIX:. mbr.
sec. Xni. f. 28. — Paris, Nat.-Bibl. n° 2470.
sec. XIV.
Ausg. : * Morentiae . . . arte industria Phil, de
Giunta, 1513. 4». Sehr selten. — « in Petri Da-
miani operib. edid. Const. Cajetanus. 11. Romae
1608. fol. p. 255. Sehr gut. — »Forolivii 1641. 4^
— * vorher mit überall geänderter Redeweise ed.
Surius, Vit. SS. 7. Febr. UI. p. 705 (ed. 2*. p. 812).
' tcufiderbarerweise so wiederholt von Henschen
in AA. SS. Boll. 7. Febr. U. p. 104-124 — und
* ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p.
280-312. ~ ' ap. Migne, Patrolog. lat. CXHV.
p. 953-1008; Mabillonii prooemia t6ttf. CXL. p.
1119-1126. — »Auszüge ed. Waitz ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 846-854. — * Bruchstücke ap.
Bielowski, Monum. Pol. hist. I. p. 326-332. —
( Uebers. : trad. du lai par Agost. Fortunio. Fi-
renze 1586. 8**.) — Vita alia sive sermo auctore
Hieronymo eremita Gamaldulensi , ex ms. Pa-
derborn, in AA. SS. Boll. 1. c. p. 124-140. —
Constitutio Clementis VIII de festo s. Ro-
mualdi ibid. p. 145. 146. — Translatio s. R-i
Alesium ac Fabrianum, ex italico Silv. Razzi
ibid. p. 141-143. — Translatio brachii s. R-i
a. 1516 ibid. p. 143. — Visitatio reliquiarum,
ex italico Silv. Razzi ibid. p. 140. 141.
Brl.-Sckr.: Holland, Commentar. praevias Und. p.
101-104.
Castagnizza, Juan de , Historia de San Bomnaldo, f on-
dador del orden Camaldulense. liadrid 1597. 4° {trad. m
98
1554
DE 8. ROMULA — VITA S. ROSAUAE
/Vofie. Lyon 1615. 16mo. — irad. en ital* par Timoth.
a Balneo. VenezU 1606. 4«. — Firenz©1671. i®).
(C o 1 lin a , B.) Vita di s. Romoaldo fondatore della re-
li«rione CauiAldolete. Bologna 1748. 2 vol. BP. 352 et
368 pag.
Fabricins, Bibl.med.etinf.latixiitatia. Lib.IV. p.22.
Filippo Maria da Napoli <= Uacchiarelli («. d.).
Hacchiarelli, Fil. M.^ Apologie Bomoaldine coUe
quali rispondesi a molti scnttori moderni. Benevento
1709. 40.
: Delle notizie Btoriche della vita di 8. Romoaldo e
degli altri snoi beati dlscepoli libriX. Napoli 1716. fol.
Vita di 8. Bomoaldo abate, fondatore dei Camaldolesi.
Monzal886. 16mo. 208:pag.
Wattenbach, Deatschlands Geschichtaqaellen. 6.Aafl.
1. 1886. p.408; 6. Aufl. I. 1898. p.4S6.
Vgt Petrus Damianl.
Vita 8. Bonifadi aroh. apost. 0. Rnas.
De s. Rorouia moniali Romana (t cca. 580) ex
Gregorii M. dial. IV. c. 16 ap. Mabillon, AA. SS.
0, 8. Ben. saec. I. p. 262.
De SS. Romula, Rederopta et Herundine virg.
Romanis (saec. VI) in AA. SS. BoU. 23. Jul. V.
p. 482-484.
Acta s. Romuli episc. Faesulani (saec. I)
apocrypha.
Ausg.: ^ in AA. SS. BoU. 6. Jul. IL p. 258-
262 c. Janningi comment. praevio p. 253 - 258. —
*ed.Jo.Lamin8 in Deliciae eraditorum. Tom. XII.
(Florentiae 1742.) 8°. — * ex archivo Vallisum-
brosae in Soldani Historia de Fassiniano. Lucae
1741 . fol. p. 292-297. — Fassio s. R-i ex ms. Faesul.
cum notis Fr. M. Florentinii in eiusdem Origin.
Hetruscae pietatis. Lucae 1701. 4^ p. 254-278.
Uehers.: Vita di s. Romolo primo uescouo
di Fiesole elquale fu discepolo di sancto Piero
apostolo ridocta di latino in lingua thoscana
astanza di chi ristauro lasua sepultura & cappella
nella canonica di Fiesole negli anni doniini
MCCCCIXXXXI. (Hohscknüt.) s. 1. et a. kl. 4^
7 fol.
Erl.-Schr.: Cattani da Diacceto, Fr.de, Vite dello
iuvitiss. mart. s. Romolo primo vescovo di Fiesole,
e di plü altri santi Tescovi suoi successori. Florenza
1578. 4«. {208 vag,) p. 1-59.
Foggini, Pier Franc, La vera istoria di s. Romolo,
vescovo, e protettore di Fiesole. Roma e Lacca 1742.
40. IV. 82 pag.
Qattolini, Jacopo, Docnmenti per la vera istoria di
8. Romolo vescovo, martire, e protettore della cittik
di Fiesolo. Venezia 1745. 4<>. 96^. — Dissertazione
seconda, terza e qnarta con nuovi documenti. Modena
1751. 54. 2 vol. 4^.
Vita 8. Romuli episcopi Januensis (f
post 350) auctore anonymo.
Ausg.: ^ ap. Ughelli, Italia sacra IV. p. 839-
841. — » in AA. SS. Bell. 13. Oct. VL p. 208-
211. Cf. Byei comment. praevius ibid. p. 204-
207 et RigoUoti nota ibid. Suppl. p. 143*. 144*.
Acta SS. Romuli mart. in Graecia, Eu-
doxii, Zenonis etc. Melitinae sub Traiano
auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: graece et latine ex Lipomano VI. p.
ocxxxi in AA. SS. BoU. 5. Sept. II. p. 511-517.
Cy. Veldii comment. praevius ibid. p. 507-510.
De SS. Romulo, Acute, Pinnario etc. mart. Afris
in AA. SS. BoU. 27. Mart. IIL p. 688.
De s. Romulo presbytero monacho in dioecesi
Bituricensi (post med. saec. V) C. de Smedtii no-
titia in AA. SS. BoU. 1. Nov. L p. 278. 279.
Tita s. Ronani episcopi, eremitae in
Britaania Armorica (saec. VI).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Jun. I. p. 83. 84.
Acta s. Ropbilli <=» Acta s. Rofili.
De SS. Rosa ac Platane mart. ut fertur fiUo
sub Traiano, Sulci in Sardinia in AA. SS. BolL
1. Sept. I. p. 107.
Vita s. Rosae virg. ex 3. ord. s. Domi-
Aici Limae in Peruvia, Americae pro-
vincia (f 1617) auctore Leonardo Han-
sen ord. Praed.
Atiag. : ex editione 3% quae Lovanii 1668 post
Romanam 2^™ (1664. 16°^^) impressa est, in AA.
SS. BoU. 26. Aug. V. p. 902-984 {deutsch von
J. Pinsger. Innsbruck 1667. 4**. — holländisch
door J. B.Wouters. Brüssel 1068. 8^). — Gloria
posthuma ex diversis monumentis quae cx>m-
munem opinionem de sanctitate huius virg. legi-
time confirmarunt ibid. p. 984-1029. Cf. Cuperi
comment. praevius ibid. p. 892-902.
Ürl.'Sehir.: Bassierre, Mar. Thöod. Benonard de «t
1865), Le P6roa et sainte Rose de LimA (sainte Rose
de Sainte -Marie). Paris, Plön 1863. 9>. 6 fr.
Fanre, Jean-Andr., Vie de la bienh. M. Rose de S.
Marie, du tiers - ordre de S. Dominique de Lima, c«-
pitale da P4roa. Bonrdeanx 1668. ]2mo.
Festa, F. M., Vita di s. Rosa di Lima. Napoli 1890.
Feuillet, J. B., Vie de la bienli. ^poose de J^sos-
Christ s. Rose de S. Marie, da tiers -ordre de S.
Dominique, originaire du P6rou , dans les Indes oc-
cidentales. Paris 1669. lamo.
Giovagnoli, Ant. Franc, Vita di s. Rosa di Lima.
Roma 1768. 8P.
Gonzalez, Ant., Rosa occidentalis Indlae, sea com-
pendium «dmiiabilis vitae b. Rosas de s. Maria Li-
maaa. Romae, deinde Varsaviae s. a. 8*^.
: Compendiolam vitae et mortis b. RosaedeS. Maria
Limensis Peroanae. Aug. Vindel. 1668. 8P. 96 pag.
Lucchesinins, Joa. Laor. , Compendiam admirabilis
vitae s. Rosao de s. Maria ord. Dom. Romae 1697. }^'.
Ott, Oeo., Leben der lieben h. Jungfrau Rosa von Lima,
nach Hansen u. Gonzalez. 2. Aufl. Regensbuigl863.t^.
Vita admirabüis, virtus, gloria s. Rosae a S. Maria
rlrginis Limanao , ord. Praed. primi ex octiduia Indus
amenae sanctitatis fructos s. Catharinae Seneasix
eiusd. ordiiiis sed alterius orbis seraphicae discipalae.
Aug. Vindel. 1670. 12mo.
Vita s. Rosae virg. 3. ordinis s. Franc.
Viterbii in Italia (f cca. 1252) auctore
incerto.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 4. Sept. IL p. 433-
439. — Vita altera ex officio ecdes. ibid. p.
439-442. — Acta canonizationis ibid. p. 442
-445. — Miracula ibid. p. 445-479. Cf. Suy-
skenii commentar. praevius ibid. p. 414-432. —
Legend a ap.Bussi, Storia diViterbo. Borna 1742.
fol. p. 447-453.
Erl.-Sehr.: Barasoud, J. Charl. Dioud., Vie et mi-
racles de sainte Rose de Viterbo, vierge du 3. ordre
de saint-Franpois. Paris, Sarlitl864. 12mo. 1 £r. 25 c.
B i s 8 o , Gianbat^ Dissertazione sulI' anno della mone
di s. Rosa di Viterbo, aggiuntevi in fine alcnne di
lui note all' Estratto fatto da' giomalisti di Fireoae
della vita di ossa santa scritta dal detto autore. Pa-
lermo 1775. kl. 4P.
Giannello, A. G., Sanctae Rosae Viterbiensis riifr.
vitae historia. Urbeveteri 1696. BP. 166 pag.
Monaci, Filippo, Vita di s. Rosa vergine Vitarbeee.
Orvieto 1853. BP; — ediz. 2«t». Frascati 1889. BP. L 1.
50 c.
Vita s. Rosaliae virg. contra pestem
patronae, in monte Peregrino prope Pa-
DE S. ROSIO — INVENTIO S. RUFENI
1555
normum in Sicilia (f saec. XII post med.)
brevis auctore Octavio Caietano S. J.
Ausg. : ^ in AA. SS. Soll. 4. Sept. U. p. 380.
381. — Vita altera auctore Jordaao Cascini
S. J. ex editione impr. a. 1631 wiederh, ibid, p.
381-387. — Miracula auctore Petro Salerno
S. J. , ex Vitis SS. Siculorum Octav. Caietani trte-
derh. ibid. p. 387-394. — Appendix miraculo-
rum ac beneficiorum ibid. p. 394-414. Cf. Stil-
tingii comment praevius ^id. p. 278-380 (mit
vielen Abbildungen). — * cUUs dieses xtisammen
unt. d. Tit.: Acta 8. Rosaliae virg. solitariae ed.
J. Stiltingius. Antverp. 1748. 4*. Mit 21 Kupfern.
Srl.-Sekr.: Abriani, Franc, Narrazione della rita di
s. Rosalia solitaria vergine Palermitana. Cremona
1638. Bf*.
Cascini, Giord., Di s. Boealia vetgine Palermitana
libri tro. Palenno 16S1. fol.
Giovanni dal s. Bernardo, Vita e miiacoli di s.
Rosalia, vergine Palermit. Palermo 1692. l2mo.
Pollaci-Nnccio, F.^ Sainte Bo«alie et les saints
patrons de Palenne m Nnove effemeridi SicUiane.
1876. Nov. Dec.
Palomes, A.^ Santa Rnsolia virgini Palermitana.
Qoattra poroU di In Oriddu cn li magnifichi inni di
G. Borgm e T. Mammiani. Palermn 1883. 8». SOpap.
Regnartins, Valer., Vita s. Rosaliae virg. Panormit.
tabulis aeneis expressa. Romae 1627. fol.
Vita di s. Rosalia, vergine Palermitana. Asti 1886.
21mo. 31pag.
Vita di s. Rosalia. veigine Palermitana e solitaxia
del sec. XII. 2. edu. Monza 1886. l6mo. 144 pag.
De s. Rosio episc. Afro conf. in dioec. Campa-
niae Suessana (saec. Y) in AA. SS. Bell. 16. Mai.
UI. p. 577. 578.
I)e 8. Rosselina priorissa ord. Carthus. prope
Arcus in Provincia (f 1329) Papebrochii com-
ment histor. in AA. SS. Boll. 11. Jun. IL p. 489
-503 (p. 484-498 ed. nov.).
Erl.-Sekr.: Pierre Joseph (de Haitze), Histoire de
s. Rosseline de Villeneuve. de Tordre des Chartreox,
contenant Celle de son culte. Aix 1720. 12mo.
Villenenve-Fla^osc, G. de, Histoire de s. Roseline
de Villeneuve, religieuse Chartreuae, et de l'influence
civilisatrice de l'ordre des Chartreux , avec pidces ju-
stificatives. Paris 1866. 8P. VIII. 526 pag. etgrav.
De s. Roaula mari Filasiana in AA. SS. Boll.
15. Mai. III. p. 457.
De s. Rotntlto virg. apud Beigas in monaste-
riis Andrensi et Bertiniano Henscbenii comment
histor. in AA. SS. Boll. 22. Jun. IV. p. 255-259.
De SS. Riibentio et Martyiio mart. in AA. SS.
Boll, 17. Janr. II. p. 80.
Vita 8. Rudberti episcopi = Vita s. Rupert!
«piscopi.
Passio SS. Ruderici presb. et Salomonis
Cordubae in Hispania (f 857) auctore s.
Eulogio (arehiep. Toletano electo, f 859).
Ausg.: ^ ap. Surium, Vit. SS. 13. Mart. — * in
AA. SS. BoD. 13. MarL H. p. 328-331.
Vita s. Rudesindi episcopi Dumiensis
sive Minduniensis, et postremo Iriensis (f
977) auctore Stephane monacho Celiae
Novae in Galaecia (cca. 1150). Libri 3.
Widitig tür die portugiesische Geschichte.
Ausg. : ^ ex mss. monasterii Celiae Novae in
AA. SS. Boll. 1. Mart. I. p. 107-118. — ^wiederh.
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 524-
543. — 'ap. Florez, EspaSa sagr. XVili. append.
n® 32. p. 374-409. — * in Portugaliae monum. I.
p. 34-43. — ^ nicht vollständig ed. Eortunatus
a D. Bonaventura, Commentaria de Alcobaoensi
mss. biblioth. — Acta translationis ex Hi-
spanico Anton, de Yepez ^ in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 118. — * ap. Mabillon 1. c. p. 543. 544. — Mi-
raculum recens (a. 1601) ibid. p. 118. 119. —
* ap. Mabillon 1. o. p. 544. — *ais Liber IV, mira-
cula superaddita ab Ordonio in Portugaliae mo-
num. I. p. 43-46.
Srl.'Sekr.: Commentarias praerins in AA.. SS. Boll.
1. c. p. 102-107.
Fabricias, Bibl. med. et Inf. laünitatis ed.Mansi VI.
p. 205.
Garns, F., KirchengOBchichte Spaniens. U. 2. Begens-
buig 1874. p. 406. 406.
De b. Rudolpho puero a Judaeis occiso Bemae
in Helvetia (f cca. 1287) in AA. SS. Boll. 17. April,
n. p. 504. 505.
Vita s. Rttdpeiü = Vita s. Ruperti.
Passio s. Rijfl martyris: ,Diocletianus
positus^
Ausg.: ex cod. Camoi n® 190. sec. XIII.' fol.
275 in Analect. Bolland. VIII. 1889. p. 168. 169.
Passio SS. Rijfl et Carponis, Carponii
mart Capuae in Campania Italiae sub
Diocletiano.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Aug. VI. p. 18 - 20.
Cf. Stiltingii comment. praevius ibid. p. 16-18.
Passio SS. Rijfl et Respicii. Prologus
ad eandem auctore Leone presbytero
(1006).
Ausg.: ^ ap. Mai, Spicileg. Romanum FV. p.
290. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. graeca lat
tant edita. LXI. 1863. p. 593-596.
De s. Rufo episc. Capuae in Italia (saec. I fin.)
Stiltingii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 27. Aug.
VI. p. 9-11.
De SS. Rufb et Rufiano fratribus mait. in AA.
SS. Boll. 9. Sept. UI. p. 365.
De SS. Rufo, Prisco, Patemica etc. mart. Tu-
burtanis in AA. SS. Boll. 30. Jul. VII. p. 148.
De SS. Ruflna, Eutioa, Juliane etc. mart. ex
apographis Hieronymianis in AA. SS. Boll. 25.
Aug. V. p. 138. 139.
De SS. Ruflna, Moderata, Romana etc. mart.
Sirmiensibus in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 536.
De s. Riilina vii-gine in A A. SS. Boll. 28. Febr.
ni. p. 748.
Passio SS. Rufinae et Secundae Tirg.
martyrum ßomae a. 257.
Ausg.: ^ap. Surium, Vit. SS. 10. Jul. — *eadem
et secund. Mombritium et mss. in AA. SS. Boll.
10. Jul. III. p. 30. 31.
Inventio s. Ruflni episcopi qui colitur
Assisii in Umbria auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Aug. VI. supplem.
p. 815. 816. — Inventio altera auctore ano-
nyme ibid. p. 817. 818. — Miracula eodem au-
ctore i^ic/. p. 818-824 c. Stiltingii commentario.
98*
1556
ACTA SS. RUFFINI — VITA S. EUPERTI DUCIS BINGUE
Brl.'S^.: Disamina de^li scrittori e dei monnmenti
risgrnardanti 8. Ruflno vescovo e mart. di Aaisi. Asisi
1797. 40.
Acta SS. RufHni et Yalerii mart in agro
Suessionensi sub Diocletiano.
Ausg. : ex mss. et Mombritio in AA. SS. Boll.
14. Jun. n. p. 796. 797. — Historia translatio-
nis et miracula ex libro IV Flodoardi de eccles.
Remensi ibid. p. 797. — De ss. Rufino et Ya-
lerio ex cod. Namurc. n** 53 in Analect. Bolländ.
II. p. 307. 308.
Passio SS. Ruflni et Valeriani martyrum
auctore Paschasio Radberto (fc. 860).
Ausg. : ^ ed. Sinnondi in Paschasii Radberti
oper. Paris. 1618. fol. p. 1637 et 1687. — » tvie-
derholi ap. Migne, Patrolog. lat. GXX. p. 1489-
1508.
De s. Ruflno confess. apud Mantuam in Italia
in AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p. 730.
De s. Ruflno episcopo Capuae in regoo Nea-
polit. Italiae (saec. V. VI) Pinii sylloge histor. in
AA. SS. Boll. 26. Aug. V. p. 817-821.
De s. Ruflno episcopo Marsorum iu Italia
(saec. rV) Sollerii comment. crit. in AA. SS. Boll.
11. Aug. II. p. 633-635.
B>rl,-Schr. : Vincontiis, Domen, de, Notizie dei santi
Bnfino primo voscovo dei Harsi e Geeidio sacerd.
martire. Avezzano 1885. 8^. 40pag.
De ss. Ruflno et Avenantio conf. Sarsani apud
Dertonom in Italia ex Ferrario in AA. SS. Boll.
14. Jul. III. p. 651.
De ss. Ruflno et Martia mart. Syracusis in AA.
SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 73.
De ss. Ruflno et Memore episc. Canusinis (f
cca. 500) BoUandi histor. annotatio in AA. SS.
Boll. 9. Febr. II. p. 300. 301.
De 8. Ruflno mart. Alexandriae in AA. SS. Boll.
22. Jun. IV. p. 145.
De s. Ruflno martyre Assisii in Umbria Sol-
lerii comment crit * in AA. SS. Boll. 30. Jul. VIL
p. 150-154. — • ed. Surius, Vit SS. 30. Jul.
De SS. Ruflno , Silvano , Marcello ete. mart. An-
cyrae in Galatia Stiltingii sylloge critica in AA.
SS. Boll. 4. Sept II. p. 204-206.
De SS. Ruflno thaumaturgo diac. , Aquilina iun.
et 200 militibus Sinope ad Pontum Eux. (f cca.
310) in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 662. 663.
De SS. Ruflniano et Lupo episcopis Baiocis in
Galliis (t c. 460) V. de Buckii commentarius in
AA. SS. BoU. 25. Oct XI. p. 658-670.
Tita s. Rumoldi episGopi Dubliniensis
et Mechliniensium apostoli (saec. VIII)
auctore Theodorico abbate S. Trudonis
dioec. Leodiensis (f 1107).
Aiisg.: "■ ed. Surius, Vit. SS. 1. Jul. VII. CJol.
Agr. 1581. p. 563-568. — » ed. Hugo Vardaeus
(Hugh Ward) ord. Min. in Acta, martyrium, li-
turgia antiqua et patria s. Rumoldi. Mecbliniae
1634. 4<>; — ^recogn.Thom.Sirinu8. Lovanii 1662.
40. __ 4 ed. SoUerius in AA. SS. Boll. 1. Jul. I.
p. 241-249. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rec.
IX. p. 150. — Vita ex editiono Vardaei collata
cum antiquiore in AA. SS. Boll. 1. c. p. 253 - 266.
Diese Ausgabe SoUers erschien hieraus sammi
dem Cammentar auch einzeln unt. d. Tit. : Acta
s. Rumoldi. Antverpiae 17 18. 4®.
Uebers.: Leven ende miracelen van den h.
Romboudt, arts-bisschop van Dublin, apostel van
Mechelen . . . overgeset door Fr. van d. Bossche.
Mechelen 1667. 2 part. in 1 vol. 8^.
Erl.'Sohr.: (Azevedo, O. D. de) Kort bogiyp vant 't
leven van den h. Romoldos. Brasael (1775;. 8^.
Ciaessens, P., De legende of het leren en de d^x»*!
van den h. Romoldos. Hecheln 1876. Bfi. VIII. 72pag.
: y ie de s. Rombaat , apotre de Malines, offene
ä la pi6t6 dee fidölee h l'occasion du XI. centenaire
de son martyxe (776—1876). Malines 1875. 18 ma
XIX. 128 pag.
Domyns. J., Divi archipiaesalis ChxisÜqae martTrU
Romualdi vita. BroxeUis 1669. 9>.
Monck, J. J. de, Oedencksohriiten dienende tot oph«l-
deringe van het leven, enz., van den h. ouu^eUier
Romoldos. Mechelen 1777. 49.
Praeltryn ter golegenheid der I(X)Ojarige Jolilo
van den h. Romoldos. Mechelen 1775. 4^.
R6cit histori^oe de la vie de s. Romband, en prose et
en vers , soivi d*ono deecription de la cavalcade etc.
Malines (1824). 8».
Sollerios, Oomm«itario£ praovios m AA. SS. BuU.
1. c. p. 169-241 {mit ÄbbiUUmam) tmä 249-253.
Train triomphal om6 docavalcades, chars de triompL«,
symboles et aotres omomens k roccasion de jobiU» dd
1000 ans de St. Rombaodt, martyr et patron de 1a
ville de Malinee. 1774. gr. 4^^. Sehr seUen.
V i e et miracles de Saint Rombaot , patron de la ville
de Malines ; d'aprös les tableanx de Michel Coxie et
aotres qoi se troovent k la cath4dnüe de Malioe:^;
avec one explioation nar B. Vandale. Ävee 29 planctia
moor. Brox. 1847. fol. — 2. edit. und. 1857. fol.
'W(acntendonck), J. v., Vita^ passio et miracuk
8. Romoldi apostoli Mechlinensis. Mechliniae 16:%.
8° {hoUändiadi door H. Frans v. d. Bossche. Mecheln
1639. 80j.
De s. Rumono episc. (f ante 961) culto Tave-
stockii in Devonia Buckii sylloge histor. in AA.
SS. Boll. 23. Oct. X. p. 223-226.
De 8. Rumono episc. Tavestokae in Anglia i»
AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 1092.
Vita s. Rumwoldi infantis confessoris
(saec. VII?) in Anglia.
Ausg. : ex 4 codd. mss. in AA. SS. Boll. 3. Nov.
I. p. 685-690. — Eiusdem vitae epitome auctore
Johanne Tinmuthensi ' ap. Capgrave, Nova
legenda Aneliae. Londini 1516. — 'ex 2 codd.
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 685-690 unier dem nxte
der vorhergehenden Vita.
Vita s. Rupert! duci8 Bingiae in dioec.
Moguntina (saec. IX) a s. Hildegarde
abbatissa scripta.
Ausg. : ^ ed. fiusaeus una cum EpistoUs HIdc-
mari archiep. Rem. et Gonstitationibus Caroli M.
Moguntiae 1602. 4*. — • wiederh. ed. N, Serra-
rius , Res Moguntiae. lib. 11. c. 25. — ' in AA. t>S.
Boll. 15. Mai. III. p. 504-508 c. notis Henschenii.
— ^ c. Hincmari et sdiorom Incubrationibus ed.
Surius 15. Mai. — ' ap. Migne, Patrologia lat
CXCVII. p. 1083-1094.— Testimonium authen-
ticum de aliquibus reliquiis translatis in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 508.
Uebers.: * unt. d. Tit.: Legenda des h. Her-
tzogen S. Ruprechts bey Bingen. Die Legend von
d. sei. Jungfrauen S. Hüdegajrd. &. 1. et a. (Oppen-
heim, Jak. Köbel 1524). 4°. Mit 12 Holxschn.
Das einzige bekannte Exemplar in der Pfarr-
VITA S. RüPERTI SAUSBÜRGENSIS
1557
bibl. XU Eibingen (Rkeingau), — ■ wiederh. tmt.
d, Tit. : Die Legende des h. Herzogs Ruprecht bei
Bingen auf St. Ruprechtsberff leiblich rastend . . .
Wiedergegeben von Frz. Falk. Mainz 1887. 8^
46 pag. Mit Holxsehn, J$\, — • unt. d, Tit. :
Leben des h. Rupertus, Herzogs v. Bingen. Aus
d. Latein, der h. Hildegard übersetzt . . . von A.
J. Weidenbach. Mainz 1858. gr. 8^ 50 ^.
Eri-Sehr.: Antiqjaarias, Rheinischer. IX. p. 399-406.
Bruder, Pet., St. Bapertas - Büchlein. Der heil. Bn-
pertas von Binaren , die h. Hertha, seine Matter, der
h. Wiebert, sein Lehrer und Erzieher. Ihr Leben,
ihre vordrang and ihre Beliqoien. Dülmen 1888. 9^.
rill. 256 pag. J$ 2.
Dahl t» QaartsJbl&tter des Vereins für Literatur und
Kunst in Mainz. Jahrg. II. p. 51.
Katholik, Der. Neue Folge. XVII. 1858. p. 426.
Lebensgeschichte des h. Bapertas, Bekenners,
Vorbild des christl. Lebens , wie auch der h. Hilde-
nurd , Aebtissin am Bupertsberg , and des b. Bischofs
Disibodas. Trier 1854. 8<>. 30 4
Tita s. Rupert! Sali8burgen8i8 episcopi,
Boiorum apostoli (? saec. VI fin. aut V^
fin.?) primigenia.
Um 878 Terfasst; gilt als Anfang einer grossem Schrift
über die Bekehrang der Baiem and Carantanen (vid. Li-
bellas de oonvers. Bagoar. et Garant.) and scheint auf
älteren Aafseichnangen zu bemhen. — Einfacher trea-
herziger Stil.
Ausg.: ^ ap. Hansiz, Germania sacra ü. —
' ap. Kleinmavm, Jayavia, Anhang p. 7. — 'ed.
Canisius, Lect. antiq. II. p. 238-25(5, okne An-
gabe eines Verfassers; wiederholt mit der Be-
xeiehnung auctore Eberhardi archiep. Salisburg.
discipulo * ibid. VI. p. 1 138 {u. * ed. Basnage HL
2. p. 282-285). — « ed. W. Wattenbach ap. Pertz,
Mon. scr. XI. p. 4. 5. — ^ ed. Bern. Sepp. Pede-
ponti 1891 xusammen mit der folgenden Vita («.
dort Ausg. "). — ® Bruchstück • ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. 11. p. 221. — ** ap. Bouquet, Rec.
Vn. p. 339.
Vita s. Hrodberti (antiquior).
Ihr Herausgeber Frz. Hart. Mayer glaubt hierin die
filteren Aufzeichnongen , d. h. die ursprüngliche Form der
Vüa primijfenia zn finden; J. Friedrich meint, diese Vita
sei nur eine Umarbeitung dar Vita prim. und blos zam
tiebraach für die kirchlichen Officien bestimmt gewesen,
ausserdem ohne historischen Wert; Hauok stellt sich auf
Mayers Seite und sieht in der von jenem yerölTentHchten
Vita die äUeaU QtaUdt der BiograpMe Ruperts; neuestens
findet auch Sepp, daas die Priorittt der Orazer Hand-
schrift gebühre. Ädkuc 9ub tucÜ» Ha est.
Handschr.: Graz, ün.- Bibl. n<» 790 (alte Si-
gnatur 41/10). mbr. saec. X. 4^ fol. 110*-113^
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Beiträge z. Gesch. des
Erzbisthums Salzburg. III. Die Vita s. Hrod-
berti in älterer Gestalt hrsgb. von Frz. Mart.
Mayer in Arohiv für Österreich. Gesch. LXTTT.
Wien 1882. p. 606-608; Einleit. p. 597-606. Mit
1 Tafel (* auch besonders abgedruckt : "Wien , Ge-
rold 1882. gr. 8*. 14 pag. u. 1 Taf 50 «^) — » mit
Gegenüberstellung des Textes der Vita primige-
nia hrsgb. von Bern. Sepp unt. d. Tit.: Vita s.
Hrodberti primigenia authentica. Progr. lycei
Hatisbonae 1890/91. Pedeponti, typis J. May r 1891.
8®. 62 pag.
Brl'Sekr.: Friedrich, J.,T7eber die Vitas. Ruperti der
Handschrift ifi 790 der (irazer Un.-Bibl. in Sitzungs-
berichte der k. bayer. Akad. der Wiss. zu München.
Philo8.-phi]o1. u. histor.a. Jahrg. 1883. 1. p. 509-547.
Sekarf» Kritüc, spriehi der VUa jeden kietor. Wert ab.
Hauck, Kirchengeschichte Deutschlands. I. Leipzig
1887. p. 837-842. Anm. 2; p. 880.
Hey er, F. Hart., Einleit., «. Ausg.
Sepp, Bern., a. Ausg.
Wattenbach, Deutschlands GeschichtsqueUen . 5. Aufl.
1. 1885. p. 116. 273 ; 6. Aufl. I. 1898. p. 122. 291.
VitaaliaseuLegendaseuSermo
de s. Ruperto.
Ueberaus wertvolles Denkmal. Eine Bearbeitung der
Vita primigenia; verüisst im 12. Jahrb.; au^efunden bei
Gelegenheit der Ganonisation de« 2. salzburgischen Erz-
bischofs Vitalis 1462.
Handschr.: Admont, Stiftsbibl. mbr. sec. XI.
fol. Pertz' Archiv YI. p. 170; — mbr. sec. XII. 4^
Pertz' Archiv VI. p. 179. — London, Brit. Mus.
Harley. 2800. 104. sec. XIII. — München, k.
Hofbibl. Cod. Emmer. E. 42. mbr. sec. XII. 4^ fol.
65; — Cod. lat. mbr. sec. XII. n<» 332. fol. 297 ; —
Indersdorf. 192.
AtMg. : ^ ed. Fiacius Illyricus , Catalogus testium
veritatis. n. 1597. p. 121-129 aus cfer Wiener
Hs. hist. eccl. n* 73. — * ed. Canisius, Lect. antiq.
VI. p. 1038-1043 (» ed. Basnage HI. 2. p. 356-
358). — * in AA. SS. Boll. 27. Mart. III. p. 702-
704. • »^ * ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
ni. 1. p. d3D. S4Q.. — ® Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. m. p. 632. 633! ^ ^
Vita s. Ruperti Saht Y^e^enjis ep.
Auszog aus der Vita primigenia ij A^^f^^i., von
!är'
aus
Boswey aufgefunden.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Mart. LH. p. 704-706.
Tita s. Rupert! Salisburgensie ep.
Aus dem 15. Jahrli., mit sehr vielen Fabeln durch-
mischt.
Ausg. : ed. Canisius , Lect. antiq. ed. Basnage
ni. 2. p. 319-327.
Computationes saeculi XII de
tempore s. Kudberti.
Handschr.: ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 15.
Ausg. : * ed. Fiacius Illyricus l. c. — ' voll-
ständig ed. Canisius, Lect. antiq. YI. p.ll71. 1221
(■ ed. Basnage EI. 2. p. 431. 475). — * ed. TVatten-
bach ap. Pertz, Mon. scr. XL p. 15-17. — * Ex-
cerpta ap. Hansiz, Germ, sacra II. p. 50.
De translatione s. Rudberti
Salisburgensis a. 773.
Ausg. : ap. Pertz I. c. XJ. p. 8. not 32.
Sri.- Sehr.: Amandns abbas S. Petii Salisb., Vita s.
Ruperti , ex mss. ete. collecta in J. Metzgeri Historia
Sausburg. Salisb. 1692. fol. p. 69-78.
Anthaller,F., Der heil. Rupert ap. Alb. v. Teuffen-
bach. Neues illustrirtes vaterländisches Ehrenbuch. 1.
Teschen 1891. gr. BP. p. 24-90.
: Die Geschichte der Rupertus- Frage und ihre
Lösung. Salzburg 1886. SP. Jk 8.20.
Bavaricain Historisch -politische Blfttter. LXXXITI.
München. 8». p. 691-697.
Blum berger, Friedr., Ueber die Frage vom Zeitalter
des h. Rupert im Ar<miv für Kunde der Österr. Ge-
schichtsquellen X. 18Ö3. P.S29-868. C/*. Wiener Jahr-
bücher für Literatur. 189S. Bd. 73.
: Ueber die Frage, ob der h. Rupert das Apostel-
amt in Baiem bis an sein Lebensende geübt habe
und. XVI. 1866. p. 227-238. Vgl. U. 1850. p. 886-487.
Büdinger, Oesterreichische Geschichte I. p. 101.
Common tarius praevius tn AA. SS. BoU. Mart. lU.
p. 699-702.
Contzen, M. Th., Geschichte Bayerns. I. Münster
1863. p. 191. Oibl eine giUe Ueberaieht der SireU-
achrißen.
Dumm 1er, Die pannonische Legende vom h. Method
tn Archiv für Kunde üsterr. Goschich tsanellen XIIL
Filz, Histor.-krit. Abh. über das wahre Zeitalter der
apostolischen Wirksamkeit des heil. Rupert in Baiem
1558
VITA S. RÜPERTI SALTSBURG. — DE S. RUSTICO
mid die Orflndnng seiner bisch&fl. Kirche za Salz>
barg in lieferongen zur Landeskunde von Oester-
reich ob der Enns nndSalzbui^. IV. Linz 1843. p. 1-97
(wiederholt uparat Salzborg 1843. (fi). — Vorhir be-
•onders Salzbui^ 1831. 8». ui 2. — Seint Grunds noeh-
nuUa übernehtUdi in Wiener Jahrbücher für Litera-
tur. 1883. Anzeigenblatt, n« LXIV. p. 23-67: Nene
Untersuchung der Hansizischen Zeitrechnung hinsicht-
lich des h. Rupert — vnd 1887. Anz.-Bl. ifi LXXX.
p. 1-24 : Antwort auf die in den Jahrbüchern erschie-
nene Recenaion seiner Abhandlung über das Zeitalter
des h. Rupert.
Friedrich, J., Das wahre Zeitalter des h. Rupert,
Apostels der Bayern. Oder: War der h. Rupert ein
Ketzer? Eine histor. -kritische Studie. Bamberg 1866.
JV. 63pag. 60 4
Oinzel, Geschichte der Slavenapostel Cyrill undMe-
thod. Leitmeritz 1857. SP.
Gutrath, Rup., Diatribe historiae Salisburg. Salisb.
1768 (ßr Hansix).
Hansiz, J. M., Germania sacra. L Aug. Vind. 1727
(für MabiUon).
: Trias epistolarum de aetate s. R - i ad ami-
cum Salisburgensem (maehrieben 1763) ap. Westen-
rieder, BeitrSge. II. llünchen 1789.
Haraeus, Compendium de vitis sanct. Coloniae 1608.
Hauthaler, W illib . , Die dem h. Runertus , Apostel
von Bayern, geweihten Kirchen und Kapellen. Mif->-
einer Karte. Salzburg 1886. 8<>. Slpag. (Sond^7i:.'iivck
aus Personalstand der Säkul.- und jR^jj^^- Geistlich-
keit des Erzbisth. Salzbunr^Mf'IiSÖö.)
Heber, Ph., Die vc^Ju.;orfngischen christlichen Glau-
bensheldon ar^^Rilein. Frankf. a. M. 1858. p. 140-148.
Hu her« n. f Das Grab des h. Rupert. Ein Beitrag
^t Eriv . Xung der Frage : Ob der h. Kapert zu Worms
''oder ztf Salzburg gestorben sei? Mm: Archiv für
Kunde österr. Geschichtsquellen. XL. p. 275-321.]
Wien 1869. gr. ff». 49f>ag. 60 4
Alois, Geschichte der Einführung und Verbreitung
des Christenthums in SüdostdeutschJand. Bd. ü. Salz-
burg 1874. ff>, handelt wtiüäufig über die Zeü des h,
Rupert,
: Die Ecolesia Petena der Salzburger Urkunden,
als Einleitung zur Geschichte der Verbreitung des
Christenthums in SüdosMeutschland. [Aue: Archiv
für Kunde Österr. Geschichtsquellen .1 Wien 1866. gr.
&>. 103 pag. Jk 1.50.
Koch-Sternfeld, J. G. v., Ueber das wahre Zeit-
alter des h. Rupert in Archiv für Kunde Österreichi-
scher Geschichtsquellen V. 1850. p. 886-497 {aueh
besonders abgednikt).
: Nachträgliche Prüfung der Abhandlung des
Hm. W. Wattenbach .über das Zeitalter des heil.
Rupert' ibid. Notizenblatt. I. p. 129-188.
Mabillon, Iter Germanicum. Hambui^gi 1717. p.78.
: Elogium hist. s. Ruperti in AA. SS. o. s. Best.
saec. III. 1. p. 340-346.
Retractationes quaedam de s. Rudberto in AA.
SS. 0. s. Ben. saec. Y. p. 906-910; saec. lU. p. 84L-
346 ; ef. dessen Annales o. s. Ben. IV (gegen die An-
nahme , dass die Saixb. Kirchs im 6. Jahrhundert ge-
grimdet sei).
Meichelbeck, Historia Frisin^nsis. Aug. Vind. 1724.
2 vol. fol. (in dm Prolegomaius).
Mez^er, Jos., Franc, et Paul., Historia Salisburgensis.
Sahsbunp 1692 (die Dissert. prael. de antiquitate ec-
cles. Sfuisb. et monasterii s. Petri ; aegsn MabiUon).
Mittermüller, R., Das Zeitalter des L Ru]>ert, Apo-
stels der Bigoarier. 2. Aufl. Metten (Straubing) 1857.
Bf>. Jkl.
Mntzl, Sebast., Die Gella s. Maximiliani zu Bischofs-
hofen und die älteste Geschichte Bayerns. Eichstädt
(Regensburg) 1652. 49. 75 4
: Die Rupertusfrage und die fixeste Geschichte
Bayerns in Augsburger Postzeitung. 1853. März 17.
n. 18. Beilage nO 68. 64 ; 1853. Mai 3. u. 29. Beilage
no 108. 109. 120; 1853. Aug. 2.-5. Beil. n« 173-176.
Notizen, Geographische und topographische, zum
2^italter des h. Ruprecht in Münchener gel. Anzeigen.
VI. Sept. p. 391.
Pagi Notae ad Baronii annal. ecclesiast. ad a. 590.
n«> 12, ad a. 718. n« 7 (für MaHUon).
Pez, B., Epistola ad .... M. Hansiz. Viennae 1731
i^^m Hansix).
Pichl. Frz.v., Kritische Abhandlungen Über die älteste
Geschichte Salzburgs. Innsbruck 1889. 8<>. p. 89 - 248 :
Die wahre Zeit des h. Rupert und seiner Nachfolge
bis 873.
R e 8 c h , J. , Annales Sabionenses. Aug. Vind. 17G0 (/ür
Hemsix).
Rettberg, Deutschlands Kircfaengeschichte I. p. 636 :
n. p. 48; 198-212 (w xugkiek andere StreitaeärifUn
über Ihgpsrts Zeitalter aufgeführt smd).
Riezler, Sigm.. Geschichte Baiems. I. Gotha 1878.
8^. Vgl. daxu die Reoension von F. L. Baumann in
Bistor. Jahrbuch der GOrres - Gesellschaft. I. Münster
1880. p. 422-426.
Rudhart in Münchener gel. Anzeigen. Jahi^g. 1637.
n« 196 - 222 : 1846. n« 87-93.
: Zur S. Rupertus-Frage m AugsbuigerPostzeitone.
1858. n0126. 8. Mai. BeUage nO104.
(Schmauss, J. J.) Der allezneuesto Staat des Er^bis-
thums Salzburg, s. 1. et a. (1711 ; fOr JtfgMUon).
Seeaue r, Red., Novissimum chrontcon antiqui mon-
asterii s. Petri — praemissa disquisitione — de ad-
ventu, ftmdatione et obitu s. Rupert!. Aug. Vind. et
Oenoponti 1772.
Seefried, J. N., Beweise für die Wirksamkeit des
h. Rupert, des Apostels der Bayern, in der Mitte
des 6. Jahrh. (631/4—571/4) aus agilolfingischer Zeit
tn Augsburger Postzeitung. 1887. n» 13 ff. Beilage.
Stalin, Wirtembergische Gesdiichte I. p. 67.
Sterzinger, Von dem Sterbejahr und der Gmbechrift
des h. Rupert tn Abhandl. der baierischen Akademie
der Wissensoh. München 1776.
Valesius, Hadr., Res Francicae. IIL Paris. (1G4»>)
1668. p. 468.
Wattenbach. W., Beiträge zur Gesch. der christl.
Kirche in Mähren und BChmen. Wien 1849. Sfi [unt,
d. Tit.: Ueber das Zeitalter des h. Bopert asteh in:
Archiv f. Kunde Oeterr. Geechiditsqaelieo. II. 1850.
p. 499-522).
• : Noch ein Wort über das Zeitalter dee h. Rapert
in Archiv f. Kunde Oeterr. Geschichtsquellen. Notisen-
bUtt. I.p. 260-263.
Zaun er, Th., Chronik von Salzburg. Salzbuxr 1796.
Zirngibl, Rom., Was hat Bayern vor KarU d. Gr.
Zeiten für Regenten gehabt? in Neue historische Ab-
handlungen. I. München 1779 (ßir MabUhn-Hansix).
Vgl. Indicnlus Amonis.
Versus de cid. comprovinc.
Acta 8. Ruphllli == Acta s. Rofili.
Vita s. Ruricii I episcopi Lemovicensis
(t cca. 507).
Ausg. : ex chron. Comodoliacensi Stephaoi Ma-
leu in AA. SS. Bell. 17, Oct. VIIL p. 74-76. —
Transitus s. Roricii I Lemov. episoopi ex eod.
chron. Und. p. 73. 74. Cf. y. Heckii commentar.
praevius ibid. p. 59-73.
Erl.-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis.
VI. 1746. p. 889.
Histoire litt^raire de la France. HI. 1736. p. 49.
Vgl. Ruridns.
De s. Rusticiano episc. Brixiensi in AA. SS.
Boll. 5. Janr. I. p. 257.
Acta s. Ruatioi inart. c. 304. d. 9. Aug. , c^.
Acta 88. Firiui et Rustici.
Passio s. Ru8tioi, vid. Passio s. Bionysii Ato-
opagitae.
De s. Rustico episc. Arvemis in Gallia (saec.
V med.) Perieiü comment. in AA. SS. BolJ. 24.
Sept. VI. p. 689. 690.
De s. RiMtioo episc. Lugduoensi (f cca. 500)
in AA. SS. Boll. 25. April. III. p. 368.
De 8. Rustico episcopo Narbonneosi in Galliis
(t 461) B. Bossuei comment. historicus in AA.
SS. BoU. 26. Oct. XI. p. 860-883.
De 8. Riwtfco episc. Treviris in Gallia Belgica
(t cca. 574) Dyckii comment bist in AA. SS.
Boll. 14. Oct. VI. p. 532-538.
De s. Rustioo presb. conf. Lugdoni in Gallia
in AA. SS. Boll. 19. Jul. IV. p. 643.
VITA S. EÜSTICULAE — VITA S. 8ABINI EP. CANUS.
1559
Vita s. Rusticulae sive Marciae civis
Vasionensis, abbatissae S. Caesarii Are-
latensis (f cca. 632) auctore Florentio
Gallo, Tricastino presbytero, fere co-
aevo.
Ausg.: ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
U. p. 139-147. — • ttiederh. in AA. SS. BoU.
11. Aug. n. p. 657-664. — Excerpta 'ap. Du-
chesne , Hist Franc, scr. I. p. 564. 565. — * ap.
Bouquet, Rec. in. p. 493. 494.
Erl.'Sekr: Fabricias, Bibl. med. et inf. latiiütotis. II.
1784. p. 516.
Histoire litt^ndre de la France, m. 1786. p. 568.
De 88. Rutila y Ciaadia, Auriga mari in Aethio-
pia in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 82.
De 8. Rutilio et sociis duobus mart Sabariae
in Pannonia in AA. SS. BoU. 4. Jun. L p. 379.
De s. RuUHo martyre in Africa (saec. III) in
AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 146.
Erl.'Sekr.: Neu mann, K. Job., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 299.
Vita Ruysbrochii (Johannis) oan. s. Augustini
prioris in Brabantia (f 1381), t^. Henr. Pomerius.
De b. Ryowera moniali Praemonstratensi (f
1136) V. de Buckii sylloge historica in AA. SS.
Boll. 29. Oct. Xni. p. 51-53.
S.
De s. Saba episc. Daphnusiensi in Archipel-
lago in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 282.
De s. Saba Gotho militum ductore et 70 uii-
litibus mart. Bomanis (f 272) in AA. SS. Boll,
24. April, in. p. 261-263.
De 8. Saba martyre apud Graecos in AA. SS.
Boll. 1. Mai. I. p. 46.
De SS. Sabba, Esaia et aliis 36 monachis mart.
in Sina monte sub Diocletiano in AA. SS. Boll.
14. Janr. I. p. 936. 937.
Vita s. Sabae fundatoris et abbatis
monasterii s. Sabae prope Jerusalem au-
ctore Cyrillo Scythopolitano monacho
(saec. VI med.).
Ausg.: *graece et lat ap. J. B. Cotelerium,
MoDom. ecclesiae graecae III. Paris. 1686. p. 220
- 376. — ' lat. ap. Surium , De prob. SS. nisto-
riis. 5. Dec. VI. p. 754-795. — 'graece ex Cote-
lerio et mssice seu potius slavonice ex ms. cod.
sec. Xm ed. Pomialovski. Petersbourg 1890. 8*.
CXL VI. 585 pag. ei 9 faesim.
EH.- Sehr. ; U 8 e n e r, Herm. , Derbeil. Tbeodoeios, Scbrif-
ten des Theodoros und Eyrillos. Leipzig 1890. 8^. p.
XLZ. zx, über KyriUo».
Acta s. Sabae Gotthi martyris in Cap-
padocia (f 372) ab ecclesia Gotthiae ad
eccles. Caippadociae scripta.
Ausg.: ex ms. Graeco interprete Franc. Zino
in AA. SS. Boll. 12. April. II. p. 88-90 (auch
ap. Surium et Ruinart). — Magrugtov toO
2:dßti ToO FoT&ovy ex ms. Vatic. ibid. p. 966.
967.
Vita s. Sabae iunioris, monachi in Ca-
labria (saec. X) auctore Jeremia Oreste.
Wichtige Qaolle für die Ereignisse in Sicilien und
Unteritalien zur Zeit Ottos H— Ottos m.
Handschr.: Brüssel, ligl. Bibl. n° 8229. sec.
XVII. — Rom, Vatic. n«826; — n« 2072.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: B(og xal noXmia toö
ooiov jiuTQog 'fifidiv 2dßa toö v(ov ed. J. Cozza-
Luzi in Studi e documenti di storia e diritto.
XII. Roma 1890. p. 33-57; 135-169; 311-325.
Mit latein. Uebersetxung. — ' vorher nur einige
Atisxüge nebst Uebersetxung ap. Pitra, Analecta
Sacra. I. 1876. p. 306-313.
Yita s. Sabbae Serviae archiepiscopi
(saec. Xin) auctore Joanne Tomeo Mar-
navitio.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 14. Janr. I. p. 979-983.
Erl - Sehr.: J^oMeHTHiaii, Han., HChbot cbctoiu
CmieyBa h cBCTOPd Gase, y Bnorpaay I86ö.
gr. 8P. XIX. 345 pag.
Legendes slaves da moyen äge. 1169 — 1287. Les
Nömania , vies de St. Simöon et de Sabba. trad. du
palöo-slave en fran^. avec texte (lithographiö) en
regard, par A. Chodzko. Paris 1868. 4«. 76 Blätter.
De s. Sabina vidua Laudensi, Mediolani (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 30. Janr. 11. p. 1029. 1030.
Yita s. Sabinae virg. martyris Trecis
in Gallia sub Aureliano.
Ausg. : ex ms. Trevirensi in A A. SS. Boll. 29.
Janr. U. p. 944-946.
Yita s. Sabin! episcopi Canueini (f
cca. 566) auctore Petro Canusino et
Barensi in Apulia archiepiscopo, iussu
Leonis papae III (795 — 816) scripta.
Ob echt? Die Vita in AA.. SS. Bell, ist zum Theil
bieraas geschöpft.
Ausg.: ^ap. üghelli, Italia sacra VII. p. 338
(ed. nov. p. 594-600). — *ed. Fei. Siliceus, prae-
pos. Canussi. Bononiae 1623. 4^. — Vita alla me-
triea auctore Johanne archidiacono Barensi ^in
AA. SS. Boll. 9. Febr. IL p. 328. 329. — * einen
Theil ed. Baronius, Annales ecclesiast. ad a. 1091.
nM6 — «. • ed. üghelli, Italia sacra VII. p. 605.
— Vita alia, inventio et translatio auctore ano-
nyme (saec. VTII) * ed. Fei. Silioeus. Bononiae
1623. 4®. — *wiederh. ap. Tortora, Relatio Status
s. ecclesiae Canusinae. Bomae 1758. 4^. — ' mit
einigen Aenderungen unederh. in AA. SS. Boll.
1. c. p. 323-328. — *ein kurxes Bruchstück ap.
Oiovene, Ealendaria vetera. Neapoli 1828. p. 86.
— * grössere Bruchstücke ed. Waitz in Monum.
Germ, histor. Script, rer. Langob. p. 586-598. —
HistoHa lüTentionis 11 auctore Johanne ar-
chidiacono Barensi in AA. SS. Boll. 1. c. p. 329-
331. C^. BoUandi common tar. praevius ibid. p.
310-323.
Erl.'S^.: Assemani. Ital. histor. Script. I. p. 668-576.
Beatillo, Uistoria della yita, morte, miracoli e trans-
latione del s. confessore di Cristo Sabine yesco7o di
Canosa. Napoli 1629. 12mo.
1560
INVENTIO SS. SABINI ET EUNOMII — VITA B. SALOMES
Inventio ss. Sabin! et Eunomii epp. Nea-
poli et Lesinae in Apulia.
Ausg.: italice scripta ab Aurel. Marra, latine
in AA. SS. Boll. 9. Febr. U. p. 337-339.
Martyrium ss. Sabin! episcopi, Exnperantii et
Marcelli diacononini ex Bedae et Adonis mar-
tyrologiis ap. Surium, Vit SS. 30.Dec. VI. p. 1051.
Vita s. Sabini sive Savini episcopi Pla-
centini in Itaiia (cca. saec. IV).
Ausg,: ex Ferrario in AA. SS. Boll. 17. Janr.
n. p. 163. — Miraculum ex s. Gregorii dialog.
ibid. p. 163.
De s. Sabino conf. Pictaviensi in Gallia (saec.
VI) in AA. SS. BoU. IL Jul. Hl. p. 189.
De s. Sabino episc. Catanae in Sicilia (saec.
Vni) Stalsii sylloge in AA. SS. BoU. 15. Oct.
Vn. 1. p. 65-69.
De s. Sabino episc. , et s. Romulo diao. Atri-
paldae in Itaiia Bollandi coniment. histor. in AA.
SS. Boll. 9. Febr. U. p. 331-335.
De ss. Sabino et Certesio mart. Romanis in
Castellam translatis in AA. SS. Boll. 10. Mai. II.
p. 566. 567.
De SS. Sabino, Luciano, Petro, Amabili etc.
mart. Africanis SoUerius in AA. SS. Boll. 20. Jul.
V. p. 45.
De ss. Sabino, Maxime, Juliano etc. mart.
Damascenis in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 46.
De s. Sabino sive Abibo mart. in Aegypto (f
287) in AA. SS. Boll. 13. Mart. II. p. 258.
Acta s. Sabiniani martyris Trecensis in
Gallia sub Aureliano.
Ausg.: ex 2 vett. mss. in AA. SS. Boll. 29.
Janr. IL p. 939-941. — Alia acta auct. ano-
nyme, ex antiquit. Tricassinis N. Camuzati ibid.
p. 941-944; cf. p. 937. — Vita ex cod. Roman,
reginae Suec. n? 80 in Analect. Bolland. IV. 1885.
p. 140-156.
De ss. Sacco, Julio, Damia etc. mart. Afris
in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 679.
De s. Sacerdote episc. Lugdunensi (f 551) Pa-
risiis in Gallia Suyskenii comment. histor. in AA.
SS. Boll. 12. Sept IV. p. 31-36.
Yita s. Sacerdotis episcopi Lemovi-
censis (f 530) auctore Bernardo Qui-
donis (t 1331).
Ist nur eine Abkürzung der folgenden Yita.
Ausg.: ^ ap. Steph. Baluze, Disquisitio saeculi
quo vixit s. Sacerdos, episcopus Lemovicensis;
adiecta est eiusdem vita ex vet. cod. ms. Tu-
tellae Lemov. 1655. 4**. 18 pag. Im Anhang. —
*ap. Labbe, Bibl. mss. IL p. 661-665. — Vita
alia ab Hugone Floriacensi (c. 1109) inno-
vata ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 5. Mai. 11. p. 14
-22 ('ed. Paris, p.15-24). — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CLXIII. p. 979-1004; commentar.
praevius p. 975-980. — * Auszüge • ap. Duchesne,
Hist. Franc, scr. III. p. 385 ; — ^ ap. Bouquet,
Kecueil HL p. 382; V. p. 479. — Appendix de
reliquüs per Hugenottos dispersis, per catholicos
recoUectis et nuper recognitis in AA. SS. Boll.
1. c. p. 22. 23; cf. p. 795. — Supplomentum
miraculorum ibid. p. 796; cf. ibid. p. 11-14 et
vn. p. 592-594.
Erl.-Sekr.: Coaderc, C, Note snr nne oompilaüon
inödite de Hognes de Sainte- Marie et sa vie de saint
Sacerdos 6veque deLimoges »DBibliothdqaede l'Eccle
des chartes. LIV. 1893. p. 468-474.
Pergot, La vie de s. Sacerdos, evdqne de Lixnog«»
et patron 'de Tancien dioeöse de Sarlat. P^rigneux
1866. 80.
Acta s. Sadoth episc. et 128 socioruni
Bethlapathae et Ctesiphonte in Perside
(t 344).
Ausg.: ^ex ms. Graeco in AA. SS. Boll. 20.
Febr. III. p. 176. — Alia acta ex menaeis
Graecor. ibid. p. 177. — * unederh. ap. Ruinart.
AA. primor. mai*tyrum. Amstelod. 1713. fol. i».
575-577.
Vie de s. Saen$ abbe au diocese de Bouen =
Vita s. Sidonii abbatis.
De s. Sagari episc. mart a. 175 Laodiceae in
Phrygia Byei sylloge in AA. SS. Boll. 6. Oct. III.
p. 261. 262.
De s. Sai martyre in AA. SS. BolL 5. Janr.
L p. 240.
Yita s. Salabergae abbatissae S. Jo-
hannis Laudanensis (f 665) in Belgica
secunda auctore anonyme coaevo.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. sec. XTV. n"
5353. 33; — St. Mait sec. XH. n« 1. Tom. II.
Au^g. : * in Guiberti abbatis Novig. oper. ed.
d'Achery. Paris. 1651. fol. p. 679-686. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p. 423-432.
— » wiederh. in AA. SS. Boll. 22. Sept VI. p.
521-530. — * ap. Migne, Patrolog. Ut CLVI.
p. 1223-1238. — Auszug *ap. Duchesne, Hist.
Franc, scr. I. p. 647. — 'ap. Bouquet, Recueil
ni. p. 605-607. Cf. Clei comment praevius in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 516-521.
JErL'Sehr.: Büdinger, M., in Sitzungsbericfat» der
Wiener Akademie der Wissenschaft». XXni. 1S57.
p. 872-388.
Histoire Utt^raiie de ia France, m. 17S5. p. 686;
XI. 1739. p. 136.
Yita s. Salamanis silentiarii (f cca. 400).
Ausg.: ex Theodore to in AA. SS. Boll. 23.
Janr. II. p. 490.
De 8. Salario episcopo Lunae in Itaiia (saec.
VII) Bossuei sylloge in AA. SS. Boll. 22. Oct,
IX. p. 618. 619.
De s. Salome matre filiorum Zebedaei, rtd.
Historia s. Mariae Salome.
Yita s. Salomeae reginae Haliciensis
sive Galaciae (f 1268) ord. s. Clarae au-
ctore Stanisiao Eranciscano.
Ausg.: ed. "Wojc. K^trzyüski in Mon. Polen,
hist rV. 1884. p 776-796, in fine manca; cf
introduct p. 770-776 et V. 1888. p. 1014-1017.
Yita b. Salomes virg, et Judithae vi-
duae, reclusarum apud Altaich in Ba-
varia (saec. IX) auctore monacho Alt-
aichensi fere coaevo.
Abgeschmackte Schrift des IS. Jahihondevts.
DE B. 8AL0M0NE — YTTA SAMSONIS
1561
Ausg. : ^ ex ms. Blaburensi in AA. SS. Bell.
29. Jon. V. p. 493-498; vgl. Pez, Thes. anecd.
n. p. Lvii. — * Bruchstück ap. Pertz, Mon. scr.
XV. 2. p. 847.
ßrL'Sekr.: Wattenbaoh, Deutschlands Oeschichts-
qneUen p. 228; cf. p.389 (ö.Aafl. Tl. 1886. p. 22. 339;
e.Aufl. n. 1891. p.24.878).
De b. Salomone rege Hungariae, eremita Polae
in Istria (saec. XI. XII) StiltiDgii comment. bist.
in AA. SS. Boll. 28. Sept. VII. p. 848-874.
ErL-Sdir.: Pray, G^ biseertationes bist. -crit. de s.
Salomone rege et Emerico dace Hongariae. Posonii
et Cassoviae 1777. 4«.
De s. Salomone rege mart. in Britannia Armor.
a. 874 Janningi comment. histor. in AA. SS. Boll.
25. Jun. VI. 1. p. 248-259. — Acta ex proprio
SS. Venetensium ibid. p. 259.
De s. Salomone, Saione aut Salonio episc. Ge-
nuae in Italia Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll.
28. Sept VII. p. 716-720.
Vita Salomonis III episcopi Constanti-
ensis et abbatis S. Galli (f 920).
Ausg. : detUsch (nach Ekkehards Casus S. Galli)
aus d. 15. Jahrb. Mitgetheilt von J. Bader in IiVei-
burger Diöcesan -Archiv. X. 1876. p. 52-70; vgl.
Einl. p. 51.
Vgl. Salomo in episc.
De SB. Salona et Seleuco martyrib. apud Grae-
cos in AA. SS. BoU. 23. Mai. V. p. 242.
De ss. Salone, Maximo, Hilario ete. mart. Mau-
ritanis tn AA. S8. Boll. 11. April. U. p. 11.
De SS. Salonita, Bigato, Lamtano etc. mart.
Thessalonicae in Macedonia in AA. SS. BoU. 25.
Jun. V. p. 10.
Passio s. Salsae.
Ausg. : in Catalogus codd. hagiograph. lat. in
bibl. nat Paris. I. 1889. p. 344-352.
Erl.-Schr.: Dnchesne, L., in Compte renda de l'Acad.
des inscript. et belies - lettros. 1890. p. 116 (triadar-
Aott tfi Pr&is bistorique. 1890. p. 523 -631). Cf. Ana-
lecta BoUand. XI. 1892. p.469.
De 88. Saiunciano, Eutrico, Crescentino etc.
mart. Sardis in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 679.
De 8. Salustiano mart in Sardinia in AA. SS.
Boll. 8. Jun. IL p. 56.
De SS. Salutario, Possesso, Januario etc. mart.
Romanis in AA. SS. Boll. 29. Sept. VIII. p. 126.
De s. Salvatore episc. Beluni in Italia in AA.
SS. Boll. 3. Janr. I. p. 137.
Tita b. Salvatoris de Herta ord. s.
Franc, (f 1567) Calari in Sardinia auct.
Dima Serpi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Mart. II. p. 668-
692. — Analecta ex Vincent. Domenecco et
Vitis a Dima Serpi editis a. 1600 et 1602, ibid.
p. 692-694. — Aiia de gestis ad canonizationem
praeviis ibid. p. 694. 695.
ErL'Sdur.: Vita oompendiosa del b. Salvatore da Orta,
tanmatoigo dei Hin. oss., rieavata dai processi au-
tentici. Cagliari 1887. 9fi. 63pag.
Vita s. Saivii episcopi Ambianensis (f
c. 613).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Janr. I. p. 704-
707. Cf. p. 703. — Auszug *ap. Bouquet, Rec.
III. p. 620. 621. — * dasselbe als Dappelfragwent
ap. Duchesne, Hist. Fr. scr. I. p. 686.
Erl. - Sdir. ; G o r b 1 e t , Hagiographie da diocdse d' Amiens.
in. 1878. p. 463.
Histoire litt^raire de la France. IV. 1738. p.öO; VIII.
1747. p.449; X. 1766. p.xxv.
L ' o m b r e de Tbiers on roponse ä la dissert. de Lestocq
snr la translation de St. Firmin, avec one critique de
la vie de St. Salve (par J. B. Tbiers). li^ge 1712.
12mo.
Vita s. Salvil episc. mart. prope Va-
lencenas in Beigio (saec. VIII) auctore
coaevo.
Ausg. : * ex 7 mss. in AA. SS. Boll. 26. Jun.
V. p. 198-204. — »Bruchstück ap. Bouquet,
Rec. m. p. 646-648.
Passio s. Salvil martj^ris auctore Phi-
lippe Harvengtio de Eleemosyna abb.
Praemonstr. (f 1183).
Ausg. : ' in Philipp! opp. ed. Nicol. Chamart.
Duaci 1621. fol. p. 752-759. — » iviederh. ap.
Migne, Patrolog. lat. CCIII. p. 1311-1326. —
Passio alia: ,Regnante in^ ex cod. Namurc.
n«53 in Analect. BoUand. II. p. 308-311.
De s. Salvio episc. Albigae in Occitania (f
584) Stiltingii commentar. hist. in AA. SS. Boll.
10. Sept. in. p. 572-579. — Vita ex Gregorio
Turon. ap. Surium, Vit. SS. 10. Sept.
ErL'Sdir.: Portal, Cb., Xotice snr s. SaM, övdque
d'Albi an 6. sidcle m Revue Mstorique du Tarn.
1886. janv.
De s. SaMo eremita in Normanuia (saec. VIV)
V. de Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 28. Oct.
Xn. p. 586. 587.
De 8. Salvio in agro Antissiodorensi in Gallia
(t ante saec. VII) sylloge in AA. SS. Boll. 16.
Oct Vn. 2. p. 853-856.
De s. Salvio martyre in Africa in AA. SS.
Boll. 11. Janr. I. p. 674.
De s. Salvino episc. Veronae in Italia (f forte
562) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 12. Oct. VI.
p. 106. 107.
De s. Salvino episc. Virdunensi, vid. De s.
Mauro, Salvino.
De s. Salvo abbate Alveldensi in Hispania
(t 962) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V.
p. 297- 299.
De 8. Sambato episcopo «Metensi R. de Buckii
comment. hist. in AA. SS. Boll. Oct. XII. p. 669.
Martyrium ss. Samonae, Guriae et Abibi Edes-
sae ex Simeone Metaphraste ap. Surium,
Vitae SS. 15. Nov. VI. p. 324-334 (ed. Colon.
1617. p. 339-345). — Arethae archiep. Caesa-
reens. oratio de iisdem ibid. p. 334-340 (ed. 1617
p. 345).
Vita s. Sampsonis xenodochi Constan-
tinopolitani (f 830) auctore Simeone Me-
taphraste.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 27. Jun. V. p. 265-
278 graece et lat Cf. Vei'hovii comment. prae-
Yixis ibid. p. 261-265. — 'latine ap. Surium, Vit.
SS. 27. Jun.
Vita Samsonls abbatis, vid. Jocelinus.
1562
VITA SAMSONIS — PAS8I0 S. SATÜRNINI CALAEITANI
Vita Saiii80iii8 abbatis Cordabeiisis(t890), vtd,
Gesta Samsonis (oben p. 522) und Samson abb.
Cordub.
Vita s. Samsonis episcopi Dolensis in
Armorica (f cca. 565) auctore anonymo
subaequali. libri 2.
Handschr.: vgl. Hardy, Descr. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 141. n^ 409-422.
Ausg. : ^ ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 165-186. — ^wiederh, m AA. SS. Boll. 28.
Jul. VI. p. 573-591. (Appendix de S-i reliquiis
eangidemque translationibus ibid, p. 591-593.)
— 'Auszug ap. Bouquet, Kec. III. p. 433-435.
Cf. Sollerii comment praevius in AA. SS. Boll.
1. c. p. 568-572. — Vita alia auctore anonymo
ap. Job. a Bosco , Biblioth. Floriac. I. Lugd. 1605.
8^ p. 464-484, multis lacunis defoedata. —
Tita alia in The über LIandavensis . . or, the
ancient Register of the cathedral Church of Llan-
daff ed. "W. J. Rees. Llandovery (Society for the
Publication of ancient Welsh mss.) 1840. p. 8-25;
merum eompendium. — Tita alia antiqna [der
Herausgeber glaubt, dass dieser Text von einem
Zeitgenossen S,'s verfasst sei ; er ist jedoch keinen-
falls vor dem 9. Jahrh. geschrieben], libri 2.
Edente Fr. Plaine. Prologus metricus in libr. I
in Analect. Bolland. VI. 1887. p. 79. 80; pro-
logus alter auctore Baldrico Dolensi archiepi-
scopo ibid. p. 80-82; vitae lib. I ibid. p. 82-116;
prologus metr. in libr. II ibid. p. 116-118; vitae
libr. II ibid. p. 118-150. Cf. praefatp. 77-79
(auch besonders abgedr. unt. d. Tit.: Tres an-
cienne vie inedite de s. Samson, premier eveque
de Dol en Bretagne, publ. d'apres un ms. de la
bibl. d' Angers pai* Dom Plaine. Paris 1888. 8°).
Erl.-Sehr.: Delisle, L^op., in Memoire« de Tlnsiitat
nation. de France. Acad. des inscr. XXXII. part. 1.
Paris 1886. p. 248.
Fabricias, Sibl. med. et inf. latmitaüs. VI. 1746.
p. 415.
Haddan and Stnbbs, ConncUs and ecoles. docnm.
I. p. 149; II. 1. p. 75 sq.
Histoire litt6raire de la France, ill. 1735. p. 546.
De s. Samuele presb. Edesseuo saec. IV vel VI
Constantinopoli in AA. SS. Boll. 9. Aug. II. p.
423. 424.
De s. Samuele propheta in Palaestina (ante
Chr. 1076) Pinii comment bist in AA. SS. Boll.
20. Aug. IV. p. 6-16.
Acta SS. Sanctiani, Augastini, Beatae
virg. etc. mart Senonis in Gallia a. 273
auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Sept. II. p. 670-
672 cum Stiltingii commentario p. 668.
Vita s. Sanctini episcopi Meldis in
Gallia (saec. IV). Epistola Hincraari ad
Carolum Calvum.
Geschrieben 876 oder 877.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Oet. V. p. 586.
Erl.-Sckr.: Byeas, Commentarius bist, de ss. Sanctino
episc. et Antonino fürte etiam episc. ibid. p. 585 -608;
cf. Anctarium ad AA. SS. Boll. tomi Y. Oct. p. 47.
48 et Rigolloti notae ibid. Snppl. p. 65*- 67*.
Calmet, Histoire de Lorraine I. p. xxxvui.
K ö p k e , R., in Pertz' Archiv IX. p. 247 {gegen CalmeCs.
Noorden, C. v., Hinkmar Erzbischof von Rheims.
Bonn 1863. gr. 8». p. 897- 399.
Wa tt e n b a ch , Dentschlandji GeschiditsqneUen. 5. Aufl.
II. 1886. p.471 (6. Aufl. TL. 1894. p.492).
De s. Sanotio martyre Cordubae in Hispania
(t 851) in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 506.
Acta Sanotontm in Selio =Hi8toria s. Smmivae.
Miracula Sanctonim in ecdesias Fuldenses trans-
latorom ^^ Vita b. Babaoi Maoii.
De s. Sandalio mart C!ordubae in Hispania sab
Diocletiano in AA. SS. Boll. 3. Sept. I. p. 610.
De b. Sandrado abbate Gladbacensi (f cca.
985) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p.
642-645.
De inventione Sanguls Domini Mantuae, vid,
supra p. 367.
Translatio Sanguis Domini, vid.
Histoire dn pr6cieiix Sang, wpra p. 602.
Historia Sanguinis Christi , supm p. 616.
Translatio Sangoinis , giqnu p. 1070.
Vita Sanocei Leopoliensis, vid, Vita Gregorü
Sanocei.
Vita s. SaMonls = Vita s. Samsonis.
Tita b. Santucciae abbatissae propa-
gatricis congregationis b. Sperandei sab
regula s. Benedict! (f 1305).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 21. Mart. lU.
p. 363. 364.
De 8. Sapphiro ad S. Juliannm dioec. Bituri-
censis in Gallia in AA. SS. Boll. 6. Sept II. p. 676.
De s. Sara abbatissa Sceti in Libya (saec. IV
fin.) in AA. SS. Boll. 13. Jul. Hl. p. 484.
De SS. Sarbeiio et Barbea mart Edessenis sub
Traiano in AA. SS. Boll. 29. Janr. II. p. 923. 924.
Vgl. p. 1153. — Acta ss. Sarbelii et Barsimaei,
saec. U p. Chr. scripta, ex fontibus syriacis . . .
ed. 6eo. Moesinger in AA. ss. mart Edesseno-
rom. . . . OenipoDti 1874. 8^ Fase. 1.
De s. Sario presbytero ecclesiae Lambrensis
apud Duacum patrono (f saec. VlI)^ die 23. Nov.
cnlto Ghesquieri sylloge in AA. SS. Bolgii V. p.
190-197.
De s. Sarmata mart in Thebaide (f 357) Bvei
sylloge in AA. SS. Boll. 11. Oct V. p, 603-605.
De s. Saturio eremita et confessore Soriae in
Hispania (f saec. VII vel VIII) RigoUoti comment.
historicus in AA. SS. Boll. 2. Oct Supplem. p.
1*.6*.
De s. Saturnina mart. Emeritae in Hispania
in AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 46.
De ss. Saturnina, Valeria, Fortunata viig. mart.
Borna in 'Westphaliam translatis Papebrochii com-
ment bist, in AA. SS. BolL 20. Mai. V. p, *175
-*177.
De s. Saturnina virc. mart in Atrebatensi Belgii
dioec. in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 402. 403.
Passio s. Saturnini Calaritani martyris
(t 303).
Ausg.: ^ed. Job. Area. De sanctis Sardiniae.
1598. — • wiederh. in A A. SS. Boll. 30. Oct XUI.
p. 303-305. — Passio altera ex cod. Galant
ibid. p. 306. 307. Cf. R. de Buckii comment prae-
vius ibid. p. 296-303.
PASSIO S. SATURNINI EP. — ACTA SS. SAVINI ET CYPRUNI
1563
Passio s. Saturnini episcopi Tolosani
auctore anonymo.
Handsehr.: Paris, Nat-Bibl. ms. lat.n<>11748.
sec. X. fol. 81; — n« 17002. sec. X. fol. 182»».
Ausg.: 'ed. Surius, De prob. SS. historiis.
29. Nov. VI. p. 612-615. — »ex plur. mss. ap.
Ruinart, AA. sine. prim. martyrum. Amstelod.
1713. fol. p. 129-133. — *unt.d.Tü.: Actes
de la passion de s. Semin ap. Yaissete , Histoire
de Langaedoc. Ed. noav. II. preuv. p. 29-34.
Erl.-Sehr.: Latoa, Max., Vie de s. Satarnin, diaciple
de s. Pierre, premier 6v^ae de Toulouse et mar-
tyr, pr6c6d^ a'iue dissertation sur son apostolat au
Sremier siöcle. Toulouse 1864. 9^. 318 pag.
moire sur l'öpoque de I'apoetolat de s. Satumin,
premier ^^ne de Toulouse. Toulouse 1881. 8^. 40pag,
Acta SS. Saturnini presb. , Saturnini et
Felicis lectonim, Mariae, Dativi, Am-
pelii et aliorum mm. in Africa (f 303):
,Qui religionisS
Äusg,: ^ed. Sorius, De prob. SS. historiis.
11. Febr. — 'ap. Baluze, Miscellan. II. Paris.
1679. 8^ p. 56-76 (• ed. nov. I. p. 14-18). —
*m AA. SS. Boll. 11. Febr. II. p. 515-519. —
^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat VIII. p. 689-
703. — Eadem acta: ,Temporibas Diocletiani^
'ap. Ruinart, AA. primor. mai-tymm. Amstelod.
1713. fol. p. 381-390. — ^tviederh. ap. Migne
1. c. Vm. p. 705-715.
De SS. Saturniao, Advoto, Praecuno, Maximo
mart. Alexandrinis in AA. SS. Boli. 14. Febr. II.
p. 751.
De 88. Saturnlno, Cassio, Victore ete. mart
Nicomediae in AA. SS. Boll. 6. Mart I. p. 424.
De 88. Saturnino, Castulo, Magno, Lucio etc.
mart Interamnae in Umbria (f cca. 273) Hen-
schenii comment histor. in AA. SS. Boll. 17.
Febr. III. p. 6. 7.
De 88. Saturnino, Claudiano, Primo, Flaviano
... et Satoro mart in Africa (saec. II vel III)
Benj. Bossuei notitia in AA. SS. Boll. 25. Oct
XL p. 541.
De 8. Saturnino episc. Veronensi in Italia in
AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 663. 664.
De s. Saturnino et aliis sex maii. in Africa
in AA. SS. Boll. 24. Mai. V. p. 281.
De SS. Saturnino et Cendeno mart. Messanae
in Sicilia in AA. SS. Boll. 16. Jun. HI. p. 37.
De ss. Saturnino et Neopolo mart. Alexandriae
in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 180.
De 8. Saturnino et 9 sociis mart. in Africa
in AA. SS. Boll. 22. Mart III. p. 378.
De 88. Saturnino et Piutino mart in AA. SS.
Boll. 12. Febr. II. p. 583.
De 88. Saturnino, Faustino et aliis VIU mart
Africanis in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p. 3.
De 88. Satumino, Insischolo, Faustiano, Ja-
Duario etc., Septem latronibus mart. in insnla
Corcyra (f cca. 100) in AA. SS. Boll. 29. April,
m. p. 613. 614.
De 88. Satumino, Lupo, Ampodo etc. mart in
Cappadocia (sec. ine.) in AA. SS. Boll. 14. Oct
VI. p. 474. 475.
De 88. Satumino, Nereo, Mireo etc. mart. in
Africa (saec. UI) in AA. SS. Boll. 16. Oct VII.
2. p. 798.
De 88. Satumino, Satnro, Timeo ete. mart.
Ephesinis in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI. p. 26.
De SS. Satumino, Theophilo, Revooata mart.
in AA. SS. BoU. 6. Febr. 1. p. 770.
De 88. Satumino, Thyrso, Victore etc. mart
Africanis in AA. SS. Boll. 31. Janr. II. p. 1080.
De ss. Saturn, Vitaliano et sociis, mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 602.
Acta s. Satyri conf. Mediolani (f 392)
sive oratio fdnebris auctore s. Ambrosio
archiepiscopo Mediolanensi.
Ausg.: *ed. Snrius, Vit SS. 17. Sept — *in
oper. 8. Ambrosii. — • wiederh. in AA. SS. Boll.
17. Sept V. p. 496-505. — Vita auctore ano-
nymo * ex edit Mombritii *ibid. p. 505-508. (7/1
Stiltingii comment praevius ibid. p. 485-496.
Erl,-Sehr.: Moneta, Raph., S. Satyri oeAfessoris divi
Ambrosii fratris in basilica olim Portiana, nunc s.
Victorls ad corpus Mediolani quiescentis tumulus illu-
stratuB. Oenrae 1666. 4P.
Puricellus, Joa. Petr., Sancti Satyri confeseoris, et
sanctoTum Ambrosii et Marcellinae ftratris, tumulus
e noctumis fkcibus diumae veritatis suae luci re-
stitutus. Mediolani (1664). 40. (XII.) 384 et 32 pag.
De ss. Satyro, Cyriaco, Moscentio mart. in
AA. SS. Boll. 12. Janr. I. p. 724.
De s. Satyro episc. cum sociis Aretii in Tuscia
(saec. IV med.) in AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p. 731.
De ss. Sauro, Silvano, Rogato etc. mart. in
Africa in AA. SS. Boll. 7. Mart. I. p. 645.
Passio s. Savini episcopi Assisinatis.
Ausg.: ap. Baluze, Miscellan. I. Lucae 1761.
fol. p. 12-14.
Revelatio b. Savini episcopi Placontini et in-
ventio s. martyris Antonini Piacentini in Ana-
leot. BoUand. X. 1891. p. 119. 120.
Yita s. Savini eremitae et conf. sepulti
in Levitania in loco, qui dicebatur alias
Aemilianum palatium, nunc autem s. Sa-
vini abbatia (sec. V), auctore anonymo.
Ausg.: ^ ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 666. 667.
— • wtederk. in AA. SS. Boll. 9. Oct IV. p. 1004-
1(X)6. Cf. Buei comm. praevius ibid. p. 1(X)2-1004.
Erl.-Schr.: Abbadie, Jos., Details arch^olog. et hi-
storiq. sur l'^glise et le monastöre de Saint -Savin.
Tarbes 1861. 12mo.
: Vie de s. Savin , anachordte du Lavedaa.
Tarbes 1857. 12mo. 48 pag. — Nouv. Edition cor-
rig^. ibid. 1861. 12mo.
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 294.
Lagröze, O.B. de, Saint Savin et les Xormands. Pau
1879. 9. 32 pag. Xiir 110 Exemplan gedruckt.
Translatio s. Savini maiiyris auctore ut
videtur Aimoino monacho S. Germani
Parisiensis (f post 896). Fragmentum.
Die Herausgeber legen es jenem Verfnsser bei.
Ausg.: ' ap. Martene, Ampi, collect VI. p.
805-810. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXVI. p. 1051-1056.
Acta ss. Savini et Cypriani martyrum,
Brixiae in Italia, suspecta.
1564
TRANSLATIO SS. SAVINIANI — VITA HIERON. SAVONAROLAE
Ausg. : ex officio propr. Brix. in A A. SS. Boll.
11. Jul. III. p. 193-198. Cf. Pinü comment. praev.
ibtd, p. 190-193. — Passio eorandem martyrum
in agro Pictaviensi ap. Labbe, Bibl. nova 11. p.
665. 666.
Translatio ss. Saviniani (f p. 275), Po-
tentiani et Abtini in Senonense s. Petri
coenobium cca. a. 1025, anctore ut vi-
detiir Odoranno S. Petri Vivi apud Se-
nonas monacho.
Ätisg,: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saoc.
VI. 1. p. 256-266. — ' ap. Mabillon, Annales
Benedict IL Append. p. 750. — "ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXUII. p. 783-800. — * ap. Dura,
Bibliotheqne de 1' Tonne. IL 1863. p. 288-339.
— * Bruchstück ap. Bouquet, Recueil IX. p. 134.
135. — Tita ex Petro de Natalibus ap. Surium,
De prob. SS. histohis. 31. Dec. — Tita alia:
,Pateant fidelium mentibus^ ap. Dum 1. c. p. 289-
372. — Bibliographie des Actes de s. Savi-
nien et de s. Potentien apotres de Senonais ibid,
p. 372-384. — NB. Die unechten Märtyrerakten
der hh. Sav. u. Potent nimmt Henault w sei-
nen Recherches historiques snr la fondation de
l'eglise de Chartres. Paris 1885 für echt an, um
den Ursprung der Kirchen Oalliens in die apo-
stolische Zeit hinaufxurücken, — Ueber diesel-
ben Acta hat L. Buchesne eine Studie in Balletin
critique. 1892, avril 1 mit Bexug auf ein Werk
des Abbe H. Bouvier veröffentlicht (cf Analecta
Bolland. XII. p. 463. 464). Letzterer schrieb da-
rauf Reponse ä M. Tabbe Duchesne ä propos de
la date de composition des Actes de s. Savinien.
Auxerre 1894. 8°. 19pag. (= Extrait du Bulletin
de la Soc. des sciences de l'Yonne. XLVn. 1893.
p. 271-287). Vgl dazu Analecta Bolland. XIV.
1895. p. 441.
Erl.-Schr.: Per sign an, L., Vie de s. M6n6l6, avec
un abr6g6 de la vie de s. Samnien, ses reliques , son
cuHe. Le Mans 1877. 18mo. 8 fr.
Vita Hieronymi Savonarolae sive La
Vita del M. R. P. F. Girolamo Savonarola
da Ferrara deir ord. di s. Domenico (f
23. Mai. 1498) scritta da Pacifico Bur-
lama cchi Lucchese dell' ord. de' Predi-
catori (f 1519).
L. T. Bänke h< es für onmOglioh, dass Bnrlamaoohi
diese Vita, wie sie Torliegt, veiiasst habe. Vgl. A. v.
Benmont, L. v. Bänke tn Histor. Jahrbuch der Görres-
Oesellüchaft. Vn. 1886. p. 626.
Ausg.: ^ in Steph. Baluzii Miscellanea novo
ord. digesta opera J. D. Mansi. I. Lucae 1761.
fol. p. 530-583. Mansi hai nur die nicht vor
1527 geschehene Ueberarbeitung von Timoth.
Bottoni edirt; nach dem, ursprünglichen Texte
hat man bis jetzt vergeblich in Florenz gesucht;
zahlreiche Codd. in der Bibl. Magliabeechiana
enthalten mit geringen Abweichungen nur den
Text Mansis. — ^unt. d. Tit.: Vita del P. F.
Gir. Savonarola. Nuova ediz. Lucca 1764. 8^ —
«Livorno 1782. 4^ — * Venezia 1829. 12^0. _
Vita alia auctore Joh. Franc. Pico de Mi-
randola (t 1533). > Mirandolae 1530. — «notis,
additionibus , actis . . . aucta et illustrata, ed.
Jacob. Quetif. Paris., L. Biilaine 1674. 2 vol. 12n»o.
— ' (ap. Bates) Vitae selectorum aliquot vironim
<jui doctrina . . . inclaruere. Londini 1681. 4? (*«.
tn der neuen litelausg. desselben Werkes, mit
Nennung des Verf. unt, d. Tit,: Theatrum viro-
nim aliquot doctrina . . . illustrium. Oxonii 1704.
4*] in beiden p. 107-140. — Eiusdem Pici de
M. Apologia pro H. Savonarolae viri prophetae
innocentia de sententia excommunicationis in-
iusta. * s. 1. et a. fol. — ' Florentiae ap. lAuren-
tium de Morgianis 1497. 4°. — ■ Wittebergae 1521.
4<>. — *s. 1. 1594. 4*^. — * (Heidelbergae) typis
Gotth. Voegelini 1651. kl. 8^ — « ap. Goldast,
Monarchia IL Francof. 1611. p. 1635-1648, —
^ in Vita H. Savonarolae ed. J. Quetif. Paris.
1674. 12mo. ^ Eiusdem Pici de M. Befensfo
Hier. Savonarolae adversus Samuelem Cassinen-
sem. * s. l. et a. (oca. 1497). fol. 22 fol. — 's. 1.
et a. 4^ 3 Bogen. — 'Anno 1615, excusa illä
in metropoli, qua Francia mixta Süevis. 8®. —
Jo. Polens, Florentinus, apostolicae sedideuotos
[es ist unbekannt, teer dieser Poggius gewesen)
fratri Hieronymo Sauonarole Spiritum sanioris
consilii. In fine: ^ Impressum Borne in campo
Flore (Eucharius Silber, cca. 1498). 4«. Hain
nP 13209. Catal. Libri. 1861. n9 6504. — Das-
selbe unt d. Tu.: Contra fratrem Hieronymum
heresiarcham libellus et processus ' s. 1. et a.
kl. 4^ 28 fol. Mit einem Hohschn.; — »s. 1.
et a. kl. 4^ Ooth. 28 fol. ä 33 lin. Mit einem
Holzsehn. {Wahrscheinlich von Erh. Oeglin xu
Augsburg um 1498 gedruckt. Die letzte Zeile
lautet : Theodoricus visenius f risius medicus ee-
cinit) — * Dasselbe unt. d, Tit.: Refutatorium
(bei Hain u. Brunei falsch Refugatorium) erro-
rum Fratris Hieronymi Sauonarole qui concio-
nando ad populum Florentie in templo dei Summe
Pontifici insurrexit. In fine: Impressum liptzick
per Jacob. Abiegnum a. 1498. 4«. Hain np 13722.
Mir sind nur zwei defecte BkcempL bekannt. —
NB. Die vollständigste Sammlung der Schriften
von u. über Savonarola enthält die CoUexione
Savonaroliana del ConteLorenxo Gapponi, welche
sich in der ,Bibliotecanazion. centrale di Firense^
befindet.
Erl.-Sekr. : Ante lin i , F., 1a vita di fra Oiov. Sayona-
rola. Bologna 1876. 8^.
Apologetioo di finate Girolamo Sayonarola. otssia
dell' ordine delle scienze e della ragione dell' arte
poetica , volgarizzato da Vincenzo Hattii , con docu-
menti inediti relativi alia vita del Savonarola. Siena,
BargeUini 1864. 16mo. 2LnL 77 pag.
Aqnarone, Bartol., Vitadi fra Jeronimo Savonarola.
Alessandria 1867. 68. 2 vol. 8».
(Aadin de Bians, A.) Bibliogiafia delle opere e dell'
edizioni di fra J. Savonarola. (Firenze 1847.) 8P.
Bacci, Peleo, Dne doeumenti pistoiesi sopni frato
Qirol. Savonarola. Pistoja 1894. 9>. 16 pag. (Xozze
Somma - Foraboschi.)
Barsanti, vid. Bonfanti.
Bartoli^F.Gog., Istoria dell' arcivesoovo s. Antonino ;
coir apologia di fra Girol. Savonarola. FireBze 1782. 4P.
Batines, Colomb de, BiMlografla Savonazolesca ov-
vero le opere politiche, morali di Girolamo Savona-
rola. (Firenze 1846.) 9>.
Bayonne , Emm. Cesl., Etnde snr Jörome Savonarole,
des fröres pr^heors, d'apres de noaveanx docaments.
Paris 1879. l2mo. 3 fr. 60 c.
: Jöröme Savonarole et Alexandre VI tu Revue do
France. 1878. D6c. 1 : 1879. F6v. 1 («fopf^ Oherardi),
Bonfanti, P. ipseuaon.^ d. t. Vincenzo Barsanti),
Della storia del P. Girol. Savonarola da Ferrara libri
IV. Livomo 1782. 4^. Con rüratto.
VITA mERONYMI 8AV0NAK0LAE
1565
Baddeus, Joh. Frz., Dispntationes 11 de artibns ty-
rannicis Hieronymi Savonarolae. Jenae 1690. BP.
Cantoni , Carlo, Oirolamo Saronarola e i saoi biografi
in Politecnioo. XXYI, fascioolo del settembre 1865.
Cappelli, Ant., Fra Girolamo Savonarola e notizie
intomo al suo tempo. Modena 1869. Rot.-40. 110 paff.
: in Atti e memorie delLa Depntaz. di storia patna
per le pn>7. Modenesi e Parmenai. Tom. IV.
Carle, J., Histoire de fraHieronymo Saronarola. Ävtö
porir. Paris 1842. 8P. 6 fr. 60 c.
Catharino Polito, Amte Ambro«, (i. a. Lancelotas
Politi), Diacorso contra la dottrina eleprofetie di
Fra Oirolamo Savonarola. Vinegia, Gab. Giolito di
Ferrary 1548. 9».
Cerretani, Storia, vid. supra p. 218.
Ciampi, Ign.. Lorenzo il Magni&co e Girolamo Sa-
▼onarola in Nuova Antologia. 1874. Agosto, Sept.,
Nov.; 1875. Gennaio.
Cittadella, L. K^ La casa di ft« Girolamo Savona-
rola in Feriara. Ferrara 1878. 8^. 24 pag.
: La nobile fiuniglia Savonarola in Adova ed in
Ferraia. Ferrara 1867. 8^.
Clark, H.W., Savonarola, bis lifo and times. Edited
by the Society for promoting Christian knowledge.
1878. 9>. — tpiedtrhoU Chicago 1891. Sfi. 352 pag.
1 Doli. 60 d.
Conti, Angnsto, Storia della controversia di fra Girol.
Savonarola in Archivio storico ital. Ser. III. tom. 13.
1871. p. 367-375.
Contra delirantes qni volunt adhnc fratrem Hierony-
mom rite et recte damnatom defendere. s. 1. et a.
(Florentiae 1498). 4o. DitM emomyvM Sehriß, derm
Verfcuaer sich Flaeposito» omninm sanctomm decre-
torum doctor nmmt, iai an den DominuxmergmureU
JöaMm Turramu gtrishlet.
Corelli, Ket., Fra Girolamo Savonarola, storia del
sec. Xv . Torino 1850. 51. 3 vol. BP.
Cosci, A.. Fra Girol. Savonarola e i nnovi docamenti
intomo ai medesimo in Archivio storico ital. Ser. lY.
tom. 4. 1879. p. 282-306; 429-468. Inienaaant.
Del Lungo, J., Fra Gdrolamo Savonarola iMi. Naova
ser. XVIII. 1868. 1. p. 3-18; 2. p. 8-41.
Epinois, Henri d', Une nonvelle ötnde snr Savona-
role in Revue des qnestions historiqaes. XXV. Paris
1879. p. 587-593.
Frantz, Erich, Siztos IV imd die Republik Florenz.
Regensborg 1880. 8°. p. 58-78.
Gelli, Agen., Fra Girolamo Savonarola. Cenni storici.
Firenze 1857. 8P.
Gherardi, Aless.. Kaovi docamenti e studi intomo
a Girol. Savonarola. Firenze 1878. BP. 264 pag. Nur
50 Exemplare gtdrvekt. — 2. ediz. Firenze 1887. 16mo.
XII. 400 pag. L 5.
Grisar, lurtm.. Zu den neuen Publicationen über
Savonarola tfi Zeitschrift für kathol. Theologie. IV.
1880. p. 391-399.
Guicciardini, Franc, de', Profezie politiche e reli-
giöse di fra Hieronymo Savonarola ricavate dalle
sue prediche. Fiorenza, Cellini & Cie 1868. gr. 8°.
24 pag.
Habes hie, Lector, Dialogum de fhttre Hieronymo
Nicolai Saaonarola Feirariensi, ord. Praed., Floren,
laqueo suspenso , igne atque aqua oonsumpto. — Epi-
stolam Joachimi Turrani, Veneti eiusd. ord. ma-
gistri gen. et Fiaudsci Ramalicii J. U. doct. Hi-
spani ad Alex. VI de Hiero : & Syluestro Fluren :
& Dominico de Pisia complicibus damnatis. — Epi-
stolam Alexandri pape approbantis conciones in
Hiero : factas , lepore refertam. s. 1. MDXXI. 4P.
Hase, Carl, Neue Propheten. Drei historisch - poli-
tische Eirchenbilder. Leipzig 1851. BP. p. 144-260,
Anh. p. 351 : Savonarola.
Krabbe, Otto, Savonarola. Ein Lebensbild aus Italien.
Vortrag. Berlin 1862. BP.
L'£pinois, vid. £pinoi8.
Life and times of Girol. Savonarola. London 1843.
12mo.
Lupi, C, Documenti Pisani intomo fra Girolamo Sa-
vonarola in Arohivio storico Italiano. Ser. III. tom.
XIII. 1871. p. 180-190 {auch beeondera abgedrvekt:
Firenze, tip. CeUini 1871. BP. 12 pag.).
: Nuovi documenti intomo fra Girolamo Savona-
rola itrid. Ser. III. tom. lU. parte 1. 1866. p.3-77.
If adden, R. R., The lifo and martyrdom of Savona-
rola. London 1853. 2 vol. BP.
Marion , £mUe, Vie de Jörome Savonarole. Strasbourig
1889. 40.
Meier, Friedr. Carl, Girolamo Savonarola aus grossen-
theils handschriftlichen Quellen dargestellt. Berlin
1886. 80. Mü PortraU.
Mignini. Girol., La vita di fr. Girolamo Savonarola,
scritta dal p. Timoteo Botonio, perugino. Perugia
1886. 80. 8 pag.
Neri. A., Un awersario di Girolamo Savonarola in
Arohivio stör. Italiano. Ser. IV. tom.V. 1880. p.478
-482.
Neri, Tomm., Apologia in difesa della dottrina di P.
Gir. Savonarola da Ferrara. Firenze 1564. 12mo.
Officio proprio per Fra Girolamo Savonarola 0 suoi
compagni , scritto nel secolo XVI , e ora per la prima
volta pubblicato con un proemio. Prato, tipogr. Guasti
1860. — 2d». ediz. accresc. und. 1863. BP. Edixione
non venaU di 100 esempiari numeroH.
Paul, Th6od., Jöröme Savonarola pröcurseur de la
r6forme d'aprds les onvrages originaux et lee prin-
cipaux historiens. Partie 1.2. Genöve et Paris 1857. 8°.
Pellegrini, F. C, in Giornale storico della lettera-
tura Italiana. X. p. 288-254.
Perrens, F. T., Jerome Savonarole, savie, sesi^rd-
dications, ses 6orits, d'aprds des documents origi-
naux. Paris & Turin (1863). 2 vol. BP. — Paris 1856.
18mo. — 8. Edition Und. 1859. 18mo.
Poesie di Fra Girolamo Savonarola, vid. Savonarola.
Porti oli, Attilio, Nuovi documenti su Girolamo Sa-
vonarola in Archivio storico Lombarde. Anno I. Mi-
lane 1874. Sept. (30 pag.).
Bandi, Lu., Frate Girol. Savonarola giudicato daPiero
Vaglienti, cronista fiorentino. Firenze, Carnesecchi
1893. 16mo. 53 pag.
Ranke, Leop. v. , Historisch - biographische Studien.
Leipzig 1877. BP. p. 183-357 (= Sämmtl. Werke. Bd.
40. 41.): Savonarola und die florentinische Republik
Segen Ende des 15. Jahrh. (p. 346-357: Zur Kritik
er Lebensbeschreibungen von Pico und von Burla-
macohi).
Rapp, G., Des Märtyrers Hieronimo Savonarola er-
-weckliche Schriften. Zur Belebung christl. u. kiroh-
lichen Sinnes. Stuttgart 1839. BP.
( R a 8 1 r e 1 1 1 . Mod.) v ita del P. Girolamo Savonarola
deir ord. de' Predicatori. Ginevra (Firenze) 1781.
8P. Eine beieeende Satire. Wird von wägen fäleehlieh
dem berühmten Jesuiten P. Soarporno xugesenrieben.
Rondoni, G., Una relazione Senese su Girol. Savo-
narola in Arohivio stör, italiano. Ser. V. tom. U. 1888.
p. 277-282.
Rorari, Stef. de, Frate Girolamo Savonarole, pagina
di storia del secolo XV. Ferrara. Sabbadini 1865. BP.
— 2. ediz. Legnago 1868. BP. lOäjoag.
Rouard de Card, Pie Mar., Jörome Savonarole et
la Statue de Luther k Worms. Louvain et Paris
1867. 8'^. [Uebers.: deutet^: Hieron. Savonarola und
das Lutherdenkmal in Worms. Aus d. Französischen.
Berlin 1868. 8P. IV. 68 pag.]
Rudelbach, Andr. Gotu. , Hieronymus Savonarola
und seine Zeit. Hamburg 1885. 8^ (hrad. en franf. par
Charl. Fran9. Recordon. Lausanne 1837. BP).
Savonarola, der MArtvrer in Florenz , eine Wunder-
geschichte aus dem 15. Jahrh. Leipz^ 1801. BP.
Savonarola^ Fra Girol., Del dispregio del mondo,
opuscnlo latmo scritto neUa sua gioventü. Firenze,
Bencinil862. BP. 8 pag.
: Lottere inedite e 48 documenti risguardanti il
medesimo, laccolti e pubbl. da Vinc. Marohese in
Archivio stör. Italiano. VIII. p. 73 sq.
: Poesie tratte dall* antografo cura di Cesare Guasti.
Firenze 1862. BP. XXU. 64 pag.
Savonaroliana estretta dal Diane di Luca d' An-
tonio di Lucca Landucci, pubbl. da Pietro Fanfani
nel Borghini , quaderni del febbraio e marzo. 1865.
Scarponio, md. Rastrelli.
Schuster, G., Girolamo Savonarola. Arnold von Bre-
sda. Hamburg 1878. 8». 93 pag.
Seibert, C.G., Savonarola, der Reformator von Flo-
renz. Ein Vortrag. Barmen 1858. 8^.
Sickinger, C, Savonarola, sein Leben und seine
Zeit , eine histor. Studie. Würzburg 1877. BP.
Sommerfelt^ V., Girolamo Savonarola, hans liv,
geming og vidnedood. 2 Dele. Kristiania 1893. 94. 8<^.
Spangenberg^ Cyr. , Historia vom Leben , Lere vnd
Tod Hieronymi Sauonarole. Wittenberg 1556. 8^.
Spizelius, Theoph., Infelix literatus sive de vita et
moribus Uteratorum commonefactiones novae. Aug.
Vindei. 1680. BP. p. 620 -675 (Hieronymi Savonarolae
Praedicatoris ferventissimi iustissima dofeasio).
1566
TITA SBIGNEI — ACTA S. SEBASTIANI
Villari, Pasq., La storia di Girolamo Savonarola e
de' saoi tempi. Con l'aiuto di nuoTi docomenti. Fi-
renze, Monnier 1869. 61. 2voL 8P; — nuova ediz.
aament. Firenze 1887. 88. 2 vol. 8^.
: Una naoya questione sal Savonarola in Bivista
storica italiana, pubbl. da C. Rinaado. I. Torinol884.
: Naove qaestioni intomo aUa ,Storia di O. Sa-
vonarola e de' suoi tempi ' a proposito d'uno scritto
del pirof. F. C. PeUegrini in Archivio stör, italiano.
Ser.V. tom. I. 1888. p. 184-205.
Vita del padre Girolamo Savonarola dell' ordine de
Predicatori. Olnevra 1781. 8®.
Vgl. Savonarola.
Yita Sbignei cardinalis auctore Philippo
Buonacorsi Gallimacho.
Ausg. : wydat Ludwik Finkel in Mon. Polon.
hist. VI. 1893. p. 225-256; ef. introd. p. 217-224.
Vita Scanderbegi Epirotarum principis, vid,
Barletius.
Acta s. Scaribergae, s. Amulphi mart
uxoris, in silva Aquilina inter Parisios et
Camutum (sec. VI med.) auctore anonyme.
Ausg,: in AA. SS. Boll. 18. Jul. IV. p. 419.
420. — Acta alia ibid, p. 420. 421. Cf. Cuperi
comment. praevius ibid. p. 417-419.
Tita b. Schetzeionis conf. in territorio
Luxemburg, in Belgio (f cca. 1138) au-
ctore Herberte monacho ClaravaÜensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Aug. II. p. 178-180.
Cf. comment. praevius ibid. p. 175-178.
Vita s. Scholasticae virginis , s. Bene-
dicti sororis, in Monte Casino in Italia (f
cca. 542) auctore Benedictino anonyme.
Ausg. : ex ms. Bodecensi in AA. SS. Boll. 10.
Febr. II. p. 402-404. — Vita alla auctore s.
Gregorio (Dial. lib. 2. o. 33. 34) ibid. p. 401.
402. — De landllms s. S-ae auctore Hiero-
nymo Dungersheimio , ibid. p. 404-412. — Vita
alia ex homilia in eius natali habita, quae Bedae
Venerabili vidgo sed immerito, ab aliis s. Ber-
thario abbat! Cassinensi tribuitur, ^ ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 35-42. — ^taiederk.
ap. Migne, Patrolog. lat. CCXXVI. p. 979-988.
— Canuen de s. S-a auctore Aldelmo episcopo
Schirebumensi in Scotia (f 700) ibid. p. 42. —
Carmen de s. S-a auctore Paulo Diacono: ,0
benedicta soit)r* ex Bedae Tom. VIII et Wione,
lign. vitae ^ ibid. p. 44. 45. — ' ap. Migne , Pa-
trolog. lat XCrV. p. 1593. 1594. — Versus de
s. S-a auctore Paulo Diacono: ,8ponsa decora
Dei — hie et utique Dens ' (Handschr.: Rom, Bibl.
Vatic. n° 1207. sec. XI) ^in Prosperi Martinengii
poemata. III. Romae 1590. 4^ — ^wiederh. ap.
Mabillon 1. c. I. p. 42-44. — Alberiei diaconi
homilia in natali s. Sch-ae, cum eiusdem vitae
prologo ^ap. Mai, Spicilegium Roman. V. 1841.
n« 7. 2. — » ap. Migne 1. c. LXVI. p. 941-950.
Eri-Scftr.: Bethmann in Pertz* Archiv X. p. 289.
Boll and, Comment. praevius in AA. SS. Boll. I.e.
p. 892-401.
Loison, F. A., Sainte Schola.stiquo, son histoire, ees
reliqnes et son pdlerinage h Juvif?nv - les - Damos
(Meuse). Bar -le- Duo 1881. 18mo. 192 pag.
Acta s. Sebaldi eremitae Nohmbergae
(saec. Vin) auctore anonyme incertae
aetatis.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 19. Aug. III.
p. 769 -775.
Erl.-Sekr. : Cuper, Gommentar. praevioa itid. p.762-7G9.
Hystori, Die, dee lebens, Sterbens und wunderwerck
des heyligen Peichtigers und groesen nothellfers Sant
Sebalds, der von gepurt ain konig anaz Tenmarck etc.
Nurmberg, H. HOTtzel 1614. 4f>.PtMX€r J. N<^ 777.
Moller, D.W.. Diasert. de vita et acriptis s. Sebaldi.
Altorfli 1696. 4P.
De s. Sebaatlana thaumaturga apnd Graecos
in AA. SS. Boll. 7. Jun. n. p. 36.
Acta s. Sebaatianae virg. mart Hera-
cleae in Thracia saec. I sub Domitiano,
auctore anonyme.
Ausg. : ex cod. graeco 8. Salvatoris ord. s. Ba-
silii prope Messanam graece et lat in AA. SS.
Boll. 7. Jun. VI. 1. p. 60-70 (ed. Paris. 7. Jun.
n. Append. p. 4*- 18*). Cf. Janningi comment.
praevius ibia. p. 57-60 (ed. Paris. 1. c. p. l*-4*).
Acta s. Sebastiani martyris, Bomanae
ecclesiae defensoris (f cca. 287) auctore s.
Ambrosio archiepiscopo Mediolanensi.
Ausg.: ^ mit verändertem Stil ap. Surium,
Vit SS. 20. Janr. — » ex mss. in A A. SS. BolL
20. Janr. IL p. 265-278. Vgl. p. 1138-1140. —
Miraeulnm (a. 1031—1039) [Handschr.: Trier.
Bibl. der Cathedr. F. 93. saec. XII. f. 189'] * ap.
Buchesne, Hist. Franc, scr. IV. p. 155-157. —
^wiederh. ap. Bouquet, Reo. XI. p. 455-457. —
• ex cod. ed. G. Waitz ap. Pertz , Mon. scr. XV.
2. p. 771-773. — Translatio reliquiarum s. Se-
bastiani mart. et Gregorii M. papae in Suessio-
nense s. Medardi coenobium a. 926 facta, auctore
Odilone*) monacho S. Medardi Suess., qui cca.
930 scripsit [Arras n^ 1071 (274). mbr. saecX.
— Paris, Nat-Bibl. nM3345 (S. Germ. 860).
mbr. sec. X; — n" 18311. mbr. saec. X. — Rom,
Vatic. Ottob. n° 3064. mbr. saec. XI. 8"; — reg.
Christ n^ 1244] * ohne Namen des Verf. in AA.
SS. Boll. 20. Janr. IL p. 278-295. — »mtY dem-
selben u. mit d. Vorrede bereichert ap. Mabilloiu
AA. SS. 0. s. Ben. saec. IV. 1. p. 383-410. —
' wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p.
579-622. — *ausxüglich ed. Holder -Egger ap.
Pertz 1. c. XV. 1. p. 379-391. — Sebastianus
saga, fragm. ap. 0. R. Unger, Heilagra manna
sögur. IL Christiania 1877. 8°. p. 228-235.
Erl.-Schr.: Bahr, Qosch. der rOmischen Literatur im
karolingischen Zeitalter p. 259.
Ohapusot, P. J., Notice sur la vie de s. Söbastieu
ot nur la reliqnie insigne de ce saint martyr, ccm-
sorv6e dans r%lise de Jalons. ChAlona - sur - Marne
1868. 80. 32 pag.
Cocchi, Yonc, Memorie di s. Sebastiano mart., piv>-
tettore di Fnmone ; del suo cnlto e feste centenarie
celebrate nel 1891. Frosinone 1892. 8P. 56 pag.
De 8. Sebastiano m AA. SS. Boll. 1. c. p. 267-264
(S-i natalis; acta S-i; baailicae Rom. S-i; S-i pa-
trocinium contra pestem; S-i veneratio Qapuae et
Modiolani; reliquiao Suessionem allatae; Tanis lods
in Qallia üe. S-i reliquiae ; Eberspeigensia monasterii
in Bavaria ori^ ; S-i isthic reliquiae ; aliae S-i re-
liquiae in Bavaria).
*) Odilo hat diesem Werkchen (cap. 44) zwei Scfarift-
chen einverleibt, welche Conquestio domni Uludowici
imp. und Devotio Ludovici Pii genannt werden und di€>
eigene (?) Erzfihlung dos Kaisers über die Ereignisse von 833
enthalten. Kurze Excorpte daraus hat vor BoUand sch<m
Duchesne, Hist. Fr. scr. n. p. 834-S38 gegeben; faat das-
selbe bietet ex Mabillonio Bouquet, Reo. VI. p. S3D-'S26:
vollständig ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon.acr. XV p.S8^.
DE SS. SEBASTIANO — DE S. SELEUCO
1567
Fabricins, Bibl. med. et inf. latinit. ed. Mansi V.
p. 168.
Hagen , Baroer Palimpeestblfttter aosdemö.— 6. Jahrh.
zur Passio s. Sebastiani in Sitziugsber. der "Wiener
Akad. der Wiasenach. Phil.- bist. Clawe. GVI. 1884.
Histoire Uttt^raire de la Fraoce VI. p. 178.
Lagari, G. B., S. Sebastiano. Memone pabblicatein
occasione del 16. centenario del sao martirio, oon
notearcheologioo-critiobe. Roma 1889. B^. 69pag.
SaWoneaSf Alex., De reliquUi ss. Sebastiani, 6re-
gorit et Medardi, a Nicol. Beian90Qio lat. redd. in
AA. SS. BoU. ]. c. p. 295. 296.
Trichaad, La l^};ende de saint Söbaatien, äMazan.
Maneillel872. SP. 7 pag.
Yichet, Ren., Vie et mort des. S^bastien, digne de
gloire en um ntartyre et ses miraoles. Bruxelles 1724.
12 mo.
Vita et goeta s. Sebastiani, singolaris contra pestem
Ktroni , d. 1. Leben u. Thaten des h. Märtyrers Se-
stiani, sonderbaren Patron (der Schütten und) wider
die Fest. (Verf. war Math. Hemer.) Augsburg 1702.
4«; wuderh. ibid. 1707. 4«. Mü 50 Kupßm.
"Wa tt e n b a c h , Dentschlands Qeschichtsqnellen. 5. Anfl.
L 1885. p. 188. 199; 6. Anfl. L 1893. p. 199. 211. II.
p. 176. not. 4.
Wild , A., Div. Sebastianos Eberspergae Boiomm pro-
pitins s. cnltos eiosdem mart. a prima loci fonda-
tione ad nostxa nsque tempora. MonacbU 1688. 8^.
Cf. Conqnestio Lndovici PU.
Deyotio Lndovici Pii.
De S8. Sebastiano et Alverio martyribus The-
baeis in AA. SS. Bell. 2. Janr. I. p. 81.
De s. Sebastiano mart. episcopo in AA. SS.
BoU. 13. Mai. 111. p. 202.
De S8. Sebasto, Alexandre et forte Emerita
mart. Antiochenis in AA. SS. BoU. 27. Aug. VI.
p. 21.
De 8. Sebbo rege Orient. Saxonum Londini
(t cca. 693) Stütingii svlloge bist, in AA. SS.
BoU. 29. Aug. VI. p. 516-518.
De SS. Secunda, Donato, Basso etc. mart. Do-
rostorensibus in AA. SS. BoU. 18. Jul. IV. p. 360.
Passio s. Secundi mart. ac ducis, ex
legione Thebaeorum, apud Albintimelium
in Idgaria Italiae (f 286) auctore anonymo.
Ausg.: ex editis ap. Mombritium II. p. 261
in AA. SS. BoU. 26. Aug. V. p. 795-797. Cf.
Pinii comment praovius ibid. p. 792-795.
Erl.-Sdtr.: Savio, Fedele, in Corriere letterario. To-
rino, 17. Febr. 1891. v. 41. 42; beweist, dass der Ort
du Martyriutns Castello Victumalo bei Yercelli aei.
Acta s. Secundi martyris Ameriae in
Umbria cca. 303.
Ausg. : ex mss. Eugubino et Bodecensi in A A.
SS. BoU. 1. Jun. I. p. 52-54. — Appendix de
corporibus 8S. Secundi , Agapiti et Justinae mart.
ibid. p. 54-57.
Acta s. Secundi martyris Astae in Italia
a.119.
Ausg.: ex mss. in AA. SS. BoU. 30. Mart.
III. p. 800-804. — Historia manifestationis re-
]iqmaxvim ibid. p. 804-806. — De elevatione
corporis instrumentum episcopale ibid. p. 806-
810. — Translatio corporis ibid. p. 810. 811.
— Excerpta ibid. 18. April. II. p. 527. 528.
Cf. comment. praevius ibid. p. 797-800.
Erl.- Sekr.: Bazzi, Giro!., Omzione del glor. martire
s. Secondo, cittadino e patrono della citta d'Astl,
redt. 3. magno 18(>8. Asti 1863. &.
Compendio della vita del glorioso martire s. Secondo
d'Asü. Parma 1752. &>. 27 pag.
Porcellaga, Antonio da Parma , La f orza dell' esempio
espressa nella vita e martirio del graa martire d'Asti,
San Secondo. Asti 1684. 8^.
De s.SaOlindo episc. Abulae in Hispania (saec.I)
et Historia inventionis et translationis ex Hispa-
nico Antonii de Cianca [Historia de la vida, in-
vencion, mUagros y transiacion de s. Segundo,
primero obispo de Avila . . . Madrid 1593. 4^;
uiederh. ibid. 1595. 4^, auctore Papebrocbio in
AA. SS. BoU. 2. Mai. I. p. 169-177.
De 88. Seoundo et Fortunato mart. AMcanis
in AA. SS. BoU. 27. Janr. U. p. 770.
De SS. Seoundo, Mazima, Martiniano etc. mart
Romanis in AA. SS. BoU. 2. Jun. I. p. 209.
De 8. Seoundo presb.mart. aliisque mm. Aiexan-
drinis sub Gonstantio Papebrocbii comment. bist.
in AA. SS. BoU. 21. Mai. V. p. 27. 28.
De s. Seoundo sive Secundino martyre Romae
in AA. SS. BoU. 13. Janr. I. p. 767.
Acta SS. Secundiani , Marcelliani et Ye-
riani mart sub Decio in Tuscia, auctore
anonymo.
Ausg.: * ap. Surium, Vit, SS. 9. Aug. — *t«-
iegra et ex editione Mombritii 11. p. 263 repetita
in AA. SS. BoU. 9. Aug. II. p. 407. Cf Boschii
comment praevius ibid. p. 401-406.
De SS. Seoundiano episc, Jacobe, Mariano etc.
mart. Afris in AA. SS. BoU. 6. Mai. II. p. 101.
De SS. Seoundiano, Quarto, Yictoriano etc.
mart. Afris in AA. SS. BoU. 14. Mai. III. p. 284.
De SS. Seoundina, Donatula, Secundola etc.
mart Romanis in AA. SS. BoU. 1. Aug. I. p. 29.
De s. Seeundina virg. et mart. Anagniae sub
Decio in AA. SS. BoU. 15. Janr. I. p. 996. 997.
Yita s. Seeundini episcopi Ecanensis
sive Troiani in Apulia (f cca. 450) au-
ctore Benedicto Gauferio raonacho Ca-
sinensi.
Ausg. : ^ ap. UgbeUi , ItaUa sacra ed. Coleti I.
p. 1336-1343. — Un AA. SS. BoU. 11. Febr. II.
p. 531-535. — • ap. Migne, Patrolog. lat CXLVII.
p. 1293-1302. — Historia inventionis auctore
anonymo in AA. SS. BoU. 1. o. p. 530. 531 c. Hen-
schenii comment. praevio p. 529.
De s. Seoundino mart. Cordubae in Hispania
in AA. SS. BoU. 21. Mai. V. p. 6.
De SS. Seoundolo, Vei-ulo, FeHce et aUis mar-
tyribus in Mauritania in AA. SS. BoU. 24. Mart.
UI. p. 480.
Yita s. Segolenae abbatissae Trocla-
rensis in Aquitania primae (saec. YIH)
auctore anonymo eins aequali.
Ausg. : ' ap. Labbe , Bibl. nova II. Append. —
'ap. Mabilion, AA. SS. o. s. Ben. saec. III. 2. p.
541-550. — * nach beiden Ausg. in AA. SS. Boil.
24. Jul. V. p. 630-637. Cf. Cuperi comment. prae-
vius ibid. p. 628-630.
Erl.-Schr.: Histoire littöraire de la France. IV. 1738.
p. 77.
De s. Seleuoo in Syria in AA. SS. BoU. 24.
Mart. m. p. 478.
1568
DE S. SEMEU — PASSIO SS. SEPTEM FRAT. MART.
De s. Semela propheta (f cca. 3800 a. mundi)
in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 858.
Tita s. Senani episcopi et abbatis in
Hibernia (f 544) metrica.
Häfidsehr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 124. n<> 377-381.
Ausg.: ^ex cod. Küken, ap. Colgan, AA. SS.
Hibem. II. p. 512 (602); — 'ex mss. Salmanti-
censi et Kilienniensi in AA. SS. Boll 8. Mart I.
p. 761-768; — »ap. De Smedt, AA. SS. Hibem.
p. 735-758. — Vita alia auctore anonymo, ex
mss. Hibemicis in AA. SS. Boll. 1. c. p. 769-778.
— Appendix ex Alberto le Grand de SS. Ar-
moricis ibid. p. 779. — Betha Shenäin meic
Geirrgin: ,Mirabilis Dens in' from the Book of
Lismore fol. 17» ap. Stokes, Lives of Saints.
1890. p. 54-74; translat: Life of Senan, son of
Gerrcenn p. 201-221; notes p. 337-341. Cf. Job.
O'Hanlon, Vitae SS. Hibern. III. p. 210 sq.
De s. Senano conf . in Anglia (saec. YII) in
AA. SS. Boll. 29. April. HI. p. 620.
De s. Senatore episc. Mediolanensi (f 480)
Papebrochius in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p.
769-773.
De s. Senatore episc. Veronensi (c. 235) in
AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 357.
De s. Senatore ex martyrologüs in AA. SS.
Boll. 26. Sept. VII. p. 263-265.
De SS. Senatore, Viatore, Cassiodoro etc. in
s. Marci ciyitate citerioris Calabriae Stiltingii syl-
loge bist in AA. SS. Boll. 14. Sept. IV. p. 349.
De 8S. Senerote, Antigono, Rutilo etc. mart.
in Pannoniis in AA. SS. Boll. 23. Febr. III. p. 396.
Translatio ss. Senesii et Theopompi
martyrum ab urbe Tervisio {Treviso) ad
Nonantulae coenobinm tempore abbatis
Petri (907—910).
Geschrieben nnter Abt Radolf 1002 — 1086.
Ausg.: ^ap. Ugbelli, Ital. sacra ed. Coleti V.
p. 491-495. — * ap. Bertolotti, Antica vita di
sant' Anselmo abate di Nonantola. Modena 1892.
ffr. 4®, in Appendice. — Bruchstück * ap. Ma-
biilon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2 (ed. Venet
1735) p. 13; — ^ ap. Muratori, Scr. rer. Ital. I.
2. p. 195.
Erl.'Sohr.: Wattenbach, Deutschlands Geschichts*
quellen. 5. Aufl. 1. 1885. p. 400; ef. p. 268; 6. Aufl.
I. 1893. p. 434; ef. p. 286.
De 8. Senooho presb. et abbate in pago Turo-
nico Galliae (f 576) Buckii comment. in AA. SS.
Boll. 24. Oct. X. p. 764-769. — De s. Senoch
abbate ex Vitis PP. s. Gregorii Turon. sec. edit.
Ruinarti » ibid. p. 769-771. — * ed. B. Krusch
in Mon. Germ. bist. Scr. rer. Merov. I. 1885. p.
720-724.
Vita s. Senorinae abbatissae Bastensis
in Portugalia ord. s. Bened. (f 982).
Wichtig für die Profangeschichte Portugals. Geschrie-
ben im 12. Johrh.
Ausg.: in Portugaliae monuni. I. p. 46-51. —
Vita alia ^edita a Tamaio Salazar et 'repetita
in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 74-76. — Un
Portugal, monum. I. p. 52. 53. — Diploma do-
nationis Sanctii regis in AA. SS. Boll. I. c. p. 76.
Vgl. p. 983.
Erl.'Sdir.: De s. Senorina abbatissa ap. Mabül-M.
AA. SS. 0. 8. Ben. saec.V. p.o84.
De SS. Seirtiana, Vincentio, Sanctia, JuÜana
mart. Blerae in Tuscia in AA. SS. Boll. 25. Mai.
VI. p. 24.
Vita s, Senzii presbyteri Blerae in He-
truria (saec. V).
Atisg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 25. Mai. VI.
p. 71-73 c. Henschenii comment. praevio p. 70.
Acta SS. Septem Dormientium Maxi-
miani, Malchi, Martiniani, Dionysii, Jo-
hannis, Serapionis et Constantiiii (-f- 250)
Ephesi in Asia minore, auctore Jacobe
Sarugensi.
Ausg. : ex syriaco latine interprete Petro Be-
nedetto in AA. SS. Boll. 27. Jul. VI. p. 387 -389. —
PasBlo eomndem translata in latinum per Geor-
gium Florentium Gregorium episcopum Turo-
nicum interpretante Johanne Syro * ed. Mom-
britius, Sanctuarium 11. p. 267, Sekluss fehlt. —
* ex cod. S. Audomari in AA. SS. Boll. 1. c. VI.
p. 389-391. — «ap. Migne, Patrolog. lat. LXXI.
p. 1105-1118. — *ed. H. L. Bordier in Qregorii
ep. Turon. Libri miraculorum. IV. Paris. 1864.
E. 105-124. — * ed. Br. Krusch in Mon. Germ,
ist. Scr. rer. Merov. L 1885. p. 848-853. —
' ed. Bruno Krusch in Analecta Bollandiana. XII.
1893. p. 377-387; ef. praefat p. 371-377. —
Aeta longriora auctore forsan SimeoneMeta-
ph raste ^ed. Surius, Vit. SS. 27. Jul. — * 1 1»
AA. SS. Boll. 1. c. p. 392-397. — Fragmentum
nebst der Le^nda des Jacobus de Voragine ed.
C. B. Unger tn Heilagra manna sögur. II. Chri-
stiania 1877. p. 236-240; 240-244.
Erl.-8ekr.: Bidermann, J. G., Fabolosa de Septem
Dormientibos historia. Fribnrgi 1762. 49.
C h a r d r y , Josaphaz , Set Donnanz and Petit Plet. Zum
erstenxnal voUst&ndig mit Einleit., Anmerk.u.Olosnr
hngb. v^on Joh. Koch. Heilbronn 1879. 8<*. Jt. 6.75.
Cuper, CommeDt. praeyios m AA. SS. BoU. 1. c. p.
3to-387.
Curieuse und lesenswerthe eeschichte von den so-
genannten Siebenschläfern. Frankfart 1723. 4^.
Koch, John, Die SiebenschllLferlegende, ihr Ursprong
nnd ihre \ erbreitnng. Eine my thologisdi - Utenur-
geschichtliche Stndie. Leiinigl8B3. 8». VIL215pag.
Jkb. {Vgl. H. Löschhom in Anglia. Zeitschrift for
engUsche PhÜologie. VI. Halle 1888. Heft 2.)
Miliares, Alex. Liiuon de, Septem Dormientes äve
Vera et tractab. mortaorum resorrectio metro et prosa
declarata. Fmxellis 1666. 4P.
(Pagliarini) SS. septem Dormientiiim historia ex
ec^pis masei Victorii expressa , dissertatione et ve-
teribas monimentis iUnstrata. Com flgg. Bomae 1741 . 4".
Beinbrecht, A., Die Legende von den sieben Schil-
fern und der anglo - normannische Dichter Chardn.
Dissert. G0ttingenl880. 9fi. (rp^Vamhagen m An^
eto. V. 1881. Heft lÖ
Beineccins, Chr., Disput, de Septem Dormimitibas,
germanice , Sieben Scmäforn* dictis. Lip8iael7(^.^.
Testi Orientali inediti sopra i Sette Dormienti di Efeso,
pnbblicati e tradotti da Ignazio Gnidi. Borna 1885. 4^
108 pag. (Sonderabdmek aus Memorie daUa CUsse di
scienze morali , storiche e filol. della r. Accadenia
dei Lincei. Anno 282<ie. Vol. XH. 1884/86).
Von den siben Slafaeren. Gedicht des 12. Jahrii. Hrsgb.
von G. von Karajan. "Wien 1839. 8®.
Passio SS. Septem Fintnim martyrun Januarii,
Felicis, Philippi, Silvani, Alexandri, Vitalis et
Martialis , et s. Felicitatis eonim matris (saec. II)
PASSIO SEPTEM MONACH. — VITA 8. SERENEDI
1569
auctore anooyino=Passio 8S.Felicitatis septemque
filiorum eins.
Passio Septem monachorum incerto au-
ctore.
Ist allen Handschriften dee Victor Vitensia an-
gef Qgt und deshalb demselben , aber mit Unrecht zage-
«<;hrieben.
Ausg.: die netteste bietet M. Petschenig tn
Victoris episo. Vit Historia pereecutionis. Vin-
doboDae 1881. 8^ {xugleich Corpus scriptorum ec-
cles. lat VII).
Erl.'Sekr.: Petschenig, M., Die handschrif tl. üeber-
lieferantr des Victor Vitensis. Wien 1880. Lex.- 8^.
p. 88ir.
Acta s. Septimi episcopi Aesii in Pi-
ceno (saec. IV inch.).
Ausg. : ex offic. proprio impr. a. 1624 in AA.
SS. Boll. 22. Sept VI. p. 409. 410.
De S8. Septimo diacono et Victorico mart. Sa-
lonae in Dalmatia in AA. SS. Boll. 18. April. II.
p. 540.
De SS. Septtmia et Augusta virg. in AA. SS.
Boll. 28. Jul. VI. p. 546.
Yita s. Sequani abbatis in Burgundia
(•f- cca. 580) auctore anonyme aequali.
Ausg.: ^ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. p. 263-266. — ^wiederh. in AA. SS. Boll. 19.
Sept. VI. p. 36-41. — Appendix s. Gregorii
Turon. libri de glor. conf. c. 88 ibid. p. 41. Cf.
Clei comment. praevius ibid. p. 33-36.
Vita s. Seraphiae = Vita s. Serapiae.
De s.Seraphina mAA. SS. Boll. 29. Jul. VII. p. 38.
Yita b. Seraphinae abbatissae ord. s.
Clarae Pisauri in marchia Anconitana
(t 1478) auctore anonyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 8. Sept III.
p. 320-322. — Miracula ex August Oallucii
libro italico lat reddita ibid. p. 322-325. Cf. Pe-
rieri comment praevius ibid. p. 312-320.
Tita s. Seraphini capucini AscuU in
Italia (t 1604) seu a Monte Granario in
ord. fr. Min., auctore Zacharia Boverio.
Ausg. : ex tomo II annalium ord. Capucin. in
AA. SS. Boll. 12. Oct VI. p. 129-155 cum Fon-
soni comment. praevio p. 128. — Appendix:
Clemens XIII b. Serapbinum in SS. numerum
refert, ibid. p. 155-160.
ErL'Sekr.: Compendiam vitae, Tirtatom et miraca-
lomm . . . b. Seraphini ab Asculo sea de Monte Gra-
nario. Bomae 1767. 4P.
Francesco, Mar., Vita di s. Serafino di Monte Gra-
naro, denominato d'Ascoli. Roma 1767. 4P.
Gallnzzi, F. M., Vita del b. Sorafino d'Ascoli, laico
professo Cannccino. Roma 1738. 8^; ibid. 1767. 6^.
"' la vie seraphiav
raclos de s. S^raphin de Montgrenier, capacin , nou-
Recueil de la vie seraphique, des vertus et des mi-
vellement canonise par le pape Clöment XIII , par
an F. capacin de la province Suisse. Poorrentray
1728. 12mo.
V ita di 8. Serafino di Monte Granaro. Firenze 1767. 4^.
Passio s. Serapiae virg. mart et Sabi-
nae mart (f cca. 126) auctore anonyme.
Ausg.: ^ ap. Baluze, Miscellan. II. p. 106-114
(ed. nov. I. p. 25 - 27). — • stilo mutato ed. Su-
rius, Vit SS. 3. Sept (ed. 2*. p. 21). — »ex
Potthast, Bibliotheca historica.
4 mss. coUat. c. ediit Mombritii et Baluzii in
AA. SS. Boll. 29. Aug. VI. p. 500-504. Cf. Stil-
tingii comment praevius ibid. p. 496-499.
De s. Serapione episcopo Antiocheno (f 211)
V. de Buckii comment. historicus in AA. SS. Boll.
30. Oct XIII. p. 248-252.
De s. Serapione episo. et sociis forte addendis
Catanae in Sicilia a. 304 Stiltingii sylloge in AA.
SS. Boll. 12. Sept IV. p. 5.
De 8. Serapione mart. sub Severo in AA. SS.
Boll. 13. Jul. III. p. 481.
Erl.'Sehr.: Neamann, E. Joh., Der lOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 298.
De SS. Serapione monacho, Josephe, Volu-
tiano, Philocalo etc. mart Alexandrinis Synopsis
bist in AA. SS. Boll. 21. Mart III. p. 259. 260.
De SS. Serapione, Trophimo, Meleo etc. mart.
Alexandrinis in AA. SS. BoU. 13. Jul. III. p. 481.
Erl. ' Sehr. : Neamann, K. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 298.
De s. Serena mart. Metis in Gallia Belgica
sub Diocletiano in AA. SS. Boll. 30. Janr. II. p.
1027-1029.
De s. Serena Romae (saec. m fin.) Cuperi syl-
loge bist in AA. SS. Boll. 16. Aug. III. p. 263-265.
Vita s. Sereni presb. in prioratu Cellae
subtus Cantumerulam in Gampania Gal-
liae (f cca. 650) fabulosa auctore ano-
nyme.
Ausg. : * ex ms. in AA. SS. Boll. 2. Oct I. p.
345-353. — ^ xum Theil ap. Duchesne, Hist
Franc. Script I. p. 655; HI. p. 381. — 'ap. Bou-
quet, Rec. III. p. 522; V. p. 482. Cf. Byei com-
ment. praevius in AA. SS. BoU. l. c. p. 337-345.
Acta SS. Sereni, Theodori, Pastaphi
etc. mart Alexandriae a. 202.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 28. Jun. V. p. 356.
Erl.'Sdtr.: Neu mann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 292.
De s. Sereno episc. Massiliensi (f 604—621)
Blanderati in Italia, Boschii comment hist in
AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 157-167 {mü Abbild.).
Erl. -Sehr.: Badoni, Carlo, Memorie storiche concer-
nenü la vita, miracoli e culto di s. Sereno vescovo
di Marsiflia protettore di Biandrate diooesi di Ver-
celli . . . Ediz. 2* accresc. con aatentici documenti dal
prepoeto Ginaeppe Bobone. Novara 1882. 8^. 96pag.
Bayle, H. Ant., Vies des saints de l'öglise de Mar-
seille. Saint Serenos. Marseille, Chaoilard 1855. ISmo.
1fr.
Compendio di vita di s. Sereno yescovo di Marsi^a.
Milane, stamp. per Ambrogio Migetta. s. a. 8^. Ra~
rissime.
Fassardi. Franc, Compendio della Tita di s. Sereno
Tescovo oi Marsiglia. Kovara 1678. SP.
Silva, Luigi, I miracoli di s. Sereno vescovo di Mar-
siglia e protettore di Biandrate. Padova 1760. 4^.
Vita di 8. Sereno, vescovo di Marsiglia. yovaral832.8<^.
Yita s. Serenedi conf. apud Cenomanos
in Gallia (saec. VII) auctore anonyme.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
n. p. 578-580. — » wiederh. in AA. SS. Boll.
21. Jul. V. p. 166-168 c. Sollerii comment prae-
vio p. 165.
Erl.-Sdtr.: Piolin, Panl, Vie de s. S6r6n6. Angers
1858. 80.
: Vie de s. S6r6n6 et le pelerinage de Saolges.
Saolges 1890. &.
99
1570
VITA S. SERENICI — VITA 8. SERVATH EP. TÜNGRENS.
Tita s. Serenici conf. in pago Oximensi
(f 669) auctore anonymo ante saec. IX.
Äusg,: ^ ex ms. Sagiensi ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. 11. p. 572-578. — '»n AA.
SS. BoU. 7. Mai. n. p. 162-166.
Erl. - Sehr, : Histoire littötBire de la Franoe IV. 1788.
p. 195.
Acta SS. Sergii et Bacchii mart. in
Syria saec. HI auctore anonyme.
Ausg. : ex Mombritio et ms. in AA. SS. BoU.
7. Oct. m. p. 863-870. — Aeta altera auctore
Symeone Metaphraste, ^graece et lat ibid.
p. 871-883. — »ap. Surium, Vit. SS. 7. Oct. —
Walahfridi Strabi hymnus de ss. Sergio et
Bacho in Mon. Germ. hist. Poetae lat. aevi Car.
n. p. 418. 419.
Erl.'Sdir. : B y en s, Comment. pneriiiB in AA. SS. BoU.
I.e. p. 883-868.
Wolf, Joh., Die h. Httrtyrer Sei|ciu8 und Baochos
KircheDpatronen zu Kreuxeber. Qöttingen 1828. 8^.
46pag.
Tita s. Sergii martyris Gaesareae in
Cappadocia (f a. 304).
ÄU8g, : ex ms. Toletano edita a Jo. Tamaio et
repetita in AA. SS. BoU. 24. Febr. m. p. 462. 463.
De s. Serpio conf. Constantinop. in exilinm
acto sub Iconomachis in AA. SS. Boll. 13. Mai.
in. p. 242.
De SS. Sergio et Bartholomaeo mart. Nicome-
diensibus in AA. SS. Boll. 4. Aug. I. p. 318.
De SS. Sergio et Stephane martyr. ap. Graecos
in AA. SS. BoU. 12. Aug. II. p. 730.
De s. Sergio magistro miUtiae, fundatore mon-
asterii Nicetiatae in sinu Nicomediensi prope Bi-
thyniam (saec. IX) in AA. SS. BoU. 28. Jun. V.
p. 384.
De s. Sergio I papa Romae (f 701) Perierii
comment. chronico - hist. in AA. SS. Boll. 9. Sept.
ni. p. 425-445.
De SS. Serlclano, Donato et HeUadio etc, mart.
Afris in AA. SS. BoU. 19. April. II. p. 620.
De s. Seronio mart. apud Santones in GalUa
(fors. saec. III) in AA. SS. BoU. 20. Aug. IV. p. 26.
Passio ss. Servandi et Germani mar-
tyrum prope Gades in Hispania (init
saec. IV).
Ausg.: ex cod. ms. coUata cum legenda H.
Elorez, tom. XIU. Hispaniae sacrae ^ in AA. SS.
BoU. 23. Oct. X. p. 28-31. Cf. Heckii comment.
praevius ibid. p. 25 - 28. — * ex Luc. Marinei
Histor. Hispan. ap. Surium, Vit. SS. 23. Oct.
Vita s. Servani episcopi, Orcadum in-
sularum apostoli (saec. V).
Atcsg. : ex Bi*eviai'. Aberdon. in AA. SS. Boll.
1. Jul. I. p. 57. 58. Cf. SoUerii comment. praev.
ibid. p. 55-57. — Vita alia auctore ignoto:
,Fuit quidam rex', ex ms. bibl. episcopi Marsh
ap. DudUd. V. 3. 4. 16 ^ ap. Skene, Chronioles of
the Picts p. 412-420. — ^wiederh. in Pinkerton^s
Lives of the Scottish Saints, revis. and enlarged
by W. M. Metcalfo. n. Paisley 1889. 8°. p. 119-
128; fehlt in der 1. Ausg.
EH.'Sthr.: Bellesheim, Alph., GeecJuchte der kadud.
Kirche in SchotÜand. I. Mainz 1868. p. 22. ^.
De SS. Servano, Araiaco, SUvano etc. mart.
Afris in AA. SS. BoU. 20. April. 11. p. 748.
De ss. Servano, Rogato, Eroio ete. mart. in
AA. SS. BoU. 7. Mart L p. 638.
Tita s. Servatii episcopi Tungrensis
(saec. rv med.) antiquissima: ,Multe enim
hereses — sed ad superiora redeamos.
Igitur rumor erat'.
Handschr, .'London, Brit Mus. Hariey q^624.
sec. Xn. — Paris, Nat.-Bibl. lat n« 12598 (oüm
S. Germ. 671 [1045]). mbr. sec. Vni.
Ausg. : ^ in Deux biographies inedites de s.
Servais, pubUees avec une etude critique par
Godefr. Kurth. Liege 1881. 8* {aus Bulletin de
la Soc. d'art et d'hist du diocese de liege. I). —
* tn Analect. BoUand. l. 1882. p. 89-92. — Gesta
antlquiora s. S-i [so bexeicknet van Her ige r
(s. ti.); sie beruhen wie die vorgenannte Vita auf
Gregorius Turon. (Hist Franc. II. c. 4. 5; Glor.
confess. c. 72). Von der fabelhaften Legende ist
darin noch keine Spur]: ,Ad iUumioandum^*)
[Handschr.: Bonn, Un.-Bibl. MisceU. n® 367.
mbr. sec. XEI. fol. — Brüssel, kgl. Bibl. n**
380-382 (olim SwoUensis). mbr. sec. XV; — n«
9636-37 (olim S. Laurent Leod.) mbr. sec. XH;
— n° 18018 (oUra Laubiensis). mbr. sec. XU. —
Cöln, Archiv n<» 163 (Wallraff VI. 18). mbr sec.
X. kl. fol.; — n<» 164 (WaUraff VL 21. fol. 37).
a» 1463. — London, Brit Mus. Harlei. n® 2800.
sec. Xin. — Namur, Seminarbibl. n® 21. sec
XI] * ap. G. Kurth 1. c. — • in Analect Holland.
1. c. p. 94-104. — Vita alla auctore Herige ro
scholastico Leodiensi (f 1007) * in Herigeri Gesta
episcop. Leodiens. * ed. Chapeaville [vid. p. 570)^
■* ed.Köpke ap. Pertz, Mon. scr. VH. p. 172. — * t«
AA. SS. BoU. 13. Mai. HI. p. 215. 216, — Sermo
de gemina felicitate s. S-i auctore Badbodo epi-
scopo Ultraiectensi : ,Vir pretiosus ' [Hatidscf^. :
Brüssel, k. Bibl. n° 9289. mbr. sec. XII. —
Namur, Sem.-Bibl. n® 21. sec. XI] tn Analect.
BoUand. L 1882. p. 104-111. — Translatio s, S-i
et mlracnla auctore Jocundo presbytero [ein
wufiderliches Werk; geschrieben um 1088; —
Handschr.: ap. Pertz, Mon. scr. XH. p. 87]
^ xuerst vollständig ed. R. Köpke ap. Pertz . Mon.
scr. XIL p. 87-126. — * *« AA. SS. BoU. 13. Mai.
IIL p. 220-231 nicht vollständig u. interpolirt.
— * alles aus den Bollandisten wiederholt ap.
Ghesquiere, AA. SS. Belgii L p. 179-220 cum
annotatis Ghesquieri. — Das Bruchstück einer
Translatio ,pi'out in membranis ecclesiae s. Ser-
vatii Traiecti a"* 1668 reperimus' mit detn An-
fang , Carole Metello monarchiam* ^niAA. S8.
BoU. 1. c. p. 216. 217. — ^ufiederh. ap. Bouquet,
RecueU HI. p. 649. 650 ad a. 725.
— Heynrijck van Veldeken: Sinte Servatius
logende (in Versen) nar een handschrift uit het
*) Eine Recension, welche die fabelhafte Legende mit
demselben Anfange ,Ad illominandam* bietet, findet man
in den Handschr.: La Haye, k. Bibl. ifi 351. — Leipzig,
Un.-Bibl. 819. — Leyden, Un.-Bibl. soc. XII. a9l(J2. —
Lüttich, mbr. soc. All. 4<>, xusommen mit Heriberti vita.
— Middlehill, mbr. sec. Xm. nOSOO. — Oxford, Un.-
DE S8. SBRVILIANO — VITA S. SEVERI EP. RAVENNAT.
1571
niidden der XT. eenw, Toor de eerste mael uitgeg.
door J. H. Bormans. Maestricht 1858. 8^ {beson-'
derer Abdruck aus Annales de la Societe histor.
et archeol. k Maestricht U. 1856/58. p. 209-460).
— Le^endm s. S-i Tungrensis ecclesiae pre-
sulis et coDsaoguinei Christi. Coloniae , Am. ther
Hoemen 1472. 4^ Ooth. Sehr selten.
— St. Serratios- Legende, uitgegeyen naar
een latynsch handschrift uit de 14. eeuw, en
met aanteekeaiDgen voorzien door Yrancken. Ma-
stricht 1884.
£W. -Soikr.; Hen sehen, Comment. in AA. SS. Boli.
IS. Mai. m. p. 209-220. Vgl. dageffm AA. SS. BoU.
Aug. IV. p. 40.
(Heymbaoü, N. N.) Synopsis vitae s. S«rvatüTFa-
iect ad Moeam episo. Tiaiecti ad M. s. a. (cca. 1646)
49. In Vsnm.
Karth, Oodefr., NoiiTellM lecherches sor s. Serrais.
Udge 1884. BP.
Proost, Aug., Saint Seirais. Examen d'one conec-
tion introdnite h son snjet dans les derni^res Mi-
tions de Or4goire de Tonis. Paris (N<^nt - le - Rotroa)
1891. SP. 114 pag. (Extroü ds» M^moires de la See.
nationale des antiqnaires de France. Tom. 60. 1890.
p. 188-294).
R am , P. F. X. de , Xotice sor s. Servais premier 67^ae
de Tongres ; sniyie de lemarqnes sor le pr6tenda con-
cile de Cologne de Tan 346 et snr Thist. de r^vdqne
Enphiatas. Lonrain 1829. SP. 26 pag. ->- 2. ^t.
BruzeUee 1847. 12mo. ößpag.
Rettberg, Dentschlands Eirohengoschichte I. p. 204.
(Slnsius, Reo. Fr.) Diss. bist, de s. Serratio episc.
Tnngrensi eins nominis onico adverens nnpemm de
s. Ar^atio vel dnobos Servatiis commentnm. Leodü
1684. SP.
"Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen p. 902
(5. Anfl. 1. 1885. p.Sö6. D. p.489; transl. ibid. II. p.
157 ; 6. Anfl. I. 1893. p. 383. not. 1. II. p. 176).
De SS. ServHlano, Datiano, Leandro mart. Smyr-
iiensibus in AA. SS. Boll. 27. Febr. III. p. 667.
De 8. Servillo episc. Veronensi in Italia (f post
500) in AA. SS. Boll. 26. Febr. III. p. 662. 663.
De s. Sethrida abbatissa Brigensi in Gallia
(saec. VII) in AA. SS. Boll. 10. Janr. I. p. 626.
De s. Seure8Jo mart. Caesareae in Cappadocia
Buckü sylloge in AA. SS. Boll. 23. Oct. X. p. 24.
De s. Seustadfo abbate Divionensi in Bnrgundia
(saec. VI) in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 1090.
Acta s. Seustii et aliorum 80 martyrum
Tiidertinorum sub Diocletiano.
Ausg.: ex Phil. Ferrario in AA. SS. Bell. 29.
Janr. n. p. 947.
De s. Severa virg. apud Treviros (f cca. 660)
in AA. SS. Boll. 20. Jnl. V. p. 79. 80. — Elo-
gium ex vit. s. Modoaldi (12. Mai.) ibid. p. 80.
Acta SS. Severae virg., Maximi et Se-
cundae eius parentium etc. martyrum
(saec. IV).
Ausg. : ex Petro de Natalibus in AA. SS. Boll.
29. Janr. 11. p. 946. 947.
Vita 8. Severi abbatis Agathae (Agde)
in Occitania Galliae (f cca. 500) auctore
anonyme.
Ausg.: * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
I. Append. p. 563-568. — -wiederh. in AA. SS.
Bibl. Bodley. 1161; Laud F. 416. — Paris, Nat.-Bibl. sec.
XU. 5:^20. — Trier, Stadtb, mbr. sec. XU. Sf>. li:« (LIX);
- n^XXVI. Chart, sec. X\T — Wiirzburg, k. Uibl. sec.
Xll. Tb. fol. 1J6.
Boll. 25. Aujr. V. p. 159-163. Gf. Pinii comment
praevius ihtd. p. 155-159.
Eri.-Sehr.: Histoire littöraire de la France. IV. 1738.
p.60.
Pomarödes tn Annales de pbil. chr6t. II. 1831. p.216.
Vita s. Severi episcopi Abrincensis
(Avranches) in Gallia (saec. VI) auctore
anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 188-192.
— Translatio prima et secunda s. Severi
ep. auctore anonymo ibid. p. 192-194. — Trans-
latio ni Rotomago Parisios ibid. p. 195. 196.
Uebers.: * La vie de saint Sever, eveoue
d' Avranches en Normandie, patron de Tegüse
de 8. Sever les Ronen, dont le corps repose en
l'egiise cathedrale. Ronen 1696. 8^; nach einem
Codex der Abtei S. Sever. — 'du Hamel, La
vie de s. Sever, eveque d' Avranches et titulaire
de Tabbaye qui porte son nom. Caen 1704. 8^.
Erl.'Schr.: (Baadry, Fr. P.) Histoiie de s. Sever,
6veque d' Avranches et des öglises qni ont 6t6 drigöes
en son bonneur dans la ville de Ronen. Ronen 1860.
SP. Ävec 3 planehu. 36 pag. 1 fr.
Deville. Notice snr la chässe de s. Sever in Me-
moires de la Soc. des antiqnaires de Xormandie. A. I.
1836. (Caen 1837.) p. 340.
Vita s. Severi episcopi Caesenae in
Italia (saec. VI).
Ausg. : ex ms. et edit. üghellii in AA. SS. Boll.
6. Jnl. n. p. 325-327.
Vita s. Severi episcopi Neapolitani in
Italia (sÄec. V).
Ausg.: ^ ap. Üghelli, Italia sacra ed. Coleti
VI. 1720. p. 36-42. — » wiederh. ap. Parascan-
dolo, Memorie stör, della chiesa di Napoli. I. p.
193. — 'ex mss. et IJghello versibus in fine
omissis in AA. SS. Boll. 30. April. III. p. 768-
770; — Miracula auctore synchrono ex iisd.
mss. ibid. p. 770-772. — * cum versibus ed. B.
Capasso in Monum. ad Xeapolit dncatus histo-
riam pertinentia. I. 1881. p. 269-279 ex ms. bibl.
Corsinianae n° 777 ; cf. praef . p. 236.
Vita s. Severi episcopi Eavennatis (f
cca. 390) auctore anonymo.
Ausg. : ex ms. congregat. oratorii Romae col-
lata c. Mombritio in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p.
82-87. — Miraculum s. Severi ex Rubel bist.
Raven. Hb. 2 ibid. p. 87. 88. — Aliud mira-
culum ex Petro Dam. ser. 2 ibid. p. 88. — Vita
alia et translatio in Erphordiam a. 836 auctore
Liutolfo seu Luidolfo presbytero Moguntino
(flor.8o8) [Handschr.: Wien, k. Hofbibl. n° 576
(bist. eccl. 145). mbr. saec. X. 4°] ^ in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 88-91 ex oodd. Ultraiect. et Budi-
censi. — * ap. Jaffe, Bibl. rer. Germ. III. p. 507
-517. — ® ed. L. V. Heinemann ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 1. p. 289-293. — * blos die translatio
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 61.
— Sermo de s. S-o auctore Petro Damiani
ap. Surium, De prob. SS. historiis. 1. Febr. VII.
Colon. 1581. p. 81-84.
Erl.-Scfir,: Henschon, Comment. praevins de s. Sevoro
ep., s. Vincentia eius coniu^^ et s. Innocencia eorum
dia tn AA. SS. BoU. J. c. p. 79-82.
Oppermann, M., Der h. Severas vonRaronna, Pa-
tron der iStiftskircho zn Krfart. Sein Leben, die
99*
1572
ACTA S. SEVERI — VITA S. SEVERINI ABB. ET NORIC. APOST.
Geschichte seiner Religoien , sovie seine Verehmog.
Paderborn 1878. 8». VIlI, 157 jxMg. Jk 1.20. Vgl. daxu
Falk in Literarischer Handwetser. Mflnster 1879. n^^
237. p. 19.
Wa 1 1 e nb a ch , Deutschlands Geschichtsqaellen. 5. Aofl.
I. 1885. p. 228; 6. Aufl. I. 1893. p. 242.
Acta s. Severi in Monte -Falco oppido
Umbriae (f cca. 445).
Ausg.: ex vita s. Fortunati presbyt. 1. Juii.
in AA. SS. BoU. 1. Febr. I. Append. p. 935. 936.
Vita s. Severi martyris in Novempo-
piüoQia (f cca. 407).
Ausg. : ^ ap. Pet. Dan. du Buisson , Historiae
monasterii s. Severi [St. Siver, dep. Landes] libri
10 (edit. ab J. F. Pedegert et A. Lugat). Vico-
julii ad Aturem, typis L. Dehez. I. 1876. p. 6-44.
— » fßiederk. in AA. SS. BoU. 1. Nov. I. p. 220-
226. — Vita altera metrice scripta * ap. du
Buisson 1. c. I. p. 45-50. — ' wiederh. in AA. SS.
BoH. 1. c. p. 226. 227. — Vita III * ap. du Buis-
son i. 0. 1. p. 51. — • wiederh. in AA. SS. Bell.
1. c. p. 227-233. — Miracula ^ ap. du Buisson
1. c. I. p. 77. — • wiederh. in AA. SS. Bell. 1. c.
p. 233-235. — De reliquiis s. 8-i earumque
translatione ^ ap. du Buisson 1. c. I. p. 85. —
« wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 235-238. —
Liturgica ibid. p. 240-243.
Erl.-Sdvr.: Ho off, G. v., Comment. praevins ibid. p.
211-219.
Vita s. Severi presbyteri Viennae in
Oallia (saec. V).
Ausg.: ex Breviario Vienn. a* 1522 in AA.
SS. Boll. 8. Aug. n. p. 350. 351. — Vita alia
in Analect. Bolland. V. 1886. p. 417-424.
Vita s. Severi presb. in Valeria apud
Italos (f cca. 530) auctore s. Gregorio
Magno (Dialog. I. c. 12).
Ausg.: in AA. SS. BoU. 15. Febr. IL p. 827.
— Vitae epitome auctore Ph. Ferrario in cat.
SS. Ital. ibid. p. 827. — De translatione s. S-i
in Meinfeit dioec. Trevir. ibid. p. 827. 828. —
Passio s. S-i in Analecta Bolland. XL 1892. p.
241. 242.
De ss. Severo, Androna, Theodoto, Theodota
martyribus in AA. SS. BoU. 3. Nov. I. p. 605.
De s. Severo episc. Casini in Samnio (forte
saec. V) ex Usuardo Vaticano et Ferrario in AA.
SS. BoU. 20. Jul. V. p. 71.
De s. Severo episc. Catanae in SicUia (f cca.
800) in AA. SS. Boll. 24. Mart. lU. p. 487.
De s. Severo episc. Treviris (saec. V adulto)
Buei sylloge in AA. SS. BoU. 15. Oot. VII. 1. p.
31-34.
De ss. Severo et Dorotheo mart. Hadrianopoli
V. de Buckii syUoge in AA. SS. Boll. 23. Oct. X.
p. 23. 24.
De SS. Severo, Helione, Tratego etc. mart Tar-
sen sibus in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 636.
De s. Severe mart. ex fastis Graecis in AA.
SS. Boll. 9. Sept. III. p. 365.
De s. Severo martvre Ravennae (f 304) in
AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 20.
De s. Severo presb. conf. in Novempo-
pulania Galliae (f cca. 500). Ex s. Gre-
gorio Turonensi
Ausg.: in AA. SS. BolL 1. Aug. L p. 55.
De SS. Severo, Vitali, Feiice ete. mart Ni<.^>-
mediensibus cca. 303 Buckii svUoge in AA. >.^.
BoU. 24. Oct X. p. 634-637.
Acta s. Severiani mart Sebastiae in
Armenia min. sub Licinio, auctore ano-
nyme.
Ausg. : graece et lat in AA. SS. Boll. 9. Sq»t.
III. p. 360-364. Cf. Stiltingii comment. praevius
ibid. p. 355-359. — Martyriiuii ex Simeon^
Metaph raste ap. Surium, Vit SS. 9. Sept
De s. Severiano episc. Oabalitano in Gallia in
AA. SS. BoU. 25. Janr. II. p. 615.
Erl. - Sehr. :Poarcher, Saint S^vörien , premier 6T<X^ue
de Mende et patrou da G^vaadan avant et apre*> >i
prodication ; suivie . . . Saint- Martin -do-Koabaix
1881. 32mo. 163 pag.
De 8. Severiano episc. Scythopolitano martyre
(t 452) BoUandi comment bist t>» AA. SS. Bull.
21. Febr. lU. p. 246. 247.
De ss. Severiano et AquUa mart Neocaesarea»*
in Mauritania in AA. SS. BoU. 23. Janr. II. p. 455.
De ss. Severiano, Zoelo, Epaso mart Antia-
chenis in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 30.
Vita s. Severini abbatis Agaunensis (t
506) a Fausto monacho (f 620) eins di-
scipulo scripta.
Ihre Glaabwflrdigkeit ist sehr zweifelhaft.
Ausg.: ^abgekürzt ed.Surius, Vit SS. 11. Febr.
— * ganx ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. L
append. p. 568 - 570. — • interpolirt ran einem
Anonymus des Q.Jahrh. in AA. SS. BolL 11. Febr.
n. p. 547-551. — * Auszug ap. Bouquet, Recueil
in. p. 392. 393.
Erl.-Sehr.: Bolland, Conunent. praevins tr» AA. SS.
BoU. 1. c. p. 644.
Mabillon, Annales Benedict I. p. lxx.
Vita s. Severini abbatie et Noriconim
apostoii (f 482) auctore abbate s. Eu-
gippio eins discipnlo, abbate prope Xea-
polim (511).
Für die Qesch. Oesterreichs u. Baiems in der V51ker-
vanderong bedeutendes Werk. Die wichtigste Fnndgniba
über den Znstand der christlichen Institate in den Denan-
Provinzen in der 2. Hälfte des 6. Jahrfa.
Handschr.: Admont, Stiftsbibl. mbr. sec. XI.
foL; Pertz' Arohiv VI. p. 163. 169; — mbr. sec.
XL fol.; Pertz 1. c. VI. p. 173. — Brüssel, L
Bibi. Chartular. Malmund. mbr. sec. XI. 4® maL —
Heiligenkreuz. — London, Brit Mus. Har-
ley. 2800. sec. Xm. Vol. I. 60; — 2802. Vol. III.
253. — Melk. — Mondsee. — Montecasino
n^ 139. p. 657; — n° 144. p. 335 u. 340; — n«
145; — n« 146. p. 227; — n<» 150. Vgl Bibiio-
theca C5asinensis. lU. 1877. p. 258. 283. 288. 296.
317. — München. Staatsbibl. Cod. Emmer. A.
31. sec. X. fol. — Paris, Nat-Bibl. cod. lat
5297. 9. sec. XIII. — Rom, Lateranbibl. sec. X,
älteste Handschr.iy). — St Florian. — St Gal-
len, Stiftsbibl. nM54. — St Omer, Stadtbibl.
VITA S. SEVERINI ABBAUS ET NORICORUM APOSTOLI
1573
11° 716. tom. V. mbr. sec. XIIL fol. — Seiten-
stetten, Stiftsbibl. n* 215. 5. legendae U. 34. —
Wien, HofbibL bist. oecl. 3. jetzt 329. mbr. sec.
XV. fol. — Zwetl. — Vgi Bandini IV. 325.
Snppl. I. 339; U. 268; Büdinger, Oesterreicb.
Gescb. I. 47; Dudik, Iter ßomanum I. 62; P.
K n ö 1 1 , Das Handschriften verbal tniss der Vita s.
S-i des Eugippius. Wien 1880. Lex.-8^ 56pag,
(= Sitzungsberichte der Wiener Akad. d. Wiss.
Phil.- bist. Cl. XCV. p. 445-498).
Ausg.: * verstümmelt ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 8. Janr. I. Colon. Agr. 1576. p. 159. —
' rollständig j aber unkritisch u. verflUseht ohne
die Epistola Eugippii ed. Marc. Velser nach dem
St. Emmer, 'Codex, dem ältesten Mpt. der Vita
in Deutsehland y als Historia s. 8-i ab Eugippio
ante annos MG circiter scripta etc. Ang. Vindel.
1595. 4^ — [Die Epistola Eugippii ad Pa-
schasium diaconum et Paschasii ad Eugip-
piuDi gab xuerst Canisius, Lection. antiq. VI. p.
T>3 (ed. Basnage I. p. 411); die erster e ist in alle
folgenden Äusgg, aufgenommen.^ — ' danach
rollständig ed. Surius, De prob. SS. bist. 8. Janr.
I. Colon. Agr. 1618. p. 111-121, mangelhaft. —
* in M. Velseri oper. bist, et philol. Norimberg.
1682. fol. p. 629-675. Mit Noten. — * vollstän-
dig nach Vergleichung der früheren Äusgg. mit
einem Mpt. des Nie. Beifort in AA. SS. BoU. 8.
Janr. I. p. 484-497, mit Bollands Commentar
(« ed. Paris. I. 1863. p. 483-499). — ^ nach einer
Melker Hs. nach Vergleichung mit den Mptn. in
Heiligenkreux, Mondsee u. St. Florian u, den
Äusgg. von Velser u. Bolland ap. Pez, Scr. rer.
Austr. I. 1721. p. 69-92; minder gut als die an-
deren. — • wiederh. ap. Bertold. iüzel , Sancta et
beata Austria. Aug. Vindel. 1750. p. 71-124. —
* ap. Baronium, Annal. ecolesiast. ad a. 454—482.
VII. Lucae 1751. p. 160-417 (»®denuo excusi ab
Aug.Theiner. VIII. Bari-Ducis 1867. p. 301-387).
— "ap. Joseph. Resch, Annales ecclesiae Sabio-
nensis nunc Briscinensis I. Aug. Vindel. 1760. p.
296-322; viele Capitel gegen Ende ahgekürxt;
mit Noten. — ** ap. Job. Heinr. v. Falkenstein,
Gesch. der alten, mittleren u. neueren Zeit des
gr. Herzogthums . . . Baiem. I. München -Crätz
1763. c. 8. p. 78-120, lat. u. deutsch. — " ex edit.
Pezii ap. Alb. Muchar, Das römische Noricum.
U. Gratz 1826. p. 147-239, mit Commentar. —
" ap. Migne, Patrolog. lat. LXII. 1848. p. 1167-
1200. — " sec. cod. antiquiss. qui Romae asser-
vatur in tabulariis archibasilicae Lateran. Critice
ed. Ant. Kerschbaumer. Scaphusiae 1862. 16™«.
-XX. 81pag. Jk 1.20. Unkritisch u. voller Druck-
fehler. Kec. von H. Sauppe in Göttinger gel. An-
zeigen. 1862. Stück 39. p. 1544-1552. — " nach
den Fragmenten einer münchner Handschr. aus
dem 9. Jahrb. und anderen den nämlichen Text
repräsentirenden münchner Hss. hrsgb. von J.
Friedrich in seiner Kirchengeschichte Deutsch-
lands. I. Bamberg 1867. gr. 8^ p. 431-489. —
" recens. et adnot. Herm. Sauppe in Mon. Germ,
bist. Auct. antiquiss. I. pars 2. Berol. 1877. gr. 4^
XXVII. 36 pag. Ji 1.60. Hier ist ebenfalls der
keineswegs gute lateran. Codex als Grundlage he-
nutxi. Vgl. Neues Archiv der Ges. f. S. d. Gesch.
IV. p. 407; G. Waitz in Göttinger gel. Anzeigen.
1879. p. 581 u, Pins KnöU in Sitzungsberichte
der Wiener Akad. d. Wiss. XCV. p. 445-498. —
^^recens. et commenicritico instruxit Pius Knoell.
Vindobonae 1886. 8^ XIV. 102 pag, (=- " Cor-
pus scriptorum ecclesiast. latiu. Vol. IX. pars 2).
Jk 2.40.
Ausxug: ^ ap. Marc. Hansiz, Germania sacra.
I. Aug. Vindel. 1727. p. 69-82 (gute Lesarten aus
Wiener Hss.). — 'ap. Sigism. Calles, Annales ec-
clesiast. Germaniae. I. Viennae 1756. p. 381-433.
— • ap. Kleinmaym, Juvavia. 1769.
Uebers. : ^Fuhrmann, Matth . , Leben u. Wun-
derthaten des h. Nordgauer oder Oesterreicher
Apostels Severini, Abbtens in dem Kloster Hei-
ligen-Statt nächst Wienn in Vnter- Oesterreicb.
Wien 1746. 8^ Mit hütor. Noten. — «Falken-
stein, Job. Heinr. v., s. Ausg. n^ 12. Sehr frei.
— • Durach, P., Das Leben des h. Severin.
Passau 1847. 8^ — * Ritter, Cari, Das Leben
des h. Severinus, mit Einleit. u. Anmerkk. linz
1853. 8^ Jk 2.40. — * Leben des h. Sev. von
Eugippius. Uebers. von Karl Rodenberg {nach
Sauppes Ausg.) Leipzig 1878. 8^ u. ibid. 1884.
8^ 76 pag. Jkl {= Geschichtschreiber der deut-
schen Vorzeit [VI. Jahrh. 1. Bd.] Lief. 55 u. 2.
Gesammtausg. Bd. 4). — 'Brunner, Sebast,
Das Leben des Noriker- Apostels St. Severin von
seinem Schüler Eugippius. Die wichtigste Ur-
kunde aus der Zeit der Volkerwanderung. Aus
dem Lateinischen. Mit Einleit., Erklärungen, mög-
lichst voUständ. Literatur u. einem Bericht über
die Grabstätten St. Severins bis auf die neueste
Zeit. Mit e. AbbUd. Wien 1879. 16^0. VIIL 194
pag. Jk 1.60.
Freie Bearbeitungen: 'Aventinu6,Joa., An-
nales Bojorum. Lipsiael710. Lib. II. p. 206 - 210.
— «Brunner, Annales Boic. Monachii 1626. Lib.
IV. p. 474. — • Westenrieder, Lor., Beiträge
zur Vaterland. Historie. I. p. 51-57. — * Winter,
Vorarbeiten zur baierischen Kirchengeschichte. I.
Landshut 1813. p. 203.
Tran8latio s. Severini Norico-
rum apostoli (a. 902 ex Gastro Lucullano
Neapolim ad monasterium s. Severini) au-
ctore Johanne diacono Neapolitano
(vLxit adbuc 910).
Ausg.: ^ unt. d. Tit.: Martyrium s. Proco-
pii episcopi Tauromenitani eiusque sociorum ein
Theil ap. Oct.Cajetanum, Vitae Sanctorum Sicul.
IL p. 6. — wiederh. • ap. Carusium, Bibliotheca
bist Siciliae I. 1723. Histor. Sarac.- Sicul a p. 39
-44; animadvers. p. 44-46 — u. * ap. Muratori,
Scr. rer. Ital. L 2. p. 269-273. Vorwort u. Ende
fehlen in diesen Ausgg. — * unter obigem Titel
rollständig sed alia verborum congerie c. not
Bollandi in AA. SS. BoU. 8. Janr. I. p. 1098-1103;
vgl. p. 497. 498. — * wiederh. ap. Parascandolo,
Memorie storici della chiesa di Napoli. 11. p. 254.
— *in anderer Capiteleintheilung u. am Schluss
mit Weglassung der Wunder ed. Waitz in Mon.
Germ. bist. Scr. rer. Langob. 1878. p. 452-459. —
^ ex Bolland. ed. B. Capasso in Monum. ad Nea-
polit. ducatus histor. pertinentia. I. 1881. p. 291-
300 unt. d. Tit.: Acta translationis s. S-i; cf p.
1574
VITA S. SEVERINI ABB. — VITA S. SEVERINI EP. SEPTEMPED.
238. — Hymnus s. Severini abbatis in Mon.
Germ, bist Auct antiq. I. 2. p. xix. xx.
Erl.-Sdtr.: Ankershof en, G. Freih. y., Handbuch der
Gesch. des Heizogthnms Kirnten. I. Klagenfnrt 1842.
8®. n. 296-806; Anhang p. 196-201.
Asch Dach , Jos., lieber die römischen MiliUrstationen
im TTfer- Noricnm zwischen Lanriacnm n. Vindobona,
nebst einer üntenachung Aber die Lage der nori-
schen Stadt FavianathSitznngsber. derwienerAkad.
d. Wiss. FhU.-hist. Cl. XXXV. 1860. Heftl.
Bavaricatfi Histor. -pol. BlAttar. München. T.Yxxiii.
n. 687-690.
Blum berger, Fr., Bedenken gegen die gewöhnliche
Ansicht von Wiens Identität mit dem alten Faviana
in Archiv für Knnde Österreich. Geachichtsqnellen.
lU. 1849. D. 866 sq.
Bfidinger, Max, Engippias in Sltznngsber. d. Wiener
Akad. d. Wiss. PhU.-hist. Gl. XCI. p. 798-814.
: Oesterreichische Geschichte. I. Leipzig 1868. p.
47 ff. ; p. 486 - 488 : über die Xamen Wiens in BOmer-
zeiten.
Bnttler, Alban, in Riss a. Weiss* Leben der Vitar
und Märtyrer. I. Mainz 1828. p. 169-179.
C e i 1 1 i e r , Bemi , Histoine gönwale des aateors sacr^s.
XV. Paris 1748. p. 282; iUwr Sxigippiüs p. 268; XVI.
p. 156; XVn. p. 101.
C h a b e r t , Ang. , Brachstücke einer Osten*. Staats - n.
Rechtsgeschichte in Denkschriften der Wiener Akad.
d. Wia«. Hist-phü. a. Bd. HI.
Dam berger, J. F., Synchronistische Gesdiichte der
Kirche n. der Welt im Mittelalter. I. p. 11-47.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters, l. 2. Aufl. Leipzig 1889. p. 452-464.
Eugippii abbatis Aflricani operaap. Migne, Patrolog.
lat. LXXU. 1848. p. 566-1200.
Fabricius, Bibliotheca med. et inf. latinitatia. Lib.
V. B. 878.
Friearich, J., Der h. Severinus m Mmer Kirohen-
geschichte Deutschlands. I. Bamberg 1867. p. 868-888.
Fuhrmann, Math., Altes und neues Oesterreich. I.
Wien 1724. p. 56-66.
Galante, Genn. Aspreno, Memorie dell' antico oe-
nobio Lucullano di s. Severino, abbate in Napoli,
lette il 22 febr. 1869 nella Pontif. Accademia Tibe-
rina. Nai>oU , fhiteUi Testa 1869. 4«. p. 42.
Glück, Die Bisthümer Noricums «n Sitzungsberichte
der Wiener Akad. der Wiss. Hist.-phil.a. Bd.XVII.
Gurnot, C, Severinus der Apostel der Donauländer.
Autoris. Uebersetzung. Köln 1866. 8P. PMÜaehe Er-
xähhtng nach Euqippius.
H au c k , Alb., Kirchengeschichte Deutschlands. I. Leip-
zig 1887. gr. 8». p. 328-881.
Hohenauer, F. L., Kärntens geistlicher Ehrenkranz.
ViUach 1851. &. p. 7-17.
Horawitz, Adalb., Aus drei Jahrhunderten [die Lo-
genden von St. Severin, Corbinian u. Stephan]. Hi-
stor. Abhandlung. Rpogramm des k. k. Josephstädter
Gymn. Wien 1864. 8^. 62 vag.
fiormayr, Joe. Freih. v^ Wiens Geschichte u. seine
Denkwürdigkeiten. I. Wien 1823. p. 66-78.
Jung, Julius, Römer u. Romanen m den Donaulän-
dem. Innsbruck 1877. 8P. p. 132 «. öfUn.
Kaufmann, Oeo., Deutsche Geschichte bis auf Kaii
d. Gr. n. Leipzig 1881. S». p.28-27: Der h. Severin.
Kautz, C. Fr. V., Prai^matische Geschichte des Mark-
grafenthnms Oesterreich. I. p. 1-10.
Kerschbaumer, Ant., Gesch. d. Bisthums St. Polten.
I. Wien 1876. gr. »>. p. 114-120: Der h. Severin. Er-
gebnisse aus seiner Yita über d. kirchl. Zustände in
Noricum.
Klein , Ant., Gesch. des Christenthums in Oesterreich
u. Steiermark. I. Wien. n. 128-142.
Knöll, P., «n Sitzungsberichte der Wiener Akad. der
WIbs. XGV. j). 446-498, gegen SameM Autg.
Kurz, Fr., Beitrige zur Geschichte des Lande« ob der
Enns. III. p. 61-57.
Leitner, J., Leben u. Wirken des h. Severin u. der
h. Bischöfe Maximilian u. Valentin. 3. Aufl. Passau
1868. 8». Jk 1.
Lnpoli, Archangeli, s. Pelusianae ecclesiae episcopl
Acta inventionis ss. corporum Sosii diaconi ac mar-
tyris ^Üsenatis ot Scvenni Noricorum apostoli. Nea-
poli apud Simonios 1807. p. 16.
Lupolij Arcangelo, prete Fratese , AI clero e al po-
polo dl Fratta maggiore. Una rimembrnnza del 1£K)7.
XapoU 1870. 80.
Maver, F.X., Tibonüa oderBe^eosbug u.die ältesten
Bischöfe von Bayern aus xünusoher und agildfingi-
scher Zeit. Regensburg 1888. 9P.
Megiser, Hieron., Annales Garinthiae. I. Lipsiael6l2.
p. 817.
Pal 1 mann, R., Geschichte der Yölkerwandenmg II.
Weimar 1864. Bf>. p. 168. 192. 887. 398-418.
Patruban, J. F. v., lichter u. Schattsa. Wien 1862.
SP. p. 1-16. Lßbmsäkixxs des k. Sevtrin.
Picht, Frans v., Kritische Abhandlanflren fiber die
älteste Geschichte Salzburgs. Innsbruck 1889. BP. p.
54-68: Die neuesten Ausgg. der Tita a. S-i; p. 5h-
66: Eugipius.
Pritz, Fr. X., Geschichte des Landes ob der Enns.
1. p. 91-99.
Bader, Mathias, Bavaria sancta. 1616. p. 27-30.
Reitmayr, J. L.. Der h. Severin der Emaiedler; ein
Bild vom Siege aea Chiistenthoms Über alle irdisclk:»
Mächte. Bfigensburg 1829. BP.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeachiahte. L p. 22b
-246.
R i n aud o , Costanzo , Le fonti deila stoiia ditalia dells
caduta dell' imperio Romano d'Occidente all* invasiooe
dei Longobardi (476—668). Torino 1888. p. 14-19.
Rion, J., Leben u. Wundertiiatan des h»\. Severin
K. a. w. Aschaffenbuig 1884. 12mo.
Roth , Geschichte des Ben^zialweeena p. 26. not. 121.
Rndhart, G. Th., Aelteste Geschichte Baiems. Ham-
burg 1841. p. 189-143.
Sembera, Alois Adb., Wien der Wohnsitz n. Sterbe-
ort des h. Sevezin. Zur Erinnerung an den 1400. Todes-
tag des h. Severin , 8. Jänner 1882. Wien 1882. gr. 8^.
23 vag. 60 4
Stoloerg, Fr. Leop. Graf zu, Geechidute diar Rellgioti
Jesu Christi. Fortgesetzt von F. Ketz. XVII (Forts.
11). Wien 1826. p. 476-481.
Stülz, Jodoo., Gesch. des regulirton ChorhecraiatifU>s
St. Florian v. 3.
Tillemont, Le Xain de, Mömoirea p. a. & Thist^Hre
ecciösiastique. XVI. Yenice 1782. p. 168-181.
Waitzmann, J. G., Lebensgeach. des heil. Severin.
Apostels vonBaiem u. Oesterreich. Aug8biiRl834. 9*.
Watten b ach, Deutschlands GeschichtBQuellen p. 30-
86 (4. Aufl. L p. 39 ; 6. Aufl. I. 1886. p. 40 - 60 ; 6. Aufl.
Lp. 44-61).
: in Neues Arohiv d. Oea. f. ä. d. Geech. IV.
1879. p. 407. 408. gibt GlMMtn xu Sauppn Awg. der
Vita au» veraehieamtn von jenrnn meUd Mmttütm Hss.
Zirngibl, Rom., Ueber die La^e der ans Engippias
bekannten Hauptstadt Tibumia «nWestanriedersBey-
tiägen z. Vaterland. Historie. IX. p. 116-165.
Zschokke, Heinr.,BaierisGho Geschichten. I. p. 31-38.
Yita s. Severini episcopi Burdigaiensis
(init saec. V) brevis ex Gregorii Turon.
libro de glor. confessorum cap. 45
Ausg, : in AA. SS. Bell. 23. Oct X. p. 65. 66.
Yita s. Severini episcopi Colonieneis
(saec. Y init) et translatio.
Aus später karolingisoher Zeit.
Äusg, : ^ ed. Suriuß , Vit SS. 23. Oct V. p. 1018.
— ' wiederholt y sed coUata c. codd. Bnixell. in
AA. SS. Bell. 23. Oct X. p. 56-64. — Legenda
s. S-i archiepisc. Ck)loii.: ,Beatis8imus^ ex isA.
Bruxell. n^ 428-42. fol. 256' «n Catalogus codi-
cum hagiograph. reg. bibl. Broxell. I. 1. 1886. p.
246-249.
Erl.-Sohr.: van Hocke, Oommentar. praeviua m AA.
ss. Boll. L c. p. 60-66.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschiidita L p. 202.
Yita SS. Severini epiecopi Septempedani
et Yictorini fratram (saec. YIQ) auctore
anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 500-502.
Gf. p. 499. — Vita alia ex ms. ecdes. Septem-
ped. «Wa. p. 1103-1107.
Erl.'Sohr.: CanooUoti, Giov., Yita di s. SevmiD».
vescovo Settempedano , o di s. Vittoiino sno fratello.
Roma 1643. 4P. MU Kvpferiafdn.
DE S. SEVERINO — VITA S. 8IGIBERTI IH REGIS AUSTRASIAE
1575
De s. S«¥eriiio monacho Tibure (saec. YI) G.
T. Hooffii commentarius in AA. SS. BoU. 1. Nov.
I. p. 270-275.
De 8S. Sevorino Tungrensi et Eelioe I habitis
episc. Trevirensibus V. de Buckii sylloge crit in
AA. SS. BoU. 24. Oci X. p. 615-618.
De s. Sevoldo in abbatia s.Walarici et Abbatis-
Villae in Picardia (saec. VIU) in AA. SS. BoU.
16. Sept V. p. 336.
De s. Sexburga regina abbatissa EUensi in An-
flia (t 699) SoUerii comment. bist in AA. SS.
toU. 6. Jul. II. p. 346-349. — Elogium ex Cap-
gravio ibid. p. 349. 350.
De s.Seznio abbate patrono Paroeoiae de Gtdc-
Sezni dioec. Leonensis in Britannia Ann. (saec.
TI) in AA. SS. BoU. 6. Mart. I. p. 429. 430.
Vita Francisci Sfbiüae, ducis Mediolanensis (f
1466), vid, Aodroas BUliiis,
Decomhrio,
Franciactis Aleaniiu,
LeodrisiTis,
Simonette.
De s. Siacrio episc. Niciensi in alpibus mari-
timis (t cca. 787) Henschenii comment. bist in
AA. SS. BoU. 23. Mai. V. p. 255.
De SS. Slafrio et Patricio Lugdnni in GalUa
in AA. SS. BoU. 11. April. II. p. 13.
Tita s. Siagrii, vid, auch Vita s. Syagrii.
Tita s. Siardi abbatis Orti s. Mariae
[abdij Mariefigaarde, f 1231] auctore
anonymo.
Äitsg. : in Gesta abbatam Orti s. Mariae . . .
uitgeg. . . . door A. TT. "Wybrands. Leeuwarden
1879.
Tita b. Sibyilinae Fapiensis sororis de
Poenitentia s. Dominici (f 1367) auctore
Thoma de Bozolasto ord. Praed. (saec.
XIV).
Ausg.: ^ ed. Taegius, Monument, m. p. 193.
— ' in AA. SS. BoU. 19. Mart. III. p. 68-71.
De s. Sicario episc. Lugdunensi in GalHa (f
cca. 425) in AA. SS. BoU. 26. Mart. III. p. 625.
De s. Sioharia virg. Aurelianis in GaUia in
AA. SS. BoU. 2. Febr. I. p. 288.
De s. Sichario mart. Brantolmae in Petrago-
rico in AA. SS. BoU. 2. Mai. I. p. 183-185.
De s. Sioilde virg. in Cenomannia GalUae pro-
Tincia (saec. VID) in AA. SS. BoU. 22. Jun. IV.
p. 259.
De SS. SIcimodo, Basso, Venusto etc, mart. An-
tiochenis in AA. SS. BoU. 29. Mai. VII. p. 18.
Vita s. Sidonii abbatis dioecesis Boto-
magensis (saec. VII. Nov. 14).
Aiuig. : ex cod. Ursi Campi prope Novionum
ed. Legris in Analect. BoUand. X. 1891. p. 425-
432; eclaircissements p. 432-438. — Vita alia
ex cod. S. Sidonii Rotomag. ^ ap. Hug. Mesnard,
Observ'ationes ad martyroTogium Sanctomm ord.
s. Ben. p. 747-750. — * wiederh. in Analect. Bol-
land. 1. c. p. 438-440. Cf. Dissert. preHminaire
ibid, p. 406-424.
De 8. Sidonio Apollinare episo. Arvemis in Gal-
lia (t cca. 488) Cuperi comment bist, in AA. SS.
BoU. 23. Aug. IV. p. 597-624.
Passio 8. Sidronii martyris (f forte 270)
Misseniaci in Belgio.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 1 1. Jul. IE. p. 182-185.
Von den Sieben SoMäfsrn » Acta s. Septem
Dormientium.
Tita s. Sigebaldi seu Sigibaldi episcopi
Metensis (f a. 741).
Ausg.: excerpta ex Vita s. Chrodegangi au-
ctore ut videtur b. Joanne Gorziensi secund. edi-
tiones Eccardi et Pertzii in AA. SS. BoU. 26. Oct.
XI. p. 938. 939. — Vita alia auctore monacho
S. Symphoriani Metensis ibid. p. 939-943.
EH.-Stkr.: Back, V. de, Gomment. pneviiu «Utf. p.
961-688.
Calmet, Biblioth^ue lomine, on VHistoire dee hom-
mes illiistrw qni ont flenri en LoiTBine. Nancy 1751.
fol. p. 891.
Friedrich, J., DontscUands Kirchengeschiohte. II.
1869. p. 246.
Bettberg, Kirchengeschichte Deatsohlands. I. 1846.
p. 492.
Tita 8. Sigeberti seu Sigbercti martv-
ris regis Anglorum orientalium et mors
(t 637).
Atisg. : * ex Bedae bist, eccles. m. c. 18 —
» wiederh. in AA. SS. BoU. 29. Oct XH. p. 903.
904. Cf. V. de Buckii comment praevius ibid.
p. 892-903.
Tita s. Sigfridi episcopi Vexione in
Suecia (f cca. 1045) auctore anonymo.
Attsg. : ^ ap. Benzel , Mon. vet ecclesiae Sue-
goth. p. 21. — • ap. Fant, Script rer. Suec. n.
sect. 1. 1828. p. 365-370. — Historia s. Sig-
fridi ^ ap. Benzel 1. c. p. 1. — ' latine et svethice
ap. Fant I. c. IL sect 1. p. 345 -364. — Legendae
de s. Sigfrido p. 371-376. — Vita alia auctore
Joanne Magno ap. Surium, Vit SS. 15. Febr.
BrL'Sekr.: Henscnen, De es. Sigfrido episc., Viua-
manno , Unamanno etc. martyribaa Vexione comment.
historious tn AA. SS. BoU. 15. Febr. IL p. 847-861.
Lappenberg in Pertz' ArohirIX. p. 419.
De 8. Sigfrido abbate in Anglia (f 689) Cuperi
sylloge historica in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV. p.
536-538.
Vita s. Sigiberti III regls Austrasiae (f 656),
vid. Sigebertus Gemblacensis, supra p. 1018. —
Analecta de s. S-i regis rebus gestis, ex variis
auctoribus in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 231-
236. — Historia translationis I et miraculorum
s. S-i auctore Sigeberto Gemblacensi ^ in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 236-239. — « in compen-
dium redacta ap. Surium, Vit SS. 1. Febr. — Hl«
storia translationis II auctore anonymo in AA.
SS. BolL 1. c. p. 239. 240. — Historia translatio-
nis ni et IV gallice scripta a Qeorgio Albe-
rico, latine in AA. SS. Boll. 1. c. p. 241. 242.
Sri, -Sehr.: AuLbery, Oeo., Histoire de La vie de s.
Sigisbert , roy d' Aostrasie , . . . contenant plosiears
nngularit^s da dach6 et de la yille de Nancy, capi-
tale de Lonaine. Nancy 1616. 8»; — Und. 1617. 8».
SeUm.
Blanc, Esquisse aar Taction providentielle de Dien
dans le monde , on comment s. Sigibert fait la pluie
et le beaa temps. Nancy 1865.
1576
VITA S. SIGIRANNI — ACTA S. SILVEMI
Commentarius prae^iiis m AA. SS. Boll. 1. c. p.
206-227.
Demaison tn Travaax de rAcad^mie nationale de
Reims. Tom. LXIV. 1881,'82.
Fabricias, Bibl. med. et Inf. latinitatis. VI. 1746.
p. 618.
Frizon, Nie, Histoire de la vio de s. Sieebert, roi
d'Aastrasie , III. du nom. Nancy 1726. 8P.
Hirsch, Siegft-., De Tita et scriptis Si^berti Qembl.
Berolini 1846. 8».
Lepage , Histoire de la reiiqae de s. Sigibert , d^pos^e
en l'ögUse cathMrale de Nancy. Nancy 1861.
Lettre 6criie k M*** sar l'hist. de s. SigebertXII,
roi d'Austrasie. — Lettre teilte ä M. TabM * * * sor
l'hist. de Sigebert Xu roi d'Aostrasie s. 1. et a. 8P.
(Par le P. Ben eist de Toni, nach LeUmg.)
Böponse k la critiqne de l'hist. de s. Sigebert XH
roi d'Austrasie (par le P. Hago) s. 1. et a. 8P.
B^ponse anx observations svr la r6pliqne de ranteur
anonyme. & la r^ponse anx deox lettres critiqaee
oontre l'nist. de o. Sigebert, IH. da nom (par le
P. Benoist). s. 1. et a. 8^.
B6plique k la r6ponse anx deux lettres öcrites sitr
rhist de 8. Sigebert, IIL da nom (par le P. Be n o i s t).
s. 1. et a. 8''.
Vincent, P., Histoire fiddle de s. Sigisbert, 12« roi
d'Austrasie et III« du nom, avec nn abr6g6 de la
vie da roi Dagobert, son Als. I^e tont tir6 des , Anti-
qait6s anstrasiennes'. Nancy 1702. 8^.
Yita s. Sigiranni abbatis Longoretensis
(Lonrey) in dioec. Biturricensi primi (f
4. Dec. 657).
Atisg. : ^ ap. Labbe , Bibl. Dova II. p. 439-444.
— * wtederh, ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 432-438; apvd utrumque sine prologo et
mtäila in fine, — ' vollständig ex cod. Bruxell.
8550-51. saec. X in Analect. Bolland. III. 1884.
p. 379-407. — * Auszug ap. Bouquet, Rec. HI.
p. 547. 548.
Sri.' Sehr.: Oallia christiana. II. 1720. instr. p. 45.
Histoire littöraire de la France. III. 1785. p. 644.
Vita 8. Sigiranni levitae = Yita s. Sigiranni
abbatis.
De Sigisberto conf essore (saec. YII) , vid. De
s. Flacido mart et Sigisb.
De s. Sigisboldo episcopo Sagii in Normannia
(saec. V) in AA. SS. Boll. 7. Jul. 11. p. 470.
Yita b. Sigismundi regis Burgundion um
(f 523). Compendium ex Gregorii Tu-
ron. bist Eranc. III. c. 5. 6.
Handsekr,: Paris, Nat-Bibl. sec. XI. n°5343.
2; — sec. XI. n® 5594. 1 ; — St. Germ. sec. XIII.
n« 73; — St Martin sec. XII. n« 1. Bd. VI. —
Rom, Tat n® 3887.
Ausg.: *ap. Surium, Vit SS. 1. Mai. — 'tn
AA. SS. Boll. 1. Mai. I. p. 85. 86. — Alia Tita
seu fiassio auctore monacho S. Mauritii Agau-
nensis [ist der älteste ron InterpolcUionen freie
Text in barbarischem Latein; nandsehr.: zählt
Krusch vor seiner Äusg, ». 330-332 auf] ^ ed.
Mombritius, Sanctuarium. II. Mediolani 1475. fol.
277. 278. — • ex 8 mss. in AA. SS. Boll. 1. o. p.
86-88. — *als Passio s. S-i regis ap. A.Jahn,
Gesch. der Burgundionen und Burgundiens. IL
Halle 1874. p. 504-512 wörtlich ex cod. Bemensi
n® 24. sec. XI. -- ^-unt. d. TU,: Passio s. S-i
regis et mart. et sociorum eius ed. B. Erusch
in Mon. Germ, bist Scr. rer. Merov. IL 1888. p.
333-340. — 'Auszug ap. Bouquet, Recueil in.
p. 402-404. — Translatio corporis controversa
inter Pragenses et Imolenses in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 88-91. Cf ibid. Mai. VIL p. 539.
Erl.-Sdtr.: Belley, Sar le liea de la mort de Sigis>
mond, roi de Bourgogne m Histoire de l'Acad. dt>9
inscript. et belies - lettres. XVIII. 1753. p. 261.
Jahn, Alb., Gesch. der Baxgnndionen. I. p. 2. not.:
U. p. 604.
Pertz' Axtshiv XI. 1858. p. 260.
Bamean, B., Histoire de s. Sigismond, roi de Boor-
gogne et martyr. Oendre 1877. 18mo. 146 pag.
Sigismond de St. Jfaorice , Fr. , Histoire da glodenx
Saint Sigismond martyr, roi de Boaigogne. Geo^vd
1880. 8P.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtaquellen. 6. Anfl.
1. 1886. p. d9. not. 6 ; 6. Anil. 1. 1893. p. 103.
De SS. Sigolino, Godwino, Anglino, Alberico
et Odilone abbatibus Stabulensibus in Belgio
(saec. VII, VIII et X) V. de Buckii commenta-
rius in AA. SS. BoU. 28. Oct. Xn. p. 706-723.
De s. Sigone episcopo Claromontano in Galiia
(t cca. 873) in AA. SS. Boll. 10. Febr. II. p. 429.
De s. Sigrada vidua Suessione in Gallia (saec.
VII) SoUerii svUoge in AA. SS. Boll. 4. Aug. I.
p. 353. 354.
De 8. Slla sive Silvano apostolo, s. Pauli socio
in Macedonia (saec. I) SoUerii sylloge in AA. SS.
Boll. 13. Jul. IIL p. 476-479.
Yita s. Silai episcopi Hiberni Lueae
in Hetruria (f 1094).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BolL 21. Mai. V.
p. 64-67. — Appendix de novissima corporis
elevatione ex Italico Fr. Mar. Florentinii ibul. p.
67; cf. Papebrochii comment praevius ibid. p.
62-64 et Vn. p. 825.
Erl.-Sehr.: Fiorentini, Franc. Maria, Vita miraoc>li
e memorie di s. Silao vescoyo Irlandese, il cni corpo
si conserva in Lnoca appresso le antiche, e nobili
monache di s. Oinstina. Lnoca 1662. 4^.
De SS. Silvano, Asaiaco, Donata ete. mart. Ro-
mae via Nomentana in AA. SS. BoU. 20. Apnl.
n. p. 749.
De s. Silvano episcopo et conf. Tarracinae in
Italia in AA. SS. BoU. 10. Febr. H. p. 392.
De s. Silvano episcopo Gazensi mart et aliis
39 mart. a. 311 tn AA. SS. BolL 4. Mai. I. p.
468. 469. Cf p. 792.
De SS. Silvano episc. , Luca diac. , Mucio lectore
mart. Emesems (t 312) BoUandi oomment. bist
in AA. SS. BolL 6. Febr. L p. 777. 778.
De s. Silvano et 83 vel 93 mart in AA. SS.
Boll. 3. Jun. I. p. 288.
De s. Silvano mart Ageduni in agro Lemo-
vicensi (saec. V) sylloge bist in AA. SS. Boll.
16. Oct vn. 2. p. 822-825.
De s. Silvano martyre Romae in AA. SS. Boll.
5. Mai. n. p. 7.
De ss. Silvano, Sabine ac Pantheiio mart. sub
Diodetiano in Thracia tn AA. SS. BolL 23. Aug.
IV. p. 589.
De 88. Sylvano seu Sylvino, Sylvestro ac Ro-
dena, qui die 22. Sept coluntur in Leprosiensi
Biturigum oppido elogium historicum ap. Labbe,
Bibl. nova IL p. 444-447.
Acta s. Silverii papae Bomani et mar-
iyris a. 537.
VITA B. SILVESTRI — VITA S. SIMEONIS STYL.
1577
Äusg,: ex Liberato diacono Carthaginensi et
Vita apud Anastasium Biblioth. in AA. SS. Boll.
20. Jun. IV. p. 14-18.
Vgl. Silverina pp*
Tita b. Siivestri ord. Camaldul. con-
versi (f 1348) Florentiae in Hetruria,
Ausg. : ex Italico DomDi Zenobii monachi in
AA. SS. Boll. 9. Jun. IL p. 256-260.
Tita s. Silvestri I papae Bomani (f 335)
authore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 31.
Bec. VI. p. 1052-1065 (ed. Colon. 1575). — Vita
alia *ed. Mombritius, Sanctuarium II. p. 279. —
' Auszüge ap. Vincent. Bellovac. Specnl. histor.
lib. 13. — Vita graece scripta ap. Combefis,
Illustrinn) Christ, martyrum triiunphi. Paris. 1660.
ErL'Sckr.: DOllinger, J. J. I. t., Papstfabeln de«
MitteUüten. 1863. p. 62-61.
Wa 1 1 e n b a ch'. Dontschlands Gescbichtsqnellen. 5. Aufl.
n. 1886. p. 469; 6. Aufl. II. 1894. p.490.
Vgl. Silvester I pp.
De 8. SilvMtro abbate Heomaensi in Gallia
(S- cca. 575) in AA. SS. Boll. 15. April. IL p. 386.
387.
De SS. Silvettro et Frominio episcopo Veson-
tionensibus in Borgundia (saec. IV) in AA. SS.
Boll. 10. Mai. II. p. 567.
De SS. Sllvestro et Sophronio mart. in AA.
SS. Boll. 1. Mart I. p. 22.
De s. Silvettro roonacho Trainae in SiciÜa (f
1185) in AA. SS. Boll. 2. Janr. L p. 124. 125.
De s. Silvia matre s. Gregorii Magni (saec. VI)
G. v.Hooffii commentarius in AA. SS. Boll. 3. Nov.
I. p. 658-662.
Yita s.Silvini AlcieLci{Atixy'aux-Moines)
seil Morinonim in Gallia episcopi (f cca.
720) auctore Antenore episcopo (cca.
saec. Vni), interpolatore anonyme ante
med. saec. IX.
Ausg. : nur interpolirt * ap. G. Catel , Histoire
des comtes de Tolose. Toulouse 1623. fol. — •««
AA. SS. Boll. 17. Febr. III. p. 29-32, c. BoUandi
comment. praevio p. 24-28. — • ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 295-299. —
^ Bruchstück ap. Bouquet, Rec. HI. p. 640. 641.
— ^ aUes aus d. Bollandisten tciederh., sed cum
annotatis et additamentis Isfr. Thysii ap. Ghes-
quiere , AA. SS. Belgii VI. p. 442-484. Cum 2 effig.
— Disquisitio de natali s. S-i loco auctore
Thysio ibid. p. 439-441.
Erl.'Sehr.: van Drival, La vie de s. Silvin, 6v§qae
i^gionnaire. Boalogne 1852.
Histoire littöraire de la France. IV. 1738. p. 49.
De 8. SiMno episc. Brixiensi in Longobardia
(•<■ saecV med.) Perierii commentar. in AA. SS.
Boll. 28. Sept. VII. p. 645-648.
De s. Silvino episcopo Cremonensi in Italia (t
773) in AA. SS. Boll. 17. Febr. III. p. 32. Cf.
p. 757.
De s. Silvino episcopo Veronae Suyskenii syl-
loge in AA. SS. Boll. 12. Sept. IV. p. 25.
De s. Silvio episcopo Tolosano in Gallia (saec.
IV) in AA. SS. Boll. 31. Mai. VH. p. 438.
De SS. Silvio, Maxime, Benigne etc. mart. Ro-
manis sylloge bist in AA. SS. Boll. 1. Mart. I.
p. 24. 25.
De s. Simeono episc. Hierosolymorum et mart.
(t 107) Bollandi commeni bist in AA. SS. Boll.
18. Febr. IH. p. 53-55.
De 8. Simeone episc. Metensi in Gallia (saec.
IT) in AA. SS. Boll. 16. Febr. II. p. 859.
De s. Simeone episc. Seleuciae et Gtesiphontis,
aliis 100 episcopis, presbyteris aut clericis a. 349
mart Persis in AA. SS. BoU. 21. April. II. p. 844.
— Aeta martyrii ex Sozomeni historia eccles.
II, c. 8-10 ^ibid. p. 845-847.— « ap.Surium, Vit.
SS. 21. April.
De SS. Simeone, Isaacio, Bachtisoe mart. in
Perside sub Sapore rege in AA. SS. Boll. 15. Mai.
III. p. 466.
De s. Simeone propheta Hierosolymis (sub init.
sec. I) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 8. Oct. IV.
p. 4-23.
De s. Simeone stylita tertio (saec. VI) tVi AA.
SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 310.
Vita Simeonis Acbivi = Vita Symeonis Achivi.
Yita s. Simeonis monachi et eremitae
in monasterio s. Benedicti de Padolirona
prope Mantuam (f 1016) auctore anonymo
PadoUronensi monacho coaevo.
Ausg. : ' ex codd. eiusd. monast. ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. VI. 1. p. 151-168. — 'ex
ms. Ingoist. et coli. c. editis in AA. SS. Boll. 26.
Jul. VI. p. 324-335. — Miracula auctore eodem
ibid. p. 335-337. Cf. Boschii comment. historicus
ibid. p. 319-324.
Yita s. Simeonis prisci, abbatis Montis
Aman! in Syria (saec. lY).
Ausg.: ex Theodor eti Philotheo c. 6 in AA.
SS. Boll. 26. Janr. U. p. 709-711.
Yita s. Simeonis stylitae (f 460) senio-
ris, Antiocheni auctore Antonio eins
discipulo.
Ausg.: * interprete Guil. Gratio S. J. in AA.
SS. Boll. 5. Janr. I. p. 264 - 268. — • ap. Migne,
Patrolog. lat. LXXIII. p. 325-334; not. p. 334-
338. — Tita alia ex vet mss. latinis in AA.
SS. Boll. 1. c. p. 269-274. — Vit» tcrti» auctore
Simeone Metaphraste, interpr. Guil. Gratio
ibid. p. 274-285. — Vita qnarta per Theodo-
re tum episcop. Cyrensem ap. Surium, Vit. SS.
5. Janr. — De s. Simeonis stylitae reliquiis et
templo in AA. SS. Boll. l. c. p. 286. — Aeta s.
S-s a Cosma presbytero Syro eiusdem familiari
conscripta, chaldaice et latine ed. Steph. Evod.
Assemanus in AA. SS. martyrum. Romae 1748.
(2 vol. fol.) IL p. 268-398.
Erl.'Sehr.: Commentarius praevins «i AA. SS. Boll.
I. c. p. 261-264.
D^elehaye in Compte renda du S.Congrös adentifiqne
international des Catholiqnes tenu k Bruxelles 1894.
Tom. V. Broxelles 1896. 8^.
Dissertatio de sty litis in tabol. II menologii Ba-
siliani ed. Assemanns 1. c. n. p. 246-268.
Jacob US Samgensis, Batnarom episcopns: De s. Si-
meone homilia, chald. et lat. ed. Assemanns 1. c. II.
p. 280-244.
1578
VITA S. 8IME0NIS STYL. lUN. — VITA S. SDIPUdANI
Lantensaok, (7., De Simeone st^lita. Wittebergae
1700. 40.
ühlemann, Fr.j Symeon der erste SKnlenheüire in
Syrien, und sein Einfloss anf die weitere Verbrei-
tung des Christemthiuns im Orient. Leipzig 1846. dP,
Jk 2 {beaondtnr Abdruck aua: Zeitschxiit für histor.
Theologie. 1846. Heft 8. 4).
Zingerle, P., Leben n. Wirken des h. Simeon Sty-
lites. Innsbrack 1855. 8P.
Vita s. Simeonis stylitae iunioris in
Monte Mirabili prope Antiochiam Syriae
(f 596) conschpta a Nicephoro magi-
stro Antiochiae, Caelum dicto.
Äusg, : graece et lat. in AA. SS. Boll. 24. Mai.
V. p. 307-401. Gf- Janningi commeotar. praevius
ibid. p. 298-306. Vgl. Vita s. Martfaae vidaae.
De s. Slmilino episcopo Namnetensi in Gallia
(saec. IV) Henschenii sylloge hist. in AA. SS.
Boll. 16. Jim. ni. p. 42.
De s. Simone anachoreta apnd Graecos in AA.
SS. BoU. 25. Jun. V. p. 110.
De b. Simone de Collazone ord. Minor, in üm-
bria (saec. XIII med.) J. de Backen notitia in
AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 389. 390.
De b. Simone de Sancto Arcliangelo {non pro-
ctä a civitcUe Ariminensi sito) ord. Praed. (f
1329) Josephi de Backer comment histor. in AA.
SS. Boll. 3. Nov. n. prs. 1. p. 209-212.
De b. Simone episc. Vladimiriensi (saec. XII),
vid. Vita s. Arethae.
De b. Simone Stoic ord. Carmelit. priore gen.
Burdegalae in Aquitania (t 1265) in AA. SS. ßoU.
16. Mai. UI. p. 653; ef. VH. p. 790.
Vitae s. Simonis apostoli et martyris
in Perside (saec. I) compendium.
Ausg. : ex Adone in AA. SS. Boll. 28. Oct.
Xn. p. 428. — De perventione braohii s. S-s
in Sein ord. Praemonstr. ex collect, hagiogr. bibl.
Bruxell, n^ 8924 ibid. p. 428-436. Cf. J. v. Hecke,
Coroment. praevius ibid. p. 421-428.
Vita s. Simonie Armeni monachi et eremitae
(saec. XI) = Vita s. Simeonis monachi.
Vita b. Simonie comiüe Crespeiensis =» Vita
s. Simonis ex comite.
Vita b. Simonis de Lipnica ord. Min.
de observ. (f 1482) auctore Ludov. S trob-
kovicio ord. Min.
Ätisg.: ^Brunsbergae 1636. — ^wiederh. in
AA. SS. BoU. 18. Jul. IV. p. 518-528. — Mira-
enla auctore Nie. Sokolnikio ibid. p. 529-576.
Cf. Cuperi comment. praevius ibid. p. 510-518.
Miracola Simonis de Montfort (f 1265).
Ausg. : ex cod. ms. London. (Mus. Brit. Cotton.
Vespas. A. VI) ed. Jam. Orch. Halliwell als An-
hang XU The Chronicle of William Rishanger of
the Barons* war. London, Camden Society 1840.
kl. 4°. p. 67-110.
Erl.'Sekr.: Prothero, G. W., The life and times of
Simon de Montfort, earl of Leicester. Cambridge 1877.
gr. 8«. 9 ah.
Vita s. Simonis ex comite Crespeiensi
(Cr^py, D^, de VOise) monachi ord. Ben.
(f 1080) auctore anonymo coaevo.
Ausg.: ^in Guiberti abbatis Novig. oper. ed.
d'Achery. Paris. 1651. fol. Append. p. 671-679.
— *ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2.
p. 374-384 c. observatt praev. p. 370 sq. — 'ex
mss. et editis in AA. SS. Boll. 30. Sept Vin. p.
744-751 c. Perierii comment praevio p. 711-744.
— * ap. Migne, Patrolog. lat CLVL p. 1211-1224.
— * Bruchstück »ap.Bouquet, Rec.XIV.p.37-40;
— ^ ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 905. 906.
Martyrium s. Simonis pueri a Judaeis
Tridenti crudeliter necati a. 1475. Pars
I auctore Johanne Matthia Tiberino
sive Tuberino. Pars II: Acta post pas-
sionem s. Simonis ex italico impresso.
Ausg. : ^ (Romae, Barthold. Guldenbeck 1475.)
4^ — ' ap. Bzovium, Annal. eccles. ad a. 1475.
— » ed. Surius, Vit SS. 24. Mart — -• in AA.
SS. Boll. 24. Mart UI. p. 495-502. — ^einzeln
ed. Zach. Goetzius. Osnabrug. 1715. 4*. — *ap.
H. van Seelen, Select litterar. Lubecae 1726. 8®.
p. 635.
Erl.'Sekr.: Cornelias, FL, De colta s. Simonis poeri
Trid. et mart apnd Venetos. £d. 2>. Trideoti 1753.
40; — wiaderh. und. 1765. 4P.
Donatns, Andr., De cnltn s. Simonis pueri Triden-
tini et mart. apnd Venetos. s. 1. 1766. 4^.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis ed. ManälV.
p. 108.
Gninzoni. P., San Simone di Trento: nnovi docn-
menti (1475). 'kUano 1889. SP. 14 mg. {Eatr. daXP Ar-
chivio storico lombaido. Anno XVl. 1889. p. 133.>
Frocesso inedito (che si oonsenra ne^li ArcniTii Va-
ticam) sopra Tassassinio talmndico - rabbinico del b.
Simoncino da Trento in Ciriltit cattolica. Ser. XI.
Anno 32. Firenze 1881. Vol. vm. p. 225-281; 3U-
352; 476-483. QiH MUthMungen aus dumn JVosass-
aden der S^igwnckung du Geiödläen; damaek er-
folgte der Mcm tpegen fygnatisirvng der Judea^ durch
gewiaee icUmudiach» Lehren.
Miracula b. Simonis Tudertini ord. ere-
mitarum s. Augustini (f 1322).
Ausg. : ex processibus authenticis mss. in AA.
SS. Boll. 20. April. H. p. 819-831.
Tita s. Simperti episcopi Augustani (f
809. 1. Mai) et miracula, auctore Adel-
berto priore S. üdalrici Augustani ord.
s. Bened. (f 1235).
Ausg.: ^unt.d.Tit.: Monumenta vetera res
s. S-i illustrantia [1* Vita auct Adelberto. —
2^ S-i statuta pro monasterio Murbacensi. —
3^ Anonymi liber de eins miraculis ab a. 1465 —
1471. — 4** Anonymi liber mirac. a. 1488 — 1495.
— 5*^ Acta secundae inventionis et translationis
a. 1491. — 6^ Acta tertiae translationis] ap. B.
Pez, Thes. aneod. n. 3. p. 355-452. — *in AA.
SS. BoU. 13. Oct. VI. p. 245-250. — Miracula
ab a. 1465—1471 patrata ibid. p. 251-268. —
Acta secundae inventionis et translationis auctore
anonymo ibid. p. 269-272. — Historia trans-
lationis tertiae ibid. p. 272-277.
Erl.-Sehr.: Buens, Comment. praevios m AA. SS.&.tU.
1. c. p. 228-245 «< Bigolloti nota Und. Sn^. p. L4Ö'
-148^
Des. Simperto ep. Augnstano ap. Mabiilon , AA.SS.
o. s. Ben. saec. Iv. 2. p. 558 -55^.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeechichte H. p. 151.
Yita s. Simpliciani episcopi Mediolani
in Insubria (f 400).
DE S. SQCPLICIANO — DE S. SISOE
1579
Ausg. : ex Morobritio tom. 2 in A A. SS. Boll.
16. Aug. IIL p. 282-284. — Tlt« altera ex Jos.
Bipamontio Und. p. 284. 285. Cf. Sollerii com-
ment. praevius ibid. p. 280-282.
ErL'Seltr,: Paccinelli. Plac., Vita di s. Simpliduio
e di a. Souttore Settaui, arcireacoyi di MiUuio. Mi-
lano 1650. 4f>.
De s. Simpliolano mari Pictavis in Gallia Hen-
Bchenii svlloge in AA. SS. Boll. 31. Mai. YII. p.
437.
Acta SS. Simplicii, Constantii et Yicto-
riani mart apud Marsos in Italia forte sub
Marco Aurelio Ani, auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 26. Ai^. V. p. 780-
783. Cf. Pinii comment praevius ibid. p. 778-780.
ErL-Sdtr.: Corsignani, P.A., Acta ss. mar^nun
Simplicii , Constantii , et Victoriani .... vindicata.
Romas 1760. 4P.
Tita s. Simplicii episcopi Augastoduni
in Gallia (saec. V) auctore Gregorio Tu-
ronensi.
Ausg.: ' ap. Surium, Vit SS. 24. Jun. — • t«
AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p. 812-814. — Vita
alia: ,Simplicius vir* ex cod. Bruxell. n* 206.
saec. Xni. fol. 103 in Catalogus codicum hagiogr.
reg. bibl. Brux. I. 1. 1886. p. 127-129.
Acta SS. Simplicii , Faustini et Beatricis
martyrum Komae sub Diocletiano.
Ausg. : ex Mombritio in AA. SS. Boll. 29. Jul.
Vn. p. 36. 37. Cf. Boschii commentar. praevius
ibid. p. 34-36.
De s. Simpliclo abbate Casinensi m (f oca.
570) elogium bist. ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben.
saec. I. p. 194-196. — De ss. Simplicio et
Constantino abbatibus Montis Cassini Bossuei
commentar. histor. in AA. SS. Boll. 22. Oct IX.
p. 589-595.
De s. Slmplioio arcbiepiseopo Bituricensi in
Gallia (f cca. 480) comment. bist in AA. SS.
BoU. 1. Mart I. p. 34-38.
De s. Simpliclo episc. et conf. in AA. SS. BoU.
12. Febr. 11. p. 602. Vgl. p. 897.
De s. Simplicio episc. Viennensi in Gallia (saec.
V) in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 354. 355.
De SS. Simplicio et Ambrosio mart. in Cata-
iania in AA. SS. Boll. 2. Mai. I. p. 185.
De s. Simplicio mart in Sardinia in AA. SS.
Boll. 15. Mai. m. p. 456.
De s. SlmpHdo pontif. Bom. (f 483) com-
mentar. historicus in AA. SS. Boll. 2. Mart. I.
p. 133-138.
Vgl. Simplicios pp.
De s. SImplide episc. Viennensi in Gallia (saec.
ni) in AA. SS. BolL 11. Febr. n. p. 511.
De SS. Simpronio, Venerio et aliis VII mart.
Antiochenis in AA. SS. Boll. 7. Aug. 11. p. 190.
Vita s. SIndliertI = Vita s. Simperti.
Vita s. Sindulphi presb. eremitae Alson-
tiae (Ätissonce) in agro Reniensi (f cca.
600) auctore Altmanno monacho Alt-
villarensi (f post 882).
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s.Ben. saec.I.
p. 368-371. — » tciederh. in AA. SS. Boll. 20. Oct.
Vm. p. 892-896. — De translatione s. Sin-
dulfi et s. Helenae a. 840 in monasterium Alt-
villarense ap. Mabillon 1. c. saec. IV. 2. p. 153-156.
Cf. V. Heckii commentar. praevius in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 890-892.
De s. SInorio episc. Abrincis in bodiema Nor-
mannia (f 570) Stiltingii sylloge in AA. SS. Boll.
18. Sept. V. p. 780-783.
De 88. SInone, Herulo, Cuscumo etc. mart.
Asiaticis in AA. SS. Boll. 23. Febr. m. p. 363.
De 8. Slnoto mart. et verisimüiier episc. Ca-
f)uae in Italia (f sub fin. saec. I) Stiltingii syl-
oge in AA. SS. Boll. 7. Sept II. p. 5.
Passio s. Sirae marlyris in Ferside a.
558 auctore coaevo.
Ausg.: graece et lai interprete Janningo in
AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 172-183. Cf Fape-
brocbii commentar. praevius ibid. p. 171.
De 8. Sirene sive Sinerio monacbo et mart.
Sirmii in Pannonia infer. (f cca. 302) BoUandi
comment. bistor. in AA. SS. Boll. 23. Febr. m.
p. 364-366.
De s. Sioebuto abbate Caradignae in Hispania
(t 1082) ' in AA. SS. Boll. 15. Mart. H. p. 412.
— * ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2.
p. 369. 370.
De 8. Sloenamlo levita mart. Gordubensi a. 851
in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 181.
Acta SS. Sisinnii , Martyrii et Alexandri
martyrum in agro Tridentino a. 397 bre-
viora.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII. p. 40. —
Acta alia ex mss. variis, Mombritio et Surio
ibid. p. 40. 41. — Epistoia s. Vigilii episcopi
Trident. (f cca. 405) ad s. Simplicianum episc.
Mediolanens. ibid. p. 41. — Alia eiusd. Vigilii
ad Johannem urbis ConstaD tinopol. episc. ^ibid.
p. 42-45. — ^auch ap. Baronium, Annal. eccles.
ad a. 400. § 7-11. — 'ap. lipomanum, Vit SS.
— * ap. Surium , Vit. SS. 29. Mai. — * ap. Ruioart,
Acta mart. p. 534. — Historia translationis
a. 1596 a s. Carole Borromaeo celebratae, ex
Ital. relatione post vitam s. Simpliciani a Pla-
cido Puccinelli Gassinensi decano edita in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 45-50. Cf. Papebrocbii commentar.
praevius ibid. p. 38. 39 et Rigolloti nota ibid.
Suppl. p. 69*.
JSrl.'Schr.: Jung, Jul., Römer nnd Romanen in den
Donaolftndeni. Innsbruck 1877. 8P. p. 182. 169.
Tartarotti, Oirol., Memorie istonche intomo alia
vita, e morte de' ss. Siännio, Martiiio, ed Alessan-
dro, martirizzati nell' Anaonia , ora Val di Non, dio-
cesi di Trento, Tanne 397. (Con relazione delJa tras-
lazione.) Verona 1746. Bfi. 83pag.
De s. Slsionio mart. Alexandriae in AA. SS.
Boll. 19. Jul. IV. p. 587.
De 8. Sisinnio patriarcha Gonstantinop. (f 427)
Byw sylloge in AA. SS. Boll. 11. Oct. V. p. 627-
629.
De s. SisoS magno conf. in monte s. Antonii
in Thebaide (saec. V) Pinii sylloge bist, in AA.
SS. Boll. 6. Jul. U. p. 280-284.
1580
VITA S. SIVIAßDI — VITA S. SONNATn
Tita s. Siviardi abbatis Anisolensis in
Gallia (f 687, sec. al. 728) auctore coae-
taneo monacho Anisolensi.
Ausg.: ^ ex 2 mss. collatis cum 3. editione
Surii in AA. SS. Boll. 1. Mari I. p. 66. 67. —
'Bruchstück unt. d. Ttt: De s. Siviardo ap.
Mabillon, AA. SS. ord. s. Ben. saec. IH. 1. p.485
-487 (ed. Venet 1734. HL 1. p. 457-459).
Erl.-Sehr.: Couanier de Lannay, E.-L., Vie de
Saint Siviard , abbö d'Anille. Laval 1884. 8P. 71 pag.
(gibt aueh eine franxöa. Uebtirutxiimg).
FabrioiüB, Bibl. med. et iiif. latinitatis. VI. 1746.
p. 562.
Hanr6aii,B., Histoire litt6raire da Maine. 2. 6dit. X.
Paria 1877. 80. p. 34.
Havet, JqI., Qaestions M^rovinffiennes m Bibliothdqne
de l'EDole des chartes. XLVIII. 1887. p.7-12.
Histoire litt^raire de la France. III. 1786. p. 683.
Vgl. Vita s. Carilefi.
Vita SS. Sixti et Sinicii episcoporum
conf. Kemis in Gallia (f cca. 300) auctore
anonyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 1. Sept. I. p.
125-129. Cf. Stiltingii comment. praevius ibvi.
p. 118-125.
Translatio s. Sixti I papae mariyris (f
125?) Roma Aletrium.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 6. April. I. p. 906-909.
Cf. Henschenii commeutarins de s. Sixto ibid,
p. 533-535.
Martyrium s. Sixti 11 papae et aliorum
martynim a. 258.
Ausg. : ex ms. Fuldensi in AA. SS. Boll. 6. Aug.
II. p. 140-142. Cf. Pinii comment. praevius ibtd.
p. 124-140.
Vita Sixti iV papae (f 1484) auctore
anonyme (i. e. Piatina).
Ausg.: primum ap. Muratori, Scr. rer. Ital.
m. 2. p. 1053-1068.
Vgl. Diariom Romanae nrbis.
Fiatina.
Sixtas IV pp.
De 8. Sixto III pontif. Rom. (f 440) comment
historicus in AA. SS. Boll. 28. Hart. lILp. 714-717.
De SS. Smaragdo, Mariano seu Mariana et Ar-
chelaida martt. Antiochenis (ine. temp.) V. de
Buckii sylloge crit. in AA. SS. Boll. 28. Oct. XII.
p. 574.
De SS. Socraie et Stephane mart. in Anglia
snb Diocletiano Sticken sylloge in AA. SS. Boll.
17. Sept. V. p. 477.
De s. Sodone Kavennae in Italia in AA. SS.
Boll. 25. Janr. II. p. 618.
Vita s. Solae sive Soli sive Sualonis
Angli abbatis Solenhovensis in Norico (f
794. Dec. 3) auctore Ermanrico seu Er-
raenrico monacho et diacono Elwangensi
(postea a. 865 — 874 episcopo Pataviensi?).
Saalo (latinisirt Sola. Solos) war ein Begleiter des
h. Bonifazins. Die Vita nnbedentend.
Handschr. : Cheltenham, Bibl . PhiUipps n®
16375 (Libri 1103). mbr. sec. XI. 4° min. — St.
Gallen, n« 571 (S. n. 436). mbr. saec. IX. 4^ —
Leipzig, Stadtbibl. n® 196. mbr. saec. XIII. —
München, n^ 4608. (Bened. 106). mbr. saec. X
XI. fol. min. ; — n® 9506 (Alt sup. 6). mbr. saec.
Xn. fol. max,; — n« 18897 (Tegems. 97). mbr.
saec. X. 4° min.; — n« 22245 (Windb. 45). mbr.
saec. xn. fol. max. — Paris, Nat-Bibl. Lat
n*» 9744 (Suppl. lat n* 165). chart. saec. XV. f. 10.
Ausg. : * ed. Canisius, Lect. antiq. IV. 2. p.544-
558; prologus, epist et variae lect p. 732-741
(» ed. Basnage 11. 2. p. 169-175). — » ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. HI. 2. p. 429-438. — ^uni.
d. Tit.: Ermanrici Sermo de vita s. SualonLs
dicti Soli ed. Holder-Egger ap. Pertz. Mon. scr.
XV. 1. p. 153-163; cf p. 151. — Hymnus de
s. Solo ibid. p. 163.
Erl'Sckr.: Bursians Jalirosbericht über die Fort-
schritte der Alterthomswissenschaft. I. p. 10-14.
DUmmler, £., Uebor Ermenrich Ton Ellwangen und
seine Schriften in Forschungen zor deatscheD Ge-
schichte Xm. p. 478-485; Nachtrag XIV. p. 403.
404. Vgl. Neaes Archiy d. Ges. f. t. d. Gesch. IV.
p.821.
Ebert, AUgem. Gesch. der Literatur des Mittelalters.
I. 1880. p. 179 -184.
Hirschmann, Adam , Der heil. Sola. Ein historischer
Versuch. Ingolstadt 1894. 40. 84fag. Jll 1. bütaU md
Druck gut.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte IT. p.3G0.
"Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands GescMchtsquellen. 5. Aufl.
I. p. 264-266; 6. Aufl. I. p. 282. 288.
Tita s. Solennis episcopi Camoli in
Gallia (f cca. 508) auctore anonymo.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 25. Sept. ^^I.
p. 68-72. — Vita interpolata ex ms. ibid. p.
72-75. — Historia translationis ibid. p. 75-77.
— Miracula ibid. p. 77-81. Cf. Clei comment.
praevius ibid. p. 62-68.
Erl.-Sehr.: Histoire littöndre de la France. VU. 1746.
p. 607.
Passio s. Solinae virg. et martyris Car-
nuti cca. med. saec. IIL
Ausg.: ex lectionario 8. Petri Camut. ad 16.
Oct in AA. SS. Boll. 17. Oct. VUI. p. 12. 13. Cf.
Vanheckii commentar. praevius ibtd. p. 9-12.
De b. SollicKo ord. Crucigerorom in Piceno in
AA. SS. Boll. 6. Mart. I. p. 498.
De SS. Solocbone, Pamphamere et Pampha-
lone militibus Aegyptiis, mart. Chalcedone sub
Maximiane in AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 25.
Vita s. Solongiae virg. et martyris apud
Bituriges (saec. IX).
Ausg.: ex lectionibus eodesiae propriae in
AA. SS. Boll. 10. Mai. II. p. 589-591. — Alia
vita, ex gallico latine reddita ibid. p. 591-597.
Cf Vn. p. 680.
Erl.-Senr.: Alet, J., Vie de sainte Solange, patronne
du Borry. Bounres 1869. 12mo. VII. 111 pag.
Oudonl, J. Fr. H., Vie de Saint-Ursin, apotre du
Berri , et de Saint- Solange , patronne du Berri. Bour-
Kos 1828. SP.
8. Solongiae virg. et mart. elogium historicum. hy-
mnus et lectiones 9 ap. Labbe, BiU. nova II. p.
447-450.
Vita s. Sonnatii archiepiscopl Eemen-
sis in Gallia (f ante 633). Ex Plodoardi
hist eccl. Remensis
Ausg.: in AA. SS. Boll. 20. Oct VIII. p. 901-
903. Cf. V. de Buckii commentar. praevius ibid.
p. 899-901.
DE SS. SOPHIA — ACTA SS. SPEÜSIPPI
1581
De SS. Sophia cum filiabus, Dibamona et Bista-
mona etc, mart Aegyptiis in AA. SS. Boll. 4. Jun.
I. p. 379.
De SS. Sophia et Irene mm. in AA. SS. BoU.
18. Sept V. p. 773. 774.
De 8. Sophia martyre medicinae perita apud
Graecos in AA. SS. Boll. 22. Mai. V. p. 143.
De s. Sophia senatrice, post sanctimoniali in
Thracia in AA. SS. Boll. 4. Jun. I. p. 404.
De s. Sophia virg. mart Firmi in Piceno in
AA. SS. Boll. 30. April. ID. p. 733.
De s. Sophia virg. mart Sortini in Sidlia in
AA. SS. Boll. 23. Sept VI. p. 571.
Vita s. Sophiae sive Cadoci episcopi
Beneventani et mart (saec. VI) auctore
anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Janr. 11. p. 603-
606 ex ms. Rubeae Vallis et Capgravio. Cf. p.
1150. Vgl. Vita s. Cadoci.
De s. Sophroniano martyre Carthaginiensi et
de S8. martt Amarante seu Amaranta, Qointo
et Lucio (forte saec. IV) V. de Buckii sylloge
crit in AA. SS. Boll. 28. Oct XH. p. 576. 577.
Vita s. SophfH)nii Hierosolymoram pa-
Hiarchae (f 638).
Ausg,: ex variis coUecta in AA. SS. Boll. 11.
Mart. n. p. 65-72. — Vitae epitome ex me-
naeis Graecorum ibid. p. 72.
Vgl. Sophronias Hieros.
Vita s. Soii conf. et eremitae apud Pe-
troricos in Gallia (saec. VI) auctore ano-
nyme.
Ausg.: ^ ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 677-674.
— Un AA. SS. Boll. 1. Jebr. I. p. 199-204; cf.
p. 942. — 'Auszug ap. Bouquet, Eec. III. p. 465.
466.
ErL-Sehr.: Histoire littöraire de laFiaoceVI. 1742.
p. 226.
Pergot , La vie de 8. Soor, premier abb6 de Terrasson,
avec one notice sor rabVave de Terrasson. Paris
1867. 80.
Translatio s. So8ii (diaconi a.910 Miseno
Xeapoüm) extracta exPassione s.Januarii
et sociorum auctore Johanne diacono
Neapolitano, qui eidem interfuit
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Certamen s. Sosii dia-
coni, Januarii episc. Beneventani sociorumque
et translatio auctore Johanne diao. S. Januarii
ap. Suiium, Vit SS. 23. Sept VII. 1581. p. 710
-720. — 'ap. Falcone, La intera storia di s. Gen-
naro. Napoli 1713. fol. p. 202. — 'ex mss. Neap.
et Roman. Vatic. collatis cum editis ed. Stilting
in AA. SS. BoU. 19. Sept VI. p. 874-881. § 1-32.
— *■ wiederh. ohne die letzten 3 Capitel ap. Para-
scandolo, Memorie stör, della chiesa di Napoli.
II. p. 256; — * 1*. ebenso von Waitz in Mon. Germ,
hist Scr. rer. Langob. p. 459-463. — ®ex edit
Bolland. wiederh. von B. Capasso in Monum. ad
Neapol. ducatus histor. pertinentia. I. 1881. p.
300-307.
De SS. So8lpatro et Jasone discipulis et cognatis
s. Pauli apostoli, item de s. Sopatro Beroeensi
(saec. I) Henschenii sylloge histor. in AA. SS.
Boll. 25. Jun. V. p. 4-7.
De SS. Sosthene et Victore mart. Chalcedone
in Bithynia sub Diocletiano Stiltingii sylloge in
AA. SS. Boll. 10. Sept HI. p. 488.
De 8. Sotere pontif. Rom. (f 174?) Henschenii
disquisitio in AA. SS. Boll. 22. April. III. p. 5-7.
Cf. p. 982.
De s. Sotare virg. Romana et mart. sub Dio-
cletiano Bollandi comment historicus in AA. SS.
Boll. 10. Febr. IL p. 387-389. — Passio ap. Su-
rium, Vit SS. 6. Febr. \U. Colon. Agr. 1581. p.
102. — Vita ibid. p. 102. 103. Cf Ruinart, AA.
prim. mart Amstel. 1713. fol. p. 379. 380.
Acta s. Sozontis mart Pompeiopoli in
Cilicia cca. a. 304 antiqua.
Ausg.: graece et lat interpr. Stiltingio in AA.
SS. BoU. 7. Sept III. p. 15-19. -- Martyrium
ex Simeone Metaphraste ap. Surium, Vit SS.
7. Sept
De SS. Spano, Lupo, Benigne, Beato . . . Prin-
cipino et Tridorio mart. (saec. forte IV vel V)
pro martyribus cultis in agris Turonensi et Bituii-
censi V. de Buckii comment praevius et crit in
AA. SS. BoU. 25. Oct. XI. p. 578-583.
De s. Speclosa virg. Papiae in Insubria (saec.
VII) in AA. SS. BoU. 18. Jun. UL p. 602.
De s. Specioso monacho Benedict Tarracinae
in ItaUa (saec. VI) » in AA. SS. BoU. 15. Mart
IL p. 404. — 'ex Gregorio Magno dialog. lib. 4.
c. 7. ap. MabUlon, AA. SS. o. s. Bbu. saec. I. p. 98.
Yita s. Spei abbatis apud Nursiam in
Italia (f 513) auctore Gregorio Magno.
Ausg. : ^ ex libr. 4. c. 10 dialog. in A A. SS.
BoU. 28. Mart. m. p. 718. — »ap. Mabülon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. I. p. 112. 113.
Vita Spenseri, vid. Vita Henrici Spenseri.
De s. Speo conf. in AA. SS. Boll. 28. Janr. IL
p. 891. 892.
Yita s. Sperandeae abbatissae Cinguli
in Piceno (f 1276) auctore anonymo,
mutila.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. BoU. 11. Sept III.
p. 901-903. — Vita rhythmica ibid. p. 904.
905. — Appendix de miraculis ibid. p. 905-
913. Cf. Suyskenii commentar. praevius ibid. p.
890-901.
De s. Speiia virg. apud S. Serenum in Cadur-
cis pro martyre culta (f cca. 760) Byei syUoge
in AA. SS. BoU. 12. Oct VL p. 120-123.
Acta SS. Speusippi, Eleusippi, Meleu-
sippi tergeminorum mariyrum auctore
Warnahario presbytero ecclesiae Lin-
gonensis in Gallia (saec. VII).
Ausg.: ^ed. Surius, Vit SS. 17. Janr. p. 392.
— ' wiederh. in AA. SS. BoU. 17. Janr. 11. p. 76-
80 — w. ' ap. Migne, Patrolog. lat. LXXX. p.
185-196. — Pars media, quae in his editt. folio
exciso desideratur, ex cod. Vatic. reg. Suec. in
Analect. Bolland. II. 1883. p. 378-380. — Prae-
1582
VITA S. SPIRIDIONIS — VITA S. STEPHANI ABB. NICOMED.
fatio ap. Ger. Dubois, Historia ecclesiae Pari-
siens. lU. 6. n° 12. — Acta alia ex vet. ms.
in AA. SS. BoU. 1. c. p. 74-76.
Erl.'Sehr.: Bolland, Commentar. praeTios ibid. p.73.
Fabricins, Bibl. med. ot inf. latinitatia ed. Mansi VI.
p. 816.
Vita s. Spliidionia episcopi TrimithunteDsis er
Simoone Metaphraste ap. Suiium, Vit. SS.
12. Deo. VI. p. 865-880. — Vita alia ab U. G.
Sibero ccuiscripta ad calcem s. Sixti II poni en-
chiridii ab U. G. Sibero editi. Lipsiae 1718; tote"
dtrh, ibid, 1725. 4*.
De 8s. Spolloosto, Pallada, Candida mart in
AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 355.
De 8. Stabile Arvemensi episc. (f cca. 810)
in AA. SS. Boll. 1. Janr. I. p. 57.
De SS. Stachy, Ampliato, ürbano et Naroisso
(saec. I) comment historicos in AA. SS. Boll. 31.
Oot Xin. p. 687-698.
Vita s. Stadiolaa abbatissae = Vita s. Eusta-
diolae.
Tita s. Stanislai Cracoviensis episcopi
(f 1079) auctore Johanne Longino s.
Dlugosso. Libri 3.
Handsckr.: über 5 vgl. Zeissberg, Polnische
Geschichtsohreibung p. 267. not. 1.
Ättsg.: ^mit d. Tit.: Vita beatiss. Stanislai
CracoY. episc. necnon Legende sanctorum Polonie
Hungarie patronorum in Lombardica histo-
ria non contente. — In fine: Finit... Vita b.
St-i C-s e-i et Polonorum prothomartyris, edita
per . . . Joannem Dlugosch . . A*^ 1465 Im-
pressum Cracouie in edibus Joannis Haller 1511.
24. Dec. 4'». 131 fol. Mit Holxsehnitten. Sehr
selten. — * unt, d. Tit.: Depus Polonorum s.
Stanislai ep. Grac. et mart. vita .... Nunc ite-
rum ... in lucem prodit . . . impensis Stan. Do-
bielowicz. Cracoviae 1666. 4°. — * iVö i tciederh.
in AA. SS. Boll. 7. Mai. U. p. 202-276. — *in
Joa. Dlagossii opp. omn. cura Alex. Przezdziecki.
Tom. I. 1887. — * Auszug ed. Surius, De prob.
SS. historiis. 8. Mai. VII. Colon. Agr. 1581. p.383-
397 mutato stilo. [ üebers. : deutsch unt. d. Tit. :
Historia von dem h krakauischen Bischoffe
. . . Stanislao . . . Ausz einem glaubw. Latein. Scri-
benten . . . gezogen . . . durch Blasium Laubich.
Grätz in Steyr 1595. 4«»; ibid. 1598. 4«. — Pol-
nisch unt. d. Tit.: ^ Panie Eoze w imie twoie.
Historya o ä. Stanislawie biskupie Krakowskim
patronie Polskim. Przedtym Lacinsk^ rzecza
przoz . . Jana Dlugosza. PrzelozyJ przez Mikotäia
z Wielkowiecka. w Krakowie 1578. 4°. 36 fol. ; —
^ wieder h. ibid. 1585. 4^ Sehr selten. — ^ unt.
d. Tit. : Z y w 0 1 äw. Stanislawa biskupa Krakows-
kiego .... przelozyl z tacinskiego originalu wod-
lug wydania Hallerowskiego z r. 1511 Ludw. FeL
Karczewski. Krakow 1865. 8".] — Vltae aliae Syn-
opsis, ex antiq. ms. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 200-
202. — Vita alia seu maior auctore Vincentio
Kylciensi (Kielce) monacho ord. Praed. 1253 —
1255. Partes 3 [über 20 Handschr. vgl. Zeissberg,
Polnische Geschichtschreibung p. 88. not. 2; Pertz,
Mon. l. c. p. 503. 504; gibt einige beachtenswerte
Xotixen] * zusammen mit Martini Galli chroni-
con recens. J. Winc. Bandtkie. Varsav. 1824. 8^.
p. 319 - 380. Soll nach anderen ein gekürzter Text
der Vita maior aus Cod. Craoov. bibl. Czartorysc.
0 1310. mbr. seo. XV sein. — * ed. Wojc. K^tr-
zynski in Mon. Polen, bist. IV. 1884. p. 355 resp.
362-438. Cf. introd. p. 319-354. — • Bruchstücke
ed. M. Perlbaoh an. Pertz, Mob. scr. XXIX. 1892.
p. 508-517. — Vita alia seu minor: ,Beatus
igitur StanislausS * ed. Wojc. Ketrzyilski 1. c. IV.
p. 253-285; cf. introd. p. 238-253. — »Bruch-
stüoke ed. M. Perlbach ap. Pertz 1. c. p. 504-506.
— Miraenla s. 8t-i recentiora ex tabulis et yoüs
factis in eoclesia Piotraviensi (curante St. Dobie-
lowicz) impressa Cracoviae 1666. 4*^ in AA. SS.
Boll. 7. Mai. IL p. 276-280; cf. TU. p. 616. -
Miraenla alia ^ ed. Wojc. K^trzyäski 1. c. p. 292-
318; cf introd. p. 285-292. — » Excerpta ap.
Pertz 1. c. p. 506. 507.
Sri.- Sehr.: Gallimachns, Phil., Florentinas, poeta
laoreatns : Carmen sapphicum in yitam gloiiosissimi
martyris Stanislai apnd dominum Johannem Haller.
(G^acoTiae 1611). 4P.
Dzieduszycki, Mor., Swi^ty Staniataw bibkup Kn-
kowski w obec dzinejszQj dziejowej krytykl. Lw6v
1866. BeapridU die gesammU LUmyUw über den h.
StanialaM».
Koszatski, Hilar., 2ywot ^wietego Stanislava bis-
kupa Krakowskiego i M^czennika, patrona krölestva
Polskiego. GzQ^ 1. 2. w Poenania 1867. 89. 163 i
138 vag.
Papebroch, Comment. praevius m AA. SS. Boll. I.e.
p. 198.
Wiszniewski, M., Historya literatury polskiej n.
p. 190.
Z. E., Swi^ty Stanislaw i Bolestaw Smialy antyteza
dziejowa z uwzglednieniem zdan przeciwnycb tdz-
wijana. Dresden 1870. SP. WerÜoe.
Zeissberg, Die polnische Ooschichtschreibmii; des
Mittelalters. Leipzig 1873. p. 71. 82-90; 266-268.
Vita s. Stanislai Kostkae et miracula
conscripta a P. XJi^bano Ubaldini (flor.
1662).
Ausg.: ed. Aug. Arndt in Analect. Bolland. IX.
1890. p. 360-378; XI. 1892. p. 416-467 etc. Mit
sehr reichhaltiger lAteratur über den Heiligen.
Yita b. Stanislai Poloni can. reg. Late-
ranensis Casimiriae ad Cracoviam (+ 1489)
auctore Mart B a r o ni o , recognita a Frider.
Szembek.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 3. Mai. I. Append. p.
779-781. — Miracula primo anno post obitum
patrata a regularibus Casuniritanis descripta ibid.
p. 781-792; cf YII. p. 571-573.
De 8. Stapino episcopo Carcassonensi in Gallia
in AA. SS. Boll. 6. Aug. IL p. 174. 175.
Erl.-Sehr.: (Bannenx, P. J.) Notice snr s. Stapln,
aatrement dit s. Stamp, honorö dans r^gliae d'Anhee
prte Dinant. Namar 1875. ISmo. 25pag. 15 c.
Bonch, Memoire sur saint Stapin, 5. 6veqae de Car-
cassonne. Carcassonne 1869. Xlll, 66 pag.
Yita s. Stephani abbatis Nicomed., iu-
nioris (f 767) auctore Stephano Con-
stantinopolitano diacono (cca. 808).
Ausg. : ^ gr. et lat. in B. Montf auoonii et Lop-
pini Analect graec. I. Paris. 1688. 4®. p. 396-531.
— «lat. ed. Surius, Vit SS. 28. Nov. TU. 1581.
p. 963-992. — * ed. T. Billius xusamttien mit
Joannis Damasc. oper. Paris. 1619. fol.
VITA B. STEPHANI ABB. OBAZ. — TBANSLATIO 8. STEPHANI
1583
Tita b. Stephan! abbatis Obazinensis
in Gallia ord. Cisterc. (f 1259) auctore
anonymo, discipulo eius.
Ausg.: ^ ap. Baloze, Misoeil. IV. p. 69. — 'ex
ms. Cisterciensi in AA. 88. Boll. 8. Hart I. p.
800-809. — »fragmenta ap. Bouquet, Rec. XIV.
p. 331-333.
Brl.'86kr.: Leolero, V., tn Histoire litidnire de la
FrBDoe. XXI. 1847. p. 678 -676; cf. IX. p.l67; XTV.
p. 684.
Tita s. Stephan! arch!ep!8Copi Cantua-
riensis (f 1228) auctore Matthaeo Pa-
risiensi. Fragmentum.
Getchrieben nach 126S.
Handschr,: London, Brit. Mus. Gotton. Ve-
spas. B. Xm. fol.
Ausg. : ^ ap. liebermann, Anglo-nonnannische
Geschichtsqaellen p. 323-329; vgl, Einleit. p. 318-
323. — ' ed. Fr. Liebermann ap. Pertz, Mon. scr.
XXVin. 1888. p. 441-443.
Tita s. Stephan! de Chavanon, funda-
toris ac I. praepositi eccles. s. Mariae de
Piperaco in episcopatu s. Flori in Arver-
nia ord. canon. regul. s. August, auctore
Stephane de S. Victore canon. reg.
monasterii s. Victoris prope Lutetiam (flor.
1085).
Atug,: ap. d'Achery, Spicileg. 11. p. 155.
Vita s. Stephan! de Langton » Vita s. Ste-
phan! archiep. Cantuahensis.
Vita 8. Stephan! de Mureto <= Vita s. Stephani
Grandimontensis.
Tita s. Stephan! episcopi Calatiae [ho-
die Cajazzo] in antiquo regno Neapolitano
(t 1024).
Ausg. : ex antiquo Breviario Capuano tn A A.
SS. Boll. 29. Oct. xm. p. 10. — Miracula de-
sumpta ex eius officio in ecclesia Calatana ibid.
p. 10. 11. — flymni ibid. p. 11. 12. — literae
Gerberti archiepiscopi Capuani de s. Stephane
a. 979 creato episcopo Calatino ibid. p. 12-15.
Brl.-Sehr.: Back, K. de, Gomment. praerios ibid. p.
6-10.
Tita s. Stephan! epiecop! Diae in Gallia
{f 1208) metrica auctore anonyme.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 7. Sept. — ^in
AA. SS. Boll. 7. Sept III. p. 186. — Vitae
rhythmicae paraphrasis auctore anonvmo
ibid. p. 187-194. — Miracula ibid. p. 194-
201. Cf. Perieri comment. praevius ibid. p. 175
-186.
Erl.-Sehr.: Oorland, Petr., Chronicon Cartasiense . . .
Accedant notae . . . Theod. Petraei. (/oloa. Agr. 1()08.
80. p. 184-201.
Da Saassay, Andr. , Martyrologium Oallicanom. I.
Paria. 1638. fol. p. 699.
Gallia cbristiaiia II. fol. 555v.
(Gilbert, L. de) Vie de 8. £.stienne, evesqae de Die,
tir6o de Sanas et d'an ms. trouve dans les archives
de l'evech^ de Dye .... Grenoble 108«. 12iuo.
Leclerc tn Histoire litt^raire de la France. XXI. 1847.
p. 575; ef. XX. p. 511.
Nadal , J. C, Histoiro hagiologique ou Vies dos saints
... da diocese de Valence . . . Valence 18ö5. &^. p.
305-321.
Acta s. Stephan! ep!8Cop! Bhegiensis
primi et sociorum (saec. I. U) auctore
anonjmo, forte Simeone Metaphraste.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 5. Jul. II. p. 220 graece
et lat Cy. Janningi comment. praev. ^.p. 217-220.
Tita s. Stephan! ftondator!8 coenobii ad
Lacum anserum (saec. YIII).
Ausg. : ex menaois Graecor. in AA. SS. Boll.
14. Janr. I. p. 976.
Titas. StephanljgSSSS?'^''}^-
coni et confess., qui ordinem Grandimon-
tensem in nemore agri Lemovicini Monte
moreto instituit cca. a. 1076, auctore Ge-
raldo seu Gerardo Itherii priore Gran-
dimontensi.
Ausg.: ^ ohTie Namen des Verf. ap. Labbe,
Bibl. nova mss. II. p. 674-685. — ^ mit Namen
in AA. SS. Boll. 8. Febr. 11. p. 205-212. — * bes-
ser ü. vollständiger ap. Martene, Ampliss. coli.
VI. p. 1045-1134. — ^tciederh. ap. Migne. Pa-
trolog. lat CCIV. p. 1005-1046. — Miracula ex
vita gallica per Fremont in AA. SS. Boll. 1. c. p. 212.
213. Vgl. p. 893. — S. Stephan! diota et facta
auctore Stephane de Liciaco Grandlmontensi
priore IV et a Gerardo Iterii in vita eiusdem a se
composita inserta ap. Migne 1. c. p. 1071 -1085.
Erl. - Sehr. : B o 1 1 a n d , Commentarios praevias in AA.
SS. BoU. 1. c.p.199-204.
Fr6mont, Ch., La vie, lamort et les mlzacles de s.
fitienne, fondatear de l'ordre de Onuamont. Dijon
1647. 80.
Vita s. Stephania Imiioria, monachi = Vita a.
Stephani abbatis Nicomed.
Acta s. Stephan! I papae ac mart} ris
anno 257 Bomae.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p.
139-146. Cf. Boscbii comment. praevius ibid,
p. 112-138. — Aeta edita secundum versionom
Armeniacam opera Paulini Martin in Analect.
BoUand. L 1882. p. 471-484. — Vit» compen-
diosa a veterum monumentis excerpta ap. Migne,
Patrolog. lat. IE. p. 1283-1296. — Appendix
in qua ipsius contra s. Gyprianum aliosque re-
baptizantes agendi ratio a quorundam calumniis
vindicatur ibtd. p. 1295-1312.
ßrl.-Schr.: Martin, Paalin, Le martyre de s. £tienne
I (pape) in Revue des qaesüons historique^. XXI.
Paris 1877. p. 569 - 582.
Vita Stephani VI papae (f 897) ex Li-
bro pontificali
Ausg.: ap. TVatterich, Rom. pontificum vitae
L p. 717-724.
Vita Stsphani IX papae (t 1058) auctore Nico-
iao Card. Aragon, ap. Muratori, Scr. rer. Ital. III.
2. p. 300. — Vita alla (auctore Bosone cardi-
nali [?] ex Cencii Libro cens. mpt. Rom. Vatic.
n° 2526) ap. Watterich, Rom. pontificum vitae I.
p. 198-201.
Translatio s. Stephan! protomartyris de
Constantinopoli ad urbem Romam: ,To-
tius veritatis'.
1584
VITA S. STEPHANI REGES PRIMI — DE S. STEPHANO
Äusg,: ex ood. Bruxell. n« 98-100. fol. 125^
in Catalogus codicum hagiograph. reg. bibl. Brux.
I. 1. 1886. p, 70-75.— Miracula ^tlnd. p. 75-
80. — • ein grosser Theil auch ap. J. J. Chifflet,
Vesontio oivitas imperialis libera, Sequanorum
metropolis. Lugduni 1618. 4®. Gf. Ang. Mai, Spi-
cileg. Romanum IV. p. 285-288. — Oregorii
Nysseni oratio de s. St-o protom. ap. Surium,
Vitae SS. 26. Dec. VI. Colon. 1575. p. 985-990.
Tita s. Stephan! regis primi et apostoli
Ungarorum (f 1038) maior auctore ano-
nym o.
Handsehr. : vid. Pertz , Mon. scr. XI. p. 225.
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Primi Hungarorum regia
apost 8. St-i vita e pervet. cod. ms. celeb. mon-
asterii Mellicensis excerpta. Ed. Ant. Mancini. Po-
sonii 1781. Sehr selten {s. die Bemerkung xu der
folgefufen Vita). — ' ap. Pertz , Mon. scr. XI. p.
229-242 ed. Wattenbach. — « ap. Endlicher, Re-
rum Hungar. mon. Arpad. p. 139-153. — * ed.
M. Florianus in Historiae Hungar. fontes dome-
stici. Pars I. vol. 1. p. 10-32; cf. 164-170. 1778^.
— Tita minor auctore anonyme [unabhängtg
von der vorhergehenden y lange nctch des Königs
Tode verfasst (nach 1083). Handsehr. : vid. Pertz,
Mon. scr. XL p. 225] ^ ed. Ant. MancinL Posonii
1781 mit der vorhergehenden Vita maior. Der
Herausgeber tcusste jedoch nicht, dass er zwei
rerschtedene Werke edirte. Äeusserst selten. —
— ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 226-229. — * ap.
Endlicher, Rer. Hungar. mon. p. 154-162. — *ed.
M. Florianus 1. c. p. 1-10; cf. p. 162-164. 170 ff.
— Tita alla auctore Hartwico (al. Chartui-
tio) episcopo (forsan Ratisponensi 1105 — 1126)
[H. hat die beiden vorhergehenden älteren Vitae
in dieser Compilation mit einander verbunden
und sie durch einige Zusätxe bereic/tert. Hand-
sehr.: vid. Pertz, Mon. scr. XI. p. 225] * Venetiis
1498. 4^ in libro: Legende Sanctorum regni
Hungarie in Lombardica historia non contente.
n^ 11. — * dasselbe Buch toiederh. mit Dlugossi
vita s. Stanislai. Cracoviae 1511 {auch 1519). 4^
— ' mit verändertem Stile, aber unvollständig
ed. Suriuß, Vit. SS. 20. Aug. p. 243-249. — Hier-
aus öfters toiederh. — * besser ed. Stilting in
AA. SS. Boll. 2. Sept. I. p. 562-575 mit sehr rei-
chem Commentar p. 456-562. — * diese Ausg.
wiederh. unt, d. Tit.: Vita s. St-i regis Hung.
ex latinis et graecis etc. monumentis collecta c.
comment. in qua Jo. Schwartzii Hungah hetero-
doxi calumniae refutantur, ab Joa. Stiltingio. Jau-
rini 1747. 4<>. — «Cassoviae 1767. 4^ — 'ap. Bon-
gars, Scr. rer. Hungar. p. 268. — * ap. Schwandt-
ner, Scr. rer. Hungar. I. p. 413-429. — *nach
der Krakauer Ausg. wiederh. Claudipoli 1749. fol.
— *® ed. ex cod. mbr. sec. XII Jos. Podhradozky.
Budae 1836. S^. — " ap. Endlicher, Rer. Hungar.
mon. p. 163-192. — **ap. Migne, Patrolog. lat
CLI. p. 1207-1234. — " ed. J. Erdy. Pestini 1854.
go. — " ed. M. Florianus 1. c. p. 32-70; cf. p. 183-
220. — " Bruchstücke ed. Wattenbach ap. Pertz,
Mon. scr. XI. p. 229-238. — Vita alla excerpta
ex libro cui tit: Cronica Ungarorum *ed. Bie-
lowski in Mon. Polen, bist. I. p. 495-510. — * ed.
M. Florianus 1. c. p. 70-79 e cod. Warsav. sec.
XIV. — [Additamenta: a) Pars operis Hartui-
ciani de decimis monasterio s. Martini donatio,
e tabularüs capitulorum deprompta, ed. M. Flo-
rianus L c. LI. p. 79-83. — b) Ex sermonibus
de 8. Stephane rege fr. Pelbarti de Temeswar
ibid, p. 83-87. — c) Pars legendae et laude?
s. St-i regis e Breviario Strigoniensi a^ 1515 ad
20. August, ibid. p. 87-92. — d) Excerpta ex
vita s. Adalberti mart. ibid. p. 92-96. — Epi-
stola Silvestri II pp. ad Stephanum regem ibid.
p. 96-98. — Privilegium s. Stephani regis a.
1001 ibid. p. 99-102. — Leges s. St-i regia
ibid.^. 113-129.]
Erl.'Sckr.: Florianus, M., Animadvereioii^ critica<»
in naper editas Legendae Hartricianaa vindicias in
Histonae Hang, fontes U. p. 303 -31ö.
Disquisitio de anno natali, et annis regimini'^
8. St-i regis ibid. IV. 18B5. p. 291-298.
— : Disquisitio I. De contextu sopplementoqae oodd.
Sancrucensis et Mellicensis ibid. I. p. 149-162.
— : Disquisitio n. De aetate et fide iegendamm mi-
noris et maioris Und. p. 162-183.
— : Disqtüsitio Ol. De oontextu opezit Hartuiciani
iMtf.p. 183-192.
— : Disquisitio IV. De aetate et fide operis Hart-
viciani %bid. p. 192-220.
Disquisitio V. De auctore tractatns De institti-
tione morum ad Emericum d. ibid. p. 220-232.
H Gravi tz, Adalb., Aus drei Jahrhunderten. Bisto-
rische Abhandlung. Progr. des JoaephstiUltsr Ovum.
Wien 1864. 8«. 62 pag.
Marczali, Ueinr., Ungarns Geschichtsquellen. Berliii
1882. 80. p. 18-21.
Paul er, Julius, Wer war Hartvicus? in Ssdzadü
[= Jahrhunderte. Oigan der Ungarischen hist, &e-
seUschaft Jahr^.] 1883. p. 803 ff. [AU AnOor der Vita
s. St-i galt 9eUher der Regenubvrger Biaehof Hartvico
(1106—1126). AacAi^tiitr tat Hartrigus (fyf. Thiet-
mar und Annalista Saxo, wo Markgraf Arduin stas
mU Hartwigus vtiedargegwen, aUo idünHadi) = Arduin
Bischof von Raab i,1097 Oeaandler ESmgs EolomM
nach Sieüien)].
: Die Hartwic - IjOgende und ihr Pester Codex in
Ungarische Revue. 1885. Heft 1 {Oberaeixi aut Szs-
zadok. 1884. Nov.). Widtrlegt dm im leixim Beß da
Szäzadok veröffenÜ. ÄufwU van J. Kar&caonyi.
Pray, G.^ Dissert. bist. erit. de sacra dextera diM
Stephani, primi Hungariae regis. Vindobonae 1771. 4'.
Rosen auer. M., Studien z. Kritik ungarischer Oe-
schichtsqueUen für die Zeit Stephans des Heiliges.
Progr. d. evang. Oymn. in Mediasch. 1886; Utriff*
diA Vita auct. Hartwico.
Tarnoczy, St., Idoa coronata s. vita s. Stephsni
primi regis et apostoli Hungarorum. ViennaelGdÜ. 8" .
Watte nb ach , Deutschlands OeschitditsqueUea. b. Aufl.
U. 1894. p. 210.
Vgl. Stephanus rez Hungariae.
Vita s. Stephani Sabaitae thaumaturgi
monachi (f 794) acephala, auctore Le-
on tio sancti discipulo.
Ausg.: gr. et latine ex interpret Petri Bo-
schü in AA. SS. Boll. 13. Jul. III. p. 531-613.
Cf, Pinii comment praevius ibid, p. 524-531.
De s. Stephane abbate Reate in Italia (sae^.
VI) Henschenii comment. histor. in AA. SS. Boll.
13. Febr. U. p. 674. 675.
De s. Stephane abbate ni Cisterciensi in Gallia
(t 1134) Henschenii dissert. in AA. SS. Boll. 17.
April. U. p. 496-501.
De b. Stephane Aoazzaii canonioo reguiari Bo-
noniae in Italia (f 1433) J. v. Heckei oommeot.
historicus in AA. SS. Boll. 28.0ct. XII. p.735-75.ö.
De s. Stephane Constantinop. acenbitore Maa-
ricii imperatoris (t post 614) Henschenii svHoi^^
histor. in AA. SS. Boll. 27. Febr. III. p. 682". 683.
DB S. STEPHANO — VITA SÜGERU ABB. S. DIONYSH
1585
De s. Stspbaio episcopo Antiocheno et mart
(t 479) tn AA. SS. BoU. 25. April. UI. p. 362. 363.
De s. StapbaiiO episc. Bitnricensi (f 835) tn
AA. SS. BoU. 13. Janr. I. p. 822.
De 8. Stepliano episcopo Lugdonensi in Gallia
(t oca. 512) tn AA. SS. BoU. 13. Febr. n. p.
f572. 673.
De 8. Stophtfo episc. mart Noiale apud Hel-
siDgios in Saecia e Corbeiensi Westphaliae mon-
asterio (saec. IX) Papebrochii comment. hist. in
AA. SS. BoU. 2. Jon. 1. p. 231-235.
Sri.' Sehr.: Ihre, Joh^ De s. Stephano primo Hel-
singoram apostolo. tJpflalae 1748. 4P.
Striin ckf M., Westpfaklia sancta ed. Oiefen. I. Fa-
derbomae 1864. gr. 8P. p. 98 -102.
De 88. Stephano et Castore mart. Tarsi in Ci-
licia in AA. SS. BoU. .27. April. III. p. 482.
De 88. Stsphaiio, Leontio, Mauricio etc. mart.
Romanis in AA. SS. BoU. 11. Jul. III. p. 187.
De s. Stephano patriarcha Gonstantinop. (f
893) Hensohenius tn AA. SS. BoU. 17. Mai. IT.
p. 36. 37.
De 8. Stophaao Sabaita poeta in Palaestina
(saec. IX ine.) V. de Buckii syUoge crit. tn AA.
SS. BoU. 28. Oot. Xn. p. 672-678.
De s. Stophano Trigliensi hegumeno et confess.
et s. Stephane Xylinite apud Graecos (f p- 815)
in AA. 88. BoU. 26. Mart UI. p. 665. 666.
De 88. Stercorio, demente et JuUano mart.
in AA. SS. BoU. 25. Jul. VI. p. 166.
De b. Siilla virg. in monasterio Mariaeborgensi
prope Arenbergam in Franconia (forte saec. XII)
Ouperi syUoge histor. in AA. SS. BoU. 19. Jul.
IV. p. 656-658. — Miracula ibid. p. 658-663.
De 8. StractM mart. et de s. Tortnrino Romae
in AA. SS. BoU. 28. Sept. VII. p. 005.
De s. Stratone martyre in AA. SS. BoU. 9.
Sept. in. p. 365.
De SS. Stratone, PbiUppo et Eutychiano cum
sociis mart Nicomediae Pinii syUoge in AA. SS.
BoU. 17. Ang. m. p. 419.
Passio SS. Stratonicae et Seleuci mar-
tvrum Cyzici in Propontide (f verisim.
309).
Ausg. : ex Actis martyrum ab Assemano editis
in AA. SS. BoU. 31. Oct XIÜ. p. 899-916. Cf.
R. de Buckii comment. praevius ibid. p. 893-899.
De SS. Siratonico, Macario, Abbano mart. in
AÄ. SS. BoU. 2. Janr. I. p. 82.
De SS. Stratore, Theodoto, Merona e^c. mart
Tomitanis in AA. SS. BoU. 5. Jul. II. p. 223.
Translatio s. Stremonii episcopi Arver-
nensis a. 764 in monasteria Mauziacense
et Iciodorense.
Ausg.: ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 191-195.
Tita s. Sturmi abbatis Fuldensis (t 17.
Dec. 779) auctore Eigile eins discip. et
abbate Fuldensi (f 822).
'Wichtige Quelle über die Gründung der christlichen
Kirche in Sachsen.
Potthast, Bibliotheca historica.
Handsehr.: Würzburg, königl. Bibl. mbr. a.
1417. Theol. Q. 13. — Erlangen, n» 268. mbr.
sec. XIII.
Ausg,: ^ap. Brower, Sidera Germaniae. Mo-
gunt 1616. 4«. — «ed. Surius, Vit SS. 17. Dec.
— 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. in. 2.
p. 269-284. — * ap. Schannat, Histor. Fuld. Cod.
probat p. 67-79. — *ap. Pertz, Mon. 11. p. 365
-377. Im Anhange das bekannte Nottulnsehe
Fragment. — ®ap. Migne, Patrolog. lat CV. p.
423-444 nach Mabillon. — ^ ap. Stronck, West-
phalia sancta ed. Gief ers II. p. 33 - 55. — Bruch-
stücke *ap. Duchesne, Hist Franc, scr. lU. p.
377; — «ap. Bouquet, iReoueil III. p. 674; V.
p. 428. 429; 447. 448.
Uebers. : deutsch ^ von W. Arndt zusammen
mit Wilibalds Leben des heil. Bonifazius. Berlin
1863. 8® (= Geschichtschreiber der deutschen Vor-
zeit VIII. Jahrb. 2. Bd. p. 69-97). — «von K.
Schwartz in seinen Bemerkungen , s. Erl.-Schr.
Sri. -Sehr.: Bfthr, BSmische Literatnigesch. im karo-
lingischen Zeitalter p. 196. 296.
Braanmflller, Bened., Namhafte Bayern im Kleide
de» h. Benedict. Reihe I. Beilage zum Jahresbericht
der Studien -Anstalt. Metten 1880. Sf>. (S^ 1. Der heil.
Sturmi, erster Abt von Fulda.)
Ebert. Adf., AUgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 104-106. 121. 144.
Kayser, Joh., Der heil. Sturmi, der erste Olaubens-
bote des Paderbomer Landes in Zeitschrift des Ver-
eins f. Oesch. u. Alterthumskunde Westfalens. XXV.
p. 89 -120 {beaomkrs daraus abgedruckt Paderborn 1866.
&>. 40 4).
Euhlmann, Bemh., Der h. Sturmi, Gründer Fuldas
u. Apostel Westfalens. Ein Lebensbild aus dem 8.
Jahrh. Paderborn 1890. 8». VI. 216 pag. Jk 1.20.
Mabillon, De anno mortis, canonizatione et reliquüs
B. St-i tn AA. SS. o. s. Ben. 1. c. p. 284-286.
Nick, F. J., Der h. Stnrmius, erster Abt von Fulda.
Fulda 1865. 8». 30 <|.
Bettberg, Deutschlands Kirchengeschichte. I. p. 871.
607 ff. 616 ff.
Schwartz, E., Bemerkungen zu Eigils Nachrichten
über die Gründung und Urgeschichte des Klosters
Fulda. 2 Programme des Gymn. Fulda 1856. 58. 4o.
72 pag.
Stamminger, Franconia sancta. Würzbuig. 9^. p.
418-446.
Wattenbach, Deutschlands Geschichtsquellen p. 125.
126 (5. Aufl. 1. 1885. p. 218; 6. Aufl. I. 1893. p. 230
-232).
Wolf, Sturmius erster Abt zu Fulda u. erster Apostel
der Sachsen in Buchonia II. 2. 1827. p. 151.
Vita s. Sualonia abbatis Solenhofensis = Vita
s. Solae.
De SS. Suoceaso , Yalente , Teleriano etc. mart.
in AA. SS. Boll. 18. Janr. II. p. 190.
Tita Sugerii abbatis S. Dionysii Fari-
siensis qui praecipua Pranciae negotia
regnantibus Ludovico VI et Lud. VII ad-
ministravit (f 1152, nach Hirsch 1151),
auctore Wilhelme Sugerii contubernali.
Ausg. : ^ ap. Baron d'Auteuil , Histoire des mi-
nistres d'etat. Paris 1642. fol. p. 276. — ' ed. Fr.
du Chesne. Lutet, Paris. 1648. 8^ — » ap. Feli-
bien, Histoire de l'abbaye de Saint -Denys. Paris
1706. fol. Preuv. p. 194. — *wiederh. ap. Bou-
quet, Recueil XII. p. 102-115. -— * ap. Migne,
Patrolog. lat CLXXXTI. p. 1193-1208. — « ed.
A. Lecoy de la Marche in Oeuvres compl. de
Suger. Publ. pour la Soc. de l'bist. de France.
Paris 1867. 8^ p. 377-411.
100
1586
VITA SUGERH ABB. S. DIONYSII — VITA S. SUIBERTI
Uebers.: Guillaume, moine de St Denis, Vie
de Suger ^ap. Baudouin, Le ministre Melle (s.
Erl.-Schr.). — ^eine andere publ. par Guizot in
CoUection des mem. VIII. Paris 1825. p. 165-205.
Epistola abbatis Claraeval-
lensis ad papam Eugeniiun de laude do-
mini Sugerii abbatis.
Ausg. : ap. Duohesne, Hist. Franc, scr. IV. p.
493-545.
Epistola Sandionysiani con-
ventus encyclica de morte Sugerii abb. —
Accedit Carmen de eius obitu auctore
Guillelmo monacho.
Ausg.: ^ap.Felibien l.c.preuv.p.201. — ^icie-
derholt ap. Migne 1. c. CLXXXVI. p. 1207-1212.
, Epitaphium Sugeri, rhythmice
scriptum.
Ausg.: *ap. Felibien, Histoire de l'abbaye de
St. Benys. Paris 1706. fol. p. 572. — ^in Histoire
litteraire de la France. Xll. p. 374. — « in
Oeuvres de Suger, publ. par A. Lecoy de la
Marohe. Paris 1867. 8*». p. 422.
Erl.-Sehr.: Autenil, Baron d', Histoiie des ministros
d'Ätat. Paris 1642. fol. p. 199«.
Baadier, Mich., Histoire de radministration de Sager,
abb^ de S. Denys , grand ministre d'6tat en France,
sous le rois Lonis le Gros et Loois le Jeane. Paris
1645. 40. — Nouvelle 6dit. Paris 1660. 4«.
Baudonin, J.. Le ministre fidelle, repr6sent6 soos
Loois VI en la personne de So^r . . . tir6 da ms.
latin do F.Guillaame. Avec des lettres historiques
du papo Eugdne III , du roi Louis VII et de quelques
aulres princes et prölats , adressdes au mosmo Suger.
Le tout de la traduction de J. B. Paris 1640. 8°. Mit
S.'s PTrtraü.
Carnö, L. de, Les fondateurs de l'unitö fran^aise:
Suger. Saint- Louis. Du Guesclin. Joanne Darc ete.
Etudes historiques. Edit. augmentöe. Paris 1866.
2 vois. 8P. 14 fr. (Deutsch von J. Seibt in Lorcks
Hausbibliothek. 66. Bd. Leipzig 1859. eP. Jk 4.)
Chasteler, vid. Eloge histonque.
Clement, P., Portraits historiques. Paris 1855. 8P.
p. Isq.
Combes, Frany., L'abb6 Suger. Histoire de son mi-
nistere et de sa r6gence. Paris 1858. BP. Mit Portraü.
Dauvigny, Lesvies des hommes illustres delaFranoe.
I. Paris 1739. 12mo. p. 6 sq.
Döfense de la nouvelle Histoire de l'abb^ Soger.
Ayoc l'apologie pour feu M. Tabb^ de la Trappe D.
Armand -Jean BouthiUier de Bano6. Contre les ca-
lomnies ... de D. Vincent ThuiUier. Paris 1726. l2mo.
Delamalle, G. G., £loge de Suger, abb6 de Saint-
Denis. Amsterdam et Paris 1780. 8^.
(Deslyons,N...N...) Eloge historique.de Suger.
Londres 1780. SP. SeUen.
Doublet, Histoire de l'abbaje de St. Denys. Paris
1625. 40. p. 226 sq.
£loge historiquo de Suger, abb^ de Saint -Denis,
regent du royaume sous le rdgne de Louis VH , par
G. M. de C. {marquia de Chasieler). Amsterdam 1779.
80. SekrseUm.
Espagnac, Abb4 d', R^flexions sur l'abbö Suger et
son siecle. Londres 1780. 8P.
F61ibien, Histoire de i'abbayo royale de St. Denys.
Paris 1706. fol. p. 151 sq.
Gallia christiana. VII. Paris. 1744. fol. p. 368 (wie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXVI. p. 1152-
1162).
Garat, D. Jos., Elogo de Suger, discours qoi a ram-
port6 lo prix . . . do l'acadumie franp. en 1779. Paris
1779. 80.
(Gervaise, Dom. Fr. Arm.) Histoire do Suger, abb6
de St. - Denis , ministre d'6tat et rogent du royaume
sous le rögne de Louis le Jeune. Paris 1721. 3 vols.
12mo.
lUrault de S^choUes. M. J., Elo^'o de Suger,
abb6 do Saint -Denis. Paris 1779. 8P.
Hirsch , B., Stadien zur Geschidit» Ludwigs YH roa
Frankreich. Dissert. Leipdgl892. 9. ExmnIIüber
das Todesjahr.
Histoire littöraiie de la France. XU. 1768. p. 361 s'^
{uriederk. ap. Migne, Patrolog. lat. CLXXXVI. p.
1163-1192).
Huguenin, A., Etüde snr l'abb^ Suger. Paris 1855.
80. 166 pag.
: Suger et la monarchie ftvi^se au 12. sierl»
(1108—1152). Paris 1857. 8». 380 pag.
Jumel, JeanCharl., £loge de Suger, abb6 de Saint-
Denis. Paris 1779. 80.
(de Langeac) Suger moine de St. Denis. (Par^«
1798. 80.
(de Laussat) Discours sur l'abbö Suger et sor son
ai^le. Genöve (Paris) 1780. 80.
Mönault, Em., Suger, agricoltoor, abbö de Saint-
Denis, colonisateur , fondateur des viUes neaves . mi-
nistre, r6gent de France, pöre de la patrie. Piiri«
1884, 12mo. 1 fr.
Mesmons, Gerv. Hyac. de Romance des, Elocre 6^
Suger, abb4.de Saint - Denis. Amsterd. (Paris) 1 < i9. ^.
Nettement, Alf., Histoire de Suger. Paris lb42.
12mo.
Reiffenborg, Baron de, Notice snr un petit poem«
latin du 12. sioclo on Thonneur de Suger, par Ra-
dulphe le physicien ou le mire. (Bmxelles 1841..) ^\
4 pag.
(Saint-Martin, abb^ de) Roponse aux ,B6fiezic>n'»
sur Suger et son sidde*. Paris 1780. BP.
Saint-M6ry, Alf. de, Suger ou la Fnnco ao XIL
siöde. Limogea (1851). 80 {=BiNiotheqw ekretimm a
morale).
T6moignagos contemporaines relatifs k Soger ed.
A. Lecoy de la Marohe in Oeuvres de Suger. Paris
1867. 80. p. 418-426.
V6tault, Alph., Suger. Paris 1871. gr.BP. 2 fr. 25 c.
Vi oll et, Paul, üne grande chronique latin de Saint -
Denis. Observations pour servir k Tfaist. critique d(>5
oeuvres de Suger «n Bibliothöque de l'£cole d«K
chartes. XXXIV. Paris 1873. p. 341-254.
Vgl. Sugems.
Versus in laadem S-i.
Yita s. Suiberti seu SwiberU apostoli
Frisonum et Boructuariorum (f 713 Cae-
saris-Werdae ad Bhenum) auctore Mar-
cellino (al. Markelmo) presbytero, socio
s. Liudgeri ep. Mimigardevordensis.
Bouterweks Ansdiuldigung («. Brl. - Sehr.) p. 16 , da>s
diese Vita ein Werk des Gerhard von HardervyiL.
Rectors am Laurentianischen Gymnasium zu K^. oad
nadi dessen Tode von Ortwin Gratius vollendet sei.
ist von Diekamp (e. Erl.-Sekr.) glttnzend widerlegt. Nach
seinen Beweisen wurde die Fälschung der Vita in Holiaad
schon im 14. oder zu Anfang des 15. Jahrh. bewirkt. - -
Die häufige Verwechslung von Verden mit Verdnn, ^Ter-
den und Kaiserswerth im Mittelalter hat Suibert aack
fälschlich zum Bischof von Verden gemacht.
Handschr.: Berlin, kgl. Bibl. ms. theol. lat
40. n«» 185. sec. XFV. XV. — Brüssel, Burgund.
Bibl. n*» 8414. sec. XV. — Düsseldorf, kgL
Landesbibl. A. 121. sec. XVI ine. mbr.; — Staats-
archiv, Memorienbuch des Stifts Kaiserswerth,
sec. XV. gr. fol. — Göttingen, Un.-Bibl. ijd.
hist. n°435. 4°. sec. XV. — Köln, Bibl. dt-s
kath. Gymn. n« 28. fol. a* 1486. — Münster,
Paulin. Bibl. n*» 248. chart sec. XV; — Prov.-
Archiv A. 5 u. 7. chart sec. XVI med. kl. ful.;
— Bibl. des Alterth.-Vereins n* 136. sec. XV. —
Utrecht, Pro v. -Archiv n® 89. sec. XVI med.
Aiisg.: * unt. d. Tit.: Vita diui Swiberti Ver-
densis ecclesie episc. Saxonum Frisioromque a^H)-
stoli. In fifie: Colonie per Henr. de Nussia (15^ "8).
4^ — ^wiederh. ed. Surius, De prob. SS. hi-
storüs. 1. Mart, — *una cum Ludgeri relatione.
Monasterii Westph., typ. M. DaUi 1628, 12=»'.
1S2 pag. — * tciederh. unt. d. Tit.: Vita s. 8-i
VITA S. SÜIBERTI — ACTA S. SUSANNAE
1587
dicti episcopi Verdensis falso attributa Markelmo
presb. ap. Leibnit. , Scr. rer. Brunsv. II. p. 222-
242. — » Dusseldorpü 1717. 8®. — Epistola
Rixfridi Frisii, monachi et episc. Traiectensis
ad 8. Ludgemm episc. Monaster. de s. Suiberto
episc. Yerdensiam(!), et a]ia s. Ludgeri ad Rix-
fridam (untergeschobefi) ed. Surius, Vit SS. 1.
Mart. — Ludgeri episc. Monaster. (f 809) re-
latio de canonizatione s. Swiberti (supposititia,
sed tarnen non recens) ^ in Vita 8. S-i. Mon-
asteVii W. 1628. 12n»o. — * ap. Leibnit. , Scr. rer.
Bmnsv. IL p. 243-253. — "»n edit. Yitod. Dus-
seld. 1717. 8*. — ßadbodus episc. Traiecten-
sis {f 917): Sermo de s. Suiberto apostolo Fri-
sonum — et eiusdem Carmen allegoricum sive
homilia de eodem ^ in AA. SS. Boli. 1. Mart
I. p. 84-86. — *ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. ni. 1. p. 244. 245 {nf4r der Anfang). —
• ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXII. p. 547-550;
557-559.
Erl.-Seht,: Alberdingk-Thijm, P. P. M., Der h.
Wilibrord, Apostel dfer Niederlande. Münster 1868.
80. p. 108 n.
Analecta BoUandiana. VI. 1887. p. 78-76.
Baron las, MartjTologiam Roman. 1. Slart. (/Sr die
EckÜuU da Vüa).
Binterim, Denkwürdigkeiten Y. 1. p. 386.
V. Blum, Die c51nische Kirche p. 79.
Booterwek , K.W., Swidtert, der Apostel des beiigi-
schen Landee. Eine Vorlesong. EHberfeld 1859. 8®.
Cr am er, De vetenun Bipaariorom et praecipae eonim
metropolis Coloniae stata dvili et ecclesiastico p. 97.
Diekamp, T^illi., Die Fälschung der ViU s. Said-
berti m Historisches Jahrbach der OOires - Gesell-
schaft. IL 1881. p. 272-287.
Elogiam 8. Saidberti ep.Frisonum et Boructaar. apo-
stoli historicum ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
ULI. p. 239-244.
Foppens, Biblioth. Belgica II. p. 824. 888.
Oelenius, Clypeas Suibertinos advers. iacala, qoae
in scriptorem s. Saiberti oontoiqaentor [für die Echt-
hti£).
Heber, Ph., Die vorkarolingischen christlichen Qlaa-
bensboten am Rhein and deren Zeit. Frankfart a. M.
1658. SP. Jk 6.
Henschen.Des. Saiberto episc. Frisonnm et Boroct.
apostolo Caesaris -Werdae ad Rhenam commentar.
historicos tn AA. SS. BoU. 1. Mart. 1. p. 67-84.
Kessel, J. H., Der selige Qerrich, Stifter der Abtei
Gerresheim. Düsseldorf 1877. kl. 8P. p. 4. Anm. 8.
Leben des h. Bischofs Saibertas, des Apostels in Fries-
land, Holland and in der hiesigen Gegend. Düssel-
dorf 1845. 12mo.
Moll, W., Eerkgeschiedenis van Xederland voor de
hervonning. I. Amhem en Utrecht 1864. 8<^. p. 120.
Anm. 1.
Papebr-ech,Des. Suiberto episc. Yerdensi in Saxonia
inferiore (f post 800) commentatio in AA. SS. Boll.
30. AprU. III. p. 802-806.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands II. p.896.
460. 524.
Seibertz, Landes- und Rechtsgeschichte des Her-
zogthoms Westfalen I. p. 81.
S tr unck , M., Westphalia sancta ed. Glefers IL p. 3-10.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsq uolleik 6. Aufl.
L 1885. p.l25. n. p.471; 6. Aufl. 1. 1893. p. 133. H.
p. 493.
De s. Suilno abbate in vico sai nominis dioec.
Macloviensis in Armorica (saec. VI) Stiltingii syl-
loge in AA. SS. BoU. 1. Oct. I. p. 196-198. —
De s. Sulino abbate a pisce liberato per s.Ma-
glorium in Analect. Bolland. VIII. 1889. p. 379-
381 ex cod. Paris. 15436.
Vita s. Slripitii Ri episcopi Bituricensis
ia Gallia (f 644) auctore anonymo mon-
.acbo Sulpiciano ferje coaevo, libri 4.
Ausg.: ^in AA. SS. Boli. 17. Janr. II. p. 167-
174. — ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 168-187. — ^tciederh, ap. Migne, Patrolog.
lat. LXXX. p. 573-592. — * Auszug ap. Bou-
quet, Recueil IE. p. 509-511. — Vita alia bre-
vior auctore anonymo coaetaneo in kk. SS. Boll.
1. c. p. 174-176. — Miracula auctore anonymo
ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 451-455. Gf. kk. SS.
Boll. Lc.pi 165-167. — Epistolae tres ap. Migne
l. c. LXXX. p. 591-594.
.EW.- Sehr. : F ab r i c i as , Bibl. med. et Inf. latinitatis VI.
1746. p. 464. 608.
Histoire litt^raire de la France, m. 1785. p.559.578.
Tita s. Sulpitii Severi archiepiscopi Bi-
turicensis (f 591): jBeatus igitur Sulpi-
tius^ Homiliae specixnen praebet.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n« 5387-96. fol. 99^ in
Catalogus codicum hagiograph. reg. bibl. Bruxell.
1. 1. Brux. 1886. p. 503-506. — Vita alia auctore
Guiberto Gemblacensi (t 1208): .Sulpitius Sev.
primo' ex cod. Bruxell. n«» 5397-5407. fol. 1^ in
Catalogus codd. ... I. 1. p. 509-515. — Auszüge
•in AA. SS. Boll. 29. Janr. IL p. 968. — ^wie-
derh. ap. Migne, Patrolog. lat. XX. p. 174 sq.
EiH.-Sekr.: De s. Snlpitio Sev. archiep. Bitnr. m AA.
SS. BoU. 29. Janr. IL p. 967-969.
De 8. Sulpttio episc. Gislenopoli in Hannonia
in AA. SS. Boll. 27. Janr. 11. p. 787. — Trans-
latio ibid. p. 788.
De s. Sulpttio episc. Traiectensi in Belgio (f
cca. 500) in kk. SS. Boll. 18. Janr. II. p. 196.
De SS. Sulpttio et Servil iano mart. Romanis
sub Traiano in kk. SS. Boll. 20. April. 11. p.
745. 746.
Historia s. Stinnivae (Sunnefae) socio-
rumque eius in Selia insula Norvegiae
(nata 936—973).
Ausg,: islandice et lat. ap. Langebek, Scr.
rer. Dan. IV. p. 4-14. — Aeta sanctorum in
Selio ap. Storm, Monum. historica Norvegiae.
1880. p. 147-152; cf. indledning p. xxxxi-xxxxiv
et tillaBg p. 283-289. — Officium de s. Sun-
niva ex Missali Nidios. ap. Langebek 1. c. p. 14.
15. — Officium et Lectiones de sanctis in
Selio ex Breviar. Nidros. ibid. p. 15-22. — De
8. Sunniva virg. et mart cum sociis in Norvegia
notitia ex Herm. Greven [edit. Usuardi Marty-
rolog. Colon. 1515. 8. Jul.] in kk. SS. Boll. 8.
Jul. n. p. 649.
De s. Sunzone seu Sunderoldo archiep. Mo-
guntino (t891. 26. Jun.) ap. Mabillon, AA. SS.
0. 8. Ben. saec. IV. 2. p. 489. 490.
De 8. Sura sive Soteride aut Zuwarda virg.
et mart Dordraci in HoUandia Bollandi comment
histor. in kk. SS. Boll. 10. Febr. II. p. 430-432.
De 8. Surano abbate in Italia, mart. (saec. VI)
* in kk. SS. Boll. 24. Janr. II. p. 606. — ' ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. I. p. 222.
Acta s. Susannae virg. et mart cca.
a. 295 Romae, auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. Fuldensi in kk. SS. Boll. 11.
Aug. II. p. 631. 632. Cf. Cuperi comment prae-
y-ius ibid. p. 624-631.
100*
1588
VITA S. SUSANNAE — PAS8I0 SS. 8YMPH0RIANI
Tita 8. Susannae virg. mart. sub Ju-
liano Eleutberopoli in Palaestina auctore
anonjmo.
Ausg. : graeoe et lai in AA. SS. Boll. 20. Sepi
YI. p. 153-160. Cf. StiltiDgii commeni praevios
tbtd. p. 151-153. — Acta a notariis R. Eccles.
consciipta ed. Surius, Vit. SS. 11. Aug.
Yita SiMonIs, vid, Yita s. Henrici Susonis.
Vita Sverreris regis Norvegiae (1177 — 1202)
auctore abbate Carole = Sverris Saga, supra
p. 1041.
Vita 8. SwIbertI = Vita s. Suiberti.
Vita 8. Swithuni episcopi Wintoniensis
(f 862) auctore Gotselino seu Gosce-
lino Sithiensi monacho (f 1098).
Handaehr.: London, Brit Mus., Arund, li-
brary, n« 169. fol. 36. V*. VgL Hardy, Descr.
catalogue of materials. I. 2. 1862. p. 513. n^ 1078
-1089.
Ausg.: ^ ed. Surius, De prob. SS. historüs.
2. Jul. m. Colon. Agr. 1617. p. 33. — ^wiederh,
collat. cum Capgravio (Nova legenda fol. 278*")
in AA. SS. Boll. 2. Jul. I. p. 327. 328 — t*. • ap.
Migne, Patrolog. lai CLV. p. 57-62. — * ex
Ebroicensi cod. primus ed. £. P. Sauvage in Ana-
lect. ßoUand. VU. 1888. p. 374-380; cf. praef.
p. 373. NB. Textus ex Surio et Capgravio in
AA. SS. Boll. non est sineerus. — Vita metrlea
auctore Wo! st an o monacho Bened. Wintoniensi
(c. 990) ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
V. p. 628-635. — Un AA. SS. Boll. 1. Aug. I.
p. ^-100 hinter der Vita s. Ethelwoldi episc.
— HIstorla translationis et miraculorum auctore
Lamf rido seu Lantfredo monacho Wintoniensi
(saec. X) [Handechr.: London, Brit. Mus. Ms.
Ref. 15. C. VD] * in AA. SS. Boll. 2. Jul. L p.
338-330. — *ap. Migne, Patrolog. lat. CLV. p.
61-66. — 'ex cod. Rotomagensi U 107 nunc pri-
mum ed. E. P. Sauvage in Analect. BoUand. IV.
1885. p. 372-410; cf. praefat p. 367-371. —
Alia miracula ex antiq. mss. ^ibid. p. 331-
337. — 'ap. Wharton, Anglia sacra I. p. 322:
Epistola Lantfredi praemissa historiae de mira-
culis 8. Swithuni. — ' ap. Migne 1. c. p. 65-80.
— Hymni tres in laudem s. S-i ex cod. Roto-
mag. saec. X ed. E. P. Sauvage in Anal. Boll. V.
1886. p. 54-58.
Erl.-Schr.: Earle, John: Oloucester frufments. I. Fac-
sim. of some leaves in Saxon hanowriting of St.
Siridhun , copied by photozinci^raphy and pabl. . . .
by J. E. London , Longman 1861. gr. 4« (p. 21-56 an
OAsay on the life and times of Swidhnn).
Fabncins, Bibl. med. et infim. latinit. ed. Mansi IV.
p. 238.
Mabillon, Des. Swithnno ep.Wint. einsqne translat.
et miraculis in AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 2. p. 69 -72.
Pinias, Coniment. praevias in AA. SS. Boll. 1. c. p.
321-327.
Wright, Swithnn «n kis Biographia Britann. liter. I.
p. 377- 881 , und Lantfredus iUi. p. 469. 470.
Yita s. Syagrii episcopi Augustoduni
in Gallia (f circa 600). Ex Breviario
Aeduensi.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 27. Aug. VI. p. 90. 91.
Cy. Stiltingii comment. praev. ibid. p. 84-90.
Vita s. Sylvestii == Vita s. Silvestri.
Yita s. Symeonis Achivi auctore ano>
nymo monacho Augiensi: ,Cum igitur
ab adolescentia^
Unedirt, aehr fabelhaft.
Handschr.: Carlsruhe, n* 69. VII. 18. mbr.
sec. XL fol. f. 87.
Ausg.: nur das Reichenau Betreffende ed
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 445*. 446*.
Yita s. Symeonis heremitae sive mon-
achi de monte Sinai (f 1035 Treviiis) et
miracula auctore Eberwino abbate S.
Martini Treverensis: ,Domno et ven- Pop-
pern arch. frater Ebroinus'.
Handschr.: Chalons, Bibl. Vit 88. sec. XIL
4». — Paris, Nat-Bibi. sec. XL n» 2627, 43.
— Trier, n» 1396 (1337). chart. sec. XVII.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit 88. 1. Jun., mit ver-
ändertem Stil. — » in AA. SS. Boll. 1. Jun. L
p. 89-95. — 'ap. Mabillon, AA. 88. o. s. Ben.
saec. VI. p.371-381. — Auszüge * ap. Hontheim,
Prodrom, faistor. Trevir. I. p. 665. — * ap. Bou-
quet, Rec. X. p. 372. — 'ap. Pertz, Mon. scr.
Vni. p. 209-211. — *ap. Migne. Patrolog. lat.
CUV. p. 1245-1248. — Historla elevationis s.
S-8 et vener. Popponis auctoribus testibus ocu-
latis Frederico praeposito 8. Paulini et Job. Sehek-
manno monacho 8. Maximini in AA. 88. Boll. 1.
Jun. I. p. 101-107.
Erl.'Sehr.: Embolismns D. Papebrodui de canunl-
zatione s. S-s eioaqae ecclesia ibid. p. 95*101 iimJt
Äb&üdwuf der Kirdu).
Vgl. Qosta Treveronim.
Yita s. Magnerid.
Vita 8. Symooni« monachi et eremitae = Vita
s. Simeonis monachi.
Vita s. Symeonis Sali confessoris apud
Emesam in Syria, ,des Narren um Christi
tvillen' (saec. VI) auctore Leontio Xea-
poleos in Cypro episcopo coaevo (seripsit
642 — 668).
Ausg.: * ed. Surius, Vit. SS. 1. JuL III. p. 1.
— 'ex ms. cod. Vatic. n® 819 coUata c. Surio
in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 136-169 graece et
lat. Cf. Pinii comment. praevius ibid. p. 129-135.
— ' wiederh. ap. Migne , Patrolog. graeca lat tant.
edita. XLEK. p. 941-976.
Erl.-Sthr.: Oolzer, H., Ein griechischer VoUEsscbrlfr-
steiler des 7. Jahrh. in v. Sybels Histor. Zeitschrift.
LXI. (X. F. XXV.) 1889. p. 1-88.
Yita s. Symmachi papae (f 514) auctore
anonymo.
Ausg.: ap. Muraton, Scr. rer. Ital. ITI. 2. p.
45-47.
Erl.-Schr.: Sollerins, Sylloge historica de s. Srm-
macho pp. m AA>. SS. Boll.
Vgl. Symmachos pp.
19. Jol. IV. p. töl.643.
Translatio s. Symmetrii et alioruni mart.
Roma Ledemacum in Belgio.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Boll. 26. Mai. VL
p. 361-363 c. Henschenii coniment praevio.
Yita s. SympertJ s» yita s. Simperti.
Passio SS. Symphoiiani, Claudii, Nicostrati et
Castorii mart. ^= Passio ss. Quatuor Coronatorom.
ACTA S. SYMPHORIANI — DE S, TANCONE EP. VERD.
1589
Acta s. Symphoriani mart Augastoduni
in Gallia cca. a. 180.
Ausg,: ' ap. Ruinart, Acta martyrom. Amste-
lod. 1713. fol. p. 79-^3. — * mit geändertem Stil
ed. Sorios, Vit SS. 22. Aug. — 'ex Ruinartio
in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV. p. 496-498. Cf.
Cuperi comment. praevius ibid, p. 491-496.
Erl. -Sehr,: Dinet, Ch. L., Saint S^pborien et son
cult». Ayeo toos les souTenirs historiquM qui s'y
rattachent Antan 1861. 2 yoI. gr. 8P. (Avec 6 tables
et nn plan.) FIZT. 680 et IL 638 pag.
Xeumann, K. Joh., DerrOmiache Staat Tind die all-
gemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 806. 804.
De SS. Symphofiaao, Macario, Victorino etc.
mart. Romanis Antverpiae in Belgio Bollandi
comment histor. in AA. SS. Bell. *&. Febr. DI.
p. 725-728.
Passio s. Sympborosae cum septem
filiis, Crescente, Juliane etc. (f cca. 125)
auctore anonjmo {secund. alios auctore
Juliano Africano).
Ausg.: *ed. Surius, Vit SS. 18. Jul. — 'in
AA. SS. Bell. 18. JuL IV. p. 358. 359 o. Pinü
comment praevio p. 350-358. — 'ap. Ruinart,
AA. martvrum. Amstelod. 1713. fol. p. 23-25. —
* in Gallandii Bibl. PF. I. 1765. p. 329; cf. pro-
legom. p. Lxxi. — ^toiederh, ap. Migne, Patrolog.
graeca lat tant edita VII. p. 67-72.
Erl.' Sehr.: Egii, Em., Altchristliche Stadien. Zttrich
1887. 8P. p. 99.
GSrres, frz., Zar Kritik der Mirtjreracten der h.
Symphoroea and ihrer rieben Söhne in Hilgenfelds
Zeitoohrift ffir wissenscfaaf tl. Theologie. Jahrg. XXI.
1878.
Vita di 8. Siofarosa e dei santi flglioli e compagni
martiri. Roma 1784. 40.
De 8s. Symphronlo, Oiimpio, Exsuperia et
Theodolo mart Romanis cca. 256 in AA. SS.
Bell. 26. Jul. n. p. 302.
De 8. Synaldo Treviris in Gallia Belgica in AA.
SS. Boll. 21. Janr. II. p. 387.
Vita s. Syncleticae sacrarum virg. anti-
stitae sub Constantino Magno auctore s.
Athanasio.
Ausg, : interprete Davide Colvillo in AA. SS.
Boll. 5. Janr. I. p. 242-257.
De s. Synesfo mart. deposito Lucae in Heti'u-
ria in AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 469-471.
De 8. Syatyohe 8. Pauli apost discipula (saec. I)
Philippis in Macedonia in AA. SS. Boll. 22. Jul.
V. p. 225.
De 8. Syra vel Syria in territorio Trecensi in
Gallia (saec. IV aut V) in AA. SS. Boll. 8. Jun.
n. p. 62-66.
De 8. Syra virg. Meldis et Catalauni in Gallia
(cca. med. saec. VIT) V. de Buokü sylloge lust
in AA. SS. BoU. 23. Oct X. p. 104-106.
Yita s. Syri episcopi Oenuensis (f post
330, sec. Belgrano 523) auctore Oberto,
aliis Umberto vel Alberto episcopo Ge-
nuensi (1052—1078).
Ausg.: *ed. Mombritius, Sanctuarium. — ^tcie-
derh, in AA. SS. Boll. 29. Jun. V. p. 481-483. —
' ap. Mabillon , A A. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 786.
Cf. Ughelli, Italia sacra IV. p. 839. 844. — Le-
gen da alia et hynmi in die solemnitatis s. S-i
ex cod. Taurin. bibl. reg. (sec. XIV mbr. fol. min.)
ed. Vincent Promis in Atti della Societä Ligure
di storia patria. X. Genova 1874. gr. 8*. p. 363-
377; 378-383; cf prefaz. p. 357-361.
Erl. -Sehr.: Belgrano. L. T., Begistro arcivescovile
di Genova in Atti della Soc. Ligare di storia patria.
IL 1870. p. 289.
Vita di s.Siro, veeoovo di Genova. Genova 1892. 16mo.
44 pag.
Vita 88. Syri et Iventü seu Juventii episco-
porum Ticinensium, sive aPompeio Syri disci-
pulo, sive ex hoc a Paulo Diacono edita ap.
Surium, Vit SS. 12. Sept VII. 1581. p. 695-703.
Passio 8. S-i in dem Werke von Preuni {s, u.),
Erl.-Schr. : Ch i es a , Innoc., Della vita di s. Siro, primo
vescovo di Pavia. Milano 1684. 49.
Prelini^ Cesare, San Siro, primo vescovo e patrono
della cittä e dioceri di Pavia. Studio stör. - critico.
Pavia 1880. 1890. 2 vol. 8P. XLVU. 690; 607. 207
paq. L 10. SorgfäUig gearbeiitt.
Savio, Fedele, La leggenda di s. Siro pximo veeoovo
di Pavia. Genova 1893. Sf>. 26 vag. (= Etiratto dal
Gioraale Ligostioo. 1892. disp. XII).
De s. Syro episc. Patavino (saec. III) in AA.
SS. Boll. 31. Aug. VI. p. 652.
De SS. Syro et Serapione mart. Alexandriae
in AA. SS. Boll. 11. Sept III. p. 777.
De 8. Syro mart. in Pamphilia in AA. SS. Boll.
12. Sept IV. p. 13.
De s. Systo, an confess. in Africa? coniectura
Papebrocbii in AA. SS. Boll. 5. Jun. I. p. 422.
T.
Vita s. Talaricani episcopi Sodorensis
(saec. Vni).
Ausg.: ex Breviario Aberdonensi a^ 1509 in
AA. SS. BolL 30. Oct XUI. p. 449. 450. Cf R. de
Buckii comment praevius ibid. p. 447-449.
De s. TalMa sive Amata abbatissa Antinoi in
Thebaide (saec. V) in AA. SS. Boll. 5. Janr. I.
p. 257.
Inventio 8. Tamisiae et translatio ad coenob.
Blandiniense iuxta Gandavum , vid. Vita s. Amal-
bergae virg. {invent.).
De 8. Tammaro episc. Beneventi in Italia (saec.
V. VI) Goorii sylloge in AA. SS. Boll. 15. Oct.
VII. 1. p. 35-37.
Passio s. Tanchae virg. mart in dioec.
Tricassiua in Gallia (saec. VII) auctore
anonyme.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 10. Oct V.
p. 122-124. Cf Fonsoni comment praevius ibid.
p. 120-122 et Rigolloti nota ibid. Suppl. p. 41*.
De s. Tanoone eptec Verdensi in Saxonia (f
cca. 800) in AA. SS. Boll. 16. Febr. IL p. 889.
1590
ACTA SS. TAEACHI — VITA S. TELIAI
Acta SS. Taracbi, Probi et Andronici
mart Anazarbi in Cilicia (f 304).
Ausg.: gr. et lat ^ex Rainartii Act martyr.
Amstelod. 1713. fol. p. 419-449 — »tn AA. SS.
BolL 11. Oct. V. p. 566-584. Cf. Buei comment.
praevius ibid, p. 560-565 et Auotarium ad AA.
SS. Boll. tomi y. p. 43-45 et Rigolloti Dotae ibid.
Suppl. p. 61*- 65*. — 'ap. Surium, VitSS. 11. Oct
mutila.
De b. Taraaia Ourenii in Lusitania (f 1266)
in AA. SS. BoU. 3. Sept I. p. 786.
Tita SS. Tarasiae viduae et Sanciae
virg., Sancii regis filiarum, reginarum et
soromin, ord. Cisterc. Lorvanii in Lusi-
tania (t 1229 et 1250) recens auctore Fr.
Francisco Macedo ord. Min.
Atutg.: in AA. SS. Boll. 17. Jun. UI. p. 473-
504. — Processus pro beatificatione et cano-
nizatione SS. ibid. p. 505-531. Cf- Jun. VI. 1.
p. 206.
Tita s. Taraaii patriarchae Constan-
tinopolitani (f 806) auctore Ignatio dia-
cono Constant, tum episcopo Nicaeano
(saec. IX ine.).
Ausg.: unt. d. Tit.: Ignatii diaconi vita T-i
archiepiscopi G-i. Graece primum (ex codd. Paris,
et Yienn.) ed. J. A. Heilel. Helsingforsiae 1889.
4^ F. 46 pag. Jk 2.40 (= Sonderabdruek aus
Acta societatis scientiamm Fennicae. Tom. XVII).
Mit Oommentar.
üebers. : ex graeco lat reddita a Gentiano Her-
veto *ap. Surium, Vit SS. 25. Febr. — ^une-
derhoÜ in AA. SS. Boll. 25. Febr. III. p. 576-
590. Cf. Henschenii comment praevius ibid. p.
572-576.
De SS. Tarasio et Johanne mart. apud Graecos
in AA. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 9.
De s. Tarasio thaumaturgo in Lycaonia in AA.
SS. Boll. 8. Mai. ü. p. 305.
De s. Tarsitia virg. apud Eutenos in Gallia
in AA. SS. Boll. 15. Janr. I. p. 1068. 1069.
De SS. Tascio, Dubitato, Yalente mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 1. Sept I. p. 205.
Vita s. TasoniSy rid. Vita s. Paldonis.
De Taasilone duce Baioariae, dein monacho
(t cca. 798) elogium bist, ubi de Desiderio
rege Langobardorum , ap. liabillon , AA. SS. o. s.
Ben. saec. DI. 2. p. 443-446.
Erl.-Schr.: Falk, Frz., Geschichte des ehemaligen Elo-
sten Lorsch. Mainz 1866. 9>. p. 149 -158.
De s. Tatiana in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 257.
De s. Tatiana mart. sub Alexandre imp. in AA.
SS. Boll. 12. Janr. I. p. 720.
Erl.-Sehr.: Nenmann, K. Joh., Der römische Staat
I. Leipzig 1890. p. 314.
Acta s. Tatiani Dulae mart iuxta Ze-
phyrium Ciliciae saec. IV.
Ausg.: * graece c. interpret lat Guil. Sirleti
in AA. SS. Boll. 15. Jun. IL p. 1043-1048. —
'lat ap. Surium, Vit SS. 15. Jun.
Martyrium s. Tatiani mart Glaudiopoli
in Honoriade Provincia (forte sub Dio-
cletiano).
Ausg. : graece et lat in IlA. SS. Boll. 24. Aug.
IV. p. 767.
De s. Tatone monaebo (t 729) in AA. SS. Boll.
11. Janr. I. p. 713.
Vita 8. Tatoilte, vid. Vita s. Paldonis.
De s. Tatwino episc. Cantuariae in Anglia if
734) Sollerii syUoge in AA. SS. Bol!. 30. Jul.
Vn. p. 159. 160.
Vita s. Taurini episcopi Ebroicis in
Gallia (forte saec. V) auctore ut quidem
ipse asserit, Deodato et sancti discipulo
et presbytero.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 11. Aug. IL p. 639-
642. — Historia inventionis primae auct
anonyme ibid. p. 642-645. — Historia trans-
lationisad castrum Laudosum et inde ad coenob.
Gigniacense auct. anonyme ibid. p. 645-650. —
Gircumvectio corporis a. 1158 instituta ibid.
p. 650-656.
Erl.'Sdtr.: Boschius, Oommentar. piaeTins und. p.
686-689.
Bondon, H. M., Vie de St. Taniin, pmaier ^veqae
d'Evrenx. Ronen 1694. 12mo.
C o r d e , L. T. , La chAsse de s. Tanrin , premier ^reqne
d'Evrenx, snme de la legende da m6me saint, pnblieo
et revne snr nn ms. dn XI. sidcle de la bibl. unp. de
Paris. Evrenx 1867. i^. 48 pag. ei 6pkmehe§.
Histoii^e littÖFaire de la Franoe. V. p. 96.
Venelin, £., Saint Tanrin et sa condre ä Saint-
Anbin de Gisai. Bemay 1886. 8°. 40 pag. et pl.
De 8. Taurino episc. Augustae Anscomm in
Novempopulania (saec. El. iV forsan VIII) Stil-
tingii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 5. Sept IL
p. 630-633.
De SS. Taurino, Nemorato, Satumino etc. mart
in'Aegypto in AA. SS. Boll. 5. Sept n. p. 528.
De 8. Tecia Haimanot monacho et oonf. (r
cca. 710) in Aethiopia E. Carpentieri couimeDt
historicus in AA. SS. Boll. 27. Oct XII. p. 383-
-388. — Summarium yitae, at sublestae fidei,
ex Senkessar aethiopico ibid. p. 388-390.
De 8. Teoleohilde abbatissa Jotrensi, rid. £ulo-
gium 8. Theodechildi8.
Yita s. Telesphori papae et mart (f
136?) auctore Segero PauUo ord. Car-
mel. theoL
Ausg. : in AA. SS. Boll. 5. Janr. I. p. 236-240.
Erl.'Sehr.: Siber, TT. Q.« Programma qno Telesphoh
Tita ab erroribus pnrgatnr. Upsiae 1714. iP.
De SS. Telesphoro, iloro, Jocondo ete. mart
Africanis in AA. SS. Boll. 6. Janr. L p. 323.
Yita s. Teliai , Teliavi sive Eliud episc.
Landavensis in Walüa (f cca. 551) auctore
anonymo.
Randsekr, : vgl. Hardy, Descript catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 130. n*» 390.
Ausg.: ex legenda SS. Angliae Je. Cap gra-
vi i (fol. 280^) in AA. SS. Boll. 9. Febr. H. p. 308
-310. Cf. Bollandi comment histor. Und. p. 303
-308. — Tita aiia authore Galf rido alias Ste-
VITA S. TELLONIS — ACTA S. TERESIAE A JESU
1591
phano Landavensi (cca. 1120) ap. Wharton,
Anglia Sacra 11. p. 662-666. — 'tn über Lan-
davensis, liyfrTeilo, or the Ancient register of
the cathedral chnrch of Llandaff. Edited by J. W.
Fees. Llandavery 1840. Roy.- 8*. p. 92 et 332. —
^ ed. J. Loth unter d. Tit.: La tio de s. Teliau
d' apres le Li vre de liandaf in Annales de Bre-
tagne IX. 1894. p. 81-85. 277-286. 438-446;
X. p. 66-77. Vgl, Analecta BoUand. XIV. 1895.
p. 445.
Tita s. Telloni8 archidiaconi cathedr.
Conimbricensis ecclesiae (flor. 1131) noti-
tiaque fandationis coenobii s. Crucis Co-
nimbricensis.
EnthAlt fast nar Diplome von Fftpston.
Ausg.: ^in Fortugaliae moniim. I. p. 63-7.5.
— * Bmcbstäcke in Monarchia Lusitana, tom.
III auctore Brandano, append.; fehlerkafi,
üebers. : tomado do latin ... em na era 1455
per meestre Aluaro da Mota «n Portug. mon.
L c. p. 75-78.
De 8. Tenenano seu Tinidoro Leonensi episc.
(saec. VI) in AA. SS. Bell. 16, Jul. IV. p. 179. 180.
De s. TenMtina virg. apud Cenomanos in Gallia
(med. saec. VI) Pinii sylloge bist in AA. SS. Boll.
24. Aug. IV. p. 791-794.
Acta SS. Terentiani episc. mart et Flacci
mart Tuderti in Umbria (f cca. 118) au-
ctore anonyme.
Ausg. : ex edit. Mombritii et ms. in AA. SS.
Bell. 1. Sept L p. 112-116. Cf. Stiitingii com-
ment. praevius ibid. p. 108-112.
Acta SS. Terentii, A&icani, Maximi eie.
mart Afrorum sub Decio.
Ausg. : ex ms. Graeco latine interpr. Petr. Fr.
Zino in AA. SS. Boll. 10. April. I. p. 861. 862.
Vita s. Terentii confessoris Paventiae
in AemiUa Italiae.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 30. Jul. VH.
p. 155-157 c. Sollerii comment. praevio.
Acta s. Terentii episcopi Metensis (f
cca 440) incerta.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 29. Oct XII. p. 808
-814. Gf. R. de Buckii comment. praevius ibid.
p. 806-808.
Acta s. Terentii mart Pisauri in du-
catu ürbinate (saec. HI) sublestae fidei.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 24. Sept VI. p. 679-
681 c. Perierü comment. p. 678.
Erl.-Sehr.: Olivieri degli Abati, A.C., Memorie
di 8. Terenado, martire e protettore piincipale della
cittft di PoBaro. Pesaro 1776. 4«.
YescoTado, II, di s. Terenzio mart. e protett. della
cittA di Pesaro dimostrato falso da Onomilio Gira-
stanti anagramma parissimo dell' abbate Antonio Stra-
migioli. (Tomo 1.) Folieno s. a. (prefaz. 1787.) Tomo 2.
Assisi 1717. {no!) 2 vol. gr. 8*>.
De s. Terentio episc. Lunensi et mart. Sar-
zanae in Italia {forte sec. IX) in AA. SS. Boll.
15. Jul. IV. p. 96.
De SS. Terentio et Neonilla eonimque liberis
Kita, Sarbilo, Hierace, Theodulo ... et Eunice
martyribus R. de BnckM sylloge in kk. SS. Boll.
28. Oct Xn. p. 512. 513.
Acta s. Teresiae a Jesu virg., Carme-
litarom strict observ. parentLs, Abulae in
Hispania (f 1582) auctore Francisco de
Ribera S. J. Libri 5.
Ausg. : ex prima edit Salmanticensi anni 1590,
secundum versionom Coloniensem Matthiae Mar-
tioez anni 1620 (Colon. Agripp. 4^) in kk. SS.
Boll. 15. Oct Vn. p. 538-725. — Testimonia
de s. T-a prolata, collecta a Didaco Yepes in
Prologo ad vitam Teresianam atque in latin. trans-
lata a Matth. Martinez ibid. p. 725-741. — Mo-
nita a s. matre T-a monialibus suis tradita ibid.
p. 741-743. — Gloria posthuma ibid. p. 745
-790. NB, Alles dies mit Vandermoeres Com-
mentar erschien auch als SeparatabdruckBTVLxel"
lis 1845. gr. fol. Mit 15 Kupfertafeln. 40 fr.
üebers.: Vie de la mere Therese de Jesus,
f ondatrice des Carmes dechaussez , composee par
Fran<;. de Ribera, traduite de I'espagnol en fran^.
par J. D. B. P. et L. P. C. D. B. Paris 1632. 8°.
— trad. de Tespagnol. Paris 1645. 8^ — trad.
de I'espagnol par Marcel Bouix. Paris 1867. 8**.
700 pag. 7 fr. 50 c.; Paris 1884. 2 vol. 8^ 10 fr.
: Lettres de la glor. Möre sainte
Teröse.
Ausg.: ^ enricb. de remarques de J. de Palafox
et Mendoze. Trad. de Tespagn. par Fr. Pelicot
Bruxelles 1661. 8°. — • Paiis, Lecoffre 1867.
3 vol. 8^ 18 fr. — Lottere . . . tradotte e dis-
poste secondo l'ordine chi-onol. con illustraz. e
note per un padre D. C. D. G. Modena 1882. 2 vol.
8<>. L 17. [Vol. 1*» Anno 1560—1577. X 736 pag,
— Vol. 2« Anno 1577—1582. 968 pag.]
: La vida de la santa Madre Te-
resa de Jesus, y algunas de la mercedes
que hizo , escrita por ella misma por man-
dado de su confesor.
Ausg.: nueva ediciön conforme al original
autogr. que se conserva en el real Monasterio
de s. Lorenzo de El Escorial. Madrid 1882. 8^
XX. 570 pag. 28 r.
Uebers.: Vie de s. Terese ecrite par elle-
meme. Trad. d'apres les mss. orig. . . . par Marcel
Bouix. Paris 1857. 12mo; 12. edit Paris & Lyon
1880. 12mo. XI, 692 pag. — trad. par Chanut
Paris 1691. 8^
Leben der h. Theresia, von ihr selbst ge-
schrieben. Mit den Anmerkk. und Zugaben der
Ausg. des P. Marcel Bouix, übers, von A. K. Mit
e. Vorwort von J. Th. Laurent Aachen 1868. 8*.
vn. 702 pag. ; — übers, von L. Claras. 2. Aufl.
Regensburg 1867. 8^ Ji 3.
Erl.-Sehr.: Acta pnbl. canonizationis s. Theresiae a
Jesn, fundatricis Garmelitamin , edid. Dominicas a
Jesa. Lntet. Paris. 1628. 12mo.
Albnn-Teresiano. Homenaje literario - artistioo qne
Sara conmemorar el 8. centeoario de la glor. mnerte
e s. Teresa de J., le tribata la redacciön de El Äve-
riguador univeraat. Madrid 1882. fol. 148 pag. 12.50
pesetas.
Bar ine, ArvMe, Psychologie d'ime sainte. — Sainte
Th^rdse in Revae des deax mondes. P6r. ni. Tom. 75.
1886. p. 549-679.
1592
ACTA S. TERESUE A JESU — VITA S. THAISIDIS
Bordoni, vid. Vita
Boaoher, J.B. A., Vie de Sainte Th^rdse. Paris 1810.
2 vol. 9>.
Baohfelner, S., Lebeaageschichte der h. Jungf raa
Theresia. Augsbaig 1826. BP.
C e r n y , J. , Zivot sr. panny Terezie s. pcip^enoa Kratkon
historjj r'adn bosyckEannelitaneky.Gechach.yPra2e
1830. 8*^
C o 1 1 o in b e t , F. B., Vie de Sainte Ter^se. Lyon 1837. 9>.
Duret, P. ca., Vie de Sainte Thöröae. Lyon 1718.
12mo.
(Emery, J. A.) Esprit de Sainte Th6röse. reoneilli
de see oeuvres. Lyon 1775. BP; — ibid. 1779. BP; —
Avignon 1826. 2 vol. 12mo.
Federico di S. Antonio, Vitadi s.Teresadi Gesd.
Veneda 1789. 2 vol. 4P,
Faente, Vioente de la, Vida de s. Teresa a Jeeüs.
Madrid 1874. gr. 4P (übers, unt. d. Tu.: Histoire de
s. Th6rdse, d^apr^s les BoUandistee , des divers histo-
riens et i'Mition complöte de ses oeuvres, pabl. par
donVic. de la Faente. (Nantes) Paris 1883. 2 vol. 8^.
10 fr. ; U. mille. Paris 1888. 2 vol. Bf^.
: El tercer centenario de s. Teresa de J. Manual
del peregrino nara visitsr la patria, sepnlcro y pamjes
donde fondö la Santa 6 ezisten recaerdos suyos en
Espana. Madrid 1882. 4P. 480 pag. 5 pesetas.
Giovanni dellaPresentatione, ora.Cannel.,Vita
di 8. Teresa di Gesa , fancialla, che veeti l'abito del
ordine de' Scalzi di N. Sign, della Mercede. Trad. da
an sacerd. secol. Venezia 1737. 8^.
Hahn , G., Soc. J., Les phönomdnes hystöriqaes et les
r6v61ations de s. Thördse. Braxelles , Vromant 1888.
BP. 183vag. (= Sonderabdruek aus Bevae des qaestions
scientinquee. 1888. p. 1 sq.). Preisgekrmi vom Biaehof
von Salainanoa. Kvrdüich verboten.
Hennes, J. H., Das Leben der h. Theresia. 2. Aufl.
Aachen 1866. BP. Jk 2.
Hofele, E., Die h. Theresia von Jesus, die Lehrerin
der Kirche, der Rohm der span. Nation. Ein Lebens-
a. Charakterbild. Begensboig 1882. BP. 294pag.Jk2.70.
Joannes a S. Hieronymo et Joannes a Jesa^ Vita
et mores, spiritas, zelus et doctrina servae Dei The-
resae de Jesu. Broxellis 1610. 4o. VIII. 126pag. (rendue
fran9oise par Guil. de Rebreviettes. Anas 1610. 12mo.
256 pag.).
Joannes a Jesu Maria ord. Carm., Compendiam
vitae s. Teresiae a Jesu. Coloniae 1614. BP.
Leben der h. Theresia. Coeln 1841. 12mo.
Leven van d. moeder Teresa van Jezas, fondatersse
van d'Orden der ongheschoeide Carmeliten. Braessel
1609. BP.
Loth, Jalien, Sainte Th^rdse, son siöcle, sa vie, son
oeavre. Rouen 1883. BP. 2 fir.
Marckhovitsch, Geschichten von denckwürdigsten
Begebenheiten, welche sich mit der heiligen Jung-
frau Theresia ae Jesu zugetragen haben. Wien 1718.
2 Bde. BP.
Oeuvres de s. T^rdse, traduites d'aprös les mss. ori-
ginaux j>ar Maroel Bouix. Paris 1862 — 61. 6 vol. ffi.
Opere di s. Teresa giusta i manoscritti originali, illa-
strate con vario comento .... da Caoimillo Mella.
Modena 1874. 76. 6 vol. gr. 8^.
Orves, Mme. Estienne d', Sainte Thördse. Avec une
lettre - pr§race de Mgr. r6v§que do Chartres. Paris
1890. #. IX. 547 pag. 7 fr. 50 o.
POsl, Fr., Leben der h. Theresia von Jesu, Stifterin
des Baifüsser- Carmeliten - Ordens. Begensborg 1847.
80. Jk 4.50.
Relatione breve della vita, miracoU et canonizatione
della vergine s. Teresa di Giesu. Venezia 1622. 8^.
40jMg.
Ricci, Mauro, Vita della s. madre Teresa di Gesa ri-
formatrice dell' ordine del Oarmelo. Firenze 1874. 8^.
478 pag. LS.
Rousselot, Paol, Les mystiq^ues Espagnols Malon
de Chaide, Jean d'Avila, Louis de Grenade, Louis
de L^n , Sto. Th^röse, S. Jean de la Croix et leur
groupe. Paris 1867. Bfi. p. 308-378.
San, Louis de, Stade pathologico - thöologique sur s.
Th^r^se. R^ponse au Memoire du P. G. Hahn. Louvain
1886. 80. XILlUpag.
S m e d t , Ch. de, Les r6vdlations de s. Th6r5se in Revue
des qnestions historiques. XXXV. Paris 1884. p. 633
-550
Vandermoere, Jos., Commentar. praevius in AA.
SS. Boll. 1. c. p.109-537.
Vida de s. Teresa do Jesus, ilustrada con 18 l&minas . .
y textos tomados de sus cscritos y de otros autores
o61ebres, bigo la direcd6n de don Vlc. Lafu^nte.
Madrid 1882. BP. 2 penetaa.
Vie de la seraphiqne mdre s. T6röse de Jesus. En
figuree, et en vers fran^. et latines. Lyon 1670. 12ido.
Vie de 8. TöHtee, tir6e dea antean origmaax espagnoU
par M. de Vill6fore. Paris 1712. 4P; — «Md.
1748. 2vols. 12mo.
Vita b. matris Teresae. Ex hispan. in ital. tnnslai.
per J. F. Bordonium, nanc vero lat. reddita per
A. Eerbekium. Moguntiae 1608. BP.
Yepes, D. de, Vita della gioriosa verg. s. Teresa di
Giesu . . . scritta in ling. Gastigliana et trad. ne!I&
Toscana dal G. C. Braocmi. Roma 1623. 4P.
ZOckler, Otto, Petras von Alcantua, Teresia v<«i
Avila and Johannes de Crace. Ein Beitrag zar Ge-
schichte der mOndiischen Gontrareformation Spanies»
im 16. Jahrh. U. Teresia von AvÜa «h Zeitschrift för
die gesammte lutherische Theologie and Kirche voa
Rudelbach. XXVI. Leipzig 1866. p. 68-106; 281-3Lß.
De s. Ternuio Pictoroui in Britannia episcopo
in AA. SS. Boll. 12. Jun. 11. p. 533-535.
De 8S. Tertio, Jesu iusto et Artema, discipolis
Pauli apost. sylloge histor. in AA. SS. Boll. 21.
Jun. rv. p. 67. 68.
De s. Tertuiliano episcopo Bononiensi in Italia
in AA. SS. Boll. 27. April. IH. p. 494.
s. Tertulinus martyr qualiter reductiis
fuerat in monasterium Slechdorfense (ord.
s. Ben., Schlehdorf ^ THoec. Freising).
Ausg.: ap. Fertz, Mon. scr. IX. p. 216. 217.
De 88. Tertnilfno et Chrysantho mart. Romaiiis
Luxembargum translatis commentarius Alexandri
Wüthemii S. J. in AA. SS. Boll. 10. Mai. 11. p.
558-566. Cf. p. 846.
De 8. TertuHino presb. et mart Bomae a. 257
Boschii oomment histor. in AA. SS. Boll. 4. Au?.
I. p. 816.
De s. Tetradio episc. in AA. SS. Boll. 16. Febr.
n. p. 887. öf. p. 901.
Vita s. Tetrici episcopi Autissiodoren-
sis in Gallia (f cca. 709).
Ätisg.: ex historia episc. Autissiod. scripta
ante annos 800 ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. in. 1. p. 102-104. Cf. Commentarius de s.
Tetrico in AA. SS. Boll. 12. April. H. p. 95.
De s. Tetrico episc. Lingonensi in Gallia (t
572) in AA. SS. Boll. 18. Mari- n. p. 633-635.
Vita SS. Teuteriae et Tuscae virg. Ve-
ronae. Compendium ex collect Augustini
Valerii episcopi Veronensis.
Ausg. : in AA. SS. Bell. 5. Mai. IL p. 45. 4<i.
— Vita metrica et hymnus ibid. p. 46. 47. —
Miracula ex italico Bapt Peretti Und. p. 47. 48.
De s. Thadaeo mari:. apud Habessinos culto
in AA. SS. Boll. 26. Jun. V. p. 157.
De s. Thaddaeo apostolo qui et Judas (saec. li
J. y. Hecke! comment histor. in AA. SS. Boll.
28. Oct Xn. p. 437-449.
De s. ThaddaeOy uno ex discipulis Christi ^t
probab. 44) J. v. Heckei oomment praevius in AA.
SS. Boll. 28. Oct XII. p. 450 - 458. — Doctrina A d -
daei apostoli seu epistola Addaei ex syria») an-
glice reddita a W. Cureton, latine ibid.p.AoS-Aßl.
Vita s. Thaisidis seu Thaidis meretrieis
poenitentis in Aegypto (saec. TV) auctore
DE SS. THALASIO — VITA S. THEOBALDI EREMITAE
1593
Marbodo Bedonensi episc. (f 1123).
Metrice.
Ausg. : ^ ex 2 mss. ed. Beaugendre in Opp.
Hildeberti Cenomanensis. Paris. 1706. fol. p. 1541
-1545. — «tn AA. SS. BoU. 8. Oct IV. p. 226-
228. — ' ap. Migne, Patrolog. lat CLXXI. p.
1629-1634. — Vita altera anctore anonymo,
ex edit. Rosweydiana ^ in AA. SS. BoU. 1. c. p. 225.
226. Cf, Byei comment praevius ibid, p. 223. 224.
— ■ ap. Surium, Vit. SS. 8. Oct. — • ap. Migne
1. c.LXXin.p. 661-664.
De SS. Thalaaio et Baio martyribus Exoldoni
in Gallia (f saec. V) R. de Bucku oommeni cri-
ticus in AA. SS. BoU. 30. Oct XIU. p. 351-358.
Tita SS. Thalassii et Linmaei anaeho-
retanim iuxta Cyrum in Syria (saec. V)
ex Philotheo Theodoreti cap. 22.
Äuag,: tnAA.SS.BoU. 22. Febr. III. p. 291. 292.
De SS. Thalaasio et Marco eremitis apud Orae-
cos Henschenii comment. histor. in AA. SS. BoU.
20. Mai. V. p. *226.
De s. ThalelaM anachoreta in Syria (f cca. 460)
in AA. SS. BoU. 27. Febr. lU. p. 680. 681.
Acta SS. Thallelaei medlci, Alexandri
et Asterii spiculatoriun (f 284) martyrom
vetustiora.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. BoU. 20. Mai.
V. p. *180-*183. — Acta recentiora fidei exi-
guae graece et lai ibid, p. *183-*193. — Epi-
tome actorum ibid. p. ^193. Cf. Papebrochii
comment praevius ibid. p. *178. ♦179 et VlI.
p. 819.
De SS. Thamato, Honorato, Seleaco etc. mart
Caesareae in AA. SS. BoU. 2. Jun. I. p. 211.
De 8. Tliarsicio acolytho mart Romae in AA.
SS. BoU. 15. Aug. in. p. 201.
De s. Thaa martyre in AA. SS. BoU. 23. Febr.
ni. p. 363.
Martyrium ss. Theae, Valentinae et
Pauli martyrum Caesareae Palaest. a. 808
auctore Eusebio episcopo Caesareae.
Ausg. : ^ lat ab Henr. Valesio reddita p. 330.
— • wiederh. in AA. SS. BoU. 25. Jui. VI. p.
165. 166. Cf. Pinii comment praevius ibid. p.
163-165.
Passio 8. ThMgenls = Passio s. Theogenis.
Passio s. Thebaloae legionis \ _ p . ^
Passio SS. Thebaeorum / - ^^^^ ^' ^^
ritii et sociorom.
De s. Tbecia abbatissa Eitzingae ad Moenum
in Franconia (f saec. VIII fin.) Goorii syUoge in
AA. SS. BoU. 15. Oct VE. 1. p. 59-64.
De SS. Thecta virg. et Justina Leontinis in
SiciUa (saec. HI. Vita ex Phil. Ferrario) in AA.
SS. BoU. 10. Janr. I. p. 601.
Vita s. Theclae martyris Seleuciae in
Isauria (saec. 1. 11) auctore Basiiio epi-
scopo Seleuciae (flor. 450) et miracula.
Libri 2. — Simeonis Metaphrastae
de eadem martyre Über singularis, lat.
vertit Petr. Fantinus Tiletanus.
Ausg. : * Antverpiae (Plantin) 1608. 4^ Cum
effigie. (XLU.) 291 peig. — 'ap. Surium ^ Vit
SS. 23. Sept — * in Gregorii Neocaesanensis
episc. oognom. Thaumaturgi, Macarii Aegyptii et
Basilii Sei. episc. opp. omn. ed. Gl. Dausqueius. Gr.
et lat Paris. 1622. fol. p. 225-314. — * wiederh.
ap. Migne, Patrolog. graeca lat tant edita. XLI.
1860. p. 199-274. — Aetm PauU et Theclae ed.
Ad. Lipsius in Acta Apostolorum apoorypha. I.
Lipsiae 1891. p. 235-273.
Sri.- Sehr. ; Cabrol , Fern., La l^nde de sainte Thdcle.
Paris 1896. 9>. 28pag. (= Exbraä de la Beoue Geth-
sömani et le Monde).
Bey, Am., £tade aar lea Acta Pauli et Theclae. Thdse.
Paria 1890. 8».
Schlau, Carl, Die Acten des Panlos and der Thecla
u. die ältere Thecla- Legende. Ein Beitrag zor christ-
lichen Literatargeschichte. Leipzig 1877. 8^. VI. 95
pag. Jk 3.60.
Stilting, De s. Thecla oommentarias crit-historicus
tu AA. SS. BoU. 23. Sept. VI. p. 646-668.
Acta SS. Theclae, Mariamnae, Marthae
etc. quinque virg. canonicarum, mariyruni
in Perside saec. IV.
Ausg. : graece et lat in AA. SS. BoiL 9. Jun.
n. p. 173.
De s. Theemeda et filiis eius, Armenio et matre
eins, mart. Aegyptiacis, in AA. SS. BoU. 2. Jun.
I. p. 169.
De s. Theione et dnobns pneris in AA. SS.
BoU. 1. Febr. I. p. 48.
Yita 8. Tbeliai -= Vita s. Teliai.
De 8. Thenna seu Thenew matrona matre s.
Eentigemi in Scotia (f cca. 580) in AA. SS. BoU.
18. Jul. IV. p. 422.
Vita s. Theobaldi abbatis Beccensis,
postea Cantuariensis archiepisc. (f 1139)
auctore Milone Crispino.
Ausg. : in Lanfranci Cantuariensis archiepisc.
opp. ed. L. d*Achery, Paris. 1648. fol. Append.
— Compendium vitae ^ibid. p. 51. — * wie-
derh. ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 411. 412.
ErL-Sdur.: Sammarthani, Oallia chiistiana IV. p.
139 sq.
Vgl. Chronioon Becoensis abb.
Vita b. Theobaldi Albae-Fompeiae in
Insubria (f 1150).
Ausg.: a PhU. Malabayla ex antiquis monu-
mentis coUecta et a Fr. Dom. Passoni ord. Minor,
italice aucta in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 137-148.
Vita s. Theobaldi abbatis Vallis Cernaii.
Hieraas Fragmentam de matrimonio s. Lndo-
V i c i cnm Maivaretha , Berengarii comitls ProTindae filia
ap. Dachesne, Bist. Franc, scr. V. p. 406.
Vita s. Theobaldi canonici Doratensis
in Marchiano comitatu auctore Petro Ro-
berto.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova II. p. 683. 684.
Vita s. Theobaldi eremitae dioec. Vi-
centinae in Italia (f 1066) auctore Petro
abbate Vangadiciae aequali.
1594
TITA S. THEOBALDI — VITA THEODERICI ABB. ANDAGIN.
AuBg,: ^ex mss. ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VI. 2. p. 158-168. — 'Bruchstück ap.
Bouquet, Recueil XI. p. 478. — Translatio ap.
Mabillon 1. c. p. 168-175. — Translatio ab Italia
per Amulfam fratrem eins ibid. p. 175-182. —
Bulla Alexandriin de canonizatione s. Tb-i
ibid. p. 182. — Vita alia auctore coaevo ex 4
mss. et * Surio (De prob. SS. historiis. 30. Jun.
Vn. Col. Agr. 1581. p. 557-562) • in AA. SS. Boll.
30. Jun. V. p. 592-595. — 'ap, Duchesne, Hist
Franc, scr. IV. p. 166. — * Bruchstück ap. Bou-
quet, Recueil XL p. 477. 478. — Vita alla bullae
canonizationis adiuocta in AA. SS. Boll. 1. c. p.
596-598. — Miracnla ibid. p. 598-606.
Erl.-Sehr.: AI Ion, Aug.. Vie de s. Thibaat, prdtre et
ennite, patron de la rille de Provins. Meaax 1873.
Deecke, W., Amaletringe des Heiligen Theobald von
Thann in Jahrbach für Gesch. n. Otteratur Elsass-
Lothrmgens. VIH. Strassburg,1892. gr. 8^. p. 37-44.
Henschen, Commentar. praeTiosm AA.SS.Boll.l. c.
p. 588-592.
Stoffel. Oeo., Tomns miracaloram s. Theobaldi im
Originaltext beransgegoben. Mit e.(Fac8iin. Colmar
1875. gr.8P. VI. 192 paß.
Vie de s. Thibaad hormite tnH6moires de litt^ratore
et d'histoire. VII. Paria 1720. 8». p. 458-478.
Vita di 8. Teobaldo . . . scritta da nn sao contempo-
raneo . . . estratta da nn cod. ms. e tradotta in idioma
italiano dal B.C.O.deMatüa. Napoli 1820. 9P. 16pag.
Weicherding, J., Der h. Theobald von Provins, der
Patron der Handwerker, der Einsiedler von Ghiny,
von Pettingen (bei Merscn) and von Salanigo in Ober-
italien. Loxemboig 1879. gr. 8P. 160 pag. Jk 1.50.
Tita s. Theobaidi seu Tiebaldi monachi
et eremitae auctore Reinero raonacho
Leodiensi. libri 2.
Ausg.: Praefatio atich ap. Martene, Ampi,
collect I. p. 960. — Unt. d. Tit.: Flos eremi
seu de vita s. Tiebaldi libri 2 'ap. Fez, Thes.
anecd. IV. 3. p. 95-110. — ^wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat. CCIV. p. 69-80.
De s. Theobaldo archiep. Viennensi in Gallia
(saec. X) Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 21.
Mai. V. p. 47.
De s. Theoeleta tbaumaturga apud Graecos in
AA. SS. Boll. 21. Aug. IV. p. 449.
De s. Theooriato monacbo hegumeno in terri-
torio Hierosolym. (f 467) Pinii sylloge in AA.
SS. Boll. 3. Sept I. p. 659.
Tita s. Theoctistes Lesbiae virg. au-
ctore Simeone Metaphraste.
Qeechrieben nach 912.
Handschr.: Moskau, Synodalbibl.
Ausg.: ^ graeee, aber nicht vollständig ed.
Leo Allatius, De Symeonum scriptis diatriba.
Paris. 1664. — ^ latine ed. Surius, Vit. SS. 10.
Nov. VI. p. 233-239 (ed. Colon. 1575).
De s. Theoctteto abbate in Sicilia (f c. 800)
in AA. SS. Boll. 4. Janr. I. p. 180.
De 8. Theoottoto martyre in AA. SS. [Boll. 4.
Febr. L p. 466.
Vita s. Theodardi archiepiscopi Narbo-
nensis in Gallia (f cca. 893).
Attsg. : * ex ms. Tolosano in AA. SS. Boll. 1.
Mai. I. p. 142-156. — * Bruchstück ap. Bouquet,
Recueil IX. p. 115-118. Cf. Labbe, Bibl. nova IL
Appendix u. AA. SS. Boll. Mai. VIL p. 540.
JErl. - Sehr. : G uy ard , J. A., Vie de s. Th^odard . arch-
eveque de Narbonne et patron de la ville de Mon-
taaMn. Montanban 1866. 12]no ; — enceUert als Hi-
stoire de •. Th. ibid. 1886. 8^.
Acta s. Theodardi episcopi Leodiensis
(Tungrensis, Traiectensis) mart apud Ne-
metes in Germania cca. a. 668 auctore
anonymo.
Gesdirieben um die Mitte des 8. Jahrhunderts.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 10. Sept IIL p. 588
-593. — • ap. Ghesquiere, AA. 88. Belgii IIL p.
395-403. — »ap. Migne, Patrolog. lat CLX.p.747
-758. — *unt. d. Tit.: Vie ancienne de s. Tbeo-
dard ed. J. Demarteau. Liege 1886. 8". — Acta
altera auctore Sigeberto monacho Gembla-
censi ^ ex edit Surii De prob. SS. historiis. 10.
Sept — • iciederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 593
-599 — tt. • ap. Ghesquiere 1. c. p. 406-417. —
Vita alla auctore Herigero (abbate Lobiensi. t
1007) unt. d. Tit.: Vie de s.Theodard par Heri-
gere publ. par Jos. Demarteau. Liege 1890. 8^
48 pag. — Elo^um auctore Anselmo Leodien-
sis eccies. s. Lamberti canonico ex ^ edit Marte-
nei, Ampi. coli. IV. p. 845 — * ap. Ghescjuiere
1. c. p. 403-405.
Erl.-Sehr.: Friedrich, Deatachlands Kiicfaeng^sdi.
n. 1869. p. 881 '
Karth, Oodfr., Etade critiqne snr s. Lambert et son
Premier biographe. Memoire conronn^. Anrers 1876.
p. 67 sq.
Limpenug, Commentar. praevins in AA. SS. Boll.
1. c. p. 680-688 (irwdarA. ap. Qbeeqoiöre I. c' p. STD
-396).
Bettborg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1846.
p. 667.
De s. Theodechilde filia Clodovaei I reg. virg.
ac fundatrice S. Petri-Vivi apud Senones (sa*»c,
VT) Papebrochii comment hist in AA. 88. Boll.
28. Jun. V. p. 362-374.
Erl.-S«kr.: Chabau, J.-B., Sainte Th^odechilde,
▼iergo. Alle de Clovis, fondatrice du monast^re da
Saint -Pierre - le -Vif & Bens et da pdlerinagp de
Notre- Dame- des -Hiraclee ä Bfauriac (498— ööD*.
Aurillac 1688. kl. 8". XX. 238 pag. et 6pl.
Elogium s. Theodechlldis abbatissae Jotreosis
primae (f cca. 660) hist ap. Mabillon, AA. SS. o.
s. Ben. saec. II. p. 486-488. — De s. Tecle-
childe abbatissa Jotrensi prima in Gallia Bvei
sylloge in AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 114-120.
De b. Theodofrido episoopo ex abbate Gorbei-
ensi primo (t cca. 690) ap. Mabillon, AA. S8. o.
s. Ben. saec. U. p. 1039-1042.
De s. Theodemiro monacho mart Cordubae in
Hispania (f 851) ex memoriali S. Eulogii in AX.
SS. Boll. 25. Jul. VI. p. 227.
Vita Theoderioi, vgl, Vita Deoderici.
Vita Theoderici abbatis Andaginensis
seu S. Huberti in Arduenna silva (1055
— 1087) auctore anonymo synchrono.
Handschr.: verloren.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 559-582. — * eine vollständigere Hand-
schrift gab G. Cuper in AA. SS. BolL Aug. IV.
p. 848-864. — * ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon.
Germ. scr. Xu. p. 36-57. — * Auszug ap. Bou-
quet, Recueil XIV. p. 62-67.
Erl.-Schr.: Cnper, Comment. praevias m AA. SS. B^iIL
i.e. p. 843-848.
TITA S. THEODERICI ABBATIS — VITA S. THEODORI
1595
'Wattenbaoh, Deutschlands Gwchichtaquelleo p. 281
(6. Aufl. U. 1886. p.l20; 6. Aufl. II. 1894. p. 188).
Tita s.Theod6rici abbatis, discipuli s.
Remigii, in Monte Or seu Monte aureo
prope Remos (f 533) auctore anonyme.
Handschr. : I) o u ay , Stadtbibl. mbr. sec. Xin.
fol. n'^SS?. — Si Omer, Stadtbibl. fol. sec.XIII.
n<> 716. Tom. VII.
Ausg.: ' ed. Snrius, Vit SS. 1. Jul. — • ap.
MabilloD«, Annales Benedict I. p. 681. — * wie-
derholt in AA. SS. BoU. 1. Jul. I. p. 62-64. —
Vita altera ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. 8. Ben.
saec. I. append. p. 614-620. — ^tciederh. in AA.
SÖ. Boll. 1. c. p. 64-70. — "Auszug ap. Bouquet,
Eec. m. p. 405. 406; VII. p. 371. — Miraenla
^ in AA. SS. Boll. 1. c. p. 70. 71. — » ap. Duchesne,
Hist Franc, scr. m. p. 437. — • fragm. ap. Bou-
quet 1. c. IX. p. 129. — Alia mlraciila auctore
Adalgiso monacho Bern, coenobii s. Theoderici
montis Or sec. XII (1150) ein Tkeil * ap. Ma-
billon, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 622-632. —
- wiederh. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 72-80.— "Aus-
zöge ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 141. 142. Ad-
denda ex cod. Christ reg. b? 1308 ibid. p. 142.
143. — Miraculum ex ms. in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 81. — Ad hymnos de s. Theoderico abb. de-
dicatio per Hucbaldum ibid. p. 81. 82. — Ap-
pendix ad 8. Th-i miiticula ibid. p. 84. 85. —
fiucbaldi monachi S. Amandi epistola de s.
Theoderico ^ ap. Mabillon, Annai. ord. s. Ben. m.
p. 691. — • ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXn. p.
825. 826. — Hymnus des. Th-o auctore eodem
ap. Migne I. c. p. 825-828.
Erl.'Sehr.: Bailly, S., Tablean de la vie et miracloB
de 8. ThiezrVf premier abM et patron de l'abbaye
Toyale du Mont-d'Or-lez-Beims, dict. S. Thierryi
ensemble de s. Theodulphe etc. Paris 1682. 9>.
De elevatione corporis s. Th-i a. 976 ^ ap. Mabillon,
AA. SS. o. 8. Ben. saec. V. p. 619-521. — •in AA.
SS. BoU. I.e. p. 82-84.
Francart, Vie de s. Thierry, pr§tre, disciple de s.
Remi, avec un abr6g6 de cetle de s. Theodulphe.
Reims 1828. 9,
Histoire litt^raire de la France. Y. 1740. p. 42; VI.
1742. p. 462.
Soilerius, Comment. praevius in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 69-62.
Vgl. Vita s. Theodnlphi abb.
Tita s. Theoderici li episcopi Aarelia-
nensis in Gallia (f 1022) auctore ano-
nymo.
Ausg. : ^ ed. Car. Sausseyus in Annales eccles.
Aurelian. — • iciederh. in AA. SS. Boll. 27. Janr.
n. p. 789. 790. — '^wiederh. ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 197. 198. — * ap. Du-
chesne, Hist. Franc, scr. IV. p. 146. — * Bruch-
stück ap. Bouquet, Eec. X. p. 368. 369. — Al-
tera vita ex legendario ms. abbatiae s. Michael.
Tomodorensis * ap. Mabillon 1. c. p. 194-196. —
* Bruchstück ap. Bouquet , Reo. X. p. 368.
Vita Theoderici I epiecopl Metensis=» Vita Deo-
dehci I.
Vita Theoderici Magni regis Italiae (f
526) auct monacho Piildensi(?) saec. XÜ.
Ausg. : in Mon. Genn. hist Scr. rer. Merov.
n. p. 200-210. — Tita ex Aimoino hausta ibid.
p. 210-214.
Erl.-Sehr.: Martin, K.. Theoderich d. Grosse bis zur
Erobemug Italiens. Diss. Freibuxg i. Br. 1880. 8^.
Vgl. Ennodius.
Theodoricus rex Ostr.
Wahlafridus Strabo: Versus de imagine.
De b. Theoderieo abbate ütloensi (f 1058) ap.
Mabillon, AA. SS. o. 8.Ben. saec. VI. 2. p. 127-136.
De b. Theoderico Alemanno presb. ex ord.
Carmelit. Venetiis (f cca. 1377) Goorii sylloge in
AA. SS. BoU. 15. Oct. VII. 1. p. 106-108.
De Theoderico, Johanne et Rotardo episcopis
Cameraci in Gallia (saec. IX) Bigolloti sylloge in
AA. SS. BoU. 14. Oct Supplem. p. 153*. 154*.
De ss.Theodieio, Eustasio, Dionysio etc. mai*t
Antiochenis in AA. SS. BoU. 16. Jul. IV. p. 129.
De SS. Theodolo, Agatopho, Masteso etc. mart.
Thessalonicae in AA. SS. BoU. 2. April. I. p. 67.
MaQTVQiov T&v ayttav Qeo&ovXov ävayvto-
GTOv xal uiyad-oTio&og &iax6vov ngö fi{ag vovoiv
\AnQilfS(av Iv Btaaaiovtxrj ex ms. Vatic. in AA.
SS. BoU. 4. April. I. Append. p. xui-xlvi.
De s. Theodolo episc. Alexandriae in Aeg^'pto
in AA. SS. BoU. 13. Sept IV. p. 56.
De 8. Theodolo episc. Seduni in GaUia (f 806)
SoUerii notitia in AA.SS.BoU. 16. Aug. UI. p.302.
De s. Theodora Alexandrina in Aegypto (saec.
V) Stiltingü syUoge in AA. SS. BoU. 11. Sept
m. p. 788-791. — Vita ap. Surium, Vit SS.
11. Sept
De 8. Theodora imperatrice Constantinopoli (f
867) BoUandi comment histor. in AA. SS. BoU.
11. Febr. U. p. 554-568.
De 8. Theodora mart. Romae (f 117) in AA.
SS. Boll. 1. April. I. p. 5.
De s. Theodora matrona Romae (saec. IV) Stic-
keri sylloge in AA. SS. Boll. 17. Sept V. p. 484.
Encomium s. Theodorae viduae sancti-
monialis Thessalonicae (f cca. 880) per
Nicolaum Cabasilam archiep. Thessa-
lonicensem.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 5. April. I. p. 405 -409.
— Idem graece ibid. I. append. p. lt-ux.
Passio SS. Theodorae et Didymi, vid. Passio
SS. Didymi et Theodorae.
Yita s. Theodori archiep. Cantuaiiensis
in Anglia (f 690) auctore Beda Yene-
rabili.
Handschr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 362. n°850.
At*sg. : * ex eins hist. eccles. lib. 4. 5 in A A.
SS. BoU. 19. Sept VI. p. 73-82. — • ap. Mabil-
lon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. 11. p. 1031-1038. Cf.
Clei comment praevius in AA. SS. BoU. 1. c. p. 55
-73 et Capgrave, Nova legenda Angliae fol. 281**.
SrL-Sehr.: Hook, T., Lives of the archbishops of Can-
terbury. Vol. I. London 1860. BP.
Yita s. Tlieodori Ducis Heracleae in
Ponte megalomartyris (f 312) auctore
Augaro s. Th-i notario.
Ausg. : interprete Herveto * ed. Surius , Vit
SS. 7. Febr. — • in AA. SS. Boll. 7. Febr. 11. p.
1596
VITA S. TBEODORI — PASSIO S. THEODORTTI
28-30. — Alfa Tita auctore Bonito subdiacono
ibid. p. 30-37. — Acta s. Th-i latina antiqua
ibid. Append. p. 890-893. Cf. BoUandi comment.
praevins ibid. p. 23-27. — Acta graeca e cod.
Leidensi Perizon. n^ 10. saec. XI in Analect. Boi-
land. II. 1883. p. 350-367. — Anonymi Caie-
tani Quallter caput b. Th-i mart. de Constan-
tinopolitana urbe ad Caietam translatum est a^
1210 ^ ap. üghelli, Ital. sacra ed. Coleti I. 1717.
p. 538-540. — ^ wiederh. ap. Riant, Exuviae I.
1877. p. 150-155; ef. p. ic. — Translatio cor-
poris oeatiss. Th-i mart auctore anonyme Ve-
neto a* 1267 * ed. Flam. Cornelius, Ecolesiae Ve-
netae antiq. monum. II. 1749. p. 258-265i — ' toie-
derh. ap. Riant 1. c. p. 156-159 {mit darunter ge^
setzter venetian. Uebersetx. aus Gornelius I. c. p.
266-268); Miracula p. 159-163; cf. p. oi.
Tita s. Theodor! episcopi Lucensis in
Hetruria (saec. IV).
Ausg. : ex mss. in AA. SS. Bell. 19. Mai. lY.
p. 329-331 c. Henschenii comment.
Acta s. Theodor! episcopi Octodorensis
vei Sedunensis in Vallesia apud Helve-
tios auctore quodam Ruodperto vel Ro-
berto monacho peregrino (a. 1491).
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boil. 16. Aug. IIL
p. 278-280.
Erl.'Sehr.: Cnper, Comment praevias ibid. p. 273-278.
Stilting, Comment. historicas de s. Theodore ep«
Octod. ibid. 26. Aug. V. p. 814. 816; 27. Aug. VI. p.
48.44.
Vita s. Theodor! episcopi Papiensis in
Itaiia (f cca. 778) auctore Johanne Ba-
ptista de Oasparis.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 20. Mai. V. p. *239. —
Epitaphium a J. Orutero editum ibid.^.*2^.
Martyrium ss. Theodor! et Theophanis
auctore Simeone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 26.
Dec. VI. 1581. p. 991-998.
Vita s. Theodor! Siceotae, episc. Ana-
stasiopolitani(f 613) auctore Eleusio alio
nomine Georgio. Graece.
Ausg. : * ex versione lat. P. Franc. Zini ed.
Surius, Vit SS. 22. April. — * wiederk. ed. Hen-
schen in AA. SS. Bell. 22. April. III. p. 33-61.
Translatio ss. Theodorl, Trosimi, Euellii, Tar-
citii etc. reliquiarum Fossani in ditione Pede-
montana a. 1641 in AA. SS. Bell. 6. Febr. L
p. 932.
Martyrium s. Theodor! Tyron!8, ex Si-
meone Metaphraste.
Ausg.: ed. Surius, De prob. SS. historiis. 9. Nov.
VI. Colon.1575. p. 220-222.— Nectarii archiep.
Constantinop. narratio, propter quam causam in
primo sabbato ss. ieiuniorum celebramus memo-
riam s. Th-i ibid. p. 222-227.
De ss. Theodore Cratero protospathario, Con-
stantino Drungario ete. mart. 42 in Syria occisis
(t cca. 841) in AA. SS. Boll. 6. Mari:. I. p. 457-
460. — Acta martyrii auctore Euodio syn-
cbrono ibid. p. 460-466 — Appendices p.
466. 467.
De 8. Theodoro episc. Bononiensi in Itaiia (f
cca. 550) ff» AA. SS. Boll. 5. Mai. n. p. 50; ef.
Vn. p. 601.
De s. Theodoro episc. et mart (f cca. 310)
Pinii sylloge histor. in AA. SS. BolL 4. Jul. IL
p. 19-21.
De ss. Theodoro episc. , Irenaeo diac. , Sera-
pione ete. in Pentapoli Lybiae mart in AA. SS.
Boll. 26. Mart EI. p. 617.
De R. Theodoro episc. martyre Romae passn
in AA. SS. BolL 18. Mai. IV. p. 147.
De s. Theodoro episc. Yeronensi in Itaiia Suv-
skenii sylloge in AA. SS. BolL 19. Sept. VI. p.
23-26.
De S8. Theodoro et Leontio episcopis, Caio.
Catulino ete. mart in AA. SS. Boll. 19. Mait. IIL
p. 27-29.
De s. Theodoro hegumeno conf. apud Graecos
in AA. SS. BolL 8. Aug. II. p. 351.
De 8. Theodoro mart Alexandriae in A^ypto
Stütingü sylloge in AA. SS. BoU. 12. Sept" IV.
p. 10. 11.
De s. Theodoro martyre Calaritano in AA. SS.
BolL 5. Janr. I. p. 242.
De s. Theodore monacho in Aegypto in AA.
SS. BolL 7. Janr. I. p. 365.
De ss. Theodoro, Oceano, Ammiano et Juliane
mart. sub Maximiane Stütingü sylloge in AA.
SS. Boll. 4. Sept II. p. 207.
De 88. Theodoro, Philippa matre eins, Socrate
et Dionysio mart. 220 Pergae in Pamphylia Stü-
tingü sylloge in AA. SS. Boll. 20. Sept VI. p.
137-140.
Erl.-Sekr.: Nenmann, K. Job., Der TQmisefae Staat
I. Leipzig 1890. p. 809.
De s. Theodoro presb. et mart Antiochiae in
AA. SS. Boll. 23. Mart HI. p. 449.
De s. Theodoro presb. et Paulisypio in Europa
provincia Thraciae mart sub Hadnano imp. in
AA. SS. Boll. 15. April. IL p. 373.
De SS. Theodoro presb. et Victoriano mart in
AA. SS. BolL 13. Mai. DI. p. 204.
De SS. Theodoro presb., Juliano et Achatia
mart. Antiochenis in AA. SS. Boll. 29. Mart IIL
p. 770.
De s. Theodoro presb. mart. Caesareae in Cap-
padoda in AA. SS. Boll. 19. Mart III. p. 25.
De 8. Theodoro Salo in AA. SS. Boll. 25. Febr.
ni. p. 508.
De 8. Theodoro Senonensi archiep. (f cca. 400)
in AA. SS. Boll. 13. Janr. L p. 814.
De 8. Theodoro Trichina in eremo Thraciae
prope Gonstemtinopolim in AA. SS. Boll. 20. ApriL
IL p. 756.
Vita Theodorioi = Vita TheodericL
Passio s. Theodoriti presbyteri Antio-
cheni martyris a. 362 auctore anonymo.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, Vet anal. Paris 1723.
p. 187-189. — ^ wiederh. ap. Ruinart, AA. sin-
DE S. THEODOSIA — VITA S. THEOÜÜLPHI
1597
cera martymm p. 588 edii Amstei. 1713. — 'ex
ms. et editt. in AA. SS. Boil. 23. Oot X. p. 40-47.
Cf' ^' Heckii comment praevius tbid, p. 32-40.
De 8. Theodotla Procopii matre martyre in
AA. SS. Boll. 8. Jnl. II. p. 576.
Encomium 8.Theod08iae sanctimonialis
et mart. ConstantinopoL (f 726) auctore
Constantino Acropolita magno logo-
theta.
Ausg. : ^ ex ms. Yatic. n*^ 800. fol. 91 graece
ot lat. ioterprete Dan. Gardono in AA. SS. Boll.
29.Mai.yn. p. 69-86. — ' lat tciederk.&p.mgiie,
Patrolog. graeca lat tant edita. LXIX. p. 1363-
1386. — Appendix ex Oeorgii Pachymeris de
Andronico lib. 5. cap. 32 latine in AA. SS. Boll.
1. c. p. 87. Cf. Henschenii comment praev. ^ibid,
p.66-68. — ^wiederh. ap.MigneLc. p.1357-1362.
Passio s. Theodo8iae virg. mart Caesa-
reae in Falaestina sab Maximino.
Ausg.: ex cod. Bruxell. n® 207-208. fol. 192'
in Catalogos codic. hagiograph. reg. bibl. Bruxell.
1. 1. 1886. p. 164-178. — Miracula auct Franc.
Nigro protonotar. apostol. «w AA.SS.BolL2.April.
I. p. 63-66. Cf. p. 61-63.
Tita s. Theod08ii abbatis in Palaestina
(+ 530) auctore anonymo coaetaneo.
Ausg.: ex Sim. Hetaphraste in AA. SS. Boll.
II. Janr. I. p. 685-701. Cf. p. 680-685, unvoll-
ständig u. inexaet. — Seitdem publicirte Migne
den griechischen Text auctore Simeone Meta-
phraste in Patrolog. graeca CXIV. p. 469 sq.
nach CJod. Paris. 1536. — Herrn. Usener endlich
hat den primitiven griech. Text gegeben: Progr.
der Univers. Bonn. 1890. 4'. — In der 2. Ausg.
unt. d. Tit. : Der h. Theodosios. Schriften des Theo-
doros u. Kyriilos, hrsgb. von H. Usener. Ijeipzig
1890. 8«^ (XXUI. 210 pag.) werden 2 griechische
Texte aus dem Cod. Laurent. XI. 9 in Florenz
geboten, von welchen der ältere auctore Theo-
dore episcopo Petrensi in Palaestina tertia, der
jüngere auctore Cyrillo de Scythopoli (saec.
VI) herrührt. — Alia Tita ex Theodoreti Phi-
lotheo cap. 10 in AA. SS. Boll. 1. c. p. 678. 679.
— De eodem s. Theodore ex Prato spirituali
Joan. Moschi ibid. p. 679.
BirL-Sehr.: Krambacher, K., Stndien za den Leben-
den des h. Theodosios in Sitzungsberichte der philos.-
philol. n. histor. Classe der k. bayer. Akad. d. "^^^iss.
1892. p. 220-879.
Vita s. Theodosii Antiocheni ahbatis monasterii
in Scopulo s= Vita s. Theodosii abb. in Palaestina.
Vita 8. Theodoaii coenobiarchae iuxta Hieroso-
lymam m Judaea = Vita s. Theodosii abbatis.
De s.Theodoaio episc. Autissiodorensi (saec. VI)
Sollerii comment. histor. in AA. SS. Boll. 17. Jul.
IV. p. 276-278.
De s. Theodosio episc. Vasionensi in Gallia (f
cca. 554) BoUandi comment. histor. in AA. SS.
Boll. 14. Febr. U. p. 782. 783. Cf p. 901.
Acta s. Theodotae ac triam filiorum
martyrum sub Diocletiano Nicaeae in
Bithynia, auctore anonymo.
Ausg. : ^ in AA. SS. Boll. 2. Aug. I. p. 153. 154
repetita ex ' Combefisii libro: Blustrium Christi
martyrum lecti triumphi. Paris. 1660. 8^ p. 247
-252. — Passio ex actis s. Anastasiae mart. ap.
Surium 25. Dec, repetita ibid. p. 152. 153. Cf
Pinii comment. praevius ibid. p. 147-152.
Martyrium ss. Theodotae et Socratis
martyrum Nicaeae in Bithynia cca. a. 230.
Ausg.: e graeco ms. lat. interpr. Guil. Oratio
in AA. SS. Boll. 23. Oci X. p. 12-18. Cf. V. de
Buckii comment. praevius ibtd. p. 9-12.
ErL'Sdur.: Nenmann, K. Joh., Der rOmische Staat
und die allgem. Kirohe. I. Leiprig 1890. p. 316. 817.
De s. Tlieodote matre ss. Gosmae et Damiani
in AA. SS. Boll. 2. Janr. I. p. 81.
Martyrium s. Theodoti Ancyrani et
Septem cum eo virginum a. 304 auctore
Niio teste oculato.
Ausg. : * graece et lat. interprete Papebrochio
in AA. SS. Boll. 18. Mai. IV. p. 149 -155. Cf. Pape-
brochü comment. praevius ibid. p. 147-149. —
• ap. Galland, Bibl. PP. IV. 1768. p. 114-132.
De 8. Theodoto episc. Gyriniae in Cypro sub
Constantino in AA. SS. Boll. 6. Mai. 11. p. 105.
Cf. p. 842.
De SS. Theodoto etTheodota, Diomede ete.mad.
(saec. 11) in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 634.
De s. Theodoto martyre in AA. SS. Boll. 1. Janr.
I. p. 21.
De s. Theodoto mart. et Donato episc. Lybiae
in AA. SS. Boll. 4. Jul. 11. p. 21.
De ss. Theodoto, Rufina et Ammia Caesareae
in Cappadocia (saec. HI) in AA. SS. Boll. 31. Aug.
VI. p. 651.
Acta ss.Theodulae, Boethi, Euagriie/^.
mart. Anazarbi in Galicia sub Diocletiano.
Ausg.: ex menaeis Graecor. in AA. SS. Boll.
5. Febr. I. p. 657.
Vita s. Theoduli urbis ConstantinopoL
ex-praefecti, monachi stylitae Edessae in
Syria (f cca. 450).
Ausg. : graece et lat interpr. Dan. Cardono in
AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 756-765. — Epi-
tome vitae ex ms. synaxario, graece et lat.
ibid. p. 765. 766.
De SS. Theoduio et Juliane mart Caesareae in
Palaestina (t 308) in AA. SS. Boll. 17. Febr. III.
p. 10. 11.
Historia de ss. Theoduio presb., Paulo, Joanne
et sociis, monachis mart. iuxta Sinam montem
(saec. V) auctore s. Nile monacho in AA. SS.
Boll. 14. Janr. I. p. 953-966.
De s. Theoduio presb. monacho in monte Sina
(sub fin. saec. V) in AA. SS. Boll. 14. Janr. I.
p. 967.
Vita s. Theodulphi abbatis S. Theode-
rici in Or Kemorum monte seu Monte
aureo (saec. VI fin.).
Ausg. : * ex mss. in AA. SS. Boll. 1. Mai. I.
p. 96-99. — * ex cod. perantiquo ap. Mabillon^
1598
DE S. THEODULPHO — VITA 8. THEOPHILI
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. I. p. 346-349. Cf. AA. SS.
BoU. Mai. Vn. p. 539.
Erl.'SdKt.i Histoire litt^raire de la Franoe. m. 1785.
p. 640.
Vgl. Vita s. Theoderici abb. diso.
De s. Theodulpho episc. et abbate Lobiensi in
Belgia (f 676) in AA. SS. Boll. 24. Jun. IV. p.
820. 821.
De 8. Tlieodttipho presb. Treviris ad Mo8ellam
(saec. VII) in AA. SS. BoU. 1. Mai. I. p. 99-101.
— Historia miraculomm ibid. p. 101-103. (7/*.
p. 755.
Tita s. Theofredi abbatis Galmeliacen-
sis {Carmeiry) et mart in Oallia cca. a.
732 apud Velaunos auctore anonymo (ante
saec. XI).
Au8g.: ' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 1. p. 477-485. — • wiederh. in AA. SS. Boll.
19. Oct. Vin. p. 527-533. — »Bruchstück ap.
Bouquet, Rec. ül. p. 651. 652. Cf. Bossuei com-
ment. praevius in AA. SS. Boli. 1. c. p. 515-526
u. Du Saussay, Martyrolog. gallican. 18. Nov. p.
903-905. — Passio s. Th-i mart. a quodam re-
contiore conscripta mendisque infecta ap. Labbe,
Bibl. nova II. p. 684-690.
Erl.-Schr.: Histoire litt^rairo de la France. IV. 1738.
p. 60; VI, 1742. p. 411.
Table au historiqao du Velay. U. 1872. p. 262.
De s. TheoIHdo episc. Albigensi in Oallia (saec.
VII) in AA. SS. Boll. 26. Janr. II. p. 749.
De s. Theogene et aliis 36 mart. in AA. SS.
Boll. 26. Janr. H. p. 708.
De s. Theogene martyre Autiocbiae in AA. SS.
Boll. 3. Oct. II. p. 5.
De SS. Theogene, Primo, Cyrino martyribus
in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 133.
Tita s. Theogeni8 martyris auctore ano-
nyme.
Ausg.: * ap. Vincentium Bellovac, Speculum
historiale. Lib. XHI. cap. 60. — » in AA. SS. Boll.
3. Janr. I. p. 134. 135. — Passio ox cod. Bruxell.
n« 207. saec. XIII in Analect. BoUand. 11. 1883.
p. 206-210.
Yita b. Theogeri abbatis S. Georgii ap.
Villingam in Silva nigra et episcopi Met-
tensis (f 1120) auctore anonymo mon-
acho Prufeningensi.
Ist nicht TollBtändig erhalten; geschrieben zwischen
1138—1146. Wichtig für die Kirchengeschichte von Metz.
Handsehr.: t^^.ap.Pertz, Mon.scr.XIl.p.450.
Ausg.: ^ ed. Jaffe ap. Pertz, Mon. scr. XII. p.
449-479. — * Bruchstücke des 2.Bttches ap. Bou-
quet, Rec. XIV. p. 207-221.
Erl.-Schr.: Brennocke, Paul, Leben und Wirken
des h. Theogor. Inaog.-Diss. Halle 1873. BP. 52 mg.
Wa ttonbaoh, Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
II. 1886. p. 114. 115; 6. Aufl. ü. 1894. p. 126. 127.
De SS. Theognide, Kufo, Antipatro etc. mart
Cyzici in Hellesponto in AA. SS. Boll. 29. April,
ni. p. 617.
Acta s. Theognii episcopi Beteliae (f 8.
resp. 15. Febr. 522) Paulo Elusensi et
Cyrillo Scythopolitano aiictoribus.
Ausg. : ^ ex cod. Paris. Coisliniano n^ 303 nunc
prim. graece cum Interpret, lat in Analect Bol-
land. X. 1891. p. 78-113; 113-118; c/l prooem.
p.72-78. — *ed.rapadopoulos-Eerameus in Bul-
letin de la Societe Busse pour Tetude de la Pale-
stine, 'OQ&ödo^og IJaXtuaxlvog ZvXloy(>g. 1891,
mit russischer üebersetxung von O. Destauni.
Cf. Analecta Bolland. XI. p. 476. 477.
Url.'St^.: Oheyn, J.vandeni^aintTh^ogniiis, ^veque
I hi-
de B6t6lie en Palestine in Revue des qaesüons
storiques. L. Paris 1891. p. 659-576.
Usener, H., Ueber Kyrillos vid. sub Vita s. Saba«.
De 8. Theoido martyre in AA. 88. Boll. 5. Janr.
I. p. 241.
De s. Theona episc. Alexandrino (f 300) Cuperi
comment hist. in AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p.
579-587.
De SS. Theona, Simeone, Phorbino apud Grae-
cos in AA. SS. Boll. 4. April. I. p. 376. 377.
Passio SS. Theonesti episcopi et mart
(saec. IV fin.) ac sociorum Tabrata et Ta-
bra, item martyrum.
Ausg. : ex cod. Windbergensi in AA. SS. Bell.
30. Oct XIII. p. 345-347. — Passio alia ex
cod. Bruxell. n*^ 7984. saec. X ibid. p. 347. 348.
Cf. Bossuei comment prae\nus ibid. p. 335 - 344.
De SS. Theopempto episc. et Theona mart (f
cca. 284) in AA. SS. Boll. 3. Janr. I. p. 127. —
Acta ex ms. Carthus. Colon, ibid. p. 1067- 1089.
De s. Theopempto et 4 sociis mart. apud Grae-
oos in AA. SS. Boll. 11. Jun. n. p. 463.
De s. Theopempto et sociis mart. in AA. SS.
Boll. 7. Febr. II. p. 18.
De s. Theophane conl cca. 300 ex fastis Grae-
cis in AA. SS. Boll. 9. Sept in. p. 327.
De 88. Theophane reduso et Pansemine poeni-
tente iuxta Antiochiam oommoratis in AA. SS.
Boll. 10. Jun. II. p. 275.
Yita s. Theophanis Magni agri in Si-
griana prope Cyzicum hegumeni et conf.
<t 817/8) auctore s. Theodore Studita
(f 826) aut alio monacho coaevo.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 12. Mart II. p. 218-
224. — Alia vita auctore ut videtur Meta-
ph raste, latine ibid. p. 224-229; graece ibid.
p. 700-704.
Wrl.-Sehir.: GommentariushistoricnsfMd. p.213-216.
S ohüz , Commentarios criücus de acriptia et scriptoh-
bns historicis p. 466-471.
Vgl. Theophanes, Isaac.
De s. Theophane conf. Cometi in Tuscia (saec.
VI) notitia ex s. Gregorio M. in AA. SS. Boll.
9. Jul. II. p. 711.
Yita s. Theophili episcopi Antiocheni in
Syria (f 181) auctore Petro Halloix.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Oct VI. p. 180-186.
Cf. Buei comment praevius ibid. p. 168-180.
Erl.-Schr.: Nenmann, K. Joh., Dor rOmisohe Stut.
I. Leipzig 1890. p. 284.
Yita s. Theophili vicedomini Adanae
in Cilicia (f 538), historia poenitentiae
eius et conversionis auctore £atychiano
DE SS. THEOPHILO — PASSIO S. THIEMONIS
1599
presbytero Adanae in Cilicia (saec. VI).
Graece.
Ausg. : vetus latina versio auctore Paulo dia-
cono Neapoleos in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 483.
— Eatyehlaniis, miracula s. Mariae de Theo-
philo poenitente; interprete Paulo diac. Neapol.
ibid. p. 483-487. — Historia s. Th-i metrica au-
ctore (ut creditur) Marbodo episcopo Redo-
nensi (f 1123) H'6wf.p.487-491. — *ed.A.Beau-
geudre in Oper. Hilde berti Cenomanensis. Paris.
1708. fol. p. 1507. — * ap. Migne, Patrolog. lat.
CLXXI. p. 1593-1604. C/". Henscbenii comment
praevius in AA. SS. Boll. 1. c. p. 480-483.
De SS. TheophilOy Auxentio, Prudentio etc.
mai*t Laodiceuis in Phrygia in AA. SS. Boll. 28.
Jul. VI. p. 546.
De s. Thoophllo episc. Brixiae in Italia (saec.
V) in AA. SS. Boll. 27. April. III. p. 494.
De s. Theophilo episc. Caesareae in Palaestina
(+ cca. 200) comment bist, in AA. SS. Boll. ö.Mart.
I. p. 361. 362.
De SS. Theophilo et Helladio mart in AA. SS.
Boll. 8. Janr. I. p. 472.
De s. Theophilo et sociis mart. apud Oraecos
in AA. SS. Boll. 31. Mart III. p. 905.
De s. Theophilo iun. mart. in Cypro a. 790 in
AA. SS. Boll. 22. Jul. V. p. 320. 321.
De s. Theophilo monacho in Graecia (saec.
VIII) Byei svlloge in AA. SS. Boll. 2. Oct I. p.
492-494.
De s. Theophieto martyre in AA. SS. Boll. 2.
Janr. I. p. 81.
De 8. Theophylacto conf ess. , metropolita Nico-
niediensi (f cca. 845) comment. hist in AA. SS.
Boll. 8. Mart I. p. 787-789.
Carmen in honorem ss. Theopompi et
sociorum auctore Cosma Japygo Mate-
riensi.
Ausg.: ^ ap. Ughelli, Italia sacra 11. p. 111. —
* ap. Migne, Patrolog. lat CXXXIII. p. 881-884.
Translatio s. Theopompi mart , vid. Translatio
SS. Senesii et Tbeopompi.
De s. Theoriigida virg., Berkingi in Anglia
(saec. VII). Vita ex Beda lib. 4. c. 9 in AA. dS.
Boll. 26. Janr. II. p. 749. 750.
De s. Theoetericto conf. sub Constantino Co-
pronymo (saec. VIII) in AA. SS. Boll. 17. Mart.
II. p. 609.
Vita s. TheotfHdi = Vita s. Theofredi.
De s. Theotjmo episcopo Tomitano in Sc^^tbia
(saec. V) in AA. SS. Boll. 20. April, n. p. 755.
Vita s. Theotonii presb., prioris mon-
asterii s. Crucis canon. regiü. Conimbri-
cae in Lusitania (f a. 1166) auctore co-
aevo canon. regul., illius discipulo.
Handsekr. : Lissabon, öffentl. Bibl. sec. XIT.
XIII. n*» 52. Original.
Ausg. : ^ in A A. SS. Boll. 18. Febr. DI. p. 108
-118. — ^naeh d. Original in Poitugaliae mon.
I. p. 79-88. — Alia vita a Jo. Tamaio Salaza-
rio edita ibid. p. 118. 119. — Alia vita ex Bre-
^iario Eborensi ibid. p. 119. 120. Cf. p. 757.
De ss. Theozono, Victore, Emerita etc. mart.
Sebastenia in AA. SS. BoU. 24. Jul. V. p. 534.
De SS. Theraponte, Macario, Marco etc. in AA.
SS. BolL 25. Jun. V. p. 157.
De 8. Theraponte presb. mart. in Sardiensi Ly-
diae dioec. Papebrochii Synopsis in AA. SS. Boll.
27. Mai. VI. p. 680.
Miracula s. Therapontis hiero-marfyris
ex Cypro Constantinopolim translati au-
ctore synchrone.
Attsg. : graece et lat. interprete Dan. Cardono
in AA. SS. Boll. 27. Mai. VI. p. 682-692.
Vita s. Thereeiae = Vita s. Teresiae.
De s. Thermo mart. apud Graecos in AA. SS.
Boll. 5. April. I. p. 401.
De s. Theeidio mart. Tuscaniae in Hetruria in
AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 10.
De s. Theepeeio mart. in Cappadocia (f cca.
230) in AA. SS. Boll. 1. Jun. I. p. 22,
Erl.-Sohr.: Neamann, E. Joh., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 817.
De b. Thethmaro presb. professo regulam s.
Augustini (f 1152) in Holsatia et "Wagria Hen-
schenius in AA. SS. Boll. 17. Mai. IV. p. 41-43.
Vita s. Theuderii abbatis Viennae (563)
ab Adone eiusdem urbis episc. (f 874)
scripta.
Ausg. : ^ ajf. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
L p. 678-681. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXXm. p. 443-450. — " unederh. sed col-
lata c. cod. Bruxell. 8925 in AA. SS. Boll. 29. Oct.
XII. p. 840-843. — * Auszug ap. Bouquet, Reo.
m. p. 470.
De ss.Theueeta, Horro iilio, Theodora etc. mart.
Nicaeae in AA. SS. Boll. 13. Mart. II. p. 261.
Tita s. Thiadildis abbatissae Frecken-
horsti in Westphalia (flor. saec. IX).
Daas diese Vita erst im 16. Jahrh. entstanden sei, be-
weist W. Diekamp tn Forsehangen zur deutschen Oesoh.
XXIV. p. 629-658.
Ausg. : * ex ms. Freckenhorstensi in AA. SS.
Boll. 30. Janr. II. Append. p. 1156-1160. — »ap.
Kindlinger, Münsterische ^Beiträge II. p. 9.
Erl. - Sehr. ; D i e k a m p , W. , Fürstbischof Christoph Ber-
nard und die Erheonng der h. Thiadhild zu Frecken-
horst in Zeitschrift f. vaterlftnd. Qesch. u. Altorthums-
kunde Westfalens. XLIII. 1. 1885. p. 82-102.
(ramansius, De s.TMadilde i&ü2.p.ll54sq. (Frecken-
horsti Situs ; Th - s veneratio ; de Everwordo Frecken-
horsti f undatore ; de Geva s. Th - s amita ; de s. cruoe
Freckenhorsti.)
Strunck,M. , Westphalia sancta ed. Oiefers. I. Pa-
derb. 1854. gr. Bf>. (de b. ETerwordo) p. 46-49; (de
s. Thiadilde) p. 50-55.
Wa ttenbach «Deutschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl.
1. 1893. p.246.
Tita s. Thiebaidi = Vita s. Theobaldi.
Passio s. Thiemonis archiepiscopi (Yiva-
riensis, legas) Juvaviensis, 1088 — 1101,
auctore Henrico abbate Breiteno-
wen si [(Breitenau, südlich von Cassel)
t 1170].
1600
PAßSIO S. THIEMONIS — OESTA S. THOMAE APOST.
Nach Graf Biants Untenachimgen ist diese Pasaio yon
den Überlieferten vier die einfachste und glaubwürdigste.
Handaehr.: Darm Stadt, Staatsbibl. n^ 749.
sec. XIL 8^
Ättsg. : ^ unt. d. Tit : Des Abtes Heinrich v.
Bretenau Passio (inedita) s. Thiemonis hrsgb. von
D' Nolte in Archiv f. Österreich. Geschichte. LTV.
Wien 1876. p. 4-8; Verbesserungen in Neues
Archiv der Ges. f. äli d. Gesch. TU. p. 623. —
' ed. comes P. de Riant in Recueil des historiens
des oroisades. Histor. occidentaux. Y. 1885. p.
203-206. — ■ ed. Wattenbach ap. Pertz, Mon.
scr. XY. 2. p. 1237. 1238. — Passio altera: ,ln-
signem^ (Handsehr.: Gott weih, 0. 27. a. 1659,
Abschrift der Ausgabe. — Wien, k. Hofb. 1420.
int. Salisb. 25. sec. XII; — 602. Eist. ecd. 152.
sec. Xni ine.) ^ ap. Tengnagel, Yet. monumenta
contra schismaticos. Ingol8tadiil612. 4^ p. 69-82.
— *unederh, in 8. Gregorii YII epistolae et diplo-
mata. n. Paris. 1877. 8«. p. 360- 370. — »ed. Riant
in Recueil des histor. des croisades. Histor. oc-
cident. Y. 1885. p. 207- 214. — Passio tertia (ge-
schrieben um die Mitte des 12, Jahrhunderts, —
Hatidsehr. : vid, Pertz, Mon. scr. XI. p. 52) ^ unt,
d. Tit. : Yita et passio s. Tyemonis sive Theode-
mari archiep. Sal. auctore aequaevo ed. Canisius,
Lect antiq. lY. 2. p. 666-691 (* ed. Basnage III.
2. p. 97-1 12). — *wiederh, ed. Hundius, Metropol.
Salisburg. I. Monachii 1620. p. 58-69 (« ed. alt. I.
Ratisb. 1719. foL). Alle fehlerhaft nach einer jetxt
verlorenen Handschr, — * wiederholt ed. Sorius,
De prob. SS. historiis. 28. Sept lY (ed. 2») p. 305
- 310. — •ex alio ms. in Gretseri oper. VI. Ra-
tisponae 1735. fol. p. 461-467. -^ ^ ed. Watten-
bach ap. Pertz, Mon. scr. XI. p. 52-62. — • ap.
Migne, Patrolog. lat. CXLYÜI. p. 895-906. —
* in Recueil des histor. des croisades. Histor. oc-
cident. Y. 1885. p. 215-223. — Passio qnarta
metrice Scripte (a monacho Admuntensi, nur eine
Versification der Passio altera, — Handschr, :
ap. Pertz, JMon. scr. XI. p. 18) ^ bis Vers 59 edite
ab Alberto abb. S. Petri in Catalogus abbat. S.
Petri. Salisburgi 1646. — * tciedern, ap. Hansiz,
German. sacra. 11, — » ed. Wattenbach ap. Pertz,
Mon. scr. XI. p. 28-33. — Die von P. de Riant
herausgegebenen 3 Passiones . . . prosa scriptee
sind auch besonders abgedruckt: Parisiis 1886.
fol. 25 pag,
Erl.'Sdir.: Archiv für Österreich. Geschichte. XII.
p. 103; XIX. p.344.
Archives de 1 Orient latin II. p. 57. 68.
Hagenmeyer, Ekkehord p. 260.
Hormayr, Die Bayern im Morgenlande p. 90.
Mabillon, AA.SS. o. s. Ben. saec.Y. ^. 110.287.472.
Meil 1er, Bogesten der Salzbarger ErzbischGfe p. 412.
Bader, Ovaria eancta I. p. 1^-124.^
B i a n t , Comte Paul de. La legende da marty re en Orient
de Thiömon , aicheveqae de Salzboorg (28. Sept. 1102)
in Bevoe des questlons historiqnes. XXXIX. Paris
1886. p. 218-287 {auch besonders daraus abgsdrwski
Paris 1886. gr. i^. 24paa.).
Böhricht, Beitrüge zar Geschichte der Kreazzüge. II.
W3. 54. 205.
attenbach, Deutschlands Geschichtsqaellen. 5. Aafl.
II. 1886. p. 67- 69. 276; 6.Äa£l. II. 1894. p. 75. 76. 307.
Passio 8. Thimmonis Vivariensis ecclesiae ar-
chiepiscopi = Passio s. Thiemonis archiep. Juva-
viensis.
De b. Thoma archiep. Mediolani (tcca.783)StU-
tingii sylioge in AA.SS.Boll. l.Oct. I. p. 311-316.
De s. Thoma conf . in monte Laconiae Malaeo
in AA. SS. BoU. 7. Jul. IL p. 467.
De s. Thoma mart et sociis Tiris 3000 ac 9
feminis in AA. SS. BoU. 21. Jun. IV. p. 73.
De 8. Thoma patriarcha Constantinop. (f 610)
comment. hist. in AA. SS. Bell. 20. Mart. ÜI. p.
91. 92.
De s. Thoma Salo monacho Anüocbiae Syriae
(saec. VI) Janningi commentar. in AA. SS. Boil.
24. Mai. VI. p. 433. 434; cf VII. p. 848.
Tita s. Thomae a Villanova archleplsc.
cognomento eleemosynarii, ex ord. s. Au-
gust (f 1555) Yalentiae in Hispania au-
ctore Johanne Mugnatonio episcopo
Segobricensi, sancti amico.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 18. Sept V. p. 825-
828. — Vita altera ex serie actonim in cano-
nizatione ibid, p. 828-835. — Vita prolixlor au-
ctore Michaele Salonio coaevo (Libri 2), ex
hispanico [mit d, Tit. : libro de la . . vida, y mila-
gros del ilustr. . . seüor don Fr. Tomas de Villa-
nova, arcobispo de Valencia . . . Valencia 1620.
4^ {XVI.) 556 pag.; — 2. impr. . . . per Buena-
ventura Fuster. ibtd, 1652. 4®; — 5. edi^. Madrid
1793. 4<'] lat ibid. p. 835-957. — Gloiia saneti
posthuna ibid, p. 957-976. — Mimeala ex Sa-
lonio et aliis ibid, p. 976-992.
.^^.-jSc^.; Baxins, Nicas., Synopsis vitee s. Thomae
a Villanova. Antverp. 1622. 8^.
D ab ort, Jos., Histoire de s. Thomas de Yilieneave,
dit rAomonier, archevdqae de Valence. Lyon 1853^
8». ÄveofortM-.; — Lyon 1866. 8^; — 3. 6d. Paris 1878.
*». 6 fr.
Feigerle, J., Historia vitae ss. Thomae a VOianoTa,
Thomae Aqmnatis et Lanrentii Jastiniani. Viennae
1889. 8°. Jk 6.
Mansueto, O. daS., Dottxine e azioni di s.Toramaso
da Villanova . eremitano di s. Agostino e arcivescovo
di Vaienza. Hilano 1761. 8».
Orti , M. A., Solenidad festiva con qne en la . . . ciadad
de Valencia se celebrd la feliz nneva de la canoni-
zacion de s. Tomas de Villanaeva. Valencia 1659. tf.
Perier, Comment. praevins m AA. SS. Boll. 1. c. p.
799-825.
Poosl; F., Leben des h. Thomas v. Villanova, En-
bischofs von Valeocia, genannt der Almosengeber.
Münster 1860. rc. Sfi. Jk 8.
Qaevedo y Villegas, Fr. de, Epitome a la histoiia
del b. p. Tomas de Villanneva. Madrid 1620. 8^ {tnd.
en frtmp. par Cl. Mainbourg. Paris 1666. 12mo}.
Basponi, Emil., Vita del Limosiniere, cioe del b.
Tommaso da Villanova. Bavenna 1626. 49.
Vita di s. Tommaso da Villannova, dell' ord. di s.
Agost., arcivescovo di Vaienza, dettoPadre de'poreri.
Monza 1894. S vol. 16mo.
Yitae s. Thomae abbatis Farfae in Sa-
binis (f 712 vel 715) auct. anonjmo Far-
fensi monacho.
AiMg. : * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 1. p. 285-292. — • wiederh. in AA. SS. Boll.
10. Sept. in. p. 605-611. Cf, Perieri commentar.
praeyius ibid, p. 599-605.
Gesta s. Thomae apostoli auctore Si-
meone Metaphraste.
Au^g.: ed. Surius, Vitae SS. 21. Dec. Tl. Co-
loniae 1575. p. 937-940. — Miraoulum s.Th-ae:
, Patriarcha regionis' ex cod.Bruxell. n® 206. saec
XIII in Catalogus codicom hagiograph. reg. bibl.
Bmxell. 1. 1. p. 132-134. — Thomas saga po-
VITA S. THOMAE AQUINATIS
1601
Stola (I. U) ap. C. R. ünger, Postola söc^ar. Le-
ge ndariske Fortsellinger om Apostlernes Tiv. Chri-
stiania 1874. 8«. p. 712-728; 729-734.
Vita s.ThomaeAquinati8, ,Doctoris an-
gelici', ord. Praei (t 1274) auctore Ber-
nardo Ouidonis episcopo LodeTonsi.
Ausg.: ex 5 mss. et Mombritio in AA. SS.
Boll. 7. Mart I. p. 716-723. — Tita alla auctore
Guilielmo de Thoco ord. Praed. (1 323) ^ex ms.
Colon, monasterii Crucigeror. ibid. p. 657-686. —
•nacA einer andern Handschr. Venetiis 1588. 4^
(Uebers.: Italic e per Jo. Bapi de Lectis. Firmi
1577. 8^) — Analecta de s. Th-a in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 741-747. — Donatio brachii s. Th-ae
Neapolim ad eccies. s. Dominici ibid. p. 740. —
Historia translationis b. Th-ae a. 1368 auctore
Raimundo Hugonis ord. Praed. in conventu
Brageriaci prov. Tolosanae (f 1399) ^ ibid. p. 725
-734. — 'ed.PercinuS) Monumenta conventus To-
losani U. p. 211. — Historia translationis
alia ex ins. Vatic. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 738-
740. — Miracula s. Th-ae ibid. p. 723-725. —
Miraenla colleota per Raimundum Hugonis
ord. Praed. ibid. p. 735-738. — Narratio bre-
vis brachii s. Th-ae in conventu Paris, depositi,
ex ms. Ambr. Taegii ibid. p. 740. — Processus
duo inquisitionis vitae et miraculorum s. Th-ae,
unus a. 1319, alter a. 1321 {Quetif hält den Öui-
leimws de Thoco für ihren Verf.\ der erstere ibid.
p. 686-716; der andere ist noch unedirt.
Erl.'Schr.: Antoniades, B., Entstehung und Ver-
fassung des Staates nach Thomas von Aquin. Leipzig
1890. 80. 80 A
Aretino, P., Vita dl s.Thomaso d'Aquino dl Partenio
Etiro. Venetial690. 16mo.
Aristoteles und sein Commentator Thomas von Aquin
in Der Katholik. 18G4. Jahrg. 44. I. p. 1-20.
Arriaga, G. de, Vida de s. Thomas de Aquino. Madrid
1648. fol.
Bach, H., DiTus Thomas de quibosdam philosophicis
quaestionibus. Rothomagi 1836. 8^.
: De l*^tat de l'Ame depuis le iour de la mort
jasqu'& celni du jugoment demier d'aprds Dante et
s. Thomas. Rouen 1835. 8^.
Bareille, J. Fr., Histoire de s. Thomas d' Aquin , de
Tordre des Fröres precheurs. Touvain (Paris) 1846. 9.
7 fr. (4. 6dit. Paris, Vivds 1862. 8©. LX. 440 pag.;
itaiien. trad. di C. Grolli. Milano 1850. 2 vol. ^).
Baumann, J. J., Die Staatslehre des h. Thomas von
Aquino. Leipzig 1873. 8°. JL 4.
Bon-Comuagni, Carlo, San Tommaso d'Aquino pub-
blieistatnNuova Antologia. Vol. V. Firenze 1867. Casc.
5. maggio.
Bonetti, Giov., Compendio della vita di s. Tommaso
d'Aquino. 2. ediz. Torino 1893. 24mo. 102 pag.
Cacheux,N., Do la philosophie de s. Thomas d' Aquin.
Paris 1858. 2 vol. HO. 5 fr.
Cardona, Orazione in lode dell' angolico s. dottore
Tommaso d'Aquino. Palermo 1766. 4*^.
Carle, J., Histoire de la vie et des Berits de s. Tho-
mas d* Aquin. Paris 1846. 4°. Hiervon sind nur 200
Exemplar» gedruckt, nicht im Handel.
Carnevali, R.,Vitadi s. Tommaso d'Aquino. Foligno
1882. 80. L 4.
C a r t i e r , £t. , Histoire des reliquos de s. Thomas
d'Aquin. Toulouse 1854. 16mo. 2 fr.
Cavanagh, Pius, The lifo of St. Thomns Aqninas,
the Angolic Doctor. London 1»90. 8^. l'!. 2o4 pag.
4 sh. 6 d.
Chevalier, Ulysse, Cutalogue critique des oeuvres de
s. Thomas d'Aquin. Romans 1880. 8^. 16 pag.
: Saint Thomas d'Aquin. Bio-bibliographie. Mont-
b61iardl883. 8". 16 pag.
C i a n z z i , J. , Lnudaiio Thomae Aquinatis occlesiae
doctoris. Romae 1615. 4<^.
Potthast, Bibliotheca historica.
Cicognani.lf., Sulla vita e snlle opere di s. Tommaso
d'Aquino. Venezia 1874. 8^.
Combes, La psychologie de s. Thomas d'Aquin. Bennos
IWd.^F^.öSßpag.
Contzen, Heinr., De Thomae Aquinatis sententiis ad
oeconomiam politicam pertinentibns. Basileae 1861.
gr. 8P. 22 vag.
: Thomas von Aquino als volkswirthschaft-
licher Schriftsteller. Ein Beitrag z. nat.-Okon. Doffmen-
geschichte deaBfittelalters. Leipzig 1861. gr.8P. iGpag.
50 4
: Zur Würdigung des Mittelalters mit beson-
derer Beziehung auf die Staatslehre des h. Thomas
von Aquino. Cassel 1870. gr. 8^. 29pag.
Del6cluze. E. J., Gr6goireVlI, s. francois d'Assise,
8. Thomas d'Aquin. Paris 1844. 2 vol. 8^. 15 fr.
Desmousseaux de Givrö, Mme.de, Vie de s. Tho-
mas d'Aquin. Paris 1889. 18mo. 8 fr.
Didiot, Jul., SaintThomas d'Aquin. Pari8l874. gr.8P;
— Mit. 2« vnt. d. Tu. : Le Docteur ang61ique s. Tho-
mas d'Aquin. Suci6t^ de Saint - Angustin , Descl6e
§tc. 1894. 8». X. 314 pag.
Etiro , P., Vita di Tommaso d'Aquino, divisa in 3 libri.
Venezia 1630. 8».
Fabricius, Biblioth. med. et infimae latinitatis ed.
Mansi VI. p. 285-244.
Feigerle, J., Historia vitae ss. Thomae a Villanova,
Thomae Aquinatis et Laurentü Justiniani. Viennae
1839. gr. 80. Jk 5.
Ferr6, Pierre Mar., SaintThomas d'Aquin et l'id^o-
logie. 3 6d. Paris 1881. 12mo. 60 o.
Frigerio, P., Vita di s. Tommaso d'Aquino. Roma
1615. 4»; — Und. 1668. 40.
Gaudenzi /Tomm. , San Tommi»o d'Aquino e la scienza.
Pensieri. Bologna 1874. ^.8^.
Gi belli, G., Vita di s. Tommaso d'Aquino. Bologna
1855. 80; — 2. ediz. ibid. 1859. 8»; — 6. ediz. Monza
1881. 82mo. 176 pag.
Goselinus,J., Laudatio Thomae Aquinatis Eocleaiae
doctoris. Romae 1615. 4<>.
G o ux , Paul. , De s. Thomae Aquinatis sermonibus. Paris.
1856. 80. 2 fr.
Guttmann,J., DasVerhältniss des Thomas von Aquino
zum Judenthum und zur jüdischen Litteratur. G5t-
tingen 1891. gr. ff». V. 92 pag. Jk 2.40.
Hays, Francis F. C, St. Thomas Aquinas. A short
Sketch of his life and virtue. London 1889. 32 mo.
84 jag. 1 sh.
Hettinger, Fr., Thomas von Aquin und die euro-
n&ische CivÜisation. Prankfurt a. M. 1881 . 8» (= Frank-
furter zeitgemässe Broschüren. N. F. Bd. I. Heft 9).
Histoire litt^raire de la France. XIX. 1838. p. 238
-266.
H 0 e r t e 1 , H. , Thomas von Aquino und seine Zeit, nach
Touron etc. Augsburg 1846. 8».
Hunacius, A., Oratio in laudem Thomae Aquinatis.
Venetiis 1507. 4«.
Jellinek, Ad., Thomas von Aquino in der jüdischen
Literatur. Leipzig 1853. 8°.
Jourdain, Chr. Broch., La philosophie de s. Thomas
d'Aquino. Paris 1858. 2 vol. ^ {italienisch: Firenze
1859. 8").
Leitner, Thomas von Aquin über das unfehlbare Lehr-
amt des Papstes. Freiburg 1872. SP.
Liechty, Boinh. de, Albert le Grand et s. Thomas
d'Aquin ou la science au moyen äge. Paris 18B0.
gr. ffi. 3 fr.
Lucarini, R., Laudatio s. Thomae Aquinatis. Romae
1622. 40.
M a d e r , D. , Oratio de laudibus s. Thomae Aquin . Prftgae
1780. fol.
Majocchi, Rod., S. Tommaso d'Aquino mort di ve-
neno?: studio storico-critico. Modena, tipogr. di Con-
cezione 1881). 8®. 136 pag.
Marchese. Vinc, Delle benemerenze di s. Tommaso
d'Aquino verso le arti belle. Genova 1874. 8^ {übers.
unt. d. Tit. : Thomas d'Aquin et les beaux-arts. Trad.
de l'italien par R. M. BioUey. Louvain 1874. 8^).
Maurocordato, Ol., Oratio de divo Thoma Aquin.
Patavü 1663. 4«.
Mettenleiter, D., Geschichte des h. Thomas von
Aquin. Begensbuig 1856. 8^. Jg 2.
Montagne, SaintThomas d'Aquin & Toulouse. Paris
1894. BP. 27 pag. {Extrait de la Revue Thomiste.)
Montet, L^in, Memoire sur saint Thomas d'Aquin.
(Paris 1847.) 4».
(Morgott) Dio Feier des sechsten Centenariums des
heil. Thomas (von Aquin) in der kathol. Welt. Eine
101
1602
VITA S. THOMAE ARCHIEP. CANTÜAREENSIS
Stadie über don Thomismus der Gegenwart in Der
Katholik. (Mainz, d».) 1874. I. p. 241-264; 877-888;
U. p. 193-219. 1875. 1. p.243-^; H. p.414-485.
Nolens, W. H., De Lieer van den h. Thomas van
Aqoino over het recht. Utrecht 1890. gr. 89. 172 pag.
Novelli. Fr., Panegyricos ubi de D. Thoma Äqain.
de^ue iliastribos Colamnen. s. 1. et a. (cca. 1490). 4^.
Orsini, L. P., Laudatio Thomae Aquinatis. Bomae
1683. 40.
Ostawski, L. J., Petra eociemae dei Aqoinatica D.
Thomas Aqninas coltn panegyrioe producta. Posna-
niae 1688. fol.
(Pin demente, G.) Orazione in lode di san Tommaso
d'Aquino. Verona 1809. 4^. 66 peu,
Prost, H. de, Panegyricus in jüiomam Aquinatem.
Loyanii 1680. 40.
Quetif et Echard, De scriptozibus ordinis Praedic. I.
p. 662.
Reinhard de Liechty, Phil., Albert le Grand et s.
Thomas d' Aquin , ou la sdenoe an moyen üge. Paris
1880. 12mo. 8 fr.
Bubeis, Bern. M. de, De gestia et scriptis ac doctzina
s. Thomae Aquinatis dissertationes criticae et apolo-
geticae. Yenetiis 1760. fol.
Sanseverino, La dottrina di s. Tommaso sull' origine
del potere e sul preteso diritto di resistenza. Napoli
1863. 8P.
Santacolomba. C, Dissert.i8torico-crit.8ullamorte
di 8. Tommaso d Aquino in Opusculi di autori Siciliani.
XVIIL Palermo 1777. kl. 40. p. 121-151.
Santucoi, Giov., Su la vera patria di s. Tommaso
d'Aquino. Dissert. NapoU 1878. Bfi. 77 paa.
Sohneid, Math., Die Philosophie des Tnomas ron
Aquin und ihre Bedeutung für die Gegenwart. Würz-
bure 1681. 80. (=: KathoUsche Studien. Heft 68. 64).
Slachetka, St, Phoenix alter s. oratio de Thoma
Aquinate. Cracov. 1649. fol.
Smezers.H., Oratio de Thoma Aquin. Bruzell. 1624. 4f^.
Thoemes, Nie, Divi Thomae AquinaÜs opera et prae-
cepta , quid valeant ad res ecclesiasticas politicas so-
ciales. Commentatio litemiia et critica. Pars I (un.).
Berolini 1875. gr. 8». VUI. 160 paa. JkS.
Tholuck, F. A. D., Dissert. de Thoma Aquin. atque
Petro Abaelardo interi>retibus N. T. Balis 1842. 4f^.
Thomas von Aquinoin v. Sybels Histor. Zeitschrift.
Bd. XXXTTf. München 1875. BP. p. 842 -859 {Bumn-
dnung von Btnmann» %md Thoemea' Sekriften). Ohn»
Bedeubiru.
(Tocco, G. di) Vita di Tommaso d'Aquino, trad.'du
lat. par G. B. de Leotis. Ferino 1677. BP.
Touren, A., Vie de s. Thomas d' Aquin, avecun ez-
poB^ de sa doctrine et de ses ouvrages. Paris 1737.
40 ; ibid. 1740. 40 {italimueh: Venezia 1758. 2 vol. BP
und Prato, Albeighetti 1860. 2 vol. BP. — apaniaoh:
por J. de Volasco. Madrid 1792. 2 vol. 40).
Vaenius, 0., Vita d. Thomae Aquinatis. Antverp.
1610. fol. : — Bruxellis 1778. kl. fol. 30 Kupfer mU
hoUändiecnem Texte.
Vaughan, Boger B., The lifo and labours of S. Tho-
mas of Aquin. London 1871. 72. 2 vol. BP.
Viana, Mart. de, Oratio habita apud Minervam ....
in festo d. Thomae de Aquino a. D. 1496. s. 1. et a.
4P. 6fd.
V i e 1 m i u s , H., De Thomae Aquin. doctrina et scriptis
libri 2. Brixiae 1748. 4P.
Vita di san Tommaso signor d'Aquino. Venetia 1543.8''.
Wag e n m a n n in Herzogs Real - £ncyklopädie für pro-
testanüscho Theologie. XV. 1885. p. 570-594.
Werner, Karl, Der h. Thomas von Aquino. Regens-
buig 1858. 59. 3 vol. 8^. Jk 31.60.
Zavarroni, Sav., Lettera al signor Palmieri soprala
dissertazione di Franc. Pratillo : De familia et patria
d. Thomae de Aquino. Napoli 1751. 4P.
Zum Centenarium des h. Thomas von Aquin in Histor. -
nolit. Blätter. LXXIV. München 1874. p. 497-523;
673-598. Ygi Thomas ab Aquino.
Yita s. Thomae archiepiscopi Cantua-
riensis et martyris (f 1170) e gente Becket
auctore Alano (a. 1179 priore Cantua-
riensi, 1186) abbate Tewkesberiensi
(t 1202).
Ist nur eine Ergänzung der Viia auct. JoHannA Sarteber.t
weshalb sie auch in den Codd. mss. und don Drucken sich
unmittelbar dieser anschliesst.
Handsehr. /London, Brii Mus. Addition, mss.
n« 10050; n<> 11506; — Cotton, CÄaudius B. II;
— Harlei. n« 2802. — Paris, Nat-Bibl.
Ätisg. : Fragmenta ^ in Vita et processus S.
Thome Cantuar. mart. super übertäte ecolesiastica
[hctee coUectio fere ah omnibus Quadrilogos (I,
vid. infra) nuncupatur], Parisins 1495. 4°. —
* in Yita b. Thomae Gantuar de pluriiim nar-
ratione coUecta . . . [seu Quadrilogus II, vid. infra].
Bruxellis 1682. 4^ — » ed. J. A. Giles in Thomae
Cantuar. vita, epistol. ete, (Patres ecclesiae An-
glic.) I. Oxonii 1845. — ^ap.Migne, Patrolog. lat
CXC. p. 207-228; prologus p. 193. 194. — * ed. J.
C. Robertson in Materials for the history of Tho-
mas Becket. 11. 1876. p. 323-352. — «Bruch-
stück ed. R. Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XXYII. p.
22. 23. — 2. Vita alla auctore anonymo I"** [so
bexdehnei den Verfasser der letxte Herausgeber
Robertson , nach dessen Meinung der flrühere Edi-
tor J,A.O]les diese Vita dem Rogerius de Pon-
tiniaco ohne Grund beigelegt hat. — Handsehr.:
Paris, Nat.-Bibl. ms. lat n« 5615 a» 1464] *ed.
Giles in S. Thomae Cantuar. vita ... II. Oxonii
1846. p. 90. — • wiederh. ap. Migne 1. c. CXC. p.
55-104; cf. p. II. — • ap. Robertson, Materials
IV. 1879. p. 1-79. — * Bruchstück ed. R. Pauü
ap. Pertz 1. c. XXVII. p. 27. 28. — 3. Yita alJa
auctore anonymo altero, qui vocator Lam-
bethianus [Mai 1172 — Juli 1174 geschrieben.
— Handsehr.: London, Lambeth Honse n^ 135.
saec. XIV] ^ als Passio s. Th-ae auctore anonymo
Lambethiensi ed. Giles in S. Thomae Cantnar.
vita II. — • wiederh. ap. Migne 1. c. CXC. p. 277
-318. — ^ viel hesser ap. Robertson, Materials
lY. p. 80-144. — ^ Brach stück ap. Pertz 1. c.
XXVII. p. 29. — 4. Yita alia auctore anonymo:
,AnnoDU270' [Handsehr.: Brüssel n» 723-7.
saec. XIII. fol. 114^] in Catalogus codicum hagio-
graph. reg. bibl. Bruxell. I. 1. 1886. p. 269-280.
Vgl, Hardy, Descr. catalogue of materials. n. p.
373. n** 4. — 5. Yita alia auctore anonymo qui
se Decimum appellat [Handsehr.: Paris, Nat-
Bibl. mss. lat. n» 5371. 5373. — Es sind nur Ex-
cerpte aus anderen Verfassern ohne besondem
Wert] nur der Prologus * ap. Giles, S. Thomae
Cantuar. vita II. — * wiederh. ap. Migne 1. c. CXC.
p. 263-266; cf p. xra. — 6. Yita alia auctore
Benedicto abbatePetroburgensi, anteaRi-
chardi archiepiscopi cancellario et mouacho Can-
tuariensi (f 1193 aut 1194) [Handsehr.: Cam-
bridge, Trinity College. — London, Lambeth
House. — Paris, Nat.-Bibl.] * unt.d. Tit.: Bene-
dict! abb. P. Über de vita et miraculis s. Th-ae
Cant. Now first printed from mss. at Paris and
Lambeth. Edited by J. A. Giles. London, Caxton
Society 1850. 8^ 10 sh. — * als Passio s. Th-ae
Cant. ap. Robertson, Materials n. 1876. p. 1-19.
— ' nur die von Lupus im Quadrilogus 11 (cid.
infra) edirten Fragmente wiederholt ap. Migne,
Patrolog. lat. CXC. p. 267-278. — Miraenla aa-
ctore eodem Benedicto. libri 6 ^ ed. Giles I.e.
1850. — • ap. Robertson 1. c. U. p. 21-281. Les-
arten beider Ausgg. einander gegenübeigestellr
ibid. IL notes p. Li-un. — 'Auszüge ed. R. Pauli
ap. Pertz, Mon. scr. XXVIL p. 34. 35. — 7. Yita
alia auctore Edwarde Grim, al. Eduardo
VITA S. THOMAE ARCHIEP. CANTÜARIENSIS
1603
Cantuariensi monacho, al, Edwardo An-
glico cognomento Grim, a/. Eadmundo Gri-
m a e 0 , qni Thomae ab exüio Cantaariam redeunti
obvius foit [Handsehr.: London, Brit. Mus. Ar.
27; — Yespas. E. x; — Yitell. C in] * abgehUrxt
u. mtäato stilo ed. Sarins, De prob. SS. lustoriis.
29. Dec. VI. p. 1033-1045. — ^vollständiger ed.
J. A. Giles, S. Thomae Cant. Tita ... IL p. 164.
— * iciederh, ap. Migne, Patrolog. lat. CXC. p. 1
-56. — * ap. Robertson, Materials IL 1876. p. 353
-450. Appendix p. 451-458. — •Bruchstück ed.
R. Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p, 27. —
8. Tita alia auctore E(lia?) de Evesham
monacho [Handsehr,: London, Brit. Mus. Cot-
toD. Vesp. B. xrv. fol. 33] et translatio a. 1220
' nur die Epistola praefatoria ad Henricum ab-
baten! Croylandiae, translat et miracula ed.Giles,
S. Thomae Cant. vitae . . . n. — ' wiederk. ap.
Migne 1. c. CXC. p. 253-258. — » ap. Robertson,
Materials IV. 1879. p. 425-430. — 9. Vita alia
auctore Guilelmo filio Stephani, al. Wil-
li e Im o Stephan i de, presbytero Londiniensi
[gesehrieben 1175—1181, f Hol. — Handsehr.:
London, Lambeth House n^ 168. — Brit. Mus.
Cotton. Julius A. XI; — Lansdowne n° 398. —
Oxford, Bodlei. Douce n® 287; vgl. liebermann
in y. Sybeis Histor. Zeitschrift XJJ. p. 333] ^ ap.
Sparke, Hisi Angl. scripi Lond. 1723. fol. n^vii,
nach einem unvollständigen Mpi. — ' besser ed.
Giles in S. Thomae Cani vita . . . I. Oxonii 1845
— t*. ' ff» Patres eccles. Anglic. Lond. 1846. —
* wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CXC. p. 103-
192. — * ap. Robertson, Materials ÜL 1877. p. 1-
154; ef. introduct p. xiii-xvii. — •Bruchstücke
in Job. liOlandi antiquarii De rebus Britannicis
collectan. ÜL Londini 1774. 8^ p. 420-425. —
^ Bruchstück ed. R. Pauli ap. Pertz, Mon. scr.
XXVIL p. 23. 24. [TJebers.: Fitz Stephen's
Description of the city of London, newly trans-
lated from the Latin original; with a necessary
commentary. By an antiquary (i. e. Samuel Pegge).
s. 1. 1772. 4^] — 10. Vita alia seu Passio auctore
Guilelmo monacho Cantuariensi: ,Beatus
igitur Thomas' [Handsehr.: Montpellier, Un.-
BibLn«2. sec. iU. fol. — Winchester, Col-
lege. Vgl. Journal of the British archaeolog. As-
sociation. X. 1855. p. 77; The Dublin Review.
1860. Nov.] * nur Vitae fragmenta, welche vom
Herausgeber des Quadrilogus dem Guil. Cantuar.
zugeschrieben werden ed. Giles , S. Thomae Can-
tuar. -vdta etc. II. Oxonii 1845. — ' wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat CXC. p. 233-252. — » voll-
ständig ap. Robertson, Materials I. 1875 u. xwar
Vitae libri 2 p. 1-136; miracul. Ubri 6 p. 137-
546; ef. introduct. p. xxv-xxxrv. — Collation of
the Montpellier ms. of William of Canterb.'s , Mi-
racula 8. Th. C* ibid. IV. p. 442-453. — * Aus-
züge ed. R. Pauli ap. Pertz, Mon. scr. XXVII.
p. 35-42. — 11. Vita alia auctoribus Henrico
abbate et Roger io monacho CroylandeDsibus
[Handsehr.: Paris, Nat.-Bibl. ms. lat. n^ 5372]
* nur die 2 Epistolae praefat. u. 4 Capitel der Vi-
tae, weil das üebrige mit Quadrilogus II über-
einstimmt ed. Giles, S. Thomae Cant. vita ... 11.
— * wiederh. ap. Migne , Patrolog. lat. CXC. p. 257
-264. — 12. Vita alia auctore Herberte de
Boseham (in Sussex) s. Thomae Cantuar. cle-
rico a secretis. libri 7 [gesehrieben um 1184 —
1186. — Handsehr.: Arras, Stadtbibl. n« 649.
— London, Brit. Mus. flarlei. n®2. — Oxford,
Corp. Christi Coli. D. 5. 5] * in Herberti de B.
opp. ed. J. A. GUes. I. Oxonii 1845. 8". — • ed.
Giles in S. Thomae Cant opp. XII. — " wieder-
holt ap. Migne, Patrolog. lat. CXC. p. 1073-1292.
— * ap. Robertson, Materials III. 1877. p. 155.
534. — * Bruchstücke ed. R. Pauli ap. Pertz 1. c.
XXVn. p. 29-33. — Herberti Liber meie-
rn m [i.e. Book of melodiös] * ed. Giles 1. c. —
• wiederh. ap. Migne 1. c. CXC. p. 1293-1404. —
• Excerpta ex illo • ap. Robertson 1. c. EI. p. 535
-554; cf. introduct. p. xvn-xivin; — ^ap. Pertz
l. c. p. 33. — 13. Vita alia auctore Johanne Sa-
resberiensi sive Salisburiensi deoano [Hand-
sehr.: London, Brit Mus. Additam. n® 10050; —
nM1506; — Cotton. aaudius B. II; — Hariei.
n» 2802. — Paris, Nat-Bibl.] * in Vita et Pro-
cessus s. Thome Cant mart. super libert. eccle-
siast {Qiuidrilogus I.) Parisius 1495. 4°. — *in
Vita b. Thomae archiepisc. Cant. ed. Chr. Lupus.
{Quadrilogus H.) Bruxellis 1682. 4^ — » una
cum Johannis Sarisber. epistolis. Paris. 1611. 4^
— * ed. Giles in S. Thomae Cant. vita ... I. Oxonü
1845. — * in Johannis Sarisb. opp. ed. J. A. Giles.
V. 1848. p. 359-380. — • wiederh. ap. Migne,
Patrolog. lat CXC. p. 195-208. — Up. Robert-
son, Materials IL 1876. p. 299-322. — « Bruch-
stück ed. R. Pauli ap. Pertz , Mon. scr. XXVII. p.
22. 23. — 14. Vita alia auctore Philippe Leo-
dien si archidiacono ed. J. A. Giles inter Anec-
dota Bedae, Lanfranci et aliorum. London, Caxton
Society 1851. gr. 8". — 15. Vita et proeessns s.
Thome Cantuariensis , martyris, super übertäte
ecclesiastica. — Fol. a.U^. col.2: Incipit Qua-
drilogus in vita ... — Fol.m. V^: Explicit qua-
dripertita hystoria . . . que impressa fuit * Pari-
sius, per mag. Joannem Philippi(Cruczenach) Ale-
mannum a° 1495. 27. mensis martii. 4^ — ' Nur
Bruchstücke ap. Giles, S. Thomae Cant vita... I.
Oxonii 1845. — * wiederh. ap. Migne, Patrolog.
lat. CXC. p. 345-352. — Dies ist der sogenannte
Quadrilogus primiis, welcher aus den Biogra-
phien von Herbert V. Boseham , Johannes Sares-
ber., Alanus u. Guilelmus Cantuar., denen man
später Benedictus Petrob. anfügte^ auf Veran-
lassung des Petrus Rogerii archidiaconus Can-
tuariensis, nachmaligen Papstes Oregor XI (f
1378) xusammengestellt wurde. In dieser Aus-
gabe fehlen Thomas' Briefe. — Eine neue Aus-
gabe mit 5 Büchern Briefe aus einem Vatican.
Codex erschien als sogen. Qaadrilogns secandns
unt. d. Tit. : Vita b. Thomae Cant. ... de plu-
rium narratione collecta . . . quam scribi fecit
Dom. Petrus Rogerii, Gregorius IX pp. ("|-
1378), dicta Quadripartita s. Quadrilogus (quod
conflata ex Johanne Saresberiensi, magistro Heri-
berte de Bosaham, Wilhelme Cantuar. et Alano
abbate Deosbesbiriensi) — et s. Thomae episto-
lae (a. 1164 — 1172 scriptae). Nee non Epistolae
Alexandri HI pontificis, Galliae regis Ludovici
VII, Angliae regis Henrici U aliarumque plu-
rium sublimium ex utroque foro personarum, con-
cementes Sacerdotii et Imperii concordiam {die
101*
1604
VITA S. THOMAE ARCHIEP. CANTÜAEIENSIS
Briefe sind von Älanus abbets Tewkesber. 1184
gesammelt) ^ in lue. productae ex ms. Yaticano
opera et stud. F. Christiani Lupi Iprensis. Bru-
xeUis 1682. 4^ — ' in eiusdem Oper. X. Vene-
tiis 1724. fol. — * cds Vita . . ab anonymo quo-
dam scriptore ex aliorom scriptis compilata mit
Auslasst4ng dessen, was bereits anderswo ge-
druckt ap. Giles, S. Thomae Cant. vita ... IL
Oxonii 1845. 8^ — * wiederh. ap. Migne, Patro-
iogia lat CXC. p. 351-360. — ^vollständig ap.
Robertson, Materials IV. 1879. p. 266-424. —
* Bruchstücke ap. Bouquet, Recueil XIV. p. 452-
465. — 16. Vita alia auctore Rogerio de Pon-
tiniaco (Pontiniacensi monacho), vid.supra
Vita alia auctore anonymo I"»°. — 17. Vita alia
auctore Thoma monacho Frigidi Montis dioec.
Belvac. [e 9 operibus conscripta] ed. J. A. Giles
inter Anecdota Bedae^ Lanfranci et aliorum. Lon-
don, Caxton Society 1851. gr. 8°. p. 207. — Pas-
sio s. Thomae Cant auctore magistro Euvrardo
qui martyrii eins tempore crucem ante Dei mar-
tyrem portabat: ,Ad laudem beatissimi * [ist nur
eine Abkürzung der Vita auctore Edwarde Grim,
vid. supra] ^ zum Theil ap. Martene, Thes. aneod.
TU. p. 1737-1746. — * vollständiger ap. Giles, S.
iThomae Cant vita II. p. 164. — * wiederholt ap.
Migne, Patrolog. lat CXC. p. 335-344. — *«ttr
ein Theil, aber bei Martene Fehlendes aus cod.
Harlei. n^ 3895 ap. Robertson , Materials U. p. 286
-288. — Passio alia auctore anonymo: ,I)igne
fratres- » ex cod. Paris. n° 5278 ap. Giles, S. Tho-
mae Cant vita. II. — * wiederh. ap. Migne 1. c.
CXC. p. 317-324. — ■ ap. Robertson 1. c. IV. 1879.
p. 186-195. — Passio alia seennda: ,Gloriosi
martyris' * in S. Gregorii opp. Moguntiae 1604.
4". Äppend. — * ap. Giles, S. Thom. C. vita, IL
— ' wiederh. ap. Migne 1. c. CXC. p. 323-328. —
Passio ni: ,Cum de reformanda^, ex cod. Paris,
lat n^ 3414 * ap. Giles 1. c. H. p. 156. 157. —
' wiederh. ap. Migne 1. c. p. 327-330. — * Bruch-
stück ap. Robertson 1. c. 11. p. 289; ganz ibid. IV.
p. 196-200. — Passio IV: ,BGatissimus Thomas
Cant*, ex cod. Paris, lat n° 5269 * ap. Giles 1. c.
U. p. 161. — * wiederh. ap. Migne 1. c. p. 329-
334. — * Bruchstück ap. Robertson 1. c. 11. p. 289.
290. — Passio V e cod. Sublacensi descripta:
,Nativitas s. Thomae* ap. Robertson 1. c. IV. p.
431-441. — Miraealnm s. Th-ae Cant (re, non
verbis idem est cum illo ap. Robertson, Materials
I. p. 206 et II. p. 252 edito) ex cod. Carnot n^ 204
in Analect Rolland. VIII. p. 184. 185.
Causa inter Cantuariensem archiepi-
scopum et episcopum Londoniensem , a® 1169.
Ausg.: ^ ap. Giles, S. Thomae Cant vita 11.
p. 262. — ^wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat CXC.
p. 371-390. — ' ap. Robertson, Materials IV. p.
213-243.
Doenmenta historica 15 quae ad s.Tho-
mam Cantuariensem pertinent, ap. Migne 1. c. p.
371-436.
Epigramma do s. Thoma Cantuari-
ensi ex cod. Carnot 204 in Analect. Bolland.
Vm. p. 184.
Epistola prioris S. Trinitatis Cantuariae
ad episcopum "Wintoniensem de passione s. Tho-
mae mart ap. Martene, Thes. anecd. IIL p. 1746
-1750.
Epistolae, vid. Thomas Cantuariensis,
supra p. 1063^
Exc^rpta ex cod. ms. Lansdowniano in
Museo Brit n® 398. 1: ,In exilio non^ ap. Robert-
son, Materials IV. p. 145-153. — 11 beginnt fol.
54: ,. . . . cleri frequentia* ap. Robertson l. c. p.
154-157. — m. Ein Theü unt. d. TU.: Prologus
et initium vitae s. Thomae quae in Mos. Brit int.
codd. Lansd. n® 398 servatur * ap. Giles, S. Tho-
mae Cant. vita II. p. 316-326. — ^wiederh. ap.
Migne, Patrolog. lat CXC. p. 361-370. — *der
bei beiden fehlende Sehluss ap. Robertson l. c. p.
158-185. — * Bruchstück ap. Pertz L c. p. 33.
Frag^meiitB d'une Vie de s. Thomas de
Cantorbery, en vers accouples, publ. pour la prem.
fois . . . par Paul Meyer. Paris 1887. kl. 4«. 10 fr.
(.= Publicai. de la Societe des anc. textes f ran^.).
Nur 100 Ex. gedruckt. Von einem Engländer
um 1220 aus dem Quadrilogus iiberseixt; histo-
risch wertlos.
Gnemes du Pont-de-St-Maxence (auch
Garnier de Pont-Sainte-Maxence, Guar-
nerius clericus in oppidulo Pont-Sainte-Ma-
xence [arrondiss. Senlis] natus genannt) : Vie de
Saint Thomas, archevesque de Cantorberi. Alt-
französisch [ein Werk von fast 6000 alexandr.
Versen, vollendet um 1175. (Handsehr.: Lon-
don, Brit Mus. Harlei. n^ 270. saec. XJII med.
Da^ beste Mpt.; — Cotton. Domitian. A. XI. saec.
XIV ine. ; enthält nur die Verse 4395 - Ende. —
Paris, Nat-Bibl. ms. fran^. n* 13513 (suppL fr,
n»6236). mbr. saec. XÜL 4«. — Wolfenbüttel,
hrz. Bibl. 34. 6. ms. Aug. 4^ saec. XUI , beginnt
mit Vers 1071)] * hrsgb. von Imm. Bekker «i
Abb an dl. der kgl. Akad. der Wissensch. Jahi^g.
1838 nach dem Wolfenb. Codex. — » hieraus
wiederh. Berlin 1838. 4«. — Im Jahrg. 1844 ran
demselben: La vie de St Thomas le martir, aus
der Handsehr. d. Brit Museums (cod. Hari. 270)
ergänzt — *imter Benoits de Sainte Maure
Namen publ. par Fr. Michel in Chronitme des ducs
de Normandie par Benoit («. d.). l*aris 1844.
Append. n® 2. — * der Pariser Cod. vollständig
unt. d. Tit. : La vie de s. Thomas par Gar-
nier de Pont-S.-M. poete du XII. siecle publ
par C. Hippeau [CoUection des poetes franv^ais
du moyen äge]. Evreux et Paris 1859. 8*. L VIR
228 pag. 6 fr. — » der letzte Theil publ. par Paul
Meyer in Bulletin de la Societe des anc. textes
fran^. — " Bimchstück nach Bekker ed. R. Pauli
ap. Pertz, Mon. scr. XXVII. p. 25-27.
ErL'Schr.: de la Rue, Essais aar los bardes An^a-
normands U. p. 188 — u.in Archaaologia XII. p. 323.
Etionne, £u^., La vie de s. Thomas le martrr.
Po^me histonane du 12. siöcle , compoe^ par Garmer
de Pont-S.-M. Etnde histor., littöraire et pJülolo^.
Paris (Nancy) 1883. 9P. 269 pag. 6 fr.
Le Clerc in Histoire littöraire de la France. XXIIL
1856. p. 867-885.
Le Boux de Linoy, La vie et la mort de s. Thomas
de Cantorb6ry par G. de Pont- Saint -Maxence in
Bibliothöqae de l'^ole des chartes. IV. 1842. p. 2i6-
241 {auch besonders tAffetbr. Paris 1842. 8^).
Lorenz, Dio Sprache des Garnier v. Pont - S .- Haxence.
1881. 8».
H e b 0 s , A. , Uober GanierTon Pont - Sainte - Maxence.
Di8s. Breslaa 1876. 9^.
Wright, Biographia Britann. literar. IL p. 328-3»\
VITA 8. THOMAE ARCHIEP. CANTÜARIENSIS
1605
Homiliae de s. Thoma Cantuar. fra-
ginenta ^ ap. Robertson, Materials IV. p. 146;
cf, p. XV. — 'ap. Pertz, Mon. scr. XXVTI. p. 33.
Hymnus de s. Thoma a. C. : , Laureata
novo' ap. Migne, Patrolog. lat CXC. p.*369. 370.
Miraciila per vestem s. Thomae Cant.
S. Judoci in Neniore \ßt. Josse-en bots sive Dom-
tnartin] facta ed. J. A. Giles inter Anecdota Be-
dae, Lanfranci et al. London, Caxton Sog. 1851.
gr. 8^ p. 137.
Philippns archidiaconus Leodiensis,
postea abbas Eleemosynae (t post 1174): Sequen-
tia de s. Thoma Cant. ed. J. A. Giles 1. c. p. 1Ö7.
Robert of Gloneester. The lifo and
martyrdom of Thomas Beket archbishop of Canter-
bury, from the series of lives and legends now
proved to have been composed by Robert of
Gloucester. Edited by Will. Henr. Black. London,
Percy Society 1845. 8^
Stephani Langton archiepiscopiCan-
tuariensis Tractatus de translatione b. Thomae
ap. Migne, Patrolog. lat CXC. p. 407-424.
Summa causae inter Henricum (II)
regem et Thomam archiepiscopnm * ap. Twysden,
Script decem p. 711-720. -^ *ap. Giles, S. Tho-
mae Cant vita 11. p. 251-261. — ' tciederh, ap.
Migne, Patrolog. lat CXC. p. 395-402. — *ap.
Robertson, Materials IV. p. 201-212.
Thomas sapra erkibysknps [offenbar
aus Vita n" 6 abgeleitet]. * Fortailling om Tho-
mas Beeilet Erkebiskop of Canterbury. To be-
arbeidelser samt Fragmenter af en tredie. Efter
gamle Hss. ndgivne af C. R. ünger. Christiaoia
1869. gr. 8^ XII. 562 pag. — ^ unt. d. lit.:
Thomas saga erkibyskups. A life of ai'chbishop
Thomas Beck et, in Icelandic, with {gegenüber-
stehender) English translation, notes and glossary.
Edited by Eirikr Magnussen. Vol. 1. 2. London
1875. 83. gr. 8° (= Rerum Brit med. aevi scr.
n® 65). — Fragments of Thomas saga ^udgivne
af C. R. Unger in seinen Heilagra manna sögur.
Fortaellinger og Legender. II. Christiania 1877.
8^ p. 315-320. — ' ed. by E. Magnussen 1. c. IL
p. 245-284. — Extract from Mariu saga af
Thoma erkibyskupi ed. Magnussen 1. c. p. 284-
289. — An Icelandic hymn in praise of St. Tho-
mas ibid. p. 289-293. Cf. preface ibid. II. p. v-
cxxxv.
Traetatns de promissione b. Thomae
mart. videl. quod talis esset sibi successurus, qui
ecclesiae Pontiniacensi recompensaret pro libera-
litatibus sibi tempore sui exilii impensis ^ ap.
Martene, Thes. anecd. in. p. 1873-1882. -— »ap.
Giles, S. Thomae Cant vita U. 1846. — * wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat CXC.
Wade, Lauren tius (f 1497): Thomas
Becket, epische Legende. Nach der einzigen Hs.
in Corp. Chr. Coli. Cambridge 298 hrsgb. von C.
Horstmann in £. Xölbings Englische Studien. lU.
Heft 3. Heilbronn 1880. gr. 8^. p. 409 ff.
ErL'Sehr.: Bai an, Pietro, Storia di s. Tommaso di
Cantorbery e de' saoi tempi. Modena 1867. 2 vol. 8°.
LIO.
Bataille, Ch., Vio poUtique et roligiease de Thomas
Becket , chancelier de Ilonri U. Paris 1843. 18mo.
B. . ., A., Life or the ecclesiastical historie of s. Tho-
mas, archbishope of Canterbury. Cologne (?) 16S9. 4^
(de Beanliea) Vie de 8. Thomas archev., tir^ des
4 anteurs oontemporains. ^ Paris 1674. 12mo ; — * ibid.
1679. 40; - «»«3. 1694. 4».
Brial, J. J., Notice d'on ms. latin . . . contenant Thi-
stoire de la vie et da martyre de s. Thomas de Can-
torbery in Xotices et extraits des mss. ]X. Paris
1813. 40.
Branaens, R., D. Thomae Cantuar. et Henrici II
iUnstr. Anglonim regis monomachia. O>loniae Agripp.
1629. SP.
B u s 8 , Fr. Jos. , Der h. Thomas , Eizbischof von Can-
terbary und Ptimas von ganz England. Mainz 1856.
gr. SP. XXVIII. 720 pag. Jk9.
: Der h. Thomas von Canterbury in Der Katholik.
1856. II. p. 470-479.
Camboust de Pontchasteau et Thom. du Foss^
(pseudon.) = de Beaulieu.
Canda, Charl. du, Vie de s. Thomas arch^vesque de
Cantorbie, . . . Avoc les constdtutions roy alles qui
ont cause son exil et son martyre : ensemble les mi-
rades advenus par son intercession en I'abbaye de
Domp- Martin prds de Hesdin en Artois. St. Omor
1615. 40. 276 pag. Selten, gemieht in England.
Carlier.J. J., Souvenirs de s. Thomas de Cantorbery,
etude Imgiographioue. Lille, Quarröl864. S». 68 pag.
{Extraü du Annales du comite flamand de France.
Tome VII. Dunkerque 1864.)
Cola, Oio. Bat. , Vita di s. Tommaso arcivesoovo di CÜan-
tuaria e martire. Traduz. daUa lingua franc. Lucca
1696. 40.
Cournier, Marie , L*archevdque de Cantorbery ; Epi-
sode du 12. sii^cle. Paris 184o. 2 vol. 8». 15 fr.
: Henri II et Tomas Becket. Paris 1848. 2 vol. 8^.
16 fr.
: Thomas Becket, Episode du 12.siMe. Paris 1857.
12mo. S fr. 50 c.
Darboy, George, Saint Thomas Becket, archevdque
de C. et martyr, savie et ses lettres, d'aprds Touvrage
anglais du rev. J. A. Giles. Paris 1858 (1860). 2 vol.
80. 12 fr.
Dar SV, Becherches sur la natiunalito et la famille do
s. Thomas do Cantorbery. Amiens (1885). 8^. 37 paq.
{JSxtraü des Mdmoires de la Soc. des antiquaires de
Picardie. Tom. XXVUI.)
Du Boys, Alb., Saint Thomas Becket, chancelier et
homme d'dtat d'apres des documonts nouvellement
publies in Revue des qucstions historiques. XXXII.
1882. p. 351-895.
: Une seconde revanche de la liberte religiense
sur le tombeau d'un martyr in La O)ntroverse et
le Contemporain. 1886. Oct. 15.
Ellendorf, J., Thomas Becket, Erzbischof von Can-
terbury. Epistel an J. Görres. Hissen 1839. 8^.
Fabricius, Bibl. med. et infimae latinitatis. Lib. IV.
p. 215. 252.
Froude, J. A., Life and times of Thomas Becket in
The Nineteenth Century. Ed. by J. Ejiowles. II.
London 1877. p. 15-27; 217-229; the murderofTh.
B. p. 381) - 410 ; 669 - 691. ( Vgl. Froeman in The Con-
temporary Review. 1878. March, Apnl; Revue des
questions histor. XXIV. 1878. p. 596-597).
Galanteries, Les, du roi, ou Thomas Becquet et
Henri U. Paris 1848. 2 vol. 8^.
Oiles, J. A., The life and lottres of Thomas k Becket,
now first gattered from tho contemporary historians.
London 1846. 2 vols BP. Vgl. Darboy.
Günther, 0., hat aus (}od. Goetting. theol. 96. sec.
XUI xwei Reden für u. wider den Heiligen in Nach-
richten von d. Götting. Gesellschaft der Wiss. 1893.
Tfi 6. p. 231 ff. herausgegeben.
Hardy, Descriptive catalogue of materials II. 1866.
p. 309-388.
Hippeau, C, Notioe sur la vie de s. Thomas -le-
martyr, archeveque de Canterbury in Mem. des an-
tiquaires de Normandie. XXIV. Paris. 40. p. 239.
Histoire de Thom. Becket, archeveque de Cantor-
berv, Saint et martyr. Tours 1846. 12mo.
Hook, T., Lives of the archbishops of Canterbury.
(London 1860—64. Vol. 1-4. &>. Treffliches Werk.)
Vol. II.
Hope, Mrs., Life of Thomas k Becket. With a pre-
ÜEice by Dalgaims. (London) Bums & Bates 1868.
XXIV. 398 pag. 4 sh. 6 d.
Hutton, W.H., English history from contemporary
writers: S. Thomas of Canterbury, an Account of
his life and f&me, from the contempor. biographors
1606
VITA B. THOMAE COMITIS — VITA B. THORPHIMI
and other chronideis. London 1889. 18 mo. 280 fog,
2 8h.
L' Hui liier, A., Saint Thomas de Cantorb6ry. Tom.
1. 2. Paris 1891. 92. 40. XU. 469 pag.; 591 pag.
Locher, C. J., Zur Geschichte des Mittelalters. Ans-
gewfthlte histor. Essays von Edw. A. Freeman. Strass-
biiigl886. 8P. uK6(=n0 8. Der heil.Th.v.C.n. seine
Bio^n^phen).
Mignot, E., Hist. du d6mdl6 de Henry 11 roi d'An^le-
teire avec Th. Becket, archevoque de Cantorb^ry.
Amsterdam 1756. 12mo.
Morris, John, Life aod martyrdom of St. Thomas
Becket , archbishop of Oanterbary and legate of the
Holy See. London 1859. 8P (trad. de l'anglais par
Ch. de Vanlchier. Paris 1860. 8P. 5 f^.). — New edit.
London 1886. 2 vol. 8^. XLII. 632 pag.
Pastoret, Henry II dac de Nonnandie et d' Aquitaine,
ensnite roi d' AJogleterre , comte d'Anjou eio. in Hi-
stoire litt6r. de la France. XIV. 1869. p. 462-546.
Pauli, Keinh., Geschichte von England. UI. 1858.
p. 862-869.
Robert, Histoire de s. Thomas Becket, archevoque
de Cantorb6rv et martyr. Limoges 1844. 8^ (deuUch
von W. Beithmayer. Augsbuig 1847. 8^).
Robertson, Jam.Craigie, Becket, archbishop of Can*
terbury, a biography. London 1859. 9^.
: Bocket Literature m The Gontemporary Re-
view. I. London and New York 1866. gr. 8^. p. 270
-278.
: Materials for the history of Thomas Becket
archbishop of Canterbury. Vol. 1-7. London 1875 —
85. gr. 8° (= Herum Britannic. medii aovi scriptores.
n0 67). [InhaU: Vol. 1. Vita anctore Willelmo mon-
acho Cajit. — Vol 2. Benedict of Peterborough , John
of Salisburvj Alan of Tewkosbury, Edward Gnm. —
Vol. 8. William Fitzstephen , Herbert of Boaham. —
Vol. 4. Anonymons lives, Quadrilogus ete. — Vol.
6. 6. 7. Episties. — Im 8. «. läxien Vol. aoltm rsn,
9oUten die French lives of Thomas of C. in der Be-
arbeitung von Paul Meyer zu Paris ihren PkUx finden.]
Schütz, 0., Der h. Thomas Becket, Erzbischof von
Canterbury. Ein Mirtyrer für die Freiheit der Kirche
in England. Freibnrg i. B. 1880. 12mo. VJJI. 126pag.
Jkl.
Stanley. Arth. P., Historical memorials of Canter-
bury. The laodings of Augustine. The murder of
Becket ... 5. ed. London 1869. 8». 305 pag.
Staple ton, Th., Tres Thomae, seu de s. Thomae
apost. rebus gostis, de s. Thoma archiep. Cantuar.
et mart., D. Thomae Mori Angliae quondam canoel-
larii Vita. Duad 1588. BP. — Coloniae 1612. Bfi.
Tapin, L., Saint Thomas de Cantorbery et une tra-
dition k Lisieux. Caen 1870. BP. 24 pag.
Thomas Becket , Erzbischof von Canterbury, Der heil.,
«n Der Katholik. XXVI. 1827. p. 257-319.
Thompson, Rob. Archer, Thomas Becket, martyr
Patriot. London 1889. BP. 326 foa. 6 sh.
AVright, Thomas Becket in ku Biographia Britann.
literar. IL p. .%2-805.
: William Fitz - Stei>hen Und. U. p. 862-865.
Vgl. Thomas archiep. Cantuar.
Yita b. Thomae comiti8 Lancastriae et
martyris (f 1321. 22. Mart.).
Ausg. : ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n^ 9364) in Anecdota ex codd. hagiographicis Jo-
hanms Gielemans. Bnixellis 1895. gr. 8^ p. 92-
100; ef. introd. p. 80-92.
Vita Thomae de Bekingtona episcopi Bathen-
sis, vid. Chaundeler.
Vita s. Thomae de Cantilupe episcopi
Herefordiensis in Anglia (f 1282).
Ausg.: ^Compendium ex processu canoniza-
tionis ex ms. in AA. SS. BoU. 2. Oct. I. p. 599-
609. — Miraculaex proc. canoniz. ibid. p. 610-
696. — Appendix de miraculis ibid. p. 696-
705. Cf. Suyskenii comment praevius ibid. p.
539-599. — »ap. Surium, Vit. SS. 2. Oct. mü
verändertem Stil. — Excerptum ex processu
canonizationis s. Th-ae episc. Heref. a. 1320 ap.
Balnze, Vitae paparam Avenion. 11. 1693. n^ liv.
p. 366 - 368.
Erl.'Sekr.: M61y, F. de, Lee vStements des. Thomas
de Cantelonp k Lisieux. Lille 1891. 4P. 15 mag., fig.
et planehe. {lüxtraü de <a Bevue de l'art chretien. II. k
Gesta y. Thomae de Cantiprato, sup-
prioris domus Praedicatorum Lovanien-
sium (f 1263) auctore anonymo.
Ausg.: ap. Choquet, Sancti Belgi p. 89-101.
Vgl. Thomas Cantimprat.
Acta bb. Thomae de Toientino, Jacob!
de Padua, Petri de Senis et Demetrii laici
martyrum ordin. s. Francisci in India (+
a. 1322) auctore b. Odorico de Porta
Naonis.
Ausg.: ed. Henschen in AA. SS. BoU. 1. April.
I. p. 52-55.
Vita 8. Thomae de Villanova = Vita s. Thomae
a Villanova.
Vita 8. Thomae epieoopi Herefordenele auctore
anonymo = Vita s. Thomae de Cantilnpe.
Yita b. Thomae Florentini ex ordine
Minoram strict observ. Beate in Italia (t
1447) auctore Petro Marino Morelio.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 31. Oct XIU. p. 871-
892 ex cod. Vallicell. Cf. R. de Buckii commeni.
prae^äus ibid. p. 860-871.
Yita b. Thomae Heliae presbyteri Bi-
villae in Normannia inferiori (f 1257)
auctore demente coaevo.
Ausg. : * ex ms. in AA. 8S. BoU. 19. Oct VIII.
p. 606-610. — Miracala antiqua auctore eo-
dem ibid. p. 610-618. — Miracula recentiora
ibid. p. 618-622. Cf. Tinnehroekii commentarius
praevius ibid. p. 592-606. — ' ed. Lcop. Dolisle
in Memoires de la Societe academique de Cher-
bourg. Annee 1861. p. 203-238. — «ap. M. de
Pontaumont, Vie du b. Thomas Helle de Biville
(Cherbourg 1868. 18mo. 174 pag.) p. 26-57. —
*ap. Bouquet, Reo. XXIII. p. 557-568.
Uebers. : franxösiseh^ poeme du 13. siecle, ap.
Pontaumont 1. c. p. 147-174.
Erl. - Sehr. ; C o 1 i n , J. L. Aug. , Vie da b. Thomas H61ye.
1840. SP.
De 8. Thomaide mart. Alexandriae (saec. V)
in AA. SS. Boll. 14. April. II. p. 214.
De 8. Thomasello ord. Praed. Perusii in Um-
bria (t 1270) in AA. SS. Boll. 17. Mart IL p. 611.
Vita b. Thomasli a Costacciario = Vita b. Tr»-
massi.
De SS. Thomo, Paulo, Cyriaco ete. mart forsan
Romae Henschen ii disquisitio histor. in AA. SS.
BoU. 18. Jun. p. 572.
Vita s. Thoriacll, vid. Thorlacs-Saga.
Vita b. Thorphimi sive Thorfinni epi-
scopi Haimnariae in Norwegia (f 1200)
auctore Walterio de Muda monacho b.
Mariae de Thosan (Doesi) in Flandria (cea.
1284). Versibus hexametris.
DE S. THRASEA — DE SS. TIMOLAO
1607
Aitsg, : ap. Gar. de Yiscb, Biblioth. Cistercien-
sis p. 316. 317.
Ert.-Sekr.: BoIIand, De Torphimo epiBO. Hamariensi
in Norwefl^a, Bragis in Flandrin m AA. SS. Boll.
8. Janr. I. p. 648.
De s. Tbraset episc. mari verosimilius Smyr-
nae in Asia min. cca. 171 Byei sylloge in AA.
SS. Boll. 5. Oct ni. p. 7-12.
De SS. Tbrasea episcopo, Polycarpo, Caio seu
Gaio, Alexandre, Neone, Diodoro, Metrobio et
4 aliis martyribos Eumeniae in Phrygia (f cca.
171) V. de Buckii sylloge crit et bist in AA.
SS. Boll. 27. Oct XII. p. 183-185.
Erl.'Sehr.: Nenmann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1S90. p. 283.
Elogium SS. Throphimi et .Thali mart
Laodiceae in Asia minore (f cca. 300).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Mart. IL p. 59.
De SS. Tbrophimo, Eucarpione et aliis mart
Nicomediae in Bithynia (f cca. 300) in AA. SS.
Boll. 18. Mart. U. p. 617. 618.
Tita s. Thuribii episcopi Cenomanensis
in Gallia (saec. IV).
Ausg. : ex ms. collectione Joa. Morelli in AA.
SS. Boll. 16. April. II. p. 416-418. — Alia vita
ex 2 mss. ibid. p. 418-420.
Vita Thurstini archiepiscopi Eboracen-
sis if 1140) auctore anonyme, eidem inse-
rens: Versus 176 elegiacos auctmonacho
Cluniacensi Hugone de Pontefracto et
versus 56 Galfridi de Notingham in
laudem dicti archiepiscopi.
Ausg.: ex cod. Mus. Brit. (Gotton, Titus A.
XIX) ed. Jam. Raine in Tbe bistorians of tlie
Church of York II. 1886. p. 259. 260; Hugo p.
261-265, 266-286; Galf. p. 268. 269.
Acta s. Thyrei et sociorum in Asia sub
Decio.
Ausg. : ex ms. Velseri in AA. SS. Boll. 28.
Janr. Ö. p. 813-817. — Alia acta ex mss. S.
Mariae de Ripatorio et aliis ibid. p. 817-824. —
Alia acta ex mss. Tbosano et S. Maximini ibid.
p. 824-832. Cf. sylloge de ss. martyiibus Tbyrso,
Leuoio etc. ibid. p. 808-813. — Alia acta ex
Simeone Metapbraste ap. Surium, Vit SS. 14.
Dec. VI. p. 902-917.
Martyrium ss. Thyrsi, Palmatii, Maxentii et
sociorum Trevirensium a. 291 ex ms. ap. Surium,
Vit SS. 4. Oct VII. 1581. p. 745. 746.
Officium s. Thyudgari confessoris We-
stervici in Jutia (cca. saec. XI).
Ausg.: ex Breviario Ottoniensi a* 1497 in AA.
SS. Boll. 30. Oct XIII. p. 461-463. Cf. R. de
Buckii comment praevius ibid. p. 457-461.
Acta ss.Tiburtii mart, Gbromatii patris
eius et sociorum a. 286 Romae et in Cam-
pania.
Ausg. : ex editis in AA. SS. Boll. s. Sebastiani
mart. ad 20. Janr. II. p. 271 cap. 12 repetita in
AA. SS. Boll. 11. Aug. U. p. 621-624. Cf. Pinii
comment praevius ibid. p. 613-621.
Translatio ss.Tiburtii, Marcellini et Pe-
tri ad S. Medardum Suessionensem a. 827.
, Monamenttun insigne fraadisaadaeissimae*. Holder -
B^gtr. — Mabillon hat irrigerweise behauptet, dass von
Odilo monachas S. Medardi ^hoc vue opascolum'
verfasst sei, Papebroch indeesen denBeteng nachgewiesen;
es ist im XI. Jahrh. geschrieben.
Handschr.: Rom, Vatic. reg. Cbrist n** 1864.
mbr. saec. XL fol. min.; — Ottobon. n® 811. mbr.
saec. XI. 4^
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 1. p. 411-414. — ^wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CXXXII. p. 623-628. — »ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. sor. XV. 1. p. 393-395. —
*' Excerptum seu fragmentum de Ludovico Pio
imp. et Einardo abbate unt d. Tit.: Nar ratio
de adventu et susceptione corporum ss. mart.
Tiburtii, M-i, P-i et aliorum ad Ingrannum S.
Medardi Suess. abbatem auctore Odilone mon. S.
Med. Suess. • ap. Ducbesne, Hist Franc, scr. IL
p. 650. — *» ap. Bouquet, Rec. VI. p. 319. 320.
Vgl. Papebroch in AA. SS. Boll. 2. Jun. L p. 206-
2C6. 471. Vgl. Acta ss. Maroellini et Petri.
Vita s. TIebaldi monachi et eremitae =» Vita
8. Tbeobaldi.
Vita 8. Tlemonis == Vita s. Thiemonis.
Vita s. Tigernaci episcopi Closenensis
in Hibemia (f cca. 550).
Ausg.: * ex 3 mss. in AA. SS. BoU. 5. April.
I. p. 402-404. — 'ex cod. Salmantic. ap. C. de
Smedt, AA. SS. Hiberniae p. 211-220. Vgl. Hardy,
Descript catalogue of materials. 1. 1. 1862. p.105;
Job. O'flanlon, Vitae SS. Hibern. IV. p. 21 sq.
De s. TIgernaco abbate in Hibemia (f 810)
C. de Smedtii notitia in AA. SS. Boll. 4. Nov.
n. prs. 1. p. 310.
De SS. TIgride et Remedio episc. Vapinci in
Gallia in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 360.
De s. Tigridio presb. Claromonte in Gallia (f
cca. 390) in AA. SS. Boll. 16. Febr. IL p. 887.
De 8. Tigrino mart. Romano Taurini in AA.
SS. Boll. 11. Febr. IL p. 512.
De SS. TIgrio presb. et Eutropio lectore mart.
(saec. V) in AA. SS. BolL 12. Janr. L p. 725-727.
Vita s. Tillonis (St Theau) Pauli mon-
achi SoUemniacensis (Solignac bei lA-
moges, f cca 700) auctore anonyme.
Ausg.: ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 994-1001. — Vita alia auctore anonyme
{unbedeutender als die vorhergehende Vita) in
AA. SS. Boll. 7. Janr. L p. 376-380.
Erl. - Sehr. .-Hardy, Descr. catalogue of materials. 1. 1.
1862. p. 364.
Eis to Ire littöraire de la France. VI. 1742. p. 91.
Ram, F. X. de, Hafciographie Beige I. 1864. p. 68.
Strnnck, J. M., Westphalia sancta. I. 171&. p. 819
(ed. Oiefars I. p. 1-9).
De ss. Timia, Mauro, Atto diacono eie. mart.
Antiochenis in AA. SS. Boll. 27. April. IIL p. 488.
De s. Timhlenalbiis in proconsulari Africae pro-
vincia in AA. SS. Boll. 31. Mai. VE. p. 436.
De ss. Timolao, Dionysio, Pauside, Romulo
etc. mart Caesareae in Palaestina a. 303 in AA.
SS. Boll. 24. Mart lU. p. 478. 479.
1008
DE S. TIMONE — VITA B. TORPHIMI
De s. Timone diac. ex YII primis, mart. Co-
rinthi (saec. I) in AA. SS.Boll. 19. April. 11. p.619.
De SS. Timorio, Januario, Macario etc. Airis
in AA. SS. Bell. 8. Aprü. I. p. 745.
Acta s. Timothei discipuli s. Pauli apo-
stoli, episc. Ephesini mart. a. 97 auctore
Polycrate episcopo Ephesino (f ante
211). Graece.
Äusg,: ex cod. Paris, graeco n^ 1219. saec. XI
ed. Herrn. Usener. Bonn 1877. gr. 4^ 37 pag,
Progr. der Univ. Jk 1.50.
Üebers. : laiein. ex saec. V aut VI ' in Vit. SS.
Lovanii 1485. — wiederh. ' in Lipomani Vit. SS.,
— • in Surii Vitae SS. 24. Janr., — * ed. J. Faber
Stapulensis in Agones martyrum, — * tn AA.
SS. Bell. 24. Janr. II. p. 566. 567 — und "^ in
Useners Ausg. unter dem grieeh. Texte. — Vita
alia auctore Simeone Metaphraste ^mAA.
SS. Bell. 1. c. p, 567-569. Cf. comment. praevius
i6«(2. p. 562 - 566. — ^ dU^Ynofivfifx« aig rbvayiov
änoaxolov Tifjid^iov ex cod. Paris, n® 1457. sec.
XI ap. Migne, Patrolog. graeca CXIV. p. 761 sq.
Acta SS. Timothei et ApoUinaris mart
(cca. saec. III exe.) Remis in Gampania
Galliae.
Ausg.: ex Flodoardi historia Remensi ed.
Sirmondi IIb. I. c. 4. p. 8 wiederh. in AA. SS. Bell.
23. Aug. IV. p. 578. 579. Gf. Pinii comment. prae-
vius ibid. p. 573-578.
Acta SS. Timothei lectoris et Maurae
uxoris eius martyrum in Thebaide (+ cca.
286).
Ausg. : latine ex cod. graeco Palatino in A A.
SS. Boll 3. Mai. I. p. 376-379. — Eadem graece
ibid. p. 741-744.
Acta s. Timothei mart Komae sab im-
peratoribus ethnicis apocrypba.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 22. Aug. IV. p. 534.
535. Cf. Pinii comment. praevius ibid. p. 530-534.
Martyrium ss. Timothei, Theclae et
Agapii maii; Palaestinae a. 304 et 306.
Ausg.: ex Eusebio de martyribus Palaesti-
nae cap. 3 et 6 p. 321 ed. Valesius wiederh. in
AA. SS. Boll. 19. Aug. III. p. 728 c. Pinii com-
mentar.
De 8. Timotheo in AA. SS. Boll. 1. Febr. L
p. 94.
De 8. Timotheo anachoreta in Symbolls babi-
tante in AA. SS. Boll. 21. Febr. III. p. 267.
De s. Timotheo diac. in Britannia in AA. SS.
Boll. 21. Mai. V. p. 6.
De SS. Timotheo, Diogene, Macaria etc. mart.
Antiochenis in AA. SS. Boll. 7. April. I. p. 658.
De SS. Timotheo et Diogene mart. in Mace-
donia in AA. SS. Boll. 6. Aprü. I. p. 537.
De SS. Timotheo et Fausto mart. Antiochiae
in AA. SS. Boll. 8. Sept. III. p. 255.
Do SS. Timotheo et 7 virg. mart. Sirmii in
Pannonia in AA. SS. Bell. 15. Mai. III. p. 455.
De 88. Timotheo, Eucto sive Polyeuoto Rustico
eie. mart. in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 473.
De 8. Timotheo mart. Antiochiae in AA. SS.
Boll. 2. Sept. I. p. 358.
De 8. Timotheo mart episcopo Pmsae in Bi-
thynia sub Juliane Papebrochii sylloge histor. in
AA. SS. BoU. 10. Jun. II. p. 273-275.
De s. Timotheo mart. et s. Mora uxore eius
apud Habessinos cultis in AA. SS. Boll. 15. Jun.
II. p. 1050.
De SS. Timotheo, Polio et Eutydbio diaconis
mm. in Mauritania in AA. SS. BoU. 21. Mai. V.
p. 4.
De SS. Timotheo, Zotico, Italicae^c. mart Afris
in AA. SS. Boll. 30. Jun. V. p. 573.
De s. Tithoe monacho in Thebaide (saec. V)
in AA. SS. Boll. 26. Aug. V. p. 815. 816.
Vita s. TIti episcopi, Cretensium apo-
stoli (f cca. 105).
Ausg. : ex menaeis in AA. SS. Boll. 4. Janr. I.
p. 163. 164.
De s. Tito diac. mart. Romae a. 426 in AA.
SS. Boll. 16. Aug. HI. p. 291.
De s. Tito thaumaturgo presb. hegumeno apud
Graecos sub Iconomachis in AA. SS. Boll. 2. April.
I. p. 101-103.
Vita s. Titiani episcopi Opitergini.
Ausg. : ex Philippe Ferrario in AA. S8. Boll.
16. Janr. II. p. 31. — Alia vita ex Petro de
Nat ibid. p. 31. 32.
De s. Titiano episc. Brixiensi in Italia (f cca.
526) in AA. SS. Boll. 3. Mart I. p. 261.
De s. Titiano episc. Laudensi in Insubria (f
477) in AA. SS. BoU. 4. Mai. I. p. 498.
Vita b. Tomassi eremitae ord. Camal-
dul. apud coUem Stacciarium in Umbria
(t 1337).
Ausg.: ex italico Silvani Hazzi tn AA. SS.
Boll. 25. Mart. III. p. 595-604. — Miracula com-
pletius ap. Mittarelli, Annales Camaldulensea V.
p. 383-385.
Acta b. Torelli solitarii Puppii in He-
truria (f 1282).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 16. MarL II.
p. 500-504. — Compendium vitae per Hier.
Badiolanum monachum Yallumbrosanum^ ibid. p.
504. 505.
ErL-Sdw.: Bellogradas, Jac., Comm«atar. de viU
b. Torelli Pappiensis ord. VaUisnmbr. erom. Patavii
1745. 80.
Soldani, Fed., Trattato apologet., in cui si dimoDstim
s. Torollo da Poppi eremita essere stato deir ordino
in Yallombrosa. JLaoca 1731. 4P.
Acta s. Torpetis martyris sub Nerone
Pisis in Hetruria apocrypha.
Ausg.: ex mss. et impressis in AA. SS. Boll.
17. Mai. IV. p. 7-11. — Dissertatio de cultu
et reliquüs ibid. p. 11-19. Cf. Papebrochii com-
mentar. praevius ibid, p. 5. 6 et VII. p. 792-794.
Vita b. Torphimi, vid. { ^jg J; ^^^'-
ACTA SS. TORQÜAH — VITA S. TRUDBERTI
1609
Acta SS. Torquati, Ctesiphontis, Se-
cnndi, Indaletii etc, episcoporum Hispani-
corum (saec. I).
Ausg.: ' in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 444.
— ' ap. Florez, Espafia sagrada III. Append. n" 4.
Erl.-Sekr.: Henschen, De adventa in Hispaniam s.
Torquati ete. episcop. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 442.
De SS. Torquato episcopo Tricastino et Josse-
rando monacho Crudati in Gallia in AA. SS. Boll.
1. Febr. I. p. 93. C/: p. 934.
Tita s. Toscanae de Tebeto viduae ord.
s. Johaanis Hierosolymitani (saec. XIV)
auctore Celso a Falcibus, Veronensi
monacho (1474).
Ausg,: ' ap. Raph. Bagatta et Bapt. Peretti,
Antiq. monum. ss. episcopor. Veronens. Venet.
1576. 4^ — »ex ed. Aug. Valerii in AA. SS. Boll.
14. Jul. III. p. 863-866.
Uebers.: Vita di s. Toscana, sciitta in latino
dal P. Celso Maffei e tradotta dal commendatore
s. Bart, dal Pozzo. Verona 1721. 12mo.
Erl.'Sekr.: Fabricins, Bibl. med. et inf. latinitatis.
Üb. m. p. 1017.
Kovarino, A., Vita della s.Toscana. Verona 1646. 40.
Sollerins, Comment. praeviaa «n AA. SS. Boll. 1. c.
p. 860-863.
Vita s. Tozzonis sive Tozonis episcopi
Augustani (f 661).
Av^g. : ex actis s. Magni decerpta in AA. SS.
Boll. 16. Janr. II. p. 56-59.
Vgl. Vita s. Magni abbatis et fandat.
Acta s. Tranquillini xnartRomae a. 726.
Ausg.: ex actis s. Sebastiani cap. 12-14 in
AA. SS. Boll. 6. Jul. II. p. 264-266. Cf, Sollerii
comment praevius ibid. p. 263.
De s. Tranquiilo abbate S. Benigni Divione in
Burgondia (saec. VI) comment. bist, in AA. SS.
Boll. 15. Mart II. p. 404. 405.
Tita s. Tresani presbyteri Aveniaci in
Campania Gallica (saec. IV) auctore ano-
nyme.
Ausg.: ^ap. Colgan, AA. SS. Hiberniae. I.
Lovanii 1645. foi. p. 271 ex ms. monasterii s.
Remigii Remis, ubi eins corpus requiescit. —
^in AA. SS. BoU. 7. Febr. IL p. 53-55.
Erl.'Sdir.: Hardy, Descript. catalogne of materials.
1. 1. 1862. p. 127. n« 883.
Hl 8 toi re littöraire de la France. IV. 1738. p. 193.
Paris, L., Ldgende de s. Tr^^sain d'Avenay, aveo
rhistoire de son 6glise. Paris 1844. 8*^.
Vita s. Treverii monachi (saec. VI).
Ausg. : ^ ex vet. ms. prioratus s. Treverii ed.
Fr. Chifflet in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p. 33-
35. — ^ unederh. uni. d. Tit.: Vita s. Triverii
confess. , Dumbarum et Bressiae patroni , obser-
vationibus illustrata, fundatione abbatiarum ali-
quot aucta et fragmentis vitae nondum euulgatae
sanctonim Lugdunens. locupletata per Moyron.
Lugduni, J. Gautherin 1647. 8**. — 'Auszug ap.
Bouquet, Rec. III. p. 411. 412.
Erl'Schr.: Histoire litteraire de la France. HI. 1735.
p. 501.
De tribus ordinibus Sanctorum Hiber-
niae.
Ausg. : ^ ap. üsser, Britannicarom eccles. anti-
quitates. 2. edit Londini 1687. p. 473. — ' api
Fleming, CoUectanea sacra p. 443. — 'ex cod.
Salmantic. ap. C. de Smedt, AA. SS. Hiberniae
p. 161 - 164.
De s. Triduana virg. culta in dioec. Aberdo-
nensi in Scotia (saec. VI) Suyskenii sylloge in
AA. SS. Boll. 8. Oct. IV. p. 280. 281.
Vita s. Triphyllii episcopi Leucosiae in
Cypro (t cca. 370).
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 13. Jun.
n. p. 682-685.
Historia ss. Trium Regum, vid. Johannes ab
Hildesheim, supra p. 655.
De s. Troesio abbate Niverni in Gallia (saec. V)
J. V. Heckii sylloge hist. in AA. SS. Boll. 17. Oct.
Vm. p. 55-57.
De 8. Troiano Santonicae civitatis episcopo ex
Gregorii Turon. De gloria confess. cap. 59 ed.
Surius, De prob. SS. historüs. 30. Nov. VI. p. 628.
De 8. Troiecia virg. (saec. IV) Ruthenis et
Pictavis in Giülia in AA. SS. BoU. 9. Jun. IL p.
178. 179.
Inventio s. Trophimae seu Trophimenis
virg. et mart (f 314) Minorae in Itaiia
apud Picentinos, translatio a. 1050 et mi-
racula.
Ausg.: *ap. Caietani, Vitae SS. Siculorum. I.
p. 131. — * ap. Ughelli, Itaiia sacra ed. Coleti
Vn. p. 282-291. — »tn AA. SS. Boll. 5. Jul. II.
p. 233 - 240. — * ohne den Prolog ex ms. ap.
Martene, Ampi. coli. VI. p. 971-978. — * ap.
Baldass. Apicella, Relazione stor.-critica degli atti
autichi di s. Trofimena protettrice della cittä di
Minori. Napoli 1789. p. 41-82.
Erl.-Sdir.: Afflitto, Oiamb., Breve racconto della
vita martirio e miracoli della glor. vergine e mart.
s. Trofimena padrona della cittft di Minen. Napoli
1660. 4«.
Elogium ss. Trophimi et Thali mart. Laodi-
ceae in Asia min. ex menaeis in AA. SS. Boll.
11. Mart. II. p. 59.
De ss. Trophimo, Eucarpione et aliis mart.
Nicomediae in Bithynia notitia in AA. SS. Boll.
17. Mart. 11. p. 617. 618.
Acta ss. Trophimi, Sabbatii et Dory-
medontis mart cca. a. 277 Antiochiae in
Pisidia auctore anonyme.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 19. Sept.
VI. p. 12-20. Cf. Stiltingii comment. praevius
ibid. p. 9-12.
De SS. Trophimo , Theophilo ac sociis mart. sub
Diocletiano in AA. SS. Boll. 23. Jul. V. p. 385.
Vita s.Tnidberti, Trutperti siveRud-
berti martyris Hiberni (f cca. 643 vel
607 secundum Baur) prior auctore ano-
nyme.
unbrauchbar ; nach 816 geschrieben. Die Älteste Vita
Tradberts.
Handschr. : Strassburg, Un.-Bibl, mbr. sec.
XII {nicht IX. X). Einxige,
1610
VITA S. TRUDONIS — VITAE S. TÜGDUALI
Äusg,: ^ ganx genau bis auf einen Äöeent
abgerückt unt, d. Tit. : Acta Trudperti martyris,
omnium quae exstant antiquissima, ad illustran-
das origines domusHabsburgo-Austr., edid. J. M.
Lorenz. Argentorati 1777. 4*. — • ap. Mone,
Quellensammlong I. p. 19-21. — Tita altera
auctore Erchanbaldo abbate S. Trudberti in
Brisgoia. Libri 2 [geschrieben um 900, fast nur
eine Stilübung xu nennen. Umschreibung der
vorhergehenden Vita, bietet wenig histor. aus-
beute. (Handschr.: Basel, Üniv.-Bibl. A. X. 4.
anni 1492. — Einsiedeln, n^ 250. saec. X.
— St. Gallen, n* 577. saec. X. — Heidel-
berg, Un.-Bibl. N. g. XXIX. mbr. seo. XIII. fol.
Iö7. — Stuttgart, öffentl. Bibl., Zwifalt, Biblia
n^ 56. saec. XII. fol.)] ^ ap. Pez in Epistola ad
P. Marcum Hansizium S. J. aliosque in Germania,
Gallia et Italia vires, in qua vetustissima acta
s. Trutperti mart. in Brisgavia auctore Ergan-
baldo cca. a. 700 abbate S. Trutpertino nunc
primo public! juris facit. Viennae Austr. 1731.
4^ 57 pag. (VgL Responsio Hansizii ad epi-
stolam B. Pezii super vita s. Trudperti mart. in
Brisgovia. Viennae Austr. 1731. 4®. 108 pag.) —
' nach 3 Mptn. ap. Hergott, Genealogia diplomat.
augustae gentis Habsburgicae. I. Viennae 1737.
fol. p. 284. — 'ap. Lorenz, Acta Trudperti (s.
d. vorhergehende Vita). — *ap. Mone, Quellen -
Sammlung I. p. 22-26; vgl. ibid. p. 525. Nach-
träge. — Vita tertia [1279 oder 1280 auf Ver-
anstaltung xweier Mönche, Albert u. Wernher
{oder nach Stalin, Wirtemberg. Geschichte I. p.
167 vom Abt des Trudpertsklosters Wernher U)
geschrieben; die älteste Vita liegt xu Gründe,
Legende der gewöhnlichsten Art] in AA. SS. Bell.
26. April. III. p. 426-440. — Vita alla. Epitome
{Handschr.: Strassburg, Üniv.-Bibl. sec. XV)
* ex Breviario Argentoratensi in AA. SS. Bell.
I. c. p. 426. — 'ex Breviario Constantiensi alia,
ibid. p. 426.
Erl.-Sekr.: Banr, A., Uober das Todesjahr des heil.
Tnidpert in Freiba^r Diöoesan - Arohiv. XI. 1877.
p. 249-252.
Keraslithus, J., Apographnm chronicon de s. Trad-
perti.mart. ac Biisgoicoram apostoli yita. Monachii
1690. 4f>. Cum vxme.
Mensel, J.G., Neueste Literattir derOeschichtskonde.
V. Erfart 1780. p. 365.
Mone, Qaellensammlang I. p. 17 ff.
Nürnberger gelehrte Zeitung. 1778. Stück 66. p.617.
Bettberg, Kirchengeschichto Deutschlands II. p. 48.
Stalin, Wirtembergische Geschichte I. p. 167.
Vita s.Tnidoni8 (Tron, Truyen) confes-
soris presbyteri in Hasbania (f cca. 698)
auctore Donato diacono (Metensi?) saec.
vm.
Handschr.: Brüssel, k. Bibl. Vit. SS. sec.
Xn ine. — Cöln, VI. 18. mbr. sec. XII. fol. —
Lüttich, mbr. sec. XII. fol. — Oxford, Üniv.-
Bibl. Juniimpts.n<^ 8687. Vit.SS.Feller.— Paris,
Nat.-Bibl. sec. XII. n<»5308. Colb. 18. fol. 302.
Ausg. : * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 1069-1086. — ^ex ms. Andr. Chesnii cum
4 aliis collato ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii V.
p. 23-49. — * Bruchstück ap. Bouquet, Rcc. III.
p. 636. 637. — Vit« alla auctore Theodorico
abbate S. T-s (f 1107; Ueberarbeitung der vor-
hergehenden Vita) ^ ed. Surius, Vit SS. 23. Nov.
VI. p. 543-566. — 'fn Analectes pour servir ä
rhisi ecclesiast de la Belgique. V. 1868. p. 431.
— Mtraeala s. T-s auctore Stepclino mon-
acho S. Trudonis (saec. XI). libri 2 [Handschr. :
London, Brit. Mus. n" 16974, mbr. saec. XL 4']
* ap. Mabillon 1. c. saec. VI. 2. p. 85- 102. — * Ex-
cerpta * ap. Ghesquiere 1. c. V. p. 49-69. — ** ed.
Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 822
-830; cf p. 1320. — Sermo de translatioiie ss.
Trudonis et Eucherii auctore Theodorico ab-
bate S. T-8 ed Surius 1. c. p. 566-568.
ErL'Stkr.: Demal, J., Saint-Tnidon, ^6t» 4e U
Hesbayo an 7. siöcle. Saint -Trend 1862. 8^. 48 pag.
UtM Bulletin de la Soci6t6 scientif. et litt6r. de
Limboarg.)
Dirks, Serv., De heilieo Trade van Serckingfae. Eene
bydrs^ tot de kerkelyke geechiedenis van ons va-
deriand in de 7. eeuv. Hasselt 1854. ISmo. 202 pag.
Friedrich, J., Eirchoigreschiclite Deutsdüands II.
Ib69. p. 847.
Ghesquidre, Jos., Gomment. praeviua 1. c. p. 1-23.
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 461.
Kort bogryp van het leven van den h. Trudo, apost(4
van HaspeugoQwe en van den h. Encherins , bisscbop
van Orleans. Sint-Trayden 1806. 8P.
Octava perpetaa s. Tradonis. Leodii 1857. 8P.
Rettberg, Kirchengeschichta DeatschlsAda. L 1S46.
p. 666.
"Wa tt e n b a ch , Deatschlands Oeschichtsqnellea. 5. Aufl.
I. 1885. p.446. II. p. 184; 6. Aufl. II. I8d4. p.l49.
Cf. Oesta abbatam Tnidon.
De s. Tnimwino sive Tumma Pictoram austra-
lium episc. Streneashalae in Anglia (f cca. 700)
Bollandi com ment histor. in AA. SS. Boll. lO.Pebr.
II. p. 414-416.
Vita 8. Trutperti = Vita s. Trudberti.
De s. Tryphaena mart Cyzici in Hellesponto
in AA. SS. Bell. 31. Jaor. II. p. 1081.
De SS. Tryphone, Menelao, Cyrione etc. mart.
Alexandiinis in AA. SS. Boll. 3. Jul. I. p. 636.
De s. Tryphone patriarcha Constantinop. (t
post 945) in AA. SS. Boll. 19. April. II. p. 627.
Acta SS. Tryphonis et Respicii mart ap. Bai-
nart, AA. primorum mart Amstelod. 1713. fol. i».
161-164.
De Tryphonia quae dicitur vidua et roartyr,
Romae (saec. III) Garpentieri sylloge in AA. ^.
Boll. 18. Oct vm. p. 318-323.
De s. Tudino abbate Gorisopiti in Britannia
Armorica in AA. SS. Boll. 9. Mai. II. p. 460.
Vie de s. Tudual »=» Vita s. Tugduali.
De SS. Tudyr seu Tudur, Arwystli GlofF, Twmog
seu Teymog, Dier seu Deifer, Tyfrydog, Mar-
cella conf . non pontt in Wallia (saec. VI et
VII) V. de Buckii sylloge in AA. SS. Boll. 26. Oct.
XI. p. 899. 900.
Vitae s. Tugduali papae (f 553? Nov.
30) tres.
La Bcrdeiie setzt diese Vitae ins 6., 9. n. 11. Jahib..
während Abb6 L. Daohesne meint , dass die älteste nicht
vor das 9. Jahrh. gerückt werden lOnne, die 2. dem 11.,
die letzte dem 12. Jahrh. angehöre.
Au^g. : ^ ex apographis recentior. ap. A. de La
Borderie, Les trois vies anciennes de s. Tudual.
Paris, Champion 1877. p. 14-21. — »ap. Arth. de
La Borderie, Histoire de Bretagne, critique des
sources. (I. Les trois vies anc. de s. Tudual. Texte
latiu et commentaire histor.) Paris 1888. 8*. 1S5
pag. 3 fr. — Variantes lectiones ex cod. Camot
DE S. TüUNO — VITA S. UBALDI EP. EÜGUBINI
1611
n"" 190 in Analeci. Bonand. VUI. 1889. p. 158-
161 ; encomiam seu compendiom metiioam vitae
subiectum p. 161-163 ex eod. cod. fol. 3\
ErL-Sdtr.: Barth61emj, AiiAt.de, £tQde snr tine vie
inMite de s. Tadaal , attriba^ aa 6. si^cle. Paris
1884. 8». 20pag. (ExtraU dea Mömoires de la Soc.
nationale dee antiqoaires de France. Tom. 44.)
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 546.
La Borderie, Arth. de, in Annaaire blstoriqae et
aich4olog. de Bretagne. 1862. p. 148.
De s. Tuiano abbate in Britannia Annorica in
AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 198.
De 8. Tullla virg. Manuascae in Provincia Gal-
liae (t 425—433) Ghesquieri sylloge in AA. SS.
Boll. 5. Oct. III. p. 39-44.
De SS. Tulliano, Antio, Cyriaco martyribus
Aloxandrinis in AA. SS. Boll. 13. Febr. II. p. 656.
Historia tunicae Christi, vid. Historia trans-
lationis, 8upra p. 616.
Tita s. Turiani seu Turiavi episcopi
Dolensis in Britannia Armorica (forte saec.
VIII).
Ausg.: ex ms. Yallis Lucentis et Divion. in
AA. SS. BoU. 13. Jul. III. p. 617-619. — Vita
eadem a raonacho Pratensi verbosius extensa,
quae ex Tinc. Barrali Snrio inserta est, ^ ibid.
p. 619-624. — Miracula ibid. p. 624. 625. —
-ap. Surium, Vit SS. 13. Jul.
Erl. - Sokr. .Histoire litt^raire de la France. VI. 1742.
p. 98.
Vita s. Turibii episcopi Asturicensis in
Hispania (f cca, 460).
Attsg. : ex ms. legendario Astur. in AA. SS.
Boll. 16. April. U. p. 422. 423.
De 3 Tttiibiis Hispanis: Asturicensi, Palentino
et Libanensi, de sociis postremis verisimiliter
genuinis ss. Justo, Pastore, demente, Gervasio
et Guilielmo et de pseudonymis ss. Tolobaeo, Sy-
nobio, Eusebio, Eusostomo et Ofaso {saec. VI.
YIl) V. de Buckii exercitatio critica in AA. SS.
Boll. 29. Oct Xm. p. 226-230.
De s. TuriUo monacbo Palentino (f cca. 565)
elogiom bist ap. Mabiilon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. I. p. 187-189.
Vita V. Tlirketuii abbatis Croylanden-
sis in Anglia (f 975). Ex historia Croy-
landensi Ingulfi abbatis.
Ausg.: ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
V. p. 502-519.
Tita 8. Tusoanae vidnae == Yita s. Toscanae.
De s. Tiitio eremita in torritorio Aquilano in
Itaüa Suyskenii sylloge in AA. SS. Boll. 9. Sept
m. p. 453.
De b. Tutone episcopo Batisponensi (f 931),
ubi de aliis eiusdem sedls episcopis monachis
deque coenobio s. Emmerammi atque de corpore
8. Dionysii Parisiorum episcopi, ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. Y. p. 107-114.
De s. Tyohioo discipolo s. Pauli apostoli (saec.I)
in AA. SS. Boll. 29. April. UI. p. 613.
De 8. Tyohone thaumaturgo, episcopo Ama-
thnntis in Cypro (saec. Y) Papebrocbii sylloge
bist in AA. SS. BoU. 16. Jun. IH. p. 93-98.
Yita 8. Tyemonis archiep. Salzburg. = Yita
8. Thiemonis.
Vita 8. Tygris s. Tygriae virg. Mauria-
nae in Sabaudia (saec. VI), ünteiseechoben.
Ausg. : ^ ex ms. eccles. Maurianensis in AA.
SS. Boll. 25. Jun. Y. p. 73-77. — • Auszug ap.
Bouquet, Reo. III. p. 466. 467.
ßrl.-Sehr.: Billiet tn DocamoDto acad. Saroie. II.
1861. 8».
Nostitz-Rieneck, Rob. ▼., Die Tyg^slegenden in
Bist. Jahrb. d. GSrres - Oeeellsch. XH. 1891 .p. 768-766.
Roth, Oeechichte des Benefizialwosens p. S07.
Trochet, Ha(pologie Maurienne. 1867. p. 18. 906.
Watten bach, Deutschlands Gesohiditsquellen. 6. Anfl.
U. 1886. p.471; 6. Aafl. U. 1894. p.492.
Passio s. Typasii veterani Ticabis, III
id. Janr.
Ausg.: in Analect. Boll. IX. 1889. p. 116-123.
De s. Tyrannione episcopo et aliis pluribus
niart. Tyriis (f 304) Bollandi commentar. histor.
in AA. SS. Boll. 20. Febr. III. p. 171. 172.
Acta s. TyrsI et sociorum, item s. Boni-
facü et sociorum mart. forte Thebaeorum
sub Diocletiano auctore anonyme.
Kurz nach der AnffindunK ihrer Reliquien in der Kirche
des h. Paulinaa za Trier (1072) geschrieben.
Handsehr.: Trier, Stadtbibl. n«388. sec. XII.
fol. 227; — n» 1151 (456). sec. XHI. fol. 126;
— n» 1341. sec. XII. fol. 195; — n'» 1372. sec.
XII; — n*» 1376. sec. XV.
Ausg. : ^ ap. Hontheim , Prodromus bist. Tre-
virens. I. p. 109. — ^tciederh. in AA. SS. Boll.
4. Oct. n. p. 373-383. — *nach Hantheim, unt.
d. Tit.: Historia martyrum Trevirensium ap.
Pertz, Mon. scr. VIII. p. 220-223 ed. Waitz. —
* wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat. CLIV. p. 1267-
1276. — Appendix de s. Bonifacio et sociis
mm. apud Treviros in AA. SS. Boll. 1. c. p. 383-
387. Cf. Buei comment. praev. ibid. p. 330-373.
ErL-Schr. : Holder- Egger tn Neaes i^«hiv d. Ges. f.
ä. d. Gesch. XVII. j>. 487-489.
Hontheim 1. c. p. 8v sq.
Schmitt, Die Kirche des h. Paolinas bei Trier. Trier
1868. p. 341 ff. Ob&r Has. und Bearbeitungen diuer
Acta ; p. 847 ff. gegen Hontheim.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen . 6. Aufl.
U. 1894. p. 120,
U.
Yita s. Ubaldescae virg. ord. s. Johannis
Hierosolymitani Pisis in Hetruria (f 1206).
Ausg.: ex Italico Silvani Razzii lat. tn AA.
SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 855-859 {mit Portr.;
sonderbarerweise sind die pag. 856. 857 hier
vergessen).
Yita s. Ubaldi epiacopi Eugubini (11160)
auctore Stephane Serva Cremonensi
(init. saec. XVI).
Ausg.: latine et italice ^Parmae per Franc.
Ugoletum 1519. — ' ibid. 1523. fol. — ^Romae
per Mich. Ang. Eug. Eugubinum 1628 (fortasse
1612
VITA S. ÜDALRICI EP. AUGÜSTANI
eadem quam ed. Surtus mutato siüo). — Tita
alia auctore Theobai do episcopo Eugubino (f
1171) *ed. Surins, Vit. SS. 16. Mai. — •Perusii,
per Car. Oliverium 1623. 4*^. — ■ unederh, von
Vincent. Armannus im 3. Tkeile seiner Epistolae.
— * ed. Papebroch in AA. SS. Boll. 16. Mai. III.
p. 630-639. — [Uebers.: Teobaldo, Vita di 8.
Ubaldo vesc. e cittadino di Gubbio, tradotta, com-
mentata ed accresc. da Rinaldo Reposati. Loreto
1760. 4®. — Teobaldo, Gesta gloriose del b.
Ubaldo cittadino e vescovo di Gubbio, tradotte
(da Ceccarelli). Gubbio 1894. 8°. 80 pag.]. —
Gloria postuma s. Ubaldi in AA SS. BoU. 1. c.
p. 639-653; cf. VII. p. 778-782. — Miracula
ibid. p. 782-790.
Erl.-Schr.: Copia di lettara nella qnale si essaminano
alcani punti della yita di s. Ubaldo Baldassini vescovo
di Gnbbio di Michelangelo Engenio da Qübbio. Ron-
ciglione 1628. 4P.
Ughelli, Italia sacra I. p. 688.
Vita s. Udalrici conf. ord. s. Ben. in monasterio
Cellensi Brisgoiae (f 1093) -= Vita s. Udalrici
prioris Cellensis.
Yita s. Udalrici, Oudalrici, Ulrici De-
thelrici episcopi Augustani (f 973) au-
ctore Bernone monacho Prumiensi, tum
Augiensi abbate (1008—1048).
Historisch wertlos.
Handschr.: Basel, mbr. sec. XL 4*^. 8. VIII.
32. — Brüssel, k. Bibl. chart. sec. XV exe. fol.
Vit. SS. — Carlsruhe, n0 69. VlI. 18. mbr. sec.
XI. fol. f. 149. — C öl n, VI. 21. mbr. sec. XV. —
St. Gallen, n°565. sec. XI. — Paris, Nat.-Bibl.
suppl. lat, sec. XII. n«812. fol. 168. — Stutt-
fart, mbr. fol. max. sec. XII. f. 3*. — Trier, n®
XVI. Chart, sec. XVI. — Wien, n« 573. 3911.
4028. — Wolfenbüttel, mbr. sec. XV. 1. 5-i
Ms. Aug. fol. — Aus Berno abgeleitet ist die Le-
gende Wien n^ 4839. 3695.
Ausg.: nur die Praefatio ^ap. Mabillou, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 473. ~ ' ap. Pertz, Mon.
scr. rV. p. 381. — ^vollständig inter Marc. Vel-
seri opera. Norimbergae 1682. fol. p. 596-617. —
* ebenso ed. J. A. Schmeller unt. d. Tit. : St. Ul-
richs Leben lateinisch beschrieben durch Berno
von Eeichenau u. s. w. München 1844. 8®. ^1.50.
[NB. Diese Vita brachte Albertus (saec. XII;
Schmeller möchte ihn für den Prior Adilber-
tus, f 1230—1235, halten) in deutsche Reime.
Hrsgb. nach der einxigen Handschrift in Mün-
chen von J. A. Schmeller in der eben genann-
ten Schrift.] — * ap. Migne, Patrolog. lat. CXLU.
p. 1183-1204. — Vita alia auctore Gebehardo
episc. Augustano (996—999; unvollendet, histo-
risch ganz wertlos), ^ nur den Prologus ed. Waitz
ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 381. — ^vorher ano-
nym ed. M. Velserus in Vitae s. Udalrici ....
Aug. Vindel. 1595. 4^». — ^wiederh. in M. Vel-
sori opera. Norimbergae 1682. fol. p. 591-595
Prolog und Anfang der Vita. — * wiedcrh, ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 472. 473.
— Vita alia auctore Gerharde presbytero Au-
gustano, secund. alios praeposito S. Mariae in
urbe Augustana [982 ; umfasst die Zeit von 890
— 982; reich an Beiträgen zur Kirchen- und
Sittengeschichte. Darstellung klar. Aus dieser
Vita schöpften für ihre Lebensbesehreibung des-
selben Mannes Bischof Gebhard u. Berno. —
Handschr.: vid. ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 379.
380] * anonym ed. Marc. Velserus, Vitae s. Udal-
rici Augustanorum Vindel. episc. quae exstant.
Pleraque antehac nunquam edita. Aug. VindeL
1595. 4®. 263 pag. — » wiederh. inter Velseri
opera p. 505-585. — ^wiederh. mit des Verf.
Namen ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec. V.
p. 419-460 — 1*. * auctore anonyme aequali et
familiari ed. Pinius in AA. SS. Boll. 4. JuL II.
p. 97 - 130. — * Ebenso ed. Surius, Vit. SS. ed. 3V
— ®ed. G. Waitz ap. Pertz, Mon, scr. IV. p.38I-
425. — ^ex Mabillonio ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXV. p. 1009-1058 [Uebers.: Das Leben
Oudalrichs, Bischofs von Augsburg. Nach der
Ausg. der Mon. Germ, übers, von Georg Grandaur.
Leipzig 1891. 8** (= Geschichtschreiber der d.
Vorzeit X. Jahrh. Suppl.-Bd. lief. 91). Jk 1.40].
— Vita alia auctore Ludolpho sive Luitol-
pho episcopo Augustano ^in M. Velseri opp. p.
573. — » »n AA. SS. BoU. 4. Jul. IV. p. 125. —
' ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. — Baüa
canonisationis s. U-i per Johannem XV poatif.
data a. 973 ^ ed. M. Velser in Vitae s. Udal-
rici . . . Aug. Vindel. 1595. 4^ — " ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 471. — • ap. Labbe,
Concil. IX. p. 741. — *ap. Hardouin, Concil. VI.
p. 727. — *ap. Lünig, Spicilegium ecclesiasticom
p. 1. — Miraenla s. Ou-i {nicht ohne Bedeutung)
^xum Theil in Velseri opera p. 620. — ^ xum
Theil ed. Gamansius in AA. SS. Boll. 4. Jul. II.
p. 82-86. — 'ap. Mabillon 1. c. saec. V. p. 4(50-
470. — ^ ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXV. p.
1059-1070. — Officium s. U-i * ap. Gerbert,
Script ecclesiast. de musica. IE. p. 117. — 'ap.
Migne 1. c. p. 1075-1080; cf. observat praeviae
p. 1001-1009. — Translatio s. Ou-i a. 1183
facta, a monacho ut videtnr S. Udalrici et Afrae
scripta (1184—1202) * in Velseri oper. p. 618.
— *ed. Surius, Vit SS. 4. Jul. — * wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 474 -47ö.
— * in AA. SS. Boll. 4. Jul. ü. p. 131-135. —
'»ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 383. 427. 428.
jEVr-ScÄr.; Braan, P.. Oeschichto von dem Leben und
den Wunderwerken aes Augsboigischen Bischof», des
h. Ulrich. Angsburg 1796. 8».
Brackner, Carl, Stndien zur Qesch. der sftchsisrhen
Kaiser. Inaug.-Diss. Basel 1889. 9>. 72 pag. J&1.5<J.
{Zwr Vita aact. Gerharde.)
Contzen , Die Geschieh tschreiber der sftchsischeii Eä-
serzeit p. 120 sq.
Fabricins, Bibl. med. et infimae latinitatis ed. Manä
IV. p. 286; VI. p. 286.
Giesebrecht, Geschichte der dentsdien KaiseRnt L
p. 746 (2. Aufl. I. p. 779).
Historiae gloriosomm confess. Vdalrici et Symperti,
necnon beatiss. mart. Aphrae . Augustanae sedi» pa-
tronomm , cum horarum de eis prout nostro in c>»
nobio percelebri observantur canonic. insertione «fc.
In fine: Impiimebat nostri expensis coenobü Silvaam
Otmar (1616). 40.
Koch, J., Geschichte und Cnlt des h. Ulrich, Bischofs
von AugsbuiK. Nach den Quellen dargestellt, Dis».
Halle a. S. 1876. SP. Jk 1.60.
3Ieyr, Bern., S. Ulrich und Afra. 222 Daten aus der
Geschichte ihres Lebens und ihrer Kirche. Augsburg
1888. 8fi. 40 «^
Math massang von dem Verf. der Ältesten Lebens-
beschreibung des h. Ulrichs in Welsers Werken «1
Schellhoms Beiträgen zur <tateraitg der Geschichte
(Memmingen 1772. 8») p. 91-99.
TITA S. UDALRICI CELLENS. — PASSIO S. üßBANI I PP.
1613
Nelk, Th., Lebensgesohichte des h. Bischofs Ulrich.
AxigsbmlSSl. 12mo.
Pinias, De s. Udalrico m AA. SS. BoU. 1. c. p. 73-97.
Raff 1er, Eonr., Der heil. Ulrich^Bischof von Augs-
hxag. Nach seinem Leben und wirken geschildert.
Angsbora 1866. gr. S^. VIII. 229 mg. Jk 2.76. —
2. Aufl. München 1870. 80. VIU. 167 pag. Jk 1.80.
R 0 m m e 1 , 0., Der Anstand HexTog Lndolfs von Sdiva-
ben in den Jahren 9fö und 954 in Forschungen zur
deutschen eeschichte. IV. GOttingen 1864. p. 121-168.
Ruland «n Steicholes Archiv für die Oes<^chte des
Bisthoms Augsburg I. p- 7.
Stttlin, Wirtembergische Geschichte I. p. 424.
Stützle^ Joh. Nep., Leben des h. Ulrich, Bischofs u.
Patrons des Bisthums Augsburg. Nach bewährten
Quellen. 2. Aufl. Augsburg 1880. 8^. 115 pag.
Wa ttenbach. Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
L 1886. p. 369. 870. U. p. 89. 858; 6. Aufl. L 1893. p.
400;U.p.42.
Vita s. Udalrici (f 1093) prioris Cel-
lensis in Silva Nigra, antiquior.
Handsehr.: verloren.
Ausg.: * ed. Gerbertus in Historia Silvae-
Nigrae HI. p. 29-33 compendium illius vitae Udal-
rici anae. — * epitome ap. Bucelin, MeDologium
Benedictinxim. Aug. Vind. 1656. fol. p. 485. —
' wiederh. ed. Wilmans ap. Pertz, Mon. scr. Xu.
p. 251-253. — Tita posterior (Handsehr.: vid,
ap. Pertz, Mod. scr. XII. p. 250) ^ ap. Mabillon,
AA. SS. o. 8. Ben. saec. VI. 2. p. 779-804. —
» in AA. SS. BoU. 10. Jul. III. p. 154-170 c. Pinii
comment. praevio p. 149-154. — ^theilweise ap.
Pertz, Mon. scr. XII. p. 253-267 ed. Wilmans.
Erl.-Sehr.: D(ey), J., Notice sur s. ülric de Gluni tn
M6morial de Fribourg , recueü p^riodique. IV. Fri-
bouig 1867. 80. p. 292-301.
Biezler in Forschungen zur deutschen Geschichte.
XVin. n. 646-647.
Schoepflin, Historia Zaringo-Badensis. V. Cod. di-
plom. no 13. 14.
wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
II. 1886. p.47; 6. Aufl. II. 1894. p.60.
De b. Ugolino ord. eremit s. August. Ck>rtonae
in Hetmria (f 1470) in AA. SS. BoU. 21. Mart.
in. p. 365.
Vita s. Ugonis episcopi Volaterris in
Italia (t 1184).
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 8. Sept III.
p. 300-309. Cf. Limpeni commentar. praevius
«6«/. p. 296-300.
De s. Uguzone mart. in valle Cavarnia apud
Insubres Sollerii notitia ex Ferrario in AA. SS.
Boli. 12. Jul. lU. p. 310.
De 8. UHacio anachoreta et abbate in vico cogno-
mine Cenomanensis provinciae (saec. VI) Stiltingii
sylloge in AA. SS. Boll. 9. Sept. IE. p. 368-370.
[Epistola] De Ulfiia episcopo Gothomm
(f 388) auctore Äuxentio episcopo Do-
rostorensi (i. e. Silistria a. Donau) con-
temporaneo.
Ausg.: non integra ap. "Waitz, Leben des
TJlfila. 1840. p. 13-17 resp. p. 19-21.
Erl.'Schr.: Bessellj'W., lieber das Leben des ülfilas
und die Bekehrung der Gothen zum Christeuthum.
Götting:en 1860. ^.
Kaufmann, G., Kritische Untersuchung der Quellen
zur Geschichte Ulfilas tn Haupts Zeitschrift f. deut-
sches Alterthum. XV.
Scott, Ch. A., Ulfilas, apostle of the Goths. Cam-
bridge 1885. ff>.
"Waitz, Geo., lieber das Leben und die Lehre des
Ulfila. Brucnstücke eines ungedruckten ^Werkes aus
dem Ende des 4. Jahrhunderts. Hannover 1840. gr.4o.
63 pag.
De s. Utfrklo sive Wolfredo mart. in Suecia
(t 1028) tn AA. SS. Boll. 18. Janr. IL p. 210.
De 8. Ulgiso sive Wlgiso episcopo abbate Lo-
biensi in Belgio (saec. VlII) tn AA. SS. Boll. 4.
Febr. L p. 498-500.
Vita s. Ulphiae virg. Ambiani in GaUia
Belgica (saec. VIII).
Ausg.: ex mss. eccles.Abbatis-yillanae tn AA.
SS. Boll. 31. Janr. n. p. 1123. 1124. Cf. p.ll21.
Erl.- Sdiar. : J a n ▼ i e r , La lögende de s. ülphe, fragment
d'une histoire inMite de Boves. Amiens 1868. 8^.
Corblet, Jul., Hagiographie du dioo&se d' Amiens. III.
Paris 1873. p. 636.
(Se liier) Kouvelle yie de s. Ulphe, vierge, patronne
de r^glise d' Amiens. Amiens 1841. 8^.
De 8. Ulpiano mart. Tyri in Phoenicia (f 304)
tn AA. SS. Boll. 3. April. I. p. 250.
Vita 8. Uliici = Vita s. Udalrici.
Vita b. Ulrici sive Ulfrici presb. ere-
mitae in Anglia (f 654) auctore incerto.
Ausg. : "■ in AA. SS. Boll. 20. Febr. HI. p. 228-
231. — 'Bruchstück ap. Bouquet, Recueil XIV.
p. 394. 395. — Alia vita ex Matth. Parisii hi-
storia ibid. p. 231. 232.
De s. Ultano abbate Fossis et Peronae (f cca.
680) *tn AA.SS.BoU. I.Mai. Lp.118.119. — «ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IL p. 785-788.
Passio SS. Undeclm mill. virginum » Historia
8. Ursulae.
Translatio s. unius militis legionis The-
baeorum a. 1121 auctore Kodulfo ab-
bate S. Pantaleonis Coloniensis.
Ausg. : ex ms. S. Trudonis ap. Martene, Ampi,
collect VI. p. 1015-1020.
Vita s. Unnis archiepiscopi Hamburgi
et Corbeiae in Saxonia (f 936). Ex libro
I Adami Bremensis.
Ausg.: secund. edition. Lappenbergii in AA.
SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 393-396. Cf. de Buckii
commentar. praevius ibid. p. 373-392.
Yita s. Urbani episcopi Lingonensis in
Gallia (saec. V). Epitome.
Ausg. : ex Martyrol. gallicano Andr. Saussaij
tn AA. SS. Boll. 23. Janr. IL p. 491. 492. —
Vita alia auctore monacho Benigniano anonymo
ibid. p. 492-494.
Passio s. Urbani I pontificis Romani et
martyris (f 230).
Ausg.: ex cod. Camotensi n* 190. foL 255 tn
Analect. Bolland. VUI. 1889. p. 164. 165. — Acta
s. Urbani pont. Rom., Mamiliani, Johannis, Chro-
matii etc. martyrum Romae per notarios Rom.
ecclesiae conscripta ex 3 mss. Vatic. tn AA. SS.
Boll. 25. Mai. VI. p. 11-14. — Appendix: ss.
Marmeniae, Lucinae et aliorum martyrium ibid.
p. 14-16. — Translatio et miracula s. Ur-
bani ibid. p. 16-23. Cf. Henschenii comment.
praevius ibid. p. 5-11.
Erl.-Sehr.: Cantarelli, La serie dei vicarii orbis Ro-
mae in Bullettino della Commiss. archeol. comunale
di Borna. 1890. p. 91.
1614
VITA URBANI II PAPAE — VITA S. UESMARI ABB. LAUB.
Lugari, La serie dei vicarii nrbis Romae e gli Atti
di s. Urbano ibid. p. 162-173.
Neamann, K. Job., Der rOmische Staat und die all-
gemeine Eircbe. 1. Leipzig 1890. p. 314 - 316.
Tita Urbani II papae (f 1099) a Fetro
Pisano conscripta.
Ausg.: ap. Watterich, Rom. pontificum yitae.
I. p. 571-574. Vgl. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saeo. VI. 2. p. 902-904. — De gestis U-i U a®
1095 ap. Pertz, Mon. scr. VIII. p. 474.
ErL-Sehr.: Brimont, A. de, Unpapean moyen ftge.
Urbain II. Paris 1862. 9>. Avee jtorir, 430 paa.
Grünbagen, Colm., ViU Urbani IL Partie, f. Halis
1848. SP.
Jadart, Henri , Du liea natal du pape Urbain II, no-
tice. Beim8l878. SP. 20pag. {Aus Becneil des tra-
yaux de l'Acad. de Reims. 1877/78.)
Laubert, E. W., Vita Urbani II papae. Part. I. Diss.
inaug. Wratislariae 1858. 8^. 4öpag.
Buinart, Tbeod., Vita b. Urbani il >fn Ouvrages
poethnmes de J. Mabillon et Tb. Ruinart. DI. imit.
\. Migne, Patrolog. lat. CLL j '
Simon, H.O., Urbani II papae vita. Partie. I (— 1089).
"^wieäarh. ap. Migiie, Patrolog. lat. CLL p.9-266.
.0., Urbani 11 papae '
Diss. inaug. Berolini 1861 . 8P.
Stern, Mart. Fiz., Biographie des Papstes Urban II.
Beitrflge aus der Zeit des Investiturstreites. Beriin
1888. gr. 8». 100 paa. Jk2.
Vgl. UrbanusU.
Epitaphium U-i.
Yita Urbani V papae (f 1370) auctore
Aymerico de Peyraco abbate in Gallia
Moyssiacensi (cca. 1400).
Ausg.: ^ ap. Baluze, Vitae pap. AvenioD. I. p.
415-424. — ' ap. Muratori , Scr. rer. Ital. HI. 2.
p. 638-642. — Vita alia auctore anonymo ^ ap.
Baluze I. c. p. 363-398. — * ap.. Muratori 1. c.
p. 610-629. — Tita alia auctore (Weruero
Leodiensi) canonico ecclesiae Bunnensis in dioec.
Coloniensi ^ ap. Baluze 1. c. I. p. 399-414. — * ap.
Muratori 1. c. p. 629-637. -- Vita alia auctore
Petro de Herentals priore Floreffiensi (f 1390)
^ ap. Baluze 1. c. p. 413-416. — ' ap. Muratori
I. 0. p. 637. .
B>rl.-Schr.: Magnan, Histoire d'Urbain V et de son
siöcle, d'apr^s les mannscrits du Vatican. Paris 1862.
gr. 8i>. 493 pag. Nur längst Bekanntes bildet den InhaU.
"Warn ecke, Geo., Der zweite Römerzug Kaiser Karls
IV. Inaug.-Diss. von Jena. Altona 1881. 8^. 51 pag.
De 88. Urbano, Theodoro, Menedemo etc. mart.
Constantinop. a. 370 Papebrochii corameni histor.
in AA. SS. Bell. 18. Mai. IV. p. 170.
De s. Urbicio episc. Metensi ad MoseUam (f
cca, 420) in AA. SS. Bell. 20. Mart. EI. p. 86.
De s. Urbico episcopo Claromontano in Gallia
(t cca. 312) in AA. SS. BoU. 3. April. I. p. 251. 252.
De 8. Urpasiano mart. Nicomediae in Bithynia
(t cca. 295) tn AA.SS.Boll.l3.Mart. IL p. 259. 260.
Vita s. Ural episcopi Ravennatis in Italia
(f 396) ex historia Hier. Rubei ab Oct.
Cajetano concinnata.
Ausg. : in AA. SS. Bell. 13. April. U. p. 131. 132.
Vita s. Ursi presbyteri Augustae Praetor.
{Aosta, f c. 500) auctore anonymo.
Ausg.: in AA. SS. Bell. 1. Febr. I. Append. p.
937-939. Cy.p. 97. 98.
ErL' Sehr.: A rn o d , La vio de s. Ours , co - tutolaire du
?ays d'Aoste et Meyronnes. ChnmbÄry s. d. Digne
853. &o.
Cenni intomo alia vita od al culto di s. Orso. Vicenza
1855. 12mo.
Vita SS. Ursi et Leobatii abbatom in
agro Turonensi (saec. VI ine.) auctore Gre-
gorio Turonensi (Vit Patr. XVJJi).
Ausg. : ^ in AA. SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 563.
— • ed. Krusch in Mon. Germ. bist. Scr. rer.
Merov. I. 1885. p. 733-735.
Martyrium ss. Ural et Vioiorfe et sociorom ex
Thebaea legione, vid. Martyriam s. Victons, ürsi.
De s. Urao episc. Autissiodori in Gallia (saec.
VI) SoUerii sylloge in AA. SS. BoU. 30. Jul. Vü.
p. 158.
De s. Ureo episc. Fanensi in Italia (saec. VII)
in AA. SS. Boll. 15. Mai. III. p. 502.
De 8. Urso episc. Trecensi in Gallia (f 326)
in AA. SS. Boll. 25. Jul. VI. p. 167.
Vita s. Ureicini (f 612—620. Dec. 20),
fundatoris monasterii s. TJrsicini {Ste, Ur-
sanne, St Ursitx) auctore Hugone ar-
chiepiscopo Vesontiensi (f 1066).
Ausg.: Auszug ed. P. Sudanus, Basilea sacra
p. 57. — Compendium vitae ap. J. Tronillat,
Mem. de Tbist. de l'ancien evecbe de Bale. I.
Porrentruy 1852. gr. 8®. p. 41-44. — Ex Pro-
prio Sanctoiiim dioecesis Basüeensis ad d. 20.
Dec. ibid. p. 40. 41.
Byi.-Sdtr.: Friedrich, J., Deutschlands Kircheng«-
schichte. U. 1869. p. 547.
Rettberg, Eirchengeechichte Dentschlands. U. 1848.
p. 97.
Acta s. Ureicini militis ac mart in lUy-
rico sub Maximino auctore anonymo.
Ausg.: graece et lat. interpr. Pinio in AA.
SS. Boll. 14. Aug. m. p. 158-163. Cf. Pinü com-
mentarius praeyius ibtd. p. 156-158.
De b. Ursicino episcopo Bavennae in Italia (t
537) Stiltingü sylloge bistor. in AA. SS. BolL
5. Sepi II. p. 535. 536.
De 8. Ureicino episc. Senonensi in Gallia (forte
sec. IV) in AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 545. 546.
De s. Ursioino episc. Ticinensi in Italia (t cca.
216) in AA. SS. Boll. 21. Jun. IV. p. 69.
De s. Ursicino medico, mart Ravennae (f forte
67) Papebrocbii sylloge in AA. SS. Boll. 19. Jun.
ni. p. 809-812.
Yita s. Ureini sive Ureicini primi Bi-
turigum antiatitis incerto auctore, sed re-
centiore.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 455-463.
Erl.'Sehr.: Brimont, Thiorry de, Saint ürsin, son
apostolat dans le Beiry et son cnlte. Bonzges 18SL
80. 137 pag.
0 ad 0 n 1 , J. F. H., Vio de Saint -TJrsin , apdtre da Berzi
et de Saint -Solange, patron duBerri.BoaigeslS38.)^.
De s. Ursio in agro Italiae Vicentino m AA.
SS. Boll. 3. Mai. I. p. 426. — Acta suspecta edita
ab Ant. Verlo Vicentino ibid. p. 427.
De s. Ursione conf., forte monacbo in diooc.
Trecensi Galliarum (saec. VI) Suyskenii svUo^e
in AA. SS. Boll. 29. Sept VIU. p. 139-141.
Yita s. Uremari abbatis Laubiensis (f
713) auctore anonymo.
VITA 8. ÜRSMAJa ABB. LAUB. — fflSTORIA SS. URSULAE
1615
Ausg. : ' ap. Duchesne , Hist. Franc, scr. I. p.
688. — * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
in. 1. p. 255. — 'Bruchstück ap. Bonqnet, Rec.
IIL p. 626. 627. — Tita alla auctore Ansone
abbate Laubiensi (f 800) * ed. Surius, Vit SS.
18. April. Mterpolirt, — 'ex ms. ap. Mabillon
1. c. saec. in. 1. p. 248-250. — Un AA. SS. BoU.
18. April, n. p. 560. — Vita alia auctore Heri-
gero abbate Lobiensi, f 1007 {in Heocametem
geschrieben) ^ vollständig ed. Oüles Waulde in
La vie et miracles de s. Ursmer et de sept autres
saints, avec la chronique de Lobbes. Mons 1628.
4®. — • ein Frctgment • ap. Mabillon 1. c. saec.
in. 2. p. 608-611; c/l p. 557 (^ ed. Venet. p. 551-
553) ; — ' wiederh. ap. Bouquet, Reo. HL p. 627.
628 — und ^ ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXIX.
p. 1125-1128.' — 'etn anderes ed. Henschen in
AA. SS. BoU. April, n. p. 558. — Vita alia
auctore Rather io Veronensi episcopo (f 974)
* ed. Surius, Vit SS. 18. April. II. p. 633 (ed. 2».
p. 185-187). — * hieratts und ex ms. ap. Ma-
billon 1. c. saec. in. 1. p. 250-255. — Appen-
dix I ex ms. Lobiensi et ab Andr. Duchesne
excnso in AA. SS. BoU. 1. c. p. 562. — Appen-
dix n ex Fulcuino (Folquino) de gestis abba-
tum Lobiens. cap. 4 et 5, ibid, p. 563. — Ap-
pendix de ü-i praedicatione, die et anno obi-
tus, sepulturae loco, eloTatione et translatione
ap. MabiUon 1. c. saec. in. 1. p. 255-257. — Hi-
storia translationis ex dicto Fulcuino c. 9
et 10 in AA. SS. BoU. 1. c. p. 563. — Hlstoria
miracnlomm auctore Fulcuino abbate et aliis
» ibid. p. 563-573. — • ap. Mabillon 1. c. p. 257-
262. — »ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii VI. p.
256-309. — *Excerpte unt d. Tit: Ex mir a-
culis SS. U-i et Ermini ed. Holder -Egger ap.
Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 832-837. — Historia
miraenlonun in circumlatione per Flandriam a.
1060 factorum ^ in AA. SS. BoU. 1. c. p. 573-578.
— * Excerpte ap. Pertz 1. c. p. 837-842. — Alles
aus den A>llandisten wiederk. ap. Ohesquiere,
AA. SS. Belgii VI. p. 236-309 cum annotatis Isfr.
Thysii. — Miracula quaedam a Wauldeo gallice
vulgata . . . latine et in compendium redacta ibid.
p. 309-314. — Thysii Disquisitio praevia de
tempore quo s. Ursmarus f actus est abbas Lo-
biensis itemque episcopus ibid. p. 227-235. —
Thysii Disquisitio de Lobiensium abbatum suc-
cessione ac epocha emortuali ibid. p. 315-323. —
Thysii Sylloge de ss. Ursmari, Ermini, Abel is,
IJlgisi , Amulwini , Theodulphi ac Dodonis trans-
lationibus ibid. p. 324-344. — De bis sanctis
commentarii ibid. p. 345-382.
Url.'Sekr. ; C o n t z e n , Die Geschichtschreiber der säch-
sischen Kaiserzeit p. 125.
Friedrich, Kirchengeschichte Deutschlands. II. 1869.
p. 850.
Henschen, Commentarias praevias tn AA. SS. BoU.
1. c. p. 557.
Histoire littörairo de la France VI. p. 362.
Rettberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. 1845.
p. 567.
VoSj J., Lobbes, son abbaye et son chapitre. I. Lou-
vain 1866. gr. 8®. p. 58 -106.— Miracles de s.Ursmer
pendant le X. si^cle ibid. p. 906 - 322.
"Wat ten bach , DeatschlandsGeschichtsqnellcn. 5. Aufl.
I. 1885. p. 353. 447; 6. Aufl. I. 1n<J3. p.379. II. p.l53.
514.
"Waulde, 0., La vie de s. Ursmer («. o6m). Mons
1628. 40.
Historia ss. Ursulae et 80cianim eius
(a. 238) hactenus editis antiquior (saec.
X): ,Fuit tempore'.
Ausg. : ex codd. Bruxell. n® 831-834 et n* 8917
in Analect. Bolland. III. 1884. p. 7-20; of. p. 5.
— Passio S. Ürsulae et ss. undecira mil-
liumvirginnm mart. Coloniae Agrippinae : , Re-
gnante Domino ^ [Handsehr. : anzähligj ^ ed. Sa-
rins, De prob. 88. bistoriis. 21. Oct. — 'seound.
editiones Crombachii ('tn Ursula yindicata. Co-
loniae 1647. fol.) et Surii et cod. Broxell. n^ 7984
ed. V. de Bück in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p.
157-163. — * fiaeh Orombaeh u. ins Deutsche
übersetzt ap. Kessel, St Ursula. Köln 1863. p. 168-
195. — » ex cod. Monacensi lat n« 18897. fol.
252 ed. Jos. Klinkenberg in Jabrbücber des Ver-
eins von Alterthumsfreundon im Rheinlande. Heft
LXXXXni: Bonn 1892. p. 154-163; vgl. p.löOff.
— Llber reYelatiomim seu imaginationum s.
Elisabethae Schoenaugiensis de ss. Ursula
et sociabus in AA. SS. Boll. 1. c. p. 163-173. —
Berelationes seu imaginationes d. Hermanni
Josephi, can. regul. Steinfeldensis de XIM virg.
ibid. p. 173-201. — Nomina virg. et martynim
aliorumque, quae in revelationibus s. Elisabethae
et b. Hermanni continentur, auctore Crombachio
ibid. p. 202-207. — Passio s. Ursnlae auctore
Galfredo Monmutensi (excerpta ex eiusdem
Historia regum Britanniae üb. V. c. 9-19 ^ sec.
edit Giles) • ibid. p. 2c»7-210. — » ap. Kessel 1. c.
p. 199-205. — Gloria posthuma ss. Ursulae
et 11000 virginum in AA. SS. Boll. 1. c. p. 210-
238; [Translatio trium corporum ss. virginum
Coloniensium e numero XI mUlium auctore ma-
gistro Rieh er 0 Waiciodorensi monacho ibid. p.
239-243. — Berelationes titulorum vel nomi-
num ss. mart et ss. virginum auctore Theo de«
rico aedituo Tuitiensi ^ibid. p. 243-246. —
' ed. Lacomblet in Archiv f. d. Gesch. dos Nieder-
rheins V. 1865. p. 292-299. — *au8xüglich unt.
d. Tit.: Revelationes sanctorum Coloniensium a.
1155 — 1164 ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XIV. p. 569. 570] p. 247 - 303. — Sermo In
natali ss. virginum 11000 {gesehrieben 731? —
834? [Handsehr.: Brüssel, kgLEibLn«» 9810-14.
sec. XII; — n^ 11550-55. sec. XUI. — Mün-
chen, Staatsbibl. cod. lat n® 18897. mbr. sec. XII.
8®. fol. 230]. Sie ist nicht eine nach Form und
Inhalt moderne Predigt) ^ nur Cap. 5 t«. 6 ed.
Surius, De prob. SS. hist 21. Oct V. p. 331. —
' wiederh. ap. Paul. Seger, Viridarium Uraulanum
p. 334. — * vollständig ap. Crombach, Ursula
vindicata p. 989. — wiederh. * in AA. SS. Boll.
1. c. p. 154-157; — * ap. Kessel, St Ursula p.
156-167, auch mit deutscher Uebersetxung ; —
®ap. Stein, Die heil. Ursula u. ihre Gesellschaft
p. 97. — ^nach der Münchener Hs. ap. J. Klinken-
berg, Studien z. Gesch. der Kölner Märterinnen
in Jahrbücher des Vereins von Alterthumsfr. im
Rheinlande. LXXXIX. Bonn 1890. Lex.-8^ p.
118-124. — Rhythmus porvetustus de s. Ursula
et sodalibus eius ap. Kessel 1. c. p. 196-198. —
Passio XI millium virg. zum erstenmal aus einer
Pergam.-Handschr. saec. XII des Stifts Lambach
ibid. p. 206-219. — Legenda de XI mill. virg.
1616
HISTORIA S. ÜRSULAE — ACTA B. ÜTHONIS
(van geringem Werte) aus e. Codex saec. XIII
des St. Lambach- Stiftes ibid. p. 220-224. — Hi-
storia inventioiiis ss. Cordulae et Constantiae
una cum miraculis aus dem Original zu Cöln
ibid. p. 225-244. — Lesrenda alia: XI miUium
virginum passio hoc ordine fuit celebrata, ap. J.
Trooillart, Memoires de Thist. de l'ancien eveche
de Bale. I. Porrentruy 1852. gr. 8^ p. 17-21. —
Lectiones VI in festo ss. XI mül. virg. (ex Bre-
viario ante 1461 scripto dioecesis Basil.) ibid,
p. 14-16. — Itlnerariam fratrum Grandimon*
tensium sive Translatio reliquiarum ss. Septem
virginum sociarum s. ürsulae e dioecesi Coio-
niensi in ecclesiam Grandimontis a^ 1181 ^ in
Memoires de la Societe des antiquaires de TOuest
XVm. Poitiers 1852. 8^ p. 547. — » wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CCIV. p. 1221-1234. —
Lieder etc. gesammelt von J. Flosa i n Annalen
des histor. Vereins f. d. Niederrhein. XXXIII.
Köln 1879. p. 175-183.
Erl.-Sehr.: Beetem6, Quill., Sainte Ursule et ses
onze mille vierges, oa TEarope occidentale au miliea
du 6. siöcle. Monographie bist, et crit. Bruselles 1870.
BP. XXXL 448 pag. et Beartea. 5 fr.
: De martelie van ainte Ursula en bare elf -
duizend maagden, naar de laatste opzoekingen op-
gesteld. Eon westvlaamsch geschiedknndig rerhaal.
Brügge 1873. SP. XIV. 209 paa. 1 fr. 60 c.
: Le martyre de s. Ursule et de ses 11000
yiergee. Episode de 1' Invasion dos Huns. Bruxelles
1874. 8P. Xir. 215 vag. 2 fr. ; — 6d. 2. ibid. 1876. 8».
Binterim, A. J., Kalendarinm ecclesiae germanicae
Coloniensis saec. IX. £ ms. cod. membr. mon. olim
Assind. eruit ac ad illnstrand. bistoriam s. Ursuloe
et soc. virg. sing, comment. necnon praef. bist, in-
struxit A. J. B. Coloniae 1824. 4P. — dera., Erzdiö-
cese Cöln I. p. 66.
Bück, Vict. de, Comment. praevius in AA. SS. Bell.
I.e. p. 73-163.
: De s. Ursula et undecim millibus sociarum et
martynun Coloniae Agrippinae. Bruzellis 18ö8. fol.
231 pdf. JL22. Dies» Ausg. enthäit Alisa, waa Bück
über du b. Ursula an urkundlichem Material in AA.
SS. BoU. veroffenüiehta , «n aemxraiem Abdnuk.
Crombaob, Hrn., Ursula vindicata s. vita etmarty-
rium s.Ursulao et sociarum 11000 virginum. Colon.
1647. fol. Mü 3 Karten.
Damasus a S. Ludovico, Leben der beil. UrsuIae.
Deutsch von J. Emesto de Imagine. Wien 1695. 40.
Dissertation sur l'histoire de s. Ursule et des 11000
vierges in Becueil de piöces d'histoire et de littöra-
ture. IV. Paris 1741. 8». p. 206-228.
ButroUj J. B., La legende de ste. Ursule, princesse
britannique, et de ses onze mille vierges, d'apräs
les anciens tableaux de l'öglise de ste. Ursule A Co-
logne. Paris (impr. Claye) 1866. 4». 219 pag. et 24
planchea chromoUihogr. de Kellerhoven. 120 fr.
Epistola ad vii^ines Christi univ. super hystoria
nova vndecim milimum (aic!) virginum. s. 1. et a. 4P.
Seltene Auag. dea lö.Jahrh. (1490). 29 DläUar. Ptinxer
IV. p. 50. 411.
Fabricius, Bibl. med. et inf. latinitatis. Lib. V. p.
282.
Floss, J., Die Clematianische Inschrift tri Annalen
des histor. Vereins flir den Niederrhein. XXVI. Köln
1874. iP. p. 177-196.
Friedrich, J., Die h. Ursula u. die elftausend Jung-
frauen in Cöln in seiner Kirchongeschichte Deutsch-
lands. I. Bamberg 1867. gr. ÖP. p. 141-166.
Oreyssin^, J., Vita et res gestae divae Ursulae.
Viennao Austr. 1687. 4P.
Hober, Phil., Die vorkarolingischen christlichen Olau-
bensboten am Rhein und deren Zeit. Fraukf. a. M.
18Ö8. 80. Jk 5.
Beinen, £. M. J., Leben, Fahrt und Martyrtod der
h. Ursula. 8. Aufl. Köln 1838. 8^. Ö4pa4f.
HJstoria vndocim milium virginum breuiori atque
faciliori modo pulcerrime collecta cum capitaliam ec-
closianim tarn coUogiatjinim quam parrochialium atque
monasterionim felicis civitatis Coloniensis. In ftne:
Colonie per Mort. de werdena 1509. 4P. 2 Bogen.
Kellerhoven, Fr., La legende de s. Ursule, vid.
Dutron.
Kessel , J. H., St. Ursula und ihre Gesellschaft. £10«
kritisch -historische Monographie. Köln 1863. gr. S**
(trad. en tnn<f. par Q. Beetem^. BruxeUes 1870. &^' .
(Keverbergde Kessel, Baron Ch. L. O. J. de) Ur-
sula, princease britannique, d'apr5s la legende et le»
peintnres d*Hemling. Oand 1618. BP. XII. 236 pag.
Kist, N. C, De Be«ieD8cheKunera- Legende in be-
trekking tot die van Sinte Ursula in Kist en IV.
Moll, Kerk-historisch archief. II. Amsterdam. BP.y.l.
Klinkenbergj Joseph, Studien zur Geschichte der
Kölner Märtennnen t» Jahrbücher des Vereins von
Alterthumsfreunden im Rheinlande. LXXX VIII. Bonn
1889. Lex.-8P.n. 79-95; LXXXIX. 1890. p. 105-
134; LXXXXln. 1892. p. 190-179.
Leben der h. Ursula. Köln 1887. 8^. 8 pag.
Legend of s. Ursula and her companioos; vitii C23)
illuminated miniatures taken ttom the chordi of i.
Ursula at Cologne. London 1869. gr. 4P.
Legende, De, vn hystorie de xi dusent jonf eren. S.
1. eta. (cca. 1490). 40. 40 Blätter. Niaderdeutaek.
Leggenda di sant' Orsola, pubbl. da L. Bazzolini.
Bologna 1856. BP.
Leo, J. G., lALnoax^aafia hist. -antiquarinm de 1U">.'
vii^ibus. Leuoopetrae 1721. 4P.
Life of St. Ursula. Translata e sermone latino inan-
rlicum, eie. A reprint from the editioo printed bv
Wynkyn de Worde. London (Roxbourghe ClQbl81BL
4P. Nur 31 Expl. und eina auf PtrgamaU gadruckt.
de s. Lovys, Dam., Sainte Ursule tziompbante de»
Coeurs , de Tenfer, de Tempire et patrone du cel^bn«
College de Sorbonne. Paris 1666. 4^.
LÜtolf, Alois, Die St. Ursula -Legende «n aeinem
Die Glaubensboten der Schweiz vor St. Gallns. La-
cern 1871. gr. 8»». p. 234-247.
Memoriae de s. Ursula et de eins socüs. Romae
1827. 4P.
Beischert, L., Lebens - Geschichte und MUrtyrertod
der h. Ursula. 2. Aufl. Köln 1837. &.
Rettberg, Deutschlands Ktrchengesch. I. p. 111-123.
San-Marte in Neue Mittheilungen aus dem Gebiete
histor. - antiquar. Forschungen. IX. p. 64.
Schade, 0., Die Sage von der h. UrsuU. 2. AuS.
Hannover 1854. BP.
Schaben, A., Leben der h. Uraula und ihrer Gesell-
schaft der 11000 Jungfrauen. Köln 1850. BP.
Stein, A. Ger., Die h. Ursula und ihre OesaeUschiif^.
Ein kirchenhistorischer Versuch. Köln 1679. gr. ^'.
128 pag. Jl 1.20 (iat eine Erweiterung deeileirk-
nanugen Aufaatxea in Annalen des histor. v ertH&s
für d. Niederrhein. XXVI. Köln 1874. BP. p. 116-176-.
U SS er ins, Jac., Britannicarum ecclea. antiqmtate&.
Londini 1687. fol. p. 107 sq.
Va d i a n u s , Joach. , Do 11000 virginibus oratio. Tieonae
Austr. 1610. 4«.
Voetius, G., De Ursula in emad. Select. di^otat.
theol. III. p. 4728q.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1885. p.40. U. p. 221; 6. Aufl. I. 1898. p. 41. U. p.
249. 501.
Vita b. Ureulinae virg. Parmae in Italia
(f 1410) auetore Simone de Zanachis
CarthusianO. Geschrieben 1472.
Ausg. : ^ ex ms. monasterii s. Qaiatini Parmae
in AA. SS. BoU. 7. April. I. p. 725-739. — » urU-
derh. in Monum. bist ad prov. Parmens. (chro-
nica Parm.) III. p. 516-535. — Hymni ad s. Ur-
sulinam virginem in Monum. histor. 1. c. p. 545.
546. — Specimen rovelationum seu visionum eius-
dem b. U-ae ex cod. Parm. ibid. I. c, p. 536-5.3S.
Erl.-Schr.: Affo, Fr., Vitadella b. Orsolina da Parma.
Parma 1786. 9>.
Papebroch, Comment praevius tu AA. SS. Boll.
1. c. p. 723-725.
Acta b. Uthonis abbatis Metamensis
prope Deckendorffium in Bavaria infer.
(t cca. 828) auetore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 3. Oct. II. p. 213. 214.
Cf. Buei comment. praevius ibid. p. 207-213.
Vm DE S. VAAST — DE S. VALENTmO
1617
V.
Yie de s. Vaast = Vita s. Yedasü.
De 8. Vale «iit Vtlente presb. Autissiodorensi
in Gallia Henschenii sylloge in AA. SS. Boll. 21.
Mai. V. p. 7.
De s. Valente episcopo et tribus pueris mart
Henschenii comment hist in AA. SS. Boll. 21.
Mai. V. p. 7.
Tita s. Valentin! episcopi Batavensis
auctore anonymo.
Äusg,: in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 1094-
1097.
Tita s. Valentin! episcopi Interamnae
in Umbria primi, martjris cca. a. 273
auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 756.
757. — De veneratione capitis s. V-i Gem-
metici in Gallia ibid. p. 758. — Translatlo ca-
pitis Gemmeticum et miracula s. Y-i auctore
B a 1 d r i c o Andegavensi * ibid. p. 758 - 762. —
^taiederk. ap. Migne, Patrolog.lat GLXVLp. 1153-
1164.
Uebers.: La yie de s. Valentin, eveque de
Temy en Italie et martyr, nn des patrons de
l'abbaye de Jnmieges. Recueillie au 12. siecle
par Baudry eveque de Dole en Bretagne et publ.
par D. F. T. Ronen 1696. 12mo. {VIII.) 54pag,
Erl'Sdv,: Analaota Bolland. XI. 1892. p. 471-478.
Tita s. Valentin! episcopi Passavieneis
(f cca. 440) auctore Matthaeo Radero.
Ausg. : ' ap. Matth. Bader, Bavaiia saDcta I.
— • wiederh. in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 369.
— Tita alia et translatio auctore aaonymo
(untergeschoben) * ed. Surius, Vit. SS. 4. Aug. —
^wiederk. in AA. SS. BoU. 1. c. p. 369-372.
Sri.- Sehr.: Dammler, Rligrim von Passau p. 79. 187.
188.
Lebengge schichte des h. Bischofs und M&rtyrers
Valentinas.. Trier 1864. 8^. 30 <^
Batzinger, 0. , m Uistor.-polit. Blätter. LXXXIII.
p. 700 -708.
Rettberg, Deutschlands Eirchenj^eschichte I. p. 220.
Rosohm an n^A., Olaabwilrdii^o Kachrichten von dem
Leben des h. Valentini, Bischoffs za Passaa und
beyder Rhaetien Apostels. Ulm 1746. 4P.
Schanzhofer, R., Valentins, des Rhiltierapostels,
Reisen, Aofenthiüt nnd Grabstätte in Mais, nebst
Anhang über die ersten Spuren von Meran. Botzen
1794.
Valentin, Der heilige, erster Bischof von Passaa u.
Rhätien. Eine histor. - kritische Untersuchung aus
dem kirchenhistor. Seminar der Univers. "Würzburg.
Mainz 1889. 8°. 47 pag. Jkl.
Wa ttenbach, Deutschlands Goschichtsquellen 6. Aufl.
II. 1886. p.469; 6. Aufl. H. 1894. p.490.
Acta SS. Valentin! episcopi Tarracinen-
sis, et Damiani eius diaconi mart. in Tea-
tina Aprutii ditione (f cca. 312).
Ausg. : * ap. Ughelli , Italia sacra ed. Coleti I.
p. 1284-1289. — 'ex lectionario eccles. s. Valen-
tini in AA. SS. BoU. 16. Mart. II. p. 428-431.
Vita s. Valentin! presbyteri conf. prope
Molismum dioec. Lingon. in Gallia (f cca.
547).
Potthast, BibUotheca historica.
Ausg. : ^ ex ms. in AA. SS. Boll. 4. Jul. II.
p. 41. 42. — * Auszug ap. Bouquet, Reo. III. p.
410. 411.
JErl.-Sokr.: Oarrand, Vie de b. Valentin de GriaeUes,
suivie d'nne notice aar lee orig^es de cette paroisse
et l'olfloe du aaint. Dijon 1866. 12 mo.
Hiatoire littöraire de la Ftanoe. YI. 1742. p. 178.
Acta 8. Vaientini presbyteri mart Ro-
mae via Flaminia (f 269).
Ausg. : in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 763.
754. (^' Analecta Bolland. XI. 1892. p. 471.
I}rl.'Sehr.: Marncchi,M., B cimitaro o la baailica de
8. Valentino e gnida archeologica deUa via Flaminia
dal Campidoglio al ponte Milvio. Borna 1890. 9*. p.
29-42.
Passio SS. Valentin! presbyteri et Hilarii
diaconi martyruin (f 303) Viterbii.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 3. Nov. I. p. 625. —
Passio alia ex ood. Farfensi et cod. Gasin. 149,«
beide Texte nebeneinander gestellt j ibid. p. 626-
630. — Unter dem Texte dieser Passio stehen:
Acta 88. mart. Val. et Hilar. ^ collocta a Johanne
Lanr. Massino archipresb. ecclesiae Viterb. sub
tit.: Martyrium ss. V-i, H-i et Tranquillini, quo-
rum Corpora in ecclesia cathedr. Viterb. requie-
scunt Viterbii 1612; — • wiederh. in AA. SS.
Boll. 1. c. p. 626-629. — De inventione et
translatione ss. V-i et H-i ^ ex Job. Laur. Mass.
laudato opustulo ' in AA. SS. Boll. 1. c. p. 631-
634. — Fragmenta liturgica ibid. p. 635. 636.
Gf. 6. V. Hooffii comment. praevius ibid. p. 613
-625.
Erl.'Sehr.: Andreacci, Andr. Girol., Notizie isto-
riche de gloriosi santi ValeDtino prete , et Ilario dia-
oono nuirtiri Viterbesi (f 303) , e primi apostoli di
qaella cittä. Roma 1740. 4P. 132 pag. Oumeffig.
De 8. Valentino episcopo Bagae et Tauri in
Hispania mart. sub Tr^'ano Henschenii com-
mentar. histor. in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p.
742. 743.
De 8. Valentino episcopo Genuae in liguria (f
325) Papebrochii comment. in AA. SS. Boll. 2. Mai.
I. p. 273 u. Vn. p. 542. 543. — Sermo in feste
8. V-i ibid. p. 544-546.
De !s. Valentino n episc. Interamnensi (cca.
533) in AA. SS. Boll. 7. Janr. I. p. 372.
De 8. Valentino episc. Tungi-ensi et s. Gandido
episc. Traiecti ad Mosam mortuo (saec. IV) in
AA. SS. Boll. 7. Jun. 11. p. 9. 10. — Acta ele-
yationis ibid. p. 11-13.
De s. Valentino episc. Veronensi (f 531) in
AA. SS. Boll. 26. Jul. VI. p. 308-310.
De 88. Valentine et Damiano mart. in Aprutio
in AA. SS. Boll. 16. Mai. HI. p. 569-571; ef.
vn. p. 777.
De 8. Valentino et 24 militibus mart. in Africa
in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 763.
De 8. Valentino mart. Romano Hamedii et Ar-
menteriae in Belgio in AA. SS. Boll. 14. Febr.
n. p. 762.
De 8. Valentino mart. Komano Socuellami in
Hispania in AA. SS. Boll. 14. Febr. II. p. 762.
102
1618
DE SS. VALENTINO — ACTA S. VASII
De 88. Valentlno, Marciano, Bonono etc. mart.
Perosii in Hetroria in AA. SS. Boll. 29. April,
in. p. 616.
De 88. Valentino, Theone et Diocletio mart
in AA. SS. Boll. 16. Jul. IV. p. 129.
De 8. Valentiniano epi8copo Salemitano (saec.
V) G. V. Hooffii notitia in AA. SS. BolL 3. Nov.
I. p. 657. 658.
De 88. Valentiniano et Leontio forte mart. in
Lucania Italiae in AA. SS. Boll. 20. Aug. lY. p.37.
De 88. Valoria et Pollena virg. Hanoni8-Curiae
in Belgica U. (8ec. ine.) Buei 8ylloge in A4.. SS.
BoU. 8. Oct IV. p. 289-292.
Miracula s. Valeriae virg. et marfyris
Lemovicensis (9. Dec), discipulae s. Mar-
tialis, auctore monacho coenobii Cambo-
nensis s. Yaleriae anonymo, qui a. 885
translationi interfuit
Ätisg. : ex cod. Paris, (bibl. nat lat. 2768 A)
iin Analect. Bolland. VIII. 1889. p. 278-284.
Acta SS. Valeriani, Candidi, Aquilae,
Eugenii mart Trapezuntinomm.
Ausg. : ex menaeis Giaecomm in AA. SS. Boll.
21. Janr. 11. p. 349.
Fassio s. Valeriani mariyris cca. a. 178
Trenorchii in ducatuBurgundiae, auctore
anonymo vel, ut aliis videtur, Baldrico
archiepiscopo Dolensi (f 1130).
Ausg. : ^ ex ni88. ed. P. Fr. Chifflet in Histo-
ria monasterii Tomutienaia 8ive Trenorchiensis.
Divione 1664. 4^ [Histoire de l'abbaye de Tour-
nus.] prob. p. 33. — 'ex ms8. et impress. in AA.
SS. Boll. 15. Sept. V. p. 21-23. -^ • ap. Migne,
Patrolog. lat. CLXVI. p. 1209-1212. — Passio
altera auctore Falcone monacho Trenorchiensi
ex eins chronico * ap. Chifflet 1. c. — * wiederh.
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 23-26. — Translatio et
miracula auctore eodem Falcone ^ap. Chifflet
1. c. — ^wiederh, in AA. SS. Boll. 1. c. p. 26. 27.
— Tran8latio et miracula auctore Garnerio
monacho Trenorchien8i * ap. Chifflet 1. c. — * trte-
derk. in AA. SS. BoU. 1. c. p. 27-29. Cf, Perieri
comment praevius ibid, p. 13-21.
Tita s. Valeriani mart Forolivü in Italia
(saec. V).
Ausg.: ex oratione ma. cca. a. 1580 in AA.
SS. BoU. 4. Mai. I. p. 496-498.
Yita ss. Valeriani sponsi s. Caeciliae,
Tiburtii eius jfratris etc. martyrum Ro-
manorum (t 160 — 180).
Ausg. : ex pervetust. actis s. CaeciUae in AA.
SS. BoU. 14. April. IL p. 204-208. — Analecta
de reUquüs horum martyrum ibid. p. 208-211.
Erl.-Schr.: Neu mann, K. Joh., Der rOmische Staat
u. die allgemeine Kirche. I. Leipzig 1890. p. 810. 311.
Vgl. Passio s. CaeciUae.
De SS. Valeriano, Macrino et Oordiano mart.
in AA. SS. BoU. 17. Sept. V. p. 483.
De SS. Valeriano, Valentino, Saprutio mart.
Brixianis sub Adriano in AA. SS. BoU. 12. Febr.
IL p. 575.
Yita 8. Valerioi ^ Yita s. Walaiici.
De 8. Valorioo sive Walerioo eremita in Gallia
(saec. YI) in AA. SS. BoU. 10. Janr. I. p. 617.
Yita s. Valorli, vid. Yita s. Euchani.
ElogiuDi 8. Valerii abbatis S. Petri de Monti-
bu8 in Hispania (f 695) histor. ap. Mabillon , A A.
SS. 0. 8. Ben. saec. II. p. 1042.
Passio s. Valerii archidiaconi ecclesiae
Lingonensis, martyrls cca. a. 264.
Ausg. : ex mss. in AA. SS. BoU. 22. Oct IX.
p. 531-535. Cf. Bossuei commentar. praevius ibid.
p. 526-531.
Tita s. Valerii episcopi Surrentini in
Italia auctore Davide Romaeo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 16. Janr. II. p. 29. 30.
— Miracula eiusd. ex vita s. Renati auctore
eodem ibid. p. 30. 31.
De b. Valerio archiep. Ravennae (f 812) ex
Hieronymi de Fabris antiquitatt Ravennae ita-
lice editis latine in AA. SiS. BoU. 15. Mart IL
p. 411.
De 8. Valerio episc. Caesaraugustano in Hisp.
(saec. Y) in AA. SS. BoU. 28. Janr. II. p. 834-839.
De 8. Valerio episc. Consorannis in Novem-
populania in AA. SS. BoU. 5. Jul. IL p. 227.
De 8. Valerio episc. Lucae in Etroria (saec I^
in AA. SS. BoU. 29. Janr. n. p. 922. 923.
De 8. Valerio episc. Niciae in Provincia Gal-
liae (saec. Y) in AA. SS. BoU. 24. Jul. Y. p. 569
-571.
De 88. Valerio et Yaleriano episc. Antissiodoii
in GaUia (saec. lY) in AA. SS. BoU. 6. MaL TL
p. 105. 106.
De 88. Valerino, Sabine, Yalerio et Chiysapho
martyribus Y. de Buckii commemoratio in AA.
SS. Boll. 25. Oct. XL p. 540.
De SS. Vallerio et Anacleto etc. mart. apud Grae-
008 (t 303) in AA. SS. BoU. 23. April. HI. p. 163.
Acta bb. Valiumbrosanonim decem Ko-
dulfi, Bustici, Ericii, Alberti,Hieronymie/<:.
Ausg.: in AA. SS. BoU. 1. Aug. L p. 102-106.
Acta s. Vamnis martyris in Persia (f
422) auctore anonymo.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 16. Aug. HL p. 287-
289. Cf. Pinii comment praev. ibid, p. 285-287.
Martyrium s. Vari et sociorum eius ere-
mitarum, Afrorum cca. a. 307.
Atisg.: ex ms. Yatic. 866 graece et lat in
AA. SS. BoU. 19. Oct YUI. p. 428-436. — Mar-
tyrium ex Simeone Metaphraste ap. Suriom,
Yit SS. 19. Oct
Erl.'Sdir.: Carpentier« Comment. praey. de ss. Taro
et aociit et de b. Cleopati
in Palaestina in AA. SS. BoU. 1. c. p. 423-438.
Cleopatra vidu« eiaaqae filio eoat
Acta s. Vaaii martyris Sanctonensis in
Gallia (f cca. 500).
Ausg. : ex 3 mss. in AA. S8. BoU. 16. Apn..
n. p. 424. 425.
Erl. - Sehr. : U i stoire litt6nire de 1a France. IT. 173^v
p.38.
VITA VASONIS — VITA S. VENANTU
1619
Tita Vasonis Leodiensis episcopi (f
1048) scriptaab Anselmoet Alexandro
canonicis Leodiensibus inter Gesta
lieodiensium episcoporum.
Ausg, : ap. Migne, Patrolog. lat. CXUI. p. 725
-764.
De s. Vastrada vidua Sostereni in agro Julia-
censi (saec. VIII) SoUerius in AA. SS. Boll. 21.
Jul. V. p. 180.
Tita s. Vedasti epiacopi Atrebatensia
(■f- 540) auctore anonymo.
Interessantee Depkisal alter Zeit. Enthält eine Nach-
vetsnng fiber die erste Schlacht Chlodwig gegen die Ala-
mannen. Wichtige Quelle für die MerovingtBche Geschichte.
Ausg. : * in AA. SS. BolL 6. Febr. I. p. 792-
794; unglaublich verdorben. — * ex cod. Mon-
tispessul. n® 55 (Bibl. Buherian. B. 8. mbr. sec.
IX; vgl. Pertz' Archiv VII. 1839. p. 245) hrsgb.
von H. V. Schubert in seinem Die Unterwerfung
der Alamannen unter die Franken. Strassburg
1884. gr. 8'. p. 210-222; cf. Vorbemerkungen p.
205-210. — • ap. Arbeliot, Dissert sur le lieu
de naissance de 8. Vaaat. Paris 1886. 8^ — * Aus-
zug ap. Bouquet, Recueil HI. p. 372. 373. —
Tita alia auctore Aicuino (f 804; Handschr.:
St. Omer, Stadtb. mbr. sec. XII. 715. n*> 1. f. 125;
715. n® 3; — sec. XIII. n^ 716. Tom. IL — Pa-
ris, Nat.-Bibl. sec. XH. n* 3788; — sec. XTTT.
n" 5297. 5; — sec. XI. 5304. 10; — sec. XIII.
5318. 68; — sec. XIV. 5349. 2; 5352. 8. — St.
Germ. sec. Vm. n° 1045. — St. Mart. sec. XII.
n® 1. — Diese Vita ufurde früher fälschlich dem
BedaVenerabiiis zugeschrieben ; Oudinus be-
hauptete , ihr Verfasser sei ein gewisser G al 1 u s )
^ in Bedae oper. edit. Colon. 1688. III. p. 191-
197 et homilia de eins natali p. 198. — '«« AA.
SS. Boll. 6. Febr. I. p. 794-800. — »ed. Surius,
Vitae SS. 6. Febr. — * in Alcuini opp. ed. Bu-
ch esne I. — * ibid. ed. Froben 11. 2. -- ® ap.
Migne, Patrolog. lat. CI. p. 663-678. — Adhor-
tatio ad imitandas virtutes s. V-i auctore Al-
cuino * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 800. — * ap.
Migne 1. c. p. 678-681. — Appailtio s. V-i au-
ctore Huberte presbytero cuiusdam ecclesiae
S. Vedasto subditae ad Haiminum praeceptorem
in AA. SS. Boll. 1. c. I. p. 803-805. — * Excerpta
* ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii IL p. 69. — •* ed.
Holder-Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 404.
405. — Epitaphium s. V-i auctore Alcuino w
AA. SS. Boll. 1. c. I. p. 801. — Historla translatio-
nis s. V-i Bellovacum, dein Atrebatum a. 893 au-
ctore monacho coaevo, ex mss.Vedastet Antverp.
^ in AA. SS. Boll. 6. Febr. I. p. 809. 810; der p.
810-812 folgende Libellus miracuiorum ist un-
bedeutend. — * tviederh. ap. Ghesquiere, AA. SS.
Belgii IL p. 79-82. — ^ nicht vollständig ap. Ma-
billoü, AA. SS. 0. 8. Ben. saec. IV. 1. p. 604-606.
— ^vollständig unt. d. Tit.: Sermo de relatione
corporis b. V-i a Bellovaco ad proprium locum,
facta idibus Julii mensis a. 893 ed. Holder-£gger
ap. Pertz 1. c. XV. 1. p. 402-404; cf p. 1315. —
Hymniis Alcuini de s. Vedasto ex ^ Lambecii
Annales I. p. 413. — *ap. Migne, Patrolog. lat.
GL p. 681. 682. — •»« Mon. Germ. bist. Poetae
lat aevi Car. I. p. 313. — Inyentio capitis s. V-i
aliarumque reliquiarum Atrebati a. 1014 in AA.
SS. Boll. 2. Janr. I. p. 124. — Miracnla auctore
Ulmaro praeposito Vedastino (flor. 875) ^ unt.
d. Tit.: Miracula facta diversis temporibus, a
monachis Vedastinis collecta, ex 4 mss. tnAA.
SS. Boll. 6. Febr. I. p. 805-808. — * nicht ganx
wiederh. ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii 11. p. 71
-77. — • eine neue Becens. ex cod. S. Bemigii
unt. d.Tü.: Inventio et miracula auct. Ul-
maro ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1.
p. 599-606. — *den grössten Theil ed. Holder-
Egger ap. Pertz 1. c. XV. 1. p. 399-402. — •Bruch-
stück ap. Bouquet, Rec. VII. p. 367. 368. — Ml-
raenla s. V-i auctore Haimino monacho S. Ve-
dasti Atrebatensis (flor. 850) ^ in AA. SS. BolL
6. Febr. I. p. 801. 802. — • wiederh. ap. Ghes-
quiere L c. n. p. 65-67. — *tien grössten Theü
ed. Holder-Egger ap. Pertz 1. c. XV. 1. p. 397.
398. — Miraenla alia auctore anonymo in AA.
SS. Boll. l. c. p. 812. 813. — Miraenla alia au-
ctore Bai d er i CO episcopo ibid. p. 813. — Mira-
enla alia facta saec. XIV ibid. p. 814. 815. {Cf.
luTentio corporis s. Ved.) — Sermo de relatione
corporis, vtd. oben Historia translationis. —
Sermo Haiminiin natali s. V-i in AA. SS. Boll.
1. c. I. p. 802. 803. Cf. p. 962. — Excerpta quae-
dam ad vitam s. Vedasti pertinentia ap. KoUar,
Analecta monumentorum. L Vindob. 1761. fol.
p. 633-642.
Erl.-Sehr.: Arbellot, Dissertation sor le lien de nais-
sance de 8. Vaast , snivie de l'ancienne vie du saint.
Limoges et Paris 1886. 9f. 76pag. 2 fr.
Cor biet, Jul., Uagiographie da diooöse d'Amiens. IV.
Paris 1874. p. 1 ; V. p. 70.
van Drival , Le lieu de naissance de s. Vaast, disser-
tation historiqae in Mömoires de i'Acad^mie d'Arras.
V. 1872. p. 251.
Fabricias, Bibl. med. et infim. latinitatis. VI. 1746.
p. 804.
Oazet, G., Vie de s. Wast, 6vdqne d'Arras. Valen-
ciennes 1622. 8P; — itrid. 1682. l2mo; — Und. 1701.
12mo.
Henschen , G., Commentar. praevius in AA. SS. Boll.
l.o.p. 782-792.
Histoire littöraire de la France. III. 1785. p. 409.
Kr nach , Br., tn Mittheilongen des Instit. f. österr.
Geschichtsforschung. XIV. p. 427 ff.
Meier, Ant., De rebus divi Vedasti episc. Atrebatensis
libri 3. Lutetiae 1580. BP. Ein lateinisches Gedicht von
eea. 3500 Versen.
Pergot, Aug. Bern., Saint Vaast, cat^chiste du roi
Clovls et premierövdque d'Arras, originaire du P6ri-
?9rd. Pöngueux 1884—1886. 8». 5 broefutres, 22, 12,
,&9etl3vag.
Pertz' Archiv VII. 1839. p. 245; XL p. 264.
Schubert, H. v., Die Untenxrerfung der Alamannen
unter die Franken. Kritische Untersuchung. Strass-
bni^g 1884. gr. S». p. 152-169: Vita Vedasti.
Stalin, Wirtembeigische Geschichte. I. p. 148. A. 6.
V. Sybol, Zusatz zu H. Düntzers Aufsatz ,Die Ala-
manenschlacht des Clodowig ' in Jahrbücher des Ver-
eins von Alterthumsf reunden im Bheinlande. IIL Bonn
1848. 80. p. 39 -42.
Wa 1 1 e u b a c h , Deutschlands Geschichtsquellen . 5. Aufl.
L 1885. p. 151. 448; 6. Aufl. L 1893. p. 97. 163. 297.
De SS. Vellesio et Fausto episcopis Henschen
in AA. SS. Boll. 20. Mai. V. p. *177.
Vita s. Venantii abbatis Turonibus (f
cca. saec. V fin.) auctore Gregorio Tü-
ren ensi (Vit. Patr. XVI).
Ausg.: Un AA. SS. BolL 13. Oct. VI. p. 219-
221. Cf Berthodi commentar. praevius ibid. p.
211-219. — * ed. Krusch in Mon. Germ. bist.
Scr. rer. Meroving. I. 1885. p. 724-727.
102*
1620
VITA S. VENANTH — VITA S. VBRENAE
Vita s. Venantii episcopi Vivarii {Vi-
viers) in Occitania Galliae (saec. VI) au-
ctore anonymo.
Äuag,: in AA. SS. Boll. 5. Aug. 11. p. 107-
110. Cf. Pinii commentpraevias ibui, p. 103-107.
lyi.'Sekr.: B(l6ton), vie s.Venanoe, ^ydqae de Vi-
Tiers. Valence 18ö8. 9>.
Champion j Saint Venanoe, örtene de Yiviera, sa
▼ie, 868 mirades , ees reliqaet. Valence 1864. ISmo.
194 pag.
Histoire litt6raire de la Franoe. VIII. 1747. p. 478.
Acta s. Venantii martjris Gamerini in
Italia apocrypba.
Äuag.: ex ms. in AA. SS. Boll. 18. Mai. IV.
p. 139-144. — Historia ablati et relati cor-
poris, ex edit. Ferd. Ughelli ibid. p. 137-139. —
Appendix: quomodo acta s. V-i ex antiquiori-
bus AA. s. Agapiti pueri martyris Praenestmi pro
magna parte sint desumpta, ibid, post p. 144.
{Ckirton.) Cf. Papebroohii comment praevius
ibid. p. 136 et VII. p. 804-806.
Erf.-Sehr.: Atti di 8. Venanzio m. protettore prindpale
della cittA e 8tato di Camerino. lUnstrati e diieei.
Roma 1796. 4«.
Moniquet, Vie de 8. Venanoe, martyr (de Camenno).
Paris, Tolra 1892. 12mo. 140 pag.
Vita s. Venantii Methonae mortui et
Lerini honorati (f cca. 374).
Ausg. : ex mss. in AA. SS. BoÜ. 30. Mai. VII.
p. 241. 242 c. Hensohenii comment
De s. Venantio episc. et mart., ex Dalmatia
Eomam translato in AA. SS. Boll. 1. April. I.
p. 6. Cf. p. 897.
De s. Venantio alio mart. ex Italia in Qer-
maniam translato. — Historia translationis ex
Vita b. Rabani a Rudolfe teste ocolato scripta
in AA. SS. Boll. 1. April. I. p. 7. 8.
De 8. Venantio eremita pro mart. culto in Ar-
tesia Belgii provincia (saec. VIII) Byei comment
histor. in AA. SS. Boll. 10. Oct V. p. 127-133.
Cf Auctarium ad AA. SS. Boll, tomi V. Oct p. 28
et Rigolloti nota ibid. Suppl. p. 41*. 42*.
Vita 8. Venceziavi = Vita s. Wenceslai.
De s. Vendimiano eremita in Bithynia (f post
500) in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 99.
De s. Venerando episcopo Arvemensi in Gallia
(saec. V) in AA. SS. Boll. 18. Janr. IL p. 194.
Vita s. Venerii presb. eremitae in Tyro
maiore, maris Ligustici insula (f saec.
VII) auctore anonymo.
Atisg.: * ex Petri Calo I. p. 256 et ms. —
Un AA. SS. Boll. 13. Sept IV. p. 115-120. Cf
Suyskenii comment. praevius ibid. p. 108-115. —
Vita alia ap. Affarosi, Memorie istor. del mon-
astero di s. Prospero di Reggio. III. Padova 1746.
p. 153-162. — Revelatio corporis et miracula
ibid. p. 163-174.
Erl.-Sehr.: Vita o miracoli di s. Venerio ap. Affarosi
l. c. I. p. 339-352.
De s. Veneria episc. MediolaneDsi (f 409) in
AA. SS. Boll. 4. Mai. I. p. 494. 495.
De SS. Venerio, Leontia virg., Casto etc. mart.
Eystadii in öermania in AA. SS. Boll, 1. Mart.
I. p. 32. 33.
De b. Ventura ord. Gniciferorom Hispelli in
ümbria in AA. SS. Boll. 3. Mai. I. p. 432. 433.
De s. Ventura presb. et mart in agro Tifer-
nensi in ümbria (f cca. 1250) in AA. SS. Boll.
7. Sept. III. p. 202.
De s. Venuetiano proconsule cum uxore ac
filiis mart Tuderti in ümbria (f 311) in AA.
SS. Boll. 18. April, n. p. 541. 542.
De 8S. Vera et'Snpporina Claromonte in Gallia
in AA. SS. Boll. 24. Janr. n. p. 593.
Vita s. Verani episcopi Gavallicensis in
Provincia Oalliae (saec. VI fin.) auctore
incerto.
Ausg.: ^ ap. Labbe, Bibl. nova n. p. 690-695.
— • wiederh. in AA. SS. Boll. 19. Oct VIH. p.
467-473. — Appendix. Narratio de morte et
sepultura s. Verani ex Vita ms. in Gollectione
Gdlomii I ibid. p. 473. 474. Cf. Bossuei com-
mentar. praevius ibid. p. 452-467.
Brl.'Schr.: Andr6, JeanFtanc., Histoire de s.V^raa,
anachordte ä Vaaduse, 6veqae de Oavaillon, am-
bassadenr da roi Oontnan. Paria 1858. 18mo. 3 fr.
: Notice bistoriqne snr le tombean de a. Voran i
Vauclase. Carpentraa 1852. 9>.
Fabricins. Bibliotheoa med. et inf. latiiiitatis. VI.
1746. p. 805.
Fonrviero, Savi6 de, Panegiii de sant Veran. &
dins la oatedralo de Cayaioun, 20 de nonTcmbre.
Avignoun 1892. ^.
Hi8toire littöraire de la France. HI. 1735. p. 356;
VI. p. 517.
Valleret , Vie de s. Voran , övdqne de CaTailloo. Gap
1848. 9^.
De s. Verano episc. Venciae in Gallia (saec. V)
Perieri comment histor. in AA. SS. Boll. 10. Sept
m. p. 540-552.
Vita 8. Verdianae virg. Gastelli-Florentii
in Etruria (f 1242) ab Attone episcopo
latine scripta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Febr. 1. p. 257-
263; cf commentar. praevius ibid. p. 255-257.
ErL- Schar.: Pazzi, Aiess.de, Bistretto della Tita di
8. Verdiana yeiKine de Castelfiorentino. CSastelfion^a-
tino 1858. 8P. Oon ritroito.
De s. Verecundo episc. Veronae (f 522) Bos-
suei sylloge bist, in AA. SS. Boll- 22. Oct IX.
p. 586-588.
De s. Veredemio eremita conf. in territurio
ücetiensi Galliae (f cca. 540) Pinii sylloge in
AA. SS. Boll. 23. Aug. IV. p. 636-640.
De s. Veredemo episc. Avenionensi in Gallia
(saec. VIII) in AA. SS. Boll. 17. Jun. III. p. 411.
Vita s. Veremundi abbatis Hyrachensis
in Navarra (f 1092).
Ausg. : in A A. SS. Boll. 8. Mart I. p. 795-799.
Erl.-Sehr.: De 8. Veremnndo ap. MabiUon, AA. SS.
o. 8. Bon. saec. VI. 2. p. 766. 767.
Vita s. Verenae quae sub Diocietiano
cca. 300 in Alamanniam venisse et apud
Zurziacum (1. Sept 344) mortua esse di-
citur, auctore fratre ecclesiae ibidem col-
legiatae. Geschrieben 1005—1032.
Handschr. : vid. Pertz , Mon. scr. IV. p. 446*,
Archiv IV. p. 570.
ACTA 88. VERISSnn — TITA S. VICELINI EP. ALTENB.
1621
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Sept I. p. 164-168.
— Der Prologns ap. Pertz , Mon. scr. iV. p. 446*.
— Miracula s. Y-ae {gesehrieben xu Anfang
des 11, Jahrh. in Zurxaeh) auotore eodem ano-
nymo * in AA. SS. Boll. 1. c. p. 168-173. — • aus-
xiigliek ap. Pertz I. c. IV. p. 457-460 ed. Waitz.
— VariaDten ed. L. Baamann in Anzeiger für
Schweizer Geschichte. N. F. Jahrg. VIII. 1877.
p. 288. — Appendix ex Vita Germanica lat
interpr. Winando Pescher in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 174. 175. — Vita metrica ex cod. Mona-
censi lat. n® 18628 ap. Harster, Novem vitae.
1887. p. 15-19.
Erl.-Sdnr.: Adler, M., Sammarische Beschreibong des
Lebens und Sterbens der h. Jancldrawen n. Majtnn
Verena. Ang»biu]^ 1616. 8^.
O e s c h i c h t e der h. Verena. Bottweil 1843. 9. Jkl .60.
Hilber, Jos. Ant, Lebensgeechichte der h. Jungfrau
Verena. Lindau 1862. 16mo. 90 ^
Haber, Das Leben der h. Jongfran Verena in Wort
und Bild. Mit 23 Kupferstichen. Klingenaa 1878. 8^.
82pag,
: Oeschichte des Stiftes Zarznch. Klingenaa 1869.
8<^. 300 pag. Oiift darin mim Verena -Literatur.
Lütolf, Alois, St. Verona tn seinen Die Glaubens-
boten der Schweiz vor StOallus. Lucern 1871. gr.8^.
p. 182-192.
Stalin, Wirtembergische Geschichte. I. p. 423.
Stilting, Commont. praevius tn AA. SS. Boll. I. c.
p. 167-164 (mö ÄliMidung).
l^attenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 6. Aufl.
L 1886. p.866; 6. Aufl. I. 1893. p.S97.
Acta SS. Veri88imi , Maximae et Juliae
märt (f 308) Ulyssipone in Lusitania au-
ctore anonyme.
Ausg.: ex edit. J. Tamayi in AA. SS. Boll.
1. Oct. I. p. 28. 29. Cf. Stiltmgii comment prae-
vius ibid, p. 26-28.
Miracula s. Verneri » Mors et miracula s.
"Werneri.
De 8. Vero episcopo Salemitano (saec. V) van
Heckii sylloge nistor. in AA. SS. Boll. 23. Oct
X. p. 47. 48.
De 8. Vero episc. Viennensi in Gallia (saec. II)
in AA. SS. Boll. 1. Aug. I. p. 20.
De s. Vero sive Viro Viennensi episc. in Gallia
(t cca. 594) in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 822.
Acta 8. Veroii presb. Castellione ad Se-
quanam et Marcennaci (f cca. 600) au-
ctore saec. XI.
Ausg.: *ex 4 mss. in AA. SS. Boll. 17. Jun.
m. p. 382-388. — 'Auszüge ap. Bouquet, Rec.
III. p. 468; ibid. X. p. 375.
Erl.-Sdur.: Joly, Vie de s. Verols, cur6 de Maroenay,
pation de Chätillon - sur - Seine, d'aprds les imprim^
et de nombreux mss. ; pröc^öe d'nn aperpu de l'iiist.
des Gaules, depuis les terops primitifs et renfennant
l'hist. du roi Uontran. Chatilion-sor- Seine, Dijon,
Troyee 1868. 8f>.
Vita s. Veronae virg. prope Lovanium
in Brabantia (saec. IX fin.) auctore ano-
nyme.
Ausg.: ex ms. Rubeae Vallis in AA. SS. Boll.
29. Aug. VI. p. 526-530 c. Stiltingii commentario.
Historia s. Veroni conf. Lenibecensis
{Lembecq-lez-Hal^ prov. Brabant) inven-
tionis miraculorumque et translationis au-
otore Olberto sive Obberto abbate Gem-
blacensi ac denique S. Jacobi Leodiensis
(t 1048).
Ausg. : ^ ed. et notis illustravit Georg. Gaio-
pinus. Montibus 1636. 12mo. Sehr selten. — ' ed.
Henschen in AA. SS. Boll. 30. Mart in. p. 845-
850. — 'Excerpte unt. d. Tit.: Ex miraculis
8. V-i ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 750-753 {ist auch von Jacobus de Guisia
[s. d.] ed. Fortia IX. p. 420-436, ap. Pertz 1. c.
XIV. p. 44-48 aufgenommen).
ErL'Sehr.: Luyoz, G. L., Gort begryp van het leven
ende miracelen van den h. Veronus, belyder, patroon
der stad Lembeke. Brüssel 1792. 8P.
Wa 1 1 e n b a ch , Deutschlands Qeechichtaquellen. 6. Aufl.
IL 1886. p. 140; 6. Aufl. II. 1894. p. 156.
De s.Veronioa matronaHierosoIymitana(saec.I)
Henschenii commentarins histor. in AA. SS. Boll.
4. Febr. I. p. 449-457 (effigies Christi data s. V-ae;
effig. Ch-i a s. V-a Romam lata; an ea neptis
Herodis regis? cultus V-ae; cougugium s. Ama-
toris et V-ae; adventus utriusq. in Gallias; an
V-a sanguinis profluvio a Christo liberata; pietas
catholicorum erga effigiem Ch-i a s. V-a Romae
relictam; effigies ad archetypum efformatae et
cultu celebres). Cf. p. 960.
JBÜrl.-Sehr.: Palme, Jos., Die deutschen Veronicalegen-
den des 12. Jahrh., ihr Verhältniss unter einander
und zu den Quellen. Ptogr. des Obeif^mn. der Klein-
seite. Prag 1893. BP. 42 pag.
Weale, W., De l(^^nde der h. Veronica tnDietsche
Warande. Nieuwe reeks. Jaai^. III. p. 600-616. Studie
über Karl Pearson , Die Fronica, ein Beitrag zur Oe-
schichte des Christusbildes im Mittelalter. Strassbuiv
1887. gr. 80.
Vita b. Veronicae de Binasco virg. Me-
diolani a. 1497. Libri 8. Auctore Isi-
doro de Isolanis ord. Praed.
Ausg. : * Mediolani, typis Gotardi Pontici 1518.
— • wiederh. in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 887
-929.
Erl.'Sdtr.: Clerici, Ant. Mar., Yita e visioni della b.
Veronica, monaca del ven. monasterio di s. Marta di
MUano. Milano 1685. SP.
Fabricitts, Bibl. med. et Inf. latin. ed. Mansi IV.
p. 191.
De SS. Venila, Secundino, Siricio etc. mart.
Adrumeti in Africa in AA. SS. Boll. 21. Febr. EQ.
p. 242. 243.
De 8. Vetula mart apud Graecos in AA. SS.
Boll. 15. Jun. 11. p. 1050.
De SS. Viario, Donato, Cypriano etc. mart. in
AA. SS. Boll. 10. April. I. p. 864.
De 8. Viatore conf. apud Aurelianenses in
Gallia (saec. VI) in AA. SS. Boll. 5. Aug. II. p. 82.
Tita s. Viatoris lectoris Lugduni in
Gallia (f cca. 390) a Theophilo Ray-
naud o collecta.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 21. Oct. IX. p. 71. 72
c. Buckii commentario praevio ibid. p. 70.
Erl.-Schr.: Perrod, Maar., £tade critiqQe sur l'an-
thentidtö des reliques de ss. Amator et Viator, d6-
pos^es dans TögUse de Saint -Amonr (Jura). Be-
sannen 1894. 8^. 15 pag.
Yita s. Vicelini episcopi Altenburgensis
(f 12. Dec. 1154) et translatio reliquia-
rum (1509). Compendium.
1622
VITA S. VICELINI EP. ALTENB. — DE SS. VICTORE
Äuag,: ^ap. Helvaderum, Sylva chronologica
I. p. 52. — • ap. Leibnit. , Scr. rer. Bronsv. f. p.
780. 781. — ^unt. d. Tit.: Epitaphium et com-
pendium vitae ac translat s. V-i episc. descri-
ptum in tabula quae erecta olim stetit in templo
Bordishobnensi ap. Westphalen, Mon. ined. Cimbr.
IL p. 8-10. — *unt. d. Tit.: Vita s. V-i, in ta-
bella parieti Bordeshobni in templo infixa ap.
Langebek, Scr. rer. Dan. IV. p. 443-445. — * eben-
so aus den Papieren der Bollandisten mitgetheilt
von C. Schirren in Zeitschrift der Gesellschaft f.
schlesw.- holst- lauenb. Geschichte VIII. 1878. p.
316. 317. — Translatio s. V-i a Novomonasterio
in Bordesholm cca. 1332 * ex cod. c. 1481 scripto
ap. Westphalen , Monum. inedita IL praefat p. 33,
so schlecht wie möglich. — 'ap. Langebek, Scr.
rer. Dan. IV. p. 456. 457. — ■ ed. W. Leverkus in
Jahrbücher für d. I^Andeskunde der Herzogthümer
Schleswig- Holstein u. Lauenburg. V. Kiel 1862.
p. 81-83, ziemlich genau. — 'ed. Nik. Beeck in
Quellensaromlung der Schi. -Holst -Lauenburgi-
sehen Geschichte. IV. 1875. p. 190-192. — De
b, Tieelino et duobus martyribus ex ms. Danico
(sec. XV) aus den Papieren der Bollandisten mit-
getheilt von C. Schirren in Zeitschrift der Ges.
f. schl.-holst-lauenburg. Geschichte. VIII. 1878.
p. 302-306; cf. p. 318. — Versus antiqui de
s. Vicelino episc. [auctore Sydone praeposito
Novimonast. , wie Bippen u. Beeck meinen ^ Schir-
ren verwirft; verfasst 1187 bis Mitte. 1188. —
Handschr.: Hamburg, Stadtarchiv Cl. I. Lit 0'.
n" 11. mbr. 4'] ^ in Historia archiepiscoporum
Bremensium ed. Erpold. lindenbrog. Appendix.
Lugd. Bat 1595. 4^ p. 122. — ^wieSerh. ap. Lin-
denbrog, Scr. rer. Germ, septentr. 1609 ('ed. 2**'.
1630. p. 134-141; — * ed. Fabricius. 1706. p.ll8-
124). — wiederh. * ap. Leibnit, Scr. rer. Brunsvic.
L 1707. p. 774-780; — "^ ap. Staphorst, Hamburg.
Kirchengeschichte I. 1. 1726. p. 626. — ^ ap.
"Westphalen, Monum. inedita IL 1740. p. 1-8. —
«ap. Langebek, Scr. rer. Dan. IV. 1773. p. 446-
455. — * ed. Nik. Beeck 1. c. IV. 1875. p. 157-
171. — Versus saec. XV exe. de venerando V-o
ed. Bleeck 1. c. p. 194. 195. Varianten u. Ergän-
zungen aus den Papieren der Bollandisten mit-
getheilt von C. Schirren in Zeitschrift der Ges. f.
schle8w.-holst.-lauenburg. Geschichte. VIII. 1878.
p. 311. 312, gibt 16 Verse mehr. — De venerab.
V-o Carmen ed. Bleeck in Quellensammlung etc.
1. c. p. 197. 198.
Erl.'Sehr. : Bippen , Wilh.y., Krit. üntenachiini^ über
die Versus de vita Vicelini und den sogen. Bericht
des Propst Sido von Neomüuster. Göttinger Inaag.-
Dissert. Lübeck 1868. S». ölfog.
Böhmer, A., Vicelin. Ein Beitrag zur Kritik Hel-
molds und der filteren Urkanden von Neamünster
und Segeberg. Mit Beilagen : , Zur Chronologie Hel-
iDolds' . . . Rostock er Inaug.- Dissertation. "Wismar
1887. 80.
Gawanka, Gar., St. Vicelini Holsatarum efWagriorum
npostoli Tita, cui inserta est de propogata in Slavis
dioecesoos Hammaburgensis ante Vicelinum religione
christiaim brevls disputatio. Disn. inaug. bist, vrati-
$laTiael863. 8». 32 vag.
Giesebrecht, L., Wendische Geschichten ITl. p.8ö6.
V. Haie m. Vicelins Leben, nebst einer Einleitung in
die Geschichte Wagriens tn Nordalbingische Blfitter,
hrsgb. von Winfried. L Hamburg 1820. p. 219.
Haupt, Rieh., Die Vizelinskirchen. Baageschichtliche
Untersuchungen an Denkmälern "Wagriens. Kiel 1884.
gr.80. p.lU-122.
Höhlbauin,H., Vioelin und seine K<»iTOhen «i For-
schungen zur deutschen Geschichte. XVu. GÖttii^en
1877. p. 211-229.
Kruse, E. Chr., St. Vicelin. Altana 1826. 8^.
Lappen berg, J. M., Anfinge wegen Bio^raphieii des
h. vioelin m Archiv für Staats- und Kirchengesch.
der Herzogthümer Schleswig, Holstein und I^ueo-
buig. Hrsgb. von Ifichelsen undAsmussen. IL Altoaa.
p.667.
Schirren, C, Die Versus de vita s. Vicelini in jewun
BeitrSge zur Kritik Uterer holstein. Geschichtaquellea
(Leipzig 1876) p. 1-9; 241 ff. ^prieht die Versus dem
Sido ah.
: Alte und neue Quellen zur Geschichte Vioelins.
Aus den Papieren der Bollandisten mitgetheilt ibid.
Vra. 1878. p. 297-828.
: Ueber Vioelins Priesterweihe m Forschungen zur
deutschen Geschichte. XVII. Göttingen 1877. p. 376
•889.
Strunck,M., Westpbalia sancta ed. Oiefers. L Fader-
bomae 1864. p. 129-140.
Wa ttenbach «Deutschlands Geschichtsqaellen . 5. Aufl.
n. 1886. p. 9. 34. 75. 806.309; 6.AulL II. 1894. p.339.
8*2. Ygi Helmoldus.
Sydo praepos.
Yita s. Vicinii episcopi Sassinatensis in
Italia post persecutionem imper. gentiliuni
et miracula auctore anonyme.
Ausg. : ex libro Hieronymianonim Ariminen-
sium in AA. SS. BoU. 28. Aug. VI. p. 190-195.
Cf. Pinii comment. praevius ibid. p. 189.
De SS. Victo, Maurelia, Quinto etc. mart. Afiis
in AA. SS. BoU. 21. Mai. V. p, 5.
De SS. Victore y Adriano, Pamphilo etc. mait.
Antiochenis in AA.SS.Boll. 5. Mart. I. p. 363. 364.
De 88. Victore, Alexandro et Mariano mart
ut videtur Nicomediae a. 303 Heckii sylloge in
AA. SS. Boll. 17. Oct. Vm. p. 37. 38.
De SS. Victore, Chionia, Agape etc. mart Hera-
deensibus in AA. SS. BoU. 1. April. I. p. 9.
De 88. Victore, Corona et aliis 20 mart in
AA. SS. BoU. 20. Febr. III. p. 173.
Erl.-Sditr.: Gerlin, Maroo, Ifemorie per aerrire alla
storia dei santi Vittore e Corona mart., piotettori
della cittä di Feltre. Feltre 1812. 9>.
De 8. Victore diac. Placeutiae in Italia (t cca.
444) in AA. SS. BoU. 6. Mart. I. p. 429.
De 8. Victore episc. Capuae (f 554) J. van
Heckii syUoge histor. in AA. SS. BoU. 17. Oct.
VUI. p. 81-83.
Erl.-Sehr.: Piper, Ferd., Zur Geschichte der Eirchf^n-
▼äter aus epi^raphischen Quellen in Briegers Zeit-
schrift f. Kirchen8;eschichte. I. Gotha 1877. p. 239. 31i.i.
Pitra, J. B., SpicUegium Solesmenso. I. 1852. p. l-
Liv ; scripta s. V- s p. 266 - 277: 296 - 801,
De 88. Victore episo., Felioe, Alexandro ete.
mart. Romae in AA.SS.BoU. 20. April. IL p. 748.
De 8. Victore epioc VHenoi in Afiica (c. 484)
Cuperi comment^. histor. in AA. SS. BoU. 23.
Aug. IV. p. 628-632.
Erl.'Sehr. : (Liren , J.) Dissertation sur Tictor de Yite,
avec une nouvelle vie de cot ^vdque. Paris 1706. 8^.
Vgl. Victor Vitensis.
De SS. Victore 1 et II episcopis Metensibus R.
de Buckii comment. historicus in AA. SS. Boll.
Oct. XII. p. 668. 669.
De SS. Victore et Aetio episc. et mart. Barci-
none in Hispania (saec. I) in AA. SS. BoU. 4.
April. I. p. 321.
De SS. Victore et Scyreneo mart Romanis, Tor-
naci in Belgio in AA. SS. BoU. 29.Mai.yiI. p. 19.
DE SS. VICTORE — VITA VICT0RI8 H PAPAE
1623
De SS. Victore et Stephano mart. in Aegypto
in AA. SS. BoU. 1. Aprü. I. p. 10.
De SS. Victore y Feiice, item Victore, Carisia
etc. mart sab Maximiano in AA. SS. Boll. 6. Mai.
II. p. 101.
De 88. Victore, Felioe, Narcisso et socüs mart.
Airis in AA. SS. BolL 1. Janr. I. p. 19.
De ss. Victore, Luciano, Apollinare etc. mart
in AA.SS. Boll. 1. Febr. I. p. 47.
De ss. Victore, Marcellino, Satullo ete. mart.
in AA. SS. Boll. 30. Mart. III. p. 828.
De ss. Victore, Marino, Perpetua ete. mart
Afris in AA. SS. Boll. 2. Febr. I. p. 286.
De 8. Victore mart. Bracarae in Portugallia
in AA. SS. Boll. 12. April. IL p. 78.
De s. Victore mart. et forte Silvano in The-
baide in AA. SS. Boll. 20. Jul. V. p. 46.
De s. Victore mart. in Africa in AA. SS. BolL
10. Mart. IL p. ?3.
De ss. Victore, Maxime, Marciano etc. mart.
in Aegypto in AA. SS. BoQ. 27. April. III. p. 487.
De ss. Victore, Nemore, Feiice etc. mart Me-
diolani in AA. SS. Boll. 14. Mai. UI. p. 284.
De ss. Victore, Pamphilo, Donato etc. mart.
Afris in AA. SS. Boll. 18. April. II. p. 541.
De s. Victore papa et mart. c. a. 199 Romae
SoUerii comment chronolog. - historicus in AA.
SS. Boll. 28. Jul. VI. p. 534-542.
£y{. -SeAr.: Neu mann, K. Joh., Der rOmische Staat
und die allgem. Kirche. I. Leipzig 1890. 8<^. p. 295.
Sandinus, A., Dissertat. de s. Victore I minitante
anathema Asianis more Jadaeornm paacha celebranti-
bas in tpniM Dispatatt. advitas pontific. Ferrar. 1742.
8P. p. 42-51.
De 8. Victore solitario Campi-Boni in dioec.
Nannetensi (saec. VI) Pinii sylloge in AA. SS.
Boll. 31. Aug. VI. p. 683. 684.
De SS. Victore, Public, Saturuino mart. Afri-
canis in AA. SS. Boll. 31. Janr. IL p. 1080.
De SS. Victore, Satumino, Alexandro etc. mart.
Polentiae in AA. SS. Boll. 13. Mai. IIL p. 202.
De SS. Victore, Saturoino, Solutore et XII
sociis mart Afris in AA. SS. BolL 26. Mart. III.
p. 617.
De SS. Victore, Stephano, Januario mart. Ae-
gyptiis in AA. SS. Boll. 8. Mai. ü. p. 299.
De SS. Victore, Stercatio et Antinogeno mart.
Emeritensibns in kk. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 535.
De SS. Victore, Stercorio, Emiliano etc. mart.
Africanis in AA. SS. Boll. 21. Jul. V. p. 163.
De ss. Victore, Urbano et Sapargo mart. in
Africa in AA. SS. Boll. 3. Oet II. p. 6.
De ss. Victore, Victorino, Claudiano etc. mart.
Nicomediae et Apamiae in AA. SS. Boll. 6. Mart
1. p. 423.
De SS. Victore, Zotico, Acindyno etc. mart.
Nicomediensibus (f 303) in AA.SS. Boll. 20. April.
IL p. 747.
Acta SS. Victoris, Alexandri, Longini
etc. Massiliae (saec. IIL IV) breviora au-
ctore anonymo.
Ausg.: in AA- SS. Boll. 21. Jul. V. p. 142. 143.
— Acta loogiora auctore anonymo ex ms.
Chiffletii ^Und. p. 143-148. — «ap. Ruinart, AA.
primorum mart. Amstelod. 1713. fol. p. 292-299.
— Miraoula auctore anonyme ex cod. ms. ibid.
p. 148-162. Gf. Cuperi comment praevius ibid.
p. 135-142. — Passio s. Victoris Massiliensis
mai'tyris: ,Cum sub Diodetiano^ ex cod. Namurc.
n° 53 in Analect BoUand. IL p. 317-321.
Passio s. Victoris auctore Marbodo
Bedonensi episc. (f 1123). Metrice.
Ausg.: ex ^ edit Redonensi a. 1524, sed casti-
gatius • ed. Beaugendre in Opp. Hildeberti Ceno-
manens. Paris. 1708. fol. p. 1527. — • ap. Migne,
Patrolog. lat CLXXI. p. 1615-1626.
Translatio ss. Victori8 et socii, marty-
rum Romanorum, Insulis in Flandria a.
1611 auctore Joa. Buzelino S. J.
Ausg. : in kk. SS. Boll. 23. Janr. IL p. 554
-560.
Passio ss. Victoris et sociorum eius
330 sub Maximiane imp.
, In oppido Franconim qnod ex maionun suoTum sedi-
bns Troiam sive Xantam nnncTipabant.'
Attsg. : ex cod. Namurc. 15. n** 14 in Analect
BoUand. L 1882. p. 625-628; cf. p. 496.
Passio SS. Victoris et Urei, vid. Martyrium s.
Victoris, ürsi et sociorum.
Acta s. Victoris martyris Ceresi in Ca-
stella veteri Hispaniae (f cca. 950) au-
ctore anonvmo.
V
Ausg. : ex tabulis ecciesiae Burgensis in kk.
SS. Boll. 26. Aug. V. p. 837. Cf. Pinii comment
praevius ibid. p. 835-837.
Vita SS. Victoris martvris et Susannae
</
virginum Mosomensium.
Ausg. : ab Nicol. Haberto edita in AA. SS.
Boll. 9. Febr. 11. p. 340-342.
Passio s. Victoris Massiiiensis, vid. Acta s. Vi-
ctoris , Alexandri . . .
Acta s. Victoris INauri martvris Medlo-
iani a. 303.
Ausg. : ex mss. et Mombritio in kk. SS. Boll.
8. Mai. IL p. 288-290. — Analecta ex s. Gre-
gor io TnroD. miracul. I. cap. 45 ibid. p. 290.
Cf. Henschenii comment. praevius ibid. p. 286 et
VIL p. 617.
Erl.-Scfir.: Bicognizione dei glor. corpi dei santi
Vittore Manro mart, Satire confess., Casto e Polemio
diaconi conf., compiata in qnest' a. 1860 entro la
basilica di Faosta. tf ilano 1861. 4P. Con 6 tavoU.
Acta SS. Victoris militis et Coronae ma-
tronae martyrum in Aegypto (f cca. 177).
Ausg. : ex Mombritio et mss. in kk. 88. Boll.
14. Mai. IIL p. 266-268. — Analecta de cultu
et reliquiis herum martyrum ibid. p. 268-271.
— Passio: ,In Aegypto^ ex cod. Namurc. n® 53
in Analect Bolland. IL p. 291-299.
Vita Victoris II papae (f 1057, auctore
Bosone cardinali [?]).
1624
VITA B. VICTORIS IH PONTIF. — DE S. VICTORIO
Äusg,: ex Cenoii camerar. libro cens. mpto.
iRom. Vaticani arch. n® 2526 ap. TVatterich, Rom.
pontificum vitae I. p. 185-187.
Vgl. Anonymus Haserensis.
Cencias.
Tita b. Victoris III pontilicis Romani
(f 1087) ex libro III chronici Casinen-
sis auctoribus Leone Marsicano et
Petro Diacono Casinensibus.
Ausg, : * ex editione Angeli de Nuoe a • Mu-
ratorio recusa • in AA. SS. BoU. 16. Sept V. p.
400-435. — * ap. Migne, Patrolog. lat CXLTX.
p. 918-962.
ErL'Schr.: De b. Victorein paps et oliis abbatibns
et viris piis, qni in monascerio Casinenai saec. XI
exe. floraerant, ap. Habillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 2. p. 583-625.
Sticker, Gomment. praevios in AA. SS. Boll. 1. c.
p. 373 -400.
Vita s. Victoris presb. Arcbiaci (Ards-
sur-Aube) in Campania Galliae (saec. VI.
VII) auctore anonymo, sed antiquo.
Ausg. : ^ ex mss. a Camuzato (Promptaarium
sacrarom antiquitt. dioecesis Tricassinae. Trecis
1610. fol. p. 358) edita et » repetita in AA. SS.
Boll. 26. Febr. m. p. 665-667. — Sermo s. Ber-
nardi abbatis * ibid. p. 667. 668. — * ap. Surium,
Vit. SS. 26. Febr. — Hymnus triplex auct Ber-
nardo abbate in AA. SS. Boll. 1. c. p. 668.
Acta* s. Victoris seu Victuri episcopi
Cenomanis (f cca. 419) auctore anonymo.
Ausg. : ex 3 mss. in AA. SS. Boll. 25. Aug.
V. p. 145-148. Cf. Sollerii commentar. praevius
ibid. p. 140-145.
Martyrium ss. Victoris, XJrsi et socio-
rum Thebaeorum martyrum Solodori in
Helvetia a. 303. 304 auctore anonymo:
,Cum tempore'.
Ausg. : ^ ed. Surius, Vit. SS. 30. Sept. — ' wie-
derh. in AA. SS. Boll. 30. Sept. Vm. p. 291. —
Passio eorundem auctore anonymo (ind. Gegend
von Genf entstanden): , Tempore illo cum' ibid.
p. 292. 293 ex cod. Siguiacensi. — Passio s.
Victoris et ürsi alia: ,Cum sparsis' [nach
Lütolf die älteste Darstellung. — Handsehr. : St.
Gallen, Stiftsbibl. n'' 569. mbr. sec. IX. 4^ fol.
224-231] ap. Alois Lütolf , Die Glaubensboten der
Schweiz vor St Gallus. Lucern 1871. gr. 8*^. p.
172-176. — Passio alia [ist ein jüngeres Machr-
werk; Handsehr. : der vorhin genannte St. Gal-
ler Cod. f. 223]: ,Igitur vir!'; nur dem Inhalte
nctch angegeben ap. Lütolf 1. c. p. 176-178.
Erl.-Schr.: Clens, Cominent. praevius in AA. SS. Boll.
1. 0. p. 261-290 {mU AMilduna).
Egli, Emil, in Friedr. Meilis Theolog. Zeitschrift ans
der Schweiz. Jahrg. IV. 1887. p. 1-12. KriHk der
Ada.
Jahn. Alb., Die Stift -St. Gallische Passio s.Yict. et
Ursi bei Lütolf ... in amur Oesch. der Burgundionen
n. Buiigundiens. II. Halle 1874. 8°. p. 513 -518. Hier-
nach ist dia Piusio ein betrügerisches Irr lieht, ein meist
aus trübsten Quellen geschöpftes Genfer Machwerk.
Lütolf, AI., ürsus u. Victor, die ThebÄer in Solo-
durum in seinem annehmen Werks p. 148-181.
Passio s. Victoriae virginis et marty-
ris: , Factum est'.
AtLsg. : ex cod. Namurc. n® 15 i» Analeci Bol-
land. IL 1883. p. 157-160.
Erl.-Sdir.: Quinta relli, Bonar., DellAvita, martirio
e colto di s. Vittoria veig. Bomana, nna parte del
cui sacro corpo si renera nell' antica cattediale di
Bagnorea. Borna 1890. 8^. 173 pag.
Yita 8. Victoriani abbatis Asanensis in
Hispania (f 560) auct Franc. Didaco de
Aynsa-y-Triarte. Hispanice scripta.
Ausg. : latine versa in AA. SS. Boll. 12. Janr.
I. p. 738-743. Cf. Elogium bist ap. Mabillon, AA.
SS. 0. 8. Ben. saec. L p. 189. 190.
De ss. Ylctoriano proconsule Garthaginis, duo-
bus germanis Aquisregiensibus, Fmmentio 6^.
mart. Garthagine cca. a. 484 in AA. 88. Boll. 23.
Mart. in. p. 460. 461.
Translatio ss. Viotorinl abbatis Lucae, Ambro-
sii, Privati monachorum in AA. 88. Boll. 5. Janr.
I. p. 289.
Acta s. Victorini episcopi Amitemi in
Vestinis et martyris (sub Nerva, 5. Sept?).
Ausg. : illustr. atque de eiusdem, ac LXXXm
88. martyrum Amitemensium ooemeteiio prope
Aquilam in Vestinis historica dissertatio. Gum
append. de coemeterio s. Satumini, seu Thraso-
nis Via Salaria etc. Auctore Joanne Marangoni.
Romae 1740. 4^ Cum imagg. asri incisis. XVL
184 pag. Vgl AA. SS. BolL 24. Jul. V. p. 535.
Tita s. Victorini episcopi Assisiensis in
Umbria (f 250).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 13. Jun. II. p. 669-671.
Vita Victorini Feltrensis auctore Fran-
cisco Prendilacqua.
Uebers.: italienisch: per cura di Qius. Bram-
billa. Como 1871. 8».
Brl.-Sehr.: Tirabosohi, Stör, della letteratara Ital.
VI. Fironze 1807. p. 989.
De ss. Victorino, Alexandrino, Euphrata etc.
mart. Nicaenis in AA. SS. Boll. 25. Hart III. p. 554.
De s. Viotorino episcopo Com! in Italia (saec.
Vn) Limpeni sylloge in AA. SS. Boll. 5. Sept
IL p. 541. 542.
De s. Victorino episcopo Poetovionensi in Pan-
nonia et martyre (saec. VI) G. v. Hoofißi com-
mentarius in AA. SS. Boll. 2. Nov. L p. 432 -44a
De SS. Victorino, Euciro, Paulo etc. mart Afris
in AA. SS. Boll. 22. Febr. HI. p. 288.
De SS. Victorino, Mappalico, Pusitimo ete, mart,
in AA. SS. Boll. 21. Febr. HI. p. 243.
De s. Victorino mart in territorio Bituricensi
in AA. SS. Boll. 16. Mai. HI. p. 574.
De s. Victorino presb. et mart prope Cutiliss
Sabinorum oppidum in Italia (f exe. saec. I) Lim-
peni comment. bist in AA. SS. Boll. 5. Sept IL
p. 489-506.
De SS. Victorino, Victore, Nicepboro eie. mait
Aegyptiis (f cca. 285) Henschenii sylloge bist in
AA. SS. Boll. 25. Febr. HI. p. 488-490.
De 8. Victorio episcopo Oenomanensi (f 490)
Stiltingii sylloge bist in AA. SS. BolL 1. Sept
Lp. 220-223.
VITl S. VICTRICn — ACTA SS. VINCENTH
1625
Yita s. Victricii archiep. Botomagensis
(-f- cca. 417) auctore Johanne Baptista
le Brun ex s. Paulini epist 18 et 37.
Ät$8g.: * in AA. SS. Boll. 7. Aug. 11. p. 193-
197. — ' wiederh, ap. Ghesauiere, AA. SS. Bel-
gii I. p. 407-418. — Acta altera seu über eins
de laude saoctorum ex cod. monasterii s. Galli
itnd. p. 418-436.
Erl.-Sekr. : C6r6monie k Braineponr la translation des
reliqnes de Saint -Tved et de Saint -Victrioe, 6vdque
de Ronen in Journal de SoissonSf du 20. Oct 1865.
GhesquidrOf Jos., Commentarios praevins I.e. p.
374-406.
Le Flagnais, Stances sor saint Yictrice, 6vdonede
Ronen in M6m. des antiqnalree de Noimandie. XXII.
PÄris. 4*. p. XXIV.
De 8. Vioturino mart. Aloxandriae in AA. SS.
Boil. 28. April. III. p. 567.
Yita s. Victurniani confessoris.
Ausg.: ap. Labbe, Bibl. nova IL p. 695.
De s. Victurnlano anachoreta apud Lemovices
in Gallia (saec. VI. VlI) Suyskenii sylloge in AA.
SS. Boll. 30. Sept VÜL p. 689-691.
De SS. Victuro, Euasio, Privata etc. mart. in
Airica in AA. SS. Boll. 7. Jun. II. p. 8.
De s. VIdiano mart. in loco ,Matres^ dicto dioec.
Rivensis in Occitania (saec. V) in AA. SS. Boll.
8. Sept. III. p. 261.
Erl.-Sehr. : Jamm es, M., Yie de Saint -Vidian, martyr.
Tonlottse 1841. 12nio.
De SS. Vlgilantio et Nundino martyribus in
Macedonia G. v. Hooffii notitia tn AA. SS. Boll.
1. Nov. I. p. 208.
Acta s. Vigilii episcopi mart in alpibos
Tridentinis (f 400).
Ausg.: ex ms. Trevirensi S. Maximini in AA.
SS. Boll. 26. Jun. V. p. 165-168.
Erl.'Schr.: Snlzer, Jos. Geo., Die 'Wiedeianfftndong
der Urne des glorreichen Märtyrers Vigilins Bischöfe
und ersten Schutzpatrons der Stadt und der Diöceee
von Trient. Trient 1863. IBmo. 120 pag. Mü Abbitd.
De s. Vigilio episcopo Autissiodorensi in Gallia
t 689) comment bist, in AA. SS. Boll. 11. Mart
I. p. 72. 73.
Erl.-Seh'.: Lebeuf, J., Histoire de la vie de s.Yigile,
övdque d'Anxerre. Auxerre 1722. 9*.
De s. VIgillo episc. Brixiensi in Longobardia
(saec. VI) Perierii commentar. in AA. SS. Boll.
26. Sept VII. p. 276-279.
Erl.-Sehr.: Rosa, Qabr., San Vigilio vescoYO diBrescia,
ricerche storiche. Bergamo 1849. ^.
Tita s. Vigoris episcopi Baiocensis in
Gallia (flor. 530) auctore anonymo (saec.
VIH).
Ausg. : * mutato stüo ed. Surius, De prob. SS.
historiis. 1. Nov. VI. p. 23-25. — * ex 17 codd.
mss. in AA. SS. Boll. 1. Nov. I. p. 297-306, tßo
Textus primigenius u. text emendatior eina/nder
gegenübergestellt sind. — ' Auszug ap. Bouquet,
Rec. III. p. 421. 422.
JErl.-Schr.: Corblet, Hagiographie da diocdsed'Amiens.
IV. 1874. p. 6Ö7.
Ohesquidre, Des. Vigore opisc . Baiocensi apud Atre-
batos nato et s. Vedasü discipulo sylloge hist.-crit.
in Husdom AA. SS. Belgii II. p. 91-97.
Histoire litt^raire de la France. VI. 1742. p. 257.
Lair, Jul., Etndes sur les originos de r6vdch6 de
Bayonz. Saint Manvieu , saint Conlest , saint Vigor
J
Ml Bibliothöque de r£oole dM ohartes. VI. s^r. FV.
1868. p. 33-56.
Smedt, C. de, Commentar. praevins «» AA. SS. Boll.
1. c. p. 287-297.
Vita b. Villanae Bottiae (f 1340) Elo-
rentiae scripta a Jo banne Garoli ord.
Praed., notitias suggerente, ut videtur,
Hieronymo Jobannis, cuius est prae-
fatio.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 26. Ang. V.
p. 864-869. Cf. Sollerii comment praevius ibid.
p. 862-864.
De b. Villano episc. Eugubino in Italia (f 1220)
in AA. SS. Boll. 7. Mai. II. p. 282.
De 8. Villico episcopo Metensi R. de Buckii
comment bist in AA. SS. Boll. Oct XII. p. 670.
Tita s. Vinardi conf. prope lingonas
in Gallia (sec. VIII) auctore anonymo.
Ausg.: ex ms. in AA. SS. Boll. 11. Oct V. p.
668-670. Cy.Byei comment praev.*6»d.p. 666-668.
Vita s. Vincentiani confessoris Arver-
nensis (f 671/72) auctore Herimberto
diacono (712/15).
Ausg. : nur Bruchstiieke ap. Le Cointe, Annal.
Franc. III. p. 600 ex cod. Menatensi.
JSSrl.-Scfir. : Forschungen zur deutschen Qeschichte.
XXII. 1882. p. 460.
Histoire litt^raire de la France. IV. 1738. p. 47.
Vie miraculeuse de s. Vincentian, confsss., appellö
vulgairement s. Viance, sur les memoires d'un ancien
livre de Tabbaye de Menat en Auvergne. Brive 1609 ;
— taiaderhoU St.-Flour 1859.
Acta s. Vincentii abbatis, Bamiri prio-
ris et 12 monachorum Legione in Hispa-
nia (f cca. 584).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 11. Mart. IL p. 62. 63.
— Compendium martyrii ibid.p.QS. — Passio
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.I. p. 303-305.
Vita s. Vincentii archidiaconi Caesaraugustani
«= Passio 8. Vincentii levitae.
Vita s. Vincentii conf. alias Madelgarii
(t cca. 677) Sonegiis in Hannonia, au-
ctore anonymo.
Handschr.: Paris, Nat-Bibl. nouv. acquis.
lat n^ 263. sec. XI fin.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 14. Jul. HI. p. 668-
677. — Miracula ex mss. ibid. p. 678-683. —
Miracula recentiora ibid. p. 683-689.
Erl.-Sckr.: (Brasseur, Ph.) S. Viucentins fnndator et
primuB abbas Altimontensis exindeque Sonegiensis
ecclesiae conditor. Montibns 1686. Id. BP.
Elogium 8. V-i historicum ap. llabillon, AA. SS.
0. s. Ben. saec. II. p. 672 - 674.
Fortius (Le Fort), Histoire de S.Vincent. Mens
1664. 12 mo.
Lalion, L. J., Vie de s. Vincent - Madelgaire et de
sainte Waudru , son 6pouse , princes et patrons de
Hainaut. Toumai 1886. «<>. XJV. 293 pag. 3 fr.
Smetius, C, Common tarius hist.-criticus ap. Ohes-
qnidre, AA. SS. Belgii IV. p. 3-34.
S oll er i US, Comment. praevius tn AA. SS. Boll. 1. c.
p. 657-668 {mü Abbildung).
Acta SS. Vincentii episc, Benigni diac.
et sociomm martyrum Mevaniae in XJm-
bria (f 303).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 625-627.
1626
VITA S. VINCENTH FERRERE — ACTA S. YINCJENTII MART.
Vita s.Vincentii Ferrerii ord.Praed.Ve-
neti in Armoricis (f 1419) auctore Pe-
tro Banzano ord. Praed., dein episcopo
LucerinO. Libri 4. Geschrieben 1456.
Ausg. : ^ ex ms. Ultraiect. in AA. SS. Boll.
5. April. I. p. 482-512. — * vorher nach Willkür
geändert ed. Surius, Vit. SS. 5. April. — ^wie-
derholt ed. Lusitanus, Vit. SS. ord. Praed. —
Oloria posthnma in AA. SS. Boll. 1. c. p. 523
-529. — Miraevla auctore Francisco Casti-
lionaeo, ex mss. ibid. p. 512-514. — Mira-
cula alia facta in Britannia Armorica et ex
processu Venetensi gallice collecta a Bernardo
Guyardo de Jesu Maria ord. Praed. ibid. p. 514
-523.
Uebers.: aus d. Latein, des P. Ransan über-
setzt von Ludw. Graf Goudenhove. Mainz 1869.
8^ VIIL221pag. ^1.50.
Erl.'Sehr.: Bayle, Marc. Ant.,Vie des. Vincent Ferner,
de l'ordre des Fröres prficheais (1360—1419). Paris
1866. 12mo. 3 fr.
(Calvi, Tomm.) Fiore delle gesta e dei miracoli di
8. Vincenzo Ferrari dell' ordine de* Predicatori. Bo-
logna 1860. 80.
Coelho, Dom. Lopez, Bistoria da prodigiosa ....
vida de s. Yinc. Ferrer. Lisboa 1718. 4^.
Diago, Fr., Bistoria de la vida, milagros y mnerte
de s. Vicente Ferrer. Barcelona 1600. 4^.
Don in, Lndw., Kurze Lebensgeschichte des h. Yinc.
Ferrerins aus dem Prediger- Orden. Wien 1844. 12mo.
Fabricins, Bibl.med.etinf.latinitatts, Hb. VI. p.491.
Ferrante, Aniceto, Vita compendiata di s. Vincenzo
Ferreri. Torino 1876. 16mo. 140 m. L 1.
Ferrarini, O. M. Fei., Ragguafrlio istor. della yita
di 8. Yinc. Ferrerii. Milane 1732. 4«.
Faesi, Pins, Leben des h. Vinc. Forrer. Oedenbnig
1749. 40. Unganseh geschrieben.
Gavaldä, Franc, Vida de el angel profeta y anostol
Valenciano san Vinconto Ferrer. Valancial668. Jcl.40.
Oomez, V., Bistoria de la santa vida, y heroicas
virtndes . . . del . . . san Vicente Ferrer, honora de
so patria Valencia. Valencia 1618. 8°.
Guyard, B., Vie de s.Vinc. Ferner. Paris 1684. 8®.
Heller, Ludw., Vinoentius Ferrer nach seinem Leben
und Wirken dargestellt. Berlin 1890. BP.
Henschen, Comment. praovius in AA. SS. Boll. 1. 0.
p. 476-482.
Hohenthal-Staedtoln, W. de, Dissertatio de Vin-
centio Ferrerio confessore. Lipsiae 1839. 8^.
Labbe, Bibl. nova mss. II. p. 484.
Marchese, Dom. M., Vita di s. Vioenzo Ferreri. Na-
poli 1669. 40.
Miguel, Seraf. Thom., Histoiiade la portentosa vida
y milagros de s. Vicente Ferrer. Comentada . . . por
Francisco Vidal y Mico. 2. edic. Madrid 1866. gr.S».
VI. 496 pag.
Orti, M. Ant., Segundo centenario de los anos de
la canonizacion del Valenziano apostol san Vicente
Ferrer. Valencia 1666. kl. 4P.
Rossicrnol, Jean Jos., Vie de s.Vinc. Fenier. s. 1.
et a. 8».
Teoli, Ant., Storia della vita, e del culto di s. Vin-
cenzo Ferrerio dell' ordine de* Predicatori. NapoU
1738. 40. VJII. 624 pag. Om effig. — Di nuovo pubbl.
da G. B. Marini. Boma 1826. 40. Om effig.
Valdecebro, Historia de la vida maraviUosa ... de
8. Vicente Ferrer. Madrid 1740. 4f>.
Vita di a. Vincenzo Ferrero. Venezia 1765. 4°; — Bo-
logna 1850. 8^.
Acta b.Vincentii Kadtubkonis archiep.
Cracoviensis (f 8. Mart 1223) canonisa-
tionis.
Ausg.: Romae 1697. fol.
Erl.-Sckr.: Sacra ritnum congregatione . . . Joanne
Francisco Albani episcopo Sabinen. Cracovicn. bea-
tificationis et canonizationis . . . Vincentii Kadlubek
de Rosis beati nuncupat. Episcopi Cracoviensis . . .
Romae 1764. fol.
Starovolscius, Sim., Vita et miracola servi Dei
Vincentii Kadlubkonis. Cracoviae 1642. kl. 4P.
Vgl. Vinoentius (Eadhibek).
Passio s. Vincentii ievitae et martvris.
archidiaconi Caesaraugustani, primi pa-
troni basilicae s. Germani a Pratis, Va-
lentiae in Hispania sub Diocletiano, bre-
vior; ,In illis diebus'.
Ausg.: in Analect Rolland. I. 1882. p. 260-
262. — Passio alia ex codd. Vatio. 1196 et 5696:
,Beatu8 Vinoentius extitit* ibid, p. 263-270. —
Passio alia: ,De sancti ac^ ex cod. Namurc. n*^
53 ibid, II. p. 299-301. — Passio alia: ,Quo-
niam nobilem^ ap. Du Breul, Supplem. antiqui-
tatum urbis Parisiacae. Paris. 1614. 4". p. 1-11.
— YMä s. V-i in AA. SS. Boll. 22. Janr. 11. p.
394-398. — De reliqniis s. V-i Ievitae ibid.
II. p. 398-400. — De reliquiis in Lusitaniam
translatis ibid. p. 406-408. — De reliquiis Ba-
rium translatis ibid. p. 413. — NarraÜo tians-
lationis brachii ibid. p. 413. 414. Cf. p. 1145. —
Miraeula s. V-i Ievitae ülyssipone edita, au-
ctore Stephane praecentore ülyssiponensi
{Handschr.: Lissabon, öJGfentl. Bibl. n* 286.
saec. XIII) ' ibid. ü. p. 408-413. — • in Bran-
dani Monarchia Lusitana. Lisboa 1630. fol. ap-
pend. , voller Fehler. — • in Portugal, monum.
I. p. 95-101 nach dem Mpt. — Translatio s. V-i
Ievitae ad monasterium Castrum dioec. Albingens.
in Oallia auctore Aimoino monacho S. Oermani
de Pratis. A. 864. Libri II prosaici et libri II
metrici ^ xtisammen mit Aimoini histor. Franc,
ed. Jacobus Du Breul. Paris. 1603. fol. — • ap.
Job. de Bosco, Bibl. Floriacensis. Lugd. 1605. 8^
— ' ap. Du Breul , Supplem. antiquitatum urbis
Parisiacae (Paris. 1614) p. 12-30; metrioe p. 3<)
-33. — * in AA. SS. Boll. 22. Janr. 11. p. 400-406.
— * ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1.
p. 644-654; vgl p. 768. — « ap. Joaq. Lor. Villa-
nueva, Viage literario a las iglesias de Espana
IV. p. 167-209. — ^ ex Mabillonio ap. Migne, Pa-
trolog. lat. CXXVL p. 1011-1028. — « Bruch-
stücke ap. Bouquet, Recueil VII. p. 352. 353. —
Translatio alia Valentia Ulyssiponam in Ana-
lect BoUand. I. p. 270-278. — Sermo s. Justi
Urgellensis episcopi in natale s. V-i mart. ap.
Villanueva, Viage literario. X. Valencia 1821.
p. 219-221.
Erl.-Sckr.: Ebert, AUgem. Geschichte dar literator
des Mittelalten. H. 1880. p. 862-366.
H ist Dir e litt^raire de la France. V. 1740. p. 641 ff.
Vita s. Vincentii Hadelgarii «« Vita s. Vincentii
conf. alias.
Acta s. Vincentii mariyris Aginnensis
in Aquitania sub Diocletiano.
AtAsg. : ex ms. Bodecensi in A A. SS. BolL 9.
Jun. n. p. 166. — Alia acta ex mss. eccles.
Aginnensis ibid. p. 167. 168. — Historia ec-
clesiae ex Venantii Fortunati lib. I carmin.
* ibid. p. 168. — • unt. d. Tit.: De basilica s.
Vincentii ultra Garonnam ed. Frid. Leo in Mod.
Germ. bist. Auct antiquiss. IV. 1. 1881. p. 11. 12.
— Miraeula auctore Gregorio Turonensi in
AA. SS. Boll. 1. c. p. 169.
ACTA S. VmCENTn — VITA S. VITALIANI
1627
Acta s. Vincentii mart Gaacoliberi in
Hispania citeriore (f 303) suspecta.
Ätisg, : ex ms. Segobiensi excnsa a Thom. Sa-
lazar in AA. 88. Boll. 19. AprU. H. p. 621. 622.
Acta SS. Vincentii, Orosii, Yictoris,
Aquilinae martyrum Oerundae sub Dio-
cletiano auctore episcopo Gallo anonymo.
Ausg. : in A A. SS. Boll. 22. Janr. II. p. 390 - 393.
Acta ss. Vincentii , Sabinae et Ghriste-
tae fratrum martyram Abulensium in Hi-
spania (f 305 verisim.).
Ausg. : ex legendariis in AA. SS. Boll. 27. Oct
XII. p. 204-206. Cf, J. V. Heckei comment. prae-
vius ibid.^. 193-204.
De SS. Vincentio episc. et Laeto presb. mart.
Aquis Tarbellicis in Noyempopulania(saec.III-Y)
Stiltingii comment. crit. in AA. SS. Boll. 1. Sept.
I. p. 200-203.
De s. Vinoeirtio episc. Falginatensi in Um-
bria (t cca. 553) in AA. SS. BoU. 24. Mai. V. p.
296. 297.
De s. Vinceirtlo episc. Teatino in Aprutio in
AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 639-641.
De 8. Vincentio episc. Tricassino in Gallia (f
c<;a. 546) in AA. SS. Boll. 4. Febr. I. p. 480.
De SS. Vincentio, Jobanne et Mario mart. Gor-
tynae in Greta in AA. SS. BolL 25. Mai. VI. p. 25.
De s. Vincentio mart. in portu Romano in AA.
SS. Boll. 24. Mai. V. p. 281.
De s. Vincentio martyre Bomae vel Tibnre in
AA. SS. Boll. 24. Jul. V. p. 536.
De s. Vincentio Minorita conf. Aquilae in Ye-
stinis (t 1504) in AA. SS. Boll. 7. Aug. II. p. 239.
De SS. Vincentio , Nideruno. Herelo etc. mart.
Cortonae in Hetruria in AA. SS. Boll. 16. Mai.
m. p. 572.
De SS. Vincentio, Nina, Prisco etc, mart Lug-
dunensibus in AA. SS. Boll. 2. Jun. I. p. 168.
De s. Vincentio presb. ac mart. Bisulduni in
Catalonia in AA. SS. Boll. 1. Sept. L p. 206.
De 8. Vincentio presb. Magniaci in agro Niver-
nensi (cca. med. saec. VII) Carpentieri sylloge in
AA. SS. Boll. 17. Oct. VUI. p. 84-89.
De 8. Vincentio presb. monacho Lerinensi in
Gallia (t ante 450) Papebrochii comment. histor.
in AA. SS. Boll. 24. Mai. V. p. 284-286. — Vin-
diciae pro s. Y-o et Lerinensibus Semipelagia-
nismi perperam accusatis ibid. p. 287-296.
Erl.-Sehr. : M a c e d o , Franc, a S. Augnstino , Commen-
tationes daae ecclesiastico-polemicae, altera pro s.
Vincentio Ltrinensi et s. Hilario Arelatensi , et mon-
asterio Lirinae , altera pro s. Auf^nstino . . . Veronae
1674. 40. 288 pag.
De s. VIndemiaie episcopo Yeronensi in AA. SS.
Boll. 28. Febr. in. p. 729.
Tita s. Vindiciani episcopi Cameracen-
sis et Atrebatensis (f 712) auctore Fran-
cisco Doresmieux abbate Montis-Eligiani.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 11. Mart. II. p. 76-84.
Erl.'Sehr.: Ohesqniöre, Commentar. historicas tn
ipawa AA. SS. Belgü Y. p. Ö03-633.
De s. Viola virg. et mart Yeronae in AA. SS.
Boll. 3. Mai. I. p. 383.
Yita Viperti (t 1124) = Annales Pegavienses,
Tita s. Virgilii archiepi8Copi Arelaten-
8i8 in Gallia (f cca. 610) auctore ano-
nymo.
Atug,: ^ ap. Yinc. Barralis, Chronologia san-
ctorum et alior. viror. illustr. ac abbatom sacrae
insulae Lirinensis. Lngduni 1613. 4^ p. 87. —
* wiederholt in AA. SS. Boll. 5. Mart. I. p. 400-
404. — ■ ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec. II.
p. 55-60.
Sri. - Sdtr. : H istoire littöraire de la France. IV. 1738.
p. 44.
Yita s. Virgilii Juvavensis seu Saiis-
burgensis archiepiscopi (f 784).
Geschrieben nach 1181 und geschöpft ans Libellas
de convers. Bagoar. et Garant, (s.d.).
Handachr, : vid. Pertz , Mon. scr. XI. p. 85.
Ausg.: ^ ed. Canisius, Lect. antiq. YI. p. 1139
(m. 2. p. 395-431 ed. Basnage). — ^wiederh. ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.sec.in.2.p.309-318.
— 'ed. ÄYattenbach ap. Pertz, Mon. scr. XI. p.
86-95. — * Bruchstücke ap. Bou^uet, Rec. III.
p. 675. — Epitaphium s. Y-i tn Mon. Germ,
bist. Poetae lat. aevi Car. U. p. 639.
Erl. - Sehr. .-Rettberg, Dentschlan ds Kirohengeschichte
II. p. 235.
Wa ttenbach, Dentschlands Geschichtsqaellen. 6. Anfl.
II. 1886. p.273; II. 1894. p.SOS.
De b. VIriio abbate in monasterio Legerensi
s. Salvatoris in Navarra Stiltingii sylloge in AA.
SS. Boll. 1. Oct. I. p. 195.
De s. Vissla virg. mart. Firmi in Italia in AA.
SS. BoU. 12. April. II. p. 81.
De b. Vitale a Bastia eremita 3. ord. s. Franc,
in Assisiensi ümbriae dioec. (f 1491) Hen-
schenii sylloge histor. in AA. SS. Boll. 31. Mai.
YU. p. 475.
De b. Vitale abbate Saviniacensi , vid. Yita b;
Yitalis abbatis Saviniacensis.
De SS. Vitale, Crispino, Martyria mart. in AA.
SS. Boll. 20. Jun. lY. p. 8.
De ss. Vitale, Felicula, Zenone mart. Romae
Henschenii comment bist, in AA. SS. Boll. 14.
Febr. IL p. 743-745.
De s. Vitale mart. Abulae in Hispania in AA.
SS. Boll. 6. Febr. I. p. 768.
De ss. Vitale, Revocato, Fortunato mart.Smyr-
nensibus in AA. SS. Boll. 9. Janr. I. p. 567.
De s. Vitale Spoletii in Italia in AA. SS. Boll.
21. Janr. II. p. 342,
Acta s. Vitaliani episcopi Gapuae et Ca-
tacii in ItaUa (forte sec. VII).
Ausg.: in AA. SS. Boll. 16. Jul. lY. p. 169-
172. Cf. SoUerii comment. praevius ibid. p. 165
-169.
Vita s. Vitaliani Komani pontif. (f 672)
auctore Anastasio Bibliothecario.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 27. Janr. II. p. 780.
781. Vgl. Fabricius, Bibl. med. et inf. latinita-
tis ed. Mansi YI. p. 301.
1628
DE S. VITALIANO — PASSIO S. YITI
De s. VttalianOy item Vitale et 44 militibus
Spoletii in Umbria in AA. SS. BoU. 14. Febr. H.
p. 746.
Vita s. Vitaiii sive Vitalis monachi Ga-
zaei Alexandriae (s. VII) auctore Leon-
tio episc. Neapoleos (scripsit 642 — 668).
Ausg.: in AA. SS. Bell. 11. Janr.I. p.702. 703.
De s. VKalina virg. Artonae apud Arvernos (f
cca. 390) in AA. SS. Boll. 21. Febr. in. p. 245. 246.
Yita b. Vitalis abbatis Saviniacensis
primi (f c. 1120) auctore Stephane de
Fulgeriis episcopo Rhedonensi (f 1178).
Ausg.: ed. £. P. Sau vage in Analect. Boll and.
I. 1882. p. 357-390. Cf. AA. SS. Boll. 7. Janr. I.
p. 389.
Miracula s. Vitalis epiacopi Juvavenais
seu Saliaburgensis et apostoli Slavonim
(f ante 716, sectind. dl, cca. 730).
Im 15. Jahrh. wurde seine Kononisationjin Bom ver-
geblich betrieben.
Atisg, : ^ ex processu caDonisat ed. CaDisius,
Lect. ant lU. 2. p. 358. — » in AA. SS. Boll. 20.
Oct. VIII. p. 950-952. — Miracula saec. XV
ex processu canon. in compendium redacta a P.
Amando Pachler ihid. p. 952-959. — Miracula
saec. XVI ex Job. Stainbauser relata a Pacblero
ibid. p. 959. 960. — Miracula saec. XVII ibid,
p. 961-963. — Alia miracula saec. XVII ex
Yotivis tabellis coli, a Pacblero ibid. p. 963-965.
Erl.'Schr.: Disqnisitiones in vitam et nüracula s.
Vitalis episcopi secandi Salisbmg. Salisbargi 1663. 4^.
Hansiz, Germania sacra U. p. 72.
Rettberg, Deutschlands Kircnengeschichte IL p. 282.
Tinnebroekius, A., Comment. historicns in AA.
SS. BoU. I.e. p. 913-949.
"Wa ttenbach, Dentschlands Q eschichtsqaellen. 5. Aofl.
U. 1886. p.273. not.1; II. 1894. p.803. not.S.
Vita s. Vitalis eremitae in pago ßatia-
tensi dioec. Naxmetensis in Gallia (f ante
saec. IX) et miracula.
Ausg. : in AA. SS. Boll. 16. Oct. VII. 2. p. 1096
-1101 ex edit. Cbiffletii. Gf. Vandermoerii com-
ment. praevius ibid. p. 1091-1096.
Fassio SS. Vitalis et Yaleriae coniiigum
mart Eavennae et Mediolani (saec. fi).
Ausg. : ex ms. Bodecensi in AA. SS. BoU. 28.
April, m. p. 564.
Vita s. Vitalis Siculi, abbatis ord. s. Ba-
silii Armenti et EapoUae in Italia (f 994)
auctore graeco fere coaevo.
Ausg. : ^ ex antiquis mss. latinis in AA. SS.
Boll. 9. Mart 11. p. Ö6-34. — ' mit geändertem
Text ap. Caietani, Vitae SS. Siculorum II. p. 87.
Fassio s.Viti pueri septennis, saec. VI
vel VII composita et Romae inventa saec.
vin.
Ausg.: * ap. Surium, Vit. SS. 15. Jun. — 'ex
variis mss. in AA. SS. Boll. 15. Jun. II. p. 1020
-1026. — Disquisitio conjecturalis Papebrochii
de prima sepultura s. Viti ibid. p. 1026 -1029. —
Prologus ox cod. Bruxell. n* 64 in Catalogus
codicmn hagiograpb. reg. bibl. Broxell. L 1. 1686.
p. 11. 12. — Passio alia ibid. p. 56. 57. — Fas-
sio alia et martyiium s. Viti, Modesti et Cre-
scentiae anctore Tu tone monacho ord. s. Ben.
in Franconia inferiori (saeö. XII) in eiusd. Opa-
scula e 2 codd. Admont. nunc prim. ed. Willib.
Rubatsoher. Gracii 1882. gr. 8*» ( FZ/7. 154 pag.
Jk 2.20). — Translatio s. Viti Roma in Fran-
ciam et inde a. 836 in Corbeiam Saxonicam^ scri-
pta a quodam Corbeiensi monacho [Handsehr.:
Weimar, Gi-ossbrzgl. Bibl. Q. 49. sec. XIV. fol.
269^-279^] ^ ed. H. Meibom ad caleem Winchindi
annal. Francof. 1621. fol. p. 139-144. — »trie-
derhoU unt. d. Tit.: De constrnctione mon-
asterii Novae Corbeiae in Saxonia libelius anti-
qui scriptoris ap. Duchosne, Eist. Franc, scr. IL
p. 344-350. — 'ap. Meibom, Scr. rar. Germ. L
p. 763-768. — * in AA. SS. BoU. 15. Jnn. U. p.
1029-1037. — ^ vollständiger^ aber ohne Prolog
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. IV. 1. p. 5^
-537. — ^wiederh. ap. Pertz, Mon. scr. II. p. 576
'585. — "^kritisch behandelt ap. Jaffe, Bibl. rer.
Germ. I. p. 3 - 26. — ■ Bruchstück ap. Bouqnet,
Recueil VI. p. 293-298. [Uebers.: deutseh tmt.
d. Tit. : Leben des Abtes Eigil von Fulda u. der
Aebtissin Hathumoda von Gandersheim, nebst
der Uebertragung . . . des h. Vitus, Uebers. von
G. Grandaur. Leipzig 1888. 8*. XL 109 pag.
Ji 1.80 (= Geschichtschreiber d. deutschen Vor-
zeit, lief. 83. — 2. Gesammtausg. Leipzig 1890.
Bd. 25.)] — Translatio s. Viti cum sociis in ter-
ritorio Polymniani a® 801. VI kal. Mai. ap. Üghelli,
Italia Sacra ed. Coleti VII. p. 749-753. — Trans-
latio s. Viti ex Italia in Bohemiam sab Carole
IV in AA. SS. Boll. 1. c. p. 1038-1042. — Yersos
antiqui de translatione s. Viü in Saxoniam per
^Varinum abbatem Corbeiensem ^ ed. H. Meibom
ad ccUeem Witichindi 1. c. p. 144. — • unsderh,
ap. Meibom , Scr. rer. Germ. I. p. 769. — * ap.
Duchesne, Bist. Franc, scr. 11. p. 350. — Vitus
saga ap. C. R. Ünger, Heilagra manna sogur. 11.
Christiania 1877. 8^ p. 327-334.
Erl.'Sehr,: Ebert, Ädf., Allgem. Ooachichte der Lite-
ratur des Mittelalters. JI. 1880. p. 836-338.
Enck, Aug., Translatio 8. Viti quo tc»mpore scripta
2uaeqae ei fides tribuenda esse videator «n Mtn^*
^is8. bist, de b. Adalhardo abbate Gorbeiae. Mod-
asterii Westph. 1873. 9>. p. 60-63.
GJesebreoht, Lodw., Ueber die Sage von der Ver-
mehrung des h. Vitas auf der Insel Rügen in Hakens
Pommerschen Provinzialblttttem. II. p. 409-424.
Janning, De patria s. V-i et sodoram in AA. SS.
Boll. Jun. VI. 1. p. 137-140.
: De donatione msulae Bugiae facta eocl^iae Cor-
beiensi ob victoriam ad inyocationem s. V>i lepor-
tatam iMd. p. 140-143.
Kessel, J. H., St. Veit. Seine Oeschichto , Yerehzuig
u. bildlichen Darstellungen tn Jahrbächer des Vereine
von Aiterthumsfreunden im Bheinlande. XLIII. Bona
1867. p. 162-183.
Praeviae observationes ap. Mabillon 1. c. p. 523-528.
Papebroch, Comment. praevius de ss. Vito, Mo-
deste et Cresoentio mart. Sicnlis , iisdemqae vel aiüs
Vito et Ifodesto Romae passis et eis atque trans^
Alpes cultis in AA. SS. BoU Jun. U. p. 1013 -lOOL*.
P.elzel, beschichte Karls des IV. p. 433. 466. 4?^.
vÄer die Auffvmhmg der Oebeine des h. VUus m Buia
u. dorm Uebertragung nadi Prag.
Schildgen , Theod., St. Vitus u. der slavische Svas-
tovit in ihrer Beziehung zu einander. 29. Jahresber,
der Realschule. Münster i. W. 1881. 4». 18 pag.
Stützte, J. N., Vitus, Modestus und Cnaeoenz. Le-
gende aus dem Anfange des 4. Jahrh. Regeosbane
1855. 80. um 1.
DE 8. VITICO — VITA 8. VULMAKI
1629
Wa 1 1 e n b a ch , Dentscfalaads OewhichtsqneUen. 6. Avil.
I. 1886. p.236. not. 4; 6. Aufl. 1. 1898. p.251.
Vgl. Annales Corbeienses.
De 8. VHico, Nestore, Caro ete. mart Nico-
mediensibuB in AA. SS. BoU. 8. Jon. II. p. 56.
Tita 8. Vitoni episcopi Yirdunensis {f
529. Nov. 9) auctore Eichardo abbate
Yannensi (f 1046).
Ausg.: Der Prologus u. der 2, Theil {rnira-'
cuia) ap. Mabillon, AA. SS. ord. s. Ben. sec. VI.
1. p. 565-569. — Tita alia brevis ex antiquiss.
cod. ms. Traiectensi ed. Surius, Vit SS. YII. p.
820 (XI. 1618. p. 236).
JBii. - Sehr. : Friedrich^ Kirchengeschichte Dentsch-
landB. n. 1869. p. 277.
Bettberg, Kircheogeechichte Deniichlandfl. I. 1846.
p. 626.
Yita b. Vivaldi eremitae 3. ord. s. Franc.
Montaioiie in Hetruria (f post 1300) au-
ctore DionysioPolinari deFlorentia.
Ausg.: ex autographo in kk. SS. Boll. 1. Mai.
I. p. 161-164; ef. ibid, Yü. p. 540.
De 8. Viventia virg. Coloniae Agripp. in AA.
SS. Boü. 17. Mart. II. p. 604.
Vita s. Viventii presbyteri, Vergiaci in
Burgundia (f cca. 413) auctore anonyme.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 13. Janr. I. p. 804-
814. — 'Bruchstücke ap. Bouquet, Reo. VII. p.
368; IX. p. 130.el31.
Erl.'Sehr.: Chamard, Notes historianes [concernant
la l^nde de s. Vivent et celle de s. Martin de
Verton äc.] in Bolletin de la Sociöt^ des antiqnaires
de rOneet. 1887. TrimeetreS.
De 8. Vivaiiflo episoopo Remis in Gallia (saec.
IV fin.) Stiltingii syUoge in AA. SS. BoU. 7. Sept.
in. p. 62-66.
De s. Vlv6iitiolo episcopo et conf. Lugduni in
Gallia (f cca. 520) in AA. SS. Boll. 12. Jnl. III.
p. 303-305.
Vita s. VivianI episcopi Santonis « Vita s. Bi-
l)iani ep. Sant
Yita s. Vivinae abbatissae in Bigardia
maiori iuxta Bruxellam (f 1170. Dec. 17).
Ausg. : in Anecdota ex codd. hagiogi-aph. Jo-
hannis Gielemans. Brux. 1895. p. 57-79; cf. p. 54.
Erl. - Sdir. ; D a n f r e s n e , Aug. , La bienaimöe des tan^oa
on L^^gende de s. AVivine, fondatrice et premiere
abbesse de la celebre abbaye dn Qrand - Bigard.
Bmxelles 1868. 12mo.
Vie et miracles de s. Wivine, abbesse da Qrand By-
gard. Bmxelles 1767. 12ino.
Vita s. Vodali sive Vodoali ( Vouel) co-
gnomento Benedicti, Suessione (saec. VIII)
auctore anonyme.
Ausg, : * ex ms. Belfortü in AA. SS. Boll. 5.
Febr. 1. p. 691-693. — *ex cod. Suession. voll-
ständiger ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IV. 2. p. 545-550.
Erl. -Sehr.: Histoire littdraire de la France V. 1740.
p. 674.
De b. Volkero mart. Sigebergae in Holsatia
(t 1132) in AA. SS. Boll. 7. Mart. I. p. 653-655.
De y. Volperto Tuitiensi abbate, vid. De b. Hella
abbate O)loniensi.
Miracula s. Volquini primi abbatis in
Sichern (i.e, Sittichenbach). Geschrieben um 1250.
Ausg,: ex ms. Jenensi (Ün.-Bibl. chart. seo.
XV. 4^ ap. Frz. Winter, Die Cisterzienser des
nordöstl. Deutsohlands. I. Gotha 1868. 8<^. p. 370-
395; cf. p. 368.
jy<. -So/kr.; Wattenbach, Dentschlands Oeaohichts-
quellen. 6 Anfl. U. 1886. p. 824; 6. Aufl. IL 18d4.
p.867.
De s.Volu8iano episcToronensi et mart. (f cca.
490) in AA. SS. Boll. 18. Janr. IL p. 194. 195.
Erl. -Sehr.: Barbier, Saint Vdusien. martyr, sep-
tidme ÖTdque de Tours et patron de la vüle de Foix
(Aiidge). Paris 1880. gr. 8». 1 £r. 60 c.
Vita SS. Voti et Felicis fratrum Cae-
saraugust et s. Johannis de Atares ere-
mitarum montis Pinnatensis in Aragonia
(saec. Vm).
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 29. Mai. VII.
p. 59-61. — Vita reeentlor auctore Macario
monacho Pinnatensi, ex ms. Md. p. 61-63. —
Synopsis historica ex anonym! Pinnatensis
ms. Und. p. 63-65. — Hymnus ibid. p. 65. Cf.
Papebroohii oomment. praevius ibid. p. 58.
De s. Voiiga seu Vio episc. in Britannia Arm.
(saec. VI) Baertii sylloge in AA. SS. Boll. 15. Jun.
n. p. 1060. 1061.
De s. VnHHde abbatissa == De s. Wilfrida.
Vita s. Vulganii eremitae (saec. VQ) culti
Lensii in Artesia auctore anonyme (saec.
XI).
Ausg. : ^ unt. d. Tit. : Vita s. Vulganii insignis
coUegiatae ecclesiae Lensiensis patroni titularis;
item s. Chrysolii etc. studio Arnoldi de Baisse.
Duaci 1623. 24mo. — «ap. Pommeraye, Histoire
de Tabbaye royale de S. Ouen p. 466. — 'ex
2 codd. et editt. in AA. SS. Boll. 2. Nov. I. p. 569-
574. — Excerptum de s. V-o ex Vita s. Madel-
gisili ibid. p. 575. Cf. C. de Smedtii comment.
praevius ibid. p. 566-568.
Vita s. Vulgiai conf. in vico Troisnes
in Provincia Insulae Pranciae (saec. VI)
auctore anonyme.
Ausg.: in AA. SS. Boll. 1. Oct I. p. 194. 195.
Cf. Suyskenii comment. praevius ibid. p. 188-193.
Vita s. Vulmari abbatis Silviacensis apud
Merinos primi (f cca. 710) auctore ano-
nyme pervetusto.
Ausg.: » ed. Surius, Vit SS. 20.Jul. VII. Ck)lon.
Agr. 1581. p. 580-585. — ^besser ap. Mabillon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saec. III. 1. p. 234-238. —
(Appendix de reliquiis ibid. p. 238.) — * ex
mss. in AA. SS. Boll. 20. Jul. I. p. 84-89 c. Cu-
peri comment praevio p. 81-84. — ^ wiederh.
ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii V. p. 371-384. —
* Auszug ap. Bouquet, Recueü III. p. 625. 626. —
Vita alia ex cod. bibl. reg. Bnixell. n® 18018
in Analect Holland. III. 1884. p. 450-454.
Erl. -Sehr.: Haign6re, La vie de s. VSTulmer, fonda-
tenr de l'abbaye de Samer. Boulogno 1852. 8^.
Histoire littoraire de la France. IV. 1738. p. 76.
Lefebvre, F. A., Saint Wulmer , fondateur de l'ab-
baye do Samer. Boulogne - sur - Mer 1894. SP. XVI.
324 pag.
1630
VITA V. WALAE ABB. CORBEIENSIS - VITA S. WALBURGIS
w.
Yita y. Walae abbatis Corbeienais (f
836) auctore Paschasio Badberto. Li-
bri 2.
Uerkwürdig, weil ihr Verf. aas Furcht vor Ludwig
dorn Frommen erdichtete Namen gebraacht ; nrspiünfl^cher
fingirter Titel der Schrift: Epitaphium Arsenii.
Ausg. : ^ vollständig ap. Mabillon , AA. SS. o.
s. Ben. saoc. IV. 1. p. 455-522 (*ed. Venet. p. 434-
497). — ' toiederk, ap. Migne, Patrolog. lat. CXX.
p. 1557-1650. — ^ nur dcu Wichtigste aus dem
Leben dieses grossen Mannes ap. Pertz, Mon. II.
p. 533-569. — * Auszug ap. Bouquet, Recueil VI.
p. 279-292.
Erl.-Sekr,: Bahr, Getch. der rSmiechen litarator im
karoling. Zeitalter. Garlsruhe 1840. 8». p. 2SS.
Ebert, Adf., Allgem. Ocschichte der Literatur des
lüttelalterB. U. 1880. p. 239. 244.
H i m 1 7, Wala et Loui« - le - D^bonnaire. Paris 1849. 8P.
Meyer von Knonau, War Wala in Chillon ge-
fuigen? 881 in Anzeiger für schweizerische Ge-
schichte. II. ZOrich 1875(7). p. 229.
Bodenberg, Carl , Die Vita Walae als histor. Quelle.
Inaog.-Diss. GOttin^n 1877. S9. 102 vag. Jk 1.
Simson, B., in Rheinisch. Museum ittr Riilologie.
XLL p. 688; «« VitaL c. 9.
Wa ttenbach, Deutschlands Gesohichtsquellen. 5 Aufl.
I. 1886. p.286; 6. Aufl. L p.2ö2.
Wilmans, Bog., Die Kaiserurkunden der Provinz
Westfalen. 1. Mflnstar 1867. p. 279-290. WicMg!
Vita s. Walarici abbatis Leuconaensis I
ia pago Picardiae Wimmacensi (f cca.
619) a Ragimberto abbate prope coaevo
(c. 660) primum scripta, postea ab aiio
monacho expolita.
Ausg.: * ed. Surius, Vit SS. 1. April. Stil ge-
ändert. — » in AA. SS. BoU. 1. April. I. p. 16-
23 c. Henschenii commentario praevio p. 14. —
^ wieder h. ap. Mabillon , A A. S^. o. s. Ben. saec.
n. p. 77-90. — * Auszug ap. Bouquet, Reo. III.
p. 496. — Relatio corporis a. 981 in monaste-
rium Leuconaense [St. Valery-sur-Somme] au-
ctore anonyme ^in AA. SS. Bell. 1. c. p. 23-30.
— * ap. Mabillon 1. c. saec. V. p. 557-562. —
— * Bruchstück * ap. Bouquet, Recueil IX. p.
147-149. — ^ ed. Holder-Egger ap. Pertz, Mon.
scr. XV. 2. p. 694-696. — Compendium vitae
ap. Vincent. Beliov. üb. 23. c. 21-23.
Uebers.: franz.: (Ravin) La vie de s. Valery,
traduite du latin et augmentee de notos. Abbe-
ville 1821. 8«.
Erl.'Sehr. : Corblet,HagiogTaphie du diocdse d'Amiens.
IV. 1874. p. 64; V. p. 72.
FabriciuSf Biblioth. medlae et inf. latinitatis. VI.
1746. p. 103.
Histoire litteraire de la France. III. 1735. p. 600;
VII. 1746. p. 568.
Vita s. Walberti , vid. auch Vita s. Waideberti.
Miraciila ss. Walberti et Bertiliae pa-
rentum ss. Waldetrudis et Aldegundis (f
cca. 660) Curtissolrae in Hannonia, a. 1619
descripta gallice a parocho loci Joh. le
Clercq.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 11. Mai. II. p. 635-637.
— Miracula usque ad a. 1629 notata süb eo-
dem parocho ibid. p. 637 - 640.
Erl.-Sekr.: Pottier, N., La noblease sainte et rovale
de s. Walbert et st« Bertille, ducs de Loraine'ete.
Mons 1644. 8».
Vita 8. WalbodoBis = Vita s. Wolbodonis.
Yita s. Walburgia (sive Walburgae, Wil-
burgae, Wüburgis, Wiibirgis, sororis s.
Wynnebaldi) abbatissae Heidenheimensis,
Ejstadii in Germania (f cca. 780) auctore
Adelboldo episcopo VI Tndectiiio, antea
monacho Lobiensi (f 1027).
Handsehr. : vgl. Hardy, Descriptive catalogue
of materials. I. 1. 1862. p. 486. n« 1041-1048. -
Holder-Egger führt 15 auf.
Ausg. : * ed. Surius, Vitae SS. VII. Colon. 1581.
p. 356-360 mutato stüo, — ' ex ms. UltraL oo)-
lata cum Capgravio, Surio et breviariis in AA.
SS. BoU. 25. Febr. m. p. 542-546. — • ap. Migne,
Patrolog. lat. CXL. p. 1091-1102. — Vit* alia
auctore anonyme in AA. SS. BoU. 1. c. p. 548-550.
— Vita resp. Mlracnla aUa auctore Medibardo
(forte EichstetensiB dioec. clerioo, saec. XL XII.
— Carmen breve) * ed. Jac. Gretser cum Phibppi
Eystetens. episc. De eiusdem ecolesiae diyis tute-
laribus. Ingolstadü 1617. 4^ p. 306-316. — *ei
ms. Eystettensi et Gretsero in AA. SS. BoH. 25.
Febr. m. p. 551-553. — Vita alia auctore Phi-
lippe episcopo Eystettensi (f 1^22) [Handsehr.:
München, lat. n® 14396. saec. XIV. — Pom-
mersfelde, n<» 2635. saec. XIV; — n« 2882.
saec. XIV] ' ed. Canisius, Lect antiq. IV. 2, p.
563-601; 628 («ed. Ba^nage IV. p. 235-250). -
• ed. Jac. Gretser 1. c. — * inter Gretseri opp. X.
— ' in AA. SS. Bell. 25. Febr. III. p. 553-563. -
Vita alia vel potius miraenla s. W-s Monliel-
mensia a. 761-896 auctore Wolfhardo Hasen-
rietano seu presbytero et monacho abbatiae Ha-
serensis [^«rrietifin], saec.IX. libri 4 (mit Wun-
dergeschichten überaus reich ausgestattet. Alle
anderen Vitae W-s kommen auf diese zurück.
— [Handsehr.: München, lat n® 4585 (Bene-
dictb. 85) mbr. saec. X. fol. ; — - lat. n« 4618 (Bene-
dictb.118). mbr. saec.XI. 4« min.; — lat n<» 19162
(Tegerns. 1162). mbr. saec. X. 4^ — lat n^ 22241.
mbr. saec. XII. fol. — Wien, n« 339 (Salisb. 11).
mbr. saec. XIII. fol. max.] * IIb. I. II. c. 1-6 ed.
Canisius, Lect. antiq. IV. 2. p. 605-624; 720-730;
variae leott. ex ms. Windberg. p. 717^*»-719*»^*
(* ed. Basnage II. 3. p. 263-279). — »t» einem
mehrfach abtceichenden Abdruck, lib. I xum
Theüy lib. 2-4 ganz ap. P. Stewart, Tomus sin-
gularis in sign, auctorum seu Commentar. de vita
et rebus gestis s. Walpurgae, virg., abbatissae...
Ingoist 1616. 4^ p. 29-107. — * ed. Surius, Vitae
SS. 1. Mai. Vn. Colon. Agr. 1581. p. 356-360,
mutato stilo. — ^ vollständig in AA. SS. Boli.
25. Febr. III. p. 523-542. — « ex editt prioribos
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. UI. 2. p. 2S7-
306 {' ed. Venet p. 260-276). — » ex MabiUonio
ap. Migne, Patrolog. lat CXXIX. p. 867-890;
appendix p. 891-894. Vgl p. 897. — * ausxüg-
lieh mit Fortlassung der meisten Wunder, welche
nach Basnage ',risum lectoribus saepius movent*
VITA S. WALBURGIS — VITA S. WALDEVI
1631
ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1.
p. 538-555. — Tita alla studio sanctimomaliam
Eystettensium scripta ex 2 mss. a Stevartio edita
et repetita in AA. SS. BoU. 1. c. p. 563-569. —
De oleo s. W-s in AA. SS. Boll. 1. c. p. 569. —
Miraeala virtute olei s. W-s patrata, auctore
Jac. Gretsero ibid, p. 569-572 (tfgl. Gretser,
Föns olei AValpurgini apud Eystottenses expli-
catus et defeDSos. Ingolstadii 1620. 4? [deutach
unt. d. Tit.: Heilsamer Oelbrann der h. Jung-
frawen s. Wal bürgen zu Eichstedt, durch C.
Schacbner. Ingolstadt 1621. 4<^]). — Mineula s.
W-s Tilae c. 1022 facta. Epistolae H custodis
Tilensis ad Adalboldum episc. Ultraiectinum et
Immonem diac. [Handsekr.: Brüssel, n^ 7917.
mbr. saec. XIV. fol.] ^ in AA. SS. Boll. 1. c. p.
546-548. — *unt.d. Tit.: Miracula Tielen-
sia wiederh. ap. Pertz 1. c. XV. 2. p. 764-766.
Erl.'Sehr.: Bahr. Gesch. der rGmischen Literatur im
karoliofischen Zeitalter p. 257.
CaltDs a. 'Walborgae virginis . . . Eystadii propitiae.
Ingobtadü 1748. 8».
Oondin. A., BenedictiniBch Weltwonder , yoigestellt
in der n. Walbaz^a in Eichstedt and in dem fiber-
natOrlichea Oelilass. Eichstedt 1734. 40.
Haaber, J., Die h. Walbuiga n. ihre gottselige Yer-
-wandtachaft. Augsburg 1840. 9>.
Hen sehen, Gomment. pnevias m AA. SS. Boll. 1. c.
p. 611-623 (W-s vita a yariis conscripta; discessus
w - 8 ex Anglia in Oermaniam ; aetas reüqaa ; dies
obitos W-s; yeneratio sacra; alia in Westphalia
Walborgis sanctimonialis ; translatio reliqniarum'W-s
Eystadinm; yeneratio eiasdem Kai. Mau; s. Were-
bniip;a et Walboiga pro una eademone a nonnollis
habita; sacra yeneratio W-s per reiiqnam Oerma-
niam, Boigondiam, Franciam ; aliaes. Walbargae«to.).
Histoire litt^raire de la France V. p. 682.
Lespagnol, Jean , Histoire notable de la conyersation
des Anglais, des saincts du pays, des monastdres,
Elises et abbayes . . . rapportöe sonbs la yie mira-
caleose de saincte Yaabonrg. Douai 1614. 12 mo.
792 pag.
: Histoire de la vie et des miracles de s.
Vaabonig, vierge abbesse. Reims 1612. 8P min. 24.
792 pag.
Lorenz, Deatschlands Geschichtsqnellen. 8. Anfl. I.
1886. p. 146.
Mabillon, De s. W-is canonizatione , festis diebus,
oleo, reliqniis et locis sacris in AA. SS. o. s. Ben.
saec. III. 2. p. 906-306.
(Reichmayr,J. £. ) Lebensbeschreibung der h. Aeb-
tissin Walpurgis. Eichstedt 1792. ^.
Rettberg, Deutschlands Kirchenge&chichte n. p.d39.
Ristretto della prodigiosa yita e morte di s. Wal-
burga. Eychstett 1722. ^.
Rochholz, Ernst Ludw., Drei Gaugöttinnen. Wal-
burg, Verena u. Gertrud als deutsche Kirchentieilige.
Sittenbilder aus dem german. Fraaenleben. Leipzig
1870. gr. 80. X 202 pag. «AS. Mythologisehd Trau-
fntrticn.
Schauerte, Frz., Die h. Aebtissin Walburga. Pader-
born 1892. 12mo. 63 pag. 45 4
Schlecht, Jos., Die ältesten Darstellungen der h.
Waldburga tn Saramelblatt des histor. Yereins Eich-
stÄtt. VU. 1892. Eichstatt 1893. p. 111-122.
Schneider, Aug., Walburga eine Zierde frommer
Jungfrauen. Ein Lebensbild aus der Missionsgesoh.
des8.Jahrh. Regensburg 1880. 8P. X. 163 vag. Jki.QO.
Steyart, C, s. Vita s.W-s auctore Wolf hardo, Ausg.
n«3.
Wa 1 1 e nb a ch , Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
I. 1886. p. 272 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 137. ^90.
Vita s. Waldburgis = Vita s. Walburgis.
Yita s. Waideberti abbatis Luxoyiensis
in Burgundiae comitatu (f 665) auctore
Ansone sive Adsone abbate Dervensi
[Moutier-en-Der]^ ante a. 968 monacho
Luxoviensi (f 992).
Ausg.: ^ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IIL 2. p. 452-460. — • loiederh. et ex mss. in
AA. S8. Boll. 2. Mai. I. p. 277- 282. — » wiederh.
ap. Migne, Patrolog. lat. CXXXVII. p. 687-700.
— ^unt. d. Tit.: Miracula 88. W-i et Eustasii
ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2.
p. 1171-1176. — * Bruchstück ap. Bouquet, Reo.
IX. p. 124.
ßrl.'Schr.: Clerc, J. B., Un souvenir, ou l'ermitage
de 8. Valbert . prös de randenne abhaye de Luxeuil.
Besangen 1860. BP. 116 pag. — Ermitage et vie de
s. Valbert f 8. abb6 de Luxeuil aveo un abr6g6 de
l'hist de cette ville. 4. Mit. Luxeuil (Paris et Lyon,
PöiiBse) 1861. 8*>; — 6. 6d. Besangen 1863. 8o.
Eloffium W-i historicum ap. Mabillon 1. c. saec. n.
p. 603-606.
Henschen , Comment. praevius tn AA. SS. Boll. 1. c.
p. 274-276; cf. Und. VU. p. 662.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p.261. not. 23.
Yita s. Waldeinidis .abbatissae Castrilo-
censis (f 685) in Hannonia auctore Phi-
lippo Harvengtio de Eleemosyna abb.
Praemonstr. (f 1183). cui perperam tri-
buitur.
Ausg. : * in Philippi Harvengii Opp. ed. Nicol.
Chamart Duaci 1621. fol. p. 788-795. — * ap.
Colgan, AA. SS. Sootiae. I. 1645. p. 249. — »ex
ms. ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. II. p.
866-873. — * ex vet. mss. in AA. SS. Boll. 9. April.
I. p. 831-841. (Appendix ex Herimanno ab-
bate S. Martini Tomacensis ibid. p. 842.) — ^ ap.
Migne , Patrolog. lat. CCm. p. 1375 - 1386. — « ex
cod. Bruxell. n^ 14982. saec. XI in Analectes
pour s. k l'hist eccles. de la Belgique. IV. 1867.
p. 218. — ' Auszug ap. Bouquet, Recueil IIL p.
525. 526.
Erl.-Sehr.: Charleroy, Ant. de, tXoge de sainte
Wandru. Bruxelies s. a. 4^.
Documenta pour faire suite ä l'histoire de sainte
Waudrn , patronne de Mons. Mens , Em. Hoyois 1846.
gr. 8. {Fiihlieation de la Soe. des BibliophileB'de Mona.)
Histoire litt^raire de la France. IV. 1738. p. 46.
Lalieu, L. J., Vie de saint Vincent Madelgaire et
de sainte AVaudm, son 6pouse, princes et patrons
de Hainaut. Toumai 1886. BP. XIV. 293 pag. 8 fr.
Miracles de sainte Wandru, abbesse et patronne du
trds-noble et trös-illustrechapitre de Mensen Hainaut,
J[ue Ton doit lire ä la procession de Mons , en flüsant
e tour de la ville de. ^ Mons s. a. 4P. Avee fig. —
> wiederh. ap. L. Devillers , Notice historique sur la
procession de Mons. 4. 6dit. (= Annales du cercle ar-
chöologique de Mons. I. p. 138-141).
Simon, Jacq., Le ponrtrait de Testat de mariage et
de continenoe fait sur la vie de s. Wautrude , com-
tesBe de Hainaut . . . ^ Arras 1629. kl. BP. Seiten; —
^iriederh. Mons, Em. Hoyois 1846. gr. 8. {Publieation
de ta Soe. des Bibliophiles de Mons.)
Triquet, P. A., Sommaire de la vie de s. Wautrude,
f ondatrice de chanoinesses de Mons. Toumay 1642. 8P.
Yita s. Waldetnidis fundatricis parthenonis ca-
nonissarum Montibus Hannoniae = Yita s. TValde-
trudis abbatissae.
Vita s. Waldevi comitis et Passio. Mira-
cula s. W-i auctore Guilelmo monacho
de Ramsey (f post 1204).
A curious romantic legend. Wright.
Eandachr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. IL 1865. p. 25. n'» 27. Vgl. n° 28. 29.
Ausg.: ^ap. Michel, Chroniques Anglo-Nor-
mandes. II. Eouen 1837. 8^ p. 99-142. — *ed.
J. A. Giles in Yitae quorundam Anglo-Saxonum.
Londini, Caxton Society 1854. kl. 4^
1632
VITA B. WALDGERI — VITA S. WANDREGISIU
JBrl.-8ehr.: Wright, WUlJam of Bamsey tnAifBio-
graphia Britannica liter. IL p. 424.
Vgl. Origo et gesta.
Tita b. Waldgeri (comitis) Hervordiae
et primi virginum canonic. coUegii Her-
vordiensis fundatoris (f 825) auctoreWi-
gando presbytero (Bilefeldensi?).
Wahrscheinlich im Anfange dea 18. Jahrh. verfasst
Handsckr, .-Münster, Pro v.- Arohiv. VII. 5208
(früher zu Berlin, geh. Staatsarchiv), mbr. sec.
xin. 4«.
Attsg,: ^ ed. Pauliini, Do pagis antiquae German.
Francof. ad M. 1(599. p. 281-298 (wird auch citirt
cUs PauUini, Syntagma rer. German. II. p. 281-
298). — ^ausxüglich in Henrici de Hervordia
üb. de rebus memorabilioribtus. Goettingae 1859
ad a. 820 p. 49-51. — * neue, erste kritische
Ausg. ap. Rog. Wilmans, Kaiserurkunden der
Provinz Westfalen. I. Münster 1867. 8^ p. 488-
501; vgl. daxu p. 275-318. — Vita alia com-
pilata opera Antonii Liberi Susatensis exstat in
Legenda aurea sive historia plurimorum sancto-
rum. Lovanii 1485.
Erl.-Sekr.: Hoffbaaer, Stodien zur alteren Geschichte
der Abtei Herford «n Zeitschrift für Geschichte und
Alterthomskunde Westfalens. XX. 1869. p. S6-67.
Bettberg, Kirchengeschichte Dentschlands IL p.40O.
Strunck, Westphalia sancta ed. Qiefers. I. Pader-
bomael854. p. 28-86.
Wa ttenbach, Dentschlands Geschichtsqnellen 6. Aufl.
I. 1886. p.238; 6. Aufl. 1. 1898. p.263.
Tita s. Waidradae abbatissae Metis in
Gallia Belgica (f cca. 620). .
Ausg.: ex mss. in AA. SS. Boll. 5. Mai. II.
p. 51. 52. Cf. Elogium historicum ap. MabiUon,
AA. SS. 0. 8. Ben. saeo. II. p. 63. 64.
Tita s.Walfridi abbatis Palatioli in Monte
Viridi (f 765) auctore Andrea Lucensi
Italo in Monte Viridi abbate in Tuscia
(cca. 806).
Ausg.: * in AA. SS. Boll. 15. Febr. 11. p. 842-
846. — ^ wiederh. ap. MabiUon, AA. SS. o. 8.
Ben. saeo. III. 2. p. 196-203.
Fassio SS. Walfridi et Radfridi filii eins,
martynim in Frisiae partibus. 22. Jul.
Fabelhaft.
Ausg. : ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl.
n° 9397-Ä.. sec. XV) in Anecdota ex codd. hagio-
graph. Johannis Gielemans. Bruxelles 1895. gr.S**.
p. 40-45.
De s. Walhero pastore in agro Namurcensi
apud Beigas in AA. SS. Boll. 23. Jun. IV. p. 613
-617 (mit Abbildungen). — Appendix de On-
haya eiusque situ etc. ibid. p. 617. 618.
Erl.-Sehr.: filoge de s. Walhöre dit Vohy, martyr,
cnp6 d'Onhayo et de Hastir. Louvain (1745). 12 wo.
Yita Walonis monachi Altimontensis
(1174) auctore anonjmo.
Ausg.: ap. Martene, Ampliss. coUectio VI. p.
1213-1216.
Vita s. Walpurgae = Vita s. Walburgis.
Yita b. Walter! de Birbeke, nobilis Bra-
banti (t cca. 1220).
Ausg.: ex ms. Rubeae Vallis in AA. SS. Boll.
22. Janr. n. p. 447-450.
Vita b. WaHgert = Vita b. Waldgeri.
Vita Waltharii manu fortis, Aquitanorum prin-
cipis = Mkehardus I (olfen p. 397).
Yita s. Waltheni abbatis ord. Cistera
in Scotia (f 1159 vel 1160) auctore Jor-
dano vel Joscelino monacho Furne-
siensi.
Ausg. : ex ms. in AA. SS. Boll. 3. Aug. I. p.
248-277. Cf. Guperi oommeni praevius tbid. p.
241-248.
De 8. Wamberto mart in monasterio s. Petri
ad Divam, Sagiensis diooc. in Normannia (sec
IX) in AA. SS. BoU. 26. Jun. V. p. 225.
Yita s. Wandonis abbatis Fontanellen-
sis in Gallia (f 756. 17. April).
Ausg.: ex Chronographo Fontanellensi ap.
d'Achery, Spicileg. in. ap. MabiUon, AA. SS. o.
8. Ben. saec. III. 2. p. 130-132.
Yita s. Wandregiaili seu Wandrigiseli
abbatis Fontaneliensis (f c. 665) auctore
coaevo monacho Fontanell.: ,Praeclarus
igitur atque gloriosus'.
Wichtig für die fHlnkisohe Geschichte des 7. Jahrh.,
gibt manches über die Normannenzage.
Handschr.: Hävre, Stadtbibl. mbr. sec. Xu.
fol. n* 1. f. 11. — St Om er, Stadtbibl. mbr. sec
Xin. fol. n«716. Tom. Vn. — Oxford, ün.-
Bibl. Bodley. 2432. f. 155; — Bodl. suppl. catal.
R. I. fol. n° 904. — Paris, Nat.-Bibl. 5296 A.
18. 21. sec. Xm. — Sorb. sec, XII. n° 1283. —
Ronen, mbr. sec. XIII. 12mo.
Ausg.: ^ap. MabiUon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
IL p. 534-546. — «*w AA. SS. Boll. 22. Jul. V.
p. 272-281. — Auszug * ap. Duchesne, Hist Fr.
scr. I. p. 638. — • ap. Bouquet, Reo. ÜI. p. 561
-564. — Vitaalia auctore Jurenensi (cd. Roma-
nensi) monacho aequali: ,ReIegiosorum quomn-
dam^ [Handschr.: Paris, Nat.-Bibl. fonds lat
18315 (oUm Notre Dame n» lOl^i») sec. VEI] ^ap.
Labbe, Bibl. nova I. p. 784-791. — ^wiederh.
ap. MabiUon 1. c. II. p. 526-534. — »*n AA. SS.
Boll. 1. c. p. 265-271, meist nctch Labbe. — * ap.
Trouillat, Monuments pour l'histde Tancien ever-he
de Baie. I. 1852. p. 46. — * ap. W. Arndt, Kleine
Denkmäler aus der Merowingerzeit Hannover 1874.
8°. p. 29-47; cf. Einleit. p. 22-28. — Miracula
auctore anonyme monacho Fontanellensi [Hand-
schr.: Douai n0 837 (701). mbr. saec. XII. fol.
max. — St. Omer n** 764. mbr. saec. X. 4®] ' ap.
MabiUon I. c. saec. II. p. 547-558. — ^wiederh,
u. ex mss. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 281-291. —
Bruchstücke 'ap. Bouquet, Rec. V. p. 455. 456;
vn. p. 358. 359; IX. p. 108. 109. — * ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 406-409.
— Translatio coi-poram ss. confess. Wandre-
gisiii et Ansberti ad GaroteDam urbem a. 885 ap.
Pertz 1. c. XV. 1. p. 409. — Translatio ss. W-i,
Ansberti et Wulframni in monasterium Blandi-
nlense a. 944 auctore anonyme ^ ap. MabiUon 1. c.
saec. V. p. 200-213. — ^ wiederh. in AA. SS.
VITA S. WANINGI — VITA S. WENCESLAI BOH. DUCIS
1633
Boll. 1. c. p. 291-302. — »Bruchstück (c. 7-9)
t^nter d, Ttt. : Fragmentiim cronicae ap. van de
Putte, Annaiee abbatiae s. Fetri Blandiniensis.
Oandavi 1841. 4®. p. 153-155. — * Bruchstück ap.
Bouquet, Rec. IX. p. 153-155. — ' Auszug tin^.
d. Tit.: £x sermone de adventu ss. W-i, A-i
et V-i ed. Holder- Egger ap. Pertz 1. c. XV. 2.
p. 625-631.
lyi.'Sekr.: Boschias , Ck)inment. praeyiiis m AA. SS.
BoU. 1. c. p. 253-264.
Corblet, Jal., Uagiographie dn diocese d'Amiens. IV.
Paris 1874. p. 645.
Histoire littöraire de la France III. 1735. p. 611 ; V.
p. 669; Vn. p. 189.
Morin, Genn., De la vie et des miracles des. Wan-
drille, abM de Fontenelle. Paris 1884. 8^. 83paf.
Ricouard, TranslatioD des rel^oes de s. Wandnlle
in M^moires de la Soc. des antiqaairee de Picardie.
S^. III. tom. 10. Amiens 18^9. 9>.
Roth, Geschichte des Benefizialwesens p. 443.
Wa ttenbach, Dentschlands tieschichtsquellen. 6. Aufl .
I. 1885. p.UlS. 358. 450. U. p.471; 6. Aufl. I. p.l07.
220. 3&4. n. p.492.
Tita s. Waningi confessoris Fiscani in
GalUa (t cca. 688).
ÄtAsg.: 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec.
II. p. 972-975. — • Auszug ap. Bouquet, Rec. LEI.
p. 579. — «Fragmenta IV in AA. SS. Boll. 9.
Janr. I. p. 591-594.
ßrl. ' Sehr. : Corblet, J., Ha^iographie da diocöse
d'Amiens. IV. Paris 1674. p. 648.
(Labbe, Chr.) La vie de s. Vuneog, fondat. de l'ab-
baie de Fescamp et patron de la ville de Hain en
Picardie. Paris 1700. 12mo ; — tciederh. : Prec6d6o
d'nne notice historique par Michel Hardy. F6camp
1874. 80. XXXVI. 239 pag. Xw JOO Exempl. gt-
drudU.
De s. Waanulpho conf. Condati in Hannonia
(saec. VU) Stiltingii sylloge m AA. SS. Boll. 1.
Oct. I. p. 304-307. — ^uiederh, ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgii V. p. 385-392.
Vie de s. Waudni = Vita s. Waldetrudis.
Tita s. Wenceslai (Vencezlavi) Bohe-
miae dltcis ac patroni, martyris, Vetero-
Boleslaviae in Bohemia (f 935) auctore
Gumpoldo Mantuano episcopo (967
— 985).
Geschrieben auf Befehl Kaisers Otto II. Schwülstige
Phrasen verdecken die Dürf tit^keit dos Inhalts. , Radix et
f andafflontam omnioin quae de V- i vita postea prodienint ' .
Handschr. : vid. ap. Pertz , Mon. scr. IV. p. 21 1 .
Äusg,: * ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 213-223;
ef. p. 211. — wieder h. *ap. Migne, Patrolog. lat.
CXXXV. p. 923-942 — u. » von Frant. J. Zoubek
in Fontes rer. Bohem. I. 1873. p. 146-166 mit
gegenübersteh. böhm. Uebersetx.; cf. p. xv. xvi.
— Passio s. Vendezlai mart. auctore anonyme:
,Cre8cente fide* [Handschr.: Rom, Vatic. reg.
Christ n*498. mbr. saec. XII. fol. — München,
Staatsb. Benedictb. n° 105. saec. X] * ap. Dudik,
Iter Romanum. I. Wien 1855. p. 319-326. —
'^ wieder h. in Fontes rer. Bohem. I. p. 183-190
mit gegenübersteh, böhm, Uebersetx. — Passio
alia auctore Laurentio monacho Casineusi
(saec. XI): , Dominus ac redemptor* [,Libercon-
flatus et erroribus scatens ^ Pertx. — Handschr. :
Montecasino n® 413. mbr. saec. XL 4°] ^ aus-
^utgstceise in Pertz' Archiv V. p. 136-143; cf.
VII. p. 386. — * vollständig ap. Dudik , Iter Ro-
Potthast, Bibliotheca historica.
manum I. p. 304-318. — *naeh einer 1837 von
Jan Ev. Krbeo gemachten Abschrift ed. Jos. Truh-
läf in Fontes rer. Bohem. I. p. 167-182; cf. p.
XYi , mit gegenübersteh. bÖhm, Uebersetx. ; nicht
xuverlässig. — Tita alia auctore Christiane
de Seal a monacho, ipsius sancti nepote ex fratre
(eine Fälschung des 12. Jahrh. nach Holder -
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 572, nach
anderen des 14. Jahrh.) ^ ap. Bob. Balbinum,
Epitomerer. Bohemicarum üb. 1. c. 10. — *mc-
derh. in AA. SS. Boll. 28. Sept. VII. p. 825-837.
— " xusammen mit Vita s. Ludmillae (s.d.) studio
P. Athanasii a S. Josephe. Pragae 1767. 4°. —
Appendix de aliquot miraculis in AA. SS. Boll.
1. c. p. 840-844. — Vita alia auctore Carolo I V
imperatore et Bohemiae rege ex^ms. in AA.
SS. Bell. 1. c. VII. p. 837-840. — Zivot sv. Vä-
clava altslawisch u. tschechisch ed. Jqs. Eol4r in
Fontes rer. Bohem. I. p. 125. 126. — ZiTot * unt.
d. Tit. : CRasame o ydieniH cb. Ba^ecaaBa khhsh
^eiucKaro [d. i. Legende von der Ehrmordung des
h. W., Fürsten von Böhmen] hrsgb. mit Erläu-
terungen von Wostokow in MocKOBCKift BiKnnuin»
[i. e. Moskauer Bote]. 1827. n? XVIL p. 82-94;
vgl. seine Antwort auf Russows Artikel ibid. n®
XXm. p. 322-327. — ^ altslavisch mit latein.
Uebersetx. nebst einer zweiten kürxem liegende
hrsgb. voD Fr. Miklosich unt. d. Tit. : Die jütslo-
venische Legende vom h. Wenzel in Miklosich
u. Fiedler, Slavische Bibliothek oder Beitrage z.
slavischen Philologie und Geschichte. IL Wien
1857. p. 270-281. — » n« 1 wiederh. in ^küo-
.loniTOCKifl Ha6;iio,ieHifl BocroKona [d. i. Philolo-
gische Beobachtungen Wostokows], C.-üerepByprB
1865. p. 91-97, mit einem Nachwort p. 98-114.
— * mit böhm. Uebersetx. in Fontes rer. Bohem.
I. p. 127-134. [Uebersetx.: böhmisch auch von
Hanka in Casopis Ceskeho Museum. IV. 1830.
p. 453-462. — deutsch ap. Wattenbach, Die sla-
\Tsche Liturgie in Böhmen in Abhandlungen der
phil.-hist. Gesellschaft in Breslau. I. p. 203-240
[besonders abgedruckt Breslau 1858. 8**)]. — Pfe-
nesenl obstatküv sv. Väclava ( Uebertragung der
Reliquien) altslav. u. iscliechisch in Fontes rer.
Bohem. I. p. 135. — Kanon sv. VI. {Lobgesang)
altsl. u. tschechisch ibid. p. 136-139.
Erl-Schr.: Bo,lflHCKift, 0., 0 BpCMCHH npoHC-
X0»vl0Hia aiaBHHCKUXt nHChMOiTB [d. %. Ueber
die Zeit der Entstehung der slavischen Schrift],
MoCKBA 1855. p. 248 und Anmerk. p. 76-88.
Büdin^^er, Zur Kritik altbühmischer Geschichte. Wien
1857. {Ikaonders abg«drucH atLS Zeitschrift f. d. österr.
Gymnasien. 1857. Heft VII).
Contzen , Die Geschichtschreiber der s&chsischen Eai-
serzeit p. 139.
De 8. Wenceslai Bohemiae ducis et mart. ortu, vita
et nece. Pragae 1661. \^. Sehr selten.
Dobrowsky, Versuche die ältere bOhmische Gesch.
▼on spätoron Erdichtungen zu reinigen. 3. Heft. AueK
wU. d. Tit. : Wenzel und Boleslaw. Prag 1819. BP.
Friedjung, H., Kaiser Karl IV und sein Antheil am
geistigen Leben seiner Zeit. Wien 1876. 9*. p. 150
-161.
Frind, A., Eirchengoschichte Böhmens. I. Prag 1862.
gT.Sfi. p. 16-19; 40 sq.
Kornna panskA, knizecisvatd, krestanskA mucedlnikä
SV. VAclava , rytire bozsköho. v Praze 1642. 4«.
Palacky, Fr., Geschichte von Böhmen. I. Prag 1&%.
p. 195-210. Vgl. auch die böhmische Ausgabe dieses
Werkes 1. Prag 1848. p. 232-239, ivo der Verf. seine
Ansichten modißdrt hat.
103
1634
VITA S. WENDELINI — DE S. WERNHERO
Pal ao k y, Fr., üvana kritieka o omii^enf st. Violava,
podle legendy Slovanskö «n CaaopiBCeskölioMaseam.
XI. 1EB37. p. 406-417.
: Wfirakrnng der alten böhmiaehen Qescfaioht-
achreiber. Prag 1830. p. 294.
Sohnldes, F.X., Der h. Wenzel daivesteUt im Geiste
der Wahrheit Wien 1848. SP.
Sobek, M. F., Qloria s. Wenoeslai. Pragae 1660. S9.
Sny sken. Comjnentar. praevinf mi AA. SS. BoU. 1. c.
p. 770-826.
Tann er, I., Zivota sUva sv. V4clava. r Pnuse 1669.
80; ibid, 1702. 8^»; und. 1710. 8».
Von d r4k , W., Znr Würdigung der alisloven. Wenzels-
legende und der Legende vom h. Prokop. Wien 1892.
r.SP. 68pag. uil.40. {Aut Sitznngsber. derAkad.
Wiss, Bd. CXXVn. 1892.)
Wa ttenbach, Dentschlands Oeschichtsqaellen p. 216
(5.Anfl. I. 1885. p.401; II. p.l77 anctore Christiano
p.478; 6. Aufl. I. 1898. p.486. II. p. 201. 495).
: Ueber die slavische Ldtargie in Böhmen nnd die
aitmssische Legende vom h. Wenzel in Abhandinngen
der hiartor. - philos. Gesellschaft in Breslau. Breelan
1856. 1. Bd. n« lY. 8^ {oMoh nnxein ki&nm» Braalaa
1858. 80).
Wewerka, Fr.,yyobrazeni a dnkladne zivota pops&ni
Bvat6ho Y&clava. ▼ Praze 1818. 8P.
Zivota sULva sv. Yäclava. v Praxe 1510. 9>.
Yita s. Wendelini pastoris et eremitae
in dioecesi Trevirensi (saec. Vn med.).
Ausg, : in AA. SS. Boll. 21 . Oct IX. p. 348 - 351 .
Erl.-Schr.: Bnck, Comment. prsevins iMd. p. 842-348.
Geiger, Fr., Leben des h. Wendelin. Luzern 18S4.
l2mo.
Heber, Ph., Die vorkarolingischen christl. Glanbens-
boten am Rhein. Frankfart a. H. 1858. p. 172-175.
Her man 8, Lebensbeschreibnng des h. Einsiedlers und
Abten Wendelinns. Köln 1887. 99.
Leben des h. Wendelin, für das Landvolk. Angsbnrg
1825.
Rettberg, Kirchengeschichte Dentschlands. I. 1846.
p.480.
Yita s. Wenefredae virginis martyris
in Anglia (f cca. 660) perperam s. Elerio
adscripta.
Äti8g. : ex 2 codd. in AA. SS. Boll. 3. Nov.
I. p. 702-705. — Pars posterior de miraculis
quae apud Fontem s. Wenefredae contigenint
tbid. p. 706 -708. — Tito altera et translatlo
auctore Roberto priore Salopiensi (flor. 1140)
^eontracta et mtäato stilo ed. Surfiis, De prob.
SS. historiis. 3. Nov. VI. p. 57-59. — »ex 3 codd.
in AA. SS. Boll. 1. c. p. 708-726. [üebers.: engl,
unt. d. Tit. : The admirable lifo of s. Wenefride,
virgiu, martyr, abbesse, written in Latin above
500 ago, by Robert monk and priour of Shrews-
bnry, . . . now translated into English . . . by
J. F. of the S. of Jesu. s. 1. 1635. 12mo; tcie-
derh. 1712. 12mo; wiederh. with observations by
Bp. Fleetwood in his Life and miraclos of Ste.
Wenefrede. London 1713. 8°.] — Musdem vitae
epitome auctore Johanne Tinmuthensi ^ ap. Cap-
grave, Nova legenda Angliae. Londini 1516. f.
297»». — » ex 2 codd. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 709
-726 unter dem Texte der andern. — Lectiones
de 8. W-a ibid. p. 732. 733. — Appendix de
Fönte 8. W- ae in Holywell eiusque cultu et de mi-
raculis quae apud eum contigisse narrantur ibid.
p. 734-759. — Documenta de s. W-a in Ana-
lect. Holland. VI. 1887. p. 305 -352 {darunter: The
lyfe of St. Wenefreide a. D. 1401 [mitteleng-
lische Predigt aus Hs. Stony hurst sec. XVU;
inhaltlich xum Theil nach der latein. Vita in
AA. SS. Boll. Nov. I. p. 709 u, Hardy, Descr. ca-
taiogue I. p. 179] ' in früherer Spraehfarm ap.
Peter Langtoft ed. Heame I. p. ozcvi. — * in
Anal. BoU. VT. p. 305).
Srl.'8ekr.: Fleetwood, Bp., Life and mixadefi of
Ste. Wenelrede. London 1718. 8P.
Hardy, Descript. catalogne of matezials 1. 1. 1862. p.
179. n» 608 -614.
Horstmann, C, Caxtons Ausgabe des Lebens der
Wenefreda. Beilage: De s-Wenefredasermo in Anglia.
Zeitschrift fOr englische Philologie. lU. Halle 1879.
Heft 2.
Meyrick, Thom., Lifeof St.WenefrBd,Tergin, martyr,
and abbess, patronees of North Wales and Shrews-
hwrv. London 1878. 8P. 84pag. 2 8h.
Smedt, C. de, Comment. praeriiis t» AA. SS. Boll.
1. 0. p. G91-701.
Yita s. Werebtirgae virginis filiae regis
Merciorum in Anglia (saec. VIU) auctore
Goscelino monacho (f 1098).
Handschr. : vgl. Hardy, Descript catalogue of
matenals. L 1. 1862. p. 421. n^* 948-954.
Ausg. : * in AA. SS. Boll. 3. Febr. I. p. 386 -
390; ef. p. 959. — * wiederh. ap. Migne, Patro-
log. lat. CLV. p. 97-110.
Sri.- Sehr.: Bradshaw, Henry, Holy lyfe and history
of Saint Werbnive very fratefnll for all dunsten
peonle to rede, ^impress. by fiich. Pynson 1621. 4^;
— ^wiederholt edit. by Mr. Hawkins. Manchester,
Chetham Society 1848. 4fi.
Commentarins pfaevins m AA. SS. Boll. 1. c. p.
884-886.
(Cowper, Will.) Sammaryof the life of s. Werbnrgih;
acoonnt of the Images npon her shrine (now the epi-
scopal throne) in the choir of ehester, by a citisen
of ehester. London 1749. 4!>.
Wright, Qotselin tn hU Biographia Britann. literaria
L p. 618-621.
Vita s. Werenfridi presbyteri confes-
soris in Eist vico Betuae in Geldria (f
760 ut dicitur) auctore anonyme.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Vita s. W-i conf. qui
fait ex apostolicis viris missis ex Anglia ad con-
vertendos Hollandos ... ed. Suriufi, Vitae SS.
14. Aug. VU. Colon. Agr. 1581. p. 632-635. —
*ex ms. Bodecensi coUato c. edit. Soriana tn
AA. SS. BoU. 27. Aug. VI. p. 102-105. Cf- Stü-
ÜDgii comment. praevius ibid. p. 100-102.
Mors et miracula b. Werneii episcopi Plooensis
auctore Johanne «decano Plooensi = Narratio
de morte Wemeri ep. Ploc. (s. oben p. 803).
Yita Wernheri episcopi Merseburgensis
(t 1093) auctore incerto.
Unwichtiges Werk, vor 1160 abgefhsst.
Handsehr.: einzige in Prag, Un.-Bibi. (XIV.
G. 52. Chart 4^. saec. XV); eine andere Abschrift
vid. ap. Pertz XII. p. 244.
Ausg.: ^ ap. Ludewig, Chron. episc. Merse-
burg. IV. p. 378. — 'ap. Pertz, Mon. scr. XII. p.
244-248 ed. R. Wilmans.
Erl.-Sehr.: Wattenbach, DeatMhlands Geschichts-
quellen. 6. Aufl. U. 1886. p. 78. 319 ; U. I8di. p. 86. 36^
De s. Wernbero puero Wesalae a Judaeis oc-
ciso, Baoheraci deposito ad Rhenum iu dioecesi
Trevirensi (a. 1287) Papebrochii dissert. tn AA.
SS. Boll. 19. Apiil. II. p. 697-699. — Historia
passionis ibid. p. 699-702. — Epitomo ex mss.
actis Boemundi archiep. Trevir. ibid. p. 702. 703.
— Miracula 90 intra 2 ab obitu menses patrata
ibid. p. 704. — Inventio corporis eiusque in
novam arcam translatio ibid. p. 705-708. —
VITA VEN. WERRICI — VITA 8. WIGBERH ABB.
1635
Historia miracalorom publica auctoritate de-
scriptonun a. 1426 et duobns sequentibas ibid.
p. 706>714. — Processus Bacheracensis de
vita, martyrio et miraculis b. Wernheri ibid, p.
714-734. — Translatio reliqularum ibid, p.
734-740. — Historia "Wemheri pueri . . . mira-
culis clari ed. Surius, Vitae SS. 19. April. VII.
Colon. Agr. 1581. p. 319. 320 mtOcUo siilo.
Tita Yen. Werrici prioris de Alna (ad
Sabim fluv., in Tornacensi dioec. et Han-
nonia provincia, f 1217, ord, Cisterc.) me-
trica: ,Domnus Werricus qui'.
Ausg.: * ex cod. Bruxell. n« 4459-70. fol. 154'
in Catalogus codicum hagiogr. reg. bibl. Brux. I.
1. 1886. p. 445-463. — 'Auszüge in Eeiifen-
bergs Annuaire. m. p. 132. — * andere Stücke
in Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. VI. p.
501-503 «d. Karl Gillert ex cod. Petropolit 0. XIV
(olizn S. Mariae de Camberone).
Erl.'S^.: Henri qnez, Menologiam CiBteiro. ad d.
12. Mai.
ManriquOf Aiuuües Cisterc. IV. p. 112-114.
"Wattenbaoh, Deutschlands Geschichtsaaellen. H.
1877. p. 326 (U. 1886. p. 887. 888; D. 1894. p.424).
Tita s. Wiboradae mart virginis incln-
sae apnd S. Oallum in Helyetia (f 926)
auctore Hartmanno monacho S. Oalli
fere coaevo.
Handsckr.: Stuttgart, mbr. fol. maz. s. XII.
f. 130, vid, Pertz, Mon. scr. IV. p. 446*.
Auag, : ^ ex mss. in AA. 88. Bell. 2. Mai. I.
p. 284-293; cf. ibid. VII. p. 552. — ^wiederh.
ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. V. p. 44-61.
— 'Auszüge ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 452-
457. — Vita alia auctore Hepidanno coeno-
bita S. Galli Ugesekrieben 1072, Orundlage ist
die Schrift Uartmanns). Handsckr.: über die
Sanct Galler vgl. Pertz' Archiv XI. p. 301] * ap.
Goldast, Scr. rer. Alamann. ed. a. 1606. I. 2. p.
323 («ed. a. 1730. 1. p. 206-226; glossae in ean-
dem ibid. p. 255). — • ed. Henschen in AA. SS.
BoU. 2. Mai. I. p. 293-308. — * ap. Mabillon, AA.
SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 61-66. — Ein Theilder
Vorrede ap. Pertz , Mon. scr. IV. p. 446.
Erl.-Sekr.: Stalin, Wirtemberg;ische Geschichte I.
p.424,
"Waitz ap. Pertz, Mon. 1. c. p. 446.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1886. p.866; G.Anfl. I. 1898. p.396.
Vita s. Wieberti flindatoris coenobii
Gemblacensis (f 962) auctore Sigeberto
Oemblacensi. vor 1071 geschrieben.
Bandsehr. : vid. Pertz , Mon. scr. VIII. p. 505.
Ausg.: *ed. Surius, Vit. SS. 23. Mai. — *ed.
Lambecius, Comment. bist. Vindobon. II. p. 898.
— 'ap. Mabillon, AA. SS. o. s, Ben. saec. V. p.
301-311. — * in AA. SS. Boll. 23. Mai. V. p.260-
265. — *ex originali ap. Pertz, Mon. scr. VIII.
p. 507-516. — ^iciederh, ap. Migne, Patrolog. lat.
CLX. p. 661-678. — Historia elevationis s.
Wieberti a. 1110 auctore anonyme (nach Sige-
berts Tode geschrieben) ^ ap. Eoilar, Vet. anal.
I. p. 917. — *in AA. SS. Boll. 1. c. p. 265-267.
— • ap. Mabillon 1. c. saec. V. p. 311. 312. — * ap.
Pertz 1. c. p. 516-518. — * tciederk. ap. Migne
I. c. p. 677-682. — Miraoula s. W-i (a. 1099—
c. 1115) auctore anonyme (lesenswert) ^ ap. Pertz
I. c. p. 518-523. — ^wiederh. ap. Migne L c. p.
681-690. — Notitia de vita Guiberti abb. Gem-
blao. ex cod. Bruxell. n<^ 5408-11 saec. XIII. fol.
184^ sub tit.: Fragment de chronique concern.
l'abbaye de Gembloux ed. Alph. Wauters in
(üompte-rendu des seances de k Gommiss. roy.
d'histoire. IV. ser. II. p. 259-273.
Sri' Sehr. : Henschen, Comment. praevios «i AA. SS.
BoU. 1. c. p.259. Cf. Vn. p. 842.
Mani ti ns tu Neues Archiv a. Oes. f. &. d. Oeeoh. XIII.
p. 209. 644.
wa ttenbach, Dentachlanda Oeechichtsquellen. 6. Aufl.
n. 1894. p. 159.
Vita Wioberti marchionis Lusatiae (de Groiska
=■ Groitsch), vid. Annales Pegavienses.
Tita s. Wicliinanni de Arnstejn in Magde-
burg apud S. Mariam praepositi (1211 —
1228), tum a. 1233 in Ruppin ord. Praed.
(t post 1250) et miracula, auctore ano-
nyme.
Ausg. : ex cod. Ultraiect bibl. universit. (bist
eocles. n^ 268) ed. F. Winter in Geschichtsbl&tter
für Stadt und Land Magdeburg. XI. 1876. p. 184-
191 ; cf. Einleit. p. 180 ff.
ErL-Sekr.: Wattenbach, Dentsohlands Oesohichts-
quellen. 6. Aufl. II. 1886. p. 817; 6. Aufl. II. 1894. p. 850.
Yita s. Wicterpi episcopi Augurtani (f
654). Ex variis coUecta.
Ausg. : ed. Henscben in AA. SS. Boll. 18. April.
II. p. 548-551. — Ein Fragment über die Trans-
latio 8. W-i aus der Vita b. Herlucae ap. Pertz,
Mon. scr. IV. p. 383. 427.
Erl.-Sehr. ; S ten g e 1 i a s , Carol. , Tita s. Wicterpi epiic.
Angrostani et conf . Ana;. Tind. 1607. Sfi. (XVI.) 62pag.
Vgl. Vita b. Herlacae.
De s. Widrailo abbate Flaviniacensi in Bnr-
gondia (f 748) ap. Mabillon, AA. SS. o. s. Ben.
saec. ni. 1. p. 682-693.
Yita s. Wigberti abbatis Friteslariensis
sive Fritzlariensis in Hassia (f 747) ad
Bunum abbatem Hersfeldensem auctore
Lupo cognom. Servato, ab a. 842 ab-
bate Ferrariensi: ,lndigenas BritanniaeS
Geschrieben 886.
Handsckr.: Erfurt, n° 21. mbr. saec. XII.
4»min. — Erlangen, Un.-Bibl. b? 321 (olim
268). mbr. saec. XIII. fol. min. — München,
Lat. n« 6910 (Fürstenf. 10). mbr. saec. XIV. fol. ;
— n« 22242 (Windb. 42). mbr. saec. XII. fol. max.
— Paris, Nat.-Bibl. lat. n« 9742. sec. XII. —
Wolfenbüttel, Helmst.n<> 322.chart. a4471. fol.
Ausg. : ^ ed. Jo. Busaeus ad calcem Epistola-
rom Hincmari et Constitutionum Caroli M. Mo-
guntiae 1602. 4^ p. 339. — « ed. St. Baluze in
B. Servati Lupi oper. Paris. 1664. S"^ (»ed. alt.-
Antverp. 1710. 8^ p. 292-312. — «^ap. Mabillon,
AA. SS. 0. s. Ben. saec. III. 1. p. 673-682 (*ed.
Venet. HI. 1. p. 622-631). — ^in AA. SS. Boll.
13. Aug. ni. p. 133-137 c. Sollerii comment. —
^ap. Migne, Patrolog. lat. CXIX. p. 679-694. —
*ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1.
p. 37-43. — Miracula s. W-i in coenobio Hers-
103*
1636
DE S. WIGGERO — VITA S. WILFRIDI EP. EBORICENSIS
feldensi ete, facta auctore monacho anonymo {bis-
her nicht herausgegeben. Unter Otto I geschrie-
ben. Handschr.: Wolfenbüttel, cod. Aug. 76.
14. mbr. sec. XI. fol. 38-40) nur das rein Histo-
rische ap. Pertz, Mon. scr. IV. p. 224-228 ed.
Waitz. — Homiliae duae s. Lupi in solemni-
tate 8. W-i (werden S. Lupus mit Unrecht xu-
geschrieben) ^ in S. Lupi opp. ed. Baluze p. 313.
— * ap. Migne 1. c. p. 6i)3-698 [deutsch ap.
Schauerte (s. unt.) p. 66-73]. — Hymni 2 ibid.
p. 697-700. — ' wiederh. u. deutsch nebst einem
3, aus Cod. Monac. 18956. sec. XI ap. Schauerte
p. 75-83.
Erl.-Sohr.: Bahr, Qesch. der rOmischen Literatur im
karolingischen Zeitalter. Carlsrahe 1840. p. 228. 456
-461.
Bnsaeas , Joa., Paralipomena opasculomm Petri Ble-
sensia . . . aliorainque naper in typographeo Moguntino
editoram. Moguntiae 1606. p.849.
Du mm 1er in Neues Archiv d. Ges. f. ft. d. Gesch. IV.
1879. p. 314.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur des
Mittelalters. II. 1880. p. 206. 207.
Lorenz« Herrn., Die Annalen von Hersfeld. Dissert.
Leipzig 1885. SP. p. 55.
Observationes piaeviae ap. MabiUon 1. c. p. 671-673.
Rettberg, Deutschlands kirchengeschichte. I. 1846.
p. 5d5.
Schauerte, Franz, Der heil. Wigbert, erster Abt
von Fritzlar. Sein Leben und Wirken und seine Ver-
ehrung. Paderborn 1895. gr. 8^. 84 pag. und Abbild.
Jkl.
Sprotte, F., Biographie des Abtoa Servatus Lupus
von Ferrieres. Regensburg 1880. 8*. p. 161 ff.
Watt enbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
l. 1885. p. 221. 226; 6. Aufl. I. 1893. p. 241. 341.
De s. Wiggero abbate S. Maximini apud Tre-
viros (t 966). übi de restitutiono monasticae
vitae in Trevirensibus monasteriis ap. Mabillon,
AA SS. 0. s. Ben. saec. V. p. 341-344.
De s. Wihone episc. OsDabrugensi (saec. IX)
Henschenii dissert. in AA. SS. Boll. 20. April,
n. p. 761. 762.
Erl.-Schr. : S tr u nc k , Westphalia soncta ed. Giefors II.
p. 78-80.
Tita s. WHbrordi = Vita s. Wülibrordi.
^i*^ « {SiSÄe} = ^^^ « Walburgis.
Yita ven. Wilburgis, virginis roclusae
Sanct-Florianensis (f 1289) auctore Eyn-
wico praeposito St Floriani in Austria
(t 1313).
Soll den Sieg K. Rudolfs über König Ottokar prophe-
zeit haben. — Strotzt von wahnsinnigen Geschichten einer
entarteten Phantasie. Lorenx.
Handschr. : London, Brit. Mus. , vgl. Neues
Archiv IV. p. 354.
Ausg. : * unt. d. Tit. : Triumphus castitatis seu
Acta et vita ven. Wilburgis, virg. reclusae Sanct-
Florianensis. Edid. Bern. Pez. Aug. Vindel. 1715.
4°. 156 pag. Sehr selten. — ^wiederh. ibid. 1754.
4«. — ^ap. Pez, Scr. rer. Austr. II. p. 212-275.
^ — Vita alia brevior ibid. p. 275.
De SS. Wilfetnide, Chilleno et Adalgiso (f post
670) Com. Smetii sylloge historica ap. Ghesquiere,
AA. SS. Belgii UI. p. 589-598.
De s. WilfKda seu Vulfride abbatissa Wilto-
niensi in Anglia (saec. X. XI) Suyskenii com-
mentar. histor. in AA. SS. Boll. 9. Sept. III. p.
454-460.
Yita s. Wilfridi episcopi
(f 709) auctore Eadmero Cantuariensis
ecclesiae praecentore (f 1124).
Handschr. : Cambridge, Corpus Christi ColL
n» 371 sec. XII. 4^ fol. 23-78. — London, Brit
Mus. Cotton. Caligula A. Vm. 4^ fol. 59. Vgl.
Hardy, Descr. catalogue of materials. I. 1. 1862.
p. 396. n« 909-915.
Ausg. : ^ ex ms. bibl. Cotton. Londin. ap. Ma-
billon, AA. SS. o. s. Ben. HI. 1. p. 196-228 (- ed.
Venet. III. 1. p. 175-204). — »ed. Henschen m
AA. SS. Boll. 24. April. III. p. 293-312. — * ap.
Migne, Patrolog. lat CLIX. p. 713-752. — 'edited
by James Raine in Tbe historians of the Church
of York. L 1879. p. 161-226; cf. preface p.xLm-
XLDc. — Tita alia auctore Eddio Stephane
presbytero et monacho , eius famRiari et dijscipulo
Klandschr.: London, Brit Mus. Cotton. Vespas.
. VL — Oxford, Bodley libr., FelL 1; Jones
11. saec. XVn. fol.] ^ ap. Gale, Histor. Britann.
Script. 1691. p. 40-90. — »ap. Mabillon, AA. SS.
o. 8. Ben. saec. IV. 1. append. p. 676-722; supple-
mentum saec. IV. 2. p. 550-553 c. observatt prae-
vüs p. 661-676 (»ed. Venot. IV. 1. p. 631-679).
— * in Vitae quorundam sanctorum Anglo-Sa-
xonum. Edid. J. A. Giles. London, Caxton Societv
1854. kl. 4^ — » edited by Jam. Raine 1. c. L
1879. p. 1-103; cf. preface p. xxxi-xxxvni. —
»Auszug ap. Bouquet, Recuoil lU. p. 600-6<'J2.
— Vita aUa seu Breviloquium vitae s. W-i
auctore Fridegoda sive Fridegodo monacho
Benedictino ante med. saec. X, metrice descripta
[1396 gekünstelte gräcisirende Hexameter. —
Handschr.: London, Brit Mus. Cotton. Clau-
dius. A. I. sec. XI. 4^ foL l»»-32»», enthäU da
Gedicht, — Paris, Nat.-Bibl. cod. lat n° 8431.
sec. XI, enth. die Praefatio] *ex cod. ms. bibl.
Corbeiensis in Gallia ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. III. 1. p. 171-196. Supplementum {i.e.
der letzte Theil, welcher im Corbier Mpt fehlte,
aus Gales Mi)t. in Cotton librarv) IV. 1. p. 722-
726 (* ed. Venet ILL 1. p. 150*- 175. Supplem.
IV. 1. p. 679-682). — 'wiederh. ap. Migne, Pa-
trolog. lat CXXXnL p. 981-1012. — *das Oanu
edited by Jam. Raine 1. c. I. 1879. p. 105-159;
cf. preface p. xxxix-XLn. — ^Auszug ap. Bou-
quet, Recueil IIL p. 602-604. — Die Praefatio
* ap. Wharton, Anglia sacra IL p. 50. — '«rt>-
derh. ap. Migne 1. c. CXXXIIL p. 945. 946. —
Vita alia per Guilelmum Malmesburien-
sem, eontracta ap. Surium, De prob. SS. histo-
riis. 12. Oct X. 1618. p. 179. — Vita alia au-
ctore anonyme [Han€lsehr,: London, Brit Mus.
Hariey. Lansdowne n*^ 436. sec. XIV. fol. 95'-98'
ed. Jam. Raine 1. c. I. 1879. p. 477-485. — [Vita
et miraciila a Johanne Capgrave conscripta
{ascribed to John of Tynemouth. Ausx4ig aus
Eadmer)] * ap. Capgrave , Nova legenda Angliae
p. 300. 2he ms. used by C. has still to be disco-
vered. — ^wiederh. ap. Raine 1. c. I. p. 486-509.
— BreTiloqulam vitae (auctore Eadmero?):
,Spero fratres carissimi* ex cod. unico Cantabrig.
(Corp. Christi Coli, n*» 371. sec. XU. 4*) ed. Jam.
Raine 1. c. I. 1879. p. 227 - 237 ; cf preface p- l.
— Odo Severus archiepiscopus Cantaariensis (t
DE S. WILFRIDO ü — VITA S. WILLEBALDI EP. EICHSTET.
1637
958) : Epistola in vitam s. Wilfredi archiep. Eborac,
quam scripsit metrice = Praefatio ad Yitam au-
otore Fridegodo {a. oben) ; tcird dem h. Odo mit
Unrecht zugeschrieben. — Epitaphium s. W-i
ex Beda ^in AA. SS. Boii. 1. o. p. 312. — »ap.
Mabillon I. c. p. 228. — Miraeula s. W-i auctore
canonico regulari med. saec. Xu ( Verfasser war
Richardus prior Hagulstadiensis) ex ms.
bibi. Bodlei. Oxon. unt. d. Tit.: De ss. Haugu-
stal densis ecclesiae et eorum miraculis über ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. HI. 1. p. 229-
232**)
SirL-Sehr.: Fabricius, Bibl. med. et Inf. latinitatis
lib. VI. p. 613.
de Fontenette, Vie de s. Wilfrid, 6veqne de York
aux YII. et VIII. sidcles in Le Corresponaant. XXVI.
18fi0.p.408.526.
M ontaiembert, Les moines d'Occident. IV. Paris
1868. p. 137-390: saint Wilfrid.
Bettberg, Deutschlands Kirohengeschichte II. p.6ll.
Ro^aards. H. J., Geschiedenis der invooriDg en vesti-
ging van net christendom in Nederland. 8. nitgave.
Utrecht 1844. 8». p. 123.
Wells. Benj.W., ladi's Ufe of Wilfrid »nTheEnglish
bistorical Review. VI. 1891. p. 686-560.
Wright , Eddins Stephanas in his Biographia' Britann.
Uter. I. p. 229.
: Fridegode ibid. I. p. 432-484.
: Wilfred Und. I. p. 164-184.
De 8. WilfHdo II archiep. Eboracensi in Anglia
(i- cca. 744) in AA. SS. BoU. 29. Aprü. 111. p.
626. 627. '
De s. WHgefbrie, vid. De s. Liberata seu W.
Vita Wilhelml = Vita Guilelmi.
Vita ven. Willegisi = Vita v. Willigisi.
Vita s. Willehadi primi episcopi Bre-
mensis (f 789) et miraeula auctore s.
Anskario eius successore (f 865).
Eine der wichtigsten Quellen über die Gründung der
Christi. Kirche in Sachsen. Kurz und einfach.
At^g. : ^ zuerst ed. Phil. Caesar in Triaposto-
latus septentrionis. Coioniae 1642. 8° {der ge-
nauere Titel ist unter Vita s. Anskarii. Ausg.
n° 1 XU finden). — * tciederh. von Fabricius in
Memor. Hamburg. II. Hamb. 1710. 8^ p. 652. —
^ ahgekürxt ap. Mabillon , AA. SS. o. s. Ben. saec.
III. 2. p. 404-418. — * aus beiden ap. Lange-
bek, Scr. rer. Dan. I. p. 343-360. — ''tciederh.
ex Mabillonio ap. Migne, Patrolog. lat. CXVIII.
p. 1013-1032. — ^besser ap. Pertz, Mon. H. p.
378-390. — "^ sehr unvollständig ed. Surius, De
prob. SS. historiis. 8. Nov. — ® Bruchstück ap.
Bouquot, Recueil V. p. 450. 451.
üebers.: deutsch ^ von M. Laurent (= Ge-
scbichtschr. der deutschen Vorzeit. VHl. Jahrb.
3. Bd.) Beriin 1856. 8°. — • unt. d. Tit. : Die
Lebensbeschreibungen des h. Willibrord, Gregors
V. Utrecht, Liudgers u. 'Willehads von Bremen.
Nach den . . . Mon. Germ, übers, von W. Watten-
bach, G. Grandaur, M. Laurent. Leipzig 1888. 8°.
1.60 ^ (= 2. Gesammtausg. der Geschichtschr.
der d. Vorz. Bd. 14). — * übers, von Misegaes,
xusammen mit Vita s. Anskarii von Remb. Bre-
men 1826. 8^
— Legenda de s. "Willehado aus der platt-
deutschen Uebers. von Jacobi de Voragine Pas-
*) In diesem Bande sind die pag. 209-232 doppelt ge-
druckt und deshalb das zweitemal mit * bezeichnet.
sionael efte dat Leuen der Hyllighen. Lübeck
1497 ap. Langebek 1. c. I. p. 360-365.
Erl.-Schr.: S. Anskarii pigmenta, von Lappen becg,
mit Bemerkungen von GefFken in Zeitschrift des Ver-
eins für Hamburg. II.
Benthem Reddingius, 0.,Willehadof de invoering
van het Christendom in Drenthe in Drenthsche Volks-
Almanak. Assen 1843. 8P. p. 132.
Bippen, W.V., Die Heiligen Willehad und Anskartn
MMMfti Aus Bremens Vorzeit. Bremen 1886. SP. p. 1-14.
D e h i o , Gesch. des Erzbisthums Hamburg - Bremen. I.
Berlin 1877. p. 12 ff. 61. 63 und Kritische Ausfüh-
rungen in Bd. III.
Ebert, Adf., Allgem. Geschichte der Literatur dea
Mittelalters. II. 1880. p. 340. 341.
H au ck , Alb. , Kirchengeschichte Deutschlands. II. Leip-
zig 1890. gr.e». p. 318 -320.
Rettberg, Deutschlands Kirchengeschichte, n. 1848.
p. 461 ff. 637.
Verkondiging des Christendoms in Drenthe door
Willehadus, omtrent het jaar778tnDrenth8che Volks-
Almanak. 1838. p. 87.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen . 6. Aufl.
L 1886. p.232: 6. Aufl. L 1893. p.247.
Wright, Willehad in Ais Biographia Britann. liter. I.
p. 346-349.
Wulf, J. E., Sanct Willehad , Apostel der Sachsen u.
Friesen an der deutschen Nordseeküste und erster
Bischof von Bremen. Zum 1100 jähr. Gedächtnis an
St. Willehads Tod zu Blexen im oldenbui^. Butga-
dingen 789. Nov. 8. Breslau 1889. gr. SP. X, XIV.
100 pag. 80 4
De s. Willeioo presb., discipulo s. Suiberti episc.
Caesaris-Werdae ad Rhenum (f cca. 726) ^in
AA. SS. Bell. 2. Mart. I. p. 148-150. — ^wiederh.
ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii VI. p. 640-645.
Vita s. Willelmi = Vita s. Guilelmi.
Tita s. Willibaldi episcopi Eich8teten8i8
primi (t cca. 786) auctore Adelberto
abbate Heidenheimensi (cca. 1150).*)
Handschr. : vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials I. 2. 1862. p. 490. n'^ 1049. 1050.
Ausg. : ed. J. Gretser ad calcem Philippi Ey-
stetensis episc: De eiusd. eccles. divis tutelari-
bus s. Richarde, s. Willibalde, s. Wunnibaldo et
8. Walpurga. Ingolstadii 1617. 4^ p. 318. — Tita
alia sive potius Itinerarium s. W-i auctore ano-
nyme: ,Prae8ul igitur Willebaldus', scripta saec.
XI [Ausxug aus dem Hodoeporioon. ,0pu8
inutile' Holder -E. — Handschr.: Stuttgart,
mbr. saec. XII. f ol. max. f. 55 , einzige] ^ ed. Ca-
nisius, Lect. antiq. IV. 2. p. 705-718 (*ed. Basnage
n. 1. p. 117-122). — ^wiederh. ap. Mabillon, AA.
SS, 0. s. Ben. saec. III. 2. p. 383-390 (ed. Venet.
IV. 1734. p. 347-353). — * *n AA. SS. Bell. 7. Jul.
n. p. 512-517 (Miraeula ibid. p. 517-519). —
* ap. Job. Friedr. de Falckenstein, Cod. diplom.
Nordgavensium antiquitatum. Francofurti 1733.
foi. p. 462-468. — «ap. Tit. Tobler, Descriptiones
Terrae sanctae. Lipsiae 1874. p. 56-76. — ^ap.
Tobler et Molinier, Itinera Hierosol. latina. I.
1877. p. 283-297; cf. p. xui. — «Bruchstücke ed.
Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 90-
106. — Tita alia auctore anonyme Eichstettensi
saec. IX exe. vel X scripta: ,Originem egregii'
[Handschr. : M ü n c h e n n° 4605 (Benedictb. 105).
mbr. saec. X; — n° 19162 (Tegems. 162). mbr.
saec. XII; — n<^ 22242 (Windb. 42). mbr. saec.
XU. — Pommersfelde n«^ 2882. mbr.saec.XIV.
*) , Adelbertufl abbas Heidenh. non s. W- i vitam scripsit,
sed relationi de monasterio Heidenh. renovato quaedam de
sanctis fratribus praemisit.* Holder -Kgger.
1638
VITA S. WILLIBALDI — VITA S. WILUBRORDI EP. ULTEAlECf .
— Trier, Stadtb. n« 1151. mbr. saec. XHI. —
Wien, n*^ 748. mbr. saec. XII] ' ed. Canisias, Leci
antiq. IV. 2. p. 695-704 (• ed. Basnage HI. 1. p.
13-20). — Tita alia auctore Philippe Eich-
stettensi episcopo (f 1322. — ,Ineptis fabulis
mendaciter effictis contaminata.' Holder - Egger.
[Handschr.: München, Lai n^ 14396 (S. Emro.
k 19) mbr. saec. XIV. 4®. — Pommersfelde
n'^ 2882. mbr. saec. XIV]) ed. Jac. Gretser ad
ealeem Philippi Eystetensis De ecclesiae Eystet
divis tatelaribos. Ingolstadii 1617. 4^ p. 1-147
[deutsch: utU. d. Tu,: Das Leben des h. Wili-
baldi, ersten Bische ven zu Eychstätt, von Philipp
von Rodtsamshausen , Bisch, v. Eychstätt Aus d.
Latein, von Dav. Möriin. Ingoist. 1609. 8^ 85pag.].
— Vita alia auctore sanctimoniali Heidenhei-
mensi, ^e^nn^er a/« Hodoeporlcon siveltine-
rarium s. Willibaldi [Handschr.: Carlsruhe,
n® 84 (69. Vn. 18). mbr. saec. XI ine. fol. —
Eichstädt, Seminarb. n®31. chart. saec. XV. 4^
— Erlangen, Ün.-Bibl. n^ 145-, n« 230. sec.
Xm. — München, Lai n*» 1086 (Bav. 86; Fri-
sing. 190). mbr. saec. VIII. IX. 4^ min. ; — Lai
n'*4585 (Benedictb.85). mbr. saec. IX. X. fol. min.;
— Lai n» 14396 (S. Emm. E. 19). mbr. saec. XII.
4^ — Paris, Nai-Bibl., sup^.lai n« 165« (olim
monasi Rebdorf), chari saec. aV exe. fol. ; — n**
9744. saec. XV. — Rom, BibL VaUicell. C. 73'.
mbr. saec. X. 8®] * ed. Canisius , Loci antiq. IV.
2. 1603. p. 476-513 (» ed. Basnage IL 1. p. 106-
122). — Varias Uctiones huic editioni adieeii
Jac. Gretserus 1617 in apere suo Philippi eccle-
siae Eysteti 39. episc. De eiusd. ecclesiae divis
tutelaribus p. 570-574. — ^wiederh. ed. Surius,
De probatis SS. historiis. 7. Jul. Colon. 1618. p.
121. — ^ etwas hesser ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. IE. 2. 1672. p. 367-383 (* ed. Venei p.
330-346). — « in AA. SS. BoU. 7. Jul. H. p. 500-
512. — ^ ap. J. F. de Falckenstein 1. c. p. 447-461
ex Canisio et additis lectt. variani a Gretsero da-
tis. — ^ unt. d. Tit.: Hodoep. s. W-i oder die
Pilgerfahrt des h. Willibald nach Rom u. Jeru-
salem. Text u. Commeni (hrsgb. von Suttner. —
Beilage zum Eichstätter Pastoralblatt). Eichstädt
1857. 4^ Nur aus d. früheren Ausgg. — "ap.
Tit. Tobler, Descriptiones Terrae sanctae. Lipsiae
1874. p. 1-55; notae p. 282-347. — *«ap. Tobler
et Mounier, Itinera Hierosolym. latina. I. 1877.
p. 241-281; cf. p. xxxix. — "ed. Jak. Brückl,
Hodoeporicon s. W-i. Progr. d. Gymn. Eichstädt
1880/81. 4^ aus Tobler, sehr fehlerhaft; beide
ungenügend. — ^* ed. Holder -Egger ap. Pertz,
Mon. scr. XV. 1. p. 86-106. — " Exoerpta ed.
Henschen in AA. SS. Bell. Febr. 11. p. 75-78.
[üebers.: deutsch: ^ein TAei/ ap. H. Hahn, Die
Reise des h. Willibald nach Palaestina. Progr.
d. Louisenstädi Realsch. Berlin 1856. 4*. p. 17-
25 {daraus anonym: Reise des h. W-b in Das
heil. Land. XXI. 1877. p. 97-104; 129-137); —
^ hrsgb. von Jak. Brückl unt. d. Tit. : Hodoep. s.
W- i , oder s. W-s Pilgerreise, . . . übersetzt und
erläutert. Eichstädt 1882. gr. 8^ XVL 78 pag.
Ji 2. — englisch: • edit. by Th. Wright in Early
travels of Palestine. London 1848. 8^ p. 13-22.
— ^Thom. Meyrik, A lifo of Si Walburge with
the Itinerary of Si Willibald. London 1873. p.39-
76. — • ff» Survey of Western Palestine. 1884.
p. 29-31. — frawcösiseh: publ. par 1^ Cbarton.
Voyageurs anciens et modernes depuis le 5. siecle
avant Jesus -Chr. jusqu'au 19. siecle. IL Paris
1855. gr. 8^ p. 72-93].
Erl.-Sohr:: Hanck, Alb., Kirehengeachichte Deatscb-
landB. I. Lei^gl887. fX.BP. p. SSL. 468. 475. 488 -493.
Neu mann, w. A., in Tfildnger Theol. QnartaLecbiifL
1874. p. 624-626.
Bettberg, Deutschlands KircheDgeschidits II. p.351.
Solle ri US, Commentar. pxaevios in AA. SS. BoIL
Jnl. n. p. 488-600.
Wa ttenbacb, Dentschlands Geschichtaquellen n. 81
(5. Aufl. I. 1886. p. 127. 128; 6.Aafl. I. \&ß. p.lST).
Wright, Willibald m Aw Bio«raphia Britann. litonr.
Lp. 886-845.
Vgl. Vita s. Bichardi regis.
Yita s. Willibrordi episcopi Ultraiecten-
sis et fundatoris coenobii Eptemaoensis
(t 738) auctore Alcuino (f 804). libri 2.
Cum Homilia de natali s. Willibrordi et
Elegia de s. Wilgiso parente s, Willi-
brordi.
lÄber prior erat ex Alcoini latione fratribiis public«»
in ecolesia legendus et homilia in libri fine addita abbatis
ore proferenda; atter Über metrioe scriptus acholasticis le-
gendus erat; huic elegiam de b. Wilgiso pio Willibrordi
parente subiunxit.
Handschr.: Admont, EüosterbibL mbr. sec.
XI. — Alen^on, Stadtbibl. n«» U(Cod. St Ebrulfi
n^ V. 125). mbr. sec. XI. fol. — Hamburg, Stadt-
bibl. n« 321. chart. 4*. — London, Biit Mas,
Arundel. n** 91. sec. XU. — München, Staatsb.
cod. lat. n*' 4605 (Benediotb. 105). mbr. sec. XI.
schreibt sie dem Theof rid xu , Buch II fehlU —
Paris, Nat-Bibl. lat n« 10865 (suppl. lat 1002i.
mbr. sec. IX. 4«; — n'^ 5278. sec. XIV; — n«
5298. sec. XII; — n» 5308. sec. XU. — St Gal-
len, Stiftsb. n* 565. mbr. sec. XI. — St Omar,
Stadtb. n» 716. Tom. Vin. mbr. sec. XUI. fol. —
Stuttgart, kgl. Privatbibl. G. 38. mbr. sec IX.
4«. — Trier, Stadtb. n!" 788. chart. sec. XV. 4«:
— nM216. sec. XV. — Utrecht, Univ.-Bibl
Eccl. 26. mbr. sec. XIII. fol. — Verdun, n« IC«,
mbr. sec. XII. 4^. Vgl. Hardy, Descript catalogue
of materials. I. 1. 1862. p. 464. n° 1010- 1013.
Ausg.: ^ohne liber U, homilia u. eiegia ed.
Surius, Vitae SS. 7. Nov. VI. p. 127-137. — *mtY
denselben ed. Canisius, Lect antiq. VI. p. 351-
364 r» ed. Basnage H. 1. p. 457-471). — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. m. 1. p. 603-
629. — ' in Alcuini Oper. ed. Duchesne. Paris.
1617. fol. m. p. 1433-1462. — « frusta nonnulk
ibid. ed. Proben II. 2. n? oclxx. p. 236. — * ex
Duchesnii edit. wiederh. ap. Migne, Patrolog. lat
CI. p. 693-724. — 8 ed. Wattenbach ap. Jaffe.
Bibl. rer. Germ. VI. p. 39-79. — • Liber II ed.
Dümmler in Mon. Germ, bist Poetae lat aevi
Carol. I. p. 207-220. — *<* Bruchstück ap. Bou-
quet, Bec. HT. p. 641. 642. — Yita alia pr»-
saica auctore Thiofrido abbate Eptemacensi
(f 1110): ,Fuit m Britannia^ [eine Üeberarbei-
tung der vorhergehenden Vita. Nur BruehstOekc
sind gedruckt. (Handschr.: Admont, Stiftsb.
mbr. sec. XI. fol. Pertz' Archiv VL p. 173. —
Engelberg, Stiftsb. IV4- sec. XII. gr. fol. — St
Gallen, Stiftsb. n' 565. sec. XL — Gotha, im.
Bibl. n° 70. mbr. sec. XI. foL Autograph, — Lon-
VITA S. WILLIBRORDI EP. ULTRAIECT. — VTTA YEN. WILUGISI
1639
don, Brit Mus. Harley. n» 2803. 266. — Mün-
eben, k. Staatsb. Benedictb. n® 105. sec. X. 4^ —
Paris, Nai-Bibl. cod. lat. d» 5278. 126. sec. XIV;
— !!• 5294. 17. sec. XII; — n« 5308. 73. sec. XH)].
Fragmenta ^ ex Broweri Antiquitatt. Trevir. * ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. lü. 1. p. 629.
630 €ui ealeem Vitae Alouinianae. — ' toiederh.
ap. Bouqnet, Recaeil III. jp. 639. — * tciederh,
ap. Migne, Patrolo|. lat CLVn. p. 411. 412. —
* Auszüge unt. d, Ttt : Ex vita s. W -i ed. L. Wei-
land ap. Pertz, Mon. scr. XXUI. p. 23-30; index
36 capitum ibtd, p. 13. 14. — Vita alia metrlea
auctore eodem Thiofrido ex cod. Trevirensi n*
1378 ^ primum ed. Rieh. Decker. Progr. d. Gymn.
Trier 1881. 4^ 26pag. Das Gedieht besteht aus
4 Büchern in 36 Kapiteln. — 'ex cod. Oothano
ed., reoens., prolegom. . . . instroxit Eonr. Ross-
berg. Lipsiae 1883. 8« XXVU. 128 pag. Jil, SO.
VgL daxu A. Goldmanns Recens. in Studien u.
Mittheil, aus d. Benedict -Orden. Jahrg. V. 1884.
Bd. I. p. 248-254. — Libellus de institutione
festi commemorationis s. W-i, vid. Libellus de
propugnata . . . libertate, oben p. 729. — Rhyth-
mus de s. W-o: , Landes Christo^ ^ap. Gerbert,
Script, de musica 11. p. 121. — ' vnederh. ap.
Migne 1. c. CLVU. p. 413. 414. — Thiof ridi ab-
batis Eptemacensis Sermones duo in die natali
bb. Willibrordi et Wiigisti ^ ap. Migne, Patrolog.
lat. CLVn. p. 405-410. — » ed. N. van Wenreke.
Luxem burgi, St Paulus -Druckerei 1885. 8^ 35
p€ig. — Notae de Willibrordo ep. !ßrai. {a. 728)
tn Neues Archiv der Ges. f. ä. d. Gesch. n. p. 292.
293.
Erl.'Sdir.: Alberdingk-Thnm, P. P. M., Den H.
Willebrordas, apostel der Nederlanden« en ajn eeuw.
Lenyen 1861. 8P. X 308 pag. 3 fr. (dautadi r. Dr. TroBS.
MäDSter 1868. 8»;.
Bahr, Geschichte der römischen Litemtor p. 194.
Binterim, Bemaiques critiqnes, vitf.Ram, P.F.X. de.
Dederich, Beiträge zur römisch - deatschen Gesch.
am Niedenhein. Anhang: Das Leben des h. WiUi-
brord nach Alknin, nebst Anmerkongen. Emmerich
1850. 80.
Deycks, Ferd., Emendationen zor Vita Willibrordi.
Milnster 1856. 4P.
Engling, Joh., Apoatolat des h.'Willibrord im Lande
der Lnxembnrger. Luxemburg 1868. 12 mo. 99fag,
Geer, J. J., Jets over 'Willebrord en de abdij van
Eptemach in Werken van de historisch Genootschap
te Utrecht; kronijk 1847. 8. jaarg. p. 67.
H a u c k , Alb. , Kirchengeschichte Deutschlands. I. Leip-
zig 1887. gr. 80. p. 896-409.
Heber, Ph., Die Torkarolingischen christl. Glaubens-
boten am ^ein und deren 2ieit. Frankfurt a. M. 1858.
8». p. 198-212. Jkb.
Jacobs, Fr. und F. A. Ukert, Beitrüge zur altem
Uteratur. (Leipzig 1887.) II. 2. p. 845-349, beapridd
du goOiOKT HandKhr.
Moll, W.j Kerkgeschiedenis van Nederland Toor de
Henrorming. I. Amhem en Utrecht 1864. 8P. p. 96
-118.
Observationes praeviae ap. Mabillon I.e. p. 601-603.
Kam, P. F. X. de. Remarques critiques sur l'histoire
de s. Willibrord, archevgque des frisons. Traduit de
l'allemand du Dr. Binterim. Louvain 1831. 8^. ITvott.
Reiners, A., St. Willibrord tn Studien u. Mittheil.
aus dem Benedict.- Orden. Jahrg. VI. 1885. Bd. I.
p. 163-178.
Bettberg, Kirchengeschichte Deutschlands. I. p. 517
-526.
Wa ttenbach, Deutschlands Geschichtsquellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 124. 125 ; 6. Aufl. I. 1893. p. 132.
Wrlght, WUbrord tn Ais Biographla Britann. liter. I.
_j). 250-262.
Wu rth-Paquet,St. Willibrord, premier abbö d'Ech-
temach de 690^739. Luxembouiig 1867. 9>.
Tita Yen. Willigisi archiepiscopi Magon-
tini (t 1011. Febr. 23) antiquior sive Elo-
gium b. W-i.
Ein Panegyrikua. Dem Abt Richard von Fulda (1018
—1089) gewidmet.
Ausg. : ^ als Theil des Officium Tetostissimum,
iQ quo vita . . b. Willigisi ed. Adf. Gotfr. Volu-
sius ex ms. bibl. cathedr. Paderbomensis. Mo-
Smtiae 1675. 8®. — ^tciederh. von Frz. Falk in
er Katholik. 1869 (Mainz. 8% I. p. 224-230.
— 'wiederh. von G. Waitz unt. d. Tit.: Libel-
lus de W-i archiep. Mogunt consuetudinibus
auctore sodali sive Fuldensis sive Moguntinae
ecclesiae ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 743-745.
— Tita reoentlor s. W-i archiep. et electoris
Moguntini, reperta inter schedas Henrici Engels
decani S. Petri * ed. Volusius 1. c. — • wieder-
holt ed. Frz. Falk L cit. 1873. H. p. 729-731. —
Offidnm vetustissimum , in quo vita et mira-
cula b. W-i conf. atque pontificis recensentur.
Ex aliquot mss. bibl. et archivii S. Stephani [jetxt
in Moskau, Univ.- Bibl., saec. XII] ^edid. Adf.
Gotfr. Volusius. Moguntiae, typis Chr. Eüchleri
1675. 8^ 53 pag. Das einzige bekannte Rcem-
ptor Brüssel, Bibl. Boliandist. Verfasser des eigent-
lichen Officium ist Dompropst Hartmann von
Mainz (1142—1153). — "aus der Handschr. unt.
d. Tit.: Officium et miracula s. W-i archiep. ed.
W. Guerrier. Mit 2 chromolith. Tafeln u. e.Facsim.
der Neumen. Moscau u. Leipzig 1869. 8^. 46 pag.
[Reeensirt von Frz. Falk in Keusch' Theolog. Lite-
raturblatt. Bonn 1869. n^ 22. p. 819; Fei. Lieb-
recht in Göttinger gel. Anzeigen. 1870. I. p. 110-
118; in Sybels Eist Zeitschrift. XXUL p. 211;
— u. Emendationen von W. Wattenbach in Hei-
delberger Jahrbücher. 1869. p. 599]. — *tciederh.,
aber loci lY u. miracula nur ausxüglich ed. G.
Waitz ap. Pertz, Mon. scr. XV. 2. p. 746-748.
SrL'Sdir.: Antiquarius, Rheinischer. Abth. II. Bd.
XVIU. p. 417-607 (von Weidenbach).
Boehmer, Heinr., Willigis yon Mainz. Ein Beitrag
zur Qesch. des deutschen Reichs u. der deutschen
Kirche in der sächsischen Kaiserzeit. Leipzig 1896.
9P. IX. 206 paa. (= Leipziger Studien aus dem Ge-
biet der Geschichte. Bd. I. Heft 8).
Euler, Carl, Enbischof Willigis von Mainz in den
ersten Jahren seines Wirkens. QesohichÜiche Ab-
handlung. Progr. der Landessohule Fforta. Naum-
burg 1860. 40. 60 pag.
Falk, Fi-z., Beiträge zur Biographie des h. Erzbischofe
Willigis von Maiuz tn Der Katholik. 1869. (Mainz. 90
L p. 219-28L
: Zur Geschichte der Verdirung des h. Willigis
ibid. 1871. X. p. 499 IT.
Das Leben des h. Enbischofs Willigis von Mainz
(976—1011) Und. 1881. H. p. 278-290; 883-406.
Fe 11 er, Abhandlung von dem Erzbischof von Maynz
Wüligiso u. von dessen Vaterlande m Buders Samm-
lung ungedrucker Schriften und Urkunden. Leipzig
1736. 9>. p. 473 IT.
Gehle, Fr., De s. Bem^wardi episc. Hüdeshem. vita
et rebus gestis. Dissert. Bonnae 1866. Bf^.
Giesebrecht, W., Gesch. der deutsehen Kaiserzeit.
8. Aufl. Bd. LH.
Hirsch, Siegfr.« Jahrbficher des deutschen Reichs
unter Heinrich II. Bd. 1. 2. (Berlin 1862. 64. ^. SP.)
Ossenbeck, H., De Willigisi archicancellarii regni
Germaniae et archiep. Mogunt. vita et rebus gestis.
Dissert. Monasterii Westf. 1869. SP.
Schlegel, Chrst., De codice WilUgisano epistola ad
eaie&m Cypriani Catal. oodd. mss. bihlioth. Gothanae.
lipsiae 1714.
Stenzel, Gesch. Deutschlands unter den fränkischen
Kaisem. Leipzig 1827. 28. 2 Bde. SP.
1640
VITA S. WINEBAUDI — VITA S. WISTANI
Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsqnellen. 6. Aufl.
II. 1886. p.371; 6. Aufl. H. 1894. p. 110.407.
Will, Com., Anmerkangen za der Ansf^. des Officium
▼etastiss. b. Willi^isi aus dem Jahre 1676 tn Der
Katholik. 1873. II. p. 715-734.
: Regeeten zur Geschichte der Mainzer Erzbischöfe.
I. (Innsbruck 1877. gr. i^. p. xxxvii-XLni; p. 117
-144.
Vita s. Winebaudi abbatis basilicae s.
Lupi Trecis in Gallia (f cca. a. 620).
Ausg.: *ap. Nie. Camuzat, Promptuarium sa-
crarum antiquitatum Tricassinae dioec. Trecis
1610. fol. p. 288. — ^wiederh. in AA. SS. Boll.
6. April. I. p. 573-576. — ■ Auszug ap. Bouquet,
Reo. m. p. 492.
Brl.-Sehr.: Histoire littöraire de la France. III. 1735.
p. 647.
Vita 8. Wingualoei = Vita s. Winwaloei.
Vita 8. Winnibaldi = Vita s. Wynnebaldi.
Vita s. Winnoci abbatis Woromholtensis
in Plandria primi (f 717) auctore ano-
nyme saec. XI.
Äusg,: ^ ohne die Miracula ed. Surius, Vitae
SS. 6. Nov. VI. p. 121-123. — ^vollständig ed.
Surius 1. c. VII. 1581. p. 809-817. — *wiederk.
u. ex ms. ap. Mabillon. AA. SS. o. s. Ben. saec.
m. 1. p. 302-314 (*ed. Venet p. 292-302). —
^unt.d. Tit.: Acta auctore anonymo coaevo ex
cod. olim Molsheimensi , nunc nostro, signato f
Ms. 86 ap. Ghesquiere, AA. SS. Belgii VI. p. 432-
438. — ® Bruchstücke ap. Bouquet, Rocueil III.
p. 631. 632; Vü. p. 379. 380; IX. p. 134. — 'Aus-
züge ed. Holder -Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV.
2. p. 775-778. — Vita alia et miraeiila auctore
Dracone seu Drogonc monacho Bergensi in
Flandria saec. XI, qui est alius a vitae praece-
dentis interpolatore , * ap. Mabillon 1. c. p. 315-
327. — ^ unt. d. Tit.: Ex miraculis s. W-i
auctore Drogone ap. Pertz 1. c. p. 778-782. [ Uebers.:
Leven ende doodt van den h. confesseur s. Wi-
nocus , abt van St. Benedictus , patroen der stede
S. "Winocx-Berghen ghenaemt, uit het latyn van
Drogo (door 0. Vervlaecke). Duynkerke 1712.
12mo.] — Appendix de s. \V-i festis, delatione
annua, sodalitio et coenobio Bergensi ap. Mabillon
l. c. p. 327-329.
Erl.-Schr.: Corblet, Jnl., Hagiographie dn diocöse
d'Amiens. IV. 1874. p. 692.
Qhesqnidre, Jos., Comment. praevias de s.'Winnoco
abbate Wonnholtensi ap. OhesqoiSre 1. c. p. 383-431.
Histoire Httoraire de la France. X. 1756. p. XXTI.
Flaine, Itclaircissements sar l'origine de s. Winoc,
abb6 deWormhout (630 — 717) tn Pröcis historique.
XXrX. 1878. p. 77.
Wa tt e n b ac h , Deutschlands Geschichtsqnellen. 5. Aufl.
1. 1885. p. 866. 450; 6. Aufl. I. 1893. p.383. U. p.514.
Tita s. Winwaloei abbatis et fundatoris
monasterii Landevenecensis (f 18. April.
493 aut 504, sec. al. 3. Mart. 582) in Bri-
tannia Armorica auctore Gurdestino,
at Wurdestino monacho, deinde abbate
Landevenecensi (saec. IX med.). Libri 2.
Ausg. : ^ in AA. SS. BoU. 3. Mart. I. p. 256-
261. — ' ed. C. de Smedt in Analect Bolland.
VII. 1888. p. 172-249. — Vita metrica ibid. p.
250-261. — Hymni tres de s. W-o ibid. p. 261-
264. — Die folgenden Vitae sind nur Compen-
dien der vorhergehenden: Vita alia ed. Surius,
De prob. SS. historiis. 3. Mart — Vita alia ap.
Capgrave, Nova legenda Angliae. Londini 1516.
fol. 312^-314^ — Vita alia auctore anonyme i»
AA. SS. Boll. 1. c. p. 250-254. — Vita alia: , Ad
exponendum^ ex ms. Marchianensi ibid. p. 254.
255 ; cf. p. 900.
JBrl.-Sehr.: Charles, Bob., Saint Guingalois, aes re-
liques, son cnlto et son prieur6 k Chnteau - du - Ijoir
(Sarthe) d'aprös des documonts inödits. Mamers et
Le Mans 1879. Sfi. 147 pag.
Commentarius praevius m AA. SS. Boll. 1. c. p.
245-249.
Gorbiet , Jnl., Hagiographie du diocöse d'Amiens. IV.
1874. p. 688.
Hardy, Descripüve catalogue of material:«. 1. 1. 18^.
p. 104. no 304«.
Histoire littöraire de la France, m. 1735. p.l83; V.
p. 616.
Vita WipertI marchionis Lusatiae, burggrafii
Magdeburgensis et comitis Groicensis ad a. 1124
auctore monacho Pegaviensi quodam inoerto =
Annales Pegavienses.
Tita Wirntonis abbatis Formbacensis
(1108 — 1127) auctore anonymo Form-
bacensi.
Diese Schrift, welche seither dem Propst G erhöh
)erg . _
dings von Riezler, wattenbach u. a. abgesprochen. Ver-
▼ on Beiohersberg beigel^ wurde
i Propst
, wird iJ
ihm neuer-
«ftsst 1182—1200.
Handschr.: München, Lat. n* 27182. mbr.
saec. XIV. 4®. — Salzburg, Archiv von St Pe-
ter, b. VIII. 17, geschrieben um 1480.
Ausg.: ^unt. d. falschen Tit.: Li her de vita
bb. abbatum Formbacensium Berengeri et "Wim-
tonis ap. Pez, Thes. anecd. I. 3. p. 399-424. —
^ wieder h. ap. Migne, Patrolog. lat. CXCIV. p.
1425-1444. — ^ ed. Holder-Egger ap. Pertz. Mon.
scr. XV. 2. p. 1127-1135; cf p. 1126.
Erl. - Sehr. : B i e z 1 e r in Forschungen z. deutschen Ge-
schichte. XVm. p. 647.
Watten b ach, Deutschlands Geschichtsqoellen p. :i&4
(6. Aufl. U. 1886. p.279; 6. Aufl. H. 1894. p.250.31Uj.
Vita s. Wironis episcopi Buremundae in
Gelria (saec. VII) auctore anonymo.
Ausg.: * mutato stilo ap. Surium, Vit. SS.
8. Mai. — 'ex schedis Wilh. lindani ep. Rure-
mond. in AA. SS. Boll. 8. Mai. II. p. 315-317.
— Translatio ecciesiae coUegiatae ex monte s.
OdUiae in urbem Kuraemundam, ex archivio Ru-
raemund. eccles. ibid. p. 317-320. — Restau-
rati o et relatio ecciesiae et reliquiarum s. Wi-
ronis et sociorum in monte s. Odiliae, a G. Basel
loci pastore descripta, ibid. Mai. VII. p. 654. 655.
Cf. Bollandi comment. praevius Mai. II. p. 309-
315. — • Bollands Atug. wiederholt von M. Wil-
lemsen una cum Vit ss. Odgeri et Plechelmi
in Publications de la Soc. histor. et archeolog.
dans le duche de Limbourg. Tom. XXII. 1885. —
* Bruchstück ap. Bouquet, Rec. III. p. 638.
Erl.'Sohr.: Histoire littöraire de la France. VI. 1742.
p. 417.
Wolters, A., De heil. Wiro, Plechelmus en Odgerus
en het Capitel van S. Odilienbeig. Met 20 bijlagen.
Boormonde 1862. Bfi.
Vita s. Wistani e regia Merciorum pro-
sapia et martyris (f 849) et miracuLa.
Handschr. : vgl. Hiu^y, Descript catalogue of
materials. I. 1. 1862. p. 472. nM023-1026.
VITA S. WITBÜRGAE — VITA S. WOLFKANGI
1641
Ättsg. : * ed. W. D. Macray in Chronicon ab-
batiae de Evesham. London 1863. gr. 8^. p. 325 -
332; 332-337. — in abgekürxter Form *ap. Cap-
grave, Nova legenda Angliao fol. 214^ — ^und
hieraus in AA. SS. BoU. 1. Jan. I. p. 86. 87.
Yita s. Witburgae virginis Derhami et
Eüi in Anglia (f 743).
Ausg.: ex ms. Eliensi in AA. SS. Boll. 17.
Mart U. p. 606. — Historial translationis in
monasterium Eliense ibid. p. 606. 607. — HI-
storia IT translationis in novam ecclesiam mon-
asterii Eliensis Und. p. 607. 608.
Erl.-Sehr.: De s. Witburga ap. Mabillon, AA. SS. o.a.
Ben. saec. HI. 1. p. 652-654.
De s. Witesindo mari Cordubae in Hispania
(t 855) in AA. SS. BoU. 15. Mai. UI. p. 509.
Vita Witigowonis abb. Augiae divitis, vid. Bur-
chardus mon. Augiensis.
Vita b. Wtttokindi Magni Westphaliae dacis (f
cca. 807; Wittekindi sanctitas; antiqui Sazones;
eorum dux W.; bella AV-i adhuo gentilis; W-i
conversio; quae christianus egerit W.) in AA.
SS. Boll. 7. Janr. I. p. 380-385. Cf. Epistola
Caroli M. ad Offam Mercior. reg. {oben p. 193)
und M. Strunck, Westphalia sancta ed. Giefers.
I. Paderbomae 1854. 8^ p. 20-27.
Vita s. Whfinae = Vita s. Vivinae.
De s. WIphagio presb., curione Ryensi in Pon-
tivo Oalliae regione (saec. VII) Henschenii com-
mentar. bist, in AA. SS. Boll. 7. Jun. IL p. 30-35.
Yita b. Wolbodonis episcopi Leodiensis
in Belgio (f 1021).
Ausg.: ex antiq. ms. martyrologio eccles. s.
Laurentii in AA. SS. Boll. 21. April. II. p. 855.
856. — Vitaalla (älteste) auctore Reine ro mon-
acho Leodiensi S. Laurentii (cca. 1130) 'ex ms.
eiusd. coenobii ibid. p. 857-862. — ■ ap. Mabillon,
AA. SiS. 0. 8. Ben. saec. VI. 1. p. 176-185. — '^ ap.
Chapeaville, Gesta pontif. Leodiens. I. — *ap.
Migne, Patrolog. lat CCIV. p. 199-212. — ^ed.
"W. Arndt ap. Pertz, Mon. scr. XX. p. 565-571.
— ^fragmentum ap. Bouquet, Recueil X. p. 367.
— Miracala s. W-s ex alia vita ms. in AA.
SS. Boll. l c. p. 862-864. — De novissima
corporis elevatione a. 1666 ibid. p. 864.
Erl.-Schr.: Watten b ach, Deutachlands Geschichtü-
qnellen. 5. Aoß. I. p. 350. 11. p. 129. 384; 6. Aufl. II.
1894. p. 421.
Vita s. Woll^angl = Vita s. Wolfkangi.
Yita Wolfhelmi abbatis Bninwilarensis
(1065 — 1091) auctore Conrado monacho
Brunwilarensi.
Gibt einige g^te Nachrichten über kölnische Erz-
bisehöfe und zwei wichtige Briefe. Goschriebon zwischen
1110—1123.
Handschr.: Co In, Stadtarchiv C. 17. chart.
sec. XVI. fol.
Ausg.: * ed. Sarins, Vit. SS. 22. April. IT. p.
781. — ^wiederk. in AA. SS. Boll. 22. April. III.
p. 77-88. — ^ebenso ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. saec. VT. 2. p. 675-696. — * desgleichen von
R. Wilmans ap. Pertz, Mon. scr. XII. p. 180-195.
— *ap. Migne, Patrolog. lat. CLIV. p. 405-434.
— • ed. A. Fahne in seinem Werke Die Dynasten,
Freiherm u. Grafen von Bocholtz. Bd. III {auch
m. d. Tit. : Chronica abbatiae Qladbacensis). Cöln
1856. fol. p. 10-27 aus einem interpol. Codex.
Viele Lese- und Druckfehler. — Zusätze der
interpolirten Handschriften in Pertz* Archiv XII.
p. 102-108. — ^excerptum ap. Fant, Scr. rer.
Svecic. ni. 1. 1876. p. 328.
ErL'Sehr.: Wattenbach, Deutschlands öeschichts-
qnellen. 6. Aufl. IL 1894. p.l40.
Vgl. Actas Branwüar. monasteiii.
Annales Bmnwilar.
Chronicon Bmnwylr.
De V. Erenfrido.
Manegoldus mon. oonventus in Lat.
Vita s. Woifholdi presbyteri Hohenwaiti
in Bavaria (f post 1100) auctore Maty
thaeo Badero.
Ausg. : * ap. Rader, Bavaria sancta ü. — * wie-
derholt in AA. SS. Boll. 1. Febr. I. p. 248,
Yita s. Wolfkangi episcopi Ratisponen-
8i8 (972 — 994) et confessoris auctore
Othlono Frisingensi, monacho S. Em-
merami Batisbonensis.
Geschrieben tun 1060. Wichtig für Oesterreicb und
Baiem.
Handschr.: vid. Pertz, Mod. scr. IV. p. 524;
Delehaye in AA. SS. Boll. Nov. II. prs. 1. p. 529
-534.
Ausg.: ^ ed. Surius, Vit. SS. 31. Oct. V. p. 991;
ed. 2^a. p. 1095 mit geändertem Stile. — ' der
genuine Text xuerst ap. Mabillon, AA. SS. o. s.
Ben. sec. V. p. 812-833, ohne dass er jedoch den
Verf. erkannte. — 'ed. Waitz ap. Pertz, Mon.
scr. IV. p. 525 - 542. — * wiederholt ap. Migne,
Patrolog. lat. CXLVL p. 395-422. — '^ex codd.
mss. in AA. SS. Boll. als Appendix ad diem 31.
Oct. tnNov. IL prs. 1. p. 565-583. Die Vorrede
xuerst ap. Pez, Thes. anecd. III. 2. p. 613. 614. —
Ex Arnoldi al. Arnolfi monachi S. Emmerammi
libris II de s. Emmerammo (1036) quae ad
s. Wolfkangum spectnnt ^ed. Canisius, Lectt.
antiq. II. p. 71-92. — wieder h. * ed. Waitz ap.
Pertz 1. c. IV. p. 556-566 — und Un AA. SS.
Boll. 1. c. p. 558-565. — Yita metrica auctore
anonyme Lunaelacensi {Handschr.: München,
k. Hofb. Bavar. n** 843. chart. saec. XV) * ap. Pez,
Thes. anecd. ni, 2. p. 615-622. — 'wiederholt
ap. Migne 1. c. p. 421-426. — ^als Rhythmus de
s. W-o in AA. SS. Boll. 1. c. p. 583-586. —
Gloria posthuma ibid. p. 586-597. — Oratio
de sancto "W-o ep. Rat ap. Pez, Thes. anecd. III.
2. p. 622-626. — Alles vereinigt unter d. Titel:
Acta s. W-i ep. Rat. auctore Hippolyto Delehaye
S. J. [Ex Actis SS. Nov. tom. II.] Bruxellis 1894.
fol. 73 pag.
Erl.-Sehr. : 0 o n t z e n , Die Geschichtschreiber der säch-
sischen Kaiserzeit p. 136.
Delehavo, Hippel., Commentarins praevius in AA.
SS. Boll. I.e. p. 527- 667.
Hiehebtsich ann das leben mnd legend des himmel-
fürsten vnd heiligren peichtigers Sand Wolf gans^. was
der almechtig gott durch jn ^ewürckt . von kindthait
auff pisz an soin endt hat. ' Landshut, "Weyssenburger
1516. 8"; — *ibid. s. a. (1516). SP. Pimxer, Zus. n«
838. — Erschien daselbst auch in lateinischer
Sprache; am Ende: Finit legenda s. Vuoirgangi . . .
iinpreäsa p. D. Joann. 'Weissen burger. In ducali civi-
tate Landsshut. A. O. 151G. SP. Mit 54 Holxsehnitten.
Sehr selten.
1642
DE B. WÜLFERIO ~ VITA S. WÜIÄINI
Janner, Ferd., WoU^r»S ^ Heilige in mimr Ge-
schichte der BiichOfe von Regensborg. I. Begens-
huig 1888. gr. 9>. p. 860-419.
Legen da s. WoUgangi epieoopi Ratisponensis. Bnrg-
dorf. 1476. fol. min.
Mehler, J. B., Der h. WoKjffang , Biichof von Begens-
bnrg. Histor. Festschrift zum 900 jähr. QedAchtnisse
seines Todes (81. Oct. 1894). In Verbindung mit zahl-
reichen Historikern heraosgegeben. Begensbojg 1894.
gr.8». Xir.416pag. Jkb.
Menzel. Ph^, Carmen heroic. de Wolf gangi mirandis
geetis 'ap. Wig. Hand. Metropolis Salisbxui^. p. 261.
— *ap. Mezger, Histona Salisborgensia. Salisb. 1692.
fol. p. 1196-1140.
Bebiser, 8.. Leben and Wnndertfaaten des h.Bisohofc
Wollljangi in seiner Einsiedeley. Passau 1666. 8».
Schindler, Jos., Der heil. WoliSg;*ng in seinem Leben
and Wirken. QaeUenmäsgig dargestellt Prag 1886.
8». X.206pag. Jk2.
: S. Wolfg^ang in Böhmen in Mittheilongen de«
Vereins f. d. Oeschichte der Deatschen in Böhmen.
XXXin. 1894. p. 211-216. M nur eine Wiederkotung
Ottff MWMT Festschrift. Regensbaig 1893.
: Oeschichte der Begründang des Prager Bisthoms
ih Die feierliche Installation des Bectors der k. k.
deatschen Carl- Ferdinands -UniTersit&t in Frag.
Prag 1894jp. 21-36.
S c h r a t z , W. , Mfinzen aaf den h. Wolfgang in Stadien
and Mittheilongen ans dem Benediotiner- and dem
Cisterc.- Orden. X. 1889. p. 627-643.
Salzbeck, Fr. X., Leben des h. WolQpang , Bischofs
and Hanptpatrons des BisthamsBegensbarg. Begens-
barg 1844. BP. Jk 1.26.
Wa ttenbach, Deutschlands Oeschichtsoaellen p. 248
(6. Anfl. I. p. 296. 870 [6. Aafl. l. p.402]; II. p. 6L
[6.Aaa. n. p.66.67]).
S. Wolffgangs dess h. Beichtigers md Bischoffidn za
Begenspaig Herkommen, Leben vnd Ableiben . . . za-
sammengeechriben darch Johann Christophen, Abbten
des Klosters Monsee. Saltzbaig 1699. 2 Thle. BP.
Zirngibl, Bom., War der h.Wolfgaog Bischof von
Begensbarg ein gebomer Oraf von Ffalingen? in
Nene histor. Abhandl. der Bayer. Akad. der Wissen-
schaften. V. 1798. p. 677-689.
De b. Wulftrio monacho Beomaensi (f 1018.
11. Dec.) ap. MabilloQ, AA. SS. o. s. Ben. saec.
VI. 1. p. 169-171.
Acta SS. Wulfhadl et Buffini martTrum
Stonae in Anglia auctore anonjmo.
Ausg, : ^ in Monasticam Anglicanom II. p. 120.
— 'ex eod. et ms. in AA. SS. Boll. 24. Jul. V.
p. 575-582. Gf. Cuperi comment praevius ibid.
p. 571-575 et Hardy, Descript catalogue of ma-
terials. I. 1. 1862. p. 269. n^ 695.
Tita s. Wulfllaici diac. conf. Ivodii in
ducata Luxemburgensi (saec. VI). Ex s.
Gregorii Turon. Hist. Franc, lib. VIU.
c. 15
Ausg.: Hn AA. SS. Boll. 7. Jul. H. p. 479. 480.
— Obitus et translatio, ex Vit. s. Magnerici
Trev. ep. auotore Eberwino ibid. p. 480. — * cUles
tciederh. ap. Ohesquiere, AA.SS.^elgüII. p. 178-
186. — Prolegomenon in Acta s. W-i, Luxem-
burgensis stylitae i^wi.p. 174-177. Cum effigie,
Vita s. Wulframni Senonensis episcopi
(f 720/721) auctore Jona monacho Fon-
tanellensi in dioec. Rothomag. (cca. 729),
ab alio autem interpolata.
Trttfrt zu bestimmte Spuren der Interpolation an sich,
um als Quelle Glauben zu verdienen.
Handachr.: Ha vre, Stadtb. mbr. sec. XI. fol.
noi. — St. Omer, Stadtb. mbr. sec. XIII. fol.
n''716. Tom. V. — Paris, Nat.-Bibl. St. Germ.
sec. XUl. n« 1085; — St. Martin, sec. XE. n'^l.
Ausg,: ^inierpolirt ed. Surins, Vit SS. 20.
Mari — ' voUständiger in AA. SS. BolL 20. Mart.
m. p. 145. 146. — 'ap. Mabillon, AA. 8& o. s.
Ben. saec. HI. 1. p. 357- 365. — *ap. Car. le Cointe.
Annales Franoorum ad a.704. lY. p. 419-433, «ro
eine dreifaehe Ausg. dieser Lebensbeschreibung,
die von Surius, Henschen und eine verbessertere.
— * ex mss., Surio et Mabülonio ap. Ghesqoiere,
AA. SS. Belgii VI. p. 528-542. — ^ ap. Dura, Bi-
bliotheque historique de l'Yonne. I. Auxerre 1850.
4^ p. 171-183. — ' Auszug ap. Bouquet, Becueil
ni. p. 637. — Mlraenla: ,Quia Deo omnipotenti*
(Eandsehr.: Ha vre, Stadtbibl. n» 1. f. 219. mbr.
sec. Xn. fol.) *c»n Theil als Chronicon Fon-
tanellense. Append. ap. d* Achery, Spicileg. IIL
p.248 (»edit. U.\ IL p.288). — • Brachstück Ät>r-
aus ap. Bouquet, Rec. XI. p. 15-18. — ^cUs Hi-
stor ia inventionis et miraculorum auctore mon-
acho Fontanellensi wiederh, in AA. SS. Boll. 20.
Mart. III. p. 161-163. — ^aU Historia invent
et mirac., pars I a monacho Fontaneil. qoi rebus
interfoit ap. Mabillon 1. c. p. 366-381. — * Brach-
stück ap. Bouquet, Rec. X. p. 381; XI. p. 476-
477. — Miraculorum pars II ex Bolland.pla-
ribus omissis ap. Mabillon 1. c. p. 381. 382. —
^o^ Historia mventionis ex d'Acherio, Mabill.
et Holland, ap. Ohesquiere 1. c. p. 543-556. —
Appendix de obitu Radbodi ducis Frisonum,
ex 7 mss. in AA. SS. Boll. 1. c. p. 146-148. —
Translatio Fontanella Abbavillam ibid. p. 161-
163. — Miracula patrata Abbaviliae Md. p.
163-165. — Appendix de W-i reliquiis et mi-
raculis ap. Mabillon 1. c. p. 365. 366. — Trans-
latio ef. auch Translatio s. Wandregisili.
Erl.'8ekr.: Bibliographie de la Vie de s. Valfru
ap. Dam , Bibliomdqne histor. de 1* Ycnne. I. 1850.
p. 184-188.
Commentarias praevius in AA. SS. BoU. L c. p.
14S-145.
Cor biet, Jnl., Haffiogiaphie da diocöse d'Amiens. IV.
Paris 1874. p. 678.
Delprat, O. H. M., Over de vooigenomen dm^ vaa
deo Frieschen koning Badboad door Wolfram «n Ny-
hoff, BUdrsgen voor vaterl. gesohiedenis. IL Aznhem.
8P. p. 2ä8.
Ohesqaiöre, Joh.j Comment. nnevias de a. Tolf-
ranno ... et Frisiae apostolo i. c. p. 485-628.
Olaister, W., Life and times of s. Wolfram, bishop
and missionarv. Londcm 1878. 18 mo. 1 sh.
Histoire littöraire de la France. VII. 1746. p. 512.
Kloit, Andr., Nam s.Wolfrannos ep. Radbodom Fri-
siae regem aqna baptismi initiare potoetit, oxcors. 1
in Meiner Historia critica comitatas Holland, et Zee-
land. I. 2. Mediaborgi 1777. p. 1.
La Vi eil le, OoiU., religieax de St. -'Wandrille, Abr^
de la Tie et miraoles de s.Wolfran, arcfaevdqoe de
Sens et meine de Fontenelle; eztiait avec dluitrs«
pideee normandes da registre des chartie et eecrip-
tores da prieor^ de Mim»a8sis, et pnhliö poor la
prem. fois avec one introdoct. et dee notea histor.
et bibliograph. par Tabbö Sanvage. DioppelBoaen'
1876. 40. IäXJ. dlpag. 8 fr. JNur 100 JSxmmL ^adr.
Lefranc, £., L'aatnenticite dee reliqoee de s. W'oltru
S0686d6es k Abbeville ni6e par an eocidfliastiqae da
Locöse de Boaen. R6ponse k M. l'abb^ Sanrage.
Paris 1890. 18mo. öSpag.
Ozanam, Oeovres oomplfttes. HI. 1856. p. 418.
Bettberg, Deotschlanos Eirobengesch. ll. 1848. p. 514.
Sauyage, Abr6g6 de la Tie, vid. La Vieille.
Westendorp, I^., Orer de voormnomeii doop van
koning Badbood door Vnlfram tu veriiandeliagea ran
het kon. Nederl. Institoot van Weteoschappen. II.
Kl. Veihandl. VI. p. 139.
Tita s. Wuisini sive Yolsii episcopi
Schirebarnensis (f 983).
DE 8. WLFSmO — DE S. ZACHARIA
1643
Ausg.: ex Joan. Capgraye, Nova legenda
fol. 331 in AA. SS. Boll. 8. Janr. I. p. 547; —
ex Qaileimo Malmesber. ibid. p. 548.
De 8. Wlfkino episc. Sohirebamensi in Anglia
(t 958), ubi de aliis eiusdem sedis episcopis,
praesertun Assero et Alfwoldo, ap. Mabillon, AA.
BS. 0. s. Ben. saec. Y. p. 237-240.
Tita s. Wulstani episcopi Wigornien8i8
in Anglia (f 1095) auctore anonymo.
Ausg. : ^ ed. Capgrave, Nova legenda fol. 331^.
— *ed. Surius, Vit. SS. 19. Janr. — * in AA.
SS. BoU. 19. Janr. 11. p. 246-249. — Tito alia
auctore Florentio Wigorniensi (f 1118) et
, Bravonins' dioto ibid. p. 239-242. ~ Tito alia
auctore Guilelmo Malmesberiensi (f 1140).
libri 3 ^ ap. Wharton , Anglia sacra IL p. 241-
270. — * ed. Henschen in AA. SS. Boll. 25. Mai.
VI. p. 79 (wol ein Äusxug [?] auctore Gxiilelmo
Malm. ibid. 19. Janr. ü. p. 243-246). — ' ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 2. p. 840-
865. — '•ap. Migne, Patrolog. lai GLXXIX. p.
1734-1772. {Vgl. Hardy, Descript. catalogue of
materials. II. 1865. p. 69. n^ 97, toomach die
Vita verfasst tourde per Senatum Bravonium
monachum Wigorn. a. 1170, vel potius per Wil-
li elmum monachum Wigorn., ut ex epistola ad
finem Vitae patet). — Tito alia auctore Hem-
mingo monacho Wigorniensi coaevo ^ap.Whar-
ton, Anglia sacra I. p. 541. 542. — ' ap. leugne Lc.
CL. p. 1489-1492. ( Vgl. Hardy 1. c. p. 73. n° 102). —
De s. Wulstano (ms. Cotton. Tiber. E.I. foL25*)
^ ap. Capgrave, Nova legenda Angliae fol. 331^. —
» w AA.SS.Boll.l.c.n.p.238. — Versus Serlonis
de WIstano ed. J. Stevenson m Gray 's Scalacro-
nica. Edinburgh, Maitland Club 1836. 4^ p. 211.
Vita B. Wunnitialdi » Vita s. WynnebaldL
Vita s. Wynnebaldi'^) abbatis Heidenhei-
mensis (f 761. Dec. 19), fratris s. Willi-
baldi, auctore sanctimoiiiali Heidenhei-
mOIlSL ') Sic in antiqaissünis codicibus.
Eandsehr.: Carlsruhe n<»84 (69. VII. 18).
mbr. saec. XL fol. f. 48. — Eichstädt, Semi-
narbibi. n« 156. chart. saec. XVI. 4^ — Erlan-
gen, Un.-Bibl. TL^ 230. mbr. saec. Xm. — Mün-
eben, Lat. n^ 1086 (Bav. 86; Fiising. 190). mbr.
saec. Vni. IX. 4« min. fol. 44'; — Lat. n<» 4585
(Benedictb.85). mbr. saec. IX. X. fol. min. f. 93'. —
Rom , Bibl. Vallicell. C. 73*. mbr. saec. X. 8^ f. 49'.
ÄtMg. : ^ ed. Canisius , Lect antiq. IV. 2. p. 516
-540 C ed. Basnage IL 1. p. 123-134). — » wie-
derh. ed. Surius, Vitae SS. 18. Dec. — * hesser
ap. Mabillon, AA. SS. o. d. Ben. saec. UI. 2. p. 178
-190 (» ed. Venet. p. 160-172). — • ed. Holder-
Egger ap. Pertz, Mon. scr. XV. 1. p. 106-117. --
' excerpta ed. Henschen in AA. SS. BolL Febr.
n. p. 76. — Vito alia auctore Adelberto ab-
bate Heidenheimensi (cca. 1150)*) ed. J. Gretser
ad ealeem Philippi Eystetensis episc: De eius-
dem eccles. div. tutelaribus s. Richarde, s. Willi-
balde, s. Wunnibaldo et s. Walpurga. Ingolstadii
1617. 4^ Lib. n.
Srl.'Sdir.: Haack, Alb., Eirchengeschichte Deatsch-
landfl. I. Leipzig 1887. p. 468. 488 -498.
Bettberg, DeotschUnds Kirofaengeschichte. II. 1846.
p. 861. 867.
Stengelias, Oarol., Vita s. Yonibaldi abbatis et con-
- fefleoris. Aug. Vind. 1612. 40. (LXX,) 67 vag.
"Wtk ttenbach, Deatschlands OesohichtBqaellen. 6. Aufl.
1. 1886. p. 129 ; 6. Anil. I. 1898. p. 187.
Vgl. WigoniienaiB monachns.
-) Vgl. die Note bei Vita 9. WüübaUU, welche hier aach gUt.
X. Y.
Tita SS. Xantippaa et Polyxenae.
Ausg. : ex menologio Graecorum ap.' Florez,
Espaiki sagrada ID. Append. n^ 8.
De 8. Xone martyre in AA. SS. Boll. 18. Janr.
II. p. 190.
Yita SS. Xenophontis et filiorum eius
Joannis et Arcadii (saec. V) auctore Si-
meone Metaphraste.
Ausg. : interprete Otb. Zylio in AA. SS. Boll.
26. Janr. IL p. 724-730.
Acta s. Ymerii (Imier^ f 12. Nov. c.
610): ,Puit vir nobUis*.
Ausg.: ap.Trouillart, Memoires ä Thist. de Tan-
cien eveche de Bale. I. Porrentruy 1852. gr. 8*.
p. 35-37. — Lectiones VI de eodem ex Bre-
yiario Basil. ibid. p. 37-40.
Vita s. Ysarni abbatis S. Victoris Mas-
siliae in Provincia Galliae (f 1048) au-
ctore anonymo suppari.
Ausg.: ^ ap. Mabillon, AA. SS. 0. s. Ben. saec.
VI. 1. p. 609-626. — • wiederh. in AA. SS. Boll.
24. Sept VI. p. 737-749 collata c. ms. Massil. Gf.
Suyskenii comment. praevius ibid. p. 728-737.
Vita 8. Yvonis = Vita s. Ivonis.
De s. Ywlo diac. Wiltoniae in Anglia (saec. VII
fin.) Buei sylloge in AA. SS. Boll. 6. Oct. m. p.
400-404. — Acts eius ex Capgravio ibid. p.
404. 405.
Z.
De s. Zacohaeo vel Zacharia episc. Hierosoly-
mitano (t 111) Cuperi notitia in AA. SS. BolL
23. Aug. IV. p. 555.
De s. Zacharia episc. Vienneosi in Gallia mart.
sub Traiano Henschenii sylloge bist, in AA. SS.
Boll. 27. Mai. VI. p. 659; cf. VH. p. 853.
' De s. Zacharia mart Nicomediae in kk. SS.
Boll. 10. Jun. n. p. 273.
De b. Zacharia ord. Minor, (saec. XIII) Alan-
querii in Lusitania in kk. SS. Boll. 3. Mai. I.
Append. p. llb-lll.
De s. Zacharia patriarcha Hierosolymit (f 631)
1644
DE S. ZACHARIA — DE SS. ZENONE
Henschenü commentarius histor. in AA. SS. Boll.
21. Febr. m.p. 247-249.
De s. Zaoharia propheta in Jadaea (f cca. a.
mundi 3540) Stiltingii commeDt. histor. in AA.
SS. Boll. 6. Sept. n. p. 655-661.
De s. Zacharia recluso apud Graecos in AA.
SS. Boll. 24. Mart. UI. p. 482.
Tita s. Zachariae pontificis Bomani
(f 752) auctore Anastasio Bibliothe-
cario.
Ämg.: t» AA.SS.BoU. 1 5. Mart. 11. p. 407- 411.
ErL-Sefar.: Bartolini, Dom., Di san Zaccaria papa e
degli anni del sno pontificato. Commentari stonco-
critici. Ratisbona 1879. hex.-SP. JkS.
Ghampon, A., Le pape 2«achArie et la consoltation
de P6pin-le-Bref. Amiens 1879. 8". ößpag.
Maier, Oabr., Ein Brief des Papstes ^charias in
Stadien und Mittheikingen ans dem Benedictiner -
Orden. Jahrg. II. Bd. 1. 1881. p. 45-56.
Vgl. Zacharias pp.
De s. Zama episc. Bononiensi in Italia (saeo.
IIl) in AA. SS. Boll. 24. Jaor. U. p. 591.
De s. Zambda vel Zabda episc. Hierosolymitano
(t 304) in AA. SS. BoU. 19. Febr. III. p. 129.
De SS. Zanita, Lazaro, Marotha, Nerze eie,
mart. Persis a. 326 in AA. SS. Boll. 27. Mart.
in. p. 691.
Acta SS. Zebelli, Servuli et Secundini
mart in Istria a. 334. Ex ms. Tergestino
Italico.
Ätisg. : latine ab And. Lazaro in AA. SS. Boll.
24. Mai. V.p. 277-279.
De SS. Zebina, Polychronio, Moyse, Damiano
anachoretis in Syria (saeo. V) in AA. SS. Boll.
23. Febr. III. p. 377-379.
De b. Zegchero Insulensi ord. Praed. (flor. c.
1250) ap. Choquet, Sancti Belgi p. 40-48.
De s. Zelo mart. in Mesopotamia cum sociis 6
in AA. SS. Boll. 1. Jul. I. p. 30.
De s. Zena s. Pauli discipulo (f post 73) in
AA. SS. Boll. 27. Sept. VII. p. 390. 391.
Acta SS. Zenaidis et Philonillae soro-
rum Tarsi in Cilicia (saec. I) auctore ano-
nyme.
Ausg.: graece et lat. in AA. SS. Boll. 11. Oct.
Y. p. 507- 510. Cf. Byei comment. praevius ibid.
p. 502-507.
Tita (Caroli) Zeni patricii Yeneti et de
patria meritissimi ducis, ab a. 1334— 1418,
auctore Jacobo Zeno eius nepote, epi-
scopo Feltrensi et Bellunensi, postea Pa-
tavino (f 1481). Libri 10.
Ausg. : ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XIX. p. 203
-372; cf. praef. p. 199-202.
Uebers. : trad. in ital. per Franc. Querini. ^ Ye-
nezia 1544. 8°. — «Bergamo 1591. 8°. — «Ye-
nezia 1606. 8°. — Ubid. 1829. 16mo.
ErL'Schr.: Diviaco, Compendio della vita di Carlo
Zeno. Bergamo 1591. 4^.
Vgl. Giustiniani, Leon.
Martyrium s. Zenobii eiusque matris
Zenobiae olim in Aethiopia cultorum.
Aiisg.: ex anglica inteipretat G. ^''right in
AA. SS. BoU. 30. Oct. XIII. p. 271-273. — Laus
eomm ex synaxario aethiop. excerpta ibid. p.
273. Cf. R. de Buckü comment. praevius ibid. p.
270. 271.
Yita s. Zenobii episcopi norentini in
Tuscia (f saec. V) antiqua as. Antonino
archiepiscopo Florentino modice interpo-
lata.
Ausg.: ex eius Summa histor. tit X. cap. 12
in AA. SS. BoU. 25. Mai. YI. p. 52-54. — Eadem
Tita a Blasio menacho sacerdote post sec. XIII
exomata, ex mss. ibid. p. 54-56. — Miracnla
post a. 1200 patrata ibid. p. 57. 58. — Tita tcr^
tiaaLaureutio archiepisc. Amalphitano, prae-
ceptore Gregorii YU scripta (f 1048) (^ ex edit
Ughelli. Italia saora III. p. 11) — ' ibid. p. 58-
ö2. — Translatio II (a. 1330) et m (a. 1439)
ex Job. Yillano et Johanne Aretino coaevis
ibid. p. 62-64. — Eadem III translatio ex Ita-
lico Clem. Mazzae aeque testis oculati ibid.^.
64-66. — Inspectio corporis a. 1584 ex ms.
Joh. Fabri ibid. p. 66. 67. — Translatio lY (a.
1685) ex ras. Italico Laurent. Strozzii ibid. p. 67
-69. Cf. Papebrocbii commont. praevius ibid. p.
49-52.
Erl.-Sehr.: Mazza, Clem., Lavita di s. Zanobi citta-
dino et Tescovo Fiorentino. Firenze 1558. d^\
Vita di san Zanobi scritta da' piü antichi quattro di-
versi antori e in rima da Bemardo Oiambollari. Si
aggiunge la vita di s. Antonio. Firenze 1863. 8°.
Vita di san Zanobi vescovo fiorentino, volgarinEamento
del bnon secolo della lingna toacana. Firenze. A.
Cecchil864. 8». 48pag.
Tita SS. Zenobii et Zenobiae sororis
eius martyrum Aegis in Cilicia (f cca.
290 aut 304).
Ausg. : gr. et lat. ex 2 codd. mss. in AA. SS.
Boll. 30. Oct. XIII. p. 259-264. — Laus eorun-
dem ex AA. SS. armeniacis ibid. p. 264. — Mar-
tyrium auctore Simeonc Metapbraste gr. et lat
ibid. p. 264-269. Cf. R. de Buckü comment. prae-
vius ibid. p. 253-258.
De ss. Zenobio, Capitulino, Emerita etc. mart
Antiochiae in AA. SS. Boll. 24. Aug. lY. p. 767.
De s. Zenobio presbytero medico et maityre (f
cca. 304) Antiocbiae in Syria H. Matagnei sylloge
bist, in AA. SS. Boll. 29. Oct. XII. p. 797. 798.
De s. Zenone a Graecis bonorato in AA. SS.
Boll. 12. Jun. II. p. 556.
De s. Zenone anacboreta in Aegypto (saoc. IT)
in AA. SS. Boll. 19. Jun. IIL p. 853.
De s. Zenone episc. Beneventi (f cca. 585) syl-
loge bist, in AA. SS. Boll. 17. Oct VUI. p. 84.
De SS. Zenone episc, Genesio , Sodale etc. mart
in Lydia in AA. SS. BoU. 27. April. III. p. 486.
De SS. Zenone et Cbaritone mart in AA. SS.
Boll. 3. Sept I. p. 615.
De SS. Zenone et Zoilo apud Graecos in AA.
SS. Boll. 3. Mart. L p. 241. 242.
De SS. Zenone, Eusebio, Neone etc. mart Cor-
cyrae in lonio mari (f cca. 100) in AA. SS. Boll.
28. April. III. p. 561.
DE S. ZENONE — VITA 8. ZOSIMI
1645
De 8. ZODOM martyre apud Graecos in AA.
SS. Boll. 5. Aprü. I. p. 399.
De s. ZMOne mart et sociis XCCIU Romae
ccä. a. 298 in AA. SS. Boll. 9. JuL 11. p. 687-689.
Sri.- Sehr.: Neu mann, K. Job., Der römische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 8B0.
De s. Zenone mart. Romano Bononiae in AA.
SS. Boll. 14. Febr. II. p. 745.
De 88. Zenone, Mimia, Vitale etc, mart. Tomi-
tanis in AA. SS. Boll. 9. Jul. II. p. 689.
Vita s. Zenonis episcopi Veronensis in
Italia (saec. IV) auctore Coronato nota-
rio: ,Iii diebus Ulis'.
Ausg. : ^ ex 7 mss. coilatis cum edii Mombritii
et Ughelli in AA. SS. Boll. 12. April. H. p. 70-72.
— ^als Sermo de vita s. Z - s ap. Migne , Patro-
log. lat. XI. p. 199-204. — Historia elevati cor-
poris et miraculorum s. Z-8 ^ in AA. SS. Boll.
1. c. p. 74-76. — *ap. Migne 1. c. XL p. 207-212.
— Miracula auctore Jacobe presbytero, me-
trice » in AA. SS. Boll. 1. c. p. 76-78. — » ap.
Migue 1. c. p. 212-214. — Acta apocrypha ap.
Fr. Ant. Zaeharias, Bibliotheca Pistoriensis I. p.
84-86. — Missae s. Z-s e vet. mss. Veron. ap.
MigDe 1. c. p. 213-224. — Rhythmus de s. Z-e:
,Audiant principes* ibid. p. 204-206. — Te Sti-
rn onia solecta de s. Z-e ibid. p. 224-232.
ErL- Sehr.: Ballerinii fratres, Dissertationee de s.
Zenonis operibus , actis , cnlta et aetate ap. Migne,
Patrolog. lat. XI. p. 25 - 282 ex eorum edüione.
Bennassati, O., Vita del glor. mart. s. Zenone ves-
covo e protettore di Verona ; con storia sul rinvenim.
del s. 8U0 corpo. Verona 1^9. 8^.
Bonachi, Franc, S. Zenonis episc. Veronensis epocha.
Dissert. critica. Accessit de martyrio s. Zenonis. Diss.
secanda. Venetiis 1751. BP. 39^ pag. {wiaderhoU ap.
Migne, Patrolog. lat. XL p. G31-740j.
: De sermonibns et martyrio s. Zenonis episc.
Veronensis libri 2. Item Dissert. do martyrii ütulo
a sancto Gregorio Magno sancto Jovonali episc. Nar-
niensi tribato. Et in Eliam Du-Pinam de Joanne
Jejanatore notae. Pislorii 1740. 8°. 15 et 175 pag.
Cum effig. {iriederhoU ap. Migne 1. c^ XI. p. 699-632).
Bationom, qnas Ballorinii pro et contra
s. Z - 8 martyrium afferont , examen otiudicium Und.
p. 739 -760.
(Cavattoni, Ces.) Cenni intorno alla vita ed al vene-
rando corpo di s. Zenone VIII vescovo di Verona.
Verona 1839. gr. BP.
(— ) Memorie intorno alla vita, agli scritti, al
culto ed al corpo di s. 2^none che fa VIII. vescovo
di Verona. Con tat. Verona 1H39. gr. 8"^:
(Cenci, Mar. Ant.) Dissertazioni crit.-cronol. intorno
air epoca de' ss. Euprepio, Procolo e Zenoue vescovi
Veronesi. Verona ifSS. 40.
Compendio dolla vita di s. Zenone, VIII vescovo e
protettore di Verona. Verona 1838. 16mo.
Jazdzewski, L.J.V., Zeno Veronensis episcopns.
Commentatio patrologica. Batisbonae 18G2. gr. 8<^.
Jk 1.50.
Lazaroni , Chorub., II sacro pastore Veronose Zenone
descritto in 3 libri et illustnito d'alcuno ossorvationi
neir idioma latino. Veuetia lb64, 4*^. Con effig.
Peretti, Batt., Bistoria di s. Zeno vescovo di Verona,
et martire. Verona 1710. 4fi.
Santi, Giov., Descrizione della sollennitä celobrata in
Verona pel ritrovamonto del corpo di s. Zenone, con
panogirici ece. Verona 1889. ifi.
Vita di s. Zenone VIII vescovo e protettore di Verona.
Verona 1839. 16mo.
8. Zenonis Tractatus ap. Migne 1. c. p. 253-528.
Acta SS. Zenonis et Zenae martyrum
Philadelphiae in Arabia a. 304.
Ausg. : graece et lat. in AA. SS. Boll. 23. Jun.
IV. p. 476-482.
Tita s. Zenonis monachi iuxta Anti-
ochiam in Syria (f cca. 419) auctore
Theodoreto episcopo Cypri (f 457).
Ausg. : ex eins Philoth. c. 12 in AA. SS. Boll.
10. Febr. II. p. 390. 391.
De 8. Zephyrino papa Romae (f 217) Pinii syl-
loge histor. in AA. SS. Boll. 26. Aug. V. p. 783
- 789.
Erl.-Sehr.: Nenmann, K. Joh., Der rOmische Staat.
I. Leipzig 1890. p. 806. 809.
De 88. Zetulo, Primo, Nonno etc. mart. in
Pamphylia in AA. SS. Boll. 28. Mai. VI. p. 744.
Vita 8. Zitae virg. Lucae in Italia (f
1272) auctore coaevo.
Ausg.: collata c. originali in AA. SS. Boll.
27. April. III. p. 499-510. — Miraoula a no-
tario Fatinello coram testibus excprpta ibid. p.
510-527.
Erl. - Sehr. : C i a n e U i , Fil. Ant. , Bagguaglio delle geste
e dei miracoli di s. Zita vei^ne e serva Lucchese.
Lacca 1826. BP. Mü Kupfer.
Fioriti, Bart., Vita, vlrtü e miracoli di s. Zita verg.
Lncchese. Lncca 1752. 4P.
Laden, J. M., Vie de s. Dzita, servante de Lncqucs,
DU la bonne domestique. Clermont - Ferrand 1850.
12mo. 2 fr. 25 c.
de Montrenil, Vie de s. Zite servante de Lncqnes
an XJU. siöcle. Paris 1843. BP.
Papebroch, Commentarius in AA. SS. Boll. 1. c. p.
497. 498.
Patiss, Geo.« Die h. Dienstmagd Zita. Innsbruck 1871.
8°. Jk 1.20.
Biedhofer, 0. A., Die h. Jungfraxi und Dienstmagd
Zita. Salzburg 1817. 12mo; — 8. Aufl. Und. 1845. BP.
40 <^
Vita b. Zitae virginis Lucensis exvetust. codice fide-
liter transumpta. {Cum ieone.) Ferrarae 1688. 4<>.
Vita e miracoli della verg. b. Zita, trad. di latino in
lingua toscana da Qiov. Federighi. Lncca 1582. 4P.
De 8. Zoe mai-tyre Romae a. 286 in AA. SS.
Boll. 5. Jul. II. p. 221.
De SS. Zoelo, Satoro, Timino etc. mart. SjtIs
in AA. SS. Boll. 24. Mai. V. p. 282 und 5. Jun.
I. p. 423.
Tita SS. Zoerardi dicti Andreae et Be-
nedicti eremitarum in Hungaria (f cca.
1020) auctore Mauro ex monacho S.
Maiiini ord. Ben. in Monte Pannoniae
Quinqueecclesiensi episcopo.
Hat kaum geschichtlichen "VTert.
Ausg.: 'ed. Surius, Vit. SS. 1. Mai. — *ap.
Mabillon, AA. SS. o. s. Ben. saec. VI. 1. p. 76-78.
— " in AA. SS. Boll. 17. Jul. IV. p. 336. 337
coilatis praeter Surium legendaho Cracoviensi
Joannis Dlugossi a. 1511 vulgato, et editionibus
Gononi et Mabillonii. Cf. Cuperi comment. praev.
ibid. p. 326 - 336. — * ap. Endlicher, Reruni Hun-
gar. mon. Arpad. p. 134-138.
Brl.-Sckr.: Marczali, H., Ungarns Geschichtsquellen.
Berlin 1882. BP. p. 86. 37.
De s. Zoilo martyre Nicomediae in AA. SS.
Boll. 1. Jul. I. p, 29.
De SS. Zono episc. , Alexandre diac. , Duno etc.
mart. Alexandrinis in AA. SS. Boll. 12. Mart.
n. p. 105.
Vita s. Zosimi Cilicis, episcopi Baby-
lonii in Aegypto (saec. VI).
1646
VITA 8. Z08IMI — VITAE PONTIF. ROMAN.
Äusg, : ex Prato spirituali Joa. Moschi in AA.
SS. BoU. 24. Janr. IL p. 607. 608.
Vita s. Zosimi episcopi Sjracusani in
Sicilia (f cca. 660) auctore Siculo coaevo.
Ausg. : in AA. SS. BoU. 30. Hart. III. p. 839
-843. Cf, commeni praevios p. 837-839.
Acta s. Zo8imi militis martyris in Per-
side oca. a. 110.
Ausg. : gr. et lat. in AA. SS. BoU. 19. Jun.
m. p. 813-817.
De 88. Zoslnio et Tecla viig. mart Antiochiae
in AA. SS. BoU. 1. Jon. I. p. 42.
De 88. Zoaimo monacho et Athana8io Gommen-
tarien8i mart in AA. SS. BoU. 3. Janr. I. p. 128.
De 88. Zotico, Amando, Artete mart. Neve-
duneiuibus in AA. SS. BoU. 6. Jul. 11. p. 267.
De 88. Zotloo, Cyriaco, Ammonio ete. mart.
in AA. SS. BoU. 11. Febr. IL p. 510.
De 8. Zotico episc. et mart. Comanae in Ar-
menia in AA. SS. BoU. 21. Jul. V. p. 163.
De 88. Zotloo, Irenaeo, Hyacintho mart Ro-
mams in AA. SS. BoU. 10. Febr. II. p. 380.
De 88. Zotloo, PaUadio, Severe ete, mart
Alexandrinis in AA. SS. BoU. 6. Jul. II. p. 267.
De 88. Zotloo, Bogato et 80cii8 mart Afns
in AA. SS. BoU. 12. Janr. I. p. 725.
De 8. Zuentlboldo rege Susterneni in agro Ju-
Uacensi (f 900) Sollerü 8yUoge in AA. SS. BoU.
13. Aug. in. p. 138. 139.
Vitae abbatum Cayensium quatuor prio-
rum Alpherii(t 12.ApriL1050), Leonis (f
12. Jul. 1079), Petri (f 4. Mart. 1123)
atqiie Constabilis (f 17. Febr. 1124) au-
ctore anonyme abbate Venusino, fere
aequali.
Ausg. : ap. Muratori, Scr. rer. Ital. VI. p. 205-
214; 213-218; 217-228; 229-236; ef. praefat
p. 201-204.
Vitae Dunkeldensis ecciesiae episcopo-
rum a prima sedis fondatione ad a. 1515.
Ab Alexandro Myln eiusdem ecciesiae
canonico.
Au8g. : edit by Thos. Thomson and C. Innes.
Edinburgh 1823—31. 4^ Printed for the Banna-
tyne Club.
Vitae episcoponim Basileensium.
Aas der Mitte des 11. Jahrii.
Ausg.: ^ap. Brucker, Scriptores Basileenses
minores. I. Sehr verstümmelt; vgL Pertz' Archiv
IT. p. 288. — ' ap. Martene, Thes. anecd. IE.
p. 1385.
Erl. - Sehr. : 0 o h s , Geschichte der Stadt und Landschaft
Basel. Berlin 1796. 8 Bde. 9>.
Schneller, Die Bischöfe von Basel. Zog 1890. SP.
(Sadan) Bssilea sacra sive Episcopatna Basil. origo
et Serie«. Bmnbr. 1668.
Trouillat, J.. Monuments de Thistoire de rancien
^v6ch6 de Bale. I. Porrentmy 1852. gr. BP.
Vitae episcoponim et patriarcharum
Aquileiensiom a primo christ aerae se-
culo usque ad a. 1358 ab auctore ano-
nyme circiter eumdem annum conscri-
ptae. — Additamenta ad vitas patri-
archarum Aquileiensium ab a. 1309 —
1445, et chartae quaedam ad Aquilei-
ensem spectantes ecclesiam luce hucus-
que carentes.
Ausg.: * ap. Martene, Thes. anecd. IV. p. 321.
— 'ap. Muratori, Scr. rer. Ital. XVL p. 5-18;
71-78; 79-106.
ÜrL-Sekr.: Bianchi, J., Thesannis eodestae Aqnilei.
Utini 1847. 8 vols.
Rnbeis, B. M. de, Honnmenta eocles. Aqaüei«isi*.
Argontorati 1740. fol.
üghelli, Italia sacra V.
Yen tnrini , Q., üeber die Regierung der Patriarch«!
von Aquileja und die Lehnverhftltnisse von Friaol.
Udine 1844.
Vgl. Bellonns.
Vitae pontiflcum Romanonim = Liber pontifi-
cali8.
Anhang.
Quellenkunde
für die
Geschichte der europäischen Staaten
während des Mittelalters.
Nota. Die vor die Namen rtap. Titel gesetzten Zahlen geben das Todesjahr dea Ver-
foKson rtsp. das Schlussjahr der anonymen Schriften an; die hinter den Namen etc.
stehenden Zahlen nennen den behandelten geschichtlichen Zeitraum.
a. = ante : c = circa ; fl. = floroit ; p. = post ; t. = saec.
1. Literaturgeschichte.
(De scriptoribus ecclesiast — De yiris illastribns.)
420 Hieronymus: De viris illnstr.
1155
Sophronius.
1202
c. 495 Gennadius.
1293
636 Isidorus Hispalensis: De Script, eccles.
1464
669 IldephoDSus.
1061 AdefmanniLS scholast. Leod.
1466
1485
1112 Sigebertus Gemblac.: Liber de scr. eccl.
1507
c. 1120 Anonymi Mellicensis.
1516
c. 1140 Petrus Diaconus Casinensiß.
p. 1152 Honorius Augustodonensis.
HenricusHunteDdunensis : De viris illustr.
Radolfus de Diceto: De viris illustr.
Henricus Gandavensis.
Aeneas Sylvius: De viris illustr.
Jobannes ord. Praed.
Ambrosius de Gora.
Dorlandus.
Trithemius: Catal. seu Liber.
Catalogus illustr. virorum.
De viris illustr. ord. s. Ben.
n
?7
2. Universalgeschichte.
s. in. Dexippus —268.
337/340 Eusebius.
397 Hilarianus.
417 Orosius.
420 Hieronymus — 378.
365/425 Sulpicius Severus: Chron.
Dexter. 1—430.
463 Prosper. 379—455.
470 Idatius. 379—468.
518 Anonymus Scaligeri.
c. 530 Johannes Antiochenus. 0. C. — 518.
0. 551 Jordanes: De summa temp. — 551.
p. 573 Cassiodorus: Chron. 0. C. — 519.
c. 565 Johannes Malalas. 0. C. — 563.
?534 Marcellinus. 379 — 518.
? Victor Tunnunensis — 567.
fl. 591 Johannes Biclarensis. 567—590.
594 Marius Avent. 455 — 581.
619 Marcus Maximus. 468 — 644.
636 Isidorus Hispal.: Chron. 0. C. —615.
p.660 Fredegarius. 0. C. —642.
735 Beda: Chronicon. 0. C. —726.
Chronicon universale — 741.
p.810 Georgius Syncellus. 0. C. —284.
Chronicon breve ab 0. C. — 810.
816 Claudius Taurinensis.
818 Theophanes Isaac. 284—813.
829 Nicephorus patr.: Chronogr. O.C. — 828.
s. IX Georgius Monachus. 0. C. — 842.
840 Einhardus: Annal. 0. C. —829.
Potthast, Bibliotheca historica.
853 Freculphus. 0. C. —607.
874 Ado archiep. Vienn. 0. C. —869.
883 Chronicon Albeldense.
Chronicon Vedastinum. 1 — 899.
a. 969 Simeon Metaphrastes : Chronogr. 0. C.
— 963.
912 Alphonsus III rex. 612—866.
[Haubertus Hispal. 0. C —919.]
s. X Julius Polyd. 0. C. —963.
966 Flodoardus: Ann. 919—966.
[972 liudprandus: Chronicon. 606—960.]
s. X Hippolytus Theb. Chr. n. —996.
fl. 1013 Leo Grammat. 0. C. —948.
Chronicon paschale. 0. C. — 1042.
Chronicon Suev. univers. 769—1043.
1054 Herimannus Augiens. 0. C. — 1054.
c. 1057 Cedrenus. 0. C. —1057.
Chronicon Wirziburgenae. 0. C. — 1057.
p. 1077 Lambertus Hersfeldensis: Annales. 0. C.
—1077.
1143/1180 Manasses: Annales. 0. C. —1081.
1086 Marianus Scotus. 0. C. —1082.
1088 Bertholdus: Annales. 1054—1100.
1100 Bemoldus S. Blasii: Chron. 1—1100.
Guido Langobardus. 0. C. — 1108.
1112 Sigebertus Gemblac. 381—1112.
c 1115 Nestor
1118 Florentius Wigom. 0. C. —1118.
s. Xn Glycas. 0. C. —1118.
c. 1118 Zonaras. 0. C. —1118.
104
1650
ANHANG
fl. 1120 Lambertus Audom.: Cbron. 1 — 1120.
p. 1125 Ekkehftrdas Uraugiensis —1125.
c. 1135 Hugo Floriacens.
.136 Anselmus Gemblac. 1112—1135.
.139 Heimo —1135.
.152 Honorius August.: Summa.
.158 Otto Frisingens.: Chron. 0. C. —1146.
.160 Potrus Bechini. 0. C. —1137.
fl.ll62 Richardus Cluniac. 0. C. —1172.
.181 Romualdus Salemit 0. C. —1178.
186 Eobertus de Monte. 1100—1186.
Annales Magdeburg. Chr. n. — 1188.
196 Godefridus Viterb.: Panth. —1191.
.197 Hugo Novant —1197.
s. XY Johannes Brompton. 588—1198.
Annales Ratispon. 1 — 1201.
.203 Guido de Bazoohüs. 0. C. —1199.
[204 Nicölaus Ambianens. 0. C. — 1204.
8. Xm Joel. 0. C. — 1204.
1203 Eadulphus de Diceto —1202.
.212 Eobertus canon. 8. Mar. 0. 0. —1211.
.214 GervasiuB Tilber.
.215 Sicardus. 0. C. —1213.
.221 Gilbert! chronicon.
.225 Bemardus Iterii. 0. C. —1224.
[227 Helinandus. 0. C. —1204.
236 Rogerus de Wendover. 0. C. —1235.
.240 Albertus Stadensis. 0. C. —1256.
.244 MouBkes —1243.
.249 Lucas diac. Tudens. 0. C. —1236.
.250 Enenkel: Welt- Chronik.
252 Albericus monachus Trium Fontium. 0.
C. —1241.
.254 Rudolf V. Ems.
[258 Wallingford. 0. C. —1258.
Weltchronik, Sachs. 0. C. —1260.
[264 Vincentius Bellov. —1244.
Annales Hamburg. 1 — 1265.
266 Johannes de Tayster. 0. C. —1265.
270 Cronica degli Imperatori.
271 Girardus de Fracheto. 0. C. —1266.
272 Adamus Claromont. 0. C. —1268.
272 Frasquetus. 0. C. —1272.
272 Girardus de Arvernia. 0. C. —1272.
273 Guilelmus Godellus. 0. C. —1273.
274 Sprottus. 0. C. 1272.
275 Hermannus Altahens. 1137—1273.
278 Martinus Oppav. —1277.
8. XIV Jacobus Aquensis. 0. C. —1290.
.292 Flores temporum. 0. C. —1292.
.294 Balduinus Ninoviensis. Chr. n. — 1294.
.298 Johannes de Thilrode. 0. C. —1294.
[300 Maerlant.
[303 Guilelmus de Nangiaco. 0. C. —1300.
.304 EUenhardus: Chron. Chr. n. —1299.
.308 Sifridus presb. 0. C. —1304.
.312 Ricobaldus. 700—1297.
.314 Franciscus Pipinus. 1176—1314.
.314 Leo TJrbevetanus.
[316 Lodewijk van Velthem. 1248—1316.
Guilelmus Scotus. 0. C. —1317.
fl.
fl.
P-
P-
fl.
c.
P-
c.
P-
c.
fl.
c. 1320 Landulfus de Columna. 0. C. —1320.
Flores historiarum. 0. C. —1326.
Liber Cronicornm. 0. C. — 1330.
Weltchronik eines Minoriten. 0. C. — 1334.
B. XIY Johannes de Columpna: Mare bist O.G.
—1340.
Flores temporum. 0. C. — 1345.
Hermannus Januensis. 0. C. — 1349.
Hermannus Minorita. 0. C. — 1349.
1350 Johannes histoiiographus. 0. C. — 1350.
c. 1351 Johannes Parisiensis. 0. C. — 1322.
1358 Hugo de Rütlinga —1350.
?Marignola. 0. C. —1362.
Eulogium. 0. C. —1366.
1363 Ranulphus Higden. 0. C. —1360.
1370 Henricus de Hervordia. 0. G. — 1355.
1379 Martinus Fuldonsis. Chr. n. —1379.
Weltchronik, Konstanzer. 0. C. — 13S4.
c. 1390 Bartholomaeus Ferrar. —1367.
1391 Benevenutus de Rambaldis.
c. 1400 Aymericus de Peyraco. Chr. n. —1251.
1410 Compilatio chronol. auct.
p. 1421 Gobelinus Persona. 0. C. —1418.
1420 Twinger. 0. C. —1415.
1428 Brande. 0. C. —1414.
Breviarium historiale. 0. C. — 1428.
1434 Engelhusius. 0. C. —1420.
p. 1437 Corner. 0. C. —1435.
p. 1439 Andreas presb. Ratisb. : Chr. gen. Chr. n.
—1422.
s. XV Stadtweg —1441.
1455 Albertus de Siegburg.
1456 Alphonsus a Carthag.
1457 Facius: Hist.
1458 Sozomenus presb. Pist. 0. C. — 1455.
1459 Antoninus arch. Flor. 0. C. — 1457.
1462 Zantfliet. 0. C. —1461.
1467 Laziardus. 0. C. —1467.
1469 Doering, Matth. 1420—1464.
1469 Lignamine, J. Ph. de. 1316—1469.
Rudimentum novicior. 0. C. — 1473.
Chronica S. Aegidii in Brunsv. 0. C.
—1474.
Cronica. Hie hebt sich an. 0. C. — 1474.
1474 Johannes de Laer.
1475 Palmerius, Matthaeus. 449—1449.
1480 Veldenar.
1481 Johannes de Dorsten. 1—1477.
1483 Palmerius, Matthias. 1449—1482.
p. 1489 Theodoricus Pauli: Chron.
1494 Cronica von allen künig.
?1500 Bossi. O.e. —1492.
1502 Rolevinck. 0. C. —1474.
1506 Sabellicus: Ennead. 0. C. —1504.
1508 Staindel. 0. C. —1508.
1510 Nauclerus. 0. C. —1500.
1514 Schedel, Hartm. 0. C. —1492.
1520 Foresta: Suppl. 0. C. —1482.
a. 1526 Manlius: Ain hüpsche. — 1523.
1534 Amandus de Ziericzee. 0. C. — 1534.
ANHANG
1651
3. Kirchengeschichte.
a. Allgemeiii«.
CatalogQB pontificnm Rom.
Chronicon poDÜficum.
c.
c.
c.
P-
340 Eosebius Caesar.: Hist. eccl.
c. 430 Philostorgius.
p. 446 Sozomenus Salaminios.
s. Y Socrates scholasticus.
457 Theodoretns.
c. 484 Victor Vitensis.
c. 510 Epiphanius schol.
527 Theodoros Constant.
c. 536 Euagrius schol.
p. 573 Cassiodoras : Hist. eool. trip.
799 Expositio fidei qsthol.
849 Walafridus Strabo: über de exordiis.
853 Haymo Halberst
c. 886 Anastasius Biblioth.: H»i eccl.
966 Flodoardus: Fragmentam.
[972 Liudprandus ep. Cremon. : Opuscolum.]
.004 Abbo abb. Floriac.: Epitome.
.050 ChroDicon Novaliciense.
[086 Marianus Scotus: Catalogas.
1091 Bonizo: Chronicon.
.100 Bemoldos monach. S. Blas.: Catal. Rom.
pont.
.111 Placidns Nonantulanus.
111 AValramus ep. Naumb.
118 Zonaras.
134 Hildebertus archiep. Turon.
135 Hugo Floriac: Hist eccl.
.142 Ordericus Vitalis.
.152 Johannes Sarisber.: Hist. pontificalis.
178 Liber pontificalis.
180 Maniacutius.
187 Annales Romani.
191 Anonymi Zwetlensis Historia poni Rom.
202 Joachim abbas: Yaticinia.
.216 Cencius Camerarius (f 1227).
.221 Gilberti chronicon.
.241 Conradus monachus Schirensis.
.270 Johannes diac. Rom.
.274 Chronica pont. et imp. Mantuana.
.278 Martinus Oppaviensis.
:312 Ricobaldus.
314 Leo Urbevetanus.
1327 Ptolemaeus Lucensis: Hist. eccles.
.328 Augustinus Triumphus.
.331 Bemardus Guidonis: Catalogus.
.341 Nicephorus Callistes: Hist. eccl. — 610.
^342 Conradus de Halberstad.
352 Alvarus Pelagius.
.361 Henricus dapifer.
362 Amalricus Augerius.
.362 Cardinalis Aragoniae.
.374 Petrarca: Chronica.
.404 Paulus Anglicus.
1410 Theodoricus de Niem: Vitae.
[415 Garoscus de ülmoisca vet.
.422 Onsorgius: Catalogus.
.455 Albertus de Siegburg.
[469 lignamine, Joh.
c.
c.
c.
o.
1474 Chronica minor.
1481 Piatina: über.
1503 Stella, Joh.: De vita.
b. Speoielle.
?64 Petrus,
Acta 88. Petri et Pauli.
?76 ünus. - • De s. üno.
?88 Änaeletus (I).
De s. Cleto.
De s. Anacleto.
?97 Clemens 1.
?105 Evaristus.
?115 Alexander I.
?125 Sixtus I. — Vgl, De s. Sixto I.
?136 TeUsphorua,
Vita s. Telesphori.
? 140 Hyginus. — Vgl. De s. Hygino.
? 155 Pius I : Epistolae. — Vgl De s. Pio I.
?166 Anicetus. — Vgl. De s. Aniceto.
174 Soter. — Vgl. De s. Sotere pont.
189 Eleutherus. — Vgl. De s. Eleutherio pp.
c. 199 Victor I: Epistolae.
217 Zephirinus.
222 Calixtus I. -- Vgl. De s. Calixto.
230 Urbanus I. — Vgl, Acta s. U-i.
235 Pontianus.
236 Antems.
250 Fabianus. — Vgl. De s. Fabiane.
253 Cornelius: Epistolae. — F^/. De s. C - o.
[?251 Novatianus antipapa.]
?254 Lucius I: Epistolae.
Vita s. Lucü I.
, 257 Stephanus I. — Vgl. Acta s. St-i I.
258 Sixtua II: Epistolae.
Martyrium Sixti IL
268 Dionysius: Epistolae.
274 Felix I: Epistolae.— Vgl, De s. Feiice I.
283 Eutychianus: Decreta.
296 Caius: Epistola etc, — Vgl, De s. Caio
Rom. pont.
304 Marcellinus. — Vgl. De s. Marcellino.
309 Marcellus.
309 Eusebius. — Vgl. De s. Eusebio pp.
314 Miltiades (Melchiades).
335 Silvester I: Epistolae.
336 Marcus.
352 Julius: Epistolae.
366 Liberius: Epistolae.
De s. Überio pp.
Elogium überii pp.
[365 Felix II antipapa: Epistolae.]
[366.67 ürsinus antipapa.]
384 Damasus I: Epistolae.
398 Siricius: Epistolae.
401 Anastasius I: Epistolae. — Vgl, De s.
An-o I.
417 Innocentius I: Epist. — Vgl. De In-o L
418 Zosimus: Epistolae.
[418. 9 Eulalius antipapa.]
422 Bonifacius I: Epistolae.
432 Coelestinus I: Epistolae. — Vgl. De s.
Coel-o I.
104*
1652
ANHANG
440 Siztasni: Epistolae.— r^/.De8.8-oni.
461 Leo I Magmis,
Leo I: Epistolae.
Yita s. Leonis Magni.
468 Hilanis : Epistolae. — Vgl. De s. Hilaro.
483 Bimplicius: Epistolae. — Vgl. De b. Si-o.
492 Felix III: Epistolae. — Vgl De s. Fe-
iice III.
496 Gelasius I: Epistolae ele.
498 Anastasius II: Epistola.
514 Symmaohus: Epistola. — F^/. Vita Sym-
machi.
[498 — c. 505 Laurentins antipapa.]
523 Hormisdas : Epistolae. — Vgl. De s. Hor-
misda.
526 Johannes I. — Vgl. De s. Johanne I.
530 Felix IV: Epistolae.
„ „ Praeceptum.
Libellns qnem dederont
De s. Feiice IV.
532 Bonifcusius II: Epistolae.
Acta de ordlnai Bonifacii n. 530.
„ ,, electione. 530.
[530 Diosoorus antipapa.]
535 Johannes U: Epistolae.
536 Agapetns I : Epistolae. — Vgl. De s. Ag-o I.
537 Silveritis: Epistolae.
Vita s. Silverii.
555 Vigilius: Epistolae.
560 Pelagius I: Epistolae.
573 Johannes III: Epistolae.
578 Benedictas I: Epistolae.
590 Peli^us II: Epistolae.
604 Oregoriu8 I Magnus: Dialogi.
,, „ Epistolae.
Vita 8. Gregorii Magni.
606 Sabinianns.
607 Bonifacius III.
615 Bonifacius IV : Epistolae. — Vgl. De s.
B-o IV.
618 Deusdedit.
625 Bonifacius V: Epistolae.
638 Honorius I: Epistolae.
640 Severinus. *
642 Johannes IV: Epistolae.
649 Theodorus I: Epistolae.
653 abgesetzt Martinus I : Epistolae (f 655).
657 Eugenius I.
672 Vitalianus. — Vgl. Vita s. Vit-i.
676 Adeodatus : Epistolae. — Vgl. De s. Eu-
sebio papa 77 ^
678 Donus.
681 Agatho: Epistolae.
683 Leo II: Epistolae. — Vgl. Acta s. Le-s.
685 Benedictus II: Epistolae.
686 Johannes V.
687 Conen.
[687 — c. 692 Paschalis antipapa.]
701 Sergius I. — Vgl. De s. Sergio I.
705 Johannes VI.
707 Johannes VII: Litterae.
708 Sisinnius.
715 Constantinus I.
731 Gregorius II : Epistolae. — Vgl. Vita s.
Gr-i IL
741 Gregorius III: Epistolae.
752 Zaehariaa: Epistolae.
Vita 8. 2^hariae i)oni
752 Stephanus electus.
757 Stephanus 11.
767 Paulus I: EpistoUie.
Acta s. Pauli I.
768 Constantinus 11.
768 Philippus, peüitur,
772 Stephanus EI: Epistolae.
795 Hadrianus I: Epistolae. — Vgl. De s.
Ha-o L
816 Leo HI: Epistolae. ' — VgL De s. Leone
m pp.
817 Stephanus IV: Bullae.
824 Paschalis I: Epistolae.
Vita s. Paschalis I.
827 Eugenius II: Concilium.
827 Valentinus.
844 Gregorius IV: Epistolae.
847 Sergius II: Epistolae.
855 Leo IV: Epistolae.
858 Benedictus III: Epistolae.
867 Nicolaus I: Epistolae.
Vita Nicolai I.
872 Hadrianus II: Epistolae.
Vita Hadriani II.
882 Johannes VIII: Epistolae.
Vita Johannis Vlil.
884 Aiarinus I: Epistolae.
Vita Marini I.
885 Hadrianus HI: Epistola. — VgL De s.
Ha-o IIL
891 Stephanus V: Epistolae.
896 Formosus: Epistolae.
Auxilius Presbyter.
Vulgarius.
896 Bonifacius VI.
897 Stephanus VI: Epistolae.
897 Romanus: Epistolae.
897 Theodorus II.
900 Johannes IX: Epistolae.
903 Benedictus IV: Epistolae.
903 Leo V.
903 Christophorus: Epistola.
911 Sergius HI: Epistolae.
913 Anastasius HI: Privilegia.
914 Lande.
928 Johannes X: Epistolae.
929 Leo VI.
931 Stephanus VU: Epistolae.
936 Johannes XI: Epistolae.
939 Leo VH: Epistolae.
942 Stephanus VIII: Epistolae.
946 Marinus II: Epistolae.
955 Agapetus II: Epistolae.
963 a^e«e^x/ Jobannes XU: Epistolae (f^^)*
965 Leo VIII: Privüegia.
Cessio Leoms VIII.
964 (Mai gewählt) Benedictus V.
Narratio de Benedicto V.
972 Johannes XIII: Epistolae.
974 Benedictus VI: Epistolae.
983 Benedictus VII: Epistolae.
984 Johannes XTV.
974. 984. 985 Bonifacius VH.
996 Johannes XV: Epistolae.
ANHANG
1653
999 Gregorius V: Epistolae.
[997. 996 Johannes (IVI) antipapa.]
1003 Silvester II: Epistolae.
Goncilium Gaus.
„ Mosom.
„ Bemens.
Gerbertas sive Sylv.
1009 Johannes XYIll: Epistolae.
1012 Sergius lY: Epistolae.
1024 Benedictus YIU: Epistolae.
1033 Johannes XIZ: Epistolae.
1048 Benedictus IX: Epistolae.
[1044—6 Silvester (III) antipapa.]
1046 Gregorius VI: Epistolae.
1047 Clemens II: Epistolae.
1048 Auetor. Galliens.
1048 Damasus II.
1054 Leo IX: Epistolae.
Anseimus Bemensis.
Tita Leonis IX.
1057 Viotor II : Epistolae.
1058 Stephanus IX: Epistolae.
Chronicon Pinnense.
1060 abgesetzt Benedictus X.
1061 Nicolaus II: Epistolae.
,, ,, Statutum.
Petrus Damiani.
1073 Alexander II: Epistolae.
[1061—4 Cadalus (Honor. 11) antipapa.]
1085 Gregorius VII.
Alboinus presb.
Annales Altahenses.
Apologetica.
Apologia Gregorii Vn.
Beno.
Bemoldus monachus S. Blasii.
Bertholdus discipulus.
Bonizo.
Bruno clericus Magdeb.
Cardinalis Aragoniae.
Conradus ep. Traiect.
De papa Greg. VII.
Dictatus Papae.
Eberhardus I arch. Salisb.
Gebehardus archiep. Salisb.
Gregorius VII: Hegistrum.
Historia de vita Heinrici IV.
Judicium Bei de lite.
Manegoldus.
Otto Frisingensis.
Pandulfus Pisanus.
Paulus Bemried.
Kelatio de obitu.
Theodericus ep. Virdun.
Vita 8. Gregorii VII.
Walramus.
"Wenricus.
"Wide ep. Ferrar.
Wido Osnabr.
[1080—1100 Clemens III (Wibertus) antipapa.]
"Wibertus vel Clemens.
Anseimus Lucensis: Epistola.
1087 Victor III: Epistolae.
Desiderius abb. Casin.
Vita b. Victoris III.
1099 Urbanus II: Epistolae.
1118
1102
1105
1119
1124
[1118—
1124
1130
1143
[1130—
[1138
1144
1145
1153
1154
1159
1181
[1164
[1168
[1168
[1179
1185
1187
1187
1191
1198
1216
1227
1241
1241
^254
1261
1264
1268
1276
1276
1276
1277
im>
1285
1287
1292
1295
Altercatio interürbanxim n etClem.
De b. Urbano Ü.
Pasehalis U: Epistolae.
Rhythmus de captivitate.
Vita Pasohalis II.
Albertus antipapa.]
—11 Silvester IV antipapa.]
Oelasius II: Epistolae.
Falco Beneventanus.
Vita Gelasii IL
öalixtus II: Epistolae.
Gesta Calirti 11.
Vita Calixti H.
21 Gregorius VIII (Burdinus) antipapa.]
Thebaldus Buccapecus (Coelestinus).
Honorius II: Epistolae.
Faloo Beneventanus.
Innoeentius II: Epistolae.
Arnulfus Lexov. : In Girard. (f 1 136).
Faloo Beneventanus.
Vita Innocentii 11.
38 Anacletus II antipapa: Epistolae.]
Victor IV antipapa.]
Coelestinus U: Epistolae.
Lucius 11: Epistolae.
Eugenius III: Epistolae.
Anastasius IV: Epistolae.
Hadrianus IV: Epistolae.
Alexander III: Epistolae.
Acta Alexandri IE.
Victor IV antipapa.]
Altercatio Victoris IV.
Paschalis in antipapa.]
— 78 Calixtus III antipapa.]
.80 Innoeentius III antipapa.]
Lucius III: Epistolae.
Urbanus 11: Epistolae.
Gregorius VIII: Epistolae.
Clemens III: Epistolae.
Coelestinus III: Epistolae.
Innoeentius III: Epistolae.
Gesta Innocentii.
Vita Innocentii m.
Honorius III: Begistrum.
Oregorius IX: Registrum.
Acta legai Hugolini.
Coelestinus IV.
Innoeentius IV: Registrum.
Albertus Bohemus.
Vita Innocentii IV.
Alexander IV: Registrum.
Urbanus IV: Registrum.
Clemens IV.
Andreas Ungarns.
Gregorius X: Registrum.
Innoeentius V.
Hadrianus V.
Johannes XXI: Registrum.
Nicolaus m.
Martinus IV: Epistolae.
Honorius IV: R«gistrum.
Nicolais IV: Epistolae.
Registrum.
Coelestinus V.
Jacobus Card. S. Georgii.
Vita Coelestini V.
1654
ANHANG
1303 Bonifaeim VUI.
Acta inter Bonifacium.
Berichte, Zwei.
Bonifacius YIII: Begistram.
Chronica Urbevetana.
Fasciculus actomm.
Jacobus card. S. Oeorgii.
Yulgerins.
1304 Benedictos XI: Registruin.
ChroDica urbevetana.
1314 Clemens V.
Acta inter Bonif. VIU.
Bemardus Gnidonis: Acta.
Clemens V: Regestom.
Ftolemaeus Lucensis.
Tita Clementis Y.
[1328.29 Nicolans Y antipapa: Registram.]
1314—34 Johannes XXII.
Acta Johannis XXII.
Augustinus Triumphus.
Bemardus Guidonis.
Johannes XXII: Epistolae.
Michael de Caesena.
Petrus de Herentals.
Theodoricus de Niem.
Yita Johannis XXII.
1342 Benedicius XU.
Acta Benedicti XH.
Petrus de Herentals.
1352 Clemens VI
Acta Clementis YI.
Clemens YI: Epistola — Sermo.
Petrus de Herentals.
1362 Acta Innocentii YI.
1370 Yita Urbani Y.
1378 Oregorius XI,
Conradus de Gelnhausen.
Petrus Amelii.
1389 Urbanus VI
Acta Urbani YI.
Pileus de Prato.
Thomas de Acemo.
[1378—94 Clemens F// antipapa.
Yita Clementis Yll.]
1389—1404 Bontfaetus IX: Diplomata.
Ludolfus abbas Sagan.
Matthaeus de Cracovia.
[1394—1409 Benedictus XÜI antipapa.
Gesta Benedicti XIU.]
1404—6 Innocentius YD.
1406—9 Gregorius XH.
1409. 10 Alexander V.
1410—15 Johannes XXm.
1417—31 Martinus V,
Antonius Petri.
Historia Martini Y.
Martinus Y: Reformatio.
Narratio de forma.
[1424—9 aemens YIII antipapa.]
1447 EugenitAS IV (1439 abgesetzt).
Aencas Sylvius: Orat de morte.
Charta foederis.
Epistola de morte.
Obitus Eugenii lY.
Yespasianus.
[1439 — 49 Feüx Y antipapa.]
1455 Nieolaus V.
Aeneas Sylvius: Grat, de moite.
Gravamina nat Genn.
Manetti.
Yespasianus.
1458 Galtxtus IIL
Ladislaus Hung. rex.
Yita Calixti III.
1464 Pius n.
Aeneas Sylvius.
Heimburg.
Laelius.
Leodrisius.
Yita Pü n.
1471 Paulus II,
Yita PauH H.
1484 Sixtus IV,
Bittschreiben.
Jacobus Yolaterranus.
Sixtus lY: Passagium.
Yita Sixti lY.
1492 Innoeentius VIU.
Burohardus Argent: Diarium.
Callimachus Exper.: Ad Innoc.
1503 Alexander VI
Blasius Ortigius: Itinerarium.
Burchardus Argent., Joh. : Diarium.
Colombo.
Confederatio.
Paris Crassus.
e. VerwtItttiHi der Kirche.
c. 1118 Albinus scholaris: Provinc.
s. XY Annaten - Taxrolle.
Cencius Camerarius.
Liber censuum genuinus.
über diumus Rom. pont
Notitiae episcopatnum.
Patriarcats de Jerusalem.
Provinciale Romanum.
TancredL
n
d. Ordemgeschlohte.
a. Allgemein,
821 Benedictus abb. Anian.: Codex regul.
b, Augustiner 'Eremiten.
Ambrosius de Cora: De viris illustr.
c, Carthäuser.
1507 Dorlandus: Chronicon Carthus.
Historia ordinis Carthusiensis.
d, Cistercienser,
Anonymi Exordium ord. Cisterc.
Consuetudines Cistercienses.
1150 Dialogus inter Cluniac.
1227 Exordium magnum Cisterc. ord.
1098 Origines Cisterc. ordinis.
e. Cluniaeenser,
Chronicon Cluniaoense. 1183 — 1283.
Consuetudines Cluniacenses.
1150 Dialogus inter Cluniaa
ANHANG
1655
/. Dominieaner.
1340 Acta capitnlomm generalium.
BalduioQS de Brunswick.
Bemardus Ooidonis: libellns de ord.
Praed.
Bemardns Oaidonis: Notitia provincia-
nim.
1348 Catalogus Praed. provinc.
1228 Gonstitationes primae.
1271 Oirardos de Fracheto: Vitae.
Historia f ratrom Praed.
„ ordinis fr. Praed.
„ fr. Praed. in Dania.
1237 Jordanus de Sazonia.
1360 Magistri in theologia.
Numeros monasteriorum.
g. Minorüen,
1337 AngeloaClarenus: Epistoladefalso.
„ „ Historia Septem tribul.
1305 Bemardus de Bessa.
Capitula Minoritarum.
Chronica anon. fr. Min. Oermaniae.
Chronica viginti quattuor.
Constitutio prima,
p. 1506 Olassberger.
Historia ordinis fr. Minorum.
Johannes de Komorowo.
Jordanus aJano: Chronica. 1207—1238.
Provinciale ordinis fr. Min.
Series ministromm generalium.
Thomas de Eccleston.
•• Kel28r|6MliioMo.
fl. 370 Phüastrius.
1121 Epistola Traiect. ecolesiae.
6. Xn Everwinus (Eberwin.) abb. : De haereticis.
1164 Hugo Bothomag.
1169 Oernohus Reichersp.: liber adversus.
c. 1202 Insulis, Alanus ab.
1202 Protoooll der Commission.
1242 Petrus Tarraoonensis.
c. 1250 Saohoni.
1272 David Augustensis.
1304/7 Historia Dulcini.
1330 Johannes Minorita.
1357 Hermannus de Schildis.
1399 Nioolaus Eymerici.
Waldenser.
1190 Bemardus abbas Fontis Calidi.
8. xn Ermengaudus.
c. 1240 Anonymus Passaviensis.
1387 Processus contra Waldenses.
Professio fidei fr. Waldensium.
f. UtHrglk.
850/3 Amalarius Metensis.
4. Deutschland.
A. Deutsche Beichsgeschichte.
L Ton den Sltesten Zelten bis zor AnflOsung des karolinglsehen
Beiehes. 888.
a. Von den ältesten Zeiten bie zur Mitte des 5. Jahrhunderts.
*C. Jul. Caesar: Comm. de belle Gali.*)
*Strabo: Rer. geogr. libri 17.
^Plinius See. mai.: Hist natur.
*Velleius Paterculus.
*Pomponius Mela: De situ orbis.
*C. Com. Tacitus: Annal.
11 1» „ Uist.
* ^, „ „ Germania.
*Claud. Ptolemaeus: Geograph.
*Dio Cassius: Histor. Bom.
*Herodianus: Histor.
*Scriptores histor. Augustae.
^Posidonius.
*Iivius.
*Monumentum Ancyranum.
* Tabula Peutingeriana.
Notitia dignitatum.
Panegyrici vett. (Mameitinus).
Ammianus Marcellinus.
* Julianus imp.
*Q. Aurelius Symmachus.
Orosius.
Priscus.
Zosimus: Histor.
Claudianus.
Sulpicius Severus.
Salvianus.
Sidonius Apoll.
Gassiodorus: Yariar. etc,
Prooopius: De bell. Vand.-Goth.
Agathias.
Consularia Constantin. — 395.
„ Italica —543.
Fasti oonsulares — 354.
Anonymus Cuspiniani. 493.
Prosper Aquit 379—445 resp. 455.
Idatius. 379—468.
Marcellinus comes. 379 — 534.
*) Die mit einem Stern bezeichneten Schriftsteller kommen in diesem "Werke nicht tot: es schien aber gut, sie
der VolIstSndigkeit wegen anzuführen.
1656
ANHANG
Marius Aventic. 455 — 581.
Victor Tunnun. —567.
Jordanes: De rebus Oeticis.
Tita 8. Severini auctore Eugippio.
De ülfila episc. aact Auxentio.
Paulas Diac. : Hist gentis Langob.
Ekkehardus I abbas: Waltharios.
Lex Salica.
b. Geschichte des fHUikischen Reiches unter den Merowingern. 486—751.
594 Gregorius Turon. 591.
Fred€^. 642.
1008 Aimoinus mon. Flor. — 653.
Gesta regum Francor. [seu liber histo-
riae Franc] —727.
535/600 Fortunatus Venant. : Carmina — Vita s.
Radegundis.
Borico — 511.
Dares Phrygius: De orig. Francorum.
844 Carmen de exordio gentis Franc.
Catalogi regum Francorum.
Series „ „
Marius Avent. 581.
853 Freculphus. 0. C. —607.
Erchanbertus —881.
Chronicon breviss. a Theod. I. 678 — 753.
breviss. a Ciotar. 584—768.
Luxoviense br. 0. C. —1039.
Fragmentum historic. 714. 715.
Genealogia reg. Merov.
Genealogia reg. Franc.
Genealogiae reg. Franc.
Julianus ep. Toletan. 674.
Anastasius II: Epistola. 497.
Avitus: Epist. ad Chlodov. 497.
Chlodoveus I rex: Epistola. 510.
Germanus Paris.: Epistola. 575.
Remigius arcbiep. Rem. : Epistolae. f 533.
Theodoricus rex Ostrogoth.: Epistolae.
493—526.
Gregorius Magnus: Registrum (f 604).
1^
592
662
668
656
640
c. 665
548
587
c. 680
540
678
1194
Desiderius Cadurc. : Epistolae. 630 — 655.
Vita 8. Guntramni.
Gesta Dagoberti I.
Vita s. Remacli ep. Traiect
8. Sigeberti in.
b. Pipini duo.
s. Wandregisiii abb.
s. Chlothildis reg. Franc.
8. Radegundis.
s. Balthildis.
8. Vedasti ep. Atreb.
8. Leodegarii.
8. Huberti ep. Leod.
Historia abbatum Agauu.
Andreas Marchianensis.
Trithemius: Ck)mpend. — 750.
Childebertus I (511—558), H et m.
Childericus I, II et m.
Chilpericus I et U.
Chlodoveus I, II et lU.
Chlotharius I, 11 et III.
Capitularia Merowingica.
TheudericuslII rex Fr.: Diplom. 675-691.
IV 720-737.
n
11
11
11
11
11
•1
n
11
11
n
Lex Burgundionum.
Lex Romana Burgund.
Lex Romana Wisigoth.
Notitia dignitatum. *
c. Einführung des Christenthums.
Vita 8. Columbani.
Corbiniani.
11 11
11 11
Galli.
Vita s. Bonifacii archiep. Mag.
615? s. Columba sive Columbanus: Epistolae.
755 8. Bonifacius archiep. Mag.: Epistolae.
d. Geschichte des fränlcischen Reiches unter den Karoiingem. 751—888.
Im Allgemeinen.
Chronicon breviss. a Ciotar. 584 — 768.
Fredegar. CJorUin. —768.
Codex Carolinus. 739 — 791.
Annales Nazariani. 708 — 791.
8. Amandi. 687—810.
Masciacenses. 782 — 824.
Tüiani. 708—807.
Mosellani. 703 — 797.
Laureshamenses. 703 — 803.
Potaviani. 687—804.
Chronicon Bedanum — 810.
Annales Lauriss. minores. 680 — 817.
„ Sangall. 691—814.
„ Laubacens. 687 — 885.
8. IX. Libellus de maioribus.
Annales Maximiani. 710. 741 — 811.
11
11
ii
11
11
11
11
11
Annales Fuldenses antiq. 651 — 814.
Guelferbyt 741—823.
Lauriss. maiores. 741 — 788;
788—829.
Juvavenses maiores. 550 — 835.
Chronicon Moissiacense. A sec. IV — 818
et 840.
Annales Lugdunenses. 769 — 841.
Einhardus: Annales — 829.
Annales S. Emmerani Ratisp. 748—823.
„ Flaviniacenses. 382 — 853.
Chronica regum Francor. — 855.
Ado Viennensis — 869.
Annales Bertiniani. 741 — 882.
„ Xantenses. 640—873.
Hincmarus: Ann. 861 — 882.
Annales Mettenses. 687 — 768.830.
ANHAITO
1657
>1
71
Petrus Biblioth. 680—808.
Annales YedastinL 874—900.
S. Germ. Paris, min. 642—919.
Alamannici. 703 — 926.
Laubacenses. 687—926.
Chionioon Acutiani monast. 669 — 930.
„ Aqnitamcum. 830—886. 930.
Amiales Weingurtenses. 708 — 936.
„ Angienses. 709 — 964.
Flodoardus: Ann. 919—966.
Annales Engolism. 815—991.
„ lindiafarnenses. 532 — 993.
„ Remenses. 830—999.
,, br. aact ino. 688—1015.
Ademams Cabanensis — 1028.
Chronicon mon. s. Mich. Yird. 722—1034.
Amiales Lemovioenses. 687 — 1060.
Ohronioon monast s. Tino. 703 — 1071.
Monomenta domin. pontif.
Carmen de ezordio. c. 844.
Genealogia regom Franoonim — 986.
Genealogiae Karolorom.
Tabula Earolomm.
I. PipiH (der Kleine). 751— 76a
Chronicon breviss. a Clotario. 584 — 768.
Pipinus maior domus etc.: Capitularia.
Nota monachi S. Dionysii. 754.
2. Kari d. 6r. 768-814.
Einhardus: Vita Earoli. 750—814.
Poeta Öaxo. 771—814.
Monachus Sangall.: De gestis Kar. M.
AngUbertns abb. S. Bicharll: Carmen de
Karolo. 799.
Tita 8. Caroli M.
Elogium Caroli M.
Versus de Carole M.
Epitaphium Caroli M.
Carolus M.: Epistola. 791.
„ Epistolae.
„ Constitutt.,Capitularia,Prae-
cept.
„ „ Versus. •
De rebus Caroli M.
795 Hadrianua I pp.: Epistolae.
Cathwulphus: Epistolae.
Carmen de convers. Sax. 777.
Libellus de convers. Bagoar. Fragm, 798.
Acta SS. Bertarii et AUleni.
Fragmentum de reb. Pip. et Caroli M.
— 774.
Annales Franc. Lambec. 794 — 803.
Fragmenta annalium. 769 — 806.
Chturta divisionis. 806.
Divisio imperii. 806.
Erchempertus, Exeerpta 781 — 793.
Fragmenta de rebus Pipiui ex Anastasio
Bibl. 742—795.
Annales Alcuini. 782 — 797. 814.
„ Mosellani. 703—797.
Theophanes: Chronographia, die J. 776
—801.
Annales S. Petri Colon. 798 — 818.
Asserius Menev., Fragm,
t^
«
Guilelm. Malmesb., Fragm.
Chronicon mon. s. Mich. Vird. 722 — 1034.
Qesta Earoli M. ad Carcassonam.
Chanson du pelerinage.
Fabulae de Hisp. ezped.
Visio Caroli M.
„ Wettini.
Genealogia Caroli M.
„ CsToling. domus.
821 Theodulphus ep. AureL: Versus de C. M.
Planctus de obitu Car. M.
Turpinus.
Ademarus Cabaa. — 1028.
804 Alcuinus: Epistolae.
816 Leo m pp. : Epistolae.
Vita b. Wittekindi.
S.Xm. Bodel: Widukind.
Vita 8. Liudgeri f 809.
Translatio s. Alexandri.
Vita 8. Lebuini.
Theodemarus: Epistola.
1198 Aegidius Paris,
p. 1456 Johannes de Essendia.
1478 Acciaiolus.
Historia e real.
Pulci.
Ystoiia, Secreta alcuna.
790 Constitutio de ezped. Bom.
790 libri Carolini IV.
3. Ludwig d. Fr. 814—840.
Theganus. 813—835.
Vita Hludowici. 778—840.
Ermoldus Nigellus. 781—826.
Annales Fuldenses. 680—838.
„ Bertiniani. 741—835.
Chartae privilag. a. 815.
Constitutum de monast 817.
Divisio imperii. 817.
Fragmentum de expeditione. 818.
Theodulphus (t821): Versus de Ludov.
imp.
Chronicon mon. s. Mich. Vird. 722—1034.
Acta impiae . . . 833.
LudovicusPius: Praeceptum de di vis. 837.
Devotio Ludovici.
Conquestio Ludovici.
Walafridus Strabo: Versus ad Buadb.
Einhardus: Epistolae. 814? — 840.
Translatio s. liborii. 836.
„ s. Viti. 836.
Vita s. Adalhardi abb. Corb. (f 826).
„ „ Walae.
„ ,, Anskarii.
„ •„ Benedicti abb. Anian.
„ „ Friderici ep. Ultrai.
Elogium Ludovici Pii.
Benedictus Levita.
De translatione.
Epitaphium Ludovici Pii.
4 Zwietraclit der Söline Ludwigs.
Nithardus. 814—843.
Agobardus.
1658
ANHANG
«
>?
n
5. Kari d. Kahle etc. 840—888.
Annales Foldenses. 838—863.
„ 863—887.
Bertiniani. 835—882.
Xantenses. 640—873.
floros diac.: Querela.
Ebbo. 840.
Formnla foederis. 842.
Acta ooronationis.
Hincmaros: Consecratio Caroli Calvi.
,, „ Hermintradis.
Divisio imperii Virdtin. 843.
Fragmentom ex ohron. Sergii. 843.
Narratdo de morte Bernardi. 844.
Aimoinus mon. S. Genn. 846.
Carolas Galvns: Capitolaria.
„ „ Epistolae.
Epistolae ad Carol. Galv.
fYotharius: Epistolae.
Eulogius presb. Cordnb.: Epistola.
Exemplar notitiae. 863.
Indicmas de episc. Brit 848.
Historia eversionis. 843 — 853.
Audradus. 853.
Epitaphium* Lotharii. 855.
Narratio dericor. Remens. 840 — 851.
Hucbaldus.
Cbronicon Fontanell. 841—859.
Oesta abbat Fontanell. 645—850.
Epitaphium Caroli Calvi.
Pactio Aquisgran. 870.
Carolus rex Aquit.: Praeceptum. 856.
Epistola Caris. 858.
Conventus Earoli reg. Prov. 859.
libellus proclamationis. 859.
Hinomarus: Opusc. de divort. 860.
Adventios: Epistolae.
Lupus abb. Ferrar.: Epistolae.
Hadhanus U pp. : Epistolae.
Fra^entum de incursu Norm. 873.
Divisio regni. 870.
Qualiter Normanni. 872.
Exaotio Nortmannis. 872.
Abbe monachus S. Germ. 885 — 896.
Flodoardus: Hist eccl. Rem., atmi 840
—873.
Electio Earoli 11 imp. 876.
Concilium Ticinense. 876.
Hinomarus: De villa Nov. 843—876.
Gesta qualiter a. 877.
Conventus Karoli II. 877.
Riohardus frater. 841—866.
Andreas presb. Berg. 568—877.
Inscriptiones de Earolo C.
Versus et epitaphia.
Fngmentum hist Franc, ex Adonis chron.
840—877.
liber monast s. Wandregisili 841—877.
Excerpta ex Vit SS. 840—877.
Hincmaros: Coronatio Hludovici 11. 877.
Epitaphium Ludovici IL
Folcuinus: Gesta. 638—962.
Fragmentum cod. Monac. 880.
Conventus Hludov. DI. 878.
Rhythmus Teuton. 883.
Fragmentum de reb. Lud. HI. 881. 882.
Hinomarus: Epistolae.
Johannes VIII papa: Epistolae. 872— 882.
Asserius. Fragm, 884—887.
Lex Alamannorum.
„ Angliorum et Werinorum.
,, Baiuariorum.
Leges Burgundionum.
Lex Francorum Chamav.
„ Frisionum.
„ Ribuaria.
Leges Saxonum.
Lex Saxonum.
„ Wisigothorum.
Capitularia regum Franc.
Marculfus: Formulae, ei aliae subvoce.
Formulae.
Salomo III ep. Const.: Formulae.
Hinomarus: De ordine palatii.
II. Ton der Trennung Beutsehlands vom westfHLnkischen Beiehe
bis zur Errlehtong des ewigen Landfriedens dureh Kaiser Maximilian L
888—1495.
a. Spätere Karolinger, Konrad von Franken und das sächsische Haus.
888—1024.'')
Annales Fuldenses. Pars III- V. 863—901.
„ S. Maximini Trev. 708—987.
Eegino —906, resp. —967.
Annales Augienses. 709 — 954.
„ Heremi. 1 — 997.
,, Corbeienses. 658 — 1148.
Libellus de convers. Bagoar.
Vita s. Rupert! Salisb.
„ 88. Cyrilli et Methodii.
Ratpertus mon. 614 — 883.
Liudprandus: Antap. ; Relat. de leg. ; Hist Ottonis.
CoroDatio Amulfi. 896.
Flodoardus : Ann. 919—978 ;Hist eocL Rem. —948.
Arnulf US imp. (887—899): Capitularia.
Widukindus. 919—973.
Richerus mon. Remens. 884 — 998.
Concilium Causeiense. 995.
Mosomense. 995.
Remense. 991.
Leo abbas: Epistola. 992.
11
11
*) Eine speciellore Aüfzählang der Qaellenschriften für die einzelnen Hemcher dieeee und des folgenden Zeitalters
findet man sehr gut bei AV. Oiesebrecnt , Geschichte der deutschen Kaiaerzeit.
ANHANG
1659
Alpertas S. Symphor. — 1018.
Benedictns mon. S. Andr. — 973.
Thietmaras —1018.
Rodulpbus OUber. 987 — 1044.
Hrotsuita: Gannen de primord. Gandersh. —919;
De gestis Oddonis —967.
Chronioon Quedlinburg. 0. C. — 1025.
[Chronioon CorbeieoBe.]
Annales Hildesbeim. 0. C. — 1040.
Laabacen&es. 687—926.
Alamannici — 926.
Lobienses. 741—982.
Weingartenses. 706—936.
Hersfeldenses. —984.
Suigallenses breviss. 814 — 961.
„ maiores. 709 — 1056.
Yedastini. 874—900.
Besuenses. 600—1174.
Wircibuig. 687 — 1101.
Lemovicenses. 838 — 1060.
SalisbuTgenses. 499—1049.
8. Emmerammi Rat 732—1062.
Colonienses maiores. 776—1028.
BranwilarensBB. 1000—1179.
S. Columbae Seo. 708—1218.
8. Bavoiiis Gand. 608 — 1350.
Flonaoenses. 626—1060.
Laubieoses. 418 — 1054.
Lausonenses. 850 — 985.
8.Megioiadi. 918—951.
S. Quintini. 793—994.
„ Virdunenses. 822—1042.
Epitaphium Ottonis M. (f 973).
Ekkehardus IV iun.: Casus. 891 — 971.
AmulphuB archiep. Mediolan. 925 — 1077.
Chronicon episc. Hildesheim. 822—1472.
Vita s. Glodesindis (cap. 5).
Catalogus abbatom Fuldens. 744—916.
Adamus Bremensis — 1072.
Cosmas Prag. — 1125.
Vita s. Mathildis reginae.
„ „ Adalheidae imp. (f 999).
Epitaphium Adalh. imp.
Vita s. Brunonis aroh. Ck)l. (t 965).
„ „ Johannis Gorz. abb.
,. ,, Udalrici ep. August.
„ „ Heinrioi U imp.
„ „ Eunegundae imp.
„ „ Meinwerci ep. Paderb.
„ „ Bernwardi ep. Hildesh.
,, „ BuTchardi ep. Wormat
„ „ Wiborodae.
Miracula s. ürsmari.
91
11
11
1*
11
9^
11
ri
11
11
11
11
Vita 8. CSaddroae.
„ „ Wolfkangi.
,, „ Adalberh ep. Prag, (f 997).
„ „ Wenoeslai.
„ „ Adalberonis U Mettens.
,, „ Godehardi ep. Hild.
„ „ Wolbodonis.
„ y, Heriberti arch. Ck>l.
„ „ Bichardi abb.
„ „ Adalheidis prim. abb. (f 1015).
„ „ Poppouis.
„ „ Odilonis abb.
Anselmus Leodieus. 661 — 1048.
Gerbertus sive Sylv.: Epistolae.
Actus Brunwilar. monasterii.
Annales S. Bonifacii. 716—1024.
Imperatorum ab Henrico. 920 — 1126.
Gesta episc. Gamerac. 500 — 1051.
Annales Altahenses maiores. 7(^—1073.
Augustani. 973 — 1104.
S. Germani Par. 466 — 1061.
Chronicon 8. Hart. Colon. 751 — 1036.
Rhythmus de obitu Ottonis UI.
Witgerus.
Tabula Earolorum 'et Ottonum.
11
11
Aus der folgenden Periode geben Nachrichten
Über den sächsischen Zeitraum:
Herimannus Augiensis.
Lambertus Hersfeld.
SigebertuB Gembl.
AnnaUsta Sazo.
üeher die italienischen Angelegenheiten:
Liudprandus.
Amulphus.
Landulphus senior. 374—1085.
Gesta Berengarii imp. 887 — 916.
Flodoardus: Ann.
Leo Marsioanus.
Johannes diac. Venetus: Chron. Venetum — 1006.
Chronioon Venetum vulgo Altin.
„ Salemitanum. 747—974.
Conradus I rex (911 — 918): Constitutiones.
Henrious I rex (919 — 936): Constitutiones.
Otto I imp. (936—973): Constitutt etc.
11
n „ (961—983):
11
11
„ ni„ (983-1002):
Henricus 11 rex, I imp. Germ. (1002—1024):
CJonstitutiones.
Ordo coTonat Romanae. 962 — 1125.
b. Fränkisches oder Salisches Haus. 1024—1125.
Herimannus Augiensis. 0. C. — 1054.
Bertholdus diso. Herim. Aug. 1054 — 1080.
Bemoldus mon. S. Blas. : Chron. 1 — 1 100.
Chronicon Wirziburgense. 0. C. — 1057.
Gesta episcop. Camerac. 1051 — 1191.
Rodulphus Glaber. 987 — 1044.
Annales Altah. mai. 708—1073.
Adamus Bremensis — 1072.
Lambertus Hersfeldens. 0. C. — 1077.
Sigefridns abb.: Epistolae. 1040?
Anselmus Leodiens. 661 — 1048.
Ekkehardus üraug. 0. C. —1125.
Hugo Flaviniac. —1102.
Sigebertus Gembl.: Chron. 381 — 1112 et Contin.
Marianus Scot.: Chron. 0. C. —1082.
Annales Ratispon. mai. /ro^m. 1084. 1085. 1066.
Augustani. 973—1104.
Auscienses. — 1127.
Corbeienses — 1117.
S. Eucharii Trev. 1015 — 1092.
11
11
11
1660
ANHANG
Annales Hüdesheim. 1041 — 1106; 1109—1137.
Leodienses. 58 — 1121;
Mellicenses. 1 — 1123.
Ottenburani — 1111.
Pegavienses. 1000—1149.
Patherbninnenses. 794 — 1144.
Bosenveldenses. 1057 — 1 1 30.
Wirziburgenses. 687 — 1101.
Yburgenses. ' 817 — 841 ; 1072 — 1085.
„ Argentineiises.
Annalista Saxo. 741 — 1139.
Hanger: Gesta ep. Tungr. et Leod. — 667.
Anselmns Leod.: Oesta ep. Leod. 661 — 1048.
Gesta archiep. Magdeb. 938—1142.
„ Treverorom. 0. C. —1132.
Cosmas Pragensis — 1125.
"Wipo.
Cantilena in Chouaradum 11.
Litania pro Chounrado IL
Historia de vita Henr. IV. 1056—1106.
Carmen de belle Saxonioo.
Bruno clericus M.: De belle Saxonioo. 1073 —
1081.
Bonizo ep. Sutr.: liber. 312—1065.
Benzo ep. Alb.
Judiciam Dei. 1063.
Henricus IT imp.: Epist.
Fragmentom de Heinrici IV pacto. 1063.
Yita s. Annonis arch. Colon.
„ s. Godehardi ep. Hild.
Bardonis archiep. Mog.
Bennonis episc. Osnabr.
„ Meinwerci ep. Paderb.
,, s. Altmanni ep. Patav.
Udalricus Babenb.: Codex epist 900 — 1134.
Gregorius VII pp. (f 1085): Registrum.
1'
Vita 8. Gregorii VTI pp.
Calixtufl npp.: Epist. 1119—1124.
GuilelmuB Apnl.
Chronicon 8. Benign! Div. — 1052.
„ S. Andreae. 1001 — 1133.
Gesta episcoporom Halbeistad. 780 — 1208.
Chronicon Placentinam. 1012 — 1235.
Casus monast. Petrishusensis. 976 — 1164.
Bemo abb. Aug.: Epistolae.
Coronatio Heinrici V imp.
Nota de Henrico V.
Conradus ep. Traiect.
Eberhardus arch. Salisb.
Gislebertus Montensis.
HildebertuB ep. Cenom.: Epist
Imperatorum ab Henrico. 920 — 1126.
Vita Wiperti march. Lusat
Notae Monasterienses. 1041 — 1068.
Craws. 920—1252.
Conradus 11 rex Germ. <1024— 1039): Coostita
tiones.
Henricus IH (rex, II) imp. Germ. (1039—1056)
Constit etc.
IV (rex, in) imp. Germ. (1056—1108)
Constit ete,
V (rex, IV) imp. Germ. (1106—1125)
Constit ete.
1)
»1
Ordo coronat Romanae. 962 — 1125.
Landfriede von Köln 1083.
Elsfisser (1085—1103).
Schwäbischer 1104.
von 1122.
11
V
c. Das Zeitalter Lothars von Sachsen und der Hohenstaufen bis zur Thron-
besteigung Rudolfe von Habsburg. 1125—1273.
LotharinsHI imp. (1125 — 1173): Capitolaria,
Epist. ete.
Electio Lotharii.
Coronatio Lotharii. 1133.
Vita s. Norberti archiep. Magdeb.
Annales Bosenveldenses — 1130.
TJdalricns Babenb.: Codex. 900—1134.
Heimo —1135.
Chronicon Gozeoens. 1041—1135.
Annales Formoselenses. 777 — 1136.
„ Erphesfurd. 1125—1137.
Ekkehardus Uraag. Äuetar. — 1139.
Conradus HI rex (1138 — 1152): Constitutiones.
Annales S. Petri Erphesfurd. 1078—1149.
Chronicon S. Petri vulgo Sampetrinum.
Annales Admuntenses. 1 — 1139.
Annalista Saxo — 1139.
Cosmas Prag. CorUin. Canon. Wissegr. 1 126 —1 142.
Lauren tius de Leodio. 1047 — 1144.
Otto Frisingensis — 1146.
Kaisercbronik eines Hegensb. Geistl. — 1147.
Annales Pegavienses. 1000 — 1149.
Wibaldus abb. Corb.: Epist. 1119—1157.
Annales S. Vincentii Mett. — 1157.
S. Disibodi. 743. 801—1200.
Fridericns I imp. (1152—1190): Constitutt,
Diplom, ete.
OttoFrising. Contin. auciBahewino: Gesta — 1160
resp. 1170.
Otto de S. Blasio —1209.
Gontherus: ligurinus. 1152 — 1160.
Burchardus Argeni notar.: Epistola. 1162.
Godefridus Viterb.: Memoria secuL
„ „ Pantheon.
Morena. 1153—1164.
Gesta Friderici I in Italia —1160.
„ „ „ „ Lombardia. 1154 — 1177.
„ „ „ „ exped. Sacra. 1189. 90.
Tageno.
Ansbertus.
Johannes de Piscina. 1187 — 1190.
Narratio brev. de Frid.
Historia peregrinonim.
Sicardus ep. Cremen.
Boncompagni. 1172.
Pactum Anagninum. 1176.
„ Venetum. 1177.
Belatio de pace Veneta.
Versus de Friderioo I. 1190.
tt
ANHANG
1661
Gesta Treveroram. 1132—1152.
Johannes Saresb.: Hist. pont. 1148 — 1152.
Annales Ottenbur. Isingrimi. 1145 — 1157.
„ Herbipolenses. 1125 — 1158.
Gerhohus Reichersb.: Epistolae eie.
Tita Arnoldi archiep. Mogunt 1153 — 1160.
Annales ScbefÜaT. maiores — 1162.
Cosmas Prag. CorUin. Monach. Sazav. 932 — 1162.
Cafaros: Annales. 1099—1163.
Annales Keichersbergenses — 1167.
Hlstoria Welfonim Weingart. 1167.
Vincentius Pragensis. 1140—1167.
Annales Ottenburani maiores. 1121 — 1168.
„ Cameracenses. 1099—1170.
Helmoldus —1172.
Annales S. Jacobi Leod. 1 — 1174.
Chronica regia Colon. 1144 — 1175.
Marago. 0. C— 1175.
Annides Bnmwilarenses. 1000 — 1179.
„ Babenbergenses. 1137 — 1180.
„ S. Petri Erpheslurd. —1182.
„ PaUdenses. 0. C— 1182.
Saxo Grammaticus — 1185.
Annales Magdeburgenses. Chr. n. — 1188.
Gesta Trever. Contin. 1152—1189.
Hugo et Honorius: Chron. contio. — 1191.
Henricus VI imp. (1190 — 1197): Constitutiones.
Coronatio Heinrici VI. 1191.
Gesta Henricill et Ricardi I. 1169—1192.
Cosmas Prag. Contin. Canon. Prag. 1140—1193.
Lambertus Parvus: Annales. 988—1194.
Annales Monasterienses. 528 — 1194.
Giselbertus Montensis. 1040 — 1195.
Magnus presb. Reichersb.: Annales — 1195.
Chronicon Stederburgense.
Gerhardus praepos. Stederb.
Historia de duce Hinrico.
Petrus de Ebulo. 1189—1195.
Annales Aquenses. 1 — 1196.
„ Lambacenses. 1128—1197.
Hugo Novant —1197.
Gesta Heinrici VI imp. 1189—1197.
Joachim abbas: Interpretatio.
Otto IV imp. (1198—1218): CoDstitutiones etc.
Philippus rex (1198 — 1208): Constitutiones.
Coronatio Ottonis IV. 1198.
Annales Bosovienses. 1125—1195. 1197. 1198.
Vincentius Prag. Contin. — 1198.
Gei-vasius mon. Cant. : Chronica raaior. 1 107— 1 199.
Annales S. Disibodi. 743. 801—1200.
„ 8. Gereonis. 1191—1202.
„ Herbipolenses. 1125—1158. 1202—1204.
„ Egmundani. 875—1205.
Gervasius mon. Cant. : Chronica minor. 1107 — 1207.
Otto de 8. Blasio —1209.
Arnoldus Lubecensis. 1171 — 1209.
FridericusHimp. (1212— 1250): Const., epist. e<c.
Sicardus ep. Ci*emon. 0. C. — 1213.
Annales S. Pauli Vird. 908—1215.
Narratio de morte Ottonis IV. 1218.
»?
„ testam. „ „ 1215.
Innocentius HI pp. (f 1216): Epistolae.
Gervasius Tilberiensis. 1215.
Guilelmus Brito —1222.
Chronicon Montis Sereni. 1124 — 1225.
Burchardus Ursperg. 1126—1225.
Annales Pegavienses. Contin. 1140 — 1227.
Honorius III pp. 1216—1227.
Acta legationis Hugolini — 1227.
Burchardus Ursperg. Contin. — 1229.
Annales Gotwicenses. 1068—1230.
Reinerus mon. S. Jao. Leod. Contin. Lamberti
Parvi. 1066-1230.
Caesarios Heisterbac: Catalogus — 1230.
„ ,, : De miraculis.
„ j, : Vita s. Engelberti.
Emo et Menco. 1204—1234.
Chronicon Ebersheimense. 630 — 1235.
„ Placentinum. 1012—1235.
Rogerus de Wendover. 0. C. — 1235.
Chronica regia Coloniensis — 1237.
Conradus IV rex (1237-^-1254): Constitutiones.
Electio Conradi IV.
Acta electionis CpnradilV.
Annales Marbacenses. 631 — 1238.
Albericus mon. Trium Fontium. 0. C. — 1241.
Gregorius IX pp. 1227—1241.
Gesta Trever. Contin. 1190 — 1242.
Mousket —1243.
Richardus de 8. Germano. 1189—1243.
Henricus (Raspe) rex anticaesar (1246. 1247):
Constitutt.
Electio Henhci Raspe 1246.
Guilelmus rex (1247 — 1256): Constitutiones.
Annales Scheftlar. maiores. Contin. 1173—1248.
Carmina triumph. 1248.
Epistola super liberatione. 1248.
Fridericus II imp. : Epistola. 1248.
Johannes Vitoduranus.
Versus de Friderico H.
Weltchronik, Sächsische —1248.
Casus monast. Petrish. 976—1249.
Annales S. Pantal. Colon. 1238—1249.
Petrus de Vineis (f 1249): Epistolae.
Hagen: ReimchroDik — 1250.
Laurentius de Leodio. 1143 — 1250.
Aegidius Aureaevall. 1048 — 1251.
[Craws. 920—1252.]
Innocentius IV pp. 1241 — 1254.
Albertus Stadensis. 0. C. —1256.
Stoke (1247—1256).
Richardus rex (1257—1272): Constitutt. etc.
Annales Garstenses. 1182 — 1257.
Nicolaus de Jamsilla, 1210 — 1258.
Albertus Bohemus (f 1259).
Gesta Trever. Contin. 1242—1259.
Matthaeus Paris: Chronica mai. — 1259.
Weltchronik, Sachs. —1260.
Alexander IV pp. 1254—1261.
Richerus mon. Senoniensis. 720 — 1264.
Annales Hamburgenses. 1 — 1265.
Chronica minor auct. Min. — 1265.
Chronicon 8. Petri vulgo Sampetr.
Annales S. Justinae Pat. 1207—1270.
„ Marbacenses. 631—1272.
„ Spirenses. 920—1272.
„ Saxonici. 0. C — 1273.
Hermannus Altahensis. 1137—1273.
Emo et Menco. 1237—1273.
Chronica Maiorum Lond. 1188 — 1274.
Martinus Oppaviensis — 1277.
Annales Aquicinctini. 1079 — 1279.
1662
ANHANG
Annales Wessofontani. 1195 — 1279.
Nioolaus de Bibera c. 1280.
Magnus presb. Reichersp. Contin. 1195 — 1279.
Chronicon Placentmum. 1154 — 1284.
Salimbene. 1212—1287.
Wykes. Exeerpt 1147—1287.
Annales Blandin. 1—1292.
Cafarus: Annales. GotUin. 1164 — 1294.
Emo et Menco. 1273—1296.
Guileimiis de Nangiaco: Chronicon — 1300.
Sachsenspiegel (1224—1235 verfasst).
Spiegel deatscher Leute.
Kaiseirecht.
Landfriede von Regensburg. 1156.
„ 1158.
„ Nürnberg. 1187.
,. Mainz. 1235.
Rheinischer. 1254.
Bayerischer. 1255.
11
11
Burchardus Wormac.: Leges.
d. Von Rudolf von Habsburg bis zum ewigen Landfrieden. 1273—1495.
11
11
:i
11
11
1^
11
i>
11
11
Acta Murensia. 1030—1132.
Reimchronik, Braunschw. — 1279.
Hermannus Altahensis. Ckmtin. 1273—1291, resp.
1301. 1303.
EUenhardus: Annales. 1132—1297.
Monachus Fürstenfeld. 1273—1326.
Johannes Yictoriens. 1211 — 1343.
Johannes Yitoduranus — 1348.
Matthias Neoburgens. 1273—1350, resp. 1378.
Albertus Argentinens. 1273—1378.
Flores temporum. mit d. Fortsetx. — 1349 resp.
1513.
Eberhardus archidiac. Ratisp. 1273 — 1305.
Annales Austr. Contin. Vindobon. 1267 — 1327.
„ Zwetlens. III. 1241—1329.
„ „ IV. 1348—1386.
Claustron.IV. 1267—1279.
Florian. 1273— 1309, w.a.
"Weltchronik, SÄchs., Fortsetzungen.
Annales Golmarienses. 1211 — 1305.
Stoke —1305.
Annales Agrippinenses. 1092. 1225 — 1384.
„ Florianenses. 1273—1309.
„ Wormatienses — 1298, resp. 1366.
„ Gandenses. 1297—1310.
„ Matseenses. 1305—1395.
„ Moguntini. 1083—1309.
„ Vetero-Cell. 785—1375, resp. 1420.
Fossenses. 1123—1389.
S. Bavonis Gand. —1350.
Novimont. 1329—1396.
Reinhardsbruun. 1026—1335.
S. Vitoni Vird. 96—1481.
„ Windberg. 1196—1407.
Ensdorfenses. 1184—1368.
Floreffienses. 1—1482.
Lubicenses. 1264—1324.
„ Magdeburg. 1453—1460.
„ Marchianenses. 1 — 1306.-
Chronicon Osterhoviense. 1197—1433.
de ducibus Bavariae. 1311—1372.
Salisburg. 1—1398.
Colmariense. 1218—1303.
Elwacense. 1—1473.
S. Petri vulgo Sampetr. 1036—1355.
Austriacum anonymi. 852 — 1327.
Annales Sindelfingenses. 1083 — 1294.
Henricus [de Rebdorf] Surdus. 1294—1363.
Historia annorum 1264—1279.
Chronik, Oberrheinische.
Heelu. 1288.
Closener —1362.
11
11
11
11
^^
11
11
'1
11
1^
u
Notae histor. Argent, 1132—1338.
Twinger von Königshofen —1386.
Theodoricus de Niem.
Chronik der Stadt Augsburg. 1368—1477.
Annales Neresheim. 1049 — 1406.
Justinger — 1421.
Conradus de Haiberstad. 1342—1353.
Henricus de Hervordia. 0. C. — 1355.
Henricus dapifer. 1316—1361.
Corner —1435.
Andreas presb. Ratisp.: Chron. gen. — 14.38.
Geschichtsquellen, Eönigsaaler. 1253 — 1353.
Schöppenchronik — 1372.
Gobelinus Persona — 1418.
Chronicon Belgicum Magnum — 1474.
Schedel.
Acta s. Trudberti.
Chronik, Constanzer. 307—1466.
„ Speierische. 1407—1476.
Burchardus de Hallis —1289, resp. 1325.
Gravamina. 1451.
Annales Zwifaltensos — 1503.
Eyb.
Trithemius: Ann. Hirsaug. 830 — 1514.
Pappenheim. 852—1326.
Erantz, Saxon.; Yandal.
(Paralipomena rer. mem.)
Schwabenspiegel (entstanden 1273 — 82).
Landfriede von Riegensburg. 1281.
Landrechtsbuch Kaiser Ludwigs. 1346.
Landfriede, Der sogen. Ewige. 1495.
f. Rudolf I von Habobnrg.
1273—1292.
Electio Rudolfi I. 1273.
Coronatio Rudolfi I. 1273.
Rudolf US I rex: Constitutiones — Epistoiae eic.
Henricus de Isemia.
Rhythmus de victoria. 1278.
EUenhardus: Chronicon — 1299.
Chronicon Colmariense.
Ottokar [von Steier]. 1250—1309.
Monachus Fürstenfeld.
Versus de Rudolfe I rege.
Chronicon Austriacum anonymi.
Closener.
Burchardus de Hallis. 1298.
Notae histor. Argent.
Acta Murensia.
Ottocarus II rex: Pacta. 1276. 1277.
Gregorius X pp. (f 1276).
ANHANG
1663
Johannes XXI pp. (f 1277).
Honorius IV pp. (f 1287).
Nicolaos IV pp. (f 1292).
2. Adolf von Nusoh. 1292—1298.
Wie vorher.
Adolfus rex: Gonstitutiones.
Hirzelin. 1298.
Bonifacius VIII'pp.
3. Albracht I vor Ooolorroloh. 1298—1308.
Wie vorher.
Albertus I rex : Gonstitutiones.
Albrecht I: Formelbuch.
Bonifacius VIII pp. (f 1303).
Benedictus XI pp. (f 1304).
Henricus (de Rebdorf) Surdus.
Heibling.
Hirzelin.
4^ Hoinrich VII von üixomburg.
1308—1313.
Electio Henrici VII. 1308.
Coronatio Henrici VII Mediolan. 1311.
Henricus VU: Gonstitutiones.
Monachus Fürstenfeld.
Mussatus: Bist. aug. 1308—1313.
Nicolaus Botront. 1310—1313.
Johannes de Germenate. 1307 — 1313.
Chronicon de ducibus Bavar.
Henricus de Hervordia.
Geschichtsquelien , Königsaaler.
Historia mortis Henr. VII.
Rhythmi de imp. Henr. VH obitu.
Vecerius. 1308—1313.
Imperator Heinricus.
Gesta Baldewini.
Clemens V pp. (f 1314).
5. Friodiioh von Oosterreich. 1313—1330.
Ludwig von Bayern. 1313—1347.
Mussatus: Ludov. Bav. 1327—1329.
Henricus (de Rebdorf) Surdus.
Chronicon de ducibus Bavariae.
Conradus de Halberstad.
Henricus dapifer.
Johannes Victoriens.
Narratio de proelio stve \ ^ono
Streit, Der, zu Mühldorf / ^'^'^'^'
Henricus de Hervordia.
Notae histor. ex cod. coenob. 1325 — 1327.
Geschichtsquellen , Königsaaler.
Morigia.
Ludovicus IV imp. : Epistolae — Processus ete,
Vita Ludovici IV imp.
Clemens VI: Epistola — Sermo. 1346.
Nicolaus Minorita. 1321—1338.
6. Kart IV. 1347-1378.
Wenzel. 1378—1400.
Burgmann.
Carolus IV imp. : Bulla aurea.
Diplomata.
Landbuch.
Epitaphium Garoli IV.
Vita Garoli IV.
Entrevue de Charles IV. 1378.
Petrus Bertrandus. 1355.
Iter Romanum. 1355.
Johannes dictus Porta. 1355.
Geschichtsquellen, Königsaaler.
Henricus de Hervordia.
Corner.
Henricus (de Rebdorf) Surdus.
Chronicon de ducibus Bav.
Conradus de Halberstad.
Henricus dapifer.
Michael de Leone.
Theodoricus de Niem: De schism.
Justinger.
Suchen wirt: Schlacht
Chronica auf Closternewburg. 1322—1428.
Johannes Pragensis. 1378.
Chronik, Limburger — 1398.
Chronica des Landes Oesterreich — 1398.
Acta de exauctoratione. 1400.
Hermannus de Wartberge — 1378.
7. Ruprecht V. d. PfUz. 1400—1410.
Slgtemund. 1410—1437.
Chronicon Moguntinum. 1347 — 1406.
Gobelinus Persona —1418.
Corner —1435.
Engelhusius —1433.
Wusterwitz —1425.
Windecke.
Theodoricus de Niem.
Heimburg.
Andreas presb. Ratisb.: Diar.
Benedictus de Pileo.
Einzug König Sigmunds. 1414.
Petrus de Alvarotis.
Matthaeus de Cracovia: Duae collat.
Justinger.
& Albreobt II. 1438. 1439.
Coronatio Adalberti. 1438.
Historia de morte. 1439.
Rolevinck.
Conrad von Weinsberg. 1437. 1438.
Ebendorfer.
Aeneas Sylvius: Comment.
Kottanner. 1439. 1440.
Rothe, Job. —1440.
9. Friedrich III. 1440-1493.
Fridericus III imp. : Epistolae.
Ezcerpta bist, ex diar.
Aeneas Sylvius: Bist. Frid.
: In Europam.
: De viris illustribus.
: Epistolae.
71
17
77
77
77
77
»7
77
77
77
77 77
Hinderbach.
Grünbeck.
TichteL
Rolevinck —1474.
Nauclerus.
Unrestus.
Behaim.
Anonymi Mellic. br. chron. Austr.
Schamdocher.
1664
ANHANG
Römerxug und Krönung,
AuBzug, Der, von Teutschen Landen.
Friedrichs IV Einzug. 1453.
Enenkel, Casp.: Yerzeichnuss. 1452.
Ordinatio ingressus. 1450.
Panormita: Oratio. 1450.
Manetti: Oratio. 1450.
Aeneas Sylv.: Oratio pro coron.
Quirinus. 1450.
Oratio pro vicario. 1452.
Vermählung mit Eleonora von Portugal
und Familienverhältnisse.
Aeneas Sylv.: Orat. ad Alphons.
Mozias. 1451.
Lanckmann. 1451.
Zweite Reise nach Rom. 1468.
Piccolomini: Commentarii, lib. YU^.
Narratio de Frider.
Patricias, Aug.: Descript.
VerhaUniss xu Karl d. Kühnen v. Burgund,
Agncola. 1474.
Gundelfing.
Arnoldus de Lalaing.
Bericht eines Augenzeugen.
Reimchronik über Peter v. Hagenbach.
"Wierstrat.
Kriege mit Matthias Corvinus.
Instrumentum composit. 1453.
Velins. 1477—1479.
Johannes Vitez de Zredna: Epistolae.
Acta urbium.
Wie Eünig Matthias.
Türkenkriege.
Manung. 1455.
Behaim : Zehn Gedichte, n^ 10.
Türken raizz. 1456.
Michael Apost.
Patricius, Aug.: De comitiis.
Campanus: In conventu. 1471.
Vermerckt.
Bittschreiben der Landsch. 1475.
Das ist ein Anschlag.
Matthias Corvinus: Ad principes. 1482.
Kirchliche Angelegenheiten.
Aeneas Sylv.: Pentalogus.
Innere Angelegenheiten.
Friedrich IH : Reformation.
,, „ u. Nürnberg. 1440 — 1444.
Behaim: Buch v. d. Wienern.
Begrabniss- und Leichenreden.
Porger.
Begencknus.
Wie und mit welcherley.
Obitiis divi dni.
Ebendorfor.
Rolovinck.
Commines.
Schilling.
Barbarus.
Aemylianus.
Ampeckius: Chron. Austr.
Philippe von Vigneulles.
Eikhai-t.
Sylloge diplomatum.
Copey-Buoh v. Wienn.
Campanus: Epistolae.
10. Maximilian L 1493—1519.
Treitzsaurwein: Weiss Kunig.
Pfintzing: Theuerdank.
Biographische Beiträge vermischten Inhalts.
Narratio captivitatis. 1475.
Documents pour servir.
Grünbeck.
Bebelius: Oratio.
Caviceus.
Collenutio: Ad Maximil.
Maximilien I: Correspond.
Correspondance de Temp. Max.
Johannes ex Lupis.
Longinus.
Wolfhard.
Vermählung mit Maria v. Burgund.
Bruni, Ludov.
Chronique des faites et gest.
Faits et particularites.
Maximilian Herzog.
Wahl und Krönung.
Büchlin, In dem. 1486.
Buechlin, In disem. 1486.
Codicillus presens. 1486 =
Electio Maximiliani.
Codicillus qui.
Boke, In desseme. 1486.
Eroenung, Die. 1486.
Coronatio Maximiliani. 1486.
Cornelius Aurelius.
Eyb: Bericht. 1486.
Barbarus. 1486.
Aufstand der Flamänder.
Maximilien I: Lettres inedites.
,, „ Lettres ä l'abbe.
Correspondance de Temp. MaximiJien.
Documents pour servir.
Correspondance des magistrats.
Eriedigung. 1488.
Narratio captivitatis.
Aemylianus. 1488.
Instructio an die. 1488.
Streit wegen Anna v. Bretagne.
Conti-a falsas. 1491.
Antwurt. 1492.
Manifest. 1491. 1492.
Wimpheling: Epist et carmina.
Linturius, vid. Rolevinck Ausg. n^ 37.
Vermählung mit Bianca Maria Sforza.
Lazaronus. 1494.
Maynus. 1493.
ANHANG
1665
Taccone.
Fragmentom historic. de Bianca.
Zasius.
Reiehsiag xu Wanna.
Inhalt dis bnchlins. 1495.
Buchlin, Disz. 1495.
Balienisehe Angelegenheiten, 1496—1506.
Donatos (Hier.).
Confederatio. 1496.
Ohilinos. 1497.
Yermerckt der Rom. 1507.
Püechl, In diesem.
Quirini, Vinc. 1506.
Rabler. 1507.
Inveetitore. 1509.
Florus, Geo.
Foscari. 1496.
Der Sehwabenkrieg. 1499.
Scbradin.
Reimchronik über den Schwabenkrieg.
Pirckheimer.
Vereinigung.
Lenz.
Krieg gegen Rupreeht v. d, Pfalz.
Trithemius: Hist. belli Bavar.
Zayner.
Rampler: De gestis.
Bartholinns: De belle. 1504—1507.
Geltes: Landes.
Bebelins: £cloga.
Sendbrieff.
Ligue von Cambray.
Allgemein.
Chronica, Yenediger.
Coccinius. 1511. 1512.
Nicolo degr Aug. 1509—1521.
Mocenicus. 1505 — 1508.
Einzelheiten.
Oratio legatorum.
Monitorium contra Yenetos.
Nogarolus.
Helianus. 1510.
VerhäUniss xu Heinrich VII von England,
Gesta honorifica.
Wie und in wellicher.
Legatio Henrici YE.
Henricus YU rex Angliae.
Gezeitigung.
Cüopia von der.
Congrees xu Wien. 1515.
Cuspinianus: Conventus.
Agrioola: Oratio.
Crassus Helvetius.
Butholinus: Hodoep.
Bunderlius.
Yerainigung.
Sgezd: Cysarzske-'Welebnosti.
Wo und wie.
Benedictus Chelid.
Zeytung, Newe.
Orationes Yiennae.
Reichstag xu Augeburg und dae Jahr 1518.
Bartholinns: De conventu.
Manlius: De inclyto.
Gravamina Germ. nat.
TUrkennoth.
Yon der gegenwärtigen.
Litterae bA Maxim. 1493.
Yerordnung und. 1494.
Literae cräentiales. 1498.
Tractatus de captiyis. 1498.
Orationes duae.
Tranquillus Parthenius.
Bartholinns: Oratio.
Yitellius.
Leichenreden und Begräbnise.
Petrus Aegidius.
Eucharius.
Eaber, Joa.
Faber, Udalr.
8auromannus.
Zasius.
Leo X pp.: Epistolae.
Waldnems.
B. Deutsche Specialgeschichte.
I. Oesterrelch.*)
I. Von den ältenten Zeiten bis auf Rudolph I.
340 Eusebius.
370 Ammianus MarceUinus.
400 Notitia dignitatum.
408 Claudianus.
417 Orosius.
420 Hieronymus.
480 Apollinans Sidonius.
519 Cassiodorus.
521 Ennodius.
534 Marcellinus Comes.
550 Jordanes.
558 Agathias.
560 Procopius Caes.
594 Gregorius Turon.
600 Fortunatus Yenant
660 Fredegarius.
797 Paulus Diaconus.
8. YII Geographus Ravennas.
Yita s. Floriani.
Passio SS. Quatuor Coronat
*) Ist hier aofgaiommen. weil die mittelalterliche Oeschichte OeBterreichs nur ans der deatschen Beichsgeflchichte
heraugearbeitet werden kann. Die dort aufgeführten Qnellenwerke sind za yezgleichen.
Potthast, Bibhotheca historica.
105
1666
ANHANG
Vita s. Virgilii Juvavensis.
„ Severini auci £ugippio.
1> 11
11 ^1
11 11
ColambaDi.
Ruperti Salisb.
Emmerammi.
Corbiniani.
814*) Annales Juvavenses minores.
835 „ „ nudores.
871 Libellus de convers. Bagoar.
905 RegiDO.
049 Annales Salisb.
123 „ Mellicenses.
132 Acta Murensia.
134 Auctarium Claustroneob.
139 Annales Admuntens.
139 Continuatio Claustroneob. I.
168 Henricus archid. Salisb.
168 Annales S. Rudbeiü.
170 Continuatio Zwetlensis I.
189 „ „ n.
189 Chronicon Austriacum.
194 Conradus de Wizzenberg.
197 Annales Lambacenses.
216 ,, Cremifanenses.
224 Continuatio Claustroneob. U.
230 Annales Gotwicenses.
233 Continuatio Sootorum.
233 „ Claustroneob. III.
233 „ Sancruc. I.
246 Auctarium Sancruc.
246 Enenkel: Fürstenbuch.
250 Continuatio Admunt.
256 Annalium Mellic. auctar. Garstense.
257 Annales Garstonses.
259 Auctarium Mariaecell.
261 Narratio gcnealogica.
266 Continuatio Sancrucens. II.
267 Suntbaim (f 1513): Tabulae.
268 Chronicon rhythm. Austriacum.
272 Annales Marbacenses.
273 Hermannus Altahensis.
2. Von Rudolph I bis Cari V.
a. Jm Allgemeinen.
Henricus de Elingenberg.
1273*) Hermannus Altahensis.
1273 Chronicon Austriac. br.
1275 Auctarium Vindobon.
1279 Continuatio Claustroneob. IV.
1279 Historia annorum.
1283 Continuatio Praedic. Vienn.
1286 Annales S. Rudberti Sal.
1288 Continuatio Claustron. VI.
1296 Notae Fürstenfeld.
1298 Annales "Wormatienses.
1299 EUenhardus: Chronicon.
1301 Paltramus.
1303 Chronicon Austriacum anonymi.
1303 Chronicon Colmariense.
1303 Hermannus Altahens. ConttntMtio.
1305 Annales Colmarienses.
1305 Eberhardus archidiac. Ratisp.
1306 Sifridus presb. de Balnb.
1308 Bemardus Cremifan. : Historiae. n^ 4.
1309 Ottokar (von Steier).
1309 Annales Florianenses.
1310 Continuatio Sancrucens. in.
1313 Henricus praep. Oetting. (vid. Hermannus
Altahens.)
1313 Chronicon Osterhoviense.
1325 Burchardus de Hallis.
1326 Monachus Fürstenfeld.
1327 Continuatio Vindob.
[1327 Fappenheim, Matth.]
1327 Chronicon Austriacum anonymi.
1329 Continuatio Zwetlens. HI.
1332 Annales Austriae. Auctarium Alberti pleb.
1334 Annales SS. Udalrici.
1338 Notae histor. Argent
1343 Johannes Victoriens.: Chron.
1347 idefn (Job. Schoenfelder).
1347 Vita Ludovici IV.
1347 Excerpta ex vetust. chron. c. Weihensteph.
1348 Chronicon Claustro - Neoburg.
1348 Johannes Vitoduranus.
1348 Continuatio Lambacensis.
1349 Flores temporum.
1349 Chronik, Oberrheinische.
1349 Chronicon Zwetiense reccnt
1355 Henricus de Hervordia.
1362 Closener.
1362 Goswin
1363 Henricus [de Rebdorf] Surdus.
1370 Trithemius : Ann. Hirsaug. (pars I).
1378 Albertus Argentinensis.
1379 Martinus Fiüdensis.
1380 Annales S. Steph. Frising.
1383 Continuatio Claustroneob. VU.
1386 Twinger von Königshofen.
1386 Continuatio Zwetlensis IV.
1395 Annales Matseenses.
1396 Continuatio Novimontensis.
1398 Continuatio monach. S. Petri.
1398 Chronica des Landes Ocsterreich.
1398 Chronicon Salisburg.
1418 Theodoricus de Niem.: Vit pontif.
1418 Gobelinus Persona.
1428 Chronica auf Clostemewburg.
1433 Chronicon Osterhoviense.
1435 Corner.
1439 Genealogia aug. dorn. Habsb.
1440 Benevenutus de Rambaldis.
1442 Chronicon Eoenigsveldense.
1443 Anonymi Viennensis.
1447 Chronik der Stadt Augsburg.
1455 Paltranrus.
1455 Continuatio Claustroneob. V.
1458 Chronica der edlen Grafen von Cilli.
1458 Chronik, Kleine, von Oesterreich.
1458 Necrologium Zwetiense.
1458 Chronicon Zwetiense recent.
1460 Mai-tinus abb. Scot.: Senatorimu.
1460 De origine et contin.
1463 Aeneas Sylvius: Comnientarii.
1463 Ebendorf er: Chronicon.
*) Bezeichnen hior die Endjohre der einzelnen 'Werke.
ANHANG
1667
1464 DoeriDg.
1464 Anonymi Mellicensis.
1467 Anonymi chronicon Austriac.
1474 Rolevinck.
1474 Cronica. Hie hebt sich.
1474 Chronica minor auctore Minorita.
1477 Chronicon Elwacense.
1484 "Wolfgangus de Styra.
1486 Anonymi Rotensis.
1488 Aropeckins: Chron. Austr.
1490 Andreas presb. Ratisb. : Chron. generale.
1492 Schedol.
1494 Cronica von allen Eünig.
1494 Chronicon Saltzeburgense.
1495 „ Salisbnrgense.
1495 Tichtel.
1496 Chronicon Stamsensis monast.
1496 „ Austriae.
1500 Unrestus.
1505 Wilwolt V. Schaumbui^.
1508 Grünbeck.
1514 Trithemius: Ann. Hirsaug. (pars 11).
1514 Lintorins, vid. Rolevinck. Äusg, n° 37.
1515 Chronica uon vil Namhaiftigen.
1515 Langius.
1519 Chronicon Alberti duc.
1529 Cuspinianus: Austria.
Landrecht, Oesterr. 1276—1330.
b. Im Besondem.
Rudolf!., geb. I.Mai 1218; gew. 1273," f 15. Juli
1291.
s. deutsche Reichsgesch. unter Rtuiolf, und
vorher die Chroniken , deren Umfang in
die Zeit R-s reicht.
Albreehtl, geb. 1248, gew. 1298, ermordet 1308.
s. deutsche Reichsgesch. unter Albreeht L
Hirzelin.
Chronicon rhythm. Austriaco idiom.
Friedrieh {III Pulcher), geb. 1286, gew. 1314,
t 13. Jan. 1330.
s. deutsche Reichsgeschichte unter Frie-
drich von Oesterreich.
Albreeht 11, geb. 12. Decbr. 1298, t 20. Juli
1358.
Chronicon Alberti ducis.
Suchenwirt.
Aibertinische Linie.
Albreeht 217, gob. 1349, t 29. Aug. 1395.
Fragmentum historicum de IV Albertis.
Albrecht IV, geb. 1377, f 14. Sept. 1404.
Suchenwirt: Ged. v. d. Füi-sten taylung.
Albreeht V, geb. 1397, t 27. Oct. 1439.
flistoria de raorte.
Ladislaus, geb. 1440, f 23. Nov. 1457.
Ladislaus Hung. rex: Epistola.
Historia seu epistola.
Lessus in obitum.
Leopoldinische Linie.
Leopold lU, geb. 1349, f 9- Jul. 1386.
Hie hebt sich an ein schöne uq kurcz weilige hyst.
Suchenwirt: Schlacht b. Sempach.
Halbsuter.
Anonymi aliqua gesta.
Friedrieh III(V), geb. 1415, gew. 1440, tl493.
8. deutsche Reichsgeschichte unter Frie-
drich ni und vorher die Chroniken,
deren Umfang in die Zeit F-s reicht.
Sigismund, geb. 1424, f 4. März 1496.
Suchen wirt: Ged. v. 5 Fürst.
Greumann.
Ventura de Perusio.
Niger, Franc.
Locher.
Krieg mit Venedig.
Belligraphia.
Wenger.
Guerra, La, de' Tedeschi.
Streit mit dem Card. Nicolaue v. Otisa.
Nicolaus Cusanus.
Heimburg.
Verhältniss xur Schweiz,
Combat de Ragatz. 1446.
Maximilian I, geb. 1459, gew. 1486, f 12.
Janr. 1519.
8. deutsche Reiclisgeschichte unter Maxi-
milian I und vorher die Chroniken,
deren Umfang in die Zeit M-s reicht.
c. Tirol.
1430 Goswin.
1439 Successio com. Tir.
1496 Chronicon Stamsensis monast.
d. Steiermark.
Annales Austriae.
„ Admontenses.
Chronicon Admunt.
Annales Garstenses.
Lambacenses.
Vorawienses.
S. Rudberti.
Chronicon Salisburgense.
Genealogia marchionum de Stire.
Enenkel: Fürstenbuch.
Helwicus Thuringus.
Ottokar (von Steier).
Chronica der edlen Grafen von Cilli.
f^
Liber censualis seu fructus.
Necrologium Admont.
Garsense.
S. Lambert! in Stiria.
Raitenshaslac.
Reunense.
Salzburg.
Seccoviense.
7»
17
17
71
77
17
e. niyrien,
d. i. Kärnten, Krain, Görz u. Gradiska, Istrien.
[Venet. Provinz Udine, idrianer Bezirk von Krain,
Qörx u. Gradiska = Friaul; Oörx u. Gradiska,
Istrien, Triest = österr.-illyr. Küstenland.]
1300 Annales Frisacenses.
1343 Johannes Victoriensis.
105*
1668
ANHANG
1389 Jacobus notarius.
1470 Palladins Fascus.
1475 Umeetas: Chron. Carinth.
1489 Ghronicon Spilimbergense.
1492 Annales Frisacenses.
1496 Naagerins.
Neorologia Aquil.
1448 Jaoobns de ütino.
1468 Chronica der edlen Grafen v. CiUi.
Necrologium Ebemdorf.
von FrendenthaL.
Ossiacense.
S. Pauli.
11
11
11
n. Baden.
M 11
11
11
11
11
yy 11
»1 11
Vita s. Fridolini.
Trudberti.
Pirminii.
liobae.
Meginradi.
Findani.
Acta 8. Marci aposi (mirae.)
Translatio sanguinis D.
Vita s. Conradi (ex Gueifis).
„ „ Eberhardi ex oom. Nelleb.
Casus monasterii Petrishus.
Chronicon Burglense.
Historia brey. monast. Salemit.
11
11
Annales Augienses.
S.BLa8Ü.
8. Geoi^.
Spirenses.
Chronicon monasterii Lucidae Vallis.
„ Oberriedt
,, s. Georgii.
Sohutterani monast
Twinger y. Eönigshofen.
Chronik, Constanzer.
,. Speierische.
Buronardus de Hallis.
Jahresgeschichten des badischen Landes.
^1
11
11
m. Würtemberg.
c. 562
582
594
p. 660
530
? 615
630
634
689
754
918
I. Merowingiscbe Zeü
Aiemannisehe Volksherxoge,
536—748.
Procopius.
Agathias.
Gregorius Turon.: Hist Franc.
Fredegarius schol.
Lta 8. Fridolini abb.
Coiumbani.
Galli.
Trudberti.
Kiliani.
Pirminii.
Harioifi.
Annales Alamannici.
Weingartenses.
Augienses.
Sangallenses.
760 Vita s. Wynnebaldi.
772 ,, „ Liobae.
„ „ Walburgis.
786 „ „ Willibaldi ep. Eichst
s.vin
11 ^^
Gun^berti.
11
11
^y
11
11
11
11
>i
2. Karolingische Zeü
Reichsunmütelbarkeit.
748—917.
Annales Laurissenses. 741 — 788.
„ Fuldenses. 680—901.
840 Eiohardus: Annales.
915 Regino. 1—906.
840 Einhardus: Vita Karoli M.
Monachas Sangallensis.
835 Theganus.
Vita Hludovici.
Nithardus.
837 Vita s. Reginswindis.
861 '
759
11
878
744
754
11
„ Meginradi.
Otmari.
11
11 11
n
11
11
Findani.
Solae.
Burchaidi ep. Herb.
3. Herzoge unter den eichslechen ond
fHbikieohen KSnigen.
917—1080.
973 Widukindus.
1018 Thietmanis.
1040 Wipo: Gesta Chuonradi.
Annales Augienses. 860 — 954.
„ Sangallenses maiores. 918—
1056.
Heremi. 972—1057.
Weissenburgenses. 708 — 1075.
Henmannus Augiensis.
Bertholdus.
Annales Augustani — 1104.
Regino.
Annales Hildesheimenses.
„ Quedlinburgenses.
Lambertus Hersfeldensis.
Ekkehardus IV.
Translatio sanguinis Domini.
Liudprandus: Antapod.
Vita Heinrici U imp.
s. Verenae (mirac.).
„ Wiborodae.
„ üdalrici ep. August
,, ,, Conradi ep. Constant.
Necrologium Augutö divitis.
Sangallense.
Einsidlense.
Merseburgense.
„ Fnldense.
Ekkehardus I abb.: TValtharius.
11
11
11
11
11
ANHANG
1669
»1
4. Hobanstauilbiiielt bis auf Rwloir voa Habeburg.
1080—1273.
a. Ckmstanxer Sprengel.
1100 BerDoldas.
Annales EinsidleDses. 746—1280.
S. Blasü —1175.
8. Georgii —1308.
Weingartenses. 1101—1185.
,, Zwifaltenses.
1223 Otto abbas S. Blasü.
Chronographus Weingartensis — 1208.
b. Augsburger Sprengel,
Annales Angostani — 1104.
„ Elwangenses — 1237.
c. Wün;hurger Sprengel,
Ekkehardos Üraugiensis.
c. Bisthum Strasburg.
Chronicon Ebersheimense.
d.
11
1»
1275
1188
1086
1200
1170
1210
1240
Speierer und Wormser Sprengel.
Annales Spirenses.
Wormatienses.
Argentinenses.
„ Golmarienses.
Otto Frisingensis.
Hermannas Altahonsis.
Annales Erphesfurdenses.
,, Hildesheimenses.
Annalista Saxo.
Annales Magdeborgenses.
Weltchronik, Sächsische.
Marianus Scotus.
Annales S. Bisibodi.
Helmoldus.
Amoldus Lubec.
Chronica regia Coloniensis — 1237.
Albericus (mon. Trium Font.) —1241.
Richardus de S. Germ. 1189—1246.
Albertus Stadensis — 1256.
Rahewinus.
Vita s. Guilelmi abb. Hirsaug.
„ Henrici Zwifaltensis.
11
Historia Wel forum Weingartensis.
Hoehstiftsgeschiehte«
a. Bistkum Gonstanx.
1135 Ortlieb abb. Neresheim.
1138 Bertholdus abb. Zwifild.
Casuum S. Galli cont. H.
Conradus de Fabaria.
Casus monasterii Petnshus.
b. Bistkum Augsburg.
Chronicon Ottenburan. antiquiss.
1134 üdalricus Babenb.: Codex epist.
1137 Lotharius Ul imp.: Epist
1158 Wibaldus abb.: Epist.
1216 Innocentius ul: Epist.
Fridericus II imp.: Epist.
Albertus Bohemus.
5. Von Rudolf von Habsburg bis zum
ewigen Landfrieden.
1273—1495.
Annales Sindelfingenses. 1083—1294.
Flores temporum.
EUenhardus.
Annales Stuttgardiani. 1265—1422.
Burchardus de Hallis.
Annales Colmarienses.
Chronicon Colmariense.
Annales Peutingeriani.
Ottokar (von Steier). 1246—1309.
Monachus Fürstenfeldensis. 1273—1326.
Chronik, Oberrheinische — 1849.
Christian Kuchimeister. 1226—1328.
Jahrbücher, Die beiden ältesten — 1336
resp. 1446.
MüUner, Eberh. —1386.
Geschichtsquollen, Königsaaler. 1253 —
1353.
Johannes Yictoriensis. 1211 — 1343.
1348 Johannes Yitoduranus.
Matthias Neoburgens. — 1350.
Albertus Argentin. — 1378.
Henricus dapifer —1361.
1384 Closener —1362.
Henricus (de Biebdorf) Surdus — 1362.
1396 Suchenwiri
Chronik, Augsburger.
1401 Annales Bebenhusani.
Zink.
Annales Neresheimenses — 1406.
Twinger.
1426 JustiDger.
Windecke.
1462 Lirar.
Chronik, Constanzer.
Eikhart —1471.
Chronik, Speierische.
1473 Chronicon Elwacense.
1499 Lenz.
1499 Schradin.
1502 Faber: Hist Suev.
1503 Annales Zwifaltenses.
1510 Nauclerus.
1514 Chronicon "Wirtembergense.
1516 Trithemius: Ann. Hirsaug.
IT. Bayern.
L Merowingiaohe Zeit
a. Alemannische Volksherxoge.
536—748.
Procopius.
Agathias.
Gregorius Turon.: Hist. Franc.
Fredegarius scholast
Paulus Diaconus: Hist. Lang.
Erchanbertus.
Vita s. Pirminii.
„ Bonifacii arch. Mog.
«
1670
ANHANG
Vita 8.
Bilihlldis.
»1 71
Idliani apostoli Franc.
11 11
Burchardi ep. Herb.
Annales Alamannici.
^^
Augienses.
11
Mettenses.
^^
SangalleDses.
11
Weingartenses.
11
11
b. Volksherxoge in Bayern.
553—757.
Gregorius Turon.
Fredegarius scholast.
Aimoiaus.
Paulus Diaconus: Hist Lang.
Annales Ratisbon.
Salisburg.
ducuni Bavar.
Vita 8. Corbiniani.
,, „ Enimerammi.
Libellus de conversione Bagoar.
Indiculus Amonis.
Vita 8. Rnperti.
Agili abb. Besbac.
Eustasii.
Columbani.
GalH.
Magni abbatis.
Marini et Anniani.
11
11
11
11
w
11
11
11
11
y^
11
11
11
11
2. Karolingische Zeit
Von der Unterdrückung bis xur Wieder-
herstellung der Volksherxoge, Reichs-
unmittelbarkeit.
757—911.
Die grösseren und kleineren An-
nalen der Karolingerzeit,
(s. deutsche Reichsgeschichte
1. c), besonders
Annales Laurissenses.
Bavarici.
S. Emmerani.
Fuldenses.
ducum Bavar.
Einhardus: Annales.
„ Vita Karoli.
Regino.
Theganus.
Tassilo dux Bai.
Vita Hludovici.
Nithardus.
Capitularia Pipini, Caroli M., Hludo-
vici I etc.
Vita 8. Sturmi.
3. Bayern unter eigenen Herzogen aus Luitpoids
und dann aus säclisischem Gescliieolit
911—1070.
937 Fragmentum de Arnulfo.
976 Excoramunicatio Heinr. duc. Bav.
748—823 Annalos S. Emmerani.
514 — 998 Chronicon Bavariae.
900—1045 Chronicon Ebersperg.
732—1062 Annales S. Emmerani.
687
973
727
1137
1103
1
4 Bayern unter den Weifen.
1070—1180.
1101 Annales Wirzib.
1104 ., Augustani.
1111 „ Ottenbur.
1184 ,, Babenberg.
1185 „. S. Petri Babenb.
1195 Magnu8 presb. Reichersperg.
Narratio Altahensis.
5. Bayern unter den Witteisbaohem bis zun Tode
Kaisers Ijidwig des Bayern.
1180—1347.
1
1109
850
1125
1077
764
967
1092
1239
513-
688
1152
906
1273
1211-
1273
1246
1273
1137
1106
1273
768
1106
507
513
1253-
1211
1080
1108
1012
1312
1201
1211
1224
1215
1226
1235
1242
1248
1253
1255
1266
1273
1280
1303
1304
1305
1309
1313
1313
1313
1314
1321
1322
1326
1328
1334
1339
1339
1353
1343
1347
1347
1347
1347
Annales Ratispon.
Annales Benedictobur.
Chronicon Diessense.
Annales Herbipolenses.
Conradus mon. Schir.
Chronicon Ottenburan.
Chronicon Bavariae monast
Annales Scheftlarienses.
Albertus Bohemus.
Series ducum Baw.
Annales Herbipol. min.
Hermannus Altahens.
Annales Poutingeriani.
Continuatio Herrn. Altah.
Notae Fuerstenfeldenses.
Eberhardus archidiac. Ratispon.
Ottokar [von Steier].
Henricus praep. Oett.
Annales Haiesbrunn.
Chronicon Osterhov.
Bernardus Cremifan.: De ord. da-
cum Wawar.
Annales Augustani min.
Annales Burghaus.
Monachus Fürstenfeld.
Chronicon Bavaricum.
Annales SS. üdalrici et Afrae.
Rumpier (flor. 1513).
Series ducum Bawar.
Geschichtsquellen, Eoenigsaaler.
Johannes Victoriensis.
Annales Bavarici.
Annales Seldentalenses.
Chronicon "Weihensteph.
Vita Ludovici IV imp.
Gesta
11
^•i
11
6. Bayern von der nooliniaiigen Theilung 1347
bis zu seiner Wiedervereinigung 1506.
1356 Reimchronik, KasÜer.
1294—1362 Henricus (de Rebdorf) Surdus,
1156—1368 Chronicon Bavariae.
1311 — 1372 „ de ducibus Bavar.
711 — 1380 Annales S. Stephan! Fris.
1218—1392 „ Windbergens.
1196 — 1407
1156—1410 Chronicon Bavariae.
602—1422 Onsorgius.
42 — 1433 Chronicon Osterhoviense.
1162—1436 Ebran de Wüd. (flor. 1480).
1 — 1439 Andreas presb. Ratisb.
1449 Krieg Nümbeigs.
ANHANG 1671
1450 Rosenpiat 1508 Geltes.
1412 — 1454 Chronicon Bayaricom breve. 1253 — 1518 Chronicon Bavaricam anon.
1256 — 1467 Chronicon Augostanum. 1516 Trithemius : Chron. duc. — Historia
— 1477 SchedehHisideillustr.principibiis. belli.
— 1479 Fütrer. 1534 Hofmann.
250—1479 Schreitwein. 765 — 1585 Notae Altahenses.
— 1493 Ampeckius: Bayrische Chronik.
539 — 1495 „ Chron. Baioar. Chronicon Bavariae monasticum.
1495 Friess. Historia fundai monast. Bav.
1098—1504 Otto prior Waldsass.
891 — 1504 Vitus prior Ebersperg. 1328 Ruprecht v. Freysing: Stadtrechts-
1487 — 1506 Chronicon Bavariae. buch.
Y. Bnniisehwelg.
Chronica principum Bnmsvic. 1314 Annales S. Blasii Brunsv.
823 Annales Guelferbyt 1314 Excerpta chronolog.
1000—1195 Chronicon Stederburg. 1330 Andronici U.
Narratio vetus de ducis. 1434 Engelhusius: Genealogia.
Fragmentum genealog. ducum Br. 1482 Notae S. Blasii Brunsv.
1230 Narratiuncula de fund. 1489 Botho.
1278 Chronica princ. Saxoniae. 1492 Telomonius.
1279 Reimchronik, Braunschw. 1506 Annales Riddagshus.
1283 Historia de duce Hinrico. 1508 Chronicon Riddagshus. '
1287 Rosla. '
874 — 1288 Chronica ducum de Brunsw. Necrologium S. Blasii.
Clere, vid. Mark.'
TL Friesland.
O. C — 1209 Gesta Fresonum. 1494—1517 Paulus Rodolphi.
1110 — 1436 Johannes de Lemmege. 1467 — 1527 Beningha.
1200—1447 Chronykje van Friesland. 781 — 1527 Petrus Thaborita.
1474 Cronike, Die olde Freesche, ». p. 306. s. XV Gesta Frisiorum.
701 — 1512 Cronica, Cleyne, «. p. 225. „ „ Hoe dae Fresen.
YII. Hessen.
1227 Leben des h. Ludwig lY. 1460 Chronik, Hessische.
1231 Yita s. Elisabethae fil. And. 1498 Gerstenberg(er).
1330 Riedesel. 1523 Nohe.
Till. Lausitz.
1227 Annales Pegavienses. 1387 Johannes von Guben.
IX. Lippe -Detmold.
1264 Justinus Lippiensis.
X. Lippe -Schanmbnrg.
c. 1416 Hermannus de Lerbeke. 1514 Henricus Aquilonipol.
XL Grafschaft Mark und Herzosthnm Cleye.
1358 Northof. 1450 Anonymi chronicon de genealogia.
1390 Jacobus de Susato: Chronologia. 1478 Schuren.
1392 Cronica comitum et princ. s. IX. Vita s. Luthai-di.
1394 Chronologia comitum de Marka. „ VII. De s. Dentlino.
XIL Mecklenburg.
1172 Helmoldus. 1378 Kirchberg.
1209 Arnoldus Lubec. 1400 Detmar- Chronik.
1672
ANHANG
1420 Engelhnsius.
1427 Henricos de Balsee.
1428 Chronicon Holtzatiae.
1435 Corner.
1468 Albertus de Cnunmedyck.
1485 Chronicon Slavicam parochi Susel.
1489 Botho.
1517 Krantz: Metropolis.
„ Wandalia.
1525 Marescalcns.
1463 Chronioon Rastedense.
Xm. Oldenburg.
1508 Sohiphower.
XIY. Sachsen (Westfalen).
Vgl. Deutsche Kirohengeschichte.
1025 Chronicon Quedlinborgense.
1182 Annales Palidenses.
1248 Weltchronik, Sächsische.
1278 Chronica principum Sazon.
1287 Rosla.
1438 Sachsen -Chronic (Hettlingische).
1472 Chronioon ep. Hildesh.
Lange, Tid.
1489 Botho.
1502 Bolevinck: De land.
1520 Wittius.
1536 Langius.
XY. Schlesien.
1243
965—1249
1265
— 1278
1071 — 1290
977 — 1293
s.xin.
1230
1238
1292
1241
971
1201
1104
1230
800
971
1378
1428
1306
1308
1312
1315
1326
1338
1342
1358
1371
1382
1410
1422
1432
Vita s. Hedwigis patronae.
Annales Silesiaci.
Yita Annae ducissae.
Chronicon Polon.-Silesiacom.
Annales Silesiae snp.
,, Heinhchow.
Cronica Petri comitis.
Annales Grissow. mai.
Wratisl. ant.
Qrissow. min.
Lnbens.
Qsterc. in Heinr.
Arnold von Protzan.
Epitaphia ducum Siles.
Chronica Silesiae.
Annales Wratisl. mai.
Chronica principnm Polen.
Annales Qstero. in Heinr.
Lndolfas abbas Sagan.
Fragment, Strehlener.
«
n
?»
»1
1428
1425
1462
1237
1248
1440
1348
1149
1364
1467
1488-
1427
1346
1438 Coronatio Adalberti.
1443 Aufzeichnungen, Heinrichaaer.
1444 Martin von Bolkenhain.
1469 Naustadt
1470 Rositzius.
1471 liber fratris Johannis Hungari.
1479 Annalen, Kurze, von Löwenberg.
1479 Eschenloer.
1480 Dtugossins.
1490 Johnsdorf.
1490 Chronicon Batiboriense.
1491 Annales Wratisl. magistr.
1492 Chronik der August zu Glatz.
1493 Annales Glogowienses.
1494 Eyntsch.
1498 Aimales Crossnenses.
1509 Frobenius.
1512 Sthenus.
1518 Benedictus de Posnania.
XTI. Schleswig-Holstein.
865
888
788 — 1072
1131
1152
1154
— 1172
1127-1181
— 1185
1201
1209
1225
1248
1252
1256
1261
1199 — 1261
810—1261
1 — 1265
O.e.— 1288
Yita 8. Anskarii.
„ Bimberti.
»1
1171
1199
O.e.
Adamus Bremensis.
Yita s. Canuti Lawardi.
De b. Thethmaro.
Yita s. Yicelini.
Helmoldus.
Annales Danici Colbaz.
Saxo Grammat
Sydo.
Amoldus Lubec.
Chronik, Holsteinische.
Weltchronik, Sftchs.
Historia mirabilium.
Albertus Stadensis.
De inclito Adolfe com. Holz.
Beimchronik, Holst.
„ Kleinere Holst.
Annales Hamburgenses.
Ryenses.
?»
1264 — 1324 Annales Lubicenses.
1307 — 1349 Notae Colbazienses.
— 1395 Detmar- Chronik.
Annales Danici.
1424 Acta prooessus.
O.e. — 1428 Chronicon Holtzatiae.
— 1435 Corner.
1224—1437 Annales Slesvico- Holsat
790—1483 Chronik der nordelbischen Sasser.
814 — 1485 Chronicon Slavicum par. Susel.
1517 Krantz.
1530 Boissen.
— 1546 Annales Slesvico -Holsat
826 — 1556 Fragmentum historiae Slesvic.
17 — 1568 Annales Colbazienses.
Bisthum Schleswig^ gegründet 948.
Catalogus episc. Slesvicensinm.
1026 Epitaphium Ekkihardi.
Liber censualis episc.
ANHANG
1673
Geoeraphus Bawarus.
1106 Adelgoms: fipistola.
1172 Helmoldas.
1209 Amoldus Lubec. •
1395 Betmar- Chronik.
XYIL SlaTen (Wenden).
1428 Chronicon Holtzatiae.
1485 ChroDicon Slavioom.
1517 Krantz: Wand.
vgl. Deutsche Eirchengeschichte.
XynL Thflringen.
(580) Fortonatos Venani: De ezddio
Tharingiae.
1112 Vita s. Paalinae.
1227 Leben des h. Ludwig.
1231 Vita 8. Elisabetbae de Thnringia.
1247 Historia brevis princ. Thnring.
1253 Annales breves sen brevissimi.
1283 Nicolaos de Bibera.
1284 Necrologium Thuringense.
1291 Anndes Thuringici.
1330 Liber cronicorum (Erfordensis).
1335
1355
1426
1440
1479
1494
1498
1499
Annales Reinhardsbrannenses.
Chronicon S. Petri vulgo Sampetr.
Anonymi Erphesford.
Rothe, Joh.: Chronik von Thüringen.
Chronica anjd altes Hörkommen.
Nicolaus de Siegen : Chron. Thur.
Gerstenberg(er).
Stolle.
Lex Angliorum et Wenn.
C. Deutsche Kirchengeschichte.*)
a. Allgemeine.
755 S. Bonifacius archiep.: Poenitent.
1007 Hariger.
1474 Chronica minor.
1517 Krantz.
b. Speclelle.
Aa. Unbestimmte nnd sagenhafte AnfSnge der Bekehrung
des rOmisehen Deutsehlands.
I. KheinliKnder.
1. Eisaas, Trier, CSIn und Tongern.
Yita SS. Eucharii, Yal. et Mat.
De s. Euchario ep. Trai.
s. I Historia s. Materni Coloniens.
Legenda s. Materni Trev. ep.
Yito s. Materni Tungr. ep.
s. m De s. Marcello ep. Tangr.
150 De 8. Celso ep. Trev.
8. IXT De s. Florentino ep. Trev.
8. II De s. Auspicio ep. Trev.
210 De 8. Martine ep. Trev.
236 De s. Andrea ep. Trev.
c. 276 Vita s. Martini ep. Tuogr.
Passio s. Gereonis.
2. Mainz.
c. 100 De s. Crescente disc. s. Pauli.
3. Metz, Toul und Verdun.**)
992 »Adso Derv.: Catalog.***)
s. in De ä. demente presb. Lugd.
c. 152 Vita s. Patientis.
c. 375 „ „ Mansueti ep. Tullens.
s. lY ., „ Amonis ep. Talleus,
s. II De 8. Simeone ep. Mett.
4. Die Thebfiisohe Legion (287) und ilire Ver-
zweigung naoli Deutscliland.
Passio s. Mauritii et soc.
Sigebertus (de pass,).
Vita s. Verenae.
Acta SS. Tyrsi et soc.
Martyrium ss. Victoris, Ursi.
De 8. 'Maxime mari et mil.
Passio 8. Secundi mart.
Translatio s. unius mÜitis.
5. Die li. Ureuia und die iOOOO Jungfrauen in
Cöln.
Pa.ssio 8. ürsulae et soc.
Vgl. De 8. Candida virg.
U. Donauländer*
1. Das erste Rätien.
8. 1 Vita s. Beati Vindoc.
c. 182
1?
1»
Lucii reg. Brit.
2. Das zweite Rätien. Augsburg.
303 De s. Dionysio ep. Aug.
304 Vita s. Afrae.
304 De s. Afro.
s. IV Vita 8. Narcissi.
*) Dass hier auch viele Onellenschrifteo aas der Profangeaobichte Deutschlands Stoff bieten , versteht sich von
selbst nnd ist das Auffinden der betreffenden durch die folgrende fiintheilung nach Jahrhunderten möglichst erleichtert.
**) Wir rechnen diese hier noch zum mittelalterlichen Deutschland , da sie erst durch Heinrich II 1369 demselben
entfremdet wurden (Friede von Chateau Cambresis). Lothringen ging durch den Vertrag von Vauoelle fiir unser Vater-
land 1566 verloren.
*) Die Quellenschiiften fUr das betreffende Bisthum sind durch einen vorgesetzten * bezeichnet.
1674
ANHANG
3. Noricum. Loroh a. d. Enns.
*Chronicon Laur. et Fat. ep. 268
— 1216.
»Beroard. Cremif. NM. 2. 268 —
1320.
s. IV De s. Laurentio mart. presb.
8. II „ „ Juventio s. Ev.
304 Vita 8. Floriani princ.
308
» ji
Maximiliani.
4. Pannonien.
8. lY Yifa s. Quirini mart. ep. Sisc.
Bb. OrQndung christlicher Kirchen im rSmischen Dentsehland.
I. Rheinländer.
I. Das erste Belgien (Belgica prima, Gallia
Belgica).
a. Trier,
*Catalogi episc. Trevirens.*)
•Gesta Treverorum.
* Nomina episo. Trevir.
*Series archiep. Trevir.
c. 335 Vita s. Agritii.
349 ,, „ Maximini ep. Trev.
s. IV „ „ Lubentii presb.
„ „ Paulini ep. Trev.
381 De 8. Bonosio ep. Trev.
c. 386 „ „ Britonio ep. Trev.
398 Vita 8. Felicia archiep. Trev.
De 8. Severino TaDgr.
8. IV „ „ Metropolo ep. Trev.
8. V „ „ Severe ep. Trev.
8. V „ „ Marc ep. Trev.
c. 409 „ „ Legontio ep. Trev.
ante 450 Acta 8. Auctorie ep. Trev.
c. 458 De s. Cyrillo ep. Trev.
c. 470 „ „ Mileto ep. Trev.
c. 480 „ „ Mode8to ep. Trev;.
b. Metx,
*Paula8Diaconus: liber de ep.Mett.
* „ « : Versus de episc.
Mett
*Catalogi episc. Mettensiam.
*Serie8 episc. Mettensiam.
8. II De 8. Simeone ep. Mett.
8. III Vita 8. Adelphi.
325 De 8. Legontio ep. Mett
c.
8. IV
390
460
496
c. 420
489
Toul
11
11
11
Caeleste.
Expletio.
Go8selino.
Firmino.
Urbicio ep. Mett.
Romano ep.
*Catalogus episc. Tollens.
* Gesta episc. Tullens.
*Series episo. Tollens.
c. 478 De s. Auspicio ep.
f. 362 Passio s. Eliphii.
c. 500 De 8. Eacherio et Falc.
d. Verdun.
*Bertarius can. S. Vit
•Series episc. Virdun.
c. 470 De s. Pulchronio.
ante f De s. Mauro,
8. V -{ „ „ Salvino et } epp. Vird.
med. I „ ,« Aratore
eti
2. Das zweite Germanien.
a. Cöln,
8. V Vita 8. Severini ep. Col.
418 ,) „ Evergisili arch. Col.
451 De 8. Pantaio.
b. Tongern (Mastrieht),
* Hanger,
c. 300 De 8. Maximino ep. Tungr.
8. m „ ,. Navito.
276 Vita s. Martini ep. Tungr.
8. IV
8. IV
„ ,, Servatii ep. Tungr.
De 8. Severino Tungr.
11
„ Valentine ep. Tungr.
3. Das erste Qerroanien.
a. Mainx.
*Megenfridu8 mon. Fuld.
8. IV Vita 8. Maximi ep. Mog.
406 „ „ Albani mart. Mog.
b. Strassburg.
* Versus de episc. Argent.
p. 346 De 8. Amando ep. Arg.
8. IV „ „ Justo seu Justine ep. Ai^.
n. Donauländer.
1. Rätien.
c. 440 Vita 8. Valentini ep. Passav.
2. Noricum.
482 Vita s. Severini abb. et Nor. ap.
Cc. Ton Clodwlg dem Orfinder des Frankenrelchs 486 Ms zum
ewigen Landfrieden 1495.
I. Franken. Unter den Merounngem,
Bekehrung. Vita 8. Columbani.
Gregorius Ttir.
Vita s. Remigii auct. Hincm.
11 11
Corbiniani.
Aimoinus.
Vita s. Vedasti.
Fortunatus Ven. (carm.).
i\ j?
Galli.
615? Columba sive Columbanus: Epistel.
755 Vita s. Bonifacii arch. Mog.
8. Bonifacius arch. Mog. : Epistolae.
*) Bio Quellenschriften für das betreffende Bisthtun sind durch einen vorgesetzten * bezeichnet.
ANHANG
1675
Bistkümer.
a. Trier.
c. 470
c. 480
532
c. 566
574
c. 596
656
657
c. 672
s.Yn
707
713
814
993
1066
1078
1127
1152
1259
1286
1299
1354
b. Metz
♦Catalogi ep. Trevir.
♦Gesta Treverorum.
* Nomina episc. Trevir.
♦Series arch. Trevir.
5. u. 6. Jahrh,
De s. Mileto.
„ „ Modesto.
„ „ Abninculo.
Vita s. Nicetii.
Nicetias ep. Trev.
De s. Rustioo.
Yita 8. Magnerici.
7. Jahrh.
Yita 8. Modoaldi.
De 8. Numeriano.
Yita s. Basini.
„ „ Wendelini.
8. Jahrh,
Yita s. Hildiüfi.
„ „ Liutwini.
9, Jakrh.
Amalarius Fortonatos.
10. Jahrh.
Yersus de Ekberto.
11. Jahrh.
Yita 8. CJonradi arch.
Epitaphium Conradi arch.
Epistola ad Udonem.
12. Jahrh.
Gesta Godefridi arch.
Gesta 8. Adalberonis arcL
13. Jahrh.
Gesta Amoldi archiep.
Gesta Henrici arch. Trev. (de Fin-
Gesta Boemundi. [stingen).
14. Jahrh.
Gesta Baldewini de Lucz.
c. 650 De 8. Godone.
c. 694 Yita s. Chlodulphi..
s.YI
c. 500
c. 530
c. 545
c. 550
c. 640
642
* Paulus Diaconus: über de episc.
* ,, „ Yersus de episc.
*Alpertu8 S. Symphor.
* Catalogi ep. Mettens.
*Catalogus ep. Mettens.
* Gesta episc. Mettens.
* Series episc. Mettens.
6. Jahrh.
De 8. Auetore ep. Mett.
Feiice ep. III.
Agatumbro.
Gramatio.
Yillico.
Phronimo.
17
17
?7
11
7. Jahrh.
Yita 8. Arnulfi ep. Mett.
Goerici.
8.Yni
c. 700
707
8.Yni
766
791
822
857
875
8. Jahrh.
De 8. Amoaldo.
Yita s. Landrici ep. Mett.
De 8. Abbone.
,, „ Aptadio.
Yita 8. Ohrodegangi.
Epitaphium Rotgaugi.
De 8. Angelramno.
9. Jahrh.
De 8. Gondulpho.
Epitaphium Drogonis.
Adventii.
11
10. Jahrh.
940 De V. Bennone.
964 De Adalberone l.
984 Yita Deoderici l.
Epitaphium Theoderici.
11. Jahrh.
1005 Yita Adalberonis IL
12. Jahrh.
1120 Yita Theogeri ep.
14. Jahrh.
1387 Yita b. Petri de Luxemb.
c. Toul.
s.Yin
962
994
*Adso Derv.: Catal.
*Catalogus ep. Tullens.
* Gesta episc. Tullens.
* Series episc. Tullens.
6.— 8. Jahrh.
Miracula s. Apri (sec. YI).
De 8. Jacobo ep. Tüll.
10. Jahrh.
Acta 8. Gauzlini ep. TuU.
Yita s. Gerardi ep. TuU.
d. Yerdun.
*Bertarius can. S. Yit.
*Hugo Flavin.: Chron.
* Lauren tius de Leodio.
* Series episc. Yird.
6.— 8. Jahrh.
Translatio 8. Firmini ep. Yird.
Yita 8. Yitoni ep. Yird.
„ Pauli ep. Yird.
,, Magdalvei ep.
9.— 11. Jahrh.
Dado ep. Yird.
Theodericus ep. Yird.
529
649
762
11
1»
923
1089
e. Cöln.
11
n
'^Catalogi archiep. Colon.
*Catalogus archiep. Colon.
•Caesarius Heisterb.: Catal.
* Chronica comitum ... et archiep.
* „ praesulum et archiep.
*Jacobus de Susato: Chronicon.
1676
ANHANG
•Northof: Catal.
*Series archiep. Colon.
6.— 8.Jahrh.
c. 663 Vita s. Cuniberti.
752 „ „ Agilolfi.
753 De b. Hildegaro.
10, Jahrk,
925 Herimannus I Colon, arch.
965 Vita s. Brunonis arch.
IL Jahrh,
1021 Vita 8. Heriberti arch.
1056 Herimannus n Colon, arch.
1065 Vita 8. AnnoDis arch.
12. Jahrh.
1131 Fridericus arch. Colon.
1167 Epitaphium Rainaldi arch.
13. Jahrh.
1225 Vita 8. Engelberti arch.
1232 Fragmenta de Henrico I.
f. Mastricht (Lüttich).
*Harig6r abb.: Oesta.
* Anseimus Leod. can.
*Aegidius Aur. Vall.
*Gesta episc. Tungr.
*Rudolphu8 de Rivo.
*Series episc. Tungr.
6. Jahrh.
558 Vita s. Domitiani ep. Trai.
c. 580 „ ,, MoDulphi ep. Trai.
8. VI ex. „ „ Gondulphi ep. Trai.
7. Jahrh.
646 De 8. Johanne Agno.
652 Vita s. Amandi ep. Trai. (f 675).
662 „ „ Remacli ep. Trai. (f 668).
Lüttich.
7. u. 8. Jahrh.
672 Vita s. Theodardi ep. Leod.
„ „ Lamberti ep. Leod.
708
727 „ „ Huberti ep. Leod.
746 De s. Floreberto ep. Leod.
9. Jahrh.
810 Ghaerbaldus ep. L.
10. Jahrh.
971 Vita 8. Everacli ep. Leod.
11. Jahrh.
1018 Vita 8. Balderici ep. Leod.
1021 „ b. Wolbodonis ep. Leod.
1037 „ 8. Reginardi ep. Leod.
Epitaphium Reginardi ep. Leod.
1075 Dietwinus ep. Leod.
12. Jahrh.
1121 Vita b. Friderici ep. Leod.
Epitaphium Friderici ep. L.
1192 Vita Alberti ep. Leod.
g. Mainz.
'^Megenfridus mon. Fuld.
*Catalogi episc. Mogunt
* Chronica de episc. Magunt
*Chronicon archiep. Mog.
*Heylman.
*8erie8 arch. Mog.
6.— 8. Jahrh.
632 Legenda s. Aurei episc.
755 Vi& s. Bonifacii arch.
786 „ „ Lulli arch.
Epitaphium Lulli arch.
9. u. 10. Jahrh.
813 Epitaphium Riculfi.
825 „ Haistulfi.
847 „ Otgarii.
856 Vita b. Rabani Mauri.
891 De s. Sunzone arch.
936 De V. Hildeberto arch.
IL Jahrh.
1011 Vita b. Wüligisi.
1023 Synodus Aribonis.
1031 Epitaphia Aribonis.
1051 Vita 8. Bardonis.
12. Jahrh.
1160 Vita Amoldi arch.
Anonymi narratio de caede.
13. Jahrh.
1305 Bernardus(^.:Gerhardus) archiep.
h. "Worms.
*Chronicon Wormatiense.
6.— 8. Jahrh,
Vita 8. Ruperti Saüsb. ep.
IL Jahrh,
1025 Vita Burchardi ep. Wonn.
Burchardus "Wonn.
i. Speier.
*Catalogus ep. Spir.
*Seffried de Mutterstadt
*8eries ep. Spir.
1039 De b. Reginbaldo.
n. Alamannen.
Bekehrung,
Vita 8. FridoHni.
Columbani.
Galli.
Trudberti.
Pirminii.
Vedasti.
Bisthümer.
a. Strassburg.
*Ellenhardus: Catal.
*Serie8 ep. Argent,
* Versus de episc. Argent
6.— 8. Jahrh,
G78 Vita s. Arbogasti.
s. vin
n
w
Florentii.
ANHANG
1677
9. Jakrh,
840 Epitaphium Bemaldi.
14, Jahrh,
1353 Qesta Bertholdi de Buohecke.
b. Basel.
*CataIogQS ep. Basi].
*6erung: Catal. ep. Basil.
^Series ep. Basil.
*yitae episc. Basileens.
6.— 8. Jahrh.
640 De 8. Bagnacharo.
9. Jahrh.
823 Haito ep.: Capitula.
825 Nota de Odaliico.
0. Constanz.
*Serie8 ep. Constant.
*Liber decimationis.
* „ taxationis.
*Maiilii]s: Catalogos.
10. Jahrh.
920 Salomo HI ep. Const.
976 Vita s. Conradi (ex Guelf.).
995 „ „ Gebehardi ep.
Passio s. Pelagii.
d. Char.
e. Augsburg.
*Gatalogu8 ep. August.
*Serie8 ep. August.
^Meisterlm.
4. — 9. Jahrh.
8. IV Vita 8. Narcissi.
654 „ „ "Wictei]pi.
661 „ „ Tozzonis ep.
809 „ „ Simperti ep.
832? De b. Nidgario.
10. Jahrh.
909 Vita 8. Adalberonis ep. Aug.
973 „ „ üdalrici ep. Aug.
??
11. Jahrh.
1047 Epitaphium Eberhardi ep. Aug.
m. Bayern.
Christenthum unter den Bayern.
625 Vita s. Eastasii abb. Lux.
c. 650
652
8. VI. VII
c. 730
11
Agili abb. Resb.
Emmerammi.
„ Kuperti.
,, „ Corbiniani.
871 Libellus de oonversione.
71
11
Bisthümer.
a. Salzburg.
* Versus de ord. comprov.
*Gesta archiep. Salisb.
*Catalogi archiep. Salisb.
^Oatalogus archiepisc. Salisb.
presul. Juvav.
11
8. Jahrh.
723 Vita s. Ruperti Salisb.
730 Miracula s. Vitalis ep. Salisb.
784 Vita s. Virgilii Juvav.
9. Jahrh.
821 Arno Salzeburgens.
Epitaphium Amonis.
Indiculus Arnonis.
836 Epitaphia Adalrammi.
859 Epitaphium Liutprammi.
11. Jahrh.
1023 Miracula s. Hartwici arch.
1088 Vita 8. Gebehardi arch.
Gebehardus Salisb.: Epistola.
12. Jahrh.
1101 Passio 8. Thiemonis.
1147 Vita Conradi arch. Sal.
Epitaphium Conradi.
1164 Vita 8. Eberhardi arch.
13.— 15 Jahrh.
1274 Constitutiones Salisb. concil.
1310 Concilia Salzburgensia.
1420 Concilium Salzb.
b. Pas 8 au (738 hierhin von Lorch über-
tragen).
* Versus de ord. comprov.
*Bernardus Cremif.: De ordine.
*Catalogus ep. Patav.
* „ pontif. Laur.
*Hi8toria ep. Patav.
*Notae de ep. Patav.
*Serie8 ep. Patav.
* Indiculus pervet.
* „ alius perant.
*Chron. Laureac. et Patav. arch.
* Schreitwein.
440 Vita 8. Valentini ep. Pass.
991 Pilegrinus Laur.
1091 Vita s. Altmanni ep.
1147 Beginbertus ep. Pat
1191 Wolfger von Ellenbr.
c. Freising.
*Catalogus episc. Salisb.
*De priviiegus.
•Gesta episc. Frising.
*Serie8 „ „
c. 730 Vita s. Corbiniani.
1078 Versus de EUenhardo.
1158 Otto Frisingensis.
1311 Versus ad Emchonem.
d. Regensburg.
* Catal ogus episc. Salisb.
* Andreas presb. Ratisb.: Chron. ep.
*Chronicon episc. Ratisb.
*Series episc. Ratisb.
8. Jahrh.
761 De 8. Garibaldo s. Gaub.
8. Vni Vita 8. Erardi episc.
1678
ANHANG
10.^12. Jahrh.
931 De b. Tutone.
972 Epitaphium Michaelis.
994 Vita 8. Wolfkangi.
Translat. s. Dionysii Areop.
1132 Vita Cunonis.
1185 Carmen in laudem Cunonis II, vid.
p. 1258.
1262 Legenda b. Alberti Magni (f 1280).
e. Sehen (später Brixen in Tirol).
•Versus de ord. comprov.
*Catalogus episc. Salisb.
5. — 7, Jahrh.
f. 424 De s. Lucano ep.
c. 640 ,, „ Ingenuino sive Gen.
11, 12, Jahrh.
1015 De s. Albino seu Albaino ep.
1164 Vita b. Hartmanni.
Hartmannus ep. Brixin.
IT. Thtiringen und Ostfranken (Maingegend).
Bekehrung.
Vita s. Kadcgundis.
„ „ Bilihiidis.
„ „ Kiliani.
„ „ Bonifacii ai*ch. Mog.
Bisthümer.
a. Würzburg.
•Catalogus ep. Herbip.
*Friess.
*Catalogus episc. Wirziburg.
7. 8. Jahrh.
689 Vita s. Küiani.
754 „ ,, Burchardi ep. Herbip.
794 ,, „ Megingaudi.
11. Jahrh.
1045 De s. Brunone ep. Herb.
1090 Vita b. Adalberonis ep. Wirz.
b. Eichstädt.
•Anonymus Haserensis.
*Gesta episc. Eichstet.
•Series „ „
•Gundecharus: Liber pontif.
•Thomas notarius.
c. 786 Vita s. Willibaldi.
1075 De b. Gundecharo.
1464 Johannes ep. Eystetensis.
c. Erfurt (Mainz).
Vita 8. Bonifacii. Vgl. oben No.I.g,
d. Bamberg (gegr. 1007, entstanden aus
Theilen von Eichstädt und Würzburg).
•Arnulf US Halberstad.
•Catalogus ep. Babenb^
•Series ep. Babenb.
•Vereus memoriales.
1139 Vita 8. Ottonis ep. Bamb.
y. Saehsen.
Bekehrung.
Carmen de convorsione.
Annales Lauresh.
Einhardus: Annales.
Vita 8. Faronis.
„ „ Suiberti.
Passio SS. Ewaldorum.
Vita 8. Bonifacii arch. Mog.
„ ,, Sturmi.
„ „ Lebuini.
„ „ Liudgeri.
Libellus de fund. quar. Saxon.
Bisthümer,
1. WestfUen.
a. Co In (rechts vom Bhein bis zur Lippe).
s. oben pag. 1675 unter Franken.
b. Münster.
•Chronik der Bischöfe von M.
* „ Münsterische.
•Florenz v. Wevelinkhoven.
809 Vita s. Liudgeri.
1424 Leben Ottos v. d. Hoya.
c. Osnabrück.
•Reimchronik der Bisch, v. Osn.
•Erdmann.
9. Jahrh.
809 De s. Wihone ep.
11. 13. Jahrh.
1088 Vita s. Bennonis ep. Osn.
1224 De s. Adolphe ep.
1237 Vita s. Ramerii solit.
2. Engern.
d. Paderborn.
•Series ep. Paderb.
816 De b. Hathumaro.
[836 Translatio s. LiboriL]
857 Vita s. Meinolphi archid.
1036 „ „ Meinwerci.
1058 De b. Paterno.
e. Minden.
•Series ep. Mindens.
•Hermannus de Lerbeke: Chron.
• Verzeichniss der Bischöfe zu M.
c. 800 De 8. Herumberto ep.
c. 880 (De SS. martyrib. Ebbeckesd.) i. e.
Theodorico ep. etc.
f. Bremen.
•Adamus Bremensis.
•Catalogus ep. Brem.
•Chronicon Brem. breve.
•Series archiep. Brem.
•Historia archiep. Brem.
789 Vita s. WiUehadi.
915 De b. Hogero.
1013 Vita s. Libentü.
g. Verden.
•Series ep. Verdens.
•Catalogus ep. Verdens,
s. IX De s. Pattone ep. Verd.
c. 800 „ „ Tankone ep. Verd.
975 „ V. Brunone ep. Verd.
ANHANG
1679
3. OslfhinkBü.
h. Hildesheim (Elze).
*Catalogtts ep. Hildesh.
*ChroDicon ep. Hildesh.
"^Ekkehardus Üraug. abbas junior.
*Series ep. Hildesh.
875 De s. Altfrido ep.
c. 880 (De SS. martyrib. Ebbeckesd.) i. e.
Marquardo ep. ete.
1022 Vita s. Bernwardi.
Bemwardas Hild. ep.
1038 Yita s. Oodehardi.
4 NontthSringen.
i. Halberstadt.
*Gesta ep. Halberet.
*Series ep. Halberst.
*Ver2eichniss %der Bischöffe v. H.
827 De 8. Hildegrimo.
853 „ V. Haimone.
1324—1349 Gesta Albeiii II ep. Halb.
k. Magdeburg (gegr. 967, abgerissen von
Halberstadt).
*Catalogi archiep. Magd.
*Catalogus archiep. Magd.
*Fragmenta catalogi arch. Magd.
* Gesta archiep. Magd.
*Narratio erectionis.
* Nomina archiep. Magd.
*Tagino.
981 Vita s. Adalberti arch. Magd.
1134 „ „ Norbei*ti.
1325 Miracula Burchardi LEI arch. Magd.
1. Meissen (gegr. 965).
1106 Vita s. Bennonis ep. Misn.
m. Merseburg (gegr. 968).
*Chronicon ep. Merseb.
1018 Thietraarus.
1093 Vita Weraheri ep.
5. Nordalbingien.
n. Hamburg.
* Adamus Bremensis.
*Catalogus ep. Bremens.
*Chronicon Brem. breve.
865 Vita s. Anskarii.
•Chronica de Traieoto.
*Heda.
c. 500 De s. Sulpitio ep. Trai.
s. VII De 8. Perpetuo.
739 Vita s. Willibrordi.
755 „ „ Bonifacii arch. Mog.
775 „ „ Gregorii Traiect ep.
838 Acta s. Friderici ep. Ultr.
917 Vita s. Radbodi ep.
Vn. Slayen (Wenden).
Bekehrung,
Vita s. Amandi.
„ „ Adalberti ep. Prag.
„ ,, Ottonis ep. Babenb.
Einhardus: Annales.
Helmoldus.
Vita s. Canuti Lawardi.
Bisthümer.
a. AI den bürg (Oldenburg in Holstein), gegr.
956.
*Series ep. Aldenburg.
1065 De s. Johanne ep. Meg.
1132 De b. Volkere mart. Sigebergae.
1154 Vita s. Vicelini.
b. Ratzeburg (gegr. 1154).
*Series ep. Raceburgens.
1178 De b. Evermodo.
1204 „ „ Isfrido.
1250 „ s. Ludolpho ep.
1066 Acta s. Ansueri.
ym. Frianl and Kttrnten.
1. Patriarchat.
Aquileja.
*Catalogu8 patr. Aquil.
*Cronica de singulis patr.
*Chronicon patriarch. Aquil.
*Series patr. Aquil.
*Vitae episc. et patr. Aquil.
1530 Bellonus.
888
936
VI. Friesen.
Bekehrung.
7» 1>
« 11
Rimberti.
Unnis.
Vita s. Amandi.
„ „ Eligii.
„ „ Lebuini.
„ „ TVilfridi ep. Ebor.
„ „ Egberti presb.
„ „ Suiberti seu Swib.
„ ,, Wulframni.
Willibrordi.
Bisthum.
Utrecht.
^f 11
* Gesta ep. Traiect.
*Series „ „
♦Beka.
Carmen de Aquilegia.
Chronica der Grafen von Cilli.
Dedicationes in provincia Aquil.
Jacobus de ütino.
Necrologia Aquileiensia.
Paulinus Aquil. patr.
Sabellicus: De antiquit.
Versus de destructione.
Wolfger von Ellenbrechtskirchen.
2. Bisthümer.
a. Gurk.
*Chronicon episc. Gurcensium.
Chronicon Gurcense.
Epistola de morte Ottonis ep.
Necrologium Gurcense.
*Series episc. Gurcens. — 1700 (in
AA. SS. Boll. 29. Jun. V. p. 520).
521).
b. Trient.
Necrologium Tridentinum.
*Series episc. Trident. — 1300.
1680
ANHANG
D. Deutsche Ortsgeechichte.
Aachen, Aquisgranum:
Albertas Aquensis.
Annales Aqaenses.
Chronik, Aachener.
Descriptio qualiter Karolos.
Epistola synodi Aquisgr.
Fragmentum historio. de ooncil.
Necrologium Aquenße.
Synodus Aquens.
Walahfridus Stxabo: Versus de imagino.
Ädelberg, Praem.- Kloster, Dioec. Constanz:
Necrologium Adelberg.
Admontf Admuntum, o. s. Ben. in Steiermark:
Annales Admuntenses.
Chronioon Admuntens.
Engelbertus Adm.
Monaohus Admuntensis.
Necrologium Adm.
Passio 8. Thiemonis aroh. Sal.
Versus de abhatibus Adm.
Vita s. Gebehardi arch. Sal.
Ägaunum, vid, St. Maurice.
Aldersbach, Aug.-, dann Cist- Kloster, Dioec
Passau:
Annales Aldersbac.
Alfeld, Dioec. Hildesheim:
Henricus Amoldi.
Altaich, Nieder-, Altaha inferior, ord. s. Ben.,
Dioec. Passau:
Annales Altahenses.
„ ducum Bavar. Altah.
Cataiogus abb. Alt
Chronicon Bav. br. anon. Alt.
De advocatis Altah.
Eberhardus Alt.
Ezcerpta Altah.
Henricus Steoro.
Hermannus Alt
Iter Altmanni.
Necrologium Alt inf.
Nomina monach. Altah.
Notae Altiüiens.
Statuta Altah.
Altaich, Ober-, Altaha superior, unterhalb Strau-
bing, Dioec. Regensburg:
Necrologium Alt sup.
Vita s. Alberti sive Adalb.
„ SS. Salomes virg.
Altdorf, Ben. -Kloster. Dioec. Strassburg:
Notiüae Altorfenses.
Altenmünster ^ Altonis monast, Ben. -Nonnen-
kloster, Dioec. Freisiog:
Vita s. Altonis.
De b. Euphemia abb.
Altenxelle, monast Vetero-Cellense, ord. Cist,
Dioec. Magdeburg.
Annales Vetero-Cell.
DedicatioDes variorum altarium.
Necrologium Vet - Cellense.
Amelunxbom, ord. Cistei'c, Hrzgth. Braunschweig:
Necrologium Amelungsb.
Ammensieben, Ben. -SU., Prov. Sachsen:
Chronioon Ammensl.
Amorbaeh, am Odenwalde, Kloster, Dioec. Würz-
bürg:
De s. Amore abb. I.
Andagium, Andaginense, Andoin, md. St Hubert.
Andeehs, Bayern:
Chronik, Dye, und das (p. 302).
Vita s. Rathonis com.
Andernach, Cist -Kloster, Dioec. Trier:
Fundatio monasterii s. ILiriae Andern.
Andlo, Andlatc im Elsass:
De 8. Richarde imper.
Petrus de Andlo.
St.Andrä, a. d. Traisen, Oesterreich unt d.£ans:
Necrologium S. Andreae.
AnhaU, Grafschaft:
Genealogiae oomitum Anhaltin.
Ansbach, Ben. -Kloster, Dioec. Würzburg:
Necrologium Ansb.
Vita s. Gumberti.
Aquitanien, Provinz:
Ademarus Cabannens.
Chronicon Aquit.
ArgefUoratum, vid. Strassburg.
Amstein, Präm.-KI., Dioec. Trier:
Historia fundat monast A.
Necrologium Amst
Aseaiüia, vid. Eschau.
Au, am Inn, Aug. -Kloster, Dioec. Salzburg:
Necrologium Augiens.
Augia, vid. Reichenau, Mehrerau u. Weissenau.
Augsburg, Augusta Vindelic, Alamannien:
Adalbertus prior.
Annales Angustani.
Annales SS. Udalrici et Afrae.
Cataiogus ep. Aug.
Chronicon Augustanum. [1447.
Chronik der Stadt Augsburg. 1368—
„ ,, „ „ 1409.
Epistola dericorum Aug.
Frank.
Gebehardus.
Gossen brot, vid, Meisterlin.
Küchlin.
Ludolfus ep.
Martyrologium August
Meisterlin.
Mülich.
Necrologium Aug.
Oudalscalcus abbas.
Series ep. August.
Synodus August See. X.
Translatio s. MagnL
Vita 8. Adalberonis ep. Aug.
Acta 8. Afrae.
Vita 8. Conradi ep. Aug.
b. Horlucae.
»7
s. Narcissi.
„ Simperti.
ANHANG
1681
Tita s. Tozzonis.
,, „ Udalrici episc.
„ "VVicterpi.
s<
"Wahraus.
"VVittwer.
Zin^.
Aura, 0. s. Ben., Dioec. Würzburg:
Ekkehardus üraugiensis.
Aurea Vallis, vid, Orval.
Bamberg, Babenberg:
Adalbertus diac. Babenb.
Annales Babenb.
,, S. Mich. Bamb.
„ S. Petri Babenb.
Andreas abbas S. Mich.
Antiquitates.
Arnoldns Halberstad.
Catalogus ep. Babenb.
Dedicatio ecclesiae s. Petri B.
Ebbe monachns Montis s. Mich.
Epistolae Bamberg.
Heime presbyter S. Jacobi.
Necrologium Bambergense.
Notae Babenberg. sepolcrales.
S. Jacobi Bab.
S. Petri Bab.
Registrum Barghut.
Series ep. Babenb.
XJdtalricus Babenb.
Versus memoriales.
Yita s. Heinrici IL auct Adalb. diac.
Eunegundae imp.
Ottonis ep. Bamberg.
7'
11 ?1
V «
Banx, Ben. -Kloster, Dioec. Würzburg:
Fundatio monasterii Banzensis.
Necrologium Banzense.
Basel, Basilea:
Aeneas Sylv.: Basilea.
Annales Basileenses.
Brüglinger.
De s. RisLgnacharo.
Descriptio Basileae.
Erhard von Appenwiler.
Gening.
Gisilbert,
Haito ep. Basil.
Necrologium Basiliense.
Nota de Odalrico.
OfFenburg.
Series ep. Basil.
Yitae episcop. Basil.
Concil in Basel:
Aeneas Sylvius: De rebus Basileae.
„ „ Historia conc. Basil.
„ ,, libellus dialogorum.
Concilium Basileense.
Carlerius.
Gattaro von Padua.
Johannes de Ragusio.
Johannes de Polemar.
Johannes de Segovia.
Johannes de Turonis.
Liber diumus concilii.
Ebendorfer: Diarium.
Potthast, Bibliotheca historica.
Patricius, Aug.: Summa.
Petrus ZateoensLS.
Beatäieu, Bellis locus, Waslogium, DioecVcrdmi:
Galfridus de Belle loco.
Richard US Bellilocensis.
Yita s. Rodingi.
Bebenhausen, Cist.- Kloster, bei Tübingen:
Annales Bebenhusani.
Belise, zwischen Tongern u. Mastricht, Kloster,
Dioec. Lüttich:
Yita s. Landradae.
Benedtetbeiiren, Buranum monast., Pura, Bene-
dictoburanum , o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Annales Benedictobur.
Anonymi Bened. Burani.
Carmina Burana.
Chronioon Benedictobur.
„ Burensis monasterii.
De incendüs.
Fundatio monasterii Bened.
Gotschalcus mon. Bened.
Necrologium Benedictob.
Notae Buranae.
Yita 8. Anastasiae patric. (transi).
Berehtesgaden , Aug. -Kloster, Dioec. Salzburg!
Fundatio monasterii Berchtesgad.
Bergen, Ben. -Kloster, bei Magdeburg:
Gesta abbatum Bergensium.
Bergen bei Neuburg in Bayern:
Necrologium Bergense.
Bern, Bema, Schweiz:
Anonymi aliqua gesta.
Cronica di Bemo (vgl. auch Nachträge).
Diesbach.
Frickart.
Justinger.
Necrologium von Bern.
Notae Bernenses.
Schilling.
Bemried, Auff.- Kloster, Dioec. Augsburg:
Pamns Bemriedensis.
Beromünster, Beronense monast, Aug.- Kloster,
Dioec. Constanz, Canton Luzem:
Necrologium Beron. (i. e. Notae necrol.
Beron.).
Nota de dedicat Beronensi.
Beuthen, Oberscblesien :
Rumor de submersione.
Biberach, Stadt in Oberschwabon :
Burchardus Biber.
Biburg, Ben. -Kloster, Dioec. Regensburg:
Notitiae fundationis mon. Biburg.
Series abbatum Biburg.
Bingen, Binga, am Rhein:
Yita s. Hildegardis.
„ „ Ruperti ducis.
Bischofsheim a. Tauber, Ben. -Kloster, Dioec.
Würzburg:
Yita s. liobae.
Bischof sxell , Episcopalis Cella, Canton Thurgau:
Necrologium Episc. Cellae.
106
1682
ANHANG
BUmdignyt Blandinium, in der Nähe von Gent:
Annales Blandin.
Vita 8. Wandregisili (tranal).
SLBlasien, Ben.-Kloster im Schwarzwald, Dioec.
Constanz:
Annales S. Blasii.
Bemoldos monachus S. Blasii.
De Y. Beginberto mon.
über constructionis.
Neorologium 8. Blasii.
Otto des S. Blasio.
Blaubeuren, Ben.-Kloster, Dioec. Constanz:
Necrologitun Blauburaniim.
Bleidenatadt, Ben.-Eloster am Main, Dioec. Mainz :
Acta s. Fermtii.
Neorologinm Bleidenstad.
Böddsken, Aug. -Nonnen-, dann Ben.-Eloster,
Dioec. Paderborn:
Yita b. Meinolphi.
S, Bonifacii mon. «» Fulda.
BoskUf Ben. -Kloster bei Naumburg:
Annales Bosoviens.
Historia fundai monasi B.
Langius, Paul.
Bosau, Bosovia, in Holstein:
Helmoldus.
Batixanvüle = Busendorf.
BrcMdenburg:
Albertus marchio Brand.
Carolus lY imp.: Landbuch.
Chronica marchionum Brandenb.
„ principum Saxoniae.
Excerptum Chronicae princ. Sax.
Fragmenta chronicae ep. Brand.
Henricus de Antverpe.
YTusterwitz.
Braunsehwetg :
Acta s. Auctoris (tranalat,),
Annales 8. Aegidii Brunsv.
„ 8. Blasii „
Botho.
Chronica 8. Aegidii in Brunsvig.
„ ducum de Brunsv.
Engelhusius: Genealogia.
Fehdebuch.
über memoriarum 8. Blasii Br.
Machinatio fratrum Min.
Narratiuncula de fund. coenobiis.Crucis.
Necrologium 8. Blasii in Br.
Ordinarium ecclesiae s. Matthaei.
Notae 8. Blasii Brunsv.
PfafFenbuch.
Porner.
Rechenschaft, Heimliche.
Reimchronik, Braunschweigische.
Schichtboick.
Schichtspiel.
Telomonius Omatomontanus.
Brauweiler f Brunwilre, Ben.-Kloster, Dioec. Cöln:
Actus Bi-unwilar. monasterii.
Annales Brunwillar.
Catalogus abb. Br.
Chronicon Brunwylrense.
De V. Erenfrido.
Manegoldus.
Neorologium Brunwilar.
Vita s. Wolfhehni.
Breitenau, Ben.-Kloster, Dioec. Mainz:
Henricus abbas Breitenow.
Bremen^ Brema:
Adamus Bremensis.
Annales Bremenses.
Catalogus ep. BreuL
Chronicon Bremense.
Goch, Conr.
Historia archiep. Brem.
Necrologium Brem.
Presbyter Brem.
Rhode, Joh.
Rynesboixdi.
Scriptum vetus.
Series archiep. Brem.
Yita 8. Anskarii.
„ „ übentü.
Riroberti.
3»
17
Wolter.
WiUehadi.
Breilau f Yratislavia:
Acta Thomae H ep. Yrat
Annales Wratislav.
„ magistratus Wratisl.
,. Wratisl. maiores.
Catalog. ep. Yrat
Chronica abbatum B. M. Y. in Arena.
Chronica Lubensis.
De institutione eccl. Wratisl.
De expulsione Judaeorum.
De persecutione Judaeorum.
Dlugossius.
Eschenloer.
Gesta abbatum mon. s. Yinc.
über fundationis episcop.
über imperatoris.
Necrologium Yratislav.
Notae monialium 8. Clarae.
Rositzius.
Series episc. Wratisl.
Yita s. Ceslai.
Brixen, Brixina, in Tirol:
Dedioationes ecclesiarum dioec. Brix.
Hartmannus ep. Brixin.
Synodi Brixin.
Yita b. Hartmanni.
Brühl f Dioec. Cöln:
Necrologium von Brühl.
Brunnbach y Dioec. Wiirzburg:
Necrologium Brunnbacense.
Bürgein, Schweiz, Canton Uri:
Chronicon Buiglense.
Necrologium Bürglense.
Burghausen, in Oberbayern:
Annales Burghausenses.
Busendorf, Bosonis villa, o. s. Ben., Dioec Metz:
Notitiae fundationis monast Bos. villae.
Camenx, ord. Cist, Dioec. Breslau:
Annales Kamenzenses.
ANHANG
1683
Cammin, Prov. Pommern:
Necrologium Gamin.
Notae Camioenses.
äSÄ^. } ««• J^-Pte-
Cappenberg, Pra6m.-El., Dioeo. Münster:
plota Cappenberg.
Origo monasterii C.
Vita s. Oodefridi com. Capp.
,, y, Korberti (additatn,),
Chemnitx, ord. s. Ben. , Dioec. lieissen:
Monsterbergius.
Necrologium Chemn.
Cktemseef o. s. Ben., Dioeo. Salzburg:
Necrologium Cbiomensis monast
Chur = Cur.
Cismar, ord. Gist., Dioec. Lübeck:
Necrologium Cismariense.
Begistrum reliquiarum.
Series abbatum Cismar.
Clarentkalj Kloster, bei Wiesbaden:
Necrologium Vallis s. Clarae.
Werner von Saulheim.
Coblem, Confluentia, Dioec. Trier:
Nota dedicat eccl. s. Castoris.
Vita 8. Castoris presb.
De b. Bitza.
Cöln, Colonia:
Adolftts arch. Colon.
Alouinus: Inscript. eccles. mai. CoL
Annales Agrippin.
Colonienses.
8. Gereoois.
S. Petri Col.
Bemenses et Colon.
Anno archiep. Colon.
Amoldus Heymricius.
Aufzeichnungen, CÖlner.
Boich, Dat nuwe.
Caesarius Heisterbac: Catalogus.
Catalogi archiep. Colon.
Catalogus archiep. Col.
Chronica praesulum et arch. Col.
Chronica regia Colon.
Chronicon arch. Colon.
S. Martini,
rhsrthmicum Colon.
Cronica comit et princ.
,, van der hilliger Stai
De b. Helia.
„ „ Hildegaro.
„ „ Beginfrido.
Dialogus clerici et laici.
Engelbertus arch. Colon.
Fragmenta de Henrico.
Fridericus arch. Colon.: Epist
Hagen.
Heinrich van Beeck.
Herimannus Colon, arch.
Jacobus de Susato.
Jahrbücher, Cölner.
Inventio s. Maurini.
Johannes ab Hildesheim.
Landiriede.
1?
11
11
Landes Coloniae.
Levoldus de Northof: Catalogus.
Liber, Anton. •
Necrolo^um.
Notae Colonienses.
Notae 8. Gereonis.
Notae 8. Petri Colon.
OUverus soholast Colon.
Otto lY imp.: Pactum cum Adolfe.
Passio 8. ürsulae.
Prosarelation.
Beimchronik üb. d. Cölner Unruhen.
S^es arch. Gel.
„ abbatum 8. Martini.
Soester Fehde.
Suderman.
Thiodericus aedituus.
Translatio s. Albini mart
„ „ Patrocli.
Vita 8. Agüolfi.
„ „ Annonis.
„ „ Brunonis arch.
„ „ Cuniberti.
„ „ EngelbertL
„ ., Evergisili.
„ „ Heriberti.
„ „ Beinoldi mon.
„ „ Wolfhelmi.
Weverslaicht
Colbatx, ord. Cist, Dioec. Cammin:
Annales Colbazenses.
„ Danici Colbaz.
Necrologium Colbaz.
Notae Colbazenses.
Colmar, im Elsass:
Annales Colmarienses.
Chronicon Colmariense.
Chronik von Colmar.
Notae Colmarienses.
Comburgt o. s. Ben., Dioec. Würzburg:
Fundatio monast Combuiigensis.
Constanx, Constantia:
Bemhardus schol. Const.
Bemoldus mon. 8. Blasii: Apol.
Catalogus ep. Constant
Henricus de Klingenberg.
Herimannus ep. Const.
Liber decimationis.
Manlius: Chronicon.
Necrologium C.
Passio 8. Pelagü mart Const
Salomo ep. Const.
8eries ep. Const
Stetter.
Vita 8. Conrad! ep.
„ „ Gebehardi ep. Const
Warmaunus.
Weltchronik, Konstanzer.
Coneil. 1415—17.
Acta caesaris 8igism.
Aeneas Sylv.: Germania.
Andreas de Banduf.
Anonymi calcaria.
„ epist ad Sigism.
obtestatio.
»1
106'
1684
ANHANG
Auctoris anon. oratio.
«
panegyr.
sermo.
7^
Bernardus Baptisätas.
Broda.
Gapitulam monacb. Bened.
Censura articuloram.
GoDciliam Constantiense.
Declaratio nationis Gall.
Decreta reformatorii.
Decretales reforzn.
Descriptio perbrevis.
Fillastre. •
Gebhardus Dacber: Historia.
Geleitsbrief.
Hieronymus de Praga.
Hotricus.
Hagenettas.
Hus, Job.
Jacobus de Cerretanis.
de Misa.
Laudensis.
ImpugDatio.
Ingbirami di Frato.
Jobannes Zacharia.
Mauritius de Praga.
Origo concilii Gonst
Petrus de Alliaco.
Boeder.
Statius.
Statuta ill. collcgii.
„ reformatorii.
Stephanus de Praga.
Summa concilii.
Tbeodoricus de Monasterio.
„ de Niem.
Ulrich von Kicbenthal.
Vaquerus.
Vitalis Yalentinus.
Vrie.
Zabarella.
Corvei, Corbeia nova, o. s. Ben., Dioec. Paderborn ;
Annales Gorbeiae.
„ Gorbeienscs.
Gatalogus abbatum Gorb.
Gbronicon Gorbeiense.
De b. Druthmaro abb.
De 8. Ludolfo abb.
Martine mon.
Stephane episc. mart.
Epistola Gorbeiensium.
Gualdo mon.
libellus antiqui scriptoris.
litania Gorbeiensis.
litaniae binae.
Notae Gorbeienses.
Notitiae fundat. monasi Gorb.
Schnackenburg.
Translatio s. Viti.
Vita 8. Adalhardi.
Anskarii.
Unnis.
« »
^?
17
»1 H
„ „ Walae.
"VV'arinus,
Westerrodus.
Wibaldus abbas Gorb.
Widukindus.
Oremtfanum = Eremsmünster.
Our oder Chur:
De BS. Placido mart et Sigisb.
Lex Romana Raet Guriensis.
Necrologium Curiens.
Remedius Gur. ep.
Remigius „ ,,
Wido ep. Curiens.
Cfxamotcanx , Praem.- Nonnenkl. , Dioec. Breslau :
Necrologium Gzamowanc.
Danxig:
Aufzeichnungen, Amtliche.
Beyer.
Ghronik, Danziger.
Lindau.
Lubbe.
Necrologium Dantiscanum.
Ordenschronik.
Weinreich.
Deggingen, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Necrologium Deggingense.
Denkendorf y o. s. Sepulcri, Dioec. Gonstanz:
Necrologium Denkendorfense.
S, Deodat, Vallis Gallilaeae , Juncturae , Dioec. Toul :
Vita 8. Deodati ep. Niv.
Demeburgf Prov. Hannover:
Necrologium Demeburg.
Detäx, Tuitium, o. s. Ben., Dioec- Göln:
De b. Helia (Volperto).
Lambertus Tuitiensis.
Necrologium Tuitiensis abbatiae.
Rupertus abbas 8. Heriberte
Thiodericus aedituus.
Vita 8. Heriberti.
Diessen, Aug.- Kloster zwischen Augsburg u. Ulm:
Gatalogus praeposit
Gbronicon Diessense.
De fundatoribus.
Epitaphium praelatorum.
Keferloher.
Necrologium Diessense.
Notae Diessenses.
Vita b. Mathildis sive Mechtildis.
s. Possidii.
b. Rathardi.
„ Rathonis.
Dietkirehen, a. d. Lahn, Dioec. Trier:
Necrologium Dietkirchense.
Dtetramsxell, o. s. Aug., Dioec. Freising:
Fundatio coenobii Dietrammi GelUe.
Dingolfing, Niederbayem:
Synodus Dingolvingensis.
Tassilo dux.
Dissibodenberg , o. s. Ben., zwei Meilen von
Kreuznach, Dioec. Mainz:
Annales S. Disibodi.
Vita s. Disibodi.
DonauwÖrthf'WeTdeai, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Bertholdus abb. 8. Grucis W. : Narratio
quomodo.
11
11
ANHANG
1685
Monomeuta Werdensia.
Necrologium s. Crucis Werd. mon.
Dortmund, Tremonia, Dioec. Paderborn:
Chronik der Pseudorektoren.
Henricus de Broicke.
Nederhoff, Joh.
Kerkhoerde, Joh. u. Rein.
Vita s. Heinoldi mon. et mart.
Westhoff.
Dresden :
Chronicon Dresdense.
Drübeek:
Necrologium Drübecense.
Durrensiein:
Necrologium Durrensteinidnse.
Düsseldorf:
Necrologium Dusseldorpiense.
Eberbtich, ord. Cist, Dioec. Mainz:
Chronicon archiep. Mogunt Eberb.
Necrologium Eberbacense.
Notae Eberbacenses.
Ebemdorf, o. s. Aug. , im Jaunthal in Kärnten ;
Necrologium Ebemdorfense.
Ebersberg, Ben.-Xlo8ter, Dioec. Freising:
Carmen in laudem Roberti.
Catalogus abbatum Ebersp.
Chronicon Ebersbergense.
Epitaphium Willirammi.
Necrologium Ebersb.
Nomina dominorum Ebersp.
Nota Ebersperg.
Vitus prior.
Ebersheimmünster y Novientum, unterhalb Schiet-
stadt, 0. s. Ben., Dioec. Strassburg:
Chronicon Ebersheimense.
Ebraeh, Kloster- Ebraek, ord. Cist, Dioec. Würz-
burg:
Engelhardus abb. Ebrac: Miracula.
Fundatio monasterii Eberacensis.
Necrologium Ebracensis monast.
Echiemach, Eptemacum, o. s. Ben. , Dioec. Trier:
' Catalogus abbatum Eptem.
Chronicon Eptemacense.
Fragmentum histor. ex Libro aureo.
Monumenta Epternacensia.
Necrologium Eptemac.
Theodoricus monachus Eptem.
Tbioiridus abbas Eptem.
Vita s. Willibrordi.
Eichstädt, Bayern:
Anonymus Haserensis.
Conradus de Kastei.
De b. Gundecharo.
Gesta episc. Eichstet
GundecharUs episc: Liber pont
Henricus (de Rebdorf) Surdus.
Johannes ep. Eystet.
Necrologium Eichst.
Otto Eichstet.
Philippus episc.
Series episc. Eichstet.
Thomas notarius.
Vita s. Willibaldi.
Eimbeek, Hannover:
Engelhusius.
Lange, Tid.
Einsiedeln, monasterium s.Meginradi inHeiemo,
0. s. Ben., Dioec. Constanz:
Annales Einsidlenses.
Heremi.
S. Meginradi.
Bonstetten: Von d. lobl. Stiftung.
De V. Eberharde I abb.
Elogium V. Gregorii abb. Eins.
Epitaphium Herimanni abb.
Liber Heremi.
Necrologium Eins.
Notae Einsidlenses.
Vita s. Meginradi.
Eisenwh:
Johannes de Isenach.
Legenda de ss. patr. Ysenac.
Rothe, Joh.
Elehingen, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Notitia fundationis monast Elching.
EUwangen, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Annales Elwangenses.
Chronicon Elwacense.
Epitaphium Hariolfi.
„ Otberti.
Ermenricus Elwangensis.
Gundrammus.
Necrologium Elwacense.
Vita 8. Hariolfi fund.
„ „ Magni abb.
S, Emmeran, Kloster, vid. Regensburg.
Engelberg, o. s. Ben., Kanton Unterwaiden, Dioec.
Constanz :
Annales Engelbergenses.
Necrologium Engelb.
Versus de Berchtoldo abb.
Engelport, Angelica Porta, bei Beilstein, Dioec.
Mainz:
Necrologium Engelportense.
Ensdorf, Ben. -Kloster, Dioec. Regensburg:
Annales Ensdorfenses.
Fundatio et notae mon. Ensdorf.
Parfues.
Eptemach =» Echtemach.
Erfurt, Erphesfurd:
Annales Erfurtenses.
Erphesfurd.
Erphordenses.
„ S. Petri Erph.
Chronica minor.
Chronicon Erford. civit
„ S. Petri vulgo Sampetr.
Necrologium Erford.
Variloquus.
Vita s. Severi ep. Eavenn. {fransl?^,
Emen, im Wallis:
Necrologium von Emen.
Erstein, Ben. - Nonnenkl. , Dioec. Strassburg:
Vita s. Bertae viduae (mtrac).
Esehau, Ascovia, Ben.-Nonnenkl. , Dioec. Strass-
burg:
Notitia fundat. et restaur. mon. Ascow.
«
??
1686
ANHANG
Essen:
Johannes do Essendia.
Neorologium von Essen.
Fabaria = Pfäffers.
Fahr, monial. o. s. Ben., a. d. Lünmat, Dioec.
Gonstanz:
Neorologium Fahrense.
FcUkenstein, Oberbayem:
Notae ex cod. Falienst.
Feldbaeh, sanotim. ord. Gist, im. Thurgau, Dioec.
(Konstanz:
NecTologinm Feldbacense.
Fisehbaehau, o. s. Ben., Dioec. Freibarg:
Dedicatio monast. Fisehbaehau.
Fisehbeek a. d. Weser, Dioec. Minden:
Neorologium Yisbeccense.
Fisehingen a. d. Murg, o. s. Ben., Dioec. Gon-
stanz:
Neorologium Fisohingense.
St, Florian, unweit des alten Lorch, ord. s. Aug.,
Dioec. Passau:
Annales Florianenses.
Gontinuatio Florianensis.
Neorologium S. Florian!.
Tita s. Floriani.
Formbacensc monasterium = Yombach.
Fasses, Fossis, Dioec. Lüttich:
Annales Fossenses.
Frankmberg, in Hessen:
Gerstenberg(er).
Frankfurt a, M,:
Annales Francofuii;.
Anonymus Franoofiirtanus.
Baldemar v. Peterweii.
Dedicatio Francofurt.
Dombrand.
Heise.
Herp.
Historisches aus Büchern.
Borbach.
Fraubrunnen, ord. Gist, Ganton Bern, Dioec.
Gonstanz:
Neorologium Fraubrunnense.
FrauenthaX, ord. Gisi, Dioec. Gonstanz:
Neorologium Frauenthal.
Fredkenhorst, Westfalen, Dioec. Münster:
Yita s. Thiadüdis.
Freiburg i, Br., ord. Min.:
Neorologium Friburg.
Freising, Bayern:
Annales S. Stephani Frising.
Aribo ep. Frising.
Ampeclaus.
Garmen de signo.
Garmen de Tunone.
Gonradus sacrista.
De privilegiis ab episc.
Oesta episc. Frising.
Gundelfing.
Kalendarium Frising.
Litania Frisingensis.
Neorologium Fris.
Othlonus.
Otto Frisingensis.
Ruprecht v. Freysing.
Series episc. Frising.
Versus ad Emchonem.
Translatio ss. Alexandri papae et Just.
Yita s. Gorbiniani.
„ „ Emmerammi.
Friesach, Domin. -Eloster in Kärnten:
Aunales Frisacenses.
Fritzlar, o. s. Ben., Dioec. Mainz:
De s. Felice mart mon«
Neorologium Friteslar.
Yita s. W igberti abb.
Frundenberg, Gist -Kloster, Dioec. Göln:
Acta SS. Bertholdi et M.
J^W^^en, Ben. -Kloster, am Lech, Dioec. Augsburg:
Neorologium Faucense.
Yita s. Magni abb.
Waldnerus.
Fulda, Ben.-Kloster, Dioec. Mainz, später Würz-
burg (monasterium s. Bonifacii):
Acta abb. Fuldens. vet
Annales S. Bonifacii.
„ Fuldenses.
„ necrologid.
Gatalogus abbatum Fuld.
Gomelius monachus.
De b. Amnichado.
Eberhardus Foldensis.
Epistolae Fuldenses.
Epitaphia s. Eigilis.
Epitaphium Hattonis.
„ Richardi Fuld.
Gesta Marcuardi.
Legenda s. Bonifacii.
Libellus suppl. monachorum Fuld.
Martinas Fuldensis.
Megenfridus mon. Fuldensis.
Megenhartas Fuldensis.
Neorologium Fuld.
Notae dedicationum Fuld.
Rudolphus mon. Fold.
Series abbatum Fold.
Translatio s. Alexandri Wildeshus.
Yita s. Bardonis.
„ „ Bonifacii arch. Mog.
„ „ Eigilis.
„ „ Liobae.
„ b. Rabani Mauri sive MiiBcula
sanctorum etc,
„ s. Sturmi.
Fultenbaeh, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Neorologium Fultenbacense.
Fürsten feldf o. Gist, Bayern:
Monachus Fürstenfeldensis.
Neorologium Fürstenfeld.
Notae Fürstenfeldenses.
St Gallen, S. Galli monasterium, Dioec. Gonstanz:
Annales Alamannici (Sang. cont).
„ Sangallenses.
Anonymi annotat officiaL S. GallL
Bertholdus mon.: Annotatio.
Garmina Sangallensia.
ANHANG
1687
Casus S. Galli.
Catalogi abb. S. Galli.
Chiistuui KuohüneiBter.
Chronik, Kurze, des Gotzhaus.
Conrados de Fabaria.
De V. Burohardo IL
De b. Eusebio mon.
Ekkehardus minimus.
„ I abbas.
„ IV iun.
Epitaphium TVerdonis.
Excerptom Sangallense.
Formulae Sang^enses.
Gozbertos.
Hartmannus mon. S. Galli.
Hartmutos.
Eesler.
liber confratemit. Sangallensis.
Monachus Sangallensis.
Necrologium 8. Galli.
Nicolaus de Tiufburg.
Notkerus Balbulus.
Planctus b. Galli.
Batpertus.
Begimarus monachus.
Visio Wettini.
Vita 8. GalU.
Ottnari.
H »1
Wiborodae.
Öaming, ord. Carth., in Nieder -Gestenreich:
Anonymi Gemnicensis.
Necrologium Gemnicense.
Oandersheim, o. s. Ben., Dioec. Hildesheim:
Bodo.
Eberhard von Gandersheim.
Hrotsuita.
Vita Hathumodae (auo^Dialogus poet.).
Oars, am Inn, ord. s. Aug., Dioec. Salzburg:
Necrologium Garsense.
Garsten, o. s. Ben., Dioec. Passau:
Annales Garstenses.
Auctarium Garstense.
Chronicon Garstense.
Continuatio Garstensis.
GebtoeüeTy im Elsass:
Catharina de Gewesweiler.
Chroniquo des Dominicains de Gueb-
willer.
Qeias, Canton Luzem, Dioec. Constanz:
Necrologium Geissensis ecci.
Oengenbctch, o. s. Ben., Dioec. Strassburg:
Acta Gengen bac.
Annales Gengenbac.
Necrologium Gengenbac.
SL Georgen, im Schwarzwaide, o. s. Ben., Dioec.
Constanz :
Annales S. Georgii.
Chronicon mon. s. Georgii.
Necrologium 8. Georgii.
Notitiae fundationis et tradit.
Vita b. Theogeri.
Gerresheim, Dioec. Cöln:
Necrologium Gerresheimense.
Geseke, Dioec. Paderborn :
Necrologium Gesekense.
Gladbach (München- Gladbach), o. s. Ben., Dioec.
Cöln:
Chronicon Gladbacense.
De b. Sandrado.
Necrologium Gladbac.
Glatx, ord. s. Aug., Dioec. Prag:
Chronicou Glacense.
Necrologium von Glatz.
Glogau, Prov. Schlesien:
Annales Glogovienses.
Catalogus Glogov.
Gmünd, Unter -Oesterreich:
Heimburg, Henricus de.
Gnesen^ Prov. Posen:
Annales Gneznenses.
Anonymus archidiac. Gnezn.
Vita s. Adalberti mart. {mirae. et
translaL),
St. Goarscelle, o. s. Ben., Dioec. Trier:
Vita s. Goans (mirac,).
Gomereheim, in Rheinhessen, Dioec. Mainz:
Necrologium Gomershemense.
Gärlüx, 0. s. Franc, Dioec. Meissen:
Annales Franciscanorum.
Bereith.
Hasse.
Frawenburg. 1470—1480.
Necrologium Goeriiciense.
Bathsazmalen , Görlitzer.
Gorxe, o. s. Ben., Dioec. Metz:
Fundatio monast Gorziensis.
Gesta Dagoberti III.
Johannes abb. Gorz.
Notae dedicationum Gorz.
Vita s. Glodesindis.
„ „ Gorgonii (mirae.).
Goeeek, o. s. Ben., bei Naumburg:
Chronicon Gozeo. monast.
Goslar, am Harz , Dioec. Hildesheim :
Chronicon SS. Simonis et Judae.
Chronik des Stiftes S. Simon.
Lange, Tid.
Monachus Hamersleb.
Goessen, o. s. Ben., Dioec. Salzburg.
Necrologium Goessensis eccl.
Göttweih, o.s.Ben., Oesterreich u.d.Enns, Dioec.
Passau:
Annales Gottwicenses.
Catalogus abbat Gottw.
Chronicon Gottwicense.
Rupertus abbas Gotew.
Vita s. Altmanni ep.
Gottesgnaden, ord. Praem., Dioec. Magdeburg:
Fundatio monast. Gratiae Dei.
Gottesthal, sanctim. o. Cist., im Rheingau:
Necrologium von Gottesthal.
Granval, Grandivallensis, Montier en Granval,
Dioec. Basel:
Vita 8. Germani abb. Grandiv.
1688
ANHANG
Oreifswald:
Descriptio Gryphiswald.
Orossballhausen^ Prov. Sachsen:
Sifridus presb. de BalnfausiD.
Orüssau, Cisterc- Kloster in Schlesien:
Annales Grissowienses.
Catalogus Grussaviensis.
Ottben:
Johannes von Guben.
Oünthersthal , o. Cist., Dioec. Constanz:
Necrologium Gnnthersth.
Ourk in Kärnten, 8. oben p. 1679.
Oüterstein, Kloster in Württembeiig:
Necrologiom Güterstein.
Habach f Oberbayem:
Terminatio ecciesiae in Habach.
Haiger, Prov. Nassau:
Tenninatio ecciesiae in Haiger.
Halbersiadt:
Annalista Saxo.
Anonymi Halberstadensis.
Amoldus Halberstad.
Catalogus ep. Halberstad.
Conradus de Halberstad.
De Y. Haimone ep. Halberstad.
De s. Hildegrimo.
Excidium Halbei-st.
Gesta Alberti II ep.
,, episc. Halberst.
Haymo Halberst. ep.
Hilde wardus ep. Halb.
Isenboldus de 8. Paulo.
Necrologium Halberst.
Reinhardus.
Series episc. Halberst.
Verzeichniss der Bischöffe.
Yita s. liudgeri ep. Mim.
„ „ Liutbirgae.
Halesprunn = Heil brenn.
Hallf Schwäbisch-:
Burchardus de Hallis.
Halle, a. d. Saale :
Aufzeichnungen, Chronikalische.
Necrologium S. Mauritii.
Hamburg, Hammaburg:
Adamus Bremensis.
Annales Hamburg.
Henricus Aquil.
Jahrbücher, Hamburgische.
Langebek(e).
Necrologium Hamburgense.
Reimchronik, Hamburgische.
Series archiep. Bremens.
Vita s. Anskarii.
„ „ Rimberti.
„ „ "Willehadi.
Hameln:
Johannes de Pol de.
Necrologium Hamelense.
Watenstedius.
Ha7nersleben, Prov. Sachsen:
Monachus Hamerslebiensis.
Hannover:
Chronicon Hanno veranuui.
Notae Hanoveranae.
Harsefeld oder Rosefeld bei Stade, Prov. Han-
nover, 0. s. Ben., Dioec. Bremen:
Annales Rosenveldenses.
Catalogus abbatum HajBsefeldens.
Hasungen, o. s. Ben. , Dioec. Mainz :
Vita s. Haimeradi.
Havelberg, Prov. Brandenburg:
Anseimus Havel bergensis.
Catalogus episc. Havelb.
Heiden feld:
Necrologium Heidenf.
Heidenheim, Ben.- Kloster im Sualafelde, Dioec.
Eichstädt:
Adelbertus abbas Heidenh.
Vita 8. "Walburgis.
„ „ Wülibaldi.
Heiligenkreux, ord. Cist., Dioec. Salzburg:
Continuatio Sancruc. 1-3.
Necrologium Sanctae Crucis.
Heilbronn, Dioec. Eichstädt:
Annales Halesbrunnenses.
„ Heilsbronnenses.
Anonymi Bened. Burani.
Bamberger.
Miraculum Halesbrunnense.
Necrologium Heilsbronnense.
Notae Halesbrunnenses.
Heiningen, o. s. Aug., Dioec. Hildesheim:
Fundatio monast. Heiningensis.
Heinriehau, Cisterc- Kloster in Schlesien:
Aiinales Cisterc. in H.
„ Heinrichowenses.
Aufzeichnungen, Heinr.
Catalogus Heinrichoviens.
liber fundationis.
Necrologium Henrichov.
Heisterbach, o. Cist., Dioec. Cöln:
Caesarius Heisterbaceosis.
Petrus monachus Heisterb.
Helmershausen , Ben.- Kloster in Hessen, Dioec
Mainz:
Vita s. Modoaldi (mirac. et transL).
Hennegau i Hanonia (Hainaut)^ Grafschaft:
Chronicon Hanoniense.
Chronique du Hainaut.
Declaratio legam.
Forma pacis in comitatu.
Gislebertus Montensis.
Jacobus de Guisia.
Herbipolis = Würzburg.
Heremus = Einsiedeln.
Herford, Hervordia, Dioec. Paderborn :
Fundatio oratoni.
Henricus de Hervordia.
Hermannus de Bortfeld.
Translatio s. Pusinnae.
Vita b. Waldgeri.
Herrieden, Canon.- Stift, Dioec. Eichstädt:
Anonymus Haserensis.
AVolfhardus Hasenritanus.
ANHANG
1689
Hersfeld, Kloster in Hessen, Dioec. Mainz, jetxi
Dioec. Fulda:
Annales Hersfeld.
De b. Meginhardo.
Ekkebertus.
£pistola congregationis CaRin.
Lambertus Hersfeld.
Theodoricus mon. Hersfeld.
Yita s. Heimeradi.
„ „ Wigberti {mirae,).
Herxfeld, a. d. Lippe, Dioec. Münster:
Vita s. Idae.
Htldesheim:
Annales Hildesh.
Bemwardns Hildesh. ep.
Catalogiis ep. Hildesh.
Chronicon ep. Hildesh.
„ mooast. s. Mich, in Hild.
De s. Altfrido ep. Hild.
Ekkehardus Uraug. abbas junior.
Indiculus confratem.
Johannes ab Hildesheim.
Legatius, Joh.
Necrolog. Hildeshemens.
Series episc. Hildesh.
Yita s. Bernwardi.
„ „ Epiphanii (transL).
„ «, Godehardi.
Wolfherius.
Hirsekau f Ben.- Kloster, Dioec. Speier:
Codex Bürsaugiensis.
De consecratione mon. Hirsaug.
Fundatio monast. Hirsaug. {vid. Cod.B),
Guilelmus abb. Hirs.
Haimo monachus Hirsaug.
Historia Hirsaug. monasterii.
Libellus supplex decani.
Yita s. Guilelmi abb. Hirsaug.
Hohenburg, Kloster = Odilienberg.
Hohenwarty o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Necrologium Hohenwarteuse.
Homback^ o. s. Ben., Dioec. Speyer:
Vita s. Pirminü abbatis.
Höxter, Huxaria, "Westfalen:
Visselbeccius.
St. Hubert, Andaginense monasterium, Kloster
im Ardennerwalde, Dioec. Lüttich :
Chronicon Andag.
Vita s. Beregisi.
„ „ Theoderici abb.
Huisburg, o. s. Ben., Dioec. Halberstadt:
Chronicon Huiesburgense.
Necrologium Huysburgense.
St. Jacob, auf dem Donnersberge, Hessen:
Necrologium von St. Jacob.
Hrurg, o. s. Ben. , Dioec. Osnabrück :
Annales Yburgenses.
Norbertus abbas Iburgensis.
Jegisdorf, Canton Bern:
Necrologium von Jegisdorf.
Hfeld, 0. Praem. , Prov. Hannover :
Johannes Caput.
Ilsenburg, o. s. Ben. , Dioec. Halberstadt :
Annales üsineburgenses.
Chronologia abbatum Ilsin.
De v.Haimone ep. Halb. {Rochus mon.).
Necrologium Ilseneburgense.
Merlaken, o. s. Aug., Canton Bern:
Necrologium Interlacense.
Lrrsee, unweit Kaufbeuem, o. s. Ben., Dioec.
Augsburg.
Kurtz.
Necrologium Ursinense.
Isny, im Allgäu, o. s. Ben., Dioec. Constanz:
Chronicon Isnense.
Geschichtsquellen , Isnyer.
Necrologium Isnensis monast.
Juvatfum = Salzburg.
Kaiserswerth, Werida, Dioec. Cöln:
De s. Willeico.
Necrologium "Werdenso.
Vita s. Suiberti.
Kaisheim, bei Donauwörth, o. Cist, Dioec. Augs-
burg:
Necrologium Kaisheimense.
Kast(e)l, 0. s. Ben., Oberpfalz, Dioec. Eichstädt:
Catalogus abbatum Castellensium.
Monumenta monasterii Castel.
Reimchronik, Kastler.
Kaufungen, o. s. Ben. monial., Dioec. Mainz:
Necrologium Coufungense.
Notae O^ufungenses.
Yita s. Kunegundae.
Kempten, Campidunum, ord. s. Ben., Dioec. Con-
stanz:
Chronik, Kemptner.
Necrologium Campodun. monast.
Yita b. Hildegardis reginae.
Yita s. Magni.
Kitxingen, Kloster oberhalb "Würz bürg, Dioec.
"Würz bürg:
Vita s. Hadelogae.
Do s. Thecla virg.
Klostemeuburg , o. s. Ben. , bei "Wien :
Chronica auf Clostemowburg.
Chronicon Claustro-Neoburg.
Continuatio Claustroneob. 1-7.
Lewpoldus.
Necrologium Claustroneobürgense.
Klosterrath^ bei Aachen, o.s.Ben., Dioec. Lüttich :
Annales Rodenses.
Klosterrohr, o. s. Aug., Dioec. Regensburg.
Notitia fundationis monast Rorensis.
Königs felden^ Campi Regis conventus, o.s. Franc,
Dioec. Constanz:
Chronicon Königsveldense.
Necrologium Campi Regis.
Komburg :
Chronicon Kombiugense.
Kremsmünster, o. s. Ben., Dioec. Passau:
Acta s. Agapiti (prolog.).
Annales Cremifanenses.
Auctarium Cremifanense.
Bemardus Cremifanensis.
r
1690
ANHANG
Chronicon Cremifanense.
Continuatio Cremifanensis.
Historia Cremifanensis.
Historia episc. Patavieos.
Historiae Pataviens. et Cremifan.
Notae de ep. Patav. Cremifanenses.
Laadh = Maria- Laach.
Johannes de Laer.
Rolevinck.
Lahde, Bioec. Minden :
Chronicon monast in Lothen.
Lambcteh, Ben. -Kloster in Oesterreich:
Annales Lambac.
' Auctarium Lambac.
Catalogus abb. Lambac.
Chronicon Lambacense.
Vita b. Adalberonis ep.Wirzib. (mit In-
stitutio Lambac. coenobii u. Series
abb. Lambac).
St. Lambreehty o. s. Ben., Dioec. Salzburg:
Necrologium S. Lamberti.
Landakut, ord. Min., Bayern:
Necrologium liandshut.
Lavbes = Lobbes.
Lauffen, Neckarkreis, Württemberg:
Yita s. Beginswindis Lourensis.
Lmtaanne, Lausona:
Monumeuta historiae Lausannensis.
Necrologium Lausannense.
Lautenbach y ord. s. Ben., Dioec. Strassburg:
Manegoldus de Lutinbach.
Leknin, Cist- Kloster, Prov. Brandenbui^:
Stich: Gedenkbuch.
LeipMg:
Chronicon Lipsiense.
Leitxkau, Prov. Brandenburg:
Fundatio eccl. Letzkensis.
Leoben, in Steiermark:
Anonymi Leobiensis chron.
LeubtM, ord. Cist., Prov. Schlesien:
Annales Lubenses.
Chronica Lubensis.
Necrologium Lubense.
Lichtenthai, bei Baden:
Qir6nioon monasterii Lucidae Vallis.
Necrologium Lucidae Vallis.
Liegnitx, Prov. Schlesien:
Chronik, Liegnitzer.
Liesbom, Kloster, Westfalen, Dioec. Münster:
Catalogus abbatiss. et abbat Liesb.
Lilienfeld, Cist.- Kloster, Dioec. Passau:
Necrologium Campi Liliorum.
Limburg a. d. Lahn, Nassau:
Chronik, Limburger.
Mechtel.
Necrologium Limburgense.
Lippoldsberg , Ben.- Kloster, Dioec. Mainz:
Catalogus librorum Lippoldisb.
Chronicon Lippoldisb.
Guntherus praepos. Lippoldisb.
Lippetadt, in Westfalen:
Justinus Lippiensis.
Reimchronik, Lippstädter.
Lobbes, Laubacense, Lobiense monast im Henne-
gau, 0. 8. Ben., Dioec. Lüttich:
Adalboldus monach.
Annales Laubaoenses.
„ Laubienses.
„ Lobienses.
Anso.
De fundatione et lapsu.
De 8. Amulwino.
„ „ Theodulpho ep. et abb.
„ „ ülgiso ep. et abb.
Folcuinus abbas Lob.
Fundatio monast. Lobiensis.
Gesta abbatum Lobiens.
Hariger.
Hugo monachus Lobiensis.
Nomina abbatum Sithier:sium.
Yita 6. Ermini.
„ „ Folquini ep. Morin.
Landelini.
«1 «
Ursmari.
Loreh, Canon.- Stift, Dioec. Augsburg:
Fundatio monast. Loricensis.
Loreh, Laureacum, Dioec. Passau:
Bemardus Cremifan.: De ord. episc
Laureac.
Lorsch
* Laureacense^l monast o.s.
Laurissense / Ben.
4 Meilen
Lauresham S. Nazarii
Laurissa
von Heidelberg, Dioec Mainz:
Annales Laureshamenses.
Laurissenses.
S. Nazarii.
„ Nazariani
Carmen Lauresham.
Catalogus abb. Laureac.
Chronicon Laureshamense.
Codex epistolaris Lauresh.
„ Laureshamensis.
Libellus supplex decani.
Necrologium Laureshamense.
Notae Laureshamenses.
Series abbatum et praepos. Lauresh.
Lubin, ord. s. Ben., Prov. Posen:
Annales Lubinenses.
Lübeck:
Acta quorundam ep. Lubic.
Albertus de Crummendyck.
Annales Lubicenses.
Arndes.
Amoldus Lubecensis.
Chronicon Slavicom.
Corner.
Detmar- Chronik.
Henricus Aquil.
Necrologium Lubic. eodesiae.
Ruf US.
Series episc. Aldenb. et Lubic.
Lüneburg:
Catalogus abb. S. Mich. Loneb.
ANHANG
1691
Chronicon Lünebargicam.
„ 8. Mioh. Luneb.
Floreke.
Kultzing.
Lange, Henr.
Narratio de fand, et restaur.
Necrologiom Laneb.
Series abb. S. Mioh. Lnneb.
Tabula gentia Billingoram.
Weltchronik, Sächsische.
Liittieh, Leodiam:
Adrianas de Yeteribosoo.
Aegidius Aoreaevallensis.
Angelas de Curribus.
Annales S. Jacobi Leod.
„ Leodienses.
Anseimus Leod.
Amoldus Borchout.
Canonicus Leodiensis.
Chronicon Leodiense.
Chronique des eveques de L.
Chronique Liegeoise.
Dietwinus.
Epistola incerti auctoris.
De gestis abb. S. Laurentii Leod.
Deoduinus ep. Leod.
Epitaphiam Friderici ep.
Fiidericus archiep. Colon. : Epistola.
Gesta pontif. Tungr. etc,
Gesta pontif. Traiect.
Ghaerbaldus ep. Leod.
Hanger abb. Leod.
Henricus de Merica.
Hervardus Leodiensis.
Historia monast. s. Laurent
Hocsemius canon.
Johannes de Los.
Johannes ep. Leod.
Lambertus rarvus.
Laurentius de Leodio.
Ludovidus monachus.
Nicolaus oan. S. Mariae.
Nota Leodiensis.
Notae Leodienses.
Notgerus episc.
Olbertus abbas.
Onufrius Card.
Reinerus mon. Leod. S. Jacobi.
„ „ ,, „ Laurentii.
Rudolphus de Rivo.
Rupertus abbas 8. Heriberti.
Sedulius Scotus.
Sigebertus Gemblac. : Epist Leod.
Stephanus Leod.
Theodoricus Pauli.
Vita Alberti ep. Leod.
Balderici 11 ep. Leod.
s. Everacli ep. Leod.
b. Friderici ep. Leod.
B. Huberti ep. Leod.
Lambert] ep. Leod. (triumpktis),
Landoaldi.
Laurentii archidiac. (transl.).
Modoaldi ep. Trevir.
Odiliae Leod.
Reginardi ep. Leod.
11
1?
11
Tita s. Wolbodonis ep. Leod.
Zantfliei
Luxembura:
Nota dedicationis Luxemb.
Luxem, o. s. Ben. :
Necrologium Lucemense.
Magdeburg:
Adalbertus archiep. Magdeb.
Adelgorius archiep. Magd.
Anndes Magdeburg.
Botho.
Bruno clericus.
Catalogi archiep. Magd.
Catalogus „ „
Gesta archiep. Magd.
Hugo archiep. Magd.
Meginfredus praep. Magd.
Miracula Burchanii IIX archiep.
Narratio erectionis.
SchÖppenchronik, Magd.
Yita s. Adaiberti archiep. Magd.
„ „ Norberti.
TVeichbildchronik (Magd.).
Magdenau, Augia Yirginum, ord. Cisi, Dioec.
Gonstanz:
Necrologium Magdenaugiense.
Mainx:
Adalbertus archiep. Mogunt.
Azmales Moguntinenses.
Annales 8. Albani Mog.
Anonymi narratio de caede.
Aufruhr zu Mainz.
Bardo archiep. Mogunt.
Benedictus Levita.
Berichte, Andere, über die Eroberung.
Bonifacius archiep. Mogunt.
Catalogi episc. Mogunt
Christianus archiep. Mog.
Cronica de episc. Magunt
Chronicon archiep. Mogunt.
Chronicon Moguntinum.
Chronik, Mainzer.
Chronik von alten Dingen.
Clemens YI pp.: Sermo.
Concilium Moguntinum.
De s. Crescente diso. s. Pauli.
„ „ Probe presb.
„ „ Sunzone archiep.
Ekkehardus lY iun., schol. Mog.
Epistolae Moguntinae.
Epitaphium HaistulCl archiep.
„ Lulli archiep.
„ Otgarii archiep.
„ Riculfi archiep.
Goswinus canon.
Hatte Moguntinus.
Hermannus de Bibra.
Heylman.
Jacobus de Moguntia.
Liscriptiones eccl. s. Albani.
Landfriede.
Leeenda s. Aurei.
Limus Magunt archiep.
Marianus Scotus.
Megenfridus mon. Fuld.
1692
ANHANG
Narratio de rebus gest ai'ch. Mog.
Necrologiam Mogunt
Etabanus Mauras.
Sorieö arch. Mog.
Synodus Moguntina.
Vita s. Albani mart Moguut.
Arooldi arch.
1»
7»
8. Bardonis.
„ „ Bonifacü arch. Mog.
„ „ LuJli arch. Mog.
„ ., Maximi ep. Mog.
„ D. Willegisi arch. Mog.
McUmedy, vid, Stablo.
Marbach, o. s. Aug., Dioec. Strassbui'g:
Annales Marbacenses.
Marburg, ia Hessen:
Conradus de Marburg.
Wigand von Marburg.
Marchthal, a. d. Donau, ord.Praem., Dioec. Con-
stanz:
Henricus canon. Marchth.
Historia monast. Marchth.
Necrologium Marchtalense.
Walterus praepos. Marchth.
Maria- Laachf monast. in Lacu, o.s.Ben., Dioec.
Trier:
Dedicationes monast Lacenais.
Necrologium Lacensis monast.
Marienberg f bei Helmstädt:
Necrologium Yon Marienberg.
Mariefibergy imVintschgau, o.s.Ben., Dioec. Cur:
Necrologium Montis s. Mariae.
Marien feldt bei Harsewinkel unweit der Ems:
Chronicon Gampi s. Mariae.
Märten felde:
Necrologium Marienfeldense.
Marienkron, ord. Cist., bei Rügen walde, Pom-
mern :
Necrologiam von Marienkron.
Marienrode, Cist.- Kloster bei Hildesheim:
Henricus de Bernten.
Marienstatt, Cist.- Kloster auf dem Westerwalde :
Necrologium von Marienstatt.
Mastricht: vgl. Deutsche Kirohcngeschichtc.
Co. Franken, f.
Mattsee, Matheseo, Ben. -Kloster westlich von
Monsee, Dioec. Passau:
Annales Matseenses.
St, Maurice, im Wallis, Dioec. Sitten:
Historia abbatum Agaunens.
Monachus Agaun. , vid, Passio s. Sigis-
mundi regia.
Series chronologica abbatum.
Vita s. Severini abb. Agaun.
Maiirmünster, bei Zabern im Elsass, o.s.Ben.,
Dioec. Stra.ssburg:
Annales Maurimonasterienses.
St, Meginradi monasterium = Einsiedeln.
Mehrerau, Augia maior, Ben. -Kloster, Dioec.
Constanz :
Necrologium Augiae maioris.
Meissen:
Annales Veterocellenses.
Chronica brevis (Lipsiensem).
Chronicon Misnensis terrae.
„ Montis Sereni.
„ rerum in Misnia.
Cronica, Meyssenische.
Chronica u. altes Herkommen.
Garzo.
Genealogia oomitum Anhalt
„ marcbionum Misn.
Necrologium Misnense.
Res Misnicae.
Melk, 0. 8. Ben., Dioec. Passau:
Annales Mellicenses.
Anonymi Mellic. br. chronicon.
„ „ de Script, eccles.
Chronicon Austriae Mellicense.
Erchenfridus abbas Mellicensis.
Historia de particula.
„ fundat. coen. Meli.
Martinus de Senging.
Necrologium Mellicense.
Vita s. Colomanni (passio).
"Wolfgangus de Styra.
Memtninger^, in Schwaben, Bayern:
Chronica monasterii s. Nicolai.
Mergentheim, ord. Praed.:
Necrologium Mergenthemense.
Merseburg :
Bruno clericus.
Chronicon ep. Merseburg.
Necrologium Merseb.
Thietmarus ep. Merseb.
Vita s. Heinrici £1 imp. (ex mirae. Mers.).
Vita Wemheri ep. Merseb.
Metten, Ben.- Kloster in Niederbayem:
Acta b. Uthonis.
Mettlach, o, s. Ben., Dioec. Trier:
Ruopertus mon. Mediolacensis.
Vita Adalberti diac. Egmond.
„ K. Liutwini (mirae,),
Metx, Metis:
Adventius ep. Mettensis.
Alpertus monach. S. Symph.
Annales Laudunenses et S. Vinc. Mett.
Annales Mettenses.
„ S. Vincentii Mett
Catalogus ep. Mettens.
Chronica univers. Mettensis.
Chronicon 8. Clementis Mettens.
„ ep. Mettens.
Chronique ou Annales du Doyen.
Chroniques de Metz.
Concilium Mettense.
Dedicationes eccles. s. Aniulfi Mett
Epitaphium Adalberonis U.
Drogonis.
Rotgangi.
Theoderici Mett.
Gesta ep. Mettens.
Guerre, La, de Metz.
Guillebert de Metz.
Guilelmus abb. S. Amulfl Mett
17
ANHANG
1693
Historia S. Amulfi Mett.
Husson.
Jean de Ghätelain.
Johannes abb. S. Amulfi Mett.
NecTologium Mettense.
Notae S. Amulfi Mett.
Paulus Diaoonus : Oesta ep. Mett.
„ „ Versus de ep. Mett.
Sigebertus Gembl. : Vita Sigeberti III.
Versus de laude urbis Metamm.
VigneuUes.
Vita Adalberonis IT ep. Mett.
„ s. Adelphii ep. Mett.
,, „ Amulfi ep. Mett.
„ ,f Cadroae abb.
„ Beoderici I ep. Mett.
Johannis abb. Oorziens.
Vita s. Deodati ep. Nivem.
Hüdulfi.
n ?i
5»
J7
s. Patientis.
?7
„ Theogeri abb. S. Georgii.
„ „ Waldradae.
Abtei S, Arnulf, neben der Stadt:
De V. Ansteo abb.
„ „ Fingenio.
Kloster der k. Olodeainde in der Stadt:
Vita 8. Glodesindiß.
Kloster S. Clemens in der Stadt:
De s. Aprincia.
3Itehaelbeuem, o. s. Ben., Dioec. Salzburg:
Necrologium Michaelburanum.
S. Miekaelis, vi(2. Bamberg, Hildesheim u. Lüne-
burg.
St. Mihiel, S. Michaelis monasi, Dioec. Verdun:
Chron. mon. s. Mich. Virdun.
Milstatf 0. 8. Ben., io Eämten:
Necrologium Milstadense.
Minden, Minda, in "Westfalen:
Chronicon episc. Mind.
„ Mindense.
Hermannus de Lerbeke.
Series episc. Mindens.
Verzeichniss der BischöfFe.
TVTatenstedius.
Moellenbeek a. d. Weser, Dioec. Minden:
Necrologium Moellenbeccanum.
Mondsee, Lunaelacus, bei Salzburg, o. s. Ben.,
Dioec. Passau:
Chronicon Lunaelacense.
Historia monasterii Mause.
Series abbatum Lunaelacens.
Monkeim, Ben.- Kloster, Dioec. Eichstädt:
Vita 8. "Waldburgis.
Mons im Hennegau, Dioec. Cambrai:
Chronique du Hainaut et de Mons.
Gislebertus praepos. Montensis.
Necrologium Montensis monast.
Mosel, Fluss:
Annales Mosellani.
Ausonius: Mosella.
Moyenmoutier, Medianum monasi, in den Vo-
gesen, Dioec. Toul:
Johannes de Bayono.
über de s. Hildulfi success.
Müneksmünster, o. s. Ben., Dioec. Regensburg:
Necrologium monasterii in Sweiga.
Notae Sweigo - Monasterienses.
Münster, Monasterium, Westfalen:
Bevergern.
Chronik der Bischöfe von Münster.
Chronik, Münsterische.
Franz von Wevelinkhoven.
Liudgerus.
Necrologium Monast.
Notae Monast.
Vita s. liudgeri
Zoestius.
Münster, im Gregorienthal , o. s. Ben., monast.
s. Gregorii, 3 Meilen westlich von Colmar,
Dioec. Strassburg:
Annales Monasterienses S. Gregorii.
Münster, im Münsterthal. o.8.Ben., Canton Grau-
bündten, Dioec. Cur:
Necrologium Monasteriensis coenobii.
Münsterbilsen :
Necrologium de Münsterbilsen.
Münsterdreis , in Rheinbayern, Dioec. Speyer:
Necrologium von Münsterdreis.
Mimstereifel, Rheinprovinz:
Chronik, Münstereifelor.
Vita SS. Chiysanthi etDariae {translat,),
Murbtieh, im Oberelsass, Dioec. Basel:
Annales Alamannici (cont. Murbac.).
Annales Murbacenses.
Formulae Morbacenses.
Muri, 0. 8. Ben., Dioec. Constanz:
Acta Murensia.
Necrologium Mureose.
Namur, Dioec. Lüttich:
Fundatio eccl. s. Alb. Nam.
Relatio de infeodatione.
Naumburg:
Catalogus episc. Naumburg.
Johannes de Isenach.
Langius: Chron.
Necrologium Naumburg.
Walramus ep. Naumb.
S, Naxarii = Lorsch.
Neidingen, o. Praed., Dioec. Constanz:
Necrologium Niding. monast.
Neresheim, o. 8. Ben., Dioec. Augsburg:
Annales Neresheimenses.
Necrologium Neresh.
Neuberg, Cist- Kloster, in Oesterreich, Dioec.
Seckau :
Annales Novimontenses.
Neuburg, Grafschaft, Niederbayem:
Notae genealog. Bavar. n® 2.
Neuburg, im Breisgau:
Matthias Neoburgensis.
Neuenheerse, Nonnenkl., Dioec. Paderborn:
Necrologium Herisiense.
Neuenkamp, ord. Cist, Dioec. Schwerin:
Necrologium Novi Campi.
1694
ANHANG
Neumarkt, Prov. Schlesien:
Johannes Noviforensis.
Neumiinater, in Holstein:
Sydo praepositus.
Neuss a. Rhein:
De 8. Quirino tribimo.
Historia vnd beschreibung.
Wieretrat.
Neuwerk, bei Hallo a.S., Can.- Stift, D. Magde-
burg:
Necrologiom Novi Operis.
Nieder 'Altaiehy vid. Altaich.
Nieheim, 3 Standen von Höxter, Westfalen:
Theodoricas de Niem.
Niveüee, o. s. Ben., zwischen Brüssel u. d. henne-
gauschen Oebirgen, Dioec. Lüttich:
Chronicon genealogicum.
Tita s. Oertrudis abb. Niv.
Nordkausen, sanctimon. o. Ben., Dioec. Mainz:
Necrologium Nordhusanum.
Yita b. Mathildis rag. Germ.
Novientum «» Ebersheimmünster.
Novum Monasterium = Münstereifel.
Nürnberg :
Acta s. Sebaldi.
Chronicon Nohberg.
Chronik aus K. Sigmunds Zeit —1441.
Colmannus.
Deichsler.
.Etliche Geschichten ^
Eyb.
Jahrbücher, Nümb.
Krieg Nürnbergs.
Landfriede.
Meisterlin: Chron. Nor.
Muffel.
Necrologium Nürnberg.
Pfintzing.
Reimchronik, Nürnb. 12d8.
Rosen plüt.
Schedel.
Schürstab, Erasm.
_ Stromer —1407.
Tucher.
Zug nach Lichtenburg.
Ober 'Altaich, vid. Altaich..
Oberkireh, Schweiz:
Necrologium von Oberkirch.
Obemdorf, Rheinprovinz:
Necrologium Oberndorfense.
Oberriedt, im Schwarzwalde:
Chronicon monasterii Oberriedt
Odilienberg, Hohenburg, Kloster, Dioec. Strass-
burg:
De s. Eugenia abb.
Vita 8. Odiliae.
Oehringen , Wüittemberg :
Necrologium von Oehringen.
Oettingen :
Henricus praepos.
Oliva:
Fontes Olivenses.
Necrologium Olivense.
Olmütx:
Augustinus Olom.
Bruno ep. Olom.
Granum.
Johannes Noviforensis.
Necrologium Olomucense.
Orvai, Aurea Vallis, ord. Cist, Dioec. Trier:
Aegidius Aureaevallensis.
Chronicon Leodiense breve.
Necrologe d'Orval.
Osnabriiek:
Aufzeichnungen, Geschichtliche.
De 8. Wihooe ep. Osn.
Egilmarus ep. Osn.
Erdman.
Jordanus Osnabr.
Necrologium Osnabrug.
Reimchronik der Bischöfe von Osnabr.
Yita 8. Bennonis ep. Osn.
Yita b. Raineri solit.
Yrie.
"Wide episc. Osnabr.
Oeeifich, o. s. Ben., in Kärnten:
Necrologium Ossiacense.
Osterhofen, a. Donau, ord.Praem., Dioec. Passau:
Chronicon Osterhoviense.
Fundatio monast. Osterhofensis.
Monumenta Osterhoviana.
Series abbatum Osterhovens.
Ottobeuren, Ottenburun, bei Memmingen, o. s.
Ben., Dioec. Augsburg;
Annales Ottenburani.
Chronicon Ottoburanum.
Necrologium „
Transl. s. Alexandri in abb. Ottenb.
Paderborn^ (Engern in Sachsen) "Westfalen:
Annales Hildesheim, {eontin, Paderb.l
„ Patherbrunnenses.
De b. Paterno red.
Gobelinus Persona.
Necrologium Päd.
Series episc. Paderborn.
Translatio s. Liborii.
Yita 8. Meinwerci {et Epitaphium).
„ „ Meinolphi.
Paris oder Pairis, ord. Cist., Kreis Rappolts-
Weiler, Dioec. Strassbuig:
Annales Parisienses.
Guntherus Alemannus.
Paradies, Kloster bei Soest:
Henricus de Osthoven.
Passau:
Annales S. Nicolai Patav.
Bemardus Cremifan. : De ordine ep. Pat.
Catalogus ep. Salisb.
„ pontif. Laureac.
Chronicon Laur. et Patav. arch.
Formulae Pataviensis collectionis.
Historia episc. Patav.
Historiae Patavienses.
Indiculus al. perant
„ ,, lecenc.
„ pervetustus.
Matncula episc. Passav.
ANHANG
1695
Neorologiom Fat
Notae de episc. Patay.
Keginbertus ep. Patav.
Schreitwein.
Series episc. Patay.
Yenas de oid. compr.
Yita s. Altmanni.
„ „ Piligrimi.
,, ,, ValeDtini.
Wolfelmos canon. S. Nicolai Fat.
St. Paiä, in Kärnten, o. s. Ben., Dioec. Salzburg:
Fondatio monast. S. Pauli.
Necrologium S. Pauli.
PaulinxelU, Cist.-Eloster, Schwarzb.-Rudo]stadt:
Tita s. Paulinae.
Pegau, Ben. -Kloster bei Merseburg:
Annales Fegav.
Catalogus abb. Fegav.
libellus de fund. o. Bigaug.
Necrologium Pegaviense.
Pelplinj ord. Cist, Prov. Posen:
Necrologium Pelplinensis monast.
SL Peter, im Schwarzwalde, o. s. Ben., Dioec.
Constanz:
Genealogia Zaringorum.
Necrologium S. Petri.
Petersberg, bei Erfurt:
Nicolaus de Siegen.
Peiersberg (Latäerberg), bei Hafle a. S., o.8.Aug.,
Dioec. Merseburg:
Chronicon Montis Sereni.
Genealogia ^ettinensis.
Petershausen, Ben. -Kloster bei Constanz:
Casus monast Petrishus.
Nomina abb. monast. in Petridom.
Notae Petrishusenses.
Necrologium Petrishus.
Yita s. Gebehardi ep. Const.
Pfäffers, Fabaria, Dioec. Chur:
Conradus de Fabaria.
Narratio de IIb. eccl. Fab.
über confratern. Fabar.
Necrologium Fabariense.
Nota Fabariensis.
Pfalxel, Palatiolum bei Trier:
Adela: Testamentum.
De Adela (s. unter Yita).
Epitaphium "Warentrudis.
Pirna, ord. Praed., Kgr. Sachsen:
Necrologium Pimense.
Pöhlde, 0. Praem., Dioec. Mainz:
Annales Palidenses.
Pohlcy 2 Meilen von Hameln, Prov. Hannover:
Johannes de Polde.
St, PöUen, canon. s. Aug., Dioec. Passau:
Necrologium S. Yppoliti.
Polling, 0. s. Aug., Dioec. Augsburg:
Dedicatio altarium Pollingan.
Monumenta Pollingana.
Prüfling, Kloster:
Annales Pruveningenses.
Libellus memohalis Pruven.
Monachus Priefiingensis.
Monumenta Prifling.
Neorolog. Pruvening.
Notae Pruvening.
Yita s. Erminoldi.
„ „ Ottonis ep. Babenb.
„ „ Theogeri abb. S. Georgii.
Prüm, Prumia, monast. s. Salvatoris, in d. Eifel,
Dioec. Trier:
Annales necrolog. Prumienses.
„ Prumienses.
Caesarius Heisterb.: De abb. Prüm.
Chronicon Prumiens. monast.
De R. Ansbaldo abb.
„ V. Marcwardo abb.
Marcuardus abbas Prumiensis.
Necrologium Prüm.
Begino.
Series abbatum Prumiens.
Translatio ss. Chrysanti et Dariae.
Wandalbertus Prumiensis.
Quedlinburg, o. s. Ben. monial., Dioec. Halber-
stadt:
Arnoldus protonotarius.
Chronicon Quedlinb.
Johannes de Quedlinb.
Miracuia s. Servatii.
Necrologium Quedlinb.
Raitenhaslaeh, Cisi-Ord., Dioec. Salzburg:
Monumenta Raitenhaselacensia.
Necrologium Baitenhaslacense.
Banshofen, o. s. Aug., Dioec. Passau:
Dedicationes Kanshofenses.
Necrologium Eanshofense.
Rappersunl, Canton Zürich:
Chronik von Rapperswil.
Rastede, o. s. Ben., Dioec. Bremen:
Chronicon Rastedense.
Historia monasteiü Bastadensis.
Notae de fundatoribus monast Rasted.
Notae dedicationum Rasted.
Series abbatum S. Mariae in Rastede.
Baihausen y Cist. -Nonnen, Dioec. Constanz:
Dedicatio ecclesiae Rathusensis.
Ratibor, Prov. Schlesien:
Chronicon Raüboriense.
Batxeburg:
Series episc. Raceburgensium.
Begensburg, Ratispona:
Andreas presb. Ratisp.
Annales B. Emmerammi Rat
„ Ratisponenses.
Annalium Ratisb. maiorum fragment
Anonymi Ratisbon. farrago.
Arnoldus praep. S. Emmer.
Arnolfus monachus S. Emmer.
Chronicon ep. Ratisb.
pontif. et imp. Ratisp.
Ratisponense breve.
De b. Tutone episc.
Eberhardus archidiac. Ratisp.
Epitaphium Michaelis.
Formulae S. Emmer. codicis.
11
»1
1696
ANHANG
11
Fragmentum de Arnulfo.
Hermannus Altah. : Ann. Conlin. Ratisb,
Historia fundationom monast. Bav.
Hofmann.
Hugo de Lerchen feit.
Johannes Andi*eas Ratisb.
Eaiserchronik.
Kalendarium Ratispon. dioec.
I^ndfriede.
Necrologium Ratisponense.
Notae S. Emmer. (Ratisp.).
Othlonus.
Series episc. Ratisb.
^ Synodus Ratispon. 1. 11.
Yita Canonis abb. Sigeb. {et Carmen
in eins laadem).
Vita s. Dionysii Areop. {translat,),
,, ,, Emmerammi.
„ „ Ramuoldi.
„ „ Wolfkangi.
Reiekenau, o. s. Ben., Augia dives, Bioec. Con-
stanz:
Acta s. Januarii (translat),
Annales Augienses.
„ brev.
AJamannici. Cont. Äug.
Bemo abbas Aug.
Bortholdus discipulus.
Burchardus mon. Aug.
Carmen de reliquiis.
Catalogns abb. Aug.
De V. AlawicQ.
Epistola Gunzonis.
Epitaphium Oeroldi.
„ Walafridi Str.
Ermenricus.
Formelbuch, Reichenauer.
Formulae Augienses.
Gunzo Italus.
Herimannus Augiensis.
Historia monast. Augiensis.
Liber confratem. Augiensis.
Martyrologium Augiense.
Monachus Augiensis.
Necrologium Augiae div.
Notae Augienses.
Oheim.
Passio 8. Fortunatae (transl.).
Flanctus Augiae.
Translatio sang. Dom.
Vita s. Marci (Ex eins mir.),
„ „ Otmari.
„ „ Pirminii.
„ „ Symeonis Achivi.
"Walahfridus Strabo.
"Warmannus.
Wettinus mon. Augiensis.
Reiehenbach, o. s. Ben., Dioec. Regensbnrg:
Acta electionis Lazaii.
Chronicon Reichenbacense.
Fundatio et notae monast. Richenbac.
Monumenta monasterii Roichenbach.
Reichenbach j a. d. Murg, o. s. Ben., Dioec. Con-
stanz:
Notae Reichonbacenses.
Reicheraberg, o. s. Aug., Dioec. Passau:
Annales Reicherspergens.
Gerhohus.
Hoyer dictus Schirmer.
Magnus presbyt
Monumenta Reichersbeig.
Reinhardsbrunn in Thüringen, o. s. Ben., Dioec,
Mainz:
Annales Reinhardsbrunnenses.
Bertholdus mon. Reinhardsbr.
Historia brevis princ. Thuring.
Remigiberg, im Nahegau a. d. Ol an , Dioec. Mainz :
Vita s. Remigii (testam.),
Remiremont, Mens sanctus. Mons s. Romaricl
a. d. Mosel, o. s. Aug., Dioec. Toni:
De 8. Caecilia.
Necrologium Romaricense.
Vita 8. Adelphii abbatis.
Amati abb. Habend.
»1 11
Romarid.
Reix, ord. Praed., in Oesterreich:
Necrologium Retzense.
Reun, ord. Cist., in Steiermark:
Necrologium Reunense.
RhetnaUf unterh. SchafiFhausen , o. s. Ben., Dioec.
Constanz :
Martyrologium Rhinovionse.
Necrologium Rhenaugiense.
Notae dedicationum Rhenaug.
Vita s. Findani conf.
Riddagshausen :
Annales Riddagshus.
Chronicon Riddagshus.
Rolandswerth, Ben.-Nonnenkl., RheinproWnz:
Necrologium von Rolandswerth.
Rommersdorf, bei Neuss, ord. Praem., Dioec.
Cöln:
Necrologium Rommersdorfiense.
Rosefeld »^ Harsefeld.
Rosenthal, Dioec. Worms:
Necrologium Vallis Rosarum.
Rostock:
Chronik, Rostocker.
Necrologium Rostochiense.
Reimchronik über die Rost Domhäudel.
Veide, Van der Rostocker.
"Werkman (s, Nachtr.).
Roth, in Obersohwaben, ord. Praem., Dioec. Con-
stanz:
Necrologium Rothense.
Rott, am Inn, o. s. Ben., Dioec. Freising:
Monumenta Rotensia.
Vita SS. Mariani et Auniani.
Rottenburg:
Chronicon Rottenburg.
Ruhkloster, ord. Cist., Dioec. Schleswig:
Annales Rvenses.
Rupertsberg, bei Bingen, Dioec. Mainz:
Necrologium von Rup.
Vita s. Hildegardis de Alemannia.
,, „ Rupeiü ducis.
ANHANG
1697
»1
Sagan, Prov. Schlesien:
Cataiogos abb. Sagan.
Ludol^ abbas Sagan.
Salem (Salmansweiler)^ ord. Cist., Dioec. Con-
stanz:
Historia brevis raonast Salem.
Neorologium Salemitanum.
Tractatus super statu.
Saixburg, Juvavum, Salisburga:
Annales Jnvav.
,, S. Rudberti SaL
„ Salisb.
Arno Salzeburg, archiep.
Carmina Salisburg.
Catalogus archiepisc. Salisb.
episc. Salisb.
presul. Juvav.
Chronicon Salisburgense.
„ Saltzebu rgeose.
„ breve fratris.
Concilium Saltzburg.
Constitutiones Salisb.
De s. Vitale ep. Sal.
Eborbardus arch. Sal.
Epitaphium Conradi arch. Sal.
Formulae Salisburg.
Gebehardus archiep. Salisb.
Oesta archiep. Salisb.
Henricus arch. Sal.
Indiculus Amonis.
Kalendarium Salisburg.
über confratern. S. Petri Salisb.
Miracula s. Vitalis.
Necrologia Salisburgens.
Passio s. Thiemonis arch.
Restauratio monast. s. Petri Salisb.
Series archiep. Salisb.
Versus de ord. episc. prov. Salisb.
Vita Conradi arch.
s. Eberhaidi arch.
Gebebard i arch.
„ Hartwici arch.
„ Hermetis (transL).
„ Kuperti Sal.
„ „ Virgilii archiep.
Samen, Canton Unterwaiden:
Chronik im weissen Buche.
Schachdorf y Canton üri:
Necrologium von Schachdorf.
Scha ff hausen f Dioec. Constanz:
Annales Scafhusenses.
Bernoldus mon. Scafh.: Chronicon.
„ „ ., : Notae necrol.
Narratio de reliquiis.
Neorologium Scafhusanum.
Notae S. Salvatoris Scafhus.
Scheftlamy an der Isar, ord. Praem., Dioec.
Freising:
Annales Scheftlar.
Catalogus praep. Scheftlar.
„ regum et imp. Scheftlar.
De fundatione Scheftlar.
Dedicationes Scheftlar.
Monumenta Scheftlaiiensia.
Potthast, Bibliotheca historica.
»1
11
Scheyem, o. s. Ben., Dioec. Freising:
Conradus monachus Schirensis.
Monumenta Schirensia.
Sehildeachcy bei Bielefeld, o. s. Ben., Dioec. Pa-
derborn :
Fundatio monast. Schildecensis.
Hermannus de Schildis.
Schlesien t preuss. Provinz, vid. supra p. 1672.
Schleswig j Bisth., Prov. u. Stadt, vid, supra p.
1672.
Sehliersee:
Chronicon Schlierseense.
SehÖnau, im Rheingau, o. S.Ben., Dioec. Trier:
Ecbertus presb.
Emecho abbas.
Visiones s. Elisab.
Vita s. Elisab. sive de obitu.
„ Eckeberti abbatis.
SehÖnau, unweit Heidelberg, ord. Cist., Dioec.
Worms :
Necrologium von Schoenau.
Vita s. Hildegundis virg. ord. Cist
Schomsheim, 2 Meilen von Mainz:
Vita 8. Liobae.
Schussenried^ ord. Praem., Dioec. Constanz:
Necrologium Schussenriedense.
Schtätem, Oifonszelle, am Fusse des Schwarz-
walds, Dioec. Strassburg:
Chronicon Schutter. mon.
Seekingen, Dioec. Constanz:
Baltherus mon. Seck.
Jahrgeschichteu von Säckingen.
Vita s. Fridolini abbatis.
Seedorf, o.s.Lazari, Canton Uri, Dioec. Constanz :
Necrologium Seedorfiense.
Seittenstetten :
Gundecharus abbas.
SdU, ord. Carth., in Steiermark:
Necrologium Seitzense.
Seldenthal, bei Landshut:
Annales Seldentalenses.
Monumenta Seligthalensia.
Necrolog. Seeligenthalense.
Seligenstadt, o. s. Ben., Dioec. Mainz:
Acta SS. Marcellini et P.
Annales Seligenst.
De s. Claro.
Einhardus abbas.
Epitaphium Einhardi abb.
„ Ratlaici abb.
Fundatio monast Seligenst.
Necrologium von Seligenst.
Senones in den Vogesen, Dioec. Toul:
Chronicon Senoniense.
De Ramberto abb. {vid.Y>% s.BIidulpho).
Richerius.
Seon, Oberbayern, o. s. Ben., Dioec. Salzburg:
Monumenta Seonensia.
Necrologium Seonense.
Siegburg, o. s. Ben. , Dioec. Cöln :
Monachus Sigebergensis.
107
1698
ANHANG
Yita s. Annonis.
Yita Oononis.
Necrologium Sigebergense.
Sindelfingen f Caoon. 8. Martini, Dioec. Constanz:
Annales Sindelfingenses.
Conradus de Wurmelingen.
De fundatione ecd. Sindelving.
Necrologium Sindelfingense.
Nota fundationis coenobii Sind.
' Notae Sindelfingenses.
Ston^ Schweiz:
Necrologium Sedunensis eool. cath.
Sum, ord. Wilhelm., Canton Aargau, Dioec. Con-
stanz:
Necrologium Sionensis monasterii.
Soest, Westfalen, Dioec. Cöln:
Jacobus de Susato.
Kriegstagebuch.
Liber, Ant.
Reirachronik, Werler,
Soester Fehde.
Translatio s. Patrocli.
„ „ Viti.
Vgl. Paradies.
Solenhof en, Solonis Colla, Kloster an der Alt-
mühl, Dioec. Eichstadt:
Vita s. Sualonis dicti Solae.
Speier, Spira, Nemetum:
Annales Spirenses.
Catalogus ep. Spir.
Chronik, Speierische.
Einzug des Bischofs Johannes.
Landeshuldigang.
Necrologium Spirensis capit.
SefFried de Mutterstadt
Series episc. Spirens.
Waltherus Spirensis.
Sponheim, Ben. -Abtei:
Tiithemius.
Springirsbcush, o. s. Aug., Dioec. Trier:
Dedicatio eccles. Spring.
Stablo und Malmedg, Ben. -Klöster in den Ar-
dennen, 1 Meile von einander, Dioec. Lüttich :
Annales Stabulenses.
De 8. Papoleno.
Dedicatio eccles. Stabul.
Kalendaiium Stabul. monast.
Notae Stabulenses.
Series abbatum Stabulens.
Translatio s. Quirini.
Vita s. Popponis.
„ „ Kemadi.
Passio s. Nigasii (translat.).
Wibaldus abbas.
Stade, Hanuover, o. s. Ben., Dioeo. Bremen:
Albertus Stadensis.
Catalogus abb. S. Maiiae Stad.
Sfams, in Tyrol, ord. Cist.:
Chronicon Stamsensis mon.
Fundatio monast. Stams.
Stederburg (bei Wolfen büttel), Dioec. Hildesheim:
Chronicon Stederburgense.
Geriiardus praep. Sted.
Gesta praeposit Sted.
Steinfeld, Kloster, Dioec. Cöln:
De 88. Potentino.
Vita b. Hermanni Josephi.
Steingaden, ord. Praem., Dioec. Augsburg:
HistoriaWelforum. (Oon^tn. Steingad.)
Monumenta Steingadonsia.
Necrologium Steingadense.
Steilen, ord. Praed. monial., Dioec. Constanz:
Necrologium Stettensis monast
Stettin, Prov. Pommern:
Angelüs de Stargardia.
Chronica de ducatu Stettinensi.
Gesta priorum S. Jacobi.
Wedel.
Stralsund, Prov. Pommeni:
Chronik, Stralsunder.
Strassburg, Argentoratum, Argentina:
Albertus Argentinensis.
Annales Argentioenses.
„ hospitalis Argentin.
Bellum Waltherianum.
Brant, Seb.
Burchardus Argentinensis.
Burchardus Argentinensis, Joh.
Catalogi episc. Argentinens.
Closener.
Conrad von Duntzenheim.
EUenhardus.
Epitaphium Bernaldi ep.
Erchenbaldus ep.
Formulae Argentinensee.
Godefridus de Ensmingen.
Gesta Beitholdi de Buchecke.
Hesso scholasticus.
Necrologium Argent
Nota Strasbuigensis.
Series episc. Ai^entio.
Twinger von Königshofen.
Utho episc.
Versus de episc. Argent
Vita s. Arbogasti.
Vgl. Deutsche Kirchengesch.
Stuttgart:
Annales Stuttgardiani.
Suben am Inn, o. s. Aug., Dioec. Passau:
Dedicatio altaris Sabunensis.
Monumenta Subenensia.
Sudheim, Dorf bei Lichtenau, Dioec. Paderborn:
Ludolfus de Suchern.
Sursee:
Necrologium von Sursee.
Tauberbischof sheim, Biscofesheimense monast,
0. s. Ben., Dioec. Würzburg:
Vita s. Liobae abbat
Tegemsee, o. s. Ben., Dioec. Freising:
Annales Wemheri.
Bernardus de Waging.
Chronicon Tegems.
Codex epistol. Teg.
De v. Hartwico.
Eberhardus abb. Teg.
ANHANG
169»
Epistola Tegemseens.
£pitaphiam EUingeri.
Gozbertus abb. Teg.
Historia fund. mon. Teg.
Monumenta Tegerns.
Necrologium Teg.
Notae Tegemseenses.
Vita 8. Quirini (Quirinalia).
Telfsy in Tirol:
Dedicatio ecclesiae in Telfs.
TennenhcLchf im Breisgau, ord. Cist., Dioec. Con-
stanz:
Necrologiam TennenbaceDse.
Tkännikon, sanctim. o. Cist, Dioec. Constanz:
Necrologiam TonnilEODeDse.
Thierhaupien, o. 8. Ben., Dioec. Augsburg:
Monumenta ThierhauptaDa.
Necrologium Thierhauptense.
Tohel, im Canton Thurgau, Dioec. Constanz:
Necrologium Tobelense.
Tolei, 0. 8. Ben., Dioec. Trier:
Theodoricus monachus Teolegiensis.
louly Tullum:
Adso Derv.
Gesta episc. TuU.
Guibertus archid,
Hugo Me teil US.
Seberus.
Vindricus.
Vita s. Apri (mir.).
Gerardi.
»1 n
Mansueti.
Vgl. Deutsche Kirchengesch.
TVaiectum ad Mosam = Mastricht
T)-atecium ctd Rhenum »» Utrecht.
Trebnitx, Cist -KL, Prov. Schlesien:
Annales monasterii Trebnicensis.
Tremonia = Dortmund.
Trientf Tridentum s. oben p. 1679.
Trier, Treviri:
Agricola: De congressu.
Amalarius Fort, archiep. Trev.
Annales S. Eucharii Trever.
„ S. Maximini Trever.
„ Maximiniani.
Arnoldus de Lalaing.
Baldericus scholast. Trevir.
Censura historiae Trever.
Chronicon ecclesiae Trev.
„ S. Mathiae Trev.
De calamitate abbatiae s. Martini.
De s. Synaldo.
„ „ Thoodulfo presb,
„ „ Wiggero.
Dedicatio altaris S. Mariae ad mart.
„ basilicae ap. urbem Trev.
EberwiniLS abbas 8. Martini.
Enen.
Epistola Trevirensiuni.
Epistolae ad Nicetium.
Epitaphium Conradi arch. Trev.
Florianus: Epistola.
Gesta Adalberonis arch.
»1
1»
Gesta Amoldi ep.
Baldewini.
Boemundi.
Godefridi.
Henrici II arch. Tr.
„ Treverorum.
Hillinus arch. Trev.
Historia martyrum Trev.
Inventio s. Celsi ep. Tr.
Lambertus Trevir.
Libellus de rebus Treverens.
Martyi*ologiuni 8. Maxim.
Necrologium Trevir.
Nicetius ep. Trever.
Nomina episc. Trevir.
Nota dedicationis 8. Martini Tr.
Notae dedicationum 8. Eucharii.
8. Mariae.
8. Maximini.
„ 8. Pauli.
Treverenses.
Series archiep. Trever.
Theganus.
Voraus de Ekberto.
Vita s. Agritü.
„ „ Celsi ep. Trev.
„ Conradi archiep. Trev.
„ s. Liutwini arch. Tr.
„ „ Magnerici arch. Tr.
Acta 8. Mathiae apost (inventio).
Vita s. Maximini ep. Trev.
„ „ Modoaldi Trev.
,, „ Symeonis heremitae.
Wenricus scholast. Trev.
St. Trond, Trudo , Truyen , Troden , Dioec. Lüttich :
Gesta abb. Trudon.
Necrolog. mon. s. Trudonis.
Theodoricus abb. 8. Trudonis.
Vita s. Trudonis.
Troppau, Oppavia, Oesterr.- Schlesien:
Martinas Oppaviensis.
St, TnUpert, o. s. Ben., Dioec. Constanz:
Annales 8. Trudperti.
Vita s. Trudberti.
Ulm:
Faber, Felix.
Necrologium von Ulm.
St. Ulrich, im Schwarzwalde, o. s. Ben., Dioec.
Constanz :
Vita s. üdalrici prioris Cellensis.
St. Urban, ord. Cist, Canton Luzeni, Dioec.
Constanz :
Annnies 8. Urbani.
Necrologium S. Urbani.
Ursberg j zwischen Ulm u. Augsburg, ord. Praem.,
Dioec. Augsburg:
Burchardus Urapergensis.
Chronicon ürspergense.
Necrologium Ursbergense.
Utrecht, Traiectum ad Khenum, Ultraiectum:
Adalboldus ep. Trai.
Alpertus 8. Symph. Mett
Annales S. Mariae Uhr.
Arnoldus Heymricius: Epist.
107*
1700
ANHANG
Beka.
Chronica do Traiecto.
Conradus ep. Trai.
De s. Sulpitio ep. Trai.
Heda.
Necrologium Ultraiect.
Notae S. Mariae Traiect.
Radbodus.
Series episc. Traiect.
Translatio ss. Benigni et Agnetis.
Veldenar.
Vita s. Bonifacii arch. Mog.
„ „ Friderici ep.
„ „ Gregorii ep.
„ „ Heinrici H auci Adalboldo;
,, „ Liudgeh ep. Mim.
„ Radbodi ep.
Wilübrordi.
Wülehadi.
1»
St. Vaasi d'Ärras, 8. Vedasti monasterium :
Annales Vedastini.
St. Vamtesy St. Vitonus, vid. Verdun.
Verden, a. d. Aller, Nieder -Sachsen:
Catalogus ep. Verd.
Chronicon ep. Verd.
De 8. Suiberto ep. Verd.
„ „ Tankone ep. Verd.
Necrologium Verdense.
Series episc. Verdens.
Verdun, Virdunum:
Annales Virdunenses.
Bertarius.
Dado.
Hugo Flavin.: Chron. Vird.
Laurentius de Leodio.
Kloster St. Paul in Verdun:
Annales S. Pauli Vird.
Necrologium Vird.
Kloster St. Vannes, S. Vitonus in Verdun:
Annales S. Vitoni.
Bertarius can.
Vita b. Richardi abb.
„ s. Vitoni.
Vgl. Deutsche Kirchengesch.
Vilich, sanctim. o. s. Ben., Dioec. Cöln:
Vita s. Adelheidis abb. Viiicensis.
Vorau, Kloster in Steiermark:
Annales Vorawienses.
Necrologium Voraviense.
Vombach, o. s. Ben., Dioec. Passau:
Genealogia comitum Formbao.
Rurapler.
Vita s. Wirntonis.
Vratislavia =* Breslau.
Wald, ord. Cist, bei Sigmaringen, Dioec. Con-
stanz:
Necrologium "Waldense.
Waldkirchen , Ober - OesteiTeich :
Albertus plebanus de Waldkirchen.
Waldsassen, ord. Cist., Diooc. Regensburg:
Fundatio monasterii Waldsassensis.
Otto prior Walds.
Wedinghausen, bei Amsbei^g, ord.Praem., Dioec.
Cöln:
Necrologium von Wedingh.
Weingarten, o. s. Ben., Dioec. Constanz:
Annales Weingartenses.
Catalogus abbatum Weingart.
Chronica quae dicitur Hugonis de S.
Vict (Vontin. Weing.).
Codex maior tradit. W.
De inventione Sanguinis Domini.
Genealogia Wel forum Weing.
Historia Welfomm Weingart.
Necrologium Wein gart
Notae Weingartenses.
Weissenau, Augia minor, o.Praem., Dioec. Con-
stanz:
Acta S. Petri in Augia.
Fundatio et dedicationes monast Aug.
Historia monast. Aug.
Necrologium Augiae minoris.
Weissenburg, a.d.Lutra, o. s.Ben., Dioec. Speier:
Annales Weissemburgenses.
Fundatio mon. Wissen b.
Necrologium Weissenburg.
Notae dedicationum Weiss.
Series abbatum Weiss.
Weissenburg im Elsass:
Eikhart
Weltenburg, Ben. -Kloster, an der Donau, Dioco.
Regensburg:
Necrologium Weltenburgense.
Notae Weltenburgenses.
Werdea = Donauwörth.
Werden, an der Ruhr, Werthina, Werthinense
monast., o. s. Ben., Westfalen, Dioec. Cöln:
Fragmenta Werthinensia.
Fundatio monast. Werthinensis.
Hagen, Henr.
Necrologium Werthinense.
Series abbatum Werthinensiom.
Uffingus.
Versus Werthinenses.
Vita 8. Idae.
„ „ liudgeri.
Werida = Kaiserswerth.
Wessobrunn, Wessof ontium , mon. Wessobru-
nense, o. s. Ben., Dioec. Augsburg:
Annales Wessofontani.
Monumenta Wessofontana.
Necrolog. Wessofontan.
Notae Wessofontanae.
Series abbatum Wessofont
Wettingen, ord. Cist., Dioec. Constanz:
Necrologium Wett.
Wien, Vienna, Vindobona, Dioec. Passau:
Annales Praed. Vindobon.
Auctarium Vindobon.
Behaim.
Chronicon Viennense.
Continuatio Vindobon.
„ Praedic. Vindob.
„ Scotorum Vind.
Copey-Buch.
ANHANG
1701
Faber, Joh.
Manesdorfer.
Martmas abbas Scotorom.
Mittheilungen.
Necrologium Viennense.
Sylloge diplomatom.
Tichtel.
Türkenraizz.
Wienhausen, bei Celle, Dioec. Verden:
Necrologium Winhuseose.
Wilhering, Kloster, Dioec. Passan:
Necrologium Wilheringense.
Wilißten, Praem.- Kloster, bei Brixen m Tirol:
Necrologium Wilthinense.
Wimpfen, am mittl. Neckar, Dioec. Worms:
Barchardus de Hallis.
Necrologium Wimpinense.
Windberg, Praem.- Klostor, bei Straubing, Dioec.
Regensburg:
Annales Windbergenses.
Catalogus abbatum Windb.
Monumenta Windbergensia.
Necrologium Windbergense.
Relatio de origine.
Tita s. Engelmari.
Wismar:
Kopmann.
Uenricus de Baisee.
Wolfenbüttel:
Annales Guelferbytani.
Worms, Wormatia:
Annales Wormatienses.
Aus Wormser Ratsbüchern.
Burchardus Wormaciensis.
Chronicon Wormatiense.
Einritt des Bischofs.
Herimannus clericus Wormat.
Historia b. Eckenbei*ti.
Imrao diac. TVormatiensis.
Memorial üb. d. Kriegswesen.
Monachus Kii'sgartensis.
Necrologium Wormatiense.
Vita Burchardi ep. Worm.
„ 8. Heriberti.
„ „ Ruperti Salisb.
Wurmback, Cist- Kloster, Canton St. Gallen,
Dioec. Constanz:
Necrologium TVurmb.
Würxburg, Wirziburg, Herbipolis:
Andreas Cirkenbach.
Annales Herbipolenses.
Annales Wirziburgenses.
Catalogus episc. Wirzib.
Chronicon Wirziburgense.
Fragmenta historica in codice.
Friess.
Imbrico ep. Wirz.
Michael de Leone.
Necrologium Wirziburgense.
Trithemius: Chron. monast.
Vita b. Adalberonis ep. Wirz.
„ s. Burchardi ep. Herbip.
Xanten , Xantena, canon. S. Victoris, Dioec. Cöln:
Annales Xantenses.
De s. Martyre.
Necrologium Xantense.
Notae S. Victoris Xantensis.
Z&Ux:
Langius.
über paschalis cod. Cizens.
Necrologium Citzense.
Zell, in der Rheinpfalz, Dioec. Speier:
Vita 8. rhilippi presbyt.
Zell, monast. Cellense in Silva nigra = St. Ulrich.
Zerbst:
Becker, Petr.
Zittau:
Johannes von Guben.
Zürich, Turegum, Turicum:
Chronik, KÜngenberger.
Combat de Ragatz.
Friind.
Müllner.
Necrologium Turicense.
Zurxach, o. s. Ben., Canton Aarau, unweit des
Rheins, Dioec. Constanz:
Necrologium Zurziacense.
Vita 8. Verenae.
Zwetl, ord. Cist, Dioec. Passau:
Annales Zwetlenses.
Anonymi Zwetl ensis historia.
Chronicon Zwetlense.
Continuatio Zwetl ensis.
Liber fundationum.
Necrologium Zwetlense.
Reimchronik, Zwettler.
Zici falten, o. s. Ben., Dioec. Constanz:
Annales Zwifaltenses.
Bertholdus abb. Zwifildensis.
Chronicon Zwifaltense.
De Conradi abb. Zwiv. itinere.
Necrologium Zwifalt.
Ortlieb monachus.
E. Geschichte der Weifen.
1126 Geneaiogia Wel forum.
1185 Annales Weingartenses Welfici.
1191 Historia Weif. Weingart.
1208 Chronographus Weingartensis.
1221 Annales Zwifaltenses.
s. XIV Summula de Guelphis.
1407 Castellus de Castello.
1495 Ampeckius (chron. Baior.).
1503 Annales Zwifaltenses.
1503 Marescotti —1446.
1511 Sunthaim: Hist. de familia.
1527 Benevenutus de S. Georgio.
1702
ANHANG
F. Preussen. — Der Deutsche Orden.
1198 Exordium ordinis Crucif.
1198 Narratio de primoFdiis ord. Teut.
1239 Hennannus magister domus Theui
1326 Petnifl de Dusburg.
1327 Hartmann von Heldrungen.
1337 Aouales Prussici breves.
1338 Reimchronik von Preu£sen.
1341 Jeroschin.
1349 Chronica Olivensis.
1352 Annales canonici Sambiensis.
1394 Wigaud von Marburg.
1398 Narratio de occupatione.
1402 Wegeberichte.
1405 Johann von Possilge.
1410 Cronica oonflictus.
1410 Franciscani Thor. ann.
1414 Annales expedit Prussici. 1233—1414.
1417 Johannes Marienwerder.
1433 Hochmeisterchronik.
1450
1462
1464
1484
1489
1497
1501
1511
1521
1532
1545
1559
Annales terrae Prussicae.
Geschichten von wegen.
Aeneas Sylvius: De situ Pruthen.
Blumenau.
Historia br. magistr. o. Theut
Naker, Libor.
Johannes de Lessen.
Hochmeister des D. Ordens.
Stella, Er.
Pole —1510.
Annales Olivenses.
Origo et initium.
Necrologe des Deutschen Ordens.
Bruchstücke aus deutsehen, polnischen
u,s.ta, Oesehichtsehreiöemy welche
diese Schriftsteller illustriren, findet
man in Scriptores rer. Prussicar. I.
1251 Handfeste, Culmische.
G. Livland und Curland.
1227 Henricus Lettus.
1291 Reimchronik, Livländische.
1327 Hartmann von Heldrungen.
1348 Annales Dunamundenses.
1348 Hoeneke.
1378 Hennannus de Wartberge.
1484 Sanders.
1507 Hysthorie, Eynne schonne.
1549 Chronik, Deutsche, vom livländ. Orden.
Notae de episcopatu Curonensi.
5. Schweiz.
951
1025
1057
1226
1298
1298
1348
1364
1386
1386
1405
1426
1446
1461
1464
1469
Annales S. Meginradi.
Einsidlenses 957 — 1025.
Heremi.
Einsidlenses 814 — 1226.
„ 814—1298.
S. Meginradi. 11.
Liber Heremi.
Johannes Yitoduranus.
Müllner.
Halbsuter.
Suchenwirt: Schlacht.
Reimchronik des Appenzell. Krieges.
Justinger — 1421.
Combat de Ragatz.
Chronik , Elingenberger.
Aeneas Sylvius: Basilea.
Fründ. 1436—1446.
Fründ : Vom Herkommen der Schwyzer.
1470 Frickart.
1476 Weber.
1481 Knebel. 1473—1479.
1484 Schilling: Beschreibung. 1468—1484.
1485 Türst.
1493 Tschachtlan. 1424—1470.
1499 Reimchronik über den Schwabenkrieg.
1499 Russ —1400.
1499 Schradin.
1499 Vereinigung.
1499 Licnz.
1509 Etteriyn. 863—1503.
1509 Schilling: Schweiz. Chron.
1530 Edlibach. 1485—1527.
1530 Pirkheimer —1499.
NB. Die Ortsgeschichte der Schweiz ist der Deutschen Ortsgeschichte {vid. p. 1680) eingereiht.
6. Frankreich.
I. Allgemeine Geschichte.
Dares Phrygius: De origine Franc.
1008 AimoinuB.
1137 Catalogus reg. Franc.
1180 Chronicon regum Francor.
1214 Historia reg. Franc.
1226 Abrege de Fhist de France.
1243 Mouskes, Phil.
1332 Brocardus.
ANHANG
1703
1351 Johannes Parisiensis: Memoriale.
1368 Chronica reg. Fj-anc.
1461 Chroniques de Franoe (appeU.).
1481 Chroniques de Fr. abreg.
1488 Bouchard.
1502 Gaguin: Mer des cronioques.
1503 Gilles: Annales de France.
1503 Ritios.
1529 Paulas AemiUus.
1537 Champier.
2. GescbloMB bis mT die Fnuiicen —486.
a Iku barbarische und römische QdUien,
Ausonius.
Ammianus Marcellinus.
Panegyrici vet XU.
Sulpicius Severus.
Orosius.
Salvianus.
Sidonius Apoilinaris.
-{Man vgl. auch Prosper Aquitanus — Anonymus
Cuspiniani — Chronicon imperiale — Antoninas
Martyr: Itinerarium — Anonymi itinerarium.)
b. Einführung des Christenthums,
?Acta s. Dionysii Areopag.
,, „ Irenaei episc.
Vita s. Aviti.
Martialis.
Martini Turon.
Die von Gregorius Turon. (vid. p. 545)
herrührenden Vitao.
?»
M
»1
^1
3. Qesoiiiclita de« fr&nldaciian Reloliea unter den
Horowingern. 486—751.
s. Deutsehe Reiehsgesehiehte pag, 1656;
füge hinxu:
Beda Vener.: Chronicon — 726.
Gildas: Liber querulus — c. 555.
Cassiodorus: Variarum libri 16.
Epistolae Austrasicae — 581?
Vita s. Gregorii Turon.
4^ Gesclilolite des fränidsolien ReioliM unter den
lUrolingem. 751—987.
a. Im Allgemeinen.
b. Pipin der Kleine, 751 — 768. siehe
c. Karl der Grosse. 768—814. \ Deutsche
d. Ludwig d. Fromme.Sii — 840. | Reichs^
e. Zwietracht der Söhne L/s. gesch.
f. Karl der Kahle. 840-877. J
g. Von lAuitvig II Baibus — Tod Ludwigs V.
877—987.
Hincmai'us: Consecratio Ludov. II.
Folcuinus: Gesta. 637—980.
Conventus Hludov. III. 878.
Conventio inter reges. 879.
Rhythmus Tauten. 883.
Fragmentum de reb. Lud. III. 881. 882.
Hincmarus : Epistolae (f 882).
Asserius. Fragm. 884 — 887 etc.
Dado episc. Virdun. 893.
Abbe mon. S. Germani — 896.
Annales Vedastini. 874 — 900.
Chronicon Aquitanioum. 830. 886. 930—
1025.
Annales Engolismenses. 815 — 991.
„ „ 814—993.
Gesta Carlomanni. 887—896.
Naufragium Arab. 902.
Chronicon Normannor. 820 — 911.
Petrus Bibüoth. 680—898.
Fragmentum ex chron. reg. Franc.
„ Gallici scriptoris. 922.
„ libri de diversis. 919.
Richerus. 884—998.
Flodoardus. 919 — 966.
Poenitentia. 924.
Johannes X: Epistolae. 928.
Hugo Floriac.: Hiat. nov. Fragm, Sil
—949.
Leo Marsic: Chron. mon. Cas. Fragm,
771—963.
Vita s. Genuifi. Exeerpta.
Narratio de Barcinone. 985. 986.
Fragmentum historiae Franc, a Lud. IL
Exeerpta ex yariis. 881—^7.
„ ex Vitis Sanct. 877—987.
Auch mehrere Schriften der folgenden
Periode sind hier xu benutzen,
5. Capetingisolia Periode. 987—1328.
Im Allgemeinen.
Historia Francorum Senonensis. 688 —
1015 (1034).
Alpertus 8. Symph. 1002—1018.
Chronicon Aquitanicum. 830 — 1025.
Ademarus Cabannensis — 1029.
Odorannus. 675—1032.
Chronicon monast s. Mich. Virdun. 722
—1034.
Historia S. Juliani Turon. 570—1040.
Annales Virdunenses. 822 — 1042.
Rodulphus Glaber. 987—1044.
Bertarius monachus. 925—1047.
Anseimus Leod.: Gesta pont. Trai. 661
1048.
Sigebertus Gembl.: Gesta abb. Gembl.
—1048.
Chronicon Conchensis mon. 817 — 1050.
„ 8. Benigni Div. 458—1052.
Historia episc. Autissiodorens. — 1052.
Annales Montis s. Michaelis. 421—1056.
Sangall. mai. 709—1056.
Floriacenses. 626—1060.
Lemovicenses. 687 — 1060.
S. Germ. Paris. 466—1061.
Vita s. Amandi ep. Traicet {hist. miracul.
1066).
Gesta archiep. Rothomag. — 1080.
Hariulfus mon.: Chron. Centul. 625 —
1088.
Annales S. Mart. Tomac. 459—1099.
Gesta episc. Tullensium — 1107.
„ abb. Trudon. auct. Rudolfe — 1108.
Ivo Camot.: Hist. Francorum —1108.
Hugo Floriac: Chron. de reg. — 1108.
: Histor. nova — 1108.
: LibeUus —1108.
n
n
11
11
^1
11
11
1704
ANHANG
Sigebertos Gembl. : Chronographia ~ 1 1 12.
Ivo Camot. (f 1117): Epistolae.
Gesta episc. Mettensium. 768—1120.
Annales Leodienses. 58 — 1121.
Gesta Treverorum — 1132.
„ episc. Camerac. 500 — 1135.
Historia regum Fr. S. Dionysii — 1137.
Clironicon S. Mart Turon. breve — 1140.
,, Malleacense. 768—1140.
Ordericus Vitalis — 1142.
ChroüiooD Morigniacense. 1108—1147.
Bobertus de Monte: Hist. Henrici I. 1135
-1150.
Historia Fraocorum aact. anon. — 1152.
Gesta Stephani regis. 1135—1154.
Annales' S. Vincentii Mett. 1 — 1157.
Chronicon Cluniacense. 1153 — 1158.
Folcuinus: Gesta abb. Lobiens. 980 —
1162.
Stephanus Bothomag.: Draco — 1169.
Richardus Quniac. —1172.
Gesta consulum Andeg. — 1137.
Guilelmus Malmesb. : Hisi novella. 1126
—1143.
Gesta Ambaz. domin. — 11.^4.
Henricus Huotendun.: Hist. Anglorom.
55 — 1154.
Johannes mon. Maioris Monasterii: Hisi
Gaufredi ducis. 1180.
Chronicon S. Steph. Antiss. 1005-1174.
Clarius monachus. 420 — 1179.
Annales Leodienses. 400—1184.
Gaufredtts coenob. 997 — 1184.
Bobertus de Monte: Ck)ntin. Sigeb. 1100
—1186.
Chronicon Antissiod. 1022—1188.
,, Leod. brev. 549—1192.
1194 Andreas Marchianensis.
Historia mon. s. Flor. 841—1202.
Chronicae S. Alb. Andeg. 929—1200.
Lambertus Ardensis. 800—1203.
Helinandus — 1204.
Gervasius Tilb. Fragm.
Bobertus can. 8. Mariani Autiss. — 1211.
Chronicon Fiscan. — 1220.
Vircion. 843—1221.
Elnonense. 534 — 1223.
S.Martini Turon. 249—1227.
„ mon. s. Floreni 700—1236.
Annales Marbacenses. 631 — 1262.
Gesta episc. Mett 768—1260.
Chronicon Kemperleg. 843—1279.
Annales S. Vinc. Mott. 1—1284.
„ S. Benign. Div. 564. 753—1285.
Chronique de France — 1285.
„ ,, ,, qui commence.
Chronicon Clarim. mon. 1098 — 1286.
S. Dionysü. 986—1292.
Johannes Longus. 590 — 1294.
Chronicon S. Medardi Suess. 497—1296.
Chronique de St. Magloire. 1214—1296.
Guilelmus de Nang.: Chron. — 1300.
Trivetus. 1136—1307.
Praeclara Francorum facinora. 1202 —
1311.
«
91
Chronicon Botomagense — 1343.
Genealogia reg. Francor.
Genealogia oomit. Flandriae (ap. Mart.)
Guiart.
Chronique rimee relatant
a. Hugo Capet und Robert. 987—996;
997—1031.
Miracula s. Bicharii Centol.
Vita s. Abbonis abb. Flor, (t 1004).
Annales Masciacenses. 732 — 1013.
Hugo Cap.: Epistolae.
Fulbertus Cam. (f 1028): Epistolae.
Gerbertus sive Sylv.: Epistolae.
Chanson de geste Hugnes Capet
Miracula s. Bened. anct Aimoino.
Helgaldus.
Bioherus.
Vita Burchardi oomitis.
Fragmenta Tarier, de Boberto r^e.
Adalbero. (1030.)
Bhythmus satiricus. 1031.
Bobertus rex Francor.: Diplom. 991—
1031.
b. Beinrieh L 1031—1060.
Bodulphus Glaber.
Chronicon Andeg. quod a quib.
Hugo Flor.: Chron. de reg. Fr.
Fragm entum de Henrico I.
Historia de Henrico I.
Henricus 1 rex Franc. : Diplomata. 1031
—1060.
Helgaldus. 1050.
Odile abbas Clun. (f 1049): Epist
Nicolaiis II pp. : Epist 1058—1061.
Deoduinus (f 1075): Epist 1050.
Cf. Der XI. Bd. von Bouquet, Becueil.
c' Philipp I. 1060—1108.
Ivo Camot (f 1117): Epistolae.
Ordo qualiter Philippus. 1059.
Fulco Bonus.
Philippus I rex Fr.: Diplom. — 1108.
Stephanus IX pp. (f 1058): Epist
Alexander 11 pp. (f 1073): Epist
Urbaous II pp. (f 1099): Epist
Hugo ep. Diensis (flor. 1076): Epist
Fragmentum hist Franc, a Ludovioo Pio
ad mort. Phil.
Comitia regni habita Corbeiae. 1065.
Epitaphia Phil. I. 1108.
Excerptum chronici vet
Excerpta ex var. auct ap. Bouquet, Bec.
XL p. 1 sq.
NB. ^ Auch die Schriftsteller über die
Kreuxxüge dieser Zeit %u vergl.
d. Ludwig VI (Orossus) u. VU, 1106—1137;
1LS7— 1180.
Sugerus (t 1151): Vita Lud. VI.
,, : Liber de reb.
Chronicon Morigniac. mon.
Fragmenta vett scriptt. de reb. Lud. VI.
LudovicusVI r. Fr.: Epist 1112—34.
..J
ANHANG
1705
1140
1182
Versus de Lud. VI.
Epitaphium Ludov. VI.
Gulbertus abb. Novig. (f 1124): De vita
Vita Caroli Boni (f 1127). [sua.
„ 8. Bernardi Claraev. (f 1153).
1151 „ Sugeri abb. S. Dion.
Sugerus: Epistolae.
1137 Ludovicus VII: Epistolae.
1118 Paschalis II: Epistolae.
1109 Anseimus Cantuar.: Episi
1117 Ivo Carnot.: Epistolae.
1115 Lambertus Atreb.: Epistolae. 1093—1115.
ri30 Baldricus Andeg.: Carmina.
Fulco Rechin —1135.
Odo de Diogilo. 1447—49.
Chronicon auct anon. (1096 — 1172).
„ S. Steph. Antiss. — 1174.
Historia Franconun — 1152.
Chronicon Antissiod. 1022—1188.
Herimannus Laudun.: Narrat.
Sugerus: Fragmentum.
Historia Ludovici VII. 1137—1165.
Fragmenta vett. scriptt de reb. Lud. VU.
Gesta Ludovici VII.
Fragmentum histor. de Ludov. VII.
„ „ de tributo.
Julius Florus.
Epitaphia Ludov. VII.
Arnulf US Lexov.: Epistolae.
Henricus II An gl.: Epistolae. 1156—78.
Rotrodus: Epistolae. 1165—74.
Johannes Sarisberiensis: Epistolae. 1155
—80.
1170 S.Thomas Cantuar.: Epistolae.
Hugo deCampo flor.: Epistolae. 1156—75.
Henricus archiep.: Epistolae. 1147 — 74.
Traimundus: Epistolae.
Epistolae historicae.
„ regum.
Petrus presb. card.: Epistolae. 1175—78.
Fridericus I imp.: Epistolae. 1152 — 78.
Henricus comes: Epistolae. 1149 — 72.
1187 Petrus Cellensis: Epistolae.
1326 Johannes de Bayono. 1020—1189.
Nomina reg. Francor.
6. Philipp II August; Ludwig VIII Coeur
de Uon, 1180—1223; 1223—1226.
Rigordus. 1179—1208.
Guilelmus Brito: Historia — 1222.
„ „ : Philippis —1223.
Gesta Philippi Augusti.
Robertus canon. 8. Mariani — 1211.
Catalogus captorum. 1214.
Nomina Prisconum.
Relatio Marchianensis. 1214.
Lambertus Parvus. 988—1194.
Helinandus —1204.
Sicardus Creinon. — 1213.
Chronicae S. Albini —1220.
Chronicon Fiscanense — 1220.
„ Elnon. S. Amandi —1223.
„ S. Martini Turon. —1227.
Gislebertus Montens. 1040—1195.
Lambertus Ardensis. 800 — 1203.
Ingeburgis: Epistola.
Epitaphium Ingeburgis.
Genealogia reg. Danor.
Innocentius III pp. : Epistolae.
Guilelmus abb. 8. Thomae: Epistolae.
PetiTis Samensis.
Chronicon Clarevallense.
„ Cluniacense.
„ S. Alb. Andeg. 929—1200.
Gervasius abbas.
Honorius III pp. : Episi 248.
Petrus Blesensis: Epist.
Stephanns Tomac. : Jßpist.
Mouskes.
Elogium Philippi Aug.
PhUippus Aug.: Testamentum.
Epitaphium Philippi Aug.
Fragmentum cont. gesta.
„ de vita.
„ historiae brovis.
Chronicon 8. Martini Turon.
NicolauB de Braya.
Aegidius Parisiensis.
Benedictus abb. Petroburg.
Rogerus de Hoveden.
Radulphus de Coggeshall.
Richardus Divisiensis.
Ricardus can. S. Trin. : Itinerarium.
Rogerus de Wendover.
Radulphus de Diceto.
Jacme, El rey En.
Gervasius mon. Dorob.
Matthaeus Paris.
Gesta Ludovici Vin reg.
Fragmenta de Lud. VUI.
Ludovicus VIII : Testamentum.
Flandria generosa = Genealogia comitum
Fiandr. (ap. Mart.).
Guiart.
Villehardouin.
Älbigenserkriegej vid.am Schluss
der franx. Geschichte,
f. Ludwig IX, der Heüige, 1226—1270.
Joinville.
Guilelm. de Nang.: Gesta Lud.
„ „ ., : Chronicon.
Vita s. Ludov. IX (auctoribus Galfrido de
Belle loco — Guilelmo Camot. — con-
fessario Margaritae reg. — Gesta s. L-i).
Primatus.
Guiart.
Guilelmus de Podio.
Balduinus imp.: Epistola ad s. Lud. et
ad Blancb.
Lambertus Parvus (Reinerus mon.).
Vita s. Theobaldi abb. Vall. C.
Chronicon mon. Mortui maris.
Coral.
Gualterus Comutus.
Chronicon 8. Nicasii Rem.
Ludovicus IX rex Fr.: Epistola et Lit-
terae.
Contractus navigii.
Vincentius Bellovac. (lib. 30«s).
Adamus Clai'omont.
1706
ANHANG
Recits d'un meoestrel.
Albericus moo. Triam Fontium.
Aymericus de Peyraco.
Girardus de Arvernia.
Johannes de ColamDa.
Laurentius de Leodio.
Aegidius Aureaevail.
Obronicon Normanniae — 1272.
„ Rotomag. —1282.
„ Andegav.-Vindoo.
Girardus de Fracheto.
Riebe rus mon. Senoo.
Reinerus mon. (Lambertos Parv.).
Cbronique anonyme — 1286.
Epistola publicata.
„ Tbunensis episc.
Sainceriaux, Rob. de.
Petrus de Condeto: Epistolae.
Gervasius abb.: Epistolae.
Ludovicus IX rex Fr. : Constitutiones.
: Pactum.
: Statutum.
„ : Testamentum.
Bulla canonis.
Indulgentia.
Indulgentiae.
Sermones Bonif.
l Miracula.
Epitapbia s. Ludovici IX.
Ordinationes, tractatus.
i^blissements.
Vita s. Lud.
Flores bistoriamm.
Mattbaeus Paris.
Mouskes.
Salimbene.
7»
11
Rigaudus.
g. Philipp lU (Äudaz) u. IV{Pulcher, f 1316),
Ludwig X, Philipp V u. Karl IV.
1270—1328.
Cbronique de France.
Guilelmus de Nang.: Gesta Phil.
,, ,, ,, : Gontinuator prior.
Cbronique de Saint -Magloire.
Cbronicon Clarimarisc.
Colmariense.
S. Dionysii.
S. Medardi.
Guilelmus Maior.
Annales Gandenses.*
Cbronique hmee relatant.
Muntaner.
Girardus de Fracheto.
Cbronique anonyme —1286.
„ „ — 1328.
Guilelmus Scotus.
Guiart.
Petrus de Condeto: Tabulae.
Cbronicon Rotomag. Continuat. —1328.
Gaufridus de Collono.
Coral.
Johannes Longus.
Genealogia ducum Brabantiae.
Cbronicon Hanonienso.
Jean de Nouelles.
Balduinus Ninoviensis.
Gillebertus de Outre.
Cbroniques de Flandre.
Jean des Preis.
Convocations.
Listes de convocations.
Index bominum.
Jobannes Paris. 8. Victor.
Bemaidus Guidouis: Flores.
Flores bistoriamm.
Mouskes.
Salimbene.
Anelier.
Cbronicon Barcinon.
Praeclara Francor. facinora.
Acta inter Bonifac. VIIL
Fasciculus actorum.
Godefroy de Paris.
Elogia Pbilippi Pulcbri.
Taxatio expensarum.
6. Haus Valoi«. 1328—1498 resp. 1515.
Itn Allgemeinen,
Froissart.
Monstrelet.
Cbronique des 4 prem. Valois.
Abrege de l'hist. cbronol.
Cbronicon ex vei martyr.
Flandria gener. — Genealogia comit.
Flandr. (ap. Mart.)
Mote.
Petrus Baiocensis.
Cbroniques ou Annales du Doyen.
Jean ie Bei.
Cbroniques de Flandre.
Cbronique Norroande.
Cbroniques de Normandie — 1453.
Cbronicon S. Benign! Dir.
Cbronique rimee relatant
a. Philipp FZ, Johann und Carl V.
1328—1380.
Der 100 jährige Krieg,
Jean de Venette.
Cbroniques de France (appell.)
Anonymi directorium.
Sententia arbitralis.
Entrevue de Charles IV emp.
Cbronique Parisienne.
Recits d'un bourgeois.
Du Guesclin.
Cuvelier.
Christine de Pisan.
Simon lingoniens.
Cbronique Normande.
Combat de 30 Bretons.
Jean de Noyal.
Poeme sur la bat. de Crecy.
Philippe de Valois: Lettre.
Jean le Beau.
Gaian.
Cbronique des Tard Venus.
Cbronique du petit Thalamus.
ANHANG
1707
Miguel del Verms.
Robertos de Avesbury.
Villani.
Ayala.
Ooillaume de la Perene.
Chronique de Moree.
Somninm Yiridarii.
b. Carl VI. 1380—1422.
ChroDiqae anonyme da regne.
Juvenal des Ursios.
Excerpta ex epitome.
Chronique du bon duo Loys.
Excerptum ex chronica.
Boucicaut.
Pierre de Fenin.
Abrege de l'hist 1400—1467.
Faber, Joh. 1379—1390.
Cochon.
Jonmal d'un boorgeois.
Histoire de Charles YI.
Gestes du roy Charles VI.
Opusoulum ex libris.
Martin de Cotignies.
Le Fevre.
Siego of Harflet
Page, John.
Facius (de orig.) 1415.
Siege de Rouen. 1418.
Salmon.
Chronique du relig. de St.- Denis.
„ du Mont Saint -Michel.
„ anonyme. 1400 — 1422.
Historia vitae Richard! II.
Jean le Beau.
c. Carl VIL 1422—1461.
Basin.
Berry.
Chartier, Alain.
Chartier, Jean.
Escousehy.
Abrege de l'hist. chron.
Gestes de Charles VII.
Le Fevre.
Journal d'un bourgeois.
Martial.
Charles VII roi de Fr. : Lettros.
Humbertus de Montmoret.
Chronique du siege. 1429.
Histoire du siege.
Histoire et discours.
Saint- Gelais, Octav.
Siege de Rouen. 1449.
Berry; Recouvrement. 1449. 50.
Blondellus: De reductione. 1449. 50.
Petrus de Bordeille.
Cochon.
Memoires cono. Joanne d'Arc.
Chronique de la Pucelle.
Proces de condemn.
Proces de Joanne.
Livre de la Pucelle.
Narratives of the expulsion.
Baude.
Memoires de Florent.
Chastelain.
Du Clercq.
Haynin.
Coeur.
Jean de Bueil.
Jean du Port.
Taverne.
Gruel.
Chroniques de France {appelleea).
Gerson.
Nicolaus de Clemangis.
Petrus de Alliaco.
d. Ludwig XL 1461—1483.
Louis XI: Lettres.
Jean de Troye.
Basin. [Amelgardus.]
Du Clercq.
Commines.
Molinet
Discours du siege.
Discussion.
Petrus de Blarrorivo.
Adrianus de Veterib.: Chronicon.
Charles duc de B.: Lettres.
Vigne: Louange.
Cabinet de Louis XL
Saint- Gelais, Octav.
Poeme sur la bat de Liege.
Güles.
Maupoint.
La Marche.
Chastelain.
Jehan de Wavrin.
Depeches des ambassadeurs.
Schilling: Burg. Kriege.
Rosier des guerres.
e. Carl VUL 1483—1498.
Carolus VIII rex Gall.
Charles VIII : CoiTosp.
Commines.
Desrey {vid. Monstrelet).
Guillaume de Jaligny.
La Marche.
Journal des etats.
Proces - verbaux.
Molinet
Saint- Gelais, Octav.
Vigne: Extrait
Desrey: Relation.
Beuchet.
Florus, Georg.
Legatio Gallicana.
Cattanee.
Extrait de l'hist. de Louis.
Champier.
Extraits des differ. ouvrag.
Traites de paix.
Bouchard. Additions.
Sejours de Charles VIII.
Extrait de registres.
Ligue faite.
1708
ANHANG
Arcuate.
Nouvelles plusieurs.
Descriptio apparatus.
Bernardus Oricellarius.
Barchardiis Argentin., Joh.: Diahain.
Molinet: Voyage.
Vigne: Le vergier.
Albini.
Andrelinus.
Alexander Benedictus.
Sanudo.
ViUenenve.
Pacantius.
Philippe V. Vigneulles.
Machiavelli: Istor. Fior.
: Legazioni.
?>
f. Ludwig XII. 1498—1515.
Louis XII roi: Lettres.
Sejours du roy Loys XII.
Seyssel.
Amys.
Acte fait.
Champier.
Extrait d*ane hist. de France.
Gaguin: Epistolae.
Loyal Serviteur.
Champier: Gestes du Bayard.
Flouranges.
Louise de Savoie.
Jean d'Auton.
Adjudication.
Investiture.
Saint -Gelais, Jean de.
Sanudo.
Champier: Descriptio; Trophaeum.
de Varanis.
Curres.
Mooenicus.
Arlunus.
Armee.
Coccinius.
Bembus: Hisi Veneta.
Senarega.
Pulgar: Cron. de Fernando.
Stephanus Infessura.
Burchardus Argentin., Job.: Diarium.
Molinet.
Buonaccorsi.
Florus, Geo.
Bertrandus: Tract
Donatus, Hier.
Ferrerius.
Philippe V. Vigneulles.
Coraica.
Cymaeus —1506.
Älbigenserkriege, 1202 — 1311.
Guilelmus de Podio. 1099 — 1272.
Petrus Samensis — 1217.
Praeclara Francor. facinora. 1 202 — 1311.
Chanson de la Croisade. 1207 — 19.
Chanson moult pitoyable.
Concilium Lumbarionse. 1165.
Histoire de la guerre. 1204 — 1219.
7. Italien.
?7
•1
11
Allgemeine Geschlohte.
Historia miscella.
Jordanes.
Procopius.
Agathias.
Paulus Diaoonus: Hist. Lang.
Catalogi regum Italiae.
„ ,, Langob. et Italicomm.
Catalogus provinciarum Italiae.
regum Italicomm.
Langob. et Italic. Lomb.
„ ,, „ Venet.
Rhythmus de Pipini reg. Ital. victoria.
Epitaphium Pipini reg. Italiae (f 810).
Angilbertus abbas: Versus de Pippino.
Pippinus rexital.: Capitularia. 781 — 810.
Gesta Bereogarii irap. 887 — 916.
813 Landulfus Sagax. 725—831.
Chronica S. Benedicti. Casin. 529—867.
950 Liudprandus: Antap. 887 — 950.
974 Chronicon Salemitan. 747 — 974.
Annales Barenses. 605 — 1043.
1085 Guilelmus Apuliens.
1115 Anonymi Barensis. 855 — 1115.
Annales Beneventani. 768 — 1130.
1140
1168
1212
1217
1228
1237
1268
1270
1277
1286
1305
1314
1320
1324
1330
1330
1340
1342
1350
1354
1409
1419
1444
1457
Faloo. 1102 — 1140.
Morena. 1153—1168.
Chronicon Placentinum. 1012 — 1235.
Catalogus baronum.
Annales Casinenses. 1000 — 1212.
Annales Ceccanenses. 1 — 1217.
Chronica S. Mar. de Ferraria. 681—1228.
Maurisius. 1183 — 1237.
[Matteo di Giovenazzo. 1247—1268.]
Annales S. Justinae Patav. 1207—1270.
Rolandinus. 1180—1260.
Salimbene. 1167 — 1287.
Pieri. 1080—1305.
Franciscus Pipinus. 1176 — 1314.
Giovanni di Lemmo. 1299—1320.
Compagni, D. 1280—1312.
Ferretus. 1250—1318.
Mussatus: De gest 1313—1329.
Monaldesco. 1328 — 1340.
Reinerius Granchi.
Dominions de Gravina. 1333 — 1350.
Breviarium Ital. hist 1212 — 1354.
Minerbetti. 1385 — 1409.
Chinatius. 1378—1381.
Bruni: Rer. in Ital. 1378—1440.
Facius: De reb. gest
ANHANG
1709
1463 Blondus: Histor. 400—1440.
1464 Aeneas Sylvius.
1475 Bonincontrias: Ann. 1360 — 1458.
1479 Piccolomini. 1464—1469.
1482 Diarium Parmonse. 1477 — 1482.
1500 Florus, Geo.
1506 Chronicon anon. Neap. 1434 — 1506.
1506 Sabellicus.
1512 Coccinius. 1511. 1512.
1514 Bernardos Oricell. 1483.
1515 Jean d'Auton. 1498—1515.
1516 Champier: Les grans.
1518 Crooica delle guerre.
15ia Muraltus.
1525 Alexander Benedict. 1495.
1526 Carpesanus. 1470—1526.
1528 Saluzzo di Castellar. 1482—1528.
1535 Sanatus iun.: CommentjiT. 1494 — 1500.
Aptdien,
Catalogus baronom.
1085 Guüelmus Apnliensis.
1181 Romoaldus arch. Salern.
1202 Hadulfus de Diceto: Series dacam.
1350 Dominicas de Gravina. 1333—1350.
1503 Sandeus.
1517 Caracciolus.
961
974
1234
1364
1402
1402
1435
Lombardei.
Atto ep. Yercell.: Epistolae.
Ratherius Yeron. ep.: Epistolae.
Fridericus II imp. Germ. (1212 — 1250):
Constitntiones.
Henricus (VII) rex Germ.: Foedns cum
Lomb.
Historia Cortusior. 1256 — 1364.
Johannes de Mussis. 1222 — 1402.
Azarius. 1250—1362.
Andreas Billius. 1402—1431.
Toseana.
1348 Istoria delle. 1300—1348.
1431 Monaidesco. 1328 — 1340.
Specfelle und Orte-Geechlchte.
Alba, in Piemont.
1089 Benzo ep. Albensis.
Ämalß.
1082 Chronicon Amalphitan.
Anagni, Prov. Rom.
1176 Pactum Anagninum.
Ancona.
1218 Boncompagni. 1172.
8. Andreae monaaterium in monte So-
racte.
c. 1000 Benedictus monachus S. Andreae.
Aosta,
Necrologium Augustae Praet.
Aquila.
1382 Antonius de Boetio. 1363—1382.
1383 Boetio di Rainaldo. 1252 — 1362.
1424 Ciminello di Bazzano. 1423—24.
1424 Niccolo di Borbona. 1363 — 1424.
c. 1448 Jacobus de Utino.
1485 Francesco d'Angeluocio. 1436 — 1485.
AreKTio.
Wido monachus. 1033.
Chi;onicon Aretinum. Saec. XL
Annales Aret. urbis. 1192 — 1343.
1384 Gorellus. 1310 — 1384.
1502 Pezzati.
AsH.
Chronicon Astense. 1122—1204.
Chronica Astensia —1294 resp. 1325.
1342 Antonius Astesanus.
1471 Annales Astenses. 1313 — 1471.
1486 Ventura. 1419—1486.
Cronachette Astesi.
Atina.
1356 Chronicon Atin. eccl.
Bari (Barum).
1043 Annalcs Barenses. 605 — 1043.
1102 Lupus protosp. Barensis.
1115 Anonymi Barensis.
Johannes archidiac. Barensis.
c. 683
760
763
768
787
787
851
878
889
897
931
943
1056
1079
1084
?
1113
1128
1130
1140
1266
Benevento (Beneventum).
Alcuini epist. fictit de Beneventanis.
Vita s. Barbati ep. Benev.
Acta SS. mart. duodecim {transL).
Translatio s. Heliani Benev.
Passio s. Mercurii Benev. (transL).
Paulus Diac.: Epitaphium Arichis.
Epitaphia principum Benevont.
Radelchisus.
Adelchis princeps..
Erchempertus Casin.: Hist. Lang. Benev.
Catalogus regum Langob. et ducum Benev.
» « «1 11 11 ?i
Chronicon ducum Beneventi.
Historia Langob. Beneventana.
Catalogus ducum Benevent.
„ imp., regum . . auct. Gregorio
Catin.
Chronicon Beneventani monast.
,, Beneventanum.
Annales S. Sophiae Benev.
„ Beneventani.
Falco Beneventanus.
Andreas Ungarns.
Bergamo (Bergomum).
877 Andreas presb. Berg.
1120 Moyses BergonTas.
1241 Annales Bergomates.
1407 Castellus de Casteilo.
1484 Cronaca anon. di Berg.
1520 Foresta.
Zenuno: Chron. Berg. 305 — 1268.
Kalendarium Bergomens.
Bobbio j 0. s. Ben. , Dioec. Tortona.
615 Columba sive Columbanus.
615 Vita s. Columbani abb.
627
71
n
Attalae abb.
1710
ANHANG
664 Jonas monachus BobieDSis.
s. VII Versus do Bobuleno abb. Bob.
c. 730 Epitaphium Cumiani . . Bobiense.
Bologna,
1394 Bartholomaeus della Pugl. 1104—1394.
1426 Matthaeus de Griflfon. 1109 — 1426.
1497 Hieronymus de Bursellis. 1418 — 1497.
1506 Garzo: De dignit.
Brescia (Brixia).
883 Catalogos regum Lang, et Ital. Brixiensis.
149—883.
c. 1050 Ridolfus not. 774 — 865.
1273 Annales Brixienses.
1412 Maluecius —1332.
1438 Calze: Assedio.
1468 Christophoras a Soldo. 1437 — 1468.
1510 Capreolus.
1512 Processo.
Kalendariam Brixianum.
Necrologium „
Canosa, Canusinum.
c. 566 Vita s. Sabini ep. Canus.
Canossa, Canusinum monast, o.s.Ben .,
Dioec. Reggio neir Emilia.
Bonizo monach. Canusinus.
Notae Canusinae.
Capua,
934 Catalogus comituin Capuae.
943 Chronicon dnc. Benev., Sai., Capuae.
986 Catalogus princ. Cap.
1058 Chronicon com. Cap. 815 — 1058.
CJarrara.
1417 Zabarella: Grat. 1393.
1428 Vergerius —1355.
Cassino, vid. Monte Cassino.
Cava (bei Salerno, ,La santissima Tri-
nita della Cava\) o. s. Ben.
1085 Chronicon Cavense. 794—1085.
1092 Historia consecrat.
1124 Vitae abbatum Cav. 1050—1124.
1192 Historia dedicat.
1217 Aimales Cavens. breves.
1315 „ Cavenses. 569 — 1315.
Ceccano, am Sacco, Prov. Rom.
1217 Annales Ceccanenses.
Cesena, Prov. Forli.
1342 Michael de Caeseua.
1377 Comoedia de excidio.
Cividale, Civitas, Forum Julii, Prov.
Udine.
1331 Annales Foroiulienses.
Necrologium Civitatense.
c. 1360 Petrus Passerinus.
S. Micbele di Cltisa, o. s. Ben. , Dioec.
Turin.
1091 Vita s. Benedict! abb. Clusens.
1100 Guilelmus mon. Clusensis.
öomo,
1127 Anonymus Novoc. 1118
1519 Muraltus. 1492—1519.
1127.
Oremona.
964 Vita s. Hymerii (transL).
972 liudprandus ep. Cremen.
1232 Annales Cremonens. 1096 — 1232.
1317 Chronicon Cremen.
1431 Eliseus della Manna.
Cronaca di Cremona — 1442.
„ ,, „ ID^D.
Necrologium Cremen.
Este.
1354 Chronicon Estonse. 1101 — 1354.
1409 Jacobus de Delayto. 1393—1409.
1454 Johannes- Ferrariens. 1409 — 1454.
EugtU>iutn, vid, Gubbio.
740
1226
1294
1400
1468
1412
1444
1492
1499
1522
Faenxa (Faventia).
Narratiuncula quaedam.
Tolosanus.
Cantinellius.
/
Chronicon Faventinum.
Chronica conventus s. Andr.
Fundatio eccles. et convent.
Statutum Favent.
Notitiae chronologicae.
Ferrerius: Epist ad Hadrianum.
Farfa (zwischen Rom u. Rieti), o. s. Ben.
Historiae Farfenses.
841 Epitaphium Sichardi.
857 Constructio Farf.
930 Chronicon Aoutiani mon. 669—930.
1039 Hugo abbas Farfensis.
p. 1105 Gregorius Catinensis.
1125 Catalogus abb. Farfens.
1228 Annales Farfens. 661 — 1228.
1228 Notae historicae Farf. 1087 — 1228.
Fenno, unweit des Adriat Meeres,
Prov. Ascoli.
1447 Antonio di Niccolö. 1170-1447.
1502 Luca Costantini. 1453 — 1502.
1517 Montani. 1445 — 1517.
Ferrara.
1092 Wide ep. Ferrariensis.
1211 Annales Ferrarienses.
1264 Chronica Ferrariensis. 658 — 1264.
1502 Diarium Ferrariense. 1409 — 1502.
1506 Cyrnaeus. 1482 — 1484.
Florenx,
774 Historia Langob. Florentina.
s. XII Chronica de orig. civit. Flor.
1173 Annales Florentini. 1110—1173.
1231 Sanzanome. 1125 — 1231.
1247 Annales Florentini. 1107 — 1247.
1281 Malespini —1281.
1294 Brunetto Latini.
c. 1300 Cei-taldo. 1202.
1324 Compagni, Dino. 1280—1312.
ANHANG
1711
1348 Villani, Giov.
1364 ., Matt, et Fil.
1370 Velluti. 1300—1370.
1373 Pucci. 1362—1365.
1378 Biario CompagDano.
1380 Gesta Floreotinorum. 1080—1380.
1380 Simone della Tosa. 1115 — 1346.
1381 Nofri.
1386 Stefani, M. di Coppo.
1387 Diario dello Squittin.
1388 AnoDimo Fiorentino 1358—1388.
1400 Salutati.
1401 Pitti.
1405 Villani, Fü.
1406 Coluccios.
1409 Buoninsegni, P.
1420 Capponi, Gin. 1378—1419.
Naddo. •
1411 Salviati. 1398—1411.
1422 Brancacci.
1435 Dati, G. 1380-1405.
1438 Historia Florentina. 1406 — 1438.
1444 Bruni.
1444 Morelli, Giov. 1348 — 1437.
1452 Cavalcanü. 1420—1452.
1456 Capponi, Ner. 1419—1456.
1459 Poggius. 1350 — 1455.
1460 GiDo: Kicordi. 1282—1460.
1465 Buouinsegni, Dom. 1410 — 1460.
1475 Palmerius, Matth. 449—1449.
1472 Antonius Hyvanus. 1472.
1479 Naldus Naldius. 1396 — 1459.
1476 Contarenus.
1478 Bucheler.
1494 Politianus. 1478.
1495 Capitoli d'accoi^o.
1496 Scala.
1512 Buonaccorei. 1498 — 1512.
1513 Luca della Robbia.
1514 Bernardus Oric. 1483.
1527 MachiaveUi. 1215 — 1492.
Concil.
1439 Acta Graeca.
Foligno.
1341 Benevenutus, Bonav. 1198 — 1341.
Forlt.
1473 Annales Forolivienses. 1275 — 1473.
1433 Hieronymus Foroliviensis. 1397 — 1433.
1500 Cobelli —1498.
Foroiulium (Friaul) vid, Cividale.
Fossa Nova (Dioec. Ten*acina), vid.
Annales Ceccanensos.
FniUuaria, abbat, s. Benign!, Dioec.
Ivrea:
Chronicon abbatiae Fmct. 1003 — 1328.
Oenua.
1166 Cafarus: Annales Genuenses. 1100—1163.
Contin. —1294.
1242 IJrso.
1298 Jacobus de Voragine —1297.
1322 Catalogus reliquiarum.
1378 Chinatius.
1420 Stella. 1298 — 1409 resp. —1435.
c. 1450 LeodiTsius. 1369—1424.
1457 Facius. 1377.
1460 ßracelli. 1422—1444.
de Varanis.
1480 Adamus de Montaldo: De laudibus.
1499 Antonius Gallus.
1507 Cronaca di Genova.
1514 Senaroga.
1536 Giustiniani, Agost
Necrologium Januense.
Orado (Gradus).
628 Chronicon Gradense. 451—628.
„ Patriarch. Gradens.
Johannes diaconus.
OubbiOf Eugubium, Prov. Perugia.
1160 Vita s. Ubaldi ep. Eugub.
1472 Guernerius Bernius. 1350 — 1472.
Lodz, Lauda, Prov. Mailand.
1167 Morena: Eist, rerum Laudens. 1153 —
1164.
1168 Anonymus de rebus Laudens.
De laude civit Laudae.
Loreto, Prov. Ancona.
1271 Annales Lauretani. 1187 — 1271.
Chronicon Lauretaoum.
Lticca.
1086 Ansei mus ep. Lucensis.
1086 Vita s. Anselmi Lucens.
Necrologium Lucensis capit.
1424 Sercambi. 1164—1409.
1496 Vita Castruccü.
Mailand (Mediolanum).
See. II Epitaphium Calymeri.
521 Ennodius diac. Mediol.
536 Datiana historia. 51 — 304.
c. 730 Landes Mediolan. civitatis.
738 Descriptio Mediolani.
741 Epitapnium Natalis archiep.
814 Gdilbertus archiep.
868 Sedulius: Carmen ad Tadonem arch.
1018 Nomina episc. Mediolan.
1072 Petrus Damiani.
1077 Arnulfus: Gesta arch. Mediolan.
1085 Landulfus sen. 374—1085.
1137 Landulphus de S. Paulo. 1097 — 1137.
1162 Carmen de destructione.
1177 Gesta Friderici 1 imp. in Lomb.
s. XII Ealendarium Mediolanense.
1216 Liber consuetudinum.
1223 Excerpta bist, ex vet. kalond.
1228 Annales Mediol. br. 397. 1104 — 1228.
1237 „ „ breviss. 1111 — 1237.
1251 Memoriae Mediol. 1061—1251.
1253 Notae S. Mariae Med. 931 — 1253.
1280 Annales Mediol. min. (S. Eust.) 64—1280.
1295 Notae S. Georgii Med. 1061 — 1295.
1297 Stephanardus. 1262 — 1292.
1311 Coronatio Heinrici VII.
1344 Johannes de Cermenato. 1307 — 1313.
1712
ANHANG
1344 Galvaneus Flamma.
1355 Catalogus archiep. Mediol. —1071 resp.
1355.
1368 Fragmentum histonae Mediolan.
1402 Annales Mediolan. 1230—1402.
1402 Azarius.
1402 Ordo funeris Joh. Galeatii.
1402 Epitaphium Johannis Galeatii.
Charta foederis.
1435 Andreas Billius. 1402 — 1431.
1449 FranciscQS Aleardus.
Hieron ymns Chbellus.
Johannes Montanus.
1450 Leodrisius. 1369 — 1424.
1453 Porcelli OS.
1454 Gapitula pacis.
1477 Decembrius.
1478 Augustinus Kubeus.
1487 Cronica di Milano.
1491 Simonetta. 142J — 1466.
1494 Morula.
1496 Confederatio.
1497 Cronache Milanesi.
1500 Acte fait par les Milanois.
1500 Bossi, Don. 0. C. —1492.
1509 Corio. 558—1500.
1515 Ambrogio da PauUo. 1476—1515.
1516 Calchus —1313 resp, 1322.
Necrologium Mediol anense.
Mantua,
980 Gumpoldus ep. Mantuanus.
1299 Annales Mantuani.
1418 Antonius Nerlius.
1481 Piatina. 1146 — 1464.
1484 Schinevoglia. 1445 — 1484.
1484 Cronaca di Mantova.
1490 Equicola.
Modena.
s. Vn Descriptio urbis Mutinensis.
8. IX Necrologium Mutin.
1336 Annales Mutiuensium. 1131 — 1336.
1349 Bonifacius de Morano. 1306 — 1342.
1363 Johannes de Bazano. 1002—1363.
1502 Jacopino de' Bianchi. 1469 — 1502.
Vita s. Geminiani (f 348).
Homoboni.
11
n
610
C..797
867
897
c. 900
1042
1087
c. 1106
1111
1115
c. 1140
1212
1243
Monte GassinOf Casinense monast, o.
8. Ben.
Marcus poeta.
Paulus Diaconus Casin.
Epitaphium Pauli Diaconi.
Chronica S. Benedicti Casin. 529—867.
872. 913.
Catalogus reg. Lang, et duc. Benev. Casin.
Erchempertus mon. in Monte C.
Annales Casinatea. 914—1010. 1042.
Carmen in laudem Desiderii.
Guido mon. Casinensis.
Catalogus abbatum Casinens.
Leo Marsicanua \ r<k^«i«n «,/>« Pooi«
Petrus Diac. Cas. / ^^^^'^''^ °'^^- ^'^-
Annales Casinenses. 1000 — 1212.
Richardus de S. Germ.: Epistola.
Necrologium Casinense.
De 8. Aligemo abb. Casin.
De vv. Johanne 11 et 111.
De Victore III pp.
Passio s. Bertharii abb. Casin.
Vita 8. Benedicti abb. Cassin. (f 542).
Monferrato.
1527 Benevenutus de S. Georgio. 900—1490.
1530 Galeotto de Carretto.
Monxa (Modoetia).
1302 Mutius de Modoetia. 1290—1302.
1360 Morigia —1349.
Necrologium Modoetiense.
Nardd, monast. Neritinum.
1368 Stephanus abbas Montis A. 1090—1368.
1484 Tafurus.
Neapel.
Vita s. Severi ep. Neapel.
Epitaphium Caesarii consulis.
Victoria Neapolitanorum ficta.
Epitaphium Boni consulis.
Vita 8. Athanasii ep. Neap.
Gesta episc. Neapolit
Catalogus episc. Neapolit
Vita 8. Severini abb. {transkU.).
Translatio s. Sosii.
Johannes diac. Neapel.
Petrus subdiac. Neap.
Catalogus episc. Neapel.
Chronicon ducum Benev.
Miracula s. Agrippini ep. Neap.
Ubaldus. 717 — 1027.
Lupus Protosp. 855 — 1102.
[Matteo di Giovenazzo. 1247 — 1268.]
Facius: De reb. gestis. 1455.
CoUenutio.
Panormita.
Diaria Neapolitana. 1266—1478.
Annales de Raimo. 1197—1486.
Albini.
Pontanus.
Ritius.
Caracciolus.
Andrelinus.
Vigne, Andr. de la. 1494. 1495.
Pulgar: Coronica llamada.
Ealendarium Neapel itanum.
Nerito = Nardd.
s. V
788
788
834
872
894
898
902
910
910
910
911
949
960
1027
1102
1268
1457
1458
1471
1478
1486
1495
1503
1503
1517
1519
1529
1531
et Neap.
NoUif Prov. Caserta.
431 Paulinus Nolanus.
Vita 8. Paulini Nolani.
c. 1500 Leo Nolanus.
NonanttUa, o. s. Ben. , Dioec. Modena.
753 De fundatione monast. Nonant
803 Vita 8. Anselmi abb. Nonant
813 Amalarius: Versus.
933 Catalogus abbatum Nonant
Novalese bei Turin, o. s. Ben.
830 Vita b. Eldradi abb.
1050 Chronicon Novaliciense. 726—1050.
Necrologium Novaliciense.
ANHANG
1713
Orvieto, Urbs vetus.
1313 Annales Urbevet. 1161 — 1313.
1304 Chronica Urbev. 1294—1304.
1368 Ephemerides Urbevet. 1342—1368.
1400 Montemarte. 1333 — 1400.
1412 Chronica Urbev. 1194 — 1412.
1260
1270
1364
1364
1399
1406
1461
1509
See. X.
1248
1248
1248
1255
1287
1335
1336
1398
1399
1445
1482
1526
Pcidua, Patavium.
Kolandinns Patavinus. .
Annales S. Justinae Patav.
Catalogus potest. Päd. 1174—1364.
Historia Cortusioram. 1256 — 1364.
Chronicon Patavinum. 1174—1399.
Andreas de Oataris. 1311 — 1406.
Savonarola, Andr. 1440.
Cordo sive Barth, de Cori.
Nogarolus.
De civitato Paduae.
Nomina episc. Patavinomm.
Pamia,
XI Epitaphia Parm. pont. ecci.
Annales et notae Parmens. — 1167.
Notae Parmenses, 1147 — 1180.
Carmina triumphal.
Fridericus II imp.: Epistola.
Epistola snper liberatione.
Statuta comm. Parm. 1255.
Salimbene. 1167 — 1287.
Annales Parm. — 1335.
Chronicon Parmense. 1038—1336.
Excerpta e compendio.
Johannes de Comazanis. 1085 — 1399.
Chronica abbreviata. 1030 — 1445.
Diarium Parmense. 1477—1482.
Carpesanus. 1470 — 1526.
Vita 8. Bemardi Parm. (f 1133).
„ ,, Bertholdi oblati.
Passio s. Domnini mart.
Vita s. Johannis abb. Parm.
ürsulinae.
»?
»»
496
521
698
850
1169
1278
1330
1529
1293
1352
1398
1424
1491
1491
1518
p. 1527
Pavta, Papia, Ticinum.
Vita 8. Epiphanii ep. Tic.
Ennodius ep. Ticin.
Stephanus mag.: Carmen.
Epitaphia Papiensis civ.
Synodus Papiensis.
Concilium Papiense.
über legis Langob. Papiensis.
Thomas de Papia: Gesta.
Anonymi Ticinensis.
Grumello.
Perugia.
Bonifacius Veron. 1150—1293.
Annali brevi della ci\ik. 1194—1352.
Cronachetta di P. 1352—1398.
Vita Brachii.
Antonio di Andrea. 1423 — 1491.
Cronaca della cittä. 1309 — 1491.
Matarazzo. 1492 — 1503.
Alfani. 1502 — 1527.
Ptacenxa.
839 Epitaphium Podonis ep.
1089 Petrus de Ripalta.
Potthast, Bibliotheca historica.
1235 Annales Piacentini Guelfi. 1012—1235.
1280 Chronica rectorum. 1130—1280.
1284 Annales Piacent- Gibeilini. 1154—1284.
1287 Salimbene. 1167 — 1287.
1320 Chronicon Placentinae urbis.
1322 Guerinus. 1289 — 1322.
1400 Chronicon de antiquitatibus.
1402 Johannes de Mussis.
1463 Antonius de Bipalta. 1401 — 1463.
1476 Chronica episcop. Placentinor.
1529 Notae Placentinae.
Necrologium Placentinnm.
Vgl. auch die meisten Schriften über
Partna.
Piombino.
1448 Antonius de Augustinis.
Pisa.
800 Petrus Pisanus: Carmina.
1104 Laurentius Veron.
1120 Gesta triumph. per Pisanos. 1099—1120.
1135 Concilium Pisan.
1136 Chronicon Pisanum. 688—1136.
1175 Marago —1175.
1176 Chronica Pifeana. 971—1176.
1188 Chronicon Pisanum. 1004 — 1188.
1269 „ „ 1101 — 1269.
1280 Guido de Corvaria. 1270—1280. ^
1313 Heinrici VII regis curia.
1332 Reinerius Granchi.
1337 FragmentahistoriaePisanae. 1191—1337.
1373 Pucci.
1399 Johannes de Comazanis. 1085—1399.
1400 Sardo. 964—1400.
1406 Monumenta Pisana. 1089 — 1406.
1406 Giovanni di Ser Piero.
1409 Antonius de Butrio.
Apoiogia Pisani conc.
1409 Concilium Pisanum.
1409 Johannes Novariensis.
1475 Palmerius, Matth.: De capt 1406.
1510 PerizoJo. 1422—1510.
Notae Pisanae. 1128. 1148. 1154.
Vgl. auch die meisten Schriften über
Parma.
PistofOf Pistoria.
Annales Pistorienses. 1300 — 1348.
Manetti —1446.
Ricciardi da Pistoja. 1494-1500.
Ravenna.
Vita s. ApoUinaris ep. Rav.
„ „ Severi ep. Rav.
De s. Calocero ep. Rav.
Agnellus qui et Andreas.
Synodus Ravennas.
Johannes archiep. Rav.
Concilium Ravennatense.
Petrus Crassus Ravennas.
Chronica de civit. Rav. — 1346.
Spretiis.
Spicilegium Ravcnnatis historiae.
Reggio.
1273 Annales Regienses. 1199 — 1273.
108
1348
1459
1500
75
390
845
898
c. 900
997
1084
1346
1714
ANHANG
1290 Memoriale _potest. Reg. 1154—1290.
1388 Chronicon Kegiense. 1272—1388.
1540 Nomina episc. Regiens. — 1540.
Rietif Reate.
1377 Aimales Reatini. 1054—1377,
Rimtni.
1452 Chronicon Ariminense. 1188 — 1452.
Ripalta (in der Nähe von Turin).
1405 Chronicon Ripaltae. 1195—1405.
308/34
s. VIII
826
863
950
963
973
998
c. 1000
1081
1064
8.xn
1119
1168
1237
1276
1300
1354
1354
1412
1415
1424
1453
1463
1464
1469
1472
1484
1492
1497
1500
s. XV
1516
Rom,
Chronica urbis Romae.
Regiones urbis Romae.
Descriptio regionum.
Concilium Romanum.
11
7»
libellus de imperat potestate.
Synodus Romana.
Benedictxis monach. S. Andreae. 360 — 973.
Concilium Romanum.
Oraphia.
Concilium Romanum.
Versus de Roma.
Mirabilia urbis Romae.
Annales Romani. 1044 — 1019.
„ (Romani) Seligenst. 1067—1168.
Maurisius. 1183—1237.
Thaddaeus Vicentinus: De Ecelino.
Rolandinus. 1118—1260.
Gerardo.
Fragmenta bist. Romanae. 1327 — 1354.
Cola di Rienzo.
Vita di Cola di Rienzo.
Concilium Romanum.
Philippus Crasullo. 1352—1415.
Antonius Petri. 1404—1417.
Petrus de Godis.
Blondus: Roma.
Aeneas Sylvius: Decad. 407 — 1440.
Muffel. 1452.
Alberti: De coniuratione.
Paolo deUo Mastro. 1422—1484.
Diarium Rom. urbis. 1481—1492.
Pomponius Laetus.
Stephanus Infessura. 1294 — 1494.
Publius Victor: Descriptio.
Jacobus Volaterranus. 1472 — 1484.
Necroiogium Romanum.
Salemo,
830 Ardericus Salemitanus.
Catalogus princ. Salem.
974 Chronicon Salernitanum. 747—974.
1178 Romoaldus arch. Salem.: Annales.
1362 Necroiogium Salem.
Saluxxo.
1453 GiofPredo dcUa Chiesa.
Siena.
1305 Croniche Senesi. 1202—1305.
1328 Andreas Dei. 1186—1328.
1381 Donati. 1352—1381.
1384 Annales Senenses. 1180—1384.
1422 1385 1422.
1422 Bandinus de'ßarth. 1402—1468.
1476 Contarenus. 1453.
1478 Dati, A. 1447—1457.
1479 Annales Senenses. 1107—1479.
1496 Allegrottus. 1450—1496.
SubictcOy Sublacense mon., o. s. Ben.
Dioec. Tivoli.
1216 Annales Sublacenses. 1145—1216.
1390 Chronicon Sublacense. 595 — 1390.
Tarmt,
1415 PhUippus CrasuUo. 1352—1415.
Tortana,
1330 Cronaca di Tortona. 1153—1330.
Treviso.
1428 Andreas de Redusiis. 1368—1428.
Türin y Taurinum.
816 Claudius Taurinensis.
Necroiogium Taurinens.
Udine, Utina, Prov. Venedig.
Petms Passerinus, tabellio ütinensis.
Necroiogium Ütinensis capituli.
Urbtno.
1547 Bembus: Liber.
Venedig.
980 Catalogus ducum Venet.
1008 Johannes diac. Venetus —1008.
1177 Pactum Venetum.
1177 Relatio de paoe Veneta,
1178 Historia ducum Veneticorum.
1195 Annales Venetici.
1229 Historia ducum Venetic. 1102— 122<».
s. Xni Chronicon Venetum v. Altinate.
Chronica, Venediger.
1268 Contractus navigii.
1275 Canalo.
1341 Chronica illorum de la Scala. 823—1341.
1345 Historia Jadrensis.
1354 Dandulo. 80—1339.
1378 Chinatius.
1415 Chronique Venitienne. 1402 — 1415.
1418 Vita Zeni patrit
Guerra, La, de' Tedeschi.
1429 Laurentius de Monacis — 1354.
1431 Eliseus della Manna.
1446 Giustiniani, Leon. 1418.
1449 Franciscus Aleardus.
1452 Poroellius.
1453 Bessarion: Epistola.
1454 Capitula pacis.
1454 Barbaro, Franc.
1457 Facius: De hello Veneto. 1377.
1463 Blondus: De origine.
1468 Christophoms a Soldo. 1437—1468.
1473 Barbaro, Gios.
1474 Guerre, Le, dei Veneti. 1470—1474.
1484 Tafurus.
ANHANG
1715
1489 Giustiniani, Bern.: De origine — 809.
1493 Cepio sive Cippico. 1470-<1474.
1496 Callimachos Exper.: Historia de bis.
1496 Foscari.
Confederatio.
1498 Naageiias.
o. 1500 Donatus, Hier.
1500 Wenger. 1487.
1500 Malipiero. 1457—1500.
1500 Sanutus: De hello Gallico. 1494—1500.
1502 Petras Marcellns —1502.
1506 Sabeliicus.
1506 Cyrnaeus: Gommentarius. 1482 — 1484.
1508 Mocenicus. 1505—1508.
1508 Oratio legatorum.
1509 Monitorium.
1512 Coccinius. 1506—1512.
1520 Seyssel: La victoire. 1508.
1525 Alexander Bened. 1495.
1.535 Sanudo ian.
1547 BembuB. 1486—1513.
Verona,
781/810 Landes Veronensis civit.
846 £pitaphinm Pacifici.
1178 Annales Veron. 1095—1178.
1223 „ „ 1117—1223.
1247 „ „ —1247.
1277 „ Parisii de Cereta. 1117-
1306 „ Teronens. 1259—1306.
1449 Franciscns Aleardus.
•1277.
Vieenxa,
1243 Cronica Vincentina. 1—1243.
1279 Smeregus. 1200—1279 resp. 1312.
1313 Godius. 1194—1260.
1387 Pulex. 1371—1387.
1513 Nogarolus.
1506 Sabeliicus (Vtcent.).
Victoria, nicht weit von Parma.
1248 Carmina triamphalia.
Vincenxo a VtUtumo, monast.Vultur-
ncnse s. Yincentii, o. s. Ben.
Catalogus abb. S. Vinc. de Volt,
c. 750 Autpertus abb. S. Vinc.
1059 Johannes mon. S. Vinc. 703—1059.
Historia decollatorara 900.
Viterbo,
c. 1183 Godefridus Viterbiensis.
1242 Jjamentatio Viterbiensis.
1243 Relatio de obsidione.
1254 Francesco di Andrea. 1080—1254.
1473 Nicoolö della Tuccia. 1417—1468.
1479 Giovanni di Juzzo. 1475—1479.
Sicilien.
963 Chronioon Sarac.- Sicul. 827—963.
965 Amalfos monachus. 903 — 965.
Excerpta ex chronologia univ.
Theodosius monachus: Epistola.
Martyrium s. Procopii.
Excerpta ex chronolog. Arab.
1039 Historia Sarac. in Sicil. 908—1039.
1130 Radulfus Cadom. —1108.
1152 Alexander Telesin. 1130—1152.
1181 Romualdus arch. Salem.
1190 Falcandus. 1154—1169.
1194 Radulfus de Diceto: Catal. regum.
1196 Petrus de Ebulo.
Chronica Roberti Guisc.
1212 Anonymi monachi Gas.
1243 Richardus de S. Germ. 1189—1243.
1250 Chronicon Siculum breve.
1258 Nicolaus de Jamsilla. 1210—1258 resp.
1265.
1265 Gaufredus Malat 1099—1265.
1276 Malaspina. 1250— 127Ü.
1282 Annales Siouli. 1027—1282.
1282 Anonymi Vaticani hist. Sicula.
1282 Cronica del ribellamentu.
1282 Processo istorico.
1284 Adam de la Halle.
1287 Athanasius Acensis.
1294 Bartholomaeus de Neocastro. 1250—1294.
1328 Chronicon Siciliae. 820—1328.
1337 Nicolaus Specialis. 1282—1337.
1359 Cronichi di quistu regno. 1068—1359.
1370 Michael Platiensis. 1337—1361.
1377 Simon Leontinensis —1377.
1396 Chronicon Siculum ine. auth. 340—1396.
1400 Benedictus de Astasiis. 1363—1400.
1412 Anonymi historia Sicula. 1337—1412.
1434 Fragmentum Siculae histor.
1475 Bonincontrius : Histor. 1041—1343.
1503 Sandeus.
1503 Ritius.
1517 Caracciolus.
Mesaina.
1060 Historia liberationis Mess.
Pcdermo.
Necrologium Panormitanum.
Syracu8.
880 Theodosius monachus.
8. Spanien.
470 Idatius.
567 Victor Tunnunensis. 444—567.
591 Johannes Biclarensis. 567 — 590.
610 Gondemarus rex.
636 Isidorus Hispalensis.
650 Paulus Emeritensis.
711 Cronica del rey D. Rodrigo.
754 Chronique rimee des derniers rois. 610
— 754.
850 Chronicon Gvetense. 409—850.
108*
1716
ANHING
859 Eulogius arch. Toletao.
1453 Cronica de Don Alvaro deLuna. 1406—53.
883 Chronicon Albeldense —883.
Cronica del fam. caballero Cid (f 1099).
890 Oesta Samsonis abb. Cordab.
C4rlos de Yiana.
912 Alphonsus UI. 612—866.
Cr6nica del gran capitan.
[919 Haubertus.]
„ „ val. rey Fernando IV.
982 Chronicon Iriense. 563—982.
„ ,. Santo rey Fernando.
1040 Sampirus. 866—982.
p. 1450 Perez de Guzman.
1136 Chronicon Compostellanum. 362—1136.
1454 Cronica del seilor rey Juan IL
1139 Historia Compostellana. 1000—1139.
1456 Alphonsus a Carthagena.
1147 Cronica Adefonsi VII.
1457 Facius: De reb. gestis.
1153 Pelagius Ovetensis. 1020—1109.
1457 VaUa: Bist Ferdinandi.
1180 Chronicon Rotense. 1—1180.
1460 Bracelli. 1422 1444.
1184 Chronicon Lusitanum. 311 — 1184.
1460 Matthaeus de Pisano.
1212 Chronicon Burgense.
p. 1470 Alvares.
1217 Annales Toledanos —1217.
1470 Rodericus Sancü. —1469.
1238 Oesta Roderici Camp. —1099.
1471 Panormita.
1247 Rodericus (Ximenes) Tolet. —1243.
1474 Alonso de Palencia.
1249 Annales Compostellani. 1—1249.
1474 Castillo. 1454—1474.
1249 Lucas diaconus. 0. C. —1236.
1482 Valera.
1276 Jacme: Cronica.
1484 Johannes episc. Gerund.
1277 Anelior.
Valla.
1282 Emanuel Cerratensis. 618—1282.
1489 Giustiniani, Bern.: Bist, gener.
1284 Alphonsus X rex Hisp.
1496 Confederatio.
1285 Declot: Croniques.
1499 Vagad.
1284 Cronica general de Espafia.
1500 Verardus.
1310 Chronicon Barcinon. 1136 — 1310.
1503 Ritius.
1311 . „ „ 1082—1311.
1513 Bemaldez. 1488—1513.
1312 Chronica del m. escl. pr. y rey D. Al-
1517 CarboneU.
fonso. 1252—1312.
1531 Pulgar.
1329 Johannes Emanuel. 1274—1329.
1336 Muntaner.
1533 Mannaeus.
1350 Chronica del m. escl. rey Alonso XL 1312
717 Chronicon reg. VVisigoth.
1350.
1296 Gesta comit Bare, et Arag. ^
Poeroa de Alfonso XL
Vita 8. Torquati.
1380 Cronica del rey de Aragon.
„ „ Gerontii.
1407 Ayala.
„ „ Petri ep. Oxomi (f 1109).
1434 Garcia de S. Maria. 1420 1434.
„ „ Petri Ratensis.
1434 Passo honoroso.
,, „ Xantippae.
1438 Tomich.
„ „ Isidori agricolae (f 1130).
1439 Seguro de Tordesillas.
„ „ Isidori ep. Hispalensis (t 636).
1444 Boades. 1420.
„ ,, Dominici.
1453 Gomez. 1374—1453.
,, ,i Hildefonsi Tolet
9. Portugal.
p-
1126
1147
1147
1148
1149
1184
1207
1222
1325
1364
1380
1393
1451
1454
1479
1515
11
Annales Complutenses. 1 — 1126.
AmuJfus presb.: De Ulixbona.
Osbernus: De expugn. Lyxbon.
Chronicon Laurbanense. 904 — 1148.
Complulense. 319—1149.
Lusitanum. 311 — 1184.
„ Lameccnse. 0. C. — 1207.
Chronica Gothorum. 348—1222.
Chronicon breve. 1150—1325.
,, Conimbrioenso. 319 — 1364.
Martinus Ulixbonensis.
Chronicon Alcobacense. 447 — 1393.
Mozius.
Lopes, Fem.
Azurara.
Albuquerque.
1517 Galväo.
1519 Pina.
Älphons Henriquex I, Saneho I, Älphons II.
1112—1223.
1517 GalvSo.
1519 Pina.
Saneho II, Älphons IIL 1223—1279.
1519 Pina.
Chronioas breves.
Dionysius. 1279—1325.
Pina: Chronica do D. Diniz.
1336 Vita s. Elisabethae reginae.
Peter I 1357—1367.
p. 1454 Lopes.
ANHANG
1717
Johann L 1385—1433.
Coronica do Condeestabre.
Lopes.
Matthaeus de Pisano.
Johann U, 1481—1495.
Emanuel 1495—1521.
8. Xni De expagnatione Seal.
1217 Ooswinus: Carmen de exped.
Vita 8. Rudesindi (f 977).
„ Senorinae (f 982).
b. Geraldi Bracarensis.
8. MaiÜBi presb. Säur, (f 1147).
Tellonis (flor. 1131).
Theotonii (f 1166).
»1
^7
«
» ?»
1147 Indiculum fundationis.
1187 Exordium monast. s. Job.
11
71
1»
ViQcentii lev.
Legeoda ss. martyr. quinque.
Yita 8. AntoDÜ de Padua.
10. Gothen (Ostgothen [Getae] und Westgothen).
?425
479
521
526
c. 551
562
573
582
601
610
621
633
636
Zosimas.
SidoDiu8 Apolliiiari8: Epistolae.
Ennodius: Panegyricua dictus. 505/8.
Theodoricus rex Goth.: Edictum.
Gesta Theoderici regia.
Yita Theoderici M. regis Goth.
Jordanes. 201—550.
Procopiu8.
Cassiodorus: Variarum libri 12.
Agathias: De hello Goth. 552 — 558.
Chronicon reg. Wisigothorum.
Reccaredus rex.
Gondemarus rex.
Sisebuthus rex: Epistolae.
Epistolae Wisigoticae. 586 — 633.
Isidorus Hispalensis: Eist Goth. 176
628.
680 Chronica seu series reg. Wisigoth. 362
— 680.
690 Julianus ep. Toletanus. 674.
c. 690 Chronologia et series reg. Goth.
8. VII Formulae "Wisigothicae.
718 Chronica regum Wisigothor. 369—718.
912 Alphonsus III rex Hisp. 612—866.
1126 Annales Gotici. 618—1126.
1222 Chronica Gothorum. 348—1222.
1247 Rodericus Toletanus: Eist. Ostrogoth.
1312 Ricobaldus Ferrar.: Excerpta.
1444 Bruni: De beUo Italico. 487—556.
1464 Aeneas Sylvius: Eist. Gothorum.
1486 Ericus Olai: Chronica,
p. 1533 Mannaeus.
Wilkina-Saga.
11. Yandalen (Wandali),
438 Antoninus Eonoratus.
484 Victor Vitensis. 427—484.
V570 Corippus: Johannis. 546 — 548.
636 Isidorus Eispal. 176
1247 Rodericus Tolet
1517 Krantz: Wandalia.
628.
12. Nonnannen.
a. Vor Eroberung der Normandie.
c. 665 Yita s. Wandregisili abb. Font.
Genealogia ducum Northmannonim.
843 Fragmentum ex chron. S. Sergii And.
848 Versus de eversione.
853 Eistoria eversioni« (843 — 853).
872 Exactio Nortmannis.
872 Qualiter Normanni.
873 Fragmentum de incursu Normann.
(846 — 874) Yita s. Germani ep. Paris. (mtVocM/a).
880 Notitia de incursu.
883 Rhythmus Teutonicus.
89 1 Annalium in Fuld . monast. scr. 806 — 89 1 .
p. 896 Aimoinus mon. S. Germ. 846.
896 Gesta Normannorum. 837-896.
911
p.921
996
1002
1025
1056
1076
1085
Chronicon Normannorum. 820 — 911.
Abbo mon. S. Germ. — 896.
Gesta Cnutonis.
Dudo. 860—1002.
Chronicon Aquitanicum. 830 — 1025.
Annales Montis S. Mich, in Perle, m. 421
—1056.
TYido Ambian.: De pugna ap. Eastings.
1069.
Relatio de Willelmo.
Chronicon Normannic. br. 1041—1085.
b. In der Normandie und England.
1087 Dit, Le, de Guillaume.
1090 Guilelmus Pictav.: Gesta Gull, (f 1087).
1718
ANHANG
1099
1101
1137
1142
1148
1154
c. 1170
p. 1171
1186
1202
1204
c. 1210
1215
1220
1234
1239
c. 1242
1259
1272
1293
1372
c. 1440
1453
1488
1503
Guilelmus Apulienais — 1085.
Amatos Casinensis.
Guilelmus Gemeticensis. 851 — 1137.
Ordericus Vitalis.
Gaimar. 495—1087.
Gesta Stephan! regis. 1135 — 1154.
Benoit (de St. Maur) —1135.
Wace: Roman de Rou.
„ : Chronique des ducs de Norm.
Robeitns de Monte. Contin. Sigeberti
Gembl. 1100—1186.
Radulfus de Diceto: Gesta Norm.
Histoire d'aucuns des ducs.
Johannes mon. Mai. monast. : Hist Gau-
fredi.
Chronioon S. Sergii Andeg. 768—1215.
Chronique ou hist ms. de Normandie
—1217.
Histoire des ducs de Normandie — 1220.
Annales Gemeticenses.
Chronioon Normanniae ducom. 1087 —
1239.
Servicia Normanniae.
Chronioon Normanniae. 1139 — 1259.
Chronioon Normanniae continens. 1139
—1272.
Historia annalis brevis. 633 — 1293.
Chronique Normande. 1294—1372.
Walsingham: Ypodigma. 1066—1419.
Croniques de Normandie — 1453.
Bouchard.
Annales Uticenses. 752 — 1503.
Feoda Normanniae.
Nomina Normannorum.
c In Sicillen und Untsrttalien.
1043 Annales Barenses. 605—1043.
1060 Historia liberationis Messanae.
c. 1099 Guilelmus Apuliensis — 1085.
1101 Amatus Casinensis: Hist. Normannorum.
1102 Lupus Protosp. 855—1102.
1115 Anonymi Barensis chronicon. 855 — 1115.
1115 Leo Marsicanus. 569 — 1075; et Petrus
Diaconus. 1075—1139.
1130 Annales Beneventani. 788—1130.
1135 Alexander Telesinus. 1127—1135.
1140 Falco Beneventanus. 1102—1140.
?1190 Falcandus. 1154—1169.
0. 1196 Petrus de Ebulo. 1189—1195.
1212 Annales Casinenses. 1000—1212.
1254 Innocentius IV pp.: £pistolae. 1243 —
1254.
1258 Nicolaus de Jamsilla. 1210—1258.
1265 Gaufredus Malaterra. 1099—1265.
[1268 Matteo di Giovenazzo: Efemeridi.]
1272 Andreas Ungarns : Descriptio. 1245 —
1276 Malaspina. 1250—1276. [1266.
1282 Anonymi Vaticani Histor. Sicula —1282.
1282 Historia conspirationis Joh. Prochyta.
loyA 1282
1282 Annales Siculi. 1027—1282.
c. 1288 Adam de la Halle: Chanson du roi it
1284).
p. 1296 Conradus dominicanus : Epistola. 1027—
1282.
1318 Annales Cavenses. 569—1318.
p. 1337 Sanudo sen.: Storia di Carlo d'Angio.
1328—1333.
1375 Guillaume do la Perene.
13- England
Irland — Schottland.
567 Narratio de uxore Aernnlfi. p. 974
573 Güdas Badonicus. 516—573. 984
690 Annales Cantuarienses. 618 — 690. 993
8. Vn Tysilio. 995
700 Adelmus Schirebumensis. ? 1000
fli. 700 Eddius Stephanus. 1014
c. 700 Historia Eliensis ecclesiae. 1023
704 Adamnanus abb. Hiiensis. 1040
704 De s. Adamnano abb. Hiiensi. 1066
c. 708 Vita s. Egwini ep. Wigorn.
721 Vita s. Johannis Beverlac. 1066
c. 730 Felix Croylandensis. 1066
735 Beda Venerabilis. 1069
737 Chronologia breviss. 547—737. 1083
767 Pontifical of Egbert. 731—767. 1086
802 Annales Nordhumbrani. 734—802. 1086
804 Aicuinus: De pontific. eccl. Eb^r. 1087
„ : De renim hum. vicissit. 1087
c. 810 Aethelwulfus. 685— c. 810. 1088
c. 859 Nennius. 796 — 994. 1088
871 Catalogus praesulum Eborac. 627—871. 1089
909 Asserius Menevensis. 1090
960 Aedgardus Angl. rex. ? 1100
Aethelweard. 1—974.
Chronicon Vilodunense (script. a** 1420).
Annales Lindisfarnenses. 532 — 993.
Chronicle, Pictish. 971—995.
Hemingus.
War of the Gaedhü —1014.
Liber monast de Hyda. 455 — 1023.
Gesta Cnutonis reg. Angl. 1012—1040.
Annales Cambriae. c. 444 — 1066.
Libellus de primo Saxonum . . adventu.
Wido Ambianensis.
Vita 8. Edvardi regis.
Relatio de Willelmo.
Serlo: Versus de regina.
Domesday Book.
Marianus Scotus.
Christien de Troyes.
Guilelmus Conquestor: Diplomata.
Annales Inisfallenses. 428 — 1088.
Tigemachus. 305—1088.
Lanfrancus Cantuar.: Epistolae.
Guilelmus Pictav.: Gesta Guilelmi I.
Girardus Comubiensis : Hist. Guid. de W.
ANHANG
1719
100
c. 1
100
107
109
109
115
A 4
L18
^ 4
L18
119
L20
120
121
122
L24
124
125
L29
P.ll
129
137
L40
L40
p.l]
142
c.
c.
?»
?1
:»
«
47
48
50
50
54
54
54
54
54
55
55
60
64
64
65
65
66
69
70
70
70
71
72
72
73
74
74
76
77
Evidentiae ecclesiae. 616—1100.
Ge8ta Herwardi exulis.
Thomas Elien&is —1107.
Anselmns Cantaariensis.
IngulphuR abb. Croyland. 626—1091.
Turgotus —1097.
Florentius WigornieDsis — 1118.
[Petrus Blesensis:] Ck>ntin.lDgalphi. 1091
—1118.
Herbertas de Losinga.
Oalfridus Landavensis.
Obitus Willermi.
Chronica monast. de Hida. 1035—1121.
Radulphns Cantuar.: Epistola.
Eadnier. 960—1122.
Emtilfas Roffensis episc.
ADoales de ecclesiis Angloram. 162 — c.
1125.
Annales Anglosaxonici. 767 — 1129.
Simeon DunelmeDS. : Hist. de regib. 616
—1129.
,, „ : 627— 735resp.796.
Guilelmus Gemeticensis. 851 — 1137.
Chronica de archiep. Eborac. 625—1140.
Hugo Eboracensis —1127.
GuüelmusMalmesbir.: De gestis pont. 601
—1122.
: Histor. novae 1126
—1143.
: De reb.ge8t.regam.
449—1125.
Annales Anglosaxonici. 1096 — 1147.
Gaimar: Lestorie. 495 — 1100.
Aluredus Beverlac. — 1129.
Chronicon Scotorum. 1141 — 1150.
Caradoo. 681—1120 (contin. —1282).
Chronicon Saxonicum (Anglo- Sax. chron.)
1—1154.
Galfridus Monmutensis.
Gesta Stephani regis. 1135 — 1147 resp.
1154.
Hugo Rothomag.: Episi de obitu Steph.
Anglo -Norman poem.
Henricus Huntendun.: De viris illnstr.
„• „ : Hist Angl. 55 —
Hugo Candidus. 654—1175. [1154.
Serlo Fontanus. 1135.
Annales Cicestrenses. 634 — 1164.
Guilelmus clericus Glasgov.
Descriptio Scotiae.
Chronicle of the Scots. 850—1165.
Aelredus Rhievall.: De hello. 1138.
,, ,, : Genealogia reguni.
Richardus Eliensis. 1107—1169.
Annales Plymptonienses. 1066—1170.
Gualo Camber.
Thomas Cantuar. archiep.
Vita s. Thomae archiep. Cantuar.
"Wace: Roman de Brut.
Annales Hibemici — 1172.
Guilelmus monachus Cantuar.
Regan. 1167—1173.
Historiola de primoi-diis.
Jordanus Fantasma. 1173. 74.
Chronicon monast. de Belle. 1066—1076.
Annales Petroburgenses. 1087 — 1177.
1178
1178
1180
1182
1183
1186
1187
1189
1189
1189
1189
1190
?1191
1192
c. 1192
1193
1194
1194
1195
1197
1198
1199
1199
p. 1199
s.xn
1200
1200
1200
1200
1202
1202
1202
1203
p.1204
c. 1205
1206
1208
1209
c. 1210
1212
p. 1212
1212
1214
1214
1215
1220
1222
1223
1225
c. 1228
1232
1235
1235
1235
1236
Henricus U rex Angl. 1156—1178.
Richardus Hagustaldensis. 1135—1139.
Johannes Sarisb.: Epistolae. 1155—1180.
Amulfus Lexoviensis: Epistolae.
Thomas Agnellus.
Herbertus de Boseham.
Cronica Scottorum. 850 — 1187.
Annales Radingenses. 1066—1189.
Chronicon monast de Abingdon. 675 —
1189.
Chronicle of the abbey of Aberconway.
Chronicon Godstovianum.
Gilbertus Foliot: Epist 1139—1189.
Gesta Heniici II AngL reg. 1169—1189.
Ranulphus de GlanviUa: De legibus.
Guilelmus fil. Stephani: Descript. Lond.
Gesta Ricaidil reg. 1189—1192.
Ricardus Divisiensis. 1189 — 1192.
Annales Colecestrenses. 524 — 1193.
Ambrosius: Carmen de Ricardi I. 1190
— 1194.
Annales Wichecumbenses. 1052 — 1194.
Lamentatio de morte Ricardi I.
Chronique abregee du roi Richard 1192.
—1197.
Ricardus fil ins Nigelli: De scaccario.
Annales Dunelmenses. 995 — 1199.
Epistolae Cantuarienses. 1187 — 1199.
Gervasius mon. Cantuar. 1107 — 1199.
Historiola de primo statu.
Chronicon abbatiae Rameseiensis — 1200.
Chronicon metricum eccl. Eboracensis.
Chronicon monasterii de Alnewyke.
Chronicon Ramsiense — 1200.
Chronicon Anglicanum. 1066 — 1200.
Petrus Blesensis: Epistolae.
Alanus prior: Epistolae.
Annales Anglosaxonici. 925 — 1202.
Radulfus de Diceto. 872—1170.
Hacos Expedition.
Guilelmus monachus de Ramsey.
Lagamons Brut
Annales monast de Belle. 1000—1206.
Guilelmus Neubrigensis. 1066 — 1198.
Johannes Hagustald.: Historia. 1130 —
1154.
Walterus Map.
Annales S. Edmundi. 1—1212.
Jocelinus de Brakelonda. 1173—1202.
Rogerus de Houedene. 449 — 1201.
Galfridus Dunelmensis. 1144 — 1214.
Annales S. Albani. 1200—1214.
Cronica de electioneHugonis. 1211 — 1215.
Domesday Book of St Paul's.
Ricardus canon. S. Trinit: Itinerar. 1170
—1194.
Giraldus Cambrensis.
Thomas de Eccleston. 1224. 25.
Rodulphus de Coggeshall: De motibus.
1213—1216.
Rodulphus de Coggeshall. 1066—1223.
Annales Marganenses.
Annales Anglici — 1235.
Henricus III rex Anglorum.
Reginaldus de AV^roxham.
Rogerus de "Wendower. 0. C. — 1235.
1720
ANHANG
1237
1240
1242
1245
1251
1253
1258
1258
1259
1262
1263
1263
1264
1265
1266
p. 1266
c. 1267
1269
1271
1271
1273
1274
1274
1274
c. 1274
1275
1277
1280
1282
1283
1286
1288
1290
1290
c. 1290
1291
1292
1292
1293
1294
1294
1294
1295
1295
1292/6
1296
1297
1297
1298
0. 1298
8. xm
B. xin
1300
1300
1300
1301
1302
1303
1304
1304
Robertos abbas de Thorneye. 1237. 1307
Anoales de Southwark.
Vita 8. Edmund! Rieh , Cantuar. archiep. 1307
Annales Buelliani. 420—1245. 1307
Chronicle of the Picts and Scots. 850— 1307
1251. 1307
Robertus Grosseteste. 1235 — 1253. 1308
Adam de Maiisco. 1308
Wallingford. 1310
Matthaeus Paris: Hist.maior.O.C.— 1259. 1312
„ „ : Hist. min. 1067—1253. p. 1312
„ „ : Abbreviatio. 1000-1255.
Annales Ultonienses. 434—1262. p. 1313
Annales Burtonienses. 1004 — 1263.
Annales de Theokesberia, 1066—1263. 1316
Battle of Lewes. 1317
Chronicon de Belle —1265. 1317
Chronicon regum Manniae. 1066—1266. 1321
Johannes de Tayster. 0. C. —1265. 1323
Henricus de Bracton (abgefiisst c. 1256). 1324
Eüas de Trickingham. 626—1269. 1324
Annales Stanleieoses, a Bruto — 1271. 1325
Notae Anglicae. 1240—1271. 1325
Robertus de Swapham. 1327
Cronica maiorum London. 1188—1274.
livere de reis —1274. 1327
SUgrave. 1328
Sprottus, Norwicens. 0. C. —1272. 1329
Chronicon Mailrosense. 731 — 1275.
Annales Wintonienses. 519—1277. 1332
Chronicle of the Picts —1280. 1334
Caradoc of Llancarvan. 681—1282. 1334
Chronicon monast de Aberconwey — 1283. ? 1336
Annales Stratae Floridae —1286. 1338
Annales Cambriae. 444 — 1288.
Adamus Domershamensis. 1192 — 1290. 1341
Annales Halesienses. 780—1290. 1344
Gerard of Com wall.
Annales "Wawerleienses. 1 — 1291. 1346
Annales regni Scotiae. 1291. 92. 1347
Peckham. 1279—1292. 1347
Chronica Hulmensis. 0. c. — 1293. 1347
Bacon, Roger., Anglus. 1347
Chronica minor S. Bened. de Hulmo 1348
—1294 resp. 1503. 1348
Gesta sacristarum S. Edmundi. 1065/97 1350
—1294. 1350
Chronicon Petroburgense. 1122—1295. c. 1350
Instrumenta de contentione. 1355
Descriptio Scotiae. 1356
Diary of the expedition. 1358
Annales de Dunstaplia. 1—1297. 1360
Robert of Gloucester —1271. c. 1361
Annales Furnesienses —1298. 1362
Bartholomaeus de Cotton. 449—1298. 1362
Baston: De praelio de Bannockbum. 1363
Gesta regum Britanniae. 1365
Annales Angliae et Scotiae. 1292—1300. 1366
Annales Anglici —1300. 1368
Siege of Carlaverock. 1369
Annales regis Edwardi I. 1299—1301. 1370
Electio Thomae de Totyngton. 1370
Compotus executorum. 1373
Chronicle of the monast. of Abingdon. 1377
1218-1304. 1377
Wvkes. 1066—1304. 1377
Annales Londonienses. 1195 — 1307 ivsp.
1330.
Commendatio lamentabüis.
Edmundus de Hadenham. 604—1307.
Langtoft. 0. C. —1307.
Year Books of Edwardi. 1272—1307.
Thomas Franciscanus. 1206—1308.
Wigomiensis monachus. 680 — 1308.
Annales Hibemiae. 1308 — 1310.
Chronicle of England —1312.
Rishanger: Chronica. 1259—1306.
„ : GestaEdwardil. 1297— 1307.
Walterus Gisburnensis. 1066 — 1300 resp.
1312.
Johannes de Sautre : Epistolae. 1 285—1 316.
Annales Hibemiae. 1308—10. 1316. 17.
Chronicle of the Picts —1317.
Waltems de Whytleseye. 1246—1321.
Johannes de Trokelowe. 1307—1323.
Johannes de Sohalby.
Narrative of the proceedings.
Annales regum Angliae. 1307 — 1325.
Henricus de Blaneforde. 1323. 1324.
Galfridus le Baker: Vita Edwardi II.
1307—1327.
Gesta Edwardi II reg. Angl. 1307—1327.
Trivetus. 1135—1307.
über S. Thomae de Aberbrothoc. 1178
—1329.
Simon de Eye. 1317—1332.
Adamus quondam Wigorniensis.
Chronicle of the Scots —1334.
Graystanes. 1214—1336.
Historiae coen. Burgens, contin. 1321 —
1338.
Annales Paulini. 1307—1341.
Chronicle, French, of London. 1260 —
—1344.
Chronicon de Lanercost. 1201—1346.
Adamus Murimuthensis. 1303 — 1347.
Annales Oseneienses. 1016 — 1347.
Occam, Guil. de, ex Anglia.
Thomas Chesterfeld.
Chronicles of the Scots —1348.
Vita Edwardi II reg. Angl. 1307—1348.
Combat de 30 Bretons.
Johannes historiographus. 0. C. — 1350.
Ricard US Corinensis.
Chronicon Anglo-Scoticum. 693 — 1355.
Galfridus le Baker. 1303—1356.
Guilelmus de Dene. 1314—1350.
Johannes Tinmuthensis.
Henry the Minstrel.
Annales Dorenses. 1—1362.
Gray of Heton. 1056-1362.
Ranulphus Higden. 0. C — Edw. in.
Jean deElerk: Van den S^ Edewaert 1347.
Eulogium historiarum. 0. C. — 1366.
Johannes abb. burgi s. Petri. 654 — 1368.
Stepbanus Birchingtonius. 597 — 1369.
Annales Hibemiae. 1162—1370.
Jacobus Grace. 1074—1370.
Stubbs.
Annales "Wigomienses. 1 — 1377.
Eduardus III rex Angl.
Year Books of Edward III. 1327—1377.
ANHANG
1721
1384
1386
c. 1386
1388
1388
1395
1396
1396
c. 1396
1396
1397
1397
1399
1399
1399
1399
s. XIV
8. XIV
1400
1400
1400
1404
1406
1408
1408
1408
1411
1412
1415
1418
1419
1420
1421
1422
1422
1423
p. 1424
1426
1431
1432
1440
c. 1440
c. 1440
1441
1442
1448
p. 1449
1450
1453
Wyclif.
Chandos: The Black Prinoe (f 1376).
Johannes de Fordun — 1385.
Chronicon Angliae. 1328—1388.
Robert Manning of Brunne — 1388.
Barbour. 1306—1321.
Chronica monast de Melsa. 1150 — 1396.
Oesta abbatum monast. s. Albani. 793
—1396.
Labor de benefactoribus.
Bichardus de Maidstone — 1393.
Acts of the archbishop Colton.
Thome. 578—1397.
Annales Ricardi II. 1392—1399.
Deposition of Richard II.
Jean le Beau. 1377—1399.
Knighton. 950—1395.
„ : Bist, deposit Rieh. IL 1399.
Liber custumarum (Munimenta Gildh.).
Robertus de Avesbury. 1307—1356.
Chronique de la trai'son. 1397—1400.
Ricardus de Cirencestria. 447—1066.
Froissart —1400.
Adamus de Usk. 1377—1404.
Annales Henrici IV reg. Angl. 1399 —
1406.
Chronicon abbatiae de Evesham —1408.
Gower: Chronica. 1387—1399.
Uli ersten.
Otterbumus, — Edward IV.
Historia monasterii b. Petri Gloucestriae.
681—1412.
Siege of Harflet.
Concordata Anglicanae nationis.
Liber Albus (Munimenta Gildh.).
Chronicon Vilodunense (vgl. 984).
Henricus de Marlborough. 1 — 1421.
Gesta Henrici V Angl. reg. 1413—1422.
Memorials of Henry V. 1413—1422.
Wellensis canonicus.
Andrew of Wintown.
Thomas de Elmham: Vita Henr. V (f
1422).
Thomas Netter.
Annales monast. de Bermundeseia. 1042
—1432.
Johannes Amundesham. 1421 — 1440.
Thomas Rudbome sen. — 1138.
Walsingham: Hist. Anglic. 1272—1422.
„ : Ypodigma. 1066—1419.
Cantlow: Fundatio Cantabrig.
Thomas de Beckington.
Shillingford: Letters. 1447. 48.
Jean le Beau, vid. 1399.
Narratives of the expulsion of theEnglish.
1449. 50.
Blondel: De reduct Norm.
Berry: Recouvrement de Normandie.
Conferences between the Ambass.
Accounts of the Great Chamberlains. 1326
—1453.
1457 Facius: De origine belli a. 1415.
c. 1459 Pecock, Regin. 1395—1459.
1460 Addicioun of Scottis croniküs. 1436 —
1460.
1460 Hardyng —1460.
1461 Chronicle, English, of the reigns. 1377
—1461.
1461 Chronicon Angliae. 1377—1461.
1462 Guilelmus Besehe : De adventu Scotorum.
1462 Names of the Kepers —1462.
1463 Compota domestica. 1443—1463.
1464 Capgrave: Chronicle of England — 1417.
„ : Nova legenda.
1465 Johannes Whethamstede. 1452 — 1461.
1468 Annais of Ireland. 1453—1468.
1469 Gregory: Chronicle of L. 1189—1469.
1470 Chronicle of the rebellion.
1471 Chronicle, A brief Latin. 1429—1471.
1471 Historie of the arrivall of king Edw. IV.
1472 Narratives of the anivall.
1469/74Jehan de Wavrin —1471.
1476 Guilelmus Albon. 1465—1472.
c. 1480 Guilelmus Worcestrius. 1324— 1468 resp.
1491.
1480 Thomas Rudborne iun. —1234.
1482 Chronicle of the Scots —1482.
1483 Chronicle of London. 1089—1483.
1485 Chronicle of the White Rose. 1451 —
1485.
1485 Letters and papers of Richard II. 1483
— 85.
Historia vitae et regni Richard! H.
p. 1488 Walyngford. 1476—1488.
1489 Chaundeler.
1491 Caxton: Cronicles.
1491 Ross.
1493 Johannes Glastoniensis — 1493.
c. 1497 Triomphes, Les douze.
1498 Annales ültonienses. 434—1498.
1498 Warkworth. 1461—1474.
s. XV Johannes Brompton. 588—1198.
(o. 1503) Richardus Beere.
1509 Letters and papers of Henry VII. 1485
—1509.
1512 Fabyan —1485.
p. 1521 Bernardus Andreae. 1457. 1497. 1504/5.
1507/8.
p. 1530 More, Sir Thomas. 1483.
1536 Literae Cantuarienses. 1213 — 1536.
1536 Rastell.
1536/44 Redmannus. 1413—1422.
1540 Chronicle of Calais. 1485—1540.
1547 Johannes Maior — 1495.
1550 Boethius, Deid.
1559 Guilelmus de Chambre. 1336—1559.
Anonymi de partitione provinciae Angliae
in schiras.
Annales monasterii s. Albani.
Kalendarium Anglicanum.
Genealogia comitum Richemundiae.
1722
ANHANG
14. Niederlande.
[Holland — Belgien — Flandern — Brabant — Burgund.]
„ „ Lebuini Fns. apost.
„ „ Gregorii Traiect. episc.
8. rVmed. Vita s. Servatii ep. Tuogr.
623/9 Vita s. Gaugerici ep. Camerac.
653 „ „ Bavonis conf. Oand.
659 „ „ Eligii Noviom. ep.
661 „ „ Amandi ep. Traiect.
c. 667 „ „ Audomari ep. Tarv.
668 „ „ Remacli ep. Traiect.
c. 668 „ „ Theodardi ep. Leod.
c. 680 „ „ Humberti Mariool.
c. 698 „ „ Trudonis conf. presb.
705 ,« Bertulfi abb. Renticae.
c. 709 „ s. Bertini abb. Audomar.
727 „ „ Hnberti ep. Leod.
739 „ „ "Willibrordi arch. Ultraiect.
755 „ „ Bonifacii archiep. Mogunt.
c. 770 „ „ Lamberti ep. Leod.
773 - . • • "f^
775
c. 775 „ SS. Herlindis et Reinulae.
796 Annales S. Amandi breviss. 760—796.
809 Vita 8. Liudgeri ep. Mimigardef.
810 Annales S. Amandi. 687—810.
838 Acta s. Friderici ep. Ultraiect.
850 Miracula s. Vedasti (f 540).
854 Vita s. Folquini ep. Morin.
855 Annales S. Amandi breves. 742 — 855.
c. 865 Vita s. Odulphi presb. Stavr.
873 Annales Xantenses. 640—873.
899 Chronicon Vedastinum. 1—899.
900 Annales Vedastini. 874—900.
915 Regino Prumiensis. 1 — 900.
917 Vita 8. Radbodi Ultraiect.
926 Annales Laubacenses. 687—926.
959 Vita s. Gerardi abb. Broniens.
951/959 Witgerus —951.
962 Vita s. Wieberti.
964 De Arnulfo comite Fland.
965 Vita s. Brunonis arch. Colon.
971 „ „ Everacli ep. Leod.
978 „ Cadroae abb. Walciodor.
982 Annales Lobienses. 408—982.
990 Folcuinus: Gesta abb. Lob. 638—962.
1007 Hanger abbas Lobiensis.
1008 Vita Notkeri ep. Leod.
1018
1021
1022/23 Alpertus S. Syifiph. mon.: De divers. 978
—1018.
1037 Vita s. Reginardi ep. Leod.
1046 „ b. Richardi abb. S. Vitoni.
1047 Fundatio eccl. s. Albani Namucensis.
1048 Anseimus Leodiensis. 661—1048.
1048 Vita s. Popponis abb. Stabul.
1051 Gesta episcoponim Camerac. 500 — 1051.
1054 Annales Laubienses. 418 — 1054.
1061 ,, Elnonenses min. .533—1061.
1071 Triumphuss. Remacli Stabul. 1061—1071.
c. 1075 Tomellus, 670—1070.
1079 Chronica monasterii Watinensis — 1079.
1079 Fundatio monast. Aquicinctini.
1084 Chronicon Aldenburg. monasterii parvum.
„ s. Balderici ep. Leod.
„ "Wolbodonis ep. Leod^^
1087 Annales Stabulenses. 1—1087.
1067 Vita s. Amulfi ep. Snession.
1087 ,, Friderici abb. Andagin.
1090 Genealogia comitum Bolon. — 1090.
1099 Annales S. Martini Tomac. 449—1099.
c. 1100 Genealogia comitum Flandr. Bertiniana.
1106 Chronicon Andaginensis monast. c. 687
—1106.
1107 Folcardus abbas Lobiensis.
1112 Amandus prior Aquicinct.
1112 Sigebertus Gemblac: Chronogr. 381 —
1112.
1115 Gesta Lamberti Atrebat. ep. 1092—1115.
1115 Lambertus Atrebat.: Epistolae. 1093 —
1115.
1119 Canonicus Leodiensis. 1116 — 1119.
1120 Lambertus AudomarensLs.
1121 Annales Leodienses. 58—1121.
1127 Herimannus Tornao. 1092—1127.
1127 Vita Caroli Boni.
c. 1130 Chronicon Affligemense. 1083—1130.
1130 Vita b. Johannis ep. Tervan.
1133 Chronicon S. Andreae Castri Camer. 1001
—1133.
1135 Anseimus Gemblac.: Contin. Sigeb. 1112
-1135.
1136 Annales Formoselenses. 1 — 1136.
1138 Rudolfus abbas S. Trudonis.
1138 Gesta abbatum Trudonens. 618—1106.
1141 Triumphus s. Lamberti Leod. 1096—1141.
1147 Chronicon Laotiense. 1095—1147.
1148 Series abbatum Walciodorens. — 1148.
p. 1150 Historiae Tomacenses.
1151 Theodoricus a Leydis. 900—1151.
1152 Chronicon S. Bavonis. 47 a. Chr. —1152.
1157 Annales Rodenses. 1100—1157.
1158 Vita Hugonis abb. Marchianensis.
1158 Wibaldus abbas: Epistolae. 1119—1157.
1 142/59 Oorlog van Grimbergen.
1164 Flandria generosa.
1165/67 Fundatio monast s. Nicolai Tomac.
1170 Annales Cameracenses. 1099—1170.
1170 Kolijn, Klaaa —1156.
1174 Annales S. Jacobi Leod. 1—1174.
1174 Historia monasterii Aquicinct. 1080—
1174.
1180 Fundatio monast. Aroasiensis. 1090—
1180.
1180 Genealogia comitum Bolon. contin., vid.
1090.
c. 1190 Reinerus monachus S. Laurentii Leod.
1192 Chronicon Leodiense breve. 549 — 1192.
1192 Vita Alberti ep. Leod.
1194 Lambertus Parvus. 988—1194.
1202 Genealogia comitum Flandriae.
1203 Lambertus Ardensis. 800—1203.
1203 Stephanus Tomac. ep.: Epistolae. 1163
—1203.
1204 Notae Gemblacenses. 1137—1204.
1205 Annales Egmundani. 875—1205.
1205 Chronicon Egmundanum. 647 — 1205.
AJ^HANG
1723
1206 Goibertiis abbas Gemblac. c.
p. 1212 Jocelinus de Brakelonda. 1173—1202.
1219 Gesta Fresonum. 0. C. —1219 (gesehr.
c. 1500).
1223 Chronicon Elnonense S. Amandi. 534 —
1223.
1223 Gislebertus Montensis. 1040—1195.
1228 Vita s. Arnulfi Villariensis.
1230 Historia Walciodorensis. 814—1230.
1232 Gesta episc. Traiectensiam. 1139—1232. c.
1233 Narratio bist, de rebus ültraiect. 1138
—1233.
1237 Chronica regia Colon. —1237.
1238 Sibrandus.
1240 Caesahus Heisterbac.: Dialogus mirac.
1240 Monumenta historiae Villariens. 1146 —
1240. 0.
1241 Albericus mon. Trium Font. O.C.— 1241.
1244 Mooskes —1243.
c. 1250 Aegidius Aui*eaevalleD8is.
1257 Henri de Dinant. 1252—1257.
1259 Gesta abbatum Horti s. Mariae. 1163—
1259.
p. 1268 Genealogia ducum Brab. herednm.
o. 1270 Thomas Cantimprat: Bonum univ. de
apibus.
1271 Genealogia ducnm Brab. ampliata.
1271 Genealogiae comitum Flandr.
1273 Emo et Menco: Chronicon. 1204—1273
resp. 1296.
1277 Anoales S. Mariae ültraiect. 539—1277.
1278 Chronicon Flandrense rhythm. 1162—
1278.
1278 Chronicon Hanoniense, aPharam. — 1278.
1279 Annales Aquicinctini. 1079—1279. p.
p. 1285 Genealogia ducum Brab. metiica.
1285 GUlebertus de Outre.
1286 Chronicon Clarimarisci breve. 1098— 1286.
1 288/9 IHeelu. c.
1292 Annales Blandioienses. 1 — 1292.
1294 Balduinus Ninoviensis. 1—1294.
p. 1298 Johannes de Thilrode. 0. C. —1294.
1300 Maerlant.
1300 Notae Parisiensos de genere.
1300 Biim-Eroniik, Hollantsche.
1305 Stoke. 694—1305.
1306 Annales Marchianenses. 1 — 1306.
1306 Guiart.
1308 Montignius.
1310 Annales Gandenses. 1297—1310.
c. 1310 Chronica de orig. ducum.
1316 Annales Parchenses. 909—1316.
1316 Chronijk van Hollaijd —1316 =
1316 Klerk uit de läge landen.
1316 Lodewjjk van Velthem. 1248—1316.
1322 Coronike van Brabani
1333 Guilelmus Procurator. 1206—1332.
1337 Jean de la Motte.
1345 Annales Tielenses. 696—1345.
1348 Hocsemius. 1246—1348.
1350 Annales S. Bavonis G. 608—1350. p.
1350 Beka. 690—1346. p.
1356 Chronicon Flandriae br. 1334—1356. fl.
1364 Anonymi chi*onica divei-s. gest. 91 2—1364.
1365 Jean de Klork (vollendet um 1350).
0. 1370 Leo monachus Egmund. 900—1203.
379
380
383
384
389
393
398
399
400
400
403
403
405
428
425
428
430
436
436
443
447
448
449
449
453
456
458
462
466
466
467
469
471
471
473
474
474
475
477
478
479
479
479
480
480
483
483
483
483
485
485
485
485
486
488
488
488
489
490
491
1491
Matthias de Lewis —1376.
Chronique rimee des troubles.
Johannes Longus de Ypra. 590 — 1294.
Chroniques de Flandre. 792—1384.
Annales Fossenses. 1123—1389.
Annales S. Jacobi Leod. 1164—1393.
Chronijkje, Gort, van den gravon — 1398.
Jacobus de Guisia. 0. C. — 1390.
Froissart. 1307—1400.
Jean des Preis. 0. C. 1340.
Jacques de Hemricourt. 1102 — 1398.
Rudolphus de Kivo. 1347—1389.
BeimchroDik von Flandern. 772—1405.
Catalogus et chronica princ. 621 — 1423.
Stadboek van Groningen.
Anonymus de vita . . . Arckel.
Chronicon ducum Brabant.
Chronycke, Eoiie, van Nederland. 1285
—1436.
Johannes de Dicasmuda. 863—1436.
Olivier van Dikasmuda. 1377—1443.
Chronykje van Friesland. 1200—1447.
Dynter. 381—1425.
Chronicon Tielense.
Jean de Stavelot. 1400—1449.
Monstrelet. 1400—1444.
Chronica de Traiecto. 642—1456.
Dier de Müden. 1450—1472.
Zantfliet 0. C. —1461.
Chrouijlge, Kort, van Holland. 972 —
1466.
Guilelmus de Berchem — 1466.
Kronyk van Vlaenderen. 580 — 1467.
Chronijk, Brabandsche. 1288—1469.
Coccius. 1233—1391.
Thomas a Kempis. 1385—1471.
Petrus de Thymo.
Chronicon Belgicum magnum. 54 — 1474.
Cronike, Die olde Freesche.
Chastellain. 1419—1474.
Chronica de Hollant. 863—1477.
Aegidius de Roya. 792—1478.
Chronicon Belgicum vetus. 785 — 1479.
Henricus de Merica. 1455 — 1468.
Vita Hoom.
Buschius, Job.
Veldenar.
Adrianus de Veteribusco. 1429 — 1483.
Annales Floreffienses. 1—1482.
Annales rer. in Holl. gest. 1481 — 1483.
Vita Egberti ter Beck.
Chronijken van Brabant, Holl. & Vlaan-
dem.
Instructio an die.
Monumenta historiae Villariens. 1146 —
1485.
Vita Johannis Hatten.
Cronycke, Die alder-excellentste — 1486.
Aemylianus.
But, Adr. de: Chronicon Flandriae — 1419.
Jan van Naeldwijk. 863—1477.
Theodoricus Pauli.
Jean Surquet.
Basinus [Excerpt unter Basins Namen:
Res gestae in HoUandia. 1481-1483].
Boeck, Het, van . . . Brügge. 1477—1491.
1724
ANHANG
1492
1492
1493
1494
s. XV
S.XV
8. XV
c. 1500
p. 1500
1501
1501
1502
1504
1505
1507
1509
1510
1512
1515
1516
1517
1517
1525
1525
1527
c. 1530
1533
Despars. 405—1492.
Histoire des Pais-bas. 1477—1492.
Registrum bonorum. 1391—1493.
Origines Culenburgicae. 1015 — 1494.
Oesta Frisioram, vid. 1219.
Hoe dae Fresen.
Snavel. 1200—1421.
Johannes de Lemmege. 1110 — 1436.
Sluys, Willem van der — 1489.
Du Ciercq. 1448—1488.
Kronijkje, 25jarig. 1476—1501.
La Marohe, Olivier de. 1435—1492.
Johannes de Leydis.
Annales Laubienses. 1056 — 1505, vid.
1054.
Molinet. 1476—1506.
Commines. 1464—1498.
Guilelmus Hermanns. 1507.
Cronica, Cleyne . . . van de Groningher
Omianden. 701—1512.
Dagboek der Gentsche GoUatie. 1446 —
1515.
Johannes de Los. 1455 — 1514.
Cronycke van Hollandt, Zeelandt ... 1
—1517 =
Divisie Kronijk.
Kronijkjen van 's Hertogenbosch. 1312
—1517.
Chronycke van Nederlandt. 1027 — 1525.
Heda. 690—1521.
Beningha.
Petrus Thaborita. 781—1527.
Aykema.
1534 Amandus de Zierikzee.
1536 Jarichs. 758—1536.
1537 Snoyus —1519.
1 586 Historia monast. s. Laur. Leod. 958 — 1 586.
Burgund. — Karl der Kühne.
1027 Guilelmus abbas 8. Benign!: De obitu.
1411 Geste des duos Phelippe . . . 139.3—1411.
1452 Johannes Germanus: De virtutibus.
1465 livre des trahisons.
1472 Discours du siege de Beauvais.
1473 Bericht eines Augenzeugen.
1473 Johannes Godefridus: Oratio. 1460.
1473 Libellus de magnificentia.
1473 Zusammenkunft.
1474 Amoldus de Lalaing.
1475 ChastollaiD. 1419—1474.
1476 Narratio scriptoris anon. de morte.
1476 Petrus de Blarrorivo.
1476 Weber.
1477 Bericht eines Zeitgenossen.
1477 De laudibus Karoli Burg, ducis.
1477 Depeches des ambassadeurs. 1474 — 1477.
1477 Histoire de Charles dernier duc. 1467
—1477.
1477 Tusch.
1485 Theodoricus Pauli: De rebus actis. 1380
—1485.
1502 La Marche: Estat de la maison.
1503 Bonstetten: Provisio. 1477.
„ : Germanica praelia. 1477.
1506 Rüsch. 1474—1476.
Vgl. p. 1664.
15. Dänemark und Island.
Catalogus regum Daniae.
Genealogia regum Daniae — 1218.
« „ „ — 12o9.
Langfedgatal.
Series runica — 1319.
1326 Petrus de Dacia.
Tabula Ringstadiensis. 1130—1341.
Vita s. Anskarii. f 865.
Vastatio monasterii. 870.
Annales Daniel. 873 — 940.
Ghronicon Danicum. 841 — 1006.
Gesta Cnutonis. 1040.
1076 Adamus Bremensis. 788—1072.
Vita s. Canuti regis. f 1086.
s. XI Kongs-Skugg-Sio.
Vita s. Canuti Lavardi. 1131.
Annales Colbazienses. (17 — 1137.)
Iter Hierosol. Suenonis. 1150.
Johannes Hagust. 1130 — 1154.
Anonymus Roskildensis = \ 8*^6—1157
Anonymi chronolog. Danica. )
p. 1177 Helmoldus —1172.
Translatio s. Margaretae Roskild. 1176.
Vita b. Nicolai Arusiensis. 1180.
Annales Danici Colbaz. 1127—1181.
Epitaphium Waidemari I. f 1182.
1204 Saxo Grammaticus — 1185.
Aageson: Gesta Dan. 300—1187.
Knytlinga Saga —1187.
Historia de profect. Dan. 1187 ^=
„ „ „ „ 1189-1193.
Chronicon Danicum. 1095 — 1194.
Annales Bartholiani. 777—1200.
Absalon archiep. Lund. f 1201.
Guilelmus abb. S. Thomae. 1193—1202.
Epitaphium Canuti VI. f 1202.
Vita Guilelmi abb. Roschüd. f 1203.
1212 Arnoldus Lubeoensis. 1171—1209.
Annales Walaemariani. 1074 — 1219.
„ Vitescolenses. 1130—1219.
1223/25 Planctus de captiv. Waldem. 11.
Annales Nestved. minores. 1130—1228.
Ghronicon Ripens. eccies. — 1230.
Annales Soi-ani. 1202—1231.
Historia fratrum Praed. 1216—1246.
Epitaphium Eric! III. f 1250.
Vita Gunneri ep. -f* 1251.
Albertus Stadensis. Ausxug. 1214 —
1252.
Chronicon Danicum. 1204 — 1252.
Historia mirabilium. 1252.
ANHANG
1725
Liber oensus Daniae. 1231—1254.
Aonales Daoo-Suecani. 816 — 1263.
Chronicon Danicum. 1246—1265 = ein
Theil der
Annales Lundenses. 1—1265.
Navigatio ex Dania. c. 1270.
Narratio litis. 1256—1274.
Fi'agmentum diarii Ripensis. 1280.
Chronica Danorum Sialand. 1028 —
1282.
ChroDicon Danicum. 960 — 1286.
Anonymus rerum Danicanim. 1210 —
1286.
Anonymus rerum Danicarum. 1000 —
1287.
Annales Ryenses. 0. C. — 1288.
Sigtunenses. 1208—1288.
Cbrönicon Danicum. 1249—1290.
Gesta Danorum — 1295.
Fragmentum libri iudicialis. 1291 —
1299.
Actiones advorsariae. 1296—1299.
Annales Nestved. maiores. 821 — 1300.
„ Vitescol. Contin. 1219—1300.
Historia monast. Carao Insulae. 1165
—1300.
Annales Lundens. Contin. 1265—1307.
„ Danici. 1101—1313.
Chronicon Danorum. 936—1317.
Ericus Menved. 1317.
Chronologia rerum Danic. 1188 — 1319.
Annales Essenbecenses. 1020 — 1323.
„ Danici. 1131—1325.
Planctus de statu, c. 1329.
Processus inter Christoph. 1330.
Annales Sorani. 1202—1347.
Chronicon Danicum. 1275 — 1347.
Notae Colbaz. («. unt. Annales Colb.)
1307. 1349.
Chronica Danorum Sial. Contin. 1308
—1363.
Nicolaus Lund. archiep. 1104 — 1379.
Annales Danici. 1316—1389.
Fragmentum annal. Dan. 1073 — 1409.
Annales Dauici. 1274—1410.
Chronicon Danicum. 1241 — 1410 =»
Anonymus rerum Danic.
Acta Processus. 1424.
Thomas Gheysmer. 1431.
Chronicon rerum maxime. 1208—1440.
Arndes. 1462.
Chronicon Rastedense. 1059 — 1463.
Nicolaus Johannis. 1104 — 1468.
Niels: Danske Riimkr. 0. C.-1478.
Annales fratr. Min. Wisb. 67—1479.
Chronica regum Daniae. 1449 — 1479.
Christianus rex Dan. {f 1481): Epist.
Chronicon Danicum. 1274 — 1497.
Anonymus de rebus Dan. 1247 (1274)
—1497.
Carmen de exped. Dan. 1497.
Nicolaus Lund. archiep. Contin. 1379
—1497.
1517 Krantz: Chron. Dan.— 1502.
Jean rov. 1509.
Expeditio Danica. 1518.
Anonymus de rebus Dan. 1275 — 1520.
Carmen de exped. Krist 1520.
Incerti auct chron. Dan. 1295 — 1523.
Paulus Eliae. 1046—1534.
Historia ord. fratrum Min. 1232 — 1535.
Anonymi chronologia Dan. rer. 1046 —
1556.
Annales Colbazienses. 17 — 1568.
Chronicon Ripens. eccl. — 1569.
Historia comp, et succ. — 1574.
Lay dHaueloc.
Necrologium Danicum. See. XII.
Provinoiale Daciae. 1270.
Liber Äarkusiensis. See. XIV. XV.
Historia monast. Carae Inatdae. 1165
—1300.
Necrologium Ootlandiae. See. XIV. XV.
1289 FuDdatio monast Otddholm. 1192.
Encaenia templi Oumloa. 1191.
Necrologium Hafniense. 1208—1438.
Concilium Hafoiae. 1425.
Johannes archiep. Lund. 1479.
Leges acad. Hafniens. 1479.
Necrologium /«toneio-Norveg. See. XI
-XIV.
1518 Necrologium Loci Dei.
„ Lundense. 1086-1391 etc.
Liber memor. Lundensis.
Necrologium Lygumens.
„ Nestved. 1 130 — s. XVI.
„ Ripense. 1240—1418.
Catalogus episc. Roskildens. — 1529.
Necrologium Roskild. 1378—1513.
Registrum reddituum. 1370.
Vita Gunneri. 1251.
Narratio de monast. s. Mich. ap. Sles-
vicum. 1192.
1133
1148
1158
1190
1241
1430
1250
c. 1200
s. X.
XI.
XL
1230/50
1300
X.
1250
1250
1200
Edda, Aeltere.
An. 874—1120.
Nicolaus Thingeyrensis.
Agrip.
Edda, Jüngere.
Annales Island, vetust. 1—1313.
„ Islandici. 433—1317.
,, Island, regii —1341.
Fragmentum Islandicum.
Lögmanns - annill — 1430.
Annälar Islenzkir. 803—1430.
Arons-Saga.
Brandkrossa - Thattur.
Egils-Saga.
Eiriks-Saga.
Eyrbyggia-Saga.
Fsereyinga-Saga.
Finnboga-Saga.
Flomanna-Saga.
Fostbraedra - Saga.
Gi.sla-Saga.
Grettis-Saga.
Groelendinga - Saga.
Gunnlaugs-Saga.
Gudmundar-Saga. 1151—1237.
Havardar-Saga c. 1000.
Heidarviga-Saga (c. 1014).
1726
ANHANG
Historiae regum Magni.
Hoonsa- Thoris - Saga.
Hrölfs-Saga.
Hungurvaka - Saga.
Järnsida.
JomsvikiDga - Saga.
Jon Oegm.-Saga.
XI. KoDg8-Skugg-Sio.
960 Kormaks-Saga.
1200 Kristni-Saga.
Laurentius - Biskup - Saga.
Laxdsßla-Saga — sec. XI med.
Ljosvetüinga-Saga. Sec. X. XI.
1277 Magnus -Saga Hakon.
Magnus -Saga helga.
1275 Njala —1017.
Olafs -Saga hins helga.
Olafs -Saga Tryggv.
Orkneyinga - Saga. Sec. IX - XIU.
Pals Bislnips-ii^a.
Sturtünga-Saga. 1116—1264.
Th4ttr af Aoklofra.
Thattr . . . ete.
Thordar-Saga.
Thorlacs-Saga. fHÖS.
Vatnsdeela - Saga.
Yemondar - Saga.
Yiga - Glums - Saga.
Vipt - Styrs - Saga.
Wilkina-Saga.
16. Schweden und Norwegen.
Catalogus regum Norvegiae.
„ ,, Sueciae — 1333.
Genealogia Doberanensis — 1375 resp.
1400.
Genealogia et series.
Langfedgatal.
Series regum Septentr.
„ triplex reg. Sept.
Wilkina Saga.
Vita s, Anskarii f 865.
Historiae regum Magni Boni (f 1047) etc.
„ „ Norvegiae.
Laxd8öla-Sai5a — c. 1050.
Historia Gothrici.
Kongs - Skugg - Sio.
1076 Adamus Bremensis.
1160 Theodoricus mon. Nidarholm. 861—
1136.
c. 1330 Vita s. Erici Suec. reg. f 1151.
c. 1220 Fagrskinna —1177.
Morkinskinna. 1035—1177.
1190 Agrip.
1180/90 Historia Norvegiae.
Sverris Saga. 1177—1202.
1 196/1202 Anecdoton historiam.
1241 Snorre Sturles0n.
Annaies Dane - Suecani. 816 — 1263.
Historiae regum Norweg. 1177 — 1263.
Fiat0bo|en8 Annaler. 1150—1269.
Epitaphmm Magni Laduläs. f 1290.
Hoyer, Henr. 1000—1310.
Eriks -Krönikan. 1229—1319.
Historia Gotlandiae —1320.
Incerti scriptoris Sueci. 1160 — 1320.
Skdlholts-Aonaler. 140—1356.
Libellus de Magno Erici —1365.
1380 Flateyjarbok.
Berättelse. 1389.
Eriks -Krön. Fortsättn. 1319—1389.
Gm konung Albrekt 1390.
Flat0bogens Annaler. 1283—1394.
Detmar - Chronik. Excerpta. 1 249 —
1395.
1401 Narratio de occupatione. 1398.
Chronologia Svecica. 815 — 1412.
1430 Margareta abb. Vadst.
1440 Chronicon rerum max. Suec.
1443 Thomas episc. Strengn.
1445 Adnotationes historicae. 845 — 1445.
1451 Carolus Andreae. 1439—1446.
Rim- Krönikan, Lilla — 1448.
Chronicon Sueciae pros. — 1449.
Ericus Joh. : Chronologia. 1040—1450.
Chronicon Suec. rhythm. 1229— 1452 =
Eriks-Krön., och Fortsättn., och Karls-
Krönikan.
Karls -Krönikan. 1389—1452.
Annales Holmienses. 1457 — 1463.
1486 Ericus Olai —1464.
Diarium fr. Min. Stockh. 1008—1502.
1517 Krantz: Chronica —1502.
Narratio de caede. 1520.
Sture: Krönikorna. 1452 — 1520.
Diarium Vazstenense. 1344 — 1545.
1593 Gottskalks Annaler. Chr. n. —1578.
Chronicon episcoporum Finlandens.
—1470.
Encaenia templi Oumlos. 1191.
Chronicon episc. lAncopens.
Fundatio monast. Lycensis,
Provinciale Daciae. 1270.
Enumeratio monaateriorum, Sec. XV.
Series archiep. Nidrosiens. 1154 —
1538.
Necrologium Norvegiae.
Series episc. Norvegiae — 1325.
Chronicon episc. Searensium — o. 1240.
„ „ üpsaliens. — 1448.
Incerti scriptoris Sueci — 1344.
Chronicon episc. Weanonens. — 1206.
Acta 8. Botuidi. 1076/1176 — Vita s.
Brigittae Suec. f 1373 — s.Brynolphi
ep. t 1317 — s. Catharioae Suec.
1 1381 — Acta s. Davidis abb. f 1082
— s. Erici reg. f 1151 — s. EskiUi.
Sec. XI fin. — s. Hai ward! — s. Hen-
ANHANG
1727
rici ep. üpsal. f c. 1150 — 8. Eetilli
t 1151 — s. Olavi reg. 1 1030.
Asmundar Saga.
XIII BandamauDa Saga. 1050.
c. 1300 Grettis Saga, See. XI.
H4konar Saga. 1202—1217.
„ „ gamla. 1217—1263.
Hervarar Saga.
Hialmar Saga.
Jomsviklnga Saga. 994.
Eongs - Skugg - Sio.
Laxdaela Saga.
Storlunga Saga. 1116—1264.
Svarfdoela Saga.
Sverris Saga. 1177—1202.
Th4ttr Thorleifs.
Wilkina Saga.
17. Böhmen.
s. IX
936
997
1018
1125
1158
1163
p. 1174
1220
1228
1278
1278
1278
1280
1282
1283
1283
1300
1314
1320
1327
1330
1343
1353
1362
?1362
1368
1375
1378
1380
1399
1414
1420
1431
1431
1431
1437
1439
Gonversio Bohemorum.
Vita 8. Wenceslai duc. Bohem.-
Vita s. Adalberti ep. Prag.
,, 88. Cyrilli et Meth.
Thietmaras ep. Meraeb.
Cosmas Pragen8i8. — 1125 re8p. 1283.
Annales Gradicenses et Opatovic.
„ Pragenses. 725—1163.
Vincentius Pragensis. 1140 — 1167.
Annale8 Pragen8e8. 894 — 1220.
Gerlacua abb. Milovic. 1167—1198.
HermaniiuB Altahezi8is.
Annales GttakariaDi.
Catalogos ducum Boemorom.
Henricus de Isemia.
Henricus Italiens. 1250—1280.
Chronica auiea. 1025—1282.
Jaroslaus. 1143—1283.
Chronicon Bohemiae. 938 — 1283.
Heimbiirg, Henr. de. 861—1300.
Balimil —1314.
Chronicon Bohemiae — 1320.
Chronica Bohemicalis.
Annales Aulae regiae =
Annales Bohemiae breviss.
Johannes Yictoriensis: Liber. [1353.
Geschichtsqnellen, Eönigsaaler. 1253 —
Franciscus Pragensis. 1125—1353.
Marignola. G. C. —1362.
Neplacho. 1—1348.
Benessios. 1283—1374.
Vita Caroli IV imp.
Pdkawa. 700—1330.
Annales Pragenses. 1310—1399.
Chronica Bohemicalis.
Satira coronae.
Johannes de Bagusio.
Petrus Zatecensis.
Carlerius.
lÄurentius de Bfezowa. 1414 — 1422.
Chronicon Pragensis capit. 1318 — 1439.
1343 Wind ecke.
1444 Martin y. Bolkenhain. 1425—1444.
1458 Aeneas Sylvias: Hist. Boh. 894—1458.
1458 Nannez de Toledo —1458.
1459 Tempelfeld.
1464 Drahoniöz. 1419—1443.
1465 Hilarius litomiric.
1467 De Georgio Bohemiae rege.
Cantilena de rege Bohem.
1469 Johannes de Rabenstein.
1472 Eschenloer: Hist, Vratisl.
1474 Chronicon Belgicum magnum.
1490 Johnsdorf.
1490 Matthias Corvinus.
1527 Annales patrio serm. Script!.
1527 Cuthenus.
1529 Chronicae Boemiae.
1531 Bartholomaeus von S.Aegid. 1524 — 1531.
1553 Hägek: Annales Bohemiae.
Eusstten.
1412 Stephanus Palecz.
1414 Chronica Bohemicalis.
1410/15 StanislauB de Znoyma.
1415 Broda.
1415/19Angstgedicht.
1427 Wigelius.
1418/29 Johannes Andreas Ratisb.
1439 Andreas presb. Ratisb.: Dyalogus.
,, „ ,, : Expeditiones.
p. 1432 Anonymi invectiva.
1444 Martin von Bolkenhain. 1425 — 1444.
1451 Petrus de Mladenowicz. 1414. 15.
1455 Formula examinandi.
1459 Johannes de Lucavecz {geaehr. 1442).
1465 Disputatio capituli.
1479 Piccolomini: Narratio histor.
1485 Johannes Ton Guben u. Fortsetz. 1255
—1375. 1417—1485.
1500 Henricus de Gorrichem.
1512 Ei'antz: Hystoria.
18. Ungarn.
Anonymi Belae. 819 — 931.
948 Leo Grammaticus.
961 Theophanes et Contin,
963 Constantinus Porphyrogen.
974 Pilegrinus Laureac.
1003 Silvester II pp.
1728
ANHANG
1020
1038
104(>
1057
1083
1096
1113
1118
1188
1196
1203
1220
s. xm
124?
1241
1241
1241
1242
1242
1247
1268
1290
1329
1330
1330
1330
1332
1340
1342
»
r
1»
Vita SS. Zoerardi dicti Andr.
Stepbanus rex XJng.
Yita b. Gerardi episc. Chanad.
Cedrenus.
Vita s. Stephan! I regis.
„ Elisabetbae de Thuringia.
„ Emerici.
,, Ladislai regis.
„ b. Margaritae Hungaricae.
Zonaras.
Diocleas.
CalaDus.
Conradus Montis Ferr.
Status regni.
Annales Posonienses. 997 — 1203.
Chronicon Hungarorum mixt
Chronicon rhythm. Hungariae.
Gertrade de Hongrie.
Ricardus ord. Praed.
Carmina de regno Ungariae.
Nota de invasione.
Planctos destnictionis.
Fragmentum de invasione.
Rogerias matter: Miserabile Carmen.
Rodericus Ximenes: Hist. Ostrog.
Thomas Spalatensis.
Keza.
Chronicon Monacense.
Chronicon pictum.
Chronicon Posoniense.
Madius.
Heinrich von Magien.
Garinus.
Chronicon Zagrabiense.
1345 Historia Jadrensis obsidionis.
1355 Chronicon Dubnicense.
c. 1366 Acutheis.
1382 Johannes archid. de Eikallew.
1405 Philippus Macerius.
1407 Paulus de Paulo.
1408 Chronica des koninks Sigmundus.
1420 Satira coronae.
1451 Johannes Vitez de Zredna: Epist.
1453 Instrum entum compositionis.
1456 Yita s. Johann is de Capist
1457 Historia seu epistola.
1458 Chronica Hungarorum.
1458 Johannes de Utino.
1459 Stephanus Trenta.
1464 Aeneas Sylyius: De situ.
1470 Palladius Fuscus.
1476 Nuptiae reg. Hung. Matth.
1478 Galeotus.
1479 Chronicon Dubnicense.
1479 Naldus Naldius: Epistola.
1490 Matthias Corvinus.
1490 Johannes de Thurocz. 364—1464.
8. XV Cortesius.
1492 Ranzanus.
1496 Callimachus: Hist. de Wladislao. 1444.
1502 Bonfinius. 364-^1495.
1503 Ritius.
1509 Unrestus: Von dem landt Vngem. 417
—1162.
1510 Maralus.
1522 Tubero.
1526 Chronica der Hungern.
19. Polen.
986 Procosius.
1382
1018 Thietmarus episc. Merseburgensis.
1395
1028 Mathildis Sueva.
14J0
1113 Chronicae Polonorum.
1410
Nestor.
1410
1175 Annales Lubinenses. 1143—1175.
1413
1207 Mathüdis dncissa.
1430
1220 Chronicon Hungaror. mixt.
1464
1223 Vincentius (Kadtubek) 1203.
1477
1242 Fragmentum de invasione.
1480
1278 Chronicon Polono -SilesiacuTn.
1496
1278 Martinus Oppaviensis.
1498
p. 1284 Baszko 1272.
1505
s. XIII Boczula.
1506
c. 1315 Dzierzwa —1288.
1515
1360 Annales Sandivogii. 965—1360.
1515
1366 Ephemerides Wladislav. 1296—1366.
1376 Annales Cuiavienses. 1202—1376.
1376 Chronicon Cracoviense. 730—1376.
1536
1378 Annales Polonici. 899—1378.
Chronica princ. Pol.
„ Craooviae. 965 — 1395.
Annales S. Crucis Polen. 966—1410.
De magna strage.
Cronica conflictus Wladislai.
Registrum damnorum.
Vitoldus magnus dux. 1376—1430.
Oratio contra cruciferos.
Annales Cuiavienses. 966 — 1477.
Dlugossius.
Callimachus Experiens: Historia de rege.
Literae credentiales.
Nicolaus de Cracovia, 1220 — 1505.
Miechow.
Agricola.
Cronica Petri comitis Polen.
Annales Cracovienses.
Vita s. Stanislai ep. Crac.
Johannes de Eomorowo: Tractatus.
ANHANG
1729
20. Russland.
1110
c. 1115
1204
1207
1227
1291
1305
1348
1353
1354
1419
1424
1424
1445
Jli^TOIIHCI», JlaBpeHT.
Nestor —1093, resp. 1203.
Chronista Novgorod.
Chronique de Novgorod.
Henricus Lettus. 1186—1227.
Reimchronik, livländ. 1143 — 1291.
JI'bTonHCb, HnaT.
Hoeoeke.
Jlibiioinicb, BocRpec.
„ Co«ittcK.
Chronicon Suzdaliense.
JI^Tonncb, PocdflcK.
Jltioimcim JIpeBHflix).
Chronik, der Grossforstezi von litauen.
1446
1471
1486
1496
1500
1534
1587
1598
1650
Annales Rassici-LithTianici. 1395—1446.
JI'bTonHCb, Co«ifiGK.
UCKOBCKafl BTOp.
HoBrop. ^eTB.
rycTHHGKaa.
Letopisiec od roku.
JI'bTonncb, HoBrop. nepB.
Letopisiec Archang.
Jli^TOIIHCb, IICKOBCK. UepB.
>»
»
»J
1015 Acta s. Bomani et Dav.
NB. Die Mehrzahl der Gesohichtschreiber des by-
zantmiBchen Kaiseireichs («. tititei No. 26)
gewahrt gleichfttlU reiche Ausbeute fOr die
ruBsiflche Geschichte.
21. Dalmatien.
1268 Thomas Spalatensis.
1330 Madins.
1366 Actttheis.
1401 Paulos de Paulo.
1510 Marulus. 538—1079.
1522 Tubero. 1490—1522.
22. Türkei.
c. 1300 Bartholomaeus de Jano.
1480
1456 Türkenraizz.
1480
1463 Filastre, G.: Propositio.
1493
1464 Aeneas Sylvius: De situ.
1494
p. 1466 Critobulos.
1496
1467 Barletius: Chron. Türe.
1497
1470 Chalcocondylas. 1298—1462.
1498
1474 Von der gegenwärtigen.
1500
1478 Gaza.
1479 Bruce.
1522
Epistola magistri.
Danbussonius.
Cepio aive Cippico.
Morula: Bellum. 1474.
Callimachus.
Pomponius Laetus: De exortu.
Literae credentiales.
Adelphus, Job.
Theodorus Spanduginus.
Tubero.
23. Juden.
353 Amulo ep. Lugd.: Contra Judaeos.
1287
Yerga.
1290
1173 Benjamin Tudelensis.
1475
1274 Thoraas ab Aquino: De regimine Jud.
1310 Ambrosius de S. Cruce.
1287
1349 Dombrand und Judenschlacht.
1462
1453 De expulsione Judaeorum.
1255
1453 De persecutione „
1429
1598
Knaben von Juden getödtet etc.
1250
s. V De s. Mantio mart.
De 8. Wernhero puero.
De miraculo hostiae a Judaeo Paris.
Martyrium s. Simonis pueri.
De s. Johannetto puero.
De b. Rudolphe puero.
De b. Andrea puero.
Acta b. Hugonis pueri.
De b. Ludovico puero.
De Alberto puero.
Passio s. Dominici Vallii pueri.
Potthast, Bibliotheca historica.
109
1730
ANHANG
24:. Hunnen.
1247 RoderiCTiB (Ximen.) Tolei
8.XII-Xy Calanus: Attila.
1496 Callimachus Ezper.: AttUa.
25. Longobarden.
652 Bothari rex: Ediotos und Leges.
c. 670 Origo gentis Langob.
De adventa, nomine . . . Langobard.
671 Grimoaldus rex. 662—671.
744 liatprandus rex.
757 Aistulfiis rex.
772 Epistolae Langobardicae. 607—772.
774 Historia Langobard. Florentina —774.
?797 Paulus Diaconus.
Catalogus reg. Langob.
810 Historia Langob. codiois Gothani.
836 Sioardus princeps.
867 Chronica s. Ben. Casinensis.
877 Historia rer. a Longob. 840—877.
877 Andreas presb. Bergom. 568—877.
900 Erchempertus. 774—889.
973 Benedictus mon. S. Andreae.
974 Ghronioon Salemitan. 747—974.
Conradus a Lichtenaw.
De y. Tassilone duc. BaL (ubi de Desi-
derio reg. Long.)
752 Fundatio monasterü Nonantulani.
740 Narratiuncula quaedam.
768
763
778
865
857
1056
8.xn
1106
Translatio s. Mercorii.
„ s. Heliani.
Vita 8. Paldonis.
„ „ Barbati Ben.
,, ,, Anselmi abb. Non.
Ridoltus not
Leo Marsic: Epitome.
Historia Langob. Beneventana — 1056.
Ariprandus: Langob. historia.
Guido mon. Casin.: Catalogus regum.
26. Geschichtswerke des Occidents über die Kreuzzüge,
(L 1096— 1099; IL 1147—1149; IH. 1189—1192; IV. 1196—1198, 1204—1219;
V. 1221 resp. 1228. 29; VL 1248—1250; VH. 1270 etc.)
1097
1098
1098
1098
1099
1099
1099
1099
1099
1099
1101
1100
1106
1108
1110
1116
1118
1118
1119
Stephanus Camot.: Epistola. 1121
Anseimus de Ribodimonte.
Boemundus I princeps. 1121
Chanson d'Antioche (1 145/1250 verfassf), 1122
Comnenus, Alex. I: Epistola ad Hob. I. 1123
Anonymi narratio de capt. Hiems. 1124
Conquete de Jerusalem (sec. XUI).
Gesta Francorum et aliorum. 1095—1099. 1124
GUo clericus Paris, (f 1142). 1095—1099.
Baimundus de Agiles. 1124
Robertus Remensis: Hist. Hieros. — 1099.
Tudebodus: Hist. de Hieros. 1095—1099. c. 1127
Historia belli sacri. 1095 — 1101.
Godefridus BuUonius: Epistolae. 1128
Chevalier au Cygne. (1128)
Desrey (1499): Genealogie du 1130
prince. p. 1130
Gesta Francorum expugn. Hierus. 1095 1142
— 1106. 1142
Radulphus Cadomensis: Gesta. 1099 — 1149
1108.
Guibertus abbas: Hist. Hieros. 1095 — 1153
1110. 1156
Bartolfus Peregrinus. 1095 — 1116. 1166
Comnena, Anna (f 1148). 1069—1118.
Robertus Remensis, vid. 1099. p. 1185
Gualterus cancellarius; Bulla. 1114 — 1187
1119. 1187
Albertus Aquensis: Hist. Hieros. 1095
— 1121.
Gilo der. Paris.: Poema. 1095 — 1099.
Narratio brevis belli sacrL 1097 — 1122.
Marbodus.
Anonymi hist. Hieros. pars H*. 1100 —
1124.
Chronicon Hierosolymitan. breve. 1097 —
1124.
Guibertus abb. mon. s. Mar. Novig. : Hist.
Hier. 1095—1110.
Fulcherius: Gesta Francorum. 1095 —
1127.
Anonymi brevis narratio. 1097 — 1128.
Anonymi versus de viris illustr.
Baldricus Andegavensis. 1095 — 1099.
Radulf US Cadomensis, vid, 1106.
GUo, vid. 1099.
Ordericus Vitalis.
Odo de Diogilo (f 1166): De itin. Ludov,
Vn. 1147 — 49.
Vita s. Bernardi Claraevallensis.
Vita s. Petri Mauritii.
Cafarus: Regni Hieros. historia. 1099 —
1188.
Cinnamus. 1118 — 1176.
Accoltus: De hello. 1095—1187.
Boemundus IH princeps.
ANHANG
1731
1187 Erbo: Carmen. 1218
1187 Estat de la cite de Jherusalem. 1219
1187 Ekkehardus Uraug.: De expugn. Hieros. 1219
1095 — 1187. 1219
1187 Emonl, vid. Guilelmus Tyrius. 1219
1188 Delle memorabili imprese.
c. 1190 Guilelmus Tyrius. 1095—1184. c. 1220
s. Xn ex. Fulco. 1218
s. xn Galfridus de Vino s., vid, 1194 Ricardus. 1222
1190 Tageno. 1189. 1190.
1190 Narratio brev. de Frider. I. c. 1228
1190 Planctus de amissione Terrae s. 1230
s. XIY Poema germ. de amiss. T. s. 1190. 1240
1191 Gedicht, Ein zeitgen., üb. d. Belag. Acoods. 1241
1191 Haymarus monachns: De exp. Accon. 1244
(1189—1192) Guido de Bassainvilla. 1248
1193 Historia de profectione. 1189 — 1193. 1249
8. xn Chanson ou cantique. 1250
1194 Anonymi expeditio Asiatica. 1264
1194 Ricardus can. S. Trin. Londin. 1170 —
1194.
1197 Historia br. occupat Terrae s. 1095 —
1197. a. 1266
1202 Haymarus monachus, vid, 1191. 1268
1204 Devastatio Constantinopolitana. 1270
1204 Hugo comes S. Pauli. 1271
1204 Nioetas Acominatus: Narrat. de statuis. 1291
1205 Guntherus Alem.: Hist. Constant 1205. 1291
,, „ : Solymarius. 1292
1 206 Nioetas Acom. : By zant. hist. 1 1 18— 1 206. s. XIV
1211 Ricardus de Gerboredo. 1305
1213 Villehardouin. 1204. 1319
1216 Innocentius UI: Epistolae. 1330
p. 1216 Robert de Clary. 1203. p. 1337
1217 Oliverus schoL: Hist. regum 1096—1217. 1422
1218 Jacobus de Vitriaco: Hist Orient 622— 1466
1218. 1482
— 20 Jacobus de Vitriaco; Epistolae.
Gesta cruciger.Rhenanorum. 1217 — 1219.
Gesta obsidionis Damiat 1218. 19.
Historia expeditionxim. 1217—1219.
Oliverus schol.: De capt Damiatae. 1218.
1219.
Guntherus Alemannus, vid. 1205.
-20 liber Duellii. 1218—1220.
Oliverus schol.: Hist Damiat 1217 —
1222.
Radulphus de Coggeshall. 1186—1191.
Bemardus thesaurar., vid. Guilelmus Tyr.
Jacobus de Vitriaco, vid. 1218.
Gualterus Comutus. 1239.
Mouskes.
Joinville (f 1319).
Odo ep. Tusculanus.
Ludovicus IX rex Fr.: Epistola.
Vincentius Bellov. : Spec. nistor. (XXVI.
92. 96-103; XXVII. 44; XXX. 38.
44. 50-52. 64. 65. 90-92; XXXI. 5.
79-84. 86-94. 138; XXXU. 1).
Coral: De Castro Saphet
Contractus navigii.
Joinville (f 1319).
Guilelmus Tripolitanus.
De excidio urbis Aoconis.
Thadeus Neapolit
Xqovixöv jOv iv *IHofxav(<f,
Chronique de la conquete.
Petrus de Bosco: De recuperatione.
Joinville, vid. 1248 et 1270.
Anonymi directorium.
Sanudo Torsello: Hist Hierosol. —1321.
Epitome bellorum. 1095 — 1422.
Accoltus, vid, 1187.
Bouillon. Hysterie =Robertus Remensis.
27. Geschichte des byzantinischen Kaiserreiches
bis zur Eroberung Constantinopels.
1. Chronographen.
s. in Dexippus: Historia — 268.
414 Eunapius Sard.: Xqov. iaroQ. 270 — 414.
c. 425 Olympiodorus — 425.
c. 565 Johannes Malalas : XQovoyg. 0. C. — 563
640 Theophylactus Siraocattes. 582 — 602.
p. 810 Georgius Syncellus. 0. C. -284.
817/8 Theophanes Isaac.: Chronogr. 284— 813.
829 Nicephorus patriarcha: XQovoyQ. 0. C.
— 828.
866 Georgius Monachus ufiagr. O.C.— 842.
961 Theophanes continuatus. 813 — 961. Cf.
817/8.
969 Simeon Metaphrast.: Chronogr. — 963.
1013 Leo Grammaticus: Chronogr. 0. C. — 948.
1042 Chronicon paschale — 1042.
c. 1057 Cedrenus. 0. C. —1057.
c. 1081 Scylitzes: Compend. hist 811 — 1079.
1143/56 Glycas. 0. C. —1118.
1180 Manasses. 0. C. —1081.
s. XIII Joel: Chronogr. 0. C. —1204.
1341 Nicephorus Callistus: Catalogus — 1341.
1359 Nicephorus Gregoras: Byz. hist 1204 —
1359.
1434 Machairas: Chronicon Cypri. 1359—1432.
2. Oströmische Öesehichtschreiber in grösserm
Umfange bis 1477.
425 Zosimus: Hist Romana. 1 — 410.
c. 562 Procopius Caesar.: Hist 395 — 559.
1118 Zonaras. 0. C. —1118.
c. 1216 Nicetas Acominat 1118 — 1206.
p. 1462 Ducas: Hist Byzant 1342 — 1462.
c. 1470 Chalcocondylas. 1298 — 1462.
p. 1477 Phrantzes. 1259 — 1477.
3. Chronisten, welche einzelne Zeiträume,
Kriege und Begebenheiten schilderten.
337/40 Eusebius Caesar. : Vita Constant Magni.
474 Priscus —474.
109*
1732
ANHANG
480 Malchus. 474—480.
491 Gandidus Isauricus. 457 — 491.
562 Paulus SileDtiarias.
578 Corippus. 565—578.
581 Theophanes Byzantinus. 566—581.
582 Agathias: Oesta Justini. 552 — 558.
582 Menander Protector. 558—582.
c. 630 Georgius Pisides.
668 LeoDtius episc. Neap.
769 Nicephorus patriarcha. 602 — 769.
830 Vita s. Sampsonis.
c. 950 Johannes Cameniates. 904.
959 Constantinus Porphyr.: 'laro^, (f»i}y. 867
-886.
959 Genesius. 813—886.
c. 980 Leo diac. Caloensis. 959 — 975.
1071 Xiphilinus.
c. 1079 Pselios: XQovoyg, 976—1077.
„ : 'E7tna(fioC 1043 — 1075.
1137 Nicephorus Bryennius. 1057 — 1081.
1148 Comnena, Anna. 1069 — 1118.
1176 Cinnamus; "Ennofin. 1118—1176.
1180 Manasses: Carmen in Justinum.
1204 Partitio regni Graeci.
1213 VUlehardouin —1204.
1282 Georgius Acropolita. 1204—1261.
p. 1308 Pachymeres, Georg. 1255—1308.
1332 Nicephorus Gregoras: Oratio. 1332.
1383 Johannes Cantacuzenus. 1320—1357.
1430 Johannes Anamostes. 1430.
1453 Barbaro, NicoTo.
1453 Isidorus Kutenus (s. Nachträge).
1453 I/eonardus Chiensis.
1453 Puscoli {8. Nachträge).
1453 Tedaldi.
1453 Tractatus de expugn. Const.
1453 Critobulos (f p. 1466).
1453 Dolphin, Zorzi.
(1462)Ducas. 1453.
1453 Pieces relat ä la prise de Constant.
(1480) Adamus de Montaldo. 1453.
1462 Cananus: De hello Constant. 1462.
1464 Aeneas Sylvius: De capt
4, Schriftsteller Über Verfassung, Verwaltung,
Bauwerke, Sitten und Oebräuehe.
400/410 Notitia dignitatum.
562 Procopius: Aneodota.
562 Petrus Patricins: Legationes.
c. 565 Johannes Laurent. Lydus.
829 Nicephorus patr.: Constitutt eccL
c. 891 Photius patriarcha: Descript eccl.
959 Constantinus Porphyr.: De administr.
imperio.
Constantinus Porphyr.: ITt^l t&v ^f^a-
tG>v.
Constantinus Porphyr.: De ceremoniis.
963 Julius Polydeukes. 0. C. —903.
1079 Pselios: 'EntaroXaL 1071—1078.
1118 Comnenus, Alex. I: AoYOQiXTi.
„ ,, : Novellae coostitutL
1185 Johannes Phocas: Descr. castrorum.
c. 1216 Nicetas Acomin.: Narrat. de statuis.
1323 Ephraemius Byzant: Catalogus —1323.
1402 Acta Patriarch. Constant 1315—1402.
1453 Codinus.
Oypem.
668 Leontius episc. Neapel.
740 Germanus patriarcha.
1434 Machairas: Chronica. 1359—1432.
Rhodus.
1488 Caoursin: Obsidio. 1480.
28. Autobiographien.
430 Augustinus, Aurel.: Confessiones.
1124 Guibertus abb. mon. s. Mar. Novig.: De
1142 Petrus Abaelardi. [vita sua.
1223 Giraldus Cambrensis: Libri de rebus a
se gcstis.
1282 Michael Palaeologus.
1327 Engelbe rtus Admont: De studüs et scn-
ptis suis.
1527 Diesbach, Ludw. v. 1452 — 1527.
29. Publicistische Schriften
über den Staat, das Verhältniss von Kirche und Staat (kaiserL Suprematie,
päpstliche Machtfiille, Investitur etc)y die Kirchenzerrüttung,
die kirclilichen Verfassungskämpfe etc.
397 Ambrosiiis arcb. MedioL: Epist. de
potest.
c. 9(X) Eutropius ep. I^ngob.: De iuribus imp.
c. 914 Invectiva in Homam.
1023/3.3 Wide monachus (Avotinus).
1048 Auetor Gallicus.
1052 Petnis Damiani: Liber gratissimus.
1057/60 Ilumbeitus card.: Adv. symoniacx>s.
10(32 Petrus Damiani: Disceptatio sjuod.
1063 ,, „ : Epist. ad Kunibertum.
1064 ,, ,. : „ ,, Adelheidam.
1061/68 „ ,, : „ „ capellanos.
ANHANG
1733
1065/71
1075
1075
1074/78
c. 1080
1060/81
1081
1084
1084
1081/85
1065/86
1086
1085/87
1085/88
1088
1094/95
1097
1098
1099
1103/4
1100/5
1102/5
1109
1110
1111
1120/4
1130
1095/1132
1134
?1150
1159
1164
1169
s. XII
1200
1205/8
1248
1274
1283
1303
1303.
c. 1303
1308/11
1316
1319
1310/20
Petrus Damiani: Epist ad Petrumcard.
I>ictatus papae Gregorii TU.
Sigebertus Gembl. : Epist cuiusd. adv.
laic.
PSeudo -Udalhcus : Epist. de cont. cleric.
Alboinus presb. «=» BerDoldus mon. S.
Blas.
Wenricus scolast Trevir.
Gebehardus archiep. Salisb.
Dicta cuiusdam sire De papata.
Petrus Crassos.
Manegoldus mon. in Lutinbach (f p.
Sigebertus Gemblacensis. [1013).
"Wide ep. Osnabrug.
Anseimus Lucensis.
Bonizo: Liber ad amicum.
Bernoldus monachus 8. Blasii.
Hugo orthodoxus.
Wido episc. Ferrar.
läber canonum contra Heinr. IV.
Benzo.
Wezilo.
Wairamus: De unitate EccI.
Deusdedit: Libellus.
Beno.
Ivo Carnot (t 1117): Epist.
Garsias.
Anonymi querela in grat. nothorum.
Sigebertus Gembl. : Epistola Leod.
Bruno ep. Signiensis.
Hugo Floriac.
Tractatus de investitura.
Rangerius ep. Lucensis.
Disputatio seu defensio quorund.
Bruno ep. Sign.: Epist. 4.
Gregorius Catin.: Orthod. defensio.
Placidus Nonantulanus.
Rhythmus de captiv. Paschalis.
üodalscalcus Aug.: De Eginone.
Hugo Metelius: Ceitamen papae.
Goffridus abbas Vindocin.
Hildobertus arch. Turon.: Descriptio.
Dialogus inter Cluniacensem.
Johannes Sarisber. (f 1180?): Poly-
craticus.
Eberhardus I arch. Salisburg.
Gerhohus Reichersperg. : Adversus Si-
mon iacos.
Gerhohus Reichersperg. : De corr. Eocl.
statu.
Galfridus de Vino salvo: De statu.
Petrus Blesensis: Epistolae.
Dialogus derlei.
Arnoldus frater: De correct. Ecclesiae.
Thomas ab Aquino.
Jordanus Osnabr. : De prerogativa.
„ „ : Pavo (geschr. 1246
Disputatio inter Clericum. [ — 1250).
Johannes Parisiensis : De potest. regia.
Quaestio de potostate papao.
Guilelmus Durantis iun. .
Aegidius de Columna: De eccl. potest
Petrus de Bosco.
Landulfas de Columna: De statu.
1321 Dante: De monarchia.
1325 Alexander de S. Elpidio: De eccl. potest
1327 Engelbertus Admont : De ortu imperü
Rom.
1327 Guido Vemani: De potest. pontif.
. summi.
1328 Augustinus Triumph us: De eccl. potest
c. 1328 Franciscus Ceti: De potest Ecclesiae.
1338 Informatio de nullitate.
1342 Marsilius de Padua.
1342 Michael de Caesena.
1342 Petrus Paludanus: De potest. eccl.
1347 Occam, Guil. de.
1349 Petrus Bertrandus: De iurisd. eccl.
c. 1350 Cardinalis Aragoniae: De iurisd. Ecd.
1352 Alvarus Pelagius: De planctu Eccl.
1352/62 Conradus de Megenberg: Oeconomia.
1363 Lupoldus de Bebenburg (geschr. 1338
- 40).
1374 Conradus de Megenberg : De transl.
,, ,, ,, : Planctus Eccl.
1374 Petrarca: Epist. de iuribus.
1376 Somnium Yiridarii de potest papae.
1380 Conradus de Gelnhausen: Epist con-
cordiae.
1380 Philippus de Leydis: De cura reipublic.
1380 Ubertus de Lampugnano.
1364/80 Quaestio in utramque partem.
1384 Wyclif.
1397 Henricus de Langenstein.
8. XIV Leoninus de Padua.
1300/1400Tractatus de aetatibus Ecdesiae.
1400 Andreas de Randuf: Gubernaculum.
1404 Paulus Anglicus: Super plenitud. po-
1404 Thomas Anglicus. [testat
1410 Matthaeus de Cracovia: De squalo-
1417 Zabarclla. [ribus.
1420 Petrus de Alliaco.
1429 Gerson.
1434 Nicolaus de Clemangis.
1438 Nilus Thessalonicus.
1446 Aeneas Sylvius (f 1464): Libellus de
ortu.
1457 Petrus de Monte : De potest. Rom. pont.
„ „ „ : De primatu.
1459 Poggius: De potestate papae.
?1460 Confutatio primatus papae.
1461 Laelius: Replica.
1464 Nicolaus Cusanus.
1465 Junterburgius : De neglig. praelat
1466 Antonius de Rosellis: De potest. imp.
et papae.
1468 Johannes aTurrecremata: De potest pp.
1472 Heimburg, Greg.: Apologia {geschr,
1475 Gochius. [1460).
c. 1476 Wesselius: De dignit
1481 Johannes de Wesalia.
1484 Petrus de Andlo: De imp. Rom.-G.
{geschr. 1460).
1494 Patricius, Franc: De instit. reipubl.
„ „ : De regno.
1515 Jacobus Almainus: De auctorit. Eccies.
1522 Aegidius Viterbiensis : De deprav. statu
R. Ecclesiae.
1734
ANHANG
30. Fürstenerziehung. — Fürstenherrschafi
844 Jonas ep. Aurelian. : De iostitut regia.
1107 Theophylactus BuJgar. arch.: Institutio
1222 Oculos pastoralis. [regia.
1223 Giraldus Cambrensis : De iostnict. prin-
cipum.
1274 Thomas ab Aqaino: De regimine piin-
cipiim.
1290 EDgelbertos Admont.: De regimine
prin cipum.
1298/1314 Liber de informatione principum.
1316 Aegidius de Columna: De regimine
principum.
1327 Ptolemaeus Lucensis: De regimine
principum.
1502 Elisabetha Poloniae reg.: De instit.
regii pueri.
1527 Machiavelli: Libro del Principe.
31. Reisen.
1. In das Heil. Land. — Beschreibung der Heiligen Oerter.
388
590
8. VI
8. VI
704
c. 786
870
1064
c. 1098 —
1103
1107
1120
c. 1148
1158
1160/70
c. 1172
1175
8. XII
1200
1205/7
1217
1217
c. 1231
1234
1259
1265/8
1271/95
1273
1280
1330
1330
1330
1.332
1332
Silvia Aquitana. 385—388.
Breviarius de Hierosolyma.
Antoninus Martyr.: De locis sauctis.
Theodosius: De situ.
Adamnanus abbas Hiiensis.
Hodoeporicon s. Willibaldi, vid. sttb
Vita s. W-i episcop. Eichstetensis,
supra p. 1638.
Bemardus monachus Francus.
Günther, Bischof v. Bamberg (5. Nach-
träge),
c. 1175 Innominatus I-IX.
Saewnlfus. 1102—1103.
Daniel igoumene. 1106 — 7.
Belardus de Esculo. 1112—1120.
Fretellus archidiac. Antioch.
Nicolaus Thingeyrensis. 1151 — 4.
Johannes Wirzburgensis.
Theodericus.
Burchai-dus Argent.: Itinerarium.
Descriptio itineris in T. s.
Antonius Novgorodensis.
Anonymi Suessionensis : De terra Hie-
rosolymit.
Thietmarus magister: Peregrinatio.
Thetmarus magister (s. XIV gemacht).
Pelerinaiges.
Wilbrandus can. Oldenb. 1211.
Matthaeus Paris: Itineraire.
Chemins et pelerinages.
Burchardus de Monte Sion.
Mauritius frater. 1270 — 3.
Anonymi itinerarium a Burdigala.
Anonymi Galli diroctor. (s. Nachträge).
Antonius de Cremona.
Odoricus de Foro Julii.
Brocardus: Veridica T. s. descriptio.
Guilelmus de Boldensele.
1332 Simeon ord. Min.: Itinerarium.
1345 Niccolo da Poggibonsi.
1346 Rudolphus de Frameynsperg.
1384 Gucci: Viaggio. 1384.
1384 Frescobaldi.
1384 Sigoli.
1389 Hese, Job. de.
1392 Viaggio in Terra santa.
1395 Anglure, Oger d'.
1418 Gaumont.
1426 Porner, Hans: Itinerarius. 1417—26.
1431 Mariano da Siena.
1432 La Broquiere.
1433 Philipp V. Eatzenellenbogen.
1436 Friedrich v. Oesterreich: Meerfahrt
1436 u. 1440 Pfinzing, Geo.
1440 Bot, Hans.
1453 Rot, Peter.
1458 Roberto da Sanseverino.
1458 Wey.
1461 Stolberg, Heinr. zu.
1461 Wilhelm der Tapfere.
1462 AVey.
1476 Albertus dux Saxoniae.
1476 Hans von Mergenthai.
1480 Brascha.
1480 Voyage de la saincto cyte.
1483 Bemhardus de Breydenbach.
1484 Walthems, Paulus. 1481—4.
1493 Friedrich von Sachsen.
1493/4 Stolberg, Botho zu.
1494 Pilgerfahrt in d. h. Land.
1496/9 Arnold von Harff.
1501 Philippe de Voisins. 1490.
1502 Faber, Felix: Evagatorium. 1480 und
1483/4.
1507 Georgius Gemnicensis.
1509 Hund. 1493—4.
2. In andere Länder.
1173 Benjamin Tudelensis. 1160—1173.
1208 Wolfger von Ellenbrechtskirchen (f
1218): Reiserechn.
1253 Guilelmus de Ruysbroek.
1294 Ricoldus de Monte Crucis.
1298 Marco Polo.
?1336 Jacobus de Verona,
c. 1336 John de Mandeville.
ANHANG
1735
1387 Rekening-Kost. 1386—7.
1395 Dominici, Joh.: Itinerarixun.
1414 Eigel von Sassen. 1413/4.
1427 Schiltberger. 1394—1427.
1431/4 Trayersarius: Hodoeporicon.
1457 Georg von Ehingen.
1461 Neri Oecchi.
1467 Leo de Bozmital. 1465
1481 ArnoldoB Heymricins.
—7.
32. Yemiischtes.
580 Martinus Braoarensis (Heiden- und Aberglaube).
1202 Joachim abbas: Vaticinia.
1351 Lucifer princeps Tenebr.: Epistola (Satire).
1381 Epistola diaboii Leviathan.
1406 Gower: Yox claraantis (über Sittenverderbniss aller Klassen).
1472 Eichet : Epist. de Joh. Guttenberg (Erfindung der Buehdruckerkunst).
1502 Rolevinck: De regimine rusticoram.
Yaticiniom Sibyllae.
Visio ....
Berichtigungen und Nachträge.
p. XXI. Hessen. Walther. Ein 2. Supplement dazu: Darmstadt 1855; ein 3., be-
sorgt von Wömer. ibid. 1869.
p. XXXm. Zeile 17 von oben, füge hinter 6000 fr.*)
*) Sie sind, vie wir s^ter erfahren haben, 1868 wieder entzogen: des pr^oocnpations d'on caractere
fort pea scientifique ont fait sapprimer oe sabeide.
p. xxxv. Unter Anaiecta Boüandiana füge noch xu Gatalogus:
Ausserdem sind veröffentlicht:
Gatalogus codicum hagiographicorum latinorum bibliotheoae civitatis Brugensis.
Bruxellis 1891. 16 pag.
Gatalogus codd. hagiogr. bibliotheoae publ. civit. Garnotensis. ibid. 1889. 215 pag.
Gatalogus codd. hagiogr. bibliotheoae publ. civit. Oandavensis. ibid. 1881. 52 pag.
Gatalogus codd. hagiogr. bibliotheoae regiae Hagensis. ibid. 1887. 52 pag.
Gatalogus codd. hagiogr. bibl. privatae ser. Gaesaris Austr., Yindobonensis. ihid.
1895. 55 pag.
p. XXXV. Anecdota ex codicibus hagiograpbicis Johannis Gielemans canonici reg.
in Bubea Yalle prope Bruxellas. Ediderunt Hagiographi BoUandiani. BraxeU
les 1895. gr. 8». (IV.) 496 pag.
p. LYn. Collection de textes.
Fase. 17: Hariulf. Ghronique de Tabbaye de Saint -Riquier, publ. par Ferd. Lot
Paris 1895. 8^ 10 fr.
p. LXXXYL Joannia.
« Erl.'Sehr.: Faber, J. Q. . Memoria O. Chr. OroUü rsocii academiae Theodoro-Palatinae]. Bip<^ti
1794. p. 18-25; mUe NaehrieMen über Joannis, desam Enkel CroUüu war. — Selim. Em Expl.
in Heidelberg , Btol. Maye.)
p. 14. Adelmus Schireburnensis » Aldhebnus Schirebom. p. 35. Beide Artikel sind
XU vereinigen.
p. 19. Aeneas Sylvius: Commentarii reram memorab.
ErL- Sehr. : Lesca, Qias. , I Commentarii remm memorab. , quae temporibns suis contigernnt, d*Enoa
Silvio de' Ilccolomini (Pio II). Pisa 1898. 8^. 447 pag, {Eetr. degU Annali della r. scaola normale
saperiore di Pisa. 1894.)
p. 30. Albertus Argentinensis = Matthias Neoburgensis (p. 780).
Ans der Notiz unter Albertus und den ErL- Sehr, ist nach Matthias zu übertragen, was dort fdblt;
Handsehr. a. Ausg. sind bis auf einige Bruchstücke zu löschen ! !
p. 32. Albolnus presbyter = Bernoldus monachus S. Blasii (p. 155): Libellus 1 (Mon.
G. h. Ldb. de lite IL p. 11. 12; 16-19; 26), tvo die GoldastscAe Ausg. nach-
xutragen ist.
p. 36. Alexander IV papa.
Ätcsg.: ... — * Registres d' Alexandre IV (1254 — 1261). Recueil des bulles de ce
pape, publ. . . . par Bourel de la Ronciere, J. de Loyc et A. Goulon. Fase. 1. Paris
1895. gr. 4*. 128 pag. fr. 9.60.
BEBICHTIGÜKGEN UND NACHTRAGE 1737
p. 37. Altercatio Victoris.
Man lese: Ausg.: ex ms. Petropolit ed. Gillert .... 454. Die pariser Handsehr.
ist noch nicht henutxt.
p. 39. Amalarius Metensis.
ErL' Schar.: Sahre, R. , Der Litoigiker Amalar. Osterprogr. der Kronzschnle. Dresden 1898. 4^
p. 40. Ammianus Marcellinua.
Erl-Sehr.: Bfldinger, M., Ammianns MarceUinaB n. die Eigenart seines Oeschichtswerkes. "Wien
1885. gr. 40. 44pag. Jk ^50.
p. 42. Andreas de Gatarie.
Erl.-Sehr.: Heimelt, H. F., KOnig Raprechts Zog nach Italien. Inaug.-Diss. Leipzig^ 1892. 8^. p.7ff.
p. 45. Anecdoton Holderi.
Ätisg,: ... — *in Cassiodori Senatoris Variae, ed. Th. Mommsen. Berolini 1894
(= Mon. Germ, bist Auct. antiq. XII). p. v. vi.
p. 59. Annales Colmarienses.
Erl.-Sehr.: Ingold, A. M. F., Nutioe snr l'^glise et le convent des Dominicains deColmar. Golmar
(Paris, A. Picard)1894. 16 mo. VIII. 104 pag.
p. 62. Annales de Bermundeseia = Annales monasterii de Bermundeseia (p. 80).
p. 68. Annales Gandenses.
Ausg.: . . . — *nouv. edition, publ. par F. Punck - Brentano. Paris 1895. 8". XVIIl,
132 pag. 5 fr.
p. 73. Annales Lambacenses » Chronicon Lambacense (p. 272). Zu vereinigen!
p. 76. Annales Lundenses.
Aiisg.: ... — ^Bruchstücke von 1246 — 1265 vid. p. 261 sah tit.: Chronicon
Danicum breve. 1246 — 1265.
Uebers. : sollen die p. 514 aufgeführten Gesta Danorum sein.
p. 78. Annales Mediolanenses minores.
Ausg.: in der letzten Zeile der Spalte lies: [Augusta Taurin. 1601. 4**].
p. 79. Annales Mettenses.
Handsehr.: Middlehili = Cheltenham, weshalb „Middlehill — letztere*^ xu
löschen ist.
p. 99. Annalium Ratisbonensium maipmm fragmentum = Annales Batisponenses
maiores (p. 87) und deshalb xu löschen.
p. 104. Anonymi Galli directorium ad faciendum passagium transmarinum. 1330.
Ausg.: ap. Quetif et Echard, Scriptores ord. Praed. I. 1719. p. 571-574.
p. 105. Anonymi narratio de itinere navali, de eventibus deque rebus a peregrinis
Hierosolymam petentibus 1189 fortiter gestis.
Vgl. darüber Memoires de M. Gazzera (Acad. de Turin. 1840) , de Reiffenberg (Acad. de
Bnixelles. 1841) und besonders M. da Sylva Lopez (Acad. de Lisbonno. 1844). 1839
triederaufgefunden.
p. 108. Anonymus de rebus Daniels. 1247(1274) — 1497 «= Chronicon Danicum.
1274—1497.
p. 109. Anonymus Norisianus = Fast! consulares.
p. 109. Anonymus rerum Danicanun. 1241-1410 = Chronicon Danicum. 1241-1410.
p. 112. Anselmus Havelbergensis.
Erl.-Sehr.: Dombrovski, £., Anselm von Havelbeig. Dies. EOnigsberf? 1880. 8^. 55 pag.
'Wattenbach, Deutschlands Geschichtsqnellen. 6. Aufl. U. 1894. p. 851.
p. 113. Antoninus archiep. Florentinus.
Erl.-Sehr.: Heimelt, H. F., König Ruprechts Zag nach Italien. Diss. Leipzig 1892. SP. p. 2 ff.
Invornizzi, G., Storia letteraria d'ltalia. II risorgimento. I. Milano 1878. 8**.
p. 119. Arnoldus Halberstadensis = Arnulfas Halbeistad. (p. 121). Zu vereinigen!
p. 120. Arnoldus praepositus = Arnolfus monachus. Zu vereinigen!
p. 121. Arnulfus Halberstadensis » Arnoldus Halberst Zu vereinigen!
p. 127. Ausonius: Mosella.
Ausg. : . . . . — " überti'agen von R. E. Ottmann. Mit Grundtext. Trier 1895. 8*^.
SS pag. .4i 1.50.
p. 128. Auxentius episcopus Dorostorensis (flor. 388), vid. De Ulfila episc. (p. 1613).
1738 BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE
p. 129.
P-
P-
P-
P-
P-
P-
P-
P-
P-
I
P-
P-
Erl.'S^.: Rilliet, Alb., Conjectuies historiqne« sor lee homdlies prdchöee par Avitos, ^rd^ae de
Vienne , dans ik diocöso de Gendve et dans la monastöre d' Aganne , en ; valais w Mömoirea et
docoments publ. par la Soc. d'hist. et d'archöologie de Gendve. XVI. p. 1-69; append. p. 60-
64; ef.f. 199.
46. Beno.
EH.- Sehr.: Mir bt, Carl, Die PablizUtik im Zeitalter Gresors VII. Leipzig 1894. gr. ^.
47. Benzo.
Ausg. :....' ed. H. Lehmgrübner ist als irrig xu löschen.
JEii,-Sehr.: Mirbt, C, Die Publiiistik im Zeitalter Gregors VII. Leipzig 1894. gr. 8^
48. Berengarius Turoneiisi8.
ErL'Sekr.: Schnitzer, J., Berengar ron Tours. München 1890.
Schwabe, L., Studien zor Ges(£. des zweiten Abendmahlstreites. Leipzig 1887. 8^.
49. Bernardus archiepiscopus Moguntinus ist als falsch (auch bei Holder-
Egger, Index zu M. 6. h.) xu löschen; s. unter Oerhardos (Ncu^trägef).
52. Bernardus Guidonis.
ErL'Sekr.: Donais, C, Un noavel 6crit de Bemard Gui. Le Svnodal de Lodöve (1^5 — 1326),
accompagn6 da ,Libello8 de articolis ftdei* da mdme. Paris 1694. 8P. XXVJIL SOpag.
53. Bemhardua de Breydenbach.
SrL'Sekr.: Falk, Frz., Die Drackkonst im Dienste der Kirche ... bis 1520. Köln 1879. 8^. p. IM^
xähU die spaienn Editionen auf.
Wetz er a. Weite, Kirchenlexikon. 2. Aafl. 11. p. 1220 ff.
54. Bemoidue monachue S. Blasii.
SrL'Sehir.: Hirbt, C, Die Pablizistik im Zeitalter Gregors VII. Leipzig 1894. gr. 8P.
61. Bodel.
Jn der hier hefmdiichtn Notix iet .Eins der — Zeit' als fcdath xu eireiehen.
63. Boncompagni.
ErL'Sdur: Satter, Carl, Aus Leben and Schriften des Magisters Boncompagno. Ein Beiteag zor
Italien. Koltargeschichte im 13. Jahrhandert. Freibarg i. Br. 1894. gr. 8P. V. 128 pag. Jk 2.
66. Bonizo.
Erl.'Sehr.: Mirbt, C, Die Pablizistik im Zeitalter Gregors VII. Leipzig 1894. gr. 9>.
68. Bouillon.
Das anter diesem Titel Gegebene ist nar eine deuiache üabersetxMtng des Bobertas Remensis
(p. 978) , wohin man dasselbe übertragen wolle.
73. Bruno epiec. Signiensie.
Wrl.'Sehr.: Mirbt, C, Die Publizistik im Zeitalter Gregors VIL Leipzig 1891. gr. 8^.
78. Burchardus Wormacleneie: Decretorum libri 20.
Handschr.: Rom, Vatic. 1355. Vgl. Pertz' Archiv XII. 226.
Ausg. : * CJoloniae Agr. 1548. f ol. — • . . .
Erl.-Sehr.: Haack, Alb., Ueber den Liber decr. des B. v. 'Worms in Verhandl. der k. slchs. Ges.
der Wissensch. Phil.-hist. Kl. Leipzig 1894. L p. 66-68.
: Lex familiae Wormatiensis ecclesiae (1023. Dec. — 1025. Aug.).
Ausg. : ^ ed. Bartoldus Questenburgh in Burchardi Decreti editione Coloniae, ex
offic. Melchioris Nouesiani 154S. fol. — ' ap. ScbanDat, Historia episcopatos Worma-
tiensis II. p. 43. — • ap. Lünig, Reichsarchiv XX. p. 1013. — No 2 wiederh. * ap.
Walter, Corpus iuris Germ. III. p. 775; — *ap. Grimm, Weisthümer I. p. 804; —
•ap. Gengier, Das Hof recht des Bischofs Burchard von Worms. Erlangen 1859. 4^
— ^ap. Boos, Urkundenbuch der Stadt Worms. I. 1886. u^ 48. p. 39-45. — * ap.
Altmann, Ausgew. Urkunden z. Erläut. der deutschen Vcrfassungsgesch. Berlin 1891.
8°. p. 107-113. — ® ed. L. Weiland in Mon. Germ, bist Legum sect. IV. Ck)nstitu-
tiones. I. 1893. p. 639-644. nM38. — Eine Collation des Textes im handschriftlich
zu Hannover befindlichen Diplomatarium Wormatiense sec. XII gab Böhmer in Archiv
f. Hessische Gesch. u. Alterthumskunde U. p. 148.
p. 179. Buschius: Chronicon Windesh.
Handschr.: über eine (jetzt verlorene) im Dome zu Mainz gewesene nebst Aas-
zügen vid. Gudenus, Syllogo p. 387-400.
p. 180. Caesarius cpisc. Arelatensis.
Erl.-Schr.: Arnold, Karl Franklin, Cttsarius von Arelate u. die gallische Kirche seinerzeit. Leipä^
1894. 8^. XU. 607 pag. Jk 16. ?:nihäU manche krause Ansieht.
Vgl. p. 1229 Vita s. Caesarii ep. Arelat. u. die dort gegebenen Eil.- Sehr.
p. 180. Caesarius Heisterbac: Dialogus.
Erl.-Sckr.: Basedow, Arm., Die Inclusen in Deutschland, vornehmlich in der Gegend d(» Nieder-
rheins um die Wende des 12. u. 13. Jahrh. Unter besond. Berücksichtignng de« Dialofus vura-
cuknrum des Caesarius von Heisterbach dargestellt. Heidelberg 1895. 8^. 52 pag. 80^
BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE 1739
p. 182. Cafanis.
SrL'Sdvr.: Imperiale di Sant' Angelo, Ceeare: Caffaro e i saoi tempi. Torino 1894. 8<^.
404 pgg. L6.
p. 188. Carlos de Viana = Yiana, Garlos de (p. 1090); beide sind xu vereinigen,
p. 188. Carmen ad Ludovicum Pium
w< von WalafHdos Strabo fBerfaut u. p. 1102 unitr Mtm Carmina xu sitxen,
p. 198. Carmen anonym! ad Adalramum ist p. 192 mit Carmina Salisburgensia
zu vereinigen.
p. 190. Carmen de laude civitatis Laudae — De laude civitatis Laudae (p. 367).
Ersteres ist xu löschen!
p. 191. Carmina Burana.
Uebers,: deiUseh: unt, d. Tit.: Der fahrenden Schüler Liederbuch. Eine Auswahl
der Vagantengesänge in modernen XJebertragungen mit einer Einführung in das Wesen
und die Poösie der „Fahrenden'' von Karl Misohke. Berlin, Letto 1895. 8^ Enthält
den grössten Tkeil.
p. 213. Ceplo » Cippico (p. 320). Beide sind xu vereinigen!
p. 213. Ceeeio Leonis VIII, vid, Leo Vni. Das Uebrige ist xu streichen.
p. 217. Chartler, Alain.
Erl.- Schar.: Bequin, Jean de Fontay et le tombeaa d' Alain Chattier. Paria 1893. 80. 10 nag,
(= Extraü du Biilletin arch^olog. da Comit6 des travaux historiques et scientifique« 1892. oP 8).
p. 225. Chronica brevle (Lips. dixeris) = Ghronicon breve de quibusdam. Beide
sind xu vereinigen!
p. 226. Cronica di Berno. Ist so xu fassen:
Die von Keryyn de Lettenhove recht missbräachlich. Chronique latine de Berne bezeichnete
Flandris^ Chromk hat mit der Cronica di Berno aUwotut rUelUa za than; letztere aUein ist ein
Bern er Oeachichtswerk. Die»» RidUigsieUunff verdanhs ie^ der QüU des Herrn Prof. Dr. K. Wenck in
Marburg - Hessen.
Handschr.: Bern, öffentl. Bibl. nM52.
Auag, : ^' '• •• *• — n? b ist xu streichen. — ".
Vgl. Chronique latine de Berne.
Chronographia regum Franconim.
p. 230. Cronica del ribellamentu.
Ätisg. : Hiermit ist die p. 605 unter Historia conspirationis . . . Johannis Pr. auf-
geführte identische Schrift wegen des gegebenen genauem Titels der Ausg. xu vereinigen.
p. 231. Cronaca della cospirazione » Cronica del ribellamentu.
Die Ausg. sind xu streichen.
p. 233. Cronica fundationie domos Cisterc, Ues Garthusiensis.
p. 234. Chronica. Hie hebt sich an.
Ausg. : . . . . ' lies Jac. fbbeln statt Böbeln.
p. 243. Chronicae Polonorum.
Man füge hinter achmUsüg hinzu: Der jüngste Vorkampfer für Oallns' Autorschaft M. Oumplowicz
meint, dass der Verfasser zweifellos ein Franzose und speciell ein 'Wallone gewesen sei; er findet ihn
in dem Abte Gallus von Lubin und behauptet, dass dieser und Balduin Oallus, seit lllS/14
Bisehof von Krusxwioa, dessen Name seine flandrische Abkunft deutlich verrathe, identisch seien. Den
Yomamon Martinus übergeht er.
Erl.-Sehr.: Gumplowicz, Max, Bischof Balduin Gallus vonKmszwica, Polens erster lateinischer
Chronist. Wien 1895. gr. BP. 36 vag. 80«^ (= Sitzungsber. der k. k. Akad. der Wiss. in "Wien.
Phil.. bist. Cl. CXXXTI. Abhandl. 9).
p. 245. Chronicie of the abbey of Aberconway « Chronicon monasterii de Aber-
conway (p. 277).
p. 249. Chronicon Agaunense. 515 — c. 830.
Ausg. : xum Theil * in Gallia christiana. XII. p. 790 — m. ' ap. Franc. Petri,
Germania canonico-augiistiniana in Collectio scriptorum rerum histor.-monast-eccle-
siasticarum variorum religiös, ordinum III. Ulmae 1756. p. 80. — *ganx ex orig.
sec. IX ed. J. Gremaud in Memorial de Fribourg, recneil periodique. IV. Friboui'g
1857. 8". p. 344-347. — Bullae a. 654/6, 772/95, 824/7, sec. IX in favorem dictae
abbatiae ibid. p. 348-359.
Vgl. Concilium Agaunense (Naehiräge.^.
Uistoria abbatum Agaunens.
p. 252. Chronicon Austriacum anonymi.
Ausg.: Zeile 4 lies —1330 statt —1303.
1740 BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE
p. 256. Chronicon breve de qaibusdam = Chronica brevis (Lips. dizerts). Beide
sind XU vereinigen!
p. 260. Chronicon Danicum. 1241 — 1410 » Anonymus rerum Danicarum. 1241
— 1410.
p. 260. Chronicon Danicum. 1274 — 1497 = Anonymus de rebus Daniels. 1247
(1274) — 1497.
p. 262. Chronicon de rebus Siculis = Chronicon Siculum breve (p. 291).
p. 263. Chronicon Eberepergenee. 900 — 1045.
Hier ändere man antiquiu in posterius und fuge bei Ausg. hinier 4-11 aue dem nächsten JrtUM lanxu:
, Supplementam — 872'.
p. 263. Chronicon Eberepergense. 880—1045.
Man ändere hier posterius m antiqoiQS um.
p. 266. Chronicon episcoporum SlesTicensium.
Jet XU löe^ien!
p. 272. Chronicon Lambacenee ^ Annales Lambacenses.
Beide sind xu vereinigen f
p. 274. Chronicon S. INartialie Lemovicensis. 1207 — 1320.
Ausg.: Supplement {i. e. Yie tres abregee de s. Martial; Recit de la translation
da saiat ä Mon^'auvy; quelques pieces relat ä la questiou de Tapostolat de s. Mar-
tial etc) publ. par J.-B. Champeval in Bulletia de la Soc. archeol. et histor. du
Limousin. XLII. 1894. p. 304-391.
p. 275. Chronicon S. Martini de Dover —1154.
Ausg. : fragmenta in Rishaogers Chronide of the Barons' wars in Pablicat of the
Camden Society (n* XV). London 1840. p. 117. 118.
p. 275. Chronicon Medioianenee. 996 — 1237.
Vom Jahre 1111—1287 vollständig identisch mit Annales Mediolanenses minores, n^i («. d,).
Atisg.: ex cod. chart. sec. XV in bibl. S. Catharinae in Castro Yaleriae ap. Eug.
Delevis, Antiqua cisalpinae reipublicae hist. monumenta. Augusta Taurin. 1801. 4®.
p. 10-21.
p. 288. Chronicon rhythmicum Hungariae = Heinrich von Magien (p. 574).
Beide eind xu vereinigen!
p. 291. Chronicon Siculum breve = Chronicon de rebus Siculis (p. 262).
p. 304. Chronilc, Limburger.
Handschr.: lies Ktderich statt Kilderich.
p. 309. Chronique de 6en6ve, La plus ancienne. 1303 — 1335[Fasoiculastemporum].
Atisg. : precedee d'une introduct. et suivie de notes par £d. Mallet in Memoires
et documents publ. par la Soc. d'hist. et d'archeologie de Geneve. IX. 1855. p. 291-320.
p. 310. Chronique de l'abbaye de 8. Maurice d'Agaune ^ Chronicon Agaunense
(Nachträge/),
p. 313. Chronique du hon duc Loys.
Handschr.: Vayssiere, Note sur le ms. de la Chronique du bon duc Loys de
Bourbon, apparteuant k la biblioth. de St.-Petersbourg in Annales Bourbonnaises.
Moulins 1887. gr. 8^ p. 84-95.
p. 314. Chronique latine de Berne (: Historia regum — Bemo ist zu löschen) ^-=
Chronographia regum Francorum.
p. 314. Chronique latine de Flandre, dite Chronique de Berne (so bei Pirenne,
Bibliogr. p. 148. n® 1496) = Chronographia regum Francorum,
p. 318. Chronographia regum Francorum.
Man lese stait des dort Oebotenen also: Diese Flandrische Chronik hat Konryn de Lettenhove miss-
bräuchlich and falsch Chronique latine de Berne: Historia regum Francorum a prima Troiana oompe
gentis origine — 1405 benannt; sie hat mit der Bemor Geschichte, mit der Cronica di Beruo («. d.i
nichts zu thun.
Handschr.: Bern, öffentl. Bibl. n° 73. chart. sec. XV. 4®.
Aiisg.: ^Kervyn de L. hat jenen Namen schon gebraucht ftlr die Bezeichnung
der zahlreichen übersetzten und originalen Stücke, welche er in seiner Ausg. Frois-
sarts (s. d.) durch fast alle Bände verstreute. — ^ als Extraits qui se rapportent ä
Vhist. de Flandre publ. par Kervyn de L. in Istore et croniques de Flandre (= Col-
BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE 1741
lection de chroniqnes Beiges) I. 1879. p. 423-606; IL 1880. p. 439-533 u, unt, d. Tit.:
Res gestae ab a. 1383 — 1405 auctore anonymo in Chroniques relat. ä Thist de la
Belgique soos la domination des dacs de Bourgogne (=» Collection de chioniques
Beiges) (II.) 1876. p. 207-234; ef, introd. p. xi. — ^ utU. obigem Tit publ. pour la
Soc. de rhist de France par H. Moranville. Tom. L 1270 — 1328. Paris 1891; IL
1328^1380. ibid, 1893. 8^ Tom. III noch nicht erschienen. Das üebrige ist xu
löschen/ — Diese Riektigsteüung verdanke ich der Qiüe des Herrn Prof. Dr. C. Wenck
in Marburg -Hessen.
p. 320. Cippico — Cepio (p. 213).
Bncb 9mi xu vemnfgm!
p. 321. Claudianus.
XrL'Sehr,: Arens, QaafMtione« Claodianae. Dim. Monastarü Westph. 1894. 8<^.
p. 330. Commodianii8 epi8C0pil8 Africanus (220 — 251): Carmen apologeticum ad-
versus Judaeos et gentes.
Ausg.: ap. Pitra, Spicileginm Solesmense. I. p. 20-49; excursus p. 537*543; cf.
566; capnt ultimum novis curis restitutnm lY. p. 222-224. Vgl. introdnct. I. p.xvi-xxv.
p. 334. Concilium Agaunense a. 515.
Ausg.: ex cod. saec. XII ed. J. Gremaud in Memorial de Fribourg, recueil perio-
dique. IV. Fribourg 1857. 8*. p. 338-343; cf. p. 337.
NB. Die Bollandisten in AA. SS. Janr. I. p. 678 u. Le Cointe , AnnaloB eoclesiae Franoomm I. p. 227
rind gtgm die Echtheit , Uefele Conciliengesch. II. p. 667 n. Mabillon , Annale« ord. 8. Ben. I. § 71 de^vr,
Wagenmann in Qöttinger gel. Anzeigen. 1867. p. 378 hält die Acta fiir unecht , gesteht ihnen aber einen
echten Kern za.
p. 336. Concilium Epaonen8e.
Sri. 'Sehr.: J. D(ey), Kotioe aar le Gondle d'Epaone, oonToqnö dans le royanme de Boui^gogne,
rannte 617 «n Memorial de FribooiKt re^ae pöriodiqne. iV. Fribooxg 1867. 8^. p. 66-86, avM
ODWIflMfltoMV.
p. 339. Concilium Ratisbonense = Synodus Ratisbonensis (p. 1044).
p. 355. Corner.
Ausg.: ^unt. d. Tit.: Die Chronica novella des Hermann Eorner. Im Auftrage
der Wedekindscheo Preisstiftung f. deutsche Gesch. hrsgb. von Jakob Schwalm. Göt-
tingen 1895. gr. 4». X2[XVI. 650 pag. Ji 24. Der Text ist vom J. 1198 an gegeben;
was derselbe vor diesem an Eigenthümlichem enthält, findet man im 2. Anhange
abgedruckt. — Diese Ausgabe bietet:
I. Cronica norella bis 1420. Danziger Ha. (Fassong A) a. Entwurf der Chronik bis 1416.
Wolfenbüttler Hb. (Fassung a) . p. 3-134.
II. Cronica novella de <}aarto opero bis 1485. Lünebuiger Hs. (Fass. D) ti. Cronica nov.
de secundo op. bis 1428. Lincöpinger Hs. (Fass. B; p. 137-682.
Änhof^ I. Dentsche Bearbeitong bis 1438 (Hannor. Hs.) ,, 586-672.
n. Auszüge ans den latein. Fassungen vor 1200 ,, 576-699.
Nachträge u. Berichtig, p. 699. 600; Register p. 601-647; Glossar p. 648-660.
— In Ausg. '-* sind oben p. 355 Ausg. ^'* jetzt umzuändern; sie haben nur noch
literarhistorischen Wert.
p. 358. Cosmas Pragensis.
Erl.-Sehr.: Kaindl, R. F., Zo Cosmas in Mittheilungen des Instit. f. 6sterr. (Geschichtsforschung.
XVI. 189Ö. p. 349-367.
p. 366. De indulgentia ab episcopis eoneessa Terrae sanctae negotium promoTentibus.
Ausg.: ap. Martene, Thes. anecd. I. 1717. p. 792. 793.
p. 370. Dedicatio eoclesiae in Heigerin a. 1048 = Temiinatio ecclesiae in Haiger.
p. 377. Dicta cuiusdam.
Ausg.: . . . — * aus einer brüsseler Hs. ap. A. Cauchie, La querelle des investitures
dans los dioceses de Liege et de Cambrai. Part. I in Recueil de travaux publies
par les membres de la Conference d'histoire de M. le prof. Ch. Moeller. II. Louvain
1890. 8°. p. 67 ff. Hiej-nach soll Sigebertus Gemblac. der Verfasser sein.
p. 385. Du Guesclin.
ErL- Sehr.: Lomoine, J., Du Guesclin armö Chevalier tn Bibliotheque de l'^eole des chartos. LVI.
Paris 1S9Ö. p. 84-89.
p. 390. Ebran de Wildenberg (f ante 22. Aug. 1503).
Handschr.: München, Staatsbibl. cod. germ. n° 1557-, — n® 1591. — "Weimar,
Grosshrzgl. Bibl. fol. n« 78.
Erl.-i<c}ir.: Keller, Vict. , Ritler Hans Ebran von "VVildonberg^ , sein Leben und seine bayerische
Chronik. I^nd-<hnt 1894. >^\ 54 pag. (= Scp.- Abdr. aus Zeitschrift des histori.schon Vereins für
Niedorbayern. 1895. p. 1 ff.).
1742 BERICHTIGUNGEN UND NACHTRAGE
p. 414. EpKaphium 8. Adalhardi.
Ausg.: .... — * ap. Mabillon, Annal. ord. s. Ben. II. p. 500. — ^ wiederh. ap. P.
Wigand, Gesch. von Corvey u. Höxter. I. Höxter 1819. 8* p. 60. not 90.
p. 443. Faciu8: De origine belli.
Ausg.: hinter Ciacconii füge bei: Paris. 1731. fol.
p. 463. Fragmentum Hamerslebiense » Monachus Hamerslebiensis (p. 790).
p. 474. Froiasart
ErL-Sehr.: Delaborde, ELFran^., Jean Froisurt et son temps, k propos d'nn livre reoent. Paris
1896. gr. 8». 32pag. (= ExtraU du Corraspondant).
p. 478. Fundatio ecciesiae B. Y. Mariae in Alsemberg c. 1230.
Ausg.: ^ grossentheils ap. A. Wichmans, Brabantia Mariana p. 316-320. — *das
dort Fehlende in Anecdota ex codicibus hagiogr. Job. Gielemans. 1895. p. 361. 362.
p. 484. Fundatio Schirensia, vid. Conradus monachus Schirensis und lösche: «
über fundationis.
p. 497. Gennadiua.
Ausg.: .... — ^^unt. d. Tä.: Hieronymos u. Gennadius, De viris illostr. Hrsgb.
von C. A. Bemoulli. Freiburg i. B. 1895. 8*». LVL 98 pag. Jk 2.80 (= Sammlung
kirchen- u. dogmengesch. Quellenschriften, hrsgb. von G. Krüger. Heft 11).
p. 502. Gerhardua archiepiacopua Moguntinua: Fax cum Alberto I rege Oermaniae
a. 1302.
Ausg.: ap. Pertz, Mon. legg. II. 1. p. 477-479, too der Erxbischof faUchlith
Berardus genannt toird.
p. 510. Geata Aldrici episc. Cenoman. (f 857) und
p. 515. Geata epiacoporum Cenomanenaium.
Erl.'Sehr.: Havet, Jnl., Qoestions Mörovingiennes. VII. Lee Actes des öv^ques da Hans tu Bi-
bliothdqae de l'£cole des chartes. LIV. 1893. p. 597-692; LV. 1894. p.5-60. 806-336. Bb-
vmstf aan dt» Oesta Aldrici «in» ÄitMrioffraphu Äldrie» u. di» 29 ätuin enthaUtneH Chartae
edU aind. Vgl. daxu Analeota BoLl. XIV. 189o. p. 446-448.
p. 511. Geata Arnold!.
Lies 1259 statt 1260.
p. 519. Geata Henrici archiepiac. Trever. ^
Geata Henrici de Finetingen.
Beid» tmd xu vemmgen.
p. 524. Gielemana, Job., canonicus regul. Rubeae Yallis prope Bruxellas (f 1487):
1^ Sanctilogium — 2^ Hagiologium Brabantinorum — 3® Novale sanctorum
— 4® Historiologium Brabantinorum.
Handschr.: Wien, k. k. Fideioommissbibl. n° 9397 A « 4 vol., n^ 9363 = 2 vol.,
n<> 9364 -= 2 vol. , n« 9365 = 1 vol.
Ausg.: Auswahl unt. d. Tit.: Anecdota ex codd. hagiographicis Johannis Giele-
mans. £did. Hagiographi Bollandiani. Bruxelles 1895. gr. 8^
Erl.~Sekr,: Analecta BoUand. XIV. p. 5-88.
: Civitates Brabantiae cum oppidis et villis earum.
Ausg.: ex cod. Yiennensi 9363 in Anecdota etc. p. 47-53.
: Fundatio capellae in Boondale prope Bruxellas a. 1458.
Ausg.: in Anecdota etc. p. 364-379.
: Primordiale monasterii canonicorum regul. Rubeae Vallis in Zonia
prope Bruxellas — 1460 resp. 1485. Cum continuat — 1521.
Ausg.: pctene integrum in Anecdota etc. p. 110-197. — Appendices auctore
Gaspare Ofhuys p. 197-329. Cf. praefat p. 109. 110.
: Tractatulus de origine monasterii Septem Fontium in Zonia silva
a. 1388.
Ausg.: in Anecdota etc. p. 401-417; cf. introd. p. 396-401.
p. 526. Glllemannus, Job. ^ Gielemans.
p. 565. Günther, Bischof von Bamberg: Fahrt nach dem heiligen Landa 1604
u. 1065.
Ausg.: in Bayerische Annal en. 1833. 5. Febr. n' 12. p. 85-88.
BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE 1743
p. 568 Ues Haito episcopus Basileensis (resign. 823), tu7n monachus SangaUensis
(t 836).
p. 570. Hariulfiis monachus.
Ätisg,: ... — ^ unt. d, TU,: Hariulf. Chrönique de Tabbaye de Saint -Riquier
(V. siecle —1104) publ. par Ferd. Lot. Paris 1895. 8^ LXXIII, 362 pag. 10 fr.
(s CoUection de textes. Fase. 17).
p. 574. Heinrich von üuglen » Ghronicon rhythmicum Hungariae.
Beide sind «u veninigtn!
p. 595. Hieronymus Stridonensis: De viris illustribus.
Äuag, : ... — ** Hieronymus u. Gennadius , De viris illustr. Hrsgb. von C. A. Bemoulli.
Freibuig i. B. 1895. 8*. LVI. 98 pag. Mit 2 Tafeln. JH 2.80 (= Sammlung kirchen-
und dogmengesch. Quellenschriften hrsgb. von G. Krüger. Heft 11).
Erl.-Sdtr.: Bemoulli, C. A., Der Sohrifbstellerkatalog des Hieronjnnas. Freibuig i. B. 1895. gr. 8^.
342 pag. UI6.60.
p. 605. Historia conopirationis » Cronica del ribellamenta (p. 230).
p. 641. Jean de Troye.
Ätisg.: ... — ^^ unt. d. Tit.: Journal de Jean de Roye, connu sous le nom
de Chrönique Scandaleuse (1460—1483). Publ. pour la Soc. de Thist de France par
Bemard de Mandrot. Tom. 1. Paris 1894. 8^ XXIX. 373 pag. 9 fr.
p. 664. Joanne d'Arc.
Erl.'St^.: Grezes, Henri de, Jeanne d'Arc franciscaine. Paris 1895. 8^. 86fag.
Hisset, £., Jeanne d'Arc Champenoise. £tude critique sur la v6ritable nataoiuüit6 de laPuoelle.
Paris & Orleans 1895. ^. 88 pag.
Mougenot, L6on, Jeanne d'Arc, le Duo de Lorraine et le Sire de Bandiioourt. Nancy 1896. 8P.
166 pag.
p. 680. Joinville.
Erl.-Sehr.: Delaborde, H. Fr., Jean de Joinville et les seigneurs de JoinTÜle, suivie d'un cata-
logne de leurs actes. Paris, Picard 1895. gr. 8^. XV. 638 pag. 10fr.
p. 689. ieidorue Rutenus, card. et episc. Sabin., legatus aposi Sedis: Epistola de
captione Constantinopolis a. 1453.
Ausg.: ed. Sansovinus. Venetiis 1573. 4°.
p. 698. Kirchweihe des Stiftes Habach = Terminatio ecelesiae in Habach.
p. 737. Liber Landavensis.
Awg. : ^ — * edited by J. G. Evans. 1893. 8^
Vgl. Vita s. Teliavi.
p. 746. Louis XII roi de France: Lettres et lettres du cardinal Georges d'Amboise.
1504—1514.
Ausg. : avec plusieurs autres lettres , memoires , instructions (publ. par Jean Gode-
froy). Brusselle, Foppens 1712. 4 vol. 12mo.
p. 762. Maniacutius,
9. den bessern Artikel Nioolaus Maniacutius (p. 853).
p. 788. INinerbetti.
Erl.-Sehr.: Helmolt, H. F., König Ruprechts Zug nach Italien. Diss. Leipzig 1892. 8P. p. 2 ff.
Voigt, G., Wiederbelebung des klass. Altorthmns. I. Berlin 1888. 8^. p. 198. n. 8; p. 205. n. 1;
p. 207. n. 1.
p. 880. Ordo coronationis Caroli II.
„ „ Hludovici Balbi
sind der neuen Ausgaben 'wegen mit Hincmarus: Coronationes regiae I. 11 xu vereinigen!
p. 928. Piricheimer.
Ausg. : . . . — ® Pirckheimere Schweizerkrieg. Nach dem Autograph im Brit
Mus. hrsgb. von K. Rück. Beigegeben die Autobiographie P-s. München 1895. 8^
160 pag. Ji 3.
p. 935. Pouille de Tancien diocdse de Sens.
Ausg.: publ. par Paul Quesvers et Henri Stein. Paris, A. Picard 1894. 4^
VIU. 407 pag. 20 fr.
p. 947. Puecoil, Ubertin., Brixiensis: Carmen de capta Constantinopoli, libri 4. 1453.
P. lebte zur Zeit der Eroberung in Constantinopel.
Ausg.: ap. A. Ellissen, Analekten der mittel- und neugriechischen Litteratur.
Leipzig 1857. 8°.
1744 BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE
p. 955. R6cit en yers fran9ais de la premi^re croisade fond6 sur Baudri de BourgeuiL
Ausg.: Notice et extraits d'api*e8 les mss. d' Oxford et de Spalding (publ. p&r
Paul Meyer) in Romania. 1876. 8^
Vjfl. Baldricas Andogav. : Eist. Hieros.
p. 965. Res gestae ab a. 1383 — 1405 auctore anonjmo «> Ghronographia regum
Francorum. Aiisg, n^ 2.
Da» Utinrige ist xu löadun!
p. 976. Robertus a S. Remigio = Robertas Remensis (p. 978).
p. 978. Robertus Remensis.
lieber 8.: deutsch: füge hinzu, was p. 168 unter Bouillon angeführt ist
p. 999. Sardus, Lodov., Perrariensis, ICtus in Bononiensi acad. (f 1445): Carmen
ad Nicolaum marchionem fistensem de Italia viduata et beUis af&icta.
Carmon ,valde atile ad illustrandam historiam soi temporis'.
Ausg.: ap. Eugen. Delevis, Antiqua cisalpinae reipubli(;ae histor. monumenta.
Augusta Taurin. 1801. 4^ p. 24-33.
p. 1031. Stephanus IX u. X sind identisch und xu vereinigen.
Der Irrtham beraht anf der verschiedonen Zflhlweiae der Päi»8te dieses Nam«M, da viele Stephan
von 752 nicht mit einer SSahl versehen und den IQ erst n «. b, w. nenaen.
p. 1034. Stephanus Rotomagensis: Draco Norm.
JBrl.-Sehr.: Brial, J. J., Noüce du ms. 1267 de la reine Christine de Snöde qni a ponr titxe: D-o
N-6 in Notices et extraits des mss. VIII. n. 1810. p. 297-906.
in Histoire litt^raire de la France. XIU. 1814. p. 392. 398.
Delisle, L6op., th Bibliothöqae de TEcole des chartes. XXXVU. 1876. p. 501-504.
Michel, Franc, in seiner Awg. der Chroniqao des dacs de Normandie. I. 1896. p. vn. vni.
p. 1046. Tedaldi.
Ausg.: ... — * tn Chroniques de Charles Vn roi de France, publ. par T. Chartier.
ni. Paris 1858. p. 20-25.
p. 1085. Venericus, vgl. Wenricus (p. 1110).
p. 1100. Voeux de l'Epervier. Kaiser Heinrichs YII Romfahrt. 1309—1313.
Dieses Oedicht (so benannt wegen seiner starken Anlehnung an den beliebten Ritterroman Foeiftr du
Poairi\ bietet hochinteressante Nachrichten über den Bömerzng Heinrichs VII ; der Herausgeber WiAlroam.
vermutet, dass es von dem Canonicus der Metzer Domkirche Simon von Marville, weldkervon jenem
mehrfEich zu politischen Missionen verwendet wurde, abgefasst sei. Der Autor ist augenscheinlich über
viele f^inielheiten vortrefflich unterrichtet.
Ausg.: hrsgb. von G. Wolfram und F. Bonnardot (aus Papierhs. n^81 der Ketzer
Stadtbibl.) in Jahrbuch der Ges. für lothring. Gesch. u. Altertumskunde. Jiedirg. VL
Metz 1894. gr. 8®. p. 194-225 mit gegenüberstehender modemer franxös. üebersetx.;
Einleit. p. 177-193; Anmerkk. p. 226-237; notice litteraire p. 237-246; etude morpho-
logique du texte p. 246-257; glossaire et index grammat p. 258-280. Vgl. Ober Simon
de M. ibid. p. 149-151.
p. 1107. Wazo episcopus Leodiensis.
Erl.'Sehr.: Bittner, A., Wazo und die Schulen von Lüttich. Diss. Breslau 1879. 8«.
p. 1110. Wenricus, vgl. auch Venericus (p. 1085).
p. 1110. Werkman, Mag. Johannes, Mitglied desRathes zu Wismar (f 1456. Nov. 21):
Chronik oder Historie van her Johan Bantzkowen vnde her Hinrik van Haren,
v^o se enthouet sint etc. 1427 — 1428.
Behandelt die in Wismar 1427 ausgebrochenen Unruhen , in deren Vorlaufe der Bürgermeister B. und
der Rathmann v. H. hingerichtet und der Rath abgesetzt ward.
Handschr.: vgl. über sie und ihre Benutzung Techen vor seiner Ausg. p. 5-13.
Ausg.: *ap. Regkman, Lubockische Chronik. (Speyer [Heidelberg V]) Verlegt durch
Gotth, Vögelin 1619. fol. Sp. 259-292, unbrauchbar. — * «» hochdeutscher Ueber-
tragung ap. Schröder, Kmtze Beschreibung der Stadt u. Herrschaft Wismar. Wismar
1743. 4^ p. 596-625 {^wiederh. im Neudruck MV^ism&riSQO. 8**. p. 581-600), mangelhaft.
— * hrsgb. von F. Techen i7i Jahrbücher f. meklenb. Geschichte. LV. Schwerin 1885.
8°. p. 96 -135; cf. Erläut. p. 1-4. 13-95 (auch m Sonderabdruck erschienen) u. Jahr-
bücher f. m. Gesch. LVIII. 1888. Quartalber. p. 4-8.
p. 1133. Vita Adalberonis II episc. Mettensis.
Erl.-Schr.: Brosslau, H., Uebor das Todesjahr dos Bischofs Adalbero 11 von Metz «n Jahrbuch der
Ges. f. lothring. Gösch, und Altertumskunde, VI. Metz 1894. gr. 8». p. 283-286. Wiektiff!
p. 1136. Vita s. Adalberti episc. Pragensis.
Erl.-iSdtr.: Kaindl, R. F., Canaparins und Brun tn Mittheilungen des Voreins f. d. Gesch. der
Deutschen in Böhmen. XXXII. 189-1. p. 838-347. Tritt für die Autorschaß des Johannes Cana-
parius ein.
'S.
p-
p-
p-
p-
p-
p-
p-
p-
p-
p-
p-
BERICHTI6UN0EN UND NACHTRÄGE 1745
Kainll, R. F., m Ifittheaaiigen a«8 lostit. f. Ssterr. e«schiohtifondrai«. ZVI. 1896. p. 8t9-857,
iitr du Vensa de paaiione s. A-i.
138. De s. Adamnano abbate Hiiensi — De s. Adamnano abbate in Jona.
Biid» nnd x» vtnUtigeii!
139. Vita s. Adiutoris.
BrL'Sdtr.: Yie 4e b. A^jutenr, moine de Tiron, pabl. par M. H. S. m Bnlletin de 1a Sociöt6
arch6ol. d'Eure- et -Loire. n0 209. Man 1894. p. 276-288.
158. De s. Amando episcopo Burdegalensi.
ErL'SAr.: Honiquet, Saint Amand, 6v€qae de Bordeaiuc au 5. siöcle. Paris, TolralSM. 8^.
VI. 221 pag.
177. De 8. Apollonia virg.
Füge Atmen: Passio t. A-aa Alezandrinae virg. T id. Febr. [.LeKeBda satis iDSolaa et a sinoera
bistoria prorsna aliena'] in Anecdota ex oodd. hagiogra]^. Job. Oielefflana. 1895. p. 8-6.
210. De b. Bernardino FeKrienai.
SrL'Sekr.: Balletti, A., H Santo Monte della Hetä di Beggio neU' Emilia. Beggio 1894. gr. 4^
162 pag. 8 heliogr.
210 Tita s. Bertiwardi episc. Hildesh.
Erl.'Sekr.: Boebmer, Heinr., Wüligis von Mainz. Leipzig 1895. 9^. ExcorsIV. p. 191-206.
211. De SS. Berthaldo et Amando eremitis.
ErL'Sekr.: Dussart, Henri, Tie de s. Bertbaold ermite, apötre de Cbanmont - Poroien. Hirson,
Bonna-Basayaaxl894. 8^. 23 pag.
220. Fassio s. Bonifatii cognom. Silveatri. Vin id. Jim.
jNanratio prorsna fabulosa'.
Äfiag. : in Anecdota ex codd. hagiograph. Joh. Oielemans. Bnix. 1895. gr. 8^
p. 5-9. Cf. Papebroch in AA. SS. Boll. 6. Jun. I. p. 616; Analect Boil. XIV. p. 20.
224. Tita s. Brunonis archiep. Coloniensis.
ErL'Sekr.: Kleinermanns, Joe., Die Heiligen anf dem biacböfl. bezw. erzbiscböfl. Stoble von
K&ln. I. Köln 1895. 8P {184 pag.).
234. Sp. 1. Erl.'Sehr. lies: Duloos, Ad., . . . . martelaar. Brügge 1884. 8^ 238 pag., gravtires,
245. Tita Clarissae Leonard! beghinae Mechliniensis (f 1453).
Ausg.: Aaszug in Anecdota ex codd. hagiograph. Joh. Oielemans. Brax. 1895.
p. 435-438.
251. Yita s. Columbani auctore Jona.
{xu Uebersetx. :) englisch: Life of St. Col. edited by Dana Carieton Monro in
Translations and reprints from the orig. sources of European history. Published by
the Depart. of bist, of the University of Pennsylvania. Vol. U. n** 7. Philadelphia,
Pa. 1895. 8^ 36 pag. 20 c. Nach der Ausgabe bei Migne.
257. Inventio s. Cnicis in Asscha iuxta Bruxellam.
Ausg.: in Anecdota ex codd. hagiogr. Joh. Oielemans. Brux. 1895. p. 345-347.
258. Yita s. Cuniberti archiep. Coloniensis.
Sri. 'Sehr.: Kleinermanns, Jos., Die Heiligen auf dem biscbOfk bezw. erzbiscbSfl. Stahle von
Köln. I. Köln 1895. BP.
283. Vita s. Eligii Noviomensis.
Sri.' Sehr.: Oaidoz, Henri, in Melusine. VU. 1894. p. 77-94. £tude inieres8a$Ue.
289. Vita s. Embrosii episc. Eegiensis, pridem textoris lini. IV kal. Jul.
Quo tempore Embrosius vixerit, definiri non poteet.
Ausg.: in Anecdota ex codd. hagiogr. Joh. Oielemans. 1895. p. 10-13.
305. Vita s. Faronis Meldensis episc.
Biermü ist xu vereinigm, was p. 1525 unter Vita s. Fbaronis steht.
309. Vita s. Fem episcopi Ravennatis et conf., primo pannorum tonsoris.
m non. Jun. ,Vita personae flctitiae*.
Ausg.: in Anecdota ex codd. hagiogr. Joh. Oielemans. 1895. p. 15-18.
327. Vita s. Gatiani episcopi Turonensis.
Ausg.: ...füge hinter 277): — Vita alia ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl. n®
9397A) 1 ap. C. Chevalier, Origines de l'eglise de Tours. 1871. p. 593-598. — • sum-
marium daraus in Anecdota ex codd. hagiogr. J. Oielemans. 1895. p. 18. 19.
336. Vita s. Gereboldi episcopi Baiocensis.
Ausg.: ex cod. Viennensi (Fideicommissbibl. n*^ 9397-*.) , ex apographo bibl. regiae
Bruxell. 8967-8 et cod. Paris, bibl, nat. 10051 in Anecdota ex codd. hagiogr. Joh. Oiele-
mans. 1895. p. 19-21.
Erl.'Schr.: Lair, Jul., l^tndes sar les origines de l'^vSch^ de Bayenx m BibUothdqae de r&cole
des chartes. 6. sör. t. IV. 1868. p. 553 - 555.
Pottbast, Bibliotheca histohca. HO
1746 BERICHTIGUNGEN UND NACHTRÄGE
p. 1339. Tita s. Germari.
Erl.-Schr.: Vie versifi^ de 8. Oenner, abb^ k Beanvais aa commencement da 13. si^e, pabLpar
M. le yt« de Caix de Saint - Aymoar in Mdmoires da comitö archöol. de Senlifi. 8. «er. t. VfU.
1894. p. 45-80. Für PkOoloffml
p. 1345. De s. Godscaico episcopo Novariensi (nomen iUius in historids docu-
mentis nuspiam comparei), VII id. Aug. m Anecdota ex codd. hagiograph.
J. Qielemans. 1895. p. 21. 22.
p. 1353. Tita s. Gregorii thaumaturgi.
Ättsg.: ... — * ap. Migne, Patrolog. graeca XLVI. p. 893-957. — Eine syrische
Lebensgeschichte Gr.'s [aus Hs.: London^ Brit. Mas. addit. 14648. saec. VI] in
deutscher üebersetz. unt d. Tit. : Eine syr. Lebensgesch. des Greg. Thanm. hrsgb. von
Victor Ryssel in Theologische Zeitschrift aus d. Schweiz. 1894. p. 228-254. Vgl, dazu
Analect. Holland. XIV. 1895. p. 443.
p. 1456. Yita Mariae van Lille beghinae (ilor. c. 1452) auctore Johanne Meer-
hout coaevo, canonico regul. in Corsendonca.
Äitsg.: Auszug in Anecdota ex codd. hagiogr. J. Gielemans. 1895. p. 418-420.
p. 1456. Miracula B. Mariae Virginis de Geraso iuxta Aldenardum a. 1455.
Au^g.: in Anecdota ex codd. hagiogr. J. Gielemans. 1895. p. 438-440.
Erl.-Schr.: Back, Vict. de, Historie van 0. L. Y. ten Eorselaer binnen de parodiie Edelaer by
Aadenaerde. Brüssel 1844. 8^.
p. 1456. Miracula B. Mariae Virginis de Saepi in civitate Yprensi a. 1383.
Ausg,: in Anecdota ex codd. hagiogr. J. Gielemans. 1895. p. 107. 108.
ßrl.-Sthr.: Vandenpeereboom, Alph., Ypriana. Tom. Y. Tnindag et Notre-Dame de Toine.
1881. p. 290. 291. 294. 402.
p. 1456. Miracula B. Mariae Virginis in Beverne {fiodie Beveren-lez-Rousbrügge
seu Beveren-Prontiöre). 1330.
Ausg.: unt. d. Tit.: Historia de initio et fundat ecclesiae de Beveme in Anec-
dota ex codd. hagiogi*. J. Gielemans. 1895. p. 102-106.
p. 1456. Miracula B. Mariae Virginis in Bollezeele.
Ausg.: ibid. p. 395. 396.
p. 1456. Miracula B. Mariae Virginis de Wavera in Brabantia gallicana,
Ausg. : ibid. p. 347- 357.
p. 1467. Historia s. Matemi episc. Coloniensis.
Erl.-Sckr.: Eleinermanns, Jos., Die Heilißren aaf dem bischöfl. bezw. ensbischöfl. Stahle von
Köln , nach den Quellen. I. Köln 189Ö. 8^.
p. 1530. Vita Pironae seu Petronillae Hergods reclusae apud ecclesiam s. Nicolai
extra muros civitatis Meohliniensis (f 1472).
Ausg.: Auszug in Anecdota ex codd. hagiogr. J. Gielemans. 1895. p. 421-435.
p. 1532. Yita s. Porphyrii ep. Gazensis.
Ausg.: ^ . . . — * ediderunt sociotatis philologae Bonnensis sodales. Lipsiae, Teub-
ner 1895. 8^ XIV. 137 pag. Ji 2.40. /m Anhang sind 2 kürzere Darstellungen der
Biographie hinzugefügt. [Uebers.: ....
p. 1533. Ti'anslatio s. praeputii Antverpiam sive Historia de translatione carnis
dominicae circumcisionis iuxta narrationem Johannis Goeselier presb. et
canonici ecclesiae b. Mariae Antverpiensis (flor. 1420).
Ausg.: ibid. p. 341. 342. — Narratio alia de a, 1416 in AA. SS BoU. Janr. I.
p. 6 § 24-27.
p. 1574. Vita s. Severini episcopi Coloniensis.
Erl.-Sckr.: Kloiiierinanns, Jos., Die Heiligen anf dem bischöfl. bezw. erzbischufl. Stahle von
Köln , nach den Quollen. I. Köln 189Ö. 8".
Inhaltsverzeichniss.
Seite
Vorwort 5—8
Abtheilungr I« Sammel- und Miscellanwerke der Geschichischreiber i
A. Sammlungen allgemeinen Inhalts für Europa m
B. Sammlungen für einzelne Länder und einzelne historische Perioden:
1. Scriptores rerum Austriacarum , vid. Scr. rerum Qerman.
2. „ „ Belgicarum et Hollandicarum vn
3. „ „ Bohemicarum et Moravicarum viii
4. ,, y, Britannicarum ix
5. „ „ Byzantinarum zi
6. „ „ Cruciferomm xn
7. „ „ Danicarum et Septentrionalium xn
8. „ „ Gallicarum xiv
9. ,, „ Germanicarum et Austriacarum :
a. Sammlungen für ganz Deutschland und Oesterreich xvi
b. „ ,, einzelne deutsche Länder u. s. w xix
10. Scriptores rerum Gothicarum, Langobardicarum etc xxm
11. „ ,, Graecarum, vid. Scr. rerum Byzant
12. „ „ Helveticarum xxiv
13. „ „ Hispanicaioim xxiv
14. „ „ Hollandicarum, vid. Scr. rer. Belgic.
15. „ „ Hungaricarum xxv
16. „ „ Italicarum xxvi
17. ,, „ Lusitanicarum xxix
18. „ ,, Moravicarum, vid. Scr. rerum Bohem.
19. „ „ Norvegicarum , vid. Scr. rerum Danic. et Scr. re-
rum Suecic.
20. „ „ Polonicarum
21. „ „ Russicarum
22. „ „ Suecicarum xxxi
C. In alphabetischer Ordnung mit genauerer Titelangabe xxxn— cxLvn
[Schlüssel zum Artikel Chronica u. s. w cxlyhi]
AbtheUungr n. Sonderausgaben und Nachweis der einzelnen geschichtlichen Schrif-
ten des Mittelalters in den angeführten Sammelwerken, alphabetisch ge-
ordnet. Nebst Uebersetzungen und Erläuterungsschriften 1 — 1127
Vita. Dieser Artikel umfasst auch Acta, Carmen, Flevatio, Qesta, Historia,
Inventio, Legenda, Martyrium, Miracula, Oratio , Passio, Revelatio,
Reversioy Tianslatio, Versus j sofern sie sich auf Heilige beziehen . 1129 — 1646
110*
1748 INHALTS VERZEICHNISS
S«ite
Anhanir. Quellenkunde.
1. literaturgescbichte 1649
2. Universalgeschichte 1649
3. Eirchengeschichte:
a. Allgemeine 1651
b. Specielle . . . . ^ 1651
c. Verwaltung der Kirche 1654
d. Ordensgeschichte 1654
e. Ketzergeschichte fWaldenser) 1655
f. Lituigik 1655
4. Deutschland:
A. Deutsche Reichsgeschichte 1655 — 1665
B. Deutsche Specialgeschichte:
I. Oesterreich (Tirol— Steiermark— Illyrien [Kärnten, Friaule^c.]) 1665 — 1668
n. Baden 1668
in. Württemberg 1668
IV. Bayern 1669
V. Braunschweig 1671
VI. Friesland 1671
VII. Hessen 1671
Vni. Lausitz 1671
IX. Lippe-Detmold 1671
X. Lippe - Schaumburg 1671
XI. Grafschaft Mark und Herzogthum Cleve 1671
XII. Mecklenburg 1671
Xm. Oldenburg 1672
XIV. Sachsen (Westfalen) 1672
XV. Schlesien 1672
XVI. Schleswig -Holstein 1672
XVII. Slaven (Wenden) 1673
XVin. Thüringen ' 1673
C. Deutsche Kirchengeschichte 1673 — 1679
D. Deutsche Ortsgeschichte 1680—1701
E. Geschichte der Weifen 1701
F. Preussen. — Der Deutsche Orden 1702
G. livland und Chirland 1702
5. Schweiz 1702
6. Frankreich 1702
Albigenserkriege 1708
7. Italien 1708 — 1715
SiciKen 1715
8. Spanien 1715 — 1716
9. Portugal 1716—1717
10. Gothen (Ostgothen [Getae] und Westgothen) 1717
11. Vandalen 1717
12. Normannen 1717 — 1718
13. England — Schottland — Irland 1718—1721
14. Niederlande (Holland — Belgien — Flandern — Brabant — Burgund. Karl
der Kühne) 1722—1724
15. Dänemark und Island 1724—1726
16. Schweden und Noi-wegen 1726—1727
17. Böhmen 1727
Hussiten 1727
INHALT8VERZEICHNI8S — SCHLUSSWORT 1749
Seite
18. Ungarn 1727 — 1728
19. Polen 1728
20. Russland 1729
21. Dalmatien 1729
22. Türkei 1729
23. Juden 1729
24. Hnnnen 1730
25. Langobarden 1730
26. Geschichts werke des Oocidents über die Ereuzzüge 1730—1731
27. Geschichte des byzantin. Kaiserreichs bis zur Eroberung Constantinopels 1452 1731 — 1732
28. Autobiographien 1732
29. Publicistische Schriften über den Staat, Yerhäitniss von Kirche und Staat,
kirchliche Terfassungskämpfe, Kirchenzerrüttung 1«. s. u' 1732 — 1733
30. Fürstenerziehung. — Fürstenherrschaft 1734
31. Reisen. 1. Lis Heilige Land 1734
2. In andere Länder 1734—1735
32. Vermischtes 1735
Berichtigungen und Nachträge 1736—1746
Inhaltsverzeichniss 1747 — 1749
Schlusswort.
Die wohlwollende Aufnahme, welche schon der 1. Halbband dieses mühsamen Werkes ge-
funden und manche herzerquickende und ermunternde Anerkennung in brieflicher Form oder in
günstigen Recensionen* bestätigt hat, lässt die Hoffnung erblühen, dass jetzt, wo das Ganze voll-
endet vorliegt, die neue Bearbeitung sich ihre alten Freunde bewahren und neue gewinnen werde.
Den Dank, welchen ich dem Herrn Verleger für die vornehme Ausstattung meines Werkes,
dem Leiter der Waisenhausbuchdruckerei in Halle a. S. für seine bei der geschmackvollen Her-
stellung und raschen Ausführung desselben bewiesene Sorgfalt, sowie den trefflichen Setzern und
Correctoren dieser typographischen Anstalt für ihre nie erlahmende Mühwaltung bei dem schwie-
rigen Satze schulde, in einer öffentlichen rückhaltlosen Anerkennung auszudrücken habe ich für
meine Pflicht gehalten. Der 1. Bogen ging am 16. Dec. 1894 unter die Presse, der letzte (120.)
wurde am 26. März 1896 der Ofßzin druckfertig übersandt; damit ist zugleich das Schlussdatum
meiner Arbeit an dem reichen Stoffe des vorliegenden Werkes gegeben. Diese Mittheilung möge
mich jenen Herren gegenüber rechtfertigen, welche in dankenswerter uneigennütziger Weise Nach-
träge u. s. w. geliefert haben , nach deren Verwendung aber erfolglos Umschau halten. Es erübrigt
noch anzufügen, dass die Ausgabe des 4. (Schluss-) Halbbandes planmässig erst im Monat September
stattzufinden hat. Br. Angnst Potthast.
* Vgl. Aofüecta Bolland. XIV. BraxeUes 1895. p. 486, — CentTfüblatt für Bibliothekwesen. XIU. 1896. p. 34, —
Literarisches Centralblatt. 1896. LeipziK. n0 44. Sp. 1581, — Deatsche Literaturzeitung. Jahrg. 1895. Berlin. qO 52. Sp. 1660,
— Literarische Rundschau. XXIII. Freiburg i. Br. 1896. n® 1. Sp. 15, — Historische Zeitschrift. N. F. Bd. XL. München.
£.279 [die von Herrn £. Winkelmann vermisste Ckronique de Morit ist bei mir p. 811 richtig citirt und auf p. 294 als
Xpovixok Tväy 4y Piouav^a behandelt ; der von ihm genannte Adrianus de Rievanlx steht bei mir p. 19 als ÄeWedua lUüe-
vaUus abba»; Annales de Bermnndeseia {W.) = Annales monastorii de Berm. (bei mir p. 80) u. s. w. Ebenso ist noch
manches andere von W. Gerügte hinfällig}.
Halle a. S., Bochdnickerei de« WntnfwhaTWM.
J
Halle a. S.
Bachdmokerei des WaisenhauBes.
t'
OCT 9 - la'^ö